________________
માનવસેવાનાં બીજ :
જગજવનભાઈનો વ્યાપાર ખૂબ જ આગળ વધ્યો અને નગ૨શેઠ તરીકે ગામમાં પૂર્ણમાન્ય વ્યક્તિ થઈ ગયા તથા પંચ્યાશી સરપંચ નિમાયા. તેમણે સરકારી ક્ષેત્રમાં પણ ઘણો સુધારો કર્યો અને સ્કૂલને વ્યવસ્થિત કરી,
તેઓ જેવા સુખીસંપન્ન હતા તેવા લોકસેવક પણ હતા. તેઓ દાન અને સેવાના ગુણથી રંગાયેલા હતા. તેમણે ગામમાં માનવસેવાનાં કાર્યો પણ શરૂ કર્યાં. પોતે સ્વયં દવાની પેટી લઈને ગામમાં જે બીમાર હોય તેને મદદ કરવા જતા. એ જ રીતે અનાજ અને જરૂરી સામાન પણ મોકલતા. હરિજનોને અછૂત ગણવામાં આવતા તેમાં જગજીવનભાઈએ ઘણો સુધારો કર્યો. તેમણે હિરજનોને દુકાને આવવાની છૂટ આપી. પોતે સ્વયં હરિજનવાસમાં જઈ તેમનાં સુખદુઃખની વાતો સાંભળતા અને તેમનાં બાળકોને પણ ભણવા માટે પ્રેરણા આપતા. તેમણે પોતાની ૧૦૦ વીઘા જમીન હિરજનોને વિતરણ કરી દીધી.
બહારના મોટા ઑફિસરો અને સરકારી પદાધિકારીઓનું જગજીવનભાઈ સારું એવું સન્માન કરતા. ગેરઇન્સાફ અને અન્યાયથી તેમને પણ દૂર રાખવાની પૂરી કોશિશ કરતા. સમસ્ત ગ્રામીણ જનતા તેમને જગજીવનબાપા તરીકે ઓળખતી. દલખાણિયામાં નગરશેઠની પદવી પામ્યા પછી, લગભગ સરપંચ થયા પછી, હિન્દુ-મુસલમાન સહિત બધી કોમ તેમને જગા બાપુ તરીકે ઓળખતા. તેમને જગજીવનભાઈ પર પૂરો વિશ્વાસ હતો.
દલખાણિયા જેવા એકાંત, ગીરના જંગલમાં આવેલા આ નાના ગામમાં પણ જગજીવનભાઈને માનવસેવાના કાર્યમાં ઊંડો રસ હતો. કોર્ટ-કચેરીથી લોકો દૂર રહે તથા એકબીજાની સમજણથી ઝઘડો પતાવે તેવી સલાહ આપતા. આખા ગામને તેમણે એક પ્રકારનું વરદાન આપ્યું. તેઓ કહેતા કે તેમને જનસુધારાની પ્રેરણા સયાજીરાવ ગાયકવાડ તરફથી મળી હતી.
માતાનાં સંસ્કાર :
દલખાણિયાના આ વણિક પરિવારમાં માતુશ્રી અમૃતબહેન વિશેષ ખ્યાતિ ધરાવતાં હતાં. તેઓ ભદ્ર સ્વભાવનાં, ધર્મપ્રેમી અને સેવાપરાયણ હતાં. સારાં પુસ્તક સાંભળવાનો તેમને ઘણો જ રસ હતો. તે સારાં પુસ્તકો ખૂબ જતનપૂર્વક સાચવીને પેટીમાં રાખતા. ગામમાં બ્રાહ્મણ પરિવારના દૂધીબહેન બાળવિધવા હતાં. તેઓ ધર્મપરાયણ, સુલક્ષણા અને ભણેલા હતાં. તેમને અમૃતબહેન સાથે ગાઢ સ્નેહસંબંધ હતો. તેઓ અમૃતબહેનને નિયમિત ધર્મપુસ્તકો વાંચી સંભળાવતાં.
દૂધીબહેનના સહયોગથી અમૃતબહેનને દરરોજ ત્રણથી ચાર કલાક સુધીનો સ્વાધ્યાય-સત્સંગ મળતો. તેઓ દીનદુ:ખીની તથા સાધારણ ગ્રામીણ જનતાની આવશ્યકતાઓ ઉપર પૂરું ધ્યાન આપતાં. ઘરમાં ગાય-ભેંસો હોવાથી પ્રતિદિન બે મોટી ગોળી છાશ તૈયાર થતી. અમૃતબહેન ખાટલી ઉપર સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક D 10