________________
વૈરાગીના ગ્રહ હજુ ઉદયમાન હતા. આટલી પીડા પછી પણ હજુ આકરી પરીક્ષા બાકી હતી. સવારે બે કેળાં ખાધાં પછી કશું ખાવાનું મળ્યું ન હતું. બધા થઈને એક રૂપિયો પાંચ આના બચ્યા હતા. ઘેર પાછા ફરવાનો ઇરાદો હતો નહીં, એટલે વળતાની ટિકિટના પૈસા રાખ્યા જ ન હતા. મોટાભાઈને ક્યાં ખબર હતી કે જયંતી ક્યાં જાય છે! આ સવા રૂપિયો ગમે તેમ કરીને બચાવવાનો હતો. જયંતીભાઈએ પ્લેટફોર્મ-ટિકિટ લઈ, વગર ટિકિટે ગાડીમાં ચડવાનો નાછૂટકે નિર્ણય લીધો.
ઠંડી વધી ગઈ હતી. મુનીમજી જયંતીભાઈને અંધારામાં એકલા મૂકી રાત્રિની કાળી છાયામાં ખોવાઈ ગયા. એ વખતે જયંતીભાઈને અત્યંત દુ:ખ થયું. શું થાય? જેવા વિધિના લેખ ! કાંગડી ગુરુકુળ છૂટી જતાં કેવી નોબત સરજાઈ ! આજે યાદ કરતાં ધ્રુજારી આવે છે. જયંતીભાઈ એક આનો લઈ ટિકિટબારી સામે પ્લેટફોર્મની ટિકિટ માંગીને ઊભા રહ્યા. સ્ટેશનમાસ્તરે ઊંચા થઈને જયંતીભાઈને જોયા. ખાદીનાં કપડાં જોતાં જ તે ચમકી ગયો. તે બોલ્યો, “તું શા માટે પ્લેટફોર્મ ટિકિટ લઈ રહ્યો છો ? શું મફત મુસાફરી કરવી છે ?” તેણે પ્લેટફોર્મ-ટિકિટ આપવાની ઘસીને ના પાડી. હરિદ્વાર છોડતી વખતે પણ કુદરતે છેલ્લે છેલ્લે એક આંચકો આપ્યો. ચરારિ મંગલમનો ચમત્કાર :
સ્ટેશનમાં દસથી બાર માણસોનો મોટો પંજાબી પરિવાર ઊભો હતો. સામાનમાં ૨૫ જેટલા દાગીના હતા. ગરજના માર્યા જયંતીભાઈએ પંજાબીને કહ્યું, “સાબ, હમકો ભી દિલ્હી સાથમેં લે ચલિયે.”
પંજાબીની તીખી નજર પારખી ગઈ. તેણે કહ્યું, “આ બધો સામાન લૅટફૉર્મના કિનારે પહોંચાડી દે, પછી તને ગાડીમાં બેસાડી દઈશું.”
ગરજવાનને અક્કલ ક્યાંથી હોય? પંજાબી કુલીના પૈસા બચાવવા માગતો હતો. તેણે દિલ્હી એક્સપ્રેસમાં એક આખી કૅબિન રોકી હતી. જયંતીભાઈએ દોડી દોડીને તેનો બધો સામાન પહોંચાડવાનું શરૂ કર્યું. ગજા ઉપરાંતના ભારે દાગીના પણ ડબામાં ચડાવવા જયંતીભાઈએ ભૂખ્યા પેટે તનતોડ કામ કર્યું. એ લોકો બધા સીટ પર ગોઠવાઈ ગયા. વૈરાગીને એક ખૂણામાં ટૂંટિયું વાળીને બેસી શકે તેટલી જગા મળી. બહુ મુશ્કેલીથી આખી રાત ગુજારી. પગ લાંબા કરવાનો અવસર ન મળ્યો. ગાડી સવારના પહોરમાં દિલ્હી પહોંચી. સ્ટેશનમાં બાર કલાક સુધી પડ્યા રહેવાનું હતું. સાંજના બોમ્બે ફ્રન્ટિયર મળવાનો હતો.
દિલ્હીમાં પંજાબી પરિવાર છૂટો પડી ગયો. વગર ટિકિટે સ્ટેશનેથી બહાર નીકળવું મુસીબત ભરેલું હતું. એક અંગ્રેજ સાર્જન્ટ ચેકિંગ માટે ગેટ પાસે ઊભો હતો. લડતના કારણે ચારે તરફ સરકારનો ખૂબ જાપ્તો હતો. જયંતીભાઈ ગેટ પાસે પહોંચ્યા પણ ટિકિટ ન દેખાડવાથી સાર્જન્ટ રોકી લીધા. કબજો લઈ લીધો.
સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક B 50