Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
ARBEIDER
પ્રાચીન બે હજાર છસો સીત્તોતેર સજાયોના ભંડાર ભાગ-૩
કિંમત રૂા. ૧૨૫=૦0 -: સંપાદકઃ
પંડીત નગીનદાસ કેવળદાસ શાહ
પાટડીવાળા
-: પ્રાપ્તિસ્થાન :
શ્રી જંબૂદ્વીપ જૈન વર્ધમાન પેઢી પાલીતાણા - (સૌરાષ્ટ્ર) પીન ૩૬૪૦૦
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
नसा२; मनन-थितन *
१. क्यों व्यर्थ चिंता करते हो ? २. किससे व्यर्थ डरते हो ? ३. कौन तुम्हें मार सकता है ? . . मात्मा न तो पैदा हुई है, न तो पैदा होती है, न तो मरती है ५. आत्मा अजर अमर है। ६ जो हुआ सो अच्छा हुआ, जो हो रहा है वह भी अच्छा ही है
जो होगा सो अच्छा ही होगा ७. तुम वीते हुए की चिंता मत करो, भविष्य का भय छोड़ दो
वर्तमान समय जो वीत रहा है उसीको सफल करो ८. तुम्हाग क्या गया जो तुम रोते हो? ९. तुम क्या लाये थे जो खो दिया ? १०. तुमने जो पैदा किया था वो यहाँ ही से लिया था
जो दिया, यहीं पर दिया खाली हाथ आये थे और खाली हाथ जाओगे जो आज तुम्हारा है, कल किसी और का था, जो कल तुम्हारा था, आज किसी और का है, कल किसी और का होगा, परसों किसी और का ही होगा! तुम उसको अपना समझ कर प्रसन्न होते हो, किंतु यही समझ
तुम्हें कालांतरे अप्रसन्न-दुःखी करती है १२. परिवर्तन या तबदीली को समझो, यह नया जीवन है
एक मिनीट में तुम करोड़ों के स्वामी और दूसरी एक क्षण में
तुम निर्धन और असहाय बन जाते हो। १३. मेरा-तेरा, अपना-पराया; यह भेदभाव मिटा दो, अनादिकाल की
लंबी मंजिल के हिसाब से जगत में कोई पराया नहीं है यह
मानना ही विभ्रम है, अज्ञान (दुःख) की जड़ है। १४. दूसरी बात-शरीर को छोड़कर आत्मा पुनर्जन्म लेता है । इसी
बात से समझो कि-देह और आत्मा दोनों भिन्न भिन्न है। देहरुपी धर्मशाला में आत्मारुपी प्रवासी ठहरा हुआ है, निश्चित समये दोनों विखूटे पड़ने वाले है, फिर कोई किसीका नहीं रहता।
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
૦ સક્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભા. ૧ થી ૪ની સંક્ષિપ્ત રૂપરેખા જ
૧. સમપણ કાવ્ય મુખપૃષ્ઠ ઉપર ૨. જીવનસાર : મનન-ચિંતન
પૃ. ૧ ૩. ગ્રંથસૂચી માહિતી તથા ગ્રંથની રૂપરેખા પૃ. ૨ ૪. પ્રસ્તાવના
પૃ. ૩ થી ૬ ૫. સ. નં. ૧૩૪૧ થી ર૬૭૭ ભા. ૩-૪ની અકારાદિક્રમે સં. અનું પૃ. ૭–૨૦ ૬. અકારાદિક્રમે વિષયવાર સજઝાયો ન. ૧ થી ૬૨૦ ભા. ૧ પૃ.૧ થી ૧૨
છે કે ૬૨૧ થી ૧૩૪૦ ભા. ૨ પૃ. ૫૧૩ થી ૧૧૯૪
,, ૧૩૪૧ થી ૨૧૨૬ ભા. ૩ પૃ. ૧ થી ૭૦૪ , , , ૨૧ર૭ થી ૨૬૭૭ ભા. ૪ પૃ. ૭૦૫ થી ૧૧૫૩ છે
, વિસ્તૃત અનુક્રમણિકા ભા. ૪ પૃ. ૧૧૫૪ થી ૧૩૩૬ છે કે કર્તાવારી ઈન્ડેક્ષ તથા સાલવારી ઈન્ડેક્ષ
પૃ. ૧૩૩૭ થી ૧૩૫૯ ૭. વર્ધમાન તપની ૯૦મી ઓળીથી ઉપરના આરાધને,
સમુદાયના મુખ્ય જૈનાચાર્યોને પ્રસિદ્ધ જૈન જ્ઞાનમંદિર અને જૈન સંસ્થાઓને
આ ચારેય ભાગ નીચેના સ્થળેથી ભેટ આપવાના છે. ૮. તે સિવાયના ભાગ્યશાળી માટે આ ચારેય ભાગની કિંમત (પડતરથી '
પણ ઓછી) રૂ. દોઢસ. ૮ મુદ્રકઃ અંબિકા પ્રિનસ જે. એન. પટેલ, કૃષ્ણનગર સોસાયટી-૨,
નવા વાડજ, અમદાવાદ, પ્રકાશક :
પ્રાપ્તિસ્થાને : સુશીલાબેન
૧. પ્રકાશક C/o નગીનદાસ કેવળદાસ શાહ ૨. જંબુદ્વીપ દેરાસર, તળેટી રોડ, આગમમંદિર ૧/૭, શ્રીનાથ એપાર્ટમેંટ પાસે, પાલીતાણા ભાવસાર હેસ્ટેલ સામે ૩. નિરંજન વિજય જ્ઞાન ભંડાર, શેખને પાડે, નવાવાડજ, અમદાવાદ-૧૩. નિશાળ, (ઝવેરીવાડ) સામે, રિલીફ રોડ,
અમદાવાદ, ૪. શ્રી સૂર્યોદય સાગર સુરિજી મારફત
C. શ્રી અમિતગણું શ્રીજી, તાશાળ, ગાંધી રોડ, શ્રી નાથીબાઈ શ્રાવિકા જૈન ઉપાશ્રય, અમદાવાદ
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રસ્તાવના
આયંબિલની ઓળી તો ઘણાય ભાગ્યશાળીઓ કરે છે. શ્રી પાલરાસ પણ સૌ સાંભળતા હોય છે, પરંતુ ઝાડના મૂળીયા જેમ ઉડા અને જરૂરી છાણ - માટી-પાણી સહિત ખાતરયુક્ત રાખવાથી સવિશેષ ખીલી ઉઠે છે તેમ શ્રીપાલરાસના રહસ્યોને એક-બે વાર નહિ, પણ ખોરાકની જેમ હમેશ નજર સામે રાખીને વાગોળીએ, તે ફરિયાદ નહિં રહે છે–શ્રીપાલ-માયણને તે તે ભવે તુર્ત જ ફળ્યા, અને અમને કેમ ફળતા નથી? જુઓ, એકાંતસ્થાનમાં સ્વસ્થ ચિર વિચારણીય આ રહ્યા શ્રી પાલ અને મયણાના આધ્યાત્મિક જીવન હશે૧. રાજાનો ડર અને દાયજાની લાલસા રાખ્યા વિના પોતે સમજેલ તાવ
જ્ઞાનને નીડરપણે રજુ કરવાની મયણાની હિંમત. ૨. અને તે કારણે પોતાની ઉપર આવી પડેલું ધર્મસંકટ. દેઢીયા સાથે
પરણાવતા પિતા પ્રત્યે લેશમાત્ર દુર્ભાવ નહિ લાવતાં, પોતે જે કર્મ સિદ્ધાંત સમજી છે તેને જ આધાર સ્વકર્મે થવા યોગ્ય થતું જાણ
મનથી જરાય વિચલિત થતી નથી તે તેની અતૂટ શ્રદ્ધા. ૩. પોતાની પાસે રહેવાથી તને નુકસાન થશે, તું બીજે ગમે ત્યાં ચાલી જા”
એમ ઉંબરાણે સમજાવવા છતાં મયણું સતીત્વનું પ્રતિપાદન કરે છે. ૪. ઉંબર રાણે માગી છે દાસી અને મળી છે રાજકુંવરી, છતાં નીતિ વિરુદ્ધ થતું જાણી રાજાને આમ ન કરવા વિનંતિ કરે છે તે તેની
ખાનદાની અને નીતિમત્તાનું ઉત્તમ દષ્ટાંત પુરૂં પાડે છે. ૫. જે કાર્યમાં જેટલી તન્મયતા તેટલે અંશે તે કાર્યની સિદ્ધિ.'
શ્રીપાલ અને મયણું ખરેખર દુઃખી હતા, દુઃખ જલ્દી દૂર થાય તે તેમની ઇચ્છા હતી. મુનિચંદ્ર સૂરિએ બતાવેલ સિદ્ધચયંત્રની વિધિ ઉપર સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા બેસી ગઈ, તેથી તેઓ તે વિધિમાં એવા તે તન્મય થઈ ગયા કે ફક્ત નવ જ દિવસમાં યંત્રના હવણ જળથી કોઢ રોગ દૂર થઈ ગયો. જે કે કઈપણ કાર્યસિદ્ધિ માટે પાંચ સમવાયી કારને સમજવાથી
મનની શંકાઓ દૂર થઈ જશે. ૬. “મારી પાસે નથી, તમે મને આપો” “બા બેઠે જપે અને જે આવે તે ખપે.
એ સ્વભાવવાળાને કુદરત હંમેશાં ખેંચમાં જ રાખે છે. ૭. પરંતુ, મારી પાસે છે, તમે વાપરે. પિતાની વસ્તુને સદુપયોગ થાય તે
જોઈ રાજી થનારને ત્યાં લક્ષ્મીની રેલમછેલ થતી હોય છે, પરંતુ ગમે તે રીતે વધુ મેળવવાની ભાવનાએ તથા આજે દાયજાની રામાયણને લીધે કેટલાય પરિવારો બરબાદ થયા છે. -
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮. પિતાને જમાઈ તરીકે ઓળખાવાને કારણે ઉદ્વિગ્ન શ્રીપાલને પ્રજાપાલ રાજા કુંવરનું કાકાએ પચાવી પાડેલું રાજ્ય પાછું મેળવવા સૈન્યાદિ બધી જ સહાયતા કરશે' એમ કહેવા છતાં સ્વભૂજાબળે જ મેળવવું છેએમ જણાવી સૌની રજા લઈ ફક્ત તલવારને સહારે જંગલમાં નીકળી
પડે છે એ તેની નીડરતા. -- ૯ પોતે નિઃસહાય હેવા છતાં સાધક તથા ધવલ શેઠ પ્રત્યે પરોપકારનો
વૃત્તિ પણ કેટલી હદની? આપણે તે કાંઈપણ ગુમાવવાનું ન લેવા છતાં ગુણીયલ અને પરોપકારી પ્રત્યે પણ સામાન્ય પરોપકારવૃત્તિ દાખવવી જ નથી. ધવલ શેઠની બૂરી દાનત અને ગુન્હા જાણવા છતાં દાય
છોડવું નહિ. ધવલ શેઠને સ્વકર્મોને બદલે કુદરતે જ મળી ગયે, ૧૦. અત્યાર સુધી મયણાએ જ બધી મુશ્કેલી વેઠી હોવા છતાં મયણા સૌ
સાથે કેવી નરમાશથી વર્તે છે તે જુએ. આજની સ્ત્રીઓ તે હું કહું તે જ થાય' એમ ખેંચતાણ કરવા જતાં ઘરકંકાશ શરૂ થઈ જાય છે
અને સૌનું સુખ છીનવાઈ જાય છે. * પુત્ર હેત તેથી સિંહરથ રાજા અને કમલમભા રાણી ઉદ્દિન હતા .........
પુત્રજન્મ આનદ થયે. * પિતા મૃત્યુ પામ્યા...
દુએ આવ્યું * શ્રીપાલને રાજ્યાભિષેક કર્યો..........
સુખ આવ્યું * જબલમાં નાસી છૂટવું પડયું...............
દુઃખ આવ્યું * શ્રીપાલને કોઢ રેગ લાગુ પડશે” * કોઢીયાને મયણ-શજકુંવરી મળી... .......
સુખ આવ્યું * સિદ્ધચક આરાધનાથી કે રંગ ગયે.... * માતા-પુત્ર-પુત્રવધુને મેળાપ થયે........... આ રીતે સુખ-દુઃખની ઘટમાળ સંસારમાં ચાલું જ રહે છે, પરંતુ
“સુખ સમયમાં છકી નવ જવું દુઃખમાં ન હિંમત હારવી
સુખ-દુખ સદા ટકતાં નથી એ નીતિ ઉર ઉતારવી.” આર્તધ્યાનથી બચવાને અને ધર્મધ્યાનમાં ટકી રહેવાને આદર્શ મયણ સૌને સમજાવે છે કે સુખ-દુખ બનેય આંપણું મે'માન છે.
સંપૂર્ણ સુખની મોસમ સ્વર્ગમાં છે. ઘેર દુખની મોસમ નરક ગતિમાં છે. મધ્યમ દુઃખની મોસમ તિર્યંચગતિમાં છે, સુખ-દુઃખની મિશ્ર મોસમ
૩
*
*
*
*
*
*
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
5
અનુષ્યગતિમાં છે. વિવેકી મનુષ્ય ધારે તા થાડા સયમ કેળવીને જીવનને ઉષ કરી શકે છે.
ગુરૂપૂર્ણિ માએ કહેલા ગુરૂમંત્ર વિષે મેં મારા સ્નેહીને પૂછ્યું. તેણે કહ્યુ કેગુરૂએ કાનમાં કહેલે ગુરૂમ"ત્ર પ્રગટ કરાય નહિ–ગુપ્ત જ રખાય, પશુ ભાળાજીવને એ ખમર હૈાતી નથી કે-હર પળે યાદ રાખવાની અતિ મહત્ત્વની ગુપ્ત વાતો કાનમાં જ કહેવાતી હૈાય છે, જેથી તે ભૂલાય નહીં. જુએ તે મા ગુરૂમ ત્ર છે.
जो जो बातें, क्रियाएँ, चेष्टायें तुम्हारे प्रतिकूल हैं दूसरों द्वारा किये हुए जिन व्यवहार को तुम अपने लिए पसंद नहीं करते, बल्कि, अहितकर और दुःखदायी समझते हो,
वैसा आचरण तुम दूसरों के प्रति मत करो,
અર્થાત્—પાવી છે, વૈ- વિશેષો છે. આ પેલા તો જિ—
जन्म - मृत्यु से बचने का यह ही गुरुमंत्र है ।
સામાન્ય જેવા દેખાતા આ ગુરૂમંત્રની ઉદ્દાત્ત ભાવના મુજબ જીવત જૈવાય તા શાલિભદ્રની જેમ ઇષ્ટ ઋદ્ધિ-સિદ્ધિ હાથવેંતમાં છે, પરંતુ આજે મળેલા આપણા પિરવારને જ ક્રાઈપણુ રીતે સુખી કરવાના ઈરાદે અન્ય ક્રાઈ પશુના હિતને ઠેસ પઢાંચાડતાં થતા રાગ-દ્વેષને કારણે વેપર પરા સજાય છે અને કુવાના રૅડટની જેમ સંસારનુ ચક્ર અવિરત ચાલુ જ રહે છે, પર ંતુ પરિવારમાં કાઈ નાની મળી જાય છે ત્યારે અંત્ય સમયે સ્વસ્થ રહી માણુ રેહાએ યુગભાહુના અને પેાતાના ભવ સુધાર્યાં. તેણીએ રડવાને બદલે સ્વસ્થ રહી યુગ ભાહુના કાનમાં કહ્યું કે—
માય—તાય–ભ ધવ કવણુ જગ તાહરા સહુ એ સગા
મિત્ત ?
કુણુ વેરી કુણુ સાંભળ તું એક ચિત્ત’
આ પ્રશસ્ત ભાવમાં તન્મય થયેલા યુગમાહુ મરીને દેવ થયા અને તે વિદ્યાધરના પાશમાં સપડાયેલી નિઃસહાય સમૃહુરેહાને તે દેવે બચાવી યેાગ્ય ગુરૂ પાસે મૂકી દીક્ષા લેવરાવી. યેાગ્ય સમયે બેઉએ પેાતાની ફરજો માવી બેઉનુ હિત કર્યું. સજ્ઝાય સગ્રહમાં આવા અનેક દૃષ્ટાંતા છે. માટે સમજો અને દીર્ઘદૃષ્ટિથી વિચારા કે—અનાદિ કાળથી આ જગતમાં આપણે ભટકીએ છીએ તે અપેક્ષાએ આખુય જગત આપણુ સગું છે. માટે કાઈનું અહિત કરવું નહિ....
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચારૂપતીર્થમાં ગુરુદેવ સંગ્રહીત સઝાયમાતાની અનુક્રમણિકા અને શુદ્ધિપત્રક કરતી વખતે વિષયવાર અકારાદિકમે સજઝાય સંગ્રહ કરવાનો મને વિચાર સફર્યો અને ત્યારથી બીજા બધા આર્થિક લાભના કામે પડતા મૂકીને અપૂર્વ હેશ અને ઉત્સાહથી સજઝાયો એકત્ર કરવા માંડયા, પણ કવિએ જીવનરૂપી ગાડીના સિગ્નલરૂપે અહિ છેલી સઝાયમાં-બહેશીડા ભાઈ ! હેશ ન કરજે મેટી' એમ કહીને સૌને ચેતવ્યા છે. જયાં ન પહેચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ,
જ્યાં ન પહોંચે કવિ ત્યાં પહુચે અનુભવી જ્ઞાનીઓની વાત ઘણી ગૂઢ હોય છે. પ્રેસ આદિની અનેક તકલીફ હસતે મહેઓ વેઠવા છતાં “અતિલોભ તે પાપનું મૂળ” ઘણું જીવોને આ વાત સમજાતી જ નથી. બેય ભાગ પૂર્ણ થયા પછી મારે બેય આંખે મોતીયો ઉતરાવવાના સંગે ઉભા થયા. ત્રીજા-ચોથા ભાગનું કામ ઉપરોક્ત કારણે બીજા પ્રેસમાં ચાલુ કરવું પડયું અને શરૂમાં જેવી હેશ હતી તેવી તે ઠેઠ સુધી જળવાઈ નહિ, પણ શાસનદેવની કૃપાથી હેમખેમ પાર ઉતરી સઝાયાદિ સંગ્રહના આ ચારેય ભાગ જૈનસમાજ સમક્ષ મૂકતાં રહી ગયેલી ગુટીએ બદલ સંકોચ અને દુઃખની સાથે વિસ્તૃત સંગ્રહ છપાઈ ગયાને આનંદ અનુભવું છું. આદર મળે કે ના મળે અમને કશી પરવા નથી,
ત્યમ ફળ મળે કે ના મળે તે જાણવા ઇચછા નથી, કર્તવ્ય કરવા જન્મ આ દુર્લભ મનુષ્ય દેહ મેળવી,
સણમુક્ત વિશ્વ થકી થવા કર્તવ્ય કરવું છે સહી. ત્રીજ-ચાંથા ભાગ માટે મને યોગ્ય ભાવે કાગળા આપવા પ્રેરણા કરનાર કુમાર પ્રકાશનવાળા શ્રી પંકજભાઈ તથા શેઠશ્રી પોતે વણવ હેવા છતાં ધર્મલાભ લેનારને મારા હાર્દિક અભિનંદન સહ પ્રણામ
પ્રેસમાલિક શ્રી જયંતિભાઈ તથા શ્રી ગોવિંદભાઈ પટેલ એ બેઉએ શાથી અંત સુધી મને જે સમતા આપી છે તેમને તથા શ્રી અશોકભાઈ અને શ્રી પ્રમોદભાઈ ઝા (પંડિતજી)ની લાગણી માટે હું ઘરે જ ઋણી છું.
જે પ્રામાણિકતા, સત્યનિષ્ઠતા અને પરોપકારવૃત્તિના ગુણ શાસ્ત્રોમાં ગાયા છે તે માટે મને આ કલિયુગમાં વિશ્વાસ ઉપજાવી અપાર સહાયતા કરનાર ૪, મિત્રમંડલ સોસાઈટી, ઉસમાનપુરાવાળા શ્રી પ્રવીણભાઈ શંકરલાલ પટેલ તથા અ.સૌ. શ્રી હંસાબેનને મારા શતશઃ અભિનંદન.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
5 અકારાદિ ક્રમે વિષયવાર સજ્ઝાય ન. ૧૩૪૧ થી ૨૬૭૭ની સક્ષિપ્ત અનુક્રમણિકા
વિષય
૦ નવપદજીના પાંચપદની સઝાયે
૦ નવ વાડની સઝાયા
ક્રમાંક
૧૩૪૧-૪૩
૧૩૪૪
૧૩૪૫-૫૦
૧૩૫૧
૧૩૫૨
૧૩૫૩
૧૩૫૪
૧૩૫૫-૫૬
૨૧૩૫૭
૧૩૫૮
૧૩૫૯
૧૩૬૦-૬૩
૧૩:૪
નંદ મણીહારની સજઝાયા
નંદા સતીની સાય નર્દિષેણુ મુનિની સજ્ઝાયા
૦ નંદી ફ્રલ અધ્યયનની
નદી સૂત્રની સઝાય નાગકેતુની
નાગદત્ત શેઠની નાગિલાની
#
નાગેશ્વરી (નાગશ્રી) બ્રાહ્મણીની,, નાણાવટીની સઝાય ૦ નારકીની સજ્ઝાયે
د.
..
૦ નારપુત્ર અધ્યયનની સ૦ ૦ નારદ મુનિની સઝાય નાલંદા પાડાની સઝાય
૦ નિક્ષેપાની
29
નિગાદિ દુ:ખવણું ન ગર્ભિત,, નિદ્રાની સન્નાયે
૧૩૬૫
૧૩૬૬-૭૪ નિદાની સજ્ઝાયા ૧૩૭૫
99
નીગઈરાય–પ્રત્યેક જીદ્ધની સજ્ઝાય
૨૨–૨૪
૨૪-૨૫ તથા ઉત્ત॰ ૧૫
૦ નિમિત્ત-જોષ જોવાથી શાસ્ત્રમાં ઘણા ાષા કહ્યા છે તે વિષે ચંદ્રાવતીની નિયાણુ ન કરવા વિષે હિતાપદેશક સ૦ ૦ નિત્ર થીય છઠ્ઠા અધ્યયનની ૩૦ ૦ નિજ રા–૯મી ભાવનાનીનિશ્ચય-વ્યવહારની સજ્ઝાય
જુએ ઉત્ત॰ ૬ જુઓ ૧૨ ભાવના
૨૫-૨૬
૨૬-૩૨
૦ નેમનાથ ભ૦ ના પલ્યાણુકની ૦ તેમનાય શ॰ ની સજ્ઝાય
પેઈજ નખર
જુએ પચ પરમેષ્ઠી જુઓ શીયલની વાડ
૧ થી ૩
.
૪-૨
જુએ જ્ઞાતા સૂત્ર ૧૫
-~
૯૧૦
૧૦–૧૩
૧૪–૧૫
૧૫-૧૭
૧૮
જુએ નરકના દુઃખની જુએ ભગવતી ૧૭૪૨/૯ જુએ દ્રૌપદી ૧૨૫૪
૧૨–૨૦
જુએ ષડાવશ્યક ઢાળ ૪
૨૦–૨૨
३२
જુઓ ર્યુ ષણ જ્ઞાન વિમલ જુએ વરદત્ત
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૭૭-૭૮
૭ વારની
૩૭-૪૧
૬૫-૬૬
૦ નેમનાથ ભ૦ જાનમાંથી વિદાય થયા જુઓ રામતીની નેમ
ત્યારે રામતીની વિનતિ ૧૩૭૬ નેમનાથ-રામતીન ૯ ભવની સ
૩૨-૩૩ છે ૧૨ માસાની ,
૩૩-૩૭ ૧૩૮૭
૩૭ ૧૩૮૧-૮૩ , ની ૧૫ તિથિની, ૦ તેમની સજઝાય
જુઓ પનર તિથિ ૧૩૮૪–૯૧ પચ્ચખાણની, તેના ફળની સઝાયો
૪૧-૪૭ ૧૩૮૨ પીસ પાપ ક્રિયાની સઝાય
૪૭-૪૯ ૧૩૯૩-૯૬ પટ્ટાવલીની સજઝાયા
૪૯ થી ૬ o પડવાની સ
જુઓ ૧૫ તિથિ ૧૩૯૭–૧૪૦૦ પડિલેહણના ૫૦ બેલની,
૬૦ થી ૬૪ ૧૪૦૧ પડિલેહણ વિચાર-દેહ છાયામાન આધારિત બારમાસી ૬૪-૬૫ ૧૪૦૨ પદ્ય નાભ રાજાની સઝાય
૦ પદ્માવતી રાણીએ કરેલ જીવરાશી ખામણાની વિગત જુઓ વિસ્તૃતઅનું ૧૪૦૩-૧૯ પનરતિથિની સજઝા ૬ થી ૭૮
[૧૪૦૨/૨ ૧૪ર૦-૨૧ ૫નાવણું સૂત્ર પદ નામ ગર્ભિત સઝાયા ૭૦ થી ૮૨
• પર પરિવાદ ૧૬મા પાપસ્થાનકની, જુઓ નિદા તથા ૮ પાપસ્થાનક ૧૪રર-ર૩ પરભાવ નિવારવા હિતોપદેશક ,
૮૨-૮૩ ૧૪ર૪-૨૫ પરમાતમ (પરમાનંદ) સ્વરૂપ છત્રીસી-પચીસી
૮૩ થી ૮૬ ૧૪ર૬-૩૭ પરસ્ત્રી વજા હિતોપદેશક છે
૮૭ થી ૮૪ ૧૪૩૮-૩૮ પરિગ્રહ-પાંચમા પાપસ્થાનકની ,
૯૪-૯૫ ૦ પરિગ્રહ વિરમણ વ્રત, તેની ભાવનાની સ, જુઓ ૫ મહાવત ૧ર વ્રત ૧૪૪–૪૭ પરીષહની સજઝા ૯૬ થી ૧૦૧ આ વિષેની બીજી જુએ ઉત્તર ૧૪૪૮-૬૩ પર્યુષણ વ્યાખ્યાનની હાળા-જ્ઞાન વિમલ ૧૧ થી રર ૧૪૬૪-૭૪
માણેક વિજય ૧૨૨ થી ૩૬ ૧૪૭૫-૨ પર્યુષણ પર્વની સજઝાયો
૧૩૧ થી ૩ ૧૪૮૩-૮૮ પંચપરમેષ્ઠી-પંચ મંગલની ,
૧૩૭ થી ૪૧ o પાણીના કથલાની 5
એ સ્ત્રીઓના કથલા ૧૪૮૯ પાપ શ્રમણના ર૯ દોષ વારક મુનિ ગુણની સ. ૧૪૧
' 9 પારિદ્વાવણીયા સમિતિની સ જુઓ અષ્ટ પ્રવચન; પ સમિતિ
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૯૦
d
પાર્શ્વનાથ ભ॰ના ગુણુધરની સજ્ઝાય
39
9
૦ પાંચઈંદ્રિય સુખની લેાલુપતા વિષેની -૧૪૯૧-૯૨ પાંચ ગતિમાં ક્રયા જીવ મરીને કયાં જાય ? ૧૪૯૩-૯૪ પાંચ પાંડવની સઝાયે
19
૧૪૯૫-૧૫૦૮ પાંચમની સજ્ઝાયે
૧૫૦૯-૧૩ પાંચ મહાવ્રતની તેની ૨૫ ભાવનાની-ક્રાંતિવિજય
૧૫૧૪–૧૮
૧૫૯-૨૩
૧૫૨૪-૨૯
39
99
૧૫૩૦/૧ ૧૫૩૦/૨ પાંચ મહાવ્રતની ભાવનાનુ` સ. સ્વરૂપ ૨૧૫૩૧-૩૨/૧ પાંચમા આરાના ભાવની સજ્ઝાયા ૩૦ બાલ–ભાવનુ વધુ ત
૧૫૩૨/૨ ૧૫૩૩ પાંચ વધાવાની સઝાય ૧૫૩૪-૩૮ પાંચ સમિતિની સજ્ઝાયા ૧૫૩૯ પાંજરાની સાય ૧૫૪૦-૪૨ પિસ્તાલીસ આગમની સજ્ઝાયા
૧૫૪૯
૧૫૪૩-૪૮ પુણ્યની પુણ્યફળની, પુણ્યમહત્તાની સજ્ઝાયા પુદ્ગલ પરાવત સ્વરૂપ ગર્ભિત સઝાય ૦ પુદ્ગલ વિચાર ભિ ત નારદપુત્ર અધ્ય૦ની ૧૫૫૦-૫૯ પુંડરીક કૅંડરીકની સજ્ઝાયા ૦ પૂનમની સાય
૧૫૬૦ પૂર્વ સેવા લક્ષણ ગુણની અ-૧૫૬૧-૬૩ પૃથ્વીચ ́ ગુણુસાગરની
99
૧૫૬૪ પૃથ્વી સચિત્ત-અચિત્ત ઢાળમાન વિચારની ૧૫૪૫ પેટ કરાવે વેટની સાય ૦ પૈશુન્ય—૧૪મા પાપસ્થાનકની,, ૧૫૬૬-૬૮ પૈસા-રૂપિયાની મહત્તાની સજ્ઝાયા પાષહની સજ્ઝાય
૧૫૬૯
99
૧૪૧ ૨
પાંચેય કલ્યાણની,, જુઆ પર્યુષણુવ્યા ૬ માÌવિજય (પૐ ॰ જ્ઞાન વિમલકૃત; વ્યા. ૭ જુઆ-ઈંદ્રિય સુખ
99
.
99
29
જવિજય
જિનવિજય
દેવચંદ્રજી
સમય છ
૧૪૨-૪૩
૧૪૩ થી ૪૬
૧૪૬ થી ૧૫૩
૧૫૩-૫૫
૧૫૫-૫૮
૧૫૮-૬૨
૧૬૨ થી ૬૮
૧૬૮ થી ૭૪
૧૭૪
૧૭૪ થી ૭૬
૧૭૬-૭૭
૧૭૭
૧૭૭ થી ૮૧
૧૧
૧૮૧ થી ૮૪
૧૮૪ થી ૮૯
૧૮૯-૯૦
જુએ ભગવતી ૯
૧૯૦ થી ૨૦૦ જુએ ૧૫ તિથિ ૨૦૦ થી ૨૦૨
૨૦૨ થી ૬
૨૦-૭
૨૦૭
જુએ ૧૮ પાર્ષ૦
૨૦૭ થી ૯
૨૦૯-૧૦
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
10.
૧૫૭૦-૭૩ પ્રતિકમણની, તેના ફળની સજઝા
ર૧૦ થી ૧૩ ૧૫૭૪-૯૨ પ્રતિક્રમણ હેતુ ગર્ભિત તઝા
૨૧૩ થી ૨૨૮ 0 પ્રતિપદા-પડવાની સજઝાય
જુઓ ૧૫ તિથિ ૧૫૯૩-૯૮ પ્રતિમા સ્થાપના-વંદન પૂજાધિકાર વિષેની ૨૨૮ થી ૩૫ ૧૫૬૯-૧૬૦૦ પ્રત્યેક વ્યુહની સજઝાયા
૨૩૫ થી ૩૦ ૧૬૦૧ પ્રદેશી રાજાની સઝાય
૨૩૭ ૧૬૦૨-૫ પ્રદેશ રાજાના ૧૦ પ્રશ્નની સઝા
૨૩૭ થી ૪૩ ૧૬૦૬-૮ પ્રભંજના સતીની સજઝાય
૨૪૩ થી ૪ ૧૬૦૯-૧૦ પ્રભાતે વાહણલા ગાવાની ,
ર૪૬ થી ૪૪ ૧૬૧૧ પ્રભુના મારગની
૨૪૮ ૧૬૧ર-૧૪ પ્રમાદ વર્જવાની સરમા અય, છઠ્ઠ કાઠિયાની ૨૪૮ થી ૫૦ ૦ પ્રશ્નવ્યાકરણ સૂત્રની સજઝાય
જુઓ ૧૧ અંગ ૧૬૧૫-૧૬ પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિની સજઝા
: ૨૫૦–૫૧ ૧૧૮ પ્રાણાતિપાત (હિંસા)૧લા પાપ સ્થાનકની સ૨ ૨૫૨
૦ પ્રાણાતિપાત વિરમણ વ્રતની સજઝ જુઓ ૫ મહાબત ૧ર વ્રત ૦ ફરહાદક ન્યાય ભાસ
જુઓ જ્ઞાતા ૧ર ૧૬૧૯ ફુલની માળાની હરિયાળી
૨૫૧-પર ૧ર૦-રપ બલભદ્ર મુનિની સજઝાય
૨૫૨ થી ૫ ૦ બહુશ્રુત ૧૧મા અધ્યની see ઉત્ત. ૧૧ ભગવતી ૧૭૩૭ ૧દરદ બાદશાહ પ્રતિ બોધની ૧૭–૩૯ બાર ભાવનાની સઝાયે જયસમ મુનિકતા ૨૫૬ થી ૬૫ ૧૬૪૦-૫૩
ર૬૫ થી ૭ર ૧૬૫૪ છે શુભવિજય કૃત
ર૭ર થી ૮૫ ૧૬૫૫
» વિદ્યાધર
૨૮૬ થી ૯ ૧૬૫–૭૨ બાર ભાવનાધિકાર, મિથ્યાદિ મળી ૧૬ની-દેવચંદજી ૯૧ થી ૩૦૧ ૧૬૭૩/૧
છે , લલિત વિજયકૃત ૩૧૨–૩ ૧૬૭૩/૨
એ અમૃત વિજયકૃત ૩૦૩–૫ ૦ બારમાસાની જુઓ તેમનાથ રામતી; ધૃતિ શીયલ વેલ ઢાળ ૧૩મી ૧૬૭૪ બારવ્રત, તેની ભાવનાની સ૨ ઉદયરતન સુરિ કૃત ૩૦૫-૬ ૧૬૭૫-૭૯
માન વિજય કૃત ૩૦૬ થી ૧૦ ૧૬૮૦–૮૨
તિલક વિજય કુત. ૩૧૦ થી ૧૫
૨૫
સ
૨૮૬
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૮
છે
માન હિ
0 ભમરની
૧૬૯૩ બાર વ્રતના છાપા
૩૧૫ થી ૧૭ o બારસની સઝાય
જઓ ૧૫ તિથિ ૧૬૮૪–૧૭૦૩ બાહુબલિની સજઝાયો
૩૧૭ થી ૨૫ બાહુબલિની દીક્ષા વખતે ભરતકીના વિલાપની see ૧૭૬૯ ૧૭૦૪ બાહ્યદષ્ટિ તજી અંતર્મુખ થવાની સઝાય જુઓ અનુ. ૩૨૫-૨૬
* છાપતાં રહી ગયેલી છેલી ૩ ગાથા જુઓ વિસ્તૃત અનુ. સ. ૧૭૦૪ ૧૭૦૫-૬ બીજની સજઝાયો
૩૨૬-૨૭ ૧૭૦૭ બીડીનું વ્યસન ત્યજવા વિષેની ૧૭૦૮ બેઠદ્વયની સજઝાયા
૩૨૮ To બેધિદુર્લભ ભાવનાની
જુઓ ૧૨ ભાવના ૧૭૧૦-૧૨ બોલની સજઝાયો
૩૨૯ થી ૩૫ ૧૭૧૩–૨૮ બ્રહ્મચર્ય-શીયલ વ્રતની સજઝાયો
૩૩૫ થી ૩૪૮ ૧૭૨૮–૩૩ ભગવતી સૂત્રની સઝાયા
૩૪૮ થી ૫૩ ૧૭૭૪-૬૬ .
માન વિજય કત ૩૫૩ થી ૭૬
જઓ વેરાગ્ય o ભય-આઠમા કાઠીયાની સજઝાય
ક ૧૩ કાઠીયા ૧૭૬૭-૬૮ ભરત ચક્રવતિની સઝાય
૩૭૭-૭૮ ૧૭૬૮૭ર છે એ બાહુબલિને વિનંતિ ૩૭૮ થી ૮૩ ૧૭૭૩-૭૬ ભવઆલોયણા-પાપાધિકરણ સિરાવવાની આરાધના ૩૮૩ થી ૯૦ ૦ ભવદેવ મુનિની
જુઓ નાગિલા ૧૭૭૭ ભવનાયકની મહરાજાની ભવાઈ ૧૭૭૮ ભાવડા શેઠની સઝાય
૩૯૧ ૧૭૭૯-૮૧ ભાવ, ભાવના, તેના મહત્તવની સજઝા
૩૯૨ થી ૯૬ ૧૭૮૩-૮૪ ભાવિ ભાવની
૩૯૭ થી ૯૯ o ભાષા સમિતિની જુઓ અષ્ટ પ્રવચન પસમિતિ દશ વેકાલિક, કકો ર૩ ૧૮૫ ભાંગ વજેવા હિતોપદેશક સઝાયો - ૩૮૯-૪૦૦
૦ ભિક્ષકાર-નિયાણું ન કરવા વિષે | જુઓ ઉત્ત૧૫; નિયાણું ૧૭૮૬ ભીલડીની સજઝાય
૪૦૦-૧ ૦ ભૂખની , જુઓ ભા. ૧ સજઝાય ૮૨ થી ૮૪ 0 મડ્ડમ શ્રાવકની ઇ . -- - - ઓ ભગવતી સૂત્ર ૧૭૬૩ ૦ મદની છે
જુઓ ૮ મદ; અભિમાન ૧૭૮૭ મદન મંજુવાની +
૩૦.
૩૮૦
૪૦૧
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૮૯-૯૧ મધુબિંદુ દૃષ્ટાંતની સજાયેા
૪૦૨ થી ૪૦૭ ૪૦૭ થી ૧૧
૧૭૯૨-૧૭૯૮ મનની
૧૭૯૯–૧૮૦૨ મનવશીકરણ-મસ્થિરી રધુની મહત્તા વિષેની સ૦ ૪૧૨ થી ૧૪
૧૮૦૩ મન મુનિની સાય
૪૧૪-૧૫
૧૮૦૫-૧૩ મનુષ્ય જન્મ એ પુણ્યનુ કળ છેતેને સફળ કરવાની સજઝાયા ૪૧૫–૨૧ ૪૨૧ થી ૨૪ ૧૮૧૪–૧૯ મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા વિષેની સ૦ ૧૮૨૦-૪૧ મનુષ્યભવની દુર્લભતા વિષે ૧૦ષ્ટાંતની-જ્ઞાનવિમલ ૪૨૪ થી ૪૪૭ ,વિનય દેવસૂરિ કૃત ૪૪૭ થી ૪૬૨-૩
૧૮૪૨-૫૧
.
વૃદ્ધિ વિજય
૧૮૫૨
૧૮૫૩
૧૮૭૬
99
૧૮૮૪
૧૫
૧૮૮૬
૧૮૮૭
99
°
૧૮૮૦-૮૧
૧૮૮૨
99
૧૮૫૪
મનારમા સતીની સજાય ૧૮૫૫-૫૭ મમતાતજી સમતા ભજવા વિષે ૧૮૫૮-૬૦ મણુહા સતીની ૧૮૬૧-૬૭/૨ મરણુ વિષેની સજાયા ૧૮૬૮-૭૫ મરૂદેવા માતાની
૦ મલ્ટી કુવરી અધ્યયન મહુસૈન મુનિની ૦ મહાબલ મુનિ અધિકાર
99
૧૮૭૭-૭૮૯ મહાવીર સ્વામીના ૧૧ ગણુધરની
99
'
99
૦ મનુષ્ય ભવહારી ગયા વિષે પસ્તાવાની
,,
12
p
99
૪૮૪-૮૫
જુએ પટ્ટાવલી
૪૮૫ થી ૮૭
४८७-८८
,,
0 ,, તપ, દેવલજ્ઞાન, દેશનાની જુએ પર્યુષણુ ૧૪૫૪, ૧૧૧૬ ૦ મહાવીરને થયેલા ઉપસર્ગ તેમણે જોયેલા ૧૦ વના તથા તપ ૧૪૫૩ મહાવીર દીક્ષા વખતે યશેાદા-સુદનાની વિનતિ ૪૮૮-૮૯
થયેલા સંગમકૃત ઉપસર્ગની સ૦
૪૮૯-૯૦
99
મહાવીર સ્વામીની સજાય
૦ માર્કદી પુત્રની સ॰ ૦ માનની
ગુણધરા ૧૦ મહાશ્રાવાની,,
99
મ ંગલ ચતુષ્ટની સઝાયે
મંગલ પચીસીની
99
ગુણવિજય ૪૬૩ થી ૬ જુએ ૧૮૬૬; ૨૨૧;
"
99
૪૬
૪૬૬ થી ૬૯
૪૬૯ થી ૭૧,
૪૭૧ થી ૪૭૭
૪૭૭ થી ૪૮૩
જુએ જ્ઞાતા ૮
૪૮૩
જુઓ ભગવતી ૧૭ર
૪૯૦૪૯૧ ૪૯૧ થી ૯૩
જુએ ભગવતી ૧૭૬૨; માતા ૯ અભિમાન, ૧૮ પાપ૦, ૧૩ કાઠીયા
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૮૮–૯૧ માયાની ૮મા પાપસ્થાનની ૦ માયા મૃષાવાદની
૧૮૯૨-૯૪ મર્ગાનુસારીના ૩૫ ગુણુની સજઝાયા ૦ માવ ગુણુની
માંકડની સજ્ઝાય માંસ નિષેધક
,,
૦ મિચ્છામિ દુક્ક`ડની મિથ્યાત્વ વિષેના,, જુઆ માહમિથ્યાત્વ ૦ મિથ્યાત્વ શલ્ય ૧૮મા પાપસ્થાનકની,, મુક્તિ અદ્વેષ-નિમ મત્વ ગુણુની સ૦ મુનિના ૭ સુખ દુઃખની સજ્ઝાય ૧૯૦૦-૩૩ મુનિની, મુનિગુણની સઝાયે
૧૮૯૮
૧૯૯
૧૮૯૫
૧૮૯૬
૧૮૯૭
13
૧૯૩૫-૩૭ મૂખને પ્રતિખાધની સઝાયા
૦ મૂર્તિપૂજા વંદના ષિકાર પ્રતિમા સ્થાપન વિષે ૧૯૩૮-૪૯ મૃગાપુત્ર મુનિની સજ્ઝાયે
૦ મૃગાવતીની
૧૯૭૭
૫૦૦-૫૦૧
૧૮ પાપ૦, શક્યત્રોસી
૫૦૧ થી ૩ ૫૦૩
૫૦૩ થી ૩૪
૦ મુનિને મ ત ંત્ર વૈદ્યક જોષ ન જોવા વિષે હિત શિક્ષાની સ॰ જુએ ૯૦૫
99
,
૪૯૩ થી ૪૯૫ જુએ ૧૮ પાપસ્થાનક ૪૯૫ થી ૪૯૮ જુએ યતિધમ ૨
૪૯૮-૯૯
૦ મૃદુતા ગુણુની
૦ મૃષાવાદની
૦ મૃષાવાદ વિરમણુ વ્રતની ૧૯૫૦-૬૭ મેઘકુમારની—તેમના પૂર્વ ભવની સજાયે ૧૯૬૮ મેઘરથ રાજાની સજ્ઝાય ૧૯૬૯-૭૨ મેતારજ મુનિની ૧૯૭૩-૭૪ મૈગ્યાદિ ૪ ભાવનાની સઝાયા
૦ મૈથુન પાપસ્થાનકની ૦ મૈથુન વિરમણ વ્રતની મેાક્ષનગરની સજઝાય ૦ માસ માત્ર અધ્યયનની,, ૧૯૭૮-૭૯ માક્ષમાત્ર સાધક આણુારૂચિ ૮ ગુણુની સજ્ઝાયા
૧૯૮૦ મારની હરિયાળી
૧૯૮૧-૮૬ માહ-મિથ્યાત્વ-મીન ઢાંઠીયાની સજ્ઝાયા
99
૪૯૯
જુએ see ઈરિયાવહી
૫૩૪ થી ૩૬
જુઓ પ્રતિમાસ્થાપન
૫૩૬ થી ૫૫૧
જુએ ૧૬ સતી જુઓ યતિધમ ૨
જુએ ૧૮ પાપસ્થાનક જુઓ ૫ મહાવ્રત
૫૫૪ થી ૫૬૬
૫૬૬ થી ૫૬૮
૧૬૮ થી ૭૧
૫૭૨ થી ૫૭૬
જુઓ ૧૮ પાપસ્થાનક જુએ ૫ મહાવ્રત
૫૭૬
જુઆ ઉત્ત૦ ૨૮ ૫૭૬ થી ૧૭૮
૫૭૯ ૫૭૯ થી ૨૫
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
- 14
૧૯૮૭ મોહનીય કર્મના ૩૦ ભાંગાની સઝાય
૫૮પ o મોહ રાજાની-ભવનાટકની ભવાઈ
જુએ ભવનાટક ૧૯૮૮-૨૦૦૦ યતિધર્મની સજઝાયે
૫૮૬ થી ૫૯૮ 0 સદારાણી સુદર્શના વિલાપની જુઓ મહાવીર સ્વામીની દીક્ષા ૨૦૦૧ મંત્રાવલી પર્વ
૫૯૮ થી ૬૦૦ ૨૦૦૨ યુગપ્રધાન સંખ્યાદર્શક સજઝાય
૬૦૦-૧ ૨૦૦૩-૪ યુવાનીની અસ્થિરતા સયક સજઝાયો
૬૦૧ થી ૪ ૦ ગદષ્ટિની
see ૮ ગદષ્ટિ ૨૦૦૫ ૩ર યોગસંગ્રહની
૬૦૪-૫ ૦ રતિ-અરતિ ૧૫માં પા૫સ્થાનકની, જુઓ ૧૮ પાપસ્થાનક 0 રતી સુંદરીની
છે ૧૬ સતી ૨૦૦૬ રત્નમાલાના પાંચ બાંધવની સઝાય
૬૦૫-૬ 0 રમણ-૧૩મા કાઠીયાની , જુઓ ૧૩ કાઠીયા
o રહનેમિ-રરમા અધ્યયનની , જુઓ ઉત્ત, અ રર : ૨૦૦૮-૨૫ રહનેમિને રામતીની હિત શિક્ષાની–સંવાદની ૬૦૬થી ૨૪ ૨૦૧૬-૨૭ રહનેમિ રામતી સખી સંવાદની મા બાપની-સમજાવટની દ૨૪-૨૬ ૨૨૮ રહેણી કહેણીમાં અંતર વિષેની સઝાય
૬૨૬ ૨૦૨૮ રાઈ પ્રતિક્રમણની વિધિની સઝા
દર૭-૬૩૦ ૨૦૩૦ રાપ-૧૦મા પાપસ્થાનકની , ૨૦૩૧ રાજકુંજર કષિની સજઝાય
૬૩૦-૩૧ ર૦૩૨
૬૩૬ 0 રાજમતી નેમનાથના ૯ ભવ, ૧૨માસા, વાર, ૧૫ તિથિની સો
જુઓ એમનાથ રાજી ૨૦૩૩-૨૦૪૮ રાજીમતીની તેમને વિનંતિ, વિલાપની તથા ૬૩૨ થી ૬૪૩
માબાપની સમજાવટની સગા ૨૦૪૯ રામતી સખી સંવાદની સજઝાયા ર૦૫૦-૫૯ રાત્રી ભોજનની સજઝાય
૬૪૪થી ૫૪ ૨૦૬૦-૬૬ રાવણને મદદરી બિભીષણની વિનંતિ સંવાદાત્મક સ૦ ૬૫૪-૬૦ ૨૦૬૭-૬૮ કિમણીની સજઝા
૬૬૦ થી ૬ ૦ રૂપિયા-પૈસાની મહત્તાની સઝાયો
જુઓ પૈસા ૦ રેલગાડીની હરિયાળી
જુઓ મુખને પ્રતિ
૩૦.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
15
૨૦૬૯-૭૦ રેવતી શ્રાવિકાની સઝાયો
૬૬૩-૬૪ ૨૦૭૧ રેંટીયાની સજઝાય
૬૬૪ થી ૬૬ 0 રોટલાની
see અનદેવતા ૦ રેહમુનિ અધ્યયનની સજઝાય
છે ભગવતી ૧૭૩૪ ૨૦૭૨–૯૧ રોહિણુ તપની સઝાયો
૬૬૬ થી ૬૮૨ ૨૦૯૨ રૌદ્રધ્યાનની સજઝાય
૬૮૨ થી ૮૪ ૨૦૯૩-૯૪ લક્ષ્મીના ગુણ અવગુણ વર્ણનની સજઝાય ૬૮૪ થી ૮૬ ૨૦૯૫ લઘુતા ગુણની સઝાય
૬૮૬ 0 લબ્ધિવર્ણનવિષે ચારણ મુનિ અધિકાર see ભગવતી ૧૭૩૪/૩૩ ૦ લલિતાંગ કુંવરની સઝાય
જુઓ કુરગડુ મુનિ ૦ લેશ્યા અધ્યયનની
» ઉત્ત. ૩૪ ૦ લોકસ્વરૂપ ભાવનાની ,
છે ૧૨ ભાવના ૨૦૯૬-ર૧૦૨ લોભની સજઝાયો
૬૮૬ થી ૯૧ ૨૧૦૩, વચનગુતિની છે
૬૯૧-૯૨ ૨૧૦૪-૨૧૨૩ વજસ્વામીની,
૬૯૨ થી ૭૦૩ ૨૧૨૪-૨૭ વણઝારાની ,
૭૦૩ થી ૭૦૫ ૨૧૨૮ - વરદત્ત કંવરની ,, ૨૧૨–૩૫ વર્ધમાન તપની,
૭૦૬ થી ૮ ૦ વરૂણ નાગનતુઆ અધિકારની see ભગવતી ૧૭૪૫/૧૨ ૨૧૩૬ વહુની સજઝાય
૭૦૮-૯ | 0 વહુ સાસુના સંવાદની સજઝાયા
જુઓ સાસુ વહુ ૨૧૩૭ વંકચૂલની સજઝાયા
૭૦૯ ૨૧૩૮-૩૯ વંદનાની સઝાય
૭૦૯ થી ૧૧ ૨૧૪૦-૪૩ વાણીયાની-વેપારની સજઝાયે
૭૧૧ થી ૧૩ ૨૧૪૪ વાદવિવાદ ન કરવા હિતોપદેશક સઝાય
૭૧૩-૧૪ ૨૧૪૫ વાસુ પૂજય જિનની
૭૧૪-૧૫ o વિકથા-વ્યાક્ષેપ ૧૧મા કાઠિયાની જા see ૧૩ કાઠીયા ૨૧૪૬ વિગઈ વિવિગઈ વિચારની ,
૭૧૫ થી ૧૭. ર૧૪૭-૫૧ વિજયશેઠ-વિજયા શેઠાણીની સઝાય
૭૧૭ થી ૨૨ o વિધિના લેખની સજઝાય see ભાવિભાવ ઉત્ત. ૧ દશ૦ ૯ જ્ઞાતા બે વિનયની–તેના ૧૦ ભેદની સઝાયો જુઓ સમકિતના ૬૭ બોલ
૭૦૫
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
'
16 -
છે
ઈદ્રિય સુખ
૭૭૭-૮
૨૧૫ર-૨૧૫૯ વિનંતિની સજઝાય
૭રર થી ર૭ ૦ વિપાક સૂત્રની સજઝાય see ૧૧ અંગ, ઉપાંગ ૨૧૬૦-૬૨ વિવેકની ,
આ ૭ર૭ થી ૭૩૦ ૨૧૬૩-૨૧૬૯ વિષય તૃષ્ણ-રાગ નિવારવા હિતાપદેશક, ૭૩૦ થી ૩૫
૦ વિષય-શીલ સંવાદની સ see શીલ વિષય સંવાદ
૦ વિષય સુખની લુપતાની, ૨૧૭૦-૭૯ વિષણુકુમારની સજઝા
૭૩૫ થી ૭૪૬ ૦ વીસ અસમાધિ સ્થાનની , જુઓ અસમાધિકર ૨૦ સ્થાન ૨૧૮૦-૮૫ વાસ સ્થાનક તપની ,
૭૪૬ થી ૭૫૧ | 0 વેપારની સજઝાયો.
see વાણીયાની, વેપારની ૨૧૮૬ વૈકુંઠની સજઝાય
૭૫૧ થી ૭૫૫ ૨૧૮૭-રરર૦ વૈરાગ્યની સઝાય.
૭૫૫ થી ૭૭૭ રર૩૦ વ્યવહાર ધર્મની સઝાય ૦ વ્યસનની છે
જુઓ ૭ વ્યસન ૦ વ્યાપ (વિકથા) ૧૧મા કાઠીયાની
ક ૧૩ કાઠીયા ૦ વ્રતારાધને
જુઓ ભગવતી ૧૭૫૦/૧૭ રર૩૧-૩ર શઠના ૮ ગુણ દેવની સજઝાય
૭૭૯-૮૦ ૨૨૩૩ શલ્ય છત્રીસીની
૭૮૦ થી ૭૮૨ ૦ શંખ શ્રાવક અધ્યયનની, see ભગવતી ૧૭૫૪૨૧ રર૩૪ શાલ મહાશાલની સજઝાય.
૭૮૨-૮૩ રર૩૫-૪૦ શાલિભદ્રની સઝાય
૭૮૩ થી ૮૭ ૦ શાલિભદ્ર ભદ્ર શેઠની,
જુઓ ગભદ્ર શેઠ ૦ યાંતસુધારસની
, મુનિને હિતશિક્ષા ૧૯૩૩ 0 શાંતિનાથ ભવને દશમે ભવ મેઘરથ રાજાની see મેઘરથ રાજા રર૪૧-૪ર શિખામણ કોને આપવી તે વિષેની ,,
૭૮૭-૮૮ ૨૨૪૩ શિવકુમારની સઝાય
૭૮૮-૮૯ રર૪૪-૪૫ શિવરમણી ( હિગતિ) વર્ણન ગર્ભિત
૭૮૯-૯૧ ૦ શિવરાજર્ષિ ભાવવિષેની સ , ભગવતી ૧૭૫૧/૧૮ શીયલની સજઝાયે
જુઓ બ્રહ્મચર્ય રર૪-૪૯ શીયલની ચુંદડીની જગ્યા
૭૯૧થી ૯૪ રર૫-૨૨૯ / ૯ વાડની છે
૭૯૪ થી ૨૩
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
17
૨૩૦૦-ર૩૦૧ શીયલ વિષય સંવાદની ,
૮૨૩ થી ૮૨૬ ર૩૦૨-૬ શીયલ વિષે પુરૂષને શિખામણની ,
૮૨૬ થી ૩૦ ર૩૦૭-૮ , સ્ત્રીને છ )
૮૩૦ થી ૩૩. 0 શીયલ વેલની સજઝા , જુઓ ક્યુલિભદ્રની શીયલ વેળા ૨૩૦૯ શીલવતીની ,
૮૩૩-૩૪ ૨૩૧૦-૧૪ શુકલ ધ્યાનની છે
૮૩૫ થી ૮૪ ૨૩૧૫ શેઠ વાવેતરની સજઝાય
૮૪૦-૪૧ 0 –૯મા કાઠિયાની,
જુઓ ૧૩ કાઠીયા 0 શૌચ ગુણ ધર્મની ,
છ યતિધર્મ ૮ ૨૩૧૬-૧૮ શ્રાવકના ૨૧ ગુણની ,
૮૪૧-૮૪૪ ૦ શ્રાવકના ૧૨ વતની છે
જુઓ ૧૨ વ્રત, ૨૩૧૯ શ્રાવકની ૧૧ પડિમાની,
૮૪૪-૪૫ ર૩ર૦–૨૫ , આચાર–કરણની,
૮૪૫ થી ૮૫૪ ૨૩ર૬-૨૮ શ્રાવકને હિતશિક્ષાની સજઝાય
૮૫૪ થી ૫૯ ૨૩૨૯ શ્રાવક શ્રાવિકાઓની સજઝાયો
૮૫૯-૬૦ ૨૩૩૦ શ્રીપાલ મયણા સુંદરીના પૂર્વભવની ,
૮૬૦-૬૧ ર૩૩૧-૪ર શ્રીપાલરાસ આધારિત સિદ્ધચક્રજીની ઢાબા ૮૬૧ થી ૭૧ ૨૩૪૩-૪૫ શ્રેણીક રાજાની સઝાયો
૮૭૧ થી ૭૪ ૨૩૪૬ સકામ-અકામ મરણ વિષેની , જુઓ ઉત્ત૫ તથા નં. ૧૮૬૫ ૨૩૪૭ સગુણ નિગણ સજજન દુર્જન અંતરની ૮૭૪ થી ૩૬
0 સચિત અચિત્ત ખાદ્ય વસ્તુના કાળમાન વિચારની જુઓ ખાદ્યવસ્તુ ૦ , પૃથવી વિષેના , જુઓ પૃથવી
૦ સજજન-જનના અંતરની સજઝાય જુઓ નં. ૨૩૪૭ ૨૩૪૮-૫૧ સટ્ટો-જગાર નિષેધક સઝાય
૮૭૬ થી ૭૯ ર૩૫ર સતા સતીઓની સજઝાયો.
૮૭૯-૮૦ ૨૩૫૪-૭૮ સતીઓની સજઝાય
૮૮૦ થી ૯૦૬ ર૩૭૯-૮૧ સત્યની છે
૯૦૬ થી ૯૧૦ ૨૩૮૨ સત્સંગની સજઝાય,,
૯૧૦ ૦ સદ્દગુરૂ તથા તેમના માહાસ્યની સ
જુઓ મુનિ ૨૩૮૩-૯૧ સનકુમાર ચક્રવતિની સાથે
૯૧૧ થી ૧૬ ૨૩૯૨ સબલ દેષ ૨૧ (ચારિત્રમલિનતા)ની સઝાય
૯૧૭
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
18
૯૪૦
૨૩૯૩-૨૪૦૪ સમક્તિ, તેની પ્રાપ્તિ અને માહાત્મ્યની ૨૪૦૫-૨૪૧૭/૧ સહિતના ૬૭ બાલની સઝાયા ૨૪૧૭/૨ સંમતિના ૬૭ બેલની ટુંકમાં સમજણુ ૨૪૧૮-૨૦ સમતા—સમભાવ, સામાયિક અને તેના માહાત્મ્ય ફળની ૯૪૧ થી ૪૨ -२४२७ સમાપ્તિ પચ્ચીસીની સજઝાય ૦ સમિતિની
૯૪૨૯૪૪
જીએ ઉ૦ ૨૪, અષ્ટ પ્રવચન, ૫ સમિતિ જુઆ ઉત્ત૦ ૨૧
see ઉત્ત॰ ૨૯
૯૪૪ થી ૪૭
૯૪૭-૮
૯૪૨૯
૯૫૦
૯૫૦-૧
૯૫૨
૯૫૨ થી ૫૪
ર૪૪૦ સવરની
૯૫૪-૫૫
99
૨૪૪૧–૬૭ સંસારના સ્વાથી –અસ્થિર સબધની, સ'સારભાવનાની ૯૫૫-૭૦
૯૭૦-૭૧
૦ સમુદ્રપાલ મુનિની ૦ સમ્યક્ત્વ પરાક્રમ સ વેગાદિ ગુણુની ૨૪૨૮-૩૦ સર્વાથ સિદ્ધ વિમાનની સજ્ઝાયા સહજાનકીની સજ્ઝાય
૨૪૩૧
૨૪૩૨
સ ગ્રામ સેાનીનો
ور
૨૪૩૩ સાયની
99
ર૪૩૪-૩૫ સમૂર્ત્તિમ મનુષ્ચાને ઉપજવાના ૧૪ સ્થાનની ર૪૩૬ "યતિ મુર્તિની સન્નાય
૨૪૩૭-૩૯ સૌયમ શ્રેણી વિચાર સજ્ઝાય
૯૭૧-૭૭
૨૪૬૮-૬૯ સાત વારની સજ્ઝાયા ૨૪૭૦-૭૬ સાત વ્યસન નિવારક સજ્ઝાયા ૨૪૭૭ સામાચારી–ઉ. ૨૬માં અયનની,, ૨૪૭૮-૮૧ સામાયિકની
૯૭૭ થી ૭૯
૯૭૯ થી ૮૨
૯૮૩ થી ૮૮
જુએ ખેાલ
99
૨૪૮૨ થી ૮૯ સામાયિકના ૩૨ દાષની ૦ સારભૂત બેાલની ર૪૯૧-૯૨ સાસરાની હરિયાળી, સાસરાના ૧૬ શણુગારની ૨૪૯૩ થી ૨૪૯૭ સાસુ-વહુ-દિકરાની જીવદયા વિષે સવાદની ૯૯૦ થી ૯૯૬ ૦ સિદ્ધચક્રારાધન વિષેની સજ્ઝાયા
૯૮૮ થી ૯૦
,,
૨૫૦૮ સીમધર સ્વામીના ૮૪ ગણુધરની
૨૫૦૯
39
h
see નવપદજી
૨૪૯૮-૯૯ સિદ્ધભગવ ́તના ૮ ગુણુ, તેમનું સુખ અને ઉપમાની ૯૯૬ થી ૯૮ ૨૫૦૦ થી ૨૫૦૭ સીતા સતીની
૯૯૮ થી ૧૦૦૬
૧૦૦૬
૧૦૦૬-૭
૩૨ કેવલી શિષ્યની
૯૧૮ થી ૩૦
૯૩૦ થી ૪૦
.
""
..
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૧૦ થી ૧૨ સુકુમાલિકાની સજ્ઝાયે ૨૫૧૩ થી ૨૫૧૭ સુક્રાશય-કીર્તિધર મુનિની, ૦ સુખીયાની–સુગુરૂની સઝાયે ૦ સુજસ વિલાસની
-૨૫૧૮ થી ૨૫ સુદન શેઠની ૨૫૨૬-૨૭ સુધર્માં ગણુધરની ૨૫૨૮ સુધર્મા દેવલોકની ૨૫૨૯-૩૦ સુન દા રૂપસેનની ૨૫૩૧–૩૨ સુપાત્ર દાનની ૨૫૩૩ સુબાહુકુમારની ૨૫૩૪ થી ૨૫૪૩ સુભદ્રાસતીની,, ૨૫૪૪-૪૫ સુમતિ-કુમતિના સવાદરૂપ ૨૫૪૬૪૭ સુમતિની ચેતનરાયને દુમતિ તજવા વિનતિ ૨૫૪૮ સુમતિ વિલાપની
99
૦ સુયગડાંગ સૂત્રની સજઝાય
હૈ
૨૫૪૯ થી ૧૧ સુલસા શ્રાવિકાની સજ્ઝાયા ૨૫૫૨-૫૩ સુંદરીની તેના આયબિલ તપ વધુ નની,, ૨૫૫૪ સૂતઃ-જન્મમરણુ પ્રસવાદિ અસાયની ૨૫૫૫ સૂરિકાંતાની સજઝાય
૨૫૫૬ સેાદાગરની
૨૫૫૭ સામતની
99
99
૦ સેામિલ વિપ્ર અધિકાર ૦ સાળ સતીની સા
99
99
.
99
99
.
p
"9
99
19
99
૦ સેાળ સ્વપ્નની ૨૫૫૯ સાહગદેવી સતીની
૨૫૬૦-૬૧ સ્ત્રીઓના થલાની,,
૨૫૬૨ થી ૬૮ સ્ત્રીઓના સ્વભાવની, તેમના અવગુણુની ૨૫૬૯ થી ૭૧ સ્ત્રીઓને હિતશિક્ષાની
૨૫૭૨ સ્થાપનાચાય ૪૫ની
૨૫૭૩ થી ૮૩ સ્થૂલિભદ્રજી અને ક્રાસ્સા પ્રતિભાધની ૨૫૮૪ થી ૯૭
» સ્વાદની
૧૦૦૭ થી ૧૦૧૦ ૧૦૧૦ થી ૧૦૧૮
જુઓ મુનિ see ઐતિહાસિકમાં મુનિયોવિજયજી
૧૦૧૮ થી ૧૦૨૫
૧૦૨૫૨૬
૧૦૨૭
૧૦૨૭ થી ૩૧
૧૦૩૧ થી ૩૩
.
૧૦૫૧
૧૦૧૧-૨
જુઆ ભગવતી ૧૭૬૫/૩૨ જુએ સતીની
99
99
99
૧૦૩૩-૩૪
૧૦૩૪ થી ૪ર
૧૦૪૨-૪૩
૧૦૪૩-૪૫
99
૧૦૪૫
જુઓ ૧૧ અંગ્ ૧૦૪૫ થી ૪૭
૧૦૪૭-૪૮
૧૦૪૮ થી ૫૦
૧૦૫૦-૫૧
જુઓ ચંદ્રગુપ્ત
૧૦૫૨ થી ૧૬ ૧૦૫૬ થી ૬૦
૧૦૬ ૦ થી ૬૪
૧૦૬૪ થી ૬૭
૧૦૬૭-૬૮
૧૦૬૮ થી ૭૪ ૧૦૭૪ થી ૨૮
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૯૮ થી ૨૬૦૬ સ્થૂલિભદ્રજી નવરસા
૨૬૦૭
૨૬૦૮ થી ૧૬
૨૬૧૭ થી ૩૪
99
19
કલ્યાણુ પામવા કાજ કલ્યાણુ પામવા કાજ
કલ્યાણુ પામવા કાજ
૧૦૮૮ થી ૯૩ઃ
૧૦૯૩
ની ઉદયરત્નકૃત શીયલવેલની સજ્ઝાયા ૧૦૯૪-૯૯ વીરવિજય કૃત
૧૦૯૯ થી ૧૧૧૩
કલ્યાણું પામવા કાજ ઉનાળે અગ્નિ સેવતાં શીયાએ હિમાળે ચઢે
20
99
૨૬૩૫-૩૬ સ્યાદ્વાદની સઝાયા ૨૬૩૭ સ્વપ્નફળ વિષેની
૨૬૩૯ થી ૪૯ ષડાવસ્યની સજ્ઝાયા ૨૬૫૦-૫૧ ષડ્ જીવ નિકાયના આયુષ્યની ૨૬૫૨ થી ૬૦ ષદ્ભાવપ્રકાશની સજાયે ૨૬૬૧ હરિફથી સુતિની ૨૬૬૨ થી ૬૬ હરિશ્ચન્દ્ર રાજાની, તેમના પૂર્વ ભવની
99
૦ હામના હૃદયપલ્ટાની સાય
99
૨૬૬૭ થી ૭૪ હિતશિક્ષાની સજઝાયે ૦ હિંસાની
ના વિરહે ક્રાશાના વિલાપની
""
૨૬૭૫ હેમચંદ્રાચાય અને કુમારપાલ રાજાની ૨૬૭૬ હેાકાની સજાય ૨૬૭૭ ઢાંશના અતિરેક ન કરવા વિષેતી
કલ્યાણ પામવા કાજ઼ કહે નગીન મુક્તિ સુહેલ છે
5 અનાસક્તિ
99
"
39
99
કષ્ટ કાયાને કે છે
ઉધે મસ્તકે રહે છે.
ક્રેઈ જણ તીથે જાવે
ભેરવ જ પજ ખાવે
ચામાસે પાદર રહે
૧૧૧૩ થી ૧૫
૧૧૧૫ થી ૧૮
૧૧૧૮ થી ૧૧૩૫
૧૧૨૫ થી ૨૭
૧૧૨૭ થી ૩૨
૧૧૩૩
૧૧૩૪ થી ૩૯ see મનીની મ્યુની
૧૧૪૦ થી ૫૧ જુઓ પ્રાણાતિપાત
ક્રમ કષ્ટ કાયાને દઈ રહે
ઈ ધણાજ ખરચે દામને જે તજે આસક્તિ ભાવને
૧૧૫૧ થી ૧૨ ૧૧૫૨ થી પટ્ટ ૧૧૫૩
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
ન મણીયારની સજ્ઝાયા
નમણીયારની સજ્ઝાયા [૧૩૪૧ થી ૪૩] કા
દુહા : સ્વસ્તિ શ્રી કમલા ભજે તે શ્રી વીર્ જિષ્ણુ દના જસ ધ્યાને દુર થયા તે સેવા ભિવ ભાવશુ
ઢાળ-રાજગૃહી નગરી ભલી
ગુણુશીલ વ જિનવીર
તિહાં સમવસર્યાં ભવિહિત ભણી કામિત પ્રભુ કામ કરીર-સેાભાગી જિનવર સેવીયે ૧ મીર્ય પદા બાર પ્રકાર
સમવસરણુ સુરવર રચે જિન દે દેશના વિજન તણે
જસ ધ્યાયકના પાય પદ્મ નમતાં સુખ થાય... સાહમવાસી દેવ ચરમ પ્રભુ નિતમેવ...
એહવે પહેલા દેવ લેથી જિન પદકજ વદે ભાવશું બત્રીસ બહુ નાટક કરે સેવા સાથે જિનવર તણી
તવ પૂÛ ગૌતમ વીરને કુણુ કરમે હૃદુર ભાગવે સહુ પરષદ સાંભળતાં થકાં
મનગમતી ને મનેાહાર... આવે તિહાં દદુર દેવ હિયડે બહુ હરખ ધરે.... અતિભાવે સુસનેહ જિમ કામિત હવે તેહ...
હા ભગવાત કરી સુપસાય સુર ઋદ્ધિ ભલી સુખદાય... ભાખે તવ વીર્ જિનેશ
સુણુ ગાયમ ! ઋણુ રાજગૃહે નંદ નામે મણીયાર એ
હું બહુલ ધનેશ... મુજ સંગથી પામ્યા ધમ
છવા જીવાદિક (તત્વના–ના તદા) સમઝવા લાગ્યા મ..
અન્યદા સંગ અસાધુના સમક્તિના પવ હારીયા ઈંણુ શેઠે ગ્રીષ્મ ઋતુ સમે પેાષામાંહિ તૃષા ઉપની મુજ ધર બેઠા જો ઉપની પંથીજનને કુણુ આસરા ચિતે ધન્ય તે નરવરા જીવિત સાલ પણ તેહનુ સર ખાદાવી શુભગતે ગયા હવે હું પણ શ્રેણીકને કહી
કરતાં સેવાને વાત સબળા થયા મિથ્યાત... અઠ્ઠમના તપ કીધ તવ આરતસું મન દીધ... તૃષા એસવી અસરાલ જબ દુ:સહ ગ્રીષ્મકાલ... અન્ય તેહેના માય-તાય જે કુવા-વાવ કરાય... તેહના જસ આજ ગવાય રૂ વાવતી ઉપાય..
સ. ૧
99
99
"
"
""
..
,,
""
3:38
.
..
..
ર
૫
७
.
*
ર
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ પિયત પાણી તતખણ ગયો વિનવી શ્રેણીકરાય વાવ ખણાવી સુંદર
બહુ ધન ખરચી શુભ ઠાય છે ૧૩ ચિહું દિશિ વર વાડી શેભતી તે માંહિ શાળા ચાર પૂરવ દિશ રાંધણ ઘર કર્યું -વળી નાટક ઘર સુખકાર. , ૧૪ બહુ જન આવે તિણ થાનકે કેઈ આસ્વાદે ફળ કુલ કેઈજન જલક્રીડા કરે
દેઈ રસવતી અમે અમૂલ. . બહુજનમન ઈમ સંતોષાયે બહુ લેક પ્રશંસે શેઠ તેહ સુણ મન ચિંતવે ધન્ય હું સહુ મારે હેઠ. , ૧૬
ઢાળ ૨ [૧૩૪૨] દુહા શેઠ શરીરે અન્યદા સોલ રોગ ઉત્પન
તિણ વાવે આરતે મરી દેડક હુએ સુપ્રસન.... લેક મુખે કીરતી સુણી જાતી સમરણ સાર ઉપનું જ શુભ ભાવસું અણુવ્રત કરે ઉગાર.. ગૌતમ ! હું તિહાં આવીયો સાંભળે દેડકરાય ચા રાજપંથે જઈ મુજને વંદન કાજ.. શ્રેણુક પણ આવે તિહાં વંદન લેઈ પરિવાર એક કિશોરે દેડકે
ચાં તે નિરધાર... લૂલે ક્ષીણ બલી થયે ચાલી ન શકે જામ એકણ દિશે જઈ થયે વીરજિન સન્મુખ નામ... ઢાળઃ તવ તે દેડકરાય કરજોડી ચિત્ત લાય
જિનજીને થશે એ કે નમુત્યુનું ભણે એ.... અતિશયવંત મહંત તુંહીજ શ્રી અરિહંત
કરૂણ સાગરૂએ કે મહિમા આગરૂએ. પુરૂષોત્તમ ભગવંત તું પરમાતમ સંત
ભવિહિતકારકા એ કે ભવજલ તારકા એ... એટલા દિન જિનરાય ના'વે હું તુજ પાયા
ભવસાયર રૂલ્યોએ કે દુઃખ પણ નવિટો એ... હવે તું મિલી નાહ તો મુજ શી પરવાહ
કરમગણ ભીતી એ કે હવે હું જીતીયો એ
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
નંદાસતીની સજઝાય
ઢાળ ૩ [૧૩૪૩] ઈણી પરે જિનની સ્તવના કરતો કાલ કરી શુભ ભાવે રે ચાર પોપમ આયુ પ્રમાણે સૌધર્મે સુર થાવે રે... મિથ્યા સંગતિ દૂર નિવાર સમક્તિ દઢ કરી ધારે રે સમકિતવિણ ભવજલમાં પડતાં કેઈ ન રાખણહાર રે.... ક્ષેત્રવિદેહે સંયમ લેશે
હૈયે પંચમનાણી રે બહુનરનારી પાર ઉતારી પરણશે શિવરાણું રે.... એ દરની ઉત્પત્તિ ગાયમ ! વરવદે ઈમ વાણું રે ઈણ કારણ મિથ્યાત્વ નિવારો જિન આણ મન આણે રે સંવત સત્તર (ઓગણીસ) છાસઠ વરસે રહી રાજનગર ચેમાસે રે ભાદરવા સુદિ દશમને દિવસે ગુરૂવારે ઉલાસે રે.. શાહ ધરમસી તસ સુત માણેક શ્રાવક સમક્તિ ધારી રે શુદ્ધ પરંપર ધમ ધુરંધર જિનઆણું જસ યારી રે.. એહ પ્રબંધ મેં તાસ કથનથી છઠ્ઠા અંગથી લીધે રે તેરમે અધ્યયન છે (જે) પ્રસિદ્ધો તસ સજઝાય એ કીધો રે... વિમલ વિજય ઉવજઝાય પસાયા શુભ વિજય બુધ રાયા રે, રામ વિજય તસ ચરણ પસાયા એ ઉપદેશ સુણાયા રે. જે નરનારી ભાવે ભણશે તેહના કારજ સારશે રે દુખ દેહગ દૂરે નિવારી અનુક્રમે શિવસુખ વરશે રે..
ક નદાસતીની સજઝાય [૧૩૪૪] : બેનાતટ નયરે વસે
વ્યવહારી વડ મામ રે શેઠ ધનાવહ નંદિની
નકાગણ મણિ ધામ રે... સમકિત શીલ ભૂષણધર જિમ લહે અવિચલ લીલા રે સહજ મળે શિવસુંદરી કરીય કટાક્ષ કલોલ રે....સમકિત પ્રસેનજીત નરપતિ તો
નંદન શ્રેણીક નામ છે કમરપણે તિહાં આવી તે પરણી ભલે મામ રે.. ઇ પંચ વિષય સુખ ભોગવે શ્રેણકશું તે નાર રે અંગજ તાસ સહામણે
નામે અભય કુમાર રે... આ
૨.
૨
જ
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનુક્રમે શ્રેણીક નૃપથયા અભયકુમાર આવી મળ્યા ચવિદ્ધ અદ્ધિ તણા ધણી પણ તેણે રાજ્ય ન સંગ્રહ્યુ બુદ્ધિ ભળે આજ્ઞા ગ્રહી
કહે શ્રેણીક જ ઈંડાં થકી નંદા માતા સાથસુ વિજય વિમાને ઉપન્યા શ્રેણીક કાણિકને થયા તે સવિ અભય સયમ પછી જ્ઞાન વિમલ પ્રભુ વીરજી તે નિત નિત લીલા લહે
સુઝાયાદિ સગ્રહ ભાગ-૩
રાજગૃહી પુરી કરારે
તે સબંધ બહેરા હૈ...
રાજય દુર ધર નણી ૨ નિસુણી વીરની વાણી રે... ચેલણાને અવદાત હૈ
એહની છે ઘણી વાત રે... લીધા સંયમ ભાર ૨
કરશે એક અવતાર રે... વૈરતા અનુભ ́ધરે. જાણા કમ સબધ રે...
આણુ કરે જે સીસ ૨
નગતી જાસ જગીસ હૈ
સજ્ઝાયા [૧૭૪૫-૪૬]
નારીના વણુ વિશ્વાસ
બાર વરસ ધરવાસ...
સમરથ શ્રેણીક તાત વ્રતની કાઢી હૈ વાત... ન હૈ।વે છુટક બાર તાય લીધે। સયમ ભાર... વિરસ નિરસ આહાર બહુ બુદ્ધિ સકલ ભંડાર... ધમાલ દીચે જમ અથ લાભના છે. કામ...
નદિષેણ મુનિની
રે
સાધુજી ! ન જઈએ રે પરધર એકલા નર્દિષણ ગણિકા વચને રહ્યા રે સુકુલિની વરકામિની પાંચસે” ૨ પ્રતિ ખૂઝયો વચને જિનરાજને ૨ ભાગ કરમ પોતે વિષ્ણુ ભાગવે ૨ વાત કરે છે શાસન દેવતા ૨ કંચન કામલ કાયા શાષવી ૨ સ"વેગી મુનિવર શિર સેહરા ૨ વેશ્યાધર પહોંત્યા અણુજાણુતા ૨ ધ લાભનું કામ ઈંડાં નહિ ? ખેલ ખમી ન શકત્સા ગરવે ચડયા દીઠા ધર સારા અરથેં ભર્યાં રે જાણે પ્રત્યક્ષ દેવ... હાવ ભાવ વિભ્રમ વશે આદરી રે વેશ્યાસું ઘરવાસ દિનપ્રતિ દશ-દશ પ્રતિ ભૂઝવી રૢ મૂકે પ્રભુજીની પાસ... પશુ એક દિવસ નવ તા આવી મળ્યારે. દશમા ન બૂઝે ક્રાય આસ"ગાયત હાસ્ય મિષે કહે ? પેાતે દશમા રે હાય....
ખે′ન્મ્યા તરા નેવ
99
99
99
""
$3
29
સાધુજી
,,
.
..
29
..
,,
',
ܐ
e
૯
૩
૪
RE
G
7
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
નદીષેણ મુનિની સજ્ઝાયે ન દિષેણુ ફરી સયમ લીયે ૨ ચૂ (મૂ )કીને પણ જે પાછા વળે રે વ્રત અકલ`ક જો રાખવા ખપ કરે રે કવિ જિનરાજ (હ") કે હેતુ” એકલા
વિષય થકી મને વાળ તે વિરલા ઋણું કાળ... તઈણુ જૂઠે સ સાર પરધર ગમન નિવાર...
રે
[ ૧૩૪૬ ]
છે. ડી લાલ રે
છ
રાત-દિવસ જે ગુણુ જપે
તે માણસ ક્રમ મૂકીએ પાયે પડી પ્રભુ વિનવું વાડ ગળે ને ચીભડાં પાંચસે. નારી જેણે પરિહરી દિન દિન પ્રત્યે દશ બુઝવે
રહેા રહેા રહેા વાલમા (હા) કાં ા જેહને તન-ધન સોંપીયા (યે). તેહને ન દીજે પુંઠી લાલ રે...રહેા રહેા રહા રાખે સ્નેહ અપાર લાલ ૨ જો હાય વાંક હાર લાલ રે... હસતાં મઘરા રામ લાલ રે તા કેહને દીજે દાષ લાલ રે... કીધી સુજ સંભાળ લાલ રે નદીષેણુ વાણી રસાળ લાલ રે...,, લીધેા સંયમ ભાર લાલ રે રૂપ વિજય જયકાર લાલ રે...
બાર વરસ સુખ ભાગવી વિનય વિજય ઉવજઝાયના
.
"9
99
"9
..
[ ૧૩૪૭ ]
મુનિવર મહિયલ વિચરે એકલા તદ્વિષણુ નિરૂપમ દિસે અતિભલે છૂટક-અતિભલે દિસે જિસેા મન્મથ માનની મનમાહએ
તપ તપે દુષ્કર છઠ્ઠુ અઠ્ઠમ ચતુર ચારિત્ર સેહએ એકવાર મુનિવર આહાર લેવા નયરમાંહે સંચરે
૧૦
3
૪
તવ વેસમદિર કર્મ ને વશ જઈ ધર્મલાભ ઉચ્ચરે... ૧ તવ તે મુનિવર ઊભા આંગણે વળતું ઉત્તર વૈશ્યા ઈમ ભણે ઇમ ભણે ઉત્તર વૈશ્વવનિતા અરથ અમધર ચાહિયે રૂષિવરા સે* તમે આવ્યા પ્રમ વિમાસાને ક્રિયે અભિમાન આણી તિણ્ણા તાણી ખંડ દા કરી નાખએ
વરસતિ સેાવન હિડ બારહ રયણુ રાસ અસંખ એ તવ તે મુનિવર વેગે ચાલિયા પ્રેમદા પ્રેમે ઉઠી કર ઝાલીયેા ત્રૂટક-કરકમલ ઝાલી રહીય રામા નાહ! નેહ નિહાળીએ
તમે ભ્રમરની પરે ભાગ ભાગવા રમા ર્ગે સ્હાણિયે
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે વણુ વિન્ધ્યા રસા રસભરી ભમર ભલે ભાંમની
દસ દસ દિનકા નિતપ્રતિ ખૂઝવે દેશના વાણી નરને' રીઝવે છૂટક–રીઝવે દેશના વાણી મીઠી રાગ વૈરાગીપતું
નાંદષણ નિશ્ચલ નિયમ પાળે વેશ રાખે આપણૅ એકવાર નર દશમા ન બૂઝે વાર લાગી અતિધણી
તવ વેસ નિતા વિનવે પીઉ ઉઠે તુમ ભેાજન ભણી ૪ જયાં નર દશમા પ્રતિભાલ્લું નહિ" ત્યાં નહી. જીમસ્તુ' નિશ્ચે એ સહી ત્રૂટક-એ સહી નિશ્ચે હું ન ભાંડુ' જો ન બૂઝે એક વળી તિğ થાનકે તુમે દસમ થાએ કહે નારી આકળા તવ ખાર વરસી નેહ તૂટે કમ છૂટે ભાગના
વૈરાગ્ય આણી ઇસ્યું. જાણી ચતુર ચારિત્ર યાગના પ ગુણવત ગીરૂએ ઉઠયો આદરી ચાલ્યા મારગ ચિત્ત ચાખુ' કરી ટક-ચિત્ત કરીય ચાકખા ચતુર ચાલ્યે! સમવસરણે પત્તુ તએ
શ્રી વીર પાસે ગ્રહી સયમ થયા વિષય વિરક્તએ
રાજગૃહી નગરીના વાસી
નર્દિષેષુ દેશના સુણી ભીના
એ નòિષ્ણુ મુણિ દ મુનિવર સુખ પૂરા અનુભવે સુરલેાક અપછરનારી રિસેા કવિ શ્રુતરંગ ઇમ વિનવે
ચારિત્ર નિત્ય ચાકખુ' પાળે એક દ્વિત જિનપાયે લાગી
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ભાગક્રમ ફલ ઉદય આવ્યે। કહે શાસન સાંમન ૩
પાંગર્યા મુનિ વહેારવા *ચ-નીચ-મધ્યમ કુલ મેટા
[ ૧૩૪૮ થી ૫૦ ]
એક ઉંચુ ધવલ ધર દેખી તિહાં જઈ દીધા ધર્મ લાભ મુનિ મન અભિમાનજ આણી સેવન દૃષ્ટિ હુઈ બાર ક્રેડી
શ્રેણીકના સુત સુવિલાસી, હૈ। મુનિવર વૈરાગી
ના–ના કહેતાં વ્રત લીના...
૧
સયમ રમણીશું' મ્હાલે ગોચરીની અનુમતિ માગી ક્ષુધાવેદની ક હરવા અટતા સ યમરસ લાટા... સુનિવર પેઠે શુદ્ધ ગવેખી વૈશ્યા કહે ઈંડાં અ લાભ...
ખંડ કરી નાખ્યુ. તૃણુ તાણી વૈશ્યા વનિતા કહે કરજોડી...
99
""
99
,,
39
''
ور
""
.
૩
*
*
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
નંદીષેણ મુનિની સઝાયે
ઢાળ ૨ [૧૩૪૯] મેં તો ઉભા રહીને
અરજ અમારી સાંભળો સાધુજી : મેં તો મોટા કુળના જાણી મૂકીદ્યો આમળે થે તે લેઈ જાઓ સેવન કેડી ગાડા ઉટે ભરી નહિ આવે અમારે કામ ગ્રહે પાછા ફરી... થારા ઉજવલ વસ્ત્ર દેખી
મોહે મન મારૂં થારો સુરપતિથી પણ રૂ૫ અધિક છે વાહ થારા મૃગ સમ સુંદર નેત્ર દેખી હર્ષ લાગશે થા નવલે જોબન વેશ વિરહદુઃખ ભાંજણે... એ તો યંત્ર જડિત કબાટ કુંચી મેં કર ગ્રહી કે મુનિ વળવા લાગ્યો જામ કે આડી ઉભી રહી મેં તો ઓછી સ્ત્રીની જાતિ મતિ કહી પાછળ થે તે સુગુણ ચતુર સુજાણ વિચારો આગળ... મેં તો ભેગ પુરંદર હું
પણ સુંદરી સારી થે તે પહેરે નવલા વેશ. ઘરેણાં જતારી મણિ મુક્તા ફલ મુગટ
બિરાજે તેમના અમે સજીએ સેલ શણગાર કે પિયુરસ અંગના.... જે હૈયે ચતુર સુજાણ
તે કદિય ન ચૂકશે એહ અવસર સાહિબ
કદીય ન આવશે એમ ચિંતે ચિત્ત મઝાર કે નંદિષેણ વાહલે રહેવા ગણિકાને ધામ કે થઈને નાહલે..
ઢાળ ૩ [ ૧૩૫૦] ભોગ કરમ ઉદય તસ આવ્યો શાસન દેવીએ સંભળાવ્યું, હે મુનિવર વેરાગી રહ્યા બાર વરસ તસ આવાસે વેશ મેલ્યો એકણુ પાસે છે ? દશનર દિનપ્રતે પ્રતિબૂઝે દિન એક મૂરખ નવિ બૂઝે , બૂઝવતાં હુઈ બહુ વેળા
જનની થઈ અવેળા... કહે વેશ્યા ઉઠોને સવામી એ દશમો ન બૂઝે કામી વેશ્યા વનિતા કહે ધસમસતી આજ દશમા તુમે હી જ હતી. એહ વયણ સુણીને ચાલ્યો ફરી સંયમશું મન વાળ્યો છે ફરી સંયમ લીધે ઉલાસે વેશ લેઈ ગયો જિનજીની પાસે , ૪
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તપ-જપ-સંયમ કિરિયા સાધી ઘણા જીવને હી પ્રતિબધી ચારિત્ર્ય નિત્ય ચોકખું પાળી દેવલે કે ગયે દઈ તાળી... ,, ૫ જય વિજય ગુરૂને શિષ્ય તસ હર્ષ નમે નિશદીશ શ્રીમેર વિજય ઈમ બોલે
એહવા ગુરૂને કુણ તેલ. ,
નદીસૂત્રની સઝાય [૧૩૫૧] : જઈ જગજીવ જેણી વિયાણુઓ જગગુરૂ જગાણુ જગના જગબંધુ
જયઈ જગપિયામહે ભયવં જઈ સુવાણું પભ
તિસ્થયરાણું અપછિએ જઈ જય ગુરૂગાણું
જય મહાપા મહાવીર ભદ્દે સવજગુજmયગમ્સ ભ જિણસ્સ વીરસ્સા ભદ્દ સુરાસુર નમસિયર્સ ભ ધૂયરયાસ ગુણ ભણગણ સુયાયણ ભરિયું દંસણ વિરુદ્ધરFાગા સંઘનયર ભદ્દે તે
અખંડ ચારિત પગારા સંજમતવ તું બારગસ્ટ નમો સમ્મત્ત પરિયલમ્સ અપડિચક્કસ જુઓ હેઉ સયા સંધચક્કસ ભદ્દે સીલ પડાગુલ્સિયમ્સ તવ નિયમ તુરય જામ્સ સંધરહસ્સ ભરવા
સજઝાય સુનંદ ઘેસિસ કમ્મરય જલોહ વિણિગ્યયમ્સ સુરણ દીહ નાલસ્સી પંચ મહાવ્રય થિરકણિયલ્સ ગુણ કેસરાલસ સાવ જણ મહુયર પરિવુડમ્સ જિણ સૂર તેય બુદ્ધક્સ સંધ પઉમક્સ ભદ્દે
સમણગણુ સહસ્સપાસ્સ તવસંયમ મિય લંછણ અકિરિય રાહુમુહ દુહરિસ નિયં જય સંઘ ચંદ નિમ્મલ સમ્મત્ત વિરુદ્ધ જુહાગા પર તિથિમ ગહપનાસગર્સ તવય દિત્ત લેસન્સ નાણુજજોયસ જયે
ભદમસંધ સુરક્સ ભધિઈવેલા પરિચયમ્સ સજઝાયોગ મગરસ અકસ્સે ભગવઓ
સંધસમુદાસ ફંદસ સમસણ વરવઈર
દરૂઢગાઢાવગાઢ પીઠસ્સ ઘમ વર યણમંડિયા ચામીયર મેહલાગલ્સ
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
નંદીસૂત્રની સજઝાય
નિયમૂસિય કયરિલાયલુજજલ જલંત ચિતકુડલ્સ નિંદણવણ મણહર સુરભિસીલ બંધુ હુમાયસ્સ જીવદયા સુંદર કંદરદરિય મુણિવર મઈદઈનસ્ય હેસિય ધાઉ પગલંત
રયણદિત્તોસહિ ગુહસ્સ સંવર વર જલ પગલિયા ઉઝર પવિરાય માણુ હારસ સાવગ જણ પઉર રવંત મોર નર્ચાત કુહરસ વિણયણયાવર મુણિવર
સુરત વિજજ જજલંત સિંહરસ વિવિહગુણ ક૫ રૂકખગ ફલભર કુસુમાઉલ વણસ્સ નાણુવર રણ દિપંત કંત વેરતિય વિમલ ચૂલસ્સી વંદામિ વિણયપણુઓ
સંધમહા મંદર ગિરિસ્સા ગુણરયણુજજલ કડયું
સલ સુગંધિતવમંડિ ઉદ્દેસ સુય બારસંગ સિહર
સંઘ મહામંદ વંદે નયર રહ ચક્ર પઉમે
ચંદે સૂરે સમુદ્રમરશ્મિ જે ઉમિજજઈ સયય
તે સંધ ગુણાયર વદે..... વંદે ઉસભં અજિયં
સંભવમભિશૃંદણ સુમઈ પઉમખહ સુપાસે સસિ પુફદંત સીયલું
સિજજસં વાસુપુજજ ચ... ૨૦ વિમલમણું ચ ધર્મ
સંતિં કુંથું અરેચ મલિંચ મુણિસુવય નમિ નેમિં
પાસે તહ વદ્ધમાણું ચ... પઢમિલ્થ ઈદ મૂઈ
બીએ પુણ હેઈ અગ્નિભૂતિ તઈએ ય વાઉ ભૂઈ
તઓ વિય સુહમ્મ ય... મંઠિયા મરિય પુરો
અકપિએ ચેવ અયેલભાયા ય મેજિજે ય પહાસે
ગણહરા હુતિ વીરસ્ય... નિવુઈ પહ સાસણય
જયઈ સયા સવ ભાવ દેસણુયં કુસમય મય નાસણય
જિણિંદવર વીર સાસણય...
a નાગકેતુની સઝાય [ ૧૩૫ર] દર શ્રી જિનવર ચરણેની રે સદ્દગુરુ ચરણ પસાય અમનો મહિમા કહું રે સાચે શિવપુર દાય.. ભાવ ધરી આરાધીયે રે ? અઠ્ઠમ તપ સુખકાર નાગકે, અઠ્ઠમ કરી રે - માં જય જયકાર...
સલુણું
,
૧
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-
ચંદ્રકાંતા નગરી ભલી રે શ્રીકાંત વ્યવહારી રે દાય ઉપાય બહુ કરી રે તે દંપતી આણંદીયા રે પર્વ પજુસણ આવીયા રે બાલુડા તે સાંભળી રે અઠ્ઠમતપ ભાવે આદરી રે લઘુ વયના સંગથી રે માતા-પિતા તે દેખીને રે મંત્ર તંત્ર મણિ ઔષધી રે મૂર્ણિત થઈ ધરણી ઢળ્યા રે લેઈ ચાલ્યો તે ભૂમિકા રે તપશક ધરણ પતિ રે અવધિજ્ઞાને દેખીને રે અમૃતપાને સીંચીને રે ધન કરતાં તે વારિયા રે એછવ શું ઘરે મૂકીયા રે લેક સવિ હરખે કરી રે છઠ્ઠ અઠ્ઠમ તપસ્યા કરે રે ચિત્ય સંધ નૃપ લેકને રે એક દિન જિનવર પૂજતાં રે ભાવના રસપૂર રંગમાં રે શ્રેણું ક્ષેપક કેવલ લહ્યો રે શૈલેષી કરણે કરી ? ઓગણીસે ઓગણત્રીસમાં રે વિનય વિજય પદ સેવતાં રે
વિજયસેન નરનાથ શ્રી સખીને શીરનાદ. શ્રી સખી પામી પુત્ર અબ રહેશે ઘર સુત.. અમની કરે વાત જાતિ સમરણ જા (યા)ત. બાલ તજો સ્તનપાન તનુઘુતિ હેત પ્લાન મનમાં ખેદ ન માય કીધાં ક્રોડ ઉપાય મૃત જાણી તે બાલ પિતા પહેઓ કાલ. આસન કંપ્યું નામ આવી તિહાં શિર નામ રાજ પુરૂષ દૂર કરંત - શચી ભાખે વિરતંત... ઈદ્ર ગયા નિજ ધામ નાગકેતુ ધર્યા નામ. ધારે શીલ (વારે શીલા) મહંત વ્યંતરથી વારંત... અંગે ડ ભૂજંગ ધ્યાન શુકલ ધરે અંગ... મહીતલ કરે રે વિહાર કરે શિવરમણીશું યાર.... શ્રાવણમાસ સુદ બીજ ભરપૂર દીયે ઉપદેશ
હું નાગદત્ત શેઠની સઝાય [ ૧૩૫૩] . નગરી ઉજજયિની રેનાગદત્ત શેઠ વસે યશોમતી નામે નાર રે પુત્ર છે નાને રે તેને વાલો નાણું વિવિધ પ્રકારો રે
મમ કર મમતા ૨ સમતા આદર-૧
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાગદત્ત શેઠની સજ્ઝાય
તેહ શેઠને મહેલ ચણાવતાં ચિતારા વળી તેણે તેડાવ્યાં વાદળીયા ર ́ગના પૂરજો વળી તિહાંકને ચઉનાણીમુનિ નિકળ્યાં શેઠ જોઈને મનમાં ચિંતવે હુ" ભલામણું કરૂં મુજ મહેલની નવરો થાઉં તા જાઉં ગુરૂ પૂછવા પુત્ર જે નાના તેને હુલરાવતા છાંટા પડીયા તેહ માત્રા તણાં તે નિષે ગણકારી ખાવા મડીયા મુનિપણુ કરતાં કરતાં ગાયરી વળી પણ મુનિને હસવું આવીયુ' સ°શય પડીયેા નાગદત્ત શેઠને ખેાકડા લેઈ કસાઈ નિકળ્યા કહે શ્વાઈ શેઠે આપે મુજને નાગદત્ત ચિતવે એ નાણુાતણું એમ ચિંતવી વસ્ત્ર આડું કરે ઉત્તરતાં તેને આંસુ પડે છે આંસુ દેખી મુનિનું મ્હાં મલકીયુ એ મુનિ ત્રણ વેળા હસવું કરે એમ તિહાં શેઠ મનમાં ચિતવી ઉઠી તિહાંથી પૌષધ શાળામાં મુનિને પૂછે તુમે હાસ્ય કર્યું" તેહનુ” કારણુ આવ્યા પૂછવા પહેલાં ચિતારાને ભલામણુ કરતા'તા ધરનું કામ ક્રાણુ કરતાં નથી ? તેહનું કારણુ મુજને કીજીએ મુનિ કહે–તુજ પૂછ્યાના કામ નહિ' તાપણુ શેઠે હઠ લીધે આકરો સાત દિવસનું છે તુજ આઉપ્પુ'
શું કામ ? એણે ઠામ રે... ખાઈશ પછી મુખવાસ રે જઈ બેઠો મુનિપાસ રે... ત્રણવાર સે કાજ રે કહે! મહેર કરી મહારાજ હૈ... ત્યાં કરી તુમે હાંસી રૅ એમ જી થયા નિરાશી રે... જેથી મત રાજી થાય ? સુણુ દેવાનુપ્રિય ભાઈ રે... મુનિ ખેાયા તેણી વાર રે સાંઝે કરીશ તુ કાળ રે...
મહેલની ભલામણુ તેા જગમાં દીયા - કાંઈ તારૂ ભાતુ ન થાવે રે
માર વરસ વહી જાય રે ભલામણુ દીયે ચિત્ત લાયરે... મ-મ૦ ફ્રાઈ દિન તે નવિ જાય રે હસવુ કરે તેણે ઠાય રે... મુનિ આચાર ન ગણાય રે તેમાં મુનિને હસવું કેમ થાય રે... એમ ચિતવી જમવા આવે રે કરે માતુ. બાળસ્વભાવે રે... તેહની થાળી માઝારો રે ધૃત પેરે તેણીવારો રે... આવ્યા તેહને ઘેર રે તે જોઈ ચિંતવે તેહ રે... જની દુકાને આવે રે દુકાને તે ચડી જાવે રે... નહિંતર દ્યો તસ નાણું રે દીસે નહિ ઠેકાણું રે... તે બાકડા ઉતરી જવે રે
ત્યાં વળી અણુગાર આવે રે... ચિંતે શેઠ તે આમ રે
,,
99
.
99
99
99
99
૧૧.
ર
૩
૪
૫
૬
૭.
૯
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫.
૧૬.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાપ્તિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
૧ર
તેહ થકી મને હસવુ' આવ્યું. શેઠે પૂછ્યું વળી મુનિવર ભણી મુનિ કહે શુળ થાશે કપાળમાં જીવ આવ્યા તિમ જાશે એકલા
પુત્ર માતા પરિગ્રહ અસાર છે વનમાં એક વટવૃક્ષ માટા હતા પશુ-પ્ખી ત્યાં આશરો લેતા દતિહાં લાગ્યા માંડયા ઉડવા તેમ પર ભવ જાતાં જીવ એકલા જેમ કાઈ શહેરે રાજકુંવર હતા ભાતુ ન લીધુ` ઘણા મુઝાણા જેમ કેાઈ મે'માન ઘેર આવીયા એમ ઉઠી. એચિંતુ ચાલવું"
જુએ ન નક્ષત્ર તીથી વાર રે...
ઘર (જીવ)ના કામ તે। સ અધૂરાં રહ્યા ક્રાઈથી દુઃખ ન વહેચાય રે
તું ભલામણ દેતા હતા મહેલની વાલેસર વિના એક જ ઘડી
પણ પરભવમાં શુ' થાય રે.. નવ સાહાતુ લગાર રે નહિ* કાગળ સમાચાર ૐ... અંતરમાં વિચારો ૨
તે વિના જન્મારા વહી ગયે તેણે કારણ શેઠજી ડરો પાપથી સૂધી ધર્માંકરણી સમાચરો વળી પણ શેઠે પ્રશ્ન જ પૂછીયે ત્યારે પણ તુમે હસવુ કરીયુ" સુતિ કહે તે તુજસ્ત્રીના જાર છે તે વેર લેવા તુજ કુળ આવીયા ઝેર દઈ તુજ નારીને મારશે નાણું ખાશે વ્યસની અતિધણા માટા થાશે તે મહેલ જ વેચશે પેશાબ તુ પીતા હતા તેહના વળી શેઠે ત્રીજો પ્રશ્ન જ પૂછીયે શા કારણે ત્યાં હસવુ* કરીયુ" મુનિ કહે કૂડ કપટ પ્રભાવથી તેણે ક્રમે જીવ તિયચ થાયે
એ કારણું પરભાવે રે... યે રોગે મુજ કાળ ૨ આકરો રોગ પ્રકાર ૐ... પરભુત્ર નહિ સથવારો રે કલત્રાદિષ્ઠ પરિવારો રે...
મહેાળી શાખા જેહની રે શીતલ છાયા તેહની રે... રહે એકલા તરૂ સાર ૨ પાપ છે દુઃખ દેનાર રે... એકલા ગયા પરદેશે ૨ તિમ પરભવ દુઃખ સહેશે .... તેને જાતાં શી વાર ૨
તા તરશા એ સંસારો છે... હું' મુજ પુત્ર રમાડું' રે મુજ મન તેથી અકળાયુ' રે... તે તારા હાથે માર્યાં ૨ હવે સાંભળ તેના વિચારો રે... વરતશે ભુંડા આચાર રે મૂરખ બહુ અવિચાર રે.... નહિ રહેવા દે કાંઈ ૨ તેણે મુજ હસવુ” થાય રે... જે બાકડાના વૃત્તાંત ૨
તે ભાખા ભગવત રે... વળી કૂડા તાલાને માપ ૨ જૂઠ માયાને પ્રતાપ રે...
१७
૧૮
૧૯
२०
શ
રસ
133223
૨૩
૨૪
૨૫
૨૬
૨૭
२८
૨૯
30
૩૧
૩૨
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩
3
,
૩૪:
૩૫
૩૬
૩૭
૩૮.
નાગદા શેઠની સજઝાય એક દિન શેઠ બેઠે તે દુકાનમાં રૂઈ લેવાને ના આપી કપટ કેળવી રૂત ઓછો કીધો ઘરે જઈ તેણે રૂત જ તોલી કલેશ થયે પણ પાછો નવિ દયે મરીને તુજ બાપ જ થયે બેકડો તે લઈ જતાં દુકાને જ આવી જાતિસમરણ દેખી ઉપર્યું લોભના વશથી તું ન લઈ શકો આંસુ ધારા તેને પડીયા તવ શેઠ જ પાધરે ઉઠી કહે મુજને તું દેને બેકડો દેવા માંડયો ત્યારે નવિ લીધો ભાગે પગલે તે પાછો વળી મુજ તાત પ્રભુ કઈ ગતિ સંચર્યો શૈદ્ર યાન તુજ ઉપરે આવી નરકે ગયો તે બહુ દુઃખ અનુભવે એમ સુણ નાગદત્ત ધ્રુજી તવ તે મુનિને કહે શેઠી હવે હું ધર્મ શી રીતે કરૂં એક દિવસનું ચારિત્ર સુખ દીયે જેવા ભાવ તેવા ફળ નીપજે એમ સુણુને નાગદત્ત શેઠળ એહ પરિગ્રહ સઘળે અસાર છે ચાર દિવસ એણે ચારિત્ર પાળીવું સાતમે દિવસે કપાળમાં શળ થયું શરણું સ્વીકારી પુરૂં કરી આઉખું સુધર્મા દેવ તેહ ઉપજે એમ જાણીને ધર્મજ આદર - જ્ઞાનવિમલ સુરિ ઇમ કહે.
ત્યાં આવ્યો ચંડાળ રે કેળવે કપટ અપાર રે.... ખાઈ ગયે દેય સારો રે થયા કદાગ્રહ અપાર રે... દેણું રહી ગયું તામ રે મારવા લઈ જાય ઠામ રે... તુજ બાપ જ તેણુ વાર રે પેઠે દુકાન મઝાર રે... મેષ ઉતરતાં તે વાર રે આવ્યો દેધ અપારો રે...
જ્યાં ચંડાળ ત્યાં આય રે તે કહે રહ્યો આ રંધાય રે... તેને મેં મારી નાખે રે પૂછે મુનિને તે દાખ રે.. તવ મુનિવર કહે તામ રે તેણે પહેલી નરકે ઠામ રે... કપટ તણે પરભાવે રે મનમાંહે પછતાય રે... સાત દિવસ મુજ આય રે મુનિ કહે મત પસ્તાય રે.. લહે સુરસંપદ સાર રે મત કર ચિંતા લગાર રે... લે ચારિત્ર સાર રે તજતાં ન કરી વાર રે.. ત્રણ દિન કર્યો સંથારા રે કરે આરાધના સારો રે. રહી શુભ ખ્યાન મેઝાર રે સુખ વિલસે શ્રીકાર રે.... તો સુખ પામો અપાર રે ધર્મો જય જયકાર રે.
૪૩
૪૭
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ - નાગિલાની સઝાય [૧૩૫૪] : ભૂ (ભાવ) દેવભાઈ ઘેર આવીયા રે પ્રતિબંધિવા મુનિરાજ રે હાથમાં તે દીધું ધૃતનું પાતરૂં ભાઈ ! મને આઘેરે વળાવ રે નવી રે પરણ્યા ને ગોરી નાગિલા રે સાલે (ખટકે) મારા હૈડામાંહિ ર...નવી ૨૦૧ એમ કરી ગુરૂજી પાસે આવીયા રે ગુરૂજી પૂછે દીક્ષાને કાંઈ ભાવ રે ? લાજે નકારે નવિ કર્યો ૨ દીક્ષા લીધી ભાઈલણા ભાવ રે , ૨ બાર વરસ સંયમમાં રહ્યા રે હૈડે ધરતાં નાગિલાનું ધ્યાન રે હા-હા ! મૂરખ મેં શું કર્યું રે ગિલાતજી જીવન પ્રાણ રે, ૩ શશીવયણ મૃચની રે વલવલતી મૂકી ઘરની નાર રે સોળ વરસની સુંદરી રે સુંદરતનું સુકુમાલ રે... ઇ ૪ માત-પિતા તેમને નથી રે એકલડી અબળા બાળ રે મુજ ઉપર અનુરાગિણી રે હવે લઉં એહની સંભાળ રે, અમર લેક તછ કરી રે નરક પ્રહે કણ હાથ રે ? પામ્યા સુખને તજી કરી રે પડી દુખ જંજાળ રે , કે ભદેવ ભગે ચિર આવીયા રે અણુ ઓળખી પૂછે ઘરની નાર રે કોઈએ દીઠી તે ગેરી નાગિલા રે અમે આવ્યા છીએ વ્રત છેડણહાર રે ૭ નારી ભણે સુણે સાધુજી રે વયે નલીએ કંઈ આહાર રે અશ્વ (હસ્તિ) ઈડીને ખર કેણ ગ્રહે રે તમે છે જ્ઞાનના ભંડાર રે... ૮ ‘ઉદ વમા લેવે આહારને રે તે નવિ માનવને આચાર રે તમે જે ઘર અને તરૂણી તજી રે હવે તેની શી સંભાળ રે.... - ૯ ધન્ય સુબાહુ શાલિભદ્રજી રે ધન્ય ધન્ય મેકમાર રે નારી ત્યજીને સંયમ લીયે રે ધન્ય ધન્ય ધન્ને અણગાર રે.... ૧૦ દેવકીસુત સુલ સાતણ રે નેમ તણી સુણી વાણી રે બત્રીસ-બત્રીસ પ્રિયાણ રે પરિહર્યા ભોગ વિલાસ રે.. , ૧૧ નારી નરકની ખાણ છે રે નરકની દીવી છે નાર રે તમે તો મહામુનિરાજ છે રે જેમ પામો ભવજલ પાર રે... , ૧ર અંકુશ ગજ વશ આણી રે રાજીમતીયે રહનેમ રે તેમ વચન અંકુશે આણી રે નાગિલાએ ભવદેવ તેમ રે... , ૧૩ નાગિલાએ નાથ સમજાવી ૨ ફરી લીધો સંયમ ભાર રે ભવદેવ દેવલે કે રે હુઓ હુઓ શીવકુમાર રે... એ ૨૪
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાગેશ્વરી બ્રાહ્મણની સજઝાયો ત્રીજે ભવે જંબુ સ્વામીજી રે પરણ્યા પવિણ આઠ રે
તેહ છે સિદ્ધાંતને પાઠ રે.. ઇ ૧૫ પ્રભવાદિક ચાર પાંચસે રે પદ્મિણી આઠે નાર રે કર્મ ખપાવી મુકતે ગયા રે (સંધ વિજ્ય) સમય સુંદર સુખકાર રે.... , ૧૬
a નાગેશ્વરી બ્રાહ્મણીની સજ્જા [૧૩૫૫] ૨. ચંપાનગરી સોહામણી (વખાણીયે) ૨ લાલ ભરતક્ષેત્ર મોઝાર, હે ભવિકજન સેમિલ બ્રાહ્મણ તિહાં વસે , નાગેશ્વરી ધરનાર... સાધુજીને વહેરાવ્યું કડવું તબડું કીધે ન મન વિચાર તેણે કાળે તેણે સામે
, ધર્મષ અણગાર... તેહના શિષ્ય અતિ દીપતા છે ધમ રૂચિ અણગાર માસ માસ તપ તે આદરે , રહે ગુરૂની લાર... માસખમણને પારણે
છે લેઈ ગુરૂની આણ નાગેશ્વરી ઘર આવીયા
» દીધો ઘા સન્માન... તે તો ઘરમાં જઈને
, હરખશું લાઈ ઉઠાય કડવા તુંબડાને સાલણ
સવિ દીયો વહેરાય.. આહાર પૂરે જાણ કરી
આવ્યા ગુરૂજીની પાસ એહવે આહાર વત્સ ! મત કરે છે હેશે જીવ વિનાશ... આહાર લેઈ મુનિ ચાલીયા ગયા વન મોઝાર એક બિંદુ તિહાં પરઠવ્યું , હુએ જીવ સંહાર... એક બિંદુને નાખવે
, હુઓ જીવને વિનાશ જીવદયા મન ચિંતવી
, કીધો સઘળો આહાર... એક મુહૂતને અંતરે
, પરિણમ્યો આહાર અસાદ અતુલ વેદના ઉપની
છે તું બડાતણે પ્રસાદ.. સંથારા ગાથા પઢી કરી છે ત્યામે સકલ આહાર પાપ અઢાર પચ્ચખી કરી છે, કાળ કી તેણી વાર... સાધુ આણું મન ભાવના
» ગયા અનુત્તર વિમાન મહાવિદેહમાં જનમશે
, પામશે કેવલ જ્ઞાન... બ્રાહ્મણ સુણીને કેપીયો , નાગેશ્વરીને દીધી કાઢી સેળ જાતિના રોગ ઉપન્યા , વેદનાએ પીડી અપાર... સાતે નરકમાં જઈ કરી છે. રૂલી અસંખ્યાને કાળ
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
દુખ અનંતા પામીયા શેઠ તણે ઘર અવતરી સુકુમાલિકા નામે ભલી શેઠે કુમરી પરણાવીયા તત્કાળ છોડી ગયા શેઠળ શેઠ ઘેર આવીયા વિણ અવગુણુ કાંઈ પરિહરી શેઠજી પુત્રને એમ કહે પાછા જાઓ એને ઘરે પુત્ર કહે પિતા સુણે કહે તો અગ્નિમાં બળી મરું કહે તે ડુંગરથી પડી મરું કહે તે ફાંસી લેઈ મરૂં કહે તે શસ્ત્ર વેંચી મરું તાતવચન લેવું નહિં શેઠજી સુણી ઘર આવીયા ક્રમ પુરૂષ અણાવીયો કુમરી મન ચિંતા થઈ કીધાં પાપ મેં અતિઘણું દાન દેવા તિહાં માંડીયું ગોવાલિકા સાવી પધારીયા કર જોડી વિનતિ કરે ભરતાર મુજ વંછે નહિ એહ વચન તિહાં સાંભળી ધર્મ સુણ મોટી ધર્મકથા હેતશું સુણી એ ધર્મ તુજને તારશે અનુમતિ લેઈ પિતા તણી ચાર મહાવ્રત ઉચ્ચ કર જોડી વિનતિ કરે વનમાંહિ કાઉસગ્ન કરૂં
છે કમતણું ફળ જાણ , ૧૩
ચંપાનગરી મઝાર
રૂપે રંભા અવતાર - કુમર અતિ સુકુમાલ
લાગી અગ્નિની ઝાળ... , એાળભે દી તેણીવાર , તુમમન કેણ વિચાર... છે તેં કીધું કાંઈ કપૂત , રાખ શેઠ ઘર સૂત... છે કહે તે બૂડું જળમાંય , કહે તે પડું વૃક્ષ ચાઢ.... , કહે તે હું વિષ ખાઉં ,
કહે તે પરદેશે જાઉં... , , કહે તે લેઉં સંયમ ભાર , પણ નહિ વાંછું એ નાર... , કુમરી ઉપર બહુ કોડ છે તે પણ ગયો તેને છોડ. ,, કાં સરજાઈ કિરતાર , ઉદય હુઆ ઈણ વાર , દિનદિન પ્રત્યે પ્રભાત , પૂછે છે મનની વાત છે મુજ શું કરે ઉપકાર , કાંઈ કરો ઉપચાર , સા કહે ધર્મ ઉપદેશ , જેથી પામે સુખ અનંત... , શ્રાવકનાં વ્રત બાર
એ સંસાર અસાર, 1 લીધે સંયમ ભાર , રહે ગુરૂણીની લાર...
ઘો મુજને આદેશ લેશું આતાપના તેથ (જ).. , ૨૮
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાગેશ્વરી બ્રાહાણીની સઝાયે
ગુરૂણી વચન લેપી કરી સા ગઈ બાગ મેઝાર છઠ્ઠ છઠ્ઠ તપ કાઉસગ્ન કરે છે દીઠી ત્યાં ગણિકા નાર... ગણિકા દેખી નિયાણું કરે ,, પાંચે પુરૂષની નાર અધમાસની સંલેહણું કરી બીજે સવગેઅવતાર.... નવપલ્ય આયુષ્ય ભોગવી ,, દેવા ગણિકા નાર દ્રુપદ રાજા ઘેર અવતરી , ચૂલણ કુખે દ્રૌપદી નાર...... પાંચ પાંડવ ઘેર ભારજા , હુઈ અતિ સુજાણ સંયમ લેઈ સવગે ગઈ એ પછી થાશે નિર્વાણ.. મહા વિદેહમાં સિહશે
પામશે કેવલ જ્ઞાન પાંચે પાંડવ મુગતે ગયા , પહેત્યા અવિચલ ડણ....
[૧૩૫૬] સાધુજીને તુંબડું વહેરાવીયુંછ કરમે હલાહલ થાય રે વિપરીત આહાર વહેરાવીયે છ વધાર્યો અનંત સંસાર રે.સાધુજીને ૧ આહાર લેઈ મુનિ પાછા વળ્યાં છે આવ્યા આવ્યા ગુરૂજીની પાસ રે ભાત-પાણી આલોવીયાંછ એ આહાર નહિં તુજ (લાગ) પ્રાસ રે ૨ નિરવદ્ય ઠામે જઈને પરઠોજી તમે છે દયાના જાણું રે બીજે આહાર આણુ કરીજી તમે કરે કહું નિરધાર રે.... ૩ ગુરૂવચન શ્રવણે સુણજી પહેયા પહોંચ્યા વન મોઝાર રે એક જ બિંદુ તિહાં પરઠોજી દીઠા દીઠા જીવના સંહાર રે. જીવદયા (મુનિમન) મનમાં વસીજી આવી આવી કરૂણું સાર રે માસ ખમણને પારણેજી
પડિવજ્યાં શરણું ચાર રે.... આ ૫ સંથારે બેસી મુક્તિ આહાર કર્યોછ ઉપyઉપજી દાહજવાળ રે કાળ કરી સર્વારથ સિદ્ધજી પહેચ્યા પહેમા સ્વર્ગ મોઝાર રે, ૬ દુખિણુ દુર્ભામિણી બ્રાહ્મણીજી તુંબડા અનુસાર રે કાલ અનંતે તે ભમીજી રૂલી રેલી તિર્યંચ મોઝાર ૨. છ ૭ સાતે નરકે તે ભમીજી
પામી પામી મનુષ્યની દેહ રે ચારિત્ર લેઈ તપસ્યા કરી બાંધ્યું બાંધ્યું નિયાણું તેહરે... » ૮ દ્રુપદરાજા ઘેર ઉપનીજી પામી પામી યૌવન વેણ રે પાંચે પાંડવને તે વરી
હુઈ હુઈ દ્રૌપદી એપ રે... ઇ ૯ સ. ૨
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ મનુષ્યજન્મ પામી કરી, લેશે લેશે ચારિત્ર નિરધાર રે કેવલજ્ઞાન પામી જસક, જાશે જાશે મુક્તિ મેઝાર રે.. , ૧૦
જ નાણાવટીની સઝાય [૧૩૫૭] હે નાણાવટી ! નાણું નિર્ભય ખરૂં પરખાવી લેજે તને ધૂતી જશે પારખસરનું નિરમલ નજરે જે જે આ શહેરમાં ઠગ બહુ આવે છે, તે તો છેટા રૂપિયા લાવે છે
સહુ સંસારને મન ભાવે છે. નાણાવટી ૧ ચકે બેસી લેજે નાણું ખરું-ખોટું પરખી સવિ જાણું
તારે આ અવસર રળવા ટાણુ , ૨ હાટે બેસી વેપાર કરજે કોથળીમાં નાણું ખરું ભરજે
કપટીની સંગત પરિહરજે.... ૩ અહીં રૂપૈયા-સિક્કા સહી ચાલે તારું પારખું હોય તે પારખી લે
જે ખોટા હશે તો નહિં ચાલે. ૪ તું તે લેભી શહેર છેરાજા તને લેભે મળીયા ઠગઝાઝા * જેઠવા રાજા તેહવી પ્રજા.
૫ તું તે માઝમ રાતને વહેપારી તારી પરદેશે ચિઠ્ઠીઓ ચાલી
તારા નામની હુંડીઓ સિયારી... , ૬ નહિં જાણે કપટીની વાતો છેટે નાણે રખે તું લલચાતો
તું તો સુરત શહેરને વટ(વી) વાતો” , ૭ ઈમ બેલે વિવેકવિજય વાણી કવિરૂપવિજય દિલમાં આણી
તમે સાંભળજે ભવિણ પ્રાણી છે ૮ - નાલંદા પાડાની સઝાય [૧૩૫૮] મગધ દેશમાંહિ બિરાજે સુંદર નગરી હેજી રાજગૃહીમાં રાજા શ્રેણીક દેખતાં મન મહેછે. એક નાલંદે પડિ પ્રભુજીએ ચૌદ કીયા ચોમાસાજી... (એક) ૧ ધન ને ધર્મ ના પાડે દેશનું વાતે વિશેષ ફરી ફરી વિર આવ્યા બહુ વારે ઉપગાર અધિ કે દેજી , ૨ શ્રાવક લેક વસે ધનવંતા જિનમારના રોગીજી વરઘર માંહે સોના ચાંદી છતાં જ્યોતિ જાગી. ૩ જડાવઘરેણું જોર બિરાજે હારમતી નવસરીયા
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાલંદા પાડાની સજ્ઝાય
વજ્રપહેરણુ ભારે મૂલાં ડિમાવત સઘળા જવે સર ચંદન ચરચે બહુલાં ત્રણ પાટ શ્રેણીક રાજાના જિન મારગકુ' જોર દીપાવ્યા પિયર માંહિ સમકિત પામી મહાસતી જેવું સૌંયમ લીધા જજી સિરખા હુઆ તે જેણે બાલ બ્રહ્મચારી ભલા વિચારી શાલિભદ્ર ગાભદ્રના મેટા સહિત સુભદ્રા સÖયમ લીધે ગાભદ્ર શેઠ ગુણવતા જેવું મહાવીર ગુરૂ માટા મળીયા અભયકુમાર મહા સુદ્ધિવ 'તા વીર સમીપે સયુમ લીધે શેઠ સુદન છેલ્લા શ્રાવક મારગ ખીચમે અર્જુન મળીયા અર્જુન હેાઈ ગયા તે સાથે માળીને દીક્ષા દેવરાવી ત્રેવીસ તા શ્રેણીકની રાણી માટી સતીયા મુક્તિ બિરાજે ત્રેવીસ તા શ્રેણીકના બેટા દશ પૌત્ર દેવલાકે પહેાંત્યા મહાશતક જે માટે શ્રાવક કરણી કરીને કમ ખપાવ્યા મેઘકુમાર શ્રેણીકના મેટા વૈયાવચ્ચ તિમિરો માયાવે.સિરાવી શ્રેણીક રાજા સમક્તિ ધારી એકણુધરમે' દા તીથ કર ઉત્તમજીવ ઉપન્યા છે આઠે ભગવતની જેણે ભક્તિ કીધી.
ઘરેણા રત્ને જડીયાજી... રચના કરે ઉલ્લાસાજી મુક્તિતાં અભિલાષાજી ... હુઆ સમક્તિધારી લગતાજી વીરતા બહુ ભગતાજી... ચેલણા પટરાણીજી વીર જિષ્ણુ કે વખાણીજી ...... આઠે અંતે ઉર પરણીજી જેણે કીધી નિ વળી બનેવી ધન્નાજી મુક્તિ જાવણુરા મન.... સંયમ મારગ લીનાજી
ય કરણીજી...
99
99
જેણે જન્મ-મરણુ દુઃખ છીનાજી... જેણે પ્રધાનપદવી પામીજી મુક્તિ વણુરા કામીજી... વીરવદનને ચાલ્યેાજી પણ ન રહ્યો કેહના ઝાલ્યાજી...,, વીર જિષ્ણુ'દને ભેટપાજી
સબ દુ:ખ નગરીના મેટત્તાજી... તપ કરી દેહને ગાળીજી ૪ તણા બીજ માળોજી... 5, ઉપન્યા અનુત્તર વિમાનાજી એ સવિ હશે નિરવાળુંાજી...,, તેને છે તેર નારીજી હુઆ એક અવતારીજી... જેણે લીધેા સંયમ ભારજી દે। નયણાંરા સારજી... તેણે સુધમ ઉદ્યોતેાજી દાદા ને વળી પાતાજી... શ્રાવકને વળી સાધાજી -ધન્ય માનવભવ લાધાજી...
99
19
..
39
.
39
99
,,
99
99
.
૧૯
૪
.
૯
૧૦
૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
RE
૧૭
૧૮
૧૯
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
२०
શાસનનાયક તીરથ થાપી હરખવિજય કહે કેવલ પામી સંવત ૫ દરસે ચૌલીસે સધપસાયે સર્વિસુખ લીધા
નિગેાદાદ્વિ દુ:ખ વન
સહજ સ્વરૂપી રે જીવડા ભરણુઝપાટા વાગી રહ્યા ઢાળ અન ́તા હૈ તુ" ભા
ભાન ભૂલી ભવસાગરે એક માણુસ શ્વાસેશ્વાસમાં જન્મ થયા જિતજી કહે મસા છપ્પન આવલીતણું પાંસઠ હજાર ને પાંચસે ઓગણીસ લાખની ઉપ૨
એસી જીતજી ઉપર કલા
પાંચ ક્રેડ પુરા કહ્યા સહસ બ્યાસીને ચારસા સૂક્ષ્મ નિગાદમાં વડા જિનવર આગમ સાંભળી સિત્તેર ક્રેડની ઉપરે
આઠ એસીને સહસ છે
વરસ એકમાં વીરે કહ્યું
જન્મમરણ કર્યાં જીવડા ઢાળ અનંત એમાં રહ્યો સૂક્ષ્મ ભાવને છેડીને પૃથ્વી ભજો તુ જીવડા
તેઉવાઉ પણ તું થયે
અસખ્યકાળ એમાં રહ્યો
છેદન-ભેદન બહુ સલા ત્યાંથી વિકલમાં તુ ગયે વર્ષો વિતાવ્યાં ત્યાં બહુ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
સાસવતા સુખ લેશેજી મુક્તિ મહેલમાં જાશેજી... રહી. નાગાર ચામાસુ જી કીધા જ્ઞાન પ્રકાશાજી... `િત સજ્ઝાય [ ૧૩૫૯] વિચારી જો તું વાત નવુ" દિવસ કે રાત...સહેજ સૂમ નિગોદ માઝાર ન્હાતી શુદ્ધિ લગાર... સત્તર ઝાઝેરી વાર સૂક્ષ્મ નિગાદ માઝાર...,, આવુ ઉત્કૃષ્ટ ત્યાંય છત્રીસ મુહુર્ત માંય...,,
સહસ છાસઠ સાર
મરણાં દિવસ માઝાર ઉપર નેવ્યાસી લાખ
જીન આગમની સાખ મરીએ માસ મેાઝાર
નંગ જલદી ગમાર સાત સિત્તેર લાખ
ઉપર આઠસેા ભાખ
નિગેાદ માઝાર
સૂક્ષ્મ
ત્યાં તે એટલી વાર
પામ્યું। પુણ્યસ યાગ
મળીયેા ભાદર ચેાગ ભ્રમીયે પાણીની માંગ ઉપન્યા વણુસઈ માંચ
સહુ દુ:ખ અનંત
તપ સીતાદિવત સહેતા ક2ાની ક્રેડ સાધન કના જોડ
99
..
29
',
""
99
99
99
29
,,
99
"9
२०
રા
૩
४
७
ܕ
૯
૧૧
ર
૧૩
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિગોદાદિ દુઃખ વર્ણન ગર્ભિત સજઝાય મરણે તારા ત્યાં જીવડા બહુધા બીજાને હાથ ઈચછા વિણ ત્યાં તે ભોગવ્યા જાણે ત્રિજગના નાથ છે પડીયો ચઢી ને ચૂકીયે, રડી સ્વાન્તની સાથ; ભમી, ભૂંડા ભવ જાળમાં, ભીડી બાવળે બાથ, 9 પુગલનાં પરાવર્તાને,
સુક્ષ્મ નિગોદ મઝાર; વચને વર્ણવતાં કેવળી, કઈ પામ્યા નહિં પાર. , કર્મવિવરની સહાયથી,
પંચેન્દ્રીપણું પાય; સંબલ પાપના મેળવી,
ભટથી ભવમાં તું જાય છે જળમાં જળચર તું થયો, સ્થલમાં થલચર થાય; પાંખેવાળ પક્ષી ભર્યો,
વાયસ વૃદ્ધાદિમાંય. મરવા કેઈ ભવ તે લહ્યા, કેઈ મારણ કાજ; શતસઃ શત્રુ ઉભા કરી, લૂંટી પિતાની લાજ. , સંબલ પાપના મેળવી,
આમીષને કરી આહાર; નાશ કર્યા કંઈ જીવના,
દેવા પિંડ આધાર. » પિંડ પિતાને રે પોષવા, લીધા બીજાના પ્રાણ; એ દુષ્ટ કુકર્મથી,
જીવવા તે સુખ માણ. છે સાતે નરકામાં તું ભમ્યા, કર્મે વાર અનંત; સાગર સમ આયુ ભોગવ્યાં, ન આ કમને અંત , પરમાધામી પીડા ઘણ, ક્ષેત્ર પીડા નહિં પાર. જ્ઞાન દશા જાગી નહિં, તેણે ભટકયો સંસાર. છે માનવ ની તું અવતર્યો, લટક્યો ઉંધે દેદાર; વિષ્ટા મૂતરની ખાણમાં,
લેહી માંસ મઝાર. ) નવ માસ માંના પેટમાં, વસી વેદનાવંત; બહુ દુઃખ દીઠાં તે જીવાડા, જાણે શ્રી ભગવંત. કેઈક પુણ્યના ભેગથી,
પહેલે સ્વર્ગ મોઝાર; સવ દુઃખ વિસારીને, સેવ્યા વિષય અપાર. , ચોરાશી લાખ યોનિમાં, ભક વાર અનંત; જાગ્ય જાગ્ય તું જીવડા, કાપ સંસારને કંદ. ) માછી મારે મચ્છી ભવે. પકડો જળની માંય; કાપી જોખીને વેચીયે,
ભક્ષક લોકને ત્યાંય તળીયે સેક્યો ને બાફી, લવણુ મરચાંની સાથ;
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
રર
સઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ આર્તધ્યાને તું ત્યાં મર્યો, ન મ ધમને હાથ. હરણ સસલો ને બોકડો, ઘેટા મહીલ તું થાય; રાજા રણ ને પારધી, આમીર તે તુજ ખાય. એ છરીઓ ભાલા બંદુકથી, બરછી ભાણે તલવાર; મારે પ્રાણને પાપોઆ, કરધરી ક્રૂર હથીયાર. છે. આવાં મરણે તેં જીવડા, વેદ્યાં વાર અનંત; પ્રાયા પાપી સાથી મલ્યા, ઓળખ્યા નહિ અરિહંત ભવ તે ધીવરના ભગવ્યા, કીધા મચ્છી વ્યાપાર; ચંડાળ કસાઈને ખાટકી, કીધા તે બહુ શીકાર. . ક૯૫વૃક્ષ ચિતામણી સમો, પામે નર ભવ ભાય; આવા દુષ્કર્મ સેવીને, જીવડો નરકમાં જાય. p જગચિંતામણિ સારિખા, જગગુરૂ જગના દેવ; ત્રણ જગત સવામી તણું, ન કરી છવા! તે સેવ. સર્વ રોગોને ટાળવા,
સઘળા ઔષધના જાણ; ધનવંતરિ વૈદ્ય સારિખા, જનની ન સુણ મેં વાણ જેમ કઈ મૂર્ણ ચિન્તામણિ, ફેકે સમુદ્ર મોઝાર; માનવ જન્મ તે મૂર્ખ, કાઢો વ્યર્થ ગમાર. 9 પુણઅનતરાશિ વધે, કર્મ વિવર મલે સહાય; નરભવ પામે તવ જીવડે, ભાખે ત્રિભુવન રાય. આર્યદેશ માનવ ભવ મલ્યા, જેન દેવગુરૂ ધર્મ; સર્વ સામગ્રી સારી મલી, જાણ્યા કર્મોના મર્મ. છ જાગી જે રે તું જીવડા ! દેહિલ માનવ અવતાર; આરાધી પાર ઉતરે,
અટકે જેમ સંસાર. , ચોવીસ સાઈઠની સાલમાં વીર નિર્વાણે રચાય; સુંદર ચરણ જિનના મલે, ક્ષાયિક નવ ગુણદાય , ૪૧
જ નિદ્રાની સઝા [૧૩૬૦] : નિદરડી વેરણ હુઈ રહી કિમ કીજે હે? બિગડે ધર્મ વાત છે ચોર ફિર ચિહુ પાખતી કિમ સૂતા (વે) હે કાંઈ દિન ને રાતકે (વીર૦) ૧ વિર કહે સુણ ગાયમા ! મત કરજો હે એક સમય પ્રમાદ કે જરા આવે જોબન વળે કિમ સૂતાં હે કાંઈ કવણ સવાલ કે.... ૨ ચૌર પૂરવ ધર મુનિવરા નિદ્રા કરતાં હે જાય નર નિગોદ કે.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિદ્રાની સઝાયે
કાલ અનતા તિહાં રૂવે જોરાવર ઘણા ા (જુ)લમી નિજ સેના લેઈ ચિહું ક્રિશિ જગતડાં ગજે નહિ
[
વેરણુ નિદ્રા ! તુ કાંથી ૢ આવી નિદ્રા કહે હું તા બાલીને ભાળી નિદ્રા કહે હું તેા જમડાની દાસી ચાલે! ચેતનજી ! સિદ્ધાચલ જઈએ આનંદધન કહે સુના ભાઈ મનીયા
બેટી મેાહ નિર દી ધ દૈષણી પાપિણી નિંદ લહે જે સજ્જનાં ઘેરે સધળા જીવને જા ધડી નિંદ ન પાઈયે આળસ ઉમરાવ એહના
99
... 39
ક્રિમ હાવે હૈ। તિહાં ધરમ વિનેાદ કે... યમરાણા(જા) હૈ। કાંઈ સખલ કરૂર કે ક્રિમ નગતાં હૈાનર કહીયે શૂર દે... છેતરાયે હૈ। નર સૂતા નેટ કે તુમે કરો હે। સા પુરૂષની ભેટકે... વખાણીયા) પ્`ખી ભારડ હેા નકરે પરમાદ કે
""
પરિહરજો હા તુમે મહા ઉન્માદ કે, પરિહરીયા હૈા ગાયમ પરમાદ કે
દૂત બગાસુ' નણુને જાતિ પાંચ છે જેહની કેવલી વિના એક જેહની ક્રમે ન આવે ...કડી વાજા વાગે જિહાં ઉધના
સૂતાં જોખમ છે ધણાં શ્રી વીરે ઈમ ભાખીયું (દૃષ્ટાંત તેહ તણી પરે વિચરો વીર વચન ઈમ સાંભળી લીલા સુખ લાધ્યુંાં ધણાં
સ્થિર રહીયેા હૈ જગમાં જસવાદ કે...
૭ ""
નિદ્રા નિંદ્રડી મત (તુમે નેડી નિંદ) આણુજો સૂઈ રહેજો . । સહુ ાઈ સાવધાન કે ધ્યાન ધરમ હિયે ધારો (ધમે ઉદ્યમ આણો)
ઈમ ભાખે હૈ। સુનિયન” નિધાન કે...
"9
૧૩૬૧ ]
આપ [ ૧૩૬૨ ]
કાઈ ન લેાપે આણુ બે... ધમે પાડે ભંગાણુ બે
તિહાં હાય સુખની હાણુ બે...
૨૩
૧
૨
સુઈ સૂર્યને સારી રાત ગમાવી મેાટા મોટા મુનિવરને નાખું છુ" ઢાળી એક હાથમાં મુક્તિને ખીન્ન હાથમાં ફ્રાંસી ૩ આદીશ્વર ભેટીને પાવન થઈએ
૪
પછી ડૂબ ગઈ દુનીયા
૫
..
29
3
નિદ્રા નામે વિખ્યાત મે
ન ગમે ધર્મની વાત છે સજ્જના એ દુઃખ ભંજના બે... નિ ૬૦ ૧ મે જિહાં જમરાયને પાસ બે તા ઘડી પ્રભુક્રે! વાસ છે... જાલિમ જોહ્ન જુવાન મે ચાલે આગેવાન બે... પસરી વિશ્વ પ્રમાણ ખે
65
૪
99
.
3
૪
પ
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪
ઉદયરતન કહે ઉંધને પહેલાં આહાર જો જીતીચે
અરસપરસ ફળ ફુલડા રે ભાઈ ઘેર ભેશું કાંઈ કરી ૨ માઈ નિદ્રા તને વેચી રે બાઈ હા ફાટી પગડા હુએ રે ભાઈ મુનિવર આવી પાછા ગયા ? ભાઈ વ્રત નહિં નહિં આખડી રે ભાઈ સૂતા તે ધરના પ્રાહુણા રે ભાઈ તેજી છૂટયા શહેરમાં શું ખાઈ દરવાજા જડી હાથકરે ભાઈ ઉગ્યા સે। તે આથમશે રે ભાઈ જાયા સે। તા જાવશે રે બાઈ જે ઘેર નેાબત બાજતી રે ભાઈ એ મદિર સૂનાં પડયાં ૨ ભાઈ શેર શેર સાનું પહેરતી રે ભાઈ એ સમય તા વહી ગયા રે ભાઈ દાનશીયલ તપ ભાવના ૨ માઈ કમ ખપાવી મુતે ગયા રે ભાઈ રામ વિજય ર`ગે ભણે રે ભાઈ રાજ ઋદ્ધિ ષન સૌંપદા રે ભાઈ
સુધા સાધુજી રે નિયા કરીને તમે
પંદરમા અધ્યેયને પ્રગટ સયમમાંહિ મધરા સશય
મત્ર-તત્રના ભામા છેાડા પરીષહે પગ પાછા મ ધરા પરિચય ગૃહસ્થતğા પરિહરીએ પૂજા િવ માં કારે
[ ૧૭૬૩ ]
નિયાણુ ન કરવા
સજાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
જીત્યાના એહ ઉપાય બે તા નિદ્રાવશ થાય છે...
વીચે વીચે હરી રે ખજૂર ઘો સમતિની નીવ...
ને કાઈ ગ્રાહક હાય
સૂતા આવે રે નિંદ નહિ. દરસનના જોગ... નવિ સમા નવકાર
નિદ્રા
ખરા તા ગુણુખાણી... છેડા રાગ ને રાષ
દુર કરા વળી (વિ) દાય... અરસ-નિરસ લ્યા આહાર એ ઉત્તમ આયાર...
,, Î
જયું` આવ્યા ત્યું જાય... કિસીપે પડયો રે પાકાર નીકળી ગયા એ સવાર... ફુલ્યા સે। તા કરમાય
શાચ કરે લાય... જે ઘેર ભાજત નિશાન
ચૂંટણું લાગ્યા કામ... માતીડે તપત લલાટ ઘરઘરની પનિહાર... શિવપુર મારગ ચાર વ જય જયકાર... જેણે લીધા શિવપુર વાસ જેણે ત્યાજ્યા જય જયકાર... વિષેની [૧૩૬૪] તુમે નિયાણું નિવાર
તપ-સૌંયમ કાં હારા ?...સુધા સાધુજી૦ ૧
વીર વન્દે એમ વાણી
,,
,,
,,
99
"9
,,
39
,,
.
..
1:3
.
૩
૪
૫
ૐ
७
८
૩
४
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિયાણ ન કરવા વિષેની, નિશ્ચય વ્યવહારની સઝાય સાવધ ભાષા નિત્ય પરિહર ધરજે નિર્મલ ધ્યાન વિષય-કષાય-વિકથા વજીને કરજે આગમ જ્ઞાન... એણી પેરે સાધુ આચારે રહીને ચારિત્રી જે ચાલે ખરી ક્રિયાને ખપ કરે તો મુક્તિ પુરીમાં મ્હાલે. સમિતિએ સમિતા ગુતિએ ગુપ્તા સત્તાવીસ ગુણધાર ઉદયરતન કહે એહને મેરે નિત્ય હેજે નમસ્કાર... , ૭
: નિશ્ચય વ્યવહારની સજ્જાય [૧૩૬૫] : શ્રી જિનવરરે દેશના દીયે સોહામણી ભવિયણને રે ભવસાગર ઉતારણ તેહ જિનવરરે વિનયભાવું હિત ધરી નિશ્ચયનયરે વ્યવહારથી અધિકાગણી ગુટક વ્યવહારથી નય અધિકે જાણે હિયે આ મતિ વળી
ગૃહી વેષ હું તે કોન વંદે જે થયો હેય કેવલી વ્યવહાર અધિકે વીર ભાખે ધર્મદાને જીવને
અન્યાય કરતાં અવની (જાતિ) નેતા વારે દુર્ભય લેકને.... ૧ જુઓ મુનિવર રે ખપ કરતો નવિ જાણીયે આધાકમી ૨ આહાર અસુઝત આણીયો તેહ કેવલીરે આહાર આપ્યો તે ઉમે મુનિ આગળ રે દેષ પ્રકાશે નવિ કિમે ગુટર નવિદેષ ભાખે સાધુ આગળ સૂત્ર ઉપર મતિટળે
વ્યવહાર રાખે આગમ ભાખે સાધુ મારવથી વળે પટમાસ કુમપુત્ર રહીયા ગૃહસ્થરે દેવલી
યિતેષ પામી અવની સ્વામી નમે સુરરાજ વલી..... ભરતસર રે આરીસા ભુવન જીવતાં નિજ કાયારે અનિત્ય ભાવના ભાવતાં ક્ષપક શ્રેણું રે ચાર કરમ ચૂરણ કરી • શુભ ધ્યાને રે કેવલ લછી તવ વરી ગુટક: નવ વરી કેવલ લચછી રાજા ઈન્દ્ર ચોસઠ આવ એ
મનમાં આણંદે કય ન વંદે જામેં વેષ ન પાવ એ. મુનિષ પહેરી જામ વિચરે તામ વંદે સુરવરા
ઉપદેશમાલા વૃત્તિ માં ઈશ્યા દીસે અક્ષરા... તપ કરતો રે પ્રસન્નચંદ્ર ઋષિરાજ રે વેષ દેખી રે સાધ્યાં આતમ કાજ રે સની ઘરે મેતારજ વહેરણ ગયો ઋષિ દેખર રે સેનાર મન આનંદ ભય ગુટકઃ સેનાર મન આનંદ થઈને સાર આહાર પહેરાવ એ
તવ જવાન પાસે મન વિમાસે સાધુને પરિતાવ એ પરલેક પતિ સાધુ દેખી તામ વેષ અંગી કરે ઋષિઘાતકારી અનાચારી વેષથી જીવિત ધરે..
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ વેષ વદા રે નિદોમા મૂરખપ વેષરાખે રે ધર્મપતિને જિન ભણે ગૃહી હો રે સાધુ સમાન ક્રિયા કરે વ્યવહાર રે સાધુપણું કે' નવિ કહે ત્રુટક નવિ કહે સાધુપણું ગૃહીને પ્રવચનની સાખેં કરી
રાજ િસેલગ થયો સને શિષ્ય ગયા સવિ પરિહરી સા પંથગ કરે વૈયાવચ્ચ માસી ખામણ કરે
શિષ્ય વચને સેલગ વળી શત્રુ જે અણસણ ઉચ્ચરે... ૫. પ્રતિમામાંહે રે તીર્થકરના ગુણ નથી જિન પ્રતિમા રે સહીયે ધર્મ સારથી તેમ મુનિના પૂરગુણ નવિ પામી પ્રતિમા પરેરે વેષ દેખી શિર નાખીયે ગુટકઃ પ્રતિમા પેરે વેષ દેખી હૈયે હરખી વાંદવા
શ્રાવક સમકિત સ્થિરી કારણ (ગુણ સાધુ-મુનિગુણ) તિહાં ભાવવા સાધુ સેવ (મુનિષ) કરતો રાગ ધરતો કર્મની કરે નિર્જર
શ્રી ભદ્રબાહુ ગુરૂ પયંપે આવશ્યકમાં અક્ષરા.. ગુરૂપાખેરે દીક્ષા દીધી નવિ હુવે ગુરૂસેવા રે કરતાં શ્રત પૂર વહે મુનિ આગળ રે વીર પ્રકાશ મન રૂલી સુણી ગૌતમ રે સંબંધ અસુઓ કેવલી ગુટક: સંબંધ અસુચ્ચા કેવલીને વીર ભાખે એણી પરે
અણુ સાંભળ્યું જે કેવલ પાસે તેણે દેશના નવિ કરે શિષ્યને તે દીકખ ન દિયે કમલ ન રચે સુરવરા
વ્યવહારે તેને કાંઈ ન હવે ભગવતી માંહે અક્ષરા... મુક્તા હલ રે ગુણે કરી શોભા કહે સંયમ સ્થાનક રે સંખ્યાતીતા જિન કહે જ્ઞાને પૂરો રે આયારે પૂરો નહિ એવા મુનિને રે પંડિત કે નિંદે નહિં ત્રટઃ નિદે નહિ ઋષિ વેષ દેખી મુનિ વિના શાસન નથી
એકવીસ સહસ્ત્ર વર્ષ સીમા ચાલ્યા ધર્મ બકુશથી સિદ્ધાંતના એ ભાવ દેહિલા કેવલી વિણ નવિ (કુણુ) લહે શ્રી હંસ ભુવન સૂરિ લે વીતરાગ એણી પરે કહે..
a નિંદાની સઝાયો [૧૩૬૬] ૨ મ-મ કર છવડા રે નિંદા પારકી મત કરજે વિખવાદ અવગુણુ ઢાંકી રે ગુણ પ્રગટ કરે મૃગ મદ જીમ રે જવાદ.. મમ૦ ૧. ગુણ છે પુરા ૨ શ્રી અરિહંતના અવર ન દુજે રે કેય જગ સહુ ચાલે રે જિમ માદળ મટયું ગુણવંત વિરલે રે કેય. સ પૂંઠ ન સુઝે (દીસે) રે પ્રાણ આપણી કિમ સૂઝે પર પૂંઠ મરમ ને મેસે રે દેહને ન (બ) ખોલીએ લાખ લહે બાંધી મૂઠ 8
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિદાની સઝાયા
રાગ-દ્વેષે ૨ સ્વામી હું ભર્યાં રીસ હેરી ૨ મુજ મન ઉપજે સેવા કીજે રે સુધા સાધુની પરાણે જઈને રે તેહશુ ખેલીયે જેહમાં જેટલા ૨ ગુણુયેા તેટલા સહેજ ઢા જીવ! સુંદર આપણા
મ કરી હે જીવ! પતાંત દિન-રાત તુ તીલ સમ પારકા દોષ હાવે છકે હા કરે પરતણી અતિહી નિ'દા ધણી તાસ ઉજ્વલ કરે પિંડ પાપે ભર બહુલ મચ્છરપણે ગુણુતજી પરતણાં બાપડા જીવડા તેહ મૂરખપણે દ્રાક્ષસાકર સરસ વસ્તુ વિપરિહરી નિંદકી તેમ ગુણુ કાડી છેાડી કરી અંગ જેમ ગેાપવી મીતને મારવા નીચતિમ છિદ્ર ગેાપવી કરી આપણા નીકટલ પણપણે લંપટી કુતરા દાજ લવલેશ પામી તથા પારકાં એક સજજન હેાયે શેલડી સારિખા તેહી પણ પીડતા આપ ઉત્તમપણે ાડી અવગુણુ પણ છેાડી જે ગુણુ ગ્રહે દેખ પ્રત્યક્ષપણે કૃષ્ણ પર તેહનાં દેવ ગુરૂ ધર્મ આરાધ શુદ્ધે મને સકલ સુખ કારિણી દુરિત દુઃખારિણી
નિંદા
નિંદા ન કરો કાઈની પારકી રે વૈર-વિરાધ વાઘે ઘણા ૨ દુર બળ તી માં દેખા તુમે રે પરના મેલમાં ધાયાં લુગડાં ૨ આપ સભાળા સહુડ્ડા આપા રે
ભરિયા વિષય કષાય કિમ પાસું ભવ પાર... છ વહીયે જિનવર આણુ
જે હાય તત્ત્વના જાણું..... જિમ રાયણુ લો બાળ સહજ સુંદરના રે બાલ...,,
[ ૧૩૬૭ ]
૨૭.
૪
૨
આપણા વાંક નયણે ન દેખે તેહ કરી દાખવે મેરૂ લેખે... તેહના તેહ તા મેલ ધાવે મૂઢ તે માનથી(વી) સુગુરુ ખાવે... છતાં ને અછતાં જે દાષ ભાખે ગરજપડે નિજશિરે ધૂળ નાખે... કાગ જેમ ચાંચશું મેલ ચુથે ચિત્તમાં પરતણાં દેષ ગુંથે... મગરહે તાકી જેમનીર નાકે રાતદિન પારકાં છિદ્ર તાકે... વમન દેખી કરી નટ નાચે અધમ જન સબલ મનમાંહી માચે... ૬ ખડે ખવડે કરી કાઈ કાપે
[ ૧૩૬૮ ]
નિંદાના ખેાલ્યા મહાપાપ રે કરતા ન ગણે માય ને બાપ ૨ પગમાં બળતી દેખા સહુ ક્રાય રે કહેા ક્રમ ઉજળાં તે હાય ર નિંદાની સૂકા પડી ટેવ ફ્
3.
૫.
સરસ વસ્તુના સ્વાદ આપે... દેશપરદેશ તે સુખ પાવે દેવ રાજે પણ સુયશ ગાવે... ૮ પારકે પેશમાં મૂઢ કાને ભાવના એહ હિત શીખ માને... ૯
७
નિંદા૦ ૧
નિદા ર
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સૉંગ્રહ ભાગ-૩
થડે-ધણું અવગુણે સહુ ભર્યા-૨ કેહનાં નળયાં ચુએ, કેહનાં નેવરે નિદા॰ ૩ તપ-જપ કીન્નુ” સહુ જાય રે જેમ છુટક ભારા થાય રે જેમાં દેખા એહ વિચાર રે
નિંદા કરે તે થાયે નારકી ૨ નિંદા કરા તા કરજો આપણી ? ગુણ ગ્રહેજો સહુ ક્રા' તણા રે કૃષ્ણ પરે સુખ પામશે રે
નિદા॰ ૪
નિ’દા॰ પ
સમય-સુંદર સુખકાર રે
રા
પુરની પીઠ જણાય સહુને, હજાર હાય નિજ અવગુણુ પણ એવા વિયારી આ જગમાં
પુત્ર હેઠળ દાવાનળ સળગે પર ઘર મળતુ બ્રુઝવવાની નિત્ય કુશ્ય કરી પેાતાની
એવા વઘો કઈક બતાવે
માટી માટી વાના ખાટી
મિથ્યાવાદી મતતવ મૂકે હાય વિકાર આંખમાં જેને
મેલાને મન મેલુ" સઘળું આ દુનિયાની દાઢ તળે જે જેમ ધ'ટીના ગાળામાંહી નિ‘દક મંડળમાં નિદાનું નિદા એ નવરાના ધંધા નિંદા એ મહા પાપ જગતમાં પ્રાણુ સત્ય સમજ્યાવિષ્ણુ ક્રાઈને
પાપકમ બહુ ભારી રે નિ‘દા
દિની દૃષ્ટિ છે અવળી પાપીમાં પાપી છે નિંદક ચાંદા દેખે કાગડા જેમ "ધત્તર ભક્ષકની પેઠે એ
[ ૧૩૬૯ ]
પરના દેષ જણાય મુખથી નવ ઉચરાય
બીજાના કરે ન્યાય... તે જીઝવી ન શકાય ચિતા એને થાય...
રેગી બનાવે કાય
રામ તણા ઉપાય...
કરતાં નવ અચકાય પોતાનું... ગયુ. ગાય... તેને તેવુ' ભળાય પવિત્ર નહિ' સમાય... આવ્યું તે છુંદાય દાણા તુત પીસાય...
સદા સૂત્ર વહેંચાય નિષ્ક્રય થઈ નિદાય... તિ‘દા નર્ક ગણુાય તવ કરવા અન્યાય...
[ ૧૩૭૦ ]
સહુને ૧
O
સહુને ર
સહુને ૩
સહુને ૪
.
•
સહુને પ્
સહુને
સહુને ૭
સહુને ટ
0
પાપકમાં બહુ ભારી મનમાં જોજો વિચારી રે... નિંદા
ગુણ અવગુણુ દેખાય મરી નરકમાં જાય ....
નિંદા ૧
નિંદઢ દેખે દોષ
શુ' કરવા ત્યાં રાષ ૨... નિંદા ૨
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિંદાની સઝા ચાડી ગલી નિંદા કરતો કલંક ચડાવે શીર ચંડાળથી પણ નિંદક પાપી ઘતો પરનાં ચીર રે. નિંદા. ૩ ક્રિયા કાંડ નિંદકના સંતો લેખે નહિં ગણાય નામ દઈને નિંદા કરૉ મુકિપુરી નહિ પાય રે.. નિંદા. ૪ સાધુ સંત વૈરાગી ત્યાગી જગી ભેગી ફકીર નિંદા પરતણું પરહર
પામશો ભવજલ તીર રે.. નિંદા. ૫ નિંદામાંહી સહુ લપટાયા બચીયા કેઈક સંત નિંદક માથે નથી શીંગડા વાણીથી ઓળખેતરે. નિંદા ૬ અદેખાઈની પુત્રી નિંદા મુક્તિમાર્ગ પ્રતિકુલ લાખ ચોરાશીમાં ભટકાવે નાખી માથે ધૂલ રે.. નિંદા. ૭ સમકિતી નિંદાનવિ કરશે. કરશે ગુણનું ગાન ધાનદંતને કૃષ્ણ વખાણે ગુણનું કર (૨) બહુમાન રે.... નિંદા ૮ સર્વ ગુણો જાણો જિનવરમાં - બીજા દેશી હોય નિજમાં અવગુણ પિઠ ભરી છે એ ન તેને કાય રે.... નિંદા ૯ કર્મવશે સૌ દેશે ભરીયા, કર ન નિંદા ભાઈ બુદ્ધિસાગર ગુણ ગાતાં જગમાં હવે વડાઈ રે. નિંદા ૧૦૦
[૧૭૭૧] સકલ સુખકરણ દુઃખહરણ મતિ વિસ્તરણ નિજ ગુરૂ ચરણ નિતપ્રતિ નમીજે કરીય શુભભાવના ધરીય મન ભાવના આપણું જીવ ઉપદેશે દીજે...(પરતણુ ) ૧ પરતણું તાંતિ તું મકર હે પ્રાણયા! મહિલા મમ મસા મ બેલે વાર વાર તહેવાર છવડા પારકે કાજકે આપ બોલેં... ૨ જે અરિહંત આચારિક વાચક સાધુ જિનધર્મની નિંદા કર્યો અંગ ઠાણુગ માંહે કહે વીરજી જેડ નર નારગ ભવ દીધ તરસ્યું, નિંદક નીચમતિ દીઠ-અણદીઠ તિમ જે છતા–અછતા દેવ દાખું પરભવ પામચેં દુઃખ તે પાંડુઆ શ્રી ઉમદેશ માલાદિ સામેં.... એ જ પુઠિના માંસ સમ પરતણી તાતડી તેહસું રાતિ-દિન રંગ રમતા મૂરખા માનવી માન પામે નહીં હડકીયાની પરં ફિરે ભમતા. , ૫ પૂઠિ પાછિલ દિશા વામ દાહિણ દિશા કાજ વિચ બોલતા ઘણું નિખરા પાપીયા પારકા દેષ ચરતા ફિરે ખર અચ્છે તેથી અતાહિ સખરા ? છિદ્ર છલ સાધુના જે તે ફિરે મુખિ ભલા ભીતરે ઘણું કડા પરતણું મયલ લેપિડ ભરે આપણું ભુંડ સુરા થકી તેહ ભંડા. જી ૭
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ સુગુણ નર દેખી તસ દેશનું દાખિવા નવનવા જાલ-જંજાલ ગુંથે લડતે લેકમાંહિ જડા હાથથી કાજ વિચ પારકા નરક ચૂંથે... , ૮ દુરજન-દંદ સુદં બહુ અંતરો તાસવેસાસ તુમહેમ ચિરો દૂહા દંદ શકો ડસે જતૂને એ અણુ દૂહો સે નિત્ય , ૯ ગુણલતા હાર દૂર જિસિ પરિહરિ કરહ પરિમતિ પંથેરિ રાચે સાનિયા સ્વાન પરિવમન દુઃખ દેખીને અધમ જન એમ મનમાંહિ માચે... , ૧૦ ચોવટે યાર જન મનમાંહિ ચાસન થઈ ચાવત સાધુની કરે બેટી ‘ઈસ્યા ચંડાલની સંગતિ પરિહરો જેમ જવરાટી વલિ કાગ બોટી, ૧૧ દાન ને પુણ્યથી જેહની મતિ ટલી અન્ય ભંભેરી દેતાં નિવારે વાયુ લાવાઉપરિષિત ચાતક મુર્ખ આવતું વારિ વારિ દવારે... એ ૧૨ નાનડા નિકુ નિરસ ચકાસિફલ ગુણ નિધિ ગોપવે ગૂલ પરનાં આપણુ ગુણ વહે મૂલ બહુલા લહે એહવા સાધુના નમું ચરણ છે ૧૩ ત્યય પર તાંતિ નિજ તાંતિસું જે રમે શ્રી વિજય દેવ સૂરિ ચિર ન દે કહતિ જયસોમ જસમ રંગું રમેં શાંતિરસ તેહ મુનિરાજ વદે... , ૧૪
[૨૩૭૨] ચાવત (નિંદા)મ કરો પરતણું ચાવતને મહાપાપચતુરનર ! ચાવત ગારા જે હવે
ન વિશે માયને બાપ ચાવત ૧ ચાવત કરતા પામીયે
હલવાઈ ઈહ લેગ , પરભવ થાયે નારકી
તપ-જપ તેહને ફોક છે ? ચાવત કરતાં ઉપજે
ખીણમાંહે વયર વિરોધ , તેહને જગ સહુ ઈમ કહે
તે તો મનિષ અલગ છે કે ૩ ગુણ લીજે સહુ નરતણું
જિણમેં જિસડા હેય છે પર નિંદા કરતાં થકાં
ભલે ન કહસી કાય” , અવગુણ છેડીને ગુણ રહે બેલે મધુરી વાણુ , લબધિ કહે તે માનવી
પામે અમર વિમાન... ઇ છે ૫
[૧૩૭૩] કવણુકી કાયા નઈ કણકી માયા કવણ એતા મેહ લાયા જિણે જીપ કરમ કયા તિસ્યા પાયા યોનિ જૂજૂઈ આયારે. પ્રાણીઆ ૧ પ્રાણીઓ ! પરતાંતિ ન કઈ પરનારી પરિહરીઈ રે ધરમ તણુઈ મારગિ મનિ ધરીઈ જિમ ભવસાયર તરીઈ રે , ૨ સગપણિ જાઈ નઈ સનેહ ન થાઈ લેક ભણુઈ નઈ ભલાઈ રે
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિદાની સઝાયા
અણુકીધાં પણિ પાતિક લાગઈ લંપટણિ મ લાઈશ લાઈ પિચ પિત્ર માથા ઢકા હાઈસ્પઈ
"દીજઈ દાનદયા પાલીજઈ વીતરાગતા વચન સુણીનઈ જીવાયેાતિ એ લાખ ચઉરાસી સુનિ લાવણ્ય સમય ઈમ ખેાલઈ
નિદાથી દુઃખ પામીયે જગમે માત વડી કહી રે માતા મલ ધાયઈ હાથસુ રે નિદઢ સૂવર સારિખઉ રે નિંદા રાચઈ નંદકી રે નિક કુકર સારિખ ૨ જુઠી માસ ખાતઉ કલો રે માખી ખેાવઈ આપણુઉ રે તિમ નિક નર જાણીયે રે વિપ્ર સુતા લખમી કહી રે પાંચ ભવે દુઃખ પામીયા રે પુખી ય ડાલ છઈ કાગલઉ ૨
સરસ વચન મુઝ સરસતી હૈ નિ'દના ગુણ વવું. રે
નિદા મ રજ્ગ્યા કાઈની પારકી રે તિષ્ઠ તિ ચંડાલ રે
ફ્રાઈ સાધુ વખાણીયે રે સેઠ ગુજર સમળી સહી રે
હાથ ન લાગી તેહનઈ રે પતંગ વિયડા ઈ વસઈ રે નિક વિષઈ ભઈ વસઈ રે દાન-શીલ-તપ-ભાવથી રે નિંદાથી ગતિ નારકી રે નિદઢ ધાબી સારિખા રે
વિઈ તાંતિ પરાઈ રે...
99
દેખી પીહારી (પરતણી) નારી રે થાઈસ્યઈ અને તે સ`સારી રે... ૪ 99 સુણીઈ સદ્ગુરુ વાણી રે ધરમતી મતિ નાણી રે... ભમતાં નરભવ લાધે રે માગ મુગતિના સાધા રે...
333
કરણી હાઈ વિસરાલ રે... તેહથી નિંદનીય હાઈ રે નિશ્વક જીભસુ” (ધા) જોઈ રે... રાચઈ નિષ્ઠાપૂર ૨ પરિરિ શ્રુત ગુણુ દૂર રે... ભસતઉ ફ્રિરઈ અપાર રે દશવૈકાલિક મઝાર રે... કરઈ પરન વિષ્ણુાસ રે લહઈ તે નરગ નિવાસ રે... નિજંદા સાધુ અપાર રે દીસઈ ગ્રંથ વિચાર ૨ પસુમઈ ગાદલુઈ જોઈ રે નિંદક સથા જોઈ રે... અહિત નવલી વખાણુ રે ડાંકરડી તન જાણું રે... વીરૢ પુ છઈ જોઈ રે નિંદા ભાખઈ સાઈ રે... પામઈ સુખ અપાર રે લઈ અન ત સંસાર રે... ધાવઈ પરનઉ, મેલ રે
99
[ ૧૩૭૪ ]
દીયે। સુદ્ધિ પ્રકાશ રે ચિત્તધરી અધિક ઉલ્લાસ રે... નિંદા મ કરો
O
"9
19
99
""
99
99
34
૩૧
33
” Í
99
૩
દ
૩
૪
७
८
E
૧૧
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩ર
સજ્જન પાર ઉતારિ હૈ રે પ્રિયસુંદર નિ ́દ્યા કરી રે નવતી નિદા થકી રે
દેવતણી નિંદા કીયા રે
સાધુ નિ ́દા હાવે કુષ્ઠી ૨ નિશ્વક ચાલણી જાણીયે રે અવગુણુ કાઈ પારકા રે ઈમ જાણી શુભ ભાવસુ રે ૫ચાયણમુનિ વિનવઈ રે
8. નીગઇ રાયની પુડપુર વન રાજીયેા મ્હાંકી સહીયર એક દિન ઘેાડે અપર્યં પરવત ઉપર પેખીયેા નકમાલા વિદ્યાધરી નગરી ભણી રાન્ત નીસર્યા મારગમાં આંખા મિચે કાયલ કરે ટહુકડા રાજા ઈંક માંજર ગ્રહી
વળતા રાજ તે વળ્યા
શાભા સઘળી કારમી
તાપથકી કરમાઈ તે
શાભા સઘળી કારમી તિસમરણ પામીયા સમયસુંદર કહે સાધુને
13
રાણી રાજુલ કરજોડી કહે ભવ રે આઠના નેહલા વારી હું જિનવર નેમજી સુરતરૂ સરીખા સાહિમે પ્રથમ ભવે ધનવતીના નિશાળે જતાં મુજને
99
99
99
""
,,
99
,
99
99
,,
સજઝાયાદિ સગ્રહ ભાગ-૩
, ૧૨
પહુંચઈ નરર્ગે છેલ રે... બાંધ્યા ક્રમ કાર રે પહુતી છાઈ નરગિ ધાર રે... લઈ બહુલ સ*સાર રે... શ્રાવક નિંદા દુઃખકાર રે ગુણુ સહુ નાખઈ દૂર ર પરિહરિ સવ્વગુણુ પૂરિ રે... છાંડઉ પરના તાંત ૨ નિરમલ હેાવઈ ગાત રે... સજ્ઝાય [૧૭૭૫ ] સિંહરથ નામ નિંદર પડીયે। અટવી માંહિ રે...પુ.ડપુર૦ ૧
શત ભૂમિએ આવાસ રે
પ્રણમી પ્રેમ ઉલ્લાસ રે...
નીગઈ રૂપ નિધાન રે
99
સુંદર ફળ ફુલ પાન રે... માંજર રહી મહકાય ? નિરખે ચિત્ત લગાય રે...
વ્રુષ દીઠા વીઠાય ૨ ખિણમે. ખરૂ થાય ... જોઈ વિમાસે ભૂપ રે
જાણી બૂઝયા શૂર રે...
સયમ પાળે શુદ્ધ રે
ચાથા પ્રત્યેક મુદ્દે રે...
ૐ તેમનાથરાજીમતીના ૯ ભવની સજ્ઝાય [ ૧૩૭૬]
99
33
39
,,
,, ૧
,,
,,
"
"9
,,
39
૧૩
૧૪
૧૫
3
૪
e
એ તેા જાદવકુલ શણગાર રે, વાલામારા પ્રભુ મત મેલા વિસારી રે... એક વિતતડી અવધાર રે
99
હું તા નિત્ય નિત્ય ધરૂં દેદાર રે..... ૨
,,
તું ધન નામે ભરથાર ૨ છાના મેલ્યા માત કરો હાર રે.....
૩
*
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
નેમનાથ રામતીના બારમાસાની સઝાયો.
દીક્ષા લેઈ હરખે કરી તિહાં દેવતો અવતાર રે ક્ષણ વિરહ ખમતા નથી તિહાં પણ ધરતા હાર રે ત્રીજે ભવે વિદ્યાધર
તિહાં ચિત્રગતિ રાજકુમાર રે ભૂપની પદવી ભોગવી
હું રનવતી તુજ નાર રે... ૫ મહાવ્રત પાળી સાધુનાં તિહાં ચોથે ભવે (સોર દાર રે છે આરણ દેવલે કે બેઉ જણે સુખ વિકસ્યાં શ્રીકાર કરે છે કે પાંચમો ભવ અતિ શોભતો તિહાં નૃપ અપરાજીત સાર રે પ્રીતમવતી હું તાહરી
થઈ પ્રભુ હૈયાને હાર રે. રહી દીક્ષા હરખે કરી
તિહાં ટુડે ભવે સુ(સ)રદાર રે , માહે દેવ કે બેહુ તિહાં સુખ વિકસ્યાં વારે વાર રે... એ શંખ રાજાભવ સાતમો તિહાં યશોમતી પ્રાણ આધાર રે , વીસ સ્થાનક તિહાં ફરતાં જિનવર પર બાંધ્યું સાર રે... » ૯ આઠમે ભવે અપરાજીત તિહાં વરસ ગયા સહસ બત્રીસ રે છે આહારની ઈચ્છા ઉપની એ તે પુરવ પુણ્ય પસાય રે... • ૧૦ હરિવંશ કુળમાં હું ઉપની મારી શિવદેવી સાસુ મહાર રે , નવમે ભવે કેમ પરિહરે પ્રભુ રાખો લોકવ્યવહાર રે , એહ સંબંધ સુણી પાછા તિહાં નેમજી ભણે બ્રહ્મચારી રે , હું તમને તેડવા કારણે આવ્યા સસરાજીને વાસ રે.... , અવિચલ કીધે એણે સાહિબો રૂડે નેહલો મુક્તિ મેઝાર રે માની વચન રામતી
ચાલી પિઉડાની લાર રે.. ધન્ય ધન્ય જિન બાવીસમે જેણે તારી પોતાની નાર રે ધન્ય ધન્ય ઉગ્રસેન નંદિની જે સતીમાં શિરદાર રે... સંવત સત્તર ઈ તેરે (એકાણુએ) તિહાં ભવેલા શુભવાર રે કાંતિવિજયે (મુનિસુંદર) રાજુલના તિહાં ગુણ ગાયા શ્રીકાર રે.... "
શિક નેમનાથ રામતીના બારમાસાની સજ્જા [૧૩૭૭] , સખિ! તારણ આઈ કંથ ગયા નિજ મંદિર જે નજર મેળા કીધ તે મુજ સાંભરે ઘર લાવત ઝાલી હાથ
હું હેઠે ઉતરી પણ કરી વરઘોડો આયા છબીલે છેતરી
સ, ૩
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
મધુબિંદુ. ૨
છે
મબિંદુ સમો સંસાર સંસારે સુખી અણગાર સખિ ! શા રે કહું અવદાત દુનિયામાં દુર્જન લોક મીઠી લાગે પરની વા(તાંત
ના મોભ ચુએ છે'ના નેવ સખિ શ્રાવણ છઠે મેલી છટકે છટકી વારિધી વેલ કામ વરતી ફરતી ધરતી ગયે શ્રાવણ માસ નિરાશ સખી! ભાદરવે ભરથાર વિરહાનલ ઉઠીઝાળ ફળ પાકયાં વર્ષણ શાળા હત દુઃખના દહાડા બે ચાર બેન ! આસો માસે સેવ ગયા દશ રે દશેરાના દિન સખે! લાંઘણુ કરીએ લાખ રંગતાનને નાટક શાળા માસ કાર્તિ કે કલિ કરે જેણે માસે ટબુકે ટાઢ જેના વાલમ ગયા વિદેશ મારે ગામ ધણી ઘરવદ સખી! માગશીરે માગણના મને મેલીબાગે વેશ સખિ કેઈ રે સંદેશો લેઈ તેને દે ૨ મતનકે હાર પિષમાસે પોતાની ઠંડી પિયુ વિના વેરણ રાત જાય બનીયું ભરપૂર જેના પિયુ રે ગયા પરદેશ પિયમહામાસે મત જાઓ
મુંઝાણા મહાલતા.... જિનેશ્વર બોલતા. વિયેગી દુખી તણું હાંસી કરે ઘણું અગન પગ ના લહે તે મુખ ના કહે. મહીયરીયા તળે વાળી નહિ વળે ઝરતી વાદળી રાજુલ એકલી. વિના કેમ રીઝીએ ધ્રુવા વિણ દાઝીએ ન ખાઈએ ખેલીએ તે આધા ડેલીએ.. સુંવાળી સુખડી દિવાળી હંકડી સરસ નવિ ભેજના પિયુ વિના પેખણું. નરનારી બાગમાં કુમારી રાગમાં સંદેશા મોકલે વસે પિયુ વેગળે. મરથ પૂરતા ચતુર ગુણ ચૂરતા આપી જાય મુજકને અમૂલખ ભૂષણે.... શિયાળે ચાલાયા સૂના મહેલ માળીયા અરણ્ય જેમ માલતી દુખે દિ કાઢતી. હિમાળો હાલશે
એ
૭
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેમનાથ રામતીના બારમાસાની સજઝાયો
૯
s
રયણ એક વરસ સમાન વિયોગી સાલસે લંકાપી સીતા પટ માસે ' રામ પર લાવીયા એવા વહી ગયા સાતે માસ પ્રીતમ ઘેર ન આવીયા. . હલકા હસંત વસંત
આકાશથી ઉતર્યો માનું ફાગણ સુર નર રાય મળીને (ની)તર્યો હોળી ખેલે ગોપી ગોવિંદ હેમુ ધર આવતી અતિ કેસુઆ ઝપાપાત વિયોગે માલતી.. સુખી ઐતરે ચિત્ત થકી વિહી વાલમે આવા દુખના દા'ડા કિમ જાય ઉગે રવિ આથમે આંખ મીંચાણે મળી જાય ઉઘાડે વેગળે શામળીય સિદ્ધ સ્વરૂપ
સુપનમાં આગળો.... રમે હંસ યુગલ શુક મોર ચકોર સરોવર નિજ નાથ સહિયરને સાથ સુખે રમે વનઘરે મુખમંજરી આંબાડાળે
કોયલ ટહુકતી સખી વાતમાં વી વસંત રૂએ રાજીમતી. સખી વૈશાખે વનમાંહે - હિંચળા હીંચતા કદલીઘર ફુલ બિછાય
ખુશીથી નાચતા સરોવર જળકમલે કેલિ. કરંતા રાજવી મુજ સરિખી છબીલી નાર લગન લેઈ લાજવી... . જેઠ માસે જુલમના તાપ
તપંતી ભૂતળા આઠ માસને મેઘ વિયોગ બળ તરૂ કુંપળા(કમળા) પશુ પંખી વિસામા ખાય શીતલ છાયા તરૂ મારે પિયુ વિના નહિ વિસરામ નાતીને નેતરું....
બ સખી આવી માસ અષાડ (આષાઢ) ભરે જળવાદળી ગરવે ટહુકે મોર
ઝબુકે વિજળી વરસાદે વસુધા નવપલ્લવ હરીઓ ધરે નદી નાળે ભરીયાં નીર
બપિ પિવુ પિયુ કરે.. , ચોમાસે કરી તરૂમાળા
રમંતાં પંખીઓ એમ વીત્યા બારે માસ
પ્રીતમ ઘેર ના'વીયા શ્રાવણ સુદિ છઠ્ઠ સ્વામી ગયા સહસાવને લઈ સંયમ કેવલી થાય
દિન પંચાવને....
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ નેમ મુખથી રાજુલ નવભવ નેહ નિહાળતી વેરાગ સુધારસ લીન
સદા મન વાળતી કાળાંતરે તેમ દયાળ
તિહાં દેશના દીયે પ્રભુ હાથ સાહેલી સાથ --રાજુલ દીક્ષા લીયે... અ ૧૭ લહી કેવલ કરી પરીક્ષાટન બેહુ મુગતિ ગયા બની પ્રીત તે સાદી અનંત ભાગ્યે ભેળાં થયા શુભવીર વિજય સુખલીન મગન વિશેષતા લકનાળની નાટકશાળ
સમયમાં દેખતા.
• ૧૮ [૧૩૭૮] ચૈત્ર માસે તે ચતુરા ચિંતે રે મ જઈ વસ્યા એકાંતે રે મનની કેમ ભાંગે શાંત દયાળું નેમજી દિલ વસી રે એ તે શિવરમણને રસી દયાળુ. ૧ વૈશાખ વનિતા વિલખે રે દુખદેખીને મનડું કલખે રે
પિયુ મળવાને તનડું તલપે... ૨ જે યૌવન યુવતિ લાજે રે તડકા લૂછના વાજે રે
વિરહીદીલ ભીતર દાઝે.. , અબળા અકેલી આષાઢ રે વેલડી વળગી છે વાગે રે
કર્યા પંખીઓ માળા ઝાડે.. ઇ ૪ શ્રાવણ સુંદર સભાગી રે વરસે ઝરમર ઝડ લાગી રે
પીટ મેર મધુર સ્વર રાગી... , ભલી ભામિની ભાદરવા માસે રે પિયુને મળવાની આશે રે
દીનરેન ગમે વિશ્વાસે... » આસે એ તો અવની એપે રે તરૂણીની શોભા લેપે રે
રાણી રાજલ રતીય ન કાપે કહે કાતિક કામિની કાતી રે પિયુ વિરહ દાઝે છાતી રે
દીસે ગુંજાતણું પરે રાતી છે ૮ માગશરે માનની મદમાતી રે કોકિલ સમ કંઠે ગાતી રે
દીપે કનકલતાતનું ભાતી. , ૯ પિષે પ્રેમ સવા કીજે રે અબળાને અંત ન લીજે રે
ઉપશમરસ અમૃત પીજે... ૧૦ મહામહિને મનહર નારી રે ઉગ્રસેન દુઆની સારી રે
વાલમ તમે જુઓ વિચારી , ૧૧
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
નેમનાથ રાજુલની ૭ વારની સજ્ઝાય
ફ્રાલ્ગુને કેશવન ફળીયા રે
બાર માસ ભલી પેરે ગાયા રે
રાજરતન રસુલપુર ડાયા...
ૐ તેમનાથ રાજુલની ૭ વારની સજ્ઝાય [ ૧૩૮૦ ]
રવિવારે તે ા રઢીયાળા ૨
પ્રભુજી માનીએ અરદાસ રે સામ સામે કળાએ પૂરી રે
ભેામ મગળ ભાગ્ય નિધાન ૨
જીધે પ્રભુ મેાધ વધાર્યા રે
ગુરૂથી બૃહસ્પતિ હાર્યો ર
ભગુ શુક્ર થી ભય ભાગ ૨
શનિશ્ચર ચીડ કહીને ૨
સાતવાર એ રાજુલ રાણી રે
નેમજી રાજુલને મળીયા રે ભવા ભવના પાતિક ટળીયા... આજ અધિષ્ઠાન મે... પાયા રે
18 નેમનાથ રાજીમતીની પડવે પિયુ પ્રીતજ પાળેા ૨
મનાહર મળવુ` સુધારસ તાલે રે બીજે બીજો નેહ ન કીજે રે
ત્રીજે તે તમને નમીએ રે
99
-
99
99
,,
,,
આદિત્યની આકરી ઝાળા રે એમ રાજીમતી કહે વહાલા વિસારી ન મૂકે નિરાશ...પ્રભુજી શશિયદ નહી. અધૂરા તે માટે ચિ'તા ચૂરા... જેવું દૂર કર્યું અભિમાન રે નમીએ નેમજી ભગવાન... જેણે સ*સારના ભય (વાર્યાં-ટાળ્યા)ર ભવ્ય (વિ) જીવને પાર ઉતાર્યાં...,, જેણે માહમસરમદ મા રે જીવને જમ ભયથી ઉગાર્યાં...,, જેમ નાહર આગે છાગા રૂ નિજ થાનક જેવા લાગે... સ્થિર સ્થાનક વાર લહીજે રે પ્રભુ ગુણ અવગુણુ પરખીને...., કહે રાજરતન એમ વાણી ૨ પ્રભુગુણગાયે (ગુણ ગાય તે) સુખીયા પ્રાણી... ૮ પદરતીથીની સજ્ઝાયા [૧૩૮૧] પ્રેમદા શું અમેાલા ટાળેા ૨ નહ કરીને નજરે ભાળારાણી રાજુલ એણી પેર મેલે... છે.ગાળા છેહ ન દીજે રે ખાટી વાતના અંત ન લીજે... દેશ ક્રિમ ભમીએ ૨ નિજસ્વામીની સ ંગે રમીએ...
પિયુ
39
३७
">
૧૨
19
૧૩
૩
મનાહર૦
૪
७
૩
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ થે ચિત્ત ચેકનું કહ્યું . જે દાન અભય જગ દીધું રે
તેણે જીવિતનું ફળ લીધું. , ૪ પાંચમે પંચમ જગપતિ જોઈ રે ભાસે(જ) કેશરની ખુબઈ રે
મિ કાઢી નખાયે જોઈ. , ૫ છઠે પડવિધ જીવના ત્રાતા રે જિમ આઠે પ્રવચત માતા રે
એ તે સા(ચ) કરમ વિધાતા, ૬ ગયો શેક સાતમ તિથિ સારી રે નેમ નિરંજન બ્રહ્મચારી રે
તેના નામની જાઉં બલિહારી, ૭ આવી આઠમ આનંદકારી રે હું તે આઠ ભવાંતર નારી રે
વાલમ મત મૂકે વિસારી... , ૮ નામે નવ ભવ સારે રે નેમ રાજુલને આધારે રે
નેહ નિર્વહી પાર ઉતારો દશમે પ્રભુ દયા ધરજે રે અબળાની આશીષ લીજે રે
તે માટે દરિસણ દીજે... ઇ ૧૧ અગિયારસે એકલી નારી રે પિયુ મેલી તમે નિરાધારી રે
પ્રિતમ તમે પર ઉપકારી... બારસના બોલ સંભાળા રે આડો આબે વરસાળે રે
મેહન કિમ ભરીએ ઉચાળો. ,, ૧૨ તેરસે તારણથી ફરીયા રે ગિરનાર ભણી સંચરીયા રે
નેમ રાજીમતી નહિં વરીયા... ,, ૧૩ ચૌદશથી ચિંતા ભાંગી રે સુત સમુદ્ર વિજય લય લાગી રે
પ્રભુ થઈ બેઠા નિરાગી. , ૧૪ પૂનમે તો પરમપદ ધારી રે થયા જન્મ-મરણ ભય વારી રે
પ્રભુએ રાજુલને તારી... , ૧૫ પંદર તિથિ પૂરી ગાઈ રે કહે રાજરતન સુખદાઈ રે
તેજ ખેટકપુરમાં સવાઈ. , ૧૬
[૧૩૮૨] જે જિનમુખ કમલેં રાજેરે સરસ્વતીને નમું સુભ સાજે રે
| નેમ ગુણ ગાવાને કાજે ૧ વાલો મારે નેમ જિર્ણ કયારે મલશે રે? પ્રભુદેખીને દુખડાં ટળશે,
વાલો મારો. ૧
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
નેમનાથ રાષ્ટ્રમતીની પંદરતીથીની સઝા
૩૯
જેણે તેરણથી રથ વાળ્યો છે,
રાજુલ પ્રભુ રંગે રાતી રે
પડવે તિથિ પહેલી વખાણું રે
બીજે દુવિધ ધર્મના રાગી રે
ત્રીજે ત્રણજ ગમન સાધે રે
ચોથે ચેાથું વ્રતધારી રે
પાંચમે વ્રત પાંચને પાળે રે
છુટે છકાયને રાખી રે
જેણે પશુઓનો ભય ટાળ્યો રે
જેણે યાદવ કુલ આજુઆ ....” ૨ પિયુવિરહે તપે જેની છાતી રે પનરે તિથિ પ્રભુ ગુણ ગાતી. હાલ૦ ૩ પિયુ મળશે મન ઈમ જાણું રે
એને ઉપશમ રસનું ટાણું.... ૪ પશું કરૂણું કરીને મને ત્યાગી રે
જાણ્યા શિવરમણીના રાગી , ૫ જિનમારગ સુદ્ધ આરાધે રે
દયા વિના ધર્મ ન વાધે૬ ગયો તોરણથી તછ નારી રે
વાલમજી એ વાત ન સારી... . ૭ જાણ્ય દોષ સવે તુમે ટાળે રે નિજનારીને કેમ ન સંભાળો... , ૮ અબળાને તે દુઃખમાં નાખી રે તમે કુણુ આગમ કર્યો સાખી..... , ૯ જગજીવના ભય વારી રે
તે મુઝને દુઃખ કેમ દીજે. ૧૦ શીવનારીથકી પ્રીત જેડી રે
મુઝથી ન કરી એ થેડી ૧૧ મન મોહદશાથી વાળી રે
મુને વલવલતી સંભાળો. ૧૨ આદર્યો વિણ જાણે મમ રે
મને એમ પડે છે ભર્મ. ૧૩ ઈમ સિદ્ધ હેઈ કિમ કામરે અવગુણ તજીઈ (તમામ) નવામ, ૧૪ નવિ જાણુ ઋષિની રીત રે
એવી બેટી કરો છો અનીત. ૧૫ ઈમ કિમ જા મુંને વાહિરે a રાખું પીઉંડા કર સાહિ”, ૧૬ મુને મેલી ગયા નિજમંત રે
સાતમેં સુભ ચિત્ત તે કીજે રે
આઠમે આઠકમને ડિરે
નવમેં નવભવ નેહ ટાળી રે
દશમે દશવિધ યતિધર્મર
ઈગ્યારસે રસના ધામરે
બારસે બુદ્ધિવતા મિત રે
તેરસે તેરસને ચાહીરે
ચૌદસે ચતુરા ચિત્ત ચેત રે
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
હું અવગુણી ગુણુ ભગવંત..., ૧૭ પૂનમે પખવાડું થાય રે કંત ના'વ્યા રાજુલ તિહાં જાય રે
જઈ વરે પ્રભુના પાયજી ૧૮ તમે અનંતગુણ ભગવાન રે વ્રત પી વધારે વાંન રે
આ મુઝ દીજે વછિત દાન, ૧૯ સંજમ દેઈ તારી નારી રે એ દંપતિની બલિહારી રે
- શીવ પેહતા સર્વે દુખવારી, ૨૦ જે જગગુરૂ ચિત્તમાં લાવે રે અનુભવ રીઝે ગુણગાવે રે
તે મનવંછિત ફલ પાવે, ૨૧ સુરતમાં શંખેશ્વર પાસ રે પ્રણમ્યા પૂરે મન આસરે
કહે કૃષ્ણ વિજયને દાસ, રર પનરે તિથિ ગાઈ ઉમંગે રે રહી વિજય જિનેન્દ્ર રિસંગે રે
રંગ વિજય વધતિ રંગે, ૨૩ ત્યારે વિરહની વેદના ટળશે રે હાલો મારે સામ સુંદર ક્યારે મળશે રે
પ્રભુ દેખીને, [૧૩૮૩] શ્રી ઋષભ નિણંદ પ્રણમીજે રે શારદા શુભ વાણી ડીજે રે; તિથિ પંદર રાજુલ વર્ણવજે સખિ કયારે શ્યામસુંદર નેમ મળશે રે? મારા મનના મનોરથ ફળશે?
સખિ કયારે ? સખિ પડવે તે પ્રેમે આવે રે, સહુ શણગાર સહાયે રે; નિજ નાથ સનેહે બોલાવે
' સખિ ક્યારે ૨ સખિ બીજે તે બહુવિધ હેજે રે, સુંદર વર નરશું સેજ રે; કૃત્ય ઝગમગ જળદૂર તેજે
સખિ કયારે ૩ સખિ ત્રીજે તે વારી એવી રે, જાણું દેવદીવાળી જેવી રે; અરિહંત મળે તે એવી
સખિ કયાંરે૪ ચોથે ચતુરા ચપળ ગતિ ચાલે રે, મન મોજ મંદિરમાં મહાલે રે; મને સમુદ્રવિજય સુત સાલે
સખિ ક્યારે ૫ પાંચમે તે સહુ તન પેશે રે, કાયા વિરહ જોવન કુણ શેષે રે; કહે કાને દીજીએ દેવ
સખિ કયારે ૬ છટકે છેલછબીલો સારો રે, ઘેર આવે કેમકુમાર રે; મુજ અબળાનો આધાર
સખિ કયારે ૭
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
પચ્ચખાણની, તેનાફળની સજાયેા
સાતમે શિવાદેવીનદા ૨, જિનરાજ જગત દિણુ દા આઠમે અધિક ઉછર ંગે ૨, અતિ આણુંદ અ་ગાંગે નામે નવ ભવનેા નેહ ધારે રે, એમ શાભા વધે સ'સારે દશમે તે દિલભર દાખું ?, રાત દિવસ હૃદયમાં રાખુ એકાદશીએ તે અળો આવે રે, મને ભાજનીૐ નવ ભાવે ખારશે તે દીનદયાળ હૈ, જન જાદવ કુળ અજુઆળે તેરશે તે તરશે તન રે, કરૂ" જીવતણાં જતન ચદરી તે ચિત્ત એમ ચાહુ` રે, પ્રભુજીના રિસણુ પાઉ પૂર્ણિમાએ તે પૂરી આશે રે, અમરપદ પામી ઉલ્લાસે શ્રી ઋષભ જિનેશ્વર રાયા રે, નેમ રાજુલ તિથિ મેં ગાયા તિથિ રાજુલની સાંભળશે રે, હીરસૂરિ આશા સહી ફળશે
આવે નાથ હવે આણુદે રે;
રત રામા રમે પીઉ સ ંગે રે;
પૂરવની પ્રીત સભારે
તેને નિરખી અમીરસ
સખિ ત્યારે ૮
જોવાને જગજીવન રે;
સખિ કયારે ૯
કાઈ સંદેશા નિવ લાવે રે;
રે;
યારે ૧૦
સખિ ચાખુ ૐ; સખિ કયારે૦ ૧૧
પાળે પ્રીત તે પ્રેમ કૃપાળ રે;
સખિ કયારે૦ ૧૨
સખિ ત્યારે૦ ૧૩
સખિ કયારે૦ ૧૪
જાણું નદવ પાસે નઉં રે;
સખિ કયારે ૧૫
લીધે! સૌંયમ નેમજીની પાસે રે;
૪૧
સખિ કયારે૦ ૧૬
સુખસ પદ જાસ પસાયા હૈ;
સખિ કયારે૦ ૧૭
તેના દુ:ખ દારિદર ટળશે રે;
સખિ યારે૦ ૧૮
ન પચ્ચખાણની, તેનાફળની સજ્ઝાયા [૧૩૮૪]
એકાસણા રૂપી બે માતીડા આંબિલરૂપી ઝાલ બ્રુકતી રે ત્રણ ઉપવાસે ત્રિભુવન મેહી રહ્યા રે આઠ ઉપવાસે આઠ ક્રમ ક્ષય કર્યાં એ પુન્નર ઉપવાસે ઈંદ્રના બેસણાં રે એવા તપતપીયા બ્રાહ્મી સુંદરી રે ક્રમે ભવ સાલા કીજીયે રે
નવકારશી કરૂ` તા મારે મન વસી રે પારસીના કરૂ` પચ્ચખાણુ, સતીય શિરામણી (૨) નીવી રૂપી નવસેરા હાર ઉપવાસે ઝજીકીયા માર પાંચ ઉપવાસે મેળ્યો ગુજરાત,, દશ ઉપવાસે તાર્યાં સ'સાર માસખમણે મુક્તિના વાસ રાજીમતી સુમાલી ધર્મના ચાર પ્રકાર
19
,,
99
39
39
99
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૪૨
દાન-શીયલ-તપ-ભાવના રે તેહથી ભવજલ પાર દાન દઈ લાહે લીયે રે દાનથી જય જયકાર તપ તપ કર્મ ખપાવીયા રે જ્ઞાન વિમલ સુખકાર
[૩૮૫] પ્રભુ પગલાં પ્રણમી પચ્ચખાણ વિચાર પભણું ભવિ કાજે પ્રથમ નવકારશી સાર પણ વિકસે જિહાંથી તરણી કિરણ વિસ્તાર તિહાં લગે તે જાણે તેહના દાય આગાર ગુટક ચેવિહાર પચ્ચખાણ એ જાણે નવકાર ગણીને પાર
પિરશી પહેર દાડે સારસી છ આગાર ચિત્તધારે. પુરિમઢ અવઢ એ સાત આગારે સંકેત ચરિમે ચાર
ગંઠસી માસી આદિ અભિગ્રહ એ સઘળા ચોવિહાર. ૧ સગ એકલઠાણે એકાસણિ બારણે આઠ વિગઈ નિવિગઈએ નવ આઠ આયંબિલ પાઠ સંધ્યા પચ્ચખાણે ચાર ઉપવાસે વળી પંચ પાણસે છગ જાણે એમ આગાર પ્રપંચ ગુટક નહિ ખેલખંચ મુનિદિને વિહું ચઉવિધ રાતે નિતૂ
વિહાર નવિ આંબિલ તિવિહારે શ્રાવકને નિશિ હેય પાણહારે બાકી દુતિ ચઉ યથા શકત દિનરાતિ વળી હેયે
વિરતિ તણું ફળ બહુલા જાણે વિરતિકરે સહુ કે... હવે ચાર આહારના ભેદ કહું ધરી નેહ અશન પાન ને ખાદિમ સ્વાદિમ નામે જેહ દુવિહારે વાદિમ વિર સકલ ઈ સુઝે તિવિહારે પાણિ ઐવિહારે કાંઈ ન સુઝે ગુટક: બુઝો અશન તે દન રોટી ભાતદાળ પકવાન
વિગય સાતને સાથે પૈયા સાક તત્ર સંવિધાન ફળ કંદાદિ ખાદિમમાં ભાખ્યા પણ અશનમાં માન
ફળ જલોયણ આસવ મદિરા ઈક્ષરસાદિક પાન ૩ ખાદિમ ફળ સુખડી પાક ખજૂર સેકયાં ધાના મેવા ટોપરા ગુંદ દાખ ચારોલી બદામ
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
પચ્ચખાણની, તેનાળની સજ્ઝાયા
સ્વાદિમ સુઢિ પીપર દાતણુ પી’પરીમૂલ હરડાં ખેડડાં આમળાં બિડ લવણુ પુષ્કર મૂલ
૩ઃઃ
એલચી મેાચ ઉટી ગણુ દયે. બાવચી ચણીકખાવા ને કપૂર કંઠા સેલીએ પીપલી મરીચાં લિવીંગ પટાલ ચૂર મરી કલી'જણુ કાથા કસેલા આજો ને અજમાદિ સાયા યિ મેથી ધાણાજીરૂ પાન આમાદ...
હિં...ગુ હિ ́ગલે 'કાઠ ત્રવિસા તજ તમાલ જાવંત્રી નાગ ક્રેસર હિ'ગુલાષ્ટક જેઠી મધુ કેંસર પૂગી વિચિત્ર સ ચલ ને સે ધવાયફળ ને જવખારસિને ગાળી એષધ કવાથ ખદિર ખયરસાર ઈત્યાદિષ્ટ સ્વામિ ભેદ ઘણા ગ્રંથ માંહિ ગાળ (લ) જીરૂ` અજમા સાયાં ધાણા મેથી ચાહ ત્રુટક ઃ
પ્રાહિ જીતતણે વ્યવહાર ઐહ અશનમાં આવે એ ખારા ગામૂત્રમાં કીધા હાવે તેા સ્વાદિમ ફ્રાવે ઈત્યાદિક બહુશ્રુત પૂછીને લેવાના વ્યવહાર અશન-પાન-ખાદિમ ને સ્વામિ અણુિ પરિચાર...
એવહારે એ સિવ વિ સુઝે શાહાર હવે રાત્રિ પ્રમુખમાં સૂઝે તે અણુાહાર ત્રિકલા સમભાગે ઠંડુકરિયાતુ નાંહિ સુડીને ધમાસા અગુરૂ મલયાગ ચાહિ
૪૩
હાર્ડિ બિના સુખિ દીજે જે વળી રાત્રિ સુઝે પાશુહાર કયે આંખિલમાંહિ તે પણિ રાત્રે સુઝે
૪
૩૩ : લિખ પચાંગને બાવળ છલ્લિ ચિત્રા કથેરી મૂલ આછિ આસધીને ચીડ ઉપલેટહ રાખિ વાણી અક મૂલ કુંદ કસ્તુરી ચેાપસીનીવજ હલદ્ર કેરડામૂલ સાજીટ કણુ અફીણુ વિષ સધળાં અતિવિસ ખીએ બેસ... દ ગા પુત્ર સવિ મૂત્રહ પર મૂલ કુંઆરિફૂના ગુગલ થાહિર ગલા ખારા મજીઠ સરે
ખાર એળ્યા બાર છલ્લી સીક્રેા ફ્રૂટકડી પૂમડ રીગણી ધાતુ સધળી અનીષ્ટ કટુક મુલ ઝાડ
છુટક
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪
સુઝે લાભાલાભ વિચારી લેતાં દૂષણ ન હાયે પચ્ચકખાણુ જે સુલ્લુ' પાળે વિરતિગવિ તા દહે...
એમ પ્રવચન સાખે નહી. ઈદ્રિયની પુષ્ટિ આગારપદે પણિ તે લેતાં નહી દુષ્ટ પચ્ચખાણ પ્રવાદડ પૂર્વમાંહિ અધિકાર ભાચીણું અનાચીરણ કે'તાં પ્રવચનમાં અધિકાર ત્રુટક :
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
સારવિચાર ધરી મનમાંહે અભક્ષ્મતા પરિહાર જે રસ્તે તે નરભવ લેવૈ જગમાં ધન અવતાર જ્ઞાન વિમલ ગુરૂમુખથી નિસુણી તત્વારથ આદરીયે સાર એહ અનિદાન વિરતથી ભવસમુદ્રને` તરીકે... [ ૧૩૮૬ ]
પ્રશ્ન ઉઠી દાવિધ પચ્ચખાણ તેહતણાં મૂળ જે છે સાર સા વરસ છૂટે નારકી નવકારશી તણે પચ્ચખાણ ખીજું પારશીનુ` પચ્ચખાણુ સાઢ પારશી દશ સહસ વરીસ એકાશણે દશ લાખ પ્રમાણ નીવીયે એક ક્રેાડી જાણુ વરસ ડિ સેા એકલદત્ત આંબિલ કરતાં કાડી સહસ વરસ સહસ દશું કાડી જાણુ છઠ્ઠતણે પચ્ચખાણે વળી અઠ્ઠમ કરતાં કાડી દશ લાખ દશમે દાડા ક્રોડી વરસ શાસ્ત્ર કહ્યાં છે એ ફળ સાર ઈમ જાણી કરવું પચ્ચખાણ
સુગુરૂ સમીપ કરી નિતુ જાણુ એક મતા થઈ સુા વિચાર... કામ અકામા નરકે થકી એટલુ ફળ ભવિયષ્ણુ સહિના.... વરસ સહસ એક તેહનુ' માન એક લાખ પુરિમ‰ જાણી.... ઈમ જાણી કરવું પચ્ચખાણ દશાડી વળી એકલ ઠાણું... જે ઉત્તમ નર કરે એકચિત્ત ક્રમ ખપાવે સાહુ અવસ... દશમું ઉપવાસનું પચ્ચખાણ ાડી લાખ ફળ કહે કેવળી... શ્રી જિનવરની એહજ ભાખ જે કરશે ફળ હેાસે તસ... તેહના ભેટ્યા મા વિચાર જિમ પામો નિશ્ચય નિરવાણુ...
७
८
3
૪
૫
ૐ
७
'
[ ૧૩૮૭ ]
પચ્ચખ પચ્ચખાણ પર ભાતિ નમુકકારસી સયલ માં દિવસ એળે ગમાવે? ખેપવે એકસા વિરસ લગે નારકી તેટલાં કર્મ દાય ધડી ખપાવે...પચ્ચખ૦ ૧
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
પચ્ચખાણની, તેનાફળની સજ્ઝાયે આદરે જાણી પચ્ચખાણ પારિસિતા સાઢ પેરિસ દશ સહેસ વિરમાં લગે વતિ ગુરૂ લાખ દરસ એકાસણું એકલ ઠાણુ પચ્ચખાણ કરતાં કહે વિરસ સે ક્રેાડી એકલદો કહે. વિરસ દશ સહસ ક્રાડી ઉપવાસથી લાખ દશ ક્રેડ કુલ અઠ્ઠમ કહે દેવલિ, લાભલ હે . અધિક પુ ંડરિક પરવત તણું નમુઢારસીઈ છઠ્ઠ ફૂલ પારસી એકાસણું પચ ઉપવાસ ફૂલ ણુએ માસ ફૂલ આંબિલે સમર વિમલાચલે
અનુક્રમિ અધિક ફૂલ પ્રીતિ વિમલ કહે (પ્રીતિ કહે પાંમિઈ)
દૂહા : સિદ્દારથ નંદન નમુ ત્રિગડે બેઠા જિનવરૂ ગણધર ગૌતમ તિણુક્રમે દશ પચ્ચખાણ કિસ્સા કહ્યાં ઢાળ–શ્રી જિનવર ઈમ ઉદિસે
દશ પચ્ચખાણ કિયાં થયાં નવકારવી ભીજી પારસી એકાસણુ નીવી મહી દતિ માંબિલ ઉપવાસ એ એહના કુલ સુણ ગાયમા રત્નપ્રભા શરાપ્રભા કે પ્રભા ધૂમપ્રભા નરક સાતે એ સહી છવ ક્રમ વશ ક્રને જા રાત-દિવસ ક્ષેત્ર વેદના રામ રામ પીડા કરે
સહસ એક રિસ દુઃખ દૂરે ટાળે લાખ એક વિરસ પુરિમટ્ટુ પાળ... નીવિઈ ક્રેાડ એક વિરસ વાણી ક્રેડ દશ વિરસમાં દુષ્કૃત હાણી... આંખિલે સહસ એક ઢાડી ભાષિ છઠ્ઠ કરતાં એક ક્રાડિ આખિ... વરસ કાડાઢાડી દશમમેલા નામ જો ધરતી પચ્ચખાણુ વેલા..., અઠ્ઠમ કુલ પુરિમઝ્હે દશમ ફલ વિષુધ ગાવે નીવિઈ માસનુ અરધ આવે... દાઢમાસી ઉપવાસ કરતાં
ૐ
શત્રુ જયતી નુ ધ્યાન ધરતાં...
[ ૧૩૮૯ થી ૯૩ ]
મહાવીર ભગવ་ત પદા ભાર મીલ ત ... પૂછે શ્રી જિનરાય
કિયાં કવણુ ફૂલ થાય ... સાંભળા ગૌતમ તામ લહીયે અવિચલ ઠામ.
સાઢારસી પુરિમઢ એકલ ઠાણુ દિવડ્યું...
અહીજ દશ પચ્ચખાણ
જુઆ કરૂ′ વખાણુ... વાલ ત્રીજી જાણુ
તમપ્રભા તમતમા ટાણુ... કરમ કઠિન કરે જોર
ઉપજે તીણુ કઠાર... ભૂખ તૃષા વળી નસ
પરમાધામી તાસ
""
99
22
99
૪૫
,,
3
*
२
૩
૪
'
७
.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬
છેદન-ભેદત-તાડના ક્રીયાં કરમ તિહાં ભાગ વે એક દિનરી નવકારસી ૧૦૦ વર્ષ નરકના આઉખા નિત્ય કરે નવકારસી નર પાપ વલી પાલૈ।
સુણ ગૌતમ પારસી કીમાં ભાવસુધે પારસી કરે તરમાંહિ જીવ નારકી
કરમ ખપાવે નરકમાં એક દિવસની પારસી કરમ હતું એક સહસના કુરગતિમાંહે નારકા નરકનું... આયુખીણુ એકમાં પુરિમટ્ટ કરતાં જીવડા
લાખ વરસ કરમ તે કરે
ચાખ વરસ દશ તારી ઈતરાકમાં એકાસણે
એક કાડ વરસાં લગે નિવી કરતાં ભાવસું દસ ક્રેાડી જીવ નરમે
તીતા એકલઠાણુહી
દત્તી કરતાં પ્રાણીયા ઈતરા વરસ દુર્ગતિતણે માંબિલને ફળ બહુ લો
કરમ ખપાવે ઈણી પરે
કાડ હજાર દસ વરસહી ઉપવાસ કરેઈ ભાવતું
--સુઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
તિલભર નહિ' તિહાં સુખ
પામે જીવ બહુ દુઃખ.. જે રસ્તે ભાવ સુધ
દૂર કરે જ્ઞાન સુધ...
તે નર તરકે ન જાય
નિમલ હેાવે જીવ કાય...
[ ૧૩૯૦ ]
મહાફલ માટા હાઈ
દુરગત છેદે સાઈ...
વરસાં એક હજાર
કરતાં બહુત પાકાર...
જીવ કરે ઈતાર નિશ્ચે સુંગણુધાર...
દશ હજાર પ્રમાણુ સાઢારમી કરે હાણુ... નરકે તે નહિ નઈ પુરિમટ્ટ કરતાં ખપાય... પામે દુઃખ અનંત
દૂર કરે. મા ખેડૂત...
કર્મ ખપાવે જીવ દુતિ હતું સૌન... જીતરા કરે ક્રમ દૂર કરે સહી ચકચૂર...
સા ઢાડી પરમાણુ
છેડે ચતુર સુજણુ...
કાડી દશ હજાર ભાવે અનિલ અધિકાર...
દુઃખ સહે નરક મઝાર પામે મુત દુવાર...
ܘܕ
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
” તું મ
20
૧
.
૨૨
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
પચીસ પાપક્રિયાની સઝાય
४७
[૧૩] લાખ કોડ વરસાં લગે નરકે કરતાં બહુરીવર, સુણગૌતમ ગણધાર છઠને તપ કરતાં થકાં સહી નરક નિવારે છવ રે.... » નરક વિષે કોડે લાખ હી જીવ લહેતી દુખ રે , તે દુઃખ અઠમ તપ હુર્ત દૂર કરે પામે સુખ રે... , છેદન-ભેદન નારકી
કડાકડી વરસ સે રે કુતિ કરમને પરિહરે દસમ એ તો ફલ હાઈ રે, નિત્ય ફાસુ જલ પીવતાં કેડા કેડ વરસનાં પાપ રે , દૂર કરે ક્ષણ એકમાં
છવ નિ હવે નિરધાર રે, એ તો વળીય વિસે હલકો પાંચમ કરતાં ઉપવાસ રે . જ્ઞાન લહે તે નિરમલ
પામે ઉત્તમ તે વાસ છે. ચૌદશ તપ વિધિનું કરે ચઉદહ પૂરવ ધાર રે , બાહ્ય તપ એકાદશી
કરતાં લહીયે શિવ સાર રે, અષ્ટમી તપ આરાધતાં
જીવન ફિરે ઈણ સંસાર રે, ઈમ અનેક ફલ તે તણા કહેતાં નાવે પાર રે... , મન-વચન-કાયાએ કરી તપ કરે જે નર-નાર રે અનંત ભાવના પાપથી
છૂટે છવડે નીરધાર રે... તપણું તે પાપી તર્યા
નિ તર્યા અનમાત રે, તાહુ તે દિન એકમેં
શિવ પામ્યા ગજસુકુમાલ રે, તપના ફલ સૂત્રે કહ્યા
પચ્ચખાણતણું દસ ભેદ રે અવર ભેદ પણ છે ઘણું
કરતાં છેદે તીન વેદ રે... ઇ ૩૨
કલસ પચખાણ દસવિધિ જિર્ણદે પ્રરૂપ્યાં ફલ શ્રી મહાવીર દેવ એ જે કરે ભવિણ તપ અખંડિત તાસ સુરપતિ સેવ એ સંવત વિહુ મુણી અશ્વશશીવલી (૧૮૭૧) પોષ સુદ દશમી દિને પદુમરંગ વાચક સીસ ગણિ રામ ચંદ તપ વિધિ એ ભણે.. , ૩૩
પચ્ચીસ પાપક્રિયાની સજઝાય [૧૩૯૨] તીરથપતિ રે વીર જિર્ણદ વિચરે તદા આયા અનુક્રમે રે રાજગૃહી પુર એકતા પૂછે ગોયમ રે કિરિયા કતિવિહા કહી? કહે જિનવર રે ૫ણવીસે કિરીયા સહી...૧
સહીય કિરિયા તેહની સુણે અરથ સહિત એક ચિત્ત થઈ કાયા અજયણાગમન કરમે ક્રિયા કાયિકી હુરિ કહી.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫
ખંડા કટારી ઉખલમુણિ ઉપદેશ જાગાદિ હૈ આવે....
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
વિચઈ કરાવઈ નિજ હિત અધિકરણી કિરિયા એત....
૩.
૪
પરન્દેષની રે કિરિયા ઈણ કરમે કરઈ રીસ આણી રે દ્વેષ કાઈ જીય પરે ધરઈ અજીવનઇ રે દંડખીલાદિક પાહણુઈ આકુલિનૈ રે ઉપાડીને આહ.... આહણે નિજમને રીસ આણી તાપવે પરજીવને તિણૂક થી પરતાપની એ ક્રિયા આવૈ તિક્ષ્ણ નઈ... પરજીવ હણુતાં પાપ કરમઈ ક્રિયા પ્રાણાતિ પાતિકી કૃષી સકટ વાહન કરમ કરતાં ક્રિયા આર ંભ જાતિકી... દાસાદિક ર્ ધાંત પશુ બહુ જિષ્ણુધરે પરિગ્રહની મૈં કિરિયા આવૈ તિષ્ણુ શિર વિપ્રતારે કૂડ કપટ—છલ છિદ્ર કરી કિરિયા માયા રે પ્રત્યેકાં ઈમ અણુસરી...૭ અણુસરી નવિ જિનવચન સાચા તિષ્ણુ ક્રિયા મિથ્યાદની એ પચખાંણુ વરત ન કરે પાલિ ચાર વર્ષ સતી ક્રમ દેખ્યા
રાયે કુગુરૂ–કુદેવમે’ ધરઈ છય ઈષ્ણુ ટેવ મ... અપચ્ચખાંણ કિરિયા ઈસઇ દીઠી કિરિયા હુઈ તિસ” ...
સ્ત્રીય બાલ કરે પટફૂલ ચરમ રામાવલી પૂઠી કિરિયા હૈ ફરસે નિત્ય નિત્ય મનરલી
પારકી ઋદ્ધિ રે વિવિધ પરે પેખી કરી ખરીય નિજજસ સુણી હરખે તૈયાદિ ભાજન વિગર ઢાંકવા રાદિ હુકમ બલાતકારિ સશલે! હણાવે સ્વાન પાસે
ઈરખા કરે રે પાચી કિરિયા ખરી...૧૦અથવા ધૃત ભાજન ભણી કિરિયા સામતા વણી... કિરિયા અજાણ્ણા તે સહી હાથ કરે તે સીહથી...
૧.
ર
આદેશથી ૨ કાજ કરાવે નિજ મુખે તિજીવને ૨ આણુવણી કિરિયા લખે
લાદિક રે ઈ વિદારે નિજ કરૈ કર ત્રુટે ઈણિ રૈવિયારણા કિરિયા કરે...૧૩
કરે કિરિયા શૂન્યચિત્તે આધસ'ના ગતિ વહૈ
તિષ્ણુ અજિષ્ણુાથકી કિરિયા અનાભાત્ર આતમ લહૈ... ઈંડાં લેાક વધ બંધ જેણે આવઈ પામે દુઃખ પ્રભવ જિજ્ઞે તિણુ કરમ કરતાં કિરિયા આવે અણુવકખ પચઈ એણે... અનાપુએગારિ તે કિરિયા કહી ઈ એસી કરે મનસા ર્ અશુભ ચિંતા ઉક્ષસી કુંભારપેર કુ'ભાર્દિક જે કરાવઈ તે જીવડા ૨ કિરિયા એ પામઈ સહી...૧૬
૧૫
૧૪
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
પટ્ટાવલીની સન્નાયેા
સહીય પાંમી જે કરાવે અક્રમ ભાઈ તેણ કિરિયા
રાગેશ્વરી ગુણુ અછત ગાવે અવગુણુ વિના જે કલંક આપે
હા
-
હાટ-ધર-મંદિર બહુ સમુદાણી પામે સહુ...
પામે કિરિયા પ્રેમી દેશની કિરિયા થકી...
૧
ઈરિયાવહી ૨ કિરિયા દેવલીપે સહી અથવવરી ર્ અપ્રમત્તસાધુ નિરવડે પહિલે સમે રે બાંધઈ જે જીય વિલ વલી ખીજે સમે રે ભેગવે તે મનની રલી... મનરલી ત્રીજે સમે નિજ ર્સાહે સકલ ગુણે મહી પચવીસ કિરિયા અથ`થી એ (ભાખી) આખી જિમ આગમહી... ૨૦ શ્રી ગચ્છનાયક સુમતિદાયક તેજ સિંધ ગણુ ગુરૂ સદા તસ વિનીત મુનિવર કાન્હજી કહું શિરાહી તારે મુદ્દા...
કુર પટ્ટાવલીની સજ્ઝાયા.
બ્રહ્માણી વાણી ક્રિયા હુ સેવક છું તુમ તજ઼ા ગુણુ ખાલીશ ગણુધરતણાં ગ'ગાજલ પરે નિરમલા ગુરૂ પરિવાડી સિનુ ફળ દાયક એ તેહથી
ઈંદ્રભૂતિ આદિ નમુ સયલસૂત્ર જેવું રચ્યાં ગણધર માંહિ પાંચમા પાટ પરંપરા જેહની
[૧૯૯૩ થી ૯૫ ]
આણી અધિષ્ઠ સનેહ... મત અવધારા તેહ...
જિા કરીશ પવિત્ર જેહના સરસ ચરિત્ર...
મૂળ તમુક મહાવીર પસરી ગૃહિર ગ`ભીર.... ગુરૂ ગણધર અગીયાર જિનશાસન શણગાર નમું સુધર્મા સ્વામી વરતે ગુણ અભિરામ...
ઢાળ – વીરતણી પાટે ધ્રુર ધારી ૨ ખીજાજ છુ જગ જયવ’તા વિજન ! વંદે ભાવે ગણુધર જેણે નવાણુ કંચન દાંડી માત-પિતા સહુ સાજન સાથે તસ પાટે ૩ પ્રભવા ગુણધારી જ સુધરે જેણે ચારી કરતાં ૪ સિજ્જ ભવ તસ પાટે પ્રગટષા
સ. ૪
સમરૂં ૧ સાહમ સ્વામીજી અતિમ શિવ ગઈ ગામીજી સફલ કા અવતારજી... આઠે અમળા ડીજી સ યમશું* મતિ જોડીજી... કીર્તિ રાજે જસ ગારીજી લીધું. ચારિત્ર ચારીજી... જિનદશ ને પડિમ્રુદ્ધજી
99
૪
..
૧૭
૧
3
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
હ -
–
જેવું નિજસત ઉપગારને કાજે ૫ શ્રી યશા ભદ્રસૂરિ તસ પાટે ૬ શ્રી સ ́ભૂતિ વિજય ગચ્છધારી તસ પાટે જિન શાસન દીપક શીલવંત ગુણુવંત સેાભાગી મદન નરેસર તયરી સુંદર
૭
મદને મુતિ આવતા જાણી કાશા કુચ ભૂધર વિચ પરગટ વેણુ કૃપાણી કમાણુ ભમૂહ નાસાપુર બંદુક બનાવી શ્રવણુ પાલી ગા*ણુ ગુણુ સાધી વેધક વચન કુ ત અતિ તીખા નેર રવ રતૂર ભજવે તેગ સ`વેગ લહી તવ મુનિવર જિન ઉપદેશ ભાલેા ઉલાળી
ઉડ અનાડી હવે કિહાં જાઈશ ન વિષેણુ આ સુત કેરાં બળ કરી આગે છેલ છેતરીયા હું તુજ મૂલ મર્મ સર્વ જાણુ અરકિ મુનિ રહનેમિ સભારી જંબુ પ્રમુખ ઘણા મુનિરાયે જાણું છું હું તુજ માટી પણ સીતાદિક અબળાએ છત્યા ઈમ અતુલી લ કામ નિકદી કાશ! મન ઘર ધમ વસાવી ચાર્યાસી ચાવીસી સુધી શ્રી યુલિભદ્ર મુનિશ્વર ચરણે
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ ભાગ-૩
દશવૈકાલિક જીધજી... સૂરિવર હુઆ દાયજી ભદ્રબાહુ ગુરૂ હેાયજી ... થૂલિભદ્ર અણુગારજી નાગર કુલ શણગારજી..... કાશા મંદિર આવેજી
સ્વામી સ્વમલ જમાયેાજી... તિહાં જઈ પૂર્યાં વાસજી નયન ભાણુ સુવિદ્યાસજી... તસ મુખ મૂકતા ગાળીજી ઝાલય રહ્યો તાળીજી ... ભુજ ભાગળ ઉલાળેજી કાયરના મદ ગાળેજી... ધ્યાન લક કર લીધું છ મયણુને મ્હેણુ દીધું....,,
શ્રી
આજ હેરૂં તુજ પ્રાણજી વાળું વૈર સુજાણુજી...
99
તુજ મમ કિસ્સાં કહુ આજજી ક્રિશી રહી તુજ લાજજી...
અકલ કહાણી કીધીજી વિજય પતાકા લીધીજી... રાખ્યું અવિચલ નામજી હાજો નિત્ય પ્રણામજી...
ઢાળ ૨ [૧૩૯૪ ]
તસ પાર્ટ૮ આય મહાગિરિ ખીજા આય સુહસ્તિ જેણે તુલના જિન ૪૫ની કીધી સાધુ ગભસ્તિ..
..
,,
તેણે ન લહ્યો તુજ તાગજી ઈંડાં નહિ... તુજ લાગજી... ,, મ કરીશ મત ઉન્માદજી ઉતાર્યાં નાદજી...
,,
,,
.
""
39
,,
૪
પ
७
८
૯
૧૦
૧૧
.
૧૩
૧૪
૧૫
ર
૧૭
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
પટ્ટાવલીની સાયા
ઢાળ
દીક્ષા દેઈ ક્રમયને જિનમ ડિત પૃથ્વી કરી ૯ નવમે પાટે વીરને
ક્રેડિટ મ ́ત્રના જાપથી ૧૦ ઈંદ્રદિન્ત સૂરીશ્વરૂ ૧૧ દિન્તસૂરિ તસ પટધણી પ્રભુની પાટે ભારમે ૧૨ સિંગર નામે હુઆ
ધન્ય ધન્ય ધનગિરિનના જાતિ સમરણ જનમથી સંયમ લેવાને કારણે આકુળ માંયે વહેારાવીયા
આણી ગુરૂને સોંપીયા નામે વજ્ર ખાલાવીયેા અત્ર અગ્યારે આવડથી લઘુપને ચારિત્ર આદ ુ
.
જિવું સપ્રતિ નૃપ કીધ તેણે બહુલા જસ લીધ... ૯ સુસ્થિત સુપ્રતિષુદ્ધ ક્રાટિ નામ પ્રસિદ્ધ...
બાર વરસ પૂરા થયાં ઈમ કહી તે ઉગારીયા વ્યવહારી ચારે પુત્રશુ
તાસ પટાધર ધીર રત્નાકર ગ ંભીર.... દિન્તસૂરિના સીસ અધિકી જાસ ગીસ ...
ઈમ પરખી વળી ઘેવરે કન્યા રૂકિમણી રાગિણી ધનપતિ તાતે આગળ ધરી લેઈ સુભિક્ષુ દુર્ભિક્ષથી આણી કુલ પરદેશથી તે શ્રી ૧૩ વયર્ વામી થયા ૧૪ શ્રી વજ્રસેન સૂરીસરૂ નિજગુરૂ આણુ સંભારીને ભાજનમાં વિષ ભેળતાં
પૂરવ સંગત (સખા) સુરવરે આવી પારખા હેત ર
કાલાપાક દેખાડીયે
વિદ્યા દીયે નભેગામિની
માત સુનંદાના પુત્તરે
પામ્યા અતિ અદભૂત રે, વીર પટાધર વંદીચે ૧ રૂદન કરે નિત્યમેવ રે ધનિગિરને તતખેવ રે... વજ્ર સમાવડ ભાર ૨ વાધે જિમ સહકાર ૐ...
સુતા પાલણા માંલુ ?
આણી અધિક ઉચ્છ્વાહ ....
વિ વહારે સાવચેત રે... તુષા દેવ તે વાર ફ્ વૈક્રિય લબ્ધિ દીયે સાર રે... કચન દાડી સમેત ૨ નવ પરણે પુણ્ય હેત રે... લગ્યે પહોંચાડયા સોંધ રે રાખ્યા શાસન રગ રે... વીરની તેરમે પાટે રે पार्ट ગુણુ હાટ રે... પહાંત્યા સેાપારક ગામ રે દીઠે। વ્યવહારી તામ રે.. થાસે કાલે સુકાળ હૈ વચન ફળ્યાં તતકાળ રે... લીયે સ་જમ ભાર ૨
તસ
,,
36
36
36
""
૫૧
,,
૪
3:3
૩
,, પ્
..
૩
૪
, ટ્
७
૧૦
, ૧૧
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર
-
2
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ પાળી સંયમ નિરમવું પામ્યા ભવતણે પાર રે , ૧૨ આચારજ પદ થાપીયા
એ ચારે અણગાર રે શાખા ચઉ તેહની ભલી જિનશાસન શણગાર રે.. નાગે ચંદ્રને નિવૃત્તિ વિદ્યાધર ગણધાર રે તેહમાં ચંદ્ર સૂરિસરૂ ૧૫ પટે પનરમે સાર રે... , ૧૬ સામંત ભદ્ર સૂરીશ્વરા પાટે સળગે સેવ રે સત્તરમે પાટે સુખકરૂ
સૂરિવર ૧૭ વૃદ્ધદેવ રે.. , ૧૮ પ્રદ્યતન સુરિ તસ પટે પટાધર ૧૯ શ્રી માનદેવ રે લઘુશાંતિસ્તવ જોડીને શાંતિ કરી તતખેવ રે... , ૨૦ માનતુંગરિ પટોધરુ ભક્તામર જેણે કીધ રે બેડી તાળા ઉઘાડતાં
જગમાં મોટો જસ લીધ રે... , ૧૭ ૨૧ વીરા ચારજ તસ પટે ૨૨ જયદેવ ગણધર તાસ રે ૨૩ દેવાનંદ સુરીસરૂ
તસ પાટે સુપ્રકાશ રે.. ઇ ૧૮ ૨૪ વિક્રમ સૂરીશ હવે આ ૨૫ નરસિંહ તેહના સીસ રે ૨૬ સમુદ્ર સરી પછી હુઆ વળી ૨૭ માનદેવ સૂરીશ રે.. ઇ ૧૯ ૨૮ વિબુધ પ્રભુ તમ પટ ઘણી સૂરીશ્વર ર૮ જયાનંદ રે ૩૦ સુરિ રવિપ્રભ ત્રીસમાં ૩૧ યાદેવ તસ પટ્ટ ચંદ રે ... ૨૦ જિનશાસનના રે રાજીયા સૂરિ ૩૨ પ્રદ્યુમ્ન જાણું રે વળી ૩૩ માનદેવ સૂરીસરૂ ૩૪ વિમલસૂરિદ વખાણ રે... , ૨૧ ૩૫ ઉદ્યોતનસૂરિ તસ પટે ૩૬ સૂરિશ્રી સર્વ દેવ રે ૩૭ દેવસૂરિ તસ પટધરૂ વળી ૩૮ સુરિ સર્વ દેવ રે... / રર શ્રી યશેભદ્ર સુરીશ્વરૂ ૩૯ સરિશ્રી નેમિચંદ રે પાટે ઓગણ ચાલીસમેં હોય છે મુનિચંદ રે... , ૨૩
ઢાળ ૩ [૧૩૯૫] દૂહાઃ ૪૦ અજિતદેવ સૂરીસરૂ ૪૧ વિજયસિંહ વર પટ્ટ
કર શ્રી મણિરત્ન સૂરિવરા ૪૩ સોમપ્રભ પરગઠ્ઠ. પાટે ચુમ્માલીસમેં વીરવિભુથી જાણ ૪૪ જગચંદ્રસૂરિ ચંદ્રમા તપ-કિરિયા ગુણખાણ... બાર વરસ આંબિલ કરી આવ્યા આહડ માંહ્ય તપા બિરુદ ત્યારે દી રાણે ધરી ઉત્સાહ... વાદ ચોરાસી જીતીયા કીય કિરિયા ઉદ્ધાર
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
પટ્ટાવલીની સજઝાય
બિરૂદ ધરાવ્યું હીરલા ધન્ય ધન્ય એ ગણધાર.... ૪૫ શ્રી દેવેંદ્રસૂરિ નમો તાસ પાટે મનોહાર કર્મગ્રંથ જે કીયા ભાષ્યાદિક સુવિચાર... તસ પાટ ધુરંધર સૂરિ ૪૬ શ્રી ધર્મવ ઉજજેણું માંહિ
જેણે કીધે ધમ પિષ જેગી એક
મુનિને વિન કરે તે જન સર્વ વખાણે ગુરૂની શક્તિ અનંત... ગુટક ગુરૂની શક્તિ અનંત વખાણે ૪૭ સેમપ્રભ તસ સીસ
૪૮ સેમતિલક તસ પદ ધુરંધર ૪૮ દેવસુંદર ગણ ઈશ. તસ પાટે ૫૦ શ્રી સેમસુંદર ગુરૂ રાણકપુરે જસ વારે ધવલે સંઘવી દેવળ કરાવે દેવ(ભુ)ભવન અનુકારે તિહાં બિંબ પ્રતિષ્ઠા સદગુરૂ કીધી રંગે
તસ પાટે ઉદય ૫૧ મુનિસુંદર ગુરૂ ચંગ સંતિકરે કીધું જગમાં મારી નિવારી
પર શ્રી રતનશેખર સૂરિ હુઆ તસ પદધારી... ગુટક હુઆ તસ પદધાર ધુરંધર મુનિ મધુકર અરવિંદ
જેણે સબલા ગ્રંથ નિપાયા સરસ સુધારસ કંદ વિધિ શ્રાવકની કીધી ભલેરી નંદિતા સૂત્રની વૃત્તિ
વળી આચારપ્રદીપ નિપા ઠારે પંડિત ચિત્ત. ૪ પંડિત ચિત્ત ઠારે લક્ષમ સાગર સુરિ ઉદય તસ પાટે ૫૪ સુમતિ સાધુ ગણુસૂરિ હુઆ હેમ વિમલ સૂરિ પચાવનમેં પાટ શ્રી આણંદવિમલગુરૂ અજવાળે પુસવાટ ગુટકઃ પુણ્યવાટ અજવાળે સુહગુરૂ થિરિયાને ઉહારે
કુમતપંકમાં પડતાં જાણી વિહાર કરતાં ત્યારે વિરતણું શાસન અજવાળ્યું કલિયુગ કીધું અછેટું
વિદ્યાસાગર કરે સખાયત ! એહ ભલેરૂં.. તસ પાટ નભોગણ દિનમણિ તેજ પ્રધાન
પટ્ટધર પ્રગટયા સૂરિ શ્રી વિજયદાન પ૬ પ્રતિબધ્ધા ભવિજન જેણે કીધે ઉપકાર
એહવા ગુરૂ નમતાં લહુ તરીકે સંસાર... લહતરીયે સંસાર મહાજલ નમતાં ગુરૂ પદ પદ્મ
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
તસ પાર્ટ ૫૭ શ્રી હીરવિજય ગુરૂ ઉદયા ગુણ સદ્મ જેણે શાહ અક્બર પ્રતિમાધ્યેા વરતાવી અમારિ અકર અનીતિ અનેક ટળાવ્યાં સમલ જંતુ હિતારી... ૮ ગુરૂ હેમસૂરીદે જેમ શ્રી કુમર નરેશ
પ્રતિ ખેાધી પસારી વાવેલી સુવિશેષ
૫૪
તિમ હીરજી ગુરૂએ મુગલ જીયે। મહેરબાન
ધન ધન એ જગગુરૂ જગ વાધ્યેા જસ વાન
ત્રુટક : જગ વાધ્ધા તસ વાન ભલેરા શેત્રુ ંજોને ગિરનાર
કર ચૂકાવ્યા યાત્રા કરા લુકાના ગચ્છપતિ મેઘજી શ્રી ઉદ્યોત વિજય આરાધુ
૧૦
કુંઅરા કુલ શણુગાર ગુરૂ પાસે લીયે દીક્ષા મેધતણી પર શિક્ષા... તે સાથે મુનિવર આવે અઠયાવીસ તે સૌની આશા પૂરે હીરસૂરી રે જગમાંહિ હુઈ એ પણુ અરિજ વાત પુણ્યાઈ દેશ વળી નિસુણા અવદાત ત્રુટક : વળી જુએ ગુરૂની પુણ્યાર્થે ગેપાલ ને કલ્યાણુ
મલિક સહસ કિરણના કુંવર ધર્મ મમ્ ના જાણુ બાર વરસના કુવર ગાપાલે અધિકી કીધી વાત
જ ગ્રુપેરે લોલુ' ચેાથુ' વ્રત દુઃખ આણે મન તાત... અનુમતિ વિ પામે માય—માપની તેહ
લુખે મને રહીયા શિવકુમર પ૨ ગેહ
...
શ્રી કલ્યાણુ વિજય વાચક બુધ મહામંત્રી ગુરૂ કેરા એણીપેરે શિષ્ય અનેક નીપાયા તપ નળી બહુલા કીધા ભાદરવા સુદ્ધિ એકાદશી સ્વને ઉનામાંહિ પ્રસિદ્ધા...
ર
પણ ક્રે'તે વરસે માય–બાપ અભાવે
દીક્ષાને હેતે રાજનગર માંહિ આવે... ત્રુટક : રાજનગરે આવ્યા ભગિનીપતિ સાહુ હતુ આવાસે વસતાં પુરૂષ ઘણાને દીધા સયમના ઉલ્લાસ છ મહિના ફુલેઃ ફરીયા ધન છત્રીસ હજાર
૧૪
રૂપૈયા ત્યારે ખરચાણા દીક્ષા મહેાત્સવ સાર... જગદ્ગુરૂને હાથે સાથે જણુ અઢાર, એ દાય બધવ વળી ભગિની ત્રિભુવન સાર સાધ્વી વિમલ શ્રી સેામવિજય ઉવજઝાય શ્રીઙીતિ વિજય ગુરૂ હુઆ તે વાચકરાય ત્રુટક : હુઆ વાચક શિષ્ય જેહના વળી અનેક ભલેરા
.
૧૩
૧૬
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
પટ્ટાવલીની સઝાયે એક મોટું અચરજ જિહાં ગુરૂને સંસ્કાર
તિહાં ફળી ડાળે વિણ કાળે સહકાર તસ પાટે પટધર પ્રગટયા ગુરૂ જે સિંગ
જેણે રાજયસભાયે જીત્યા બાદ અભંગ.... ગુટક વાદ અભંગ જેણે બહુ જીત્યા મેડયા કુમતિમાન
બિંબ પ્રતિષ્ઠા દીક્ષા ઉત્સવ કુણ બોલી શકે માન જિણે ઉત્સવ નિવારી દૂરે વિમલ કીધે મુનિ પંથ
૫૯ વિજયસેનસૂરિ સૂરિશિરોમણિ ઉદય મહાનિ થ. ૧૮ તસ પટ ઉદયાચલ નિરમલ ભાનુ સમાન
૬૦ શ્રી વિજય દેવસૂરિ ઉદ યુગ પ્રધાન શ્રી વીર જિનેશ્વર શાસન શેભાકાર
ઈ પંચમ આરે ગુરૂ ગોયમ અવતાર ગુટકઃ ગૌતમ ગણધર સમ એ મુનિવર લબ્ધિવંત સેભાગી
ગુણ ગંભીર પરમ પુરુષોત્તમ જનમ થકી વેરાગી દરિસણ દીઠે સવિદુઃખ નાસે લહીયે પરમાનંદ
કોડી વરસ જીવો જગવલ્લભ ભવિજન લોચન ચંદ.. ધન ધન ઈડરપુર ધન ધન શાહ થિરપાળ - ધન ધન રૂપાઈ સુકુલિણ સુકુમાળ જેણે જાયા ગરપતિ
સુવિહિત મુનિ અણગાર જિન શાસન દીપક એસવંસ શણગાર.... ગુટ: ઓસવંસ શણગાર સુલક્ષણ જાણી ગુણ આધાર
ખંભનગરમાં પાટે થાપે વિજયસેન ગણધાર શ્રીમલ સબળ પાટ મહત્સવ ઉન્નતિ કરે અપાર
રૂપૈયા ચઢતે મનરંગે ખરચે સહસ અઢાર... તે ગુરૂ જસવંતા વિચરે દેશવિદેશ અહનિશ ઉપકારી ભવિને દીયે ઉપદેશ કનડી વિજાપુર સોરઠપ્રમુખ વિહાર કીધ્ર બહુ દેશે ગુર્જર મરૂર સાર.... ૨૩ ગુટકઃ ગૂજરમરઘર દક્ષણદેશે બિંબ પ્રતિષ્ઠા કીધી
જગમાંહિ જિનશાસન શિરવર વિજય પતાકા દીધી ઠામઠામના મોટા નૃપતિ આવી પ્રણમે પાયા
જીવ અમારિ પ્રમુખ નિદિન ધર્મ મહત્સવ થાય. ૨૪
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તસ પાટે પ્રતાપે જયવંતા યુવરાજ શ્રી સૂરિ શિરામણી ૧ વિજયસિંહ મુનિરાજ વછભાર ધુરંધર બુદ્ધિએ અભય કુમાર શ્રતધર સંવેગી ગુણ મહિમા ભંડારર૫ ગુટક ગુણ મહિમા ભંડાર મુનિસર ઉપશમ રસ ભરપૂર
દીપાવ્યું જિનશાસન જગમાં, જિમ ગયણાંગણ શર થિર ગંભીર પ્રકૃતિ અતિ ઉત્તમ ક્ષમાવંતમાં લહ
વીરપરંપર શોભાકારક વિજયસિંહ મુનિસહ... મેદિનીપુર મંડણ શાહ નથમલ સુજાણ નાયકદે ઘરણ
તસ શુભ કરણી ખાણ તિહાં જન્મ્યા ગપતિ તપગચ્છ મુગુટ દશન
શ્રી સુરિ શિરોમણિ જંગમતીરથ ધન. ગુટકઃ જંગમ તીરથ ધન્ય એ જેણે લીધે સંયમ ભાર
રામારંગ રમારસ છાંડવા જાણી અથિર સંસાર સાતક્ષેત્રે ધન કરી કૃતારથ નિજ પરમારથ સાધે
માતપિતા બહું બાંધવ સાથે શુભ સંયમ આરાધે.. ર૮ ગુણવંત વૈરાગી કનકવિ અણગાર, દિને થડે પામ્યા શાસ્ત્ર સકલને પાર * અનુક્રમે પામ્યા પુણ્ય પદ ઉવજઝાય સુધે મને સેવે વિજયદેવસૂરિ પાય ર૯ ગુટક શ્રી વિજય દેવ સરીસર જાણી યોગ્ય સબળ ગુણવંત
ઈડર નગર માંહિ પાટે થાપે જિમ સોહમને ભગવંત દિન દિન ઉદય અધિક હેય શાસને શ્રી ગુરૂ પુણ્ય પસાથે
કુમતિમાન ગાળ્યું મહીમંડન જસ કીર્તિ જગ વ્યાપે. ૩૦ કલિયુગ અનુભાવે વિજયસિંહ મુનીશ સુરલેકે સિધાવ્યા નહિ તસ રાગને રીસ તસ માટે થાયા વિજયદેવસૂરિ દર વિજય પ્રભગણધર ગ૭ દીપક આણંદ...૩૧
આણંદ નિજપાટ થાય વિજયપ્રભ મુનિરાય
કચ્છમુદ્રામંડન શિવગણસુત ભાણ કુંઅર સહાય ઓસવંશ ઉન્નતિકર ઉદય શીલવંત મહિલીહ
સંગીજિનશાસન સહન નિર્મલ ચિત્ત નિરીહ. કળશ-એ વીર જિનવર પાટ દીપક મેહઝીપક મુનિવરા
કલ્યાણ કારણ દુઃખનિવારણ વર્ણવ્યા જગ જયકરા હીરવિજય સૂરિશિષ્ય સુંદર કીતવિજય ઉવજઝાય એ
તસ શિષ્ય ઈમ નિશદિશ ભાવે વિનય ગુરુગુણ ગાયએ... ૩૩ [૮૮]
૩૨
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
પટ્ટાવલીની સજ્ઝાયે
સરસતિ ૬ મતિ મુજ અતિ સુણી ગાઈસુ વીર જિહ્મેસર પાટ વીર જિજ્ઞેસર કરા સીસ પટ્ટધાર સાહમ ગણધાર નવ્વાણું કંચનની ક્રેડિ પ્રભવ પ્રમુખ પણુસઈ વીસસાત પ્રભવ પટ્ટધર વાંદુ વળો જિન પ્રતિમા દેખી પ્રતિભાષ દશ વૈકાલિક શ્રુત ઉદ્ધાર યશાભદ્ર તસુ પાટિ મુણિ દ પટાધર છઠ્ઠ તુ ણિ ગુરૂ થૂલિભદ્ર મુનિવર તસુ શિષ્ય ભદ્રભાષ પટેાધર ભણું ઉવસગ્ગહેર સ્તવન સ્તવી તાસ મહાર પહિલા સીસ સૌંપ્રતિરાજ દીધઉ પ્રતિબાધ તાસ સીસ સુસ્થિત મુનિરાજ સૌટિક કાર્ક ક્રીક ગણુ દાઈ તાસ પાટિ શ્રી ઈંદ્ર દિન્ત સૂરિ જસ વિર કાલક ગુરૂરાજ દિન્તસૂરિ તસ પાટિ ઉદાર સીગિર પટાધર તાસ તસ પટ્ટિ વયર સ્વામી વિખ્યાત પઢિ પાલઈ પઢિયા અંગ વજ્રસેન ગુરૂ વાંદુ ભાવિ લક્ષ ભાજય મુજ શ્રાવક પુત્ત નાગેચંદ્ર નિવ્રુત્તિ નર જાણી ગ્યારિ શાખ ચિહુ થી નીસરી ચદ્રપાટિ" સામુ ત ભદ્રરિ જસ સીસ વાદિ વિહંગમસેન
[ ૧૩૯૬ ]
હુ` છં સેવક નિજ તેહભણી જસુ નામિ હુઈ ગહંગાટ... ઈગ્યારે પ્રણમુ નિશદીસ તસ પાટિ જજી સુવિચાર... કન્યા આઠ સહિત તે ડિ સાથિ' સયમ એ અવદાત... સાહિ પહિલએ શ્રુતકેવલી સિજ્જ...ભવ વાંદુ અવિરાધ... મનપુત્રની કીધી સાર મંત્રપુત્ર જસ દીર્ઘ દિણું.... સસૂતિ વિજય ગુરુપાણી જસતા ગુણુ અહિ પ્રત્યક્ષ... ાસ ચરિત્ર છઈ સાહામણુ પાસ સયલલેાકની પૂરિ આસ... ખીજ સુહસ્તિ નમુ નિશકીસ એહ સમ અવર કહુ કુણુ ચૈાધ... સુપ્રતિબદ્ધ સારઈ નિજકાજ કૌટિગણુ તિહાંથુ તું જોઈ... નામિ પાપ પાસઈ દૂર ગમિલ્લનુ લીધુ. રાજ... જિઈ સમિ પાલિત જય જયકાર ધનગર રિષિ સીસ હુએ સ... જેના પ્રસિદ્ધ અષ્ટિ અવદાત સૌંધ ઉર્દૂરી રાખિઉ રંગ... સમિક્ષ કક્રિક ગુરુવચન પ્રભાવિ પ્રતિમાથી દીધઉ ચારિત્ત... વિદ્યા પર વળી પ્રગટ પ્રમાણિ ચંદ્રશાખ સધળ વિસ્તરી... તાસ પાટિ વૃદ્ધવાદી ગુણુભૂરિ વિક્રમ પ્રતિભાવક સિદ્ધસેન...
૫૭
3
૪
७
८
૧૦
૧
ર
૧૩
૧૪
૧૫
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮
પ્રદ્યોતન ગણનાયક દેવ માનતુંગ ગચ્છનાયક વળી પટોધર સરિસર વીર દેવાણંદસૂરિ તસ સીસ પ્રગટ પાટ ધર વિક્રમ સૂરિ શ્રી નરસિંહ નમું ગુરૂ રામ જસવારિ થંભણુપુરિ પાસ શ્રી સમુદ્ર સૂરિવર નમું પ્રણમું માનદેવ મુનિનાથ જસવારિ શાલિવાહન ભૂપ વિબુધ પ્રભસૂરિ સુપ્રભાવ રવિપ્રભસૂરિ નમું સુવિશાલ વીર સંવત્સરથી પિશાલ વિક્રમ સંવત્સર સત સાત પટ્ટિ જસદેવસૂરિ સુજાણ વિમલચંદ્ર સૂરિ ગુણગેહ સર્વદેવ ગચ્છનાયક ચંગ અજિત દેવસૂરિ વિખ્યાત વિજય સિંહસરિ ગ૭ ધણી શ્રી મુનિચંદ સરીસર વાંદિ હિવઈ તપત્રછ કેર વાસ શ્રી જગચંદ્ર ગણધાર દેખી તપ કિરિયા સ્વરૂપ સંવત્સર બાર પંચ્યાસી દેવિંદ ગણધર પુરિ પાટ ખંભનયરિ આભૂવંશ ધારી ગછનાયક તે લઘુસાલા વિદ્યાપુરિ સાકિણી સીધી સેમપ્રભસૂરિ સહિ પેથડદે વ્રત આરોપ તસ પાટિ સૂરિ જયાણુંદ
- સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૨ પટ્ટ પ્રભાવક શ્રી માનદેવ ભકતામર કીધું મન રૂલી... જયદેવ ગપતિ ગંભીર સંઘલોક પૂરવઈ જગીસ... વિઘાઈ જાણે સુરસુરિ નરવર મુનિવર સે પાયઅભયદેવસૂરિ પૂરી આસ પટાધર સત્તાવીસમું. કાલિકસૂરિ નમિત સરસાથી ચઉથિ પજુસણ તણું સરૂપ જયાનંદ વંદુ સુભભાવ જસવારિ કિતિ થઈ પિમાલ... સ્થિતિ અગ્યાર સાત સુવિશાલ હુઈ પૌષધશાલા વાત. જેહની ભવિયણ માને આણ સૂરિ ઉદ્યતન સેવન હ... વડગચ્છની સાખ સુરંગ જે વદિ તેહ ધન સુપ્રભાત પૂરૂ આસ સદા મન તણી પષ્ટ સેમ પ્રભા નમું આણંદિ. જિહાં અધિકું તેજપ્રકાશ આંબલ તપ વછર બાર... મનમાંહે રંજ્યા ભૂપ તપા બિરૂદ દીકે સુપ્રકાશી કીય લઘુ શાલા આઘાટ સેની સંગ્રામ માલાકારી.. આચારયથી વૃદ્ધસાલા ધર્મ ઘોષસૂરિ વશ કીધી... સામ તિલક સૂરિ મનહિ સેતું જ યાત્રા આટોપ દેવ સુંદરસૂરિ સુરીંદ
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
પટ્ટાવલીની સજ્ઝાયે
કલિયુગ માંહિ યુગઢ પ્રધાન દસ અઠેસઈ ઉરિચાર બહુ દેસ દીઉ પ્રતિમાધ આચાર્ય ૫૪ ક્રિય તન્તિ શ્રી જયચંદ્રસૂરિ સામદેવ
૩૩
તસ પટ્ટિ પુરંદર સુંદર શ્રી ગુરૂરાજ મુનિ સુ ંદર નામિ' સારી નિજ પર કાજ જે સહસ અવધાની સહસ વાટલીનાદ એળખાયા નિજમનિ જીતા પરમત વાદ...૩૪ શ્રી સતિ જિબ્રેસર સ્તવનિ નિવારી મારી ગુરૂ ગાયમ સેહમ સમડિ જે આચાર તસ પાટિ દીપઈ પિ માર વિકાર સિરી રયણુ સેહર સૂરિ સૂરિરયણ ગુણુધાર... પાટિ લખમીસાગર નાગર સેવી પાય ખંભનયર ભલીપરિ ગચ્છમેળ કરી ગુરૂ રાય અગ્યાર આચારજ પદ કીધાં સુવિચાર પાટિથાપ્યા સુમતિ સાધુ ગુણ ધાર... ૩૬ વર વડલી નર સૂરિમ ંત્ર આરાધઈ તુઝા સનિ સુરપતિ કારજ સધળાં સાઈ માંડવગઢ માટઉ સાહ જાવડ શ્રીમાલ કુલ અતિ અજુઆલઈ પાલિ દયા વિસાલ... મતિ ભાવ ધરી નિતગચ્છપતિ પધરાવી લાખ ચઉકડ વેચી સહુમાં રંગ રાઠવ ઈગ્યાર સેર સેાના રૂપા સેર બાવીસ ાઈ પડિમા કરાવી પૂરઈ મન્ત જગીસ...૩૮ ખિલચી ગ્યાસ ભૂપતિ અવિહડ પાલઈરાજ જિનપડિમપર્ણા કેરૂ મ`ડઈ કાજ રૂપા ચકડીયા ખરચ્યા લાખ ઈંગ્યાર ઈમ ઉત્સવ અધિષ્ઠા મહિતું નલહું પાર. ૩૯ ગુરૂ વિહાર કર`તા પુહતા પુર પોંચલાસિ હેમ વિમલ સૂરીસર થાપ્યા મન ઉલ્લાસઇ પુન્નર અડતાલિ પદઉચ્છવ અધિકાર તિહાં સંધપતિ પાતુ વેચઈ વિત્ત અનિવાર... ઈડરગઢ માટઉ સાહઈ ભાનુ ભૂપાલ તિહાં વસિ કાઠારી સાયર નિ શ્રીપાલ માંડઈ ગચ્છનાયક પદ ઉચ્છવ સુજંગ ચિહું ટ્વિસના શ્રીસંધ આવઈ કરતા રંગ ... ૪૧ સધ વનિ આચારય થાપ્યા માંડી નદી શ્રી કમલકલસ નઈ બીજા શ્રી ઈંદ્ર નદી વિહરતા પુહેતા ખંભનયર મારિ ગુરૂ નયર પ્રવેશિ ધવલ મ`ગલ દિનારી... ૪૨ સૂર વચન શેત્રુંજ તીરથ દેરી યાત્ર ગુણુગાઈ ગૌરી નાચઈ નવરંગ પાત્ર લાલપુર પાઉ ધાર્યા સૂરિમંત્ર કીય જાપ સુર પ્રત્યક્ષ હુઆ વાધિક અધિક પ્રતા૫...૪૩ સેાની વર જાગુ જીવઉ જયંત સુવિચાર ખભનયર-નિવાસી પદ ઉચ્છવ વિસ્તાર આચરજ થાપ્યા આણુ દિવમલ સરદ
સામ સુંદરસૂરિ નિધાન... તાર ગિ પ્રતિષ્ઠા સાર જિણી જીતીઉ રતિપતિ યેાધ... તેહમાંહિ નિજ સીસ દુન્તિ તે સારિ ગચ્છપતિ સેવ...
૫૯
૩૧.
૩૨
સતપન્નર આસી ઋષિ માન હુઆ મુણુિ ં... ૪૪ વરવિજીલ `કુલ કર સત અર્થ વિચાર સુલતાન સનાખત વાળ્યા સહસ અઢાર ઈમ ગચ્છપતિ કેરા કે'તા કહું અવદાત જે દેસ વિસિનર નરપતિ વિખ્યાત... ૪૫ શ્રી તપગચ્છ વચ્છલ વીસલિ નયરિપત પાટિ સૌભાગ્ય હે" સૂરિ થાપ્યા હરખ બહુત.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ પટુયા ભીમાપા દેવદત્ત કબરાજ શ્રીપતિ વિતવેચઈ કિરિય પદ ઉછવ કાજ ખંભનયર નિરૂપમ સહ સેમસીહ ઉદાર અતિ ઉચ્છવ કરીને આપઈ પગછ ભાર વીજાપુરિ પહુતા ઉવજઝાય પદતિહાં કીધા
શ્રી સોમ વિમલ નઈ તે જગિ જગિ જસલીધ... ૪૭ વલો કીધ પ્રતિષ્ઠા ઈડર નયર મોઝાજિવિતવેચી નવલખ આસરાજ ભાઈ ચાર જિન શાસન વાર્ષિક મહિમા મેરૂસમાન
પાટિ સેમ વિમલ સુરિ થાપઈ મહિમ નિધાન. ૪૮ શ્રી સકલ હર્ષસૂરિ આચારજ પદ દીધ,
દેય ઉવજઝાય ૫૬ કીધાં ઈણિ જગિ બહુત જસ લીધા ગપતિ આચારજ છવું કેડી વરીસ,
ઈમ ચતુવિધ શ્રી સંધ દિયે અનુદિન આશીષ... ૪૮ કલશઃ જે ભણઈ (૨) ઉગતિ ભાણ કિ તે નરરાજ રમાવરિએ
શ્રી સોમ વિમલ સુરિ વાણિ કિ ઈશુપરિ (૨) પદ પરંપરાએ... પ૦ ઈણિપરિ પટ્ટપરંપરા જે ગાઈસિ ગુણ આગલી તેહ ટળી આપદ મિલઈ સંપદ હિંવૃદ્ધિ લહઈ વળી સંવત સેલ બિડતરિએ રચી પદ પરંપરા વર જેઠ માસિ મન ઉલાસિ તેરસી રસિ સુખકરા...
જ પડિલેહણના ૫૦ બેલની સજ્જાયો [૧૩૯૭] રાક શ્રી સીમંધર કરી જુહાર પ્રણમી શ્રી ગૌતમ ગણધાર મુહપતી પડિલેહણ તેણે | વિવરો હું બેલું તે સુપ્રથમ લેઈ બેહું પાસા જુઓ સૂત્ર-અરથ સાતમો તે હુએ સમકિત મેહની મિશ્ર મેહની ટાળા તિમ મિથ્યા મોહની. કામરાગ અતિ નેહરાગ દષ્ટિરાગ છેડે મહાભાગ હાથ ઉપરિ દેવ-ગુરૂ નઈ ધર્મ ત્રિવિણ તત્વ અંગીકરિ મ... કુગુરૂ કુદેવ કુધર્મ પરિહરૂ જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર આદરૂં જ્ઞાન વિરાધના તજી મિત્ર જ્ઞાન અને દર્શન ચારિત્ર... મને ગુતિ વચન નઈ કાય ગુપ્તિ ત્રિણ ધરતાં સુખ થાય મને દંડ વચનને દંડ પરિહર કાયાને દંડ મુહપત્તિપડિલેહણ પણ વસ હવિ કાયાની સુણે પણ વીસ બાહિ હાસ્ય અરતિ-રતિ તો કાં ભય-શેર-શુંછા ભજો.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
પડિલેહણુના ૫૦ ખેલની સજ્ઝાયે
સાથિ ત્રિશુલેશ્યા પરિહર્ મુઢઈ" ત્રિણ ગારવ કરિ દૂર હઈયેથી છાંડા ત્રિણ શય્ ખભા ઉપરિ છાંડા તે ક્રોધ પધારી પૃથવી અપકાય મુહપત્તિ અંગ બિહુ` મલિપચાસ સાધવી શ્રાવિકા નઈ ચાલીસ એધ નિયુક્તિ માંહિ વિસ્તાર વિધિસ્યુ* જે પડિલેહણ કરઈ શ્રી જયવિજય પંડિતના સીસ
કૃષ્ણે નીલ કાપાત સાઁવરૂ` રિદ્ધિ-રસ-શાતા તિમ ભરપૂર... માયા-નિયાણ-મિથ્યાતશલ્ય àાભ-માન-માયા તજી ચેપ... તેણે વાઉ વણુસઈ ત્રસ કાય મુનિવર શ્રાવક નઈ" એ ખાસ... પરપરાગમથી સુષુિ સીસ ભાખઈ શ્રી જિન જગદાધાર... સુગતિ નારી હેલાસ્યું. વરઈ મેરૂ વિજય તસ નામઈ સીસ...
[ ૧૩૯૮ ]
સમરી સરસતિ સામિણિ માય તે વિવરી હિસ્સુ" ઉલ્લાસ... મનતણા મૂકી આમળા અવિચલ સુખડાં લહિસ્યઈ તેહ... સૂત્ર-અર્થ મનમાંહિ ધરા એહુને... મૂકા સહુ અવગણી... એહથી રહીઈ દૂરિ ટલી એતલઈ પડિલેહણુ સાતજ કહી... કુદેવ કુગુરૂ ધમ મૂકા તાંમ એહની વિરાધના મ કરયેા કાઈ... મન-વચન-ઢાયદડ પરિહા હવ કરી કાયાની મૂકી રીસ... એ દૂર છાંડા સહુ ક્રાય નિજઢાયા ધટપુણ્યે ભરો... નિલાડ થકી દુરિ છાંડા સહી મુખ થકી એહન પરિહરા...
સયલ જિÌસર પ્રણમી પાય મુહપત્તિ કાયા પડિલેહણ પચાસ ભવિજન ! ભાવધરી સાંભળા સુધી મિા કરફ્યે જેવુ પ્રથમ દૃષ્ટિ પડિલેહણ કરી મિથ્યાત મિશ્ર સમક્તિ માહિની કામ સ્નેહ દૃષ્ટિ રાગ જ વળી એહ મુહપત્તિરી પહિતી સહી દેવ-ગુરૂ-ધમનું લીજે નામ જ્ઞાનદર્શનચારિત્ર જે હાઈ, મન-વચન-કાયગુપ્તિ આદરા એતલે* પડિલેહણુ પચવીસ હાસ-રતિ-અતિ કરી ડાર્ભિ જોય ભય શાક દુગ'છા મમ કરી કૃષ્ણનીલ-ઢાપાત લેશ્યા કહી ઋદ્ધિ-રસ સાતા ગારવ મમ કરા માયા-નિયાણુ-મિથ્યાત્વ ત્રિણિ શાલ ક્રોધ-માન-માયા-લેાભયાર પૃથ્વી અપ તે વામિ પાય એ રાખા અતિ આદરી કરી
હૃદય થી ઢાબા તત કાલ
બિહુ ખભા થકી તો નરનાર... દાહિષ્ણુ વાયુ-વનસ્પતિ-ત્રસકાય જિમ પડિલેહણુ હુઈ ખરી...
૧.
८
ど
૧૦
22
3
૪
૫.
દુ
૭.
૯
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર
જે ભવિભાવ વિચાર કરી તે ભવસાયર લીલાં તતર 'તપગચ્છ નાયક ગુહ નિધાન હીર જેસિ ધજી યુગહપ્રધાન... વિમલ હ` વાચક શિષ્ય પ્રમ કહિ* ભણિત ગુણુિં તે શિવસુખ લહિ" ગણિરત્ન હર્ષ ખ્રુધ પ્રેમ વિજયનામ એ સજઝાય કહી અભિરામ...
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
પડિલેહણુ મુહપત્તિ પચવીસ બિહુ મળીને હાય પચાસ દષ્ટિ પડિલેહણુ પહેલી કરા સમક્તિ ૧ મિશ્રર મિથ્યાત્વ મેાહની કામ ૧ સસ્નેહ ૨ દૃષ્ટિ ત્રણ રાગ સુદેવ ૧ સુગુરૂ ર સુધ` ૩ આદર્' જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર૩ આઇ.
૧
૩
[ ૧૩૯૯ ]
તિમ તનુ પડિલેહણુ પચવીસ સુણો તેહના અર્થ પ્રકાશ... સૂત્ર અથ તત્વ ચિત્તમાં ધરા પરિરિયે ત્રણ એહની... નવ કરીયે એહના મિન લાગ કુગુરૂ૧ કુદેવ ૨ કુધમ ૩ પરિહરૂ વિરાધના ત્રણુ તસ પરિહરૂ
મણુ ૧ વર્ષ ૨ કાય ૩ ગુપ્તિ આદરા મણ ૧ વય ૨ ઢાયદ ́ડ ૩ પહિશ... ૪ વામ ભુજ હાસ્ય ૧ રતિ ર અરતિક છડે દાહિણુ ભુને ભય સાગ દુગંષ્ટ ૩ ત્રણ પડિલેહણુ મસ્તકે કરા કૃષ્ણ ૧ નીલ ૨ કાપાત ૩ પરિહા.... પ્ ઋદ્ધિ ૧ રસ ૨ શાતાગારવ ૩ છંડે વદને પડિલેહણુ ત્રિશુ મડે માયા નિયાણુર મિથ્યા૩ ત્રણ શલ્ય ઢાળી હૃદય કરા નિઃશય... ક્રોધ, માન, માયાને વાલ પુઅે ટાળી થાએ અક્ષ્ાભ
પૃથ્વી, અપ, તેઉ ને વાઉ, વણુ ત્રસ પગે પૂજે ષટકાય... પડિલેહણ કરા યતના ધણી પખેાડા લગતિ કરી ધરા...
મનમાંઢિડ વશ કરવા ભણી
અખાડા અણુલગતે કરી
સ્ત્રીને ચાલીસ પડિલેહણુ અંશ, હૃદય, શિર એ દશ વિના પટકાય જીવ આરાધક કહ્યો વિધિસ્યુ તેર પડિલેહણુ થાપન તણી વસ્ત્ર પાત્ર પાટી પાટલા
ઈણિ પરે વિધિસ્યુ જયણા કરા ધીર વિમલ પડિતના શિષ્ય
અવિધિ વિરાધક લઘો દાંડા દાંડીની દશ ભણી એહની પશુ વીસ પડિલેહશુ.... જિમસહેજે શિવરમણી વરા કવિ નવિમલ કહે સુજગી....
[ ૧૪૦૦ ]
સિરિ જ બૂ રે વિનયભક્તિ શિરે નાખીને કર જોડી ૨ પૂછે સેહમ સ્વામીને
૧૧
૧૨
૧
७
૧૦
૧
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૩
પડિલેહણના ૫૦ બેલની સજઝાય ભગવંતા રે! કહે શિવકતા કિમ મળે? કહે હમ ૨ મિથ્યાભ્રમ દરે ટળે
દૂરે ટળે વિષ ગરલ ઈહ ઉભય મારગ અનુસરી એક જ્ઞાન દૂછ કરત કિરિયા અભેદારોપણ કરી જિમ પંગુ દશિત ચરણ કર્ષિત અંધ બેહું નિજપુર ગયા
તિમ સત્વ સજતા તત્વ ભજતા ભવિક કંઈ સુખીયા થયા...૧ વિકલ્પ કર્યું રે કષ્ટ તે કરવું સેહિલું પણ જંબૂ રે જાણપણું જગ દેહલું તેણે જાણી રે આવશ્યક કિરિયા કરે ઉપગરખું રે રજોહરણે મુહપતી ધરે
મુહપતી તે માનેવેંતે સોળ નિજ અંગુલ ભરી દય હાથ ઝાલી દળ નિહાળી દષ્ટિ પડિલેહણ કરી તિહાં સૂત્ર-અર્થ-સુતવ કરીને સહું એમ ભાવી
ના બચ્ચા રૂપ તિગ તિગ પકોડા પટ લાવીયેં. ૨ સમતિ મેહની રે મિશ્ર મિથ્યાત્વને પરિહરૂ કામરાગ રે નેહદષ્ટિરાગ સંહરૂ એ સાતે રે બોલ કહ્યા હવે આગળું અંગુલિ વચ્ચે રે ત્રણ વર્ઘટક કર તાઁ
કરત વામેં અંજલી ધરિ અખેડા નવ કીજીયે પ્રમાજને નવ તિમજ કરિયે તિગતિગંતર લીજીયે સુદેવ સુગુરૂ સુધર્મ આદરૂં પ્રતિપક્ષી પરિહરૂં
વળી જ્ઞાન દર્શન ચરણ આદરે વિરાધન ત્રિક અપહરે..૩ મનોવૃત્તિ ૨ વચન કાયા ગુલિત ભજું મનોદંડ રે વચનકાયદંડને તજ' પચવીસ રે બોલ એ મુહપત્તિના કહ્યાં હવે અંગનાં રે પરિહરૂં એમ સઘળા કહ્યાં
કહ્યા વધૂટક કરી પરસ્પર વામ હાથે ત્રિક કરો હાસ્યરાતને અરતિ ઠંડી ઈતર કર ત્રિક અનુસરો ભય એક દુછ તછને પાહિણે આચર કૃષ્ણલેશ્યા નીલ કાપત લલાટે ત્રિક પરિહર... ૪
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪
રસગારવ ૨ રિદ્ધિશાતા ગારવા મુખ હૈડે ૨ ત્રણ ત્રણ એમ ધારવા માયાશલ્ય ૨ નિયાણું મિથ્યાત્વ ટાળીયે વામ બધે ૨ ક્રે-માન દાય ગાળોચે
ગાળીયે માયા-લાભ દક્ષિણ ખોંધવું` અધા મળી ત્રિક વામ પાદે પુઢવી અપ વળી તેઉની રક્ષા કરી જિમણે પગે ત્રણ વાઉ વણુસઈ ત્રસકાયની રક્ષા ક" પચાસ ખેાલે પડિલેહણ કરત જ્ઞાની ભવ છે.....
અહમાંથી રે ચાલીસ ખેલ છે નારીને શીશ હૃદયના ૨ ખંધ ખેાલ દશ વારીને ઈષ્ણુવિધિસ્તુ ૨ પડિલેહણથી શિવ લહ્યો અવિધિ કરી રે કાયને વિરાધક કહ્યો
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
કહ્યો કિંચિત આવશ્યકથી તથા પ્રવચન સારથી ભાવનાચેતન પાવના કહી ગુરૂવચન અનુસારથી શિવ લહે જબૂ રહે જો શુભ વીર વિજયની વાણીય‘ મનમાંકડુ વનવાસ ર(G)મતુ વશ કરી ધર આણીયે... હું પઢિલેહણ વિચાર (દેહું છાયામાન આધારિત) બારમાસી ક
વીર જિÌસર પામ્યું નાણુ ગૌતમાદિ ગણધર અગ્યાર ઈંદ્રભૂતિ ગૌતમ તહેવાં હેઉ ભગવન દિવસનું માન વીર કહે" સુણિ ગૌતમ વાત ઢી ચણુ છાયા મ બીજૈ પગે પડિલેહણુ છ ઘડીની હાઈ પારસી બિપગ હાઈ સહી શ્રાવણુ નિંપગ દસ આંગુલાં ભાદ્રવઈ ત્રિપગ આંગુલમ્યારિ આસુની પડિલેહણ હાઈ પારસિનુ ત્રિણ પગલાં ભરે
[ ૧૪૦૧ ]
સમાસરણુ રચીએ સુરજાણુ સયચુ'આલ વિપ્ર પરિવાર.... વીર પ્રશ્ન કરે નવનવાં ક્રિમ યહીષ્ટ કહીઈ તે જ્ઞાન... રિ આષાઢ થકી સાક્ષાત્ જૈન ધર્મ થકા મમ ડગે... બે પગ નઈં છ આંશુલ જોઈ માસઈ વૃદ્ધિ ચર ગુલ કહી... પેરિસ ભઈપગ ચર"ગુલાં બિપત્ર આઠાંગુલ વિચાર... ત્રિણપગનઈ આઢાંગુલ જોઈ કાતિક પડિલેહણુ ચ્યાર પત્ર કરે....
3.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
પદ્મનાભરાજાની સઝાય
મસરની પડિલેહણુ સહી પારમિ ત્રિપગ આંગુલ આડ પાષ ારપત્ર આંશુલ દસે માહ ચ્યારપગ છ આંગુલાં ફાગુણુ ચ્યારપત્ર પડિલેહણુ ચૈત્ર ત્રિપગ આઠાંગુલા વૈશાખ ત્રિણપગ આંગુક્ષ ëારિ જ્યેષ્ઠ માસ પડિલેહણ હાઈ પારસિ બિપગ જ્યાર અ ગુલાં સાતે દિને એક આંગુલ વૃદ્ધિ સરીર છાયા સુણુક વિચાર સાઢપારસિનાં ત્રિપગ ભરા શ્રાવણુ સાત ચાર તિય એક આસાનવ છ ત્રણ એકવાર માગસૂરિ ઈગ્યાર આઠ નઈ પંચ
માહે ઈંગ્યાર આઠે પગ પંચ ચૈત્ર માસઈ નવ ત્રિણ પગે જેષ્ઠ સાત જ્યાર પગ એક ěપરિ બાર માસનાં નામ વીરે કહ્યુ ગાયમે સદ્ગુ ધનતેરસ કીધી સજ્ઝાય
પદ્મનાભરાજાની
પદ્માવતી સમ પદ્મપુરીના પુપ્ફરમણુ ઉદ્યાને પાંહતા
ચંપક તરૢ તળે ધ્યાન ધરતા અભિનવ તેજ તરણી અનુ કરતા
સ. પ
ચ્યાર પગ નઈ છ આંગુલ કહી પ્રવચનના એહવાછે પાઠ... પારસ ચ્યાર પગ પૂરા કસે પારસિ ત્રિપગ આઠાંગુલા... ત્રિપગ ચ્યાર આંશુલ તેહ પારસિ ત્રિપગ પૂરાં ભલા... પેરસિ બિપત્ર આડાંગલ ધારિ ખિ એકદસ આંશુલ જોઈ... માન લીએ જોઈ નિમ લા લીજઈ ગણી હિયાની વ્રુદ્ધિ... આસાઢ પેરિસ છગધારિ પુરસ્ક્રૂ: એગમાંહિ અસર.... ભાદ્રવિ" આઠ પંચ વિવેક કાતી દસ સાતનિ ચ્યાર... પેાસઈ બાર નવપગ છસ ચ ફાગુઈ દસ સાત ચઉ સંચ... વૈશાખઈ આઠ પંચ નઈ દુગે પાસેિ સાઢપુરિમક્રિ વિવેક... જોઈ લેજો જાણ સુાણ રાગવસઈ નિરવાણુ ન લઘુ . સાલ પાંસિહ મન ઉલ્લાસ
...
સજ્ઝાય [૧૪૦૨]
પદ્મનાભરૃપ રાજઈ પ્રમદાપરિકર સાજઈ
ડે રૂપે રે પય પ્રણમે મુનિવરતણાં મુનિવર મહિમાવતરે
સુધા સયમ વત ૨
.
..
૫
७
t
૯
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
ચંપક વરણી કાયા
ધન ધન એ મુનિરાયા...ડે રૂપે રે... ર
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
હરખે નિરખી વદી પૂર્ણઈ યૌવનવય મલપતે વશે મુનિ કહે સુણ નરપતિ ધરી નહ
એકજીવ સબધ અને ઈ.
મુજ માતા મુઝે જનમસમયમાં
ઈભ્યગૃહે પુત્રી ઉત્પન્ની સમયૈાગે વીવાહ સમયમાં નયણે નયણ મેલાવઈ પામ્યુ ભવ સરૂપ ઇણિપરિ દેખીનઈ અવધિજ્ઞાન પામ્યું મેં હવષ્ણુાં સુણિ રાજન તાહરી પટરાણી તે પણ તુઝ પૂરવ ભવ માતા ઈમ સુણતાં પૂરવ ભવ નિરખી હુ પરિવાર પરમ સ’વૈગઈ સીમધર જિત સેવા કરતાં જ્ઞાન વિમલ લીલાઈ વાધઈ
દુહા : શ્રીમદ્ ગાડી જગધણી અલિય વિધન દૂરે હરે
સુધાદષ્ટિ હવે સદા ઉરગ તજી સુરપતિ કર્યાં ભાવિય પદ પંકજ સદા
સકલ મનેારથ પૂરવે ભાવે પ્રણમુ ભારતી મૂરખને" પડિત કરે
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
વચન સુધારસ પાષવા શક્તિ નહિ" સિદ્ધાંતની
વચન વિલાસ કરી કહુ. પણ મુજ એક આધાર છે તસ અનુભાવે... ઉપજે
કિમ પામ્યા વઈરાત્ર
પામ્યા ભવના તાગ
એ સ`સાર સર્પ
ધારઈ બહુ વિધરૂપ... --મરણ લહી ઈણિ નયરિ રૂપવતી ગુણુ ગુહીર... બેઠી ચવરી માંહિ જાતી સ્મરણ dile... ચારિત્રને આરાધ્યું.
ધ્યાને' આતમ સાધ્યુ કમલા રાગ ધરતી ભવ લીલા ઈમ ધરતી... લિઈ સંયમ નરનાથ રાણી પણ તસ સાથે... બ્રુહસ્થે કેવલ જ્ઞાન પરમાનદ વિધાન...
,,
99
વર કે શારદ માત...
પ્રુદ્ધિ નહી. લવલેશ તે પણ નહિ' સુવિશેષ...
સદ્દગુરૂ તા પસાય
વચન સદા સુખદાય...
,,
પન્નર તિથિની સજ્ઝાયા [૧૪૦૩ થી ૧૪૧૭ ]
દાયક શિવગતિ જેડ
ટાળે દુરિત અછે... એહવી જેહની દૃષ્ટિ ગિરૂ ગુણે ગરિષ્ટ... હું નિત્ય પ્રછ્યું તાસ ત્રેવીસમા જિન પાસ...
',
19
..
,,
3
४
૫
७
८
૧
૩
પૂરે પૂરણુ આશ
આપે વચન વિલાસ (એવી તુજ આખ્યાત)
૪
પ
ૐ
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુન્નતિથિની સજ્ઝાયે
આગમના અનુસારથી પન્નતિથિ સાતવારનાં જિમ મૃગનાદ લીન થકા તિમ સુણો ભવિષણુ તુમેં
આણી મન પવિત્ર પભણું તેડુ ચરિત્ર... નિપુણૅ થઈ એકરંગ આણી ચિત્ત અભંગ...
૧. પ્રતિપદાની
પહેલી તિથિ એણીપેરે વદે હૈ એક ધમ જગ આદરે ૨ પ્રાણી! ધરજો ધર્માંશુ ક્રશ દૃષ્ટાંતે દાહિલે ૨
પામી ધર્માંને સહે। ૨ ધર્મી વડે! સંસારમાં રે સુરમણિસમ એ ધર્મ છે રે ધર્મ થકી સપદ મળે રે ધર્મ થકી સકટ ટળે રે જુએ ધમ પ્રભાવથી ૨ અજરામર ૫૬ શાશ્વતાં ૨ જે તર જિનધમ પામીને ૨ તા પડવા કહે જીવડા રે એમ જાણી વિ ભાવશું રે વિજય લબ્ધિ સદા લહે। રે (પહેલી તિથિ એણી પરે વદે એક ધરમ જગ આદરા જાણી અથિર આ રીતે LDમાં પણ પાઠ છે, રાગ મલ્યા છે.)
રાગ
પામે જિમ જયકારા... ભાખે. શ્રી કિરતાર અડવાડિયાં આધારે... ધર્મ થકી નવિધિ ધ થકી ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ... ચક્રી ભરત નરેદ્ર પામ્યા પરમાણુ દેશ... કરશે પ્રમાદ લગાર પડશે તરક મઝાર... કીજે' અનુત્તર ધમ છ.ડી મિથ્યા ભ..
સજ્ઝાય [૧૪૦૩] # સાંભળેા પ્રાણી સાર જાણી અથિર સ*સાર
જિમ પામે ભવ તાગા, રે પ્રાણી ધરો૦ ૧
માનવભવ અવતાર
સાંભળે! પ્રાણી સારા ૨ સ`સારા રે, પહેલી તિથિ
૨. બીજની સજ્ઝાય [૧૪૦૪]
19
99
99
.
19
નિરુષા માણી રીઝ રે સગુણુનર વાવે. સમકિત ખીજ ૨
.
મીજ કહે ભવ્યજીવને ૨ લા સુકૃત કરણી ખેતમે ૨ લે ધરજો ધમ શું પ્રીતડી રે લે ઈહવે' પરભવે ભવાભવે ર્ યા કિરિયા તે ખાતર નાખીયે ફ્લેમિ(મ)તા દીજે ખેડ રે
કરી નિશ્ચય વ્યવહાર ૨ હાવે જયું જગ જયકાર
રે
""
,,
ઉપશમ નીરે સીચીયે રે લા
ઉગે જયુ સમકિત છેડ રે...,,
99
ધરજો
૬૭
૭
در
3
૪
૬
७
૦ ૧
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ વાડ કરી સંતોષની રે લે તમ પાંખળી ચિહું ઠેર રે , વ્રત પચખાણ ચોકી ઠો રે લો વારે શું કર્મના ચાર રે.... , ૩ અનુભવ કેરે કુલડે રે લે | મહેર સમકિત વૃક્ષ રે , શ્રુતચારિત્ર ફલ ઉતરે રે લે તે ફલ ચાખે શિક્ષ રે , જ્ઞાનામૃત રસ પીજીયે રે લે સ્વાદ લ્યો સામ્ય તાંબૂલ રે , ઈશર સંતેષ પામશે રે લે લહેશો ભવનિધિ કુલ રે... , ઈણ વિધ બીજ તમે સહે રે લે છાંડી રાગ ને દેશ રે , કેવલ કમલા પામીયે રે લ વરિયે મુક્તિ વિવેક રે ,, સમક્તિ બીજ તે સહે રે લે તે ટાણે નરકનિગોદ રે , વિજય લબ્ધિ સદા લહે રે લે નિત નિત વિવિધ વિનોદ રે.... , , ૭
a ૩. ત્રીજની સઝાય [૧૪૦૫] હર ત્રીજ કહે મુજ ઓળખી રે આદર દેવ–ગુરૂ-ધર્મ જન્મ–જરા-મૃત્યુથી છૂટ રે ટાળો ભવ ભય ભર્મ, ભવિકજન ! ધરજે ધર્મ શું રાગ જિમ પામો ભવનિધિતાગ , ધરજો૧ મોહની ત્રણે પરિહરો રે રાખો મન નિઃશલ્ય ગારવ ત્રણે મત કરો રે છેડા ત્રણે શલ્ય... માનવ ભવમાં મોટાં રે કહિયાં તીને રતન જ્ઞાન-દશનચારિત્ર અછે રે
તેહનું કરીયે જતન.. p એ ત્રણે રોગથી રે પામીયે ત્રિભુવન રાજ શ્રી ભગવંત શારશે રે સરશે વંછિત કાજ... ) ત્રિવર્ગનાં સુખ મેળવો રે આણી ત્રણે વેગ મન-વચન-કાયા યોગથી રે ટાળે કર્મનાં રોગ... , , , ત્રણ ગુપ્તિ સુધી ધરે રે
જે નર ત્રીજ આરાધિ વિજય લબ્ધિ તે પામશે રે દિન દિન સુખ સમાધિ, , ૬
૪. ચિથની સજઝાય [૧૪૦૬ ] ા ચેથ કહે ભવિ સાંભળો રે મારા ગુણ અભિરામ માહરી શીખું ચાલશે રે તે લેશો મુક્તિનું કામ રે પ્રાણી ! જિન વાણી ધરે ચિત્ત એ તે આણી મન શુભ રીત રે, પ્રાણી ! જિના વિકથા ચારે પરિહરો રે પરિહરો ચાર કષાય ક્ષમા રૂપી ધન સંચયે રે ભ ભવ પાતક જાય રે... ઇ ૨
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
ત' થયાત
નરતિથિની સઝાયે ત્રિગડે બેસી જિનવરે રે ભાગે ચઉહિ ધર્મ દાન-શીયલ-તપ-ભાવના રે એ ચારે સુખનાં હમ્મરે છે દાને દેલત પામીયું રે
શીલે જસ સૌભાગ્ય તપ કરી કર્મ વિનાશિયે રે ભા ભાવઠ ભાગિ રે.... ) ભવ નિધિ પાર ઉતારવા રે એ ચારે નાવ સમાન સકલ પદારથ આપવા રે
એ ચારે પ્રગટનિધાન રે.. ઈમ જાણું પુણ્ય કીજિયે રે સાંભળી સરૂ વાણ ચિહુંગતિનાં દુખ ટાળીયે રે હવે કેડી કલ્યાણ રે.... , ચેથ તણું ગુણ જાણીને રે જે ધરે ચઉ ધર્મ દ્વારા વિજય લબ્ધિ સદા લહે રે સાધી પદારથ ચાર રે.... ૭
રફ ૫. પાંચમની સઝાય [૧૪૦૭] 3 પુનરપિ પાંચમ એમ વદે રે સાંભળે પ્રાણ ! સુજાણ શ્રી જિન આણાએ ચાલીયે રે જિમ લહીએ સુખની ખાણ ભવિકજન ! ધરજો ધર્મશું પ્રીતિ એ તે આણી મન શુભ રીતિ.... ભવિકજન આશ્રવ પંચ દૂર કરી રે કીજે સંવર પંચ પંચસમિતિ શુભ પાળીને રે તમે મેલો શિવવધૂ સંચ• , , ૨ પંચમહાવત અનુસરી રે
પાળો પંચ આચાર ત્રિકરણ શુદ્ધિએ ધ્યાવજો રે પંચ પરમેષ્ઠી નવકાર..... ઇ » સમતિ પંચ અજવાળજો રે ધરજે ચારિત્ર પંચ પંચ ભૂષણને પડિવજી રે ટાળા દૂષણ પંચ છ » મત કરો પંચ પ્રમાદને રે મત કર પંચ અંતરાય પંચમી તપ શુભ આદરે રે
દિન દિન દોલત થાય છે પંચમી તપ મહિમાં ઘણે રે કહેતાં ના'વે પાર વરદત્તને ગુણમંજરી રે
જુઓ, પામ્યા ભવને પાર છે ૬ પંચમી એમ આરાધીયે રે લહીયે પંચમ નાણુ ચૌદ રજજવાત્મક લેકિનારે એ તો મનપજજવ શુભ જાણ છે કે ૭. ઘનઘાતી કર્મ ખપાવતાં રે વાજે હે મંગલ શબ્દ પંચમીગતિ અવિચલ લહે રે તિહાં સુખ અનંત સુલબ્ધ છે , ૮
= છઠ્ઠની સઝાય [૧૪૦૮] = દૂહા ઈણ વિધ પચિ તિથિ ભણી બેલી શુભ પરિણામ
એક એકથી ચઢતે ગુણે - મનહર છે અભિરામ....
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ છઠ્ઠી તણું ગુણ વર્ણવું મૂકી મન અભિમાન હવે ભવિયણ ભાડૅ કરી નિસુણે થઈ સાવધાન ઢાળઃ છઠ્ઠી કહે મુજ ઓળખી રે છટકે પાપથી દૂર, સનેહી સાંભળે છકાય રક્ષા કીજીયે રે વે જવું સુખ અનૂર છે ચારકષાય રાગ-દ્વેષને રે કે નાખજે દૂર વિડારિ છ એ દ્રવ્યને ઓળખી રે પાળે નિરતિ ચાર... સમક્તિ શુદ્ધ જગાવીયેં રે ભાંગીયે દુઃખની બેડી મગ્ન રહે જિનધર્મમેં રે નાખે કુગતિ ઉખેડી... છઠ્ઠી આરાધે ભાવશું રે ભવિયણ થઈ ઉજમાલ ભક્તિ મુક્તિ સદા લહે રે હવે હું મંગળમાલ. લબ્ધિ કહે સાજન તમેં રે મકરો પ્રમાદ લગાર દિન દિન સંપદા અભિનવી રે હેવે શ્રી શ્રીકાર... જ 7. સાતમની સજઝાય [1409] હક સાતમ કહે શાંત આતમાં સુખકારી છે. પ્રાણ રાખીયે સૈય, સદા સુખકારી હે સુખ આવે ગર્વ ન કીજીયે છ દુઃખ આવે દીન ન હોય છે ? સાત ભય નિવારીયે છડીયે મિથ્યા શંસા શાંત અમીરસ કુંડમાં ઝીલી થઈને હંસ... સાતમ દિન સા ખેતમેં વાવીયે દ્રવ્ય વિશેષ સુકૃત કર્ષણ ઉગીને ઉપજે ધાન્ય વિવેક... વાડ કરે તમે શીલની તસ પાંખડી ચિહું ઠેર ચેકી ઠ સહી ધર્મની અધિકે ન કરે જેર... મનરૂપી માળા બનાવી બેસીયે તિહાં સાવધાન વિરતિરૂપી ગોફણે કરી નાખિયે ગોલા ગ્યાં દુષ્કત પંખી ઉડાડીયે કરી નિશ્ચય વ્યવહાર પંખ આગિયું પુણ્યના ભવિયણ થઈ હુંશિયાર... સાત નય જાણી તમે તપી ખળાં બનાવ કરૂણારસ જલ આણીને સાત નય ખળાં પિવરાવ છે છવાયા સગટે ભરી સુકૃત કણ સાર સંવર બળદ જોતરી આણી ખળા મઝાર ધ્યાનરૂપીથંભ રોપીને લણીયે ક્ષક સંયોગ જિન આણુ સહી ભાવીયે છે હાલરૂઆં અશોગ....
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ પત્તરતિથિની સજઝાયો. દુખરૂપી બુરાં ઝાટકી નાખિયે દુર સુજાણ આતમબલ ભંડારમેં , ભરજે સુકૃત ધ્યાન... ઈહભવ પરભવ ભવ ભવું , પામીયે સુખ વિચિત્ર સંતોષ રાખી આતમા , કીજે પુણ્ય પવિત્ર , 11 લબ્ધિ કહે ભવિ ઈણ વિધે ,, આદરે પ્રાણી જેહ સાત રજૂજવાતમ ભેદીને શિવ સુખ લહેશે તેહ... >> : 8. આઠમની સક્ઝાય [1410] : આઠમ કહે આઠ મદના પ્રાણ ! કરજો સુકૃત કામ રે, ભવિયણ હિત ધરી આઠ પ્રકારે આતમાં ઓળખ મેં અભિરામ રે.. 1 પડિકમણું પિષા કરી તેઓ દુઃખના વર્ગ રે , સમિતિ ગુતિ સુધાં ધરી મેલો સુખ અપવ રે.. , , 2 અષ્ટમહાગુણુસદ્ધના ધ્યા તે નિશદીસ રે ભવિયણ હિત ધરી અષ્ટમહાસિદ્ધિ સંપજે પહેચે મનહ જગીશ રે... , 3 જિનદેવની કરો હાજરી (ચાકરી) દિલ (શું = પાઠ) કરી મન કોડિ રે મનરૂપી ઘેડ બનાવીયે ગુરૂ જ્ઞાન લગામ જેડિ રે.. ઇ 4 શીલની પાખરણ નાખીયે તપરૂપી ખડૂગ લેઈ હાથ રે ક્ષમા બખ્તર પહેરીને ધ્યાન કબાન લેઈ સાથ રે.. વિરતિ તીર ચલાવીને અષ્ટ કરમ મદ મેડિ રે વિષય કષાય જે આકરા તેહ મેવાસી તેડિ રે... શ્રી જિન આણું માનીને મુજ કરે કર જોડિ રે શ્રી જિનકેરા પસાયથી મોક્ષ શહેર જાઓ દેડી રે.... આઠમ દિન શુભ જાણીને ધર્મનાં કરીયે વખાણું રે કપટને કોટ ઉડાડીયે વાજે ર્યું જીત નિશાન રે. એણી પેરે અષ્ટમી ભાવશું આદરે પ્રાણી જેલ રે લબ્ધિ કહે ભવિ તસ ધરે પ્રગટે પુણ્યની રેહ રે.. 2 9. તેમની સજઝાય [1411] છરે નવમી કહે નમીયે સદા એ તે શ્રી જિનકેરાં બિંબ, હે વિશેષ નવઅંગે પૂજા બનાવીયે એ તો મૂકી મનને દંભ.... , 1 જીરે ભવિયણ શુભ ભાવે કરી છડે વિષય કષાય અતીવ સ્નાત્ર મહેત્સવ કીજીયે એ તે દીજે દાન સદીવ , ભવિ. 2
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ જરે પૂજા ભક્તિ પ્રભાવના કરી રાપી કાતિ શંભ , સુખ અનંતાં તે વરે તસ જસ ભણે સુર૧ , 3 જીરે જિન આગે સ્તવના ભાવશું એ છે જે કરે નાટારંભ , લાભ અને તે જિન ભણે જુઓ મહિમા ભાવ અચંભ.... , જીરે જિનસ્તવના ગુણ ગાવતાં એ તે સમક્તિ હેયે ઉદ્યોત ) લંકાપતિ રાવણ પરે એ તો બાંધી તીર્થકર ગત , 5 જીરે અરિહંત ભક્તિ પ્રભાવથી એ તો જાયે ભવનાં પાપ , નવનિધાન સુખ સંપજે વળી હવે શું અધિક પ્રતાપ... , જીરે નવપદ ધ્યાન સદા ધરી એ તો પાળીયે નવવિધ શીલ , નવ ને કષાયને પરિહરી એ તે લહીયે સુખની લીલ. જીરે નવતત્વને ઓળખી એ તે પામી મનુષ્ય અવતાર , શત્રુ-મિત્ર સરિખા ગણે એ તે સકલ જતુ નિરધાર છે 8 જીરે ઉપકાર તે કીજીયે એ તો ટાળીયે પરની પીડ છે વિશેષ નવમીયે નવપુણ્ય ઍનુસરીએ તે ભાંગીયે ભવની ભીડ હે, 9 જીરે ઈણવિધ નવમી પ્રમોદશું તે આદરે પ્રાણ જેહ છે , લમ્બિવિજય રંગે કરી છે તે શિવસુખ લહેશે તેહ હે , 10 ક 10. દશમની સજઝાય [14] દશમીયે દુશ્મન વારિયે કામ કેધ મદ જોર રે દશવિધ યતિધર્મ આચરી કાપીયે દુઃખ તણી દેર રે.લાલ સુરંગા રે આતમા વહિયે ધર્મની હેર રે પ્રગટે પુણ્યને તેર રે લહિયે મુક્તિને ઠેર રે વધે જસ ચિહું ઓર રે , 1 દશવિધ વિનયને અભ્યાસી તોડી મેહજજાલ રે દશવિધ મિથ્યાત્વ પરિહરી છડીયે આળપંપાળ રે મેલી સુકૃતમાલ રે પ્રગટે ભાગ્ય વિશાલ રે હવે મંગલ માળ રે લહિયે સુખ તતકાળ રે.. ત્રસ થાવર સર્વ જીવને સંજ્ઞા કહી તસ રંગ રે તે સંજ્ઞા પ્રત્યે ઓળખી કીજે ગુરૂને પ્રસંગ રે સંજ્ઞા ધર્મની ચંગ રે રાખીયે ચિત્ત અભંગ રે સુખટિની વહે અંગ રે ઉલટે ક્યું ગંગતરંગ રે , 3 દવિધ પ્રાણ ત્રસ જીવને ભાખે જિનવર વીર રે. તે દશ પ્રાણ તું પામીને ધરિયે મનદયા ધીર રે
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 પનરતિથિની સજઝાય દશવિધ સુખ શરીર રે હરિયે દશવિધ પીર રે તેડીયે દુઃખ જ જીર રે પામી ભદધિ તીર રે.. , 4 દશ પચ્ચખાણ સિદ્ધાંત મેં પાળ્યા છે સહિ બેલ રે તેહમાં નિત્ય એક ભાવશું કરે પચ્ચખાણ અમોલ રે , જાણી લાભ અતેલ રે મુક્તિ શું કરિ બંધ કોલ રે લબ્ધિ ભણે દિલ ખેલ રે વાજે છતના ઢોલ રે , 5 ક 11, અગીયારસની સજ્જાય [1413] . દૂહા ઈમ દશ તિથિ અધિકાર અથ કિંચિત કહ્યો ચરિત્ર શાસ્ત્ર તણા અનુસારથી વર્ણન કરી વિચિત્ર. હવે એકાદશી તિથિ તણું કહે સૂરિજી મહારાજ ત્રિકરણ કરીને આતમાં નિરુણે થઈ મૃગરાજ.... ઢાળ ? હવે એકાદશી ઈમ વદે ભવિજન છેડીયે વિસયાસત છે વસન ઓઢ નિર્વિકારનાં , જેહની છે સબલ પ્રતીત હે ગુણનારાગી અવગુણત્યાગી સહી હાઈયે પામી મનુષ્યભવ સંત હે.... , 1 ધ્યાન તણી અંગઠિકા , ભજન તિમ સંતોષ હે આસવ સમતા પીવતાં , કરજે કાયા પણ . માયામૃષા દૂર કીજીયે , શુદ્ધસ્વભાવે ક્ષીણ હે તૈલાભંગ તિમ ઉદાસીનતા છે. શ્રત તંબોલ પ્રવીણ હે... ઇ 3 ઊંચા મહેલ વિવેકના વાસ કરે તેહ માંહે હે અગ્યાર બેલ તે ધારિયે , રસપોષણ છે જેહ હે. અગ્યાર અંગ રસ સાંભળી પ્રતિમા વહે અગ્યાર હે કર્મ કઠિન દૂરે કરી લહિયે હું મુક્તિ દુવાર હે... એકાદશી તપ કીજીયે એમ એકાદશ વર્ષ હે અગ્યાર અંગ વાચક હેવે , પામ સુજશ હર્ષ હે.... ,, ઈવિધ ભવિયણ આદરો છે જાણી એમæી સાર છે લબ્ધિ કહે ભવિ સાંભળે , હે વું ભવનિતાર હે. , 7 વક 12. બારસની સઝાય [1414] દ્વાદશી કહે ભવિ. ભાવશું કીજે ધર્મની ગોઠ લાલ રે વિણ દામેં રસ લીજીયે જિમ સાકરની ભરી પાઠ લાલ રે, ભા ભવિયણ સાંભળે
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ - સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ બારસે બાર ઉપાંગના નિસુણે જે કહા બેલ લાલ રે ભાવે સ્વાદ લે અમૃત તેહના ટાળી જડતા નિટલ , બારે વ્રત ભવિ ઉચ્ચરી મેલીયે સુકૃત માળ કર્મ મલિન દૂર કરી શ્રાવક કુલ અજવાળ બારે ભેદે તપ જે અછે - આદરે ઇડી ક્રોધ છે બારે ભાવના ભાવિયે વારીયે મમતા વિરોધ છે કુરસ વચન કહેતાં થકાં દિવસ તણું તપ જાય અધિક ખીજડતા માસનું તપ તપ્યું નિષ્ફલ થાય છે શાપ દિયતા વર્ષનું તપ જાયે સુણે ધીર , હણતાં શ્રમણપણું હણે એણપરે બેલે વીર , શ્રી જિનવીરે હે વર્ણવી ભિક ખુપ્રતિમા બાર તે તમેં ભવિયણ પડિવજજી પાળીયે શુદ્ધ આચાર છે કે 7 ઈસુવિધ જે નર દ્વાદશી આદરે શુભ પરિણામ છે તે નર વંછિત પામશે શાશ્વતાં સુખ અભિરામ ઇ 8 દ્વાદશી જેહ આરાધશે ધરશે જિનશું રાગ લાલ રે લબ્ધિ વિજય કહે તે નર પામશે ભવને તાગ છ છ 8 2 13 તેરસની સઝાય [1415] તેરસ તા આગળ ભાખે મન આહાદ હે શ્રી જિનવાણી સાંભળી, તે રસ ચાખો સ્વાદ હે, રસિયારે ! સુરિજન ભાવે હે સાંભળે શ્રી જિનબિંબ ભરાવિયે કીજે જિન પ્રાસાદ હે જ્ઞાન ભક્તિ સવિ સાચવી તે રસ ચાખો સ્વાદ હે... . કાઠિયા તેરે પરહરી કીજે નવપદ યાદ છે સમક્તિ વાસ સદા કહી તે રસ ચાખો સ્વાદ છે. એ શ્રી જિન અનુમતિ ચાલિયે તમેં મિથ્યાવાદ હે. અનુભવ રૂપી શેલડી તે રસ ચાખે સ્વાદ હે .... તેરમે ગુણ ઠાણે સંચરી શુકલ ધ્યાન પ્રસાદ હે કેવલ કમલા પામીને તે રસ ચાખો સ્વાદ હે. તેરસના ગુણ જાણીને જે નર તજશે પ્રમાદ છે તે નરના ગુણ બોલશે સુર નર અમૃત વાદ હે.. શુભભાવેં સુકૃતપણે તેરસ ગુણ આરાધિ હે લબ્ધિ વિજય કહે નેહશું લહિયે સુખ સમાધિ હે.. 7
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75, નરતિથિની સઝા 8 14. ચૌદશની સઝાય[૧૪૧૬] . હવે ચઉદશતિથિ ઈમ વદે રે હાં એ તે સાંભળે ચતુર સુજાણ, ભવિયાં ભાવશું શ્રત સિદ્ધાંતના બેલ જે રે હાં એ તે તે કરે વચન પ્રમાણ.. 1 વડના કુસુમ તણી પરે રે હાં એ તો દેહિલ મનુ અવતાર છે આર્ય દેશ પણ દેહિ રે હાં એ તે દેહિલું શ્રાવક કુલ સાર.... 2 શ્રદ્ધા તે પણ દેહિલી રે હાં એ તો દેહિલે જ્ઞાન સંયોગ છે દેહિલી જિનની સેવના રે હાં એ તે દેહિલ મનને યોગ.. એ સવિ દુલભ પામવા રે હાં જિમ રાયણુતા દૃષ્ટાંત તે તુમ પુણ્ય પ્રભાવથી રે હાં એ તે પાપે મનુષ્ય ભવસંત.... પામી ચૌદશ તપ તણે રે હાં એ તો ખપ કરે મનને પ્રદ ચૌદ નિયમ સંભારજો રે હાં એ તે સંક્ષેપ તિમ ચૌદ. ચૌદ પૂરવના ભાવથી રે હાં એ તો ચૌદમે ચઢે ગુણઠાણું અંતગડ કેવલી હેવે રે હાં એ તે અક્ષર પંચ પ્રમાણ. 6. ચૌદ ભુવન એ લેકનાં રે હાં એ તો દેખી જાણે ભાવ છે ચૌદ રજવાત્મક ભેદીને રે હાં એ તે શિવસુખ તે નિત્યપાવ. , ૭ચૌદ લાખ મનુ નિના રે હાં એ તે છૂટીયે દુઃખથી જીવ ભવિયાં ભાવશું ઈમ જાણું ચૌદશ આદરે રે હાં એ તો દિલ કરી ભાવ અતીવ. , 8 ચઉદશના ગુણ સાંભળી રે હાં ધરિયે સુવિહિત બુધ , લબ્ધિ વિજય રંગું કરી રે હાં એ તો લહિયે ઋદ્ધિ સમૃદ્ધિ , 9 ક 15, પૂનમની સઝાય [1417] : પૂનમ કહે ભવ્ય જીવને રે સાંભળો સદ્દગુરૂ વાણી રે અથિર તન ધન આઉખું રે જલ બુદ્દબુદ પરેં જાણું રે, - ભાર્થે હે ભવિયણ સાંભળે અસાર સંસારને પેખીને રે ધર્મ શું ધરે પ્રતિબંધ રે બાંધવ સાયણ એ જાણજો રે સ્વાર્થભૂત સંબંધ રે.. , 2. સાલ કુટુંબને પિષવા રે જે નર કરે છે પાપ રે તેહ તણું ફળ દેહિલા રે સહેશે તે એકલે આપ રે... , જિમ મૃગ તૃણાને કારણે રે ભમતો રણમાં થાય રે ભમે છે એ છવડો રે ભાભવ દુઃખી થાય રે, 4. એ ધન ધરણું એ ધામને રે કોઈ ન લેઈ ગયે સાથ રે
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 જિહાં જઈને જીવ ઉપ ર ઈમ જાણીને ધર્મ કીજીયે રે દિન દિન દોલત અભિનવી રે પૂરણ છવિતવ્ય પામીને રે સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તિહાં સહી હૈયે તેહને હાથ રે. 5 ટાળી તે વિષય વિકાર રે પામી હર્ષ અપાર રે.. , આદરો પૂરણ ધમ રે પૂરણ જન્મ-જરા થકી રે પૂરણ છૂટી દુઃખ રે પૂરણ લીલા પામીયું રે પૂરણ સુર-નર સુખ રે , પૂરણ પન્નર સિદ્ધના રે જાણયે પૂરણ ભેદ રે પૂરણ પનર યોગના રે તે પણ ભાવ નિર્વેદ રે.. , પન્નર જાતિના ભાખીયાં રે પરમાધામી જોર રે તે પણ દુઃખ થકી છૂટીયે રે ટાળી તે કર્મ અધેર રે.... , 10 પનાર કર્મ ભૂમી ઓળખી રે છડે કપાય તે સેલ રે ભવિયણ દિન દિન પામીયું રે સંપદા પુણ્ય રંગ રોલ રે.... , 11 જિમ શશી સોળકલા સહી રે ભાખે જિનવર વાચ રે તિમ એ ધમકલા શશી રે પામી જગતમાં સાય રે... 12 પૂરણ માસી એ જાણીને રે જે સહી કરશે એ પુણ્ય રે લબ્ધિ વિજય કહે તે પામશે રે દિન દિન નિજ સુખ તન્ન રે. આઠમ ચઉદસ પૂર્ણિમાં રે અંગ ઉપાંગે અવેકાર રે જિનવરે કહ્યો મહાનિશીથમાં રે બીજ પ્રમુખને વિચાર રે , તે સવિ જાણે વ્યવહારથી રે ધમ ઉદ્યમ ઉપદેશ રે નિશ્ચય માર્ગો (ગ)અપ્રમાદી જે હેવે રે તે પાળે પનર તિથિ વિશેષ 2 , 15 એમ જાણીને ભવિ ભાવિયું રે દ્રવ્યને ભાવથી ધમ રે સઘળી તિથિ આરાધતાં રે લબ્ધિ કહે સદા સુખ શમે રે ,, 16 શ પરતિથિની સમુચ્ચય સઝા [118] ; આતમ અનુભવ ચિત્ત ધરો કરે ધર્મને રંગ ભંગ નવિ આણે સમને હેયે સમક્તિ સંગ...આતમ અનુભવ૦ 1 એહ અનાદિ નિગોદમાં મહામોહ અંધાર કૃપક્ષે જ્ઞાનની શૂન્યતા અમાવાસી આકાર... શુકલપક્ષે ચરમાવર્તની સ્થિતિમાગ અનુસાર આર્યતા શુદ્ધ શ્રદ્ધાતણી લહી તૃભવે એકસાર.... બીજ લહે દુવિધ ધર્મનું લહી તત્વ પરતીત
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ પનરતિથિની સઝાયો સુગુરૂ સુદેવ શુદ્ધધર્મનું એવી ત્રીજની રીત... ઉપશમ ચાર કષાયને ચઉવિધ ધર્મ આરાધે પંચવિધ જ્ઞાનની સેવા કરે અનુભવ વ્રત સાધે... છવષકાય સાથે સદા યતના પર થાવે દંડ અનર્થ ધારે નહીં ધરે તો પસ્તાવે. ઈહ પરલોક આદિ છે ભય સાતમેં વારે સાત શિક્ષા વ્રત આદરે આઠ કર્મ ૫ખાલે.. દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રના ધરે આઠ આચાર નવ પદારથ લહે તવથી નિયાણા નવ વાર..... આદરે દશવિધ મુનિત દઢ ધર્મ હિત આણું અંગ અગીયારની વાચના લિયે ગુરૂમુખ જાણુ. દ્વાદશ મુનિ પડિમા વહી ક્રિયા ઠાણ તેરવારે ચઉદસ ભેદ જે જીવના અહિંસા ત્રિક ધારે.... ચૌદ ગુણ ઠાણ ફરસી હે પરિપૂર્ણ પ્રકાશે પર ભેદ થઈ આતમાં સદા સિદ્ધિ સંકાશ... ઈણિપેરે પનર તિથિનું ચરી, લહે નિર્મલ રૂપ જ્ઞાન વિમલ ગુણ ગુરૂપદે નમે સુરનર ભૂપ... [1419] સકલ વિદ્યા વરદાયિની શ્રી સરસતી માય અહનિશ તેના પ્રેમનું પ્રણમું (જિન) ગુરૂ પાય. તાસ પસાઈ ગાઈનું પનરઈ તિથિ વારૂ મચ્છર કહેતા નથી માહરી મતિ સારૂ.. પડવા કૂપ સંસારમાં નવિ ઈછઈ પ્રાણી તે સેવ શ્રી સાધુનઈ નિરમલ મતિ આણુંબેધિબીજ તુને આપસઈ વળી કહઈ ધર્મ દુરગતિ પડતે રાખસઈ શીખવાસી મર્મ.. ત્રિહું જગ માંહિ કે નથી એવો ઉપગારી ગરથ વિના જે શીખવે સંયમ મતિ સારી ચિહું ગતિમાંહિ આતમા (જીવ) ભમે અસંતી વાર વિવિધ પણઈ દુખ ભોગવ્યા - નવિ પામે ભવ પાર
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ પાંચે ઈદ્રી અરિ આપણું પહેલા વશ કી જઈ ચાર કષાય નિવારી (ન સેવીય) પરદોષ ન દીજે.. છકાય ભલી પરિ પાલીઈ (રાખજો) નિજ આતમ તાલે કુટુંબ આપણે એહ છઈ ઈમ જિનવર બોલે... સાત વ્યસન નવિ સેવીયે . તે તે કુવ્યસન જાણું શુરૂ કરી શીખડી રહી જ્ઞાન જ આણું આઠ મદ ઈદ્રીય તણું છ જિન સાઈ મનવાંછિત સુખ (ફળ) પામીઈ પર પ્રાણી દયા રાખઈ.... નવવિધ વાડ વિશુદ્ધસું જે બ્રહ્મવ્રત પાળે તે ધીરા સંસારમાં ભાવફેરા ટાળે. દસવિધ ધર્મ યતીત સે મન શહે આરાધ અરિહંતને ભાઈ ! ખાઓ નિર્મલ બુ. 12 એકાદશ પડિમા વહે શ્રાવકની સાર સંતેષે સુખ ઉપજઈ માને નિરધાર... દ્વાદશાંગી સિદ્ધાંતમે ઈમ જિનવર બેલઈ સમિતિ ગુપતિ સેવે છે, નહીં કે તસ તે ઈ. તેરસ લીના જે રમેં ધન્ય તે નરનારી વારંવાર વંદુ વળી હું તસુ બલિહારી ચૌદ રાજમેં જીવડો ભો અનંતી વાર કુગર કુદેવે ભોળવ્યો નહિં પામ્યો ભવપાર.. પૂનમે મિલીયા સદ્ગુરૂ તણાં સહી સે ચરણ ભવને પાર ઉતારસી તે તારણ તરણ. સદ્દગુરૂ બિરૂદ વહઈ બહુ પરતારણ કાજ દુરગતિ પડતા રાખી પરદેશી રાજ... એહ આદિ બહુ ઉદ્ધ કે'તાં હું ભાડું પંડિત હેઈ તે પ્રીછm ડામાં ઝાઝું. પનરે તિથિમે પ્રાણીયા નિત્ય સુકૃત્ય કી જઈ દાન શીયલ તપ ભાવના કરી લાહે લી જઈ.... ધ્યાન ધરી જઈ ધમનું પહેચે મનની આસ હર્ષધરી સુણજે સહુ કહે સેવક ગંગદાસ
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ પન્નવણા સૂત્ર પદનામ ગર્ભિત સજઝાય જ પનવણ સૂત્ર પદનામ ગતિ સજઝાય [1420] . સિરિવાર જિuસર ચરણકમલ વિદેઈ પૂછઈ સિરિ ગૌતમ શાસન ભગતિધરેઈ પન્નવણા ભગવાઈ પદ છત્રીસ વિચાર તવ ભગવાન ભાઈ પન્નવણું પદ સાર ગુટક: પન્નવણું પદ પહિલઈ કહીઈ જીવ-અજીવ વિચાર, દુ-તિઅપદઈ થાનક સવિ ભાખ્યાં છવ તણું વિસ્તાર, અલ્પ બહ7 અઠ્ઠાણું બેલે વલિ દિસિ પમુહે બોલ્યાં, તિતિ પદે ચઉથે દિઈ ઠાણું જ્ઞાન નજરિ કરિ ખોલ્યાં.. પંચમપદિ ભાખ્યા જીવ-અજીવ પર્યાય ઉત્પત્તિ વિચારી ઠંડક ચકવીસાયા પદછઠ્ઠિ સામિ સાસ–ઉસાસ કહાય દસ સના અમિ નવમેં જેણિ લહાય ત્રુટક ચરમપદઈ દસમેં પુઢવાદિક પઢમાં પઢમ વિચાર કહ્યા એકાદશ પદે ભાષાના સત્યાદિક વિસ્તાર ઔદારિકાદિક શરીર બારમેં પરિણામેં પરિણામ તેરમ-ચઉદયપદે વિભાખ્યા કષાય ચાર પરિણામ. 2 પન્નરમાઈ રુપદઈ ઈદ્રિય પાંચ વિભેદ સોલસમેં બોલ્યા ગપરના ભેદ લેશ્યા ષટ કહીઈ સત્તરમેં છ ઉદ્દેશઈ કાયસ્થિતિ બોલી અઢારમઈ પદ લેશે ત્રાટકઃ ઓગણીસમેં સમક્તિ વિચારણું વિંશતિપદે અંતકિરિયા દેહમાન ઈગવીસમેં સુપદે બાવીસમઈ પણ કિરિયા કાયિયાદિક પણ વલિ બેલી આરંભાદિક કિરિયા દંડક વસઈ એક બહુવયણિઈ વિવરીઆ... 3 ત્રેવીસમાં પદમાં કમ્મપડિ વિસ્તાર તેહના વલિ ભાખ્યા દુવિધા બંધ વિચાર વીસમઈ બોલ્યા સંખ્યાઈ બંધ સામી પદ પણવીસમઈ વલિ ભાખ્યા વેદન સામિ ગુટક : કઈ વેદત કતિપુણ બાધઈ પદ છવીસમેં ભાગે કમગ્રંથાદિક મહાગ્રંથે એહની દીધી સાખ્યો કતિ વેદતો કતિ વલિ વેદઈ પદઈ કહ્યો-સગવીસમેં આહારત વિચાર બહુભાંતિ પદે કહ્યો અઠવીસમેં... પદ એ ગુણત્રીસમેં કહો વિવિધ ઉપયોગ પાસણયા નવનિધ ત્રીસમેં પદે ઉપયોગ સંજ્ઞા એકત્રીસમેં સંયમાદિક સુવિચાર બત્રીસમેં ભાગે સંસારી વ્યવહાર
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ગુટકઃ તેત્રીસમેં પદે અવધિજ્ઞાન બહુભાંતિ છવનિ ભાખ્યું ચેત્રીસમેં પદે ભોગ વિચાર પવિઆરણા કહિ આપ્યું પણુતીસમેં પદે કહી વેદના સમુદ્રઘાતના ભેદ છત્રીસમેં પદે કહ્યા જિર્ણિદે ધમી જનમનવેદ.. ધર્મ જનમાને પન્નવણ પદ ના ભગવઈ ગ્રંથિ વિલિ ઠામ ઠામે છે કામ તેમાટિમનધરિ એ કીધે સજઝાય, ભવિજન તુમ ધરો શાસન રાગ ઉપાય ત્રુટક: શાસનરાગ ઉપાય ધરતાં હુઈ ઋદ્ધિ ભરપૂર કરમ ખપાવી ભવિકા પામિંગ કેવલ કમલા નર વાચક શાંતિસાગર ગુરૂપદકજ મધુકર સહજ સંભાવ અમૃતરસાલી વાણી ભાખિં બુદ્ધિસાગર શુભ ભાવ [1421] વીર જિસર શાસન સાંમી પ્રશ્ન કરે ગાયમ સિરનામી પઢમઉપાંગ ઉવાઈ ભણશૈ બીજે રાયપણુ ગુણ... ત્રીજે જીવાભિગમ ઉદાર જીવાદિક બહુ ભેદ અપાર ચેાથે પન્નવણું ઉવંગ કુણ કણ ભેદ કહ્યા મનરંગ. તેના પદ છત્રીસ અને પમ ચરમ તીર્થકર ભાસે અનુક્રમિ ભવ્ય જીવ સુણવા મન આણે ગીતારથ ગુરૂ એમ વખાણે. ઢાળઃ પહિલે પદ ભણીૌ પન્નવણા અધિકાર તિહાં રવી અફવી જીવ-અછવ પ્રકાર બીજે ઠાણાપદ ઉપજવાના ઠામ ઈમ ભાખે જિનવર પૂછે ગાયમ સાંભ.. તીજે પદ ભણી અ૯પબહુર્વ વિચાર તેહના બહુ ભેદે સત્તાવીસ દુવાર દિવ નામ કિઈ પદ ચેથી સુણ ઈશુ નામ નેરઈયાદિકના આઉકરમ અભિરામ... પદપંચમ જાણ નામ વિસેસ વિવેક તે દુવિહા પજજય જીવ-અજીવ અનેક વર્કતી છ-(ચ)છઉ ગતિ-આગતિ પદ એહ ચોવીસે દંડક જીવ કરે બહુ દેહ વલિ ગોયમ નિસ સત્તમ પદ ઉસાસ તે કેવઈ કાલઈ પ્રણમઈ કિમ નીસાસ
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ પનવણું સૂત્ર પદનામ ગર્ભિત સજઝાય અઠ્ઠમ સંજ્ઞા 56. જિણવર બોલે એમ દસ ભેદ છે તિહાં આહારદિક તેમ.... નવમો જાણીપદ નિવહા ણી જાણિ સીતાને ઉસિણું સીતે સિણ વખાણિ દસમૌ પદ ભણીયઈ નામે ચરમ અપાર ચરિમા અચરિમા ભેદ અને વિચાર... ભાસા અગ્યારમું પદપભણે જિણવાણિ સાચા અસરચા ભેદયારિ મન આણિ ચઉથે ઉવંગ પદ બારમૌ સરીર ઔદારિક્રિય પાંચ ભેદ સુણ ધીર...૯ હિત દસ દસ ભેદે તેરમે પદ પરિણામ બહુ ભેદ અ8 તિહાં જીવ-અછવના નામ ૫દ ચૌદમે ઈણ પરિ નામે તેહકસાય કહાઈ ચઉવિહ ભેદે બહુવિધ થાય. 10 પનરસૌઈ દિય ઈદિયના બહુ ભેય ઈદિયસંઠાણા જિણવર ભાસે તેય સોલસો પદ હિવ નામપગ સુજાણ તે પનરહ ભેદે મન-વચ-કાયપ્રમાણ... 11 લેશ્યા સત્તરમું પદ કિન્હ નીલ કાપતા તેઉ પહમહ સુશ્કેિલ છવિહ લેશ્યા હેત અઢારસમીપદ કાયઠિઈ સુવિલેસ નારક દેવા વિણ નિય નિયાકાય પ્રવેસ... ઢાલ ઓગણીસમું સમ્મત્ત -રઈયાદિક સમ્મમિચ્છ ટિકી કા એ અંતકિરિયં નામ એ પદ વસમું ભવિયણ જીવે સહ્યા એ. 13 અવગાહનઈગવીસ માન શરીરનૌ પુઠવાઈ આદિક સહી એ કિરિયાનામઈ જાણુ બાવીસમું પદ કિરિયા પચવીસે કહ્યા છે. 14 કર્મઆઠના બંધ કિમ હુઈ જીવને કમ્પનામ તેવીસમે એ કર્મબંધહિનામ વીસમું પદ કર્મબંધ રે ગમઈ એ. કર્મા વદતિ મ એહ પણવીસમું પદ કર્મ પ્રકૃતિ વેદઈ કિમઈ એ વેદ બંધ છણ નામ છાવીસમું સુણ શ્રી જિનવર બોલો ઈમ એ. 16 વેદવેદ પદધીર સત્તાવીસમું વીર જિસર ઉપદિસે એ જાણુ-અજાણ આહાર છવ ગ્રહ કિમ અઠ્ઠાવીસમું પદ વસઈએ.... સ. 6
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ પદ ઉપર વિચાર એગુણતીસમું બારહ ભેદે અનુક્રમે એ પાસણતા ઈણ નામ પદ ઈમ તીસમું અપસંસારી મન રમે એ.. 18 સનિ અસનિ દે ભય પદ ઈતીસમેં નેઈયાદિક જાણીયે એ પદ બત્તીસમું એ સંજય અસંજય ભય અભય વખાણીયે એ. અવધિજ્ઞાનકરજીવ દેખે કેતલે અવહિનાણું તત્તીસમો એ પરિવારણિયા નામ ચઉત્તી સમું પદ સાંભળતાં પાતિક ગમી એ... યણપદ ઈણ નામ પણતીસમું સુણે મનવચનઈ કાયા કરી એ સમુદ્રઘાતપદ એમ છત્તીસમું ખરો શ્રી જિનવર વાણી ધરી એ. ૫નવણ ઉવંગ એ પદ છત્તીસ મહાવીર જિનવર કહે એ સાંભળતાં મનરંગ દુખ દેહગ ટી અનુક્રમિ શિવસુખ તે લહે એ. દૂહા સેલર્સને બાણ પેષ ધવલ પખ એહ પૂનિમ દિન છત્તીસપદ તવન રમ્ય ગુણગે છે શ્રી સારે ગુણ નિલે શ્રી મહાવીર જિનરાય દીઠાં અતિ સવિટી મનવાંછિત સુખ થાય છે કળશ ઈમ વીર જિનવર પ્રણમે સુરનર શ્રી સાચો મંડ દિનખતે ભવિયણ કરે સેવા દરિય દેહગ ખંડ શ્રી રાજાર મત વાચક સંજસ પરિમલ મહ મહૈ ગુરાહમધર્મ સુસીસ ઈણપરિ વિનયમે ગણિવર કહે છે 25 / શુ પરભાવ નિવારવા હિતોપદેશક સઝા [142] જી લાગી રહ્યો પર ભાવ મેં સહજ સ્વભાવ લીખે નહિ અપને પરીયે મોહકે દાઉમે. છઉ૦ 1 વો મોક્ષ કરે નહિ કિરિયા ડોલત મમતા વાઉમેં ચહે અંધ જ જલનિધિ તર બેઠો કાણી નાવમેં , અરતિ પિશાચી પરવશ રહેતે ખિણ હુ ન સમયે આઉમેં આપ ચાય સત નહિં મુરખ ઘેર વિષયકે ઘાલમેં , પૂરવ પુણ્ય ધન સબહી પ્રસત હૈ રહેત ન મૂલ વટાઉમેં તમે તુજ કેસે બની આવે નવ્યવહાર દાઉમે... >> જસ કહે અબ મેરે મન લીને શ્રી જિનવરકે પાંઉમે યાહિ કલ્યાણ સિદ્ધિ કારણ જવું વધારસ વાઉ... ,
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ પરમાતમ સ્વરૂ૫ છત્રીસી પચીસી 7 [૧૪ર૩] જાગો રે સાધુ નિંદણું સાવચેત ન હૈઈ? કાલ ઘણે સોઈ રહ્યા મહ નિદ્રા તજી જોઈ.જાગે રાગાદિક દુઃખ દોષચું મોહ મદિરામેં ઘે વર્ણાદિક પંચવીસમું ગંઠીજાલમિં ઝેર્યો... ચ્ચાર સિદે (?) અસી આગળા પદુગલ પર મેલે ધુમ્રગટમાંહિ ધુપલે ચેતન સુર ભેલો.... ધર્માદિક પંચ દ્રવ્યમ જડ નિંદ બઢાઈ ચેતન જાપત સે લખ્યો જ્ઞાન શક્તિ જગાઈ.... પુદ્ગલ ખેલમેં દેખલે ન્યારે નિરવાણું સુદ્ધ ઉપયોગે સાધ લે પરમાતમ જાણું.... પુદ્ગલ ઘરમાં કાં સૂઈ રાગાદિક ગુણમાંહિ પરવશ બંધન પાવહી નિરમલ જાનેં નાહી.. એ પદુગલ ચેતન દેય કું ત્યારે સહી દેખે મુનિ ચંદ્રનાથ કહે જગ સિદ્ધિ (શિવ) મારગ લેખે પરમાતમ સ્વરૂ૫ છત્રીસી પચીસી [૧૪ર૪] પરમદેવ પરમાતમા પરમ જ્યોતિ જગદીસ પરમભાવ ઉર આન મેં પ્રણમત હું નિસદીસ. એક જવું ચેતન દ્રવ્ય હૈ તમેં તીન પ્રકાર બહિરાતમ અંતર કહ્યો પરમાતમ પદ સાર બહિરાતમ તાકુ કહે લખે ન બ્રહ્મ સ્વરૂપ મગન રહે પર દ્રવ્ય હૈ. મિથ્યાવંત અનુપ... અંતર આતમાં જીવ સે સમ્યગ્દષ્ટ હોય ચેરી અરૂ ફુનિ બારમૈ ગુણથાનક તેં સોય.... પરમાતમ ૫દ બ્રહ્મ પ્રગટયો શુદ્ધ સ્વભાવ કાલોક પ્રમાણુ સબ ઝવકે તિનમેં આય. બાહિર આતમ ભાવ તજ અંતર આતમા હેય પરમાતમ પદ ભજતુ હે પરમાતમ વહે સોય.... પરમાતમ સોઈ આતમાં અવર ન દૂજે કોઈ પરમાતમ ધ્યાવતે એહ પરમાતમ હોય
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 - સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ પરમાતમ એહ બ્રહ્મ છે. પરસ ભિન્ન નિહારીયે જે પરમાતમ સિદ્ધ મહ મયગલ કગ લગિ રહ્યો મોહ મયગલ રાગાદિકે તે છિન એહ પરમાતમા આતમ સે પરમાતમા બીચકી દુવિધા મિટ ગઈ મેં હી સિદ્ધ પરમાતમાં મેં હી જ્ઞાતા કે મેં હી અનંત સુખકા ધણી અવિનાશી આનંદમય સુદ્ધ હમારે રૂપ હૈ. ગુણ અનંત કરી સંયુત જેસે શિવ પેત હિવ વસે નિશ્ચય દષ્ટિ નિહાળતાં કરમનકે સંગ તે એક આતમા દ્રવ્ય કર્મ સંઘાર્તે અનાદિક પાઈયેલા વિવેકકી કરમનકી જડ રાગ છે પરમ હેત પરમાતમાં કહેકું ભટક્ત શિરે રાગ-દ્વેષકું ત્યાગી દે પરમાતમ પદ ઘણી રાગ-દ્વષાકી પ્રીતિ સૌ રાગ–દેપકી પ્રીતિ તુમ પરમાતમ પદ ઢાંક કે. જપ-તપ-સંજમ સબ ભલે રાગ-દ્વેષ જે જાગતે રાગ-દેપ કે નાસતે પરમ જ્યોતિ જગદીસ જોઈ અલખ સોઈ ઈસ.. સેહી આતમ માંહિ તમેં સૂઝત નહિ જ છિન કીજે નાસ આપ હી હે પ્રકાસ.. પરમાતમ સોઈ સિદ્ધ પ્રગટ ભઈ નિજ દ્ધ... મેં હી આતમરામ ચેતન મેરે નામ. સુખમેં મોહી સહાય સેડાં ત્રિભુવનરાય શોભિત સિદ્ધ સમાન ચિદાનંદ ભગવાન..તેસો યા તનમાંહિ ? ફેર પંચ કચ્છ નહિ... ભયે તીન પ્રકાર કરમ નટા(ચા)વણ હાર... જેર ન કછુ બસાય રાગ-દ્વેષ છત જાય. રાગ જરે જર જાય ભાઈ સુગમ ઉપાય. સિદ્ધ હેનકે કાજ ભાઈ સુગમ ઈલાજ... રંક ભયે બિલલાય જનમ અઢારથ જાય ભૂલે કરો જન પંચ તુમહી કિયે તિરયંચ.... રાગ-દ્વેષ યૌ નહિ એ સબ ભયે ઝાંહિ... પરમાતમ પરકાસ
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ પરમાતમ સ્વરૂપ છત્રીસી પચીસી રાગ-દ્વેષ કે ભારતે પરમાતમ પદ નાસ... જે પરમાતમ પદ ચહે તે તું રાગ નિવાર દેખી સંજોગ સામી છે અપને હિયે વિચાર.. લાખ બાત કી બાત ઈડ તોકું દઈ બતાય જે પરમાતમ પદ ચહે રાગ-દ્વેષ તજ ભાઈ... રાગ-દ્વેષ ત્યાગે બિનુ પરમાતમ પદ નહિ કાટિ કોટિ જપ તપ કરે સબ અકારથ જાય.• દોષ આતમાં ઈલ રાગ-દ્વેષ કે સંગ જેસે પાસ મજીઠમેં વસ્ત્ર ઔર હિ રંગ... તેસે આતમ દ્રવ્ય રાગ-દ્વેષ કે પાસ કમ રંગ લાગત રહે કેસે લહે પ્રકાસ... ઈણ કરમન જીતવો કઠીન બાત હૈ વીર જર ખેદે બિનુ નહિ મિટે દુષ્ટજાત બે પીર.. લલે ય તકે કિયા એ મીટવે કે નહિ ધ્યાનઅગનિ પર કાશ કે હેમ દેહિ તે માંહિ જવું દારૂ કાષ્ઠકે ગંજકું , નર નહિ શકે ઉઠાય તનક આગ સંગ તે છિન એકમેં ઉડ જાય.. દેહ સહિત પરમાતમાં એ અચરજકી બાત રાગ-દ્વેષ કે ત્યાગ તે કરમશક્તિ જરી જાત પરમાતમક ભેદ દ્વય નિકલ સગલ પરવાન સુખ અનંતમેં એક સે કહે કે હય થાય... ભાઈ! એહ પરમાતમાં સેડ તમેં યાહિ અપણું ભક્તિ સંભારકે લિખા બગ દેતાંહિ... રાગ-દ્વેષ કું ત્યાગ કે ચું પાવે સુખ શાશ્વતું (થા)ભાઈ ઈમ કલ્યાન.... પરમાતમ છત્રીસીકે પઢિયે પ્રીતિ સંભાર ચિદાનંદ તુમ પ્રતિ લખી આતમ કે ઉદ્ધાર... T1425] આત્મ સ્વરૂપ પરમાનંદ સંપન નિર્વિકારે નિરામય ધ્યાનહીના ન પશ્યતિ નિજ દેહે વ્યવસ્થિત... અનંત સુખ સંપન્ન - ક્ષાનામૃત પયોધર 1
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ અનંત વીય સંપન્ન દર્શન પરમાત્મનઃ... 2 નિર્વિકારે નિરાભાઈ સર્વસંગ વિવજિત પરમાનંદ સંપન્ન શુદ્ધ ચેતન લક્ષણે. ઉત્તમ ધાત્મચિંતા ચ મેહ ચિંતા ચ મધ્યમાં અધમ કામ ચિંતી ચા પરચિંતાડધમાધમા... નિર્વિકલ્પ સમુત્પન્ન જ્ઞાનમેવ સુધારર્સ વિવેક મંજલિં કુવા તં પિબતિ તપસ્વિનઃ. સદાનંદમયં જીવંત છે જાનાતિ સ પંડિતઃ સ સેવત નિજાત્માન પરમાનંદ કારણ... નલિનાં ચ યથા તોય ભિન્ન તિષ્ઠતિ સર્વદા અયમાત્મા સ્વભાવના દેહે તિoઠતિ નિર્મલ.... 7 વ્યકર્મ વિનિમુક્ત ભાવકર્મ વિવર્જિત ને કર્મ રહિત વિઢિ નિશ્ચયેન ચિદાત્મનઃ... આનંદ બ્રહ્મણે રૂપ નિજદેહે વ્યવસ્થિત જ્ઞાનહીના ન પશ્યતિ જાત્યંધા ઈવ ભાસ્કર'... 8 તધ્યાન કિમતે ભકત્સા મને યેન નિલીયતે તતક્ષણં દશ્યતે શુદ્ધ ચિચમત્કાર લક્ષણું. 10 યે ધર્મશીલા મુનઃ પ્રધાના તે દુઃખહીના નિયમાવતિ સંપ્રાપ્ય શીઘ્ર પરમાર્થતત્વ વ્રજતિ એક્ષપદક મેવ. 11 આનંદરૂપ પરમાત્મતત્વ સમસ્ત સંકલ્પ-વિકલ્પ મુક્ત સ્વભાવલીનું નિવસંશ્ચ નિત્યં જાનાતિ યોગી સ્વયમેવ તત્વ 12 લેકમાત્ર પ્રમાણે હિ નિશ્ચયેન હિ સંશય: વ્યવહારે દેહમાત્રો હિ કથિતઃ પરમેશ્વર. 13 યતક્ષણું દશ્યતે શુદ્ધસ્તક્ષણે ગતવિભ્રમઃ સ્વસ્થચિત્ત સ્થિરીભતે નિર્વિકલ્પ સમાધયે. સ એવ પરમં જ્યોતિઃ સ એવ પરમ તપઃ સ એવ પરમં ધ્યાન સ એવા પરમોત્તમઃ 15 પરમાનંદ સંપનો રાગદ્વેષ વિવજિતઃ સેહ વે દેહમધ્યે નુ વિ ાનાતિ સ પંડિત...૧૬ પાષાણુ યથા હેમ દુષ્પમળે યથા વૃત તિલમળે યથા તેલ દેહમયે તથા શિ(છ)વ.૧૭
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ પરસ્ત્રી વર્જવા હિતોપદેશક સંજઝાય 87 કાઠમણે યથા વઃિ શક્તિરૂપેણ તિષ્ઠતિ અયમાત્મા શરીરેષ એ જાનાતિ સ પંડિત 18 અવતાનિ પરિત્યજ્ય વ્રતેષ પરિતિકઠતઃ ત્યજેત તાન્યપિ સંપ્રાય પરચું પદમાત્મનઃ 18 પરી વજેવા હિતોપદેશક સક્ઝાય [૧૪ર૬] 23 મતિ તાક હે નાર બિરાંની હાંરે એ તો નરક નિશાની પરનારી છે. કાળી નાગણ કે વિષવેલી સમાણુ તે જ પરાક્રમ પીણુ કાજે એ ઘર મંડી ધાણું કે ગુણવન બાળણ છાણી રાવણરાય ત્રિખંડકે નાયક સીતાહરી ઘર આણી રામ ચટ દળબાદળ લેકર માર્યો હે સારંગ પાણી કે કથા આગમ માંહે આણું 2 પક્વોત્તર નિજ લાજ રમાઈ કીચક નીચ લહાણું મણિરથ મૂઓ મયણુ રેહાવશ અપયસ લો અનાણું કે જગમાં પ્રગટ કહાણ 3 ગૌ બ્રાહ્મણ બાળ હત્યા ઋષિ નારી હત્યા વળી જાણ તિથી પાપ અધિક પણ લાગે ત્યાં હું કેવલનાણું કે અનંત દુઃખારી ખાણું 4 રતન તન કરી શીલ આરાધે છડેને કુમતિ પુરાણું મુગતિ મહેલની સહેલ અચળ સુખ | મુગતિ રમણની શિરાણી કે વીર જિર્ણોદની વાણી... મતિ 5 સાલ છાસી એ મહામંદિર મેં શીલકથા સુવખાણું શીલ વિના સહુ જનમ અકારથ કયાં રાજા કયાં રાણું કે શીયલ જગ ઉત્તમ પ્રાણી [1427] રખે કઈ રમણું રાગમાં પ્રાણ મુંઝા? અથિર એ બાળા ઉપર થિર સ્થાને થાઓ? રખે 1 એ તો અનાથ આશ્રમ(ય) છે કલેશન છે કે, વૈદધિ પૂરવધારવા યા પૂનમચંદે , 2 કુલટા નારીને કારણે કંઈ કુલવંતા, આચરણ હીણ આચરે વહાલાશું વઢતા , 3 દુઃખની દરી એ સુંદરી દુતિની દાતા આગમથી 9 ઓળખી ગુણ એના જ્ઞાતા... , 4 ખાંડ મીઠી કરી લેખને મળતાં મૂઢ પ્રાણું, ઉદય વદે કઈ છે જિનમતિયે જાણ... ,, 5
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ [૧૪ર૮] પ્રભુ સાથે જે પ્રીત વંછે તે નારી સંગ નિવારો રે કપટની પેટી કામણગારી નિ નરક દુવારો રે... એહની ગત(તિ) એહજ જાણે રખે કઈ સંદેહ (કઈ સંદેહ મ) આણે રે..પ્રભુ અબળા એહવું નામ ધરાવે - પણ સબળાને સમજાવે રે હરિહર બ્રહ્મા પુરંદર (દેવા = સરિખા) તે પણ દાસ કહાવે રે , 2 એક નરને આંખે સમજાવે બીજાશું બોલે કરારી રે ત્રીજાશું કામ કરે તક જોઈ ચિત્ત મોઝારી રે. . 3 વિષય વિલુબ્ધિ ન જુએ વિમાસી ઘટના ઘટતી વાતે રે પરદેશી મુંજની પરે જઈ મળજે એહ સંગાતે રે.. , 4 જાંધ (જંઘા) ચીરીને માંસ ખવડાવ્યું તે પણ ન થઈ તેહની રે મુખની મોઠી દીલની જૂઠી કામિની ન થાયે કેહની રે... , 5 પગલે પગલે મન લલચાવે (નામ પલટાયે) શ્વાસોશ્વાસે જૂઠી રે ગરજ પડે ત્યારે ઘેલી રે થાયે કાજ સરે જાય કુદી રે.... ) કથની (કરણી)એહની કહી ન જાયે કામિની તણી ગતિ ન્યારી રે , વાયું હતું જે નર ગાશે તેણે શિવગતિ વારી (સદ્ગતિ હારી) રે... , 7 લાખ વાતે લલચાવે લંપટ વિરૂઈ વિષની ક્યારી રે જે નર એહના પાસમાં ફસીયા (પડીયા) તે હાર્યા જમવારી રે.. , 8 કેડી જતન કરી કઈ રાખે કામિની (માનિની) મહેલ મોઝારી રે તે પણ તેહને સુતે વેચે ઘડીય ન રહે ધૂતારી રે... , 9 જે લાગી તો સર્વસ્વ લુંટે રૂઠી રાક્ષસી તેલ રે એમ જાણીને અળગા રહેજો ઉદયરતન એમ બોલે રે ) 10 [ 1429] સુણ ચતુર સુજાણુ! પરનારીશું પ્રીત કબૂ નવ કીજીએ હાંરે- જેણે પરનારીશું પ્રીત કરી તેને હૈડે રૂંધણ થાય ઘણી તેણે કુળ મર્યાદા કાંઈ ન ગણુ. સુણ ચતુર૦ 1 હાંરે- તારી લાજ જશે નાત જાતમાં તું તે હલકે પડીશ સહુ સાથમાં એ ધૂમાડો ન આવે હાથમાં એ સાંજ પડે રવિ આથમે તારો જીવ ભમરાની પેર ભમે તને ઘરને ધ કાંઈ ન ગમે ا ه ه
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ પરસ્ત્રી વજેવા હિતોપદેશક સજઝા છે તું જઈને મળશ દૂતીને તારૂ ધન લેશે સવિ ધૂતીને પછી રહીશ હઈડું કૂટીને.. છે તું તે બેઠે મુંછ મરડીને તારૂં કાળજું ખાશે કરડીને તારું માંસ લેશે ઉ(ત)રડીને તને પ્રેમના પ્યાલા પાઈને તારા વસ્ત્રો લેશે વાઈને તને કરશે ખોખું ખાઈને તું તે પરમંદિરમાં પેસીને તિહાં પારકી સેજે બેસીને તેં ભોગ કર્યા ઘણું હ (હસીને... જેમ ભુજંગ થકી ડરતાં રહીએ તેમ પરવારીને પરિહરીએ ભવસાયર ફેરા નવ ફરીએ... હાલા પરણનારીથી પ્રિત સારી જેને માથું વાઢા પરનારી તમે નિએ જાણજે નિરધારી.... એ સદ્દગુરૂ કહે તે સાચું છે તારી કાયાનું સર્વે કાચું છે એક નામ પ્રભુનું સાચું છે.• [1430]. હે પ્રિતમજી ! પ્રીતકી રીત અનિત તજી ચિત્ત ધારીયે હે વાલમજી! વચનતણ અતિ ઉંડો મર્મ વિચારીયે હાંરે- તમે કુમતિને ઘેર જાઓ છો તમે કુળમાં ખોડ લગાવો છો ધિફ એંઠ જગતની ખાઓ છે... હે પ્રિતમ અમૃત ત્યાગી વિષ પીઓ છો કુમતિને મારગ લીઓ છો એ તે કાજ અજુગતું કીયો છે... એ તો મોહરાયકી ચેટી છે શિવસંપત્તિ એથી છેટી છે એ તો સાક(ગ)ર ગળતી પેટી છે... એક શંકા મેરે મન આવી છે કિવિધ એ ચિત્ત તુમ ભાવી છે. એ તે ડાકણ જગમાં ચાવી છે.... , સર્વ ઋદ્ધિ તમારી માને છે કરી કાસ ચિત્ત ભરમાવે છે તુમ પુણ્ય યોગે એ પાઈ છે... મત આંબે કાજ બાઉલ બોવે અનુપમ ભાવ વિરથા નવિ છે અબ ખોલ નયણ પ્રગટ જેવો.. ઈણ વિધ સમતા બહુ સમજાવે ગુણ-અવગુણુ કંઈ સહુ દરશાવે સુને ચિદાનંદ નિજ ઘર આવે.. 1 રાસણ ચિત્ત ભય છે 4
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ [1431]. શીખ સુણે પિઉ માહરી રે તુજને કહું કર જોડ, ઘણા ઢેલા પ્રીત મ કર પરનારીશું રે આવે પગ-પગ ખોડ , કહ્યું માને છે સુજાણ જીવતપે જિમ વિજળી રે - મનડું ન રહે ઠામ કાયા દાહ મિટે નહીં ? ગાંઠે ન રહે દામ. નયણે ના'વે નિદ્રડી રે આઠે પહેર ઉગ વલીયારે ભમતો રહે (ફિરરે લાગુ લેક અનેક ધાન ન ખાયે ધાપત રે દીઠું ન રૂચે નીર નિસાસા નાખે ઘણું રે સાંભળ નણદીના વીર.... ભૂતલમેં નિશિ નીસરે રે ગુરી પુરી પિંજર હેય પ્રેમતણે વશ જે પડે રે નેહ ગમે તવ હેય.... રાતદિવસ મનમાં રહે છે જિણસું અવિહડ નેહ વિસાય નવિ વિસરે રે દાઝે ક્ષણ ક્ષણ દેહ માથે બદનામી ચઢે રે લાગે ક્રોડ કલંક જીવિતને સંશય પડે રે જુઓ રાવણ પતિલક... પર નારીના સંગથી રે ભલે ન થાયે ને જઓ કીચક ભીમડે રે દીધે કુંભી હેઠ. થાયે લંપટ લાલચી રે ઘટતી જાય તો છત ન થાય તેની રે જિમ રાય ચંડપ્રોત. પરનારી વિષ વેલડી રે વિષફલ ભેગ સંયોગ આદર કરી જે આદરે રે તેહને ભવય સાગ વાહલા મારી વિનતિ રે સાચી કરીને જાણ કહે જિનહર્ષ તમે સાંભળો રે હિયડે આણું મુજ વાણું , 11 [ 1432]. ઢાળ પર નારી રે, બારી છે દુર્ગતિતણી છાંડ સંગતિ રે મૂરખ તું પરસ્ત્રી તણું જીવ ભોળા રે ડોળા તેહશું મમ કરે શીખ માની રે છાની વાત તું પરિહરે ત્રુટક જે વાત કરીશ પરમારી સાથે લેક સહુ હેરે અછે રાયરંક થઈને રળ્યા રાને સુખે નહિ બેસે છે એ મદનમાતી વિષયરાતી રેસી કાતી કામિની પહેલું તે વળી સુખ દેખાડે છે પછાડે ભામિની...
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ પરસ્ત્રી વજેવા હિતોપદેશક સઝાયે . ઢાળ: કર પગના રે, નયણુ વયણ ચાળા કરી બોલાવી રે, નરને લેઈ ધાઈ સુંદરી ભોળવીને રે હાવભાવ દેખાડશે પગે લાગી રે, મરકલડે મન પાડશે. ગુટકઃ એ પાશ પાડે ધનગમાડે માનખેડે લેલકી (લાસથી) બેવંતી રૂડી ચિત્ત કૂડી ફડકપટની કોથળી એ નર અમૂલક વ્યસન પડી પછે ન પોસાય પાયકે દીવાન દંડે માનખડે માર સહે પછે રાયક... ઢાળઃ છાંડી લેશે રે, વેશ્યાના લંપટ ના સહુ સધવા રે, વિધવા દાસી દૂરે કરા જાય નાશી રે, રૂ૫ દેખી જીવ એહતણું ' ઊભે રહી રે, એહ હામું મ-મ જે ઘણું.. ત્રુટક : ઘણું મ જોઈશ એહ સ્વામું કુલ સ્ત્રી દીઠે નવિ ગમે જિમ શની પેઠે શ્વાન હીંડે તેમ પરનારી પેઠે કાં ભમે? જિમ બિલાડો દૂધ દેખે ડોલે ડાંગ ન દેખ એ પરમાર Vo પુરૂષ પાપી કિ ભય ન લેખ એ. હાલ કુલ વેણ રે શિર સિંદૂર-સે થે ભર્યો તે દેખી રે ફટ મૂરખ મન કાં કર્યો દેખી ટીલાં રે ઢીલાં ઈન્દ્રિય કરી ગહગલ્લો શિર રાખડી રે આંખ દેઈ તું કાં રહ્યો ?.. ત્રુટક કાં રહો મૂરખ આંખ દેઈ શણગાર ભાર એણે ધર્યા એથલી હા, આંખે પીહા કાનપા મલ ભર્યા નારી અગ્નિ પુરૂષ માખણુ બેલ બેલતાં વિગરે સ્ત્રી દેહમાં શું સાર દીઠે મૂઢ મહિયાં કાં કરે?... હાલ ઈદ્રિય વાધો રે જીવ અજ્ઞાની પાપી માને નરગહ રે સરગ કરી વિષ-ર્બીપી કાં ભલે રે શણગાર દેખી એના જાણે પ્રાણ રે એ છે દુઃખની અંગના ગુટક અંગના તું છોડી ઠેકર યશ-કીર્તિ સઘળે લહે કુશીલનું જે નામ લીયે કે પરલોક દુર્ગતિ દુઃખ સહે વિજયભદ્ર બેલે જનવિ ડોલે શીયલ થકી જે નરવરા
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તસ પાયે લાગું સેવા માગું જે જગમાંહે જયારા. 10 1433] જીવ! વારૂં છું મારા વાલમા પરનારીથી પ્રીત મ જડ 2 પરનારીની સંગત નહિં ભલી તારા કુળમાં લાગશે ખેડ રેજીવ વારું છું... 1 જીવ! આ સંસાર છે કારમો દીસે છે આળપંપાળ રે જીવ! એહવું જાણીને ચેતજે આગળ માછીડે નાખી છે જાળ રે... >> 2 જીવ ! માતપિતા ભાઈ બહેનડી સહકુટુંબ તણે પરિવાર રે જીવ! વહેતી વારે સહુ સગુ પડે લાંબા કીધા જહાર રે.. , 3. જીવ! ડહેલી લગે સગી અંગના શેરી લગે સગી માય રે જીવ! સીમ લગે સાજન ભલે પછે હંસ અકેલો જાય રે. . 4 જીવ! જાતાં તો નવિ જાણી નવિ જા વાકુવાર 2 જીવ! ગાડું ભરવું ઈધણે આગળ ખરી હાંડલી સાર રે... , 5 જીવ! આઠમ-પાખી ન ઓળખી જીવે બહલાં કીધાં પાપ રે છવ! સુમતિ વિજય મુનિ એમ ભણે છવ ! આવા ગમન નિવાર રે છે કે [1434]. 'ઉત્તમ કહું શિખામણ સારી રે પાપ લાગે ઘણું પરનારી રે શરીર સંધયણ તણું બલ જાય રે કઈ જાણે તે કુલ વગોવાય રે... 1 કુમતિ કાંઈ કરે છે તેવા રે જેડના લેણા તેહના છે દેવા રે ગયે સત્ય ત્રટી મન આસ રે ડગલે ડગલે નિસાસા તાસ રે.... કામી અંધ કાંઈ નવ દેખે રે બાર જોજનમાં ઉજજડ પેખે રે માથે ઢાંકી છલે છાને જાય રે તિહાં પાપ તે પ્રગટ થાય રે. પ્રગટ થાય ને પૃથ્વીપતિ કંડે રે જેણે જાયા તે તતખિણ ઈડ રે માત–તાત–સોંદર લાજે રે વિરૂએ વચને તે વેરિ ગાજે રે.. 4 સિંહ ફટી ને સિયાલ થાય રે વેરિ દેખીને પંડ ઓલાય રે ભલે માણસ પ્રીત ન મંડે રે ડાહ્યો તે પણ તતખિણ છેડે 2.5 વળતા લેક દિયે સહુ મેણા રે ભરમે લાવે નીચા જોણા રે લેક સહુ આંગળીયે ચિંધે રે મૂરખ તોય પણ તે નવિ છેડે રે. 6 મેટે મેરૂ સમો અન્યાય રે તેને ચૌટે પણ કે ન કરે ન્યાય રે પંડ પડે તે ઉપસર્ગ સહીજે રે શીયલખંડ તે વાત ન કીજે રે.... 7 ઘરે વિષ ઘોળી ઘોળી પીજે રે આપે ફાંસી લીજે રે સંધો કહે ચિત્ત ચોખા રાખો રે શીયલ રહે તે વાત જ ભાખો રે. 8
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ પરસ્ત્રી વજેવા હિતોપદેશક સજઝાયે. [1435]. તું નેત્રથી પરનારી નિરખી શું રહ્યો છું હૈયે હરખી નારી નિચે નરકે લઈ જાય તે શીયલ ન સાચવ્યું ભાઈ.... 1 બુરી પરનારીથી પ્રીત તેહ અનંત અનીતિ શું બેઠે કરે સફાઈ..તે શીયલ જે નર ચઢવા ઈણ કામે તે કદી ન બેઠા કામે વળી માઠી ગતિએ જાય , 3 પરનારી જેણે વેઠી તેણે લેહપનોતી બેઠી આ લેકમાં લજજ જાય. , 4 કુલ વસ્યું તારું કામી થઈ હેરાન મરીશ હરામી શીલખાલી ખાસડા ખાઈ..૫ તું કહ્યું માનને મુમતા સિંહ નાગ જગાવો છો સૂતા છેદે જઈશ છેતરાઈ.., 6 અંતે ઓરતો થાશે જયારે કાયા હાથથી જાશે ત્યારે મેલ મૂરખની મિત્રાઈ, 7 કઈક ગયા છે હારી તે નરની થઈ નાદારી એ આંખ ઉઘાડીને ભાઈ..... 8 કામ ભોગના ફળ છે કડવા તે નિચે તુજને નડવા આ બધી તારી બડાઈ.. , 9 જુઓને રાવણ રાજા મૂરખ ખાઈને માજા સત્ય ચૂક્યા નહિ સીતાઈ., 10 મૂખે દુર્યોધન માની એ વાત નથી કાંઈ છાની એ લંપટ ગયો લેખાઈ..., 11 પરનારીને સંગજ કરતાં નવ લાખ જ જાણે મરતાં વીર પ્રભુએ કીધું થાઈ, 12 કહે વીર વિજય કર જોડી પરદાના જેણે છોડી જગમાં જસ કાતિ થાઈ... , 13 [1436] શાણુ નરને શીખામણ છે સહેજમાં જાર ન રમીયે પરનારીની સાથે જે વ્યસન પડવું તે જાય કદી નહિં જીવતાં હેયડાવા પણ છવ ન રહે હાથ જે.... 1 રાત-દિવસ લગ જતન કરે પરનારનું લાજ ઘટે તેને જીવનું જોખમ થાય જે કાછડી છૂટયો લંપટ જગમાં સહુ કહે કુળ વિષે પંપણ લાગ્યું કહેવાય જે... 2 દ્રૌપદી ઉપર કુડી નજરે ચાલતાં જરા કંસને માર્યો એક પલમાંય જે શું સાર પામ્યો તે વળી આ સંસારમાં જુઓ વિચાર હાથ ન રહ્યું કાંઈ જે. 3 કેટલાક નરની જીંદગી બુડી ગઈ આ જગતમાં પામ્યા નહિ કાંઈ માન જે કેટલાક નર તો નરકે પડીયા સાંભળ્યા તીર્થ તપ વ્રત ખેવું સુકૃત દાન જે... 4 આ જગતમાં રાવણ સરીખો રાજવી જેને ઘેર છે એદ ચોકડીનું રાજ જે દશમસ્તકને વીસ જ ગઈ તેહની કુટુંબીયું તે પર નારીને કાજ જે.... " બ્રહ્મા મોહા મોહિનીના રૂપને ચંદ્રમા ઘેર આવ્યા ગોરાણું દુવાર જે હજાર ભંગ થયા તે ઈંદ્ર રાયને એવા નર તે સહુ થયા ખરાબ જે. 6 હિર વિજય કહે ચતુર પુરૂષ તમે સાંભળો પરનારી તજતાં નહિ બેસે દામ -
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ : લાજ વધે ને જગમાં જેશ બહુ પામશે પ્રભુરાજી તે પૂરણ મળશે રાજ જે. શાણ૦ 7 [1437] નારી રૂપે દિવડી કામી પુરૂષ પતંગ પરનારી કે કારણેજી અપના બે અંગ ચતુર નર ! નારીકા રૂપ ન જોઈએ પરનારીકી પ્રિતસંજી અવગુણ હૈ ગુણ નહી ભરમ ગમા આપણા લાનત પાંચા માંહી... છોટી-મોટી-નાનડીજી સબ હૈ વિષકી વેલ વરી માટે દાવજી એ મારે હસ-ખેલ... નારી કૅચી સારખીજી કપડા પુરૂષ કી જાત કપડા કૅચી વશ પડયાળ કતર કતર દિન-રાત.... નારીએ નાગણ ભલીજી છેડા ધાપા) તે કટખાય નારી નયણે નિરખતાં તુરત ઝહર ચડ જાય.. છેટી મટી નાનડીજી વાઘણ વઈરી બલાય જીંદા ચાટે કાળજા આ નરક લે જાય, પરનારી વઈરી ભુરીજી મત કઈ લાવે અંગ રાવણ નરકે વહ ગયાજી ૫રનારીકે સંગ... ચિત્રા મણુકી પૂતળીજી દેખત ભરમે દે ચાર "કેવલજ્ઞાની ઈમ કહેછે દશવૈકાલિક મોઝાર... શા પરિગ્રહ-પાંચમા પાપસ્થાનકની સજ્જા [1438] દૂહા : આશા દાસી વશ પડ્યા જડયા કર્મ જંજીર પરિગ્રહ ભાર ભરે નડયા હે નરકની પીર... ઢાળ- પરિગ્રહ ભાર ભર્યા પ્રાણી પા(ભીમે અધોગતિ દુખ ખાણી જસમતિ લોભે લલચાણી રે ચેતન ! ચતુર સુણે ભાઈ ભદશા તને દુઃખ થાઈ રે... ચેતન- 1 ભે લાલચ જાસ ઘણી પરિણતિ નીચી તેહતણી લટપટ કરે બહુ ભણી રે... * 2 લેભી દેશવિદેશ ભમે ધનકારણ નિજદેહ દમે તડકા-ટાઢના દુખ ખમે રે... 3
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
પરસ્ત્રી વર્જવા હિતોપદેશક સજઝાયો બે પુત્ર-પિતા ઝગડે લોભે નરપતિ રહે વગડે
ભે બાંધવ જોડે લડે રે... કે ૪ હાર હાથી લોભે લીને કણકે સંગર (સંગ્રામ) બહુકીને
માતામહને દુખ દીને રે.. ઇ ૫ ભારંભે બહુનડીયા કાલાદિક નરકે પડીયા નિરયાવલી પાઠે ચઢીયારે , લેભતજ સતેજ કરજે ગુરૂપદપદ્મને અનુસરજે રૂપવિજય પદને વરજે રે...,
[૧૪૩૯] મેલું મેલું મમ કરઈ પ્રાણી મેલી મેલી મેહલી ગયા જેમાં રે સ્વજન કુટુંબ પરિવારની મમતા મમ કરો કોઈ રે... મેલું. ૧ મેલી મેલી પુરૂં કઈ નવિ કરીયું અધુરૂં મેલી મેલી જાય રે જિહાં ગયે તિહાં છઉ નવનો ભવોભવ ઈમ દુઃખી થાય રે... ૨ ૧ટખંડ નવનિધિ જેહનઈ ચૌદ રણ જસ હાથ રે તેહ સરિખા જ રાજીયા કઈ નવિ લઈ ગયા સાથ રે... » ૩ ફૂડ-કપટ બહુ કેળવી
મેળવી બહુધન લાખ રે ઈરછા આકાશ સમી કહી એહ સિદ્ધાંતમાં સાપ રે... » ૪ ચક્રી હરિપ્રતઈ હરિબલી શેઠ-નરપતિ સત્યવાહ રે ધણુ-ધન-રમણીધર મેલવઈ અતૃપતાં જઈ અનાહરે... » ૫ પાપનું મૂલ પરિગ્રહ કહ્યો જેહથી જગ દુખ થાય રે છેદન-ભેદન ઈહાં સહઈ પરભવઈ બહુ દુઃખ પાય રે.... ) અતિમૂછઈ એકેંન્દ્રીપણું વળી હાઈ વ્યાવિષ જાલ રે ઉંદર-ઘ-ધીરોલીપણું ઉપજઈ તે જઉ ભાલ રે... , સુરિદ વિહાઈ હુઓ મિત્રનઈ પુત્ર હgઈ હુઓ તાત રે અસ્ત્રી-ભરતાર જગ જાણઈ પુત્ર હgઈ હુએ માત રે... » પાપ કરી આણું પિસીઈ તવ લગઈ સહુ કરઈ સેવ રે સવારથ પૂર જબ નવિ પડઈ તેહ વળોઈ નિતમેવ રે.. , એહ સંસાર અસાર જાણતો ખુંચી રહઈ કરે પ્રદૂગલ પર આયતન વલી જીવ નિતંનર નવિ અંક રે... ૧૦
છા નિરોધી વલી સંવરી સંવરઈ હેઈ શિવ સુખ રે જનમજરા મૃત્યુ તિહાં નહીં નહીં વળી ફરી ભવદુખ રે.. , વિરુદ્ધકહઈ ભવી પ્રાણયા ધરમ કરે ઇમ જાણું રે રિદ્ધિ-કરતિ અવિચલ હાઈ એહ શ્રી વીરની વાણું રે. ૧૨
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬
કર (રર) પરીષહની સજ્ઝાયા [૧૪૪૦ થી ૪૭ ] ૧. સુધા પરીષહ [૧૪૪૦]
દુહા – શ્રી આદીશ્વર આદિદેવ
-
સુધે મત કર સુમરતાં તજી સસારને નીકળ્યા
બાઈસ પરીષહ સહે સદા ઉત્તરાયન સૂત્રમાંહિ ખીજાઈ ગ્રંથામે છે સહતાં ક્ષુધા પરીષહ દેહિલા સુરા તા સાહમી માં ભુખ્યાના ભાડાં થકા હીશુદીજી ભાખ વળી અલ્હા પીણુ ખરી હુવૈ એક ઉદરકે કારણે પ્રથમ જિજ્ઞેસર જગગુરૂ ચાર સહસ સાથે હુઆ વરસ
ભાગ ગયા ભૂખા થયા
પ્રભુજી જ઼ીના પારણા બાહુબલી સહજમ લીયેા કઠિન પરીષહ જીપને
ઢઢણુ ફીરયા ગાચરી નેમ જિÌસર જસ ક્રીયે ઘર છાંડી સજમ લીચે પડકમા બેઠા કરે ખાવણુ વિધ કજીયા કરે ભેખ લાવે સામે
કાલે જો લપકા કરે
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ક્રોધકરીને લડી પડે આહાર પૂરા સાથે નહી" આયા ભાડે। દેવે આતમા
ચાવીસમાં વધુ માત પામા બુદ્ધિ નિધાન...
લીના સજમ ભાર
તે સુણજો વિસ્તાર... દૂજે અધ્યયન અધિકારાએ
સહૈ જયાંરી હુ` બલિહારાએ (સહતાં૦) ૧ દિન ઉગ્યા ભૂખ લાગે એ
કાયર હાય સાઈ ભાગે એ... લેાપે શરમ ન લાજો એ એક પેટ ભરણુ કે કાજો એ... નીચ તણુ લાગે પાયા એ પરદેશમાંહિ ઉઠ જાવે એ... છેડ કુટુ‘ભ પરિવારાએ દિવસ ન મિલ્યેા આહારીએ... સાધુ ચાર હજરાએ
રહ્યા અડગ અપારા એ. વનમાંહિ કાઉસગ્ગ ઠાયા એ બિન મુક્ત સિધાયેા એ... ન મિલા આહાર નિરાશે. એ કેવલ પામી ગયા માખા એ... ઉપવાસ કીયેા નહીં જાયા એ વિલ ગરદન હેઠે ઝુકાયા એ... નામ ધરાવે સાથેા એ એક પેટ ભરણુકી ઉપાધા એ... કામ કાઈ નહી. સુઝે એ દેહી ધડ ધડ ધ્રુજે એ... તા ન કરે મુનિ સાગા એ
જા' ન આદરીયા છે જોગા એ...
,,
,,
,,
""
99
,,
,,
..
,,
30
,,
.
૧.
ܪ
૩.
6.
-
"
ર
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૦.
(૨૨) પરીષહની સજઝાય
અસુઝતે વછે નહીં જે હવે લાખ પ્રકારે એ ચાલે સુધે મારગ સાધજી જાંને નિત્ય મારો નમસ્કાર એ., ૧૩ કાકંડી નગરીત
છોડે કુટુંબ પરિવારો એ બેલે બેલે પારણે
લી માખીતે આહાર એ.... , ૧૪ સુધા પરીષહ સહન કરી ગયા અનંતા મખો એ... રિષ રાયચંદ કહે સાધુ સુખી જા રે સદાઈ સંતોષ એ. , ૧૫
હ ૨, પીપાસા પરીષહ [૧૪૪૧] જક અન થકી અધિક કહ્યો તીર ખા કામ એકજ પાણ બાહર
રહે પ્રાણુજ ઠામ... દૂજે પરીષહ દેહિલે
સહે કાકડા ભૂત ધન તે કા મોટા મુની
દેવે મુક્તિને સુત અતિ તપે તેજ તાવડો
કરડે પ્રીમ કાલ વેલું તે ભુભરે સારખી
બાજે લુઅર ઝાલ તિણ બરીયાં તિરષા લગી તાળવે કંઠ સુદ હેઠ ઉપર આઈ ખરપટી
નહીં નીકળે ઘૂંક. ગામે ફિરતા ગોચરી
નહીં મિલીયો નીર સીદાવે નહિં સાધુજી
મોટા સાહસ ધીર... ધનમિત્ર તણે પુત્ર
ધે પાણી ભરાયા સિધારે સામું જોઈને
સંથારો દીયા ઠાય.. અબડના શિષ્ય સાતસૈ
તિરષા લાગી ભરપૂર સંથારા સાથે કીયા
સાચા સઘળાસુર..... જધન્યતો બેલે જાણીયે ઉત્કૃષ્ટા છ માસ મહાવીરે પાણી વિના
કયો કર્યારે નાસ ઈમ અનેક ઘણું હુઆ કહતાં નહીં લડું પાર રિષ રાયચંદ કહે મોટા મુનિવર જારી હું બલિહાર..
ક ૩. શીત પરીવહ [૧૪] સીત કાલ રે માંહિ સીત સહ સહી દુઝર પરીષહ દેહિલ એ. વાજે સીતલ વાય દેવે લહરકા સહતાં નહીં છે સોહિલે એ... ૨ હારી ઠામઠામ ચઢે વલી દુજણ સાત પડે ધરતી ઠરે એ.
સ, ૭
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૮
૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ પાય ઉભા વિહાર ઓઢે નહીં મસ્તકે ધન જારી કરણી ઈમ કરે છે. ૪ તીન પોવડીમાંહિ રહે મુનિવર કઈ દેયે અલગી ધરે એ. ૫ પણ ન વાંછે તાપ સમતા સેજમેં આતાપના અધિકી કરે એ. ૬ ભદ્ર બાહુના સીસ ચત્ર ચારૂં જણા સીત પરીષહ જિણ સહે એ... તિહાંથી કરનઈ કાલ હુવામાં ઉત્તરાધ્યયન કથા કહ્યો છે. ૮ સહે પરીષહ સાધુ મુક્તિ ગયા ઘણું પાર નહીં છે તેહતણોએ.. ૮ રિષ રાયચંદ કહે એમ નરનારી હૈં સુ થાડામાંહિ જાણે ઘણએ
a ૪ ઉષ્ણ પરીષહ [ ૧૪૪૩] @ ઉષ્ણુ પરીષહ રે અતિવલા આરે સહે મોટા મુનિરાજોજી નિજ કાયાને રે જાણે કારમી હારે આતમ કાજે છે. ઉષ્ણ૦ ૧ તાપ તપતો રે અતિ ઘણે તાવડો બાજૈ તુવે દુઝાલોજી રેત તપતી રે વેળુ પરજલે દાઝે પગ સુકુમાછ. ૨ છાલા ઉપડે રે પગ પીડાખમે કરતાં ઉગ્ર વિહારાજી ગાઢી ગરમી રે વેલા ઉતરે ન કરે ખેદ લગારો જી.. , ઠડે વાયરો રે બાદલ નાવે છે મસ્તક છત્ર ન લેવજી . પગે પાવડી પિણ પહેરે નહીં સમતા ભાવેં મન બેયજી.... ૪ અરણુક પરીષહ રે સહીયે એવો સમઝાયે નિજ માજી અગન ધખંતી રે સિલા ઉપરે દી સંથારો કાજી... ઇ ૫ દેવ લેકમેં થયે તે દેવતા ઈમ ભાણે રૂષિ રાયચંદજી લેઉ આતાપના રે સુધે મન ભલી પ્રહઉઠી જિણ વિદેજી... એ
દર ૫. દંશ પરિષહ [૧૪૪૪] . કાયા સિરાવી કે કાઉસગ્ય મુક્તિ જાણુરી આસજી ડાંસ મચ્છરાદિહ દિલને તેડે. ખાવે લેહી ને માંસજી ..
ધન સાધુ થાને સહ પરીષહ૦ ૧ જે લીખ ચાંચડ ને માંકડ લાગે આય સરીરજી ચામડીયામેં દેવે ચટકા
સમ ભાવે સહે પીડછ. ૨ મીલાયતી એર હુ સાધુ તિન સબદ સુ કાનજી ભુરી કીડિયાં આકરી લાગી ધરી નિરમલ ધ્યાનજી... રાજઋહિને ત્યાગજ કને વીસમે મહાવીરજી ચંદન સુધે આયા ભમરા ખાડા કીધા શરીરજી
૪
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૨૨) પરીષહની સઝાયો પાંચમો પરીષહ પૂરો થયા હૈ સહે મોટા નિગ્રંથ ષ રાયચંદ કહે સાધુ જતીરે દુઝર દેર છે પંથળ.. , ૫
૬. અલક પરીષહ [૧૪૪૫] અચેલ પરીષહ એહવે
વસ્ત્ર રે વળી છરણ થાય કે નવા નેડે દીસે નહીં તેહિ સોચે રે નહીં મન રે માંહિ કે એહવા મુનિવર નિતનમે દીન હીન ભાખે નહીં
સહેજે રે મિલે દાતાર કે મિલીયે તો નિજ ભોગવે કરતાં રે વળી ઉગ્ર વિહાર કે.. ઇ ૨ સંચો ન રાખે સામટા જેહ કહોજે રે તે ઉત્તમ સાધ કે અધિક ન રાખે આરજા
અધિક રે રાખ્યાં પડશે ખાધ કે.., ૩ મેલા કુચેલા કાપડાં
જિણ માંહિ રે બહુત છે મેલ છે જ્ઞાની દેવા ઈમ કહે
સાધુ રે મારગ નહિં સહેલ કે... ૪ અચેલ પરીષહનાં સહે
સોમદેવ રે વલિ બ્રાધાણ જેમ કે ઉત્તરાધ્યયન કથામેં આણીયો બીજાને રે જીતવો છે તેમ છે. જે ૫ રિષ રાયચંદ સાધુપણો
પાળતારે વલિ મિલસી મેખ કે કામ મઠ કપડાત
ઘર ત્યાગને રે રાખો સંતોષ કે , ૬ ૭. રતિ અતિ પરીષહ [૧૪૪૬]. વાણી સુણી ભગવંતરી
જિહુ જા રે કારમો સંસાર વિરાગે મન વાળીને
તિણે લીધે રે સંજમને ભાર....મુનિ ૧ મુનિ પરીષહે સહે સાતમો અરતિરે તિર છે નામ રાગ-દ્વેષ ધારે નહીં
નિજ આપ રે રાખે વલિ ઠામ.... ૨ શીયાળ તો શીત પડે
ઉન્હાળે રે તપે તાવડો તેમ વરસાતે પાણું પડે
સર્વ ઋતુને રે સ્વભાવ છે એમ.... ૩ ગામે ફીરતા ગોચરી
નહીં મિલિયે રે પાણીને અન્ન નહીં ચિંતે રે ઘર પાછો ઈણ મંડલ રે સાધુ છે ધન , ૪ મીઠા શબદ સુણે ઘણું
ભલા ભલા કે વલિ ૨૫ જ દેખ ગંધરસ પરસ ભલા
સાફ ટાળે રે વળી રાગને દ્વેષ.... , ૫ મેઘકુમર મને ઉપની
સાધારે મુઝને દીને સંતાપ હું ઘરે જાસું મારે
પીછે વિરછરે કીને થિર થાપ..... ઇ ૬ મુની આવ-જાવતે દુખીયે પગાંસુ રે કીધે ઠેલમ ઠેલ નરતણું દુખ મેં સહ્યા છે. આખરે નહીં સક મેલ , ૭
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦
કઠઈ કાંકરીશ સાથરે ઈ સાાંરી પ્રીતડી સયણુ કરા બેટા જાણુને હિવે મારા ઘર છુટાવીનો અજહું મૈં યાં કુષ્ટિના લીયે આવે ? મુહપત્તી છેાડીનઈ વિજય વિમાને ઉપના
એક ભવ કરીને સીઝસે સંયમસુ હેત રાખજો રિષ રાયચંદ કહે મનને માંહે
૮. સી
સ્ત્રી પરીષહ આઠમે એ હું થાડાસા સુખાં હૈ કાજ સદાપાળે નિરમલ સીલ નારી દીઠાં જાગે નહ
નિવલ સરીખા છે નારીના નેહ તિર્ક પડા નારી ૨ વસે ઈંદ્ર તિા પણ આપે લાત દૈઈ પ્રહાર
નિજ કરસુ પગ ઝાલે કહે
અહેાત હુવા અપમાન
મોટા મોટા મનખખલે
ઈશુ વિષયારસે રે કાજ ચક્રત અતિ વાસુદેવ
તારી છે કૂડ કપટની ખાણુ શેઠ અને સારથવાહ જાનૈ કર દીના જેર તીનજ્ઞાન ધરમાંહિ જાનૈ દીયે લગાઈ ડ ક રહનેમિરા ચલીયે. ચિત્ત શીલ વ્રતને સૈા રાખ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
કહૈ છે રે સુ હાલી સેજ
,,
કર્યું છે રે માયડીનેા હુંજ... મૌસુ કરતાં રે ઘણી લાલ ને પાલ નહી' પૂછી રે મારી સાર સભાય... નહીં કીધા પાતરે મેં આહાર હુતા જાશું ? મારે રાજદુવાર.... મુનિવર ૨ વિલ મેઘકુમાર સૂત્ર જ્ઞાતામાં છે અધિકાર...
ઘર છેડાંરા રે યહી પ્રમાણ નિકલતાને વેત્રા લીયા તાણુ... 1,
પરીષહ [ ૧૪૪૭ ]
સહતાંધવું। આકરાજી રતન કરે કાંકરાજી... મુનિ ચિત્ત ચાયલે જી
ચાâ ચિત્ત માંહિલેાજી... ધન ખેડી સારિખાજી જે ઉંમર કદી સારિખાજી...
ઇંદ્રાણી પાસે ગયાજી મસ્તક મુકુટ ગિરૌજી... દાહરા થયેાજી
ગુસ્સા મત ના ભયેાજી...
ઘણા દેવતાજી
કામ ધણા સેવતાજી... રાજા ઘણા ખતા ખાવતાંજી તિણું નહિં રાખા સામતાં.... ઉમરાવ છે માટા (ટ) કાજી નદી જિમ ગોટકાજી...
તીથ "કર થાભીયાજી... વિસન કરી ખાભીયાજી...
થીરીના ર્તીજી ઈસા ખાલી રાજીમતીજી...
સ્ત્રી
,,
"1
""
""
,,
39
,,
,,
39
૧૦
૯
ܐܐ
ર
.
ܪ
૩
૪
૫
७
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર્યુષણુના વ્યાખ્યાનની ઢાળા-જ્ઞાન વિમલકૃત
શુલભદર કીયા ચામાસ
સામતા રહ્યો છે સાધ
દીધાં વરત પયખાણું ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રરે માંહિ
વૈશ્યાંરી ચિત્રસાલમે‘જી અગનકી ઝાલમે જી...
19
""
સીલ સેઢા ઝાલીયેાજી કથામાંહિ વખાણીયાજી...
સીહ ગુફ્રાવાસી જાઈ વેશ્યા કહે તુઝને ધિક્કાર સમુદ્ર માટેા સાક્ષાત ઈશુ વિષયે ભારી છે કામ દશ લાખ વેરી કરે શ વિષયા ભારી છે કામ વ્રત ભારી છે એહ સહીને ગયા ક્રેઈ મુક્તિ
રતન કેબલ લાવીયેાજી પછે પિતાવીયેાજી... તિરતાં ઘણા સૌહિલાછ ઘણા છે દાહિલેાજી... તે ધણાં દ્વીપતાંજી જોરાવર જીપતાંજી... દાહિલે અતિધણેજી પાર નહી. તેહ તણાજી... જ્ઞાની દેવે મ ઘોજી
ભારી પરીષહે છે એહ રિષરાયચંદ કહે પાળે સાઈ
એમ ભવના છે લલોજી...
19
મેં પર્યુષણના વ્યાખ્યાનની ઢાળેા-જ્ઞાન વિમલકૃત [ ૧૪૪૮-૬૩]
પત્ર પષણા
પુણ્યની પાષણા હિયડે હ ધરી
ગુરૂ કરે. વાંચના પ્રથમજિનશાસને
99
99
33
,,
આવીયા ઈણિપર નણીયે એ છઠ્ઠું અટ્ટમ કરી ઉચ્છવે પધર આણીયે એ... સુણે સહુવિંજના ક્રમ`નિકાચના પાંચના એ
ઋજુ-જડ પ્રાણીયા વીરના વક્ર-જડ બહુ જનાએ... ત્રુટક : શુભમના સરલ ને દક્ષ પ્રાણી મધ્યજિનના જાણીએ તેહભણી બહુપરે નિયત-અનિયત ૪૯૫ ચઉ ષટ આણીએ કલ્પ દધિ કહ્યો મુનિના ધમ પૂરવ માનથી
ભદ્ર બાહુસ્વામી ભાષિત સૂત્ર સુા બહુ ભાવથી... *૫ધમ માહાત્મ્ય તૃતીય રસાયનપરે નાગકેતુ પુરે નાણુલહી ઉજળુ Đણીપરે પીડિંકા કહી કલ્પ માંડીયે દશમ દેવલાકથી આવીય ઉપના ત્રુટક : તુરત માહેણુ કું ડ ગામે
દેવાનંદા મધ્યરયણી પેખે ઉત્તરા ફાલ્ગુની ચંદ્રયાગ સુપન વીતક કેત આગળ
ܐܕ
બહુગુણ ડેાય એને સુણતાં એ પામીયે શિવપદ શાશ્વતાં એ... પંચકલ્યાણક વીરનાં એ ત્રણ નાણુ જ જી ભરતમાં એ... ઋષભદત્ત દ્વિજનાર એ સુપન દર્શને ચાર એ શુકલ š શુદિ માહની કહે આવી આસને...
૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
3
૪
૫
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૨
સુઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
કહે તિહાં ઋષભદત્ત આપણું ઘર માનાપેત શરીર સુલક્ષણા વેદના ભેદ સિવે જુજુઆ દાખવે
હૅશે સુત વિ શાસ્ત્રના પારગામી સુજસ સૌભાગ્ય ગુણુસયલ ધામી... ગણિત પ્રમુખે જશ નહિં ખામી તે સુણી તહત્તિ કરી ગઈય નિજસ્થાતકે દેવાનંદા એ સીસ નાભી....
ઈણ સમે અધિજ્ઞાને કરી જોયતા કાર્તિક શેઠના જીવ એ જાણીયે ત્રુટક : ભાખિયું પ્રભુને રહી સન્મુખ
સેહમ ઈંદ્ર જિન દેખીયા એ પૂર્વભવ તેહના ભાખીયે એ સિ ાસનથી ઉતરી
સાત આઠ પગ એસરી
કથા મેશ્વકુમારની પ્રથમ એ અધિકારની... [૧૪૪૯ ]
ભાવા અતીત જિનમન ધરી એ સદા શક્રસ્તવ નામ તેહ ભણીએ.... એ અચ્છેરૂં જાણીયે એ એહવા અચરજકારી લેાકને એ... સ્ પાલટી મૂકવા એ
શક્રસ્તવ કહે ભાવ આણી ધર્માંસારથી પદે સુણીયે જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ ગુણુની વ્યાખ્યા
ܪ
માનું શુભલગ્ન જોવા રહ્યા એ આસાજ વદિ તેરસ દિને એ...
७
ઢાળ ૨/૨
શક્રસ્તવ કહે પૂરણુ રામાંચિત થઈ પંચકલ્યાણુક એમ શક્રસ્તવ થુલું હવે ચિંતે મન ઈંદ્ર એ શુ નીપનુ. હાઈક ઢાલને અંતે નીપજે તાયે માહરી ભક્તિ ઉત્તમ ડામમાં ગર્ભ તે કયા હરણુગમેષી સુરપાયક ધણી વાત અચ્છેરાં દશ કહ્યાં એ... ૩ જિનપદ ૧ લહે ઉપસત્ર મલ્લી તીથ થયું ૨ ગભ પાલટા ાણીયે ૩ નિષ્કુલ જિનઉપદેશ ૪ હરિ ધાતકીયે ગયા ૫ યુગલ નરક ગતિ પામીયા એ ૬ ચમરા સેહમ્મુ જાય, ૭ ઉત્કૃષ્ટ તનુ ધણી આડ અધિક શત સીઝીયા એ ૮ રવિસિ મૂળ વિમાન વંદન આવીયા ૯ અસ યુતિ યતિ પર પૂજના એ ૧૦ નીચ કુલે નવિ હાય જિનચક્રો રિયુગ નીચ કુલે નિવ ઉપજે એ કૅમ પ્રભાવે આવી ઉપતા પણ જન્મ નવ સભવે એ... ભવસત્તાવીસમાંહે મરિચીત્રીજે ભવે ગાત્રમદે એ બાંધીયા એ તિહેત થયુ. એડ પણ એ મૂકવા ક્ષત્રિયકુલ નરપતિ જિહાં એ... ક્ષત્રિય કુંડ ગ્રામે ભૂપ સિદ્દારથ ત્રિશલારાણી તેહની એ
ઠાયા એ તસ કુખે તસ બેટી તા ગભ અછે તે તિહાં હવે એ... ૮ શીઘ્ર ઢા આદેશ મારા વાલહા તદ્ઘત્તિ કરીને ચાલીયા એ વૈષ્ક્રિય નિમ શરૂપ કરી નિજ શક્તિથી નિરાભાવશું તે લહી એ... થાપ્યા ત્રિશલા કુખે બ્યાસી દિન પછે ત્રણ નાને ભગવંત આવી તિહાં વસ્યા
g
૯
૧૦
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર્યુષણના વ્યાખ્યાનની ઢાળ-જ્ઞાન વિમલકત
૧૦૩ સુંદર ઘર સુખ સેજે સૂતી સુંદરી સુપન ચૌદ લહે મઝિમ નિશિ એ ગજ વૃષભર સિંહ ૩ શ્રી ૪ દામ ૫ શશિ ૬ રવિ ૭ વજ ૮ ઘટ ૮ સરોવરો ૧૦ દધિ ૧૧ વિમાન ૧૨ રણ ૧૩ શિખા એ ૧૪. ૧૧ સિંહ પ્રથમ મુખમાંહે પેખે પેસતા અવર સમે ઈમ જાણીયે એ નિરખી હરખી તામ કંત કહે સુણે શરીર સુત હશે એ... ૧૨ દેવાનંદા નામ દેખે એહવું
મુજ સુહણાં ત્રિશલા હરે એ ઋષભદત્ત કહે એમ-ન રહે રંક ઘરે રનિધાન પરે એહવે એ... ૧૩. વાસ ઘરે સુખ સેજ અને વળી સુપડાં સૂત્રમાંહે વર્ણવ્યા એ ઉજવલગજ ચઉદંત રે ઐરાવણ સમો આવીને ઉભો રહ્યો એ... ૧૪ લષ્ટપુષ્ટ જસુ દેહ રે તીખા શૃંગ છે ભમરોપમ સમ લેયણાં એ સિંહ ઉજવલ તોખી દાઢ અને શુભલક્ષણ ઉન્નત સૌમ્ય સોહામણે એ. ૧૫ લક્ષ્મી કમલે વસંતી હિમવંત પવતે પદ્મદ્રહ છે અભિનવો એ એક કેડી વીસ લાખ વટ વલયે મળી ચોથે લક્ષ્મી દેવતા એ... ૧૬ ચાર સુપનને અર્થે ભાખી રાખીયે સૂત્રવખાણ બીજું થયું એ વડાક૯૫ દિન એમ ઉછવણું કરે જ્ઞાનવિમલ ગુરૂ મુખ સુણીએ... ૧૭
ઢાળ ૩/૩ [૧૪૫૦] હવે દશ સુપન તણી વર્ણના સૂત્રપાઠ સુણીયે એક મના રાજા મજજન કૌતુક કરે અંગે વસ્ત્ર વિભૂષણ ઘરે.... કલ્પવૃક્ષ જિમ ફુલ્યો ફળ્યો વાદળથી જિમ રવિ નીકળે તિમ બેઠે આવી આસ્થાન તેડે કૌટુંબિક પુરૂષ પ્રધાન... કહે બાહિર જે આસ્થાન શાલ લીંપી શુદ્ધ કરે ધૂપાલ સિંહાસન તિહાં માંડો સાર તિહાં બેસીને લઈ પરિવાર રાણી સિંહાસન અંતરે
પરિયચી વિચમાં અંતર ધરે પૂર્વ દિશિ ભદ્રાસન આઠ મંડા સવિ મે ઠાઠ.. તેણે તેમ કીધું ધસમસી
તેણે સણી થયે રાજ ખુશી કહે હવે સુપન પાઠક ઘેર જઈ તેડી આવે તે ગહગહી. જે અષ્ટાંગ નિમિત્તના જાણ ડાહ્યા વૃદ્ધ આચાર પ્રમાણ તેહવાને તે તેડવા ગયા
નૃપે તેડયા લિયાયત થયા... નાહી પૂછ ઘરના દેવ
કીધાં તિલક તેણે સયમેવ ઉત્તરાસંવ જનાઈ ધરે
નૃપને મળવા સવિસંચરે....
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૪
આવ્યા ગઢને સિ ંહંદુવાર જેમ અણુમિલતાં પાંચસે સુભટ તે માટે સર્વિ સરૂપે થઈ
કીજે ડામ તા લહીજે માન
ચિર‘જીવ જય જય ભૂપાલ આસન બેસણુ રાન્ન દીયે સુપન અર્થે ભાખ્યુ વૃત્તાંત માંહેામાંહે વિચારી કહે બહેાંતર સુપનાં શાસ્ત્ર કહ્યાં ત્રીસ તેહમાં ઉત્તમ છે જિનચક્રી માતા એ લહે મડલીક એક લડે એમાંડે દીઠે સાંભળ્યું ને અનુભવ્યા મલમૂત્રાદિક પ્રકૃતિ વિચાર ધર્મ ક્રમ થી સુરસાન્નિધ્યે એહથી સુદ્ધાં દીઠાં હાય જે સ્થિર ચિત્ત જિતેન્દ્રિય શાંત ઈત્યાદિક ગુણુના જે ધણી કુલદીપકને વશ આધાર ઢાશે સુત રાજાના રાય ઈસ્યાં વચન સુણી હરખ્યા રાય ચૌદ સુપનાથે એમ સુહાય ચંતા ગજ ચવિધ ધ ભરત મેાધિ ખીજ વાવશે કુદૃષ્ટિ શ્વાપદે ભવિવન ભાંજ વરસીદાન દેઈ જિનપદલચ્છી શીશ ધરસે વિ એહની આણુ ભવ કુવલય ખેાધનને શશી ધમ પ્રાસાદ શિખરે બેસસે ધર્મો ધ્વજ શાભા હાયશે સુર નિર્મિત પદકજ ઠાવશે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
મળીયા એકઠા કરે વિચાર
ન કહ્યા માત થયા ગહગટ્ટ...
વૃદ્ધુ એકની આજ્ઞા લઈ જિહાં સપ તિહાં શ્રેય નિધાન... આશીર્વાદ ખેાલે ગુરુમાલ ફુલફલાદિક કરમાં લીયે... લબ્ધ અથ ભાખ્યા ઇમ તંત નિગમશાસ્ત્રમાં જેહવુ' લહે... તેમાં બેતાલીસ મધ્યમ કહ્યા ચૌદ વિશેષે વિસ્તર ચે... હરમાતાસગ ચઉ બલની કહે શુભસૂચક એ સુપન અથાહે... અ,ધિવ્યાધિ ચિંતાશ્· ગમ્યા દીઠાં સુપન લહે ન લગાર... અતિ પાપા દેગે અવિધે પ્રાયે સુપન ફળે સહુ કાય... ધ રૂચિને શ્રદ્ઘાવ ત
ફળ શુભાશુભ સુપનતણી... કીર્તિલાભ ખલ ભાંડાગાર ૪ ચક્રી કે જિતવર થાય... આપે ધન બહુ કરી સુપસાય ચૌદ રાજ ઉપર શિવાય... કહે સુર ગજપતિ સેવિત કમ ધારી વૃષભ ધર્મ ધુરા થશે... રાખશે સિંહલે એ હતું ભાગવશે લક્ષ્મી ફલ અચ્છી... કુસુમદાસ ફૂલ એહ મડાણ ભામડલ ભૂષિત વિ સિસ... પૂર્ણ કલશફળ એમ પામશે બજલ ઉદ્ધિસિધ્વજ સેહસે... સરાવર ફૂલ ઈણીપરે ભાવશે
ܙ
૯
૧૧
ર
૧૩
૧૪
૧૫
૧૪
૧૭
૧૮
1246
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર્યુષણના વ્યાખ્યાનની ઢાળા-જ્ઞાન વિમલકૃત
રત્નાકર દન લમાન ચસર વૈમાનિક "ત રત્નાદિ ગઢ તંત્ર વાસસે શુદ્ધ સ્વભાવે કચન શુદ્ધિકાર એહવા ફૂલ પ્રગટ ભાખીયાં નિસુણી રાજા રજ્યા ઘણું નિજ ધર પહેાંતા સુપન પાઠવી સુર્પત પાઠક આવ્યા એટલે પણ સુપન અર્થ આગળથી ઘો
કેવલજ્ઞાન રતન અહિઠાણુ... સેવિત દેવવિમાન ફલક ત રત્નરાશિ કુલ એ થાયસે નિમ અગ્નિનેા એહ વિચાર સુપનશાએ કીધા સાખિયાં... પ્રાંતે દાન તે ક્રે' તેા ભણુ ભૂપે વાત સ્ત્રીને દાખવી... ત્રીજું વખાણુ થયુ. તેટલે જ્ઞાન વિમલ ગુરૂથી જે લો...
૧૦૫
૨૩
૨૪
૨૫
૨૬
૨૭
ઢાળ ૪/૪ [ ૧૪૫૧ ]
હવે ઇંદ્ર આદેશે ધનદતણા જે દેવ તિય ગૂભૂ ભક નામે નૃપલરે ભરે નિત્યમેવ ધનકણુની ક્રેાડી હેાડીકરે તેણીવાર એ જિનનુ દેશું નામ વર્ધમાન કુમાર... ૧ એમ મનારથ વધતે ગભ વધે ભગવંત તવ એક દિન ચિંતે માતાજી ગુણુવ'ત નવિહાલે ફરકે માનુ` સાથે ાઈ ધ્યાન મેાહછપન હેતે શૈલેશી કરે કાઈ તાન... તવ માને મન પસર્યાં શાક સમુદ્ર નિત્ર ખાવે પીવે ચિંતાતુર ગતનિ ૐ વનદવ દીધાં કે ભાંજયા બહુ માલ ક્રે સરાવર શાçાં કે ઋષિ દીધાં આળ... ૩ જ્ઞાનદેવ સાધારણ ગુરૂ કલ્પિત જે દ્રવ્ય
૪
તે અભક્ષ્ય લખાવ્યા કીધી કરણી અભવ્ય... વળી અવિષે આશાતના કીધી ને કરાવી વળી અશુદ્ધ પ્રવૃત્તિ શકતે તે ન ચરાવી કેશાતના કામણુકટ કરીને વજ્ગ્યા માયા મકવૃત્તિ પાપકમાં બહુ સંચ્યાં... પ્ કે શીલ વિલૂપ્યા કે વળી ગભ હરાવ્યા ઈત્યાદિક બહુલાં પાપકમાં કુલ આવ્યા ઈાં દાપ ન કાઈના શાચ કરે શું થાય
ૐ
જેમ જલધિમાં મૂકયાં છિદ્રે ઘડા ન ભરાય... અમાસે ન ફુલે જો કેરડા તરૂ એક તિહાં જલદ વસંતના વાંક કિયે! કહી છે. તરૂ ફળીયે ફૂલ નિવ્ર વામન પામે ધૂક દેખે નિવે ઉગ્યા તેજવંત રિવે સુત્ત... ૭ નિર્ભાગ્ય શિરામણી મેરૂ ચઢાવી પહાડ લેાચન દઈ લીધાં લિંગ બિંગ ક્રમ એ જાલ માજન શુભ પિરસી કાઢી લીધે જિમ થાય
८
તિમ હું દુ:ખણીને રાજ્ય સુખે સર્વિ આલ... કિહાં ગઈ કુલ દેવી આજ કરી ન સંભાળ એ જીવિત ધનસુખ શું કીજે સુકુમાલ પૂછે તિમ સહીયર તિમ તિમ દુઃખ બહુ સાલે
મૂર્છા લહી જાણી શીતલ જલસુ` વાલે... ૯
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૧૦૬
ઉપરત સતિ નાટક દેખી નૃપનું ગેડ તવ જ્ઞાન પ્રય઼જે ત્રિભુવન કરૂણા ગેડ સુખ યાજે કીધું દુ:ખ કાજે થયું તેહ ભાવિ કાલે લક્ષણ-ગુણતે દેષ છે. ... ઈમ જાણી ફરજા એક દિસે પ્રભુ જામ તવ હર્ષિત ત્રિશલા ફૂલ્યુ મુખકજ તામ હું ત્રિભુવન ધન્યા ભાગ્યદશા વળી આજ જિનપદ સેવાથી સીધાં સઘળાં કાજ... મનારથ ૪૯૫દ્રુમ ફળીયા સદલ સચ્છાય જિનધર જિનપૂજા ધવલમ"ગલ વરાય. કુકુમના થાપા બાંધી તારણમાલ નાટક પ્રારંભે ઉછાળે વર્ શાલ... ૧૨ મતીયે. એક પૂરે ચૂરે સવિદારિદ્રસવિ અર્થે જનને દેઈ દાન અમદ શણુગાર તસ જત રાજભુવન દેવલેાક સરીખુ` તે વેળા મંગલ થાયા થાક...૧૩. તિહાં સાતમે માસે અભિગ્રહ લીધે ગર્ભ માંહે
હું શ્રમણ ન થા” માતપિતા હૈાય જ્યાંહિ. હવે ત્રિશલાદેવી સ્નાન તિલક પ્રસિદ્ધ સહુ અલંકાર પહેરી ગભ`પાલના કધ...૧૪ શુભ દેહલા પૂરે સિદ્ધારથ નૃપતાસ પરિજન જિમ કહે તિમ વિચરે નિજ આવાસ નિજ મહિલા ગર્ભ વસીયા પ્રભુ નવ માસ
સાડા સાત દિન ઉપરે પૂરી પૂરણ આસ... ૧૫ તેણે કાળે સમયે ચૈત્ર તેરસ અજુઆલી દિશિનિલ પવન અનુકુલે રજ ટાળી સવિ શકુન પ્રદક્ષિણા મેદની સર્વિ નિષ્પન્ન
જનપદ સર્વિ સુખીયે। મુદિત લે સુપ્રસન્ન
ઢાળ ૫/૫ [૧૪૫૨ ]
જિન જન્મ્યાજી સુખીયા નારકી થાવરા તેજે ત્રિભુવનેજી પ્રગટે સમીર સુર્ણ કરા દિશિ કુમરીજી છપ્પનનાં આસન ચળે અવિષયે જણેજી સરવાર આવી મળે ત્રાટક : મિલે ચઉદ્દિશી ઉષ્ણ અધાદિશિ આઠ આઠ તિમ વિદિશીની રૂચક નિવાસિની ચઉ ચઉ ઈમ છપ્પન સુહાસિની જિનમાત લઈ ઘર કરી વરવસ્ત્ર ભ્રષણ કરીય શાભા સર્વિ સુરપતિજી જન્મમહોત્સવ જિનતા લઈ જાવેજી કરી અભિષેક પાતક ગમે ત્રાટક : રમે નાટિકા ભક્તિ પૂજા કરી
સ્તુતિ મજ્જન તે કરે આવીયા તિમ સૉંચરે... મેરૂ આવેછ મલી સમુદય અતિ ઘણું! આરતિજી ગીતગાન હશે" રમે
ધૂપ
આનંદ અતિ હ્ા
આઠ મંગલ ભણી એક ત આઠ કાવ્ય રચના ભણે ત્રીસ કેાડી સુવણૅ વરસી ભૂપપર જિનમેલીયા અઠ્ઠાઈ મહે।ત્સવ ન`દીશ્વર કરી સકલસુર ઠામે ગયા...
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર્યુષણુના વ્યાખ્યાનની ઢાળા-જ્ઞાન વિમલકૃત
હવે રાજજી પ્રભાતે ઓચ્છવ કરે દશ દિનનાજી નગર સવ એચ્છવ કરે નામ થાપેજી વધુ માન ગુણથી ભલુ` સગ કર તનુજી મ ંચનવાને નિમ સુ ત્રાટક : અતિભક્ષુ બળ શ્રી જિનનુ હરિ હે તે ન હિ શકયો
અન્તાણી સુર એક આવી
અહિ આમલી વૃક્ષ વીંટી વલી ડિંભરૂપે વૃદ્ધિ પામ્યા
રમત રમવાને ધકો રહ્યો નાખે કર ગ્રહી તાડિયેા પ્રભુ કર ગ્રહી...
૧૦૭.
પાય લાગીજી નામ મહાવીર દેઈ ગયા લેખક સાલેચ્છ ઉણુ! આઠ વરસે થયે પ્રભુ પરણ્યાજી નરવ નૃપ યશેાદા સુતા ભાગવતાજી વિષય સુખે થઈ એક સુતા અનુક્રમે” માતપિતા સ્વર્ગે ગયા વર્ષે અઠ્ઠાવીસ્ટ ધરવાસે પૂરણ થયા ત્રાટક : અભિગ્રહ પૂરણ જાણ્યા નંદી ન વિનવ્યા અનુમતિ ન આપે તેહથી વળી વર્ષ હાય ધરે રહ્યા તિહાં બ્રહ્મચારી અચિત આહારી ભ ́ ઉપર કરૂણા કરી લેકાંતિક સુરવયણ તિસુણી દીયે દાન સ વચ્છરી...
3
એક ક્રેાડીછુ અ લખ ઉપર નિત દીયે નાવરોજી ઈમ ભાખે સિવ ભિષે લીયે હરિ ચઉસૉજી આવ્યા સંયમ ઉચ્છવે ચંદ્રપ્રભાજી પાલખી જિન આગળ ડવે ત્રાટક : સ્તવે બહુપર સકલ સુરવર નવિન નૃપ નરા વાં લશ મોંગલ આગળ વહે હય-ગય-રથવરા ક્ષત્રિયકુંડ ગ્રામ મધ્યે ક્રિકખ(ક્ષ) લેવા સચરે નરનારી નીરખે નયણુ હરખે મુખે જય-જય ઉચ્ચરે...
ત્રાટક : શુભમને લાગે ક્રેશ સઘળાં પંચમુષ્ટિ મુખ ભળે કરેમિ સામાઈય તત્વ નાણુ પુજવ મુણે હવે વીર ન દીવ ન રૃપ પ્રમુખ વળે સુરવરા, અવશેષ મુહૂત દિવસ હુ ંતે કુમાર ગ્રામે સંચર્યા... તિષે રાતેજી ગામે પરીષહ માંડીયા કહે પ્રભુનેજી બાર વર્ષે રક્ષા કરૂ ત્રાટક : ધરૂં સહાય ન ક્રાઈની ઈમ
સિદ્ધારથ વ્યુતર પાસે થાપે મહુલ બ્રાહ્મણુ ધરે પારણુ પ"ચમ વખાણુ ઈંણી પરે જાણીયે
૫.
માગસર વિજી દશ મહિને પહેાર પાલેજ્ઞાતખડવનેજી અશાક તતળે એટલે છઠે ભકતેજી ચવિહાર ખોને દિને વસ્ત્ર દેવષ્યજી ખધે હવે હિર શુભ મને
તવ ઈંદ્રેજી અવધિજ્ઞાને જોઈયા પ્રભુ ભાખેજી આપબળે કેવલ વરૂ સુણી હરિ સ્વગે ગયા પ્રભુ સયમ ધર થયા પરમાને પત્ર્ય દિવ્ય શું જ્ઞાનવિમલ કહે ઈસ્યુ ...
19TH
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઢાળ ૬/૬ [૧૪૫૩] પિતામિત્ર તાપસ મિજી બાંહ્ય પસારી આય કહે મારું પધારજી માને પ્રભુ ઈમ થાય
-. ચઉનાણી વિરજી ભૂતલ કરે રે વિહાર... ૧ દિવ્ય ચૂર્ણવાસે કરીજી ભમરા પણ વિનંત કામીજન અનુકુલથીજી આલિંગન દેયંત... ચઉનાણી- ૨ મિત્ર દિજ આવી મોજ ચીવર દીધે અધ આવ્યા તાસ વિડિલેજ ચોમાસે નિરાબાઈ અપ્રીતિ લહી અભિગ્રહ ધરી એક પખ કરી વિચરત શુલપાણી સુર બધીજી ઉપસર્ગ સહી અત્યંત , મુહુર્ત માત્ર નિદ્રા લહેજ સુહણું દશ દેખંત -ઉત્પલ નામ નિમિત્તિજી અર્થ કહે એમ તંત...
૫ ૧ તાલ પિશાચ હો જે પહેલે તે હણશો તમે મેહ ૨ સિતપંખી ફલ થાયશોજી શુકલ ધ્યાન અહ. ૩ વિચિત્ર પંખી પેખીયોછે તે કહેશો દુવાલસ અંગ * ગવર્ગ સેવિત ફળ થાપશેજી અને પમ ચઉહિ સંધ. , ૭ ૫ ચઉહિ સુર સેવિત હશોજી પા સરોવર દીઠ ૬ મેરૂ આહણથી હશેજી સુર સિંહાસન ઈઠ.... , ૭ જે સૂરજમંડલ દેખીયુંજી તે હશે કેવલ નાણ .૮ માનુષોત્તર વીંટીજી તે જગકીર્તિ મંડાણ... , ૯ જલધિતરણ કુલ એ હૈયશેળ તે તરશે સંસાર ૧૦ દામયુગલફલ નવિ લહુંજી તે કહે કરી ઉપગાર કહે પ્રભુ તે ફલ તેહનોજી ધર્મદુવિધ કહું સંત પ્રથમ ચોમાસું તિહાં કરી વિચરે સમતાવંત.. * ઉતરતાં ગંગાનદીજી
સુરત સહે ઉપસર્ગ સંબલ-કંબલે વારીયેળ પૂર્વ ભવે વર્ગચંડશીયા સુર કીયોજી પૂર્વે ભિક્ષુ ચારિત્ર સચે નયન સુધારસેજી હવે મળ્યો મંખલો પુત્ર. , નદી તીરે પ્રતિબિંબિયા જિનપદ લક્ષણદીઠ સામુદ્રિક જઈને કહેજી ઈદ્ર થયે મન ઈશ્ન... છે ૧૪ -સંગમસુર અધમે કર્યો છે બહુઉપસર્ગ સહંત
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર્યુષણના વ્યાખ્યાનની ઢાળા-જ્ઞાન વિમલકૃત
દેશ અનારજ સચર્યાજી
વ્ય”તરી કૃત સહે શીતથીજી પૂર્વીકૃત ઢમે તડભાજી અમરા શરણે રાખીયેાજી અનુક્રમે મદત માલિકાજી
ઢાને ખીલા ધાણીયાજી
વૈધે તે વળી ઉર્યાંછ વર્ષ બાર સાડા લગેજી ચવિહાર તપ જાણવુ છ હવે તપ સકલના હું જી ખેડા તા કદીયે નહી છ
નવ ચઉમાસી છઠ્ઠામાસી દુદુર્ગંદુગ, ત્રણુ માસી માસખમણુ ભાર જણા પશુ દિન ન્યૂન છ માસ ભદ્ર–મહાભદ્ર પડિમા દુગ ચઉદસ દિન વાન દિક્ષા દિનથી વહીયે
ત્રણસે આગણપચાસ
બાર વરસ ષટ માસ
એમ છદ્મસ્થ પર્યાય ઋજુવાલિકા નદી તીરે સામા કાડ બીને ભેટ
છઠ્ઠલકતને અંતે માધવવૈશાખે ૨ગ્ ઉત્તરા ફ્રાલ્ગુની યાગે સૂર્યપશ્ચિમ જાવે
હવે પ્રભુ જ્ઞાન પાવે દીધે। તિહાં ઉપદેશ
જાણી કેમ મહત... લેાકાબંધ વહે નાણુ જેહના નહિં પ્રમાણુ...
સુસમારપુરૈ ધરી ધ્યાન પ્રતિજ્ઞાભે ભગવાન... ગાપ કરે વાર ક્રમ સહી વેદન અતિ મમ... ક્રમ કર્યા વિ જેર નિતુ કાઉસગ્ગજિમમેર ... જે કીધાં જિનરાય ગાદુઉિઢાસણું કાય...
ઢાળ ૬/૭ [ ૧૪૫૪ ]
ખાર અઠ્ઠમ ગુણુખાણું... પારણા દિન થકી કહીયે ચવિહાર ઉલ્લાસ...
99
99
સકલ સુરાસુર આવે ધર્મ ન લવો ધર્મ લેશ...
,,
99
અઢી માસી દાઢમાસી કીધેા એક છ માસી... મહેાંતર પખ દિલ આહ્વા દ્વિસય ગુણુતીસ શ્ને તાસ... તેમ સવ`તાભદ્ર (પ્રતિમા) મહિમા
""
ઉપર પુખ એક ખાસ (માસ) પ્રભુ ભભક ગામે જાય...
જીણું ચૈત્ય અદૂરે શાલિવૃક્ષતળું હે... ગાદુદ્ધિયાઈ ખેસ તે શુદ્ધિ દશમી ઈંદુ સગે... પાલે પહાર પ્રસ ગે વિજયમુહુત તિહાં આવે...
૧૦૯
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
3.
४
પ્
૭
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
‘૧૧૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તિહાંથી અયાપાયે આવ્યા -- સમવસરણ કરી છાયા તિહાં પ્રભુ દેશના દીધી કર્ણ કટોરે પીધી..
ઢાળ ૬૮ [૧૪૫૫] તિહાં અપાપામાં વસે માહણ સમિલ નામ તે યજ્ઞ મંડાવ્યો છે તિહાં - તેડયા માહણ રે યજ્ઞના જાણકે ધન ધન વીર વાણી
ધન પ્રાણ રે જેણે હૃદયે આણકે.ધન મગધ દેશ ગોવર ગામથી આવીયા ધરી અહંકાર તે ઈદ્રભૂતિ આદેદઈ
અધિકારી રે માહણ અગીયાર તો ૨ - ઈદ્રભૂતિ અગ્નિભૂતિ વાયુભૂતિ સગા ભાઈ તે
વ્યફત સે હમ મંડિત મોરય અપિતા ચલ ભ્રાતા રે મેતાર્ય પ્રભાસ તે...૩ ચઉસહસ ચારસે અછે તેમને સવિ પરિવાર તો એક સંદેહ છે મનમાંહે રે જિમ ગિરિ ભાર તો. , ૪ છવકર્મ તજજીવ શરીર ભૂત તેહ બંધ મોકખ તે દેવનાર પુણ્ય પરલેકને મેક્ષ ન માને રે એ સંશય દેખ તેઅ૫ સુણી વીર સર્વ ને
આવીયા ધરી અભિમાન તે નિઃસંશય કરી તેને
દઈ દીક્ષા રે કર્યો જન્મ પ્રમાણ તો , ગણધર અગીયાર થાપીયા તીર્થ આપે સાર સોહમને આદે કરી હસ્ત દીક્ષિત રે મુનિ ચૌદ હજાર તે , ૭ આર્ય ચંદના આદે દેઈ સાધવી છત્રીસ હજાર એક લાખ એગણ સાઠ વ્રત ધરૂ શંખપ્રમુખ રે શ્રાવકને લહેસિ તે ૮ સુલસા રેવતી આદે દેઈ શ્રાવિકા ત્રણ લાખ સાર અઢારસહસ વળી ઉપર એહી નાણું રે વળી તેરસે સાર તે”, ૯ ચૌદ પૂર્વ ત્રણસે
સાતસે કેવલ નાણું ક્રિય મણપજજવી સગપંચસે રે વાદી ચઉસય માન તે... - ૧૦ ઈત્યાદિક પરિવારશું
કરે ભવિકને ઉપકાર મધ્ય અપાપાપુરિ જિહાં તિહાં આવ્યા રે શ્રીવીર વર્ધમાન તે , ૧૧ પ્રથમ ચોમાસું અસ્થિમામે વિશાલા બાર ચૌદ રાજગૃહી જાણીયે પૃષ્ઠચંપારે નિશ્રાએ ત્રણ સાર તે... • ૧૨ પટમિથિલા દેય ભદ્રિકા આલંભિકામે એક એક અનાર્યજ ભૂમિકા સાવથી રે નિમાયે વળી એક તે ૧૩ બેંતાલીસ ચોમાસા ઈમ કરી કરૂણ અગાર
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧
પર્યુષણના વ્યાખ્યાનની ઢાળ-જ્ઞાન વિમલકૃત હસ્તિપાલ રાજા ભણી દાનશાલા રે અંતિમ ચોમાસું સાર તે... - ૧૪ અમાવાસ્યા કાર્તિક તણી નક્ષત્રે સ્વાતી સંગ સેલ પહેર દેશના દેતાં કરી પિષહ રે સાંભળે સવિ લેક તે.... , ૧૫ સર્વાર્થ મુહુર્તની પાછલી ઘડી બે રણ જામ યોગ નિરાધ કરી તિહાં છઠ્ઠ ભરે રે એકાકી સ્વામી તે , ૧૬ શિવ પહેતા શ્રીવીરજી તે સુણી ગૌતમ સ્વામી આપસ્વભાવે ભાવતાં
પ્રભાતે રે લહે કેવલ જ્ઞાન તે.. , ૧૭ તિરે સમે કુંથુ અશુદ્ધરી ઉપના જાણી વિશેષ ભસ્મગ્રહ પણ સંક્રમે જન્મરાશે રે આયતિ ફળ પેખી ... , ૧૮ ત્રીસ વરસ ઘરમાં વસ્યા બેંતાલીસ વ્રતમાંહિ સવિ બહેતર વર્ષનું આઉખું જાણે રે જિનનું ઉછાંહિ , ૧૯ પર્વદિવાળી તે થે
જિહાં કહ્યા જિન શિવસુખ સૂત્રમાંહે અધિકાર છે તે સુણતાં રે જાયે ભવદુઃખ તો... , ૨૦ શ્રી વીરના નિર્વાણુથી નવશે બે સુંસી વર્ષે એ સૂત્ર પુસ્તક સંગ્રહ્યો દેવધિ રે ખમાસમણમુનિ દેખ તો... , ૨૧ ધ્રુવસેન નૃપ ઉપરાધથી
આનંદપુરમાં એહ સભાસમક્ષે વાંચી નવસેં ને ત્રાણું રે વરસે સસનેહ તો.... , ૨૨ દેય સહસ વરસ લાગે
હેશે ભસ્મગ્રહ પ્રભાવ ઉદિતદિત પૂજા નહિં પ્રવચને રે એહવા કહ્યું ભાવ તો... , ૨૩ ભસ્મગહ પીડા ટાળીયે પછી હશે અધિક મંડાણ એકવીસ સહસ વરસ લાગે વીર શાસનનું કહ્યું પ્રમાણ તે , ૨૪ નવગણધર શ્રી વીરના જિનછતે પામ્યા સિદ્ધ રાજગૃહ માસ સંલેખના કરી પહેલાં રે પરિવાર પ્રસિદ્ધ તો , ૨૫ વર્ષ બારે શિવ લહ્યા વીરથી ગૌતમ સ્વામ એ અતિશય મોટે કહો જે દિખે રે તે લહે શિવ ઠામ તે.. , ૨૬ સાંપ્રત વરતે મુનિવરા સોહમ સ્વામી પરિવાર વિસે વરસે સિઝીયા
શ્રીવીરથી રે પંચમ ગણધાર તે , ૨૭ પંચકલ્યાણક એ કહ્યાં
શ્રીવીરનાં વિસ્તાર જ્ઞાનવિમલ ગુરૂથી લહ્યો વ્યાખ્યાને રે કે અધિકાર તો, ૨૮
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
કાયા
ઢાળ ૭/૯ [૧૪૫૬] હવે સુણે પંચકલ્યાણક શ્રીજિનપાસના મારા લાલ કે. શ્રી જિનપાસના જિમ હૈયે સમકિ શુદ્ધ સદા શુભવાસના -
સદા કાશીદેશ વિભૂષણનગરી વણારસી છે
નયરી અશ્વસેન નૃપ વામાતિ રંભાજિસી
રતિ.. ૧ પ્રાણુતકલ્પથી ચલીયા મૈત્ર વદિ ચૂથનીમાં
મૈત્ર વિશાખા વિધુ વેગે સમયમજજરયણિમાં
સમય૦ વામા કુખે ઉત્પન્ન ચૌદ સુપન લહે છે ચૌદ વિરતણી પરે સર્વસંત આગે કહે
સંકેત... ૨ અનુક્રમે પણ બહુલ દશમી દિને જાઈયા
દશમી માહવિશાખા મજઝરાયણ તિના સહાઈયા
તિનાણુ દિશિકુમરી મહઈ નૃપતિ આદે કરે
નૃપતિ સજજન કુટુંબને સાખે પાસ નામને ધરે , પાસ.. ૩ કૃષ્ણસર્પ નિજ શમ્યા પાસે દીઠા ભણી
પાસે નીલવર્ણ નવહાથ કાયા સેહામણું નયર કુશસ્થલ સ્વામી પ્રસન્નજિત કુંવરી , પ્રભાવતીને પરણ્યા અનુક્રમે વય ધરી
અનુક્રમે.. ૪ એક દિન જોખે ગોખે પુર જેવા એક દિશે લેક ખલક મલ્યો બલિને ઢોઈવા ,
બલિને પૂછે પાર્ધમાર કિહ્યું એ જન મલે છે
કિર્યું કમઠ તાપસની વાત કહી તે સાંભળે
કહી... કૌતુક નથી પણ સહજભાવે તિહાં ગયા
ભાવે બળતો પન્નગ દેખી કહે તુજ નહિં દયા
કહે શુભ કુઠાર મંગાવી કાષ્ઠ વિદારીયો
કાઠ૦ જલતે પનગ દેખી સહયે ધિક્કરિયા
સહુયે. સેવકમુખે નવકાર સુણાવી ઉદ્ધ
સુણાવી મરી થયે ધરણંદ્ર પ્રભુ જય વિસ્તર્યો
પ્રભુe અપમાન્ય તિહાં કમઠ હઠે બહુ તપ કરી
હbe મેઘમાળી થેયે દેવ અજ્ઞાનપણે મરી છે ત્રીસ વરસ ગૃહવાસે દઈ દાન સંવછરી , દેઈદાન પિષ બહુલ અગીયારસ દિનવત આદરી છે દિન
પ્રસન્ન
ગોખે
અજ્ઞાન,
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
પષણના વ્યાખ્યાનની ઢા-જ્ઞાન વિમલકુત ત્રણ સય પુરૂષ સંધાતે વિશાખા અઠ્ઠમ તપે , આમ્ર(પાલી? ઉદ્યાન અશોકતણે બે છે ધન્ય વિપ્ર ઘરે પારણું પરમાને કરી છે એક દિન વડ તલે રયણી કાઉસગ્ગ ધર્યો તિહાં મેધમાલી દેવ અધમ સુર આવી દેખી કરે ઉપસર્ગ જલદ વરસાવી જલ મલિ ધૂળની વૃષ્ટિ કરી નભ ઝાહિયે તિણિ રાતે તેહિજ દુષ્ટ કમઠશઠ વાહિયે , મુશલપરે જલધાર ઝબૂકે વિજળી , વહે તિહાં નદી અસરાલ કે રાતિ નભે મળી છે આસનકંપે તામ ધરણસર આવી છે કરી નિજ ફણને છત્ર ધનોધર ખાવી , પણ નાસા લગે નીર ચઢો તવ જોઈ , હાંકો કમઠ ઉકંઠ કે તે એ શું કીયો , સ્વામી આશાતના કીધ હવે જઈશ કિહાં ,, ચરણે શરણે પસીખમાવે તે તિહાં કરી નાટક ધર સ્વકીય પદે ગયા છે પ્રભુ કરે વિહાર વ્યાસી દિવસ થયા ચૈત્ર બહુલ દિન ચોથ વિશાખા વિધુ મંડલે , છઠ ભકતે ધવ હેઠ કે કેવલ ઝલહલે , ગણ ગણુ આઠ ઉદાર મુણ આજ દિનમુખા, સેલ સહસ તિમ સાહુણ પુષ્કચૂલા મુખા , અડત્રીસ સહસ સુણે હવે શ્રાવક શ્રાવિકા ,, એક લાખ ચોસઠ સહસ્સ સુવત મુખ ભાવિકા , ત્રણ લાખ સહસ્સ સત્તાવીસ નિંદા આદિ છે. કેવલી સહસ જ એક અવધિમુનિ ચૌદસેં... છ સય જુ મણુપજજ વિપુલમતિ આઠસે ચૌદ પૂર્વી સય ઉઠ વાદી મુનિ છે છમેં દસ સય સિધ્યા સાધ કે વીસ સય સાધવી બારસમાં મુણિ અણુત્તર ગતિ એણું પરમવી.... સ, ૮
વિશાખા અશોક... પરમાને રયણી અધમe જલદ..... કરી નભ કમઠ૦ ઝબૂકે રાતિ.. ધરણ ધન ચો કેતેં... હવે ખમાવે સ્વકીલ યાસી... વિશાખા વલ૦ અા૨૪૦ પુણ.... શ્રાવક
સુત્રત નિંદા અવધિ ૧૪ વિપુલ વાદી
વીસ " ગતિ. ૧૫
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૪
સિરોરવા વ્રતમાંહે રસી સમેતર આયુ વર્ષ શત એક અંતે ચેાત્ર સવરી માસ ભક્ત તેત્રીસ મુનિશું પરિવર્યા કાઉસગ્ગ મધ્યરયણી સમય પ્રભુ શિવવર્યાં... શ્રાવણ સુદિ દિન આઠમ વિશાખા રખમલે વીર નિર્વાણુથી વર્ષે અઢીસે-પાછળે એમ શ્રી પા નાથ ચરિત્ર તે ભાખીયું પુછ્યાદાણી એહ બિરુદ એમ દાખીયે જ્ઞાન વિમલ ગુરૂ વાઘે સ્થિર ચિત્ત રાખીયે...
ઢાળ ૭/૧૦ [ ૧૪૫૭ ]
નૈમિતણા હવે દાખીયે રે અપરાજિત અનુત્તર થકી રે ત્રીસ સાગર ભાગી રે સમુદ્ર વિજય નૃપની પ્રિયા રે
કાર્તિક વદ્ઘિ બારસ દિને ૨ સુપન પેખણુ ગભ` પેષણા ૨ શ્રાવણ સુદ્ધિ પચમી દિન રે જન્મ મહેાત્સવ સુર કરે રે અરિષ્ટ નૈમિ નામ થાપીયા રે એક દિન આયુધ ધર થયા૨ે શખ પૂર્યા જમ શામળે રે શક્તિ હરિ મનડું થયું... ? અલ પરખીને હારિયા ૨ ક્રમે ગેપીએ મલી કરી રાજીમતીને પરણવા ૨ પશુ પાકાર સુણી કરી ૨ કુમાર પણે વષ ત્રણસે ૨ શ્રાવણ સુદિ છ દિન રે છઠ્ઠ ભક્ત ચિત્રા રિખે રે છદ્મસ્થ ચઉપન્ન દિન ૨ આસેાજ વિદે અમાવસી રે
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
રહી.
અંતે
મુનિશ્’
19
,,
99
29
29
""
,,
99
در
.
સમય૦ ૧૬
વિશાખા... ૧૬
અહીંસે’
ચરિત્ર૦
બિરૂદ
સ્થિર... ૧૭
પેઢા પંચ કલ્યાણ, સેાભાગી સાંભળેા ચનિયા શ્રી જિનભાણુ... સૌરીપુર અભિરામ માતા શિવાદેવી નામ...
ચિત્રા રિખ વિદુ યાત્ર
પાછલી પરે સિવ ભાગ...
જન્મ્યા શ્રી જિનરાજ પૂર્વ પેર નૃપ રાય... યદુકુલના શણુગાર શસ્ત્ર ગ્રહ્યા તેણીવાર... તવ થયેા ત્રિભુવન કંપ ન વડે કાંહિ જ...
જિમ જુવારી દાય કીધા બહુલા ઉપાંય... તારણ આવ્યા જામ પાછા વળીયા તામ...
વસીયા દેઈ દાન
સહસ પુરૂષશુ' માન...
સહસાવને લોયે જોગ
લડે કેવલ સયા.... છઠ્ઠ કરી ચવિહાર
99
19
,,
,,
,,
99
,,
"3
"9
,,
,,
,,
+
.
,,
..
,,
'
..
.
""
૩
૪
७
'
૯
૧૦
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
૦ ૧૪
પર્યુષણના વ્યાખ્યાનની ઢા-જ્ઞાન વિમલકત પરિછમ પામે ચિત્તા રિખે રે સહસાવને ગિરનાર ગણું અઠારહ થાપીયા રે મુનિવર સહસ અઢાર સહસ ચાલીસ જ સાધવી રે ગુણમણિયણ ભંડાર એક લાખ ગુણસત્તરી સહસા રે શ્રાવક સમવત ધાર ત્રણ લાખ સહસ છત્રીસ કહી રે શ્રાવિકાને પરિવાર
છે ૧૩ ચારસે ચૌદ પૂરવધરા રે એહિનાણું દેઢ હજાર વિક્રિયલબ્ધિ કેવલી રે
પનર સય વલી સાર સહસ વિપુલમતિ જાણીયે રે આઠશે વાદી વિચાર સોભાગી સેલસય સાધુ અણુત્તર મયારે પનાર સય સિદ્ધિસાર...
૧૫ ત્રણ સહસ સિદ્ધિ આર્થિકા રે ઈમ જિનને પરિવાર રાજીમતી સંયમ ગ્રહો રે જિન હાથે લઈ શિવસાર ત્રણસેં વરસ ઘરે રહ્યા રે સાતસે. વ્રત પર્યાય સહસ વરસનું આઉખું રે રૈવતગિરિ જિનરાજ... અષાડ સુદિ આઠમ દિને રે ચિત્રારિખ મધ્યરાત પાંચસે છત્રીસ સાશું રે માસ ભકતે વિખ્યાત પર્યકાસને શિવ ગયા રે પાસથી અંતરમાન વ્યાસી સહસને સાતસે રે વર્ષ પચાસનું માન પંચ કલ્યાણક (ને) તેમનાં રે ભાખ્યાં ક૯૫ પ્રમાણ જ્ઞાન વિમલ ગુરૂ મુખ થકી રે વિસ્તરે સુણો જાણ
ઇ ૨૦ ઢાળ ૭/૧૧ [૧૪૫૮] સવિ જિનના અવદાત ભણતાં વાધે ગ્રંથ વિસ્તાર રે તેહ ભણું સવિ જિનના કહીયે આંતરાને અધિકાર-સાંભળજે તાજનવારૂ નેમ થકી પાંચ લાખ વરસે શ્રી નમિ જિનવર ભાણ રે ખટ લાખે સુવ્રત વળી મલી ચેપન લાખ વર્ષ પ્રમાણ રે... , ૨ કેટિ સહસ વર્ષ અર જિનવર કંથને આંતર જા રે પલ્યોપમને ભાગ ૨
કેડી સહસ વર્ષ ઊણો રે , અર્ધ ૫૫મે શાંતિ જિનેશ્વર ત્રણ સાગર ગયે ધર્મ રે પણ પલ્યોપમે ઊણે કહીયે ચાર સાગરે અનંત રે... » ૪ નવ સાગર શ્રી વિમલ જિનેશ્વર ત્રીસ સાગરે વાસુ પૂજ્ય રે ચેપન સાગરે શ્રી શ્રેયાંસહ જિનવર થયા જગ પૂજ્ય રે.. ઇ ૫ એક કડી સાગર ગયે શીતલ તેહમાં એટલું જુન રે
ه
ه
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬
એકશત સાગર ને છાસઠ લાખહ સુવિધિનાથ નવ ઢાડી સાગર શ્રી સુપાસ નવસય કાડી સાગર દશ લાખ કાડી અંતર શ્રી સંભવ અજિત થયા તેહથી લખ પચાસ એ નિર્વાણુથી પશ્ચાનુપૂર્વી જિનનાં ત્રેવીસ અંતર ઈમ નવ હજાર કેાડી સાગર જાણી નેવુ. હર કૈાડી સાગર સુમતિ સહસ ખેડતાલીસ વર્ષ ૫ચાતુર એટલે ઊણા ચાથે આરા જ્ઞાન વિમલગુરૂ મુખથી લહીયે સવિ જિનવરનાં ચરિત્ર સુષુતાં
છઠ્ઠા પંચ યાણુક ભાખીયે
ત્રીજા આરાને દેહડે
"9
,,
ચુલસી લખ પૂરવ વલી એકપખ ઉપર થાકતે
વિંદ ચેાથે આષાઢની
સર્વાર્થથી આવીયા
39
છઠ્ઠા મરૂદેવી કુખે ઉપના ,, મજઝરયણી તિહું નાણુ..
નાભી અથ આપે કહે
19
ور
- સુપન પાઠક નથી તે સમે
ચૈત્ર બહુલ આઠમ દિને
,,
99
,,
'.
ઢાળ ૮/૧૨
.
29
જિત તવ આવીયા
જન્મ્યા
પ્રથમ વૃષભ દીઠા ભણી
ઋષભ નામ તિહાં થાપીયુ"
વિવાહાદિક સવિ કરે
નયર વિનીત્તા વાસીયા
સાલ સહસ વ ન્યૂન રે...
નેવુ" ાડી સાગરે ચંદ રે અતર એહ અમદ રે... ત્રીસ લાખ સાગર કાડી ૨ સાગરે ઋષભને કાડી રે... અંતર કેરૂ" માન ર ચેાથા આરા પ્રમાણુ રે... પદ્મપ્રભજિત ચંદ રે
નવ લખ કેાડી અભિનંદ રે... સાઢામાસ વળી આ રે ગ્રેવીજિતને પાઠ રે... સાતમું એહુ વખાણ રે દિન દિન ક્રાંડ કલ્યાણુ રે... [ ૧૪૫૯ ]
""
"9
» જન્નુ ભરત મઝાર
,,
,,
જીહૈ। ઉત્તરાષાઢા ચંદ
,,
.
,,
,,
સજ્ઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
99
99
39
,,
નાભિ નૃપતિ શણગાર... ૩)
છઠ્ઠા ઋષભતણાં સુખદાય
સુષમ૬ષમ કહેવાય
ચતુરનર ! સુણીયે સૂત્ર સુાણુ-૧ વર્ષે ત્રણ ને અડમાસ
કુલધર ધર થયા વાસ...ચતુરનર૦ ૨
દેખે ચૌદ સુપન...
અથવા ભાખે ઇંદ્ર ચિત કરે સવિ ઇંદ્ર... ઉત્તરાષાઢાને યાત્ર
સકલ સુરાસુર લેગ...
અથવા વૃષભનુ` અંક
વશ વાકય મયક...
ઈંદ્ર ઈંદ્રાણી આય
દેખી વિનય ગુણુ ઢાય...
,,
,,
99
.
,,
',
29
19
در
,,
,,
99
ܪ
ૐ
.
.
&
૧૧
ર
૩
'
७
'
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૭
૮
૧૧
૧૪
૧૫
પણના વ્યાખ્યાનની કળા-જ્ઞાન વિમલકત
છે રાજા પ્રથમ એ જાણીયે , યુગલિક નર અભિષેક છ કરતાં જાણી આવીયા , હરિ દાખે વિવેક. છ એ બ્રાહ્મી ભરત સુમંગલા
પ્રસવે યુગલ સમેત છે સુંદરી બાહુબલ જણે છે સુનંદા શુભ ચેત. છે છે વળી સુમંગલાને થયા
છ યુગલ એગણ પચાસ છે શત બેટા હેય બેટડી - શત વિજ્ઞાન પ્રકાશ , એ બહેતર પુરૂષ તણી કળા , નારી કળા ચોસઠ છે લીપી અઢાર સહામણું , કુલચઉથાપે ઉક. ,
વીસ લાખ પૂરવ કુંવરમાં ત્રેસઠ પૂરવ રાજ , દેશ દીય સવિ પુત્રને
, ભરત વિનીતા રાજ.... આ , કાંતિક સુરવણથી
દેઈ વરસી દાન એ બેસી સુદંસણુ પાલખી આ ચાર સહસ નરમાન... ઇ , ચૈત્ર વદ આઠમ દિને
છે છઠ્ઠ તપ ઉત્તરાષાઢ. ચઉમુઠ્ઠી ઉંચન કરે
, પરીષહ સહ આગાઢ , » વરસે કીધું પારણું
, ઈક્ષરસ દયે શ્રેયાંસ છ વરસ સહસ છદ્મસ્થમાં
વિહાર કરે નિરાશંસ... , ફાગણ વદિ અગીયારસે છે પુમિતાલ ઉદ્યાન છે અઠ્ઠમ ઉત્તરાષાઢશું
, પામે કેવલ જ્ઞાન... એ ઇ સકલ સુરાસુર આવીયા
ચક્રી ભરત નરીદ , મરૂદેવી સિદ્ધિત
ઉત્સવ કરે આણંદ.. . ઋષભસેન આરે કરી
ચોરાસી ગણધાર છે સહસ ચેરાસી મુનિવરા
સાધવી ત્રણ લાખ સાર છે છે ત્રણ લાખ શ્રાવક જેહને
ઉપર પાંચ હજાર , પણ લખ ચેપન સહસ છે શ્રાવિકાને પરિવાર.. , • ચાર સહસ ને સાતસે.
ચૌદ પૂરવધર જાણ છે નવ સહસ એહિ કેવલી છે વીસ સહસ પરિમાણ... , છે વીસ સહસ છસય ઉપરે વેકિય લબ્ધિ મુણાંદ છે બાર સહસ છસય વિપુલમતિ , પચાસ અધિક અમંદ , છે તેટલા વાદી જાણીયે
વીસ સહસ મુનિ સિદ્ધ ચાલીસ સહસ સાધુ સાધવી , તે મનવાંછિત કીધ , સહસ બાવીસ નવસાયમુનિ . - અણુત્તર પહેતા તેહ
૧૬
૧૯
૨૧
રર
૨૩
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૮
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-2 છે એક લાખ પૂરવ ઈણી પર -- , વ્રત પર્યાયે એહ. , ૨૪ છ લાખ ચોરાસી પૂર્વનું છે પાળી પૂરણ આય છે સહસ મુનિશું પરિવર્યા | | અષ્ટાપદ ગિરિ જય , ૨૫ , માઘબહુલ તેરસ દિને
અભિજિત નક્ષત્રચંદ (ગ) છે ચૌદ ભક્ત પદ્માસને
શિવ પહેતા જિનચંદ, રક , આસન ચળે સવિ ઈદ્રના " આવે લઈપરિવાર , કરે ઉત્સવ નિર્વાણને , જંબુપન્નત્તિ અધિકાર ,, ર૭ , પક્ષનેવ્યાસી થાકતે , ત્રીજા આરામાંહિ , ઋષભજી શિવસુંદરી વય , એ સ્થિતિને પ્રવાહ , , અધિકરણ એ ધર્મને , એક ધમ સનેહ પ્રથમ તીર્થકર મુનિ પતિ , જ્ઞાનવિમલ ગુણગેહ. , ર૮
૮/૧૩ [ ૧૪૬૦] નમો નમે ગણધર વિરને વીરતણું અગ્યાર રે ઈંદ્રભૂતિ અગ્નિવાયુ ભૂતિ વ્યક્ત સોહમગણ ધાર રે નમો નમe 1 મંડિત મૌર્ય પૂત્રજી
અપિત અચલ બ્રાત રે મેતાય પ્રભાસ જાણીયે એકાદશ ગણિ ખ્યાત રે , કેર વીર છતે નવ શિવ લહ્યા સપરિવાર માસભરે રે રાજગૃહે વળી ગૌતમ
બાર વરસ વીરને અંતે રે.... , ૩ સોહમગણી શ્રી વીરથી
વીસ વર્ષે સિદ્ધિ લહીયા રે તેહના જંબુ કેવલી
તિહાંથી શિવ કેવલ રહિયા રે , ૪ પ્રભવ શર્માભવ જાણીયે યશોભદ્ર સંભૂતિવિજ્યા રે ભદ્રબાહુ ધૂલિ ભદ્રજી
એ શ્રુત કેવલી ષટ કહિયા રે ,, ૫ આર્ય સુહસ્તિ મહાગિરિ સુસ્થિત સુપ્રતિ બુદ્ધા રે ઈદિન સિંહગિરિ જાણીયે દિન ધનગિરિ સુપ્રસિદ્ધારે છે ? વયર સામી વજ સેનજી
એ દશ પૂરવ ધારી રે ગુણ સુંદર સામાચાયજી શાંડિલાચાય ગુણધારી રે.... ૭ શ્રી ધર્મ રેવતિ મિત્રજી ભદ્રગુપ્તને શ્રી ગુપ્ત રે વજ સુરિ દશ પૂરવી યુગ પ્રધાન પવિત્ર રે... તે શાલિપુત્ર આર્ય રક્ષિત મનકને આર્ય સમિત નામ રે યાવત દેવઠ્ઠી વણી થકી વરસે () ગુણધામ રે.. ઇ ૯ શાખા કુલ વળી એહનાં નંદિ આવશ્યકે કહીયે રે
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર્યુષણના વ્યાખ્યાનની ઢાળે.-જ્ઞાન વિમલકૃત
કલ્પસૂત્ર સ્થવિરાવલી આાદિચરિત્ર સ્થવિરાવવી પાર ન પામીયે એહના ગુણુને
39
હવે સ વચ્છરીને ક્રિને રે લાલ પુસ્તક પૂજો પ્રેમશું રે સૂત્ર સુા વિધિશું સાર,, ચેાગવાહી ગુરૂ જે હુવે રે અનિભિનવેશી અમત્સરી રે,
"9
ગીત ગાન વાજીંત્રશુ” રે સાવધાન બહુ ભાવશું ? પૂજને પ્રભાવના રે પાષહ આરાધન કરે રે લાહે લીજે નિજ વિત્તનારે સ”પૂરણ સૂત્ર સાંભળે ૨ આગમ અક્ષર સાંભળે રે વિધિયાગે જો સાંભળે રે સ પૂરણુ તિહાં સાંભળી ૨ કરે વધાઈ લુછણ્ણા રે જ્ઞાન વિમલ ગુરૂ ઉપદિશે રે આલાવા ચાસરે કરી રે
در
,,
99
99
,,
"9
,,
39
.
99
33
ઢાળ ૮/૧૪ [ ૧૪૬૧ ]
ઈમ એચ્છવ આડ બરેજી જીત્યા જીત્યા `ના મમ વિષય કષાય સમાવીયા રે જિન શાસન વર મંડપે રે ગાય ગાય ગારી ગેલી કાઢવા કાઢવા દુશ્મન ડેલી મતીય સાહાગણ સુંદરી રે દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રની રે
તસ ગુણ સુણી ગહગહીયે રે... કહીયે આમે વખાણુ રે જ્ઞાનવિમલ ગુરૂણ ?...
૪૯૫સૂત્રના પાઠ... ચૈત્યપરિપાટી સાર
અઠ્ઠમધર તર નાર... કરી અતિ પરિગલ ચિત્ત
પર્વ એ સર્વ વિત્ત...
જાયે પૂરવ પાપ નાથે તિમિર સતાપ
ભાવે આપ સ્વભાવ જબ હવે ધમ જમાવ... સામાચારી મુનિ ધમ અડવીસ ભેદે મ...
કરે એચ્છવમ ડાણુ સિવ સામી રે નિરુણી સૂત્ર વખાણુ સુખકારી રે જિમ લહે। નિર્મ્યુલ નાણુ , સૂત્રસુણા॰ આચારી અથ ના જાણું... સુવિહિત મુતિ ગુણુ ખાણું છે
99
પૂરે મોંગલ આઠ
"9
33
.
ગાય ગાય મધુરા ગીત
માંથી બાંધી સબલી નીત
"
.
19
99
,,
,,
99
""
"9
.
જાગી નગી અનુભવ વેલી...
૧૧૯
""
99
મ
,,
..
"3
,,
"9
99
૧૦
"9
ઢાળ ૮/૧૫ [ ૧૪૬૨]
સુણી સુણી સૂત્ર વખાણુ જિષ્ણુ દરાય જીત્યારે જિષ્ણુદરાય॰ ભાગ્યા ભાગ્યા મિથ્યા(ભ)મમ,
પસરી સમુતા વેલિ સાધર્મિક કરે દલિ
- ફૂડકપટ સિવ મેલિ
99
""
૧૧
,, , ટ્
,,
99
હ
૪
ૐ
७
'
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૦
થઈ થઈ જંગમાં જીત મળ્યા મલ્યા મનના મિત્ત અનુભવ લીધે જે ગુણ હૈયે ૨ દુરિત ઉપદ્રવ ઉપશમે રે નહિં જિન શાસન હેાડી મલી મલી માડામાડી એમ શ્રી ૫ સાહામણું રે જ્ઞાન વિમલ ગુરૂ ચેાત્રથી રે આજભક્ષુ' સુવિહાણ નાઠાં નાઠાં દુરિત અન્તાણુ વાગ્યાં વાગ્યાં જયુ નિશાન ગાળ્યાં ગાળ્યાં કુમતિના માન ઉત્સવ અધિક મંડાણુ બાલે ખેાલે જય જય વાણ
ઢાળ
દૂહા : હવે સુનિહિત પટ્ટાવલી
આચારજ અનુક્રમે થયા
એક્રેટાના ગુણ ઘણા પરંપરાયે આવીયા
ઢાળ-વીરતણી પાટે હવે પહેલાં
ખીજા જજી સ્વામી કહીયે ત્રીન પ્રભવ ગણી વળી ચાયા મનકપુત્ર હેતે જેણે કીધું યશેાભદ્ર ગણી પ ́ચમ નવુ ભદ્રભાહુ એ ચૌદપૂર્વી દર્શનિયુક્તિ અને ઉવસગ્ગહર સ્થૂલિ ભદ્રગણિ સત્તમ પાટે નાગર કુલ આગર સવિ ગુણ્ણ શીલવત શિરદાર ભુવનમે આય મહાગિરિ આય સુહસ્તિ દ્રમક કિખ સંપ્રતિ નૃપ કીધે
.
..
.
19
"9
""
,,
,,
99
સજઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
પામી પામી પુરૂષ પ્રતીત
ગઈ ગઈ ભવની ભીત...
તે ભવની કાડા કાડી
ન કરે અનુભવ જોડી
હષિત ઠેાડા ઢાડી
ચૂપે ચૂરે કમ વિછેડી... કરે જિત મતના જાણુ
પ્રગટે પુણ્ય પ્રમાણ પ્રગટપો સમકિત ભાણુ આગમમાજ મહીરાણુ... તમતાં રાણા રાણ પેખ્યાં પેખ્યાં પુણ્યના ઠાણુ સજનના મેલાણુ
દિન દિન ક્રેાડી કલ્યાણું..
29
૮/૧૬ [ ૧૪૬૩ ] જિનશાસન શજુગાર
નામ થકી હું સાર... કહેતાં ના'વે પાર ધર્મ તણા દાતાર... સેહમ ગુણુત્રણ ખાણીજી છેલ્લા ધ્રુવલ નાણીજી
શય્યંભવ ગણુધારજી દશ વૈકાલિક સારજી... છઠ્ઠા સંભૂતિ વિયાજી
કલ્પસૂત્ર જેણે રચીયાજી તેાત્ર કર્યા સધહેતેજી જેહ થયા શુભ ચિત્તેજી... કાશા જેણે પ્રતિ ખે।ધીજી વિજયપતાકા લીધીજી તસ પાટે આઠમી કહીયેજી જિન..૩૯૫ તુલના કહીયેજી...
,,
.
,,
,,
.
19
,,
,,
در
,,
39
.
29
,,
२
૩
४
૫
સ્
૩
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર્યુષણના વ્યાખ્યાનની કાયા-જ્ઞાન વિમલકત નવમા સુસ્થિત સુપ્રતિબહા દેય આચારજ જાણે છે કડીવાર સૂરિમંત્ર જગ્યાથી કોટિ બિરૂદ ધરાણેજી આઠ પાટ લગે બિરૂદ નિગ્રંથનું હવે દશમા ઈંદ્ર દિનાજી એકાદશમી દશ પૂર્વધર
સુરિશ્રી વળી દિના. બારસમા શ્રી સિંહગિરીશ્વર તેરમા શ્રી વયર સ્વામીજી અંતિમ એ દશ પૂર્વધારી લબ્ધિ અનેક જેણે પામીજી નભોગામિની વક્રિક્રિયા
શાસન ભાસન કારીજી પ્રવચન રચના જેણે સમારી અતિશય ગુણના ભારી.... વજન તસ પાટે ચાદમાં જેણે પારા નયરેજી કહી સુરાલ ચઉ સુત વ્યવહારી વિષભક્ષણ છ વારેજી દિકખ દઈને ભવજલ તાર્યા ચાર આચારજ થાયાજી એકેકાના એકવીસ એકવીસ તસ ચોરાસીગછ થાયા.... ચંદસૂરિ પન્નરમે પાટે
ચંદ્રગર બિરૂદ એ બીજુછ સામંતભદ્ર સોળમા વનવાસી બિરૂદ થયું એ ત્રીજુંજી -વૃદ્ધ સૂરિ સત્તરમા
અઢારમા પ્રદ્યતન સુરિજી માનદેવ ઓગણીસમા જાણે શાંતિ કરી જેણે ભૂરિજી... માનતુંગ સૂરિ વળી એકવીસમા જાણે અભિગ્રહ વ્રત જેણે દીધુંજી જયાનંદસૂરિ બાવીસમા
દેવાનંદ ત્રેવીસાજી ગ્રેવીસમા શ્રી વિક્રમ સૂરિ શ્રી નરસિંહ પચવીસાજી.. સમુદ્રસુરિ છવીસ સગવીસ વળી સૂરિ શ્રી માનદેવાજી વિબુધ પ્રભસૂરિ અઠવીસા જયાનંદ ઉણત્રીસાજી રવિપ્રભસૂરિથયા વળી ત્રીસા યશદેવ એકત્રીસાજી શ્રી પ્રદ્યોતનસુરિ બત્રીસમાં માનદેવ તેત્રીસમાજ... વિમલચંદ સૂરિ ચલતીસા ઉદ્યોતન પાંત્રીસાજી સર્વ દેવ સૂરિ છત્રીસમા દેવસૂરિ સડત્રીસાજી વળી સર્વ દેવ સુરિ અડત્રીસમાં વડગજી બિરૂદ ધરાવ્યું છે ઓગણચાલીસમા યશોભદ્રસૂરિ રૈવતતીર્થ શોભાવ્યું... નેમિચંદ મુનિચંદ મુનીશ્વર ચાલીસમી પાટે દે ભાયાજી અજિત દેવસૂરિ એકતાલીસમા જિનવર ચારિત્ર રચાયાજી વિજયસિંહ બેતાલીસ પાટે સોમપ્રભ મણિરયણજી દેય આચારજ સેંતાલીસમા રચિત સિંદુર પ્રકરણાજી....
૧૧
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧રર
જગચંદ્ર સૂરિ ચુમ્માલીસમી પાર્ટ જાવજીવ મિલતપ સાધી ક્રમ ગ્રંથ ભાષ્યાદિક કીધાં ધધાણ સુરિ છેંતાલીસમા આરાધના પ્રકરણના કર્તા સામતિલક અડતાલીસ ગુણુવત્તા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
મહાતપા બિરૂદ ઉપાયુ જી જિનમત સમલ સાહાયુ છ વેન્દ્રસૂરિ પણયાલેજી કારટ તીથ'ને વાલેજી... સામપ્રભ સુડતાલીસાજી શ્રી દેવસુંદર સૂરીશાજી તે પચાસ પ્રસિદ્ધાજી
પ્રમુખ ગ્રંથ બહુ કીધાજી... મુનિસુ’દર એગવનાજી
પાટે શ્રી સામસુ`દર સૂરિ ઉપદેશ રત્નાકર અધ્યાત્મકપ કર્તા સતિકર'ના નવા કીધા શ્રાદ્ધવિધ્યાક્રિક ગ્રંથા લક્ષ્મી સાગર સૂરિ ત્રેપનમા
હેમ વિમલ સૂરીશ્વર જણા
પ્રગટ થયા પણુપત્નાજી... થયા છપ્પનમી પારેજી
ઉજ્જવલ પ્રવચન માટેજી પાટે જે ગુણુ પૂરાજી
શ્રી આન'દ વિમલ સૂરીશ્વર ક્રિયા ઉદ્ધાર કરીને કીધી વિજયદાન સૂરિ સત્તાવનમે અઠ્ઠાવનમી પાટે હીર વિજય સાહિ અકબરને પ્રતિ બેાધી વિજયસેન ગુણસમી પાર્ટ સાઠમી પાટે પુણ્ય પ્રગટયા આચારજ વિજયસિ હને દ્વિા સુર પ્રતિ બેાધન ઢાજે પહેાંત્યા વિજય પ્રભસૂરિ એકસઠમી પાર્ટ સ‘વેગી શુદ્ધપથ પ્રરૂપક જ્ઞાન વિમલ સૂરિ બાસઠમી પાટે પૂર્વાચાય થયા ગુણવંતા શ્રદ્ધા જ્ઞાન કથનને કરણી તે સુવિહિત મુનિવ`દન કરતાં અહાનિશ આતમભાવ અનુપમ
સૂરિસૂરિગુણે ન અધૂરાજી... શાસન સેાહ ચઢાવીજી જહાંગીર સભા હરાવીજી વિજયદેવ ગણુધારજી મેદિની સુર શણગારજી • જાણી નિજ (જિન ?)પટ થાપેછ વિજય રૂપ સૂરિ આપેજી વિમલ શાખા શણગારીજી વિજયવત સુખ કારીજી... જ્ઞાનક્રિયા ગુણ ભરીયાજી એ ચવિધના દરીયાજી નિમલ સમક્તિ આવેજી જ્ઞાન અનંતુ પાવેજી...
૧૮
આ પર્યુષણ વ્યાખ્યાનની ઢાળેા માણેક વિજય કૃત રી
રત્ન શેખર ભાવનાજી સુમતિ સાધુ ચાપનમાંજી
ઢાળ ૧/૧ [ ૧૪૬૪–૭૪ ]
૧ર
આનંદ અન્ ન માય રે
1333
૧૩
૧૪
૧.
૧ટ્ટ
૧૭
પૂર્વ પજૂસણુ આવીયા
ધર ધર ઉત્સવ અતિધણા શ્રી સંધ આવે ને જાય રે... જુમણુ૦ ૧
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૩
પર્યપણું વ્યાખ્યાનની કળા માણેક વિજય કૃત જીવ અમારિ પળવીએ કીજીયે વ્રત પચ્ચખાણું રે ભાવધરી ગુરુ વંદીએ
સુણીયે સૂત્ર વખાણ રે , આઠ દિવસ એમ પાળીએ આરંભને પરિહારો રે નાવણ ધાવણ ખંડણ
લીંપણ પીસણ વારો રે શક્તિ હોય તે પચ્ચકખીએ અઠ્ઠાઈ તપ અતિસારે રે પમભક્તિ પ્રીતિ લાવીને
સાઘને ચાર આહાર રે.. ઇ ૪ ગાય સહાગણ સવિ મલી ધવલ મંગલ ગીત ૨ પકવાને કરી પોષીએ પારણે સાતમી મન પ્રીત રે.... , સત્તર ભેદી પૂજા રચી
પૂજીએ શ્રી જિનરાય રે આગળ ભાવના ભાવીએ
પાતક મલ ધેવાય રે... છે કે લેચ કરાવે રે સાધુજી
બેસે બેસણું માંડી રે શિર વિલેપન કીજીયે
આળસ અંગથી છેડી રે.. . ૭ ગજગતિ ચાલે ચાલતી
સહાગણ નારી તે આવે છે કુકમચંદન ગહું અલી
મોતીયે ચોક પુરાવે રે.. ઇ ૮ રૂપામહે પ્રભાવના
કરીયે તવ સુખકારી રે શ્રી ક્ષમાં વિજય કવિરાય બુધમાણેક વિજય જયકારી રે.... ,, ૯
ઢાળ ૧/૨ [૧૪૬૫]. પહેલે દિન બહુ આદર આણું કલ્પસૂત્ર ઘર સાદે (આ) કુસુમ વસ્ત્ર કેશર શું પૂછ રાત્રી જ લીજે લાહે રે પ્રાણી ! કલ્પસૂત્ર આરાધ, આરાધી શિવ સુખ સાધે રે ભવિજન (પ્રાણી) : પ્રહઉઠીને ઉપાશ્રયે આવી પૂછ ગુરૂનવ અંગે વાત્ર વાજતાં મંગલ ગાવતાં ગહુલી કીજે મન રંગે રે... - ૨ મનવચ કાયાએ ત્રિકરણ શુદ્ધ શ્રી જિન શાસન માંહિ સુવિહિત સાધુતણે મુખ સુણુંયે ઉત્તમ સૂત્ર ઉમાંહિ રે... » ગિરિમાંહે જેમ મેરૂ ગિરિવર મંત્રમાંહે નવકાર વૃક્ષમાંહે કલ્પવૃક્ષ અનુપમ શાસ્ત્રમાં કલ્પસાર રે.. , નવમા પૂર્વનું દશાશ્રુત સ્કંધ અધ્યયને આઠમું જેહ ચૌદ પૂર્વધર શ્રી ભદ્રબાપુએ ઉહયું ક૯પસૂત્ર એહ રે... , પહેલે મુનિ દશ કલ્પ વખાણે ક્ષેત્ર ગુણુ કાતર તૃતીય રસાયન સરીખું એ સૂત્ર પૂરવમાં નહિં ફેર રે..... નવસે ત્રાણુ વરસે વીરથી સદા કલ્પ વખાણું
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૪
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ ધ્રુવસેન રાજાના પુત્રની આરતિ આનંદ પુર મંડાણ રે... » ૭ અઠ્ઠમતપ મહિમા ઉપર જે નાગકેત દષ્ટાંત એ તે પીઠિકા હવે સૂત્ર વાંચના વીરચરિત્ર સુણે સંતરે જંબુદ્વીપમાં દક્ષિણ ભારતે માણકુંડ સુઠામ અષાડ સુદિ દ્ઠે પ્રભુ ચવીયા - સરલોકથી અભિરામ રે છે ઋષભદત્ત ઘરે દેવાનંદ કુખે અવતરીયા સ્વામી ચૌદ સુપન દેખી મન હરખી પિયુ આગળ કહે તામ રે.... , સુપન અર્થ કહ્યો સુત હશે એહવે ઇ આલોચે બ્રાહ્મણ ઘર અવતરીયા દેખી બેઠા સુરપતિ શોચે રે.. ઈને સ્તની તિહાં ઉલટ આણું પૂરણ પ્રથમ વખાણ મેઘકુમાર કથાથી સાંજે કહે બુધમાણેક જાણ રે... • ૧૨
' ઢાળ ૨/૩ [૧૪૬૬] ઈવિચારે ચિત્તમાં
એ તો અચરિજ વાત નીચકુલે ન આવે કદાજી
ઉત્તમ પુરૂષ અવદત સગણતર! જુઓ જુઓ કર્મપ્રધાન કર્મ સબલ બલવાન...સગુણુનર૦ ૧ આવે તે જન્મ નહીંછ
જિનયાકી હરિ રામ ઊભોગરાજન કુલેંજી
આવે ઉત્તમ ઠામ.. ઇ ૨ કાલ અને તે ઉપનાજી
દશ અચ્છરાં રે હેય તિરે આછેરું એ થવું
ગર્ભ હરણ દશમાંય... , અથવા પ્રભુ સત્યાવીસમાં
ત્રીજા ભવમાં રે જન્મ મરીચિભવે કુલમદ કીયોજી તેથી બાંધ્યું નીચકમ. , ગોત્રકમ ઉદયે કરી છે
માહણ કુલે ઉવવાય ઉત્તમ કુલે જે અવતરેજી
ઈદ્રજીત તે થાય , હરિણમેષી તેડીને છે
હરિ કહે એહ વિચાર વિકુલેથી લઈ પ્રભુજી
ક્ષત્રિય કુલે અવતાર.... , રાય સિદ્ધારથ ઘર ભલીજી રાણી ત્રિશલાદેવી તાસ કુખે અવતારીયાજી
હરિ સેવક તતખેવ... ... 9 ગજ વૃષભાદિક સુંદરજી
ચૌદ સુપન તિવાર દેખી રણ જેહવાંછ
વર્ણવ્યાં સૂત્ર સાર... વર્ણન ચાર સુપન તાણુંછ મૂકી બીજું વખાણ શ્રી ક્ષમાવિજય ગુરૂતાછ કહે માણેક ગુણ ખાણ... , ૯
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૫
પર્યુષણ વ્યાખ્યાનની હાળા માણેક વિજય કૃત
ઢાળ ૩/૪ [૧૪૬૭] દેખી સુપન તવ જાગી રાણી એ તે હિયડે હેત જ આણી રે, પ્રભુઅર્થ પ્રકાશે ઉઠીને પિયુ પાસે તે આવે
કોમલ વચને જગાવે રે... એ કર જોડીને સુપન સુણાવે ભૂપતિને મન ભાવે રે; , કહે રાજા સુણું પ્રાણ પિયારી તુમ પુત્ર હેશે સુખકારી રે.. - ૨ જાએ સુભગ સુખ શસ્ત્રાએ શયન કરીને સજઝાયે રે, નિજ ઘર આવી રાત્રી વિહાઈ ધર્મકથા કહે બાઈ રે... , પ્રાત સમય થયો સૂરજ ઉગ્યા ઉઠયો રાય ઉમા-(વા) ૨, ,, કૌટુંબિક નર વેગે બોલાવે સુપન પાઠક તેડાવે રે.. , ૪ આવ્યા પાઠક આદરપાવે સુપન અર્થ સમજાવે છે.. દ્વિજ અથપ્રકાશે જિનવર ચીજનની પેખે ચૌદ સુપન સુવિશેષે રે.. , ૫ વસુદેવની માતા સાત
ચાર બલદેવની માત રે, છે તે માટે જિન ચક્રી સારા હેશે પુત્ર તુમારે રે... સુપનવિચાર સુણી પાઠકને સંતેષે નૃપ બહુ દાને રે, સુપન, પાઠક ઘેર બોલાવી
ઝૂ૫ રાણી પાસે આવી ૨... ૭ સુપન અથ કહ્યા સંખે
સુખ પામી પ્રિયા તતખેવે રે, , ગભ પોષણ કરે હવે હશે રાણીસંગ આનંદ વર્ષ (વરસે) , ૮ પંચ વિષય સુખ રંગે વિલસે અબ પુણ્ય મનોરથ ફળશે રે, » એટલે પુરૂં ત્રીજુ વખાણ કરે માણેક જિનગુણ ગાન રે.... , ૯
હાળ૪/૫ [૧૪૬૮] ધનદ તણે આદેશથી રે મનમોહન તિર્યંગ ભંભક દેવ રે જગસોહના રાયસિદ્ધારથને ઘરે રે
, વૃષ્ટિ કરે નિત્યમેવ રે.... , ૧ કનકરયણમણિ રૉયની રે છે ધન કણ ભૂષણ પાન રે , વરસાવે ફળ ફુલની રે
, નૂતન વસ્ત્રનિધાન રે... ૨ વાધે દેલત દિન પ્રત્યે રે
તેણે વર્ધમાન હેત રે , દેશું નામ જ તેહનું રે
માતા-પિતા સંકેત છે. - ૩ માતાની ભક્તિ કરી રે
નિશ્ચલ રહ્યા પ્રભુ તામ રે , માતા અરતિ ઉપની રે
» શું થયું ગર્ભને આમ રે. ૪ ચિંતાતુર સહુ દેખીને રે જ પ્રભુ હાલ્યા તેણુ વાર રે , હર્ષ થયે સહુ લોકને રે
છે આનંદમય અપાર રે.... ઇ ૫ ઉત્તમ હલા ઉપજે રે - અ દેવપૂજાદિક ભાવ રે ,
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧ર૬
પૂરણ થાયે તે સહુ રૂ નવ માસ પૂરા ઉપરે ઉચ્ચસ્થાને ગ્રહ આવતાં રે
વસંત ઋતુ વન મેરીયા ૨ ચૈત્ર માસ સુદિ તેરસે રૂ અનુઆધું ત્રિğં જગ થયું રે ચેાથું વખાણુ પૂરણ ઈંડાં રે
,, પૂરવ પુણ્ય પ્રભાવ રે... દિવસ સાડા સાત રે
,,
در
રે
99
.
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
,,
૫/૬ [ ૧૪૬૯ ]
છપ્પન દિશિકુમરી વહેલે રે જિનને મેરૂશિખર લઈ નવે રે... કનકરજતમણિ કુ ંભ રચાવી રે એહવે ઈન્દ્રને સદેહ આવે રે... તવ પ્રભુ હરિના સ`શય ટાળ રે હરિ ખામીને જિત ન્હેવરાવે રે...
,,
વાયે અનુકુલ વાત રે... જનમનહર્ષ ન માય રે
99
જિત જન્મ્યા. આધીરાત રે... ૬, ૮
ઢાળ
જિનના જન્મ મહેત્સવ પહેલે ચૈાસઠ ઈંદ્ર મળી પછે ભાવે રે ક્ષીરસમુદ્રનાં નીર અણુાવી રે એક ક્રાતિ સાઠ લાખ ભરાવે રે જલધારા કેમ ખમશે બાળ રે અંગુઠે કરી મેરૂ હલાવે રે આવતા ચંદન અંગે લગાવે રે
૨
પૂછ પ્રણમી ઘરે પધરાવે રે દશ દિન ઉત્સવ કરી તાજી રે... વાજા વાગે વિવિધ પ્રકારે રે
સબલવિદ્યા(ધા)ની સિદ્ધારથ રાજા કુકુમ હાથા દિયે ઘર ભારે રે ધવલ મોંગલ ગારી ગાવે રે પકવાન્નશું પાષી નાતરે ચંદ્રકલા જિમવાઘે વીર રે દેવસભામાં ઈંદ્ર વખાણું રે સાપનુ` રૂપ કરી વિકરાળ ? નાખ્યા વીરે હાથે. સારી રે વીરની સાથે આવ્યા રમવા રે નિજ ખધેાલે વીરને ચડાવે રે વીર માર્યો મુષ્ટિપ્રહાર ૨ દૈવખમાવી કહે સુણ ધીર રે માહિતા હવે મુદ્દત વારૂ રે આવી ઈંદ્ર તે પૂછવા લાગ્યા ૨ જૈનવ્યાકરણ તિહાં હવે ૨ શ્રુતઅવધિજ્ઞાને પૂરા રે
99
99
વર્ષાં જય-જયકાર રે
91
ખ્રુધ માÌવિજય તિકાર ૐ...,, ૯
७
૩
સ્વજન કુટુંબ તે આનંદ પાવે રે... પ્ નામ ધર્યું” વમાન વિખ્યાત રે આઠ વરસના થયા વડ વીર હૈ... મિથ્યાદષ્ટિ સુર નવિ માને રે આવ્યા દેવ બીવરાવવા ભાળ રે... બાલક રૂપ કરી સુર ત્યાંહી રે જાણી હાર્યાં સુર તે બલમાં રે.. સાત-તાડ પ્રમાણુ તે થાવે રે ખીના સુર તે કર્યાં પાકાર રૈ... જગમાં મેાટા તું મહાવીર રે સુતને મ્હેલે ભણવા સારૂ રે... વીરે સશય સઘળા ભાંગ્યા રે પુડિત ઊભા આગળ જોવે હૈ... સયમ ક્ષમા તપે. શૂરા હૈ
ૐ
७
૧૦
૧૧
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર્યુષણ વ્યાખ્યાનની હાળા માણેક વિજય કૃત
૧૨૭ અતિ આગ્રહથી પરણ્યા નારી રે સુખ ભોગવે તેહશું સંસારી ૨ ૧૨ નદિ વર્ધન ભાઈ વડેરા રે હેની સુંદરણું બહુ સુખદાયી રે -સુર લેકે પહેતા માયને તાય રે પૂર્ણ અભિગ્રહ વીરને થાય રે. ૧૩ દેવ કાંતિક સમય જણાવે રે દાન સંવત્સરી દેવા મંડાવે રે માગશિર વદિ દશમી વ્રત લીને રે તીવ્ર ભાવથી લોચ તવ કી રે. ૧૪ દેશવિદેશે કરે વિહાર રે સહે ઉપસર્ગ જે સબલ ઉદાર રે પાંચમું વ્યાખ્યાન પુરું આંહી રે પભણે માણેક વિબુધ ઉમાંહી રે. ૧૫
ઢાળ ૬૭ [૧૪૭૦] ચારિત્ર લેતાં બંધ મૂકયું દેવદૂષ્ય સુરનાથંછ તેહનું અધું પ્રભુજીએ આપ્યું બ્રાહ્મણને નિજહથેળ વિહાર કરતાં કાંટે વળગ્યું બીજું અર્ધ તે શૈલજી તેરમાસ સચેલક રહીયા ૫છે કહીયે અમૈલજી પન્નર દિવસ રહી તાપસ આથમેં સ્વામી પ્રથમ ચોમાસું અસ્થિ કામે પહેતા જગગુરૂ શુલપાણીની પાસે છે. (ફિલષ્ટ) કષ્ટ સ્વભાવ વ્યંતર તેણે કીધાં ઉપસર્ગ અતિ ધરજી સહી પરિષહ તે પ્રતિબંધી મારી નિવારી જેરજી... મારા થાટે કાઉસગ્ગ પ્રભુજી તાપસ તિહાં કર ભેદીજી અહÚદકનું માન ઉતાર્યું ઈદે આંગુલી છેદીજી... કનક બળે ચંદ્ર કૌશિક વિષ ધર પરમેશ્વરે પડિહોજી ધવલ રૂધિર દેખી જિન દેહ જાતિસમરણ સેહોજી. સિંહદેવ છથે કે પરીષહ ગંગાનદી ઉતારેજી નાવને મજજન કરતો દેખી કંબલ–સંબલ નિવારે છે... ધર્માચાર્ય નામે મંડલી પુત્રે પરિઘવ જવાલાજી તેજે લેણ્યા મૂકી પ્રભુને તેને જીવિતદાન આલ્યાંછ.. વાસુદેવભવે પૂતના રાણી વ્યંતરી-તપસ પેજ જટાભરી જલ છાંટે પ્રભુને તો પણ ધ્યાન સ્વરૂપેઇ... ઇંદ્રપ્રશંસા અણમાનતે સંગમે સુરે બહુ દુખ દીધાંછ એક રાત્રીમાં વીસ ઉપસર્ગ કઠોર-તિઠોર તેણે કીધાં. છ માસવાડા પુઠે પડી
આહાર અસુઝતો કરતાછ. નિશ્ચલ યાન નિહાળી પ્રભુનું નાઠ કર્મથી ડરતાછ..
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૮
હજી ક્રમ આધાર તે જાણી ચંદન ખાલા અડદને બાકુળ પૂરવ ભવ વૈરી ગાવાને ખરક વૈધે તે ખે‘ચી કાઢવા ખારવર્ષે સહેતાં ઈમ પરિષદ્ધ
કેવલજ્ઞાન ઉપન્યુ” પ્રભુને સમાસરણુ તિહાં દેવે રચીયુ" શાભતા અતિશય ચેત્રીસે ગૌતમ પ્રમુખ એકાદશ ગણુધર સાધવી છત્રીસ સહસ અને પમ એક લાખ તે સહસ એગણુ સાઈઠ ત્રણ લાખ ને સહસ અઢારસે સ્વામી ચઉહિ સધ અનુક્રમે કાર્તિક વદિ અમાવાસ્યા દિવસે પવ દિવાળી તિહાંથી પ્રગટટ્યુ રાય મળીને તિદ્યું પ્રભાતે તે શ્રી ગૌતમ નાપુ જપતાં
વીર મુગતે... ગયાથી નવસે (૪૯૫સૂત્રની પુસ્તક રચના ચરમ જિજ્ઞેસર તવ એ ચરિત્ર ક્ષમાવિજય શિષ્ય ખ્રુધ માણેક કહે
કાશી દેશ બનારસી સુખકારી રે પટરાણી વામાસતી ચૌદ સુપન સૂચિત ભલાં પોષ વદિ દશમી નિ
99
દેહમાન નવ હાથનુ અનુક્રમે જોબન પામીયા માતા મદ ગાળીયા નવકાર સુણાવી તે કીયેા
39
99
,,
.
""
ઢાળ
..
મને અભિગ્રહ ધારેજી ષટ્કાસી તપ પારે જી... કાને' ખીલા કાલાજી
ઈશુ પેરે સહુ કમ રાયાંજી... વૈશાખ સુદિ દિન દશમીજી વારી ચિહ્ન' ગતિ વિષમીજી... બેઠા ત્રિભુવન ઈશજી વાણી ગુણુ પાંત્રીસજી... ચૌદસહસ મુનિરાયજી દીઠે ક્રુતિ જાયજી... શ્રાવક સમક્તિ ધારીજી
શ્રાવિકા સાહે સારીજી... પાવાપુરી પાઉધારેજી પહેાંતા મુક્તિ મઝારે જી... કીધા દીપ ઉદ્યોતજી
ગૌતમ દેવલ હાતજી...
સજ્ઝાયાદિ સૌંચહ ભાગ-૩
હાવે મંગલ માળજી એ"સી ત્રાણ વરસે સિદ્ધાંતજી... દૈવધિ ગણીએ કીધીછ) મૂકયુ છઠ્ઠું વખાણુજી સાંભળેા શ્વેતા સુજાણુ....
૮ [૧૪૭૧]
અશ્વસેન રાજન, પ્રભુ ઉપકારી રે રૂપે. ર્ભા સમાન... જન્મ્યા પાર્શ્વ કુમાર સુર કરે ઉત્સવ સાર... નીલવરણ મનહાર પરણ્યા પ્રભાવતી નાર...,,
કાઢવો જલતા નાગ
ધરણુ રાય મહા ભાગ
99
,,
99
39
99
"
ર
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
ne
૧૯
૨૦
૨૧.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર્યુષણું વ્યાખ્યાનની ઢાળા માણેક વિજય કૃત
પાષવિદ એકાદશી
વડ તળે માઉસ્સગ્ગ રહ્યા
99
કરે ઉપસગ` જલ સૃષ્ટિના સુખકારી ચૂકવ્યા નહિ" પ્રભુધ્યાનથી ચૈત્ર વદ સાથેને દિ
ચવિશ્વ સંધ થાપી કરી
પાળી આયુ સા વનું શ્રાવણ સુર્દિ દ્દિન અષ્ટમી
પાસ–વીરને આંતર કહે માણેક જિનદાસને
""
22
99
99
99
""
""
""
વ્રત લેઈ વિચરે સ્વામ
મેધવાળી સુર તામ રે આવ્યુ. નાસિકા નીર
સમરથ સાહસ ધીર...
શૌરીપુર સમુદ્રવિજય ધરે કાર્તિક વદિ બારસ દિને અવતર્યાં ચૌદ સ્વપ્ન રાણીયે પેખીયાં શ્રાવણ સુર્દિ દિન પંચમી સુગિરિ ઉત્સવસુર કરે એક દિન રમતાં રગમાં ખબર સુણી હરિ શકિયા બળવંત જાણી જિનને જાન લેઈ જાદવ આગ્રહે ઉગ્રસેન ઘર આંગણે ષ્ણાનિધિએ રથ ફેરવ્યા રાજુલને ખટકે ઘણુ་ દાન દૈઈ સયમ લીયે ચાપન દિન છદ્મસ્થ રહી આસે દિ અમાવાસ્યાએ પ્રતિબાધ પામી વ્રત લીયા આષાઢ સુદિ દિન અષ્ટમી રૈવત ગિરિવર ઉપરે
સ. ૯
પામ્યા કેવલ નાણુ
આવ્યા સમેત ગિરિ ઠાણુ... પહેાંત્યા સુક્તિ મહંત
કીધા માઁના અંત...
વર્ષે અઢીસે જાણુ
કીજે ક્રાંડી કલ્યાણુ...
ઢાળ ૭/૯ [ ૧૪૭૨]
"9
99
પ્રભુઉપ
در
,,
..
39
19
૧૨૯
,,
"
99
"9
"9
99
99
શિવાદેવી કુખે સારા ૨ નેમ કુમારા રે, જયા જયા જિત ભાવીસમે કરવા સ્વપ્નતહ્વા વિચાર રે પ્રભુ જન્મહુઆ જયકાર રે... જિનચંદ્રકલા જિમ વાધે ૨ હિર આયુધ સઘળાં સાધે રે... પ્રભુ લઘુવય થકી બ્રહ્મચારી ૨ વિવાહ મનાવે મુરારી રે... જિન આવ્યા તેારણુ ભાર ૨ તવ સુણીયા પશુ પાકાર રે... નવ માન્યા કહેણુ કેહના ૨ નવ ભવના સ્નેહ છે જેના રે... શ્રાવણ છઠ્ઠ અનુઆળી ર લઘુ દેવલ કમ ને ગાળી રૈ... દે દેશના પ્રભુજી સારી ૨ રહેનેમ રાજુલનારી રે... પ્રભુ પામ્યા પદ નિર્વાણા ૨ મધ્યરાત્રિયે" તે મન આારે...
... 39
.
99
૫
દુ
७
૮
3
ક
७
.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩.
શ્રી પાર્શ્વનાથ થયા પહેલાં
ત્યારે નેમ થયા નિરધારા ૨
સાડા સાતસે ન્યાસી(ન્યાસી) હજાર વષે ચિતમાંહૈ ચતુર વિયારા રે...
સહુા જિનનાં આંતરાં
મન દેઈ મુનિવર વાંચે રે
ઈહાં પૂરણ વ્યાખ્યાન સાતમું
સુણી પુણ્ય ભડારને સાંચે રે...
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઢાળ
ઈક્ષ્વાકુભૂમે નાભિ કુલકર ધરેજી અષાડર્વાદ ચેાથે સુરલોકથી ચવીજી
39
99
૮/૧૦ [ ૧૪૭૩ ]
સાહે મરૂદેવી તસ નાર રે અવતરિયા જગ સુખકાર રે પ્રણમા ભવિજન ! આદિ જિજ્ઞેસરૂ રે... ૧
૧૦
છ
૪
.
ગજ વૃષભાદિક ચૌદ સુહ દીઠાં માડીયે માઝમ રાત રે સુપન અ કહે નાભિ કુલજી હેશે નંદન વીર વિખ્યાત ૨... પ્રણમા ૨ ચૈત્ર અધારી આઠમે' જનમીયાજી સુર મળી ઉત્સવ સુરગિર કીધ રે ક્રીઠે વૃષભ તે પહેલે સુપને જી તેણે કરી નામ ઋષભ તે દીધ રે...... વાધે ઋષભજી ૫વેલી જયુ રે દન દીઠે સકલ સમૃદ્ધિ વૈ બાળક રૂપ કરીને દેવતાજી ખેલે જિન સાથે હિતવૃદ્ધિ રે...,, કુમરી સુન દા ખીજી સુમ'ગલાજી જિનને” પરણાવી હરિ આય ૨ • થાપી અચેાધ્યા નગરી વસાવીને ૨ થાપી રાજનીતિ તિષ્ણુ કાય રે... રીતિ પ્રકાશી સઘળી વિશ્વની ૨ કિયે। અસી મષી ઋષી વ્યવહાર રે... એકસો વીસ અને નરનારી કળા રે પ્રભુજી યુગલા ધમ નિવાર રે... ભરતાદિક શતપુત્ર સાહામણાં ૨ બેટી બ્રાહ્મી સુંદરી સાર રે લાખગ્યાસી પૂરવ ગૃહિપણે ૨ ભાગવી ભાગ ભલા મનેાહાર રે... દેવ લોકાંતિક સમય જણાવીયા ૨૬ જિતને દીક્ષાના વ્યવહાર ર એક દાટી આઠ લાખ સેાવન દિન પ્રત્યે રૂ દેઈ વરસીદાન ઉદાર રે... ચૈત્ર અધારી આઠમે આદર્યા રે સયમ મુષ્ટિયે' કરી લેાચ ૨ શ્રેયાંસ કુમર ધરે વરસી પારણુંજી કીધુ. ઈક્ષુ રસેં ચિત્ત સાય રે... સહસ્ર વર્ષ લગે છદ્મસ્થપણે રહ્યાંજી પછી પામ્યા ધ્રુવલ જ્ઞાન ૨
99
19
39
',
૧૦
... 39
ફ્રાગુણુ અધારી અગ્યારસ દિને' ત્યાં બેસી પ્રભુ ધમ દેશના ૨ પ્રતિ ખાધાણા ક્રેઈ વ્રત ગ્રહેછ વ્યાપ્યા ચેારાશી ગણધર ગુણુનીલાજી સાધવી ત્રણ લાખ શ્રાવક એટલાજી
સુર કરે સમવસરણ મંડાણુ રે સાહમ્ફ્રી (સન્મુખ બેસી) સુણે પ`દા ભાર રે કંઈ શ્રાવકના વ્રત ભાર રે...
"
د.
,,
મુનિવર માન ચેારાસી હજાર રૂ ઉપર પાંચ સહેસ અવધાર રે...,
3
ૐ
७
૧૨
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૧
પર્યુષણ પર્વની સઝાયે પાંચ લાખ ચેપન હજાર શ્રાવિકાછ થાપી ચઉહિ સવા સુજાણું રે મહાવદ તેરસે મુકતેં પધારિયાળ બુધ માણેક નમે સુવિહાણ રે , ૧૩
ઢાળ ૯/૧૧ [૧૪૭૪] સંવત્સરી દિન સાંભળો એ બારસા સુત્ર સુજાણ, સલદિન આજનો એ શ્રીફળની પ્રભાવના એ
રૂપા નાણું જાણુ સામાચારી ચિત્ત ધરે એ સાધુત આચાર વડા લહુડાઈ ખામણ એ ખામો સહુ નર-નાર રીસવસે મન રૂસણું એ રાખીને ખમાવે જેહ કહ્યું પાન જિમ કાઢવું એ સંધ બાહિર સહિ તેહ... લિત વૃષભ વધકારકું એ નિર્દય જાણી વિ... પંક્તિ બાહિર તે કહ્યો એ જિમ મહા સ્થાને ક્ષિપ્ર... ચંદનબાલા મૃગાવતી એ
જેમ ખમાવ્યું તેમ ચંડ પ્રદ્યોતનરાયને એ
ઉદાયન ખમાવ્યું જેમ કુંભકાર શિષ્યની પરે એ તિમ ન ખમા જેમ બારબોલે પટ્ટાવલી એ
સુણતાં વાધે પ્રેમ... પડિકમણું સંવત્સરી એ કરીયે સ્થિર કરી ચિત દાન સંવત્સરી દઈને એ લીજે લાહે વિત્ત... છે ૭ ચઉવિ સંધ સંતોષીયે એ ભક્તિ કરી ભલી ભાતિ(ત) , ઈણ પરે પર્વ પજૂષણ એ
ખરચો લક્ષ્મી અનંત.... ઇ ૮ જિનવર પૂજા રચાવીએ એ ' ભક્તિ મુક્તિ સુખદાય ક્ષમા વિજય પંડિત તણે એ બુધ માણેક વિજય મન ભાય. . ૯
પર્યુષણ પર્વની સઝાયો [૧૪૭૫] ૨૪ પર્વ પજુસણ આવીયા રે લાલ " કીજે ઘણાં ધર્મધ્યાન રે ભવિકજન આરંભ સકલ નિવારીયે રે લાલ છને દીજે અભયદાન રે... પર્વ ૧ સઘળા માસમાં (એ વડા=હે શિરે) ૨ લાલ ભાવમસ સમાસ રે , તેહમાં આઠ દિન રૂડાં રે લાલ કીજે સુકૃત ઉલ્લાસ રે.... , , ૨ ખાંડણ પીસણ ગારના રે લાલ ન્હાવણ ધાવણ જેહ રે છે એહવા આરંભને ટાળીયે રે લાલ જે વંછો સુખ અછત રે , પુસ્તક વાસી ન રાખીયે રે , ઉત્સવ કરીએ અનેક રે , ધર્મ સાવિત વાવો રે હિયડે આણ વિવેક રે.... ઇ . ૪
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ પૂછ--અને આણીએ રે , શ્રી સદ્દગુરૂની પાસ રે , કેવ-દદામા ફેરીયા રે , મંગલીકવા ગીત રે.... , , શ્રીફળ સરસ સોપારિઓર , દીજે સહમ્મીને હાથ રે , લાભ અનંતા બતાવીયા રે , શ્રી મુખ ત્રિભુવન નાથ રે ,, , નવ વાચન કલ્પસૂત્રની રે -- સાંભળજે શુભભાવ રે , સાતમી વત્સલ કીજીએ રે , ભવજલ તરવા નાવ રે ,, , ચિત્તે શૈત્ય જુહારીયે રે , પૂજા સત્તર પ્રકાર છે , અંગ પૂજા સદ્દગુરૂ તણું રે , કીજીયે હર્ષ અપાર રે... ,, ,, જીવ અમારી પળાવીએ રે , તે(જે) હથી શિવ સુખ હાય રે, દાન સંવત્સરી દીજીયે રે , ઈણ સમે પર્વ ન કેય રે , કાઉસગ્ન કરીને સાંભળો રે , આગમ આપણે કાન રે , છઠ્ઠ અઠ્ઠમ તપસ્યા કરે છે , કીજે ઉજવલ ધ્યાન રે, , ૧૦ ઈણ વિધિ જે પર્વ) આરાધશે રે, તે શહેશે સુખ કેડી રે , મુક્તિમંદિરમાં મહાલશે રે ,, મતિહસ નમે કરજોડી રે.... , , ૧૧
[૧૪૭૬ ] પ્રથમ ત્રણ સરસ્વતી પાય અaછી વાણી ઘો મુજ માય ' તુમ પસાથે સજઝાય ભણું દેશ તણું ફળ હિયડે ધરૂં ... ૧ ચતુર ચેમાસું ભાદ્રવ માસ સહુ સંધ કરી પૂરે આશ વર્ષ તણા દિન ત્રણ સાઠ તેમાંથી કાઢવા અરિહંતે આઠ... ૨ અનંત કેટ હુઆ કેવળી તિણે પર્યુષણ કીધાં વળી પવ બડે પર્યુષણ તેણે દાન પુણ્ય હેાય અતિ ઘણે... ૩ બેલા, તેલા ને ઉપવાસ અઠ્ઠાઈ કઈ પચ્ચકખે માસ પષહ પડિકમણું ભા કરો. ભવભવ પાતિક દૂર હરે... દેહરે જઈને વાંદે દેવ સાધુતાણી નિત કરજે સેવ ચૈત્ય વંદન કરજે ચિત્ત થાય જેહથી પાપ ખેરૂ રે (પરેરા) થાય. ૫ સત્તર ભેદી ભવિ પૂજા કરો ધૂપ દીપ લેઈ આગળ ધરો કેસર ચંદન અગર કપૂર પ્રતિમા પૂજે ઉગતે સુર.... ભણ સ્નાત્ર મંગલ આરતી કલ્પસૂત્ર વાંચે તિહાં યતી ઝાલરતો હુઓ ઝમકાર વાજાં વાજે અનેક પ્રકાર કરો ગુરૂ આગળ શુંહલી ગાવે નારી હિયે મનરલી સૂત્ર તણાં અક્ષર સાંભળો વેરવિરોધ સવિ દૂરે હરે...
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર્યુષણ પર્વની સજ્ઝાયા
ભવ ભક્તામર ગણા નવકાર ઈરિયા વહિયા તસ્સ ઉત્તરી પયુ ષણમાં તો હરી પયુ ષણમાં પાને શીય પપ્પુ ષમાં દીને દાન શ્રાવક ધમ` વડા સસાર શ્રાવક ધમ થી પૂરણ શેઠ એ ધમકીલૈ। વીર વધુ માન સાય ભણુતાં એ ફલ સાય આજી અષ્ટાપદ ગિરનાર નદીસર સીમધર સ્વામ સુદર્શન શેઠે કાઉસગ્ગ કીયા ચેાવીસ જિનવર થાપ્યા રૂપ તપગચ્છમાંહે ગૌતમ સ્વામ
તસ ઘર હાવે બહુલી લીલ...
તસ ઘર હાવે તવે નિધાન એવુ જાણી કરજો નર-નાર... સ્વય ૫૬ પાહતા મુક્તિ ટેડ જિહ્ને પ્રભુ દીધા વરસી દાન... શત્રુ જય યાત્રતણુક ફળ હાય શત્રુપે જઈને કરા જુહાર... અઢી દ્વિપમાં ઉત્તમ ઠામ શૂળી ફિટી સિ”હાસન હુઆ... વંદન આવ્યા મોટા ભૂપ શીલ સુધર્માં થૂલિભદ્ર નામ....
મહિમા (ખિમા) સાગર ગુહિર ગ ંભીર નિમ ળશીયલ ગ ંગાનુ" નીર શ્રી વિજયાન ંદ સૂરીશ્વર રાય
આજ મારે મન વસ્યા રે ઢાળી બળેવ ને મારતા જણા ચેાથ છઠ્ઠ અઠ્ઠમ અઠ્ઠાઈ દેવગુરૂ આણા મન ધરીએ અઠ્ઠાઈ ધરના પાસહ કીજે કલ્પસૂત્ર ઘર પધરાવીજે કુંવર ગયવર ખધ ચઢાવી કલ્પસૂત્ર ગુરૂ પાસે રાખા તેલાધર દિન ડા ાણી સવત્સરી દિન સુણી ભારસા મન-વચ-કાયાએ જે કીધા મિચ્છામિદુડ દેઈ કરીને સરચિત્તે આણા પ્રભુની કહે લઘુભાળક નીતિ વિજયના
અજિયસ તા ગણજો ત્રણવાર યોગસ્સ ઉજોયગરે ભગુજો ખરી... રાગ શ તમ ાયે કરી
ક્રોધ કષાયને મારા... પાપક્રમ નહુડા પડિકમાં કરા ડા... જે નર–નારી ધરશે તે શિવલીયા વરશે...
,,
99
૧૩૩
29
39
૧૦
..
૧૧
તસુ સુત જગવલ્લભ ગુણ ગાય... ૧૬ [ ૧૪૭૭ ]
ભવિયણુ ! પત્ર પજુસણુ મોટા
એ સર્વ છે ખાટા... માસખમણુ પણ કરીએ તા ભવસાગર તરીએ... ગુરૂવાણી રસુ પીજે ભાવે મન ઉન્નસીજે... ઢાલ નિશાન જડાવા
પૂજ ભાવના ભાવા... કાઠિયા ઘેર નિવારા
૧૨
1332
આજમા૰૧
૧૩
૧૪
૧૫
સ્
૩
૪
ૐ
G
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૪
સાયાદિ સ`ગ્રહ ભાગ-૩
[ ૧૪૭૮ ]
પ
પશુસણુ આવ્યા રે આ દિવસને જણાવ્યા રે... પર્યુષણુ દિન રૂડાં રે
લૌકિક પર્વ છે કૂડા રે.... આશ્રવાર નિવારા રે મેાહ-તિમિર વિકારો રે... શાસ્ત્રમાં તપસ્યા વખાણી રે ક્રમ ફા(તા)ડે! જેમ ધાણીરે... ૪૯૫ સૂત્રની વાણી ૨ કાઢજયા વર્ષ કમાણી રે... જો જો ન થાય દેવાળું રે તેનું તા થાય ભેપાળુ ... જીવાને નિર્જાય કીજે રે વ્યાખ્યાન નવ સુણીજે રે... ભક્તિભાવ ધરીને ૨ દુઃખોની દીનતા હરીજે રે... અંતરવૈર વિસારી રે
વિ થવાના ભાગ્ય ઉદયથી વર્ષ નુ' સરવૈય' ચાકપુ* કરવા ક અજીરણુ મટાડવા માટે ઢાળી-બળેવને મારતા આદિ જન્મ-મરણનુ જોર હઠાવવા માયા-મમતાનું મૂળ કારણુ * કાદવને શાષણ માટે જ્ઞાન અગ્નિના દાહ લગાડી નિવૃત્તિ ચિત્તની કરવા સુણજો જમા-ઉધારના સરવાળા ખેચી ઉધાર બાજુ એન્નુ` કરજ્યા મનુષ્યભવે જે જમે નથી કરતા અહિંસા મુદ્રાલેખ વીરના નણી નવવિધ ભાવના લેચ કરીને સમાન ધી નું વાત્સલ્ય કરવુ. ગુણાનુરાગ ગુણગાન કરીને ક્ષમાપના કરી સર્વ જીવેને પ્રદ્યોતન નૃપને ઉદ્દયન ભૂપે નિમૂળ કરવા ત્રણ શલ્યાને નાગકેતુ પેરે શમ~ક્રમ રાખી વાર્ષિક દિનના પાપસડા (સમૂહ)નુ પ્રતિક્રમણ સ ́વત્સરી કરીને આત્મિક ગુણુને વિકસિત કરવા સદ્ દ્રવ્યથી સાતક્ષેત્રને પૂરી ભવસાગરથી પાર ઉતરવા સત્કૃત્યોથી પર્વ ઉજવીએ
જેમ ખમાવ્યા તેમ ધારી રે... અઠ્ઠમ તપસ્યા ભલેરી રે જેમ ન થાય ભવ ફેરી રે... આપરેશન ચિત્ત ધરા ૨ નિમલ ચેતન કરજયા હૈ... દેવાધિદેવ જુહારો રે જિન આણા શિરધારો રે... ગુરૂ નાવિક તારનારો રે નીતિ ધમ ઉદ્દય કરનારો રે...
'
3
૫
G
.
૧૦
૧૧
૧
૧૩
[ ૧૪૭૯ ]
વરસ દિવસમાં સાર ચૈામાસુ` આવીયુ' તેમાં ભાદ્રમાસ અતિમન ભાવિયે માસ પાસ વળી દશમ દુવાલસ કીજીએ અઠ્ઠાઈ તપ અઠ્ઠમ છટ્ઠ લાહે લીજીએ...
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૫
પર્યુષણ પર્વની સજઝાયે મેહ કષાય દાવાનલ સર્વ નિવારીયે ગુરૂ વાણીરસ અમૃત હૃદયે ધારીયે આરંભ સમારભ તજીને દિવસ વીતાવીએ
' ઉપશમરસમાં રહી વ્યાખ્યાન વાગોળીએ... ૨ કર જોડી કહે કામિની પિયુને ખાંતશું કલ્પસૂત્ર ઘરે લાવ ભલિ પરે ભાતશું તે સુણી ચૌદશને દિન હર્ષશું લાવીયે ગુરૂ પાસે રહી વીર વખાણને ધારીએ..૩ તેલાધર દિન ત્રણ કલ્યાણક ચિત્ત ધરે સમતા મન કરી ખરચમાં બહેળું વિત્ત હરેશ આંગી પ્રભુની નિત નિત અતિહિ દીપાવીયે
કરો ભવિયણુ અંતરંગ શુભમન ભાવીયે... ૪ બારસા સૂત્ર સુણુ સંવત્સરી પડિયું કર્મ સંચિત સવિ જાય થાય મન નિર્મળું ચૈત્ય જુહારી સયલ જંતુને ખમાવીએ એમ કરતાં તે સંપદા સઘળી પામી ૫ કાયા વશ કરી વચન વિચારી ભાખીયે ધર્મધ્યાન અંતકરણ માં રાખીયે આઠ દિવસ લગે અમર પડહ વજડાવીયે
પારણે સાતમી વત્સલ કરી ભાવના ભાવીયે.... ૬ ઈણિપરે જે ભવિ કરશે તે લહેશે ઘણું જ સુખ સુદર પામશે તેહ સોહામણું ફતેહ સાગર કહે દિનદિન દેલત વધશે ભવસાગર તરીને શિવસુખ સાધશે...૭
[૧૪૮૦]
સરસતિ સમરૂં શારદ માય તુમપસાય સજઝાય ભણું ચતુર ચોમાસે ભાદ્રવ માસ દિવસ વરસના તીનસે સાઠ અનંત કડી હુઆ કેવલી પર્વ બડે પજુસણ તણે બેલા તેલા ને ઉપવાસ પિસા પડિકમણ જે કરે દેહરે જઈને વાંદે દેવ ચૈત્યવંદના કરો ચિત લાય સતરે ભેદની પૂજા કરે કેસર ચંદન અગર કપૂર કરો સ્નાત્ર મંગલ આરતી ગુરૂ આગળ કીજે ગહુલી
અમરવાણુ દ્યો મુઝ માઈ દેવતણું ગુણ હિયર્ડ ધરૂં.. ચઉવિ સંધની પૂરો આસ છણમેં અરિહંત ટાળ્યા આઠ.. તિણુ પજુસણું થાપ્યા વળી દાન-પુણ્ય-તપ હેસી ઘણે અઠાઈ પચ પંદર માસ ભવભવતણું તે પાતિક હરે.... સાહમ્મતણી નિત કીજે સેવ જિણથી પાપ પૂલાસ્યાં જાય. ધૂપ-દીપ-નૈવેદ્ય ધરો પ્રતિમા પૂજે ઉમે સર... કલ્પસૂત્ર જે વાંચે જતી -ગાવે ગત સદા મન રૂલી...
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ઝાલરી તો હુ ઝણકાર વાજ વાજે પ્રભાવના સાર ભણે ભક્તામર જપે નવકાર અજિતશાંતિ વાંચે અધિકાર. ૮ સંવતસતર સતરાતરે
આસે વદિ ભાવ ઉતરતે એમ સાહ કહે કર જોડી નિતપ્રતિ લીજ લીલ વિદ... ૯
[૧૪૮૧] વરસ દિવસમાં ૫૧ જે આ પર્યુષણ નામ કહાવે સંધ અમર પડતું વજડાવે સહુ જીવને સુખ ઉપજાવે,
નામું પર્વ પજુસણ ભાવે.. ૧ અરિહાને આંગી રયા અષ્ટપ્રકારી પૂજા ભણાવે ફળ-મેવા જિન આગે ધરાવે મંગલગીત ઘણું વજડા , ૨ સંઘ ભક્તિ પ્રભાવના કીજે ગુરૂ આણને શીર ધરીને નવ વ્યાખ્યાન ભાડૅ સુણીજે સચિત્ત આરંભ વરછજે... , સત્ય સદાય તું બેલીજે વળી દાન સુપાત્રે દીજે રયણ ભજન કબહુ ન કીજે કંદમૂળ અભક્ષ્ય વિરજીજે.. સામાયિક મન શુદ્ધ કરીયે વિધિપૂર્વક તપને આદરીયે સમ ભાવ સદા ચિત્ત ધરીયે તો ભવસાયરને તરીયે..
[૧૪૮૨] શ્રી સરસ્વતી માતને ધ્યાઓ મનવંછિત સુખ પાઓ પર્યુષણ પર્વને ગાઓ હેરાજ એ મુજ મનરલી... કરે ધર્મ સઝાઈ
આવી એહ અઠ્ઠાઈ સુણે સહુ ચિત્ત લાઈ , એ મુજ મન રલી... જીવ જતનાઈ કીજે
ધવલ મંગલ ડીજે ગુરૂમુખે સૂત્ર સુણજે , એ મુજ મનરલી... પૂજ નાત્ર રચીજે
લાહે લક્ષ્મીને લીજે તે મનવાંછિત સીઝે , એ મુજ મન રહી. માસ પાસ ચારિત અદસ દેય વારી કરે ભવી નર-નારી છે
એ મુજ મનરલી.. સમતા ચિત્તમાં લાવે
મૈત્રી ભાવના ભાવે અવિચલ સુખડા પા , એ મુજ મન રેલી ગુરૂ શ્રુત જ્ઞાનને પૂજે ભવિ તમે દુરિતથી ધ્રુજે એહથી ધર્મ ન દૂર છે એ મુજ મન રહી...
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
પંચપરમેષ્ઠીની-પંચમંગલની સજઝાયો
૧૩૭,
શુભ કરણને સાધે
ગુણઠાણાએ વાધે સમતાએ પર્વ આરાધે , એ મુજ મનરલી... છાંડી ચિત્તને ચાળો
મનડું પાપથી વાળે આશાતના સવ ટાળે છે એ મુજ મન રેલી... નંદીશ્વર દીપે આવે
સુર સવિ એકઠા થાવે જિનભક્તિ પૂજ રચાવે , એ મુજ મન રેલી... વિધિશું કરીને વારૂ
નિજશક્તિને સારૂ એ કરણી છે તારૂ , જ્ઞાન વિમલ કહે મન રેલી ૧૧ ૨૪ પંચપરમેષ્ઠીની-પંચમંગલની સજઝાય [૧૪૮૩ થી ૮૭] ૨ વારી જાઉં શ્રી અરિહંતની જેહના ગુણ છે બાર મોહન પ્રાતિહારજ આઠ છે મૂલ અતિશય ચાર. છ વારી ૧ વૃક્ષ અશોક સુર કુસુમની વૃષ્ટિ દિવ્ય ધ્વનિ વાણું , ચામર સિંહાસન દુંદુભિ ભામંડલ છત્ર વખાણ... » પૂજા અતિશય છે ભલે ત્રિભુવન જનને માન છે વચનાતિશય જોજનગામી સમજે ભવિઅ સમાન
છે જ્ઞાનાતિશય અનુત્તરતણું સંશય છેદનહાર કાલોક પ્રકાશમાં
કેવલજ્ઞાન ભંડાર રાગાદિક અંતર રિપુ તેહને કીધે અંત જિહાં વિચરે જગદીશ્વરૂ તિહાં સાતેઈતિ સમંત.. એહવા અપાયાપરમને અતિશય અતિઅદભૂત અહ નિશ સેવા સારતા કેડી ગમે સુર હુત..... ઇ છે ? માગ શ્રી અરિહંતને
આદરીએ ધરી નેહ ચાર નિક્ષેપે વાંદીયે " જ્ઞાનવિમલ ગુણગેહ.... , ૭
૨. સિદ્ધપદની સઝાય [૧૪૮૪] નમો સિદ્ધાણં બીજે પદે રે લાલ જેહના ગુણ આઠ રે, હુંવારી લાલા શુકલ ધ્યાન અનલે કરી છે કે બાળ્યા કર્મ કઠોર રે. છે નમો ૧ જ્ઞાનાવરણીય ક્ષયે કહયું રે , કેવલ જ્ઞાન અનંત રે , દશના વરણીય ક્ષયથી થયા, કેવલ દર્શન કંત રે... , અક્ષય અનંત સુખ સહજથી રે, વેદનીય કર્મને નાશરે , શાહનીય ક્ષયે નિમલ ર , ક્ષાયિક સમક્તિ વાસ રે....,
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૮
,,
અક્ષય સ્થિતિ ગુણુઉપન્યારે નામઢમાં ક્ષયે નિપુન્યા અગુરૂ લઘુ ગુણ ઉપન્યા રે ગાત્રકમ ના નાશથી ૨ અનંતવીય આતમ તણું રે આઠે કમ નાશી ગયા ? ભેદ પુન્નર ઉપચારથી રે નિશ્ચયથી વીતરાગના ૨ જ્ઞાન વિમલની જયેાતિમાં રે તેહના ધ્યાન થકી થશે ?,,
99
"9
૩. આચાય
19
પચ મહાવ્રત પાષતાંજી સમિતિ ગુપ્તિ શુદ્ધિ પરેજી એ છત્રીસી આદરેજી અપ્રમત્તે અથ ભાખતાંજી છત્રીસ ચઉ વિનયાદિ ધ્રુજી
19
"3
""
,,
99
આચારી આચાય નાજી
શુભ(દ્ધ) ઉપદેશ પ્રરૂપતાંજી સૂરીશ્વર નમતાં શિવસુખ થાય
પંચાચાર પલાવતાંજી
છત્રીશ છત્રીસી ગુણે કરીજી દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રનાંજી
બારહ તપ આચારનાંજી પઢિરૂપાદિક ચૌદ છેજી
ભારહ ભાવના ભાવતાંજી
પંચેન્દ્રિય ક્રમે વિષયથીજી
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
આયુમ અભાવ ૨
રૂપાદિક ગતિ ભાવ રે...
ન રહ્યો કેાઈ વિભાવ ૨
99
તિજ પ્રગટયા જસ ભાવ રે....,
પ્રગટયો અતરાય નાશ રે
અનંત અક્ષય ગુણુવાસ રે...
અનતર પર પર ભેદ રે
ત્રિકરણ કમ ઉચ્છેદ રે...
ભાસિત લેાકા લેાક ૨ સુખીયા સઘળા લેાક રે...
પદ્મની સજ્ઝાય [૧૪૮૫]
ઈમ છત્રીસ ઉદાર..
વળી દર્શાવધ યુતિધમ
એ છત્રીસી મુમ ... ધારે તવવિધ બ્રહ્મ પ'ચાચાર સમથ ...
ટાળે ચાર કષાય
ધન્ય ધન્ય તેહની માય...
ગણિસ પદ જે આઠ એમ છત્રીસી પા...
99
યુગપ્રધાન કહેવાય
તિહાં જિનમાર્ગ ઠરાય...
ગણુધર ઉપમા દીજીયેજી ભાવરિત્રી તેહવાજી
જ્ઞાન વિમલ ગુણ ગાવતાં(રાજતાં)જી ગાજે શાસન માંહી તે વાંદી નિમઈલ કરાછ
ખેાધિ ખીજ ઉöાંહી...
',
39
99
,,
,,
99
,,
""
,,
ત્રીજે પદે ધરા ધ્યાન
ત્યાં અરિહંત સમાન
ભવા ભવનાં પાતિક જાય... સૂરીશ્વર॰ t આપણુપે પાલ ત અલંકૃત તનુ વસંત...
એક આઠ આયાર
,,
99
19
,,
,,
36
,,
19
,,
४
في
ૐ
૭.
♦
3.
૪
પ્
G
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ'ચપરમેષ્ઠીનો-૫ ચમ ગલની સજ્ઝાયા
૪. ઉપાધ્યાય પદની સજ્ઝાય [૧૪૮૬]
ચેાથે પદે ઉવજઝાયનુ યુવરાજ સમ તે દ્યા જે સૂરિસમાન વ્યાખ્યાન કરે વળી સૂત્રઅ ના પાઠ દીયે અંગ અગ્યાર ચૌદ પૂર્વ જે ગુણુ પચવીસ અલ કર્યાં બહુને અથ અભ્યાસે સદા કરે ગચ્છ નિશ્ચિત પ્રવત કે અથવા અંગ અગ્યાર જે વળી ચરણુ કરણની સિત્તરી જે વળી ધારે આપણે અંગે નગમ ભંગ પ્રમાણુ વિચારને સૌંધ સકલ હિતકારીયા પણ વ્યવહાર પ્રરૂપતાં કહે ઈન્દ્રિયપચથી વિષય વિકારને શ્રી જિન શાસન ધર્મ ધુરા પંચવીસ પચીસ ગુણતણી મુક્તાફળ(માળા) શુકતી પર દીપે જસદીપે અતિઉચ્છાંડે (અથાહગુણે જ્ઞાન વિમલથી) અલિકજીવથી એકતાન રે એહવા વાચકનુ ઉપમાન (કહુ. કિમ જેહથી)કહ્યુ` તેહથી શુભ ધ્યાન રે... ૧૦ ૫. સાધુપદની સઝાય [૧૪૮૭]
ગુણવંતનુ ધરી ધ્યાન ર પદસૂરિને સમાન રે... પણ ન ધરે અભિમાન રે વિજીવને સાવધાન રે... વળી ભળે ભણાવે જેહરે દૃષ્ટિવાદે અના ગેહ રે... મન ધરતા ધર્મ ધ્યાન ૨ દીયે સ્થવિરને બહુમાન રે... તેહના ભાર ઉપાંગ રે ધારે આપણે અંગ રે... પંચાંગી મતે શુદ્ધ વાણુ ૨ દાખતા જિત આણુ રે... રત્નાધિક મુનિ હિતકાર ૨ દશ સામાચારી આચાર રે... વારતા ગુણુનેહા હૈ નિવહેતા શુચિ દેહા રે... જે ભાખી પ્રવચન માંહી રે જસ અંગ ઉચ્છાંડી રે...
,,
તે મુનિને કરૂ વંદન ભાવે ઇંદ્રિયપણ ક્રમે વિષયપણાથી લેાભતણા નિગ્રહને કરતા નિરાશસ યતનાએ બહુપદી અનિશ સયમ યાગશુ યુક્તા મન-વચ–ઢાય કુશલતાયેગે છેડે નિજ તનુ ધમ ને કાજે સત્તાવીસ ગુણે કરી સાહે
ચેાથે પદે ૧.
19
99
1.
,,
,,
,,
,,
૧૩
""
,,
,,
3
૪
૫
જે ષટ્કાય વ્રત રાખે રે
વળી શાંત સુધારસ ચાખે રે... તે મુનિને૦ ૧ વળી પડિગ્રેહાર્દિક કિરિયા ૨ વળી કરણ શુદ્ધિ ગુણ દરિયા રે... દુĆર પરીષહ સહતા રે
વરતાવે ગુણુ અનુસરતા રે... વળી ઉપસર્ગાર્દિક આવે રે સૂત્રાચારને ભાવે રે...
७
८
3.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ જ્ઞાન-દર્શનચારિત્ર તણા જે ત્રિકરણ વેગ આચાર રે અંગે ધરે નિસ્પૃહતા શુદ્ધિ તે સત્તાવીસ ગુણ સાર રે... » ૫ (અરિહંત ભક્તિ સદા ઉપદેશે વાચક સૂરિના સહાઈ રે મુનિ વિના સર્વ ક્રિયા નવિ સૂઝે તીથ સકલ સુખ દાઈ ) , પાંચમે પદે ઈણી પરે ધ્યા - પંચમી ગતિને સાધે રે સુખકર શાસનના એ નાયક જ્ઞાનવિમલ ગુણ વાધો રે... - ૭
[૧૪૮૮ ] પહિલું મંગલ મન ધરે અરિહંતનું એ
કોડ કલ્યાણનું કામ નામ ભગવંતનું એ વાતિયાં કર્મને ક્ષય કરી કવાલી થયા એ
જિહાં વિચરે જિનરાજ તિહાં સવિ ભય ગયા એ. બીજું મંગલ કરે સિદ્ધનું જે શિવ ગયા એ | અજર અમર નિકલંકપણું કર્મ રહિત થયા એ આતમ ગુણ નિત ભોગવે શિવસુખ એ ખરે એક
તેનું ધ્યાન સમરણ કરી ભવજલભવિ તરે એ... ત્રીજ મંગલ આદર આચારજ પદ તણું એ
જૈન શાસનમાંહિ શેભતા દીપક સમ ભણું એ યુગપરધાનસમગુણે કરિ સેહતાં ભવિતલે એ
તેહને નિત નિતુ વાંદતાં કરમમેલ સવિ ગલે એ.. ચેથું મંગલ હવે સુખકરૂ પાઠક પદ તણું એ
પચવીસ ગુણેકરિમહાર સમતામાં રમે ઘણું એ પત્થર સમાન જે શિષ્યને નવપલવ કરે એ
તેહનું ભજન કરતાં થકાં પાપરજની હરે એ મુનિપદનું કરે પાંચમું મંગલ મનરલી એ
પાંચ સમિતિ કરી ભતા ગુપ્તિ ત્રણ અતિ ભલીએ સંજમ જીવિતે જીવતા ધમદયા કરે એ
એહ મુનિજીને વાંદતાં કરમાઈધણ દહે એ. એ પાંચ મંગલ મટકાં શિવસુખ દાયકા એ
રયણ ચિંતામણિ સારિખા સર્વમંગલ નાયકાએ ધરમ ઓચ્છવ સમય ગાઈઈ મન કરી નિરમવું એ
આતમ ધર્મ તે નીપજે શિવસુખ અતિભલું એ...
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાર્શ્વનાથ ભગવાનના ગણધરની સજ્ઝાયે સિદ્ધાચલ ગિરનારજી સમેત શીખર તમા એ
આમ્રુ અષ્ટાપદ પાંચ એ નિત નમી મતદમા એ પચતીરથ એહુ જૈનનાં ભવાષિ તારણા એ
પંચમંગલ એહુ જાણીઈં ભવદુઃખ વારણાં એ... પંચતીરથ નમતાં થયાં નાણુપચમ લહે એ
પચમી ગતિ તસ નીપજે પાંચમોંગલ કહે એ દ્રવ્યને ભાવક્ષ્ય' મંગલ હરખ ધરી જે કરે એ
ખિમાવિજય જસનામથી સુભ ગુણુ તે વરે એ...
સ પાપશ્રમણના ૨૯ રાષવારક મુનિગુણની [ ૧૪૮૯] સ્ત્ર
ધન ધન તે મુનિધમ ના ધારી જે શ્રુત પાપ-નિંદાને પાવે દિવ્ય તે વ્યંતર અટ્ટહાસાર્દિક ૧ ગ્રહ ભેદાદિક અ`તરીક્ષ કહીયે ૩ અંગે અંગ કુરકષ્ણુ ચેષ્ટાદિકપ વ્યંજનમષી તિલકાદિક જાણા ૭ એ અષ્ટાંગ નિમિત્ત કહીને સૂત્ર અથ વાતિકથી યુંજન વળી ગાંધવને નાટિકા વિદ્યા વૈદ્યક વિદ્યા અને ધનુવિદ્યા ઓગણત્રીસ એ પાપશ્રુત કહીયે હેયપનાયે' કરી છડે સાતિશયી જિનશાસન કાજે જેહ કરે તે શ્રી જિનગણા
પાર્શ્વનાથ ભગવાનના
જેહની કીર્તિ ગારીજી તેણે શ્રુતમતિ વિ જોરીજી ધન ષિરાદિ વૃષ્ટિ ઉત્પાતજી ૨ ભૌમ તે ભૂમિ પ્રપાતળ ૪... સ્વર પશુ-પંખી ભાષાજી ૬ લક્ષણુ કરપદ (ગ) રેખાજી ૮... તે ત્રિગુણા ચાવીસજી નિજ સ્વારથની જગીશજી વાસ્તુ તે ગૃહ નિષ્પાદજી એ પંચક ઉત્પાદજી તે દિલમાંહિ જાણેછ સાર કરી ત વખાણેજી લાભાલાભ વિચારીજી જ્ઞાનવિમલ જયકારીજી...
ગણધરની સજ્ઝાય [૧૪૯૦] Ô
પાસ જિનેશ્વર દેવનાજી
ગણધર દશ ગુણખાણુ
કલ્પસૂત્રમે અડ કહ્યા છ તે કારણુ વશ જાણુ, ચતુરનર ! વી ગણુધર સ્વામ....
પહેલા ગણધર પાસનાછ આય વાષ બીજો સ્તવુ જી બ્રહ્મચારી ચેાથા નમું જી છઠ્ઠો શ્રીહરિ' સાતમાજી
૧૪૧.
શુભ નામે શુભધાર તીય વસિષ્ઠે ઉદાર...
પચમ સામ સનૂર
વીરભદ્ર” ગુણભર
99
,,
36
..
93
"
૩
૪
ૐ
७.
૨૦૩
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૨
સૂરિ શિરામણી આઠમાજી આવશ્યક નિયુક્તિ થીજી
જશ નામે પરવાન
દ્વાદશ અંગધરૂ સહુજી
જય તેમ વિજય નિધાન સહૂ પહેાંતા નિરવાણુ સેવા ચતુર સુજાણુ
દેવચંદ્ર ગુરૂ તત્ત્વનાજી
૨૦ ૧
પાંચ ગતિમાં કયા જીવ મરીને કયાં જાય તે વિષે સજઝાય [૧૪૯૧ ] **
ફૂડ-કપટ લપ્રપંચ ધણું: રે ફૂડા તાલા કુંડા માતા રે
આરંભ કરતા વડે રે
સેવ પાપ અઢાર
ક્રોધ-લાભ-તૃષ્ણા ધણી ર મદ્યમાંસ કરે આહાર,સે!ભાગી પ્રાણી ! જો જો આપકમાઈ અતિનિય બની કરી ૨ પંચદ્રિય કરે ધાત વૈર-વિરાધ ઘણા દળવે ૨
તેહના તરકમાં પાત... હ્યુ...ટવૃત્તિ ધરનાર કેળવે માયા અપાર... જુઠા ખેાલા કહેવાય તિય ચગતિમાં તે જાય પરિણામે ભદ્રિક હાય દૂભવે ન જીવને કાય...
પરદુ:ખે દુ:ખી થાય ફરી મનુષ્યભવ પાય....
ખાટા લેખ લખે ધણાં રે ખાટી સાક્ષીએ જે પૂરે ૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
સરલ સ્વભાવી આતમા હૈ વિનય વિવેક દિલમાં વસે પરસુખે સુખીયા રહે ૨ જિતવર ધમ આરાધતા ૨
ચારિત્ર પાળે સરાગથી ૨
અજ્ઞાન તપ કરે આકરા રે
હાઈ કેશલું ચન કરે રે એવી અકામ નિરા થકી ૨
જિનાગમ ભણવા થકી ૨ જડ-ચેતનના ભેદના રે ચારિત્ર રાકે નવા કર્મને રે સમભાવે રમતા થકા ૨ શુભાશુભ કૃત કેમ થી ૨ જો સુખ પ્રંચ્યા પ્રાણીયા રે ક્ષમાદિ ગુણને આદરી રે ભાણાએ ધમ્મા' જિને કહ્યુ” ર
શ્રાવકનાં વ્રત ખાર સહેતા કષ્ટ અપાર.... દાઈ જટા શિર ધરાય
સામાન્ય દેવ તે થાય...
જાણે ધમ અધમ પામે તેહના માઁ....
જુના કમ તપથી ખપાય તે જીવ મેાક્ષમાં જાય.... જીવ પામે સુખ-દુઃખ તા બાળા ક્રમના મુખ૰ 1 જિનવરની સેવ
બાલ કહે ટાળા ભવહેવ....
,,
૨૦ ૪
,,
"9
99
30
,,
,,
..
..
ર
૩
ર
૪
૭
८
20
” ર
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ પાંડવની સુઝાયા
આરંભ કરતાં રે જીવશ નહિ શ્વાત કરે પંચેન્દ્રિય જીવની
ફૂડકપટને રે ગૂઢમાયા કરે કુડાં તાલાં ને કૂડા રાખે માપલાં
સરાગપણાથી રે પાળે સાધુપણુ અજ્ઞાન કેન્ટ ને અકામ નિરા
ભદ્રિક પરિણામે રે સરલ સ્વભાવથી વળી વિનયતણા ગુણુ આવેછ
દયાભાવ રાખે રે જે દિલમાંહિ
મસર નહિ" ઘટમાંયજી
[ ૧૪૯૨ ]
હસ્તિનાપુર વર ભલુ તસ ધરણી કુ ંતા સતી
ધનમેલણ તૃષ્ણા અપારા જી વળી કરે મદ્ય-માંસના આહારો છ
..
એ ચાર પ્રકારે રે જીવ જાય તરમાં... ૧ વળી ખેાલે મૃષાવાદજી ખાટા લેખ લખાયછ
એ ચાર પ્રકારે ૨ જીવ જાય તિયચમાં... ૨
જ્ઞાનથી જાણે રે જીવ અજીવને ચારિત્રથી રોધે રે નવા ક` આવતાં તપથી પૂર્વલા કમ ખપાવેછ
""
આત–રૌદ્ર ધ્યાન બેઉ પરિહરો પર પરિણતિ તજી નિજપરિણતિભજો તા જીવનું શિવનિશાનજી
,,
એ
ચાર પ્રકારે રે જીવ જાય મનુષ્યમાં... ૩ વળી શ્રાવકનાં વ્રત ખારજી
તીણુંસું સુર અવતારજી
એ ચાર પ્રકારે હૈ જીવ થાય દેવતા... ૪ શ્રદ્ધાથી સમક્તિ આવેછ
પાંચ પાંડવની સઝાયા [ ૧૪૯૩] જિહાં પાંડુ રાજા સાર
એ ચાર પ્રકારે રે જીવ જય માક્ષમાં... ૫ ધ-શુકલ ધરો ધ્યાનજી
વળા (માહે દી) મદ્દી બીજી નાર...
પાંડવ પાંચે વાંદતા, મન માહે ર્ ત્રિજગમાંહેદીપતા, અતિસાઅે રે
ત્રણ પાંડવ જાયા કુંતીના
મદ્રીના પાંડવ દેાય રે....
.
તેમાં જગવિખ્યાત દય રે નલ કુબેર સરિખા હાય રે...,,
૧૪૩
મતિ પ્રમાણે રે ગતિ થાય જીવની...
(પાંચ પાંડવ કુંતા તણુા પાંચ સહેાદર સારિખા એક દિન સ્થવિર પધારીયા,, દેશના સુણી મન ગગડ્યો જિનવર ચક્રી જે હુઆ મનમેાહનમેરે સ્થિર ન તન–બન(જોબન કારમા=સહુ સુહેણા સમા),,
""
,,
૧
3
,,
૪
પાંચ પાંડવ વાંદવા જાય રે ભાઈ! સમય જાય છે આય રે..,, રહ્યા દૈવ ભૂપ રે મનમાઇનમેરે સંસારનું વિષમ સ્વરૂપ રે..
99
૫
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
સંસાર માંહી પલેવડું
લાગ્યું તે કિમતી લાય રે , જિનની વાણું સીંચતાં
, આપણું ભવભવના પાતક જાય રે, ૬ પાંડવ પાંચે વિચારીયું
, આપણુ લેશું સંયમ ભાર રે , પુત્રને રાજ્ય સેપી કરી , દ્રૌપદીયું કરે વિચાર રે... , ૭ દ્રૌપદી વળતું ઈમ કહે છે હું તો મેલું સંસારને પાસ રે=
હું તો લે સંયમ ઉલ્હાસ) ,, સંત વિના શી કામિની , મુજ ભલે નહિં ઘરવાસ રે, ૮ પચે આવી ગુરૂને કહે | અમે લેશું સંયમ ભાર રે , માનવ ભવ અતિ દેહિલે , અમે પાળશું નિરતિચાર રે ,, ૯ ગુરૂ કહે-પાંડવ સુ
, તમે રાજપુત્ર સુકુમાલ રે ,, ચારિત્ર પંથ અતિ આકરો , તમે કેમ સહેશ ભૂપાલ રે , ૧૦ ઘર ઘર ભિક્ષા માગવી
સરસ નીરસ આહાર રે , પાય અડવાણે ચાલવું
વ્રત પાળવું ખાંડાની ધાર રે, તપ તપે અતિ આકરા , માખમણ મન રંગ રે જિહાં લગે નેમ ન વાંદ , અભિગ્રહ કર્યો મન ચંગ રે પર હસ્તિ શીર્ષપુર (હથુંડી) પધારીયા , પારણાને દિવસ તે જાણ રે , નગરમાં ફરતા ગોચરી , સુરયું મિતણું નિર્વાણ રે, ૧૩ આહાર વિહારી મુનિવર વળ્યા , આવ્યા ગુરૂની પાસ રે , ગુરૂને કહે-અમે સાંભળ્યું છે નેમજી પહેગ્યા શિવપુર વાસ રે., ૧૪ મનના મનોરથ મનમાં રહ્યા , નવિ ચઢીયાં ગઢ નિરનાર રે ,, આહાર લે જગત નહિં અમને અણસણ સાર રે... ૧૫. મા ખમણનું પારણું , નવિ કીધું મુનિવર કેય રે , આહાર પરઠળે કુંભ શાળાએ , પછે ચઢ્યા વિમલગિરિ સંય રે ,, તિહાં જઈ અણસણ આહ્યું , પાદપોપગમન સાર રે , શીલા ઉપર (કરી સાથરો સંથારડે ઋષિપેઢયા જિમ વૃક્ષની ડાળ રે ૧૭ દય માસની સંખણું , અંતે પામ્યા કેવલ સાર રે પાંડવ પચે મુગતે ગયા , તવ હુએ જય જયકાર રે.... , હીરવિજય સરિ રાજી એ તપગચ્છ ઉદ્યોતકાર રે , કરજેડી કવિયણ-કવિના ભણે , મુજ આવાગમન નિવાર ૨, ૧૮
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ પાંડવની સજ્ઝાયા
છઠે। પાંચ પાંડવ મુનિરાય પૂરવ સિદ્ધ અનત
m
ધન્ય શ્રમણ નિમ્ર થ દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર
પામી ગિરિવર એહ
ક્રમ કદન ભાંજી
.
» પ્રણની આદિ જિંદ તે મન ચિ ંતે એમ
99
99
.
""
ગિરિઉપરે એક ત
ધર્માચાય શ્રી. નેમ
સિદ્ધ સકલ પણમેવિ
» જીવ સકલ ખામેવિ
""
د.
,,
99
,,
..
""
99
""
""
..
99
.
""
"9
,
99
,,
""
99
પાપસ્થીત અઢાર
પૂરવ વ્રત પરિમાણુ
ઈષ્ટ કે'ત અભિરામ
પુખ્યા યાર આહાર ભેદ રત્નત્રયી રીતિ
તેહ અભેદ સ્વભાવ
તવરમણુ એકવ્
પંચ અપૂરઞ જોગ
અશ્વસની કરણેણુ ટ્ટિાકરણે માહ ક્ષીણમાહ પરિણામ
પ્રીતિ ક્ષય લયલીન
થયા અનેગી અસગ
અવ્યાબાધ સ્વરૂપ સિદ્ધ થયા મુનિરાજ
શુદ્દાનંદ ગુણ ભાગ
નાણુ દસણુ સંપન્ન
સ. ૧૦
[ ૧૪૯૪ ]
આરોઢે શત્રુ જત્રિર તેહનાં ગુણુ મતમે ધરે... જિષ્ણુ નિજ આતમ તારીયે આતમધમ` સભારીયે...
સંધુ અણુસણુ આદરી નિજ અસ`ગ(ત)તા અનુસરી... આણુ દે વંદન કરે
આત્મબળે ભવભય હરે...
પુઢવી શિલાપટ પૂછને વન્દે નિમલ હેજમે...
આચાય પભુહા ગુણી વસ્તુધર્મ સમ્યક્ સુણી... દ્રવ્ય-ભાવથી વાસરી વળી ત્રિકરણથી ઉચ્ચરી... ધીર શરીરને વાસિરે
પાપ પરે અણુસણુ કરે... સાધન જે મુનિને હતા ધ્યાનભળે કીધા છતા ...
રમતા શમતા તન્મયી
ક્રમ સ્થિતિ ભાગી ગઈ...
ક્રમ પ્રદેશે અનુભવ્યા ચૂરણ કરી નિમલ છવ્યા... ધ્યાન શુકલ બીજો ધરે કેવલજ્ઞાન દશા વ... શૈલેશી ઘનતા વહી
સકલ પૂર્ણ પદ સ`ગ્રહી...
કાજ સ ́પૂરણ નીપના અક્ષય અભાષ સ`પુના અશરીર અવિનશ્વરૂ
હા લાલ
""
29
..
"9
"9
""
,,
29
,,
99
""
""
99
""
د.
""
..
..
..
૧૪૫
99
">
કા
""
૩
ર.
9
” ર
70
ગઢ
૧૪
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૬
..
..
99
99
',,
99
33
98
31
ચિદાન દ ભગવાન
વીસ ક્રાડ મુનિરાય
તે કાલે ‘જય’સાધુ નારદ મુનિ લહી સિદ્ધિ
ભાખ્યા એ અધિકાર
અહેવા સયમ ધાર
વદ્યા વિ નરનાર
પાઠક શ્રી દીપચંદ
વંદે મુનિ દેવચંદ્ર
પાંચમની સદ્ગુરૂ ચરણ પસાઉલે રે લાલ નિવરીને કહિશ્યુ સુÌા રે લાલ
મન શુદ્ધે આરાખતાં રે લાલ ઈંહ ભવ સુખ પામે ધણાં રે વાલ
સયલ સૂત્ર રચના કરી રે લાલ જ્ઞાને કરીને જાણતાં રે લાલ ગુરૂ જ્ઞાનેં કરી દીપતા રે લાલ જ્ઞાનવ તને સહુ તમે ૨ વાલ અનુઆળી પક્ષ પંચમી ૨ લાલ નમા નાણુસ્સ ગુણુ' ગણા રે લાલ પચ વરસ એમ કીજીયે મૈં લાક્ષ શક્તિ અનુસારે ઉજવા રે લાલ વરદત્ત ને ગુણમ'જરી ૨ લાલ જ઼ીતિ વિજય ઉવજ્ઝાયના રે લાલ
અન"તસિદ્ધને ક ્" પ્રણામ જ્ઞાનપ"ચમી કરે સજાય જગમાંહિ એક જ્ઞાન જ સાર દેવ-ગુરૂ ધમ નિવ એળખે નવતાદિક જીવવિચાર
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
, ૧૫
સાદિ અન ́ત દશા ધરૂ સિદ્ધ થયા શત્રુજય ત્રિર કાડી તીનથી શિવ વરે...
સાધુ એકાણુ લાખથી શત્રુજય માહાત્મ્ય માંહિથી
પાર લઘો સસારના
સજ્ઝાયા [૧૪૯૫] પચમીના મહિમાય રે હે આતમ સુણતાં પાતક જાય રે
શ્રમણુ સગુણ ભંડારના શિષ્યગણ એમ મંત્રલે સિદ્ધા જે સિદ્ધાચલે
[ ૧૪૯૬ ]
હિયરે સમરૂ સદ્ગુરૂ નામ ધી જતને હાય સુખદાય... જ્ઞાન વિના જીવ ન લહે પાર જ્ઞાન વિના કરમ નવિ ખપે... હેય–જ્ઞેય–ઉપાદેય સાર
30
3:3
33
99
..
,,
""
,,
,,
,,
પચની તપ પ્રેમે કરી ૨ લાલ... તૂટે ક્રમ નિદાન ૨ પરભવ અમર વિમાન રે.... ગણધર હુઆ વિખ્યાતરે સ્વર્ગ-નરકની વાત રે...
..
તે તરીયા સૌંસાર ૨ ઉતારે ભવપાર રે... કરી ઉપવાસ જગીશ ? નવકારવાળી વીસ રે... ઉપરવળી પંચ માસ જેમ હેાય મનને ઉલ્લાસ રે... તપથી નિમલ થાય ૨ ક્રાંતિવિજય ગુણ ગાય રે...
..
..
..
"
19
99
29
99
.
"3
,,
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૧
3
૪
દુ
७
૧
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચમની સજઝાય સાધુ-શ્રાવકને શુદ્ધ આચાર જ્ઞાને કહે છેવ ભવન પાર આત્મા આઠ પ્રકારના કહ્યા સમક્તિ દટે તે સહી દિવ્ય આતમા પહેલે જાણુ બીજે કષાય આતમ પ્રધાન.” રોગ આતમા ત્રીજે સહી ઉપયોગ આતમા ચે અહીં જ્ઞાન આતમા પાંચમો સાર દર્શન આતમા છઠ્ઠો ધાર.... ચારિત્ર આતમા સાતમો વર વીર્ય આતમા અષ્ટ મન ધરે ચાર ય ઉપાદેય હેય હેય દેય ઉત્તમને હેય. જિનવર ભાષિત સર્વવિચાર ન લહે જ્ઞાન વિના નિરધાર જ્ઞાનપંચમી આરાધે ભલી વિધિસહિત નિર્દષણ વળી. વરદત્ત-ગુણમંજરી જુઓ કર્મબંધન પૂર્વભવ હુએ ગુરૂવચને આરાધે સહી
સૌભાગ્ય પંચમી મન ગહગહી. રોગ ને સુખ પામે બહુ એ અધિકાર પ્રસિદ્ધ શું કહું સંયમ લેઈ વિજયે તે જાય એકાવતારી તે વહુ થાય. મહાવિદેહમાંહિ જે અવતરી સંયમ લેઈ શિવનારી વરી ઈશું પેરે જે આરાધે જ્ઞાન તે પામે નિચે નિર્વાણ માનવભવ લહી કીજીયે ધર્મ જિમ તુમ છુટે સઘળાં કમ ફ્રિકાતિ વાધે અતિવણી. અમૃતપદના થાજે ઘણી
[૧૪૯૭] સદ્દગુરૂના હું પ્રણમી પાય સરસ્વતી સ્વામિની કરો સુપસાય પંચમીતાફળ મહિમા સુણે જે કરતાં જગ શોભા ઘણે... જ્ઞાન અથાગ(હ) વધે વળી જેહ પંચમજ્ઞાન લહે ભવિ તેહ પંચમગતિ પામે સુખસાર એહ સંસારને પામે પાર સોળ રોગ તક્ષણ ઉપશમે તેઉકાય જિમ શીતને દમે તિમ એ તપ છે રોગને કાળ જુઓ વરદત્ત ગુણમંજરી બાળ. પંચવરસ ને પંચજ માસ કરીયે તપે મનને ઉલ્લાસ અંતે ઉજમણું કીજીયે " પોતે તપનું ફળ લીજીયે... ઉજમણું વિણ ફળ તે નહીં - એમ એ-વણી જિનવર કહી શ્રી વિજય રતન તણે એ શિષ્ય વાચકદેવની પૂરો જગીશ
[ ૧૪૯૮] દુલહે નરભવ ચિંતામણી સમ પુણ્યસંગે પામી સુગરજ્ઞાનીને આરાધે પંચપ્રમાદને વામી રે, પ્રાણુ જ્ઞાનભક્તિ ચિત્ત આ
૫
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ સમ્યગજ્ઞાન આરાધન સાધન શિવનગરીનું જાણે રે.... જ્ઞાનની મુખ્યતા દશવૈકાલિ કે નદીયે પાંચ પ્રકાર મતિ-શ્રુત-અવધિ ને મન પજજવ કેવલ એ સુખકાર ... મતિ જ્ઞાનના અઠયાવીસ ભેદ વળી ત્રણસેં ને છત્રીસ ચાર બુદ્ધિને મેળવતાં થાય ત્રણસેં ને ચાલીસ રે. શ્રુતજ્ઞાન ચૌદ વા વીસ પ્રકારે અવધિ છ અસંખ્ય ભેદે મનપજજવ ઋજુ-વિપુલમતિ બે કેવલ એક ભવ છે પાંચે ઈદ્રિય મનથી પ્રગટે મતિજ્ઞાન તે કહીયે જિનવર વાણી સુણતાં હવે તે શ્રુતજ્ઞાન જ લહીયે રે... આતમ શક્તિ રૂપી દ્રવ્યને મર્યાદાથી જાણે અવધિજ્ઞાન તે વિરપ્રભુ ભાખે ભવગુણ ભેદે વખાણે રે.. , અઢી દીપમાં સંજ્ઞી પંચુંદી તેના મનના ભાવ જાણે તે મનપજજવ નાણું ચેતનશક્તિ પ્રભાવ રે... સર્વ દ્રવ્ય પર્યાયને સાક્ષાત કારી સ્વરૂપી જેહ કેવલ જ્ઞાન કહ્યું તે જિનવારે આપે ભવને છેહ રે.. માસતુસ મુનિની પરે જે નર જ્ઞાની જ્ઞાન આરાધે ભવસાગર તરી સહજ ગુણે કરી શિવપુરનાં સુખ સાધે રે.
[૧૪૯ થી ૧૫૦૩] શ્રી વાસુપૂજ્ય જિનેશ્વર વયણથી રે રૂપ કુંભ કંચન મુનિ દય રોહિણી મંદિર સુંદર આવીયા રે નમી ભવ પૂછે દંપતિ સોયા
ચઉનાળુ વયણે દંપતી મોહિયા રે, રાજા રાણ નિજ સુત આઠને રે તપશલ નિજભવ ધારી સંબંધી વિનય કરી પૂછે મહારાજને રે ચાર સુતાના ભવ પ્રબંધ, ચઉનાણી ૨ રૂપમતી શીલવતી ને ગુણવતી રે સરસ્વતી જ્ઞાન કલા ભંડાર જનમથી રોગ સેર દીઠે નથી રે કુણ પુયે લીધે એ અવતાર , ૩
ઢાળ ૨ [૧૫૦૦] ગુરૂ કહે વૈતાઢય ગિરિવરે રે પુત્રી વિદ્યાધરી ચાર નિજ આયુ જ્ઞાનીને પૂછીયું રે કરવા સફલ અવતાર, અવધારો અમ વિનતિ રે ૧. ગુરૂ કહે જ્ઞાન ઉપગથી રે એક દિવસ તુમ આય અલપકાળ જાણ કરી રે મનમાં વિમાસણ ચિંતાતુર મન) થાય,
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચમની સજ્ઝાય
ગાડામાં કાર્ય ધરમના રે ગુરૂ કહે યાગ અસખ્યું છે રે ક્ષણ (આરાધે–અરધે) સવિ અધ કલ્યાણુક નેવુ જિનતણા ૨
ચવીયા ચંદ્ર પ્રભુ સ્વામ
સુદિ પ"ચમી શિવધામ
સયમ લીધે કુંથુનાથ
મુક્તિ પામ્યા ધનાથ
"રિમ જન્મ્યા સુરંગ
સુવિધિ જન્મ સુખ સગ
સભવ કેવલ જ્ઞાન
પંચમી સ્ક્રિનના કલ્યાણુ
કેમ કરીયે મુનિરાજ
જ્ઞાનપ′ચમાં તુમ સાજ... ટળે રે શુભ પરિણામે સાધ(જ્ય) પંચમી દિવસે આરાધ(જ્ય)...
99
ઢાળ ૩ [ ૧૫૦૧]
શુભપરિણામ...
વૈશાખવદિ પચમી દિને
બહુ નર સાથ
જે સુદિ પચમી વાસરે શિવપુર સાથ... શ્રાવણ સુર્દિ પૉંચમી નિ અતિ ઉછરંગ
માગસર વદિ પચમી દિને
ચૈત્ર વદિ પાંચમ દિને, સુણા પ્રાણીજી રે
લહી સુખ ઠામ,
,,
અજીત સભવ અન તજી
પુણ્ય અલગ....
કાર્તિક વૃદિ પચમી દિને
કરો બહુમાત દશ ક્ષેત્રે નવુ જિનતણા સુખના નિધાન...
ઢાળ ૪ [૨૫૦૨]
હાંરે મારેનાની ગુરૂના વાણુ સુણી હિતકાર જો
ચાર વિદ્યાધરી પંચમી વિધિસ· આચ(૬)રે રેલાલ
શાસન દેવને પુંચ જ્ઞાન મનેાહાર જો ટાળી રે આશાતના દેવવંદન કરે રે લેાલ... તપપૂરણથી ઉજમણાના ભાવ જો એહવે વિદ્યુતયાગે સુરપદવી વર્યાં રે લાલ ધર્મ મનેાર્થ આળસ તજતાં હાય જો ધન્ય તે આતમ અવિલ બે કારજ સર્યાં રે યાલ...
અવ ૩
,,
99
29
..
99
99
""
,,
99
હાંરે
99
99
,,
,,
27
૧૪૯
,,
.
'
૩
x
૨
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૦
د.
""
દેવથકી તુમકુખે લીયે। અવતાર જો સાંભળી રોહિણી જ્ઞાન આરાધન ફળ ઘણાં રે લેલ ચારે ચતુરા વિનય વિવેક વિચાર જો ગુણુ કેટલા આલેખીએ તમ પુત્રી તણાં રે લાલ
જ્ઞાનીના વાણુથી ચારે ખેની
ત્રીજ ભવમાંહે ધારણા કીધી શ્રી જિનમદિર પાંચ મનેાહર જિનવર આગમને અનુસારે પચમી તિથિ આરાધતાં પંચમ વિજયલક્ષ્મીસૂરિ અનુભવ નાણે
પ્રણમી સદ્ગુરૂ પ૬૪જ પંચમી તપ મહિમા કહુ ત્રીગડે બેઠા મીઠડા
કે ઉપદેશ અનેકધા જ્ઞાન લેાચન સુવિલાસે ભક્તિ મુક્તિ દાતાર છે જ્ઞાન વિના નર પશુ કહે જ્ઞાન દીપક સમજ્ઞાની જ્ઞાન સહિત જે ક્રિરિયા
દેશ આરાધક કિરિયા દક્ષિણાવત શખ જ્ઞાની શ્વાસા શ્વાસમાં જ્ઞાન સહિત કૃત કિરિયા મહાનિશીથમાં અક્ષરા
ભગવતી પ્રમુખ આગમમાંહી પહેલુ જ્ઞાન અનુભવે
૫ [ ૧૫૦૩ ]
"
સજ્ઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
તિસમરણ પામી રે, જ્ઞાની ગુણવતા સિધ્યાં મનના કામે રે... પંચવી જિન પ્રતિમા રે કરે જમણાના મહિમા રે... કેવલ નાણી તે થાય રે સધસર્ટી સુખદાય રે...
[ ૧૫૦૪ થી ૬ ]
જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ ઉપાય સુણજો ભિવ સમુદાય... ગિઆ વીર જિષ્ણુ દ
નિરુણ્ણા સુર-તર વૃ་....
સામ્રાલેક પ્રકાશ
જ્ઞાન પરીતિ સુખ વાસ ...
લહીયે કાંઈ ન ભેદ
સર્જરાધક વેદ... જ્ઞાન વિના તે અધ
તે સેાનુ. ને સુત્ર ધ... દુધે ભરીયા તેહ કઠિન કરમ કરે છેતુ... તે રિયા ભવ
પંચમી જ્ઞાન પ્રબંધ...
જ્ઞાન તણાં બહુમાન ક્રિયા તારૂ પ્રધાન...
.
22
"2
39
19
[ ૧૫૦૫ ]
૫ચમી તપ વિધિ સાંભળા, સાહેલડી ૢ જિમ પામે ભવપાર તા, અણુવેલડી રે ભવિષ્ણુ તે હિતકાર તા
જિન ગણધર મુનિ ઉપદિશે
૩
૩
૪
.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૧
પાંચમની સજઝાયો માસિર માઘ ફાગણ ભલા છે
જેઠ અષાડ વૈશાખ તે , ષટ કાર્તિક વળી લીજીએ શુભદિને સદ્દગુરૂ શાખ તે , દેહરે દેવ જુહારીયે
ગીતારથ ગુરૂવંદ તે પિથી શકતે પૂછયે
પ્રભાવના માંડી નહીં તે ઉભય ટંક આવશ્યક કરો દેવવંદન ત્રિકાળ તો બ્રહ્મચર્યને પાળીએ
આરંભ સચિત્ત પરિવાર તે ,, પંચમી સ્તવન થઈ કહે પચ્ચકખે ચોથ ઉપવાસ તે , એગવિધ ચઉવિધ ગુરૂમુખે - અથવા પૌષધ ખાસ તે , ગીતારથ પાસે પખે
મન ધરે તસ ઉપકાર તો , યાજજીવ ઉત્કૃષ્ટ પદે
પંચ વરસ સાડાચાર તો જઘન્ય પદે એમ જાણીયે , અથવા વળી વર્તે એક તે , ઉજમણે આરાધીયે
જિમ પહેરો મન હર્ષ તે છે
[૧૫૦૬] નિજ શક્તિ અનુસાર
ઉજમણું કરો વારૂ વિત ખરો માટે
પ્રતિમા ભરાવે વારૂ જ્ઞાન-દર્શન–ચારિત્રટીકા
ત્રણે જ્ઞાનને પૂજે. સ્થાપનાજીને સ્થાપી
ગુરૂપેરે કાઉસગ્ગ કીજે પાંચ એકાવન લેગસસ કેરો પાંચ પાંચ વસ્તુ ઢાવે પાઠા રૂમાલને લેખણ
ખસ કુંચીને જોવે પાટી પિથી ઠવણી વળી પુજનું નવકારવાળી ગુટક: ચાર ચાર વસ્તુ જગતમાં જ્ઞાન દર્શન ઉપગરણ
કેશર સૂખડ અગર કપૂર લાતી દવજ અંગલૂછયું પાંચ અહવ શક્તિ પચવીસ પચવાટને દીવો ફળ ધાન પકવાનને મેવા કસમ પ્રમુખ બહુસેવા પૂરવ અથ ઉત્તર દિશિ વિદિશિ ઈશાન નમો નાણસ્સ પદને વાવો થઈ સાવધાન સાતમી વત્સલ કીજે ગીતગાને જાગી જે એ કરણું કરતા
જ્ઞાનને આરાધી જે સાધીજે ઈમ શિવપદ સાચું જિમ ગુણમંજરી વરદત્ત લહે સૌભાગ્ય વળી જ્ઞાન આરાધું કરી નિજ જન્મ પવિત્ત
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫ર
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
[૧૫૦૦] . પહિલઉ પ્રણમઉ ગોયમ સામિ રિદ્ધિસિદ્ધિ લીધઈ જસનામિ પંચમી નાણતણું ચઉપર ભવિક જીવનઈ કારણિ કહી... પંચમી પંચ વ્રત પાલિઈ ધર્મકથા પંચમિ ચાલિઈ પંચમી પૂજા કરવી સદા પંચમી ભણવા પંચઈ પદા... ભૂમિ સયણ નિg પંચમિ ક૨૩ વનિતા દિવસ રમણિ પરિહર ચઉત્યિ છઠ્ઠો ભોજન એકવાર પાંચમિ કરવી છુપાણહાર. પિથાં પાટી ઠવણીતણું પંચમી પૂજા કરવી ઘણું પંચ વાર કી જઈ આરતી નેવેદ્ય પંચ શક્તિ પહુંચતી... વ્રત પંચમિમનિ નિશ્ચલ કરી કૂડકપટ માયા પરિહર અહનિસિ સમરઉ મનિ નવકાર દૂસ્તર જેમ તરઉ સંસાર.. જિમગિરિ ગુરૂઓ મેરૂ ગિરિદ દેવતમાંહિ જિમ ગુરૂઓ ચંદ જિમગુરૂઓ જગિ જિણવર દેવ તિમ ગુરૂઓ વ્રત પંચમિ એહ. ૬ મેહ છાંડી મેલ્ડ મિયાત ભવિ અહં ભાવિઈ લિઉ સમક્તિ પંચમિદનિ સવિ દેદિય દમ સાવજન્મ મત આલિઈ ગમી. ૭ ધણ-કણ-કંચણ બહુવિહ ઋદ્ધિ મહિયષિમાંહિ પડિય સુપસિદ્ધ રૂપવંત ગુણવંત સુજાણ વ્રતપંચમિ તણુઈ પ્રમાણિ. ૮ ઈણિવ્રતિ ઉત્તમકુલિ અવતાર ઈણિ વૃતિ જીવ તરઈ સંસાર ઈણવૃતિ જ્ઞાનવંત ધનવંત ઈણિ વતિ કીધઈ વિદ્યાવંત... ૯ એ વ્રત આગઈ જિણવરિકીઉં જિનવર વચન સુગુરૂ મનિ લીજે, સુગુરૂ વચન જે કરઈ સુજાણ જે નર પામઈ દેવલનાણ. ૧૦ પંચમી કરવી એણઈ રીતિ એ આ બેલ તુહે ઘરિ ચીતિ પૂરઈ વતિ ગુરૂ તેડાવાઈ સંધ સહિત ગુરૂ પહિરાવી ઈ. ૧૧ ઠવણી ઝલમલ કવલીપંચ નોકારવાલી પિથી પંચ જિન આભરણુ કલસ કંસાલ પંચ પંચ દીજઈ સુવિમાલ... ૧૨ ઈસી રીતિ ઉજમણુક કર ગુરૂ આગલિ જિમ તુહિ ભવ ઉતરાઉ ઉજમણ વિણ તપ અપ્રમાણ ભાવ ૫ખઈ જિમ દીજઈ દાન. ૧૩ તપ કરિવઉ એ પાંસઠ માસ માસિ માસિ પંચમિ ઉપવાસ પંચમિનાણતણુઉ તપ કહિઉ. મહિઅલિમાંહિ અતિગહગહિલ. ૧૪ ભણઉ ભણાવઉ ભવિઅહં ભાવિ સુણઉ સુણાવઉ સવિ કયવાર સરસ વચન જિનવરિભાષિય અણુત સુખ કેવલિ દાખિએ. - ૧૫
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
-પાંચ મહાવ્રતની સઝાયા ક્રાંતિ વિજયકૃત
[ ૧૫૦૮ ]
રે લાલ શ્રોનેમીશ્વર દેવ મેરે પ્યારે રે લાલ એ ચિહુ'ની કીજે સેવ, મેરે પ્યારે રે... ૧ લાલ લીજીયે નરભવ લોહ
ત્રિભુવનપતિ પ્રભુ પણ નમી
દાન શીયલ તપ ભાવના રે “મન માહન તપ કીજીયે રે સમક્તિત્રત સુધા ધરી રે નેમી જિણુંદ પ્રકાશીયા ૨ વીસસ્થાન એળી વડી ૨ જ્ઞાન પ્`ચમી તપ જે કરૈ થૈ અનુઆળી પક્ષ આદરો રે નમેા નાણુમ્સના પદ ગહ્વા ૨ પચવીસ પાઠા ભલા ૨
લાલ પહેરી શીવ સનાહ .. લાલ તપના બહુલા ભેદ લાલ પ્રાણી હુઈ નિવેદ... લાલ તેહને જ્ઞાનતણું સુપ્રકાશ લાલ પચ વરસ ૫ચ માસ... લાલ બે સહસ ધરીને ખત લાલુ તેમ નકારવાલી પુત... ઉજમણુ વિધિસુ કરો ? લાલ જેમ ભાખ્યુ. શ્રી જિનદેવ સાહમી ભક્તિ ભલી કરો રૈ લાલ છાંડી પ્રમાદની ટેવ... જ્ઞાન પચમી તપ આરાધીયે રે લાલ દિન દિન કીતિ વિસ્તરી રે એ ઉપદેશ છે ભલે ? આળ પંપાળ છાંડી કરો રે ભડ઼ે ગુણે જે સાંભળે રે
જે ટાળે તિમિર અજ્ઞાન લાલ લાધે અધિકા વાન...
તેજ ફોલ મુનિ ઈમ ભણે રે લાલ એ છે અવિહડ બેસ...
લાલ ભણવાના કરો ઉમગ લાલ ચિત્ત ધરી બહુર ગ... લાલ તે ઘર હાવે રગરોલ
સકલ મનારથ પૂરવે (બ્રેા)રે તેહતા સુપસાયથી ૨ મુનિજન ! એ પહેલુ' વ્રત સાર પ્રાણાતિપાત વિરમણુ કહ્યુ. રે ત્રસ થાવર બે જીવની ૨ પ્રાણાતિપાત કરે નહીં રે કરતાં અનુમાદે નહીં રે જયણાએ મુનિ ચાલતાં ૨ જયાયે ઉભા રહે ૨
,
99
રક્ષા કરે અણુગાર રે... ન કરાવે કાઈ પાસ તેહના મુગતિમાં વાસ રે... જયણાયે બેસત જયણાયે સંત રે...
29
99
..
99
19
,,
29
"2
39
"3
99
..
,,
ૐ પાંચ મહાવતની, તેની ૨૫ ભાવનાની સજ્ઝાયા કાંતિ વિજયકૃત [૧૫૦૯ થી ૧૩ ]
,,
૧૫૩
3
39
૪
શ ખેશ્વર (શ્રીપારસ) જિનરાય કરૂ" (હુ) ૫'ચમહાવ્રત સજ્ઝાય ફ્ જેહથી લડીએ ભવના પાર રે... મુનિજન॰ પહેલુ વ્રત સુવિચાર
39
.
૯
,, R
૩
૪
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧ બાલ તો
૧૫૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ જયણાયે ભોજન કરે છે જયણાયે બેલંત પાપ કરમ બાંધે નહીં રે તે મુનિ મોટા મહંત રે , ૫ પાંચે (પહેલા) વ્રતની ભાવના ર જે ભાવે ઋષિરાય કાંતિષિબુધ)વિજય મુનિ (કહે)તેહના રે પ્રણમે પાતિક જાય (પ્રેમેં પ્રણ પાય રે,
( ૨ મૃષાવાદ વિરમણ વ્રતની સજઝાય [૧૫૧૦] . અસત્ય વચન મુખથી નવિ બેલીએ જિમ નવે રે સંતાપ મહાવત બીજે રે જિનવર ઈમ ભણે મૃષાસમું નહિ પાપ... અસત્ય ૧ ખારા જલથી રે તૃપિત ન પામીએ તિમ ખોટાની રે વાત સુણતાં શાતા રે કિમહી ન ઉપજે વળી હેાયે ધરમને ઘાત છે ? અસત્ય વચનથી રે વૈર પરંપરા કે ન કરે વિશ્વાસ સાચા માણસ સાથે ગોઠડી મુજ મન કરવાની આશા , ૩ સાચા નરને રે સહુ આદર કરે લેક ભણે જ શવાદ ખોટા માણસ સાથે ગોઠડી પગે પગે હેયે વિખવાદ. પાળી ન શકે ધર્મ વીતરાગનો કમ તણે અનુસાર કાંતિ વિજય કહે તે પરશંસીયે જે કહે શુદ્ધ આચાર |
Eા ૩ અદત્તાદાન વિરમણ વ્રતની [૧૫૧૧] ત્રીજુ મહાવ્રત સાંભળી
જે અદત્તાદાન દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવથી ત્રિવિધ ત્રિવિધ પચ્ચખાણું તે મુનિવર તારે તરે
નહિ લેભ લેશ કર્મક્ષય કરવા ભણું
પહેર્યો સાધુને વેશ. તે મુનિવર૦ ૨ (ગામ-નગર-પુર વિચરતાં તૃણ માત્રજ સાર સાધુ હોય તે નવિ લીયે અણુ દીધું લગાર...) ચોરી કરતાં ઈહ ભવે
વધ બંધન પામંત રોરવ નરકે તે પડે
એમ શાસે બેલંત પરધન લેતાં પરતણું
લીધા બાહ્ય જ પ્રાણ પરધન પરનારી તજે
તેહના કરૂં રે વખાણ ત્રીજુ મહાવ્રત પાળતાં મેક્ષ ગયા કેઈ કેડી કાંતિ વિજય મુનિ તેહના પાય નમે કરજેડી
- ૪ મૈથુન વિરમણવ્રતની સઝાય [૧૫૧૨] સિક સરસ્વતી કેરા રે ચરણકમલ નમી મહાવ્રત ચોથું રે સાર કહિર્યું ભાવે રે ભવિયણ સાંભળે સુણતાં જય જયકાર
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૫..
પાંચ મહાવ્રતની સજઝાયે કાંતિ વિજયકુત . એવા મુનિવરને પાયે નમું પાળે શીયલ ઉદાર અઢાર સહસ શીલાંગરથના ધણુ ઉતારે ભવપાર. એવા મુનિ ૨: ચોથા વ્રતને રે સમુદ્રની ઉપમા બીજ નદીઓ સમાન ઉત્તરાધ્યયને રે તે બત્રીસમે ભાખે જિન વર્ધમાન કેશ્યા મંદિર ચોમાસું રહા ન ચન્યા શીયલે લગાર તે સ્થલિભદ્રને જાઉં ભામણે નમો નમે રે સો વાર... સીતા દેખી રે રાવણ મહીયો કીધાં કેડી ઉપાય સીતા માતા રે શીયલે નવિ ચળ્યા જગમાં સહુ ગુણ ગાય શીયલ વિહુણ રે માણસ ફુટડા જેવા આઉલ (આવળ) કુલ શીયલ ગુણે કરી જેઠ સહામણું તે માણસ બહુ મૂલ નિતનિત ઉઠી રે તમ સમરણ કરૂં જેણે જગ જી રે કામ વ્રત લેઈને રે જે પાળે નહીં તેનું ન લીજે રે નામ. દશમા અંગમાં રે શીયલ વખાણ સકલ ધરમ માંહે સાર કાંતિ વિજય મુનિ એણે પેરે ભણે શીયલ પાળે નરનાર. ૮
કે પરિગ્રહ પરિમાણવ્રતની સક્ઝાય [૧૫૧૩] આજ (મનનો) મનોરથ અતિઘણે મહાવત ગાવા પાંચમા તો જિહાં સર્વ થકી પરિગ્રહ તજે તેહને સંયમમણું અતિ ભજે.. આજ . જેથી સંયમ યાત્રાને ખપ હેયે તે તો પરિગ્રહમાં નવિ કહીયે જે ઉપર મૂછ હૈયે ઘણું તેહને પરિગ્રહ ભાખે જગધણું છે ૨ તૃષ્ણ તરૂણીશું મહિયા તેણે વસે વસા ખાઈયા તૃષ્ણ તરૂણ જસ ઘર બાળા તે જગ સઘળાના ઓશીયાળા. . ૩ તૃણું તરૂણ જેણે પરિહરી તેણે સંયમ શ્રી પોતે વરી સંયમ રમણે જસ પટરાણી તેને પાય નમે ચંદ્ર-ઇંદ્રાણું. સંયમ રમણીશું જે છે રાતા તેહને ઈ-પરભવે સુખશા (દા)તા પાંચે વ્રતની ભાવના કહી તે આચારાંગ સૂત્રથકી લહી છે શ્રી કીર્તિ વિજય ઉવજઝાયત જગમાંહે મહિમા ઘણે તેહને શિષ્ય કાંતિવિજય કહે એ સજઝાય ભણતાં સુખ લહે , ૬ ક પાંચમહાવ્રત-તેની ૨૫ ભાવનાની સઝાય જસવિજયકૃત દક
[૧૫૧૪ થી ૧૫૧૮]. મહાવ્રત પહેલું રે મુનિવર ! મન ધરો એમ જપે શ્રી વીરોજી ત્રિવિધ ત્રિવિધશું રે હિંસા પરિહરો તે પામો ભવ પારજી. મહાવ્રત ૧
ચા
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૧૫૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ભાવના પાંચ છે તેની
જે કહી પહેલે અંગ્રેજી એ ભાવંતા રે મુનિવર જાણીએ ચારિત્ર અધિકે રંગેજી. છે ૨ ઈર્યાસમિતિ રે જોઈને ચાલવું ધુસર પ્રમાણે તેણે પ્રાણુને વધ મનશું ન ચિંતવે બીજી ભાવના એહે છે. - વચન સાવદ્ય રે નવિ બોલે-કહે જેહથી હેય જીવ ઘાતજી ત્રીજી ભાવના ઈણિપરે ભાવતાં જગમાં હવે વિખ્યાત , પુંજી લેતાં રે પંજી મૂકતાં વાપાત્ર પ્રમુખજી આદાન નિક્ષેપણું એ ચેથી કહી ટાળે ભવનાં દુઃખાજી... પણ અન-પાન અજવાળે વાવરે ભાજન મોટે જેયજી પંચમી ભાવના એણી પરે ભાવતાં શિવપંથગામી લેયજી છે કે
એહ ભાવના રે જેને મન વસી મહાવત સ્થાનક ત્યાંહજી - સદ્ગુરૂ ખીમાવિજય પ્રસાદથી જસ વાધે જગમાંહે જી.. કે ૭
૨ [૧૫૧૫] મહાવ્રત બીજું આદર, મુનિરાય રે જપે શ્રી વર્ધમાન ભવદુઃખ જાય રે અલક વચન નવિ બલવું , છોડે મૃષાવાદ મન-વચ-કાય રે....૧ * ભાવના પાંચ છે તેહની જુઓ હૃદય મોઝાર જેમ સુખ થાય રે
અણુવિચાયું ન બેસવું , મૃષા ભાષા પ્રાય હેય દુઃખ ઉપાય રે..૨ ક્રોધે કરીને બોલતાં છે વ્રતને લાગે દેષ પાપ પણ થાય રે
ભે જુઠું બોલતાં એ ધર્મની થાયે હાણ કીર્તિ જાય રે... ૩ ભય મનમાં આણુ કરી , જઠું મ બોલો કેય દુર્ગતિ જાય રે હાંસી ફરસી જાણીયે છે ટાળા તેહને દેષ વ્રત ન પળાય રે. ૪ એણી પેરે ભાવના ભાવતો , પામે ભવને પાર વંદુ પાય રે સદગુરૂ ખીમાવિજય તણે , મહિમા મહીમાં સાર જગજસગાય રે
૩[૧૫૧૬] મહાવત ત્રીજુ મુનિતણું રે હાં જપે શ્રી જિનરાય મુનિવર સાંભળે અદત્ત વસ્તુ લેવી નહિ રે હાં જેહથી વિણસે કાજ... ) ૧ ભાવના પાંચ છે તેહની રે હાં ભાવે મન ધરી પ્રેમ પહેલા અંગથી જાણીયે રે હાં જેય હેય વ્રતને શ્રેમ..
૨ નિર્દોષ વસ્તુ જાચવી રે હાં જિમ ન હોય જિન અદત્ત છે - ગુરૂની આજ્ઞાએ વાવરે રે હાં આહાર પણ એક ચિત્ત...
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ મહાવ્રતની સઝાય જસવિજયકૃત
૧૫૭એવા અભિગ્રહમાં રહે રે હાં જાચે ફરી વારંવાર સ્વામી અદત્ત લાગે નહિ રે હાં વાધે દિલ ઉદાર... સાધમિકને તિમ વળી રે હાં અવગ્રહ માગે એહ. અપ્રીતિકારણ નવિ હવે રે હાં અદત્ત ન લાગે તેહ.. વ્રત તરૂને સીંચવા રે હાં ભાવના છે જળધાર સમતિ સુરતરૂ મહમહે રે હાં શિવપદ ફળ મહાર.. ઈણ વિધ (વિ)રૂં આરાધતાં રે હાં હૈયે કર્મને નાશ શ્રી ગુરૂ ખિમાવિજય સેવતાં રે હાં જશની પહેચે આશ...
૪ [૧૫૧૭ ] મહાવ્રત ચોથું મન ધરે ભાખે શ્રી વર્ધમાન રે મુનિવર દિલધરો નવનિધ સુધે પાળતા
લહીયે વંછિત સ્થાન રે... ઇ ભાવના પાંચ છે તેહની
ભાવો એકાગ્ર ચિત્ત રે પહેલા અંગ થકી કહી
આણી મનમાં હિત રે... સ્ત્રીકથા કહેવી નહિ
પહેલી ભાવના એહ રે મન વિાર ન ઉપજે.
વાધે વત ગુણ ગેહ રે.. સરાગદષ્ટિએ જેવે નહીં .
સ્ત્રીનાં અંગ-ઉપાંગ રે બીજી ભાવના એ કહી
કરે વ્રત શુદ્ધ જેમ ગંવ રે... પૂર્વ કીડા કહેવી નહિં
જેથી વિવલ ચિત્ત રે ત્રીજી ભાવના જાણવી
જિનશાસનની રીત ૨.... અતિમાત્રાએ ન વાવરે
આહાર-પાણ જે સરસ રે ચાથી ભાવના ભાવો
કરે વિષય ગુણ નીરસ રે.. સ્ત્રી પશુ પંડટ રહિત વળી વસે વસતી જાય રે પંચમી ભાવના ભાવતાં
ચારિત્ર નિર્મલ હેય રે.. ક્ષમાં ગુણે કરી શોભતું
ખિમાવિજય ગુરૂ નામ રે તારા ચરણ નિત્ય સેવતાં લહીયે જસ બહુમાન રે..
૫ [૧૫૧૮] હવે મહાવ્રત પાંચમું કહીએ જેહથી ભવપાર લડીએ, હે મુનિવર સેભાગી સાંભળે, કહે જિનવર વાણુ ભાવના પંચ છે તસ જાણું.... અ ૧.
દ્રિય વિષય ન ગ્રહ સુરભિ-દુરભિ સમ સહેવો ચક્ષુઈદ્રિયના વિષયે ન રાચો મુદ્દગલ દેખિ નવિ મા , ર
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૮
રસના રસ વશ નિષે આવા રસ ઈંદ્રિય દોષ નિવારો સ્પર્શેન્દ્રિય વિષ વિષય નિરોધ એમ જાણી વિષયને છડા એક્રેકી ઈંદ્રિય વશ પડીયા જે પાંચે વશ નવ રાખે એ ભાવના એમ દિલ ધરતા -શુદ્ધ નિમલ જ્ઞાન તે પાવે -પાંચ મહાવ્રતની પચીસ શ્રી ખિમાવિજય ગુરૂરામા
વાસવવતિ વીરજી પ્રથમ મહાવ્રત ઉપદિસે
ભૂ-જલ-જલણુ-અનિલ~તરૂ દુચિરૂપ.... દીમિલી નવવિધ જીવનિકાયની
કૃતકારિત અનુમાદના કાક્ષત્રિક તસવવું
ભાવના પાંચે એહની
દિવસે જોયે* ચાલવુ હિ’સાએ મન મેલડ
પ્રાણીને દુઃખ ઉપજે વાચના પૃચ્છા પ્રવત ના
સાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ગ્રહદ્વેષણા માસેષણા
માટે ભાજત વાવરે પીઠ–૧લત્ર-વસ્ત્રાદિક
પુંજી લેવુ.-મૂકવુ. છઠ્ઠે વસે સ*યશ મળો અયમત્તા અણુગારની
..
જિન આણાયે" માલવુ જનતા ચેાથી ભાવનાયે આતમ તારો... કરે થાયે નિમલ બાધ પંચમી ભાવનાએ દિલ મ"ડા ... મૃગઅણિમત્સ્ય પતંગ ગય નડીયા તેહને દુઃખ જિનવર ભાખે... દુષ્કૃત કર્માંના ક્ષય કરતા આતમને શિવપદ ઠાવે... ભાવના કહી લવલેશ જસ વાધે સેવતાં પાયા...
થાવર પાઁચ પ્રકારો રે ત્રસ ચઉભેદ ઉદારો રે...
હિસા મન-વચ-દાય ૨
ભેદ એકાશી યાય રે... અરિહ'તાદિક સાખી રે
"9
19
મેં પાંચ મહાવ્રત-તેની ૨૫ ભાવનાની-જિનવિજયબુધકૃત સજ્ઝાયા [ ૧૫૧૯ થી ૨૩ ]
વસુધા પાવનકારી રે
સુણા ગાયમ ગણધારી રે...
દશમે અંગે ભાખી રે... ઉપયેાગે શુભ પથ રે કરવુ. નહી. નિત્ર "થ રે... વય હિસ્સુ* નવિ ભાસે રે ધ કથાશુક પ્રકાસે રે... દેષ સુડતાલીસ ટાળે રે અસનાર્દિક અનુઆવે રે... પહિલા નયણે જોયે ૨ હિમાનિધિ મુનિ હાયે રે...
"1
નવમે" દૈવલ ધારી રે પતિ જિનયિહારી રે...
.
"9
99
99
29
99
સુવિહિત એ વ્રત આદરો... ૧
*
19
',
,,
"3
19
૩
.
४
૫
७
૩
૪
૫
દ
e
८
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ મહાવ્રતની સજઝાયા જિનવિજયજીધકૃત
[ ૧૫૨૦ ]
અલિષ્ઠ વયણ પરિહરિયે ૨ મધુર નિપુણ ઉચ્ચરિયે રે હિતકર એ ત્રત ખીજું રે...
મહાવ્રત ખીજુ` મુનિ આદરીયે હિત મિત ગવરહિત મ તુચ્છ શ્રી જિનવર કહે સુવું ગણુધર
૨
સત્યા અસત્યા મિશ્ર ત્રણે -વ્યવહાર ભાષા દ્વાદશ ભેદે અવિશ્વાસનુ" થાન પહેલુ સંપદવારણુ આપદ કારણ દ્રવ્ય થકી ષટ દ્રવ્ય ઉદ્દેશી ઢાળથી રાત-દિવસ તિમ ભાવથી વસુ નરપતિ પરવત દ્વિજ નંદન કુમતિ નડીયા કુતિ પડીયા સત્યવાદી નારદ શિર કુસુમની ભાવના પાવના પાંચ એ વ્રતની પૂર્વાપર અવિરાધી સ્યાત્ ૫૬ દશ વિધ સાચે। સુનિતિહાં માંચે ક્રોધ જોધ છે મેહ મહીપને ક્રેધવશે સાચુ' પિણુ જું શ્વાભે લવરી વાધે ઝાઝી લેાભ તજે તે મુનિવરમાંજી ઈંડ પરલેાક મરણુ આજીવિકા સાત ભય અલીકનિદાન એ ચેાથી હાસી વિખાશી વિથા મ્હાલે તેહ તિવારી એ વ્રત પાળા ભાવના લહરી ગુહરી છાયા સમતા સૉંગરમા મુનિરાયા
ત્રિશલા ન‘ત્રિભુવન રાજીએ ત્રીજું વ્રત ત્રિહ દોષ નિવારવા
દર્શાવધ ત્રિગુણા ત્રીસે ૨ સવિ મિલી બે તાલીસા રે... પરવંદન ઉદા(દ્દા)મે રે અલિક મહા અધડામા રે... ક્ષેત્રથી લેાકા લેાકા ૨ રાગને રોગ સયાગા રે.. અજ અંતર ભાષી રે પંચેન્દ્રિય વધ દાખો રે... વૃષ્ટિ સુપર્વે સીધી રે પહિલે અંગે પ્રસિદ્ધિ રે... શાંતિ ઉચિત વિચારી રે પહિલી ભાવના સારી રે... તિભું તેહ વશ નવિ થાયે રે બીજી ભાવના લહીયે. રે... શુભમતિ ન રહે સાજી રે ત્રીજી ભાવના તાજી રે... અજસ આકસ્મિક આદાના ૨ ભાવતા અમૃત પાના રે... માહની ક્રમના ચાળા રે પાંચમી ઈમ અજુમળા રે... વ્રત નંદનવન પ્રાયા રે જિનવર પથ સાહાયા રે...
૩ [ ૧૫૨૧ ]
શ્રી જિનવર કહે૦ ૧
29
,,
.
.
33
,,
૧૫૯
, પ્
..
,,
ર
66
૩
દુ
.
,, ૯
૧૦
૧
સર
ત્રિગડે બેસી ભાસે ૨
મુનિ જન મન ઊલ્લાસે ૨...
અદત્તન લીજે રે ગુણુ નિધિ ગણુધરા ૧
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૦
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ તીર્થકર ગુરૂસ્વામી જીવથી અદત્ત ચતુર્વિધ હેઈ ૨ દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવે ચઉગુણ સોળ ભેદત્યે મન જોયે રે... , કાળત્રિકે મન-વચતણું જેગથી એક ચૌઆલીસ ભેદ રે વિણ દીધું તૃણ પણ નવિ લીજીયે ખટ શાખંગત ખેદ રે.. , ૩. સુરપતી નરપતી સામાધિપ ગ્રહી, સૂરિ સાધર્મિક વૃદે રે અવગ્રહ પંચ જણને જો ત્રીજું સુરતરૂ કંદે રે.. , શિવવહુ વરણ સુખાસન ભાવના પાવન પંચ પ્રકાશી રે દશમે અંગે શ્રવણ ધરી સુણો શુભ જાતિ રમણી વિલાસી રે... , વનવાડી ગિરી કંદર આશ્રમેં શન્ય ઘરે ઉદ્યાને રે વસતી માંગે રે પહેલી ભાવના અવગ્રહ રૂચિ અભિધાને રે... , મિત અવગ્રહથી ૨ અધિક ન વાવર ડાભ-લાલાદિ યાચે રે
અવગ્રહ સમિતિ રે બીજી ભાવના યાચના વૃત્તિ રાચે રે. સિજજા સમિતિ રે ત્રીજી ભાવના વિસમ સમી નવિ કીજે રે કંસ-મસાદિ જતુ વારવા ધૂમઘટા નવિ દીજે રે ,
પદવૃત્તિ રે કારણ લહી સામુદાણ મિકખા રે મન આરૂણથી રેચાથી ભાવને પામી શુરૂ સિકના રે.. , ૯ પાંચમી ભાવના બાલથિવિર ગુરૂ સાધર્મિક સમુદાયે રે અસન વસન અવગ્રહ કરી વાવ વિનય રૂચિ તેહ કહાયે રે... , ૧૦. ભાવના ધારે રે ધ્યાન સુધારસે સિંચ વ્રત તરૂ ભૂલો રે સુરવર નરવર જિનપદ કુલડાં અમૃત ફળ અનુકૂલ રે.. , ૧૧.
૪ [૧૫રર] ચોથું મહાવ્રત આદરી ચતુરાઈ આણ સહમ જંબૂને કહે
સૂણે વીરની વાણી...
હું વારી તેહ મુણિંદને જેહ એ વ્રત પાળે જ દશમે અંગે ઓપમા
બત્રીસ વખાણ નવવાડિ વિરુદ્ધ જે આદરે ધન્ય તાસ કમાણી. હું , ૨ હ (વેલ) ઔદારિક ક્રિયે અષ્ટાદશ ભેદા દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવ ચઉગુણ ટાળે ભવખેદા સાગરહરી કરી અહિઅરિ દ્રવ્યરોગ પ્રણસે ભાવના વ્રત દીપા વિના દશમેં અંગે પ્રકાસે છે ?
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ મહાવ્રતની સજઝાયો જિનવિજયબ્રુત અમદા પશુ પંડગ જિહાં તિહાં વાસ નિવારો મદનછપાવન ભાવના
પહિલી અવધારો..... સાપિણી પેરે કામિની કથા વ્રત જીવિત હારી રાગૈ રમણી ન વર્ણવ
બીજી ભાવના ધારી. ત્રીજી ભાવના નારીનું
નયોં નયણ મ જેડો અંગના અંગ નીહાળતાં કુદ મન્મથ ડે.. ચોથી ભાવના પૂર
સુરતાદિક ક્રિીડા હસતી રમતી સંભારતાં
કરે સંયમ પીડા... ધૃત ગુડપયધ પ્રમુખથી વાધે વિષય વિકાર પાંચમી ભાવના ચિત્ત ધરી તજે સરસ આહાર.. દશરથ સુત પ્રિયા જાનકી દશકંધર આણું અબ્રહ્મના અભિલાષથી
નરકે લીયે તાણી... અરિકેશરી નૃપ ગેહિની
રાણી ચંપકમાલા જિન કહે શીયલ સુધારસે સમી પાવક ઝાળા...
છે
૧૦
પંચમવત પંચમગતિ હેતુ નવવિધ પરિગ્રહ પાપનું મૂળ કઈ અલેપે ગુંફિત તુંબ જળભૂત કુંભ પણ હેઠે જાય સુભમ બ્રહ્મદત્ત ચકી દેય પરિગ્રહ છડી ઉજવલ થાય પરિગ્રહે વાધ વિષયવિકાર ભાવના પાવન પંચપ્રકાર વિનિતા વિષ્ણુ ભૂગલ આદિ વિષયની બુઢે ન દીજે કાન શ્યામનીલ રક્ત પીળા વેત જીવદયા પરમાતમ રૂ૫ સુરરિભિ ગંધે ઘાણ તીખે કડુઓ કસાલે મિષ્ટ
સ. ૧૧
૫[૧૫૨૩]
લોભજલધિ સોષિની સંતૂ, મુનિસાંભળે જેહથી આતમ ગુણ પ્રતિકુળ. , ૧ જળમાંહે ડૂબે અવિલંબ છે પરિગ્રહભર ભારિ તિમ થાય... , પાપપકિલ નરગતિથિ હોય , શાલિ પરે જગ તેહ મનાય છે ૩ તેહથી જીવ રૂલે સંસાર, મુનિ સાંભળો ભાખી પહેલા અંગ મઝાર છે જીવ અજીવ નેમિસર નાદિ , જિનવાણું સુણુવા એકતાન.. . રાગસે મ–મ થાઓ તેત છે નયણ સફલ કરે સાધુ ૫. છે કે પુદ્ગલ ગુણ જાણે શુભઝાણુ , ખાટે પણરસ રસના ઈષ્ટ છે ૭
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ગુરુ લઘુ મૃદુ ખર ઉને શીત લખે નિષ્પ અડદાસે પ્રીત હરિણ પતંગ મધુકર ને મીન ગજ અજસારીખ દીસે દીન , ૮ બાહ્ય-અત્યંતર પરિગ્રહ ત્યાગ આરિસા ભુવને મહાભાગ , ભરતાદિક લહે કેવલ રિદ્ધિ ખિમા વિજય જિન પાસે સિદ્ધિ , ૯ [[ પાંચ મહાવત તેની રય ભાવનાની સાથો-દેવચંદજી કૃત ,
[૧૫ર૪ થી ૧૫૨૯] દૂહાઃ સ્વસ્તિ સીમંધર પરમ ધર્મ ધ્યાન સુખ ઠામ
સ્યાદ્વાદ પરિણામ ધર પ્રણમું ચેતન રામ.. મહાવીર જિનવર નમું ભદ્રબાહુ સૂરીશ વંદી શ્રી જિનભદ્રગણિ શ્રી શેકેંદ્રમુનીશ. સદ્ગુરૂ શાસનદેવ નમી બૃહત્ ક૯૫ અનુસાર, શુદ્ધ ભાવના સાધુની (બા)ભાવીશ પંચ પ્રકાર.... ઈદ્રિય યોગ કષાયને જીપે મુનિ નિઃશંક ઈણ છયે કુષ્યાન જયા જાયે ચિત્ત તરંગ.... પ્રથમ ભાવના વ્યુતતણી બીજી તપ તિયસત્વ તુરિય એકત્વ ભાવના પંચમ ભાવ સુતત્વ શ્રુત ભાવના મન સ્થિર કરે ટાળે ભવને ખેદ તપ ભાવના કાયા દમે વામે વેદ ઉમેદ... સત્વ ભાવ નિર્ભય દશા નિજ લઘુતા એક ભાવ
તત્વ ભાવના આત્મગુણ સિદ્ધિ સાધના દાવ. ઢાળ ૧ શ્રુત અભ્યાસ કરો મુનિવર સદા રે અતિચાર સહુ ટાળી હીન–અધિક અક્ષર મત ઉગ્યો રે શબ્દઅર્થ સંભાળી... સૂક્ષ્મ અર્થ અગોચર દૃષ્ટિથી રે રૂપી રૂ૫ વિહીન
જે અતીત અનાગત વર્તતા રે જાણે જ્ઞાની લીન.... નિત્ય અનિત્ય એક અને ક્તા રે સદસદ ભાવ સ્વરૂપ છ ભાવ એક દ્રવ્ય પરિણમ્યા રે એક સમયમાં અનૂપ... ઉત્સર્ગ અપવાદ પદે કરી રે જાણે સહશ્રત ચાલ વચન વિરોધ નિવારે યુક્તિથી રે થા(૫) દૂષણ ટાલ. દ્રવ્યાર્થિક પર્યાયાર્થિક ધરે રે નયમ ભંગ અનેક નય સામાન્ય વિશેષે બિહું રે કાલે વિવેક...
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ મહાવ્રતની સઝાયા દેવ જી કૃત
નદી સૂત્રે ઉપગારી લો રે દ્રવ્ય શ્રુતને વાંઘો ગણુધરે ૨ શ્રુત અભ્યાસે જિનપદ પામીય રે શ્રુત નાણી કેવલ નાણી સમે રે શ્રુત ધારી આરાધક સવના રે નિજ આતમ પરમાતમ સમ ગ્રહેરે સયમ દરશન તે જ્ઞાને વધે ? ભવસ્વરૂપ ચગતિના તે લખે રે ઈન્દ્રિય સુખ ચંચલ જાણી તજે ૨ જિમ જિમ પામે તિમ મન ઉલ્લુસે ૨ કાલ અસ`ખ્યાતાના ભવ લખે રે પર ભવ સાથી આલબત ખરો હૈ પંચમકાળે શ્રુતખલ પણ ધટયો ૨ દેવચ*દ જિનમતના તત્વ એ રે
:
વળી અશ્રુમ્યા ઠામ ભગવઈ અંગે નામ...
૨ે અંગે સાખ પન્નવણિજજે ભાખ...
નવું અર્થ સ્વભાવ ધ્યાવે તે નય દાવ...
ધ્યાને શિવ સાદ્યંત
ન
તેણે સસાર તજત... નવ નવ અથ` તરંગ વસે ન ચિત્ત અતંગ... ઉપદેશક પણ તેહ ચરવિના શિવગેહ... તે પણ એવ આધાર શ્રુતસ્તુ" ધરજો પ્યાર
ઢાળ ૨ [૧૫૨૫]
રણાવલી નાવલી
વજ્ર મધ્યને જવમધ્ય એ ભવિષ્ણુ તપ ગુણુ આદરો વિષય વિકાર સહુ ટળે જોગ જય ઈદ્રિય જયંતદા
વહાણે યાગ દુહા કરી શિવ સાથે રૅ સુધા અણુગાર...
જિમ જિમ પ્રતિજ્ઞાદઢ થા તિમ તિમ અશુભ દલ છીજે જે ભિક્ષુ પડિમા આદરે અતિલીન સમતા ભાવમાં જિષ્ણુ સાધુ તપ તલવારથી તિષ્ણુ સાધુના હું દાસ છું આચારાંગ સૂયગડાંગમાં ઉત્તરાયન ગુણુતીસમે" તે દુવિધ દુષ્કર તપ તપે
"9
વૈરાગીયેા તપસી મુનિરાય
રવિ તેજે રે જિમ શીત વિલાય...
આસન અક ંપ સુધીર તૃણુની પરે હૈ। ાણુ ત`શરીર... સ'ડયો છે અરિમેહ ગય દ
૧૬૩
19
મુક્તાવલી ગુણુયણુ તપ કરીને હૈ। છપા રિપુમયણુ... તપ તેજે રે છીજે સહુ ક મનગજેરે ભજે ભવભ(મ)માઁ...ભવિયણુ॰ તપ જણા હૈ। કમ સૂદન સાર
99
...
તપસ ંગે હે! સહુ કમ`ના ભંગ... ભવપાસ આસ વિત્ત
७
.
૯
૧.
૧૧
૧૨
૩
૪
પ
નિત્ય વંદુ ૨ તસ પય અરવિંદ...,, ૬
તિમ લો ભગવઈ અંગ
७
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૪ -
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ધન્ય સાધુ મુનિ ૮ણ સમા ઋષિ બંધક હે તીસગ કુરૂદત્ત, ૮ નિજ આતમ કંચન ભણી તપ અગ્નિ કરી લેતા નવનવી લબ્ધિ બલજીતે ઉપસર્ગો હે તે સહંત છે. ધન્ય તે જે ધન-ગૃહ તજી તનનેહને કરી છે. નિસંગ વનવાસે વસે તપધારી છે તે અભિગ્રહગુણ ગેહ ધન્ય તેહ ગઇ ગુફાત જિન ૯૫ ભાવ અદ પરિહાર વિશુદ્ધિ તપ તપે તે વદે હે દેવચંદ્ર મુનીંદ છે ?
ઢાળ ૩ [૧૫૨૬] રે જીવ! સાહસ આદરી મત થાઓ દીન સુખ-દુઃખ સંપદ આપદા પૂર્વ કર્મ આધીન...રે જીવ! : ક્રોધાદિક વિશે રણ સામે સલાં દુઃખ અનેક તે જે સમતામાં સહે તો જ ખરો વિવેક સર્વ અનિત્ય અશાશ્વત જેહ દીસે એહ. તન ધન સયણ સગા સહુ તિણુછ્યું યે નેહ ? જિમ બાળક વળતણ
ઘર કરીય રમત તેહ છતે અથવા હે
નિજ નિજ ગૃહજત. પંથી જેમ સરાયમાં
નદી-નાવની રીતિ તિમ એ પરિયણ તે મિ તિણથી શી પ્રીતિ?.. જયાં સ્વાર્થ ત્યાં સહુ સા વિણ સ્વારથે દૂર પરકાજે પાપે ભલે
તું કેમ હેાયે શર.... તળ(જ) બાહિર મેળાવડે
મિલિયો બહુ વાર જે પૂરવે મિલિયે નહિ તિગુરૂં ધર (-) યાર.... ચક્રી હરિ બલ પ્રતિ હરી તસ વિભવ અમાના તે પણ કાળે સંહાર્યા
તુજ ધન શું માન... હા હા હું તું ફિરે પરિયણ નિચિંત નરક પડયાં કહે તારી કેણુ કરશે ચિંત...
ગાદિક દુઃખ ઉપજે મન અરતિ મ ધરેવ પૂરવ નિજ કૃતકમને
એ અનુભવ હેવ એહ શરીર અશાશ્વત ખીણમેં સીવંત પ્રીતિ કિસિ તે ઉપરે જેહ સ્વારથવંત
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ મહાવ્રતની સઝાયા દેવચ`દજી કૃત
જ્યાં લગે તુજ ઈષ્ણુ દેહથી ત્યાં લગે કાટી ઉપાયથી આગળ—પાછળ ચિહું દિને રાગાદિથી નવિ રહે
અંતે પણ એને તળ્યાં
તે જો છૂટે આપથી એ તન વિસે તાહરે જો જ્ઞાનાદિક ગુણ તણે
તું અજરામર આતમા ક્ષણ ભંગુર આ દેહથી છેદન—ભેદન તાડના
પુદ્દગલને પુદ્ગલ કરે પૂર્ણાંક ઉદ્દયે સહી જ્યારે આતમ તિણુ સમે
જ્ઞાન-ધ્યાનની વાતડી અતસમે આપદ પડયાં
અરિત કરી દુ:ખ ભાગવે
તા તુજ જાણપણા તણા શુદ્ધ નિર'જન નિરમલે તે વિષ્ણુસ્યું કહે ટ્રેડડ ભાડાતા
દુઃખ
કિસ્સા
તુજ ગૃહે આતમ જ્ઞાન એ મેતારજ સુદાસલા
સનતકુમાર ચક્રી પરે
કષ્ટ પડથા સમતા રમે દૈવચંદ્ર તિણુ મુનિ તણા
જ્ઞાન ધ્યાન ચારિત્રને ૨ તા એકાકી વિહરતા ૨ પ્રાણી! એકલ ભાવના ભાવ સાધુ ભણી ગૃહવાસની રે
છે પૂરવ સગ નિવ થાય ભગ... જે વિષ્ણુસી જાય કીધે ક્રાતિ ઉપાય... થાયે શિવસુખ
તા તુજને સ્યાદુઃખ ?... વિ ાંઈ હાણુ
તુજ આવે જાણુ... અવિચલ ગુણુ ખાણુ તુજ કિહાં પિછાણુ...
વધ ભધન દાહ
તું તે। અમર અગાહ...
જે વૈદના થાય
તે ધ્યાની રાય...
કરણી આસાન વિરલા કરે ધ્યાન... પરવશ જેમ ઝીર
ગુણુ કેવા ધીર... તિજ આતમ ભાવ
જે મિલીયેા દાવ...
એ આપણા નાંહિ તિષ્ણુમાંહે સમાહિ વળી ગજ સુકુમાલ
તન મમતા ઢાળ... તિજ આતમવ્યાય નિત વંદુ પાય...
ઢાળ ૪ [ ૧૫૨૭]
36
3:3
99
36
જોદઢ કરવા ચાલ જિનકલ્પાદિ સાહ્ય રે શિવમારગ સાધન દાવ રે, પ્રાણી છૂટી મમતા તે
,,
,,
.
30
,,
,,
99
99
99
૧૬૫
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૭
૧૮
૧૯
२०
૧
૨૨
૨૩
૨૪
૧
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તાપણુ ગરવાસીપણે રે ગણ ગુરૂપર છે નેહ રે. ૪ ૨. વનમગની પર તેહથી રે છોડી સકલ પ્રતિબંધ તું એકાકી અનાદિને રે કિણથી જ સંબંધ રે.. શત્રુ-મિત્રતા સર્વથી રે પામી વાર અનંત કોણ સ્વજન દુશ્મન કિયે રે કાળે સહુને અંત રે... બાંધે કરમ જીવ એકલો રે ભગવે પણ તે એક કિણ ઉપર કિણ વાતની રે રાગ-દેવની ટેક રે... જે નિજ એકપણું ગ્રહે રે છેડી સકલ પર ભાવ શુદ્ધાતમ જ્ઞાનાદિમું રે એક સ્વરૂપે ભાવ રે.. આવ્યા છે તું એકલે રે જઈશ પણ તું એક તો એ સર્વ કુટુંબથી રે પ્રતિ કિસિ અવિવેક રે , વનમાંહે ગજ સિંહાદિથી રે વિહરતાં ન ટળે જેહ જિણ આસન રવિ આથમે રે તિણ આસન નિશિ છે રે , ૮. આહારગૃહે તપ પારણે રે કરમાં લેપ વિહીન એકવાર પાણી પીવતા રે વનચારી ચિત્ત અધીન રે... , ૯ એહ દોષ (પરગ્રહણથી ૨ = સવિ પરત રે) પરસંગે ગુણ હાણ પરધનગ્રાહી ચોર તે
એકપણે સુખખા(ઠા)ણ રે... , ૧૦. પરસંગથી બંધ છે રે પરવિયોગથી મોક્ષ તેણે તજી પર મેળાવડો રે એક પણે નિજ પોષ રે , જન્મ ન પામ્યો સાથ કે રે સાથ ન મરશે કેય દુઃખ વહેંચવામાં કે નહિ ? ક્ષણભંગુર સહુ લેય છે , પર(રિયજન મરતે દેખીને રે શોક કરે જન મૂઢ અવસરે વારો આપણે રે સહુજનની એ રૂઢ રે. સુરપતિ ચક્રી હરિ બલી રે એકલા પરભવ જાય તન-ધન-પરિજનસહુ મિલી રે કઈ સખાઈ ન થાય રે , ૧૪ એક આતમા માહરો રે નાણ-સણ (જ્ઞાનાદિક) ગુણવંત બાહ્ય વેગ સહુ અવર છે રે પાયે વાર અનંત રે
૧૫ કરકં નમી નહગઈ રે દુમુહ પ્રમુખ ઋષિરાય મૃગાપુત્ર હરિકેશીના રે વંદુ હું નિત્ય પાય રે... , ૧૬ સાધુ ચિલાતી સુત ભલે રે વળી અનાથી તેમ એમ મુનિ ગુણ અનુદતા રે દેવચંદ્ર સુખ મ રે... , ૧૭
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ મહાવ્રતની સજઝાયો દેવચંદજી કૃત
ઢાળ ૫ [૧૫૨૮]. ચેતન ! એ તન કારિમ તમે યા રે શનિરંજનદેવ ભવિકતુમેધ્યારે
શુદ્ધ સ્વરૂપ અનૂપ, નરભવ શ્રાવક કુલ લહ્યો લાદ્યો સમક્તિ સાર જિન આગમ રૂચિ શું સુણે , આળસ નિદ નિવાર સમયાંતર સહ ભાવને દર્શન જ્ઞાન અનંત આતમ ભાવે થિર સદા , અક્ષય ચરણ મહત, તીન લેક ત્રિડું કાળની પરિણતી તીન પ્રકાર એક સમયે જાણે તિ
નાણ અનંત અપાર સકલ દોષહર શાશ્વત
વીરજ પરમ અદીન સુક્ષમ તનું બંધન વિના અવગાહના સ્વાધીન પુદ્ગલ સકલ વિવેકથી
શુદ્ધ અમૂર્તિ રૂપ ઈદ્રિય સુખ નિઃસ્પૃહ થઈ ,, અકથ અબાહ સ્વરૂપ દ્રવ્ય તણું પરિણામથી , અગુરૂ લઘુત્વ અનિત્ય સત્ય સ્વભાવમયી સદા છે છોડી ભાવ અસત્ય. નિજ ગુણ રમત રામ એ સકલ અકલ ગુણખાણ પરમાતમ પર તિ એ , અલખ અલેપ વખાણ પંચ પૂજ્યથી પૂજ્ય એ છે સવ થેયથી ધ્યેય યાતા ધ્યાનરૂપે ધ્યેય એ , નિશ્ચે એક અભય... અનુભવ કરતા એહનો , થાયે પરમ પ્રમોદ એક સ્વરૂપ અમાસશું શિવ સુખ છે તસ ગોદ.. બંધ-અબંધ એ આતમા , કર્તા-અકર્તા એહ. એહ ભક્તા–અગતા , સ્પાહાદ ગુણ ગેહ.. એક-અનેક સ્વરૂપ એ નિત્ય અનિત્ય અનાદિ સદ સભાવે પરિણમ્યા છે મુક્ત સકલ ઉન્માદ.. ત૫–૪૫ કિરિયા ખપ થકી , અષ્ટ કર્મ ન વિલાય તે સહુ આતમ ધ્યાનથી , ખિણમેં ખેરૂ થાય. શુદ્ધાતમ અનુભવ વિના તમે ધ્યાને રે બંધ હેતુ શુભ ચાલ ભવિકo આતમ પરિણામે રમ્યા , એ જ આશ્રવ પાલ... ઈમ જાણી નિજ આતમા , વજી સકલ ઉપાધિ ઉપાદેય અવલંબને , - પરમ મહદય સાધ...
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૫
ભરત ઈલાસુત તેતલી આતમ ધ્યાનથી એ તર્યા
ભાવના મુક્તિ નિશાની જાણી ચેાત્ર કષાય કપટની હાનિ પચ ભાવના એ મુનિ મનને બૃહત્કલ્પસૂત્રની વાણી ક્રમ કતરણી શિવ નિસરણી ચેતનરામતણી એ વરણી જયવડતા પાઠક ગુણધારી નિમલ જ્ઞાનધમ સભાળી રાજહંસ સદગુરૂ સુસાયે વિજીવ જે ભાવના ભાવે જેસલમેરી શાહ સુત્યાગી
પુત્ર કલત્ર સકલ સેાભાગી તસ આગ્રહથી ભાવના ભાવી ભણશે ગણશે જે એ નાતા મન શુદ્દે પાંચે ભાવના ભાવે મન મુનિવર ગુણુ સંગ વસાવા
99
વીર જિજ્ઞેસર પાય નમી રે ભાવના સહિત વ્રત આદર્યા રે
99
ઢાળ ૬ [ ૧૫૨૯ ] ભાવા આસક્તિ આણીજી થાયે નિમલ જાણીજી...ભાવના સવરખાણી વખાણીજી
દીઠી તેમ કહાણીજી... ધ્યાન(જાણુ)ઠાણુ અનુસરણીજી ભવસમુદ્રદુ:ખ હરણીજી... રાજસાગર સુવિચારીજી પાઠક (સ)હુ હિતકારીજી... દેવચંદ્ર ગુણ ગાયાજી (ગાવેજી) તેહુ અમિત સુખ પાયા(વે)જી... . વધમાન વડ ભાગીજી
99
ઈત્યાદિક મુનિ વૃંદ
પ્રણમે તે દેવ....
ઈક ઈ પંચ પ્રકાર કરતાં દશમ અંગે મિતિય ખધે જિમ નઢિ હીર ઉજલઉ તે શુદ્ધ પાળા કમ ટાળા પહિલ વ્રત હિવ મનિ ધરઉ મન તન વયનિચે પાળીચે ? ત્રિવિધ ત્રિવિધ પ્રકાર તિહની પ્રાણાતિપાત નિવારવાને
સુજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
[ ૧૫૩૦/૧]
સાધુ ગુણના રાગીજી... ઢાલ ભધમાં ગાઈજી લહેશે તે સુખ શાંતાજી... પાવન નિજ ગુણ પાવેાછ સુખસ*પત્તિ ઘર થાવાજી...
રે
ગણધર વળી ઈંગ્યાર ઈકિ ઈકિઈ પંચ પ્રકાર પુ"ચવીસતિ જાણીયે સુગુરૂ તેમ વખાણીયે* સાહઈ. વ્રતહ ભાવ નિસાહએ
39
» Ñ
ભવિય જણુ ડિબેાહએ...
ત્રસથાવર સુખકાર ત્રિવિધિયે ત્રિવિધ પ્રકાર પંચસાવન મનિધરા
અરથી જયણા સંચરો
"
13
,,
,,
3
,,
૪
,, Î
૫
७
८
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ મહાવ્રતની સન્નાયેા સમરચ ́જી કૃત
યુગ માત્ર દષ્ટિયે ઈરિય સેષ ક્રીડાદિ પુષ્પ કલાદિ નિત્ય નિધન ગરિહના છી દિવારે દુઃખ ભય પરને' મત કરઉર્ ચારિત્ર અસલ અસ કલેશે' શ્રીસાધુ સંત ભાવના સ્યુ બીજી હિવે મન શુદ્ધ કરીને વધ–બ ધ–ભય-પરકલેશ મરણ
ત્રસહ થાવર રાખવા પાલિવા, ન વિરાધિવા... ભેદુન હિંસન વિધાય ઈપિર ઈરિયકહાયિ અતિચાર ત્રણ વજ્ર એ પ્રથમ હિંસા ત એ પાપકમ ત આચરઈ દુઃખ મનમાંહિ નવિધરે.....
૧૬૯
3
હિવે ત્રીજી હૈ ભાવના સાર જિમ પહિલી હૈ તેમ વિસેસ એષણા શુદ્ધિ આહાર લેતા ચથીય ચિત્તિ અઠ્ઠીન વ્રુત્તિયેં
વચને પાપ તે પરિહર ર દારૂણાદિક વચન ઉચ્ચરે રે સ દૂષણુ પરિહરો કારણિયે* હિંગાચરી ગુરૂ પાસ આવી ઈરિય પડિકમિ આલેાવે જે જિમ યજ્ઞો ગુર્વાદિ વિધિસ્યુ` સ་વિભાગી થાઓ જિષ્ણુવરિ ઈમ કહ્યો... તનુ પજી ર્ સીસ ય ામ મંડિત દોષ વિવર જત ૨ જિમ પન્નગ રે નિજ બિલિયે. આપ સરલપણું કર પઈસત રે તિમ અશન વામા ગાલ હુંતી દાહિઈ નવિ આણુઈ વર્ણાદિ તત્તુ મળ કાજ પાખે શકટ ગણુ જાણુઈ કરRsઅર્ધિ મુતિ આહાર એ
દુવિધિ શુદ્ધ તિધાર એ... પાત્ર રયહરણ વિચારિ સીતાદિક અધિકારી
નિર્વાહ તપ તનુ ચરણુ હિવ પચમી પીઢાદિ ઉવહી ચાલપટ મુદ્ધ પત્તી લપડા રે સયમપલ વાવારે વારે ઉપગરણ રૂડી પેરે રાખે છ દોષ ટાળી રાત્રિ દિવસિયે* આદાનભંડા નિક્ષેપ સમિતિયે ઈમ પ્રથમ વ્રત આરાધના હિવ
વાવરે ડિલેડ એ યતની ગ્રહિમે લઘું રે જીવ મતિ સમ ભાવ એ ભિતિય વ્રતિ-ચિત લાવએ ? ચપલન કુક ન વાંચ સાવધ ન વિડિ વસાય નયન મેલે તેહવા
કૅપિત તુરિત નવ ભાખિયે* કઠિન સાહસ પરપીડ કરે હિત મિતતુ પરસુખ જેમ હવે પ્રસ્તાવિ તે પુણુ મતિ વિમાસી સુત્ર સાખિયે જેહવા, ઈમ પ્રથમ ભાવ નહિવ શ્રીજી ક્રોધ સાધુ ન સેવએ, ક્રેાષિય કરી જીવ અલિય જપે પિશુન કરતન વેવઍ... ૭
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
१७०
વેર કર`તા રે સત્યને” શીલ વિનખાર્દિક, ગુણુ હારવે રે તિણિ કારણ ર ક્રેધ પરિહર
હિંવતૃતીય ભાવની
લેાભ છડે લાભથી
કુડ આળવે ક્ષેત્રાદિ પરિગ્રહ કાજિ કીરતિ અન્નપાનતિ સુખ હુવે
ખંતીય નીરિ તનુ ઠારવે ૨
ધન-ધાન રૂપ સેવન્ત કવિયત
અણુ થૂલ અલ્પ બહુલ પરિગ્રહ પીઢ લગ હરૈ શયન સથાર એમ જાણી રે જે પીયે. લેાભ શ્રીહાવિયે. નવિ કાર્ય પ્રાણી મુખિ અલિયજ'પે ધમ' મ્હેલઈ ભયત્રાસથી તનુ રોગ વ્યાપે ભય આત્મપરને` વિકરીજે
મા િસૂધઈ નિવ ચરઈ વ્રતહ દૂષણ યાગએ,
જેમ દુઃખ ન જાગએ...
હિવ ભાવન હૈ પાંચ મહાસઆપણુ પર નિવ કારવે ૨ બાલે' જુઠા રે હાસિકકર જીવ પરપિરભવ વ્રત હારવે રે હાસા થકી વિખવાદ થાઈ
પરહ પીડા કારગ’
અન્યેાન્ય સમ ચવે જિવારે
એમ જાણી સુવ્રત હાસ્ય ટાળે ફાસિય પાણી સેાધિ તારી
દ્વિપદ્ ઉપદ જાણુએ લેાભ મૂલ વાણુ એ... વસ્ત્રાદિક કાજિઈ વલી ૨ ચથીય, સુણીહિન મનરલી રે ભીહથી તરવધ કરે
જીવને તે મારગ બીયવ્રત આરાધએ
કીર્તિ શિવ સુખ સાધએ...
૧૦
ત્રીજે ત પણ ભાવના ૨ પઢમ દેવકુલ સભપવ સતિતરૂ મૂલગિરી ક ંદરા હૈ શૂન્ય ધર આદિ સુધ સર્જંદગમટ્ટિપાણી બીજ હરીયા ખેંદ્રિયાદિક જિહાં નહી ગૃહસ્વામિ કીધાં આત્મ અથી ચે શુદ્ધ તે વસહી કહી વિ દેષ ટાલી વસતિ સેવીયે શ્રિયાદિ સંગતિ વિના ગ્રામાદ્રિ માહીરિ માંહિ જયા વીહી હવે બીજી ભાવના... તિહ રહેતરે તૃણુની જાતિ કાર કાષ્ટ, આદિયે ગ્રહે રે તે યાચિરે ખિણુ ખિણુ સાધુ અધિપતી, પાસી ઈમ અવગ્રહે રે વિ તૃતીય પીઢડ ફલગ સિજયા અર્થી વૃક્ષ ન જિંદું એ વિષમાદિ થાનક ટાલિવાને કાજ પુઢવિ ન ભિ દએ જસુ વસતિ જિતુ વિડે તિહુ વિરહે કી પન ચાલએ, એમ શુદ્ધ સંવર કહ્યુ... જિષ્ણુવરિ નવજીવ એ પાલએ... સાધારણે ૨ પિંડ લહે સાલ્લુ સરસ ન જિમે ઉછાંછલું' રે પરપીડા ૨ કારક જેય ભેાજન ત્યજે ઉતાવળુ રે
૧૧
૧૨
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ મહાવ્રતની સઝાયેા સમરચંદજી કૃત
કૃતિ તૃતીય ચઉથી ભાવના એ પ"ચમી હિવે મતિ ધરા સમ ધી વતે જેય સાહમિ તેહનઉ વિનયેા કરો ઉપગરણ પારણુ વામણુાદિ નિખિમણિ પવિસિણી આદિ વ્રત ચથે ? ભાવના પંચ પહિલીય
લાવણ્ય નયન હેરૂ પજવણ અલકાર મુષણુ વસ ગુભ` ઈત્યાદિ સ્ત્રી જન તણા મુનિવર મહુપાપ લાગે તેણી કાર્ર નવ ચિંતે રે મનહમઝારી
કદા ન ગ્રહણું પુઋણા કજિયે વિનયથી ધમ' અણુા... ૧૩. વસતિ સુધી ભણી રે અંગણુગ વખતે અવગણી મેહવધારણી થાયે મતિ આરતી ધણી તેણી સ્ત્રિ વિષ્ણુ થાનિકિયે શૂન્ય ગૃહ ગૃહ પિકિયે.... બીજીય ભાવનિ નિવું કરે રે
આવે
સણાસણું રે ધરતુ ધ્રુવાર જિહનારી બેસે સુણુ ઉભી રહે તસુ રૂપ દેખી ભંગ વ્રતના દુયે વ્યાન આરતિ રૌદ્ર સવિ દેાષ ટાળી રહે મુનિવર સ્ત્રીજનમાંહે ? કથા વિચિત્ર શૃંગાર હરે હારા વિવેક સલિ નરમન મેહે હૈ, શ્રી સુભગ દુગ કલા ચઉઠિ દેશ કુલ બલવચા, નેપથ્ય જાતિય નામ પરિજન
૧૫:
એવાદિ દુવયા, ઈશુિ કથા કહેતાં તપહ સયમ બ્રહ્મચરિય તિભાજએ એ દાષ જાણી જેય ટાળે બ્રહ્મ ભુષણ રાજએ ... ઉ'ાતી ર્ હાસવિલાસ વચન વિવેક નાટકવળી ૨ ગીતાદિત રૂ શરીર સઠાણુ વધુ કર ચરણુ ત્રિય સ*ભલી ફૈ
પયાધર નિવે નીરખએ દેખી મતિ હીન હરીખ એ નયણી વણી ન પત્થએ નરગી જાતાં સત્યએ... ચથીય ભાવની મુનિવરા રે
૧૭૧
રત ક્રીડા રે પુરવ દ્ધિ સથવ પરિચય જે કર્યા ર્ વિવાહ ઉચ્છવ તિથિહી પવિયે. હાવ ભાવ વિલાસયા,
શૃંગાર મનહર વેષ સ્ત્રીસ્યુ
પ્રેમ સયણાસણ કયા ફ્રીસ ભૂષણ ભાગવ્યા
ઋતુ કુસુમ ચંદન ધૂપ ગહ
રમણીજન નાટક જલ મલ્લ આદિ કૌતુક મનરમ્યા...
૧૪:
૧
૧૮
સ્નિગ્ધ ભાજન ૨
સરસ વળી જેમ પચમી
ભાવ નિટાલએ રે, વ્રત ચઉથ હૈં નીરતા સુસાધુ નવજીવતુ ઈમ પાલએ રે !' દધિ દૂધ ધૃત નવનીત તેલય ખડગુલ તસુ સૂખડી
પકવાન મધુપલમા બાર એ ન્યારી ઈહમાંહી આખડી
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭ર
૧૯
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ મધુમઘ માખણમાંસ મુનિએ સૂત્ર સામેં પરિહર
ખીરાદી આઠાજી ગ્રાહ્ય જાણી વિના કારણે નાચે રે... વિત પંચમ રે ભાવના પંચ બેલીય વ્રત રક્ષા ભણું રે
ગેંદીરે પહિલી સદ્દરાગ નકર ઈદ્ર શ્રવણી સુણિ રે મણ હરણ મદ્દલ પણવઝલરી મેરી કલ્યભી વીણમાં તલ તાલ સુસર વશ આદિત્યે ત્રુટી તુંબા તણયા ગીતગાન નાટક મલમુષ્ટિક પવગ લંખ મંખ કહAહા ખાંખણીય ઘંટા તરૂણીનું પરમેખલાદીક સહા.... દુઃખકારી રે શબ્દ જગી જેય કઠીન આક્રોશ અવ માણણ રે નિભભત્થણી રાખસણ વીણિત જનન ત્રાસન તાલણ રે - વલીદી તદી પ્રલાપ સંભલી ચીત્તી રીસન આપ્યું રે નિજ કીદ્ધ આવ્યું ઉદયી જીવને પાપ ફળ ઈમ જાણ એ ઈમ દુવિધ મુનિવર શ્રવણઈદ્રી વિષયથી મનરૂંધ એ મન વચન કાયા ગુuત સંવર ધર્મ પાળે શુદ્ધ એ.
૨૦ ચર કુદી રે રૂપ શુભ દેખી ચિત્ત અચિત્ત વળી મીસયા રે તસુ ઉપરી રે નાણે એ રાગ કપિત્થ કચિત્ત કમિયા રે સેલ દંતલ રે પહકર્મ બહુ સંઠીયા વળી ટિમ
સંધાતીમ પુરી મંત્રી વધી જગતી દીસે ગંથીમં વનખંડપર્વત નગર આયર આદી ખુટીય વાવીયા
પુખરણ દહી ખાઈ સાગર સરસરાવિલ પંતીયા.
નરનારી રે આદી સુરૂપ નયન મન તનુ સુખકારીયા રે વળી નયને રે પંખી કુરૂપ સ્વકૃતીયે જીવ સંસારીયા રે
ગંડીય મુઠી ઉદરી પામી કુબજ એ ગુલ વામણું જાત્યંધ કાણા બાહી રોગી આદિ જગાહી દીયામણું
મુઆ કલેવર કુથિત સડી કુમ કુલીઈ જે પુરીયા
ઈત્યાદિ દેખી ઠેર નાંણે તેણે આશ્રવ બુરીયા હિવે ત્રીજી રે ગંધ શુભ ગ્રાણિ પામીય રાગ મની નાણે રે
શુભપાલ રે અશુભતે હેયે અશુભ શુભ ઈણિપરી જાણે રે ભાવનાચંદન તગર એલા લવિંગ મૃગમદ કુંકુમ
કપૂર કુટ્ટક વાલઉ ધૂપ આદિ સુગંધીમ
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ મહાવ્રતની સજઝાયે સમરચંદજી કૃત
૧૭૩.
૨૪:
૨૫.
એમોન્ય અહિ સુણહ હાથી અશ્વનર આદીયે મડા
અનાદિ અથવા દુરભી જાણ ખાર નાણે તે વડા... રસરૂડા રે રસની આશાદીરાવન કરીવલેજીની કહ્યું રે ઉગાહીમ રે વિવિધ અશનાદી નીતિઉ મુનિવર સહ્યું રે ગુખડ તેલ ધૃત લુણતી મન આદિ સરસ નિવાર એ અથ અશુભરસ નિયા જેય જાણે દેવ તિહાં ન ધારો લુષ કટુક તીખઉ અરસ વરસ આખ્ત કુથીત સાઠઓ ઈત્યાદિ બિહુપરિષ ટાળે તેય યતિવર સિટ્રએ. સુખકારી રે ફરસ ફરસી દિ લાગએ મનિ નવિ હરખીયે રે
જલ શીતલ રે ગ્રીષ્મકાલિ ચંદન અંગિ નહુ પરખીયે રે કમલાદી કુસુમત જાતી વીજની વાયુ વસ્ત્રી ન આદરે
સુખ શયન આસન વછચીવરપહરણે તે પરિહરે હિવ શીત કાલીય અગની તા૫ન આતપાદી કરતી કરા
મૃદુ ઉસિણુ શીતલ સ્નિગ્ધ હલુઓ પંચ ફરી એ સહકરા.... દુઃખદાયક રે જય જગી ફાસ ષ લવલેશ નવિ આણીએ રે
શ્રુતસંભલી રે કર્મવિપાક નિજકૃત હિયડલે જાણીયે રે વધ બંધમારગ ભાર ઘાલણ અંગભંજણ છેરણું
ત્રિપુ તેલ ઉન્હા ખાર સિંચણ લેહપગી હડી બંધણું શિર છેદ જિહવાકરણનાસા વસણ નયણુઓ પાડયું
જે ગાદી નાડી ધાતપીલણ યંત્ર માંહે કાઢણું... વાતાતપરે વીછીયાં કઇસમસકાઠીક ડંકણું રે
દુઃખ સિજજા રે આસન ફાસ ખરેખર ગુસ લુખસીઓસિણું રે ઈત્યાદિ દુઃખ તની આવી ફરસે તહ વિશ્રમણ ને રૂએ
હિલે નહીં નિદૈ નહીં પણ વલીક દાન ખ્રિસએ ઈમપંચમી ભાવના નિરતિચાર પાળી ધર્મ આરાધએ
મનવચન તનુ સહ પંચ મહાવ્રત પાળી શિવસુખ સાધ. સંક્ષેપે રે ભાવના વીસ પંચ અધિક સવિ જાણવી રે
વિસ્તારે રે દસમએ અંગિ સંવર હારિ તિહ માણવી રે નરનારિ જે પણ વીસ બાવન સહિત પણ વ્રત ધારએ
ભવજલધિમાંહિથી આપપરને તુરિ પારિ ઉતાર એ
બિન •
૨૭
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૪
સૂરિ શ્રી પાસચદ સીસા શ્રી સમરચ ંદ ઈમ ભાખએ અસદિનદ્વીપસમાન મુનિવર ત્રસહ થાવર રાખએ
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
99
8 પાંચ મહાવ્રતની ભાવનાઓનુ સક્ષિપ્ત સ્વરૂપ [ ૧૫૩૦/૨ ] ૧. પાંચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિ સહિત વર્તવુ. તે પહેલા મહાવ્રતની ૫ ભાવના ૨. ક્રોધ, લાભ કે હાસ્યથી સાવદ્યું વચન ન ખાલે તે ખીજ ૩. આપ્યા કે જાણ્યા વિનાનું તણખલું પણ ન લે, વનસ્પતિ તેાડે નહિ. શય્યાતર પિંડ લે નહિ, નિર્દોષ ઉપાશ્રય સેવે. સાધુની વૈયાવચ્ચ કરે તે ૩ ૪. સ્ત્રી-પશુરહિત ઉપાશ્રય સેવે, શૃંગારરસની કથા કહે નહિં, સ્ત્રીના અંગાપાંગ જુએ નહિં, અતિશય આહાર કરે નહિ, પૂર્વ ના કામભેાગ સભારે નહિં તે ૪ ૫. શબ્દ-રૂપ-રસ-ગČધ અને સ્પર્શ એ પાંચેયના ૨૩ વિષયા ઉપર મૂર્છા ન રાખે તે પાંચમા મહાવ્રતની પ્ ભાવતા
મુનિ શ્રો દેવચંદ્રજીએ શ્રુત, તપ, સત્ત્વ, એકન્ન અને તત્ત્વ એમ પ ભાવના ઉપર મુજબ જુદી-બીજી રીતે સ્વીકારી છે.
પાંચમા આરાના ભાવની સજ્ઝાય [૧૫૩૧ ]
પાંચમા આરાના ભાવ રે
સાંભળ ગૌતમ સુભાષ ૨...વીર કહે૦ ૧
વીર કહે ગૌતમ સા દુઃખીયા પ્રાણી અતિધણા શહેર હાશે તે ગામડા વિષ્ણુ ગાવાલે રે ધણુ ચરે મુજ કેડે કુમતિ ધણા જિનમતની રૂચિ નવિ ગમે કુમતિ ઝાઝા કદાચહી શાસ્ત્ર મારગ સર્વિ મૂકશે પાખડી ધણા જાગશે
ગામ હૈાશે સમસાન ૨ જ્ઞાન(ની) નહિ* નિરવાણુ રે... હાશે તે નિરધાર રે થાપશે નિજમતિ સાર રે... થાપશે આપણા ખેાલ ૨ કરશે. જિનમત(નિજમુખ) માલ રે.. ભાંગશે ધરમના પથ રે
આગમ(મત મરડી કરી = ગ્રંથને ટાળશે) કરશે નવા વળી ગ્રંથ રે...
ચારણીની પેરે ચાળશે
-આગમ શાખાને ટાળશે
ચાર ચરડ બહુ લાગશે
ધર્મ ન જાણે લેશ રે આપશે નિજ ઉપદેશ ૨... ખેાલી ન પાળે બેટલ ૨ દુર્જન બહુલા માલ રે... હીશે નિરખન લેાક ૨ મિથ્યાત્વી હેાશે બહુ થાક રે...
સાધુ જન સીદાશે રાજા પ્રજાને પીડશે માગ્યા ન વરસશે મેહુલા
,,
,,
29
,,
99
,,
,,
૨
3
૪
૫
७
८
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચમા આરાના ભાવની સન્નાય
સ"વત ત્રણીશ ચૌદેત્તર માત બ્રાહ્મણી જાણીયે અત્યાસી વરસનું આઉખુ’ તસ સુતદત્ત નામે ભલે કૌતુકી દામ ચલાવશે ચેાથ લેશે ભિક્ષા તણી ઈંદ્ર અધિયે જોયતાં
દ્વિજ રૂપે આવી કરી
દત્તને રાજ્ય (થાપી—આપી) કરી
દત્ત ધરમ પાળે સદા પૃથ્વી જિનમંડિત કરી
દૈવલેાકે સુખ ભાગવે પાંચમા આરાને છેડલે છઠ્ઠો આરો બેસતાં ખીજે અતિ જાયશે ચેાથે પ્રહર લેાપના દુહા છ મારે માનવી વીસ વરસનુ આઉખુ સહસ ચેારાસી વર્ષ પહે તીથર હાથે ભો તમ ગણધર અતિસુંદરૂ આગમવાણી જોઈને પાંચમા આરાના ભાવ એ
ગ્રંથ ખેાલ વિચાર કલા ભણતાં સતિ સપજે જિનહષે કહી જોડ એ
ડાશે. કલ કી રાય કરે
બાપ ચ`ડાલ કહેવાય રે... પાટ(ડ)લીપુરમાં હેાશે ૨ શ્રાવક કુલ શુભ ષે રે... ચમ તણા તે જોય ૨ મહાઆકરા કર હાય રે... દેખશે એહ સ્વરૂપ રે
અરિહંત સિદ્ધ સૂરિ વાયક મુનિ નામ લેતાં જયજયકાર નિત્ય નિત્ય ઉઠી ગામડીએ જાવે વેઠ કરી પેટ ભરે જેની વારે
હણશે કલંકી ભૂપ રે... ઇંદ્ર સુરલા જાય રે ભેટશે શેત્રુ ંજય ગિરિરાય રે... આપશે સુખ અપાર રે નામે' જય જયકાર હૈ... ચતુર્વિધ શ્રી સધ હશે ૨ જિનમ પહેલે જશે રે... ત્રીજે રાય ન કાઈ(યુ)૨ે છઠ્ઠે આરે તે હાય રે... બિલવાસી સવિ હ્રાય ષટ વષે ગભ જ હાય... ભાગવશે ભિવ ક્રમ શ્રેણીક જીવ સુધર્મ...
કુમારપાલ ભૂપાલ રચીયાં વયણુ રસાય આગમે ભાખ્યા વીર્ સાંભળો વિ ધીર... સુણતાં મ*ગળમાળ ભાખ્યાં વણુ રસાલ... [ ૧૫૩૨/૧]
તેનું સ્મરણ કરો ઉત્તમ પ્રાણી પુરૂ' સુખ નહિ' પંચમ આરે... વળી માથે ભાર ઉઠાવી લાવે પુરૂ' સુખ નહિ" પાઁચમ આરે..
.
36
.
૧૭૫
,, ૧૧
29
10
, ૧૪
,,
» Îપુ
sik
99
૧૩
→ ૧૭
ર
"
99
» સ્
૧૮
૧૯
ર
み
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૬
દેશ-પરદેશમાં બહુ ૨ ભમે ભમી—ભ્રમી જ્યાંત્યાં ઝડપ જ મારું એક એકને વણુજમાં હુએ હૈ ત્રાટ રાત-દિવસ છાતી મળે ભારે કઈ કઈને વણુજમાં નફા રે ધણા પુત્ર હાવે તેા નિધન નિય) ભારે પુત્રની જોદિશ મળી
તાય સ્વાથી કુટુ બને નવિય ગમે પુરૂં સુખ નહિ" પંચમ આરે... તેહને શાચ લાગ્યા બહુ માટેા પુરૂ' સુખ નહિં પચમ આરે... તેને શાચ લાગ્યા પુત્ર તણા પુરૂં સુખ નહિં પચમ આરે...
તા પાડાશી મળીયા ખાટા પુરૂ` સુખ નહિ' પ"ચમ આરે... ઘેર નારી નાગણુ જેસી પુરૂં સુખ નહિં પંચમ આરે... તેા શરીરે રાત્ર ઉપન્યા ભારી પુરૂ` સુખ નહિ' પ"ચમ આરે... તા ઘેર ભેટી ઝાઝી નઈ પુરૂ' સુખ નહિ. પ્*ચમ આરે... પછી પરણીને જુદા થયા પુરૂ' સુખ નહિ' પૌંચમ આરે... એક રાજ ને બીજી ધૃત તણી વિનયવિજય દુઃખ નહિ રહે પા... ખેાલ-ભાવનુ` વર્ણન [૧૫૩૨/૨] ૨ ગામડા સ્મશાન જેવા થશે ૪ કુટુ બી પુરૂષ દાસ જેવા થશે ૬ સુખીમાણુસા નિજ થશે વેશ્યાના આચરણુ ગમશે
૧ નગરો ગામડા જેવા થશે ૩ રાજ યમદંડ સરખા થશે ૫ પ્રધાનમંત્રી લાંચીયા થશે ૭ કેટલીક કુળવ ́તી સ્ત્રીને પણ ૮ પુત્રા સ્વચ્છ દાચારી થશે ૯ શિષ્ય ગુરૂના પ્રત્યેનીક થશે. ૧૦ દુર્જન સુખીયા દેખાશે ૧૧ સજ્જના દુખીયા-અપઋદ્ધિવાળા થશે. ૧૨ દેશને પરચક્ર-દુર્ભિક્ષાદિના ઉપદ્રવ રહેશે ૧૩ પૃથ્વી ઉપર દુષ્ટા ઉભરાશે ૧૪ બ્રાહ્મણા અસ્વાધ્યાયી તથા લાભી થશે ૧૫ શ્રમણ ગુરૂકુલવાસત્યાગી થશે ૧૬ યતિએ મંદ ધર્મી તથા કષાય-કલુષિત ચિત્તવાળા થશે. ૧૭ સમક્તિ દૃષ્ટિ દેવ અને મનુષ્યે અલ્પ મળી થશે. ૧૮ મિથ્યા દષ્ટિ દેવ અને મનુષ્ય બળવ'ત થશે ૧૯ મનુષ્યને દેવ દત નહિ થાય ૨૦ વિદ્યા, મંત્રોષિતા પ્રભાવ અલ્પ થશે ૨૧ ગારસ, પૂર સારાંદિ દ્રવ્યો વણુ રસાદ હીન થશે.
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઉભા છે લેણીયાત લારા લારે પાડેાશી ઉત્તમ મળીયા તા રાત-દિવસ મસા મારે નારી પુણ્યયેાગે મળી સારી રાતદિવસ હૃદય બળ ભારે શરીરે શાતા કિભું પાઈ નિશદિન ચિંતા હોય ભારે કઈ ક્રેઈને પુત્ર હુઆ રે ઝાઝા કાઈ ન સંભારે(બે)ધરડાને કયારે ઈશુ સંસારે ખટપટ ઘણી એડવુ" જાણી જૈનધર્મ' કરો તા પાંચમા આરાના ૩૦
"9
..
"9
,,
در
.
r)
J
,,
3.
૪
૫.
g
t
૯
૧૦
11
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ વધાવાની, પાંચ સમિતિની સઝાયા
૧૭૭
૨૨ બળ, ધન, આયુષ્ય ઉત્તરાત્તરહીત થશે. ૨૩ માસયેાગ્ય ક્ષેત્ર પણ રહેશે નહિ' ૨૪ અગીયાર પડિમારૂપ શ્રાવક ધર્માંના વિચ્છેદ થશે ૨૫ આચાય શિષ્યને પણ સમ્યક્ શ્રુત ભાવે નહિં ૨૬ શિષ્ય પણ કલહેકારી અસમાધિકારક તથા મંદ વ્રુદ્ધિવાળા થશે ૨૭ મુડ ઘણા અને શ્રમણુ સ્વપ થશે. ૨૮ આચાય પણ પોત પોતાના ગચ્છની સામાચારી જુદી જુદી પ્રવર્તાવશે, તથા વિધ ભેાળા ભક્તોને મેાહ પમાડતા, ઉસૂત્ર ભાખતા, પેાતાની પ્રશંસા અને પારકી નિંદા કરતા કેટલા એક ક્રુતિ વાન થશે ૨૯ મ્લેચ્છના રાજ્ય બળવંત થશે ૩૦ અને આય દેશના રાજા અલ્પ મળવ`ત થશે. આ ભાવે। કલ્પસૂત્રની નિયુક્તિમાં કહ્યા છે.
સઝાયા [૧૫૭૩]
પાંચ વધાવાની પાંચ વધાવા સખી મારે મન ભાવે કાંઈ ભાવે હૈ। જિનવર મ`ગલ મનરલીજી અરિહંતજી ! મને દન ભાવે કાંઈ ભાવે હેા વાણી સાધુ ગુરૂતણી.... ૧ પહેલા વધાવા મને સમક્તિ સહાવે કાંઈ બીજે હૈ। ભીને વ્રત સાહામણેાજી ત્રીજે વધાવે મને ચારિત્ર સેાહાવે માંઈ ચેાથેઢા ચેાથે કૈવલ નિરમલે જી... પાંચમે વધાવે મને ગુરૂજી સાહાવે કાંઈ પાંચમે હેા ગુરૂજીની ભક્તિ ભલી જી ધીરજ પિતા તા મારૂં ઘર ૨ સેાહાવે સેાહાવે ઢા ક્ષમયામાડી અતિભલીજી... ૩ ઉપશમ સુખરાજીના છાંદે સાહાવે માંઈ સેાહાવે હૈ ગુપ્તિ સાસુ પાયે લાગવુંાજી સત્ય સમાન મને જેઠજી સાહાવે તપસ્યા જેઠાણી અતિ આકરીજી... * શીયલ સમાન મને દેરીયા સહાવે કાંઈ સહાવે હેા દેરાણી મીઠા ખેાલણીજી કુમતિ નિરાશી મને શાકથન સાહાવે સાહાવે હે। ધમ સેાહી સાહિબ નિરમલેાજી... દયાનણુદલ મને ખરીરે સાહાવે સાહાવે હૈ। સુમતિ...પ્યારા પ્રાદ્ગુણાજી સ"તેાષ સમાન વીરા આણુજી આવે ભાવે હૈ। મુગતપીહર પ્યારો હાલણેાજી... માર વ્રતતા મને વાન સાહાર્વ કાંઈ સહાવે હા પરમ જિનવર નામનેાજી એ પાંચે વધાવા જે નર–નારી ગાવે કાંઈ પાવૈ । રિદ્ધિ સિદ્ધિ લખમી અતિધણી, ના પાંચ સમિતિની સજ્ઝાયા [૧૫૩૪ થી ૩૮] ૧ ઈર્યાસમિતિ આતમ ને વિચાર
""
અા અહે। હુ પ્રત્યક્ષ થયા ધન ધન મુજ અવતાર
ઈરિયાયે ચાલે.રે આતમ સ્વભાવની ...
દૂહાઃ પંચ મહાવ્રત આદરી
ઢાળ ઃ વિન`તિ અવધારો ૨ શક્તિ સભાળા રે
સ. ૧૨
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________
2
ઈરિયા જે કહીએ રે પુંઠ તવ વાળી ૨
દ્રવ્યથી પણ સાર રે રખે તિવ ઉપજે સુનિ મારગ ચાલે રે આતમ ઉગારો રે
એમ(જે) મુતિગુણુ પામી ૨
કહે હવે સ્વામી રે
,,
99
ભાસે ભાસન સ્વરૂપનુ’ નિજ સ્વરૂપ રમણે ચઢી, ભાષા સમિતિથી સુખ થયું જ્ઞાનવંત તિજજ્ઞાનથી હવે દ્રવ્યથી પણ મહામુનિ સાવઘ વિરમ્યા જે મુનિ સમિતિ સુમતિ સ્વભાવથી પરભાસન દરે કરી આનંદધન ૫ંચ પદ તે લહે
..
""
૩ એષણા
ત્રીજી સમિતિ એષણા નામ જબ દીઠે। આત દૂધનવીર વીર થઈને અરિપુઅે ધાય વીર શાસનમુખ વીરની સન્મુખ અરીનુ` બળ હવે નથી કાંઈ રેસ નિરખણ લાગા નિજ ઘરમાંડ હવે પરધરમાં કદીય ન જાઉ. એમ વિચારી થયા સાય
સુનિવર કહ્યુા રસ ભંડાર દ્રવ્ય થકી ચાલે છે એમ
૨ ભાષા સમિતિ [૧૫૩૫ ]
બીજી સમિતિ સાંભળા જયવતાજી ભાષા કીજે નામ
,,
99
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
સમિતિશુ' ભાળી રે તવ લાગી પ્યારી કુમતિ સ`ગથી રૂ... કિલામણા લગાર ૨
ઈરિયાયે
હવે પર પ્રાણને રે... દ્રવ્ય-ભાવશુ મ્હાલા રે ભવ-વચથી રે...
પર ભાવને વામી ૨
આનંદ ધન તે થયા ...
"3
•
ગુણવંતાજી
રૂપી પદારથ ત્યા(તામ)... નિવ પરના પરચાર તે જાણે મુનિરાય...
અનુભવતા સ્વકાળ સાવદ્ય વચનના ત્યાગ..
તે કહીએ મહાભાગ
જે સ્વપર વિવેચન થાય...
નિજ સ્વરૂપમાં ભાસ
તિજ ઋદ્ધિ મહારાજ...
19
,,
""
"
,,
,,
""
""
""
99
,,
૦ ૨
૩
૪
૫
૩
४
સમિતિ [૧૫૩૬ ]
,,
તેણે દીઠે। આનંદધન સ્વામ, ચેતન સાંભળા સહજ સ્વભાવ થયા છે ધીર... ગયા આમળે! ૧ અરિહતા તે નાઠા જાય... ચેતન સાંભળા કાઈ ન થાય. રત્નત્રયીશુ` મળવા જાય નિજ સ્વભાવમાં ચાલે સવેશ, ચેતન૦ તવ વિસામેા લીધે તાંહ... ગયા ૩ પરને સન્મુખ કદીય ન થાઉં, ચેતન૦ તવ પર પરિણતી રોતી જાય... ગયે૧૦ ૪ દાજ રહિત હવે લે છે આહાર, ચેતન પ૨ પરિણતીના લીધા નેમ... ગયે।૦ ૫
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચ સમિતિની સઝાયે
દ્રવ્ય ભાવશુ' જે મુનિરાય આનંદ ધનપતિ કહીયે તેહ
૪ માદાન શઢમત્ત
ચેાથી સમિતિ આદરો રે
આદાનને જે આદર કરે રે
સ્વરૂપ ગુણુ ધારો ૨ નિક્ષેપણુ નિવારવુ, ૨ તેહ થકી ચિત્ત વાળીએ ૨ ધમ નેહ જબ જાગી રે પ્રગટપો સ્વરૂપ વિષે હવે રે અજ્ઞાન તિમિરને નાસવી ? આસ્વાદન હવે મુનિ કરે રે
સ્વરૂપમાં જે મુનિવરા ૨ સુમતિ સ્વરૂપ પ્રગટાવીને ૨ કાલ અનાદિ અનંતને ૨ તે પર પુગલથી હવે ૨ દ્રવ્ય-ભાવ ઢા ભેદથી રે આનંદધન ૫૬ સાધશે રે
૧૭૯
સુમતિ સ્વભાવમાં ચાલ્યા જાય ચેતન૦ દુષ્ટ વિભાવને દીધા છેતુ... ગયા નિખેવણા સમિતિ [૧૫૩૭ ] આદાન નિક્ષેપણુ નામ નિજ સ્વરૂપને તેમ
ધારજો . અક્ષય અનંત, ભવદુઃખ વારજોર પરવસ્તુ વળી જેહ
કરવા ધમ શુ` નેહ...
તમ આનંદ અપાર ધ્યાતાં ધ્યેય તે થાય... જ્ઞાન સુધારસ જેહ
ત્રિપતી(હા(ઠા)ણુતી = જગતી) તેઙે...., ૪
સ્વરૂ૫૦ ૨
સુમતિ સુધારસ જેહ
દીધા કુમતિને છે...
હતા સલગ્ન (સલગન) સ્વભાવ વિરમીયા અણુગાર... મુનિવર સુમતિ ધાર તે મુનિ ગુણુભ ડાર ... ૫ પારિષ્ઠાપનિષ્ઠા સમિતિ [૧૫૩૮ ] પરસ્વભાવને છેાડી સુધાસાહુજી ઉન્માગ ના પરિહાર... તે તે પિરહરવા પરભાવ તે તા અકળ સ્વરૂપ કહેવાય વિચાર કરી ઘટમાંહ અતિયાર પછે વાસરાય તેહના હવે મુતિ કરે ત્યાગ વળી બેઝ્ડ થયા ઉજમાળ તે જાણીને અનાચાર કરતાં કારજસ્વરૂપી થાય ને જે ણે આપસ્વભાવ અણુ અવગાહી (ધાતી) કહેવાય
પચમી સમિતિ હૈ। સુનિવર ! આદરો સુતિ મારગ હે રૂડીપેરે સાધો પરિઠાવણીયા હા નામ વળી જે કહું આદર કરવા હા નિજ સ્વભાવના પરપુદ્ગલ હૈ। મુનિવર ડવે લેક સંજ્ઞા હ। જે મુનિ પરિહરે અનાદિના હૈ। વળી સંગ જે હતા વિકલ્પને હૈ। સકલ્પ ટાળવા પરણુ હૈ। વળી મુનિ પરવે આચારને ા વળી તુનિ આદરે ષટ દ્રવ્યના હૈ। જાણ પણુ જ કહેા સ્વભાવના હા કર્તા વળી જે થયા તે
તેા
99
,,
"9
39
""
99
"
39
.
29
99
29
૩
७
મુનિ
39
""
"9
,,
32
29
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ
સુમતિશું હૈ। હવે મુનિ મહાલતા કુમતિશુ* હૈ। દૃષ્ટિ નવ જોડતાં પરપરિણતિ હૈ। કરે સુણ સાહિબા કહે મુનિ હૈ। કવણુ અપરાધથી મેં મારો હે। સ્વભાવ નવ છાંડીયે પચરંગી હૈ! માહરૂ જે સ્વરૂપ છે. તેને આદરૂ" છું સદાકાળ વણુંગધ રસને ઢા ફરસ છંડું નહિ· સડણુ પડણુ વિધ્વંસન છંડી વણું પચને હું હું છંડું નહિ તા સે। અવગુણુ કહેવાય સિદ્ધજીવથી હૈ। જે અનંત ગુણે કથા મારા ઘરમાં ચેતનરાય
,,
તમે છેાડીને ક્રમ જા
ચાલતા સુમતિ સ્વભાવ વળી તાડતા તસ અભિમાન તમે મુજને મૂકી કેમ તે મુજને છેડીને જાએ નથી માહરે કાંઈ વિભાજ
99
તારૂં સ્વરૂપ સુણાવુ છે જેડ
99
99
99
99
""
..
તે સઘળા માહરે વશ થઈ રહ્યા તવ મુનિવર હા કહે કુમતિ સુ કુડી કુતિ નવ ખેાલે હૈ ખેાલ તારા સ્વરૂપમાં હૈ। જેમ તું મગન છે સ્વરૂપે થયા હું આજ હેાકુમતિ, મારૂ" સ્વરૂપ તા અન ંત મેં જાણીયુ" તે તે અચલ અલખ કહેવાય
99
મારા
તારા સામુ` જોયુ... કેમ જાય... તમે તમારે ઘેર જાએ હવે પંડિત વીયૅ પ્રગટાય... એ તા બહુ ગુણવંત કહેવાય મેં તા લીધા ઉપયેગ જાણું... જે અમલ અખ`ડ કહેવાય અસ્થિરતા સમાય...
તુજમાં
સુમતિથી હા સ્વભાવમાં જે રમું તારે ને મારે હા હવે તેા નહિ' અને આટલા દા'ડા હૈ। હુ ભાળપણે હતેા સુમતિથી હૈ। આદર મેં માંડીયેા સુમતિનાં હ। ગુણુ પ્રગટપણે સાંભળજો હૈ। સમતાના ગુણુ કહુ. થિરતાપણું હૈ। સમતામાંહે ધણું તારા સુખને હૈ। હવે મેં જાણીએ સમતા પ્રગટ અખ એ કહેવાય તારૂ' સુખ તા હૈ। વિભાવ કહેવાય છે એ તા પુણ્ય-પાપના ખ્યાલ... નાની તેા હૈ। એહને સુખ નવ કહે સુખ તે જાણ્યું એક સ્વભાવ તારા પુઠે હા પડવા તે આંધળા તારૂ સ્વરૂપ તા હૈ। મે” હુ જાણીયુ... પણ તું તેા જડ કહેવાય તારૂં જડપણું" હૈ। પ્રગટ મેં જાણીયુ' તુ' તા પર પુદ્ગલના થેહ... તેના વિવરા હૈ। પ્રગટ હવે સાંભળા સૌંસાર સમુદ્ર અગાધ તૃષ્ણારૂપ હૈ। જળ તે મધ્યે ધણુ પણ પીધે તૃપ્તિ ન થાય... તે સમુદ્રના હૈ। અધિષ્ઠાયક વળી છે નામે મેહ ભૂપાલ તેહના મિત્તાહા પ્રધાનવળી પાંચ છે તે તળે તેવીસ છડીદાર...
અજ્ઞાનરૂપી હેવાય...
99
..
,,
ڈو
,,
60
39
29
36
36
.
',
,,
,, ૧૫
30
,,
*
,,
...
૧૩
૧૪
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
"1
,, ૨૦
""
,, R
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંજરાની, પિસ્તાલીસ આગમની સજઝાય રાજધાની છે તેવીસ જણને ભાળવી તેની ખબર રાખે જણ પાંચ રાજધાની હે એવી તે મેળવી ધરમરાયનું ધન લુંટી ખાય ૨૨ બાહેધમ છે જે એણે આદરે તેને ભોળવે સવિ છડીદાર વશ કરીને હે સેપે મોડરાયને મોહ કરાવે પ્રમાદ.. પછે નાખે હે નરક નિગોદમાં તિહાં કાળ અનંતો ગમાય છે દઢધમી છે એહથી નવિ ચળે જે મેં કીધા ક્ષાયક ભાવ.. પ્રમાદીને હે મોહ પીડે ઘણું અપ્રમાદી રહ્યો નવિ જાય તેણે મોટા હે મહાવ્રત આદરે વળી છોડયાં મેં અનાચાર... આચારથી હે હવે હું નવિ ચળું સુણે મોરા ચિત્તના અભિપ્રાય કુમતિ હે તુમને કહું એટલું મારા સાધમ છે અનંત... તે સર્વેને હે તેહ દાસપણું દીઓ તે સાલે છે મુજ ચિત્ત માંય શું કીજે હે પુંઠ નવિ ફેરવે તેય પણ મુ(નિ)ને દયા થાય તોયે દેશના હે હું બહુવિધિની કરૂં જિહાં ચાલે મારે લગાવ તે ચેતનજીને હે બહુ પરે પ્રીછવું તેને બનાવું થિર વાસ.. તેહ તો તારે હે ફરી વશનવિ હેય મને વોસિરાવી શિવ જાય છે ધર્મરાયની હે આણુ જે અણુસરે તિહાં તો નહિં તુજ પ્રચાર.. , ૨૯
! પાંજરાની સઝાય [૧૫૩૯] છે પાંજરું પિતાનું પોપટ જાળવે જે કાંઈ તું છે ચતુર સુજાણ જે પારધી પુછે પુઠે ફરે જે કાંઈ ઓચિંતુ આવશે બાણ જે પાંજરૂ કડવા ફળ છે ચાર કષાયના જે કાંઈ સારૂં ફળ છે ધર્મ જે સુરનર સરિખા જાળ(સાચવે) જે
એ તે (નવકારમંત્ર-જૈનધર્મ)ને મર્મ જે. , ૨ એ રે કાયા પોપટ પાંજરે જે કાંઈ ઈદ્રિયોને પહેરેલે વેષ જો મૂકી માયા રે જમડા પારધી જે કર્મ સુથારે ઘડીયું તેહ જે... , ૩ કડવા કવાયલા ખાટાં ખારવા જે તેમાં બળીશ નહિ ચાંચ જે સારૂં ફળ હેય તે સેવને જો એમ કવિયણ કહે કરજેડ જે. , ૪ તું જઈ બેસજે ઝાડવે ઝાડવે જે ત્યાં મળશે કાઈક પિપટડાનો સાથ જે કઈક આવશે તજને (તેડવા = તારવા) જે કહે કાંતિવિજય કરોડ જે... ,
જ પિસ્તાલીસ આગમની સજ્જા [૧૫૪૦] અંગ અગ્યાર ને ઉપાંગ બાર છ છેદ દશ પયના સાર નદીસૂત્ર અનુયોગ દ્વાર - મલ ચાર પણુયાલ વિચાર
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
આચારાંગ પહિલ મન ધરે શ્રી સૂયગડાંગ બીજુ આદર સમરું ત્રીજું શ્રી ઠાણાંગ ચોથું સુંદર સમવાયાંગ... પાંચમું ભગવતી કહે જગદીશ પ્રશ્નઉત્તર જિહાં સહસ છત્રીસ જ્ઞાતાધર્મકથા અભિધાન છઠું અંગ છે અર્થ નિધાન... સાતમું અંગ છે ઉપાસક દશા આઠમું સમરો અંતગડ દશા અણુત્તરોવવાઈ શુભનામ નવમું અંગ સયલ સુખ ધામ. દશમું પ્રશ્નવ્યાકરણ હું નમું વિપાક સૂત્ર તે અગ્યારમું એહની જે સંપ્રતિ વાચના તે પ્રણામ કીજે ઈકમના... વિવાઈ રાય પસણી સારા જીવાભગમ પનવણ ઉદાર જબુદીવ પન્નત્તીચંગ ચંદ-સૂર પત્તી અભંગ નિરયાલી ને પુષ્ફીયા કાયવસિગ ગુણ ગુંથી પુષ્કવહિંસગ વહિદશા
થાઉં બાર એ મન ઉલસા.. બૃહકલ્પ વ્યવહાર નિશીથી પંચક૯૫ ને મહા નિશીથ વળી વ્યવહાર તે મન આણીયે છેદગ્રંથ એ જ જાણીએ... ચઉશરણ આઉર પચ્ચખાણ વરસ્તવ ને ભપચ્ચખાણ તંદુલયાલીય ગુણગેહ ચંદાવિજજથ અરથ અછે. ગણવિજજાને મરણસમાધિ દેવેંદ્રતવ ટાળે વ્યાધિ દશમું સંથારગ પયન જે માને તેણે ભવજલ તિન. પેટી રતન તણું જે સૂત્ર
તે જંગીત છે અર્થવિચિત્ર નંદીસૂત્ર ને અનુયોગ દ્વાર કુંચી તસ ઉઘાડણ હાર... દશ વૈકાલિક નિર્યુક્તિ એવા આવશ્યક બહુયુક્તિ અમેઘા ઉત્તરાધ્યયન મહાગંભીર મૂલસૂત્ર એ ભવ-દવનીર. આગમ પણચાલીસ સૂત્ર તણું નામ કહ્યાં અતિ સહામણું જે એહની સહણ કરે વાચક યશ કહે તે શિવ વરે.... ૩ इक्कारस अंगाइ दस पयन्नाई बार उगाई। ઇરછેર મૂરત નંદી દ્વારા | 45 આગમ
[૧૫૪૧]. પ્રણમી શાંતિજિનેશ્વરપાયા પામી સુગુરૂ પસાય ભવિજનને ભણવાને કારણિ કહેણ્યું સૂત્ર સજઝાય રે, (ભવિકા ) ભવિકા! આગમ શુદ્ધ આરાધે જિમ આતમ કારજ સાધે રે ,, ૫ આચારાંગ સગડાંગ ને ઠાણુગ સમવાયાંગ સુવિશાલ
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૩
પિસ્તાલીસ આગમની સજઝાય ભગવતીપ જ્ઞાતાધર્મકથાનક ૬ ઉપાસકસૂત્ર રસાલ ૨૭... છે ૨ અંતગડ સૂત્ર ૮ અણુત્તરાવવાઈ ૮ પ્રશ્નવ્યાકરણ અતિસાર ૧૦ વિપાકસૂત્રનું નામ યથારથ ૧૧ એ અંગ એકાદશ ધારે રે , ૩ ઉવવાઈનઈ ૧ રાયપણુર છવાભિગમ ૩ ૫નવણ ૪ જ બૂદીવ ૫ની ચારૂ ૫ ચંદપનત્તીશ્રવણું રે ૬ ) સૂરપનત્તીમાં સૂર્યવિચાર૭ કપિયા ૮ કાપવાંસી ૯ પુફિયા સૂત્રને ૧૦ પુફલિયા ૧૧ વન્ડિદશા વલી ભાસા રે ૧૨ , એ બાર ઉપાંગના નામ તે જાણે છેદ ગ્રંથ ષટ કહીયે વ્યવહારસૂત્ર ૧ બુહતક૯૫ ૨ દશાશ્રુતસ્કંધ દિલવહીં ઈ રે ૩ ૪ ૬ નિશીથ સૂત્રને ૪ મહાનિશીથ ૫ છતકલ્પગંભીર ૬ દશપયન્ના નામ નિરૂપમ ભાખે શ્રી જિનવીર રે.. , ચઉશરણ ને સંથારા પ્રકીર્ણક ર તંદુલ વિયાલીય નામ ૩
ચંદાવિજય ૪ ગણિવિજજમનહર ૫ દેવેંદ્રસ્તવ નામ રે ૬. , મરણવિભરી ૭ ગચ્છાચાર ૮ તિબ્બરંડક ચારૂ ૮ મહાપચ્ચખાણ સદા મન ધારે ૧૦ એ ૧૦ ૫યના દિદારૂ રે. આવશ્યક ને દશવૈકાલિક ૨ એઘિનિયક્તિ વિચાર રૂ ઉત્તરાધ્યયન શ્રી વીરે ભાખ્યું ૪ મલસૂત્ર એ ચાર રે.. દેય ચલિકા નયણે નિરખ નંદી અનુવ દ્વાર રે એ આગમ પિસ્તાલીસ કહીને પંચાંગી વિસ્તાર રે... શુદ્ધ સહણ શુદ્ધ આચરણ જે શુદ્ધ પરૂપણ કરશે અવ સંસારી તે નર થાયે નિશ્ચય શિવપદ વરસ્ય રે.. ૧૨ આગમપિસ્તાલીસ સજઝાય ભણસ્ય જેઠ સુજાણ મંગલમાલા લાછી વિશાલા લહેયે કેડિકલ્યાણ રે સંવત સત્તર અટ્ટાણુઆ વરશે હરખે શ્રાવણ માસે શ્રી લક્ષ્મીસાગર સુરી ચરણપ્રસાદે આગમ દિલમાં ભાસે રે ,
, ૧૩
ભવિ તુમે વંદે રે એ આગમ સુખકારી, પાપ નિકદે રે પ્રભુનાણી દિલધારી શાસન નાયક વીર જિણેસર આસન જે ઉપગારી પ્રમુખ ત્રિપદી પામી ગણધર ગૌતમની બલિહારી. ભવિ૦ પા૫૦ ૧ પ્રથમ અંગ શ્રી આચારાંગ મુનિ આચાર વખાણે સહસ અઢાર તે પદની સંખ્યા ઠાણ બિમણુ સહ જાણે.ભવિ. ૨
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ સૂયગડાંગ ઠાણુગ સમવાયાંગ પંચમે ભગવતી અંગ લાખ બેહુને સહસ અઠયાસી પદરડા અતિચંગ... ભવિ. ૩ જ્ઞાતાધર્મ કથા અંગ ઠું ઉઠ ક્રોડ તે જાણ પંચમ આરે દુસમ કાલમાં કથા ઓગણીસ વખાણે. ભવિ૦ ૪ ઉપાસક તે સાતમે જાણે દસ શ્રાવક અધિકાર તે સાંભળતાં કુમતિ છુટયા જિનપડિમા જયકાર ભવિ. અંતગડદશાંગને અનુત્તરવાઈ પ્રશ્નવ્યાકરણ વખાણે શુભ અશુભફલ કર્મ વિપાક એ અંગ ઈગ્યાર પ્રમાણે , ઉવાઈ ઉપાંગ ને રાયપાસણી છવાભિગમ મને આ પન્નવણું ને જંબુ પન્નત્તી ચંદપન્નત્તી ઈમ જાણે છે સુરપનત્તી નિરયાવલી તિમ કપિયા કપાયા બાર ઉપાંગ એણી પેરે બાલ્યા પુફિયા પુફ વિત્તિયા...., ચઉશરણ પયને પહેલે આઉર પચ્ચખાણ તે બીજે મહાપચ્ચખાણ તે ભક્ત પરિણા તંદુ વૈયાલી મન રીઝે... , ચંદાવિજય ને ગણિ વિજજા તિમ મરણ સમાધિ વખાણે . સંથારા પયને નવમો ગચ્છાચાર દશમ જાણે... , દશ વૈકાલિક મૂળસૂત્ર એ આવશ્યક નિર્યુક્તિ ઉત્તરાધ્યયન તે ચોથું જાણે શ્રી વીરપ્રભુની યુક્તિ
૧૧ નિશીથ છે તે પહિલે જાણે બહ૦૯૫ વ્યવહાર પંચક૯૫ ને છતકલ્પ તિમ મહાનિશીથ મહાર... નંદી અનુગ આગમ પિસતાલીસ સંપ્રતિકાલે જાણે જિન ઉત્તમ પદ રૂપ નિહાળી શિવલક્ષમી ઘર આણે... , ૧૩
- પુણ્ય-પુણ્યફળ-પુણ્યમહત્તાની સઝા [૧૫૪૩] : પુણ્ય કર, પુણ્ય કર, પુણ્ય તું (કર) પ્રાણીયા પુણ્ય કરતાં સયલ રિદ્ધિ સિદ્ધિ કનકની કેડી કર જોડી કાયા કહે લછી લીલા લહે ધર્મ બુદ્ધિ... ૧ આહટ દેહટ છેડી છોકરપણું અતિ ઘણું મન તણું છોડી પાપ પાપ સંતાપ આલાપ પરહર પિયુ પંચ પરમેષ્ઠી પદ સમર જાપ.... ૨ તું મુજ કંત હું કામિની તાહરી માહરી શીખ સુણી કાંન જાગે? શુભ મતિ માંડતાં અશુભ ગતિ છાંડતાં ધર્મ કરતા કિસી લાજ લાગે. ૩ મુજમતિ વાહલા દૌર્ય ધર નાહલા બેડલા વયણ અવધાર મોરા શુત ગુરૂદેવ પયસેવ કરવા ભણી આપણું ખાત કરી મકર ભોળા. ૪
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુણ્ય-પુણ્ય ળ-પુણ્યમહત્તાની સજ્ઝાયે
શૈલડી સરસ સાકર સમ વયણુ સુણી આપણા મન કર્યાં મુક્તિ વરવા કાયા કામિની તણી શીખ સભારતેા પ્રાણીયા ધસમસ્યા ધમ કરવા... ઉગતે ભાણુ સુવખાણુ સદ્ગુરૂ તણી વાણી હેત લાઈ ચિત્ત માં ન ચાખે? ધ આળસ હરે જીવડા ભવ તરે પરમપદવી વધુ પ્રીતિ ભાખે...
[ ૧૫૪૪ ] સરસતિ સામિણિ પય નમીજી રે પ્રણમી સદ્ગુરૂ પાય
"દાનતાં ગુણુ હું ભણુંજી સાંભળતાં સુખ થાય, રૅજીવડા ! દીધાનાં ફળ જોય... ૧
એક ધર ધાડા હાથીયાજી ૨ મોટા મદિર, માળીયા જી રે
વિષ્ણુ દીધે કિમ પામીએજી રે દાય નર સાથે જનમીયા જી રે એક માથે મૂળી (ભારો) વહે છરે એકધર આંગણુ મલપતી એકઘર કાળી કુમડી સેવ સુંવાળી લાપસી (સાલણા)
જીરૂ
એક ધર મુકશ ઢાકળાં એક ઘર ખેટા રૂઅડા
એક નર દીસે વાંઝીયા
એક વાડે ચઢી ચાલતા
એક નર પાઢ પાલખી
,,
99
..
99
..
19
,,
ૠરીયાને સહુકા ભરે
સુખીયાના સહુકા સગા એક સુખીયા ક્રીસે સદા સુખ-દુઃખ બેઉ આંતરૂ પાય પટાળી પહેરણે એક તણે નહિ. પહેરવા એક (ચિહું દિશે જાણીયે) પચમાં
99
એકનું નામ ન જાણીયે
રાજ મ ધરજો માનવી જો કર વ્યાવ્યા કાદરા
,,
99
99
એવડા અંતર આજ
(કો પડે) એક તણે ધેર રાજ...! મીઠાખાલી રે નાર
કા ન ચઢે ધરબાર...
99
""
99
99
"9
પાયક સખ્યાન પાર વિશ્વ તણા આધાર... હિંયડે વિમાસી જોય
ભાજન ક્રૂર કપૂર
પેટ નહી ભરપૂર...
""
99
પૂછતાં
"9
રાખે ધરનારે સૂત્ર
એકઈ કુલ ખ`પણુ પુત્ર રે...
આગળ એક ઉભાય
એક ઉલ્લાસે પાય...
વુડ્યા વરસે ૨ મેહ દુઃખીયા શુ* નહિ. નેહ... દુઃખીયા એકજ હાય પુણ્યતાં ફળ જોય... માથે માળીડા સાર
ફાટલ-તૂટલ ચીર... વિશ્વમાંડે ચેાસાલ
99
નામ હેાવે (જગ) ધનપાલ...,,
દૈવ મ દેજો રે ગાળ
તા ક્રિમ લોા સાલ
23
99
99
19
૧૮૫
19
૩
૪
७
૧૦
૧૧
ર
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ- દીધા વિણ ગર્વ ન કીજિયે છરે ભોળા મૂરખ લેક જિમ (દીઠે જલ પિપજી રે = દીપક તેલ જ વિના ક્ષણમાં હવે ફોક ૧૩. પાત્ર-કુપાત્રને આંતરો , જયો કરીને વિચાર શાલિભદ્ર સુખ ભોગવે છે. પાત્રતા અનુસાર આણ મ ખંડે જિનતણી , શુભ-અશુભ ફળ જાણું મુનિ લાવણ્ય સમય ભણે છે (એ છે પ્રત્યક્ષ) પુણ્ય પ્રમાણ ૧૫,
[૧૫૫] કુણપ્રતિ કુણપ્રતિ કુર્ણિ ન ચાલઈ ગુરો તે તુહે મુઝપ્રતિ વિબુધ ભાખ ગુરૂ કહઈ પુણ્યવંત સુણે જે કહું તે તુહે ચિત્તમાં વાત રાખે. ૧ ઈંદ્ર-નાગેન્દ્ર ગોવિંદ જિનવર બલિઈ જેણિ અચલપિ જરિ મેરૂ હાલમાં તેનું પુણ્ય ખૂટઈ આઉખું ગુટિ તેહનું સાંધવું કુણઈ ન ચાલઈ.... ૨ કમની પ્રકૃતિ પ્રતિ કુણિન ચાલઈ યથા કાલ પ્રતિ તથા કુણઈ ન ચાલઈ જગ સ્વભાવ પ્રતિ કુર્ણિ ન ચાલઈ તથા ન્યાય ભવિતવ્યતા પ્રતિ ન ચાલી...૩ પંચભૂતા વિના જગ ન ચાલઈ યથા ગુરૂ વિના ધર્મમારગ ન ચાલઈ રાજવિણ લેક નીતિ ન ચાલઈ યથા દાનવિણ ધર્મશાસન ન ચાલ.' ૪ તન-મનબલ વિના તપ ન ચાલઈ યથા કર્મ વિણ જીવ હાલઈ ન ચાલઈ પાંગળુ ધર્મ સમવાય વિનવિ ચલઈ વચનવિણ સર્વશાસ્ત્ર તિમ ન ચાલઈ.. ૫ વાયુ-પાણી વિનાને (જગ!) ન ચાલઈ યથા સારથી ગોવિના રથ ન ચાલઈ પાપ વિણ જીવ દુર્ગતિ ન ચાલઈ યથા ધ્યાન વિણ જીવ મુગતિ ન ચાલઈ....૬ દેવસિં ગાલિ દીધી ન લાગઈ યથા શીખ દીધી કુમાણસ ન લાગઈ ગગનિ આકસિ પાટું ન લાગઈ યથા ધર્મનો અવિનર ન લાગઈ. ૭. કુણપ્રતિ કુણપ્રતિ કણ ન ચાલઈ પ્રભો તેહ મહે એહ સંદેહ ભાજપા ચર્મદેહપ્રતિ કર્મઈ ચાલઈ નહીં સલમુનિ એમ નિજ કર્મ માંજ્યા. ૮ જૂઠ બોલા સો સત્ય ચાલઈ નહીં ખીણમાહી સવે સત્ય ચાલઈ તેહ જિન મુનિતણાં નામને પ્રણમતાં સકલ મુનિ આપણું પાપ ગાઈ.. ૯
[૧૫૪૬]. પુણ્યવિના ન પમાય પરમ સુખ પુણ્યવિના ન પમાય પાપી પાપકર્મ કરનારા ક કેવલ દુઃખ કમાય પરમસુખ૦ ૧ જેવું અન રાંધીએ જમવા તેવું જમણ જમાયા કડવા વેણુ અન્યને કહેતાં સુખ કર કેમ સુણાય? , ૩
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૭
પુણ્ય-પુયફળ-પુણ્યમહત્તાની સઝાય શીતલ જળથી થવાય શીતલ તડકે તન કરમાય બાવળ નિબ બોરડી રોપી કેમ ખજુર ખવાય આંબાની ગોટલીએ આંબો ટેટાએ વડ છવાય બહુધા બીજ વાવીએ જેવાં તરૂવર તેવાં થાય ઝેર ખાય ખાતેથી ખલતે યમને દ્વારે જાય પ્રીતે અમૃત પાન કર્યાથી - સત્વર અમર થવાય વાવ્યાં જુવાર-બાજરી જોઈ મુકાફલ ન લણાય » ૧૦૫ કરતાં હરિહર પરની સેવા સાધન સર્વ પમાય
[૧૫૪૭] પુણ્યતણું ફળ પ્રત્યક્ષ પેખે કરે પુણ્ય સહુ કોયછે પુણ્ય કરંતાં પાપ પલાયે જીવ સુખી જગ હોય છેપુણ્યતણું. ૧. અભયદાન સુપાત્ર અને પમ વળી અનુકંપા દાનજી સાધુ શ્રાવકધર્મ તીરથયાત્રા શીયલ ધર્મ તપ ધ્યાનજી.... » સામાયિક પોષહ પડિકમણું દેવપૂજા ગુરૂ સેવજી પુણ્યતણ એ ભેદ પ્રરૂપ્યા અરિહંત વીતરાગ દેવજી ) શરણાગત રાખ્યો પારેવો પૂરવ ભવ પ્રસિદ્ધજી શાંતિનાથ તીર્થંકર પદવી
પામી ચક્રવર્તિ હજી... ગજ ભવે સસલે જીવ ઉગાર્યો અધિક દયામન આણજી મેઘ કુમાર હુ મહા ભોગી શ્રેણક પુત્ર સુજાણજી... સાધુ તને ઉપદેશ સુણીને મૂકયાં માછલા જલજી નલિન ગુમ વિમાન થકી થયો અયવંતી સુકુમાલજી. પાંચ મરછ માળીભવ રાખ્યા પાંચયક્ષ દીયા રાજજી રાજકુંવરી લીલાસુખ લાવ્યા સુભટ કટક ગયા ભાગઇ.. ધન ધન સારથ વાહ તે ધને દીધું છુતનું દાન તીર્થકર પદવી તિ પામી આદીસર અભિધાનજી.. ઉત્તમપાત્ર પ્રથમ તીર્થંકર શ્રેયાંસકુમાર દાતાર શેર(લ)ડીરસ સુઝતે વહેરાવ્ય પામે ભવન પા૨જી... ચંદન બાલા ચઢતે ભાવે પડિલાન્યા મહાવીર દેવતણ દંદુભી તિહાં વાગી ' સુંદર થયો શરીરજી. સંગમ સાધુ ભણી વહેરાવ્ય ખીર ખાંડ વૃત સારછ ગોબદ્ધ શેઠ તણે ઘર લીધે શાલિભદ્રને અવતારજી.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૫
સુમુક્ષ્મ નામે ગાથાપતિ સુણીયે હુએ સુબાહુ કુમર તે ભાગી મૂલદેવ મુનિવર પડિલાભ્યા રાજઋદ્ધિ તતષ્મિણ તે પામી મોટા ઋષિ બલદેવ મુનીશ્વર દાન સુપાત્રે દીધું થકારે ચ પઢશેઠે કીધી અનુકંપા
દાડી છન્નુ સેનઈયા ડેરી
સુવ્રત સ્વામી સમીપે કાર્તિક ત્રીસ લાખ વિમાન તણા ધણી સનત કુમાર સહી અતિ વેદન ત્રીજે દેવ લાકે સુખ લીધાં રૂપ થકી અનર્થ દેખીને તપ સયમ પાળીને પહેાંતા ભદ્ર બાહુ સ્વામી પૂરવધર સાધુ આચાર થકી સુખ લાધાં મહાવીર નિર્વાણુથી નવસે એસીયે પુસ્તકારૂઢ કીયા દેવદ્ધિગણી એ આણુંદ કામદેવ દશ શ્રાવક પ્રથમ દેવ લેક તણાં સુખ પામ્યા સાડી બારહ શેત્રુજે યાત્રા સધપતિ થઈ સુરલેકે સિધ્યા પાળ્યા શીલ કટે પણ પડીયેા ઈરત પરત સુખ લાધાં ઉત્તમ ચ ́પા નગરી પાળ ઉઘાડી કાચે તાંતણે પાણી કાઢવો ઢાંકદી નગરીના વાસી શ્રેણીક આગળ વીરે વખાણ્યા હું તિય 'ચ કીસુ વહેારાવુ* મૃગલા ભાવના મન ભાવતા થિર સામાયિક કીધે થિવરા
સજ્ઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
દીધું સુપાત્રે દાનજી વધતાં સુખ વિમાનજી...
માસખમણુ અણુગારજી - ઈંડાં નહિ" કાઈ દ્વારજી... પ્રતિ બેાધ્યા પશુ વજી પામ્યા પાંચમુ સ્વર્ગ જી... દીઘુ દાન દુકાલજી વિલસે ઋદ્ધિ વિશાયજી...
લીધા સયમ ભારજી ઇંદ્ર થયા એ સારજી સાતસે' વરસાં સીમજી નિશ્ચય પામ્યાં નીમજી... ગચેા બલભદ્ર વનવાસજી પાંચમે સુર આવાસજી... સિજ’ભવ જસભદ્રજી વયર સ્વામી થૂલ ભદ્રજી ... સધળા સૂત્ર સિદ્ધાંતજી
મોટા સાધુ મહંતજી... વૃત્તિ રૂડી પરે રાખોજી સૂત્ર ઉપાસક સાખીજી... કીધી એણે કલિ કાલજી વસ્તુપાલ તેજપાલજી... કુલ ૬જ નામે કુમારજી જસ લહીને સ`સારજી... સતીય સુભદ્રા નારીજી જિનશાસન જય ઠારીજી... ન ધન્ના અણુગારજી ઉગ્રતપ અધિકારજી... રથકારને સહુ થાકજી ગયા પાંચમે દેવલાકજી... રાજકુવરી રંગજી
,, ર
39
54
,, ૧૫
,, i
,, ૧૭
4
૧૩
,, ૧૮
99
૧૪
,,
-
.
૧૯
२०
૧
૧૨
२३
૭
,, ૨૪
→ *પ્
, R;
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુલ પરાવર્ત સ્વરૂપ ગર્ભિત સઝાય
૧૮૯ ભાગ સંયોગ તિહાં ઘણા ભોગવી સુખલાધાં શિવ સંગજી , ર૭શંખ શ્રાવકે પિષે શુદ્ધ પાળ્ય વીર પ્રશંસે તે હજી તીર્થકર પદવી તે લહેશે પુણ્ય તણું ફળ એહજી. સાગર ચંદે કીધે વળી પાછો રહ્યો કાઉસગ્ગ વિરાજજી નિશિ નભસેનત સહ્યો ઉપસર્ગ લીધી ઋદ્ધિ અથગછે. તંગીયા નગરી શ્રમણોપાસક શુદ્ધ કિયા સાવધાનજી ઉભયકાલ પડિકમણું કરતાં પામી મુગતિ પરધાનજી.... પૂરવ ભવ તીર્થંકર પૂજ્યા લાધ્યા અઢારહ રાજજી પદ્મનાભને ગણધર થાશે
કુમારપાલે સાર્યા કાજ... ) રાણે રાવણ શ્રેણી રાજ અચ્ય અરિહંત દેવજી બિહું ગોત્ર તીર્થકર બાંધ્યું સુર-નર કરશે તેવજી.. કેશીગુરૂ સેવ્યા પરદેશી
સુર ઉપને સૂર્યામજી ચાર હજાર વર્ષે એક નાટક આપે અનંત લાભ... . ૩૩ એમ અનેક વિવેક ધરતા જીવ સુખી થયા જાણજી સંપ્રતિ જે સુખીયા વળી થાશે પુણ્યતણાં પરમાણજી. ૩૪ સંવતનિધિ ૯ દરસણ રસ ૬ ૧ શશીહર ૧૬૬૯ સિદ્ધપુર નગર મઝારજી શાંતિનાથ સુપ્રસાદે કીધી પુણ્ય છત્રીસી સારછ.. , ૩૫ યુગ પ્રધાન સવાઈ જિણચંદ્ર સુરિ સકલચંદ શિષ્ય સમયસુંદર વાચક એમ બેલે ધમકલ પ્રત્યક્ષજી... , ૩૬
ક પુદ્ગલ પરાવત સ્વરૂ૫ ગલિત સજઝાય [૧૫૪૮] કફ જિન ઉપદે સુલલિત સરસી એક પુદ્ગલ પરાવર્તે થિર ચિત્ત બારે પરષદા નિસુણે સમક્તિ રૂચિ સંતાજી....જિનઉપદેશ૦૧ નયણતણું એક કુરકા માંહિ. અહવા વગાડીય ચપટીજી તેમાં સમય હેઈ અસંખ્યાતા વલી કહું ભેદ સુઘટીછ.... , ૨ પોયણુપત્ર બત્રીસ સંખ્યાઈ ઉપરાઉપર દાવેજી સબલપુરૂષ કરકત રહીને
જ્યુ સંત વછાઈ વધે છે. આ ૩. એક પલાસથી બીજી પાસે વેધી ભાલે જાઈ એટલામાં ભગવંત વીર ભાખે સમય અસંખ્યાતા થાઈજી. એહવે અસંખ્યાતે સમયે હવે એક આવલિકા માનો વેટીઈ હેશે ચટી અંગુલીઈ એક આવલિકા ગાનજી ,
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૦
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ એક કેડી સડસઠ લાખ સતર, સહસ બસે સોલતાઈજી .એ સંખ્યાઈ આવલિકા હેવઈ એક મુહૂર્તમાંહિ. છે ?
એહ બત્રીસે મુહુર્ત અહેનિસ પનર અહોનિસે પાછા બિહું પકખે એક માસ પ્રકાશ્ય બિહું માસે એક ઋતુ લકખાજી- ૭ ત્રણ ઋતે એકઅયન પ્રકા બિહું અને એક વરસોજી સિનોર લખ કોડિ છા૫ન સહસે વરસે પૂરવ સોજી. વિસ કપડા કાડિ સાગર સુંદર જાતિઈમ કહાઈજી * ઉત્સર્પિણી અવસર્પિણી એક જ કાલચક તિમ થાઈજી.... પલ્યોપમ દસ કોડા કડી કહ્યો સાગરોપમ એકજ એહવે અસંખ્યાત પૂર પોપમ = ભેદ વલી તેજી.. એહવે કાલચ ગયે અને તે હેઈ પુવલ પરિયોજી તેટલામાંહિ સમક્તિ ફરસે તજીય મિથ્યાત ઘટ્ટોઝ... તે લહે અદ્ધપુદગલ પરિયદણ વેચે આઠ પ્રકારો જે નર સમક્તિ ફરસે ઉદ તે લહે શિવનુચરાજીજિનવચને નિશ્ચિંત રહેવું સમક્તિ નિમલ કીજે રૂપવિબુધને મેહન જંપે અનુભવરસ ઈમ પીછમ્ છે.
હર પંડરીક-કંડરીકની સજ્જા [૧૫૫૦ થી ૫૫] ) દૂહ સ્વસ્તિ શ્રી વરદાયિની સમરી શારદ માય
ગુણ ગાઉં કંડરીકના પંડરીક ઋષિરાય. એહીજ જંબૂ દ્વીપના ક્ષેત્ર વિદેહ વખાણ પુંડરિકિણ નામે પુરી પુષ્કલ વિજયે જાણ મહાપદ્મ રાજા તિહાં ન્યાયે જિમ નૃપ રામ શીલવિનયગુણ શાલિની પદ્માવતી પ્રિયા નામ.. તે નૃપને બિહુ પુત્ર છે શાસ્ત્ર વિશારદ સાર પંડરીક કંડરીક લઘુ અનુપમ રૂ૫ ઉદાર... મહાપદ્મ તે નરપતિ સુખભર રાજ્ય કરંત
પ્રજા પુત્ર તણી પેરે પાળે પ્રેમ ધરત.. ઢાળ: તિણ નગરીએ અન્યદા રે નલિની વન ઉદ્યાન સુવ્રત સૂરિ સમસયાં રે બહુપરિકર શુભ ધ્યાન રે મુનિજન! પ્રણ પદ ત્રણ કાળ જિમ લહે ઋદ્ધિ રસાળ રે... મુનિજન
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુંડરીક-કંડરીકની સજઝાય
વનપાલકે વધામણી રે નૃપને દીધ તિવાર દાન દેઈ નૃપ આવીયે રે લેઈ બહુ પરિવાર.. વિનયસહિત (ઉચિતાસન) ગુર વાંદીને રે બેઠે તે નરરાય ગુરૂ પણ અવસર ઓળખી રે દેશના દે મુનિરાય. શું પ્રાણું ભૂલા ભમો રે મૃગમદે જેમ કુરંગ કુમતિ મિથ્યાત્વને છાંડીને રે રાખો ધર્મથી રંગ રે. ધમદશના સાંભળી રે
પુત્રને થાપી પાટ લીધું સંયમ નૃપતિએ રે આનદ ગલગાટ રે.. છ અઠ્ઠમ બહુ તપ તપે રે પૂરવ ચૌદ સુજાણ અંતે મારા સંલેખના રે કરી પામ્યા નિરવાણું... કેટલેક કાળે તિણ પુરે રે સમો સર્યા મુનિરાજ સાંભળી પુંડરીક નરપતિ રે આ વંદન કાજ રે.... બેઠે કરી પ્રદક્ષિણું રે વિનયવંત ગુણગેહ યોગ્ય જીવ જાણ કહે રે ધમ ઉત્તમ ગુરૂ તેહ રે છ ૮
ઢાળ [૧૫૫૧] હે પ્રાણુ. ભવસાગર ભમતાં નિર્ગમતાં કાળ અનંતા દુર્લભ નરભવ પુણ્ય પામ્યા ગિરિપત્થર વિરતંત ચેતન ! ચેતો ચતુર સુજાણ સ્વારથ જગ જાણુ... ચેતન- ૧ ચૌદ રાજના ચૌટા માંહે નવનવા વેશ બનાવ્યા પણ બાજીગરને દષ્ટાંત
કેઈ કાજ ન આવ્યા. એ સંસાર માંહે સહુ ચંચળ પ્રાણ તરૂણી ધન ગેહ સર્વ અનિત્ય પદારથ જગમાં નિશ્ચલ ધર્મ છે એહ... ફરી ફરી નરભવ કિમહી ન લહે ધર્મ વિના તુમે પ્રાણી નરભવ રતનપ્રમાદત વશ કાં (નાખો-ખેઓ) ગુણ ખાણી... , ૪ પછી પસ્તાવો કયે શું થાશે? જે એ અવસર જાશે. તે માટે તમે ધર્મ આરાધે ' જેહથી સહુ સિદ્ધ થાશે.... એ ઈત્યાદિક ઉપદેશ સુણીને ઘર આવે પુરીક કહે નિજ બાંધવને બોલાવી સાંભળ એ(હે) કંડરીક ... અમે ગુરૂ પાસે સંયમ લેશું રાજ્ય તમે હવે પાળો હૈયે હરખ ધરીને ભાઈ અમને અનુમતિ આલે રાજ્ય સાંસારિક સુખ બહુ વિકસ્યાં જગતમાં જસ લીધે
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ જરા નિકટ આવી તે માટે વૈરાગ્ય અમૃત પીધે , ૮ તે સાંભળી કહે કંડક ભાઈ તમે રહે અમે વ્રત ધરશું સંયમ મારગ સૂધ પાળી શિવસુંદરી વશ કરશું.. પુંડરીક કહે-સંયમ કરણી દુષ્કર પિઢવું ધરણી પંચમહાવ્રતગિરિ શિર ચઢવું માંડી નભનીસરણું.. અશન બેંતાલીસ દેશે વર્જિત બાવીસ પરીષહ સહેવાં તુજથી તે તે કિમ સહેચ)વાશે સંયમ ભાર જે વહેવા... જિમ જિમ પુંડરીક તસ સમાવે તિમ તિમ અનુમતિ જાગે મેહ (આઠ) મહમદ દૂર કરીને સંયમ વરીયું સાચે. સંયમ નિરતિચારે પાળે કાળ બહુ શુભધ્યાને કહે ઉત્તમ વિચરંતા આવ્યા પુષ્પાવતી ઉદ્યાને.
ઢાળ ૩ [૧૫૫૨] શુભયાને કાઉસગ્ય રહ્યા કંડરીક ઋષિરાજ સાંભળી પુરજન આવીયા મુનિવર વંદનાજ-ધનધન સાધુ નીરાગીયા... ૧ એહવે સમય વસંતને ફુલી ફળી વનરાજ નરનારી બહુ તિહાં મળ્યા ક્રિીડા કરવાને કાજ.. હસતાં-રમતાં જમે વળો પુત્ર રમાડે રે હાથ આપે સુખલડી વળી
બેઠાં દંપતી સાથે.... કઈ ગાતી કઈ નાચતી ફરતી ફુદડી કંઈ બેઠી વાત કરે વળી
હસતી તાળી દઈ.. ગુંથે ચોસર ફુલના
છેલછબીલા રે લેક દેખી મુનિમન ચિંતવે ધનસંસારી રે લેક
વર્ગ જિમ્યા સુખ ભંગ એ વનિતા તણા વિલાસ ઈચ્છિત ભજન નિત જમે ઉનત રહે આવાસ.... સંયમ એહ શું કામનું નરક સમું વ્રત દુ:ખ વનવસવું મહી પિઢવું સંયમમાંહિ શું સુખ રાજય જ (લ)ઈ હવે ભોગવું ભામિની બેગ રસાલા ઈછાભેજન જઈ કરૂં
મૂકું એહ જ જાલ... એહવું ચિંતવી આવી નિજનગર તત્કાલ એ મુહપત્તી પાતરાં
વળગાડ્યા તરૂડાલ..
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુંડરીક-કંડરીકની સજા દ્રવ્ય લિંગ મૂકી કરી
બેઠો હરિત ઉદ્યાન, વધામણી સુણી આવી
શ્રી પુંડરીક રાજાન.... પંચાભિગમ સાચવી
પ્રદક્ષિણા પ્રતિપર બાંધવ મુનિવર જાણીને સ્તવે ભાવે શુભ ચિત્ત...
ઢાળ ૪ [૧૫૫૩] થયે ચારિત્રવત, વિશ્વ વિદીત સંયમી સાધુજી મુનિ તુજ ગુણ ગાવે નિર્મલ થાયે આતમા સાજી તમે બહુ ગુણવતા સંયમવંતા સંયમી સાધુજી વળી ત્રણ ગુપ્તિ પંચસમિતિ સાધતા સાધુજી
અપ્રમત્ત પ્રમાણે ગુણ બિહુ પરે સંયમી સાધુજી નિર્મોહી અમાની તું શુભ ધ્યાની છે સદા સાધુજી અકષાયી અલેશી ઉજવલ લેશી સંયમી સાધુજી
તમે અવરને આતમા એકણુ ભાંતમાં ધારીયા સાધુજી... તું મેહન ગારે પૂજ્ય છે યારે સંયમી સાધુજી ઉપશમ કટારે દેય અટારા વારીયા સાધુજી દહી કર્મ સમિધને પામશે સિદ્ધિને સંયમી સાધુજી તમે ચઢીય અયોગી શિવસુખ ભોગી થાયશી સાધુજી..
પાંચ નિદ્રાની પેટી દૂર ઉછેટી સંયમી સાધુજી નહિં ક્રોધ કષાયા મોહને માયા ઉઝિયા સાધુજી નવકેટમાં ખાસી નગરીના વાસી સંયમી સાધુજી
સમતા સાયરીયા ગુણમણિ ભરીયા શુદ્ધ તું સાધુજી.... દવ્ય-ભાવથી શોચા સંયમ રાવ્યા સંયમી સાધુજી તું નિજ મન મોજે પરીષહ ફોજે ભીડી સાધુજી તમે મરદ અવલા વિશ્વ એકલ્લા સંયમી સાધુજી તમે કર્મના કુંભી તેહથી જભી છતીયા સાધુ..
મલ કેશરી સરીખે મેં તુમ પર સંયમી સાધુજી મદ આઠ જે માઠા દૂરજે નાઠા તુજથી સાધુજી. શૈલેશને તે ધ્યાન અડેલે સંયમી સાધુજી તું આતમ તારે વિશ્વ ઉહારે બોધથી સાધુજી... સ. ૧૩
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૪
માહવન નવિ ભમતાં અજવ રત્તા સયંમી સાધુજી શીલ સહસ અઢારે તુ રથ ધારે ધારી જયુ. સાધુજી મુદ્રા મનેાહારી વિષયને વારી સયમી સાધ્રુજી સબળા એકવીસા મેાહની તીસા મેાડીયા સાધુજી...
ગુણુ તુઝ અનતા હૂઁ" કહુ કેતા સયમી સાધુજી બહી જિમ ધનને તિમ મુઝ મનને વલ્લહે। સાધુજી... મુઝવછિત થાયા પાપ પલાયા સંયમી સાધુજી તુજ સુરત પેખી કુમતિ ઉવેખી આજથી સાધુજી... અન્ય ઋષિરાયા
મેં પુણ્યથી પમા નયતરૂણે ગ્રહીયુ ઈત્યાદિક રો ઉત્તમ સુવિશાલે
સÖયમી વહીયું
વચનની જુરો
વચન રસાલે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઢાળ પ [ ૧૫૫૪ ]
ઈમ ક્રામલ વચને કરી રે સ્તવીયેા તા હિ ત સમજીયેા રે વિકજન! ક્રમ સમા નહિ કાય
વાંદી પહેાંતા નિજ ઘરે રે
સયમી સાધુજી
ભાવથી સાધુજી
સંયમી સાધ્રુજી સ સ્તન્યેા સાધુજી
મુનિ લસણુકપૂરે વાસીયુ' રે તિમ દુતિ છંડે નહિ" ર કરિયા કરણી ચરણુની રે નિજનગરે દિન ઑટલે ૨ વંદન પુંડરીક આવીયા ૨ ચારિત્ર ખપ નહિ. માહરે રે સાંભળી ઈમ પુઉંડરીક કહે ૨ ચારિત્રરત્નને છાંડીને રે તાહિ કુમતિ તજે નહિં ૨ મન માગ્યે રા। ઘણુ` રે
લેક કહે ત્રિક તેહને રે કરી ઈચ્છાભાજન પછી રે
પણ તિહાં થકી ચાલીયે રે ચિંતવા જાલ...
ભગ્ન ચિત્ત મુનિરાય અશ્રુ મગ શેલ ન્યાય
ગતિ તેહવી મતિ હેાય... ભવિષ્ઠજત૦ ૧ પુઉંડરીક મહીપાલ
નિષે મૂકે દુર્ગંધ
ધૈર્યા માહને ધધ...
ન કરે તેહુ લગાર આવ્યા ફરી અણુગાર તવ કહે મુનિ ક ંડરીક
રાજ્યભાવ તહકીક... બૂઝ ખૂઝ કડરીક કિમ ગ્રહે ખંડ અકીક ... આપ્યુ. રાજય તિવાર લાજ્ગ્યા નહિય લગાર...
ચિંતે કઇંડરીક મન્ત
દંડીશુ. દુર્જન્ત...
"3
در
33
..
رو
,
७
,,
ર
૩
૪
જ
'
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુડરીક–કંડરીકની સજ્ઝાયા
ઈમ કહી અમૃત સારિખુ* ૨ માત્ર ન રાખ્યા પાણીના રે માંહ્ય ગ્રહીને સેવકે રે શૂલ રાગ થયે તેર 2 ધ્યાન અશુભ ધરી તે મરી રે ઉષ્ણુ શીત સહે વેદના રે
પુડરીક હવે ચિંતવે મમતા માયા પિરહરી પ્રણમીયે પુંડરીક ઋષિરાય ઉપકરણ જેહ ચરણનાં આધા પાત્ર ને મુહપત્તી મતચિતે હવે ધન્ય હું પરભાતે જઈ ગુરૂ કને ચાલ્યા ાિંથી એકલે ઉવી ઉપર ચાલતા શ્રમ લાગ્યા તસ પથના તરણી તાપે તનુ તપે જોઈ ઉપાશ્રય અતિભલે દ સંથારા કરી તિહાં
ધ્યાન ધરમનુ” ધારા ત્યારે ગુરૂ પાસે જઈ તાસ શરીર વેદના
નહિ માયા કાયા તણી પુદ્ગલ આતમ તે બહુ
•
ભાવના દ્વાદશ ભાવતા મસ્તકે અંજલી માંડીને
ખમી ખામે સહુ જીવને ધ્યાન જલે નિજ કાયના
અંતે અણુસણુ આદરી
કીધુ ભાજન સાર થયા આપુલ તિવાર... આણ્યા શય્યામાંહિ આત રૌદ્ર મન ત્યાંહિ... સાતમી નરકે જાય
ચરણુ ભ્રષ્ટ ફળ પાય...
ઢાળ ૬ [ ૧૫૫૫ ]
કરૂ" આતમ કારજ સાર શુદ્ઘપાળું સંયમ ભાર... વન પંચાનન પર જેહ ખુંચે કાંકરી ચરવું તેહ... મુનિ પુંડરિક મહારાય
રહ્યા કાઈક ગામે આય...
રહ્યો શરી તિનું ઠાય બેઠે ધન્ય ધન્ય તે મુનિરાય...
૧૯૫
શુભ લેશ ભાવે શુદ્ધ પાળુ' સયમ નિરમલ જી... થઈ ક્રાઈ ક્રમ વસેણુ મુનિઘ્યાન અચલ મન તેણુ... ભિનભાવ જાણે તેહ ગુરૂ સમર મુનિ ધન તે... નમાડહ તે સિદ્ધ સૂરી દ ટાળે અષ્ટાદશ અધ વૃંદ...
99
ધન્ય મુજ ભાગ્ય વિશેષ લીધુ. સયમ ભાવ અશેષ (કરી) ત્રિકરણુ અન–વચઢાય, પ્રણમીયે ૧
નિજ માંધવના હતા જેઠ લીધાં આનંદ અધિક સસ્નેહ...
ܘܐ ܳ
,,
.
""
,,
99
"2
,,
ܙܕ
""
૨
૩
૪
૫
૭
८
૧૦
ધોઈ પાપપક સમાજ
પહેાંતા સર્વાર્થ સિદ્ધ મુનિરાજ...,, ૧૧
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૬
ધન ધન તે જગ મુનિવરા ભાવ વિના છે સહુ રૃથા
ધન ધન ઉજવલ ભાવ
જેમ શઢવિદ્વğા નાવ...
સ"વત અંક ૯ મુનિ ૭ અડ ૮ મહી ૧ વળી દ્વિતીય આસા માસ
રિટ્ઝતેરસે રંગે કરી ગુરૂ ગૌતમ સીસ તેહના તાસતવું સુપસાયથી એહવા મુતિગુણુ ગાવતાં ભણે–ગણે જે સાંભળે
રચના અતિહિં ઉલ્લાસ... ખુશાલવિજય ગુરૂરાય કહે ઉત્તમ આનંદ પાય... લહુ" વષ્ઠિત ઋદ્ધિ રસાલ તસ ઘર મોંગલ માળ...
[ ૧૫૫૬ થી ૫૯ ]
દૂહા તેણે કાળે તેણે સમે મહાપદ્મ નામે રાજ ભલે
તેહના દાય કુમાર છે કંડરીકને પુંડરીક ભલા એહવે તિહાંકને આવીયા
તેહની દેશના સાંભળી કંડરીક ધાર(ધન) તજી નીકળ્યા વૈરાગ્ય શુ' ઋદ્ધિ છાંડીને વિહાર કીયા તિજી ગામથી ચારિત્ર પાળતાં નિમ શુ’ એહવે કુ"ડરીક મુનિવરૂ અનુમતિ માર્ગી ઉતર્યા
પુઉંડરીક સુણી વધામણી સજ્જ થઈ સિવ સયશુ ક્રમ ગતિ છે વડી ષ્ણુિવિધ અનર્થ ઉપજે
ઢાળ : હાથ જોડી વદન કરે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
તુમે ઋદ્ધિ તજીને નીકળ્યા પુણ્યાઈ તાહરી અતિ ઘણી હું ખુંત્યા ઈંણુ રાજ્યમે લાક વંદન આવ્યા અતિધણા ભાઈતણી ઋદ્ધિદેખને
નયરી પુંડરિગિણી સાર પદ્માવતી તસ નાર... રૂપે અદ્ભૂત જાણુ
તેહતા નામ વખાણું... શ્રી ધમ ઘાષ વિર
ખૂઝયો ક`ડરીક વીર... જાણી અથિર સ`સાર લીધે। સંયમ ભાર... જનપદ દેશ મઝાર વહી ગયાં વર્ષે હજાર... આવ્યા તિણુ હીજ ગામ ખબર થઈ ઠામ ઠામ.... હઈડે હરખત થાય ભાઈ વંદણુને જાય... લાપી કિશું ન જાય તે સુજીયા ચિત્તલાય... નીચેા શીશ નમાય હે મુનિવર ! હુ. ખૂત્યેા કાદવમાંય ધધન તુમ અવતાર તુમે પામ્યા ભવપાર વાણી સુણી ધર જાય મૂર્છાણા મનમાંય
""
29
""
,,
""
.
૧૨
, ૧૩
,,
૪
,, ૧૫
૧.
3.
७
તમે ઋદ્ધિ
.
૩.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુડરીકે–'ડરીટની સજ્ઝાયે
ક્રમ તણી ગતિ કડી
ક્રમ નચાવે જીવને પુંડરીકે મનમાં જાણીયુ" વિહાર કરાયા તણે અવસરે જેહનું મન ઠામજ નહિ પાછા આવ્યા. બીજે દિને કૅડરીક ડરીયા અતિ ઘણા પુઉંડરીક મન ચિંતા વસી
સ્થિર કરવાને કારણે ત્રણ પ્રદક્ષિણા દેયને હાથ જોડીને વિનવે પણ ઢંડરીક ખાલે નહિ
એ તાહરે જુગતા નહીં ધીરજ મતમે આદરો ધનંધન જગમાં મુનિવરૂ કંડરીકને પુ ંડરીક કહે - જો તાહરૂ મન રાજ્યમ
પછી તુમે પસ્તાવશે। કુલ માટે છે આપણા વૈરાગ્યે ધર છેડીયેા લજા ન છેડે લેાકની પરભવ સામુ જોયને
તુમે લેાકમાં ડાઘા ઘણા કલ્લો અમારો માન સે।
રાયે વાણુ કહ્યાં ધણા ઉત્તર પાછા નવ દીયે રાજ્ય લેવા ઈચ્છા કરી
વિષય મારગે મન ગયું. ઘર ઘર ભિક્ષા દેાહિલી
દુર સયમ પાળતાં
99
ક્રમ કરે તે હાય કુંડરીકની પરે જોય... એનું ચિત્ત ન દીસે ઠામ છે જાએ અનેર ગામ... તેથી ક્રિમપળે સયમ ભાર,, પુ'ડરી. શેત્રે અપાર... છ રખે વેષ લીયે ઉતાર
""
"9
ઢાળ ૨ [ ૧૫૫૭ ]
જાણી મહાવ્રત ધાર ઋદ્ધિ શણગારી જાય વદન રે તિહાં રાય
ભાગ થકી મન વાળ
રહ્યો નીચું માથું ધાલ.. ભાગ અશુચિ ભંડાર
એ સસાર અસાર... ઉપગારી કહેવાય ધન મુનિરાય હાય... તા મન પાછું ઘેર જેહમાં ફાર ન ફેર... માત–પિતાની લાજ હવે મત થાઓ રાંક... મત છેડા જિન ધર્મ
99
રાખા અમારી શમ... તુમે અવસરના જાણુ હામુનિવર મત કરો ખેચાતાણુ
કુંડરીક સુણીયા કાન નીચેા કરીને ધ્યાન...
.
"9
99
મૂકી સંયમ તાન ભાગ ઉપર હુઆ ધ્યાન... હિલેા મુનિ આચાર વહી ગયા વર્ષ હાર...
.
99
39
"9
"
.
79
""
"9
99
.
,,
કમ તણી ૪
p
.
,
,,
19
36
,,
૧૯૭
..
99
99
ܪ
७
” ૧૧
.
ཅ
ર
૧૩
૧૪
૪૦ ૧૫
3
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ છોડું સંયમ હું ખરો પાળું રાજ્ય પપુર વશ્ય કરૂં સવિ ભોમીયા દિન દિન ચઢતે શર.... ઢાળ કર્મથી બળા કેઈ નહીં કેમ કરે તે હેય રે વિણ ભગવ્યાં છૂટે નહિં નામ કહું હવે જેય રે, સગુણ સનેહી સાંભળે. ૧ કીધાં કર્મ વિણ ભોગવે છૂટયા નહિં નર કેય રે કર્મ ઉદય આવે છે
વિષય વૃદ્ધ મુનિ હેય રે , ૨ કર્મો ઇક વિગઈ
કમેં જુઓ મોરારી રે પાંડ પાંડવ નબળા થયા કર્મથી સહુ ગયા હારી રે.... ) કર્મે આકુમાર મુનિ
ભોગ ઉદયે પાછા આવ્યા રે વર્ષ ચોવીસ ઘરમાં રહ્યા કર્માણ ફળ પાયા રે.. , ૪ નદિષેણ મોટાયતિ
યૂલિભદ્ર અણગાર રે કર્મ ઉદય આવ્યે થકે વેશ્યા ઘરે વર્ષ બાર રે.... , અરણીક મુનિવર મટકા દુક્કર સંયમ છેડી રે વિધા ભોગ વિલાસમેં પછી મુગતિગયા કર્મ તેડી રે ૬ એમ અનેક મોટા યતિ, ભોગ વિલુદ્ધા જાણ રે . કંડરીક ચૂ યેગથી ભગવ્યાં ભોગ મન આણી રે... , ૭ પુંડરીકે વચન કહ્યાં ઘણું ઉત્તર દીયે નવિ જાય રે જિણ ગતિયે જવું જીવને તેહવી મતિ આવે જાય રે.. , ૮ એટલા દિન યોગ પાળા ઉપન્યું નહિં મુજ નાણું રે ચંદન ઘસી બાળ્યા વિના દુક્કર સંયમ જાણ રે.... છે ૯ તવ પુંડરીક ઈમ બેલી તેંતો છડી લાજ રે હવે હું ઘર જાઉં નહીં મને અવસર મળી આજ રે ,
ઢાળ ૩[ ૧૫૫૮] દુહા પુંડરીક મનમાં ચિંતવે એ સંસાર અસાર
રાજય સોંપુ બંધવ ભણી કરવા બે પાર... ઈણ વિધ મન નિશ્ચય કરી ભાઈને ઘે ધિક્કાર વગ્યા ભેગની વાંછા કરે ધિગ તારો અવતાર વેષ લીધે ભાઈ તણે રાખી કુળની લાજ
કંડરીક વિષયમાંહી પડ્યો આવી બેઠો રાજ. ઢાળ: હારેલાલા મુનિવર વિષય વાહ્યો થકે એણે છોડી શરમને લાજવાલા
અતિ ધિટ્રાઈપ આદર્યો ઘર આયે સંયમમાંજ રે, (ષિગ) :
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુંડરીક-કંડરીકની સજઝાયો હાંરે બિગ બિગ વિષય વિકારને બિગ વિગ હુએ હજજા રે ,,
કર્મ ઉદય આવ્યાં ભોગવે કુંડરીક થશે ખુશાલ રે , ધિગ ૨ ઈણ વિષયને કારણે એણે ભારે કીધે આહાર રે,
રોગે આવીને ઘેરી તેથી ગુરે વારંવાર રે.. , , , દેહ થઈ હવે જાજરી મઘમાંસ ખાવાનું મન ભાવ રે,
પીડા ઉઠી અતિ આકરી કારી લાગી નહિં કાંઈ રે.... , , , વૈદ્ય તેડાવ્યા મોટા કાંઈ કીધા અનેક ઉપાય રે ,,
દેહ વિણસી ઈશુ કારણે કારજ સરી નહિં કાંય રે.... અધિગo , ખટપટ વધે કીધી ઘણી કાંઈટાંકી ન લાગી કાય રે ..
હાથ ઝટકીને ઉઠી ગયા આવ્યાતિણિ દિશે જાય રે છે તવ કુંડરીક વિલખ થયે કાંઈ મુખ દી કમળાય રે, જિણ ગતીએ જવું જીવને તેવી બુદ્ધિ આવે દિલમાંય રે ,, , ૭ , સુખ નવિ વિકસ્યાં રાજ્યનાં નવિ વિલક્ષ્યા રાણીશું ભેગરે,
મનની ઈચ્છા મનમાં રહી સીઝવા નહિં જોગને ભોગ રે... ૮ ક્રોધ-કષાયને વશ પડ કુંડરીકે કીધે કાળ રે , આયુષ્ય પૂર્ણ કરી ગયો કાંઈ સાતમી નરક મોઝારરે, , ૯ દેય દિવસને આંતરે કાંઈ દુઃખ તણે નહિ પાર રે ,,
સંયમના સુખ છોડને એ તો ગયો જન્મારો હાર રે , , કામ ભેગની આશાથકી ફળ લાગ્યા વિષ સમાન રે ,
સદ્ગતિ પ્રાપુ પિછે લગરહી તાણું તાણ રે.... , , એવું જાણું ઉત્તમનરા કામ ભોગ જાણે દુઃખ દાઈરે, સંયમપાળ ભાવશું પુંડરીક તણ પરે ભાઈ રે.. , , ૧૨
ઢાળ ૪ [૧૫૫૯] દૂહા ઃ ચાર મહાવ્રત આદર્યા લીધે સંયમ ભાર
રાજ્ય ભર છાંડી કરી કીધે ઉગ્ર વિહાર પંડરીક મનમાં ચિંતવે દર્શન કરૂં ગુરૂરાય
બેલો મનમાં ધારી સંયમશું ચિત્તલાય.. ઢાળ છ પુંડરીક મનમાં ચિંતવે છહે એ સંસાર અસાર , સંયમથી સુખીયા થયા , ધન ધન તે અણુગાર
A to ચતુરનર પાળા સંયમ સુખકાર... ૧ , વૈરાગ્ય મનમાં આણુ , સંયમરસ આ પૂર
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઇ કામ પડે ચાઠા રહ્યા છે તે જાણે સાચા શર... ચતુરનર૦ ૨ છે સુધા પીડી આયને
છે ભિક્ષા લેવણ મુનિ જાય ઘર ઘર બાર ગોચરી , અંતપ્રાંત આહાર લાય છે ૪ , અરસ નિરસ આહાર ભોગવ્યો છે આહાર કર્યો સમભાવ છે શરીર વેદના ઉપની . , લૂખા આહારને પ્રભાવ. , ૪ છે મરણતણ સન્મુખ થયા એ ડર્યા નહિ મનમાંય
સડણ-પડણ એ દેહ છે 2. ચિત્ત ન નિગડો ત્યાંય , ૫ છે શરીરે વેદના ઉપની છે માનું ખડગની ધાર , જળ વિણ માછલી ટળવળે છે તેવી વેદન અપાર.... , , સમતાભાવ મુનિભાવતા
- પુંડરીકે કીધે કાળ , દેવલેકે થયા દેવતા , સર્વાર્થસિદ્ધ તત્કાળ , , સર્વાર્થ સિદ્ધમાં ઉપન્યા છ પામ્યા સુખ અપાર , , એક જ અવતારી થયા એ લહી માનવ અવતાર... , ૮ , મહાવિદેહમાં હશે
છે ઉચ્ચ કુળ ઋદ્ધિ અપાર , દઢ પ્રતિજ્ઞાતણી પરે , પામશે ભવને પાર... , ૯ , જ્ઞાતાસુત્ર માંહે કહ્યો છે કંડરીક પુંડરીક અધિકાર છે કુંડરીક નરકે સાતમી , પુંડરીક ખેવો પાર , ૧૦ છે એવું જાણીને ચેતજો છે પાપતણું ફળ એહ છહે પુણ્યથી પુંડરીક સુખ કહે છહે સદ્ગુરૂ કહે શાસ્ત્રથી તેહ , ૧૧ , એહ સંબંધ પૂરો થયો છે સંયમ સુખ નિર્વાણ » રાય વયણ ઈણિપરે કહે
આગમ વયણ પ્રમાણ છે ૧૨ ક પૂર્વ સેવા લક્ષણ ગુણની સઝાય [૧૫૬૦] . ભવ્યને કર્મના યોગથી ચરમ આવર્ત અનુભાવ રે પૂર્વ સેવા ગુણ ઉપજે જેહને એહ જમાવ રે, સુગુર વાણી ઈમ સાંભળો પૂર્વ સેવા તણા વેગથી
સદાચારને રંગ રે દેવ ગુર્નાદિક પૂજના
મુક્તિ અર્થે તપ સંગ રે.. ઇ ૨ જન-જનની કલાચાર્યની એહની જે વળી જ્ઞાતિ રે વૃદ્ધ વળી ધર્મ ઉપદેશ એહ ગુરૂવર્ગ કહેવાતી રે.. , નમન-પૂજન ત્રિસંયે કરે આસનાર્પણ જસવાદ રે અપયશ તાસ નવિ સાંભળે નામ સુણ લહે આહાદરે. ૪
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂર્વ સેવા લક્ષણ ગુણની સઝાય
૨૦૧
સર્વદા તાસ ઈષ્ટ આચરે કરે અનિષ્ટને ત્યાગ રે તાસ ધન વિષયે જેડે નહિ મરછું અનુમતિ લાગ રે , ૫ ગુરૂજન બિંબની થાપના અર્ચના તાસ ઉપગરણ રે આપ ભોગે તે જોડે નહીં એહ ગુરૂવર્યનું તારણ • શૌચ શહાન શુભ વસ્તુછ્યું કરે દેવની ભક્તિ રે મતિની વાસનાયે વસ્યા ઉલસે આતમ શક્તિ રે... ચલપિ વસ્તુ નિર્ણયનથી તમે એમ તિભાવ રે વિષય કષાય છે જેણે તેહિજ ભવજલ નાવ ૨. w હૈયે અધિક ગુણ આપમાં ઈહિયે (એહ) અધિકતા તેહિ રે નિર્ગુણ પરજન દેખતે ધરે દેવ નવિ ઈ રે...
સ્વ ક્રિયાકાર સનિ લિંગિયા દીયે પાત્ર પરિ(ર)દાન રે નિર્ણને પણ દે તે
દીયે નવિ અપમાન રે.. કુપણ ઠીનાંધ કાર્યક્ષમી પાલના શક્તિથી તાસ રે આરે પશ્ય દાનાદિકે પષ્યવ દયા વાસ રે.. લેક અપવાદે ભય મન ધરે નવિ કરે દાનને ભંગ ૨ મને લહે ભવતણું હેતુ છે - સદા દાન આશ્રવ સંગ રે.. , એ સદાચાર હોય સહજને ગુણ જનયું ધરે રાગ રે નિંદના ગુણી તણી નવિ કરે આપદે દૈન્ય નવિ લાગ રે.. , સંપદાયે ધરે નમ્રતા
પ્રતિજ્ઞા કરે નિર્વાહ રે જાતિ કુલ વિરુદ્ધ નવિ આચરે સત્ય મિત વચન પ્રવાહ.. , ઉત્તમ કાર્ય ઈહા ધરે
વાવરે દ્રવ્ય શુભ ઠામ રે લોક અનુવૃત્તિ ઉચિત કરે તપ કરે કરી મન ઠામ રે.. પાપસૂદન ને ચાંદ્રાયણાદિક ત૫-જપને સંન્યાસ રે કુછું મૃત્યુ (M) દમન પ્રમુખા બહુ તપ તણું ભેદ વિલાસ રે.. , આદિથી ધર્મની રેગ્યતા ચિત્ર જપ મંત્ર અભ્યાસ રે કર્મક્ષય હેતે સવિ આદરે એહિજ-મેલ આવાસ રે... માન અજ્ઞાન મિયા વિષે નહિં જિહાં એહવા ભાવ રે તેહિજ મોક્ષ ચિત્તમાં ધરે જન્મ મરણ ન સંતાપ રે... ઇ ૧૮ ચારે સંજીવનીની પરે
હેયે કાર્યની સિદ્ધિ રે માર્ગ સુપ્રવેશ દલ ઉદયથી ટો કપટની બુદ્ધિ રે... ભવસુખ (ઉટ) ઉત્કૃષ્ટ વાંછના એહ સંસારનું મૂલ રે
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________
२०२
આપ ઉષ માતા રહે પૂર્વ સેવાથી હાય શિથિલતા ભાગ સ કલેશ તે મલ કહ્યો અહથી માત્ર અનુસારિતા અપુન ધકતા કરે. જ્ઞાનવિમલ ગુરૂસેવના સાંભળી અંગે જો આદરે
હેર ઃ શાસન નાયક સુખકર્ પૃથ્વીચંદ મુનિ ગાયશુ" ઉત્તમના ગુણ ગાવતાં વાત ઘણી વૈરાગ્યની શખ લાવતી ભવ થકી ઉત્તરાત્તર સુખ ભાગવી પણ એકવીસમા ભવ તણા સાંભળજો સન્મુખ થઈ
ઢાળ • નગરી અયાખ્યા અતિથી
પ્રિયા પદ્માવતી તેહને સર્વારથથી સુરચવી
પૃથ્વીચં ગુણસાગરની સજ્ઝાયા [૧૫૬૧ થી ૬૩]
નંદી વીર જિષ્ણુ દ ગુણુસાગર સુખકંદ... ગુણ આવે નિજ અંગ્
સાંભળજો મન રંગ...
ભવ એકવીસ સધ
એકવીસમે' ભવે સિદ્ધ અલ્પ કહુ" અધિકાર આતમને હિતકાર...
રૂપ કળા ગુણુ આગા સમપિરણામી મુતિ સમા પિતા પરણાવે આગ્રહે ગીત-વિલાપને સમ ગળે આભૂષણ તનુ ભાર છે હું નિજ તાતને આગ્રહે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩.
, ૨૦
પણ પ્રતિબેાધુ એ પ્રિયા જો સિવ સયમ આદરે એમ શુભધ્યાને ગુણુનીલા
નારી આઠને ઈમ કહે ભાગવતાં સુખ ભાગ છે
તે પૂ` સેવા પ્રતિક્ષ રે... મલ કષાયાદિ પરિણામ રે ચેાગ્યતા ભવ પરિણામ રે... ગુણુ વૃદ્ધિ હાય એમ રે
ધરે શુદ્ધ ગુણુ પ્રેમ રે... વધે નિજ ગુણુ સુન્નત હૈ
હાય તાહી સુખ સાત રે...
કન્યા આઠે ઉદાર...
નાટક કાગ લેશ ભાગને રાગ ગણેશ... સંકટ પડીયે। જેમ માતપતા પણ તેમ... તા થાયે ઉપકાર પહેાંત્યા ભવન માઝાર
સાંભળેા ગુણની ખાણુ વિપાક ના જાણુ...
19
19
19
રાજ્ય કરે હિરિસંહ, મેરે લાલ સુખવિલસે ગુણુગૅહ...,, ચતુરસનેહી સાંભળા
તસ કુખે અવતાર પૃથ્વીચંદ્ર કુમાર... નિરાગી નિરધાર
,,
""
.
,,
"9
19
99
99
,, રૈ
,, ૨૨
19
19
,,
36
,,
رو
૨૩
"
२
3
૪
3
૪
૫
9.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૃથવીચંદ ગુણસાગરની સઝાય
છ
૮
કિપાક ફલ અતિ મધુર છે ખાધે છંડે પ્રાણ છે તેમ વિષયસુખ જાણજે
એવી જિનની વાણ..છ અગ્નિ જે તૃપ્તો ઈધણે નદીએ જલધિ પૂરાય , તે વિષયસુખ ભોગથી
જીવ એ તૃપ્ત થાય છે ભવભવ ભમતાં જીવડે
જેઠ આરોગ્યાં ધાન છે તે સવિ એકઠાં જે કરે તો સવિ ગિરિવર માન વિષયસુખ સુરલોકમેં
ભોગવીયા ઈણ જીવ, 5 તેપણ તૃપ્ત જ નવિ થયો કાલ અસંખ્ય અતીવ છે ચતુરા સમજે સુંદરી
મુંઝે મત વિષયને કાજ , સંસાર અટવી ઉતરી
લહીયે શિવપુર રાજ છે કુમારની વાણી સાંભળી બૂઝી ચતુર સુજાણ છે લઘુકમ કહે સાહિબા
ઉપાય કહે ગુણખાણ.છે. કુમાર કહે સંયમ રહે
અદ્દભુત એહ ઉપાય છે. નારી કહે અમ વિસરજે સંયમે વાર ન થાય છે. કુમર કહે પડખો તમે
હમણું નહિ ગુરૂજે છે સદ્દગુરૂ જેને સાધશું
સંયમ છાંડી ભેગ.. . માત-પિતા મન ચિંતવે નારીને વશ નવિ થાય , ઉલટી નારી વશ કરી
કુમારનું ગાયું ગાય... ) જે હવે રાજા કીજીએ
તો ભળશે રાજ્યને કાજ છે નરપતિ ઈમ મન ચિંતવી થાપે કુમારને રાજ છે પિતા ઉપરાધે આદરે ચિંતે મોહના ઘાટ પાળે રાજ્ય વૈરાગીયો
જોતો ગુરૂની વાટ... રાજયસભામેં અન્યદા
પૃવીચંદ્ર સેહંત ઈશુ અવસર વ્યવહારી
સુધન નામે આવત. રાજા પૂછે તેહને
કુણા કુણ જેયા દેશ આશ્રય દીઠું જે તમે
ભાખે તેહ વિશેષ... .. શેઠ કહે સુણ સાહિબા એક વિનોદની વાત સાંભળતાં સુખ ઉપજે
ભાખું તે અવદાત.. છે
ઢાળ ૨ [૧૫૬૨] દુહા કૌતુક જોતાં બહુ - કાલ અનાદિ અનંત
પણ તે કૌતુક જગવડું સુણતાં આતમ શાંત
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ કૌતુક સુણતાં જે હવે આતમને ઉપકાર
વક્તા શ્રેતા મન ગગડે કૌતુક તેહ ઉદાર. આવ્યા ગજપુર નગરથી તિહાં વસે વ્યવહારી રે લે, અહે! તિહાં વસે રત્નસંચય તસ નામ છે સુમંગલા તસ નારી રે લેલ અહે! સુમંગલા- ૧ ગુણ સાગર તસ નંદને વિદ્યાગુણને દરિયો રે લે, અહે! વિવાહ ગેખે બેઠે અન્યદા જુએ તે સુખ ભરી રે લ... અહે! જુઓ૦ ૨ રાજપંથે મુનિ મલપત દીઠે સમરસ ભરીયો રે લે, અહે! દીઠ તે દેખી શુભચિંતને પૂરવ ચરણ સાંભરી રે લે,અહે! ચરણ૦ ૩. માત-પિતાને એમ કહે સુખીયે મુજ કીજે રે લો, અહા ! સુખી સંયમ લેશું હું સહી આજ્ઞા મુજને દીજે રે લો. અહે આજ્ઞા. ૪ માત-પિતા કહે નાનડા સંયમે તું ઉમાહ્યો રે લો, અહે સંયમે૦ તે પણ પરણે પદમણ અમ મન હરખાવે રે લે... અહે! અમ મન ૫ સંયમ લેજે તે પછી અંતરાય ન કરશું છે કે, અહે! અંતરાય વિનયી વાત અંગીકરી પછે સંયમ વરશું રે લે. અહે! પછે. ૬
આઠ કન્યાના તાતને ઈમ ભાખે વ્યવહારી રે લો, અહે! ઈમ ભાખે. - અમ સુત પરણવા માત્રથી થાશે(મન) સંયમ ધારી રે ... અહ! થાશે. ૭ ઈભ્ય સુણું મન ચમકયા વર બીજો કરશું રે લે, અહે ! વર૦ કન્યા કહે નિજ તાતને આ ભવ અવર નવરશું રે લો. અહે! આ ભવ જે કરશે એ ગુણનિધિ અમો પણ તેહ આદરશું રે , અહે! અમે રાગી-વૈરાગી યમેં તસ આણા શિર ધરશું રે લે અહે ! આણ. ૯ કન્યા આઠના વચનથી હરખ્યો તે વ્યવહારી રે લે, અહે! હરખ્યા, વિવાહ મહેસવા માંડીયા ધવલ મંગલ ગાવે નારી રે લે. અહે! ધવલ ગુણસાગર વિરૂઓ હવે વડે વરસોહે રે લો, અહે! વર૦ ચોરીમાંહે આવીયા કન્યાના મન મેહે રે લે... અહે! કન્યાના હાથ મેળા હશું સાજન જન સહુ મળીયા રે લે, અહે! સાજન હવે કમર શુભ ચિત્તમે ધયાન સાંભરીયા રે લે... અહે! ધર્મ૧૨ સંયમ લેઈ સદ્દગુરૂ કને શ્રુત ભણશું સુખકારી રે લે, અહે ! શ્રત સમતા રસમાં ઝીલશું કામકાયને વારી રે લે. અહે! કામ ૧૩ ગુરૂ વિનય નિત્ય સેવશું તપ તપશું મનોહારી રે લે, અહ! ત૫૦ દેષ બેંતાલીસ ટાળશું માયા-લોભ નિવારી રે ... અહે! માયા ૧૪ જીવિતમરણે સમપણું સમ તૃણમણિ ગણુનું , અહે! સમ,
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૃથ્વીચંદ ગુણસાગરની સજ્ઝાયા
સયમયેાગે થિર થઈ
ગુણસાત્રર ગુણશ્રેણીએ નારી પણુ મન ચિંતને વરીયે અમે પણ સયમ સાધશુ એમ આરે થઈ કેવલી અંબર ગાજે દુંદુભિ સાધુવેશ તે સુરવરા ગુણુસાગર મુનિરાજના શુભસ‘વગે દેવળી તરપતિ આવે નાંદવા શંખ કલાવતી ભવ થકી લવ એકવીસ તે સાંભળી સુધન કહે સુણ સાહિમા પણ તે કૌતુક દેખવા કેવલજ્ઞાની મુજ કહે એહથી અધિક” દેખશા તે નિસુણી સુનિ પય નમી
.
૨૦૧..
તે
..
મેહરપુને હશુ* રૅ લે, અહા! મેહ૰૧૫ થયા દેવલ નાણી ૨ લા, અહા થયા અમે ગુણખાણી રે ... અહા ! વરીયે ૧૬ નાથ નગીનાની સાથે રે !, અહા ! નાથ૦ સવિ પિયુડા હાથે રૂ લે... અહા! તે સર્વિ જયજયારવ કરતા ૨ લે... અહા! જયાર૧૦ સેવાને અનુસરતા રૂ લે... અહેા! સેવાને॰ ૧૮ માત-પિતા તે દેખી રે લે!, અહા! માત ધાતીચાર ઉવેખી રે લે!, અહે!! ધાતી ૧૯ મન આશ્ચર્ય આણી રે લે, અહે!! આશ્ચય નિજરિત્ર વખાણી રે લે... અહૈ।। ચરિત્ર૦ ૨૦
બૂઝથા કઈ પ્રાણી રે લા, અહા! બૂઝા॰ અત્ર આવ્યે। ઉમાહી હૈ યે... અહા! અત્ર૦ ૨૧ મનડા મુજ હરખાયા ફ્ લેા, અહા ! મનડા૦ શું કૌતુક ઉલ્લાસે ૨ લેા... અહા! શું ૨૨ અયેાજ્યા નામા ગ્રામે રે લે, અહા ! અયેધ્યા આવ્યા છુ... હુ' ઈશુ ઠામે હૈ યે... અહા! આવ્યા ૨૩.
કૌતુક તુમ પ્રસાદથી
જોશ' સુજશ સુખકાની ૢ લે, અહે!! જોશું એમ હીને સુધન તિહાં ઉભા રહ્યો શિર નામી ૨ àા... અ।! ઉભા ૨૪
ઢાળ ૩ [ ૧૫૬૩ ]
દૂહા : પૃથ્વીચંદ્ર તે સાંભળી
ધન ધન તે ગુણસાગરૂ હુ' નિજ તાતને દાક્ષિણ્યે પણ હવે નીસરશું દા ઢાળ: ધન ધન જે મુનિવર રાજા ચિંતે સદ્ગુરૂ સેવના બહુ થમક્રમ સમિતિ સેવશ્’ ઈમ ચિંતવતાં અપૂરવ ગુણુ ધ્યાનને સવિ આવરણુ ક્ષય કરી હ ધરી સાહમપતિ આવીયા
ધ્યાને
વાગ્યે। મન વૈરાગ
પામ્યા ભવજલ તા.... પડીયેા રાજ્યમઝાર
થાશુ બ અણુગાર...
રમે કરતાં આતમ શુદ્ઘ મુનીસર !
કરશુ નિમ લ જી... ધરશે... આતમજ્યાન ચઢશ્રેણીએ શુકલધ્યાન... પામ્યા દેવલ જ્ઞાન
.
99
'
93
દઈ વેષ વઃ બહુમાન... ..
ધનન
29
99
3.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૬
સંજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ સાંભળી માત-પિતા મન સંભ્રમે આવ્યા પુત્રની પાસ , એ શું? એ શું ? એણપર બેલતાં હરિ સિંહ હર્ષ ઉલાસ , ૪ દયિતા આઠ સુણી મન હર્ષથી ઉલટ અંશ માય છે સંવેગ રંગતરંગમેં ઝીલતી આઠે કેવલી થાય... છે - સુધન સારથ પણ મન ચિંતવે કૌતુક અદ્દભુત દીઠ , નરપતિ પૂછે મુનિ ચરણે નમી નેહનું કારણ જિઠ છે કેવલી કહે પૂરવભવ સાંભળો નરી ચંપા જયરાય છે - સુંદરી પ્રિયમતી નામે તેહને કુસુમાયુધ સુત થાય છે. દંપતી સંયમ પાળી શુભમન વિજયવિમાને તે જાય - અનુત્તર સુખવિલસી સુર તે ચવ્યા થયાં તમે રાણીને રાય” , કુસુમાયુધ પણ સંયમી સુર ચવી થયો તુમ સુતતણે નેહ , માત-પિતા પણ પૃથ્વીચંદ્રના સુર્ણ થયા કેવલી તેહ.... , સારથ પૂછે પૃથ્વીચંદ્રને ગુણસાગર તમે કેમ? , મુનિ કહે-પૂરવભવ અમ નંદને કુસુમકેતુ તસ નામ છે , એહિ જ દયિતા દયને તે ભવે સંયમ પાળી તે સાર છે સમ ધમેં સવિ અનુત્તર ઉપન્યા આ ભવ પણ થઈ નાર, સાંભળી સુધન શ્રાવક વ્રત લહે બીજા પણ બહુ બધા છે પૃથવી વિચરે પૃવીચંદ્રજી સાદિ અનંત થયા સિદ્ધ નિત નિત ઉઠી તસ વંદન કરૂં જેણે જગ જીત્યો રે મેહ , ચડતે રંગે હે શમસુખ સાગરૂ કરતે શ્રેણી આરહ... , જગ ઉપકારી હે જગહિત વત્સલ દીઠે પરમ કલ્યાણ છે વિરહ મ પડશે હે એહવા મુનિ તણે જાવ લહું નિરવાણું ,
મુનિવર યાને હે જિનઉત્તમપદવરે રૂપકલાગુણજ્ઞાન છે - કીતિકમલા હે વિમલા વિસ્તરે જીવવિજયધરે ધ્યાન કે , ૧૫
પ્રથ્વી સચિત્ત-અચિત્ત કાળમાન વિચારની સજ્જાય [૧૫૬૪] હs પ્રથમ નમું સદગુરૂનું નામ જેમ મનવાંછિત સીઝે કામ પૃથ્વી સચિત અચિત્ત વિચાર તે કહીયે સૂત્રને આધાર.. | (અવાવરૂ) અવ્યાપાર ક્ષેત્ર ભૂમિકા જિહાં અંગુલ ચાર અચિત્ત હેય તિહાં રાજમાર્ગો અંગુલ તે પંચ શેરી જિહાં સાત અંગુલ સંચ.... ગૃહ ભૂમિકાયે દશ અંગુલાં મળમૂત્ર ઠામે પનર તે ભલા ચૌપદ ઠામે અંગુલ એકવીસ ચૂલાનીચે અંગુલ બત્રીસ.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૭
પિટ કરાવે વેઠની, પૈસા-રૂપિયાની મહત્તાની સજઝાય નિભાડા હેઠ બહેતર અચિત તે પછી જિન કહે હૈયે સચિત ઈટવાડા હેઠે હવે જેય અચિત એકસે છ અંગુલ અચિતજ હોય છે ? ફારુકભૂમિ જાણે જે યતિ તેહને પાપ ન લાગે રતિ લાલવિજય શિષ્ય મેરૂ કહે સૂયગડાંગ વૃત્તિથી લહે.
: પેટ કરાવે વેઠની સઝાય [૧૫૬૫] જ્ઞાની કહે-જીવ! તુમે સમહી; પેટ દી સંસારને કારણિ પેટ કરાવે કરિ સોઈ... જ્ઞાની કહે ૧ નીચની સેવા-ચાકરી કરાવે પીસણ પાણું રસોઈ ઘડા આગળ દોડ કરીને વળી પીયે તે પગઈ... નયન, કાનના (સ્થા)શ્યાને રસના કાયા સિર હાથ પગ દઈ પેટ નચાવે તે તિમ નાચે જાણે દેખે સબ લઈ... ગ્રેવીસ અને ધાન્ય રસ સઘળાઈ પટને માટે તે હેઈ પેટ ન તે પૃથવી ઉપર સાર ન પૂછત હાઈ... પેટ વિના ખાલી ગતિ રહી દેવ-નર ગતિ દેઈ
રાસી લાખ યોનિ જીવની પેટથી રાહે ભમતાઈ... સરીર અવયવ જોતાં જોરાવર પેટ સામે નહીં કેઈ કવિજન કહે સંસાર સબે તે ઉદ્યમ કરાવે ઈ હી. , ૬
તે પૈસા-રૂપિયાની મહત્તાની સજ્જા [૧૫૬૬] દેશ મુલકને પરગણે
હામ હુકમ કરંત છડીદાર ચોપદાર ઉભા ચામરછત્ર ધરંત... રૂપિયાની ભારે શી કહું ૧ હાથી-ઘોડા રે આંગણે
સાના-રૂપાના સાજ જડીયા મોતીને હિરલે
એ સહુ ભાઈની લાજ... આ કસબી સેલા ને પાલખી રથ ધરી ઘુઘર માળા સેવક દેડે રે મલપતાં
એ ધનપાલની ચાલ... ઉંચા મંદિર માળીયા
કારણયાળા છે ગેખ ગાદી તકિયા રે ઢાલીયા
બેઠા માણે છે મેજ ખરચે ને વાપરે ખંતશું
અઢળક દેતાં ૨ દાન આવે, પધારોજી, સહુ કહે લાડકવાયાના માન... વિવાહ વજન ઉજળા
સંઘપતિ માન ધરાય સંધ ચલાવે રે તીરથે
સહુએ રૂપિયા (શેઠજી) પસાય.. છે કે
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ગરથ વિહો રે ગાંગલે --ગરથે ગાંગજી શેઠ ગરથ વિનાના રે પ્રાણીયા દીઠા કરતાં ૨ વેઠ. સંગ્રામ ની રે વાપરે મહે છત્રીસ હજાર વસ્તુપાલ તેજપાળ ઉજળા એ સહુ ભાઈના ઉપકાર પામી ખરચે નહિં લેભીયા સંચે બહાળી રે આથ મમ્મણ સરિખારે પ્રાણીયા - જાય ઘસતા રે હાથ... જિનપતિ ગણપતિ ઈમ કહે જીવને છે દશપ્રાણ રૂપિયા શેઠજીને જગ કહે એ અગીયારો પ્રાણ દીપ વિજ્ય કવિ રાજજી પ્રભુ દીએ વરસી રે દાન જગમાં કહેવાય ઉજળા
એ ફુદડીયાળાના માન.
[૧૫૬૭] પૈસા પૈસા પૈસા
તારી વાત લાગે પ્યારી રાત-દિવસ પસા ને માટે ભટકે નર ને નારી રે ભાઈ! ભટકે નરને નારી. ભણવું ગણવું પૈસા માટે પૈસો ઘેબર-ઘારી પૈસાથી બાલુડા છાના પૈસે મેરી યારી... રે ભાઈ! પૈસે મોટી યારી-ર પિસાથી પરમેશ્વર નાના પૈસે દેવ વેચાવે પૈસાની પૂજારી દુનિયા પેસે નાચ નચાવે રે ભાઈ! પૈસે નાચ નચાવે-૩. હિંસા-ચોરી પૈસા માટે પૈસો સર્વે વહાલું આજીજી પૈસાને માટે વેણ બોલવું કાલું રે ભાઈ! વેણ બોલવું કાલું જ પૈસા માટે કર રહેવું પૈસા માટે શેઠે પૈસા માટે રાજા-રૈયત પૈસા માટે વેઠે રે ભાઈ! પૈસા માટે વેઠે . પૈસા આગળ ગુરૂ નકામા પૈસા માટે દેડે પૈસા માટે ગાંડ-ઘેલે ઝંખે માથું ફોડે રે ભાઈ ! ઝંખે માથું ફેડે ૬ પૈસાથી વહાલા છે બાપા પૈસા માટે છાપા પૈસાના લેભે છે ટંટા યુદ્ધ કાપ કાપા રે ભાઈ! યુદ્ધ કાપં કાપા ૭. પૈસાથી દૂર જ રહેતાં
તે જ સાચા ત્યાગી બુહિસાગર નિર્લોભીજન મુનિવર છે વેરાગી રે ભાઈ! મુનિવર છે વૈરાગી :
[૧૫૬૮] પસો (૨) ઝેર કરાવે રે એના વ્યવહારથી દૂર રહેજો જબરું માન ધરાવે રે
શીખ એ સાચી માની લેજે. પ૦ ૧
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાષહની સજ્ઝાય
વેર- વિરાધ કરાવે છે તેથી મનની મતિ મુઝાવે છે વળી
એ પૈસા છે લીલા પીળા
પાસ લાગે વળી ડાધ લાગે
એ પૈસાનુ... ઝેર મળે ને
એ પૈસાના પાક પતાશા મહેલ ઝરૂખા ભાગ-બગીચા આતશમા કરે રોશની પૈસા માટે નાનકશાહી કાઈ લઈ શકરના વૈશે. નાના મેાટા જાગી જતીચેા * મેાહ ધર્યાં પૈસાના ભાઈ ભતી કુટુંબ ખીલે પૈસા માટે શરમ ન રાખે પૈસા માટે આંક ર૪માં પુણ્ય વિના પૈસા તવિદેખે
પૈસાના પૂજારી લેાક્રા ખાતાં-પીતાં ઉઠતાં—બેસતાં પૈસાને પરમેશ્વર માન્યા
જ્યાં ત્યાં ખાતા જોડા... કરતાં હઈસ હઈસા જપતા પૈસા પૈસા... આખી આલમના લે
રડતા પાક પાડે...
જગબંધન કહેવાતી
પૈસા (દા–લત) પાટુ મારે તા પણુ દુનિયા આખી ક્રૂસાતી...
થાડે પૈસે દુઃખીયા
સદા રહે છે સુખીયા...
ઝાઝે પૈસે સુખ ન દેખે સદ્ગુરૂ કહે સ તાષ ધરે તે સુખનુ મૂળ સતાષ સાંકળે નીતિ-નિયમના ઉદય કરે તા
પૈસા જાતાં પેટ ફૂટતાં પૈસાની માયા છે મેટી
દેશવટા તમે દેશે સંદેશા સૌને કહેજો... ધાળા રાતા જાવા
તમે ક્રાયલા સમ પરમાણુ...
એ પૈસાની ગાડી
એ પૈસાની લાડી... રથ-હાથીને વાડા
ચડે માટા વર ઘેાડા...
ડડા બહેાત લગાવે
ભુંડી ભીખ મગાવે...
સાધુ સંત સંન્યાસી કૈક થયા નિરાશી... કાઢાને વળી મામા ઉભા રહે છે સામા... કરતાં દાડમ દોડા
જે નર તૃષ્ણા જડે શિવનારી કર પડે...
મા પાષહુની સજ્ઝાય [ ૧૫૬૯ ]
પહિલુ" સમરસ આણીઈ સદગુરૂ સુપ્તિ પછઈ ઉચ્ચર
સ. ૧૪
તજીઈ પાપ-વ્યાપાર ૨ વ્રત પાષહ સાર રે...
પૈસા૦ ૨
99
"9
,,
36
..
,,
૨૦૯
33
”
પ
29
A
"9
す
ܘܐ ܕܕ
હ
, in
” ર
૧૩
૧૪
(પાષ૪૦) ૧
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ પિષહ ઈણી પરિ પાલઈ મન આણઈ ઠમિ રે આપણું જીવ ખાલીઈ જગન્નાથનઈ નામિ રે... (પિપહ૦) ૨ અસન પાણી તણી અભિલાષા તુહે દૂરિ નિવારો રે ખાદિમ સ્વાદિમ પરિહરે જિનવચન સંભારો રે... , સુખકરચરણ ન ૫ખાલાઈ કવિ મેડીઈ અંગ રે પાંચ પ્રમાદ ન સેવાઈ
ધરી ધરમનું રંગ રે... વિષયતણું સુખ વિષયમાં તિહાં ચિત્ત ન દીજઈ રે દઢ મન-વચન-કાયા કરી ખરૂં શીલ ધરી જઈ રે. આળસ આરંભ પરિહરી ધરી હિયડલઈ ભાવ રે ધર્મ યાનિ મન થિર કરી રહુ પિષહ જિ દ્વાર રે... નીદ્રા નિંદા વિકથા કહી મહાદેવના મૂલ રે વલીય વિશેષ ન બેલીઈ મૃષા સૂમ ધૂલ રે... પડિલેહણ કર્ણ દૃષ્ટિની જઈ જીવની રાશિ રે વિધિઈ ત્રિકાલ જિન વંદીઈ મનતણુઈ ઉલ્લાસિ રે.. ઈદ નિરિદ શ્રીપતિપણું કહઈ કેવલી સુલભ રે કાલ અને તે ભમતડાં વ્રત એહ દુર્લભ રે... ભાણ ભૂઅ મંડલિ ઉગીઓ જિમ તિમિર વિણસ રે પર્વતિથિઈ તિમ પિસહુ મહાપાપ પણ ૨. એ વ્રત આદરિઈ ઉતરઈ બહુ કર્મના કાઠ રે. મુગતિ મારગિ જાવાતણ એહ પાધરી વાટ રે... પારણુઈ બારમા વ્રત તણું કરી જિઈ ઉચ્ચાર રે સાધુનઈ દાન દેઈ સૂઝતું લી જઈ ઈમ આહાર રે.. વિહવિધિ જે ખરી ધરઈ નવિ લગાડઈ ખોડિ રે કહઈ ગુણલાભ તે માનવી ખપઈ કરમની કેડિ ૨. , ૧૩
પ્રતિકમણની-તેના ફળની સઝા [૧૫૭૦] ૧ કર પડિકમણું ભાવશું સમ ભાવે ચિત્ત લાય અવિધિ દોષ જે સેવજી તો નહિ પાતિકજાય. ચેતનજી !એમ કેમ તરશે ? સામાયિકમાં સામટીજી
નિદ્રા નયને ભરાય વિકથા કરતાં પારકી
અતિ ઉલ્લસિત મન થાય , કાઉસગમાંઉભા થાળ(રહીછ) કરતાં દુઃખે રે પાયા નાટક પ્રેક્ષણ જેવતાજી
ઉભા ૩ણું જાય...
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રતિક્રમણની-તેના ફળની સજઝાય સંવરમાં મન નવિ રૂછ સૂત્ર સુણે નહિ શુભ મને સાધુ જનથી વેગળાજ કપટ કરે કેડે ગમે ધમની વેળા નવિ દીજી રાઉલમાં રૂંધ્યો જિનપૂજા ગુરૂવંદનાજી નવકારવાળી નવિ રૂચેઝ ક્ષમાદયામન આણીયે ધરીએ મનમાં સદા શુહમને આરાધશોજી રૂ૫ વિજય કહે પામશેજી
આશ્રવમાં હુંશીયાર વાત સુણે ધરી યાર.... નીચશું ધારે નેહ ધર્મમાં ધ્રુજે દેહ.. ફુટી કેડી રે એક ખૂણે ગણી દીએ છે.• સામાયિક પચ્ચખાણ કરે મન આર્તધ્યાન... કરીએ વ્રત પચ્ચખાણ ધર્મ-શુકલ દેય ધ્યાન... જે ગુરૂના પદપદ્મ તે સુર શિવસુખ સ...
-
૮
[૧૫૭૧]
કર પડિકમાણું રે ભાવસું પરભવે જાતાં જીવને વીર નિણંદ સમર્યા દેશના સુણે તિહાં ભાવમ્યું શ્રીમુખે વીર ઈમ ઉચ્ચરે લાખખડી સનાતણી લાખ વરસ લગે તે વળી એક (પણ) સામાયિકને તૈલે. સામાયિક ચઉવીસન્થ ભલું વ્રત સંભારો રે આપણું કર કાઉસગ્ગ શુભ ધ્યાનથી દય સંધ્યાએ તે વળી (પડિકમણું ગુરૂ સાખે કરી શ્રામાયિક ચઉવીસન્થ ભલું સામાયિક કરતાં થયાં ધમસિંહ મુનિ એમ ભણે
દય ઘડી શુભ ધ્યાન લાલ રે સંબલ સાચું જાણુ લાલ રે... કર૦ ૧ શ્રેણુક વંદન જાય લાલ રે સામાયિક સુખદાય લાલ રે.. કર૦ ૨ શ્રેણીકરાય પ્રત્યે જા(વા)ણ લાલ રે દીયે દીયે દિન પ્રત્યે દાન લાલરે... કર૦ ૩ (જે) એમ દીયે દ્રવ્ય અપાર લાલ રે નાવે તેલ લગાર લાલ રે... કર૦ ૪ વંદન દેય દોય વાર લાલ રે પાળા નિરતિચાર લાલ રે... કર૦ ૫ પચ્ચકખાણ શુદ્ધ વિચાર લાલ રે ટાળા લાગ્યા અતિચાર લાલ રે... કર૦ ૬ આઈયે અતિચાર લાલ રે દેવવંદન ત્રણવાર લાલ રે.. કર૦) લહીયે અમર વિમાન લાલ રે પામે મુક્તિ નિદાન લાલ રે... કર૦ ૭
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૨
[ ૧૫૭૨ ]
લાખા ભાખે। પ્રભુજી સંબધ રે શું થાયે પ્રાણીને ભધરે... ગૌતમ પૂછે ૧ કરણી કરતાં પુણ્યના બંધ ૨ જેથી થાયે સુખ સંબંધ રે.... પડિકમણ' કરતાં ધર્મફળ થાય ૨ અનુક્રમે શિવપુર જાય રે...
૨ ,,
ગૌતમ પૂછે શ્રી મહાવીરને રે પ્રતિક્રમણથી શું ફળ પામીએ રે જી... સાંભળ ગૌતમ તે હુ' પુણ્યથી ૨ પુણ્યથી અધિક બીજો કા નહિ સાંભળ ગૌતમ બીજું તે કહું રે તેથી ઉત્તરાત્તર સુખ ભાગવી ૨ ઈચ્છા પડિકમણું કરીને પામીએ રે પુણ્યની કરણી જે ઉવેખશે. ૨ પાંચ હારને ઉપર પાંચસે ૨ જીવા ભગવઈ પન્નવણા સૂત્રમાં રે પાંચ હજારને ઉપર પાંચસે ૨ તેને અભયદાન દેતાં થયાં રે દશ હજાર ગાયા ગાકુલતણી રે તેને અભયદાન દેતાં થયાં રે
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
આવશ્યક સૂત્રની ઋજુગતિ સૂત્રમાં ૨ જીવા ભગવઈ આવશ્યકે જાણજો રે વાચક યશ કહે જે શ્રદ્ધા ધરે ૨ અનુત્તર સમસુખપામે મટકુ ૨
99
થાય પ્રાણીને પુણ્યના બંધ ૨ પરભવ થાયે અધા અધ રે... દ્રવ્ય ખરી લખાવે જેહર મૂકે ભંડ!રે પુણ્યની રહ ૨... ગાયેા ગભ વતી જેહ વ્ મુહપત્તી આપ્યાનું ફળ એહરે...,,
,,
در
3
૪.
""
૫
39
એકેકુ દશ હાર પ્રમાણ રે ઉપજે પ્રાણીને નિરવાણુ રે... પરને ઉપદેશ દીધાનુ ફળ જાણું રે ઉપદેશથી પામે કૈવલનાણુ રે... ८ સહસ પચીસ શિખર કરાવે જેહરે ચરવલા આપ્યાનુ· ફળ એહ રે... ૯ અથવા પુન્નર (પીંજર) કરાવે જેહ રે કાંબળી આપ્યાનું ફળ એ રે... ૧૦ ઉપજે પ્રાણીને પુણ્યના ધરે પ્રવેશ થાયે પુણ્યના બધા રે..
99
99
,, ૧૧
તેથી અધિક ફળ પામીએ રે ઉપદેશ થકી સસારી તરે રે શ્રી જિનમદિર અભિનવ શેાભતા રે એક્રેા મંડપ ભાવન ચૈત્યના રે માસખમણુની તપસ્યા કરે રે એહવા કાડ પીજર કરાવતા થકા રે સહસ અઠવાસી દાનશાળા તારે સ્વામી સધાતે ગુરૂસ્થાનકે રે
શ્રીજિન પ્રતિમા અભિનવ શેાલતા રે સહેસ અઠષાસીનુ” પ્રમાણુ રે એકી પ્રતિમા પાંચસે ધનુષ્યની રે ઈરિયા વહી પડિકમતાં ફ્ળ જાણુ રે...,, ૧૨ ભાખ્યા શુદ્ધ(એ) પ્રતિક્રમણના સંબધ રે સ્વમુખે ભાખે વીર જિષ્ણુંન્દુ રે...,, ૧૩ પાળે શુદ્ધ પદ્ધિમણાના વ્યવહાર રે વિજન પામશે ભવજલ પાર હૈ...
99
૧૪
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રતિક્રમણ હેતુભિ ત સજ્ઝાયા
પુ'ચપ્રમાદ તજી પડિકમણે અરિહત સિદ્ધ સદ્દગુરૂની સાખે
જ્ઞાન અક્ષર જે અધા એછે જિનશાસન પશિકા કખા જીવ કાર્ય આરંભ-સમારંભ ક્રાધ કષાયે જૂઠા ખેાા પરસ્ત્રી દેખી પ્રેમ વધાર્યાં દિસે દિસે વલી અધિક વધારી
કરમાદાને' અનરથ ડ ડે દેશાવગાસી પાસેા આમ જમવા વેલા જમી ઉઠો સલેખણા તપ વીરજ એકસે જાણ્યા અજાણ્યા જે પડિકમસે વણું ગ-નતૂઆમિત્ર દૃષ્ટાંત સામાયિક પેાસા ડિકમાં ઉના નગરમાં તેજસ ધ ભાખે
શ્રી જિનવર પ્રભુમી કરી હેતુગ પડિક્કમણુના સહજ સિદ્ધ જિત વચન છે
દેખાડે મન રીઝવા જસગાò" હિત ઉલ્લસે
રીઝે નહી" બૂઝે નહી" હેતુ યુક્તિ સમજાવીયે* તે હિજ હિત તમે જાણજો ઢાળ-પડિમણું તે આવશ્યક‘ સામાયિક ચવીસત્થા શ્રુતરસ ભવિયાં ચાખજો શાખજો સત્ય-અસત્યને
[ ૧૫૭૩ ]
સાંઝ સવેરાં કીજે પાપ આલેાયણ લીજે. સંગે કરવા રંગે રાજ પડિકમણા મનગ કાના માતર ભાખ્યા
મિથ્યાત મનમાં રાખ્યા... તીવ્ર પરિણામે કીધા
અદત્તાદાન વલી લીધેા... ધનલેાભે મન લાગા ખાવે પહિરવે આવા...
સામાયક સૂધ તાવે પાખી ભૂલા ભાવે... વેહરાવવા વીસરીએ ચાવીસ દૂષણ ભરીયેા... તે કરમેં હળુએ થાસે જાણે! તે મુગતે સે...
જે આસ્થા સુદ્દે" મન કરશે તે ભવસાયર તરસે...
પ્રતિક્રમણ હેતુભિત સજ્ઝાયા [૧૫૭૪ થી ૯૨ ]
પામી સુગુરૂ પસાય
કરશું સરસ સઝાય... હેતુરૂચિને હેતુ
જે છે પ્રવચન ઋતુ... તિહાં કહી જે હેતુ તિહ િહુઈ હતુ અહેતુ... જે ઝાડી વિ ધધ
"
99
36
.
30
"
99
33
ર૧૩
..
આ અપવગ સબ ધ... રૂઢિ સામાન્ય પ્રયત્થા રે વંદન પડિમણુત્થા રે...શ્રુતરસાવિયાં
રાખજો ગુરૂકુલ વાસે રે નાખજો હિત અભ્યાસે ૐ...
૩
૪
૧
પ
n
g
८
૨
3
, R
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૪
કાઉસગ્ગ ને પચ્ચખાણ છે સાવદ્ય વેગથી વિરમવું ગુણવંતની પ્રતિપત્તિ તે વિણચિકિત્સા ગુણ ધારણા બીજે દર્શનાચારની ચોથે અતિચાર અપનયનની છઠે શુદ્ધિ તપાચારની અધ્યયન ઓગણત્રીસમેં અરધ નિબુટ્ટરવિ ગુરૂ દિવસને રાતિને જાણીયે મધ્યાન્હથી અધરાતિ તાં અધરાત્રિથી મધ્યાન્હ તાં સફલ સકલ દેવ ગુરૂ નતે દેવ વાંધી ગુરૂ વાંધીયે સિદ્ધિ લેકે પણ કાર્યની ગુરૂ સચિવાદિક થાનકે
સક્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ એહમાં વર્ અધિકાર રે જિન ગુણ કીર્તન સા રે.. ઇ ૩
અતિક્રમ નિંદા ઘણેરી રે - શુદ્ધિ ચરિત્ર કરી રે , જ્ઞાનાદિક તણી ત્રીજે રે શેષ શુદ્ધિ પાંચમેં લીજે રે , વર્યાચારની સર્વે રે ઉત્તરાધ્યયન મન ગ રે... સૂત્ર કહે કાલ પૂરે રે દસ પડિલેહણથી શરે રે.. હુએ દેવસી અપવાદે રે રાઈ અાગ વૃત્તિ નાદે રે.... , ઈતિ બારે અધિકાર રે વર ખમાસમણ તે ચારે રે.. ઇ ૯ નૃપ સચિવાદિક ભકતે રે નૃપ જિન સુજસ સંયુક્ત રે. , ૧૦
૨ ઢાળ [૧૫૭૫] . પઢમ અહિયારે વંદુ ભાવિ જિશેસર રે બીજે દવ જિર્ણોદ
ત્રીજે રે ત્રીજે રે ઈગ ચેઈય ઠવણ જિણ રે... થે નામ જિણ તિહુયણ ઠવણ જિનાં નમું રે પંચમ છડે તેમ
વંદુ રે વંદુ રે વિહરમાન જિન દેવલી રે.. સત્તમ અધિકારે સુયનાણું વદીયે રે અઠ્ઠમી શુએ સિદ્ધાણ
નવમેં જે નવમેં રે થઈ તિસ્થાહિર વીરની રે.. દશમેં ઉજજયંત થઈ વલીય ઈગ્યારમેં રે ચાર આઠ દસ દઈ
વંદે રે વદે રે અષ્ટાપદ જિન કહ્યા રે... બારમેં સમ્યગ્દષ્ટિ સુરની સમરણ રે એ બારે અધિકાર
ભાવ રે ભાવો રે દેવ વાંદતાં ભવિજના રે... વાંદું છું ઈચ્છકારી સમ સુકાવ રે ખમાસમણ ચઉદેઈ
શ્રાવક રે શ્રાવ રે શ્રાવક સુજસ ઈચ્છું ભણે રે.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રતિક્રમણ હેતુગભિ ત સઝાયા
ઢાળ ૩ [ ૧૫૭૬ ]
હવે આચારની શુદ્ધિ ઈચ્છાયે ઉદ્યમી ઉપયાગ સંભાળા સવ્સવિ દેવસિય ઈચ્ચાઈ જ્ઞાનાદિક માંહે ચારિત્ર સાર *રેમિ ભંતે ઈત્યાદિક સૂત્ર ચિંતા તિહાં અતિચાર તે પ્રાત ‘સયણાસણુ’ ઈત્યાદિક ગાથા ઈમ મનસા ચિંતન ગુરૂ સાખે શ્રાદ્ધ ભણે અડ ગાથા અથ્ સંડાસા પડિલેહી બેસે કાઉસગ્ગ અવધારિત અતિયાર અવગ્રહમાંહે રહી ઉન્નત અંગ સવ્વસનિ દેવસિય ઈચ્ચાઈ મન વચ કાય સકલ અતિચાર ઈચ્છાકારણ સંદિસંહ ભગવત પડિમહે ઈતિ ગુરૂ પણ ભાખે સ્વસ્થાનકથી જે બુદ્ધિગમણુ પડિમણુ' પડિઅરણ પવિત્તી એ પર્યાય સુજસ સુરક
અતિયાર ભાર ભરીત ત ઢાયે સયમી સિર્વ પાતક ટાળી પ્રતિક્રમણ ખોજક મન લાઈ...ઉદ્યમી ૧ તદાચાર શુદ્ધિ અર્થ ઉદાર ભણી કાઉસગ્ગ કરી પવિત્ર પડિલેહણુથી લાગા જે ભ્રાત ભાવજો તિહાં મત હેાજો થાંથા... આલેવા અર્થ ગુરૂ દાખે... કાઉસગ્ગ પારી કહે ચવિસત્થી.. મુહપત્તી તનુ પડિલેહે વિશેષે આલેાત્રા દીયે વંદન સાર... આલાએ દેવસી જે ભગ ઉચ્ચરતા ગુરૂસાખે. અમાઈ... સંગ્રાહક છે એ સુવિચાર પ્રાયશ્ચિંત્ત તસ માગે તપ ધૃત્ત...છે પડિમણુાખ્ય પાયચ્છિત્ત દાખે કિરી આવે તે છે પડિમણુ... પરિહરણા વારણા નિયત્તિ નિં'દા ગરહાસેહી અટ્ઠ
ઢાળ ૪ [ ૧૫૭૭ ]
બેસી નવકાર કહી હવેજી સફલ સકલ નવકારથી જી પડિમવુ ચત્તારિ મંગલ મિથ્યાદિકજી ઈચ્છામિ પડિમિઉ ઈત્યાદિકજી ઈરિયાવહી સૂત્ર ભણેજી તસ્સ ધુમ્મસ લગે. ભડ્રેજી શ્રાવક આચરણાદિ જી ઈચ્છામિ પડિઋમિલ" કહી કહેછ અતિચાર ભાર નિવૃત્તિથીજી અભુટ્ટિએ મિત્યાદિકાળ
99
મંગલ અર્થ કહેઈ દિન અતિચાર આલેાઈ... વિભાગ આલેાયણ અત્ય શેષ વિશુદ્ધિ સમર્ત્ય... નવકાર સામાયિક સૂત્ર શ્રાદ્દ સૂત્ર સુપવિત્ર... હળુ હેાઈ ઉચ્છેઈ સૂત્રે વિશેષ કહેઈ...
,,
"9
39
25
....
99
39
39
99
99
19
99
,,
99
પ
99
૩
*
૬
"3
७
કહે સામાયિક સૂત્ર
સમચત્ત...મહાજસ ! ભાવે। મનમાં ૨૧
૮
૯
,, 3
ل رو
, પ્
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧
અવરા ખમાસમણુ વ ણુ છ ચંચાદિક મુનિ જો હુએજી ભૂમી પુંજી અવગ્રહ વહીજી આયરિય ઉવજઝાય ભલે' ભળેછ
ઢાળ
આલેાયણ પડિમણે અશુદ્ધ જે કાઉસગ્ગ તેહની શુદ્ધિ અર્થે કહ્યો.
તીન ખમાવે રે ક કાઉસ્સગાથ કિર... પાછે પગે નિસરેઈ અભિનય સુજસ કહેઈ...
૫ [૧૫૭૮ ]
શ્રાદ્ધી સુસાધ્વી તે કહે ઉચ્છાવા ન સ`સ્કૃતે છે અધિકાર તાસ
પરીક્ષક હા ા હેતુને પરખજો નિરખા રચના સદ્ગુરૂ દેરડી ચારિત્ર કષાય વિરહથી શુદ્ધ હૈયે એન્નુ પુષ્પપરિ નિષ્ફળ તેહનુ તેણે કષાયતણા ઉપશમ ભણી ગાથા ત્રય ભણી કાઉસગ્ગ કરો કરેમિ ભ ́ત ઈત્યાદિત્રય કહી સામાયિક ત્રય પાઠ તે જાણીયે પારી ઉજજોય ને સવ્વલેએ કહી એક ચવીસત્થાના કાઉસગ્ગ કરે સુયસ ભગવએ કહી ઈંગચવીસત્થય· સકલાચાર ફૂલ સિદ્ધ તણી થઈ તિસ્થાધિપ વીરવદન રૈવત સડન અષ્ટાપદ નતિ કરી સુય દેવયા ક્ષેત્ર દેવતા કાઉસગ્ગ ઈમ કરો પાઁચ માગલ કહી પુજી સડાસગ ઈચ્છામાં અણુસટ્ટી કહી ભણે આજ્ઞાકરણને દેવન વદન દિવસિયે. ગુરૂ બેંક યુતિ જ સાધુ શ્રાવક સહુ સાથે થઈ કહે
કહે
ઢાળ ૬
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ચારિત્રાદિક અતિચાર પહિલેા ચારિત્ર શુદ્ધિકાર હરખજો હિયડામાિં
વરખા સરસ ઉચ્છાડી
કાઉસગ્ગ નવકાર
અવગ્રહ યુાચન હેત
મુહપત્તિ વંદન શ્વેત સ્તુતિત્રય અગ"ભીર ગુરુણાદેશ શરીર પખિઆઈક કહે તીન
સુજસ ઉચ્ચ સ્વર શ્રીન
[ ૧૫૭૯ ]
,,
ચતુરનર ! ૦
પુરી
,,
જાસ કષાય ઉગ્ર
માનુ` ચરણુ સમગ્ર આયરિય ઉવજ્ઝાય ઈત્યાદિ લેગસ દાઈ અપ્રમાિ ચારિત્રના એ ઉસ્સગ્ગ આદિ મધ્યાંત સુસંગ દનાચાર સુદ્ધિસંસ્ક્રુ પારી કહે પુખરવર દીવટ્ટુ, કાઉસગ્ગ કિરિયા ૨ દત સિદ્ધાણુ બુદ્ધાણં કહે મહંત શ્રીનેમિ નતિ તિલ્થ સાર
,,
""
*
99
19
,, "?
19
,,
,, 29
99
99
p
123
,,
99
33
م وو
,,
,, g
"3
સસાર દાવાનલ તીન ગાહા કહી કહે એ કહી પૂર્વ ભાસ...
""
97
,,
$9
,,
19
,,
3
૪
૫
}
७
८
૯
૧૦
૧૧
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રતિક્રમણ હેતુભિ ત સજ્ઝાયા
અછે તીથ એ વીરનુ તેણે હરખે પ્રતિક્રમણુ નિર્વિઘ્ન થુઈ તાસ કષ કહી રાસ્તવ એક જિન સ્તવન ભાખે મૃતાંજલિ સુણુઈ અપર વરકન સાથે...ર નમાડહત થકી દેવગુરૂ ભજન અહંકુર અંતે વલી સકલતા કર અછેહ યથા નમુન્થુળે કુરિંત તમા જિણાણુ જિષ્ણુવ દણુ ઈક સત્થય દુગપમાણું... ૩ દુઃખદ સમત તિલેગસ ચાર કાઉસગ્ગકર દેવસી સુધ્ધિકાર પારી કહીય લેગર્સી મોંગલ ઉપાય ખમાસમણુ દેઈ દેઈને કરે સજ્ઝાય... ૪ નવ રસી ભૂલવિષે હાઈ સઝાય ઉત્કૃષ્ટ તે દ્વાદશાંગી અધ્યાય પરિહાણિથી જાવ તમુક્કાર હાઈ સામાચારી વશ પ્`ચ ગાથા પ(યુ)લાઈ... ૫ *હી પડિમણે પ`ચ આચાર સેાહી તિહાં દીસએ તિષ્ઠુ દુù* ણુ ઢાઢી ઈસ્યુ પભણિ તપ વીય આચાર શુદ્ધિ અવશ્ય હુઈ જો હાઈ ત્રિક વિશુદ્ધિ... પ્રતિક્રમણ પચ્ચખાણ ચઉવિહાર મુનિને યથા શક્તિ પચ્ચખાણ શ્રાવક સુમનને *ાઉસગ્ગ અંતરંગ તપના આચારે. વળી વીયના ફેરવે શક્તિસારે... પ્રતિક્રમણ પદથી ક્રિયા ઋતુ કમ જણાઈ તિહાં પ્રતિક્રમણ ક્રિયા મમ પ્રતિક્રમણુ કર્તા તે સાધ્વાદિ કહીયે. સુષ્ટિસુ ઉપર્યુક્ત યતમાન લહીયે... ૮ પ્રતિક્રમ્સ તે ક્રમ ક્રોધાદિ જણા ટળે તેહતા સ લેખે પ્રમાણા મળે જો સુજન સંગદઢરંગ પ્રાણી ક્ળે તેા સકલ કજજમે સુજસ વાણી... ૯ ૭ [૧૫૮૦ ]
७
ઢાળ
દેવસી પડિમણુ વિધિ કલ્લો ઈરિય પડિમિય ખમાસમણુશું
તેહ ઉપશમ કાઉસગ્ગ કરો દિકિ વિપરિયાસ સે ઉસ્સાસના ચિઈવંદણુ કરીય સજઝાય મુખ જાવ પડિમણુ વેલા હુયે રાઈ પડિમણુ ઠાઉ ઈમ કહી સમ્પ્રત્યય ભણી સામાયિક હી ખીજે એક દશ ના ચારના ચારિત્રને તિહાં એક હેતુ છે પારી સિદ્ધસ્તવ કહી પછે પ્રત્યેક કાઉસગ્ગ પડિમણુથી
કહે હવે રાઈના તેવુ રે
કુસુમિ
સુમિ જે ૨,
ચતુરનર ! હેતુ મન ભાવજે
ચાર લેગસ મને પાઠે રે ધી વિપરિયાસ શત આઠ રે... ધર્મવ્યાપાર કરે તાવ કરે ચઉખમાસમણુ દીયે ભાવ રે... સવ્સ્થવિ રાઈ કહેઈ ૨ ઉસ્સગ્ગ એક ચિતેઈ રે... ત્રીજે અતિચાર યિત રે અલ્પ વ્યાપાર નિસિક ચિત્ત રે... જાવ કાઉસગ્ગવિહિ પુવ્વ ૨ અશુદ્ધના શેાધ એ અપુત્વ રે.
,,
,,
,,
,
૨૭
.
კ
૪
૫
ૐ
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ઈહાં વીર છમાસી તપ ચિંતવે હે જીવ! તું કરી શકે તેહર ન શકું એગાઈ ઈગુણ તસતાં પંચમાસાદિ પણ જેહ રે... , ૭ એક માસ જાવ તેર ઊડો પછે ચ9તીસ માંહિ હાણે રે જાવ ચઉલ્ય અંબિલ પેરિસી નમુક્કારસી યોગ જાણ રે.. , શક્તિતાંઈ ચિત્ત ધરી પારી મુહપતી વંદણ દાણ રે ઈચ્છામે અણુસકિહી તિગશુઈ થવ ચિઈવંદણ સુહ જાણ રે. ૪ ૮ સાધુ વળી શ્રાદ્ધકૃત ઔષધે માગે આદેશ ભગવાન રે બહુ વેલ સંદીસાવું બહુલકરૂં લઘુતર અનુમતિ મરે ૧૦ ચી ખમાસમણ વંદે મુનિ અઢાઈજજેસુ તે કહે સંકૂ રે કરે પડિલેહણ ભાવથી સુજયમુનિ વિદિત સુગુણ રે ૧૧
ઢાળ ૮ [ ૧૫૮૧] હવે પખિયા રે ચઉદસિ દિન સુદ્ધિ પડિક્કમે
પડિકમતાં રે નિત્ય ન પર્વ અતિક્રમે ગ્રહ શોધું રે પ્રતિદિન તે પણ શોધી
પખસંધિ રે ઈમ એ મન અનધિયે. ૧ ગુટકઃ અનુરોધિ ગુરક્રમ વિશેષે ઉત્તર કરણ એ જાણીયે
જિમ ધૂપ લેપન વર વિભૂષણ તેલ હાણે માણીયે મુહપતિ વંદણ સંબુદ્ધખામણ તીન પંચ પંચ શેષ એ
પકિખ આયણ અતિચારા લેચના સુવિશેષ એ. ઢાળઃ સવ્વસ્ફવિ રે પખિયન્સ ઈત્યાદિક ભણું
પાયછિત રે ઉપવાસાદિક પડિસુણી વંદણું ઈ રે પ્રત્યેક ખામણાં ખામી
દેવસિય આલેઈમ રે ઈત્યાદિ વિશ્રામ. ૩ ગુટકઃ વિશ્રામિયે સામાયિક સૂત્રે ખમાસમણ દઈ કરી
કહે એક પાખી સૂત્ર બીજા સુણે કાઉસગ્ગ ધરી પાખી પડિકમણા સૂત્ર કહીને સામાયિક ત્રિક ઉચ્ચરી
ઉજજોએ બાર કરે કાઉસગ્ગ હર્ષ નિજ હિયડે ધરી... ૪ ઢાળઃ મુહપતી પડિલેહી વંદણ દીયે સમ(ણ) ખામણાં રે ખમાસમણ દઈ ખામીયે ખમાસમણ ચારે રે પાખી ખામણું ખામજે
ઈચ્છામ અણુસદ્દી રે કહી દેવસી પરિણામ ગુટકઃ પરિણામ જે સવિ ભવન દેવિ ક્ષેત્ર દેવીમાં ભલી
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સજઝા
૨૧૯ તે પણ વિશેષે ઈહાં સંભારો અજિતશાંતિ સ્તવલી ઈહાં જ્ઞાનાચારની શુદ્ધિ વંદન સંબુદ્ધ ખામણે જાણીયે
દર્શનાચારની લેગસ પ્રગટે કાઉસગ્ગ પ્રમાણીયે.... ઢાલઃ પરિમાણે રે અતિચાર પ્રત્યેક ખામણું
પાખી સૂત્ર દુગઈ રે ચારિત્ર શુદ્ધિ પાખી ખામણે કાઉસગ્ગ રે તપ આચારના ભાંખજે
સઘળે આરાધે રે વિચારની દાખજે... ગુટકઃ દાખજે ચઉમાસ વરસી પડિક્રમણને ભેદ એ
ચઉમાસ વીસ દવસ મંગલ ઉસગ્ન વરસી નિવેદ એ. પાખી ચેમાસી પંચવારિસ સગ દુશેવે ખામીયે સજઝાય ને ગુરૂ શાંતિ વિધિનું સુજસ લીલા પામીયે... ૮
ઢાળ ૯ [૧૫૮૨] નિજ થાનકથી પર થાનકે | મુનિ જાય પ્રમાદે જેહ મેરે લાલ ફરી પાછું થાનકૅ આવવું પડિઝમણું કહીયે તેહ ,, પડિક્કમ ૧ પડિક્કમજો આનંદ મેજમાં ત્યજી ખેદાદિક અડદે છે જિમ જિમ અધ્યાતમ જાગશે તિમ તિમ હશે ગુણપષ... ) , ૨ પડિક્રમણ મૂલપદે કહ્યું અણુ કરવું પાપનું જેહ છે અપવાદે તેનું હેતુ એ અનુબંધ તે સમરસ મેહ છ છ ૩ પ્રતિક્રમકને પ્રતિક્રમણે કરી અધપ્રતિકર્તવ્ય અનાણુ છે શબ્દાર્થ સામાન્ચે જાણીયે નિંદા સંવર પચ્ચખાણ... છ છ ૪ પડિક્કમણું તે પચ્ચખાણ છે ફથી વર આતમ નાણ તિહાં સાધ્ય સાધન વિધિ જાણજે ભગવાઈ અંગ સુજસ પ્રમાણે છે ૫.
ઢાળ ૧૦ [૧૫૮૩] પડિક્રમણ પદારથ આસરી કહું અવૃક્ષણો દિઠત રે ઈક પુરે નૃપ છે તે બાહિરે ઘર કરવાને સંબંતે રે...તમેં જોજે રે - તમેં જેજે રે ભાવ સહામ જે વેધક હુએ તે જાણે રે મૂરખ તે ઔષધ કાનનું આંખે વાલી નિજમતિ તાણે રે.... , ૨. તિહાં બાંધ્યું સૂત્ર ભલે દિને રખવાલા મેલ્યા સારા રે હણ તે જે ઈહાં પેસશે - ઈકીધા તેણે પૂકારા રે.. , ૩. જે પાછે પગલે આસરે રાખીને તેમનાં પ્રાણ રે
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઈમ કહી તે સજજ હુઈ રહ્યા ધરી હાથમાં ધનુષ્ય ને બાણ રે ૪ તસ વ્યાસંગે દઈ ગામડી તિહાં પેઠા તેણે દીઠા રે કહે કાં તમે પેઠા પાપીયા તિહાં ઈક કહે કરિ મન ધીઠા રે , ૫ ઈહાં પેઠા પો મુજ દેવ છે. તેણે તે હણી બાણું રે પાછે પગલે બીજે ઓસર્યો મૂકી કહે પેઠે અણુણે રે...તમે જે ૨૦ ૬ તે ભેગને આભાગી હુએ બીજે ન લધા ભોગ સંયોગ રે એ દ્રવ્યે ભાવે જાણજે ઈહાં ઉપનય ધરી ઉપગ રે... , ૭ રાજા તીર્થકર તેણે કહ્યું મારગ સંયમ રહે રાખી રે ચૂક્યો તે રખવાલે હો સુખ પામે જે સત્ય ભાખી રે.... , ૮ પ્રતિક્રમણ પ્રમાદ અતિક્રમે ઈલાં રાગાદિક રખવાલા રે તે જ રૂપ પ્રશસ્તે જોડી તે હેવે સુજસ સુગાલા રે... ઇ ૯
ઢાળ ૧૧ [ ૧૫૮૪] કાંઈ જાણું કિઉં બની આવેલે માહર મોહનગારીનું સંગ હે મિત્ત !
માહરા પ્રાણ પિયારા રે રંગ હે મિત્ત...કાંઈ નદીયાં હોય તો બાંધીયે કાંઈ સમુદ્ર બાંધ્યો ન જાય તે મિત્ત ! લઘુ ન હોય તે આરહીયે મેરૂ આરહ્યો ન જાય તે મિર! , ૨ બાથ શરીરે ઘાલીયે
નગને ન બાથ ઘલાય છે સરેવર હોય તે તરી શકાં નદી સાહની ગંગ ન કરાય છે , ૩ વચન કાયા તે તે બાંધીયે મન નવિ બાંધ્યો જાય મન બાંધ્યા વિણ પ્રભુ ના મીલે કિરિયા નિખલ થાય છે છે ૪ એક સહજ મન પવન રો જૂઠ કહે ગ્રંથકાર મનરી દેર તે દર છે.
જિહાં નહીં પવન પ્રચાર - " " ચિત્ત કહે મન ચલ સહી તાપણુ બાંધ્યા જાય છે અભ્યાસ વૈરાગે કરી
આદર શ્રદ્ધા બનાય... એ છે કે કિણ હી ન બાંધ્યો જલનિધિ રામે બાંધ્યો સેત , વાનર તે હી ઉપર ચાલ્યા ગંભીરતા લેત, હે મિત્ત! જાણું બની આવેલે શુભયોગે ભડ બાંધીયે અનુભવે પાર લહાઈ , પડિઅરણ પડિક્રમણને ઈમજ કહ્યો પર્યાય છ ૮ પડિઅરણ ગતિ ગુણતણી અશુભથી તે પડિકંતી , તિહાં પ્રાસાદ દષ્ટાંત છે સુ છે હાલી મન ભ્રાંતિ... , , ૯
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક
૧ર..
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સઝા કોઈ પુરે એક વણિક હુઆ રત્ન પૂર્ણ પ્રાસાદ સેંપી ભાર્યાને તે ગયે
દિગયાત્રામેં અવિષાદ... , સ્નાન વિલેપન ભૂષણે
કશ નિવેશ શૃંગાર દર્પણ દશન વ્યગ્ર તે લાગે બીજું અંગાર.... છે , પ્રાસાદ તેણુયે ન જોઈએ ખૂણે પડી એક દેશ પડિ ઈસ્યુ એહને
સા કહે ધરી અવિવેક. છે ભીંતે પીંપળ અંકુર દુઓ તે પણ નગ સાઈ હે મિત્ત તેણે વધતે ઘર પડીયું
જિમ પૂર્વે વનરાઈ.. 9 9 ૧૩ દેશાઉરી આવ્યો ઘરધણું તેણે દીઠો ભગ્ન પ્રાસાદ છે નીસારી ઘરથી ભામિની
તે પામી અતિહિ વિષાદ , તેણે ફરી પ્રાસાદ નવીન કર્યો આણ બીજી ઘરનાર છે કહે જે પ્રાસાદ એ વિણસશે તો પહેલાંની ગતિ ધાર , ફરી ગયે દેશાંતરે વાણુ તે ત્રિકું સંધ્યા એ જોઈ ,, ભાંણું કાંઈ હોય તે સમારતાં પ્રાસાદ તે સુંદર હેય... , ઘણી આવે દીઠો તેહવો ઘર સ્વામિની કીધી તેહ છે બીજી હુઈ દુઃખ આભાગિની ઉપનય સુણજે ધરી નેહ* છ # ૧૭ આચારય ગૃહ પ્રભુ વાણીયો પ્રાસાદ તે સંયમ રૂપ , તેહને તે રાખ ઉપદિશે ન કરે તે આયે વિરૂપ , , પ્રાસાદ તે જેણે થિર કર્યો તે પાયે સુજસ જગીસ , ઈમાં પૃચ્છ-કથક તે એક છે નયરચના ગુરૂને શિષ્ય , એ
ઢાળ ૧૨ [૧૫૮૫] હવે મન હરણું પડિક્રમણને પર્યાય સુણે એણી રીતિ-હે મુણિંદ પરિહરણ સર્વથી વર્જના અજ્ઞાનાદિકની સુનીતિ ,
પડિક્રમણ તે અવિષાદયોગથી. એક ગામેં એક કુલપુત્રની ભગિની દેઈ ગામે ઊઢ , પુત્રી એક તસ દેઈ બહિનાના હુઆ ચુત યુવા ભાવ પ્રરૂઢ છ છ ૨. પુત્રી અર્થે તે આવીયાં કહે સુવિવેકી કુલપુત્ર છે. તુમ સુત દેઈ મુઝ એક જ સુતા મોકલી દીયો જે હોય પવિત્ર.... , તે ગઈ સુત દેઈ તે મોકલ્યા ઘટ આપી કહો આ દુધ છે કાવડ ભરી દુધ નિવર્તિયા તિહાં દેઈ મારગ અનુરૂદ્ધ y y #
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૨૨
- સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ એક નિકટ તે અતિહિ વિષમ અઠે દુરે તે સમ છે મગ્ન સમે આ એક વિષમ ત્યજી બીજે નિકટથી વિષમ તે મગ્ન... , ૫ -ઘટ ભાગો તસ ઈક પગ ખભે બીજે પણ પડતે તેણ - સમે આવ્યા તેણે યરા દીયો સુતા દીધી તેણ ગુણણ... છે કે ગતિત્વરિતે આવ્યા નવિ કહ્યું પય લાવજે મેં કહ્યું એમ છે કુલપુત્રે વક્ર તિર કર્યો - ધરે ભાવ એ ઉપનય પ્રેમ , , તીર્થકર તે કુલપુત્ર છે ચારિત્ર તે પય અભિરામ છે તે રાખે ચારિત્ર કન્યા પરણાવે તે નિર્મલ ધામ છ ૮ ગોકુલ તે મનુષ્યજન્મ છે મારગ તે તપ-જપ રૂપ છે તે થિવિરને દૂર નજીક છે જિનકલ્પીને તે અનુપ છે છે કે -નવિ અગીતાર્થ રાખી શકે ચારિત્રપય ઉગ્રવિહાર હૈ મુણિંદ નિવૃત્તિ દુર્લભ છે તેહને બીજે પામે વહેલે પાર ઇ » દુગ્ધકાય દષ્ટાંત એ
દૂધકાવડ તસ્સ અત્ય પરિહરણ પદ વર્ણવ્યું ઈમ સુજસ સુહેતુ સમસ્થ , , ૧૧
ઢાળ ૧૩ [ ૧૫૮૬] - વારણ તે પડિક્રમણ પ્રગટ એ છે મુનિને તે પ્રમાદથી જાણે રે સુણે સંવરધારી ઈલાં વિષમુક્તિ તલાવો ભાંખે દષ્ટાંત તે મન આણે રે.. ઇ ૧ એક પુરે એક રાજે છે રાજા તેણે જાણ્યું પરદલ આવ્યું છે કે ભક્ષ્ય ભોજને મીઠા જલમાં ગામ ગામ વિષ ભાવ્યું રે... , પ્રતિ નૃપ પડહ ઈમ ઘાષા જે ભક્ષ્ય ભોજય એ ખાશે રે , પીશે મીઠા જલ હુઈ હૈશી તે યમમંદિર જાશે રે.. દૂરથી આણ ભેજય જે જમણે ખારાં પાણું પીશે રે તે જીવી લેશે સુખ લહેશે જય લછિયે વરશે રે. જેણે નૃપ આણુ કરી તે જીવ્યા બીજા નિધન લહંત રે દ્રવ્ય વારણાઈ એ ઈલાં ભાવે ભા ઉપય સંત રે, જિનવર નૃપતિ વિષય વિષ મિશ્રિત ભવિને ભેજય નિવારે રે , ભવ ભમે રાગી ને તરે રે વૈરાગી વાચક જ તે સંભારે રે ,
ઢાળ ૧૪ [૧૫૮૭] પડિક્રમણ નિવૃત્તિ પ્રમાદથી રે રાયકન્યા દિઠતા એક નગરે એક શાલાપતિ ધૂર્ત સુતા તસ રત
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રતિક્રમણુ હેતુગભિ ત સજ્ઝાયા
મન્મથ માતે કાંઈ ન દીધાં હું
ભર યૌવનમાં કાંઈ ન દીધાં હૈ અવસર છેલ છબીલાને ઢાંઈ નદીધાં હું લાવણ્ય લહેર' નતેં કાંઈ ન દીધાં હૈ ભર૦ ૧ ભેડલ માંડલી તે કહે આપણુ નાસિયે... સા કહે સખી મુઝ નૃપ પુત્તિ
તેડી લાવી સાત્તિ... પાછી નિવૃતિ તામ
સત તિશું છે ક્રિયા રે તેણે ગીત પરભાત સુણ્યુ’ આણુ કરડીયેા રત્નના મૂલ્યાં તા શુ` કણિઆરડાં તુજ ફૂલવુ" જુગતુ` નહીં દાલીક સુતા મણિઆરડી અધિમાસ દ્વેષણુ ગીતએ તસ તાત શરણે આવીયા પરણાવી પટરાણી કરી સૈન્યા થાનક મુનિ વિષય તે વિતે તે જસને સુખ લહૈ
ઈમ વચન ભાંખી સામ... અહિમાસ વુડે અમ જો નીચ કરે વિડ...
હું" લતા છું સહકાર
કાલ હરણુ અશુભનું સાર... નૃપ ગાત્ર એક પવિત્ર નિજ રાજ્ય આપે ચૈત્ર... ધૃત સુભાષિત ગીતિ ભીજો ન એ છે રીતિ...
બીજો પણુ દૃષ્ટાંત છે રે ગ્રહણ ધારણ ક્ષમ તેહને રે ધારા રે ભાવ સાહામણા રે વારા રે તેહને પાપથી ૨ પાપકમ તસ અન્યદા રે નિકળ્યા ગચ્છથી એકલા રે કહે સુત તરૂણુ મોંગલ તદ્દા રે જિમ તે ભટ પાછા ફર્યાં રે तिरिअवाय पइनिआ असरीसजण उल्लावाण સાધુ ચિંતવે સારાંશમાં રે લેાક હીલાથી નિવર્તિ રે
"9
ઢાળ ૧૬ [૧૫૮૯ ]
"9
3:3
39
99
૨૨૩
» હું
ઢાળ ૧૫ [૧૫૮૮]
એક ગ છે. એક સાધક રે આચાર્ય ભણાવે અગાધ રે તુમ્હે સારા રે આતમ કાજ રે સંતારા પામ્યુ છે રાજ રે.. ધારા હૈ ભાવ ૧ હુએ ઉદ્દયાત્રત અતિ વાર રે જાણૅ વિષય ભાગવુ જોર રે... ઉપયોગે સાંભળે તેહ ૨ તેણે કીધા ચારિત્રશું નેહ રે... मरिय व्वा वा समरे समत्येण । सहीअव्वा कुलप्पसूए ॥ પ્રવ્રજ્યા હું ભગ્ન રે હુએ સુજસ ગુરૂપય લગ્ન રે...
,, ૫
29
3
39
૪
૭
૩
४
નિદા તે પડિમણુ છે
દૃષ્ટાંત ચિત્રકર પુત્રી રે
એક નગરે એક નૃપતિ છે તે સભા કરાવે સચિત્રી પુત્રી રે...ભવિ સુભાષિત રસગ્રહે
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૪
આપી ચિત્રકાર સર્વને ચિત્રે તે એકને દીવે રાજા આવે વેગે હમેં ભાત આણું તેમ તે રહી આલેખે શિખિ પિરછમાં ગતઆત કરતો તિહાં તે ગ્રહવા કર વાહિયે મુખમંચત્રિક પાદ નૃપ કહે-કિમ? તવ સા કહે. જીવી પુણ્ય હું તેહથી બીજો પાયો નરપતિ વૃદ્ધતરૂણ કેઈ નવિ ગો દેહ ચિંતાયે તે ગયો ચેાથે તું શિખિ છિયાં ચિત્ત ચમક રાજા ગયે સમર સરસ્યા તાસ ગુણે હયું વેધક વયણે મારમેં વિણ મસ્તક તે આશકી હુઈ ત્રિયામા શત યામસી કહે તુમ પુત્રી દીજીયે રાજાયે ઘર સઘન ભર્યું દાસી કહે નૃપ જિહાં લગે સા કહે એક પુત્રી તણ નિજઈછા જુઆ જૂઓ રાત્રિ સા સાપે ડરી અણસણ એક કરી રહ્યો આપી સંજીવની મંત્ર તે ત્રયે મિલિયા સામટા દાસી કહે જાણું નહીં સા કહે અબ નિદ્રાભૂં
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ- -તેણે ચિત્રવા ભૂસમ ભાગે રે ભાત આપ્યું પુત્રી રગે રે , ૨ કષ્ટી નાવી તે આવે રે તાત દેહ ચિંતાયે આવે રે , વાને કરી કુટ્ટમ દેશે રે નૃપ દવે લલિત નિવેશે રે.... , નખ ભાગી હસી સા બેલે રે તું હુઓ ચેથાને તેલે રે ,, ૫. રાજમાર્ગ વેડો દેડાવે રે એ પહેલો પાયો મને આવે રે... , ૬ સમભાગ સભા જેણે આપી રે ત્રીજે તાતન જેણે મત થાપો રે , ૭ અત્ર ટાઢું થાય તે ન જાણે રે કિમ સંભવે ઈર્ષે ટાણે રે. ૮. ઘરે સગઈ બાપ જમાડે રે પચિત્ત ત મૂકવું ભમાડી રે... , ૯ પારડૅ વશ કીધો રાજ રે કહે કેમ કરી રહેવે તાજા રે.. , ૧૨ તસ માત તે પ્રાત બોલાવી રે કિમે દારિદ્રીયં વાત એ થાવી રે... , ૧૧ મનહરણ તે વિધિશું પરણી રે નાવે કથા કરો એક વરણી રે ૧ર સમકાલે ત્રણવર આવ્યા રે માયા ભાઈ બાપે વરાવ્યા રે. , ૧૩. તે સાથે બળ્યો એક રે સુર આરાધે એક સવિવેક રે , ૧૪ જીવાડ્યાં તે બિછું તેણે રે કેને દીજે કન્યા કેણે રે... , ૧૫. તું કહે છે જાણે સાચું રે કાલે કહે શું જાણું જે જાયું રે... ૧
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સજઝાય રાજા પ્રચ્છન્ન તે સાંભળે ગુણે કરી વેચાત લીયે સાથે જ તે ભ્રાતા હુઓ અનશનીયાને દીજીયે દાસી કહે બીજી કહે ઘડે આભરણ અંતેકરે તિહાંથી નીકળવું નથી કુણવેલા એકે પૂછયું કહે કિમ જાણે દાસી કહે કાલે કહેશું આજે ઊંધ બીજે દિન સા તિમ વદે અવસર કથા પૂછી કહે પેટીમાં ઘાલી સમુદ્રમાં કેણે ઉઘાડી દેખીયા ચોથે દિન છે એક કહે બીજે દિને સા હસી કહે. પૂછી કહે-દે શક્ય છે વિશ્વાસ બીજી નહીં કરે લીપી મુંદી ઘટ મુખ રહે. રતન ગયાં તેણી જણીયાં બીજે દિન કહે ઘટ કાચને પૂછી કહે બીજી કથા સહસ્વાધી વિદ્ય રથરૂ પુત્રી એક છે મનહરૂ તે આણે તસ નૃપ દીયે રથકાર તે રથ ખગ કરે સહ ખેચર હો તેણે વૈદ્ય છવાડે ઔષધે કન્યા કહે-એક ચારની હું તેની શું સ્ત્રી હવે
રર૫ બીજે પણદિન દીયે વારે રે ચીતારી કહે ઉત્તર સારો રે.. ઇ ૧૭ જેણે જીવાડી તે તાતો રે એ તો પ્રાણુનું પણ વિખ્યાત રે, ૧૮ સા કહે એક નૃપને સારી રે ભોંયરમાં રહ્યા તે સોનાર રે , મણિ-દીપતણું અજવાળું રે તે રાતિ અંધારૂં છે કાળું રે , જે સૂર્ય—ચંદ્ર ન દેખે રે મોજમાં કહીયે તે લેખે રે , શત્કંધ તે જાણ ચેટી રે નૃપ એકને ચોર બે ભેળી રે... , ૨૨ વાહીસી તટ કિહાં લાગી રે પૂછ્યું કે તે દિને ત્યાગી રે.. , દાસી કહે છે કિમ જાણે રે ત્યજવરને પરમાણે રે.. , એક નગરે રતવતી પહેલી રે ઘટે ઘાલે રતન તે વહેલી રે... , ૨૫ બીજી રતન લેઈ ઘટ મુદે રે દાસી કહે તે કિમ વિદે રે. . ર૬ છતાં હરિયાં કેમ ન દીસે રે ઈક નૃપને સેવક ચાર હસે રે , ૨૭ ચોથે નિમિત્ત વેઠી છે સારો રે કિહાં લઈ ગયે ખેચર યારો રે... , ૨૮ નિસુણી નિમિત્તિ દિશિ દાખે રે ચાર ચાલ્યા- રથ આખે રે.. , ૨૮ મરતે કન્યા મારી રે ચારને દીયે નૃપ અવિચારી રે... ૩૦ નવિ થાઓ જે પેસે આગે રે કહે પસશે તિહાં કુણ રાત્રે ૨ ૩
સ. ૧૫
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ દાસી કહે બીજો કુણ કહે બીજે દિને કહે સા નિમિત્તા રે જે નિમિત્તે જાણે મરે નહીં ચય સાથે પેઠે સુચો રે... , ૩૨ રંગે સુરંગે નીકળી
અંગે સાજે પરણે કન્યા રે બીજી કથા કહે એક સ્ત્રી માગે હેમ કટક દુગ ધન્યા રે , ૩૩ મૂલ્ય રૂપક દેઈ કઈ દીયે તેણે ઘાલ્યાં સુતાને હાથે રે પ્રૌઢ થઈ તે ન નીસરે માગે ભૂલ રૂ૫ક સાથે રે ,, ૩૪ બીજાં દીધાં વાંછે નહીં
શું કરવું કહે ઈહાં દાસી રે સા કહે-અવર ન ચતુર છે તું કહે ને કરે શું હાંસી રે , ૩૫ બીજે દિને કહે તેહજો રૂપક દીયે કટક તો દીજે રે ભૂપ આખ્યાને એહવે
નિજધરે ષટમાસ આણજે રે.... , ૩૬ શકયે જુવે છે તેનાં ઓરડામાં રહી ચીતારી રે પહેરી વસ્ત્રાદિક મૂળગાં
જીવને કહે જે ભારી રે , રાજ્યવંશ પત્ની ઘણું
રાજાને તું શી કાર રે નૃપ મા જે પુણ્ય તે બીજી મૂકી રૂપે વાર રે... , ઈમ કરતી તે દેખી સદા રાજાને શકય જણાવે રે કામણ એ તુઝને કરે
રાખો જીવને જે ચિત્ત ભાવે રે.... ૩૯ આત્મ નિંદા કરતી નૃપે દેખી કીધી સા પટરાણી રે દ્રવ્ય નિંદા એ ભાવથી કરે જે સંયત સુહનાણી રે. , ૪૦ દશ દષ્ટાંત દેહિલે લોહી નરભવ ચારિત્ર જે લહીયું રે તો બહુ શ્રુતમદ મત કરે બુદ્ધ કહેવું સુજસ તે કહીયું રે , ૪૧
ઢાળ ૧૭ [૧૫૦૦] . ગહ તે નિંદા પર સાખશું છે તે પડિક્રમણ પર્યાય દષ્ટાંત તિહાં પતિ મારિકા છ વર્ણવ્યો ચિત્ત સહાય... સાચલે ભાવ મન ધારજી તિહાં એક અધ્યાપક વિપ્ર છે જ છે રે તરૂણી તસ ભજજ કાકવલી દેહી પ્રિયેશ કહેજી સા કહે બિહું અજજ.. , ૨ ભીરૂ તે જાણું રાખે ભલેજી વારે વારે ઘણું છાત્ર ઉપાધ્યાયના આદેશથી જી. માન્ય છે તે ગુણપાત્ર. મહાઠગ તે ઠગીને ઠગેજી એક કહે મુગ્ધ ન એહ જોઉં હું ચરિત્ર સવિ એહનુંજી સહજથી કપટ અહ... નર્મદાના પર કુલમાં
ગોપશું સા નિશિ આયા અન્યદા નમદા ઉતરેજી કુંભે સા ચેર પણ જાય. , ૫
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રતિક્રમણ હેતુગભિ ત સજ્ઝાયે! ચાર એક ગ્રહો રે જલ તુયે જી તીરથ મેલીને મ ઉતરોજી
જોઈ ઈમ છાત્ર પાછા વળ્યોજી રાખતા છાત્ર ભલી પર કહેછ
दिवा बिभेति काकेभ्येा
तीर्थ नीच नानासि
સા કહે શું કરૂ' ઉપવરેજી તે કહે બહુ... તુજ પતિ થકીજી
પેાટલે ધાણી અટવી ગઈજી વન ભમે માસ ઉપર લગેજી ઘર ઘર ઈમ જ શિક્ષા ભમેજી ઈમ ઘણે કાલે જાતે થજી અન્યદા સ તણી વતાંછ વ્રત ગ્રહી તે હળુઈ થઈજી
રોઈ કહે સા દગ ટાંકી જાઈ કુંતી તે વાંકી... ભીજે દિને મણિ દેત
તે તરીયા રે ભાઈ તે તરીયા સેહી પડિમણે આદરિયા વચ્ચે અમૂલ્ય રાદિક ધરીયા રજક લેઈ ગ્રંથી બાંધી ફરિયા લેઈજલ ચિલ કટ' પાથરિયા ખાર દેઈ વરની રે ઝાર્ટ ભૂપતિને ભૂપતિ પીરિયા એમ જે રાગાદિક ગણુ વરીયા મહિમા મૂકી હુવા ઠાકરિયા પ્રાયશ્ચિત્તે કરિયા પાખરિયા તે ફરી હુઆ મહિમાના દરિયા પાળી જ્ઞાનસહિત વર કિરિયા ભીતતા હુઆ તે વિહરિયા અનુભવ ગુણના તે હિરિયા પાળે તેડુ અચુઈ જાગરિયા એમ શેાધે' બહુજન નીસરિયા
શ્વાસ એક જાણુ હેત... रात्रौ तरति नर्मदाम् । નજનવક્ષિાધનમ્ ॥ ૧ || તુઝે સરખા વિ દક્ષ હુઈ તે પતિ મારી વિલક્ષ... થંભે શિર (વ્ય) યંતરી તેહ ભૂખને તૃષી રે અછેહ... પતિમારીને ક્રિયા ભિકખ ચિત્તમાં લહી અતિ સિમ્... શિરથકી પડીયેા તે ભાર ગહયે. સુજસ સુખકાર...
ઢાળ ૧૮ [ ૧૫૯૧ ]
ક્રોધાદિકથી જે ઉતરીયા
99
પગમહી. ઉબરીયા રે અગુરૂવત્સરે પૂરિયા રે... તસ શિરપુર સવરીયા રે ભ્રષ્ટ થઈ નીસરિયા ૨... વિરૂદ્ધક આચરિયા રે તે પણ ગુરૂ રિયા રે... શિષ્ટજને આદરિયા રે ભવને તે નિષ ફિરયા રે... ધર રાખણ પીરિયા ૨ મુનિમનના મારિયા ... જીદ્દસમા વારારિયા ૨ સુજસે. ગુણ ઉચ્ચરિયા રે...
૨૨૭
23
,,
..
” to
19
,,
વસ્ત્ર દૃષ્ટાંત સાંભરીયા રે...તે તરીયારે૦ ૧ મલિનજાણી પરહરિયા ૨ રાસભ ઉપર કરિયાં રે...
23
,,
જ
""
.
99
૯
૧૧
૩
૪
૫
દ
७
, ટ્
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઢાળ ૧૯ [ ૧૫૯૨] દૂહા વળી આગે દષ્ટાંત છે શધિ તણે અધિકાર
પરદલ પરપુર આવતે અધિપતિ કરે વિચાર... વૈદ્ય તેડયા જલ નાશવા, વિષાદિયે જબ એક ભંડું દેખી તૃપ કેપિયો દાખે વઘ વિવેક... સહસ્ત્ર ધેિ એ કપમાં કરીને મૂછ દઈ તે વિષ હુઓ તદ્દક્ષિો એમ સહી શાતા ધરઈ રાજ કહે છે વાલના વૈદ્ય કહે છે સારા ઔષધ લવ દેઈ વિષ હરે વ્યાપક જીવ હજાર.. અતિચાર વિષ જે હુઓ ઓસરે તેથી સાધ
નિદા અગદે સુજસ ગુણ સંવર અવ્યાબાધ... હેતુગર્ભ પૂરો હુઓ રે
પહેતા મનના કોડ, વૈરાગ્ય બલ છતીયું રે દલિય તે દુર્જને દેખતાં રે વિનની કડાકોડ. ગઈ આપદા સંપદા રે આવી હેડ હેડી સજજન માંહે મલપતા રે ચાલે મોડા મોડી જિમ જિન વરસી દાનમાં રે નર કર ઉડાઉડી તિમ સદગુરૂ ઉપદેશમાં રે વચન વિચારશું છોડી લી લીયે ઘરમાં મહરાય રે હરાવ્ય મૂછ મરોડી અશુભ પ્રકૃતિ સેના દલી રે શુભની તે નહિ ખેડી.. કર્મ વિવર વર પિળીયા રે પિલા દીયે છે છોડી તખત વખત હવે પામશું રે હુઈ રહી દેડા દેડી... સુરત ચોમાસું રહી રે વાચક જસ કરી જોડી યુગ યુગ મુનિ વિધુ વત્સરે રે ૧૭૪૪ દેઉ મંગલ કડી... કા પ્રતિમા સ્થાપન-વંદન-પૂજાધિકાર વિષે સ૦ [૧૫૯૩] : સત્તર ભેદ પૂજા સાંભળી શું કુમતિ જગ ધંધે રે શુદ્ધ પરંપરા સત્ર માને ઘાલી અંધ અંધેરે... સત્તરભેદ૦ ૧ જિનપ્રાસાદ કરાવ્યાનું ફળ મહાનિશીથ વખાણું દાન–શીલ-તપ-ભાવના સરીખું તે શું તે નવિ જાણું રે... , જિનપ્રતિમા જિનદાઢાપૂજા- નતિ હિત કરણ ભાખી સુરિયાભસુરને ઈહ જોયો રાયપણ સાખી રે... » ૩
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રતિમા સ્થાપન-૧ દન-પૂજાધિકાર વિષે સજઝાયા
મેક્ષિતણુક કારણુ જિતપૂર્જા સમક્તિદષ્ટિ સુર-નર વદે પુષ્પારાહણાદિક વિધિ સૂત્રે હિ'સા દાખી સૂત્ર ઉત્થાપી જિનપૂજામાં દેષ ન દાખ્યા જિનઆણા વિષ્ણુ કુમતિ પડી તું નાગ-ભૂત-યક્ષાદિ કહે તે સૂયગડાંગમાં નવિર્જિન હેતે મિથ્યાદષ્ટિ હરિહર પૂજે તું તેા ધ્યેયમાં એક ન પૂજે સાર સૂત્રનુ` સમઝી જિતની જસવિજય કહે તે ગિરૂઆ
હુવિધ ભગતિ કીધી આગમવાત પ્રસિદ્ધી ૨... દેખી પણ કાંઈ ભૂલે ફળ પામી કૂલ મૂલે રે... આધાકર્મિક ભાંતિ
મુક્તિમાર્ગે રખવાલા થઈને એક ગુરૂવંદન આણી હેત ક્રમ વિશેાષિને જનવિમલા
જીવહિ સાના સ્થાનક જાણી સંજમકાજે નદી ઉતરતાં બત્રીસસૂત્રમાંહિ જિન પ્રતિમા ભવ્ય હુઈ તે કહે ક્રિમપિ જિન જનમે સર્વિ સુરપતિ આવે એક દાડી સાઠ લિખ· નવરાવે દયા કયા મુખ પર કાર સકલજ તુ જેવું શરણે રાખ્યા
કગુરૂતણીશું. વાતે રે... પૂજા હિંસા લહીયે તે કિમ હિં*સા કહીયે રે... જૈન જિનેશ્વર પૂજે કુમતિ પડીએ જે રે... પૂજ જે મન ધારે
તેહ તર્યાં ને તારે રે...
[ ૧૫૯૪ ]
ચાર થઈ માં ચૂકા રે... નદી પાપ આચરતા મૂળ અંતર કુણુ કરતાં રે... જિનપ્રતિમા ઉત્થાપી
કે ધરમી? કે પાપી? રે... સુર માનવે એ પૂછ તારી મત માં મૂ`ઝી? રે... નીરે કળશ ભરાવે
કહેા તે શું ફળ પાવે? રે... દયા મમ નિવે જાણે નદીય મહી માં નાણું રે...
[ ૧૫૯૫ ]
જિનજિન(જીની) પ્રતિમા વંદન દીસે સમક્તિને આલાવે અંગાપાંગ પ્રગટ અર્થ એ
મૂરખ મનમાં નાવે ૨
..
99
99
ત્રિવિધ ત્રિવિધ જે ભાખી
પ"ચમહાવ્રત તણી હૈ ચારિ આણુા ની ઉતરતાં એહ છીંડી કિહાં રાખી રે...કુમતિ! એહ છીંડી॰ નદીય તણા જીવ ઘણુ* અજ=જ પેાકારી માં માથે પગ મૂકા?
,,
,,
36
.
,,
29 99
..
,,
99 99
૨૨૯
,, ,,
૪
プ
હ
८
૯
, ૪
1
3
G
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ કુમતિ . કે પ્રતિમા ઉત્થાપી? એ મતિ શુભમતિ કાપી રે. કુમતિ! કાંપ્રતિમા ઉત્થાપી | મારગ લેપે પાપી રે કુમતિ ૧ એહ અરથ અંબડ અધિકારે જઓ ઉપાંગ ઉવવાઈ એ સમક્તિને મારગ મરડી કહે દયા શી ભાઈ રે. . સમક્તિ વિણ સુર દુર્ગતિ પામે અરસ-વિરસ આહારી જુઓ જમાલી દયાએ ન તરીઓ હુએ બહુલ સંસારી રે ચારણમુનિ જિનપ્રતિમા વંદી ભાખ્યું ભગવાઈ અંગે ચિત્ય સાખી આલોયણ ભાખે(ખી) વ્યવહારે મનરંગે રે.. પ્રતિમા નતિફળ કાઉસ્સગે આવશ્યકમાંહિ ભાખ્યું ચિત્ય અર્થ વૈયાવચ્ચ મુનિને દશમે અંગે દાખ્યું રે સુરિયાભ સુરે પ્રતિમાપૂજી રાયપણી માંહિ સમદ્ધિવિણ ભવજલમાં પડતાં દયા ન સહે બાંહિ રે. દ્વપદીએ જિનપ્રતિમા પૂછ છઠ અંગે વાંચે તે શું એક દયા પોકારી આણવિણ તું માચે રે... એક જિન પ્રતિભાવંદન હૈ સૂત્ર ઘણું તું લેજે નંદિમાં જે આગમ સંખ્યા આપમતી કાં ગાયે રે. જિનપૂજાફળ દાનાદિક સમ મહાનિશીથે લહીયે અંધપરંપર કુમતિ વાસના તો કિમ મનમાં વહીયે રે.... , સિહારથરાયે જિનપૂજ્યા કલ્પસૂત્રમાં દેખે આણાશુદ્ધદયા મન ધરતાં
મિલે સૂત્રને લેખો રે... • ૧૦ થાવર હિંસા જિન પૂજામાં જે તું દેખી ધ્રુજે તે પાપી તે દૂર દેશથી જે તુમ આવી પૂજે રે.. પડિકમણે મુનિ દાનવિહાર હિંસા દેવ વિશેષ લાભાલાભ વિચારી જોતાં પ્રતિમામાં શેર ઠેષ (દેવ) રે... , ટીકા-ચૂર્ણ-ભાષ્ય ઉવેખ્યાં ઉવેખી નિર્યુક્તિ પ્રતિમા કારણ સૂત્ર ઉવેખ્યાં દૂર રહી તુઝ મુક્તિ રે.. શુદ્ધપરંપરા ચાલી આવી
પ્રતિમા વંદન વાણું સંમૂર્ણિમ એ મૂઢ ન માને તેહ અદીઠ ક૯યાણી રે... જિન પ્રતિમા જિન સરખી જાણે પંચાંગીના જાણ જસવિય કવિ(વાચક) કહે તે ગિરૂઆ કીજે તાસ વખાણ રે... » ભાવભેદ તત્વ નવિ જાણે દયા દયા મુખ ભાખે
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રતિમાસ્થાપન-વ`દન-પૂજાધિકાર વિષે સન્નાયેા
મુગ્ધજનાને ભરમે પાડે ભાષ્યચૂર્ણ' ટીકા નવ માને તે માંડે નિજ કલ્પિત સ્થાપી
ચિત્રલિખિત નારી જેવ'તા તિમ જિન પ્રતિમા મુદ્દા દેખી તે માટે હઠ છડા ભવિયાં! તિપ્રવચન જિનડિમા જેને જિનપ્રતિમા એકવીસી ગાઈ જસવંત સાગર જિનેંદ્ર ય પે
છાંડી
પંચમહાવ્રત ઉચ્ચરઈ આણા કૂદી નદી ઉતરતાં એ નદી તા જીવ ઘણુ પુકાર મુતિમારગ રખવાલા થઈને જીવ હિં ́સાનું થાનક ાણી સંજમકારે નદી ઉતરતાં ગુરૂવંદણુ ઈક આણુા હેતઈ * વિશેષŪ તે બહુ મૂઆ દયા દયા મુખ” ધણુ પુકારઈ સકલ'તુ જિણે શરણે રાખ્યાં
C
અરિહ'ત સિદ્ધને આયરિયા
પુખેંચ પરમેષ્ઠી એહને ચાર નિક્ષેપા જિનતણાં ભેાળા ભેદ જાણું નહિં ખત્રીસ સૂત્રકે માંયને સાવધાન થઈ સાંભળા સમક્તિ ખિત ચારિત્ર નહિ ટલેાચ કિરિયા કહી
એ પણ દુ`તિ માટે... કેવલ સૂત્ર પાકારે
બહુ સંસાર વધારે... વાધે કામિવકાર શુદ્ધ ભાવ વિસ્તાર... પ્રતિમાશુ દિલ રાખા અનુભવ ભરી રસ ચાખેા...
નગર નાડુલ મઝાર હિતકારક અધિકાર...
[ ૧૫૯૭ ]
ઉવજઝાયા અણુગાર વંદુ વારંવાર... સૂત્રોમ વંદનીય
જિતઆગમ પ્રત્યેનીક ... અધિકાર
પ્રતિમા
""
પામેા સમક્તિ સાર... ચારિત્ર વિષ્ણુ નહિં મેાક્ષ જન્મ ગમાયા ફાક...
,,
,, te
[ ૧૫૯૬ ]
ત્રિવિધ ત્રિવિધ જિન ભાખી કિહાં રાખી રૂ–કુમતિ એ છાંડી કિહાં રાખી
કાં માથઈ પગ મૂકા? ચાર થઈ કિમ ચૂÈા રે... જિનપ્રતિમા ઉત્થાપી કઈ ધી કંઈ પાપા રે... નદી પાપ આયરતાં ફૂલ અંતર કુણુ કરતાં રે... દયા મમ નવ પાવે નદી મીહર ક્રિમ નાવઈ રે...
૨૩૧
,, ૧૯
""
૧૬
99
૧૭
,,
૨૦
૩
3
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩ર.
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ઢાળઃ પ્રતિમા છત્રીસી સુણે ભવિ પ્રાણી સૂત્ર કે અનુસારજી આચારાંગ દૂજે શ્રુતસ્કંધે પનર મેં અધ્યયને મઝારજી પાંચ ભાવના સમક્તિ કરી નિત વંદે મણગારજી... દૂજે સુયડગે છઠું અધ્યયને આદ્રનામ કુમારજી પ્રતિમા દેખી જ્ઞાન ઉપન્ય - પામ્યા ભવને પારજી પ્રતિમા ૨ ઠાણાયંગે ચર્થ ઠાણે
સત્યનિક્ષેપ ચારજી દશમે ઠાણે ઠવણસચ્ચે ઈમ ભાખે ગણધારજી. અંજનગિરિ ને દધિમુખ નંદીશ્વર દ્વીપ મુઝારજી બાવનમંદિર પ્રતિમા જિનકી વંદે સુર અણગાર... સ્થાપના ચારજ ચેાથે અંગે દ્વાદશ ઠાણામાંયજી સત્તરમેં સમવાયાંગ જધા ચારણ પ્રતિમા વંદન જાયછે. શતક ત્રીજે ઉદેશે પહેલે ભગવતી સૂત્રમે સારજી ચમરદ્ર શરણાં લઈ જાવે અરિહંત બિંબ અણગારજી... , શાશ્વતી-અશાશ્વતી પ્રતિમા વંદે દુગ ચારણ મુનિરાયજી શતકવીસ ઉદેશે નવમું બહુવચન કહ્યો જિનરાયજી. , સતી દ્રૌપદી પ્રતિમા પૂછ જ્ઞાતાસૂત્ર મોઝારજી આણંદ શ્રાવક અંગસાતમે સુણ તેહને અધિકારજી , અન્ય તીથીને ઉણરી પ્રતિમા નહિ વંદુ જાજજીવ સ્વતીથરી પ્રતિમાનંદી જ્યાંરી સંધી સમક્તિ નીબજી , ૯ અંતગડને અણુરોવાઈ પ્રથમ ઉપાંગરી સામજી અરિહંત ચૈત્ય નગરિયાં સભા શ્રી જિનમુખસે ભાખ9. , ૧૦ પ્રવ્યાકરણ પહેલે સંવર પૂજા અંહિસા નામજી પ્રતિમા વૈયાવચ્ચે ત્રીજે સંવર કરે મુનિ ગુણધામ.. વિપાકમેં સુબાહુ પ્રમુખ આણંદસરીખા જયજી ઉવવાઈ અરિહંત ચેઈમાણિ અંબડ પ્રતિમા નંદી સોયછે. , ૧૨ રાયપાસેણુ સૂરિયાભે પૂછ જીવાભિગમ વિજય સુરંગજી ધુવં દાઉણું જિણવરાણું ઠવણ સાચી ચોથે ઉવંગળ. , ૧૩ પ્રથમ તીર્થકર મેક્ષે સિધાવ્યા સૂપ(ભ) કરાયા તીનજી જે બુદ્દીપ પન્નતિ દેખે સુર હેય ભક્તિમેં લીન... , ૧૪ જભક દેવતા પ્રતિમા પૂછ શાશ્વત સિદ્ધાયતન બહુ જાણજી ચંદ પન્નત્તિ સૂર્ય પનત્તિ પ્રતિમા કહી વિમાનજી - ૧૫
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રતિમસ્થાપન-વંદન-પૂજાધિકાર વિષે સજ્ઝાયા
નિરયાવલિયા પુષ્ક્રિયા માંડે વવાઈમેં વણ ન કીધે।
ત્રીજે વગે દસાઈ દેવતા ચેાથે વગે દસે ઈ દેવી પાંચમે વર્ગ દ્વારિકા નગરી ચપાની પેરે નગરી સેલે દશમે અધ્યયને ગૌતમ સ્વામી ઉત્તરાધ્યયન અઢારમે દેખા પ્રભાવતી રાણી નાટક કીનેા ગુણતીસ અધ્યયને ચૈત્યવદન દશ વૈકાલિક શય્ય ભવ ભટ્ટ અણુગ વિયસરીર નિક્ષેપા સ્કુલ કલો શ્રી ન...દીસૂત્રે વ્યવહારસૂત્રે આલાવા લેવે
નિશીથ ક૯૫-દશાશ્રુત સ્ક ંધ ચંપાની પર મદિર શાભે આવશ્યક મહિયા શબ્દ વિચાર વષ્ણુર શ્રાવક પુમિતાલ વાદી કહે આ તેા પોંચાંગી વજ્ર ભાષા ખેલે એસી પચાંગી તા હી માનણી સમવાયાંગે દ્વાદશાંગકી હુંડી શતક પચ્ચીસ ઉદ્દેશા ત્રીજે -સૂત્ર-અર્થ-નિયુક્તિ માને અનુયાત્ર દ્વાર સૂત્રમે" દેખા નદીમે' નિયુક્તિ માની
વાદી કહે વાતા નિયુક્તિ નવી રચી આચાર્જ જ્યારી સૂત્ર રહ્ય! નિયુક્તિ વીતી આચારજ રચીયા નહિં માના
ચંપાનગરી જાણજી
અરિહ ́ત ચૈત્ય પ્રમાણુજી... પૂજા નાટક વિધ જાણુજી પ્રતિમા પૂજી બહુ માન.... ભારે શ્રાવકરી જોડજી શ્રાવક પૂજી હે।ડાહેાડજી... તીર્થ અષ્ટાપદે યજી કહ્યો ઉદાયી રાય.... જિનભક્તિમેં રાગજી ફલ ભાખ્યા વીતરાગજી પ્રતિમાથી પ્રતિમાષજી અણુયુગદ્વાર યા શેાધજી... મુનિસુવ્રત વિશાલામાંયજી મુનિપ્રતિમાપાસે જાયજી... નગરીયાં કૈં। અધિકારજી વીતરાગ વચન છે. ધારજી... ભરત શ્રેણીક ભરાવ્યા ખી ભજી ઈ ચૈત્ય કરાવ્યા ભૂભજી...
મે... તેા માના મૂલજી
નહિ સમક્તિ કા મૂલજી
સુણુ સૂત્રકી શાખજી જિનવર ગણધર ભાખજી... ભગવતી અંગ પિછાણુજી યા જિતવરકી આણુજી... નિયુક્તિકી અતજી છેડે હઠ મિથ્યાત્વજી...
ગઈ કાલમે વીતજી ક્રિમ આવે પ્રતીતી...
યાતે કિમ કરી જાણીજી
સુણુજો આગે વાણીજી ......
.
* છ
39
,, ૧૯
33
,,
૨૩૩
ક
, રર
२०
""
૨૧
,, ૨૪
36
, ૨૫
» R
..
૨૩
* ૨૭
૨૮
૨૯
૩૦
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૩૪
--- સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તીન છેદ ભદ્ર બાહુ રચીયા ૫-નવણ શ્યામાચાર જજી દશ વૈકાલિક સિજજભવકૃત નિશથ વિશાખા ગણધારજી પ્રતિમા ૩૧. દેવટ્ટી ગણીજીએ નંદી બનાઈ ઘણું સૂત્રના નામજી જવું વૃત્તિરા કર્તા જાણે -- શ્રીભદ્રબાહુ સ્વામીજી.. પ્રકરણમાં દાળ-ચપઈમાં પ્રતિમા દેવે ગોપજી ત્રીજે મહાવ્રત ચવડે ભાગે જિન આજ્ઞા દિધી પછ.... ૩૩ બત્રીસ મૂત્રમે પ્રતિમા બેલે ચતુરાં લીજે જેયજી ભાવદયા મુજ ઘટમાં વ્યાપી ઉપકાર બુદ્ધિ છે મોયછે. પ્રતિમા છત્રીસી સુણે ભવિ પ્રાણુ હૃદયે કરો વિચારજી પક્ષ છોડી સમક્તિ (આરાધ = ને સમજે) પામો ભવ પારજી શાસન નાયક તીર્થ એશીયાં રત્નવિજય પ્રણમે પાયજી ઓગણીસ બહરિ જયેષ્ઠ માસ સુદ પંચમી ગુરૂવારજી...
[૧૫૯૮]. શ્રી શ્રુતદેવી પ્રણમી કહેવું જિનપ્રતિમા અધિકાર નવિ માને તરસ વદન ચપેટા માને તસ સિણગાર જેને જિનપ્રતિમા નહિ રંગ તેને કદી ન કીજે સંગ... કેવલનાણું શ્રુત-ચઉનાણી ઈણસમે ન ભરત મઝાર જિનપ્રતિમા જિનપ્રવચન દેને ભવિયણને આધાર. તે જિનવર પ્રતિમા ઉથાપી કુમતિ હૈયા કુટે તે વિના કિરિયા હાનિ લાગે તે તે ઘેથા કૂટે. જિનપ્રતિમા દર્શનથી સમ્યગ દર્શન વ્રતનું મૂળ તેહજ મૂળ કારણ ઉત્થાપી શું થાયે જગ શળ... અભયકુમારે મૂકી પ્રતિમા દેખી આકુમાર પ્રતિબધે સંયમ લઈ સુધી એ ચાવો અધિકાર.. પ્રતિમા આકારે મરછ નિહાળે અન્ય મચ૭ ભવિ બૂઝે સમક્તિ પામે જાતિ સમરણ તસ પૂર્વભવ સુઝે. ચિત્ય વિતા અન્ય તીરથ મુજને વંદન પૂજા નિષેધ સાતમે અંગે શ્રાદ્ધ આણંદ સમક્તિ ધારૂં સુધે.... છ અંગે જ્ઞાતા સત્ર દ્રોપદીએ જિન પૂજ્યા એહવા અક્ષર દેખે તો પણ મૂઢમતિ નવિ બૂડ્યા... ચારણ મુનિએ ચેઈય વાંઘા ભગવાઈ અંગે રંગે
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રત્યેક ખ઼ુદ્ધની સજ્ઝાયા
મરડી અથ કરે તિ સ્થાનક ભગવઈ આદિમાં ગણુધરજી એહવા અક્ષર સ્થાપના દેખી સૂર્યાભદેવે જિન આગળ નાટક સમક્તિ દૃષ્ટિ તેહ વખાણ્યા સમક્તિ દૃષ્ટિ શ્રાવક કરણી બારમે દેવલાકે તે પહોંચે અષ્ટાપદ ગિરિ ઉપર ભરતે એહવા અક્ષર આવશ્યક સૂત્રે
પર પરાગત પુસ્તક પ્રતિમા વિમાને તેહજ અજ્ઞાની મિચ્છત્તવાણી કુમત સમાની ખેાધિ બીજની કરશે હાણી ક્ષેત્રપાલ ભવાની દેહર વીતરાગને હરે વારે ભાવભેદ તત્વવિ જાણે મુગ્ધજનાને ભરમે પાડે ભાષ્ય ચૂી ટીકાનવિ માને તે માંડે નિજ કલ્પિત સ્થાપી ચિત્ર લિખિત નારી જોવ તા તિમ જિન પ્રતિમા મુદ્રા દેખી તે માટે હઠ છડા ભવિયાં ! જિતપ્રવચન જિતપડિમા જેને
જિનપ્રતિમા એકવીસી ગાઈ જસવંત સાગર જિનેન્દ્રપય પે
કરક ુ. કલિ ગેસ નમીરાયા વિદેહેસુ
વસને અઈ ડે
કરકડુ દુમુર્હસ્સ
પ્રત્યેક યુદ્ધની
કુમતિ તણે પ્રસ`ગે... ભી લોપીને માંદે કુમતિ કહે કેમ નિદે... કીધુ મનને રંગે રાયપસેણી ઉવ..... જિતધર જેહ કરાવે મહાનિશીથ આલાવે...
મણિમય મિત્ર ભરાવ્યા ગૌતમ વંદન આયા... માને તેહજ તાણી એવી જિનવર વાણી... સુણા મત ભૂલે પ્રાણી કિમ વરશે શિવરાણી...
તિહાં જવું નહિ. વારે તે કુણુ સૂત્રાનુસારે...
દયા દયા મુખ ભાખે એ પણ દુર્ગંતિ માટે... કેવલ સૂત્ર પાકારે
બહુ સંસાર વધારે... વાધે. કામવિકાર
શુદ્ધ ભાવ વિસ્તાર... પ્રતિમા શું દિલ રાખેખા અનુભવ ભરી રસ ચાખા...
નગર નાડુલ મઝાર હિતકારક. અધિકાર...
સજ્ઝાયા [૧૫૯૯]
પાઁચાલેસ ય દુમ્મુહા ગધારેસુ યુ તિગૃહેા... વલએ અંબે અપુષિએ બેહી નમિસ ગધાર રન્નાય...
39
, ૧૦
૨૩૧.
” ૧૧
..
, ૧૩.
૧૨
ܐ ܳܝ
,, પ
,, ૧૬
,, ૧૭,
..
,, ૧૮
99
૧૯
, ૨૦
૧.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ સેએ સુજય સુવિભર સિં જે પાસિયા વસભરુમઝે ઋદ્ધિ અરિદ્ધિ સમુપહિયાણું કલિંગરાયાવિ સમિધમ્મ... ગુઢંગણમ્સ મજ} કિય સદેણ જસ ભજનંતિ દિત્તા વિકરિય વસહા તિકM સિંગા સમસ્થાવિ... પિરાણું ગય દપે -ગલંત નયણે ચલંત વસુ ભટ્ટ સો ચેવ ઈમે વસ પંડય પરિઘટ્ટણું સહઈ. જે અંદઉં સુઅલંકિય નું દડું પડંત પવિલુપમાણે રિદ્ધિ અરિહિં સમુહિયારું પંચાલ રાયા વિ સમિકખ ધર્મો. ૬ બહુયાણ સાં સુખ્યા એગસ્સ ય અસદર્ય વલિયાણ નમીરાયા નિખંત મહિલાહિ... જે ચુય રૂકમં તુ મણાભિરામં સમંજરી પલ્લવપુફ ચિત્ત રિદ્ધિ અરિદ્ધિ સમુપેહિયારું ગંધારરાયા વિસમિકખ ધર્મ
જયા રજજ ચ રઠ ચ પુરં અંતેઉ તથા - સવ સેયં પરિગ્સજજ સંચયં કિં કરે સિસિં.
જયા તે ચેઈએ રજજે કયા કિંચ કરા બહુ તેસિં કિચ્ચ પરિશ્ચ જજ અજજ કિચ્ચ કરો ભવં... જયા સવૅ પરિજજ મુકખાય ઘડસી ભવ પર ગરિહ સે કસ અનિસેસ કારએ.... મુખમÄ પવનેસ સાહસુ બભયારિસ અહિયં નિવાર ન દેસં યુસુમરિહસિ... રૂસકે વા પર માં વા વિસ વા પરિસર ભાસિઅવા હિયા ભાસા સપક ખ ગુણકારિયા જહા જતાઈ ઠાઈ ઉવેવાઈ નવિરં જલે ઘક્રિયા થક્રિયા ઝત્તિ તહા સહહ ઘણું... સુચિર પિ વકડાઈ હે હતિ અણુજજઈ જમણાઈ કરમદિ દાઆઈ ગયંકુશા બેર બિંટાઈ. . એક સમયે જાયા
એક સમએહિં પાણીયં ગહણ એક સમયે રાજ્યાભિસેઓ સંબુદ્દા એગ સમયમિ. એગ સમયે પવઈયા એગ સમયે પાસાય મઝમિ એિરસમયે કેવલં નાણું સિદ્ધિગયા એગ સમએણું...
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૭ ,
પ્રદેશ રાજાની, તેના ૧૦ પ્રશ્નની સજઝાયો
[૧૬૦૦] ચિહું દિલથી ચારે આવીયા સમકાલે હે યક્ષ દેહરામાંહિ સાહેયા હે વાંદે રૂડા સાધુજી જિણવાંઘાહે જાવેજનમરા પાપ સમકાળહે યક્ષ ચામુખ થયે જાણને મત આવે મુઝ પુઠ કિંવાહ... ૨ કરકંડ તિણે કાઢી
નથી હે ખાજ ખણુવા કાજ છે. દૂહ કહે માયા અજી રાખી કાપે છાંડયો સઘળો રાજ કે... ૩નમી કહે નિંદા કાંઈ કરો નિંદાના હે બોલ્યા મોટા દેવ છે નીગઈ કહે નિંદા નહીં
હિતકહી તાંહે થાયે પરમ સંતોષ.. ૪ સમકાળે ચારે ચડ્યા
સમકાળે હે થયા કુલ શણગાર , સમકાળે સંયમ લીયે
સમકાળે હે ગયા મુગત મોઝાર. ૫. ઉત્તરાધ્યયને એ કહ્યાં
સૂત્રમાં ચારે પ્રત્યેક બુહ , સમય સુંદર કહે મેં કહાં ગુણ ગાયા હે પાટણપરસિદ્ધ...
થી પ્રવેશી રાજાની સજઝાય [૧૬૦૧] . દૂહા સદ્દગુરૂ સે સાધુજન આણુ આદર સાર રાય પ્રદેશની પરે
જયું પામો ભવપાર.. સદ્દગુરૂ સુરતરૂથી અધિક દેલતને દાતાર
રાય પ્રદેશી જેણે કિ સુરરમણ ભરથાર ઢાળઃ સદ્દગુરૂ સંગતિ કરજે ભાઈ એ સહી માને વાત રે
નર નારી મન માન્યા પાયે સુખ સઘળા વિખ્યાત રે.. સદ્દગુરૂ૦ ૧૪ વેતાંબી નગરીયે મોટા રાય પ્રદેશી પાપી રે પણ સદ્દગુરૂની વાણી સુણીને વિરૂઈ વાત ઉત્થાપી રે.. , ૨: પહેલે સુરલેકે અવતરીકે સુયા દેવ વિમાને રે અવલઆયુ લઘું લીલાયે ચાર પલ્યોપમ માને રે... . ૩ તિહાંથી તે ઍવીને અવતરશે મહાવિદેહ શુભક્ષેત્રે રે કેવલપામી સિહિયે જશે વાત કહી એ સૂત્ર છે. આ પંડિત ઋલિવિજય ગુરૂ પાસે ગુરુ સંગતિ ગુણ સુણીયા રે તે પંડિત સુખ વિજયે બુદ્ધ ભાવ ધરીને ભણીયા રે... ઇ પ.
# પ્રવેશી રાજાના ૧૦ પ્રશ્નની સઝા [૧૬૦૨] પ્રાણી ! ભવસાગર ભમતાં થકા લા નર અવતાર હે પ્રદેશ રાજા આ સાંભળીયે ગુરદેશના જેથી પામીયે ભવપાર હે ,
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૮
આ
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
સૂરીશ્વર તાંબી નગરી સમોસર્યા શ્રીદેશી ગણધાર છે. આ૦ ૧ પાપી આતમ શું નિદ્રા કહે એ તે જાગરણ કામ છે , નિશે નરકતણું દુઃખ લાવવાં દૂતી એ હિંસા નામ છે , ૨ પ્રાણી આતમ સરિખો પ્રાહુલે આવ્યા છે જેમ ઘર દેહ હે , તો તું તેહને કેમ નથી દેખતે? અસંખ્ય પ્રદેશી એહ છે , ઇ ૩ એહનું મૂળઘર મેક્ષમાં મોટુ - એહને ઋદ્ધિઅપાર હૈ , એ તો અનંત ચતુર્મયી આતમા એકત્રીસ ગુણને ભંડાર હે , ૪ ના નજરે તે ચર્મનેત્રથી જ્ઞાનથી દેખે સરૂપ છે , એવા વચન સુણ ગણધરતણાં બે નાસ્તિક ભય હે.. છે - સ્વામી ! જીવ કિહાં દીસે નહિ મેં જોયું ચોર શરીર છે ૧ વાલી ભંઈરામાંહે દઢ કી જિહાં ન સંચરે સમીર હે છે ? તો તે મરણ લઈ જીવ કયાં ગયે કયાંથી આવ્યા કરમીયાજીવ છે એક જીવની સાટે એટલા આવ્યા તોય અજીવ છે. , ૭ જે ચૂર્ણ કરી જીવ નહિં જડવો જોખી તોળીને ભાર હે માટે જગમાંહે જીવ નથી કિહાં પંચભૂત પિંડ વિશેષ છે. , ૮ ગુરૂ કહે-શંખ શબ્દ ભંઈ રે કરો સાંભળે બાહિર કેમ છે ? પ્રદેશ રાજા કહેને શબ્દ કિહાંથી આવી જીવગતિ પણ તેમ છે.. , ૯ અરણું કાષ્ઠ ચૂરણ કરી જોઈએ તે પણ અગ્નિ તે માંહે હે , દડીયો પત્રત કરી જોઈએ તેને તલોયે ભાર હૈ... ફરીને તે પાછો વળી તેલીએ કરીને પવન સંચાર હે માટે સૂકમ સ્વરૂપ એ જીવને પામે કાઈ ન પાર છે. પહેચે આયુ અનંત પ્રભુતણું કેવલજ્ઞાને સંયુક્ત હે પણ તે ભાગ અનંતમો ને કહી શકે આતમ સૂક્ષ્મ અનંત છે... , ૧૨ પુણ્ય-પાપનું ફળ પ્રત્યક્ષ છે નિભંગી ધનવંત હે માટે પુણ્ય સંગે પામી રાજ્યની ઋદ્ધિ મહત હે... એ ગુરૂ ઉપદેશ સાંભળી પ્રતિબંધ પામે ભૂપાલ છે મૂલ સમકિત વ્રત બારે રહ્યાં વિરાગ્ય ચિત્ત વિશાલ હે... રાણી સરિકાંતા વ્યભિચારીએ દીધું રાજાને વિષ હે -શુભધ્યાને મરી સુર ઉપને એ સૂર્યાભ વિમાન હે. પામી નરભવ મેક્ષમાં તે જશે મહાવિદેહ ક્ષેત્ર મેઝાર છે એમ વિરજિન ગૌતમને કહે રાયપણ વિચાર છે...
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રદેશી રાજાની, તેના ૧૦ પ્રશ્રની સઝાયો
૨૩૮ કેશી પાર્વપ્રભુ સંતાનીયા કીધો ત્યાંથી વિહાર હે પ્રદેશ રાજા ગૌતમ સ્વામી પાસે પડિવવું વીરનું શાસન સાર છે. એ તો ઉત્તરાધ્યયનથી જાણજે ગણધર પ્રશ્ન વિચાર હે છે થાજો ખુશાલવિજય પસાયથી ઉત્તમ નિત્ય જયકાર છે.
[૧૬૦૩] શ્રી શંખેશ્વર પ્રણમું પાસ, પ્રગટ પ્રભાવી પૂરે આશ; સાધુ શિરોમણિ કેશકુમાર, મહા મુનિવર મોટા ગણધાર.
વેતાંબી નગરી સમોસરે, પ્રશ્ન દશ પ્રદેશી કરે;
સાંભળે સૂર નરકા સંદેહ, પિતા અધમ માહરે જેહ. પાપ કરી નરકે તે ગયે, પાછો નવિ આવી મુજ તે કહ્યો; કેશી કહે નરક મંડાણ, સરિકાંતા તુજ નારી સુજાણ.
સેવંતી દીઠી વ્યભિચાર, તુ કાં ન દીયે જાવા જાર;
તિમ તેહને ન દીયે આવવા, પરમાધામી નરકે (હુવા) એહવા ૪ વલો નૃપ કહે નથી સુ(૫)રક, માતા માહરી ધર્મીક; ગઈ સરગે આવી નવિ કહ્યું, પુણ્ય થકી ફલ એ મેં કહ્યું.
ગુરુ કહે જાય તું મજજન કરી, દેવકુલે શુચિ ચીવર ધરી;
કઈક થપચ તેડે નવિ જાય, તેમ સુર ના સુખમહિમાય. ૬ વલી સંશય મુજ જીવ સુરંગ, ચાર ગ્રહી ઠવ્યો કેઠી અભંગ; વાલી જ નવિ દીઠે છવ, કિહાં ગયો ગુરુ કહે સુણ પાર્થિવ. ૭
ભૂમિગૃહ પેસી ઈ ઢોલ, તાડે શબ્દ સુણુય અતોલ;
કુણ મારગે તે શબ્દ નીકળ્યા, તિમ છવ વાયુ સમો અટક. ૮ વલી કહે તિહાં કીડા ઉપન્યા, જીવ કયે મારગ ની પન્યા; ગુરુ કહે લેહ ખંડ તાપ, અગ્નિ કયે છિદ્રમાંહી ઠો.
૯ વહિન જિમ પેઠે લેહમાંહિ, તિમ છવ ઉપન્યા કેઠિમાંહિ;
વલી નૃપતિ કહે વૃદ્ધ જુવાન, નાણે બાણ ધરી એકતાન. ૧૦ એક આસન એક દૂર જાય, સરખા છવ તે અંતર કાંય; જીવ પદારથ ઈમ નહિ સહી, ગુરુ કહે સુણસર્જન ! ગહગહી.
તન ઉપકરણ સવિ જુના થયા, સરીખા જીવ તે કરમે ગ્રા;
વલી કહે એક દિન ચાર ઝાલી, શલારોપ કરી ઉતારી. ૧૨ હિંસી તો સરખો થયો, જીવ અજીવ અધિક નવિ લહ્યો; ગુરુ કહે દો વાયે ભર્યો, ઠાલો તે સમ ઉતર્યો.
૧૩
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૦
૧૯:
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તિમ એ જીવ ગુરુલઘુ નવિ હેય, વળી રાજા જપે ગુરુ જોય;
ચોરગ્રહી (ઝાલી) જો વધ કરી, ખંડોખંડ કરી હિરી ફિરી. ૧૪. નવિ લાખે તે જીવ સુજાણ, કીયે નિશ્ચય મેં જીવ અઠાણ; ગણધર કહે અરણી પાષાણ, તેહમાં અગ્નિ છે નૃપ જાણ. ૧૫.
નવિ દીસે તે બાહિર સહી, જીવ અછે પણ દીસે નહીં;
જપે ભૂપતિ ઘટ પટ થંભ, દીસે છે પણ જીવ અચંભ. કાં નજરે નાવે તે જીવ, તે પણ મુઝ મન સંશય અતીવ; આચારજ કહે સાંભળ ભૂપ, તરુ હાલે છે વાયુ સરૂપ.
તર દીસે નવિ દીસે વાય, એહ સ્વરૂપી જીવ કહેવાય;
કહે નરપતિ કુંજર કુંથુઆ, સરીખા જીવ તે કાં જુજુઆ. ૧૮ એક મેટે એક લઘુનર હેય, એ સંશય મુજ હિયડે જાય; ગણધર કહે દી ઘરમાંહી, અજુઆળું કરે સઘળે ત્યાંહી.
કંડકમાં મેલ્યા તવ તિહાં, અજવાળું વ્યાપે વલી જિહાં;
તિમ એ જીવ તનુ વ્યાપી રહ્યો, ગુરુ લઘુ કાયાએ તિમ લહ્યો. ૨૦૦ દશમો પ્રશ્ન છે નૃ૫ વળી, સાંભળે ગણનાયક મન રૂલી; પેઢી ગત કિમ મૂકું ધર્મ, હાય લાજ મુજ (પૂછે) મર્મ.
ગુરુ કહે વ્યાપારી જિમ કેય, વ્યાપારે પહેચે તું જોય;
લેહ ખાણ દેખી તે ભરે, વળી તિહાંથી આધા સંચરે. રર ત્રાં દેખી છડે લોહ, એક ને છેડે આણું મહ; ! હેમ રયણ ઈમ લીયે, એક ન છડે હું લીયે.
ઘરે આવ્યા તે લીલા કરે, લોહ ગ્રાહક તે દુઃખીયો ફરે;
તિમ તું મત છેડે આપણો, કહેણ કરે અમ જિમ સુખ ઘણે. ૨૪ તેહ વચન નિજ હૈડે ધરે, ગુરુ વાંધી ચરણે અનુસરે; સ્વામિ તેં મુજ તાર્યો આજ, બેસાડ્યો શિવપુરને રાજ.
બાર વત ગુરુ કને ઉચ્ચરી, શુદ્ધ શ્રાવકવ્રત આદરી;
પહેલે દેવલે થયે દેવ, સૂર્યાભ નામે કરે સુર સેવ. અવધિ કરી જોઈ જિન સંગ, બત્રીસબદ્ધ નાટક ઉછરંગ; કરી વીર જિન વાદી જાય, ગૌતમ પૂછે પ્રણમી પાય. ર૭.
સ્વામિ એ કણકિમ પામી ઋદ્ધિ, વાત સકલ ભાખી સુપ્રસિદ્ધિ એક ભવાંતર મુગતે જાશે, અવિચલ સુખ પૂરાં પામશે. ર૮
૨
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રદેશ રાજની તેના ૧૦ પ્રશની સઝા ગુર નામે લહીયે ગહગટ્ટ, ગુરુ નામે લહિયે શિવવટ્ટ; એહવા ગુરુની સેવા મળે, તો મન વાંછિત આશા ફળે.
સત્તર પચવીશ સંવત સાર, રાયપસણીમાં અધિકાર; શ્રીજયવિજય પંડિત સુખસાય, રુવિજય રંગે ગુણ ગાય. ૩૦
હે પરમપુરૂષ પરમેશ્વર રે લાલા, પુરૂવાદાણી રે પાસ; હે ચરણ કમલ નમી તેહનારે લાલા, પૂર વછિત આશ; સગુણ નર૦ સાંભળે સુગર ઉપદેશ,
કહે જે ટાલે ભવના કલેશ, ૧ હે મોહ મિથ્યાત અજ્ઞાનને ૨ લાલા, ભરીઓ રોગ અથાગ; કહે વૈદ્ય રાજગુરૂ વચનથી રે લાલા, ઔષધ જ્ઞાન વૈરાગ. હે ગુરૂ કારીગર સારીખા રે વાલા, ટંકણુ વચન વિચાર; હે પથ્થરસે પરિમા કરે રે લાલા, લહે પૂજા અપાર, કહે ચેથા પટધર પાર્થના ૨ લાલા, કેશી નામે કુમાર;
હે ચાર મહાવ્રત આદરી રે લાલા, કરે બહુછવ ઉપગાર. , છહે વિચરતાં મુનિ આવીયા રે લોલા, શ્વેતાંબી નયરી મેઝાર; હે તિહાં પરદેશી રાજીયો રે લાલા, અધરમી આચાર. હે ચિત્ર સારથિ લેઈ આવીઓ રે લાલા, જીહાં કશી ગણધાર; છ વંદના રહિત બેઠો તિહાં રે લાલા, પૂછે પ્રશ્ન ઉદાર. કહે દાદો પાપી પ્રશ્ન ઉપર રે લાલા, સુરિ કંતાન રે ન્યાય; હે દાદી ધરમી દેવ ઉપર રે લાલા, જીમ તું ભંગીઘર ન જાય. એ ૭ હે જીવ કાઠીથી નીકળ્યો રે લાલા, તે કુટશાલાને ન્યાય કહે છે કેઠી માંહે ઉપન્યા રે લાલા, છમ અગ્નિ પેઠી લેહમાંય. ૮ હે બાલક બાણ ચલે નહીં રે લાલા, ગુટે છમ કબાન; હે બુઢાસુ ભાર વહે નહીં રે લાલા, જૂની કાવડ યું જાણું છે ૯ કહે છવ મારીને તોલીયો રે લાલા, દીવડા ન ઘટે રે જેમ; કહે પુરૂષ મારી જીવ જઈઓ રે લાલા, તે કઠીઆરા એમ. , ૧૦
હે આમળા પ્રમાણે જીવ પૂછી રે લાલા, પાન કેણ હલાય; કહે કુંજર કથુઆ ઉપરે રે લાલા, દીવાનું દષ્ટાંત લગાય. ૧૧ જીહે મુજથી લીધે મન છૂટે નહીં રે લાલા, તે લોહવાણીઆ જેમ; જીહે પછે પસ્તાવો કર્યો રે લાલા, અગિયારમો દષ્ટાંત એમ. ઇ ૧૨ સ, ૧૬
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________
જર
છઠ્ઠો ઉત્તર અગિયાર સાંભળી રે લાલા, જીહા શ્રાવકનાં વ્રત આદરી રે લાલા, છઠ્ઠા સૂરિકતા નિજ નારીયે રે લાલા, છઠ્ઠા ક્ષમાએ કમ ખપાવીને ૨ લાલા, છઠ્ઠા ચાર પત્યેાપમ આઉખે રે લાલા, જીહા ધમશાસ્ત્ર વાંચી ગ્રહો રે લાલા, જીહે ત્યાં જિન પુડિમા પૂછને રે લાલા, છહે। ચવી મહાવિદેહે ઉપજશે ૨ લાલા,
જીહેા સ ́ક્ષેપે સજ્ઝાય કહી રે લાલા, છઠ્ઠા પદ્મવિજય સુપસાયથી રૈ લાલા,
પ્રભુની પાસ જિષ્ણુદને
કેશી સ્વામી ઉત્તર કો સાવથી તયરી સમાસર્યા ક્રેસી પાસે રાય આવીને
પ્રશ્ન – મુજ પિતા પાપી હતા
નરક ગયેા હાય તા કહે ઉત્તર – તમ કૈસી કહે સુણવાત
જાણી પકડી દીયે તું માર કહે કુટુંબને વારવા જાઉ તેહને સુ કહેા રાય વાત ઈમ દાદાની વાત છે સ્વામી પ્રશ્ન – જિત ધમ કરી દાદી ગઈ વાહલા હતા હુ તેહને ઉત્તર – તમ ક્રેસી કહે સુણરાય આવા કહે તુઝને નીચ જાત તેહના કહેણુ કરે તુ રાય ઈમ જાણે! દાદી તુમ્હ પાસઈ
પ્રશ્ન – અયકુ ભી ચાર ચાંપીયા પઈ ઉધાડી જોઈયે.
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
જીઝથો પ્રદેશો ? રાય; નિર્દ્રાબી નિર્માંય. ઉપસગ કીધા અપાર;
ઉપન્યા દેવ માઝાર.
[ ૧૬૦૫ ]
પ્રદેશી પ્રશ્ન વિચાર તેહના કહુ· અધિકાર... ચિત્ત સારથી ખુદ્ધવત પૂછ્યો તે સુણ્ણા વિરત ́ત... મુઝસુ' હતા બહુ પ્રેમ મકર પાપ પુત્ર એમ’... સુરિક તાસુ` કે। જાર ખાત તબ તે કહી સુણ એ વિચાર... વારી ફરી પાછે આઉં કહે મુઝ નહિં ખિણ માત્ર... મૂકે નહી
,,
સુરીયાલ સુર સુખદાય; ધર્મો તહ્વા વ્યવસાય. કરે જિન ભક્તિ ઉદાર; પામશે ભત્રના પાર. રાયપસેણી સૂત્ર વિસ્તાર; છત કહે જુએ અધિકાર. ),
,,
જો સરગે સુખદાય... કાંઈ ન કહે મુઝ આય સભા બેઠા સુધા લગાય... ભાર છે।ભી બેસી કરાં વાત... ન કર્` ન કહે કાઈ આય... આવી ન કહઈ મુનિભાસછે... મુદલિયા વિરામ... જીવ નહીં ગયા કિં ઠામ
,,
,,
""
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
3
४
ૐ
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________
શભંજના સતીની સજ્જોય
૨૪૩ ઉત્તર- કેસી રાયનઈ તવ સમઝાવઈ તુમ ઘરિ પઈસી ભેરવ જાવઈ. ૧૦
બાહિર સુણે લોક તે જાણે શબ્દ આયો કિહાંથી માને ઉત્તર રાયનઈ તબ નાવઈ સમઝઈ મનમાંહિ સુહાવઈ (પૂર્વ) ૧૧
કફ પ્રભજન સતીની સજઝાય [૧૬૦૬ થી ૮] - ગિરિ વૈતાઢ૫ની ઉપરે છે ચક્રાંકા નયરી રે લેલ અહે! ચક્રાંકા ચકાયુધ રાજ તિહાં છત્યા બહુ(સવિ) વયરી રે લોલ અહે! જીત્યા, ... ૧ મદન લતા તસ સુંદરી ગુણશીલ અચંભા રે લોલ અહે ! ગુણશીલ પુત્રી તાસ પ્રભંજના રૂપે રતિ રંભા રે લોલ અહે ! રૂપે.. ૨ વિદ્યા ધર ભૂચર સુતા બહુ મળી એક પંતે રે લેલ અહે! મળી, રાધા વેધ મંડાવીઓ વર વરવા ખંતે રે લોલ અહે ! વર૦. ૩ કન્યા એક હજારથી પ્રભંજના ચાલી રે લોલ અહે ! પ્રભંજના આરજખંડમાં આવતાં વનખંડ વિચાલી રે લોલ અહા ! વનખંડ.... ૪ નિર્મથી સુપ્રતિષ્ઠિતા બહુ સાહણી સંગે રે લોલ અહે! બહુ સાધુ વિહારે વિચરતા વંદે મન બહુ રંગે રે લોલ અહો ! વંદે... ૫ આરજ્યા પૂછે એવડો ઉમાહે (હો) છે રે લેલ અહે! ઉમાહે વિનયે કન્યા વિનવે વર વરવા ઈછે રે લોલ અહે ! વર૦. ૬ ઈ હિત જા તુમે એહથી નવિ સિદ્ધિ રે લોલ અહા ! એહથી વિષય હલાહલ વિષ જિહાં અમૃત શી બુદ્ધિ રે લોલ અહે ! અમૃતશી.. ૭ ભોગ સંગ કારમાં રાગ કા જિનરાજે સદાઈ રે લેલ અહે ! જિનરાજે રાગદ્વેષ સંગે વધે ભવભ્રમણ સદાઈ રે લેલ અહે! બ્રમણ... ૮ રાજસુતા કહે સાચું એ જે ભાખો મુખ વાણી રે લોલ અહે! ભાખ૦ પણ એ ભૂલ અનાદિની કિમ જાયે છંડાણું રે લોલ અહા ! કિમ .... ૯ જેહ તજે તે ધન્ય છે અમે જડ પુદગલ રસીયા રે લોલ અહે અધ્યાતમ રસ પાનથી ભીના છે મુનિરાયા રે લોલ અહે! ભીના... ૧૦ તે પરપરિણતિ રતિતજી નિજ તત્વે સમાયા રે લોલ, અ નિજ અમને પણ કરવો ઘટે કારણ સંજોગે રે લોલ અહે! કારણ... પણ ચેતનતા પરિણમે જડ-પુદગલ ભોગે રે લોલ, અહેe જડ... ૧૧ અવર કન્યા પણ ઉચરે તેનું ચિંતન હવે કીજે રે લોલ, અહે! ચિંતન પછી પરમપદ સાધવા ધમ ઉદ્યમ સાધીજે રે લોલ, અહે! ઉઘમ ૧૨ પ્રભંજના કહે છે-તે સ!િ એ તે કાયર પ્રાણું રે લોલ, અહે? એ ધર્મ પ્રથમ કરવો ઘટે દેવચંદ્રની એ વાણી રે લેલ, અહે દેવ ૧૩
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૪
ઢાળ ૨ [૧૬૦૭ ]
હે સાહુણી સુણુ કન્યા ૨ ધન્નાએ સ`સાર કલેશ
એહને જે હિતકારી ગણે રે સુજ્ઞાની હત્યા ! સાંભળ હિત
ખરડીને જે ધાયવુ રૂ રત્નત્રયી સાધન કરેા રે
ક્ષ્ા સબધ કહુ. ઈહાં રે મિત્ર શત્રુતા વળી લહે સત્તા સમ વિ જીવ છે રે
૨
એ માહા, એ પારકા ૨ ગુણી આગળ એહવુ ? સ્વ-પર વિવેચન કીજતાં રે
,,
જે પુરૂષ વરવા તણી રે સ્કે સબધપણે ભણ્ણા રે તબ પ્રભજના ચિંતવે રે અપ્પા તે પણ મુજ સત્તા સમા ભવ ભમતાં વિ જીવથી રે માત-પિતા–ભ્રાતા—સુતા રે
રે
p
19
ભાગ પા પણ ભૂલથી રે હુ· ભેગી નિજ ભાવના ૨ સમ્યગજ્ઞાને વ્હેંચતાં રે કર્તા ભોક્તા તત્વના રે સર્વ વિભાવ થકી જુદા રે પૂર્ણાનંદી પરિણમે રે સિદ્દસમા એ સંગ્રહે ૨ સગાગી ભાવે કરી રે શુદ્ધ નિશ્ચય નયે કરી ? તેષ અશુદ્ધ નયે કરી રે
દ્રવ્ય કર્મ કરતાં થયે ૨
તેહ નીવારા સ્વપદે ૨
,,
તામિથ્યા આવેશ ૨ ઉપદેશ જગ હિતકારી જિનેશ,
p
.
99
,,
,,
,,
""
,
,,
""
د
"9
,,
,,
99
p
19
99
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
59
કીજે તસુ આદેશરે સુન્નાની ૧:
તેહ ન શિષ્ટાચાર
માહાધીનતા વાર રે...
ઈચ્છા છે. તે જીવ
દ્વાર કાળ સદૈવ રે... તુ છે અનાદિ અનંત
સહેજ અમૃત મહંત રે પામ્યા સર્વિસ બંધ
પુત્રવધુ પ્રતિ ા રે... શત્રુ મિત્ર પણ થાય
એસ સસાર સ્વભાવ રે...
શ્વેતાં વસ્તુ સ્વભાવ
સવિ આરાપિત ભાવ ૨
ડું′
ક્રિમ કહેવાય? સાહરા ! વિ થાય ?...
માને પુદગલ બધ
પરથી નહિ. પ્રતિબધ્ ૐ...
હૂં અમૂર્તિ ચિદ્રુપ
અક્ષય અક્ષય અનૂપરે... નિશ્ચયનિજ અનુભૂતિ નહીં પર પરિણતી રીત રે...
પરરગ પલટાય શુદ્ધવિભાવ અપાય રે...
આતમ ભાવ અને ત દૃષ્ટ વિભાવ મહત રૂ...
નય અશુદ્ર વ્યવહાર
રમાં શુદ્ધ વ્યવહાર રે...
29
,,
33
33
,
, હું
وو
3
ゲ
32
5
.
ܘܐ ܕܕ
૧
” ર
,, ૧૩
, Y
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________
શભંજના સતીની સજઝાય વ્યવહારે સમરે થકી રે , સમરે નિશ્ચય તિવારી પ્રવૃત્તિ સમારે વિકલ્પને રે , તેહથી પરિણતી સાર રે પુદગલને પરજીવથી રે અપ્પા કીધે ભેદ વિજ્ઞાન બાધકતા દૂરે ટળી રે , હવે કુણ રોકે ધ્યાન રે. આલંબન ભાવ ન વિસરે રે , ધરમ ધ્યાન પ્રગટાય દેવચંદ્ર પદ સાધવા રે છે એજ શુદ્ધ ઉપાય રે
ઢાળ [૧૬૦૮] આ આયા રે અનુભવ આતમો આ શુદ્ધ નિમિત્ત આલંબન ભજતાં આત્માલંબન પાયો રે...અનુભવ આતમો આ આતમક્ષેત્રે ગુણ પર્યાય વિધિ તિહાં ઉપગ રમાય પર પરિણતિ પર રીતે જાણી તાસ વિકલ્પ ગમા રે... "પૃથક વિતર્ક શુકલ આરહી ગુણ ગુણી એક સમાયો પર્યાય દ્રવ્ય વિતર્ક એક્તા દુધરે મેહ ખમાય રે અનંતાનુબંધી સુભટને કાઢી દરશન મોહિ ગમાયો તિરિગતિ હેતુ પ્રકૃતિષય કીધી થયે આતમ રસ રાય રે... દિતિ તૃતીય ચોકડી ખપાવી વેદ યુગલ ક્ષય થાય હાસાદિક સત્તાથી ઘસીયા ઉદયદ મિટાયો રે.. થયા અવેદી ને અવિકારી હા સંજલને કસાયો માર્યો મેહ ચરણ ક્ષાયિકનું પૂરણ સમતા સમાયે રે.. ઘનઘાતી ત્રિક યેહા લડીશ ધ્યાન એકત્વને ધ્યાય જ્ઞાનાવરણાદિ ભટ પડીયા છતનિસાણ(ન) ઘુરાયે રે... કેવલ જ્ઞાન દર્શન ગુણ પ્રગટયા મહારાજ પદ પાયે શેષ અઘાતી કર્મ ક્ષીણ દલ ઉદય અબંધ દેખાય છે... સંજોગ કેવલી થયા પરભંજના લેકા લેક જણ તીન કાલની ત્રિવિધ વર્તના એકસ ઓળખાય રે... સવ સાદવીયે વંદના કીધી ગુણી વિનય ઉપાયો દેવદેવી તવ સ્તવે ગુણ સ્તુતી જગ જય પડહબાયો રે... સહસ કન્યાને દીક્ષા દીધી આમવ સર્વ તજા જગ ઉપગારી દેશવિહારી શુહ ધરમ દીપાયો રે.. કારણ જેને કારજ સાધન તેહ ચાર ગાઈજે આતમ સાધન નિરમલ સાધે -- + પરમાનંદ પાઈજે રે..
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________
BY:
એ અધિકાર કહ્યો ગુણ"3" વસુદેત્ર હિડી તડ઼ે અનુસાર મુનિગુણ થુણુતાં ભાવવિશુદ્ધે પૂર્ણાનંદ ઈંડાંથી ઉલસે મુનિ ગુણુગાવા ભાવે। ભાવના રત્નત્રયી એટલે ખેલા
રાજસાગર પાઢ ઉપગારી દીપચંદ્ર પાઠક ખરતર વર નયર લિંબડી માંહે રહીને આતમરસિક ત્રાતા જનમનને એમ ઉત્તમ ગુણમાળા ગાવા જૈન ધરમ મારગ ફિચ કરતાં
મિથ્યામતિ ર
જિહાં લે ૨
નવ જવું ર
તિહાં પામે રે જિહાં ઝડપે ૨
માનરૂપી રૂ
સે માયા ૨
જિહાં ચાવા રે
રાગાદિક ૨
આઠકમના ૨
જિહાં દેખે રે
નિવ દીસે રે ધસમસતી રે
લીયે લૂટી રે અટવી અનતી રે
ચાલે નહી. ૨.
નિરખ'તા ર હવે ઉગ્યા ૨
વૈરાગ્યે મનભાવી મુનિર્ગુણ ભાવના ભાવી રે... ભાવ વિચ્છેદન થાવું
સાધન શક્તિ જમાવે રે... ---યાવા સહજ સમાધિ મેટી અનાદિ ઉપાધિ ર્...
પ્રભાતે વાહણલાં
રજની અસરાલ
પ્રાણી બહુકાલ કે
જિહાં યમની ફ્રાયડે
પગ પગ જાલ કે...
કૈાધદવની જાય
અજગર વિકરાલ ૪
સાપણી રાષાલ કે લાભરૂપ ચંડાલ કે...
જ્ઞાન ધરમ દાતારી
દેવચંદ્ર સુખકારી રે... વાચયમ સ્તુતિ ગાઈ સાધન રૂચિ ઉપજાઈ હૈ... પાવા હરખ વધાઈ મ"ગલ લીલ સદાઈ ... ગાવાની [૧૬૦૯] (વાહણુતાં) વાળુહલાં ભલે વાયાં ૨
રાક્ષસ મહાવૃંદ કે
જિહાં માંડવા કુદ કે
દુરગતિ દુઃખ હૃદ કે જિહાં જ્ઞાન વિંધ્યું કે... જિહાં વિષયની જાણ કે
મુજાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
નગણે પશ્ચિવાલ ક્ર
જિહાં વિકટ ઉન્નડ કે
જિહાં વ્રતની વાડ કે...
શ્રી જિનમુખનૂર કે મહાસમક્તિસર કે
99
99
''
39
"1
29
,,
,,
'
,,
99
""
99
99
22:
..
99
99
"
ગઢ
,, ix
', oy
,, ૧
,, ૧૭
,, ie
ૐ
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રભાતે વાહણલાં ગાવાની સઝાયો દુઃખદાયી રે દોષ ગયા દૂર કે વળી પ્રગટયા રે પુણ્યતણ અંકુર કે.... સૂતા જાગો રે દેશવિરતિના કંત કે વળી જાગે રે સર્વવિરતિ ગુણવંત કે તમે ભેટો રે ભા ભગવંત કે પઠિકમણું રે કરો પુણ્યવંત કે.. તમે લેજે રે દેવ-ગુરૂનું નામ કે વળી કરજે રે તમે પુણ્યના કામ કે ગુરૂજનના ૨ ગાઓ ગુણગ્રામ કે પ્રેમધરીને રે કરે પૂજ્ય પ્રણામ કે... તમે કરજો રે દશવિધ પચ્ચખાણ કે તમે સુણજે રે કહ્યું સૂત્ર વખાણ કે આરાધો રે શ્રી જિનની આણ કે જિમ પામો રે શિવપુર સંઠાણ કે... સાંભળીને ૨ ગુરૂ મુખથી વાણ કે તમે કરજે રે સહી સફલ વિહાણ કે વદે વાચક રે ઉદયરત્ન સુજાણ કે એહ ભણતાં રે લડીએ કોડ કલ્યાણ કે...
૧૬૧૦] ઉઠી પરભાતમાં મંગલ કારણે વારણે જગતના દુષ્ટ કામ પવિત્ર આ જગતમાં થઈ ગયા આતમા લીજીયે તેહના શુદ્ધ નામે... પહેલાં શ્રી નેમજીણુંદને પ્રણમીયે નેહથી આપણે શુદ્ધબુદ્ધિ બાળથી બ્રહ્મચારી રહી જેમણે મેળવી મોક્ષની અચળ ઋદ્ધિ... ઉપકારી પ્રભુ વીરને પ્રમીયે જેમણે સાંપ્રતે જ્ઞાન દીધું ઉપસર્ગો બહુ સહન જેણે કરી કઠણ કર્યો હણી મેક્ષ લીધું.... પ્રમીયે પ્રેમથી ગૌતમ ગણધરા જેમના નામથી થાય સિદ્ધિ ફેરવી જેમણે લબ્ધિ અષ્ટાપદે ક્ષીરને પાત્રમાં અખૂટ કીધી. અષ્ટ રમણ તો ત્યાગ જે કર્યો પ્રભુમીયે પ્રેમથી જંબુસ્વામી આધિ ઉપાધિને વ્યાધિઓ નાસવે ચરિમ આ ક્ષેત્રના મેલગામી... શ્રી યૂલિભદ્રને સ્નેહથી પ્રણમીયે જેમણે છતીએ કામરાજા બુઝી વેશ્યા અને શુદ્ધ વેશ્યા કરી મેળવ્યા સવર્ગના સુખ તાજા.
.
૬
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
२४८
શ્રી વિજયશેઠ ને નાર વિજયાવળી પ્રભુમતાં પાપના નાશ પામે આડી તલવાર રાખી અને ઊંધતા પાળવા બ્રહ્મને મેાક્ષ કામે... જેમની કીર્તિ આ જગતમાં ઝળહળે તેમના ગુણુ જે ગાય પ્રીતે મેક્ષ ઋદ્ધિ અને સિદ્ધિઓ સાંપડે શામજી ગાય છે આવી નિત્યે...
પ્રભુના
પ્રભુનુ` નામ રસાયણ સેવે તા તેનુ ફળ લેશ ન પામે પહેલુ પૃથ્ય અસત્ય ન વવુ નિજ વખાણુ સુણવા નહિં કરવા
મુજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
મગની [ ૧૯૧૧ ] પણ જો પૃથ્ય પળાય નહિ ભવરાગા કદી જાય નહિ.... નિંદા કાર્યની થાય નહિ વ્યસન કશુંય કરાય નહિ.... દિલ ાઈનુ" દૂહવાય નહિં મનઅભિલાષ કરાય નહિ.... અ'તર અભડાવાય નહિ કદી કુદૃષ્ટિ કરાય નહિ.... પગ પાછા ભરાય નહિ અધમ ને આચરાય નિહ... એહ સમજણુ વીસરાય નહિ મારગડામાં થાય નિહ.... મય,ની છઠ્ઠા કાઠિયાની [૧૬૧૨] ચાહના જો શિડેરી ૨
જીવ સકલ આતમ સમ જાણી પરધન પત્થર સમાન ગણીને દંભ, ૬૫ કે દુતાથી પરનારી માતા સમ લેખી શક્તિ છતાં પરમાથ સ્થળેથી સ્વાર્થ તણા પણુ કામ વિષે કદી
જન(જીવ)સેવા તે પ્રભુની સેવા ઉંચ-નીચના ભેદ પ્રભુના માં પ્રમાદવ વાની, ૩૨મા પાપી પ્રમાદને ત્યાગા પ્રાણી ! સદ, વિષય, કષાય ને નિદ્રા પંચપ્રમાદે આખી આલમને સત્તા બેસાડી માહરાજાની મઘુપ્રમાદે ઉન્માદ પામી વિષયવિલાસમાં રાગી બનતાં કષાય ચેાડી રસબધ કરતી પાપની વૃદ્ધિ કરતી જાણી દૂર રહે છે કષાયથી મુક્તિ આત્મહિત છે! તે વમત્સ્યે નિદ્રાપ ચઢ દૂર નિવારા વૈરનું કારણ વિશ્વથા જાણી જિત આણા ભવિ શિરપર ધારા નીતિવિજય ગુરૂ ચરણુ સેવનથી
પ્રમાદ પંચમ વેરી ૨... પાપી દુઃખ દરિયામાં ડુબાવી ૨ ક્રમ પિંજરમાં લાવી રે...
કરતાં કર્મ ના ચાળા રે કરતાં કઈક ઉછાળા રે... ઘણા પમાડતી ખેદે ૨ મૂળમાંહેથી ઉછેદે રે... કહે છે કેવલનાણી ૨ દશવૈકાલિક વાણી રે... વિથા ચાર સગાતે ૨ માંધા ન શત્રુતા ક્રા' સાથે રે... પ્રમાદ પગઢ વારી રે પામે ઉદય. નર-નારી રે...
39
""
36
,,
در
,,
७
3
૪
ૐ
*
3
૪
પ
७
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રમાદ વર્જવાની સઝાયો | દર પ્રમાદ વવાની સજઝાયા [૧૬૧૩] છે જાગો જાગો હે, મત સોચે દિન-રાત કિ
ચાર ફિર ચિહું પાખતી ઈણ હુંતી છે વેગવા ધર્મવાસ કિ
વીર કહે સુણ ગાયમા ! અંતિ કર હે પિણ એક પ્રમાદ કિ... વર કહે જરા આવે બનતી
તિણ હુંતી છે કિહાં કે સંવાદ વિર૦ ચૌદ પૂર્વધર મુનિવર
નિંદા કરતાં હે જાય નરકનિગદ કિ કાલ અનંત જિહાં લિ
કિમ થાયે હે તિહાં ધર્મ પ્રમોદ કિ... વીર જોરાવર ઘર જામી
જમ રાણે હે જિહાં સબલ કપૂર કિ. કટક ફિરે ચિહું પાખતી
- જે જાગે છે તે કહીયે સૂર મિ. વીર જાગતડાં જે ખો નહી
- છેતરાવે હો નર સો નેટ કિ. સું નારી પામી જશૈ
વલિ કીજે હે સાપુરસા ભેટ કિ... વીર વીરે બા ભેદ ખાલીયો
પંખીને કરે છે ભારડ પ્રમાદ કિ તેહની પરિ વિચાર જે
પરિહર હે મનથી ઉમાદ કિ, વિર૦ વરવચન ઇમ સાંભળી
પરિહરજ હે ભવિજન પરમાદ કિ -લીલા સુખ વાળ ઘણું
થિર રહસી હે જહને જસવાદ કિ...વિર૦ નારી નિંદમ આણ
સહુ કઈ છે રહો સાવધાન કિ ધર્મ ઉધમ તુમહે આણ
ઇમ પે હૉ મુનિ કલ્યાણહર્ષ કિ. વીર
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૦
અજરામર જગ કા' નહિ મિથ્યામતિ મૂકી કરી
શુદ્ધ ધર્મના ખપ કરા
ચેાથે અઘ્યયને કહે
પાપકરમ કરી મેળવે મૂરખ ધન છાંડી કરી
અધવજનને પોષવા તેહનાં ફળ છે દાહિલા ખાત્ર તણું મુખે જિમ ગ્રો
નિજરમેં દુ:ખ દેખતાં
ઈમ જાણી પુણ્ય કીજીયે દિન દિન સંપદ અનુભવી વિજયદેવ ગુરૂપાટવી
શિષ્ય ઉદય કહે પુણ્યથી
પ્રસન્નચન્દ્ર
[ ૧૬૧૪ ]
સમશાને કાઉસગ્ગ રહી હૈ બાહુ મે ઉંચા કરી રે દુખ દૂત વચન સુણી રે મનશુ" સંગ્રામ માંડીયા રે શ્રેણીક પ્રશ્ન પૂછે તે સમે રે ભગવત કહે હમણાં મરે તે ક્ષણુ એક આંતરે પૂછીયુ રે વાગી દેવની દુંદુભી રે (મનની છતે જીતવુ ? અનવશ થાયે જાય મેાક્ષમાં ૨ પ્રસન્નચંદ્ર ઋષિ મુગતે ગયા ૨ રૂપ વિજય (લક્ષ્મીરતન) કહે ધન્ય
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ
પરમાદ તે છાંડા રે
ગુણુ આદર તે માંડ ૩... ટાળા વિષયવિકારા મહાવીર એહ વિચારા ... શુદ્ધ
ધનના લખ ઢગ હે રે
નરકે ભમે તેહ રે...
કરે તે મરણુ પરે પાપ ૨ સહે એટલે આપ રે... એવા ચાર અજાણુ હૈ
તેના છે કુણુ જાણુ રે... તેહથી સર્વિસુખ થાય ૨ વળી સુજસ ગવાય રે... છત્રસિંહ મુદો રે હુએ પરમ આણું રે... રાષિની સજ્ઝાયા [૧૬૧૫]
પ્રભુસું તુમારા પાય પ્રસન્ન ! પ્રમ્" તુમારા પાય, તમે છે। મેાટા મુનિરાય પ્ર
રાજ્ય છેાડી રળીયામણું રે વૈરાગ્યે મન વાળીયું રે
જાણી અથિર સ*સાર
હરખે લીધા સયમ ભાર...પ્રસન્તયદ્ર૦૧
પગ ઉપર પગ ચઢાય
સૂરજ સામી દૃષ્ટિ લગાય
39
કાપ ચઢયો તત્કાળ જીવ પડષો જ જાળ... સ્વામી! એહની કુણુગતિ થાય સાતમી નરકે જાય... સર્વાર્થ સિદ્ધ વિમાન
ઋષિ પામ્યા કેવલ જ્ઞાન... મનની હારે હાર મનશુ` હી નરક માઝાર... શ્રી મહાવીરના શિષ્ય ધન્ય દીઠા મે" સૂત્ર પ્રત્યક્ષ...
33
99
99
19
99
99
.
"9
99
૩.
દ
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રાણાતિપાત પાપસ્થાનની, ફુલની માળાની હરિયાળી
[ ૧૬૧૬ ]
મારગમાં મુનિવર મળ્યા ઋષિએ રૂડા સાધતા મુક્તિના પથ, ઋષિએ રૂડા
ઉત્કૃષ્ટી રમણી રહે એક પગે ઉભા રહ્યા
ખાલાવ્યા ખાલે નહી" શ્રેણીક પૂછે સ્વામી કહે સ્વામી કહે જયે સાતમી
વાગી દેવની દુંદુભી શ્રેણીકને સમજાવીયે પ્રસનચંદ્ર સરખી જે મળે દૂષમકાળે દાહિલા
19
ચિત્ત ચતુર ચેતન ચેતીયે હિંસા છેાડીને યા પાળીયે
..
.
99
93
"
39
19
(રૂપ વિજય) ૐ પ્રાણાતિપાત પહેલા
હિંસાથી ઢૌર્ભાગ્ય આપદા હિંસાથી નાસે સુખ સંપદા મહામૂઢમતિ મને મેહીને જઈ નર્ક પુરીમાં ઉપજે જુએ મેતારજ ઋષિ રાજીયા કેવલ પામી કને તેડીયા વળી અર્જુનમાળી મત્સરી સયમ મહાવ્રત આદરી તમે હિ'સા 1 નિવારા. દુઃખકારી યાવિદ્યા કાંતિ વ્રુદ્ધિ આપીને ધન્ય ધન્ય તે નરનારને કહે મણિવિજય દયા થકી
સુધા સાધુ નિથ... સૂરજ સામી દૃષ્ટિ લગાય
ધ્યાન ધરે પરમેષ્ઠી.....
જો મરે તેા જાયે ક્રેથ
તીવ્ર વેદન છે તેથ...
,,
ઉપન્યુ કેવલ જ્ઞાન અશુભ અને શુભધ્યાન... છે
ફુલની માળાની એક નારી દાસ પુરૂષ મળોને, હાથ-પગ નવિ દીસે તેહના, માં ચતુરનર ! એ કુણુ હીચે નારી ચીર ચુંદડી ચયા ચેાળી
99
.
99
39
,,
99
સહે જમડાના નિત્ય માર રે... કૌંચ પક્ષીની દયા આણી રે હિંસા વજો એમ જાણી રે... સાતજીવના વધ નિત્ય કીધા ૨ સમતાથી શિવસુખ લીધા રે... પાળા અહિંસા સુખકારી રે ક્ષણમાં ઉતારે ભવપારી રે.. જે સમતારસમાં ઝીલે હૈ તે કમ સ્ક્રીશુને પીલે રે... હરિયાળી [ ૧૬૧૯] નારી એક નિષાઈ વિના બેટી નઈ...
એ તા દીસે છે રગ રસીલી નવં પહેરે તે સાડી
99
તાહ" તર્ક તતકાળ સમયસુંદર મન વાળ... પાપસ્થાનકની [ ૧૬૧૮] અહિંસાને નહિ કાઈ તાલે ૨ પ્રભુ વીર્ જિનેશ્વર ખેાલે રે...ચિત્ત૦ ૧ હિંસાથી મલિનતા થાય રે હિંસાથી કીર્તિક્ષય જાય ૐ... કરે હિંસા અપર પાર રે
""
""
39
""
99
૨૫૧.
"9
2.
૩
૨..
૩
૫
૭.
ચતુરનર- ૧ .
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
થત' શા
છે
૨પર
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ છેલ પુરૂષ દેખીને મોહે એવી તેહ રૂપાળી... ચતુરનર૦ ૨ ઉત્તમ જાતિ નામ ધરાવે મનમાને ત્યાં જાવે કઠે વળગી લાગે પ્યારી સાહેબને રીઝાવે... ઉપાસરે તો કદીય ન જાવે દેહરે જાયે હરખી નિર-નારીશું રંગે રમતી સહુ સાથે સરખી છે ૪ એક દિવસનું યૌવન તેહનું ફરી ન આવે કામ પાંચ અક્ષર છે સુંદર તેહના શેાધી લેજે નામ... ઉદયરતન વાચક એમ જપે સુણો નર ને નારી એ હરિયાળીને અર્થ કરે જે સજજનની બલિહારી છે કે
બલભદ્ર મુનિની સઝા [૧૬૨૦] જ મા ખમણને મુનિવર પારજી આવી ઉતર્યા સરોવરીયા પાળજી મનડું મોહ્યું રે
તંગીયાપુર નગર સેહામણુંજી આરે નગરીમાં જઈશું ગોચરીજી આરે નગરીમાં કરશું આ હારજીમનલ કૂવાને કાંઠે પાણીડા સંચર્યજી પાછળ બાલુડા જા(આ)ય છે રૂપે સ્વરૂપે મુનિવર ફુટડાજી દેખી મનડું થયું અધીરછ છ ૨ ઘડાને બદલે બાલુડે ફાંસીયાજી ગયે છે કુવામાં બાલજી આરે નગરીમાં નહિ જાઉં ગોચરીજી આરે નગરીમાં નહિં કરું આહારજી, સૂના તે વનમાં મુનિવર સંચર્યાજી ત્યાં કર્યો છે મૃગલે નમસ્કાર , ખત્રી વહેરે (કાપે છે વનમાં લાકડાઇ ખત્રાણી લાવી છે ભાત છે ૪ ખત્રીએ મુનિવરને વાંદીયાજી હવામી સુઝત આહારજી દેશ બેંતાલીસ ટાળીને લીધે છે સુઝતો આહારજી છે ૫ ખત્રી ખત્રાણ મુનિવર મરગલે આવી બેઠા તરૂવર છાંય કિઈ દિશીથી પવન આવીજી ભાંગી છે તરૂવરની ડાળજી , ૬ * ભાવના પ્રધાન છે એમ જિનવર કહેજી ચારે જીવ સ્વર્ગમાં જાય છે સિદ્ધિ(સત્ય)વિજયની એવી શીખડીજી ધમમાં કરી લેજે તમે સાથજી , ૭
[૧૬૨૧] શા માટે બંધવ! મુખથી ન બોલે નયણે આંસુડાની ધાર મેરારી રે પુણ્ય યોગે દડીઓ એક પણ જો છે જંગલ જોતાં. ઇ શામાટે ત્રીકમ! રીસ ચઢી તે તુજને વનમાંહે વનમાળી છે , ઘણી વારથી મનાવું છું વહાલા તે વચન ન બેલે ફરી વારી છે કે ૨
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________
બલભદ્ર મુનિની સજાયે
નગરી રે દાધી ને શુદ્ધિ નાધી આ વેળામાં લીધા અખેલા શીશી વાત હુ" શામળીયા શાને કાજે મુઝને સતાપે પ્રાણુ હમારા જાશે પાણી વિષ્ણુ અતિ સધળી જાયે અળગી ષટમાસ લગે પાળ્યા છમ્મીલા સિંધુતટે સુરને સતે સયમ લેઈ ગયા દેવલે સસારમાંહે બળદેવ મુનિને
તુ"ગીયા ગીર શિખર સાથે વાધ–મૃગ–શશા—શાખર સી ઉંચીતર બલદેવ મુનિ મહાતપ તપે દારૂ છેદય કબહી ાદિઈ કેઈક મૃગપતિ હુઆ શ્રાવક ધરીય સમક્તિ મ સ છાંડી રૂપસ,દર મુનિ પુરંદર માસ પારણે ગાયરીએ તમ કુવામાંટે મદન મહી
કુભ ચૂકીને પુત્રને ફ્રાંસ્યા ચતુર ચિતે રૂપ માહરૂ ગાચરીએ હું નગર ન આવું માસ પારણુઈ આહાર દીઈ હિરલા ગુણનીલા હરા રથયાર-મૃગ-ભલદેવ મુનિણ્યુ પંચમે સુરતાકે પહાંતા
મારી વાણી નિરુણ વ્હાલા છે કાનજી ! માં થયા કાલા... વિઠ્ઠલજી આ વેળા હરિહંસી બાલાને ડેટા...
અધ ઘડીને અણુભાલે
બાંધવ જો તુ. બાલે... હૈયા ઉપર અતિ હેતે હરિદહન કરમ શુભ રીતે...
કવિ ઉદયરતન એમ મેાલે
કાઈ નવ આવે તાલે...
99
99
99
.
99
.
99
#
""
p
99
.
૨૫૩
» પ્
[૧૬૨૩]
રામ બલભદ્ર જેહ મુનિ સુખદ રે ખૂઝવે પશુ વું રે... વન વ્રત લેઈ સયમ ભાર ર પારણે લીઈ આહાર રે... ઈક અણુસણુ લેઈ ૨ જાતિ સમરણ કેઈ રે... વિનય નગરી મઝાર ૨ પેખીએ કાઈ તાર ... નયન મેખણુ લેઈ ૨ કુઆ ભીતર દેહ(ઈ) ર્... કામિની ભૃગ પાસ હૈ મુજ ભલે વનવાસરે... રથક ભગતિ સુવિશાલ ફ્ દેહ ચાંપ્યા (ચ પીયા) તરૂ ડાલ રૈ... . ચાક્રયા સમક્ષ લેઈ ૨ સકલ સુખ ભવિ દેઈ ૨...
99
34
99
"
99
99
તુંગીયા ૧
૩.
.
*
દ
0.
૨.
3.
*
પ.
£
७.
[૧૬૨૪]
રામ લઈ હરિ ઉઠીઈ ડું લાવ્યઉ તુઝે નીર રે તુજ મુખ એઢણુ ચીર પિતાંબર ત્યજ વીર રે પીજઈ શીતલ નીર ૨ ઉઠે ઉઠ મિના વીર ૨ નિંદ તો ? નિદાલુઆ માલઈ માધવ વીર ૨...
તિ ૬૦ ૧.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૨૫૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
- હરિણા દેખું રે માધવ રૂઠઉ ઓઢીને ચીર રે તરસ્પઈ પાવન નીર રે એ મુઝ હિયડાનું હીર રે
ઉઠ ઉઠ નેમિ જિન વાંધીઈ કો મુઝ છઈ નવિ તીર રે... ૨ જાઈ તું કહીં નવિ દુહવ્ય તું છે જલધિ ગંભીર રીસન કરીએ રે રાજીઆ ગોવિંદ કરે ધરી શીસ રે --- તું તુઝ મન તરૂ કીર રે... , ૩ માધવ જબરે ઉઠો નહિ તવસ નિજ મંધર હરિતનુ નહિ દુર્ગધ રે મહ કરઈ જગ અંધ રે રામ સુર પ્રતિબંધીઓ મૂકીને હરિ પ્રતિ બંધ રે બૂઝ નહિ સબ જગ અંધ રે , ૪ આતમરામે રે તું રમે નવ માહરી તું નાટકું એસપીઉં સબ દેખી રે રામ કહઈ નિજ જીવને એ સંસાર ઉવેખી છે... આતમ ૫ ધર્મ વિના જગ જીવનઈ દ્વારા વતિ પરિ થાય રે તન ધન જેબને જીવન દેખત પેખત જાય રે નૂરઈ રાણું નઈ રાય રે
કણુઈ કાંઈ ન થાય રે.. ઇ ૬ ગજ સુકુમાલો રે ઢંઢણે ધન્ય તે તરીયા સંસાર રે, મૂકી મોહ વિકાર રે સાંબ પ્રદ્યુમ્ન હરિઆ આઠ દસ પામ્યા તે પાર રે જઈ લીધે ગત ભાર રે સે મુઝ મુગતિ દાતાર રે. . ૭ હરિ તનું હેમ રે આગમાં રામ હુઓ મુનિ સાર રે ત્યજી સબ પાપ વ્યાપાર રે સબ જગ જીવ આધાર રે , ૮ માધુકરી નારી રે પેસતાં નગરી કૂપનઈ કંઠરે રૂ૫ઈ મોહી રે કામિની પાસઉ પુત્રનઉ કંઠ રે એ મુઝ રૂ૫ ઉત્કંઠ રે... , ૯ પારણા વિણ રે પાછઉ વલ્યઉ ધરીઆ અભિગ્રહ સાર રે વનમાં લેપ્યું આહાર રે જે કઈ દીસ્યઈ દાતાર રે.. , ૧૦ તુગિયાગિરી સિરમંડણ પરિસહ સહઈ મુનિ ધીર રે ભવ રજહરણ સમીર રે બૂઝવઈ શુભ મુનિ ધીર રે , ૧૧ સિંહ શીયાલા નઈ સૂકા ગજશશ હરિણા નઈ મેર રે અજગર સાબર રોઝડાં બૂઝવઈ વનચર ચોર રે.. ઇ ૧૨ ચીતર જરખાનઈ વાઘડા રીંછાં છાંડઈ તે માંસ રે તે લઈ સમક્તિ અણસણ મૂકઈ પાપ અભ્યાસ રે...
એક દિન રથકાર મંડલી મૃગ લ્હાવઈ મુનિરાજ રે રકાર દાન અનુદતાં તરૂ પડી ઈક ભાજ રે... , ૧૪
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________
અલભદ્ર મુનિની સજ્ઝાયા રથઢાર મુનિ મૃગ ચાંપોઆ ~'ચમ સુરગતિ પામીઆ
તુ
નેમિ જિજ્ઞેસર રાજી હિર માહ મૂકયો બૂઝવ્યા સુર સિદ્દારથ નામ રે જિમ રમીએ મુતિ રામ રે સબ જગ જ ંતુ વિસરામ રે માધવ રામ તે રમી ગયા
મરણુ થયા તતકાલ ર તે ત્રિશુઈ સકલ સભાત રે...
[ ૧૬૨૫]
૨૫૫
, ૧૫
માધવ બાંધવ રામ હૈ
સુરે માધવ નઈ વિરામ રે ગિયાગિરી સિરી ઠામ રે...આતમરામેરે તું રમે ૧ તપલબ્ધિ અભિરામ રે સમરૂ નિત્ય તસ નામ ર્... તે ભાવે મુનિરાયરે પુણ્યં હરિ રિદ્ધ વાધી પુણ્યઈ ગઈ સબ જાઈ રૂ કુણી કાંઈ એમ ન થાય રે તુમહી જીવન જાય રે... તુ ગિયાગિરિ સિરિ એક વિદ્યાધર મુનિસરરે ઉપશમ રંગ ધરી હુઆ
..
૩
,,
૫
તપસ્યા જસસી મુનિસરે જસમુનિ પ્રતિમા જંગીસરે પ્રભુમું હુ· નિશદીસ રે...,, ૪ માધવશમ રે મૂકી ગયા અંતે એકલુ વીર રે યાદવÀાડી ગણુગના ન ગયે। । તસ તીર રે દ્વારાવતી ગઈ નીર રે શબ ગયુ` રણ સમીર રે... ઋદ્ધિ રારડ કાઈ મત કરા, હૈાસઈ સભ્ય વિસરાલ રે હરિપર નવ રે એકલા ઞ પડે માયાની જાલ હૈ, કુણુની નહિ" એક કાલ રે.... સુનિ વઈરાગી રે રાગી - ત્રિભુવન જીવ કૃપાલ રે
ક
७
શમ-ક્રમ અમચા નિરીહ રે લેપઈ સુનિ નિત લીહર્
સમરૂ” શાધી તીહ હૈ...
.
39
અવટ
વિચરીઈ ચિત્ત સમતા ભર્યુ· મૂકી મમતા જ ́ાલ રે દર્શીન દુરિતના કાલ રે...,, જગતિ નિરાસ નિરંજના પરજન રજન પરિહરઈ વિચરઈ જિમત્રને સિંહ રે એક મુતિ રૂપઈ ૨ માહિલી સુનિ મન કરત વિચારા ૨ નગરે ન જુગતી રે ગાયરી મદન કરમ બહુ બાંધઈ પારણા વિષ્ણુ ૨ તપસી વળ્યા સુઝ વનક્રા પ્રતિ લાભસ્યઈ લેશું. રામા રામા ન રાચીએ કરતા પાપ વિરામ રે સિહ શીયાલને વાઘલાં સૂર કૂંભર ચિતરા
તટી કાઈ નારી રે, ધટ ભૂલી પુત્ર પાસિ વિરૂએ કામ વિકાર રે... મુઝરૂપ બહુ ભારી રે મ પડે। તેણી સંસાર રે... ગ્રહી અભિગ્રહ સાર ૨ તનહી આહાર ૨ મુનિગુણુ પ્રાણ આધાર રે... રાજ્યેા રામ અરામ રે વનચર પણ દાદીઈ દેશના મુનિજન એહીજ કામ હૈ... મૃગલા વાનર શ્રેણી રે મેલા મેલા છે. તેણે રે...
ર
99
» Ñ
99
થર
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ગોણ મતંગજ રીંછલા સસલા સૂવર એણું રે મહિષ જરખલાને રોઝડા નિપુણ કયા મુનિ તેણ રે. ૪ આમિષ કેઈ મૂકાવીયા ન રતિ વિરતિ કીયા તેઈ રે જાતિસમરણ પામીયા કતા અણસણ લઈ રે... એક યુગલે મુનિ રાગીઓ અતિ સંવેગીઓ હાઈ રે મુનિ સેવઈ નઈ કેડ ફિરઈ " શિષ્ય તણી પર જઈ રે.. , માસ ખમણને રે પારણે પ્રતિ લાવ્યા રથકારે રે મુનિ મૃગ રથકાર ઉપર તરુ પડીઓ અતિ ભારે રે ,, ૧૭ તે ત્રણે તિહાં શુભ ભાવશું (યાનશું) કાલ કરાઈ તતકાલ રે પંચમ સ્વર્ગે તે સુર થઈ સકલ મનોરથ માલ રે.. / ૧૮
હ બાદશાહ પ્રતિબંધની સજઝાય [૧૬૨૬] ૨ યા દુનિયા ના ફરમાયે આપ રહે હસિવારી માલ મુલક સબ કિસમું દિખાવે યમકી ભઈ અસવારી... સાંઈયાં કે બંદ બે
શિરમત જો બુજગારી મહેર કરોગે બંદગી ખુદાકે દીલ યા કે કર્યું પ્યારી. સાં૨ દેલત છોડ છોડ કેઈ ગયે સાહેબ કઈ કઈ ગયે ભીખારી ઘસતે હાથ ગયે બીન ખરચી હાર્યા જવું અજુઆરી રોજ નિમાજ કિરાવે તસબી સબ સખીયન કર્યું મારી સબ હીન કે દઈ છાપ હૈ દરદ કીયે હું ભારી કટિકા બે ખૂન ખુદાકે લિખિત ન હૈ દરબારી સબ હિસાબ જબ વે પૂછેગા તબ હવેગી ખુવારી સાં૫ ખાનેકું શિરકાટ બિરના મહિમાન પુકારે હું બી વ્યસ્ત હેવે સબહન { બૂડી વ્યસ્ત તું હારી પાતસાહ શ્રી બાબા આદમ સુણ ચેતન હમારી શીખ ભલી એ સકલચંદકી હમકું પૂના તું હારી... સાં ૭ હર બાર ભાવનાની સજ્જાયે-જયામ યુનિકૃત [૧૬૨૭થી ૩૮]
૧, અનિત્ય ભાવના [૧૯ર૭] દૂહા પાસ જિનેસર પયગમી સદ્ગરને આધાર ભવિયણ જનને હિત ભણી ભણશું ભાવના બાર
સાં
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સઝા-યમ મુનિકત પ્રથમ અનિત્ય અશરણપણું એહ સંસાર વિચાર એકલપણું અન્યત્વ તિમ
અશુચિ આશ્રવ(સં)ભાર... સંવર નિર્ભર ભાવના
લોકસરૂપ સુધિ દુલ્લાહ ભાવના જિન ધરમ
એણીપરે કરે છઉ સોધિ. રસપી રસ ભાવિઓ (વેધીઓ) લેહથકી કેય હેમ છઉ ઈણ ભાવન સુદ્ધ હુયે પરમરૂપ લહે તેમ... ભાવ વિના દાનાદિકા
જાણે અલૂણું ધાન ભાવરસાંગ મળ્યા પછી (થકી) ગુટ કરમ નિદાન... હાળઃ પહેલી ભાવના એણુપેરે ભાવીએ અનિત્યપણું સંસાર ઠાભ અણી ઉપર જલબિંદુછ ઇંદ્ર ધનુષ અનુહાર... સહજ સંવેગી સુંદર આતમાજી ધર જિન ધર્મશું રંગ ચંચળ ચપળાની પરે ચિંતવેજી કૃત્રિમ સવિહુ સંગ. સહજ ૨ ઇંદ્રજાળસુહણા() શુભ-અશુભશંછ ફડે તેષ ને રોષ તિમ ભ્રમ ભૂલા() અથિર પદારથંછ ો કીજે મન શેષ?... , ૩ ઠાર ગ્રેહ પામરના નેહ પૂંછ યૌવન એ રંગરેલ ધનસંપદ પણ દીસે કારમીજી જેહવા જલધિ કલોલ... , મું જ સરીખે માગી ભીખડીજી રામ રહ્યા વનવાસ ઈણ (એ) સંસારે એ સુખસંપદાજી જિય સંધ્યારાગ વિલાસ.... , સુંદર એ તનુ શોભા કારમીછ. વિણસંતા નહીં વાર દેવતણે વચને પ્રતિ બૂઝીયોજી ચક્રી સનતકુમાર.. સુરજ રાહુ ગ્રહ સમઝીઓજી શ્રી કીર્તિધર રાય કરંક પ્રતિ બુઝો દેખીને વૃષભ જરાકુલ કાય. કિહાં લગે (આંધુ) ધુંઆ ધવલહરા રહેછ જલ પર જોયા આખું અથિર તિમ મનુષ્યનું છે
જે ક્ષણમાં ખેર હેય ગર્વ મ કરશે કાય. ૮ અતુલભલી સુરવર જિનવર જિસ્માજી ચાી હરિમલ જોડી ન રહા ઈવે જો કોઈ થિર થઈછ સરનર ભૂપતિ કેડી છે ૯
૨અશરણ ભાવના [૧૬૨૮] હા-પલપલ છીને આઉખું અંજલી જલ ક્યું એ ચલતે સાથે સંબલો ' લેઈ શકે તે લેહ... સ. ૧૭
ધિત સામાજિક
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨પ૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
લીયે અચિંત્ય ગલશે રહી સમય સિંચાણે આવી શરણ નહીં જિનવયણ વિણ તેણે હવે અશરણ ભાવી. હાલઃ બીજી અશરણ ભાવના ભાવો હૃદય મઝાર રે ધરમ વિના પરભવ જતાં પાર્ષે ન કહીશ પાર રે જઈશ નરક દુવાર રે, તિહાં તજવણ આધાર રે... (લાલ) લાલ સુરંગા રે પ્રાણીઓ મૂકને મોહ જાળ રે મિશ્યામતિ સવિ ટાળ રે માયા આળ પંપાળ રે... ઇ ૧ માત-પિતા-સુત-કામિની ભાઈ ભઈણી સહાય રે મેં-મેં કરતાં રે અજાપરે કર્ભે ગ્રહે છ9 જાય રે તિહાં આડા કે નવિ થાય રે દુખ ન લીયે વહેચાય ૨. છ ૨ નંદની સેવન ડુંગરી આખર ન આવી કે કાજ રે... ચકી સુભમ તે જલધિમાં હાર્યો ષટખંડ રાજ રે બૂડો ચર્મ જહાજ રે દેવ ગયા સવિ ભાજી રે, લેમેં ગઈ તસ લાજ રે કપાયન દહી દ્વારિકા બલવંત ગોવિંદરામ રે રાખી ન શકયા રે રાજવી માતપિતા સુત ધામ રે તિમાં રાખ્યા જિન નામ રે શરણુકીય નેમિ સ્વામ રે વ્રત લેઈ અભિરામ રે પહત્યા શિવપુર ઠામ રે... » ૪ નિત્યમિત્ર સમ દેહડી સણું પર્વ સહાય રે જિનવર ધર્મ ઉગારશે જિમ તે વંદનીક ભાય રે રાખે મંત્રી ઉપાય રે સંતો વળી રાય રે, ટાળ્યા તેહને અપાય રે , ૫ જન્મ-જરા-મરણાદિકા વયરી લાગ્યા છે કેડ રે અરિહંત શરણ તું આદરી ભવભ્રમણ દુઃખ ફેડ રે શિવસુંદરી ઘર તેડ રે, નેહનવલ રસ રેડ રે, સીંચ સુકૃત સુર પેડ રે ,
૩, સંસાર ભાવના [૧૬૨૮] દૂહા થાવા સુત થર જેર દેખી જમધાડ સંયમ શરણું સંગ્રહ્યું ધણ-કણ-કચન છાંડ.. ઈણુ શરણે સુખીયા થયા શ્રી અનાથી અણગાર શરણ કહ્યા વિણ જીવડા ઈણી પેટે રૂલે સંસાર... કાળ ત્રીજી ભાવના ઈણી પેરે ભાવીએ રે એહ સ્વરૂપ સંસાર કર્મવશે જીવ નાચે નવનવ રંગશું રેએએ વિવિધ પ્રકાર (ચેતન ચેતી રે) ૧ ચેતન ચેતી રે
લડી માનવ અવતાર
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૯
બાર ભાવનાની સજઝાયે-જયમ મુનિવૃત ભવનાટકથી જો હુઆ ઉભગા રે તે છડે વિષયવિકાર.... , કહી ભૂલ જણાનિતિરૂમાં ભમ્યો રે કહી નરક નિગોદ બિતિચક રિંકીયમાંહે કેઈ દિન વચ્ચે રે કહી દેવ વિનોદ કીડી પતંગ હરિ માતંગપણું ભજે રે કહીક સર્પ શીયાળ બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્ય કહાવત રે હવે શ ચંડાલ... લખ ચોરાશી ચૌટે રમતો રંગશું રે કરી કરી નવનવા વેશ રૂપ-કુરૂપ ધની નિદ્રવ્ય સભાગીએ રે દુર્ભાગી દરવેશ.. દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર સમને બાદર ભેદશું રે કાલભાવ પણ તેમાં અનંત અનંતા પુદગલ પરાવર્ત કર્યા રે કવો પન્નવણું એમ. , ભાઈ ઓંન નરનારી તાતપણું ભજે રે માતપિતા હેયે પુત્ર તેહી જ નારી વેરી ને વળી વાલડી રે એહ સંસારહ સૂત્ર છે ૭ ભુવન ભાનુ જિન ભાખ્યાં ચરિત્ર સુણું ઘણું રે સમજ્યા ચતુર સુજાણ કર્મ વિવર વશ મૂકી મેહ વિટંબના રે મળ્યા મુગતિ જિન ભાણ છ ૮
૪. એકત્વ ભાવના [૧૬૩૦] દૂહા ઇમ ભ ભવ જે દુખ સલ્લાં તે જાણે જગનાથ ભયભંજણ ભાવઠ હરણ
ન મળ્યો અવિહડ સાથ. તેણે કારણે જીવ એકલો
છેડી રાગ ગલ પાસ સવિસંસારી જીવશું
ધર(ર) ચિત્ત ભાવ ઉદાસ. ૨ ઢાળ થી ભાવના ભવિયણ મન ધર ચેતન ! તું એકાકી રે આવ્યો તિમ જાઈશ પરભવ વળી ઈહાં મૂકી સવિ બાકી રે... ૧ મ–મ કર મમતા રે સમતા આદર આણી ચિત્ત વિવેકે રે
સ્વારથીયા વજન સહુએ મળ્યાં સુખ-દુઃખ સહેશે એ કે રે..મમ૦ ૨ વિર વહેચણ આવી સહુએ મને વિપત્તિ સમય જાય નાસી રે દવ બળતો દેખી દશદિશે પુલે જેમ પંખી તરૂવાસી રે... . ૩ પટખંડ નવનિધિ ચૌદ રણ ધણી ચારાઈ સહસ સુનારી રે છેડો છેડી તે ચાલ્યા એટલા હાર્યો જેમ જુગારી રે....... , ત્રિભુવન કંટક બિરૂદ ધરાવતા કરતા ગવ ગુમાને રે ત્રાગાવિણ નાગા તે સહુ ચાલ્યા રાવણ સરિખા રાજાને રે... છે પ માત રહે ઘર સ્ત્રી વિશ્વામિતા મેતવના લગે લેકે રે ચય લગે કાયા રે આખર એક પ્રાણ ચલે પર લે છે રે , ૬
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬e.
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ નિત્ય કહે બહુ મેળે દેખીઓ બિહુંપણે ખટપટ થાય રે વલયાની પરે વિહરીશ એકલો ઈમ બૂઝ મિરાય રે. . ૭
૫. અન્ય ભાવના [૧૬૩૧ ] દૂહા ભયસાયર બહુ દુખ જયેં જન્મ-મરણ તરંગ મમતા તંતુ તિણે રહ્યો ચેતન ચતુર માતંગ ચાહે જે છેડણ ભણી તે ભજ ભગવંત મહંત દૂર કરે (ર) પર બંધને
જિમ જળથી જલકંત.... ટાળ: પાંચમી ભાવના ભાવીએ રે જીવ! અન્યત્વ વિચાર આપ સવારથી એ સહુ રે મળીયે તુજ પરિવાર સંવેરી સુંદર! બૂઝ, મા મુંઝ (મુંઝ મા, બુઝ) ગમાર તારું કે નહિ ઈણ સંસાર તું કેહને નહિં નિરધાર... સંગી. ૨ પંથ શિરે પંથી મળ્યા રે કીજે.કિણ હશું પ્રેમ રાત્રિ વસે પ્રહ ઉઠી ચલે રે નેહ નિર્વાહ કેમ?” જિમ મેળે તીરથે મળે રે જનજનવણજની ચાહ કે ત્રો કે ફાયદો રે
લેઈ લેઈ નિજ ઘર જાહ.... . જિહાં કારજ જેહના સરે રે તિહાં લગે દાખે નેહ, સરિકાંતા નારી પરે રે છટકી દેખાડે છે. ચૂલણી અંગજ મારવા રે ફૂડું કરે જતુ ગેહ. ભરત બાહુબલી ઝુઝીયા રે
જે નિજનાં (બંધવ)નેહ , શ્રેણીક પુત્રે બાંધીયે રે લીધું વહેચી રાજ્ય દુખ દીલું બહુ તાતને રે દેખે સુતનાં કાજ... ઈણ ભાવન શિવપદ લહે(હ્યુ) થી મરૂદેવા માય વીરશિષ્ય કેવલ લલ્લું રે શ્રી ગૌતમ ગણાય.
૬, અશુચિ ભાવના [૧૬૩૨] હા મોહ વશી(શે) મન મંત્રી ઈદ્રિય મળ્યા કલાલ પ્રમાદ મદિરા પાય કે બાંધે (દયા) જીવ પાલ. ૧ કર્મ જંજીર જડી કરી સુકૃત માલ સવિ લીધ અશુભ વિસ દુર્વ“ધમય તનું રહેવાને લગતહર) દીધ... ઢાળઃ છઠ્ઠી ભાવના મન ઘરે છ9 અશુચિ ભરી એ કાયા રે શી માયા રે
માંડે કાચા પિંડશું એ...
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાર ભાવનાની સજ્ઝાયા-જયસેામ મુનિત
નગરખાળ પરે તિતુ વહે તિમ દ્વારા ૨
રખી દુ`ધ દૂરથી વિજાણું રે માંસ રૂધિર મેદા સે. શુ' રીઝે રે
કૃમિ વાલાદિક કાથળી એ પેટી ર
ગર્ભવાસ નવ માસમાં (ત્યાં) તું રસિયા ૨ કનક કુંવરી ભાજન ભરી અતિ ઝુઝયા રે
૭. આશ્રવ
દુહા : તન છિલ્લર ઈદ્રિય મા
પાપકલુષ પાણી ભર્યું. નિમ લપખ(૧) સહેજે સુગતિ
શું ભગની પરે ક જલ ઢાળ : આશ્રવભાવના સાતમી રે ક્રાધાક્રિષ્ઠ ઢાંઈ કરી ર્
સુણુ સુણુ પ્રાણીયા દશમે અંગે જિન કવાં ઢાંશ જે હિંસા કરે રે રિહા હૈાંશ)સે ગાત્રાસની ૨ મિથ્યાલયğ વસુ (૫) નડયો રે ઈમ(ણુ) અને રાળવ્યાં ૨ મહાઆરભ પરિગ્રહે રે
સેવ્યાં શત્રુપણુ ભજે રે છિદ્ર સહિત નાવા જલે રે
તિમ હિંસાદિક આશ્રયે રે અવિરતિ લાગે એ દ્રિયાં ૨ લાગે પાંચે હી ક્રિયા ૩
મલમુત્ર ભડારા રે
નર નવ, દ્વાદશ તારીનાં એ...શી માયા ૨૦ તુ મુખ્ય માટે માણે ૨ તિષ્ણુ પુદ્ગલ નિજતત્તુ ભર્યુ· એ... અસ્થિ મજા નર ખીજે રે રૂપ દેખી દેખી આપણું એ... માહરાયની ચેટી ૨
ચમ જડિત ધણા રાત્રની એ... કિમ પર મળમાં વિયા રે ઉધે માથે ઈમ રહ્યો એ... તિહાં દેખી દુર્ગંધ ખૂઝા રે મલ્લિ મિત્ર નિજ કમ'શુ' એ... ભાવના [ ૧૬૩૩ ] વિષય લણુ જ બાળ આશ્રવ વડે ધ(ગ)ડ નાળ... નાણુ વિન્તાણુ રસાલ યુથે ચતુર મરાલ... સમજો સુગુરૂ સમીપ પામી શ્રી જિન દીપા ૨ પરિહર આશ્રવ પંચ
99
પાપસ્થાનક અઢાર
પંચમ અંગ વિચારા રે...
,,
19
,
99
જેહના દુષ્ટ પ્રપંચ રે...સુસણુ॰ તે લડે કટુ વિપાક
જોજો અગ વિપાકા ૨... ડિક પરધન લેઈ ઈંદ્રાર્દિક સુર ઈ રે... બ્રહ્મદત્ત કે પત પાંચ દુતિ દૂતા રે... ખૂડે નીર ભરાય પાપે પિડ ભરાયા રે...
.
99
99
"9
૧
,,
3
૪
७
ર
૧
ર
૩
૪
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૨
સઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ કક ક્રિયા થાનક ફળ્યાં રે બેલ્યા બીજે રે અંગ કહેતાં હોયડું કમકમે ૨ વિરૂઓ તાસ પ્રસંગે રે , મૃગ પતંગ અલી માછલું રે કરી એક વિષય પ્રપંચ દુઃખીયા તે કિમ સુખ લહે રે જસ પરવશ એહ પંચે રે... ઇ ૮ હાસ્ય નિંદ વિકથા વસે ૨ વર નિગોદે રે જાત પરવર શ્રુત હારીને રે અવરની શી વાત રે ,
૮ સંવર ભાવના [૧૬૩૪] દૂહા શુભમાનસ માનસ કરી ધ્યાન અમૃતરસ રેલી નવદલ શ્રી નવકાર પદ કરી કમલાસન કેલી પાતક પંક પખાલીને
કરી સંવરની પાળ પરમહંસ પદવી ભજે છોડી સકલ જંજાળ. ઢાળઃ આઠમી સંવર ભાવનાજી ધરી ચિત્તશું એક તાર સમિતિ ગુતિ સુધી ધરજી આપ આપ વિચાર, સલુણા! શાંત સુધારસ ચાખ વિરસ વિષય ફળ ફુલડેજી અતિ મન અલ રાખ છે ? લાભ-અલાર્ભો સુખ-દુખેંજી જીવિત-મરણ સમાન શત્રુ-મિત્ર સમ ભાવતાજી માન અને અપમાન કયારે પરિગ્રહ છાંડશું છે લેશું સંયમ ભાર શ્રાવક ચિંતે હું કદાળ કરીશ સંથારે સાર, સાધુ આશંસા ઈમ કરે
સૂત્ર ભણીશ ગુરૂ પાસ એકલમલ્લ પ્રતિમા રહી કરીશ સંલેખણ ખાસ.. સર્વ જીવ હિત ચિંતાજી વયર મકર જગ મિત્ત સત્ય વચન મુખ ભાખીયેજી પરિહર પરનું વિત... કામકટક ભેદન ભણીજી ધર તું શીલ સનાહ નવવિધ પરિગ્રહ મૂકતાંછ લહીયે સુખ અથાહ... દેવ મણુએ ઉપસર્ગશું જ નિશ્ચલ હેય સધીર બાવીસ પરીષહ છતી (પી) મેં છ જિમ જીત્યા શ્રીવર...
૯ નિજ ભાવના [ ૧૬૩૫]. દૂહા દઢપ્રહારી દઢ ધ્યાન ધરી ગુણનિધિ ગજસુકુમાલ મેતારજ મદન બ્રમો
સુકોશલ સુકુમાલ... ઈમ અનેક મુનિવર તર્યા ઉપશમ સંવર ભાવ કદિનકર્મ સવિ નિજય તેણે નિર્જર પ્રસ્તાવ
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સઝા-જયમ મુનિવૃત
૨૬૩ નવમી નિર્જર ભાવના, ચિત્ત ચેત રે આકરો વ્રત પચ્ચખાણ ચતુર ચિત્ત ચેત રે પાપ આલેચે ગુરૂ કહે ઘરિયે વિનય સુજાણ... વયાવચ્ચ બહુવિધ કરે , દુર્બળ બાળ ગિલાન આચારજ વાયક ત , શિષ્ય સાધર્મિક જાણ... તપસી કુલ ગણ સંધને , સ્થવિર પ્રવર્તક વૃદ્ધ ચિત્ય ભક્તિ બહુ નિરા દશમેં અંગ પ્રસિદ્ધ... ઉભયટેક આવશ્યક કરો , સુદર કરી સઝાય પિષહ સામાયિક કરો , નિત્ય પ્રત્યે નિય(મ)મન ભાય.. કર્મસૂદન કનકાવલી સિંહ વિક્રીડિત દેય શ્રી ગુણરયણ સંવત્સરૂ - સાધુ પડિમા દશ દેય શ્રત આરાધન સાચવો
વેગ વહન ઉપધાન શુકલધ્યાન સૂદ્ધ ધરો
આયંબિલ તપ વધમાન. ચૌદ સહસ અણુગારમાં
ધન ધને અણુગાર સ્વયં મુખ વીર પ્રશંસી , અંધક મેઘકુમાર...
૧૦. લેક સ્વરૂપ ભાવના [૧૬૩૬] દૂહા મન દારૂ તન નાલી કરી ધ્યાનાનલ સળગાવી કર્મ કટક ભેદન ભણી
ગોળા જ્ઞાન ચલાવી... મેહ રાય મારી કરી
ઉંચો ચઢી અવલોય ત્રિભુવન મંડપ માંડણી જિમ પરમાનંદ હેય.... હાળ-દશમી લેકવરૂપ રે ભાવના ભાવીએ નિસુણી ગુરૂ ઉપદેશથી એ. ઉદ્ઘ પુરૂષ આકાર રે પગ પહોળા કરી કર દયા કરી રાખીએ એ... ૨ એણે આકારે લોક રે પુદ્ગલ પૂરીઓ જિમ કાજળની કુંપળી એ.. ધર્મ અધર્મ આકાશ રે દેશ પ્રદેશ એ જીવ અનંતે પૂરીઓ એ. સાતરાજ દેશોના રે ઉર્વ તિરિય મળી અધે લેક સાત સાધિનું એ... ૫ ચૌદ રાજ ત્રસ નાડી રે ત્રસ છવાલય એક રજજુ દીર્ધ વિસ્તારૂ એ.. ૬ ઉર્વ સુરાલય સાર રે નિસ્ય ભુવન નીચે નાભી નરતિરિ દે સુરા એ. ૭ દ્વીપસમુદ્ર અસંખ્ય રે પ્રભુમુખ સાંભળી રાય ઋષિ શિવ સમજીઓ એ.. ૮ લાંબી પહેળી પણુયાલ રે લખ જોયણું સહી સિદ્ધ શિલા શિર ઉજળી એ૯ ઉંચો ધનુસિયતીનરે તેત્રીસ સાધિકે સિદ્ધ યેાજનને કેહડે એ.... .. ૧૦ અજર અમર નિકલ ક રે નાણkસણમય તે જેવા મન ગહગહે એ.. ૧૧
-
-
બ
૪
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૪
- સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૧૧. બેદિલભ ભાવના [૧૬૩૭ ] દૂહા વાર અનંતી ફરસીઓ છાલી વાટક ન્યાય નાણ વિના નવિ સાંભરે લેટભ્રમણ ભડવાય.” રત્નત્રય ત્રિછું ભુવનમેં - દુલહા જાણ દયાળ બેધિયણ કાજે ચતુર
આગમખાણ સંભાળ..... ઢાળઃ દશ દષ્ટાંત દેહિલે રે લાધે મણુએ જમા રે દુલહે અંબર ફુલ જવું રે આજ ઘર અવતારો રે મારા જીવન રે બોધિભાવના ઈગ્યારમી રે ભાવ હદય મઝારો રે.. , ૧ ઉત્તમ કુલ તિહાં દેહિ રે સદગુરૂ ધર્મ સંયોગો રે પચે ઈદ્રિય પરવડાં રે દુલ્લાહે દેહ નીરોગે રે , સાંભળવું સિદ્ધાંતનું રે દેહિ તસ ચિત્ત ધરવું રે સુધી સહણા ધરી રે
દુષ્કર અંકે કરવું રે... સામગ્રી સઘળી લડી રે મૂઢ મુધા (મૂઢા તે) મ મ હારે રે ચિંતામણી દેવે દીયો રે હાર્યો જેમ ગમારા રે.... લેહ કીલને કારણે રે કુણ યાન જલધિમાં ફોડે રે ગુણકારણ કેણુ નવ લખો રે હાર હીયાને તેડે રે. બેધિયણ ઉવેખીને રે કોણ વિષયાથે દેડે રે કંકર મણિ સમોવડ કરે રે ગજ વેચે ખર (ણ) હેડે રે, ૬ ગીત સુણી નટડી કને રે સુલકે ચિત્ત વિચાર્યું રે કુમારાદિ પણ સમજીયા રે બોધિયણ સંભાયું રે...
૧૨, ધર્મદુલભ ભાવના [૧૬૩૮] દૂહા પરિહર હરિહર દવ સવિ સેવા સદા અરિહંત દોષ રહિત ગુરૂ ગણધરા સુવિહિત સાધુ મહંત... કુમતિ કદાગ્રહ મૂકતું શ્રુત ચારિત્ર વિચાર ભવજલ તારણ પિત સમ ધર્મ હિયામાં ધાર ઢાળઃ ધન ધનધર્મ જગ હિતકરૂ ભાખ્યો ભલે જિન દેવ રે ઈહ પરભવ સુખદાયકે જીવડાએ જનમ લગે સેવ રે ભાવના સરસ સુર વેલડી રોપ તું હદય આરામ રે સુકૃત તરૂ લહિય બહુ પસરતી સફળ ફળશે અભિરામ રે..ભાવના ૧
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાર ભાવનાની સજ્ઝાયા સઢલય
ક્ષેત્ર શુદ્ધિ કરીય કરૂણારસે ગુપ્તિ ત્રિg" ગાપ રૂડી પરે સીંચને સુગુરૂ વચનામૃતે ક્રાક્ષ માનાદિક સૂકરા સેવતાં અહને દેવલી ગૌતમ શિષ્ય શિવપુર ગયા શુય પરિવ્રાજય સીયા રાય પ્રદેશી હુતા પાપી દુધમ સમય દુષ્પ્રસહ લગે ભાવસ્ત્ર વિષ્ણુ જે ભજે
છકૃત
ઢાઢી મિથ્યાદિ સાલ ૨ નીક તુ' સમિતિની વાળ રે... કુમતિ થૈર તજી સંગ રે વાનરા વાર અનંગ રે
પુન્નર સય તીન અણુગાર રે ભાવતાં દેવગુરૂ સાર રે... અર્જુનમાળી શિવવાસ રે કાપીયા તાસ દુઃખ પાસ રે... અવિચલ શાસન એહ ૨ તેહ શુભમતિ ગુણુગૃહ ?...
૧૩. કળશ [ ૧૬૩૯ ]
દૂહા તપગચ્છપતિ વિજય દેવ ગુરૂ વિજયસિ’હ મુનિરાય શુદ્ધ ધર્માદાયક સદા પ્રણમા અહના પાય...
ઢાળ તુમે ભાવે રે ભવિ! ઈણીપર ભાવના ભાવ તન મન વાણુ ધર્મ લય લાવા લલના લાયન ચિત્ત ન ડેાલાવા પ્રભુજી તારા તાર મિલાવા આસક્તિ ભાવ તો ને ભવિયાં જ ખુની પેરે જીવ જગાડ એ હિત શીખ અમારી માની શ્રી જસસેામ વિષ્ણુધ વૈરાગી તાસ શિષ્ય કહે ભાવના ભણતાં દૂહા : ૧૭ ભાજન ૦ ના ૩ ગુણુ વરસ ભગતિ હેતુ ભાવના ભણી
જિમ સુખ સ’પદ્મ પાવા રે ધન કારણ કાંઈ ધાવા જો હાય શિવપુર નવા કાંઈ ગર્ભાવાસ ન આવે! રે... વિષય થકી વિરમા જગજસ પડતુ વાવા ર્... જસ યશ ચિ ુંખંડ ચાવા ઘરઘર હાય વધાવો રે... શુચિ સીત તેરસ કુજવાર જેસલમેર માઝાર
33
,
99
૪૫
19
"9
99
"
ર
વિ॰ ૧
39
3
ક
૨
3
Y
ભારભાવનાની સજ્ઝાયા સકલચ∞કૃત [૧૬૪૦ થી ૫૩ વિમલ કુળ કમલના હંસ તું જીવડા ભુવનના ભાવ ચિત્ત જો વિચારી જેણે નર મનુજગતિ રત્ન નવિ કેળવ્યુ તેણે નરનારી મણિ ક્રાડી હારી...વિમલ૦ ૧ જેણે સમક્તિ ધરી સુક્તમતિ અનુસરી તેણે નરનારી નિજગતિ સમારી નિરતિ નારી વરી કુમતિતિ પરિહરી તેણે નરનારી સભ્ય કુગતિ વારી...,, ર
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૬
- સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ જૈન શાસનવિના જીવ જતના વિના જે જના જગમે મહીના જૈન મુનિ દાન-બહુમાન હીના નરા પશુ પરે તે મરે ત્રિજગ દીના... , ૩ જેનના દેવ ગુરૂ ધર્મ ગુણ ભાવના ભાવ(વી) નિત જ્ઞાન લેચન વિચારી કર્મ ભરનાશિની બાર વર ભાવના ભાવ(વી) નિત જીવ! તું આપ તારી* સર્વ ગતિમાંહિ વર નરભવ દુલહે સર્વ ગુણરત્નને શાધિકારી સર્વજગજંતુને જેણે હિત કીજીએ સકલ(સઈ)મુનિ વંદીએ શ્રુત વિચારી ૫
પીઠ બંધની ઢાળ ૨ [ ૧૬૪ ] ભાવના માલતી ચૂસીએ ભ્રમરપરે જેણે મુનિરાજ રે તેણે નિજ આતમા વાસિયે ભરતપરે મુક્તિનું રાજ રે ભાવના. ૧ ભાવના કુસુમ શું વાસિયા જે કરે પુણ્યના કાજ રે તે સવે અમરતરૂપરે ફળે. ભાવના દિયે શિવરાજ રે.. ઇ ૨ ભૂમિ જનની થકી ઉપના સુતારે જે જગે ભાવ રે તે સવિ ભ ભુજંગી ગળે જિમ ગળે વનતર દાવ રે , ભૂમિના વર અનંતા ગયા ભૂમિ નવિ ગઈ કણ સાથ રે ઋદ્ધિ બહુ પાપે જે તસ મિલી તે ન લીધી કુણે સાથ રે , ૪ ગઈય દ્વારાવતી હરિ ગયા અથિર સબ લોકની ઋદ્ધિ રે સુણીએ તે પાંડવા મુનિ હવા તેણે વરી અચલપદ સિદ્ધિ રે... , રાજ્યના પાપ ભર શિર થકે જસ હુવા શુદ્ધ પરિણામ રે ભરત ભૂપતિ પરે તેને ભાવના પુણ્યના ગ્રામ રે... ઇ ૬ રાજ્યના પાપભર શિર થકે જસ હુઆ યુદ્ધમાન ભાવ રે ભાવના સિંધુમાં તે ગળે ઉતરે મોહમદ તાવ રે.. , - જે (પદારથ નવિ ગણે તે નહિં) આપણે તે સવિખેમ રતિબંધ રે જે પદારથ તુજ આપણે નવિ ગણે પ્રેમ રતિ બંધ રે જે ગણે તેહ તું આપણે જીવ તુંહી મતિ અંધ રે.. ઇ ૮ કૃષ્ણ લેશ્યા વિશે કીજીએ કર્મ જે રૌદ્ર પરિણામ રે તે સવે ધર્મ નવિ જાણીએ શુભ હવે શુદ્ધ પરિણામ રે... , ૯ જે જગ આશ્રવા (નિજજરા) જિને ભણ્યા તે પણ આશ્રવા (સવે સંવરા) હેય રે ધર્મ જે અશુદ્ધ ભાવે કરે તે તસ સંવર જેય રે.. , ૧૦
૧. અનિત્ય ભાવના ઢાળ ૩ [૧૬૪૨] મુંઝમાં મુંઝમાં મોહમાં જીવતું શબ્દવર રૂ૫ રસ ગંધ દેખી અથિરતે અથિતું અથિરતનુ છવિ ભાવ્ય(સમઝ) મન ગગન હરિ ચાપ પેખી જ
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________
ખાર ભાવનાની સજઝાયા સકલચંદજીકૃત
""
લખ્ખી સરિયગતિપરે એક ઘર નિવ રહે દેખતાં જય પ્રભુ જીવ લેતી અસ્થિર સવિ વસ્તુને કાજ મૂઢા કરે જીવડા પાપની ઘેાડી કે'તી... મુંઝમાં૦ ૨ ઉપની વસ્તુ સવિ કારમી નિવ્ર રહે જ્ઞાનશુ ધ્યાનમાં જો વિચારી ભાવ ઉત્તમ ધર્યા(રહ્યા) અધમ સત્ર ઉ સહરે કાલ દિનરાતિ ચારી...,, દેખ લિ કૂતરા સર્વ જગને ભખે સહરી ભ્રૂપ નર કાટી "કાટી અસ્થિર સ‘સારને થિરપણે જે ગણે જાણુતસ મૂહની બુદ્ધિ ખેાટી.... રાચ મમ(ત) રાજની ઋદ્ધિશુ પરિવમાં અ`તે સબ ઋદ્ધિ વિસરાલ હૈાશે ઋદ્ધિ સાથે સવ વસ્તુ મૂકી જતે દિવસ દોતીન પરિવાર રાશે... કુસુમરે યૌવન' જલ બિંદુંસમ જીવિત ચંચલ નરસુખ' દેવભેળે અવધિ મન કેવલી સુકવિ વિદ્યાધરા કલિયુગે તેહના પશુ વિયાગા... ધન્ય અતિકાસતા ભાવના ભાવતા કેવલ(લો) સુર નદી માંહે લીધા (સિદ્દો) ભાવના સુરલતા જેણે મન રાપવી તેણે શિવનારી પરિવાર દ્દો... ૨ અશરણ ભાવના ઢાળ ૪ [ ૧૬૪૩ ] મરતાં કાઈને પ્રાણી રે
૬
99
ક્રા નિવ શરણં કા નિવ શરણું" બ્રહ્મદત્ત મરતા નવ રાખ્યા
જસ (હય ગય ભહુ રાણી માતપિતાહિક ટગમગ શ્વેતાં મરણુ થકી સરપતિ વિ છૂટે હયગયરથ પય ક્રેાડે(વિડેંટષા-વિદ્યાધરે) રહે નિત રાણા રાય રે
બહુ ઉપાય તે જીવન કાજે મરણુભીતિથી કદાપિ જીવે ગિરિ દરીવન અંબ્રુદ્ધિમાં જાવે અષ્ટાપદ જેણે મળે (હાથે”) ઉપાડયો ા જગ ધર્મ વિના નિવ તરીકે અશરણુ અનાથ જીવતુ જીવન પારેવા જેણે શરણે રાખ્યા મેઘકુમારજીવ ગજરાજે
વીર પાસે જેણે ભવભય ચર્ચા મત્સ્યપરે રાગે(ગી) તરફડતા અશરણુ અનાથ ભાવના ભરીયા
""
19
19
રે...નવિધિ ધન ખાણી રે...ક્રા નવિ૦ ૧
યમ લે જનને તાણી રે નવિ છૂટે ઈંદ્રાણી ...
,,
"3
કરતાં અશરણુ જાય રે... જો પેસે પાયાલે ૨ તેા ભી હરીએ કાલે રે... સે। દશમુખ સહિયાર પાપે(પી) । નિવ તિરયા રે... શાંતિનાથ જત્રિ જાણ્યા મુનિ તસ રિત વખાણ્યા રે... સસલા શરણે રાખ્યા રે તપસ યમશુ નાખ્યા હૈ... દાઈએ નવ સુખ કરીયેારે અનાથી સુનિ નિસ(સ્ત)રીયે। ૐ...,, ૮
,,
૨૬૭
,,
3
.
ઊ
3
७
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ૩ સંસાર ભાવના ઢાળ પમી [૧૬૪૪] સર્વ સંસારના ભાવતું સમ ધરી છવ સંભાર (રી) ૨ તે સવે તે પણ અનુભવ્યા હૃદયમાં તેહ ઉતાર(રી) ૨. સર્વ ૧ સર્વ તનમાં વસી નીસર્યો - તે લીયા સર્વ અધિકાર રે જાતિને નિ સબ અનુભવી અનુભવ્યા સર્વ આહાર રે... ઇ ૨ સર્વ સંગ તે અનુભવ્યા અનુભવ્યા રાગ ને શેગ રે અનુભવ્યો સુખદુઃખકાળ તે પણ લી નવિ જિન ગ રે , ૩ સર્વજન નાતરા અનુભવ્યા પહેર્યા સર્વ શણગાર રે પગલા તે પરાવતા નવિ નમ્યા જિન અણગાર રે, ૪ પાપના શ્રત પણ તે ભણ્યા તે કર્યા મોહના ધ્યાન રે પાપના દાન પણ તેં દીયા નવિ દીયા પાત્રમાં દાન રે. . વેદ પણ તીન તે અનુભવ્યા તેં ભણ્યા પરતણ વેદ રે સર્વ પાખંડ તેં અનુભવ્યા તિહાં ન સંવેગ નિવેદ રે... » રડવડપે જીવ મિશ્લામતી પશુ હણ્યા ધમને કાજ રે કાજ કીધાં નવિ ધર્મના હરખીયે પાપને કાજ રે , ૭ કુગુરૂની વાસના ડાકિણી તેણે દમ્યા છવ અનત રે તિહાં નવિ મુક્તિપંથ ઓળખ્યો તેણે હવે નવિ ભવ અંત રે , ૮
૪ એકત્વ ભાવનાની ઢાળ દી [ ૧૬૪૫] એ હિ આપકું તું હિ માજી ધ્યાનમાંહિ એકેલા જિહાં-તિહાં તું જયા એ કેલા જાયેગા ભી એકેલા. એ તું હિ૦ ૧ હરિહર પ્રમુખ સુર નર જયા તે ભી જશે એ કલા તે સંસાર વિવિધપરે ખેલી ગયા તે ભી એકલા... કે ભી લીના સાથ ન તેણે ઋદ્ધિ ગઈ નવિ સાથે નિજ નિજ કરણી લઈ ગયા તે ધન વિણ ઠાલે હાથે... બહુ પરિવારે મ ર લેકા મુધા મળે સબ સાથે સદ્ધિ મુધા હશે સબ ચિંતા ગગનતણી જિમ બાથે. શાંતસુધારસ સરમાં ઝીલે વિષય વિષ પંચ નિવાર, એકપણું શુભ ભાવે (ધ્યાને)ચિંતી આપ આપકું તારો... હિંસાદિ પાપે એ છ પામે બહુવિધ રોગ જલવિણ જિમ માછો એ કેલે પામે દુઃખ પર લોગો છે ૬
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________
ખાર ભાવનાની સજ્ઝાયા સઢલચ છકૃત
એકપણું ભાવી નિમરાજા મૂકી મિથિલા રાજો મૂકી નરનારી સિવ સંતિ પ્રણમે (તસ॰ સુરરાજો-સકલ મુનિરાજો)..
૫ અન્યત્ર ભાવના ઢાળ ૭મી [ ૧૬૪૬ ] આળસ ગાડું નાખી ૨ સુમતિ ઉધાડી નિજ આંખી રે... માહ રણીયા ઘર મારી (માંહિ) રૂ
ચેતના
હુ* સદા તેને વિ’ટપો રહુ. તુઝ ન ચિ'તા કિસી મા(ના)રી રે...
ચેતના જાગી સહચારિણી હૃદય લરે જ્ઞાન દીવા કરી એક શત અધિક અઠ્ઠાવના
જઈ મુઝ તે અળગા કરે તેહથી હુ" અળગા રહુ. મન વચન તનુ સર્વે ઈન્દ્રિયા અપરપરિવાર સમ જીવથી તનુ વચન મન સર્વ ઈ ક્રિયા જે રમે તું ઈણે ભાવના સર્વ જગ જીવંગણુ જીજુવા *મવશે સવ નિજ—નિજતણે દેવગુરૂ જીવ પણ જુઆ - * વશ સ નિજ નિજતણે સર્વ શુભવનુ મહિમા હરે તિમ દુકાલાપિ જનને હરે ચિંતા કરે આપ તું આપણી આપણું આચર્યું" અનુભવ્યું દા કિષ્ણે જગ નવિ ઉદ્ધર્યો ધન્ય જે ધર્મ આદર કરે
જો જુવે જીજુવા આતમા તા ગઈ દુખ નિવે ઉપજે
- અશુચિલાવના
માંસમલસૂત્ર કૃષિરે ભર્યાં વાણી કુ ભપરે શાવિયે અશુભ બહુરાગ કહુ નિતુ વહે દેહને જાણુ જોખમ ઘણા
19
૨૬૯
,,
•
તે રમું હુ તુઝ સાથે ૨
જો રહે તુ મુઝ સા(હા) થે રે... જીવથી જુજુઆ હાય ૨ તું સદા ચેતના જોય ... જીવથી જુજુઆ જોય રે તા તુઝ કેવલ હાય રે... કાઈ કુણુના વિ હાય ર ક્રમથી વિચ્યેા ક્રાય રે... જુજુઆ જગતના જીવ રે ઉદ્યમ કરે નહિ. કલી રે... કલિયુગ દુષ્ટ ભૂપાલ ૨ અવરની આશ મત વાળ રે... મ–મ કર પારકી આશ રે
(વિચારી-વિચર)પરવસ્તુ ઉદાસ ત્રૈ..... ૯ ઉત્તરે આપણા જીવ રે
તે વસે ઈંદ્ર સમીવ રે... હૈ ધન જન થકી ધ્યાન હૈ જેહને મન જિન જ્ઞાન હૈ...
99
99
p
99
99
ઢાળ ૮મી [ ૧૬૪૭ ] અચિ નરનારીના રહ ૨ અંતે ક્રિયે જીવને છેહ રે... માંસ એ લખે ભય-અભક્ષ્ય ૨ દેહ બહુજીવને ભય રે...
6
""
3'
દ
७
૧૦ ""
N
.
ર
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૭ આવભાવના ઢાળ ૯મી [૧૬૪૮] જગ શુભાશુભ જેણે કર્મ તતિ વેલિ જે શુભઅશુભાવ તે વખાણે જલધરા જેમ નદીવર સરોવર ભરે તિમ ભરે જીવ બહુ કર્મ જાણે....જગ ૧ મ-મકર છવ! તું અશુભ કર્માશ્રવા વાસવા પણ સકમ ન છૂટે જેણે જગદાન વર પુણ્ય નવિ આ તે કુપણ નિધના પેટ ફૂટે છે ૨ મનવચન કાય વિષયા કપાયા તથા અવિરતિ અશુભ ધ્યાન પ્રમાદે મૂકી મિશ્યામતિ વર ઉપાસક યતિ જગ શુભાશ્રવ થકી ને વિષાદે ,, ૩ રાચ મ-મ જીવ તું (વિતથ-કુટુંબ) આડંબરે જલ વિના મેધ જિમ ફેક ગાજે ધર્મને કાજ વિણ મકર આરંભ તું તે (તુઝ-તેણે) કર્મની ભીડ ભાંજે ૪ તે અશુભ આશ્રવા રૂંધતાં જીવને સંવરો સંવરે કર્મ જાલ નાવના છિદ્ર રૂંધ્યા યથા નીરને તેણે કરી છત સંવર વિશાલ છે ૫
૮ તપભાવના ઢાળ ૧૦ મી [ ૧૬૪૯] તાપે મીણ ગળે જિમ માખણ તથા કર્મ તપ તાપે રે કંચન કાટ ગળે જેમ આગે પાપ ગળે (તેમ-જિન) જા રે તાપે ૧ તે તપ બાર ભેદ શું કીજે કમ નિર્જરા હેવે રે સે મુનિવરને હેય સકામાં અવર અકામા જેવે રે. , અનશન ઉદરી રસત્યાગી કીજીયે વૃત્તિ સંક્ષેપ રે સંસીનતા કરી કાય કિલેશે ટળે કર્મને લેશે રે પાયછિત્ત વિનય વૈયાવચ્ચ સજઝાયો વરઝાણે રે કાઉસ્સગ્ગ કીજે જેણે ભવિજન તસ તપ મુક્ત નિદાને રે... , ૪
૮ ધર્મભાવનાની ઢાળ ૧૧મી [૧૬૫૦] ધર્મથી જીવને જય હેયે ધર્મથી સંવ દુઃખ નાશ કરે રોગને શગ ભય ઉપશમે ધર્નથી અમર ઘરે વાસ રે... ધર્મથી ૧ દગતિ પાત(૫)થી જીવને ધર્મવિણ નવિ ધરે કેય(ઈ) રે વાંછિત દિયે સુરતરૂ પરે દાનત" શીલથી જોય(ઈ) રે , ૨ ધમવિર સાધુ શ્રાવક તાણે આદરે ભાવશું જેહ રે સર્વ સુખ સર્વમંગલ તણું આછું કારણ તેહ રે , ૩
૧૦ દાનભાવના ઢાળ ૧૨મી [૧૬૫૧] જે નરા સાધુ આધાર વર દાયકા તે નરા ધન્ય જગ વિબુધ ગાયા જે છતે વેગે વર સાધુને નવિ દિયે તે કાસ કુસુમ પર ફોક જાયા...જે નરા ૧
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સઝા સકલચંદજીકૃત
ર૭૧ નિર્મલ મુક્તિનો માર્ગ જિન શાસને સાધુને (સાધુ-દાન)વિણ ક્ષણ ન ચાલે પામતે મનુજ જે સાધુને નવિ દિયે સો કરે કપિલા દાસી હવાલે.... , ૨ અકલનું હાટ નરમુક્તિની વાટ નર નાટ તું મ કર તપ પુણ્ય કમને કાટ ઉતારી નરભવ લહી ઘાટ મમત-ખ) ભવ વારિ કેરા., જ્ઞાનવિજ્ઞાન આચારપદ નર ભવ પામી પૂર્વભવ પુણ્ય યોગે પુણ્યવિણ પશુભવે છવ પરવશ પડો શસ્ત્રશું મારિયો અધમ લાગે ૪ જીવ તે નરભવે અશુભભાવે પશુપણે જીવતાં જીવની કેડી મારી પુણ્યવિણ પશુભ રાસભા(દુઃખે રડે–ઉકરડે) મલ ભખે પંઠિ વળી ગુણી ધારી જીવ હિંસાદિ સવિ પાપ એ છવડે પાપાએ આદર્યા જીવ સાટે ખાટકી હાટ તે વિવિધ પરે કાટિયે અગ્નિમાં દાટીયે પાપ માટે... » ૬ પુણ્યથી દૈવે તુઝ દેહ રૂડો ઘડો આણી જૈનકુલે પુણ્ય કાજે ધર્મ નર જન્મ જે જીવ હારીશ તું ઘસીસ નિજ હાથડા અશુભરાજે. ૭ દાનતપશીલ સંયમ દયા ધર્મથી સર્વ સુખ ઋદ્ધિ જે તું વિચારી સર્વ શુભયોગ હારીશ જે તું પછી ઘસીસ જિમ હાથ હાર્યો જુગારી , ૮ જિસીય ગણિકાતણી ખાટ સાધારણી તિલીય મિથ્યામતી જગે ન રૂડી તય હિંસા કુધર્માદિ સવિ પાપ તું વિશ્વમાં મેકળે કીર્તિ રૂડી , ૯ પાટ મ–મ રાખજે પાપ આચારને ફાંટ મ–મ પાડજે ધર્મ વાટે જાટ પરે અણુવિમારૂં કિશું મ–મ કરે ખોટ મ–મ પાડજે ધર્મ હાટે.... , ૧૦ જે તુઝ સુખગમે સર્વ દુઃખ નવિ ગમે વિષય સેવીરરસ ત્યજીય ખાટો આત્મ અધ્યાત્મ પર ધ્યાન કુંજે રમી ધર્મવીર ભાવના અમૃત ચાટે... , ૧૧
૧૧શમરસ ભાવના ઢાળ ૧૩મી [૧૬૫૨] ભવિકછવ પૂછે નિજ ગુરૂને અશુભ કર્મ કિમ કાટે શ્રમણ ધમેં નિઃસંગ છે
જે સમતાસ ચાટે રે ભવિકા ! શમરસ અમૃત ચાટે કુવ્યસન મુકે મનને આંટે સદોષ પિંડ મ ભરો ઠાઠે પરસુખ દેખી મમ વિષ વાટ રે...ભ. શમ ૧ વિયો જીવ કર્મ વિષ કાંટે પીડો ચાર ગતિને ફાંટે શુભ (ધ્યાનેં-ભાવે) દેતાં દઢ પાટે કમનુંમડું ફાટે રે.. પાપ પિંડ સબમસ તજે જે જે કષાય મદ દાટે નિખિલ પાપ નિઃસંગી જી રહેતાં સબ દુખ કાટે રે. જનના સુખ શુભધ્યાન સુલેશ્યા દુકાળ મૂસે કાટે દાનપુણ્યજનના સબ તેણે વાદલપરે સનફાટે રે..
આ
છે
જ
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૭૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ રેગ શમે જેમ અમૃત છાંટ હદય પડે નવિ અટે ધર્મ કરતાં ભવિક જીવને શિવસુખ આવે આંટે રે... , ૫ ગુણવિણ કિમ શિવગિરિપર(વર) ચઢીયે હીન પુણ્ય જન રાં બેસે જે જિન ગુણમણિ સાટે તે સબ ભવદુઃખ કાટે રે. એ ૬
૧૨. લેક સ્વરૂપ ભાવના ઢાળ ૧૪મી [૧૬૫૩] જ્ઞાન નયનમાંહે ત્રિભુવન રૂપે જેણે જિન દીઠો લેગો ન ધણીયા ૧ દ્રવ્ય રૂપ પ્રણ તસ જિનયોગો.. (મુનિવર૦) ૧ મુનિવર ! ધાવો રે
અઢીય દીપ નર લેગો જિહાં જિન મુનિવર સિદ્ધ અનંતા જિહાં નહીં જ્ઞાન વિયોગે... , આપે સિદ્ધો કેણે ન કીધે જ નહિં આદિ અંત લીધે તેણે નવિ જાયે ભુજબળે ભરિયે જંતુ અનતે... અને દ્રય પર્યાય પરિવર્તન અનંત પરમાણુ અંધે જેમ દીસે તેમ અકળ અરૂપી પંચ દ્રવ્ય અનુસ છે અચલપણે ચલન પ્રતિ કારણ ધર્માસ્તિકાય પ્રદેશ સ્થિરહે અધર્માસ્તિકાયથી કાકાશ અતિ દેશે... ભયે એક રજજુ ત્રસ નાડી ચઉદસ રજુ પ્રમાણે અનંત અલોકી ગોટે વિંટ મસ્તકે સિદ્ધ અહિઠાણે. અધે લેક છત્રાસન સમવડ તીર્થો ઝલરી જાણે ઉર્વિલેક મૃદંગ સમાણો ધ્યાન સકલ મુનિ આણે. આ છે
[૧૬૫૪] પંડિત માસ પાણી વરસી તપ કરઈ નિર્વિકલ૫મનિ સેઈ સાંચરઈ છઠ-અટ્ટમ લિઈ દસમિ આહાર ફલ જાણું નવ ક૯૫વિહાર રાગ-દે બેઉ મોટા માલ(મલ) તે સરીરમાંહિ ખટકઈ સાલ(સલ) સેઈ સાહસ્સ દેખાઈ દેવતા તે બેઉ મલ છતા શમલતા. મણય–દેવકૃત ઉપસર્ગ સહઈ સીતતાપિ વનિ કાઉસગિ રહઈ મલ નવિ ટાલઈ અંગિ એકદા તણ માર્ગ ઉપરિ મન સમ સદા - ધૂતમિત્રી મનસિë ધરી સેઈ પરણાવિઉ સંયમસિરી જ્ઞાનકલા તવ હુઈ નિરમલી સંસઉ ટાલઈ શ્રુતકેવલી ૧૦ આઠ કર્મ કીધાં રજપ્રાય સિદ્ધ સૌખ્ય વિલસઈ તિણઈ ડાય ઈણિપરિ મેહ એકલઉ થયું તઓ આપ હણી નાસી ગયું. ૧૧.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________
માર ભાવનાની સજ્ઝાયા સલચ
ત્રિભુવનમાં િવરતિ જયકાર્ સરગઈ ઈંદ્ર પ્રશંસા કરઈ ફાગ : ગરવ ન આણુઈ ગણુહર પરમ સ`વેગ સ`પૂરીય વીસસ્થાન તપ નિત કરઈ સદ્દગુરૂ વિનય સાષઈ એ જ્ઞાન આરાધઈ ઈ. ચિત્તિ
ગાત્ર તીર્થંકર બાંધઉ’
મૂંઝવઈ જીવ અજ્ઞાનીય દેશના દિઈ ફૂલ જાણીય સાંભટ્ટ ભવીય ઉત્તમ નર
આયુ પુષુ તઈ પુણ્ય ન ઈમ જાણી બેઉ પરિહર જિમ જિમ તૂં ઘર છે ડઉ શિવપુષિ માહ ચરડ ફ્રિરઈ ઈશુિ દિશઈ" લિક તુમ્હે એક ગમઈ દ્વેષ દાવાનલ બિહુ વિચિઈ” છઈ શમ દંડઉ વહુ એ કરઈ" નિશ્વવલ પનર ભેદ સિદ્ધ ઈણીપરિ ઢીઆ : ઈણિપરિ ગયા અનંત
એક તીથ'કરૂ એ એક હુઈ તીરથ સિદ્ધ સ્વલિ'ગી—પતિ ગોએ
પ્રત્યેક યુદ્ધ શુદ્ધ બાધ સ્વયં સિદ્ધ કહુ. વલી એ
ઈમ સિદ્ધ હુઈ નરનાર અવર ન કાઈ હુઈ એ ચઉપઈ : હેઈ આગમસૂત્ર નઈ જવ એ જાણુઈ અનિત્ય સભાર
સ. ૧૮
છકૃત
સાધુ સાધુ બાલઈ નરનારિ રાજ રિષિ અતિ ગરવ ન ધરઈ... ૧૨ સુરનર પેખઈ આય
પૂરીય કૃશ હુઈ કાય... સનિ ધરઈ અરિહંત ધ્યાન પાષઈ સખિ અન્ન-પાન... તીશુઈ રતિ હૃદય મઝારિ લાધઉ સમક્તિ સાર
માંનીય છાંડઈ માત વાણી-અમીય સમાન... અસ્થિર એ સ સાર પાપ ન રાખણુહાર...
તપર છૂટઉ જાસ મંડ શિવપુરિ વાસ... સાઈ હરઈ ગુણતણી આર્થિ એક વિવેક વલાઉ સાથેિ... રાગ સમુદ્રજલ જાણિ મંડઉ ચરણુ સુણ્યુ ધ્રુવલ સાઈ લહેતિ શિવપુરિ ગયા અને ત... જસિઈ વલી અનત એક અતી કરૂ એ... અનઈ અતીરથ સિદ્ધ પુરૂષ નઈ ગૃહલિગી એ...
સ્ત્રી નઈ નપુ સક સિદ્ધ એક અનેક મિલી એ... અનઈ તસ્લીમ સ‘ભારિ આગમ ઈમ હઈ એ... અરથ ણુઈ પૂરવ અંગ સમરથ
તવ તે ભાવઈ ભાવના ભાર....
૨૭૩
ne
૧૪
૧૫
૧
૧૭
***
૧
૨૨
૩૩
૨૪
૫
૨૬
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૪
છે . સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ પહિલી અનિત્યતા ભાવના વિવિધરંગ જેહવા આભના ' ' તિસ્યાં રૂપ જીવ ચિહું ગતિ કરઈ ચેડા કાલ માંહિ વલી ફિરઈ.. ૨ જિસી વસ્તુ દીકઈ પ્રભાતિ તે વિણઠી વલી દીસઈ રાતિ ચિહું પહેરે અનેરી થાઈ . સમય સમય પર્યાય પલટાઈ... ૩ પહિલું બાળપણુઈ નિશંભ - જબ યૌવન તબ અતિ બલવંત ધરમ અરથ કામ ત્રિણિ કરઈ ઉન્મત્ત દૂત જગમાંહિ ફિરઈ. ૪ તેહ જિ વૃદ્ધાવસ્થા થયઉ જરા રાક્ષસી આવી રહિલ
ધઈ બેલઈ ચાલઈ કષ્ટ દાંત પડયા હીણી હુઈ દષ્ટિ. ૫ મસ્તક ધૂજઈ સિર લીલેરી તિમ તિમ તૃણુ થાઈ ખરી જાણુઈ ધન ઉપાર્જન ટલિe કિસિઉં કરેલું જ સીહ સાંકલિલક જિણિ અવસરિ અહે નાના દૂતા અનેક વંચી ધન મેલતા તવ તાં છ છ કરત સદ્ વનવિણ નારિ ન બેટા વદૂ. ૭ લક્ષમી ગઈ દરિદ્ર જબ હેઈ પુત્રપરિવાર ત્યજઈ સહુ કોઈ મરણ કાલિ એકલી જાઈ જે જીવિવું તે સુહણીં થાઈ. ૮ પુણ્યપાપ બે સાથઈ થયા તિસી યોનિ તે લેઈ ગયા ૨૫ નવનવે નાચિક વલી સુખ અનઈ દુખ શરીર સિઉં મિલી...૮ અધિકે પાપે એકેદ્રિયમાંહિ જ તુચ્છકરઈ વલી ત્રસ થાઈ પુણ્યહિં પામઈ પુરૂષહ પણ ધનનઉપતિ ઉચ્છવ ધરિ ધણઉં. ૧૦ પ્રાત:કાલિ ધવલ ઉચ્ચરઈ' બંદીજન ધરિ કલરવ કરઈ - ક્ષણમાંહિ ધનપતિ જવ જાઈ તે ધન મેલિઉં કજ કે ખાઈ. ૧૧ એ અનિત્યતા ભાવના કહી હવિ અશરણ કેઈ કહિનઉ નહીં આવિલ એકલઉ એકલઉ જઈ બીજઉ સાથઈ નહીં સખાઈ. ૧૨ દુખિઈ આવઈ જે રાખણહાર વિણ ધર્મ નહીં કેઈ આધાર ઈ-ચંદ્ર ચકવતિ વાસુદેવ રાયરંક અશરણ બલદેવ. ૧૩ માઈ-બાપ તેહનું સિઉં શરણ કરમબદ્ધ જવ આવઈ મરણ તવ દલવલતઉ લાલચિ કઈ દિઉં સપ્તાંગ નિરૂ કઈ કરઈ. ૧૪ દાવાનલ લાગઈ વનમાંહિ મૃગ બાલક કહઈ શરણિઈ જાઈ રાખઈ મેધનું તે ઉગાઈ તિમ જીવ ધર્મ શરણવુ તરઈ ૧૫ ત્રીજી કહીઈ ભાવભાવના રૂપ નવનવાં એહ છવનાં વલી બ્રાહ્મણ વલી થાઈ ચાંડાલ વલવૃદ્ધ વલી થાઈ બાલ. ૧૬
૧
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૭પ
બાર ભાવનાની સજા સકલચંદજીત નિર્ધને વલી વલી ધનવંત સુખીઓ દુઃખીઓ ઈણિપરિ હુતિ રાઉ ફીટીનઈ પાયક થાઈ પાયક ફીટી થાઈ રાય... ૧૭ દેવ મરી એકેંદ્રિય હાઈ કુંજર કં(યુ)સુઓ થાઈ સોઈ અસ્ત્રી મરી નપુંસક થાઈ વલી અવતરઈ પુરૂષહ માંહિ.... મનુષ્ય મનુષ્ય થાઈ જાઈ સરવિ થાઈ તિર્યંચ વલી જાઈ નરગિ નારકી મરી તિર્યંચ માંહિ જાઈ એક મનુષ્ય એક જિનવર થાઈ. કરમટાવાતણુઉં સ્વરૂપ નાચઈ જીવ નવનવા રૂપ લાખ ચઉરાસી યોનિ મઝારિ એ ઉપનાઓ ઇઈ સંસાર.... ૨૦ પુદ્ગલ દ્રવ્યત ક્ષેત્રત કર્યા કાલત ભાવત અનંતા ફિર્યા એક નિગોદ થકી નહીં નીકળ્યા દુઃખીયા ભણું તે કહાં ફિર્યા.. ભાવનામાંહિ શુભતણુક વિચાર પણિ કહ વરાઈ અનંતી વાર ચિહુ ગતિમાંહિ મૂયાં ઉપના એ ત્રીજી સંસાર ભાવના.... ૨૨ ચઉથી ભાવના એકવ કહઈ જગમાંહિઈ જીવ એકલી રહઈ આવઈ જાઈ તવ એકલઉ કિહી તેલામઉ કિહી તે ભલઉ... ૨૩ તે પૂરવ કૃત કર્મપસાઈ મિહી સુખીઓ કિહી દુખીઓ થાઈ પાપ કરઈ ધન મેલઈ બહૂ દુખ-સુકખ અગિ રિદ્ધિ વિલસઈ સદ્દ...૨૪ જાઈ ન કરી નઈ પાપ પરમાધાર્મિક કરઈ સંતાપ સ્વજન કેઈ નાવઈ ટૂકડક સહઈ દુકખ એકલઉ પડિ... ૨૫ હવાઈ પાંચમી ભાવના અન્ય જીવ શરીર જાણઈ એકત્ત્વ પણિ એ બેઉ એક ન કહાઈ અનંતવાર સિર છાંડી જાઈ... ૨૬ સિર સિë સંબંધ આઉખું અછઈ તે પુહતઉં તવ જાઈ પછઈ કરમાઈ ખાંચિઉ જીવ તું જાઈ તે શરીર છારડઉ થાઈ... ૨૭ તું ધન સ્વજન નઉ સિઉ નેહ જઓ થિર નહીં આપણુઉ દેહ ઇસી ભાવના જે મનિ ધરઈ લાભ છેહઈ સુખ દુખ નવિ કરઈ..૨૮ છઠ્ઠી અશુથિ દેહ અસાર સપ્તધાતુ મલમત્ર ભંડાર મજા માંસ મેદ રસ અછાં લેડી હાડ શુક્ર સાત ઈ.. પવિત્ર પણુઉં જોઈ નવિ થાઇ સુગંધ વિલેઉં વિણસી જાઈ. દુર્ગધ ભણી તે નાવાઇ દેવ જોયણ વ્યારિ પાંચસઈ દેવનવઈ સ્ત્રોત તે નરનાં વહઈ તિમ અસ્ત્રીનાં ઈગ્યારઇ કહઈ. જે નીકલઈ તે વિ દુઓ સવ પવિત્ર પણાનઉ કેહઉ ગર્વ.. પણિ ઈશુઈ દેહઈ કીજઈ ધર્મ તે ભણી ભલઉં પવિત્ર એ મર્મ સત્ય વદઈ નઈ નહીં કષાય –પરમ બ્રહ્મ ઉપર મન થાય.... ૩૨
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૬
સાતમી તે આાવભાવના
મનનઈં વચન કાય ત્રિ ુ કરી શુભામન બુધને ભણુ રખે ક્રેા જીવ દુઃખી થાઈ ગુણુવ ત દીઈ નિરમલ ચિત્ત તેહનષ" શુભા કેમ બંધાઈ ચિહુ કષાયે પૂરૂ રહઈ તેહ જીવ અશુભમ બંધાઇ કઈ અસ્ત્રી કઈ નપુ`સક થાઇ.. નીચ ગાત્ર આઉભૂ શ્તાક દીલ દુર્ગંધ અનષ આરતિ શાક એમતિ કરમ બાંધ્યા કુલ ણિ વચન ધાઇ સેઇ વખાણિ... સિદ્ધાંતનઉ મમ જે લહેર્યું શ્રુત જોઇ નઇ સાચઉ કહેછે એહવુ' વચન માલાઈ જિમ્હષ શુભાં કરમ બધાઈ તિમ્હઇ... (અસૂત્ર) ઉસૂત્ર ખેલષ્ઠ બુદ્ધિ આપણી આણુાવિરાધઇ જિનવર તણી તે જીવ અશુભ કર્મ માંહિ ભલઈ કાલ અનંતઉ ઉસૂત્રિમ લઈ...
હિવઈ કાયાનઉ ત્રીજઉ ભેય
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
એ શુભ બંધ અશુભ નવ ધરઇ વલી અશુભ મલાઇ ક ક્રોધ-માન-માયા લેભતા અસ્ત્રી પુરૂષ નપુંસક બંધ પશુ ચેાગ મન વચન નઇ કાય કુગુરૂ કુદેવ કુલમ આદરઇ રાગ-દ્વેષ-અવિરતિ–મિથ્યાત એ આશ્રવ ભાવના સાતમી પાપતાં વિ રૂ ંધઇ દ્વાર એક ભેદ સ ંવર દેસનું તે ચસઈ ગુણુઠાણુઈ હાઈ દેસ સ ́વર મિહ· ભેદ વખાણ તે સવર મહિનઈ" શ્વેતલ દસમઉ ગુણુઠાણુઉ છઈ જામ જવ ઉપલે ગુણુઠાંણે જાઈ દ્રવ્યત સ વરનઉ એ માગ
ગુણુનમ' દેષ દૂર તેહના બાંધઈ કે શુભાશુભ ફિર.... જગના જીવ સિઉ મૈત્રી પણ
જાણુઈ સદ્ કમ મૂંકાઈ... -દાખવત દીઠઇ મધ્યસ્થ પુરૂષવેદ યસ પૂરાં આવ્યુ... પુણ્ય-પાપની નિગતિ ન લહેઈ
૩૩
૩૪
૩૫
૩૬
३७
૩.
૩૯
અંગ સ‘વરી કાઉસ્સગ્ગ લેઇ જીવ વિષ્ણુાસઈ આરબ કરો.... તે આશ્રવનઉ બાલઉ મમ શાક દુ"છા રતિ અતિતા... વિષય શબ્દ રૂપ રસ ગધ સÖશય પ્રમાદિ અશુભ કરમ થાઇ... પુર સુગુરૂ સુદેવ સુધમ પરિહરઈ ચારી દ્રોહ અનઈ વિશ્વાસધાત... સવરની ખેાલઉ આઠમી સવર નઉ એહ જિ આચાર... ખીજ ભેદ કહિઉ સવ નું વિષ્ણુ દેવલી ન વે(૬)ઈ કાઈ... એક દ્રવ્યત એક ભાવત જાણ એક અધિક નઈ એક થડ લઉ... ૪૬ કરમ પુદગલ લેવાનુ· ઠામ
૪.
૪૧.
૪૩
૪૪
૪૫
કરમ પુદ્દગલ દ્રવ્યત ન લવાઈ... ૪૭ ભાવન હિંસા ભૃષાનુ ત્યાગ
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સઝા સકલચંદજીકૃત
ર૭૭ છવાઈ કરિવઉ ઈસિહ ઉપાઈ યારિ કષાય નવા ન બંધાય. ૪૮ ઉધઈ કાધ ક્ષમાઈ કરી મન નઈ વચન કાયા સંવરી મૃદુ ભાવઈ વારઈ અહંકાર સરલપણુઈ માયા પરિહાર. નિરીહ પણઈ તે ટાલઈ લેભ પાંચ વિષઈ વારઈ તે શોભ છપ તું બિહું ગુપ્તિઈ તણુઉં આઠે મદનઈ અવિરત પણુઉં. સાચઈ દેવિ ધરમ ગુરૂ ઠરઈ તે ઉપરિ મન દઢતા કરઈ તવ મિથ્યાત કરાઈ છેદના એ આઠમી સંવર ભાવના. નવમી તે નિજજરા કહાઈ કર્મ જીવથી અલગાં થાઈ તે બિહુ ભેદે એક સકામ બીજી તે નિજર અકામ... કરમ ક્ષયની બુદ્ધિ કરાઈ તપ-જપ-નિયમ-લોચ આદરઈ ચક્રવતિ દેવપણુઉં વાંછઈ નહીં તે સકામ નિ જરા કહી. નરક-તિર્યંચ એકેદ્રિયમાંહિ છેદન-ભેદન દુખ સહાઈ કાલ અનંત લથઈ રડવાઈ અકામ નિર્જરા ઉંચઉ ચડઈ... જ મન ઈછાં કી જઈ ધર્મ તુ ગુeઈ ઘન ઘાતીય કમ ભાવ ૫ખઈ દુઃખ સહઈ અપાર થોડાં કરમ ગોડઈ સંસારિ.... લેઈ આલોયણ તપ આદરઈ દશે પ્રકારે વેયાવરચ કરઈ પાંચે પરિ સ્વાધ્યાય પવિત્ર જ્ઞાન-દર્શન નઈ ચારિત્ર.. ગુણ બેલઈ ગુણવંતહ તણું માયા રહિત કરી વિવરણ દીઠઈ કરજેડી ગુણસ્તવી સિર નામી નઈ શુદ્ધિ પૂછવી. આચાર્ય વિર ઉવજઝાય તપીયા ગ્લાન શિષ્ય માઈ તાય સાધર્મિક ગુણવંત નઈ સંધ એહની ભગતિ કરઈ ચિત્તરંગ... પાંચઈ સ્વાધ્યાય વાચના પૃછના નઈ વલી પરાવર્તના અનુપ્રેક્ષા ધર્મકથા કરાઈ ઘણું કમ ઈણીપરિ નિરઈ.... ૫૯ દસમી ભાવના તણુઉ એ મર્મ કેવલી ભાષિત કહીઈ ધર્મ જે પ્રવહણ સરખું અવધારિ તારઈ સંસાર સમુદ્ર મઝારિ.. એતઉ ધરમ સાક્ષાતતા
તેહનઉ મર્મ લહઈ અતિમતા જે જિન કહિઉ જીવદયા મૂલ દસઈ ભેદ વિવરીયા તે થુલ- ૬૧ પહિલઉ તે સંજમ નહિ બેઉ સર્વ જીવની રક્ષા કરેલ સત્ય વદઈ શ્રુતનઈ આધારિત પ્રિય બલઈ નઈ પર ઉપકાર... અન્યાયનું પરધન પરહરી મનસા વાચા કાયાં કરી નવવિધ બ્રહ્મચર્ય પાલીઈ - -- - અચિનતા પરિસહ ટાલીઈ...
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૭૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ બારે ભેદે તપ આદરઈ યથાશક્તિ મહાતપ કરાઈ સમરથ પણë નઈ આઈ ક્ષમા વાકઈ વસિ આણુઈ આતમા ૬૪ વિનઉ કરઈ છાંડી અહંકાર જતા વાંકપણુઉં પરિહાર સર્વસ્ત્ર ઉપર નિર્લોભ તૃષ્ણા નહી સહી મનિ ભ... ૫ એહ દસે પાર ધર્મ છવ લહઈ - ધરમતણી મહિમા હિ કહઈ ધસિંઈ કલ્પદ્રુમ આંગણઈ દક્ષિણાવર્ત શંખ તેહ તઈ... ૬ ચિત્રાવેલી ચિંતામણી બહુ મનવંછિત ફલ પૂરઈ સહુ ધરમ મિત્ર અલગુ નવિ થાઈ જિહાં જઈઈ તિહાં સાથઈ જાઈ...૬૭ દુખ આવતું ટાલણહાર શાશ્વત સુખ તણુક ભંડાર જલિ થલિ મહીયલિ રાખઈ તેહ તે દુખીઓ જે ધરમહ હ. ૬૮ ધરમ આધાઈ એ જગ રહઈ ધરમ ન હુઈ તુ જલિ સહુ વહઈ લવણ સમુદ્ર આગલિ કુણ રક્ષા સોલ સહસ જોયણ જસ શિખા. ૬૯ તે મૂકતુ નથી મર્યાદ, એ દ્દ ન જાણુઉ ધર્મપ્રસાદ ચંદ્ર સૂર ગ્રહ ઉગઈ જે. વર્ષાકાલિ વરસઈ મેહ. ૭૦ અગ્નિઝાળ જે ઉંચી જાઈ તિરછી ગતિ નવિ છાંડઈ વાય એ જ બેહુ વિષમગતિ કરઈ તુ જગમાંહિ કાંઈ નવિ ઉગઈ. ૭૧ પણિ એ ધર્મ તણુઉ ઉપગાર ગૃહ-પૃથવી જે રહઈ નિરધાર એહવઉ ધરમ મનુષામાંહિઈ હેઈ બીજી નિ મ કહિ કોઈ.... ૭૨ ધરમજિ ઠાકર ધરમિ જિ તાત ધર્મ સદર ધર્મજી માત ધર્મ રાજ દિઈ ચક્રવર્તિ તણુë ધર્મ લગઈ તીરયંકર પણુઉં.. અગ્યારમી લેક ભાવના ચૌદ રાજમાન તેહનાં પુદ્ગલા પાઉડરી નર રહઈ બેકર કડિ દેઈ તિમ કહઈ. ૭૪ તિસુઈ આકારિ દ્રવ્ય બ્રહ્માંડ પાંચ દ્રવ્ય કરી ભરિક અખંડ ધર્માસ્તિકાય અધર્માસ્તિકાય પુદ્ગલ જીવઅનઈ કાલ કહાઈ. ૭૫ વિણસઈ નહીં શાશ્વત જગમાંહિ પરિ નવનવી ઉપજઈ પર્યાય પહિલે પર્યાયે પ્રકારિ વિણસંતિ માણસ મરી દેવ જિમ હુતિ. ૭૬ જીવ પણઈ શાશ્વત તે અછઈ પર્યાય ઉપનઉ વિણઠ પછઈ સે નઈ થિર અનઈ કુંડલ થાઈ હુઈ મુગટ પર્યાય પલટાઈ... ૭૭ કઈ કઈ પ્રકારિ ઉત્પત્તિ કશુઈ પ્રકારિ વલી હુઈ વિપત્તિ કીશુઈ પ્રકારિઈ દીસઈ થિરરૂપ જગ સઘલા તું એહ જિ સરૂપ... ૭૮
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________
ખાર ભાવનાની સજ્ઝાયા સાલચંદજીકૃત
વલી લેાકનઉ કહઇ મંડાણુ અધા લેાકિ પૃથિવી છઇ સાત લાંબો પહેાળી તે વાટલો એક રાજ જાડ પશુઇ પિંડ જોયણુ લાખ અસીય બીજી સરપ્રભા દાઈ રાજ લાંબી પિંડવાડ જોયણ લક્ષ ણિ ત્રીજી વાલુકાપ્રભા રાજ ત્રિણિ જડપણુઈ જોયણુ લખ અછઇ ચઉથી પદ્મપ્રભા રાજ ëારિ જાડપણુઈ જોમણુ તે લાખ ધૂમપ્રભા પાંચમી તે વલી લાખ જોયણુ પિડવાડિ વિચારિ તમપ્રભા છઠ્ઠીનુ નામ તે વાટલી જાડપણ તે એહવી ભાખ તમ તમા સાતમી વાટલી લાખ જોયણ આઠ સહસ અછઈ પૃથિવી પૃથિવી નિચિ આંતરરા સાત પૃથિવી વિચિછરાજ અઈ સાત પૃથિવી વિચિ ઈ પેાલાડિ તલ ઉપર પૃથિવી નઉ પિંડ ષટ પૃથિવીની એ પરિ કહી તે પિ’ડ જોયણુ ભાવન સહેસ વિચિ પાથડા એગુણુપ ચાસ તે સવિ હું પાથડાનું પિંડ પહિલખું નરગિ પાથડા તેર પાંચચિત્રણ ઇમ એક ઉતારિ નરગાવાસા નગને પડે બીજઇ નરિંગ તે પચવીસ લાખ ત્રિણિ લાખ પાંચમું તછ
સાતમ નરગિ પાંચ જિ કહેષ્ઠ જાણુ લાખ ચઉરાસી આંક પ્રમાણુ... તેહે નરકે નારકી રહઈ નાનાવિધ અનેક દુઃખ સહેઇ
૨૭૯
ઉર્ષ અધ અનઇ તિય ક્ પ્રમાણુ ધ્રુરિ રત્ન પ્રભા કહી વિખ્યાત... ૭૯ વિસ્તાર કહી વલી સહસ્સ જોયણુ વલી ભાખ... પુષ્ઠલી વાટલી આજ
સહસ ભત્રીસઈ વલીય વખાણિ... ૮૧ લાંબી પુહલી વાટલી ત્રિણિ સહસ અઠ્ઠાવીસ જોયણ પછઈ... લાંબી પુહલી વાટલી વિસ્તારિ વીસુ સહસ ઉપર કહી તે દાખ... ૮૩ પાંચ રાજ તે હુઇ વાટલી અધિષ્ઠાં જોયણુ સહસ અઢાર...
૮૦
×
૪
છ રાજ હમ તામ
જોયણુ સહસ સેાલ નઈ લાખ... સાતરાજ લાંબી પુહલી પડવા તે નણુઉ પછી.... રાજ એક એક મતિધરૂં રાજ સાતમઉ અલાક લગ પૃષ્ઠ... ૮૭ તિરછી એક રાજ ત્રસનાડિ દસસર્ટી દસસ જોયણું અખડ... સાતમીની વટી પરિ છે! જૂઈ સાઢા લિપિર બે હિંસુ... જિમદીસઈ પીટણી અવાસ જોયણુ સહસ ત્રિ િત્રિણિ અખ`ડ... ૯૦ ગ્વાર નવ સાત નહી ફર એ સાતષ્ઠ પૃથિવીય મઝારિ...
e
૮૫
८८
૮૯
૯૧
ત્રીસ લાખ તેને પાથડે
ત્રીજઇ પતર ચઉથઇ દસ લાખ... ૯૨ પાંચે ઉણુઉ એક લાખ છઇ
૯૩
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________
' 'બtsી
છે.
૨૮૦
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૪ જઘન્ય વરસ સહસ દસ જાણ અતિસાગર તે ત્રીસ પ્રમાણ. ૯૪ વિહુ આધારે પૃથિવી સાત એક ઉદધિ નઈ ઘનવાત ત્રીજઇ તનુવાતઈ વીંટી તાસુ ચઉથઉ હેઠલિ અસંખ્ય આકાસ. ૯૫ વનોદધિ જોયણુ સહસ્સ વિચિ વસઈ થીણુઉં નીર વરજ નિસદીસ વૃત્તાકારિ પાતલઉ અછઈ - છહડઈ જઈ તે જોયણ છઠ્ઠઈ. ૯૬ ધનવાત તનુવાત જે બે અસંખ્ય જોયણ પાંડવાડિ છઈ તેય ઉતરતાં છે. સાઢાગ્યારિ તનુવાત જોયણ દઢ અવધાર. ૯૭ રતનપ્રભાનું પઠાણ ઉપિલઉં જેણુ સહસ એક એતલઉં સુજોયણ તમિલ ઉપરિ મહી વિચિ આઠમઈ પિલાડિ તે કહી... ૯૮ તિહાં મેટા વ્યંતર અવતરઈ અસંખ્ય નગરે ક્રીડા કરઈ હિલ ઉપલું સઉ જેયણ માનિ અસી જોયણ વિચિ વ્યંતર સમાનિ ૯૯ પરમાધામી ભવનપતિ જેવા જયણ સહસ નિઉ હેડલિ તેય ઉત્તર દક્ષિણ દસઈ નિકાય તણઈ એકીઈ દેઈ થાય. ૧૦૦ તે સાતમા પથડા વિચાલિ ભુવન જુજુઓ છઈ અંતરાશિ તેહ ભવનની સંખ્યા ભાખિ સાતડ નઈ બહુતેર લાખ. અસંખ્ય નગર વ્યંતરનાં જેહ દીપ દીપ હેઠલિ છઈ તેય સમુદ્ર ઉંડા તેહ ભણી કહી નરકાવાસા કલમને નહીં.. તિલેક સઈ જોયણ અઢાર | નવ ઉંચાં નવ નીચાં સાર તલ વ્યંતર ઉપરિ જ્યોતિષી વિચિ માણસ સમ ભૂતતિ થકી... ૩ વિચિ જંબૂ પાલિઈ લવણ દીપ સમુદ્ર ભુઈ બિમણા બિમણ જે બૂઢીપ તે જયણ લાખ બહુ પાસે જગતી માહિ લાખ ૪ લવણસમુદ્ર તબિ લાખ જેયણ બીજી જગતી થિઉ પહલપણ જગતના ગઢ ઉંચા જોઈ જોયણ આઠ દેવ કાં ઈ. ૫ બાર જેમણ પહિલઉ પુહલ પણ ચડતાં ઓછઉં જયણિ જોયણ ઉપરિયારિ જયણ પહેલી તેહ વિચિ અછઈ વેદિકા વલી. ૬ તે ઉંચી છ ગાઉ દઈ પહુલી ધનુષ પાંચસઈ સોઈ અધપગાઉ ઉણું દઈ જોયણું બિહુ પાસે પુહલી ભુંઈ રમણ ૭ સમુદ્ર તણુઉ પાસઉ છઈ જેય ગોપ ભવન ફિરતા છઈ તેયા તે પણ ઉંચા ગાઉ દઈ. ધનુષ પાંચસઈ પહિલા હે ઈ. ૮ રમઈ દેવ-દેવી તણુઈ ઠાઈ -
ભાવ કરઈ તે કહ્યાં ન જાઈ વન-વાપી તિહાં કીડા કરઈ જલનિધિનાં જલ તે સંવરજી
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાર ભાવનાની સજ્જાયા સઢલચ ૬જીકૃત
તિહાં અને વન વાપી વૃક્ષ ક્ષે સાવનમય તિષ્ઠ થલાં
·
સિ
તી
૧૭
પેાલિ ચિઠ્ઠ* દિસિ તિણિ ગઢિ ચારિ આઠ જોણુ ઉંચી નિરધાર પુડુલિ મ્મારિ જોયણુ કહી દાખિદાઇ ગાઉ જાડી બિહુ` સાખિ... સમભૂતલ થઉ ઉ*ડઉ લવણુ તે વિચાલિ એક સહસ જોયણુ તે હૈલિ ચક્રવાલ જે અછઇ જોણુ સહસ દસ ઉંડી પછઈ... તેહ તતિ કલશ શાસતાં ઈસ' લાખ જોયણુ ઉંડા ચિઠ્ઠુ· દિસિ* પેટષ્ઠ પણ્િ છન્ન જોયણુ લાખ તલિ સિરિ જોયણુ સહસ દસ ભાખ...૧૩ સહસ જોયણું જાડું ઠીકરૂ’ ભાંજઈ નહી વજ્ર જિમ ખરૂં વિિિસ લશ તે નાના બહુ સમષ્ઠ ભાગિ ચિ ું થાનક તે કહુ.... ૧૪ સહસ સાત અફ્રિકા આઠસ ચઉરાસી ચિહું વિદિસિ તીહ` કલસહ” લિ વસઇ સમીર વિચિ જલવાયુ નઇ ઉપરનીર... તેહ કલસ થિઉ વાયુ નીસરઈ પાણી દર દિશિ વિસ્તર તે વિસ્તર ત રાખણુ હાર વેલ ધર દેવ કરક તે સાર... નાગકુમાર જાતિના તૈય તેહની ઉત્પત્તિ છઈ ભવનેમ તે જગતી બિહુ પાસે રહઇ જાણુ' નીર રખે અતિવહઇ... સહસ ભઈ તાલીમ રાખઇ અર બિહુ અરિ સહસ વલી તિમ પરઈ સાહિસ હસન એહવઉ’કામ ઉલતું જલ રાખમ તામ... તેહને કરે શસ્ર છ!” ધણા એક આઉલાં એકઉ ટીપણાં રાખતાં જે જલ નીલઈ તે બિહુ' પાસે સમુદ્રમાંહિ ભલ... બિહુ' કાંઠે પાખતિ ઉંડપણ સહસ પંચાણું જાણુક પર ... ઉંડપણુજી ખેાલી તેતલ" જોણુ સહસ દસ જાણુઉ વલી... સાલ સહસ જોણું છઈ તૈય ગાઉ દાઇ ઉંચા ઉછલઈ... જોયણુ સહસં સત્તાવીસ સદૂ લાખ જોયણુ છઈ નીર નઇ વાય... ૨૩ સહસ જોય ઉંડા સિથે તૈય વેલ નહી" જગતી બિહુ પાલિ કાલાલિ પુષ્કર મેહતું ધૃતકૃતિ સવિ હુ" ઇક્ષુરસ પછ...
ચક્રવાલનું ચડતું લવણ જોયણુ સહસ પચાણુ અરઇ ચક્રવાલ પુછુલી કેતલઉ. નિચિ લવણુ શિખા છ! પુહુલી ઉંચી સમભૂતલથી એપ તેહમાંહિથ્યાં પાણી નીકલઈ ઉંડ લવણુ એતલઈ ભઠ્ઠ લસતણે મુખિ ઉંડઉ થાઈ અસંખ્ય સમુદ્ર હવઇ બાલ્યાં જેય -જેહવા કાંઠઇ તહવા વિચાલિ
ખાર નીર લવણુ એહન વાણિમ દ્રાખીર દૂધ અન્ન
પરિષષ્ઠ પરવત કુતિંગ લક્ષ
પંચજન તે ક્રીસઇ ભાં...
૧
૧૦
૧૨
૧૫
૧
૧૮
૧૯
२०
૧
૨૨
૨૪
૨૫
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૨
દીપ સમુદ્ર પછઇ સરખા નામ છેલુ સમુદ્ર અલાકની તીર
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
નામ ક્રેઝી અસખ્ય લગઈ તામ સ્વયંભૂરમણુ તીખું મીઠુંઉ' નીર... ૨૬ સહસ જોયણુ માછા તેહ માંહિ જોયણુ પાંચસઇ ખેલ્યા લવણુ... પ્રમાણ આંગુલિ ખેત્ર સવિ મવે તે અ'ગુલ ખેાલ્યાં વત માન... ઉંચા જોણુ સાતસઈ" નિઉ”
ઐતલ ગ્રહ નક્ષત્ર હાઇ... ઉંચા નીચા અછઇ વિષાણુ તેહ મ`ડલિથિ જોયણુ અસી... તેહમાંહિ ગ્રહ નક્ષત્ર સર્વેય ઉરલેાક ઉપહિરૂ પછષ્ઠ... તિસ્યા ભાત્ર સલે મતિ ધર્મે ભાગ અડતાલીસ રિજ ભણુ.... ૩૨ જોયણુ આઠમઉ ભાગ તે પછઇ જયાતિષીનાં વિમાણુ ઇમ સાર... તેનું વિચ અરધું ઉંચ પણ
અરધરાજ બિહુ` પાસે થઈ કાલેાદધિમાંહિ સાતસઈ જોયણુ ઉત્સેધાંગુલ તે સરીર સવે સમાસરણુ તઇ ઘરનું માન જાતિશ્ચક્ર હિવ· ઉપર સહુ જોમણ સદાહાત્તર માંહિ તલિ તારા દસ જોયણુ જાણિ દસોયણુ રવિ ઉંચ શશી વીસ જોયણ ઉપહિરાં જેય શનિનુ` માંડલ ઉપર અહઈ જોયણ એકસઠ ભાગે કર્યો ભાગ છપ્પન ચંદ્ર મંડલ ભણુંઉ' જે તારૂ અતિ નાન્હ અહઈ અરધા કતણુઇ આકારિ જેડ મંડલનું' જિસિઉં પુલપણું સેજઇ દેવ અવતરઇ જિહાં તે જીવતાં નહી* ખીજ તિહાં...
પુનર માંડલા ચંદ્રહ ભણ્યા દોષ ચંદા દેષ્ઠ સુરિજ ભણુઉ ëાર ચ્યાર છઇ લવણમઝારિ ચરાસી કાલેાધિ જિહાં હુત્તર બહુત્તર પુકŕર પનર માંડલા ચંદ્રમા ફરજી રિવે માંડલા એતલૂ આંતરૂ ચંદ્ર માંડલે ચઉદ આંતર આધૂ જોયણુ વલી વખાણિ અથવા ત્રીસ ભાગ એક અવધારિ રિવે માંડલ રૂધઇ જે માગ જોયણુંતેર ચદ્રમાતણે જોયણુ પાંચ સઇ દસે આગલૂ
ચઉરાસી સઉ સૂરિજ તણાં જમ્મૂ દીપ માંહિષ્ઠ" તે ત્રિણિ... બાર બાર ધાતકી અવધાર ચંદ સુર મેઉ મેલી તિહાં... આધિય્યારિ શ્રેણી મેથી સાધિ
२७
૨૮
૨
૩.
૩૧
૩૩.
૩૪
૩૫.
૩૬
ચઉરાસી સઉ સૂરજ કરછે... જોયણુ દઇ દઇ વિચિ ખરૂં. તેહ વિચિ પાંત્રીસ જોયણુ ખરાં... ૩૮ એક ભાગ ચદ્દે થઈ આણિ સત્ત હીયા વલી ભાગ ચિયારી... ચયાલીસ સઉર્જાયણુ અડતાલીસ ભાગ સતિ તાથીસ ભાગવલી ગિલું... ભાગ અડતાલીસ ક્ષેત્ર મેલઉ
૩૮
Y
૩૭.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાર ભાવનાની સઝાયા સલચ
ચંદ્રસૂરનઉ એતલઇ ચાર જોયણુ અસી સઉ જ ખૂમાંહિ પાંસઠ માંડલા જમ્મૂ અઈ એ વિનાં હવ શિસનાં ભાણુ મેરૂ પાખિલ સિસ–રિવ સંવરઈ દીપ અઢી બારિ છઈ જેય તે પુણ્ યેાતિ થાડેરી કરઈ ફાગ : ક્રૂિરતાં થિર હવઈ મંડલકુ` આંતરૂ બિહુ વિમાણુ તે પિરાધે રિષિ વિવિચ આંતરૂ એક ચંદ એકસૂર પરિધિષ્ઠ બિહુ વિમાણુ વિચિ ક્ષેત્રજ અઈ તે અંધાર પૂનિમ રયણી એક ગમઈ એક ગમઈ દિવસ તે સાર... તે સિસ મ`ડલ સિવ પુષુ જોયણું અઠ્ઠાવીસ ભાગ ભાગ ચકવીસ તણુક રિવ તિમ સવિ અરધ જિ માગ... પુષ્કર પેલઈ અર્ધ જિ પરિધિ તે આઠે વખાણ એક ચંદ એક સૂર ઈમ કહુ બિસઈ નિક પહેલીઈ જાણિ... ત્રિણિસઈ ભિડેાત્તર ખીજીય ત્રીજીય ત્રિણિ સઈ" સેલ હિવઈ બિહુ વધતા બાર બાર ચંદ સૂર ચઉદ ત્રીજી એલિ... દીપ-સમુદ્ર વધઈ* જિમ-૨ તિમ તિમ પરિધિ વધત અસખ્ય લગઈ. બાર બાર તે ચઉદ તે ત્રીજી વ`તિ... અલાક અરઈ અગ્યાર અગ્યારસઈ જોયણુ મ ઈગ્યારસઈ એકવીસાં મેરૂ થ્યા ફિરતા તારા તામ... ચઉપઈ : તારા ઉપર ગગન અપાર પહિલઉ” દેવસેષ્ઠ છઈ ભાર નવમૈવેયક અનઈ પાંચ વિમાણુ તિરછાં જોયણુ અસંખ્ય પ્રમાણુ... સેાધમ ઈશાના તણું એ પઠાણુ સત્તાવીસ-સર્ટ જોયણુ જાણુ ઉંચપણુઈ વિમાણુ પાંચસઈ સઈ બત્રીસ પાંચ વન્નઈ સિઈ... ૫૪ ત્રીજઉ ચથઉ જમલા બેઉ સઈ છવીસ છઈ પઠાણુ તૈય છસઈ જોય! ચા અવધારિ તેહ વિમાનના ચરણુજ ëારિ... ઉપરિતતિ છટ્ઠઙ પાંચમઉ બિહુ” ચરણે પઠાણુ સમસમઉ તે પચવીસ પચવીસ સ જોયણું
૫૫.
સાતસ વિમાણુ તણું 'ચપણુ... ૫૬
કૃત
ગ્રહનક્ષત્ર સંલઇ વિસ્તાર... બાકી ક્ષેત્ર તે લવણુ હાઇ એગણીસા સઉ લવણમાંહિ પછઇ... ૪૨ જમ્મૂ પાંચ લવિણ દસગણે ઉત્તર દક્ષિણ ચારીયા રિઈ.... ચંદ સર ગ્રહ નક્ષત્ર સવૈય થિર થાંક રહેઈ કહાં નવિ ફ્િરઈ...૪૪ માતી જાસ
જોયણુ તે સહસ પચાસ... તે ખરૂં જોયણુ લાખ; પરિધિ અસખ્ય કહી ભાખિ...
૧૮૩
૪૧.
૪૩.
૪૫ .
૪૬
૪૭
૪.
૪૯
૫૦
૫૧
પર
૫૩
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-2 સાતમ આઠમી દેવક પછઈ સઈ ચકવીસ પઠાણ બેઉ અછાં વિમાણુ ઉંચા આઠસઈ જોયણુ ધઉલા-રાતા એ બેઉ વરણ- ૫૭ હિવઈ સવિ ધઉલા વરણ અવધારિ નઉમઉ દસમ લગડાકારિ પઠાણ જેયણ સઈ ત્રેવીસ નવસઈ વિમાણ ઉંચા એક ઇસ ૫૮ અગ્યાર બારમલ જમલાઈ - બિહુ મિલી એક ઠાકુર હેઈ તે ત્રેવીસ સઈ જોયણ પઠાણ વિમાણ ઉંચા નવસઈ જોયણ... ૫૮ નવ મૈવેયક નવાઈ પઠાણ તે ઉંચા બાવીસ સઈ જોયણ વિમાણ ઉંચા દસમઈ જાણિ એને ઘઉલા વરણ વખાણિ ૬૦ હિવઈ ઉપરિ છઈ પાંચ અનુત્તર તેહ પાંચનું એકજ પ્રતર તે પિંડવાડિ છઈ એકવીસ સઈ વિમાણુ ઉંચા ઈગ્યારસઈ. ૬૧ નવ યકના નામ વિચિત્ર પ્રથમ સુદર્શન નઈ સુપવિત્ર મરમ સર્વ ભદ્રસુવિશાલ સુમનસ એ ત્રિક કહીઈ વિયાલિ. ૬૨ સોમસ પ્રીતિકર આદિત્યવર્ણ એ કહીઈ ઉપલાં ત્રિણિ વિજય વેજયંત જયંત એ જાણિ અપરાજિત નઈ સઠ વિમાણ... ૩ મુગતિશિલા આઠ જોયણ વલી છે ડઈ પાંખ જિસી પાતળી પંચતાલીસ લાખ જયણ વિસ્તાર લેક ભાવના ઈણ પરિ ધરિ ૬૪ બારમી બેધિ દુલભ ભાવના છતાં ગુણ લઉં તેહનાં પહિલું જીવ એકેદ્રીય હેઈ કાલ અનંત ભમિ તે જોઈ. ૫ સક્સ બાદર નિગોદમાંહિ પૃથવી પાણી તેજ વણ વાય છેદન-ભેદન તાઢિ જલ તાપ ભૂખ-તરસ વલી મરણ સંતાપ, ૬૬ ઇસ્યાં દુઃખ મનપાઈ રહ્યાં તે સવિ અકામ નિજર થયા તણુઈ પુણિ થાવર થિઉ ટલિક વિગતિક્રિય માંહિ આવી મિલિક... ક૭ તિહાં પરવતના પહાણ જેમ ઘચન ધેલણ કીધાં તેમ ઘણુ કાલ તે માંહિ દુખ સહ્યાં તણઈ પુણંઈ કરમ હયાં થયા ૬૮ આવિષે તિયય પંચેટ્રિયમાંહિ અસંજ્ઞીક સંજ્ઞાઉ થાઈ અસંજ્ઞીક નઈ નપુંસક પણ ઈશુઈ વેદઈ મહીઈ દુખ ઘણુઉં. ૬૯ પછઈ પંચેન્દ્રિય માણસ હૈઈ દશદષ્ટાંત દેહિલ સાઈ અવતરિઉ અનારિજ દેસિ પરબતિ ભીલ જલિ દીવારેસિ. ૭૦ સામગ્રી તિહાં ધરમહ તણી કિમ હુઈ દેસ અનારિજ ભણી આજિ દેસિ તેહઈ તું ભલું ઉત્તમ કુલ ગાઢઉ દેડિલઉં.. હલુએ કરમે તિહાં અવતરીઓ નિરધન ભણી અતૃપતી ફ્રિરિએ દૂએ ધનવંત નઈ થડ આય બેલ સવે તે નિષ્ફલ થાઈ. ૭૨
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૫
૭૩.
૭૪
૭૫.
૭૬
બાર ભાવનાની સજઝાયા સકલચંદજીકૃત પૂરાં આ૩ ઈદ્રિય ઉપધાત ધનસાંપડિઉં નહીં કાઈ નાથ રાતિ દિવસ ધન રાખઈ સોઈ ધમ ઉપરિ કિમ શ્રદ્ધા છે. સિદ્ધારથ નઈ આરતિ લઈ તું ગીતારથ ગુરૂ નવિ મલાઈ મિલીયા ગુરૂનઈ ધર્મ સાંભલિક તેરે કાઠીએ તવ તે ખલિઓ. આલસ વના થંભા કહી પમાય પણુતા ભય વલી મોહ શોક અનાણ વિકમેવ ઉહલા રમણ તેરઈ બોલ દેહિલા... તે મૂકી નઈ દૂઉ અપ્રમત્ત દેવગુરૂ ધરમ ઉપરિ દચિત્ત મનનઈ વચન કાય શુભ કરઈ તવ જાણે જીવ સમક્તિ ધરઈ... ૭૬ સમક્તિ બીજ મોક્ષનું મૂલ બીજઉ વસિ વર્લ્ડ ન દીનઈ કલિ આવિ8 પૂરવહી સદૂ જાઈ વિણ સમક્તિ મથ્યાં તજિ થાઈ ૭૭ બીજા બોલ અનંતાવાર લાધા જીવ અનંત સંસાર સમતિ બેધિ તે દેહિલઉ લહઈ મુકિખ8 વરીઉં ઈમ સÉ કહઈ. ૭૮ એ ભાઈ ભાવના અતિસાર સમતારસ કરવાનું કારણ સમતા વિષ્ણુ સાસય સુખ નહીં સમતા સાર તે કેવલી કહી.... તે સમતા કોઈ કહિસઈ કિસી રાગ-દ્વેષ મનિ ન રહઈ વસી તે છવ સામાયિક મઈ સદા ઉચરીઇ તે તવ એકદા... તે ઉચરીઉં જઉ ન પલાઈ , લાભ નહીં છેહઉ તવ થાઈ જિસિવું ઉચ્ચાઈ તિસિવું કઈ ઘણાં કરમનું આણઈ હ... કરમ ગયે મનનું ભય હલઈ મેહ હણું સમરસસિઉં મિલઈ પરમહંસ તવ જગઈ ભૂપ ત્રિહું કાલ નઉં લહઈ સુરૂપ.... તેહ સમતારસ જી હંસઈરિ તે રિષિ દીઠઈ ભાઈ વઈર દુષ્ટ છવ શમરસ આદરઈ જાતિવઈર તેહઈ પરિહરઈ... સાપ–નઉલ ઊંદર બિલાઈ વાવ ગાઈ ગજ ત્યજઈ કષાય છાંડી મિલઈ એકઠા રહઈ પાખલિ ઈસઈ કાંઈ નવિ કહઈ. ૮૪ એહ પ્રભાવ ચારિત્રીમાં તણાં તેહનઈ મનિ શમરસ હુંઇ ઘણું અથાયથાઈ પીઈ અપેય
અગમ્યાગમન કરઈ રિષિ તેય.... ૮૫ અથાય કાલ કણહઈ ન થવાઈ તેહઈ કાલના સિદ્ધનર ખાઈ અમૃત સુખનાં પીઈ અપેય અગમ્ય ગમન મુગતિઈ જાઈ તેય. ૮૬ ઇસી ભાવના નિસિદિન ધરઈ સમરસપૂરિઓ જગમાંહિ કિરણ જાણુઈ આયુતરું આધાર જીવરાસ ખામઈ તણુઈ વારિ... ૮૭ પહિલું નમસ્કાર અરિહંત નમઉં સદા હવઈ સિદ્ધ અનંત આચાર્ય ઉવજઝાય કરી નમë સાધુ શુભમતિ મનિ ધરી ખંત.... ૧૮૮
૮૩.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૨૮૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
[૧૬૫૫] (૧) પહિલી ભાવના ભાવોએ એહ અનિત્યતા સદૂઈ જાણીએ ગઢમઢમંદિર ભવન જેહ આજભલા ન રહિ કાલિ તેહ. ૧ સુર સર્વિ અપછરા ઈદ્ર એહ સરિ આયુ પહાઈ ન રહઈ તેહ નરય તિર્યંચમાંહિ નવીયમાંહિ - ક્ષણ ઉપજઇ નિઈ વલી વિલય જાઈ... ૨ સુર સુભટ જે રાયપાણિ વયા કેવલી જે જગમાંહિ જાણ બલદેવ વાસુદેવ ચક્રવર્તિ ગયા તે પણિ જેહ પૃથ્વીપતિ ઈમ ભરતસરિભાવીક એ ઝલહતું કેવલ આવીયું એ... (૨) બીજી ભાવના અસરણ ભાવ સરણિ મહીપણિ કે કહિનીએ જે કે કહિ ઇહું એહનઈ રાખું કહું કુણ તેહનઈ રાખસઇએ. આઈ આઈસું કહિ તાતણું ન રાખુએ બંધવ બલ હીનઉ ગઈએ હયવર-ગવર સૂરસના હીય સાહીઉ હંસ ન કુણઈ રહઈએ મરણ સરણ કહું કુણું રાખિએ ભાખઈ અસુય અનાથીપુત્ર (૩) ત્રીજીય ભાવના ભાવીઈ સકલ સરૂપ સંસારિ ચિહું ગતિ માંહિ ભમતાં ભવતણું નલહું અપાર સગપણની સંખ્યા નહીં
થાનકે થાનકેિ વાસ ચૌદ રાજ રડ વડી
પડીઉ મેહનઈ પાસિ.. જીવને જીવનું જોખમ વરિ વીર તે વાઈ જીવ ખમાવતાં જીવનઈ
ઈમ પરમારથ સાધઈ... ક્ષણિ વઈરી ક્ષણિ બંધવ ક્ષણિ નારી ક્ષણિ માતા ક્ષણિ બેટ9 બેટાતણ ક્ષણિ પણ તેહજિ તાત.. એ નાટિક સંસારનું
પુત્ર ઇલાતીય રેખાઈ સાધુ દેખી નઈ તિમસ્ય કેવલજ્ઞાન તે દેખાઈ... (૪) ચોથી ભાવના એકત્વ કહીઈ. એકલા આવ્યા એકલા જઈઈ નરગતણું દુઃખ ચિર સહીએ જે ફૂલ દીધાં તે ફલ લહીઈ... મિલી મિલાવી સહુ પેખઈ પ્રાણયાનું દુઃખ ક્ષણિક લેખિ વહેચી વ્યાધિ ન કો પણિ લેસિ બાપડ પ્રાણી એકલક સહિસ...
નિ-૨ એકલ ભટકાઉ તિહાપણિ સાથી કોઈ ન થાઈ ચંદન ઘસતાં ખડખડ થાઈ નમિરાજાનઈ કિમહિ ન સાહિ... ૩ એટલું કંકણ ન કરઈ રાગ તું રાજ મનિ વસિષે વઈરાગ તતખિણ સીધાં સઘળાં કાજ કરઈ વિહાર શ્રી નમિ ઋષિરાજ.... ૪
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૭
બાર ભાવનાની સઝાયે સકલચંદજીકૃત (૫) ભાવના ભાવો એહ અને જેહ અનિત્ય છિ એહ. તે પણિ પાવક એ
માહરૂ-૨ જેહ તેહ પીયાણા ઘડીઈ ઘટખલિએ જિ દીસઈ પ્રભાતિ સંધ્યા તિપણિ થાઈ અનેરડુંએ જ કાયા નહીં હાથ સાથિ ન આવઈએ આથ કહું કેહની એ વૃક્ષતણુઝ આધારિ પરિ (૨) પંખીડા મિલિ અનઈ વાસુ રહિઈ જેતલઈ ઉગઉદીહ ચાલ્યા ચિહું દિસી ચિણવા નઈગ્યા જૂજવા એ વીજતણુક ઝબકર પડલ આભાતણું સહgઈ સંદેસડુએ એકત્વનએ દષ્ટાંત [મહ અંબલઉ દેખીનઈ દીક્ષા લઇએ (૬) છઠ્ઠીય ભાવના ભાવીએ અશુચિ છઈ જેહ -સુચિપણું સુણઈ નહીં
સાંભળો તેહ આભડ છેટિ જે હું કહું
હું તુહે જાણુ મુખપાખલિ ફેરવીએ મુહુ આગલિ આણુઉ નિસિ જલ સુદ્ધિ ન ઉપજઇએ કહું તે કિમ થાસી ભલા હોઈ ભોજન કરઈ કિમ ગતિઈ જાતિ સત ધાતુ સરીરમાંહિ આઠમીય ન કેઈ છાગલ કુડા કરવતાએ મિસાઈબેક
જ તેહ પખઈ સર નહીં એ રૂડું કહઈ લેક ધાનતણું નસ સૂપડઈએ બીજી કરિ વીણા સિરમંડલ સંધ ચઈ ઘઉં જે નાદિ લીણા ધરિ નારીનારી ભાગિણીએ સગડીચજ બાંધઈ આ ચમતણી ચરચા નહીં એ મહિમા બહુ બાંધઈ હિર આમિષ એહ જીવતણું મણિવરીતું મૂત્ર મલ કસ્તુરી જાણજો એ સહુ કહઈ પવિત્ર લેકિં પરઠિઉં ચિહું મિલીએ તે સુધુ થાઈ આભડછેટ ઈહાં વસઈ એ ના હઠી કિહાં જાઈ
મોચી ખલિ હથીયારડા એ ઢેઢ ખલિ દેટી
તે ઘરમાંહિ મૂકીઇ એ એહવાત છઈ બેટી
તિલ પાણીઘાંચી તણું એ કાથાનું કુંડું કહિવાં કહીઈ કેટલું નવિ દીસઈ રૂડું અરુચિ દેખી સંજમ ઘરિઉ એ પણિ આવા ભૂતિ ધારી વિરી વિકલ થઈ નવિ દીઠી સુદ્ધિ પ્રાણિ રાખ્યા પરિકરીએ એક કાટિ ઉવેસ કેવલ જ્ઞાનઈ ઝલહલઈએ જિમ ભરત નરેસ (૭) આશ્રવ ભાવના સાતમીએ સહિ તેહની પરિ કાજ વિણા કર્મ બહુ લાગઇ – અઈઠ ધરિ પાંચઈઈદ્રી તણા એય એ
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
નિરખતાં એ પરાપ બધાઇ વાલ ન વાંકઉ તેહતણુ' એ દૃષ્ટિ વિષે આવી વસઈ તેની કિમ હુડ એ
જેતલઉ એહ નાસિકા જાણુઈ ક્રમ કહીય વખાણુ
એક ભલઉ એક પાડુઆ
૪ દુગ'છા એલિ આવી નિ લાગષ ચિત્તિ ન ચિ ંતિ ભાપડું જીવડઉન જાગઈ રાષી પીયારઈ હરખીઇ આપણુ૪. ઉચાટ, મૂલ અક્ષર માહેઇ તણુા માં જૂજૂઇ વાઢ અમૃત વિષ આહારતાં ખાતાં નવિ દીસષ્ઠ
કાંત ''ટ્રી કષિ ચડયા
૨૮૮
આવ્યાં નાં ભાર મનમાટા છઠ્ઠાતણું એ તે હુ` વિસ્તાર નયણે નારી પણિ કાંઇ ન થાઇ એક રાગ નઇ દ્વેષ વિગતે અછ૪ અલેખ પરિમલ પસર/
જીભ સવાદ સર્વકરઈડ
અરથ વિઠૂર્ણ અક્ષીય જપિ ક્રૂરસ ઈંદ્રી બિહુ વિચિ રહેઇ
જેન્ડ કરાવિ તહ કરઇ
મન રાજા એહ નગરકાય પાંચ ગતિ લાઢ સવે વસઇ
આશ્રવ મેહંઇ માલ સમિલેાભ અધિકુ કાઉ
(૮) સ ́વર જઇ એ
જોષણુ જગદીસ/
વાધઇ પુણ્ય નઇ પાપ માંડઇ બહુ વ્યાપ પાંચઈ મન હાથિ
ચાલઇ એક સાથિ
પાંચષ્ઠ પ્રધાન પણિ જુજુ'આં મત તે દુધૃત જાઈ
પુહુતઉ શુ' થાઇ ?
દુર્ગતિમારા દીજએ
લીજઈએ માનવ ભવ કુલ એતલુ એ ઈંદ્રી તિમ પુસા એ વેગ કરતી વારૂ એ પાલઉએ ચારિત્ર નઈ ચરચી કરીએ હેમ રયધન જાણીય ધર બાહિરી મન આણીય પ્રાણીય પરિકજઇ પર ધઇ તણીએ નર વિસય પણ કીજઈએ હિ દૂષણુ નિવ દીજઇએ,
લીજઇએ આપે આપણુ સંભાળવુ. એ શાલિભદ્ર જો સ’વરષ્ઠ પણિ એકવલી અવતરઇ,સિરિ મુગતિ તણાં ફલ પાિિસિ એ આહે નિરજરઇ નિરારી આવઇએ
આવએ સુખ અનંત દોષ સવે કુણુ ટાલઇ પાલખ સાધુની સહત
(૯) આહે ઈંદ્રી સવે ધડનાલી ક સરાવર કાય, નીરધીરકુણુ કાઢઇએ કરીય ઉપાય આહે પાંચ મહાવ્રત પાલઈએ ટાળઇ દોષ અઢાર ગુણુ છત્રીસ સિઉ વરતઇએ ભરતઈએ રહેષ્ઠ સસારિ આહે ક્ષમા ખડગ રિ રાપપ્ત એ ક્રાપઇએ કમની ધાડિ ઝૂઝ સવે પરી સહસિક કરઈ
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સજઝાયે સલચંદજીકૃત
૨૮૯ માનસિë માંડી આવિ દઢ પ્રહારિ દઢ થઈ રહી નિર્ભય કર્મ અનેક પંચહત્યા પરમ દલહિ ઉપશમ આણ વિવેક ધર્મ ધુરંધર જે ઘરમાં હિડિ પહિલું પ્રમાદ આઠમદ છડિ ' , વિરૂઆ વિસન વિસારી મૂકીઇ ભાષા સમિતી તે નવિ ચૂકી ટાંકી અવગુણ ગુણ લઈ જેહ ધર્મ વતન કહિ તેહ અભયદાન આદર સિë સાર છવ યષિમ ઉપજતાં વારિ જાતિજીવન જીવન ધાત શ્રી મુખિ મારિ નહીં તસ વાત અતિ આરંભિઉં સંપઈ જેહ ધર્મ, જૂઠી સાખિ ન થાપિ મોસુ અપ્રીછિલ કહિ ન કહઈ ઉસ હિંસક શાસ્ત્ર ન કુડાલેખ પડતઈ પ્રાણ ન ધ ટાઈ કુમતિ સુમતિ દઈ જેહ ચાર ચાલિ સપરિ જાણ કરત વિકરતી એક ન આણિ લોભિકામ નકરિ કુડું પરનઈ વચનકહિ રૂડું પછિ પીયારી દેષ ન જેહ ધર્મ, કંદર્પ દપી મેડ મન જાણું જેહથી ઘણું વિગુલું પ્રાણ સરજ્યા ૭ ધાત સંધાણુ કર્મઇ બાધા તેહસઉ પ્રાણુ વણસઈ રૂપ જોઈ નર જેહ પુણ્યઈ માનવ ભવ કુલ સીલાં પુયઈ છે પામિ લીલા પુણ્ય ઉત્તમ ઘર અવતાર પુણ્યઈ સમક્તિ લાભઈ સાર ગામ દેસ ઠાકર પખિ સારી પુણ્યઈ ઘરિ ઉત્તમ બેટા નારી આય રૂ૫ કાયા નીરોગ
પુણ્ય લાભઈ સવ સંયોગ પુન્યાં ન પડઈ દેસિ દુકાલ પુણ્યઈ સઘળે હુઈ સુવાલા પુન્યાઇ મારા વરસઈ મેહ પુન્યાઇ વાલ્હા મિલઈ સનેહ પુન્યઈ રાય આઝાય નિવારી પુન્યઈ સત્ય વદઈ સંસારિ પુન્યઈ સરતાઈ સવિ સહેતા ખોટું ખરૂં દેખાડઈ વહિતા પુણ્ય પસાઈ ન કરઈ લો પુથઈ વ્યંતર ભૂત ન કો પુણ્યાઇ પવન અને પમ વાઈ પુણ્યઈ રેગ સેગ સવિ જાઈ (૧૦) ચૌદ રાજ જીવે ભરિઉં એકહીઈ અલેક થિર થાનક છઈ સિહનું ઉદરા અ લેક સાતે નરકે સાતરાજ હેઠા છઈ જેઠ માણું પ્રમાણ કેવલી દેખઈ પણિ તેહ ૧૨ સ્વર્ગ ગેયકનવ અનુતર પંચ ઉત્તમ અમર તિહાં વસઈ સાત રાજ ઉંચ એક રાજ તિરછા તણું માન અસં એહ. અંતર સાયર દીપની સંખ્યા નહીં તે અધૂરા થાઈ એતલઈ સંત મણુ અર્ધ મહિં મોટા માછા રહઈ સહસ અણુ વૃદ્ધ
સ. ૧૯
''
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૦
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ વચિ લઉએ ચૌદ રાજ પાલિ હિય લેક આવાગમન તિહાં નહીં નવિ લહઈ મોખ લખિ ચીરાસી ગયારિ ખાણિ જિમ જવાહ જેનિ કર્મ પ્રમાણિ કેવડી
પડી જૂજઈ ભાત જીવ અજીવ મિલી રહઈ જ સિદ્ધિ ન જાઈ ૮ કમ અ લ ભર્યા
કહુ તુ સં થાઈ લઈ નિગોદ અનંતકાઈ એમ એકંદ્ર પછઈ મેંદી તે ચઉરિદ્ર
તા અછઈ પામઈ પંચૅકીપણું રૂલઈ નરગ મઝારિ ગાડા માણય લહી ભવતાં માણસભવલહી તએ મર્મ ન સૂઝઈ હંસા કરતઉ ધર્મ કહઈ એ સુધા દૂ દૂઝઈ સાચિ સહી વવિવિધન અને તે ખગ્રધાર કુણ સાચવી જે લહઈ વિવેક સાધુસંત જે પાલસિ તે મિસિ પાર ચિહુંગતિમાંહિ ચાલવું નહીંતર સંસારિ અમરસુખ નારકીય દુઃખ લેવે તું આહાંસુ જેહવું કરણ કરઈ તે ભેગવિ તિ હાથે તેહની પરિકહીઈ રડવડતાં ભવ કરી અંતિ તે પાર ન લહીઈ એનિ-ર અવતરી કિમ લાભઈ તીર સુમતિ સરોવર ઝીલતાં પીઈ સમક્તિ નીર તે સમક્તિ કિમ ઉપજઈ જૂઓ સધૂ જાણિ કરતાં કર્મ સતણું યમ કહીય વખાણુઈ મંત્ર યંત્ર ઔષધીયવંત વલીકર્મ ઉપાઈ સુખ દુઃખ રોગ નીરોગ આય જીવ આવઈ જાઈ ઠાકુર સેવક સ્રરંકનર ધન ધનવંત મૂરખપંડિત કર્મવસિ એક ધુર સંત એક સૂના નઈ સાવધાન એક હિરા સરૂઆ રૂપિ રૂડી કમસિ એક દસઈ વિરૂયા છવકર્મનઈ ૨ જીવ જ મુગતિ ન જઈ આવટ કૂટમાં આવર્યા(ડયા) એકલઉ ન થાઈ નરક તિર્યંચ માનવ દેવ કર્મઈ ગતિ થ્યારિ કરમ વિહૂણા પ્રાણીયા તે પહુચિ પરિ ત્રિસઠ દુકખ સ લાખના તેહની પરિજાણિ જેહમાંહિ ગુણજેતલા તેતલા વખાણિ પુણ્યવંત પવિકરિ અંગિઉદાર આગમિ અર્થ અનેક કહઈ જિનશાસનિ સાર ત્રિણિ તત્વ જે ઓળખઈ શ્રીદેવગુરૂધમ કારણ છવ છકાયતણું લહઈમોટા મર્મ ભણઈ વિદ્યાધરભાવ એ ભાવના બાર
ભવિયણ ભગતિઈ સાંભળઈ કરૂં સફલ સંસાર
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાર ભાવનાષિકાર ૧૬ ભાવનાની સઝાયા
શ
એ પરિલાઈસ પાપ હંસ વિહિસ પુન્યના હણુસઇ જેહશુ ભાવિ ભસિ તેહના
મહા
બાર ભાવનાધિકાર તથા ઐય્યાતિ ચાર મળી ૧૬ ભાવનાની સજ્ઝાયા દેવચંદ્રજી કૃત [ ૧૬૫૭ થી ૭૨ ]
દુહા ≠ વંદી વીર જિષ્ણુ દને સાલ ભાવના વવું દાનાદિક કિરિયા સવિ અદભૂત ફલ આપે નહિ પ્રથમ અનિત્ય સુભાવના એકલતા ને અન્યતા અષ્ટમ સ`વર નિજ રા એષિ દુલ્લભ ભાવના મૈત્રી ૧૩ કરૂણા ભાવના ૧૪ સમભાવ મધ્યસ્થતા ૧૬ પારસ મણીના સંગથી અંતર ભાવ ભળે થ
સદ્ગુરૂ ચરણ પસાય સમરી શારદ માય...
જેમ ધુણુ વિષ્ણુ ધાન સમજો ભાવપ્રધાન...
અશરણુ ને સંસાર
અશુચી આશ્રવધાર લેશ્વસ્વરૂપ વિચાર ધમ ભાવના સાર... પ્રમાદ ગુણુ મનેાહાર ૧૫ એ સેલ ભાવના સાર...
લાહનું કે ચન થાય
આતમ ગુણુ ઉસાય... જેવા સંખ્યા રાગ
કમલપત્ર જલ બિંદુએજી ૨ રૂપરંગ વિ દેહનાજી ૨
પતંગ સમ લેાભાઈનેજી રે
ચેત ચેત મહા ભાગ...
યૌવન ચાલ્યુ જાય
પણ અતે પસ્તાય...
દીસે અથીર સ‘સાર
દૂહા : અથિરપણું સવિ જાણીએ તેમ કુટુબ પરિવાર છે ગિરિ નદી વેગ સમાન આ ચેતન તે! ચેતે નહિ
•
પહેલી ભાવના ભાવીએજી રે
રાજ્યઋદ્ધિ સુખસ પદાજી રે અનિત્યપરૢ અવધાર રે...ચેતન ! ચતૂર થઈ નવ ચૂક
જેવા રંગ પતંગ
આ તત યૌવન ાણીયેજી રે જીવિત પણ પરવશ પણેજી રે ચંચલ ચપલા સમ કો જી રે પાંડવ રામ સરીખડાં જી રે
ક્ષણમાં પામે ભંગ હૈ... લક્ષ્મી પ્રભુતા પ્રકાશ ભાગવતા વનવાસ રે...
અજલિ જલ સમ આપ્યુ... જી રે ક્ષણ ક્ષણુ ક્ષીણુજ થાય
ક્ષણભ’ગુર કહેવાય રે... પુલપણમાં પલટાય
માહવશે મુઝાય રે...
:
99
99
૨૯૧
.
3:3
૧
3
૩
૪
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઈદ્રજાલ બાજી સમાજ રે દારા સુત પરિવાર રાગી થઈ રાખે તિહાં રે લેશ ન સમજે સાર રે... ૬ તીર્થકર સુરપતિ સમાજ રે ચક્રી હરિ બલવંત અંતે થિર ન રહી શક્યા છે રે સુરનર નૃપ મતિ વંત રે... એમ અથિર સવિ જાણીને જી રે મેહ મ ધરીશ લગાર કુલદીપ ગુરૂ સંગથી જી રે - દેવચંદ્ર મને હાર રે..
૨, અશરણ ભાવના [૧૬૫૮] દહા પલપલ પલકારા મિષે આયુ ઘટતું જાય શરણ નહિં આ જીવને શરમ વિના જગ માંય. અશરણ પ્રાણીને કદા
નવ કરે કેઈ સાર જિનવર શરણું લીજીયે જે ભવ તારણહાર... બીજી અશરણ ભાવના કરીએ હૃદય વિચાર ધર્મ વિના જગ જીવને કઈ ન શરણ થનાર... બીજી ૧ હયગય રથ પરિકર બહુ માતપિતા પરિવાર શરણ વિના જીવ એટલે પરભવમાંહિ જનાર... જે નિજ બળથી બહુ ગાજતા મારે કેકને ઠાર એકલડા અવકીના
ખાતા જમને માર માતપિતા સુતસુંદરી
સ્વારથી સંસાર સુખદુઃખ સહે જીવ એકલ ભાગ ન કેાઈ લેનાર... પંખી મેળા સમ જાણીએ. સ્વજન કુટુંબ મેળાપ અવસરે અળગા થઈ જધે સ્વાર્થે પામે સંતાપ. દ્વારિકા બળતી નિહાળીને કૃષ્ણ કર્યો પરિવાર સાગરે પઠતા સુમને
દેવે કીધી ન સાર.. નિત્ય મિત્ર સમ દેહડી પર્વ મિત્ર પરિવાર જુહારમિત્ર તે ધર્મ છે સાએ એહ આધાર પુણ્ય નરભવ પામીયા
શરણ ગ્રહે વિચાર કુલદીપ શરણે જતાં દેવ સફલ અવતાર
૩. સંસાર ભાવના ઢાળ [૧૬૫૯] દુહા થાવગ્યા સુત સંજમે રાખ્યું મન અભિરામ
બાહય સંપદ ત્યાગીને સાધે ગુણ આરામ
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાધિકાર ૧૬ ભાવનાની સજઝાય
૨૯૩ અનાથી મુનિ સંયમ રહી થયા નાથ નિરધાર
ભવ અટવીમાં ભટક્તાં એહ અનુપ આધાર ત્રીજી ભાવના મન ધરો રે આ સંસાર અસાર કાલ અનાદિ તું ભમે રે રૂપે વિવિધ પ્રકાર રે.... પ્રાણી!જિનવાણી મન ધાર ભવ નાટકમાં નટ થઈ રે નાખ્યો લઈ બહુવેશ કર્મવશે કદિ કુબડા રે પંગુ અંધ ધનેશ રે...
૨ પૃથવી જલને અગ્નિમાં રે વાયુ વનસ્પતિ કાય નરક નિગોદે તું ભમે રે નિત ચઉરિદ્રિ માંય રે.. એ દેવપણું કદિ પામીને રે
ભોગવ્યા ભાગ રસાલા ત્યાં પણ તૃપ્તિ ન પામી રે મૂકે ન મોહ અંજાલ રે.... , પંચાનન ગજસપમાં રે
ફરીએ તું બહુવાર કુર પડે ત્યાં વરતતાં રે નીચગતિ અવતાર રે.. છે. સ્ત્રી પુરૂષ અને નપુંશકે રે માતા પિતા સુત નાર, નાતરાં અઢારે અનુભવ્યાં રે આવ્યો ન જ્ઞાન વિચાર રે... આ આહાર ભોગ બહુ ભોગવ્યાં રે પહેર્યા વિવિધ શણગાર જાતિ કે યોનિ ન કે રહી રે લોકાકાશ મઝાર રે... » સૂક્ષમ-ભાદર ભેદથી રે દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાલ ભાવ અનંત પુદ્ગલ પરાવતઆ રે જ ન ધર્મ પ્રભાવ રે.... , ભુવન ભાનું દષ્ટાંતથી રે લવ સ્વરૂપ અવધાર કુશલદીપ ગુરરાજજી રે
દેવના દુઃખ હરનાર રે... ઇ ૯ ૪. એકત્વ ભાવના ઢાળ [૧૬૬૦] દૂહા ભવચક્રે ભમતાં થકાં સુખ દુઃખ સહ્યાં અપાર કેવલ નાણ દાખવે
પણ તસ ના પાર... રાગ-દ્વેષને વશ પડી આપ આપ બંધાય
મિશ્યામતિના કારણે જિનવાણું ન સહાય... ભાવ ચોથી ભાવનાજી
જીવ એકાકી ભમંત ચઉગતિરૂપ સંસારમાંછ વેદના વિવિધ ખમંત ભવિયણ ભવ તરવા
ભાવના નાવ સમાન ભવિયણ. ૧ સવારથીઆ સ્વજનો ગજી - લેશ ન સહાય કરત આયુ ખૂટે પ્રાણુઓજી નયા નીર (ધ) ઝરત... છે ૨
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૮૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ મરણથતાં પ્રાણી ચલે
એકલે તે પરદેશ કમ સાથે સંચીને રંક કે હેય નરેશ
, ભોગવતાં વસુધા સવિજી કહેવાયું નૃપ નાથ બ્રહ્મદત્ત ચકી ચલ્યાજી
વધા ન આવી સાથ... ધન ભોગવવા આવતાં
સ્વજનાદિ પરિવાર સંકટ સમયે વેગળાજ ભાગ ન કોઈ લેનાર... ચૌદ રત્ન નવનિધિ ધરેજી પટખંડ રાજય ઉદાર
મઠ સહસ તે સુંદરજી સબલ સૈન્ય જસ સાર આખિર ચાલ્યા એકલાજી રામ-રાવણ કઈ રાય પરભવ સંબલ સંચીયેજી એકલ ધર્મ સહાય.. વલયતણું દષ્ટાંતથીજી
બૂઝ મિથિલા રાય કુલદીપ ગુરૂ સંગથી
દેવ દિલે હરખાય. પ. અન્યત્વ ભાવના ઢાળ [૧૬] દૂહા મમતાથી મારું ગણે તારું નહિં જગ કાયા
તું એકલડો છવડો હૈયે વિચારી જય. ન્યારે તું સર્વે થકી ન્યારા તુંથી સર્વ
જ્ઞાની વચન ન મન ધરે વૃથા કરે ઉર ગર્વ... પાંચમી ભાવના ભાવો ભવિયાં અન્યપણે અવધારો તું નહિ કેહને કઈ નહિં તારે શાને ઉપાડે ભાર ર,જીવડા ! ધરીએ ધમ વિચાર જેમ મુસાફર મારગે મલીયા
બે ઘડી સાથ નિવાસ પ્રહ સમય ઉઠીને ચાલે
ત્યાં શી કરવી આશ રે.. મતલબ સાધવા પાસે આવે ગરજ મિટે જાય ભાગી વારથે કારમો નેહ બતાવે તેમાં થાયે તું રાગી રે, ચલણીએ નિજસતને હણવા લાક્ષાગેડ બનાવે સ્વારથની બાજીથી રમતાં કઈ ખોવે કઈ પાવે રે. કોરવ પાંડવ યુદ્ધ મચાવે કુલને ડાધ લગાવે તાત શ્રેણીકને પંજરે પૂર્વે કાણિક દ્રોહ ધરાવે છે.... , ૫ એહ ભાવના રંગે રમતાં ગોયમ મરૂદેવી માતા કેવલજ્ઞાન પ્રભા પ્રગટાવે થયા જગત વિખ્યાતા રે... આપ સ્વારથી કુટુંબ કબીલો મૂરખ મેહ વધારે વિવિધ કલેશ શિર ઉપર પડતાં પરમારથ ન વિચાર રે...
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________
છાર ભાવનાધિકાર ૧૬ ભાવનાની સજ્ઝાયા
ભરત અને બાહુબલી ભ્રાતા કુશલદીપ ગુરૂ રાજ પસાયે - અશ્િચ
દુડાઃ સુંદર તનુ પણુ જે સદા ાસ દ્વાર વહેતા રહે લસણ પ્રસંગે કસ્તુરી ગંદા તનુના સંગથી છઠ્ઠી અશુચિ ભાવના ભાવીયે નગરતણી જેમ ખાલ સદા વહે દ્વાદશ દ્વાર વડે નારી તણા દુર્ગંધિથી રે પૂરણુ એ ભરી માંસ રૂધિર અસ્થિ વીરજ વચા અચિ રૂપે ૨ વતે કાયમાં રામરામ પ્રતિ રાગ વસી રહ્યા પિંડ ભાંગે દિ નવ સધાય તે નરાર સમ નારી વણુ વી રાજધાની એ મન્મથ રાયની
માહે મુ ંઝાણા સવિ પ્રાણીઆ ભાવરૂપે અવલેાકી મદનવસે જન્મસ્થાનમાં રક્ત બની ગયે વિષયકષાય થકી વિરમે નહીં રાગભરી નિજ કાયા નિરખતાં કુશલદીપ ગુરૂ નામસ્મરણ થકી ૭. આશ્રવ દુહા : વિષય કષાય પ્રમાદને બેતાલીસ ભેદે કરી
પાપ વાસના પુ’ક્રમાં સાઁવર વિષ્ણુ સ*સારના
સાતમી આશ્રવ ભાવના પાપનું ફળ વસમું ગણી ગુરૂગમથી મન ધાર રે
ઝયા રાજ રસરંગે ગાવે દેવઉમ`ગે રે... ભાવના ઢાળ [૧૬૬૨ ] અશુચી ખાણુ કહેવાય શાથી રમ્ય મનાય ?... સુરભિ હીન ઝટ થાય સરસ અશુભ થઇ જાય... કાયા અશુચિનું સ્થાન ૨ ચેતન માહે અજાન રે... વડે નવ નરનાં સદાય રે તેાપણું જન લલચાય રે... મિંજમેદ સપ્ત ધાત રે એ પ્રત્યક્ષ સુજ્ઞાત રે... કાચના કુંપે વિચાર રે તેમ દેહ અવધાર રે... અશુચી પૂર્ણ ભંડાર ૨ સમજે વિરલા સાર રે... રૂપે જેમ પતંગ રે ધારે અંતર રંગ રે.. પાપસ્થાન માંહિ રાચે રે રાગવસે જીવ નાચે રે... ખૂઝયો સનત કુમાર રે દેવને જય જયકાર ૐ... ભાવના ઢાળ [ ૧૬૬૩] હિંસાદિક પરિણામ આશ્રવ મધ પ્રમાણુ... ડૂખ્યા જીવ સદાય
જન્મ-મરણ તવ જાય... પચાશ્રવ દુઃખકાર રે
કીજે તસ પરિહાર હૈ ક વિપાઢ વિચાર રે શ્રીજિનવયણુ વિચારીએ...
99
ઠ્ઠી ૧
..
..
૨૯૫
22
99
,,
36
39
૮
૩
૪
૫
ૐ
७
८
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૬
જેથી આશ્રવ સ પજે
ચેતન ચિત્તમાં રે ચેતીયે
અબ્રહ્મ પરિગ્રહ વાર ૨
ષ્ટિ કુકુટ વધને કરી મૃણા થકી વસુ ભૂપતિ
ક્રાણુ કરે તસ સહાય રે મડીક સાટ્યકી ભવ ભમ્યા
વ છે સુખ સર્વ જીવડા
હિમા પાપ ભંડાર રે
રૂપે પતંગ રસના રસે ગધે ભ્રમર બધન લહે પશે હસ્તિ બધાય રે
પાંચે ઈંદ્રી વશ પડયા કુશલ દીપ ગુરૂ ગુરુ ભ કરૂણુતા અવતાર રે
દુહા : આશ્રવ દ્વાર નિરાધતાં આરાધન અવિચલ મને
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
કષાયના ઉપશમ થકી
પરમાતમ પ૬ પામવા
આઠમી સ`વર ભાવના ભાવા
ક્રોધ માન માયા ને લેાભ ક્ષાંતિ માર્દવ આજવ તુષ્ટિ ત્રુમિત્ર સમભાવે નિરખા જીવિત–મરણુ લાભ નુકસાને સુખ-દુઃખના પડછાયા પડતાં પંચેન્દ્રિયને ક્રમવા હેતે શુભધ્યાને મનને વશ કરતાં સત્યવચન નિત્ય મુખથી ખેલે
સન્મથબલ ક્રમવા બખ્તર સમ
હિસા મૃષા ભયકાર રે
અદત્ત ન લખયે લગાર ૨
નરતાં એ તા દ્વાર રે...શ્રીજિનવમણુ ૨ યશોધર બહુ દુઃખ પાય રે સિધા નરકે સપ્લાય ૨
પાપે દુતિ જાય રે...
બ્રહ્મદત્ત નરકને દ્વાર ૨
દુઃખ ન ચાહે લગાર ૨
એથી દુઃખના ભાર રે... જાળે મીન મરાય રે
શબ્દે હરણુ હણાય રે ઈંદ્રિય સુખ દુઃખદાય રે... પામે દુઃખ અપાર રે
દેવના તારણહાર રે વિજન પરમ આધાર રે...
,,
"3
ܚ
, પ્
૮ સંવર ભાવના ઢાળ [ ૧૬૬૪ ]
નાનાદિક ગુણુસાર ભવેાભવ જે સુખકાર...
પ્રગટે સંવર ભાવ
જાસ અનુપ પ્રભાવ.. આત રૌદ્ર દુર્ધ્યાનજી
0
તએ પાપ નિદાનજી... આઠમી ૧ સમિતિ ગુપ્તિ અડમાતજી
રાખા મત અવદાતજી...
માન અને અપમાને જી હ –ખેદ ન માનેજી... ધર્મ શુકલ મન ધ્યાવેજી અનુભવ જન્મ્યાત જગાવે.... પરવત પત્થર ધારેજી શીલધરે અવિકારેજી...
د.
3
,,
૪
,
૩
પ્
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાધિકાર ૧૬ ભાવનાની સજઝાયે
૨૯૭ પરિગ્રહકે આરંભ ન ચાહે ધર્મે દઢ મન રાખે છે કુશલદીપ ગુરૂરાજના ચરણે દેવ ધ્યાન રસ ચાખે
૨. નિજ ભાવના હાલ [૧૬૬૫] દૂહા તપ તે ઔષધ રૂપ છે ક્ષમારૂપ અનુમાન કર્મરોગ ઉભૂલવા
સેવ ભવિક સુજાન.... દઢપ્રહારી આદિક બહુ તર્યા સાધુ સંસાર કરી કર્મની નિરા
ઉપશમ સંવર સાર. નવમી નિજ૨ ભાવના ભાવો ભવિયણ ભાવે રે ક-ધનને બાળવા અગ્નિરૂપ બતાવે રે....જિનવચનામૃત પીજીએ ૧ બાર ભેદ છે તપતણું
બાહ્ય ભેદ ષટ ધાર રે અત્યંતર પટ ભેદથી
ઉતારે ભવપાર રે... ઇ ૨ ખાધું પર્વત જેટલું
તેં પીધું જલધી નીર રે તાય તૃપ્તિ વળી નહિ
કેમ પામીશ ભવતીર રે, બાહ્યાવ્યંતર શત્રુઓ
તપથી દૂર થનાર રે પર્વત સમ અધ ભેદવા તપ તે જ વિચાર રે મિહિલબ્ધિ પ્રગટ હવે આતમ ઋદ્ધિ વિશેષ રે કર્મસુદન વધમાનથી
ન રહે કર્મને લેશ રે, કનકકેતુ બંધક ધન
નંદનસમ મુનિરાય રે કુશલદીપ ગુરૂ ભવ (જલ) તર્યા દેવ નમે તસ પાય રે ,
૧૦. લોક સ્વરૂપ ભાવના ઢાળ [ ૧૬૬૬] દૂહા : મોહરાયની ફોજ જે કર્મ કટક કહેવાય ધ્યાનાનલને જ્ઞાનના
ગોળાથી ભેદાય, લકસ્વરૂપ વિચારતાં
વસ્તુતત્ત્વ સમજાય અદ્ભત હદયપ્રકાશથી
ભવ ભ્રમણ-મિટ જાય... લોકસ્વરૂપ દશમી કહી રે ભાવને અતિ મનોહાર ચૌદ રાજ પરિમાણથી રે ઉર્વ પુરૂષ આકાર ભાવિકજન! વીર વચન અવધાર કટિ ભાગે બે કર રહ્યા રે પહેળા પાદ પ્રમાણ
જન સંખ્યાતીતમાં રે લેક ક્ષેત્ર પરિમાણ. ધર્મ અધર્માદિક રહ્યા છે -પૂર્ણ ૫ચાસ્તિકાય વરતે આપ સ્વભાવમાં રે આદિ અંત ન થાય...
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૮
સજઝાયદ સંપ્રહ ભાગ-૩ રંગમંડપ સમલકમાં રે નાટા છવ કરંત વેશ લીયે વિધ વિધપણે રે નર સર રૂપ ધરંત, નારક તિય વેશમાં રે ભમીઓ કાલ અનંત દુઃખ સહા બહુ ભાતીના રે ભાખે શ્રી ભગવત... ઉંચે સિદ્ધશિલા રહી રે -- અવિનાશી સુખધામ કશુલદીપ ગુરૂ બોધથી રે દેવ દિલે આરામ...
૧૧, બધિ દુર્લભ ભાવના ઢાળ [૧૬૬૭] દૂહા દાનાદિ તપ-જપ ક્રિયા જેથી સફલ ગણાય શુદ્ધતવ શ્રદ્ધાથકી
આ ભવ સિંધુ તરાય. મિથ્યાત્વે ઘેર્યો થકે
ભવમાં ભ્રમણ કરતા બેધિ બીજ નિજ તેજથી અંતર તિમિર હરંત. ઢાળઃ બેહિ દુર્લભ ભાવના ભવિ અંતર ભાવે દુર્લભ દશ દષ્ટાંતથી મળ્યા નરભવ આવે ગયા સમય મળતો નથી પ્રાણી જો જે વિચારી... આરજ ક્ષેત્ર ઉત્તમ કુલ પંચેન્દ્રિય તનુ ઘારી દેહ નીરોગી પામી
કેમ જાય તું હારી ગયે સ જિન શાસન અતિ દેહિલું દુર્લભ ગુરૂ મુખ વાણી દુર્લભ શ્રી શ્રત શ્રવણને આદરવું મત આણી. સહણ જિન ધર્મની
બહુ દુર્લભ જાણે ઉત્તરોત્તર એ સામગ્રી
બહુ પુણ્ય પ્રમાણે ચિંતામણી સમ સામગ્રી
પામીને મત હાર પારસમણિ સમ બોધિને થિર હૃદયે ધારો.. ગજસાટે ખર કાંકરે. મણું સાટે ન લીજે બધિ સુધાના પાનથી
ભવભ્રાંતિ હરીજે... નટી ગીતથી બૂઝી
ફુલક બધિ સંભારે કુશલદીપ ગુરૂપ્રેમથી
દેવ ભાવ વધારે... ૧૨, ધર્મ ભાવના ઢાળ [૧૬૬૮] દૂહા દુર્ગતિ બંધ નિવારણે સદગતિ દાયક ધર્મ
શુહમને આરાધતાં જાવ દીયે શિવ શર્મ.. ભવનિધિ નાવ સમાન ઉતારે ભવપાર કુમતિ વાસના વરિએ ધર્મભાવ ઉર ધાર...
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાર ભાવનાધિકાર ૧૬ ભાવનાની સજ્ઝાયા
ખારમી ભાવના ભાવીએ રે ધર્મ વિના વિજીવડાર રઝળે ધર્મ વિના શરણુ નહીં ? તિરિયચ નરકગતિ મહી" 2
આહાર નિદ્રા ભય અને રે પશુરતાં માનવ મહી. રે ધ વિના જંગ પ્રાણીયા રે સુરતરૂ સમ જિન ધર્મને 2 જિનવચનામૃત સિ ચતાં ? પુન્નરસે ત્રણ તાપસા ૨ અર્જુનમાળી ભાવથી ૨
કુશલદીપ ગુરૂ રાજી રે
૧૩. મૈત્રી ભાવના ઢાળ [ ૧૬૬૯ ]
હા : પરહિત ચિંતનથી વધે તત્ત્વવિચારે સુજ્ઞજન
વસ્તુ સ્વરૂપ વિચારતાં રાત્ર દ્વેષ પરિણામથી
મૈત્રી ભાવના તેરમી ૨ જગત કુટુબ કરી લેખવા ૨
ગુણ વિવેક વધારીયે ૨
ક્ષીર નીરના ભેદથી ૨
ધમ એક જગસાર આ સસાર રે, ચેતન ! ચેતીયે...
દુઃખીયા થાય અપાર પડયાકરે પાકારરે... મૈથુન સર્વ સમાન ધમ અધિક સુવિધાન રે... પશુઆ સમ રહે વાય ધરીયે ચાર પ્રકાર ૐ... એષિબીજ ફલદાય ભાવે કેવલ પાય. રૈ... સાથે આતમકાજ દેવતણા શિરતાજ ૨
સર્વ જગતના જંતુઓ રે નારી સુત ગિનીપણે ર કુણુ વેરી કુણુ બાંધવા ૨ આત રૌદ્રને નિવારીયે ? ક્રમ વશે બહુ પ્રાણીઆ રે રાગદ્વેષને ત પાષીયે ૨ જિનવચનામૃત પાનથી ૨ કુશલદીપ ગુરુ બેષથી ૨
મૈત્રી ભાવ વિશાલ
આગમ અરસાલ...
ત્રુ ન ા જગમાંય
ચેતન ગાથા ખાય...
ભાવીએ હૃદય મઝાર રે વેર ન ધરીએ લગાર .
દાષતજી ગુણુધાર ૨ હંસના ગુણુ મનેહાર રે... માત તાતને ભાત રે વાર અનતી વિખ્યાત રે... સબધી સર્વ સમાન ભાવા ન લેશ નિદાન હૈ... શત્રુ-મિત્રપણે થાય ૨ શમરસ ગુણુ સુખદાય રે... કરીએ કુમત વિનાશ ૨ દેવ હદય સુપ્રકાશ હૈ...
.
..
39
39
99
29
૨૯૯
35
1.
2
. .
"
૩.
મૈત્રી ૧
x
૫.
p
૪
.
. ૪.
&:
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ૧૪, કરૂણા ભાવના ઢાળ [૧૬૭૦ ] -દૂહા મહા મહિ પંજર વિષે જગત જીવ મુંઝાય કર્મ વશ તે બાપડા
આમતેમ અથડાય ર ધર્મ નિંદક સહુ
કરૂણાપાત્ર ગણાય સજજનને તે ઉપરે રે ઘટે ન કે કદાય.. ઢાળઃ ચૌદમી ભાવના ચિત ધરો ભવિક કરૂણ મહાર રે
કર્મવશ પ્રાણીયા દુઃખ સહે રડવડે ભીમ સંસાર રે... ચૌદમી મેહની તીવ્ર મદિરા વિશે સત્વર થાય મતિહીન રે સુગુરૂ ઉપદેશ નવ સાંભળે વિષયવાસે બને દીન રે.. કુમત અજ્ઞાન દે ફસ્યા પ્રવચન પંથ ન સુહાય રે પથય અમૃત રસને તજી વિષય વિષ પાનને ચહાય રે , ૩. કે અનલે બને દગ્ધ તે હદય મચ્છર વહે મૂઢ રે નરક તિર્યંચ દુઃખ પામતા કિમ ધરે બેધિ ગુણ ગૂઢ રે.. , ૪ મંદમતિ પ્રાણી સંસારમાં ભમત ન લહે ભવ અંત રે સરૂ દેવ સેવે નહિ દેખી કરૂણા ઉપજંત રે... , ૫ એમ કરૂણુ સદા ભાવીએ ધારીએ નવ લેશે રે કુશલચંદ્ર સૂરિની રહેમથી દીપને જ્ઞાન સુવિશેષ રે... , ૬
૧૫, પ્રમાદ ભાવના ઢાળ [૧૬૭૧] દૂહા પરગુણ અમૃત પાનથી બનીયે હૃષ્ટ સદાય
ધર્મવંત ગુણવંતને દેખી દિલ હરખાય. વિષય કષાય નિવારતાં ધરતાં જિનવર ધ્યાન
ભાગ્યવંત તે ભવિજનના નિત કરીએ ગુણગાન અભય, સુપાત્ર અને અનુકંપ દાનગુણો બહુ સહે. સુકૃતના સંચયને કરતાં
દુરિતપંકને ધેએ ગુણિજન ગાવો રે
પરમ પ્રમોદ વધારી... શીલસના ઘરે વડભાગી મદનની ફોજ હઠાવે નિર્વિકાર નિજગુણમાં વરતે સુર-નર તસ ગુણ ગાવે.ગુણિજન ૨ દ્વાદશ વિધ તપગુણથી રાજે મનપ્રિય વશ રાખે વિવિધ લબ્ધિને તે પ્રગટાવે જિન આગમ રસ ચાખે છે ૩ નિર્મલ ભાવ ઘરી સવિ કિરિયા સાધે ધર્મ આચાર શ્રદ્ધાવાસિત વ્રત અજુઆળે શાસનના શણગાર....
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાધિકાર ૧૬ ભાવનાની સજઝાયો સંયમ સમિતિ ગુપ્તિ ધારક ચરણ કરણ અભિરામી જ્ઞાનારાધક દુર્મતિ બાધક શિવ સુંદરીના કામી... સુકૃત અને સમતાના સાગર સંતમુનિ ગુણવંતા કુલદીપ ગુણ ગૌરવ કરતાં દેવ સદા જયવંતા....
૧૬. મધ્યસ્થ ભાવના ઢાળ [૧૬૭૨] દૂહા: ભિન્ન ભિન્ન કર્મો કરી ભિન્ન ભિન્ન મતિ થાય
ભિન્ન ભિન્ન સવિ જીવને એહ કર્મને ન્યાય .. શિષ્યાદિ પરિવાર તે વરતે કદી અનુકુલ
કદિ કર્મો વ્યાકુલ બને વરતે તે પ્રતિકૂલ... ભવિયણ સોળમી ભાવના ભાવે મધ્યસ્થ ભાવ ઉદાર રે સમભાવે રહેતાં નવબાંધે ચેતન બંધ પ્રકાર રે.. ભવિયણ૦ ૧. જડમતિ પ્રવચન સુરતરૂ ત્યાગી કુમત ખદિરને બાજે રે દુર્ગતિના દુઃખથી નવ ફૂટે - મદ અભિમાને ગાજે રે.... , ૨. કર્મ બહુલતાથી ન વિચારે હિત શિક્ષા હિતકારી રે તેમની ઉપર રોષ ન કીજે, મધ્યસ્થ વૃત્તિ ધારી રે... , પુણ્યવિના સત્પથ નવ સૂઝે ધર્મભાવના નહિ આવે રે પાપ ઉદયના પ્રબલ પ્રતાપે મઢપણું પ્રગટાવે રે વંદકજન આવી ગુણ ગાવે નિંદક નિંદા રચાવે રે રાગદ્વેષ અંતર નવિ લાવે શમરસ ભાવ જગાવે રે , એ અધ્યાતમ ગુણ અભિરામી જેથી વરે શિવનારી રે કુશલચંદ્રસૂરિ સમતાધારી દીપ દેવ હિતકારી રે. કળશઃ ઈમ વીરવાણુ ધરો પ્રાણ સરસ સ્વાદુ શેલડી
ભાવઠ ભંજન ભવવિહંદન જાણું અમૃત વેલડી એ સોલ સારી હૈયે વિચારી ભાવના નિજભાવને પૂર્ણ સંચિત કર્મ ધોવા ભાવ અમ# લાવજે... શ્રી ગ૭ વડતપતણું નાયક પાર્ધચંદ્ર સૂરીશ્વર નિગ્રંથ ધરી બેધિ દાયક કુશલ ચંદ્ર સૂરિવરા તસ શિષ્ય રાખે શાસ્ત્ર શાખે દીપદેવ જગહિત ભણી ભવિભાવે ભણજો સદા ગણજે છે મેહનાશન દિન મણિ...
૨
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩. - બાર ભાવનાધિકારની તથા મૈથ્યાદિ ચાર ભાવનાની સજઝાયો
લલિતવિજય કૃત [૧૬૭૩/૧] . ભાવના નિશદિન ભવિયાં ભાવે ભવભ્રમણ નિવારણ કે પહેલી અનિત્ય ભાવના ભાવે માત પિતા પુત્ર પરિવારો. ધન વૈભવ ગૃહરાજ સાજ નયણ મીંચાતે નહિં કીસકે.ભાવના દસરી અશરણ ભાવના ભાવે નહીં કોઈ સ્વજન પત્ની બચાવે જિનવરનું ધરો ધ્યાન ધ્યાન શરણ નહિં બીજું જગમેં , ૨ તીસરી સંસાર ભાવના ભાવે જન્મ-મરણ પાર ન આવે સુખ નહિ લેશ નિરધાર ધાર ઉલટસૂલટે સગપણમે છે ચોથી એકત્વ ભાવના ભરીએ મમતા મૂકી સમતા ધરીએ એકીલે આતમ જાય જાય કર્મ સંગે હાલમીયતે , ૪ પાંચમી અન્યત્વ ભાવના ભરીયે આતમ બળા જ્ઞાનથી કરીયે બહિરાતમ ભાવ છેડ છાડ ગજસુકુમાર છમ ધ્યાનનમેં , - છઠ્ઠી અશુચિ ભાવના કીજે સનત ચક્રીની ભાવના લીજે હાડમાંસ-લેહી-નામ ચામ નહીં તવ વસ્તુ તનમેં.. , સાતમી આશ્રવ ભાવના કહીયે પ્રમાદ છોડી વ્રત આકરીયે મિશ્યામત કર દૂર દૂર
અશુભ કરમકે રેકનમેં , આઠમી સંવર ભાવના કરીયે ક્રિયા શુભયોગથી તરીકે પ્રવૃત્તિ અશુભ નિવાર વાર વ્રત બારે લઈ તન-મનસેં.. , નવમી નિર્જરા ભાવમાં રમીયે પૂર્વકમ સમતાથી ખમીયે જેથી સકામ પમાય પમાય ધર્મ ધ્યાન હેાયે સુખસે.. , દશમી લેકની ભાવના આ છયે દ્રવ્યનું સ્વરૂપ પીછાણે
ચેતનવંત જીવ એક એક પુદ્ગલ રચના અનુભવમેં'. , ૧૦ - અગ્યારમી બેધિભાવના પાવન દુર્લભગતિ મનુષ્યની ભાવના સદ્દગતિ પ્રાપ્તિને કાજ કાજ (૧)ધારે જિન આશા હૃદયે... , ૧૧ બારમી ધમની ભાવના ભાવે દુર્ગતિમાં પડતા અટકાવે એહી જ ધર્મ સ્વભાવ ભાવ ધારે મન વચને કાયે , ૧૨ બાર ભાવના એણી પેરે ભાવી શુદ્ધપરિણતિ કરવા ગાવી વિશેષ ભાવના ચાર ચાર સમભાવ પ્રગટાવન કે... ભાવના૧૩ મૈત્રી ભાવના ચિત્તમાં ધરજે પાલવ ગુણો નિદાને હરજે સર્વ જીવોની સાથે સાથ મિત્રપણું કરજે જગમેં , ૧૪
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________
ાર ભાવનાષિકાર ચાર ભાવનાની સજ્ઝાયા
પ્રમાદ ભારના હૃદયે લીજે પ્રસન્ન વદન નિત્ય રાખ રાખ કરૂણા ભાવ હૃદયમાં લાવે અનાથ અપ`ગી રાગી શેાગી મધ્યસ્થ ભાવના મનમાં ધારા સમભાવે રહે। સુખ દુઃખ એણી પેરે બાર ઉપર વળી ચાર ભવભવ બંધન ત્રાડ ત્રાડ શુભ ભાવે જે ભાવના ભણશે જન્મ-મરણુ કરી દૂર દૂર તપગચ્છ ક્ષાંતિ સૂરીશ્વર રાયા રાજનગર વીરવાસ રાસ
અનુમેાદન પુણ્યકામમે કીજે ગુણુ વૃદ્ધિ કે કારણુ મે ... જ્ઞાનદાનમાં મદદૅ ધાવા સૌ જનપર દયા ધરને... રાગદ્વેષને દૂર નિવારા કર્માનુસારી મીલતે... ભાવી ભાવના સેાળ ઉદાર
C
અજર અમર પદવી વર એ... ક્રમ નિજ રી શિવસુખ વરશે આત્મરમમાં તે રમશે... તાસ શિષ્ય લલિત ગુણુ ગાયા હિતકારી એ સ્વપરને
અમૃતવિજય કૃત [૧૬૭૩/૨ ]
સુવણું વૈધક રસને ચેાગે લેાહ કનતા પામે જેમ જ્ઞાની ભાષિત ભાવના ભાવિત ચેતન નિમ ળ થાયે એમ મંત્ર પ્રયાગે ઝેરી નાગતણું પણ શું નવ ઝેર હણાય ? કઈ વિભાવરમણુતા એવી જે જિનવચને નષ્ટ ન થાય ?.... અનિત્ય॰ આયુ વાયુ તરંગ સમુ ને સ ંપત્તિ ક્ષણુમાં ક્ષીણુ જ થાય ઈંદ્રિયગાચર વિષયા ચંચલ સધ્યારંગ સમાન જણાય મિત્રવનિતા સ્વજન સમાગમ ઈંદ્રજાળ ને સ્વપ્ન સમાન કઈ વસ્તુ છે સ્થિર આ જગમાં જેને ઇચ્છે જીવ સુજાણુ... અશરણુ જે ષટખંડ મહીના જેતા ચૌદ રત્નના સ્વામી જેહ
૩૦૩
” ૧પ
, F
.
ને જે સાગરાપમના આયુષ્ય ધારી સ્વગ નિવાસી તેહ ક્રૂર કૃતાંત મુખે ટળવળતાં શરણુ વિનાના દુઃખી થાય તનધન વનિતા સ્વજન સુતાદિક કાઈન એને શરણું થાય... સ'સાર : લાભ દાવાનલ લાગ્યા છે જ્યાં લાલજળે જે શાંત ન થાય મૃગતૃષ્ણાસમ ભાત્રપિપાસાથી જ ંતુ ગણુ જિહાં અકળાય એક ચિંતા જ્યાં નાશ પામે ત્યાં તા બીજી ઉભી થાય એમ સૌંસાર સ્વરૂપ વિચારી ાણુ ન વૈરાગ્યે રંગાય ?... એકત્વ : જ્ઞાનદર્શીન ચારિત્ર સ્વરૂપી એક જ આત્મા છે નિઃસગ બાહ્ય ભાવ છે સધળા એમાં સ્વાત્મીયતાનેા નહી' છે રગ
૧૭
le
,, ૧૯
२०
૧
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૪
-
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
જન્મ જરા મૃત્યુ ને કર્મફળને ભગવનારો એક
એમ વિચાર કરતા જ નમિરાજને ચિત્ત વિવેક... અન્યત્વ જેમ નલિનીમાં જળ નિત્યે ભિન્ન રહે છે આપ સ્વભાવ
તેમ શરીરે ચેતન રહે છે અન્યપણું એ રીતે ભાવ ભેદજ્ઞાન નિશ્ચલ ઝળહળતું સર્વભાવથી જ્યારે થાય
તજી મમતા રહી સમૌ ચેતન તક્ષણ મુક્તિપુરીમાં જાય. ૬ અશુચિ છિદ્ર શતાવિત ઘટ મદિરાને મઘ બિંદુઓ ઝરતો હોય
ગંગાજળથી ધવે તો પણ શુદ્ધ કરી શકશે શું છે? દેહ અશુચિ છે છિદ્રાન્વિત મલમૂત્રાદિકને ભંડાર
હાઓ ચંદન ચર્યો તે પણ શુદ્ધ નહીં જ થનાર... ૭ આશ્રવ જ્યાં આ જીવ અનુભવી સુખ-દુઃખે કર્મ અને નિઝરે
ત્યાં તે આશ્રવ શત્રુઓ ક્ષણક્ષણે કર્મો ઘણાએ ભરે મિથ્યાત્વાદિ ચાર મુખ્ય રિપુઓ રોકી શકાય નહિ
ને આ ચેતન કર્મ ભાર ભરીએ જાયે ન મુકિત મહીં. ૮ સંવરઃ સમ્યકત્વે મિથ્યાત્વાર ને સંયમથી અવિરતિ રોકાય
ચિત્તતણું સ્થિરતાની સાથે આ રૌદ્રધ્યાને નવ થાય
ધક્ષમાથી માન માઈવથી માયા આજવથી ઝટ જય સતિષ સેતુ બાંધ્યો સમુદ્ર કદી નવ વિકૃત થાય ગુતિત્રયથી મન વચન ને કાયાને યોગે રૂંધાયા એમ આશ્રવનાં દ્વારા સઘળાં સંવર ભેદે બંધ જ થાય સંવર ભાવના ઈવિધ ભાવી જે આચાર વિષે ય મૂકાય
તે શું સઘળાં સંસ્કૃતિનાં દુખથી આ ચેતન મુક્ત ન થાય. ૧૦ નિર્જરા તપ્તવહના તાપ થકી જેમ સ્વણું મેલ તે થાયે દૂર
બાદશવિધ તપથી આ આત્મા કર્મ છંદ કરે ચડ્યૂર અણિમાદિક લબ્ધિઓ એનું આનુષંગિક કાર્ય ગણાય
દઢપ્રહારી ચાર મહા હત્યાકારી પણ મેક્ષે જાય... ધર્મભાવના સૂર્ય ચંદ્ર ઉગે ને વરસે જલધર જગ જળમય નવ થાય
શ્વાપદ જન સંહાર કરે નહિ, વહિથી નવ વિશ્વ બળાય શ્રી જિન ભાષિત ધર્મ પ્રભાવે ઈષ્ટ વસ્તુ ક્ષણમાંય પમાય કરૂણકર ભગવંત ધમને કણ મૂર્ખ મનથી નવ હાય. ૧ર
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________
ખાર વ્રતની તથા તેની ભાવનાની સઝાયા
લાવરૂપ : કટિ પર સ્થાપિત હસ્તપ્રસારિત પાદ પુરૂષના જેવા જેહ ષડદ્રવ્યાત્મક લેક અનાદિ અનંત સ્થિતિ ધરનારા તેહ ઉત્પત્તિ વ્યય પ્રૌવ્ય યુક્ત તે ઉર્ધ્વ અધા ને મધ્ય ગણાય લેક સ્વરૂપ વિચાર કરતા ઉત્તમ જનને કેવલ થાય... મેાધિસ્વરૂપ : પ્રથમ નિગોદ પછી સ્થાવરના ત્રસતા ૫'ચક્રિયતા હાય મનુષ્યપણું પામીને ધમ શ્રવણથી સમક્તિ પામે ક્રાય સુરમણિ સુરધટ સુરત મહિમા એની પાસે અલ્પ ગણાય ખેધિરત્નની દુર્લભતા તે એક જીભથી પ્રેમ (નવ) કહેવાય... ૧૪ મૈત્રી ભાવના હિત ચિ ંતનથી સ સત્ત્વની સાથે ચેતન મૈત્રી જોડ વેર વિરાધ ખમાવી દઈને ઈર્ષ્યા અંધાપાને છેડ માતપિતાને બરૂપે સર્વ જીવ સÖસારે હોય
દ્વેષ ભાવના વિષ્ણુ આ જગમાં સબળા શત્રુ છે નહિ... કાય...૧૫ પ્રમાદ : જિહવા ! ડાહી થઈને ગુણીના ગુણનુ પ્રેમે કરજે ગાન અન્ય કીર્તિને સાંભળવાને સજ્જ થજો કે બન્ને ઢાંન પ્રૌઢ લક્ષ્મી બીજાની નિરખી નેત્રા ! તુમ નવ ધરશેા રાષ પ્રમાદ ભાવના ભાવિત થાશેા તા મુજને તુમથી સતાય... (ભાવ)કરૂણા ઃ જન્મ જરા મૃત્યુના દુઃખા અહેનિશ સહેતુ વિશ્વ જણાય તતધનવનિતા વ્યાધિની ચિંતામાં આખા જન્મ ગમાય
શ્રી વીતરાગ વચન પ્રવણુના આશ્રય જો જનથીય કરાય તા દુઃખસાગર પાર જઇને મુક્તિપુરીના સૌખ્ય પમાય... માધ્યસ્થ કર્મ તણે અનુસારે જીવે સારાં નરસાં કાર્ય કરાય
રાગ દ્વેષ સ્તુતિ નિંદા કરવી તેથી તે નવયુક્ત ગણાય બળાત્કારથી ધર્મ પ્રેમ વીતરાગ પ્રભુથી પણું શું થાય? ઉદાસીનતા અમૃતરસના પાનથકી ભવ ભ્રાંતિ ાય... બાર વ્રતની તથા તેની
૩૦૫
99
૧૩
૧૬
૧૭
૧૮
ભાવનાની સન્નાયા [૧૯૭૪ ]
ગૌતમ ગણધર પાયે નમી જે
સુગુરૂ વચન હૈડે રીજે
સનિ (શિવ) સુખની જો વાંછા હાય તા એણીપેર પ્રાણી ! ભારે વ્રત કીજે.... પહેલે જીવદયા પાળીજે
તા નીરાગી કાયા પામીજે...
૨
સ. ૨૦
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
દીઠું-અશુદીઠું આળ ન દીજે... પડયુ –વીસરીયુ` હાથ ન લીજે... રત્ન પાવડીયે મુક્તિ સુખ લીજે... પાંચŪદ્રિપાતા વશ કીજે... પચ્ચખાણ કર્યા ઉપર ડગલું નદીજે...,. સચિત મિશ્રના આહાર ન લીજે... હિંસાતા ઉપદેશ ન દીજે... અવતીનું બહુમાન ન ીજે... એક આસને બેસી ભણી ...
૧૧
39
અગ્યારમે(ઉપવાસ પાષહ=પાષહત) કીજે છ કાય જીવને અભયદાન દીજે...,, ૧૨
બારમે અતિથિ સ`વિભાગ કીજે
१.४
સાધુ સાધ્વીને સુઝતું દીજે... ૧૩ પાદપાપગમન અણુસણુ કીજે... મનુષ્યજન્મના લાહે લીધેા... નરક તિમય (ગતિ)ના ભારણા દીજે..... ૧૬
૧૫
ભારે વ્રત એણીપેરે કીજે
ક્રાંતિ વિજય ગુરૂ (ઉદયરતનસૂરિ) એણીપેરે બેાલે નહિ" કાઈ સાધુ સાધ્વીની તોલે
૩૦૬
ખીજે મૃષાવાદ ન કીજે ત્રીજે અદત્તાદાન ન લીજે ચેાથે નિમ ળ શીયલ પાળીજે પાંચમે પરિગ્રહનુ માન કરીને છઠ્ઠું દિશી પરિમાણુ કરીજે સાતમે સચિત્તને ત્યાગ કરીજે આઠમે અનથ ક્રૂડ વરજીને નવમે નિમ ળ સામાયિક કીજે દશમે દેશાવઞાસિક વ્રત કીજે
(તેરમે) સ’લેખણાના પાઠ ભણીજે દશ શ્રાવકે સ થા કીધે
૧. [ ૧૬૭૫ થી ૭૯ ]
શ્રી જિતવીર વઈ શુભ વાણીજી દેશવિરતિ શ્રાવકના ધ સમતિ મૂલ અણુવ્રત પાંચ ચ શિક્ષા વ્રત એ વ્રત ભાર દેષ અઢાર રહિત અરિહ‘ત પંચ મહાવ્રત ધારી હ પચ્ચખા પ્રથમ મિથ્યાત્વ ચ ભેદ
દેવ અનઈ ગુરૂ ગત એ દાય
એ ચઉ ભેય હુઈ દ્રવ્યથી હરિહર બ્રહ્માદિક જે દેવ પરતીથી પાખડી જેવુ પાત્ર બ્રુદ્ધિ" !ષુ નહી. કદા વંદું નહી. જિન ભવકલ અપે વાસત્યાદિક જે અત્રી અત્ય
29
ત્રણ ગુણુ વ્રતના છે પરપુ ચ પ્રથમ કહું સમક્તિ વિસ્તાર ... દેવ ખરા ગુરૂ સાધુ મહંત ધર્મ જિનેશ્વર ભાષિત તહ... લૌકિક લાાત્તર કુમ ભેદ
એકઈ જોડઈ ચઉ હાય...
99
39
39
""
99
99
ور
"
99
શ્રાવક સાધુ ધર્મ અહિનાણુ આદરા વિજન ! સમજી મ...
3
૪
७
८
૧૦
3
૪
વિવરીને છડા શુભ તિ મુગતિ દાયક ભણી ન કરૂ સેવ...... પ્ ગુરૂ જીદ્દઈ" વંદૂ નહીં તહ અનુકંપાદિકઇ દેવુ સદા... જિત પ્રતિમા પરતીથી ત્થ આવે ત તમ્મુ, નર્" સહ...
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર વ્રતની તથા તેની ભાવનાની સઝાયા
ખેત્ર થકી અહી નઈ પરદેશ યાવજ્રજીવ સ્થિરતા કાલથી નૃપગણ ભલસુર અભિએગેણ છ છીંડી વિષ્ણુ ન કરૂં મથ સમક્તિ આદરીયે ઈણિ રીતિ ઉન્નતિ કીજઈ જિન શાસનઈ વિધિસ્યુ દેવ અને ગુરૂ વંદો સાત ક્ષેત્રઈ" ધન વાવી/ સૌંધ વિનય કીજઇ ભક્તિયુ પંચ શુદ્ધિ વિધિસ્યુ ભવિજના
સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમ નિરપરાધ ત્રસજીવન હ." ધરા શ્રાવકા વિરતિ ભવિજન! અવિરતિએ ભવ ભ્રમણ હેવઇ હણાવુ પણ નહીં" ત્રિકરણઇ’ સ્થૂલ મુસાવાય વિરમણુ કન્યકા ગાભૂમિ અલિં
થાપણુ માસા સાક્ષી કુંડી દ્વિપદ ચઉપદ અપદ સર્વે
સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણ પડી મૂકી ગઇ આવી ન કરૂં નકરાવુ` કિ` વારઇ સ્વદારા સતાય અથવા સ્થૂલ મૈથુન વિરતિ ચેાથું ાષિતા તા દાર શબ્દે દિવ્ય મૈથુન દુવિધ ત્રિવિધા તિયિનું પ્રકવિધ ત્રિકરણ"" સ્થૂલ પરિગ્રહ વિરતિ પચમ ઇહાં નવવિધ પરિગ્રહની ખાન ઉપરિ અધિક ત્રિકરણન
૨.
ન કરૂ" મિથ્યામતના યેશ આતમ શક્તિ લગઈ ભાવથી... ગુરૂનિગ્ગહ વિત્તી કંતારણુ ચાર આગાર પ્રત્યે પણ ઈત્ય... અતિચાર પણ ટાળા નીતિ ચઢતઈ ઉત્સાહઈ નિજ મનઈ.... નિતુ પચ્ચકખાણુ કરી આનંદી પંચ પરમેષ્ઠી સદા ધ્યાઈઈ... નહીંતા સમક્તિ હુઇ કિસ્યું વ્રત આદરીયે... થઇ શુભમના... [ ૧૬૭૬ ]
પ્રથમ અણુવ્રત કહ્યું` જિનઈ સંકલ્પી નિરપેખી નઈ ... ત્રસની અવિરતિ ઉતર૪ વિતિથી ભવજલ તર.... એમ પહિલું વ્રત કહ્યું અણુવ્રત મોજુ લઘુ ... ખેલુ –ખેાલાવુ નહી. દુવિધ ત્રિવિધઇ પણ નહી.... જાણિ ધ્રુર તિંગ અલિયથી
ત્રીજું' વ્રત ધરા અવશ્યથી... વસ્તુચારી ત્રિકરણ” ચાર નામ બ્રહઇ જિષ્ણુઈ ... અન્યદારા વજ્રના
અણુવ્રત ધા સજ્જના... પુરૂષ અર્થ પિરમિન
મનુષ્યનું ઇક વિધ તન ... એમ ભાંગે મત ધરા વ્રતઇ ઇચ્છામિતિ કરશે... કરવી સખ્યા તે સહી રખાવું રાખુ` નહી....
39
',
,,
""
ધરા૦ ૧૪
99
.
"
""
३०७
,,
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
..
રા
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________
३०८
છઠ્ઠઇનિંગ વિરમણુ વ્રતે ૨ જાવા-મેકલવાતણુ` ૨ વિજન ! આદરી. વ્રત અંગિ જિમ સાતમું વ્રત દુવિધા ધરા ૨
ભાજનથી નઇ કર્મ થી ૨
ઉબર પીપલ પીપરડી રે
સુરા માંસ માખણુ મધુ રે રાત્રી ભોજન માટી સર્વે રે કાચાં ગેરસપ્સ્યુ' મળ્યુ. ૨ જે તુચ્છળ મહુડાહિકાં રે વર્ણાદિક જસ બિગડીયા ૨ વાસી વિદળ પાળી લાપસી રે
કુતિ અન્ન કુછ્યું સવે ૨ માન પ'દર વીસ ત્રીસ દિના રે દિદિન દેય ગયા પછી રે અન તકાય કુંપળ સર્વે રે લુણી છાતિ થહરી ગળા રે વરિયાળી શતાવરી ૨ અમૃતવેલ લાઢા લૂણારે વિઠ્ઠલ અંકુરા આંબલી ૨
નીલે ચૂરા પથ કા રે વંશકરેલાં આદિવા ૨ સમભગ ગૂઢ પરવ શિરા ર સચ્ચિત્તાદિક ચઉદની ૨ ભોગવું અધિક ન ત્રિકરણુજી* ૨ "ભક્રિસ તનુઈ પણ હુવઈ ૨ અશનાર્દિક આહારની રે
૩. [ ૧૬૭૭ ]
બીજાએ પણ આરંભા ? ક્રમથી પુત્તર છ ડીઈ” ૨
સજઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
દસ દિશિ કીજઇ માત
તિંગ કરશુ સાવધાન
વરીષ્ઠ શિવવધૂ ગિ...ભવિજન૦ ૨૩ ભોગપભોગ પરિમાણ
ત્યજ અભક્ષ્યાદિક જાણુ...
વડ કલુ ભવર પંચ હિમ વિષ કરહા વાંચ...
અથાણુ` બહુ બીજ વિઠ્ઠલ વંત્યાક નહીં જ...
અજાણ્યા ફળ કુલ એહ લિતરસ સૂલ...
જળમાં રાંધ્યુ અન્ન પકવાનાદિક મન્ત...
ઋતુ વર્ષા ઉષ્ણુ શાતિ છંડા શ્રાવક રીતિ... કંદમૂલ સિવે વિર ગિરિકની કુમારિ... નીલી માથિ હલ (૬) ભૂમિફાડા ત્યજ ભ(દ્ર)... કાલિ સૂઅર વાસ
(ઢ) ટંક વાલે ભાલ... બીજા એ પણ નણ
છિન્નરૂહની અહિં નાહ્િ..... પ્રતિદિનની કરી સંખ નવજીવ નિઃસ’....
ચદમઈ” નિયમ વિસ્તાર કીજઈ વિતિ વિસ્તાર... નિયમાઈ” અણી ત્તિ કર્માદાનહ જત્તિ...
99
,,
..
,, Î
39
,,
123
,,
34
૨૪
56
૨૫
૨૦
૨૮
Re
૩૦
૩૧
૩૨
૩૩
३४
→ ૩૫
૩૬
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાર વ્રતની તથા તેની ભાવનાની સજ્ઝાયા
[ ૧૬૭૮ ]
વૃત્તિ(વન) તે કમ ઈંગાલ વૃત્તિ વતકમાં કરાલ રે એહના ફૂલ ડુઆ નિદાન ર્... ભવિકા૦ ૩૭ સાડીમ અતિહીન
ભાડીકમાં મલીન રે...
અગતિ આરભઈ, જે હુએ રે વનસ્પતિ છેદા કિઈ રે વિકા! ન કરેા કર્માદાન શકટ કરાવવા વેચવા ટ્ ભાડાની આજીવિકા ૨ ભૂમી વિદારી હલાદિકઈ ર ત્રસ અંગ આગાર વાહરવઈ રે જિહાં જીવ ઉત્પત્તિ તેહને ૨
૪
મદિરાદિકનું, વેચવુ" રે જીવ ધાત નિમિત્તના રે કેશવંત ગેા દાસાદિ રે યંત્ર વિક્રય ય ંત્ર પીલવુ" રે નિલ જૈનક્રમ પશુ તણાં ૨ દવનું દાન તલાવસે રે કુર કમ્તકારી તણું રે ચવિશ્વ અનરથ દાંડ છે ? બીજો પાપાપદેશના રે
દાક્ષિણુ વિષ્ણુ અધિકરણુ ધર્મ । એત્તુથી વિરતિ દુહા ત્રિરણુઈ
રે
જીવન ફાડી કમ દંતવાણિજ્ય કુમ રે... વિકા વાણિજ્ય લાખ રસ વાણિજય મ રાખ રે... વિક્રય વિષ વાણિજ્ય વેચવર્ક ક્રેશ વાણિજ્ય રે... યંત્ર પીલન ક્રમ તેહ ગછેદન વૃત્તિ જે હૈ... તહ સર દ્રહના શેષ પાષવુ... અસતી પેષ રે... પ્રથમ આરતિ રૌદ્ર ધ્યાન ત્રીજો હિ*સા પ્રદાન રે... તુરિય પ્રમાદાચરણુ
આઠમષ વ્રત" આચરણુઇ ૨...
૫
આરતિ રૌદ્ર નિવારી જેઈ તૐ ટિયાં દુગલગ૪ સમતા તસ નવમુ" પરિત જન સુઅે સદ્ગુરૂ દેશના શુદ્ધ પ્રરૂપક દુર્લભ કલિયુગઈ. તસ છૂટ્ટે દિશિ પરિમાણુ ગણું તેનું દેશાવઢાશિક વ્રત દશમુ અહેવા અન્ય આરભ દુવિધ ત્રિવિધષ્ઠ તો પ્રતિદિન ચૌદ નિયમ વિહાણુઈ ધારા આવશ્યક પર્વ દિવસઈ આદર। . આહાર, તનુ સત્કાર, અબ્રહ્મ તથા
[ ૧૬૭૯ ]
દુર્ગાવહ અડિવš સાવદ્ય સામાયિક વ્રત સ...(પરિશુત૰) જિમ લહે। મન્ગ ઉમગ્ગ ચરણે(જ! લગ્ગ-વ્રત મગ)... જે સક્ષેપ સરૂપ સવિતા સક્ષેપ રૂપ... મુકૂર્તાદિ પ્રમાણ સવરા સાંજ સુજાણુ... વ્રત પૌષધ ઉપવાસ
સાવદ્યના ત્યાગ ખાસ...
.
30
..
"9
,,
99
,,
"9
99
99
36
૩૦૯
૩૮
૩૯
૪૦
૪૧
૪૨
૪૩
૪૪
૪૧
૪૬
४७
Ye
૪૯
૧૦
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ સે ચઉહિ દુગવિહ તિવિહઈ કર દિન અહેરિત્તિ સેસરિત્તિ દેશથી સવથી આહાર પૌષધ ધરે સર્વથી તિગસે સચિત્ત , ૫૧ નવમ એકાદશ દુગ વ્રત આરાધે પારણુઈ અતિથિ વિભાગ સદ્દગુરૂ સાધુનઈ પડિલાભી જિમઈ શ્રાવક મહાભાગ.. ગુરૂ વિરહઈ દિસિ અવકન કરઈ સમાઈ જિશુઈ પ્રતિબુદ્ધ પશિલાન્યા વિણ ન જિમઇ ત્રિકરણઈ પાલઈ એ વ્રત શુદ્ધ... એહ વિવક્ષિતભંગઈ વ્રત કહ્યાં ભૂલનમેં ધરે મન ભગવાઈ અંગે રે વિવરી ભાખીયા ભાંગા એ ગુણવન. ઈમ શ્રાવક વ્રત આદર ભવિજના પાળા તજી અતિચાર આણંદાદિકપ સદ્ગતિ લહે પંચમગતિ એણિ સાર... , મેક્ષ મારગ એહ બીજે જિને કહો જિમ તરીઈ સંસાર શાંતિવિજય બુધ વિનયી વિનયચ્ચું માન કહઈ હિતકાર..
૧ [૧૬૮૦ થી ૧૬૯૨] જિનવાણી ધનવૂડો
ભવિમન ક્ષેત્ર વિશાળ રે સુગુરૂ સુદેવ સુધર્મનું વાવ્યું બીજ રસાળ રે... (સમકિત) ૧ સમકિત સુરતરૂ વર તિહાં ઉગી અતિહિત કાર રે. સુરનર સુખ જસ કુલડાં શિવસુખ ફળ દાતાર રે. છાયા પણ ક્ષણ એહની કરૂણનિધિ લહે કે રે કાલ અનંત એછે કરે મુગતિ વરે નર સોઈ રે સંગતિ જેજે રે સંતની જે કરે આતમ શુદ્ધ રે જિમ નિરમલ જલ પય મળ્યું દુધે કીધું દુધ રે કાયા જીવ સહિત હેયે
તે સોહે શણગાર રે તપ-જપ-સંયમ દેહમાં તિમ સમકિત કહ્યું સાર રે.. , શંકા કંખા પ્રમુખ જિને પાંચ કહયા અતિચાર રે જય વિજય રાજા પરે કરો તેહનો પરિહાર રે.. સમકિતશું પ્રેમે રમે કવિ ભમો ભવમાં જેમ રે વાચક વિજય લક્ષ્મી તણે તિલક વિજય ભણે એમ રે. ૭
૨ [૧૬૮૧] જીહે પહેલાં સમક્તિ ઉચ્ચારી રે લાલ પછે વ્રત ઉચ્ચાર , કીજે લીજે ભવતો રે , લહે હરખ અપાર સગુણનર ! સેવા એ વ્રત બાર , જિમ પામો ભવપાર. સગુણનર૦ ૧
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________
ખાર વ્રતની તથા તેની ભાવનાની સઝાયા
પાંચ અણુવ્રતમાં કહ્યું પ્રાણાતિપાત વિરમણુ નામે બધ–વધાદિક એહના
,,
.
99
..
29
નણી પટકાયા તણી હરિબલ મચ્છી જે હુએ
.
તેણે પામી સુખ સંપદા ,, જેહથી શિવસુખ પામીએ - હુણ હિંયડે વસે
9,
$1
શ્રાવક કુળ અજુવાળીએ લખમી વિજય ઉવજ્ઝાયના
ભેળા રે જીવ! મ ભૂલને જૂઠા જૂઠા બાલે ઘણું મૃષાવાદ વિરમણુ વ્રતે ટાળીચે પાળીયે નિરમત્યું કન્યાગો ભૂમિકા મૃષા થાણુ માસા પાંચ એ
સાચ ધરમશુ' સાચલે શેઠ મલે સુરસુખ લઘુ સત્યવચને સાજન તણે જિમ વૂડે ધન મેહલે પાંચમાં સાખી સાચ તણી વાચક લખમી વિજય તણા
નિપુણે! શ્રાવક સમક્તિધારી અદત્તાદાન વિરમણ વ્રત ત્રીજે હિતકારી જે હિત ચિત્ત રાખે
સાચા સદ્ગુરૂ તેહ કહાવે તેનાહડ પ્રમુખ અતિચારા અણુ કીધું ઢાંષ મત લેને
૩
૪
,,
પ્રથમ અણુવ્રત અષ આદરો ગુણુ ગેહ... સુગુણુતર૦ ૨
પાંચ અછે અતિચાર
")
99
• કા ગુણ ભડાર...
જીવદયા પ્રતિપાલ રાજઋદ્ધિ ભડાર...
""
';
,,
99
,,
,,
તેહ મૂકીને પ્રેમ ?
નખસે તેહથી પ્રેમ...
પાળીએ એ વ્રત સાર
તિલક લહેા જયકાર...
[ ૧૬૮૨]
બાલને સાચા રે બાલ નિગુણા તેહ નિટાલ... પેઢા પાંચ અતિયાર અણુવ્રત એહ ઉદાર...
મ કરૈ કુંડી ૨ સાખ મોટા જૂઠ ૫ લાખ... રાખે જો રસરંગ પછે શિવવહુ સંગ... ન ચળ મનથી ૨ નેહ ન ટળે ભૂમિના વ્રેહ... તેણે ભાખજો સાચ તિલકવિજયની વાચ...
[ ૧૬૮૩ ]
૩૧૧
"
ઉપમા તસ કુણુ આખે રે... તેહના કરા પરિહાર રૂ વ્રત નિવાહ વહેશે રે...
..
99
.
ભાળા ૨ ૧
» ર
,,
,,
29
99
૩
"
સદ્ગુરૂ કહે સુવિચારી ર પરધન કિમ હી ન લીજે રે...નિસુવા॰ ૧ ભાખ્યું. જિનનુ ભાખે ૨
,,
૩
૪
૩
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ધનદત્ત વસુદત્ત વ્યવહારી ત્રીજ વ્રત ઉચ્ચરીબા રે નિરમલ પાળી શિવ વહુવરીઆ ભવદુખ સાગર તરીયા ૨. છ ૪ ઇણીપેરે ત્રીજુ અણુવ્રત પાળા આતમ જિમ અજુમળા રે તપગચ્છ લખમી વિજય ઉવજઝાયા સસ તિલક સુખ પાયા રે. . ૫
૫ [૧૬૮૪] ચતુર રહે થે અણુવ્રત પરદારા પરિહાર લાલ રે કરીએ ધરીએ ધરમશું પ્રેમતણે વ્યવહાર... , ચતુર ૧ પાકા ભેર તણી પરે લાગે મધુરી નાર , દીઠે દાઢા જળ ગળે
મન ચલે મોહ વિકાર છે, અપરિગ્રહિયાદિ ઈહાં અતિચાર કલા પંચ , તે ટાળીને ટાળજો
દુર્ગતિ દુખ પરપંચ , શીલતણું ગુણ સંથણ્યા શ્રી સ્થૂલિભદ્ર અણગાર , શીલે શીલવતી સતી
જિમ પામી જયકાર , નવવાડો જે નિત ધરે
નિરમલ મન-વચ-કાય , લખમી વિજય ઉવજઝાયને તિલકવિજય નમે પાય , ,
૬ [૧૬૮૫] ઈચ્છા પરિણામે(માણે) કરે પરિગ્રહનું પરિમાણ, પુણ્યના પૂરઃ પંચમ અણુવ્રત ઈમ ભાવે રે શ્રી જિનવર જગભાણ , આવો આવો રે ચતુર ! ગુરૂ પાસે ભાવ ભાવે રે ધરમ ભલે પાસે
તુએ શ્રાવક સુંદર જાણ છે લોભજલધિમાં લોભીયા રે લાલચ લહરી લહંત , અતિભારે નાવા પરે રે બૂડ્યા બહુ બલવંત... સૌથી સુખીયા સદા રે લેભી દુઃખીયા લેક નવવિધ પરિગ્રહ વશ નડયા રે પડયા કુગતિમાં ફેક અતિચાર પાંચે ઈહાં રે પરિહર પ્રતિકૂળ ધન્ય શેઠ તણી પેરે રે
પાને જે વ્રત મૂલ... લખમી વિજય વાચક તણે રે તિલકવિજય બુધ સીસ ન ભણે પંચમ વત થકી રે સીએ સકલ જગીસ...
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાર વ્રતની તથા તેની ભાવનાની સઝાય
૩૧૩
છ
છ
૪
૭ [૧૬૮૬] છઠે દિગ વિરમત વ્રત રે લાલ દશદિશિ ગમનનું માન રે ભાવિકજન કરજે પરિહર પરા ૨ લાલ નિપટ કપટ નિદાન રે... • • • લેભ થકી શ્રાવક કહ્યા રે , આરંભને અધિકાર રે.. તાતા લેહ ગળા સમા રે , શ્રી સિદ્ધાંત મઝાર રે... છે ૨ ગુણકારી છે તેને રે ,, પ્રથમ ગુણવ્રત એહ રે ત્રસથાવર હિંસા તણી રે ,, વિરતિ વહે ગુણનેહ રે... છે કે અતિચાર એ તે રે , પરમેસર કહે પંચ રે છેડે મંડે મુગતિ શું રે , સંયમ કેરો સંચ રે... મહાનંદ જિમ નિરમતું રે , અતિભલું પાળે જેહ રે કાકજધ રાજા પરે રે , સુખસંપદ લહે તેહ રે... 5 ૫ લખમી વિજય ઉવજઝાયનો રે , તિલક વિજય કહે સીસ છે સમક્તિશું વ્રત સેવતાં રે , લહીએ મનહ જગીશ રે..
૮ [૧૬૮૭ ] આદર ભાવશું આતમાં સાતમા વ્રત તણું ભાવ રે તરણતારણ ભણી જે ભણ્યા. ભવજલે નિરમલ નાવ રે.. આદર- ૧ ભોગ ઉપભોગ પરિમાણનું બીજુ એ ગુણવ્રત જાણું રે ભેગથી પાંચ વળી કર્મથી પનર ભેદ મન આણ રે , ૨ અભય બાવીસ ઇહાં પરિહર અનંતકાય બત્રીસ રે વ્રત પચ્ચખાણ સંભારીયે વારીયે મનથકી રીસ રે. સમક્તિ ચિત્ત ધરી ભવજના સુધું વ્રત એહ આરાધે રે બહુ બુદ્ધિ મંત્રી પુત્રી પરે સદા તુમે શિવસુખ સાધે રે સચિત્ત પડિબા પ્રમુખ અછે વસ અતિચાર ઇહાં જેહ રે " લખમી વિજય ગુરૂથી લલ્લા તિલક વિજય કહ્યા તેહ રે , ૫
૯ [૧૬૮૮] આઠમું અનર્થદંડ પરિહાર રે વ્રતને જિનાવર કહે સુવિચાર રે સુણજે શ્રાવક સમક્તિ ધાર રે આતમના જિમ હેય ઉદ્ધાર રે... આઠમું. ૧ પાપ કરમશું તેણે મતિ મડે રે પુણ્ય ધનહારે આતમ દડે રે તિશે કારણુ નામ અનર્થદંડ રે પરિહરતાં હેય પુણ્ય પ્રચંડ રે , ૨ હલ ઉખલ મુશલ ઉપદેશ રે આરત-રૌદ્રદયધ્યાન નિવેશ રે નયણુ વણુ કરી કામ પ્રવેશ રે મ કરે લાલચે લેભને લેશ રે , ૩
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ વીરસેન કુસુમશ્રી જેમ રે - પાળ્યું એ વ્રત પાળે તેમ રે અતિચાર પાંચને નેમ રે કરે જિમ પામો હેમખેમ રે... ૪ તપગચ્છ લખમી વિજય ઉવજઝાય રે પદ સેવાને લહી સુપરસાય રે તિલક વિજય હરખે ઈમ ગાય રે ત્રીજા ગુણ વ્રતને સજઝાય રે.. , ૫
૧૦. [૧૬૮૯] સુણ ગુણ પ્રાણું રે. સામાયિક વ્રત સાર નવમું સહામણું
આણુ રંગ અપાર ભગતેં કીજે ભામણું... ૧ શિક્ષાવ્રત છે ચાર તેહમાં પહેલું એ ભલું નિદ્રાવિકથા વાર મન હવે જેમ નિરમલું.... ૨ સામાયિક શણગાર આપ જયું બે ઘડી આદરે તે તે જિમ અણગાર પૂજાએ પ્રભુતા વરે. ૩ ગુરૂમુખથી સિદ્ધાંત સુણવા પ્રેમ રસે રમે ધર સમતા એકાંત મમતા મનથી નિગમે. ૪ ચંદ્રાવતં સક ભૂપ તિમ ધન મિત્ર વ્યવહારીએ એક દષ્ટાંત સ્વરૂપ દેખી દેષ નિવારીએ... ૫ પાંચ જે ઈલાં પરતક્ષ અતિચાર અળગા કરે વાચક લખમી શિષ્ય તિલક ભણે-તે ભવ તરે...૬
૧૧. [૧૬૯૦ ] દેશાવગાસિક વ્રત છે દશમું શિક્ષાત્રત છે એ બીજું રે પાપ તાપ શમાવું પરિધલ ઉપશમ રસમાં ભીંજ રે... દેશાવ૦ ૧ યાજજીવ લગે વ્રત છે છઠ્ઠ લીધું જેણે ભાંગે રે તે સંક્ષેપ કરીને પાળા દશમું વ્રત વૈરાગે રે.. , ચૌદ નિયમશું ચાર પર લગે પચખીજે પરભાત રે વળી સંધ્યાવેળા સંભાળ જિમ દિવસે તિમ રાત રે ,, અણવણ પેસવણદિક ટાળે અતિચારને ચાળી રે ધનદ ભંડારીની પરે પાળે નરભવ ઈમ અજુબા ૨. છ ૪ સદા સુગંધ હોય તે શ્રાવક જે વ્રત ફલે વાસે રે વાચક લખમી વિજય ગુરૂ સેવક તિલક વિજય બુદ્ધ ભાસે રે , ૫
૧૨. [૧૬૯૧] અગિયારમે વ્રત ધરજે પિસે મૂકી રામને રાસે રે શ્રાવક સંવેગી ત૫-જપ કરીને કાયા સે સે આતમ ધર્મને પશે રે.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર વ્રતના પા
વેગે મત કરી વાર ૨ શ્રાવસ વેગી કિરિયા કરજો સમક્તિ ધરો કરમ ભર્મ વારેવા ઔષધ સદ્દગુરૂ પાસે શ્રુત અભ્યાસે ધ્યાન પસાયે તિમ સજ્ઝાયે
માનદ ઠામદેવ પરે વ્રત મેવા અતિચાર પરિહાર કરીને દીપશિખા વ્રત ઉપશમ કે દે વાચક લખમી વિજય પદ વદે
૧૩.
રસીયા રાચે! રે દાનતણે રસે જાગી મતિ જો સાધુ ભગતિ ભ્રણી દ્વાર મુગતિનું વ્રત એ ભારમું શ્રાવક ભાવક પંચમ ગુણુ ઠાણે ખાદિમ સ્વામિ અશનને પાણુએ પાત્રની જીદ્દે રે દીજે પાત્રને મૂલદેવ રાન્ત દાન થકી હુઆ દેતાં દેતાં જીવ ! પામીએ તપગચ્છનાયક દાયવ્રત તણા વાચક લખમી વિજય સુપસાયથી
તે। તુમે ભવજલ તારૂ રે... નરભવ લાહા લેયા રે પૌષધવ્રત પાલે રે... નાસૈ દુતિ દૂર ૨ જાયે ભાવ ચૂર હૈ... લટકે લેવા ચાહા ૨ વિધિશુ" વ્રત નિરવાહે ર્...
પાળ્યુ. સાગરચંદે ૨
તિલક વિજય આનન્દે રે...
[ ૧૬૯૨ ]
વસિયા સમક્તિવાસ સેાભાગી ખિજમત કીજે રે ખાસ... ), નામ અતિહિ સ`વિભાગ આણે આતમ રાગ... શુદ્ઘમન યારે આહાર લીજે લાભ અપાર... શાલિભદ્ર પામ્યા રે ભાગ ચિત્ત વિત્ત પાત્ર સ યાત્ર..., શ્રી વિજય પ્રભુ ગણુધાર તિલક વિજય જયકાર
"1
"9
ખાર વ્રતના છપ્પા [૧૬૯૩]
""
29
""
99
99
39
"
..
,
""
99
99
૩૧૫
99
G
3.
,,
રસીયા૦ ૧
૪
,, ર્
"9
3
, ૪
૫
સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિશ્મણ વ્રત
જીવદયા નિત્ય પાળીએ વ્રત પહેલું કહીએ; સૂક્ષ્મ બાદર જીવને અભયદાન જ દઈએ; સાધારણ પ્રત્યેકમાં બહુ પાપ જ જાણી; અનંતકાયને એળખી દયા મન આહ્વા છ કાયની રક્ષા કરી। સ કુટુંબ જાણા આપ; પ્રકાશસિંહ વાણી વદે તા ખરૂં તુજ ડાવાપણું
૨. સ્થૂલ મૃષાવાદ વિરમણ વ્રત
મૃષાવાદ નવ ખેલીયે વ્રત બીજુ` કહીએ; ભરવી કુંડી શાખ તેથી અળગા રહીએ; પ'ચમાં પૂછે વાત ત્યાં વિ ખેાલીયે ખાટું; આ ભવ પામે માન પરભવ સુખ જ મ્હાટુ એહવુ જાણી પ્રાણીયા મૃષાવાદ નવિ ભાખીએ;
પ્રકાશસિંહ વાણી વદે તા જીભા જતન કરી રાખીએ.
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ ભાગ-૩
૩૧૬
૩. સ્થૂલ અદત્તા દાન વિરમણ વ્રત
અદત્તાદાન ન લીજીએ ચારી નવિ કીજે; વસ્તુ પરાઈહાથ પડે તા પાછી તેહને દીજે; કુડાં તાલાં ત્રાજુમાં વળી માપ જ મોટું; મીઠું બેલે મુખ થકી પણ ચાલે ખેાટુ; એહવી માયા કેળવી મલકાણે મનમાં ઘણું
મકાશસિંહ વાણી વડે કે રાજય નથી !પામાઈ તછુ". ૪. સ્થૂલ મૈથુન વિરમણ વ્રત
પરનારીના સંગ નિવારા તમે ઉત્તમ પ્રાણી; શીયલ પાળા નિમ`ળુ આતમ હિત બણી; પરનારીના સંગ થકી તમે નિધન થાશે; આ ભવ દૐ રાજ્ય પરભવ તરકે શે; એહવું જાણી પ્રાણીયા શીયલ વ્રત સેહામણા; પ્રકાશસિંહ વાણી વદે કે મહિમા વ્રત ચેાથા તણા
૫. સ્થૂલ પરિગ્રહ વિરમણ વ્રત
સેનુ` રૂપુ` ધન માલ તુ' તા પામ્યા કાડી; કૂડ કપટ છળ ભેદ કરી ત` માયા જોડી; આશા-તૃષ્ણા નિવ્ર મટે મન વાજે ભેરી; તૃપ્તિ ન પામ્યે આતમા મન હેાંશ ધબ્રેરી; અંત સમય મૂકી કરી એકલડાં જાવુ સહી;
પ્રકાશસિંહ વાણી વદે કે મનની મમતા મનમાં રહી
૬. દિકૢ પરિમાણુ વિરમણ વ્રત
ઉંચી નિચી જળ-થળ વાટની તું જયણા કરજે છઠ્ઠા વ્રતની વાત તારે હઈડે ધરજે; અધિકી રાવઈ એહની તું ટાળે પ્રાણી; તા સુખ પામીશ શાશ્વતાં ઈમ ખેલ્યા નાણી; એહવુ" જાણી પ્રાણીયા રાવઈ(મુસાફરી) ટાળ દેરાપરદેશની; પ્રકાશસિંહ વાણી વદે તા ભૂગળ ભાંગે કષ્ટની
૭. ભાગાપોગ વિરમણ વ્રત
સાત વ્યસન નવિ સેવિયે નવિ પીજે તાડી; છવ્વીસ બેાલની ધારણા તું ધરજે દહાડી; પાપતણા વ્યાપાર પ્રાણી તું પરિહરજે; ધન-ધાન્ય ક્રુવિય જાતની મર્યાદા કરજે; સંખ્યા દ્રુપદ-ચૌપદ તણી દૃઢ રાખે તારા આતમા;
પ્રકાશસિંહ વાણી વદે કે એ વ્રત પાળા સાતમા
૯. અનથફ્રેંડ વિરમણ વ્રત
વશ રાખજે તારીજીભડી અનરથ દંડે; કાજ ત સીઝે આપણુ' તું શીદને મડે; જેથી લાગે પાપ તેથી અળગા રહેજે; ધમ ધ્યાનની વાતમાં તુ` વળગ્યા રહેજે; પાતાથી પળતું નથી ને પારકું તું કયાં લહે; પ્રકાશસિંહ વાણી વદે કે તારાં કર્યાં તું સહે
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૭.
બાહુ બલિની સજઝાય ૯. સામાયિક વ્રત નિત્ય સામાયિક કીજીયે સુણ ઉત્તમ પ્રાણ; લાભ ઘણે છે એહમાં ઈમ બોલ્યાં નાણી મેરૂ કંચનથી અધિક કઈ દાન જ આપે; તોલ ન આવે તેને ઈમ જિનવર થાશે; એહવું જાણું પ્રાણીયા નિત્ય સામાયિક કીજીયે; પ્રકાશસિંહ વાણી વદે તે મુક્તિ તણાં સુખ લીજીયે ૧૦. દેશાવગાસિક વત વહેલે ઉઠી આતમા તું ધ્યાન જ ધરજે; દશમા વ્રતની વારતા તું હેડે ધરજે ઘણું દ્રવ્ય નવિ ધારીએ ગૃદ્ધિ નવ થઈએ; સાધુ સાવીને વાંદવા દિન પ્રત્યે જઈએ. એહવું જાણું પ્રાણીયા ઘણું દ્રવ્ય નવ ધારીયે; પ્રકાશસિંહ વણ વદે કે ઈદ્રિયને રસ ગાળીયે ૧. પૌષધોપવાસ પ્રત પૌષધ કીજે ભાવશું આતમ વશ રાખ, જિમ કીધાં દશ શ્રાવકે સત્રની છે સાખી; જતના કરજે જીવની સક્ષમ બાદર; ધ્યાન ધરે નવકારનું એવું વ્રત આદર; ક્રોધ-માન-માયા તજી સમતાને રસ પી; પ્રકાશસિંહ વાણી વદે કે એહવા પૌષધ કીજીયે ૧૨. અતિથિસંવિભાગવત હવે કહું વ્રત બારમું સુણ ઉત્તમ પ્રાણ; જમવા વેળા આતમા ચિંતવના આણી; જે આવે મુનિરાજ આજ પંચ મહાવ્રતધારી; દોષરહિત દેઉદાન હૈડે હર્ષ વધારી; દ્વાદશ વ્રત શ્રાવક તણું શુદ્ધ સમક્તિથી પાળશે; પ્રકાશસિંહ વાણુ વધે તે મુક્તિના સુખ હાલશે કળશ સંવત અઢાર પંચત્તરાની શુકલ પક્ષે; માસ અષાડ શોભતો આઠમને દિવસે સજઝાય કીધી શેભતી ગામ ગોંડલ વાસે, સેવક વિનવે ભાવશું મન હર્ષ ઉલ્લાસે, એહ બાર વ્રત શ્રાવકતણું શુદ્ધસમક્તિથી પાળશે; ઉત્કૃષ્ટા પંદરે ભવે મુક્તિપુરીમાં મહાલશે
a બાહુ બલિની સઝા [૧૬૦૪] : આદિ જિન વાણું સુણી હરખે ભગિની દેય રે સુણ બંધવ મોરા વિનય કરી ઈમ વિનવે
આવી વનમાં જેય રે.... # ૧ બાહુબલિ બેલ આકરો બળીયા તું શિરતાજ રે બલ બલ છાંડી તું રહી
તિમ છેડે ગજ રાજ રે... ઇ ૨ બંધવ ગજ થકી ઉતરે
ગજ કેહુ હવે કાજ રે છે ગજ ચઢે કેવલ ન પામીયે ઈમ કહે શ્રી જિનરાજ રે
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ જે ગજ ચઢે દુઃખ પામીયે તે ગજ તજીયે દૂરિ રે બ્રાહ્મીને સુંદરી તણા
વયણે પ્રેમ અંકુર રે મીઠા મધુરાં લાલરા
ઘેડાને સુકુમાલ રે ડાહ્યા ને મન ભાવતાં
સુણીયાં વચન રસાલ ૨ બાહુબલી મન ચિંત
એ મુજ ભગિની વચન રે જઠું મુજ નવિ કહે
જે જિન ચેલી રતન રે મેં જાણ્યું સહી એ ખરૂં માન મતંગજ રૂઢ રે માન ન કીજે ભાઈમ્યું એમ શુભધ્યાન આરૂઢ રે.. તાત ખમિર્યે જાયને
વંદુ સવિ અણગાર રે લઘુ બંધવ સંયમે વડા તે પ્રણમું ગુણભંડાર રે..... ઈમ ધારી કાઉસગ્ગ પારી ઉપાડે જબ પાય રે. કેવલ કમળા તવ વરે
જય જયરવ સુર ગાય રે. દેવ કમલ રચના કરે
બેસે બાહુબલિ ઈશ રે પ્રભુ પાસે આવે થર્કે પૂગી બહિની જગીશ રે આવું પૂરણ પાળીને
શિવ પતિ નિરાબાધ રે પંડિત જય વિજય તો મેરૂ નમે એહવા સાધ રે...
[૧૬૮૫] ઢાળઃ બાહુબલી શુકલ યાને રહ્યાં સુરગિરિસમ સુર નંદુ રે
પણ અંતરમાને ચડયાં લઘુ બંધવ કેમ વંદુ રે... સાખી કેમ વંદુ બંધુ લહુઆ ચરણ પર્યાયે વડા
વિના કેવલ કેમ જાઉં સમવસરણ આતંકડા છતીયા (નિજછયા)જેણે ભૂજ બલથી ભરતચક્રી સમવ(ભગુડા
બલવંત એહવા માને નડીયા અવરનવર કુણ બાપડા... ઢાળઃ આદિ જિર્ણોદ આદેશથી બ્રાહ્મી સુંદરી હિત ભાવી રે
બંધવ જણે વન તપ તપે તિહાં પ્રતિબોધન આવી રે... સાખી પ્રતિ બેધવા હેતે તિહાં આવી લતા વિટયા નિરખીયા
શ્રી સિહેજેહવા કહ્યા માની તેહવા તિહાં પરખીયા અહે વીરા!ચરણધીરા માન કિમ વિન જાળવે
પરમ સાધન વચન બેની સાથે ગર્ભિત આવે. ટાળ : બંધવ ! ગજથકી ઉતરે હવે તે તમે વ્રત ધારી રે
ગજ ચઢવું રૂચતું હતું તો તક્ષશિલા કાં નિવારી રે..
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાહુબલિની સજઝાયે
૩૧૯ સાખી કાં નિવારી તલ નગરી સહજથી વિગ્રહ કરી
મ-મ હુઓ ગળયા, થાઓ બળીયા, વીર ઉપશમ અણુસરી અણ હાણડે ય હુએ કેવલ એહવી તો સાંભળી
કોઈપણ ગજરાજ ચઢીયા ભાન ન હુઆ કેવળી... ઢાળ બાહુબલે બહેનો ઓળખી મધુરગિરા અનુસરે રે
કહે મુજ ગજ થકી ઉતરે અસંભવ ઈમ કાં પ્રચાર રે સાખી અસંભવ ઈમ કિમ પ્ર(ઉ)ચારે ગજ આરૂઢ હું છું હિ?
ગજતેણે સ્થાનિક રહ્યા છે ગજ નગર પણ મુઝ નહિં ઈહાં ગજ-વાછ તછ વનરાજ વિલસું તજી તે કેમ ચિત્ત ધરૂ
પણ અલીક બહેની તે ન જપે કંઈક કારણ તે ખરૂં... ઢાળ: અરે ! હું માનગજે ચઢી અવર નહિં ગજ કોઈ રે.
મુજ વડપણ કણ કામનું (વાતનું) મુનિ પણું એમ કેમ હોઈ રે. ૯ સાખી: મુનિપણું ઈમ કિમ હવે બેન વાણી મુજ ગમી
ગૃહસંબંધે બંધુ લહુઆ હવે મોટા સંયમી અહં એવી બુદ્ધિ વિરમે શ્રેણી ઉપશમ જઈ ચડો
સંવેગ રસીય નિપટ હું તે માન મયગલ કિમ નડો.. ૧૦ ઢાળઃ વંદૂરે ત્યાં જઈ સવિ સાધુને ઈમ કહી પગ ભરે છે રે
લોકાલોક પ્રકાશથી ઉગે (ઉદયે નાણુ દિકુંદે રે. ૧૧ સખી ઉદય હુઓ નાણુ દિનકર બાહુબલ ઋષિરાયને
અનુક્રમે શિવસુખ પામ્યો (સાળું) શેવ કર્મ ખપાયને શ્રી બાહુબલી પરે જેહ જગમાં માન જીપે મુનિવર કહે મેહન રૂપ કવિને તેહ સમક્તિ સિંધુરા ૧૨
[૧૬૯૬] બાહુબલી મોટે મહિપતિ સખિ તક્ષશીલ હ સુનંદા માતા નંદને , અતિ બલી(૨) બલગુણ ગેહ
સખિ ! વદીયે મુનિવર ભાવશે જેના શ્રી રિસફેસર તાત, જસ કરતિ ત્રિભુવન વિખ્યાત છે ? આયુધ ધરી પેસે નહિ નિજચક તે ચકી દેખી પૂછે અનમી ફેણ છે
- -સખિ દાખ ૨ બાહુબલીનું હેત ૨
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ભરતે યુદ્ધ આરંભો જય લક્ષ્મી સરિખી રહે હરિ આવીને ઈમ કહે માંહે માંહી બેઉ ભડ હાર્યો ભરત સઘળે તિહાં રીસ ચઢી ચક્ર મૂકીઓ કરૂં ચકચૂર એ ચક્રને ગોત્રમાંહિ ચ ન ફિરે કદા મૂઠી ઉપાડે બાહુબલી તવ મનમાં એવું વસ્યું બૂડી એ ભવ સુખ કારણી મૂઠી દીઠી ઉપાડ સહુ કુસુમ વૃષ્ટિ સુરવર કરે પાય પડી ચક્રો ભણે
, બાર વરસ મંડાણ , અનમિય-ર બાહુબલી રાણ” , ૩ , દેઈ તાતની આણ છે પણ યુદ્ધ(૨)કરીય મંડાણ... કે ૪ , ઈમ કહે રાણે રાણી , તવ ભણે(૨) બાહુબલી રાણ, ૫ કરે અપતિનું યુદ્ધ ગુરૂ પણે (૨) એહ અબુદ્ધ છે કે રીસે ચક્રી હણનને કાજ , ધિમ્ પડે એહ અનાથ (કર)રાજ, ૭
એહવા જિહાં અનરથ થાય લેચ એ(૨)કરૂં શિર ઠાય છે ૮ શાસન સુરી આપે વેશ લ્યો એ પુર(ર)ગામ નિવેશ અમો અપરાધ વિશેષ , ૯ ધરી મનમાં એમ વિચાર » કિમ નમું ૨ એ અણગાર... ૧૦
એક સંવત્સર સીમ , પૂરણ (૨) જાણી નીમ. ૧૧
સતી સાધવી એમ ભણંત , ગજ ચઢયે ૨ કેવલ ન હું , ૧૨
સખિ! એ નવિ ભાખે આલ છે તાતજી રે જગત કૃપાલ.. - ૧૩
તિણે કર્યો એ જાલ સખિ Tધન્ય ર લહુડા એ સુકમાલ , ૧૪
(પાંઉ) પાય ભરે વંદન કાજ સખિ ભેટીયા ૨ જઈ જિનરાજ , ૧૫ નિજતત બંધવ સાથ સખિ!તારીય ર રહી મુજ હાથ, ૧
અભિમાને ઉભો રહ્યો લઠ્ઠ અડા અ૭ ભાઈલા નિરાશની ઈમ ઉભો રહ્યો તવ ઋષભ જિણેસર મોકલે બહેની બ્રાહ્મી સુંદરી વિરા મેરા ગજ થકી ઉતરો શબ્દ સુણીને વિચારીઓ એ નાતજીયે મોકલ્યાં અભિમાન ગજ મોટો છે ગુણવંતને વિનય સાચવું ધસમણિ હુંસિ હર્યું ઝળહળતું કેવલ પામીઓ જ્ઞાન વિમલથી સુખ લહ્યાં વંદન અહનિશ તેહને
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૧
બાહુ બલિની સજઝા
. [૧૬૯૭] બહેની બેલે હે બાહુબલ સાંભળાજી રૂડારૂડા રંગ નિધાન ગજવર ચઢીયા હે દેવલ કેમ હજી જાણ્યું જાવું પુરૂષ પ્રધાન. બહેની ૧ મુજ સમ ઉપશમ જગમાં કુણુ ગણેજી અકલ નિરંજન દેવ ભાઈ ભરતેસર વહાલા વિનવેજી તુજ કરે સુર-નર-સેવ.. ઇ ૨ ભર વરસાળ હે વનમાં વેઠીછ જિહાં ઘણાં પાણીનાં પૂર ઝરમર વરસે છે મેહુલે ઘણુંજ પ્રગટયો પ્રશ્ય અકર.... , ૩ ચિહું દિશિ વિંટો હે વેલડીએ ઘણું છે જેમ વાદળ છાયા સુર શ્રી આદિનાથે હે અમને મોકલ્યાજી તુમ પ્રતિધન તૂર... વરસંગ રસે હે મુનિવર ભર્યા પામ્યા પામ્યા કેવલ નાણ માણેકમુનિ જસનામે હે હરખે ઘણુંછ દિન દિન ચઢતે વાન..
[ ૧૬૯૮] તક્ષશિલા નગરીને નાયક લાયક સંયમ ધારીજી પાયક પરિ પાયે નમે ચક્ર વિનતિ કરે મનોહારી... બાંધવ બેલે, મનડાં ખલે ભરતજી પાથરે મેળા ભાભીઓ બહુ દિયે ઓળભા એક વાર ઘરે આછા બાહુબલિ અતુલ બલી બંધવ ફિર ન કરૂં હવે દાવો.. અભિમાની અભિનવ અનમિ, છમ ભત્રીજા નમી-વિનમી ઈમ અપરાધ ખમાવી પેહતા ધરી ચક્રી પદ પ્રણમી... જનક ચાલે જે અંગજ ચાલે તેવી જ અંગજ વારૂછ એહ ઉખાણે ચિત્ત ધરીને, રહ્યા વરસ સીમ(લગે) અણુહાર શીત તાપ વાતાદિક પરીષહ ન ગણે મન અભિમાને છે લઘુબંધવને કહે કિમ નમીયે રહે કાઉસગ્ગ ધરીયાને. કેવલ જ્ઞાન ને માન બેને ઈમ ઝગડો બહુ લાગોજી જ્ઞાન બળે જિ અવસર જાણ યદ્યપિ છે નીરાગે. બ્રાહ્યી સુંદરી સાધવી આવે ગાવે, મધુર ગીત ગજ ચઢયે કેવળ ન હવે વીરા ! ઉતરો ગજથી વિનીત છે સુણી વચન મનમાંહિ ચિંતે જહું એહ ન ભાખેછે ગજ અભિમાન કહ એ વચનમાં તે ચારિત્ર શેભા નવિ રાખે ,
સ. ૨૧
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૨
આ
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઘર મૂકવું પણ એ નવિ મૂક્યું --એહ કરે ગુણ ધાત ઈમ તછમાનને ચરણ ઉપાડયા લહે કેવલ સાક્ષાત ભેટયા તાત પ્રદક્ષિણા દેઈ વાંદી પદે બેઠા અવર જે સાધુ આવીને વદ જે તે કિમ હેય હેઢા , સંયમ પાળી શિવસુખ લેવા અષ્ટાપદ ગિરિ ચઢીયાજી એક(જ)ણ સમયે એક શત આઠે- સિદ્ધિ અનંત સુખ ગઢીયા , ૧૧ ધન ધન ઋષભ વંશ રયણાયર તરીયા બહુભવ દરિયાઇ જ્ઞાન વિમલ ગુણ સુયશ મહદય સંપદ સુખ અનુસરિયા... , ૧૨
[૧૬] બાહુબલિએ ચારિત્ર લીયો રે સાચો ધરી વૈરાગ (સાથે સહ પરિવાર) ભરતેસર ઈમ વિનવે રે પાયે લાગી વારંવાર હર્ષભેર મુજશું બેલજી ઘું તે મારે જીવનપ્રાણ થાંને અષભ દેવની આણ મેં મને ખેંચતાણું.... હર્ષભેર ૧ હું તે ભાઈ તાહરે રે જે મેં કીધે દેષ તે તે પણ ખમજો ભાઈલા રે ગિરૂઆ ન કરે રે આ બાંહ દઈ મિલાં રે જએ આંખ ઉઘાડ બેલે મીઠા બેલડા રે પૂરો મનના કેડ(લાડ) ખીલે નાખું તેડીને રે જિનકુલ જઈ વેઢ નાયો આયુધ શાલમેં રે ન્યું બ્રાહ્મણ ઘર ઢેઢ” તું જો હું હારી રે દેવ ભરે છે સાખી તુજ સરિખે જગ કે નહીં તે મુજ સરિખા છે લાખ.. ભાભીના ઓળંભડા રે કિમ સંભળાવે કાન જતાં પાંવ વહે નહીં રે તુજને મૂકી રાન માથે સૂરજ આવીયે રે
વળી પસીને બહુ થાત ભેળાં બેસી જીમીયે રે ખારેક દ્રાક્ષની (વા) જાત નિનાણું એકણુ મતે રે મુજને લેભી જાણ તે સહુએ મુજને પરિહર્યો રે
ન્યું વરસાલે છાણ. તું મારે જીવન આતમા રે તું હી જ મારે બાંહ દિશિ સૂની બંધવ વિના રે આને ધર જાંહ. બાલ ઘણું હી બોલીયા રે ભરતેસર મહારાય હાથીના દાંત જે નીકળ્યા છે તે પાછાં નવ જાય...
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૩
બાહુ બલિની સઝાયો. અભિમાની શિર સેહરે રે બાહુબલ ઋષિરાયા કીધાં કર્મ ખપાવીયાં રે વિમલ કીર્તિ ગુણ ગાય છે ૧૧
[૧૭૦૦] વીરાજી! માને મુજ વિનતિ કહે બહેન સુકોમલ વાણી સુણ બાહુબલિ ગુણવંત તું મન મ કરો તાણુતાણી, પાઉધાર, તેઓ તાતજી ૧ વજ ચઢીયા કેવલ નવિ ઉપજે માને વચન મુનિરાય વિરાછ ગજ થકી ઉતરો
કહે તાતજી કેવલ થાય.... » ઈમ ભાખે બ્રાહ્મી-સુંદરી વનમાંથી જાણી વીર વયણ સલુણ સાંભળી ચિત્તચિંતે સાહસ ધીર... મે તે ગજ-રથ સવિ સિરાવીયા તિણ અહિં નથી ગજ કેય જઉં તો જિન બોલે નહિ સહી માન ગયંદ જ હેય.... » ઋષિ કોમલ પરિણામે કરી પારીને કાઉસગ્ગ તામ જઈ વાંદુ સધળા સાધુને માહરે છે મુક્તિનું કામ પગ ઉપાડો એટલે
મુનિ બાહુબલિ ગુણવંત તવ ઝળહળ કેવલ ઉપનો થયા અક્ષય પ્રભુતાવંત... સમવસરણે શુભભાવથી
જઈ વાંઘા શ્રી જિનરાજ ધણાપૂરવ કેવલ પાળીને મુનિ સારે આતમકાજ... અષ્ટાપદ અણસણ લીયે ઋષભ જિનેશ્વર સાથ આઠ કરમ ખપાવીને
મુનિ મુગતિ રમણી રહે હાથ , અજરામર પદ પામીયા
સુખ શાશ્વતા લીલ વિલાસ જ્ઞાનસાગર કહે સાધુને મુજ વંદના હેજે ખાસ..
[ ૧૭૦૧ ] બાંધવા બાહુબલી! બેલને બેલડાઇ બહેનીએ દીય બોલ મહાવનમાં મેં ઘણું જોઈએ કાં થયો કઠીન નિટોલ...બાંધવા ૧ શોધતાં લાવ્યો સહેદર આપજી ગિરિ, જેમ વીંટી વેલ શાંત સુધારસ મહામુનિ જેવતાજી . ડામતિ જતાંજ પાતિક નાખીયે ઠેલ...
૨ સુગુણ સહેદર સમતાએ વશ કર્યોછ બેલ ન બોલે સોય શ્રવણ તો તરસ્યા વચન અમૃતભણીજી હિતભરી બેલ તું જય... , ૩ કહેને સહેદર! વર્ષો કિમ સહી ? ખલખલ વહેતાં નીર મઝમ ઝબુકે વિજળી ચિહું દિશે ધનધન તું વડવીર.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫
૮
૩૨૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ચરણ ઉપર ડાભ જ ઉગીયાજી વેલડી વીટયું શરીર કેશમાં માળા કીધાં પંખીયેજી તે હી ચળ્યા નહિં ધીર, , ૫ ઘનગજે અતિ રજની શામળીજી વાદળછાયે આકાશ ઝબકીયે ઝરણાના નાદથીજી કિમ સહા સુભટ ! ચઉમાસ, શીયાળે પણ શી વાયે ઘણીજી ઠારે કરે જલ જેહ હિમ પડે જિણે વન તરૂ દાઝવેજી થરથર કંપે એ દેહ , ઉનાળે અતિ ઉો આગથીજી લૂ વરસે અતિતાપ સૂરજ આકર નવિ કઈ સહી શકેછ કિમ સહ્યો ગ્રીષ્મ વ્યાપ?... , ધીર થઈ તે ઋતુ પરિષહ સહાજી ભલે ભલે તું સુનિસિંહ.. તાત ઋષભજીએ તેડવા મોકલ્યાજી આવોને અકળ અબીહ ગજથી ઉતરી કેવલ પામશેજી ઇમ સુણ ચમકિ ચિત્ત લહી કેવલને જિન પાસે ગયાજી પ્રણમે એ મુન નિત્ત. ૧૦ તપશણગગને દિનમણિ દીપતાજી શ્રી મેહવિજય ઉવજઝાય તસ સેવક ઈમ લબ્ધિ વિજય કહેજી નામથી જય જય થાય , ૧૧
[ ૧૭૦૨] રાજ્યતણ અતિભીયા ભરત બાહુબલિ ઝુઝે છે મુઠી ઉપાડી રે મારવા
બાહુબલી પ્રતિ બઝે રે. વીરા ! મેરા ગજ થકી ઉતરે ગજ ચડયે કેવલ નહેાય રે...વીરામોરા૦ ૧ ઋષભદેવ તિહાં મેકલે બાહુબલજીની પાસે રે બંધવ! ગજ થકી ઉતરે બ્રાહ્મીસુંદરી એમ ભાખે છે. ૨ લેચ કરીને ચારિત્ર લીયે વળી આવ્યો અંભમાન રે લઘુ બાંધવ વાંદું નહીં કાઉસગ્ય રહ્યા શુભ માન રે.. , વરસ દિવસ કાઉસગ્ય રહ્યા શીતતાપથી સુકાણું રે પંખીઓ માળા ઘાલીયા વેલીયે વિટાણા રે... સાવીના વચન સુણી કરી ચમકયો ચિત્ત મઝાર રે હય-ગ-રથ સવિ પરહર્યું
વળી આવ્યા અહંકાર રે. વૈરાગ્યે મન વાળીયું મૂક્યું નિજ અભિમાન રે પગ ઉપાડો રે વાંદવા ઉપન્ય કેવલજ્ઞાન ૨. , પહોંચ્યા તે કેવલી પરષદા બાહુબલી મુનિરાય રે અજરામર પદવી લહી
સમયસુંદર વદે પાયા રે. . ૭
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૫
બાહ્યદષ્ટિ તજી અંતર્મુખ થવાની સઝાય
[ ૧૦૦૩ ] બાહુબલિ બહિનડી ઈણપરિ વિનવેજી વીરા ! વારણથી મન વાળ જે ગયવર ચઢિ કેવલ નવિ વરેજી તિણ તું માનમાં ગજ ટાળ જે...બાહુબલિ૦ વંશ અનેપમ ઈકવાક જ આપણેજ રૂડો ઋષભ રંગીલે તાત જે કુળ નિહાળો વીરા ! આપણાજી એહ વિચારે બંધવ વાત જે... , ૨ કદીઈ ન દીઠ તુજને રૂસણુંજી મૌન ધરીઉં મનમેં આજ વિણ બોલ્યા વીરા આપણુજી કહે કિમ સીઝે બંધવ કાજ જે... , ૩ પહિલા હે રંગે રમીઓ રણવટિજી બહુપરિવારો વરસાં સીમ જે પછે હે ભાઈ છ ભુજબળેજી ભૂપતિ ભરત ભુજાળ ભીમજ.... 9
એણુિં હે વીસી અવાર ન કે હુછ બલવંત માંહે બાહુબલ રેહ જે તેના હે સુરનર કીધાં સાખીયાજી વાત લિખાણ દુર્ધર તેહજો. . ૫ હયવર ગજરથ પાયક પરિહર્યાજી તિમલી ત્રણ લાખ તીશાણા પૂત વિદ્યાધર વર ઉભા મુકીયાજી મૂકો બહુલી બહુગુણ જૂત જે... - ૬ માનમયગલ વીર ! ન મૂકીએજી વિરૂઓ વાંકી ખેલે ઘાત જે જામિણિ જાયા જૂઠ રાખતાંછ પછે નેવે પર ઘાત . . ૭ ઉત્તમ કુલની એ બે ઉપનીજી અલીક ન બોલે અલવે વાચજો હુંકાર કરીને નિજમન શોચીઓ ફાટા તિમ માન પડલ જિમકાય જે ૮ બહીનના વયણ સુણી બાહુબલીછમૂ માન મહારાજ જામ જે કાઉસગ્યપારી મુનિવર પગભરેજી વરીઓ કેવલ કમલા તાંમ જ.. ૯ ભાવિ ભગવંત જાઈ ભેટીયાજી મિલિઓ ભાઈ વગ અશેષ જે મન રૂઉ માન્યું કીધું મહામુનીજી રાખ્યા સિંહુપરિ બોલ વિશેષજે. ૧૦ શ્રી વિજય દેવસૂરિ ગ૭ રાજવીજી આચાર્ય શ્રી વિજયપ્રભ સુરીશ જે શાંતિ વિમલ કરજેડી વિનવેજી પંડિતશ્રી હર્ષવિમલ ગુરૂને શીસ જે..., ૧૧ હક બાહ્યદષ્ટિ તાજી અંતર્મુખ થવાની સજઝાય [ ૧૭૦૪] હુંતો પ્રણમું સદગુરૂ રાયા રે માતા સરસ્વતી વંદુ પાયા રે હું તો ધ્યાવું આતમરાયા ૨ જીવણજી ! બારણે મત જાજે તમે ઘર બેઠા કમાઓ
ચેતનજી.-આરણે મત જાજે. તારા ઘરમાં છે દુર્મતી રાણી રે કહેતાં કુમતિ કહેવાણું રે તને ભેળવી બાંધશે તાણી જીવણજી ! ૦ તારા ઘરમાં છે ચાર ધૂતારા રે તેને કાઢોને પ્રિતમ પ્યારા રે તમે તેહથી રહેને ન્યારા
જીવણજી છે
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તારા ઘરમાં બે ત્રણ રતન રે - તેના તમે કરો જાન રે એ તે અખૂટ ખજાને છે ધન જીવણજી . ચારને કર ચકચૂર રે પાંચમીસું થાઓ હજૂર રે પણું પામો (આનંદ) સુખ ભરપૂર જીવણજી૦.... સેળ કષાયને ઘો તમે શીખ રે અઢારને મંગાવે ભીખ રે પછે આઠ કર્મની શી બીક - જીગણુજી૦.. સત્તાવનને કાઢે ઘરમાંથી રે તેવીસને કહે જાય અહિંથી રે પોં અનુભવ જાગશે માંહેથી જીવણજીe.. વિવેક દીર્વે કરી અજવાળી રે મિથ્યાત્વ અંધકારને ટાળે રે પણું અનુભવ સાથે મહાલે જીવણજી
૨ બીજની સજઝાયે [ ૧૭૦૫] » બીજ તણે દિન દાખવું રે દુવિધ ધમ પ્રકાર પંચ મહાવ્રત સાધુનાં રે શ્રાવકનાં વ્રત બાર રે, પ્રાણ ! ધર્મ કરો સહુ કોય. ૧ પ્રાણાતિપાત જેહ કહ્યું રે યાજજીવ તે જાણ બીજું મૃષાવાદ જાણીયે રે મોટું તેહ વખાણ રે.. પ્રાણી- ૨ જાવજજીવ ત્રીજુ વળી રે નામે અદત્તાદાન ચોથું વ્રત ઘણું પાળતાં રે જગમાં વાધે માન રે... ૩ નવવિધ પરિગ્રહ છાંડતાં રે પંચમી ગતિ શુભાઠામ એ વ્રત સુધાં પાળતાં રે અણગારી કલ્લો નામ રે.... , ૪ પાંચે (બારે) વ્રત પાળે સદા રે સાધુને (શ્રાવકને) એહ આચાર પડિકમણાં બે ટંકના રે રાખે ધર્મશું યાર રે.. એહવાં વ્રત પાળે સદા રે ગ્રંથ અનુસાર આરાધક એને કહો રે તે પામે ભવપાર રે... , કે મિથ્યાત્વે ભલે ભમ્યો રે એહ અનાદિને જીવ સાર ધર્મ નવિ ઓળખે રે જેહથી મોક્ષ સદીવ રે. આરંભ છાંડી આતમા રે સમિતિ-ગુપ્તિશું કર પ્રીત આઠે મદ દૂર તજી રે
કરો ધર્મ સુવિનીત રે.. પાળા જિનવર આણને રે જે ચાહે શિવરાજ વિજય રતન સુરીંદના રે દેવનાં સય સવિ કાજ રે... ૯
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________
બીજની સઝાય
૩૨૭
[૧૭૦૬] સખી મારા ચોકમાં રે
ઉગતો બીજને ચંદ્ર નિરખીએ ચંદ્રવિમાને શાશ્વતા જિનવર પ્રણમી પાતક હરીયે મન-વચ-કાયા સ્થિર કરી રહીયે તો ભવજલધિ તરીકે સખિ૦ ૧ માત-પિતા-સુત સાસુને સસરો નાવલી રૂપરેલ કારમો છે એ કુટુંબ કબીલે મળીયે પંખી મેળા.. છે ૨ અભિનંદન સુમતિ શીતલજિન વાસુપૂજ્ય અરસ્વામી જન્મ યવન શિવનાણુ સંયમના ક૯યાણક ગુણ ધા(ગા)મી ખાણ છે વર્તમાન ચાવિશીએ એ દિન કયાણક જિન કેરા અનંત ચેવિશીએ અનંત કલ્યાણક થાય એમ ભલેરા... દુવિધ ધર્મ પ્રકાશ્યો બીજે
સાધુ-શ્રાવક સાર પંચ મહાવ્રત સાધુના એ
શ્રાવકના વ્રત બાર..... પહેલું પ્રાણાતિપાત કહ્યું રે બીજુ સત્ય વ્રત ધાર ત્રીજુ અદત્તાદાન વળી રે જાવજછવ નિરધાર... બ્રહ્મવત ચોથું જગમાં વડું રે જેનું ઉત્તમ સ્થાન એ વ્રત પાળે ભવિજના રે ? જગમાં વાધે માન.” નવવિધ પરિગ્રહ છડીને રે પાળીએ પંચ આચાર એ વ્રત ધારક મુનિવરા રે સાચા એ અણગાર.. રાગ-દ્વેષ દેય ચોરટા રે
ભવિ તુમે દૂર કરજો નિશ્ચય-વ્યવહાર ધર્મ ઉભયથી તત્વા તત્વને સમજે. યાન અશુભત દેય આદર ધમ શુકલને ધરજે આ રૌદ્રને દૂર કરીને
સહેજે ભવજલ તરજે. બીજા દિવસે ભવિ ઉભવ પ્રકારે આરાધે ઉ૯લાસે પર્વ દિવસ કલ્યાણક તિથિએ આત્મિક ભાવ પ્રકાશે. એ દિન તપ-જપ કરતાં ભારે નરક તિર્યંચે ગતિ નાવે દેવ મનુષ્યગતિ પુણ્ય મહદય અનુક્રમે શિવ સુખ પાવે.. કમ બોજ ઈણ દિન તપ તપતાં જડમૂળથી બળી જવે બીજ તિથિથી ક્રમશઃ વધતાં પૂનમ જગત (ઉદય) સુખ પાવે. ૧૩ ધન્ય દિવસ જેણે વ્રત આરાધ્યા પ્રણમીએ મનરૂલી ઉદયરત્નવાચક ઉપદેશે શિવસુખ પામે લીલા (સહજ કલાનિધિ સૂરિઉદયે જગદાનંદ સુખ પાવે
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૮
ૐ ભીડીનુ વ્યસન તજવા વિષેની સજ્ઝાય [૧૭૦૭ ] પામર પામે સંતાપ
દેખાદેખીએ ચાલતાંજી
વ્યસન વિસુધા ભાપડાજી ભાંધે હુલા પાપ રે... પ્રાણી ! બીડી વ્યસન નિવાર પ્રાણી ! ખીડી વ્યસન નિવાર ફોગટ ભવ કેમ હાર રે... ધર્મ ધન ધાતુ હણેજી છકાય જીવ વિનાશ
'
પ્રગટે શ્વાસને ખાસ... મે વર્ષે નવ લાખ
ક્રમ જોરે જઠર વ્યથાજી રે પ્રતિદિન પચવીસ પીવતાંજી ૨ ગતિ–મતિ વિષ્ણુસે સદાજી ચિત્ત બધાણ ચારે ટીજી ૨ ધુમાડે બાચકા ભરેજી નવકારસી પારસી નિહ જી રે
રાત્રે ચાવિહાર નહિ" અનેછ
સુખ ગધી માનવ તણીજી રે વાર્યા ન વળે બાપડાજી દાંત પડે આંખ્યું ગળેજી ૨ ધમ રતન ચેતા હવેજી ૨
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
એઈન્દ્રિયની
બેઈદ્રિય ખેાલે ૨ મુખથી એવું તારૂ' હૈયુ રે 'કેમ ફુટી ગયુ? વાસી અન્નવાસી ધાન ને રોટલા તેનું ભક્ષણ કરતાં તું ન ખીએ વીસ વસાની થૈ તાહરી દયા ગઈ ઉનું પાણી હૈ વાસી પીવતાં ટાડવાણીના રે પાણીમાં હુવે ચૌદ સ્થાનકીયા રે જીવને વિચારવાં મેઢ પાટા ૨ દિન આખા રહે તિષાંકને ઉપજે જીવ અસ*ખ્યુ જે દયા વિચાર। રે સૂત્રસિદ્ધાંતથી દશ વૈકાલિક રે હિંડસા ટાળવી ઈમ જાણીને ૨ હિ*સા ટાળો રત્નવિજય ગુરૂ ચરણકમલ નમી
છાતી હૈ।વે ખાખ ... હારે જન્મ નિરાલ
અંદર પેાલમાલ રે... નહિ‘ પૌષધ ઉપવાસ માંયેા ખીડીએ પાસ.. નાત વધારે જાય
પછી ઘણા પછ્તાય... અતિશથ થાય હેરાન
*
''
1"
Fl
*
و
સ
યેા ખીડી પચ્ચખાણ સજ્ઝાય [૧૭૦૮ ] શું કરવા અમ મારે રે
ખેઈદ્રીય ગ
દયા યા ાકારે ૨... તેહમાં રહ્યા અમે ઝાઝા રે શાસ્ત્રની મૂકી તે મા રે... કાંઈ રહી નિવ બાકી રે સચિતસમાન એ વાકી હૈ... સમૂ”િમ પચેદ્રી સુધી ૨ કેમ ભ્રષ્ટ થઈ (બિગડી ગઈ) તુજ દ્ધિ ... શુંક મેલ પરસેવે રે તેહ વિચારી જુઓ રે... ધારજો ગુરૂ ઉપદેશ રે અનુભધી વિશેષ રે... એ જિત મુનિવર વાણી રે ધર્માં કરા સવિ પ્રાણી રે...
૪
L
७
3
છ
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાલની સજઝાયા
કુ બાલની સજ્ઝાયા [૧૭૧૦] મન
વંદુ સુગુરૂ સુસાધ ૧ટ જીવ નિરાળા... નાઠા તમ અનાણુ હિયડે ઢરા વિન્તાણુ... સુધા ઋણુ સંસાર
પહુંચાવે ભવપાર...
મેળે પરને આપ તિજ-પુરને સંતાપ.
અસદીન દ્વીપ સમાન પામે તે સુખસ્થાન...
જાગ્યા તેહના ભાગ મેાહતણા નિવ લાગ... રાજRs'સ જિમ લેાઈ ધમ તે વિરલે કાઈ... ધર્માં અધમ વિચાર તેહનાં વિવિધ પ્રકાર હેય-નાય-આદેય
તીથ કર ચીસહુ પ્રવચન જે સુધા કહે સદ્ગુરૂ દિનકર ઉગીયેા કરી વિવેક જગા જતા ગુરૂ વિષ્ણુ મા ન પામીએ
પર તારે આપણુ તરે જિમ ખેડી આશ્રાવણી તિમ કુરૂ ગ્રંથસહિત કરે જ્ઞાન-ક્રિયા બિહુ સંજુતા
તેહને આશ્રય જે રહ્યા ગુરૂ પ્રસન્ન જેહને હુઆ ક્રમ નિભિડ થયાં વેગળા ખીર–નીર પટ તા કરે એમ વિગતે કહે
સૂત્રમાંહે સઘળે અચ્છે
પણ તે જાણે ચતુર જે ધમ અધમ મિશ્રહ વિધિ ચરિતાનું યથાસ્થિતે
અનુયોગે સાતનય કહ્યા
તે પુ જાણ્યા જોઈયે ભી અંગે બીજે ગુÌ ત્રિણિ પક્ષ વિસ્તરી ભણ્યા
ગૃહ કણુ વળી આપણુ પચવિષયના પાષવા શેષ પરિગ્રહ સવિ મિલી
પાપ અઢારના સેવવા મિથ્યાતી જે મિશ્રશ્ચ જ્ઞાનહીન તે બાપડા
અધમ પક્ષ માંહે સહુ ધપક્ષ હવે મન ધરા
જાણે એ નવભેય... તે સવિ બિહુ અવતાર નિશ્ચે ને વ્યવહાર... ભીય ઝયણે જિનદેવ મહિશ્યુ. તે સ`ખેવ... તેહના વિ વ્યાપાર પુત્રાદ્રિક પરિવાર... અથ કામગાર ભ કુંડ-પટ છલ દભ... કરે ક્રિયા અવિચાર ત્રિણિસય ત્રેસઠ પ્રકાર... ભાષે ઈમ અરિહંત
સાધુ સુગુરૂ ગુણવંત...
(સદ્ગુરૂ૦) ૧
99
૩૨૯
29
79
,,
.
در
39
99
""
2
-
',
3
99
૪
७
ܘܐ ܝ
'
કા
૯
,૩
૧૨
૧૪
૧૫
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૦
મજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
પંચમહાવ્રત આદરી સમિતિ ગુપતિ બ્રહમ સંજુઆ જયણાએ ચાલે ઉઢ રહે જયણાએ ભાસે ભુંજએ મિશ્રપક્ષ શ્રાવક કહા દેશવિરતિ નિ(વિ)રતિધરે છવઘાત આજે જિહાં એક થકી વિરત્યા અછે સાધુ અપેક્ષા આણુવતી સાત શિક્ષાવ્રત તેહ મિલ્યા પષહશાલા પ્રમુખજે કરે કરાવે અનુમતેં જિનગુરૂ દેવા ભણી દિક્ષા ઉચ્છવ આદે દઈ
એહના ભેદ અછે ધણા નિશ્ચય વ્યવહારે કરી અર્થ કામ આરંભ જે સમક્તિ શું દાઝે રહે ધર્મકાજ આરંભ જે
ડેવા મન નવિ કરે પોષહ સામાયિક કરે નિચે મિશ્ર તે જાણીએ નિય વસ્તુ હિવે મન ધરે દ્વીપ જલધિ ગિરિકંદરા દેવલોક સિદ્ધિ દહી લેક અકાદિક બહુ હેય તે કહીયે છાંડ પંચ પ્રમાદ તેર કાઠીયા વિકહા ચલે સઘળી ક્રિયા એ દેખાડી વાનગી
પાળે પંચાચાર છાંડવા પાપ અઢાર. (સદ્ગુરૂ૦) ૧૬ બેસે સુએ આઉત્ત
ધર્મપક્ષ સંજુર... --- જાણે તત્વવિચાર
ટાળે તસુ અતિચાર... અંતે જાસુ મિત્ત એક થકી અવિરત તેહનાં પંચ પ્રકાર ઇમ સવિ મિલ્યાં બાર. ધર્મતણ અવર્ડ મનમાં નારણે દંભ... ચતુરંગ દલ મેલેવિ સાતમી ભગતિ કરેવિ. અધર્મ મિશ્રને ધર્મ સમતિ ચારિત્ત મર્મ..
વ્યવહારે તે અધમ નિચે તિણે એ ઘર્મ. ઉભય પ્રકારે મીસ કરિવા ચિત્ત જગીસ.... વ્યવહારે છે ધર્મ લાગે મમતા કર્મ.. ૧ટ દ્રવ્ય વટ છવાય ચઉગઈ સાસયભાવે ઘન અથ તનુ તિહ વાત
ય વસ્તુ વિખ્યાત... દુખકર વિષય કપાય કર્મારંભ છકાય મદ અડ પાપ અઢાર ટાળો કહે ભવપાર.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૧
છ ૨૩.
છ ૩Y
» ૩૫
ઇ ૩૭
બેલની સજઝાયે આદેય સુખસંપત્તિ કરૂ તપ સંજમ સમિતિ ગુપ્તિ સામાચારી દશવિધે ઉપાદેય ઈત્યાદિ જે વિધિ તે જે વિઘટે નહીં ચઉવિત સંઘ સમાચરે શ્રી વિરે જે વિધિ આદરી તે વિધિ સાધુ સમાચરે ચંરત તે નામ લેઈ કહે. અધર્મ મીસ વળી ધર્મ તે ચેડા કાણિક નરપતિ દુખ વિપાક દશ જે કહાં ગોશાલે ઋષિ બાળીયા સેમિ ચરિત અધર્મ એ. હેય ચરિત એ જાણીયે શ્રાવક સમક્તિ દષ્ટી એ અષભદત્ત રથ જોતરી ચતુરંગ દલ મેલી કરી સાહમ્મી ભોજન પુખલી કુણિક દીધી વધામણી પ્રતિમા પૂછ દ્રૌપદી સુરિયા નાટક કર્યો ચિત્તિચાર હય વર દમાં મંત્રી સુબુદ્ધી સુરહિ કર્યો મૂકી જિન છમિત્કપણે ખંદક સન્મુખ ઉઠી નાગસિરી ધમધેષ એ સહેરો ગુરૂદુખે ચરિતમિત્ર ઇત્યાદિ જે નિંદ પ્રશંસા ન હુ કરે
દંસણ નાણુ ચરિત્ત બ્રહ્મચર્ય નવગુપ્તિ.. (સદગુરૂ૦) ૩૧ અમદમ દશવિધ ધર્મ પાળી ટાળે કર્મ.. આવશ્યક બિહુ કાલા દિવસનિશા અંતરાલ... ભાખી તે પઢમંગ ઈત્યાદિઠ મનરંગ તેહનાં ત્રણ પ્રકાર હેયોપાદેય અવતાર... ઝંઝા વિણઠા લોક પાપે પડયાં બહુ શોક... નાગસિરી રિષી ઘાત કરી પામ્યા અતિપાત. હવે મિશ અધિકાર ધર્મ કાજે વ્યાપાર ઉદાયન કેણિકરાયા જઈ વંદ્યા ગુરૂ પાય, મહેરછવ ચરણુજયાત પરદેશી દાન શાલ.. વિજયાદિક વળી દેવા બત્રીસવિધ મંડેવ. ફરહાદક ધર્મકાજ બે જિતશત્રુ રાજ શીતલ તેજે લેશ ગૌતમ ગયે તિરે દેશ... હીલી શીશ સમક્ષ કા જિનપ્રત્યક્ષ હિયડાય્ અવધાર -- સાધુ સુગુર વતવાર...
ગ ૦૮
. 8A
૫ ૪૩
5
8
,
૫ ૪૫
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
નિદે તસુ ધર્મ હેલના દૂષણ લાગે બિહુ પરે આણંદાદિક શ્રાવકે કીધે પાળે નિર્મલે અંતે અણસણ આદરી એક ભવંતરે પામશે મેઘકુમાર ચારિત્ર લીયે ઢંઢણ ધને તપ કી ગજસુકુમાલ અહિયાસિક તતખિણ કર્મ ખયે કરી ધર્મચી કડુતું બડા જીવદયાને કારણે ચરિતધર્મ એ સાંભળ્યો ઇત્યાદિક જે આદરે પઢમ ઉગે જિન ભર્યો જે જગ હું તે જેવો ઠાણુંને એકાદથી ચોથે અંગે ઈણિપરે પન્નવણાદિઠ આગમેં હેય ય આદેય એ. ભગવાઈ અંગે જેમ કહ્યો સંખે સુણ બેહથી મંછઠા રાતી કહી પલી હલદ કાલી ગુલી મીઠી સાકર ભેષજ ઇત્યાદિ રસ જાણવા વ્યવહાર નિચે હવે ગંધદુ અડફરસા તિહાં બેલ અગ્યાર શ્રવણે સુણી જે જિહાં મિલતે તે તિહાં
થાપે તનું આરંભ વળત ધર્મ દુલંભ... બાર વત ઉચ્ચાર પ્રતિમા વહી ઈગ્યાર. પામ્યા સ્વર્ગ નિવાસ શિવપુર સુખ સંવાસ... ગજસુકુમાલ સુબાહુ અજુન આદિ મુસા... સમિલકત અતિદુખ લીધે શિવપુર સુખ... આહાર્યો તતકાલ લાધ સુખ વિશાલ એ સહુને આદેય તે પામે શિવશ્રેય...
હઠિયવાદિ એ જાણ કેવલદર્શનનાણ....
કાદિક દસ ઠાણ કડાકડિ પ્રમાણે પ્રાયે જહઠિય હેયા હિયે વિચારી જય... નિશ્ચય ને વ્યવહાર સઘળે કરો વિચાર.. નલી શુકની પંખ ધવલો ખીર શશિ શંખ.. કહુઓ લીંબ સુતિખ ફસિયે છારી લુખ... પંચવરણ રસ પંચ ઇક ઈક નહીં ખલખંચ.. મનશું કરે વિચાર ભાંખે મૃત અનુસાર
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________
બોલની સજઝાય
૩૩૩.
કલશઃ અગ્યાર પદ એ સૂત્ર સાખે સુગુરૂ મુખ અવધારીયે આદેય પદ મને વચનકાયે આદરી હેય વારીએ યવસ્તુ સ્વરૂપ જાણી
ધર્મશું મન રાખીએ સુરિંદ્ર શ્રી પાર્ધચંદ્ર શિષ્ય સમરસિંઘે ઈમ ભાખીએ”(સદ્ગુરૂ) ૬૧
૧
[૧૭૧૧ ] સરસતી સામિની પય પ્રણમેવો
સદ્ગુરૂ નામ સદા સમારેલ ભગવતી ભારતી ચરણનમેવ ઈ બેલીસ એપાઈ એ આચાર જોઈ લે જાણુ વિચાર. પંડિત તે જે નાણે ગર્વ જ્ઞાની તે જે જાણે સર્વ તપસી તે જે ન ધરે ક્રોધ આઠ કરમ છપે (તે) તે જે . ઉત્તમ તે જે બોલે ન્યાય ધરમી તે જે મન નરમાય ઠાકુર તે જે પાળે વાચ સરૂ તે જે ભાખે સાચ.... ગિરૂઓ તે જે ગુણ આગળ પરસ્ત્રી પરિહરે તે નર ભલે મેલે તે જે નિંદા કરે
પાપી તે જે હિંસા આચરે... મૂર્તિ તે જે જિનવર તણું
કીતિ તે જે બીજે સુણ લખુધી તે ગૌતમ ગણધાર
મૃદ્ધિ અધિ કે અભયકુમાર.... શ્રાવક તે જે લહે નવતત્વ કાયર તે જે મૂકે સત્ત્વ મંત્રખરો તે શ્રી નવકાર
દેવ ખરો જે મુક્તિ દાતાર... પદવી તે તીર્થ કરતણી
મતિ તેજે ઉપજે આપણું સમક્તિ તે જે સાચું ગમે મિશ્યામતિ જે ભૂલો ભમે... મોટો જે જાણે પરપીડ
ધનવ તો જે ભાગે ભીડ મન વશ આણે સે બલવંત આળસથી અળગો પુણ્યવંત.... કામી નર તે કહીયે અધ મોહ જાળ તે માટે બંધ દારિદ્રી જે ધરમે હણ
દુર્ગતિ માંહે રૂલે તે દણ.... આગમ તે જે બોલે દયા મુનિવર તે જે પાળે ક્રિયા સંતોષી તે સુખીયા થયા દુઃખીયા તે જે લોભે રહ્યા... નારી તે જે હેવે સતી
દરસણ તે એ મુહપત્તી રાગ-દ્વેષ ટાળે તે જતી સૂધે જાણે તે જિનમતી.... કાયા તે જે શીલે પવિત્ર ઘડપણ તે જે પાળે પુત્ર માયારહિત હેવે સન્મિત્ર ધર્મહણ કરે તે શત્રુ
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
વૈરાગી તે વિરમે રાગ તારૂ તે ભવ તરે અથાગ રૌરવ નરક તણે એ ભાગ છાગ હણન મડે જાગ... ૧૩ દેહમાંહે સારી તે છતું
ધરમ વહે લેખે તે દીહ રસમાંહે ઉપસમ રસ લેહ યૂલિભદ્ર મુનિવરમાં સહ. સાચે જપ તે જિનનું નામ , જિન ધર્મ (જિનનું દેવું) જિહાં તે ગામ ન્યાયવંત કહીયે શ્રીરામ દેગી તે જે પે(ત) કામ. ૧૫ એહ બેલ બેલ્યા મેં ખરા સાર નહીં એહથી ઉપર કહે પંડિત લખી કલોલ ધમરંગ મને ધરજે ચાલ... ૧૬
L[ ૧૭૧૨] ન સૂઈ નિરધન નઈ ધનવંત ન સુઈ રાજા રાજ કરંત ન સૂઈ મુનિવર આપઈ આપ ને સુઈ નર જે લાગું પાપ.... ૧ ન સુઈ જેહના ધરમાંહિસાપ ન સૂઈ ધીયધણીય કુબાપ ન સુઈ ગણકા ન જુએ ચાર ન સુઈ ઘણ વસંતઈ માર... ન સુઈ નર જે રાજ કમાય ને સુઈ કુડ કરી જે ખાય ન સુઈ જે પડિઓ ઉપાય ન સુઈ પત્રવિજોગી માય.. ન સુઈ માનભંગને ધણી ન સુઈ જેહને કે નહીં ઘણી ન સુઈ નર જે દાની ધણી ને સુઈ જેમને ચિંતા ઘણી ન સુઈ નર જે આપઈ આધારિન સુઈ ફુઆરા આવી હાર ન સુઈ જે ઘરિ જૂઠી નારી ન સૂઈ ઝગડો જે ઘરિવારિ... ને સુઈ જેહને મનિ હૈઈ દાહ ન સુઈ ગયો વિદેસઈ નાહ. ન સુઈ જેહને ઘર વિવાહ ને સુઈ વિટનારીકે નાહ... ન સુઈ નિરધન રેડિઓ જાણી ને સુઈ વિધવા મેટાઈ કામિ ન સૂઈ નિરધન માટઈ નામિ ને સુઈ ઉત્તમ પડિઓ કઠામિ.. ન સુઈ નર જે ભલે વાટ ન સુઈ જેહને મનિ ઉચાટ ન સુઈ પંડિત વિદ્યાહીન ને સુઈ યાચક બોલે દીન.. ન સુઈ લેભી વહીઓ કિરાઓ ને સુઈ જેહનમાં ઠિઓ વરાહ ન સુઈ નર જેને વિણઠા કાજ ને સુઈ નર જે આવા લાજ.... ન સુઈ નર જે ૫(૧)રહણિ ચડિઓ ને સુઈ નર જે પરવસિ પડીઓ ન સુઈ નર જેને ઈ વયર ને સુઈ જેહનું રોગીઉ સરીર.... ! ન સુઈ ન ટાલિક પંતિ ને સુઈ જેહને વિદ્યાની ખંતિ ને સુઈ નર જે કાટિઓ ગ્રાસ - સુઈ નર જે પરવસિ દાસ. ૧
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૫
રહ્મચર્યશીલવતની સજઝા ન સુઈ નર જે રૂઠી રાય ન સુઈ જેહને મનિ હેઇ ઘાઈ ન સુઈ જેહને ઘરિ નહીં ધાન ન સુઈ જેહને નહિં સંતાન. ૧૨ ન સુઈ જે કાસીદી જાય ન સુઈ નર જે વ્યાજઇ ખાય ન સુઇ નર રાતુ પરનારિ ને સુઈ નર ભમઈ સંસારિ... ૧૩ જે જિમ કહિએ તે નિશ્ચઈ જઈ પુણ્ય પખઈ સુખઈ સૂઈ ન કોઈ પદમ તિલક ગુરૂ કહઈ વિચાર પુછવી પુણ્ય વડું સંસાર. ૧૪
: બચય–શીલવતની સઝાયો [ ૧૭૧૩] : ફૂડ-કપટ ધર એ ત્રિયા તીનો સંગ નિવાર, રે ભાઈ મૈથુન દુઃખદાયક તજી
આતમ ગુણ સંભાર, રે ભાઈ... ૧ નારી સંગ તજે તુમે
નારી દુઃખની ખાણ રે ભાઈ નારી સંગે દુઃખ હેવે એ શ્રી જિનવર વાણું રે ભાઈ! નારી સંગ (ય) ત વહે જ દેહથી કાચે ત્રણ વહે જેમ તેમ સ્ત્રીનિ અશુચિ ધરે તિણપર રાચે કેમ મૂત્રગેડ દુરગંધ છે
નારી ભગ દુઃખ ખાણી મૂરખ રાગ ધરે તિહાં
નવિ રાચે ઈસુ નાણું... શ્વાનરૂધિર નિજ જેમ પીયે સુખ માને મનમાં કામી તેમ સ્ત્રી સંગથી
ચિત્ત ધરે ઉત્સાહ નારી નિ અશુચિ અછે નારી દુર્ગતિ માર્ગ આદર ન દે કે વૃદ્ધને
તો તરૂણ ઉપર ો રાગ સહુથી જોરાવર અછે
નારી અબળા નામ યોનિદ્વાર દુઃખકાર છે
પંડિત તજજો વામ.. ભોગવતાં તનુનારીનાં
લાગે છે સુકુમાલ શળીથી કરડી છે
ઉથાગત એ કાલ... મૈથુન સેવંતાં થયાં
જીવ મરે લખ કેડી મહાનિશીથે દાખીયા
યોનિ લિંગની જેડી... દુર્ગધ મલધર ભયકરૂ
મંડૂકી આકાર, ચરમ રંધ્ર નારીત
રાગ કિસ વિણ સાર. સર્વ અશુચિમય નિંદ્ય એ દુર્ગધ નારી એહ. રાચે મૂરખ માનવી
પંડિત વિરમે જેહ... કુથિત મૃતક ગંધ નિ છે.
કૃમિ કુલ પૂરણ એહ ક્ષર મૂત્ર ઝરતી રહે
તિણું ઉપર નેહ... , ,
,
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૬
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩
,
એહ સ્વરૂપ જાણી તજે મદન મેહ છપી લહે
પંડિત સ્ત્રીને સંગ દેવચંદ્ર પદ રંગ
૧૩
સેહમ સામી ઉપસિઈ - સકલ વરતમાં સેહર પ્રહગણમાંઈ જિમચંદ્રમાં મણિમાંહઈ વિડુરજ ભલે ભૂષણમાંહઈ મુગટ વડે અરવિંદકમલ તે ફુલમાં ઔષધી ગિર હિમ વંતરડે નદીમાં સદા વડી સાયરમાં સયંભુ વડે ગજમાંહઈ ઐરાવણ વડો સીંહમાં સાલે વડો ધરણે નાગકુમારમાં દેવલોક વડે પાંચમ હિતાય લવસત દેવતા અભયદાન વડું દાનમાં ઋષભ નારાય સંધયણ વડુ સંઠાણ સમચરિંસ ભલે જ્ઞાનમાંહે કેવલ વડુ લેશ્યા શુકલ મનહર ક્ષેત્રમાં મહાવિદેહ વડું પર્વતમાં મેરૂ વડે જંબુ સુદર્શન તરૂ વડે નરમાં નરેંદ્ર ચક્રી વડે ભાવભેદ બહુ શીયલના એમ અનેક ઉપમયે કરી આરાધી અક્ષય સુખ લહે
[૧૭૧૪]
સુણ સગુણા હે જંબુ અણગાર જગ સેહઈ હે શીયલ સિણગાર. સેહમ
મણી ખાણમાં હે રતનાગર જેઠ વરતમાંહે હે તિમ શીયલ સે. ૨ વરવસ્ત્રમાં હે કુરવણનું જાણ બ્રહ્મવરતમાં હે તિમ ગુણની ખાણ ૩ ચંદનમાં હે બાવના પ્રધાન તિમ વ્રત હે ગુણ રયણ નિધાન, ૪ વલીયાકાર હે વળી રૂચક જોઈ વ્રત ચોથે હે સમ નહિ જગ ઈ , ૫ સેવનકુમાર હે વડે વેણુદેવ વત મોટો હે ચે કરે સેવ સોહમ ૬ સભામાંહઈ હે સુધરમા જાણ શીયલવ્રત હે તિમ ગુણની ખાણ ૭ રંગમાંહઈ હે વર કરમજી રંગ વ્રત મેટો હે શાલ રાખો અભંગ, ૮ ધ્યાનમાંહે હે વલી શુકલ ધ્યાન વ્રતમાંહે હે એ શાયલ પ્રધાન. , ૯ મુનિમાંહઈ હે શ્રી આરહંત દેવ વ્રત મેટે હે સર કરઈ સેવ.... , ૧૦ વનમાંહે હે વલી નંદનવન વ્રત મોટો હે દઢ રાખો મન... 9 10 વાહનમાં હે વાસુદેવને રથ સંવર થઈ હે અંગ દસમઈ અO... અલંકાર હે વલી શીયલ સુદ્ધ વીરવાણી હે ઈમ કહઈ વિશુદ્ધ , ૧૩
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૭
બ્રહ્મચર્ય-શીલવતની સજઝાય
[૧૭૧૫] નેમિનિન બ્રાવતી નેમિ રામતી બામરક્ષા ભણી નેમિ રાતી વિષય વિષભેગી જાતી પતિ રાખીઈ રહનેમિપરિ બુધ વિષય જાતિ (બ્રહ્મ) ૧ બ્રહ્મા રાખ સદા બ્રહ્મ ભાખે સદા બ્રહ્મ મારગ વિના મુગતિ નહિ બ્રહ્મ સે હી મારગો જૈન ધરી પામીઈ બ્રહ્મમારગ ભણ્યો (નેમિ) ઋષભ સાંઈ.. ગૌતમાદિક શ્રમણ બાંભણઈ રાખીઓ સો બા મારગે મુક્તિ આપઈ તે અજા પ્રમુખ સવિ વાવ હિંસા ત્યજી મુગતિ ભગતિ કયા ત્રિજગ થાઈ, શુચિય વિઝે સદા બ્રહ્મચારી મુનિ ધ્યાનમઈ જસ પુરૂષ પુંડરીકે બ્રહ્મપુત્રાપિ યો બ્રહ્મત્રત ઘાતકી અપવિત્ર ભાંડસે જિમ ગુલીનઉ... બાલ બ્રહ્મવતી શ્રાવક પણિ શુચિ નારી સહિત યથા સે જિનદાસ તિમ વિજય શેઠ વિજયવધુ સંયુક્ત બ્રહ્મચારી વિષય વિષ નીરાસે.. , ૫ સુદર્શન શેઠી નિજ દારા સંતોષીઓ ત્રિજગ જસ વેષીઓ શીલ ધારી તે નરનારી જગ બ્રહ્મચારી ભણ્યા તે પવિત્રા નમ્યા સુર વિચારી... , ૬ બ્રહ્મહીને બુધા મમ ભણે ગંભણે મમ ગણુઉ દેવગુરૂ બ્રહ્મહીને સવ આરંભ ધન નારી ધરી ભોગીઓ સે ભમઈ નરગ જિમ જલધિમીન... અપર શાસન તણઉ બાલદેવ બ્રહ્મવતી સપિ શુકદેવ સંસાર ભીતે માત ગર્ભઈ રહ્યઉ બાપ બહુ બૂઝવ્યઉ સપિ સંસાર ભોગી ન છીતો, ૮ બ્રહ્મચારી કુમાણસ સહસા ગયા બ્રહ્માકં ચ શુકદેવ બોલાઈ બ્રહ્મપથ શીલ ઉત્થાપકા જે ના તેહ પાપિઠનઈ ન કઈ તલઈ. , ૯ કલહ નઉં કારકે પાપ ઋતુ વાર નારદ મુનિ સદા બ્રહ્મચારી શીલ મહિમા થકી મુક્તિપદ પામસ્વઈ મનકમુનિ બાલકે સ્વર્ગ ધારી, ૧૦ પશુધાત યાગથી બ્રહ્મપથ ઘાતકી સ્વગજાવઈ ન શુકદેવ બોલાઈ તપ અહિંસા શૌચ સત્ય સંયમ સમો ઈદ્રિય યાગનઈ ન તલઈ.૧૧ કામ કાલ જ્વર જેહ તનમન ચઢઈ વિવિધપરિ તેહનઈ સો વિગોવાઈ રાયરાણી નડઈ ત્રિવિધ તાપસી પડઈ અંધપરિ અજુગતું ન જાનઈ, ૧૨ સેપિ વિશ્વામિત્ર કાલજવર પીડીઓ મત્સ્યગંધા ભછ સુરભિ થાયઈ નંદ તપસિપિ ચંડાલિકા મેહીઓ તેહપું આપણું શીલકાઈ.. , ૧૩ બ્રહ્મ હીને યથા કુલવાલે મુનિ કુંડરીકે મુનિ નરગ ગામી યમદગ્નિ તાપસ રેણુકા પરણીઓ રેણુકા ભગિનીસ્યુ વિષયકામી.... ,
સ. ૨૨
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૩૩.
સતત અપવિત્ર નરનારી તનુમલઝરઈ ધટાઢિ ઘૌતમપિ ના પવિત્ર ધ્યાન તપ જાપશુ. રાજઋષિ ગણુધરા કરતિ નિત્ય ચ દેતુ' પવિત્ર...,, ઢામઝેટીંગ જે તરહનારી છછ્યા તે અશુભ કમ કરણી કરાવજી નારિ યા પૂતતિ પ્રમુખ વર વસ્તુસ્યું. જાર પુરૂષ! હરાવઈ મરાવઈ... દેખી તિલભદ્રની સિરી ભંભાણી કપટ રાખસી થઈ તે...... તિલભદ્ર ભળી મૂ વિવિધ પર્ અસતીના ચિરત ભાખે... કામવાડી હણુઈ તારી નિજપતિ યથા મૂરિકતા હણ્યો નૃપ પ્રદેશી વિષયવાહી જ ચૂલણી સપુતા હશુષ્ક બ્રહ્મદત્ત રહ્યઉ ગત વિદેશી... પચશતપુરૂષની એક ધરણી તિણુંઈ કામક અયનગ્રÜ સકી મારી વીર જે પૂછી સાહિસાસા ભઈ ઉપદેશ માલામાં ગુરૂ વિચારી... કામ ધત્તર નઉ વ્યાપ વિષ્ણુધા સુણા લધિવ તાપિ આષાઢાભૂતિ ગુરૂ ત્યજી લાજ મૂકી નટી કારણઈ. વિષયવૈશ્યા નટી હૃદય ખેતી... ન વિષેવાપમા ચરણુ સુરગિરિ થકી લધિવ તાપિ વેશ્યાવિધા નારી નય તાલિકા પતિ યશેાધર હણ્યા ભાવચારિત્રીયેા કંઠે રૂ ંધ્યા... વિષયવ્યામાહીએ આર્દ્ર કુમરા મુનિ સેકી કુમરી વર્યા પુત્રરાગી સુધરવાસે રઘો વરસ ચઉવીસમે મેહ ત્રાડી ચરણુ શીખ માગી... જિવું સાચેાપિ નિજ સુસર જુડો કર્યાં ટાંગ ત્રિય નીસરી યક્ષવ ચી મૂલપરિણતી તસ નામ લે વારાંઉ નૂપુરપડતા પાપ ખીંચી... રાતિ કાઉસગ્ગ રહ્યઉ જિનદાસ શ્રાવ। અસતી તસ નારી ધર પુરૂષ સૂતિ લેડ ખીલા તણુઉ ઢાળી ઢાલીએ તેણે તસ ચરણુ વિંધ્યા વિભૂતિ...,, ૨૪ પંચ ભરતારસ્યું વિષયનઈં કારણ એક વેશ્યા પાંચ પુરૂષ દેખી સતિએ સુકુમાલિકા વર નિયાણું કર દ્રૌપદી સાથઇ ઇમ વ્રત ઉવેખી...,, ૨૫ ચૌદ વિદ્યા ભણ્ય યંત્ર~મત્ર ગુણ્યઉ કામક્રીડઇ યંત્રઇ ગુણ વિણાસઇ કપિલયમ ભંભણા નીચ દાસી રમ્યઉ દાસીયાા ગયા રાયપાસ.. બ્રહ્મ રાખ્યા વિણા શુદ્ધ પરિ ભણા લેાભીઆ સ આચાર લેપઇ યાગ માંસ ભખઇ પાપ બટ પણ લઇ બ્રહ્મàપી નરકઈ આપણુપ.... કામક્રડઇ નડી રાયરાણી ચડી ચેરકુંતારશું વિષયરાતી પાલવાના હણ્યા ચાર સભલે ગયે! સા ગાલી હશુઇ કુટઇ છાતી... વિષય વિષ વ્યાપીએ નીચકુલ નારીની આસ્ય પુછ્યાંગ મુખમાંહે લેવપ વિદ્યુતમાલા વિદ્યાધરા પણિ યથા ધમ ચાંડાલની નારી સેવ.... પનારી ક!ખીએ ગય નર દાએ સત્યકી નારીસુ ઉપર માર્યા
,, ર
19
19
"9
..
ક છ
99
,,
,,
رو
૧૫
,,
RE
૧૮
૧૯
२०
૨૧
૨૩
૨
२७
૨૮
૨૯
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________
બહાચય–શીલવતની સજઝાયો
૩૩૯ વિજય રાજા તો સચિવ મતિસાગર વડિસિ હી તે સુશીલા વિચારે... ૩૦ પાછલા ભવતણું નારી વાધિણ પણ શ્રાવકે વીર પ ગ રાખ્યો માસ પટ ભોગવી મરણુભય યોગવી પશુ વિટંબણું શું કામ ભાખ્યો.... - ૩૧ મન હી મદમાલીઓ શ્રાવિકા ચાલીઓ શ્રમણ નામા–સુસેવી પાલકે પણિ તથા વસુમતી ચાલીઓ વાહણ વાલીઓ ગોત્ર દેવી.... , ૩૨ તાપસી મનવશી તાપસ પરવશી તાપસી કાજે નિજપ્રાણ ઈડઈ વકલચિરી મુનિ મુગ્ધ વેશ્યા વસઈ સોમ તાપસ તણી લાજ ખંડ ૩૩ માત સરખી કનકમાલા વિદ્યાધરી પુત્ર પ્રદ્યુમ્નસ્યું ભેગ યાચઈ સતી સીતા તણે રાવણે રાગીઓ દશવદન ભગને લખમણ રાચઈ. ૩૪ મેઘમુનિ અતિમુક્ત બાલ જે બ્રહ્મવતી મુનિ સુશલ તથા વયરસામી જંબુસ્વામી પ્રમુખ બ્રહ્મચારી તણ કીર્તિ સુણતાં સકલ કીર્તિ પામી છે ૩૫ ગંભીએ સુંદરી સતીય મૃગાવતી વંદના તિમ વિશલ્યા સુણીજઈ અપર નરનારીનું શીલ ચરિતં તથા સુણીય ભણતાં અશુભ ભવ લુણજઈ. દેવ-દાનવ નમ્યા જે બ્રહ્મચારીણ ચરણવરધારીણ જગ (વ) વીતા ચંડરૂપિ શિષ્યોપમાં કેવલી બ્રહ્મચારી સકલ હૃદય નીતા... - ૩૭
- [૧૭૧૬] દૂહા જિનપ્રતિમા જિનમંદિરા કંચનના કરે જેહ
બ્રહ્મત્રતથી બહુ ફળ લહે નમે નમો સીયલ સુદેહ... ૧ ઢાળઃ બ્રહ્મચર્ય પદ પૂછયે વતમાં મુકુટ સમાન, હે વિનીત શીયલ સુરતરૂ રાખવા કહી નવવાડ ભગવાન, ,
| નમો નમો બંભવય ધારણું કત કારિત અનુમતિ તજે દિવ્ય ઔદારિક કામ ત્રિકરણ એ પરિહરે ભેદ અઢાર ગુણધામ...
છ છ ૨ દશ અવસ્થાકામની ત્રેવીસ વિષય હતા
ઉરત છે અઢાર સહસ શીલાંગથે બેઠા મુનિ વિચરત.... દ્રવ્યથી ચાર દારા તજે ભાવે રપરિણતિ ત્યાગ છે દશ સમાહિઠાણ સેવતાં
ત્રીસ અખંભના મયાગ.... , ૪ દીયે દાન સેવન કોડીનું કંચનચૈત્ય કરાય તેહથી બ્રહ્માવત ધારતાં અગણિત પુણ્ય સમુદાય... , ૫ ચોરાસી સહસ મુનિદાનનું ગૃહસ્થ ભક્તિલ જોય હે વિનીત કિયા ગુણઠાણે મુનિ વડા પણ ભાવતુલ્ય નહિ કેય.... ,, નમઃ
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૦
દશમે અંગે વખાણીયા તેમ આરાધી પ્રભુતા થ
શ્રી જિનવાણી હૈ। નારી દેખી હૈ। નયણુ સ્વજન સનેહી હૈ।
વ્રત સકલમાં હૈ।
ચક્ષુ કુશીલે ડા
કાચને કટકે હા
રૂપ જેવંતા હૈા
મનને પાપે હૈ।
ધિગ ધિંગ સરસવ અણુભાગવતાં હ રાજારૂપી(રૂકમી) ।
કાયાને યેાગે હૈ।
દ્વીપક પકડી હૈ।
અગ્નિ મૂકે હૈ। કાય! અશ્ય હૈ।
[ ૧૭૧૭ ]
ભવિયણ ચિત્ત ધરા ન જોડીયે નિવ પડીયે શીયલથી સુખ લહે શિરામણી
જે
જે સુખ માણતા રતન ચિંતામણી રાગ વધે સહી
મચ્છ તંદુલીયા જુએ,
સુખને કારણે ભવસાયર લે
નાણુ કુશીલથી
સત્યકી પ્રમુખ બહુ
સંયમ પાળ્યું હા
સહસ વરસ લગે
ભાગને ચાખતા
ઉત્તરાધ્યયને હૈ। સામગ્રી ચેાગે હૈ। જે નથી સાધતા
ભાંગ્યા (લાટ-ઘંટ-ઘટ) તે મિલવા દાહિલે
જેવુ કૂવે પડે
નિજ આવાસમાં
મલમૂત્ર ભરી
ચંદ્રવર્મા દિ સૌભાગ્ય લક્ષ્મી સૂરી....
એહવુ" જાણી હા શીલ થકી જિન ઉત્તમ પદ લહે
કીર્તિ (કમલા–વાધે) હા ઈડ ભવ પરભવે
સેમ વિમલ ગુરૂપય નમીજી સીલતા ગુણુ ગાઈશું શીલ વિષ્ણુ' વ્રત સવિ ખડ હડેજી તારણથી રથ વાળીયાજી રાજીમતી વિનવે ધણુ છ
સજ્ઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
[ ૨૭૧૮ ]
હિંયડે
99
,, ,,
છડા વિષય વિરૂપ ચતુરનર શ્રી જિનવાણી ૧
ભવરૂપ... ,, આતમ નિર્માલ થાય,,
જસ ગુણ સુરતર ગાય..... વિષ્ણુસાડે નિજકાજ
નવવિધ-બ્રહ્મવ્રત પાળજો પામશે। જેમ ભવપાર....,,
..
.
૩
,,
હારે નિજકુલ લાજ ... 55 5 વિષય વાધે મન કાય મરી સાતમીએ જાય...,,,, દુઃખ લહે મેસમાન કરતાં યુવતીનું ધ્યાન... 39 પ લક્ષ્મણા મનને રે પાપ ચતુરનર પામ્યા ભવદવ તાપ્。。。。 રાજઋષિ ક’ડરીક પામ્યા તરકની ભીક ...,,,, લહશે ભવની હૈ વાટે )
..
કામનુ` મુખડું' રે કાટ...,,,, હું હરખે જે વિષ ખાય
29
તસ કુણ વારવા જાય્..! 3, નરકની દીવી રે નાર
७
રૂપકલા ગુણુ માન 99 જીવ લહે બહુમાન... 3 p
23
*
७
台
૧૦
૧૧
નિજગુરૂ ચરણ વ`દૈવિ
હર્ષોં ધરવિ રે... જીવડા ! ધરીયે શીલવ્રતસાર શીલ વિષ્ણુ સયમ સાર રે... જાગ્યા તેમકુમાર
,
ન ધરે માહ લગાર રે...
R
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________
બ્રહ્મચય -શોલવ્રતની સઝાયે
થૂલિભદ્ર કાશ્યાધર રહેજી ખટરસ નિત ભાજન કરેજી
નવાણું કંચન ાડી ધણીજી આઠે કન્યા પરિ હરીજી ધન સચય પુત્રી ભગ્રેજી વય સ્વામી મન વિચળ્યોજી
શેઠ સુદર્શનને દીયેજી શૂળી સિંહાસન થયુંજી
વંકચૂલ ચારી કરેજી રાણીયેં ઘણું ભાળવ્યાજી કલહ કરાવે અતિ ધણેાજી નારદ જે સદ્ગતિ લહેજી ચંદનબાળા મહાસતીજી
જસ હાથે... વીર પારણુ જી સાઠે સહસ વર્ષ આંબિલ કરીજી
ઋષભ પુત્રી તે સુંદરીજી શીલવતી ભરતારને જી કયારે કરમાયે નહી જી ચાલણીયે જલ કાઢિયુ જી ચંપા બાર ઉઘાડીયાંજી સતીમાં સીતા ભલીજી અગ્નિ ટળી પાણી થયું છ શીયલે' હરીયુ હરણુલ જી શીયલે સાપ ન આભડેજી જે પ્રાણી સ્વકાય થકીજી ખાલા તે અવતરેજી શીલ અખંડિત પાળશેજી હસ સામ ઉવજ્ઝાય ભળેછ
શીયલ સમું વ્રત । નહિ સુખ આપે જે શાશ્વતા
ચતુરપણે ચઉમાસ
ન પડવા કાશ્યા પાસ રે... કહીયે... "જીકુમાર
લીધેા સયમ ભાર ૐ...
પરણું. વયરકુમાર જાણી અસ્થિર સ`સાર રે... અભયા કપિલા રે આળ
જાણે બાળગાપાલ રે... પેઢા રાય ભડાર
ન ચળ્યા ચિત્ત લગાર રે... મનમાં મેલેા રે ભાવ તે તા શીલ પ્રભાવ હૈ.. જગમાં હુઈ વિખ્યાત હુઈ અસ”ભવિત વાત રે... ભરતજી છડે રે પ્રેમ
મુતે પહેાંતી ખેમ રે... કમલની આપે રે સાર શીલતવું અનુભાવ રે... સતી સુભદ્રા તાર લાક કરે જય કાર ૐ... જેહને મન શ્રી રામ રાખ્યું. જગમાં નામ રે... શીયલે સ કટ જાય પાવક પાણી થાય રે... શીયલ પાળ ગુણવંત ઈમ ભાખે ભગવત રે... ઈશુ જુગ જે નર નાર
તેહને જય-જયકાર રે...
[ ૧૭૧૯ ]
શ્રી જિતવર એમ ભાખે રે દુતિ પડતાં રાખે રે...
39
39
.
19
35
99
..
,, ૧
૩૪૧
,,
.
»
”
૪
૫
می
७
८
૯
” ૧૩
ર
૧૪
૰ ૧૫
શીયલ ૧
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૨
વ્રત પચ્ચખાણ વિના જુએ
એક જ શીયલ તળું મળે સાધુ અને શ્રાવક તણાં શીયલ નિના વ્રત જાણજો તરૂવર મૂલ વિના જિસ્મે શીયલ વિના વ્રત અહેવું નવ વાડે કરી નિરમલું ઉદયરતન કહે તે પછી
સહુ ત્રતમાં વ્રત સુવિશેષ કે
લક્ષ જેહનું શીયલ સંતાય
જેવી નવિધ વાડ વખાણુ
નવ નારદમુનિ જેહ રે
ગયા મુગતિમાં તેહ રે...
તે તરીયા ભાઈ તે તરીયા
તે ભવસમુદ્રને પાર ઉતરીયા સ્થૂલ ભદ્રને ધન્ય-જે જઈને સરસ ભેાજનને વૈશ્યા રાગિણી સીતા દેખી રાવણુ ચળીયા રહુ નિમ રાજુલને મળીમા
જે વ્રત છે સુખદાયી હૈ
તે કુસકા સમ ભાઈ રે... ગુણ વિષ્ણુ લાલ(વાળી) સમાન રે કહે વીર ભગવાન ...
સજઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
પહેલુ શીયલજ ધરજો રે
વ્રત તણા ખપ કરજો રે...
[ ૧૭૨૦ ]
બ્રહ્મચર્ય કહીયે ૨
સ્વભાવે લહીયે રે...
ગુણુ સર્વેના શણગાર શ્રુતિ સ્મૃતિમાં વ્રત શીયલ વખાણ્યુ. સહુએ રે
કહી જિનરાયે રે
ગુણી મલી ગાયે રે...
,,
[ ૧૭૨૧ ]
,,
33
,,
R
૩
૪
પણ પાળુ' તે વિજયને” સંગ વિજયા વહુએ ૨
સત્સંગ થકી જ વિકાર ટળે સહુ તનના રે
મટે માહ અનાદિ અજ્ઞાન વિતર્ક તે મનના હૈ... ૩ ઈંદ્રી વશ પડીને* જગ જીવ અવિદ્યા આરાધે રે પરમાદ વિષય પરપ`ચ પ્રસંગે વાધે રે તેવું યાતિ ચેારાસી લાખ
વિહાર વિચરતાં રે મળ્યા માનવભવ ધન્યાય ભવાંતર કરતાં રૈ... ૪ જિન શાસન ધ` સનાતન જાણી રે પરસંગ તજી સુવિવેક ધરા વિ પ્રાણી રે ક્ષણુ ભંગ વિષય સુખ સ્વાદમાં શુ` રહ્યો મેહી રે
કહે લબ્ધિ એ પ્રવચન મમ રસિક લહે કાઈ રે... પ્
૫
',
જે તારી સૉંગથી ડરીયા રે
જઈ શિવરમણીને વરીયા રે, તે તરીયા૦ ૧ વૈશ્યાને ઘેર રહીઆ ૨
પણ શીયલે નવ ચળીયા રે... પણ સીતા નિવ ચળીયા (ફ્રરીયા)રે પણ રાજુલ નવ (ચળીયા-પડીયા)૨,, ૩
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________
બહાચર્ય-શીલવતની સજઝા
૩૪૩
રાજલે તેહને ઉતરીયા તે પણ શિવઘર મળીયા રે રાણીયે કોડઉપાય તે કરીયા સુદર્શન શેઠનવિ(વ)ળીયા રે.. , ૪ ક્ષપક શ્રેણીમાંહે તે ચડીયા કવલ ધરણી લહીયા રે ઉત્તમપદ પદ્મને અનુસરીયા તે ભવફેરથી ટળીયા રે.... છે
[૧૭૨૨] શ્રી નેમીસર જિનતાણુંછ સમારી સુંદર નામ રીયલ ધર્મ મહિમા કહું છ જોઈ શાસ્ત્રઅભિરામસુ નર! શીલ વડુ સંસાર સુધું શીયલ સદા ધરેજી ધન ધન તે નરનાર... , , ૧ શીયલે સુર સેવા કરેજી ફણિધર હેય કુલમાળ અટવી લાઉલ વળીજી શીયલે સિંહ શીયાળ.
૨ દાતાનર દીસે ઘણુછ
તપ પણ તપે અનેક શીલરયણ નિષ્કલંકનીજી
ઈક રાખે ટેક. મહિલા મહા માનવી
હારે નરનું રે નામ ચોખા ભેળ્યા દાળશું છે હુઈ ખીચડી તામ.. ચાવીસી ચોવીસીમાંછ
રાખ્યું શીયલથી નામ શકડાલ અંગજ સ્વામીનીજી , મહીયલ મોટી મામ.. ચોથું વ્રત લેઇ કરી છે
પછી પરણ્યા અડનાર મુગતિમાનિની મનવસીજી એક જ જબ કુમાર શૂળી સિંહાસન થયુંછ શીયલે સુદર્શન શેઠ શીયલ વિહૂર્ણ છવડાજી પરધર કરશે વેઠ... શીયલ થકી સીતા સતીજી હુએ હુતાશન નીર લાજ રહી સતી દ્રૌપદીજી કૌરવ ખેંયા ચાર. કલહ કરાવણ મૂળથીજી
કુડાં ચડાવે છે. આળ તે નારદ શિવપદ લહેજી
મહિલા શીયલ વિશાલ પરની વાત કરે ઘણજી પાળે વિરલા કેવ કેહનું ચૂએ આંગણુંજી કહના ચૂએ એવ. નારી ઘર લાવે ઘણુજી
ના વડા તે જેય તીર્થંકર પરણ્યાં ઘણુંજી પરણ્યા નહિં તે દેય... , શીયલ તણાં ઉપદેશડાંજી સદગુરૂ જપે રે જામ કાકીડાની ડોક જપુંછ શીર ધુણાવે તામ.
ઇ ૧૨ જે ત્રિલોક કંટક કaોજી -જસ વિસામો ગઢ લંકા
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
છે કે ૧૩
,
. ૧૪
છે,
• ૧૭
,
પરનારીથી તે થઇ અષ્ટોત્તર સે બુદ્ધીજી સહસ વિદ્યા નાસી ગઇજી આપણું પણ ધૂળે મળે પગ પગ માથા ઢાંકણુંજી - ચૌટે બેઠા બાપડાજી વિણ ખાધાં વિણ ભોગવ્યાંછ નિપટ નિર્લજજ નારીશુંછ સુકા હાલ તે શ્વાન જયંછ સાતમી નારી આવતીજી વાઘણની જિમ ભય લડી રાને ઋષિવર રળવ્યાજી નગ્ન કરીને નચાવીયાજી વિમલાચલ તીરથ વગુંજી ગણધરમાં ગૌતમ વડાજી ગ્રહગણમાં જિમ ચંદ્રમાંછ તરૂમાંહે સુરતરૂ વડાજી ભરતેસર ભૂપતિ વડાજી નદીમાંહે મંદાકિની ગિરીમાંહે મેરૂ વડાજી હરિ જેમ શ્વા પદમાં વડાજી નંદન વન વનમાં વપૂંછ તિમ સઘળા વ્રતમાં વડુંજી સહસ ચોરાસી સાધુનેજી શીયલવંત ભકિત કરે શિયલે આવી સંપદાજી શીયલ સબલ સંબલ થકીજી નાણું સેવૈયા તાજી આણું વહાલી વહ તણુંછ સેવન ભાજન ભોજને શાક પાક શુચિ સુખડીજી
રાણે રાવણ રંક.. રાવણ તણે રે કપાળ શીયલ વિના સમકાલ. નિજ કુલ નાખે ૨ છાર જેણે સેવી પરનાર.. પરનારી નિરખત ફગટ પાપ કરંત... જે નર નેહ ધરત લાળે પેટ ભરંત દેખી દૂરે રે છેડ આપણુ ખસીએ મંડ... નારી નમાવ્યા રે દેવ નારીયે મહાદેવ... મંત્ર બડે નવકાર દાતામાં જલધાર તેજવંતમાંહિ ભાણ વાહનમાં કેકાણ.... ન્યાયતંતમાં રામ રૂપવંતમાંહિ. કામ.. નગરી માંહે વિનીત નર સેહે સુવિનીત.. ધાતુ માંહે સુવર્ણ શીયલબત ધનધન્ય જે ફલ પારણે કીધ તે તે લાભ પ્રસિદ્ધ નેવે દારિદ્ર દુઃખ ભજે ભાવઠ ભૂખ.. ખાણું કરકપૂર શીયલે સુખ ભરપૂર યૌવન સુગંધા રે શાલ ઘલધલ ઘીની નાળ. '
, ,
, " ૨૮
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________
બ્રહ્મચય –શીલવ્રતની સજ્ઝાયા
ઘરઘર વાડા હાથીયાજી શીયલે મ ગલ માલિકાજી મોટા મંદિર માળીયાજી
જય જયકાર કરે સહુથ શીયલે સેાભાગી શિરેજી તપગચ્છરાય પ્રશસીયેાજી એહ બત્રીસી શીયલ તણીજી ગુણવિજયવાચક ભણેજી
""
""
99
..
19
"9
ઘર ઘરણી ઘર રંગ જલથલ જ ગમ ય’ગ... બેઠા ભધ્રુવ જોડ
99
ધૂન કણ કંચન કાડ.. શ્રી વિજયદેવ સૂરી દ કમલવિજય યેગી....
સુણી સેવે જે શીલ તે લહેશે નિત્ય લીલ....
[ ૧૭૨૩ ]
શોયલ સુહ કર જાણીયે, મતમેાહનમેરે જગમાંહે એક સાર, મનમાહનમેરે
આનંદ મગલકાર.
શોયલવંત વખાણીયે શીયાથી સુખ સંપને શોયાથી બુદ્ધિ ઉપજે શીયલથી સપત્તિ સિવ મળે શીયલથી ધ્રુતિ દૂરે ટળે જગમાતા સીતા સતી શેઠ સુદર્શન શીયલથી ધન્ય ધન્ય તે નર-નારને મણિવિજય કહે તે લહે
19
[ ૧૭૨૪ ]
મન શુદે પાળા શીયલ નિરમળું બહાર કીધી રામે જિતુ સમે રે એહ અસભવ ડીસે. વાતડી રે સાન્નિધ્ય કરસ્યે સુર-નર તેહની રે અગતિ થઈ ર્ શીયલે' સીયલી રે બાંધી નઈં કાચઈ તાંતણિ ચાલણી શેઠ સુદરસણ ગુણુવંત ઈિ" રે શીલહુ પ્રભાવે સઘળા તે થયા શીલપ્રભાવઈ જુએ. શ્રીમતી રે પામઈ તે કર લાવતી ૨
રે
..
,,
શીયલથી દુ:ખ દૂર જાય શોયલથી જંગ જસ ગાય, શીયલથી વિધિ થાય શોયલથી સુર વન્દે પાય...., શીયલવતી સુખખાણુ ક્રમ કઠીણુ કરે હાણું..... જે ધરે શીયલશ રાગ શિવરમણી મહા ભાગ... ..
11
99
,,
22
,, de
» 30
..
""
૩૪૫
99
૩૧
૩૨
૩
૪
૫
સદા સીતા જિમ જાણિ રે સમુદ્ર તર્યા પાષાણુ રે... જૂએ જુએ ઝાંઝણુ વિમાસ રે જે કરઈ. શીલ અભ્યાસ રે... શીલ ાણુગાર સદીવ રે
કાઢીયુ" સુભદ્રાએ નીર રે એ ૩
29
લાગા છે અંગ પ્રહાર રે રતનજડિત શિણગાર .... થઈ માલા કુસુમની ભુજંગ રે નવપલ્લવ નવરગ રે...
૧
૫
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૬
ભનિયણ જાણિ મતિ એહવું રે શ્રી વિનયદેવસૂરિ ઈમ કહુઈ રે
શીલવત સાંભળા રે
છતે સંચેાગે વ્રત ગુરૂ પાસે
વ્રત લેઈ જે નર પાળે દસમે અગે સવરદ્વાર ચેાથે
શેઠ સુદન નારદ શીક્ષિ એક શય્યાસુતા વ્રત થિર રાખે ભવનપતિ-મ્'તર-જોઈસીયાં શીલવંતની સૂધે મન અહિનાસે સાળ સતી નામ લીગે સવારઈ ગુણુ અને'તજ્ઞાની ઈમ બેલે એક વિધિ કાય કાયાએ પાળે દીપત્તા દીવનગર સધ દેખી
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ–૩.
સંધુ સદા ખરા શીલ રે જિમ લહે। શિવસુખ લીલ રે....,, ૬
તીર્થંકર પદ પામસી ઉલા અગ્નિ તે આકરી સતીષ શિરામણિ સીતાજી અફલી વૃક્ષ આસીસથી સગ્રામ સાનીના વચનથી
[ ૧૭૨૫ ]
ધન્ય ધન્ય તે નરનારી
શીલવ ત
લે તેહની બલિહારી... તિર્ણ દુર્ગતિ દાય નિવારી જુએ સૂત્ર વિચારી... વિજય શેઠ વિધચારી તે નરનારી પરિવાર... વૈમાનિક સેવ કરૈ સારી કહ્યૌ ઉત્તરાધ્યયન નિરધારી... જિણ શીધે અત્રિ શિણગારી શીયલિ સુદ્ધ આચારી... તે શિવસુખન! અધિકારી શીષ ગણિ તેજ સિંધ હૈ સારી.....
[૧૭૨૬ ]
,,
29
""
પ્રણમી તેહના પાયા રે
શીલ શિરામણિ નેમ શીલતાં ગુણ સાંભળે શીયલ સિગાર પહરા સદા શીલ રયજી રાખેા રૂડાં જિમ દુ`તિ દાય દૂર કરે! જિનવચને' એહ જાણીએ શેઠ સુદર્શનને સહી
જીવ! શીયલ પાળી શિવ જાયા હૈ... ૧ નિત્ય નિરખા તે નર–નારા રે તે તા મુક્તિતણે! દાતારા રૂ...શીયલ૦ ૨ નરમ તિય ચ નિરધારા ૨
ભાગ્યેા ચેાથે સવર દ્વારા રે... શૂળી સિધાસણ ઢાયા રે
સપૂરૂં થયેા સેના સકલે (ફુલની માળા) તે તા શીલ તણા ફુલ જોયે રે...,, ૪
*લેસ કરાવ્યા નારદે
મોટા ગુણ અર્જંગ શીલે। ૨
તે લહસી શિવસુખ લીલા રે... સીલે તે શીતલ કીધા ૨ પામસી જિનપદ પ્રસિદ્દો રે... સફલ હેવે ઈશુ લેા ૨ તરૂ અંબકલા તતકાલે રે...
,,
91
*
23
3
4.
૩
૫
દુ
७
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________
બ્રહ્મચય —શીલવ્રતની સજ્ઝાયે
દેવા સુર કિન્નર સવે સેવા કરે શીલવતની નરનારી જાણીને નિરમલે પાળ્યાં શિવપદ પામીએ
સંવત સત્તર છેતાલીસે વીરજી શાહ આદિ વ્રત પાળ્યા શ્રી પૂજ્ય કેશવશિષ્ય ગણિ વીરજી શાહની વિનતિથી
ધન ધન નાર જે પરિહર હાર હાથીને કારણે
દશ અવ તરકે ગયા નારી એકને વચને રીઝાવતી નારી એકને આર્લિગન દેતી નારી ફૂડ કપટની ક્રાથળી નારી મેહતણી છે વેલડી નારી નવનવા વેષ બતાવતી
દેખાડતી દુરગતિ *લ ધણા લાખ તğા હાય નર ભલે! એહ નારીના સંગથી ક્રાણિકને વારા વાર વિનવે એ સ્ત્રીના વચનથી મુઆ કાણિકે દૂત માકલ્યા હેલ્થવિહલ્લ કુવર મૂકી દેઉ હળદર ર`ગ જિમ ખેાટડા ઈમ જાણીને પરિહરી
મધુ બિંદુ સમા સંસાર
સસારે સુખી અણુગાર સ યમમાંહે શર જીતે માહનીય ક્રમ
સરગ છેડી ઈાં આવે રે ઉત્તરાધ્યયને કહેવાય રે... પાળા શીયલપ્રધાન રે વળી વાધે જગ જમવાના રે ખશાત નયર ચામાસા રે છતે સાગે ઉલ્હાસા ?... ભણે તેજ સિ ંધ ભલે ભાવ ૨ કીધી શીયલ સજ્ઝાયા હૈ...
મુંઝાણા મહાલતા જિનેશ્વર ખાલતા...
[ ૧૯૨૭ ]
•
હુ તા જાઉં તેહની બલિહારી રે નાનાસુ માંડયો જુધ રે એસી નારીની બ્રુદ્ધિ રૂ... વલી એકના કરતી સગ રે એસી નારી તણા બહુ રંગ ૐ... નારી સનેહ તણી કરનાર રે નારી વિષભરી સરપની ભારી ... વલી પાડતી નરના વૃંદા હૈ તારી પાપ વેલના મંદ રે... તે તેા કાડી મૂલ વેચાય રે મરી પરભવ દુર્ગતિ ાય રે...
હાર હાથીની વાત રે
કાયરપણું” પરિહરી વહેલી લહે શિવપુરી...
..
એક ક્રેાડી એ ́સી લાખ રે... ચેડા મહારાજાની પાસ રે નહિ તેા કરજો યુદ્ધના સાજ રે... નારીના રંગ તિમ નણી રે માણિક કહે સુધા પ્રાણી રે...
[ ૧૭૨૮ ]
, ટ્
ધન
૩૪૭
'
” ૧૧
૧૦.
3
૪
પ
g
'
ર
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૮
- સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ શિવપુરી કેરાં સુખ -અનંત વર્ષે કરે ચાર નિકાય દેવસુખ
ત્રણ કાળનાં ભેળાં કરે.. આસન મિહિયાં છવા જગત માંહે જાણીયા વિષયવિકારથી દૂર
બ્રહ્મપિંડમાં વખાણુયા... એહવું જાણું પ્રાણીયા
જે બ્રહ્મવતને પાળશે શિવરમણી કેરાં સુખ
છત કહે તે પામશે. ર ભગવતી સૂત્રની સજઝાયે [૧૭૨૮] વંદી પ્રણમી પ્રેમશું રે પૂછે ગૌતમ સ્વામ વિર જિનેસર હિત કરી રે અરથ કહે અભિરામ રે ભવિકા! સુણો ભગવાઈ અંગ મન આણુ ઉછરંગ રે. ભવિકા 1 ગૌતમ સ્વામી પૂછીયાં રે
પ્રશ્ન સહસ છત્રીસ તેહના ઉત્તર એહમાં રે દીધા શ્રી જગદીશ રે... એક સુયકખંધ એહને રે શતક એક ચાલીશ શત શતકૅ અતિઘણા રે ઉદ્દેશા જગદીશ રે. વાંચ્યું સૂઝે તેને રે
જેણે છમાસી બેગ વાંચ્યા હોય ગુરૂ આગળ રે તપ કિરિયા સંજોગ રે.. સાંભળનાર એકાસણું રે પચ્ચખી કરે તિવિહાર બ્રહ્મચારી ભુંઈ સુવે રે કરે સચિત્ત પરિવાર રે.. દેવવાદે ત્રણ ટંકના રે પડિકમાણું બે વાર કઠિણ બેલ નવિ બોલીયે રે રાગ-દ્વેષ નિવાર રે... કલહ ન કીજે કેહશું રે પાપ સ્થાનક અઢાર યથાશક્તિએ વરયે રે ધર્મધ્યાન મન ધાર રે.... ઇ છે ઉડેમન આલોચીયે રે
એહના અર્થ વિચાર વળી વળી એહ સંભારીયે રે જાણી જગમાં સાર રે ,, ૮ પંચવીસ લેગસ્સ તણે રે કીજીયે કાઉસગ્ન એહ સુત્ર આરાધવું રે થિર કરી ચિત્ત અભંગ રે , ૯ નામ ત્રણ છે એહનાં રે પહિલું પંચમ અંગ, વિવાહ પત્ની એ ભલું રે ભગવતીસૂત્ર સુરંગ રે ભવિકા ૧૦ જિણ દિન સૂત્ર મંડાવિયે રે તિણ દિન ગુરૂની ભક્તિ અંગ પૂજણું કીજીયે રે પ્રભાવના નિજ શકિત રે , ૧૧
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભગવતી સૂત્રની સજઝાયે ગૌતમને નામે કરો રે
પૂજા ભક્તિ ઉદાર (અપાર) લખમોને લાહે લીજીયે રે શક્તિ તણે અનુસાર રે.... માંડવના વ્યવહારિયા રે ધન સોની સંગ્રામ જેણે સોનૈયે પૂછયું રે
ગુરૂ ગૌતમનું નામ રે... સેનેયા અવિચલ થયા રે તેહ છત્રીસ હજાર પુસ્તક સેવન અક્ષરે રે દીસે ઘણું ભંડાર રે.... જપીયે ભગવતી સૂત્રની રે નવકારવાળી વીસ જ્ઞાનાવરણું છૂટિયે રે
એહથી વસવાવીસ રે... સપ ઝેર જેમ ઉતરે રે
તે જિમ મંત્ર પ્રયોગ તિમ એ અક્ષર સાંભળે રે ટાળે કરમના રોગ રે... સૂત્ર એ પૂરું થઈ રહે રે એછવ કરે અનેક ભક્તિ સાધુ સાતમી તણું રે રાતી જગા વિવેક રે... વિધે કરી એમ સાંભળે રે જે અગ્યારે અંગ થાડા ભવમાંહે લહે રે
તે શિવરમણી સંગ રે. છે સંવત સત્તર અડત્રીસમેં રે રહ્યા રાંદેર ચોમાસ સંઘે સૂત્ર એ સાંળજું રે - આણી મન ઉલ્લાસ રે ભવિકા ૧૯ પૂજા ભક્તિ પ્રભાવના રે ત૫ કિરિયા સુવિચાર વિધિ ઈમ સઘળો સાચવ્યા રે સમય તણે અનુસાર રે ભ૦ ૨૦ કીર્તિવિજય ઉવઝાયને રે સેવક કરે સજઝાય ઈણિપેરે ભગવતી સૂત્રને રે વિનય વિજય ઉવજઝાય રે. ભ૦ ૨૧
[૧૭૩૦] આવો આવો સમણું રે ભગવતી સૂત્રને સુણીયે પંચમ અંગ સુણીને નરભવ સફળ કરીને ગણીયે આવે શુદ્ધ સ્વરૂપ કથક સંવેગી જ્ઞાન તણું જે દરિયા નીરાશ સ શ્રી જિનવાર આણું અનુસારે કરે. કિરિયા.. આવે છે ? ગીતારથ ગુરૂકુલના વાસી ગુરમુખથી અથ લીધા પંચાંગી સમ્મત નિજ હઠ વિણ અનુભવ અર્થ કીધા સૂત્ર અર્થ નિર્યુક્તિ ને ચૂર્ણ ભાષાવૃત્તિના ભાખે જે કડયેગી સાધુ સમીપે સુણુયે પ્રવચન સાખે. છે ૩ કાલ વિનયાદિક આઠ આચાર શક્તિ ભક્તિ બહુમાને નિદ્રા, વિથા ને આશાતના વઈ થઈ સાવધાન...
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૦
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ દેઈ પ્રદક્ષિણ શ્રતને પૂછી કરેજેડીને સુણીયે તે ભવ સંચિત પાપ પણાને જ્ઞાનાવરણી હેણીયે. કેવલનાણુ થી પણ વધતું કહ્યું શા સુચનાણ નિજ-પર સવ ભાવ પ્રકાશે એહથી કેવલ નાણ... ઉન્નત પંચમ અંગ સોહાવે જિમ જય કુંજર હાથી નામ વિવાહ પત્તી કહીયે વિવિધ પ્રશ્ન પ્રવાહથી... સુલલિત પદ પદ્ધતિ રચના બુધજન નામ ન જે બહુ ઉપસર્ગ, નિપાત ને અવ્યય શબ્દ ઉદારે ગુંજે. સુવર્ણમયા ઉદ્દેશે મંડિત ચતુરનુગ ચઉ શરણું જ્ઞાનાચરણ દેય નયન અનેપમ શુભ લેકને આચરણ... દ્વવ્યાસ્તિક પર્યાયાસ્તિક નય દંત મુસલસમ ગાઢા નિશ્ચયને વ્યવહાર નય દ્વય કુંભસ્થલના આઢા. પ્રશ્ન છત્તીસ સહસ શતક એકતાલીસ સુંદર દેહ વિભાસે રચના વચન તણી બહુ સુંદર શડા દંડ વિલાસે. નિગમન ઉત્તર વચન મનોહર પૂછ પરે જે (તે)લલકે ઉત્સર્ગ ને અપવાદ અતુલરવ ઘંટા નાદબ્લ્યુ રણકે.. વાદી અંગ જય યશ પડહે કરી પૂર્ણ દિસે દિશ દીસે અંકુશ સ્યાદ્વાદે વશ કીધે નિરખી સજજન હી સે... વિવિધ યુક્તિ પ્રહરણ સું ભરીયે વીર જિનેશે પ્રેર્યો મિશ્યા અજ્ઞાન અવિરતિ રિ,દલથી મુનિયોધે રહ્યો ઘેર્યો. શુદ્ધાચાર આચારજ મતિય્ કપિત રિપુ ગણુ જીપે એહ જે આગમ જયકુંજર તે જિનશાસને દીપે... સુયાબંધ એક અધ્યયન શત જાણે દસ સહસ ઉદ્દેશા લાખ દેય અઠવાશી સહસા પદ પરિણામ વિશેષા આ૦ ૧૬ શ્રી વિવાહ પુનત્તી, ભગવતી દેય નામ જ લહીયે પ્રથમ પંચ પરમેષ્ઠી તમને ભાવ શ્રુતને કહીયે. દ્રવ્ય કૃત અષ્ટાદશ લિપોને પ્રણમી અર્થ પ્રકાણ્યા બેધ અનંતર કારણુ શિવલ પરંપરાયે વાસ્યા... ગુરૂ પર્વક્રમ એહ સંબંધે સુણીયે ઉલટ આણી પાવન મન પાવન ઉપગાર વિધિ ગુરૂમુખથી જાણી. ચિત્ત પરિહારી ને એકલ આહારી થઈયે વળી બ્રહ્મચારી
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભગવતી સૂત્રની સઝાય
૩૫૧ ગુરૂ પૂજા અને શ્રુત પૂજા પ્રભાવના માહારી.... આ ૨૦ અર્થભાવ નવિ લહિયેં તે પણ સુણતાં પાપ પાસે નાગમતાથી (મંત્રથી) જિમ વિષ જાર્યો તિમ શ્રત શ્રવણ અભ્યાસે... » શતક ઉદ્દેશા ગૌતમને નામે નાણું મૂકે તિણું ઠામ જિમ શ્રીમાલી વંશ વિભૂષણ સોની શ્રી સંગ્રામ.... આગમ સુણતાં સહાય કરે છે તે પણ લહે સુયનાણું વીર ભદ્ર પરે પુરવધારી તિણે ભવ કેવલ નાણ... ઈણ પેરે ધનને હા લેઈ(વે) જે આગમને નિસ જ્ઞાનવિમલ ગુણ તેહના જગમાં હું સે કરી સહુ પભણે
[૧૭૩૧ ]. ધન્ય કુંવર ત્રિશલા તણે બહિન માહરી ભાખે ભગવાઈ અરથ હે સૂત્રથી પંચમ ગણધરે , શું સાધ્યશદ અરથ હે, જ્ઞાનવિલાસી (ચરણ અભ્યાસી) ગુરૂ વંદીયેસુણીયે ભગવતીસૂત્ર હેરાન- ૧ આચારાંગ સૂયગડાંગને ઠાણાંગ સમવાયંગ હે સૂત્ર નિર્યુક્તિ ચૂરણે
ટીકા ભાષ્ય સુરંગ હે... જ્ઞાન૨ પંચાંગી વ્યાખ્યા કરે
પહિલે થવિર કહાય હે વાયગ પંચમ અંગને
યોગ્ય કહે જિનરાય હે... જ્ઞાન) ૩ કઠિણ કર્મગઢ ભેદવા
જિનશાસન ગજરાજ છે સો વીર જગત ગુરે
મહાવત સમ મુનિરાજ છે.... જ્ઞાન૪ લલિતપદે જન જતો ઉપસર્ગ અધ્યાયરૂપ છે લક્ષણ લક્ષિત વરતનું લિંગ વિભક્તિ અનુપ છે. જ્ઞાન ૫ ચ8 અનુયોગ ચરણભલા , જ્ઞાન-ચરણ યુગ નેતા હે કલાસ્તિક પજજ વાસ્તિક , દંત મુસલ દ્વય સમેત હે... જ્ઞાન૬ નિશ્ચય ને વ્યવહાર બે ઇ કુંભસ્થલ બળવંત છે ધન ઉદાર ગજના રવી
જસપુરિત સદાખ્યાત છે. જ્ઞાન ૭ અવતર રચના શું છે , નિગડન-સુરઇ તુરછ હે છત્તીસ સહસ પ્રી કરી દેવતાધિષ્ઠિત સ્વચ્છ છે. જ્ઞાન ૮ ઘંટ યુગલ ગાજે ઘણું , ઉત્સર્ગ ને અપવાદ છે “સ્વાત’પદ અંકુશ વશી કર્યો , બહુવિધ ચરિત્ર સુવાદ છે... જ્ઞાન ૯ વર્તમાન ઈહ ભારતમાં , ગહનગીતારથ ગમ્ય હે ઉદ્દેશા દશ સહસ છે , શતક ચાલીસ છે રમ્ય છે.... સાન. ૧૦
એ
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
સહસ અયાસી ઉપર , દે લખ પદ સમુદાય હે વિવાહપનતિ વંચાવીયે પૂજા શ્રુત ગુરૂ પાય છે. જ્ઞાન ૧૪ તિવિહાર એકાસણું , પડિકમણું દય સાધ્ય હે ગોયમ નામે પૂજના છે સાતમી ભગતી સુપ્રસિદ્ધ . જ્ઞાન૧૨ સેહમ સ્વામી પરંપરા , વિજયદયા સુરિરાય છે રાજનગરે જિનવિજયના ખિમાવિજય ગુરૂ સાહાએ હજ્ઞાન ૧૩
[ ૧૭૩૨] શ્રી સહમ જંબુને ભાખે સાંભળજે ભવિ પ્રાણું રે ગૌતમ પૂછે વીર પ્રકાશ મધુરી સુખ કર વાણી રે...શ્રી સેહમ૦ ૧ સુત્ર ભગવતી પ્રશ્ન અનુપમ સહસ છત્રીસ વખાણ્યા રે દશ હજાર ઉદ્દેશા મંડિત
શતક એક તાલ પ્રમાયા રે.. ઇ ૨ નંદક આદિક મુનિવર સુવિહિત શ્રાવક પ્રશ્ન અનેક રે ધર્મ યથારથ ભાવ પ્રરૂપે શ્રી ગણધર વિવેક રે... સંગી સદ્દગુરૂ કૃતયોગી નગી
ગીતારથ મૃતધાર રે તસ મુખ શુદ્ધ પરંપર સુણતાં થાવે ભવ વિસ્તાર રે... ગૌતમ નામે વંદન-પૂજન ગહુલી ગીત સુભવ્ય રે શ્રુત બહુ માને પાતક છીએ લહીયે શિવસુખ નવ્ય રે.. મન-વચ-કાય એકાંત હરખે સુણીયે સૂત્ર ઉલાસ રે ગારૂડ મં જેમ વિષ નાશે તેમ ગુટે ભવપાશ , જયકુંજર એ શ્રી જિનવરને જ્ઞાનરન ભંડાર રે આતમ તત્વ પ્રકાશન રવિ એ એ મુનિજન આધાર રે.. , ૭ સાંભળશે વિધિથી સુત્ર જે ભણશે-ગુણશે જે રે દેવચંદ્ર આણાથી લહેશે પરમાનંદ સુખ તેરે.. , ૮
[ ૧૭૩૩ ] ત્રિશલાનંદન ત્રિજગવંદન પ્રણમી પ્રભુના પાયા યાજજીવ છઠ તપિયા ગણધર સોવણવરણ સમ કાયા ભવિ તુમ સુણજો રે ભગવતિ પંચમ અંગે દુરિતને હરજે રે લહી સમક્તિ ઉછરંગ, બારસે છ— ગુણના દરીયા ગેયમ ગણધર પૂછે તિમ તિમ વર જિણુંદ પ્રકાશે પંચમ અંગ નિરૂપ્યું. ભવિ તુમે ૨ પ્રશ્ન બત્રીસ હજારના ઉત્તર પામી અતિ હરખંતા દે લખ સહસ અટ્ટયાસી અનોપમ પદ પદવી વિરચંતા
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભગવતી સૂત્રની સજઝાયો માનવિજયકૃત
પહ
ચાલીસ એક શતક છે એહના દશ હજાર ઉદ્દેશા રોહાદિક સંબંધ સુર્ણતા નવિ લહે પાપ પ્રવેશા... ભવિ ! તમે ૪ બંધક તપસી તુંગીયાગિરિના શ્રાવક ગુણ મનવસિયા જમાલ તમાલિ તાપસ મહાબલ ગંગેય મુનિ શિવ રસિયા... , ઋષભદત્ત ને દેવાનંદા કાર્તિક સંખ જયંતી ઉદાયિરાજ ઋષિ શિવરાયા ઉદેશના ગુણવંતી... છો વરસે સંજમ પામ્યા નવમે કેવલધારી અઈમુત્તામુનિ જીવાજીવને સુણીયે નિગદ વિચારી.... સાંભળી મંખલીસુત અધિકારી મિશ્યાના સે હિણે એક એક અક્ષર કેડિ ભવ પાતિક નિઠે મીઠે વયણે.... એકલ આહારી ને ભૂમી સંથારી બ્રહ્મચારી અવિકારી મનોહર યુગતિ એહ આગમની નિસરે નર ને નારી... ગોયમ નામ પ્રમાણે સેનઈયા સંગ્રામ સોની ઠતા શતકે શતકે પૂજા પ્રભાવના રાતિ જગા સેહતા... થંભણુપાસ જિણું થનમણથી સવિ દેહ રોગ પાસે અભયદેવ સૂરી અતિ હેત ટીકા એહની પ્રકાસે... પંચ સમિતિ વત પંચ આચારા લબ્ધિ પંચમ નાણ પંચમગતિ કારણ મહાનાણી થાપે પંચાંગી પ્રમાણે.... સવિ આગમના મુગુટ નગીના ભજવ હેઈ સહાઈ સૌભાગ્યસૂરિ સીસ લક્ષ્મી સૂરિને સંધ સકલ સુખદાઈ.. ૧૩ ૩ ભગવતીસૂત્રની સઝા-માનવિજયકૃત [ ૧૭૩૪ થી ૬૬] ૩ સદણા સુધી મન ઘરિયે એ જ સમકિત રૂ૫ રે તસ વિણ કિરિયાકારિન ભલા રાજ્ય વિણ વિણ ભૂપ રે..(શ્રી જિન) શ્રી જિનવચન વિનય ગ્રહીઈ ટાલિઈ મન નિસંક રે આણાગમ્ય પદારથ નિસુણી તહત્તિ કરે નિઃસંકે રે... , ૧ જે મઝાની ભાવના દેખે તેહ તથા ઉપદેસ રે તિહાં જગતિ જે મૂઢ કરે સ્થઈ તે સંસાર ફરેર્યા રે... રોહે નામે વીર તો શિષ્ય પ્રકૃતિ ભદ્રક મન રે સહજઈ વિનયી અલ્પકષાયો મિઉ મદ્દવ સંપન્ન રે
, ૩. સ. ૨૩
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૪
વિનય કરી નઈ વીરને પૂછેઈ જીવ–અજીવના ભવ્ય-અભવ્યના લાસ્થિતિ સતિ ઈમ પૂછી શાશ્વતભાવ અનાનુપૂર્વ પ્રણમી પ્રમાણ કીયા સવિ રાહે તપ-જપ-સંજમ-કિરિયા લેખે ભગવતિ પહિલે શતઃ વાંચી પંડિત શાંતિવિજય વર વિનયો
પાર્શ્વનાથ સ તાનીયેા કહઈ જિનવીર નાથ વિરનઈ આતમ તત્ત્વ નિહાલીઈ અંતર જ્ઞાન વિના વહઈ સામાયિક જાણા નહી તિમ તસ અર્થ લડ્ડા નહી”
ઈમ પચ્ચકખાણુહ તણા સવર વિવેક વ્યુત્સગના થવિર કહે જાણ્યુ અમ્હે જ્ઞાન વિના કિરિયા કરી સમભાવે જે પરિણમ્યા કમ અમહેણા નિરા પૌરૂષી આદિ નિયમ તથા સયમ પટકાય રહ્લલ્યુા
મન ઈ દ્રિયનું" નિવૃત વુ" આશ્રવ રાધ એ ત્રિğં તણું
ભેદ બુદ્ધિ જડ અલખની તસ સ જડનું છંડવુ વ્યુત્સ કાયાદિક ત આતમરૂપજ ગુણ ગુણી તવ વૈશિકપુત્ર ઈમ ભઈ તાક્રમ અવાની ત્રરહહ્યા
૨.
સજઝાયાદિ સ`ગ્રહ ભાગ-૩
લાક અલેટ ક્રમ કેમ રે
કુકડી અડના તિમ રે... ઉત્તર કહિ જિનરાજ ૨
પૂર્વાપર ન કહાય રે... ઈમ આણા સૂચી એહુ રે તેહ જ ધન્ય ગુણુ ગેહ રે... રાહુ મુનિ અધિકાર ૨ માત વિજય ધરિ પ્યાર હૈ...
[ ૧૭૩૫ ]
કાલાસ શિક પુત્ર २
અભ્યસતા છઈ સૂત્ર રે... પર પરિતિ કરી દૂર ર બાહ્ય ક્રિયાઈ ભૂરિ રે... સામાયિક (સ્વ) સ્યારૂપ ર્ જેડ કહિએ લરૂપ રે... સયમના પણ જોય રે ખેાલ કહિયા ઢાય રે... વૈશિક પુત્ર વિચાર ૨ મિથ્યાત્વી નિરાધાર રે... જીવ સામાયિક રૂપ રે
કુલ પણ જીવ સરૂપ રે... પચ્ચકખાણુ જવ ભાવ ૨ પરિણતિ શુદ્ધ સ્વભાવ હૈ... સવર ચેતન રૂ૫ રે
ફૂલ ઈમ અલખ સરૂપ રે... તેહ વિવેક નિજરૂપ રે તેહ પણ તિમજ અનૂપ ૨... નિઃસ...ગતા તસ અર્થે રે ભેદ કલ્પના અનથ રે... સામાયિક મન ભાવ રે કરતાં નિજ ભાવ રે...
1.9
,,
99
19
,,
,,
આતમ ૧
""
"3
9
"
,,
37
وا
૪
*
9
૩
૪
મ
19
'
10
11
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભગવતીસૂત્રની સજ્ઝાયા-માનવિજયકૃત
સયમ રૂપ એ ગરહેણા રાગાદિષ્ટ ક્ષય કારિણી કહઈ વૈશિષ્ઠ પુત્ર જીઝીયા પૂર્વ અન્નાનાદિક પશુઈ
જ્ઞાનીઈ અરથ વીઠા સુણ્યા સયમ તિમિર નિરાકરિઉં
પંચયામ ધરમ આદર્યા અધ્યાતમ કિરિયા કરી ભગવતી પ્રથમ શતકઈ” કહિએ પંડિત શાંતિવિજય તÌ
ઈમ ઉત્તર કહેઈ વીર. ૨ પાષઈ સયમ સરીર રે... પ્રણમી સ્થવિરના પાય ૨ ન હિએ એહ ઉપાય રે... હવઈ સઙ્ગ" તુમ વધુઈ ૨ ભાૐ અંતર નયણુઈ હૈ... આરાધી બહુ કાલ રે પેઢાંતા માક્ષ મયાલ રે.. કીજે એહનુ ધ્યાન રે પ્રણમઈ" નિતુ મુનિમાન રે...
૩. [ ૧૭૩૬ ]
ઘો સરલ સભાવઈ રે...
પૂર્વ સંગતી તુમ આવઇ રે ચારિત્ર પાવઇ રે...
વેસુ
ગૌતમ સાહમા જાવઈ રે
આતમ ૧૨
99
વળતુ ગુરૂનઈ ભળાવઈ રે... વીરઈ" ખધા ઉદ્દેસિરે પ્રશ્ન પ્રવૃત્તિ ઉપદેસી રે...
99
..
.
૩૫૫
શ્રી જિનધરમ લઈ તે પ્રાણી
જેહ કરિ પરિખેાજિ
માનતજીને જ્ઞાની ગિરૂઆ
સાવથી નગરીઈ તાપસ વેદ ચૌદના પાઠક પૂરા પિંગલ નામિ વીરનઈ" શિષ્યઈ" લેાકને સાંત અન ત કે કહી8" જીવતા ઈમ સિદ્ધિતા પણ વૃદ્ધિ હાતિ કુણુ મરણુઈ” હેાઈ તેણુ(હ)સુણીને શકિત હુએ એહવઈ” યંગલા પુરીઈ નિસુછ્યા આવ્યા શ્રો જિનવીર રે...
ખધાની પરિનિરહંકાર જ્ઞાન તણી લહેઈ સાઝિ મૈં પરિણતિ પ્રાણી જ્ઞાન અભ્યાસા ગુરૂના સેવ્યા પાસે રે... બધા નામે મહંત રે પડિત પ્રવર કહહત રે... પૂછ્યાં પ્રશ્ન તસ ચાર રે ખંધા ભાખા વિચાર રે... ખેલ્યા । । વિક૯૫ ૨ એ ચેાથા કહીએ જ૫ રે... ઉત્તરદેવા અધીર ૨
વીરનઈ પ્રશ્નના ભાવ રે
નિકટ પુરીઈ છે તિહાં જઈ પૂછુ ઈમ વિમાસી મારત્ર ચાલ્યાં તેહવે, ગૌતમનઈ" કહિઆ વીર પુનરપિ ભાખું ગૌતમ પ્રશ્ન આવતઈ દેખી ખંધા નિકટઈ" સ્વાગત પૂછી કહી મન વાતાં દેય જણા પહેાંતા જિનપાસિ આમ કારણ નાનઈ ભાખી
99
99
98
99
""
30
30
""
૧૩
29
૧૪
૧૫
૧૬
૩
૪
'
૯
..
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ઢાલઃ દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાલ ભાવથી લેક ચતુર્વિધ રે દ્રવ્ય થકી લેક એક સંખ્યાતીત યોજન પરિમિત છે ક્ષેત્રથી રે કાલથી શાશ્વત છે. ખંધા ખંધા ! સાંભળો રે કેવલી વિણુ એ અરથ હે કુણ નિરમા રે.... , ૧૧ ભાવથી વર્ણાદિક પર્યાય અનંત છે રે જીવ ભેદ ઈમ ચાર પણ ભાવથી જ્ઞાનાદિ પર્યાયા કહિયારે એમજ સિદ્ધ વિચાર , ૧૨ એહ વિશેષ પયાલીસ લખયોજન કહી રે ઈમ સવિ દુવિધ સત તહ અનંત સવે છઈ કાલથી ભાવથી રે ઈમ જિનવર ભાખંત.. ૧૩ બાલ મરણ સંસાર વધારે છવને રે કાઈ પંડિત મૃત્યુ અરથ સુણી ઈમ જિન પાસઈ ચારિત્ર લઈ રે ખંધે બૂઝી ચિત્તિ... , ૧૪ અંગ એકાદશ પાઠી પ્રતિમા સવિવહી રે શાસ્ત્ર તણે અનુસાર સેલમાસ ગુણ રણ સંવત્સર તપ તમે રે જિહાં ત્રિવેતર આહાર, ૧૫ બાર વરસ અંતઈ ઈક માસ સંલેખના રે કરી અમૃત ઉત્પન્ન તિહાંથી ચવી ઋષિરાજ વિદેહઈ સીઝસ્ય રે માન કહિ એ ધન , ૧૬
૪. [૧૭૩૭] શ્રતધરા કુતબલઈ જે વદે તસ ભરે કેવલી સાખિ રે ઈતિ શ્રુતજ્ઞાની આરાધીઈ કેવલી પરિજિન સાખ રે... ધન્ય૦ ૧ ધન્ય જરિ શ્રતધરા મુનિવરો તસ ઉપાસક પણ ધન્ય રે પૃચ્છક કથક સરિખઈ મિલઈ
ધર્મિ મન હુઈ પરસન રે... , ૨ તુંગીઆ નામિ નગરી હવી ધણ કણ જિહાં ભરપૂર રે સુસમણોપાસકા તિહાં બહુ ઋદ્ધિપરિવાર જસ ભરિ રે , જાણ નવ તત્વના ભાવમાં જિનમતઈ જેહ નિસંક રે અરથ નિશ્ચય કરી ધારતા પરમતતણી ન ઈહાં કંખ રે.... એ સુરગણુઈ પણ નવ લાવીયા
મોકલ્યાં જસ ગૃહ દ્વાર રે પૂર્ણ સિહ ચઉ ઉપવીના પાલતા નિતુ વ્રત બાર રે.. , સાને નિત પડિલાતા જિનમત રંજિત બીજ રે એકદા થિવિર સમસરિયા પાસ સંતાનીયા તિહાંજ રે , જાતિ કુલ રૂપ બલ તપ વિનય લાજ જ્ઞાનાદિ સંપન્ન રે જિય કપાયા જિમ ઈદ્રિયા
જિય પરીષહ દઢ મન રે... ઇ ૭ ઉગ્રતા ઘેર તપ બ્રહ્મ તિમ ચરણ કરણઈ પરધાન રે €જ જસ તેજ વચ્ચસિયા
દસયતિધર્મ નિધાન રે , ૮
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૭
ભગવતીસૂત્રની સઝાયો-માનવિજયકૃત પંચ શત સાદુઈ પરિવર્યા વિહરતા અપ્રતિબંધ રે પુર્ણાવઈ ચેઈઈ ઉતર્યા
અવગ્રહી અવગ્રહ સંધિ રે.... , ૯ તે સુણી શ્રાવક હરખીયા વંદના ફલ મનિ આણિ રે તિહાં જઈ વિધિસું વંદન કરી સાંભળી ધર્મની વાણિ રે.. , ૧૦
સંયમ ફલ નિર્જરા હેય રે , ૧૧ તવ ફિરી શ્રાવક બેલીયા દેવગતિ કેમ જતિ કાલિક પુત્ર વિર વદઈ સહ રાગ તપઈ કરી હુંત.... બહુ ૧૨ બહુ શ્રત ધન્ય ૩
જસ વિઘટઈ નહીં વચન જસ જ્ઞાનનાં ભીનું મન જેહથી શાસન અવિતિન. D ૧૩ પામઈ સરાત્રે સંજમાઈ
ઈમ મોહિલ થવિર વદેય શેષ કરમથી સુરપાણે હેય આણંદ રકિખત કહેય. કાશ્યપ થવિર ભણુઈ તદા સત્સંગથી દેવ હવત એહ અરથ પરમાર થઈ
અમે નહીં અહમેવ વદંત... ઇ ૧૫ ઈમ ઉત્તર સુણી શ્રાવકા વદિ નિજ (૨) ધરિ જતિ એહવઈ રાજગૃહ પુરઈ જિનવરજી સમવસરંત... ગોચરીઈ છઠ્ઠ પારણઈ
શ્રી ગૌતમ ગણધાર જાત તિહાં જન મુખથી સાંભળે
સવિ પ્રશ્નત અવદાત.. વિર વચન એ કિમ મલાઈ ઈમ ધારિ આવ્યો કારિ આહાર દેખાડી વીરનઈ
પૂછઈ કરવા નિરધાર.... એહ પ્રશ્ન કહવા પ્રભુ છે
થવર કહે ભગવંત વીર કહઈ સમરથ અર્થે ઉપયોગી છે એહ સંત. હું પણ એહ ઈમજ કહું એહમાં નહીં કે અહમેવ એહવા શ્રતધર વંઠીઈ
જસ અનુવાદક જિનદેવ.. ભગવતિ બીજા શતકમાં
જોઈ નઈ એહ સજઝાય પંડિત શાંતિ વિજય તણો કહે માન વિજય ઉવજઝાય. એ
૫. [૧૭૩૮] પ્રણમું તે ઋષિરાયનઈ સહયું છે જે સુદ્ધ ધરંત કે દોષ ખમાવી આપણે નિજ ચારિત્ર હે નિકલંક કરંત કે... સુધા ૧ સુધા સાધુનઈ સેવીઈ જેહને નહી હે પરમાદ પ્રસંગ કે જ્ઞાનના રંગ તરંગમાં જેહલીના નિત જ્ઞાની સંગ કે.. ઇ ૨ સૂકા નગરીઈ વીરને અગ્નિભૂતિ હે પૂછિઉં કરી ભગતિ કે
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩.
ભગવતી રિદ્ધિ ચમરીની વળતું વીર વદઈ ઈયું ચસિદ્ધિ સહસ સામાનિકા લેક પાલ ચઉ સારિખા કટક સાત તિગ પરષદા ચઉઠ્ઠિ સહસ ચઉદિસિં ગીતગાન નાટિક કરે વિક્રિય શક્તિ સુણે હવે અહવ અસંખ દીવોદહી સામાનિક ત્રાય ત્રિશની
કપાલ અગ્ર મહિષીનઈ અગ્નિ સ્મૃતિ ઈમ સાંભળી અણ પૂછે સવિ ઉપદિચ્ચે ઉઠી જિનપાસે ગયે એહ સવિ સાચું જિન કહે જિન વયણે નિશ્ચઈ કરી ઈમ સહણ સુદ્ધતા ભગવતી ત્રીજા શતકમાં માન વિજય ઉવજઝાય કે
કહે કેહવી હે વિપુર્વણ શક્તિ કે સુધારા ૩ તસ ભવન હે છે ચોત્રીસ લાખ કે ત્રાય ત્રિશંક હે તેત્રીસની ભાખ કે... ૪ અગમહિષી હે પણિ સપરિવાર કે પતિ કટકના હે સાતે બૂઝાર કે , પણ અંગરક્ષક હે બીજા પણિ દેવ કે આણું વહે છે સારે નિત સેવ કે... ? નિજરૂપઈ હે ભરાઈ જંબુદ્દીન કે પણ કેવલ હે એહ વિષય સદીવ કે... છે
ઈમ કહેવી છે વિક્રિયની સગતિ કે દ્વીપ સમુદ્રની હે સંખ્યા તી,વિગતી કે, ૮
વાયુભૂતિ નઈ હે નિકટાઈ આવંત કે વાયુભૂતિ હે ન તે સહંત કે... , ૮ સહજાતનું હે ભાષિત પૂછે કે ઈમ ગૌતમ હે હું પણ ભાય... , ૧૦
ધર્મનઈ હે આવી ખામંત કે જેહ રાખે છે તે ધન્ય મહંત કે , ૧૧ ભગવંતઈ હે ભાખ્યો એહ ભાવ કે ઈમ આવઈ હે સહણ ભાવ કે , ૧૨
૬. [ ૧૭૩૯] ચકખે ચિ ચારિત્ર પાળે પૂરવકૃત પાપ પખાલે છે... વિયણ ! વ્રત ધરો વ્રતનો મહિમા છે. મોટે વિમાનિકમાં નહી ત્રાટ હે... , ૧ તિષ્યનામા શ્રી વીરને શિષ્ય આરાધે નિરમલ દીક્ષ છે , છઠછઠ્ઠ તપઈ નિતુ તપીઓ પારણે આહારને ખપીઓ હે.... સુરજ સનમુખ કાઉસગ્ગ ઉંચી ભુજ ધ્યાનિ લગ્ય , આતાપના ભૂમિ કરતો આતાપના કરમ નિજરિત . છે ઈમ આઠ સંવત્સર કીધા ઈમ માસ સંલેખણ લીધ હે સૌધર્મઈ સરગે પહેતે સામાનક દેવ પતા હે.. ૪ ચઉ સહસ સામાનિક સાથે ચઉ અગ્ર મહિષીને નાથ હૈ , તિન પરિષદ સાત અનીક તસ અધિપતિ પાત જ ઠીક છે.. ,, ૫
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભગવતીસૂત્રની સજ્ઝાયા-માનવિજયકૃત
અંગરક્ષક ષોડશ સહસ એહવી જસ રિદ્ધિ વખાણી ઈમ કહિએ વલી કુરૂદત્તપુત્ર અઠ્ઠમ અઠ્ઠમ નિર્ધારે
પુટમાસ શ્રમણ પયાય
ઈશાન સગિ સૂર ક્રૂએ ચારિત્રનાં ફૂલ ઈમ જાણી ભગવતી તિ" શતઃ ત્રીજે’ ત્રુધ શ્રી શાંતિવિજયના સીસ કહે માનવિજય ઉવજ્ઝાય
શ્રી વીર વન્દે ભવિ પ્રાણીને નહી'તર હું. પચ્ચકખાણી હુ સ્યા ધર્મી જન ખપ કા જ્ઞાનના તપ થાડે! પણ જ્ઞાનઈ ભલે છઠે છઠે નિરંતર પારણું એકવીસ વેલા જલ ધેાઈએ
બીજા પણ સુરભઠ્ઠ સુવિસેસ હૈ। ચારિત્ર તણી નિસાણી હા... જિનવીરના શિષ્ય સુપુત્ર હા આય'બિલ અતરિ પાર હૈ... સલેખણાપખ કહિવાય હૈ। રિદ્ધિપૂરવની પરિજૂએ હે... વ્રત આદરયેા ભવિ પ્રાણી હૈ। અધિકાર સુણી મન રીઝે હે... એહવાને` નામુ` સીસ હૈ। ઋષિરાજ તણા સજ્ઝાય હૈ।...
૭ [ ૧૭૪૦ ]
કે'તા ભવમાં સીજીયે રે વીર કહે એહજ ભવે રે એહની નિ દા મત કર ર ભાત-પાણી-વિનય કરી ૨ ખેદ તજી એહને ભળે રે
ગુણુ આદરીયે પ્રાણીઆ રે ગુણુ ગ્રાહક પણ થાડલા ૨ સુગુણુ નર ! ગુણુ ઉપર કરા દૃષ્ટિ બાઘા ચરણે મ-મ પડે રે અઈમુત્તો કુવર હુએ રે મેહ વૃષ્ટિમાં પડિગ્રહે રે દેખી થવિર જિત વીરને ૨
નહિં માલ તપે· ગુણુ કાઈ રે... સીઈ...પુ ચગ્રાસી આહાર રે આતાપના કરતા સાર રૂ...(ખડિત) ૮. [ ૧૭૪ ]
ગુણવંત વિરલા ક્રાય સુજત ગુણુને જોય...
99
તારે જલ પરવાહી... ઈમ પૂછે ધરી રીસ અઈમુત્તો તુમ સીસ સીઝચ્ચે ક્રમ ખપાય
ચાલે! એહની ધાય...... એહતુ. કરા વૈયાવચ્ચ ચરમ શરીરી સચ્...
99
"9
૩૫૯
"9
""
99
p
29
.
99
ધરિ જ્ઞાન કરી પચ્ચખાણ રે તેહથી ન હુઈ નિરવાણ રે...ધરમી૦ ૧ જ્ઞાને તવપદ હાઈ રે
"
99
21
9
.
,
-
અંતર દૃષ્ટિ સુદૃષ્ટિ... સુગુણુતર૦ ૧
વીરના શિષ્ય ઉત્સાહી
૯
૧૦
ર્
૩ .
3
7
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ વિર સુણી તિમ આદરે રે વીર વચન ધરી ખંત ઈમ અંતર દૃષ્ટિ કરી છે પરખી ગુણ રહે સંત. . ૬ ભગવતી શતકે પંચમે રે ચાલ્યો એ અધિકાર પંડિત શાંતિ વિજય તો રે માન ધરે બહુ યાર..
૮ [૧૭૪૨] શ્રુત જ્ઞાની અભિમાની હેઈ નહીં બહુ શ્રત નઈ રે માનતજી પૂછઈ સહી નિજ બુદ્ધ રે ખામી-ખમાવઈ બહૂપરિ તે હરખીનઈ રે વદિજઈ ઉલટ ભરી ત્રાટક ભાઈ કૃતને રે ભરિઓ નારદ પુત્ર વીરને શિષ્ય એ
પૂછિએ સતીર્થ નિયંઠી પુત્રઈ કરણ જ્ઞાન પર(ત)ક્ષ એ અરધ મયમ દેસ સહિતા કેહી સવિ પગલા
કહિ નારદપુત્ર પુદ્ગલ સ અરધાધિક સવિ ભલા... ચાલ દ્રવ્યાદિક રે ચઉભેદિ પણિ એમ રે નિયંઠી પુત્ર રે વલતું વંદ ધરી એમ રે સપ્રદેસા રે જે ચઉ આદેસઈ કહે પરમાણું રે ને અપ્રદેસી કિમ રહે. ટક રહે કિમ તે ઈગ પ્રદેસઈ એક સમયની કિમ સ્થિતિ
એક ગુણ કિમ કૃષ્ણ હેઈસપ્રદેશ યાવતી કહે નારદપુત્ર જાણઉ બિહુ સમ્યગ ઉપર ખેદ ન હોઈ તે પ્રકારે અરથ ધારૂ મન તરઈ. સપ્રદેશ રે અપ્રદેશા પણિ રે સવિ પુદગલ ૨ ચઉ આદેસે ઈ વખાણી રે
ઈમ બલિ રે પુત્રયવી વાણિ રે અમદેસા રે દ્રવ્યથી જે પ્રમાણું રે ગુટક પરમાણુ ક્ષેત્રથી નિ ત કાલ ભાવ વિકલ્પના અપ્રદેસ ક્ષેત્રથી
જે તાસ ત્રિકથી વિભજના ઈમકાલ ભાવથી અપ્રદેશા હિવઈ સપએસા ભણું
દ્રવ્યથી સપ્રદેસ જે તસ ત્રિશ્યથી ભજન ગણું ઈમ કાલથી રે જાણવું ઈમ વલી ભાવથી સંપ્રદેશ રે ક્ષેત્રથી તે સહી દ્રવ્યથી ભજનાઈ રે કાલથી ભાવથી સહિયા સવિ છેડા રે ભાવથી અપદેશા કહિયા ટક કહિયા કાલથી અપ્રદેશા દ્રવ્યથી અપ્રદેશયા
ક્ષેત્રથી અપ્રદેશ ક્ષેત્રથી સપ્રદેશ અસંખયા દ્રવ્યથી સપ્રદેશ અધિક સપ્રદેશા કાલથી ભાવથી પણિ સપ્રદેશા વિશેષાધિક પૂરવલી..
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૧
ભગવતીસૂત્રની સજા-માનવિજયકૃત તવ નારદ ૨ પુત્ર ખમાવઈ ભ્રાંતિ રે નિયંઠી રે પુત્રપ્રતિ નમી ખાંતિ રે એહવા મુનિ રે સરલ સ્વભાવી જેહરે શ્રુતજ્ઞાનીનાં રે ખપીયા નમીઈ તેહ રે
તેહ નમીમાં પાપ વમીઈ નિત્ય રમીઈ કાનમાં શ્રુત અર્થ સક્ષમ ધારણ કરી ધ્યાઈઈ શુભધ્યાનમાં બુધ શાંતિવિજય સુસીસ વાચક માનવિજય વદઈ ઈમ્યું ભગવતી પંચમ શતક સઘળું જેહના ચિત્તમાં વસ્યું
૧૦ [૧૭૪૩] શ્રી જિનશાસનમાં કહિઉં રે સમક્તિ વ્રતનું મૂલ, તેહ વિના કિરિયા કરે છે તેનું કાં નહિ સૂલ રે..ભવિકા રાખે સમક્તિ સુદ્ધ સહણ જાણ્યા વિના રે વંદના ન કરઈ બુદ્ધ રે પારસનાથ સંતાનીયા રે બહુશ્રુત થવિર અનેક પૂછઈ જઈ જિનવીરનઈ રે રાખી સમતિ ટેક રે.... લેક અસંખ્યાત ઈક હેઇ રે કિમ અહેરાત્રે અનંત ઉપજઈ વિણસિ ત્રિક કાલઈ રે તિમ પરત્ત કહત રે... પાસ નિણંદમતઈ કહાં રે વરજી લોક વિચાર શાશ્વતી રે મધ્યમ અધે રે, પૃથલ શેષ પસ્તાર ૨.• જીવ તિહાં એકઈ કાલઈ રે ઉપજે નિગૌદ અનંત તેહ પરિત પ્રત્યેકમાં
ઇમજ પ્રલય પણિહુત રે. જીવ અનંત પ્રત્યેકને રે સંબંધ શું કહેવાય કાલવિશેષ પણિ તેટલા રે સહુને તે પરણ્યાય રે... ત્યાર પછી શ્રી વીરનઈ રે જાણુઈ થવિર સર્વ પ્રણમી પ્રેમેં આદરઇ રે પંચમહાવ્રત પ્રજ્ઞ રે.... કસી ધાક સુર હયા રે
સપડિઝમણ કરી ધર્મ ઈમ પરખીજે ગુરૂ કરે રે તે લહે સવિ શ્રત મર્મ રે ભગવતિ પંચમ શતકમાં રે વાચનાયાલિ ઈમ પંડિત શાંતિવિજય તરે રે માન કહઈ ધ પ્રેમ રે.. ૯
૧૧ [ ૧૭૪૪]. લભ તજે રે પ્રાણુ આણું વાણી જિણંદની હીઈ લભ અનર્થનું મૂલ વિચારી સારી વૃતિ કરી રહઈ એક કેડી લખ એંસી નરને લેભથી હુ ઘાત મહાસિલાકંટક રથમુશલેઈ તેણુ સુણે અવદાત..
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ચંપા નયરી કુણી રાજ ભાઈ હાલ વિહરલ દિય વિસ(ભૂ)ષણ ભૂષિત હાથી બેઠા વિગેરે ભલા પાવતી રાણીઈ પ્રેર્યો કુણી યુદ્ધસજેય નવ ગણ રાય અઢાર નઈ મેલી ચેટકરાય વહેવા દસ દિવસે કાલાદિક બાંધવ હણીયા ચેટક ભૂપે ક દિન એકઈ શરિ વિધિ તવ થયો કુણીરૂપઈ. પૂર્વસંગતિ પયાય સંગતિ તવ શીમરપતિ તેડઈ વજી કવચ કરી સુરપતિ રહી ચમર સંગ્રામ દેડઈ હાથી ઉદાયે બેસી કુણી યુદ્ધ કરે બહુમાર વજ કુણી બેહુ છત્યાં હાર્યા રાય અઢાર... તણપણિ લોહશિલા સમહુઈ નાખિ ઉજજેણઈ સંગ્રામઈ ચીરાસી લાખ પણ તિહાં મૂઆ જાય નરગતિરિ ઠામે ઈ. અથ રથ મુસલઈ' વજ ફણી ચમરેદ લહે છત, મલકી લેછીક કાસી કેસલ પણ નૃપનાઠા ભીત. હાથી ભૂતાન દઈ ઐસી કુણી યુદ્ધ કરે વજ કવચપુંઠઈ ભમરિ દે લેહમય કટિણ ધરેય સારથિ યોધ તુરગ વિણું કેવલ રથ મુશઈ સંબદ્ધ ફરતઈ છન્ન લખ મનુષને ઘાત દૂએ સંસદ્ધ... તેહમાં એક સુર ઈક માનવમચ્છ સહજ દસ સહસ શેષ નરગ તિરિ ગતીમાં ઉપના આરતી રૌઈ સરસ ભગવતિ સંપન મસ્તકે ઇતિ સુણી નઈ લેભ ત્યજાય ભાઈ શાંતિવિજય બુધ વિનયી માન વિજય ઉવજઝાય...
૧૨ [૧૭૪૫] ધન્ય તે જગમાંહિ કહિઈ જેણઈ નિજ વ્રત નિરવહિંઈ રે મન ભાવ ધરી મન ભાવ ધરી વ્રત પાલે રેજિમ માનવ ફિલ અજઆલે રે ? નાગનતુઓ નામે વરૂણ વિસાલા નગરીને તરૂણ રે મન ભાવારી શ્રી વીરજી તો સમણો પાસી છઠ છઠ તપ અભ્યાસી રે.. ,, ર ચેટક રાજ્યાભિયોગે
રથ મુસ્લ સંગ્રામે ગઈ રે છઠીઓ અઠ્ઠમ અણુ વરત રણિ ચઢિઓ અણસરતઈ રે , ૩ પ્રતિ યોધઈ કહિએ કરિધાય કહે ન કરૂં પહિલે દાય રે તવ મૂક્યો તિણુઈ તારે લાગે થયો વર ધીર રે....
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભગવતીસૂત્રની સઝાયે-માનવિજયકૃત
ખેચીને નાખ્યા ભાણુ
પછે વરૂણા જજ રદેહ રથ અશ્વ તજી કર્યાં તેણે પુર વસન મુખ તિહાં બેસી સથી સવિ આશ્રવ સૂચખઈ
સરી પહેલે સરગ૪" જાય તિહાં દેવ” કર્યાં મહિમાય તસ મિત્રઈ પણ ઇમ કીધ મરી ઉત્તમ લે' ઉત્પન્ન ઉપજસ્ય તિહાંથી વિદેહધ” ઇમ વ્યગ્રપણષ્ઠ પણિ જેવ કહે માનવિજય હિતથી
જ્ઞાન ગવેખી પ્રાણીયા પૂછતા પ"ડિત હાય રાજગૃહી નગરી વનઇ કાલેાદાયી પ્રમુખ મી પંચાસ્તિકાય કહિયા વીરજી એહવાઈ' ગૌતમ ગાયરી પૂઇ થકેષ્ઠ ગૌતમ કહેઈ ભાવ છતાં નઈં છતા કહુ જિન દેશનાઈ" અન્યદા
તસ મત સસય પૂલા પ્રતિ ખેાધીય ચારિત્ર લીઇ
ક્રમ ખપાવી મુગતે ગયે। ભગવતિ સપત ઇ શતકમાં
પતિ શાંતિ વિજય તણા
સૂ સમક્તિ ધરીજી ધીર પરખી ગ્રહી ત્રિણિ તત્ત પારસનાથ સ તાનીએ મ
તેણે શત્રુના હર્યા પ્રાણ રે... રથ કાઢે યુદ્ધથી છેક ૨ સથારા મન સમ શ્રેણ રે કહે શક્રસ્તવ દૈવિ અસી રે... પટ્ટ છેડિ શલ્ય આકર્ષે રે
૧૩. [ ૧૭૪૬ ]
જિમ
સુલભ ખેાધિ હાય લેાક ઉખાણા કહિ અન્યતિથી સમુદાય
કરતા શાસ્ત્ર કથાય...
તે કહેા કેમ મનાય જતાં દીઠાં તિહાંય... જ નિજ મન ભાય અછત)ન" કહુ" નાય... આવ્યા કાલા દાય
ટાળે શ્રી જિનરાય...
પૂછ્યું પ્રશ્ન મહુભાંતિ જ્ઞાન ગ્રહે। ઈમ ખાંતિ... એહના છ વિસ્તાર માન કહે સુવિચાર...
99
સુર એકાવતારી થાય રે... તિહાંથી ચાલ્યા પડધાય રે વ્રત વરૂણ તણાં ચિતિ લીધ રે... તેહ સમભાવિ સપન્ન રૂ લેઇ ચારિત્ર સીઝસષ્ઠ છેડે રે... વ્રત સ ́ભાવે ધન્ય તેહ રે ભગવતી સપતમે શત” રે...
... ""
..
""
"9
33
.
99
99
99
97
"
99
,,
99
""
99
સુષુદ્ધિજન સાંભળા જોય...
99
99
99
99
99
99
૩૬૩.
99
ક
19
૭.
૯
ܘܪ
૧૪. [ ૧૭૪૭ ]
લહીઈ ભવજલ નિધી નીર... ભવિકા સુષે
લાક પ્રવાહની છાંડા વત્ત...
૧
વીર કન્હિ આવ્યા ગ ંગેય
3.
૪
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૪
પૂછઈ ચઉગતીઈ ઉત્પાદન ઉત્તર કહિ શ્રી વીર જિણુંદ જાણે કેવલી જ્ઞાની એહ. વદિનઈ વલીઈ પંચજામ ઈમ સમક્તિને હેઈ વિવેક ભગવતી નવમું શતકઈ દેખ પંડિત શાંતિ વિજયને શિસ
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ બહુ ભગઈ કરી કીધે વાદ.. , ર તહ સુણી ગાંગેય મુણુંદ , ચરમતીર્થકર સુણીઓ જેહ.... , આરાધી પહેતિ શિવ ઠામ , વિણ પરીક્ષા કે નહિ ટેક , ચાલે છે અધિકાર વિશેષ , માન વિજય મુનિ નામે સીસ.... , ૫
૧૫. [ ૧૭૪૮]
ઉત્તમ જન સંબંધ
અ૯પ પણ કીજીઈ હે લાલ કિ અ૫૦ ઈહ ભવે જસ મહિમાય કે અંતે શિવ દિઈ છે લાલ કિ અંતે વાણીયગામે વીર સમસર્યા હે લાલ
કિ વિરહ વંદન જાયે લેક કે બહુ હરખે ભય હે લાલ કિ બહુ ૧ ઋષભદત્ત પિંઉ સાથ કિજિનનઈ વંદતા હે લાલ કિ જિનદેવાનંદ માત
કિ પાને પંદતી હે લાલ કિ પાનો જોતી અનિમિષ દષ્ટિ
કિ તન-મન ઉલસી હે લાલ કિતન રોમાંચિત જલ સિક્તા કદંબના પૂલસી હે લાલ.... કિ કદંબના ૨ પૂછઈ ગૌતમ વીર
કહે અહ માવડી હે લાલ કિ કહે પૂરવ પુત્ર સનેહ
ધરે ધૃત એવડી હે લાલ કિ ધૃતo પ્રતિ બોધીયાં માત-તાતા ચારિત્ર લીઈ હે લાલ કિ ચારિત્ર ભણીયા અંગ ઈગ્યાર કે અરથ ગ્રહી હીઈ હે લાલ.. કિ અથ૦ ૩ આરાધી બહુ કાલ કે અંતઈ ઈગ માસની હે લાલ કિ અંત સંખનાઈ લાલ
લહી શિવલાસની હે લાલ કે લહી. ધન્ય તે માત-પિતા કિ જેણે નંદન ઉદ્વર્યા લાલ કિ જેણે
કિ જેણે પુત્ર અનુસર્યા હે લાલ કિ જેણે ૪ વિવાહ પનરી અંગતણે નવમું શતકઈ હે લાલ કિ નવમેવ વાંચી કીધ સજઝાય ભવિકજનને હિતઈ હે લાલ કિ ભાવિક શ્રી વિજ્યાનંદ સુરિંદ તપાગચ્છ સેહરૂ હે લાલ કિ તપાગચ્છ શાંતિ વિજ્ય બુધ સીસ કે કહે માન સુહંકર લાલ કિ કહે
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૫
ભગવતીસૂત્રની સઝા-માનવિજયકૃત
૧૬ ૧૭૪૯ ] શ્રી જિનની આણ આરાધો ભવિ પ્રાણ
નહિતર ભવિ પ્રાણ રૂલ તિહાં છે જમાલિ નીસાની ક્ષત્રિય કુંડ ગ્રામઈ નયરીઈ વીર પધાર્યા ક્ષત્રિય સુતવંદનિ નામ જમાલી સીધાર્યા ત્રાટક ધાર્યા અથ કહિયા જે વીરઈ તેહ સૂર્ણ મનભીને
માતતાતની આણું લેઈ જિન પાસે વ્રત લીને વર તરૂણ સંધાતઈ યૌવન લીલા છડી જેલની
અંગ ઈગ્યાર ભણુ જિનવરનઈ વિનવું એકદા તેહને. ૧ પણુય મુનિ સાથઈ વિચરૂં તુમ આદેસાઈ
બેવા નહિ જિનવર તવ તે વિચર્યો વિદેસાઈ સાવથી નયરીઈ પહેતા તિહાં ઉત્પન્ન
દાહજવર દેહિલે લેતાં નીરસ અના ગુટક નીરસ અનઈ નિર્બલતનું તે મુનીનઈ
કહે મુઝ હેતઈ તૈયાર કરો તેણુઈ કરવા માંડયો તે નઈ વેદનઈ તે પીડ કહઈ પુણુ કે કરીઈ છઈ
- સાધુ કહે દેવાસુપિયા નવિ કીધે પણ કરીઈ છઈ.. તવ ચિંત મનમાં કરીઈ તે સહી કીધ કહીઈ જિનને મિશ્યા દીસઈ પ્રત્યક્ષ વિરહ સંથારો કરી કીધે નહીં. જે માટઈ બીજા મુનિને ઈમ દેખાડઈ કવાટિ ગુટક વાટિ તજી તસ વચનઈ જેણઈ તે તસ પાસઈ રહીયા કે'તા તસ વચનઈ અણુરાતા તે જિન પાસઈ વહિયા દિન છે તે નીરોગી ઓ તવ ચંપા જાય જિન આગલિ ઉભું રહી બોલાઈ આપ તણે મહિમાય...
બહુ શિષ્ય તમારા વિચરે જિમ છઉમથી તિમહું નહીં મુઝનઈ કેવલનાણુ પસત્ય તવ કહઈ ગૌતમ હાઈ લેવલનાણુ પસત્ય અબાધિ
જો તું કઈ કેવલી તો દેય શ્રેયને સાધિ ગુટક સાધિ ન લેક અસાસય સાસય જીવ૫ખ ઈમ હેઈ તવ સંકેત હું તે રહિએ સોનઈ વરવચન અહ જોય મુઝ બહુ સસા છઉમથા પણ મુઝ પરિ એહને અર્થ કહિવા સમરથપણિ નહીં તુઝ પરિગવ વચન કહે વ્યર્થ.... ૪
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૬
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
દ્રવ્યથી પર્યાયથી નિત્યાનિત્ય વિચાર ઇમ અણુ સદ્ભુતૈ કીધા અન્યત્ર વિહાર નિજ સુધિ પરિતિ પરપરિણતિ સુપ્રકાસિ પોતાનઇ પરનઇ હૂદિન કુમતિવાસિ ત્રાટક: વાસી લતક હેરે તરસ સાગર થિતિ ઉત્પન્ન ક્રમ કહે વીર ક્રુશિષ્ય તિહાંથી ચ્યવી દંસનવીન નિરુણા ગૌતમ તિરિનર સુર પ્રચપચ ભવ કરસઈ ઇમ સ`સાર ફ્રિરિન' અંતખ઼ અવિચલ પદવી વરસઇ... તિહાં ફિલ્મિણિ કહે` જિન ગૌતમ પૂલેઈ ત્રિણ્યપલ્યને આસુઇ પ્રથમ ૧૯૫૬ગનીચઈ
ત્રિણ્ય સાગર થિતીયા ત્રીજા ચેાથા હેઠે તેરસસાગરના લંતક હૈ ત્રુટક : ઠિં કુણુક ધ કહેા ઉપરે વીર વષ અહં વાણી આચારજ ઉવજઝાય સંઘના પ્રત્યેનીક જે પ્રાણી અજસકરા વ્યુહ્માહી જનન" તે ફિલ્મિષ સૂર હુંત તિહાંથી ચવી કે'તા ભવમાંહિ કાલ અનંત ફિરત... નાટક તિરિ નર સુર ગતિમાં 'કે'તા જ'ત ભવપ'ચકરકલી સિદ્ધિ લડત આલાયા વિણુ તે ભારે કરમી જીવ ક્રમ જાણી આરાધે। શ્રી જિન આણુ સદીવ દીવ સરીખા ગુર્વાદીકની કીજે ભક્તિ વિસ` અરસાહારાદિક કષ્ટીણ એદ્ધ નિદર્શ નિદેખઇ ભગતિ 'ગ' નવમ' શતકઈ એન્ડ્રુ અર્થે જિન ભાખ્યા પંડિત શાંતિવિજયનઈ" સીસઇ' માવિજપ્ત” પ્રકાસ્યા...
૧૭ [ ૧૭૫૦ ]
વ્રત લેઇ જે શુભપરિણામઈ પછિ ઢાઇ શિથિલ પરિણામ ભવિજન નિસુરા જિનવમડાં
તેહ હીણુગતિ જઇ ઉપજઇ વાણિયત્રાંમિ સમાસર્યા સીસહત્યિ મુતિ ગાતમ પ્રતિ ચમરિંદન" ત્રાય ત્રિ'શકા મહેષ્ઠ ગૌતમ કાક'દી પુરમ
સુધા સવેગી થઈ પ૪” પક્ષ સ લેખણાઇ' મરી હુઆ
તિહાં તે દિનથી તે સુર હુ! તુવ સકિત ગ્રુતમ પૂછીયા
પૂર્ણિ
ધરી પાસસ્થાની ટેવ મિરદા નામે સિવ સદેવ... ક્રમ સામાનિક તામ
કહે વીર શાશ્વત એ નામ...
22
આરાધ લહેઈ ઉચ્ચ ડાંમ... વિ. ૧
જિનવીર તદ્દા તસ સીસ
નાંમ જિન સીસ ...
કુણુહેતે કહે। કહેવાય શ્રાવક તેત્રીસ સહાય...
64
પ
p
દુ
19
७
""
ભ૦ ૩
ર
૪
14
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભગવતીત્રની સજ્ઝાયા-માનવિજયકૃત
ઋમ હુઆ બે ભેળા ગામના બલી બીજા પણ ભુવા હિવષુ નઇ' હવે આરાધકનાં ફળ સુધા વ્રત સુધાં છે કલગઈધરા હ્રયા ત્રાય ત્રિ ́સક શક્રના ખીજ પણ સુરપતિ નઈ àાઇ
ક્રમ જાણી વ્રત આરાધીઇ ભગવતિના દશમાં શતકથી
જેહતર માર્ગાનુસારી તેહનઈ" આજ્ઞા નથી પણ સુણા પ્રાણી વીર વાણી તહથી ઢાઇ મુતિ વહેલી હત્થિા ઉર નયર સામી સુકૃત ફલ સવિ ઋદ્ધિ જાણી પુત્ર જિન શિવ ભઈનૈ તવ
દિસાપેષિ હુઆ તાપસ પારણે ફૂલ ફૂલ ભાજી અસિતપણુ બલિ સમપ ણુ ઉષ્ણ બાંહઇ આતાપનાઈ" ઉપનું તિણુ’* સાત દેખાઈ” ચિંતવઈ મુઝ જ્ઞાન દરિસન સાત સમુદ્રŪ દ્વીપ લેમ્પ્સ એહ પરૂપણુ પ્રકટ નિસુણી વણુ એ શિવરાય ૠષિનું” એહવ તિહાં કહ્યું વીર્ આવ્યા
સ્વામી પૂછે વીર ભાખઇ અસ ખ્યાતા દીવ-ઉદહી તિહાં રૂપી અરૂપા દ્રવ્યા સુણી તાપસ હુએ શકિત ચિતવજી તવ વીર સ્વામી
ઈંદ તે ત્રાયત્રિંસ કહિયા તેત્રીસ તેત્રીસ
ઇમ ગામ પાલકના વાસી
માસસ લેખણા અહિંયાસી... ઇશાન પતિનષ્ઠ ચ પાના વ્રતના મહિમા નહિ છાના... કહે માનવિજય ઉવજઝાય એહ સવિ અધિકાર જણાય...
૧૮ [ ૧૭૫૧ ]
સહજ સરલ સભાવ રે હુઈ સામાયિક ભાવ રે... ધરે। અશઠ આચાર રે શશ્ન પણ નહિ. ખારિ રે... નામથી શિવરાય રે
સુકૃત કરવા ધ્યાય ૐ... રાજ્ય દેશ વિસાલ ૨ છઠ્ઠું છઠ્ઠું નિહાલ રે... કરી ગ`ગા સ્નાન રે તથા અતિથિનષ્ઠ દાન રે... એકદા વિભ’ગર્
દીવ સમુદ્ર અલગ રે... અતિસયી ઉત્પન્ન રે ઉપરાંત વિચ્છિન્ન રે... કહે બહુજન એમ રે કહે। મનાયે ક્રમ રે... હીડ ગૌતમ જાય રે શિવ કહે મિથ્યાત રે...
એહ પરૂષણુ મુઝ ?
વાત હુઇ પુર સપ્રુ રે...
નાણુ વિભગ રે જ" વદ રગમ' રે...
પડિ
39
19
29
ܕ
સુણા
99
99
.
,,
99
,,
,,
.
37
,,
39
૩૬૭
७
૧
८
૩
પ
જ
6
૧૦
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
વીર વદી સુણી દેશના લેઈ સંજમ બુદ્ધ રે ભણું અંગ અગ્યારઈ પહેાંત મેક્ષમાંહિ સુદ્ધ રે... સુણે ૧૨ પરિવ્રાજક એમ મેગ્નલ આલભી પુરીઈ થયે બ્રહ્મલોક ઈદે
અમર દસ દેખી રહ્યો. , ૧૩ લઘુસ્થિતિ દસ સહસ વરિયા- અંતર દસ ગુરૂ થિતિ કહઈ જિન મતઈ તેત્રીસ નિરુણી ગઈ વિલંબઈ વ્રત ગ્રહઈ... , શતક અગ્યારમઈ ભગવતી સૂત્ર વાંચી સહી કહે ઈમ મુનિમાન ભવિજન કદાગ્રહ કોમત વહે.. , ૧૫
૧૯. [૧૭૫૨] મુહુરત પણ ચારિત્રને વેગ ન લહઈ દુષ્કરમી લેગ ધન્ય તેહ પુરૂષ ભવ ભવમાં ચારિત્ર લહે ઉલટમાં... વાણિજ્ય ગામઈ દંસણ સેઠ જઈ વરને વંદે ઠેઠ પૂછઈ કતિ વિધિ છઈ કાલ કહે જિન ચઉ ભેદઈ નિહાલિ. સ દિન રજની કાલ પ્રમાણ બીજે આઉસકાલ વખાણ મૃત્યકાલ અહાકાલ
ચોથાને છે સઘળા ચાલ... પડ્યાદિકનો કિમ અંત ફિરિ પૂઈ કહે ભગવંત : તસ પૂરવભવ અનુભૂત સુણતાં હાઈ અદભૂત શ્રી હથિણઉરિ બલરૂપ પદમાવતી રાણી અનૂપ સિંહ સુપનઈ સુચિત જાણ તસ પુત્ર મહાબલ ખ્યાત પરણાવી કન્યા આઠઈ
તામઈ બાલાપણના છઈ ચૂક આદી સકલ ગૃહવસ્તુ આઠ આઠ દીઠી તસ હત. અન્યદા જિન વિમલના વંશી ગુરૂ ધર્મ વેષ શુભ હુંસી વાંદી તસ સાંભળી વાણી ચારિત્ર લિઈ ગુણખાણી... શ્રુતકેવલી મરી બ્રહ્મલકઈ પહેતો દસ સાગર કઈ પૂરી આઉખું ઉપન તું સેઠ સુદર્શન ધન... ઈમ સાંભળી શુભ પરિણામઈ જાતિસમરણ કહિઉ તિણુઈ ઠામઈ સુખ સંપત્તિ લીલ વિલાસ હુઈ સકલ દુરિતને નાસ. ૯ ભગવતી ઈગ્યારમઈ શતકઈ વાંચીનઈ ભાખ્યું વતકઈ બધ શાંતિ વિજયનઈ સીસઈ માનવિજયઈ અધિક જગીસઈ... ૧
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભગવતીસૂત્રની સજઝા-માનવિજયકૃત
૩૬૮ ૨૦. [૧૭૫૩] ભાવે ભવિદ્યુત સાંભળે
સાંભળઈ હેઈ નાણુ સુધી! નાણથી ગુરૂ રીઝઈ ઘણું પામઇ પદ નિરવાણ... ભાવે૧ સમણોપાસક બહુ વસઈ
આલભી નરિ સમૃદ્ધ છે ઈણિભદ્ર પુત્ર તિહાં વડે સમજમાંહિ પ્રસિદ્ધ છે ઇ ૨ એકદા સવિ ભેગા મલ્યા દેવસ્થિતિ પૂછાય ગુરૂ સાગર તેત્રીસની
વર્ષ અયુત લઘુ થાય. સભદ્ર પુત્રઈઇમ કહે
માને નહિં કે તેહ, એહવઈ વીર સમોસર્યા
વંદી પૂછઈ એહ વીર કહઈ અમ શ્રાવકઈ મધપુત્રઈ કહિઉં સાચ સુ ઇમ સુણી સહુઈ માવિઓ
તેહને કહિ સુભવાચ... , ભા ૫ માસ સંલેખણાઈ મરી
ગયો ઇસિભદ્રને પુત્ર પહિલે સરગે તિહાં થકી એકાવતારી મુત્ત. ઇમ મૃત અભ્યાસી પ્રતઈ.
જિનપતિ કરે સુપ્રમાણ ભગવતી શતક અગ્યારમઈ ઈમ કરે માન વખાણ
૨૧. [૧૭૫૪]. ચઢ ભાવે જે કરઈ રે ધરમી ધરમનાં કામ તેહ વિસે વખાણુઈ રે લીજે રિ તસ નામ રે વિજન ગુણધર
ધરમ છે સુભ પરિણામ રે..ભવિજન ૧ સાવથી નયરી વસે રે
સમ પાસક ભૂરિ તેહમાંહિ સંખ છે રે
શ્રાવક ગુણંઇ ભરપૂર ૨. કે ૨ એકદા વીર સમોસર્યા રે વાંદવા શ્રાવક જતી વળતાં સંખ કહે કરો રે ભાજન સામગ્રી તંત રે... ઇ ૩ છમી પાખઈ પોષહે રે કરસ્યું સરવ સંજત વળતુ ચિંતઈ એકલો રે
ચઉ વિહ પિષ૪ જુત... ઘરિ જઈ ઉપલા નારીને રે પૂછિ પોષહ સાલિ પ્રકલી ભોજન નીપજઈ રે તેડવા આવ્યો સમૃદ્ધ ૨.... . ૫ વદિ કહિં ઉપલા કરીયે રે શિહ પિસહસાલ તિહાં જઇ શંખ નિમંત્રાઓ રે કહે જ ચિત્ત વાલિ રે... . ૬
સ. ૨૪
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭e.
સજઝાયદ સંગ્રહ ભાગ-૩ તવ ધરિ જઈ પુષ્કલી જો રે સર્વ સાધર્મિક સંગ વંદી પ્રભાતે વીરને રે
પૌષધી પણિ સંખરગિ રે ભવિજન ૭ વાર્યા શંખને હીલતા રે વિરે શ્રાવક તેહ સુદકખુ જાગરિઆ જગી રે દઢધ છઈ એહ રે , ફલ પૂછી સંખ ધનાં રે, કીધા શ્રાવક સંત વિનય કરી નઈ ખમાવતાં રે ધન્ય એહવા ગુણવંત રે... » ભગવતી બારમા શતકમાં રે એહ કહિઓ અવદાત પંડિત શાંતિ વિજય તળે રે માન વિજય કરે ખ્યાતિ રે , ૧૦
૨૨, [૧૭૫૫] ધન્ય ધન્ય તે જગ જીવડા સુદ્ધ વસ્તિનું દાન રે આપઈ જે સવિ સાધનઈ તેહમાં જયંતી પ્રધાને રે... ધન્ય રે કોસંબી નગરી ભલી
રાણ મૃગાવતી જાત રે રાય શતાનીક નંદન
ઉદયન નૃપ વિખ્યાત . . શમણની પૂર્વ શય્યાતરા. મૂઆ માસ જયંતી રે વદિ પરિજન સંઘાતિ વીર પ્રશ્ન પૂછતી રે...
૩ ગિરૂઆ જીવ કેણઈ હુઈ જિન કહઈ પાપસ્થાનઈ રે તસ વિરમણ લહુઆ હુઈ ફિરી પૂછઈ બહુમાનઈ રે. ધન્ય ૪ ભવ્ય સર્વે જે સીઝચ્ચે તે તમ વિણ જગ થાય રે કાલ અનાગત ભાવના
તિહાં શ્રી વીર દેખાવઈ રે... , ૫ સૂતાં કે ભલા જાગતાં
દુબલ કે ભલા બળીયા રે આળસ કે ભલા ઉદ્યમી ઈમ પૂછઈ અખલિયા રે.. , પહેલે બોલે અધમી
બીજઈ ધરમી જાણ રે ઇમ ઉત્તર કહે વીરજી રાંઝીનઈ સુણી રે... ઈદ્રીય તંત્રતા ફલ સુણી ચારિત્ર લેઈ સુરંગ રે કરમ ખપાવી મોક્ષમાં
પામી સુખ અભંગ રે.. ભગવતી બારમા શતકમાં એહ કહિએ અધિકાર રે પંડિત શાંતિ વિજય તણો માન કહે સુવિચારો રે.... , ૮
૨૩ [ ૧૭૫૬] ઉદિતાદિત(ઉદયવાન) પુરૂષા અવરોધે...સવિ પુરૂષારથ સાધે રાજ અદ્ધિ લીલા અનુભવતાં વિષય-કયાય ન બાંધે ૨ ભવિક! ચરમ મુજર્ષિ વદો.
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભગવતીસૂત્રની સજઝાયા-માનવિજયકૃત
જેણે મનમાંહે વિવેક ધરીને ઉત્સૂયા ભવદી રે...
સિધુ સૌવીર પ્રમુખ જનપદના વીતભય આદિ ત્રણસે નગરના અહસેાદ મુગુટ બહુ દર્શના રાય ઉદાયન શ્રમણેાપાસક એકદા પૌષધમાંહે ચિતવે જિહાં જિન વિચરે તે ધન્ય ઈંડાં આવે તે! હું પણું વંદુ ચપાથી જિત વીર પધાર્યા વાંદી દેશના નિસુણી રાજા અભિચિકુવરને રાજસોંપવા મારગે જતા ચિંતવે ઉદાયી રાજયભેાગવી ભાગ લેાલુપી એમ વિચારી દેશી ભાણેજને ચારિત્ર લેઈ ક્રમ ખપાવી અભિયિકુમાર મનમાંહે દા દેશિવરિત પાળીને અંતે તાતસ્યુ વેર વિના આલેઈ મહાવિદેહમાં માહ્ને જાશે
ભગવતી તેરમે શત ભાંખ્યુ માનવિજય ઉવજ્ઝાય પ્રકાશી
શ્રી ગૌતમ ગણુધાર દીક્ષા દિવસથી જેહ અષ્ટાપદ ગિરિ શૃંગે વળતાં તાપસ પુન્નરસે’ મારગ જાતાં
તસ પરિષદમાં વીર સમીપઇ પ્રભુને વી એમ કહેતા રિએ વીરજી
સાલ દેશના રાય
વળી ત્રેસઠ કહેવાય રે... (રાજા(ખાં) રાય વિરાજે રાણી પ્રભાવતી છાજે રે... ગ્રામ-નગર ધન્ય તહે રાદિક વીરને વદે જેહ રે... જાવું એમ વિચારે કરતાં સુપરિ વિહાર રે... ચારિત્ર લેવા માળ્યો આવે નિજ ધર ધાયા રે... પુત્ર એક જ મુજ વહાલે નરકે જાશે કાલે હૈ... આપે રાજ્ય વિશાલ સિદ્ધિ પહોંચ્યા મયાલ રે... જઈ ક્રાણિકને સેવે અણુસણ પક્ષનુ સેવે રે... ભવનપતિમાં જાય અદ્ભુત વ્રત મહિમાય રે... એ ઋષિરાજ ચરિત્ર કીધા જન્મ પવિત્ર રે...
૨૪. [ ૧૭૫૭ ]
તમા ભવિકા જનારે રહ્યો નહિ* ગુરૂ વિના ૨ જઇ જિન વ'દીયા ૩ પડિમાહિયા ર
વિકા
તે સર્વે થયા કેવલી ૨ ગયા ભળી ૨ ગૌતમા ૨
તાસ માવે ગૌતમે
,,
,,
99
..
99
૫૦૧
66
..
,, હું
"9
..
O
391
જઈ
તાપસ પંડિ૰ સર્વે થયા ધ્રુવલી૨૦
સમાપ૪૦
કહેતા
ખમાવત
૩
ܕ
Y
તમા ભવિકા જતારે
રહ્યો
७
.
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તવ તે ગૌતમ અતિ કરતા કેવલ કારણે રે.
કે કેવલ૦ વયણે બોલાવ્યા વીર જિનઈ ચિત્ત ઠારણુઈ રે જિનઈo નેહઈ થિર સંબંધ તું છઈ મુજ ઉપરિ રે
તું કઈ ચિર પરિચિત ચિર સંસ્તુત (3) વીર સેવિત ખરે રે.. કે (૧) વીર છે ચિર અનુગત અનુકૂલ પણે વરણવ્યા વીર
રે પણે વર્ણવ્યા પૂરવ ભવનું એમ રહિ તુઝથી રે રહ્યું મન તુઝથી રહિયું મન ઈહાથી ચવ્યા પછી થાણ્યું સરીખા બહુ જાણું રે થાણ્યું હરખે ગૌતમ સ્વામ તવ ફિરિ પૂછઈ જિન ભણી રે... ફિરિ પૂઈ૪ આપણની પરે જાણઈ અનુત્તર સુરવર રે
અનુત્તર ઇમ આશ્વા વીરે નમે ગૌતમ નરા રે
નમો૦ ચદમઈ શતકઈ વીરવયણ કહિયાં સૂત્રથી રે
વયણ કહ્યાં માન વિજય ઉવજઝાય વખાણુઈ વૃત્તિથી રે... વખાણઈ.
૨૫ [૧૭૫૮]. ધન્ય ધન્ય તે જગ જીવડા રે પ્રાણુતઈ પણિ જેહ.... ધમિજન મૂકઈ નહીં વ્રત મૂલગા રે વ્રતને મહિમા અહ ધન્ય ધન્ય ૧ અંબઇ પરિવ્રાજક તણું રે શિષ્ય સંય સાત પ્રધાન પુરિમતાલ પુરિ સંચર્યા રે કપિલપુરથી મધ્યાન્હ , , પચ્ચકખાણ અદત્તના રે ન મિલે જલ દાતાર , સચિત જલની છઈ સવે રે કરે અણસણ ઉચ્ચાર છે . બ્રહ્મસરગિ તિહાં ઉપના રે જુઓ જુઓ વ્રત મહિમાય, ગૌતમ પૂછઈ વીરનઈ રે કંપિલ્યપુર બહુ ઠાય રે છે અંબડ જીમઈ નેહર્યું રે જિન કહિ વક્રિય શક્તિ , તેણીઈ જન વિસમાપવા રે કરે તનુની શતવ્યક્તિ , આરાધી ગૃહિ ધર્મનઈ રે
બ્રહ્મસરગે સૂર થાય , તિવાથી વિદેહે સીઝસઈ રે ચૌદમે શતકે એ કહાય , , ,
૨૬. [૧૭૫૯] સમકિત દષ્ટિ દેવતા સાધુ પ્રમુખની ભક્તિ રે ભગવંતઈ પરસંસીઈ કિમ દિઈ જિકુ યુક્તિ રે ભવિયણ૦૧ ભવિયણ! ગુણ પસંસીઈ આદરીઈ નિજ શક્તિ રે રાજગૃહઈ શક્ર વીરનઈ
પૂછઈ અવગ્રહ ભેદિ રે જિન કહે પંચ અવગ્રહા પહિલે ઈકને વેદ રે , ૨
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભગવતીસૂત્રની સજ્ઝાયા–માનવિજયકૃત
તેહ છઈ લેશક અરમિતા પૂરણ ભરતાકિ સમા નિજ નિજ દેશ પ્રમાણ તે સાધર્મિકને પાંચમા તંત્ર ખુદા હૈ આજના
તેહ ગયા પછે ગાતમા
એહ કહે છે તે ખરૂ સાચા ખેાલા એ સહી
ઈમ ઉપખંડણા કીજી૪ પતિ શાંતિ વિજય તા
રાજાવગ્રહ બીજો ૨ ગાહાવના ત્રીજો રે... ગૃહલગ" સામાચારનાર પાઁચ ક્રાસ લગીના ૨,.. સાન્નુન હું અણુજાણું રે પૂછઇ નણુઇ ટાણું રે.. જિન કહઇ સાચુ` મા રે નહિં જુદા ખેલવાના રે... સાલમા શતક વિચારી રે માન કહે નિકારી રે...
૨૭. [૧૭૬૦ ]
૨
જે જિનમતના થાપય ભાવિ તેહિ સદ્ગુરૂ વચન સાપેક્ષા રે ભાવે ભવિયણુ સમક્તિ નિરમતું રે
ઉલ્લેયતિર· સમાસર્યાં રે પુદ્ગલ વાવ ગ્રહિ દેવતા રે જિત કહે ન કરે ઇમ વચનાદિક આ કુંચનાદિ સ્થાનાદિક તથારે પૂછે એ અડ પ્રશ્ન સ ́ક્ષેપથી રે હતા નિજ સરગમ તવ ગૌતમા રે પૂછઇ કારણત્યાંહિ... જિનકહિ શુક્ર સથૈ થાપીને આદ્યાદિ.
આગમણુ ગમણુ કરેય... ૨ ઉન્મેષાદિ પ્રકાર વિધ્રુવ ણા પરિવાર... વંદી સંભ્રાંતિ માંહિ
કરી પરમતના નિવાસ સાચું સમક્તિ ભાસ... સમક્તિથી શિવવાસ હિંદ શિક્ર પૂછૈય
અવધિ પ્રયુ*જઇ મુઝે પહાંથી બણીને રે આવઇ પૂછવા હાંય તસ તનુ તેજ અસહતેા સુરપતિ ૨ જાય સસ ભ્રમ ઠાય... એહવે આવી તે સુર જિન નમે રે, પૂછી કરે નિરધાર નૃત્ય કરી ગયેા તવ જિન ગૌતમ પતિ રે કહે પૂરવ ભવ સાર... પુર હસ્તિના ઉરઈ ગંગદત્તો ગૃહી ૨ શ્રી મુનિસુવ્રત પાસ ચારિત્ર લેઇ આરાધી સુર હુઆ હૈ એક ભવે શિવવાસ... ભગવતી સેાલમા શતકમાં ભાખો રે એ અધિકાર વિસેસ પંડિત શાંતિ વિજય કાવિક તણા રૂ માન કહે તુસ લેસ...
""
.
99
99
ભાવેશ
,, ;
91
19
,,
૩૭૩
૩
,, ર
39
૪
""
७
૧
૩
. Ė
૫
७
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૨૮ [૧૭૬૧] પર હત્યિણાઉિર વાસી કાર્તિક શેઠ સમૃદ્ધ રે મુનિસુવ્રત જિન દેશના સાંભળીને પ્રતિ બુદ્ધ રે... ધન્ય છે ધન્ય લઘુકમ છવડા
જે કરે ધરમની વૃદ્ધિ રે તે ઈંદ્રાદિક પદ લહી
પામઈ અંતઈ સિદ્ધિ રે , નિજ અનુયાયી નીગમા અટ્ટોત્તર હજાર રે તસ વૈરાગ્યઈ વૈરાગીયા સાથઈ લેઈ વ્રત ભાર રે... આ ચોદઈ પૂરવ અભ્યાસ કરી માસ સંલેખ કીધ રે પ્રથમ સરગઈ સુરપતિ હુઆ એક ભવે હુસઈ સિદ્ધ રે. શક ભવઈ જ વાંદવા આવ્યા વીરકનઈ તામ રે એ વૃત્તાંત ગૌતમ પ્રતિ ભાખ્યો વિશાખા ગામ રે.. , ભગવતિ શતક અઢારમઈ જોઈ એ સઝાય રે પર ઉપગાર ભણી કહે માન વિજય ઉવજઝાય રે.. , કે
૨૯[૧૭૬૨] રાજગહીઈ જિનવીર રે લાલ આવ્યા કરતા વિહાર મનમોહન માર્કદી પુત્ર સંયતી રે લાલ પૂછઈ પ્રશ્ન વિચાર ભવિયણ શકતા છાંડિઇ રે લાલ શઠ ભાવઈ નહિ પાર , ભવિયણ ભૂજત વણસઈ કાઈયા રે લાલ કાઉ સાવંત એકાવતારી કાંઈ હેઇ રે લાલ હેઈ વીર કહે છે કે, રે તેહ સુણી મન વહ ગલ્લો રે લાલ અવર શ્રમણને કહેય તિગઈ અણસાહનઈ કરિઓ રે લાલ નિશ્ચઈ જનનઈ પૂછેય , ૩ તવ માર્કદી પુત્ર નઈ રે લાલ આવી ખમાવે તેહ ઈમ જે અરથી છવડા રે લાલ ભાખ્યો એ અધિકાર , , ૪ માનવિજય વાચક કહે રે લાલ છાંડે હઠ નિરધાર
૩૦ [૧૭૬૩] સમક્ત તાસ વખાણી જેનઈ જિનજી સરાય રે જે અન્યતીથી વડે છલીયા પણ ન છળાય રે... જિનમેં જિનધર્મઈ કરે દઢપણું તેની પ્રસિદ્ધિ થાય રે રાજગૃહી નગરઈ વસઈ શ્રાવક મડડુઅ નામ રે ચાલ્યો વીરને વાંદવા
મિલઈ અન્યતીથી તામ રે.... ૨
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૫
ભગવતીસૂત્રની સજઝા-માનવિજયકૃત કાલેદાયી પ્રમુખ બહુ
પૂછે પંચાસ્તિકાય રે જિન ભાગે કિમ માંનિઈ કહે મતિણિ હાય રે.. કાજ વિના કિમ જાણીઈ તવ બેયા ફિરિ તેહ રે સમપાસક તું કમ્યો જેણઈ ન જાણુઈ એહ રે.. , તવમડુક કહે વાયુનાઈ
અરણિ અગનિ નઈ દેખ રે ગંધ પુગ્ગદધેિ પારના
સરગના રૂપનઈ પેખો રે... તો કિમ એહનઈ દેખિઈ ઇમ નિત્તર કરી તેહ રે જિનન વંદઈ હસ્યું વીર વખાણે છેહ રે... અણજાણ્યાં અણુસાંભળ્યાં જે કરિ અરથ નિસંક રે તે જિનને જિનધરમને
આસાત કહું ઈ... ઈમ સુણી મન આણંદિઓ જિણવંદિ ઘરિજાય રે એક ભવે સિદ્ધિ પામસાઈ એ સતિ ધરમ પસાય રે. . ૮ ઈમ સુવિવેકઈ ધરમીની બહુ પરસંસા થાય રે અઠ્ઠારસમા શતકથી
કહિ છે મુનિમાન સજઝાય રે.. , ૯
૩૧ [૧૭૬૪]. ગૌતમ ગણધર વાઈ
શ્રીવીરને વૃદ્ધ વિનય રે પૂરણ ગણુપીટક ધરો
જેણુઈ પરમત કીધઉ છેય રે...ગૌતમ ૧ રાજગૃહે અન્ય યુથી
તસ આવી કહી ચો સાલ રે જીવ હશે તો હિંડતા તેણઈ છે એક ત બાલ રે... » ૨ ગૌતમ કહઈ તનુ શક્તિ વલી આસિરી સંજમ જે રે કર્યાસમિતિઈ હિંડતાં
અમે એકંત પંડિત લેગ રે. ૩ ઈમ અણહિં તે તમે
સાહમું થાઓ તો બાલ રે ઈમ નીર ઘાટી આવીઓ વર્ણવ્યો વીરઈ તત કાલ રે... » ૪ અવરથી અતિશાયી કહિઓ એહવા સલ્સરનઈ વદે રે વાંચી શતક અઢારમું
મુનિ માન કહે આણંદ રે... ૫
૩૨ [૧૭૬૫)/ દુરભિ નિવેસ રહિત ચિત જહનું મત્સરપણિ તસ લેખે રે વીરવચન સુણી સોમિલ વિકઈ મિથ્યાત રાખ્યું ન રેખાઈ રેધન્ય ૧ ધન્ય ધન્ય સરલ સ્વભાવી છવા જે ગુણદોષ પરીખઈ રે વાણિયગામ વીર પધાર્યા નિસુણી સમિલ વિપ્રે રે ચિંતઈ પૂછયાં કહિસઈ તે તસ વદીસ ક્ષિપ્ર રે , ૨
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૬
નહિ" તા નિરૂત્તર કરસ્યું" તુમ યાત્રાપનીય અમાધા એ ચ્યારે મુઝ ઈમ જિન બાલઈ
ઈંદ્રિય મન થિરતા ઈયાપન યાચિત આરામાદિક રહેવઈ ફ્રિરિપૂઈ સરસવ લક્ષ્ય અભણ્યા મિત્ર સરસવા ત્રિવિધ અભક્ષ્યા શસ્ત્ર અપરિણત એષણારહિતા જતિ નઈ અશક્ય અવર ચભેયા
ભય અભક્ષ્ય ઈનમાસા જાણું! કુલસ્ત્રી ધાન્ય પ્રકારે ઈંદુ ત્રિધા પૂછઈ ફિરિ ઈક દાય અક્ષયનું ભાવ અનેકઈ પરિણત કિવા દ્રવ્યથી એક "સણુ નાણુઈ વિવિધ વિષય ઉપયેગમ અનિલે સ્નૂઝયા ચારિત્ર લેઈ નિર્મલ ભગતિ શતકઈ અઢારમું જોઈ પડિત શાંતિવિજય શિષ્ય પભ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૩
મમતિ ચિંતઈ તિહાં જઈ પૂછઈ રે પ્રાસુવિહાર કહેા છઈ .... યાત્રા સંયમ યાગઈ રે અવ્યાબાધ વિણ રેગઈ રે... પ્રાસૂકવિહાર અમારેઈ રે ભાખઈ જિનલ ત્યારઈ રે.. ધ્રાંત સરિસવા બહુધા ૨ અપ્રાર્થિ નઈ અલૌંા રે... મલિયા ભવ ૨૫ ૨
કાલનઈં ધાન્ય સરૂપ રે... કુલથાપણ ઈમ કહેવા રે અવ્યવસ્થિત અહવા રે... જિનહિ એ સર્વ સત્ય રે દાઉ નણિ પ્રદેશથી નિત્ય રે... ઇમ સુણી અથ અનેક રે સિદ્ધિગયા સુવિવકઈ .... એ મુનિરાજ સજ્ઝાય ૨ માનવિજય ઉવજ્ઝાય રે...
૩૩ [ ૧૭૬૬ ]
વિદ્યાચારણું જ ધાચારણ
મહિયલમાં મુનીસ
ભગવતી વીસમઇં શતક વણુ વ ાસ લબ્ધિ જગદીસ. .
કરતે ઉપજરે શક્તિ
છટ્ઠ ટ્ઠ અટ્ઠમ અટ્ટમ પારણુઈ વિદ્યાક્રેરી ૨ જ ધા કેરડી વિદ્યાચારણુ પ્રથમ માતુસ નગરઈ” આવિ હામિત્રીજઇ ઉત્પાદઇ ઉરધ ગમત પ્રથમ તદ્દન વન" ત્રીજીવારે નિજ થાનક્રે' આવેઇ જ ધાચારણુ પહિલ"" ઉત્પાદ૪ તિહાંથી વળતા ૨ નદીસર દીવ ઉંચા પહિલઇ મૈં પંકલન જાય તિહાંથી આવપ્ત રે સધલ થાનક
અનુક્રમે... દાયની વ્યક્તિ... બીજ અટ્ઠમ દીવિ તિરીગતિ વિસય સદી.... પંડુકતિ તિ અણુ નિશ્રિત રવિકિરણે ... રૂચક દ્વીપ રે જાય તિšાંથી આવઇ હાંય... નંદત વને વલમાન ચૈત્યપ્રતે વંદન મામ...
19
,,
1:
17
""
,,
''
,,
,,
"
32
,,
19
૪
"2
+
७
વિદ્યા !
6
૯
to
૧૧
3
''
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભરત ચક્રવતિની સજઝા લધિ પ્રયું જઈ રે આલેએ હુઈઆ રાધનિરાય વંદઇ નિત્યઈ રે એહવા મુનિ પ્રતઈ માનવિજય ઉવજઝાય. વિદ્યા ૭
ભરત ચક્રવતિની સઝાય [૧૭૬૭] $ આભરણ અલંકાર સઘળા ઉતારી મસ્તક સેંતી પાગી આપો આપ થઈને બેઠા તવ દેહદીસે છે નાગી, ભરતજી ભૂપ ભયે વૈરાગી... અનિત્ય ભાવના એસી રે ભાવી ચાર કરમ ગયા ભાગી દેવતાએ દીધો એ મુહપતી જિનશાસનના રાગી. આ ૨
સ્વાંગ દેખી ભરતેશ્વર કેરો રાણુઓ હસવાને લાગી હસવાની અબ ખબર પડેગી રહેજે અમથું આઘી.. ચોરાસી લાખ હયવર ગયવર છનુક્રોડ હૈ પાગી ચોરાસી લાખ રથ સંગ્રામી તતક્ષણ દીધા છે ત્યાગી. , ચાર કોડ મણુ અન્ન નિત્ય સીઝે દશલાખ મણ લૂણુ લાગી ચોસઠ સહસ અંતેઉરી ત્યાગી સુરતા મોક્ષસે લાગી છે તીનઝેડ ગોકુલ ઘણું દૂઝે એક ઝેડ હળ તાગી આવી ઋદ્ધિસિદ્ધિ માટે ઝૂઝે સમજણમાં આવે ત્યારે ત્યાગી, અડતાલીસ કેશમાં લશ્કર પડે છે દુશમન જાય છે ભાગી ચૌદરતન તો અનુમતિ માગે મમતા સહસું ત્યાગી.. , 9 ભરી સભામાં ભરતેશ્વર બોલ્યા ઊઠે ખડા રહે જાગી આ લોક ઉપર નજર ન દેશો નજર દેજે તુમે આઘી.. , વચન સુણી ભરતેશ્વર કેરાં દશ સહસ ઉઠયા છે જાગી કટુંબકબીલો હાટ હવેલી તક્ષણ દીધા છે ત્યાગી છે લાખ પૂરવ ચારિત્ર ભરતેસર કેવલ જ્ઞાન અથાગી ચોરાસી લક્ષ પૂરવ આ૩ મુક્તિ ગયે ભાગી... વિમલવિજય ઉવજઝાય સદ્દગુરૂને શિષ્ય તસ શ્રી શુભવીર ભરતેશ્વરમુનિના ગુણગાતાં રામરાજય જયકાર,
[ ૧૭૬૮] - મનમે હી વૈરાગી ભરતજી મહી મેં વૈરાગી સહસ બત્રીસ મુકુટ બદ્ધ રાજા સેવાકરે વડભાગી ચોસઠ સહસ અંતેઉરી જાકે તોહી ન હુઆ અનુરાગી. ભરતજી ૧ લાખ ચોરાસી તુરંગમ જાકે છ—ક્રોડ હૈ. પાણી લાખ ચોરાસી ગજરથ સોહે સુસ્તી ધર્મ શું લાગી.. , ૨
"
૧૦
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૮
ચારક્રાડમણુ અન્ન નિત સીઝે તીનક્રાડ ગોકુલ પણ દૂઝે સહસ ભત્રીસ દેશ વડભાગી છન્નુન્ક્રોડ ગામકે અધિપતી તનિધિ રતન ચેાઘડીયા ભાજે *નીતિ મુનિવર વ`દત હૈ
સજ્ઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
લુણ દશલાખ મણુ લાગી એક ક્રેડહળ સાગો... ભયે સ જે ત્યાગી તા હી ન હુઆ સરાગી... મચિંતા સમ ભાગી દેયેા મુક્તિ મે* માગી...
ભરતજી કહે કરજોડી બાહુબલિ આગળ
"
ભરતચક્રીની બાહુબલિને વિતિ [ ૧૭૬૯ ] મ
તું છે માટેા સાગર સમાન અગાધ જો અજ્ઞાન વશ થઈ યુદ્ધમાં તુજને ખેલાવીએ
ક્ષમા કરી તે સ` મુજ અપરાધ જો... આયુધ શાળ ચક્ર ન પેઠું-તે કારણે
અઠ્ઠાણુ ભાઇને ખેાલાવ્યા ધરી પ્રેમ જો મુજ આણામાં રહીને રાજ્ય ભગવા
દૂત મુખે મેં કહેવરાવ્યુ હતુ. એમ જો... તે સઘળાં વિરૂપ કરી ચાલ્યા ગયા
તાત પાસે જઇ લીધા સયમ ભાર જો તે તે! ત્યાગી થયા ને તું પણ થાય છે
તા પછી મારે લેવા કાને આધાર જો... વૈષ તજીને પાછે વળી જ રાજ્યમાં
રાજ્ય ખીજા પણ હ થી ૬૭. છુ. આજ ને નિર્ભય થઈને રાજ્ય તમારૂ ભાગવા
ભરતજી ૩
નહિ' તે। જગમાં કેમ રહેશે મુજ લાજ જો... નામ ને ગુણથી બાહુબલિ તુજ નામ છે સત્ય કરી દેખાડયુ' તે નિરધાર જો ગુણુ તમારા એક મુખે ન કહી શકુ
આપ છે! મોટા ગુણુ મણીના ભડાર જો... મારી ભજા તા ખરી હતી બંધુ તમે
મુજને છેડી ચાલ્યા જશેા નિરધાર જો તે મુજ શિર પર ચડશે અપયશ ટાપલ
મુખ બતાવીશ કેવી રીતે હુ. બહાર જો...
},
પ
ૐ
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભરતચીની બાહુબલિને વિનતિ બાંધવ બાંધવ કહીને એકવાર બોલ તું
નહિ બોલો તો તાતછ અષભની આણ જે નેહભરી દષ્ટિથી મુજને ભેટશે
જેથી મારા જશને ઉગે ભાણજે.. શું મોઢું લઈ જાવું હું વિનીતાપુરીમાં
ભાઈ વિના મને લાગે સુને સંસાર જે ધ્રુસકે રડતાં કંઠથી અક્ષર ગુટતાં
ચકીની આંખે અશ્રુની પડતી હારજે. લઘુભ્રાતાના રાજય કરાવ્યા ખાલસા
તુજ સાથે લડી રૂધિરની કરી નીકજે રાજ્યમદે ભાઈ-ભાઈને સનેહ ત્યજવીયો
લાભના વશથી ભવની ન રાખી બીજે... રાંડયા પછી તે ડહાપણ આ લોકમાં
' એ કહેવત મને લાગુ પડતી થાય જે પશ્ચાતાપને પાર નથી હવે ઉરમાં
મુજ અંતરમાં સળગી ઉઠી છે લાય જે... મોહ ને ખેદના વાય ભરતના સાંભળી
બોલે બાહુબલી સાંભળ ચક્રી નરેશ જે રાજય, રમા ને રાગનીરાગ ક્ષણીકતા
જાણી લીધે મેં સાચે સાધુવેશ જે.. બાહુબલી બોલે છે ભારતની આગળ
મારૂં વ્રત છે હસ્તની રેખા સમાન છે ખેદ તજીને રાજ્ય ભરતનું ભગવો
સત્યવસ્તુનું આજે થયું મુજ ભાન જે... ભગિની ભ્રાતા પિતાના માર્ગે સહુ ગયા
આ ત્યાગ-વૈરાગ્યને ધર્મને થઈને જાણ જે તત્ત્વરમણુતા અનુભવ જ્ઞાનની ભૂમિકા -
| મુનિ મારગ છે અમૂલ્ય ગુણની ખાણજે... મુનિ મક્કમતા જોઈ ભરતજી વાંદતાં
સ્તુતિ કરતા વિનીતા પુરીમાં જાય છે નિર્લેપ રહીને નીતિથી રાજયને પાળતાં
ઉદય કરવા ગુણીના નિત્ય ગુણ ગાય જે
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
[૧૭૭૦ થી ૭૨]. દૂહા સ્વસ્તિ શ્રી વરવા (શારદા)ભણ પ્રણમી ઋષભ નિણંદ
ગાઈશું તસ સુત અતિકલી બાહુબલી મુનિચંદ. ભરતે સાઠ સહસ વરસ સાધ્યા પટ ખંડ દેશ અતિ ઉચ્છવ આણું શું વિનિતા કીધ પ્રવેશ... ચકરત્ન આવે નહિ
આયુધ શાળા માંહિ મંત્રીશ્વર ભરતને સદા કહે સાંભળ તું નાહ.. સ્વામી ! તેં નિજ ભુજ બળે વશ કીયાં ષટ ખંડ પણ બાહુબૂલ બ્રાતને નવિ દીઠ ભુજ દંડ... સુરનર માંહે કે નહિં
તસ છત(૫)ણ સમરત્ય તે પ્રભુ તુમ બલ જાણશું જે સહેશે તસ હત્ય... સુણતાં મંત્રી વયણ ઈમ ચકી હુઓ સતગ બાહુબલિ ભણું મોકલ્યા નામે દૂત સવેગ. ભટ રથ હયવર ઠાઠશું દૂતે કીધ પ્રયાણ શુકન હુઆ બહુ વંકડા પણ સ્વામીની આણ... ધરા ઓળંગી અતિધણી આવ્યા બહલી દેશ જિહાં કઈ બાહુબલી વિના જાણે નહિં નરેશ તક્ષશીલા નગરી જિહાં બાહુબલી ભૂમિંદ દૂત સુવેગ જઈ તિહાં પ્રણમ્ય પય અરવિંદ.. બાહુબલી પૂછે કુલ ભરત તણે પરિવાર ચતુરાઈશું ત તવ
બેલે બેલ વિચાર... આસન અર્ધ બેસવા આપે સુરપતિ જાસ લક્ષ યક્ષ સેવા કરે
જગત કરે જસ આસ... હેલે જીત્યા ખંડકટ
ખેદ ન હુવે કાય ઋષભદેવ સાનિધ્ય કરે તસ કિમ કુશલ ન હોય.. પણ પ્રભુ તુમ આવ્યા વિના માને સકલ નિરર્થ કામ નહિં હવે ઢીલનું સેવ પ્રભુ સમરથ” નહિ તે જે તે પશે
કાઈ ન રહેશે તીર તસ ભુજદંડ પ્રહાર એક કેમ સહેસે તુજ શરીર... એ સેના વળી એ ઋદ્ધિ તિહાં લગે જાણે સર્વ જિહાં લગે એ કાપે નહિ મકે તે ભૂજ ગર્વ...
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૧
ભરતચક્રીની બાહુબલિને વિનતિ
૨ [૧૭૭૧] . જારે શું તુજ મારું દૂત
બાહુબલી બેલે થઈ ભૂત, રાજા નહિં નમે કેપે ચડ્યો છું તહાર રે નહિ એક મુઠીયે ધરૂં ધરતીમાંહિ.. , હું તો જાણત તાતજી જેમ હવે ભાઈપણને જો પ્રેમ છે એકજ મારી કહેજે ગુજજ
જે બળ હોય તો કરજે જજઝ છે રે દેઈ ચપેટા કાઢયો દૂત
વિલ થઈ વિનીતાયે પહંત છે સંભળાવ્ય સઘળે વૃત્તાંત કે ભરતપતિ જેમ કૃતાંત રણદુંદુભી વજડાવી જામ સેના સઘળી સજજહુઈ તામ કેડ સવા નિજ પુત્ર સજજ રણના રસિયા હુઆ સજજ છે ૪ લાખ ચોરાસી રથવળી જાણ
ઘોડા લાખ ચોરાસી સાજ લાખ ચોરાસી રથવળી જાણ લાખ ચોરાસી દુર નિશાણ... , પાયય છ– કેડિ ઝુઝાર
વિદ્યાધર કિનર નહિ પાર છે એમ સુભટની કાડાકડ
રણરસ વા હેડા હેડ , ૬ પૃથવીપી સેનાને પૂર
રજશું છાયો અંબર સૂર સેળલાખ વાજે રણતુર
ચક્ર ચાલ્યો સેનાને પૂર... છ ૭ પહેલે બહલી દેશની સીમ સુણી બાહુબલી થયે અતિભીમ ત્રણ લાખ બાહુબલીના રે પૂર કંધે ચઢયા જાણે જમના રે દૂત છે સેના સમુદ્રત અનુસાર કહેતાં કિમ હી ન આવે પાર છે ચક્રીશ્વરની સેના સર્વ
તૃણ જેમ ગણુત મોટો ગર્વ છે કે પહેરી કવચ અસવારી કીધ બાહુબલી રણુડંકા દીધા ભરતે પહેર્યો વજીસનાહ ગજરને ચડયો અધિક ઉછાહ. સામ સામાં આવ્યા બેહના સૈન્ય કયા ગગન ને પૃથવી જેણ ઘેડે ઘડા ગજે ગજરાજ
પાળે પાળા લડે રણુ કાજ.. ઝળકે ભાલા ભીમ ખડગ્ન તીરે છાયા ગગનને મગ્ન શરા સુભટ લ)ભી)ડે છે તેમ નાખે ઉલાળી ગજ કાંકરી જેમ... રૂધિર નદી વહે ઠામે ઠામ બારવરસ એમ કીધે સંગ્રામ બહુમાં કઈ ન હાર્યો જામ ચમર સૌધર્મેન્દ્ર આવ્યા તામ” , ૧૩ તાતજી સૃષ્ટિ નેપાઈ એ કાંઈ પમાડે તેહનો છે. દેય ભાઈ કહે રણુ ભાર જેમ ન હોય જનને સંહાર માનું વચન બે ભાઈએ જામ દેવ થાપ્યા ત્યાં પાંચ સંગ્રામ દષ્ટિ વચન બાહુ મહી ને દંડ - બેહભાઈ કર યુદ્ધપ્રચંડ.... ૧૫
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૩. [૧૭૭૨] દૂધ અનિમિષ નયણે જોવતાં ઘડી એક થઈ જામ ચકીને નયણે તરત
આવ્યા આંસુ નામ સિંહનાદ ભારતે કર્યો
જાણે ફુટપ બ્રહ્માંડ (-)ડાનાદે બાહુબળે તે ઢાંક અતિચંડ... ભારતે બાહુ પસારિયે તે વાભે જિમ કંબ વાનર જિમ હીંચે ભરત બાહુબલિ ભુજ લંબ... ભરતે મારી મુષ્ટિકા
બાહુબલિ શિર માંય જાનુલગે બાહુબલિ
ધરતી માં જાય.. ગગન ઉછાળી બાહુબળે મૂકી એવી મૂઠ પેઠે ભરતેશ્વર તુરત
ધરતીમાંહે આકંઠ.. ભરત દંડે બાહુત
ચે મુગટ સબુર ભરત તણે બાહુબળે
કીય કવચ ચકચૂર બેલ્યા સાખી દેવતા
હાર્યા ભારત નરેશ બાહુબલિ ઉપર થઈ કુલ વૃષ્ટિ સુવિશેષ ચકી અતિ વિલખે થી વાચા ચૂકયો તામ બાહુબલી ભાઈ ભણી મૂક્યું ચક્ર ઉધામ. ઘરમાં ચક્ર ફરે નહિં
કરી પ્રદક્ષિણું તાસ તેજે ઝળહળતું થયું
આવ્યું ચક્રી પાસ બાહુબલી કેપે ચઢયા જાણે કરૂં ચકચૂર મૂઠી ઉપાડી મારવા
તવ ઉગ્યો દયા અંકુર તામ વિચારે ચિત્તમેં કિમ કરી મારૂં ભ્રાત મૂઠી પણ કિમ સંહ
આવી બની દોય બાત.. હતિદંત જે નીકળ્યા તે કિમ પાછા જાય
ઈમ જાણી નિજ દેશને લેચ કરે નરરાય. તવ ભરતેશ્વર વિનવે રે ભાઈ
ખમો ખમો મુજ અપરાધ હું ઓછે ને ઉછાંછળે રે , તું છે અતિહી અગાધ રે
બાહુબલભાઈ! હું કયું કીજે બે ? ૧ તું મુજ શીરને સેહરોરે , હું તુજ પગની રે ખેહ એ સવિ રાજય છે તાહરૂં રે, મન માને તસ દેહ રે. બાહુબલિ- ૨
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૩
ભવ આયણની સજઝાયે હું અપરાધી પાપી રે ભાઈ કીધાં અનેક અકાજ લોભવશે કાવિયાં રે , ભાઈ અઠ્ઠાણુંના રાજ રે.. ઇ ૩ એક બંધવ તું માહરે રે , તે પણ આજે એમ તે હું અપજશ આગળો રે, રહેશું જગમાં કેમ રે... » ૪ કડવાર કહું તુજને રે , તાતજી ઋષભની આણ એકવાર હસી બેલને રે , કર મુજ જન્મ પ્રમાણ રે... ઇ ૫ ગુન્હ ઘણે છે માહરા રે , બક્ષીસ કરીય પસાય રાખે રખે મણ કિશી ૨ ,, લળી લળી લાગું છું પાયર.. ચક્રીને નયણે ઝરે રે , આંસુડા કેરી ધાર તે દુઃખ જાણે તે ઉરે રે , કે જાણે કિરતાર રે. નિજ નયરી વિનીતા ભણી રે, જતાં ન વહે પાય હા મૂરખ ! મેં શું કિયું રે , ઈમ ઉભે પસ્તાય રે.....
૮ વિવિધ વચન ભરતેશના રે , સુણી નવિ રાચ્યા તેહ લીધું વ્રત તે કર્યું ફિરે રે ,
જેમ હથેળીમાં રેહ રે. (રાજ્ય છોડી હુઆ સંયમી રે, ધરી અભિમાન મન ધ્યાન બ્રાહ્મી સુંદર પ્રતિબંધિવા રે, મોકલે ત્રિભુવન ભાણ રે.. , વીરા! ગજ થકી ઉતરે રે, ગજ ચડયે કેવલ ન હોય બેન વચન શ્રવણે સુણ રે, ચેત્યો ચતુરનર સેય રે... , ૧૧ કેવલ લહી મુગતે ગયા રે છે બાહુબલી અણગાર પ્રાતઃ સમય નિત્ય પ્રણમીયે રે, જિમ હેય જય જયકાર રે , ૧૨ કળશ : શ્રી ઋષભ જિન સુપસાય ઈણિપણે સંવત સત્તર ઈકોતેર
ભાવા શુદિ પડવા તેણે દિન રવિવાર ઉલટ ભરે વિમલ વિજય ઉવજઝાય સદ્દગુરૂ સસરતન કહે શુભ વરે
બાહુબલિ મુનિરાજ વાતાં રામવિજય જયશ્રી વરે... ૧૩ કર ભવ આલોયણાની સાથે [૧૭૭૩ થી ૭૫] ૨
સમરી સરસ્વતી માતને ગુરૂજન લાગી પાય ભવના પાપ ખમા(પા)વવા ગુરૂજન કરજો સહાય ચાર ગતિ સંસારમાં બહુ જ તાજી જળચર થલચર ખેચરા પરતંતાછ દૂભવિયા મેં અજ્ઞાનથી બહુ જંતાજી ખમાવું તે હું ભાવથી પરસતાજી
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૪
સાતે નરકે નારકી બહુ જ તાજી
તેને પણ ખમાવતા » ક્રમ વશે તરકસાતમાં,, ત્રિવિષે તે ખમાવતા નિય પરમાધામીએ મૂઢ ભાવે હા શુ` ક શસ્ત્ર છેદન-ભેદન કર્યાં,,
..
42
,,
,,
જલચર જતિરૂપ ધર્યા બહુ દુર્ભાવ છેદનભેદન કર્યા સર્પ સરીસર્પ જાતિમાં પરિશ્રમથી મેં દૂભવ્યા વાધ-સિંહ–ગેડા જાતિમાં
ઘુવડ ગીધ ને કૂકડા
ભૂખે ભાગ લીધા ઘણા ત્રિવિધ તેહ ખમાવવા
નાક ઢાત ને આંખના સ્વામીપણે મેં ભાંધીયા
માનવ ભવને મેં લહી શીકારીપણે શીકાર કર્યો સ્પર્શેન્દ્રિયવશ મે આવું" ચેનિજનિત જ ંતુ હણ્યા
k
હણ્યા હણાવ્યા અતિધા
બીછ ઢાળે બધુ કહ્યું
"
ચાર કષાયના વશ થકી,, તિરિયગ ભવે હુ' ઉપની સ્વાય શસ્ર મે' હણ્યા બિતિ ચઉ રૂદ્રિ જાતિમાં,, વળી દુઃખ દીધાં ધણાં
""
,,
""
99
29
,,
""
3)
39
99
,,
"9
,,
,,
""
૨ [ ૧૭૭૪ ]
જ તાજી આહાર કર્યાં સ્વાતિના પરતંત્તાજી
99
,,
,,
,,
99
99
19
در
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ ભાગ-૩
99
થઈ દૂભવીયા જીવને પરત તાજી
લહુ પ્રમાદ અતીવ ૨ પરત તાજી ધાતન-પાતન ઝુંઝન્યા પરતતાજી ક્ષમા ગુણનુ ગેહ રે પરત તાજી દીધાં દુઃખડાં અનેક રે પરત તાજી
ન ગણ્યા પરના દુ:ખ રે પરસ’(ત)તાજી... ૪
કૅલિ કરત! જીવ રે
પરત તાજી
દુભવ્યા ખમાવુ` તેહને... પુઢવ્યાદિ પાંચે થાવરે ત્રિવિધ ખમાવું તેહ રે...
ઉપજી ખાધા જીવ ૨
સત્યાન॰દ અશુભ ભાવ રે...
જળચર ખમાવુ' જીવ રે પિ શ્વાન ખિલ્લી ઉંટડા
ખામી સુખી થાઉ રે
ઉપજી હણીયા જીવ ૨ હ્રૌંસ ગાદિ પ્ ́ખી ૨
કીડા કૃષિ જાતિના
આજ થયેા ઉજમાલ ૨...
મૂઢતા જીભની લાલુતા
ખમાવું તે જીવ ભાવથી
પરદારાગમન ગુણહીન રે કેઈક દુભવ્યા તસખામણા
વિષયે વિર્ધા જીવ રે
દાષિત ને નિર્દોષ...
,,
,
""
99
,,
ત્રિકરણે ખમાવુ. આજ રે સત્યાનંદ લિનું દુઃખ રે...
99
در
99
29
""
,,
પરત તાળ
,,
,,
,,
,,
,,
૫
""
७
ی
૪
૫
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૫
ભવ આલોયણુની સજઝા
૧૭૭૫] ખમજે ખમજો રે જીવ સહુ મુજ ખમજે જિન આઝાએ અપરાધ ખમાવી સંસારે નહિ ભમજે રે.. વસહ૦ ૧ જેણે આણું નથી ઓળંગી માન ભંગ તસ કરીયું રે તામસ ભાવે થયે મદમાતે જ્ઞાન સવિ વિસરીયું રે.. ,, ૨ દુષ્ટ ભુહિએ આળ મેં દીધાં ઠેષ લોભ મન ભરીયે રે નિ ચાડી મેં ઘણું કીધી ઈર્ષ્યા ડાકિણ વરીયે રે , રૂદ્ર સુસ્વભાવે ભરીયો જન્મ પ્લેન કુળે રે ધર્મશબ્દ શુભ કાને ન ધરી મળીયા ગુર અનુકૂલે રે , પરલેક જાવા છવ ન ઇચ્છે આસક્તિ છવની વાતે રે ઘાત કરતા દુઃખ બહુ દીધાં કિમ થાય મુજને શાંતિ રે , આર્ય ક્ષેત્રમાં ખાટકી-વાઘરી હુંબતુરની જાતિ રે તેમાં જન્મી છે હણીયા કાઠી રાખી છાતી રે... » મિથ્યા મોહે મંદ બુદ્ધિથી કષાય કેરા ગે રે દવ દેવરાવી બાળ્યા છે
સર-દહ મૂકવ્યા ભેગે રે... » સુખ લીલાએ ભોગભૂમિએ અંતર દીપ ક્ષેત્રે રે દેવપણે પણ કેલિ કરતા બહુ લેભવશ ગાવે રે... ભુવનપતિમાં દુષ્ટ બુદ્ધિથી નિર્દય હદયના ભાવે રે વ્યંતર ભાવે કેલિ કરતા પાપપિંડ ભરાવે રે..
જ્યોતિષ જાતિ વિષય લોલુપે મેહ દુષ્ટ મતિથી રે પર ઋદ્ધિમાં મત્સર ધરીયું લોભભ વૃત્તિથી રે... જાણતાં દુઃખ જીને દીધું ચારગતિના શરણે રે હું ખાયું ને તે મુજ ખામ. ભાવું પંડિત મરણે રે... , ૧૧ વજન પરજન આ દુનિયામાં કેઈ નહિં છે કેાઈનું રે જ્ઞાન-દર્શનને ચારિત્ર ભાવે નિર્મમ પણ છે જોઈતું રે , અરિહંત સિદ્ધનું શરણું ભાવે સાધુધર્મ મન આસ રે પાંચ પદે નમે નમો ભર્ણતા માણસા રહી ચઉમાસ રે.. ૧૩
[ ૧૭૭૬] પ્રથમ ઈરિયાવહીથી લેગસ્સ સુધી પાઠ કહી, ઇછા સંદિસહ ભગવન! ભવ આલેયણ આલેઉં? ઇછું કહી, ઉભા કે બેઠાં બેઠાં એકએક ગાથા બેલી ખમાસમણ દેવું સ. ૨૫
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૬
૧ સસારશ્મિ અણુ તે પરિભ્રમમાÌણુ વિવિšજાઈસુ
જર્
૪
પ
E
७
'
૯
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૫
૧૯
૨૦
રા
૨૨
૨૩
२४
2 * 2 ~ ~
૨૫
२६
૨૭
૨૮
-
97
"9
39
99
99
99
99
"9
99
..
99
99
99
"9
19
99
"
"0
"
h
..
"9
39
99
,,
29
ક
29
,,
99
,,
99
19
99
99
"
99
.
""
"3
,,
"9
,,
,,
19
,,
39
,,
19
99
39
19
,,
99
**
મળ
સુઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઢવીકાઈય જીવા
જે ઘૂમીયા તે વિ ખામેસિ
આઉકાઈય જીવા તેાઈયછવા
વાાય જીવા વણુસઈકાઈય જીવા બેઈક્રિયા ય જીવા
તેઈક્રિયા ય જીવા ચરક્રિયા ય જીવા તિરિય ચ જોણી જીવા જલચર જોણી છવા થલચર જોણી જીવા ખેચર જોણી જીવા
નારય જોણી જીવા સમુચ્છિમા ય જીવા મધુસ્સે જોણી જીવા સુઅસુર જોણી જીવા સાઈક્રિય વસેણુ છવા ચઢિખ દિય વસેછુ જીવા ધાણેદિય વસેણુ છવા રસન"દિય વસેણુ છવા ફ્રાંસે દિય વસેણુ છવા
આહાર વસેણુ છવા નિદ્દા વસેછુ જીવા
ભય વસેછુ જીવા
મેહુણુ વસેછુ જીવા પરિગ્ગહ વસેણુ છવા
કાહ વસેણુ છવા
માણુ વસેણુ છવા માય! ત્રમેળુ જીવા
99
.
,
29
"9
""
"9
,,
..
99
99
""
99
99
,,
19
99
99
..
"9
19
..
"9
ور
ક
..
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભવ આયણની સઝા
૩૮૭
૩૧
,
૩૨
વર
૩૫
-૩૬
૩૭
૩૮
૩૦
૪૦
૪૧
Y8
Y
લેહ વસેણ છવા રામવસેણું છવા થવસેણું છવા કલહવસેણું છવા અષ્ણકખાણ વસેણું પશુન્ય વસેણું રતિઅરતિ વસેણું પર પરિવાદ વસેણું માયામૃષાવાદ વસેણું મિથ્યાત્વશલ્ય વસેણું અનાણુ વસેણું છવા પમાય વસેણું છવા હરિસ વસેણું છવા સાગ વસેણું છવા હાસ્ય વસેણું છવા વિકહા વસેણું છવા રસગાર વસેણું છવા , ઋદ્ધિગાર વસેણું જીવા , શાતાગારવ વસેણું છવા , આરંભસમારંભેણ છવા પરવરણ છવા આઉટ્ટીગણ છવા દ૫ વસેણ છવા કંદપવલેણ છવા દંડી- ભવેણ છવા ખદગી ભણુ છવા વગુરી ભવેણ છવા હિસવ ભવેણુ છવા ઘીવર ભવેણ છવા -વાહી ભવેણ છવા દેવ ભવેણ છવા
૪૬
-
४७
૪૮
A
૫e
૫૫
૫૪
૫૫
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮.
કર
૬૩
૬૪
પ
૬૭
ર
૬૯
७०
૭૧
૭૨
૫૩
૭૪
ૐ ૐ ૐ
७८
૭.
८०
૧
ર
૮૩
૮૪
૫
e;
८७
રા
te
૯૦
૯૧
,,
99
99
19
""
,,
99
99
.
"9
""
મ
"9
29
91
99
"9
,,
99
99
39
99
6:5
19
ور
19
.
..
""
""
36
39
,,
ود
.
19
59
99
99
,,
99
99
,,
99
99
,,
99
"9
""
.
""
"9
""
13
...
સુઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
મધુસ્સું ભવેણુ જીવા તિરિય ́ચ ભવેણ છવા
નારણ્ય ભવેણુ છવા
ત્રસ થાવરાય જીવા
દવદાણેણું જીવા કુદિઠ્ઠીવસેણ છવા દંસણુ વસેણુ છવા
સ્થાવરાય જીવો
પુઢવી ભવેણ છવા
આ
ભવેણુ છવા
તે ભવેણ જીવા
વાઉ ભવેણુ છવા
વણુસઈ ભવેણુ છવા ખેઈ” ફ્રિય ભવેણુ છવા
તેઇન્દ્રિય ભવેલુ છવા ચરિદિય ભવેલુ છવા પચિ દિય ભવેણુ છવા
કામવસેણું જીવા
રોગવસેણું જીવા ભાગવસેણું જીવા સેાત્ર વસેણું જીવા
ફુગ્ગહ વસેછુ જીવા
કુમઈ વસેછુ જીવા
મચ્છર વસેણુ જીવા અવિરઈ ભાવેણુ છવા અક્રૃઝ્રાણુ ભાવેણુ છવા રૂદ્રગ્ઝાણ ભાવે જીવા લેસા વસેણુ છવા નિંદા વસેછુ જીવા વૈદવસેણ જીવા સલ્ટ વસેણુ... જીવા
99
99
39
99
,,
"9
"9
,,
""
"9
"9
19
99
,,
"9
,,
..
99
99
""
"
99
19
.
39
99
29.
99
99
99
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________
.
*
૫
હ૮
૧૦૦
૧૦૧
ભવ આયણની સઝાય
૩૮૯ સના વણ છવા છે ઉન્માદ વસેણ છવા છે નાવણ ધાવણ વસેણ છવા, જલક્રીડાવલેણ છવા , કમ્માદાણેણ છવા છે અહિગરણ વસેણ છવા છે સકસ્મિય સકખભાવમએ ..
ચકડુંબમંત તાપિયતિવિહેણસિરિયું ,, જે અહિગરણું ત્યકત (ચત્ત)તપિય૦
જં ચ કલેવર મુક્ત , ૧૦૨ ચત્તારિ મંગલં, અરિહંતા, સિદ્ધારા સાહુ, કેવલિ પનારો ધઓ મંગલ ૧૦૩ પાણાઈવાય મલિયું ચેરિષ્ઠ મેહણું દવિણમુર
કેહ માણું માર્યાલભં પિજજતહા દેસં ૧૦૪ કલહ અમ્ભખાણું પશુને રઈઅરઈ સમાઉત્ત
પર પરિવાય માયાસ મિ છતસલ્લંચ ૧૦૫ સિરિઝુ ઈમાઈ મુખમગ્ર સંસગ્ય વિધભૂયાઈ
દુધઈ નિબંધણાઈ અટ્ટારસ પાવઠાણાઈ ૧૦૬ એગેલું નત્યિમે કોઈ નાહમનસ કસ્સઈ
એ અદાણમણ અપાણભણસાસઈ ૧૦૭ એગ મે સાસ અપ્પા નાણુ દંસણ સંજુઓ
સેસા મે બાહિરા ભાવા સર્વે સંજોગ લખણું ૧૮ સંજોગમલા જીણુ પત્તા દુખપરંપરા
તષ્ઠા સંજોગ સંબંધ સવં તિવિહેણ સિરિય ૧૦૮ અરિહંત મહ(મ)દેવ જાવજછવ સુરાહુઓ ગુરૂ
જિણપનાં તાં ઈએ સમ્માં એ ગહીઅં ૧૧૦ ખામેમિ સવ્વજીવે સવે જીવા ખમંતુમે
મિત્તી મે સવભૂએસ વેરે મજઝ ન કેણઈ ૧૧૧ સવૅજીવા કમ્મરસ ચૌદહ રાજ ભમંત
તે મે સવ ખમાવીયા મુજજવિ તેહ ખમંત ૧૧ર જે જે મgણ બહું જે જે વાણુ ભાસિએપાર્વ
જે જે કાએ કર્વ મિચ્છામિ દુક્કડ તસ્સ
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
તે પછી પૂણું ચૈત્યવંદન કરવુ. પછી નીચેની ગાથા ખેાલવી. આજ્ઞાહીન" ક્રિયાહીન વિધિહીન` ચ યત્ કૃત/તત્સવ" કૃપયા દેવ ક્ષમસ્વ પરમેશ્વર !
8 જીવનાકની માહરાજાની ભવાઈ [૧૭૭૭ ]
મને ક્રમે નાચ નચાવ્યા
૩૯૦
ક્રમે નાચ નચાવ્યા. રાજ !
હુ તા હાર્યાં, દાવ ન ફાવ્યા રાજ રાગ દ્વેષ રિપુ એ મુજ સાથે નાનાદિક રત્ના મમ લુંટી માહ મદારીએ મઢ ટની પર ચારગતિ રૂપ અંધ કુવામાં વિષય કષાય પ્રમાદ જે વૈરી કાળ અનાદિથી પાછળ પડીયા
નરક નિંગાદનાં દુ:ખ સુણીને વાઢ-કાપ ને છેદન ભેદન તિય ચતણે ભવ ભુખ દુઃખને વિના વાંક સાઈ તે કાપે દેવભવે અધિકી પર ઋદ્ધિ માળા કરમાઈ મૃત્યુ ભાગે માનવભવ અતિ માંધા મૂલને ઈષ્ટ વિયેાગાદિકની વૈદન એણીપેર ચારગતિ ભવ ભવમે રાય–રંક પશુ-પ્`ખી બન્ય। કદી મનુષ્ય અનાય થયા કાઈ કાળે માહન મળીયા કદી, નવિ કળીયેા નરક નિગોદે નાથ ન નિરખ્યા મિતિ ચઉરેન્દ્રીને સનિ પંચેદ્રી એમ ભવભ્રમણામાં નિવ દીઠો આ ક્ષેત્ર માનવભવ પામ્યા ધમ મળ્યા વીતરાગના સાચા રાગ કાગણ ફેંકી ઉડાડયા પ્રભુ ચરણે લુંડન કરી જાચુ' ભવાભવ તુમ ચરણાની સેવા
!
',
ભવરણ જંગ મચાવ્યા
ફૅટી ખૂબ નચાવ્યા, રાજ... કર્મ ૦ ૧ ભવનાટકમાં નચાવ્યા
ઝીંકી મત(ન)મકલાયા, રાજ...
ક્રેડ ન મૂકે મારી
પાપ કરાવે ભારી, રાજ... થર થર કંપે ઢાયા પરવશ અતિ દુઃખ પાયા, રાજ તાપશીત ભય ભારી પરાધીન દુ:ખ દાહાડી, રાજ. રૃખીને દીલ દાઝે
ઝુરી ઝુરી મરે ઝાઝે, રાજ... વિષય કષાયમાં ફૂલ્યા
""
.
*** 99
... ..
ન લલ્લો પ્રભુ ગુણવેલી, રાજ... રત્ન ચિંતામણી પાયા પછી પૂરા પછતાયા, રાજ... મનમદિરમાં રહેજો સાંકળચંદને દેજો, રાજ...
''
,,
GEN ,,
ધૃ તૃષ્ણામાં ઝીયે, રાજ... વિધ વિધ વેષ ભાવ્યા સ્ત્રી નપુ સકપણું પાયેા, રાજ પાપી અધી પાણ
99
વીતરાગ ન પિછાણ્યા, રાજ... 6 પૃવ્યાદિક ભવ દવમાં મનુષ્ય અનારજ ભવમાં, રાજ...,, નાથ અનાથના ખેલી
૧
૩
v
""
દુ
.
ܐܕ
,, ર
૩
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૧
શેઠ૦ ૧
,
૫
ભાવડશા શેઠની સઝાય
: ભાવડશા શેઠની સઝાય [૧૭૭૮] ક. શેઠ ભાવઠ નામે વાણી રે મૂક સુપન લહે નાર રે પણ સંબંધે સુત ઉપજે રે જાણ્યો મૃતયોગ વિચાર રે માલણ નદી તટ જઈ કરી રે મૂકી સુકે ઝાડ રે પ્રથમ રોકે પછી હો રે બોલીયે જડબું લાડ રે બાલક રોયે ઈશુ કારણે રે માગું લાખ ટકાય રે લઈ અટવી માંહે મૂકી રે તાત મરખ કાંઈ ખાય રે બાળ વયે તેણે કારણે રે નહિ ધર્યા ટકા લાખ રે તુમ ઘરે જ બહુ હસે રે જાણે એ સાચી ભાખ રે પાછો ઘેર લઈ આવી રે ખરચ્યું લાખ સુવર્ણ રે જન્મ મહોત્સવ કર તિહાં ઘણે રે છઠું દિને પામ્યો મરણ રે બીજો પુત્ર અવસરે જનમીયા રે ત્રણ લાખ દેવા તાત રે મૂક રણ તવ બોલી રે લાવ્યા ઘેર સંઘાત રે.. ત્રણ લાખ ટકા ખરચીયા રે છઠ્ઠા દિવસે થયું મરણ રે ત્રીજું સ્વપ્ન લઈ અવતર્યો રે દેહને કંચન વરણ રે તેહને માંડ વન મૂકવા રે બે મુખથી ભાખ રે મુજને કાંઈ તજે તાત રે દેવા છે ઓગણીસ લાખ રે સુણીય વચન સુતને ગ્રહો રે દીધું ભાવડ નામ રે અનુક્રમે તે યૌવન લહે રે બહુ વાળ્યા ગુણ ગ્રામ રે... માત-પિતા પરભવ ગયા રે ઓગણીસ લાખ ટકાય રે માંડયા તેણે તિહાં ખરચવા રે ભરાવી ત્રણ પ્રતિમાંય રે... સાથભ અને પુંડરીકની રે ચક્રેશ્વરી દેવી સંતુષ્ટ રે નવ લાખ ટકા તેહને દિયા રે દશ લાખ કીધી પ્રતિષ્ઠ રે... અઢાર વહાણ ધન લાવીયા રે સેલું અસંખ્ય અપાર રે શત્રુંજય ઉદ્ધાર કરાવી રે મણિમય બિંબ સુસાર રે એમ ઋણ છુટી અનૃણ થયે રે કીધા પુણ્ય અને ૨ વિનય કહે નવિ ગમે (ર) રે જેને પિતે વિવેક રે..
,
,
૮
૯
,
,
, ૧૩
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ વક ભાવ, ભાવના, તેના મહત્વની સઝા [ ૧૭૭૮] વા રે ભવિ! ભાવ હદય ધરા - જે છે ધર્મને ઘેરી એકલ મહલ અખંડ જે. કાપે કર્મની દેરી... ૨ ભવિ. ૧ દાન શીયલ તપ ત્રણ એ પાતક મલ છે ભાવ જે ચેાથે નવિ ભળે તે તે નિષ્ફલ હે... વેદ પુરણ સિદ્ધાંતમાં પટુ દર્શન ભાખે ભાવ વિના ભવસંતતિ પડતા કુણ રાખે?... તારક રૂપ એ વિશ્વમાં
જપે શ્રી જગ ભાણ ભરતાદિક શુભ ભાવથી પામ્યા પદ નિર્વાણ... ઔષધ (આય) અન્ય ઉપાય જે મંત્ર, તંત્ર ને મૂળ(ળી) ભાવે સિદ્ધ હેવે સદા ભાવવિના સર્વ ધૂળ(ળ)... ,, ઉદયરત્ન કહે ભાવથી
કુણ કુણ નર તરીયા શોધી લેજે સૂત્રમાં
સજજન ગુણ દરીયા ૨૪ ભાવ છત્રીસી [૧૭૮૦] જ ક્રિયા અશુદ્ધતા કછુ નહિ ભાવ અશુદ્ધ અશેષ મર સત્તમ નરકે ગયે તંદુ મરછ વિશેષ ભાવ સુધી તા ભઈ કહા કિયા કૌ ચાર દઢ પ્રહાર મુગતે ગયે
હત્યા કીની ચાર સાધુ ક્રિયા કશું નવ કરી આભ દેવકી માંય ભાવ સુકી સિહસ્તે
સિદ્ધ અનંત સમાય. સાઠ સહસ વરસે કરી કિરિયા અતહિ અસુદ્ધ ભરત આરિસા ભવનમેં ભાવ સુદ્ધ તેં સિદ્ધ નમુકારસી વ્રત નહિ
કરતો કુર આહાર ભાવ સુદ્ધતે સિદ્ધ કે
કરગડ અણગાર.. કિયા ભાવ સુલ અસુહતે મેલે નરક સમાજ ભાવ સુદ્ધ કેવલ ભય પ્રસન્ન ચંદ ઋષિરાજ. કવલિસી કરણ કરે
અભવ્ય લિંગ સંપન્ન પણ ગંઠી દે નહીં
ભાવ સુદ્ધ શુન્ય પૂર્વ કોડ દેશોના
કિયા કઠીન જિન કીન . કુરક બકુર નરગતી
અસુહ ભાવ (લી) બીન
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાવ છત્રીસી
વસ ખેલ કિરિયા કરી ઈલા પુત્ર દેવલ ધરે ચરણુકરણ કિરિયા કરી ભાવસુદ્ધ કેવલ ભરે કપિલ કુમક અતિ લાભવસ સદ્ ભાવ તમહી ભજ્યે
પુનર્સે તાપસ પ્રતે
તે કૈવલ કમલા વર્ષ કૃત અપરાધ ખમાવતી મૃગાવતી શુદ્ધ ભાવસુ સાધ ક્રિયા કૈસે સધે ? શુદ્ધ ભાવñ શિવ લહે નાચનચન કિરિયા કરી
આષાઢ ભૂત ભાવસુદ્ધ તે હિજ દિન દીક્ષાગ્રહી
પૈ" સુધભાવે મુદ્દતા ગુણુ સાગર ધ્રુવલ લો પેાતે વલ પદ લહે
સીંહણુ ભખે શરીર જન્મ સાધુ સુકેસલ શિવ લહે ખદખાલ ઉતારતાં ભવ નિવાસ તન ભાવ સુધ ઉપજતો ઈક પહરમે.
ભાવ અસુદ્ધ્તૈ નિવ શહે અસ ખ્યાત દૃષ્ટાંતકુ પે જે તે યુદ્ધિમે ચઢે ભાવસુદ્દતા સિદ્ધ કૌ ક્રિયા(સિ)સુદ્ધ કારણુ નહીં જ્ઞાન સકલ નય સાષિયે શુદ્ધ ભાવના સિદ્ધ કો જ્ઞાનાતમ સમવાય હૈ
સાધુ ક્રિયા નહિ” લેસ
કારણુ ભાવ વિસેસ... ગુરૂકુ ખધ ચઢાય નવદીક્ષિત મુનિરાય... લાલચ ક્રિય લય લીન
આતમ ૫૬ રસ પીન...
ગૌતમ દીક્ષા દીધ કાન ક્રિયા તિન કીધ... નિજ ગુરૂણીકે સાથ સિરૂપ સનાથ... ધાણી, મૈં પીલ ત ખ વસિષ્ય મહત... સાધ ક્રિયા નહિં કીધ
સિદ્ધ સુધારસ પીધ...
ક્રિયા કૌનસી હાય
ગજ સુકુમાલે. જોય...
સાંભળ પૃથવી ચંદ
શુદ્ધ ભાવ શિવસુધ... સુતિ કરણી ક્રિમ હાય
કારણુ અન્ય ન હાય...
સાધ ક્રિયા સી કીધ સિદ્ધ સુદ્ધ પદ લી...
કેવલ જ્ઞાન અને ત
શ્રી ક્રુમ સાર મહત...
કોલુ ચરણે નય
તે તે દીધ બતાય... કારણુ તાત્ કાલ નિશ્ચયનય સભા....
કરણી ઘસી પ્રાય
કારણુ કરશુ કહાય... કિરિયા જ સ*બધ
૩૯૩
૧૦
૧
ર
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨
૨૩
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૪
યાતે કિરિયા આતમા ધમી અપને ધર્મકુ
•
આત્મ જ્ઞાન ગુણ ના તેજ
શુદ્ધાતમ સદ્કાવતા
ભાવ સુદ્ધકી સિદ્ધ હવે કાલ પાક કારણુ મિલે પાતન કિરિયા બિન પડે
કાલ પાકકી સિદ્ધ હૈ વિષ્ણુ વરખા ફુકુલ કલ ભવ પરિણતિ પરિપાક વિ મુનિ કરણી કર નરક ગતિ
ક્રિયા ઉત્થાપી સવ થા વે(તે) વાછક લક્ષણરહિત
નિશ્ચે સુદ્ધ જા ૩ ન્હી
જૌભૂ પિય ફરસે નહીં
નિશ્ર ×ભી સિધ નહી. ઈક પતંગ આકાસમે
જો લૂ ભાવન સુદ્ધતા ઘાણી જાલૂ પર્પલ હૈ જ્ઞાન ધર। કિરિયા કરા
તો આતમમે સપજે જૌલી કારજ સિધ નહી’
ઘટ કારજી સિદ્ધ તે
ભાવ છત્રીસી ભવિકજન નિજ સુભાવ ભવાષિ તિરન સર રસ ગજ શશિ સ ́વત ૧૮૬૩ ક્રિસન ગઢે ચૌમાસ કર
અતિતિ શ્રાવક આગ્રહે રત્ન રાજ ગણિ સીસ મુનિ
સાયાદિ સૉંગ્રહ ભાગ-૩
તીને કાલ અસબ
ન તજે તીનૂ કાલ જડ કિરિયાકી ચાલ...
શુદ્ધ ભાવ સાગ
પાક કલ પરિભેગ... કિરિયા ઝૂ ન કામ ભાલદસન અભિરામ...
સહિજ સિદ્ધ હૈ। જાય
યો. સ ત વનરાય...
ભાવ સુદ્ધ નહિ. હાય
કુરડ ભકુરડૂ દેય... વછક કિરિયાચાર
સે। સમ સુદ્ધ આચાર...
વિવહારે જિયમેલ તબ ગુઢિયાસુ ખેલ...
વિવહાર ધૈ છેડ ક્રૂિર ઘેરી હૈ. તાડ...
તૌ લૂ' કિરિયા ખેલ
તૌ લૂ' નિકસે તેલ...
મન સુદ્ધ ભાવૌભાવ
આતમ મુદ્દે સુભાવ...
તૌ લૂ ઉત્તમ ખેદ
ઉદ્યમ ખેદ નિષેધ...
ભાવે ભજ નિજ ભાવ
નઈ ભઈ સી ભાવ... ગૌતમ કૈવલ લીન
સ’પૂરન રસીન...
વિરચોક ભાવ સ બધ
જ્ઞાન સાર મતિમ...
२४
૨૫
૨૬
२७
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧
૩૨
૩૩
૩૪
૩૫
૩૬
૩૭
૩૮
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાવ છત્રીસી
અવિચલ ૫૬ મન થિર કરી પ્રતિ બેાધીશુ" મન આપણા રે મન ! તેં અસ્થિર પણે રાગ તણે ૨ગે કરી
પચી પરવશપણે તે મુખે કહીયે કેટલા જ્ઞાન દૃષ્ટિ જીવ જોઈ તુ* વળી વળી પામીશ નહિ
જે દીસે પ્રહ ઉગતે ધણુ બન્નહ પરિવારની નાહ! (ધા–ભા)યણુ આભરણુ
એ જાતે જીવડે
મંદિરમાંરું ધન ધરણી કાયા અને પરજલે
વજીવ ધન મેલીએ સર્ટ એક કાઠી ભર્યાં
માણસને પામે મરણુ આપણપે. જાશુ` સહી ઇંદ્રાદિકને ચક્રીગણ
ગજરથ તુરંગે પરિવર્યાં વસ્ત્ર હીન તું જનમીએ પાપે ડિજ પાષીએ માય~તાય બધવ-મહિન માહરૂ કરતાં માનવી
ગામ ગયા આવે વળી
ઈશુ પૃથે પથી હુ
પરભવ ાતાં જીવને પ્રમદા ચેાસઠ સહસના ઇંદ્રાદ્દિષ્ઠ સેવ સદા તેન્ડુ જિન થિર નવિ રહ્યા
[ ૧૭૮૧ ]
જિહાં છે સુખ અપાર જિમ પામીશું ભવપાર..
કીધાં કરમહે ક્રોડ
જીવત આણી ખાડ... મેં જે કીધાં પાપ
હુએ સંસારહ વ્યાપ... માહતણી સ્મૃતિ મૂઢ નરભવ આવે(લે)મ ચૂક તે સબ્યા નવિ હાય
મમતા મ કરી કાય... જે ાષિયે અપાર તે હિં કીજે છાર... સીમ રહે પરિવાર જીવ જાયે નિર(રા)ધાર...
એ તુઝ આવ્યા ભાત્ર ખાખરી હાંડી આગ... શાચે સગા અપાર ઈમ નોંવ ગણે ગમાર...
રામરાણા અવલેક તે પહુ'તા પરલેાક... જાઈશ તેવું રૂપ પડયો સંસારહ કૂપ...
ભામ્રુત ભડાર ગયા સર્વે નિરધાર... હરખે મિલે સહુ ક્રાઈ તહકો ન મિલે કાઈ... આડા કાઈ ન થાય
પતિ પરલાકે જાય
જેહરે ત્રિગડા વાસ
અવર જીવ કુણુ આરી...
૩૯૫
3
૫
'
હ
૧૦
૧
ર
૧૩
૧૪
૧૫
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૬
લાખ બત્રીસ વિમાનનાં
કાજ કરે મનશુ' સદા
માય-તાય બધવ કવણુ જગ તાહરા સહુએ સગા
સૂઈ અગ્રે ભુંય ચાંપીચે તે સધળી ફરસી સહી તેં નિગેાદભવ પૂરીઆ બંધન વધ્યા કમને સાયર સલીલ થકી અધિક મહુ પવ તપ્રાયે. ઘણા
સમતાણું મત સવરે કુશ અગ્ર જલબિંદુ સમ ઈંદ્ર ધનુષ ગુજયન્તપુર’ સુહણા સમવડ જાણીયે ધમ મ છાંડીશ મત થકી
આપ સવારથ આવીયા માહતણે મદ માહિ દશ દૃષ્ટાંત ઢાહિલો
શીયલ વ્રત સાચા વડે
જરા ન આવે જ્યાં લગે
વ્યાધિ ન આવે દેહને
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
સમુદ્ર નદી પ્રાયે. ઘણા ભૂરિ ભવ"તર પૂરતા
ઈમ ભમતાં સહુ(જગ થાય)એ સગા શત્રુ ના સંસાર
મૈત્રીભાવ વિચાર...
ગણ્યા આઉખા દીહેડા એમ જાણી આદર સહિત નરભવ ચિંતામણિ સમા જિન શાસન મન થિર કરી ભાગભલા તે નર લહે સમક્તિ વિષ્ણુ શિવપદ નહીં એ ગણત્રીસી ભાવના જે મનમાંહે સમરશે
પતિ જેને સેવ ત
તે હુ ઈંદ્ર ચવ ત... વેરી સાંભળ તું એકચિત્ત...
કુણ
મિત્ત ?
કુણુ
ચૌદહ રાજ પ્રમાણ
સરસી ચારે ખાણું...
સાત નરક કીયેા વાસ કીધા કુડ અભ્યાસ...
તે પીધા માયથાન
તે આાગ્યા ધાન...
જીવ ! તેં પાણી પીધ તેહી તૃપતિ ન લીધ...
જલ ખુદ જિમ હાઈ વિય ચપલ ઈમ જોઈ...
એ સઘળા સાગ
તેહના લહી વિયાગ...
એ સહુ એ તું જાણુ
મ કરીશ પરતણી હાણુ...
તે શ્રાવક કુલ વૃદ્ધ પાળે સમક્તિ શુદ્ધ... પંચદ્રિય સમરથ
ત્યાં સાથે પરમથ...
જે ગયા તે ન વળ ત ધર્મ કરા દૃઢ ચિત્ત... આળ(લે) તું મમ હાર
જીવ જતન સભાર... હરખે જે કે દાન
જેહ અનંત સુખ ઠાણું...
પા ચંદ્ર સુવિચાર તે તરસ્યું સસાર...
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
२०
ર૧
૨૨
२३
છ
૨૪
૨૫
૨૬
૨૭
Re
૨૯
૩૦
૩૧
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭
ભાવિ ભાવની સજઝાયો. હા ભાવિ ભાવની સઝાયે [૧૭૮૨] .
ભવિષ્યમાં (ભાગ્યમાં)કરમમાં) લખ્યું હોય તે થાય ડહાપણ કોઈનું કામ ન આવે કોડ કરોને ઉપાય રાજાને મન રહે જ લાગી મૃગયા રમવા જાય સાધુમુનિ સંતાપ્યા ત્યારે સપ સે શું થાય.. મંગલ મુહરત શુભ ચોઘડીયું પ્રથમ ગ્રહ પૂજાય જાણ જોષી જાણતાં છતાં રંગ ભેરી શીદને રંડાય... રામચંદ્રજી જાણતાં છતાં વનમાં શીદને જાય સતી સીતાને કલંક આવ્યું ત્યારે રાવણ રણમાં રોળાય , અજન ભીમ નકુલ સહદેવ રાજા ધમી કહેવાય પાંચ પાંડવ જાણતા છતાં દ્રૌપદી શીદને લુંટાય... ચંદન બાળી ચૌટે વેચાણ રાખ્યા છે મૂળાને ઘેર હાથે પગે બેડી ડહકલા એમને રાખ્યા છે ગુપ્ત ભંડાર સતી સુભદ્રાને કલંક આવ્યું ત્યારે સાસુએ દીધી છે આળ જીભ્યાએ કરી તરણું કાઢયું ત્યારે મુનિને કપાળે ટીલું થાય છે સતી અંજનાને કલંક આવ્યું ત્યારે સાસુએ દીધી છે આળ મા બાપે પણ પાણી ન પાકું કાઢયા ઉજડ વનવાસ , હીર વિજય ગુરૂ શીસ નમીજે લબ્ધિ વિજય ગુણગાય માણેક વિજય ગુરૂ એમ ભણે તમે સાંભળી લેજે સાર...
[૧૭૮૩] ક લખી નિચે રે હેય નહીં હુએ જોર ભાવીશું કેય, ભાવિ ના ઉદ્યમ હે સે ભાવિકે હાથ ભાવિશું નહીં કિસી કે સાથ.... ભાવિ તું હે આપ હી રાજન ઉદ્યમ હે રાજ કે દિવાન સાહેબ કે તબ હુઓ રે મિલાપ પહેલાં પ્રધાનને મળીયે આપ.... ધર્મ, કર્મ એર સબ હુએ કામ નિશ્ચય પૂરે મનકી હામ હેણહાર જે હુએ અધિકાર મતિ ઉપજે તૈસી તેણીવાર. કમે રામ લક્ષમણ વનવાસ સીતાવને મતિ ગઈ નાસ નિસુ કનકે વેદ પુરાણ ધાયા મારણ ભાવિ પ્રમાણુ. ત્રિકુટ એટ લંકાને રે રાય - રાવણના સુસેવે પાય યોગી વેષ કરી અપહરી સીત યુદ્ધ કરંતા ન થઈ છત....
ગ
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ કૃષ્ણ પુત્ર શાંબાદિ કુમાર પાયન ઋષિ દૂહ અપાર છે દ્વારિકાને તેણે કીધે રે લેપ ભાવિથી ન ગયે તસ કેપ , આઠમા–બારમો વળી ચક્રીશ હણીયા બાહાણ આણી રીશ , બ્રહ્મદત્તની ગઈ દેય આંખ તમસ્તમા ગયો સૂત્ર દે સાપ ડુબે ઘરે વહ્યું નીર હરિચંદ - રાજ પાળ્યું ભાવી નવનંદ છે વીર તો હુઓ ગર્ભપહાર તે સવિ ભાવિને અધિકાર છે, ૮ ભરતેસરની ષટખંડ આણ આરીસા ભવને કહ્યું કેવલ નાણુ , તપ-જપ કીધે નહિ રે લગાર ભાવિ થકી ગયા મેક્ષ મઝાર , ૯ સ્ત્રીને વચને આદ્ર કુમાર દીક્ષા તજીને રહ્યા ઘરબાર વરસ વીસ લગે પાળે રે નેહ ચરમશરીરી છે પણ તેહ. દીક્ષા લેતાં સુર દીયે રે શીખ અવસર નહીં તુજ નાદિષેણ દીખ બાર વરસ રહ્યો ગણિકાને ગહ ભેગમેં દીધો નહીં છે... , ૧૧ ચઉદહ સય બાવન ગણધાર તે માંહે ગૌતમ લધિ ભંડાર , જે દિકખે તે પહેલાં મુગતે રે જાય પછી પિતાને કેવલ થાય છે એમ અને સંબંધ અપાર સમઝે સહુ કોઈ હેડા મઝાર , કડી સયા વૃદ્ધે કરજેડ પણ ભાવની ન કરે કઈ હેડ. ૧૩ ઉદ્યમ છે ભાવિને આયત્ત (આધીન) ભાવિ કરે ઉદ્યમની જીત એણુપેરે બેલે મુનિચંદ્ર અણગાર શાસ્ત્ર ઉપરે કીધે અધિકાર. ૧૪
[૧૭૮૪]. અરે કિમત! તું ઘેલું હસાવે તું રડાવે તું ધડી દે ફસાવીને
સતાવે તું રીબાવે તું... અરે ૧ ઘડી આશા મહીં વહે તું ઘડી અંતે નિરાશા છે વિવિધ રંગે બતાવે તું હસે તેને રડાવે તું... કાઈની લાખ આશાઓ ઘડીમાં ધૂળધાણી થઈ પછી પાછી સજીવન થઈ રડેલાને હસાવે તું. રહી મશગુલ અભિમાને સદા મેટાઈ મન ધરતાં નીડરને પણ ડરાવે તે ન ધાર્યું કેઈનું થાતું... , વિકટ રસ્તા અરે તારા અતિગંભીર ને ઉંડા નામે કઈ શકે જાણી અતિ તે ગૂઢ અભિમાની.... , દાચારીને સંતને
ફસાવે તું રડાવે તું કરે ધાર્યું અરે તારૂં
બધી આલમ ફના કર તું.. . ૬
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાંગવજેવા હિતોપદેશક સજઝાય
૩૯
અરે આ નાવ અંદગીનું ધર્યું મેં હાથ એ તારે ડૂબાડે તું ઉગારે તું
શુભવીરની આવ તું વહારે છ ૭ : ભાંગવવા હિતોપદેશક સઝાય [૧૭૮૫] , ભોળા ભોગીયડા. રખે થાઓ ભાંગના ભોગી ભાંગ્યના ભોગી તે જાણે જાણ કે જાણે કઈ રાગી. ભોળા ૧ ભંગુર કહી સહુભાંડે
કાર ન માને કઈ જે બેલે તે બંધ ન બેસે વેરી મેહલે વગઈ.... લેચન લાલી લહે જે માંહિ કીર્તિ થાયે કાળી ભાંગ-તમાકુનો પીનાર (કુત કુંક) ગુણ મહેલે સહુ ગાળી. , માતપિતા-ગુરૂને નવમાને સાત વ્યસને શૂરા વારે તેના વેરી થાયે પાપી તે વળી પૂરા... વનવાસી સંન્યાસી બાવે જંદા તકીયે ઝાઝી જે વ્યસની તે જાત વિટાણે લોકની માંહે લાજી.... સાકર દ્વાખના સરબત પીઓ પીઓ દુધના યાલા દેહત(દીપે ને રૂડા દીસે ફાઈ ન કહે મતવાલા.... ભાંગતમાકુ મદિરા પીઈ માઝમના વળી મેજી ધર્મ તણી તે વાત ન ધારે ખોટી વાતના ખેાજી... નીલી બૂટી પીયે ઘુંટી
ખૂણે બેસી ખાતે જાળ(ભૂલ)વતાં પણ થાયે જાહિર બાહેર બેસતાં ખાંતે.... ભાંગ પાઈને ભિલડી રૂપે નગન થઈ નચાવ્યા પારવતીએ પ્રેમ ધરીને શંભુને સમજાવ્યા... ભાંગ નીલી પણ નરને પૂણે સબજીપે સુકાઈ વ્યસન તણું વાડી સિંચાવી સદગુરૂ બાંહે ન સાહી... વણિક(વાડવ) બ્રાહ્મણની જાત વિટાથે ભાંગ તમાકુવાળા નીચ-ઉંચ વહેરો નવિ જાણે કુળ લજ કુમ તાળા. ભાંગડ લીયે જે ભેળવીયા એrળવીયા તે ઉંધા કુલવિયા ધર્મો નવિ કુલે રોળીયા જડ સુ(મ)ધા , એક હેય તિહાં સાતે આવે એક એકના અનુબંધી બાંધ્યા જિમ જળમાં બંધાયે સમભાવી સંબંધી... અમલતણી જે અબળા તેમાં ભવાટવીમાં શ(સૂ)લા વ્યસન વિલુદ્ધા ન રહે સુધા તવ ન પામે મૂળા....
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________
४००
- --- - સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ મદિરા માતા ભાંગ તે ભગિની જુઓ જનક ગતિ ગાજે પૂર્ણ વ્યસનના અંગ એ પરખી મુનેવચને તે માંજે... ભોળા ૧૫ કુલ બાળ નર કહીયે કે'તા કેઈ કુળે અવતંસા બળુ તે બીજાને
પુણ્ય હેય પ્રશંસા ઢવી અપ તેલ વાઉ વનસ્પતિ ત્રસ પામે બહુ ત્રાસા વ્યસની નરનું કાંય વિણસે વળી લહે દુર્ગતિવાસા. જિનવયણે નયણે જેઈને વ્યસન તે દૂર નિવારો વ્રત આરાધી(વો) સંયમ સાધી નિજ આતમને તારે. સત્તરસે પંચાણઆ વરસે શુદિ બીજે એ બેલી ફાગુન માસે ભાગ્ય ફજેતી જેવી ગણિકા બોલી. ઉદયરતનવાચક ઉપદેશે સમજ્યા જેણુ સુજાણ અપલક્ષણથી અળગા રહેશે લહેશે પરમ કલ્યાણું...
હ ભીલડીની સઝાય [૧૭૮૬] . સરસ્વતી સ્વામીને વિનવું માગું એક પસાય સતી રે શિરોમણિ ગાઈશું ધિંગડમલરાય, વન છે અતિ રૂઅડે... ભિલી કહે સુણે સ્વામીજી મારું વચન અવધારે ફલ રે ખાવા અમે જાઈશું ઈને વન મોઝારો ભીલ કહે સુણે રડી ઇણે વન ન જાશો પરપુરૂષ તમને દેખાશે
ધિંગડમલરાય... ભીલી કહે સુણે સ્વામીજી મારું વચન અવધારો પરપુરૂષ ભાઈ-બાંધવ
મારે ભીલ છે રાય.. સ્વામી તણું આજ્ઞા લઈ ભીલી રમવાને ચાલી વનરે દીઠો રળીયામણે
ભીલી ખેલવા લાગી.. દ્રમકરાય પુઠે ઉભે
ઝબકી નાઠી રે ભીલી કમળ કમળ ગુફા છે
ભોલી ભીંતમાં પેઠી. ગજગ(૫)તિ ચાલે ચાલતી તારાં દુઃખે છે પાય નમણી પદ્મણી વાલી
પહેરણ પહેર્યા છે પાન , રાય કહે પ્રધાન સુણે
ભીલી રૂપે છે રૂડી ભેળ કરીને ભોળ
મારે મંદિરે લા તેડી... , પ્રધાન ચઢીને આવી
લાગ્યા ભીલીને પાયા રાયકહે હું પ્રાણ તજુ
શું કરવું મેરી માય... , ૯
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________
મદનમંજુવાની સજઝાય કહે તું અપછરા દેવકન્યા કહે તું દેવજ પુત્રી એક અચંબો મુજને પડયો પહેરણ પહેર્યા છે પાના.. નહિં હું અપછરા દેવકન્યા નહિ હું દેવજ પુત્રી જન્મ દીયે મુજ માવડી રૂ૫ દીયે કિરતાર.. વન વસે તમે ઝુંપડા
આ અમારે આવાસ અમરે સરિખા રાજવી કેમ મેલે નિરાશ વન રે ભલું મારું ઝુંપડું ખપ નહિ રે આવાસ અમરે સરીખી ગોરડી
તારે ઘેર છે દાસ... સાલ દાલ ધૃત સાલણ નિત્ય નવા રે તબેલ પહેરણ ચીર(પાન) પટોળીયા બેસે હીંચકે હિડલ... , ભોજન કાંઈક કરાવીયે (પેરણ કાંઈક સરાવીએ) રાજ અર્થે અજાણ ભોજન અમારો કદકીયાં તાંદળા દેજી વછર.... 9 પૃથ્વી પતિને રાજી
તે તો કહીયે બાપ અમને પરિસહ કાં કરો
તમને લાગે છે પાપ... છે મેરૂ ડગે તો હું ના ડરું ઉગે પશ્ચિમ જે ભાણ મારૂં શીયલ ખંડિત નવિ કરૂં
જે જાયે અમ પ્રાણ... રાય તુરગેથી ઉતર્યો : લાગ્યો ભિલ્લીને પાય વચન કુવચન કીધા ઘણું તે ખમયે મેરી માય... , ભેરી વાગે ભુંગળ વાગે
વાગે નવરંગ તાલ ભીલી પધાર્યા મંદિરે - ઉદયરત્ન કહે જયકાર. , ૧૯
! મદનમંજુષાની સઝાય [૧૭૮૭] . વહાણમાં રૂવે રે મદનમંજૂષા કરતી અતિશય વિલાપ પિયુજી પિયુજી એ ઝંખે ઘણું ધરતી મનમાં સંતાપ વહાણમાં. ૧ મધ્ય દરિયે રે વહાણ ચલાવતાં ઉદય થયા સર્વ પાપ પડતાં પીતુ આ સમુદ્રમાં અબળા થઈ આપ આપ... છે રે વૈરી થયે આ વાણીયો જેણે કીધે કાળો કેર નિરાધાર મૂકી છે મુજને લીધુ કિયા જનમનું વેર છે મુજ રૂપે મોહો તે પાપી કુબુદ્ધિનો ભંડાર કાળીરાતે મુજ કંતને
નાખ્યા સમુદ્ર મોઝાર.. , ૪ સ. ૨૬
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
?
૯
ઉંચે આભ નીચે નીર છે અંધારી છે વળી રાત નજરે ન દેખું મારા નાથને પામ્યા સમુદ્ર વિઘાત છે દૂર રહા પીયર-સાસરા છૂટી પડયો જન્મ આધાર પ્રભુજી વિના મારું કોઈ નથી જીવને પુણ્યને છે આધાર છે કુશલ હેજે મુજ કંતને - આજની છે અર્ધરાત વેળા પડી વિષમ દુખની હું છું અજ્ઞાની જ બાળ... આ અન્ન-જળ લેવા તે મુજને આજથી છે પચ્ચખાણ ધ્યાન ધરું જિનરાજનું પાળું પ્રભુજીની આણ છે હીરવિજય ગુરૂ હીરલો વીરવિજય ગુણ ગાય વિનયવિજય ગુરૂ રાજીયા તેહના વંદુ નિત્ય પાય ,
હા મબિંદુ દાંતની સઝા [૧૭૮૯] જ દૂહા નરક તિરિ નર સુરગતિ સંસારે નહિ સુખ
જરા-મરણને જનમથી દુખીયાને નિત દુઃખ રાગ-દેવ-રોગે કરી વેદના વિષય વિષાદ સુખ તે નહિં તસ સુપનમાં પાગે દુઃખ પ્રમાદ... તે ઉપર દષ્ટાંત છે સાંભળો ચતુર સુજાણ મધુબિંદુ માનવતા
વીર કીધ વખાણ... તાળ એક નર કેઈકરે
દારિવ્ર દુઃખ સંતાપી મૂકી દેશને રે
પરદેશ ગયે પાપી ગામ આગર રે
પાટણ બહુ ભમતો હવે ભલો પંથથી રે એક અટવીમાં એહવે. ગુટક શાલ તાલ તમાલ નિ બહ કુટજ ન્યધ ખેર એ
સલકી અર્જુન બકુલ અંકેલ અંબે શબૂ કેર એ વંજલ તિલક કદંબરાયણ તિણિશ ધવ ને પલાશ એ
જિહાં સિંહ ચિત્તા જાળ દેતાં જીવવા શી આશ એ... હાલઃ વાઘ જંબુક રે રાઝ શરભ બહુ ભય કરે
વન ભંસા રે જુહ કરે તે પરપરે જલચર છવ રે પાણી ઉછા વેગણું તે નરને રે ચિંતા ન માય ગણું...
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૩
મધુબિંદુ દષ્ટાંતની સઝાય ગુટક ભૂખ્યા તરસ્ય ખમે વેદના શ્વાપદના સુણે સાદ એ
ઉત્રસ્ત લેસન વેદ ગળત કરે બહુ વિખવાદ એ દીર્ઘ પંથે થાક પામ્ય વિષમ માર્ગ ખલાય એ
ઈણસમે ગજવર એક દીઠ પુઠે આવે ધાય એ... ઢાળઃ મહા દુરંત રે પંથી લેકને મારતો
ગાજતો વલી રે સુંઢ થકી કુંકારતા સુંડા દંડ ૨ ઉંચો કરીને ચાલતો
ચાલતો નગરે દીસે મેઘ યું મહાલતા. ગુટક તિમ હીજ એક રાક્ષસી દેખે મહાદુષ્ટ કરાલ એ
મહાકાય વિકરાલ વય નિશિત કર કરવાલ એ ભીમ અટ્ટહાસ્ય મૂકે વર્ણ અતિ તસ શ્યામ એ
દેખી બોને મરણભયથી જુએ દશ દિશિ ઠામ એ. ઢાળ પૂરવ દિશ રે દેખે વડ એક તામ રે
ઉદયાચલે રે શિખર ઉપર અભિરામ રે સિદ્ધ ગાંધર્વ રે મારગ રોક્યા તાસ રે
મન ચિંતે રે કિમ હિક જાઉં એ પાસ રે... ગુટક ઉગરી જાઉં જે એહ ભયથી ચર્ડ વડ ઉપરે જઈ
ઈમ ચિંતવીને શીધ્ર ચા પદ ભેદાયે કુશ સુઈ પિતો વડને પાસ તવ તે દેખી મનમાં ચિંતવે
ગગન ગોચર નવિ બંઘાયે કિમ કરૂં એહને હવે. હાલ: આરોહી રે ન શકે હવે તે કોઈ પરે
ગજ દેખી રે તેહનું તત બહુ થરહરે ઈમ કરતાં રે દીઠે છરણ એક રે
કુપક તિહાં રે ઉડે તે અતિ છેક રે.... ગુટકા જીવવાની ક્ષક આશા ધરી મરને ભય અને
નિરાલંબન આત્મ મૂકયો નવિ આધાર કે તિહાં કને ભીંતે ઉગે સરને થશે વળગ્યો તેહને ઉલસી
પડણભિયા તે હેઠે ફણિધર ચાર કાપ્યા ધસમસી ઢાળઃ ચાર કાંઠે રે તેહ રહે કપાકુલા ફણાપે રે
કરવાને પ્રયા-ત્યાકુલા
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ એક અજગર રે’ દિગ્ગજ સમ દીસે ખરે
આંખ રાતી રે કૃષ્ણકાય મુખ મેકરે... ત્રાટકઃ ચિંતે મનમાં એહ થંભો તિહાં લગે જીવિત વહુ
ઉચે મુખે જબ જોઈયું તબ દીઠું તે સુણજે સહુ એક ધવલ ને એક કૃષ્ણ એ બે ઉંદરા મેટા હવે
દાઢ તીખી મૂલ છેદે હસ્તી પણ જુઓ તેહવે. હાલ નવિ પહેચે રે તે નરને હવે હાથીઓ
ઢોળે રે કેપે વડ ઉન્માથીઓ તિણે હા રે મધપૂડો એક ઉપર
મધુ ભમરી રે ઉડી તે ચિહું દિશિ સંચરે... ટકઃ ભમરી સમૂહા તાસ ગાત્રે દીયે ચટકા અતિ ઘણા
મધુપલ પડી કુપમાં તેણે ગણગણાટની નહિ પણ એક બિંદુ મધુને તિહાં પડીયો શીશી ઉપર તાસ એ
આળોટતે તે કિમેક આવ્યો તાસમુખ આવાસ એ. હાળ ક્ષણ ઈ છે રે
વળી એક બિંદુ આવતા પણ નગણે રે દુઃખજે એવડા પાવતો કરી મુસા રે અજગરને વળી સાપ રે
કુઓ ભમરી રે એવા ન ગણે સંતાપ રે... ત્રાટક: મધુબિંદુ રસ આસ્વાદ ગિરધર હરખ પામે બહુતદા
સુણે ઉપસંહાર એહને મેહ ધુમ જાયે કદા પુરૂષ તે એ જીવ જાણે ચાર ગતિ અટવી કહી
વન-વારણ તે કીનાશ જાણે જરા રાક્ષસણી લહી... ઢાળઃ વડવૃક્ષ તે રે
મેક્ષ અપૂરવ જાણીએ મૃત્યુ ગજવર રે
ભય જે થાનક નાણીએ વિષયાતુર રે
નર આરહી નવિ શક્યા પાપથાનક રે
પરિગ્રહમાંહિ જે છપા. ત્રાટકઃ સર્ષ ચાર કષાય સમજ કુઓ નર ભવ જાણીએ
જે મનુષ્યને એ નાગ કરડ્યા ઘેર દુઃખ વિષખાણ એ કાર્યકાય ન લહે તે નર જીવિત સરઘંબે ગણે હેય પણ જે બહુલ અર્જુન તેહ ઉંદર સમ ભણે...
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૫
મધુબિંદુ દષ્ટાંતની સજઝાય ઢાળ કરડે ભમરી રે
વ્યાધિ વિવિધ બહુ સત્ત રે ક્ષણ માત્ર રે
સુખ નવિ લહે કોઈ વાત રે ઘોર અજગર રે
નરક તે અતિ દુઃખદાય રે વિષે માહિત રે
નરકે ગયા દુઃખ પાય રે. ત્રાટક: મધુબિંદુ સમ એ ભોગ જાણે તુચ્છ ને દારૂણ કહે
એક વ્યસનમાં કહે કેણુ પ્રાણી ભોગવવાને ઉમણે તિશે કારણ કરી ધર્મમાનવ ભવ તે કુશ બિંદુસમેં
ચંચળ વિજળી સમસમાગમ સજજનના જાણે તમો. હાલઃ સંધ્યારાગ રે
સરીખું જોબન જાણીએ કરો આદર રે
ધર્મ સદાસુખ ખાણ એ બીજે ખંડે રે
સોળમી હાલ સોહામણી માનવભવ રે
જાણજે જેમ ચિંતામણ... ત્રાટક: ચિંતામણીસમધર્મકીએ એહ ઉપનય સાંભળી
કહે પદ્મ એ દષ્ટાંત ભાખ્યો બીજે પાઠાંતર વળી ગ્રંથાંતરથી તે જાણે ઈહાં ચરિત્ર પ્રકાર એ સિંહ પૂછે હવે ગુરૂને ધર્મવાત ઉદાર એ.
[૧૭૮૦]
રર
ઢાળ: સરસ્વતી માતા રે મુજને ઘો વરદાન રે પૂછે ગૌતમ રે ભાખે શ્રી વર્ધમાન રે છેડે ગિફ આરે વિરૂઆ વિષયનું ધ્યાન રે વિષયાસ રે
છે મધુ બિંદુ સમાન રે ગુટક :
મધુબિંદુ સરિ વિષય નિરખો જઈ પર ચિત્તશું નરજન્મ હાર્યો મેહ (ધા) ગા) પિંડ ભરી (ભા) પાપશું કંતાર પડી નાગ
કઈ દેવાણુપિઓ વડવૃક્ષ જડી વેગે ચડી રંક રડી (૨લીઓ) છપિએ... ૧ ઢાળઃ વડ હેઠળ રે કૂપ અછે અસરાલ રે દેય અજગર રે મગર જિસ્યા વિકરાલ રે ચિંહુ પાસે રે ચાર ભુયંગમ કાજ રે વળી ઉપર રે માટે છે મહયાલ રે
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ગુટક : મહયાલ માખી રગત ચાખી ચંચું રાખીને રહી
ઘલતો ગજરાજ ઘા પડત વડવાઈ રહી વડવાઈ કાપે ઉંદર આપે તાપ સંતાપે રહ્યો
મ થકી ગળી બિંદુ તળીયે તેણે સુખલીને રહો. સ ઢાળ: એહ સંકટ રે છેડણ દેવ દયાલ રે
દુઃખ હરવા રે વિદ્યાધર તતકાલ રે ઉધરવા રે ધરીયું તાસ વિમાન રે
એ આવે રે મધુબિંદુ કરે સાન રે ગુટક: મધુબિંદુ ચાખે વચન ભાખે કરે લાલચ લખ વળી
વારવાર રાખે સાન પામે રહે ક્ષણ એક પરલી તસ ખેચર મળી વેગે વળીયો રંક રૂલીએ તે નરૂ
મધુબિંદુ ચાટે વિષય સાથે કહ્યો ઉપનય જગરૂ. ૩ ઢાળ ચોરાસી લાખ રે ગતિવાસી કતાર રે
મિશ્યામતિ રે ભલે ભમે સંસાર રે જરા મરણ રે અવતરણ એ કુપ રે
આઠ ખાણી રે પાણી પાઈ સ્વરૂપ રે ગુટક: આઠ કર્મખાણી દોય જાણી તિરિય નિરયા અજગરા
ચારે કષાયા મેહમાયા લંબાયા વિષહરા દય પક્ષ ઉંદર મરણ ગયવર આયુ વડવાઈ વટા
ચટકા વિયોગા રોગોગા ભેગાગા સામટા.. ટાળક વિદ્યાધર રે સદ્દગુરૂ કરે સંભાળ રે
તેણે ઘરીયું રે ધર્મ વિમાન વિશાલ રે વિષયા રસ રે મીઠે જેમ મહયાત રે
પડ ખાવે રે બાળ-યૌવન વય કાળ રે ગુટક
રહ્યો ભાલ-યૌવન કાળ તરૂણી ચિત્ત હરણી નિરખતે ઘરભાર જો પંક ખુત્તો મદવિગુત્તે પેષત
આનંદ આણી જૈન વાણી ચિત્ત જાણી જાગી ચરણ પ્રમોદ સુશિય જંપે અચલ સુખ એમ માણી-ગી)એ. ૫
[૧૭૮૧] એ પુરૂષ કઈ ગહનમઈ રે હાં દેખી ગજ વિકરાલ ચિત વિચારણા રે વડવાઈ કર ગ્રહી રહિએ રે હાં બીહતુ કૂપ વિચાલ છે ૧
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનની સજઝા મુસક સેત સામલ તિહાં રે હાં કાપઈ દોય વડાળ કૃપમાંહિ અજગર અછઈ રે હાં ચારિ દિશિ ચઉબાલ... વડ વંધલઈ હાથીઓ રે હાં હાલિઓ વર મહુવાલ દીલ વિલુરઈ મક્ષિકા રે હાં સોલસ કે દુખ ટાલિ. મધુકર તેઓ મહુવાલથી રે હાં બિંદુ પડે તસ ભાલ તે જીભઈ ચાટી લીયઈ રે હાં માને સુખ ઉરાલ.. ઈણિ અવસરિ વિદ્યાધરે રે હાં આ એક દયાલ પર ઉપગાર ભણી તિહાં રે હાં ધર વિસામ વિસાલ... મધુલભઈ મેહી રહો રે હાં અજ્ઞાની જંધાલ ઈમ ભવ કાનન જીવનઈ રે હાં કેડિ ઠરઈ ગજકાલ... આયુ લતા પક્ષ ઉંદરા રે હાં અજગર નરક નિહાલ
મારિ કવાય બીહામણાં રે હાં મારિ અહિ વિષઝાલ. ચિતા વેદન મક્ષિકા રે હાં મધુ વિથયા બેહાલ ગુરૂ વિદ્યાધર તિહાં ધરઈ રે હાં ધમ વિમાન કૃપાલ વિષય વિટંખ્યા કેતલા રે હાં ધર્મ ન સેવઈ બાળ મુનિ નારાયણ બૂઝવઈ રે હાં વિષય થકી મન વાળ.
મનની સઝાયે [૧૭૮૨] મન માંડલું(લડું) આણા ન માને અરિહંત કહે કિમ કીજે રે રાત-દિવસ હીંડ હલાહલ શીખામણ શી કીજે રે.... મન૧ રાજમાર્ગ મૂકી બાપલડું ઉવટ વાટે જાવે રે આઇ પર અટત નિરંતર(રહે) પતે કિમહી ન થાયે રે.... , ૨. ક્ષણ ધરાયો ક્ષણ ભૂખ્યો ભુંડ ક્ષણ રૂપે ક્ષણ ખૂણે રે ધર્મતણું ફલ સરસ ન ચાખે પાપતણું ફળ લૂસે રે...
૩ લાખ ચોરાસી ચાચર ચઢીયે ૨ કપ રડવડીયો રે ધ વિનાતે ભવભવ હીંડે (ચંચલ ચપલ કરે મનમેલું) કર્મત વશ પડીયે રે.. અ શા બાંધે ડુંગર (અંબર) જેવડી ત્રેવડ કિમી ન પહેચે રે ચિંતાજાળ પડવું ૫સ્તા પરવશ પડવું (ધરઘર ભમતો) વિગૂચે રે, ૫ મહમંત્રને તંત્ર કરીને
મન માંકડ વશ આણે રે પણે પ્રીતિવિમલ મન સત્યે એને સહુએ વખાણે રે... , ૬ (મનિલાવણ્ય સમય ઇમ બોલે મન માં વરા કીજે રે નિય વિવેક દયા પાળા જઈ – મુગતતણું ફળ લીજે રે. . ૭
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
[૧૭૮૩] કયા કરું મન સ્થિર નહિં રહતા અધર ફરે મન મેરા રે ઇસ મનકે બેર બેર સમજાયા સમજ સમજ મન મેરા રે.. ક્યા કરૂં. ૧ બેઠ કહું તો ઉઠ ચલત હૈ મન ડે મન ધીરા રે પલક પલક મન સ્થિર નહિ રહતા કાણું પનીયારા મન મોરા રે... , ૨ કૂડકપટ મહાવિષ ભરીયે, પરનારી સંગ કેરા રે ભવભવમાં જીવ કાલ ભટકત ફોગટ ફરીયા કેરા રે.. ,, કુટુંબ કબીલા માલ ખજાના ઈસમેં નહિ કેઈ તેરા રે સાંજભઈ જબ ઉઠ ચલેગા જંગલ હોગા ડેરા રે.. / કહત આનંદધન મન સમજાયા મનાયર મન શરા રે મનના ખેલ અજબઠા પાલા પીએ સે પવનહારા રે , ૫
[૧૭૮૪] કીસ વિધ મેં સમજાવું? હેમના(છયા) તને કીસ વિધ મેં સમજાવું? હાથીજી હોય તો મેં પકડ મંગાવું ઝાંઝર પાયે જડાવું કરમહાવતને માથે બેઠાવું તે અંકુશ દેઈ સમજાવું મન ૧ ઘેડાજી હેય તે મેં જીન કરાવું કરડી લગામ દેવરાવું કરી અસવારીને ફેરણ લાગું તે નવનવા ખેલ ખેલાવું , ૨ સોનું હેય તે મેં ચુંગી મૂકાવું કરડે તાપ તપાવું લેઈ ફુકસણને ફુકણ લાગું તે પાણીજયું પિગળાવું. એ લોઢુછ હેય તો મેં એરણ મંડાવું દેય દેય ધમણ ધમાવું માર ઘણું ઘમસાણ ઉડાવું તે જંતર તાર કઢાવું , ૪ જ્ઞાની હોય તો મેં જ્ઞાન બતાવું અંતરવીણ બજાવું રૂપચંદ કહે નાથ નિરંજન તિશે તિ મિલાવું. ૫
[૧૭૮૫] રે મન પટ ખેલીએ જિન શાસન બાગે કામિની નયન કલાની જિહાં ચેટ ન લાગે, તેમના પોપટ ખેલીએ ૧ મેહચિડી ઘાતક શિરે મિથ્યા વાસના ગહને કેપ સિંચાણે કરગ્રહ તું તે નહી પિછાને છે ૨ માન છડી મોટી લીએ
લેહક પલ લગાવે તુજને પકડી બાપડા
માયા જાળમાં લાવે..
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનની સજાયા
અણુવ્રત મહાવ્રત સુરતરૂ ૫ ચાચાર સુફુલડાં
ધર્માં શુકલ દાઉ પાંખસે વામા નંદન નિત જ
બાર ભાવના વેલી શમ સુખલ કવિ...
ઉડી નિજધર મેસે જિતવર જગદીશા
[ ૧૭૯૭ ]
99
જીવ! મમેલારે એ મત મેકવુ. રે સદાગ્યાથી ૨ સવર નીપજે રે એ મન ચંચળ ચિહું દિશે ડાલતુ` ૨ ક્ષણુ નરપતિતાં ૨ ક્ષણુ સુરપતિતણાં ૨ આને ભીંતડી રે નજરડી ખડી રે તેહને પડતાં ૨ વાર લાગે નહી હૈ જિમ સુરગિરિની રૅ સુંદર ચૂલિકા ૨ પવન પ્રચડે રે હામ ન ચાંતરે ૨
જો મન મેથ્યુ રે અતિધણું માકળુ` રેજુએ ચારિત્ર ખેાયું રે સહસ વરસતણું રે યુગ ભાડુની ૨ કામિની કારણે રે માંધવ હણીયા મૈં નિજ હાથે કરી રે લાક ઈમ કહે રે રાજા રાવણા રે સીતા હરણે રે ગતિ મતિ વીસરી રે દ્રૌપદી રૂપે હૈ કીચક માહિયા રે ભીમે કીધા રે જમના પ્રાહુ ૨ યમુના તીર ૨ પારાસર ઋષિ રે મચ્છત્ર ધાને રે રૂપે માહીયે રે
"3
[ ૧૭૯૬ ]
"
માસ છ માસ સુતર માંતીૐ' મન ભમરા રે કાંત્યુ' છે શેર-ખશેર, શુ' કરસે જમડા રે ? તેની વણાવુ' ઝીણી પામરી મન ભમરા હૈ પામરીએ ભગવાન છેડે બધાવા શેર ખીચડી મન ભમરા રે મારે જાવું છે મેાક્ષની વાટ... 9, 3 વિમાને બેસીને તમે આવીયા મન ભમરા રે મને કહે। કલિયુગની વાત... કલિયુગ કડવા લીબડા મન ભમરા રે મીટી મેાક્ષની વાટ..., હીરવિજય ગુરૂ હીરલે। મન ભમરા હૈ મારૂં હેતુ. ર`ગની રેલ...
.....,
29
મન માકળડે રે હાણુ લહીયે પરમ કલ્યાણુ...... ન ગણે કામ-અકામ વ છે સુખ અભિરામ... જીવ૦ ઉપર કે વળી ડેલ તિમ મન અસ્થિર મ મેલ... શાખો અચલ અડાલ તિમ થિર મન નિરમાલ ... જીવ૦ કુંડરીક અણુગાર
જીવ
પહેાંટ્યા નરક મઝાર... જી૧૦ મિથ ચૂકયો અપાર હૈ હૈ વિષય વિકાર... ત્રિભુવન કેરા રે લાલ રામે ક્રિયા બેહાલ... વાર્યાં ન રહ્યો રે તેહ પરનારીને રે નેહ... તપ-જપ કરતા અપાર તેહના વ્યાસ કુમાર. •
જીવ
જીવ
જીવ॰
જીવન
૪૦૯
જીવ૰
ૐ
૧
૩
७
८
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦
સૂરીકતા હૈ. મનને મેળે રે ચૂલણી રાણી ♦ પુત્ર વિણાસવા રે મન સકાચી રે રાખ્યુ. આપણું' રે સહુ પરિવારે ૨ વળી વળી વિનવ્યા શેઠ સુદ` પાષહ પાળવા ૨ શૂળી ફીટી ૨ સિહાસન હુએ રે પરીષહ આવ્યાં રે મને નવિ ખ'ચીયુ રે તત્ક્ષણુ હુએ રે અંતગડ કેવલી રે સઘળામાંહી રે અતિ ઘણા દાહિલા ૨ ક્ષણ એક માંહે રે તરકે મેકલે રે મનને પાપે રે તદુલ માછલું રે શુદ્ધ પરિણામી ૨ શ્રી ભરતે સ રે મનથી બંધત રે મનથી મેક્ષ છે રે જેણે નયણે ૨ નિરખે બેનડી રે પરીસહ દીધા રે જિનને આકરા રે વૈઘે ઉદ્યમફળ સુખ=ઉત્તમ (સુરસુખ ) પામીયાં જિણ હી દાંતેરે નિજ ભાલુઅડાં ૨ તે હીજ દાંતે હૈ ઉંદરને ગ્રહે રે મનને જેતી ? ભૂમી દેખાડીએ રે અ'કુશે કરી જિમ માતા હાથીયા ૨ મનના સહેજે રે નીચા ઢાળ છે રે ઉંચા આવે રે સદ ઉપાયથી રે
મનવિષ્ણુ ચારિત્ર કા. પાળે ધણું રે મનની શુદ્ધિ ૨ કાઈ એકજ દિના રે બહુ બહુ ભવનાં ૨ બહુલાં સ`ચીયા ૨ શુદ્ધે મને રે તે ક્ષણમાં કરે રે સેહલા પંચાગ્નિને સાધવે ૨ સાહલું મૌને ૨ રહેવુ. જીવને રે દુર હુઈ રે દુષ્કર જેહથી ૨ તે આદરવી રે નરને સાહલી ૨ પારાધીથી ૨ ડરતી પખિણી રે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
કીધા કત વિનાશ
લાખના મદિર પાસ
ચક્રી સનત કુમાર
નાણ્યા સ્નેહ લગાર... જીવ૦ ૧૧ રાખ્યા નિશ્ચલ ભાવ
જીવ૦ ૧૦
પ્રગટત્યો પુણ્ય પ્રભાવ... જીવ૦ ૧૨ ગજસુકુમાળ જંગીશ
આર ખાઁધક ગુરૂ સીસ... જીવ૦ ૧૩ મન કા હૈ વ્યાપાર
ક્ષણમાં મેાક્ષ માઝાર... જીવ૦ ૧૪ અંતિમ નરક માઝાર
પામ્યા કેવલ સાર હિયર્ડ દેખી વિચાર તેણે નયણે નિજનાર ... જીવ૦ ૧૬ ખીલાને અધિકાર ર્ગાપ ભમે રે સંસાર...જીવ૦ ૧૭ ખિલી ગ્રહે મનખ ત
મન પરિણતિની રે ભ્રાંત... જીવ૦ ૧૮ તિહાં તિહાં દાડયુ રે જાય (ફે) ડેર્યાંથી વશ થાય... જીવ૦ ૧૯ નીરતણી પર જોય
જીવ૦ ૧૫
ઈમ જાણે સહુ કાય... જીવ૦ ૨૦ દેસણા પૂવ ક્રેડિ અંતર બહુલા રે જોડિ... પેઢાં પાતક દેખ
જીવ ૨૧
એ જિત વચન વિશેષ... જીવ૦ ૨૨ સાહલેા છે વનવાસ
સાહવા ગ્રંથ અભ્યાસ... જીવ૦ ૨૩ કરણી જંગ અભિરામ
પશુ દાહિલા શુદ્ધ પરિણામ... જીવ૦ ૨૪ શકાતી રહે જેમ
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનની સજઝાય
૪૧૧.
તિમ જે મનને ૨ રાખે તેને રે ઈહ પરલેકે રે ખેમ.. છવ૦ ૨૫. માથે ઘટ ધરી નટવી નાચતી રે વંશ ચડંતી રે જોયા બાહ્ય પ્રકારે જનમન રીઝવે રે
મન ઘટ ઉપરે રે હેય.... જીવ. ૨૬ ઈમ જે પ્રાણ રે નિશ્ચલ ધરી રહે રે જિન ગુણ ઉપર રાગ તસ મન બાહિર જાવા ન પાવહી રે જિમ પ્રહણને રે કાગ... જીવ. ૨૭. સાધુ સાધવી શ્રાવક શ્રાવિકા રે ચઉવિક સંઘ ઉલ્લાસ શુદ્ધ પરિણામે રે વરતે તેને રે રે હું ભવ ભવનો રે દાસ છવ૦ ૨૮ મન ગુણતીશી જે નર સાંભળે રે પાને સુખ ભરપૂર પદ્યસરિ શિષ્ય ગુણ સાગર કહે રે પાપ પલાસે રે દૂર... જીવ. ૨૯
[ ૧૭૯૮ ] સાતમી નરક તણું દલ મેલઈ કાયા પંજર બયઠો(વે) અવલઈ મન મતવાલે પ્રાણુ ખિણમાં જાઈ હેઠે..
ભોળા પ્રાણી વઈરિનઈ વસ કરિજઈ સયસહસવયરીનઈ જીતે અનેક ઈષ્ણ વસ આણુઈ અસુભ આતમ દુરગતિ ઘાલઈ તેહનઈ વિરલા જાણઈ... » સામલી વૃક્ષ જે નઈ વેતરણ સીત-તાપ બહુ સહી છેદન-ભેદન સાતે સહિત અસુભ આતમ એ કહીઈ... તંદુલમરછ પાંપણમાં રહેતા રૌદ્ર ધ્યાનઈ રાતે કર્યા-કરાવ્યા વિણ જો નરગઈ દીસઈ જાત.. સંયમયોગ મૂકીનઈ કુંડરીક રાજરમણમાં પઈ મારું-મરાવું કરતો મનમાં સાતમી જઈનઈ બયઠે.... જટાળા-મૂછાળા નગન
સંયમ તપ બહુ કરતાં મત મેલઈ દી સઈ કઈ પ્રાણી નરક નિમેદઈ ફરતાં. વિષ હલાહલ વેરી વિરૂઓ એકભવ દુઃખદાઈ અવળા આતમ દૂરગતિ ઘાલઈ આપઈ અનંતી ભાઈ... ચૌદ પૂરવી નામ ધરાવઈ એકાદશત ચઢીએ પ્રમાદ પરવસ લેભાઈ જે - જનમાં દીસઈ પડીઓ... હું હું હરિ રસું તૂ બલઈ નિજકર નવિ દેખાઈ એ સરિખાની એ ગતિ હુઈ ચિત્તમાં કાં નવિ પેઈ. સુભ-અશુભ આતમનઈ જાણ જે સુહ પંથઈ ચાલઈ વિરુદ્ધ કહઈ એ વીરની વાણી તે શિવપુરમાં માહલઈ
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ મનવશીકરણ-મનસ્થિરીકરણની મહત્તા વિષેની [૧૭૯૯] - મનાજી! તું તે જિનચરણે ચિત્ત લાય તે અવસર વીત્યે જાય મનાજી ઉદરભરણકે કારણે રે ગૌઆ વનમેં જાય ચારે ચરે ચિહું દિશિ ફરે રે વાંકું ચિતડું વાછરડા માંય... , ૧ ચાર-પાંચ સાહેલી ટોળે મળીને હિલમીલ પાણીડા જાય તાલી દિયે ખડખડ હસે રે વાંકુ ચિત્તડું ગાગરીયા માંય. ૨ નટવા નાચે ચોકમાં રે લખ આવે લખ જાય વાંસ ચઢી નાટક કરે રે. વાંકુ ચિત્તડું દેરડીયા માંય... , સોની સોનાના ઘાટ ઘડે રે વળી ઘડે રૂપાના ઘાટ ઘાટ ઘડે મન રીઝવે રે વાંકું ચિત્તડું સેનયા માંય... , ૪ જગટીયા મન જુગટું રે (કામિની)કામીને મન કામ આનંદઘન એમ વિનવે રે ઐસે પ્રભુકા ધર ધ્યાન
[૧૮૦૦] સમજણ કરીને ચિત્તમાં રાખે શંકા-કંખા વારી વિતશિરછા ને ફળને સંશય પરદરસણ સંગ છારી મન સ્થિર કરજો રે સમક્તિ વાસીને ચપળ મ કરજે રે કુગુરૂ ઉપાસીને
દીપક સરીખો રે જ્ઞાન અભ્યાસીનેમન. ૧ ધનુષ તીર ગદા ચક્ર ધરે જે વૈરી મારણ કાજ અને જે રમણી રાખે તેહને નહિ કાંઈ લાજ દેવ ન કહીયે રે નારી ઉપાસીને પગે નવિ પડીયે રે કોઇ નિવાસીને
તસ પય નમતાં રે પામશે હસીને ધનકણકંચન કામિની રાતા પાપતણું ભંડાર મારગ લેપી કૌપીન પહેરી કિમ લહેશે ભવપાર પરિગ્રહ સંગી રે રહ્યા ઘર માંડીને વિષે પ્રસંગી રે લજજા છાંડીને
મત ગુરૂ કરજે રે ભેગ વિલાસીને.... ને મહિષી અછ અવી પય માખણ ખરી કરભી શની દુધ રોઝી અરક શુઅર ખરસાણી પય માખણ નહિં શુદ્ધ દુર્ગતિ પડતાં રે રહેજો સાઈને ધર્મ તે કહીયે રે નિશ્ચય લાઈને
નામે મ ભૂલે રે જુઓ તપાસીને.. ચોરી જારી દૂર નિવારે મત કર લેભ અપાર
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનવશીકરણ-મનસ્થિરીકરણની મહત્તા વિષેની સજ્ઝાયે
ક્ષમા દયા મનમાં નિત ધારા
જિમ નિસ્તરીયે સ*સાર
પાપ મ કરજો રે જીવ વિનાશીને જૂઠે ન કહેશેા રે છલ મનવાસીને સુખજસ લહીયે રે ધમ ઉપાસીને... ધર્મ ધ્યાન ધરનારા
પાઁચસમિતિ ત્રણ ગુપ્તિના ધારી શુકલ ધ્યાનમાં જસ મન વરતે
તે ગુરૂ તારણહારા
તસ પદ પૂજો રે શ્રદ્ધા ધારીને સેવના કરજો ૨ કુમતિ નિવારીને સેવા ધ્યાવે। રે પરમ નિરાશીને... કરજો સાચે ચિત્ત ઘટમાં પ્રગટે નિત્ય
જિત ઉત્તમ પદ પદ્મની સેવા રૂપવિજય કહે અનુભવ લીલા તમ(નિત્ય-તુમે)કરો રૈ જ્ઞાન
જમ લગ આવે નહિ” મન ઠામ તબ લગ કષ્ટ ક્રિયા સવિ નિષ્ફલ કરણી બિન તુ કરે રે માટાઈ આખર ફલ ન લહેંગા જ્યૌ જગ
અભ્યાસીને શમ દમ ધરજો રે ધ્યાન ઉપાસીને શિવસુખ વરો ૨ ચિદ્ધન રાશીને...
[ ૧૮૦૧ ]
મુંડ મુંડાવત સબહી ગડરીયાં જટાધાર વટ ભસ્મ લગાવત એત પર નહિ. ચેાગકી રચના ચિત્ત અ ંતરપટ છલ ચિંતવી(પર વચનકાય ક્રાંપે દૃઢ ન રહે(ધર) તામે તું ન લહે શિવ સાધન જ્ઞાનપઢા ધરા સજમ ક્રિરિયા ચિદાનંદ ધન સુજશ વિલાસી
કુશલ લાભ મનાધથી ૨ વાલ આપા પરવચે જિÈ
મને ગજ વશંકર જ્ઞાનસુ’ ધ્યાન સિદ્ધ મન શુદ્ધથી તીન ભુવન તસુ દાસ છે મુક્તિગૅતુ તે જન લહે
...
.
"9
..
99
[ ૧૮૦૨ ]
આતમ તત્વ સન્તાહે રે નિજ મન થિરતા સાઉ રે...
મન વશ વિષ્ણુ શિવ નાંહર
ભાંગે ભવ દુઃખ દાહ રે
29
જયાં ગગને ચિત્રામ...
બ્રહ્મવ(ત્ર)તી તુજ નામ વ્યાપારી બિનુ દામ... હિરણુ રાઝ વન ધામ રાસભ સહતુ હે ધામ... જો નહિં મત વિસરામ છલનેક ચિંતવન)કહા જપત સુખરામ... ચિત્ત સુરંગ લગામ જિ* ઋણુ સૂને ગામ... ન ફ્રિરાવે। મન ઠામ
પ્રગટે આતમરામ.
જસુ વથી મન માતગ રે જસુ મત છે નિસગ રે...
99
"
૪૧૩
""
જબ ૧
""
99
,,
સુગુણતર
39
29
29
७
સનગજ
99 ""
૩
૩
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________
છે.
આ ૧e
૪૧૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ જેમ મનની શુદ્ધિ હુવે છે તેમ તેમ વધે વિવેક રે , શિવ ચાહે મન વશ વિના, મૃગ તૃષ્ણ સમ એક રે.. , , ૪ જ્ઞાન-ધ્યાન તપ-જપ સહુ , મન થિર કીધાં સાચે રે , જગ દુખદાયક મન અછે , વિષય ગ્રામમેં રાચ રે.. , જ્ઞાન પરાક્રમ ફેરવી , વશ કરી મન ગજરાજ રે , નવ વન મન કપિ જિણ દો , તસુ સિદ્ધા સવિ કાજ રે મન ગજ વશ ન કરી શકે છે તસુ ધ્યાનાદિક ખેહ રે , જે ન સધે મૃત તપ થકી મન થિર સાધે તેહ રે.. . અનંત કર્મ ચઉ ભેદના , મન થિર કીધાં જાય રે જરુ મન થિર તે શિવ લહે, દંડે શાને કાયા રે..... શ્રુત તપ યમ મન વશ વિના, તુસ ખંડન સમ જાણ રે મન વશ વિણ શિવનવિ લહે, મન વશે શિવસુખ ઠાણ રે... , , ૯ મન વશે નિર્ગુણ ગુણ લહે જિણ વિણ સહુ ગુણ જાય રે, તીન ભુવન જીત્યા મને મન જયકાર કે થાય રે છે શ્રત ધર પણ મન વશ વિના , નવ જાણે નિજ રૂપ રે , શાંત વિષયવશ મન કરી , મુનિ થાયે શિવ ભૂપ રે... , વર્ગ-મૃત્યુ-પાતાલમેં , દ્વીપ ઉદધિ ગિરિ સીસ રે , તીન લેકમેં નવ ભમે , દેવચંદ્ર ગત રસ રે.
ર મનકમુનિની સઝાય [૧૮૦૩] : નમે નમે મન મહામુનિ બાળપણે વ્રત લીધે રે પ્રેમ પિતાશું રે પરઠીઓ માયશું મોહન કીધો રે.. નમોનમ ૧ પૂરણ ચૌદ પૂરવઘણું
સિજજભવ જસ તાત રે ચેાથે પટોધર વીરને
મહીયલમાંહે વિખ્યાત રે... ઇ ૨ શ્રી સિજજભવ ગણુધરે ઉદેશી નિજપુત્રે રે સયલ સિદ્ધાંતથી ઉદ્ધરી દશ વૈકાલિક સૂત્રો રે... ૩ છમાસે પૂરણ ભર્યો
દશ અધ્યયન રસાલે રે આળસ અંગથી પરિહરી
ધન ધન એ મુનિ બાલે રે ) ચારિત્ર ષટમાસ વાહ(ડ)લા પાળી પુણ્ય પવિત્ર રે સ્વર્ગ સમાધે સિધાવીઓ કરી જગજનને મિત્રો રે , ૫ પુત્ર મરણ પામ્યા પછી સિજજંભવ ગણધારે રે બહુ મૃત દુખ મનમાં ઘરે તેમ નય જળધાર રે... ૬
w w ૧૨
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________
નજન્મ ૧
મનુષ્ય જન્મ એ પુણ્યનું ફળ છે–તેને સરળ કરવાની સજઝા ૪૧૫ પ્રભુ તમે બહુ પ્રતિબંધીયા સમ સંગીયા સાધ રે અમે આંસુ નવિ દીઠડા તુમ નયણે નિરાબાધ રે.... » ૭ અમને એ મુનિ મનકલો
સુત સબંધથી મળીયે રે વિણસે અરથ કા થાં પણ કેણે નવિ કળીયે રે.. , શું કહીએ સંસારીને
એ એવી સ્થિતિ દીસે રે તન દીઠે મન ઉલસે
જેતાં હોયડલું હસે રે.. ૯ લબ્ધિ કહે ભવિયણ તુમે મકર મોહ વિકારો રે તે તુહે મનતણ પરે પામે સદ્ગતિ સારે છે. કે ૧૦ ૨૩ મનુષ્યજન્મ એ પુણ્યનું ફળ છે-તેને સફળ કરવાની સજઝાયો હa
[ ૧૮૦૫] નરજન્મ સુંદર પુણયથી પામી વૃથા શો નહિં એ વીરપુત્ર ! ધર્મ કરતાં દુઃખને જોશો નહિ પરવશે તેં નરક કેરાં
દુઃખ લીધાં બહુ સહી દેવ ગુરૂજન ધમ સેવા
પ્રેમથી યુકે નહિ.. નપ્રિયા દમયંતી દેખો
દુખથી દાઝી ગઈ કુકર્મોના પ્રતાપે
અંજના દુઃખી થઈ સીતા વિયોગે રામના
રાવણુધરે સુકાઈ ગઈ. કર્મના એ વિકટ ભાવ ધર્મથી વારે સહી.. વીરપ્રભુના કાને ખીલા
કમલીલા એ કહી ચંડાલને ત્યાં હરિશ્ચંદ્ર
કમથી પાણી વહી. દ્રૌપદી સતી કર્મથી
પતિ પંચ તે પામી સહી વીરકે ધર્મ પાળી
કર્મને દેજો દહી. હાટ-હવેલી-હેમ-હીરા
એ બધું અહીં રહી જશે કાચી કાયા કુંપળ જેવી પલકમાં કરમાઈ જશે ધહીન ઓ છવડા !
પરલેક જાતાં શું થશે? તાત ને વળી માત ભ્રાતા કુટુંબ સૌ અહિં રહી જશે... . ૪ ધન્ય હે બંધક મુનિને શરીરની પરવા નહીં આકરા તપ તેહ તપતા
ખડખડે હાડે સહી ખેર અંગારે ભરી
સગડી મૂકી નિજ શિર પરે ધન્ય ગજ સુકમાય મુનિ - ચીકણું કર્યો હશે...
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૬
એક એક પ્રદેશમાં
એક શ્વાસેાશ્વાસમાં
અમૂલ્ય વચના વીર કેરા ગહનગતિ હા! મેાહની
પૂરવ પુણ્યદયથી પામે બેદરકારી પાછી કરતાં લાખચેારાશી ફેરા ફરતાં ચેતી શકે તા ચેતી લે પ્રાણી સમયે સમયે મરણ અવીચી ક્ષણુ લવ મુદ્દત રાત-દિવસથી ભરદરિયાથી પાર ઉતરવા નહિ" ચેતે તેા ગાજી રહ્યુ` છે વખત ગયા તે ફરી નહિ' આવે દાનપુણ્ય સત્યમ કરીને સૂકી દિવાસળી એક જ ારી તેમજ ધડી બે પ્રભુ ભજનની ખટાશ માત્રનું ટીપુ' પડતાં
ભાવે પ્રભુનું સમરણ કરતાં નશ્વર દેહની ટાપટીપ કરશે માથે ઋણ ચડેલુ' આપે જોબન જોર છે ચાર દિવસનુ
જરા રાક્ષસી જોઈ રહી છે જીંદગી જળતર ગના જેવી માટે ચેતન ! ચેતા, નહિ તે। પતંગરંગ, પ્રભુતા, લક્ષ્મી વિષ્ણુસી જતાં વાર ન લાગે વિષય વિશ્વાસ જણાતાં માહક ક્ષણમાં નારાક જાણી અનંગની જુઠી કાયા જુઠી માયા ક્ષણીક વસ્તુના નહિ ભરૂ સે
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ ભાગ-૩
અન તમરણે! તે લહ્યાં સત્તર અધિક મરા સહ્યાં સાંભળી ખૂઝપો નહિ. ધર્માં તે। સૂઝયો નિહ....
[૧૮૦૬ ] રત્નચિંતામણી પ્રાણીજી ધૂળમાં તેની કમાણીજી... દુલ ભ નરભવ મળાયાજી ભવસાગર ખળભળીયેાજી... નિર'તર(નજીકમાં) જોવાતું છ આયુષ્ય ઓછું થાતું .... નરભવ છેલ્લુ મારૂ જી માથે માત તમારૂ જી... આયુષ્ય નથી લખાતું જી
લે પરભવનું ભાતુ જી... કાષ્ઠ સમૂહને બાળજી
ક્રમ'ની કાઠી પ્રજાળેજી... દુધ કડાયું ફાડેજી
પાપના પડદા તાડેજી...
તાપણુ કદી ન ટકશેજી નહિતર જીવ ભટકશેજી...
જોતાં પલટી જાશેજી પછે પસ્તાવા થાસેજી...
આયુષ્ય જળ પરપેટાજી રહેશે દારી ને લેટેજી... વિજળીના ઝબકારાજી
જેમ નેત્ર પલકારેાજી... ઈંદ્ર ધનુષ્યના જેવાજી ક્રમ કરે છે. સેવાજી...
જુઠા જગતના ખેલેાજી જડના કુંડા મેલેાજી....
,,
3
૪
૫
6
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્ય જન્મ એ પુણ્યનુ ફળ છે-તે સળ કરવાની સજ્ઝાયા
આખી આલમને જડ વસ્તુએ વિવૈદ્ય દ્વીપક નહિ મળવાથી ગર્ભાવાસમાં દુઃખ અને તુ મરણુ સમયમાં તેથી અધિક આયુષ્ય ક્ષણની કિ`મત આંકી ધમ સાધનમાં વખત વધારી મનમક ટને ધ્યાનના ખીલે નીતિનિયમના ઉદય વધારા
[
આવે! માનવ જન્મ તું પામ્યા છે આવા ઉત્તમ કુદ્દે જન્મ મળ્યા તા મિથ્યાત્વ સઉ છેડી અંતરથી ખટપટ પ્રમાદ છેાડી દે જીવ ! રાગ-દ્વેષ-કામ-ક્રોધાદિકમાં રાજ્યેા–માચ્યા તા નક્કી ફરીશ તું અજ્ઞાનપણે બહુ ક કીધાં તા પણ નેણુ ખુલે નહિ તારી દાન-શીયલ-તપ-સમતા કરજે દેવ-ગુરૂ-સુધમ માંહી શાસ્ત્ર શ્રવણુ તુ... નિત્યે ધરજે ક્ષાંતિ હૃદયમાં ધારી પુણ્યે
રામ્યાથી રાવરાવીજી કાઇ શકયા નહિ કાવીજી જન્મ થતાં વળી વધતુ જી જીવને ભાગવવુ` પડતુ..... માંષક સુકૃત જીજેજી
માનવ ભવફળ લીજેજી...
જ્ઞાનની સાંકળ બાંધેાજી
પછી રહે શું વાંધાજી
૧૮૦૭ ]
પુણ્ય પ્રભાવે જાણુ સુલે વીરની વાણુ ધારી લેજે જિનવર મનથી
[૧૮૦૮ ]
સહુ મતલબના યાર રે... તાકે આપણા ભક્ષ સહુને આપણા લક્ષ રે...
પામીશ આતમ લ્હાણું... આવેશમાનવ માન-માયા-લાભ ઈત્યાદિકમાં લાખ ચેાર્યાસી ખાણુ... નરક-નિગીતણાં ફળ લીધાં એ અશાષ અમાપ... દયા-ક્ષમા-સતાય મેળવશે રહીશ નહી” અજા] --- જિનવચને શ્રદ્ધા અનુસરજે લહે લલિત સુખ ખાણું...
99
,,
99
,,
99
99
.
૪૧૭
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
પુણ્ય સંચાગે પામીયેાજી રે
નરભવ આરજ ક્ષેત્ર
'
શ્રાવક કુલ ચિંતા મણીજી રે ચૈતી શકે તેા ચેત રે, જીવડા ! આ સહસાર અસાર સાર માત્ર જિન ધમ છેજી રે માત-પિતા સુત બાંધવાજી રે સ્વાર્થ સાથે સહુ આપવૅાજી રે સરાવર જળના મિ‘(દે)ડકાળ ૨ સાપતાકે છે મિ'ડકાજી રે
આપણું ધર સંભાળ રે... દાસ દાસી પરિવાર
સ. ૨૭
3
४
૩
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________
Ye
મયૂર તાકે છે સાપનજી રે મચ્છ ગલાગલન્યાય છેજી ક્રમે નાટક માંડીયેાજી ૨ નવા નવા લેખાશમાંજી ૨
ચારાસી ચેાગાનમાંજી રે તમાસા ત્રણ લેાકનાજી રે અદ્વેતગઈ થાડી રહીજી રે
સમતા સુખની વેલડીજી રે
આપ અજવાળજો આતમા ખાણી પુણ્ય રણુતણી સ્ફટિક રમણુ જિમ રંગથી તિમ એ અષ્ટ કરમ થકી આદિ ઉત્પત્તિ નહિ' એહની
રહે એ કારમા કરમથી નિરમલ આતમ આપણે
નાણુરયણુતણા સાયરૂ
દેહથી દુઃખ પરંપરા લાહ કુસંગતે તાડીયે
ઢારમા દેહ પામી કરી સાર અસારમાં એ અદ્વૈ
વિરથા જનમ ગુમાયા મૂરખ ! રચક સુખરસ વશ હાય ચૈતન ! પાંચ મિથ્યાત ધારતું અજહુ કનક કામિની અરૂ એહથી તાડુથી તું રિત સુ(સા)રાના જનમજરા મરણાદિક દુઃખમે” અરહટ લટિકા જિમ કહે યાદ લખ ચેારાસી પહેર્યા ચાલના બિન સમક્તિ સુધારસ ચાખ્યા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
આહેડી તાકે છે માર નિર્ભય નહિ કાઈ ઠેર રે...
જીવડા તાલુહાર ખેલે વિવિધ પ્રકાર...
રૂપ રાગના ૨ ઠાઠ
બાજીગરના પાઠ રે...
પરભવ ભાતું હૈ ખાંધ ધમ રતન પદ સાધરે... [૧૮૦૯ ]
(દેહના)એના મહાતમ જાણી એવી જિતવર વાણી...
ધરે નવનવ રૂપ
થાયે વિવિંહ સ્વરૂપ...
નહિ. કાઈના એહ ધરે થઈ નિઃસનેહ...
રમે રંગ નિઃશંક
પ્રભુએ નિષ્કલક....
પામે એ ભગવત જેમ અગ્નિ અત્યત...
કરા પર ઉપકાર કહે લબ્ધિ વિચાર...
[ ૧૮૧૦]
..
કનકખીજ માનુ` ખાયા... કાલ અનંત ગમાયા અંત અજહું નિવે આયે ... નવનવ રૂપ બનાયા ગિનતી કેાઉ ન ત્રિણાયા...
"1
»
.
આપ૦ ૧
""
29
,,
99
,,
wh
૫
७
30
વિરથા જનમ ગમાયા અપના મૂલ નસાયે
સાચ-ભેદ નવિ પાયે ...મૂરખ |વિસ્થા॰ ૧
નેહ નિર"તર લાયેા
૩
૪
૫
3
*
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૦
મનુષ્ય જન્મ એ પુણ્યનું ફળ છે–તે સફળ કરવાની સજઝાયો એતી પર નવિ માનત મુરખ! એ અચરિજ ચિત્ત આ ચિદાનંદ તે ધન્ય જગતમેં જિણે પ્રભુશું મન લાયો. , ૫
[૧૮૧૧] સુરતરૂની પરે હિલોજી
લાધે નરભવ સાર આળસ મૂઢ મ હારજો રે તમે કરજે રે કાંઈ ધરમ વિચાર કે ચેત રે ચેતે પ્રાણીયા મત રાચો રે રમણ રે સંગ કે સે જિન ધર્મ પ્રાણીયા • તમે રમજો રે સંજમને જોગ કે... સેવ , પહેલો સમક્તિ સેવીયે રે જે સહુ ધરમનું મૂળ સંજમ સંક્તિ બાહિરો રે જિન ભાખ્યો રે તુશખંડને તુલકે, ૨
અરિહંત દેવજીને આદરે રે ગુરૂશિરૂઆ શ્રી સાધા *ધરમ કેવલીને ભાખીયે રે સમક્તિ રે સુરતરૂ સમલાધ કે... ૩ તહર કરી તમે સહે રે જે ભાગ્યે જગનાથ પાંચે આશ્રવ પરિહર રેજિમ લહિયે રે (શિવપુરનો સાથ કે માનવભવ આથ કે) સહુ જીવ જીવવા વંછે રે મરણ ન વંછે કાય આપણુની પરે જાણો રે ત્રસ–થાવર હણ નહિ કાય કે.... , ૫ -અપજસ-અકરતિ ઈકુભવે રે પરભવ દુઃખ અનેક કુડ કરતાં દુઃખ પામીયે રે એમ આણે રે મનમાંહિ વિવેક કે, ૬ ચોરી લીજે પરતણું રે
તેહને લાગે પાપ ઘણ કંચણ કિમ ચારીયે રે જેહથી વાધે રે ભવભવમાં સંતાપ કે. મહિલાને સંગ દુહવ્યા રે સુખ માનવ લખજત ખિણ ઈક સુખને કારણે રે કિમ કીજે હિંસા મતિમંતક... ,, ૮ મણિ માણેક ઘર હાટની રે મમતા મમ કરે ફોક જે પરિગ્રહ જગમાંહિ અછે રે તે છેડી રે ગયા બહુલોક કે... , માત પિતા બંધવ સુતા રે પુત્રકલત્ર પરિવાર
સ્વારથ લગે હુયે સગા રે નહિ સમરથ કઈ રાખણહારકે. , ૧૦ અંજલિચત જલની પરે રે ખિણ મિણ છીએ આય જાવે તે નહિ બાહુઓ રે જયાંરા ધાજો રે (જરાસંધુરે) જેલનમેં વાવ કે , ૧૧ અ૫ દિવસને પ્રાહ રે સહકે, ઈ સંસાર ઈક દિન ઉઠી જાગો રે કુણું જાણે રે કહો અવતાર છે... ૧૨ વ્યાધિ જરા જ્યાં લગે નહિ રે ત્યાં લગે ધર્મ સંભાળ પર તનાવન વરસતા રે કણ સમરથ બાંધવા પાળ કે ૧૩
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________
४२०
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
કેધ માન માયા તજે રે લેભ ન ધરે રે લગાર સમતારસ પુરી રહે રે
વળી દેહિ રે માનવ અવતાર કે, ૧૪ આરંભ ઇડી આતમા રે પીવે સંજમ રસપૂર સિદ્ધિ વધુને કારણે રે
ઈમ બેલે શ્રી વિજયદેવ સુર કે , ૧૫
[[૧૮૧૨] પ્રણમી સદગુરૂપાય કહું ઉપદેશ સજઝાય આ છે લાલ સરસ વચન ઘો શારદા... જીવ અનાદિ કહાય ભમીય ચિહું ગતિમાંય છ સુકૃતથી નરભવ હોજી... ૨ બાલપણાનીવાર ન જાણે તત્ત્વવિચાર , ધરમ-કરમ સહુ સારીખાજી..૩. જોબનવય જન આય ધરમવચન ન સહાય , પંચવિષય રાચી રહ્યો છે....૪ માત-પિતા-સુત-ભ્રાત કુટુંબ કબીલે નિજ જાત છે રાત-દિવસ રાતા રહેજી...૫ આપ તણું રે વખાણ પરનિંદા લીયે તાણ, પરભવથી ડરે નહીંછ... ૬ પર અવગુણ દેખ કરે ઠેષ વિશેષ , છતા-અછતા ગણે નહીંછ...૭ ડુંગર બળતે હેય તે દેખે સહુ કોય , આપણે જ નહીં. નિદા સમો નહિં પાપ જુઓ વિમાસી આપ, પાપ પંદરમે જાણીએ.... ૮ નિંદા ન લહે શંક કરમતણું એ વંક છે જેવી ગતિ તેવી મતીજી...૧૦ ધનજોબન મદ છોક હસતાં બાંધે પાપ , રોતાં ન છૂટે પ્રાણાયા...૧૧ જ અંજના નાર કરમ તણે અનુસાર , બાર વરસ વિયો પડયો છે. તેરમે વર્ષે જેહ સાસુને પડઘો સંદેહ છે દેશવટો દેઈ કાઢીયો... ૧૩ પૂરવ ભવના પાપ શોક્યને કર્યો સંતાપ , હાસીએ બેટો અપહજી...૧૪ બાણે એણી કરાય મૃગલી મારી એક ધાય , મનમાં હરખે એ ઘણજી... પહેલા નરકે જાય સહસ ચોરાસી આય , છેદન-ભેદન બહુ સહેછ.૧૬ સણતાં ધ્રુજે કાયા સહી કિશુવિધ જાય , જેય કરે તે ભોગવેજ. ૧૭ પુણ્યતણે અનુસાર લહી મનુષ્ય અવતાર સદ્દગુરૂ યોગ મલ્યા ભલોજી... ખિમા કરો ભરપૂર નિંદાને કરો દૂર , રાયપ્રદેશોની પરેજી, ૧૯ દેવકીનો લઘપુત ખીમારી અદભૂત છે ગજસુકુમાલ મુનીસરૂછ. ૨૦ મેતારજમુનિરાય મુગત ગહેલમાં જાય , ખિમાં કરી અતિ આકરી જી. અને માલી સુર ખિમાં કરી ભરપૂર છે આત્મનિંદી તેણે આપણી આકેશવચન પ્રહાર પરીષહ સહ્યા અપાર , પટમાસે મુગતે ગયાજી... ૨૩ ઇમ કહેતાં નવે પાર ખિમાં સહુ જગસાર , સુકૃત જગમાં સાર છે જ. ૨૪ જીવદયા ગુણસાર સંયમ સત્તર પ્રકાર છે બારે ભેદે તપસ્યા કરે છે...૨૫ આપરો અવગુણ દેખ મ કરો કાઈશું ઠેય આરાધક પદ તે લહેજી... ૨
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા વિષેની સઝાયો
૪૨૧ ઇમ કહી જાએ સહુ ય કરતાં દેહિલો હેય આ છે લાલ શુરવીર હેય તે કરેછે. ૨૭ એહ શિખામણ સાર સુણજે સહુ નર-નાર , અવગુણ મૂકી ગુણ ગ્રહ છ... સંવત અષ્ટાદશ સાર નવાણુ એ સુખકાર , ભાદવા સુદિ આઠમ દિનેજી.રંગછ સામી ગુણધાર તેહતણે ઉપગાર , શિષ્ય પાનાચંદઇમ કહેછ૩૦
[૧૮૧૩] હાંરે લાલ સિદ્ધ સ્વરૂપ આતમા પ્રણમી તેહના પાય રે લાલ
નરભવના ગુણ વર્ણવું ધર્મ સદા સુખદાય રે લાલ. સિદ્ધ. ૧ , ધર્મ વિના નરભવ કિસ્યો વિનય વિના જેમ શિષ્ય રે લાલ
જ્ઞાન વિનાને ગુરૂ કિસ્યો નાથ વિના જેમ વૃષ રે લાલ... ૨ ધન વિના ઘર શોભે નહિં પ્રેમ વિના શે નેહ રે લાલ નીર વિના સરોવર કિયે નારી વિના જેમ ગેહ રે લાલ. , ૩ દુઃખ વિના પુરૂષ કિયે સુલક્ષણ વિના જેમ પુત્ર રે લાલ
સ્વામી વિના સૈન્ય શું કરે ચારિત્ર વિના જેમ સત્ર રે લોલ ૪ રસ વિના ગીતા કારમી આદર વિના શો દાન રે લાલ અંકુશ વિના ગજ સો વસે કાઢયા પછી શું માન રે લાલ... ૫ પરાક્રમ વિના જેમ કેસરી નરભવ જસ વિણ લાધ રે લોલ
વાજિંત્ર વિના નંટિક કિ ઈદ્રિય વિના જિમ સાધ રે લાલ, ૬ , પ્રેમ કિસ્યો પરવશપણે ગુણ કિયે પ્રમાણે આપ રે લાલ
પરજન પરરાગી કિસ્યો દુશ્મનશું છે મેળાપ રે લાલ... ) ૭ આ ઉપદેશ શે અભવ્યને બહેરા આગળ શું ગીત રે લાલ
મૂરખ આગળ રસકથા અંધા આગળ દર્પણ રીત રે લાલ..૮ , ધર્મ કરે આનંદથી જેમ આત્માને હિતકાર રે લાલ
મુનિ આણંદના પ્રમાદથી લહે કેવલ શિવપુર સાર રે લાલ, ૯ a મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા વિશેની સઝાયે [૧૮૧૪] . મનુષ્ય ભવનું ટાણું રે કાલે વહી જશે રે જિનના ગુણ ગાવે નરનાર રન ચિંતામણી આવ્યું હાથમાં રે કરી -ત્યને પર ઉપકાર.... મનુષ્ય૦ ૧ બળદ થઈને ચીલા ચાંપશો રે ચડસે વળી ચેરાસીની ચાલી નેત્રે બાંધીને ઘાણીએ ફેરવશે રે ઉપર બેસી મૂરખ દેશે માર... ૨ કુતરા થઈને ઘરઘર ભટકશે રે ઘરમાં પેસવા દીયે નહિ કઈ કાનમાં કીડા રે પડશે અતિઘણું રે ઉપર પડશે લાકડીઓના માર... , ૩
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-
ગધેડા થઈને ગલીઓમાં ભટકશો રે ઉપાડશે વણ તોલ્યા ભાર ઉકરડાની ઓથે રે જઈને ભુકશે રે સાંજે ધણી નવિ ત્યે સંભાળ...મનુષ્ય૦ ૪ ભુંડ થઈને પાદર ભટકશો રે કરશે વળી અશુચિને આહાર નજરે દીઠા રે કઈને નહિ ગમો રે દેશે લળી પત્યના પ્રહાર , પ. ઉંટ થઈને જે ઉપાડશે રે ચરશે વળી કાંટા ને ઘેર હાથને હડસેલે ઘર ભેગા થશો રે ઉપર પડશે પાટના પ્રહાર છે ૬ ઘેડા થઈને ગાડીઓ ખેંચશો રે ઉપર પડશે ચાબુકના પ્રહાર ચેકડું બાંધીને ઉપર બેસસે રે રંક-રાણું થાશે અસવાર છે ૭. ઝાડ થઈને વનમાં ખુરશો રે સહશો વળી તડકા ને ટાઢ ડાળને પાંદડે પંખી માળા ઘાલશે રે ઉપર પડશે કુહાડાના ઘા... 9 ઉત્તમ નરભવ ફરી ફરી આતમા રે મેળવે છે મુશ્કેલ હિર(હર્ષ) વિજયની એણીપેરે શીખડી રે સાંભળી અમૃત વેલ. છ ૮
[૧૮૧૫] પૂરવ પુણ્ય ઉદય કરી ચેતન નીકા નરભવ પાયા રે દીનાનાથ દયાલ દયાનિધેિ દુર્લભ અધિક બતાયા રે દશ દષ્ટાંત દેહિલ (ાકં = નરભવ) ઉત્તરાયયને ગાયા રે...પૂરવપુણ્યઉદય : અવસર પાય વિષયરસ રાત તે તે મૂઢ કહાય રે કાગ ઉડાવણ કાજ વિપ્ર જિમ ડાર મણિ પસ્તાયા રે , ૨. નદી વોલ પાષાણુ ન્યાય કર અર્ધવાટ તું માયા રે અર્ધ સુગમ આગળ રહી તિનકું જિન કછુ મેહ ઘટાયા ૨ ૩ ચેતન ચાર ગતિમે નિચે મેક્ષકાર એ કાયા રે કરત કામના સરગતિ જાકી જિનકું અનર્ગલ માયા રે. . રહણગિરિ જિમ રતનખાણ તિમ ગુણ સહુયામેં સમાયા રે મહિમા મુખથી વરણવે જાકી સુરપતિ મન શંકાયા રે , કલ્પવૃક્ષ સમ સંયમ કેરી અતિશતલ જિહાં છાયા રે ચરણ કરણ ગુણધાર મહામુનિ મધુકર મન ભાયા રે.. , ક યા તન બિન તિહુ કાળ કહે કિણે સાચા સુખ નિપજાયા રે અવસર પાય ન ચૂક ચિદાનંદ સશુરૂ દરસાયા રે ,
[૧૮૧૬] આ ભવ રત્ન ચિંતામણ સરિખે વારેવાર ન મળશે ચેતી શકે તો ચેતજે જીવડા આ સમય નહિ મળશેજી... ૧
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા વિષેની સજઝાયો ચારગતિ ચોરાસી લાખની તેમાં તું ભમી આયોજી પુણય સંયોગે સ્વપ્નની સંગતે માનવને ભવ પાયજી વહેલે થાતું વહેલે જીવડા લે જિનવરનું નામજી કુગુરૂ કુદેવ કુધર્મને ઠંડી ડીજે આતમ કામજી... જેમ કઠીયારે ચિંતામણી લાધે
પુણ્યતણે સંયોગજી કાંકરાની પરે નાખી દીધે ફરી નહિં મળ ગઈ એક કાળે તું આવ્યું છવડા એક કાળે તું જાશેજી તેહની વચ્ચે તું બેઠો છવડા કાળ આડી નિકાસે. ધન્ય સાધુ જે સંયમ પાળે સુધે મારગ દાખે સાચું નાણું ગાંઠે બાંધે
બેટ દષ્ટિ ન રાખેછે... માત-પિતા-દારા-સુત-બાંધવ બહુવિધમાં વિરતિ જોડે તે માંહેથી જે રાજ સરે તો સાધુ ઘર કેમ છેડેછે માયા-મમતા વિષય સહુ ઈડી સંવર ક્ષમા એક કીજે ગુરૂ ઉપદેશ સદા સુખકારી સુણ અમૃતરસ પીજે. જેમ અંજલિમાં નીર ભરાણું ક્ષણ ક્ષણ ઓછું થાય ઘડી ઘડીએ ઘડીયાળા વાજે ક્ષણ લાખેણે જાયજી... સામાયિક મન શબ્દ કીજે . શિવરમણું (પદ) ફળ પામીજી માનવભવ મુક્તિને કામી તમાં ભાસે શાને લીજે.. દેવગુરૂ તમે દઢ કરી ધાર સમક્તિ શુદ્ધ આરાધોજી પટકાય જીવની રક્ષા કરીને મુક્તિને પંથક સાધે છ. હૈડા ભીતર સમતા રાખે મનુજનમ ફરી નવિ મલશેજી કાયર તે કાદવમાં ખૂટ્યા શરા પાર ઉતરશે... ગુરૂ કંચનગુરૂ હીરા સરીખા ગુરૂ જ્ઞાનના દરીયા કહે અભય સદ્દગુરૂ ઉપદેશે જીવ અનંતા તરીયાજી... ૧૩
[ ૧૮૧૭] સાંભળ સયણ સાચી સુણાવું પૂરવપુયે તું પામ્યો રે ભાઈ નરક નિગોદમાં ભમતાં નરભવ તેં નિષ્કલ કેમ વાગે રે ભાઈ....સાંભળ૦ ૧ જૈનધર્મ જયવંતે જગમાં ધારી ધર્મ ન સાધ્ય રે ભાઈ મેધ ઘટા સરીખા ગજ માટે ગર્દભ ઘરમાં બાંધો રે ભાઈ , ૨ કલ્પવૃક્ષ કુહાડે કાપી
ધારે ઘેર કેમ ધારે રે ભાઈ ચિંતામણી ચિંતિત પૂરણ તે કાગ ઉડાવણ ડારે રે ભાઈ. એ ૩
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૪
એમ જાણી જાવા નવ દીજે ઓળખી શુદ્ધ ધર્માંને સાધા જે વિભાવ પરભાવ તે તજીયે ઉત્તમ પદ પદ્મને અવલ બી
ભેર બેર નહિ આવે જયુ' જાણે ત્યુ' કરલે ભલાઈ તન-ધન- જોબન સબહી જુડો તન છૂટે ધન કૌન કામા જોકે દિલમે સાચ ભસત આનંદ ધન પ્રભુ ચલત પથમે
ચેત ચેત ચેત પ્રાણી | ચિંતામણિસે દુલ ભ એસા,
તિષ્ઠિત ઘટત આયુ યૌવન ધન માલ સુલક
અખતા ગુરૂ દેવ-ધમ ઉદયરત્ન કહે તીન રત્ન
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૪ ,,
-નરનારી નરભયને રે ભાઈ જે માન્ય મુનિ મનને રે ભાઈ... રમણુ સ્વભાવમાં કરીયે રે ભાઈ ભનિયણ ભવજલ તરીયે રે ભાઈ...,, પ્
દૂહા : પ્રેમેં પાસ જિષ્ણુંદનાં સાનિઘ્યકારી શારદા
દશ દૃષ્ટાંતે દહિલા
પામી ધમ ન આદરે
વાર અનંતી ફ્રસિયા
હાલી વાટક
ન્યાયપરે
[ ૧૮ ]
અવસર બેર બેર નહિ' આવે
જનમ જનમ સુખ પાવે... અવસર૦ ૧ પ્રાણપણમે. જાવે... કહેલું કૃપણ કહાવે...
તાકું જૂઠ ન ભાવે... સમરી સમરી ગુણુ ગાવે...
.
પદકજ યુગ પણમેવિ શ્રી સદગુરૂ સમરવિ... માવવના ભવ એહ અહેલે ગમાવે તે....
,,
[ ૧૮૧૯ ]
શ્રાવક કુલ પાયે।
મનુષ્ય ભવ (જન્મ) પાયા... માયામે મગન થઈ
સારે જન્મ ખાચા
ત
સુગુરૂ વચન નિમ`ળ નીરે પાપ મેલ ન ધાયા...ચેત૦ ૨ જયું અંજલિ જળમાંહી સ્થિર ન રહેશે કાંઈ... ૫૨૨મણીકે પ્રસ’ગમે અજ્ઞાની જીવ જાણે નહિ' શીયલ રત્ન સાચે... ૪ ભાવ ભક્તિ કીજે
"1
રાત દિવસ રાચ્યા
..
યત્ન કરી લીજે...
તું મનુષ્યભવની દુર્લભતા વિષે ૧૦ દૃષ્ટાંતની સજ્ઝાયા જ્ઞાનવિમલકૃત [૧૮૨૦ થી ૪૧ ] ૧/૧ ચુક્લક દૃષ્ટાંત [ ૧૮૨૦ ]
એ સઘળા સસાર
વિષ્ણુસમક્તિ માધાર...
,,
99
3
૪
પ
3
'
3
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સઝાય-જ્ઞાનવિમલકત કંચનગિરિ ગિરિમાં વડા નદીઓમાં જિમ રંગ જિમ ગજમાં ઐરાવણે જિમ તનમાંહિ વરંગ.... તરૂમાંહે જિમ કલ્પતરૂ
તેજવંતમાં ભાણું પંખીમાં જિમ ગરૂડ ખગ જિમ ચક્રી નરરાણ... જૈનધર્મ જિમ ધર્મમાં
ઔષધમાં જિમ અના દાતામાં જિમ જલધરૂ જિમ પંડિતમાં મન... પ્રહગણમાં જિમ ચંદ્રમાં મંત્રમાંહિ નવકાર સઘળા ભવમાંહે ભલે
તિમ નરભવ અવતાર... બોધિલાભ નીમીસમો
બોલ્યા નરભવ એહ. તે હાર્યો નવિ પામિયે જિમનિધિ દુગતિ ગેહ... વિજિમણ તિમ પાસક ૨ ધાન્ય રાશિ ૩ ને જુઓ ૪
યણ ૫ સુમિણ ૬ ને ચક્ર ૭ હરિ ૮ ગુંસર ૮ પરમાણુઓ ૧૦.. વિપ્ર જિમણને દાખિયો પહેલે જે દૃષ્ટાંત સુણજે તેહ કહું હવે આળસ મૂકી સંત... ઢાળ કપિલ પુરવર રાજી ઈકબાગ વંશ દીણ દેજી નામે બંભ નરેસરૂ ચલણ દેવી ઈદેજી
મુખચંદ ચઉદસ સુમિણ સૂચિત સહસ અઠલખણ ધરૂ સંભૂતિ મુનિને જીવ તસ સુત બ્રહમદત્ત નામેં વરૂ અનુક્રમેં મસ્તક શલ રેગેં પિતા પરલેકે ગયો
તસ રાજકાજે મિત્ર તેહને દીર્ઘપૃષ્ઠ ભૂપતિ થયા. ચંચલ ચિત્ત ચલણી થઈ દીધું રાધિપ સંગ્રેજી લેપ લાજ તે કુલ તણું સેવે વિષય પ્રસંગે
પ્રસંગર ઘણું કામ સચિવે અનાચાર તેહને લો દષ્ટાંત દૂધ બિલાડ કેરા કુંવરની આગળ કહ્યો, કોકિલા વાયસ હંસ લાવક (લી બગ) હાથણું ખર (પરિજિમ રમે
દષ્ટાંત અસમંજસ દેખાડે તે એકણ સામે ભાવી ચકી કુમરને દેખી મનમાંહે કંપેજી એક દિન તે ચલણ પ્રતિ લંપટ એમ પયંપેજ
ઈમ પયંપે સુ ચલણી મુજ છે ભય તુજ સુત તણું નિઃશંક સઘળાં વિષય સુખ શું પૂરીએ મનકામના
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૬
- સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ છલભેદ દાવ ઉપાય કરતાં બ્રહ્મદત્ત સુત જે મરે
ધિફ કામને ગત મામ ચલણી વયણ તે અગી કરે. મે એક મંડાવિયે લાખ તણે આવાસોજી છલ વિવાહ તો કરી નવપરિણિત સ્ત્રી પાસજી
વિશ્વાસ આણી માંહિ પહો દીપયોગે તે ગલે સુરંગમાંહે સચિવ થર ઘણુ કુમારને આવી મલે પાહની પ્રહારે ગંગતીરે અશ્વયોગે નીકળ્યા
પચાસ જોયણ ગયા બેહુ દુષ્ટ દીહા ભય ટળ્યા... પુણ્યબનેં તે ઉતર્યા અટવી આપદ રૂપજી કુમાર વૈતાઢયગિરે ગયો તિહાં વિદ્યાધર ભૂપ
અતિરૂપ કુમરી જાણે અમરી નૃપતિ વિદ્યાધર તણી, બહુ તિહાં પરણી તેજી તરણ ઋદ્ધિ જોડી અતિ ઘણી, પટખંડ સાધી શતે વરસે આવીયા કપિલ પુરે,
નવનિર્દે ચઉદસ યણ મંડિત ચા પદવી અનુસરે. ૫ પૂરવ પરિચિત બંભણે દેહગ ભંજણ હેલેંજી ચક્રી દર્શન દેખવા અભૂત કરત સંકેતેંજી
સંકેત છરણ વસ્ત્ર ધ્વજ કરી ચક્રી નિરખી. ઉપકાર જાણી કહે વાણી માંગિ વર સંતષિ તવ કહે બંભણ પડખ નરપતિ ઘરણીને પૂછું જઈ
તસ વયણથી તુજ પાસ માગું વસ્તુ એકમને થઈ.. ધરણી વય બંભણે માગે ભજન તેહજી ઉપર સેવન દક્ષણ વરદીયે નરપતિ એહજી
વર એહ આપી કુમતિ વ્યાપી વાર ભજન કરે, કપિલપુરમાં જિમણ કાજે ઘર ઘરે બંભણ ફરે, વર્ષ સહસ્ત્ર પ્રમાણ જીવિત ફરી ભોજન નવિ લહે. એણપરે નરભવ હારી વહિ દેહિ કવિ નય કહે. ૭
૧/૨ ચુલ્લક દષ્ટાંત [૧૮૨૧] દૂહા: એમ અવિવેટ પણ થકી હાર્યો નર અવતાર પુનરપિ તેહ ન સેહિલે જિમ મરૂમાં સહકાર... પૂર્વાચારજ દાખી
ઉપનય એહ વિશેષ અનોપમ ઓપમ એહની જિમ સેવનની રેખ.
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭.
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સજઝાય-જ્ઞાનવિમલકૃત
ઢાળ: ૨ જિમ સાધિત જનપદ ચક્રીસર જયવંત, તિમ કરૂણ સાગર ભવિ સુખકર ભગવંત, જિમ દેહગ પીડપે દુઃખીય બંભણ છવ,
સંસારી પ્રાણ દુરિત મિથ્યાત્વ અતીવ.. જિમ ચક્ર દર્શન દૌવારિક દેખાડે તિ કર્મ વિવરવર મેહ મિથ્યાતને પડે
કરણ વિજ કરીને ચકીસર ઘર પેઠે સામગ્રી વજથી સુખકર જિનવર દીઠે..૨ જિમ તૂઠો ચક્રી વંછિત વર તસ આપે તિમ નાણ-શરણુયુત દંસણ ગુણ તસ થાપે જિમ તેહની ધરણી અલછિતણું સહનાણી
તિમ કર્મ પ્રકૃતિ તતિ (થિતિ) તરૂણી તાસ વખાણી જેમ તેહને વયણે આગત નૃપ સુખ છોડી ભિક્ષા વર માગે ચક્રીને કરજોડી તેમ મુક્તિપુરીનું આવ્યું છેડે રાજ ભિક્ષાસમ વિષયિક સુખથી હારે કાજ...૪ જિમ તે બંભણીને વાર ફરીને નાવે ષટખંડ ભારતમાં ફરિ ભોજન નવિ પાવે તિમ છવ સંસારી માનવને અવતાર સમક્તિ વિણ હા ન લહે પુનરપિ સાર ઉપદેશપદે ઈમ દાખ્યો ઉપનય સાર નિસુણીને સમજે નરભવ સવિ સુખકાર દષ્ટાંત પ્રથમ ઈમ દાખે મેં લવલેશ કવિ ધીરવિમલને જ્ઞાનવિમલ કહે શિષ્ય....
૨/૩ પાસક દષ્ટાંત [૧૮૨૨] દહા: જિમ ચંદન તરૂમાં અધિક ધાતુમાંહિ જિમ હેમ જિમ મણિમાં હીરલો ઉત્તલ નરભવ તેમ.... તિરિનર-દેવ થકી અધિક નરભવ ઉત્તમ જાણ નરભવ તરૂવર ફુલડાં
અમર ભોગ ગુણખાણ... ગુરૂસાનિધ્યે બીજો કહું પાસકનો સંબંધ નિરભવ શેભે દર્શને
જિમ અરવિંદ સુગંધ તાળ ૩: ઈહ ભરોં રે ગોલ્લ દેશે ચણકાપુરી
ચણિ બંભણ રે ધરણી તસ ચણ કેસરી સુત જાયે રે દાહાલો ચાણિક ભલે લઘુયથી રે સકલ કલા ગણ ગુણ નિલ
અતિભલે તાપસ વેશ પહેરી મયુર પિષ ગામેં ગયા, ગર્ભિણ તિહાં નૃપતિ ધરણું ચંદ્રપાન દેહલે થયો, મનતણું ઇરછા પૂર્ણ ન હવે તિર્ણ થાયે દૂબળી, પૂછયું તાપસ તેહ અર્થે કહે મતિ તુજ નિર્મળી..
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૪ર૮
જો એહના ર્ ગલ દીયા મુજને વળીતા એહની ર્ં પૂરૂ છું. મનની રલી તસ સણે રે તેહ વાણુ અંગી કર્યું... નિજ ખ઼ુદ્દે રે તૃણુ "કૈરૂ" મદિર કર્યું' કરી દિર થાળ માટું દુધ સાકર શું ભર્યું”, પ્રતિબિંબ ચંદ્ર તણું ધરીને તેહની આગળ ધર્યું", એમ ચંદ્ર પીધે કાજ સીધા અનુક્રમે... સુત જનમીયે, દાહલાનુસારે સુદ્દિન વારે ચંદ્રગુપ્ત નામ જ દીયા... ચણીપુત્ર ૨ સકલકલા તે શીખવ્યા નિજપાસે રે નરપતિ કરીને તે ઠવ્યા કળબળથી રે નંદ હણી પાલપુરી બેસાર્યાં રે ચંદ્રગુપ્ત નરપતિ કરી કરી ભૂપતિ આપમત્રી થયા ચાણિક તેહના,
બહુ બુદ્ધિસાગર સુગુણુ આગર વિસ્તર્યાં જસ તેહના, બહુ દ્રવ્ય હેતે" સુર સ`કેતે` પાશકા દેય પામિયા, દીનાર ભરિયા થાલ આણી જુઅ રમવા દામિયા... ચાણાયક રે વ્યવહારી મેલી સહુ રમે રામત રે કાશ ભરે ગરથે' બહુ એમ છલથી ૨ નૃપતિ ભંડાર ભરાવીયેા જૂઅરમતે રે સારા નગર હરાવીયેા હરાવિયેા એમ લેાક સધળા કાઈ જીતી વિ શકે,
તે અક્ષ સાનિધિ થઈ હુ ઋદ્ધિ સકલ નૃપમાં હીજકે, યદ્યપિ સાનિધિ દેવ કેરી તેહ પાશા જીત એ પણ નરભવ દહિયા કરી લહેવા નય હે વિનીત એ... ૨/૪ પાસક દૃષ્ટાંત [ ૧૮૨૩ ]
દૂહા એ પાશક દૃષ્ટાંતનું કહ્યું સ ંક્ષેપે ચરિત્ર;
અંતર્ગત ઉપનય કહુ` એહના છે પવિત્ર ૧
ઢાળ : ચાણાયક સમ ચારિત્ર ભૂપતિ નિર્દેલ મતિ ગુણખાણી ક નૃપતિ પાસે તે માગે એક સંસારી પ્રાણી
ર્ભવિકા! એ ઉપનય ચિત્ત ધારા, તુમે માનવભવ મત હારા...૨ વિકા॰
વળી સમક્તિ તત્ત્વ વિચારે...
સકલકલા શીખાવે સિત સમશેર બધાવે... આઠ કર્મ મિથ્યાત રાજ લહે સુવિખ્યાત.... શુભયોગ ઉપન્ના -અનુપમ સમક્તિ ચારિત (ઉપશમ) દેઈ પાશા ગુણુ નિપુન્ના...
તે પ્રાણીને મૃતને રાખે શાસ્ત્ર ભણાવી સમક્તિ કેરી નંદપરે નવ નરપતિ જાણે! દૂર નિક"દી વિરતિપુરીનું શ્રી જિનવર અનુકુલપણાથી
د.
99
..
૩
,,
૧
ર
૩
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૯
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સજઝાયો-જ્ઞાનવિમલકત નાણભંડાર ભરેવા કારણ સેવનથાળ વિવેક માંડીને નિતુ રામત રમતે જીત્યા સઘળા લોક... ભવિકા ૫. ઈણિ પરે સુજસ લહ્યો તિણે સઘળે ઉત્તમ નરભવ પામી અકળ, અરૂપ અને અવિનાશી હેવે અંતરયામી.... ધીર વિમલ ગુરૂરાજ પસાથે એ ? નય કહે એ પરિણતિમાં રમતાં સરસ સુધારસ ચાખે.. , ૭.
૩/૫ ધાન્યરાશિ દષ્ટાંત [૧૮૨૪] દૂહા ક્ષેત્ર જાતિ કુલકર્મ તિમ ભાષા દર્શને જ્ઞાન
ચારિત્રને વિજ્ઞાનતિમ એ નવ આર્ય પ્રધાન માનવ ભવ વિણું એ નહીં તિણે કરી ઉત્તમ એહ
કહું ઉપનય ત્રીજો હવે ધાન્ય રાશિનો જેહ. ઢાળઃ જંબુ દીપે ભારતમાં ધન ધનને પરભાવંછ
શુદ્ધ સુકા(ગા) સુવાથી અને જાતિ બહુ થાજી... નરભવ સુરમણિ સારિખ પામીને મ મ હારજી ફરી ફરી લેહ દેહિલ જિમ પંગુ જલનિધિ પારેજી નરભવસર૦ ૨ રાશિ કરીનેં ધાન્યને ઉંચ૫ણે ગિરિ ઝીપજી શશધર પણ તસ ઉપરે રજતકુંભ પરે દીપેજ... , ૩. પાહે સરસવ તેહમાં અતિગાઢ ભૂલીને ગલિત-પલિત તનુ જાજરી ડોશી તિહાં તે આજે (જેડી)જી.... ૪ તે સરસવ વહેચી કરી ભરી ફિરી ન શકે પાલોજી નિજબલ જરતી અજાણતાં જિમ જિનમત મતવાલેછ... ૫ યદ્યપિ તેહ ભરી શકે દેવતણે અનુસાર વિણ પુણ્ય પામે નહિં ફરી નરભવ અવતારજી... ઇ - કર્મ શુભા શુભ વર્ણણ ધાન્ય જાતિ તે જાણે છે નાસ્તિકભાવ જરા મિલી અવિરતિ જરતી આણો. ૭ સરસવ સદૂગુરૂ વણલાં કર્મ રાશિમાં ભળીયા તે જુદાં કરી નવિ શકે (વિષયકષાયે-અવિરતિ જરતી)
નાસ્તિક ભા મલિયાંછ. - ૮ ઈમ અવિરતિ વલી હારી નરભવને અવતાર ત્રીજે ઉપનય નય કહે આગમને અનુસારછ...
• ઇ ૯
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ૪/૬ જૂવટ દષ્ટાંત [૧૮રપ) દૂહા : સુગુરૂ સુદેવ સુધર્મનું લહીયે સકલ સરૂપ
તે માટે ઉત્તમ કહ્યો નરભવ સુકૃત સ્વરૂપ નરગતિ વિણ નહિં મુગતિગતિ તિમ નહિ કેવલ જ્ઞાન
| તીર્થકર પદવી નહિં નરભવ વિણ નહિં દાન તેહ ભણી નરભવ તણે કહું ચોથે દષ્ટાંત
જુવટ કેરે સાંભળે આદર આપણી સંત... ૩ ઢાળ ધીર વિમલ પંડિત પદ પ્રણમી જાણી જિનવર વાણું ઉપનય ચેાથે નરભવ કેરો કહું સુણજો ગુણખાણું સોભાગી સજજન સાંભળજી રત્નાકરસમ રતન પુરીને નૃપતિ શતાયુ નામ કુલિશાયુધ પરે જાસ પરાક્રમ રાણી રંભા નામ. લક્ષણુ સદન મદન તસ અંગજ અંગજસમ જસ રૂ૫ મહિસાગર આગર સવિ ગુણને મંત્રીશ્વર ગુણપ નૃપ આસ્થાનસભા બેસી સુતને કરે યુવરાજ પીવર કચયુગ કુંભા રંભા વિલસે જિમ સુરરાજ. લાભે લેભ ઘણેરે વાધે એ કલિયુગની રીતિ સુત ચિંતે ભૂપતિ મારીને હું કહું રાજની નીતિ એહ મંત્ર મંત્રી કહે નૃપને એકાંતે ધરી પ્રેમ અણ જાણ થઈને ભૂપતિ
અંગજ પ્રતિ કહે એમ . સુણ સુત રાજ કાજ એ સઘળું સોંપુ તુજ ઘરસૂત્ર પણ એ નીતિ છે નિજ કુલ કેરી સુણ તું સુંદર પુત્ર , કુલવટ એ જુવટથી લહિયે પૃથવી કે રાજ અકોત્તર મણિમય થંભા એ આસ્થાન સમાજ છે થંભ થંભ આરા અતિ તીખા અટ્ટોત્તર શત માન મુજશું સારી-પાસે રમતાં ઝીં. તું પુત્ર નિધાન છે. અનુક્રમેં પહિલે બીજે ત્રીજો ચેથ તિમ વળી પંચ એણીપરે અટ્ટોત્તરસે ખૂણું ઝીંપવા જુવટ સંચ. છે એકવાર જે ખલના પામે રમતાં સારી પાસે મૂલથકી તે રામત હારે મંડે પુનરપિ વાસે , અટ્ટોત્તરમો થંભા ઈણિપરે છતે જે નર તેહ રાજ કહે તે નિજ કુલ રે નીતિ અછે ગુણ ગેહ ,, ૧૨
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સક્ઝા-નાનવિમલકત જનક અને સુત એણિપરે બેઠા રમવાને સહુ સાખ પણ સુત નવિજીતે નૃપ આગળ દાય કરે જે લાખ , ૧૩ દેવતણી સાનિધિથી કોઈ જીતે તે કદાપિ વિણ સમક્તિ નરભવ જે હા કહે નય તિમ દુઃપ્રાપિ... ,
- ૪/૭ જુવટ દષ્ટાંત [૧૮૨૬] દૂહા અંતર્ગત ઉપનય કહું સુણ ગુરૂનો ઉપદેશ
વિસ્તાર છે એહને ઘણે પણ ઈહાં કહું લવલેશ ઢાળ નૃપ તે સંસારીજીવ શુભ પરિણતિ પતિ ઉપશમ પુરને રાજીયો એ.... ૧ સુગુણ વિવેક પ્રધાન માન ઘણું લહે. પતિની પાસે રહે એ.... ૨ માઠા મનવચ ગ અંગજ જાણીયે જનક ઉપર તે દૂમણા એ... ૩ અત્તર સે ખાણિ જીવતણ કહી થંભ સમાન તે જાણયે એ... ૪ જીવ જીવ પ્રત્યે જે કર્મ પ્રકૃતિ સવે તીખા આરાની પરે એ.... ૫ દર્શન-ચારિત્ર દેય પાસા પાધરા જ્ઞાન ફલક ઉપરિ ધર્યા છે. ૬ રમત રમતાં એમ જે ખલના લહે તે ફરી રામત મંડી એ. ૭ જે જીતે સવિતાવ તખત લહે તદા ક્ષીણ મોહ સિંહાસને એ. ૮ એણિપરે પ્રકૃતિવિચાર સાથે જે નરનાર તેહિજ અવિચલ પદ લહે એ... ૯ દુષ્ટ સુતે જિમ રાજ નવિ તે પામીયે તિમ અશુભ યોગથી નરભો એ..૧૦ એમ એ દષ્ટાંત માનવભવ તણે નવિમલ પંડિત ભણે એ..
૫/૮ રત્નાશિ દષ્ટાંત [૧૮૨૭] દૂહા: અચિંત્ય નરભવ લ@ ધૂણક્ષરને ન્યાય ગિરિ સરિ દુ૫લ તણિ પરં કર્મ નૃપતિ સુપસાયા
વિણ ધર્મો ભવ હારી જિમ જૂઆરી દાય! આવે હવનગ્રહી ધન ઈને જાય... રયણરાશિનો પંચમો બેલું હું દષ્ટાંત
બંધન તેડે કર્મનાં જિમ જ કૃમિ જયકાંત.... ૩ ઢાળઃ ભરત વિભૂષણ ઉજિઝત દૂષણ નયર સોશલ નામ,
સુંદર મંદિર મંદરગિરિ સમ સોહે ધવલિત ધામ, અતિ ધનવંત મહંત ગુણકર રત્નાકર ઈતિ નામ, નિવસે વિશે સંપદ સુખશું જિમ માધવ આરામ
દેશ-વિદે નય નિવસઈ (૨ નિવેસે) વિવિધ રયાણની જાતિ,
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ દાય ઉપાય કરી તે મેલી જિમ જલનિધિ જાતિ, રાજ(ગજ) પરિદાની ગિરિપરે માની બેટા મોટા તારા, એક દિન કુલ ધજ ટીવજ ઘ(૫) દેખે કેતુ વિલાસ. ૬ અંગજ ત્યારે એમ વિચારે નહીં સારે અમ તાત, નિર્ધન સયણ તણું પરિરયણે નેહઈ ધન વિખ્યાત, અંતર્વાણીની જિમ વાણી નવિ જાણજો કેણ, કેવલવટ દીપકપરિ નિષ્ફલ બહુપરિ યણ ધણેણ ઈમ ચિંતવતાં તાત તેહને ધનમેલણને કાજ,
ભાયંતર દૂર દેશાંતર ચઢીઓ ચતુર જહાજ, ઉર્ફે ખલ તસ પાછળ અંગજ વેચે રણું ખૂલે, ઓછે-અધિકે દશદિશિ વેર્યા જિમ વાહૂલી તૂલે... રયણરાશિ પી આરોપી ધજ પલવ નિજ વાસ, કટીબધ્વજ નિજ નામ ધરાવી પૂરી નિજમન આસ, વાત સુણીને તાત પધાર્યા વાર્યા અંગજ તેહ, ધજ(ધટ) પટ ધરઘટ ઉપરિ દેખી ચટપટી લાગી દે. ૫ રે અજ્ઞાની ભાલા વ્યાલા પરનાલા અવિનીત, ધનતરૂકંદ કુદાલા હાલા વિણસાડથું ઘરસૂત, ઈણિપરે હાંકી બાહિર કાઢયા અંગજ ગ્રહિ રહી બાંહિ. રયણ રાશિ દિશિ દિશિથી આણે તે આ ઘરમાંહિ. ૬ નિજવાંકે તે રંકતણું પરે પુહવિમડલ ફિરતાં, કુટિલ સભા રયણઅભાવેં બહુ દુઃખને અનુસરતા યદ્યપિ દેવપ્રભાવે રયણાં સયલ ગ્રહી રહી આવે પણ નય કહે ધર્મવિના નરભવ એ હાર્યો વલીય ન પાવે. ૭
પ૯ રનરાશિ દષ્ટાંત [ ૧૮૨૮] દુહા હવે એને ઉપનય કહું સુણજે સહુ ભવિલક
માનવભવ મટે છે જિમ સેવનધન રોક ઢાળઃ સુવિહિત હિતકર જંતુને મારગને અનુસારી રે તે ગુરૂ વ્યવહારી સમો આગમાયણ ભંડારી રે ભાગી જન સાંભળો ૧ પંચપ્રકારે જાણીયે " અંગજ પરિતસ શિષ્યા રે ધજ પરિજન પૂજા લહી
પામે પરિગલ ભિખ્યા(ક્ષા) રે , ૨
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્યભવની ૧૦ દૃષ્ટાંતની સજઢાયા-જ્ઞાનવિમલકૃત
આગમરયણાં વેચિયાં ચેપ ચઢવા લેાકમાં
તાતે' તેહ કુશિષ્ય તે પરંપર ઘરથી કાઢિયા
રંકપરે' નિજ વાંકથી
૫/૧૦. રત્નરાશિ દૃષ્ટાંત [ ૧૮૨૯ ]
ઢાળ : તામિત્તિ નગર' વસે રયણરાશિ કરી એકઠા
પેટ ભરાઈ મૂલે ૨ ક્રાટ ધ્વજ નામે ભલે રે... દુર્વિનાશના છાયા રે
દૂહા : શ્રી આવશ્યક ચૂર્ણિને અનુસાર કો એડ
માનવ ભવ મીઠો લહી મોટા મહિમા એહના
હાથે ગ્રહીને હાંકયા રે.. તે ચગતિ સ સારે ૨
પ્રવહણુ પૂરી એકદા પ્રવહણ રમણે ભરી ફરી
પ્રવહેણું ભાંગ્યુ તેહનું લગ લહી ઘર આવીયે રચરાશિ તેણે શેડિએ તેણી પરૢ નરભવ હારિયા જીવસ‘સારિ શેઠિયા
સમક્તિ ગુણવર રયણુડેં સયમ મારગ રૂપડા અનુક્રમે અનુસરીને થયે ત્રિકથા ઉસૂત્રવાયથી આસ્તા પ્રવહેણું ભાંૐ પંચમ રયણ તણા કલો ધીરવિમલ ગુરૂ સાનિધે"
સ. ૧૮
તે પાછા ન આવી શકે પર′પરા ગર બાર' રે... (આગમરયણુ ગ્રહી સાર” ૨) એમ હાર્યા નરભવ વલી દુષ્કરપણે તે લહિયે રે ધીરિવમલ વિરાજને
નય સીસે એમ કહિયે રે...
૪૩૩
39
39
""
,
99
,,
99
પણ ઉપદેશ પદે શો અન્ય સરૂપે. અહ સાગરદત્ત ઈતિ શેઠ ૨
લચ્છી કરે જસ વેઠે રે...માનવ ભવ મીઠો લહી ૧ મૂરખ મહિયાં મહારા રે મુગતિતણા સંચકારા રે.., રયણુદ્રીપે' તે જાય રે આવે જયનિધિમાંય ૨... રણુ ગયાં વિરભાઈ ૨ હિયડે દુઃખ ન સમાઈ રે... તે જેમ દેહિલા લહિયે રે દેહિલા વળી વળી કહિયે... ?...,, સુગુરૂ સુધĆને નેક રે પૂર્યુ. પેાત વિવેક રે... રસસુદીપ સમાના રે આગમમણું નિધાન રે... હાર્યાં રયણુની રાશિ રૂ થયા ચગતિ વાસી રે... નરભવના દૃષ્ટાંત રૂ કવિ નય કહે ગુણુવંત રે...
19
.
99
99
ૐ
,,
७
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ૬/૧૧ સ્વપ્ન દષ્ટાંત [૧૮૩૦] દૂહા સમક્તિ વિણ ભવમાં ફર્યો કાલ અનંતાનંત
પચપ્રમાદ બલે કરી આઠે કર્મ મહત. ૧ નરભવ, સુણવું શ્રુતતણું સહણ તિમ ચંગ
બલ કરવું ધમેં વળી એ ચારે પરમંગ ૨ ચંદ્રપાન સુહણું તણે એ છઠ્ઠો સંબંધ
કહું શ્રી ગુરૂ સાનિધ્યથી ભૂલદેવ પ્રબંધ... ૩ તાળ પાડલીપુર નવરી વયરી સવિ વશ કીધા
શજજવલ ગુણધર નરપતિ શંખ પ્રસિદ્ધ... ૧ સિરિ તસ રાણી રૂપે જિત ઈંદ્રાણી
તસ સુત અતિ સુંદર મૂલદેવ ગુણખાણી... ૨ ગુણખાણી જૂવટ વિનાનું અસત્ય તણું સહનાણી, જિહાં જેવું તિહાં તેવું દીસે જિમ જલધરનું પાણી, જૂવટ દહવટ કરવા હેતે તાતે દૂર કરી તે,
બહુ ધનવંતી સ્વર્ગ હસંતી નારી અવંતી પહેતિ... ગુટિકાને કપટે તે થે વામનરૂપી, ગણિકામાં માણિક દેવદત્તા ગુણકપી અતિઝીણું વીણુ વાહે તિમ વલી ગાય, ગણિકા તસ ગુણથી તિમ અનુરાગિણી થાય
થઈ અનુરાગી ભાવઠ ભાંગી વણિકમાં સૌભાગી, અચલ નામ ગાથાપતિ ધનપતિ આવ્યો તિહાં વડભાગી, દાનમાન સત્કારી સારી ગણિકાઘરિ તે વિલાસે,
પણ વામન દેખી ગણિકાનું અંતર હિયડું હસે... અક્કા કહે ગણિકા સુણ તું નિશ્ચલ ચિત ભજ અચલધનીને તજ વામન નિર્વિત તવ બોલી ગણિકા વામન કામન રૂપ એ અચલ અચલપરે નિર્ગુણ પત્થર રૂ૫
પત્થર રૂપી અતિ અવિવેકી એ મારે મન ના વે, શેલડીને દૃષ્ટાંત દેખાડી અક્કાને સમઝાવે, અક્કા ઢક્કાની પરે લાગી ભૂલદેવને નામ,
અનુચિત થાનક જાણી ચાલ્ય ઉદ્દેશી કઈ ગામ... બેનાતટવા મલી ગંભણ એક તેહ સાથે ચા વિણસંગલ સુવિવેક ઉદરભરિ બંભણ ભજન કરવા કાજ સરપાળે બેઠો કાઢી સાથે સાજ
સાથે સાંજે નિર્લજ તે બંભણ કુંવરને નવિ સંભળાવે, નિણ શમ નિજનામ યથારથ હે કીધું પાવે,
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૫
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સઝાયે-જ્ઞાનવિમલકત
એણી પર્વે ત્રણ દિવસને ભૂખ્યો અટવાથી ઉતરિયો, મૂલદેવ ભોજનને હેતેં
વસતીમાં સંચરિયે... વાટે એક ગામે કોઈ કુલપતિને ધામેં ભોજનને કામે બેઠો કરી વિશ્રામ મનમાંહે ચિંરો સંત હે જે કઈ જઈ તેહને યાચું ઉદરપૂર્તિ જિમ હાઈ ઉદરપૂર્તિ કરવાને કાજે
એક ઘરેં ફરતાં દીઠા, અડદ બાકુળાં ભિક્ષુકની પરે મોદકથી પણ મીઠાં સુધિત થકે પણ નિશ્ચલ ચિત્તે બાકુલ લેઈ વળી, નિર્મલનીર સરોવર તીરે બેઠો પુણ્ય બળીયે...
હક ૬/૧૨ સ્વપ્ન દષ્ટાંત [૧૮૩૧] ૧ મૂલદેવ મન ચિંતવે એ કુમાશ પાયા રે
લાખ પસાય તણી પરે મોદકથી સુખદાયા રે મલદેવમન, કિહાં મુજ રાજ્ય પિતાતણું કિહાં ઉજજેણે વિલાસે રે કિહાં એ ભીખ કુલગામની એ સવિ કર્મ વિલાસ રે.. ૨ એક દિવસ પણ તે હતા દેતો બહુને અર્થે રે એક દિવસ પણ એહ છે - ઉદરભરણ અસમન્થો રે.. અઠ્ઠમ અંતે પામીયા
રંકારે કિમ ખાઉં રે ભિક્ષુકને આપી ભખું
જેહવું તેહવું પાઉં રે.. એહવું ભાગ્ય કિહાં થકી
સાધુ સુપાત્ર લહીજે રે આ અવસર નહિ તેવો તોપણ દેઈ જમીનૅ રે.. એમ ચિંતવતાં પુણ્યથી
માપવાસી મુણું રે પુણ્યવંત (પંજ) આયો તિહાં મલપતો જાણે ગયેદ રે... , અજ ઠામેં ગજ મુજ મિલ્યો
પત્થર ઠામે રાયણું રે જલ ઠામેં અમૃત મિલ્યું
એમ ઉખ્યરતો વયણ રે.. , રાજ્ય રોર સુત રિજિયે (વાંઝીયા) જડ શ્રુત અંધ જિમ નિરખે રે મુંગો વચન લહી યથા
તેણુ પરે મનમાં હરખે રે.. , તુમ સરખી ભિક્ષા નથી
પણુ મુજ ભાવ અપારો રે ગ્રહણ કરે અનુગ્રહ કરી
મુજ ગરીબ વિસ્તારો રે... ૯ દુરિત સમુદ્રને તારવા
પાત્ર પતિ તેણે ધરી રે અનાકુલ મને બાકુળા
દેતાં ચિત્તડું ઠરીયું રે.. સુરવાણું આકાશથી
થઈ તસ પુણ્યની સાખી રે જે યાચે તે તારે
દિઉં તુઝને હિત દાખી રે... , ૧૧
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________
४३६
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ રાજ્ય દિયો મુજને તુહે દેવદત્તા સુખ લેગ રે હાથી સહસ તણું ભલું
સુમતિ તણે સંયોગ રે. છ ૧૨ આજ થકી દિન સાતમેં થાઈશ તું ભૂપાલ રે એમ નિસુણી હર્ષો* ભર્યો આ પંથી સાલે રે ) ૧૩ નિજ મુખમાંહે પેસતો ચંદ્રમંડલ તિહાં દીઠું રે રાત્રી ઘડી દેય પાછલી અમૃતથી પણ મીઠું રે. છે કાઈક તિહાં સૂતે કાપડી દીઠું સ્વાન તેણે વિકસી રે અર્થ કરે તે માટે માં હે ગુડયુત મંડક લહસી રે.... ૧૫ શ્રીફલ કુસુમ રહી કરે
સ્વપ્ન જાણુ ઘર આવે રે એ સુપને તું આજથી સાતમે દિન રાજ્ય પાવે રે , ૧૬ દેવવાણી સુહણે મિલી ચંપક તરૂતલે સૂતે રે ઈસમે તિણપુરને ધણી અપુત્રીઓ ગતિ પહેતિ રે... , ૧૭ પંચ દિવ્ય શણગારીયા પુરબાહિર તે આવે રે કલશ ઢાળ્યો શિર ઉપરે રાજતેજ તિહાં પાવે રે.. / દેવદત્તા આવી મલી
ગજ-રથ-તુરગ અપાર રે વાસવારે વસુધાપતિ પાલે રાજ ઉદારો રે.. રાજય સુણી ભૂલદેવનું ચિંતે મનમાં બડું રે એકૅ સુપન વિચારણું
કેર કિયે એ પડિયે રે... , સુપનું લહેવા કાપડી મેઠું માંડી સુવે રે સુપનઠામેં વાગુલતણી વી પડે મુખ જોવે રે , કાપડી કરીને નવિ લહે સુહણે જડ જિમ વાણી રે તેણી પરે નરભવ હારીયો ન લહે પુનરપિ પ્રાણ રે... , એ લવલેશ થકી કહ્યો મૂલદેવ અવદા રે ધીરવિમલ કવિરાજને શિષ્ય કહે એ વાતે રે... ર૩
૬/૧૩ સ્વપ્ન દષ્ટાંત [૧૮૩૨] હવે એહને ઉપનય કહું સુણ ગુરૂમુખથી આજ
તે ચિત્તમાં અવધારતાં સીઝે સઘળાં કાજ ઢાળઃ મૂલદેવ સમ જાણીયે જીવસંસારી સાર નવ નવ વેશે નટ ફિરે (મઠ પરે) ભમતો ઈણ સંસાર...
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્યભવની ૧૦ દાંતની સજઝાય-જ્ઞાનવિમલકૃત
૪૩૭ ભવિકજન ! સુણલે રે, સમજિ સમજિ ઘટમાંહિ
, , ઘરી સમચિત્ત(સમક્તિ)ચાહિ... ૧ કાઢો કર્મનૃપે તિહાં તિરિનયરીથી જાણિ વ્યસન મિથ્યાત્વ નિવારણા કરવા ગુણની ખાણિ. , ઇ છે ૨ નરગતિ ઉજજેણુ સમ મલિસે જઈ તે માંહિ શુભરૂચિ વારવધૂ મલી પૂરણ પ્રેમ ઉછાહિં.... અરૂચિ અwાયે કાઢી તે પ્રાણુને જેર ચંદ્રપાન સમ પામી શુદ્ધસમક્તિચિત્ત ઠોર. પંચદિવ્યસમ ચારિત્ર તેહથી સીધાં કાજ પામે અનુપમ છવડો મુગતિપુરીનું રાજ...
) . કપટી પ્રાણી કાપડી સુહણું સમ સમક્તિપેટભરાઈ કારણે ખેહે તે અપવિત્ત.. એમ નરભવ સમક્તિ તિ(વિના) હાર્યો ફરિ ન લહંત ચંદ્રપાન સુહણ સમે ન લહે તે અત્યંત ) , છે છઠ્ઠા સુપનત કહ્યો એ ઉપનય લવલેશ ધીરવિમલ કવિનય કહે એમ કહ્યો ઉપદેશ... ઇ છે , મૂલદેવ નરપતિ તણે મેટે છે સંબંધ સ્વપ્ન કાર્ય ભણી આણીઓ નરભવ સમક્તિ ખંધ છે , ૯
( ૭/૧૪ ચરાધાવેધ દષ્ટાંત [૧૮૩૩]. હાજિનચકી હરિપ્રતિહરિ ચારણ મુનિ બલદેવ
વિદ્યાધર વળી પૂર્વધર તિમ ગણધર જિનસેવ... ૧ ઋદ્ધિવંત એ નર કહ્યા સૂત્રમાંહિ ગુણગેહ
નરભવ વિણ એ નવિ હવે તિરે કરી ઉત્તમ એહ... ૨ રાધાવેધ તણે કહું સુણતાં અધિક આનંદ
ચક્રનામ એ સાતમો એ દૃષ્ટાંત અમંદ.. ઢાળ ઈંદ્રપુરીથી અધિક વિરાજે ઇંદ્રપુરાભિધ નયરી ઘર ઘર ઈસર ગુરૂજન બુધજન ઘરઘર સોહે ગોરીડે રંગે રે, નરસવ સુરતરૂ સારિખો
પરખે હદય મઝાર છે ઇંદ્ર તણે અનુહાર... » સમતિ જસ શણગાર... ક ઇ
છે ? ઇંદ્રદત્ત ભૂપાલ બિરાજે ઇતણ પરં ફાવે
41
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ શ્યામ ખવવલી પણ તેહની નિર્મલ જસ પ્રગટાવે છે, ભિન્ન ભિન્ન જનનીના જાયા તેહને સુત બાવીસા કલાચાર્ય પાસે ભણવાને મૂક્યા તે સુજગીસા, એક દિન સચિવ સુબુદ્ધિ ઘર ઉપર સુમતિ સુતા ખેલંતી તે નિરખી નરપતિ મન હરખે એ કન્યા ગુણવંતી , નરપતિ મહો તેહને રૂપે તે કન્યાને પરણી રગવંત નરપતિ તે વિલસે જિમ પૂરવ દિસિ તરણી , શીપગ્રહે જિમ મુક્તાફલને તિમ સા ગર્ભ ધરતી જિમ આલસ વિદ્યા વિસારે તિમ સા નૃપ ગુણવંતી છે સંધ્યા વાદલપરે નિજ પતિને રાગ લહી પરંધાને નિજ પુત્રી નિજ ગેહે તેડી દેઈ નિજ બહુમાને. શુભ દિવસે સુંદર સુત જાયે સુદ્રદત્ત અભિધાન મુદ્રાલંકૃત પ્રેમ ધરીને રાખે જેમ નિધાન... અનિક પર્વત બહલી સાગર દાસેરા નૃપનંદ. સુરેદ્રદત્ત સાથે તે ભણવા બેઠા અતિ આણંદ ,, મહેમાહે ભણે તે પચે પણ દીસે બહુ મંદ(ભેદ) એક નીક જલ પાયા તે પણ કરીર કલ્પતરૂ કંદ. જિમ કાયર રણ અંગણ નાસે તિમ વિદ્યાથી ભાગા તે દાસેરા સુત બાવીસા વિષય પ્રસંગે લાગા... , અકબર પાખર યોગ્ય નહિ એ સ્વછંદી પરમાદી કલાચાર્ય પણ એમ ઉવેખે જિમ દુષ્ટ તુરંગને સાદી , સુમતિપુત્ર એકતાન થઈને સકલ કલાને શીખે રાધાવેધાદિક જે દુધરે તે પણ ન ગણે લેખે... , , છે ૧૩
૭/૧૫ ચકરાધાવેધ દષ્ટાંત [૧૮૩૪] ઈણ અવસર મથુરાપુરી તસ જિત શત્રુ ભૂપ | નિવૃત્તિ નામેં રૂઅડી કન્યારત અનૂપ... પ્રકટિત યૌવન દેખીને પૂછે ભૂપતસ તાત
વત્સ ! વર કુણ તુજ મને તે કહીયે અવદાત સાધે રાધાવેધ જે તે માહરે ભરતાર
ઈમ નિસુણી મંડાવિયે સ્વયંવર મંડપ સાર...
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________
હક
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સઝાયે-જ્ઞાનવિમલકત આવ્યા દેશાધિપ ઘણું પણ ન ધરે સા રાગ
જિમ ભમરી ધારને કુસુમિત બધે રાગ... ઢાળઃ ઈદ્ર દત્ત નરેસર આવે સઘળા સુત સાથે લાવે
વળી સાથે સચિવ પ્રસિહો પિસાર સબલો કીધે સ્વયંવર મંડપ માંહે આવે કન્યા દેખી સુખ પાવે
ધન ધન મુજ પુત્ર સેભાગી જેહને એ કન્યા રાગી... તિહાં રે થંભ ઉનંગ જાણે મેરૂ મહીધર જંગ
આઠ ચક્ર તે ઉપર વિવરલાં ચાર અવળા ને ૪ સવળા વાયુવેગની પરે ભમત વિજ્ઞાની એમ રચંતા
તસ ઉપર પૂતળી એક તસ રાધા નામ વિવેક... નીચે એક તેલનું કુંડું તેલ ભરીયું અતિઉં
પ્રતિબિમેં પૂતળી જેહ ડાબી આંખે વિધે તેહ. નીચે મુખે વિધે કીકી તલ વિદ્યા કહિયે નીકી
એમ રાધા વેધ કરે તે કન્યાને પરઈ. એમ નિસણુ રાજા ચિંતે એ એ એ કાર્ય માં તે
શ્રીમાલી પ્રથમ બેલાયો જેહને ઘણે હર્ષે લડાયો.. સુણ પુત્ર અછે લાભ દેઈ ઈહાં કન્યા ઈહાં યશ હાઈ
તું પહેલો થા હવે વહેલો આ લાભ છોડે તે ઘેલો... ૮ આ પણ પાછું તાકે બાણ નાખે ફીટે વાર
રાધાથી બાણ જ ટલિયો મુંબ પાડી પાછો વળીયે... બીજે આ સુજગીશ નવિ પહેતી તાસ જગીસ
એમ આ ત્રીજે ચોથે શરાખે ભરીય આ બે છે. ૧૦ એમ આયા સુત બાવીસ નિજભુજ કરતા રીસ
તિહાં કઈ તાલટા વાય હાંસું મુખમાંહે ન સમાય. કોલાહલ ઝાઝે થાય બીજ પણ નવિ સંભળાય
મંડપ બાહિર શર જાય જાણે પાશથી હરિણ ઉજાય.. ૧૨ દાંત હેઠ ચાંપે જે કઈ પાડે મુખ બહુ શોર
કોઈકના હાથ જ દૂજે કેઈકનાં શર નવિ પૂજે.. જે નૃપતિ હુંતા સામાન્ય તેહને મુખ વા વાના
જે બળીયાને વળી મોટા તસ વદને ઢળ્યા જલ લોટા ૧૪ પરમેસર અમને તો ઇંદ્રદત્ત નૃપતિ થયે ભૂકો
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૧૫
જો અધિકી કાટત રેખ તા ફુલત એહ વિશેષ... પાસે* મંડપ અજુ વાળ્યા જસવાદ કુણે નિવે વાળ્યા કાઈ આગે'થી થાકા કાઇક થયાં હાકા ખાકા... બાહિરે' દીસે સિંહ સરીખા તે જ બૂક સરીખા પરિખ્યા કન્યા પણ મન વિલખાણી જુએ ક્રમ તણી અહ નાણી... ૧૭ આવ્યા તવ ચાર દાસેરા કહે અવસર છે હવે મેરા
એકને તા ધ્રૂજણી છૂટી ભીજાની પણ ચીજ ત્રુટી... એકને ભૂઈ લાગે ભારી ચેાથે' જોઈ નાસણ બારી
ઇંદ્ર દત્ત નૃપતિ વિલખાણા કિહાં આવી એથ ભરાણા... એ સુતથી યશની હાણુ હસતાં સહુ રાજા રાણુ
નીચે મુખે ધરતી તાકે લાજે પેસવા વાંકે... સુત ન હેાત જો એક જ નામ ઈણુ ઠામ ન ાવત મામ જિમ થંભા કદલી દેરા ભલા માહિર ભીતર કારા... જિમ હાર્યાં જુઆરી શાંચે તિમ રાજા મન આલેચે
એહવે નયસુષુદ્ધિપ્રધાન આવી શૃપ કરે સાવધાન...
૭/૧૬ ચક્રરાધાવેધ દૃષ્ટાંત [ ૧૮૩૫ ] સચિવ કહે સુણ નૃપતિ તુ' મ મ કર મન વિખવાદ પુણ્ય ભલે છે તાહા ઈહ નિશ્ચે જય વાદ મુજ દાહિત્રા ગુણ નિલે તાહરા પુત્ર રતન્ત
તે રાધાવેધ સાધશે કરશે વદત પ્રસન્ન... સિદ્ધ શ્વાન પટતા જાણીજે નિરદભ
આ ભેદે મૃત હાડમાં આ ભેદે ગજકુ ભ... એમ તિરુણી વિસ્મય પડયો નૃપતિ કહે પરધાન મુજને સાંભરતા નથી જિમ અજ્ઞાની જ્ઞાન...
લિખિત પત્ર દેખાડીયુ' પ્રગટથો અધિક ઉચ્છાડ ચિર વિલેક્તિ સ્વપ્નપરે પુત્રીના વિવાહ...
૧૬
૧૮
૧૯
२०
૨૧
૨૨
૩
૪
૫
ઢાળ : નૃપતિ આણા લહી તેડીયેા તિહાં વહી સુમુદ્ધિપરધાન નૃપ માન પામી સાર શ્ ́ગાર વર હાર હિરાવીયેા આવ્યા નૃપતિપદ શીશ નામી... જ્યા કુમર સિરતાજ મહારાજ સુત જગ જયા જે થયે। સકલ વિજ્ઞાન વેદી સચિવ કહે નૃપતિ સુઝુ એહ સુત તુમ્હે તવા અમ્ડ તğા શીખવ્યા બાજુ ભેદી
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્યભવની ૧૦ દૃષ્ટાંતની સજ્ઝાયા-જ્ઞાનવિમલકૃત
હૃદય આર્લિ'ગીયા મસ્તકે યુબીયા થાપીયા કુમરને નિજ ઉચ્છ ંગ એહ નિવ્રુતિ વરે વશ ઉજ્વલ કરા જય વરેા એણુ ઠામેં પ્રસંગ તાત વાણી સહી ધનુષ શર્ સંગ્રહી તિહાં વહી આવીયેા થભ પાસે વદીયા નિજકલાચા આનદીયા સજ્જના બહુજના મન વિમાસે... બધુ બાવીસ ધરી રીસ મનમાં હસે અમ થકી અધિકશુ* એહ દીસે ચાર દાસેર દાસેરપરં જીરબરે હાથતાલી ક્રિયે દાંત પીસે... વિકટ દોઈ સુભટ નિહું પાસ ઉભા ક્રિયા હૃદય મચ્છર ધરી ખડ્ગ હાથે" ભાણુ શર મૂકતા જો વિંચે ચૂકતા ઝાલો એહને જોર માથે.... ધનુષની પણછ પૂછ અધૂજે મને ભાણ તીખા તસ અર્ગત જોડષો શૈલ પતિબિંબ અવિલબ રાધા પ્રત્યે ભાલ તત્કાલ તિહાં બાણુ છેડયો (સકલ નરપતિ તÌા માન મેાડપો)... ૭ વક્ર આઠ ચક્ર ઉલ્*ધ્યુ લઘુ લાધવી ઢલ થકી ભાણુગતિ સરલ કીધી જાણીયે. સાપરાધા યથા રાધિકા પૂતળી વામદગ તુરત વિધી... સયણુ આવી મિલ્યા દુષ્ટ દૂર ટળ્યા કુસુમની વૃષ્ટિ શુ... સુર વધાવે નિવૃતિ બાલિકા કંઠ વરમાણિકા થાપતી ભમર રવિ ગીત ગાવે... ભૂપ મન હરખીયા સુત રયજી પરખીયા સુવ્રુદ્ધિને ઋદ્ધિ બક્ષીસ દાની સુજસ જયવાદમેં પામીયા નૃપતિમાં આજ એ સહાય તેં સબલ કની... ૧૦ એમ અનભ્યાસવશ સાધવા દાહિલા વૈધ રાધાતા મેરૂ તાલે હીન પુણ્યે તથા નરભવા દાહિલે ધીર ગુરૂ સીસ નય સુવિ બેલે...
૧
૪૪૧
બહુલી ધરણી દીસેજી, પરીષહ સુત બાવીસેજી, વિરૂ વિષય કષાયાજી, અંગરક્ષક પદ પાયાજી... મહિયાં મૂઢ મહારાજી, ચાર કષાય વિચારેાજી, ધરીને તેહજ રહિયાંજી, વ્યસકરણુ જ મહિયાં.... જંતુ જાત તસ પક્ષજી,
૩
८
૯
૭/૧૭ ચક્રરાધાવેધ દૃષ્ટાંત [૧૮૩૬]
રાધાવેધ તો કહું અંતગ ત સુવિચાર આવશ્યકની ચૂર્ણિમાં ઉપનયના અધિકાર ઢાળ : ૪ નૃપતિને અવિરતિ પ્રમુખા ભિન્ન ભિન્ન જનનીના જાયા દાસી સુત વલી ચાર વિચારા રાગ-દ્વેષ દાઈ વિકટ મહાભટ નરભવ સુરતરૂ સરખા પામી ઢાધ-માન-માયાને લાભહ આત રૌદ્ર દાય ધ્યાન ખડ્ગકર ના કષાય તાલાદિષ્ઠ દેવે ભવ મડપમાં વિવિધ પ્રકાર
૧
.
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪૨
ક્રમ નૃપતિ અનુભાવિ ક્રાઈક એક દિન સૃષુદ્ધિ સચિવની તતયા તે પરણીને વિલસે ભૂપતિ ઠાર ત્રેપરે નૈહુ નૃપતિના આવી ગભ વતી તે તનયા સયમનામા સુતને જનકે અનુક્રમે જિનવર નૃપતિ મોટા
નિવૃત્તિ નામ સુતા પરણાવવા
શુભ સામગ્રી દ્રોણી પાસે અવળાં સવળાં ચક્ર કરે તે માહનીય સ્થિતિ રાધા જણા તે વિદ્યાસાધનને કાજે’ આયા પણ તિહાં માન ગમાયા નરભવ સમક્તિ સયુત પામી રાધાવેધ કહીને તેહને
એમ નિર્ મહીતલ દેખી સચિવ પુત્ર વિદ્યાને આગર જ્ઞાન કખાણુ પણછ શુભ કિરિયા આતમવીય તિહાં પ્રગટાવે લાતિ થિતિ વૈધ કરીને જય જય શબ્દ થયે જિન શાસન
ઈપિરે રાધાવેધ તણી પરે’ વિષય કાયવશે મ–મ દ્વારા નરભવ સમક્તિ સયુક્ત પામી રાધાવેધ કહીને તેહને
ચક્ર તણા દૃષ્ટાંત કળો એ ધીર વિમલ ગુરૂરાજ પસાયે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
નય સાધના દક્ષજી, વિરતિકની નૃપ દેખેજી,
જનમ સફલ મન લેખેજી...
દેખી જનકને ગેહજી, સુત પ્રસવ્ય ગુણુ ગેહછ, સકલ કલા શીખવીયેાજી, સ્વયંવર મડાવ્યેાજી...
મોટા થભ આપેજી, વિધિમર્યાદ ન લેપેજી, ધાતિ—અઘાતી કર્માજી,
વૈધે તેના માંજી... પરીષહ અને કષાયાજી, કન્યા લાભ ન પાયાજી,
સર્વ વિરતિ અનુસરીયે જી, ભવજનિધિ એમ તરીકે જી...
સયમસુત સાવધાનજી,
પામી નૃપનું માનજી, જોડી રિસણુ ભાણજી, રાધાવેધ સુજાણજી ... નિવૃતિકન્યા પરણેજી, જિનવર ભૂપતિ વરવે”, દાહિલા નર અવતારાજી, અંતર્ વેરી વારેાજી... સÖવિરતિ અનુસરિયેજી, ભવજલિનિષે એમ તરીકેજી, શાસ્ત્ર તણે અનુસારજી, નયવિમલ સુખકારજી...
૮/૧૮ ક્રૂમ ચંદ્ર `ન દૃષ્ટાંત [ ૧૮૩૭ ]
મનવ ભવ વિષ્ણુ નવિ હુવે સમવસરણ મંડાણુ
3
છ
ક્ષપક શ્રેણી પરમાધિ તિમમણુપજજવ ના....૧
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪૩.
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સઝાય-જ્ઞાનવિમલકૃત તે માટે ઉત્તમ કહો ચિહુવતિમાંહે એક
પંચમ ગતિને પામવા મૂલમંત્ર વળી જે... ૨ દાળ-૧ હવે બેલું હું આઠમો રે કચ્છપને દષ્ટાંત રે, ચતુરનર! વિર જિર્ણોદ કહે ઈર્યું રે ગૌતમને હિતવંતરે.
ભવિજન ભાવ ધરી સુણે હે લાલ ૧ નીર ભર્યો દહ રૂઅડે રે અનેક જયણને માન રે , કહિયે નીર ખૂટે નહિં રે જિમ નાણુનું નાણું રે , છે મીન પાઠીન ઘણું તિહાં રે જલચર જીવ અનેક રે , જાતિ ઘણી જિમ નયરમાં રે નિવસે તિમ અતિ છે. રે... ,, પાખરની પરે આચર્યો રે તમ ઉપર સેવાલ રે.... ) પવને પણ નવિ ભેદીયે રે જિમ કમલે કરવા રે... , તિહાં નિવસે એક કાછ(ચ) બેરે જૂને થિર જસ આયા રે , પુત્રાદિક પરિવારશું રે સુખમાંહે દિન જય રે.. , વાયવશે તિહાં એકદા રે વિખરીય સેવાલ રે , દેખે ગ્રહણ પરવયું રે શશધરબિંબ વિશાલ રે.. ,, હરખ્યો હિયડે ચિંતવે રે વસ્તુ અને પમ એહ રે , દેખાડું પરિવારને રે
એમ ચિંતી ગમે તેહ રે.... ,, , તેડી ઢબ આવે જિસે રે તે કાછબ તતકાલ રે , પવન ગાળે તેટલેં રે ઉપર વાળ્યો સેવાલ રે છે , ભમી ભમી કહ સઘળો તિહાં રે મનમાંહે થયે ખિન્ન રે ચતુરનર પણ નવિ દીઠો ચંદ્રમાં રે જિમ દુર્ગતિ સુરરન રે..... ,, , વળી એહમાં કદિયેંક કાછબો રે શશી દર્શન તે લહંત રે , મિથ્યાબલે તેમ હારી રે નરભવ ફરી ન લહંત રે , જન્મ જરા જલ પૂરિયો રે કસમ એ સંસાર રે.... તિહાં સંસારી જીવડો રે જલચરને અવતાર રે... » જ્ઞાન પવને નવિ ભેદિયે રે મિશ્યામત સેવાલ રે , તિહાં કાછિબસમ જાણી રે માનવભવ સુકાલ રે... » મેહ મિથ્યાત્વક્ષયે કરી રે દીઠો જિનવર દેવ રે ,, અથવા સમક્તિ રૂડું રે કવિવર સવિશેષ રે.. , , તત્વ વસ્તુ પાણી કરી રે લાભ લલો નવિ તેણ રે , મેહ કુટુંબ તણે વશે રે તે કરે ભવહ ભ્રમેણ રે... »
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪૪
- સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ જિમ ચિંતામણી સિંધમાં રે પડી, નાવે હાથ રે , તેમ મિથ્યાત્વીને કહ્યું રે દેહિલ શ્રી જગનાથ રે.... ૧૫ શ્રી વિનય વિમલ કવિરાયને રે ધીરવિમલ કવિ ઈશ રે , એમ દષ્ટાંત કહે ભલે રે નય વિમલ સુશિષ્ય રે..... , , ૧૬
૯/૧૮ યુગ-ઘોંસરી દષ્ટાંત [૧૮૩૮] દૂહા: માનવ ભવમાં પામીયે આહારક તનું ખાસ
દાન સુપાત્રે તિમવલી ખાયક સમક્તિ વાસ નરભવ ઉત્તમ તે ભણી સવિગતિમાંહિ સાર
કહું યુગ ઘૂસર મેલને હવે નવા અધિકાર ઢાળ મિત્ર પર્વે આલિંગી રહિયે જ બુદીપને જેહે જી લાખ દેઈ જેયણ વિસ્તારે લવણ જલધિજલ મેહેછે. (પુણ્યકરો રે ) પુણ્ય કરો રે પુણ્ય કરો નર માનવ ભવ મત હારજી સરલ સ્વભા સમક્તિ પામે સફલ કરો અવતારોજી.. ર પંચ દશાધિક યોજન લક્ષા પરિધિતણું તમ માનજી ષટ શત અધિક સહસ એક યોજન તમે જલ શિખ પરિમાણજી , છે ચાર પાતાલ કલશ છે તેમાં સહસ જોયણ અવગાહજી જાનુ કમલોધ વધારણ કાજે જાણે કરસણિયા જલમાંહેછે , મીન અદીન પાઠીન ઘણા તિહાં વદન પસારી રજી ક્રીડે જલનિધિ ખેલે ખેલે જિમ સુત જનક ઉછંગેજી જૈહની નર શિખામાં લીન અરૂણાદિક હેય શીતજી જાણે લેકને આપે પીડા લાજ થકી ભયભીતજી. , દે તિહાં અમર વિદિ તેલમાં પૂરવ પશ્ચિમ કુલેંજી યુગ સમેલી જુજઈ નાખે પવન કરી પ્રતિકૂવૅજી. ઘૂસર પશ્ચિમદિશિ પ્રતિ દોડે પૂરવ દિશિને સમેલજી જલધિમાંહિ પ્રતિ કૂલ પવનથી ન લહે તેજ મેલછ. 9 નવિ રૂંધી અચલાદક અંતરે નસડી નીર પ્રવાહે જી
સર વિવરમાંહે તે કદાચિત પેસે સમેલી ઉછાëજી. , તેમ પ્રમાદ બળેથી હાર્યો માનવને અવતાર યુગ સમેતિ દષ્ટાંત તણી પરે ફરી ન લહે સુખકારજી.. . જલધિપરે સંસાર કહીજે શુભ સામગ્રી સમેલજી નર અનુપૂર્વી સરલી જૂસર વાયુ પ્રમાદ ઝલ.. ૧૧
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્યભવની ૧૦ દૃષ્ટાંતની સઝાયા-જ્ઞાનવમલકૃત
ક્રમ વિવર સમ અમર વિનાદી
એમ અનંત પુદ્ગલ પરિવર્તન એમ ઉપદેશ પદેથી દાખ્યા ધીરવિમલ ગુરૂરાજ પસાયે
૧૦/૨૦ પરમાણુ દૃષ્ટાંત [ ૧૮૩૯ ] દૂહા : સર્વ વિરતિ માનવ લહે પામે અવર ન કાઈ
વાયુવશે... પરમાણુઆ તે પરમાણુ ફરી મલી યદ્યપિ દેવની સાન્નિધ્યે
પણ નરભવ હાર્યાં વલી
શુદ્ધ ધમ થાંભા કહ્યો સય ગિરિ શિખર ઉપર
શંકા નલિયાણું કરી સમ ચૂરણ દર્શાદર્શ એણીપરે નરભવ દહિલા તે પામીને નિગમે
*પતર્ ઉખેડીને છેડી સંગતિ સિંહની
જોયે તેહ વિનાદજી
કરતાં પામે ખેદજી
આઠમા ઉપનય એહજી ભાંખે નય ગુણુ ગેહજી...
ગજ વેચી ખર આદરે
અથિર કથીરને સંગ્રહે
એ સક્ષેપ થકી કહ્યા ધીરવિમલ ગુરૂ સાનિધે"
તે માટે ઉત્તમ કહ્યો તરભવ આગમ જોઈ
પરમાણુકના હવે કહુ. એ દશમા દૃષ્ટાંત વિજન ભાવ ધરી સુણે જે ગિરૂમ ગુણવ’ત કાઈક અમર વિશેષ
ઢાળ ક શક્તિ પેાતાની દેખવા કૌતુક શુ` એક થંભના ધરીયે ધર્મોનું ધ્યાના રે મેરૂ શિખર ઉપર જઈ નલિકા યંત્ર પ્રયાગથી
સમ ચૂરણ જેહ દર્દિશ વિખરે તેહ ... દ્વીપ તર તે જાય કહે! ક્રિમ થંભ તે થાય...
તે થાંભા વલી થાય વિષ્ણુ પુછ્યું. ન લહાય... ક્રમ વિવર તે દેવ કરે વિનાદ સ્વવમેવ રે...
તે થાંભા શતખ'ડ
વાયુ પ્રમાદ પ્રચંડ ર્... દશદૃષ્ટાંતે સાર
વિષ્ણુ સમક્તિ નિરધાર રે...
વાવે તે એરંડ
સેવે તે ફરડ રે...
""
ઉપલ ગ્રહે મણિ છેડી
છેડી ઢાંચન કાડી રે...
39
-અનુપમ દશ દષ્ટાંત કવિનય અતિ ગુણુવČત રે...
કરે ચૂરણ સૂમ રેખ...રે ચેતન ચેતીચે આળસ પરિહરી લહીયે* જિમ જસ માના ૨...૧
.
""
99
,,
..
99
,,
૪૪૫
""
૧૨
99
૧૩
3.
t
७
८
20
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪o
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૧૦/ર૧ પરમાણુ દાંત [ ૧૮૪૦ ]
જે માનવ ભવ પામીને સેવે વિષય પ્રમાદ છંડે ધ સુ કરૂ અવિરતિ તે ઉન્માદ... અમૃત ફલને છેડીને જાણે તે ખલ ખાય
સાહેબ ઉપરાંઠો કરી ભીતે રાંક મનાય...
ઢાળ-૨ આવશ્યક ચૂર્ણ” કહ્યો, અન્ય પ્રકારે એ લલો, સદ્દો શ્રી સદ્ગુરૂના વયણુથી એ
થંભ અનેકે સાહતી, શાલા મનડું મેહતી, જેહતી દ્રવ્યઅસંખ્ય નીપની એ... કાઈક સમયવશે કરી, ઝલણુઝીલ કલિત કરી, વિસ્તરી અણુક શ્રેણી પત્રને કરીએ..
ઈદ ચંદ નરપતિ મલી, તે પરમાણુક વિ મલી, વલી વલી તે શાલા ન કરી શકે એ...
४
દેવ પ્રભાવે કાઈ નર, યદ્યપે તેહ શાલા કરે (મવિષે પણ નવે અનુસરે), નરભવ હાર્યાં વિલ વલીએ...
શુદ્ધ ધર્મશાલા કહી, સદ્ગુણુ થંભે ગહગહી, તે દહી વિષયકષાય અગિન જલે એ... વિષયકષાય નિવારીયે, જિમ આતમને તારીયે', વિહારીયે” દુલ ભનરભવ પામીયા એ... નરભવ એમ વખાણીયે, દશ દૃષ્ટાંત જાણીયે, આણીયે. સદ્ઉણુા સાચી સદા એ... પહિયાં સિદ્ધ ઋષે કરી, નરભવ ઉપય સિત્તેરી, તે ખરી ગાથા પ્રાકૃત ધ છે એ... તસ અનુસારે. એ કલા, ઉપનય સઘળા તિહાં લવા, ઈમ કથા ભવિજનને ભણવા ભણીએ... ઉત્તરાધ્યયને દાખીયા, અન્ય ગ્રંથ પણ સાખીયા, ભાખીયા નવિમલે ઉટ ધરીએ...
૧૦/૨૨ કળશ [ ૧૮૪૧ ]
ઈણિપુર ભાવ કરી ભણે "તગત ઉપય સહે
''.
એ ભવિજન સઝાય જિમ સમાધિ સુખ થાય...
૩
ૐ
૧૦
12
૧
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________
४४७
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સજઝાયો-જ્ઞાનવિમલકત શ્રી ઉપદેશપદે અછે
એહને બહુ અધિકાર તિમ આવશ્યક ચૂર્ણિમાં ઉપનયને વિસ્તાર.. વચન કલા તેહવી નહિ
પણ ઉપનય એહમાંહિ સજજન સઘળા એહને
આદરશે ઉછાંહિ... એકવીસે કાળે કરી
એહનો બાંધો બંધ ત્રણસેં પંચાસી એહની
ગાથામાં કૃત બંધ. કળશ: ભવિજન ઘરિયે રે એ ઉપનય ચિત્ત ધરિયે સુગતિ સંગ કરી નિજ હાથે સહેજે શિવસુખ વરીએ. ભવિજન ૧ દુસ્તર અપરંપાર ભવજલ નિધિ મૂરતપણે જિમ તરી એ દષ્ટાંત સદા જે સમારે તસ જસ જગ વિસ્તરીયે , ૨. એ સજઝાય અનેપમ ગુણમણિ ભવિજન કંઠ કરીએ સરલ સ્વભાવ ધરી મન સમતા સમક્તિ અનુસરીયે.. સમક્તિથી જિનમારગ પામી ભવ અટવી નવિ ફરીયે દુઃખ દેહગ જિમ દૂર કરીને શિવસુખ સંપદ વરીયેં.. , તપગચ્છ અંબર તરણિ સમોવડ શ્રી વિજય પ્રભસૂરિ કહીએ જેહની આણ કુસુમની માલા શેષ પરે શિર ધરીયે...
૫ જસ અભિધાન મૃગાધિપતિ સુણી પ્રતિવાદી ગજ ડરી અહનિશ કાર્તિકની ગરપતિની ત્રિભુવનમંડપે ફરીયે... વિદ્યાગુરૂ વતિ અમૃત વિમલ કવિ મેરૂ વિમલ મન ધરીયે જસ હિત શીખ સુણીને લેકા ભવિજન હિયડે કરી... વિનય વિમલ કવિરાજ શિરોમણિ સુવિહિત મુનિ પુરિ ધરી ધીર વિમલ પંડિત તસ સેવક જણ યશ ત્રિભુવન ભરીયે... , શ્રી નવિમલ નિબુધ તમ સેવક તિરે એ ઉપનય કરીયે એ ઉપનય ભણતાં ને સુણતાં મંગલ કમલા વરીયે.. , ૯ ૩ મનુષ્યભવની દુલભતા વિષે 2 દૃષ્ટાંતની સજ્જાયો વિનયદેવ સૂરિકૃત ૧૮૪ર થી પ૧ ર
૧-ચુલ્લક દષ્ટાંત [૧૮૪૨]. કપિલપુર બ્રહ્મનરેસર ચલણી રાણું નસ પુત્ર બ્રહ્મદત્ત બારમા ચક્રવર્તિ જાણી બ્રહ્મરાય તણું છે મિત્ર ચાર ગુણવંત તેહસું સુખ વિલસઈ પ્રીતિ તે પુણ્યવંત ગુટકઃ પ્રીતિ નખનઈ મંસનયણ સમ પ્રતિ
અવિહડ તેહ, જાણે છવઈ એક સરીખા જુઆ ડીસઈ દેહ
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________
४४८
- સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ઉત્તમ નરની એહ ભલાઈ પંડિત સહુ વખાણઈ
જાવ છવજે એકણિભવાઈ વરતઈ ઉત્તમ ઠાણિ. ૧ નિજ રાજ ભલાવ્યઉ મિત્ર ચિહુની સાર બ્રહ્મદત્ત તસુખલઈ ઘાયઉ તેણીવાર રાયગય ઉપર કઈ ચલણી દીરઘરાય મનરંગઈ રમતાં વિષય સુખઈ દિનભાઈ ગુટક થાઈ ઘનમહિતા મિનિ ચિતા રખે વિણસે પુત્ર
રાણી પાપતણિ રસિ રાતી રાખું ઘરનું સૂત્ર ઈમ જાણી વર ધનુનઈ દીધી સીખ ઈસી ઈમ જાણી
બ્રહદત્તનઈ ઈસું જણાવે વિષય વિલ્ધી રાણી.... બ્રહ્મદાનું પાસું મત જે એલગાર ગંગાતહિ ધનુમહિલઈ તપમંડ ઉ સાર બ્રહ્મદત્ત જણાવઈ નૃપનઈ માની વાત તે દેખી દીરઘરાયતજી સુખ ઘાત ગુટક વાત જણાવઈ રણી નિપુણરાણી કહે વિચાર
સ્વામી ફિકર કહઈ એહની કરત રખે લગાર બુદ્ધિ વિનાણઈ પુત્ર વિણાસી તહસું પાલિતુ પ્રીતિ
લાખાણું ઘર એક મંડાવિસ તમે થાઉ ને ચિંતા બેટી પરણાવીસુ વાત ઈસી ઉપાઈ લાખ મંદિર શ્રીઈ લીધી લેક ભલાઈ મહિતઈ તવ સુરંગ કરવઈ કરી તે બ્રહ્મદર એ વર ધનુનિ તિણિ ઠાઈ ગુટક રાયતણી () ચૂલા બેટી દાસિ મગાવી
મહુરત યોગ જેઈ બ્રહ્મદરનઈ તે દાસી પરણાવી લેકમાંહિ પુત્ર પ્રેમ જણાવઈ પણ મનમાંહ કુડી
રાગઈરાતાં માણસ નિશ્ચઈ મતિ ન વિમાસી રૂડી. ૪ ઘરમાંહિ રાણી પુત્રસરિસ કરઈ ગાઠિ મનમાંહિ ઉડી પ્રીતિ જણાવઈ હઠિ પુત્રને કહિ રહિજ રૂડીપરિ તુમહે રાતિ મહિતા પુત્ર નઈ પણિ સીખવઈ સંઘાતિ ગુટક આપણ પુરાણી મોકલાવી ચાલી કરી વિચાર
બ્રહ્મદર વરધનું પિઢાડી ઘરનાં દીધાં બાર જાતાં રાણી તણિ અવસર સૂતાં અગનિ પ્રજાલો
બેજણ કુશલ લેમ નીસરીયા સુરંગ વિચાલી... વસુધાતલિ ભમતાં અચરિજ જોઈ વઈબેવિ
બ્રાહ્મણ ઈક ઉત્તમ દેખી મિલિ તિણિ વિ સુખ દુખઈ સખાયત તેહનઈ સાથિં ચાલિ
ભલપણુ ગુણવિનયતણું તરુ કુમર નિહાલઈ
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સઝાય-વિનયદેવસૂરિકત
ગુટકઃ પાળી પ્રેમ કુમર કહે દ્વિજનઈ મુઝને સંભલિ રાજ
વહિલે મિલવા આવે બ્રાહ્મણ સાન્સિં તાહરાં કાજ બ્રહ્મદત્ત ભૂમંડલ ભમતી થયઉ ચક્રવર્તિ રાય
કપિલપુરિ આવઈ મનરંગઈ રાય સવે નમઈ પાય. હયગય રથ પાયક રતન નિવાઈ પૂરી વઈરી દલ બલજપેવા અતિ ઘણ પૂરઉં પાલઈ નૃપ પદવી વિપ્ર સુણિ એ વાત આવ્યઉ કપિલપુરિ ન લહે મિલવા ધાત સાત આઠ વાંસ ઉંચા બાંધી કરી વાણી માલ
ધજ ઘર સાથિં આગળથી ચાલ્યઉ નૃપે દીઠું તતકાલ રાઈ તેડાવીઓ તતખિણ આવ્યો ઓળખી સાંઇ દીધું "
તસુ ઉપગાર સંભારી ઉત્તમનરનું (ની) કરણ કીધું. વિપ્રનઈ રાય ભાષઈ માગિ જે તુઝ મનિમાનિ
પશ્ચિમ બુકહી કહઈ સ્ત્રીનિ પૂછઈ (ઉ) છાનઈ સ્ત્રી પાસિ જઈ કહે તુઠઉ મુઝનઈરાય માગું તે આપે એહવઉ કીધ પસાય થાઈ નારિ હિયઈ ચિંતાતુર વરતઈ આરતિ ધ્યાને
જે એ પદવી મેટી પામી તઉમુઝ નિન વિમાનિ મમરિમ જીવતણ પરિ, રાખું ભરતક્ષેત્ર મઝાર
ઘર ઘરિ ભજન ઉપરિ દક્ષિણું માગઉ ૬ દીનાર... આપણુડે પરિગ્રહ ઘણ, તણું હ્યું કામ
એતલે પણ હાસ્યઈ ગાંઠે બહુલા દામા રાય પાસ જઈ નઈ, ઘઉં તે માગ
આજ તુહ ઘરિ ભજન, કરિવા મઝ મનિ જાગઈ કાલાગિ દ્વિજ નારી વચનઈ વચનઈ તૂ માગઈ તે આપું
ચરિંગદલ સેન ધન કેડી આપી થિરકરી થાઈ કલ્પવૃક્ષ પામી કાં કેરઈ ઘાલઈ બાથ અજાણ
વિપ્ર કહે રમણની વાણું મઈ તઉ કરી પ્રમાણુ... સિર જવું જ જેતલું તે નર તેટલું પામઈ
જઉ પણ હુઈ પુતઉ અતિધણ મોટઈ ડામિ રતનાકરમાંહિ પડયઉ લખઉ જેઈ નિજ પેટ સરીખું પાણી તાણે જોઈ જોઈ વિચારી મેહ વરસઈ ડુંગર ઉપરિ ફાર
તઉ પુણું પાછું તે ગિરિ ઉપરિ ન રહઈ એક લગાર સ. ૨૯
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૪૧
કર્મો હીણુ નર લઈ ધણું પુણ્ય પાતઈ ન સકઈ રાખી ક્રમ પ્રધાન કરઈસ' શુભગ્રહ ગ્રંથ ધણાં ઈંડાં સાખી... એતલઈ ભાજતરિ જિલ તું ખીજી વાર તુમ્હર ભાજન કરસું ઇમ કહઈ ગમાર રાયહસી વિચારઈ કરમ રઈ તે હાઈ
ભેાજન આપી ઉપર દીનાર દિ દાઈ જોઈ સહસ સિંહ અત કરરાય ભત્તીસ હજાર
મંત્રી પુાહિત મંડલ સ્વામી મહિતાવલી તલાર નગરશેઠ સેનાપતિ બ્રાહ્મણુ વિલ જે સારથ વાહ
ગામ નગર પુર પાટણ સધળી જિમવા ધરઈ ઉષ્ણાતું... ઈમ જિમત સધાઈ ક્રિમ લહઈ બીજઉ વારઉ
તિમ દુલહઉ એ છઈ સહી માણુસઉ જમ વારઉ વલી દેવ પ્રભાવઈ તે પુછુ કિમહી પામઈ
પુણુ નરભવ દુલહ રહે ધ પરિણામઈ પામઈ અવર જીવના પ્રાણી અતિભહુલા અવતાર
ભવસાત લહેઈ માનવના જોઈ એહ વિચાર આળસ છડી ધર્મ` આરાધઉ નિતુ ઉગમતઈ સૂરિ
એહ શીખ કરા ભવિષ્ણુનઈ" કહઈ શ્રી વિનયદેવસૂરિ ... ૨-પાસક દૃષ્ટાંત [ ૧૮૪૩ ]
ચણુદેશ છિ ચણુગામ તિહાં ચણિનામ બ્રાહ્મણ શ્રાવક તાસુ ધરિ રિષિ રહ્યા સુડામ દાઢ સહિત તસુ પુત્ર જણ્યઉ ઋષિને પગ (ધાયઉ) વાઘઉ રિષિ કહે એહ હુસ્સે નરિંદુ એ ઉત્તર આલ્યઉ રખે જાઈ ગતિ પાડઈ એ ઈમ કહી ધસી યાદ ત
ગુરૂ કહિ ત પુણુ રાય સમ હેાસ્મિ સહી મહત... ચાણાકશ્ર નામઈ ભણુઈ ચઉદ વિદ્યાનાં ઠામ
પરણ્ય કુલવંત નારિ થય પરસિદ્ધ નામ ઇક અવસર વીવાહામિ ગઇ પીહિર નાર
નિર્ધન માટિ ન માન લહે ગઇ નિજ ધરિ વારિ દીઠી આમણુ ઘૂમણીએ તક પૂ′ ભરતાર નિધનપણ ઘણું નિ'તી માલિ વારવાર...
ܪ
૧
ર
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનુષ્યભવની ૧૦ દૃષ્ટાંતની સુઝાયા-વિનયદેવસૂરિષ્કૃત
કારિજ પાખઇ નહી” નેહ મેાટિમ વિષ્ણુ ગરથઈ કેહનઈં કાંઇ ન ભજષ લેાત્ર જાણુઉ વિષ્ણુ અરથઈ ચાણાકષ ચિંતઇ મેલિ ગરથ સર્વિકારજ સાધુ
૪૫૧
રાજ સેવક ધાત ધમ" કાઇ દેવ આરાધઉ ક્રમ ચિંતીત ચાલીએ એ ગયઉ ન.૬ નૃપ પાસિ
શાસ્ત્ર ખેાલત ઉપર ખિએ એ રાય કહેઈ સામાસિ... રાજસભા જઇ રાયતણિ સિંહાસણ ભઈ
ચાંપી છાયા રાયતણી તિણિ થયઉ ઊભીઉ ઇસ સામી અવર ઠામ તિહાં મૂકી- ઝારી
કિહાં જનાઈ કિહાં ધેાતી કિહાં જપ માથી સારી ઈમ દેખી રાયસેવકે અંતે મૂકયઉ ઉઠાડી
દ્વેષ ચડચ બ્રાહ્મણુ લવઈ એવા વચન ઉઘાડ... મહાવાય જિમ વૃક્ષ મૂલહુ તી તે ભાંજ
કરી પ્રતિજ્ઞા નીસઉ જે જિમ ગાલઉ જોઈ કાઈ નર રાજયેાગ્ય દીઠઉ ચંદ્રગુપત
લક્ષણ પૂરણ દૈખિમનિ ચિંતઈ એ જુગત મેતિ ઉપાધઇ લાક ધણા પાટિલપુર ગયઉ તામ
નંદખ' ભાંય ચંદ નૃપતઉ તે નાઠેઉ તામ... વલિ મિલિયા તિહાં સખત જોડ૩ પુણુ કીધઉ
પર્વત નામજી રાય તેહ સંધાતઈ લીધઉ વિટ પુર પાટલીનંદ માગી ધર્મ દ્વાર
આપણુપ” ત્યઉ ઇસ સંસાર અસાર પતરાય વિષ્ણુાસીઉ એ લીધાં બેફુ રાજ
ચંદ્રગુપ્ત રાય થાપિય શ્રુદ્ધિં કીધાં કાજ... માઁત્રીસર ચાણાકષ તેહની એવડી વ્રુદ્ધિ
રાજકાજ સિવ કરઈ ણિ ઇમ લહી પ્રસિદ્ધ રાયડાર વધારવા એ કીધ પ્રપ ́ચ ધનવંત મેલી લેાક તેહસુ' રિચય સંચ ભાજન દેષ્ઠ આદરઈ” એ પાયઉ મદિરાપાન
તે અભિમાને પૂરિયા પુછુ નહીં કાંઇ સાન... ક્રોધ વશિ' નર હુઇ જિ વાર રાગઈ હુઈ પીડપઉ
રાગઇ રાતઉ હુઈ અત્યંત લિ વ્યસન બીડથ
૩
૪
૧
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
માતઉ મદિરા પાનઇ કરી મિરવા જઞ ચાલ્યું મનની વાત તિવાર કહઈ હુઈ ભુ ! ધાલ્ય તિણિકારણિ તે ત કહઈ એ છાની પ્રકટી વાત
મનમાંહી સકઈ નહી મૂઈ મનની ધાત... નાચંત ચાણાકત્વ કહઈ-બે ધાતી માહરઈ
દૌંડક માંડલ સમરણીય મી રાતિ સંભારઈ રાજાવિશ માહિર હિમ મઝહેાલા વાહિ
ઈમ સુણી ખીજઉ ગરવ ધરષ્ઠ ખેલઇ ઉöાંહિ સહસ જોબ ઉલેએ મૂકઈ ક્રેક લાપ
દ્રવ્ય માહરઈ વાહિ તસુ હેાલા ઈમ કહઈ ભાખ... ત્રીજ હઈ તિલ એક તણુઊ રિયઉ જે આઢઉ
તે વાવ્યઉ નીપના તારુ તિલ સઘળા કાઢઉ જેતલા તિલ તેતલા લાખ મઝનામઇ હાલા
વાઉ એહવઉ કહી રહ્યા તે તિહાં તિહાં નિરાલા ચઉથ કહઈ નવપૂરિ નદી તિહાં બધી જિ પાક્ષિ
એતલઉ માખણ નિતુ હવઈ વ્હાલા મજઝ સભાસ... કહેઇ પાંચમઉ રતન દાઇ માહરઈ છઈ રૂડાં
સાલિનીપજી વારવાર લુણતાં નહીં કૂડા હૈાલા માહરી વાહિ ઇસ* કહિ છડ ખેાલઇ
માહરઇ વાડી છિ અનેક કે। નહી તસુ તાલમ એક દિન વચ્છિરાજઇ તેહ નિરા મિ આકાસિ
સાઉ છાં ઈમ કહી ઢાલા વાહિ ઉલ્હાસ... જેહન જે સાંભળી રિદ્ધિને ઢાગલિ માંડી
દ્રવ્યધાન ધૃત તેલ ભરી ભડાર ખાંડી દેવ દીધ પાસાગ્રહેવિ થાલ સાવન ભુરિય
પેાત' જીતઇ એક સુવન લેવઉ' અંતર્ગારયઉ થાલ લીઇ નર આગિલે એએ પુણુ નિવ મ ાર દ્રવ્ય ધણુઉં ઇમ મેલીઉ રિયા ગરથભંડાર... જિમ એ પાસાદે વદી ધનિષે જીપ ક્રાઇ
તિમ નરભવ દુલ્લભ વલી પામઇ તે જોઇ દેવતણુ" સાહિજ લહેવિ વિલંતે ા પામખં
૧૦
૧૧
૧૨:
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૩
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સજઝાય-વિનયદેવસૂરિકત
૪૫૩ પણ ન લહઈ નરજન્મ વલી વિણ ધર્મપરિણામ ઇમજાણુ ધર્મ આદરેઉ એ નિત ઉગમતઈ સૂરિ જ્ઞાનવંતનું એ કહણ કહઈ શ્રી વિનયદેવસૂરિ...
૩. ધાન્યરાશી દષ્ટાંત [૧૮૪૪] જવાહમ મગ મઠતિલકદ્રવ સાઠી વિરહિ સાલિ અડદ ડાલ અલસી સમ લાયઉ
રાલઉ કાંગ નિહાલિ-નરભવ હિલો રે જ એ દષ્ટાંત વિચાર સુગુર વચન સિદ્ધાંત સુણીને ધર્મ વિલંબ નિવારિ. ચિણ લાંગ ચાળા ઝાલરિયા તૂઅરિ કથિ મસૂરિ મેથી વટાણું ધાણાદિક ધાનજાતિનાં પૂર.. એ સંવ ભરતક્ષેત્રે હુઈ બહુલા તેહનઉ કરી અંબાર તમાંહિ પાલી સરસવ ઘાલી ભેળઈ વારંવાર... ડોસી જરા છરણ સુપ લેઈ સોહી સરિસવ મેલઈ તીવલી નરભવ પામઈ પ્રાણ મનવંછિત સુખિં ભલઈ. દેવપ્રભાવિ તે પુણ મેલિ પણ નરભવ જનમનપાવિ શ્રી વિનયદેવ સૂરિ કહે સુણો ધર્મ કરે મન ભાવિ.
૪. ૧૫-જુવટું દશાંત [૧૮૪૫] રાય ઈક રાજકઈ ભલું રાજસભા તસુ સાર રે થંભઈક સઉ આઠ આગળા એક એક થંભ વિચાર રે ઈણિપરિ નરભવ હિલે પામીય આલિ મ હારે રે ધર્મ કરઉ ભલે ભાવશું આપણે જનમ સમારી રે. ઈણિપરિનરભવ હિલે હાંસિ પંભિ ઈકસઉ આઠ ઇઈ રાજપુત્ર વંછઈ છઈ રાજ રે રાયનઈ પંચત કરીય નઈ કરીશું તમારું કાજ રે.. , ૨ વાત મંત્રીસર એ લહી
રાયને તે જણાવે રે રાય ચિંતઈ નર લેભીઓ કહઉ કિસું પાપ ન ભાવઈ રે, ૩ જતિ કુલ પ્રેમ ન લેખઈ ન ગણુઈ ઉપગાર અપવાદ રે બંધવ મિત્ર પ્રભુનઈ હસુઈ
મંડએ કલહ વિવાદ રે.. ઇ ૪ રાયતવ પુત્ર પ્રતિ ભર્ણિ પુત્રનઈ રાજય ઘઈ બાપ રે એહ અનુક્રમ નવિ સહે તેરમઈ જ તણું પાપ રે.. ૫ તે પુણુ રાજ લહઈ સહી તસુપરિ એવી જાણ રે દાઉ ઈટ મુઝ બીજા સાહરા – એ કરૂં વચન પ્રમાણ રે... એ જ
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૪
એક ભિ હાંસિ આઠ એકસઉ ઈમ સધળી સભા લાગટઈ દેવ સાતિષિ થકી તે હુવઈ શ્રી વિનયદેવ સૂરિ ઇમ કહઈ
૫. રત્નાસિ
રતનઢાડી ઘાટી ધ્વજ માટા વ્યવહારી મહા ઈ ધનવ ત
પુણ્યઘણાં તિણિ કારણ સચડ્ડ તેહના પુત્ર ઈસુ` મતિ ચિંતઈ સગા તણુઉ જઉ તેમણે આવ્યઉ લઘુન દન નઈં ઠામ ભળાવી બે ચાર તન પ્રદેશ હાથઈ ગરથલેઈ કાટી ધ્વજ માહઈ વેચ્યાં રતન આવ્યઉ સેડિ જાણિ તે જોવા લાગા ચિહ્` પાસ કહેઉ કિસી પર તે છે મેલી
દેવ તણુક સાનિધિ પામીસિ શ્રી વિનયદેવ સૂરિ ઈમ બેલઈ
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ ભાગ-૩
એક એસઉ આઠવાર રે ક્રિમ જીપઈ કહઉ પ્રકાર હૈ...
પુછુ દુલહઉ નર દેહ ? ધમ થી પામીયઈ તેહ રે...
દૃષ્ટાંત [ ૧૮૪૬ ] લેપ્રસિદ્ધ જણાઈ પુણુ પ્રગટઉ નવિ થાઈ...
જિમ તે લહિયઈ સાહિલઉ... મેાટા નામ ધરાવ સેડિ વિમાસઇ જોવ... સઠ ગયઉપરગામિ
તેહ ગયા નિજ દ્વામિ...
નામ ધરાવ્યઉ સારૂ હઈ નિધાન ઘઉં માહરૂ.....
વિચારા ઈમ માનવ ભવ ઢાહિલ
૧
રતન ન પામઈ એક જોઉ* ધરી વિવેક...
રતન સવે ઘઈ તેહ
દુલ૪ઉ માનવ દેહ...
,,
તેહનઈ કાઇ ન રીઝવર્ષ દાખી ગુણગ્રામ તસુ ધર પાસÛ આવીએ તિહાં પશ્ચિમ રાતિ તાનિ-માતિ-ગીત ગાવતઉ તે સુણ્યઉ પ્રભાતિ... દાસી પાસઇ તેડાવીએ કહઇ નાવઉ લગાર
,,
વૈશ્યામ દિર આવતાં ન રહઇ આચાર નટ વિટ પુરૂષષ ભાગવી મદ્યમાંસ આહારઈ ફામલવચનઇ રીઝવ૪ જગનઈ ધૂતાર....
99
29
..
99
"1
૭
99
3
૬. સ્વપ્ન દ્રષ્ટાંત [૧૯૪૭ ]
પાડલિપુર નગરી થકી જૂવ્યસનઈ રીતઉ મૂલદેવ રાય કુ અર યૌવન મહિમા તઉ આવ્યઉ ઉજેણીપુરી કરી વામણુરૂપ ગીતકલા લેાક રીઝવઈ કા ન લહેઇ સરૂપ... નગર નાયકા તિહાં વસષ્ઠ દેવદત્તા નામ
૪
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સજઝાય-વિનયદેવસરિત અગનિઝાળ જિમ તાપથી મદની પરિમોહઈ
કરવત જિમ કાઈ ઘણું તસુ સંગ ન સહઈ દાસી વિનયવચન કહી ઘરિ તેડી આવી
કુબજાદાસી સમી કરી વિદ્યાબલિ ભાવી.... દીઠલ લાવણ્ય ગુણ ભરિઉ વામણુઉ સરૂપ | દીધઉં આસણ આદરઈ દાખ્યઉં નિજરૂપ ઈણિ અવસરિ તિહાં આવીઓ ઈકવીણું વાઈ
દેવદત્તારી ઝાંપણું રશિયાઈત થાઈ. મૂલદેવ કહઈ એ સભા કાંઈ નવિ જાણિ
વિણ લેઈ તાંતિમાંહિથી ચાલગર્ભિત તાણિ નિર્મલ તાંતિ કરી તિહાં તે વાઈ વીણા
દેવદત્તાદિક નર સહુ તિ િનહિં લીણા... કવિ કલંક હુઈ જેહથી નરનચદઈ સાચું
દેવધર્મ નવિ ઓળખઈ ન લહઈ ધર્મ જાચું દાનધર્મ ન થઈ નવિ વિસરાઈ ભાઈમાઈ તાત
| મુગતિ લહઈ જીવ જેહથી જાઈ ધરવાત... ઇમ કહી જૂએ હાવએ ભૂલદેવ ન મૂકઈ કમ તણી છવડઉ તે હાલ ન ચકઈ મર્દન નાન કરી તિહાં ભેજનવિધિ કીધી
દેવદત્તા કહઈ આવ મુઝઘર ગુણવેધી... ભૂલદેવ એહવઉં કહઈ હઉં પ્રેમ ન મૂકહે
સારસ સરવર જાઈ તજી તતખણ જે સૂકવું મહે લેભી નિરધન અહે અનિ વલી પરદેશી
અહે તુહે પેહી પ્રીતડી (થિ) ધિરિસી પરિહેતી... કહઈ વેશ્યા આક અનઈ અને ફલ સરખો દીસઈ
પણ અંતર હુઈ અતિઘણે વિશ્વાવસઈ નારી કનારી આંતરઉ એણપરિજાણુઉ
આવી મંદિર આપણુ એ બ્રાંતિ મ આણુ... દેશ આપણુઉ પારકઉ એ વાણી મ બેલ
ખલ-ગુલ એકસરીખડા કરી કાં તહે તેલ ગુણવંત પુણ્યવંત સારિખા એ વાત પ્રસિહી
દેવદત્તાવરિ આવી વાત 9 વાચા-દીધી..
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૬
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
નાણુઇ દ્વાઢ દીસઈ ધણા ઘણા વાતઈ માવજી પણ સબળાસુ' પ્રીતડી એકતિ ન હેાઈ હૃદય રીઝવષ માનવી તે થાડા ડીસ
જે દીઠ મન નયણુડાં અળમાંથી હીસઈ... પ્રીતિ રંગિ રાતા ધણ રમર્દ દિન ને રાતિ નેહિવધા માનવી નિવ જોઈ જાતિ અચલ નામ વ્યવહારી તસુ ધરિ નિતુ આવિ માગ્યું ધન આપઇ સદા જે નેહ નિભાવિ... અચલ વહઈ દેવશું મનમાંહિ રીસ
છિદ્ર જોઈ મૂલદેવનાં તે વિશ્વાવીસઈ અ!નષ્ઠ કહિ એહની પરહુતી કાઢઉ
ઈમ કરતાં હુઇ માહરઉ જીવલડઉ ગાઢઉ... અક્કા પુત્રી નિ કહેષ્ઠ તં જોઇ વિચારી
ખડગ ઢાઇ કિણીપરિરહઇ એકણિ પડિયારિ એ નર નિરધન એહથી સ્યુસીઝપ્ત અર્થ
અચલ પૂરવષ્ટ તેતલઉ જે માત્ર ગરથ... મૂકી માનિ માહરણ કલઉ દેવદત્તા ખેાલઇ
એ નર છ પૂરણ ગુણે ક્રાઇ નહિ એ તાલઈ અક્કા કહે૪ જ્યા સુણુ કહુ એ નર જુઆરી
દેવદત્તા ત ગુણુ કહેઉ મનમાંહિ વિચારી... ધીર ઉદાર રિત ભલઉ નવ દાખિણ લેપ
અતિષ. જો હુઇ ચાલવ્ય તું પણ વિ કાપષ ગુણુ ખેાલજી મીઠ" લવજી નર આંતર જાણિ
પરઉપગાર સભારતઃ વલી વલી વખાણિ... દેવદત્તા હ૪-મા સુણઉ એ નર ગુણવંત કલાકુશલ અતિવાહલ ભવપણુ એ હુ તક ધણી પરીક્ષા દાખવી નિવ અા માની
અચલચાહિનામસિકરી લિ આવ્ય છાન....
મૂલદેવ ઝાલ્ય તિહાં કાઢી તરવાર
કહે′–તું ઢાં આવી જીહાં હિવ દેવ સંભાર
૧
જ
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સજઝાય-વિનયદેવસૂરિકૃત
૪૫૭ મુલદેવ કહે મ(ઈ) ક જીવતી વાહલૂ અવસર સૂરપણાતણુક હિવણું નહિં પાલું અચલ પ્રતિ કહઈ-મઈ લીયું પરમેશ્વર નામ તાહરા મનમાંહિ જે હુઈ તે કરિતું કામ અચલ વિમાસઈ એ સહી ઉત્તમ નર કોઈ કર્મવસિં કષ્ટ પડઘઉ સાહસવંત હેઈ કુતકર્મ કે છૂટઈ નહીં દેવ-દાણવ સેઈ એહનઈ હું મારૂં નહીં બેલ સામઉં જઈ એહવઉ અવસર માહરા દેખી તું રાખે સઉણ ગાંઠે બાંધી તિહાં દેવદત્તાસાખે. ૧૭ મૂલદેવ ત ચાલીએ મન બુદ્ધિ વિચારઈ એહ વચન પૂરું કરૂં લહી લાગ કિવાર કર્મ ઉદયજ શુભ હુઈ તવ વંછિત પામઈ
નમઈ ન વઈરી વાંકડા તેહનઈ પણ નામઈ...૧૮ રિસહ જિણ વીનવઉ વ આંસુ ધારીયઈ
નયર બેનાટ ભણીય તે સંચરઈ મેટીય અટવીયમાંહિ અતિઘણું શિરઈ ત્રિણિ દિન અને વિષ્ણુ તે
તિહાંકણિ રહી પાર અટવી તણુઉ તતખણ તે લહઈ. ૧૯ ગામ એક દેખી ભિક્ષાર્થી તે ભમઈ અડદના બાકળ લહઈ તેહ પણ ગમઈ નીરની તીર તે જાઈ તેણિ ખિણઈ સાઈક દીઠ માસ તપ પારણુઈ... ૨૦ હરખઈ મઉ એનઉ આજ માહરી દશા ઈલુઈ અવસરિ મિલ્યા સાધુ કહ9 કિમઈસા કલ્પતરૂ મરૂથલીમાંહિ કિમ પામીઈ દરિદ્ર માનવધરિ નિધિ કિહાં કામીઈ. ૨૧ માતંગની ઘરિ કરિવર કિમ હુવઈ એહ મહાતમા ઈહાં કિમ સંભવઈ એહનઈ એહ આપઉં ઈમ મન ધરી બાકળા દીધલા અતિહિ ઉલટ ધરી..૨૨ ધન ધન આજનક દિવસ ઈમ હરખ એ દેવ સમક્તિ ધરી તારુ મન પરખએ માગિ જે મનિ ગમિ ઈમ કહઈ દેવતા આપિસું એણી વનિ પુણ ન હીખતા. ૨૩ દેવદત્તા એક સહસ ગજરાજ એ મૂલદેવ માગ એ એહવઉં રાજ એ આપણુ અવર ભિક્ષા લહી જોગવાઈ દાનનું ફલ ઈમ એણી ભવિ ભગવાઈ... ૨૪ ચાલતાં ગામિ ઈક ધરમ સાલઈ રહઈ નદ્રકીરિય માંહિ સુહણે લહઈ સેલટલા ભયઉ ચંદ્રમાં નિર્મલઉ ઉદરમાંહિ પઈસતી દીઠ અતિભલઉ. ૨૫ એક સૂતઉ અછિતિહાં કણિ કાપડી તેહનઈ એહ જસપનપરિ સંપડી તેહના સાધનઈ તેહ જણવએ તે પણ મનનું ફળ સંભળાવએ. ૨૬ છૂત ગુલ પૂરણ પામીસ રોટલો એહ વિચાર તિણિ કીધઉ મોટલી ભૂલદેવ વાડીયમાંહિ જાઈ સહી પ્રીતિમાલીય સંકરઈ તિહાં કિણી રહી. ૨૭ ફૂલમાલા આખ એ અતિઘણા તે લેઈ સેવએ ચરણપંડિત તણું સુફલ પૂછી પંડિત તઓ ભણઈ આજ રહઉપરણુ મંદિર અહ તણુઈ. ૨૮ અતિઘણે આદરાઈ ભોજન તજે કઈ પંક્તિ આપણી ધૂએ આગતિ ધરઈ
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૪૫૮
હઈ મૂલદેવ કાંકર અવિમાસી જાતિકુલ મઈ તુમ્હનઈ ન પ્રકાસિક... ૨૯ પડિત કહઈ આચારિ કુલ નયુિ શેલડીમાંહિ ગળપણ આણીયુ' કવણું સુગંધ કરી કમલાના ફુલડાં વિનય કુલવ'તનિ સીખવિ કુણુ વડાં... ૩૦ જઉગુણુ નહીય તઉ કુલ કિસ' કીજીયઈ ગુણવિના ઉત્તમ કુલઈ" ન રીઝીઈ કુલ નિકલ ક પુણ ગુણુ નહી" ઉજળા ઍડ કલક કુલવત નિ સસ્તંભળ્યા... ૩૧ ઢાળ-૨ ઈત્યાદિક રે વચન કહી સમઝાવીએ શુભ મહુરત રે નિજ કન્યા પરણાવીએ સુષણા ફ્લરે રાજ લહીસ દિન સાતમઈ સુણિ હરખ્યો રે ચાલ્યઉ ચિત્ત સઉજમઈ તેણુઈ સમઈ ખેનાતટ સમીપઈ વીસમે ચાંપા તલઈ તે નગરનઉ નૃપ કાલ પામઈ પુત્ર નહીં કે તેહ તઈ સહુ મિતિ કરિ રે પચ દેવત નગર માહિરિ નીકલઈ મૂલદેવ દીઠઉ વૃક્ષ છાયા ફ્રિરિ નહીં ઈક અંગુલઈ............
૩૨
તિહાં સારસી રે હાથી કરઈ હય હણુવલ્લુર્દ કામ સઈ રે વ્હેવરાવ્યઉ લટિ ધણુઈ બિહુ` પાસિર ચમરવી જી છત્ર સિરિ ધરી વધાવ્યા હૈ જય જયરવ સહુગડગઈ હુઈ ગયણું ગણુઈ દેવી દેવરૂપી નરપતી
વિક્રમનસર નામ ઈહનું રાજપાઉ પુણ્યથી
રાયરાણા પાય પ્રમઈ આણુ માનઈ એહની
નયરી ઉજજેણી તણા નૃપસુ· પ્રીતિમ`ડી ન્યાયની... ૩૩ ઈણિ અવસર રે દેવદત્તા નૃપતિ કઈ માહિર ધિર હૈ મૂલદેવ આવ્યઉ રહઈ ઈણિ અચલઈ રે તે અપમાની ખેલાવીએ તે વલતઉ રે માહરઈ મદિર નાવીએ નાયિક ઈમ મુણિ અચલ તેઢપણે રાય ક્રેપઈ જ પુએ
એવડ કાર જોર કીધઉ અચલ તિણિ ખિણિ ક પગે
તદ્ઉમાત્રિ સરણું ઈસુ` કહતાં દેવદત્તા છેાડવઈ
પરદેસ જોઈ આવી તેડી નગરવાસી તએ હુવઈ... ૩૪ તવ ચાલ્યેા ૨ અચલ ક્રિયાણા નવહરી દેસ ́તર રે જોયા બહુચિહું દિસિ ફ્રિરી તવ આવઈ રે બેનાતટ મૂલદેવ જિહાં ઉતાર્યાં રે સાથ ભાર સહુઈ" તિહાં ઈસઈ અવસર રે મૂલદેવઈ" પુછુ તેડાવી ખ્રિસહી
તઉ ઈાં આવી દેવદત્તા નૃપ આદેસઈ છઇ રહી
મૂલદેવ સુખ તેહ સાથઈ. મનતણે રિસ ભાગવઈ
દાન દીધું તેહનું ફૂલ તે વિવિધ પરિ ભાગવઈ... ૩૫ તમે નૃપનઈ ? અચલમિલિ લેઈ ભેટણી ઓળખીએ રે અચલનરિ દઈ તિહાં ગુણી નૃપ પૂછઈ ૨-સેફિ! કિહાંથી આવીયા વસ્તુ શીશી રે કહઉ તુમ્હે છઉ યાવીયા આવીયા પારદેસ હુંતી વસ્તુનાં કહઈ નામએ
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્યભવની દષ્ટાંતની સઝાય-વિનયદેવસૂરિકૃત ૪૫૯
પંચઉલ માગઈ દાણ કરવા રાય અવસર પામશે. રાય કહઈ આવિશું અમહે ઈમ કહી તિહાં ગયઉ
વસ્તુ જોઈ દાણ અરધું કરી શેઠિ સંતોષીઓ. ૩૬ રાજાઈ રે વસ્તુ છોડાવી તે સહુ તિહાં દીઠી રે ગર્ભિત વસ્તુ ભલી બહુ રીસા રે રાજા અચલ બંધાવીઓ અતિગાઢતિરે કરી દીવાણિ અણાવીઓ છોડાવીયઉ તવ રાય પૂછઈ શેઠિ જાણઉ મઝનઈ
તવ અચલ બેલઈ ઈદ્રિતલઈ કુણ ન જાણુઈ તુઝનઈ રાજા કહઈ તુહે સત્ય બોલુ ઈતઉ કહિ નવિ એાળખઉં
તિહાં દેવદત્તા તઉ તેડાવી અંગિઆભરણ નવલખું... ૩૭. દેવદત્તા રે કહઈ રાય મૂલદેવએ સાયરાણું રે કરઈ સદા જસ સેવએ તુઝ દીધઉ રે બેલ તેયહિપાલએ તઝ બંધન રે છોડી સંકટ ટાલાએ સંભળાવએ સવિવાત પૂરવ પગિ લાગિ ખમાવએ
મઈ ખમાવું તુઝનઈ દેવદત્તા દયા આણી છોડાવએ રાયરાણુ તપાએ અચલાશિવલી વલી
તવ દિયઈ ભેજન દાણ મૂકયÉ રીસમનહુતી ટળી ૩૮ ઉજજેણી રે નગરી અચલ પઠાવિઓ કાગળ ઈ રે તિહાંનાં નૃપને ભળાવીઓ સપના ફલ રે સંભલઈ તેહજ કાપડી પછતાવહ રે આઈ મનિ ચિંતા વડી કાપડી સહિણું નેહ દેખી વલી લહિસું રાજએ
એ વાત ન હુ વયકતિ વલી સીઝી કાજએ પણ દુલહઉ માનુષઉ ભવવહી આલિમતી ગમી
શીખવિ ઈમ શ્રી વિનયદેવસૂરિ ધર્મનઈ રંગિ રમી... ૩૯
૭. ચક દષ્ટાંત [૧૮૪૮] ઢાળ: ઈદ્રપુર નયર વખાણી ઈદ્રદત્ત નામિ નરેશ ભાઈ રે નંદન બાવીસ તેહનઈ
રૂ૫ ગુણઈ સવિસેસ નરભવ હિલે વળી વળી મ કરે આળસ અંગિ ભાઈ રે ધર્મતણું કરણી કરે સંગુર તણ રમી રંગિ , નરભવ હિલ૧ મહિમા પુત્રી નરપતિ પરણી ન કરી સાર , રાય એકણિ અવસર દીઠી રવિ ઉતારિ... , સેવક પૂછયઉ તિણિ ખિણિ કણ રમણ સરૂપ છે સેવક કહઈ તુ કામિની એહવઉ સંભલિ સૂપ,
૩.
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ રાતિ રહી સંગિ તેહનઈ ગરમ ધ તિણિ નારિ, હસ્યઉ રમ્યઉ દીધઉં તે સહુ બાપનઈ કહ્યઉ સંભારિ, તિય દિન કાગળ તે લિખ્યઉં પુત્ર થયઉ સુકુમાલ ,, નામ સમુદ્રદત્ત તેહનું મહિતઈ કર્યઉ રસાલ... છે. પુત્ર થયા ચાર દાસીના બાવીસ કુંઅર ભર્યા જેહ , સાથિં સુરિંદદત્ત નઈ સહુ ભણઈ સાલિ તેહ. ) બાવીસ અતિ ઉછાંછળા ન ગણુઈ ગુરૂની લાજ છે અવિનીત રાજ મદઈ ભર્યા ન સર્યા તેહના કાજ , પંડિત પૂરણ ગુણિ ભર્યઉ થયઉ સુરિંદ દત્ત જાણુ , રાય ન તેહનઈ ઓળખઈ પણ લહઈ સરવ વિના , ઇસઈ નિયરિ મથુરા તણુઉ જિત શત્રુ નામઈ રાય , નિવૃત્તિ કન્યા છે તેની સયંવરા ઈદ્રપુરિ જઈ.., કરઈ પ્રતિજ્ઞા એહવી જે સાધે રાધાવેધ , પરણું તે નર સૂરનઈ જે પણ હુઈ સવેધ , , ઈંદ્રદત્ત ભૂપતિ મનિ ઈચ્છું ચિંતવઈ આજ પુણ્ય પૂરણ હઉં સહીએ બાવીસ નંદન સંભલી આવીયએ હરિ વામ નિજ મહીએ ગુટકઃ ઉમહી નગર સિંગારિયું રે રશ્ય મંડપ સાર
એક આરઈ ચક્ર આઠઈ અવલ સબલાં બાર કુંભાર કેરા ચેક જિમ રે ભમાં ઉપરિ તાસ પૂતલી માંડી અતિ અને પમ કરઈ લીલ અભ્યાસ તલિ અંગીઠઉ તાસ ઉપરિ ભરી તેલ કડાહ અતિ ઉકાલા ચડતા દેખિ ધરિ ઉછાહ રહઈ કન્યા તેહ પાસઈ કરિ ધરી વર માલ બાવીસ બેટઈ પરિવ તિહાં આવીએ ભૂપાલા દેસ દેસ તણા નરેશ્વર તેડાવ્યા તિણિ વાર
કૌતુકી લેક અનેક આવ્યા કે ન પામિ પાર નામ શ્રીમાલી વડઉ પુત્ર તાસુ કહઈ તારુ કહઈ નરેસ
એ પૂતળીનું નયણ વિધી એ કરઉ આદેશ તીરતાણી મૂઠી ઉંચી દષ્ટિ નીચી સાંધિ
ચકવેધનિ હાહાલત? તિહાં રહઈ મનદઢ બાંધિ
૧૦
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૧
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સજઝાયો-વિનયદેવસૂરિકૃત અભ્યાસપૂરઉ પ્રથમ ન કર્યઉ તિણિ ન બાંધી પૂતળી
વ૫ પાછઉ તીર ભટકી ન પૂગી નૃપની લી. ૧૧ ઈણિપરિ અનુક્રમ પુત્ર બાવીસ એ ન સકએ વિધી અને ત્રડાવું
રાય વિલખે થઈ મનમાં ચિંતવઈ દિવ કહઉ કેનઈ ભલું ભાવલે ગુટક ? નવું વચન મંત્રી કહઈ રે સ્વામી મ કરઉ ખેદ
એક નંદન છે તમારઉ તે લહઈ ધનુર્વેદ રાય અણુવ્યઉ વાત સઘળી સંભલી કહઈ કામ
સાધી રાધાવેધ માહરૂં પુત્ર રાખવું નામ ધનુષ લેઈ તીર તાણ રહ્યઉ નિશ્ચલ સુર
સાધીય રાધાવેધ બિભલાં વાજ્યાં તૂર દાસીસુત બાવીસ કુંઅર ચલાવી હથીયાર
તેહનઉ ભયચિત્તમાઈ ગણ્યઉ નહીં લગાર રાજકુમારી રૂપિ અમારી કુમાર ગતિ વરમાલ
ઠવાઈ લોક હરખ્યા નયહિં નિરખ્યા વહુ-વર તતકાલ અવર જતા રહ્યા પાસઈ વરીતસ કીનારિ કહઉ તે કિમ વરઈ કન્યા
ભણી બીજીવાર દેવસાનિધિ કઈ સાધિ એહ કરણ જાણ માનુષઉ ભવ પણ દુલહઉ જોઉ સુણી સુજાણ
શ્રી વિનયદેવસૂરિ બલઈ ધર્મ સાચઉ આદર આણુ જિનવરતણું પાળી ભવ સમુદ્ર દુત્તર તરઉ.
૮. કચ્છપ દષ્ટાંત [૧૮૪૯] હાળ-અટવી માંહિ એક કહ૭ઈ ભલઉ સહસ જઅણુ વિસ્તાર છાયઉ સેવાઈ
ઘણું તસુવિચિ ઇક નાન્હઉ બાર રે
ચતુરનર ! જયજયે જિનવાણું રે નરભવ છઈ દુર્લભ અપાર કિએપરિ ઓળખ મનિઆણી રે... ૧ સાવરસિં તિહાં કાછિવલ જોઈ લાંબી કાટિપચારિ રે દેખી પૂનિમરાતિ
સરિહર પૂરા તેણુ વારિ રે... , સ કાછિવઉ ન પામ્ય વારે પરિવાર...કિમદેખઈ બીજીવાર છે , ૩ સબલ તતખિણ તે મિલ્યા દેવશક્તિગિ એ મિલઈ પુણનર ભવદુર્લભ વિચાર રે શ્રી વિનયદેવસૂરિ શીખવિ - કરા સુધઉ ધમ આચાર રે... ચતુર૦ ૪.
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ૯. ધુંસર-સમિલ દષ્ટાંત [૧૯૫] ઢાળ-સમુદ્ર સયભરમણ જોયણઘણું અરધ રાજ પ્રમાણ પૂરવ પશ્ચિમ ધૂસર સમિલ નાખઈ સુર સપરાણ નરભાઇણુ પરલહતાં દુહેલી જાણઉ ચતુર સુજાણ આળસ મકર ધમિ ઉદ્યમ ઘરેઉ જિમપામઉ નિરવાણ...નર ભણી. ૧ ધૂસરછિદ્રઈ કેમસમિલ મિલિ દુર્લભ એ સંયોગ
તિમ રવિ પામઈ નરભવ છવડઉ બૂઝ પંડિત લેગ ૨ વાયવ સિરપુણ તે કિમહી મિલિં ભમતાં સમુદ્ર મઝાર પુણ ઇ માનવની ભવહિલઉ જોજો મનિ વિચાર... પામી નરભવ ચિંતામણિ સમઉ ધર્મક નિશદીસ શીખ ઈસી વે ભવિણ ભણી શ્રી વિનયદેવ સુરીશ. »
૧૦. પરમાણુઆ દષ્ટાંત [ ૧૮૫૧] હાળ રતનતણે એક થાંભલઉ ચૂરણ કર્યો દેવાઈ સક્ષમ જિમ પરમાણુ ભર્યા નળી તિણિ વિમાનવ૦ ૧ માનવની ભવ દેહિલ પામી આલિ મ હાર જિનવર આશા ઓળખી આપણુ! તારઉ. મેરૂતણી ચૂલા ચડી
હું કઈ ઉડાડી તેમજ કુણ પરમાણુ
મેલઈ ધણુ પાડઈ... તેતઉ મેલી નવિ સકઇ
અથવા દેવ મેલઈ પુણ નરભવથી જે ટલ્યઉ તે કહઉ કુણ ભલઈ... અથવા મોટી ઈક સભા તે દાધી કાલિ કુણ મેલઈ તે પુદગલઈ તેહવી તતકાઈ.. તિમ નરભવ છે દેહિલે કાંઈ આપ સંભાલ "તત્વત્રિણિ સુધ ઓળખી જિન આજ્ઞા પાલઉ.. જે જિનઆણ આરાધચ્ચે તે મુગતિ જાયે શ્રી વિનયદેવસૂરિ ઈમ ભર્ણિ વચ્ચે સુખ વાસઈ.. છે
[૧૮૫ર]. દશ દષ્ટાંત હિલો
માનવતણો અવતાર રે પંચ પ્રમાદને પરિહરી ભરીયે સુકૃત ભંડાર રે... દશ ૧ ભોજન પાશા ધાન આ રયણ સુપન વિયાર રે ચા ક૭૫ વલી ગુંસર તિમ પરમાણએ સાર રે.. , ૨
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્યભવની ૧૦ દષ્ટાંતની સજઝા-ગુણવિજયકૃત
૪૬૩ એ દશ સંખેપે કહું
સુણજે સહુ નરનાર રે ચક્રવત તૂઠે વિપ્રને
ઘરઘર એક આહાર રે.. પહિલે જો ચક્રી ઘરે દેહિલે બીજી વાર રે દેવી પાશા આલીયા
કુણ તે ઉદાર રે... ધાન તે સઘળાં ભેળીયા
ઢગ મેરૂ સમાન રે ડેકરી કેમ કરે જજુઆ
હેયે ચતુર સુજાણું રે... એક શત આઠ હાંસ થાંભલે એક શત આઠ થંભે રે તેહ નિરંતર આપતાં
હેય અતિથી આરંભે રે... રયણ ધણું ધર શેઠને
કરતા કડી જતન રે બેટે તે વેચ્યાં જુજુઆ
કેમ ભેળાં રતન રે... સુપન બેઉ સરખું કહે
મુખમાં પેઠે ચંદ રે રાજ લહે એક રોટલે
સમરે સોમ ગિંદ રે.... ચક્ર તે અવળ-સવળ ફરે
ઉપર પૂતળી જેઇ રે નીચી દષ્ટિ વિધે બાણશું કિણ એણુપેરે હેઈ રે... અંધ કૃપમાં કાચ
ઉપર સેવાલ વૃંદ રે અવકાશ લહી દીઠો ચંદ ફરી કિમદેખે ચંદ રે... પૂર્વ સમુદ્ર પુંસરું
સમલા પશ્ચિમે પેખ રે દય સંયોગ મિલે દેહિલે તિમ માનવભવ દેખે રે... યણતણું પરમાણુ
દેવે કીધા ચૂ(ભ) રે મેર ચઢી વાયુ વંશીયે
ગયા હદિશિ દૂર રે.. , તે સઘળા પરમાણુઆ
કિમ એકઠા થાય રે તિમ માનવ જન્મ દુલેહે ફરી ફરી કેમ અવાય (મેળવાય) રે, ૧૩ સદ્દગુરૂ વચન સેવા કરી પામો ભવતણે પારો રે રત્ન વિજય સત્ય વિજય તો વૃદ્ધિ વિજય જયકારે રે... , ૧૪ મનુષ્યભવની દુલભતા વિષે ૧૦ દાંતની ગુણવિજયકૃત [૧૮૫૩] પ્રણમી પરમેસર વીર જસરાય પૂછે કરોડી ગાયમ ગણહર રાય સ્વામી નરભવના કહે કેહા દશ દષ્ટાંત વળતું જિન બેલે સુણ ગણધર ગુણવંત ગુટકા ગુણવંતા ગોતમ ગુણ સુણતું કપિલપુર વર નયરી
બ્રહ્મદત્ત ચકી તિહાં રાજે જિણ વસિ કીધા વયરી પૂરવ સંચિત બાલણને તે તો શિરદાર
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૪
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
તવ તે ઘર ઘર ભાજત માર્ગ ઉપર એક દોનાર ચક્રી કહે–ષિગ્ ધિગ્રે દ્વિજ તુઝ હું તુઠા ભિક્ષા શું માગે પણ તુઝ સહિય વીરૂ હવે ચક્રવર્તિ ધરે સરસ રસામ ધ
ભલું ભાજન ચેાજનગ ંધ સાલણું દીધ... ત્રુટકૐ દીધુ. ભાજત રાણીને દ્વારે એક લાખ ભાણુ સહસ
બત્રીસ સહસ મહિપતિ મદિર સહસ બત્રીસહ દેશ ઈમ ધર ધર ક્રૂરતાં ભાજન કરતાં ચિતે ચક્રી વાર
પણ તે ખીજી વાર દેહિલેા તિમ માનવ ભવસાર... ચાણાયક નામે બુદ્ધિ નિધાન પ્રધાન માઁત્રી જૂઇ જીપે પણ તે કેાઇ જીપે
પાડલીપુર નયરી ચંદ્રગુપ્ત રાજન તસ દેવે દીધાં પાસપસાઇ દીપે ત્રુટક : કાઇ ન જીપે જૂઇ રમતાં સારા નગર હરાવે
ઇમ ચાણાઇક છલબલ બુદ્ધિ નૃપભંડાર ભરાવે તે પાસા છપતાં દાહિલા સેાહિલા નહિ લગાર
શુ દૃષ્ટાંત વળોવળી ભમતાં દુર્લભ નર અવતાર... ભરતાદિક ક્ષેત્રના જગમાંહિ ખેતલા ધાન તે ભેળા કીજે ઢગલા મેરૂ સમાન પાથા એક સરસવ તેહમાંહે ભેલોજે સેા વરસતણી એક ડેાસી તેડાવીને ત્રુટક : ડેાશી તેડાવી તિહાર્થ' સૂપડું એક આપીજે
કહે સવ એ ધાનના ઢગલા જુદા જુદા વળી કીજે એ કરણી ડેાકરીઇ દુષ્કર દેવથકી પણ થાઈ
તાહિપિણુ માનવ ભવહાર્યાં વલી દાહિલે કહેવાઈ...
'
3
*
એકરાય જુઆરી કલા પાંહતા પાર પુરલેાક તેડાવી દીયે બહુમાન અપાર અઠ્ઠોતરસ, તિહાં થાંભા બહેાત વનમાંણુ અટ્ટોતરસે વલી હંસે રમે સુજાણુ ત્રુટક : જાણુપણે રાજા જગદીપે તેહને કાઇ ન હરાવે
લાક લાખ જો રમવા આવે નિરત થઇને જાવે તેહ રાજા જપતાં દાહિલે સાહિલેા નહિ લગાર
ધરમ વિના તિમ નરભવ દાહિલે વળી દાહિલે અવતાર... ૫
એક શેઠ તણે ધરે રતનતણા અંબાર તે બેટ વેચ્યા રીય વસ્તુ વિચાર આપ આપણે ઠામે તે લેઈ લેક પુહતા ભાપે મણી માગ્યા તવ તે પુત વિગૃતા
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્યભવની ૧૦ દૃષ્ટાંતની સજ્ઝાયાગુણુવિજયકૃત ત્રુટક પુત નિભૂતા લાક પહેાંતા ક્રેઈ પારસ કુલે
રતન ગયા સર્વિ દેશ-વિદેશે કંઈ વાહણમે ઝૂલે તેહ રતન હવે તેહતનું ધરે આવી કહ્યું કરમેં ઈશુ દૃષ્ટાંતે નરભવ દુલ ભ ાણી યા દેવ કુમર સરીખા એક મુલદેવ કુમાર ત્રિ દિનના ભૂખ્યા લેઈ ઉડદના ભાકુળા મુનિવર દીધાં દાન
ચંપાનયરી વન સૂતા ચિંતવે છે શુભજ્યાન
ત્રુટક : શુભધ્યાને કાર્પાર્ડએ ઋણુ બિંદુ ચ' જ દીઠે
૪૬૫
સાચેા સુહા દેખી જાગ્યા હિયડે અમીય પટ્ટો મૂલદેવ તિહાં રાજહ પામ્યા કાપડિ પામ્યા શટા
७
ખીજીવાર સુહા ન લડે તિમ વળી નરબવ મેટા... એક રાય મઢાવે સ્વયં વરા મંડાણુ ચક્ર ક્રૂરે જિહાં અવળા સવળા અણુ પૂતળી એક થંભ શિર થાપી રાધા નામ તસ આંખ વેધવી ડાભી દુષ્કર કામ ત્રુટક દુષ્કર તે જોવુ. મુખ ધૃત કડાહ પ્રતિબિમ્
એહવા રાધાવેધ સાધતાં નારી વરે અવિલભ એક વાર કાઈ સૂર કરે પણ ભીજીવાર કુણુ કીજે
એક હુ અતિ ઉંડા સહસ જોય પરિમાણુ
ધરમે ... પામ્યા અટવી પાર
તિમ માનવભવ દહિયા હાર્યાં પુનરપિ છમ પામીજે... L
સ. ૩૦
બહુ માન મનહર નચક્ર અહિંઠાણુ અતિપવન પ્રયેાગે. ખડાÌા સેવાલ કાછભે તિહાં દીઠો ગ્રહગણુ નક્ષત્ર માલ ત્રુટક : નક્ષેત્ર માલ નિજ કુલ દેખાડું તિણુકારણુ ઉર્જાણી
એહવે પવનાદિક સંચાગે તે સેવાલ સધાણા
જિમ કચ્છપ એ દહિલા દેખે ગ્રહગણુ બીજી વાર
વીર કહે ગૌતમ તિમ દુલ ભ વળો વળી એ અવતાર... ૯ પૂરવ દિશ તરીચે નાખી સમેલ સૂઝેલ તિમ ઝુસરૂ નાખ્યુ. પચ્છમ દરિયા રેલ તે મેહુ· એકઠા વળી મિલિય। પવન પ્રયાગે ઝુંસર માંડે ખીલી પેસે દેવ સયાત્ર ત્રુટક : દેવસ યેાગે સહજ દુÖટ વિકટ કામ એ થાય
તાહિ પિણુ જિન ધરમ વિઠ્ઠા જીવ ભમે ભવમાંય તેહને તરભવ વળી દાહિલે સાહિલેા નહિ લગાર
વીર જિવુસર શ્રીમુખ ભાલે સુણુ ગૌતમ ગણવાર...
૧૦
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ એક ગંભ અને પમ લાંબે પહૂલો પૂર્ણ દેવે તે કીધે સુધ સૂક્ષમ ચૂર્ણ
સુરગિરિચૂલાચઢી ફૂંકી નાખ્યો તેહ દશદશ ઉડયો હવે આખે કિમ હુઈએહ ગુટક એહ અખંડ થંભે વળી થાઈ દેવાદિકને ભાવે
ધરમ વિના જેણે નરભવ હાર્યો વળતે તે નવિ પાવે માનવભવ દુર્લભ તિણ કારણ એહવા(ના) દશ દષ્ટાંત
સસરણ સિંઘાસણ બેઠા ભાખે શ્રી ભગવંત. ૧૧ શ્રી વીર તણી એ વાણી અમીય સમાણી
સુણ ગોતમ ગણધર પુણ્યની વેલ સિંચાણી ભગવન ભવિયણને ભાંગે ગ્રહ સંદેહ અહઉપર વૂઠો અમાયરસ મેહ ટોટક મેહ તણી પર વાણી વરસે વૂઠો સુર-નર વૃંદ
હર પટાધર પાટ સવાઈ વિજય દેવ સરિદ દશદષ્ટાંત દેશના સારી ગુરૂજી દીઈ સુવિચારી
ગુણવિજય વાચક (કહે) જયવંતે વિજયવંત ગણધારી..૧૨
હર મનેરમા સતીની સક્ઝાય [૧૮૫૪] : મેહનગારી મનરમા
શેઠ સુદર્શન નારી રે શીલપ્રભાવે શાસનસુરી થઈ જસ સાનિધ્યકારી રે...મોહનગારી. ૧ દધિવાહન નૃપની પ્રિયા અભય દીયે કલંક રે કે ચંપાપતિ કહે
શુળી રોપણ વંક રે.. તે નિસણીને મને રમા
કરે કાઉસગ્ય ધરી ધ્યાન રે પતિ શીયલ જે નિમેલું તે વધે શાસન મામ રે , ૩ શળી સિંહાસન થયું શાસનદેવી હજુર રે... (દેવ ગયા સવિ દૂર રે સંયમ રહી થયા કેવલી દંપતી દેય સનૂર ... , ૪ જ્ઞાનવિમલ ગુણ શીલથી શાસન શેભા ચઢાવે રે સુરનર સવિ તસ કિંકરા શિવસુંદરી તે પાવે રે (સવસુખ સંતતિ થાવે રે)... હા મમતા તછ સમતા ભજવા વિષે હિતશિક્ષાની સજ્જાયે હe
[ ૧૮૫૫] મમતા માયા મહીયા રે, પાપ મારો પ્રાણું રે કુટુંબ મોલાં પ્રાણી રે કુટુંબ જસીધું જુજવાં રે પાપા લ્યાસઈ તાણી રે એસી જિનવર વાણી રે.. મમતા છે ? જિનવાણીને નિત સુણી રે તસ નરતિ બહુ તાણી રે જે બંધની હા મેહન રે હુંડી નરક વખાણી રે... - ૨
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________
મમતા તજી સમતા ભજવા વિષે હિતશિક્ષાની સઝાય
४१७
એ હુંડી ભુંડી મ લખા તસ કુટુંબ ધન મહીયા રે ગંભણ ખતિય ખયંકરા રે પરશુરામ સુભમને રે ભૂપ પ્રદેશી લખાવી હુંડી કેશી ગુરૂથી સગે લખાણું હું મદિરા ભુંડી ભણું રે મોહે લખમણ મારીએ રે તિમ કુટુંબ સંબંધ મોહથી રે અશુભ ગંધ સુગામ રે સીતા મલ્યો રાઘવ રે હરિ લખમણુ વહિ મહાઆ રે દેખી પુત્રી મેહીઓ રે મુનિ દેખી સુત નાસ રે મોહી બાંધ્યા જીવડા રે મેહની બાંધી કામિની રે મોહનઈ તાંતણે બાંધીયા રે નદિષેણ ગણિકા રમાઈ રે એક નચાવઈ એક હસાવઈ વિવિધ મહાઈ રેટ નાટિકું કેતા સમક્તિ ધારીઆ રે હરિ મોહો બલ દેવતા રે નવવિધના મહા મરી રે નંદનવન મોલ્લો મરી રે કેહ ભુજંગમ ખીલી રે માન થાંભલો બાલી રે માયાબગ બગલી દમી રે. લેભજ બાંભણ બાંધી રે મોહે અનાદિકાળના રે તિમ જિન મુનિ પુંગવી રે ઈંદ્ર ભણઈ નમિ રાકમા રે મઈ બાંભણનઈ રૂ૫ રે
જિમ શશીરાઈ લખાવી રે ધર્મધ્યાન મતિ ન આવી રે.... મમતા ૩ પાપકરા જગિ જાણી રે નરકે લીધા તાણી રે.. હુડી ને શીકરાણી રે તિહાં તસ શીકરાણ રે... મુજથી ભુંડો મોહે રે રામોજીણી વિધલ્લો રે.. વિષભોજન પરિ ભુડે રે જિમ ચામડીયા કુંડે રે.... રેતી રાનરે આવે રે રામ બલા નવિ ફાવઈ રે. ભગુ પુરોહિત વારે રે એ મુનિબાલક મારઇ રે.. અગતિમાંહી ઝુંપાવઈ રે પતિસું કાઠાં ખાવઈ રે... મુનિવર આદ્રકુમાર રે મહચરિત નવિ પારે રે. એક વિયેગા રેવઈ રે જ્ઞાની બેઠા જોવાઈ રે
હે માર્યા દીસઈ રે સમસમક્તિ પાસઈ રે... દુર્ગતિમાં નરનારી રે જિમ મેડક જલચારી રે... વીર ધીર ભગવંતે રે બાહુબલિ બલવંતે રે.. દેખે આષાઢાભૂતિ રે કપિલા બંભણુ પૂતિ રે... બગલો સિદ્ધિ વછોડો રે સાંપણી ચિત્તથી તાડો રે... , સાચા નું નિર્મોહી રે સકલ સુમતિ તુઝ જઈ ર... , ૧૮
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૮
મઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
[ ૧૮૫૬] ચતુર સનેહી ચેતન ચેતી રે મૂક તું માયા જાલ સુંદર એ તનુશાભા કારમી રે સરવાળે વિસરાલ. અકલ અરૂપી અવિગત આતમા રે શાંત સુધારસ ચાખ વિષયતાણે સુરંગે ફુલડે રે
અટલે મન અલિરાખ. અકલ૦ ૨ સ્વારથને વશ સહુ આવી મળે રે સ્વારથ સુધી રે પ્રીત વિણ સ્વારથ જગ વહાલું કે નહિ ? એ સંસારની રીત. , આદર સમતા મમતા મેલીને રે ધર જિનધર્મશું રંગ ચંચલવીજ તણું પરે જાણીયેરે કૃત્રિમ સવિ હું સંગ... , વહાલું વેરી કે નહિં તાહરે રે જૂઠો રાગ ને રાષ પંચ દિવસને તું છે પ્રાહુણે રે તે ો એવડો શેષ , ૫ રાવણ સરિખે જેને રાજવી રે લંકા સરિખ કોટ તે પણ રૂઠે કમેં રોળીયો રે શ્રીરામચંદ્રની ચાટ જે નર મૂછડીએ વળ ઘાલતા રે કરતાં મેડાં રે મોડ તે પણ ઉઠી સ્મશાને સંચર્યા રે કાજ અધુરાં છોડ. મુંજ સરીખે માગી ભીખડી રે રામ રહ્યા વનવાસ ઈણ સંસારે એ સુખ સંપદા રે સંધ્યા રાગ વિલાસ , રાજ લીલા સંસારની સાહ્યબી રે એ યૌવન રંગરોલ ધનસંપદ પણ દીસે કારમા રે જેહવા જલધિ કલેલ. , ૯ કિહાંથી આવ્ય કિહાં જાવું અછે રે કિહાં તારી ઉત્પત્તિ ભ્રમ ભ ત અથીર પદારથે રે ચતુર વિચારી જે ચિત્તિ. , ૧૦ મેહતણે વશ દુખ દીઠાં ઘણાં રે સંગ નકર હવે તારા ઉદયરતન કહે ચતુર તું આતમા રે ભજ ભગવંત ઉલ્લાસ છે ૧૪
| [૧૮૫૭] ચેતન ! મમતા છાંડ પરીરી છાંડ પરીરી દૂર પરીરી, પરરમણીશું પ્રેમ ન કીજે આદરી સમતા આપ વરીરી, મમતા મહ ચંડાલકી બેટી સમતા સંયમ નૃપ કુમરીરી મમતા મુખ દુર્ગધ અસત્ય સમતા સત્ય સુગંધી ભરીરી , ૨ મમતાસે લતે દિન જાવે સમતા નહિ કે સાથ લરીરી મમતા હેતુ બહુત હે દુશ્મન સમતાકે કે નહિ અરીરી , ૩
છે.
ગાય
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________
મયણરેહા સતીની સજઝાય
૪૬૯ મમતાકી દુર્મતિ હે આલી ડાકિની જગત અનર્થ કરીરી સમતા કી શુભમતિ હે આલી પર ઉપગાર ગુણે સમરીરી. ચેતન ૪ મમતા પૂત ભયે કુલપંપના શાકવિયોગ મહા મત્સરીરી સમતા સુત હેવેગો કેવલ રહેનો દિવ્ય નિશાન દુરીરી. છ ૫ સમતા મગન રહેગો ચેતન જે એ ધારે શીખ ખરીરી સુજસ વિલાસ લહેશે તે તું ચિદાનંદઘન પદવી વરીરી.. v ૬
હાલ મયણરેહા સતીની સજ્જા [૧૮૫૮] રજ નયર સુદર્શન મણિરથ રાજા યુગબાહુ યુવરાજાજી, મયણરેહા યુગબાહુની વરણી શીલતણું ગુણતા જાઓ.. મણિરથ મેહ્યો તેહને રૂપે બંધન કીધે ઘાત મયણરેહાએ તે નિઝામ્યો સુરસુખ લો વિખ્યાત છે.• ચંયશા અંગજ ઘર છોડી ગર્ભવતી શીલવંતીજી એકલડી પરદેશે પ્રસ
સુંદર સુત સર(મં)પતેજી... જલહાથીયે ગગને ઉછાળી (ઉડાડી) વિદ્યાધર લીયે તેહગંજી કામવયણ ભાખ્યા પણ ન ચળી, જિમમંદિર ગિરિ પવનંછ.. આશ્વાસી નંદીશ્વરદ્વીપે
શાશ્વતતીર્થ ભેટેજી તિહાં જ્ઞાની મુનિ અને નિજાતિસુર, દેખી દુાખ સવિ મેજી.... પૂરવભવ નિસુણીને સુતને સવિસંબંધ જણાવ્યા મિથિલાપુરીપતિ પદ્યરથ રાજા અવે અપહર્યો આજી. પુછપમાલાને તે સુત આ નમી ઠવ્યું તસ નામજી તે મુનિ જનક છે વિદ્યાધરને તમ વચને ગત કામજી... મયણરેહા ઈમ શોલ અખંડીત થઈ સાહુણ આપે મણીરથ સપડ ગયે નરકે ચંદ્રયશા નૃપ થાપેછ. રાજા પદ્મરથે પણ નમીને રાજ્યદેઈ લીયે દીક્ષા કેવલ પામી મુગતે પહેગ્યા ગ્રહી સદગુરૂની શિક્ષાજી... એક દિન નિમિ રાજાને હાથી ચંદ્રજસાપુરી જાય છે તેહ નિમિરો નમિ-ચંદ્રયશાને યુદ્ધ સંઅશ્વ (સબળ) તે થાય. ૧૦ સાવી યુદ્ધ નિવારણ કાજે બંધવચરિત્ર જણાવેજી નમિને રાજ્ય દઈને ચંદ્ર જસા ગ્રહી સંયમ શિવજાવેજીનમિરાય પણ દાહ જવર રોગે વલય શબ્દથી બૂઝોજી ઇંદ્ર પરીખ્યો પણ નવિ ચળીયો કર્મપતિરૂં છુઝ
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૦
સક્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ- ઉત્તરાધ્યયને પ્રત્યેક બુદ્ધના વિસ્તારે સંબંધ) મયણરેહા પણ શિવસુખ પામી જ્ઞાનવિમલ અનુબંધ
૧૩ [૧૮૫૯] લઘુ બંધવ જુગ બાહુને રે હાં જીવન પ્રાણ આધાર મયણરેહા સતી ૧ મણિરથ રૂપે મહિયો રે હાં વરૂઓ વિષય વિકાર... રાપણ શીયલ રતન તિણ કારણ... પાપી મણિરથ નિસિ ભરી રે હાં મૂક્યો ખરા પ્રહાર પીઉ પાસે ઉભી રહી રે
લેઇ શરણ પ્યાર શીલ રતન રાખણ ભણી રે હાં ડુંહતી તે વનમાંહિ પુત્ર રતન જાયે તિહાં રે હાં વનગજ નાખી સાહિ. વિદ્યાધર પડતી મહી રે હાં ચુકા દેખી સરૂપ તે મુનિવર પ્રતિ બુઝવ્યો રે હાં દાખી વિષય વિરૂપ... પ્રીતમ સુર આવ્યો તિહાં રે હાં પાય પ્રણમેં કર જેડ સુર સાનિધિ વ્રત આદરી રે હાં માયા મમતા ડિ. નંદન નિમિરાજા થયો રે હાં પૂરવ કરમ વિશેષ શિવ સુખ પામે સાસતાં રે હાં જગમાંહિ રાખી રેખ... જે અવસર ચૂકે નહીં રે હાં પાલે શીલ રસાલ રાજ સમુદ્ર કહે તેને રે હાં કરૂં પ્રણામ ત્રિકાલ. ,
[૧૮૬૦]
મેરા પ્રીતમજી! તું સુણ એક મારી શીખ,
વાલમજી રે તું મને સમાધિમાં રાખજે, મારા જીવનજી તુ ખામે સઘળા જીવ વાલમજી રે ભેદ ચઉિરાસી લાખ.. . ૧ તું મ કરે રાગને ઠેષ તું શત્ર-મિત્ર સરીખા ગણે છે તું દેજે કરમને દોષ , તું અંતરંગ વઈરી હર્ષે છે ? થારે એક દેવ અરિહંત કે તું ગુરૂ સાધુ હિંયડે લહે , થારે કેવલી ભાષિત ધર્મ કેતું સુધે સમક્તિ સદહે.. , તું દશે દષ્ટાંતે જાણ
એ મનુષ્ય તો ભવ દોહિલે જે ઈણ ભાવકીજે પુણ્ય , ઈતા પરભવ સુખ ઈ સેહિલું તૂ પનરહ કર્માદાના
વલી પાપ અઠારહ પરિહરે , તું સુકૃત ક્રિયા અનુમોદી , તું દુકૃત તણું ગરહા કરે. , ૫
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________
મરણુ વિષેની સજ્ઝાયા
29
થારે મારગ છે અતિ દુષ્કર થારે પિગ પિત્ર ચારને” ધાર,, તૂહિ સ્વામિ રખાવાદહિ તું પરિગ્રહ આરંભ પાપ
તારી અ'ત અવસ્થા એહ
તું સહજે મન સુધ એક સાચા શ્રી જિન ધમ તું મરણુ તા ડરમાં આણે તું શરણા કરજે જ્યાર વળી કેવલી ભાષિત ધ
ધ્યાન ધરે નવકાર
એ સસાર અસાર ઈમ મયણુરેહા ઉપદેશ એ યુત્ર બાહુ યુવરાજ ધન્ય મયણ રહ। એ નારિ જે જિષ્ણુ આપણો ભરતાર
એ સાતમી ઢાલ રસાલ ગણુ સમય સુદર કહે એમ
તેડુ થયુ કિરતારનું ઝાંખી થઈ જમદૂતની જાવું મજિલ માટી તર્હિ ભાતું ભર્યું ના સાથ કઈ શણુગાર ધારી અંગમાં રામા ન આવે સગમાં મિત્રા મહીં તું મહાલતા ના એકલા કાંયે જતા
""
સેવક તણા મહવાસમાં નાર ન આવે સાથમાં સુખ-ભાગના સાધન ઘણાં "તે ન કીધાં આપણાં
$9
99
99
,, .
39
99
99
'
""
99
99
,,
,.
8 મરણ વિષેની
,,
તું સ`બલ સાથે ધાર્યે તું તેહથી સહિરા રહે...
તું અદત્તા દાનથી આસરે તું ત્રિવિધ (૨) કરી પરિહર...
ક્રુડ ની ક્રૂરતા છતા સામત વિના કેમ ચાલશે ?... હુકમ કર્યાં ઉલ્લાસમાં ચાકર વિના કેમ ચાલશે ?...
99
હાજર હતા કંઈ ના મણા તેના વિના કેમ ચાલશે ?......
99
"9
,,
ઘરમે દૃઢ કરજે હીયા
,,
.
તું તે ચવિહા અણુસુદીએ... સંથારે અવસર સહુકો અસ્થિર છે તું જોઈ જગત કુણુ અમર છે...... અરિહંત સિદ્ધ સુ સાધુ જે
એ જ્યારે આરાધો ...
જિમ કાજ સરૈ પિયુ તાહરા
તું માહ મ કરજ્યેા માહરા...
તે સઘળા સાચા સદ્દો તકાળ કરી પરભવ લો... ઈશુ અવસર કાજ સમારીએ ઉપદેશ હૈ નિસ્તારિઆ... એ યુગ ભાહુ સરણાં તણી
દ્વિવે મયણુરેહા વાત તે ધણી...,, ૧૪ સજ્ઝાયા [૧૯૬૧] માન્યા વિનાં ક્રમ ચાલશે ?
ગયા વિના ક્રમ ચાલશે ?... તૈયારી કાઈ કીધી નહિ ભાવિના કેમ ચાલશે ?... રમતા પ્રિયાશુ` રંગમાં રામા વિના કેમ ચાલશે ?...
39
99
"
""
33
"
""
૪૭૧
"9
દ
33
८
» ર
99
10
૧૩
૧
૩
૪
૫
ૐ
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૨
માયા અને મિલકત ખરે! આ નાણા નકામાં આખરે પરમાર્થને પ્રીતે કરો કલ્યાણ આતમનું કરો.
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ --મૂકી જવું પડશે અરે ! નાણું વિના કેમ ચાલશે?.. ભક્તિ તણું ભાતું ભરો કીધા વિના કેમ ચાલશે?. ૮
--[૧૮૬૨] મરણ ન છૂટે રે પ્રાણીયા કરતાં કાટિ ઉપાય રે સુરનર-અસુર-વિદ્યાધરા સહુ એક મારગ જાય રે... મરણ ૧ ઇદ્ર ચંદ્ર રવિ-હરિ વળી ગણપત કામ કુમાર રે સુર ગુરૂ સુર વૈદ્ય સારિખા પહેમા યમ દરબાર રે.... મંત્ર જ (તંત્ર મણિ ઔષધિ વિદ્યા હુનર હજાર રે ચતુરાઈ કરે રે ચેકમાં જમડા લુંટ બજાર રે... ગર્વ કરી નર ગાજતાં
કરતાં વિવિધ તોફાન રે માથે મેરૂ ઉપાડતાં
પહેયા તે સમશાન રે... » કપડાં ઘરેણું ઉતારશે
બાંધી (ધશે) ઠાઠડી માંય રે ખરી હાંડલી આગ
રેતાં રોતાં સહુ જાય રે.. , પ કાયા માયા સહુ કારમી કારમે સહુ ઘરબાર-કુટુંબ પરિવાર રે રંકને રાય સો કારમા
કારમો સકલ સંસાર રે.. બાંધી મુઠી લઈ અવતર્યો મરતાં ખાલી છે હાથ રે જીવડા ! જેને તું જગતમાં કઈ ન આવે સાથ રે... નાના મોટા સહુ સંચર્યા કઈ નહિં સ્થિરવારે નામ રૂપ સહુ નાશ છે. ધર્મરતન અવિનાશ રે..
[૧૮૬૩] મોતી તણી માળા ગળામાં મૂહયવંતી મલકતી
હીરાતણ શુભહારથી બકંઠકાંતિ ઝલકતી આષથી ઓપતા ભાગ્યા મરણને જોઈને
જન જાણીએ મન માણીએ નવ કાળ સૂકે કોઇને... ૧ મણિમય મુગટ માથે ધરીને કર્ણ કુંડલ નાખતા
કાંચન કડાં કરમાં ઘરી કશીયે કચાસ ન રાખતાં પળમાં પડવા પૃથવીપતિ એ ભાન ભૂતળ ખેઇને... જનક દશ આંગળીમાં માંગલિક મુદ્રાજડિત માણિકથથી
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૩
૩
મરણ વિષેની સઝાય
જે પરમ પ્રેમે પહેરતાં પેચી કડા બારીકથી એ વેઢ વિટી સર્વ છોડી ચાલીયા મુખ જોઇને.. જન
મૂછ વાંકડી કરી ફાંકડા થઈ લિંબુ ધરતા તે પરે કાપેલ રાખી કાતરા હરકોઇના હૈયા હરે
એ સાંકડીમાં આવીયા છટકળ્યા ત્યજી સહુ સેઇને... જન ૪ વખંડના અધિરાજ જે ચંડ કરીને નીપજયા
બ્રહ્માંડમાં બળવાન થઈને ભૂપભારે ઉપજયા એ ચતુર ચક્ર ચાલીયા લેતા ન હેત હેઈને... જનક
જે રાજનીતિ નિપુણતામાં ન્યાયવતા નિવડયા અવળા કર્યો જેના બધા સવળા સદાપાસા પડયા
એ ભાગ્યશાળી ભાગિયા તે ખટપટા સહુ છોડીને... જન ૬ તરવાર બહાદુર ટેકધારી પૂર્ણતામાં પેખીયા
હાથી હણે હાથે કરી એ કેસરીસમ દેખીયા એવા ભલા ભડવીર તે અંતે રહેલા રાઈને.... જન
[૧૮૬૪] ચેતન ! ચેતજે રે
એ કાળ ન મેલે છેડે ભાતું બાંધજો રે
જમડો પકડે છે તુમ કેડે (ડ) (સંબલ સીધર (શીધ્ર) સાથે લેજે કીનાશ વસે છે નેડો) ચેતન ચેતજો 1 કઈક બહાનું કાઢી જીવને છેતરશે એ છાને એચિંતે આવી પકડી જાશે કાંઈક ચડાવી બાને...
૨ શરીર પિંજર છવ મુસાફિર તુણું બગીચે ફરતે કુર કીનાશ (જુલ્મી જમડે)એ સમળી પેરે લેઈ જાશે ઝટ ભમતો , બાળા બુઠ્ઠા ગરબે હુતા જુવાનને લઈ જાવે કાચા પાકા સઘળા બેડાં જમને (એહને) દયા ન આવે, ૪ તું જાણે પરવારી જઈશું લેચા સઘળા જોઈ હા-હે કરતાં જમા લઈ જાવો સહર એમ જે... » ૫ તું અમર પરે થિર થઈ બેઠો લોચા વાળ મૂઢ લખપતિ નરપતિ શેઠ સત્યવાહ તુજ આગળ કેઈ બૂઢ... ', ૬ આજ કાલને પર પરારા ધમેં વિલંબ જ કરતો ક્ષણ ક્ષણ આયુ ઓછું થાયે અંજલિજલ જિમ ખરતો.. , ૭
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________
४७४
તાર તા શહણુમાં ગાજે
મહેરા થઈને બેઠો
માથે માતની નાખત વાગે (તુજ - આગળ કેઈ તર ચાલ્યા) તુ એ પંથે પેઠો... t
વાર-કુવાર સુખી-દુઃખી એ અવર રૂઠે તા ધનથી મનાવે નિશ્ચિંત થઈ સુતા શું જીવડા માત-પિતાદિક જોતાં રહેશે સમય થયે ચેત્યા નહિ. પ્રાણી બૂડતાં વાર જ કેવી લાગે રાત-દિવસ ચાલે એ પથ્ થાવચ્ચાદિક તે મુનિ ચેત્યા પાણી પહેલાં પાળ જે બાંધે ઘર મળે ત્યારે કુવા જે ખેાદે જરા કુત્તિ(કૃતિ) જોબન એ સસલે! જિહાં જાશે ત્યાં એ જમ મારે એડવુ' જાણી ધમ આરાધે વીરવિમલ ગુરૂ શિષ્ય વિશુદ્ધ કહે
ન ગણે જમડા ટાણુ
ન વળે એહનુ (જમડાનું) આણુ.... ઢ (નિશ્ચિંતા નવિસુઈએ પ્રાણી) જમના ઝાઝા જોરા કેહના ન ચાલે તારા...
૧૦
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
આવે આયુ બહુ ઝુરે સાયરને જિમ પૂરે... કિણું ન જાયે કળીયા
તેહને એ ભય ટળીયે...
તે જગમાંહે બળીયા
[ ૧૮૬૫ ]
તે મૂરખમાં ભળીયા... આહેડી જમ જાણા ચિત્તમાં કાં નવ આણા... શુ કરે જમડા ગળીયા જઈ શિવપુરમાં ભળીયે ...
[૧૮]
સુણુ સુણુ સાહેલી રે! કહુ' હૃદયની વાતું,
મરવાટાણે રે! મારાથી ક્રમ મરાશે ?
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૩
મરણ અકામ સકામ રે અકામ અજાણુને સકામ ખીજુ` શ્રુતવંતને એ...૧ પહેલું અનતી વાર પામે પ્રાણીઓ સકામ કહ્યો કાઈ સંતને એ... પ્રત્યક્ષ તેહ પ્રમાણ રેપરલેાક વિમાને શાસ્ત્ર વાત ન સહે એ... ભાગને ઈચ્છિત ભાગ રે ધર્મ નથી ધરાનાસ્તિક મુખે એહવુ" કહે એ... ૪ મગન વિષય સુખમાંહિ ૨ વ્રતની વાસના સુપને પણુ સમઅે નહિ. એ... મૂરખ એહવા મૂઢ રે અકાળ મરણે કરી સૌંસારે ભમે તે સહીએ...
પ
ૐ
નહિ
તૃષ્ણ નહિ લેસ રે મગન મહાવ્રતે લગન નહિં કિસી વાતની એ...૭ સુધા એહવા સાધુ હૈ સકામ મરણે કરી સ્વર્ગ અને અપવર્ગ ૨ સુખ લહે શાશ્વતા ધરીયે તેહનુ ધ્યાન રે માન તજી મુદ્દા
બલિહારી તસ નામની એ... ૮
૧૫
ઉદયરતન વાચક વદે એ... ૯ રંગ શુદ્ધ રાખા (હ)દે એ... ૧.
જીવને જરૂર મરવુ–સાચું. સાથે લીધું ન કાંઈ ભાતું સુષુ
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________
મરણ વિષેની સજ્ઝાયે
ક્રમ મરાશે શી ગતિ થાશે સાસુને સંતાપ્યા રે
હાથમાંડે તા કરવત લઈને એ બાલુડા ૢ ભાઈ
અંત સમે જઈ અળગા રહેશે
ભર્યાં ને ભાદર્યાં ૨
વિપત્તિ કેમ વૈઠાશે ? મરવાટાણે રે મારાથી૦ ૧
નણુદીને માંષ ન આપ્યું. મૂળ પેાતાનું કાપ્યુ.
મારે છે લાડકડા
મરવાની તેા ઢીલ જ નથી
હતુ છતાં હાથે નવદી ુ' પથારીયે જઈ પશુ"
શ્વાસ ચડશે રે ધુમકે અહિથી તેા ઉઠાતું નથી જમદૂત આવશે રે ત્યારે ઝાઝા જોરની જવાળા ચડશે મનુષ્ય ભવની આ છે હાલત સમજ્યા તે તે। સ્વર્ગે પહોંચ્યા
પેાતાના ક્રમ કહેવાસે ?... આ ઘર ક્રમ મૂકાશે
પણ આ ધર ને(ક્રમ) સોંપાશે...
હવે તા શી ગતિ થાશે મારી ભાતું કાંઈ ન લીધું.... આંખે ઉઘડશે
ને ભૂખ્યા કેમ ચલાશે ?... એકદમ ભડકા મળશે ડચકા ફ્રેમ ખવાશે ?.... સહુ સમજીને રહેજો ગાલિ ગાથાં ખાશે...
99
""
""
""
""
,,
૪૭૫
99
19
3
૪
૫
[ ૧૮૬૭/૨ ]
કાળ તારે શિર ભમે ૢ ચેતન પ્યારા મનવા તુ જો વિચારી
જગમાં ત રહ્યા જારી
30
રામ શંભુ કે મેરારી રે... ચેતન પ્યારા૦ ૧ નામ તેનેા તારા જ થાશે જનમ્યા તે તેા મરીજ જાશે ધડી ન રાખી શકાશે રે...,, ૨ જેમ હાલા પર દાડે ભાજપ ખી ડાઢ માડે કાઈને કાળ ત ાડે રે... 3 જેની રાજઋદ્ધિ ભારે ક્રેડ સેના સાજ તારે કાળને કાઈન વારે રે... આવ્યા' તા તુ' મુઠી વાળી જવું જીવ ! હાથેજ ખાલી કરે માથાકૂટ ઠાલી રે... લખપતિ છત્રપતિ ગયા કૈક કરોડપતિ દીઠા તે નયનવતી રે.. ચક્રી હરિબળ રાયા ષટખંડમાં ન માયા બળતી રહેમાં સમાયા રે... જર જોરૂને જવાની મેહની છે રાજધાની દુનીયા ખની દિવાની રે... ધન ધાન્ય ધરણી ધરા અંત વેળા થાય પ્રશ્ન પુણ્ય પાપ સાથે ખરા રે..” જીવ ! તારી જીંદગાની એક વેળા ધૂળ ધાણી કરતું સાચી કમાણી રે... ૧૦ રેટ ઘટમાળ જેવા વારા પછી વારા લેવા એકદા'ડા સૌને દેવે રે... ૧ પણ માયાને ન તજે પ્રાણીએ ન પ્રભુ ભજે સામગ્રી ન રૂડી સને રૂ.,, માયાતજી ધ્યાન ધરે સ્હેજમાં સ`સાર તરે હ` વિજય (સાંકળા) પાકાર કરે રે...૧૩
99
.
',
..
ર
દુ
७
८
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________
४७६
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
[૧૮૬૭/૨] ગડગડ કરતી ગાજી રહી છે મોતની નોબત માથે છતાં ચેતન ! તું સુઈ રહ્યો છે બેદરકારી સાથે... મોટા પુણ્યના મૂલ્ય ખરીદી માનવ દેહની નૌકાજી જલદી ઉતર તું પાર ભવોદધિ નાવ ન થાય જબ ભૂકાજી. આયુષ્ય-ધન-યૌવનની સાથે નિત્ય હરિફાઈ ચાલે છળ જુએ છે જલ્દી જવાની છતાં ચેતન ! તું મ્હાલેછે મૃત્યુનું ચક્કર માથે ભમતું પ્રાણી શું જુએ વિચારીજી ખાવું-પીવું રૂચે નહિં તેને બીજા અકૃત્ય કેમ કારી.. જેમ અંજલિમાંથી નીર ટપકતું ક્ષણક્ષણ ઘટતું જાય તેમ છની આયુષ્ય દેરી સમયે સમયે પાયજી... લાખ ચોરાસી માંહે દીધાં વાર અનંતી ટાજી તોયે મારગને પાર ન આવ્યા છૂટયા ન આંખે પાટાછ.. ક્ષણ ક્ષણ કર્મની આવક મોટી પણ જાવક છે ડીજી કેવી રીતે ઋણમાંથી ઉગર ઉપાય કરતાં કેડી... લંગર વિનાનું વહાણ હંકાયું ઘસડાયું વાયું વંટોળે સુકાન હેકા યંત્ર વિનાનું નાવ ચડયું ચકડે છે” બંદરને નહિં નિશ્ચય કીધો વહાણ હંકાર્ડ જકડીજી દીવાદાંડીની દિશા ન બાંધી હાણ ગયું વચ્ચે રખડીજી. રોકડ વિનાનો વેપાર કીધે ઉધારે કાચું દેવાળુંજી આવક-જાવકનો હિસાબ ન રાખ્યો આખર નીકળ્યું ભોપાળુંછ. લાભના બદલે બોટના ધંધે ગાંઠની મૂડી ગુમાવજી જીંદગી આખી જોખમમાં નાખી દીધી અક્કલ નવિ આવીછ... જળ નિકાલની જગ્યા ન રાખી હેલ ચણા મોટાજી જળ શરણ થયે પાણી ભરાતાં અંતે રહ્યો દેરી લેટેજી પૂર્વની મૂડી વટાવી ખાધી નવીમાં નાખ્યા ન નાણાંછ પુણ્ય ખવાતાં રહ્યું ચ૫ણીયું પાપીના પડીયા કાણાજી... જલ્દી નગરમાં જાવા માટે ચડી બેઠા જઈ ઉટેજી પણ પ્રથમથી માર્ગ ભૂલાયો કેવી રીતે પંથ ખૂટેજી... કયાં જવું? તે યાદ રહ્યું નહિં દિશા ગઈ બદલાઈ ભોમીયાજનને પંથ ન પૂછયો પછે રહ્યા પછતાઈજી...
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૭
મરૂદેવા માતાની સઝાય મૂલ્યમાં મે માનવભવ જાણે ફરી મળવાની ન આશાજી હાથ ન આવે ડૂબકી દેતા જેમ પાણીમાં પતાશાજી... સંપત ગયેલી ફરી સાંપડશે વહાણ ગયેલું વળશેજી બુદ્ધિ ગયેલી તાજી કરાશે પણ નરભવ નહિં મળશે... મનુષ્ય જીવનની કિંમત આંકો અંતર દષ્ટિ ખેલીજી ધરતી કંપ જે થાશે ઓચિંતા પછે રહેશે આંખ ળીજી.. પુણ્ય-પાપનું સરવૈયું ખેંચી ચોપડા જુઓ નિહાળીજી નીતિ ધરમની ટેક રાખીને ઉદય કરે ભાગ્ય શાળીજી... ૧૯| દર મરૂદેવા માતાની સઝાયો [૧૮૬૮] દર એક દિન મરૂદેવી આઈ કહે ભરતને અવસર પાઈ રે, સુણે પ્રેમ ધરી મારો ઋષભ ગયે કયે દેશે કેળવારે મુજને મળશે રે તું તો ખંડ પૃથવી માણે મારા સંતનું દુખ નવ જાણે રે , તું તો ચામર છત્ર ધરાવે મારો ઋષભ વિકટ પંથે જ રે , ૪ તું તે સરસા ભોજન આશી મારો રાષભ નિત્ય ઉપવાસી રે ,, ૫ તું તે મંદિરમાં સુખ વિલાસે મારે અંગજ ધરતી ફરસે રે તું તે સ્વજન કુટુંબમાં હાલે મારા કાષભ એકલડે ચાલે રે ,, ૭ તું તે વિષયતણું સુખ સોચે મારા સંતની વાત ન પૂછે રે એમ કહેતાં મરૂદેવા વયણે અમૃજલ ઉભરાણું નયણે રે , એમ સહસ વરસને અંતે લહ્યું કેવલ ઋષભ ભગવતે રે , હવે ભરત ભણે સુણે આઈ સુત દેખી કરો વધાઈ રે આઇને ગજબધે બેસાર્યા સુત મળવાને પધાર્યા રે કહે એહ અપૂરવ વાજા કિહાં વાગે છે સુર રાજા રે , તવ ભરત કહે સુણે આઈ તુમ સુતની એ ઠકુરાઈ રે તુમસુત ઋદ્ધિ આગે સહુની વણલે સુર-નર બેઉની રે હરખે નયણે જલ આવે તવ પડલ બેઉ ખરી જાવે રે , ૧૬ હું જાણતી દુઃખીયે કીધે સુખીયે છે સૌથી અધિકે રે ) ૧૭, ગયા મોહ, અનિત્યતા ભાવે તવ સિદ્ધ સ્વરૂપી થાવે રે
૧૮ તવ જ્ઞાન વિમલ શિવનારી તમ પ્રગટે અનુભવ સારી રે ,
[ ૧૮૬૯] એકદિન મરૂદેવી માતા પૂછે ઋષભ જિણુંદની વાત છે બહુનેહ ધરી મારો ઋષભ ગયે કયે દેશે દહાડે મુજને મળશે રે... - ૧
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________
४७८
આંખે આંસુડા બહુ વરસે મારા રીખવે મુજને વિસારી વિનીતા નગરીની પાસે
સમવસરણ દેવ રચીયેા વાજી'ત્ર વાગે સાડીબાર ક્રેડિ ભામંડલ ઝળકે શિવપુરે દેવદુંદુભિ આકાશે વાગે સુરનર સહુ સેવા સાર
ભરતેશ્વર કહે સુણા દાદી સમવસરણુ સ્વામીજી કેરા મેં જાણ્યું' વત્સ-સહુથી દુઃખીયા પુત્ર એવડા સુખમાં મ્હાલે
પુત્ર વાંધા ઉગમતે સૂર અનિત્ય ભાવે કૈવલ પાયા
મરૂદેવી માતા રે એમ ભવું હવે મુજ ઘડપણુ છે ઘણુ વત્સ ! તુમે વનમાં જઈ શું ઇંદ્રાદિક સર્વ શાભતા
ઋષભજી આવી સમાસર્યા
હરખે દે રે વધામણા
આઇ ખેઠા ગજ ઉપરે
પદા દીઠી રે પુત્રની
દૂરથી વાજ્ર રે સાંભળ્યા
હે ના આંશુ રે આવીયા
સાચુ" સગપણુ માંતણું પુત્રની ઋદ્ધિ દેખી કરી
ધન્ય માતા ધન્ય બેટડે ચિંતય વિજય ઉવજઝાય ને
સજઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
મારા રીખવ જોવા તલસે રે મારા મેહ ગયે। નિવારી રે...
સ્વામી સમેાસર્યાં ઉલ્લાસે રે
સિહાસન રત્ન જડીયેા રે... સુર આવે હાડાહાડ ૨
માતાના પાપપડેલ ગયાં દૂર રે એમ રૂપવિજય ગુણુ ગાયા રે...
[ ૧૮૭૦ ]
ઋષભજી ! આવાને ઘેર મળવાની હૅશ વિશેષ.....
વસ્યા ! તમારે ઓછું શુ... આજ ? સાધ્યા પટ ખંડ રાજ...
વિનીતા નગરી માઝાર ઉઠી કરૂ``રે ઉલ્લાસ... ભરત પરિવાર વાંદવા જાય ઉપજ્યું... (ન્યુ) કેવલ જ્ઞાન... હૈડે હરખ ન માય પડેલ તે દૂર પલાય...
.
જાણે ઉગ્યા સુરજ ક્રેડ રે... જાણે ગગન મડલમાં ગાજે ૨ વિજીવને પાર ઉતારે રે... પુત્ર દેખાડુ તા શુ' દીયા વધાઇ રે માતા દેવ વાજીંત્ર ભલેરા રે... એ તા દીસે છે સૌથી સુખીયા ૨ તે મુજને શીદ સભાળ રે...
,,
બીજા કારમા લાક ભાવનાએ શિવ સુખ લેત...
99
ધન્ય તેહના પરિવાર ત્રો જય જયકાર...
39
99
..
""
99
99
""
,,
.
99
,,
મરૂદેવી ૧
29
,,
22
"1
""
૩
''
ૐ
“
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________
४७८
મરૂદેવા માતાની સજઝાય
[૧૮૭૧] તુજ સાથે નહિ મેલું રે ઋષભજી તે મુજને વિસારી અનંત જ્ઞાનની ઋદ્ધિ તું પામે તેય જનની ન સંભારીજી તુજ સાથે તું બેઠો શિરછત્ર ધરાવે
સેવે સુરનર (નારીજી) કેડી છે તોય જનનીને નવ સંભારે જોઈ જોઈ પ્રોતિ તારીજી.. આ ૨ મુજને મેહ હતો તુજ ઉપર ઋષભ ઋષભ કહી જપતી છ અન્ન-ઉદક મુજને નવિ રુચતું તુજ મુખ જેવા તલપતી છે , ૩ તું નથી કેહને ને હું નથી કેહની સંસારે નથી કોઈ કેહનું છે મમતા મોહ ધરે જે (પ્રાણી) મનમાં મૂર્ણપણે સવિ તેહનું છે. એ જ અનિત્ય ભાવે ચઢયા મરૂદેવા બેઠા ગજવર બંધ અંતગડ કેવલી થઈ ગયા અગતે ઋષભને મન (સમયસુંદર) આણું દોજી ૫
[ ૧૮૭૨ થી ૭૫ ] માતાજી મરૂદેવા રે ભરતને એમ કહે
ધન ધન પુત્ર મુજ કુલ તુજ અવતાર જે પણ દાદીના દુઃખડાં તે નવિ જાણ્યા
કેઈવિધ કરી તુજ આગળ કરૂં પિકાર જે... માતાજી ૧ જે દિનથી ઋષભજીએ દીક્ષા આદરી
તે દિનથી મુજ આ સઘળું ન ખમાય જે આંખલડી અલૂણી રે થઈ ઉજાગર રાત દિવસ મુજ નિદ્રા વિધ્રુણા જાય જો...
૨ તુજ સરિખે કાંઈ પુત્ર જ માહર લાડકે
તાતની ખબર ન લેતો દેશ-પરદેશ જે. અનેક સુખ વિકસે તું રંગમહેલમાં
ઋષભજી તે વનમાં વિએ વેષ જે. ખરા બપોરે એકલે ફરતો ગોચરી શિર ઉઘાવાય અડવાણે જોય જે અરસ નિવ)રસ ઉનાં જલ મેલાં કપડાં
ઘરઘર આંગણુ ફરતે હીંડે સોય જે.. બાળ લીલા મંદિરીયે રમતો આંગણે યક્ષ વિલાધર હમ ઈકને સંગ જે હું દેખી મનમાંહી હૈડે હસતી ચોસઠ ઇંદ્ર આવી કરતા ઉમર ને...
- ૫
ઇ
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ 487 સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ મહારા રે સુખડા તે સત સાથે ગયા દુઃખના હૈડે ચઢી આવ્યા છેપૂરજે પૂરવની અંતરાય તે આજે આવી નડી કેઈવિધ કરીને ધીરજ રાખું ઉર જો... માતાજી 6 છે 7. રાજઋદ્ધિ મંદિર બહાળા પરિવાર જે રાજધાનીના સુખમાં વાત ન સાંભરે રાતદિવસ રહેતા રંગ મહેલ મેઝાર જે. સહસ વરસ ઋષભજીને ફરતાં વહી ગયા હજુ ખબર નહિં સંદેશો નહિં નામ જે એહવું તે કઠણ રે હૈવું કેમ થયું સુગુણ સુતના એહવા નવિ હેય કામ જો.... ખબર કહા સુભટ બહુલા મેકલી જુએ તાતતણી ગતિ શી-શી હેય જે સેવકનાં સ્વામી રે એવું કહાવજે નિજ માતા દિનદિન વાટલડી જેય જે... 2 [1873] ઓળભા ઈવિધ સુણી દાદી તણું ભરતજી બેલે લળીલળી મધુરી વાણ તુજ સુતની વાતો રે દાદી શી કહું કેઈવિધ કરી હું મુખથી કરૂં વખાણજે.. પંચમહાબત સુધાં તુજ સુતે આદર્યા ટાળ્યા મનથી કે ધાધિક કષાય જો વેર વિરોધ ઈદ્રિય રે પાંચે વશ કરી નવ વાડે શુદ્ધ પાળે છે બ્રહ્મચર્ય જે... પંચાચાર ને વળી પંચસમિતિ રહી ત્રણ ગુપ્તિ એ આતમ શુદ્ધ કી સોય જે સત્તાવીસ ગુણે રે કરીને શેભતાં નિર્દોષી અણગાર મુનીશ્વર હેય જો, 3 બારે ને મસવાડા તપ પૂરે તપ્યા સંચિત કર્મ કીધાં તે સઘળાં ચૂર જે મેહ-માયાના દલ સઘળાં ચૂરણ કર્યા ચઢતે પરિણામે લડીયા જે રણ શૂરજે સ્વજન કુટુંબની તેહને મને ઈચ્છા નહિં રાજઋદ્ધિ સિદ્ધિ તસ સકલ અકામ અંતે તે અળગું એ સઘળું જાણીયું તે છડી જઈ વિચર્યા અને ધામ જો... ધન્ય તે દેશને ધન્ય તે નગર સોહામણું ધન્ય તેહની વન વાડી ધન્ય શુભ કામ જે ધન્ય ભૂમિ જિહાં પ્રભુજી પગલાં માંડતાં જેણે વાંધા તેહનાં સિદ્ધ હુઆ સવિ કામ જો.... ઓળભા૬
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ મદેવા માતાની સજા અહિ અનંતી આગળ તુમ સુત પામશે શાશ્વતાં સુખ મુક્તિ કેરાં(જે) સેવ જે પાડે રે દહાડામાં દાદી જાણજે, કેવલ મહેરાવ તુમ સુત કેરા હેય ને, 7 ઇમ દાદીને ધીરજ દેતાં દિનપ્રોં સણસણી દાદી ધીરજ ધરતી મનને આશાને વિલુધી રે માડી નિત રહે રોતી અષભનું ધ્યાન સુમનને તન ને... સહસવરસ કરતાં ઇમ ઇણુ વધે થયા કમ ખપાવી સમવસય ઉદ્યાન જે ઉગમતે સૂરે રે(ત) રૂખત ઉપવું ઝગમગતિ નિર્મલ કેવલ જ્ઞાન જે... ઈશુ અવસરમાં ભરતસભામાં વધામણી પુરિમતાલે પિતાને કેવલનાણુ જે કરજેડી સેવકજન આપે વધામણી જવબંધનથી છેડી કરે નિરવાણ જો, 10 3 [ 1804] નગરી અયોધ્યામાં રે આજ આનંદ ઉપન્યો સુણી સુણી શ્રી આદીશ્વર સમવસરણ જે ભરતેશ્વરે જઈ દાદીને વધાવીયા મુખથી કહેતાં માઠી અમૃતવાણ જે...નગરી 1 સુરે દાદી વધાઇ આજ છે મારી પુરિમતાલે પિતાજીને કેવલ જ્ઞાન જે ત્રિગડું રે રચીલું મળી ચોસઠ દેવતા ઈદ્ર ઈદ્રાણી-ગંધર્વ કરતા ગાન જે. ચોસઠ ઈંદ્ર ત્રિગડે જિનપદ સેવતાં દેવદુંદુભીના નાદ હુવે છે રસાળ જે દેવઘંટા ઝણકારની આભે ગર્જના છપ્પન કુમરી મંગલ બોલે વિશાલ જે.. ત્રિગડા કેરી રચના દાદી શી કહું જેજનમાંહી દીસે ઝાકઝમાળ છેસોવનમય કોશીશારત્ન હીરે જડ્યા રતને તેરણ દીસે રંગરસાલ જો... કનક સિંહાસન મયે મણિ રત્ન જડિત તિહાં બિરાજે ત્રિભુવન કેરા નાથ રે બારે તે પર્ષદ મિલી કાંઈ એકઠી નાચે અપરા એaછવ હવે ઠાઠ જે...૫ સ. 31 - છે 3.
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ 482 સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ માતાજી વધાઈ અણુવિધ સાંભળી આરતિ છાંડી ઉલટ હેડ થાય જો સાત-આઠ પગ સામા જઈ નીચે નમી લળીલળી વાંદે અષભ નિણંદના પાયજે. સહસ વરસના દુખડાં સર્વ મટી ગયા ઉમંગ અંગે આનંદ રંગના રેળ જે ભરતેશ્વરના દાદી લેતી વારણ પુત્ર હુ એ સાચે તારો બોલજે. , 7 માતાજીવદન ભજિન કારણે પાબરીયે ઐરાવત હસ્તી સારી બહુ મૂલા આભરણને વસ્ત્ર જ પહેરીયા સાથે સખી વળી સુભટ ને અસવાર જે. બહુ આડબરે વંદન કારણ સંચર્યા પચ શબ્દ તણા આગળ હેય અવાજ જે એક છ મુખથી કેમ જાયે વર્ણવ્યા ધન્ય જેણે તે નિરખ્યા સર્વે સાજ જે. 9 ભાવે ચઢયા માતાજી ચઢતે પરિણામશું તુટી જાળી કર્મતણી જે ભૂર જે દૂરથી ત્રિગડું રે નયણે નિરખતાં કેવલ લહ્યું જેમ ઉગ્ય અંબરે સુર જે. 10 જન્મ મરણના દુખડા રે સર્વ મટી ગયા શાશ્વતા સુખ મુક્તિ કેરા પાય જો ગુણી પુરૂષના ગુણગાવે શુદ્ધ ભાવથી ઋષિરાયચંદ વદે તે મુક્તિમાં જાય. 11 [1875] ઈણહી જંબુદ્વીપે હે ભરત ક્ષેત્રમાં રે વિરહે મુક્તિને હેય અઢાર કડા કડી સાગર માટૅરો કહ, મુકત ગયે નહિં કયા માતા મરૂદેવા હે મુક્તિને બોલ્યો બારણે રે જડી બુકમાર.. માતાજી-૧ અંતક્રિયા તિહાં ભાખી છે પહેલાં પહત્યા નિરવાણ સૂત્ર ઠાણુગમાં રે વિવરીને કહ્યું આગમ વચન પ્રમાણ છે ? કેળસરખી કાયાં છે ઉંચા ધનુષ્ય પાંચસે રે સેવન વર્ણ શરીર સુપનની માંહે હે કદીય ન જા સાસરે રે ન જાયે કદીય પીયર, 3 કૅડ પૂરવ લગે છે સોહાગણ રહ્યા સતી રે નિત નિત નવલા રે વેશ ભુર જોબનમાંહે રહ્યા છે માતાજી જીવ્યાં જ્યાં લગે રે કાળા ભમ્મર કેશ, 4 ઓસડ એક ન લીધે હે માતાજી જીવ્યાં જ્યાં લગેરે કદી કસૂર ન હુઈ પેટ માથે હાથ પગ હે પલક પણ નવિ દુખ્યાં રે કોડ પૂરવ લગે ઠેઠ , 5 કોડ પૂરવમેં હે એક જોડલે જ રે શ્રીમરૂદેવાજી માત તારા સરખો બેટે હે કઈ જનનીએ નહિં જો રે ત્રણ ભુવનને નાથ , 6 દેનું સુંદરી હે સેવનવણું શેભતી રે પરણું તે રાષભ નિણંદ ભરત ક્ષેત્રમાં છે વિવાહ પહેલે હુ એ સૂત્રમાં સર્વ સંબંધ. 7 એક પુત્ર હે દાદીએ નયણે નિરખીયા રે બ્રાહ્મી સુંદરી દેય સબી અખાણે છે દુઃખી ઈનવિ દેખી રે એવું પુણ્ય નું મ...
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 483 મહસેન મુનિની સઝાય ૧૮ખંડ ભક્તા હે ભરતને ઘણી રે અરજ કરે કરોડ દાદીને પાય લાગે છે મુજરો લેજે માહરો રે મુખ આગળ મદમેડ...માતાજી 8 હાથી હદે બેઠા છે દેખે પુત્રને રે રહા અષભને જોય મરૂદેવા માતા હે મનશું છ મોહને રે કેહનું સગું નહિ કેય.... , 11 કેવલ પામ્યા હે માતાજી મુકતે ગયા રે હાથી હદે વીતરાગ પછી શિવ ગયા છે અસંખ્યાતા કેવલી રે ખેલ્યો મુક્તિનો માર્ગ.... , 11 (5) સઠહજાર પેઢી હે નયણે નિરખી છે રે લાગે દાદીને પાય તીર્થંકર ચક્રીહે હલધર કેશવા રે વળો રાણાને રાય... માંજી સરખા સુખીયા હે કાને કોઈ ન સાંભળ્યા રે લખ્યું સૂત્રે ઠેર ઠેર ઋષિરાયચંદજી હે કાળો જેડી જગતિશું આછો શહેર અજમેર , 13 સંવત અઢારસે હે વરસ પંચાવને રે ગ્રીષ્મને જેઠ જ માસ પુજ્ય જેમલજી હે પુણ્ય પસાયથી રે કીધે જ્ઞાન અભ્યાસ... સિંવત અઢારસે હો વરસ પચાસમાં રે પુષ્ય જયેઠ જગમાલ જસ વિજય જેડી હે સજઝાય જગતિશું રે આછો શહેર અજમેર... | હ મહેમેન મુનિની સક્ઝાય [1876] 2 સહજ સેભાગી હે સાધુ શિરોમણિ શ્રી મહસેન નરિંદ મેહનીયા સંવેગી સમતા રસ પૂરીઓ ચંપા પુરત ઈદ , સહજ 1 મણિરથ વિદ્યાધર કુલ દિનમણિ મણિ માલા સુતસાર , શ્રી સીમંધર જિન પાસે લિયે પંચ મહાવ્રત ભાર , ઇ 2 સુરતરૂ એક મનહર વાવીઓ આપે સિંગે રે રંગ , શાખા દલદલ પરિમલ પૂરી વાળે અતિહિ ઉજંગ..., નિસ દિન તેહ પાસે વિકસે ઘણું મંદિર કરી અભૂત , નાટક નવ નવ ઈદે દેખતાં - જિમ નંદન પુરૂદૂત છે તેહ કુવાયવશેં તરૂ શોષીઓ શટિત છરણ થયે રૂપ છે નિરખી નેહ થકી તવ ચિંતવે એ સંસાર સ્વરૂપ છે. જોર જરાય ચિંતા વાયથી નિર્મલ હૈઈ શરીર છે ધર્મ પરાક્રમ તિહાં થાવે નહીં કિમ લહિયે ભવતીર... , ઈમ વૈરાગ્યે ચારિત આદર્યું પંચસયાં સુત સાથ , ચઉનાણી એ ચિત્ત વિયરતાં પ્રણમે સુર-નર નાથ , ઉત્તમ નર થડા ઉપદેશથી ઈમ પામે પ્રતિબોધ , જ્ઞાન વિમલ ગુણ આવ૨ વદિ એહવા મુનિવર યોધ... ,
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ થા મહાવીર સ્વામીના અગ્યાર ગણધરની સજઝાય [1877] , પ્રભાતે ઉઠી ભવિકા ગણધર વદે ગણધર વંદી ચિર આણદે, ભવિકા ઈદ્રભૂતિ નામે પહેલા ગણધર જીવને સંશય અહ અગ્ની ભૂતિને કમને સંશય નમીય ગુણ ગેહ પ્રભાતે ? જીવ-શરીર બે એકજ માને ? વાયુ ભુતિ નામે ગૌતમ ગોત્ર સહેદર ત્રણે પ્રણમું પુણ્ય કામે... ચેથા ગણધર વ્યક્ત) વંદુ સર્વ શૂન્ય માને આ ભવ પરભવ સરખો થાપે સોહમ અભિધાને... મંડિત ગણધર છઠ્ઠા જિનને બંધ-મેક્ષ ટાળે મૌર્ય પુત્રને દેવને સંશય હઈડામાં સાલે.. નારકી જગમાં નજર ન આવે અકંપિત બેલે. અલભ્રાતને પુણ્ય-પાપ દીયા સંશયમાં ડોલે.. મેતારજને પરભવ સંશય ગણપતિ પ્રભાસ મેક્ષ ઘટે નય જગતી કરંતા આવ્યા પ્રભુ પાસ સંશય ભાંગી મુગતી દેખાડી જિનવર મહાવીરે કેવલજ્ઞાની પ્રભુને વાંદી બઝયા મહાધીર ચુમ્માલીસે બ્રાહ્મણ બૂઝયા લીયે શ્રમણ દીક્ષા આવી એકાદશ પ્રભુની પાસે ત્રિપદીની શિક્ષા દ્વાદશ અંગ રચે સઘળા ગણધર કરે જિનવર સેવા ઉત્તમ ગુરૂપદ પદ્મ નમંતાં લહીયે શિવ મેવા. છ 9 [1878] વીર પધર વંદીયે ગણધાર હૈ શ્રી ગૌતમ સ્વામી ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ સુખ સંપદા નવ નિધિ હે પ્રગટે જન નામ..વીર. 1 અગ્નિભૂતિ વાયુ ભૂતિશું પન્નર સર હે લહે સંજમ ભાર વ્યક્ત સુધર્મા સહસશું તે તરીયા હે શ્રત દરીયા સંસાર... 2 મંડિત મેરિય પુત્ર સાડા ત્રણ હે શત સંયમ લીધા અકપિત ત્રણ સત્તશું અચલભ્રાતા હે ત્રણ શત પ્રસીધ...વર૦ 3 મેતારજ પ્રભાસના શુદ્ધ સાધુજી હે ત્રણ ત્રણ સત્ત ચૌદ સહસ મુનિ વદિયે સાહણી હે છત્રીસ સહસ મહંત. 4 વીર વિમલ કહે વિધિ શુદ્ધિશું વિશુદ્ધ વદે હે એવા અણુગાર તરણ તારણ તરીસમા સમરથ હે શાસન શણગાર... 5
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ મહાવીર સ્વામીના 10 મહા શ્રાવકોની સઝાય 485 [1879] પહેલા યમ ગણધર ઈદ્રભૂતિ જસ નામ અગ્નિભૂતિ વખાણીયે બીજા પ્રભુ ગુણધામ ગણધર શોભા શી કહું? 1 વાયુભૂતિ વજીરજી ગૌતમ ગોત્રી ભગવંત ચોથા વ્યક્ત સંભારીયે કીધે ભવને રે અંત , સ્વામી સુધમાં છે પાંચમાં મંડિત છઠ્ઠા ગણધાર શ્રી મોર્યપુત્ર છે સાતમા જય જનના આધાર... 9 અપિત ગણું આઠમા અચલજી નવમા રે જાણું મેતારજ જગ પૂજ્ય એ ગણપતિ દશમા વખાણ , 4 સ્વામી પ્રભાસને વંદીએ. એકાદશમા અવધાર ગણધર ગણપતિ ગણપતિ તીરથના અવતાર.. દ્વાદશાંગી ધરનાર સહુ મુનિના સરદાર, પામ્યા ભવને રે પાર નામે જય જયકાર વંદે વાર હજાર.. આણુ કહી પ્રભુ વીરની સાથે નિજ પરિવાર ગુણ શીલ ચૈત્ય પધારિયા શ્રેણીક વંદન આય , અમૃત વાણુ સવાય નિરુણ હરખ ન માય સુણતાં મન ડોલાય.. , કેવલજ્ઞાન લહી કરી પત્યા શિવપુર ઠાય દીપ વિજય કવિ રાયજી ઈમ ગુણીજન ગુણ ગાય , 8 થડ મહાવીર સ્વામીના 10 મહા શ્રાવકોની [ 1880] 2 વિર સુશ્રાવક સમક્તિધારા ઈગલખ ઓગણસાઠ હજારા... લાલન! સાઠિહજાર તેહમાં દશ શ્રાવક શિવદારા સાતમેં અંગે તાસ વિચારા... તાસવિચારા 1 વાણિયગામ વસે સુખકંદા નારી જિનમતિ છે શિવનંદા છે શિવનંદા હિનાણુ અપ્સ અરૂણ વિમાને આણંદ શ્રાવક મુઝ મન માને, મુઝમનમાંને 2 કામદેવ ચંપાપુરી ગામે નારી જેહની ભદ્રા નામે , ભદ્રાનામે અરૂણ પ્રત્યે પહતા અનુક્રમે મન-વચ-કાય-અચલ જિન ધર્મો.... , જિન ધર્મો ચલણી પ્રિયા વણારસી નામા અરૂણુ પ્રભે ગત નારી તે શ્યામા, નારીતેશ્યામા વાણુરસી ભુરા દેવવસંતે ધના કંતયા અરૂણકતે. અરૂણકતે 4 ચુલશતક આલંભિકાઈ બંદુ(હ)લા નારિ અરૂણ સિઠ્ઠાઈ , અરૂણસિદ્ભાઈ કુંડલિય કપિલપુર ખારી અરુણ ધજે ગત પુસા નારી. , પુસાનારી 5 સદાલપુત્ર પિલાસ બસંતા અણુયુતે અગ્નિમિત્રાતા , મિત્રાતા રાજગૃહી મહાશતક સુવસે વલ્લભ વિતી માણાવત સે અરુણાવસે 6
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ અશ્વિનનારી સાવત્થી રહિયા અરણ ગગત નંદણી પ્રિયા , નદીપ્રિયા અરૂણકિલેગત ફ્રગુણી ઈચ્છી દશમસાલણિ પ્રિયા સાવછી , પ્રિયાસાવછી 7 આણંદ વિણસંગને ઉવસગ્યા ચરમ ઉભય કહા નિવસગ્યાનિરવસગ્યા ચાર પલ્યોપમ જીવીત ખપે એ દશ શ્રાવક હમ કરેં., સોહમ કરે 8 જગત સુજસ શુભ વિજય ગવાયા વીરવડે દશ શ્રાવ રાયા લાલન ! દશ શ્રાવકરાયા મહાવિદેહ ક્ષેત્રે ભવપારા કહે સહમ સુણ જંબુ કુમારા લાલન ! જંબુકમારા. 9 [1881] શ્રી જિનવીર નમું સુખકારી નિર્મલ કેવલધારી દશે શ્રાવક પ્રભુજી તુમ કેરા મેં ભાખું સુવિચારી રે...શી જિનવીર નમું શ્રી જિનવરતણા શુદ્ધ શ્રાવક દ્વાદશત્રત જે ધારે એકાદશ પ્રતિજ્ઞા(મા) પાળી પામ્યા સુર અવતારી રે.... , 2 વાણીઆ ગામે રે આણંદ કહીએ વીરે વખાણે એહ શૂરવીર થઈ પ્રતિજ્ઞા પાળ આ કરમને છેહ રે... , અવધિજ્ઞાન ઉપન્યું જે નિરમલ આણંદને અતિસાર ઈંદ્રભૂતિ આવ્યા તેણે અવસર હુ હરખ અપાર રે.. અવધિતણી પર આનંદ ભાખે ગણધર સેહી ચિત્ત ભાવે રહેવા શેવાતા સુણ શ્રાવક એટલા જ્ઞાન ન પાવે રે.... ,, એ થાનકે આલઈ સુધી મિચ્છામિ દુક્કડ ડીજે કહે આણંદ સાધાને સ્વામી આયણ કેમ લીજે રે... આ શ્રી જિનરાજ કહે સુણ ગૌતમ! જ્ઞાન વિચારી લહીએ સત્યવાદી આણંદ શ્રાવકને એહવાચન કિમ કહીએ રે... - 7 સ્વામી વચન સુણતાં સુખ પાવે મને સંદેહ મિટાવે શ્રી ગૌતમ આણંદ શ્રાવકને વારે વાર ખમા રે.. , કામદેવ ચંપાપુરી જાણ પષહ મન સુદ્ધ કીધે પુત્રને ઘાત કરીને દેખાવે એણીપેરે ઉપસર્ગ દીધે રે , ઉક્ત તેલ સુ છાંડે(2) રે કુમતિ દાઝે કેમલ દેહ ધીર પુરૂષને ધાન ન ચૂકે વ્રત આરાધે તેહ 2. ખગ પ્રહાર ને દુષ્ટ મહાગજ એણીપેરે ઉપસર્ગ જેહી સરપ થઈ સુર ડસવા લાગો તઝ વિષ્ણુ અવર ન કોઈ રે... , 14 નગરી વણારસી ચલણી પિયા દેવ તિહાં કણે આવે તીન પુત્રને માતા કરી ઘાત કરી દેખાવે રે... 9 પર
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ મહાવીર સ્વામીની સજઝાય સુરા દેવ વાણુરસી લડી પિલધ મન સુધી કીધે પુત્રને વાત કરીને દેખાવે એણીપેરે ઉપસર્ગ દીધો રે.... 13 સેળ રગ રે રૂપે દીધા તે હી નત નવિ ભાંજે દેવ કહે સુણ હે સમદષ્ટી એ કરણ તુઝ છાજે રે.. નગરી આલંબી ગુલાકહા મિથ્યાત્વી સુર આવે પુત્ર ઘાત કરી દેખાવે તેવી ખેદ ન પાવે રે.. અઢાર કોડ સોવન જવ લીધા તેહી શ્રત ન ભાંજે દેવ કહે ઘન 2 હે આવક તું શિવમારગ સાધે રે.. કરીય સામાયિક કુંડ કોલીયે કપિલપુર તે જાણ શુદ્ધ અને પ્રતિકા સુધી બારે વ્રત વખાણું રે. નામ મુદ્રિકા ને ઉતારી પરીક્ષા કારણુ લીધી નિશ્ચલ મન જાણી સુર હરખે તતખિણ પાછી દીધી રે શુપરિણામેં જે કાજ સમા સડાલ પુત્ર જાણ પલાસપુરી નારી અગ્નીમીતા તેહની નાર વખાણું રે.. કામ લંપટથી બહુ પરીષહ દીધે નારી તે રેવતી દાખું મહા શતક ઘર રાજગૃહીમાં આગમવયને ભાખું રે... કઠણ રેગ રે ઉપન્યો તતખિણ બહુ દુખ પામી સેઈ પહેલી નરકે ગઈ તે નારી કરમ ન છૂટે કોઈ રે.. નંદણી પિયા ને શાલણી ય દશમો નગરી સાવત્યી લહીયે પ્રતિજ્ઞા પાળી અતિ નિર્મથી પરત સંસારી કહીયે રે. એક જનમ લહી મુગતે જાણે એ દશે જિનછ ભાખે અનંત સુખ પામે નરનારી જે નિશ્ચલ શ્રત રાખે છે. સંવત સોળ નવાણું આ સુદ સાતમ સોમવાર વીર મુનિ તસ સેવક જપે લાહેર નગર મઝાર રે... , 24 હ મહાવીર સ્વામીની સઝાય[૧૮૮૨] શાસન નાયકે સબ ગુન લાયક વીતરાગ જિનરાયા રે દાયક પાયા સમ્મત્ત સુદંર તારા બિદુ ધરાયા રે. નાથ બિન નિવારી કૌન સુધાર 1 સાવ સરેથી હુએ ચંડોશી પનગ પરમ પદાઈ રે ડખ દી તબ પ્રભુ પ્રતિ બાયો-ડી સ્વર્ગ સુખદાઈ રે.. , , 2
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ સતી સુકુમાળા ચંદનબાળા પગમેં જઠ દીયા તાળા રે દીન દયાળા સંકટ ટાળ્યા કર દિયા ઝાકઝમાળા રે.... 3 ઇતિ અન્ય મત મેલીને જિનસે વાદ મચાયા રે મનકે સંશય મેટ દિયા તબ ગણધર પદવી પાયા રે.. , , મગધ દેશ નરનાથ નગીને નિયમ વ્રત વિહીને રે શ્રેણીકનૃપકું નિજ પદ દીને આપ બબર કીને રે. છ 5. અજુન માળી કરત સંહારી 18 નરને એક નારી રે પ્રભુ ઉપગારી કર્મ વિદારી કરઠીયા તૈયાં પારી રે.... , , સંયમસે ચલચિત્ત ભયે તબ પરભવ બાત સુનાઈ રે મેવ સુમરકે મન થિરકીને જાતિ સ્મરણ ઉપાઈ રે ,, ,, 7 આછવક મતમેં અધિકારી કુંભકાર સાડાળા રે સ્વામી સાનિધ્યે સમક્તિ પાયો ત્યાગ દિયે ગોશાળ રે.. , , ભયો દર દર્શન વામી નિજ પુકરણી ન દે રે તિર્યંચ ભવમેં તાર્યો પ્રભુછ સુર દુઓ સુખ કંદે રે.. ,, , શ્રેણીક નૃપ મણ ચલણ રાણી વીર વંદન આયા રે અદભૂત રૂ૫ દંપતિ દેખી સંયમ ચિત્ત ચલાયા રે.. , , શ્રમણ શ્રમણીએ કયાં નિયાણા તપ સંયમ ફળ હારી રે કેવળ દિનકર ભજન સુખકર દિયા નિદાન નિવારી રે... , , કષા તારી કરૂં સાહિબકી સદણ સાયર ભરિયા રે બોડી દાસ કરજેડી જંપે જીવ અનંત ઉહરિયાં રે... , , ૧ર મહાવીર સ્વામીની દીક્ષા વખતે યશ-સુનાની વિનંતિ ક [ 1884] નણદલ સિવાર સુત સુંદરૂ (વિનવું) રૂપનિધિ બચણવંત છે , ત્રિશલા કુખે અવતર્યો એ છે મારા સંત હે...નણદલ સિહારથ૦ , તારી વીશે ચારિત્ર લીયે તું કેમ લેવણ દેય છે , મારે મન માને નહિં તું કાંઈ ઉપાય કરે છે , ર , સુંદર ભજન સહુતજયા તજયા શણગારને સ્નાન છે , બેલાવ્યા બોલે નહિં રાત-દિવસ રહે ધ્યાન હે... , કઈ ઈ વાના મેં કઈ ઈ કમ ઉપાય છે , , , નવિ જે ચિત્તડું રડું મગ કહેવાય છે... :
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ મહાવીર સ્વામીને થયેલા સંગમકૃત ઉપસર્ગની સચ્ચાય 489 , જાણ્યું હતું પટ ખંડનું પાળશે રાજ્ય ઉદાર હે , હય-ગ-ર-પાય ઘણું લેશે વિવિધ પ્રકાર છે. આ 5 છેલછબીલા રાજવી કરતાં એની સેવ છે છે તે પણ સહ સ્થાને ગયા જાણી નિરાગી દેવ હૈ.... , 6 >> જન્મ થયો જબ એહને ચોસઠ ઈદ્ર મિલેય હે , મેરૂશિખરે નવરાવીયા ભાવથી ભક્તિ કરે છે , , બેશું કેહનું નવિગમે ચિત્તમાં કાંઈ ન સહાય હે , સવિ શણગાર અંધારડા એદુઃખ કોને કહેવાય છે... . 8 , રાણી યશોદા એમ કહે સુદર્શનાએ બોલાય છે ભાભીબહેને ભાઈ સમજાવીયા પણ પ્રભુવીર અડેલ છે. , 9 ભવિયણ!ાસઠ ઈદ્ર તિહાં મળ્યા સુરનર કોડા કોડ હે , પંચમહાદત ઉમર્યા બાવાંતર ગ્રંથી છોડ છે, ભવિયણ વીર જિનેશ્વર જગ જગ બારવરસ બહુ તપ તવા પામ્યા કેવલજ્ઞાન છે , કર્મખપાવી સિદ્ધિ વર્યા પહેયા શાશ્વતસ્થાન હે... ઇ 11 , શ્રી મહાવીર જિદને ગાતાં ઉપજે ઉલ્લાસ છે , હરખ વિજય કવિરાયને પ્રીતિવિજય પ્રભુદાસ હે... , 12 કર મહાવીર સવામીને થયેલા સંગમકૃત ઉપસર્ગની સજઝાય છે [1885]. વીર છછુંદજી વીરતા (સમતા) ધારી અચલપણે વિચરે જગમાં ઈદ્ર સભામાં ઈજ બેઠે કરે પ્રશંસા રહી સગમાં દીઠા ન કોઈ ધીરજધારી વીર જિણુંક સમો જગમાં.. સુણી સંગમ એમ વિચારે ઈદ્ર બકે જેમ તેમ ખગમાં દે બેઠા કરે હાજી હા સરીખે સાથ મિલ્યા (6) જગમાં.... 2 કાળા માથાને માનવી શું છે એહ મારામ શું સુર યુગમાં વિરના ઢગને કરી ઉવાયા હું આવું ઝટ આ પગમાં.. 3 આવી સંગમ કરે ઉપસર્ગો ' દાટે વીરને ધૂળ ઢગમાં કાકા ડાંસ ધીમેલ વિધીથી દેતા ઠંખ રગેરગમાં... નળી સાપ ઉંદર થઈ કરડે ઉછા હાથી પગમાં હાથણી પિશાચ વાવ બનાવી દે લડગડગમાં....
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490 સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ માતા-પિતાના રૂપ વિકુવી લોભવતે મન લગલગમાં છાવણું બાંધી સૈન્યને હાથે અગ્નિ જગાવે પ્રભુ પગમાં. સવાર પાડી કહે જિણુંદને નિર્ભયશા વિચરો જગમાં વિમાન વિરચી કહે-તજે ત૫, મેક્ષનથી ને ચલે સગમાં... કાન કરડતાં પંખી બનાવી - વંટાળી વિરચે જગમાં વાયુ અને ઘન ચક્ર બનાવી ઘસડીને ફેકે પગમાં છમાસ દેષિત દ્રવ્ય બનાવી ગોચરી વિન કરે જગમાં સાતવાર જિન શળી ચઢાવી દેરી તૂટે તગતગમાં. વધે બંધનના દુખે આપને અંતે થાકી ગયા સવમાં ઈ સંગમ દૂર હંકાવી કાઢી મૂક્યો સુર નગમાં. એમ અનેક ઉપસર્ગો વેઠી સંચરીયા મુક્તિ મગમાં વીર જિણજી આપે અટલતા દર્શનપદની ધગધગમાં... મંગલ ચતુષ્કની સજઝાય [1886] (1) શ્રી સિદ્ધારથ ભૂપતિ સેહે ક્ષત્રિય કંડેય તસ ઘર ત્રિસલા કામિનીએ.... 1 ગજવર ગામિનીએ પિટિય ભામિની ચઉદ સુપન લહે જામનીએ... 2 જામની મથે શોભતા રે સુપન દેખી લાલ મયગલ વૃષભ ને કેસરી કમલાને કુસુમની માલ.. ઈદુ દિનકર દવા સુંદર કલસ મંગલ રૂપ પદમ સર જલનિધિ ઉત્તમ અમર વિમાન અનરૂ૫. રતનને અંબાર ઉજવલ ધ્વનિ નિમ જેત કલ્યાણ મંગલ કારિયા મહાકરમ જગ ઉદ્યોત ચઉદ સુચી(૫) વીશ્વપુજી સકલ સુખ દાતાર મંગલ પહેલું બેલીએ શ્રી વીર જગદુહાર... (ર) મગધ દેશમાં નયરી રાજગૃહી શ્રેણીક નામે નરેસરૂએ ઘણુવર ગુબર ગામ વસે તિહાં તિહાં વસતિ વિપ્ર મનેહાએ. 7 મનહરૂ તસ માનિની રે પૃથ્વી નામે નાર ઈદ્રભૂતિ આ અછે. ત્રિણ પુત્ર તેહને સાર” જગન કરમ તેણે આદર્યું બહુવિપ્રને સમુદાય તિ સમે તિહાં સમસ ચઉવીસમા જિનરાય ઉપદેશ તેમને સાંભળી રે લિઈ સંજમ ભાર ઈગ્યાર ગણધર થાપિયા રે શ્રી વીરે તિણે વાર
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 મંગલ ચતુષની સજઝાય 491 ઈતિ ગુરૂ ભક્તિ થયા મહાલબ્ધિને ભંડાર મંગલ બીજું બોલીએ શ્રી ગૌતમ પ્રથમ ગણધાર (3) નંદનરિંદને પાડલી પુરવરે સડાલ નામેં મંત્રી સરૂએ લાલદે સુનારી અનોપમ શીયલવંતી જિન સુખકરૂએ.. સુખકરૂ નવ સંતાન દોય પુત્ર પુત્રી સાત શીયલવંતમાં શિરોમણી શૂલભદ્ર જગવિખ્યાત... મોહને વસે વેસ મંદિર વસ્યા વરસજ બાર ભોગાવલિ પરે ભાગવ્યા તે જ સયલ સે સારે. સંજમ પામી વિષય વામી પામી ગુરૂ આદેશ કશ્યા આવાએ તે રવો નિશ્ચલ ડગે નહિ લવલેમ.. સુહ શીયલ પાળી વિષય ટાળી જગમેં જે નરનાર મંગલ ત્રીજુ બેલીએ શ્રી થુલભદ્ર આજે નરનાર. 16 (4) હેમ મણિ રૂપમાં ઘટીવ નિરૂપમ જડીત કાસીસા તેજે ઝગમગે એ સુરપતિ નિર્મિત ત્રણગઢ ભિત મય સિંહાસન ઝગમગે એ... 17 જગમેં જિન સિંહાસને વાત્રકડા ફોડી ચાર નિકાયના દેવતા સેવે તે બે કરજેડી પ્રાતિહાર્ય આઠસું ચિત્રીસ અતિ શયવંત સમેસરણે વિશ્વનાયક શોભે શ્રી ભગવંત.... સુર-નર-કિનર-માનવી રે બેસે પર્ષદા બાર ઉપદેશ દે અરિહંતજી ધર્મના ચારપ્રકાર. દાન સીયલ તપ ભાવના રે ટાળે સઘળા કરમ મંગલ ચેાથું બોલીએ રે જગમાંહે જિનધર્મ.. એ ચારે મંગલ ગાયસે રે પ્રભાતે ધરી પ્રેમ તે કોડ મંગલ પામ રે ઉદયરતન ભાખે એમ [1887] સરસતી માતા સારજ કરે અમૃત વચન મુઝ હિયડે ધરો પંચ પરમેષ્ઠિને કર પ્રણામ વળી સંભાર સન્નુર નામ... મંગલિક ચાર કહાં જિનરાય તસ સમરણ કીજે ચિત લાય અતીત અનાગત ને વર્તમાન બહેતર જિનનું ધરજે ધ્યાન.. વિહરમાન વિચરે જિન વીસ તસ નામેં સવિ ફળે જગીસ શાશ્વત જિન સમશે ચાર સરવાળે છનું નિરધાર... એ છ– જિનવર ગુણગ્રામ પ્રભાત સમે નિત્ય લીજે નામ હવે બીજે મંગલિ. એ સાર - પુરૂરી આદે ગણધાર.
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ 492 ચરમ તીર્થકર એ પ્રધાન સત્ર સિદ્ધાંતમાં સંખ્યા એહ ત્રીજા મંગલિકમાં નિર્ણય સત્તરભેદ સંયમના પાળ જ્ઞાન સહિત કિરિયા કરે રંગા વિષય-કષાયત પરિહાર બેસી કનક કમલ વિચાલ જંગમ તીરથ કહીએ એહ. એવા ગુરૂ સેવ થઈ સાવધાન અઢી દ્વીપમાં જે અણગાર મંગલિક ચોથે શ્રી જૈન ધર્મ ધર્મતણ જે ચાર પ્રકાર જૈન ધર્મને મહિમા ઘણે ધર્મ થકી હેય ન નિધાન ધર્મ થકી સજજન સંયોગ ધર્મ થકી સવિ આરતિ ટળે ધર્મ થકી મને લખમી અપાર ધર્મ થકી સઘળે જ વરે ધર્મ થકી કીતિ વિસ્તરે ધર્મ થકી વેરી વશ હેય ધર્મ થકી સૂર-નર કરે સેવ ધમથકી સેના ચતુરંગ. ધર્મ થકી માનવ અવતાર ધર્મ થકી કાયા નીરોગ ધર્મ થકી લહે લીલવિલાસ ધર્મ થકી તીર્થકર હેય દુલહે દશદષ્ટાંતે સાર હવે અહિલઈ મ હારિસ ભાય મંગલિક ચાર તણાં એ નામ શ્રી સિદ્ધાચલ ને ગીરનાર સઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ શ્રી યમ વરલબ્ધિ નિધાન ચૌદસે બાવન ગુણગેહ... ધર્મતણા જે સાધે પંથ પરીષહ સહે થઈ ઉજમાળ - સત્તાવીસ ગુણ ધરિયા અંગ દેષરહિત લિએ શુદ્ધ આહાર આગમવયણ વદે કૃપાલ પર ઉપગારી રવિશશિ મેહ. તારણ-તરણ જહાજ સમાન થૂલભદ્ર આદે તેહ સંભાર. જેહથી ક્ષય થાયે અષ્ટ કર્મ દાન-શીયલ-તપ-ભાવના સાર.. 10 સંક્ષેપે કહિસવું તે ભવિ સુણા ધર્મ થકી લહીયે બહુમાન. 11 ધર્મ થકી લહીયે બહુભગ ધર્મ થકી મનછિત ફળે... ધર્મ થકી ઘેર રૂડી નાર ધર્મ થકી ચિંતે તે કરે. ધર્મ થકી આઠ ભય હરે ધર્મ થકી સુખીયા સૌ હેય. ધર્મ થકી મંગલ નિત્યમેવ ધર્મ થકી મંદિર ઉત્તગ ધર્મ થકી ઉત્તમ કુલ સાર ધર્મ થકી સદ્દગુરૂ સંગ... ઘર્મથી શિવસુખ હેય ખાસ શ્રીસિદ્ધાંત સંભાળ જોય... શ્રાવક કુલ પામ્યો અવતાર કરે ધરમ ભવદુઃખ મિટ જાય 18 ચિત્તમાં ઘરમાં તીરથ કામ આબૂ તારંગા મહાર. 19
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ માયાની ૮મા પાપ સ્થાનકની સજઝાયો 43 સમેત શીખર વંજિન વીસ અષ્ટાપદ સમરે નિશીસ પારકરમાં ગોડી જિનરાય વરણ અઢારે સેવે પાયવઢીયારે શંખેશ્વર ઘણી તસ કીતિ છે જગમાં ઘણી એ આદિ તીરથ વિશાલ તે સંભાર થઈ ઉજમાલ... શાશ્વતી-અશાશ્વતી પ્રતિમા જે. સ્વર્ગ-મૃત્યુ-પાતાલે તેહ નાની મોટી પ્રતિમા કહી ભવિયણ ભાવે પ્રણો સહી... શાસન નાયક વીર જિર્ણોદ મુખ સેહે પૂનમ જિમ ચંદ કર જોડીને માગું એહ મુઝને કદીય ન દેજે છે... 23. સિદ્ધિ-વેદ-નાગ-શશિ સહી (18(7)38) સંવત્સર એ સંખ્યા કહી ઈંદ્રભૂતિ કેવલ દિન જાણુ મંગલપચીસી થઈ પરમાણુ ભણસે-ગણસે જે પરમાત મંગલમાલા લહે સુખસાત હીરવર્ધન સુગુરૂ સુપસાય એમવર્ધન નિત્ય નિત્ય ગુણ ગાય. 25 હs માયાની ૮મા પા૫ સ્થાનકની સજઝા [1888] 3 માયા કારમી રે માયા મ કર ચતુર સુજાણ માયાયે વાહો જગત વિલુ દુઃખી થાય અજાણ જે નર માયાએ મોહી રહા તેને સ્વપ્ન નહિ સુખઠાણુ.. માયા. 1 માયા કામણું માયા મોહન માયા જગ ધૂતારી માયાથી મન સહુનું ચળીયું ભીને બહુ પ્યારી... નાના-મોટા નરને માયા નારીને અધિકેરી વળી વિશેષે અધિકી માયા ઘરડાને ઝાઝેરી.... જોગી તપસી યતિ સંન્યાસી નગ્ન થઈ પરવરીયા ઉધે મસ્તકે અગ્નિતાપે (= ધખંતી) માયાથી નવિ ડરીયા = ન ઉગરીયા)... 4 માયા મેળી કરી બહુ ભેળી બે લક્ષણ જાય ચોર ડરે ધરતીમાં ગાઢ મરીને વિષધર થાય.... માયાકારણ દૂર (= દેશ) દેશાંતર અટવી વનમાં જાય પ્રવહણ બેસી દીપ-પાંતર જઈ સાયર ઝંપલાય. માયા માત-પિતા-ભાઈ-બહેનને ભેદ પડાવણું હાર માયા માટે સવા બંધુઓ ન લડી મરે બહુવાર..... માયા દેખી ધર્મને છોડે મમતાસું લેપાય માયા ઉપર મૂછ કરીને | મરી અવગતિયો થાય.
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 494 સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ શિવભૂતિ સરીખે સત્યવાદી સત્ય જ કહેવાય રત દેખી તેહનું મન ચળીયું મરીને દુર્ગતિ જાય.. માયા૮ લબ્ધિદર માયાએ નડીયે પડી સમુદ્ર મોઝાર છ માખણીયે થઈને મરી પડી નરક દુવાર. ઝાઝે પસે સુખ ન દેખે - થાડે પૈસે દુખીયા તૃણ તરૂણ ત્યાગ કરે તો સદા રહે છે સુખીયા ઇ તે સિંહાસને થાપી શંભયે માયા રાખો નેમીશ્વર તો માયા મેલી મુગતિમાં ગયા સાખી.... પર એહવું જાણુને ભવિ પ્રાણુ માયા મુકો અળગી સમય સુંદર કહે સાર છે જગમાં ધર્મ રંગ શું વળગી , 13 મન વચન કાયા એ માયા મૂકી વનમાં જાય ધન્ય ધન્ય તે મુનિવર જેહના દેવગાંધર્વ (તીનભુવન) જગાય [1889] ભવિયણ! માયા મૂળ સંસારનું માયા મેહની રીઝ છે ભવિયણ. માયાએ જગ સહુ નડષા માયા દુગતિ બીજ છે... ભવિયણ 1 - જિમ દાહિણ પવને કરી મેધ હવે વિસરાલ છે તિમ માયાના જોરથી પુણ્યઘટે તત્કાળ હે... , મમ વચન બેલ્યા થકી જિમ વજન પ્રતિકૂળ હે તિમ તપ-જપ-સંયમ કિયા માયાએ થાયે ધૂળ હે. મલિ જિનેશ્વરે બાંધીયે માયાએ સ્ત્રી વેદ છે ઉત્તમ નર કરજો તમે તે માટે તસ છેદ છે. માયા મારા માનવી સેવા કરે કરજોડી છે માયાએ રીઝે માનવી આપે ધનની કડી હૈ.... ઇમ જાણીને મત કરો માયા સાથે રંગ હે જિમ જોગીસર મટકા ન કરે નારીને સંગ છે , ભાવસાગર કહે ભવિજના સાંભળો સદગુરૂ વાણુ છે માયાના પરિહારથી લહીયે સુખ નિરવાણ છે. , 7 [1890 ] સમક્તિનું મૂળ જાણીએ સત્ય વચન સાક્ષાત માયામાં સમક્તિ વસે માયામાં મિથ્યાત્વ છે. પ્રાણી ! મ કરી માયા લાપાર
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ 485 માનુસારીના 35 ગુણની સઝા મુખ મીઠે જ મને કૂડકપટને રે કોટ જીભે તો છ-છ કરે ચિત્તમાંહે તકે ચેટ રે... આપ ગરજે આ પડે પણ ન ધરે વિશ્વાસ મનશું રાખે આંતરાજી એ માયાને પાસ રે.... જેહસું બાંધે પ્રીતડીજી તેહશું રહે પ્રતિકૂળ મેલ ન છેડે માતાજી એ માયાનું મૂળ રે... તપ કીધા માયા કરી મિત્રશું રાખ્યો રે ભેદ મલ્લી જિનેશ્વર જાણજે તો પામ્યા સ્ત્રી વેદ રે.. ઉદયરતન કહે સાંભળે ગેલે માયાની બુદ્ધ મુક્તિપુરી જાવા તજી એ મારગ છે શુદ્ધ રે... [ 1891]. માયા મનથી પરિહરી રે માયા આળપંપાળ માયાવી જગ જીવની રે કેઈ ન કરે સંભાળ રે પ્રાણી | માયા શલ્ય નિવાર એહ છે દુર્મતિ દ્વાર રે.પ્રાણી! માયા શલ્ય નિવાર માયા વિષની વેલડી રે માયા દુઃખની ખાણ માયા દેષ પ્રગટ કરે રે માયા હલાહલ જાણ રે છે જે માયામાં મેહિત થઈ રે અંધે જીવ ગુમાર ફુડ-કપટ બહુ દળાવે રે આણે ન શરમ લગાર રે.. . 3 માયાવીને નિદ્રા નહિં રે નહિ સુખને લવલેશ માયાવી ધર્મ ન ચિંતવે રે પગ-પગ પામે કલેશ રે... 4 રાત-દિવસ રહે સુરત રે માયા સેવનથી જીવ દુર્ગતિમાં જઈ ઉપજે રે. પાડે નિરંતર રીવ રે માયાવી નર ફીટીને રે પામે સ્ત્રીને અવતાર સ્ત્રી મટીને નપુંસક હેવે રે એવી જ માયાને સાર રે... >> મણિવિજય કહે માયાને રે વર્ષે ધન્ય નર જે. સંતેષે સુખી થઈ રે શિવસુખ પામે તેહ રે. . 7 માર્ગાનુસારીના 35 ગુણની સઝા [1892] પ્રક વિર કહે ભવિજન પ્રત્યે માર્ગ તો ઉપદેશ હે સુંદર માર્ચના અનુસરવા વિના કિમ લહે મા પ્રવેશ... , વીર કહે- 1 માર્ગાનુસારી ગુણ ભજો તે સંખ્યા પાંત્રીસ , તિથી ગૃહીધર્મ ગ્યતા --- હેાય તેહ કહીશ. , 2 તે મા ,
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૯૬
ન્યાયે પાતિ સંપદા અન્ય ગાત્રીયના કુલ સીલે પાપ કાર્યથી બીહવું અપયશ કોઈને ન બેલ નહિં અતિ વાવર સાંકડે પાડોશી હેયે ભલા અંગ સદાચારી તેણે બહુ ઉપદ્રવને ઉપને નીચકર્મ અપર્વના વિત પ્રમાણે વેસડે સાંભળવું નિત્ય ધર્મનું ભોજન કરવું સાતિમિ ધર્માર્થ કામનું સાધવું સાધુ અતિથિ ને દીનની પરંપરાભવ બુદ્ધિયે કરી વિનય યાદિક ગુણતણે દેશનિકાલ વિરૂદ્ધની કાર્ય આરંભ અવસરે જ્ઞાની ગુણવંત સેવના દીર્ધ દષ્ટિ વિચારવું કીધા ગુણનું જાણવું લજજા ધ્યાને સૌમ્યતા અંતર રિપુ પડવર્ગ જે મદ અને હર્ષ જીતવા એહ ગુણે જે ગૃહી પણું તે ભવયુગલ આરાધતાં પ્રાયે હુએ તેહને વિષે શુદ્ધ ભૂમીયે બોજ વાવીયા ઈમ જાણી ગુણ આદર પંડિત શાંતિવિજય તણે
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ શિષ્ટાચારને ચાહ હે સુંદર સરખા સાથે વિવાહ... વિર કહે. ૩ દેશાચાર સાપેક્ષ રાજકિને વિશેષ છે છે ? ઠાણાયે કરવો વાસ છે નહિં બહ દ્વાર પ્રકાશ છે છે માતપિતાની સેવ સ્થાનક તજવા દેવ... , કરવો વ્યય જેઈ આપે છે અડચણ બુદ્ધિ પ્રથાય છે અજીર્વે ભજન ત્યાગ , ભખત બહુ લાગે છે ? મહેમાંહે અવિરોધ , પડિઅરણ જહાં સંધિ, કાર્યરત અનારંભ , પક્ષપાત નહિં દંભ... , આચરણ પરિહાર , શક્તિ-અશક્તિ વિચાર , આશ્રિત સિવ યાન , જૂન વિશેષનું જ્ઞાન.. , જન અનુકુલ પ્રવૃત્ત , પરઉપકારની વૃત્તિ... કામક્રોધ લોભ માન વશ પંચંદ્રિય તાન... પાળે તે ધન્ય જીવ હુએ આનંદી સદીવ. , ૧૫ ધર્મબીજને પ્રસાર , ધાન્ય જાતિ વિસ્તાર છે , આદિ ધાર્મિક એહ જાણી , માન કહે શુભ વાણી , 9 ૧૭
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________
માર્ગાનુસારીના ૩૫ ગુણુની સજ્ઝાયા
સદ્ગુરૂના માટા આધાર ગુરૂ તે જે પાળે નિજ ધમ જો ગુણ જાણે તે વ્રત કરે તે ગુણુ હુ' ભેાલુ. પાંત્રીસ ન્યાય થકી ઉપાયે વિત્ત કુલાચાર દેખીને કરે પાપ થકી ખીહે તે વળી અવગુણુ કેહના વિચરે ખુઠ્ઠું વાટ વચ્ચે નિવ રહે ધિર બહુ ભારણા તે ધર તળે માત-પિતાને માને મહુ માટે માર્ગે નવ અણુસરે વસ્ત્રાભરણુ વિત્ત જોઈ કરે ધમ સુણે નિત્ય ગુરૂ કને કાલે જિમણુ જિમે સુજાણુ ત્રણ વગ` સાથે સાચવે અતિથિ સાધુ અને વળી દીન ચિત્ત સ્થિર રાખે જિનમતે અદીઠ દેશ અકાલે. વળી પેાતાને આચારે રહે છમે જીમાવે તેહને સહી સવિશેષ જાણે ગુણ ગ્રહે લાવત યા મનિ ધરે પરઉપગાર કરવા મતિ ભલી જીપે તેહને જાણી ધર્મ એ પાંત્રીસ ગુણ જવું જેહ એ ગુણુથી ગૃહીધમ અણુત્તરે સયમથી ભવસાયર તરે સેનાપુર ચામાસ* રહી શ્રી જયવિજય પડિતથી વહીયા
સ. ૩૨
[ ૧૮૯૩ ]
જ્ઞાનદષ્ટિ તણા દાતાર શ્રાવક તે જાવું વ્રત મમ ... સદાચારસ્યું તા અણુસરે (સુ)મુણજ્યે સહુ મન ધરી જગીસ... ૨ ભલાચારયુ માંડે પ્રીત સગપણ નિજ ગાત્રે પરિહરે...
દેશાચાર ચાલે મન લી રાજદિના સહી પરિહરે...
૪૭
પાડાથી રૂડા સંગ્રહે ઉત્તમ શુરશી પ્રીતે ભરે... દુઃખ પામ્યા થાનક તજે સહુ ધરસ પદ જોઈ વ્યય કરે... આઠ પ્રકાર ખ઼ુદ્દે સચર અજીઅે ભાજત નિવ ાને... સાતા સુખ બેસી શુભ ઠાણુ કામ–અર્થને ધર્મ સાચવે... સેવ કરે મન સુધી અદિન પક્ષપાત કરે ગુણુ છતે... નવિ જાયે' તે નિજ અલકલી જ્ઞાની વૃદ્ધ સેવા ગહ હે... ઉડેડ વિચાર કરે મન લહી લોકપ્રિય થાયે તિમ રહે... સામવદને રક્ષા પિરહરે અંતરંગ ષટ વઈરી વળી... ""દ્રિપાંચદમે લહીમમ શ્રાવક શુદ્ધ કહીજે તે.... અનુક્રમે સંયમ આદરે શિવરામા વેગે તસ વ... સવત સત્તર એક તાલે સહી મેરૂવિજય શ્રાવક ગુણુ કહીયા...
ર
૪
७
८
૯
૧૦
ક
૧૩
૧૪
૧૫
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮૮
સઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩
[ ૧૮૪] સદ્ગુરૂ ચરણ કમલ નમી સરસ્વતી સમરી માત પાંત્રીસ બોલ હૈયે ધરે મારગ મેક્ષ વિખ્યાત ૧ નીતિથી ધન સંગ્રહ ૨ શિષ્ટાચાર મન લાવ ૩ સમકુલ અન્યત્રની
સાથે વિવાહ ઠાવ.. ૪ વર્તે દેશાચારથી
૫ પાપકર્મ ભય ધાર ૬ અવર્ણવાદને ટાળવા ઉદ્યમ કરે સુખકાર. ૭ પાડોશી પ્રેમીજનો
ઘણું દ્વાર ઘર વાર અતિ ગુપ્ત અતિપ્રગટ પણું ઘર ભલું નહિ સાર. ૮ સદાચારી સેબત ભલી ૯ ભાત-તાત મન ધાર વિનય ક માબાપને
ગુણ ભલે મહાર. ૧૦ ઉપદ્રવ સ્થાનક ટાળીને વાસ કરે સુખકાર ૧૧ નિંદ્યકાર્ય કરવું નહિ ગુણ ભલે એ સાર૧૨ આવક દેખી વ્યય કરે ૧૩ ધન અનુસાર વેષ ૧૪ આઠ ગુણ બુદ્ધિ તણાં ૧૫ ધર્મ સાંભળ સુવિશેષ... ૧૬ પ્રથમ રાક પચ્યા પછી ભોજન કરો ભાઈ ૧૭ ભૂખ ભલેરી લાગતાં | ભજનની ન મનાઈ. ૧૮ ધમ અર્થ કામ સાધવા ઉદ્યમ કર નિત્યમેવ ૧૯ અતિથિને આદર કરી દીનની કરજે સેવ... ૨૦ અભિનિવેશ રહિત થવું ૨૧ ગુણીજનને પક્ષકાર રર નિષિદ્ધ દેશ-કાળ ટાળીને ૨૩ શક્તિ સમ કાર્ય ધાર, ૨૪ વિયોગ્યને પોષજે ૨૫ વૃદ્ધજન વિનય સંભાળ ૨૬ દીધદર્શી ર૭ અધિકજ્ઞાનધર ૨૮ કૃતજ્ઞ બનજે બાળ... ર૯ કપ્રિય ૩૦ લજજાળુતા ૩૧ દયાળુ દુઃખ નિવાર ૩ર સુંદર આકૃતિ સૌમ્ય ગુણ ૩૩ પરોપકાર મન ધાર... ૩૪ અંતરંગ શત્રુજય કરી ૩૫ વશ કરો ઈદ્રિય ગ્રામ પાંત્રીસ ગુણ પ્રેમે વરી બનો ગુણનું ધામ...
શ માંકડની સઝાય [ ૧૮૯૫] હs માંકડને ચટકે દેહિ કેહને નવિ લાગે સેહિ રે, માંકડ મૂળ એ તે નિર્લજજને નહિ માને એહને હયડે નહિ શાન રે... , ૧
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________
માંસ નિષેધક સઝાય
૪૯
એ તો પાટ-પલંગમાં આવે ચટકો દેઈ છાને જાવે રે રાતે રાણે થઈને ફરતો રાજા-રાણીથી નવિ ડરતો રે... - ૨ એ તે ચરણ ચીર છોડાવે નર-નારીની નિંદ ગાવે રે ગિરૂઆ ગુણસાગર સાધ તેહની તમે રાખજો લાજ રે. વરસાલે થાયે મદમાતો
શીયાલે સંહાલે સાત રે ખાટ માંહે ખલ ગોત્રજ બેટા સવિ સરિખા નાના-મોટા રે... » ૪ એ તો ન જ ઠામ-કુઠામ એને પેટ ભર્યા શું કામ રે છે એ તો હરામી હઠીલી જાત એહને રૂડી લાગે છે રાત રે.. લેહી પી થાયે રાતે લાલ એ તો સેડ માંહેલે સાલ રે એ ઉપકાર તણી મતિ આણી ચટકે દઈ સજજ કરે પ્રાણ રે... ગુણ છે તો ગુણ કરી લેજો માંકડને દોષ મ દેજો રે માણેક મુનિ કહે સુણે સયણ ! તમે જીવની કરજો જાણું રે.. / ૭
તક માંસ નિષેધક સજઝાય [૧૮૯૬] , ખાવું હાય! માંસનું ખોટું જગતમાં પાપ એ મોટું વેજીટેરીયન બને વ્હાલા આહાર એ મન થકી ટાળે. વિના મારે બીજા જંતુ કદી નહિં માંસ નિષ્પત્તિ ક્ષણેક્ષણ માંસમાં હવે સંપૂર્ણિમ જીવ ઉત્પત્તિ. અરે! એ માંસનું ખાવું અને નરકે સીધા જાવું નથી જ્યાં દુઃખને આર. નથી ત્યાં સુખને કષારો.. જેને હું ખાઉં છું તે તો બીજ જન્મે મને ખાશે કરી એ માંસ નિર્યુક્તિ અરથ એ ચિત્તમાં ધારે... ખાનારને થાય ક્ષણ તૃપ્તિ બીજાનું જીવતર જાય પરોપકારઃ તુ પુયાય
પાપાય પરપીડને ન્યાય.. કહે કે-ન મારૂં છું કસાઈને ત્યાંથી લાવું છું ખાનારા હોય તો ઉઘડે
દુકાને ભાઈ ઘાતકની.. લાગે જે પગ વિષે કાંટે અtતું ત્યાં બેસી પડતા બીજાને મારતો ત્યારે
તે દુખ તું કેમ વીસર?.. અમારું બળ વધે તેથી
અમે ખાઈએ છીએ માંસ(ઈડા) અરે! એ યુક્તિ નહિ સાચી જુઓ બળ હાથીને ભેંસા(મીમાંસા). ૮ શ્રેણકે માંસના કારણ
નરકનું આઉખું બાં અવર આતમનું હિત ઈ છે મેળવો સર્વથા ઉuિ..
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ મિથ્યાત્વ વિષેની સજઝાય [૧૮૯૭] . દૂહા પૂર્વ ચારજ સમ નહીં તારણ-તરણ જહાજ
તે ગુરૂપદ સેવા વિના સબહી કાજ અકાજ... ૧ ટીકાકાર વિશેષ જે નિર્યુક્તિ કરનાર ભાષ્ય અવરિ ચર્ણિથીસૂત્ર સાખ મનધાર... જેહથી અથપરંપરા જાણત જે મુનિરાજ સૂત્ર ૮૪ વર્ણવ્યા ભવિયણ તારક જહાજ નિજમતિ કરતા કલ્પના મિથામતિ કેઈ જીવ કુમતિ રચીને ભોળવે નરકે કરશેરીબાલ અજાણક જીવડા મૂરખને મતિ હીન નુગરાને ગુરૂ માનસે થાયે દુખિયા દીન... ઢાળ પ્રણમી સદ્ગરના પદપંકજ શિખામણ કહું સારી સમક્તિ દષ્ટિ જીવને કાજે સુણ નર ને નારી, ભવિયણ! સમજે હદય મઝારી ૧ અત્તાગમ અરિહંતને હેવે અણુતર શ્રુત ગણધાર આચારજથી પૂર્વ પરંપરસે સહે તે અણગાર રે... , રે ભગવાઈ પંચમ અંગે ભાગે શ્રી જિનવીર જિનેસ ઠેષ ધરીને અવળે ભાખે કરી કુલિગને વેસ રે.. , બહાર વ્યવહાર પરિગ્રહત્યાગી બગલાની પરે જેહ સૂત્રને અર્થ જે અવળે મરડે મિશ્યા દષ્ટિ કહ્યો તેહ રે... , આચારજ ઉવજઝાય તણે જે કુલગરછને પરિવાર તેહના અવર્ણવાદ લવ તો હેાયે અનંત સંસાર રે.. , , મહામહની કર્મને બંધક સમવાયાંગે ભાગે શ્રુતદાયક ગુરૂને ઓળવતો અનંત સંસારી તે દાખ્યો રે... તપકિરિયા બહુવિધની કીધી આગમ અવળે ભાખ્યો સુર કિબિષિ થયે જમાલી પંચમ અંગે દાખ્યા રે..... શાતા અંગે સેલગ સુરિવર પાસત્યા થયા જેહ પંથક મુનિવર નિત નિત નમતાં મૃત દાયક ગુણગેહ રે... કુલ-ગણ-સંઘતણ વૈયાવચ કરે નિર્જરા કાજે દશમે અંગે જિનવર ભાખે કરે ચૈત્યની સાજે રે.. આરંભ-પરિગ્રહના પરિહારી કિરિયા કઠોરને ધારે જ્ઞાન વિરાધક મિશ્યા દષ્ટિ કહે નહીં ભવપાર રે.... છે કે ૧૦ ભગવતી અંગે પંચમ શતકે ગૌતમ ગણધર સામે સમક્તિવિણ કિરિયા નહિ લેખે વેર જિણુંદ ઇમ ભાખે રે , પૂર્વ પરંપરા આગમ સાખે. સહણ કરો શુદ્ધી વિરત સંસારી તેમને કહીયે ગુણ ગ્રહવા જસ બુદ્ધી રે.... , , ૧ર
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુક્તિ અહેવા ગુણની સઝાય નવ સાતના ભેદ છે બહુલા તેહના ભંગ ન જાણે કદાગ્રહથી કરી કલ્પના હઠ મિથ્યાત્વ વખાણે રે.. , , ૧૩ સમ્યગદષ્ટિ દેવતણા જે અવરણવાદ ન કહીયે ઠાણ અંગે ઈણિપેરે ભાખે દુર્લભ બધિ લહીયે રે.. - , ૧૪ દેવવંદનની ટીકાકારી - હરિભદ્ર સુરિરાયા ચાર થઈ કરી દેવ વાંધીજે વૃદ્ધવચન સુખદાયા રે.... ભવિયણ. ૧૫ વૈયાવચ્ચ શાંતિસમાધિના કરતા સુર સમક્તિ સુખકારી પ્રગટ પાઠ ટીકા નિરધાર્યો હરિભદ્રસૂરિ ગણધારી રે. વારે અધિકારે ચૈત્ય વંદનને ન કર્યું કહે હવે તે ટીકાકારે થઇ કહી છે સુર સમ્યકત્વ ગુણ ગેહ રે.. ક્ષેત્રદેવ શય્યાતરાદિ કાઉસગ્ગ કહો હરિભકે નિર્યુક્તિમું પ્રગટ પાઠએ દેખો કરી મન ભદ્ર રે... શ્રાવકસત્ર કહ્યું વંદિત પૂરવધર મુનિરાય બેધ સમાધિ કારણ વાંછે સુર સમતિ સુખદાય રે.. વૈશાલા નગરીને વિનાશક દૈત્ય શુભને વાતી કુલ વાયુઓ ગુરૂને દ્રોહી સાતમી નરક સંધાતી રે ઇત્યાદિષ્ટ અધિકાર ઘણેરા નિરપક્ષી થઈ દેખ દષ્ટિરાગને દૂર ઉવેખી સુખ કારણ સુવિવેક રે.. પંડિત રાય શિરોમણિ કહીયે અન્નવિજય મુનિરાય જસ વિજય ગુરૂ સુપસાથે પરમાનંદ સુખ દાય રે... »
a મુક્તિ અષ ગુણની સજઝાય [૧૮૯૮] ; મુક્તિ અહેવ ગુણ પ્રગટ ગોન ચરિમ પુદગલ અર્ધ દેશના મુત્યુપાયની ચેષ્ટા નહીં તહી પણિ તસ પ્રાપ્તિ હેય સહી... ૧ વિષાન તુતિ સમત્રતનું ધરણું દુર્ધર શાસ્ત્ર વ્યાલ જલ તરણ તે સરિખે વ્રત રહવું ઘણુઈ યથા ઉક્તપાલન ભય મુણઈ. રૈવેયકાદિક સુખની પ્રાપ્તિ તે વિપાક વિરસ સમ વ્યાપ્તિ મુક્તિ અપ ગુણ વિણ તે લહઈ દિયા સફલ નવિ તેહની કહે... મુક્તિ ઉપાયનઈ મુક્તિનઈ વિષઈ મુક્તિમાર્ગ આદરતાં દૂખઈ મુક્તિ અપ કહીને તેહ તર કરણી સઘળું શુભ ગેહ... ૪ ગુરૂ દોષીને બહલી ક્રિયા • ન હેય ગુણ પણ બહુ વિક્રિયા જિમ પદ ફરસ નિષેધ ન કરી ભ હેતુનઈ ભક્તિ થઈ ફરી.. ૫
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ મુક્તિ અઠણ ગુણથી જે લાભ પાપ નિવૃત્તિ અશુભ અલાભ. તેહથી તપ જપ અધિક ન કેય કઈ ભેદઈ અનુષ્ઠાન જ હેય. ૬ જિમ રાગી નિરોગી જિમઈ અનાદિ તે રૂ૫ પરિણમઈ તિમ અનુષ્ઠાન કરણ જાણ ભવા ભિવંગ અનાભોગે આણવું. ૭ વિષગર અનુષ્ઠાન તત અમૃતપંચ એ કરણ સંકેત ત્રિશ્ય મિશ્યાય સત્ય વખાણ પૂજા વશ્યક પ્રમુખ મનિ આણ... ૮ લgયાદિક ઈહાં સચિત્ત. મારણથી વિષ નામ પ્રમત્ત દિવ્ય ભોગ ઈહઈ ગરથાય કાલાંતર મારે જિમ હડકવાય. ૯ સંમેહાદિક નિજ હઠવાઈ અનુષ્ઠાન શૂન્યાદિઠ રસઈ મૃત અનુસારિ સદાચાર વિધિરાગ તે તહેતુ તો છે લાગ... જેનમાર્ગ શ્રદ્ધાઈ સારા તન્મય ભાવતણે વ્યાપાર ભવાંતરે પણિ તસુ અનુબંધ તે અમૃત અનુષ્ઠાન સંબંધ પ્રથમ દેયને સ્વામી અભવ્ય અંત્ય દેયને સ્વામી ભવ્ય મુક્તિ અષ ગુણઈ અમૃત જ હાઈ(ય) મેક્ષરાગે તહેત જોઈ(ય)... પ્રાય ઈષ્ટ અનુષ્ઠાન અભિધાન ચરિમાવતિઈ હેયે નિદાન અવિધ થકી અનુષ્ઠાન ચરિમા અપાર્ટો તહેત પ્રધાન. ૧૩ અસના તરતમ સિદ્ધિ તિમ તિમ અમૃતતણી હેય સિદ્ધિ યાપી ગર વિષ ભવ્યને હેઈ તે દ્રવ્યાનંદેથી જોઈ. પણિ ભવા ભિન્વગઈથી નહીં કર્ણભેદથી જાણે સહી અનુબંધઈ જે કર્મની હાણ તે હિજ મુક્તિ નિરખાય નિદાન. ૧૫ દર્શન જ્ઞાન ચરિત્ર સદુપાય તેહીજ કહીઈ મુક્તિ ઉપાય તેહ સાધન કાજે ઉમલ્લાં રાગદ્વેષ વિણ તે મુનિ કહ્યાં. ૧ કુશલાનુષ્ઠાનેં સાયતા વીતરાગપર જે સહજતા મુક્તિ અષ કહીએ તાસ રાગદ્વેષ વિણ શમતા વાસ. ૧૭ સદનુષ્ઠાન રાગકુત કરણ પ્રજ્ઞાધીન ફળ હાં ધરણા મુક્તિ અપ ફળ વછે તેહ માર્થાનુસારિણી બુદ્ધિ અછે. યદ્યપિ ભવભ્રાંતિ હેયે કદા તે પણ મોક્ષ બાધક નહીં તદા ધારા લગ્ન હેયે શુભચાવ કિયારાગ પ્રયાજક નાવ. અંતસ્તત્વ તણી હેઈ શુદ્ધિ, જિહાં વિનિવૃત્ત કદાગ્રહ બુદ્ધિ એવી સસાધનથી ન લેઈ પરિભાવિ નાસ્તિકતાદિક દઉં. ર૦ ચરમાવતું આસન સિદ્ધિતા હેઈ જિ વારઈ શુભ ભવિતવ્યતા એ ગુણબિંદુ જે સમતા સિંધ માંહે પડી તે અક્ષય અધ... ૨૧
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિના સાત સુખ-દુઃખની, મુનિગુણુની સજ્ઝાયા
ઈમ માસિક સુખના આસ્વાદ તે ય યિાદ્ય પીડાયે નહી” સુહવાઇ પ્રસન્નચિત્ત કરો કત લખ" જિમ નિર્માણ નીર પંડિત વીય વસઈ એહુથી તેહથી ચિત્ત થિર સુદૃઢ વર ધ્યાન અપુન ધતા સવિ આદિ
એહ આરાધા વીસવાવીસ
સુનિના સાત સુખ-દુ:ખની સજ્ઝાય [૧૮૯૯ ] *રૂર સજ્ઝાય અષિક ઉચ્નાંડ 2 તે ભવસાયરને તરશે રે... સિદ્ધાંત પુસ્તકારૂઢ થયા રે સાતે સુખે પૂરા અણુગાર રે... બીજું સુખ જે નિ`લ ા ર ચેાથું સુખ વિનીત પરિવાર રે... છ સુખ ગુણી(૨)નુ” બહુમાન ર એટલા મળ્યા સુખ સાત હૈ... તે તા સાતે દુ:ખ અનુસરે રે બીજુ દુઃખ મૂરખપવા કે... ચેાથું દુ:ખ ખીજવે સહુ ૨ છઠ્ઠું′ દુઃખ અભ્યંતર ભાર રે... એ સાતે દુ:ખ મુનિના ભષા ૨ જીતવિજય, વઢે વારવાર કે. સલાયા [ ૧૯૦૦ ] વળી નમી સદ્ગુરૂ પાય રે ખાતાં સપન્ન થાય રે... ધન ધન લાંમા લીજીયે તાસ રે જે તરે ભવજલ રાશિ રૂ ધારતા ધમ તરૂ પાર ૨ સિંચતાં સમય ધાર રે...
સુદેવ સુગુરૂના પ્રણમી પાય રે વીતરાગની આણા ધરશે રે નવા એસી વરસ ગયા ૨ મુનિવર દેવધિ ગણુધાર ૨ પહેલુ. સુખ જે સયમ લીયા રે ત્રીજું સુખ કરે વિહાર ૨ પાંચમુ સુખ ભણવુ જ્ઞાન હૈ નિરવધ પાણીને ભાત ૨ સાધુ થઈને સાવદ્ય કામ કરે ૨ પહેલુ દુઃખ જે ક્રેધી ઘણા રે ત્રીજું દુ:ખ જે લાભી બહુ રે પાંચમુ દુ:ખ વિનય નહિ રીગાંગી ને અભિમાની પણ ૨ એ સાતે દુ:ખ તને અણુગાર રે
લીગ્યે પામે પરમ આહ્લાદ પરમાનંદ મગન હૈયે સહી... મલ કપાય સિવ દર ધરો મિટે અનાદિ અવિદ્યા તીર... તેહથી અનુત્તર સ્મૃતિ ભાવથી પામઈ નિમલ કેવલ જ્ઞાન... મુક્તિ અદ્વેષ ગુણુ અંતિસવાદ જ્ઞાનવિમલસૂરિ વિષ્ઠ" આાસીસ...
ક્ય મુનિની, મુનિગુણની
શારદા સૌમ્યદા ચિત્ત ધરી સુવિહિત સાધુ ગુણુ વ ના ધન ધન સાધુ સેહામણા દાસપણું જાસ સુરવર કરે મેક્ષનુ સાધન સાધતા સુકૃત તન તવર કાનને
19
"9
૫૦૩
ર
૨૩
૨૪
૨૫
२
૩
७
d
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૪
નવવિધ પરિગ્રહ પરિહર ગ્રંથી અન્ય તર ભેદથી જે કલા જિનવરે પિંડના તેહ વિના પિંડ શુદ્દો ગ્રહે દવિધ ધર્મ નિતુ ધારતા ચરણુ ને કરણની સિત્તરી સમિતિથી હાય પ્રવત ના
એકની એકની ચેાગ્યતા
તપ તપે માર ભેદે વળી ભાવથી કારણ શુદ્ધતા વિનય વૈયાવચ્ચે અતિ ઘણું દવિધ ચક્રવાલે કરી માન-અપમાન સરિખા કરે દાસપણું શ્રી જિત આણુનું દ ન-જ્ઞાન-ચારિત્રના મૈત્રી-કરૂણા ગુણૅ વાસિયા કૅમ સુડણુ કનકાવલી તપ તપે ઉપશમ રસ ભર્યાં ગુરૂ તણી આણુ શિર ધારતા આપ પરે જ ંતુ સર્વ પાળતા વચન વિનયાદિ ગુણ રયજીના તેહિજ મેક્ષ અધિકારીયા એહવા સાધુ નિતૂ ધ્યાયને ધીરનમલ કવિવર તવા
તે સુખીયા ભાઈ તે સુખીયા પરસુખ દેખી જે સંતાષીયા તેણે જ્ઞાનાદિક ઋહુ ગુણના દરિયા તે જ્ઞાની પાળે સુધી કિરિયા દાનતનું ર્ગે જે રાતા વિ જગ જીવને છે જે શાતા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
તવિ હૅર ક્રિપિ અદત્ત ૨
જે થયા જગજનમિત્ત રે
ઢાય ચાલીસ તે દાજ રે જે કરે સયંમ પેજ ૨ મેળવી આતમ ભાવ હૈ (૫)ખિણુરતાં તસ જમાવ રે... ગુપ્તિ તે નિવન રૂપ રે
સત્યમ ઉભયથા રૂપા ૨
માલ અન્યતર જે ૨
અંતરંગ સદા નેહ હૈ સાચવે સુગુણી સચૈત્ર ૨ સમાચરીયે' જે સુનિલેગ રે... નિવ ધરે પરતણી આશ ૨ અવર સર્વ ભવતા પાસ રે... અખનિધિ-સિદ્ધિના ગેહ ૨ તે મુનિ નિજ ગુણુ દેહ ૨ તિમ શ્રી આંબિલ વધમાન રે દિન દિન ચઢતલે વાન હૈ... વારતા વિષય કષાય રે ટાળતા લાભ-મદ પાય રે... ખાણ ગુણુ જાણુ મુનિરાજ રે સારીયા તિષે નિજ કાજ રે... પામીચે સંપત્તિ દાઢ ૨ નય નમેં બેહુ કરજોડિ રે... [ ૧૯૦૧ ]
ઉપશમ રસજલ ભરીયાજી
ભવસાયર તે તરીયા.... શીલ ગુળૅ કરી માતા ૨ પરવનિતાના ભાતા રે...
''
!!
99
99
за да
* પૂ
1
E
,,
4.
19
'
૧૦
૧
ર
૧૩
૧૪
જે પરદુઃખે થાય દુઃખીયાળ જૈનધમ ઓળખાયાજી... તે સુખીયા ૧
૧૫
*
3
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિની, મુનિગણની સઝા
૫૦૫ નિશદિન ઈય સમિતિ ચાલે નારી અંગ ન ભાળે છે શુકલ ધ્યાન માંહે જે હાલે તપ તપ કર્મને વાછ... ઇ ૪ જે છોડી મમતા-માયા જે પરધન લેવા અવાજી જે નવિ બોલે પરની નિંદા જે અમીરસ કંદાજી... ) પાપતણું દૂષણ સવિટા નિજ વાતને સંભાળજી અંતરંગ (કામ-ક્રોધ) વેરીને ગાળે તે આતમકુળ અજવાળે.. , જે મુનિ જિનઆણુયે ચાલે તે ભાવ પૂજાએ નંદાજી તેણે તેડવા ભવના ફંદા ધીરગુરૂ નય તસ બંદાજી.. , ૭
[૧૯૦૨] પ્રણમું શાસનપતિ શ્રી વીર લબ્ધિવંત ગૌતમ ગણિ ધીર જિનશાસનમાં જે મહાશર નામ લઉં તસ ઉગતે ભૂર... નેમિનાથ જિન બાવીસમાં વિકટકામ કટક જેણે દમ્યા તજી નારી પશુ ઉગારીયા જઈ રૈવતગિરિ ચઢી તરીયા...
સ્થૂલિભદ્રની મોટીમામ રાખ્યું ચોરાસી ચોવીસી નામ કામ ગેહ કશ્યા બની ધમ થાપી કીધી ઉત્તમ કમ(સાધમ). કંચન કોડી નવાણું છોડી નારી આઠ તણે નેહ તોડી સેલ વરસે સંયમ લીધા જંબુસ્વામી થયા સુપ્રસિદ્ધ... કપિલા-અભયા બેક સુંદરી કામ કર્થને બહુ પરે કરી શળી ફી(મ)ટી સિંહાસન થયો શેઠ સુદર્શનજગમાં જ... દેખી નટવી લાગે મેહ રાય દુબુદ્ધિ ન તજે લેહ મુનિ દેખી અનિત્ય ભાવનાએ સિદ્ધ ર પુત્ર ઈલાચી કેવલ લીધ. ધના શાલીભદ્રના અવદાત રમણું કહિ સુખના સુગાત કેટલાં કીજે તાસ વખાણ પામ્યા સરવારથ વિમાન... નંદિપેણ મોટા અણગાર લબ્ધિવંત ને પૂરવધાર સહસ તેંતાલીસ એકસે નવા પ્રતિયા દેશનાથી જાણ. ક્ષમાવંત માંહિ જે લીહ ગજકમલ મુનિ માંહિ સિંહ સસરે શિર બાંધી માટીની પાળ ભરીયા રીસ કરી અંગાર.. બાળી કર્મને અંતગડ થયા કતિધર સુશિલ વળી લવા વાવણ કેરા સહી ઉપસર્ગ બાળ્યા સઘળા કર્મના વર્ગ.. બંધક સૂરિના પાંચસે શિષ્ય ઘાણી ઘાલ્યા પણ ન લડી રીસ થયા અંતગઢ જે કેવલી - મુક્તિ ગયા પત્યા મન રૂલી.
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ અહંકારી(હક્કારી)ને કેવલ લીધ બાહુબલી અભિમાન પ્રસિદ્ધ લેઈ ચારિત્ર નૃપ દશારણ ભદ્ર પાય લગાડ જેણે ઈંદ્ર. ૧૨ પનર સયા ત્રણ ગૌતમ શિય તાપસ રૂષીને દીધી દીખ કવલ ભરતા કેવલ લવા દુખ માત્ર જેણે નવિ સલ્લા... ભરતભપની મતિ નિર્મલી આરિણા ઘરે જે કેવલી સુખે સુખે જેણે લહીયું મેલ તે જિનશાસનનો રસ પૌષ. મમતા તજી નિરાશક્તિ ભજે તે હળુકમ જીવ શિવ ભજે રાયે હળ ઉપરિ જે નીમીયે આવ્યું ભાતે અંતરાય કીયો... પર છવને કર્યો અંતરાય બાંધત કમપુરા બહુભવ થાય અનુક્રમેં કૃષ્ણ તણે સુત થાય ઢંઢણ નામે ઢંઢણુ માય નેમિહાથે જે સંયમ લીધે પૂર્વક અભિગ્રહ કીધે અનઉદક વિણ રહ્યા છ માસ કેવલ પામ્યા પહેતી આશ... ઈમ જિન શાસનમાં થયાં અનેક શમદમ સંયમ તપે વિવેક તે મુનિવરના સે ચરણ જિમ તમે છૂટે જન્મ મરણું. ૧૮ નામ સમરતાં કોડી કલ્યાણ જે ભણે પ્રહ ઉગમતે ભાણ ધીર વિમલ કવિરાજ પસાય નવિમલ કવિ ભણે સજઝાય. ૧૯
[૧૯૦૩] સકલદેવ જિનવર અરિહંત સિદ્ધ સાધ પ્રણમું ભગવંત વિવરણ ગુણ અણગારહ તણું સુણુઉ ભવિયાં સત્ર જોઈ ભણું. ૧ જગજીવન ભિખુ અણગાર તેહના ગુણ સત્તાવીસ સાર અંગિરાઉથઈ છઈ એવો વિચાર જે લહઈ તે પામઈ ભવ પાર... ૨ પ્રથમ ગુણ એ ઉત્તમ કરિઉ પ્રાણિવધ દૂરિ પરિહર ત્રસ થાવર જે જગમાંહિ પ્રાણ આપ સમોવડિ પાલિ જાણ... મૂલા ન લઈ ન લીઈ અદા મૈથુન છાંડપા પરિગ્રહ વરત પંચમહાવ્રત ધરિ અખંડ જતે પ્રાણે ન કરઈ ખંડ. છે–ક્રિય ચક્ષુરિટ્રિય એ પ્રાણ જીવ શાનેંદ્રિય એક એહ પંચનો નિગ્રહ કરઈ તિમ ભવસાયર(પાર)ઉત્તરઈ... ધ-માન-માયા ને લેભા જીવસંસારિ ભમિ પણ થંભ એહને ત્યાગ કરી અણગાર યે કાયના જે હિતકાર ભિક્ષુગુણ એ ચઉદે કહ્યા આધા સુણિ આગમ જે લા ભાવસહિત જે સધું ચિત્ત એહ પનામું ગણ(હ) સુપવિત.... ૭
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૭.
મુનિની, મુનિગણની સઝા સેલમઉ કરણ સત્ય ગુણ ધરઈ નિરતી પડિલેહણ સહુ કરઈ જેસહિત સત્તરમી લાધ સાચે ગઈ વરતઈ સાધ.... ક્ષમાં ગુણ અતિ રળીયામણુ ધરિ મુનિવર આઠ દશમો ભણે વિરાગતા તે રાગરહિતપણું ઓગણીસમઈ જાણે મુનિતણઉ.... ૮ સમ્યગ(સંવેગ)મન વરતાવાઈ શમણું વીસમઈ ગુણમુનિ તારણ-તરણ વચન સમું જે ધરઈ દયાવંત એકવીસમઈ ભિક્ષુ ગુણવંત કાયાઈ જતન કરિ અતિ ઘણે માહણ ગુણ બાવીસમઉ ભણક જ્ઞાનસંપન્ન ગુણ ત્રેવીસમી સર્વ જીવ કાણાકર નમહ... ૧૧ દંસણસંપન્ન જે સમક્તિ સાર ચઉવીસમઉ તારઈ સંસાર ચારિત્તસંપન ગુણ એ પણવીસ જિjઈ દયા પાળી વિસવાવીસ.. ૧૨, શીતાદિક વેદન સહુ સહઈ છવીસમઈ ગુણ દુઃખ સહુ દહિ મરણતિક ઉપસમ સહિ જાણ સત્તાવીસમઈ જાણે કલ્યાણ. ૧૩ ઈમ અણગારતણું ગુણ કહાં ગુરૂપ્રસાદ આગમથી લલા એ ગુણ જોઈ ગુરૂ સુધા ધરઉ જિમ ભવસાયર દૂતર તરઉ. ૧૪ કલશ-ઈમ ધરીય ગુણબુધ કરીય સવિસુખ સાધ શિવપુરિ પામીયા વર્તમાન મુનિવર મેક્ષ સાધઈ એણઈ ગુણે સિદ્ધિ ગામીયા અણગાર એણ ગુણે આગલિ હેમ્પઈ પામિસ્યઈ સિદ્ધિ મુનિવરા જરૂછવ ૧૯લભદેવ ભાષિત ક્ષસુખ નિશ્ચલ કરૂણા કરા....
[૧૯૦૪] નિરપક્ષ વિરલા કોઈ અવધૂ નિરપક્ષ વિરલા કોઈ દેખ્યા જગ સહુ જોઈ, અવધૂત સમરસ ભાવ ભલા ચિત જાકે થાપ-ઉત્પાપ ન હોઈ અવિનાશી કે ઘરકી બાતાં જાગે નર સોઈ. અવધૂ રાવ-કમેં ભેદ ન જાણે કનક-ઉપલ સમ લેખે નારી નાગણકે નહિ પરિચય સે શિવમંદિર (દે) પેખે.... નિંદા-સ્તુતિ શ્રવણ સુણીને હર્ષ-શોનવિઆણે તે જગમેં જોગીશ્વર પૂરા નિત્ય ચઢતે ગુણઠાણે. ચંદ્રસમાન સોમ્યતા જાકી સાયર જિમ ગંભીર અપ્રમત્ત ભાખંડ પરે નિત્ય સુરગિરિસમ શુચિ ધીરા... પંકજ નામ ધરાય પંકણું રહત કમલ જિમ ન્યારા. ચિદાન એસે જન ઉત્તમ – સાહેબ યારા...
૧૫
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૮
જબુધાયઈ પહઝરાદીપ કર્મ ભૂમિ ઈણમેં હી ધન સે દિન લેખે ગણું મન-વચ કર્મ કરી વિદીયે પંચ વિદેહે બિરાજતા એ આર્યક્ષેત્રે વસે તીન રતન નિત હિયે ધરે પંચ મહાવ્રત આદરે ભય ટાળીજે સાતહી દશવિધ ધર્મ સમાચરે આશાતના સદ્દગુરૂતણી દેષ વિવજિત ગોચરી અરસ-વિરસની એષણા અરસ-વિરસ જવિ કથા તુચ્છ લેહિ સુકા સહિ. મુન શ્રેત દુરબલ મહા મમતા નહીં મરછર નહીં નિરમલ જે બ્રહ્મા વ્રત ધરે સિંહ તણ પરે દુધ ખિમાણ ગુણે જે ઘણું નિરાગી પરિગ્રહ નહીં સાંત-દાંત મહામુનિ નિરાલંબ આકાશયું અપ્રતિબંધ વાયુપરે જેહ નિરંજન શંખ જુ જેહ રહીત હુઓ મલા શીત-ઉષ્ણુવર્ણ તણું વરૂણાદિ સંકટ પડ્યા એ સંસાર સમુદ્રમેં આપ તરે પર તારે
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ [૧૯૦૫]
અઢાઈ દીવ માંહિ, હે મુનિવર ! ' પનરે શ્રી જિનરાજ , (વન સે દિન લેખે ગણે)
જે એહવા ગુણવંત છે પામું સુખ અનંત છે , ૨ ભરફેરવી સો પંચ છે ધરે ધર્મ કે સંચ... દરિસણ-નાણ-ચારિત્ત શત્રુ-મિત્ર સમચિત્ત... આઠ હી મદ પરિહાર નવકલ્પિત વિહાર જે ટાળે તેત્રીસ છે તેહને નામું સીસ” છે . * અંત-પ્રાંત આહાર અંત-પ્રાંત મ સાર. લુખા જેહના માંસ કષી સંબલ હંસ.. ઇ છે. જીત્યા વિષય-કષાય છે કરે નિત્ય સજઝાય છે , વૃષભ જિમ સ(શીરવ છે તે સાધે અપરમતત્વ , નિરહંકારી જીવ છે સાચા સદગુરૂ તેહ. ભારંઠ જિમ અપ્રમત્ત લબ્ધિ ગુખે સંપત્ત છે કુંજર જિમ સૌંડીર , જો શારદકે નીર... 0 જે ઉપસર્ગ સહત , ધર્મ થકી ન ચલંત , જંગમ તીરથ જહાજ , સારે વંછિત કાજ એ છે
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુતિની, મુનિગુણુની સજાયેા
ગિરિ કદર વતમે વસે
આતમરામ રમાવતા
સાકર-કકર સમગÌ સમિતિ-ગુપ્તિના ખપ કરે શીતલ ચંદ કળા જિસા
દિનકર જિમ તેજે તપે
કાળ અતીતે જે હુઆ એહ ગુણે આગે હુસ્સે
૫૦૯
ધ્યાન ધરે. શુભયે ધન સેા દિન લેખે ગણું જિહાં હરખ ન સાગ...,,
૧૬
.
કંચન આર પાષાણુ હૈ। સુનિવર ! સકલજીવન ત્રાણુ... મેતાણી પેર ધીર સાગર જિમ ગ′ભીર...
જેહ અહૈ જયવંત
ગુણુસાગર પ્રભુમંત...,,
[ ૧૯૦૬ ]
રૅ
કદેઈ મિલસ્યે (નિત નિત વં) તનુ રામાંચિત થૈ હિયડેા ઉલ્લુસે પંચ મહાવ્રત સુધા જે ધરે સમિતિ-ગુપ્તિની મૈં બહુતી બપ કરે પાંચ ઈંદ્રિય. અહનિશ વશ કરે ચાર કષાય ન સેવૈ સતિ માસ શીયાળે રે મહુલી શીતપડે તપ ધરી પોઢયા રે સમતા સેજડી ગ્રીષ્મકાળ ૨ તરૂણા રવિ તપે સૂરજ સામે રૅ (ઝીલે) આતાપના પાઉસ (વર્ષા) કાર્યો રે મેલા કપડા ડાંસ-મચ્છરના રે પરિષદ્ધ આકરા
સમક્તિ માન સરેાવર ઝીલતા તાજપ- સયમ પાળે નિમ ળા મધુકરની પરે મુનિવર ગોચરી તે પશુ નીરસને વળી થાડવા બે કર જોડી વળી વળી વિનવું હિયર્ડ સાથે ૨ પાપ જ જે કર્યાં.
99 99
પાળે પંચ આચારાજી ગુણુછત્રીસ ભડારાજી... પામે નવિવધ શીલેાજી
ور
99
99
ક્ષક્ષણુ સાહે શરીરાજી... વાયે શીતલ વાયેાજી (સ`યમ) ચારિત્ર ઉપર ભાવાજી.. જીવ સહુ વાંછે છાંદોજી ઉંચી કરી બેઉ માંદ્યોજી... ઝરમર વરસે મેહાજી(નીરાજી)
"D
મુનિવર એહવા જસ મુખ પ′કજ પેખાજી વિકસે નયણુ વિશેષાજી... કંદેઈ મિલસ્કે૦ ૧
99
..
... 99
.
"
""
39
૧૭
(સહે તે સાધુ સધીરાજી કિમહી ન ધ્રૂજે દેàાજી...,, બાવીસ પરીષહ (રે વસમા જે સહે=મુનિઅંગે ધ૨) મહિયલ કરેય વિહારાજી ખિમા-ખડગ લેઈ મુનિવર કર ગ્રહી (ધર) ઉપશમ રસ ભંડારાજી... ચારિત્ર નખ વાસેાજી પાળે મનને ઉલ્લાસાજી... હે રે શુદ્ધ આહારાજી કે નિજ દેહ માલારાજી ... સ્વામી સરણે રાખાજી (આલેક =ર્દેશ) ગુરૂ સાખાજી...
.
૧૮
૧૯
ܕ
3
પ
n
'
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૧૦
તીન પ્રદક્ષિણા દેઈ વાંદસું શ્રવણે” સસુ' વાણી તસતણી વીર જિનેશ્વર તિરતા ભાખીયે દુષ્પસ આચારજ સામી વખાણીએ તપ પઢિવજસુ ૨ વિરતા નિરમા રિત કરસુ દૂરાજી મનના મનેરથ સહુએ પૂરસ્કુ
પરગુણસે ન્યારા રહે ચક્રવર્તિ ↑ અધિક સુખી
હુ નિજ ઈંહ પર વસ્તુકી જિષ્ણુ હું નિજ નિજ જ્ઞાનસુ
દધિ ધરમ ધરઈ સદા સમતા સાગરમે‘ સદા
આશા ન ધરે કાટૂંકી તપ-સયમ પાવસ વસે પુદ્ગલ–જીવકી શક્તિ સભ
સપ્તમ ગુણુ સ્થાનક રહે
ક્ષાયિકાપશમ પયડી ચઢે
તૂ ધ્યાન ધ્યાવત સમે દેવચંદ્ર વાવૈ સદા
સજ્ઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
હૈડે આનંદ પૂરાજી કઠિન કર્મ દ્દલ ચાજી... જિહાંગી જીતની આÈાજી મહાનિશીથ સુઠ્ઠાણાજી...
[ ૧૯૦૭ ]
સાધક સાધજો રે
રે
નિજ ગુણુ પ્રગટ પણે જે પરિણમે પર્યાય અન ́તા નિજ કારજપણે ૨ પર્યાય ગુણ પરિણામે તૃ તા ૨ પર ભાવાનુગત વીરજ ચેતના રે કર્તા-ભાતાદિક સવિ શક્તિમાં ૨ ક્ષયેાપમિક ઋજુતાને ઉપને રે નિજ સ્વભાવ અનુગતતા અનુસરે રે અપવાદે પર વચકતાદિકા ૨ ઉત્સર્ગે નિજ ગુણની વંચના ?
ભણે વિજય દેવ સૂરાજી...
નિજ ગુણુઅે આધીન મુનિવર ચારિત્ર લીન...
જિને પરીક્ષા કીન ગ્રહે પરિખ તત્વણીન...
શુદ્ધજ્ઞાન પુરી કીન
ઝીલ રહે જૐ મીત...
કબર ન પરાધીન
દેહ પ્રમાદ દુઃખ ઝીન...
જાણુત, સપ્ત ભય હીન કીયા માહ મસીન...
[ ૧૯૦૮ ]
આતમ રસ સુધીન ક્રિયૌ ક્રમ સબ છીન... યહ મુનિવર ગ્રુત ભાન
નિજસત્તા એક ચિત્ત
એહિજ આતમ વિત્ત...
વરતે તે ગુણુ શુદ્ધ તે નિજ ધમ પ્રસિદ્ધ... તેહ વક્રતા ચાલ વ્યાપ્યા ઉલટા ખ્યાલ ... તેહિજ શક્તિ અનેક આવ ભાવ વિવેક...
એ માયા પરિણામ પરભાવે વિશ્રામ...
ܐܐ ܝ
» ર
"
સાધક
,,
,,
9:3
૧૩
3
૪
દ
૩
૪
પ્
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિની, મુનિગણની સઝાય
૫૧૧ સાત વરછ અપવાદે આવી રે ન કરે કપટ કપાય આતમ ગુણ નિજ નિજ ગતિ ફેરવે રે એ ઉત્સર્ગ અમાય.... સાધક ૬ સત્તા રાધ ભ્રમણ ગતિ ચારમેં રે પર આધીને વૃત્તિ વાચાલથી આતમ દુખ લહે રે જિમ તૃપનીતિ વિરત્તિ... - ૭ તે માટે મુનિ જીતાએ રમે રે વમે અનાદિ ઉપાધિ સમતા રંગી સંગી તત્વના રે સાધે આત્મ સમાધિ માયા ક્ષયે આજીવની પૂર્ણતા રે સવિ ગુણ ઋજુતાવંત પૂર્વ પ્રયોગ પસંગી પ રે નહિં તસુ કર્તાવંત... સાધન ભાવ પ્રથમથી નીપજે રે તેહિજ થાયે સિહ દ્રવ્યત સાધન વિના નિવારણું રે નૈમિત્તિક સુપ્રસિદ્ધ ભાવે સાધન જે એક ચિત્તથી રે ભાવ સાધન નિજ ભાવ ભાવ સિદ્ધ સામગ્રી હતુ તે નિગી મુનિ ભાવ હેય ત્યારથી ગ્રહણ વધર્મને રે કરે ભગવે સાધ્ય સ્વસ્વભાવ રસિઆ તે અનુભવે રે નિજ સુખ અવ્યાબાધનિઃસ્પૃહ નિર્ભય નિર્મમ નિર્મલા રે કરતા નિજ સામ્રાજ દેવચંદ આણાયે વિચરતા રે નમયે તે મુનિરાજ..
[૧૯૦૯) પર વિભાવ પરિણતિકે ત્યાગી જાગે આત્મ સમાજ નિજ ગુણ અનુભવ કે ઉપયોગી યોગી આયાન જહાજ.જગતમેં સદા સુખી મુનિરાજ હિંસા મોસ અદત્ત નિવારી નહિં મૈથુન કે પાસ દ્રવ્યભાવ પરિગ્રહ ત્યાગી લીને તત્વ વિલાસ.. નિર્ભય નિર્મલ ચિત્ત નિરાકુલ વિલગે ધ્યાન અભ્યાસ દેહાદિક મમતા સવિ વારી વિચરે સદા ઉદાસ રહે આહાર વૃત્તિ પાત્રાદિક સંજમ સાધન કાજ દેવચંદ્ર આણનુયાયી
નિજ સંપત્તિ મહારાજ... ) :
[૧૯૧૦] કરીયે સદગુરૂ સેવના રે જેમ લહીયે ભવપાર જેહની સંગતથી વલી વર પામીમેં તત્વ વિચાર.. હે પ્રાણી જેમ વહીયે. ૧ ગુરૂ મહા જગ જાયે રે જે દીયે જ્ઞાન ઉદાર શિક્ષા તમ ટાળી કરી રે - —- સમક્તિ દીપ પ્રાગાર... - ૨
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૧૨
દોષ બે'તાલીસને તજી રે આરભથી અળગા રહી ર
પાંચે ઇન્દ્રિયને દમી રે ક્રોધ માન માયા નહી જસ
આતમ ગુણુ અજુ વાળવા રે જૈનાગમ વચને' કરી ભવ એહવા ગુરૂની સેવના ૨ લબ્ધિમુનિ કહે તેહને નિજ
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ ભાગ-૩
વહેરે શુદ્ધ આહાર
રૂડાપાળે પંચ આચાર... હૈ। પ્રાણી ! ૩ વજે વિષય વિકાર
નહી' વલો લેાશ લગાર...
પચ મહાવ્રત સૂધાં પાળે
વ્રતદૂષણ ક્ષણ ક્ષણુ સભાળે
---તપ કરે બાર પ્રકાર
ખાધ કરે અણુમાર...
જે કરશે નર-નાર
સફલ કીયે। અવતાર...
99
આગમ કસતાં જે કસ પહુચે સાનાતણીપેરે જે કસ પહેાંચે સૂત્ર-અ` શુ` પ્રીત કરીને રાખે ભયકાલ ભડાપગરણને થયા બિપહાર અતીતની વેળા (ખરે નિર્દેષણુ આહારાદિ ન મળે તા
ન
,,
[ ૧૯૧૧ ]
ધન ધન મુનિવર વૈરાગ્યે મન વાગે રે સમજાવે ચાલે ૨ તજી સંસારને
»
જે ન પડે વળી મમતા માયાજાળે રે સયમ સભાળ રે સત્તર પ્રકારને... ૧ પાવન જે પાળે રે પયાચારને કમને ગાળે રે તપ કરી ભારને દૂરે જે ટાળે રે વિષય-વિકારને વંદુ ત્રણ કાળે રે તે અણુગારને..પાવન ર ગામ નગરપુર વિચરે જન પડિમાહે રે આશ્રવને રાધે ૨ સંવરમાં રમે
99
સુ ંદર સત્તાવીસ ગુણુ ભૂષણ સાહે ? ખીણ નરહે કાહે રે પરીષહને ખમે...,, ચરણ કરણ વ્રતધારી જગ ઉપકારી રે કંચનને નારી રે જે પરિહર ૪૭ દૂષણ વર્જિત આહારી રે વિકથા ચવારી રે શુદ્ધ ક્રિયા કરે... જ્ઞાનઘ્યાન અભ્યાસી તત્ત્વપ્રકાશી રે પુદ્ગલની રાશી રે જિન આણા ધરે પાપવિનાશી વિસદાનંદ વિલાસી રે ભવારિ રાશી ૨ જે તારે તરે.... વીરભદ્ર જેમ એ મુર્તિપદ આરાધે રૢ શ્રી જિનપદ બાંધે ૨ નિર્મળ ભાવથી મુનિ માણેક આતમ ગુણુ સપત્તિ સાથે રે સુખ મહિમા વાધે રે જગમાં સર્વાંદા [ ૧૯૧૨ ]
પ્
અંતરંગ મળ ટાળે
જ્ઞાનક્રિયા અજુઆળ
સે સદ્ગુરૂશુ મારૂ' મન માને... ૧
ક
39
તે કસને ગુરૂ માને દિન-દિન ચઢતે વાને આતમ નિજ ગેહે (આપણુડુ મન રહે)...૩ સભાળી પડિલેહે
બપારે મધ્યાહ્ન વેળા) ગોચરીયે ઋષિ નય મન ઉભુંા નિષ થાય...
,,
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિની, મુનિગણની સજઝાયો ઈગાલાદિક દૂષણ પાંચે ભોજન કરતાં (વેળા) ટાળ આઠે પ્રવચન માતા (સંભાળે-નિર) જ્યણું શું પ્રતિપાળે... કર્મકથા વિસ્થા જે ચારે આપણે મુખ ન પ્રકાશ લેકતણું જે વચન પરીષહ તે મનમાં અહિયાસે.... ધમ તણું કાંઈ કારણ જાણુ નિજ શરીર પણ છંડે ઉપસર્ગાદિક આભે થકે પણ વ્રતપરચખાણ ન ખંડે... ઇ ૭ કાળ પ્રમાણે સંયમને ખ૫ જોઈને ગુણ લીજે વિન(જ)ય વિમલ (વિજય) પંડિત ઈમ બેલે તસ પાય વંદન કીજે.”, ૮
[૧૯૧૩] જે નિરભી ન નિર્દભ નિરતિચાર પાળે વ્રત બં પર આશા જે જીપે સાધ તે મહિઅલ કહીયે નિરાધ... ૧ છકાયની જે રક્ષા કરે
ઉપશમ રસ હઈડામાં ધરે પરિગ્રહ જે નવિ રાખે રતિ તેહને કહિયે સુધા યતિ માહે માંહે કરે ન વિરોધ એ સમતિ સૂધ પડિબેધ તે કહીયે સંયમના ઘણું જેણે માયા-મમત હણ... જે નવિ બોલે જઠું કદા રાગ-દ્વેષ મૂકે સર્વદા મન સુધે જે કિરિયા કરે મુગતિવધુ તે લીલા વરે... પિતાનાં ઇડી ઘરબાર સંયમ રમે નિરધાર તપ તેને નિમલ આતમા શિવપુર પહતા તે મહાતમા... ઘરબારીશું પરિચય વમે
આગમ અરર્થે મનડું રમે અપ્રમત્ત ઈમરાહે દિનરાત સુપન કહે ને ન કરે તાત... સ્વારથ વિણ જે કરે વખાણ જે સ્તવિઓ ના મનમાં સુધિ જિનવર માને આણ તે પહોંચે નિશ્ચલ નિરવાણ.... રાગ રાયાંગ નવિભેદે જેહ મહામુનીશ્વર કહિ તેહ અસુઝત નવિ લીયે આહાર
તિકારે બોલ્યા અણુગાર.. આપ સમા જાણે જગજંત તે કહીયે મોટા મહંત ક્ષમાવંત નાણે મનરોષ
નવિ કહે તે કોઈને દોષ.. ડું બોલે થેડું જમે થોડી નિદ્રા થેડું ભમે જે નર પાંચે નિદ્રા દમે તેહને સુરનર સઘળા નમે... જિન શાસન દીપાવક જેહ સકલ સાધમાં સૂરજ તેહ લબ્ધિ કહે કરજોડી હાથ એ સાચે શીવપુરને સાથ..
સ. ૩૩
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૧૪
સઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩
[૧૯૧૪].
સુગુરૂ પિછાણે એણે આચાર સમિતિ જેહનું શુદ્ધજી કહેણી કરણું એકજ સરખી અનિશિ ધર્મ વિલુદ્ધજી. સુલ ૧ નિરતિચારે મહાવ્રત પાળે કાળે સઘળા દોષ ચારિત્રશું લયલીન રહે નિત્ય ચિત્તમાં સદા સંતોષજી. , જીવ સહુના જે છે પીયર પીડે નહિ ઘટ્રાયજી આપ વેદન પર વેદના સરખી ન હણે ન કરે ઘાયજી... મોહકમને જે વશ ન પડે નિરાગી નિરમાયજી જમણુ કરતે હળવે ચાલે પૂછ મૂકે પાયજી.... અરહે-પરહે દૃષ્ટિ ન દેખે ન કરે ચાલતા વાત દૂષણ રહિત જે સુઝતે દેખે તેલે પાણી ભાત છે. ભૂખ તૃષા પીડા દુઃખ પડે છૂટે જે નિજ પ્રાણજી તે પણ અશુદ્ધ આહાર ન લેવે જિનવર આણ પ્રમાણ અરસ-નરસ આહાર ગમે સરસતણી નહીં ચાહજી ઇમ કરતાં જે સરસ મળે તે હરખ નહીં મનમાંહજી શીતકાઓં શીર્વે તનુ સૂકે ઉનાળે રવિ તાપજી વિકટ પરીષહ ઘટ અહીયાસે નાણે મને સંતાપજી. મારે ફૂટે કરે ઉપદ્રવ
કોઈ કલંક દે શીશજી કર્મતણું ફળ જણી ઉદીરે પણ નાણે મન રીશ. . મન વચ કાયા જે નવિ ડે છેડે પાંચ પ્રમાદજી પંચ પ્રમાદ સંસાર વધારે જાણે તે નિઃસ્વાદ સરલ સ્વભાવ ભાવ મન રૂડો ન કરે વાદ વિવાદજી ચાર કષાય છે કર્મના કારણ વજે મદ ઉન્માદજી.. પાપસ્થાનક અઢારે વજે ન કરે તાસ પ્રસંગજી વિકથા મુખથી ચાર નિવારે સમિતિ ગુતિ શું રંગજી છે ૧૨ અંગ ઉપાંગ સિદ્ધાંત વખાણે દે સુધે ઉપદેશ સુધે માર્ગે ચાલે ચલાવે પંચાચાર વિશેષજી... દશવિધ યતિધર્મ જિનજીએ ભાખે તેહના ધારણ હારજી ધર્મ થકી જે કિમહી ન ચૂકે જે હેય કડિ પ્રકાર . ૧૪ જીવતણી હિંસા જે ન કર ન વદે મૃષાવાદ તૃણ માત્ર અણદીધું ન લીયે સેવે નહિં અબ્રહ્મજી...
છે ૧૩
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિની, મુનિગણની સજઝાયે નવવિધ પરિગ્રહ મૂળ ન રાખે નિશિ ભોજન પરિહારજી ક્રોધમાન-માયા ને મમતા ન કરે લોભ લગારજી... સુ. ૧૬ જોતિષ આગમ નિમિત્ત ન ભાખે ન કરાવે આરંભળ ઔષધ ન કરે, નાડી ન જુવે સદા રહે નિરારંભ... ડાકણ-શાકણી-ભત ન કાઢે ન કરે હળવે હાથ મંત્ર-યંત્ર ને રાખડી કરી તે નવિ આપે પરમાર્થ... વિચરે ગામ નગર પુર સઘળે ન રહે એકણુ ઠામજી ચેમાસા ઉપર ચોમાસું ન કરે એકણું ગામજી... નેકર ચાકર પાસે ન રાખે ન કરાવે કોઈ કાજજી ન્હાવણ ધાવણ વેષ બનાવણ ન કરે શરીરની સાજજી..... વ્યાજવટાનું નામ ન જાણે ન કરે વણજ વ્યાપાર ધર્મ હાટ માંડીને બેઠા વણજ છે પર ઉપગારજી... તે ગુરૂ તરે બીજાને તારે સાયરમાં જિમ જહાજજી કાષ્ઠ પ્રસંગે લેહ તરે જિમ તેમ ગુરૂ સંગતે પાગ્યજી... » સુગુરૂ પ્રકાશક લેચન સરિખા જ્ઞાન તણા દાતાજી સુગુરૂ દીપક ઘટ અંતર કેરા દૂર કરે અંધકારછ... સુગુરૂ અમૃત સરિખા શીલા દીયે અમરગતિ વાસજી સુગુરૂતણું સેવા નિત્ય કરતાં છૂટે કર્મને પાસ.. સુગર પચ્ચીસી શ્રવણે સુણીને કરજે સુગુરૂ (ને સંચ) પ્રસંગજી કહે જિન હર્ષ સુગુરૂ સુપાયે જ્ઞાન હજ ઉછરંગછ છ ૨૫
[૧૯૫] તે ભણીયા રે ભાઈ તે ભણીયા જેણે સૂવ સુગુરૂ મુખ સુણીયા રે પરમારથ ગ્રાહક જે ગુણીયા જણણ તે ભલી જયારે તે ભણીયા જે ન હણે ન હણુ પ્રાણ જીવદયા મનિ જાણું રે ઉપશમ ભાવ હિયા માંહિ આણી બોલે મુખ મધુરી વાણી રે.... , ૨ જે ઉપદેશ દયા માંહે ભાખે શ્રી જિનવરની સાખે રે જે રૂડીપરિ નિજ વ્રત રાખે દુનિયા તસ ગુણ દાખે રે. જે સુધઈ ઉપગઈ ચાલિ નયણે જીવ નિહાતી રે જે પ્રવચનની શીખામણ પામે તે આતમ અજુઆલે રે.. જે કરણી ચિત ખઈ કરસી તે ભવ સાગર તરસી રે કાન્ડ મુનિ કહે તે સુખ(શિવ)વરસી અવિચલ પદ અનુસરસ રે... , ૫
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૧૬
[ ૧૯૧૬ ]
સાયાદિ સ ંગ્રહ ભાગ-૩
અષ્ટાંગ ધારક જે જોગી
સમતા સુખના જે ભોગી સદાનંદ રહે. જે અશાગી શ્રાદ્ઘાવ'ત જે શુદ્ધોપયોગી વિજન એહવા મુતિ દૈિ
જે સમકિત સુરતર્ કંદેશ...
જિત
આણા હઈડે રાખે
જેથી ટળે સર્વિ દુઃખ દ ધ્યાનામૃતરસ જે ચાખે સાવદ્ય વચન જે વિ ભાખે બાઘાંતર પરિગ્રહ ત્યાગી જસ શિવરમણી રઢ લાગી મદ આઠ તણાં માનને ગાળ પ'ચ'ચાર સુધા (શુદ્ધા) પાળે પ'ચાશ્રવ પાપ નિરાધે નિવ રાચે ન કાઈ ક્રોધે આહાર લીયે જે નિર્દોષ
ન કરે વળી ઈંદ્રિય પાત્ર ભિક્ષા લે ભ્રમરપરે ભમતા રાગદ્વેષ સુભટને ધમતા સુધા પંચમહાવ્રતને વહેતા વળી મેાહ ગહનવનને દહેતા જે જ્ઞાત ક્રિયા ગુણપાત્ર
સદા શીલે સહારે ગાત્ર
દયા પાળે વીસાવીસ
જગ જ તુતણા છે જે ઈશ ક્રોધ-લાભ-અભિમાન ને માયા ભ્રુધ ખીમાવિજય ગુરૂરાયા
[
રિસહ જિષ્ણુ પમુહુ ચવીસ જિષ્ણુ પુંડરિકદિ ગણુધાર મુણિ સાહુણી ભરહ નરરાય આર્ય સમિર પુત્તક ધ્યાન લકમ ખયર થયુ" કેટલી એણી પરિ અે આઈચ્ચજસુ મહજસા તેજવીરિયનિવે। દંડ વીરમ વલી
ભાળ્યુ. જિનજીનુ ભાખે... ત્રિકરણથી જિનમત રાગી વિનયી ગુણુવ ́ત વૈરાગી... એક ઠામે રહે વરસાલે વળી જિનશાસન અજુમા.... જ્ઞાનદર્શન ચારિત્ર શોધે ઉપકાર ભણી વિ બાધે... ન ધરે મન રાગ ને રાષ ન ચિકિત્સુ ન જુવે જોષ... મનમાં ન ધરે કાંઈ મમતા રહે જ્ઞાન ચેાઞાનમાં રમતા... ઉપશમ ધરી પરિષદ્ધ સહેતા વિચરે ગુરૂ આણા વ્હેતા ... અણુદીધું નવ લે તૃણુમાત્ર જાણે જંગમતીરથ યાત્ર.. ધરે ધર્મ ધ્યાન નિશદીશ
જસ ઇંદ્ર નમાવે(છે) શીસ... તજીયા જેણે ચાર કષાયા શિષ્ય જિનવિજય ગુણુ ગાયા...
19
મૃ
99
,,
99
,,
,,
}}
,,
29
,,
૩
૪
પ્
૭
-
૧૦
૧૧
૧૯૧૭ ]
વીઈ હેલિ સ’સારના દુકખ સવિòિ ઈિ સારપરિવાર જિગ જાસુ મહિમા ધણી...૧ સાર સિગાર નર-નાર સંત્રુત્તઉ તેહન" નામ મતિ જ્યાઈઈ વળીવળી...ર નરવઈ અતિખલે મહાલે વરજસે નમઉં જલ વીરએ કત્ત વરિય રૂલી... ૩
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિની, મુનિર્ગુણુની સજ્ઝાયે
રાય પસેણિય આમિ જાણિઈ તેહ ધન્ન તે ખંદગા નામ પરિવાયગ તુ ગિયા નર તપ સયમ ફુલ કહિઉ પાસ સંતાનીયા થિવર ગુણુ સાયરા નિગમ અઢ સહસ પરિવાર સ ́જુત્ત ઉત્તમ હવઈ સિવરાયરિસી રિષભદત્ત દેવાણંદ નમઉ" પુરવભવ દાખવીય વીર
જજી પુન્નત્તિ ઠાણુ ગિએ ભાખીયાં ભરત જિમ કેવલી કેવલી ભાખિયાં પ્રહઈ સમઈ તેહનાં નામ સંભારિયઈ આવતાં પાપ સતાપ સિવવારીઇ... ૪ રાભિનિવસિ પ્રએસિ સ`બાહુશિકુમાર વરસમણુ ગુણુ સાહણા ગિરૂમ તણા સુગુણુ મતિ આણીઈ... ૫ વીર જિન વચતિ થયઉ પરમ ગુણુ સાહેગા ઉત્તમ શ્રાવકે તત્તિ કરી સહિ.... : વીર સુપસંસિયા હુંતુ મે સુડેકરા વિમલ સ’જમધરા સેટ્ટિ સા ત્તિએ....
મહાસતીય જયંતી
જાણિ સુદ་સણુ સેટ્ટિ રાય દાયનર જે છડિ
ચારિત્ર પાલિક અતિપવિત્ર પૃથમ અગિ સભયાએ દુઃખ હરણું સુખ કરણ સહી મલ્લિ જિષ્ણુસર પુવમિત્ર ઈકખાગ રાય રૃપ સ`ખ જિણ રુપી કુણાલાધિપતિ અત્રિ અદીણુ સત્તુ કુરૂરાય તિહાં જિત શત્રુ એ છ મલ્ટિ પાસિ વિચર્યા ઉગ્ર વિહાર સયલ મિત્ર સુબુદ્ધિઈ માહિએએ લેઈ સંયમ અંતર ગ તેતલિપુત્ર સુમ"ત્રિ મુગટ ધ્યાનભુતિ તત કાલ થયું પુ.ડરીક મુનિરાય દૂ સુરવર લસિ ક્રમ ખપી અન્ન ધન્ન ધર્મ ઘેષ સીસ જીવ ઉપગારી જિણિ કીઉએ પ...ડવ પ ́ચય નેમિ સિદ્ધ સેત્તુ જિ અણુસણું કરીય
જિષ્ણુ જણી હુંતી જિષ્ણુ જાસુ મહાબલ
થયું... સયમ ગુણુ સમલ...
દેસ સિંધુ સેાવીર મદર ગિર ધીર
તેહના પાય સરણુ ટાલઈ જા મણુ મરણું... પડિઝુદ્ધિય નામિ કાશીપુર કામિ
રાજ ચંદ્ર છાય પંચાલહ રાય...
ૢઆ સંયમ ધારી
જીવતુ ઉપગારી
રાજા જીતશત્રુ છતા જિણિ શત્રુ... પેાટિલ પડિમાહી
કેવલ ગુણુ સાહી સરવાર્થ સિદ્ધિ -તપ-સંયમ સિદ્ધિ... ધમ રૂચિ અણુગાર
કડુ તુંબ આહાર સંલિ સંપત્ત સિદ્ધ થયા નિરમલ ચિત...
૫૧૭
૧૦
૧૧
૧૨
.
૧૩
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાટ
થાવા સુય સેલગાય છઠ્ઠઈ અત્રિ એહ સુણી માદવ વશ પ્રસિદ્ધ હુ" આદર સયમ આદર એ
ભૂપતિ અંધક વિષ્ણુતાય
ગાયમ પમુહ દસઈ કુમાર ભિકખુ પડિમા ભાર નહી પાશ્ચિમ સેત્તુ જિ સિદ્ધ થયા
સાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ધન મેધ મુણિ દ
હુઈ પરમાણુ દ
ઉત્તમ નરનારી
પહુ તા ભવપારી...
જસુ ધારણી માય
આ મુનિરાય
વ્રત બાર વરીસ
૧૪
તર્જી નામું સીસ...
૧૫
ગૌતમ સમુદ્ર કુમાર સાગર ગ'ભીર સ્તિમિત અચલ પયવ`દીઈએ ક‘પિયન ઈ' અક્ષાભ કુમર પ્રસેનજિત વિષ્ણુ નામિ’ દુ છિદિઈએ વિષ્ણુ પુત્ર વકી
જિમ ગુરૂ ગિમા પડિગાજત્તાએ
આઠ ધાર(રિ ?)ગ્રી અ’ગજ અક્ષાભ સાગર સમુદ્ર જિંગ દીપતાએ...
હિમવ ́ત ગુણુવ'ત અચલ ધરણુ
પૂરણ નઈ અભિય`દ મુનિવર આર્ટએ આઠ કમ પિવા ભણીએ
આણિય મનિ આણુ
તપ
સજમ સેાલ વરીસ
તે સમરકં નિસદીસ અયિસ કુમર અણુ તસેન દેવસેન શત્રુસેન કાજલ સામલ દેહ વાધ્યા દેવનું ભાવિ
ણુરયહ સાઁવત્સર મહિમા ધણીએ પાલી વિમલ ગિરિ અણુસણુ કરી સિદ્ધિગયા એ ધન ધન યાદવ વ’વિભૂષણ એ ક્રૂ એ... ૧૭ અજિતસેન અશુિહરિપુ ગુનિ ધરઉ એ એ છઈ દેવકીનંદન ગુણુ કીતિ કરણે એ રૂપ અનેાપમ રાદૂઈ દીસઈ સમતાલઈ એ ભાગ સુભાગ એ નાગ ધરણ સુલસાધિર એ... ૧૮ દેસણુ સુણીય ભત્રીસ કાડિ સેવન્ત જેણુઈ કન્યા બત્રીસ પરિહરી એ ચઉદહ પૂરવધાર અણુસણુ સેત્તુ ંજ ગિરિ કરી શિવરમણી વરી એ વસુદેવ ધારિણિ પુત્ર સારયતિવર આતમ તારણ ગુણુ નિલ એ ડિયરમણિ પચાસ ક્રેડિ પ'ચાસ એ સાવન યાદવ કુલિ તિલ એ... મુનિવર ગજ સુકુમાલ સેામિલ ઊપસગ્નિ ક્ષમાખડગ જિણુિ કરિ ધય* એ વસુદેવ રાય મલ્હાર દેવકી નંદન સિદ્ધિ રમણિ સઈ વિર વિર એ જાણુગ સરીર દ્રવ્ય સાધુ જાણિય સુરવર ભગતિ કુસુમ વરખણુ કરિ એ નાટક ગીત નિનાદ ઉચ્છવ અતિ ધણુઉ જય જયરવ મુખિ ઉચ્ચરઈ એ... ૨૦ સમુહ-દુમુહ કુમાર ફર દ્વારક અનાદૃષ્ટિ મુનિવરતા એ ખલ વસુદેવ મહાર માતા ધાણિત્રણ દઈ ક્રમ જસુ જીણુ ઘણા એ
છે
૧૯
૧૬
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુતિની, મુનિગુણુની સજ્ઝાયે
સાવન દાડ પચાસ રમણ પચાસએ પિરિ પરમારથ ધરઉ એ સેત્તુ જ સિહરિ વિયાર જાણિય અવસર કાલ સુથાર૩ જિણિ કરિઉ એ... ૨૧ પવિત્ર સીલ નિર્મીલ ધારણી
ΟΥ
જયઉ જયઉ યાદવ વંશ શૃંગાર... ૨૨ નિરૂપમ શમક્રમ જગ વિખ્યાત પુરિસસેણુ પજજુન મયાલિ... જ જીવતી કિંખ અવતાર પિતા પુજજુન્ત કુમર અનિરૂદ્ધ અંતર રિપુ લોલિ* જિષ્ણુ છત યાદવ શિ ધન અવતાર... છંડી રાજ ઋષિ ભંડાર
વસુદેવ રાય ધરણી ધારણી તેહન ન દન જાલિકુમાર કૃષ્ણ પુત્ર રૂકમણી અગાત વારિસૈણ ઉચાલિ મયાલિ
શત્રુ કુમર નૃપ કૃષ્ણ મહાર વૈદ માતા સુપ્રસિદ્ધ સત્યનેમિ-ઢનમિ વદીત સમુદ્ર વિજય શિષાદેવિ મહાર જાતિ પ્રમુખ એ દસઈ કુમાર સીહ જેમ સંયમ આદરી પઉમાવઈ ગોરી ગારિ જ જીવતી સત્યભામા સહી આઠે અગ્રસહિષીએ જાણિ શત્રુ કુમરધિર અંતે ઉરી તે બેહ્ નૈમિ જિલેસર પાસિ દુષ્કર તપ સૌંયમ પ્રતિપાલિ યાદવ વંશ વિભૂષણ થયા અષ્ટમ અંગિકઘા ગુણ ઘણા માહિ ક્રમ પુરૂષ પ્રધાન સયમ પાલી સેાલ વરીસ અર્જુનમાલી પાળી દયા છઠ્ઠપિ સયમ છમ્માસ કાસવપ્રેમ ધૃતિધર કૈલાસ વારત સુદ સહુ પૂરણ ભ સુપ્રતિષ્ઠ ગુણિ ગિએ મે ચરણુ કરણ સિત્તરિ ભંડાર બાલકમાંહિ રમતુ ખાલ શ્રી ગૌતમ વિહરત ગારિ શિર તેડા માતાનજી પાસિ વીરપાસ સિરસ આવીઉ
૫૧૯
૨૩
૨૪
૨૫
સુગતિ રમણિ હેલા સિ* વરી.... ૨૬ લકખણુ સુસીમા નામિ નારિ કિમણી કૃષ્ણે ધરિણ એ કહી... ધરી સયમ પુહતાં નિરવાણિ મૂલદત્તા ખીજી મૂલિસરી... સુણિય ધમ મનનઈ ઉદ્ઘાસિ પરમારથ સાધિઉ તણિ કાલિ... નરનારી એ મુતિ ગયા મુઝન ચરણુ સરણુ તેહ તણાં... ૩૦ તિણિ પ્રણમ્યા સ્વામી વધુ માન સિદ્ધ થયા તસુ નામ” સીસ... પરીસહ સહિવઈ નિશ્ચલ થયા આદર કીધઉ શિવપુર વાસ... હરિ ચણ્િ પૂરી મતિ આસ સુમણભદ્ર પામિ શિવભદ્ર... તૃણ સમ-મણી સદૂ ધન-દેહ વીટાલિક જિણિ ભવ અવતાર... અઇમત્તે ગુણગણિ વિસાલ દેખી હરિખ સાથિ' કરી... પ્રતિ લાભ્યા મનનઈ ઉહ્લાસિ તપિ સમિ શિવપુર પાવિક...
२७
२८
૨૯
૩૧
૩૨
33
૩૪
૩૫
૩૬
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૨૦.
મોટે રાજા નામ અલ% વિપુલગિરિ સંથારૂ કરી શ્રેણીક નરવઈ અંતે ઉરી અષ્ટમ અંગિ ભાખા સુપ્રસિદ્ધ નંદા નંદવતી સંયતી ચીથી રાણી તે નદિણી ને મરતા સત્તમ બલિ સુમરૂતા ભદ્ર-સુભદ્રા સુજ્યા જાણિ શ્રમણ શિરોમણી તેરહ એહ. સિદ્ધ થઈ કીધઉ ભવ અંત દસય અનેરી શ્રેણિક નારિ તેહ તણાં હિલ ગુણ વર્ણવવું કાલી ણાવલી તપ કીધા કણબાવલી સુકાલી દેવિ લહુડ સિંહ વિક્રીડિત કરિઉ કહારાણ સંયમ લીધા દેવિ સુકહા શ્રેણિકતણી સામિ સત્તમીયા ઈક જણ ત્રીજી અછાં નવમ નમિયા એ યારઈ તિણિ પ્રતિમા વહી મહ કહા લઘુ સર્વતોભદ્ર સર્વતે ભદ્ર વડુ તપ કહિ ભોત્તર પ્રતિમા જે કહી પિલ સેણ કહાં મુગતાવલી મહ સેણ કહા સુગુણવ પ્રધાન અંતગડ અંગિ કહા ગુણ ઘણા હિવ શ્રેણીક સુત જાલી–મયાલિ થા સિદ્ધ પુરૂષ સેણ વરિષણ દીહ દંત મુનીસર લકૃદંત હાસ ચઉહિ બુદ્ધિવાર
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ દુષ્કરતપ કરતઉ નહુ અw વીરવચનિ શિવરમણ વરી.. ૩૭ તેરહ તેર ક્રિયા પરિહરી મુગતિ પહંતા નમિઈ સિદ્ધ તદુત્તર ઉત્તમ ગુણવતી શિવા સાધુ જણ આણંદિણી મહ મરૂદેવા ઉપશમ જતા સુમણું ભઈ દિન વખાણિ દુકરતપિ શેષી નિજ દેહ દંસણના|િ સુખ અનંત દુષ્કર તપ કરિ પુહતી પારિ જિમ આણંદ લહું નવ નવઉં કર ઉત્તમ સંજમ રિદ્ધિ સમૃદ્ધ કર્મ ખયાં તપ એ કરેવિ. મહાકાલી આતમ ઉરિક મહાસિંહ નિક્રીડિત કીધ... જગિ જાગઈ જસુ મહિમા ઘણી અઠ્ઠમ અમીયા સુવિખાણિ. ૪૫ ચઉથી પ્રતિમા દસમ દસમીયા સા(મષ્યિ મારગિણિવરની કહી....૪૬ તપકરિ પામિ પરમસુભદ્ર વિરકહો તે નિરતક વહિઉ.... ૪૭ રામકહા સાહણી તે વહી તપકરિ પૂરી નિજ મન રૂલી. ૪૮ તિણિ કીધઉ આંબિલ વર્ધમાન મુઝનઈ ચરણ શરણ તેહતણ ૪૦ ઉવયાલી અનોપમ ચરણ પાલિ. છતી જિણિ અંતર સગુ સેણ... પ૦ શ્રી હલ કુમર શમરસ મહંત જયવંતુ જાણિ તે અક્ષયકુમાર ૫૧
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________
મ્યુનિની, મુનિગુણુની સજ્ઝાયેા
વ્રત પાળી ટાળી ઘણુ કષાય તે સાધુ શિરામણ ચરણે િ વલી ખીજા શ્રેણીકના કુમાર લટ્ટક'ત નિપુણ ગુણ ગૂઢત દુમસેણુ મહાદુમસેણુ પુણ્યુસેણુ ભણ્યા એ કુમર તેર કાયદો પુરિભદ્રા કુમાર ત્રીસ અણુિ બત્રીસ ક્રેડિ આંબિલ તપ પારઈ છઠ્ઠું સાઈ ચઉદસહ સમણુ મલિ મઝાર સેા નામિ અનઈ પરિણામિ ધન્ન સુનિકખત્ત મહામુઈિ સીઈદાસ -ચદિમા મુનીસર રામપુત્ર પેટ્ટિલ વિહલ્લડ પણ નવ એ બેલ્યા જિષ્ણુવર નવમઈ અંગિ ઈંગ્યાર અગિઈ બીજઈ જ ખષિ
1
કુમર સુબાહુ વખાણીઈજી
ભાગ દાગ દુષ્ટ દેવતાજી
મુનીસર જય જય ગુણુહભંડાર ભદ્રન"દિ જગ વંદીઈજી
વાસવ -પૂજય સુવાસવાજી ધપતિ મહાખલ વંદીઈજી - વરદત્ત દશ એ લાખીયાજી પાઁચ પંચ સય પરિહરીજી દવિધ યુતિધમ આદરીયેાજી • ઉત્તરાધ્યયતિ' જે કવાજી સલ રિક જિષ્ણુ આપણુજી કપિલ મહેારિષિ કેવલીજી વિક ધવિક સિને 'ચસઈજી - હરિકેશી ખલ વીયઈજી • બ્રહ્મદત્ત પ્રતિ માધવાજી
પામિક જિણિ સુ ંદર અણુત્તરાવવાય મતિ હરખ ધર` જણુ તણુઈ વૃદિ... પર દીદ્ધસેણુ મહાસેણુ ચરણુધાર સુહૃદંત ફુલદુમ પસમવ’ત... સીહસે મહાસે ભય અબીહ તર્ષિ ટેલિઉ જિણિ ભવ ભ્રમણ્ ફેર ...૫૪ ધન ધન્ન કૃમિ નિરતિચાર
ધન સયમ લીધઉ જેણિ છેડ... ૫૫ આહારઈ તે જે ન લીઈ ક્રાઈ શ્રીવીરિ પ્રશસિઉ તપ વિચારિ... ૫ વ...દૈવિ કરિસુ નિય જનમ ધન્ન નિઃસલ પલ મુણિ ગુણુ વિકાસ... ૫૭ પુઢિમા મુષ્ઠિ પેઢાલ પુત્ર ત્રિğ" કાલિ વહ્રિય ફૂલ લહેસુ... ૫૮ અત્તરાવવાઈ નમઉ રંગ દશ માલ્યા પૂરઈ સાધુ ધિ...
,
39
સાહમ સુંદર સાર
રૂપિ` મયણુ અવતાર....(મુનીસર જય૦) ૬૦ તસુ નામ જપુ* અનિવાર શ્રી સુજાત વ્રતધાર શ્રી જિનદાસ કુમાર... ભદ્રન‘દિ મહચંદ સેવઈ સુરનર વૃંદ... રિદ્ધિસહિત જિષ્ણુ નારિ ખૂંતા નહીંય સ*સારિ... તે સ‘ભારત સાધુ ધન માનવ ભવ સાધ... પ્રતિભાવ્યા જિણિ ભીલ ચરણ નહીં ઢીલ.... ચિત્ર મુનીસર જાણિ મેલી મધુરી વાણુિ...
"9
પર૧
99
""
૧૩
.
૧૯
ર
૬૩
૬૪
ર
દ
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર
મલાવતી’" ખેાહિએજી
ભગુ ભભણ ધરણી જસાજી એ છઇં અનુક્રમિ નીકળ્યાજી ઉગ્ર વિહારઈ વિહરતાંજી
નૃપ સંજય મૃગયા ગયઉછ વચન સુણી ઈરાગીએજી રાજ રિદ્ધિ જિણિ પરિહરીજી
સ’જય સિઉ એકઠા થયાજી
ભરત સગર મધવા ભણુ છ શાંતિ કુશુઅર ચવટઈજી
ચતુર ચતુર્થાંતિ ચરણુકજી દસમચક્ર જય જીતલાજી
દેશ દશારણ જાણીઈ વીર જિષ્ણુસર વદતાં ગાઈસુ (સિ૩”)ગુણ ત્રિરૂઆતા જસુ જસ પુરવ' ઝગમગઈ
દેશ કલિ ́ત્ર વખાણીઈ દ્વિમુખ 'ચાલનુ રાજીએ મિથિલા નગરીના અધિ પતી
નૃપતિ નગ્ગઈ વધારવઈ
સેઅ મહાબલ વીઈ કુમર અનાથી નાથ થિએ ઉત્તમ સુમિ ગહિ ગઈ કેશીય ગાયમ એ મિયા માહેણુ કુલ કર દીપતાં ખાલ્યા રિષિ વર એતલા સેહમ વચન' આદિરએ કાઙિ નિવ્વાણ" પરિહરી પ્રભવ શય્યંભવ વદિઈ વિજય સભૂતિ વખાણીઈ
સાયાદ્ધિ સંગ્રહ ભાગ
રાજ શ્રી ઈશુઢાર તેહના બેઠુ કુમાર...મુનિસર જય૦ ૬ 9
વઈરાગી સમકાલિ
સિદ્ધ થયા સુવિશાલ...
ગ ભાતિ ગુરુભાલિ
સ ́યત થયુ. ઉલ્હાસ...
ક્ષત્રીય રાજકુમાર કીધઉ ધમ વિચાર...
તરવર સનતકુમાર
પમ મહાવ્રત ધાર...
ચક્રીસર હરિષેણ અંતરંગ રિપુસેણુ...
તારણુ તરણ તરફૂ એ... નિમ નામ* મુદ માણુએ પામિક ધ્રુવલ નાણુ એ..... શ્રમણુ મૃગાપુત્ર જાણિ રે સયલ ગિ જે પ્રાણી રે... સમુદ્રપાલ રહનેમિ એ મુતિ પહુ'તા ખેમિ એ... જય ઘાષ વિજયઘોષ નામિએ ઉત્તરાધ્યયુતિ સુઝામિ એ... સૉંયમ જજી કુમાર એ નવ પરણી આઈ નાર એ...
17
જસભદ્ર શ્રીભદ્ર બાહુએ થૂલિભદ્ર સુંદર સાડુએ...
,,
..
""
,,
દશારણુ ભદ્ર નિર્દુ એ જિણિ જીતુ માહમ દેં એ... ગાઈસુ૦ ૭૩૬ આણિ મનેિ આણુંકૢ એ સેવઈ સુરનરવિંદ એ... રાજા શ્રી કરકડૂ. એ
22
د.
..
""
૭૯
..
७०.
"9
૭૧.
७२.
૭૪
૭૫.
૭
૭૭.
,, ૭૯
૭૮.
7.
22
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિની, મુનિગણની સજઝાય આ મહાગિરિ જરિ જયઉ અજજ સુહથીય સૂરિ એ સુઠ્ઠિય સુપડિબદ્ધ મુણિવરૂ તસુ નામિ દુરિત સવિ દૂરિ એવાઈસ. ૮૨ ઈંદ્ર દિન ગુરૂ ગાઈઈ
આરિજદિન સુવિચારૂ એ સીહગિરિ સીંહતણી પરિ
પાલિઉ સંયમ ભારૂ એ. , બાલપણુઈ જઈસર
વઈર કુમાર વદીત્ત એ દસ પૂરવધર ગુણ નિલક વિષય વિકાર જ છત એ છે પન્નવણા જિણિ ઉદ્ધરી ધન્ય તે આરિજલામ એ દેવગિણિવર પયજુચિ
અહનિસિ કરઉં અપ્રણામ એ ૮૫. વલીય અનેરા વંદિઈ
બાહુબલિ આદ્રકુમારૂ એ પ્રવચન વચને જે મિલઈ તે નમતાં ભવપારૂ એ છે ૮ કલસઃ ઈમ જેનવાણ જોઈ જાણું હિઈ આણું મઈ ભણ્યા ભવ તરણ તારણ દુકખ વારણ સાધુ ગુરુ મુખિ જે સુણ્યાં ઈમ અછઈ મુનિવર જેઅ હેસિ કાલિ અનંતા જે હુઆ છ ૮૮ તે સત્ત છંદઈ મનિ આણંદિ પાસચંદિ સંયુઆ
[૧૯૧૮] સેવે સદ્ગુરૂ ભવિજના નામે નવનિધ થાય રે પંચમહાવ્રત પાળતાં સમતાશું ચિત્ત લાય રે.. સેવો સદગુરૂ ભવિજના ૧ હિત ચિંત સવિ જીવશું ટૂકાય દોષવિચાર રે ત્રિવિધ ત્રિવિધ કરી સિરે મમતા મોત નિવાર રે , પૃથિવી અપ તે વાયુનું એનું સત્તજ નામો રે રૂય સર્વે ભૂત જાણીયે ભૂત રહે તિણ ઠામે રે , બિ તિ ચઉરિંદ્રિય પ્રાણુઆ ભાખ્યા સિરિ અરિહંતે રે સુર નર તિરિ વળી નારકી જીવ નામ કહે તે રે... , ટૂકાય હિંસા થકી ઘણું દ્વીતિયનાં છે પાપ રે અનંત અસંખ્યાત જાણીયે બેલે એ જિનવર આપે રે , દીજિયને હણવા થકી
ચઉરિયિ પણ વિશેષો રે સહસગુણું અધિવું સહી જિનવરે એ ઉપદેશો રે... છ ચઉરિંદ્રિયથી જાણજે
પૂરવ સંખ્યા સારી રે શત વળી પંચેન્દ્રિય થઈ ભાળ પર ઉપકારી રે.... પીતવર્ણ પૃથવી ભણી
પાણી રાતે હેય રે ધવલવણ વળી તેમને નીલો વાયરે-જેમ રે.. »
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________
-પર૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ પંચવરણ એ રાજિકા આગમેં કરિ એ જાણે રે પંચ થાવર જયણા કરે તે તે ચતુર સુજાણે રે. ભવિજના. ૯
કાયદેષ લહી કરી મતિમંતા તેહ નિવારે રે જપ-તપ-ક્રિયા સાચવી જિનવચનને મન ધારે રે... , ૧૦ દમદંત મુનિવરની પરે શિમરસ મનમાં ભાવે રે કર્મ કઠોર ખપાવીને શિવપદ નગર સિધાવે રે , ગુણ ગિરવા ગુરૂ સેવીયે લહીયે પુણ્ય સંગ રે નવિ ચિંતે જગ માહો ફિ ધિક્ ભવતણે બેગ રે... ) ૧૨ રાગની હાનિ ઉંચી રહી જિનશું ચિત્ત લગાવે રે જાતિ જરા ભય ટાળીને
અજરામર પદ પાવે રે , સમિતિ ગુતિ ધર સાધુજી સેવી સુજશ સવા રે ગુણવંત ગુરૂના નામથી શિવસુખ સંપદ થાઓ રે.. , ૧૪ તપગચ૭ નાયક ગુણની શ્રી વિજયસેન સુરી રે તસ પદ સુરિ શિરોમણી શ્રીવિજય પ્રભુ મુણી રે. , ૧૫ તપગચ્છ પંડિત સહિત પુણ્યરૂચિ પંડિત શિવે રે છવરૂચિ એ ગુણ ગાવતા મંગલ હેય નિશદીશ રે , ૧૬
[૧૯૧૯ થી ૨૨] ઢાળ: સગુરૂ એહવા સેવિ જે સંયમ ગુણ રાતા રે નિજ સમ જગ જન જાણતા વિરવચનને ધ્યાતા રે સદગુરૂ એહવા સેવિયે ૧ ચાર કષાયને પરિહરે સાચું શુભમતિ ભાખે રે સંજમવંત અકિંચના સનિધિ કાંઈ ન રાખે રે.. ઇ ૨ આણીય ભજન સુઝતું સાતમીને દેઈ બ્જે રે કલહથ્થા સવિ પરિહરે શ્રત સઝાય પ્રવું જે રે... , ૩ કંટક ગ્રામ નગર તણ
સમ સુખ-દુઃખ અહિઆસે રે નિરભય હૃદય સદા કરે બહુવિધ તપ સુવિલાસે રે.. , ૩ મેહ મેદિની પરે સવિ સહે. કાઉસ્સગ્ગ પરિતાપ રે ખનિય પરીસહ ઉદ્ધરે જાતિમરણ ભય વ્યાપે રે ,, ૫ કરે ક્રમ વચન સુસંયતા અધ્યાત્મ ગુણ લીના રે વિષયવિભૂતિ ન અભિલશે સૂત્ર અરથ રસ પીને ૨. , ૬ એહ કુશીલ ન ઇમ કહે જેથી પરજન છે રે જાતિ મદાજિક પરિહરી
ઘરમયાન વિભૂષે રે ) ૭
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિની, મુનિગણની સઝાય
પ૨૫. આપ રહી વ્રતધર્મમાં પરને ધર્મમાં થાપે રે સર્વ કશીલ લક્ષણ ત્યજી બંધન ભવતણું કાપે રે , અધ્યયને કહિયા ગુણ ઘણા દશવૈકાલિક દશમે રે કંચનપરે તે પરખીયે એ કાલે પણ વિષમે રે... , ૮
કાળ : ૨ [ ૧૯૨૦ ] ઉત્તરાધ્યયને કહિયે તે તણે મારગ તે હવે ભવિયણ સુણે હિંસા-અલિય-અદત્ત-અખંભ છાંડે (પુણ્ય વળી) પરિગ્રહ આરંભ... ધૂપ ૫૫ વાસિત ધર ચિત્ર મને ન વંછે પરમ પવિત્ર જિહાં રહે ત્યાં ઈદ્રિય સવિકાર કામ હેતુ હવે તે નિવા૨ (ઈણિવાર) ૧૧. સ્ત્રી પશુ પંડક વર્જિત તામ પ્રાસુક વાસ કરે અભિરામ ઘર ન કરે ન કરાવે કદા બસ થાવર વધ જિહાં છે સદા૧ર અન્ન પાન ન પચાવે પચે પચતું દેખી નવિ મન રૂચે ધાન નીર પૃથવી તૃણપાત નિશ્ચિત જીવતણો જિહાં ઘાત.... ૧૩ દીપ અગની દીપા નહીં શસ્ત્ર (સરવ દારૂ = તે સહી = ષટધારૂ) કંચન વણસમ વડી મન ધરે કય-વિજય કહિયે નવિ કરે. ૧૪ ખરીદદાર કર્યા કરતો કહિયે વિય કરતો વળી વાણિયો કય-વિક્રયમાં વર્તે જેહ ભિક્ષભાવ નવિ પાળે તેહ.. કયવિજયમાં બહુલી હાણિ ભિક્ષાવૃત્તિ મહાગુણખાણિ ઈમ જાણી આગમ અનુસરી મુનિ સમુદાય કરે ગોચરી... રસ લાલચી ન કરે ગુણવંત રસ અથે નવિ ભુજે દંતા સંયમજીવિત રક્ષા હેત સંતોષી મુનિ ભોજન લેત.. અર્ચન રચના પ્રજાનતી નવિ વિંછે શુભધ્યાની યતી કરી મહાવ્રત આરાધના
કેવલજ્ઞાન લહે શુભ મના....
[૧૯૨૨ ]. મારગ સાધુ તણે છે ભાવે દશકાને ચારિત્ર સ્વભાવે ચરકાદિક આચાર કુપંથે પાસત્કાદિકને નિજચૂર્વે આધાકમદિઠ જે સેવે
કાલહાણી મુખ દૂષણ દેવે જિન મારગ છેડી ભવાકામી થાપે કુમત કુમારગ ગામી. મારગ એક અહિંસા રૂપ જેહથી ઉતરીયે ભવ કૃપ સર્વ યુક્તિથી એહ જ જાણે એહ જ સાર સમય મન આણે. ૨૧.
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૨૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ *ઉરધ અધ તીરછા જે પ્રાણી વસથાવર તે ન હણે નાણી એષણ દોષ ત્યજે ઉદ્દેશી કીધું અન્ન ન લીયે શુભલેશી... રર આધાકર્માદિક અવિશુદ્ધ અવયવ મિશ્રિત જે છે અશુદ્ધ તે પણ પૂતિ દેથી ટાળે એ મારો સંયમ અજુઆલે. હણતાને નવિ મુનિ અનુમે દે - મુપાદિક ન વખાણે પ્રમોદે પુરપાપ તિહાં પૂછે કઈ મૌન ધરે જિન આગમ જોઈ... ર૪ પુણ્ય કહે તો પાતક પણે પાપ કહે જનવૃત્તિ વિશેષ કઈ ભાખે નિરદેવ આહાર સૂઝે અમને ઈહાં અધિકાર.. મુગતિકાજે સવિ કિરિયા કરતો પૂરણ મારગ ભાગે નિરો ભવજલ વહત જનને જેહ દ્વીપ સમાન કરે દુઃખ છે. એ ધરમ ન લહે અજ્ઞાની વલિય અપંડિત પંડિત માની બીજ ઉદક ઉદ્દેશિક ભુંજી ધ્યાન ધરે અસમાધિ પ્રવું છે માઠાં ભક્ષણ થાયે પંખી ટંકાદિક જિમ આમિષ કંખી વિષય પ્રાપ્તિ થાયે તિમ પાપી બહુભારંભ પરગ્રહ થાપી... વિષયતણાં સુખ વછે પ્રાણી પરિગ્રહવંત ન તે સુહ વાણી તે હિંસાના દેશ ન દાખે નિજમતિ કલ્પિત કારણ ભાખે. અંધ ચલાવે કાણી નાવા તેહ સમર્થ ન તીરે જાવા મિથ્યાદષ્ટિ ભવજલ પડિયા પાર ન પામે તિમ દુખ નડિયા ૩૦ જેહ અતીત અનાગત નાણી વર્તમાન તસ એક કહાણી દયામૂલ સમતામય સાર ધર્મ છે તેહને પરમાધાર. ૩૧ ધર્મલહી ઉપસર્ગ નિપાતેં મુનિ ન ચલે જિમ ગિરિ ઘનવા ઈગ્યારમું અધ્યયન સંભારે બીજે અંગે ઈમ મન ધારે... ૩૨
[ ૧૯૨૨] . તે મુનીને ભામડે જઈયે જે વ્રત કિરિયા પાલે રે સુધું ભાખે જે વળી જગમાં જિન મારગ અજુઆલે છે. તે મુનિને ભાભ૦ ૩૩ જે સુધે મારગ પાલે તે શુદ્ધકહિયે નિરધાર રે બીજો શબ્દ કહે ભજના કહિએ ભાષ્ય વ્યવહારે રે ૩૪ દ્વિવિધ બાલ તે શુદ્ધ ન ભાખે ભાખે સંવેગ પાખી ૨ એ ભજનાને ભાવ વિચારે ઠાણુગાદિક સાખી રે. છ ૩૫ કુગુરૂ વાસના પાશ પડયા ને નિજ બલથી જે છોડે રે શુદ્ધથક તે ગુણમણિ ભરિયા માર્ગ મુગતિને જડે રે... , ૩૬
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૨૭
૩૭.
Ya
૪૧
મુનિની, મુનિગણની સજઝાયે. બહુલ અસંયતની જે પૂજા એ દશમું અછાં ૨ પ્તિશતકૅ ભાખ્યું ઠાણાંગે કલિ લક્ષણ અધિકાર છે એહમાં પણ જિન શાસન બલથી જે મુનિ પૂજ ચલાવે રે તેહ વિશુદ્ધ કથક બુધજનના સુરપતિ પણ ગુણ ગાવે રે.. છે કરતા અતિ દુષ્કર પણ પડિય અગીતાર્થ જાઉં રે શુકથક હ પણ સુંદર બોલું ઉપદેશ માલે રે છે શુદ્ધપ્રરૂપક સાધુ નમીજે શરણ તે તેમનું કીજે રે તાસ વચન અનુસારે રહીને ચિદાનંદ ફળ લીજે રે... , सिरि जयविनय गुरूंण
पसायमासन्ज सयलकम्मकर। भणिया गुण गुरूणाण
સાદુ નાં સિf ge.
[૧૯૨૩] દે મુનિવર મમતા મારી ભયે પંચમહાવ્રત ધારી રે, હિંસા જૂઠ ચેરીને વારી
બ્રહ્મચર્યવ્રત ધારી રે બાહ્યાવ્યંતર ગ્રંથિ નિવારી
ભાગ તરસના છારી રે.. દેખો ૧ તપ શોષિત તનુશધારી
જગજન આનંદ કારી રે પૂજક-નિંદક દે સમકારી - ભજતે ઉગ્ર વિહારી રે.... ૨ રાગ-દેવકી પરિણતિ વારી પરીષહ ફોજકું ડારી રે ગુણશ્રેણી ગુણસ્થાનક ધારી
ધ્યાનારૂઢ ભય વારી રે છે શક સંતાપ દૂરનિવારી
એકમગનતા ધારી રે છિનમેં નિજ આતમકે તારી ભજતે ભોદધિ પારી રે.. , એસે મુનિવર હે વ્રતધારી
આતમ આનંદકારી રે વીરવિજય કહે હું બલિહારી નમું નમું સે સે વારી રે , ૫
[૧૯૨૫] નિમય મુનિવર તેહને જાણીયે ગ્રંથી કાપે દુભેજી ધન ધાન્યાદિક નવવિધ વસ્તુને દ્રવ્ય ગ્રંથીમાં ઉચ્છેદેજી... નિમથ૦ ૧ હાસ્યાદિષટ ત્રિવિધ વેદને ચાસ્કષાયને ટાળજી મળમિશ્યાતને કચરો કાઢીને ગ્રંથી ભાવની ગાજી.. દ્રવ્ય ગ્રંથીને બાહ્યને જાણ
જેહ કહી નવ ભેદેજી ભાવ તે અંતરગ્રંથી પિછાણીયે તેહ ચતુર્દશ ભેદજી.... દ્રવ્યને ભાવની ગ્રંથી કાપીને , નિગ્રંથ નામ ધરાવે ગુણસ્થાનક છે દશમું તેમનું દેવઅનુત્તર થાવેજી.
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર
પ"વિધ ભાખીયું
નિગ્ન થ પ્રકરણ મકુશ કુશીલ ને ત્રીજો પુલાક છે ભેદ પ્રથમ તે અકુશના જાણીયે ત્રીજો ભેદ પુલાક વખાણીયે પંચમ ભેદ સ્નાતક ભાખીયે। ઉદય કરીને ધ્રુવલ જ્ઞાનના નિગ્રન્થ સ્થાનક ભવમાં જીવને સ્નાતક સ્થાનક એક જ વારમાં સ્થાન અસખ્ય છે સંજમ ત્રણના સ્નાતકનુ" એક અનૈતિમ સ્થાન છે નિત્ય નમસ્કાર નિગ્રથ નામને નિમલ નીતિના ઉદ્દય કરાવતાં
શ્રી મુનિરાજને વદના નિત કરીએ હાંરે ભવસાગર સ્હેજે તરીએ
29
در
"9
39
99
99
39
99
કષાય કુશીલ દેાય ભેદ્રેજી નિગ્રંથ ગ્રંથી ઉચ્છેદેજી... મેલ કરમના પ્રક્ષાલેજી શિવ સુંદરીને નિહાલેજી... ચાર વખત મળી આવેછ શિવપુરમાં લઈ જાવેજી .. નિશ્ર‘થના સ્થાન દાયજી ઉત્તરાત્તર શુદ્ધ હૈાયજી... હાજયા વાર હજારાજી પામે ભવજલ પારાજી...
[ ૧૯૨૬ ]
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ
ભગવતી સૂત્ર માઝારાજી નિગ્રથ સ્નાતક નારાજી...નિત્ર થ॰ પુ
હાંરે તપસી મુનિવર અનુસરીએ
નિદક પૂજક ઉપરે સમભાવે નિ દઢ પર દ્વેષ ન લાવે સયમ ધર ઋષિરાજજી મહાભાગી
થયા કંચન કામિની ત્યાગી
તીને ચેાકડી ટાળીને વ્રત ધરીયા
અજુ આન્યા છે આપણા પરીઆ ચરણુ કરણની સિત્તરી ાય પાળે
મુનિ દોષ બે તાલીસ ટાળ ચિત્ર સ ́ભૂતિને વળી હરિકેશી
ગૌતમ ગણધર વળા દેશી
દશચક્રી પ્રત્યેક બુદ્ધને જગ જાણે ઉત્તરાધ્યયને તેડ વખાણે છવ્વીસ ક્રેાટી ઝાઝેરા અઢી દ્વીપે
ચાર સાળ પચ્ચીસને ઝીપે
કીજે ગુણગ્રામ...
,,
દીપ વિજય કવિ રાયના ગુણ ગાવે,, ગુણ ગાઈને ભાવના ભાવે
ગાતાં પરમ મહેાદય પાવે
માનવ ભવસાર...
93
99
99
99
,,
99
તેના ધન્ય અવતાર... મુનિરાજને૦
99
» પૂજક ઉપર રાગ ન આવે
તેહથી વીતરાગ...
93
જેની સ`યમે શુભમતિ જાગી
કરવા ભવતાગ...
જાણું સંયમ રસના દરીયા ધન્ય ધન્ય ઋષિરાજ...
વળો જિન શાસન અજુ આળે
,,
"1
99
,,
39
લેતા શુદ્ધ આહાર... અનાથી સુનિ શુભ લેશી ખેડુના અણુગાર... મિરાજને ઈંદ્ર સમાણે
,, .
શ્રી દશારણુ ભદ્ર...
તપ-સયમ ગુણથી દીપે
..
ور
,,
,,
,, ૧૦
99
.
,,
,,
७.
,,
e
39
૯
૨
૩.
પ
ૐ
૭.
८
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિની, મુનિત્રુની સજ્ઝાયે
સાધુજીને વંદના નિત નિત કીજે નીચ ગતિમાં તે નવિ જાવે મ્હાટાં તે પચ મહાવ્રત પાળે ભ્રમર ભિક્ષા મુનિ સુઝતી લેવે ઋદ્ધિ સ ́પદા સુતિ કારમી જાણી એ પુરૂષાની સેવા કરતાં એક્રેટા મુનિવર રસના ત્યાગી એક્રેટા મુનિવર વૈયાવચ્ચ વૈરાગી ગુણુ સત્તાવીસે કરી દીપે બાવન તેા અનાચીરણ ટામે જહાજ સમાન તે સંત મુનીસર પર ઉપગારી મુનિ દામ ન માગે ઈશુ ચરણે પ્રાણી શાતા રે પાવે જન્મ-જરા ને મરણુ મિટાવે એક વચન તે સદ્ગુરૂ કેરૂત નરક ગતિમાં તે વિ જાવે પ્રહ ઉઠી તુમે ઉત્તમ પ્રાણી તે પુરૂષાની સેવા કરતાં સંવત અઢારને વર્ષે અડત્રીસે મુનિ આસ કરણજી ઈણીપેરે જપે
તે ગુરૂ (મુનિ) મેરે ઉર વસ્યા આપ તરે પર તાર હૈ માહ મહારપુ તિ ઢાઈ દિગભર વન વસે રાગ કુરંગ બલ વપુ ઘણાં
કદી વન સ`સાર હૈ
પંચ મહાવ્રત આદરે તીન ગુપ્તિ ગાયૈ સદા
સ. ૩૪
""
[ ૧૯૨૭ ] પ્રRsઉગમતે સૂર રે પ્રાણી
પ્રાણી
પામે ઋદ્ધિ ભરપૂર રે...પ્રાણી | સાધુજીને વંદના॰ કાયના પ્રતિપાળ ૨ દોષ ખેડતાલીસ ટાળ રે... દીધી . સંસારને પૂઠ
p
,,
99
99
આઠે કરમ નવે તૂટ રે... એમા નાન ઊડાર રે એના ગુણુના નાવે પાર રે..... જીત્યા પરીષહ બાવીસ રે તેહને નમાવું મારૂ શીસ રે ભવ્ય જીવ મેસે આય રે દેવે તે મુતિ પહોંચાય રે... પાવે તે લીલ વિલાસ ૨ નાવે તે ગર્ભાવાસ રે જે બેસે દિલમાંય ૨ ઇમ કહે શ્રી જિનરાય રે સુણા સાધુનુ વ્યાખ્યાન ૨ પામે તે અમર વિમાન ૨ જીસી તે ગામ ચામાસ રે હુ` તા ઉત્તમ સાધુના દાસ રે [૧૯૨૮ ]
,,
99
..
99
જે ભવજષિ જહાજ
અસે શ્રી જિત રાજ...તે ગુરૂ॰
99
99
,,
99
99
99
"
,
""
"2
93
99
29
99
99
છાંડયા સબ ઘરબાર
આતમ શુદ્ધ વિચાર ભાગ ભુજંગ સમાન અસા જાણી તો રૂ નિદાન...,,
પાંચા સમિતિ સમેત
અજર-અમર પદ હેત...
99
સરક
92
હ
४
७
८
૧૦
૩
૪
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૦
તન ત્રય નિષિ ઉર પરે જીતે કામ પિશાચા
ધમ ધરે (દશ લક્ષણા) જિન ભાખીયા સહે પરીષહ (વીસ દ્વે) વન વસે જેઠ તપે રવિ આકરી
સૂકે સરેાવર નીર
(સેલ શિખરમુનિ)સખર શલ્યાપર તપતપે દાઝે (ચમ')નગન શરીર...
વરસે જલધર ધાર
પાવસ રમણી ડરામણી તતલે તિષ્ઠે તપ કરે
સીત પૐ કપી મદગો
તાલ તર`ગની તટ વિષે
ઈડવિધ દુર તપ તપૈ લાગે સહજ સરૂપસ પૂરવ ભાગ ન ચિતવે ચિત્તુ ગતિ કે દુઃખ સૌ. ડરે રંગ મહેલમે પાઢતાં શાક કરાલી ભૂમિમ
ગજ ચઢી ચલતે ગસુ· નિરખી નિરખી પગલે કરે
વૈ ગુરૂ ચરણુ જિહાં રે સૂરજ મમ મસ્તક ચઢે
ઈંદ્રિય જીપે રે મન સયમ ધરે બાલાચરણે રે દેખી ન રાચીચે
સજઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
વસ્ત્ર ન ધાવે રે રંગે નિષે કદા પ્રવચન માને રે જે મુનિ ચાલતાં જેમ ત કુલે રે ભમરા બેસતાં તેમ મુનિ જાવે રે આહાર ગવેખવા આહાર તે લાવી નીરસ ભાગવ અનુત્તરાવવાઈએ ધન્ના વરવ્ય
અરતિગ્રંથ ત્રિકાલ
સામી પરમ દયાલ...
ભાવના ભાવે સાર ચારિત રતન ડાર્...
[ ૧૯૨૯ ]
પાળે કરૂણ્ણા સાર...
દાઝે સમ વનરાય
ઢાંઢે ધ્યાન લગાય...
તીમાં કાલ મઝાર તનમાં (પરસ) મમતા ટાર આગળ વાંછા નાંહિ
સુરત લગી શિવમાંહિ..
કામલ સેજ બિછાય સાવે સમરિકાય...
એના સજી ચતુરંગ
પાળે કરુણા અભંગ... જગમ તીરથ જેહ
ભૂધર (વિનય) માંગે એહ...
ગુરૂ॰
"
99
39
19
59
39
',
,,
"1
.
૧૦
૧૧
ર
૧૩
૧૪
ચરણ કરણ ગુણુ જ્ઞાન ભગતિ સૂત્ર પ્રમાણુ
તે મ્રુતિ વ`દ રે શુભ સમતા ધરા... ૧ આચારાંગ મઝાર તેહની જા" બલિહાર... તે મુતિ ર ન કરે કાંઈ ઉપઘાત દશ વૈકાલિક વાત... જિમ દરમાંહે રે સાપ તપતાં જામે ♦ પાપ...
તે મુનિ॰ ૩
તે સુનિ૦૪
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુનિને મ ́ત્ર ત ંત્રાદ્ધિ ન કરવા શીખામણુની સજ્ઝાયા
ચઉ વિહ ભાખ્યા રે પન્નવાદે એહવા મુતિને રૂ ભાવે વદીયે હીય પ્રમાદી રે મુનિ ન ઉવેખીયે સન્ધિ પ્રયુ જીરે જગતીરથ કરે લવણુ ન મૂકે રે મર્યાદા સહી શ્રી જિન વચને રે તે મુનિ વાંદતાં નિમય દીસે રે સેના તણી પર પુણ્ય અંકુરા રે દર્શીત પાલવે
તે ભળીયેા ભાઈ તે બળીચે સમિતિ ગુપતિ સુધી પરિપાલિ આપિ આપ સરૂપ નિહાલિ શીયલ ધરી કાયા અજુલિ સદ્ગુરૂ આપિ શીખ સંભાલઈ આપિ આપ છતા ગુણુ ગોપઈ ઉત્તમ કુલની રીત ન લેપઈ ઉલટ જાતા જેમ ન વાલિઈ ન્યાય ણિ જે માગિ ચાઈ જે નરનારી વિષય નિવારી, શીલ પાલઈ તેહની બલિહારી
બેલે મુનિ નિર્દોષ તા ઢાય સમક્તિ પાષ... જુએ ચારણ મુનિ દાય તેના મહિમા રે જોય... જીવાભિગમ તરંગ વાધે સયમ ર..... નવવિધ બ્રહ્મ સુહાય
અમૃત વદે હૈ પાય...
[ ૧૯૩૦ ]
જે વિષય કષાય નવિ છબિ ૨ દાષ ખેતાલીસ ટાલઈ રે અષ્ટ મહામદ ગાળિ રે... નારી અંગ મ ભાલિ ૨ તે સહી પાપ પખાલઈ રે... ગાલઈ હી નિવ ાપ રે પુરૂષ રાણુ તેઓ ઉપિ રે... તપહ તપી ક્રમ બાલઈ ૨ મુક્તિ જઈ તે મહાલઈ રે... આપિ આપ સંભારી રે હ વિજય હિત કારી રે...
લટપટ કરશે ભારી ર`ગ દેશે ઉતારી રે... વાત કહે બહુ સારી
સાંભળવાના સ્વાદી થશે। તા જાશા સયમ હારી રે...
શીલ દહત અ*ગીઠી
વાણી મીઠી દિલની ધીઠી સાધુ થઈને સ ંગત કરશે આંખડીયા ઉલાળી તારૂ’ પ્રેમ પ્યાલા પાસે તુજને
, (
લાજ તેહની નીડી રે... ચિતડુ" વેશે મારી ક્રુતિ ની દરી રે...
99
66
99
તે મુનિ પ
99
તે મુનિ દુ
તે મુનિ ૭
તે મુનિ
તે
”
99
.
૫૩૧
8 મુનિને મંત્ર તંત્રાદિ ન કરવા શીખામણની સજ્ઝાયા [૧૯૩૨]
કલર્ડ કારી કાળી નાગણુ મન વિચારી એવુ` રે...નારીને સ ંગે, મુનિએ ન રહેવુ" સયમની લુટારી નારી સંગ કર્યાથી ભંગ શીયલના હાવ-ભાવ દેખાડી પ્યારી
39
3
૪
પ
3
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૨
મુખને મટકે કરને લટકે હાવ-ભાવ દેખાડી નારી કામ કુતુહલ ક્રીડાકારી રંગ રાગમાં જે લેાભાણા રૂમઝુમ કરતી આવે–જાવે
ભર જોબનમાં જે ભણાવે એકાંતે અબળા સંગાથે
નાક વિદૃા જે નિટાળા અગ્નિ આગળ દારૂ રહેવે
તારીને સંગેથી જાશે। વાટે જાતાં વનિતા સાથે દૂર રહેા જાણી સાપિણીયા
જાણા કુંડ-કપટની કુંડી
ભવમાં ક્રેઈ ને ભટકાવ્યા છતા ભાગને છંટકાવીને નમ્યા વિષેની વાંછા કરતાં આંખ, કાનને નાર વિષુણી સે। વરસની ડાશોના પણુ દેવાંગનાના ચળાવીયા પણ દૃઢ શીયલ વ્રતધારી તેહના નવવાડે વિશુદ્ધ વ્રત પાળા મૂલ ઉત્તર ગુણુ આરાધે તા ઓગણીસે સત્તરની સાથે અશ્વિન પંચમી શુકલે પક્ષે ખાડાજી કહે છેડા પ્રાણી ! માહભરમ છેડીને આતમ
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ચાલમાં ચિત્તર અટકી પાડી દેશે પટકી...નારીને સગે મુનિએ ન રહેવુ.૦૬
ગીત ગાવે લલકારી
જાણા ભ્રષ્ટાચારી રે... વત કરે બહુભાવે
તે ઝાઝા બત્તા ખાવે રે... કરે વાતાના કિલાલ
જાણ્ણા ફુટલ ઢાલ રે... નિશ્ચે જાવે ઉડી
ભવસાગરમાં ખૂડી રે... વાતડીયા નિવે કરીયે પાર્ષિણીએ પરિહરીયે ૧... ભામાં ભાવ ભુંડી ક્રેઈ ગયા છે ઉડી રે...
લીધે। સંયમ ભાર સહુ દેશે ધિક્કાર .... વિષાં સરવે અંગ કરવા નહીં તસ સંગ રે... વિચળ મુનિરાય ઈંદ્રાદિષ્ટ ગુણુ ગાય રે... નારીથી રહેા ન્યારા પરમેશ્વરના પ્યારા રે... નૌતનપુર ચામાસે વાર સ્થિર છે ખાસે ૨... અબળાના આસંગા ધમને રગે રગ રે...
શાંત સુધારસ કુંડમાં ગારવ રેણુ (માં મ-મ) શું મત રમે સ્વહિતકર મ કર ભવ પૂરા લેાકર જન ઘણ મ–મ(મત) કરે
[ ૧૯૩૩ ]
39
"
19
.
99
99
""
.
""
در
22
७
9
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૫
તું રમે મુનિવર હ‘સ રે
મૂકજે શિચિલ મુનિ સંગ (ધ ́સ)રે...શાંત૦ ૧ ં મ કરતું', ધમ માં ફૂડ રે જાણતે! કયું. હાયે મૂઢ રે...
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુતિને મંત્ર ત ંત્રાદિ ન કરવા શીખામણુની સજાયે
જો યતિવર થયેા જીવડા આપ સાખે મુનિ ! જો ત તુજ ગુણવંત જાણી કરી અશન વસનાદિ ભરી દીયે નાણુ-દ'સણુ-ચરણ ગુણિવના પાત્ર જાણી તુજ લેાક છે સુધીય સમિતિ ગુપ્તિ નહિં મુનિ ગુણવ'તમાં મૂળગા વ્યાપ માંડયો ઘણા ગુરુવિના ઘર તજી માન-માયા પડયો ઉપશમ અંતરંગે નહિ નતિ થુતિ પૂજા તુ" અભિષે ઉદર ભરણાદિ ચિંતા નહિં રાજ-ચારાદિ ભય તુજ નહિ વિવિધ દુઃખ દેખ તુ લેકના તુ જનાવજ નાર્દિક પડયો આપણું-પારકુ` મ-મ કરે ચિત્ત સમત્તા રસે સિંચને-ભાવજે લેાકસત્યારે પૂજે સ્તવે-તમે મુજયા નામ જગ વિસ્તૐ” પૂરવ મુનિ સારિખી નહિં કિસી અતિશય ગુણ ક્ષ્યિા તુજ નહિ પૂર્વ પ્રભાવક મુનિ હુઆ આપ હીણું ઘણું ભાવજે નિયડી કરી ને જત રજીયા પુંઠ દીયે ન તે તાહરા ગુરૂ પ્રસાદે ગુણુ હીનને તુ' ગુણુ મસરી મત હૈાજે સૌંયમ ચેાગ મૂકી કરી શિષ્ય ગુરૂ ભક્તિ પુસ્તક ભર્યાં પ્રશ(થ)મ સમતા સુખ જષિમાં તેણે તુસિ ંચ (સેવ) શમ વેલડી મૂકીદે
૫૩૩
શાંત. ૩
પ્રથમ તું આપને તાર રે તા પછી લાકને તાર રે... લેાક દીયે આપણા પૂત મૈ ખેાટડુ` મ ધર મુનિ સુત્ત (અતિ સૂત)રે...,, ૪
તું કેમ હાય સુપાત્ર રે મ ભરતું પાપે નિજ ગાત્ર રે...,, નહિ. તપ એષણા શુદ્ધિ રૂ ક્રમ હાયે લબ્ધિની સિદ્ધિ રે... ભૂરિ આડંબર ઈચ્છ રે ક્રમ હાયે સિદ્ધગતિ રીછ રે... નહિ. તુજ ચારૂ નિવેદન ૨ મ કર અણુમાનીયે ખેદ ૐ... સ્વજન સુત લત્ર ધરભાર રે તાહિ તુજ શિથિલ આચાર રે તુજ કિસી ચિંતા મુનિરાજ રે ચૂક મ આપણુ` કાજ રે... મૂક મમતા પિરવાર ૨ મકર બહુ બાહ્ય વિસ્તાર ૨... મુજ મળે લેાના વ્રુંદ રૈ ઈસ્યા અભિ(ત્યજી)માન મુણિ'દ્દે રે...,, આપણી શબિંને સિદ્ધિ ર તાહિ તુજ માનની વ્રુદ્ધિ રે... તેહને તુ નહિ. તાલ રે સુખ વાઘું ઘણુય મ બેલ રે... વશ કર્યા જેડ બહુ લેક રે ગૃહિ મુનિના ત ્ ફેક રે... હુઈ અદ્રે તુજ ગુણ ઋદ્ધિ રે કર નિજ જીવની શુદ્ધિ રૂ... વશર્યાં જેહ બહુ લેક ફ્ અંતે દીયે શમ વિણુ શાક રે... સુરનર સુખ એકત્રુ રે અવર સબ છંદ (અપર શમ')રે...,, ૧૮
૧૨
,,
99
99
,,
99
.
.
.
૬
.
७
.
૯
૧૦
૧૧
૧૩
” ૧૫
૧૪
૧૬
૧૭
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૪
એક ક્ષણ વિશ્વજંતુ પરે સવ' મૈત્રી સુધાપાનની(પે) આપ ગુણુવ ત ગુણુર જીએ નિર્ગુ ણી દેશવિરતિ રહી મૂર્ખત પ્રતિ
મૂરખા ગાડી દેખી મલકાવે
સ"સાર રૂપી ગાડી બનાવી
દેહ ડબ્બાને પલપલ પૈડા ક્રમ એ જીનમાં કષાય અગ્નિ
તૃષ્ણા ભુંગળુ' આગળ કરીને પ્રેમ રૂપી અÀાડા વળગાડપા પૂર્વ ભવની ખરચી લઈને કાઈની ટિકીટ નર૪–તિય “યની ક્રાઈએ ટીકીટ લીધી સિદ્ધિ ગતિની
ઘડી ઘડી ઘડીયાળા વાગે વાગે સિટી અને ઉપડે ગાડી લાખ ચેારાસી જીવાયેાનિમાં સદ્ગુરૂ શીખ રૂપી ધમ આરાધે સરૂંવત અઢારસે શ્વાસીના વ ગોપાલ ગુરૂના પુણ્ય પસાયે
માયાને વશ ખાટુ ખેલે ઉંડા જળમાં જે નર પેો ચુવા ચંદન અંગ લગાવે તેહનુ ભલપણ તેા હુ" જાણું પાપ સંગાથે માયા માંડે મારૂ-મારૂત કરતાં હીંડે અહ'કારીને લેાશ હેરા જીવતણી જયણા નવ જાણે રૂડુ કહેતાં રીસ ચઢાવે પાપ તણી ગાંઠ લડી બાંધી
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ ભાગ-૩
તું વશે જીવ સમભાવે ૨
સકલ સુખ સન્મુખ લાવે રે... ,, ૧૯ દીન દુઃખ દેખી દુઃખ ચૂ (%)ર રૅ સલમુનિ સુખ શુચિ (ચિત્ત) પૂર રે... એધની સજ્ઝાયા [૧૯૩૫] ઉંમર તારી શૈલતણી પેર નવે
99
gg
ને રાગ-દ્વેષ ઢાનુ` પાટા એમ ફરે આઉખાના આંટા રે... મૂર્ખા વિષય વારી માંહે ભરીયુ ચારગતિ માંહે કરીયુ રે... ડબ્બે ડબ્બા જોડવા ભાઈ ચેતન બેસારૂ બેઠા માંહિ રે... ફ્રાઈએ લીધી મનુષ્ય દેવા તેણે પામ્યા છે અમૃત મેવા રે... નિશદિન એમ વહી જાય આડા અવળા મહેલ થાય રે... જીવડા તે વારંવાર તે પામે છે મુક્તિના દ્વાર .... આતમ ધ્યાન લગાઈ મેાહનગાયે ભાવ ગાડી ... [ ૧૯૩૬ ] પુણ્યની વાત બિગાડે રે
ખીજાને ખૂડાડે ર/ મૂરખડા લેા ! આતમ અનુભવ જાણે! જે નર હિયડે આછા ૨ જો જમને વાળે પાછા રે ! માહ તણે વશ પડીયા ૨ તે નર ક્રમે નડીયા ૐ; મનમાં રાખે કાતી રૂ
તે સરીખા નહિ ધાતી રે; રાચે મૂરખ સાથે ૨ મરવું લીધુ. માથે ૨;
99
p
"
,,
,,
,,
"1
२०
,,
ર
૩
૪
,, ઉ
3
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________
મને પ્રતિ બેધની સઝા
પ૩૫ ઘેડા-વહેલ-પાલખીએ ચઢવું ય પગલું નવિ વરવું રે ભાત-ભાતનાં ભોજન કરવાં તે આખર મરવું રે મૂરખડા લે આતમ ૬ હાથીની અંબાડીએ ચઢવું ઉપર છત્ર તે ધરવું રે આગળ પાળા દોડ કરે પણ તોયે આખર મરવું રે નોબત ને નિશાન ગડગડે હાઇકમ થઈને ફરવું રે આગળ હાથી બેસણ હાથી તોયે આખર મરવું રે ગ માતે બે તાતો મારું મારું કરવું ? રળી રળી ભંડારજ ભરીયા તો પણ આખર મરવું રે મંદિર માળીયાં ગોખ જાળીયા મેડી ઉપર ચઢવું રે સુંદર સ્ત્રી શું ભોગ ભોગવતાં તે આખર મરવું રે પરમાતમશું પ્રીતિ બનાવો નીચ સંગ ન કરીએ રે સુમતિ મંદિરમાં વાસો વસીએ તે ભવસાગર તરીએ રે નાના-મોટા રંકને રાણું સહુને મારગ એક રે મૂરખ કહે ધન મારૂ મારૂં પણ મેલી જાવું છે રે શીયલ અમુલખ બખ્તરપહેરી છતો મોહ મેવાસી રે દુર્જનથી જે દૂર રહીએ તો થઈએ સુખવાસી રે કેવળરૂપી (પરમાતમ)એ સાહેબમેરા તાસ ભજનમાં રહીએ રે નિત્ય લાભ કહે પ્રભુ ગોડી પારસ તેહથી અનુભવ લહીએ રે
[૧૯૩૭] જ્ઞાન કદી નવ થાય
મૂરખને જ્ઞાન કદી નવ થાય કહેતાં પિતાનું પણ જાય મૂરખને જ્ઞાન કદી નવ થાય.... શ્વાન હોય તે ગંગા જળમાં સો વેળા જે ન્હાય અડસઠ તીરથ ફરી આવે પણ ધાનપણું નવ જાય. મૂરખને ૨ ક્ર સપ પયપાન કરતા સંતપણું નવિ થાય કસ્તુરીનું ખાતર જે કીજે વાસ લસણ નવિ જાય...
૩ વર્ષામે સુગ્રીવ (સુઘરી) તે પક્ષી કપિ ઉપદેશ કરાય તે કપિને ઉપદેશ ન લાગ્યો સુઘરીનું ઘર વિખરાય. નદી માંહે નિશદિન રહે પણ પાષાણપણું નવિ જાય લોહ ધાતુ ટેકણ જે લાગે અગ્નિ તુરત ઝરાય... કાગ કંઠમાં મુકતાફળની માળા તે ન ધરાય ચંદન ચર્ચિત અંગ કરીને ગર્દભ ગાય ન થાય.....
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૩૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
સિંહ ચર્મ કઈ શિયાળસુતને ધારી વેષ બનાયા શિયાલસુત પણ સિંહ ન હવે શિયાળપણું નવ જાય , મૂરખને ૭ તે માટે મૂરખથી અળગા રહે તે સુખીયા થાય ઉખર ભૂમિમાં બીજ ન ઉગે ઉલટું બીજ તે જાય છે ? સમકિત ધારી સંગ કરીજે ભવભવ ભીતિ મીટાય યાવિજય સદગુરૂ એવાથી ધિબીજ (સુખ થાય) પમાય,
ર મૃગાપુત્રમુનિની સઝાયે[૧૯૩૮] . ભવિ તમે વંદે રે મૃગાપુત્ર સાધુને ર બલભદ્ર રાયને નંદ તરુણવયે વિલસે નિજ નારીનું ૨ જિમ તે સુર ગુંદ..ભવિ તુમે૧ એક દિન બેઠા મંદિર માળીયે રે દીઠા જિન અણગાર પાય અડવાણે રે જયણું પાળતાં રે પટકાય રાખણહાર... તે દેખી પૂરવભવ સાંભર્યો રે નારી મૂકી નિરાસ નિર્મોહી થઈ હેઠે ઉતર્યો રે આ માતની પાસ... ૩ માતાજી આપે રે અનુમતિ મુઝને રે લેશું સંયમ ભાર તન-ધન-યૌવન એ સવિ કારમું રે કારમો એહ સંસાર , ૪ વછવચન સાંભળી ધરણી તળી રે શીતલ કરી ઉપચાર ચેત વ તવ એણીપેરે ઉચ્ચરે રે નયણે વહે જલધાર” પ સુણ મુઝ જાયા રે એ સવ(સી) વાતડી રે તુજ વિણ ઘડીય છ માસ ખિણ ન ખમાયે રે વિરહે તારા રે તું મુઝ સાસ ઉસાસ છે, તુજને પરણાવી રે ઉત્તમ કુલતણી રે સુંદર વહુ સુકુમાલ વાંકવિણી રે કિમ ઉવેખીને રે નાખે વિરહની ઝાળ... » ૭ સુણ મુજ માડી રે મેં સુખ ભોગવ્યાં રે અનંત અનંતી વાર જિમજિમ સેવે રે તિમ વધે ઘણું રે એ રીત વિષય વિકાર.. , સુણવછ માહરા રે સંજમ દેડિલું રે તું સુયાલ શરીર પરીષહ સહવા રે ભૂમિ (બંઈ) સંથારવું રે પીવું ઉનું રે નીર... ,, ૯ માતાજી સલાં રે દુખ નરકે ધણું રે તે મુખે કહાં નવિ જાય.. તે એ સંજમ દુઃખ હું નવિ ગાણું રે જેહથી શિવસુખ થાય , ૧૦ વછ! તું રાગાત કે પીડીયે રે તવ કુણ કરયે રે સારી સુણ તું માડી રે મૃગલાની દેણ લીયે રે ખબર તે વન મોઝાર , ૧૧ વનમ્રગ જિમ માતાજી! અમે વિચરણું રે વો અનુમતિ એણીવાર ઈમ બહુવચને રે મનાવી માતને રે લીધે સંજમાં ભારે... | પર
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૃગાપુત્રમુનિની સાચા
સમિતિ ગુપ્તિ રૂડીપરે જળવે રે ક્રમ ખપાવીને મુગતે ગયા રે વાચક રામ કહે એ સુનિતાં રે
ધન ધન જે એહવી કરણી કરે
રે
દૂહા : પ્રણમી પાસ જિષ્ણુ દને નિજ ગુરૂચરણુ નમી કરી રાજઋષિ(હિ)લીલા પરિહરી તેહ મૃગાપુત્ર ગાયશુ સક્ષેપે કરી વધુ વું ભણતાં (સુ)થુણતાં ધ્યાવતાં ભાગી તરમાં ભમરલા તસ ગુણુ વણુ વતાં થયાં
ઢાળ : સુગ્રીવ નગર સેહામણુ જી તસ ધર ધરણી મૃગાવતીજી તસ ખલ શ્રી નામે ભલે!જી માતાને નામે કરીજી ભણીગણી પડિત થયેાજી સદરમ"દિર કરાવીયાંછ
તસ વય રૂપે સારિખીછ પચ વિષય સુખ ભગવેજી રત્નજડિત સેાહામણુાંછ
દેવ દાગુ દુષ્ટની પરેજી એક દિન બેઠા માળીયેજી
[
મસ્તક દાઝે પગતળાંજી મુનિ દેખી ભવ સાંભયેkજી ઉતર્યાં આમણુ માજી પાયે લાગીને વિનવેજી નટવાની પેરે નાચીયાજી પૃથ્વી પાણી તેમાંજી જન્મ-મરણુ દુઃખ ભોગવ્યાંછ
પાળ મુદ્ આચાર
શ્રી મૃગાપુત્ર અણુગાર... ગુણુ સમા દિનરાત
જૈન તસ માત ને તાત... ૧૪
૧૯૩૯ ]
સમરી સરસતી માય
(યુ)ભશું મહા સુનિરાય... લીધા સયમ ભાર સુણજયા સહુ નરનાર... ત્રે છે વિસ્તાર
લહીયે ભવના પાર... ઋષિમાંહિ શિરદાર ઝુકે ક અપાર... ભલભદ્ર તિહાં રાય
સુણુ સુણુ મારી માય લાખ ચારાસી માંય...
29
ચાથી ૨. વાઉકાય તેમ વનસ્પતિ માંય...
.
29
..
ન ́દન યુવરાય, જે। માડી ! ક્ષણ લાખેણી રે જાય મૃગાપુત્ર પ્રસિદ્ધ ગુણનિષ્પન્ન તસ દીધ... યૌવનવય જમ આય પરણાવે નિજમાય ... પરણ્યા બત્રીસ નાર
નાટકના ધમકાર...
અદ્દભૂત ઉંચા આવાસ વિલસે દ્વીત વિલાસ... નારીને પરિવાર
દીઠા શ્રી (જિત) અણુવાર... સિયા મન વૈરાગ
જનનીને પાયે લાગ
""
29
29
99
૫૩૭
,,
"9
૧૩
૧
૩
૪
3
૬
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૮
વિગલે'દ્વિતિય "ચમાંજી ધર્મ વિìા આતમાજી સાત નરકે હુ· ભમ્યાજી છંદન-ભેદન ત્યાં સહ્યાંછ
સાયરના જળથી ઘણાંજી તૃપ્તિન પામ્યા આતમાજી ચારિત્ર ચિંતામણી સમજી તન-ધન-જોબન કારમાંછ માતા અનુમતિ આપીયેજી પંચ રતન મુજ સાંભર્યાંજી જમણુ સુણી બેટા તણાંજી ચિત્ત ઢળ્યું તવ આરડેજી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
મનુષ્ય દેવ મઝાર રડવડીયા સ`સાર...
અતંતી અતંતી ૨ વાર
કહેતાં ન આવે પાર... મેં પીધાં માય થાન
અધિક આરેાગ્યાં ધાન... અધિક મ્હારે મન થાય
ક્ષણ ક્ષણ ખૂટે આય...
લેઈશુ સ યમ ભાર કરશું તેહની સાર...
જનની ધરણી ઢળત નયણે નીર ઝરતરે જાયા ! તુજ વિષ્ણુ બડી રે છ માસ... સુણ સુણ મારા રે પુત્ર ઢાંઈ ભાંગે ધર સૂત્ર રે... રાત સમાવડ થાય ક્રિમ જાયે દિન-રાત ૨... જન્મતાં દુ:ખ દીઠ હવે હું થઈ અનીઠ રે... ભાગવા બહેાળા ૨ ભેગ આદરજો તપ જોગ રે... મૃગલા પડીયેા રે પાસ તેમ કુંવર ધરવાસ રે... અરસ–વિરસ આહાર જેવી ખાંડાની ધાર રે... પાળવા પય આચાર લેવા સુઝતા આહાર રૈ... કિસ ચાવીશ કુમાર ! જિને લો સુયમ ભાર રે...
કરવા ભૂમિ સથાર કાચલીયે આહાર હૈ...
વળતી માતા ઈમ ભÌછ મન માહન તુ વાલહાજી મોટા મદિર માળીયાજી તુજ વિષ્ણુ સહુ અળખામણુંજી નવમાસ વળી ઉદર પર્યોજી નક કચેાળે પાષીયાજી જોબન વય નારીતણુાંછ જોબન વય વીત્યા પછેજી પડયો અજાડી(ખાડા) જિમ હાથીયાજી પ*ખી પડયો જિમ પાંજરેજી ઘર ઘર ભિક્ષા માગવીજી ચારિત્ર છે. વચ્છ ! દાહિલુ છ
પચ મહાવ્રત પાળવાજી દાણ ખેડતાલીસ ટાળીનેજી મીણદાંતે લેાહમય ચણાજી
વૈષ્ણુ સમાવડ કાળીયાજી પલંગ તળાઈએ પાઢતાજી નક કચાળાં છાંડવાંજી
29
19
32
13
,,
99
,,
,,
19
'
૧
જયા ૧૬
,,
ર
29
૧૩
૧૪
૧૫
, ૧૯
૧૭
૧૮
,, ર
૨૧
२३
૨૪
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૃગાપુત્ર મુનિની સજ્ઝાયા
માથે લેાચ કરાવવાછ બાવીસ પરીષહ જીતવાજી પાય અડવાણે ચાલવુ જી ચામાસુ` વચ્છ ! દાહિલુ જી
ગગા સાયર આઢે કરીજી દુષ્કર ચારિત્ર દાખીયુ જી કુમર ભણે-સુણ માવડીજી ચૌદહ રાજ નગરી તણાંથ અનુમતિ તા આપુ. ખરીજી રાત્ર જબ આવી લાગશેજી વનમાં રહે છે મરગલાજી વનમૃગની પર વિચરશું જી અનુમતિ આપે માવડીજી પંચ મહાવ્રત આદર્યા છ
મૃગાપુત્ર ઋષિ રાજીયેાજી એ સમ નહિ. વૈરાગીયેાજી ભણ્યા અધ્યેયને ઓગણીસમે જી તપ-જપ-કિરિયા શુદ્ધ કરીજી સંયમ દુષ્કર પાળીયુ જી ક્રમ ખપાવી દેવલ લહીજી
સુગ્રીવનગર સોહામણ` ૨ બલભદ્ર નામે નરેશ્વર રે મૃગાપુત્ર મુનિ ગુણવંત રે ભવિકજન
"9
લાલ
મૃગાવતી નૃપ ગહિની ૨ પતિ ભક્તા ગુણુ રાગિણી તાસ નદન દિનકર સમા રે
રે
માત-પિતા દીધુ' સહી રે અલ ભેગ સમરથ વડેારે કુલ વાલિયા સરખી બલી ૨
..
[ ૧૯૪૦ થી ૧૯૪૯ ]
લાલ
»
.
તું સુકુમાલ અપાર કરવા ઉગ્ર વિહાર રે...
શીયાળ શીત વાય
12
→
ઉનાળે લૂ વાય રે...
ઉપમા દેખાડી રે માય
કાયર પુરૂષને થાય રે... સંયમ સુખ ભંડાર ફેરા ટાળણું હાર રે... કુણુ કરશે તુજ સાર નહિ. ઔષધ ઉપચાર રે... કુણુ કરે તેહની સાર એકલડા નિરધાર હૈ। માડી આવ્યા વનહ મેઝાર પાએ સયમસાર
O
સુંદર સરખી જોડ રે શીલવંતી શિર મેાડ રે
મૃગાપુત્ર અભરામ
ખીજુ` વલશ્રી નામરે
કલા વિચક્ષણ તામરે પરણાવે બહુ માસ રે
.
39
99
"9
મુનીસર 1ધન ધન તુમ અવતાર... ૩૧
પટકાયા ગાવાલ
જિજ્ઞે ટાળ્યા આતમસાલ... મૃગાપુત્ર અધિકાર આરાધી પંચાચાર... કરી એક માસ સથાર પહેાંત્યા સુક્તિ મઝાર..
શાભાતળું નહિ" અંત ? ભવિકજન રિસમ ઋદ્ધિ મહ°ત રે પ્રેમ પામ્યા ઉપશાંત ૨
99
યા ૨૫
99
99
19
"
99
29
29
,, ,
,
૧૩૯
39
૨૬
99
૨૭
૨૯
૩૦.
૩૨
સુગ્રીવ૦ ૧
૩૪
૩૪
૩
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪૦
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ યુવરાજ પદ તસ આપીવું રે લાલ જનકે સાથ બહુ પ્રેમ રે ભવિકજન
ત ભુવન હરિ સારિખું રે , કમરને આપ્યું જેમ રે , સુગ્રીવ ૫ યણ જડિત કુઠ્ઠિમ તલા રે , નાટક વિવિધ બત્તીસરે છે દેગુંદ સુરની પરે રે ભગવે બેગ બત્તીસ રે , , સાનંદ ને આનંદ મેં રે , જાત જાણે ન દીહ રે , ગેખે રહ્યો પુરવર જવે રે , જિમ કંદર વન સિંહ રે , 9 એહવે ઈંદ્ર મુનિ ગુણની રે , ભિક્ષા કાજ મહંત રે ,, ત્રીજા પ્રહરના તાપમાં રે , રવિતણું દુઃખ સહત રે તપ કરી કાયા શેષવે રે ,, સરસ નીરસ આહાર રે બાવીસ પરીષહ છ(ઝી) પતે રે ,, પામવા ભવ તો પાર રે ત્રિક ચહુ મુનિવર પ્રતિ રે , દેખે કુંવર અનિમેષ રે પૂરવ મેં સહી એહવું રે , દીઠું રૂપ ઋષીશ રે ઈમ ચિંતવતાં ઉપન્યું રે , જાતિ સમરણ જ્ઞાન રે પૂરવ ભવમેં પાળીયે રે , સંયમ શ્રુત-શુભ ધ્યાન રે છે , ભંગ થકી મન ઉભા રે , યોગ તે દિલમેં વસંત રે , ઈતર દિન મુજ ભ્રાંતિ મેં રે ,, દિવસ ગયા વિલસત રે , છે વૈરાગી શિર સેહરો રે , મૃગાપુત્ર ગુણવંત રે , નાટક તજીને ઊઠીયા રે , મુનિ નરેન્દ્ર ઉલસંત રે ,, , ૧૩
ઢાળ ૨ [૧૯૪૧] સંયમ કી મનસા ચિત્તાને આવી માય જનક પાય લાગે ઉભો દેય કરજેડીને માગે અનુમતિ દ્યો માય તાય રે મહયું મન મારૂં
અવર નહિં કોઈ હાય રે. મહયું. ૧ એ સંસાર હાડકે મેલો રાચી રહે ભ્રમમેં મતિ ઘેલે ભૂલી રહ્યો નિજ ભાવ સહેલે ફિર મનમેં પછતાય રે છે ૨ સુણ્યાં પંચમહાવત ગત ભવ નરક તિર્યંચતણું દુઃખ અનુભવ પામે નરભવ પુણ્યબલે હવે માગું અનુમતિ સાર રે.. / ૩ બેટા સુખ મુજ ક્ષણ નહિં રાચે જિહાં કિપાક તણું ફલ જાગે રોમ રોમ વિષ તસ તણું મારો પ્રાણ તજે તત્કાલ ૨... - 1 ક્ષણ એક સુખ બહુકાલ દુઃખ ભગવ્યા કર્મ વિના નહિ સુખ એ સંસારે ક્ષણ નહિ સુખ રાચે કણ મોરી માય રે.. ,, ૫ નન–વીજબી કારમાં નહિ સ્થિર મૂરખ રાચી રહ્યો એ અમધર સંચે જાડા પાપ મુધાનર સમજે નહિં લગાર ... ,
ભાગ
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૃગાપુત્ર મુનિની સજ્ઝાયે
વળી જન્મદુ:ખ જરાતણું દુઃખ ઈંણુ સંસારે ન હેાય ક્ષણુ સુખ યથા નર કોઈ ચાલ્યેા પરદેશ ભૂખ તૃષા વ્યાપી અતિ જેસે એવં ધર્મ' અકૃત મનુષ્ય જિમ શાયતા જાયે પરભવ મ લીજો વ્રત સબલ ધરી કાઈ વ્યાપે ભુખ તૃષા નહિં સેાઇ ઇમ મુનિ ધમ કહ્યો જગદીશ શિવ પામે ત્રિભુવન થાય ઈંશ
વ્યાધિ અનેક લાગીયા તનમે તા હુ સમજ ન આણે દિલમે આ દેહ અનિત્ય અશાશ્વત કહ્યો જિન ડાભ અણી પરે એસ બિંદુ ક્ષણ્ણુપરે લાગે નવાર રે... અચિ રાગ મરણુ ભય પ્રમુખ લહુ" ન રતિ લગાર રે... સાથે સબલ નહિ. શુભ્રવેશે પામે દુઃખ તિવાર રે... આધિરાગ થાયે અ`તે તિમ ચખે નહિ કાઇ સાહિ રે... ચાલતા પથે સુખ હાઈ પામે સુખ તિવાર રે... પાળે જે કાઈ વિસવાવીસ નરેન્દ્ર તે ક્રેવલ શ્રી પાય રે... ઢાળ ૩ [૧૯૪૨]
મૃગા તનુ જાત હૈ। ઉભયની પાસે રે માગે જે ઘડી જાવે હા રાજ વિલંબ ન કીજે રૂ કાય જયું કાયા હૈ। રાજ ઉદક પરપોટા રે
જિમ નદીસે હૈ। રાજ મનેાહર દીસે હૈ
જિમતરૂ સાહે હૈ। રાજ પણ સમ છેડે રે
ઇમ સહુ જાણે! હૈ। રાજ સ્વારથ ન પૂગે રે રયાદિક માયા હૈા રાજ પુત્રાદિક દારા રે જે જિનરાયા હૈા રાજ અનિત્ય ઉવેખી રે
રૂપરંગ વિષ્ણુસે ક્ષણક્ષણ મે અહે। અહે। મેહવિકાર રે... માહયું. ૭ વિસે સંધ્યા રાગ પરે છિન
જન વિખ્યાત હૈ। રાજ અનુમતિ વ્રત તણી તે ફરી ના'વે હૈ। રાજ જનની મહાવ્રત આદર્... બાદલ જવુ. છાયા હૈ। રાજ વિષ્ણુસતાં વાર લાગે નહિ ધનુષ અતીશે ! રાજ પણ ક્ષણ એક વિલયે સહી... પુખી મન માહે ા રાજ તસ લક્ષ્મી વિષ્ણુસે થકે જગત પિછાણા હૈ। રાજ તા છડે સહુ મિલ કરી... અધિક ઉપાયા હૈ। રાજ
•
જાવુ ઋણુ સમ તજી કરી જગત નિપાયા હૈ। રાજ યજી ઋદ્ધિ શિવપદ ગયા...
..
૫૪૧
39
,,
૭ ૧૦
.
""
૧
, ૧ર
૧૩
ર
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ આ જગ વ્યાપી છે રાજ ત્રિજગ સમાપી હે રાજ અગ્નિ પ્રજાગી રે
અહે તે વિશ્વ જ (ભોયં કરૂ ચિહું દિશિ દેખે હે રાજ તે જે ન પેખે હે રાજ માય તવ ભાખે રે
વત્સ વિના દીસે નહિં. મૃગાસુત ભાખે છે રાજા નહિં કોઈ રાખે હે રાજ જગત વિખ્યાતી રે
અગ્નિ જન્મ-મરણ તણી માટે તમ પાસે હે રાજ અધિક ઉ૯લાસે હે રાજ અનુમતિ માગું રે
જનની આતમ તાર શું... રાણી ચિત્ત તેલે હે રાજ સુતશું એ બોલે હે રાજ અચરિજ પામી રે
ભાખે રાયરાણી સુતભણી સુણે તુમ પૂત હે રાજ દીસે સપૂત હે રાજ ગિરિસમ લાગે રે
વયણ એમાં નવિ લીયે... તનું સુકુમાર હે રાજ જિમ પુષ્કમાલ હે રાજ તુમથી જાયા રે
સંયમ પંથ કિમ પળી શકે ભોગ ભોગ છે રાજ તજી મન સેગ હે રાજ રોગ ન કરીયે રે
વત્સ! ઉદર મસલી કરી... ચારિત્ર હિલું હે રાજ નહિંય એ સહેલું છે રાજ વનતપ કરવું રે
મહાવત દુષ્કર પાળવા પ્રાણુત પાત હો રાજ
સાંભળ જાત હે રાજ જાવજજીવ સુધી રે
જીવદયા વ્રત પાળવા નિત્યજ બોલે છે રાજ
સત્ય અમોલે છે રાજ નંદન તુજથી રે
દુકર વ્રત કિમ પળી શકે ? સદેવ અયાચી હે રાજ વત ગુણ રાચી હે રાજ અદત્ત ન લેવે રે
દંત રોહ(ધ)ન અપિ વિણ કહ્યાં. ૧૦ બ્રહ્મવ્રત રાચે (બ્રહ્મદત્તરાય) હે રાજ ત્રિકરણ સાચે છે રાજ નવવાડ ભાખી રે
એ વ્રતની જગદીશ્વરૂ તિલ તુસ આગે હે રાજ પરિગ્રહ ન રા(ગે) રાજ દુઃખને દાતા રે
બાહ્ય અત્યંતર વરજો... ચઉવિધ આહાર હે રાજ નિશાપરિહાર હું રાજ સાનિધ્ય ન રાખે
સંચય વત્સ મુનીશ્વરૂ શત્રુને મિત્ર હે રાજ
ઉલય એકત્ર હા રાજ સમભાવ કરાવે
રાણી નરેદ્ર કહે પત્રને...
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુત્ર મુનિની સઝાય
૫૪૩ હાળ૪ [૧૯૪૩] મૃારાણ કહે પુત્રને, મન માન્યાલાલ સંયમ વિષમ અપાર, અતિ મનમા લાલ બાવીસ પરીષહ નિત્ય પ્રત્યે , સહેવા દુષ્ટરકાર
૧ દારૂણ કેચ કરાવશે
કેમ ખમશે સુકુમાર છે સ્નાનાદિ પણ વરજવા , તુમ તનુ કમળ લા(બા)લ. , ૨ ચારિત્ર તુજથી ન મળી શકે હછ લઘુ બુદ્ધિ કુમાર લેહ ભાર મસ્તક વિષે
ધર તિમ વ્રત ભાર છે સામે પુર કેમ કરી શકે
આકાશ પડતી જે રંગ શ્યામા નહીં જીવિત લ , કરો છે અતિ ઉછરંગ - ૪ વેલું કવલ તણી પર
આસ્વાદ છે સમ તેહ તીક્ષણ અસિધારા પરે
ચાલવું દુષ્કર એહ. અહિ સાથે રહેવું જિર્યું છે ચારિત્ર છે દુખકાર લેહમય જવ ચાવવા , અશકય ચારિત્ર વિચાર... 4 યથા વૈશ્વાનરની શિખા , તે કહે કેમ પીવાય સંયમ પણ વત્સ! ન પળે છે તમથી દુષ્કર થાય. વળી નર કઈ કથળે
વાયુ ભરે કહો કેમ તિમ એ દુષ્કર છે સહી
એ મન છે વત્સ તેમ. મેર મહીધર ત્રાજવે છે કિમ તોલાયે જાય , સુર ગિરિ ભાર સહેવો યથા છે તિમ ચારિત્ર દુષ્કર થાય. રત્નાકર જેમ ભુજ ભલે , તર દુષ્કર કાર અનુશાંત ક્રિયે (ત) દધિ , વિષમ તે તરવો પાર.. માનુષ ભોગ જે ભોગવો
ઉત્તમ લક્ષણ પંચ ભુક્ત ભેગી થયા પછી
પશ્ચાત ધમ સમંચ... તવ તે કુંવર માય–તાયને ભાખે વચન રસાલ ઈડલેક પિપાસા રહિતને દુષ્કર નહિંય વિશાલ કાયરને દુર સહ છે થરાને નહિ કાંય નરેંદ્ર તે સુખને નિધાન છે. સંયમ સુહે માય.
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
તાળ ૫ [૧૯૪૪] મૃગાપુત્ર વૈરાગી દીશ્વર સેહરે માતપિતાને ભાખે વચન મહાર જે શરીર વેદના માનસી મેં પૂરવ સહી કહેતાં ન આવે વચનથકી તસ પારજો, મૃગા સાચે એ સંવેગી અવનીપતિ ખરે
મુનિજનમાં તે શોભે સબલ મહંત જે નામ જપતાં તમ જાયે નાશી પરૂં
જન્મ-મરણ કાંતાર તણો લો અંત જે. જરા-મરણ કાંતાર ચતુર્ગતિ ભય મહા
અનુભવી મેં વાર અનંતી માય જે કમવશે તે જાઈ નરકમેં ઉપજ
ભાવ કહું તે સુણજ ચિત લગાય જે. અગ્નિ ઉષ્ણતાપણું લેકમેં તેહથી
અનંતગણું તિહાં નરકમાંહિ દુઃખવાર જે લેહ અગ્નિ ગાળાની પરે તિહાં ધગધગે
એહવી વેદના સહી અનંતી વાર જે... સાત વેદના તે તમને ઈહાં દાખવું
મનુષ્ય લેક મેં શીત પડે અસરાલ જે ઇહાંથી અનંતગુણી જે નરકમેં વેદના
વાર અનતી ભોગવી તે સુવિશાલ જો... કુંભી પાક વિપાક કર્મવશ ઉપન્યા
નીચું મસ્તક ઉર્ધ્વ કર્યા મુજ પાય જે વહિ સરખી રાતે વરણે ઝળહળે
પાચવિ તસ વાર અનંતી માય જે. કલબનદની વેળુ સમૂહ તણે વિષે
મેરૂ મંદર વેળુની સમાન જે મહાઅગ્નિ દાવાનલ સદશ્ય તાપમેં
જલાવી મુજ દેહ અનંતી નામ જે. પરમાધામી દેવ ગ્રહી મુને બાંધી
કરવતશું કરી છેદ કીયે મુજ દેહ જે બીજા પણુ શસ્ત્રાદિ કરીને વિડીયો
દુખ ભોગવીયા વાર અનંતો તેહ જે.
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪
મૃગાપગ મુનિની સામે ફૂટ સામ(ભીલી વૃક્ષ નિહદ મુજ બાંધી
ધના બાર કરી બેઠી તવ મુજ કાય જે ખેંચતાણ કરીને ઘણી વેદન કરી
અસિવારે કરી ખંડકીયા અહે માય .. મોટા યંત્ર માંહિ તે ગ્રહીને નાખી
ઈષ્ણુપર મુજ પી ઘાણી માંય જે. પાપ કર્મવશ રૂદન વળી આકંદ કરે
જોગવી વેદના વાર અનંતી ત્યાંહ જે નરકમાંહિ જે કરે છે વાઢી વેદના
ભાખી ન શકે તે કેવલી દુઃખ લેરા જે... પર્વદામાંહિ ક્રોડ વરસ અહે નિશ દિને
અંશમાત્ર જિહાં સુખને નહિ ઇક રેશ જે. ક્ષેત્ર વેદના મહેમાંહે પણ હવે
શ્વાન રૂપ કરી પરમાધામી ધાય જે કબહુંક છરણ વસ્ત્ર પરે મુજ છેદી
એહવા દુખની ધરી અનંતી કાય જે... અગ્નિ સરિસી લાયમાં રથરું જોતર્યો
ચલાવી તે બળતી વેલ મઝાર જે જંગલીઝ પશુની પર્વે મુઝ પીડીયે
અસિધારે કરી ખંડકીયા નિરધાર જે. મહિષપર્વે વૈશ્વાનરમેં મુજ બાલિ
ગિઢપંખી ટંકાદિક રૂ૫ બનાય છે લેહ સરીખી ચકરી તનુ છેદી વાર અનંતી નરેદ્ર કહે સુણ માય છે..
ઢાળ ૬ [૧૯૪૫].. મૃગાપુત્ર નિજ માયને રે ઉપસે તિવાર રે અનંતાનંત દુઃખ અનુભવ્યાં રે કહેતાં ના'વે પાર જનની વિસા ચાર રે અનુમતિ દીજીયે ઉલાસ રે.. જિનધર્મ કરણ વિના રે લો નરક નિવાસ રે પરમાધામી વશ પડયો રે સુખ નહિ એ સાસ.
સ. ૩૫
છે
૧૪
જનનીe ૧
-
૨
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪૬
સગાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
તૃષાવશ પીડ થકે રે વિતરણ નદી આયા રે. સુર ધાર કલેલ જેહનાં રે હશે જેહમેં તણાય. જનની૩ પાપે કરી પડયો તવે રે છાયા ઠંડી દેખ રે વનખંડ જાણી આવીયે તિહાં આશા ધરી વિશેષ
, ૪ અસિધાર તીક્ષણ જિમ્યાં રે પત્ર તરૂના જેહરે તેણે કરી તનુ છેદીયુ
જાણે માંડયો વરસવા મેહ , ૫ મુજને પીનજ તાડી રે પરમાધામી દેવરે કાતરે કરી કાપી મુજ ખંડ ખંડ વિમેવ મુગ૫રે તિમ જાળમાં રે નાખીયે મુજ માય રે મુખ બાંધી રૂંધી કરી રે મારી તસ સાય... મીનસમ મુજને કહી રે જાલમાંહિ તાણી રે મધર જિમ કાયા કરી રે લીયે મુખમેં આણી. સિંચાણુ પંખી પરે રે બતકને જવું ધરે સાય રે
હું રૂપ ધારી મુજ પ્રત્યે રે ઝપટ પકડે ધાય... વાધિક જિમ વૃક્ષને રે
છેદ કરે વસુધાર રે દિયો તિમ અંગ જનની દેવ અનંતી વાર.. થાપ (વાય) મૂઠી લાતસે રે મારી અંવિમાસિ રે લેહ જિમ મુઝ ચૂર્ણ કીધું જાઉં કિહાં તિહાં નાશી... લેહકાર જિમ લેહને ૨ જાલે અગ્નિ મઝાર રે જાલી તિમ અંગ સઘળે કુટીયો ઘન સાર. કલકલતા તરૂ સહી રે પાવે મેટું જાર રે માંસકાપી મુજને દીયે રે એમ અનંતી વાર... પૂર્વે મેં સુરાપાન કીધું મહાકર્મ અઘેર રે સંભારીને મુજ રૂધિર કાઢી પાવે મહેઢું ફેર... હસી-રાચી જે કર્મ બાંધ્યા તેણે એ દુઃખ પાય રે હવે ન સાચું માય! મોરી નરેંદ્ર શ્રુત ચિત્ત લાય.
ઢાળ ૭ [૧૯૪૬] મેહ મિથ્યાતકી નિંદમેં સૂતો કાલ અનંત. પરમાધામી વશ પા કહેતાં ન આવે અંત...
માજી મારી, કરણી તે કરશું ચિત્ત નિર્મલી રાતણા રસિયા હતા
સન સન કરતા તાન ધમાં નવ
સહન કાપ કાન...
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૃગાપુત્ર મુનિની સાથે
પરનારીના રૂપના દેવ-ગુરૂ નિરખ્યા નહિ સુરભિ ગ"ધ સુબ્યા ઘણાં
અત્તર ફુલેલ પડાવીયાં ગાડા રથમં બેસીને
અગ્નિ તપાવી ધોંસરૂ
રસ્તે લુટયા હૈ કને
માંકડ માર્યા તેહને કાચા કુંપળ ફલ બક્ષીયા
ઉંધે મસ્તક ઉપન્યા જૂઠ વચન ખાલ્યા ઘણા
પરમાધામી તેહની
વનસ્પતિ છેદન કરી
ઘણાં મૂલાં કાઢીયા
ફુલ જુવારા ચુંટતાં સુખ ભાગથીયા તેહને
ક્રામળ કલિયાં ફુલની
શામલી વૃક્ષે બાંધીને
વચન ચૂક નર જે હતા પકડી પછાડે
તે
ઘરમેં કલહ કરાવતી પરમા ધામી તેહના
કુહાડે કરી કાપીયા
પરમાધામી તેહનું
કાશ દાદાળી પાવડા માગ્યાં જે કહી આપીમાં
પૂજય કહીને પૂજાવતાં ઢામિની ગણ ગળાવતાં
પાપ પ્રભાવથી ઉપન્યા ઉપર સુટ કાગડા
વિષય વખાણ્યા જોય તેહની આંખા કાઢે દેય... ગુચ્છા કુલ પરાગ છેકે તેહતા નાક...
ખેલ દોડાવ્યા વાટ
દેઈ દાડાવે ગાઢ... કરકર ક્રોધ અન્યાય પીલે ધાણી માંગ...
ગાજર મૂળા કદ
પીડયા કર્યું આક્રંદ...
ફૂટ કપટની ખાણુ જીભ કાઢે જડ તાણુ...
કાપ્યાં તરૂવનરાય
કાપે તેહની કાય...
કુલાં સેજ ત્રિછાય કાંટા ચાંપે કાય...
તાડી ગુંથ્યા હાર
દે ચાક્ષુકના માર...
માયા કપટી જેહ ખડખડ કરે તમ દેહ...
કાયા કવલી નાર મુખમે ભરે અંગાર... લીલા મેાટા ઝાડ
મસ્તક છેડે ફાડ...
ભૂમી વિકારણ જેહ પામે oજ એહ...
કરતાં અનરથ મૂલ પરાવી દિયે ત્રિશલ...
કુંભીપાકની માંગ માંથી કીડા ખાય...
19
99
,,
.
29
"
19
99
36
95
99
.
99
99
૫૪૭
૧૦
૧
૧૨
1332
૧૩
૧૪
૧૫
૧૭
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪૮ હણીયા હક્કા પીવતાં તાતે લેહ તપાવીને માનવને ભવ પામીને નદ્રતણી અનુમતિ લહી
પાપ કરમથી રે પ્રાણીયા પરમાધામી રે તેહને કીધાં કરમ ન છૂટીયે હરિહર બ્રહ્મપુરંદરા કીયા નિછન ઢોરને ગગડાવે ગિરિઉપરે કીની અંગીઠીરે અગ્નિની ગાંજા તમાકુરે પીવતાં સાધુજનને સંતાપીયા તાતે થંભે તસ બાંધીને વિષઈ માણસ મારીયા પરમાધામી રે તેનું દીઠ દેવી રે ધર્મને તાણી બાંધેરે તેને ન્હાવણ ધાવણ બહુ કિયાં ડુબકી મારીને ઢોળામાં ફૂડ કપટ કરી એળવી દઈ વિશ્વાસને વંચીયા નદી વિતરણ રે નીરના રસી રૂધિરને રે પાસનો બહુ દુર્ગધિ રે દેખીને નાખે પાછો રે સાહીને તાકી તીર કટારીયા પાપ કીયાં ભવ પાલે પૂરવ વૈર સંબંધથી શરા ડેઝડ મારતાં
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૪ જલાદિથી છવા મુખ ચાંપ્યા કરે રીવ , ૮ અબ જાઉં નહિ હાર
પામું ભવને પાર છે હાળ ૮ [૧૯૪૭]
ઉપન્યા નરક મોઝાર હતાં કરે રે હેકાર કિહાં રાણા કિહાં રાવ તે પણ હુવા ખરાબ કીધાં કર્મ છે ડાંગ્યા તેણે રે બાંધી કાઢે તેહની રે સાંધ... ચલમભરી ચકડોળ પામા નરકની પાળ નિંદા કીધી અપાર દે મુદગરકી રે માર.. કરી કરી ક્રોધ પ્રચંડ શરીર કરે તખંડ કરતા કર્મ કુલંઠ ઉભા રાખે રે ઠઠ. ઢળ્યા અણગલ નીર નદી સરોવર તીર પર થાપણ ધનરાશી સહે નરકમાં રે ત્રાસ.. દેખે દુષ્ટ સ્વરૂપ કલકલતા હકૂપ... આવે કાંઠે રે ધાય પરમાધામી રે પાય... સાહમાં સાહમાં રેખાય. કણ છોડાવે રે આય... ન કરે પરસ્પર ઘાત . “ ! રૂપે જેસા કિરાત.... - ૧૩
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪૯
છે ૧૮
મૂાપત્ર મુનિની સગા પરમાધામી ૨ બાંધતાં
૨૫ કરે વિકરાળ હસતાં ડાચાર ફાડીને
સંકટ સબલ વિશાલકીધાં કર્મ૧૪ ઠરે રમતાં રે હેલીણા
હસતાં પાણી રે ઢોળ. પરમાધામી રે તેને
ઘણી ઉઠાવે રે રોળ તરૂવા તેલ ઉકાળીને
આણું કોપ અપાર પિચકારી ભરીને રે છાંટવે. ઉપર નાખે રે ખાર, હેળી કલેસનું મૂળ છે
લાજ હણ નર થાય 'બાળક પણ(તે) બોલે ખરા પણ મતી બૂઢાની રે જાય છે મન મેલે રે મીઠે મુખે
ફૂડ કપટને રે કોષ પાપકર્મ પોતે કરે
કરતાં કાઢે ન દોષ પાપકર્મ વિણ ભોગવે
છૂટક બાર ન થાય નર તું શરણ જિનધર્મનું કહે તે શિવસુખ પાય. , ૧૮
ઢાળ ૯ [૧૯૪૮] મોહ્યાં હાં રે માયને બાપ કંવરના બેલડીએ
છે છે રાણી ને રાય સુતના બોલડીએ મૃગાપુત્ર ગુણ આગરૂ રે ધર્મ ધુરંધર ધીર રે ભૂપ રાણી પ્રત્યે દાખવે રે જ્ઞાન વળી વડવીર, કુંવરને બેલડીએ, મોહ્યાં. નરકમાંહી મેં ભોગવી રે ઘેર પ્રચંડ પ્રગાઢ રે મનુષ્ય લોક તેહથી તિહાં રે અનંતી વેદના જાત છે રન ચિંતામણું સારિ રે આદરશું અમ જેગરે ભોગ રેનસમ ઓળખ્યા રે દુર્લભ ધર્મ સંયોગ... માત-પિતા ઈમ કુંવરને રે ભાખે વચન અનુકુલ રે અનુમતી છે વત્સ! તુજને રે પણ સંયમ પ્રતિકૂલ. રોગ દુઃખ પડે તદા રે કુણુ કરશે તુજ સાર રે મુનિમારગ ઘણે દેહિલે રે જેસી ખાંડાની ધાર... , ૫ વચન સુણ નિજ માતના રે મૃગાપુત્ર અભિરામ રે તુમ જેહવું મુજ દાખીયું રે તેહ સંયમકામ. મૃગ વનખંડ રહે સદા રે કુણુ કરે તેની સાર રે તિમ સંયમ મારગ વિષે જે વિચારશું અમે મનોહાર, , , જિમ થાયે તિમ સુખ કરો રે મારો આતમ કાજ રે મૂકી મમત્વ સંસારનું ૨ માંડયો ઉત્સવ સાજ... છે ૮
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૫૦
સજગાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ માત-પિતા ઉત્સવ કરે રે - સદ્ધિ મહા વિસ્તાર રે જય જય નંદાદિક કહે રે આતમને વિસ્તાર જિમ વિષધર કંચુક તજે રે તિમ તજી સબ રાગ રે રણું પરે ઋહિ તજીને નીકળી મહાભાગ.. પંચ મહાવ્રત આદર્યા રે
મૃગાપુત્ર અણગાર રે પંચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિમેં જે નરેંદ્ર પાળે મુનિ આચાર” , , ૧૧
ઢાળ ૧૦ [૧૯૪૯] હાંરે મારે, મૃગાપુત્ર તે મુનિગણમાં શિરદાર જે.
વિચરે રે મહિમંડલ મુનિવર દીપતે રે લે નિર્મલને નિરહંકારી મુનિ નિસંગજે ત્યક્ત ગારવ સવિજીવ ઉપર સમભાવમેં રે લે... સુખ-દુઃખને લાભ અલાભ સમાજે જીવિતા મરણુત તણો ભય નવિ ગણે રે લે નિંદા અને પ્રશંસા માન-અપમાન જે સરખું રે સમભાવ મુનિ મન ભાવ રે ... મનદંડાદિ વિષય મિથ્યાત્વ નિઃશલ્ય જે હાસ્ય નિદાન અચિન બંધન શોચના રે લે દ્રવ્યક્ષેત્ર સમયાદિ ભાવ વિચાર જે નહિં પ્રતિબંધ અબંધ કિહાં પે માનસારે લે... ઈહલેકાદિક સુખ તણી નહિ આશ જો પરલોકાદિક ઋહિતણી વાંછા નહીં રે લો કલ્પતિ મુનિને ચંદન વાસી સમાન જે લીધે અશન અલાધે સમભાવે ગાશે રે ... આશ્રવ મનથી દૂર ગયે અપ્રશસ્ત જે પ્રશસ્ત ધ્યાન ચહવે મન સંવર સ્થિર કરે રે લે મેરૂ મહીધર અચલ મહામુનિ ધ્યાન જો કાયાની સુશ્રુષા સહુ તે પરિહરી રે લે... દેવ મનુષ્ય તિર્યંચના પરીષહ જેહ જે અનુલોમ પડિલેમ ઉપને સમ રહે રે લે કાંસ્ય પાત્ર સમ દ્રવ્ય ભાવ નિલેપ જે શંખ નિરંજન જે રાગાદિત નહિં લગે રે ....
રે
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેષકુમારની સઝાય
હાંરે મારે ગગનપરે આલંબનરહિત મુનીશ જે કે
વાપરે પ્રતિબંધ નહિં કોઈ દેશમાં ૨ લે સાયર સલિલ (ગન) સમાન હદય અકાલુપ જે કમલપત્ર નિપ સજલ તે નવિ ધરે રે લે. કૂર્મપરે ગુપ્ત ક્રિય રહે નિશદીસ ને
ભારત જિમ અપ્રમત્ત કુંજર સમ શર છે રે લે હાંરે મારે વૃષભપરે વ્રત ભાર વહે બલવંત જે
સિંહ પરે મહાવીર વીર પરીષહ સહે રે લે. મેરૂ જેમ અકંપ ઉદધિ ગંભીર જે ચંદ્રલેશ્યા તે જેલેસ્થા સુપેરે તપે રે લે વસુંધરા દ્રવ્ય રસ સહે. વડપીર જે દૂતાશન જેમ દીપ તપે કરી દીપતે રે લો... અનુત્તર દશન
જ્ઞાન ચારિત્ર જેહ જે ચઢી રે પરિણામે ક્ષપક શ્રેણીયે રે લે ઘાતીર્મને તોડયા છે આવરણ જે ઉપજે રે તે કેવલ જ્ઞાન દિવાકરૂ રે લે. દેખે કેવલ દર્શન લેક સ્વરૂપ જે તેમ પ્રરૂપે ભવિક મૈત્રી ભાવે કરી રે ... દેવ મળીને રચના કમલની કીધ જે મૃગા ઋષિ કમલાસન બેસી ઉપોિ રે લે બહુવરસ લાગે
| મહિયલ કીધ પાવન જે અંત સમે ગુણ સંલેષણ (ખના) વિધિનું કરી રે લે એક માસનું અણુસણુ કાઇ મહંત જે પૂરણ આયુકરીને શિવ સુંદરી વ ર લે. ૧૨ જન્મ-મરણનાં છેલ્લાં દુખ અને જે
નમ નો મૃગાપુત્ર મુનીશ્વર મિહને ૨ લે . , દેશ ગૂજરમેં
ધીનગર સુવાસ છે સાલ ઓગણીસની એકવીસે નરેંદ્ર મુનિના ૨ લે... ૧૩
હા મેશકુમારની સઝાય [૧૯૫] શા ધારણ મનાવે રે મેઘકુમારને રે તું મુજ એક જ (પૂત) પુત્ર ' ' તુજ વિણ જયા રે સુનાં મંદિર-માળીયાં રે અ ઘરતણું સત્ર ધારણી૧
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________
પપર
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તુજ વિણ પત્તા રે નિડાં કિમ ગમું (બે) ૨ આયુ કેણી પર જાય? તુજને પરણાવું (વી?) ૨ આઠ કુમારિકા રે સુંદર અતિ સુકુમાળ મલપતી ચાલે ૨ જેમ વન હાથણી રે નયણુ વયણ સુવિશાળ. ધારણી- ૨ મુજ મન જાયા રે હોંશ હતી ઘણું રે રમાડીશ વહુરાના બાળ દેવ અટાર રે દેખી નવિ શ રે ઉપાયો એહ જંજાળ. છ ૩ ધન-કણ-કંચન રે ઋદ્ધિ ઘણી આઈ ૨ ભેગો ભાગ સંસાર છતી ઋદ્ધિ વિલાસ રે જાયા ઘર આપણે રે પછી લેજે સંયમ ભાર ૪ સુણે સુણ માડી રે! મેઘ ઈમ વિનવે રે નથી જગિ કેહનું કેય ઈણ સંસારે જે સ્થિર ' નવિ રહા રે ઈદ્ર ચક્રવતિ જોય. , ૫ મેલનમાર રે માતા પ્રતિ બઝવી રે દીક્ષા લીધી વીરજીની પાસ પ્રીતિવિમલ રે ઈણિપણે ઉચ્ચરે રે પહેચી મારા મનડાની આશ... રૂપ કહે એ મુનિને વંદતાં રે (૩) છૂટશે કરમના પાશ).છે કે
[૧૯૫૧] સદગુરૂ પાય પ્રણમી માગું હું મતિ ચંગી મુજ ગાવા ઉલટ મેધ કુમાર મનરંગી રાજગૃહી નગરી મગધ દેશ અભંગી
તિહારાજા શ્રેણીક ક્ષાયિક સમક્તિ સંગી. ઉથલે સંગતિ જેહને જિનવર કેરી રાયા રાય બિરાજે
લાખ અગ્યાર ગામને અધિપતિ બહુવીર સુભટશું છાજે (ગાજે) મંત્રી જેહને અભય સરીખે બહુલી છે તાસ પટરાણી
તેહમાંહિ સુખ કારિણી દેવી ધારિણી નામ વખાણ... ઢાળ રાયરાણી વિલસે
સુખ સંસારના પૂરા કોઈ પુણ્યવંત પ્રાણી અવતર્યો પુણ્ય અંકુરા સુપને ગજ દીઠો ; મન આનંદ બહુમાન
તસ પ્રગટયો દેહલ પહોળા ,હવી સધાન. ઉથલ પુહી પહેચાડે કેઈ મુજને જિમ શરીરે સુખ થાય
વરસે મેલ વિજળી ઝબુકે સરોવર નદી પૂરાય ચાતક બેલે મોર કિનારે કામિની મન થાય ઢીલું
શ્વેત પટળી કંચુકી ભીની સહિયર સાથે ઝીલું. ઢાળ ઉપને તે દેહ ત્રીજે માસે દેહ ચિંતાતુર દીઠી રાયે પૂછયું તે
તવ બોલેરાણી આણ પ્રેમ અપાર અકાળે મેઘમાં ઝીલા ભરતાર ૧૫
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________
શૈવધારની મુઝ્ઝાય
ઉપલા : ભરતારે વળતુ ઈમ ભાખ્યું દાહલા પૂરણ દુષ્કર તાહિ તેષો મંત્રીશ્વર બહુપ્રેમે રાણીને ઈચ્છા મેલ ઝીલણુની
ઢાળ : મત્રીશ્વરે સમર્યા
તે આવ્યા તત્ક્ષણ તુમે ધન વરસાવે તેહ વેળા વાદળ
પરણાવ્યા કુમરી નાડી આઠેઆઠે ઉથલાઃ આઠ આઠ વાના તસ આપ્યા
:
થલે ગાજી મેઘવૃષ્ટિ બહુ કીધી દાહલેા પૂરણ રાણી ઝીલીયા પૂરણમાસે જન્મ હુએ સુતરૂપે નામ દીયા તવ મેધકુમાર વર
ઢાળ : લાલે પાળે સહુ યૌવન પર વરીયા
વસ્ત્રાભરણુ શયન મેડી ધર રાત્રી દિવસ ને તડકા છાંયા પાળા પણ કહીયે નવહી’ડે
ઢાળ : મહાવીર પધાર્યાં
અંતેર સતશ્ અમૃતસમ વાણી સહુ સમઝે ભાષા
તુજ ઈચ્છા પૂરાવુ અક્ષય કુમાર જણાવું ચાર વ્રુદ્ધિ જસ પ્રગટ એવા દોહલા વિકટ...
ઉથલા : શેષતણી પરે મેઘડેલે
ચગતિના દુ:ખ શ્રવણે સુણીને માય-તાય મનાવી કુમરે હાથ જોડીને ઉત્તમ કુવર ઢાળ ક તવ સ્થવિર પતિને
પહેાંતી જન્મ પારિસી
જાતાં ૨ વળતાં
અન ચિત મેધમુનિ
સુરવર તપ બળ જામ કહા મત્રીશ્વર કામ
માડી ઈચ્છા કાજ
વિજળી ગાજ અગાજ... વહી નદી–સર ભરીયાં અંતેર પરવરીયા સુરવર સરીખા સ્વજનવ સહુ હરખ્યો... ચંદ્રકળા પર વાધે
*ળા બહેાંતર તે સાધે
અમરી સરખી આઠ આપી સસરા આઠે... તે સિદ્ધાંત જાણ્યા
વિસે ધનદ સમાણા વિગત ન જાણે કહીયે નવ ચિંતા જરી લહીયે...
જાણુ કર્યું" વન પાળ જપવ દે ભૂપાળ જિનવર દીયે ઉપદેશ માલગાપાલ અશેષ... ધમ કથા સુણી ભીનેા ભવસાયરથી ખીના લીધી જ઼િનને દીક્ષા માર્ગે દ્વિવિધ તે શિક્ષા... શિક્ષાાને ભળાવ્યા છેડે સ થારા આવ્યા
સાધુ લગાવે પાય
આ દુઃખ પ્રેમ સહેવાય...
૧૫૩
૭
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહભાવે-૩
ઉથલઃ સહેવાય કેમ એ વાતજ કડી રૂડી ઘરની સિજજા
રાગરંવ રામા રસ ભોજન ભાગ ભલા બહુ હેરા જે મુનિ મુજને આદર કરતાં તે મુનિથી દુઃખ પાઉં
કિમે કરી જે સૂરજ ઉગે જિન પૂછી ઘર જાઉં. ૧૪ તાળ ? ચિંતાએ એણી પરે હિલી વિહાણી રાત
ઉઠો ઉજમભર કરીકિરિયા પરભાત સહુ પહેલે પહેચું ચડવડી ચાલ્યા પંથે
મનચંચલ કપિપરે ચાલ્યા જઈ ઉત્પથે... ઉથલ પંથ-ઉત્પથ કાંઈ ન જાણ્યું જાણે હું સુકુમાળ
કિરિયા તપ પરીષહ દેહિલા કિમ સહીયે ચિરકાળ વળી વિમાસે મુજ કુળ ઉત્તમ જસ કીતિ જગવાસે
જાઉં છું પણ એણે મુખડે જિનને કેમ કહેવાસે... હાળ : આમણ-દૂમ
મન આગળ આવ્યો જાણું ત્રિભુવન પતિ તેથી ભાખે અમૃત વાણી હે મેઘ મુનીસર ! દેહિલી રાત્રી વિહાઈ ઘર સમરી આ
મુજ પૂછણ ઉમાઈ. ૧૭ ઉથલે ? ઉમાહીને ચારિત્ર લીધું કીધું આતમ કાજ
દુઃખ નિવારી ચારિત્ર આપે મુક્તિ પુરીનું રાજ વ્રત લેઈને ભંગ ન કરીએ વરવિ અગ્નિ આદરીયે
સાધુ પગરજ લાગે મુનિરાજ ! ધર્મ થકી કિમ ફરીયે? ૧૮ ઢાળ ફરી પાછળ ભવ ત્રીજે ગજવેત દઢ છ દંકૂશલ હાથણુ સહસ ઉપેત
મેરૂપ્રભ નામે દવા બળતા તું નાઠો સરોવરમાં દેડે કાદવ ગાઢ પેઠો... ઉથલે : પેઠો નીર તીરવિ પામ્યો પ્રતિમલ હાથીએ માર્યો
સાત દિવસ પીડા ભેગવીને મરણ લલો દુખ ધાર્યો જન્મ લહીને હાથી રાતે ચાર જંતુશલ સોહે
હાથણી સાતસેને નાયક એક દિવસ દવ જે. તાળ : ઇવ દેખી જાતિસમરણ પામે જામ, પૂરવ ભવ દીઠો દવથી બીને નામ
આદિ મધ્યને અંતે ઉમૂલે તૃણમાત્ર
એક યોજન ભૂમિ પૂણ્ય સહિત રહે અત્ર... ૨૧ ઉથલઃ નાઠા પ્રાણું એક દિન જાણી દવથી હાના આવી
તું પણ ભયથી માંડલે પેસે મોટો અંગ નમાવી
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેઘકુમારની સજ્ઝાય
સ ઢાંચો નિજ તનુ તુ... ઊભો ખાજ ઉપની જેવિ
ચા પત્ર ઉપાડે ગજવર
સસલા પેઢા તિ...
ઢાળઃ પગ પાછા મૂ ભદ્ર ભાવે તુજ દિન અઢીય ઢંગે પગ તે જીવ ગયા જમ
થયા : કાળધર્મ પામી તેણી વેલા ઉપન્યા રાજકુમાર સાધુ યરજ માં દુહવાવા એહવા દુઃખ નથી વચ્છ! તુજને વીરવચન સાંભળતાં પામ્યા
કરજોડી બેાલે તમે ર મહાવીર ! લાયન એ ટાળી કાયા ન કરૂ સાર ઉથવે। આચારી આતાપના લેતાં જે ગુણરત્ન સ ́વત્સર મહાતપ ઈમ તપ કરતાં કાયા દુલ શરીર અતિ સુકુમાલ હતું. પશુ
ઢાળ : બહુલા તસ દીસે
તેજે દીપ તા
જિન પૂછી અણુસણુ એક માસ સ લેખણા
દીઠી ભૂમી સજીવ
આવી દયા અતીવ
ચા રાખ્યા તેમ
તું પડીયેા ગિરિ જેમ...
[
૨૪
જે રજ વાંદે અમર આયુ પણ છે ટુ જાતિસમરણુ માટુ.... જેણે હુ" પડતા રાખ્યા ધમ સારથી વરધીર ! આવ્યા સુનિ પૃથે પાયે નિરતિચાર ...૨૫ છઠ્ઠું અઠ્ઠમ દશ કરતાં તેહને પણુ આદરતાં
પેાતે (આતમ) પુષ્ટ જ થાય મુનિમાં સિદ્ધ કહાય...
હાડ-ચામ અવશેષ દેહબળ નહિ લવલેશ ગિરિવભાર પ્રવેશ કીધી ભાવ વિશેષ...
ઉથલા ઃ એણે વિશેષે તપ અંગ અગ્યારે ભણીયા થઈ સાવધાન
કિરિયા તપલ અનુત્તર સુરવર એહવા મુનિના સમરણ કીજે શુભવિજય શિષ્ય લાલવિજય કહે
પામ્યા વિજય વિમાન પરમાનંદ ૫૬ લીજે એમ આતમ સાધીજે...
૧૯૫૨ ] -
ev
વઢે મેલ કુમાર
ર
૨૩
મિ = ઉડ્ડા ક્રિમ (દીસે આામણ) = ઘૂમતાજી કડ઼ે દીયા એ ઉપદેશ...
જાયા! સયમ વિષમ અપાર...
૨૬
૨૭.
C
વીર જિષ્ણુંદ સમાસજી
વાણી સુણી વૈરાગીયાજી અહ સૌંસાર અસાર...હા માડી ! અનુમતિ ઘો મેારી માય વચ્છ! તને કિણે ભાળાજી
શ્રેણીક તાત નરેશ
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૫૬
આદિ નિગારે હુ રૂયાજી સાસસાસ બહુ પૂરિયેાજી હમણાં તું વચ્છ નાનડાજી આઠરમણી પરણાવીયેાજી જનમમરણુ નરકજ તાંજી વીર જિષ્ણુદે પ્રકાશીયાં વચ્છ ! કાચલીએ જીમવુ જી ભૂપાળા નિત્ય હી ડવુ જી શિવકુમાર ક્રિમ પરિહરીજી
શાલિભદ્ર જ ખૂ તજીજી
શીયાળે શીત લાગશેજી
ભ્રમતા જીવ સ'સારમાં જી જરા આવે ઈંદ્રિય ખસેજી
વરસાળ મેલાં લૂગડાંજી સુબાહુ પ્રમુખ દશ હુવાજી રાજ ઋદ્ધિ રમણી તજીજી જોબનવય દીક્ષા વરીજી નર્દિષણ (આ* નડયોજી = આદે પડયાંજી)
સાયાદિ સ`ગ્રહ ભાગ-૩
-ત્યાં સાં દુઃખ અને ત હજુએ ન પામ્યા અંત...હૈ। માડી૦ ૩ જોબનભર ૨ કુમાર ભાગવા લાગ સ`સાર..૩
મૃગનયણી ઘર ધરહડેજી ભરયૌવનમાં છે।(3) નહી જી સ્વારથ સમ જગ વાલહેજી વિષય સુખ વિષે સારિખાંજી હંસતુલાની (એહુ સુંવાળી) સેજ એહ વિષ્ણુ તવ ચાલે જરીજી ખમા ખમા કિરપા કરેાજી વોમુજને ઘો અનુમતિ જિમ હેાઉ સુખી” તન ફ્રાટો લાણુ ઝરેજી થાએ સુખી વચ્છ! તિમ કરેછ
મણિ માણેક માતી તયાંજી સુકુક્ષિણી માટે ભણેજી તુમ વિષ્ણુ
જયા
૪
તે દુઃખ સહ્યાં નવ જાય
તે મેં સુણીયાં આજ... હૈ। માડી ! અરસ નિરસ આહાર
તું છે અતિ સુકુમાળ...૨ જાયા૦ ભાગવી પાંચશે તાર
ખૂલ્યા નહી. સ`સાર... હા માડી ! ઉનાળે લૂ ઝાળ
આગે તુ' સુકુમાળ... ર્ં જાયા... પાંચશે. પાંચશે. નાર
ખૂલ્યા નહી. સ*સાર... હૈ। માડી!... ૯ આ કુમાર સુજાણુ
૫
૬
७
વિષયવિગૃતા (વિલુપ્તા) જાણુ... ૨ જાયા 1... ૧૦ ધરમ દાહિલા હૈ માય !
તવ ક્રિમ કરીને થાય... હૈ। માડી! ૧૧ નયણે નીરપ્રવાહ
મૂકી નિપટ નિરાશ... ૨ જાયા !... ૧૨ સગુ' ન કાઈનું ક્રાય
ક્રિમ ભાગવુ. એ ભાગ... હા માડી - ૧૩ ડીજી રૂપરમણી રસ ભેગ
કિમ આદરશા જોગ...રૂ જાયા આદેશ (સુશીખ) વીરચરણુ લે* દીખ...હા માડી દુઃખ નહીં સધુ' રે જાય અનુમતિ દીધી માય કુવરજી ! સયમ સુખ અપાર... તજીયા (ઇંડપો) નવસર હાર કિા શણગાર ? હૈ। સ્વામી ! સયમ સુખ૦
'
૧૪
૧૫
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેવાડમારી સગાય
૫૫૭
કુંવર ભલે સુખ પામવાજી છાપું એ સંસાર નેહ તમારો જાણછ ને લિયો સંયમ ભાર હે પ્યારી ! સંયમ
શિબિકા સહુ સજજ કરે છ વરની ધારણું માય શ્રેણીકરાય ઓચ્છવ કરે ચારિત્ર વો જિનરાય, હે સ્વામી ! સંયમ તપ તનુ શોષી દેહડીજી
ગયા અનુત્તર વિમાન મહાવિદેહમાં સીગશેજી પામશે કેવલજ્ઞાન..હે સ્વામી! સંયમ સુખ અપાર ઈમ વૈરાગ સદા ધરાછા સાંભળો નરનાર કર જોડી પૂને ભજી તવ પામો ભવપાર.. છે ૨૧
[૧૯૫] વીર જિર્ણ દઈ પ્રકાશીઓ કીધલ જેણિ ચિત્ત દીવ રે ધન ધન ગજ તુઝ ચેતના મેઘકુમારના જીવ રે લાલું ભવ જલ દવ રે, તું ઉત્તમજગિ છવ રે, કિમ હણુઈ તું પશુ જીવ રવીર ગજ તુક યોજન મંડલિં આવી સિંહ શીયાલ રે ન બન્યા દવમાં રે સેહલા ન બળ્યા કુણ પશુ બાલ રે... ૨. સસલા સુકર સાંઢીયા
ન બન્યા ગોહને કોલ રે ન બન્યા જરખ મૃગ ઊંદિર ન બન્યા વિછી અનઈ નેલ રે ૩. ચમરી ગાય પહોંસડા ન બન્યા વાઘલા રીંછ રે ન બન્યા ગોણને કીડલા ન બળ્યા પંખી અપીંછ રે... , ૪ વિણ ગુણ વિણ ઉપદેસાઈ જીવદયા સુરલિ રે રોપ મુનિ વનિ એક લિયો સરિય જિમ જલ તેલ રે... , એ નવ દુઃખ તૃણ રેલ રે, ઈણ સમઈ ધર્મના ખેલ ૨, ચેતન કરૂણ મેલ્ડ રે જેણિ પગ તેલિ રાખીએ સસલઉ પગતલિ હેઠ રે અઢી દિવસ કરૂણા પરિ ન ગણું પીડા નિજ વેઠ રે... , ૬ તાપ તૃષાતુર જે છઠ્ઠ રે
એ સસ બાગમાંહિ સેઠ રે આયુ ધારિણી પેટ રે ધારણ શુભ સૂતચેવરે, હે ઈ સકલ ઠેઠ રે ,, ૭
[૧૯૫૪ થી ૫૯] સમરી શારદ સ્વામિની વદી વર જિર્ણોદ, લાલ રે ઉલટ આણી અતિઘણું મટે મેઘ મુણાંદ , ઢીલ ન ઢીલ ન કીજે ધર્મની નરભવ નિગમે આવિ છે , યૌવન વયમાં જાગી સાચા બધા પાલી
જી રે
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૫૮
રાજગૃહી રાજે પુરી ધમ ની રાણી ધારિણી જગવંદ્ય તેહના જાઈએ યૌવનવયમાં પરણી જિÌ
કન્યા આઠ ઉદાર ઝીલતા
સુખ વિલસે સ`સારના
એહવે આપણે પાઉલે વીર જિંદ સમાસર્યા
મેઘકુમારે નિજ તાતશુ દીયે દેશના જિત વીરજી
સજઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
સબળ શ્રેણીક તિહાં રાય... લાલ ૨ શીલ સુચંગી સદાય.... ઢીલ ન ૩
..
નામે મેઘકુમાર
કન્યા આઠ ઉદાર ...
આનદમાં નિત્યમેવ
દેશુ ́દક જેમ દેવ...
કરતાં મહી પાવન
રાજગૃહી થઈ ન્ય... જઈ વાંદ્યા જિનચંદ જીઝયો ધારિણી નંદ...
ઢાળ ૨ [ ૧૯૫૫ ]
મેધ જઈ કહે માંને ઉમાદ્યો માં મુને દીયા દીક્ષા આણા જોગ ગુરૂના મળ્યા એ દહિયા માતા કહે-વચ્છ! એ કચ મેલા વચ્છ ! વાત દીક્ષાની મેટી વચ્છ ! દીક્ષાના દા'ડા નહિ· એ આજે વચ્છ કહે-માંજી ! ચેાવનીયેા માં! સંસારતણી એ ક્રીડા વચ્છ ! વિલસા સ્વાધીન સુખડાં વચ્છ | તું મને પ્રાણથી પ્યારા વિરહ એહવા સુખ મે માતા અને તી માજી એ મળ્યે જનને જ્યારે ભાડી બખ્તર ચઢી ગજ અક્ષિયે વચ્છ ! લઘુવયમાં પ્રીતિ કમાએ ઉપશમ જહાજ કરી અસવારી માં અંતરંગ દ્વેષને ટાળું 'તું જમ સરસ ભજન સુખલડી વચ્છ કહે–જ્ઞાન ભેાજન કરશું વૃદ્ધ થયે વચ્છ! લેએ ભેગા લાહે યૌવનના લીધે જાયા !
.99
ور
99
""
""
99
""
,,
19
,,
39
,,
૪
૫
આજ લાગ મેં પાયા ૨
પુણ્યે પાયા એ ટાણા રે...માં મુને ૧ એહના થાઈશ ચેલા ૨ ખા, પીએ ને ખેલેા રે... ચુડેંટાવવી એ ચેાટી રે
ખેલવાના દહાડા રે...માતા કહે વચ્છ૦ ૩ દર્શાદનના પ્રાદ્ગુણીયા ૨ અતિપ્રાયે એ પીડા રે...માં મુને હું લહું તુમહ દુ:ખડા ૨ કિમ ખમુ તારા રે...માતા કહે વચ્છ ! પામ્યા વાર અતંતી રે
७
,,
R
૪
પ્રાણ ન દીયે। ત્યારે રે...માં મુને દીયા૦ ૬ દુતને જે દલીયે રે આપણી આણુ મના રે...માતાકહે વત્સ શીલ સન્નાહ તે ધારી રે
મેહને આણુ મનાવું રે...માં મુને દીયા૦ દૈહિથી દીખલડી ૨ દેશવિદેશે પરશુ રે...
અમ ભગવાને ભાગા રે
અંતે જમે તે ડાલા ૨...માતા કહે વ
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેવકુમારને સજગાર ,
૫૫૯ હાળ-૩ [ ૧૯૫૬] ભો મેઘ ધર્મની ઢીલ ન કીજે કાલ કોણે દીઠી માતા રે
વાત સુણીમાં મેરી હે લાલ રે હે ભવસમુદ્ર અપાર બે કયા કરૂં વિલંબ લગાર બે...વાત ૧ અપની કરણી પાર ઉતરણું કીનકી માત ને તાત બે સરસ વિષમ એ સુખ દુનિયાકા દુઃખ હે મેરૂ સમાન છે. ૨ સમજ નર તિહાં કિમ રાચે જસ હુયે હઈડે સાન બે વિરે વખાણ્યાં શિવસુખ તેહવા ઘરઘરની કર્યું આ બે વાતo ૩ સરોવર સુખ દેખી ખાવડલે કયું રતિ પાવે હંસ બે આપે શ્રી વીર જિન ઉપદેશ્યાં વિરૂવા નરક નિગોદ બે તે માટે દીયે દીક્ષાની આણું તો મેં પાઉં મોદ બે ભિક્ષા ભજન કરતાં માંજી ગામેગામ સદાય બે... ભમું હું અવધૂત એકલડો તપ તપી ગાળું કાય બે શુદ્ધ દિલ સુતનું લહી કહે માડી તમને ગમે તેહ કર પૂત બે.. આ માતાની આણ લહી મે
હરખ્યો દિલ અદ્ભૂત બે વીર જિનેશ્વર પાસે જઈને ચારિત્ર લીધું ઉલ્લાસ છે. .
ઢાળ ૪ [ ૧૯૫૭] ઉઠી ઉલટ મામસુ
પરમ હરખ પૂર એ મોહ મદ મોડીને
વીરછ હજીર રે, કાંઈ તું મેધા મસ્તી કરે, ૧ મેઘ લીયે દીખડી તે શીખડી ધરે વરની વિશ્વવંદ વીરજી મેઘને તેણી વાર રે સેપે સ્થવિર સાધુને શીખવા મુનિ આચાર રે... , ૨ પભણે રાત્રી પિરસી
સઘળા અણગાર રે આવી તવ બારણે
મેઘને સંથાર રે... કઈ વગાડે કુણીએ
કોઈ દીએ ઠેસ રે કઈ નડો ઢીંચણે
મેઘ મુનિયેસ રે.. ચૌદ સહસ સાપુજી.
આવે અને જાય રે તાસ ચરણ રેખથી
મેઘજી મુનિ ખેદાય રે.. પૂરવે હું આવતું
સાધુ સહુ તામ રે માન દેત બહ મને
આજ કરે છે આમ રે. વહાણે પૂછી વીરજીને
જાઉં પર હું ઘેર રે મહાનાવા એ મુનિ
રહિટ એ પેર રે...
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૬ ૦
મહે। આટલી પુરણદા દૂરથી રળીયામણાં એહવે મન ચિંતને
ન માય નયણે નિંદડી શીખડી તવ માગવા મધુર વયલું વીરજી
રત્નચિંતામણી પામીને ચક્રવતી પદવી રે પરિહરી
તિહાં પૂરવ વેરી ગજે
છેક થયા તું રે જાજરા
વરસ એકસે વીસનુ. ચ્યવી વળી તુ વિધ્યાચળે સાતસા હાથણીના ધણી થયે
એહને નમસ્ટાર રે
ડુઇંગરા નિરધાર હૈ... ધારણી કિશાર ૨ અહિયા ભયે ભાર રે...
એક દિન દવ બળતા બહુ જાતિ સમરછુ ઉપન્યુ દવદુઃખ દેખી હૈ પાછલું હાથણી સહિત તેં હાથીયે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
વીજી કને જાય ?
મેધને બાલાય રે...
ઢાળ ૫ [૧૯૫૮ ]
અગ્નિમાં પડવુ` તે ભલું જીવિત જભિ' જેહવું ત્રીજે ભવે વચ્છ તું હતા સહસના રે ધણી ધેાળા સુમેરૂપ્રભુ નામે તું હતા
એકદા ગ્રીષ્મે ત્યાંહી
વ બળતા અતિ તરસ્યા તુ ગયે। એક સરાવર માંહિ.
નીર ન પામ્યા તિહાં કને
તું ગુણમણી ખાણ મેલા શુભમતિ હૈયે આણુ... .. સાંભળ તું અમ શીખ
ધારણી ઊરસર હંસલે સમજી શુદ્ધવટ ચાલીયે
વચ્છ! તું તા છે. ઉત્તમન શી
.
જગવદ્ય યુતિની રે પગરજે શુ' તુજને ચઢી રીસ... વચ્છ ! તું તા છે ?
,,
કુણુ ગ્રહે કાચની ગુણુ ? દાસપણું ગ્રહે કુશુ?... પણ ન ભલુ વ્રત ભંગ સુપન સરખા રૅ રંગ... વૈતાઢગિરમાં હાથણી
૫૮ ૬તા ગજરાજ ...
અપ જળ બહુ પક હણીયે। તું નિઃશક.. પીડા ખમી દિન સાત
ભાગવી આયુ સુજાત... એ તા કરત અનાજ ચઉ′દતા ગજરાજ...
ઢાળ ૬ [ ૧૯૫૯ ]
'
,,
29
,,
.
29
99
""
"9
"9
""
19
""
p
13
ور
"1
29
.
19
""
',
ܐ
,,
૩
૪
પ
.
દેખી જંગલ માંહિ
તેહ ગજને હૈ। ત્યાંહિ... વર્ષાઋતુ થઈ જાય
ઘુમે આયા હૈ। ત્યાંહિ...દવદુઃખ - ૨
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેઘકુમારની સજ્ઝાય
વર્ષાઋતુને તે સમે વન હુંઢીને ફૈ કીધેલું વર્ષ વીતીર એકદા
વેગે જ્વાળા રે વાળતા
દવથી ડરતા હૈ તું તા હાથણી સાથે રે વેગસુ" દવ બળીયા સબ (સાય) જંગલી એક સસલા તિહાં માપડે એહવે કાન ખ’જોળવા સસલે! આવીને તિહાં રવો
તા પાછા પગ મૂકતા જીવદયાને કારણે અઢી દિવસે તે દવ શમ્યા તારા પગ તળે જે મસા હવે પગ હેઠા જેહવે ત્રણ દિન પીડા તે` સહી સે। વરસનું ર્ આઉપ્પુ” ધારણી કરે રે ઉપન્યા પૂર્વ ભવે જીવદયા પાળા તે... ઋષિ પગરજ લાગી તેહથી વણ સુણી એમ વીરનાં જાતિ સમરછુ પામીને ધન ધન તું જિંન વીરજી ઉવટે જાતાં રે મુજને તુ ખરા ધમ ના સારથી જગવંદ્ય એ સહુ સાધુની હવે પછી મે એક નયનની
ન કરૂં' સાર એ અગની ક્રૂિર વીરજી ને મેઘજી તપી દુસ્તર તપ દેવડી
સ. ૩૬
આદિ મધ્ય અંતરાઈ માંડલું જોજન ત્યાંહિ... વ્યાપ્યા દવ વિકરાળ
દહેતા મહા તફ ડાળ... માંડલુ" કયુ " તે" હા યાંઢિ આવી તું રહ્યો ત્યાંહિ આવી વસિયા હૈ। ત્યાંહિ ન લડે ઠામજ કાંહિ... ઉપાડયો તિહાં પાય રાંઢ સહી જીવરાય...
જાણી સસલે સુકુમાલ રાખ્યેા પગ અંતરાલ...
સાથી સહુ ગયા છે.ડી તે પશુ ગયા એક મારી... ગબડી પડયો તું તામ અંતે શુભ પરિણામ... ભાગવી શ્રેણીક ગેહ મેધા ! તું જીવ તેહ... અગ દુ:ખ ખમ્યું તેમ ખેદાણા ઈંડાં કેમ ?... મેઘા કરે ઉહાપાહ
વીરને પ્રણમ્યા તેહ... ચિદાન દ રવિચંદ ત્યાંહિ આણ્યા મારગમાંહિ... દેવ ! હવે હું નિત્યમેવ
શીર ધરૂ ગરજ ડેવ... કરવી સારસભાળ અભિમહે રૂ" છું કૃપાલ...
લેઈ સયમ સાર પાળી વરસાં હૈ। ભાર...
19
"
29
99
19
99
"9
99
3:35
.
""
199
29
30
"
33
૫૬૧
3
८
૧.
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
N
૧૫
૧૭
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________
?
-
૫૬૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ અનુત્તર વિજય વિમાનમાં તે થ દેવ અપ શી વૃદ્ધિસાગર સુરિજી જાગે તપગચ્છ ભૂપ. • ૧૮ રાજે તે સહુના રાજમાં જિનસાગર કવિરાયા શિષ્ય જયસાગર સાધુના પ્રેમે પ્રણમું રે પાય છે ૧૯
[ ૧૯૬૦ થી ૬૩]. પ્રથમ ગણધર ગુણની રે
શ્રી ગૌતમ ગણધાર મન સમરી હું ગાઈશું રે શ્રેણીક સુત સુખકાર રે... વીરજિન ૧ વીર જિન સમસય
રાજગૃહી ઉદ્યાન સકલ ગુણે કરીને ભર્યા રે
સુંદર સોવન વાન રે... , ૨ વેગે તે આવી વધામણું રે આવી પર્ષદ બાર મેઘ કુંવર પણ આવીયો રે વાંદે જગદાચાર રે. મેવકુંવર વૈરાગીયે રે વાણુ સુણીય વિશાળ (રસાળ) સાર સંયમ સંસારમાં રે બાકી માયા જાળ રે. ઘેર આવી કહે માત રે આ અનુમતિ સાર વચન-કથન કહ્યાં ઘણું રે તે છે સૂત્રે વિસ્તાર રે , ધીરજ ચિત્ત કરીધરી) ધારિણી રે આપે અનુમતિ હેવ મહા મહેછવે દીક્ષા દીયે રે શ્રી દેવાધિ દેવ રે... પ્રથમ પિરસીએ ભર્યો રે જિન શાસન આચાર સાધુરીતિ તિહાં સાચવે રે છેડે મેઘ કુમાર રે.
ઢાળ ૨ [૧૯૬૧] કેઈક ચાંપે સાથરે રે હાં કઈ સંધદ્દે અણગાર મેઘમુનીસરૂ કાઈક છોટે રેણુકા રે હાં ચિંતે મેઘ કુમાર... છેડી રાજ્ય ભંડારને હાં લીધે સંયમ ભાર તે પણ દુઃખ એહવું પડે રે હાં કહેતાં ન આવે પાર. કિહાં કંચન કિહાં કાલે રે હાં કિહાં સંથાર કિહાં સેજ કિહાં સ્વજન કિહાં સાધુજી રે હાં કિહાં માતાના હેજ.. કિહાં મંદિર કિહાં માળીયા રે હાં કિહાં ગોરીના ગીત કિહાં અમદાની પ્રીતડી રે હાં કિહાં સાધુની રીત... કિહાં કુલ કિહાં કાંકરા રે હાં કિહાં ચંદન કિહાં લોચ પૂરવોગ સંભારતો રે હાં મેઘમુનિ કરે શોચ...
ર
9
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________
.
છે
જ
મેધકુમારની સજઝાય મેલમુનિ શાપે ચઢો રે હાં ચિતે મનમાં એમ હાવભાવ કરી દીક્ષાદીયે રે હાં હવે કરે છે આમ કેમ કાંઈ નવિ લીધું એમનું રે હાં નવિ કીધે વળી આહાર મન માન્યું કરું માહરૂં રે હાં આ તે છે વ્યવહાર
ઢાળ ૩ [૧૬] પ્રાતઃ સમય ઉતાવળો રે લોલ આવ્યો વીરજીની પાસ મુનીસર પડિકમણું પણ નવિકર્યું રે, ઉભો મન ઉલ્લાસ હે વીર જિસર એમ ભણે રે , તું તો ઉત્તમ જત છે , શ્રેણીક સૂત જગ જાણીયે રે તારે મન એ શી વાત છે , વીર રાજઋદ્ધિ મુનિ તેંતજી રે , તન્યા ભોગ વિલાસ હે. ચિંતામણી પામ્યા પછી રે , કેમ નિગમી તાસ હે.. ચક્રીથી અધિક ક(લ)ઘો રે , સંયમ સુખ સંસાર છે એ દુખ મુનિ ! તું શું છે રે, પૂરવ ભવ સંભાર હે.. પૂરવ ભવ તવ સાંભર્યો રે , હસ્તીને અવતાર છે શરીર સુશ્રુષા નવિ કરે રે કરે દેય નયણની સાર હે , ઇ ૫
ઢાળ ૪ [૧૯૬૩] પંચ સમિતિ સમિતો સદા નિત્ય પાળે રે પાળે પંચ આચાર કે દીક્ષા પાળે દીપતી મુખ ભણિયા રે ભણ્યા અંગ અગ્યાર કે... ધન ધન મેઘ મુનીસરૂ કાંઈ ધન ધન રે એ ચતુર સુજાણ કે થીર કરીને થાપિ વીર વાણી રે વાણી અભિયસમાણ ક. ધન ધન ૨ દુઝરકારક તપ તપે અંતકાળે રે કરી અણસણ સાર કે અનુત્તર વિમાને સુખ ભોગવે વળી સીઝશે રે મહાવિદેહ મેઝારકે છે ૩ શ્રી પૂજ્ય શિષ્ય ગણેશજી પસાયે રે કીધી એહ સજઝાય કે જાદવ કહે જુગતે કરી નિત્ય ભણતાં રે ભણત સુખ થાય છે... .
[૧૯૬૪ થી ૬૭] શ્રી જિનવરના રે ચરણ નમી કરી ગાઈ એલ કુમારાજી જંબુની જેમ સોહમ ઉપદિયે છ અંગ મઝા છે. શ્રીજિનવરના ૧ રાજગૃહ પુર અતિ રળીયામણે શ્રેણુક નૃપ ગુણ તારાજી ગુણવંતી રે પટરાણ ધારણ મંત્રી અભય કુમારજી.... ઇ ૨ નિસિ ભર રાણ રે ગજ સપનું લહે પૂછયું રાય વિચારજી પુત્ર હેયે તુમ ઘરે પંડિત કહે હરખ્યા સહ પરિવારજી... , ૩
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪
ઉપને ×
ત્રીજે માસે.૨, દેહલે પંચ વરણુ વાદળ વર સાતના ખાલ નાલ રે ગિરિનીઝરણાં વહે ગાજે ગુહિરા ચમકે વીજળી
હસ્તી કુંભ રે સ્થલ બેસી કરી ગિરિ વેભારતલે" ક્રીડા કરૂ" અભયકુમારે રે દેહલા પૂરવ્યા
દસ મસવાર્ડ' પુત્ર જન્મ થયે શસ્ત્રકલા સહુ શાસ્ત્રકલા ભણ્યા
આઠ કન્યા પરણાવી સુંદરી તિણુ અવસર શ્રી વીર્ સમેાસર્યા
મેધ કુમાર પણ વાંઢી ભાવસુ
કુઅર સુણી પ્રતિ જીદ્દો દેશના જહા સુહ પડીબલ ન કીજીઈ’
.
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
વરસે જો જલ ધારાજી વેણુ વનહુ મઝારાજી... નદી વહે અસરાલેજી
ચાતક ચવે રસાલાજી... નૃપ શિર છત્ર ધરતાજી તા પૂગે મત ખતાજી... સુર સાનિધી તિણી વારાજી નામે' મેલકુમારેાજી...
જોબન પાહતાં જમાજી
વિલસે
સુખ
શ્રેણીક વ ́દન જાયેાજી ધરમ સુણી ચિત્ત લાયેાજી... વ્રત લેસ્યુ તુમ તિરાજી ઈમ ભાખે મહાવીરાજી... ઢાળ [ ૧૯૬૫ ]
સુખને કાજે રે જે તપ કીઈ રે તુ છાંડે છે.આશા આગલી ૨
અભિરામેાજી...
તે સુખ પામ્યાં એહ
જીભડી કરૂ રે કટકા કાટીને ૨
સ્યુ જાણે છે તેહ... જિષ્ણુ ધડી તું જાય અનુમતિ કાઈ રે તુઝને' ન આપસ્યું. રે ટ્રેઈને જાઈસ દાહ...
19
""
,,
,,
27
'
,,
શિર આવીને રે માડીને કહે ૨ દેશના સુણી ? હવે વ્રત આદરૂં ? ધારણી હે રે મેલ કુમારને ૨ તું સુકુમાલ કમલદલ સારીખા રે નયણે આંસુ ૨ છૂટા ચાસરા રૂ હીમડ્' ફાટે રે દુઃખ માટે નહી. રે મુખડું દીઠા રે તન-મન ઉલ્લુસે રૂ તુઝને રાખુ રે હિયડા ઉપરે,૨ નમણી પદમણી રે રમણી તાહરી ?
મે... પ્રણમ્યા વીરના પાય અનુમતિ દ્યો મેારી માય...(ધારણી૦) ૧ સાંભળ વચ્છ મેરી વાત કામલ કદલી ગાત... જિમ પાણી પરનાલ ભુ ́ઈ લેટ અસરાય... વિષ્ણુ દીઠાં વૈરાગ
જિમ ભભણ ગલી નાગ... આઠે શિરદાર વચન ન લેાપે ૨ વાલ્હા કાઈ તાલુરૂં રે તુઝ વિષ્ણુ કવણુ આધાર...,,
એ
એ ચિત્ર શાલી ૨ મદિર માળીયા ♦ સખર સુ"હાલી સેજ
ભાગ પુરંદર ૨ એ સુખ ભાગવા મૈં અબલાસું ધરી હૈજ...
""
"9
99
,,
४
"3
७
८
૧૦
૪
७
८
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૈલકુમારની સજ્ઝાય
કુમર કહે રે સુણુ મેરી જાતા—મરતાં કુણુ રાખી શકે રે માંને સમઝાવીને વ્રત આદર્યું. ૨ તૃણુ સંથારે સુતાં છેડર્ડ ૨ ઢીંચણુની પગની સTMધટ્ટ હુવે રે નિરમાઈલ કરીને મુઝ પરિહર્યાં રે
માવડી રે
ઢાળ
Öમ કરતાં સ્ક્રિન ઉગીયા રે હાં મીઠી વાણી વીરજી રે હાં તુમ્હે ગિરૂઆ ગભીરા રે હાં
માં દીસેા દિલગીર રે હાં ઈંડાં થકી ત્રીજે ભવે રે હાં સુમેરૂપ્રભ હાથી હતેા રે હાં સહસ હાથણી પરિવર્યાં રે હાં દાવાનલમાં દાઝતા રે હાં જલ થાડા કાદવ ઘણા રે હાં કચ વચ્ચે ખૂંચી રહ્યો રે હાં પૂરવ વયરી હાથીયે ૨ હાં પડજો પગ તૂલે રે હાં સાત દિવસ વેદના ખમી રે હાં આરત ધ્યાન મરી કરી રે હાં રાતિ વાને... સુહામણા રે હાં હાથણી તેહની સાતસે' રે હાં વનદન દેખી એકદા રે હાં દવ ઉગરવા કારણું રે હાં કરી જોયણના માંડલે! રે હાં ઉનાળે ધ્રુવ પરિજયે રે હાં સૂઅર સભર હિરણુલા ૨ હાં નાઠા ત્રાઠા માંડલે ૨ હાં તૂં પણ તિહાં ઉભા રહ્યો રે હાં સસલેા એક તિહાં માપડા રે હાં
કૂંડા મકરા વિલાપ જોઈ વિચારા આપ... પહેલા દિવસ માઝાર બહુ મુનિવર 'સચાર... નાવે નિંદ લગાર કાઈ ન પૂછે સાર...
ઈમ કહે શ્રી મહાવીર ૨ ગિરિ વૈતાઢચ સમીપ રે
ષટદ ત સહુગજ જીપ ? આવ્યેા ગ્રીષ્મ કાલ ૨ ાહતા સર તતકાલ રે... પુઈ પીવા નીર ૨ પામી ન સકો તીર હૈ... દેખી દીધા પ્રહાર ૨ સહિ તૃષા–ભૂખ અપાર ૨
આઉ વરસ સત વીસ રે વિધ્યાચલ ગજ ઈંસ રે... મેરૂપ્રભ ચઉદંત રે રમલ કરે અત્યંત રે... જાતિ સમરણ ઉત્પન્ન રે ધ્યાન ધરી એ જ મન રે... નંદી ગ`ગાને'તીર ૨
36
થયા સહુ જીવ અધીર રે રોઝ વ્યાઘ્ર ગજ સિંહ રે આવ્યા બળતાની બીહ હૈ... વ દેખી ભયભીત રૂ ન લહે ઠામ સુરીત ૨
,,
,
19
[ ૧૯૬૬ ]
આવ્યા જિનવર પાસે રે ઋષિજીસાંભળા ખેલાવી સુવિલાસ રે... સાહસવત સધીર રે
29
99
..
99
""
""
99
""
19
,,
""
""
39
,,
99
""
,,
..
,,
૫૫
29
૯
૧૦
૧૧
.
3
४
૫
G
८
૯
૧૦
૧૧
99
,, પર
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૬૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઢાળ [૧૯૬૭] કાન ખજાના તેહવે રે ગજ ઉપાડે પગ તિર્થે સસલે તિહાં પગ ત ર દીઠ રહિવા લાગ રે... મેઘમુનિ ૧ મેઘમુનિ સુણી પૂરવ ભવાત શ્રીવીર કહે સુવિખ્યાત સંભારી કવું નહિ ત - તિ દુખ પામ્યાં બહુભાત રે , ૨ મઈગલ ભુંઈ પગ મૂકતાં રે દીઠ ના જીવ મનમેં તતખિણ ઉપને રે કરૂણાભાવ અતીવ રે.. - ૩ જીવદયા ધરી રાખીયે રે. અરધ ચરણ તિણિવાર રાત્રે અઢી વનદવ રહ્યો રે પામ્યા છે પાર રે.... ભૂખ તૃષા પીડે કરી રે ભુ પગ મૂકે જામ તૂટી પડીએ તે તલે રે મેં સુભ પરિણામ રે.. , દયા પ્રભાવે ઉપને રે
તું શ્રેિણીક અંગજાત હાથી ભવ વેદનાખમી રે કાં? ન સંભારી વાત રે... , મીઠા જિનવર બેલડાં રે સાંભળી મેઘ મુણિંદ જીવદયા મરણ પામીઓ રે પામ્યો પરમાણંદ રે. ધન ૨ જિનવર વીરજી રે ધન ધન એ તુમ જ્ઞાન મુઝ એજડ પડતો થકે રે રાખ્યો દેઈ માન રે. કાયાની મમતા તજ રે ન કરૂં કઈ ઉપચાર જીવદયા કારણ કરું રે
બે નયણાંની સાર રે... ફેરીનું વ્રત ઉચ્ચર્યા રે આલેયાં અતિચાર વિપુલગિરિ અણુસણ કરી રે પંહતાં વિજય મોઝાર રે... , ૧૦ એકણ ભવને આંતરે રે લેહર્યો ભવને તાગ રે ઈમ જિન હરખ સીસને રે ચૂક્યા આ માગ રે , ૧૧
a મેઘરથરાજાની સઝાય [૧૯૬૮] . દશમે ભવે શ્રી શાંતિનાથજી મેઘરથ વડે રાય. રૂડા રાજા પિોષહશાળામાં એકલા (ઘ) પિસહ લીધે મન ભાય છે ધન્ય ધન્ય મેઘરથ રાયજી જીવદયા ગુણખાણ, ધમરાજા...ધન્ય ૧ ઈશાનાધિપ ઈદ્રજી
વખાણ્યો મેઘરથ રાય રૂડારાજા ધર્મે ચળવ્યો નવિચળે ભાસુર દેવતા આય ક છે (પારેવું) સિંચાણુ મુખે અવતરી પડીયું પારેવું મેળા માંય, રાખ રાખ મુજને રાજવી મુજને સિંચાણે ખાય , ૩
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેધમારની સઝાય
૫૬૭
સિંચારે કહે સુણે રાયછ(રાજીયા) એ છે માહરા આહાર , મેઘરથ કહે સુણ પંખીયા હિંસાથી નરક અવતાર રૂડા પંખી , ૪ શરણે આવ્યું રે પારેવડું નહિ આપું નિરધાર , (બીજ) માટી મગાવી તુજને દેઉં તેને તું કરજે આહાર , , , માટી ખપે મુજને એની કાં વળી તાહરી દેહ રૂડારાજા , જીવદયા મેઘરથ વસી
સત્ય ન મેલે ધમી તેહ છ છે ? કાતી લેઈ પિંડ કાપીને લે માંસ તું સિંચાણુ , ત્રાજવે તોળવી મુજને દીઓ એ પારેવા પ્રમાણ
છ ૭ ત્રાજવું મંગાવી મેઘરથ રાયજી કાપી કાપી મૂકે છે માંસ , દેવ માયાયે ધારણ સમી
ન આવે એઠણ અંશ , ઇ ૮ ભાઈ-સુત-રાણી વલવલે હાથ ઝાલી કહે તેહ, ધમ (ઘેલા) રાજા એક પારેવાને કારણે
શું કાપ છે દેહ છ છ ૯ મહાજન લોક વારે સહુ મ કરે એવી વાત રૂડારાજ મેઘરથ કહે ધર્મફળ ભલા
જીવદયા મુજ ધાત , , ૧૦ દયા થકી નવનિધિ હવે દયા તે સુખની ખાણ-૨ડી માતા ભવ અનંતની એ સગી દયાથી સુખ નિરવાણ , ઇ ૧૧ ત્રાજવે બેઠા મેઘરથ રાયજી જે ભાવે તે ખાય રૂડા પંખી ચઢતે પરિણામે રાજવી
સર પ્રગટયો તિહાં આય ક બ ૧૨ દેવતા પ્રગટ થઈ છમ કહે ખમાવી લાગું છું પાય ઈ પ્રશંસા તાહરી કરી તેહવા તમે છો રાય , ઇ ૧૩ ધન્ય માતા તુમ જાણીયે ધન્ય પિતા કુલ અવતાર છે મેઘરથ કાયા સાજી કરી સુર પહેર્યો નિજ ઠાય છે કે ૧૪ સંયમ લીધે મેઘરથ રાયજી એક લાખ પૂરવનું આય , વિસસ્થાનક વિધે સેવીયાં તીર્થકર ગોત્ર બાંધ્યું ત્યાંય છે ૧૫ અગ્યારમેં ભવે મેઘરથ રાયજી પહેગ્યા સવરથ સિદ્ધ , તેત્રીસ સાગર આઉખું સુખ-લિસે સુર રિઢ , , ૧૬ એક પારેવાની દયા થકી બે પદવી પામ્યા નરેશ (નરિંદ) રૂડારાજા પાંચમા ચક્રવર્તી (ઉપન્યા) જાણીયે સેળમા શાંતિ જિનેશ (આણંદ) , ૧૭ બારમે ભાવે શાંતિનાથજી અચિરા કુખે અવતાર છે દીક્ષા લઈને કેવલ વર્મા પહત્યા મુક્તિ મઝાર , ૧૮ ત્રીજે ભવે શિવસુખ લલા પામ્યા અનંત નાણુ છે
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૬૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તીર્થકર પદવી લડી લાખ વરસ આયુ જાણે છે , ૧૯ ગજ ભવે સસલે ઉગારી મેઘકુમાર(મન) ગુણ જાણે છે શ્રેણીકરાય સુત સુખ લહ્યા પહત્યા અનુત્તર વિમાન , , એમ જાણી દયા પાળજે મનમાંહિ કરૂણ આવ્યું છે પદ્મવિજય (સમયસંદર) એમ વિતાવે દયાથી સુખ નિર્વાણ છે સંવત સત્તર સત્તાણુએ
માસખમણ દિનજણ છે કષિ ગોવર્ધન પસાયથી કહે રાયચંદ શુભવાણ , ઇ રર
હા મેતારક મુનિની સજઝાયો [ ૧૯૬૯] . ધન ધન મેતારજ મુનિ જે સંયમ લીધે જીવદયાને કારણે
તેણે (કોઈ) કોપ ન કીધે. ધનધન ૧ માસખમણને પારણે
ગોચરીયે જાય સાવનકાર તણે ઘરે
પત્યા મુનિરાય... સેવન જવ (2)ણકતણા ઋષિ પાસે મૂકી ઘર ભીતર તે નર ગયા એક વાત ન ચૂકી જવ સઘળાં પંખી ગળે મુનિવર તે દેખે જબ ની બહાર આવી જવ તિહાં ન દેખે. કહે મુનિવર જન કિહાં ગયા કહેને કોણે લીધા? મુનિ ઉત્તર આપે નહિં તવ ચપેટા દીધા. મુનિવર ઉપશમ રસ ભર્યો પંખી નામ ન ભાખે કાપ ધરીને તેની ઈમ કહે જવલા છે તમ પાસે... જવ ચોર્યા રાજાતનું
તું તે મોટો ચોર આળા ચર્મ તણે કરી બાંધો મસ્તકે ડે-દર).... , નેત્રયુગલની વેદના
તિણે નીકળીયા તત્કાળ કેવલજ્ઞાન તે નિર્મલું પામી કીધે કાળ. શીવનગરીમાં જઈ પહે એહવે સાધુ સુજાણ ગુણવંતના ગુણ જે જપે તસ ઘર કેડી કલયાણુ... 9 નવકન્યા તેણે તજી
તજી કચન કોડી નવ પૂરવધર વીરના
પ્રણમું બે કર જોડી.. સિંહ તણી પૂરે આદરી સિંહની પરે શર સંયમ પાળી શિવ લહી જશ જગમેં પૂરે...
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેતારજ મુનિની સઝા ભારી કાષ્ઠની બાઈ તિહાં !
ઉંચેથી નાખે વડક્કી પંખીએ જવ વસ્યા તે દેખી આંખે.... ધનધન૧૨ તવ સોની મન ચિંતવે કીધું ખોટું કામ વાત રાજા જે જાણશે તે ટાળશે ઠામ... તવ તે મનમાં ચિંતવી (વીર જિનવર પાસે જઈ) ભયથી જિન હાથે સોવન કાર દીક્ષા લીયે નિજ કુટુંબ (સંગાથે = જ સાથે) શ્રી કનકવિજય વાચકવરૂ શીસ જપે રામ સાધુ તણું ગુણ ગાવતાં લહીએ ઉત્તમ ઠામ....
[૧૯૭૦ ] અમદમ (સંયમ) ગુણના આગરૂજી પંચમહાવ્રત ધાર માસખમણને પારણેજી રાજગૃહી નગરી મોઝાર
મેતારજ મુનિવર ! ધન્ય ધન્ય તુમ અવતાર સોનીને ઘેર આવીયાજી મેતારજ ઋષિરાય જવલા ઘડતો ઉઠીયોજી વંદે મુનિના પાય.. મેતારજ૦ ૨ આ જ ફળે ઘર આંગણેજી વિણ કાળે સહકાર કે ભિક્ષા છે સૂઝતીજી મોદક તણે એ આહાર... કચ જીવ જવલા યોજી વહેરી વળ્યા ઋષિરાય સેની મન શંકા થઈજી. સાધુતણ એ કામ) જન્મ રીસ કરી કષિને કહેજી ઘો જવલા મુજ આજ વાધર શીશે વીંટીયુંછ તડકે રાખ્યા મુનિરાજ... ફટ ફટ ફૂટે હાડકાંછ
ત્રટ ત્રટ ગુટે રે ચામાં સોનીડે પરીષહ દીજી મુનિ રાખે મન ઠામ.... એહવા પણ મોટા યતિજી મન નવિ આણે રોષ આતમ નિદે આપણે
સેનીને શો દોષ... મજ સુકુમાલ સંતાપીયાજી બાંધી-માટીની પાળ ખેર અંગારા શિરે ધર્યાજી મુગતે ગયા તત્કાલ... વાઘ શરીર વલુરીયુંછ સાધુ સુશલ સાર કેવલ લહી મુગતે ગયાજી ઈમ અરણીક અણગાર... પાલક પાપી પીલીયાજી ખંધક સૂરિના શિષ્ય અંબડ ચેલા પાંચ(સાત) સેંજી નમે નમો તે નિશદિશ.
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૦
એહવા ઋષિ સભારતાંજી તગડ હુઆ દેવલીજી ભારી કાષ્ઠની સ્ત્રીએ તિાંજી
ધબકે પંખી જાગીયેાજી દેખી જવલા વિંષ્ટમાંજી આવા મુહુપત્તિ સાધુનાજી આતમ તાર્યાં આપણેાછ રામ(જ) વિજય ર`ગે ભણેજી
નયરી રાજગૃહીના વાસી દેવ તણે પ્રતિ ભાવે લીધા
વીર જિનેસર ચરણુ સરારૂહ મેતારજ મુનિવર ગુણ ગાતાં શિવરમણી જિન શાસન દીપાવક એ મુનિ
મન સુધી ચિત્ત ચાખે ચાલે પચ સમિતિ ત્રણ ગુપતિ વિરાજિત બેંતાલીસ દામે કરી વારિત ગાચરીયે વિચરતા એક દિન દેખી મુનિ સાહમે તે આવિ અશનાદિક દેવાને ઢાળે
એહવે પૂરવભવ કા વઈરી જવ સાનાના શ્રેણીક કાજે હવે સેાનાર આવી વહેારાવે વહેારી મુતિ પાછા જઞ વળીયા પાછે। સુનિ તેડીને પૂછે મુનિ મુખથી લવલેશ ન ભાખે રીસ તણે વશ મુનિને સાહી તડકે બેસાડે તે પાપી સુતિ નાકે સલ રૂખ ન કાલિ
સહે વેદન ભેદન શિર કરી
મતારજ ઋષિરાય
વંદે મુનિના પાય... લાવી નાખી તેણી વાર
[ ૧૯૭૧ ]
સાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
જવલા કાઢવા તેણે સાર... મંન લાયે સાનાર
લેઈ થયા અણુગાર...
થિર કરી મન-વચ-કાય
સાધુ તણી એ સઝાય...
મતારજ૦ ૧૪
પાળે પયાચાર
દશ વિધ યુતિ ધર્મ ધાર... દેહધરણુ લે આહાર આવે ધિર સેાનાર... વી ઘરમાંહે નવે
મતિ ભલી ભાવના ભાવે.. કૌચ જીવ થઈ આવે
કીધા તે ચણી જાવે... રાખી નિજ મન ઠામ જવ નવ દેખે તામ... જવ તિવ દીસે ભાઈ જીવદયા ચિત્ત ધ્યાઈ... વાધર વિટટ્યુટ માથે
વળી તર્જન કરે હાથે... અહિ આસી નિજ ક્રમ ત્રાડે નિષ્ઠાચિત ક...
, ૧૩
,,
પ્રણમી જિન મન ભાવે
સુખ આવે...મહાયશ મૈતારજ સુનિ વંદે ગયણું ગણુ જિમ ચ`દે....
*
.
વ્યવહારી સુત સાર
દુર મહાવ્રત ભાર...
99
39
39
..
,,
'
ર
39
,,
૧૪
G
pre
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેતાજ મુનિની સજઝાયો ઘનઘાતી કરમ ક્ષય ચુરી સારી આતમ કાજ કેવળ પામી મુતે પેહતા
નમિયે શ્રી મુનિરાજ.... એહવે કઠિયારો કેઈ આવી નાખે કાઠી ભારો સબદ સુણું જ છ વમીયા તે દેખે સોનાર... ચિતિ વીર જિનેસર કહિસે વાત સકલ વિસ્તાર તે છુટું જે સંયમ લેઉં વળી પામું ભવપાર.. શ્રેણકને ભય મનમાં આવ્યું જાણું અથિર ધન કાયા સંયમ લેઈ સહુ જન સાથે પાળી સદ્ગતિ જાય.... પંડિત જય વિજય ગુરૂ કેરો મેરૂ નમે ઋષિરાજ એહવા મહામુનિવરને નામે લહીયે અવિચલ રાજ...
[૧૯૭૨] ગોયમ ગણહર પ્રણમી પાય ગાઢું મેતારજ રિષીરાય જે મુનિવરનું લેતાં નામ સીઝઈ મનવંછિત સવિકાસ ભિક્ષાકાજ સેની વરિ જાય હેમ–જવ દીઠાં તિણે ડાય આમિષ જાણું પંખી ચણઈ તે પેખઈ લોચન આપણઈ... તે શ્રી શ્રેણુક રાજા તણું જવ ઘડે નિત રળીયામણા એકસો આઠઈ જવ ઉદાર જિનવરપૂજ કરઈ નિસાર મુનિ વહેરી નઈ પાછો વળ્યો સેની કેડે આવી મળે જે જવ લીધા માહરાં તમે આપો કાંઈ ન કર્યું અમે સુણિ મેં તજીઓ સયલ સંસાર ઘર પુર અંતે ઉર પરિવાર અણ આપ્યું નવિ લીજઈ કિમેં જિનવર વાણું હઈડે રમાઈ ઈહાં બીજે કાઈ આવ્યું નહીં ક૫ટીવેષ તુમારે સહી એમ કહી ધરિ તેડી જાય ઘણે પરિહાર ખમે કષિરાય આ વાધર મસ્તકિ વિડીઓ રાસ થકી તડકૅ નાખીઓ ખીમાવત મુનિ અભિરામ નવિ કહ્યું પંખીનું નામ dબલી ફાટી વેદના થાય શુકલ ધ્યાન ચડો ત્રાષિરાય સમતા રસના એ ફલ જુઓ કેવલ પામી મુગતિ ગયે... ધન ધન મેતારજ ઋષિરાય જે નર નારી તુમ ગુણ ગાય પંડિત જયવંતસીસ ઈમ કહે તુમ સમરઈ તે સંપદ લહઈ..
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૭૨
સઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ હા મૈથ્યાદિ ૪ ભાવનાની સજઝાએ [૧૯૭૩ થી ૭૬] .
મૈત્રી ભાવના [૧૯૭૩] મૈત્રી મનમાં જે ધરે બાંધે કરમ ના ઘેર પરહિત બુદ્ધિ ધારતાં -- રાગ-દેવ નહિ થેર... જે જગહિત મન ચિંતત તસ મન રાગ ન રેષ
ઈર્ષાવન દાવાનલે. હવે ગુણ ગણ પs... મૈત્રી મન ભાવતે વરદવ શામત પામતા કરમ ફલથી અચંબે
ધવશ જે ક્ય હનન જૂઠને ભર્યા પારકાં કનકમણિરત્ન લંબે પરતણી કામિની પાપ ધન સામિણી પેખતાં ચિત્તમાં પ્રબલ મોહે
ભવશ ધમધમ્યો, શુદ્ધ ગુણ નવિરમ્ય વરની અગ્નિમાં સમિધ દોહે... ૧ જનક દુહિતા હરી વનિજ ક્ષય કરી રાવણે નરકમાં વાસ કીધે રામ ભ્રાતા હરી દેખી ત્યાં થરહરી વારતે ઈદ્ર શમવાસ દીધે પૂર્વભવરાણીને દેષ કઈ જાણીને વીરજીને શયનવાસ વાર્યો વ્યંતરીભવ લહી દેષ શત સંગ્રહી વેદના તીવ્રતર વીર ધાર્યો... ૨ વાવીય વરને વૃક્ષ ગુરૂ સ્વરને છેદ પામે ન જન્મે અને તે એક જે વર હેય વ્યાપતું સકલ જય બીજ અંકુર ન્યાયે વધતે - હરિભવે ફાડી સિંહ દરી કાઢી ડોલતે વીર ભવ નાવ દે કંબલા-શંભલા દેવ કે અતિભલા વીરને કીધ ગત બાધ પેખે, પૂર્વભવ વેરથી મોક્ષગતિ સારથી હલિક તે પેખીને જાય ભાગી ગૌતમે બૂઝ એક્ષપથે ઠગે વાર વૈરના બીજ જાગી વીર અવસાનમાં બધા દેવશર્મમાં થાપવા મોકલ્યા ઇદ્રભૂતિ સિંહભવ શાંતિને લાભશુભ બ્રાંતિને ધિને અર્પતા આત્મભૂતિ... ૪ જીવ સમ્યકત્વમાં સત્વ શુભતત્વમાં દેખતા વરજાલા નિવારે કે કતિએ ધર્મનવિ સુખ દીએ વારત વિરહસૂરિ ગ્રંથ સારે પાંચ લક્ષણ વયે જીવ સમકિત ભયે આદિમાં શમ ભર્યો સમયસારે શમ નવિ જે ધરે વર મનમાં ભરે સાધુ તપસી ભમે ભવ અસારે. ૫ કુરૂટ-ઉત્કર્ટ પણ સાધુ બે તપ કરત વૈરથી નરકમાં વાસ વેઠે શાંતિ ગુણસાયરૂ વીર રયણાગર દષ્ટિ વિષસાપ પણ હેડ વેઠે નયણ અમી સિરીયો વરદવ મીચિયો કટિકા સહનું દુઃખ સહેતા શાંતિ ધરી પક્ષમાં વીરજિન લક્ષમાં દેવભવ આઠમે જીવન લહે . ૬
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૈથ્યાદિ ૪ ભાવનાની સજ્ઝાયે ધર્માંનું સાર એ સજન ચિત્ત ધાર એ જિન કહે કાલદે પડિમે તે પો વિશ્વ નથી વાલહે। શત્રુવા જે લહેા મિત્રપતિ પુત્રમાં પત્ની સખી ભાતમાં થાય અરિ મિત્ર પણ જઈ જીવા રાજય વૈર મન ધારતાં જીવ હિત વારતાં જીવ શીખ સાંભળી વરદઈ આંબલી મેષ સમતારસી ચરણુ ગુણુ ઉલ્લસી
પ્રમાદ ભાવના [૧૯૭૪ ]
ગુણુખ્યાને ગુણુ પામીએ પ્રમાદ ગુણીમાં ધારીએ લવ નથી પામીએ વિચાર હાય સ`સ્કારથી
ભાવના મૈત્રીની મેક્ષદાઈ સ જીવ મૈત્રી, નહિ. વૈર કંઈ સવ' સસારમાં હોય તેહવા નવનવા રંગ છે તેજ લેવા... પણ વૈરથી ક્રમ બાંધે નકામા ભવાભવ અધમતા લેસકામા આપભાવે સદા મગ્ન થાજે શાશ્વતાનંદ ૨સગાન ગાને...
ભાવ પ્રમાદ ધરા ભિવ મનમાં કાલ અનાદિ વાસ નિગાદે ધરતા ચેતના જિનવર દીઠા નિરતા ધનમાં સકામે અધ્યવસાય તથાવિધ સાધી ભાદર વિકલે ક્રિયતા પામી નરભવ આરજ ક્ષેત્ર ઉત્તમ કુલ ગુરૂ સ યેાગે કરણી તરણી લવ(૪) મિથ્યાત્વી પણ સુખવરણી દાન દયા ક્ષાંતિ તપ સયમ સામાયિક પાયલ પડિમણે પામે ભવિ સમક્તિ ગુણુઠા વા કરીએ અનુમાદન ગુણુ કામા ષ્ઠિ પત્થર ફૂલ કુલપણામાં શુભ ઉપયેગ થયા જે દર્દીના દશ દૃષ્ટાંતે નરભવ પામ્યા પણ ગુણવત ગુરૂ સ યાગે
ધ્યાન વિના ગુણુ શૂન્ય
તા ગુણગણું સહુ પુણ્ય... વન નમૂલક વિચાર
ભાવ અને સમસ્કાર...
૫૭૩.
જિમ ન ભમા ભવવનમાં રે
અક્ષરભાગ અન તા ૨
નિવ તેના હાય અતા હૈ... ભાવ૦ ૧ દીસે પગપગ ચડતા ૨
ક્ર બંધને નિવ પડતા રે... પંચેન્દ્રિયપણુ પામે ૨ શાસ્રશ્રવણ સુખધામે રે... ભવજલધિ સુખ શરણી ૨ માર્ગ ગામી નિસરણી રે... જિન પૂજા ગુરૂનમને રે શુભ મારગને ગમને રે... તેણે કિરિયારૂચિ નામે રે હીએ સુખના ધામે રે જિનપડિમા જિત ધરમાં ૨ તે આરાધના ઘરમાં રે... સત્યમારગ નવિ લાવ્યેા ૨ સમક્તિ અદભૂત વાગ્યેા રે...
.
99
29
99
29
७.
"
૩
૮ :
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ૭૪
હોય તે આયતુષ્ટષ ક્ષયથી શાશ્વત પદવી લાભ તેહને સમવસરણમાં જિનવર બેસે દેશવિરતિ પણ જિનવરી દીધી માત-પિતા-સુત-દારા તજીને હિંસાવૃત ચોરી સ્ત્રીસંગમ ઘાતી કરમક્ષયે કેવલ વરતા છવાદિ નવ તત્વ બતાવી સકલ કર્મક્ષયથી સિદ્ધ પહેતા તે સિદ્ધ નિત્ય પ્રભાતે નમીએ ચારિત્ર પાળી હેય શૈવેયક જીવ અભય તે કારણ ગુણને જિન ગુરૂ ધર્મતણ ગુણભાવે ક્ષણ ક્ષણ ગુણ ગણ ઉજવવા પામી
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૨ આરાધે ભવ આઠ રે નમીએ સહસને આઠ રે.. ભાવ૮ નમન કરી ધર્મ કથવા રે ભવજળ પાર ઉતરવા રે... • ૧૦ રજત કનકમણિ મોતી રે નમીએ તે જિન જ્યોતિ રે, ૧૧ કરતાં બેધ અકામે રે ભવિજન તારણ ધામ રે... ઇ પર સાદિ અનંત નિવાસ રે વરવા શમ સુખ ભાસે રે ) ૧૩ પણ નવિ જાવે મુક્તિ રે રાગ ન લેશ સદુક્તિ રે ૧૪ અવગુણ સતત ઉવેખે રે આનંદવાસ તે પેખે રે , ૧૫
કરૂણા ૧
કારૂણ્યભાવના [૧૭૫] કરૂણ ધારજો રે
કરૂણા સકલ ગુણોની ખાણ કરણા આદ્ય મહાવ્રત છાજે આદ્ય અણુવ્રત થાન કરૂણાવિણ હિંસકપણું પામે દુર્ગતિ દુઃખ નિદાન ઈસમિતિ વેગે ચાલે મુનિખી શુભ ઠાણ છ આવે પગતલ હેઠ જાયે સઘળા પ્રાણુ... શુભઉપયોગી મુનિવરને નહિં બંધ દુરિત અવસાન કરૂણુ બુદ્ધિ પ્રતિ રમે હેય કર્મનિજ ખાણ શ્રાવક પણ કરૂણું ધરતા જે વૃક્ષ વધે પચ્ચખાણ... માટી ખેદે ભૂલ વધે પણ નહિ હિંસા લવ વાન... કરૂણારહિત પ્રવૃત્તિ કરતાં કઈ મરે નહિ જન તે પણ તે હિંસકમાં ગણીઓ નહિં કરૂણ બલવાન અપરાધી જનમાંધર કરણ જે સમક્તિ અહિ ઠાણ વીર પ્રભુ સંગમ કરૂણાએ અશ્રુ નેત્ર મિલાણ.. દીન-હીનજનને જે દેખી નવી કરૂણ દિલભાન રોહના ઘટમાં ધર્મ વચ્ચે નથી ભાગે જિન ભગવાન
છે
૭
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૭૫
પણ ૮
મેયાદિ ૪ ભાવનાની સગાયો અધમ ઉદ્ધારણ તનમન વતે કુમાર નૃપ જગડુ પરદેશી સંપ્રતિરાજ કરે પ્રતિગ્રામે દેશ અનાય જિનાવર કરતે મૃતશિક્ષા ધરી મનમાં સયણ અનુકંપા વરજે ભવિ કરજે મેઘરથે પારે રાખ્યો વિશ્યાયન તેને વેશ્યાથી બ્રહ્મદત્ત સુમાદિક નરપતિ પેખી આત્મસમા પર જીવો દ્રવ્ય ભાવ અનુકંપા ધરતા સત્વસાર બલરિદ્ધિ પામી
ધન પર અસમાન સંભવ વૃત સુવાન.... દીન અનાથ વિહાણ કરૂણા ભાવ સુજાણ.. કરજે અભયનું દાન ધર્મે દઢતા ભાન.... ગોશાળા જિનભાણ ધરી કરૂણા અમિલાણ... કરૂણા વિણ દુખખાણુ ધારે કરૂણા શાન... ભવો ભવ સુખનું નિધાન
આનંદ અમાન..
માયરી ભાવના [૧૯૭૬ ]
ગુણવંતા મન ધારજે રે કરૂણા મુદિતા મિત્રતા રે ભવિકા ધરજે માધ્યસ્થ ભાવ કાલ અનાદિથી આતમા રે પામે ના સમક્તિ ઠાણને રે સંયમી વિણ વીતરાગતા રે કમ પ્રભાવ તે ધારતો રે જિનવર સરખો સારથિ રે કવિવર નવિ પામીઓ રે નિજ ગુણ માને નવ છતાં રે પર પરિભવટર બોલતે રે કે વીર જિનેશ્વરે રે ઋષભ પ્રભુ નવિ વારી રે વચનપદે ગુણ ધારીને રે દેખી નિજ ગુણ શન્યતા રે કેવલીપણું નિજ ભાખતા રે ગૌતમ પ્રશ્ન ન છોડવે રે
માધ્યસ્થ ગુણમણિ ખાણ હવે તબ સુખ ઠાણું રે જેથી શિવપુર દાવ રે, ભવિકા ૧ કમબળે ગુણહીન રખડયો ચઉગતિ દીન રે.. - ૨ નહિ સ્વને પણ સિદ્ધ ગુણી માધ્યસ્થ લીધ રે... ૩ પામ્યો વાર અનંત જીવ ન લો ગુણવંત રે... , છોટે ભાવ મધ્યસ્થ વચન અવાગ્યે અસ્વસ્થ રે... ભવ મરીચિ નવવેષ જાણી કમને રેશ રે... » સતત ભાવ પ્રસન થાય મધ્યસ્થ પ્રપન રે... .
વીરને કહે છઘસ્થ – જમાલિક અસ્વસ્થ રે...
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૭૬
સજઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩ લબ્ધિધર દેવ દેવીઓ ૨ વળી જિનવર શુભ દીપ મધ્યસ્થ ભાવ વિમલ ધરી રે ન દે તેહને શીખ રે.. ભવિકા ૯ વશાલે મુનિ યુમને રે બાળી જિન પર તેજ નાખ્યું જેથી વીરજી રે ખટમાસે લેહી રેજ રે.... , ૧૦ વીર જિનેશ્વર સાહિબે રે સહર સુર-નર ઉપસર્ગ કર્મ બંધન થતું દેખીને રે અનુપાય રહે મધ્યસ્થ રે.. ઇ ૧૧ જગ નાશન રક્ષણ સમા રે બલ ધરતા મહાવીર ધારે મધ્યસ્થ ભાવને રે કણ અવર છવ ધીર રે... સનકુમાર નરેસરૂ રે
ધરતા ભાવ મધ્યસ્થ વિધ વિધ વેદના વેદત રે નહિં ઔષધ ઉકંઠ રે... જીવ જુદાં કર્મ જુજુઆ રે સજીવ જીવ વૃત્તાંત દેખી ભવિ મન ધારજે રે ભાવ મધ્યસ્થ એકાંત રે.. ,, ૧૪ સુખ-દુઃખકારી સમાગમે રે નવિ મનનાં રતિ રોષ ધરીએ વરીએ સામ્યને રે જેહથી આનંદ પણ રે , ૧૫
શ ણનગરની સઝાય [૧૯૭૭] : મેક્ષ નગર મારું સાસરું અવિચલ સદા સુખ વાસ રે આપણે જિનવર ભેટીયે તિહાં કરો લીલ વિલાસ રે... મોક્ષ ૧ જ્ઞાન દશન આણુ આવીયા કરે કરો ભક્તિ અપાર રે શીયલ શણગાર પહેરો શોભતાં ઉડી ઉડી જન સમરંત ૨... - ૨ વિવેક સેવન ટીલું તપ તપે જીવ દયા કુમ કુમ રોલ રે સમક્તિ કાજળ નયણાં સાચું સાચું વચન(વયણ) તંબોલ રે, ૩ સમતા વાટ સોહામણી ચારિત્ર વેલ જેડાય રે તપ-જપ બળદ ઘેરી જોતરો ભાવના ભાવે રસાલ રે.. , ૪ કારમું (કાળમુખ) સાસરૂ પરિહર ચેતે ચેતે ચતુર સુજાણ રે સમયસુંદર (ઝાનવિમલ) મુનિ ઇમ ભણે તિહાં છે મુગતિનું ઠામ છે " હક મેક્ષમાર્ગ સાધક આણારૂચિ ૮ ગુણની સઝાય [૧૯૭૮] : મેક્ષ તણું કારણ એ દાખ્યાં આઠ અને પમ એહી ચરમાવતઈ ચરમ કરણથી ગુણથી ભાખ્યું તેહી પ્રાણી ! જિન વાણી ચિત ધારે મનથી મિયા મત વાર રે પ્રાણ ! જિનઘટદર્શનને નિજ નિજ મતિથી જે કરીયા વ્યવહાર દેખી મત્સર મનિ નવિ આણે તેહ અલ ગુણસાર રે... , ૨
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેક્ષમાર્ગ સાધક આણારૂચિ ૮ ગુણની સઝાય
૫૭૭ જિજ્ઞાસા તે સકલ વસ્તુના ગુણ જાણુણની ઇચ્છા મનમાંહિ નિસદિન ઈમ ચાહિ પણ ન ધરઈ વિચિકિછા રે પ્રાણી, ૩ સુશ્રુષા તે શાસ્ત્ર સૂવા
કારણ સઘલાં મેલઈ વિનાશિકથી નિજ-પરને પણિ ભદથી ચિત્ત ભલે રે શ્રવણ તે સકલ સુણીનઈ મનડું બેધશાનથી જોડી ચિત્ત આપ્તવચન તે સાચું મિથ્યાવાસના મોડે રે... મિમાંસા તે તરવા વિચારી હેય રેય ઉપાદેય વિહચી ખીર-નીર જિમ હંસ જડ-ચેતન બહુ ભેય રે.. પરિશુદ્ધિ પ્રતિપત્તિ તે કહીઈ થિરતાથી ગુણધારે ઉપસર્નાદિકની વ્યાકુલતા નાણે દર્ય વધારે રે... હવઈ પ્રવૃત્તિ ગુણ સમતાઈ ' આતમ ભાવે મેલે આદિમ પ્યાર તે પ્રાપતિકારણ અપ્રિમ ગ્રંથિને ખોલે રે... એ આઠે ગુણ પ્રગટે આતમ સકલ લાભનઈ પામે જ્ઞાનવિમલ ગુણ ઉદય અહેનિશિ ઉત્તરોત્તર ગુણ કામિ રે...
[૧૯૭૮ ] સુરપતિનતદેવ અમિતગુણ સવિ ભાવપ્રકાશક નિમણી શાસનપતિ વીર જિનેસના ગણધર વર સોહમ શુચિમના શુચિમના સહમ શિષ્ય જંબુ ભણું શીખ કહી ભલી
સુણે આતમ તત્વ રોચક કરી નિજમતિ નિમળી એ આઠ કારણ મોક્ષ સાધક પરમ સંવર પદ તણે
કરો આદર અતિહિ ઉદ્યમ જતન સાધન અતિ ઘણો અભિનવા ગુણની વૃદ્ધિ થાયે દેશ ક્ષય જાસે સવે
તે માટે સે સૂત્ર આણું સુખ લહે જય ભવ ભવે ઢાળ: પહિલું કારણ સેવિઈ ભાખે વીર જિણું રે
નિત નિત નવ નવું સાંભળી સુદ્ધ ધર્મ સુખ કંદ ર... ૧ થાયે પરમ આણુંદર, ઉગે જ્ઞાન દિકર ઝળકે અનુભવ ચંદ રે
આણરંગી રે આતમાં તજી તું સર્વ પ્રમાદર, કરિ આગમ આસ્વાદ
વસી નિજ તત્વ પ્રાસાદ રે... ૨
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૭૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ગીતા રથ શ્રુતધર ભણી આણ અતિ બહુમાન રે નય નિક્ષેપ પ્રમાણથી અભ્યાસે શ્રુતજ્ઞાન રે. ભજ તું જિનવર આણ રે, પામે સુખ નિર્વાણ રે, પરમ મહેદય ઠાણ રે, બીજે થાનક મૃત તણે લાભો (ધો) તત્ત્વ વિચાર રે વપર સમય નિરધારથી ચઉ અનુયામ પ્રકાર છે યપણે સવિ ભાવ રે, રહેજે આત્મ સ્વભાવ રે, તજી પરસમય વિભાવ રે આગમ અર્થની ધારણા થિર રાખે ભવિ જીવ રે જ્ઞાન તે આતમ ધર્મ છે મેહ તિમિર હર દીવ રે સાધન એ અતીવ રે, સંવર ઠાણ સદીવ રે પૂર્વ સંચિત કર્મની નિર્જરા થાય જેમ રે તિમ તપ સંયમ સેવ સાધ્યધર્મ પરિપ્રેમ રે ચિંતવજે મને એમ રે, કર્મ રહેવે હિવ કેમ રે, મુઝ પર નિર્મળ ખેમ રે, ૬ પંચમ થાનક આશ્રયી ધર્મરૂચી જીવ જેહ રે તેહની કરવી રક્ષણ વધે ધર્મ સનેહ રે જિમ કરસણ જલ મેહ રે, ધી ભ્રષ્ટ દેવ રે, તે લહિ ધ્રુવગેહ રે , છ ચઉવિ સંધને શિખા આચાર રે ક્રિયા કરતાં રે ગુણ વધે સાધે ક્ષમાદિ પ્રકાર રે નાસે દેવ વિકાર રે, થાયે ધ્યાન વિસ્તાર રે, આલય શુદ્ધ વિહાર રે... , ૮ ગુણવંત રાગી ગ્લાનને વૈયાવચ્ચ કરો રંગ રે અનુકંપા સવિ દીનની ઉત્તમ ભક્તિ પ્રસંગ રે વાધે વિનય તરંગ ૨, શાસનરાગ ઉમંગ રે, સહજ સ્વભાવ ઉનંગ રે, ૮ સાધર્મિક જન સર્વથી નહિં વિકથા ન કષાય રે -તજી સવિ દેષ અનુષ્ઠાનની ક્ષમા કર્યા સમ થાય રે ઈમ જપે જિનરાય રે, સમતા શિવસુખ દાય રે સમનિધિ મુનિ ગુણ ગાય રે, સુરપતિ સેવે તસુ પાય રે... આ૦ ૧૦ તીજે અંગે રે ઉપદિશ્ય એ ઊપદેશ ઉદાર રે જિન આણાઈ જે વરતી તે ગુણનિધિ નિરધાર રે જ્ઞાન સુધા જલ ધાર રે, વરસ્ય શ્રીગણધાર રે, પામે તે સુખ સાર રે... , રયણ સિંહાસન બેસીને દાખે જગત દયાલ રે દેવચંદ્ર આણાચી હેજે બાલગોપાલ રે આતમ તત્વ સંભાલ રે, કરો જિન પતિ બાલ રે, થાયે પરમ નિહાલ રે
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________
મોરની હરિયાળી, મેહમિથ્યાત્વ બીજા કાઠીયાની સજઝાય
૫ % ( મારની હરિયાળી [૧૯૮૦ ] ૨ પુરૂષ એક અતિસુંદરછ દીસઈ નવ નવ રંગ મધુરી વાણી બેલતુંજી ઉલટ આણી અંગિ પંડિતજી! કહેજો એ કુણ હેય હિયે વિચારી જેય... પંડિતજી કહેજે૧ વરસાલી અતિ વાલહઉછ ઉનાલિ અતિ દુઃખ શીયાલી સુખિ ગમઈજી ઇમ તે માંનિ સુખ... મિત્ર મલિ તે સુખીઓ નરથી નાચે રે જેહ દુરિ ગઈ તે દુખીઓ
સાચું એહ સનેહ... તે નરની નારી ઘણીજી
ધડીય ન મૂકે પાસ પ્રેમ ધરી પુઠઈ ફરઈજી પુરે પીઉની આસ.... મિત્ર વિના બલઈ નહીંછ તેમને એહવઉ નેમ કનક સૌભાગ્ય ઈમ ભણઈજી તેહ છે જે પ્રેમ... છે ૫
માહ-મિથ્યાત્વ બીજા કાઠીયાની સક્ઝાય [ ૧૯૮૧] કક મહતણે જે કરી રે મતિ મુંઝાઈ જાય ધમધર્મ ન ઓળખે રે જ્ઞાનને ઉદય ન થાય આતમા મેલને મેહને પાસ જિમ કહે મુગતિને વાસ. આતમજી ૧ પરને પરવેશ કરી રે
વિણસે જિમ ઘરવાસ મોહને ઘટમાં રાખતાં રે તિમ કરે ધર્મને નાશ છે. નીચ માણસની સંગતે રે ગુણવંતના ગુણ જાય મોહશું મનડું મેલતાં રે તિમ નિજ ગુણ ઢંકાય છે મેહ વિલુદ્ધ માનવી રે
શાત્રે કહ્યા તે અંધ. જગમાંહે જોતાં વળી રે મોટા મોહને બંધ. ગૌતમ સરિખા મહાયતિ રે સંયમવંત સુજાણ મોહનીય કર્મ વિપાકથી રે ન વહ્યા કેવલ નાણ... મોહે દેવ ગુરૂ ધર્મને રે સુધે નિર્ણય ન થાય બેટે મન ખુંચી રહે છે સાચે ન રાચે પ્રાય. જેમ મદિરા પાને કરી રે ન રહે મનની શુદ્ધિ તેમ મહા મેહના વથી રે ન રહે ધર્મની બુદ્ધિ ઘટિત અઘટિત જાણે નહીં રે મિથ્યાત્વનું એ ભૂલ દુખદાયક દેવી પરે રે સુખમાં ઉપાવે શલ.
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧
૫૮૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ધર્મ ભણી જાતાં વળી રે વચમાં પાડે વાટ રોકી રાખે છેવને રે
જતાં મુગતિને ઘાટ. આતમજી ૮ ધન ધન શ્રી જિનરાજને રે જેહ થયા વીતરાગ. મેહનીય કર્મને જીતીને રે પામ્યા શિવ સભાગ છે ૧૦ ઉદયરતન ઉપદેશથી રે - બૂઝે આતમરામ શ્રી જિનધર્મ પસાથી રે પામો ઉત્તમ ઠામ...
[૧૯૮૨]. વાણુ એ જિનવર તણું સાચી કરી સદીવ સુઝાની જીવ માયા-મમતા વિસિ ભમે ભવમાંહિ અનંતાજીવ તજે તજે રે મહીપતિ મેહને સાથે જ પરિવાર , તજો૧ મેહ મહીપતિ આકરી | મનમંત્રી બુદ્ધિ નિધાન છે મન નારી મારી ખરી પરવૃત્તિ આરંભ નિદાન
ર નગર અવિદ્યા નામ છે ગઢ વિષમ અભંગ અજ્ઞાન , દરવાજા ચૌગતિ તણું તૃણુ ખાંહિ પરધાન છે. યૌવન વરતરૂવર જિહાં નારિ સુખ ભોગ વિલાસ , ક્રિીડા ગિરજ ગજાવતાં દેય લોક વિરૂદ્ધ આચાર... , મેહ નૃપતિ વળી આતમા આવાસ કુવાસન ગેહ ચોરાસી લાખ યોનિ મેં ભમતાં ધરીયા બહુ દેહ છે મૂરખ સંગતિ પરષદા મતિભ્રંશ સિંહાસન સાર અવિરતિ છત્ર બિરાજતે રતિ-અરતિ ચામર સુખકાર આયુધ હિંસા હાથમે નાસ્તિક મત મિત્ર સુપ્રીત , રાગ-દેપ સુત સૂરમા વિસ્તારે જેહ અતીત છે ચાર કષાય તે પિતરા વળી કામ ક૫ટ લઘુપુત્ર આશા વિકથા પુત્રિકા મિશ્યામંત્રી સુપવિત્ર અશુભગ સામંત છે સેનાની દુષ્ટપ્રમાદ વેદ તીન અધિકારિયા સુભટ મહા ઉન્માદ નગર શેઠ ચિત્ત ચપલતા પુરોહિત પાખંડી વાસ કોટવાલ ચિત્ત ચંડતા આળસ મિત્ર અંગ ખવાસ હેર કશ્રત ઘડવી
આરતિ અતિ રૂદ્ર કુધ્યાન છે ચાર ચપલ તે કાઠિયા લૂંટે સહુને ધન જ્ઞાન છે
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮૧
મોહ-મિથ્યાત્વ બીજા કાઠીયાની સજઝાય હર્ષ શોક ગજ ગાજતા ઈદ્રિયનાં વિષય તુરંગ સત્તાની જીવ આણુ મિથ્યા ઉપદેશની અવિરતિ જગમાંહિ અભંગ , તજે૧૨ ચૌરાસી લાખ દેશમેં અડ કરમ ઉદે ને સાથ છે બધ હેત નૃપતિ કથા સહુ જીવ કીયા નિજ હાથ છે ભભ ભમર ભમે બહુ ઈણ શત્રુ સે તું દીન છે દેવચંદ્ર તજિ મેહને હુઈ નિજ આત્મરસ લીન છે
[ ૧૯૮૪] મેહ મિથ્યાત્વક નિંદમેં છવા સુત કાળ અનંત ભવ ભવ માંહે ભટકી છે તે સાંભળ વીરતંત
છવા ! તું તો ભૂલે રે પ્રાણ રડવડીયો સંસાર. ૧ અનંતા જિન હવે કેવલી , ઉત્કૃષ્ટા જ્ઞાની અગાધ ઈમ ભવશું લેખ લીએ , તારી ન કહે કે આદ છે ૨ પૃથ્વી પાણી અગ્નિમાં
ચોથી વાયુકાય એકેકી કાયા મળે
કાળ અસંખ્યાતો જાય છે પાંચમી કાયે વણસઈ સાધારણ પ્રત્યેક સાધારણુમાં તું વસ્યા છે, તે વિવો તું દેખ
છે સુઈ અગ્ર નિગોદમેં
શ્રેણી અસંખ્યાતી જાણ અસંખ્યાતા પ્રતર કહ્યા ગોળા અસંખ્યાતા જાણુ... એકેકા ગાળા મધ્યે
અસંખ્યાતા શરીર એક શરીરમાં જીવડા
અનંત કહ્યા મહાવીર... , તિણ માંહેથી નીકળી
મેક્ષ જાયે નિરધાર એક શરીર ખાલી ન હુઓ ન ફેશે અનંત કાલ.. એક અભવીને સંગે
ભવી અનંતા હેય વળી વિશેષે તેમના
જનમ મરણ તું જય.. દેય ઘડી કાચી મધ્યે , પાંસઠ- સહસસે પાંચ છત્રીસ અધિકાર જાણીયે જનમ-મરણની ખાંચ.... છેદન-ભેદન-વેદના
નરકે સહી બહુ વાર તીણ થકી નિગોદમેં
અનંત ગુણ તું જાણ એકેંદ્રી માંહેથી નિકળી બેઈદ્રી માંહે જાય તવ પુનાહી તેહની
અનંત ગુણ કહેવાય છે ૧૫
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
છે
૧૨
છે
એમ તેઢી ચૌરેજી જીવા દેય દેય લાખ જાત દુખ દીઠાં સંસારમાં
સુણતાં અચરજ વાત જલચર-થલચર–ખેચરૂ , ઉર પરી ભુજપરી જાણ તાપ-શીત-તૃષા સહી -- દુખ મિટાવણ કેણ ઈમ રડવડત છવડે
પામ્યો નર અવતાર ગર્ભવાસનાં દુઃખ સહ્યાં , તે જાણે જગનાથ. મસ્તક તે હેઠે હવે ઉપર હવે પાંવ આંખ આડી દેય મુઠીઓ , રહ્યા વિષ્ટા ઘર માંહ. બાપ વીર્ય રૂધિર માને છે એ તે લીધે આહાર ભૂલી ગયો જમ્યા પછી સેવે વિષય વિકાર.. ઉઠ કેડ સેય તાતી કરી ચાંપે ફરમાણે આઠ ગુણી હેવે વેદના છે ગરભાવાસે થાય. જન્મ સમય કોટિ ગુણી , મરતાં કાડાઝેડ જન્મ-મરણ દુઃખ દયની ,, એ લાગી મેટી ખેડ દેશ અનાર્ય ઉપજે છે ઈન્દ્રિય હી થાય આઉખો ઓછો હવે , ધમ કીધો કેમ જાય. કદાચિત નરભવ પામી , ઉત્તમ કુલ અવતાર દેહ નીરોગી પામી
એળે ગયો અવતાર ઠગ ફાંસીગર ચોરટા
ઈવર કસાઈ જાત જન્મીને મૂઓ નહિ , એસી ન રહી કોઈ જાત... ચૌદહ રજજુલેકમેં
જન્મમરણને જેર વાલાઝ માત્ર ભૂમિકા ઠાલી ન રાખી ઠેર... એહી જ જીવ રાજા હુએ , હાથી બાંધ્યા દુવાર કહીઠ કરમન કે વસે છે ન મળ્યો અને આધાર એમ સંસાર ભમતાં થકાં , પામ્ય સામગ્રી સાર આદર દે ષટુ કાયને
જાયે જન્મારે હાર.. મોટા દેવજ પૂછયા
લાગ્યો ગુરૂકે પાસ બેટા ધર્મજ આદર્યો
લાગી મિથ્યાત્વની વાસ કહી તે નરકે ગયે , કબીક હુએ દેવ પુણ્ય પાપનાં ફલ થકી , ચિહું ગતિ કી હેવ એવા વળી મુહપત્તિના , મેરૂ સમા ઢગ કીધ.
,
,
છે
અ
૨૬
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________
માહ-મિથ્યાત્વ ભીના કાઠીયાની સઝાય
સાચી શ્રદ્ધા બાહિરા
ચાર જ્ઞાનથી પત્યા પછી ચૌદ પૂરવના ભણ્યા ભગવત ધમ પામ્યા પછી કદાચિત પરવાઈ હાવે તેાય
સૂક્ષ્મ ને બાદર પણે એમ પુદ્ગલ પરાવર્તની
પાપ આલેાઈએ આપણાં જાયે અર્વા પુદ્ગલ મધ્યે અન'તા જીવ મેક્ષે ગયા
જીવા એકે ન કાર્ય સિદ્ધ...
નરક સાતમી જાય
પડે નિંગાદ માંય...
મદારી મેાહની માયા ધરે નહિ ધર્મોની છાયા
સારૂ' મારૂ' કરી મમતા વિદ્યાસી જીવનમાં ક્રૂરતા જીવનમાં મારે શું કરવુ મસ્તાની થઈ બધે ફરવુ સકલ જન સ્વાના સ’ગી છતાં નહિ થાય સત્સ`ગી નિર'તર ખાવું ને પીવું મરણ ચિટ્ઠી ફરે રાવુ હમેશાં હુ" ને મારામાં કર તિદા વધારામાં
"9
99
99
..
,,
""
99
29
P
""
નિવ ગયા નિવે જાયશે એહવા ભાવ સુણી કરી જિમ આવ્યેા તિમ હીજ ગયેા,, ક્રાઈક ઉત્તમ ચિ'તવ્યે
સાચા મારગ સાધીને દાન-શીયલ-તપ-સાધના કાડ કલ્યાણુ છે તેહનાં
99
99
""
.
.
કરણી ન જાયે ફાક અર્વા પુદ્ગલમાં મેાક્ષ...
મેલી વણા સાત
ઝીણી ગણી છે વાત...
આશ્રવ ખારાં રાક અનંત ચાવિશી મેક્ષ...
ટાળી આતમ દેાષ ભારેકની મેાક્ષ...
શ્રદ્ધા આણી નાંહિ લાખ ચેારાસી માંહિ... જાણી અસ્થિર સસાર પહેાંતા મેક્ષ મેઝાર...
ઈશું' રાખેા પ્રેમ
ઋષિ જેમલ કહે એમ...
[ ૧૯૮૫ ]
સકલજન તેમાં લેપાયા મદિરા મેહની પીધી...
ઉડાવ્યા માલ મનગમતા મદીરા મેાહની પીધી ...
કદી એવુ" ન દિલ ધરવું મદિરા માહુની પીધી... બધી દુનિયા છે દા. રંગી મદિરા મેાહની પીધી... પથારી પાથરી સૂવું મદિરા માહની પીધી ...
પડવા જડાઈ દારામાં મદિરા માહની પીધી...
99
,,
99
99
"
36
99
""
,,
૧૮૩
૨૦
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧
૩૨
33
૩૪
૩૫
ર
૩
૪
દ
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮૪
શરીરની શીતા થાશે મદાંધાને નહિ' ભાસે
પડી દુનિયા અખાડામાં નાખે પૈસા ધુમાડામાં
નકામા કૃત્યને કરવુ. પાપથી પેટને ભરવું 'િમત આંકે ન નરભવની લ'માવે દારી ભવભવની ધર્માંના શાસ્ત્રો નહિ ભણતાં
મરણના ભય નહિ" ગણતાં
નીતિના માર્ગને છેડે
ભાગ્યના ઉદય મદાડે
માહે કિષ્ણુ નવિ વશ કીયા થિતી અધિક સહુ કર્મમે એ જર મણ તજ મુતિ થયેા સાઈ બાહુબલિ મુડાણા માત-પિતા જા' જીવચ્ચે કુખિ રહ્યો અભિગ્રહ લીધે
ચઉનાણી શ્રુત દેવલી મુગતિ સમયે સ્વામી તણી
કાચે તાંતણે વીટીયઉ આર્દ્ર કે સુત માહે રહ્યો
પુત્ર મનક મરણુ સમે સંધ ખેાલાવહુ આવીય કૃષ્ણ ફ્લેવર લેઈ ફિરે હિલા જનપરિ પરિ ભમે સિસણ્યા દાઈ જાણીને તળવા બૌદ્ધ સહુ આપે પ્રસન્ન કાઉસગ્ગ માંહે વચન ઉત્થાપે સ્વામીનાં
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
જીવનની ઢારી પલટાશે
મદિરા માહની પીધી...
જીવે। જકડાયા વાડામાં
મદિરા માહની પીધી... આર ભાથી નહિ ડરવું
મદિરા માહની પીધી... કમાણી કરે ન પરભવની મદિરા મેાહની પીધી...
નિરક જીવને હણુતાં મદિરા માહની પીધી... અનીતિપથમાં દાંડે મદિરા મેાહની પીધી...
[ ૧૯૮૬ ]
માહ અધિક લવ'ત રૂ ભવિષણુ
દુય તિક્ષ્ણ દુરંત ૨ ઉપશમ ગુણ નિરધાર રે વરસ લગી નિરધાર રે... દીખ ન લેયે તામ ૨ મહાવીર જગ સ્વામ રે... ગૌતમ લબ્ધિ નિધાન રે
રૂદન કરે અસમાન રૈ... પડીયેા ભાવિત પાશ રૈ
ભારે વરસ ગૃહે વાસ રે...
ઝુઝ કરૈ અસરાલ રે વીર જમાઈ જમાલ...
"9
,,
,,
"1
39
.
,,
99
,
,,
શય્ય ભવ શ્રુત ગેહ ૨ નયનભરે સુત તેહ રે... કાંધે રામ (બલદેવ) છ માસ રે ગિરિક ંદર વનવાસ ૨ હુવેઈ હરિભદ્ર રિસાલ રે
,,
29
ચઉદ્દહસે. ચમાલ રે
99
,,
,,
""
29
99
માહે ૧
,,
99
99
99
p
૧૦
,,
૧૧
૧૨
૨
૩
૪
७
'
૯
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________
મોહનીયર્મના ૩૦ ભાંગાની સજઝાય
૫૮૫ પ્રાહ સેહે સદે કરી
છાકો સહુ સંસાર રે , મોહ ભણી જે વશ કરે તે વિરલા નરનાર રે - ૧૦ પંચૅકીથી એકેંદ્રીમાં
તિવે મોહ કરાઈ રે , જિયંતિ જિન મોહને ભુવનકીર્તિ સુખ થાઈ ૨ , , ૧૧ હા મોહનીયકમના ૩૦ ભાંગાની સક્ઝાય [ ૧૯૮૭] : જિનશાસન જાણું આણું શુભ પરિણામ સંયમ ખપ કરવા થાઓ કરી મન ઠામ મોહનીય કર્મ જે ચોથું ભવનું મૂળ
ત્રીસ થાનક તેહમાં મહામોહ અનુકુળ ગુટક જલમાંહિ બોલી ત્રસ હિંસે ૧ કરપ્રમુખે મુખ બુંદી મારે ૨
શીસે વાધર પ્રમુખ વિરે ૩ વળી મગરે કરી ગુંજે ૪ ભવોદધિ પડતાં દ્વીપકલપ જે ઉત્તમ જન મૃત્યુ ચિંતે ૫ છતી શક્તિ પણ ગ્લાનાદિકની પ્રતિ ચરણાઈ ન વરતેં ૬ વળી ધમી જનને હઠર્યું ધર્મ છેડા ૭ રત્નત્રય મારગ કારકને ભંડાવે ૮ જિન નાણું પ્રમુખના દેષાદિક ઉધાડે ૯ ગણિવાયગ ઉપકૃતિ કારકદેવ દેખાડે ૧૦ ગુટકઃ તાડું વચન થકી નવિ સંતોષે ૧૧ નિમિત્ત અધિકરણદિક ભાખે ૧ર
તીર્થ ભેદ કરવા જોગ જોડે ૧૩ વશીકરણદિક આખે ૧૪ પચ્ચખી ભોગ અને વળી વાંછે ૧૫ અભયે હું કહે બહુ ભણું ૧૬ તપ વિણ તપીઓ નામ ધરાવે ૧૭ ઉપકૃતિ ન લહે રણીય ૧૮ વળી ધૂમ અગ્નિસ્યું હિંસા બહુની ચિંતે ૧૮ કરે આપે પાપ જ અન્ય તણે શિરમંતે ૨૦ અશુભાશયથી કહે સત્યને અસત્ય સભામાંહિ ર૧
વિલાસી પરધન લેવે રર પરસ્ત્રી સેવે પ્રાંહિ..૨૩ ત્રુટક નહિ કુમારને કુમારપણું કહે ૨૪ કુશીલ કહે સુશીલ ૨૫
દ્રવ્ય રહે વંચીને પોતે જેહથી પામેતલીલ ર૬ દેવન દેખે ને કહે દેખું; કલહ મિહિ ન થાકે ર૭ રાજાદિક બહુજનને નાયક હિંસન તેહનું તાકે ૨૮ જેહથી જશ પામ્યો કરે તેહને અંતરાય ર૮ કરે દેવ અવઝા
હું છું પ્રત્યક્ષ દેવ કહાય ૩૦ એ ત્રીસે બોલે મહામોહનીય વાધે ઉત્કૃષ્ટ બાંધે કર્મ વિપાકને સાધે...૪
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ગુટર ધે એહને તેહી જ ઉત્તમ કર્મ નિકાચિત છે
એહિજ વીયર ઉલ્લાસે પ્રાણી ક્ષેપક શ્રેણીને જોડે જ્ઞાન વિમલ ગુણ ગિરૂઆ પામે એથે અંગે વિચાર આવશ્યક નિર્યુક્તિ ભાખ્યા વિસ્તારથી અધિકાર
: યતિધર્મની સજઝાયા [૧૯૮૮ થી ૧૮] . દૂહા સુકૃત લતા વન સિંચવા નવ પુષ્કર જલધાર
પ્રણમી પદયુગ તેહના ધર્મ તણું દાતાર દવિધ મુનિવર ધમ જે તે કહીએ ચારિત્ર દ્રવ્ય-ભાવથી આચર્યા તેહના જન્મ પવિત્ર ગુણ વિણ મુનિનું લિંગ જે કાશ કુસુમ ઉપમાન સંસારે તેહવા કર્યા (હ્યાં) અવધિ અનંત પ્રમાણ તેહ ભણ મુનિવર તણે ભાખુ(ખો) દશવિધ ધર્મ તેહને નિત્ય આરાધતાં પામીજે શિવશર્મ.. ખંતી મદ્દવ અજજવા મુત્તી તપ ચારિત્ર
સત્ય શૌચ નિસ્પૃહપણું બ્રહ્મચર્ય સુપવિત્ર ઢાળ-૧ પહેલો મુનિવર ધર્મ સમાચરોજી ખેતી ક્રોધ નિરાસ સંયમ સાર કહો સમતા(ઉપશમ) છતેજી સમક્તિ મૂલ નિવાસ... પહેલો ૧ સમતા ક્ષીરોદધિને આગળજ સુરનર સુખ એક બિંદુ પર આશા દાસી તસ નવ નડેછ તસ સમ સુરતરૂ કંદ છે ૨ પંચભેદ તિહાં ખંતીતણું કહ્યાંજ ઉપકાર ને અપકાર તિમ વિપાક વચન વળી ધમથીજી શ્રીજિન જગદાધાર.. પ્રથમ ત્રિવિધ જે ખંતી તણે ગુજી વાધે જસ સૌભાગ્ય ચેથી ચઉગતિ વારક પંચમીજી આતમ અનુભવ લાગ છે પારસ ફરસે રસ કુંપી રસેજ લેહે હૈયે જેમ તેમ તિમ સમતા રસ ભાવિત આતમાજી સહજ સરૂપી પ્રેમ... ઉપશમ કેરી એક લવ આગળછ દ્રવ્યયિા મણ લાખ ફળનવિ આપે તે નવિ નિજ રાજી એહવી પ્રવચન સાખ. બંધક શિષ્ય સુશલ મુનિવરાજ ગજ સુકુમાલ મુણદ કરગડ પ્રમુખ જે (મુનિ) કેવલીજી સમતાના ગુણ વૃદ... કાર્ય અકાય હિતાહિત નવિ ગણેજી ઈહ-પરલોક વિરૂદ્ધ આપ તપી પરતાપે તપને નાશવજી ધવશે દુર્બદ્ધ
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________
યતિધમ ની સજ્ઝાયા
શિવસુખ કેફ્ કારણુ છે ક્ષમાછ દુરિત ઉપદ્રવ નાશે ખંતીથીજી એમ જાણીને મૈત્રી આદર।જી જ્ઞાનવિમલ સૂરીશ્વર કહે ઈસ્યુ જી
દૂહા- વિનયતા એ હેતુ છે વિનયાધિષ્ઠિત ગુણુ સવિ જેમ પડદી(લી) કેળવી તેમ માવ ગુણથી લહે ખીજો ધમ એ મુનિ તા મૃદુતા માન નિરાસથી વિનયે શ્રુત સુપ્રમાણ રે અનુક્રમે કમ નિર્વાણ ૨ મુઋતુ માનના સંગ રૂ જેમ લહે જ્ઞાન પ્રસંગ રે સુજશ મહેાદય ચંગ ૨ સહજ ગુણે સુખ સંગર્ માન મહા વિષધરે ડસ્યા આમદ ફાટે પશું ધ્યાન અશુભ છ્હે નસ રે અમરીષ કચુક પાસ રે ગુણુ લવ દેખીને આપણા દોષ અન ́તના ગૃહ છે તે' વાસી પટકાય ? કાલ અનંત વાય ફ્ કર હવે ધમ ઉપાય ? નાનાદિક મદ વારીયે। તે। શી વાત પરમતણી ખલનું બિરૂદ કહાય ટ્
ક્રોધ મતંગજ ધાય હૈ જાતિમદે જિમ દ્વિજ ઘો
૨
સર્વ ધર્મોનું મૂલ જિમ વિદ્યા અનુકૂલ...
ીને સમતા સંગ ખ'તી શિવસુખ અંગ...
[ ૧૯૮૯ ]
ક્ષમા પ્રથમ ગુણ જાણુ
તે મૃદુતા અનુમાન... અધિક હૈયે આસ્વાદ સમ્યગ્નાન સવાદ...
મનામે તે જાણું રે વિનયાદિક ગુણુ ખાણું રે શ્રુત તે વિરતિનુ ઠાણુ રે અનુભવરંગી હૈ આતમા નિલ ગગ તર`ગ રે
પહેલા ૯
O
હાયે અક્ષય અભંગ ૨
સમતિ જ્ઞાન એક’ગર્ અનુભવ ર્ગી હૈ આતમા ન રહે ચેતના તાસ રે અનિશિ કરતા અભ્યાસ ૨ નયન અણુ રંગ વાસ રે નિતઉત્કર્ષ વિલાસ રે... શું મતિમૂઢા તું થાય ૨ પરદોષ મન જાય રે ભાગે અન'ત (વિકાય) વેચાય રે નહિ કા' શરણુ સહાય ૨ જીમ લડે શિવપુર ઠાય રે... જઈ વિહુ ત્રિભુવન રાય રે માને' લઘુપણુ થાય રે નહિ તસ વિવેક સહાય રૂ ઢાઢે ગુણ વણુ રાય રે... ડુ‘ભપણ અતિ નિ’૬ ૨
33
૧૮૭
,,
..
૧૦.
૨
'
અનુભવ૦ ૩.
ૐ
४
૫
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ કુલમથી જુઓ ઉપન્યા દ્વિજ ઘરે વીર નિણંદ રે.... લાભમદે હરિચંદ રે
તપમદે સિંહ નરિ રે રૂપે સનત નરિદ રે
શ્રતમદે સિંહ સૂરદ રે. અનુભવ૦ ૬ જ્ઞાન ભલું તે જાણીયે જસ મદ વિષ ઉપસંત રે તે ભણી જે મદ વાધી - તો જલધિથી અનલ ઉઠત રે તરણથી તિમિર મહંત રે ચંદથી તાપ ઝરંત ૨ અમૃતથી ગદ હુત રે
મદ ન કરે તેહ સંત રે.. ઇ ૭ સ્તબ્ધ હેયે પર્વત પરે ઉર્વમુખી અભિમાની રે ગુરૂજનને પણ અવગણે
આપે નવિ બહુમાન રે નવિ પામે ગુરૂ માન રે ધર્માદિઠ વર ધ્યાન રે ન લહે તેહ અજ્ઞાન રે દુર્લભ બધિ નિદાન રે તે લહે દુઃખ અસમાન રે અનુભવરંગી રે આતમાં. એમ જાણીને રે આતમાં ઇડીજે અભિમાન રે માર્દવ ગુણ જેમ ઉપજે વાધે (જગ જસ=જસ બહુ) માન રે થાઓ સંયમ સાવધાન રે નહિંતસ કેઈ ઉપમાન રે જ્ઞાનવિમલ ધરે ધ્યાન રે અનુભવ રંગીરે આતમા...
ઢાળ ૩ [૧૯૯૦] દૂહા મૃદુતા ગુણ તો દઢ હવે જે મન ઋજુતા હોય
કટરે અગ્નિ રહે છતે તરૂ નવિ પલવ હેય... આર્જવ વિણ નવિ શુદ્ધ છે અશુદ્ધ ન ધારે ધર્મ
મેક્ષ ન પામે ધર્મ વિણ ધર્મ વિના નવિ શર્મ.. ઢાળ-ત્રીજે મુનિવર ધર્મ કહીયે અતિભલે રે આર્જવ નામે જેહ તે ઋજુતા ગુણ માયા નાશ થકી હવે રે કપટ તે દુરિતનું નેહ. મુનિવર ચેતજે રે લેઈ સંયમ સંસાર. કપટ છે દુર્ગતિનું દાયક શ્રી જિનવર કહે રે સંયમ થાય અસારમુનિવર૦ ૨ વિષયતણી આશંસા ઈહ પરભવ તણી રે માનપૂજા જસવાદ તપવત શ્રત રૂપાદિક ગુણના તે કહ્યા રે સ્તન પ્રબલ ઉન્માદ , ૩ તે કિલિબષ અવતાર લઈને સંપજે રે એલચૂક નરભાવ નર-તિરિગતિ તસ બહલી દુર્લભ ધીયા રે માયા મેસ પ્રભાવ , માયીનર અપરાધ કરે નવિ સહજથી રે તેહિ તસ વિશ્વાસ ન કરે સર્પતણી પરે કઈ તેને રે આપદે હત આસ , ૫
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮૯
યતિધર્મની સજઝા શુદ્ધ ચરણધર મહાબલ ત૫ માયા થકી રે જેમ જુઓ બાંધે સ્ત્રીવેદ તે શું કહેવું વિષયાદિઠ આશંસનું રે નિયડિતણાં બહુ ભેદ મુનિવર૦ ૬ વંશજાલપરે માયાના ગૂઢ મૂળ છે રે હાદિક અરિવંદ એહમાં પેસી આતમગુણ મણીને હરે રે નવિ જાણો તે મંદ... , ૭ પરવંચું એમ જાણી જે છલ કેળવે રે તે વંચાયે આપ શુભ નર સુરગતિ તેહને જાણે વેગળી રે પામે અધિક સંતાપ , મીઠું મનહર સાકર દુધ અછે ઘણું રે પણ વિષને જેમ ભેળ તેણી પર સંયમ માયામિશ્રિત જાણીયે રે ન લહે સમકિત મેળ. છ ૮ દૂર થકી પરિહરિયે માયા સાપિણી રે પાપિણી ગુંથે જાળ જ્ઞાનવિમલ ગુણ અમૃત લહરી છટા થકી રે દેહગ દુઃખ વિસરાલ , ૧૦
૪ [૧૯૯૧] દૂહા નિર્લોભી ઋજુતા ધરે લોભે નહિ મન શુદ્ધિ
દાવાનલપરે તેને સર્વ પ્રહણની બુદ્ધિ રાજપંથ સવિ વ્યસનને સર્વનાશ આધાર
પંડિત લોભને પરિહરે આદર દીયે ગમાર.... ઢાળ-ચે મુનિવર ધર્મ એ જાણીયે મુત્તી નામે અનુપજી
લેભતણા જયથી એ સંપજે નિર્લોભી મુનિ ભૂપજી. મમતા ન આણે રે મુનિ દિલ આપણે મમતા દુર્ગતિ ગામજી મમતા સંગે સમતા નવિ મળે છાયા તપ એક ઠામોજી... મમતા. ૨ લેભજલધિ જલ લહેરે ઉલટે લેપે શુભ ગુણ દેશેજી સેતુ કરી જે જિહાં સંતોષને નવિ પસરે લવલેશોજી દ્વપકરણ દેહ મહિમપણું અશનપાન પરિવારજી ઈત્યાદિકની રે જે ઈહા ધરે કેવલ લિંગ પ્રચારજી.. લાભાલાભે સુખ દુખ વેદના જે નકર તિલમાત્ર ઉપશમ ઉદય તણે અનુભવ ગણે જાણે સંયમ યાત્રછ. લભ પ્રબલથી રે વિરતિથિરતા)નવિ રહે હેય બહુ સંકલ્પ સઝાયાદિક ગુણ તસ નવિ વધે દુનાદિ ત૫છે લોભે ન હયા રે રમણીયે નવિ છળ્યા ન મળ્યા વિષય કષાયજી તે વિરલા જગમાંહિ જાણીયે ધનધન તેહની માયછે. લોભાણું સ્થાનક નવિ છતીયું જઈ(જ) ઉપશાંત કષાયજી ચિહું ગતિ ગમન કરાવે તિહાં થકી પુનરપિ આતમરાયજી
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ- તસ કિંકર પરે અમર નિકર સવે નહિ ઉણતિ તસ કાંઈજી જસ આતમ સંતેષે અલંક તસ ત્રિભુવન ઠકુરાઈજી. મમતા. ૮ અનુભવ રસમય ચારિત્ર ફળ ભલું તે નિર્લોભ પાયજી નાનવિમલ પ્રભુતા લહે અતિઘણુ ઉદય અધિક તસ થાયજી ૧૦
ઢાળ પ [૧૨] દૂહા નિબે ઈચ્છાતણે રાધ હેય અવિકાર
કર્મ ખપાવણ તપ કહ્યો તેહના બાર પ્રકાર જેહ કષાયને શેષ ત્રિસમય ટાળે પાપ
તે તપ કહીયે નિર્મલે બીજે તનું સંતાપ ઢાળ-શક્તિ સ્વભાવે તપ કહો રે પંચમ મુનિવર ધર્મ પંચમગતિને પામવા રે અંગ છે શુભ મર્મ સેભાગી મુનિવર !તપકીજે અનિદાન એ તે સમતા સાધન(ધ્યાન-સ્થાન) સેભાગી વવિધ બાહિર તે કહો રે અત્યંતર પટ ભેદ અનાશસ અગિલાણતા રે નવિ પામે મન ખેદ.. અણસણ ને ઉદરી રે વૃત્તિ સંક્ષેપ રસ ત્યાગ કાયકિલેશ સંલીનતા રે બહિરતપ ષટવિધ ભાગ છે અશન ત્યાગ અનશન કહો રે તેહ દુભેદે જાણ ઈશ્વર યાવત કથિક છે રે તનું બહુ સમય પ્રમાણ ઉદરી ત્રણ ભેદની રે ઉપકરણ અશન પાન કેધાદિકના ત્યાગથી રે ભાવ ઉણોદરી માન. દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવથી રે વૃત્તિ સંક્ષેપ એ ચાર વિગયાદિક રસત્યાગથી રે ભાખ્યા અનેક પ્રકાર વિરાસાદિક કાયવું રે
ચાદિક તનુ કલેશ સલીનતા ચઉ ભેદની રે ઈદ્રિય યોગ નિવેશ... એકાંત સ્થલ સેવવું રે તેમ કષાય લીન અત્યંતર તપ ષટ વિધે રે સેવે મુનિ ગુણલીન... દશવિધ પ્રાયશ્ચિત રહે છે વિનય તે સાત પ્રકાર દશવિધ વૈયાવચ્ચ કરે રે સઝાય પંચપ્રકારચાર ધ્યાનમાં દય ધરે રે ધર્મ શુકલ સુવિચાર આ રૌદ્ર બિહું પરિહરે રે એ મુનિવર આચાર”
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૯૧
પતિધર્મની સઝાયા દ્રવ્ય ભાવણ્યે આદરે રે કાઉસગ્ય દોય પ્રકાર તન ઉપાધિ ગ(ગુ)ણ અનાદિકે રે દ્રવ્ય તે ચાર પ્રકાર.. કર્મ કષાય સંસારને રે ભાવકાઉસગ્ગ તિહું ભેદ ઈશુવિઘ બિહું તપ આદરે રે ધરે સમતા, નહિ ખેદ... સમક્તિ ગેરસ શું મિલે રે જ્ઞાનવિમલ ધૃત રૂપ જડતા જલ દૂર કરી રે પ્રગટે આતમરૂપ...
૬. [૧૯૯૩] દૂહા કમપંક સવિશેષ જે હેય સંયમ આદિ
ગસ્થિર સંયમ કહ્યો અથિર યોગ ઉન્માદ... રંધે આશ્રવ દ્વારને ઈહિ પરભવ અનિદાન
તે સંયમ શિવ અંગ છે મુનિને પરમ નિધાન... કાળક સાધુજી સંયમ ખપ કરે અવિચલ સુખ જેમ પામે રે
આગમ અધિકારી થઈ મિશ્યામતિ સવિ વામો રે.... સાધુજી ૧ છઠ્ઠો મુનિવર ધર્મ છે. સમય સમય શુભ ભાવ રે સંયમ નામે તે જાણીયે ભવજલ તારણ નાવ રે.. ઇ ૨ થાવર પણ તિગ વિગલિયા તેમ પંચેન્દ્રિય જાણે રે યતના સંયમ હેયે એ નવવિધ ચિત્ત આણે રે. . પુસ્તક પ્રમુખ અજીવને સંયમ અણુસણે લેવે રે નિરખીને જે વિચરવું પ્રેક્ષા(ષ્ય) સંયમ તે (હેવ-દેવ)રે , સીદાતા સુ સાધુને અવલંબનનું દેવું રે સંગ અસાધુને વજે ઉપેક્ષા સંયમ એવો રે.. ઇ ૫ વિધિપદ પ્રમુખ પ્રમાજના પરિઠવણાદિ વિવેક રે મન-વચ-તનું અશુભે કદી નવિ જોડિયે મુનિ લેક રે.. , ૬ હિંસા મેસ અદત્ત જે મૈિથુન પરિગ્રહ ત્યાગ રે સર્વથી કરણ કરાવશે અનુમોદન નવિ લાગ રે , પંચ આશ્રવ અળગા કરે પંચઈદ્રિય વશ આણે રે
સ્પર્શન રસનને ધ્રાણ જે | નયન શરણ એમ જાણે રે... ઇ ૮ શુભ મધ્યે રાગ ધરે નહિં અશુભે (ષ–રાષ) ન આણે રે પુગલ ભાવે સમ રહે તે સંયમ ફલ માણે રે... • ૯
ધાદિ ચઉ જય કરે હાસ્યાદિક તસ માંહિ રે એ અનુબંધ ભવદુઃખ દિયે એમ જાણે મનમાંહિ રે , ૧૦
ર
»
-
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ તસ અનુદય હેતું મેળવે - ઉદય અફલતા સાધે રે સલપણે તસ ખામણા એમ સંસાર ન વાધે રે...સાધુજી ૧૧ જે કરે તેર કષાયને અવિન ઉપજતો જાણે રે તે તે હેતુ ન મેળવે તેહિજ સમતા જાણે રે તેણે ત્રિભુવન સવિ છતી જેણે જીત્યા રાગ-દેણ રે ન થયે તેહ તેણે વસે તે ગુણયણને કેવું રે.. મન-વચ-કાયા દંડ જે અશુભના અનુબંધ જોડે રે તે ત્રણ દંડ ન આદરે તો ભવબંધન તેડે રે... બંધવ ધન તનું સુખ તણે વળી ભયવિગ્રહ છડે રે વળી અહંકૃતિ મમકારના ત્યાગથી સંયમ મંડે રે.. ઈણી પરે સંયમ ભેદ જે સત્તર તે અંગે આણે રે જ્ઞાન વિમલ ચઢતી કળા વધતી સમક્તિ ઠાણે રે... ,
૭. [૧૯૯૪] દૂહા દ્રવ્ય સંયમી બહુવિધ થે સિદ્ધિ થઈ નવિ કય
સાકર દૂઘ થકી વધે સન્નિપાત સમુદાય સત્ય હેય જે તેહમાં ત્રિકરણ શુદ્ધિ બનાયા
સત્યવંત નિર્માયથી ભાવ સંયમ ઠહરાય. કાળ મુનિવર ધર્મ એ સાતમો ચિત્ત આ ગુણવંત
સત્ય સહસ્ત્રકર ઉગતે દંભ તિમિરત અંત રે... મુનિજન સાંભળો ૧ આદર એ ગુણ સંતો રે તરે સહુથી આગળ ભાંજે એહથી અત્યંત રે ભવ ભય આમળા... સત્ય ચતુવિધ જિન કહે નહિ પરદર્શનમાંહિ અવિ સંવાદ તે યોગ જે નયમ ભંગ પ્રવાહી રે.. ઇ ૩ મોત્તર વ્રત ભેદ જે મૈચાદિક ગુણ જેહ જિવિધ જેમ અંગીકાર્યું નિવહેવું તેમ તેહ રે. કે ૪ અકુટિલતા ભાવે કરી મનવચ તનુ નિરમાય એ ચઉહિ સત્યે કરી આતમ ગુણ સ્થિર થાય રે.. , જેમ ભાખે તિમ આચરે શુદ્ધપણે નિર્લોભ ગુણરાગી નિયતાદિક
નિજરૂપે થિર થોભ રે. આ સત્ય સત્યપણું વધે સર્વ સહજ સ્વભાવ પ્રકટે નિકટ ન આવહિ દુર્યાનાદિ વિભાવ રે. . ૭
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________
યતિધમ ની સજ્ઝાયા
સત્ય સુકૃતના સુરતરૂ તપ તુલના પણું નવ કરે સત્યે સમક્તિ ગુણુ વધે
સત્ય વંતા પ્રભુ તણી
એક અસત્ય થકી જુએ વસુ પર્યંત પ્રમુખા મહુ સત્યપણું વિ ! આદરા જ્ઞાન વિમલ ગુણુ આશ્ચયી
દુહા : ભાવ શૌચથી સત્યતા દ્રવ્ય શૌચ સ્નાનાદિ કે
જો જળથી કલિમલ ટળે સતિ પામે સવ થા ઢાળ: શૌચ ડીજે આઠમેજી
૮.
અંતરમલ નાથે વહેજી પરમ વિષયાદિક વિષ ફુલડેછ તીર્થંકર ગુરૂ સ્વામીનાજી પાવન મન સર્વિ વિરતિથીજી કહેણી-રહણી સારિખીજી લેશ નહિં જ્યાં દભનાજી
માણુ શ્રમણ દયા પરાજી એ ચઉનામે સુયગડેજી
સ. ૩૮
ધર્મ તા ર કેંદ ક્રૂરે ભવ ભય ક્રૂ રૈ... અસત્યે ભવદુઃખ થાય આણા નિવ્ લેપાય રે... રૂપે ચઉતિ સ'સાર તેહના છે અધિકાર ૨...
સકલ ધર્મનુ` સાર સમો શાસ્ત્ર વિચાર રે...
[ ૧૯૯૫ ]
મનશુદ્ધિ તે હાય
ભાવે બારહ ભાવતાજી પંચ મહાવ્રતની વળીજી જ્ઞાન અભય વળી જાણીચેજી મન-વચ~તનુ તપ ત્રિભું... વિષેજી રાજસ તામસ સાત્વિક્રેજી તેહમાં સાત્વિક આદરેજી ભક્તપાન ઉપકરણનેજી અનાશસ નિર્માયથીજી
,, ૮
39
૦ ૧૧
પાપ પુષ્ઠ નિવ ધેાય ... તેા જલચર સવિજીવ અવિરતિ તાસ અતીવ... મુનિવર કરી ધમ મુક્તિનું શમ, સલુણા ! સયમ ફળ રસ ચાખ તિહાં રસીયું મન અલિરાખ... જીવ અદત્ત ચઉ ભેદ ભાવ શૌચ ભવ છેદ... જિન વચન અનુસાર અદ્ઘનિશ નિરતિચાર... અતિત્યપણાદિક જેહ પશુવીસ ભાવે તેહ... ધર્માલ મન દાન
વિનય ભણુન મન ઠામ... તપ વળી ત્રિવિધ પ્રકાર શ્રદ્દા ગુણુ આધાર... ગ્રહણુ કર નિર્દોષ
ભાવ શૌચ મલ શા(એ)ષ... ભિક્ષુ નિ થ વખાણુ સાલમે અઘ્યયને જો....
.
99
99
39
૧૯૨
17
"
99
99
૩
.
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪
જ્ઞાન વિમલ પ્રભુતા ધણીજી ભાવશૌચ પીયુષમાંજી
૯.
દુહા ઃ મન પાવન તા નીપજે
તૃષ્ણા માહથી વેગળા અરિહંતાદિક પદ છકા તેહુ અકિંચનતા કહી ઢાળ: નવમા મુનિવર ધમ' સમાચરા આશંસા ઈહભવ પરભવતણી
૧૦.
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ ભાગ-૩
દૂહા તેહ કિચન ગુણ થકી કિંકર સુરનર તેહના સક્રેટ નિકટ આવે નહિ દુઃખ દુતિ દૌર્ભાગ્ય સવિ
તસ સુખના હિ પાર જે ઝીલે નિરધાર...
[ ૧૯૯૬ ]
જો હાય નિઃસ્પૃહ ભાવ હિજ સહજ સ્વભાવ... નિમલ આતમ ભાવ
નિરૂપાધિક અભિાવ... અમલ અચિત નામ નિષે કીજે ગુણુ ધામ
99
ચતુર સનેહી અનુભવ આતમાં ઉપધિ પ્રમુખ જે સમમ હેતુને ધારે ધર્માંને કામ સાદિક કારણ પણ દાખીયે। અશાદિક જેમ જાણુ...,, મૂર્છા પરિગ્રહ જિનવરે ભાખીયા ગૃદ્ધ સ્વભાવે રે જેવ ધર્માલ અને હું તે નવિ કહ્યો સંયમ ગુણુ ધરે જે... ગામનગર કુલ ગણુ બહુ (સંગતિ-સધની) વસતિ વિભૂષણ દેહ સમકારાદિક યોગે નવ ધર
,,
99
ઉદય સ્વભાવમાં તેહ નિંદા સ્તુતિ સે તુસે નહિ નિષે વર્તે પર ભાવ સુખ દુઃખે આપ સ્વરૂપ ન પાલટેકમ પ્રકૃતિ ચિત્ત લાવ મહમદન મદ્દ રાગથી વેગળા ત્રિકરણ શુદ્ધ આચાર એહવા સુવિહિત જે સુખ અનુભવે જીવન મુક્તિ પ્રકા(ચા)૨... પુર્ આશા ન દાસન જે અછે સ’પૂરણ સુખ માણુ કંચન કંકર (કથિર) સ્ત્રીગણુ તૃણુ સમા ભવ શિવ સમ વમાન.... આકિચન્ય કો ગુણ ભાવથી મમકારાદિ અલેપ “જાત્ય તુરંગ જિમ ભવ્ય વિષણે ન ધરે ચિત્ત આક્ષેપ.... સહજ વિનાશી પુદ્ગલ ધમ છે. કિમ હાયે થિરભાવ જ્ઞાનવિમલ અનુભવ ગુણુ આપણ્ણા અક્ષય અનત સભાવ
ગુણુનર !
[ ૧૯૯૭ ]
ઢાવે નિર્માલ શીલ અવિચલ પાળે લીલ...
જેહને શીલ સહાય પાતઃ દૂર થાય...
,,
,,
,,
""
39
.
,,
19
""
..
,,
'
,
,,
,,
,,
"
,,
3
99
२
3
४
૫
દુ
७
'
૯
૧
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________
યતિધર્મની સઝાય
કાળઃ બ્રહ્મચર્ય દશમે કહોછ મુનિવર કેરો ધર્મ
સકલ સુકૃતનું સાર છે” ઈહ પરભવ લહે શર્મ બલિહારી તેહની
શીલ સુગંધા સાધુ માત-પિતા ધન તેહના ધન ધન તસ અવતાર વિષયવિષે નવિ ધારિયા અનુભવ અમૃત ભંડાર.... બલિહારી રે
દારિક ક્રિય તણાજી નવ નવ ભેદ અઢાર કૃત કારિતને અનુમતેજી મન વચ કાય વિચાર... ઇ ૩ સંજ્ઞાદિક યોગે કરીજી જે હેય સહસ અઢાર શીલરથ કહીને તેહનેજી સજઝાયાદિ વિચાર... સમિતિ ગુપ્તિને ભાવતાંછ ચરણ-કરણ પરિણામ આવશ્યક પડિલેહણાજી અહર્નિશ કરે (શહે) સાવધાન.... ૫ સામાચારી દશવિધેજી ઈચછાદિ ચક્રવાલ પદવિભાગ નિશીથાદિ કેજી ઓધ પ્રમુખ પરનાલ, સદાચાર એમ દાખીયેજી શીલ સરૂપે નામ એણપરે ત્રિવિધે જે ધરેજી તે ગુણ રયણ નિધાન. તે ત્રિભુવન ચૂડા મણીજી વિશ્વતણું આધાર દ્રવ્ય-ભાવ ગુણ સ્પણના નિધિ સમજે અણગાર... છણ છણ ભાસે (ભાવ) વિરાગતાછ પામે દઢતા રૂ૫ ત્રિવિધ ત્રિવિધે તે આદરેજી અતુલબલી મુનિભૂપ... જેણે સંયમ આરાધીયાછ કરતાઁ શિવમુખ તાસ જ્ઞાન વિમલ ચઢતી કળાજી પ્રગટે પરમપ્રકાશ.
૧૧[૧૯૯૮] દુહા ધૂતિ હાથે મન કીલિકા ક્ષમા Íકડી જાણ કમ ધાન્યને પીસવા
ભાવ ધરટ શુભ આણ• એ દશવિધ મુનિધર્મને ભાખ્યો એહ સજઝાય એહને અંગે આણતાં ભવભય ભાવક- જાય.... પરમાનંદ વિલાસમાં અનિશિ કરે ઝલ
શિવ સુંદરી અંકે રમે કરી કટાક્ષ કલેલ... એહવા મુનિગણ રયણુના દરિયા ઉપશમ રસ જલ ભરિયાજી નયમ તટિની ગણ પરિવરિયા જિનમારગ અનુસરિયાજી...
– તે તીયા ભાઈ તે તરીયા ૧
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૯૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ અતિ નિર્ભયપણે કરે કિરિયા ધન ધન તેમના પરિયા ઈડે અશુભવિયોગે કિરિયા ચરણ ભવન ઠાકુરિયાજી , ૨ અહનિશિ સમતા વનિતા વરીયા પરિસહથી નવિ ડરીયા હિત શીખે ભવિજન ઉહરીયા ક્રોધાદિક સવિ હરીયાળ. , શીલ સનાતે જે પાખરીયા - કર્મ કર્યા ખાખરીયા જેહથી અવગુણ ગણુ થરહરીયા નિકટે તેહ ન રહીયા છ છ ૪ વીર વચન ભાખે સાકરીયા નહિ આશા ચાકરીયા જ્ઞાન વિમલ પ્રભુ જેણે શિર ધરીયા તસ જસ જગે વિસ્તરીયાજી ૫ કળશ એમ ધર્મ મુનિવર તણે દશ વિધ કહ્યો શ્રુત અનુસાર એ
ભવિ એહ આરાધે સુખ સાધે જિમ લહે ભવપાર એ... શ્રી જ્ઞાન વિમલ સુરદપભણે રહી સુરત ચોમાસ એ કવિ સુખ સાગર કહણથી એ કર્યો એમ અભ્યાસ એ. આદર કરીને એહ અંગે ગુણ આણવા ખપ કરે ભવપરંપર પ્રબલ સાગર સહજ ભાવે તે તરે. એમ ગુણ વિશાલા કુસુમમાલા જેહ જન કૐ ઠવે તે સયલ મંગલ કુલકમલા સુજશ લીલા અનુભવે
[૧૯૯૯] સદગુરૂને ચરણે નમી
હું સમરી સરસતી માય રે કહું સાધુ ઘરમ દશવિધ ભલો જે ભાગ્યે શ્રી જિનરાય રે
નિજ ઘરમ મુનીસર મનભલે... ૧ જો મરણાંત દુઃખ કઈ દીયે પણ મુનિ સમતા રસે ઝીલે રે બંધક શિષ્ય તણ પરે સમય કર્મ સવિ પીલે રે. નિજ બહુવંદન સ્તુતિ પૂજા નહી નવિ માન મુનિ આણે રે જાત્યાદિક મદ સવિ પરિહરે બહુ કર્મ કટુક ફલ જાણે રે» ૩ માયાએ તપ કિરિયા કરે પણ પામે ગર્ભ અનંત રે એ જિનવાણી જાણી કરી મુનિ માયાને કરે અંત રે.. , જેણે દુવિધ પરિગ્રહ પરિહરી નિલેભદશા ન સંભાળી રે વસ્ત્ર અશનાદિક ઈહાં ધરી તેણે મુગતિ મેલી ઉલાળી રે... , પ ધના કાઠંદી મુનિવર પરે ઘેર તપ કરી અંગ ગાળે રે મમતા માયા દૂર ત્યજી ધર્મ પાંચમે નિત અજુબળે રે. , ૬
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________
યતિધર્મની સજઝાય
૫૯૭
લેઈ સંયમ સિંહ તણી પેરે મુનિ સિંહ તણી પેરે પાળ રે ગજ સુકુમાલ તણી પરે
ધ્યાનાનલે કમ પ્રજાને રે. નિજ૦ ૨ મુનિ દેધાદિક કારણે
અસત્ય વચન નવિ ભાખે રે જિનરાજની આણું પાળતો શિવસુખ અમૃતરસ ચાખે રે.... છે ૮ ચઉ ભેદ અદત્ત મુનિ પરિહરી ધર્મ આઠમે અહર્નિશ પાળે રે ભાવ શૌચ અમૃતરસ ઝીલતા મુનિ આત્મ ગુણુ અજુઆણે રે.... ઇ ૯ જે અક્ષય અનંત નિજ સંપદા મુનપૂર્ણાનંદને ભાવે રે તે સહજ વિનાસી પુત્રલે કિંચન મમતા નવિ લાવે રે.... , ૧૦ ધરમ દશમે શીલ સુગંધિથી તજે વિષય દુર્ગધ મુનિ દૂર રે તિણે અનુપમ સુખ તે અનુભવે અનુભવ રસરંગને પૂર રે.... ૧૧ તે સુખ નહીં જગ સુરરાયને તે નહી સુખ રાજ રાય રે જે મુનિવર સુખ અનુભવે નિત સમ–સંતેષ પસાય રે... ઇ ૧૨ કહે વીર વિમલ એ મુનિવરૂ ધમ આરાધે થઈ સૂરો રે
જિમ પામ સુખ ભરપૂર રે.. ઇ ૧૩
[ ૨૦૦૦ ] વીર જિર્ણ વિધિશું ભાખ્યો દશવિધ યતિધર્મ અંગોજી ઉત્તમ સાધે તે નહિં ખંડો આદરિયાં મન રંગોજી.. દશવિધયતિધર્મ ૧ દશવિધ યતિ ધર્મ સુધે પાળીએ જે છે જગમાંહિ સારજી જિનવર ભાષિત હિયર્ડ ધરીએ જેમ લહીયે ભવ પારેજી , ૨ પ્રથમ ક્ષમા જે એણી પર આચરો જેહવી ગજ સુકુમાલજી સીસ જલંતે કેપ ન આવ્યો તે મુનિ નમીયે ત્રિકાલજી , માન થકી પુણ્ય જ્ઞાન ન નીપજે જેમ બાહુબલ રાયોજી તે મૂકી જબ ચાલ્યો વાંદવા તબ કેવલ શ્રી પાયજી.. માયા પરિહરી આગમ ચિત્ત ધરી કર્મ કષાય કરી દૂરજી લખણું રૂલી તે નહુ પરિહરિ રતાં સંસાર ન પૂરાજી.. ચેાથે લેભ જે મૂળ સંસારને તેને કો પરિ હારજી અઠ્ઠમ નરપતિ ચા સાતમી ઉત્તમગતિ તેની હાજી... તપ કરી કાયા નિરમલી જેમ તરીકે સંસાર વિર જિનેશ્વર શ્રીમુખ ઉચ્ચરે ધન્ય ધને અણુગારજી.... સંજમ સત્તર ભેદ જાણ સવે આચારે જી. તેહને વિસ્તાર બહુ જાણીયે આદરી લહીયે પાછ...
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૮
સત્ય વચન સવિજન હિતકારી વસુરાજા છળી ક્રિયા દેખતાં શૌચપણે જે સ્થાનક આઠમા નવવિધ પરિગ્રહ નવમે પરિરિ
ધર્મ સમાં બ્રહ્ન વખાણીયે
નવવાડા જે દૃઢ કરી રાખશે જીવ સૌંસારે મનેાબળ થાડયા જતન કરવા જિનવર દાખવે એડવી ભવિય મન સુધે ધરા શિવપુર મારગ કીજે ğંકડા કલા દશમુનિના દશમ અંગે ભવાષિ પ્રવણ અનેાપમ વાળી શ્રી સમરચંદ્ર સૂરિરા શીસે
જે કરે–કરાવે મનસ્યું ભાવે
ચત્રાવલી
પ્રણમી સરસતિ સામી પાસ યંત્ર તણા મહિમા જગ જેવુ કાઠા સાલ કરા સુવિચાર
પુષ્યાક હસ્તાક પેખ વષ્ઠિત યંત્ર કરવા જિહાં વલિ એક અ'ક તો તિણુ માંહિ ખીજે કાંઠે લિખીયે મતધાર સુદ્ધ સાલમે એહથી સહી
હવા આઠમે' અંક, ઉદાર દશમે પહેલે વેઈ મુદ્દા
કાઠા શેષ રહ્યા છે જેડ દાય સત ષટ વલી ત્રિણને આઠ વિવિધ મંત્ર કરા ઈષ્ણુ ભાંતિ મનવાંછિત તે લહે મામ
અષ્ટાતરના એહ ઉપગાર લિખ થાલી વીસાંસે જામ
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
તે પર જુઓ વિચારેાજી ઉત્તમ નહિ' આચારાજી...
૪માં ન લાગ લગારાજી આદરિયા અણુગારાજી... ઉત્તમ તરૂવર હૈાએજી સાધુ શિરામણી સાએજી... મહિલા મેાહન વેલે જી કુસંગ વિચાર મેલેાજી... સારા સધળા કાળેજી લહીએ અનતા રાજોજી... નામ માત્ર ઉચ્ચરે
કરી દુત્તર તા ક્ષેમ રાજ સદા કહે
હેલે શિવરમણી વર્... ચાપઈ [ ૨૦૦૧] પરમગુરૂના લહી પયાસ જિમ દીઠે તિમ કહસ્યુ તેRs... દ્વિશ ભ્રમના દોષ નિવાર લિખીયે અષ્ટ ગધસું એખ... અધ ભાગ છડેવે તિહાં *ક ઉતારતાં લિખાઁ પ્રાહિ...
આગળ તવમ ઠામ ઉદાર સાતમે ક્રેાઠે ઈશુ પર સહી... ભરા પનરમા એમ વિચાર લિખવા વિધિ ઈમ જાણા સદા... ક્રમ વાંક ભરેવા તેહ એક આઠ પાંચા જગ પાડે... કાઠા સાલ કરે. એકાંતિ સિતરિસૌ ફ્રીજે જિષ્ણુ ઠામ.... સલવશ હૈ।વે સૌંસાર પીતાં કષ્ટી છુટે તામ...
99
,,
૧૦
,, i
,, ૧ર
,,
૧૩
,, ૧૪
3
છ
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________
યંત્રાવલી ચેપઈ
મૃતવત્સા પ્રસવ સમાણુ વેગપીડ પણ જાયે સહી ધાન ન લે સવિ બાવને દેટસે વલી ન સુલે કદા ચાર સયાની એવી સાખ ક્ષેત્રતણે ખૂણે ચિહું ધરે ક્ષેત્રે તીડ ટાળે અડતીસ ચાલીસ ખ્યાસી શિર પીડા સામે સ્ત્રીવસ ઉપર આવે ત્રેપન વળી પંચેતેર (સ્ત્રી)ત્રીવસ હોય ત્રિભુસયને કઠ ધારી નાર પાંચસોને જવ લખીયે ધરે તિમ નવસે નો જત્ર રાખે પાસ ઘણું અડયાલીસ કહે ધ્રુ જેમ મૃતવત્સા ટાળે બાવીસ વ્રણ પીડા ઉપર તેત્રીસ સતાવીસ અને પચાસ વીસ વીસ સંવે ભય હાર યંત્રઈસૌ અસયાંને કરો ત્રીયાવાસ થાયે ત્રેપન્ન પુનઃપંતરે સ્ત્રીવસ હેય તિણયને વધે વ્યાપાર બાલ યાલીસ રીતે રહે. રાલાક કંઈ ઓગણ્યાસી ન થાય બે સયને બહુ વિધે કરી તિમ વલી વીસે યંત્ર વિચાર સિહારી ધૃત ન લોયે કદા ખયને રોગ જાયે ખિણમાંહિ વેરી પરાભવ ન કરે કેય ચોસઠીયો લિખી રાખે પાસ યંત્ર ચોસઠા રાખે જિહાં વલી ડભા ઉપર બંધી જે વેગ
એકસો આઠે અવસાણુ કુંવારી સુત્ર બાંધવો સહી.. ખેતલ દેવ સિર રાખ્યાં સમે ઘાનમાંહિ લિખિ મેલે સદા... કરી કૂલડી માંહે રાખ કણને પતિ તિહાં બહુલી કરે.... લેહી ઠાંણ મિટે સેંતીસ ખાસ સાસ પંસઠો ગમેં... અડસઠે સહુ કરે પ્રસન્ન બહેતરો જયવાદી હાય... વાંઝણદોષ ટળે તિવાર અગન (2) ઉપઈ વસ ગલો હરે... ૧૫ ચોર ચરડ ભય જાયે નાસ કડ રાગૈ કહીયે તેમ... આંધા હેડ હરે ચોવીસ ઉદર પીડા આવે ઓગણીસ... સાકણું ડાકણ જાયો. નાસ છલા શાકણ દેવ નિવાર.. ટાળે દોષ જવર તિમ તેજ અડસઠા સહુ કરે પ્રસન... બહુ તેરે જયવાદી જેય શુક્રથંભસિતારો ગુણસાર... પિચતાલે વિષ ઉર કહૈ સાઠ વેરી વેગ પલાય... રાખે હાટે નીસલ ધરી વંછિત લાભ દીચે વ્યાપાર.. યંત્ર બીંસો લિખીયે જરા હુઈ જય વર દૂત પ્રાંહિ... સાકણું ઢાકણ ન છલે જોયા પામે વંછિત લીલવિલાસ.. વેગપીઠ તબ ભાંજે તિહાં અપુત્રણ પુત્ર લહે અનેક
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________
Éso
પાણી વૃનિ લાગે પાસ જસ વાદી સદ્ગુ જીપીૌ વિધિપુ યંત્ર ચૈાત્રીસાવલી જવર સઘળા તવ જાયે નાસ ગૃહ વાર લિખૌ ગુણ જાણુ સિહારી સત રાખે સકિ
રાજાપ્રજા વસ થાયે વલી વંદી મેટા નાસૈ કદા
ચેાતિષ જ ધાડા ખીજેણુ
રહે રાતેા બાલક તતકાલ
પૂગી મઝી પૂજેવા સહી ચેાત્રીસાના ગુણ છે. મહુ બહુતરસાના બાંધા ગળે ચાડ ન લાગે પ"ચાવને
ભૂત જવર તે ધુ*ગડે ભલે શિરના રાગ ટૌ સ સાર
રાગ ડભો છે.રૂરા વણો અઠાવીસૌ જંત્ર અગાહિ અડતીમાં તા એ અવદાત સાસરા દિસ ભાંધા સિરૈ શ્રી શાંતિનાથ સેવાથી ચૌ પંડિત પ્રેમવિજય ગુરૂ સીસ
ૐ યુગપ્રધાન સખ્યા
સમરી શારદ કવિજન માય તેવીસ ઉદ્દય તણા ગણુધાર પહેલે ઉદયે ગણધર વીસ ખીજે ઉદયે ગુરૂ તેત્રીસ અટ્ઠાણુ ગુરૂ ત્રીજે જાણ્ હરિસંહાદિક ચેાથે સહી નદીમિત્ર આ ગણુધાર નેવ્યાસી ગુરૂ છ કલા
સજ્ઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
રીઝે દેખત રૂ। રાય યંત્ર જિહાં સાહો કી... દિવસ ત્રણ પાવીજૈ વલી પ્રેત જૂરકૌ ન રહે પાસ... ચાંડ ચારનો ભાંજે માણુ
અસિ ઉપદ્રવ ન ચાંડે ટક...
સાયર ઉપદ્રવ જાયે ટલી
યંત્ર મસ્તકે રાખા તા...
ન ધ્યાપ્રસન્ન હુવે તતખેણુ
પીધે દહપતી પ્રેમ રસાલ...
પરદેશથી પીઉ આવે વહી
શાસ્ત્રાંતરથી જાણે સહુ... છેરૂ દૃષ્ટિ ન કાઈ લે રિધિ જો રાખે ને...
બહેતરા બાંધા ગુણનિલેશ વન્દે ચાલીસા એમ વિચાર... જંત્ર છાવિસૌ તિહાં જોવા મારગભય મેટ ખિણમાંહિ... જાયે સાસરે રામા જાત સુંદર સુખ પામૈ ઈણ પર ... યંત્ર તો મહિમા જે કહ્યૌ બાંધ્યા મહિમા યત્ર જગીસ... દશક સજ્ઝાય [૨૦૦૨ ] શાંતિય’દ્ર ગુરૂ પ્રણમી પાય પભણીશ તેહના વર વિસ્તાર... સુધર્માં આદિ હુ નામી શીસ વયરસેન આદિ પ્રણમીસ... પાડિવયાદિક ગુણની ખાણુ અચો તેરની સખ્યા કહી...
પ:ચાતેર નમીયે ગુણધાર સૂરસેન ગુરૂ આદે લલ્લા...
૨૬
२७
re
૨૯
૩૦
૩૧
३२
૩૩
૩૪
૩૫
૩૬
3
૪
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________
યુવાનીજીવનની અસ્થિરતા સૂચક સજ્ઝાયા
સાતમે ઉદયે એકસેસ જોય
આફ્રિ
સત્યાસી ગુરૂ મહિમ નિધાન નવમે શ્રી મણિસર મુનીશ દશમે સત્યાસી ગુણવત એકાદશમે ધન સત્યમિત્ર આદિ બારમે શ્રી ધમ્મિલપ્રમુખ તેરમે શ્રી ગુરૂ વિજયાનંદ મુની દ શ્રી સુમરેંગલા મ་ગલકાર સાલસમે ગુરૂ શ્રી જયદેવ એકસા ચાર મુનીશ્વર સાર અષ્ટાદશમે શ્રી સુરદિ વિશાખસર નમીયે નિશદિન શ્રી ક્રાડિન્લ મહીધર ધીર શ્રી માથુર ગુરૂ આદિ આજ પાણિય મિત્ર ગુરૂ મહિમાવત દત્તરિ આદિ વાંદીશ સ` મળીને સખ્યા ધાર પહેલા પહેાંતા મુગતે ય પંચમ આરે ધર્માધાર જિહાં એ સદ્ગુરૂ કરે વિહાર તિહાં નહી મરકી દુકાળ તેહ સમાન ગુણુરયણુ નિધાન શાંતિચંદ્ર વાચકના શિષ્ય
મેં ચુવાની-જીવનની અસ્થિરતા સૂચક સજ્ઝાયા [૨૦૦૩]
જોજો રે એ જેમનીયુ મેં ઘણા દિવસની પ્રીતલડી કાંઈ જોબનવયે યુવતી રસ રાતા 'પુદ્ગલશુ' નિશદિન રહ્યો રાતે જાતે ૨ ઈણે જોબનીચે વળી સવ` લેાહી ચૂસી લીયે એ
રવિમિત્રાદિષ્ઠ વંદુ સાય શ્રીપ્રભુ આદિ યુગઢ પ્રધાન... પ્રમુખ પાઁચાણુ ચિત્ત ધરીશ યશામિત્ર આદિ ભગવંત... હાંતર નમતાં બહુ જસવાદ અઠ્ઠોતેર મુજ મનમાં રમે... ચારાણુ ગુરૂ સહુએ તમે
આદૅ અઠ્ઠોત્તેરસુ વ... ત્રિકાત્તર સય મહિમાગાર એકસેા સાત નમુ નિરુમેવ... ધમ સિહાર્દિક સયમ ધાર એકસા પન્દર ગુરૂ કૃતપુર્ત... યુગપ્રધાન એકસેા તેત્તીસ ઉદય વીસમે એકસે વીસ... પંચાણુ પ્રણમ્' ગુરૂરાજ નવ્વાણું પ્રણમુક મહત... ત્રેવીસમેં એ કહીયા મુનીશ સહસ દાય ને અધિકા ચાર... એકાવતારી ખીજા જોય
સયમ પાળે નિરતિચાર અઢી જોયણમાંહિ વિસ્તાર એ ગુરૂવર વંદુ ત્રણુકાલ... વિજયસેન સૂરિ યુગપ્રધાન અમરચંદ્ર તમે નિશઢીશ...
99
૬૦૧
99
७
૧૦
૧૧
૧૧
1323
૧૩
૧૪
૧૫
જાણ્યુ. ઈદિન રહેશે ૨
ઋતુ મુજને કહેશે રે....જોજો ૨૦ ૧ ધનકારણુ બહુ ધાતા રે કાલ ન જાણ્યા જાતેા રે... જરા રાક્ષસી મેલી ર્ તલને જેમ કરે તેથી રે...
૧૬
8
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________
६०२
ઢાળાના ધેાળા થયા એ ઈચ્છા એ વકરી બહુ વાઘે
શ્રવણે કાંઈ સુણે નહિ' એ લાખા ગમે લાળા પડે પણ દાંત વિ મુખથી ગયાને ચિત્યુ કામ પણ નવિ થાવે સ્વજન વર્ગ તે સહુ ઈમ ભાંડે લવ-લવ કરતા લાજ ન આવે વ"ટેલ વત્તુરી એણીપેરે બાલે લાઠી લેઈ લુડીને હાંકા ટુક વચન સુણી એમ શ્રવણે જરાયે જીરણુ કર્યાં એ સાત બલ્લા આવી અડત્યાં એ અવસરીયે ચેત્યા નહિ. પ્રાણી હાય-હાય જન્મ એળે ગયા એ પાપ કરી આણીને પા જાણતા પણ ઈ ભવિ પ્રાણી માહ મહાજાલે ગુ થાણા એવુ' જાણી ચિત્તમે' આણી જન્મ-જરા કરવુ નહિ હૈવે પંડિત વીરવિમલ ગુરૂસેવક એ સ'સાર અસાર મત જાણી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
તનના જુસ્સા (જોરા) ભાંગ્યે રે લાભપશાચ તે લાગ્યા રે... આંખે પણ નવ સૂઝે ૨ મૂરખ તાહિ ન બૂઝે રે હાથ-પગ વિ હાલે રે
...
એ ધડપણ બહુ સાલે ૨... જડ તે શું એ જાણે ૨ કાઈ ન ગણે તૃણુ તાલે રે... તાત ઘેાડીયુ' તાણા ૨ એ વૃદ્ઘતા સુખ માણેા રે... શિર ધૂણે મહુ ઝુરે ૨ આંખે આંસુ ચૂવે રે... કેતુને જઈને કહીયે ૨
સમતાયે હવે સહીયે રે... સ્વજન વિષ્ણુ ર'ગશ્યુ. મેઘો રે નરભવ એળે ખાયા ?... કરી જેમ કરે ખૂચે રે ખેલે મચક જિમ ગૂ×ચે રે... પુણ્ય કરા ભવિ પ્રાણી રે એમ કહે કેવલ નાણી રે... વિશુદ્ધ કહે ચિત્ત ધરજો રે ધર્મ તે વહેલા કરજો રે...
,,
,,
.
,,
99
99
,, ૧
,, ૧૧
99
૧૨
,, ૧૩
,,
૧૪
[ ૨૦૦૪ ]
જોબનીયાના લટકે દા'ડા ચારના પૂર પાણીનું જાતાં ન લાગે વાર જો કાચનો કૂપા ભટકયા કટકા થઈ પડે અસ્થિર ડાભ અણી ઉપર જળનું ઠાર જો, જો૦ ૧ મદ માતા જોબનમાં નરને નારીયે। માન-ઝુમાન તા તનમાં કાંય ન માય જો રંગ પતંગના ક્ષણમાં ઉડી જાયશે પાણીમાં પતાસા પલળી જાય જો... જો૦ ૨ ગોરા ગોરા ગાત્ર દેખી મન માહી રઘુ' શુભ કામલ સુઉંદર વણું શરીર જો સાંજે સધ્યા ખીલે પાંચે ર'ગની ભગ થાયે ઘડી એક ન રહેવે થીરો... જો ૩ અંગ ઉદથી મ`જત કરી શાભે ધણુ કાળા ભમર સમરાવ્યા સુંદર કેશ જો તેલ ફુલેલ સુગધી મસ્તક મહમહે દપ ણુ દેખી વિવિધ ભનાવે વેશ જો, જો૦ ૪
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________
યુવાની-જીવનની અસ્થિરતા સૂચક સઝાયો
૬૦૩૮
પીતાંબર પટકૂળ અનુકુળ આપતાં મુખમલ જામા રેટા રૂડા રૂમાલ જે અંગરખા ઉપરણી ઓપતી આંગડી ઓઢી અનોપમ સુંદર સાલ દુલાલ જેજે. ૫ મોહનગારાં સેહે મસ્તકે મોળીયા સેનેરી શિરપાવ ઝળકતી ત જે કાને કુંડળ ઝળકે લલિત વિદથી હૃદય વિકસિત હારતણે ઉદ્યોત જે, જે કંઠે આભરણ ગળે લહકે ઝુમણું મુક્ત ફળ માળા પરવાળા સાર જે વે વિંટી ને કડા પેચી બેરખાં આછો અલંકૃત આભૂષણ શણગાર જે, જો ૭. તાપ નિવારણ નાજુક છાત્રીત્ર શિરે ધરી છેલ છબીલા ચાલે ચટકતી ચાલ ચરણે ચમચમ મોજડી ચમકાવતાં અમલ આરોગે લોચન લાલ ગુલાલ જે. જે. ૮ ચુઆ ચંદન મૃગમદ કેસર અગર જે ડોલર ડમરા ગલગોટાને ગુલાબ જે જઈ જઈ મચકુંદને કેતકી કેવડા કુસુમતણું સુરભિગધે ગરકાવ જે, જો- ૯ લાલ રંગીલા મદથી મૂછ મરેઠતા મેડામડ મમતામાં હેડા હેડ જો દેવતણે ડર મનમાંડી નવિ લેખવે મોટપણામાં મનના મનોરથ કાડજે, જે૦૧૦ મહેલ પ્રાસાદ ઝરૂખા ઉંચા ઝળહળે ચિત્ર શાળી, પટશાળી, ઝાકઝમાળ જે ગોખ અટારી જાળા જુગતિ શભા ઘણી ઘડીત જડિત મનોહર સાત માળજે, જે૦૧૧ કનક રજત વર્ગ કરી ને મઠારિયાં આરિસે મંડિત અનુપ આ વાસ જે હાંડી બૂમરખ ગલાસ દીપક ઉદ્યોતથી મંદિર ભાસ્કર કીધ ભવન કૈલાસ જે,જો૧૨ ચંદરૂઆ સુખદાઈ બિછાઈ ચાંદણી કનક સિંહાસને દીપે દેવ કુમાર જે દાસ દાસી કિંકર કરજોડીને ખડા હાલ હુકમ ફરમાવે તે કરે ત્યારે જે, જો૦ ૧૩ ગાદી તકિયા મખમલ ગાલ મસુરિયાં કુલ શય્યાએ ભેગી ભમરરંગ રેલ જે કવિ કરે માણીધર મોહન ગેહમાં નવલ નગીના નવ નવ ખેલે ખેલ જે, જે૧૪ પલને ઢિયા રે પંખા ખૂલતા હીંચકતા હશે હિડાળા ખાટ જે દંપતિ રમતા સારી પાસે સોગઠે વિષય સુખ વિલસે ગત અંગ ઉચાટ જો, જો ૧૫. મદનાંકુર પ્રગટો રે જોબન પૂરમાં લલના સાથે લોન મગન રહે મન જે અંકુશને નવિમાને વિકળ જેમ હાથીયો કામ કાદવમાં ખૂટ્યા કામી જન જે,જે૦૧૬ નાચ નાટક નિરખે નિસુણે નિત ગાવણું મધુરાગ રાગિણુયે રહ્યા લલચાય જે. ઝાંઝરના ઝણણુટ ઘુઘર ધમકારમાં મદ અંધાનું મનડું વ્યાકુળ થાય જે, જે ૧૭. હાસ્ય વિલાસ વિનેદ વિવિધ કીડા કરે પંચ વિષયમાં પૂરણ પસર્યો પ્રેમ જે માયામા મગરૂર કુમર ડામણું ષટ રસ સ્વાદી રૂપે રતિ પતિ જેમ જે, જે ૧૮ ભાત ભાતના ભોજન નિત નિત નીપજે આરોગે ઉષ્ણુ અનુકુળ આહાર જે શેવ શીખડ પયપાક કંસાર જમણભલાં આંબાળાં શાહ-અથાણું સાર જે.જે. ૧૯મોદક મીઠા મગદળ દીઠાં દિલ ઠરે ઘોળવડા ઘેબરને મોતી ચૂરજે
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________
१०४
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ અડદીયા સેવૈયા લાખણસાઈ લાડુઆ ખાજા જલેબી સાટા પાક સનર જે, જો ૦ ૨૦ ભાત ભાત પકવાન મેવા મન ભાવતા ખાંત ધરી અમૃત સમ કરતા સ્વાદ જે વાળે વાસિત પાણુ શીતલ પીવતા મચ્યા મતવાળા અંગ અનંગ ઉન્માદ, જો ૨૧ પાન પિચરકી લવિંગ સોપારી એલચી તજ જાવંત્રી જાયફળ મુખવાસ જે જોબન રસ ઝું જાણે મરવું નથી ધન મેલણ મનમાંહી અનંતી આશ છે, જે રર સ્વપ્ન બાજી સંસારમાં શું રાજી થયા અંતે છે દાવાનલ સરિખાં દુઃખ જે પરભવ જાતાં ભાતું લ્યો ભૂખ લાગશે મતિ લાવ માતા કેરી કૂખ જે, જે ૨૩ જરા ફોજે જોબન મોજાં લુંટશે બુદ્દાપણમાં થાશે બૂરા હવાલ જે, વિવિધ જાતના રોગ શરીરે જાગસે મને સમજાવી ધર્મ કર્યામાં માલ જે, જે ૨૪ સંવત ઓગણીસ સોળને પિષ પુરણ તિથિ જોબન પચીસી જેડી ગોંડલ વાસ જે પૂજ્ય પુંજાજી સ્વામી ગુણના પુંજ છે વૃદ્ધઋષિને શિષ્ય કહે એડીદાસ જે, જે ર૫
કર ગ સંગ્રહની સજઝાય [૨૦૦૫] ભવિય પ્રાણી ! જાણ આગમ જિન તણું ચિત્ત આણે રે દુતીસ વેગ સંગ્રહ ભણું શુભ મન-વચરે કાયા જિહાં કિણ જેડી ઈ
જોગ સંગ્રહ રે તેહથી કમ સેવી ડીઈ. ત્રુટક: તાડીઈ કર્મ આચનાઈ શુભમને ગ્રહે સુગુરૂથી...૧ ગંભીરતાશય સુગુરૂ પણિ દીઈ આલોયણ જિમ સુય થકી ૨ દઢ ધર્મના ગુણ આપદાઈ ૩ અનુષ્ઠાન અને દાનથી...૪ ગ્રહણસેવન શીખ કરણી તે સદાબહુમાનથી૫
૨ નિસ્પૃહ તણે રે
સ્વગુણ પ્રશંસા નવિ કરઈ ૬ સંવેગ રત રે કરણી શ્રુત સુખ અનુસરે છે ત્રુટક:નિર્લોભતા રે ૮ પરિસહ સહવઉ ૯ ઋજુ પણું શુચિ સંયમ રે નિરતિચાર નિર્મલપણું ૧ર. પણુ દર્શન શુદ્ધ કરણે ૧૨ ચિત્ત અસમાધિતા ટાળવી ૧૩ વિનય તત્પરતા ૧૪ આચારે સાવધાનતા પાલવી ૧૫ ઘતિ તેષ તત્પરતા નિરંતર ૧૬ ધન રેન કાતરતા કરે ૧૭ નિમય ધમ ૧૮ સુવિધિ કરતે અવિધિ ગુણનાણે દિઈ ૧૯
શુચિ સંવર રે આશ્રય રૂંધન જિહે હેઈ ૨૦ નિજ અવગુણ રે દેખે લેખે છઈ તિહાં ર૧ કામાદિક રે પરગુણ વિષય વિરાગતા રર મૂલ ગુણ ધરઈ રે ૨૩ ઉત્તરગુણની સહાયતા ૨૪
૩
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________
રત્નમાલાના ૫ બાંધવની સઝાય
૬ ૦૫.
ગુટક: આયતા કાઉસગ્ય દ્રવ્ય ભાવઈ ૨૫ અપ્રમત્તતા અતિ ઘણી ૨૬ ખિણ બિણે દશવિધ સામાચારી પાળવાને હુઈ ઘણું ૨૭ પંચાંગી સમ્મત ક્રિયા સાધઈ આર્ત-રૌદ્ર દે પરિહરે ૨૮ ધર્મ શુકલ શુભાનુબંધી દુવિધ ધ્યાન સમાચરે ૨૯. ૫ જે પરિજ્ઞા રે પ્રત્યાખ્યાન પરિયા તેણે સમઝી રે પંચે પચ્ચખાવે ક્રિયા ૩૦ મરણાંતિક રે પરીસહે હેઈ અક્ષભતા ૩૨ આરાધના રે સાધઈ પણિ નહીં દીનતા ૩૨
ટક: હીનતા કિવિધ નહીં તેમને જે સંગ્રહ સાચવઈ તસ દૃષ્ટ દુસમન દુરિ જાવઈ કર્મ સવલા પાચવઈ દૃષ્ટાંત સંયુત એહ દાખ્યા આવશ્યક નિર્યુક્તિમાં બત્રીસ લેગ નિમિત્ત પામી હેય સિદ્ધ તે મુક્તિમાં. સંઠાણું રે ફાસટ્ટ ગંધ રસ રૂપ એ અવેદે રે અજન્મ અસગ અરૂપ એ પણુ નવ દુગરે દુગચઉ દુર દુગ પણમિલી ૩૧ દેવ ઈગતીસ રે સકલકર્મ જાઈ ટલી ૮ ગુઢક: ઈમ મિલી હુઈ સિદ્ધના ગુણ લહે આતમ અતિભલા સિદ્ધ બુદ્ધ પર પાર રામી હેય તે ત્રિભુવન તિલા એ યોગ સંગ્રહ થિકા (હિઈ બેધિ ભાવ સમાધતા શ્રી જ્ઞાન વિમલ પ્રભાવ પ્રભુતા ઉદય સુખ લહે સાસતા ૧૦
છે રત્નમાલાના ૫ બાંધવની સઝાય [૨૦૦૬ ] ; રનવતી નગરી ભલી
તિહાં રાજા નયસાર રે રયણમાલાના રૂઅડાં
પાંચ બાંધવ ગુણ ભંડાર છે... પાંચ બાંધવ ગુણભંડાર
મહામુને વાંદતાં સુખ થાય રે (સુખ થાય) સંવ દુઃખ જાય મહામુનિ વાંહતાં. ૧ ભગિની ભગિનીપતિ ભણી આવ્યા તે મિલવાને હેત રે એક દિન ગણધર વાંદવા પહોંચ્યા તે સયણ સમેત રે..પહત્યા મહામુનિ ૨ ભવ પાછલા દઢ નૃપતિનાં શ્રીદેવી અંગજ હાય રે ઉદ્યાને રમવા ગયા
ચારણમુનિ મલ્યા દેય રે.ચારણુe , ૩ ધર્મસુણી ઘેર આવતાં વિજળીવિદને લહા અંત રે શુભ દયાને મરી સાતે હુઆ સૌધર્મો સરવર કંત રે...સૌધર્મો , ૪ તિહાંથી આવી તમે(ઉ) નિપજ્યા સંપ્રતિ સંબંધી સાત રે જાતિસમરણ પામયા નિસણી પૂરવ અવદાત રે... નિસણી , ૫ તન-ધન-જોબન છવિત એ ચપલા પેરે ચલ ભાવ રે તિહાં સ્થિર જિનવર ધમ છે ભવજલધિ તાણ વડના રે....ભવ , ૬
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________
'હું હું
સર્વિ હુઆ આણી મન નેહ રે
તિહાંને સયમ આદ -શમ દમ સુધા સૌંયમી ગુણવ′તા મુનિવર તેહ રે... ગુણવતા માસખમણુ અભિગ્રહ ધરી વિચરે જિનવર સાથસુ શ્રુતધર થયા તે અભિરામ રે...શ્રુતધર૦
વાંધા સીમધર સ્વામી રે
ધ્રુવલ લહી શિવ પામશે
કરી આઠ ક્રમના અંતરે
અહતિશ તે આરાધીયે
જ્ઞાનવિમલ મહેાદયવ ́ત હૈ...જ્ઞાત
કા રહનેમિને રાજીમતીની હિત શિક્ષાનીસ વાની સજ્ઝાય [૨૦૦૮]
ગાઈશું* રાજીમતી સતીજી પ્રતિભાષ્યા દેવર યતિજી...
પ્રણમી સદ્ગુરૂ પાય
જીણુરા શીલ અખ'ડ
નાથ વ“દતને હેત
મારગ વુઝપા હૈ। મેહુ
ભીની ચૂતડી ને ચીર દેવર દેખી હ
ખાલ્યા મુનિવર બેલ મધુરાં કરસ્યાં રાજ
છાંડા છે।કરવાદ વિરૂ વિષયવિકાર
સુૌંદર સાંભળેા શીખ
ખેલા વચન વિમાસ
જગમે' યૌવન જોર
યૌવન જલતે પૂર યૌવન દિવસ બે-ચાર
જાદવ કુળ જંગી દ તુજ મધવ મુજ નાહ જિષ્ણુરી મેાટી હૈ। લાજ શરમાણે સુકુલીન
સતીની સુણીને શીખ
સજ્ઝાયાદિ સૉંગ્રહ ભાગ-૩
જે પાળે નર શીલ હૈતવિજય કહે એમ
રૈવતગિરી ગઈ કામિનીજી ચિ ુ દિશિ ચમકે દામિનીજી...
તેહ પસારે ગુફા જિહાંજી
ચતુર ચૂકયો કાઉસગ્ગ થકી....
મૃગ નયણી દેખી કરીજી
તુજ ઉપર પ્રીતડી મેં ધરીજી... નરકાવાસે માં નડેાજી ભવસાગરમાં માં પડેાજી...
કઠીન હૈયુ કામલ કરાજી પાપે પિંડ ક્રિસ્યા ભરાજી...
જલત તુ જિમ ગજગ્રહેજી
જ્ઞાનના ગજ અળગા રહ્યોજી... ચંદ્રમુખી રસ ચાખીએજી આછી મતિ કિમ રાખી એજી... સમવસરણુ લીલા કરેજી સુરપતિ સહુ ચામર ધરેજી ... ચારિત્ર ચેાખા ચિત્ત ધાજી
39
.
ભવસાયર હેલે તŕજી... સુરપતિ (તરૂ) સમ જિનવરે કહ્યોછ અવિચલપદ રાજુલ લહ્યો....
,,
ܪ
८
૯
૩
४
પ
ܐܙ
.
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________
રહનૈમિને રાજીમતીની હિતશિક્ષાની સજ્ઝાય
[ ૨૦૦૯ ]
“હા રાજુલ સતી અણુજાણતાં અંધારે દેખે નહિ'
ઢાઢી વસ્ત્ર નિજ અંગથી
નીચેાવે નહિ વસ્ત્રને
નગ્ન દેખી નારી પ્રત્યે
રહેનેમી ભાખે ઈસ્યુ
ભાગ ભાગવીએ આપણે યૌવન ફ્રી ફરી દાહિલુ ઢાળ • રાજીમતી ગુણવંતી માલે કુલવંતા નર એમ ન મેલા
પેઠા તે દરી (ગુદ્દા)માંહિ તેહ ઋષિને ત્યાંહિ...
જગમ ધવના મધવ થા હજીય લગી દુશ્રુદ્ધિ થી તુજને સત્તુ શિષ્ય થઈ આતમહિત તેા ભમશા ભવસાયર માંહિ ધ્રુવદ્રવ્ય હરવા સ યતીવ્રત શાસન ઉડ્ડાહક ખેાષિતરૂ જેહ અગધત કુળના જાયા જલતી અગ્નિમાં તે પેસે એહ અસ"યમી (તી) જીવિત કાજે ધિક્ અપયશકામાં તુજ રૂ। હુ' ભાગરાયના કુળમાં ઉપની આપણા કુલ એક-એકથી દીસે ગધનકુલ સિરખા રખે થઈએ ઉન્મારગ ચાલીને આતમ જ્યાં જ્યાં કામિની દેખશેા ત્યાં તા વાતાહત વૃક્ષ પરે તુજ એહવા સતીના વયણુ સુણીને ઉન્મારગે જતા તેમ વાળ્યા
કરે માકળા તેહે
મુનિવર મારગ એહ...
કામાતુર થયા (ઋષિ) તેહ આણી અધિષ્ઠ સનેહ...
કરીએ સફલ સ`સાર દાહિલા એ અવતાર... હોય કછાટા વાળી (ભાખે) આવે ટીલી કાળી અળગા રહેજો રે ત્રણ લેાકપતિ દુહવાસે...
વળી જગશરણુના શિષ્ય બિહુ' લેકે અજગીશ... જો નવ કરશેા કાંઈ સુલભ 'િ એ છાં.... ખડતને ઋષિધાત મૂલે અગ્નિ વરસાત... નાગ વસ્યું વિ ઇચ્છે
તે પણ કેમ નવિ પ્રીછે... વમીયા વાંછે ભાગ મરણુ તણા સંયેાગ...
તું અધક કુલ જાયા સવ થકી સવાયા... તેણે સંયમમાં મ્હાલે કાં દુ ત્તિમાં ધાલા... ત્યાં, મન જો તમારૂ′ જશે સહી મનડુ ડેલાશે... જાગ્યા તે મહાભાગ જેમ અંકુરો નાગ..
99
19
અળગા ર
"
૬૦૭
..
97
૩
ܐ
૪
3
૫
.
જ
૯
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮
ભાગ તણી ઈચ્છા છાંડીને પશ્ચાતાપ કરડતા મુનિવર
એક વરસ છદ્મસ્થ રહીને
ધાતી કરમને ક્ષય કરીને ધન્ય રાજીમતી ધન્ય એ ઋષિજી ક્ષમાવિજય જિન ઉત્તમ ગુરૂપદ
નાંજી નાંજી નાંજી છેડા નાંજી સયમન્નત ભાંગે, જો છેડા (યાદવકુલને દૂષણ લાગે અગ્નિકુંડમાં નિજ (જો) તનુ હંમે જે અગધન કુળના ભોગી લેાક હસે ને ગુણુ સવિ નિકસે
એમ જાણીને કહે! કુણુ સેવે વળી વિશેષે સ ંયતી સ ંગે સાહિબ ધવ નામ ધરાવા કાઈક મૂરખ દહી કરી ચંદન વિષ હલાહલ પાન નિકંદન
રાજુલ માળા વચન રસાલા
એમ થિર કરી રહેનેમિ પ્રગટષા
પ્રભુજી પાસે આલવે ક્રમ કલકને ધાવે... મુનિવર શુભ પરિણામે કેવલજ્ઞાન તે પામે...
જિણે સાર્યા નિજકાજ પદ્મ નમે મુનિરાજ...
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
[ ૨૦૧૦ ]
દેવરીયા મુનિવર છેડા નાંજી, નાંજી
યદુકુલ દૂષણ લાગે... સયમનતના ભાગે)... પણ વસ્યુ વિષ નિવ લેવે તે કેમ ફ્રી વિષે સે... વિકસે દુતિ ખારી (૨) પાપ પંક પુરનારી (ર)... ખેાધિ શ્રીજ બળી જાવે
તા ક્રમ લાજ ન આવે?... છાર કાયલા ધૈવ
ક્રાણુ જીવવાને સેવ?
(ક્રાઈક મૂરખ દહે ગુણુ (ગૅરૂ) ચંદન છાર કાયલા કાજે
વિષ હલાહલ પાન થકી પણુ
[ ૨૦૧૧ ]
રાજીમતી રંગે કહે રહનેમી સુણુ વાત ગેમ વિના મેં ન ભજુંગી દૂજા નરકી જાત
અળગા કર
ક્રાણુ ચિરંજીવ કુણુ રાજે ?... જેમ અંકુશે સુ’ઢાળા (2) જ્ઞાનવિમલ ગુણુમાળા...
છેડી સયમ પૌંચ વિષયસુ` રાગ ધરંગા પરસ્ત્રી સંગ કીએ શુ નરકે જાઈ પડેગા
જી ર
, 13
છેડા નાંજી ૧
19
,,
,,
..
"9
,,
3
૪
પ
(૫)
દેવર દૂર ખડા રે લેાકા ભ્રમ ધરંગા કુંવર સમુદ્ર વિજયકા પાપે પિંડ ભરંગા જાણે લીહાલ કાજે ચંદન ઠાર કરેગા
દેવર૦ ૨
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________
રહનેમિને રાજીમતીની હિતશિક્ષાની સજાયેા
ઢામી મન મારણુ કું માંડા તરૂણી રૂપે જનલ લોચન લટકા દેખી રીઝે જિમ માખી મહુઆલ...
નાર્ક સબખમ લી.ટેજ ઉપર તેમ વિષયી નર વનિતા દેખી સુખ મટા દેખી માનિનીટ્ટા કામી મૃગ મારણુ કામદેવે કંચનવણી કાયા દેખી ઝેર હલાહલ ઝેરે લિપ્સા ઉત્પલ દલ સમ કાજળ લિપ્યા જામી મૃગ મારણ વિષ ખરડા થણુહર કંચન કલશા દેખી કામી ઘીલક રાવણુ કીધા જો એ કરણી રાજા બધું ખર છાંડી શિર મુડી મૂકે
પરનારીકા સ`ગત રાચે નવેલા જ જન્મ જન્મકી જહરતની કટકી પરનારી છાને શુ' જો સ`ગ કરે તા દુશ્મન દેખી બગલ ભાવે વાત તુમારી નિરુણા યાદવ ભાનઈ શું વિઠ્ઠલ (વિવાદ) કરંતા દુર્ગતિના દુઃખ બહુલા લહતા મહાજન તુમ પીછે ચાલશે પરીયારા પાણી ઉતરશે સતીયાંસે તપહેવી વાતાં સાખ દેવાશે જિહાં તિહાં તુમી વચન સુણીને ચિત્તમાં વાળ્યે તું મુજ ગુરૂણી તું ઉદ્ધરણી તુ મુજ શ્વેત અને સાહાગણુ કઠિન વચન ખમો અમ્હે કેરાં
સ. ૩૯
જિમ લપટાઈ માખી
ઈહાં છે પ્રવચન સાખી
દૂશ કરે મન મૂઢ એ માંડે વિષ ગૂઢ... રીઝે રાંક ગમાર વિ કામિની શણુગાર... આંખડીયા અણુિયાલા કામદેવકા ભાલા... જાણે ધનના ખાતા લેાહ ગાળા પુનાતા...
તા ઘર સઘળા લુટે
સાખ લાખેણી તુટે... તપ્તશિખાનકે નેત્ર પાચે તન-મન-ધન નવું લસણુકી કલિયા પ્રગટ લઈ પુર ગલીયા... હસી હસી દેવે તાળી
કુળને ચઢશે ગાળી... સહુ કહેતું એ ભુડા પરનારી નરકના કુડા... દેખાડી આંગુલીયા પરનારી શુ' મલીયા... કરતાં નહીં. છે વારૂ કરતાં કરણી કાર્... લાગ્યા રાજુલ પાય તુ પીયર, તુ” માય... સલ સતી શિરદાર ધિક્ ધિક્ વિષયવિકાર...
દેવર૦ ૩
.
o o
,,
"9
23
૬૯
30
७
.
ܪ ܳ
~
૧૦
ܕܐܚ
» ર
"1
” ૧૪
, ૧૫
, ૧૬
૧૭
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૧૦
સઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩
નેમીસર યાદવમાં માટે જન્મ થકી બ્રાચાર તિમશ્રી વિજયપ્રભુ સુરીંદા તપગચ્છમાં શિરદાર વર૦ ૧૮ ધન્ય ધન્ય રાજમતી જગે જેણે રહનેમી ઉદ્ધરીએ જિમ ગજને અંકુશ વશ આણે ધન ધન યાદવ પરીઓ ઋષિપંક્તિમાં શિરતાજ વખાણે , શ્રી વિનય વિમલ કવિરાય ધીર વિમલ પંડિતને સેવક નય વિમલ ગુણ ગાય
[૨૦૧૨ ] સમવસર્યા જિનરાયશ્રી ગિરનારે રે તવ વંદે હરિ પ્રભુપાય દુખડાં હારે રે સાંભળી દેશના સાર ઈપ્રતિ બૂઝથા રે કહીએ સંસાર અસાર કરમશું ઝુઝા રે રાજુલ સતી બહુ સાથે સંયમ લીધું રે કઈ રાજુલ નેમિહાથ બેહ્યું કીધું રે... ૩ રહનેમિએ પણ ત્યાં ચારિત્ર લીધું રે પણ એકદિન કંદરમાંહિ ચલચિત્ત કીધું રે ૪ ઘરમાં સયચારવરસ રહાણ રે વળી પાંચસે રાજુલ નાર કેવલ નાણી રે. ૫ સંયમ ઘારી સાર શિવસુખ ધરતી રે કહે વીર ધરી બહુપ્યાર બહેનને મળતી રે
[ ર૦૧૩] યાદવ કુળના હે કે તુજને શું કહ્યું પણ તું એહવા બેલ મ બેલ રે દેવરીયાલાલ સંયમ રમણીશું નિત નિત રમો આપણે તું હદય એમ ખેલ રે, યાદવ જો તુજ મન નારી રૂપે રંજીયો તે કિમ સંયમ પાલેશ રે , શીયલ સરોવર ઉપશમ જલે ભર્યો તેમાંહિ ઝીલીયે મુનીશ રે ,, ૨ રાજ્યતાણું સુખ તજીને તું યતિ થયે હવે મ ચળાવે ચિત્ત રે , દીક્ષા લેઈ તપ કરીએ ઘણે એ તે તુઝ મુરતિને હેત રે ,, , સિંહ તણું પરે સંયમ લીયે સિંહતણી પરે પાળ રે , એહ તુજને જુગતું નહિ વિષય વિકાર પર ટાળ રે.... , , તું મુઝ દેવર હું તુઝ ભોજાઈ માહરી શીખ તું માન રે , હું તુઝને હિત વાતલડી કહું તે તું ચિત્તમાંહિ આણ રે.... , , ૫ એવી વાત કરંતા લાજીયે આપણા કુળની નહિ એવી ચાલ રે, હરિવંશ વાસુદેવ હુઓ તેહના કુલની ચાલે તું ચારે છે કે સમુદ્રવિજય કુલે અવતર્યો શિવાદેવી કુખે ઉત્પન્ન (રતન) રે , પંચમહાવત ભાર વહે ભલે તેહના કરો તમે જન્ન રે... છે , ૭ રાજીમતી વચન સુણીને હરખીયે સતીય શિરામણું તું નાર રે તે મુઝ ઉવટ પડતો રાખી પહેચા ભવજલ પાર રે , ૮
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧
રહનેમિને રામતીની હિતશિક્ષાની સગા શ્રી વિજય દેવસરિ ગુરૂ ભલે છો વિજય સિંહસૂરિ સુજાણ રે, રતન હરખ શિષ્ય તેજ હરખ કહે મુનિને નિત ચિત્તમાંહિ આણ રે
[ ૨૦૧૪] રહનેમિ રાજલ દીયર ભોજાઈ એક ગુફામાં ભેગા મળ્યા રે વસ્ત્ર વિનાની રામતી દેખીને ચરણે ચતુરના ચિત્ત ચળ્યા રે...રહનેમિ-૧ કહે સાંભળ-રંગીલી રાજલ ! પ્રીત પૂરવ હમ તુમ સમી રે પ્રાતમેં પરિહરી ચરણ ધરી કિમ કાયા સોસે કારમી સે.. ઇ ૨ નેમ ગયા જબ વરસ લગે તબ હું તુમ ઘર નિત આવતે રે ભોજન ભૂષણ ચીર તિલક ફળ તુમ ચિત્તરંજન લાવો રે.. . રંભા ૩૫ કુમારી મેંહી પિયુ વિના આમણ-મણી રે ઈચ્છા મુજબ તુજ પરણીને કરશું સંસારે લીલા ઘણી રે.. , ૪ તું પ્રભુવશ હુરે તેરે રસ તપ કરી યૌવન વન રહે ચાલે ઘર જઈ ભુક્ત ભોગી થઈ . અંતે સંયમથી લહે રે , બેલે રાજમતી મહાસતી તવ ચીર ધીરજ અંગે ધરી રે માતા શિવાસુત સ્વામી સહેદર પ્રભુ હાથે દીક્ષા વરી રે , કલ લજજ તજી બોલત ડોલત મહાવ્રત મેર માંડણી રે ભૂષણ ચીવર ઘર રહી લીધા તે “ દેવર બાંધવ સમ ગણું રે... » અગ્નિપ્રવેશ ભલું વિષ ભક્ષણ નહિં જીવવું વ્રત ભંજઈ રે કેવલી નાથ નિહાલત હમ તુમ નિર્લજજ લાજ કિહાં ગઈ રે.. ,, ૮ સંસાર ભોગ રોગ સમ વમીને(ગણન) ઉત્તમ ફરી વછે નહિ રે ઉપના નાવ અગંધન કુલના વિષ ચૂસે ન, મરણ સહી રે ,, ૯ રાજલ વયણ અમીરસ ધારા કામ ઉત્તાપ વિ ટલ્યા રે થિર થઈ સંજય(મ) શ્રેણી સમારૂઢ રહનેમિ પ્રભુને મલ્યા રે.. , ધ્યાન હુતાશન આતમ કંચન કેવલ લહી મુગતે ગયા રે અગુરુલઘુ અવગાહન ધરતાં સાદિ અનંત સુખી થયા રે... - ૧૧ ચારસે વરસ ઘરે રહી રાજલ - પાંચસે વરસજ કેવલી રે સહજાનંદ સુખી શિવમંદિર કર્મને પરિ શાટન કરી રે.. ધ્યેય સ્વરૂપી ને ધ્યાને ધ્યાયક લેટેત્તર સુખ પાવશે રે શ્રી શુભવીરના શાસન માંહે ગુણજન દેયને ગાવશે ૨. , ૧૩
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર
[ ૨૦૧૫ ]
આવી રે રૂડી મુઝને નેમે તેા તેં મુજ સાથે એવડલી તે નિજ કુળની લજા રૂ લેાપી નારી દુર્ગતિની ૨ નિશાણી જિહાં નહિ' સુખ એક શ્વાસે શ્વાસે સમુદ્રવિજયના સુત સાંભળજો ઈત્યાદિક પ્રતિખાધ દેઈને ત્રિવિધ ત્રિવિધ તે પાપ ખમાવી રાજુલ રહનેમિ જિન પાસે જાણપણું. (હ્યું બિહુ એહવા શીલતણા ગુણુ જાણી દીવિજયના દૈવ ભળે વિ
જગ) પામી
રાજુલ રૂપ નિહાળી ફ્
ઢાઉસ્સગ વ્રત રહનેમિ રહ્યા તવ ચિત્ત ચળીયા મુનિવરના જાણી જીઝવે જ્ઞાન સંભાળી રે... મહાવ્રત ભાંગશે રે મુનિ | થારા ચિત્ત ડગતા દઢ રાખ યદુકુલ લાજી રે યતિધરમ તે દશ પ્રકારે દૂષણથી દુČતિ અવતરશે પરમાધામી તણે વશ પડશે સાતે નરતણા દુ:ખ દેહિલા દેવરીયા ! દીલ જાણો તુ લેજે છેદન ભેદન તાડન તજ ન પ્રવચન સાર શિખામણ લહીને લાહની પૂતળી અગ્નિ ધખતી
સાધુજી ! દૂષણ લાગશે રે... સતિના ફળ હારી રે આળ ન કરશે! અમારી રે... કાલ ધણું રે ખૂટે ૨ વિષ્ણુ ભોગવીયા ન છૂટે રે... ઈત્યાદિક ક્રિમ સહીયે રે મુનિ સમધારણ રહીયે રે... ચાંપે હૃદય માઝારી ૨
અસુર (૫–પ્રચારે પછાડે સુખ ભેગવતાં વ્હાલી હુંતી પરનારી ...,, ભર જોબનમાં છાંડી ૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ–૩
મૂરખ! પ્રીતશું' માંડી રે... સયમ શરમ ન આણી રે તેં શુ` મનમાં ન જાણી રે... તે કરણી કિમ કીજે ૨? લેઈ વ્રત ભંગ ન કીજે રૈ... સાધ્વીએ થિર ચિત્ત કીધું' રે મિચ્છામિ દુક્કડ" દીધુ. ?... ચારિત્ર ચાકખુ' લીધ્રુ· ૨
જગ
,,
,,
"9
,,
,,
,,
3
,,
४
ૐ
૧૦ ""
જીતીને શિવરમણી ચિત્ત દીધું' રૅ...
જે નવવાડે ધરશે રે
તે સાસય સુખ લહેસે .... ૧૨
"
७
[ ૨૦૧૬ ]
ઢાઉસ્સગ્ગ ધ્યાને મુનિ રહેનિમ નામે રહ્યા છે ગુફામાં શુભ પરિણામે રે દેવરીયા મુનિવર ધ્યાનમાં રહેશે, યાન થકી ઢાય ભવના પાર રે...દેવરીયા૦ વરસાદે ભીના ચીવર માકળા કરવા રાજુલ આવ્યા તેણે ઠામ રે... રૂપે રતિ રૅ વસ્ત્રે વર્જિત ભાળા દેખી ક્ષેાભાણે તેણે કામ છે... દિલડું લાભાથું ાણી રાજુલ ભાખે રાખેા સ્થિર મન ગુણુના ધામ ... ૨
"9
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________
બ
દ
રહનેમિને રાજીમતની હિતશિક્ષાની સઝાય
૧૩ યાદવ કુળમાં જિન મેમનગીને વમન કરી છે મુજને તેણુ રે દેવરીયા બંધવ તેહના તમે શિવાવી જાય એવડે પટંતર કારણ કેણુ ૨... ઇ ૩ પરદાર સેવી પ્રાણી નરકમાં જાય દુર્લભ બોધિ હેય પ્રાય રે... આ સાધ્વી સાથે ચૂકી પાપ જે બાંધે તેહનો છૂટકારો કદીય ન થાય રે.. અશુચી કાયા રે મળમૂત્રની કન્યારી તમને કેમ લાગી એવડી વારી રે છે હું રે સંયમી તમે મહાવ્રત ધારી કામે મહાવત જાશ હારી રે... ઇ ૫ ભોગ વસ્યારે મુનિ મનથી ન ઈચ્છે નાગ અંગધન કુળની જેમ રે છે ધિક કુળ નીચ થઈ નેહથી નિહાળે નરહે સંયમ શોભા એમ રે... » એવા રસીલા રાજુલ વયણ સુણીને બૂઝયા રહનેમી પ્રભુજી પાસ રે છે પાપ આલઈ ફરી સંયમ લીધું અનુક્રમે પામ્યા શિવઆવાસ રે.... ૭ ધન્ય ધન્ય જે નરનારી શીયલને પાને સમુદ્રતર્યા સમવત છે એહ રે , રૂપ કહે તેહના નામથી હવે અમ મન સુંદર નિર્મલ દેહ રે ૮
[ ૨૦૧૭] સરસ્વતી સમરૂંજી પાય સતી રે શિરોમણી ગાઈશુંછ નેમ ચાલ્યા ગઢ ગિરનાર રાણી રાજુલ વાંહે સંચર્યાજી... મારગ વુક્યા છે મેહ
ભીંજાય ચોરણે ચુંદડીજી ભિંજાય દખણના ચીર
સુકાવે ગુફા તેણે જી.... દિયર દીઠું રૂપ
રૂપ દેખીને થંભી ગયાજી કામિની ! કરો શણગાર
તમ મેં મન માયા ધરીછ.. મથુ(ધુ) કરશું વાસ સંસારનાં સુખ ભોગવશુંછ જાદવ કુલના હે નેમ
ઓછી તે મતિ કેમ આદરીજી!.. ૪ તુમ બાધવ મુજ કેત
તેની મોટી હું લાજણજી જુઓ વેદ વિચાર
ના દિયર ભાઈ બંધ છ... ૫ જુઓ શાસ્ત્ર મોઝાર
મોટી ભોજઈ મા બેનડીજી બુડષા બા(બે)રેજ વર્ષ પડતાને માતા હાથજી.. ધન ધન ઉગ્રસેનની ઢેલ ધન્ય રે શીયલાયરા આઈ કાનજી ધન્ય ૨ પવિજય ગુણગાય લમ્બિવિજય સુખ સંપજે...
[૨૦૧૮] કાઉસ્સગ્ન થકી રે રહનેમિ રાજલ નિહાળી ચિત્તડું ચળીયું તવ બેલે નાર રે, દેવરીયા મુનિવર! ધ્યાનમાં રહેજે ધ્યાન પાકી હોય અને પાર રે....
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ઉત્તમ કુળના યાદવ કુલને અજુઆળી લીધો છે સંયમ ભાર રે, , હું રે વતી છું તમે સંયમઘારી જાશે સર્વે વ્રત હારી રે... છે ૨ વિષધર વિષ વસી આપ ન લેવે કરે પાવક પરિવાર રે... , તુજ બાંધવ નેમજીએ મુજને રે વામી વચ્ચે ના ઘટે તમને આહાર રે છે જ નારી અછે રે જગમાં વિષની રે વેલી નારી છે અવગુણને ભંડાર રે , નારી મોહે રે મુનિવર જેહ વિગૅતા તે નવિ લહે ભવને પાર રે.... ૪ નારીનું રૂપ દેખી મુનિએ ન રહેવું એ છે આગમમાં અધિકાર રે, છે નારી નિસંગી તે તે મુનિવર કહીયે ન કરે ફરી સંસાર રે... ,, ૫ એ રે સતીના મુનિવર વયણ સુણીને પામ્યા છે તવ પ્રતિબંધ રે, નેમ ભેટીને ફરી સંયમ બંધ કર્યો છે આતમ શોધ રે. ધન્ય સતી રે જેણે મુનિ પ્રતિ બેધ્યા ધન્ય ધન્ય એ અણગાર રે , વતામુનિના વયણ સુણીને ફરી ન લહે (ક) સંસાર રે.... , ૭
[ ૨૦૧૯]. એક દિવસ વિષે રહનેમિ રહ્યા કાઉસગ્ય સ્થાને રાજુલ રહી તસ ગુફામાં ચીવર સુકાવે છાને (અણજાયે)
ઋષિ રાજુલ દેખીને ગળીયા છે, કાઉસગ્ન કરવાને બળીયા છે મુનિ માંહેથી ચિત્ત ચળીયા છે...
એક. ૧ રહનેમિ હર્ષ હૈડે લાવે પેખી રામતી બહુ સુખ પાવે
મન ચિંતવે રાજુલ પ્રિયે આવે. ઓ વહુઅરજી ! અમ સાથે સંસારતણાં સુખ માણે સો પરિહરીજી, પ્રેમ પિયુકે બંધવ ઉપર આણે...
એક ર આપણે સંસાર સફળ કરશું પછી વૃદ્ધપણે વળી વ્રત ધરશું, લેઈ સંયમ ભવસાગર તરશું, એ વહુઅરજી..
ઈમ નિસુણ વચન રાજુલ નારી દે સાર શિખામણ સુખકારી કહે ઉત્તમ વાણી હિતકારી ઓ દેવરજીવ્રત ભૂલ્યાં ભમશે, લહેશે ભય(વ)ભારી...
વત ચૂકીને દુર્ગતિ અવતરશે પરમાધામીને વશ પડશે જે આળ અમારી તમે કરશો..
એ દેવરજી. ૫ તે નિજકુળની લજજા મૂકી અતિચાર ગયો સંયમ ચૂકી કુણ નિરખે હે મુનિ નિજ થુંકી એ વાત તને નવિ છાજે છે ઈમ જપતાં યદુકુળ લાજે છે વળી મહાવ્રત તારાં ભાંજે છે.
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦
રહનેમિને રામતીની હિતશિક્ષાની સજઝાય
૧૫ જુઓ અમ સરખી રાણી રૂડી ભરજોબન તુજ ભાત છોડી તોયે મૂરખ પ્રીતિ કિસિ જોડી...
ઓ રહનેમિ! મિતણી હું મારી છે જેને વિચારી
અતિહિતકારી ગુરૂબંધવની નારી તે જનની તારી છે પ્રતિબોધ ઈત્યાદિક ઈમ આપી દેવરનું દિલડું થિર થાપી દેઈ મિથ્યાદુષ્કત અધ કાપી...
ઓ રહનેમિ- ૯ તવ તે ત્યાંથી તુરત વળીયા કહે ઉત્તમ જનપંથે ભળીયા રહનેમિ રાજલ જિનને મળીયા...... સહસાવન સંયમ નિરધારી શિવ પત્યા જિન રાજુલ નારી એ અવિચલ જોડ યદુ અવતારી...
પ્રભુ સુખકારી લેઈ સંયમ રહનેમિ વય શિવનારી
ભવિ ઉપગારી નેમિ નવભવ નેહ પ્રથમ ત્રિય તારી , ૧૧ રહનેમિ સંસાર જણાવ્યું છે રાજલ શુદ્ધ માર્ગ સુણાવ્યો છે ઈહાં એ અધિકાર બતાવ્યું છે.
પ્રભુ ઉપગારી ૧૨ સંવત અઢારસો પંચેતેરે કાર્તિક શુદિ બીજ રવિવારે ચિત્ત શેકસ ચાર ચાર ધારે... ગુરૂ ગૌતમ નામે જસ પાયો તસ શિષ્ય ખુશાલ વિજય ભાય તસ શિષ્ય ઉત્તમચંદ ગુણ ગાયે,
[૨૦૨૦]. શાસન નાયક સમરીયે ગણધર લાગું પાય
રાજલ બા(એક)વીસી કહું તે સુણજે ચિત્ત લાય ચિત્ત ચો રહનેમિને દેખી રાજુલ રૂ૫! દષ્ટાંત દેઈ સમજાવી ૫ડત દુર્ગતિ કુપ ૨ ઢાળ-૧ રાજમતી ઈમ વિનવે હે મુનિવર ! મન ચળિયે તું ઘેર થડા તે સુખને કારણે કાંરે પડયો અંધ ઝેર હે મુનિવર મન ચળિયો તું ઘેર ચાર મહાવ્રત આદર્યા હે મુનિવર મેરૂ જેટલો ભાર વસ્યા તણું વાંછા કરે , ધિક્ તારો અવતાર... - ૨ વૈરાગ્ય મન વાળીને
લીધે સંયમ ભાર અને કાયર પણું કાંઈ કરે એ દેખી પરાઈ નાર... , ૩ રાજપંથને છોડીને
, ઉજજડ પંથ મત જાય અમૃત ભોજન ત્યાગીને છે કુકણા ખાય અલાય... આ
- ૧૩
૧૪.
જ
»
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________
-- -સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
છે
,
,
ગજ સવારી છોડીને છે ખર ઉપર મત બેસ
સ્વર્ય તણું સુખ છાંડીને પાતાલે મત પેસ ચંદન બાળી કયલા કરે છે કાટને અંબ બબુલ કુણ વાવે ઘર આંગણે છે તારો કીશ્યો મૂલ ઘેર ઘેર ફરતાં ગોચરી , દેખશો સુંદર નાર હડનામા વૃક્ષની પરે અ ઘણે ઉઠાયો ભાર વસ્યાતણું વાંછા કરે , ગંધનકુળ મતિ હેય. રન ચિંતામણું મેળવી (પાયને), કીચડમાં મત ખાય... મેં અંધક વિગણના પિતરા , સમુદ્ર વિજયના પૂત હું ભોજક વિષ્ણુની પતરી | | ઉગ્રસેનરાયની ધૂય... કુળ માટે આપ જ તણે જિણ સામે તું જય કામ ભોગને વાંછતાં
ભલે ન કહેશે કોય ગોવાળ ભંડારી સારિખા હમાલ ઊઠાયે ભાર બેજ મજુરી અરથીયાં છે નહીં માલ શિરદાર ૨૫ ઘણાં નારી તણું , વસ્ત્ર અને શણગાર દેખી દેખી સિદાવશો - કોણ કહેશે અણગાર મન ગમતાં ઇંદ્રતણું , સુખ વિકસ્યાં ઘર માંય તેહ થકી ન્યારા રહ્યા , ત્યાગી કા જિનરાય આવે વેશમણ દેવતા , નળ કુબેરની જાત સુનામેં વધુ નહીં
તાહરી કેટલી વાત.. જિહાં તિહાં તમે વિચરશે , નગરી ને વળી ગામ સ્ત્રી દેખી ચિત્ત ડોલશે , નારી નરકનું ઠામ... સર્વે સરખા નર તહીં , સરિખી નહિ સવિનાર કેઈ ભુંડાને કેઈ ભલા ચાલ્યો જાય સંસાર બ્રાહ્યી સુંદરી બેનડી , સતીમાં શિરદાર કરણ કરી મુગતે ગઈ
1 નામ લિયા વિસ્તાર તીર્થકર બાવીસમાં
જે જગ મોટા હેય. (જબનવ) બાળપણે તજી નીસર્યા , બંધવ સામું જોય નારી દુખની વેલડી છે નારી દુખની ખાણ કરણી કરો ચિત્ત નિર્મળ ,, કહો અમારે માન વચન સુણી રાજુલ તણાં મન દિયે ઠેકાણે આણ ધન ધન શું મહેકી સતી એ રાખે મારા માન.
,
,
છે
છે,
છે.
છે
૨૦
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________
રહેનેમિ રાજીમતીની હિતશિક્ષાની સજઝાયા
એ દાય ઉત્તમ પ્રાણીયા
ક્રમ ખપાવી મુગતે ગયા સંવત અઢારસે ભાવને ઋષિ ચેાથમલ પીપાડમે
વ્રત લઈને જેવું ભાંગીયા રૈવત નાથ નિહાળતાં નિ જ જ લાજ કિહાં ગઈ એથી અધિક કહે મુજને વહાલ તમારૂ નવિ વિસરે
પીત્રુ વિષ્ણુ રાજુલ એકલી ઢાંશ ધરીને અમે આવતાં
તારણ તંત્ર તેાડી કર્યાં માક્ષ પદવી તમે ખાઈને સસાર અસાર છેડી તમે
"
ઉત્તમ પુરૂષ છે હિં માયા કરી જે મીલે નહિ" સસારમાં શું લઈ જવુ કુંવારી કન્યાને કથ કેટલા એની ઉપર રાગ નવ ઘટે અમોરસ મૂકી માં પીવા સારમાં સાર માંઈ નથી
99
બ્રિક બ્રિક ષિષ્ઠ મુનિ તુમને
ચારિત્ર તમારૂં એળે ગયુ. માત-પિતા કુળ માળીયુ' વિષય કારણુ મેહ લાવીયા તપ-જપ કરવા છેાડી દીયેા સંસારના સુખ ભોગવા કરા સફલ
મેવા ફળ-ફુલ લાવતા ઢાંશ ધરીને લેતા તુમે વસ્ત્ર-ભૂષણ લીધા પ્રેમથી
"9
પામ્યા કેવલજ્ઞાન
કીજે તેહના ધ્યાન..
શ્રાવણ માસ મઝાર
શુદ્ધિ પંચમી મંગળવાર...
હું તમારા આવાસજી તેથી થઈ બહુ આશજી... જાણી દેવર જાતજી થયેા તરકને પાતજી...
99
તુમ હમ દેનુને આજજી ગયું જ્ઞાન મહારાજજી.. રાજુલ પ્રાણ આધારજી સુણા રાજુલ નારજી...
નણી તમારી દાઝજી
"9
"1
[ ૨૦૨૧ ]
ષ્ટિ ધિક તમારા વેણુજી ફૂડા તમારા કે'ણુજી–માહ રે ઉતારા મુનિરાજજી ૧ ખાળ્યું ચારિત્ર આજજી કુડા કૃત્યને કાજી... રાણી રાજુલ નારજી અવત્તારજી-પ્રીતિ ધરા પ્રેમદા મુજથી... ૩
ર 39
માહ
કરવા તુમારા કાજજી. માહ મત્રના સ`ગજી કર્યાં સયમ ભગજી...
લીધે। સંયમ ભારજી ફ્રી સસાર અસારી..
તે મૂરખની રીતજી
એક પૂરણ પ્રીતજી... સુણું સુણુ રાજુલ નારજી કરા મુજને સ્વામી તારી... નારી. અવગુણ વિખજી ધરા સુગમ શીખજી...
33
99
O
૬૧૭
રા
૨૨
પ્રીતિ ૭
"9
""
૫
માહે ૯
८
ܘܙ ܕܕ
પ્રીતિ ૧૧
ર
૧૩
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________
ke
દીક્ષા લઈ પ્રભુ પાસથી વિષફળ ખાવા વાંછા (ક)ફરી
મે' જાણ્યું રાજુલ એકલી પરણીને સુખ આપશું પુન્ય પ્રતાપે મે ભેટીયા ચાલે ઘરે જઈએ આપણે
બધું તુમારે ફરી ફરી શ્વાનપરે ઈચ્છા માં કરો
રાજી
२०
રાજી
२३०
રાજી૦
પાળા શુદ્ધ આચારજી
લેવા પૃથ્વીના ભારી...
સજ્ઝાયાદિ સ`ગ્રહ ભાગ-૩.
આજ કેટલે માસજી
કરવા ભોગ વિલાસ...
પતિ વિના મુઝાયજી
નહિ: લેવા દઉ દીક્ષાયજી... પ્રીતિ ૧૫
જાણી અસ્થિર સંસારજી જમવા વમન વિકારજી...
માહ ૧૭
શ્વાન કહ્યો તુમે મુજને
તેા શે! તુમથી સંસારજી
દીક્ષા આપી સારી સાધવી કર્યો તુમે ઉપગારજી...ક્ષમા કરો મેરી માતજી ૧૮
[ ૨૦૨૨ ]
રહેનેમિ અ*ભર વિણ રાજુલ દેખો જે
મદનાદય માલ્યા મુનિ ચિત્ત ગવેખી જો
કહે સુઉંદરી સુઉંદર મેળા સ`સારમાં જો... સસાથે મેળા આવે શે કાજ જો
ચીરધરી કહે રાજુલ તુમે મુનિરાજ જો
વીસરે નહિ. રાગીને પૂરવ પ્રીત જો
આજ કિંશુ' સ’ભારો મેળા વીસર્યા જો...
પ્રીત કરી રહે દૂર એ મૂરખ રીત જો
..
સાંભરે પણ હંમશુ' તુમ શે! મેળાપ જો
,
ચતુરાશુ` ચિત્તમેળા ચતુરને સાંભરે જો...
આવતા તે। હુ દેતી ભાદરમાન જો
દિયર-ભાજÉપણાની જગમાં છાપ જો
તેમાં શા ચિત્તમેળા ફોગટ રાગના જો... ફાગઢ રાગે રોતાં તુમે ધરમાંહિ જો
૧૪
પ્રીતમ લઘુમ ધવ મુજ ભાઈ સમાન જો
૧૬
ત્યજી તુમને મુજ ભાઈ ગયા વનમાંહિ જો અમે તુમ ધર નિત વાત વિસામે આવતાં બે... પુ.
3.
કત વિયેાગે તુમશુ વાત વિસામતી જો... -
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨હેરસિને રાજીમતીની હિતશિક્ષાની સન્નાય વિસામા વનિતાને વલ્લભ કેરા જો
२०
રાજીન
રહે
રાજીવ
२३०
રાજી॰
२३०
રાજી.
રહે
રાજી૦
અણુપરણી કન્યાને કહત હેરા જો
એક પુખે જે રાગ તે ધરવા નિવે ધટે ો... ૭
નિવ ઘટે સતીયા જે નામ ધરાવે જો ખીજો વર વરવા ઈચ્છા નવિ ભાવે જો
ન કરે પચની શાખે જે તિલક કર્યા જો... L
તિલક ધરે તે તેા સામાન્ય ઠરાય જો માઁગલ વરત્યે રમેલાપક થાય જે
માય પછી વેળાવે કન્યા સાસરે જો... સાસરીયે કુંવારી જમવા જાય જો
વસ્તુ સામાન્ય-વિશેષે લઈ સમવાય જો
કર મેળાવા પહેલાં મન મેળા કરે જો... ૧૦×
મેળા કરવા અમે તુમ ઘેર આવતાં જો ભૂષણ ચીવર મેવા ફળ લાવતા જો
૧
તુમ લેતાં અમને થઈ આશા માટક જો...
માટી આશા શી થઈ તુમ દિલમાંહી જો દેવર ાણી હું લેતી ઉષ્ણાંહી જો
સસરાનું ઘર લહી ન ધરી શ`કા અમે જો... ૧૨: અમે જાણ્યું. પતિ વિષ્ણુ રાજુલ આસિયાળી જો, એહને પરણી સુખભર પ્રીતડી પાળી ો,
રૂપતી દીક્ષા લેશું. જેમનમાં નહિ' જો... ૧૩નહિ' એશીયાળી હું જગમાં કહેવાણી જો,
ત્રણ જગતના રાજાની હું રાણી જો,
ભૂતલ સ્વગૅ ગવાણી પ્રભુ ચરણે રહી જો... ૧૪ રહી ચરણે તા સુખ સસાર ઠગ્રાણી જો ચ'પકવરણી તુજ કાયા શાષાી જો,
તપ-જપ-કષ્ટ જે કરવુ તે વૃદ્ધાપણે જો... વૃદ્ધપણે મુનિને નિવ થાય વિહાર જે
સ્થિર વાસે એક ઠામે રહે અણુગાર જો
જે જે કારજ સાધવુ તે યૌવન વયે જો...
૧૫.
:
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦
२४०
રાજી૦
२३०
રાજી
२३०
રાજીવ
२४०
રાજી
૨૪૦
નાજી
યૌવનવય ઝગમગતી તુમ-હમ જોગ જો ચાલે! ઘેર જઈ વિલસિયે સુખ બેગ જો,
સાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
વાત બની એકાંતે ગુડ્ડામાં પુણ્યથી જો... ૧૭ પુણ્યે દીક્ષા લીધી પ્રભુની પાસ જો સયમથી સુર-મુક્તિ તણાં સુખવાસ જો, વિઆ વિષષ્ફળ ખાવા શી પ્રુચ્છા કરી જો... ૧૮
શી કા તા પાસ પ્રભુ અણુગાર જો ઉપદેશે ઘર છંડી થશે મુનિરાજ જો,
તે ભવ માક્ષ સુણીને ક્રિમ જઈ ધરે વસ્યા જો...૧૯ ઘરે વસ્યા પણ મુનિ દીઠા તપ કરતા જો પશ્ચાતાપ કરી ફરી સયમ ધરતા જો,
પરિશાટન કરી પરમાતમ પદવી વર્યા જો... ૨૦
વર્યાં પદવી પણ ભુક્ત ભોગી થઈ તેડ જો, તુમ ઉપર અમને પૂરવના નેહ જો,
અધુરાને દુર સયંમ સાધન વિધિ જો... ૧ વિષિયે વ્રત ધરી થાનચ્યા કુમાર જો સિદ્ધગિરિ સિધ્યા સાથે સાધુ હજાર જો,
વીરને વારે અઈમુત્તો મુમતે જશે બે...
જશે ખરા પણુ બાળપણામાં જોગી જો
ઈચ્છાપૂરણ કાઈ કાળ નવ થાવું જો
२२
વાત ન જાણે સૌ સાંસારિક ભોગી જો,
२३
ભુક્ત ભોગી થઈ અંતે સાઁયમ સાધશુ. જો... સાધશું અંતે સયમ તે સિવે ખેાટુ જો જરાપણાનું દુઃખ સ’સારે માટું જો
વ્રત ભાંગીને જીવ્યા તે નરકે ગયા જો... ગયા નરકે તે જેણે ફરી વ્રત નિવે ધરીયા જો
ભાંગ્યે (ભાગ્યેાદય) પરિણામે સ યમવ્રત આચરીયા જો, ચારિત્ર ચિત્ત કરશે ઇચ્છાપૂરણે જો...
૨૪
૨૫
સ્વર્ગ તણા સુખ વાર અનતી પાવે જો ભવ ભય પામી પડિત દીક્ષા નિવે તને જો... ૨૬
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨
૨ાજી
રહનેમિને રામતીની હિતશિક્ષાની સજઝાય. રહે નવિ તજે તે પૂરવઘર કિમ ચૂકવા જે
રહી વરવાસે તપ-જપ-વેષ જ મૂળ્યા જે,
- અરિહા વાત એકાંત શાસન નવિ કહે છે. ૨૭ રાજી કહે એકતિ બધાચય જિનવરીયા જે
વ્રત તજી પૂરવઘર નિગદ પડીયા જે
વિષ ખાતાં સંસારે કુણ સુખિયા થયા છે. ૨૮ રાજી થયા જિનેશ્વર સુખ વિલસી સંસારે જે,
કવલ પામી પછી જગતને તારે જે,
દીક્ષા લેશું આપણે સુખ લીલા કરી જે... ર૮ ક્રિયાસંયમ જિન આણું શિર ધારો જે ચલચિત્ત કરીને ચરણ તણું ફળ હાર જે
વમન ભખતા શ્વાનપરે વાંછા કરો જે. ૩૦ રહ કર્યો અમને તમે શ્વાન બરાબર સાચે જે,
તે તુમ શું હવે રાગ તે ધરો કાચ જે,
લાગે તમાચો શિક્ષાને મુજને ઘણે જે.... ૩૧ રાજી. મુજને ઘણે છે દિયરીયાને રાગ જે
તેણે કહું છું અગંધનકુલના નાગ જે,
અગ્નિ પડે પણ વિષવર્મ્સ ચૂસે નહિં જ. ૩ ચૂસે નહિં તિ"ચ પશુ વિખ્યાત જે તેથી ભૂંડે હું નરક્ષત્રિય જાત જો,
તું ગુરૂમાતા વાત કિહાં કરશો નહિ જે. ૩૭ નહિં કરશું પણ જાણે જિનવરરાની જે
જ્ઞાની આગળ વાત ન જગમાં છાની જે
પ્રભુ પાસે આલેયણ લઈ નિમલ થવું જે... ૩૪ નિમલ થાવા જઈશું પ્રભુની પાસે જે મિચ્છામિ દુક્કડ તુમશું શુભ વાસે જે
ફૂપ પડંત તમે કર ઝાલી રાખી જે... ૩૫ રાખે આતમ પિતાને મુનિરાયા જે
સ્વામી સહેદર માત શિવાના જાયા છે
રનેમિ સંયમે ઠરિયા ઈમ સાંભળી જે... ૩૬
રહe
૨૦
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર
રાજી
:39
સાંભળી જઈ પ્રભુચરણે શીશ નમાવી જો
આલેાયણ લેઈ ઉજવલ ભાવના ભાવીને કેવલ પામી શિવપદવી વરિયા સુખે જો... સુખે રહી ઘરમાં શત વરસ તે ચારજો એક વરસ છદ્મસ્થ રાજુલ નાર જો
સજ્ઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
દેવલી થઈને વિચર્યા દેશ-વિદેશ જો બહુજન તાર્યા દેઈ વર ઉપદેશ જો
એક વિષુણા પાંચસે વરસ જ કેવલી જો... ૩૮
શિવસુખ શય્યાએ પઢવા અગુરૂ લધુ ગુણે જો... ૩૯
ગુણે કરી દેય ગાયા સુણજા સયાં જો એક એક ગાથા અંતર ખેડુના વયણાં જો,
ધિક્ ધિક્ આ સૌંસારને સગાર નહિ' કાઈ કાઈના દીસે
ઢાના ઘર કાના માળીયા
એકલા ભમે જીવ જગતમે લક્ષ્મી ચક્ષુ પ્રાણુચલિત છે મુરખ થિર્ જાણે અથિરને ક્રમ વસે જીવ નરમે
થારા-મારા કરીને મરે જિર્ણોધર રમણી રામત કર્યાં હાથી ઘેાડા રથ પાલખી ત્રણખંડ રાજને નવ ગણ્યા કામ તજી સયમ આદર્યાં ધિક્ ધિક્ તૃષ્ણા હૈ પાપિણી સાથે ન આવે સારા એમ વિલપતી સયમ આદર્યાં રાજુલે સમાવ્યા રહનેમિન સયમ પાળી અતિ નિરમલે સૂરિ રાજેન્દ્ર વદે સિંહને
શ્રી શુભવીર વિવેકી નિત્ય વંદન કરે જો... ૪. [ ૨૦૨૩ ]
ધિક્ ધિક્ માહ જ જાળજી
આળ પ`પાળજી, છેાડી ચાલ્યા નેમ મુજભણી કાના માય ને બાપજી
દુર્ભુદ્ધિ કરી 'પાપ....
છેાડી ર
ચલ જોબન ને કાયજી
છેડી છેાડીને જાયજી... મમતાવશ સહે મારજી કાઈ નહિ' રાખણહારજી
તે ઘર રાત સમાનજી દીસે તિહાં સમસાનજી... છેાડી રૂપાળી તારજી પુન ધન તેમ કુમારજી... વળગી કાલ અને તજી કુણુ હે 'તુના કંતજી... જાણી અસ્થિર સંસારજી જિહાં ગુદાગિરનારજી... સિંઘે સિદ્ધ સુદ્ધાયછ જયાતિમાં જાતિ સમાય....
99
,,
३७
""
31
29
૩
, દું
૪
૫
७
'
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________
રહેનૈમિને રાજીમતીની હિતશિક્ષાની સજ્ઝાયે
[ ૨૦૨૪ ]
છાંડ દેરે તું વિષયલહરીયા
ઇમ ખેાલે રાજુલ વયણુ સાકરીયા
-સુણુ સુણ બે રહનેમિ દેવરીયા થારાયમ થાઐ સ` ખાખરીયા (દેવરીયા) ! છાંડ તેં ઇચ્છા વિષય વિખરીયા
તું છે સૌંયત હુ` સંયતી ગતિ મતિ સ્થિતિ મારી નેમ જિષ્ણુ દસુ
જેણે તાર્યાં યાદવ પરિવરિયા (દેવરીયા) છાંડ.... ર ઈવિધ કિહી ન કરીયા
છાં ૪
કિમ તેં કાન ન ધરીયા (દેવરીયા) છાં૰ ૩ ગુણ જૌ વિખરીયા નરનારી નગરીયા (દેવરીયા)... કામથી નહિ રે ઉસરીયા સૂયર ઉખરીયા (દેવરીયા)... ચિતડે અતિ થરહરીયા
છાંડ પ
શિવસુખને અનુસરીયા દેવરીયા...
હું ભાન્નઈ તુ પતિ ભાઈ યદુ સાહિબ કે સંયમવયલું ઈષ્ણુથી સયમ હાઐ કુમતા મદન તથૈ વસ તે જગ કાઈ અજજ સુઈઋચિક જે સેવિત તે ચઉતિ ભવ પાર ન પામ્યા જે રાજુલ શીખ સુણી રહનેમી જ્ઞાનવિમલપ્રભુ ચરણ પસાયે
[ ૨૦૨૫]
સયમ લેઈને સચરી નેમ જિજ્ઞેસર નાંદવા આપુ' પાહેા ધન (૨) શીયલ શિરામણી રાજીમતી સહજે સતી એણે અવસર તિહાં ઉભઘો ચિંતુ... દિસિ ચક્રે વિજળી ડુંગરીયે પાણી ખલકીઆ
રાણી રાજીમતી હે ચડી ગઢ ગિરનાર કે કરવા તિસ્તારકે...(ધન (૨) શીયલ શિરામણી) સેાભાગિણુ હૈ। નમું સુનિધાનકે રહનેમી હા જેણે રાખ્યા ઠામકે... કાલી માંછલ હેા કરી વાર અશ્વારો ઘણુ ગાજે ઢા ઘન વૃષ્ટિ અપારકે... ભીનાં(ર) હેા રાણી નવરંગ ચીરકે ભીનેા તે નવરંગ કંચુએ ભીનેા હૈ। ભીને રાણી સકલ શરીર ક... ૪ ઉતાર્યાં હૈ। રાણી ભીનલે વેશ કે ગુફામાંહે હૈ। તમ નહીં લવલેશ
ગુફામાંહે રાજુલ જઈ પ્રગટયો તેજ શરીરને ચિત્ત ચલ્યું રહનેમિનું પ્રેમપ્રાર્થના કરે રહનેમિ ચારિત્ર ચિંતામણી સમા ગજ ચઢી ખર ક્રિમ આદરા પ્રતિ જીઝવ્યા રહનેમિને ચારિત્ર પાળી મુગતે ગયા
99
જઈ લાગા હ। નેમજીને પાય રાણી રાજુલ । પણ મુગતે જાય...
""
99
દીઠું ર હે રાણી સકલ સરીર કે તવ રાજુલ હા કહે વચન અનુપ કે... કાંઈ નાખા હૈ। મુનિ! કચરામાંહિક વિષયારસ હૈ। અંતર સુખ નાં િકે...
૬૨૩
29
"
19
૩
૫
ૐ
७
'
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૪
એહવા સતીના ગુણુ ગાવતાં દુ:ખદારિદ્ર દૂર ટળ સ"વત ના મુનિ જાણીયે ભાવમાસે ગુણ ગાવતાં શ્રી ગુચ્છપતિ ચિર’જીવ જો તાસ પ્રસાઈ ઈમ વિનવે
સજઝાયાદિ સગ્રહ ભાગ-૩
તેહને વાધે હૈ। મણુંદ ભરપૂર કે ચિત્ત ચિંતા હૈ। જાઈ નાથી દૂરકે.....
મ કરાર હે। શશી વૃક્ષ ઉદાર 'કે ત્રંબાવતી હૈ। નગરી શુભ ઠામ કે... કેશવજી હૈ। ગિરૂ રિષિરાય કે હીરાક્રુતિ હૈ। "છિત સુખ થાય કે...
।
મેં રહેનેમી રાજીમતી સખી સહવાદરૂપ તથા મા બાપની સમજાવટની સજ્ઝાયા [૨૦૨૬]
ગોખમે સખીઓ સંગાથ બેની સુાને એક વાત ઢાળા હૈ! મેઘ મલ્હાર, રંગે રમા મળી સખી આજ, મુજ કરકે દાહિણ અંગ, રાજુલ સુણુ સસસ્નેહ, તારણુ આવ્યા જમ ને સારથી કહે સુણા સ્વામી વિક્હેજો એહ સંસાર
રહનેમી ધરતા ધ્યાન હુ ઉગ્રસેનની કુમારી
ܙ
台
ܕܐ ܝ
રાજુલ નિરખે હે પીયુને આવતાં વેગળાજી સરખીને જોડી હૈ ભાઈ રે વર શામળાજી... કાળા કૃસ્યુાગરૂ હૈ અંજન સાહે આંખડીજી પરણીને કાલે હૈ સાસરીએ જાશે। વહીજી.... ૨ લગનમાં વિધન હૈ બેની હેાશે સહીજી વાંછિત ફળશે હૈ ભાઈ ખેાલા એમ નહી.જી... ૩ પશુઅ પેખીને હે પૂછે સારથી પ્રત્યેજી લગન પ્રભાતે હૈ હણશે ગારવ પ્રત્યેજી... મુજને પરણતાં હૈ હિંસા હાસે ધણીજી રથડા વાળીને હું ચાલ્યા સ્વામી ધર ભણીજી... પ્ સહસ પુરૂષસુ હૈ સૉંયમ લેઈ ગિરિવર ગયાજી ઘાતી ખપાવીને એ કેવલી પ્રભુજી થયાજી... થડા વાળતા હૈ દેખીને ધરણી ઢળીજી પરણાવું બેટી હૈ નેમથી વર ભલા વળોજી... તાતજી માહરે હૈ અવર બાંધવ ને પિતાજી નવમે છેડીને હું વદ્દો સુર કેમ જતાજી... વિષ્ણુ અવગુણે હે છેાડી સ્વામી તુમ ગયાજી ખીજી વરીને હૈ ત્રીજીને ભજતા થયાજી...
પશુ છેડાવ્યા પ્રભુ તેમ પ્રભુ સાઁવત્સરી દેઈ દાન ચેાપન દિન મુનિરાય જુએ તે રાજુલ નાર જનકે સંચેતન કીધ સુણી કરી ચવે નિજ શ્વાન અષ્ટ ભવની સ્વામી પ્રીત ઉત્તમની નહિ' એ રીત મુજ ત્યજી પીયુ તમે નાર એમ કહેતી સખીએ સધાત મારગ જાતાં હું ઘણેરી સખીથી જુદી થઈછ એકલી રાજુલ નાર ગિરનાર ચઢીને હે સુકાયાં ચીર ગુડ્ડા જઈજી... રાજુલ પેખી હૈ ચૂકે તે સૌંયમ થકીજી
નેમ વિના અવર હૈ ભજતી નથી મત થકીજી ... ૧૧
४
ܙ
૭
4
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________
રહેનેમિ રાજીમતી સંવાદ મા માપની સમજાવટની સજ્ઝાયા
૨૫
નેમને સ્થાને હું વિલસા અમશુ" સહીજી
ભાભી!મ ધરશે! દેશ એ યૌવત ભરપૂર લાહેા લીજીયે હૈ ચાલે! રે ભાભી ઘરે જઈજી... ૧૨ રહેનૈમિના સુણી વણુ રાજુલ જરૂપે હૈ દેવર ! સુણા માહરાજી એહવા ભાગ અથિર સસાર સયમ રત્ન હૈ છેાડીને પડે સાયરાજી... વચ્ચેા ન લીજે રે આહાર વિષયસુ વહેંચી હૈ તુમ બાંધવ મૂકી ગયાજી એહવી સતીની સુણી શીખ નેમને જઈને હું ફરીથી તે સ`યતી થયાજી... ૧૪ દીક્ષા લીધી નેમજીને હાથ સયમ લઈને હું ફરી ક્રૂરી કરે તપસ્યા ઘણીજી અંતે કૈવલ ધારી હાય પીયુપહેાંતી કે રાજુલ તેા મુક્તિ ભણીજી... બેહુ મળ્યા મુક્તિ મઝાર અવિહડ પ્રીતડી હૈ બાંધી બેઠા સુખ છેતેજી એહવા સતીના ગુણુ ગ્રામ પૂજ્યનાથાજીના હૈ મળ્યા વન્દે નિત્ય પ્રત્યેજી... ૧૬
૧૫
૧૩
[ ૨૦૨૭ ]
૨
પહિલાં તા સમર્` હૈ। સિદ્ધ બ્રુહરી દાતા શારદા પ્રભુ ગુણુ ગાઢ્યાં હૈ। નેમીસર સાહિબ જિન તણા સેરીપુર હુતી હૈ। નેમીસર સાહિબ થે... ચઢવા હસતી તે શિણગાર્યા હૈ। નેમીસર સાહિબ થે ભલા વાજા તા અધિકા હૈ। નેમીસર સાહિબ વાજતા મહિલ ચઢીને... હૈ। રાજુલ જુએ હરખસું આંખ ક્રૂકે હે સાહેલી મારી જીમણી વાડેા તા ભરીયેા હૈ। નેમીસર સાહિબ જીવના ઉભા તા રથને... હૈ। નેમીસર સાહિબ રાખીયે। ગારા તા હૈાસી હૈ। નેમીસર સાહિબ તુમત હૈ। ઘેાડા તા સુખને હાઈણુ રાજુલ નારીરે કારણે હેાસી હૈ। છવાંના સહાર જીવ ભુધ્યાને હૈ। નેમીસર સાહિબ છે।ડીયા જીવ સર્વે તિષ્ણુવાર... અણુ પરણી રાજુલ હૈ નેમીસર સાહિબ છેડને આઠે તેા કરમાંસુ હૈ। નેમીસર સાહિબ જીતવા રાજુલ તેા ઝુરે હૈ। નેમીસર સાહિબ એકલી -જલ નવભવાં હૈ। નેમીસર સાહિબ છેડને નેમ વિષ્ણુ સહિયાં તા સમઝાવે હૈ। રાજુલ દુઃખ મત કરા એ તા કાળા છે સરતાર વળતુ તા રાજુલ ભાખે હા સાહેલી મારી થે" સુÌા ઋણુ ભવ એ ભરતાર... ૯
લાગુ. ગુરાંજી રે પાય શુભમત આપે મેરી માય... ૧ જાન કરી યદુરાય વેઢલારી ગિનતી ન કય ... આયા તારણુ ભાર મનમાંડે હરખ અપાર... ક્રૂિરતાઈ દીસે છે ભરતાર પશુઆની સુણી રે પુકાર... ૪ એ પશુ બાંધ્યા છે કિષ્ણુ કાજ સારથી કહે છે મહારાજ... ૫
દ
જાય ચઢયા ગિરનાર
લીધા સયમ ભાર...... વિષ્ણુ મછલી જેમ જીવુ' પ્રેમ...
સ. ૪૦
3
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२६
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ રાજુલ તે ચાલી છે નેમસર સાહિબ વાંદવા સાથે તે ઘણે પરિવાર ગિરનારે ચઢતાં હૈ સબ આગે-પા છે નકળ્યા એકલી રહી છે રાજુલનાર...૧૦ મેહ તે વરસ્યા હે નેમીસર સાહિબ અતિ ઘણું ભીંજ્યા છે સબ સિણગાર ગુ તે દેખી હે રાજુલનારી અતિભલી ચીર નિચે રાજુલ નાર... ૧૧ ગહણ તે પહેર્યા હે રાજુલનારી રે અંગના ઘૂઘરના ઝણકાર ઝણકાર તે સુણીયા હે રહનેમિ બેઠે ધ્યાનમેં ખેલી છે પલક તિણવાર... ૧૨ રૂપે તે મોહ્યો છે રહનેમિ બેઠો ધ્યાનમેં કહ્યું સુંદર કરે મેરુ યાર બોલી તે સુણકર હે રાજુલ અંગ ઢાંકીયે માંને છેડી છે નેમ ભરતાર..૧૩ ભોજન તે છો હે રહનેમિ ! ખીર ખાંડને ઉલટી કરી નાખે તેમ તેને તો માણસ છે રહનેમિ ! પાછો નહિ ભખે ભખસી કાગ કુત્તા જેમ. ૧૪ હું તે માતા હે રહનેમિ! થાર સારખી હું બડા ભાઈની નાર પાપ જે ધરો હે રહોમી મારે ઉપર તે પડયે થે નરક મઝાર ૧૫ એહવા વચને હે રહનેમિ રાજુલ પાયે નમ્યો પાપ ખમા વારંવાર કપડા તે પહેર્યા હે રાજુલ નારી આપણું પુહતી છે પ્રભુ દરબાર... ૧૬ રાજુલ તે હરખે છે નેમીસર સાહિબ વાંકીયા વાદીને લીધે સંયમ ભાર સંયમ તે પાળી મીસર સાહિબ નિરમલે પુહતી છે મુગતિ મઝાર. ૧૭ કેવલ પાલી છે નેમીસર સાહિબ આગલે મિલીયા છે મુગતિ મઝાર માણિજ્ય રંગે હે નેમસર સાહિબ ગાઈ મારા આવાગમન નિવાર. ૧૮
રહેણી કહેણીમાં અંતરની સઝાય [૨૦૨૮] . કથની, કથે સહુ કઈ રહણ અતિ દુર્લભ હેઈ શુક રામ નામ વખાણે નવિ પરમારથ જાણે યાવિધભણી વેદ સુણાવે પણ અકળ કલા નવિ પાવે. કથની. ૧ પડત્રીસ પ્રકારે રસોઈ મુખ ગિણતાં તૃપ્તિ ન હોઈ શિશુ નામ નહિંતસ લેવે રસ સ્વાદત્ત સુખ અતિ વેદે.. - ૨ બંદીજન કડખા ગાવે
સણી શર શીશ કરાવે જબ ફંડ મુંડતા ભાસે સહુ આગળ ચારણ નાસે કથની તો અંગત મજુરી રહણી હૈ બંદી હજુરી કહેણી કે સાકર સમ મીઠી રહણી અતિ લાગે અનીઠી , જબ રહણકા ઘર પાવે કથની તબગિનતી આવે અબ ચિદાનંદ ઈમ જોઈ રહણકી સેજ રહી સેઈ , ૫
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२७
રાઈ પ્રતિકમણની વિધિની સજઝાયા
શા રાઇ પ્રતિકમણની વિધિની સજઝાય [૨૦૨૯] , વસ્તુ–પ્રથમ જાગિ જાગિ થઈ સાવધાન સામાયિક લઈ એક મને રાત્રિ પાપ સંવર નિમિત્તે કુસુમિણ દૂમિણ એહડાવણી કહે પાઠ રાઈ પાયચ્છિ શુદ્ધિ નિમિત્તે કાઉસગ્ય કરે લેગસ ચાર અબ્રહ્મ સાગર લગે
નહિતર ચંદેસ વિચાર.. રાગાદિ કુરુમિણ લલ્લો કુસુમિણ ઢષે જાણ જે ઉંધે તો ફિર કરે
એ કાઉસગ્ય પ્રમાણ ચૈત્યવંદન પુરૂં કરે
ખમાસમણું ચાર દઈ ભગવન વાંદવ
પછે કહે નવકાર કહે સતિયાં તેણે
વળી કહે નવકાર એક આદેશે એક
હેય બિહું બે નવકાર. અંતર થાય તે કહે
ઈરિય ખમાસમણ દઈ રાઈવ પડિમણું ઠાઓ સવ્યસૃવિ રાઈ ભાઈ નમુત્થણું કહી ઉડીયે
કરે જે મે ભણુએ ચારિત્ત શુદ્ધિ કાઉસગ્ય. ગક્સ એક ગુણીયે લેગસ્સ સેવ કહીય
તત્વ દર્શન શુદ્ધિ હેતે લોગસ્સ એકે પુખર
વંદણ વનિ સંકેત જ્ઞાન શુદ્ધિ તથા રાત્રિના
અતિચાર વિશુદ્ધિ દુગર લેગસ તથા નાણ ગાહ કહે નિર્મલ બુદ્ધિ સિદ્ધાણું કહી ધરણી
પુંજી હેઠે તવ બેસે સામાં ચઉ કાઉ ત્રિણ
એ આવશ્યક હસે મુહપત્તિ વાંદણ બેહ
દેઈ આવશ્યક ચોથું ઉગ્રહમાંહિ રહી
રાઈ આઈ થું... સવસવિ રાઈ કહી
બેસી સૂત્ર ભાખે ધાનુક મુદ્રાયે કરી
અઅિલગ નાખે ઉભો થઈને મૈત્રી
ભાવ ધરી સમતા આણે વંદન દેઈ ગુરૂપદે
નિજ ભક્તિ પ્રમાણે રાઈ ખામણ સાચવે
ત્રિરયને ગુરૂ સંયુક્ત વંદન દેઈ ચરણ પુંજે આયરિય ભણે કરેમિ જે મે કહી તસ્સ ઉત્તરી કહીયે ઈહાં કાઉસગ્ગ કરતાં થકાં તપ ચિંતન લહીયે.
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૨૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ઋષભ શાસને વર પંચ કહીયે તિહાં લગે એક માસે લહીયે, ઈમ ચત્તસ ભત્તા
લગે બત્તીસને તીસ અડવીસ છવીસ
ચકવીસ બાવીસને વીસ અઢારસ સેલ ચૌદ
બાર દસ અઠ્ઠમ છ કીધાં હેયે તે કરી શકું પણ આજ ન ઈરછ... ઈમ કરતાં જે ભાવ હેય તે દિલમાં ઘારે
કારસી પિરસી પ્રમુખ ધરી કાઉસગ્ગ પારે લેગસ્સ કહી બેસી કરી મુહપતિ પડિલેહી વંદન દેઈ હાથ જોડી
સકલતીર્થ કહેઈ.. તારા એક બે દીસતાં
હાથ વેળા સુઝે પચખાણ ગુરૂ મુખે કરે આગારાદિક બુઝે છ આવશ્યક એ થયા
બેસીને ૫ભણે ઈચ્છા અણુસજિ. હેઈ તે સ્વયં નિસ. ૧૨ વિશાલ દૈત્યવંદન કહી શકસ્તવ ભાખે ઉભા થઈને ચાર થઈ દેવવંદન દાખે બેસી નમુત્થણું કહી ખમાસમણું દેઈ કૃત પૌષધ જે શ્રાદ્ધ તથા મુનિવર હેઈ આદેશ બે બિહુ વેલના કહી ભગવન વાંદે અઠ્ઠાઈજજેસ શ્રાવક કહી સવિ પાપ નિક પડિલેહણ કરે મુહપત્તિ થે પામ થાપના પૂજે કાજે કરે ? સઝાય શ્રાવક શ્રાવિકા જન.... ૧૪ સામાયિક પારે
પછે મુનિવરને વંદી ઈણિ પરે રાઈ પડિકમણ કરે પાપ નિકંઠી ઉભય ટંક ઘર પૂજતાં
દીસે જિમ સુંદર તેણી પેરે પડિક્રમણ થકી નિર્મલ તનું મંદિર... જિન મુદ્રાયે કાઉસગ્ય ધાનુકની મુદ્રા વંદિત કહે જિન નમન કરે ત્યાગની મુદ્રા મુત્તા સુન્ની મુદ્રા
કરી પ્રણિધાન કરીને યથા જાત મુદ્રા કરી
વંદન વંદીજે.... મયુરાવનત મુકાઈ
પડિકમણું ઠાઓ સમતા મુદ્દા સર્વ ઠામે વિધિયું આરહે ઈમ ષટ મુદ્રાઈ કરી અંતર ષટ વગ જિતને જિમ પામે સુખ સંપત્તિ સને...
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાઈ પ્રતિકમણની વિધિની સજઝાય
૬૨૯ ચદસ નિમલયર
તાઈ સવિ કાઉસગ્ય કીજે દુકખખયને કાઉસગ્ગ
પૂરો ભણીને આદેશ સઘળે માલવા
ઈ પણ ભર્ણય સૂત્રારાધન હેતે
સવ ઉપધાનજ વહીયે. ૧૮ ઈચ્છા કારણ
જાણે સઘળે આદેશે ખમાં સમણ યતના ધરે
ટાળે કામ કલેશ વ્રત ઉચર્યા વિણ
અતિચાર કહે કિહાંથી લાગા કેઈક ઈમ કહી નવ કરે
આસ્થાથી ભાગા... પણ પઠિકમણું નવિ હેઈ સામાયિક પાખે અંતમુહૂર્ત વિરતિમાં તેહની એ સાખે અથવા ચાર પ્રકારથી પશ્ચિકમાણું આવે પ્રતિષેધ્યતે આચરી ૧
કહે અંગે ન લાવે.. વળી વિપરીત પ્રરૂપણ કરી ૩ શ્રદ્ધા નાંણે ૪ એ ચારે આચર્યો થકે
પડિકમણું આ સાંજ થકી પરભાતની
વિપરીત કિરિયા તિહાં એ હેતુ જ જાણવું રાતે નવિ સાંભરીયા.. દિવસે તે અતિચાર સર્વ સાંભરતાં જાણું આલઈએ તે અનુક્રમે
એ આગમ વાણી દિવસ પકખ સંવત્સરે
વઈક તે ભણીયે રાઈ–ચોમાસી પડિક્રમે
વઈકતા સુણીયે.... કાળ વેળા ઉલંઘને
પડિકમાણું કરંત પરિમટનું પ્રાયશ્ચિત
જાણીએ આગમ તંત ઉત્સર્ગે એવું કહ્યું
પણ વળી અપવાદ મધ્ય દિવસ ને મધ્યરાત્રિ તાએ એ વિધિવાદ... અવિધિ કર્યાથી મત કરો એહવું પણ મ કહે વિધિ સુખ, અવિધિ સંસાર એહવું કરી સદ્દ કીધાથી લઘુ પ્રાયશ્ચિત્ત
અણકીધે ભારી વિધિ ખપ કરતાં અવિધિમાર્ગ ઈડ નરનારી... નામ હેતુ ગુણ ફલ પ્રકાશ અનુષ્ઠાન ને મુદ્રા વિક્ષિપ્તાદિક ચિત્ત ભેદ કિરિયા પ્રતિ મુદ્રા એ સવિ આવશ્યક તણું જે વિસ્તર વાંછ તે હરિભદ્ર સૂરિ તણું – કીધાં ગ્રંથ વાંચ
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૩૦
સક્ષેપે એ દાખીયા
ગુચ્છપતિના શૃંગાર હાર શ્રી વિનય વિમલ કવિરાજ પભણે તેહના શિષ્ય હું
કાઈ ન કરશે! પ્રીત
પ્રીતિ વસે ત્યાં ભાતિ
પ્રીતિ
ભવદુઃખ મૂળ છે રે
પ્રીતિ કરતાં પ્રાણીને ૨ સ્વારથમાં અધા ની રે
8 રાગની સજ્ઝાય [ ૨૦૩૦ ]
ચતુર નર
પરપુદ્ગલની લાલચે ર સ્વારથની જે પ્રીતડી રે અનુભવીએ આ દાખવ્યુ. રે
મૂરખ સાથે પ્રીતડી ૨ પંડિત સાથે પ્રીતડી ૨ આતમ તે પરમાતમા રે મણિસમ આતમ પ્રીતડી રે ધ સ્નેહને સાચવી રે ચેાગ્યજના લહી ચેાગ્યતા રે
ભેદજ્ઞાન દષ્ટિ જગે રે
આતમમાં આનંદ છે. રે અનુભવ રંગ મજીઠે જૐ' રે પ્રુદ્ધિસાગર હ"સ યુ* રે
રાજકુંજર
સહજસુ દર મુનિ પુરંદર ભવ મહેદષિ તરણ પ્રવહેણુ
સજાયાદિ સગ્રહ ભાગ-૩
દેવ'જર નૃપતિ નંદન કનકમાલા ઋષિ સરવર અન્ય દિન ઉદ્યાનમાંહિ
અણુ ઉદયે તેજ હેજે
વિધિ જાણુ કાજે વિશત વિજય પ્રભમરિ રાજે
શિષ્ય ધીરવિમલ વીશ
જ્ઞાન વિમલ જમીશ...
ફાઈ ન કરશેા પ્રીત
,,
પ્રીતિનું ફળ શાક વાધે રાગ વિયેાગ...ચતુરનર ! કાઈ ન૦ ૧
પ્રીત કરે નર–નાર
વૃદ્ધિ કરે સસાર...
તેના અંતે નાશ ધર તેના વિશ્વાસ... કરતાં નિશદિન દુ:ખ કરતાં નિશદિન સુખ... પ્રીતિ છે તસ સાચ પરપ્રીતિજયુ* કાચ... કરીએ સજ્જત સગ
પામે અનુભવ ર્ંગ... જાણે આતમ રૂપ ટાળે ભવ ભય ધૂપ... આતમમાંહિ સુહાય ચંચું વિરલા પાય...
ઋષિની સજ્ઝાય [ ૨૦૩૧]
વદીએ ધરી ભાવ રે
સાધુ વંદન નાવ રે...
રાજકુંજર ભૂપ રે
રાજહંસ સરૂપ હૈ...
ગયા ક્રીડન કાજ રે
વિકસિતાંખ઼ુજરાજ રે...
19
h
29
99
p
""
19
99
૨૬
39
સહજ ૧
.
3
3
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજીમતીની સઝાય
સૌંત વિલસે એમ વસતે એમ કરતાં સાંજ સમયે કમલકાનન ગ્લા(ગ્લા)ન દેખી ચક્રવાકી વિરહ આતુર તેહ દેખો નૃપતિ ચિ ંતે સજ્યા વાદળપર વિચ(સ્ત)યુ
ઈમ અનિત્યે ભવ સરૂપે લઘુ કેવલ નાણુ ઉજવળ સહસ દા નિજ પુત્ર સાથે વિક જત ઉદ્ધાર કરતાં
પ્રણમી સદ્ગુરૂ પાય જીણુરા શીલ અખડ
નાહ વંદનને હેત
મારગ વુઝરા હૈ। મેહુ
ભીની ચૂતડી ચીર દેવર દેખી દેહ ખેલ્યા મુનિવર ખેલ
મધુરાં કરસ્યાં રાજ છાંડા કરવાદ વિરૂ વિષય વિકાર સુંદર ! સાંભળેા શીખ
મેલા વચન વિમાસ
કરી નવનવા રંગ રે પ્રગટીયેા બહુ ૨ંગ રે... થયાં તરૂ વિચ્છાય રે વિસ્તર્યું" ભૂછાય ૨ અહા રંગ શુ' એહ રે અથિર તનુ ધન ગેહ રે...
લો ભાવ ઉદાસ રે
રાજીમતીની સન્નાય [ ૨૦૩૨ ] શ
જગમે' જોબન જોર યૌવન જલતે પૂર યૌવન દિવસ બેચાર જાદવ કુળ જોગી દ તુજ બુધવ મુજ નાહ જિણી માટી લાજ
શરમાણા સુકુલીન સતીરી નિરુણી શીખ
સાધુ વેશ પ્રકાશ રે... પરિવર્યાં વિચરત રે જ્ઞાનવિમલ મહંત રે...
સહજ ૪
ગાઈશું* રાજીમતી સતીજી પ્રતિખેાધ્યા દેવર મતી.... રૈવતગિરિ ગઈ ઢામિનીજી ચિ ુ. દિશિ ચમકે દામિનીજી... તેહ પસારે ગુફ્રા જિહાંજી
99
33
""
98
૬૩૧
ચતુર ચૂકયો કાઉસગ્ગ તિહાંજી... મૃગ નયણી દેખી કરીજી તુજ ઉપર પ્રીત મેં ધરજી... તરકાવાસે માં નડે છ ભવસાયરમાં માં પડે જી... ઠીન હૈયુ કામલ કરેાજી પાપે પિંડ ક્રિશ્યેા ભાજી... જલત (જ)તુ જિમ ગજ ગ્રહેજી જ્ઞાતના ગજ અળગા રહ્યોજી... ચંદ્રમુખિ રસ ચાખીયેજી આછી મતિ ક્રિમ રાખીયેજી... સમવસરણ લીલા કરેજી સુરપતિ સહુ ચામર રેજી... ચારિત્ર ચાકખા ચિત્ત ધર્યોજી ભવસાયર ડેલે તાઁ....
ܕ
દ
७
૩
૪
૫
७
८
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૩૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ જે પાળે નર શીલ
સુરપતિ સમ જિનવરે કહ્યો હિતવિજય કહે એમ
અવિચલ પદ રાજુલ લલ્હોજી... ૧ શા રામતીની નેમને વિનતિ, વિલાપની તથા મા-બાપની
સમજાવટની સઝાયો [૨૦૩૩] . પિયુજી પિયુજી રે નામ જપું દિનરાતીમાં
પિયુજી ચાલ્યા પરદેશ તપે મેરી છાતીમાં પગ પગ જેતી વાટ વાલેસર કબ મિલે
નર વિછોયાં મીન કેતે જવું ટળવળે. ૧ સુંદર મંદિર સેજ સાહિમ વિણ નવિ રમે
જિહાં રે વાલેસર નેમ તિહાં મારું મન ભમે જે હવે વજન દૂર તેહિ પાસે વસે
કિહાં પંકજ કિહ ચંદ દેખી મન ઉલસે... ૨ નિઃસ્નેહી શું પ્રિત મ કરજો કે સહી પતંગ જલાવે દેહ દીપક મનમે નહીં વહાલા માણસર વિગ મ હેજો કહને સાલે રે શલ્ય સમાન હૈયામાં તેને વિરહવ્યથાની પીડ યૌવન વયે અતિ દહે
જેને પીયુ પરદેશ તે માણસ દુખ સહે ઝુરી કૃરી પંજર કીધ કાયા કમલ જ જિસી
હજીય ન આવ્યા નેમ જુએ (મળી)ન નયણે હસી... ૪ જેહને જેહ શું રાગ ટાળે તે નવિ ટળે ચકવા ચકવી (રપ) વિયોગ તે તે દિવસે મને આંબા કો સ્વાદ લીંબુ તે નવિ કરે
જે નાહ્યા ગંગાનીર તે છિલર જળ કેમ તરે.... ૫ જે રમ્યા માલતી ફુલ ધજૂર કિમ રમે જેહને છતશું પ્રેમ તે તેલે કિમ જમે? જેહને ચારશું નેહ તે અવરને શું કરે
નવયૌવના તજી તેમ વૈરાગી થઈ ફરે. ૬ રાજુલ રૂ૫ નિધાન પહોંચી સહસાવને જઈ વાંધા પ્રભુ નેમ સંયમ લેઈ એકમને પામ્યા કેવલજ્ઞાન પહેતી મનની રળી ૨પ વિજય પ્રભુ નેમ ભેટે આશા ફળી..
૨૦૩૪] નેમ નેમ કરતી નારી
કોઈની ન ચાલી મારી રથ લીધે પાછો વાળી સાહેલી મોરી કરમે કુંવારા રહ્યા છે સાહેલી મારી..૧ મનથી તે માયા મૂકી સૂની તે દીસે છે ડેલી હવે મારું કોણ બેલી ૨, ૨
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજીમતીની તેમને વિનંતી, વિલાપની સઝાયે
૬૩૩ ચિત્ત મારૂં ચારી લીધું પ્રીતિથી પરવશ કીધું, દુખડું તે અમને દીધું રે.૩ જાઓ માં જાદવરાયા આઠ ભવની મૂકી માયા આ શિવાદેવી જાયા રે... ૪ માછલી તે નીર વિણ બચે નહિં રખે ખિણ દા'ડા કેમ જાશે પીયરે રે... ૫ આજ તો બની ઉદાસી તુમ દરિસણ હતી પ્યાસી પરણવાની હતી આથી રે જોબનીયું તો કેમ જાશે સ્વામી વિના કેમ રહેવાશે દુઃખડાં કેને કહેવાશે રે ૭ જતાં પ્રાણ જેડી મળી આઠ ભવની પ્રીતિ તેડી જોબનીયામાં ચાલ્યા છોડી રે દેહી તો દાઝે છે મારી સ્વામી તમેં શું વિસારી તમે જીત્યા હું તે હારી રે પશુડા છેડાવી દીધાં પ્રભુએ અભયદાન દીધાં ઉદાસી તો અમને કીધાં રે રાજુલ વિચારે એવું સુખ છે સપના જેવું હવે પ્રભુ નેમ સેવું રે... ૧ મનમાં વૈરાગ્ય આણુ સહસાવન ગયા ચાલી સંયમ લીધે મન ભાવી રે..૧૨ કરમ કરી નાશ પહેગ્યા શિવપુર વાસ રત્નવિજય કહે શાબાશ રે... ૧૩
[ ૨૦૩૫ ] કોડ ઉપાય કરી ચૂકી
પાછી ન વળ્યા નાથજી કુંવારી મૂકી છે મુજને એકલી ગયા મુજ જીવણ હારજી...
દયા ન લાવ્યા રે પ્રભુ! મારી... ૧ કકી કષી રે ભર બને
એળે જાશે અવતાર નર વિનાની નારીને
બેસે કલંક અપારજી છે. પાપ કર્યા મેં પરભવે
પિપટ પૂર્યા પાંજરા માં હજી તે જીવના દેષ લાગીયા
શું કરે માયને બાપજી મને વહાલા મુજ નેમપતિ ધારી બેઠી એ વાટજી પાણી ગ્રહણ બીજા નહિં રૂચે મુજને લાગશે દેવજી... , હઠ ન કરો મારી દિકરી શાણુ થઈને મ–મ અકળાઇ નેમ સરિખ પતિ લાવશું થાશે જનમનું સુખ... છે માત-પિતા તુમે તાહરા
એવી ન બોલે વાત નેમ વિના બીજા માહરે સર્વે ભ્રાતને તાતજી... એ હઠ ન કરો મારી દિકરી શાને થઈને (અમ) અકળાવો) માત-પિતાનું કહ્યું માનીને દિકરીને બે તિહાં જાયજી.... " નહિ નહિં કરું (માત-તાત) રે એમ વિના બીજે ભરથાર સંસાર છોડી સંજમ આદરૂં કરૂં સફલ અવતારજી... એ હીર વિજય ગુરૂ હીરલ
વીર વિજય ગુણ ગાયજી લબ્ધિ વિજય ગુરૂ રાયા તેહને પણ નમું પાયજી.... - ૯
હાર'
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૩૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
[૨૦૩૬ ]. કઈ રીસાણ છે નેમ નગીના મારા લાલ તું પરવારી છે કે બુહે લીના મારાલાલ. વિરહ વિહી હે ઉભી છોડી , પ્રીતિ પુરાણી છે કે તેંતે તેડી , ૧ સયણ સનેહી છેકે કહ્યું પણ રાખો જે સુખ લીણ હેકે છેહ ન દાખે, નેમન હેજે કે નિપટ નિરાગી, કયે અવગુણે હેકે મુજને ત્યાગી રે સાસુ જયા છે કે મંદિર આવે , વિરહ બુઝાવો , પ્રેમ બતાવે છે કાંઈ વનવાસી , કાંઈ ઉદાસી જોબન જાસી , ફેરન આસી... ૩ જોબન લાહે , વાલમ લીજે , અંગ ઉમાહે , સફલ કરી જે હુત દાસી , આઠ ભાવારી , નવમેં ભવ પણ, કામણગારી , રાજુલ દીક્ષા , કહી દુ:ખ વારે, દીયર રહનેમિ, તેહને તારે નેમ તે પહેલાં, કેવલ પામી કહી જિન હ, મુક્તિ ગામી , ૫
[૨૦૩૭] હલકે હકોને સ્વામી હાથી હેવાલ હું આવું તમારી પાસરે, નગીના તેમ ત્યારે તમે ત્યાંથી ચાલ , મુજને મળવાની ઘણી હેશરે, હલકે ૧ ભેળા થઈને મુજને ભાવથી પછી વનમાંહિ જાવ રે , તેરણથી શું પાછા વળે , ભંગ કરીને મારા ભાવ રે, , ૨ દયા જાણી તિર્યંચની છે તેવી જાણી મુજ નાથ રે , આશા પૂરણ કરે આસમે , હેતે રહીને મારો હાથ રે ,, ,, દયાળ થઈને દીલમાં
દૂર કરે મારું દુઃખ રે , હેશ ઘણી છે હૈયા વિષે છે તુમ શું ભોગવવા સુખ રે પહેચી ચતુરા તિહાં ચેપથી , કરતી અતિ ઉચાટ રે , આગળ આવી ઉભી રહી , રેકી રસીલાની વાટ રે ,, , ૫ પકડી કરને કેડે કરવરે જવતી જોડીને હાથ રે , અપરાધ શો અબળા તણે છે નક્કી કહે તમે નાથ ૨ ૬ કહ્યું માન્યું નહિ કેઈનું છે જ્યારે તમે જદુરાય રે , ત્યારે પડયું મારે આવવું છે એકલા ચાલોને પાય રે.. ઇ » ૭ રાખીને રાજવી માહર , આવ્યા તણો ઈતબાર રે , ઘણી થઈ છે વાતો ગામમાં , કહું શું વારંવાર રે , છ ૮ પરણેને પિયુ પાછા વળી અંદેશો તજીને ઉર રે , દીનદારા દૂભ નહિ , જક જાવાદ્યો દૂર રે.. , , ૯
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજીમતીની નેમને વિનંતી, વિલાપની સજ્ઝાયે
ના કહેતાં નહિ થાય છૂટકા હાલાલ ઝાઝું કરે. તા યાદવપતિ આઠ ભવની પિયુ પ્રીડડી ગિરિ ગિરનાર પર પામીયા
"9
">
99
સ્વસ્તિ શ્રી રૈવય(ત) ગિરિવરા લેખ લખુ′ હાંશે કરી વ્હેલા ધર આવજો મારા જીવન મે' તેા લિખ્યા હોંશે લેખ વળી જે હાયે વેધક જાણુ ક્ષેમ કુરાલ વતે છઠ્ઠાં વ્હાલા સાહિબ સુખ શાતાતણ્ણા 55 સાવ સાવન કાગળ કરૂ. મણી માણેક માતી લેખણુજ‘ જેહ તારણથી પાછા વળ્યા પણ ન રહે મન માહરૂ" વ્હાલા દિવસ જેમ તેમ કરી નિગ મુ જો હૈાય મન મળવા તણું નવ(ભર)યૌવન પિચુ ધર નહી" માલે ખેાલ દાખવે વ્હાલા સહુ ક્રે।' રમે નિજ માળીએ થર થર ધ્રુજે મારી દેહડી વીતી હશે તે જાણશે વ્હાલા ચતુર ચિત્તમાં સમજશે પતંગ રંગ દીસે ભલે ફાટે પણ ફીટે નહી ઉત્તમ સજ્જન પ્રીતડી
છાંયડી ત્રીન પહેારની
99
99
દૂર થકી ગુણુ સાંભળ્યા વ્હાલા વ્હાલેસર મુજ વિનતિ
તે
99
[ ૨૦૩૮ ]
કર જોડીને કહુ કથ રે
29
આપુ" નહિ" જાવા પથ રે...,, હલકે ૧૦
નવમે ભવે તજી નાર ?
ધમ પસાયે ભવપાર રે...
તે
"
હુતા વારી ચેાલમજીડે... જેમ જળમાં તેલ નિરધાર તે તેા વડ જેવી વિસ્તાર...
99
વ્હાલા નેમજી જીવન પ્રાણુ
રાજુલ ચતુર સુજણુ, (વ્હેલા ધરે આવજો) યાદવ રાય વાર (વિલ ભ)મ લાવજો મનમાં ભાવજો
તાસ સભળાવશે... વ્હેલા મારા૦ ૨ જપતાં પ્રભુજીનું નામ મુજ લિખો લેખ તામ....
મન મળવાને થાય. જિહાં તિહાં કહી ન જાય...
અક્ષર રમણુ રચત હુંતા પિયુ ગુણ પ્રેમે લખ`ત...,, તેહને કાગળ લખુ* કયી રીત મુને સાલે પૂરવ પ્રીત... મુને રમણી વરસ હજાર તા વ્હેલા કરો. સાર... વસવું તે દુર્જન વાસ ઉ`ડા મમાઁ વિમાસ.. વ્હાલા કામિની કથ સહેજ મારી સૂની દેખીને સેજ... વિરહની વેદના પૂર શું લહે મૂરખ ભર...
ન ખમે તાવડ રીઠ
"" 99
93
,,
99 .
૬૩૫
,, ૧૧.
13
39
.
29
39
99 ..
,
,, .
,,
3.
..
૪
७
૮
૯
,, ૧૦
૧૧
” ૧૨
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ એક મૂકી બીજે મળે , મનમાં નહિ તસ નેહ લીધા મૂકી જે કરે છે તેતે આખર આપે છે. વહેલા મારા જે મન તેં તેહ મિલી રહ્યા છે ઉત્તમ ઉપમ તાસ જેજે તિલ ફુલની પ્રીતડી - તેહની જગમાં રહી સુવાસ... , , ૧૪ ખાવા-પીવા-પહેરવા વહાલા મનગમતા શણગાર ભર યૌવન પિયુ ઘર નહિ તેહને એળે ગયો અવતાર, , ૧૫ બાળપણે વિદ્યા ભણે
ભર યૌવન ભાવે જોગ વૃદ્ધપણે તપ આદરે
તે તે અવિચલ પાળે ગ... , , ૧૬ કાગળ જગ ભલે સરછ , સાચે તે મિત્ર કહાય મનનું દુઃખ માંડી લખું તે તે આંસુડે ગળી ગળી જાય છે , ૧૭ લેખ લાખેણે રાજુલે લખે વહાલા તેમજ ગુણ અભરામ અક્ષરે અક્ષર વાંચજો
મારી કેડી કોડ સલામ કે ૧૮ નેમ રાજલ શિવપુર મળ્યા પૂગી તે મન કરી આશા વિનય વિજય ઉવજઝાયને શિષ્ય રૂપ સદા સુખવાસ છે કે ૧૯
[૨૦૩૮] સરસતિ સામિણી વિનવું ગોયમ લાગું રે પાય રાજુલ નારી રે વિનવે બે કરજેડી રે આય.
૧ તે મન મોહ્યું છે તેમજ બેલે રાજુલ નાર કંતા! કારથ વાળીઓ આવ્યા તેરણ બાર મન ૨ બે કરજેડીને વિનવું
પ્રીતમ લાગું રે પાય નારી નવભવ કેરડી,
કાં મુજ મેલીને જાય.. ગજ-રથ ઘેડા રે છે ઘણું પાયક સંખ્યા નહિં પાર જતાં જાન તુમારડી
હીયડે હર્ષ અપાર કુંડળ સોવન કેરડા
હૈયડે નવસે હાર ચઢીને ગજવર ઉપર
સોહે સબ શણગાર મંડપ મોટા રે માંડીયા નાચે નવલા રે પાત્ર થાનક થાનક થેકડે
જોયા જેવી છે જાન. માને બલ ભદ્ર કાનજી
માને મોટા રે ભૂપ સુર નર સેવે રે સામટાં તારું અકળ સ્વરૂપ તવ સુરંગુ રે સાસરું
પીયર નેતી માય કમેં લખ્યું જે તિમ કરું પિયુનું યૌવન જાય...
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજીમતીની નેમને વિનંતી, વિદ્યાપની સજ્ઝાયા
યાદવ દાડીએ પરવર્યાં
નેમજી ગયવર અંબાડી ચડવા
સ્વામી પૂછે રે સારથી તુમ પ્રભાતે રે પરગડા
હરણી ખેલે રે હરણુલા રહે રહે છાના રે છૂટથ્થુ
સાબર ખેલે ૨ સાબરી જાયા જોશું' રે આપણાં
રાઝ ભણે સુણુ રાઝડી આવ્યા દેવ દયાળુઆ
કાળા વાડા ૨ કામળા નેમજીએ (રથડા) ઘેાડા રે વાળીએ
નિજ નિજ ઠામે રે તે ગયા
ક્રેાડી વરસાં રે જીવજો
નેમ જિનેશ્વર ઈમ કહે
એક જ સ્ત્રીને ૨ કારણે
વરસી દાત જ વરસીયા ચઢીયા ગિરનારે જઈ
ગાજીવાજી રે ગડગડયા સહસાવન સરાવર ભર્યુ હયવર હી સે રે હે સલા ભાગભલીપરે ભાગવા હા ક્રમ કીજે રે સાજના કારણુ વિઠ્ઠણી રે પરિહરી આપે કીધા રે આરતા પાપ તા કીધાં રે મેં ઘણાં ર્ભા સરખી હૈ અગના પંચવિષય સુખ ભાગવા સુણુ સુણુ મહારી ૨ માવડી ઢારમા રગ પતંગના
સાથે દશે. દશાર આવ્યા તારણુ ભાર...
એ શ્વા ભરીયા ૨ વાડ હૈાશે પશુડાના ધાત... તે” માં કીધા પાકાર
આવ્યા તેમ કુમાર ...... સાંભળ સુંદરી વાત આવ્યા ત્રિભુવન તાત...
ઘડી ઘડી ઉથલ ન થાય હૈડે હ ન માય ... શામળીયા અસવાર જઈ ચઢયા ગઢ ગિરનાર... ખેલે મધુરી રે વાણુ રાજુલ પ્રીતિ નિર્વાણુ... નહિ" સંસારનું કામ એવડા પશુઓના ધાત...
પૃથ્વી ઉણુ કીધ
તારક ચારિત્ર લીધ...
વા-વરસ્યા ગઢ ગિરનાર
તરસી રાજુલ નાર...
ગયવર માંધ્યા હૈ ભાર રૂડી રાજુલ નાર... ક્રમને દીજે રે દાક્ષ
એ શુ' એવડા રે રાજ... àાપી અવિચä વાટ ધમ ન વાહી હૈ વાત... તે ઢાં મૂકી હૈ નેમ ખેલે શિવાદેવી એમ... એમ ખેાલે જિતવર નેમ તે ર્ગ ધરીચે ક્રમ...
તે મન॰
, ૧૦
,
અર
૬૩૭
કર
, ૧૫
29
36
,, ૧૭
33
૧
×
29
te
૧૯
૨૦
» રા
” ર
૨૩
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________
'૬૩૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
રાજલ જઈ નેમને મળે વંદે પ્રભુના પાય
સ્વામીજી સંયમ આપીયે જિણ વેષે સુખ થાય. તે મન૦ ૨૪ પુઠે પહેતી રે પદમિણી નયણે નિરખતી નાર લાવણ્યસમય મુનિ એમ ભણે જેમ તરીકે સંસાર (મળીયા મુક્તિ મોઝાર) ,
* [૨૦ ] અવલગોખે અમલ ઝરખું ઉગ્રસેન રાયની બેટી રાજુલ કહે પિયુને મત જા નવભવ નેહ ન મેટી.
પિયા રથવાળા, અભિ૦ શું કરીૌ૦ અભિમાની મુજ પિંજર મત પરજાલે શું કરીશૈ પૂરવભવની પ્રીત સંભાળે , પિઉડા થૈ છો કઠિણ કરો અહી કઠોર ન થઈ અબલા તે અવતાર અમારો કહે કુણસેંતી કહી. , , ૨ ઘુઘરીના ઘમકાર સુણાવી દડદડ દડદડ હીંડીયા ઝલરિ ભરીને ભંભેર બજાવી નેબત ડીંગડ ગડીયા , વાજા સુણાવી વિરહ જગાવી રૂપ દેખાડી રૂડ બંદી છોડણ બિરૂદ કુમારે કહે કુણ સેતી કડે. છે ન દીજે છેલછબીલા કરવાદ મા કીજે સુન જોબન ચતુરાઈ પામી નરભવ લાહે લીજે... સંયમધારી નેમ કુમારી રાજુલે નારી તારી ! દીપ વિબુધ પદ પંકજ સેવે દેવ કહે સુખકારી...
[૨૦૪૧] આ મંદિર માહરે છે એમ કહે રાજુલનાર ભવ આડ ને લેપીયો કેમ મેલ્યો નિરધાર રે મોહન! આ મંદિર માહરે રે હું છું નારી તાહરી રે તું મુઝ પ્રાણ આધાર પૂરવ ભવની પ્રીતડી તજી કેમ જાઓ ગીરનાર રે.. ૨ તેરણ આવીને ફરી રે
કેમ કરે તમે વિચાર આવ્યા છે. મુઝ કારણે તમે કે આવ્યા પશુડા નવાર રે, ૩ છટકી છેહ ન દીજીએ રે અહે જોબન શણગાર પ્રેમ ધરી અમાસું મળી રહાલા સફળ કરો અવતાર રે. ૪ જે નહીં આવે સાહિબા રે તે હું ન રહું સંસાર પ્રેમ તણે પરિમાણથી જઈ આદર્યો સંજમ ભાર રે , કપ કલુષ તજી કેવલ લહી રે
પામી ભવને પાર લબ્ધિ મુનિ કહે રંગથી બિહું મળીયા મુરત મઝાર રે.... ,
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમતોની તેમને વિનંતિ
૩૯
[૨૦૪૨ ] રાજુલ ઉભી માળીયે
જપે જેડી હાથ સાહિબ સામળીયા કામણગારા કંથજી
ઓરા આવોને નાથ.... મુખ મટકાળુ તાહરૂ
અણીયાળા લોચન મોહનગારી મૂરતી
મોહ્યું માહરૂં મન... વા'લા કિમ રહ્યા વેગળા તોરણ ઉભા આવ પૂર્વ પુનમે કહો
એહવો આજ બનાવ એહવે સહુ પસુઈ મલા
સબલે કીધો સાર છોડાવી પાછા વળ્યા
રાજુલ ચિત્તડું ચાર સહસાવન માંહિ જઈ
સહસ પુરૂષ સંધાત સરવ જીવની રીવ રે
આપણ સરખી જાણ શુકલ ધ્યાન ધ્યાતાં થકાં ઉપનું કેવલ નાણ કા લોક પ્રકાશતાં
જાણે ઊગ્યા ભાણ. વીતરાગ ભાવે વર્યા
સંજમ શ્રી જિનપાસ શિવમંદિર ભેળા થયાં
અવિચલ બિહને વાસ.. વાચક રામ વિજય કહે.
સ્વામી સુણે અરદાસ રાજલ જિમ તારી તુહે તિમ હું તારો દાસ..
ર રામતીની તેમને વિનતિ [૨૦૪૩] ૧૩ સાહેબા ! રાજુલ દે રે ઓળંભડા સુણ સનેહા નાહ તોરણથી પાછા વળ્યા કીયા અવગુણ મુઝમાંહિ
સાહિબા ! મન મોહયું જિન નામનું ૧ » સમુદ્ર વિજય તુમ તાતજી શિવાદેવી તુમ માત છે તેમના પુતર તમે સુંદરૂ ત્રિભુવનને સુખદાય.. સાહિબા૨
આઠ ભવ કેરે નેહલો તે નવમેં છોડે કાંઈ
મોટાને જગત નહિં ઇમ નવિકીજે યદુરાય.... , ૩ છે ઉત્તમ જનની પ્રીતડી જે ચાલનો રંગ છે, ટાળે તે પણ નવિ ટળે એવો ઉત્તમ જિન સંગ છે ૪
ઓછા માણસની પ્રીતડી, જિમ વાદળની છાંહ , જાતાં વાર લાગે નહિ તિમ કાયરની બાંહિ....
સગુણ સનેહી વાલા ને મોહનગારા સ્વામી છે નેહ વિલુધી હું સહી d મુઝ આતમરામ... છે કે
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૪૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ સાહેબા ! પશુ શિર દોષ ચઢાવીને મુઝ સે કી રાસ છે વિણ અવગુણ નિજ કામિની કિમ મૂકી નિરસ... સાહિબા.૭ , ચાતક જિમ જલધર વસે જેમ ચકોર ચિત્તચંદ , તિમ સાહિબ મુઝમન વસ્યા બાવીસમે જિદ છે મુગત વધુને કારણે -- પ્રીત પુરાણું ગેડ , ઉઠી ને ગિરનાર મેં વિણ અપરાધે છોડ છે ૮ , એવડો ગુનાહ ન કે કયો કારનો લોપી કાંઈ , જે છિંકતા કંઠ સો તે કિમ કહ્યો ન જાય , ૧૦ , પહેલી આવ્યા ઉમહી ધરી મુઝસું નેહ છે આસુ ઉંબરની પરિ પછે દેખાય છે. છે , રાજ ઋહિ ધન અતિઘણા માતપિતા પરિવાર , નાહ વિના કીસ કામના ધણ-કણરયણ ભંડાર , ૧૨ છે સગુણ સનેહા માણસા જે સુકુલણા હેય , રાચે પણ વીચે નહિ સાચા સાજણ સોય , ૧૩ , ધન્ય ધન્ય નેમ જિસરૂ રાજીમતી ધન્ય ધન્ય છે જે બન જાલિમ વેગણું જે રહ્યા દઢ કરી મન... , ૧૪ છે ઈમ કહેતી રામતી
જઈ પહેતી પિ૨ પાસ , સંયમ લેઈ મુગતે ગઈ જીહાં છે અવિચલ વાસ , ૧૫ છે સંવત સતર સતાણુએ દેવદિવાળી દિન સાર છ રાજેમતી ગુણ ગાઈઆ
મન ધરી હરખ અપાર૧૬ , નવાનગર માંહિ ખાંત રાજલ કીધી સજઝાય - ભણે ગુણે જે સાંભળે
તસ ઘર નવનિધિ થાય છે ૧૭ છે એવી સતીના ગુણ ગાવતાં પૂગે મન તણી આસ , કહે આસકરણ ઋષિ ભાવસું મુઝ દેજો લીલ વિલાસ , ૧૮
[૨૦૪૪ થી ૪૮] સ્વસ્તિ શ્રી ગઢ ગિરનારે સહસાવનિ સાહિબ સારે છે વાંચો જાદવજી લિખે રાજુલ ર લેખ પ્રીતમજીને સુવિશેષ છે. પ્રભુ સમુદ્ર વિજય સુતનીકે નિરૂપમ યદુકુલને ટીકે છે , હું ઉગ્રસેનરી બેટી સાહિબ થાહરી હું ચેટી હૈ , તિણિ વિનતી લિખું કર જોડી વિણ અવગુણ કહે કિમ છોડી છે, માહરા મન પ્રભુ તુમ સાથી જિમ વિંધ્યાચલમેં હાથી છે... ૩
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજીમતીની નેમને વિનતિ
જિમ ઉના મનમઇ ઇસ જિમ રૂકમણી મતિ ગાવિંદ માલતી મન ભમરા સાથિ
જિમ માનસરાવર હંસ જિમ ઇંદ્રાણી મતિ ઇંદ જિમ ચંદ ચઢારા રિતી રૂડી સૂડી જિમ સહકારે તિમ હું સે।ભુ... તુમ સાથિ મુઝ મનડું અનિશિ ઝૂરે મુઝે આંખડી અહિનિશ હરખે જિમ મન પસરણુરી રિતી તા અલગાહીથી સયણા
29
તિમ મુઝમન મઈતું અધીશ હૈ। જાદવજી જિમ રાહિણી મનમઇ ચંદુ હૈ...,, તિમ મુઝ મન પ્રીતમ હાથિ હૈ। તિમ મુઝુમન યદુ અવત`શ હે તિમ મુઝમન પ્રભુ સુખકંદ હૈ। તિમ પ્રીતમસ્યુ' મુઝે પ્રોતિ હા..... ઈડી સેહૈ વસંત મઝાર હૈ। નિરૂપમ ચિત્રિત આવાસિ હૈ... વહાઈ નહ જલપૂરે હા ગિરિનારનઈ।રિ ફિર નિરખે ઢા તિમ કરપસરે તાસી જીતી હૈ। મિલતા લિખી વાસ્યા વયણા હૈ। ઢાળ ૨ [૨૦૪૫]
,,
...gg
તારણથી પાછા ફરે નેમજી અહેાપ્યારે તમથે નિદહરામ, પ્રીતમ નેમજી
નેમજી
ખિણુખિણમે' મુઝ સાંભરે જો મન મેં એહવું હતું નેમજી વળી ાન લેઈ કિમ આવીયા થાં સિરસાપણુ રિહર્ તા લેાક હાંસા કરસ્યું ઘણુ જો સાહિત્ર જાણે મછે. તા ઋષભાર્દિક જિનવર હુમા માલપણે ભણવુ કહ્યું નીતિ ધરમમાંહિ ઈમ કહ્યુ તિણિ વિનતિ થાંસ્યુ લિખાં ખાએ ખરચા ખૂબી કરી ચિત્ત ચંચલતા નિતુ રહે મનથરતા નીતિ હુઈ થાહરા મન રાજી ઋણુ વાતમાં પરણી દિનદશ ધર રહી સાહિબ સમર્થ તું સહી મયા કરી મુઝ મારેિ
સ. ૪૧
93
19
""
"9
99
,,
99
19
99
35
99
"9
..
"1
..
→→ સહુ સનેહી શ્યામ..
તા કયું બાંધ્યેા મેડ
અન્ન કયુ ાએ છેડી...
પ્યારી નવ ભવ પ્રાતિ
એસી ઉત્તમ રીતિ
99
,
""
""
→ પરવુ' પાતિક ઠામ તિણુ કીમ કીધા કામ... યૌવન સ્ત્રીજન ભાગ
,,
99
મૃ
99
વૃદ્ધપણૈ ભલેા યાગ વિલસા ભામિતિ ભાગ યૌવનમઈ' સ્પે. યાગ...
જે રે યૌવનયાત્ર
,,
,, ભુક્ત ભેાગી નઈ ચેાગ...
તા વળી સાંભળા શીખ
29
• આપણુ લેસ્સાં દીપ્યુ
દીનાનાથ દયાલ
""
આવા પરમ કૃપાલ
,
.
""
""
99
""
,,
99
"9
99
99
""
"
..
,,
""
૬૪૧
""
"9
""
99
..
1
૪
७
८
3
૪
ગુ
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨
મેં તા દીઠા તુ શિરકાર દિલ ધાર્યા પ્રીતમ એક ચારા મસ્તક ઉપર માઠ તિરી વૃદ્ધિ દર્દિશિ કાંતિ માડ હૈઠિ બિરાજૈ જોડ
તારાગણુ અમર છેડિ કઅને વળી કુંડલ દાય રિવ શિશ મંડલનઈ તિ * કા ટીકા નીકા તિણિ ઉપર ચાખા ચાડી થારે માથે સુ ંદર પાધ સૂરજ પરિયેાતિ વિશેષ
માત્મારી માલા પહેરી નવ ગ્રહરી ચુંદડી હાથે પ્રેસરીયા વાધો પહેરી એ લાયરી પયાર રથ ઉપર ઐસી નેમ તિણિ રીતિ શ્યામ સુજાણુ
ઈશુ અવસર માહરા ઈહવે ઇક મૃગલે
તેહની વલી વાણી સૂકી મુઝ ચાલ્યેા ત્રિંણુ હું દુ:ખ દાધી શીતલ ઉપચારે જેડ તુઝ વિષ્ણુ
પણ
કાઢી મ” નાખી
ભાનુ મયણ મહીપતિ ળ મેાતી માતીમાલા તુઝ વિરૐ હુ' વાલી
ઢાળ ૩ [ ૨૦૪૬] સનેહી સામળા યાદવજી
""
,,
99
ઢાળ ૪ [ ૨૦૪૭ ]
ગ
"9
""
'
99
»
99
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
99
મૂકી મન આમળા યાદવજી...
જડાવા ઝગમગે
અનાપમ તગતગે...
મેાધ્યારિ અતિ ભલી આયામાં તુ' સહુ મિલી...
જડાવઈ સેાભતા
માનુ મન મેઈતા... લલાટ ઉપર કિ
શાલા કીધી ભલી...
ઝરી પટકા ભલે
સેનેરી ગલે...
હીયે હાર નવલખા
બાંધી લિ બહેરખા
ઉપર વળી પામરી
જુતી ભટકામરી... પ્રેમ ધરી આવીયા મારું મતિ ભાવિયા...
દાહણુ અંગ . માટે કામ કર્યા
પ્રભુ હિયૐ આણી સાહિબ ગુણ ખાણી...
મૂર્છા ધરણી ઢળી
કાંઈક ચેત વળી...
મુઝનઈ તિમ ભેડી નવ લાગે રૂડી
મુઝ નાખી ઝૂડી... ઢેલા નાગ જિસી
જવાલા અત્રની તિસી...
નવજી
39
19
,,
19
""
""
,,
,,
99
"9
,,
""
""
"9
.
૩
७
'
3
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજીમતોની નેમને વિનતિ
અંબર ન સુહાવૈ
ચંદન મુઝ દાહક
જલધર મુઝ દુ:ખ ધૈ વલી મયણુ માતંગે ઈવિધ વિરહીના ભપયાની પરિ
હૈાકિ
મુઝ લાગા નેહ અપાર
નહી થાંમાં નેહ લગાર જો એહવા ન હુઇ નિરધાર
જોઉ સાહિબથી શિરદાર જિહાંશ ગયણુ ગણુ સંચાર
થાહરા એક પખા છે નેહ
નહિ" દીપક મનમે” નેહ જુએ નહિં અતિહિ સુજાણુ તે તેા નિશ્ચે છડે પ્રાણ
99
,,
99
જોવા નૈહ તા મેહનઇ માર જિહાંરા દિન દિન ચઢતા ર'ગ મણિવિધિ લિખ્યા રાજુલ લેખ લેખ વાંચી ન ડાલ્યા ચિત્ત શુષ્ણેા ના ુલાઇ શિગાર ચૈતબિંદુ તેરસ બુધવાર
શ્રી તપગચ્છા શિણગાર જિહાંરા જયવંતા પટધાર શ્રી વિજયસિંહ સરિસીસ મણિલેખ તણા અધિકાર
"
થાહરા નગર ભલે જોધાણા રાજાજી મે' તેા નણ્યા હતા નિરધાર
ઢાળ ૫ [ ૨૦૪૮ ]
99
અવર ભલા થાહરા મેડતાજી યાદવજી સાહિસ્સું સૌગતિ હસ્પેજી
""
99
99
..
"
.
"9
99
29
""
.
99
.
99
99
99
ભણુ ભાર ઘણ મૃગમદ ખાન ગિણુ...
શશિધર તિમ પાપી
"
મુઝનઈ સતાપી... કે'તા દુઃખ લિખુ પિ પિઉઝ ખુ...
માહરા દિલમાંહિ થ· વસ્યાજી
તા મુઝ મૂકી ક્રિમ ગયાજી....
પ્રીતિ ભલી પખે રૂજી
ઉડી મિલૈ ગયાં જીજુઆજી...
જુએ વિચારી નઇ હીયેાજી
પડી પડી મરે પતંગીયાજી...
હવે દિન માહરા કિમ જાસ્ત્રેજી... ૧
માણુસથી માછાં ભતાંજી જે જલથી હુવે જાજામજી...
૬૪૩
ચંદ ચઢ્ઢારાં રીતડીજી
દિન દિન ચઢતી પ્રીતડીજી...
પ્રીતમને મૂકયેા પાધરાજી
.
૧૦
૩
૪
એહ આચાર ભાવ સાધરાંજી...
સહવત સતર તેત્રીસ મેજી
પહેલી પહેાર નિશિ તિસિમેજી... ૮
શ્રી વિજય પ્રભસૂરીસફ્ળ
શ્રો વિજયરત્ન સૂરીવજી...
ઉદય વિજયપડિત જયેાજી
૨ગ વિજય ત્રિ' કહ્યોછ
७
k
૧૦
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪
રાજીમતી સખી સ’વાદની સજ્ઝાય [ ૨૦૪૯ ] રિમલ ખા રે સુગધ મરીયાં શુ. સબંધ રે
કપૂર હાવે અતિ ઉજળા ૨ તેાહી મન માન્યા ભણી રે મ્હેની ! જેને જેહશું નેહ રંગ આંખડી હૈ।વે અતિ નિરમલી 3કાજળ વિણ આપે નહિ ૨ ચંપક સહેજે રૂઅડે રે
તાહિ મન માન્યા ભણી ૨ સેાળકલા સંપૂરણા રે તેહિ ચાંદ લાગે નહિ રે ગુણ-અવગુણ જાણે નહિં ૨ ઈશ્વર દેવ આદર્યું રે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
તેને ન ગમે ખીન્ના સંગ રે, મ્હેની૦૧ દેખાડે સિવ વાટ ન ચડે સાવન ઘાટ રે,... પરિમલ ઘણા સાહ ત
ભ્રમર માલતી મેહ'તારે,... અમીય તણા ભંડાર
રાજુલ સખીને એમ કહે રે તાહી એ મે આદર્યાં ૨ રાજુલ ઉજવલગિરિ સચર્યા રે સામ વિમલ સૂરિ ઈમ ભવે રે રાત્રી ભાજનની
રમણી તણા ભરતાર રે... જો મન માન્યું રે આપ છાંડી હાર ને સાપ રે.... જો કાળા મિ નાથ નવ ભવ કેરા સાથ રે,... પહેાંતા મનના કાડ હુઈ અવિચલ જો રે... સજ્ઝાયા [ ૨૦૫૦] મન વષ્ઠિત સુખ જેહથી લહીયે રે એ છઠ્ઠું વ્રત જગમાં સાર રે
સકલ ધરમના સાર તે કહીયે રે રાત્રી ભાજનના પરિહાર રે
મુનિજન ! ભાવે એ વ્રત પાળા રે રાત્રી ભેાજન ત્રિવિધે ટાળા રૈ...મુનિજન૦ ૧
ત લીધે તે રાત્રે અણુમાર રે
દ્રવ્ય થકી જે ચારે આહાર રે રાત્રી ભાજન કરતાં નિરધાર ૨ દેવપૂજા નવ સૂઝે સ્નાન ૨ પંખી જનાવર કહીયે જેડ રે માર્કેડ ઋષીશ્વર ખેલ્યા વાણી રે અન્ત માંસ સરખું જાણે! ૨ સાબર સુઅર ઘુવડ ને કાગ રે રાત્રી ભાજનથી એ અવતાર રે જૂકાથી જલાદર થાય ૨ ક્રાણિયાવડા એ ઉદરે આવે રે શ્રી સિદ્ધાંત જિન આગમ માંહિ । ક્રાંતિ વિજય કહે એ વ્રત સારા ૨
99
29
,,
"1
""
""
19
૩
37
४
૫
33
ધણા જીવા થાય સંહાર રે... ર સ્નાન વિના ક્રિમ ખાઈયે શ્વાન રે રાત્રે ચૂણ નહિં કરતા તેહ રે...,, રૂધિર સમાન તે સઘળા પાણી રે દિનાનાથ અસ્ત થાયે રાણા રે..., ૪ મંજાર વિ་શ્રુ ને વળી નાગ ૨ શૈવ શાસ્ત્રમાં એ ા વિચાર રે...,, કીડી આવે વ્રુદ્ધિ પલાય રે કુષ્ટ રાગ તે નરને થાવે રે... રાત્રી ભોજન દેષ બહુ તાંહી ૨ જેપાળે તસ ધન્ય અવતારા રે...
७
૩
७
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાત્રી ભેાજનની સજ્ઝાયા
[ ૨૦૫૧ ]
અવની તલે વારૂ વસેજી
કુંડનપુર ઉદાર
શેઠ યશેાધન(ર) જાણીયેજી કરે વ્યવસાય અપાર રે...માનવી ! રાત્રીભેાજનિવાર ૧
રંભા ધરણી રૂઅડીજી હંસ કુંવર ભાઈ વડેાજી
માનવી ૨
દોષ અનંતા આળખીજી
પુત્ર સલુણા ૨ દાય લહુડા કેશવ હાય રે... રાત્રી ભાજત નિવાર
જે નર-નારી છાંડસે જી એક દિન રમતાં ભેટીયાજી ધવાષ નામે મુનિજી સૂરિ ભડ઼ે રયણી તણું જી તસ સુર નર સેવા કરેજી દાય કુ.વર ત્રત ઉચ્ચરઈજી રણી ભોજન કિમ ટલઈજી
રાત્રે રાંધ્યું. રાત્રે જમેજી દિવસે રાંધ્યું. રાત્રે જમેજી રાત્રે રાંધી મૂકયુ છ તે નર પાપી ખૂડશેજી (તે જીવિત પ્રાયે દિવસે રાંધી દિવસે જમેજી પુણ્યવત તે જાણીયેજી (પૂજીયેજી) ઘેર-આવ્યા માતા કનેજી ચાર ઘડી છે પાલીજી માતા હીતી નવ દીયેજી લાંધણ કરતાં દીહડલાજી અે દિવસે સહેાદરાજી રાતે જમા ક્ર માહિર રમેાજી હંસકુંવર તિહાં ખેાભીયેાજી વિષહર ગરલે મૂકી જી કેશવ કુંવર વનમાં ગયેાજી યક્ષ દેવ તિહાં આવીયેાજી એહ પુરૂષ માટે અચ્છેજી હું ભ જાવું તેહનુ જી
તે તરસે (જિમ ન પડે) સંસાર રે... સાધુ શિરામણું સૂરિ
વી આણું પૂર હૈ... ભાજત છડે જેહ મુક્તિ લહે નિસ્સ દેહ રે... ધર્મ' દ્વેષ સૂરિ પાસ
"9
ઘડીય તો દાય દાય
જે તર એવા હાય રે... વાળુ (ભાજત) માગે રે દીસ પિતા કરે બહુ રીસ રે... મૌન કરે તે ત્યાંય પાંચ એણીપેર જાય રે... મળીયા એકણુ ચિત્ત નહી અમર એ રીત રે... વાળુ કીધુ ર ામ માંહે જમાણું તામ રે... મઢે કીધા વિશ્રામ કુઅર નિહાળે તામ હૈ... વ્રત નવ ભાંજવું રે જેણ માયા માંડી તેણુ રે...
99
"9
99
પૂછી મન ઉલ્લાસ રે... તે ઉત્કૃષ્ટા હૈ દોષ પાપ તણા બહુ પેષ રે... દિવસે તે કરે આહાર
માહિરાજી) બહુ જીવતણેા સંહાર રે...,, 2
"9
29
મૃત્
૪૫
34
33
.
૩
19
૪
→ ૧૧
૬
७
૯
ર
133
૧૩
૧૪
', ૧૫
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૪
નવ જોયણ નગરી રચીજી મડપ રચીયા માળાજી સૂરજ રચીયા ઢારમેાજી કેશવ કુંઅર જગાવીયાજી માણુસ મળીયાં અતિ ધણુાંજી તુજ ભૂખ્યાં અમે કિમ જમ્મુ જી કેશવ મનમાં ચિંતવેજી
એ કાંઈક (કારણ) કૌતુક અહેજી વળતુ" કુ અર વિનવઈજી
ગુરૂ સાખે વ્રત ઉચ્ચવું "જી યક્ષ દેવતા કાપીયેાજી અતિધણાં કીધાં કારમાંછ
અટવીથી ઉપાડીએ છ પંચ દિવ્ય શિર ઢાળીયાંછ
ત્રણ પ્રદક્ષિણા દેઈ કરીજી
માગ વચ્છ ! તૂથો તુનેજી મુજ ભાઈએ વ્રત ભાંજીયુ જી
હું માગું છું... તુજ કેનેજી યક્ષદેવ કહે સુણ બેટડાજી ૫૬ નવશે વિષ જાઈસીજી
હંસ અેઅર વિષ ધારીએજી સુણી કીતિ કુઅર તણીજી પ૬ નવણુ લેઈ છાંટીયેાજી તવ પિતાઈ ઓળખીયેાજી
શ્રાવકપણું' તવ આદર્યું છ નગરમાંહિ વરતાવીયેાજી
વિહાર કરતાં આવીયાજી ચતુરંગી સેના લેઈજી
ધમ દેસના સાંભળીજી તપ-જપ-સૌંયમ આદર્યાંછ
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ ભાગ-૩
ચિહું દિસિ પાલિ પગાર તારણુ ધિર ધિર ભાર રે...માનવી૦ ૧૬ માણસ રચ્યાં બહુ થાક
ઉઠે જમે છે સહુ લેાક રે... આવ્યા યક્ષની યાત્ર
તુ... અમ્હારી પાત્ર હૈ... હજી ન થયું પરભાત અમે નિવ જમશુ` રાત રે... સાંભળો સહુ કાય કિમ ભાંજીજઈ સાય. ૨... મેાગર કીધે! રે ધાત તાહિ ન જન્મ્યા રાતિ રે...
લેઈ ગયા યક્ષરાજ
દીધું ઉજજેણી (સાદેતપુર) રાજ રે.. ક લાગ્યા કેશવને પાય
કાંઈક ફેક સુપસાય રે... વિષધર ગ્રહીઓ જે
જો જીવાડા એણુ રે...
વર્ આપુ' તુજ એહ થાવર જ ગમ બેહ રે...
ગલી પડી તસ અંગ પિતા લેઈ આવ્યા રંગ રે... અંગ થયું. નિરાભાધ ખમજે વત્સ ! અપરાધ હૈ. સેવ કુટુંભસ્યુ” તાત `ક્રાઇ ન જમવુ` રાત રે .. શ્રી ધર્મ” દ્વેષ સૂરિરાય કુઅર વંદન જાય રે...
સુત વિએ નિજ રાજ સાર્યાં. આપણા કાજ રે...
.
,, ૧૮
""
,,
,,
,,
,
૧૭
,,
” ર
99
૧૯
२०
99
૨૧
R
,, ૨
२४
૨૫
२७
२८
,, ૧૯
૩૦
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાત્રી ભાજનની સજ્ઝાયે
માસ સ‘લેખન તપ કરીજી હંસ દેશવ દેઈ મુનિવરૂજી રાત્રી ભાજત જે પરિહરેજી તે નર-નારી પામસેજી તપગચ્છ ગયણુ ચંદ્રલેાજી કરજોડી કરે વિનતિજ
પુણ્યસંજોગે નરભવ લાયેા વિષયારસ જણા વિષ સરીખાં
એકસે નવાણુ ભવ લગે ખંડષા તેડવા એક રાત્રી ભેજનમાં રાત્રી ભોજનમાં દોષ ઘણા છે ધ્રુવલી કહેતાં પાર ન પાવે
અ ંતે અણુસણુ કીધ
પામ્યા શિવપુર રીદ્ધ રે... માનવી૦ ૩૧
કેશવની પેરે સાર
વહેલા ભવના પાર રે... સુમતિ સાદુસૂરી સીસ હૅમ વિમલ સૂરિ સીસ રે...
[ ૨૦૫૨ ]
સાયેા આતમકાજ
એમ ભાખે જિનરાજ રે
""
પ્રાણી ! રાત્રી (ભજનવારે=ભેાનિવારા) સમક્તિ ગુણુ સહિતાણી રે...પ્રાણી
ઢાષ કહ્યો પરધાન
આગમવાણી સાચી જાણી અભક્ષ્ય બાવીસમાં રયણી ભેાજન તેણે કારણુ રાતે મત જમો દાન, સ્નાન, આયુધ ને ભેજન એ કરવાં સૂરજની શાખે ઉત્તમ પશુપ’ખી પણ રાતે તમે તેા માનવી નામ ધરાવે માખી, જુ, કીડી, કાળીયાવડા કાઢ જળાદર વમન વિકળતા છન્નુ ભવ જીવ હત્યા કરતાં એક તળાવ ફાડતા તેટલુ
જો હાય હૈડે સાન હૈ... એટલાં રાતે ન કીજે નીતિવચન સમજીને રે... ટાળે ભેાજન ટાણા ક્રમ સ ́ાષ ન આણેા રે... ભાજનમાં જો આવે એવા રાત્ર ઉપાવે રે... પાતક જેહ ઉપયુ
દૂષણ(સુ)ગુરૂ એ બતાવ્યુ રે...
એકાતેર (એકસેાત્તર) ભવ સર ફાડજા સમ એક દવ દેતાં પાપ જિમ એક કુણુંજ સંતાપ રે..., કુર્વાણુજના જે દેષ
"9
અઠ્ઠોત્તર (અલેત્તર) ભવ દન દીધા એકસા ચુમ્માલીસ ભવ લગે કીધાં કૂંડુ એક કલંક દીય તા એકસે એકાવન ભત્ર લગે દીધાં એક વાર શીલખ‘ડચા જેહવા
તેહા પાપના પાય રે... ફૂડા કલાક અપાર અનરથના વિસ્તાર રે... શીયલ વિષય સબંધ ક્રમ નિકાચિત અધ રે... કહેતાં ન આવે પાર (ક્ષ્ા કહીયે. વિસ્તાર ?) પૂરવાડી મઝાર રૈ...
૧૦
29
૧૧
99
""
""
22
,,
,,
૩૪૭
39
,, ૩ર
39
૩૩
૩
૪
ૐ
७
८
6
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૪૮
એવુ નણીને ઉત્તમ પ્રાણી માસે' માસે' પાસખમણુના મુનિ વસ્તાની એન્ડ્રુ શિખામણ સુર-નર સુખ વિલસીને હાવે
સાંભળજો તુમે મધુરી વાણી નરભવ રૂડા પુછ્યું પામી
જીવદયા પુણ્યવતા પાળા વ્રત પચ્ચખાણ ધરા બહુ પ્રીતે રાત્રીભોજનમાં પાપ ધÌરૂ દૂતિનુ દાતાર એ જાણી ઘુવડ વિ ́છી ને માંજર ઘેરા
પરમાધામીની તરકે પીડા માંસભક્ષણ દેષ રાત્રીભોજનમાં માત``(ક'')ડ ઋષિ એણીપેર બેલે હ“સણિક ઘણું દુઃખ પામે
કેશવ તેના નાના ભાઈએ શરીરે છિદ્ર ઘણાં તે પડીયા નરક સમ વૈદના ઉપની હંસના રાગને દૂર નિવાર્યા માતપિતા રાદિક જીવા મુક્તિકમળને લેશા પ્રાણી સૂરિપ્રતાપે માણેક પાવે
દૂહા : શ્રી ગુરૂપદ પ્રણમી
· વ્રત જાણા આરાધી પામે ઈંહ ભવે વળી પરભવે
ત્રુટક : જયજયકાર હવે જગમાંહે
નિત વિહાર કરીજે લાભ એણી વિધે. લીજે રે...
[ ૨૦૫૩ ]
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
જે પાળે નર નારી મેક્ષિતણા અધિકારી રે...
રાત્રી ભોજન નિવારી રે... એ જિનવરની વાણી ૨ દૂર તો ભવિ પ્રાણી રે... કાગાદિના ભવ પાવે
જીવ અતુલ તે પાવે રે... પાણી રૂધિરસમ જાણો રે તા જિનવાણી પ્રમાણો રે... એ ત્રત લેઈ વિરાધી રે
[ ૨૦૫૪ થી ૫૭ ]
વીર જિનેશ્વર કેરી ૨
O
ધર્માં કરા સુખ કામી ૨ સાંભળજો ૧ આરંભ દૂર નિવારી રે
પાળા સુરપદ પાવે રે... મેાહન એ વ્રત પાળી ૨ શિવવધુ લટકાળી રે...
આણી પ્રેમ અપાર નિશિ ભોજન પરિહાર સુરસુખ શિવસુખ સાર જેમ લહીયે જયકાર... નિશિભોજન પરિહરતા
પાતિક પેઢાં એહના ભાખ્યાં રયણી ભોજન કરતાં
39
,,
99
પાળી રાજ્ય ઋદ્ધિ સિદ્ધિ (લીધી)રે દુર્ગંધ થઈ અપાર ૨ દાઈ કરે નહિ સાર રે વ્રત તણે સુપસાયે રે
'
,,
,,
39
39
99
ર
૧૩
૩
ૐ
७
૧
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાત્રી ભોજનની સજ્ઝાયે
મહુવિધજીવ વિરાધન હેતે પ્રત્યક્ષ દોષ કહ્યા આગમમાં
મતિને હણે કીડી લૂતાથી કાઢી
ગળુ વીધે કાંટા સડે દેહ (પેટ) ગિરાલે
એહ અભક્ષ્ય ભણીજે ભિવ તે હૃદય ધરીએ...
વમન કરાવે માખી
જલેાદરી જૂ ભાખી વાળે હાય સ્વર ભંગ
ટાળી કા આહાર સંભાળા ચેાવિહાર...
વિછીએ તાલુ અંગ...
ત્રુટક : અંગ-ઉપાંગે હાય વળી હીતોૢા જો આવી વિષ જાત
પરભવે નરકે પાત
૪
દૃષ્ટિ દાષ ઈહલેા જાણા ઢાય ઘડી પરભાતે સાંજે નવકારશીત ફળ પામે દેવપૂજા આહૂતી દાન શ્રાદ્ધ સનાન નવ સૂઝે રાત્રે તા કિમ ખાએ ધાન (દેવપૂજા આહૂતી દાન સનાન નવ સૂઝે રાત્રે ખાધાથી નિશ્ચે નરકે મુઝે) ધાન્ય આચમન કરતાં પવિત્ર હાય નવિ તેહ નિશિભોજન કરતાં લહે અવતાર (તે = જ) એહ... ત્રુટક : એહ અવતાર જ ધૂક માંજારી કાઢ ગૃધ્ર અહિં વિછી વડવાગુલ સિ ́ચાણુ ગિરાલી ઈત્યાદિક ગતિ નીચી હંસ માર પિક શુક્ર ને સારસ ઉત્તમ પ્ ́ખી જેવ રાત્રે ચણુ ન કરે તેા માનવ કિમ ખાએ અન્ત તેહ ? ઈમ જાણી છડા નિશિ ભોજન વિ પ્રાણી એ આગમ માંહિ
વેદ પુરાણની વાણી પાણી રૂધિર સમાન
કહે મા ડ પુરાણું...
દિનકર આથમતે અન્ન માંસ ભરાભર ત્રુટક જાણુ હૈાય તે ઈમ વળી જાણે અસ્ત થાય જન્મ સૂર હૃદય નાભિ કમલ સંચાણે (યે) કિમ હૈયે સુખ પૂર યજુર્વેદ માંહે ઈમ ભાખ્યું માસે પખ ઉપવાસ સ્કંદપુરાણે દિવસ જિમ્યાનું સાત તી` લખાસ... ૨ [ ૨૦૧૫ ]
રચણી ભાજન પાપ ૨ ઈમ ભાખે હર આપ રે
૬૪૯
પર શાસનમાંહિ કહ્યુક
દોષ ધણા છે રે તેહમાં
વૈદ પુરાણની છાપ ૨
પાંડવ પૂછે જવાબ રે
એ તા પાપના વ્યાપ (વ્યાપાર) ૨ રમણી ભેાજન પરિહરા...
3
૫
દુ
७
ܙ
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦
અનુભવ લગે પારધી
તે એક સરાવર શેાષતાં
એક દત્ર દીધે તે હાય રે
એકસેસ આઠ ભવ દવ તણાં
એકસે ચુમ્માલીસ તે ભવે આળ એકાવન સે ભવે
એકસેા નવ્વાણુ ભવે તેહવે
તે માટે વિ કીજીયે રયણી ભોજન સેવતા નરકતાં ચાર દ્વાર છે. તે ઉપર ત્રણ મિત્રને પ્રતિક્રમણ સૂત્ર વૃત્તિમાં જિમ ભાંગે તુમ્હે બ્રાંત રે
એક કુલ ગામે મિત્ર ત્રણ વસે શ્રાવક ભદ્રક ને મિથ્યા મતિ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩.
જે તું પાપ કરેય રે
તે એકસા ભવ જોય રે
જૈન આચારજ એક દિન આવીયા
શ્રાવક કુલથી રે ભાવ થકી ગ્રહે ભદ્રક નિશિ ભોજન વિરમણ કરે મિથ્યામતિ તે નવિ પ્રતિ ખૂઝીયા શ્રાવક ભદ્રક સગતિથી થયે એક દિન રાજનિયેાગ તણે વશે સધ્યાસમયે તે ઘરે આવીયા ભદ્રક નિશ્ચલ ભાવે નવિ જન્મ્યા ચૂકાપાતે જલાદર તસ થયું વ્યાધિ પીડપો મરીને તે થયે।
શ્વાને ખાધેા પ્રથમ નરકે ગયે ભ નિયમ તણા પ્રભાવથી
એહ સમ પાપ ન કોય ૨, રમણી૦ ૨ એક કુવાણિજ્ય કીધ ૨
કૂંડુ આળ એક દીધ રે...
એક પરનારીનુ પાપ રે એક નિશિ ભોજન પાપ રે તેહથી અધિક સતાપ રે...
જિમ લહીયે સુખ સાર રે
૩ [ ૨૦૫૬ ]
નર ભદ્દે પશુ અવતાર ૨ પ્રથમ તે એ નિરધાર ૨... ભાગ્યે એક દૃષ્ટાંત રૂ તે સુણજો સર્વિ સ ́ત રે શિવસુંદરી કેરા કતરે જિમથાએ વિ ગુણવંત રે...,,
99
માંઢામાંહિ હૈં નહ આપે! આપ ગુણ ગેહ
ભવિ! નિશિ ભોજન વિરમણુ વ્રત ધરા૦ ૧ વાંદીને સુÌ વાણ
ભવિ૦ ૨
અભક્ષ્ય સકલ પચ્ચખાણ ... સહેજે આણી નેહ કુડ કદાચહુ ગેહ... સકલ કુટું’ઞ વ્રતવર્ષાંત જમી ન શકત્યાં ગુણવત... બિહુને કહે પરિવાર શ્રાવક જમ્યા તેણી વાર... વ્રતભંગે હુએ પાત ક્રુર માંજારની જાત... સ(લ)હેતા નરકે દુઃખ સૌધર્મ સુર સુખ...
→ પ્
,,
.
,,
,,
,,
3
૪
७
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૫.
ભવિ. ૮
રાત્રી ભોજનની સઝાયો મિયાનું પણ નિશિભોજન થકી વિષમિશ્રિત થયું અને અંગ સડી મરી માંજારો થયે પ્રથમ નરકે ઉત્પન.... શ્રાવક જીવ યવને અનુક્રમે થયો નિર્ધન દ્વિજપુત્ર શ્રીપુંજ નામે તસ લઘુબાંધવો મિથ્યાત્વી થયે તત્ર. શ્રીધર નામે બેઉ મોટા થયા પાળે કુલ આચાર ભક સુર તવ જોઈ જ્ઞાનર્યું પ્રતિ બેમા તેણિ વાર... જાતિસમરણ પામ્યા બિહું જણું નિયમ ધરે દઢ રીત (ચિત્ત) યણું ભોજન ન કરે સર્વથા કુટુંબ ધરે જ અપ્રીત...
૪ [૨૦૧૭ ] ભોજન નાપે તેહને
પિતા માતા કરે રીસે રે ત્રણ્ય ઉપવાસ થયા તિક્ષ્ય જોયો નિયમ જગીશ રે.... એકમના વ્રત આદરે
જિમ હેય સુર રખવાલા રે દુશ્મન દુષ્ટ દૂરે ટળે
હેયે મંગલ માલા રે.. એકમના ૨ ભદ્રક સુર સાનિધ્ય કરે કરવા પ્રગટ પ્રભાવે રે અકસ્માત નૃપ પેટમાં
શળવ્યથા ઉપજાવે રે... ઇ ૩. વિફળ થયા સવિ જ્યોતિષી મંત્રી પ્રમુખને ચિંતા રે હા-હા (રવ = કાર) પુરમાં થયો મંત્રવાદી નાગદમંતા રે , ૪ સુરવાણી તેહવે સમે
થઈ ગગને ઘન ગાજી રે નિશિભોજન વ્રતને ઘણું
શ્રીપુંજ દ્વિજ દિન ભોજી રે... ,, તસ કર ફરસ થકી હવે ભૂપતિ નીરજ અંગે રે પડહ વજાવી નગરમાં
તેડાવ્ય ધરી રંગો રે... , ભૂપતિ નિરોગી થયા પંચસયાં ગામ દીધાં રે તે મહિમાથી બહુ જણે નિશિભોજનવ્રત લીધાં રે... ઇ ૭ શ્રીપુંજ શ્રીધર અનુક્રમે સૌધર્સે થયા દેવા રે રાજદિક પ્રતિ બૂઝીયા
ધર્મ કરે સયમેવા રે.. નર ભવ તે ત્રણે પામીયા પાળી સંયમ સુધા રે શિવસુંદરીને તે વર્યા
થયા જગત પ્રસિદ્ધ રે. ઈમ જાણું ભવિ પ્રાણાયા નિશિએજન-બત કીજે રે શ્રી જ્ઞાનવિમલ ગુરૂ નામથી સુજસ ભાગલપીજે રે... ઇ ૧૦
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૫૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
૨૦૫૮], દેવ દેવી રે સરસતિ પયપંકજ સદા જે દી રે આપઈ કવિજણ સંપદા રાત્રી ભોજન રે દોષ કહ્યા તે સાંભળો જિમ રાત્રી રે ભોજન કરતાં રહે છે...૧
તુમ્હ ટળા ભવિયણ કહે કવિયણ નિશિભોજન પાતિક ઘણું કહિતાં પાર ન પામીઈ તેહિ ઘેડું મ્યું ભલું ઈહ લેક શેભા જસ ન પામઈ દુખ પામઈ વળો જીવ
પરલેકિ તે ભોગવઈ જે કરતો બહુરીવ... નિશિ ભોજન રે પાતિક મોટ જિન કહઈ તે નર વળી રે દુઃખ ઘણું નરકઈ સહઈ બ્રહ્મ હત્યા રે ગેહત્યા ભૂ સ્ત્રી કહી તેહ થકી રે પાતિક અધિકાં છે સહી
સહિય પાતિક અધિકું જાણું તો પ્રાણી ભાવસ્યું જિમ દેવલેકિ સુખ પામઈ દિવ્ય નિમી ભોગસું અને આમિવ રૂધિર પાણી પુરાણે પાતિક ઈસ્યું
તો એમ જાણે ચિત્ત આણે જે નમઈ કહિ કિરૂં.... કંઈક નર રે ભવ છનું છવ વધ કરઈ તે પાતક રે એકણિ સર શેડ્યૂઈ વરઈ એકતર રે સો ભવ જે સર શાષવઈ તેહ દૂષણ રે દાવાનલ હુઈ લાગવ્યઈ
લાગવઈ દાવાનલહ દૂષણ નીચ જાતિ જાણે નહીં તે ધર્મ પાખઈ ધર્મ દાખઈ દાવાનલ દીધઈ સહી અઠ્ઠોતરસે ભવ દાવાનલ દીધઈ દૂષણ જેટલો
તેહ દૂષણ એક જાણે કુવાણિજયઈ તેતલે.... કુવાણિજય રે મીણ મહુડાં મધુવલી દંત કેસ ૨ લાખ લેહ વિષ ગુલી ફાગુણ માસઈ રે પૂછઈ તિલ ભંડ સાલકીઈ મલ્યાં ધન રે અનારિજ લેકાનઈ દીઈ
દિઈ અનારિજ લોક ઉઠી અણજોયાં પીસઈ સહી તેહ પાતિક ભગવઈ જે દેણારૂં નરગઈ સહી માછી કસાઈ વાગરી ધાડી વાહનઈ દઈ
લભઈ વાહ્ય જીવડો તે દસગુણે અરહુ લાઈ ઈમ કરતો રે સંકઈ નહીં માઠાં સવે કો વાણિજ રે માલે તરસે ભવે તે પાતિક રે કૂડે આલઈ આપીઈ વળી કૂડી રે સાક્ષી ભરીનઈ થાપાઈ
થાપીઈ કૂડી સાખિ ભુંડી દુઃખ માંહિ તે પાડીઈ પર કિ નર તે નારકી પચારી નઈ છાંડીઈ એકાવન સે ભવ ભવંતર ફડે આલઈ આવ્યઈ તેહ પાતિક થકી અઘિકું નારી પરની ભોગવ્યઈ...
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાત્રી ભોજનની સઝાયો
૬૫૩
નવાણું રે સો ભવ પરસ્ત્રી સેવઈ તે દૂષણ રે એકણિ નિશિ ભોજન કઈ વલી રાત્રી રે ભોજન ભંગી કહી રાત્રિ રાંધ્યઉ રે રાત્રિયે જમવું નહીં નહીં જિમવું રાત્રિ રાંધ્યઉ એ ઉત્કૃષ્ટ દૂષણ સહી દિવસ રાંધ્ય રાત્રિ ભોજન નિઈ તે કરવઉં નહીં રાતિં રાંધ્યઉ દીવસે જમઈ નિશિભોજન ભંગઉ કહિઉ. ચોથે ભાંગ દિવસ રાંધ્યઉ જિમ અંધારઈ રહિઉ. ૬
નકારસી રે પાખિં જમવું નહીં દિન દઈ ઘડી રે પાછલી છાંડ સહી ઈમ દૂષણ રે જાણે નિસિ ભોજન તણું સંખેપિ રે બોલ્યા
૫ણિછિ અતિઘણાં અતિઘણું દૂષણ જાણું છુંડો શ્રાવક કુલ પામી કરી સુખ અનંતા જેમ પામઉ દુર્ગતિ દરિ અપહરી તપગચ્છ શ્રી હંસ રત્ન સૂરિ સીસ કલયાણ રત્ન સૂરિ ઈમ કહઈ એ દેષ જાણું તજઈ પ્રાણી | સુખ અનંતા તે લહઈ
[૨૦૫૯] સદ્દગુરૂ ચરણે રે ભાવધરી પ્રણમું મુદા મન સમરી રે વાણુ દીઓ મુઝ સંપદા નિસિ ભોજન રે છઠું વ્રત વળી પાલીઈ ગુણ જાણ અવગુણ સઘળા ટાલીઈ.. ગુટક: ટાળોઈ અવગુણુ સદા ભવિયણ દયઘડી સંધ્યા સમેં
પરભાતે તિમ વલી દેય ઘટિકા રાત્રી ભોજન નવિ ગમેં દિન તણું પહેર જ ચાર ઈડી રાત્રી માંહિ જે જીમે ઢાર માણસ વિગત દિ
નિદ્રામાંહિ મન ભમે. ર શિવશાસન રે વેદ પુરાણમાંહિ કહે દાન ભોજન રે પૂજા સ્નાન ન સાંસ હૈ. માકડે રે પાણું રૂધિરસમું ગણે અન્ન આમિષ રે રાત્રિ પંડિત ઈમ ભણે. ૩ ઈમ ભણે પંડિત રાત્રિ માંહિ દેષ પરતક્ષ દાખીઈ વમન માખી કરે કીડી
બુદ્ધિ હીણું ભાખીઈ જૂઈ જલોદર વધે સૂતા
લાળે થાઈ કોટ એ. વિછિએકાંટે કપાલ કીડા વાલ પીડા પિટએ.... એક થાલી રે દીવા પાસે જલ ભરે તે દેખી રે રાત્રી ભોજન પરિહર અન્ન જમતાં રે તેતાં સવિ જીવડા પડે વ્રત પાખે રે પ્રાણુ ભવો ભવ રડ વડે રડવડે બ્રડ કાક સૂઅર
સાપ મંજરી ભવ કરે નરક તિરિગતિ દેય પામે - સત્રી ભોજનને કરે
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૪
એમ જાણી જૈન વાણી 'ધર્મ' વેલ સદા વધારા ઢાળ-ર્ યાસ ચિડી પારેવના
ઉત્તમ પ્ખી ના તજે
રાત્રી ભાજન પરિહા ઈડભવ પરભવ સુખ લહે
દોષ ઘણા વળી સાંભળી તે પાતિક માછિ લહે
એકસ એક ભવ શેાષ વે
એસા આઠ ભવ રડવડે એકસે ચુમ્માલીસ ભવ ભમે પાતિક તે ભૂ જીઈ કહે આલિ એકાવનસા ભવે નવા સે। નારીનાં
એક રાત્રી ભાજત તણુ તે માટે સહિ ટાળજા
શ્રી વિજય દેવ ગુરૂ પાટવી ઉદય વિજય હિત શીખડી
વાસવ પણ તે વશ કર્યાં તુજ મહિમા જગમાં ઘણા સાચવીએ જલ આપણુ નાલિદરપર સાચવ્યું
માં રાવણને મદાદરી બિભીષણની
દૂહા : સીતા આણી રાવણે પતિને કહે મદાદરી
ઢાળ: માદરી ઇમ વિનવે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
સાંભળી હિંયડે ધરા
પાપ દુરે પરિહર....
હું સ સારસ માર રે તેથી માણુસ ઢાર રે... સાંભળજો પ્રાણી હિંયડામાંઠે જાણી...
ભવ છન્નુ ભમતાં
એક સર શાષ'તા... એક સર દવ દીયે કુવાણિજ્ય કીધે... કુવાણિજ્ય કરતાં
કુંડૂ આળજ ભરતાં... એક પરનાર ભવદેષ વિચારિ... કહ્યો એટલે દેશ હૈ. જિમ પામેા મેક્ષ રે... શ્રી વિજય સિંહ સૂરીશ રે સાંભળજો નિાદાસ રે....
વાત સુણી જન્મ કાત વિનતડા મુજ માન... લાકપાલ તિમ ચાર સાચવ તે નિરધાર...
અણુસાચવીયું જાય અધિક અધિક જલ થાય... સીતા આણી ઘર માંય મારાલાલ ઈમ તા મહિમા જાય
એહવુ... કાંઇ ન કીજીયે
સુણુ તુ' કારાય મારાલાલ તું તે ચતુર કહાય...
પિઉડા કહ્યું” મુજ કીજીએ પરનારી વિલીજીએ
રાજમારગ મૂકી કરી
વિનતિરૂપે સજ્ઝાયા [૨૦૬૦]
એહ નિજ કાન (ઠાસ) ધરીજે
ઇમ જસ બાદ લહી ...
ઉપટ તું મત ચાલ
29
"1
دو
રાત્રી ૭
..
,,
'
19
૯
૧૦
,, ર
૧
,, ૧૩
૧૪
૧
૩
૧
પિયા
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાવણને મંદરી બિભીષણની વિનતિરૂપે સજઝાય
૬૫૫ ઠકો ઠેસ ન ઉપજે એહથી મનડું વાળ મરાલાલ તું નિજ કુળ સંભાળ મોરાલાલ વચન વડાનાં પાળ પિઉડા વાડ ખાયે જે ચીભડાં કિહાં હેય તાસ પ્રતિકાર , જે રાજા ચોરી કરે તો કુણુ રાખણહાર , તો કુણુ જન આધાર , શુદ્ધ હદયે વિચાર.. પાવક પ્રગટે નીરથી હાર જોવે જે સાપ તે કહે લેક કિશ્ય કરે છે જુઓ વિચારી આપ... સાપણ સેડ ન ઘાલીએ જે પણ ગોરી હોય બાઉલ બાથ ન દીજીયે આ ઈમ જાણે સહુ કાય.. બળતી ગાડર તું ગ્રહી મંદિરમાં મત વાલ સાપણ રોષ વિષે ભરી , તું હાથે મત ઝાલ... સુખને કારણે ભલડા કૌવચલતા મ ચોલા એ સાચી ગુંજા ગણું ચુની કરી મમ તોલ.. જનક તણી એ બેટડી ભામંડલ ભાઈ નામ લક્ષ્મણ દેવર એહન અ પતિ દશરથ સુત રામ... આ પરણું કલ્પલતા જિસી પરઘરણી વિષવેલ bઈ સહસ તુજ કામિની , એ સંધાતે ન ખેલ છાની રાખી ન એ રહે હિંગતણી જેમ ગંધ , વાત દશે દિશી ચાલશે , એહશું પ્રીતિ ન બાંધ. એ કાણુ કેચી કરબલી કાળી કુબડી જાણ પરણી જેહ પોતડી , પદમણ તેહ પિછાણ છે એહને ઈહાં રાખતાં પૂરવ કીતિ ન ચૂક એ આપણુ કુણ કામનું દૂરે હાંકી મુક... બોલે-બેલાવે નહિ
સામું જુએ ન જેહ તેહ પ્રીત ન કીજીએ સુણતું ગુણ મણિ ગેહ... છે ૧૪ પ્રીતિ કર તિહાં કીજીએ એ સહુ જગની રીત અણુ કરતાં શું પ્રીતડી , એ કુણુ કહીએ નીત... ઇ » ૧૫ લક્ષ્મણ સાથે આવશે તેને પતિ વળી રામ છે લઈ જાશે નિજ કામિની , તેહનું સારશે કામ
ઇ ૧૬ પર નારી શું પ્રીતડી પડીયે નરક મોઝાર તું તે ચતુર ભણ્ય-ર શસ્ત્ર સુણ્યાં સંભાર છે
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૫૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ એહ તે શીલવતી સુણી નહિં આવે તુજ કામ મોરાલાલ પાય લાગી તુજ વિનવું , એહને ધરી જઈ ઠામ, પિઉડા અટ્ટોત્તર બુદ્ધી
મેં સુણ તુજ કપાળ , પિઉડા તુજ હેજે ભલું , મુજ વયણ સંભાળ. , , ૧૮ તું ધન હર્ષ સદા લહે-- અવર કહુ શું તુઝ , પિક નિજ આતમ સાચવે , સુણ આશિષ એ મુઝે. , ર૦
[ ૨૦૬૧]. સીતા હરી રાવણ ઘર આણું બેલે મંદોદરી રાણી અવર સતી જગ એક સમાણ નવ દીઠી નવ જાણું...
(રે રાવણ) હે રાજા! રામાઘરણું કાં આણી? એમ તુજ મતિ કાં મુંઝાણું રે રાવણ! સીતા કા ઘર આણું? સીતા આચ્ચે થાશે ફજેતી રહેશે જગ જુગવાણી. ૧ સમક્તિ શુદ્ધ (સાચ) શીયલ ગુણ ખાણું સિંદ્ધ સમાં મુખ વાણી સકલ સતી શિર મુકુટ કહાણું દેહિલી એ દુહવાણી. છે ૨ દશરથ નંદનની પટરાણી માને ઈ-ઈદ્રાણી લંકાપતિ મૂકે ઉતાવળ એકશું કરો મહેરબાની (લંકાપતિ મતિ તું કઉ તાણ એહસ્યુ કરે મહિમાણી). , ૩ પરદારા શું પ્રીતિ પુરાણું (પરરમણું લંપટ નિરવાણી) કરતાં ન રહે પાછું દુર્ગત આપે એહ કમાણુ બેલ્યા કેવલ નાણું... શીયલગુણે સુરલેકે ગવાણું સમરે છે સુર વિમાની એહ તણું ગુણ (શ્રેણે સંધાણું) સૂત્ર સિદ્ધાંતે કહો કિમ એહ હરાણું , ૫ પાપ પરંપર પલણ ઘણું (= પીવું શીલખાણું) રાધાવેધે વરાણું પતિવ્રતા વ્રત રંગે રંગાણું કેમ તરીકે નાવ કાણી. , ૬ તું છે પરમ (પૂરણ) પુરૂષ પ્રમાણુ હું તુચ્છમતિ તેલાણું પરરમણું લંપટ નિર્વાણ (નિરમાણું) કીર્તિ કમલા હરાણી , ૭ કંથ કહે કુણ કુમતિ ઉપાઈ સતી સીતા ન પિછાણું (સતી સંતાપી શાણી) અથવા જે વિધિ લખીય લખાણ તેહ કુણ ટાળે પ્રાણું છે ૮ અટ્ટોત્તરો શોક વરાણી એહ સમ કઈ નવિ જાણી એમ આવે દુર્ગતિની ઉજાણું એ કઈ નવિ પીછાણું... ઇ ૮ શીયલ સબલ ગુણ ગ્રંથે કહેવાણું એ વર ઉત્તમ વાણી જાઓ (જઉ હુઈ એ) નિજ ઠામે મેલાણી મીઠી સાકર ખાણ. , ૧૦
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૫૭
છે ૧૨
છે ૧૬
રાવણને મંદોદરી બિભીષણની વિનતિરૂપે સઝાય તું છે ન્યાયી બિભીષણ ભાઈ જલનિધિ ખાઈ ભરાણી ધર્મ સખાઈ (યા = જે) ઠકુરાઈ (કહાં રહઈ) કાં હારઈ અભિમાની , ઠાર ભરાઈ તી ન થાઈ શું હું કે ઓલવાણું અંગ કેમલ રામ વિયોગે પણ જિમ કરમાણી.. આરાધ, પરમારથ સાધે એ કમલા બ્રહ્માણી વિન કરીને વેગે વેળા (વિન ઓલા) જિમ હેય કુશલ કલ્યાણી રાવણ કંથ કહે સુણ કામિની ! મુજ મન એહ સુહાણી કહે (હું) કેમ હારૂં? બલ છે હારૂં (પરદલ દેખી ડરાણુ)
રાણ ! તું કેમ મનમાં મુંઝાણી છે ૧૪ સતીય સીતાની નિરત ન જાણું કિમ લાભે સુપાણી રામ-લક્ષમણ છે મહાબળીયા બલી ગત ગોતાણું.. અ ૧૫ રાવણ જીતી જગત વીતી સાગર સેતુ (પાજ) બંધાણી રામે ઘેર આણું ધણીયાણી વિદ્યાચંદ વખાણી...
[૨૦૬૨] સુણે મદદરી ! નારાયણ નમવાનું મારે નેમ છે હે રાણાજી રઘુવર કેરા ચરણે ધોઈ ધોઈ પીઓ... મારે શુદ્ધ-બુદ્ધ આવી પાણી ભરે મારે નવનિધિઓ રસોઈ કરે મારે ઘેર ચાંદ-સૂરજ આવી દીવા કરે... સુણે મારે કંચન સરીખે કાટ છે મારે લંકા સરીખું રાજ્ય છે
મારે બિભીષણ જેવો ભાઈ છે. સુ૦ ૩ મારે કેટ-કાંગરા-ભારી છે દરવાજે એકી સારી છે
મારે કંસ-કરણ બે ભાઈ છે. ૪ પણ આઉખાને અથિર જાણું તમે સાંભળજે ઉત્તમ પ્રાણી
એમ બેલે મુનિ માણેક વાણું ,
[૨૦૬૩ થી ૬૬] અહે રણુજી! કહ્યું માને તે (માનીને) અભિમાન દરે ટાળીએ
, રઘુપતિ કેરા ચરણ કમલ જોઈ પીજીએ , નાના છે પણ તે નર મોટા કહેવાય છે
, એના દર્શનથી મનોરથ | સર્વ પૂરાય છે. સ. ૪૨
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
૬૫૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ એના દશરથ સરખા પિતા છે એની કૌશલ્યાજી માતા છે એના લક્ષમણ સરીખા ભ્રાતા છે.
અહે રાણાજી કહ્યું૨ એના ભરત-શત્રુન ભાઈ છે એને સુગ્રીવાદિ સખાઈ છે એને હનુમાન સદા સુખદાયી છે
[ ૨૦૬૪] સુણ દેદરી ! નારાયણ નમવાનું મારે નેમ છે | | આદિથી અંત સુધી નમવાનું મારે નેમ છે મારે કુંભકર્ણ સરીખા ભાઈ છે મારે ગઢને ફરતી ખાઈ છે મારે સવા લાખ જમાઈ છે.
સુણ મંદિરી. ૧ મારે ગઢને કાંગરા ભારી છે. મારે બેઠક તે બહુ સારી છે મારે અક્ષોહિણી (તૈયારી) લશ્કર ભારી છે. મારે રાવણ આકાશે વસે મારે બલભદ્ર તે પાતાલે વસે મારે રાક્ષસ બહુલા પાસે વસે... મારે પવન વાસીંદુ વાળે છે મારે જમ તે પાણી તાણે છે મારે ચંદ્ર-સૂર્ય છત્ર ધારે છે. વિદ્યાધરની વાતો જાણીને મેં નવગ્રહ બાંધ્યા તાણીને હરી લાવ્યો છું રાઘવ રાણીને
[ ર૦૫] કહ્યું રે માને રાય લકેશ્વરી (એલાર્કથજી) સીતા શીદ લઈ આવ્યા? સીતાના વારૂ શ્રી રામજી (એને રે વારે રાજા રામજી) ઘણું રોષે ભરાયા કહ્યું સ્વામી! સીતા લાવ્યા ત્યારથી દિવસ દેખું છું ઝાંખો આપ સવારથ સાધવા (વેર ધીંગા શું બાંયો ક્યાં વિષ પ્યાલો ચાખે), ૨ પેટ ચોળીને પીડા ઉભી કરી વેર મોટા કીધું અપયશ લીધે અતિઘણે મત માગીને લીધું. એ ચોથાવતની આખડી
અણુઈછતી નારી ત્યાગ દેવ-ગુરૂની સાખે કરી
તે વ્રત લઈ કેમ ભાંગ ?... ૪ (અણુઈછતી નારી તણે સ્વામી કીધે છે ત્યાગ તો એ વ્રતને ભાંગીને
શીદ લગાડે ગુણને આવી છે નિમિતિએ જેષ જે હતા ધુર પ્રથમથી એ સીતાના હરણે મત(દુઃખ) પામશે સંયોગ (બ) છે તે... , ૬
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૫૮
રાવણ મંદોદરી બિભીષણની વિનતિરૂપે સઝા સ્વામી સ્વપ્ન મેં કહ્યું
જાણે લંકામાં લાય લાગી રામચંદ્રજીએ બાણ સાંધીયું ત્યારે હું ઝબકીને જાગી... કહ્યું૭ પાણીમાં પત્થરે પાજ બાંધીને રામચંદ્રજી આવ્યા લશ્કર (લકમણ) સાથે લેઈ કરી બહુ રાજા સાથે લાવ્યા... રામચંદ્રજીના દળ થકી
નગરી થઈ છે બહેરી સેના ચિહું દિશિ વિસ્તરી લીધે લંકાગઢ ઘેરી... લુંટવા મંદિર માળીયા
લુંટી શેરી (બસરી) બજાર મહેલ લુંટશે(લુંટો) સ્વામી આપણે લુંટશે મુજને આ વાર... સ્વામી ! કહું છું હું તુમ ભણું માની લેજેને આપ વારંવાર કહું હું કેટલું? પરનારીમાં બહુ પાપ... સ્વામી ! હું તો તુમ ભણી દુઃખ નજરે દેખું સુખ નહિ મારે તુમ તણે આગળ કેટલું ભાખું?... છે ૧૨
[૨૦૬૬] રાવણુ કહે-સુણ મંદોદરી
મત હાર તું હૈયું સેનાનું દ્વાર ને કોટ છે નહિં છતે દશરથનું છેવું.... રાણીજી દમન રાખજે ૧ કુંભકર્ણ સરિખા બાંધવા
ઈ છત સરિખા પુત્ર સમરથ સેના છે આપણું શું કરશે? (નહિં જીતે) દશરથને પુત્ર... ૨ રાવણ કહે સુણ મંદોદરી
આપણે અહંકારી છીએ લીધી વાત ન મૂકીએ
પા પગ નવિ ભરીએ (દઈએ), ૩ મંદરી કહે અહંકારથી ચક્રી વાસુદેવ જેવા પસ્તાવો કરી નરકે ગયા છે દુઃખ પામ્યા કેવા કહ્યું છે મારે મારા કંથજી સુતો સિંહ જગાડી
છંછેડયે કાળો નાગ સીતાને કલંક લગાડીયા પ્રગટયા પૂર્વના પાપ.
૫ બિભીષણ કહે સુણે ભાઈજી સીતા જગતની માતા સત્ય શીયલથી ચૂકે નહિ જે કરો બેટી જવાતાં, કહ્યું રે માન મુજ બાંધવા....૬ ભાઈ ! સીતાને દીજીયે
બેન કહીને પાછી રામચંદ્રજીને હેતે કરી
જગમાં વાત એ આછી... . ૭ કહ્યું રે મને રાય લંકાપતિ લેખ લખ્યો છે વિધાત્રે કર્મગતિ એવી વાંકડી
કરે છે બેટી જ વાતા... . ૮ હાક મારીને ઉડીયો
જા તું નજરેથી દૂર નહિ તે તને હાથે હણું જા તું રામ હજર...કહ્યું ન માન્યું રાજા રાવણે ૯
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૬૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ બિભીષણ ત્યાંથી ચાલીયો આવ્યો રામની પાસ વિગત સર્વ સંભળાવીને રહ્યો રામની પાસ.. કિન્કંધાથી લશ્કર ઉપડ્યું આવ્યું લંકામાંય છ માસ લગી બને ઝીયા સામ સામાં લશ્કર ત્યાંય ૧૧ દલ લશ્કર લેઈ કરી
રાવણ થયો હજુર લડતાં લક્ષ્મણે મારી
પહે નરક મોઝાર , બિભીષણને રાજ્ય સોંપી કરી સીતા ઘેર લઈ આવ્યા
અયોધ્યામાં હર્ષ વધામણી સીતાને તીડે વધાવ્યા...ધન ધન સીતા મહાસતી ૧૩ ધન્ય ધન્ય સીતા મહાસતી જેણે શીયલને રાખ્યું સંયમ લેઈ (પાળી) સ્વર્ગ ગયા એમ જ્ઞાનીએ ભાખ્યું છે ૧૪ કરજોડી મેવ(પઘોવિન (ધોરાજીમાં જૂઠે એમ કહે) રામને જ્ય જયકાર તપગચ્છ વિજય સેન સુરિ વિમલ હર્ષ ઉવજઝાયા તસ શિષ્ય મુનિ પ્રેમ વિજયે સતી સીતાના ગુણ ગાયા. , ૧૫
આ કિમણીની સજઝાય [૨૦૧૭] વિચરતાં ગામે ગામ નેમિ જિનેશ્વર સ્વામી આલાલ નયરી દ્વારામતી આવીયાજી... વનપાલક સુખદાય
દિયે વધામણી આય નેમિ જિર્ણોદ પધારીયાજી કરુણાદિક નરનાર
સહુ મળી પર્વદ બાર નેમિનંદન તિહાં આવીયાજી દેશના દિયે જિનરાય આવે સહુને દાય રુકિમણી પૂછે શ્રી નેમિને... પુત્રને મારે વિયેગા શો હશે કર્મસંગ ભગવંત! મુજને તે કહેજીભાખે તવ ભગવંત
પૂરવ ભવ વિરાંત, કીધા કરમ નવિ છૂટીયેજી પૂરવ ભવ કોઈવાર
તું હતી તૃપની નાર ઉપવન રમવાને સંચર્યા ફરતાં વન મોઝાર
દીઠે એક સહકાર મોરલી વિયાણી તિહાં કને જન્મ
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________
કિમણીની સજઝાય સાથે હતા તુમ નાથ
ઈંડા ઝાલ્યા હાથ કુમકુમવરણું તે થયાજી... નવિ ઓળખે તિહાં મોર કરવા લાગી શેર સોળ ઘડી નવિ સેવિયાજી... તેણે અવસર ઘનઘેર
મોરલી કરે છે શેર ચૌદિશ ચમકે વિજળીછ... પછી વૃ તિહાં મેહ ઈડ ધેવાણું તેહ સોળ ઘડી પછી સેવિયાજી... હસતાં તે બાંધ્યા કમ નવિ ઓળખ્યો જેન ધર્મ (ધર્મમર્મ) રાતાં ન છૂટે રે પ્રાણીયાજી... તિહાં બાંધી અંતરાય એમ ભાખે જિનરાય સોળ ઘડીના વર્ષ સોલ થયાજી.... દેશના સુણી અભિરામ રુકિમણ રાણીએ કામ સુધે તે સંયમ આદજી... સ્થિર રાખ્યા (કરી) મન-વચ-કાય કેવલનાણ ઉપાય કમ ખપાવી મુગતે ગયાજી... તેહને એ અધિકાર (વિસ્તાર) અંતગડ સૂત્ર મોઝાર રાજ (મ) વિજય રંગે ભણેo...
[૨૦૬૮] કહે સીમંધર સ્વામી
નારદ પ્રત્યે તિરું કામ સાંભળજે તુજને કહુ . પૂરવભવ હરિનાર
બ્રાહ્મણ ઘર અવતાર રૂપ-કળા ગુણ એારડીજી... અમરીને અનુહાર
અભિનવ રતિ અવતાર હુંતા સુંદર-સુંદરીજી.... ચાલે પતિ આઝાય
ગૃહિણી તે કહેવાય પિયુ મન ગ્રહિયું પાણિમાંછ. ભોળી ટાળી સંગ
ગતવનધરીય ઉમંગ કઈ કામિની ભલી મળી છે રમે રામા કરી હેડ - લેવે બ્રડી દેડ કેઈ દુમરી ઘાલતીજી.
આપેલાલ
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ગાયે મધુરાં ગીત
સુણતાં ઉપજે પ્રીત આલાલ નારી નિકાચિત નાચતીજી... ન ધરે કોઈની બીક પિયુ પણ નહિં નજદીક , મયગલ ક્યું મધ પીધા થાકી સઘળી નાર
બ્રાહ્મણ પણ તિણ વાર જઈ બેઠી તરૂ હેઠલેજી... મોરલીએ તિણ હાય મૂક્યા ધરીને ઉમાંહ. ઈડા સુંદરતરૂ હેઠલેજી.... માણસ મણ મણ જાણ મૂકણ લાગી ઠાણ ભય ધરી ઉડી મોરલીઝ. કૌતુક દેખણ કાજ
બ્રાહ્મણી સુણને સાદ ઈંડા મૂકવા જોઈને... કુમકુમ ખરડે હાથ
ઈંડા લીધાં સાથ અરૂણ વરણ ઈડા થયાંજી.... મૂક્યાં તિણ હીજ કાયા મનમે ધરી ઉમાહ ફરી પાછી આવી 2હે મોરલી ઈડા પાસ
આવી થઈ ઉદાસ અરૂણ નિરખી નવિ સંગ્રહાંજી. દેખી કરે એ પોકાર
નયણે આંસુધારા દુઃખ ધરતી મન મોરલીઝ. સોળ ઘડી પર્યત
આકુળી થઈ અત્યંત પંખીને શે આશરે તિણ અવસર ઘનઘાટ ગાજે કરી રડેડાટ કાજળ સરખી કંઠલાજી... વરસે જલધર જોર
ભરીયાં સર નદી કેર ઉડે ઝબકતી વિજળી જળ વહે ઠામે ઠામ
મેરલી ઈડા તામ જળથી ધોવાઈ ઉજવલ હુઆ... ઉજવલ દેખી તેહ
હઈડ હર્ષ સનેહ (સમેત) ઈંડા પાછાં આદયજી
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________
રેવતી શ્રાવિકાની સજ્ઝાયે
બ્રાહ્મણ નારી જે પૂરવકમ વશે કરીજી... પામી પુત્ર વિòાહ
સાળ વરસ લગે એહનજી... ઘડી એક વરસ વિચાર વિયેાગપણે દુઃખ હૈયે હ્યુજી... સાંભળી જિતની વાણી
સમક્તિ ધારી ક્રેઈ થયાજી... નિસુણી નારદ તામ મેાહન વચને' સ`ઘુણ્યા....
હરિગૃહિણી થઈ તેહ
ઉપન્યા ચિત્ત અદાહ
જાણી વિરહની ઠાર
સયમ લઈ કંઈ ાણી
જિતને કરીય પ્રણામ
આલાલ
,,
99
99
99
99
99
ور
99
૬૩
,,
૨૨
રેવતી શ્રાવિકાની સજ્ઝાયા [ ૨૦૬૯ ]
સાનાને સિંહાસન બેઠા રેવતી
બેઠા બેઠા મદિર માઝાર ૨
ગજગત દીઠા મુનિ આવતાં સુંદર સિંહુ અણુગાર , મદિરે પધારા મેરે પૂજ્ય આજ ૪૫ (સુર)તરૂ ળ્યા આંગણે માતીડે વ્યા છે મેહ ૨ સિહં અણુગાર પધારતાં પ્રગટયા ધમ સનેહ રે...
ગગાના જળમાં જિમ કમલડી (ડા) મધુકર ક્રેલી કરડતાં ર
२३
હ
,,
ઉન્નયેા રાગ (ઉલટયેા રંગ) અત્યંત રૂ તેમ તેમ રગની ૨૯ ૨
તેમ મુજ મન મધુકર પરે પૂજ્યજીનુ વદન નિહાળતાં શાંત સ્વભાવી સાહામણા આદરમાન દીધાં ઘણાં કહે! પૂજ્ય ક્રમ પધારીયા મુજ ગુરૂએ તુમ ઘર માલ્યા રેવતી પૂછે—ગુરૂએ પ્રેમ લહ્યું ? શુભ પરિણામે કરી આપીયે મણી રે માણેક (સાના) માતી દેવ આયુષ્ય તિહાં ભાંધીયું (તીથ કર ગેત્રિ જ તમ લઘું) રેવતીએ તેણીવાર રે સલ કર્યાં અવતાર રે... તેમ ભક્ષી નારી સૌંસાર રે મૃગાવતી ચંદન ભાળ રે... ધન્ય ધન્ય તે નરનાર રે
(સૂ) મૂરિત મેાહન વેલ રે... પૂછે કાંઈ સિંહ અણુગાર રે આદેશ ઘો સુવિચાર હૈ... માનુની પાક વહેારાવ ૨ કેવલજ્ઞાન સુપસાય રે... ખીજોરા પાક ઉદાર રે વૃષ્ટિ હુઈ તિણુ વાર રે...
તો
७ .
વીર પ્રભુને સુખ સંપદા
८
૨૪
૫
૨૬
૪
પ
પુરૂષ ભલા હૈ સૌંસારમાં રાજીમતી સીતા કુંતા દ્રૌપદી ઈત્યાદિએ જૈનધમ આદ
વીર કિ ંકર (વલ્લભમુનિ) ઈમ ઉચ્ચરે દાનથી જયજયકાર (આણુંદ હરખ અપાર) રે
૯
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૬૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
[૨૦૭૦] ઔષધ દાન તે દીજીએ નિરવ ને નિર્દોષ મેરેલાલ પુણ્યવંત નર પ્રાણીયા કરે સુપાત્રા પેખ.
ઔષધ દાન થકી લહ અતુલ અધિક ફલ એહ પુણ્ય વળે રેવતી તીર્થંકર પદ તેહ... મેદ્ર ગામે જગગુરૂ
સમસ શ્રીવીર તેજે લેશ્યા પરાભવે પીડા કરે શરીર દેવ વિદ્યા ધર દુઃખ ધરે સીંહે સાંભળી વાત માલુકછા અંતરે
રૂદન કરે વિખ્યાત સેલ વરસ કેવલપણું ચિંતા ન કર લગાર શ્રી વિરે બોલાવી
સીંહે તે અણગાર.... ગેરે કાજે જે કી
મત યેજે કોલાપાક રેવતી ઘર કારણે
લાવે બીજોરા પાક સી છે તેવા સંચર્યો
ચાલ્યા ચતુર ચાલાક વહેરાવે તિહાં રેવતી ભાવે બીજોરા પાક શ્રી જિનને શાતા થઈ દાને સીઝે કાજ દાને દલિત શિવ મિલે પામે વંછિત કાજ... અહેદાને સુર દુંદુભિ સેવન વૃષ્ટિ પ્રધાન રેવતી ઘર આંગણે
સુર કેર ગીત ગાન વર્ગે જઈને હેયસ્ય સત્તરમાં સમાધિ આણંદ મુનિ આણંદનું જિણે પ્રતિભા સાધ... 9
શ રેટીયાની સજwાય [૨૦૭૧] ) બાઈ ૨ અમને રેંટીયે વહાલે રેટીયે ઘરનું મંડાણજી પરણી ત્રિપ્રિયા છોડીને ચાલ્યો ગયો પરદેશે કંથ કમાણજી....બાઈ રે બારે વર્ષે પર આવ્યા દેઢ ત્રાંબી લાવ્યો રે ગંગા માંહે ન્હાવા પેઠો દઢ ત્રાંબી પાડો રે... ૨ માય તાય ને સસરે સાસુએ અમને કીધા અળગા રે દુઃખ નિવારણ રેટીંયે રાખે તેહને જઈને વળગા રે.. ઇ ૩ દેણું ઉતાર્યું સઘળું પિયુનું વ્યાજે રૂપૈયો વાધો રે સુખને કારણ રૂપીયો રહે પુણ્ય કત એ લાધે રે... ૪
જ બને
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________
રેટીયાની સઝાય
દેરાણી-જેઠાણી આવી
બેલે મીઠી વાણું રે રેંટીયાના પસાયથી તો બીજી આણે પાણી રે. બાઈ રે ! રેટીયાના પસાયથી તે
કોડી કામ મેં કીધાં રે દાન દીધા અમે અતિ ઘણું ને મહિયલમાં યશ લીધાં રે છે કે તું તો આબુતીરથથી ઉપર રૂડી તાહરી વાત રે દિવસે રાત્રે રેંટીયો કાંતું ચઢીય મહારે હાથ રે.... - 9 રેટીયાથી આભૂષણ ભારી પહેર્યા ચીર ને સાલૂ રે મેંઘા કમખાની કાંચળી પહેરી ભજન કીધાં વારૂ રે... ઇ. સાસરીયા પીયરીયા આવે બાઈ ઘરે તમે આવો રે છોકરડાને ટાઢ વાય છે
મૂલડીયો શીવડા વે... ઇ ૯ શેત્રુ જાની યાત્રા કીધી
સાથે સાસરિયા પિયરિયા રે ગોત્ર કુટુંબ સહુ નરને નારી સંઘવી નામ તે ધરીયા રે , ત્રણસે એકાવન માફાની વહેલો ગાડાં ચારસેં પંચાસી રે બસો ઉપર પંચાણુ ઘેડા ઉંટ ત્રણસે વળી છયાસી રે.... ) હર વિજય સૂરિ પાંત્રીસ ઉપાધ્યાય પન્યાસ ગૌતમ જેહવા રે તેરસે પાંત્રીસ તપગચ્છના સાધુ શીલં સ્થૂલિભદ્ર જેહવા ૨.• . પાલીતાણે સંધવણ ઉતરીયા યાત્રા નવાણ કીધાં રે કેશર ચંદને કષભજી પૂજ્યા રૈવતં જઈ લાભ લીધાં રે... » સમેત શિખરને આબૂ ગોડીજી શંખેશ્વર શ્રી પાસ રે નાના મોટા તીરથ ભેટયાં મનની ફળી સવિ આશ રે , શિખર બાવનનું મૈત્ય જ કીધું જિન પ્રતિમા ઉદાર રે પંચ પાષાણુ ને ત્રીસ ધાતુની રૂપૈયા સહસ જ ચાર રે , ચિહું બારે રૂડી વાવ કરાવી સેં રૂપિયા છયાશી રે કવા તળાવ વલિયાસુ ચંગી નવસૅ ઉપર છયાસી રે... ,, ૧૬ હીરવિજયસૂરિ પનર ઉપાધ્યાય ઠાણું- ત્રણસે ત્યાસી રે નવ અંગે પૂછ પારણું કરાવ્યા ગુરૂભક્તિ કરી બારે માસી રે... , ૧૭ આંબિલ ઓળી પાંચમ અગીયારસ ત૫ સઘળાં મેં કીધાં રે ઠવણ ચાબખી સિદ્ધાંત લખાવી સાધુ સાધીને દીધાં રે. . ઉજમણું ધર હાટ કરાવ્યા સાસુ સસરાને ખપ કીધો રે દિકરા દિકરી ભાણેજ પરણાવ્યા રતન રંટીયે જસ લીધે રે. . ૧૯ લેબર જલેબીએ ગોરણી કીધી લાણી થાળીની કીધી રે
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________
સવાશેર ખાંડને એક રૂપૈયા બાપ ભાઈને સસરા પ્રીતમ રતન રેંટીયેા જીવુ તિહાં લગે ધરી ત્રાક ને માલ ચમરખાં અલ્પ માગે ને ધણું દીયે રેંટીયે। સાયરને વનસ્પતિ ડુંગર
કાડી યુગ લગે' રહે રૅસેંટીયા સાલ પાંત્રીસે મેડતા નગરે રતન ભાઈએ રેટીયા ગાયે
રોહિણી-તપની સજ્ઝાયા [ ૨૦૭૨ ]
શ્રી વાસુપૂજય નમી સ્વામી તપ ક્રુરતાં સવિ દુઃખ જાય ઇંદ્રિયના વિષયની બ્રાણી તપ કરતાં નિમલ પ્રાણી
તપ કરતાં આતમ રાયા
રાગ રહિત હૈાય કાયા ઔય વત જે ધમ ધારી રહ્યા
જેહને મગલ માલાય તારી તપ રાહિણીના છે વારૂ
સાત વરસ ઉપર સાત માસ
તપ પૂરે ઉજમણુ* કીજે પૂજા કીજે બહુ યુગતે વાસુપૂજયનુ' મિ'બ ભરાવે
ક્રેશર ચંદન આભરણુ સાહમી વચ્છલ કરે ભક્તે દીન દુ:ખોયાના દુ:ખ કાપેા
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ ભાગ—૩
ચેારાસી નાતે દીધી ૨... બાઈ ૨૦ ૨૦
ઠામે સગપણ હ ૨
કદીય ન આવે છેહ રે...
તેલ લેાટ વળી પૂણી રે નારીયે કરી ઘણી પુંજી રે... ધ્રુવ તારા સૂરજ ચારે સ્ત્રી ઘર સદા આણું રે... શુદી તેર્સ મહા માસ રે સફળ ફળી મન આશ રે...
જ્ઞાન લખાવેલ રંગે ઈત્યાદિ ઉજમણાં કીજે પૂરવભવે એ તપ કીધા વાસુપૂજય સુત ભેટી જાણ્ણા
39
સુરાસુર સેરે પાયા...
કાયાની માયા નિવારી તે તપ કરે નિરધારી ધી જન કરે (ચારૂ) ચિત્ત વારૂ ધરી ક્રમ ક્ષયની આશ
પૂરણ ફળ તે સહી લીજે
,,
વાસુપૂજય તણી ભાવજુગતે જિતના પ્રાસાદ કરાવા નૈવેદ્યધરા ભવહરણ પહેરામણી કરી નિજ શકતે યાચકને વષ્ઠિત આપે અજ્ઞાન નાસે ગુરૂ સંગે માનવભવ લાડા લીજે રાહિણી રાણીએ સુખ લીધે વાસુપૂજય ચરિત્રથી આણા
19
99
99
તપ કરતાં પીલણ=રમ પીલજીની ઘાણી આતમ ય કેવલ નાણી... પાયક થઈ સવિ રાયા
કહું રાહિણી તપ સુખકામી, હેા ધરમી જન સુણા તપ કરતાં રાગ ન થાય...
'
,,
39
99
,,
29
,,
,,
,,
,,
,,
99
99
૨૧
,,
૧૨
૨૩
२४
3
७
.
૧૦
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________
હિણતપની સજઝાયો
૬૬૭ એ તપને જે કરશે ભાવે રેગ શોકાદિ દુઃખ નાવે (જા) , ઋદ્ધિ કીતિ અનંતી પામી અમૃત પદને હેઈ સ્વામી , ૧૨
[૨૦૭૩] શ્રી વાસુપુજય જિણુંદના એ મધવા સુત મનોહાર, જયે તપ રહિષ્ણુએ રોહિણુ નામે તસ સુતા એ શ્રીદેવી માતમહાર
કરે તસ ધન્ય અવતાર છે ? પદ્મ પ્રભુના વયણથી એ
દુર્ગધા રાજકુમાર હિણી તપ થાત ભવે એ સુજશ સુગંધ વિસ્તાર... નરદેવ સુરપદ ભોગવીએ તે થયો અશોક નરિદ રોહિણી રાણી તેહની એ
દયને તપ સુખ કંદ... દુરભિગંધા કામિની એ
ગુરૂ ઉપદેશ સુણંત હિણું તપ કરી દુઃખ હરીએ રોહિણી ભવ સુખવંત. પ્રથમ પારણ દિન ઋષભને એ રોહિણી નક્ષત્ર વાસ દુવિધે કરી તપ ઉચ્ચ એ સાત વરસ સાત માસ... કરો ઉજમણું પૂરણ તપે એ અશોક તર તળે ઠાય બિરયણ વાસુપૂજયનું એ અશોક રોહિણ સમુદાય એકસો એક મોદક ભલા એ રૂપાનાણા સમેત સાત સત્યાવીસ કીજીયે એ વેશ સંધ ભક્તિ હેત આઠ પુત્ર ચારે સુતા એ
રાગ સોગ નવિ દીઠ પ્રભુ હાથે સંયમ લહ્યું એ દંપતી કેવળ દીઠ કાંતિ રોહિણી પતિ જિસી એ રોહિણું સુત સમરૂપ એ તપ સુખ સંપદ દીયે એ વિજયલક્ષ્મી સૂરિ ભૂપ
[૨૦૭૪] વંદે હિયર્ડ હર્ષ ધરવી રોહિણી નામે વિદ્યાદેવી દેવી સેળમાંહિ મુખ્ય કહીને તસ તપ કરી મનુભવફળ લીજે સાંભળ સનેહી, વિયાં! સાંભળો ગુણ નેહા હિણીને કીજે ઉપવાસ પૂજે વાસુ પૂજય ઉલ્લાસ અષ્ટ પ્રકારી પૂજ રચા વાસુ પૂજ્ય જિન હૈડે ધ્યા...સાંભળ૨ દાન ઘણું બહુમાને દીજે - રહિણું ચરિત્ર હદયે ભાવીજે સિદ્ધિમતીએ ભવ સુખ ટાળ્યું કડવું તુંબડું મુનિને વહેરાવ્યું..... , ૩
છે છે ૮
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૬૮
- -
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ભરતારે પણ ઘરથી કાઢી બહુલા ભવ દુઃખ પામી ગાઢી વળી દુર્ગધા થઈ દુખ પાણી મળીયા મુનિવર નિર્મળ વાણી સાંભળે મુનિ દાનાદિ ચરિત્ર વખાણું કહે મુનિવર એમ કરૂણું આણી સાત વરસને સાતજ માસ - રેહિણીતપ કરજે ઉલ્લાસ છે " મુનિ વચને એ તપ આરા જગજસ મહિમા પડહે વાગે થઈ નૃપપુત્રી રોહિણી નામે ભાગ ભલા મનગમતા પામે છે કે પિયર-સાસરે થઈ માનીતી ગહગહે રહિણી જગને વદીતી સાત પુત્રને પુત્રી ચાર પામી રહિણી અતિ મનોહર , ૭ ત૫ ઉજમણું વિધિ વિસ્તારે અશોક વૃક્ષને કળશ ચઢાવે વાસુ પૂજ્ય જિન દીક્ષા દીધી અંતે અણુસણું કરીને સિદ્ધિ ૮ એમ બહુલા સુખ રહિણી પાવે રહિણુ દેવી તપ પ્રભાવે વિમલ વિજય ઉવજઝાયને સીસ રામ વિજય હે સયલ જગીસ , ૯
[૨૦૭૫ થી ૨૦૭૮] સુખકર શંખેશ્વર ની શુભ ગુરૂને આધાર રહિણી તપ મહિમા વિધિ કહીશું ભવિ ઉપગાર... ભક્ત-પાન કુત્સિત દીએ મુનિને જાણે-અજાણ નરક-તિર્યંચમાં જીવ તે પામે બહુ દુઃખ ખાણતે પણ રહિણી તપ થકી પામી સુખ સંસાર મેક્ષે ગયા તેહનો કહું
સુંદર એ અધિકાર ઢાળ મઘવા નગરી કરી ઝંપ અરિવર્ગ થકી નહિં કપ આ ભરતે પુરી છે ચંપ રામ-સીતા સરવર પંપા પનેતા પ્રેમથી તપ કીજે ગુરૂ પાસે તપ ઉચરીજે પતા. ૧ વાસુ પૂજયના પુત્ર કહાય મધવા નામે તિહાં રાય તસ લક્ષ્મીવતી છે રાણી આઠ પુત્ર ઉપર એક જાણ છે ? રોહિણી નામે થઈ બેટી નૃપ વલભશું થઈ બેટી યૌવન વયમાં જ આવે તબ વરની ચિંતા થાવે છે સ્વયંવર મંડપ મંડાવે દૂરથી રાજપુત્ર મિલાવે હિણી શણગાર ધરાવે જાણું ચંદ્રપ્રિયા અહીં આવે. , નાગપુર વીત શેક ભૂપાલ તારા પુત્ર અશોક કુમાર વરમાલા કંઠે ઠાવે
નૃપ રહિણીને પરણાવે છે
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાહિણી—તપની સઝાયા
પરિકરશું સાસરે જાવે પ્રિયા પુણ્યે વધી બહુ ઋદ્ધિ
સુખ વિલસે પચ પ્રકારે
રહી દ'પતિ સાતમે માળે લેકપાલાભિધાન તે ભાલ તસ સન્મુખ રાતી નારી શિર-છાતી ફૂટે મલી ખેતી માથાના દેશ તે રાલે આજ મે" નવુ' નાટક દીઠું નાચ શીખી કહીથી નારી કહે નાચ શીખ્યા ઈષ્ણુ વેળા કરથી વિછેડયે। તે ખાદ્ય પુર દેવ વિચેથી લેતા રાણી હસતી (ર) જુએ હે લાક સધળા વિસ્મય પામે આવ્યા રૂપ સાવન કુંભનામ
અશાકને રાજ્યે હવે વીતશેાકે દીક્ષા લીધી ... આઠ પુત્ર સુતા થઈ યારે
લઘુ પુત્ર રમાડે ખેાળે... રહી ગાખે જુએ જનચાલ ગયા પુત્ર મરણ સભારી... માય રાતી જલાંજલિ દેતી જોઈ રાહિણી કથને મેલે... જોતાં બહુ લાગે મોઢું સુની રાષે ભર્યાં નૃપ ભારી. લે પુત્ર બાહિર દીયે ઝાળા નૃપ હા હા કરે તત્કાલ ભૂય સિંહાસન કરી દેતા રાજાએ કૌતુક દીઠું ... વાસુ પૂજ્ય શિષ્ય વન ઠામે શુભવીર કરે પ્રણામ...
[ ૨૦૭૬ ]
પાય
ઢાળ ૨: ચઉનાણી નૃપ પ્રણમી આ ભવ દુઃખ નવ જાણ્યુ એહ મુનિ કહે ઈશુ નગરે ધનવતા દુર્ગંધા તસ ભેટી થઈ યૌવન વયે ધન દેતાં સહી નૃપ હણુતાં કૌતવ શિષ્યજી નાઠે તે દુર્ગંધાને લેઈ જ્ઞાનીને પરભવ પૂછતી પૃથ્વીપાલ નીતિ સિદ્ધિમતી રાય કહે દેખી ગુણવ'તા દાન દીયેા ઘર પાછાવળી ભૂખ પણે કરી બળતે હૈયે પારણું કરતાં પ્રાણુજ ગયા અશુભ કમ બાંધે મા તારી
પદ્માતા દ
નિજરાણીના પ્રશ્ન કરાય એ ઉપર મુજ અધિક્રા સ્નેહ... ધનમિત્ર નામે શેઠ જ હતા કુબ્જા-કુરૂપા દુર્ભાગા ભઈ... દુગપણે કાઈ પરણે નહી રાખી પરણાવી સા તેણે... દાન દૈય'તા સા ઘેર રહી મુનિ કહે રૈવતગિરિ તટ હતી... નારી ન્રુપ-વનમાં ક્રીડતી તપસી મુનિ ગોચરીએ જતા... તવ ક્રીડા રસે રીસે બળી ડવા તુ ભડ મુનિને દીયે... સુરલાકે મુનિ દેવજ થયા જાણી નૃપ કાઢે પુર મ્હારી...
99
,,
""
33
૬૬
"
છ
૯
૧૦
૧૧
ર
" 23.
૪
૫
હૃ
૭
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૦
ક્રુષ્ટ રાગે દિન સાતે મરી તિરિય ભવે આ તરતા લહી
નાગજી કારમી ને કૂતરી કાકી ચંડાલણી ભત્ર લહી મરીને શેઠની પુત્રી થઈ સાંભળી જાતિ સ્મરણુ લહી
ઢાળ ૩ : દુધા કહે સાધુને રે કરૂણા કરીને દાખીયે રે જિમ જયે મુનિ કહે રહિણી તપ કરી રે રાહિણી નક્ષત્રને દિને ૨ તપથી અશાનૃપની પ્રિયા ૨ વાસુ પૂજ્ય જિન તીર્થાંમાં ૨ે ઉજમણું પુરે તપે ૨
ચૈત્ય અશાક તરૂ તળે રે સાહમી વત્સલે પધરાવીને રે કુમાર સુગંધ તણી ૫રે ૨ સાધુ કહે સિંહપુરમાં રે કનકપ્રભા રાણી તણા રે પદ્મ પ્રભુને પૂછતાં રે
આર યાજન નાગપુરથી રે
તે ઉપર મુનિ ધ્યાનથી રે
ગાચરી ગત શિલા તળ ૨ શિલા તપી રહ્યા ઉપ૨ ૨ ક્ષપક શ્રેણીએ થઈ દેવલી ૨ આહેડી કુષ્ટી થઈ રે મચ્છ મધા અહિ પાંચમી ૨ ત્રીજીએ બિલાડા શ્રીજીએ
દુઃખના ભવ ભમી તે થયા ૨ ધમ લહી દવમાં મળ્યા રે શ્રી શુભવીરના ધ્યાનથી ૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ગઈ છઠ્ઠી નરકે દુઃખ ભરી મરીને સાતે નરકમાં ગઈ... ઉદર ગીરાલી જલેા સુકરી નવકારમંત્ર તિહાં સહી... - શેષ મેં દુર્ગંધા થઈ
શ્રી શુભવીર્વચન સહી...
ܕ
[ ૨૦૭૭ ]
દુઃખ ભોગવ્યા અતિ પાપ અનેક, રે ગુરૂજી !જિમ જાયે પાપ અનેક
સાત વરસ સાત માસ
ગુરૂમુખ કરીએ. ઉપવાસ... થઈ ભાગવી ભાગ વિલાસ તમે પામશે! મેક્ષ નિવાસ રે, તમે પામશા૦ ૩ વાસુપૂજ્યની પડિમા ભરાય
અશે. રાહિણી ચિત્ત લાય ૨ અશા૪૦ ૪ ગુરૂવસ્ત્ર સિદ્ધાંત લખાય
..
૯
૩
દુષ્ટમ” સકલ ક્ષય જાય રે લવિજન દુષ્ક૦૫
સિંહસેન નરેસર સાર દુર્ગં "ધી અનિષ્ટ કુમાર રે જિન જલ્પે પૂર્વ ભવ તાસ એક શિલા નીલગિરિપાસ રે, ભવિજન૦૭
દુ"ધી ૬
ન લહે આહેડી શિકાર
કાપ્યા ઘરે અગ્નિ અપાર રે...કા૦ ૮ મુતિ આહાર તજી કાઉસગ્ગ તત્ક્ષણુ પામ્યા અપવર્ગ ૨ તત્ક્ષણૢ૦ ૯ ગયા સાતમી નરક માઝાર સિહ ચેાથી ચિત્ર અવતાર રે સિ'હ
ધૂક પ્રથમ નરક દુઃખ જાલ એક શેઠ ધરે પશુપાલ રૈ...એક ૧૧ નિદ્રાએ હૃદય નવકાર
તુજ પુત્ર પણે અવતાર રે
તુજ ૧૨
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૭૧
રોહિણી-તપની સઝા
[૨૦૭૮] ઢાળ ૪૦ નિરુણ દુર્યકુમાર જાતિ સમરણ પામતે રે પદ્મ પ્રભુ ચરણે સીસ
નામી ઉપાય તે પૂછતો રે પ્રભુ વયણે ઉજમણે યુક્ત હિણીને તપ સેવીયો રે, દુગધીપણું ગયું દૂર
નામે સુગંધી કુમાર થયો રે રિહિણી ત૫ મહિમા સાર સાંભળતાં નવ વિસરે રે રહી વાત અધુરી એહ. સાંભળશે રોહિણને ભરે છે ઈમ સુણું દુધ નારી
હિણું તપ કરે છે રે સુગંધી લઈ સુખ ભોગ.
સ્વર્ગે દેવી સેહામણું રે તુજ કાંતા મધવા હુઆ
ચવિ ચંપાએ થઈ રહિણું રે ર૦ ૨ તપ પુણ્યતણે પ્રભાવ
જન્મથી દુઃખ ન દેખીયે રે અતિ સ્નેહ કિો અમ સાથ અશકે વળી પૂછીયું રે ગુરૂ બે સુગંધી રાય
દેવ થઈ પુષ્કલાવતી રે વિજયે થઈ ચક્રી તેહ
સંયમ ધર હુઆ અમ્યુતપતિ રે, ર૦ ૩ અવીને થયા તમે અશોક એક તમે પ્રેમ બને ઘણે રે ૭ પુત્રની સુણજ્યો વાત મથુરામાં એક માત રે અગ્નિ શર્મા સુત સાત પાટલીપુત્ર જઈ ભિક્ષા ભમે રે મુનિ પાસે લઈ વૈરાગ વિચર્યા સાતે રહી સંયમે રે રે. ૪ સૌધર્મો હુઆ સુર સાત તે સત સાતે રહિણું તણું રે વિતાયે ભાલ ચૂલ બેટ સમક્તિ શુદ્ધ સોહામણું રે ગુરૂદેવની ભક્તિ પસાય
ધુર સ્વર્ગે થઈ દેવતા રે લઘુતુત આઠમો લેકપાલ રહિણીનો તે સુર દેવતા છે, ર૦ ૫ વળી ખેટ સુતા છે ચાર રમવાને વનમાં ગઈ રે તિહાં દીઠા એક અણુગાર
ભાખે ધમ વેળા થઈ રે પૂછયાથી કહે મુનિ ભાસ આઠ પહ-તુમ આવ્યું છે કે આજ પંચમીને ઉપવાસ કરશે તો ફળદાયી છે રે, રો૦ ૬ ધ્રુજતી કરી પચ્ચખાણું
નેહ અગાસે જઈ સેવતી રે પડી વિજળી વળી તેહ
દુર સુર લેકે દેવી થતી રે વી થઈ તુમ પુત્રી ચાર એક દિન પંચમી તપ કરો રે ઇમ સાંભળી સહુ પરિવાર - વાત પૂર્વભવની સાંભળી રે. ર૦ ૭
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________
६७२
ગુરૂ વ ́દી ગયા નિજ ગેહ માટી શક્તિ બહુમાન ઇમ ધર્મ કરી પરિવાર શુભવીરના શાસન માંહિ
શાસન દેવતા સ્વામિની ભૂલ્યા અક્ષર તુરત ભણી
મોટા તપ રાહિણી તણા જિમ સુખ-સેાહગ સૌંપદા
દક્ષિણભરતે અંગ દેશ
મધવા રાજા રાજ્ય કરે
પાટ તણી રાણી રૂઅડી
આઠ પુત્ર તેણે થયા રાહિણી નામે પુત્રિકા
કળશ : ઇમ ત્રિજગતાયક મુક્તિર્યક વીર જિનવર ભાખીયે તપ રાહિણીના મૂળ વિધાને વિધિ વિશેષે દાખીયેા શ્રી ખીમાવિજય જસવિજયપાશુભવિજય સુમતિધરા વીરવિજય જયજય કરા
તસ ચરણસેવક કહે પડિત
આઠ પુત્રાની ઉપરે
વધે ચંદ્ર તણી કળા તેમ તે કુંવરી ધાય-માય
કુંવરી રૂપે છે રૂડી
દીઠી રાજાએ ખેલતી ત્રણ ભુવન વિષે અહી
રંભા પદ્મા ગૌરી ગગા
પુરૂષ ન દીસે કાઈ ઈસ્યા આંખા આગળ શલ્ય વધે
દેશ-વિદેશના રાજવી
સબળ સાઈ સાથ કરી
સજ્ઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
રાહિણી તપ કરતાં સહુ ૨ ઉજમણાં વસ્તુ બહુ રે સાથે મેક્ષ પુરી વરી ૨
શિવસુખ પામે। તપ આદરી હૈ... ર૦૮
[ ૨૦૦૯ થી ૮૨]
મુજ સાનિધ્ય કીજે
સમજાઈ દીજે...
તેહના ગુણ ગાઉં વાંછિત ફલ પાઉ*
તિહાં ચપા નારી
તિğ જીત્યા વઈરી...
લક્ષ્મી એહવે નામે
મતમે સુખ પામે...
સમ” સુખકારી
તિણે લાગે પ્યારી...
જેમ પક્ષ અનુઆળે પાંચ પ્રતિપાળ...
ઘર આગળ બેઠી
તિણે ચિંતા પેઠી... નહિ કાઈ ખીજી નારી
એણે આગળ હારી...
જેહને સા પરણાવુ તિષે સુખ ન પાવુ....
૩
જ્
તક્ષણુ તેડાવ્યા
નરપતિ પણ આવ્યા...
વીત શાક રાજા તણા કુંવર સેાભાગી કન્યા કૅરી આંખડી તેણે શીતલ લાગી ...
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________
રોહિણ–તપની સજઝાયે ઉભા દેખે સકલ લેક
કઈ ચઢીયા વાળા ચિત્રસેનને કંઠે ઠવી
કુંવરીએ વરમાળા. દેવ અને દેવાંગના
જપે જયજયકાર રાજા રળીયાત થયા
દેખે સારો સંસાર... કર જોડી લેકે કહે.
વરકન્યાને જેડ વીત શોકને કુંવર થયા શિર ઉપર મેડ. ઇમ વિવાહ થયો ભલે દીધા દાન અપાર ઘરે આવ્યા પરણું કરી હરખે સવિ પરિવાર... વીત શોક રાજા પુત્ર ભણું આપણો પાટ દીધો આપણ સંયમ આદરી
જગમેં જશ લીધે
૨ [૨૦૮૦ ] ઢાળ: તિણ નગરી રે ચિત્રસેન રાજા થયો સુખમાંહી રે કેટલાક કાળ વહી ગયા એણે અવસર રે આઠ પુત્ર હુઆ ભલા ચઢતે પક્ષે રે ચંદ્ર જૈસી ચઢતી કળા ૧ ચઢતી કળા હવે રાય બેઠો પાસે બેઠી રોહિણી
સાતમી ભૂમેં કંત સેતી કરે કડા અતિ ઘણી આઠમે બાળક ગોદ ઉપરે રંગે શું રાણું ધીયો પુત્રને પ્રીતમ આંખ આગળ દેખતાં હરખે હીયો... એક કામિની રે ગોખે ચઢી દૃષ્ટિ પડી તરફડતી રે રોવે છે રીસે બાપડી બુઢાપણે રે મનગમત બાળક મૂઓ હું તે એક જ રે તિરે અધિકે દુખ દુઓ દુઃખ હુએ તેણે રહિણી હવે કહે પ્રીતમજી ભણી એહ નારી નાચે અને કુદે કિમ કહે મેટા ધણું એહો નાટક આજ તાંઈ મેં કદી દેખે નહીં મુજને તમારા અને હાંસ દેખતાં આવે સહી ઈણે વચને રે રીસા રાજા કહે તું પાપિણું રે પરની પીડા નહિ લહે. એ દુખિણું રે પુત્ર મૂઓ તરફડ કરે જબ વીતે રે વેદના જાણે જે તરે જાણે છેતરે તું વાત દુઃખની ગર્વ ઘેલી કામિન
એમ કહી રાજાએ હાથ ઝાલે તેના બાળક ભણું સાતમી ભૂમિથી તળે નાખે તીસે હાહારવ થયે - રહિણી હસતી કહે પ્રિતમ! પુત્ર નીચે કેમ ગયા?... ? સ. ૪૩
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૭૪
હવે રાજા રે પુત્ર તણે શેકે કરી પડતા સુત રે શાસનદેવે તે જાણીયા બેસાડીયેા કર જોડી આગે ગાદ બિછાવે કાઈ હસાવે ઉપજયા ભૂપતિને અચંભે
જે કાષ્ઠ જ્ઞાની ગુરૂ પધારે એમ ચિતવતાં રે
રાજા પણ ૨ સુણી દેશના ૨ કહે। સ્વામી
સજ્ઝાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
થયા મૂતિ ર રાવે છે આંખા ભરી કચનમય રે સિંહાસને બેસાડીયેા... ૭
કરે નાટક દેવતા
પાદપ કજ સેવતા દેખીને કારણુ કિસ્સા પૂછીએ સ`શય ઈશ્યા...
ચારિત્રિયા આવ્યા ઈસે
પહેાંચ્યા વદનને મિસે
ઢાળ : તપ કરીએ ાહિણી તણા
તપ કરતાં પાતક ટળે દેવ જુહારી દેહરે ગુણણું ભારમાં જિનત
કેશર ચંદન ચરચીએ વિધિશું પુસ્તક પૂજીએ સેવા કીજે સાધુની સતાષીને સાધમી વચ્છલ પાટી થી પૂજણી નવકારવાળી વી"ટણાં
પૂછે પ્રશ્ન સાહામણા પૂરવ ભવ બાળક તણે બાળક તણા ભવ ભૂપ પૂછે કહે એણીપેરે કેવલી રાહિણી રાણી તણા ભવાંતર અને રાજાને વળા સદ્ગુરૂ ભાખે પાલે ભવ રાહિણી તપ આદ તપ તણી સંગતે સાધુ ભકતે કહે રાજા રે કિમ રહિણી તપ કીજીયે વિધિ ભાષા રે જિન તુમ પાસે લીજીયે તવ મુનિવર રે વિધિરાહિણીના તપ તણી ઈમ જપે ૨ ચિત્રસેન રાન્ન ભણી રાજા ભણી વિધિ એહુ જ પે ચંદ્ર રાહિણી આવીએ
તુમે ભવસાયર તર્યાં...
૧૦
ભલી ભાવના ભાવીએ
ઉપવાસ કીજે લાભ લીજે ભારમા જિનવર તણી પ્રતિમા પૂજીએ મનર’ગશુ’ એમ ૭ વર્ષ લગી કીજે તજી આળસ અંગશુ.... ૩ [ ૨૦૮૧ ]
८
""
વળી કરીએ હૈ। ઉજમણું એમ કે તિષે કીજે હ। તપ સેતી પ્રેમ કે, તપ કરીએ૦ ૧ જિન આગે હૈ। પૂજો વૃક્ષ અશાક કે ભલા નૈવેદ્ય હેા ધરીએ સહુ થાક કે, ત૫૦ ૨ જિત આગે હૈ। આઠે મ'ગલિક કે તા લહીએ હૈ। શિવપુર ઠીક કે વળી દીજે હા મુખ માંગ્યા દાન મન ર`ગે હા કરી પકવાન્ત કે મષી લેખણ હૈ। ઝિલમિલ સુજંગીશું કે ગુરૂ આગે ધરા હૈા સત્તાવીસ
,,
""
૧૨
૩
૪
પ
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાહિણી-તપની સઝાયા
ચેાથું વ્રત પણ તિણે દિને ઈણ વિધિ રાહિણી આદરે
૪
[
ઈમ પાળે । મન આણી વિવેક કે તે પામે હૈ। આનંદ અનેક કેત૫૦ t
૨૦૮૨ ]
શ્રી જ્ઞાની ગુરૂ પ્રકાશે રે
વાસુપૂજય તીર્થંકર પાસે ૨, ઈમ૦ ૧
ઉપરે ઉજમણા કીધા રે મન શુદ્દે સયમ લીધેા ૨, દીક્ષા ભારમા જિત આગે રે જિન ધમ તણી મતિ જાગે રે, લહી કેવલ શિવપદ પાયા હૈ પ્રભુ ચરણ ચિત્ત લાયા રે, સ્તવીએ શિવપુર ગામી રે હવે પુણ્યે સેવા પામી હૈ,
ઢાળ ઈમ મહિમા રાહિણી તણા ચિત્ર સેન તપ આદરે એણીપેર રાહિણી આદરી ચિત્રસેન રાજને રાહિણી આઠે પુત્ર આદરી વળી નાનાવિધ તપ આદરે કરી અનશન આરાધના જિનવાણી આણી હૈયે મન માહન મહિમાવતી મન માન્યા સાહિબાતણી કળશ : ઇમ ગગન૦ ઇંદુ૧ મુનિ ચ ૬૧ વરસે ૧૭૧૦ ચેાથ શ્રાવણ સુદ્ધિ ભલી
39
મેં દ્દો રાહિણી તણા મહિમા વાસુપૂજ્ય ઈમ થયા પ્રસન્ન શ્રીસાર મુનિ જિન ગાવતાં
સુગુરૂ મુખે જેમ સાંભળી અમને ચિત્તની ચિંતા ટળી હવે સમૂળ મન આશા ફળી
[ ૨૦૮૩ થી ૮૫]
જય શખેસર જિનપતિ વામા માત મહાર પરચાપૂરણ પરગડા શિવરમણી દાતાર... કલિકાલે દીપે પ્રબલ પ્રભુતા મઈ પ્રતાપ
જાપ જપે જોગી સદા ટાલણુ ભવ સંતાપ... રહિણી નામા તપ થકી નાસે દુઃખ જાલ
નિત નિત સ`પદ્મ નવનવી પામે મોંગલમાલ... વીર જિÌસર વિચરતા રાજગૃહી ઉદ્યાન
આવ્યા તવ ગયા વાંદવા શ્રો શ્રેણિક રાજાન... દેરાના સુણી રાજા કહે કહે! મુઝ એહ વિચાર
કિમ રાહિણીઇ તપ કર્યાં કહે। મુજ જગદાધાર...
ઢાળ • જ ખ઼ુદ્દીપ મઝાર ચપાનયરી ભટ્ટીરી
તિહાં વાસુપૂજય સુત્તરાય માધવ રાજ્ય કરેરી...
૬૭૫
,,
99
99
૩
૪
૩
૪
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________
१७६
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ લખમી રાણું તાસ સીલસું રત્ન ભરીરી
હિણી નામે તાસ અપછર રૂપ ધરીરી... રૂપકલા ગુણ જાણ દેખી કુમરી ઈસીરી
ચિંત રાય સુજાણ સ્વયંવર તેહ ધરીરી. કુરૂ કેસલના ભૂપ લાટ કટ તણારી
આડંબરયું રાય આવે તે ઘણારી... વરણમંડપમાં સાર બેસે હરખ ભરી
ભૂષિત ભૂષિત ગાત્ર કુંડલ હાર ધર્યારી... હવે તિહાં કુમરી સાર સોલ શૃંગાર સજીરી
પહેરી પિતાંબરપાય કર વરમાલ ધરીરી... રાજય અદ્ધિ પરિવાર સેના સાર ભલેરી
કહે દાસી ઉચ્છલ કુમરી મન ન મલેરી નાગપૂરાધિપરાય વીતશોક ગુણહ ભરી
તેહને પુત્ર અશોક કુમારીઈ તેહ વરી તે રોહિણને સાથ ભાવે આપ ધરેરી
થાપી પિતાઈ રાય સંયમનારી વરેરી એક દિન રાય અશક બેઠા ગોખ વહીરી
બેઠી મારી પાસે પુત્ર ઉછંગ ધરીરી તિણ પુરે કાચિત નારી અંગજ તાસ મુઈરી
બેઠી કરેય વિલાપ નયણે કરે રૂઈરી. એહવું નાટિક વાસ મેં નવિ દીઠું કરી
ભદ્રકરણ જાણ રાજા તાસ વદેરી જુઓ જુઓ તેલી એ નારિ મરણની વાત ન જાણે
દેગંદુગ પરે એહ સુખ સંપૂરણ માણે. દુઃખ ઉપજાવણ નાર રાઈપુત્ર ગ્રહીરી
નાખે ગોખથી તામ ઝા દેવે વહીરી.. પામી પુત્ર રતન રાણી અતીહિ હસીરી રાયતણે મનવાત અચરજ આય વસીરી
[૨૦૮૪]. તાળ એક દિન ગુરૂ તિ પુર આવ્યા શ્રી વાસુપૂજય શિષ્ય સુખ દાયા
સુવર્ણકુંભ ભવિ મન ભાયા રે...એકદિન ૧
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૭૭
રોહિણી–તપની સઝાય રાય અશોક રહિણી રાણી આવ્યા વંદન ગુણ જાણી
૧ દેશના ઘે તવ ચઉનાણી રે...એકદિન ૨ રાય અશોક કહે સ્વામી વિનય સહિત નિજ શિરનામા
રાણી અખંડ કિમ સુખ પામી રે... ૩ તવ ગુરૂ ભાખે હિત આણી રાય અશોક પ્રોં જાણું
વાત પૂરવભવ સપરાણી રે.... " આહિજ નગરતણો વાસી ધનમિત્ર શેઠ ઘણી દાસી
ધનમિત્રા નારી આસી રે.. , દુગધા તેહની બેટી સાર કરે નિત રહી ચેટી
પામો વનની પેટી રે.... " ધનમિત્ર દેખી દુખ પામે છેડ ધ કાય નવિકામે
હિયડુ શેઠનું નહિ ઠામે રે. ૭ એક દિન રાઈ રહ્યો ચોર મારે બહુ પાડે શોર બાર
ધન દેઈ ઘરે આ જોર રે... - ૮ ઘર આણી બેટી દીધી વાત સવે આવી સીધી
વાસ ભુવન શમ્યા કીધી રે.... ) કન્યા ફરસ ન સહવાઈ રાત મેલીને ઉજાઈ
કન્યાની શી ગત થાઈ રે.. , ઉપવન ગુરૂ આવ્યા જાણી ધનમિત્ર ગયે વંદન જાણી
અમૃત સમ નિસણ વાણું રે , પૂછે પુત્રી ભવ ત્યારે
અશુભ કર્મ કીધા કયારે
ભાખે ગુરૂ તવ બહુ યારે રે... » ગિરિપુર નગર તણે સ્વામી પૃવીપાલ બહુ ગુણ ધામી
રાજ્ય કરે બહુ સુખ કામી રે.. , ૧૩ સિદ્ધ(દ્ધિમતી રાણું છાજે રાય કીડન ગમે ઋતુ રાજે
જાસ સબલ સેના ગાજે રે.... , ૧૪ શ્રી ગુણસાગર મુનિરાયા દેખી રાય અધિક ભાયા
વિાદી નરપતી ઘર આયા રે... » રાયધરે તે મુનિ આયા વહેરણ કાજે સુખ દાયા
- પેખી રાજા દિલ ભાયા છે. આ ૧૬
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________
१७८
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
[૨૦૮૫] ઢાળ: રાય કહે રાણી પ્રત્યે વે મુનિવરને દાન જિમ પર ભવનું સાધન જાતે મેક્ષ નિદાન રાય વચન સુણ રાણ કેધે ભરાણી જેમ કડુઓ રાંધું તુંબડું
છે મુનિવરને તમ... જાણે અયોગ્ય તે પિંડને જીવ દયા ચિત્તધાર વન જઈ તે મુનિરાજીયે દીધો કાય આધાર. તે આહાર ને જેને
ખિણમે વણસી કાય અયાન સુધારસ – શિવનગરી તે જાય... અનુક્રમે રાઈ હે નિસણું જનમુખથી તે વાત ઘરથી તતખણ કાઢી
જાણે નાર કુજાત તે પાપી રાણીને અંગે ઉપની વ્યાધ કુષ્ટ તણી અતિ વિરૂઈ કર્મથી અતિહિ અસાધ્ય તે વેદના અનુભવીને
છઠ્ઠી નરકે હે જાય તિર્યંચ કરભી કુતરી ચંડાલી તે થાય મૃત્યુતળું અવસાને
સાંભળી શ્રી નવકાર ઈભ્ય તણી વરપુત્રી
દુર્ગધા દુઃખધાર.. મુનિ વેગે દુધા
જાતી સમરણ પામ પૂછે મુનિપય પ્રમી કિમ દુઃખ જાઈ સ્વામી તવ ગુરૂ ભાસે સુંદર
રોહિણું તપ સુવિચાર સાત વરસ સાત માસની અવધ કહી સુખકાર.. ત૫ ઉજમણે શ્રી વાસુપૂજ્યની પ્રતિમા સાર પૂજા અષ્ટ પ્રકારી કીજે અતિ સુખકાર ધૂપ દીપ ચંગેરી
કીજે અતિહિ સફાર જીવ અમારી સુસાધુની કીજે ભગતિ ઉદાર ઈમ તપ શુદ્ધ આરાધી થઈ તે નિરોગી કાયા મરણ લહી તુઝ નારી હિણે નામે થાય પુત્રે પણ પૂરવ ભવે
સાધ્યો એ તપ સાર તે પુણે એ ઉપને
નંદન અતિ સુખકાર નિસુણ દેશના મુનિની જાતિસમરણ પામી વંદી નિજ પરિવારે
રાય ગયે નિજ ધામ એક દિન શ્રી વાસુપૂજ્ય પઉધાર્યા ગુણ ખાણ તવ તે વંદન દંપતિ
આવે બહુ ગુણ જાણ
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________
હિણી-તપની સઝાયે સુણી દેશના જિનરાજની પામી તે પ્રતિબોધ લેઈ ચારિત્ર જપતી
મારે કરમસુ જેધ અંતે અણસણ સાધી ઘાતી કરમ અપાય શુભધ્યાને નરનારી
| શિવનગરીમાં જાય અઢાર ચોવીસાહ વરસે પાલણપુર ચઉમાસા કાતી વદ પાંચમી દિન
શ્રી નવપલવ પાસ તેહતણા સુપસાયથી
રેહિણની સજઝાય વાચક શુભ નય સીસને
ભક્તિ નમેં નિત પાય
[૨૦૮૬ થી ૯૧]. હાંરે મારે વાસુપૂજ્યને નંદન-મધવાના જે
રાણી તેહની કમલા પંકજ લેયણ રે લે આઠ પુત્ર ને ઉપર પુત્રી એક જે માત-પિતાને વહાલી નામે રોહિણું રે લે દેખી યૌવનવય નિજ પુત્રી ભુજ જે સ્વયંવર મંડપ માંડી નૃપ તેડાવીયા રે લો અંગ અંગ ને મરૂધર કેરા રાય જે ચતુરંગી ફોજાંથી ચંપા આવીયા રે ... પૂરવ ભવના રાગે રોહિણી તેમ જે ભૂપ અશોકને કંઠે વરમાલા ધરે રે લે ગજરથ ઘડા દાન અને બહુમાન જે દેવી વળાવી બેટી બહુ આડંબરે રે લે.. રવિણ રણુ ભગવતા સુખ ભોગ જે આઠ પુત્ર કે પુત્રી ચાર સેહામણું રે લો આઠમા પુત્રનું લોકપાલ છે નામ જે તે ખેને લઈ બેઠી ગોખે ભામિની રે ... કાઈક નગરના વણિકનો પુત્ર જેઆયુ ક્ષયથી બાલક મરણદશા લહે રે લે માત-પિતાદિક સહુ તેહનો પરિવાર જે રડતે–પડતા ખતળે થઈને વહે રે લો... તે દેખી અતિ હરખી રોહિણી તામ જે પિયુને ભાખે એ નાટક કાણુ ભાંતિને રે લોલ
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
છે દીપ કહે એ પૂરવ પુણ્ય સંકેત જે જન્મ થકી નવિ દીઠું દુઃખ કેઈજાતનું રે લે...
ઢાળ ૨ [ ૨૦૦૭] પિયુ કહે જોબન મદમાતી સહુને સરખી આશા એ બાલકના દુખથી રોવે તુજને હવે તમાશા બેલે બોલ વિચારી રાજ એમ કિમ કીજે હાંસી તવ રાણીને રીસ કરીને ખેળેથી પુત્રને ખેંચી લીધે રોહિણું રાણી નજરે જોતાં ગોખથી નાખી દીધાબેલેબલ૦ ૨ તે દેખી સહુ અંતે ઉરમાં સ્વજને પિકાર તે કીધે
હિણી ઈમ જાણે કે બાળક કેઈકે રમવા લીધે નગર તણું રખવાળા દેવે અધર રહ્યો તિહાં આવી સેનાને સિંહાસન થાય આભૂષણ પહેરાવી. નગર લેક સહુ ભાગ્ય વખાણે રાજા વિસ્મય થાવે દીપ કહે જસ પુણ્ય સખાઈ તિહાં સહુ નવનિધિ પાવે... , પ
ઢાળ ૩ [ ૨૦૮૮] એકદિન વાસુ પૂજ્ય જિન વરના અંતેવાસી મુનિરાય વા'લા રૂપકુંભને સ્વર્ણ કુંભ ચઉજ્ઞાની ભવ જહાજ ,
રહિણી તપ ફલ જયવંતુ.... ૧ પાઉધાર્યા પ્રભુ નગર સમીપે હરખે રહિણી કંત વાલા સહુ પરિવાર પદયુગ વંદે નિસુ ધર્મ એકત. , , ૨ કરજેડી નૃપ પૂછે ગુરૂને રોહિણી પુણ્ય પ્રબંધ છે શું કીધું પ્રભુ સુકૃત એણે ભાખો તે સયલ સંબંધ., , ગુરૂવર કહે પૂર્વ ભવમાં કીધું રોહિણી તપ ગુણ ખાણ છે તેથી જનમ થકી નવ દીઠું સુખ દુઃખ જાણ–અજાણ છે છે ? ભાખશે ગુરૂ હવે પૂર્વ ભવને રોહિણીને અધિકાર છે દીપ કહે સુણજે એક ચિરો કર્મ પ્રપંચ વિચાર છે , ૫
ઢાળ ૪[૨૦૮૯] ગુરૂ જબુક્ષેત્ર ભારતમાં સિદ્ધપુર નગર મોઝાર રે પૃથ્વીપાલ નરેસર રાજા સિદ્ધિમતી તસ નાર...
રાજન ! સુણજો, કાંઈ પૂરવ ભવ અધિકાર દીલમાં ધરજો ૧
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮
હિણી–તપની સજઝાય એક દિન આવ્યા ચંદ્ર ઉદ્યાને ખેલે ક્રીડા નવ નવ ભાતે એહવે કઈ મુનિ તિહાં આવ્યા તે મુનિવરને દેખી ઉઠે, એ મુનિવરને વહેરા નિસણું રાણીને મુનિ ઉપર વિષય થકી અંતરાય થયો તે રીસે બળતી કડવું તુંબડું મુનિને આહારથકી વિષ વ્યાપ્યું રાજાએ રાણીને તક્ષણ સાતમે દિન મુનિ હત્યા પાપે કાળ કરીને છઠ્ઠી નરકે નારકીને તિય“ચતણું ભવ દીપ કહે હવે ધર્મ જાગને
રાણી ને વળી રાય જો કર્મ નિદાન. ગુણ સાગર તસ નામ રે રાણીને કહે રાય નામ... જે હેય સુઝતા આહાર રે ઉપન્યો ક્રોધ અપાર... મનમાં બહુ દુઃખ લાવે રે રાણી મુનિને વહેરાવે.• કાલધર્મ તેણે કીધે રે દેશ નિકાલ દીધા... ગલિત ડેઢ થયે અંગ રે ઉપની પાપ પ્રસંગે... ભટકી કાલ અનંત રે કહીશું સકલ વૃત્તાંત.
૦
ઢાળ ૫ [ ૨૦૦૦ ] તે રાણી મુનિપાપથી કેશરીયાલાલ ફરતી ભવચક્ર ફેર રે કેસરીયાલાલ તારા નયરમાં ઉપની છે વનમિત્ર શેઠને ઘેર રે ,
જુઓ જુઓ કર્મ વિડંબના ૧ ધનવતી કૂખે ઉપની
દુર્ગધા તાસ નામ રે કેસરીયાલાલ નગર વણિકના પુત્રને
પરણાવી બહુમામ રે ,, , ૨ સુખ શયાની ઉપરે
આવી કંતની પાસરે છે બહુ દુગધતા ઉછળી
સ્વામી પામે ત્રાસ રે.. , , મૂકીને પરદેશ ગયા , જુઓ જુઓ કર્મ સ્વભાવ રે, જ્ઞાનીએ પૂર્વભવ કહ્યો છે ભાખ્યો સહુ અવદાત રે.... છે ફરી પૂછે ગુરૂ રાયને
કેમ સુખ શાંત રે છે ગુરૂ કહે નેહિણી તપ કરે, સાતવર્ષ સાતમાસ રે. છ છ ૫ રોહિણી નક્ષત્રને દિને . ચોવિહાર ઉપવાસ રે . વાસુ પૂજ્ય ભગવંતની , પૂજા કરો શુભભાવ રે.. , , ૬ એમ એ તપ આરાધતાં , પ્રગટે શુદ્ધ સ્વભાવ રે , કરજે તપ પૂરણ થયે , ઉજમણું ભક્તિ ભાવ ૨ , , ૭
૮
રૂ
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮૨
એથી એક ભવ આંતરે કેસરીયાલાલ લેશે! યાતિ મહ`ત રે
પૂર્વ ભવ વિરત ંત રે... આરાધી તે સાર રે
મુનિએ ભાખ્યા જ્ઞાનથી એમ મુનિ મુખથી સાંભળી,, એ તારી રાણી થઈ એમ તિરુણી હરખ્ખા સહુ - દીપ કહે મુતિ કુંભને
,,
રાહિણી નામે નાર રે... રહિણીને વળી રાય રે પ્રણમી સ્થાનક જાય રે...
,,
99
ઢાળ ૬ [૨૦૯૧ ]
એકદિન વાસુ પૂજયજી એ રાયને ાહિણી હરખીયા રે બહુ પરિવારસું આવીયા ૨ પ્રભુ મુખથી વાણી સુણી રે રાયને ાહિણી બહુ જણાએ ધન્ય ધન્ય સયમધર મુનિ એ તપ તપી દેવલ કહ્યો એ શિવપદ અવિચલપદ લઘુ એ એમ જે રાહિણી તપ કરીએ મ'ગલમાતા તે લહે એ ધન્ય વાસુ પૂજ્યના તી ને એ એ તપ જે ભાવે કરે એ સરૂંવત અઢાર એગણુસાના રે દીપ વિજયજીએ ગાઈયા ૨ કળશ : વાસુપૂજ્ય જગન્નાથ સાહેબ
ચાર તુમને આઠ પુત્રી થી તપગચ્છ વિજયાનંદ વર
તાસ રાજયે સ્તવન રચીયું સકલ પડિત પ્રવર ભૂષણ કવિ દ્વીપ વિજય પુણ્ય હેતે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
વઢે પ્રભુના પાય
આનંદ અંગન માય...
લીધા સજમ ખાસ
સુર વર જેહના દાસ ...
તર્યાં બહુ નર–નાર પામ્યા ભવના પાર રાહિણીની પેરે અહ
વળી અજર અમર ગેહ... ધન્ય ધન્ય રાહિણી નાર
પામે તે જય જયકાર... ઉજ્વલ ભાદ્રવ માસ કરી ખભાત ચૌમાસ... તાસ તીર્થ એ થયા
પતિ મુકતે ગયા
વિજય દેવેદ્ર સરીસરૂ
સકલ સંધ સુહૂ કરૂ
પ્રેમરત્ન ગુરૂ જ્યાઈયા રાહિણી ગુણ ગાઈયા
રૌદ્ર ધ્યાનની સજ્ઝાય [ ૨૦૯૨ ]
ખીજના રે ચાર પ્રકાર કહું હવે. તિહાં પહેલા ૨ જીવતણા વધુ ચિંતવે
"3
,,
,,
99
,,
સમાસર્યાં જિનરાજ, તમે જિનરાજને રે
સિધ્યા સઘળા કાજ...
૧.
99
,,
""
99
,
,,
,,
99
,,
,,
,,
.
19
29
'
,,
૧૦
૩
૪
.
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________
રૌદ્ર ધ્યાનની સજઝાય
૬૮
અપરાધી રે નિરપરાધી જે છવડા
તસ હણવારે કરે મને રથ એવડા ત્રુટક એવડા વીર પિશાચ સાધી મંત્ર યંત્રાદિક કરી વિષશસ્ત્ર જાલે અગ્નિ પ્રજાલે પાસ જંજાલે ધરી સાંઢ શિયાળ કુતરાદિક
જીવ જોડી દેહને હું હણું છેદન ભેદનાદિક કરી વેદના તેહને.. ચાલક વધ બંધન રે
મારણ દારણ બહુ પરે ઈમ થાયે રે
તંદુ મરછ તણી પરે તે પહેલ રે
હિંસા રૌદ્ર કહું હવે ભેદ બીજે રે
મૃષા રૌદ્ર ઈમ ચિંતવે ત્રુટક : ચિંતવે ખાટા જેહ મેટા તેહ બહુ પરે ભાખીયે કેળવી માયા બહુ ઉપાયા
મર્મ પરના દાખીએ. કીજીયે ચાડી મન રૂહાડી
આળ પરને દીજીયે નિજ દેવ હાંકી કહીયે વાંકું પ્રાણ પરના લીજીયે... ચાલ: ભેદ ત્રીજે રે
સબલ ઇંધ લેભે કરી મન ધ્યાયે રે
લેઉં પર ધન અપહરી મેલું ધાડું
પાડું મારગ અતિ ઘણા ઘર ફાડુ રે
તાડું અધિપતિ ધનતણું ગુટક: ધનતણા અધિપતિ બંદી ઝાલું હસું તેહને બહુ પરે માયા ઉપાસી દેઉં ફાંસી
કૃપાથી તે ઉપરે ઈમ બહુ પ્રપંચે વિત્ત સંચું લેકવંચુ અતિઘણું ઈમ રૌદ્ર ત્રીજે કરે મુરખ મરથ ચેરી તણું.... ચાલઃ ભેદ એથે રે
પંચ વિષય કારણતણું ધન ઘરણું રે
ધરણની રક્ષા ભણી ઈમ થાયે રે
એ સર્વિજતને રાખશે જે હરશે રે
તેહને બહુ દુખ દાખશું ગુટક દાખશું દુખ મરણાંત તેહને ઇશી આશા મન ધરે સર્વની શંકા કરે એવી રખે કંઈ મુજ ધન હરે જબ કિં૫ જાયે સંતને પણ ચૌર કહી તવ ચિંતવે એ કહ્યું રિક્ષા રૌદ્ર એવું સાંભળી લક્ષણ હવે
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ચાલ: હિંસાદિક રે
ચાર માંહિ કે એકને પાતિકને રે
સેવે છડે વિવેકને એ પહેલું રે
લક્ષણ બીજું એણે પરે તે સઘળા રે
પાપ સદા બહુ આદરે ગુટક આદરે કુમતિ બુદ્ધિ બહુ પરે વળી ધનાદિ કારણે હિંસાદિ પાપ કરે અનાણું એહ ત્રીજુ જિન ભણે
થે વધાદિક પાપ કરતો જાવ જજીવ ન ઓસરે મરણાંત સમે પણ ચિંતવે નહિ કાલિક સૂરિની પેરે... ચાલઃ એહ લક્ષણ રે રૌદ્રતણું જિન કહે ઈણ ધ્યાને રે
ઈહ લેકે પણ દુઃખ લહે ઈણ ધ્યાને રે
રૌદ્ર અવરને ચિંતવી પાતિકની રે
રાશી કમાવે નવનવી નવનવી આપદ લહે આપે દ્રોહ પાપે જીવડો લલિતાંગ શું જિમ દ્રોહ કરતો તાસ દાસ જડે વડા દ્રોહી સુદર્શન તણે જોગી સર્ષથી પરભવ યુગ બહુ ઉપરે દ્રોહ બુદ્ધિ દુઃખી તે મણીરથ થયો... ચાલઃ ઈણ ધ્યાને રે
પરભવ ય નિરયાગતિ કંડરીકો રે
કરડઉકરડે જતી બ્રહ્મદત્તો રે
ચક્રી સુભમ વરુપે તિમ મંડીક રે
લેહપૂરો ચૌરાધિ ગુટકઃ ચૌરાધિ તિમનંદ મમ્મણ શેઠ મુહા બહુજનું ચાર પ્રકારે રૌદ્ર કરીને
નરકે ખુંત્યા અતિઘણું તેહ ભણું રૌદ્ર ધ્યાન છેડે ભાવિક શુભમતિ આદર કહે ભાવ સમતા ભાવ ભાવી સુખે સિદ્ધિ વધુ વરે...
જ લક્ષ્મીના ગુણ-અવગુણ વર્ણનની સઝાય [૨૦૩] જ જેણે બહુ ગુણ ભરી નવ કન્યાવરી બ્રહ્મચારી વરે વયર સામી સદશ પૂરવ ધરો સંધ શિવ સુખ કરો લબધિ પ્રણમાઈ શીશ નામી. ૧ લાછિ તું આછિ પરિપતલી ગુણે કલી વીજની બહિનીનું (C) ચપલ જાણું દેષ શત ગર્ભિણ પ્રગતિપણે પાપિણી સિવિયર સામી તું સરિ નાણું... ૨ લાછિ જે કાછિ ચોખા નહીં કેટલા અવર પાપ ધરિ હિ વસઈ ઈમ ઘર ઘરણું પરિ જજુઆ તુઝ ઘણી હિ કુલની નહીં દિશા વસઈ. ૩
א
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________
લક્ષ્મીના ગુણું-અવગુણુ વર્ણનની સજઝાય
અંત્યા ધીવરા સૌતિકા વાગુરી તેપિ તુજ ભાગવઈ પ્રકૃતિ મઈલી જનક જનની સુતા સુત સહેાદર ધરે કલહનઈં કારણે તુ પહિલી... ચાર તુઝ કાજે ચારી કરઈ વાટપાડા સવે વાટ પાડઈ ચારી શૂલિ ચડઈ તુઝ થકી શિર પડઇ ભૂખિ સૂકતિ દીવાન વાડાઇ... વિ તુઝ કારણે પાપિણી એલવઈ કવિ ગલટુ પઈિ મનુષ્ય મારઈ ધ્રુવિ વિશ્વાસ ઘાતાં કરિ સેડિસ્ય વિવિધ આરંભ બહુ પિંડ ભારછેં... કવિ તુઝ ભૂમિમાં કૃપણુ દાટિ મરઇ જઇ અનેકે વિસાંદિ જાતે લાષ્ઠિ મેાલા મરઈ પિંડપાપઈ ભરઇ ન ફિરઈ તતણા જીવ ધાતે... લાષ્ટિ પાપાનુધી મિલી જેહની તેનતું સર્પિણી હાથે કીધી દેવ ગુરૂ ભક્તિ વરદાન ગુણુ પુણ્યની તસિતિ શુદ્ધની વ્રુદ્ધિ પધી... લેાક તુજ કારણે મીત મૃગ શકરા મહિષ મહિષી સસા અજ વધારઈ ઘેટુ ગજ મૂજ માર અહિ કુકુટ હયા પખિયા સિંહ કચ્છપૃહ માર... કે ધનધા જતા સ્વજનન” ત આળખે ગવથી તૃણુ સમું જગ માન દુ લા લેાકન” પીડતાં ચાળતાં મુખઈ અશુભ ખેાલતા રહઈ કુખ્યાનઈં... ૧૦ લાષ્ઠિમા પાષ્ટિમાં તુ ધણી છીમતે કાછિમાં કાછડા ગમન કાજે જે સદાચાર દાતારના ધર થકી તે સુકૃત કાજ કરતાં ન લાજછે... લાષ્ઠિ તુઝે હિની પડચા મિલી જેહને પૂર્વ ભવ વિવિધ પુણ્યાનુ બધી તેહને વિવિધ સુખ ભાગ દેખાવતી મેાકલ” શિવપુર લેક સધિ... પાપિ ઘરે પાપકારથકી વિરમને પુણ્યના કારણેા તું કરાવે સકલ મુતિ વયર સામી કહે લાતું પુણ્ય ભંડાર પેાત’” ભરાવે... [ ૨૦૯૪ ] પ્રાણી! એ ઋદ્ધિ અસ્થિર પ્રમાણા...
એ ઋદ્ધિ અસ્થિર પ્રમાણેા હૈ। તમે માહ કરી છે. શ્યાના ? નટ્ટે સાવનની ડુંગરી કરી પણ
કાયા-માયા વાદળ છાયા
મમ્ણુ રોકે વેઠ કરી ભલે અંતસમે સૌ મૂકીને ચાલ્યા માનુસારીના ગુણુ પાંત્રીસને ન્યાયેયાપાર્જિત વિત્ત વરીને સાત ક્ષેત્રે વાપરી પૈસે પ્રભુભક્તિ વળી નિત્ય કરીને
19
29
.
૬૮૫
,,
૪
૫
७
८
૯
૧૧.
૧૨
""
,,
લઈને ગયા નહિં ટટ્ટા
છે દિન યાર્ને ચટકે... હૈ। પ્રાણી! ર લક્ષ્મી ભેળી બહુ કીધી પાઈ ન સાથે લીધી ... અંતરમાંહિ ઉતારા ખર્ચા ખાંતે હાર। ... --માનવજીવન સુધારા સફળ કરેા જન્મારા...
૧૩
૧
૩
૪
૫
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ હક લઘુતા ગુણની સજ્જાય [૨૦૦૫] લઘુતા મેરે મન માની લહી ગુરૂગમ જ્ઞાન નિશાની મદ અષ્ટ જિન્હોંને ધારે તે દુર્ગતિ ગયે બીચારે દેખો જગતમેં પ્રાણું દુખ લહત અધિક અભિમાની લઘુતા. ૧ શશી સૂરજ બડે કહાવે તે રાહુકે વશ આવે તારાગણ લઘુતા ધારી (સુર) સ્વર્લ્સનું ભીતિ નીવારી... , ૨ છેટી અતિ જેમણગંધી રહે ખટરસ સ્વાદ સુગંધી કરટી મોટાઈ ધારે
તે છાર નિજ(શિશ-૨) ડારે... » જબ બાલચંદ્ર હેઈ આવે તબ સબ જગ દેખણ (ધા) પૂનમદિન બડા કહાવે તબ ક્ષીણુકલા હૈઈ જાવે. ગુરૂવાઈ મનમેં વેદે ઉ(4)૫ શ્રવણ નાસિકા છેદે અંગમેં લઘુ કહાવે તે કારણ ચરણ પૂજાશિશુ રાજધામમેં જાવે સખી હિલમિલ ગોદ ખિલાવે હેય બડા જાન ન પાવે જવે તે શિર કટાવે... અંતર મદભાવ દ(બ)હવે તબ ત્રિભુવન નાથ કહાવે ઈમ ચિદાનંદ એ ગાવે રહેણી વિરલા કે પાવે
લાભની સઝાય [૨૦૦૬] BRE લેભ ન કરીયે પ્રાણીયા રે લેભ ભૂરે સંસાર લભ સમે જગ કે નહિ રે દુર્ગતિને દાતાર ભવિકજન! લેભ બૂરા સંસાર વજે તમે નિરધાર... ભવિકજન ૧ જિમ પામો ભવપાર
ભવિકજન! લેભ બૂરે સંસાર અતિ લોભે લક્ષ્મીપતિ રે સાગર નામે શેઠ પૂર પાનિધિમાં પડયો રે જઈ બેઠો તસ હેઠ. સેવનમૃગના લોભથી રે દશરથ સંત શ્રી રામ સીતા નારી ગુમાવીને રે ભમ ઠામ ઠામ... દશમા ગુણઠાણ લગે રે લેભતણું છે જેર શિવપુર જતાં જીવને રે એહજ મોટો ચોર નવવિધ પરિગ્રહ લેભથી રે દુર્ગતિ પામે જીવ પરવશ પડીયે બાપડો રે અહોનિશ પાડે રીવ પરિગ્રહના પરિવારથી રે લહીયે શિવસુખ સાર (સુખ શ્રીકાર) દેવદાનવ નરપતિ થઈ રે જઈએ મુગતિ મેઝાર
છે કે
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________
લોભની સજઝાયો
૬૮૭
યસન
૧
ભાવસાગર પંડિત ભણે રે વીરસાગર બુધ શીશ લેભણે ત્યાગ કરી રે પહેચે સયલ જગીશ ભવિકજન ૭
[૨૦૯૭] વ્યસન(દૂષણ) નિવારે રે ચેતન ! લેભનું લેભ છે પાપનું મૂળ લેભે વાઘા રે મૂઢા પ્રાણીયા ન લહે ભવજલ ફૂલ... લક્ષ્મી કાજે રે રણમાં રડવડે વળી ચડે ગિરિ વિકરાલા
ભે સુધા તૃષા રે અતિ સહે જઈ પડે સમુદ્ર જાળ
ભે માનમર્યાદા નવિ રહે. ન રહે વચન વિશ્વાસ લોભી નરને ભાંડે જગ સહુ કોઈ ન આપે રે વાસ... લભી દિન પરે દિનતા કરે કરે નિત્ય પાપ વ્યાપાર લભી પ્રાણ હરે પરજીવના માને તે લક્ષ્મી જ સારી લભી નિર્લજ થઈ ધન મેળવે સેગન જૂઠા રે ખાય લેભી પરધનન્યાસને ઓળવી મરી અધોગતિ જાય આઠમો ચકી સુભૂમ રાજીયો કીધો લાભ અપાર આર્તધ્યાને રે સમુદ્રમાં ડુબી ગયે નરક મોઝાર.... લભી માત-પિતા પરિવારને દીયે બહુલા રે દુઃખ મણિવિજય કહે વારા લોભને તે મળે પૂરણ સુખ
[ ૨૦૯૮] તમે લક્ષણ જે લેભના રે લોભે મુનિજન પામે ક્ષેભના રે લૅભે ડાહા મન ડેન્યા કરે રે લેભે દૂધટ પંથે સંચરે રે... તુમે૧ તજે લેભ તેહના લેઉં ભામણું રે વળી પાયે નમીને કરૂં ખામણું રે
ભે મર્યાદા ન રહે કેહની રે તમે સંગત મેલે (મૂકે) તેહની રે... , ૨ લેભે ઘર મૂકી રણમાં મરે રે લેભે ઉંચ તે નીચું આચ(દ) રે રે લાભ પાપ ભણી પગલાં ભરે રે લોભે અકાર્ય કરતાં ન આસરે રે... , ૩ લેભે મનડું ન રહે નિમળું રે બે સગપણ નાસે વેગળું રે
ભે ન રહે પ્રીતિ ને પાવઠું રે લોભે ધન મેળે (મેળવે) બહુ એકઠું રે... ૩ લભે પુત્ર પ્રત્યે પિતા હણે રે લેભે હત્યા પાતક નવિ ગણે રે તે તો દાતણે લેભે કરી રે ઉપર મણિધર થાય તે મરી રે... - ૫ જોતાં લેભને થેભ દીસે નહીં રે એવું સત્ર સિદ્ધાંતે કહ્યું સહી રે લેભે ચક્રી સુભમ નામે જુવો રે તે તે સમુદ્ર માંહે ડુબી મુઓ રે.. ૬ એમ જાણીને લેભને છાંડજો રે એક ધર્મશું મમતા માંડજો રે કવિ ઉદયરતન ભાખે મુદા રે વદુ લેભ તજે તેને સદા રે... , ૭
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮૮
સઝાયાદિ સંપ્રહ ભાગ-૩
[ ૨૦૯૯]. તમે લેભના લક્ષણ સાંભળે રે જે લેભ કરે તે નહિં ભલે રે લેભે જીવ ઘણું દુઃખીયા હુઆ રે અતિભે અણખૂટે તે મૂઆ રે...તમે. ૧ દૃષ્ટાંત તે ઉપર સાંભળો રે, સાંભળીને મૂકે મન આમળે રે બે ભાઈ સગા શુભ લક્ષણ રે ઘરમાં ધનની તસ નહિ મણું રે ૨ પણ લેભ ઘણે મનમાં ધરે રે તે માટે પરદેશે સંચરે રે મારગે કંચન પરિસે જડે રે નહિં છેદ સૂઘાટે તે ઘડો રે... ૩ ભૂમાંહ ઠવ્યા તસ જઈમતિ રે મનમાં ચિંતે લેભીપણે રે હવે આહારની ચિંતા ચિંતવે રે સીધું લેવા એક જ સંચરે રે સીધું વિષ ઘાલીને લાવી રે આ ભાઈને તસમન ભાવીયો રે હવે નીરની પણ ખપ છે ખરી રે તિણે ફૂપ થકી લા ભરી રતુમે૫ ગયે જલ લેવા તે તતખણે રે બંધવ આવ્યો શરાણે રે તસ ઢોળી નાખે કુપમાં રે પાછા વળીયો શુભ રૂપમાં ર... , ૬ રાંધી જમી આનંદમાં રે જમી પેઢયે તે આહાદમાં રે જે પોઢયે તે ફરી નવિ ઉઠી રે બીજે કૃપમાંહી પડી મૂઓ રે , ૭ અને આવી પુરિસે લઈ ગયા છે જુઓ વિણ ખૂટે તે મરી ગયા રે ઈમ જીવ અનેક લેભે કરી રે અણખૂટે અંતે ગયા મરી રે. ૮ ઈમ જાણી લેભ નવિ કીજીયે રે લોભ તજીને શિવસુખ લીજીયે રે ઉત્તમપદ પદ્મની ચાકરી રે કરીને પણ થઈએ શિવપુરી ૨, ૯
[૨૧૦૦ ] લેભી મનુષ્યશું પ્રીત ન કીજે લેભીને અટકળી લીજેન્ટ દિલની વાત કહેતાં તિણ આગે તિણ શું આપણે કાજ ને સીઝેજી, ભી. ૧ લભી મનુષ્યને તો લજજા ન કાંઈ નેહ કપટ ભી જોડેજી વિસારી બે મૈિત્રી વહાલા શું પ્રીતિ પહેલાશું તેડેજી લાલચ ન જ લેભી મનુષ્યને મનની તૃષ્ણ ન મૂકેજી ધર જા, મર જા, ને વીસર જ ચિત્તની વાત ન ચૂકેછ. ૩ લેબી ઘન ધરતીમાં ઘાલે ઉંડી ખણ ખણું ખાડાજી તડ તડફ દુખે દિન કાઢે તે ધન જાવે એરને આડળ... ૪ લેભી માણસ તે હેયે લબાડી ગુણ અણ હુંતા ગાવેજી જે આપણે સ્વારથ નવિ પહોંચે તે અવગુણ અણહુંતા ઉઠાવેજી, ૫
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮૯
લેભની સજઝાય લોભી દાન દિયો નવિ જાવે હરખે હાથ ન હાલેજી પાપ ઉદયે પોતે દિયો નવિ જાવે (લેભીડીયે તેહને લેભે અવરને) પાડેજી, ૬ આહાર તે લોભી અધિકો ખાતે પછે કહે પેટ ફૂટેજી દુઃખ પાવે દારિદ્ર કહાવે
કહે મારી નાડીયો ગુટેજી... ૭ લેભી છતે દ્રવ્ય લૂખું ખાવે બાદા ધાન્યની બાટી દેલતવંત પણ દામ ન ખરચે માયા પકડી કાઠી... કુડા સેસ કથન કેઈ કાઢે એક માયાથે લય લાગી ધરમ-કરમની ખબર ન કાંઈ એક રૂપિયાને રાગીછ... કુણ કુણું પ્રાણ તે છેતરીયા માયા કામણ ગારીજી ડગાય દિયા એણે મન દેવતાના માયા મહા ધૂતારીજી... કનકરથ રાજા હુઓ લેભી વિસ્તાર જ્ઞાતાઍ ભાજી અંગ ઉપાંગ ન રાખ્યાં કુંવરના હૃદયે દયા નહીં રાખીજી... ઇ ૧૧ કઈ વાતની કમી નહિ કણિકને તોય રાજ્યશું મન હુઓ આજી પકડી પિતાને પાંજરે પૂર્યો પછે વહેમ કુમરશું લાગે છે. • ૧૨ બારમી વાર સમુદ્રમાં ચાલ્યા નાવ ભાંગી સમુદ્ર વિચાળજી રયણ દેવીના દુખ તેણે દીઠાં જિનરક્ષિત જિનપાળજી , નંદ રાજાની નવડુંગરિયાં. આખર કામ ન આઈજી મરીને રાય પહેલ્યો માઠી ગતિએ ઘણે લેભી નરકની સાંઈજી. , ૧૪ સુભમ નામે આઠમો ચક્કી સાતમો ખંડ લેવા ચાલ્યો પરતક્ષ ડૂબ ગયો જળમાંહી તૃષ્ણાયે નરકમાં ઘાલ્યો. છ ૧૫ કંસે? કર્મ તે ભૂડ કીધે ઉગ્રસેનને પાંજરે ઘાલજી કૃષ્ણ વાસુદેવે કંસને માર્યો પાધરો નરકમાં ચાલ્યા . ૧૬ દેવતા લેભી કહ્યા સૂત્રમાંહી રત્ન ચરીને ભાગેજી પછે છ માસ લગે રવ પાડે વજ તણે માર લાગે છે ૧૭ લેભી તે તુરત કરે લડાઈ લોભી હુઈ જાવે લૂણ હરામીજી લેભી મનુષ્ય તો ગળું કપાવે મહાભી નરકને ગામીજી.... - ૧૮ લેભી ધર્મની વાત વિગોવે
લોભી મેલે નિજ નાકીજી નાત-જાતમાં કહે લોભીને
એહમાં નહીં કાંઈ બાકીછ... ઇ ૧૯ પાપનું મૂળ તે લેભ કહાયે ગુણ સઘળા લેભી બાળજી લભી માણસ તો મુંબ કહાવે તેને નામ પ્રભાતે સહુ ટાળે છે ૨૦
સ. ૪૪
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાની
૬૮૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ લોભી તે ગુણ કિશું ન રાખે ભીને નહિ કાંઈ લજિયાજી સગા વહાલા શું ગાળજ બેલે કરે કેડીને માટે કજિયાજી , ૨૧ કુદેવ કુગુરૂ કુધર્મને ધ્યાને પૂજે દેવતા દેવીજી મહ અનરથ કરે ધનને અર્થે સ્નાન કરી ધૂપ વેજી.... ,, પરિગ્રહ છૂટવ્યા વિણ મેક્ષ ન જાવે જ્યાં લગે જીવને મમતાજી ઋષિ રાયચંદ કહે ઉત્તમ પ્રાણી તમે આણે અહી સમતાજી... , લેભ પચ્ચીશી જેડી જુગતિ શું લેભ તજે તેને શાબાશે પ્રસાદ પૂજ્ય જેમલજી કેરે શહેર બીકાનેર ચોમાસોજી. , ૨૪ સંવત અઢારસે વર્ષ ચોત્રાશે આ શુદિ દિન માસોજી લભ ત્યાગી તે વડા વૈરાગી કરશે અમરાપુરીમેં વાજી... p ૨૫
[ ૨૧] મજો માંજો માંજે ધરસો માંજો
રે પ્રાણી ! તું લેભ નિવારે લોભ તે પાપનું મૂલ
લેભે પ્રાણું જે મૂછણા અનરથનું અનુકૂલ ધરશો માંજો કપિલ ઋષીશ્વર લેલે ઉજાતા કંચન દેય જ માસા ભાલેભે કેડને પહેતા ધરતે તેવી જ અસાધરશે માંજો રે (રાય) નવ વંદે નવ ડુંગરી કીધી સાયરમાંહી સમાણી
લેભે પ્રાણી જે ઘેરાણુ નિચે નરગ નિસાણી, ૩. સુભમ નામેં આઠમે ચક્રી દીધા સાતમી ઝંડા સાગર શેઠને સાગરમાંહિ લીધા નરકમાં દંડા...
સંવત અઢાર દશના વરસે વઢવાણ ક્ષેત્ર મઝારે ઋષિ ભણ કહે નિત નિત વંદુ લેભને જે નિવારે.... ,
[ ૨૧0૨] લેભ પાપનું મૂલ છઈ ઐહ દીજે માત-પિતાનઈ છે. લેભઈ છોરૂ માતા તિવ હિડા લેભિ પુત્રપિતાની એક સહુ સુણે લેભની વાત કહી કલજુગની એક જ ધાત ભાઈ ભ વેરી છે એહ. પાતાલિ નાખિ તેહ... લિલિ થાપણસો કીજે લેભિ પૂઠ પીતાનઈ દીજે... લેભિ ને નારીસુ મંડઈ લેભિ માંએ મણી(ધર)ધર ઈડઈ... ૩
ભિ જાણું નઈ જીવ મરાવઈ લોભિ ઘાણીમાં એરવઈ કહે નીએ કહા અપરાધ જમાઈ લેભિ જીવતાં જીવ ડાઈ... ૪
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________
વચન ગુપ્તિની સજઝાય લેભિ પલ્સ પોઢેરા કીજિ
ભિ ખાણુ ભાવંતા દીજિ. જાહરિ દૂધ દહીં ઘી ખાતા તારે કડબ છવાડણ માતાજરિ ડેમું રે દૂધ વસુકવું તારિ દડિનઈ ધણમાં મુકયું કાએ કાઢે નીઝાણ છે
સીર સાઠે ખાસઈ એહ... સહુ સ્વજન જોઈ લઈ સાર પાપી લોભ કરઈ સવ છાર લોભિ વેવાહી વેરી થાય લભઈ પ્રીત જનમની જાય.... લભઈ સહેદર થઈ ધન લીજઈ લેભઈ લેખું ફોગટ કા જઈ ઉપર બેલિ એહવા બેલ ઘર જસિ સામહાનું ન ટોલ... ૮ ચાડી કર રાય માન મંડી લેભે જેઠા કરમ તજ ઇંડિ લેભે મેલી મતી જ થાય લભે મરીનઈ દુર્ગત જાય... લેભિ કરવાનું મન વ્યાપ સનું અણું ચાપઈ એટલી જૂનાપઈ હશે અઢાર હણુ દલ જંત લભે આણુ કરવને અંત.... ૧૦ લેભિ જોયેની લૂખું ખાય જાણી ધન ઘણેરૂ થાય સાહમું મણ ધન જ મેલઈ લે િખાય ચોળા નઈ તેલજુઓ છનું છ ખંડનું રાજ લેભિ ન સર્વ પિતાનું કાજ સેન સહિત પાતાલે નાખ્યો બૂડ મહાસમુદ્રમાં દાખે.. સાઠ સહસ અંતે ઉરી જેહ લેભિ તૃપ્તિ ન પામ્યા તેહ રાજ રામ ધરણી મન મોહ્યું રાજ ચૌદ ચાકડીનું એયું.. લેભિ પાપ જ પુઠિ વળગ્યો. લેભિ અરિહંત નામથી અળગો લેભઈ નિયાણું નરકનું થાય લેભિ મરી નઈ દુર્ગતિ જાય... પાણી અંગ પખાલી જેહ ચકખું તવ થાય તેહ અંતરંગ સેનાનઈ નાઈ દયાદાનઈ ચકખું થાય.. જ અઢાર પુરાણ સોય પાપી લોભ સમે નહિ કેય લભઈ બેલ પિતાના જાય લેશિ નિયાણું નરગનું થાય. સેવક કહે સમક્તિ રાખો પાપી લેભ પરે લેઈ નાખે પાપી લોભ નાખસિ જેહ વહિલે મુગતિ પહોંચસઈ તેહ. ૧૭
રક વચન ગુપ્તિની સજઝાય [૨૧૦૩] ૨૪, વચન વિચારી સાજન બોલીયે વચને વાધે વેઢ સજનીયા વચને વેર હેયે પરંપરા ચાલુ આવે રે કેડિ... વચન વચને વેરી વશ હૈયે આપણું આવી લાગે છે પાય છે વચને વહાલા તે વેરી હેયે પગ પગ કલહ રે થાય.. ઇ » ૨
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૯૨
વચને વનિતા તે વિષે સારિખી ધણા દિવસની અતિપ્રીતડી વચને રાજ તે રાસે કરી શેઠ સુતારા રાહિણીને પરે કમલ પ્રભ સૂરે જનપદ મેલીયુ સાવદ્યાચારજ નામ નયું વલી વચન સરાપ ન દીજે કાયને ખિખિણુ સાલે ૨ સાલતણી પરૢ
દવમાં દાધા રે તેહ જ પાલવે વચને' દાવા ન લે તે ભવે ઉજડ ખેડા રે વચને ફિરી વસે ચઢમાં સૈન્ય તે વચને ઉતર્યા. બેલિ ખેલે કેઇ આતમા સ`સાર વધારે સ્હેજે બાપડા મારા ફૂટા હૈ બાંધે! એને રસને રસીઈવા તરસે કરી
રંડ કુરડ વેશ્યા વાંઝણી મુખે મુગા રાગ તે. આગરે વચને નરક નિંગાદે સૌંચરે વચને સૂત્ર સિદ્ધાંત સાંભળા
ફૂડા કરડા વચને નરગથી
કર ક ́પણા શૂલી રાપણા વીરની વાણી પ્રાણી સાંભળી વચને શુદ્ધ વિશુદ્ધ તમા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
સાંભળજો તુમે અદભૂત વાર્તા પટ મહિનાના ગુરૂ ઝાળીમાં ત્રણ વરસના સાધવી મુખથી રાજસભામાં નહિ... ક્ષેા(લે) ભાણા ગુરૂએ દીધા આવે મુહપત્તી
સાહસુ મેલે રે સાય વચને બેસે ૨ ક્રાય...
લુંટી લીધું રે ધન્ન વનિતા કાઢી રેવન્ત...
વચને મેથ્યુ રે વેર કરમે લીધે ઘેર...
આલે તે માટી રે ઝાલ દેહ દહે અસરા.... વુડે વલી વરસાલ
જાયે અન તારે કાલ...
વસતી ઉજ્જડ થાય
વચને વેગે ન જાય...
અનરથ દંડ રે એવુ
લ પટ લવતારે જેડ...
એ છે. માટેરા ચાર કીધાં કર્મ કહેર...
પામે હીણા અવતાર
કીધા કર્માં અપાર...
વચને સરગ અપવગ
લુલી રાખા રે વ... માત મેટાની રે તાત વિા વચનની વાત...
ભાષા ભાખે રે ઠીક પામે સુખ તહકીક..
સજનીયા
માત સુખલડી દેખી ૨ લીધા સવ ઉવેખી ૨...
,,
,,
"
""
99
36
""
29
99 ,,
לן
,,
.
39
,,
39
39
19
""
p
વચન. ૩
""
19
39
"
99
,,
.
"3
,,
,, ,, ૧
39
४
,,
७
८
ܕܐܚ
,,
૯
૧૦
વજ્ર સ્વામીની સજ્ઝાયા [૨૧૦૪ ]
વયર કુંવર મુનિવરની ફ્ આપે(વે) કલિ કરતા ૨
અંગ અગ્યાર ભણુતારે... સાંભળજો ૧
૧૩
૧૪
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________
વજ સ્વામીની સજઝાય
૬૯૩ ગુરૂ સંગાથે વિહાર કરે મુનિ પાળે પંચ આચાર (શુદ્ધ આચાર) રે બાલપણાથી મહા ઉપયોગી સંવેગી શિરદાર રે. સાંભળજે. ૩ કેળાપાક ને ઘેવર ભિક્ષા દેય ઠામે નવિ લીધી રે ગગનગામિની વયિલબ્ધિ દેવે જેહને દીધી રે.... દશ પૂરવ ભણયા જે મુનિવર ભદ્રગુપ્ત ગુરૂ પાસે રે ખીરાશ્રવ પ્રમુખ જે લબ્ધિ પ્રગટ જાસ પ્રકાશે રે.. કાડી સેંકડા ધનને સંચે (સંચય) કન્યા ઋકિમણું નામે રે શેઠ ધનાવહ દીયે પણ ન લીયે વધતે શુભ પરિણામે રે.... " દેઈ ઉપદેશને રૂકિમણું નારી તારી દીક્ષા આપી રે યુગ પ્રધાન (પણે જે) વિચરે જગમાં સૂરજ(તુલ્ય પ્રભાવ=તેજ પ્રતાપી) ૭ સમકિત શીયલ તું ધરી કરમાં મોહસાયર કર્યો છોટે રે તે કેમ બૂડે (ડૂબે) નારી નદીમાં એ તો મુનિવર મેટો રે. , જેણે દુભિક્ષે (દુષ્કાળ) સંઘ લેઈને મૂક્ય નગર સુકાળ રે શાસન શોભા ઉનતિકારણ પુછપ પદ્મ (પૂજા પુષ્પ) વિશાલ રે.... " બૌદ્ધરાયને પણ પ્રતિબોધ્યો કીધો શાસન રાગી રે શાસન શોભા વિજયપતાકા અંબરે જઈને લાગી રે..... વિસ સુંઠ ગાંઠીયો કાને આવશ્યક વેળા જાણે રે વિસરે નહિં પણ એ વિસરીયો આયુ અલ્પ પિછાણે રે.... લાખ સેનૈયે હાંડી ચડે તિણે (જબ) બીજે દિન સુકાળ રે એમ સંભળાવી વયર(વજ=ધીર) સેનને જાણ અણસણ કાળ રે.... રથાવત ગિરિ જઈ અણસણ કીધું સહમ હરિતિહાં આવે રે પ્રદક્ષિણુ પર્વતને દઈને | મુનિવર વદે ભાવે રે.. ધન્ય સિંહગિરિ સૂરિ ઉત્તમ જેહના એ પદધારી રે પદ્મ વિજય કહે ગુરૂ પદ પંકજ નિત્ય નમીયે નરનારી રે... • ૧૪
[ ૧૦૫ થી ૧૯]. અર્ધ ભરત માંહિ શોભતા, દેશ અતિ ઉદાર રે; વસવા સ્થાનક લછિને, સુખી લેક અપાર રે. અધિ. ૧ ઈભ્ય પુત્ર ધરમાભા,
ધનગિરિ નામ સુહાવે રે; કાયા મન વચને કરી,
ધરમી પમ પાવે રે, અનુક્રમે યૌવન પામી,
યોગી જિમ ઉપશમ ભરી રે; માત પિતાએ સુત કારણે, વિવાહનો મત ધરીએ રે... ઇ ૩
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૯૪
તૃપ્તા ભાજનની પરે, દીક્ષા લેઈશ હુ* સહિ, કન્યાના માતપિતા ભણી,
કાઈન દેશે મુજને સુતા, તા તત્ત્વ વિમાઁથી,
સુતને નિષેધે હઠ કરી,
શેઠ ધન પાલની નદિની, ધનગિરિ વિના પરણું નહિ', માતપિતાએ અણુવાંછતા, ભાગ ક્રમે સુખ ભોગવે, સુર ભવ થકી કાઈ દેવતા, હંસ માનસ સર જિમ લિયે ગભ વતી થઈ જાણીને, જો હવે આપે પ્રિયા આજ્ઞા તા,
ક્રમ જોગે હતા માહરે, હવે વ્રત લઈ સલા રૂ'; વચન સુણી ભરતારના, એ જિન હષે તુમ્હે શુ' કહ્યુ',
ار
૨ [૨૧૦૬ ]
૩
નહી,
નારી સુન દા રે રાતી ઈમ કહે, નર વિષ્ણુ નારી રે પિક સાહે હજીય સમય હૈ ક્રાઇ આવ્યા નહીં, ભારીયે ભમે રે જશા મૂકીને, પુત્ર નિહાળા ૨ પ્રિતમ આપÌા, મોટા થાયે રે તુજને સુખ થશે, ધમ કરતા રે વારીને નહીં, હુ' તા નારી રે અબલા શું કરૂ, દુઃખણી મૂકી રે મુજને એકલી, ભલા ન દીસેા રે નારી છે।ડતા, રાખીશ તુમને રે પાલવ ઝાલીને, સયમ લેજો ૨ અનુમતિ માહરી,
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
માત પિતાને વારે રે;
ખીજું કામ ન માહરે રે....અર્ધ૦ ૪
વારે ધનિગર ધમા ૐ;
હું છું નહિ ભેગ કર્યા રે.
તેહના તે માવિત્રા રે; જિન હુ જેહુ પવિત્ર ૐ....
નામે સુનંદા રૂપ રે;
સુğા પ્રીતમ મુજ વાત; ચંદ્ર વતા જિરાત
,,
ખીજો વર કાઈ અનુપ રે, પરાણે પરણાવીયા તાસ રે; ત્રિ વાધે નહિ. આસ રે. પુણ્યથી ચવી તિક્ષ્ણ વાર રે; તાસ કુખે અવતાર રે.... ધનિગિર આપણા નાર રે; આદરૂપ સત્યમ ભાર ... એટલા દિનને અંતરાય રે; નરભવ ફોગટ જાય રે... કહે તિણીવાર ત નાર ૨;
માહેરા પ્રાણ(જીવન) આધાર રે ....,
[ ૨૧૦૭ ]
સૃત પુત્રી સ તાંત; કિહાં(મ) લહેશે સન્માન... પુરા તેહના ૨ કેડ; થાયે તુમાર રે જોડ...
પણ જુએ ધ સુત; હજીય ઉદર મારે સુત... ક્રિમ જાશે. મે મંત; સાંભળે તમે ગુણવત... સુખ ભોગવી મુજ સાથ; કરી જિન હર્ષ સનાથ
39
99
,,
29
د.
',
"
,,
દુ
તારી ૧
ر
૩
૪
૫
૩
४
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________
વજ સ્વામીની સજઝાયો
૬૯૫ ૪ [ ૨૧૦૮] જિમ તિમ કરી સમજાવી નારીને, સિંહગીરી ગુરૂ પાસ રે વૈરાગ આર્યસમિત ભાઈ નિજનારીને, સહાધ્યાયી હુ તારે.... # ૧ સૂત્ર અર્થ સઘળા સંગ્રહ્યો, કેડે સુનંદા નાર રે; સુખે સમાધે ગર્ભને પાલતી, દિન થયા પૂર્ણ તે વાર રે.. ૨ શુભ દિન સુનંદાએ નંદન જનમીયે જિમ પૂરવ દિશી ભાણ રે; ઉત્તમ લક્ષણ ગુણે કરી પૂરીઓ, પ્રગટી સુખની ખાણ રે.. મંગલ ગીત જનમનાં ગેરડી, ગાવે ઝીણે ઝીણે સાદ રે; દેવ ભુવન જાણે દેવગના, સુનંદા તણે રે પ્રાસાદરે.... ફરસી ફરસી અંગ કુમર તણે, ઈણ પરે બોલે નારી રે. પહિલા તો તારો તાત ઘરે નહી, સંયમ કેરે મારગ રે.. તો તારો જનમ ઓચ્છવ બહુ પરે, હાત સહી શું બાલ રે; નારી સાધના નર વિણ મ્યું કરે કરે જિન હર્ષ પ્રતિપાલ રે.... ,
૫ [ ૨૧o૯] સાંભળી વનિતાના બોલ, ઉહાપેહથી, જાતિ સમરણ ઉપનો એ; હવે બાળક મનમાંહે એહવું ચિંતવે, ચારિત્ર લઈ થાઉં એમ મને એ... ૧ મુજ ગુણ દેખી માતા, મુનિને દે નહીં, દ્વેષ ઉપજાવું માયને એ; રૂદન કરે નિશદિન, રાખે રહે નહિ, રાખે હાલરડાં ગાઈને એ. ૨ પારણે પોઢાવી, માતા હિંડોળે ઘણું, મીઠાં બેલ સુણાવતી એ; સુઈ ન શકે કિશું વાર, કામ ન કરી શકે, સુખ પામે નહી એક રતી એ..૩ વહી ગયા ઈમ પટમાસ, તેહને રવંતા, તાસ સુનંદા ચિતવે એક પુત્ર જ સુખ કાજે, જાણ્યું પાળશે એ, બાળશે મુજને હવે એ... ૪ હમણું થાએ દુઃખ, શું કરડ્યે આગે એ, ખરે સંતાપે મુજ ભણું એ; એ સુતથી મેં જાણ્યું હારે મન માંહે, મુજથી સુખિણ વાંઝણું એ.. ૫ ઈશુ અવસર મુનિરાય, ધન ગિરિ આદિક, શ્રી સિંહ ગિરિ તિહાં આવીયા એ સમવસર્યા ઉદ્યાન, બહુ પરિવાર શું, કહે જિહર્ષ સુહાવીયા એ. ૬
[૨૧૧૦] ધનગિરિ આર્ય સમિત સંગાથે, નમિ શ્રી ગુરૂના પાય; સંસારિક વંદાવા કાજે, ગુરૂ પૂછે મુનિ રાય રે. મુનિવર ! સુણજે વચન વિચાર, શુકન કાંઈક તકાલ વિચારી; - વાણું કહે ગણધાર રે, મુનિ ૧
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૯૬
લાભ હશે તુમને આજ મા; અચિત્ત સચિત્ત જે મિલે તુમને, પહેાંચ્યા ઘેર સુન દા કરે, દાય મુનિવર તેહ, દેખી તાસ સાહેલી ભાખે, ધગિરી આયા ઐહ રે, વ્હેની સાંભળજે તું વાત બાપ ભણી ભહુ આદર કરીને, આપ પુત્ર દુ:ખદાયી;
રાત દિવસ તુજને સંતાપે,
નારી સુન...દા પણ દેખીને, પુત્ર લેઈને ધનિગિર આગે, એટલા દિવસ લગે એ ભાળક, મુજ નિહ' Éણે સુત વઈરીએ,
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ગુરૂ આદેશ પાળી કરી રે લાલ, નિસીહી કહી પાછા વળ્યા રે લાલ, ગુરૂ ધનિગિરને દેખીને ૨ લાલ, ઝાલી દ્યો મુજને કહે રે લાલ, તેણે દીધે ગુરૂને તદા ૨ લાલ, ભાર ઘણા તે માલમાં રે લાલ, નિજથી અધિષ્ઠા જાણીએ રે લાલ, સુરતી અમૃત સારિખી રે લાલ,
તિહાં જાતા ઋષિરાય,
તે લેયા ચિત્ત લાય રે. મુનિ ૨
શાતા નહી તુજ કાંઈ રે, વ્હેની... ૪
સુત વેદનાએ પીડાણી; ખાલે મીઠી વાણી રે...
મુનિવર પ
દુઃખે કરી મેં પાળ્યું; દુઃખ ધણા દેખાડયા રે...
,,
૭ [ ૨૧૧૩ ]
કહે સુન"દા નારી, તમે તો નિઃસ્પૃહી અણુગાર હા, પિતા ન પીડાએ સુતથી. ઉતારે ન હેત ચિત્તથી હૈ। મુખ મલકે ધનિગર ભાખે, ગુરૂ વચન ક્રિયામાં રાખી ડે
,,
ઋષિજી ૧
,,
સુણ સુંદરી વચન તું મારૂં, તુમ કરો અવશ્ય વિચારી હેા, સુ`દરી ! વચન સુણા પસ્તાવા થાશે તુજને હા... પાછા નિવે જાશે લીધે હે; પૂછે વળી કાઈ નરનારી હૈ... હું તેા ન લઉં તેહની પાખે હૈ।, લેઈ પુત્ર પિતાને દીધા હૈ!... બાલક દેખી મન ઠરીએ હૈ, જિન હ કહે ગુણવ તા હૈ।...
હાંસી કરતાં ઘે મુજને, પેાતાને હાથે દીધા, કરીએ નિજ કામ વિચારી, આપે તેા કરી કાઈ સાખી, મુગ્ધાએ પણ તિમહીજ કીધા, ઝાળી માંહે લેઈ ધિર, તત્કાલ રહ્યો રાવતા,
99
૮ [ ૨૧૧૨ ]
ઋષિજી ! પુત્ર ગ્રહે।૦
,,
""
,,
""
,,
',
સુનંદા ધરથી તામ રે સનેહી; આવ્યા ગુરૂને ઠામ રે સનેહી... ગુરૂ૦ ૧ બાંહ તમ'તી ભાર રે સનેહી; યેા વિસામા વિચાર રે સનેહી... પુત્ર રતન તેજવંત ૨ સનેહી; ગુરૂના હાથ નમત રે સનેહી... તેહના લક્ષણ નિહાળ ૨ સનેહી; ગુરૂ હરખ્ખા તત્કાલ ૨ સનેહી...
39
૩
99
४
3
૪
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮૭
વજી સ્વામીની સજા બાળ થકી બળ એહ રે લાલ, એહની કાંતિ સુરૂપ રે સનેહી; યુગ પ્રધાન થાશે સહી રે લાલ, જિન શાસનને ભૂપ રે સનેહી.. ગુણ- ૫ વજ નામ દીધે ગુરૂએ રે લાલ, ભારે વજી સમાન રે સનેહી; જતને રાખે એહને રે લાલ, જિમ જિન હર્ષ નિધાન રે સનેહી. ૬
ઢાલ: [ ૨૧૧૩] શા તરી નારી ભણું, દીધે પાલણ કાજ બાલ રે; હૈડા હેડે કામિની,
પાળે શિષ્ય શિરતાજ લાલ રે. સ. ૧ ધવરાવે માની પરે,
ખેલાવે ધરી પ્રેમ લાલ રે; મજજન સ્નાન વિલેપને, જોખા જોખે એમ લાલ રે. સ૨ સવર્ણ રતનની કંડીકા,
વજ કંઠે સોહંત લાલ રે; કીડા અનુદિન તે કરે,
સહુના મન મહંત લાલ રે ) ૩ દેખી દેખીને લેસન કરે, સુનંદા નારી બાળ લાલ રે; માગે તે શ્રાવિકા કને,
મુજ અંગજ દ્યો સાર લાલ રે.. ૪ તે કહે અમે જાણું નહી, તુઝને કિમ દેવરાય લાલરે; દીધું છે એ પાળવા,
અમને શ્રી ગુરૂ રાય લાલ રે. ૫ નકારે સુણું તે થઈ,
નારી સુનંદા નિરાસ લાલ રે, સાખા ભ્રષ્ટ મર્કટ પરે, થઈ જિનહર્ષ ઉદાસ લાલ રે... , ૬
હાલ-૧૦ [ ૨૧૧૪ 1 તિહાં થકી ગુરૂ પાંગર્યા છે, વિચરે દેશ મઝાર; વજ થયે એક વરસને છે, ફરી આવ્યા તિણ વાર.. સુનંદા માગે પુત્ર રતના ઘનગિરિ મુનિવરને કહેજી; સુત વિણ ન રૂચે અન્ન, સુનંદા બોલી ફગટ બોલમાંજી; રોતાં ન આવે રાજ, સાક્ષી દઈને માગતાંજી; તુજને ન આવે લાજ સુ૦ ૨ ઝઘડે માંહે માંહે કરે છે, સાધુ સુનંદા નાર; બાળ વજ લેઈ કરી છે,
આવ્યા નૃપ દરબાર.. બેલાવો બાળક ભણું છે, જાશે જેની પાસે; રાય કહે સુત તેહને છે,
એહ જ ન્યાય વિમાસે.... આ ગામ પાસે રાજ તણે છે, રહી સુનંદા તામ; શ્રી સંધ બેઠે દક્ષિણે છે, - વજી લેવાને કામ... રાય સુનંદાને કહે છે,
બાઈ ! તું એને બેલાય; નૃપ વચને બોલાવી છે, કહે છન હષે માય.....
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૯૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
ઢાલ-૧૧ [૨૧૧૫] તેડે રે વાલ્હા તેડે સુનંદા તામ, આવ રે વાલા આ લઉં તુજ ભામણ છે; મારો રે વાલા મારા જીવન પ્રાણ, સાંભળ રે વાલા સાંભળ બેલ સોહામણજી ..૧ મોદ કરવા રે વાલા મદ કરવા રે તજ, ખારેક રે વાલા ખારેક ખુરમા હે સમજી; પિસ્તા રે વાલા પિસ્તા દાખ ખજુર, ભાવે રે વાલા ભાવે ન હેવે કાંઈ કમીજી-૨ આવ રે વાલા આજે મારે ગોદ, દડા રે વાલા દડા થી રડા રમકડાઈ; ઘેડા રે વાલા ઘડા હાથી એહ, રમવા રે વાલા રમવા લ્ય ગેડી દડાજી.... ૩ તુજ વિણ રે વાલા તુજ વિણ જાયે દિન, લેખે રે વાલા લેખે તે ગણજો મતિજી; તારો રે વાલા તાહરા મુજ મન માન, સુતા રે વાલા સુતા ને વળી જાગતાંજી...૪ રાખે રે વાલા રાખે મેં છ માસ તુજને રે વાલા તુજને બહુ જતને કરી; તું તે રે વાલા તું થયે નિસ્નેહ તુજને રે વાલા તું જિન હર્ષ બેઠે ફરીજી...૫
ઢાલ ૧૨ [૨૧૧૬] હવે રાજા ધનગિરિ ભણી, કહે હવે તુહે બોલાવે રે;
ઘાને જે ખપ હવે તો, અમારી પાસે આવે રે..... હવે ૧ ચતુર ચિંતામણી જિમ રહે, રહરણ તિમ લીધે રે; શિરે શીશે ચઢાવી નાચીઓ, હવે વાંછિત મુજ લીધે રે , ૨ થઈ સુનંદા દુમણ કહે, જુઓ રે પુત્રને કે સનેહે રે; મુજ સામું એણે જેવું નહિં, મુનિશું બાંધ્યો નેહે રે.. , હવે ઘરે આવી પિતા તણે, મન માંહી કરે વિચારે છે; ભાઈએ વ્રત પહેલો લીધે, પછી લીધે ભરતા રે, , સુત પણ વ્રત લેશે સહી, હવે મુજને કુણ આધારો રે; ઈમ ચિંતવી શ્રી ગુરૂ કહે, લીધે છે સંયમ સાર રે... એ સાધવી મુખથી સાંભળી, ભણ્યા અગ્યારે અંગે રે; સૂતાં ને રમતાં પારણે, કહે જિન હર્ષ અભંગે રે , ૬
ઢાલ ૧૩ [૨૧૧૭ ] આઠ વરસના દીક્ષા લીધી, ભદ્ર ગુપત સુપરસાય છે; વયર કુમાર ભણ્યા દશ પૂરવ, ગુરૂને આબે દાયજી... પાટ દીધી સિંહગિરિ આચારજ, વયર કુમારને મિત્રજી; એછવ જંભક સરવરે કીધે, કુસુમ વૃષ્ટિ સુપવિત્રછ... પંચ સયા મુનિવર પરિવારે, પુહરિ કરે વિહારજી; પાટલી પુર ધન વણિકની પુત્રી, રૂકમણી રૂપ ઉદારજી....
આઠ ૧
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________
વજ્ર સ્વામીની સંજાયા
વયર સ્વામીના ગુણુ સાંભળીયા, પરણુ તા શ્રી વયર કુમારને, વિચરતા આવ્યા તેણે નગરે ધન વણિક કન્યા સધાતે, યેા ધન એહ. કન્યાને પરણા, તુમ વિષ્ણુ અગ્નિશરણુ ઋણું કીધા,
પ્રવૃત્તિની મુખથી જેવુંજી અભિગ્રહ કીધેા તેણેજી... ક્રેાડી અનેક ધન લેઈજી; આવી નયન કહે એહજી...
ઢાળ ૧૪ [ ૨૧૧૮ ]
વયર સ્વામી એહવુ' કહે રે હાં, અજ્ઞાની મતિ હિન સાંભળ સહીજી વ્રત સામ્રાજ્ય તજી કરી રે હાં, કુણુ થાયે ભવ આધિન સાંભળક વિષય સાંસારિક સુખ સહુ રે હાં, એતે ભાગ ભુજંગ; સાંભળ૦ નારી વિષેની વેલડી હાં, પંડિત ન કરે સંગ સાંભળ૦ એહ વિવાહે ભ્રમે ધણું ર્ હાં, લહુ દુર્યંતિ સંસાર; સાંભળ॰ ફળ કિ‘પાઠ સમા કથા ૐ હાં, સેવે વિષય ગમાર સાંભળ૦ જો મુજ ઉપરે છે. ધણા ૨ હાં, એહ કન્યાના રાગ; સાંભળ૦ તા સંયમ યે મુજ કન ? હાં, આણી મન વૈરાગ્ય. સાંભળ થોડા સુખને કારણે ? હાં, કુણુ મેલે સૌંયમ યાગ; સાંભળ મક્ષ મૂકી કાણુ આદરે રૂ હાં, ભેગ વધારણુ રાગ સાંભળ૦ એહવુ" સાંભળી રમા રે હાં, વ્રત લીધેા તત્કાલ; સાંમળ॰ ઉત્તમ પાળે પ્રાતડી રે હાં, ઈમાજન હ` રસાલ. સાંભળ॰
વેરાગી ૨ વૈરાગી રે, સૌંયમશું જેહ સરાગી ૨, જિનશાસન જેવું દીપાવ્યા રે, બૌદ્ધ દની શરણે લાવ્યા રે, પ્રભાવક પુરૂષ કહાયેા રે, પરમાન દે આયુ વિસ્તાયા રે, રૂપે માહે સુરનર નાર રે, શ્રી સ ંધ ભણી હિતકારી હૈ, સત્તરસે નવ પાસે ૨, થઈ ઢાલ પદર ઉલ્લાસે રે,
ઢાળ ૧૫ [ ૨૧૧૯ ]
પૂરા એહની આશજી; કરા જિન હષ વિલાસજી... આઠ
આઠે ૪
,,
૬૯
દે
૩.
વૈ ૧
૧૦
શ્રી વયરકુમાર નિરાગી રે; ધ્યાનામૃત શું લય લાગી રે. દુભિ'ક્ષમાં સધ જીવાડયા ૐ; જિન ભકતે તામ ઉપાયા હૈ. ત્રિભુવનમે સુજસ સવાયા રે; અણુસણુ કરી સુરપ૬ પાયા ૨. ૧૦ મેાટા મુનિ બાલ બ્રહ્મચારી રે; સહુ જીવ તણા ઉપકારી રે. સુદિ પડવે આસા માસે રે; ભણતાં સુણતાં સુખ થાસે રે વૈ૦ ૫.
વે
と
૩.
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૦૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩
શ્રી જિન ચંદસૂરિ ગુરૂરાયા રે, (જૈનશાસન ખરતરગચ્છ)જેણે શોભાવ્યા રે; વાચક શાંતિ હર્ષ પસાયા રે, જિન હષે વયર ગુણ ગાયારે. વ. ૬
૨૧૨૦] હા નવ વરસ વયમેં કુંવરે, લીને સંયમભાર;
સુનંદા તવ ચિંતવે, હવે કેણ આધાર ઈમ મન ચિંતવતી થકી, લાવે મન વૈરાગ્ય;
સુનંદા મન સંયમ લાયે, ચઢવા શિવ ગિરિ પાય.... ૨ ધન શ્રી ગૌતમ ગોત્રને, રત્વખાણ ઈહ સામ,
- શ્રી ગૌતમ ગણધર પ્રમુખ, પુરૂષ રતન ગુણજામ. ૩ હવે મુનિવર શ્રી વિરજી, દિન દિન શ્રુત અભ્યાસ;
કરતે દશ પૂરવ ભયા, પટ્ટધર લાયક ખાસ. ૪ લાયક દેખી વયરને, થાપ સિંહગિરિ પાટ;
ભૂમંડલ વિચરે સરિ, કુમતિ કરે નિર્ધાટ.... ૫ ટાળ : એક દિન ઉજજેને મારગ, સૂરિ વિચરતા જાવેજી, પૂરવભવને મિત્ર દેવતા, ઘેબર તિહાં વહેરાવે, મૃતધર નમીએ છે. ૧. અનિમિષ નયણું મણુકજજ સાહણા, એ ગાથા સંભારીજી; દેવપિંડ જાણીને ન લીયે, આહાર તિહાં વ્રતધારી. શ્રુત, ૨. પ્રગટ થઈ વંદે ગુરુ ચરણે, ગુણ સ્તુતિમાલા ગાવેજી; આકાશગામિની વિદ્યા દઈને, સુર નિજ સ્થાનક આવે. શ્રત. ૩. વલી એક દિવસ પરીક્ષા જોવા, તેહી સુર ફરી આવેજી; શ્રાવક રૂપ કરી અતિ આદર, કેળાપાક વહેરાવે. શ્રુત૦ ૪. અનિમિષ નયણે સુર ઓળખીયે, દેવપિડ તેહ જાણેજી; ન લીયે આહાર તેહ ગુરુરાજે, ધન્ય ઉપયોગી નાણી. શ્રુત૦ ૫. પ્રગટ થઈ સુર વક્રિય લબ્ધિ, દેઈ નિજ સ્થાનક જળ, ભૂમંડલ પર સૂરિ વિહરતા, ભવિજન ધરમ સુણાવે. શ્રુત૦ ૬. કાલ સ્વભાવે કાળ પડયો તવ, કપડે સંધ બેસારીજી, બૌદ્ધરાયને દેઈ સુભિક્ષે, લેઈ ગયા ગણધારી. શ્રુત૦ ૭. અઠ્ઠાઈ મહત્સવ જિન પૂજનમાં ફુલ ન દેવે રાયજી; ફૂલ વીણ લાખ લખમી પાસે, મંગાવે સુરિરાજ, શ્રત. ૮. જૈન ધરમ દિપાવી શાસન, સહુ આવ્યા નિજ દેશજી; બૌદ્ધમતિ નિર્ધાટ કરીને, જૈન ધરમ ઉવસે. શ્રુત૯. સંવત એ કસો આઠ વરસે, વયર સ્વામી ઉપદેશજી; ઉદ્ધાર કીધે જાવડ ભાવડ, સિદ્ધગિરિ લાગ વિશેષ. શ્રુત૦ ૧૦. વક્રિય લબ્ધિ વિકુ સુંદર, રૂપ ધરી સુરિરાયજી; દેઈ દેશના ભવ્ય જીવને, મેહન રૂપ સુહાય. શ્રત. ૧૧. પાટલીપૂર કટિવજ નિવસે, વ્યવહારી ગુણવંતજી; તાસ સુતા છે નામે રૂકિમણી, બાલકુમારી સંત.
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________
વજ સ્વામીની સજઝાયો
૭૦૧.
શ્રુત૦ ૧૨. અદ્દભુત રૂપ સુણ સ્વામીનું, કરે પ્રતિજ્ઞા એહજી; વો મારે વયર સ્વામીને, સાચે પૂરણ નેહ. શ્રત. ૧૩. ગામ નગરપૂર પણ ફરતે, પાટલીપુરા ગુરુ માયાજી; નિસુણી રૂકિમણું કહે તાતને, જામાતા તુમ આયા શ્રુત૦ ૧૪. વિવાહ સામગ્રી સહુ કરીઈ, મંડપ સખર બનાઈજી; દીપવિજય કવિરાજ બહાદૂર, મંગળ ગીત વધાઈ. શ્રુત૦ ૧૫.
| [૨૧૨૧] સિંહગિરી શિષ્ય ધનગિરી સુત વયર સામિ ધન સોઈ રે કનકકન્યા કલણિ નવિ કલ્યા ચરિતલાછિ તુજ જઈ રે... સિંહ ૧ પુણ્ય ગુણ બંધ નિશંકતી તું મૃગ પરિ પલાતિ રે પુણ્યવંતા થકી લાછિતું એ તુઝ મમ મુજ ભાતિ ૨... . ૨ લાછિવોથી તુજ કિમ કહું વરી તે સબ જાતિ રે ઢેઢ ધીવર વર્યા ખાટકી
જે સજીવ શબ ખાતિ રે... ૩. સીલાછિ તુજ એકત્ર છત્ર બિઈ હતિ ગલકટ્ટા ઢેર રે ચોર લેભી તિમ ફાંસીઆ દિઈ નરગ લઈ દોર રે... , પાપિણી તું તિહાં મમ મિલે જિહાં પા૫ તિ યાદ રે (દુઃખી તઈ જિ) થાઈ જેહ નિતૂ હી પાપઈ પડઈ સુકૃત સુમતિ જસ જાઈ રે... ૫ લછિ પાપાનું બંધી મિલી ઘણું દુર્ગતિ જાઈ રે જેણે તું સાપિણુ ધરી ધારી તુંકા તેહની ખાઈ ૨.. લાછિ તાછઈ પુરૂષ ચેતના જિમ નિંદની ઘોરી રે દેખતા પણ કરે અંધારે કરઈ બહુપરિ જોર રે... તઈ ઘણે ઘરે ઘઘરણું કિયાં અસંત તુજ નહિં લાજ રે લાછિ તું તેણિ મુનિવર તજી તું તે બહુ દુઃખ કાજ રે. અધમ ઘરે નીચયું તું રમઈ જેમ કુકુલની નારી રે ચપલ તું વાછિ જિમ વિજલી વસઈ વઈર ઘર બારી રે. તૃણ સમું જગ ગણુઈ તુજથકી સુઈ ધર્મના નવિ વાત રે લાછિ તુજ ગવ ગાંડ ચડો કરતી પુરૂષની વાત રે.. તું મિલી અધિક તૃણું દિઈ જિમવને દવ દાઘ છે પાપ કરતાં પુરૂષ નવિ ડરઈ જિમ ઘેનનઈ વાય રે..... તઈ ઘણા ચાર શલિ ચડવા પડ્યા મસ્તકે છે રે તઈ પડાવી જગે વાટડી - કર્યા સ્વજન ઘર ભેદ રે. . ૧૨
છે
+
૦
૦
A
?
?
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૦૨
તું મરાવઈ સુતા માતથી તષ્ઠ સહેાદર સહેાદર હણ્યા તજીઅે વહાલા વઈરી ક્રિયા શેઠનઈ.... સેવકા ફેરવ્યા દેશપુર નગર ભંગાવીઆ તષ` સતિ શીલ ખ`ડાવીઆ
કરતી તુકાર રે કારડા અતિ વિદ્ધા વદઈ ખેલડા એક પિણુ તુજમાં ગુણુ નહિ લાષ્ઠિ તુજ હું ધણું શ્યુ` વધુ
પૂર્વ પુણ્યાનું ધી મિલી કાછિ ચાખા સુકૃત કારણે કનકની કેાડી બહુબહુતજી
તિમ સકલ મુનિ શિરામણિ તર્યાં
ગણધર દશપૂરવધર સુંદર ધનગર કુલ કલ્પદ્રુમ ઉપમ ધનિગિર્ કર સી'ડિગિર ગુરૂપાસે જાતિ માત જાતિ સ્મરણુ ધર ધનિગિર આ સમિત યુતિ સાથે આપે સુત માતા સંતાપી શય્યાતર ઘરવાર કુમર તમ વિધન કરે તબ સુત વ્રત લેતી સધ સહિત સ્મૃતિ માતસુ નંદા ભૂપતિજંપે એ સુત તેહના વાંકડલી કડલી સુખડલી આવે વચ્છ ! મુઝમાં સતાપે આ લે આ લે આ લે પૂતા ! આવા અસુરૂ કરે. કાંઈ કુંવર થાકી માં તબ ધનિગિર મેલે ડમ ડમ ડમ ડમ ઉઠીનઈ એવા
સાયાદિ સૌંગ્રહ ભાગ-૩
મરાવઈ પિતા પુત્ર
હણ્યા ત” ઘર સૂત્ર રે...સિ૦ ૧૩ કિયા સુકૃત ધન લેક ૨ ક્રિયા ઘણુ ધરે શાક રે... હણ્યાં પુણ્ય ચિત્ત ધમ રે કરાવ્યાં તઇ કુકમ ...
ચડયઉ રાજ્ય ધનગવ રે
તજઈ પુણ્યના પત્ર ... તુજમાં દેષનાં કેાડી રે કુમતિ કર'ડકા માડી રે... જિહાં તુ શુભ લાત્નિ રે સુજત નવ પડે પાષ્ઠિ રે... તર્યાં જ બ્રુઅ સામિ રે રહઈ લાષ્ઠિ તસ નામ રે...
',
"9
,, ૧૬
,,
,, ૧૭
,,
"1
19
૧૪
[ ૨૧૨૨ ]
વંદા વયર મુણિંદા હૈ। જનમ્યા માત સુનંદા હૈ।... ગણધર૦ ૧ વઈરાગે... વ્રત લેવું હા જનનીકું દુઃખ દેવે હા... ધમ લાભ કહિ આવે હૈ મુનિવર કરયુગ અહિરાવે હા... તીન વરસકા હવે હું।... માતસુ' નંદા રાવે હા... રાજસભામાંહે જાવે હૈ। જેડના તેડયા આવે હા... નવનવલી દિખલાવે હૈ। બહુનેહે ખાલાવે હે... જુએ તયણુનીહાલી હૈ। તુઝ દુઃખ મુઝતનુ ખાલી હૈ।... આવે! થે. અમ્હ પાસે હૈ। લોઈ મનને ઉલ્લાસે હે...
,,
૧૫
,,
99
,
૧૮
૧૯
,, ૪
ર
૩
પ
ૐ
७
'
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૦૩
વણઝારાની સઝાયો તબ સુત સાથે માત સુનંદા લીઈ વ્રત આનંદા હે લહુઓ પિણ બહુ ચણાયર વયર કુંવર સુખકંદા હે.. ગણધર૦ ૮ મારગિ મુન ગેચરઈ ખપ નિરખી તિર્યફ ફંભક દેવા હે વિદિય-આકાશ ગામિની દેઈ વિદ્યા દેઈ માગે સેવા હે. , ૧૦ ધન-કન્યા-કંચન નવિ ચલિએ મધુરરસ મધુરી વાણી હે શ્રાવક દુઃખ દેખી બૌદ્ધ દેશે મેહે કરૂણું આપ્યું છે. એ જૈન પૂજાઈ નર ચર વાસ્યા માલી ફૂલ ન આલે છે સુરના કુસુમ સુરના મુની ત્યા જિનમહિમા તરૂ પાલે છે. વયર સૂરિ સિંહાગરિ સૂરિપાટે પ્રગટ પૂનમચંદા હે પંડિત મેરૂ વિજય ગુરૂ સેવક ઋદ્ધિવિજય પ્રભુ વંદા હે.. ,
[ ૨૧૨૩] સખી રે મેં તો કૌતુક દીઠું સખિ! સાધુ સરોવર ઝીલતા રે સખી ના રૂપ નિહાળતાં રે , લોચનથી રસ જાણતાં રે. સખીરે. ૧ સખી ! મુનિવર નારીશું રમે રે, નારી હિચાળે કરીને રે ક કંત ઘણું એક નારીને રે, સદા યૌવન નારી તે રહે છે... , ૨ » વેશ્યા વિદ્ધા કેવલી રે , આંખ વિના દેખે ઘણું રે
રથ બેઠા મુનિવર ચલે રે , હાથ જળ હાથી ડુબીયો રે... , ૩ » કુતરીયે કેશરી હર્યો રે , તરસ્ય પણ નવિ પીવે રે કે પગ વિહુ મારગ ચલે રે,, નારી નપુંસક ભગવે રે... ,
અંબાડી પર ઉપરે રે , નર એક નિત્ય ઉભું રહે છે બેઠો નથી, નવિ બેસસે રે , અધર ગગન બિય તે રહે રે ,, માંકડે મહાજન ઘેરીયો રે , ઉંદરે મેરૂ હલાવી રે
સુરજ અજવાળું નવિ કરે રે, લઘુ બંધવ બત્રીસ ગયા રે... , ૬ , શેકે ઘડી નહિં બેનડી રે , શામળા હંસ મેં પેખીયો રે છે કાટ વળ્યો કંચન ગિરિ રે, અંજનગિરિ ઉજળા થયા રે... , ૭ છે તોયે પ્રભુ ન સંભારીયા રે, વયર સ્વામી સૂતા પાલણે રે , શ્રાવિકા ગાવે હાલડા રે , મોટા થઈ અરથ તે કહેજે રે ,, ૮ , શ્રી શુભવીરના વાડા રે , અમારી વંદના સ્વીકારજે રે
વડ વણઝારાની સજઝાયો [ ૨૧૨૪] હs વણઝારો ધૂતારા કામણગારો સુંદર વર કાયા(દેહલડીને) છોડ ચો વણઝાર ૧ ઈણ રે કાયામેં પ્રભુજી ! પાંચ પણીયારી પાણી ભરે છે ન્યારી ન્યારી સુંદરવર૦ ૨
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________
७०४
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાગ-૩ ઈણ રે કાયામેં પ્રભુજી ! સાત સમુદ્રો તેનું નીર છે મીઠું ને ખારૂં છે ૩ ઈણ રે કાયામેં પ્રભુજી ! નવસ(સાતસો) વાવડીઓ તેનો સ્વભાવ છે ત્યારે ત્યારે ઈણ રે કાયામેં પ્રભુજી ! પાંચ રતનીયા પરખે પરખણ હારે , ૫ ખૂટ ગયું તેલ બૂઝ ગઈ તીયાં મંદિરમેં પડ ગયો ભયો રે) અંધેરે, ૬ ખસ ગ થંભી ને પડ રહી હડી મિટ્ટીમેં ભીલ ગયો ગાર... , ૭ આનદ ઘન કહે-સન ભાઈ સાધુ આવાગમન નિવારે છે ૮
[૨૧૨૫] નરભવ નગર સેહામણું વણઝારા રે
પામીને કરજે વ્યાપાર (વ્યવહાર) અહે મોરાનાયકરે સત્તાવન સંવરતણું , પિઠી ભરજે ઉદાર શુભ પરિણામ વિચ(ચા)રતા વિચિત્રતા) , કરિયાણું બહુમૂલ મેક્ષ નગર જાવા ભણું , કરજે ચિત અનુકુલ. કે દાવાનલ ઓલવે , માન વિષમ ગરિરાજ ઓળંગજે હળવે કરી , સાવધાન કરજે કાજ વંશ જાલ માયા તણી છે નવિ કરજે વિસરામ ખાડી મરથ ભટતણી છે પૂરણનું નહિં કામ... રાગદ્વેષ દેય ચોરટા , વાટમાં કરશે હેરાન વિવિધ વી ધી)રજ ઉલ્લાસથી, તું હણજે (શરઠાણ) તે સ્થાન એમ સવિ વિઘન (નિવારીને-વિહારીને, પહેાંચજે શિવપુર વાસ ક્ષય ઉપશમ જે ભાવના , પિઠે ભર્યા ગુણરાશ.... ક્ષાયક ભાવે તે થશે આ લાભ હશે તે અપાર ઉત્તમ વણજ જે એમ કરે છે પદ્મ નમે વારંવાર
[ ૨૬] નરભવ નગર સેહામણું વણઝારા રે ન્યાયે વણજ કરેય, અહે મેરાનાયક ભાર ભરે શુભવસ્તુને ,
અતિહિ અમૂલક લેય. સાત પાંચ પિઠી ભરે છે સંબલ લેજે સાથ વિહરત વારૂ રાખજે છે શેઠશું સૂધે વ્યવહાર સહરો રહેજે સાથમાં
વશ કરજે ચારે ચોર પાંચ પાડોશી પાંડુઆ
આઠે મદદે દેર... વાટ વિષમભવ પાછલે , રાગષ દયા ભીલ ચેસ ચોકી તે કરે છે પામીશ અવિચલ લીલ... કાયા કામિની ઈમ કહે છે સુણ તું આતમરામ જ્ઞાન વિમલ નર ભવ થકી , પામીશ અવિચલ ઠામ...
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ પૃથ્વી ગોળ નથી. પૃથ્વી ફરતી નથી. એપોલો ચંદ્ર પર પહોંચ્યું નથી ! આ વિષયો ઉપરાંત પ્રાચીન ભૂગોળ * પ્રાચીન ખગોળ * પ્રાચીન ગણિત - chથી પ્રાચીન આપણી પ્રાણપ્યારી સંસ્કૃતિને સમજવા શીખવા માણવા આજે જ પધારો. ની HAI જંબૂદ્વીપ વિજ્ઞાન રિસર્ચ સેન્ટર પાલીતાણા - (સૌરાષ્ટ્ર) પીન : 364 2500