Page Text
________________
રેખાઓ નક્કી થઈ ન હતી ત્યારે દલખાણિયા આ દરબારોની સત્તામાં હતું. દલખાણિયા પાસેની ‘નાની’ અને ‘મોટી’ નદીઓ ઉનાળામાં સુકાઈ જાય છે. આ બંને નદીઓનું વહેણ સૌરાષ્ટ્રની નામાંકિત નદી શેત્રુંજય ત૨ફ છે. દલખાણિયા શેત્રુંજય નદીના ઉગમસ્થાન પાસે છે. એટલે ખરી રીતે દલખાણિયા એ શેત્રુંજય નદીનો પ્રદેશ ગણાય. જૈનોનું તીર્થ પાલિતાણા શહેર પણ શેત્રુંજી નદીનું ક્ષેત્ર છે.
દલખાણિયા જંગલનું નાકું છે. એક મુખ્ય રસ્તો દલખાણિયાથી કોડીનાર તરફ જાય છે. એ રસ્તે સાપનેસ, ઘાટવડ, શિંગોવડ, ઇત્યાદિ જંગલના નેસડાઓ પછી ગીરનું ઘોર જંગલ આવે છે. સૌરાષ્ટ્રનું એક મોટું તીર્થ તુલસીશ્યામ આ જ ક્ષેત્રમાં આવેલું છે. બીજો રસ્તો જંગલના મધ્યભાગમાં કનકાઈદેવી ત૨ફ જાય છે. કોઈ યુગમાં ત્યાં કનકાવતી નામની નગરી હશે તેવું અનુમાન છે.
કનકાઈ રસ્તે જતાં કોટડા, પાણિયા, ચાંચઈ જેવા નેસડાઓ પછી ભયંકર અટવી જોવા મળે છે. જગુભાઈએ આ બધા રસ્તાઓ ખેડેલા અને ખૂંદેલા હતા. તેમણે કનકાઈ સુધી પગપાળા પ્રવાસ કરેલ હતો. પરંતુ અત્યારના યુગમાં જંગલો કપાઈ જવાથી સ્થાન બદલાઈ ગયાં છે.
આજુબાજુનાં નાનાંમોટાં ગામડાંઓ દલખાણિયાની પંચાયતમાં આવતાં હતાં. ધારી તાલુકાનું એક નાનું થાણું દલખાણિયામાં હતું. જેથી આજે પણ સ૨કા૨ી મકાનો દલખાણિયામાં જોવા મળે છે.
દલખાણિયામાં કેટલીક વાવડીઓ પણ જોવા મળે છે. એ જ રીતે નકેશ્વર મહાદેવનું મંદિર દલખાણિયાના ક્ષેત્રમાં આવેલું એક પ્રકારનું તીર્થ છે. આ વાવડીઓ અને મંદિરો પૂજ્ય તપસ્વી જગજીવન મહારાજ સાહેબના કાકા શ્રી પીતાંબરબાપાએ બનાવેલાં હતાં.
દલખાણિયાનો સામાજિક ઇતિહાસ:
પીતાંબર શેઠ પછી દલખાણિયામાં રામભાઈ મોચીનો ઉદય થાય છે. મોચી હોવા છતાં એ જમાનામાં તેમણે લાખો રૂપિયાનો વેપાર કર્યો હતો. તેમણે મોટા મોટા ગઢ જેવાં મકાનો બનાવ્યાં હતાં. રામભાઈ આંખે આંધળા થઈ ગયા હતા, છતાં અત્યંત બુદ્ધિશાળી હતા. સાધુ-સંતોની મોટી મંડળી આવે ત્યારે ભક્તિભાવે જમાડવાની તેઓ જ વ્યવસ્થા કરતા. શ્રી રામભાઈએ દલખાણિયાની બાજુમાં પીતાંબર શેઠની જેમ મોટી વાવ બંધાવી હતી. તે પહેલેથી દાનપુણ્યમાં અનુરક્ત હતા.
દલખાણિયામાં ખેડૂત અને મોચી પિ૨વા૨ો મોટી સંખ્યામાં હતા. બ્રાહ્મણનાં પાંચથી સાત, ણિક કોમનાં દસથી બાર, કોળીનાં પાંચથી સાત અને થોડાં મુસલમાનોનાં ઘરો હતાં. મુસલમાનમાં કરીમભાઈ મેમણ પ્રસિદ્ધ હતા. આ બધી કોમમાં ખૂબ ભાઈચારો હતો. વિશેષતા એ હતી કે ગીર જંગલનું ગામ હોવા છતાં અને દરબારોનું ગામ હોવા છતાં, ત્યાં એક પણ કાઠી, ગરાસિયા કે રાજપૂતનું ઘર ન હતું. જેના પરિણામે દલખાણિયાની આ બધી કોમો એક પ્રકારે બહાદુર વૃત્તિવાળી અને કોઈથી ડરે કે દબાય નહીં તેવા સ્વભાવની હતી.
સંસ્કારજીવનનું સિંચન D 3
| SR No. | 023252 |
| Book Title | Sadhutanu Shikhar Ane Manavtani Mahek |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harshad Doshi |
| Publisher | Jain Academy |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 532 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |