Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nivedana isa nAmAnukramaNikAko dekhakara eka vidvAnne to isako 'mahAbhAratakA kalpavRkSa' batalAyA thaa| isameM yathAsAdhya pUre nAma denekA prayatna kiyA gayA hai| isakI racanAmeM sammAnya paM0 zrIrAmanArAyaNadattajI zAstrI, paM0 rAmAdhArajI zAstrI Adi mahAnubhAvoMne bar3A parizrama kiyA hai| isake liye hama unake kRtajJa haiM / isakI bhUmikA prasiddha dArzanika tathA sAhityika vidvAn AdaraNIya DA0 zrIvAsudevazaraNajI agravAla em0 e, DI0 liT mahodayane likha denekI kRpA kI hai| ataH unake bhI hama hRdayase kRtajJa haiN| mahAbhAratake anusandhAnakartA vidvAnoMko tathA kauna kathA kisa prasaGgameM kahA~ hai, yaha jAnanekI icchAvAloMko isase vizeSa suvidhA hogii| mahAbhAratake premI pAThakagaNa isase lAbha uThAveM-yaha nivedana hai| prakAzaka . e % For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhUmikA mahAbhAratakI zatasAhasrI saMhitA bhAratIya jJAna, sthAna jAnanA cAhiye / isa mahAn granthameM dharma, artha, carma aura saMskRtikI akSayya nidhi hai / bhagavAn kRSNa- kAma aura mokSa-isa prakAra kahe gaye haiM ki ve eka pAcana vyAsane kuru-pANDavoMke caritako nimitta banAkara dUsarese saMtulita raheM aura paraspara sahAyaka hoN| yaha jisa bhAratAkhyAnakI racanA kI thI, vahI nAnA zAstroMke mahAbhArata aisA grantha hai, jise zreSTha dharmazAstra, parama arthasamuccayase mahAbhArata ke rUpameM isa samaya upalabdha hai, zAstra, agraNI kAmazAstra aura uttama mokSazAstra mAnakara unajaisA mArkaNDeyapurANameM kahA hai-- una arthoM kA dohana kiyA jA sakatA hai / vedavyAsake isa bhagavan bhAratAkhyAnaM vyAsenoktaM mhaatmnaa| vAGmayameM cAro AzramoMke dhokA varNana pAyA jAtA hai, pUrNamastamalaiH zubhairnAnAzAstrasamuccayaiH // jisake dvArA unake ziSTa sadAcAra aura unakI dRr3ha jAtizuddhisamAyuktaM saadhshbdopshobhitm| sAmAjika sthitikA sAdhana kiyA jA sakatA hai / vyAsapUrvapakSoktisiddhAntapariniSThAsamanvitam // kA cintanakarma atyanta udAra thaa| usase yaha mahAzAstra tridazAnAM yathA viSNuddhipadAM brAhmaNo yathA / bharA huA hai / isameM virodhakI kahIM sambhAvanA nahIM hai| bhUSaNAnAM ca sarveSAM yathA cuuddaamnnirvrH|| yathA''yudhAnAM kulizamindriyANAM yathA manaH / vyAsake vAkyoMkI yaha mahatI jaladhArA vaidika jJAnatatheha sarvazAstrANAM mahAbhAratamattamama // vijJAnarUpI parvatoMke U~ce zikharoMse bahakara AyI hai aura atrArthazcaiva dharmazca kAmo mokSazca vrnnyte| isane samasta trilokImeM rajoguNase utpanna dogoMkA parasparAnuvandhAzca sAnubandhAzca te pRthak // prakSAlana kiyA hai / isake prabhAvazAlI pravacanake sAmane dharmazAstramidaM zreSThamarthazAstramidaM prm| kutarkarUpa vRkSa nahIM Thahara pAte / bhagavAn vedavyAsane kAmazAstramidaM cAyaM mokSazAstraM tathottamam // catugazramadharmANAmAcArasthitisAdhanam itihAsa-purANakI pA~cavIM saMhitAke rUpameM vedoMkA hI / prektametanmahAbhAga vedavyAsena dhImatA // eka mahAgambhIra sarovara mahAbhAratake rUpameM viracita kiyA tathA tAta kRtaM hotad vyAsenodArakarmaNA / hai, kuru-pANDavoMkI vistIrNa kathAkA jala isameM bharA yathA vyAptaM mahAzAstraM virodhairnAbhibhUyate // hai / usa khaccha jalameM vaidika aura laukika AkhyAnoMke vyAsavAkyajalaughena kutrktruhaarinnaa| aneka zatadala aura sahasradala kamala khile haiN| isakI vedazailAvatIrNana nIrajaskA mahI kRtA // sundara zabdAvalI usa jalameM krIDA karanevAle haMsoMkI kalazabdamahAhaMsaM mahAkhyAnaparAmbujam / kathAvistIrNasalilaM kANaM vedamahAhradam // madhura dhvani hai / aisA yaha bahvarthazAlI evaM zrutiyoMse ( 1 / 2-11 ) vistAra prApta huA mahAbhAratazAstra hai / arthAt isa mahAbhAratameM aneka aise zAstra saMgrahIta vedanidhi dvaipAyana kRSNane mahAbhAratake dvArA apanA haiM, jo saba dopoMse rahita haiM aura jinakA teja zubhra lokapAvana rUpa prakaTa kiyA hai / vyAsakI mahimAkA hai| isake janmakA srota zuddha hai evaM isameM loka aura pUrA varNana duSkara hai / bhagavAn viSNu eka aise mahAn vedake asaMkhya udAtta zabda yathAsthAna piroye gaye haiN| kalpavRkSake samAna haiM, dharma jisakI jar3a hai, veda isameM pUrvapakSa aura uttarapakSake kramase siddhAntoMkI jisakA tanA hai, purANa jisakI zAkhAe~ haiM, yajJa jisake pratiSThA kI gayI hai| devoMmeM jaise mahAsAmarthyavAn puSpa haiM aura mokSa jisakA phala hai / aise una nArAyaNake bhagavAn nArAyaNa haiM, manuSyoMmeM jaise tAstrI brAhmaNa haiM, eka aMzase hI zrIkRSNa dvaipAyanakA janma huA hai| AbhUSaNoMmeM jaise cUr3AmaNi zobhAzAlinI hotI hai, nissaMdeha mahAbhArata atyanta mahimAzAlI zAstra AyudhoMmeM jaise vajra durdharSa hai aura saba indriyoMmeM mahimAzAlI hai| vaha bhAratakI purAtana rASTriya saMhitA hai| prAcIna jaise mana hai, vaise hI saba zAstroMke Upara mahAbhAratakA RSiyoM ke jJAnacakSuoMmeM jisa arthakA AvirbhAva huA thA, For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vahI mahAbhAratameM pAyA jAtA hai / isa prakArake mahanIya vaha utanA hI gambhIra artha mahAbhAratameM DhU~da pAnemeM granthakA vyavasthita prakAzana samAja aura rASTrakI mahatI saphala hogA / rASTrIya abhyutthAnake isa kSaNameM, jaba saba sevA mAnanI cAhiye / isa dRSTi se gItApresadvArA orase bhAratIya saMskRtike punaH utthAna, vyAkhyA aura prakAzita hiMdI-anuvAdasahita mUla mahAbhAratakA nUtana pracArakA Andolana sazakta bana rahA hai, isa bAtakI saMskaraNa sArvajanika abhinandanake yogya hai| nitAnta AvazyakatA hai ki mahAbhAratasambandhI saba prakAzakoMne isa saMskaraNake antameM vyaktinAma prakArake sAhityakA adhikAdhika prakAzana ho aura aura sthAnanAmoMkI eka anukramaNikA prakAzita kI vizeSataH aise sAhityakA, jisase mahAbhAratake pANDityahai, jisameM usa-usa vyakti yA sthAnakA saMkSipta paricaya pUrNa anuzIlanako nayI dizA aura protsAhana prApta ho bhI diyA gayA hai| pratyeka nAmake Age parva, adhyAya sake / isa dRSTise gItApresake abhinava mahAbhArata aura zlokakA saMketa dete hue mahAbhAratameM usake prakAzana aura isa nAmAnukramaNIkI ilAghA karate hue hama ullekhoM kA pUrA patA diyA gayA hai| hiMdI athavA yaha AzA karate haiM ki mahAbhAratakI prAcIna vyAkhyAoMkisI anya bhAratIya bhASAmeM mahAbhAratake viSayameM isa ke prakAzanako aura ke prakAzanakI ora bhI dhyAna diyA jAyagA / devabodha, prakArakI upayogI anukramaNI pahale nahIM chapI thii| hI vimalabodha, sarvajJanArAyaNa, arjunamizra, ratnagarbha, nIlakaNTha cAra sau pRSThoMkI yaha bar3I sUcI mahAbhArata - aura vAdirAja Adi AcAryoMne mahAbhArataviSayaka jo sambandhI zodhakArya karanevAloMke liye kalpalatAkA TIkAtmaka vivecana kiyA hai, usakA ucita mudraNa kAma degI / aMgrejI bhApAke mAdhyamase DenmArka dezake honA cAhiye / abhI koI aisA eka kendra nahIM hai, jo vidvAn zrI DaoN0 sorensenane 1902 I0 meM eNna isa jJAnarAzikA prakAzana kare / avazya hI saMskRtake iNDeksa TU dI nemsa oNva dI mahAbhArata? isa nAmase vaddhemAna navajAgaraNameM isa prakArake prakAzana yugakI eka bar3e granthakA nirmANa kiyA thA, jo 1904 meM AvazyakatAkI pUrti kareMge / mahAbhAratakI bahuta-sI laMdanase prakAzita huA / isameM lagabhaga ATha sau zabdAvalI usa yugakI dena hai, jo Ajase kaI sahasra pRSThoMmeM mahAbhAratameM Aye hue samasta sthAna-nAma aura varSa pUrva vidyamAna thaa| usa samaya aneka AcAryone manuSya-nArmokA bahuta hI sundara vivaraNa pAyA jAtA hai darzana aura adhyAtmake aneka dRSTikoNa rakhe theaura yaha grantha bhAratIya vidyAke zodhakartAoMke liye jaise kAlavAda, khabhAvavAda, niyativAda, yadRcchAvAda, Aja bhI kAmadhenu ke samAna hai| jaisA svAbhAvika thA. bhUtavAda aura yonivAda Adi / mahAbhAratake ojAyamAna isa nAmAnukramaNIke nirmANameM kucha aMzataka usa bahuta pravAhameM aneka sthalopara, vizeSataH zAntiparvameM ina mahAbhAratakozakI zailIkA Azraya liyA gayA hai| dArzanika matoM yA dRSTiyoMkA ullekha AyA hai- jaise sorensenakA grantha isa samaya sarvathA durlabha aura duSprApya mA maGki RSike diSTivAda yA niyativAdakA atyanta praur3ha ho gayA hai aura usakA mUlya bhI sAdhAraNa pahu~cake vicara malya bhI mAghAra vivecana zAntiparvake adhyAya 177 meM upalabdha hai, bAhara hai / isaliye bhI gItApresakA yaha sulabha prakAzana jise mahAbhAratameM maGkigItA kahA gayA hai| ye AcArya vizeSa svAgatake yogya hai| maGki vahI haiM, jinheM zramaNaparamparAmeM 'maGkhaligosAla' kahA jAtA hai, aura jo karmApavAda-siddhAntakA yA jaisA Upara kahA gayA hai, mahAbhArata eka Akara parupakArake virodhameM daivavAdakA pratipAdana karanevAle grantha hai| usameM bhAratIya bhUgola, itihAsa, saMskRti, the gAthAzAstra, AkhyAna, lokadharma, darzana aura adhyAtmakI atulita sAmagrI bharI huI hai / isa granthakA jo jitanA zuddhaM hi devamevedaM haThe naivAsti pauruSam / pArAyaNa karegA, vaha utanA hI lAbhAnvita ho skegaa| arthAt kevala daiva hI balavAn hai; kitanI bhI haTha jisake mAnasacakSuoMmeM jitanI dekhanekI zakti hogI, karo, puruSArtha kAma nahIM detA--isa prakAra mahAbhAratameM For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 6 ) maGkigItAke rUpameM niyativAdakA jo vivecana hai, vaha bauddha aura jaina-granthoMmeM ullikhita maGkhaligosAla ke siddhAntoMse bhI adhika vistRta jAnakArI pradAna karatA hai / mahAbhAratakI isa prAcIna sAmagrIkA jo zAnti parvake kitane hI adhyAyoMmeM upanibaddha hai, abhItaka koI sundara vivecana nahIM huA / prAcIna kAlameM maRRiSike niyativAda aura bRhaspatike lokAyata darzana yA pratyakSavAdakA -- jise viduranItike anusAra tAdAtvika dRSTi bhI kahate the - bahuta pracAra thA / yayAti aura dhRtarASTra-jaise rAjarSiyoMko mahAbhArata meM hI niyativAdI kahA gayA hai / isI prakAra mahAtmA vidura aura bhagavAn zrIkRSNa prajJAvAdI darzanake, jise 'buddhiyoga' bhI kahA gayA hai, pratipAdanakartA the / mahAbhAratakI yaha sAmagrI usakI bhaMDAra- koThariyoM meM chipe hue jJAna ratna haiM / AzA hai kAlAntara meM inakA vitrecana karanevAle granthoMkI racanA hogii| nAgda-rAjanIti, kaNika-nIti, vidura-nIti Adi prakaraNa rAjazAstra evaM lokake vyAvahArika nItizAstrake adbhuta grantha haiM / isI prakAra maharSi sanatsujAtadvArA kathita sanatsujAtIya nAmaka adhyAtmaprakaraNa mahAbhAratakA atyanta ujjvala aura mUlyavAn ratna hai, jo kisI vaidika caraNa meM vikasita adhyAtmazAstrakA hI avaziSTa rUpa hai aura jisameM vaidika nigada yA bAhya zabdoMkI apekSA vedake gUr3ha adhyAtmarahasyakA AtmasAt karanepara hI adhika bala diyA gayA hai / ina sabase adhika prabhAkhara zrImadbhagavadgItA prasiddha hI hai, jisake jJAnamaya Aloka kA vastuta: vArApAra nahIM hai / mahAbhAratakA anuzIlana usa sarvekSaNa ke samAna hai, jisameM maNiratna, suvarNa AdikI khAnoMke liye bhUmiko zodhA jAtA hai / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jinake jJAna netroMmeM isa prakArakA aJjana lagA ho, unheM mahAbhArata meM kyA kucha dekhaneko na milegA ? jinheM dharma aura saMskRtike maNiratnoMkI pahacAna ho, unake liye jo nidhi mahAbhArata meM hai, vaha anyatra kahIM nahIM hai / isa prakArake ativiziSTa granthakA smaraNa karake hRdaya gadgada ho jAtA hai / jaisA vAyupurANa ke kartA kahA hai 'bhagavAn vyAsane vedoMke samudrako apanI buddhirUpI mathAnIse mathakara aise mahAbhAratarUpI candramAko janma diyA, jisake prakAza se yaha sArA loka prakAzita hai'. -- mati manthAnamAvidhya yenAsau zrutisAgarAt / prakAzaM janito loke mahAbhAratacandramAH // vAyu0 1 | 44-45 ) bhAratIya lokamAnasa vyAsake prati apanI bar3hI duI kRtajJatAko prakaTa karane ke liye isase acche aura kauna-se zabda prApta kara sakatA thA ? jaisA AcArya daNDIne buddhivAdiyoMkI orase vyAsako zraddhAJja arpita karate hue likhA hai - mahAmuni vyAsane mahAbhAratake rUpameM jo vidyA isa rASTrako samarpita kI, vaha mAnavarUpI martya yantroM meM caitanya-mantra phU~kanekA sAdhana hai martyayantrayeSu caitanyaM mahAbhAratavidyayA / arpayAmAsa tatpUrvaM yastasmai munaye namaH // ( avantisundarIkathA zloka 4 ) bhagavAn vyAsake rUpameM usa mahAsAgarakI jaya ho, jisase mahAbhAratarUpI amRtakA janma huA / kAzI vizvavidyAlaya, phAlguna zuklA 90 saM0 2015 } vAsudevazaraNa agravAla For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIhariH mahAbhAratakI nAmAnukramaNikA saMkSipta paricayasahita aMza akSayavaTa 177 / 12) / parazurAmajIko bhISmake sAtha yuddha karane ke aMza-kazyapake dvArA aditike garbhase utpanna bAraha AdityoM liye kahanA (udyoga0 178 / 15) / bhISmake sAtha meMse eka (Adi0 65 / 15) / ye arjunake janmotsavameM yuddhameM parazurAmajIkA sArathya karanA ( udyoga0 179 / padhAre the (Adi0 123 / 66) / khANDava-vana-dAhake 9) / bANazayyApara par3e hue bhISmajIke pAsa Aye hue yuddhameM indrakI orase yuddhake liye inakA Agamana RSiyoMmeM eka ye bhI the (anu0 26 / 8) / (Adi0 226 / 35) / inake dvArA skandako pA~ca akRtazrama-vAnaprastha-dharmakA pAlana karanevAle eka muni pArSada pradAna kiye gaye (zalya0 45 / 34) / zAntiparvake (zAnti0 244 / 17) / 208 veM adhyAyameM tathA anuzAsanaparvake 86 aura 151 akara-yaduvaMzAntargata sAtvatavaMzIya zvaphalkake putra, jinheM veM adhyAyoMmeM bhI inakA nAma AyA hai / dAnapati bhI kahate haiM / ye vRSNivIroMke senApati the aMzAvataraNaparva-Adiparvake adhyAya 59 se 64 takake (Adi0 220 / 29)|(inkii mAtAkA nAma gAndinI' viSayakA nAma / aura patnIkA nAma sutanu' thA, vaha AhukakI putrI thIaMzumAlI-sUryakA eka nAma ( sabhA0 11 / 18) / purANAntarase ) draupadIke svayaMvarameM inakA Agamana aMzumAn (1) sagarake pautra tathA asamaJjasake putra / inake (Adi. 185 / 18)|subhdraahrnnke samaya raivataka parvatapara honevAle utsabameM ye bhI the (Adi0 218110) / prayatnase yajJakI pUrti (anu0 107 / 61) / inapara mahAtmA kapilakI kRpA (anu0 107 / 56-58) / subhadrAke liye zrIkRSNake sAtha daheja lekara gaye the inakA rAjyAbhiSeka (anu. 107 / 64) / inakA apane (Adi0 220 / 29) / ye upaplavya nagarameM abhimanyuke vivAhake avasarapara Aye the (virATa0 72 / 22) / putra dilIpako rAjya dekara svargagamana (anu0 107 / 66) / (2) draupadIke svayaMvarameM padhAre hue eka rAjAkA akrUra aura AhukameM bar3A vaira thA aura ye donoM zrIkRSNa ko apane virodhIkA pakSapAtI samajhakara unase mana-hI-mana nAma ( Adi0 185 / 11) / (3) eka vizvedevakA nAma (anu0 91 / 32) / (4) bhojarAja aMzumAn, asaMtuSTa rahate the / isase zrIkRSNako bar3I cintA thI jo droNAcAryadvArA mAre gaye the| inakI carcA karNaparva (zAnti0 81 / 9-11) / sabhAparvake 4, vanaparvaadhyAya 6 zloka 14 meM AyI hai| ke18, 51; mausalaparvake 6 tathA svargArohaNaparvake 5 veM adhyAyoMmeM bhI inakA nAma AyA hai| ye vizvedevoM meM mila akampana-satyayugakA eka rAjA / nAradajIke sAtha usakA gaye the| saMvAda (droNa. 52 / 26 ) / nAradajIke upadezase usakA zokarahita honA (droNa. 54 / 52, zAnti. akrodhana-pUruvaMzI ayutanAyIke putra / inakI mAtA thI 256 / 7 se 258 a0 tk)| pRthuzravAkI putrI kAmA / inakI patnI thI kaliGgarAjakumArI karambhA / inake putrakA nAma 'devAtithi' thA (Adi. akarkara-eka nAgakA nAma (Adi0 35 / 16) / 95 / 21) / akRpAra-indradyumna sarovarameM rahanevAlA eka cirajIvI kacchapa (vana0 199 / 8) / isane indradyumnakI lupta kIrtikA akSa-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 58) / bhUmipara prasAra kiyA thaa| akSaprapatana-Anarta dezake antargata eka sthAna, jahA~ zrIakRtavraNa-parazurAmajIke priya ziSya aura sakhA / inake kRSNane gopati aura tAlaketu nAmaka asuroMko mArA thA (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha pRSTha 824) / dvArA yudhiSThirase parazurAmopAkhyAnakA varNana (vana0 115 se 117 a0tk)| inakA zrIkRSNake hastinApura jAte samaya akSamAlA ( arundhatI )-basiSThakI patnI ( udyoga. mArgameM unase bheMTa karanA ( udyog083|64 ke baad)| 117 / 11) / (dekhiye arundhatI) hotravAhanako parazurAmajIke AgamanakI sUcanA denA aura akSayavaTa-gayAke antargata eka tribhuvanavikhyAta tIrtha / ambAkA paricaya pachanA ( udyog0176|11-43)| (vn084|| 83,95 / 14) / ( kahate haiM,yahA~ akSayaambAko bhISmase hI badalA lenekI salAha denA (udyoga vaTavRkSa hai, jisakA pralayakAlameM kSaya nahIM hotaa|) ma. nA01 For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra akSara www.kobatirth.org ( 2 ) akSara-akSara puruSa ( bhISma0 39 / 16 ) / akSINa - maharSi vizvAmitra ke putroMmeMse eka (anu0 4 / 50 ) / akSauhiNI - parigaNita saMkhyAvAle rathoM, ghor3oM, hAthiyoM aura paidaloMse yukta caturaGgiNI senAkA nAma ( vizeSa paricaya dekhiye Adi0 2 / 22 se 26 taka ) / agastya - mitrAvaruNa ke putra eka brahmarSi, jinheM 'kumbhaja' bhI kahate haiM (zAnti0 342 / 51 ) / inhoMne yajJavighnakArI pazuoM para AkramaNa karake unheM mAra bhagAyA thA (Adi0 117 | 14 ) / inake dvArA agnivezako dhanurveda kI zikSA prAta huI thI ( Adi0 138 / 9 ) / inakA pitaroMke uddhArArtha vivAha karanekA vicAra ( vana0 96 / 19 ) / inhoMne apanI patnI banAne kI icchAse apane hI dvArA racI gayI eka divya strIko tapasvI vidarbharAjake yahA~ unakI putrIrUpase de diyA thA ( vana0 96 / 21 ) / vidarbharAjakumArI lopAmudrAse inakA vivAha ( vana0 97 / 7) / inakI gaGgAdvArameM patnI sahita tapasyA (vana0 97 / 11 ) / lopAmudrAse prerita hokara inakA dhana-saMgrahake liye prasthAna ( vana0 97 / 25 ) / inakA zrutarvA braghnazva tathA trasadasyuse dhana mA~ganA ( vana0 98 / 4, 9, 15 ) / inake dvArA vAtApikA bhakSaNa ( vana0 99 / 6 ) / inakI ivalase dhanakI yAcanA ( vana0 99 | 12 ) / inakA lopAmudrA ke garbha se putra utpanna karanA ( vana0 99 / 25 ) / devatAoM dvArA inakI stuti ( vana0 103 / 15 - 18 ) / inakA vindhyaparvatako bar3hane se rokanA ( vana0 104 // 12-13 ) / inake dvArA samudrakA zoSaNa ( vana0 105 / 3-6 ) / inase rAkSasa maNimAn tathA kuberako zApa prApta honA ( vana0 161 / 60 - 62 ) / inakA indrase nahupake patanakA vRttAnta sunAnA ( udyoga0 adhyAya 17 ) / inake dvArA vAnaprasthAzramakA pAlana ( zAnti0 244 // 16) / inake zApa se nahuSakA patana (zAnti0 342 / 51) / kamaloMkI corI ho jAnepara inakA sAragarbhita pravacana ( anu0 94 / 9-13 ) | nahupa ke atyAcArake viSaya meM bhRgujIse inakA vArtAlApa (anu0 99 / 16-21 ) / nahupake dvArA inakA rathameM jotA jAnA ( anu0 100 / 18-19 ) / vAyudvArA inake prabhAvakA varNana inake krodhase dagdha hokara dAnavoMkA antarikSase giranA ( anu0 115 / 1 - 13 ) / agastyajIke dvArA dvAdazavArSika yajJakA anuSThAna aura usameM inakI tapasyAkA adbhuta prabhAva ( Azva0 a0 92 ) / T agastyatIrtha-dakSiNa samudra ke samIpavartI tIrthaM / pA~ca nArItIrthoM meM eka ( Adi0 215 / 3 ) / yahA~ tIrthayAtrA ke avasarapara arjunakA Agamana aura brAhmaNake zApase grAha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agni banakara rahanevAlI apsarA ( vargAkI sakhI) kA arjunadvArA uddhAra ( Adi 0 216 | 21 ) | ( vana0 88 / 13 tathA 118 / 4 ) meM bhI isa tIrthakA nAma AyA hai / agastyaparvata - (1) madrAsa prAntake tinevalI jilekA agastyakUTa nAmaka parvata, jo tAmraparNI nadIkA udgamasthAna hai ( - hiMdI mahAbhAratakA pariziSTa pRSTha 1 ) | ( 2 ) kisIkisIke matameM yaha kAlaMjara parvatakA upaparvata hai | agastyavaTa - himAlaya ke pAsakA eka puNyakSetra / tIrthayAtrAke avasarapara yahA~ arjunakA Agamana huA thA ( Adi 0 214 / 2 ) / For Private And Personal Use Only agastyasarovara ( Agastyattara ) - pUrvokta agastyatIrthaMkA hI nAma agastya sarovara hai ( vana0 82 / 44 ) tathA (vana 0 88 / 13) / vizeSa paricaya ke liye dekhiye agastyatIrtha / agastyAzrama - ( 1 ) paJcavaTIke pAsakA eka puNyakSetra, jo nAsika se 24 mIla dakSiNapUrva kI ora hai| ise Ajakala 'agastipurI' kahate haiM ( vana0 87 / 206 96 / 1 ) (2) prayAgake antargata eka tIrthavizeSa agastyAzrama' hai / mahAbhArata, vanaparvameM isIkA varNana jAna par3atA hai / yahIM lomazake sAtha yudhiSThira padhAre the ( vana 0 87 / 20; 96 / 1 ) / agni pA~ca mahAbhUtoMmeMse eka tathA usake abhimAnI devatA / ye bhagavAn ke mukha se utpanna haiM / bhRgupatnI pulomAke sambandhameM inakA nirNaya denA ( vana0 5 / 31-34) / maharSi bhRgu ne inako sarvabhakSI hone kA zApa diyA (bana0 6 / 14 ) / jhUThI gavAhI dene tathA satya bAta na bolanepara sAta pIr3hiyoMtaka ke nAza hone ke sambandhameM inakA vacana ( vana0 7 / 3-4 ) / bhRguke zApase kupita hokara inakA antardhAna honA evaM brahmAjIkA inako AzvAsana denA ( vana0 7 / 12-25) / rAjA zvetakike dvAdazavarSIya yaza nirantara ghRtapAna karane se inako ajIrNatAkA roga honA ( vana0 222 / 67 ) / apane ajIrNako miTAne ke liye inakI brahmAjIse prArthanA ( vana0 222 / 69 ) / khANDavavana jalAne ke liye inako brahmAkA Adeza ( vana0 222 / 77 ) / khANDavavanako jalAne ke kArya meM zrIkRSNa aura arjunase prArthanA karaneke liye inako brahmAjIkI preraNA ( vana0 223 / 10 ) / khANDavavanako dagdha karane meM sahAyatA ke liye inakI zrIkRSNa aura arjunase prArthanA ( vana0 222 / 10 ) / gANDIva dhanuSa, cakra evaM divyarathake liye inakI varuNase prArthanA ( vana0 224 / 4 ) / inhoMne arjunako gANDIva dhanuSa, akSaya tarakama tathA divya ratha pradAna kiye aura zrIkRSNako sudarzanacakra diyA ( Adi0 224 | 14 ) / inake dvArA khANDavavanakA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org agni ( 3 ) dAha ( Adi 0 224 / 34-37 ) / mandapAladvArA inakI stuti (Adi0 228 / 23 ) / zArGgakodvArA inakI stuti ( Adi 0 231 meM ) / inake dvArA sahadeva ke viruddha rAjA nIlakI sahAyatA tathA sahadevasainikoMkA jalanA ( sabhA0 31 / 23-24 ) / mAhiSmatInareza nIlakI putrI sudarzanAkI ora inakA AkRSTa honA ( sabhA0 31 / 27 ) / inakA brAhmaNarUpase jAkara sudarzanA ke prati kAmabhAva prakaTa karanA aura rAjA nIladvArA inapara zAsana ( sabhA0 31 / 31 ) / nIladvArA inako apanI kanyA sudarzanAkA dAna ( sabhA0 31 / 33 ) / rAjA nIlapara amikI kRpA / rAjAko vara mA~gane ke liye prerita karanA / rAjAkA amidevase apanI senAke liye abhayadAna mA~ganA ( vana0 31 / 34-35 ) / mAhiSmatIkI striyoM ko agnidevakA varadAna ( vana0 31 / 38 ) / sahadevadvArA agnidevakI stuti ( sabhA0 31 / 41-49 ) / agnidevakI AjJA se nIladvArA sahadevakA satkAra ( sabhA0 31 / 58-59 ) / inhoMne bANAsurakI rAjadhAnIkI rakSA kI ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / damayantI- svayaMvara meM rAjA nalako vara pradAna kiyA ( vana0 57 / 363) / ye kabUtara banakara rAjA uzInara - kI godameM chipe ( vana0 130 / 24 aura 197 / 3) / inhoMne rAjA uzInarako apanA paricaya tathA vara diyA ( vana0 197 / 25 - 28 ) / maharSi aGgirAko apanA prathama putra svIkAra kiyA ( vana0 217 / 18) / sahanAmaka agnise adbhuta nAmaka mikI utpatti (vana0 222 / 1 ) / saptarSiyoMkI pani para mohita hokara ye vanameM cale gaye ( vana0 224 / 33 - 38 ) / inhoMne skandakI rakSA kI ( vana0 226 / 29 ) / sItAjIkI zuddhikA samarthana kiyA (vana0 291 / 28 ) / arjunane astraprApti ke liye agnidevakA Azraya liyA thA ( virATa0 45 / 40 ) / indrakI khoja ke liye bRhaspati ke sAtha agnikA saMvAda (udyoga 0 15 | 28 se 34 taka ) / unhoMne bRhaspatiko indrakA patA batAyA ( udyoga 0 16 / 12) / brahmAjIke roSase prakaTa hue, agnidevake dvArA carAcara jagatkA dAha ( droNa0 52 / 41 ) / skandako pArSada pradAna kiyA ( zalya0 45 / 33 ) / kArtavIrya arjuna se bhikSA mA~gakara usakI sahAyatA se agnine grAma, vana evaM parvatoMke sAtha Apava munikA Azrama bhI jalAyA ( zAnti0 49 / 38 se 41 taka ) / brahmAke kahane se indrakI brahmahatyAkA eka caturthAMza svIkAra kiyA ( zAnti0 282 / 35 ) / inhoMne meDhakoM, hAthiyoM aura totoMko zApa diyA (anu0 85 | 28, 36,40 ) / devatAoMko AzvAsana diyA ( anu0 85 / 50 2 ) / gaGgAjIke garbha meM zivajIkA vIrya sthApita kiyA ( anu0 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agniziratIrtha 126 / 29-34; 85 / 56 ) | prajApatiyoMko apanI saMtAna mAnA ( anu0 85 / 118 ) / kArtikeyako bakarA diyA ( anu0 86 / 24 ) |tiroM aura devoMke ajIrNa-nivAraNakA upAya batalAyA ( anu0 92 / 10 ) / indrAdi devatAoMke samakSa dharmake rahasyakA varNana kiyA ( anu0 127 / 1-5 ) / ve indrakA saMdeza lekara marutta ke pAsa gaye ( Azva0 9 14-15 ) / inhoMne maruttakA uttara indrako sunAyA ( Azva0 9 / 22 - 23 ) / brAhAbalakI zreSThatAkA pratipAdana kiyA ( Azva0 9 / 31-37 ) / kuNDaloMkA apaharaNa ho jAnepara nAgaloka meM gaye hue uttaGkako avarUpadhArI agnidevane sahAyatA dI, nAgoMko kSubdha karake kuNDala lauTAneko vivaza kara diyA ( Azva0 58 / 41 - 15 tathA Adi0 3 / 151-154 ) | inhoMne mahAprasthAna ke samaya arjunase gANDIva dhanuSa vApasa liyA ( mahAprasthAna 0 1 / 35-43 ) / admikanyApura- agnipuratIrtha meM snAna karanese milanevAlA puNyaloka ( kisI-kisIke matameM yaha bhI eka tIrtha hai ) ( anu0 25 / 43 ) / agnitIrtha- sarasvatI ke taTakA eka prasiddha tIrtha, jisameM agnideva zamI ke garbha meM chipe the ( vana0 83 / 138 ), ( zalya0 47 / 19 - 21 ) / agnidhArAtIrtha - eka pavitra tIrthakA nAma / ( koI-koI isa tIrthako gautamavana ke samIpa batAte haiM ) ( vana 0 84 / 146 ) / agnipura - eka tIrthakA nAma ( kinhIM ke matameM indaura rAjyameM narmadA ke dakSiNataTapara sthita mahezvara nAmaka sthAna ) ( anu0 25 / 43 ) / agnimAn - agnivizeSa ( sUtikAgRhako anikA agnihotrakI ase sparza ho jAnepara prAyazcittake liye aSTAkapAla puroDAzakI Ahuti isI agnimeM dI jAtI hai / ) ( vana0 221 / 31 ) / agniveza-ye anike putra the, inhoMne bharadvAjase AgneyAstra prApta kiyA thA / ye droNAcArya evaM drupada ke astravidyAguru the ( Adi0 129 / 39-40 ) / agastyadvArA inako dhanurveda kI zikSA prApta huI thI ( Adi0 138 / 9 ) / agnivezya - (1) anivezakA hI dUsarA nAma agnivezya hai / yudhiSThirakA Adara karanevAle brahmarSiyoMmeM inakA bhI nAma AyA hai ( vana0 26 / 23 ) | ( 2 ) bhAratakA eka prAcIna janapada ( bhISma0 50 / 52 ) / agniziratIrtha-yamunA taTavartI tIrthavizeSa, jahA~ saMjayaputra sahadevane yajJa kiyA thA ( vana0 90 | 5-7 ) / For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agnISoma aGgirA vAle eka RSi aGgAra-(1 agnISoma-(1) agni aura soma nAmaka devatA, jo eka manuke putra aGga, jo antardhAmAke pitA the (anu0 sAtha rahakara haviSya grahaNa karate haiM (sabhA0 7 / 21) / 147 / 23) / (7) 'aGga nAmase prasiddha aGgarAja, (2) agni aura somake liye dI jAnevAlI Ahuti jinake sAtha pRthvI spardhA rakhatI thI (anu0 153 / 2) / ( anu0 97 / 10) / (3) manu (yA bhAnu) nAmaka aGgada-(1) vAnararAja vAlIke putra (vana0 82 / 28) / agnikI tIsarI patnI nizAke garbhase utpanna agni aura vAlakI patnI tArA inakI mAtA thI (vana0 280 / soma nAmaka do putra, ye donoM agnisvarUpa haiM (vana. 18) / inakA sItAjIkI khojase lauTakara madhuvanake phala 221 / 15) / khAnA (vana0 282 / 27-28) / zrIrAmakA inheM dUta agnipvAtta-sAta pitaroMmeM eka (sabhA0 11 / 45-46) / banAkara rAvaNake darabArameM bhejanA (vana0283 / 54) / agraNI-bhAnu yA manukI tIsarI patnI nizAke garbhase utpanna laGkAmeM jAkara rAvaNako zrIrAmakA saMdeza sunAnA (vana0 pA~cavA~ putra / manuSya jinake dvArA saba bhUtoMko annakA 284 / 10-16) / aGgadakA indrajitake sAtha ghora yuddha agrabhAga arpaNa karate haiM, ve 'agraNI' nAmaka agni haiM inakA (vana0 288 / 14-19) / aGgadakA sAthiyoMsahita (vana0 221 / 15, 22) / Age bar3hakara rAvaNa aura usakI senApara AkramaNa (vana. agrayAyI-rAjA dhRtarASTrake sau putroM se eka, isakA dUsarA 290 / 3-4) / zrIrAmake dvArA kiSkindhAke yuvarAjapadapara nAma anuyAyI' bhI hai (Adi0 116 / 11) / inakA abhiSeka (vana0 291159) / (2)kauravapakSakA agraha-cAturmAsya yajJoMmeM nityavihita Agneya Adi ATha eka vIra yoddhA, jo bArahaveM dinake yuddha meM uttamaujAse lar3A haviSyoMke udbhavasthAna agraha' nAmaka agni, ye bhAnu yA thA (droNa. 25 / 38-39) / (3) eka AbhUSaNamanukI 'suprajA' aura 'bRhadbhAsA' nAmaka patniyoMke garbhase utpanna honevAle chaH putroM se pA~caveM haiM (vana0 221 / kA nAma, jo bA~hameM pahanA jAtA hai| 5-14) / __ aGgamalaja-bhAratavarSakA eka janapada (bhISma0 9 / 50) / aghamarSaNa-vAnaprastha dharmakA pAlana karanevAle eka RSi janapada (bhISma0 9 / 60) / (2) (zAnti0 244 / 16) / eka prAcIna rAjA, jo mAndhAtAse parAjita huA thA aGga-(1) eka prAcIna janapadakA nAma / duryodhanane karNako / (zAnti0 29 / 88) / aGgadezake rAjyapara abhiSikta kiyA (Adi. 135 / 38) / (bihAraprAntameM bhAgalapura aura muMgera jileke Asa- aGgAraka-(1) sauvIra dezakA eka rAjakumAra, jo pAsakA pradeza, jisakI rAjadhAnI campApurI thii| kahIM-kahIM jayadrathakA anugAmI thA (vana0 265 / 10) / (2) isakA vistAra vaidyanAthadhAmase lekara bhuvanezvarataka likhA maGgala' nAmaka graha, jo brahmAjIkI sabhAmeM nitya upasthita hai-hindI shbdsaagr)| karNa yahIMkA rAjA banAyA gayA thaa| hote haiM (sabhA0 11 / 29) / (3 tIrthayAtrAke avasarapara arjunakA yahA~ Agamana huA thA nAmoMmeMse eka (vana0 3 / 10) / ( Adi0 214 / 9-10) / (2) aGgadezIya kSatriya aGgAraparNa-(1) eka gandharva, jo arjunase parAjita hokara athavA prajAvarga / aGgadezavAsiyoMne rAjasUyayajJake avasara- unakA mitra bana gyaa| isakI patnIkA nAma 'kumbhInasI' thA, para yudhiSThirako bheMTa arpaNa kiyA thA (sabhA0 52 / (Adi0 16910) / (dekhiye citraratha) (2) gaGgAtaTavartI 16) / aGgadezIya yoddhA zrIkRSNadvArA parAjita hue eka vana, jo gandharvarAja aGgAraparNake adhikArameM thaa| the (droNa0 11 / 15 ) / aGgadezavAsiyoMpara parazurAmajIkI vijaya (dronn070| 12) / aGgoM- aGgAvaha-eka vRSNivaMzI mahArathI vIra, jo yudhiSThirake para karNakI vijaya ( karNa0 8 / rAjasUyayajJameM zrIbalarAmajI Adike sAtha AyA thA solahaveM dinake yuddharma arjunapara cAr3haI kI thI (sabhA0 34 / 16) / ( karNa0 17 / 12 ) / aGgadezIya vIrokA aDirA-brahmAjIke chaH mAnasa putroMmeMse eka ( Adi. dhRSTadyumna evaM pAJcAla-senApara AkramaNa (karNa0 22 / 65|10)ye brahmAjIke sabhAsad hai ( sabhA0 / / / 2) / (3) aGga-dezanivAsI mlecchoMkA eka saradAra, 19) / inhIMke putra bRhaspatikA devatAoMne paurohityake jo mahAbhArata-yuddhake bArahaveM dina bhImasenadvArA hAthIsahita padapara varaNa kiyA thA (Adi. 76 / 6) / inakI mArA gayA thA (droNa. 26 / 14-17) / (4) brahmAjIke vIrya evaM aGgArase utpattikA varNana (anu0 aGgarAja (mleccha-saradAra), yaha bhImasenadvArA mAre gaye 'aGga' (aGgAdhipati mleccha ) se bhinna thA; yaha solahaveM 85 / 105-106) / inase bRhaspati, utathya aura saMvarta dinake yuddha meM nakuladvArA mArA gayA (karNa022 / 18) / nAmaka tIna putroMkI utpatti huI (Adi. 66 / 5) / (5)aGgarAja bRhadratha, jinakI kathA SoDaza rAjakIyo- inhoMne sUryadevakI rakSA kI hai (vana0 92 / 6) / ye pAkhyAnameM AyI hai (zAnti. 29 / 31) / (6) alakanandA nAmaka gaGgAke taTapara nitya svAdhyAya, japa kaNakA vijaya knn08|19) / aGadezIya For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir acala aJjana Adi karate haiM (vana0 142 / 6 ) / agnidevane kinhIMkA mata hai ki ye mahArAja dazarathake pitA hI the / ) aGgirAko apanA prathama putra svIkAra kiyA (vana0 (5) ajanmA ( bhISma0 28 / 6) / (6) sUrya 217 / 8-18) / inakI patnI subhAse honevAlI saMtati- (vn03|16)| (7)ziva (aashv08|21) bRhatkIrti Adi putra aura bhAnumatI Adi kanyAoMkA (8) brahmA (anu0 153 / 17) / (9) viSNu varNana (vana0 218 / 1-8) / inheM indradevatAse vara- (anu. 149 / 69) / (10) zrIkRSNa ( udyoga kI prApti huI ( udyoga0 18 / 5-7) / inhoMne droNA- 70 / 8; zAnti0 342 / 74) / (11) bIja cAryake pAsa Akara unase yuddha baMda karaneko kahA thA (zAnti0 337 / 4) / (12) chAga yA bakarA (droNa0 190 / 34-40) / gautamake pUchanepara tIrthokA (zAnti0 337 / 3) / mahattva batAyA ( anu0 25 / 7-71) / agastyajIke ajaka-vRSaparvA dAnavakA choTA bhAI, jo zAlvarUpameM utpanna samakSa svayaM kamaloMkI corI na karaneke viSayameM zapatha huA thA ( Adi. 65 / 24 tathA 67 / 16) / karanA ( anu0 94 / 20) / inake dvArA bhISmajIse ajagara-eka vizAlakAya sarpa, jo pUrvajanmameM nahuSa thA aura anazanavatakI mahimAkA varNana (anu0 106 / 11-16) / agastyake zApase sarpa hokara nIce girA thaa| isIne dharmake rahasyakA varNana ( anu0 127 / 8) / samudrake bhImasenako pakar3A thA (vana0 178 / 28, 179 / 10jalakA pAna (anu. 153 / 3) / agniko zApa 24) / usakA yudhiSThirake sAtha saMvAda (vana0 180 (anu0 153 / 8) / inhoMne rAjA avikSitkA yajJa tathA 181 a0)| karAyA (Azva0 4 / 22) / ajanAbha-eka parvatakA nAma ( anu0 165 / 32) / acala-(1) kauravapakSakA rathI vIra, jo gAndhArarAja subalakA ajamIr3ha-(1) mahArAja suhotrake dvArA aivAkIke garbhase putra aura zakunikA bhAI thA ( udyoga0 168 / 1) / yaha yudhiSThirakA rAjasUyayajJa dekhaneke liye gayA thA / utpanna, somavaMzIya kSatriya, inake bhAiyoMkA nAma sumIr3ha aura purumIr3ha thA. inake dhUminI', 'nIlI' tathA 'kezinI' 34 / 7) / isakA apane bhAI vRSakake sAtha hI arjunadvArA vadha huA (droNa. 30 / 11) / vyAsajIne eka rAtake nAmakI tIna rAniyA~ thIM, jinameM dhUminIke garbhase (RkSa', nIlIke garbhase duSyanta aura parameSThI tathA kezinIke 'jalu', liye jina mRtAtmAoMko jIvita avasthAmeM bulAyA thA, 'vajana' tathA 'rUpiNa' nAmake tIna putra hue the / (Adi0 unameM yaha bhI thA (aashrm032|12)| (2) skandakA 94 / 30-32 tathA anu0 4 / 2) / (2) eka eka pArSada (zalya045/74) / (3) viSNusahasranAmameM somavaMzI kSatriya rAja', jo somavaMzI vikuNThana tathA AyA huA bhagavAnkA eka nAma (anu0 149 / 92) / dazAhakulakI kanyA sudevAke garbhase utpanna hue the; inakI acalA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 14) / kaikeyI, gAndhArI, vizAlA tathA RkSA nAmavAlI cAra acyuta-bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma (bhiissm025|21)|| striyA~ thIM, jinase eka sau caubIsa putra hue the (Adi. (apanI mahimA yA svarUpase athavA dharmase kabhI cyuta na 95 / 35-37) / honeke kAraNa bhagavAnko 'acyuta' kahate haiM / isa yaugika ajavaktra-skandakA eka sainika (zalya. 45 / 75) / arthameM yaha nAma yudhiSThira Adike liye bhI vizeSarUpase ajavinda-suvIroMke vaMzameM utpanna eka kulAGgAra rAjA prayukta huA hai|) (udyoga074 / 14) / acyutasthala-varNasaMkarajAtIya antyajoMkA vAsasthAna eka - ajAtazatru-yudhiSThira (bhISma0 85 / 19 tathA sabhA0 prAcIna grAma (vana0 129 / 9) / 13 / 9) / acyutAyu-kauravapakSIya eka vIra, zrutAyukA bhAI, ajeya-eka prAcIna rAjA (Adi0 1 / 234) / acyutAyu aura zrutAyu-donoMkA arjunadvArA vadha huA (droNa0 93 / 7-24) / ajaikapAt-gyAraha rudroMmeMse eka / brahmAjIke pautra evaM sthANuaja-(1) ikSvAkuvaMzI nareza, mahArAja dazarathake pitA ke putra (Adi0 66 / 1-3) / ye suvarNake rakSaka haiM (udyoga0 114 / 4) gyAraha rudroMmeM inake nAma aneka (vana0 274 / 6) / (2) prAcIna RSiyoMkA eka samudAya, inheM svAdhyAyadvArA svargaprApti huI (shaanti026| sthaloMpara Aye haiN| yathA-(zAnti0 208 / 19) / 7) / (3) mahArAja jahnake putra, balAkAvake pitA ajodara-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 60) / (zAnti0 49 / 3) / (4)eka rAjA jinhoMne jIvanameM aJjana-(1) eka parvatakA nAma (sabhA0 78 / 15) / kabhI mAMsa nahIM khAyA (anu0115| 66) / (kinhIM- (2) supratIkake vaMzameM utpanna pAtAlavAsI 'aJjana'nAmaka For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aJjanaparvA atri hAthI ( udyoga0 99 / 15) / (3) ghaTotkacake sAthI atibala-(1) vAyudvArA skandako diyA gayA eka pArSada rAkSasakI savArImeM AyA huA aJjana' nAmaka diggaja (zalya. 45 / 44) / (2) eka nItizAstrakA jJAtA (bhISma0 64 / 57 tathA droNa0 112 / 33) / nareza, jo rAjya pAkara indriyoMkA gulAma ho gayA thA / aJjanaparvA-ghaTotkacakA putra ( udyoga0 194 / 20) / isake pitAkA nAma anaGga thA (zAnti0 59 / 92) / azvatthAmAdvArA isakA vadha (droNa0 156 / 89-90) / atibAha-eka gandharva, jo kazyapakI patnI prAdhAkA putra aJjalikAvedha-gajarAjako vazameM karanekI eka vidyA, ise thaa| usake tIna bhAI aura hai---hAhA, hUhU tathA tumburu bhImasena jAnate the (droNa. 26 / 23) / (Adi0 65 / 51) / aJjalikAzrama-eka tIrtha, isameM zAkakA bhojana karate hae atibhIma-tipa' nAmadhArI pAJcajanya agnike putra / paMdraha cIravastra dhAraNakara kucha kAla nivAsa karanese kanyAkumArI uttaradevoM athavA agnivinAyakoMmese eka (vana. tIrtha ke dasa bAra sevanakA phala prApta hotA hai (anu0 220 / 11) / 25 / 52) / atiyama-varuNadvArA skandako diye gaye do pArSadoM se eka / aTavI zikhara-eka janapadakA nAma (bhiissm09|48)| isake dUsare sAthIkA nAma yama thA (zalya0 45 / 45) / aThida-dakSiNa dizAkA eka janapada (bhiissm09|64)| atiratha-pUravaMzI rAjA matinArake tRtIya putra / inake anya tIna bhAiyoMke nAma-taMsu, mahAn aura druhyu aNI-zUlake agrabhAgakA nAma / isako apane zarIrake (Adi0 94 / 14) / bhItara liye hue hI vicaraneke kAraNa mANDavya RSi atilomA-eka asura, jo bhagavAn zrIkRSNadvArA mArA gayA 'aNImANDavya' kahalAne lage ( Adi0 107 / 8) / thA (sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSi0 pRSTha 825 aNImANDavya-maharSi mANDavya tathA inakI tapasyA prathama kAlama) | (Adi0 106 / 2-3 ) / inakA 'aNImANDavya' nAma ativarcA-himavAndvArA skandako diye gaye do pArSadoM se honekA kAraNa ( Adi0 107 / 8) / niraparAdha honepara bhI inako zUlIpara car3hAye jAnekA daNDa milA eka / isake dUsare sAthIkA nAma suvarcA thA (zalya. 45 / 46) / (Adi0 63 / 92 tathA Adi0 106 / 12) / zUla ati--vindhyAcaladvArA skandako diye gaye do pApANayodhI ke agrabhAgapara inakI tapasyA (Adi. 106 / 15) / pArSadoM se eka / isake dUsare sAthI kA nAma ucchaGga thA inakI dayanIya dazAse saMtapta evaM tapasyAse prabhAvita ho pakSIrUpadhArI maharSiyoMkA inake samIpa Agamana (shly045| 49-50) / ( Adi0 106 / 16) / phatiMgoMke pucchabhAgameM sIMka atiSaNDa-balarAmajIke ananta nAgakA rUpa dhAraNa karake huser3aneke phalasvarUpa hI Apako zUlIpara car3hAye jAnekA parama dhAma padhArate samaya unakA svAgata karane ke liye Aye daNDa milA hai| isa prakAra dharmarAjadvArA inako sambodhana hue bahuta-se nAgomasa eka (mosala0 4 / 16) / ( Adi0 107 / 11) / brAhmaNavadhakI atyadhika atisthira-meru parvatadvArA skandako diye gaye do pArSadoM se bhayaGkaratAkA inake dvArA pratipAdana ( Adi0 eka / dUsarekA nAma 'sthira' thA (zalya 045 / 48) / 107 / 15) / dharmarAjako zUdrayonimeM janma lenekA inake atri-eka brahmarSi, jo brahmAjIke mAnasa putra the ( Adi0 dvArA abhizApa (Adi. 107 / 16, 63 / 96) / 65 / 10 tathA zAnti ke 166, 207, 208 adhyaay)| caudaha varSakI Ayutaka kiye hue azubha karmoMkA phala ye brahmAjIke sAta putroMevaM sAta brahmAoMmeMse eka haiN| inake kisIko nahIM prApta hogA' isa prakAra inakI ghoSaNA vaMzameM prAcInavarhi utpanna hue the, jo dasa pracetAoMke ( Adi0 107 / 17) / zrIkRSNake hastinApura jAte pitA the / atrike do aurasa putra kahe gaye haiM...vIryavAn samaya mArgameM unase jo RSi mile the, unameM aNImANDavya rAjA gema aura bhagavAn aryamA (zAnti0 208 / bhI the ( dekhiye udyoga0 83 / 64 ke bAda dAkSiNAtya 3-.) / ye ikkIsa prajApatiyoM se eka haiM (zAnti. paatth)| inakA videharAja janakase tRSNAkA tyAga karane ke 334 / 35) / citrazikhaNDI' kahe jAnevAle sAta RSiyoMviSayameM prazna karanA (zAnti. 276 / 3) / ziva meMse bhI eka hai (zAnti0 335 / 27) / sampUrNa lokoMmahimAke viSayameM yudhiSThirako apanA anubhava batAnA kI utpatti aura pratiSThAke AdhArabhUta ATha prakRti' kahe ( anu0 18 / 46-513) / jAnevAle marIci Adi prajApatiyoMmeM bhI inakI gaNanA kI aNuha-eka prAcIna rAjAkA nAma ( Adi0 / 232) / gayI hai (zAnti0 340 / 34-36) / inakI patnIkA For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra atribhAryA (anasUyA) www.kobatirth.org ( 7 ) nAma anasUyA thA ( anu0 14 / 95 ) / parAzarakA rAkSasa-yajJa baMda karAne ke liye inakA Agamana (Adi0 180 / 8 ) / mahArAja pRthuke yajJameM inakA gautamase saMvAda ( vana0 185 | 15 - 23 ) / pRthudvArA inheM dhanakI prApti (vana0 185 / 34-36 ) / atrike zarIrase vibhinna agniyoMkA prAdurbhAva ( vana0 222 / 27 - 29) / droNAcArya ke pAsa Akara unase yuddha baMda karane ko kahanA ( droNa0 190 / 35-40 ) / inhoMne somake rAjasUya yajJameM hotAkA kArya kiyA thA ( zalya0 43 | 47 ) / ye devatAoM kI prArthanAse dina meM sUrya hokara tape aura rAta meM candramA banakara prakAzita hue / inake tejase asura dagdha ho gaye / inhoMne sUrya ko tejasvI banAyA ( anu0 156 / 9 - 14 ) | uttara dizAkA Azraya lekara unnati karanevAle maharSiyoMmeM inakA nAma AyA hai ( anu0 165 | 44 ) / inake dharmAtmA putra durvAsA pazcima dizAmeM rahakara abhyudayazIla hote haiM (anu0 165 / 43 ) / inhoMne apane vaMzaja nimiko zrAddha ke viSaya meM upadeza diyA thA / ( anu0 91 / 20 - 44 ) / vRSAdarbhise pratigrahake doSa batAnA (anu0 93 | 43 ke bAda ) / inakA arundhatIse apanI durbalatAkA kAraNa batAnA (anu0 93 / 62 ) / yAtudhAnose nAmakA nirvacana - artha batAnA ( anu0 93 / 82) / mRNAlakI corI nahIM kI-- isa viSaya meM zapatha khAnA (anu0 93 / 113 ) | ( 2 ) zukrAcAryake putra / bhayAnaka karmakartA (Adi0 65 / 37) / ( 3 ) bhagavAn zivakA eka nAma (anu0 17 / 38 ) / abhAryA (anasUyA ) ye atrikI brahmavAdinI patnI thIM / eka bAra patise ruSTa ho unase alaga hokara ye tIna sau varSAMtaka tapasyAmeM saMlagna rahIM / usa samaya bhagavAn zaGkarane prasanna hokara inheM putra-prAptikA varadAna diyA thA ( anu0 14 / 95-98 ) / atharvA - ( 1 ) eka muni, jo chanda (veda )ke gAyaka the ( udyoga 0 43 / 50 ) / ye hI atharvA aGgirA ke nAmase prasiddha haiM / inhoMne hI jalameM chipe hue sahanAmaka agnikA patA lagAyA (vana0 222 / 8 ) / anikA atharvAko agnirUpase prakAzita ho devatAoMke liye haviSya pahu~cAnekA Adeza denA / ( vana0 222 / 9) / ani ke prAkaTya ke liye devatAoMkA atharvAkI zaraNa meM AnA aura inakI pUjA karanA (vana0 222 / 18 ) / athavA samudrako mathakara agnikA darzana evaM sampUrNa lokoMkI sRSTi karanA ( vana0 222 / 19) / (2) atharvaveda / ( 3 ) bhagavAn ziva - kA eka nAma atharvazIrSa (anu0 17 / 91 ) / aditi - dakSakI putrI, kazyapakI patnI tathA dvAdaza AdityoM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adrikA kI mAtA (Adi0 65 / 11 - 16 ) | narakAsuradvArA inake kuNDalakA apaharaNa / satyabhAmAjIko inakA varadAna / bhagavAn zrIkRSNadvArA inako divya kuNDala evaM bahumUlya ratnoMkI bheMTa ( udyoga0 48 / 80 tathA sabhA0 38 // 29 ke bAda ) / mainAkaparvata ke kukSibhAga meM sthita vinazana tIrtha ke bhItara devI aditine putra prAtike nimitta sAdhya devatAoM ke uddezyase anna ( brahmaudana ) taiyAra kiyA thA ( vana0 135 / 3) | inhoMne pUre eka sahasra varSoMtaka bhagavAn viSNu (vAmana) ko garbhameM dhAraNa kiyA thA ( vana0 272 | 62 ) | aditi ke garbha se bhagavAn viSNuke sAta bAra prakaTa honekI carcA (zAnti0 43 / 6) / devatAoMkI vijayake uddezyase anna taiyAra karanevAlI aditiko budhakA zApa mRta aNDakI utpatti tathA usIse prakaTa hone ke kAraNa zrAddhadevakI mArtaNDa nAmase prasiddhi ( zAnti 0 342 / 56 ) / devI aditine eka pairapara khar3I rahakara putra ke liye ghora tapasyA kI, jisase bhagavAn viSNu unake garbha meM Aye (anu0 83 / 25-26 ) / adRzyantI-maharSi vasiSThakI putravadhU, zaktikI patnI, parAzarakI mAtA / vasiSThajIko inake garbhastha bAlakake mukha se vedAdhyayana karanekA zabda sunAyI denA, unake pUchanepara vaMzocchedake bhaya se cintita hue vasiSThako inakA apane garbha meM sthita hue zaktike putrakI sUcanA denA ( Adi 0 176 / 11-15) / kalmAtrapAdake bhayase bhIta huI adRzyantIko vasiSThakA AzvAsana ( Adi0 176 / 23 ) / inake garbhase parAzarakA janma ( Adi0177 / 1) / inake Adarza patipremakI carcA (udyoga 0 117 / 11 ) / adbhuta - ( 1 ) eka ani jo saha nAmaka anike putra haiM; inakI mAtakA nAma muditA hai; ye sampUrNa bhUtoMke adhipati, AtmA aura bhuvanabhartA haiM; ye hI mahAbhUtapati, aizvaryasampanna, sarvatra vicaranevAle tathA 'gRhapati' nAmase jagatko pavitra karanevAle haiM; inake putrakA nAma bharata hai ( vana0 222 / 1-6 ) | adbhutakI patnIkA nAma 'priyA' aura usake garbha se utpanna honevAle unake aurasa putrakA nAma 'vibhUrasi' hai (vana0 222 / 26 ) | ( 2 ) bhagavAn viSNukA eka nAma ( anu0 149 | 108 ) / adri - eka rAjA, jo viSvagazva ke putra aura yuvanAzvake pitA the ( vana0 202 / 3) / For Private And Personal Use Only advikA-eka apsarA, jo brahmAjI ke zApa se machalI hokara yamunAjImeM rahatI thI ( Adi0 63 / 58 8 ) / bAjake dvArA girAye gaye uparicara vasuke vIryakA isake dvArA grahaNa ( Adi0 63 / 59-60 ) / isake peTase
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adharma anazvA 'satyavatI' nAmaka kanyA evaM 'matsya' nAmaka putrakI dharaNIdharoMmeM eka haiM (anu0 150 / 61) / bhagavAn utpatti (Adi063 / 61-62) / do saMtAnoMko anantakA brahmAjIke Adezase akele hI isa sArI pRthvIko utpanna karake isakA zApase mukta honA (aadi063| dhAraNa karanA ( Adi0 36 / 24 ) / brahmAjIne ananta 64-66) / arjunake janmake samaya anya apsarAoMke ( zeSanAga) ke liye garuDako sahAyaka banA diyA (Adi. sAtha adrikA bhI svargase AyI thI (Adi0 122 / 61) / 36 / 25) / pazcima dizAmeM nAgarAja anantake nivAsaadharma-samasta prANiyoMkA vinAza karanevAlA pApa ( pApakA sthAnakI carcA (udyoga0 110 / 18) / bhagavAn abhimAnI puruSa ) aura usakI utpattikA kAraNa ananta (balarAma) kA rasAtala praveza (svargA0 5 / 23) / (Adi0 66 / 53)|adhrmkii patnIkA nAma niti (2) bhagavAn sUryakA nAma (vana03 / 24) / (3) hai, isake tIna 'naiRta' nAmavAle rAkSasa putra haiM-bhaya, bhagavAn zrIkRSNakA nAma ( udyoga0 70 / 14) / mahAbhaya aura mRtyu (Adi0 66 / 54-55) / adharmake (4) skandake eka senApati (zalya0 45 / 57) / hI aMzase sampattike putra darpakA prAdurbhAva huA (zAnti0 (5) bhagavAn viSNukA nAma ( anu0 149 / 83) / 90 / 27) / (6) bhagavAn zivakA nAma (anu. 17 / 135) / adhiratha-eka sUta, karNakA pAlaka pitA ( Adi0 anantavijaya-yudhiSThirake zaGkhakA nAma ( bhISma0 25 / 110 / 23, 136 / 1-4) / yaha rAjA dhRtarASTrakA 16; shly061| 71 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| mitra thA aura isakI patnIkA nAma rAdhA thA. vaha anupama anantA-mahArAja paruke patra janamejayakI patnI, madhuvaMzakI sundarI thI, rAdhAke koI saMtAna nahIM thI, vaha putra kanyA / inake garbhase janamejayadvArA prAcinvAnkA janma prApti ke liye sadA prayatnazIla rahatI thI (vana0 309 / huA thA (Adi0 95 / 12) / 1-3) / adhirathako karNakI prApti ( vana0 309 / anarakatIrtha-eka tIrtha, jisameM snAna karanese durgati dUra hotI hai tathA jahA~ nArAyaNa Adike sAtha brahmA nitya nivAsa adhirAjya-bhAratavarSakA eka janapada (kucha loga ise / karate haiM (vana083 / 168) / vartamAna rIvA~ rAjya mAnate haiM ) ( bhISma0 9 / 44) / anaraNya-ikSvAkuvaMzake eka prAcIna nareza (Adi0 1 / adhRSyA-eka nadI (bhISma0 9 / 24) / 236) / inhoMne mAMsabhakSaNakA niSedha kiyA (anu. adhokSaja-zrIkRSNakA eka nAma, isa nAmakI vyutpatti 115 / 59) / ye sAyaM aura prAtaHkAla smaraNa karaneyogya ( udyoga0 70 / 10; anu0 14 / 69) / bhagavAn rAjarSiyoM se eka haiM ( anu0 165 / 59) / viSNukA eka nAma (anu0 149 / 57) / anala-(1) ATa vasuoM se eka, jo zANDilIke putra haiM adhazirA-eka divya maharSi, jinhoMne zrIkRSNake hastinApura (Adi066 / 20) / (2) garuDakI pramukha saMtAnoM se jAte samaya mAgameM unase bheMTa kI thI (udyoga083 / 64 eka (udyoga0 101 / 9) / ke bAda dAkSiNAtya paatth)| analA-(1) surabhikanyA rohiNIkI putrii| isase piNDAkAra anagha-(1) eka devagandharva, jo arjunake janmotsavameM ____phala denevAle sAta prakArake vRkSoM tathA zukI nAmavAlI phala denevAle sAta pra AyA thA (Adi0 122 / 55) / (2) eka rAjA kanyAkA prAdurbhAva huA ( Adi0 66 / 67-69) / (sabhA0 8 / 21) / (3) eka deza yA janapada (2) nAgamAtA surasAkI putrI, jo vanaspatiyoM, vRkSoM (sabhA 30 / 9) / (4) skandakA eka nAma (vana0 __ aura latAgulmoMkI jananI huI (Adi0 66 / 70 232 / 5) / (5) garur3akI saMtAnoMmeMse eka ( udyoga0 ke Age dAkSiNAtya paatth)| 101 / 12) / (6) bhagavAn zivakA eka nAma anavadyA-kazyapakI patnI tathA dakSakI kanyA prAdhAkI sAta ( anu0 17 / 38) / (7) bhagavAn viSNukA eka patriyoM se eka ( Adi0 65 / 45) / yaha nAma (anu0 149 / 29) / varyakI apsarA thI, jo arjunake janmakAlameM anya ana-prajApati kardamakA putra, jo prajArakSaka, sAdhu tathA apsarAoMke sAtha nRtyake liye AyI thI (Adi0 122 / daNDanItimeM nipuNa thA / isake putra kA nAma atibala thaa| (zAnti0 59 / 91-92) / anazyA-mahArAja kuruke pautra tathA vidUrake putra / madhuvaMzaanajhA-eka nadI (bhISma0 9 / 35) / kI kanyA sampiyA inakI mAtA thii| inhoMne magadharAjaananta-(1) kadrUke jyeSTha putra bhagavAn ananta (zeSanAga) kumArI amRtAke garbhase parikSitko janma diyA ( Adi. (bhAdi0 65 / 41) / bhagavAn ananta ( zeSanAga ) sAta 95 / 39-41) / For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anAdi anuvinda anAdi-bhagavAn viSNukA eka nAma (anu0 141 / 114) / avijJAtagati nAmaka do putra haiM (Adi0 66 / 17anAdhRSTi-(1) raudrAzvadvArA mizrakezI apsarAke garbhase 25) / (2) garuDakI mukhya-mukhya saMtAnoMmeM eka utpanna Rceyu' athavA 'anvagbhAnu' kA nAma 'anAdhRSTi' (udyoga. 101 / 9) / (3) bhagavAn zivakA eka thA (Adi. 94 / 8-12) / (2)sAta yAdava nAma ( anu017|100)| (4) bhagavAn viSNukA mahArathiyoM se eka (sbhaa014|58)| ye upaplavya eka nAma ( anu0 149 / 38) / nagarameM abhimanyuke vivAhake avasarapara usakI mAtA anIkavidAraNa-siMdhurAja jayadrathakA bhAI (vana0 265 / subhadrAke sAtha padhAre the (virATa072 / 22) / kurukSetra- 12) / arjunadvArA vadha (vana0 271 / 27) / meM zrIkRSNa aura arjunako gherakara calanevAle aneka vIroM meM anIla-pramukha nAgoM se eka ( Adi0 35 / 7) / eka anAdhRSTi bhI the ( udyoga0 155 / 67) / ye hI anu-mahArAja yayAtike dvArA zarmiSThAse utpanna tIna putroM se vRddhakSemake putra the, jinakI carcA dhRtarASTrane kI hai eka majhale (Adi0 75 / 33-35) / apanI yuvA(droNa. 10 / 55) / inhIMkA vRSNivaMzI vArdhakSemi' vasthA na dene ke kAraNa inako pitAdvArA jarAgrasta hone, nAmase ullekha huA hai, jinheM kRpAcAryane droNapara AkramaNa agnihotra-tyAgI banane tathA yuvA hote hI inakI saMtAnoMke karanese rokA thA (droNa0 25 / 51-52) / maranekA abhizApa ( Adi0 84 / 25-26) / anAlamba-eka tIrtha, jisameM snAna karanese puruSamedha yajJakA anukarmA-eka vizvedeva ( anu0 91 / 32) / phala prApta hotA hai ( anu0 25 / 32-33) / anukramaNikAparva-AdiparvakA eka avAntaraparva,pahalA adhyaay| _ anugItAparva-Azvamedhikaparvake solahaveM adhyAyase 92 takaaniketa-kuberakI sabhAmeM unakI sevAke liye sadA upasthita kA eka parva / rahanevAle yakSoMmeMse eka (sabhA0 10 / 18) / _ anugoptA-eka vizvedeva ( anu0 91 / 37) / animiSa-(1) garuDakI pramukha saMtAnoMmeMse eka ( udyoga. anucakra-prajApati tvaSTAdvArA skandako diye gaye do paarssdoN101|10)| (2) bhagavAn zivakA eka nAma meMse eka / isakA dUsarA sAthI cakra thA (zalya. 45 / (anu0 17 / 41) / (3) bhagavAn viSNukA eka nAma (anu0 149 / 36) / anudAtta (svara)-(1) pAJcajanya amidvArA apanI donoM aniruddha-(1)bhagavAn zrIkRSNake pautra evaM pradyumnake putra (Adi. bhujAoMse utpanna kiye gaye prAkRta aura vaikRta bhedoMvAlA 185 / 17) / aniruddhakA pracchannarUpase bANaputrI uSAke / 'anudAtta' nAmaka svara ( vana0 220 / 5-8) / sAtha pahu~cakara usake sAtha AnandapUrvaka rahanA / bANAsura (2) pAJcajanyadvArA pitaroMke liye utpanna kiye gaye pA~ca kA aniruddhako kaida karake kaSTa denA / nAradajIke mukhase putroMmeMse eka, isakI utpatti prANake aMzase huI thI aniruddhako bANAsurake yahA~ baMdI ho kaSTameM par3A huA sunakara (vana0220 / 8-10) / zrIkRSNakA bANanagarapara AkramaNa, aniruddhakA uddhAra tathA anubUta-vaha jUAjo kauravoM aura pANDavoMne vanavAsakI uSAke sAtha dvArakA-Agamana Adi ( sabhA0 38 adhyAya bAjI lagAkara dUsarI bAra khelA thA ( sabhA0 76 / dA0 pATha zrIkRSNacaritrake antrgt)| arjunase dhanurvedakI 10-24) / zikSA lete samaya ye yudhiSThirakI sabhAmeM sAmba Adike sAtha anudyataparva-sabhAparvake antargata adhyAya 74 se 81 virAjamAna hote the (sabhA0 4 / 33-36) / aniruddhakI viSNarUpatA tathA inake dvArA brahmAjIkI utpatti takakA bhAma / ( bhISma0 65 / 71; zAnti0 340 / 30-31) / anupAvRtta-eka bhAratIya janapadakA nAma (bhISma09 / 48) / aniruddha (viSNu) ke nAbhi-kamalase brahmAjIkA prAdurbhAva anumati-eka kalAse rahita arthAt caturdazIyukta pUrNimAkI (zAnti0 341 / 15-17) / (2) vRSNivaMzI kSatriya, adhiSThAtrI devI ( zalya0 75 / 13) / jo pradyumnaputrase bhinna thaa| ina donoMkA draupadIke svayaMvarameM anuyAyI-dhRtarASTra ke sau putroM se eka ( Adi0 67 / Agamana huA thA ( Adi0 145 / 17-20) / 102) / isIkA dUsarA nAma 'agrayAyI' hai (Adi0 116 / (3) mAMsabhakSaNakA tyAga karanevAlA eka rAjA (anu. 11) / bhImasenake dvArA mAre jAte samaya isake anuyAyI' 115 / 60) / (4) bhagavAn viSNukA eka nAma nAmakA hI ullekha huA hai (droNa0 157 / 17-20) / (anu0 149 / 33) / ___ anuvinda-(1) dhRtarASTrake sau putroM se eka (Adi0 anila- (1)ATha vasuoM se eka / inake pitA dharma aura 67 / 94) / ghoSayAtrAke samaya duryodhanake sAtha gandharvomAtA zvAsA haiN| inakI patnIkA nAma zivA hai aura manojava evaM dvArA yaha bhI baMdI banAyA gayA thA (vana0 242 / 8) / ma. nA02 For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuzAsanaparva amdhaka bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. 127 / 66) / 24-26) / (2) ikSvAkuvaMzI mahArAja kakutsthake (2) avantIke rAjakumAra / vindake bhAI / ye donoM bhAI putra ( vana0 202 / 2) / pratApI sahadevadvArA dakSiNa-vijayake samaya parAjita hue the antaka-caudaha yamoMmeMse eka / ye pitaroMkI orase pRthvI( sabhA0 31 / 10) / ina donoM bandhuoMkA eka dohanake samaya dogdhA the (droNa. 69 / 26) / akSauhiNI senAsahita duryodhanakI sahAyatAmeM jAnA antacAra-eka prAcIna bhAratIya janapada (bhISma (udyoga. 19 / 24.25) / prathama dinake saMgrAmameM 9 / 68) / kuntibhojake sAtha inakA dvandva yuddha (bhISma0 45 / antargiri-himAlayakI bhItarI zRGkhalAkA eka janapada 72-75 ) / arjunaputra irAvAndvArA parAjita honA (bhISma0 9 / 49) / arjunadvArA isapara vijaya (bhISma0 83 / 18-22) bhImasena aura arjunake sAtha yuddha (bhISmaH 113-114 adhyAyoMmeM ) / cekitAnake (sabhA0 27 / 3) / sAtha yuddha (droNa014 / 48) / virATake sAtha yuddha antardhAna-kuberakA eka astra (vana0 41 / 38) / (droNa. 25 / 20-21, 96 / 4-6 ) / antardhAmA-manuvaMzI aGgake putra aura havirdhAmAke pitA arjunadvArA isakA vadha (droNa0 399 / 27-29) / (anu0 147 / 23) / (3) kekayarAjakumAra / kaurava-pakSakA yoddhA / sAtyaki- antaryAga-kAna-netra Adi dasa hotAoMdvArA sAdhya dvArA vadha (karNa0 13 / 21) / AdhyAtmika yajJa ( Azva0 a0 21 se 27 taka ) / anuzAsanaparva-mahAbhAratakA eka pramukha parva / antarvRtti-svargakI prApti karAnevAlI Antarika vRtti anuSNA-eka nadIkA nAma ( bhISma0 9 / 24) / (anu0 144 / 4-17 tathA 29-40) / anuhAda-hiraNyakazipukA tIsarA putra (aadi065|14)antvaas-ek prAcIna deza ( sabhA0 51 / 17) / yahI zizupAlaputra dhRSTaketuke rUpameM paidA huA thA andha-(1) eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga0 103 / (Adi0 67 / 7) / 16) / (2) eka andha hiMsaka jIva, jisane samasta prANiyoM ke vinAzakA varadAna prApta kiyA thA aura isIliye anUcAnA-eka apsarA, jisane anya apsarAoMke sAtha jise brahmAjIne andhA banA diyA thaa| ise mArakara vyAdha Akara arjunake janmake avasarapara nRtya kiyA thA svargalokakA adhikArI huA thA (karNa0 69 / 41-45) / ( Adi0 122 / 61) / andhaka-(1) yadukulameM utpanna andhakase pracalita anUdara-dhRtarASTra ke sau putroM se eka ( Adi0 67 / 99; kulaparamparAmeM janma lenevAle kSatriya / inake dvArA arjuna116 / 8) / kA satkAra ( Adi0 217 / 18-19) / (2) eka anUpa-eka prAcIna janapada (sabhA0 51 / 24) / rAjA, jisake pAsa pANDavapakSakI orase yuddhameM sahAyatAke (kisI-kisIke matameM nImAr3ake lagabhaga narmadA-taTavartI liye nimantraNa bhejA gayA thA ( udyoga0 4 / 12) / pradeza, dakSiNa mAlavA hI anUpa deza hai (hiMdImahAbhArata (3) eka tIrtha, jisameM snAna karanese puruSamedha yajJake pariziSTa pRSTha 5) / phalakI prApti batAyI gayI hai (anu0 25 / 32-33) / anUpaka-anUpadezake nivAsI yoddhA (bhISma0 50 / 47) / (4) eka asura, jo bhagavAn zaGkaradvArA mArA gayA anUpapati-samudrataTavatIM anUpadezakA rAjA kArtavIrya thA ( anu0 14 / 214-215) / (vana0 116 / 19) / andhakAra-krauJcadvIpakA eka parvata (bhISma0 12 / 18) / anUparAja-anUpadezake rAjA ( sabhA0 4 / 20) / andhakAraka-krauJcadvIpakA eka janapada (bhISma0 12 / 22) / ( kucha vyAkhyAkAra 'anUparAjo durdharSaH' isa vAkyAMzakA andhra-(1) dakSiNa bhAratakA eka janapada (bhISma artha 'anUparAja durdharSa' karate haiM arthAt anUparAjakA nAma 9 / 49) / (2) andhradezavAsI yoddhA (dronn04|8)| (durdharSa' mAnate haiM aura dUsare loga 'durdharSa padako andhaka ( yA Andhraka)-(1) andhradezake rAjA, jo anUparAjakA vizeSaNa samajhate haiN| ) yudhiSThirakI mayanirmita sabhAmeM baiThate the (sabhA0 4 / 24) / anenA-(1) purUravAke putra rAjA 'Ayu'ke dvArA svarbhAnu- ye yudhiSThirake rAjasUya yajJameM Aye the (sabhA0 34 / 11) / kumArIke garbhase utpanna pA~cavA~ putra / isake anya cAra (2) andhradezavAsI manuSya athavA yoddhA / pANDyanarezabhAI ye-nahuSa, vRddhazarmA, raji tathA gaya (Adi075/ ne mahAbhArata-yuddhameM inheM parAsta kiyA thA ( karNa. For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anyagocarI ( 11 ) abhimanyu 20 / 10-11) / zrIkRSNane arjunako andhra, pulinda Adi bhagavAnne Rk sAma Adi zrutiyoMke saMgrahakA Adeza dezoMke yoddhAoMko mAranekA utsAha dilAyA (karNa0 diyA (zAnti0 349 / 40-41) / svAyambhuva manvantarameM 73 / 19-21) / (3) jAtivizeSa / dakSiNabhAratIya inake dvArA vedoMkA vibhAga huA, jisase prasanna hokara Andhra-pulinda Adi jAtiyoMko mleccha' kahA gayA hai bhagavAnne unheM sabhI manvantaroMmeM dharmapravartaka honekA (zAnti0 207 / 42) / AzIrvAda diyA tathA bhaviSyameM vaziSThavaMzI parAzarake anyagocarI-skandakI anucarI mAtRkA (shly046|27)| jJAnavAn, tapobalasampanna putrarUpameM avatIrNa honekI bAta anvambhAna-mizrakezI apsarAke garbhase utpanna raudrAvake patra / batAyI (zAnti* 349 / 42-59) / inake do nAma aura milate haiM-Rceyu tathA anAdhRSTi apsujAtA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 4) / (Adi0 94 / 8-12) / apsuhomya-eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM aparakAzi-bhAratavarSakA eka janapada (bhISma0 9 / 42) / virAjamAna hote the ( sabhA0 // 12) / aparakunti-bhAratavarSakA eka janapada (bhISma0 9 / 43) / abala-pAJcajanyadvArA utpanna kiye gaye paMdraha uttaradevoM aparanandA-eka nadI, jisakA darzana arjunane kiyA thA (vinAyakoM) meMse eka (vana0 220 / 11) / (Adi0 214 / 6-7) / yudhiSThirane bhI isakI yAtrA kI abandhamAyAda-kadambI na honepara bhI uttarAdhikArI putra (vana0 1101) / daivavaMza RSivaMzake sAtha kIrtanIya (aadi.1932)|(chH prakArake putra abandhudAyAda' puNya nadiyoMmeM aparanandA'kA bhI nAma AyA hai kahalAte haiN| jinake nAma isa prakAra haiM-1. 'datta' (anu0 165 / 28) / (jise mAtA-pitAne svayaM samarpita kara diyA ho)| 2. aparamleccha-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 65) / krIta (jise dhana Adi dekara kharIda liyA gayA ho)| aparavallava-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 62) / 3. 'kRtrima' (jo svayaM maiM ApakA putra hU~--yoM kahakara aparaseka-eka madhya bhAratIya janapada ( sabhA0 31 / 9) / samIpa AyA ho)| 4. sahoda ( jo kanyA-avasthAmeM hI garbhavatI hokara byAhI gayI ho, usake garbhase utpanna ) / aparAjita-(1) eka kazyapavaMzI nAga (Adi0 35 / 13; 5. zAtiretA' (apane kulakA putra ) / 6. hIna jAtikI udyoga0 103 / 15) / (2) eka kSatriya rAjA / strIke garbhase utpanna / ye kuTumbI na honepara bhI sampattike kAleya nAmaka ATha daityoMmeMse ekake aMzase utpanna (Adi0 67 / 49) / inheM pANDavoMkI orase raNa adhikArI hote haiN| ataH inheM 'abandhudAyAda' kahate haiM / nimantraNa prApta huA ( udyoga0 1121) / (3) kaurava abhaya-(1) dhRtarASTrakA eka putra (Adi0 67104; dhRtarASTrakA eka putra (Adi0 67 / 101) / bhImasena- 116 // 12 ) / bhImasenadvArA isakA vadha dvArA isakA vadha (bhISma0 88 / 21.22) / (dronn0127162)| (2) eka prAcIna bhAratIya janapada, (4) kuru-pautra janamejaya kumAra dhRtarASTra ke kaNDika Adi nau jisapara bhImasenane vijaya prApta kI (sabhA0 3019) / putroM se eka ( Adi0 94 / 50-59) / (5) gyAraha abhijit-(1) dinakA AThavA~ muhUrta / muhUrtavizeSa / rudroMmeMse eka (zAnti0 208 / 20) / (Adiparvake 66 isameM yudhiSThirakA janma ( Adi0 122 / 6) / veM adhyAya meM jo gyAraha rudroMke nAma milate haiM, ve zAnti- (2) rohiNIkI choTI bahina / eka nakSatra (vana. parvavAle nAmoMse adhikAMza bhinna haiM, unameM aparAjita' nahIM hai|) 230 / 8) / abhijit nakSatrake yogameM madhu aura ghRta (6) bhagavAn viSNukA eka nAma (anu0 149 / 89) / dAna karanese svargakI prApti ( anu0 64 / 27 ) / aparAnta-eka prAcIna janapada / dakSiNa bhAratakA vaha pradeza abhibhU-kAzirAja ke putra / pANDavapakSake yoddhA (1)(udyoga0 jo pazcima samudra ke kinArepara hai / yaha pradeza pazcimI ghATake 151 / 63) / inake vasudAnake putradvArA mAre jAnekI pazcimI samudrake taTapara hai ( bhISma0 9 / 47) / zUrpAraka- carcA (karNa0 6 / 23-24) / inake ghor3oMkA varNana kSetrakA dUsarA nAma (zAnti0 49 / 67) / (droNa0 23 / 26-27) / apAntaratamA-zrInArAyaNake bho' zabdake uccAraNase prakaTa abhimanyu-arjunake dvArA subhadrAke garbhase utpanna hue eka mahAtmA puruSa / bhagavAnkI vAka yA sarasvatIse eka vIra rAjakumAra ( Adi0 63 / 121% prAdurbhUta honeke kAraNa inakA nAma sArasvata huA / ye hI 220 / 65) / ye candramAke putra varcA' ke avatAra ye apAntaratamAke nAmase vikhyAta hue (zAnti0 349 / 38- (Adi.17 ) / solaha varSataka hI inakA isa 39) / ye trikAlajJa the| inheM vedoMkI vyAkhyAke liye bhUtalapara rahanekA kAraNa (Adi0 67 / 113-125) / For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bamimallu ( 12 ) abhimanyu inakA 'abhimanyu' nAma honekA kAraNa ( Adi. 220 / 67) / arjunase inakA samasta astra-vidyAoMkA adhyayana ( Adi0 220 / 72 ) / mAtAsahita abhimanyukA mAmA zrIkRSNake sAtha vanase dvArakAko jAnA (vana0 22 / 47) / pradyumnadvArA abhimanyukI astrazikSA (vana. 183 / 28) / abhimanyudvArA draupadIkumAroMkA gadA aura dAla-talavArake dA~va-peMca sikhAnA (vana0 183 / 29)|maataashit abhimanyukA upaplavya nagarameM Agamana (virATa. 72 / 22) / uttarAke sAtha abhimanyukA vivAha (virATa0 72 / 35) / saMjayadvArA inake parAkrama aura indriyasaMyamakA varNana (udyoga. 50 / 13) / prathama dinake yuddhameM kosalarAja bRhalake sAtha dvandvayuddha (bhiissm045| 14-17) / bhISmake sAtha bhayaMkara saMgrAma karake unake dhvajako kATa denA (bhiissm047|9-25)| bhISmake sAtha jUjhate hue zvetakI sahAyatAmeM inakA AnA (bhISma0 48 / 101) / dhRSTadyumnadvArA nirmita krauJcavyUhameM sthAna-grahaNa ( bhISma0 50 / 5.) / bhISmapara car3hAI karate hue arjunakI sahAyatA karanA ( bhISma 52 / 30; 60 / 23-25 ) / dUsare dinake saMgrAmameM lakSmaNake sAtha yuddha ( bhISma 55 / 8-13) / arjunadvArA nirmita ardhacandravyUhameM sthAna-grahaNa (bhISma0 56 / 16) / gAndhAroke sAtha yuddha karanA (bhISma0 58 / 7) / inakA adbhuta parAkrama (bhiissm06|| -1) / zalyapara AkramaNa tathA hAthIsahita magadharAja (jayatsena) kA vadha (bhISma062 / 13-18) tathA (krnn073|24-25)| bhImasenakI sahAyatA (bhISma0 63, 65, 69 tathA 94 adhyAya) / lakSmaNake sAtha yuddha aura use parAjita karanA ( bhISma0 73 / 31-37) / kaikyraajkumaaroNkaa| abhimanyuko Age karake zatrusenApara AkramaNa (bhISma0 77 / 58-61) / vikarNapara vijaya (bhISma0 78 / 21 ) / vikarNapara vijaya (bhISma0 79 / 30-35) / inake dvArA citrasena, vikarNa aura durmarSaNakI parAjaya (bhISma 84 / 40-42) / dhRSTadyumnake zRGgATakavyUhameM sthAna grahaNa ( bhISma0 87 / 21) / bhagadattake sAtha yuddha ( bhISma0 95 / 4.) / ambaSThakI parAjaya ( bhISma0 96 / 39-40) / alambuSake sAtha ghora yuddha (bhISma 100 adhyaaymeN)| inake dvArA alambhuSakI parAjaya ( bhISma0 101 / 28-29) / citrasenakI parAjaya (bhISma0 104 / 29) / sudakSiNake sAtha dvandvayuddha (bhISma0 110 / 15) / sudakSiNake sAtha dvandvayuddha (111 / 15-21) / duryodhanake sAtha yuddha ( bhISma0 116 / 1-8) / bRhalake sAtha yuddha ( bhISma0 116 / 30-36) / bhISmapara dhAvA (bhISma 118 / 40) / arjunakI rakSAke liye yuddha karanA (bhISma0 119 / 21) / dhRtarASTra dvArA inakI vIratAkA varNana (droNa. 10 / 47-52) / pauravake sAtha yuddha karake unakI cuTiyA pakar3akara paTakanA ( droNa. 14 / 50-60 ) / jayadratha ke sAtha yuddha ( droNa0 14 / 64-74 ) / zalyake sAtha yuddha (droNa0 141 78-82) / inake ghor3oMkA varNana (droNa. 23 / 33) / inake vadhakA saMkSipta varNana (droNa0 33 / 19-28) / cakravyUhase bAhara nikalanekI asamarthatA prakaTa karanA (droNa0 35 / 18-19) / vyUhabhedanakI pratijJA (droNa. 35 / 24-28) / cakravyUhameM praveza aura kauravoMkI caturaGgiNI senAkA saMhAra (droNa0 36 / 15-46) / inake dvArA azmakaputrakA vadha (droNa. 37 / 22-23 ) / rAjA zalyako mUJchita karanA (droNa037 / 34)|inke dvArA zalyake bhAIkA vadha (droNa0 38 / 5-7) / inake bhayase kaurava-senAkA palAyana (droNa. 38 / 23-24) / droNAcAryadvArA abhimanyuke parAkramakI prazaMsA (droNa0 39 adhyaay)| duHzAsanako phaTakArate hue use mUrcchita kara denA (droNa0 40 / 2-14) / inake dvArA karNakI parAjaya (droNa0 10 / 35-36) / abhimanyudvArA karNake bhAIkA vadha, kaurava-senAkA saMhAra tathA bhagAyA jAnA (droNa. 11 adhyaay)| vRSasenakI parAjaya (droNa. 44 / 5) / vasAtIyakA vadha (droNa0 44 / 10) / satyazravAkA vadha (droNa045 / 3) / zalyaputra rukmarathakA vadha (droNa0 45 / 13) / inake prahArase pIr3ita duryodhanakA palAyana (droNa0 45 / 30) / inake dvArA duryodhana kumAra lakSmaNakA vadha (droNa046 / 12-17) / inake dvArA krAthaputrakA vadha (droNa. 46 / 25-27) / abhimanyukA ghora yuddha, unake dvArA vRndArakakA vadha tathA azvatthAmA, karNa aura bRhadbala Adike sAtha yuddha (droNa. 47 / 1-21) / inake dvArA kosalanareza bRhadalakA vadha (droNa0 47 / 22) / inakA karNake sAtha yuddha aura usake chaH mantriyoMkA vadha (droNa. 18 / 1-6) / inake dvArA magadharAjake putra azvaketukA badha (droNa. 48 / 7) / inake dvArA mArtikAyatakanareza bhojakA vadha (droNa048 / 8) / inake dvArA zalyakI parAjaya (droNa0 48 / 14-15) / inake dvArA zatruJjaya, candraketu, meghavega, suvarcA aura sUryabhAsakA vadha (droNa. 18 / 15-16) abhimanyukA zakuniko ghAyala karanA For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra parva www.kobatirth.org ( 13 ) ( droNa0 48 / 16-17) / subalaputra kAlakeyako mAranA ( droNa0 49 / 7 / / duHzAsana kumAra kI gadA prahArase abhimanyukA prANatyAga droNa0 49 / 13-14 ) / inheM yogI, tapasvI, muniyoMke akSayalokakI prApti ( droNa 0 71 / 12 - 16 ) / abhimanyu ke putra parIkSitkA janma Azva0 69 adhyAya ) / abhimanyuvadhakA vRttAnta vasudevane zrIkRSNake mukhase sunA ( Azva0 61 / 15-42 ) / abhimanyukA somaputra varcArUpase somameM praveza ( svargA0 5 / 18-20 ) / mahAbhAratameM Aye hue abhimanyuke nAma --- Arjuni, saubhadraH kArpiNa, arjunAtmaja, arjunAvara, phAlguni tathA zakrAtmajAtmaja / abhimanyuvadhaparva - droNaparvakA eka avAntaraparva (adhyAya 33 se 71 taka ) abhiSecanIya- jisameM pUjanIya puruSakA abhiSeka - ardhya dekara sammAna kiyA jAtA hai, usa karmakA nAma 'abhiSecanIya' hai| yaha rAjasUya yajJakA aGgabhUta somayAga - vizeSa hai ( sabhA 0 36 / 1 ) / abhiSyanta - mahArAja kuruke dvArA vAhinI ke garbha se utpanna / inake anya bhAI azvavAn, caitraratha, muni aura janamejaya / ye azvavAnse choTe aura caitrarathase bar3e the ( Adi 0 94 / 50-51 ) / abhisArI - eka prAcIna nagarI, jisapara digvijayake samaya arjunane vijaya pAyI ( sabhA0 27 / 19 ) / abhIti-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 27 ) / abhIrU - chaThe kAlakeyake aMzase utpanna eka rAjarSi ( Adi0 67 / 53 ) / abhISAha - ( 1 ) eka prAcIna janapada ( bhISma0 18 / 12 ) / ( 2 ) abhISAha janapadake nivAsI yoddhA ( bhISma0 93 / 2 ) / abhIsAra- eka prAcIna bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 94 ) / amadhya-bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma ( zAnti 0 342 / 90 ) / amaraparvata - eka prAcIna sthAna, jise nakulane jItA thA ( sabhA0 32 / 11 ) / amarahada - eka tIrtha, jisameM snAna karanese manuSya svargalokameM pratiSThita hotA hai ( vana0 83 / 106 ) / amarAvatI - devarAja indrakI purI, jahA~ arjuna gaye the ( dhana0 42 / 426 udyoga 0 103 / 1 ) / amAvasu- purUravAdvArA urvazIke garbha se utpanna eka rAjA ( Adi0 75 | 24 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ambarISa amAhaTha - dhRtarASTra nAgake kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatra meM jala marA thA (Adi0 57 / 16 ) / amitadhvaja - eka dAnava ( zAnti0 227 / 50 ) / amitAzanA - skandhakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 7 ) / amitaujA - eka bhayaMkara parAkramI pAJcAla kSatriya, jo ketumAn nAmaka asurake aMzase prakaTa huA thA ( Adi0 67 / 12 ) / pANDavoMkI orase inheM raNanimantraNa bhejA gayA thA ( udyoga 0 4 / 12 ) / pANDavapakSake mahArathI vIroMmeM inakI gaNanA ( udyoga 0 71 / 11) / amUrtarayA - eka prAcIna nareza, jisake putra rAjA gaya hue ( vana0 95 / 17 ) / inheM pUruse khanakI prApti huI ( zAnti0 166 / 75 ) / For Private And Personal Use Only amRtA - magadhadezakI rAjakumArI, jo anazvAkI patnI aura rakSita kI mAtA thI ( Adi0 95 / 41 I amogha - ( 1 ) bRhaspatikulameM utpanna eka agni ( vana0 220 | 24 ) / (2) bhadravaTa yAtrA ke samaya zaMkarajIke dAhine bhAgameM calanevAlA eka yakSa ( vana0 231 / 35 ) / ( 3 ) skandakA eka nAma ( vana0 232 / 5 ) / ( 4 ) bhagavAn zivakA eka nAma ( anu0 17 / 114 ) | ( 5 ) bhagavAn viSNukA eka nAma ( anu0 149 / 25 ) / amoghA - skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 21 ) / ambarISa - ( 1 ) eka prAcIna nareza, jo sUryavaMzI rAjA nAbhAgake putra the aura jinhoMne yamunAtaTapara yajJa kiyA thA ( Adi0 1 | 227; bhISma0 9 / 6 tathA vana0 129 / 2 ) / durvAsAdvArA ambarISake prabhAvakA smaraNa ( vana0 253 / 33 ) / saMjayako samajhAte hue nAradajIdvArA inake caritrakA kathana ( droNa 0 64 adhyAya ) / amrI adhikAra meM pUrvakAlameM yaha pRthvI thIisakI carcA (zAnti0 8 / 33-34 ) / inake yajJakA varNana (zAnti0 29 | 100 - 104 ) / apane senApati sudevakI apanese utkRSTa gati dekhakara usake viSaya meM inakA indrase prazna karanA ( zAnti0 98 / 6-11 ) / raNayajJake viSaya meM indrase prazna ( zAnti0 98 / 14 ) / inake dvArA brAhmaNako gyAraha arbuda go-dAna ( zAnti 0 234 / 23 ) / agastyajIke kamaloMkI corI hone para inakA zapatha khAnA ( anu0 94 / 29 ) / mAMsa bhakSaNaniSedhase parAvara sarakA jJAna tathA sarvabhUtAtmatAkI prApti ( anu0 115 / 58-59 ) / inake dvArA brAhmaNako rAjya-dAna ( anu0 137 / 8 ) / jinake nAma prAtaH sAyaM kIrtana karaneyogya haiM, una rAjAoM meM inakI bhI gaNanA
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ambaSTha ambhoharU (anu0 165 / 53) / inakI AdhyAtmika svarAjya-gAthA vahA~ maranevAleko nAradajIkI kRpAse parama uttama loka ( Azva0 31 / 7-12) / (2) eka nAga, jo prApta hote haiM (vana0 83 / 81) / balarAmajIke rasAtala-pravezake samaya svAgatArtha AyA thA ambAlikA kAzirAjakI putrI, vicitravIryakI dvitIya (mausala. 4 / 16) / patnI ( Adi. 95 / 51 ) / inakI mAtAkA nAma ambaSTha-(1) eka prAcIna deza, jise nakulane jItA thA kausalyA' thA / inake garbhase vyAsadvArA pANDukI (sabhA0 32 / 7 ) / (sindhadezake uttarakA eka utpatti (Adi. 105 / 21) / vyAsake bhayaMkararUpase prajAtantra rAjya / yUnAnI lekhakoMne use 'ambastaI' vA ghabarAkara pANDuvarNakI-sI ho jAneke kAraNa inake garbhase 'ambastanoI' likhA hai--hiMdI mahAbhArata pariziSTa pANDuvarNake hI putrakA janma honA ( Adi0 105 / pRSTha 7 ) / ( 2 ) kauravapakSakA eka rAjA, jo 18) / pANDuke nidhanapara inakI mUrchA ( Adi. ambaSTha dezakA adhipati evaM 'zrutAyu' nAmase prasiddha 126 / 24 ) / thA, abhimanyudvArA parAjita huA thA (bhISma0 96 / ambikA-(1) kAzirAjakI putrI, vicitravIryakI patnI 39-40) / arjunake sAtha yuddha aura unake dvArA usakA aura dhRtarASTrakI mAtA / ambikAkI mAtAkA nAma vadha (droNa. 93 / 60-69) / (3) pANDavapakSakA kausalyA' (Adi. 95 / 51) / vicitravIrya ke sAtha eka yoddhA, jo ambaSThajAtikA thA / isane kauravapakSIya ambikA ambAlikAkA pANigrahaNa ( Adi0 102 / cedirAjake sAtha yuddha karake use dharAzAyI kiyA thA 65) / vaMzarakSAke hetu ina donoM bahinoMko vyAsadvArA (droNa. 25 / 49-50) / putrotpAdanake liye satyavatIkA Adeza (Adi0104 / ambA-kAzirAjakI jyeSTha putrI (Adi0 102 / 60) / 51 se 105 / 15 tk)| vyAsajIke dvArA inake garbhase bhISmadvArA vicitravIryake liye isakA apaharaNa (Adi. dhRtarASTrakA janma (Adi0 105 / 13) / vyAsajIke 102 / 57 tathA sabhA0 41 / 23) / zAlvake prati bhayAnaka rUpase bhayabhIta hokara A~kheM baMda karaneke kAraNa apanI anurakti dikhAkara unake sAtha apane vivAhake liye inake putrakA janmAndha honA (Adi0 105 / 10) / isakI bhISmase prArthanA (Adi0 102 / 61-62) / satyavatIdvArA inako punaH vyAsake sAtha samAgamake liye bhISmadvArA isako zAlvake samIpa jAnekI anumati dI AjJA aura inakA asvIkAra (Adi0 105 / 23) / gayI (Adi0 102 / 64) / ambAkA zAlvake prati inake dvArA apanI dAsIko chalapUrvaka vyAsajIke pAsa anurAga dikhAkara unake pAsa jAneke liye bhISmase AjJA bhejanA aura usa dAsIke garbhase vidurakA janma (Adi0 mA~ganA ( udyoga. 174 / 5-10) / zAlvarAjase 105 / 28) / pANDukA donoM mAtAoMko apane bAhabalaapanI dharmapatnI banAneke liye usakA anurodha (udyoga se jIte hue dhanakI bheMTa arpaNa karanA ( Adi0 113 / 175 / 11-18) / zAlvase parityakta honepara bhISmase .) / satyavatIke sAtha ina donoM bahinoMkA tapovanameM badalA lenekA vicAra (udyoga0 175 / 26-35) / jAkara prANavisarjana (Adi0 127 / 13) / (2) eka zekhAvatya munike AzramameM jAkara unase apanA duHkha apsarA, jo arjunake janma ke avasarapara nRtya karane AyI thI (Adi. 122 / 62) / (3) eka devI, skandamAtA sunAnA ( udyoga0 175 / 38-44 ) / tApasoMke samajhAnepara bhI tapasyA karanekA hI apanA nizcaya batalAnA pArvatI, inake nAmasmaraNase pApakA nAza hotA hai (anu0 ( udyoga. 176 / 12-14) / parazurAmajIse bhISmako 15. / 28-29) / mAra DAlanekA anurodha karanA ( udyoga. 177 / 35- ambumatI-eka nadI evaM uttama tIrtha (vana083 / 56 ) / 42, 178 / 5-7) / bhISmake vadhake liye ambAkI ambavAhinI-eka nadI, jisakA jala taTavartI manuSya kaThora tapasyA ( udyoga0 186 / 19-29) / gaGgAdvArA pIte haiM ( bhISma0 9 / 27) / yaha prAtaH-sAyaM smaraNa nadI honeke zApase vatsa dezameM nadI honA ( udyoga karane yogya nadI hai ( anu0 165 / 20) / 186 / 31-50) / dUsare janmameM tapasyA karake mahAdevajI- ambuvIca-magadhanarezoMmeMse eka / inake mantrIkA nAma se usakI vara-prApti (udyoga. 187 / 1-15) / mahAkarNi' thA (Adi0 203 / 17-19) / citAkI AgameM praveza ( udyoga0 187 / 19) / ambopAkhyAna-udyogaparvakA antima avAntara parva, jo drupadake yahA~ kanyArUpameM janma aura zikhaNDI' nAma adhyAya 173 se 196 taka hai| par3anA (udyoga0 188 / 7-19) / ambhoruha-maharSi vizvAmitrake putroM se eka ( anu0 ambAjanma-eka tIrtha, jisakA sambandha nAradajIse hai / 59) / For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ayaHzaGka aruNa ayaHzaGka-eka mahAdaitya, jo kekayadezake eka rAjakumArake ariSunemA-kazyapaputra 'ariSTanemi' nAmaka muni (vana0 rUpameM utpanna huA thA (Adi0 67 / 10) / 184 / 8) / ayAzirA-kazyapa-patnI danuke putroMmeMse eka ( Adi0 ariSTanemi-(1) vinatAke chaH putromaise eka / inake 65 / 23) / yahI kekayadezake eka rAjakumArake rUpameM anya bhAiyoMke nAma ye haiM-tAya, garuDa, aruNa, AruNi, utpanna huA (Adi0 67 / 10) / vAruNi (Adi. 65 / 40) / parapuraJjayakA inake ayati-rAjA nahuSake putra / yayAtike bhAI ( Adi. Azramapara jAnA (vana0 184 / 8) / inake dvArA 75 / 30) / brAhmaNoMke mahattvakA varNana (vana. 184 / 17-22) / ayavAha-eka bhAratIya janapada (bhiissm09|45)| rAjA sagarako mokSaviSayaka upadeza ( zAnti. ayatanAyI-eka puruvaMzIya kSatriya, jo rAjA mahAbhaumake 288 / 5-46) / (2) maharSi kazyapakA dUsarA nAma putra the| unakI mAtAkA nAma 'suyajJA', patnIkA nAma (shaanti020818)|(3) yamarAjakI sabhAmeM baiThane'kAmA' tathA putrakA nAma akrodhana' thA / ayuta ( dasa vAle eka rAjA (sbhaa08|9) / (4) virATahajAra ) puruSamedha yajJokA anuSThAna karanese inakA nAma nagarameM ajJAtavAsake samaya sahadevakA kalpita nAma 'ayutanAyI' huA ( Adi0 95 / 19-21) / (virATa. 10 / 5) / (5) bhagavAn zrIkRSNakA eka ayodhyA-suprasiddha ayodhyApurI, jo ikSvAkuvaMzI rAjAoM nAma ( udyoga. 71 / 5) / kI rAjadhAnI thI aura jahA~ munivara vasiSThajI rAjA kalmASa- ariprasena-kauravapakSakA eka rAjA (zalya0 6 / 3) / pAdake yahA~ padhAre the / (Adi0 176 / 35-36) ari-gandharvarAja haMsakI mAtA ( Adi0 67 / 83) / ayodhyAke dharmajJa nareza mahAbalI dIghayajJako bhImasenane ariha-(1) eka somavaMzI kSatriya, jo pUruvaMzIya avAcInakomalatApUrNa bartAvase vazameM kara liyA thA (sabhA. dvArA usakI patnI vidarbharAjakumArI maryAdAke garbhase utpanna 30 / 2) / bhagavAn zrIrAma sItAjIse vivAha karake apano purI ayodhyAmeM Aye (sabhA038 / 29 ke bAda pRSTha huA thaa| isakI patnI aGgarAjakumArIke garbhase mahAbhauma nAmaka putra huA (Adi0 95 / 18-19) / (2) 794 dAkSi0 paatth)| vanaparvake 60 / 2466 / 21) eka somavaMzIya rAjA, jo devAtithike dvArA videharAja70 / 18, 71 / 24, 74 / 17 99 / 41) kumArI maryAdAke garbhase utpanna huA thaa| yaha maryAdA 148 / 15,152 / 3, 202 / 19291 / 60 meM tathA avAcInakI patnIse bhinna thii| isa arihakI patnI aGgaudyogaparvake 115 / 18 meM bhI ayodhyAkA nAma AyA hai| rAjakumArI sudevA thI aura isake putrakA nAma RkSa' ayobAhu ( ayobhuja )-rAjA dhRtarASTrakA eka putra thA (Adi0 95 / 23-24) / ( Adi0 67 / 98) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. 157 / 19) / aruja-rAkSasoMkA dala ( vana0 285 / 2) / araTTa-eka deza, jahA~ke yoddhAoMko sAtha le droNake mAre / aruNa-(1) vinatAke putra, pitAkA nAma kazyapa / sUryake jAnepara kRtavarmA bhAgA thA (droNa. 193 / 13) / sArathi / inakI utpattikA prasaMga, inakA apanI mAtAko araNyaparva-vanaparvakA eka avAntaraparva (adhyAya 1 se zApa denA aura usa zApase chUTanekA upAya bhI batAnA adhyAya 10 taka) (Adi016 / 16-23) / inakA sUryake krodhajanita arantuka-kurukSetrakI eka sImAkA nirdhAraNa karanevAlA tIvra tejakI zAntike liye unake rathapara sthita arantuka nAmaka dvArapAla (vana083 / 52) / kubera honA ( Adi. 24 / 15-20 ) / inake dvArA sambandhI yaha tIrtha sarasvatI nadImeM sthita hai / yahA~ snAna karanese agniSToma yajJakA phala milatA hai (zalya. kupita hue sUryakA sArathya ( Adi. 16 / 22 23) / inakA zyenIke garbhase sampAtI aura jaTAyako 53 / 24) / janma denA ( Adi0 66 / 70) / inake dvArA arAli-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka (anu. skandako apane putra tAmracUDakA dAna (shly.46| 51 tathA anu0 86 / 22) / (2) prAcIna RSiyoMkA arimejaya-eka vRSNivaMzI yoddhA (droNa011 / 28) / eka samudAya, jinheM svAdhyAyadvArA svargakI prApti ariSTa-eka vRSabharUpadhArI asura, jise pazuoMke hitakI huI (zAnti0 26 / 7) / ( 3 ) aruNa nAmaka kAmanAse bhagavAn zrIkRSNane mArA thA (samA0 38129 eka nAga, jo paramadhAma padhAraneke samaya balarAmajIke ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha 8.) / svAgatameM AyA thA ( mausala0 4 / 15) / For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aruNA arjuna aruNA-(1) eka apsarA, jo kazyapa-patnI prAdhAke garbhase arjuna-(1) ye narasvarUpa haiM ( Adi0 1 / 1) / inako utpanna huI thI ( Adi0 65 / 50 ) / (2) dharmamaya vizAla vRkSakA tanA kahA gayA hai ( Adi0 'aruNA' nAmavAlI eka nadI, jo sarasvatI nadImeM 1|110)|ye pANDuke kSetraja putra haiN| indrake dvArA milI hai ( vana0 83 / 15) / kuntIke garbhase inakI utpatti huI hai ( Adi0 63 / aruNAsaMgama-aruNA aura sarasvatIke saMgamakA pavitra 116) / ye indrake aMzase prakaTa hue haiM ( Adi0 67 / tIrtha ( zalya0 43 / 30-43) / 111) / phAlguna mAsa tathA donoM phAlgunIke saMdhikAlameM arundhatI ( akSamAlA )-(1) maharSi vsisstthkii| inakI utpatti huI, isIse inakA nAma 'phAlguna' huA patnI (Adi. 198 / 6 tathA udyog0117|11)| (Adi. 122 / 35 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| vasiSThajIke caritrapara saMdeha karaneke kAraNa inakI kAntimeM __ AkAzavANIdvArA inakI janmakAlameM prazaMsA (Adi0 malinatA (Adi. 232 / 27-29 ) / ye brahmAjIkI 122 / 38-46 ) / inake janmotsavapara samasta sabhAmeM virAjamAna hotI haiM (sabhA0 11 / 10) / devatAoM, gandharvo, AdityoM, rudroM, vasuoM, nAgoM tathA arundhatIsahita vasiSThane ujjAnaka sarovarake taTapara tapasyA- RSiyoMkA zubhAgamana aura pramukha apsarAodvArA nRtya-gAna dvArA zAnti prApta kI (vana0 130 / 17) / arundhatI- ( Adi0 122 / 50-74 ) / zatazRGganivAsI kI tapasyA aura patisevAke prabhAvase svAhA unakA rUpa RSiyoMdvArA inakA nAmakaraNa-saMskAra (Adi0 123 / dhAraNa na kara sakI (vana0 225 / 14-15) / saptarSiyoMne 20 ) / vasudevake purohita kAzyapake dvArA inake kevala devI arundhatIko chor3akara anya chaH munipatniyoMko upanayanAdi-saMskAra / rAjarSi zukase inake dvArA dhanurvedakA apane yahAse nikAla diyA thA (vana0 226 / 8) / adhyayana / (Adi0 123 / 31 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| zivajI dvArA inake tapakI parIkSA aura inheM varadAna inake dvArA draupadIke garbhase zrutakIrtikA janma ( Adi. (zalya0 48 / 38-54) / vRSAdarbhise pratigrahake doSa 95 / 75 ) / subhadrAke garbhase abhimanyukI utpatti batAnA (anu0 93 / 45) / yAtudhAnIse apane nAmakA (Adi0 95 / 78) / kRpAcAryase ina ( pANDavoM) kA nirvacana kahanA ( anu0 93 / 96) / mRNAlakI corIke __ adhyayana (Adi0129 // 23) / arjuna AdikA droNAcAryakI viSayameM inakA zapatha khAnA ( 93 / 127.128 ) / ziSyatAmeM adhyayana ( Adi0 131 / 4) / arjunadvArA agastyajIke kamaloMkI corI honepara zapatha khAnA ( anu0 guruke abhISTa kAryako siddha karanekI pratijJA (aadi0131|| 94 / 38) / inake dvArA dharmake rahasyakA varNana ( anu0 7) / AcAryakA arjunako hRdayase lagAkara unake 130 / 3-11) / devatAoMdvArA arundhatIkI prazaMsA tathA prati hArdika sneha prakaTa karanA / inakI adhyayananiSThA brahmAjIkA unheM vara denA (anu0 130 / 12-13) / tathA sarvAdhika yogyatA (Adi0 131 / 13-14) / inase arundhatIvaTa-eka tIrtha, isake samIpavartI sAmudraka tIrthameM karNakI spardhA ( Adi0 131 / 12) / arjuna anupama snAna aura tIna rAta brahmacaryapAlanapUrvaka upavAsa karanese pratibhAzAlI haiM--aisI droNAcAryakI dhAraNA (Adi0 131 / azvamedha yajJakA phala milatA hai (vana0 84 / 41) / 15) / ye apanI gurubhakti tathA astroMke abhyAsakI laganake arUpA-dakSakanyA prAdhAkI eka putrI (aadi065|46) kAraNa guruke vizeSa priya hue ( Adi0 131 / 20) / inake dvArA rAtrimeM dhanurvidyAkA abhyAsa ( Adi0 131 / arka-(1) divake putra arka, jo vivasvAnke hI svarUpa haiM 25) / inako advitIya dhanurdhara banAneke liye droNAcAryakA ( Adi. 1 / 42 ) / (2) eka prAcIna rAjA AzvAsana (Adi0 133 / 27) / ekalavyakI dhanurvidyAse (Adi. 1 / 236 ) / (3) eka dAnavarAja, jo inakI cintA aura droNase inakA ulAhanA (Adi0 131 / rAjarSi RSikarUpase utpanna huA thA ( Adi. 48-49) / samasta yuddha-vidyAoMmeM inakI kuzalatA 67 / 32-33 ) / (Adi. 131 / 63)|ye sarvazreSTha astrAbhyAsI aura arkaja-balIha-kulakA eka rAjA ( udyoga0 74 / 14 ) / gurubhakta the ( Adi. 131 / 64 ) / droNAcAryadvArA arkaparNa-kazyapa-patnI 'muni'ke garbhase utpanna eka inakI lakSyavedhake viSayameM parIkSA tathA inake dvArA devagandharva ( Adi0 65 / 43) / gIdhake mastakakA chedana ( Adi0 132 / 1-9) / arghAbhiharaNaparva-sabhAparvake eka avAntara parvakA nAma droNAcAryapara AkramaNa karanevAle grAhakA inake dvArA (adhyAya 36 se 39 tk)| vadha ( Adi0 132 / 17 ) / droNAcAryadvArA arciSmat-pitaroMkA eka gaNa (zAnti0 269 / 15) / prasanna hokara inako 'brahAzira' nAmaka astrakA dAna arciSmatI-maharSi aGgirAkI cauthI putrI (vana0 210 / 6) / ( Adi0 132 / 18) / raGgabhUmimeM inake adbhuta For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arjuna ( 17 ) arjuna astrakauzala (Adi0 134 // 18-25) / raGgabhUmimeM karNako ( Adi0 189 / 10-22 ) / draupadIke viSayameM inakI inakI phaTakAra ( Adi. 135 / 18) / karNase lar3aneke yudhiSThirase bAtacIta ( Adi0 190 / 8-10 ) / liye raGgabhUmimeM inakA udyata honA (Adi0 135 / 21) / draupadIke sAtha ina (pANDavoM) kA vidhipUrvaka vivAha inake dvArA mantriyoMsahita drupadakI parAjaya aura unheM (Adi0 197 / 13 ) / brAhmaNake godhanakI rakSAke liye baMdI banAkara droNAcAryako sauMpanA ( Adi0 137 / 63) / inakA AyudhAgArameM praveza aura vanavAsa ( Adi. inakA drupadakI 'ahicchatrA' nagarIko jItakara use 212 / 19-35) / haridvArameM ulUpIdvArA inakA nAgadroNAcAryako gurudakSiNAke rUpameM denA ( Adi0 137 / / lokamai AkarSaNa ( Adi0 213 / 13) / inake dvArA 77) / brahmAzira' nAmaka astrakI paramparA tathA usake ulUpIke garbhase irAvAn kA janma ( Adi0 213 / 36 upayogakA niyama batalAkara droNAcAryakA arjanako ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / inakA maNipUra jAkara virodhI honepara apane sAtha bhI lar3aneke liye vacanabaddha citrAGgadAse vivAha ( Adi0 214 / 15-26 ) / inake karanA ( Adi. 138 / 9-15) / inake dvArA yavanarAjA dvArA citrAGgadAke garbhase babhruvAhanakA janma ( Adi0 sauvIranareza vipula aura sumitrake vadha Adi parAkramakA 214 / 27 ) / inakA dakSiNake tItha meM jAnA aura vargA dhRtarASTradvArA cintana ( Adi. 138 / 20-23) / Adi apsarAoMkA grAha-yonise uddhAra karanA ( Adi0 hiDimbake sAtha yuddha hote samaya bhImasenakI sahAyatAke 215 evaM 216 adhyAyoMmeM / punaH maNipurameM Akara liye inakA udyata honA (Adi0 153 // 18-19) / inake dvArA citrAGgadAko AzvAsana aura rAjasUya yajJameM draupadIko inheM samarpita karaneke liye drupadakA saMkalpa AnekA Adeza ( Adi. 216 / 23-31) / inakA tathA lAkSAgRhameM inakI mRtyu honekA samAcAra sunakara gokarNatIrthakI ora jAnA ( Adi0 216 / 34) / prabhAsadrupadakA zoka ( Adi. 166 / 56 ke bAda dAkSiNAtya kSetrameM inase zrIkRSNakI bheMTa ( Adi0 217 / 3-4) / pATha, pRSTha 493) / citraratha gandharvako inakI phaTakAra raivataka parvatapara inakA rAtabhara zrIkRSNake sAtha vizrAma aura inake dvArA gaGgA Adi nadiyoMkI mahimA ( Adi. ( Adi0 217 / 8) / zrIkRSNake sAtha inakA dvaarkaa169|16-24)| yuddha meM inake dvArA citrarathapara AgneyAstra- gamana ( Adi0 217 / 15) / subhadrAharaNa ke viSaya meM inake kA prahAra aura usakI mUrchA ( Adi. 169 / 31-33) / liye zrIkRSNakI sammati (Adi0 218 / 21-23) / citrarathako inakA jIvana-dAna ( Adi0 169 / 37) / subhadrAse vivAhake liye inako yudhiSThirakI sammati citrarathake sAtha inakI mitratA ( Adi0 169 / 38-58) / (Adi. 218 / 25 ) / inake dvArA subhadrAkA citrarathase inheM cAkSuSI vidyA evaM divya azvoMkI prApti haraNa ( Adi0 219 / 7) / inase yuddha karaneke liye ( Adi0 169 / 43-46) / inapara citraratrake vRSNivaMziyoMkI taiya rI ( Adi0 219 / 16-19) / AkramaNakA kAraNa ( Adi0 169 / 60) / citrarathapara subhadrAse inakA vidhipUrvaka vivAha ( Adi0 220 / 13) / inakI vijayakA kAraNa ( Adi0 169 / 71) / kisI puSkaratIrthameM inake dvArA vanavAsake zeSa samayaka' yApana zrotriya brAhmaNakA purohita rUpameM varaNa karane ke liye inako (Adi0 220 / 14) / subhadrAko gopIvezameM sajAkara citrarathakI salAha ( Adi. 169 / 74) / citraratha- use draupadIke pAsa inakA bhejanA (Adi0 220 / 19) / ko inake dvArA AgoyAstrakA dAna ( Adi. 182 / zrIkRSNake sAtha inakA yamunAmeM jalavihAra ( Adi. 3 ) / pAJcAla-yAtrAke samaya mArgameM arjuna Adi 221 / 14-20) / khANDavavanako jalAneke liye inase pANDavoMse vyAsajIkI bheMTa ( Adi0 184 / 2) / brAhANarUpadhArI agnikI prArthanA (Adi. 222 / 5drupadanagarameM arjuna Adi pANDavoMkA bhAtAsahita eka 11) / inakA agnidevase divya dhanuSa aura ratha Adi kumbhakArake gharameM ThaharanA (Adi0 184 / 6 ) / draupadIke mA~ganA ( Adi. 223 / 15-21) / agnikA inako khayaMvarameM inheM lakSyavedhake liye udyata dekhakara inake gANDIva dhanuSa, akSaya tarakasa evaM divya ratha denA sambandhame brAhmaNoM ke UhApoha ( Adi. 18712-16) / (Adi. 224 / 6-14) / khANDava dAhake samaya indra svayaMvarameM inakA lakSyavedha aura draupadIkA inake galemeM Adi devatAoMke sAtha inakA bhayAnaka yuddha (Adi. jayamAlA DAlanA ( Adi. 187 / 21-87 ke bAda 226 a0meM ) / inake dvArA takSaka nAgakI patnIkA dAkSiNAtya pATha ) / svayaMvara meM Aye hue rAjAoMke sAtha vadha (Adi0 226 / 6-8) / azvasena (nAga) ko brAhmaNavezameM yuddha karate samaya zrIkRSNadvArA balarAmajIko inakA zApa (Adi0 226 / 11) / inase indra Adi inakA paricaya denA ( Adi. 188 / 20) / svayaMvarameM devatAoMkI parAjaya tathA indrakA svargako lauTanA (Adi. karNase inakA yuddha aura inake dvArA usakI parAjaya 226 / 13-23) / bhayAsurako inakA abhayadAna ma. nA03 For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arjuna arjuna (Adi0 227 / 44) / indradvArA inheM samasta divyAstra 3-11) / arjunake satkAra ke liye indrakA citrasenadvArA pradAna karane kA AzvAsana (Adi. 233 / 10-12) / urvazIko saMdeza evaM Adeza (vana0 45 a0meN)| arjuna aura mayAsurakI bAtacIta (sabhA 1 / 2-8) / urvazIkA kAmapIr3ita hokara arjunake pAsa jAnA aura mayAsuradvArA inako devadatta nAmaka zaGkhakI bheMTa (sabhA0 apane AnekA kAraNa batAnA (vana046 / 22-35) / 3 / 21) / jarAsaMdhako jItaneke viSayameM yudhiSThirako arjunakA urvazIkA prastAva sunakara donoM hAthoMse AMkha utlAha dilAneke liye vIrocita udgAra (sabhA016 / 7- baMda kara lenA aura isakI ora dekhanekA kAraNa batAte 17) / zrIkRSNa aura bhImasenake sAtha arjunakI magadha- hue use pUruvaMzakI jananI' kahanA, sAtha hI use apane yAtrA ( sabhA0 20 a0meM ) / inakA digvijayake liye kuntI, mAdrI aura zacIkA sthAna denA (vana0 liye prasthAna (sabhA0 25 / 7) / inake dvArA kulinda 46 / 36-47) / unake asvIkAra karanepara urvazIkA Adi dezoMpara vijaya tathA bhagadattakI parAjaya (sabhA. inheM zApa dekara lauTa AnA ( vana0 46 a0meN)| 26 a0meM ) / antagiri, ulU kapura, modApura Adi arjunako indrakA AzvAsana (vana046 / 55-59) / dezoMpara inakI vijaya ( sabhA0 27 ameM ) / inakI yudhiSThirakI rakSAke liye maharSi lomazase prArthanA kimpuruSa, hATaka tathA uttara kurupara vijaya prApta karake (vana0 47 / 32-33) / indralokase lauTakara inakA inakA indraprastha lauTanA (sabhA0 28 ameN)| rAja- gandhamAdana parvatapara bhAiyoMse milanA (vana0 165 / sUsake bAda arjunakA drupadako kucha dUra pahu~cAnA (sbhaa04)| inake dvArA apanI tapasyA-yAtrA aura pAzupatAstrakI 55 / 48) / karNa aura usake anugAmiyoMko tathA samasta prAptikA varNana (vana. 167 a0meM ) / inakA indravipakSiyoMko mArane ke liye arjunakI pratijJA (sabhA0 lokameM prApta huI astrazikSA AdikA vRttAnta batAnA 77 / 32-36) / vanayAtrAke samaya arjunakA bAlU ( vana0 168 ameM ) / nivAtakavacoM ke sAtha ur3Ate hue jAne kA rahasya (sbhaa080|5-15)| apane yuddhakA varNana ( vana0 169 ase 172 inake dvArA zrIkRSNakA stavana (vana0 12 / 11-43) / / a0 taka ) / apane dvArA hiraNyapuravAsI paulomoM aura inake dvArA draupadIko AzvAsana (vana0 12 / 133) / / kAlakeyoMke vadhakA vRttAnta batAnA ( vana. 173 inakA vanameM sAtha gaye hue prajAvargako AzvAsana (vana. a0meM ) / inakA bhAiyoMko divyAstroMkA prayoga 23 / 13-14 ) / dvaitavanameM nivAsa karane ke liye yudhiSThira- dikhAneke liye udyata honA ( vana. 175 / 7) / ko inakI salAha (vana0 24 / 5-11) / tapake liye gandharvoke hAthase kauravoMko chur3Ane ke liye arjunakI pratijJA prasthAna aura indrakIlapara inakI indrase bheMTa, bAtacIta ( vana0 243 / 21) / arjunakA gandharvose duryodhanako tathA inheM indrakA varadAna (vana0 37 / 37-58) / chor3ane ke liye kahanA aura na chor3anepara unake Upara inakI cAra mAsataka ugra tapasyA (vana038 / 22-27) / bANa barasAnA (vana0 244 / 12-21) / inake dvArA inake dvArA mUka dAnavakA vadha ( 39 / 7-16) / citrasena gandharvakI parAjaya ( vana0 245 / 1-26) / kirAtarUpadhArI bhagavAn zaGkarake sAtha inakA yuddha ___ jayadratha ke anugAmI pA~ca sau parvatIya mahArathiyoMkA saMhAra ( vana0 39 / 32-64 ) / inake dvArA zivajIkI (vana0 271 / 8) / sauvIradezake bAraha rAjakumAroMkA stuti (vana0 39 / 74-82) / inakI pAzupatAstrake vadha ( vana0 271 / 27) / zibi, ikSvAku, trigata liye mahAdevajIkI prArthanA ( bana0 40 / 8) / aura sindhudezake kSatriyoMkA vinAza ( vana0 271 / inheM pAzupatAstrakI prApti ( vana0 40 / 21) / inheM 28) / dvaitavanameM pAnI lAneke liye jAnA aura sarovarapara yamadvArA daNDAstrakI prApti ( vana0 41 / 25-26) / mUJchita honA (vana0 312 / 22-32) / arjunakA varuNadvArA pAza-astrakI prApti (vana0 41 / 31-32) / yudhiSThirako ajJAtavAsake liye kucha upayogI rAjyoM ke kuberadvArA antardhAnAstrakI prApti (vana0 41 / 41) / nAma batAnA ( virATa0 1 / 12-13) / virATanagarameM indrakA inheM svargameM calanekA Adeza (vana0 41 / 43. 'bRhannalA' nAmase rahanekI bAta batAnA (viraatt02|2544)| arjanake cintana karanepara mAtalidvArA indrake 27) / napuMsaka veghameM rAjA virATa ke pAsa jAnA aura unase rathakA Anayana aura usapara baiThakara inakA svargalokake apane yahA~ rakhaneke liye prArthanA karanA ( virATa liye prasthAna (vana0 42 / 10-31) / svargalokameM 11 / 2-9) / bRhannalArUpameM inakA draupadIse apanA pahu~canepara inakA mahAn svAgata tathA indrasabhAmeM pahuMcakara manogata duHkha prakaTa karanA (virATa. 24 / 23-25) / inakA indradevase milanA (vana0 43 / 8-15) / apane Apa (bRhannalA ) ko sArathi banAneke liye draupadIindrabhavanameM inheM astra aura saMgItakI zikSA (vn044|| dvArA inakA uttarako kahalAnA (virATa036 / 10-13) / For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arjuna arjuna uttarakA sArathi banakara yuddhake liye prasthAna ( virATa 37 / 27) / bhayabhIta hokara bhAgate hue uttarako daur3akara pakar3anA ( virATa. 38 / 40) / uttarako samajhA-bujhAkara apanA sArathi banAkara rathapara car3hAnA (virATa0 38 / 46-51) / zamIvRkSase astra utArane- ke liye uttarako Adeza denA (virATa0 40 / 3) / uttarako pANDavoMke divyAyudhoMkA paricaya denA ( virATa. 43 ameM ) / uttarakumArase apane bhAiyoMkA paricaya denA tathA apane dasa nAmoMkI pRthaka-pRthaka vyAkhyA karanA ( virATa. 44 / 13-22 ) / uttarase apanI napuMsakatAkA kAraNa batAnA ( virATa0 45 / 13 ke bAda dAkSiNAtya pATha 15 tk)| apane astroMkA smaraNa karanA aura Anepara unase vArtAlApa (viraatt045| 27-28) / inakA zaGkha bajAnA aura Dare hue uttarako dhIraja denA ( virATa0 46 / 8-23 ) / bANoMdvArA AcArya droNako praNAma karanA aura yuddha kI AjJA mA~ganA ( virATa0 53 / 7 ) / kauravasenApara AkramaNa karake virATakI gauoMko lauTA lenA (virATa. 53 / 24-25) / karNapara AkramaNa ( virATa0 54 / 4-5) / inake dvaaraa| vikarNakI parAjaya ( virATa0 54 / 9-10 ) / rAjA / zatrutapakA vadha (virATa. 54 / 11-13) / karNake bhAI saMgrAmajitkA vadha (virATa. 54 / 18) / karNakI parAjaya ( virATa0 54 / 19-36 ) / kauravasenAkA saMhAra karake use khader3a denA (virATa 55 / 1-38) / uttarako kauravavIroMkA paricaya dekara kRpAcAryake pAsa jAnA (virATa0 55 / 41-60) / kRpAcAryako rathahIna aura ghAyala karanA (virATa0 57 / 36-38) / droNAcAryake sAtha yuddha aura unheM ghAyala karanA ( virATa 58 ameM ) / azvatthAmAke sAtha yuddha aura unake bANoMko samApta kara denA (virATa0 59 / 1-15) / karNake sAtha punaH yuddha aura use ghAyala karake khader3anA (virATa. 60 a0 meM ) / uttarake hatotsAha honepara use AzvAsana dekara bhISmake pAsa jAnA aura unakA dhvaja kATa girAnA (viraatt061|13-35)| duHzAsanako ghAyala karanA (virATa. 63 / 4.) / vikarNako sthase nIce girAnA ( virATa. 61 / 42 ) / duHsaha aura viviMzatiko ghAyala karanA (viraatt061| 45) / raNabhUmimeM raktakI nadI prakaTa kara denA (virATa0 62 / 17-21) / samasta kaurava mahArathiyoMko parAjita karanA (virATa0 63 / 1-14) / bhISmake sAtha adbhuta yuddha aura unheM ghAyala karake yuddhase vimukha karanA (virATa0 64 a0 meN)| punaH unake dvArA vikarNakI parAjaya (virATa0 65 / 10) / duryodhanakI parAjaya (virATa0 65 / 13) / sammohanAstrake dvArA inakA sabhI kaurava mahArathiyoMko mohita kara denA (virATa0 66 / 8-11) / yuddha baMda honepara inake dvArA bhISma Adi zreSTha puruSoMkA abhivAdana evaM sammAna (virATa066 / 25-26) / duryodhanake mukuTakA khaNDana (virATa0 66 / 27) / uttarase apanA rahasya na kholane ke liye kahanA (virATa0 67 / 9.10) / uttarAko kaurava mahArathiyoMke vastra denA (virATa 69 / 16) / virATako yudhiSThirakA paricaya denA ( virATa. 70 / 9-28) / anya cAroM pANDavoM aura draupadIkA paricaya denA (virATa0 71 / 3-10 ) / uttaradvArA arjanake parAkramakA varNana (virATa071 / 19--21) / uttarAko putravadhUke rUpameM svIkAra karanA (virATa. 72 / 7) / yuddha na karanevAle bhagavAn zrIkRSNako hI sahAyakarUpameM svIkAra karanA ( udyoga. 7 / 21) / hastinApurako lauTate hue saMjayase kauravoMko saMdeza denA (udyoga0 32 adhyAyake AdimeM dAkSiNAtya paatth)| saMjayadvArA inakI vIratAkA varNana (udyoga0 50 / 26-28) / kauravoMse saMdhike viSayameM zrIkRSNake samakSa apane vicAra prakaTa karanA (udyoga078 a0 meN)| AdhA rAjya lekara hI saMdhi svIkAra karaneke liye zrIkRSNase kahanA (udyoga0 83 / 51-53) / inake dvArA dhRSTadyumnako pradhAna senApati banAnekA prastAva (udyoga0 151 / 19-25) / yuddhake liye kahI gayI zrIkRSNakI bAtoMkA samarthana ( udyoga. 154 / 25-26) apane parAkramakA varNana karake rukmIkI sahAyatAko asvIkAra karanA ( udyoga. 158 / 27-35) / ulUkase duryodhanake saMdezakA uttara ( udyoga0 162 / 37-44) / ulUkase duryodhanake saMdezakA uttara ( udyoga0 163 / 3-23) / yudhiSThirake pUchanepara trilokIko palaka mArate naSTa karanekI apanI zakti batAnA (udyoga0 194 / 10-11) / yudhiSThirakI AjJAse inake dvArA apanI senAkA vajravyUhanirmANa (bhISma. 19 / 7) / zrIkRSNakI kRpAse vijaya hotI hai| aisA kahakara yudhiSThirako AzvAsana ( bhISma0 20 / 7-17) / inake dvArA durgAdevIkA stavana aura varaprApti (bhISma0 23 / 4-19) / inakA zrIkRSNase donoM senAoMke bIcameM ratha khar3A karaneke liye kahanA ( bhISma0 25 / 21) / svajanoMko dekhakara mohagrasta ho yuddhase kheda, dharma-nAzakA bhaya aura doSa prakaTa karate hue dhanuSa tyAgakara baiTha jAnA (bhISma0 25 / 26-47) / kiMkartavyavimUr3ha hokara zrIkRSNase apane kartavyake viSayameM zikSA deneke liye prArthanA karate hue yuddha na karanekA nizcaya karake baiTha For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra arjuna www.kobatirth.org ( 20 ) jAnA ( bhISma0 26 / 4-9 ) / arjunakA bhagavAn se gItAke upadeza munanA ( bhISma0 26 / 11 se 42 a0 taka ) / arjunakA bhagavAn se sthitaprajJa puruSake lakSaNa pUchanA ( bhISma0 26 54 ) / jJAna aura karmakI zreSThatA ke viSaya meM arjunakI zaGkA ( bhISma0 27 / 1-2 ) / balAtkArase pApa karAne meM hetu kyA hai, isa viSaya meM inakA prazna ( bhISma0 27 / 36 ) / bhagavAn zrIkRSNakA janma Adhunika mAnakara arjunakA saMdeha karanA ( bhISma0 28 / 4 ) | saMnyAsa aura niSkAma karmayogakI zreSThatAke viSaya prazna ( bhISma0 29 / 1 ) | yogabhraSTa puruSakI gati ke sambandha meM arjunakA prazna aura saMzaya-nivAraNa ke liye bhagavAn se prArthanA ( bhISma0 30 / 37 - 39 ) / brahma, adhyAtma aura karmAdike viSayameM inake sAta prazna ( bhISma0 32 / 1-2 ) / arjunadvArA bhagavAnkI stuti aura unake prabhAvakA varNana karate hue unakI vibhUtiyoM ko jAnanekI icchA prakaTa karanA tathA bhagavaccintanake viSaya sAta prazna karake yogazakti aura vibhUtiyoM ko vistArase kahane ke liye prArthanA karanA ( bhISma0 34 / 12- 18 ) / apane mohakI nivRtti mAnate hue arjunadvArA bhagavavacanoMkI prazaMsA evaM vizvarUpa dekhanekI icchA prakaTa karake usa rUpakA darzana karAneke liye bhagavAn se prArthanA ( bhISma 035 / 1-4 ) / arjunakA bhagavAn ke vizvarUpakA darzana aura stuti karanA ( bhISma0 35 / 15-31 ) / bhayabhIta arjunadvArA bhagavAnkI stuti aura caturbhujarUpakA darzana karAneke liye prArthanA ( 35 / 35-46 ) | sAkAra - nirAkAra ke upAsakoM meM kauna zreSTha hai, yaha jAnane ke liye arjunakA prazna (bhISma0 36 / 1) / guNAtIta puruSa ke viSaya meM arjunake tIna prazna ( bhISma0 38 / 21 ) | zAstravidhiko tyAgakara zraddhAse pUjana karanevAle puruSoM kI niSThA ke viSaya meM inakA prazna ( bhISma0 41 / (1) / saMnyAsa aura tyAgakA tattva jAnaneke liye arjunakA prazna ( bhISma0 42 | 1 ) | arjuna aura zrIkRSNa ke prabhAvakA kathana ( bhISma 042 / 78) / kavaca utArakara paidala hI kauravasenAkI ora jAte hue yudhiSThirase udhara jAnekA kAraNa pUchanA ( bhISma 043 / 16 ) / prathama dina ke yuddha meM inakA bhISma ke sAtha dvandvayuddha ( bhISma0 45 / 8-11 ) / bhISma ke sAtha ghora yuddha (bhISma0 52 a0meM) / dUsare dina ke yuddhameM adbhuta parAkrama dikhAte hue kaurabasenAko khader3a denA (bhISma0 55 / 1735 ) / bhISmako mAraneke liye udyata hue zrIkRSNako rokakara unase kartavya pAlana ke liye pratijJA karanA ( bhISma 0 59 / 101-103) / inake dvArA kauravasenAkI parAjaya aura tIsare dina ke yuddha kI samAti ( bhISma 059 / 111 - 132 ) / bhISma ke sAtha dvairatha yuddha (bhISma 060 / 25 - 29) | bhISma ke sAtha arjuna ghamAsAna yuddha ( bhISma0 71 a0 meM ) / azvatthAmAke sAtha yuddha ( bhISma0 73 / 3 - 16) / inake dvArA trigartarAja suzarmAkI parAjaya aura kaurava senA meM bhagadar3a ( bhISma0 82 / 1 ) | inakA adbhuta parAkrama (bhISma0 851 - 8 ) / inake dvArA rathasenAkA saMhAra (bhIma0 89 / 35-38) / irAvAn ke vadhase inake duHkhapUrNa udvAra ( bhISma0 96 / 2 - 12) | duryodhana ke prati bhISmadvArA inake parAkramakA varNana (bhISma0 98 / 415) / droNAcArya aura suzarmA ke sAtha yuddha ( bhISma0 102 / 6-23) / inake dvArA trigartokI parAjaya (bhISbha0 104 / 48 ) / zrIkRSNa ke cetAvanI denevara bhIma ke sAtha yuddha ( bhI0ma0 106 / 42 - 54 ) / bhISmako mArane ke liye udyata zrIkRSNa se kartavyapAlana ke liye pratijJA karanA (bhIma 0 106 / 70-75) / bhISmavadha ke liye udyata na honA (bhISma0 107 / 91-95 ke bAika ) | zrIkRSNa ke samajhAnepara bhISmavadhake liye udyata honA (bhISma0 107 103 - 106) / bhISmaara liye zikhaNDIko protsAhana denA (bhISma0 108 / 5260 inake bhayase pIr3ita hokara kauravasenAkA palAyana ( bhISma0 109/13-14 ) / duHzAsanake sAtha inakA dvandrayuddha ( bhISma0 110 / 28 - 46 111 / 57-58 ) / inakA adbhuta puruSArtha ( bhISma0 114 a0 meM ) / bhagadattake sAtha arjunakA dvandvayuddha ( bhISma0 116 | 56 - 60 ) / bhISma ke sAtha dvandvayuddha (bhISma0 116 / 62 - 78 ) / bhISmake sAtha ghora yuddha aura unheM mUrchita karanA (bhIma0 117 / 3564) / duHzAsana ke sAtha yuddha ( bhISma0 117 12 - 19 ) / zikhaNDIko Age karake bhISmapara AkramaNa ( bhISma0 118 // 37-54) / bhISmako rathase girAnA (bhISma0 119 / 87 ) / vANazayyA para soye hue bhISmako tIna bANa mArakara takiyA denA ( bhISma0 120 / 45) / divyAstradvArA bhISma ke mukhameM zItala jalakI dhArA girAnA ( bhISma0 121 / 24-25 ) / dhRtarASTradvArA inakI vIratAkA varNana ( hoNa0 10 / 1528) / narasvarUpameM inakI mahimAkA varNana (droNa0 11 / 4142 ) / droNAcAryadvArA pakar3e jAneke bhayase bhIta yudhiSThirako AzvAsana (droNa0 13 / 7 - 14) / droNAcArya ke sAtha yuddha aura unakI senAko parAjita karanA (droNa0 16 / 43(51 ) | yudhiSThirakI rakSAkA bhAra satyajit ko sauMpanA (droNa0 17 / 44) / saMzatakoMke sAtha yuddha aura sudhanvAkA vadha ( droNa0 18 | 22 tathA 19 a0 meM ) / inake dvArA saMzaptakoMkA vadha ( droNa0 27 / 18 - 26 ) / suzarmA ke bhAIkA vadha aura suzarmA kI parAjaya (droNa0 28 / 8-10 ) / bhagadatta ke sAtha yuddha ( droNa0 28 / 14-30 se 29 a0 taka ) / zrIkRSNa se vaiSNavAstra kA rahasya pUchanA (droNa0 29 / 21-24 ) | inake dvArA bhagadattake hAthI supratIkakA vadha (droNa0 29 / 43) / arjunake dvArA bhagadattakA va Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arjuna ( 21 ) arjuna (droNa0 29 / 47-50) / vRpaka aura acalakA vadha (droNa 30 / 11 ) / inakA zakunikI mAyAkA nAza karate hue use parAsta karanA ( droNa0 30 / 15-28) / karNa ke sAtha yuddha (honn032|52-62)| inake dvArA karNake tIna bhAiyoMkA vadha (dronn032| 60-61) / abhimanyukI mRtyupara vilApa (droNa0 72 / 19-65) / bhAiyoMpara krodha prakaTa karanA (droNa 0 72 / 76-83) / yudhiSThirake mukhase abhimanyuvadhakA vRttAnta sunakara mUrchita honA (droNa 073 / 16-17) / jayadrathavadhakI pratijJA karanA (dronn073|20-49)| zrIkRSNase jayadrathavadhake viSayameM vIrocita vacana kahanA (droNa076 a. meN)| zrIkRSNase putravadhU uttarAsahita subhadrAko samajhAneke liye kahanA (dronn07719-10)| inake dvArA zaharajI- kA nizotha pUjana (dronn079|| 1-4) / (arjunakA svapna-) khapnameM zrIkRSNakA AnA aura unakI sammatise unake sAtha zivajIke pAsa jAkara praNAma karanA (dronn080|2-49)| inake dvArA bhagavAn zivakI stuti ( droNa 80 / 5564) / bhagavAn zivase divyAstrakI yAcanA (droNa0013) pAzupatAstra kI prApti aura zrIkRSNasahita zivirako lauTanA (svapnakI samApti) (droNa0 81 / 21-24) / pANDavasabhAma apanA khapna sunaanaa(dronn084|6) zrIkRSNa aura sAlakike sAtha raNayAtrA (droNa084 / 21) / sAtyakiko yudhiSThirako rakSAkAbhAra sauMpanA (dronn084|27-34)| yuddhake ArambhameM inake dvArA zaGkhanAda (droNa0 88 / 20) / durmarpaNakI gajasenAkA saMhAra (daMNa0 89 a0 meN)| inakA duHzAsana ke sAtha yuddha aura usakA palAyana (droNa0 90 ameM ) / inake dvArA droNAcAryakA sammAna (droNa0 91 / 3-6) / droNAcArya ke sAtha yuddha aura unheM chor3akara Age bar3hanA (droNa0 91 / 11-32, 92 / 6-14) / kRtavarmA ke sAtha yuddha (doNa 0 92 / 16-26) / zrutAyudhake sAtha yuddha (droNa0 92 / 35-43) / kAmbojarAja sudakSiNake sAtha yuddha aura usakA vadha (droNa0 92 / 6171) / zrutAyu aura acyutAyuke sAtha inakA yuddha aura una donoMkA vadha (dronn.93|7-24)| inake dvArA niyutAyu aura dIrghAyukA vadha (droNa093 / 29) / mlecchasenAkA saMhAra (droNa0 93 / 31-59) / zrutAyu aura ambaSThake sAtha yuddha aura ambaSThakA vadha (dronn093|| 6069) / vinda-anuvindakA vadha (droNa0 99 / 25.29) / saMgrAmakSetrameM inakA sarovara prakaTa karanA(droNa099 // 59) / raNakSetrameM bANamaya grahakA nirmANa (droNa0 99 / 62) / zrIkRSNake protsAhana denepara duryodhanako mAraneke liye udyata honA (droNa. 102 / 19-21 ke bAda dAkSiNAtya pATha) duryodhanake sAtha yuddha aura use parAsta karanA (droNa0 103 / 21-32 ) / inakA kaurava mahArathiyoM ke sAtha ghora yuddha (droNa0 104 a0meM ) / inake dhvajakA varNana (dronn0105| 8-9) / inakA nau mahArathiyoMke sAtha yuddha (droNa0 105 / 33-38) / karNa aura azvatthAmAko khader3anA(droNa0139 / 112-121) / sAtyakiko dekhakara arjunakI cintA (dronn0141|26-37)| zrIkRSNakI preraNAse bhUrezravAkI dAhinI bhujA kATanA (droNa0 142 / 72) / bhUrizravAko uttara denA (droNa. 143 // 16-32) / inakA sAta kaurava mahArathiyoM ke sAtha yuddha (droNa0145 a0meN)| inake dvArA karNakI parAjaya(droNa0 145 / 83) / kauravasenAkA bhISaNa saMhAra (droNa 146 a0 meM ) / inake dvArA jayadrathakA sira kATakara use bANadvArA usake pitA vRddhakSatrakI godameM DAlanA (droNa0 146 / 122-127) / kRpAcArya aura azvatthAmAko yuddha meM parAjita krnaa(dronn014719")| kRpAcAryake mUJchita honepara vilApa karanA (droNa0 137 / 13-27) / bhImasenako kaTuvacana sunAneke kAraNa karNako phaTakAranA (droNa0148 / 8-22) / karNaputra vRSasenake vadhakI pratijJA karanA (droNa0148 / 19-20) / karNake sAtha yuddha karake use parAjita krnaa(dronn0159|6264) / droNAcArya ke sAtha yuddha aura kauravasenAko khader3anA (droNa0 161 a0meN)| inake dvArA rAkSasarAja alambuSakI parAjaya(droNa0167 / 47) / zakuni aura ulUkakI parAjaya (droNa0 171 / 38-40) / karNake parAkramase bhayabhIta hue yudhiSThirase prerita ho inakA zrIkRSNase apanA kartavya pUchanA (doNa. 173 / 29-34) / ghaTotkacako karNake sAtha yuddha karane ke liye Adeza denA(droNa0 173 / 60-62) / ghaTotkacavadhase prasanna hue zrIkRSNase unakI prasannatAkA kAraNa pUchanA (droNa0 180 / 6-10) / jarAsaMdha Adike vadhake viSayameM zrIkRSNase prazna karanA (droNa0 181 / 1) / ubhayapakSake sainikoMko so jAne ke liye Adeza denA (hoNa. 184 / 26-28) / droNAcAryake sAtha ghora yuddha krnaa(dronn0188124-53)| zrIkRSNase sAtyakikI prazaMsA karanA (droNa0191 / 48-53) / azvatthAmAke krodha aura guruhatyAke bhISaNa pariNAmakA varNana karanA (droNa0196 / 26-53) / nArAyaNAstra, gau aura brAhmaNake sAmane gANDIva rakha denekI bAta kahanA (droNa0 199 / 53) / vyAsajIse apane Age-Age calanevAle trizUladhArI puruSake viSayameM prazna karanA (droNa0 202 | 4-8) / yudhiSThirake Adezase ardhacandravyUha banAkara karNake sAtha yuddha karaneke liye prasthAna (karNa0 11 / 28) / azvatthAmAke sAtha ghora yuddha aura use parAsta karanA (karNa016 ase 17 a0 tk)| inake dvArA hAthIsahita daNDadhArakA vadha (karNa0 18 / 13) / inake dvArA hAthIsahita daNDakA vadha (karNa0 18 / 19) / saMzaptakoMkA bhISaNa saMhAra (karNa0 19 / 2-26) / For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arjuna ( 22 ) arjuna suzarmAke chaH bhAiyoM ( satyasena, candradeva, mitradeva. azvatthAmAke sAtha yuddha ( zalya0 14 ameM ) / zrataMjaya, sauzrati aura mitravarmA) kA vadha(karNa027 / 12- zrIkRSNake samakSa duryodhanake durAgrahakI nindA (zalya. 25) / kauravasenAkAsaMhAra ( karNa030 / 15-36) / 24 / 16-50) / kauravoMkI rathasenAkA saMhAra ( zalya. yudhiSThirake Adezase karNapara AkramaNa ( karNa0 46 / 37) / 25 / 1-14) / duryodhanako mAraneke viSayameM zrIkRSNase inake dvArA saMzaptakoM kA saMhAra (karNa0 47 a0meN)| vArtAlApa ( zalya0 27 / 13-27) / satyakarmA, suzarmAke sAtha yuddha aura dasa hajAra saMzaptakoMkA vadha satyeSu aura paiMtAlIsa putroMsahita suzarmAkA vadha ( zalya. (karNa0 53 ameN)| saMzatakoMkA saMhAra aura sudakSiNake 27 / 38-48) / zrIkRSNase bhImasena aura duryodhanake bhAIkA vadha (karNa0 56 / 100-117) / azvatthAmAke sAtha balAbalake viSayameM pUchanA (zalya. 58 // 2) / bhImasenako yuddha aura use parAsta karanA (karNa0 56 / 121-142) / apanI jA~gha ThoMkakara saMketa karanA (zalya0 58 / 21) / zrIkRSNase yudhiSThirako dekhaneke liye unake pAsa calanekA yuddha ke pazcAt inake rathakA dagdha honA (zalya0 62 / Agraha ( karNa0 58 // 3-7) / dhRSTadyumnako azvatthAmA- 13 ) / zrIkRSNase apane rathake dagdha honekA kAraNa ke caMgulase chur3AnA aura azvatthAmAko parAjita karanA pUchanA (zalya0 62 / 16-17) / azvatthAmAse bhImasena(karNa0 59 / 54-61) / inake dvArA azvatthAmAkI __ kI rakSAke liye zrIkRSNake sAtha jAnA ( sauptika. parAjaya ( karNa. 64 / 31-32 ) / zrIkRSNake sAtha 13 / 6) / azvatthAmAkA astra-zAnta karaneke liye yudhiSThirake pAsa jAkara unake caraNoMmeM praNAma karanA brahmAstrakA prayoga ( zalya0 14 / 5-6) / vyAsajIko (krnn065| 17) / abataka karNake na mAre jAnekA dekhakara apanA astra lauTA lenA (sauptika0 15 / 2-4) kAraNa yudhiSThirase batalAte hue usake vadhakI pratijJA gAndhArIke zApake bhayase zrIkRSNake pIche chipanA (strI. karanA (karNa067 ameM ) / yudhiSThirakA vadha karane- 15 / 31) / dhanakI mahattA dikhAte hue rAjadharma pAlanake ko udyata honA (karNa0 69 / 9-15) / zrIkRSNase / liye yudhiSThirako samajhAnA ( zAnti. 8 a.meM) apanI pratijJA pUrtikA upAya pUchanA ( karNa0 69 / 67-- yudhiSThirako samajhAte hue gRhasthadharmake pAlanapara jora denA 75) / 'tU' zabda kahakara yudhiSThirako kaTuvacana sunAnA ( zAnti0 11 ameM) / yudhiSThirase inake dvArA (karNa070 / 2-21) / yudhiSThirakA apamAna karaneke rAdhadharmakI mahattAkA varNana karanA (zAnti0 15 kAraNa AtmahatyAke liye talavAra khIMcanA ( karNa0 a0meN)| rAjA janaka aura unakI rAnIkA dRSTAnta 70 / 23) / yudhiSThirase kssmaayaacnaa(krnn070|38-39)| dekara yudhiSThirako saMnyAsa lenese rokanA (zAnti0 18 yudhiSThirase karNa vadhakI pratijJA karanA (karNa0 70 / ameM ) / yudhiSThirase kSatriya-dharmakI prazaMsA karanA 40-41 ) / yudhiSThirake caraNoMmeM praNipAta aura karNa- (zAnti0 22 a0meN)| yudhiSThirakA zoka dUra karaneke vadhakI pratijJA karanA ( karNa071 / 35-30) / karNa- liye zrIkRSNase prArthanA karanA (zAnti0 29 / 2-3) / vadhake liye mArgameM jAte samaya cintAmagna honA (karNa arjunako yudhiSThirakA zatruoM tathA duSToMke damanakA kArya 72 / 16.17 ) / zrIkRSNase inake vIrocita udgAra / sauMpanA (zAnti0 41 / 13) / yudhiSThirakA inheM rahane ke (karNa0 74 a0meM ) / inake dvArA kauravasenAkA liye duHsAsanakA bhavana denA (zAnti0 44 / 8-9) / bhISaNa saMhAra (kaNe. 77 / 5-20) / zrIkRSNase karNa- yudhiSThirake pUchanepara trivargameM arthakI pradhAnatA batAnA ke pAsa calaneke liye kahanA ( karNa0 79 / 7-12) / ( zAnti0 167 / 11-20) / zrIkRSNase unake nAmoMkI inake dvArA kauravasenAkA vidhvaMsa (karNa0 79171-90 vyutpatti pUchanA ( zAnti0 341 / 5-7) / zrIkRSNase se 80 a0 taka; 81 / 5-20) / kauravoMko punaH gItAkA jJAna pUchanA (Azva016 / 5-7) / lalakArate hue vRSasenakA vadha ( karNa0 85 / 37) / zrIkRSNase parabrahmake svarUpake viSayameM prazna karanA yuddhake liye inakA karNake sammukha upasthita honA ( karNa (Azva0 35 / 1) / zrIkRSNake prati inake prazaMsA86 / 23) / karNavadhake liye zrIkRSNase vArtAlApa sUcaka vacana ( Azva0 52 / 6-24) / zrIkRSNakI 0 87 / 105-117 ) / karNake sAtha inakA dvArakA-yAtrAke liye yudhiSThirase AjJA mA~ganA ( Azva0 dvairatha yuddha (karNa0 89 a0se 90 a0 tk)| inake 52 / 42-43) / vyAsajIke samajhAnese putrazokase nivRtta dvArA rAjakumAra sabhApatikA vadha (karNa0 89 / 64) / hokara saMtoSa-lAbha karanA (Azva0 62 / 18) / dhana karNake sarpamukha bANase inake kirITakA giranA ( karNa0 lAneke viSayameM pA~coM bhAiyoMmeM bAtacIta; aura bhAiyoM ke 90 / 33) / inake dvArA karNakA vadha (karNa0 91 / 50) / sAtha jAkara inakA himAlayase maruttakA dhana le AnA rathasenAkA vidhvaMsa (karNa. 93 / 42-46 ) / ( Azva0 63 a0se 65 a0 tk)| arjunakI For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 23 ) ardhakIlatIrtha azvarakSAke liye niyukti ( Azva0 72 / 16 ) / (mausala0 7 / 28-31) / arjunakA zrIkRSNapatniyoM senAsahita arjunakA azvakI rakSAke liye usake pIche pIche tathA dvArakAvAsiyoMko lekara indraprasthakI ora prasthAna paidala hI jAnA (Azva0 73 / 7-8) / arjunake dvArA (mausala07 ||32)maargmeN luTeroMkA AkramaNa aura arjuna trigatIkI parAjaya, sUryavarmAkI hAra, ketuvarmAkA vadha, dhRta AdikA unase striyoMkI rakSA karanemeM asamartha honA / varmAkA ghAyala honA Adi (Azva074 a.meN)| prAgjyo zeSa vyaktiyoMko lekara jAnA | mArtikAvatameM kRtavarmAke tiSapurameM bhagadattake putra bajradattakI parAjaya tathA usake putrako sarasvatIke taTapara sAtyakike putrako una pradezIkA rAjA banAnA aura vajrako indraprastha abhiSikta karanA hAthIkA vinAza (aashv076|17-19)| arjunakA saindhavoM (mausala07 / 51-72) / arjunakA vyAsajIse bItI bAteM ke sAtha yuddha aura duHzalAke anurodhase usakI samApti batAnA aura vyAsajIkA unheM AzvAsana dete hue pANDavoM(Azva0 77-78 a0 ) / arjuna aura babhruvAhanakA yuddha ko mahAprasthAnake liye prerita karanA ( mausala0 8 tathA arjunakI mRtyu (Azva079 ameN)| ulUpIke prayatnase ameM) arjunakA bhAiyosahita mahAprasthAna aura mArgameM saMjIvanI maNike dvArA arjunakA punarjIvana ( Azva0 80 agnideva aura bhAiyoMke kahanese gANDIva dhanuSako jalaameM ) / ulUpIse usake aura citrAGgadAke yuddhasthalameM meM DAla denA ( mahAprA0 1 / 1-42 ) / mArgameM AnekA kAraNa pUchanA (aashv081| meN)| arjunakIparAjaya arjunakA giranA aura yudhiSThirakA unake giranekA kAraNa kA rahasya tathA ulUpI aura citrAGgadAse vidA lekara unakA batAnA ( mahAprA0 2 / 14-22) / arjunakA bhagavAn punaH azvake pIche jAnA (Azva0 81 ameN)| arjunadvArA zrIkRSNake pArSadarUpase darzana (svargA0 4 / 4) / magadharAja mevasaMdhikI parAjaya (Azva0 82 a0meN)| zakuni- mahAbhAratameM Aye hue arjunake nAma-aindri, bhArata, putrakI parAjaya, zakunikI strIke anurodhase arjunakA yuddha bhImAnuja, bhImasenAnuja, bIbhatsu, bRhannalA, zAkhAmRgabaMda kara denA (Azva084 ameN)| zrIkRSNakA yudhiSThirase dhvaja, zakraja, zakranandana, zakrasUnu, zakrAtmaja, zakrasuta. zvetAzva, zvetahaya, zvetavAha, zvetavAhana, devendratanaya, arjunakA saMdeza kahanA ( Azva0 86 / 9-21) / arjunake dhanaMjaya, gANDIvabhRt, gANDIvadhanvA, gANDIvadhArI, viSayameM zrIkRSNa-yudhiSThirakI bAtacIta, arjunake dUta tathA gANDIvI, guDAkeza, indrarUpa, indrasuta, indrAtmaja) arjunakA hastinApurameM AnA (Azva0 87 / 1-22) / indrAvaraja, jaya, jiSNu, kapidhvaja, kapiketana, kapipravara, dhRtarASTrakai zrAddha aura dAnake liye dhana mA~ganepara arjunakI kapivaradhvaja, kaunteya, kaurava, kauravazreSTha, kauravya, sahamati tathA bhImasenake asvIkAra karanepara arjunakA unheM kauraveya, kirITabhRt, kirITamAlI, kirITavAn, kirITI, samajhAnA (Azrama0 11-12 a0)| yAdavosahita kRSNa, kRSNasArathi, kuntIputra, mahendrasUnu, mahendrAtmaja) inakA vanameM jAkara dhRtarASTra aura mAtA kuntI aadike| nara, pAkazAsani-pANDava, pANDaveya, pANDunandana pArtha, paurava, darzana karanA tathA vyAsajIke dvArA mRta vyaktiyokA phAlguna, prabhaJjanasutAnuja, savyasAcI surasUnu, tApatya:tridazeAvAhana honepara una sabase milanA hastinApurako lauTanA zvarAtmaja, vAnaradhvaja, vAnaraketana, vAnaraketu, vAnaravayaMketana, tathA dhRtarASTra Adike dagdha honeke samAcArase dukhI honA vAsavaja, vAsavanandanAvAsavAtmaja, vAsavi, vijaya Adi / aura unake zrAddha Adi karanA (Azrama023-39 ajunakI patniyoke nAma-draupadI, ulUpI, citrAGgadA a0tk)| arjuna kA dArukake sAtha dvArakA jAnA aura subhdraa| zrIkRSNapatniyoMse milanA aura unheM dhIraja ba~dhAkara inake putroke nAma kramazaH-zrutikIrti, irAvAn, babhruvAhana aura abhimnyu| vasudevake pAsa jAnA ( mausala. 5 ameM ) / (2) haihayarAja kArtavIrya, yamasabhAke eka sadasya (sabhA0 arjunase milakara vasudevakA vilApa karanA aura unake / 11) / ( vizeSa dekhiye kArtavIrya) (3) liye kahe gaye zrIkRSNakA saMdeza sunAnA (mausala.6 a0meM ) / 'aba pANDavoMke bhI paralokagamanakA - yamasabhAmeM baiThanevAle eka rAjA (sabhA0 8 / 17) / samaya A gayA hai, hama yahA~ke logoMko indraprastha arjunaka-eka vyAdha, isakA gautamI, sarpa, mRtya aura jAyage'-aisA vasudevase kahakara arjunakA dAruka tathA kAlaka sAtha savAda ( anu0 1 / 21-68) / mantriyoMko yAtrAkI taiyArIke liye Adeza denA tathA arjunavanavAsaparva-AdiparvakA avAntara parva adhyAya rAtameM zrIkRSNabhavanameM ThaharanA (mausl07|1-14) 212 se 217 tk| vasudevakA paralokavAsa aura arjunadvArA unakA dAha-saMskAra arjunAbhigamanaparva-vanaparvakA avAntara parva, adhyAya evaM vRSNivaMzI kumArodvArAjaladAna (mausl07| 15- 12 se 37 tk| 57) / arjunakA yAdava-vinAzasthalameM jAkara choTe-bar3eke artha-dharmadvArA zrIdevIse utpanna (zAnti0 59 / 132 ) / kramase sabakA dAha karanA, phira zrIkRSNa-balarAmake zarIroM- ardhakIlatIrtha-darbhAmunike dvArA prakaTa kiyA huA eka kA anusaMdhAna karAkara unakA bhI dAha-saMskAra karanA tIrtha (vana0 83 / 153) / For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avuka ( 24 ) avantI arbuka-eka deza, jise sahadevane jItA thA ( sabhA0 31 / 47; 25 / 61-62 ) / kuntibhojake sAtha yuddha 14) / (droNa. 96 / 18-20) / bhImasenake sAtha yuddha arbuda-(1) girivajanivAsI eka nAga (sabhA0 21 / (droNa. 106 / 16-17) / bhImasenake sAtha mAyAmaya 9) / (2) AbU parvata (vana0 82 / 55) / yuddha aura unase parAsta hokara bhAganA (droNa0 508 / aryamA-bAraha AdityoMmeM eka, mAtA aditi aura pitA 13-42) / isakA dUsarA nAma zAlakaTakaTa' thaa| yaha kazyapa haiM ( Adi. 65 / 15, zAnti0 208 / ghaTotkacadvArA mArA gayA (droNa0 109 / 22-31) / (2) kauravapakSakA eka zreSTha rAjA, jo sAtyakidvArA mArA gayA (droNa. 140 / 18) / (3) eka rAkSasarAja, arvAvasu-eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM jo arjunase parAjita ho yuddhakA maidAna chor3akara bhAga gayA virAjate the (sbhaa04|10)| arvAvasukI tapasyA (droNa0 167 / 37-47) / (4) eka rAkSasa, dvArA parAvasukI brahmahatyAke pApase mukti / arvAvasudvArA jaTAsurakA putra; isakA duryodhanase yuddha ke liye AjJA mA~ganA sUryasambandhI rahasyamaya vedamantrakA anuSThAna tathA isase (droNa0 174 / 6-8) / ghaTotkacake hAthase yuddha meM saMtuSTa hue sUryadevatAkA arvAvasuko manovAJchita varadAna mArA jAnA (droNa0 174 / 37-38) / (vana0 138 a0 me)| hastinApura jAte samaya mArgameM inakA zrIkRSNase bheMTa karanA ( udyoga0 83 / 64 ke alambuSA-eka apsarA, jo maharSi kazyapa aura prAdhAkI bAda dAkSi0 paatth)| uparicarake yajJameM inakA sadasyatA putrI thI (Adi0 65 / 49) / isane arjunake grahaNa (zAnti. 336 / 7) / brahmatejase sampanna, janmotsavapara anya apsarAoMke sAtha Akara nRtya kiyA lokasraSTA tathA rudra Adike samAna prabhAvazAlI RSiyoMmeM (Adi0 122 / 6.) / isane maharSi dadhIcako inakI gaNanA (anu. 150 / 30-32) / mohita kiyA (zalya0 51 / 7-8) / alakanandA-devalokakI gnggaa| gaGgAjI jaba devalokameM alarka-(1) kAzI aura karUpake adhipati / ye bar3e vicaraNa karatI haiM, taba hanakA nAma alakanandA hotA hai satyapratijJa the (bana0 25 / 13) / ye yamarAjakI sabhAke aura jaba pitRlokameM bahatI haiM, taba ye vaitaraNI kahalAtI eka sadasya haiM (sbhaa08|18)| inhoMne rAjya aura haiM tathA isa lokameM Akara inakA nAma gaGgA hotA hai dhanako tyAgakara dharmakA Azraya liyA, mAMsa bhakSaNakA (Adi0 169 / 22) / gar3havAla jilekI alakanandA niSedha kiyA ( anu0 115 / 64) / apanI indriyoMpara nAmavAlI nadI--jo viSNugaGgA (dhavalagaGgA yA dhaulI) vijaya pAnekA prayatna aura indriyoMdvArA uttara (Azva0 aura sarasvatI nAmaka choTI nadiyoMkI saMyukta dhArAse banI 30 / 5-25) / dhyAnayogadvArA inheM paramasiddhikI hai / yaha gaGgAkI sahAyaka nadI hai ( hiMdI mahAbhArata prApti ( Azva. 30 / 28-29 ) / (2) eka pariziSTa pRSTa 6) / bhayaMkara kITa, jisane karNakI jA~ghameM kATA thA (zAnti. 3 / 13) / alakA-kuberakI nagarI aura puSkariNI ( Adi0 85 / 9; sabhA0 10 / 8) / alAtAkSI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 8) / alambatIrtha-eka divya tIrtha, jahA~ garur3ajI kacchapa aura alAyudha-eka rAkSama, jo bakAsurakA bhAI aura kauravahAthIko lekara gaye ( Adi0 39 / 39 ) / pakSakA yoddhA thA (droNa0 95 / 46, 176 / 6) / isakA ghaTotkacake sAtha yuddha (droNa096 / 27-28) / alambuSa-(1) kauravapakSakA yoddhA eka mahArathI rAkSasarAja, bhImasena ke sAtha yuddha karane ke li| isakA duryodhanase AjJA jo rAkSasa RSyazRGgakA putra thA ( udyoga0 167 / 33; mA~ganA (droNa. 176 / 6-10) / bhImasenake sAtha droNa. 106 / 16 ) / prathama dinake yuddha meM ghora yuddha (droNa 0 177 a0meM ) / ghaTotkacadvArA ghaTotkacake sAtha dvandvayuddha (bhiissm045| 42-45) / vadha (droNa0 178 / 31) / sAtyakidvArA isakI parAjaya (bhISma0 82 / 44-45) / irAvAnke sAtha yuddha aura isake dvArA unakA vadha alolupa-dhRtarASTrakA eka putra ( Adi0 67 / 103 ) / (bhISma0 90 / 56-76) / abhimanyuke sAtha yuddha bhImasenadvArA isakA vadha (karNa0 84 / 6) / aura draupadIputroMkI parAjaya (bhiissm0100|31-54)| avagAha-eka vRSNivaMzI yoddhA (droNa0 11 / 27) / abhimanyudvArA isakA parAjita honA (bhIma. 101 / avantI-(avanti) bhAratakA eka janapada--mAlavapradeza 28-29) / sAtyakike sAtha dvandvayuddha (bhISma0 111 / / tathA usakI rAjadhAnI ujjayinI / (yaha sthAna ziprA nadIke 1-6) / ghaTotkacake sAtha yuddha (dronn.14|46- taTapara hai aura sAta mokSadAyinI puriyoMmeMse eka hai)(sabhA0 For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra avabhRtha www.kobatirth.org ( 25 ) 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha 802; bhISma0 9 / 43 ) / avabhRtha - jJAnta-snAna ( sabhA0 45 / 40 ) / avasAna - eka prAcIna tIrtha, jahA~ jAnese sahasra godAnakA phala prApta hotA hai ( vana0 82 / 128 ) / avAkIrNa- sarasvatI taTavartI eka tIrtha ( zalya0 41 / 1-30 ) / avAcIna - pUruvaMzIya rAjA jayatsena ke dvArA vidarbhakumArI suzravAke garbha se utpanna eka rAjA inake dvArA vidarbharAjakumArI maryAdA ke garbhase 'ariha' kI utpatti huI (Adi0 95 / 17-18 ) / avikampana - eka prAcIna nareza, jinheM jyeSTha munise sAtvata dharmakI prApti huI ( zAnti0 348 / 47 ) / avikSit - ( 1 ) eka samrAT, mahArAja maruttake pitA ( droNa0 55 / 37 ) | ye aGgirAke yajamAna the / inake anupama guNoMkA varNana ( Azva0 4 / 17-22 ) / ( 2 ) kuruke unakI patnI vAhinI ke garbha se utpanna pA~ca putroMmeM jo azvavAn the, unhIMkA dUsarA nAma avikSit bhI thA (Adi0 94 / 50-52 ) / avijJAtagati - 'anila' nAmaka vasuke dvArA zivAke garbha se utpanna putra isake bhAIkA nAma 'manoja' thA ( Adi0 66 / 25 ) / avindhya - eka buddhimAn vRddha evaM zreSTha rAkSasa, jisane sItAjIko AzvAsana deneke liye azokavATikAmeM trijaTAko bhejA thA ( vana0 280 | 56-57 ) | isakA sItAjIko mArane ke liye udyata hue rAvaNako samajhAkara rokanA ( vana0 289 / 28-32 ) / laGkA - vijaya ke pazcAt sItAjIko lekara zrIrAmake pAsa AnA ( vana0 291 / 6-7 ) / avimukta-vArANasIkA madhyabhAga - avimukta kSetraH yahA~ prANotsarga karanevAleko mokSa prApta hotA hai ( vana0 84 / 78-79 ) / avyaya-vRtarASTra-kulameM utpanna huA eka sarpa, jo janamejaya ke nAgayajJameM dagdha huA thA ( Adi0 57 / 16 ) / azani - eka divya maharSi, jinhoMne zrIkRSNake hastinApura jAte samaya mArga meM unase bheMTa kI thI ( udyoga0 83 / 64 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / azoka - ( 1 ) bhImasenakA sArathi / isakA kaliGgarAja zrutAyu ke sAtha yuddha karate samaya rathahIna bhImake pAsa ratha pahu~cAnA ( bhISma0 54 / 70-71) / (2) eka kSatriya rAjA, jo azvanAma vikhyAta asurake aMzase prakaTa huA thA azvatIrtha ( Adi0 67 / 14 ) / yahI kaliMgarAja citrAGgadakI kanyA ke svayaMvara meM gayA thA ( zAnti 0 4 / 7 ) / azokatIrtha - zUrpAraka kSetrake antargata eka tIrtha ( vana0 88 / 13 ) / azokavanikA-laGkApurIkI suprasiddha azokavATikA, jahA~ sItAjI rakhI gayI thIM ( vana0 280 / 41-42 ) / azmaka - ( 1 ) mahArAja kalmASapAdake kSetraja putra / maharSi vasiSTha ke dvArA kalmASapAdakI patnI madayantIke garbha se inakI utpatti huI ( Adi0 176 / 47 ) / inakA amaka nAma honekA kAraNa ( Adi0 176 | 46 ) / inake dvArA 'paudanya' nagarakA nirmANa ( Adi0 176 / 47 ) / ( 2 ) ( godAvarI aura mAhiSmatI ke bIcakA ) eka deza ( bhISma0 9 / 44 ) | ( 3 ) azmaka dezakA rAjA, pANDava pakSakA yoddhA, jo karNadvArA jItA aura bA~dhA gayA thA ( karNa 0 ) / sambhavataH isIne rAjA yudhiSThirako bachar3esahita dasa hajAra dudhArU gaue~ dI thIM ( sabhA0 51 dAkSiNAtya pATha ) | ( 4 ) eka RSikA nAma ( zAnti 0 47 / 5) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir azmakI - yAdava vaMza meM utpanna eka rAjakumArI, prAcinvAnkI strI / isake garbhase saMjAta nAmaka putrakI utpatti huI ( Adi 0 95 / 13 ) / azmakadAyAda ( azmakaputra ) - eka kauravapakSIya yoddhA, jo abhimanyudvArA mArA gayA thA ( droNa0 37 / 22-23 ) / azmapRSTha - gayA meM sthita pretazilA tIrtha / yahA~ piNDa denese brahmahatyA dUra hotI hai (anu0 29 / 42 ) / azmA - eka prAcIna muni / prArabdhakI prabalatA batAte hue inakA janakake praznakA uttara denA ( zAnti0 28 / 5-57 ) / azva- kazyapapatnI danuke putroMmeMse eka ( Adi0 65 / 24) / azvaketu - gAndhArarAjakA putra jo kauravapakSakA yoddhA thA aura abhimanyudvArA mArA gayA thA ( droNa0 48 / 7 ) / azvagrIva - kazyapapatnI danuke putroMmeMse eka ( Adaii0 65 / 24 ) / azvatara - ( 1 ) eka pramukha nAga ( Adi0 35 / 10 ) / ( 2 ) azvatara nAgase upalakSita prayogakA eka tIrtha ( vana0 85 / 76 ) / azvatIrtha - eka prAcIna tIrtha, jo kannauja ke pAsa gaGgAke Tapara sthita hai ( 0 95 / 3 ) / isake prAkaTyakA varNana ( anu0 4 / 17 3 / 17 ) / For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir azvatthAmA ( 26 ) azvatthAmA azvatthAmA-(1) kRpIke garbhase utpanna droNAcAryakA putra isakA karNako mAraneke liye udyata honA (droNa0 155 / (Adi. 63 / 107, 129 / 47 ) / isakA 3-9) / arjunase yuddha karaneke liye udyata duryodhanako janma ziva, yama, kAma tathA krodhake sammilita aMzase rokanA (droNa. 159 / 84-85) / duryodhanako huA thA (Adi. 67 / 72) / isakA azvatthAmA upAlambhapUrNa AzvAsana (droNa0 160 / 2-17 ) / nAma honekA kAraNa (Adi0 129 / 48-49) / isakA dhRSTadyumnake sAtha yuddhameM senAsahita use parAjita karanA ATeke pAnIko dUdha samajhakara pInA aura prasanna honA (droNa. 160 / 41-53) / isake dvArA ghaTotkacakI ( Adi. 130 / 54 ) / kauravarAjakumAroMke sAtha parAjaya (droNa. 166 / 18) / duryodhanase kaurava isakA bhI apane pitAse adhyayana (Adi. 131 senAke bhAganekA kAraNa pUchanA (droNa. 193129-32) / adhyAya ) / yudhiSThirake rAjasUya yajJameM isakA padArpaNa kRpAcAryase apane pitAke vadhakA samAcAra sunakara kupita (sabhA0 34 / 8) / karNa aura duryodhanako phaTakArate honA (droNa. 193 / 68-70) / isakA duryodhanake hue isakA arjunake viSayameM apanA udgAra prakaTa karanA samakSa krodhapUrNa udgAra aura nArAyaNAstrako prakaTa karanA (virATa. 50 adhyaay)| arjunake sAtha yuddha aura (droNa0 194 adhyAya ) / duryodhanako apanI pratijJA cANoMne khAlI ho jAnepara isakA unake samakSa nIcA sunAnA ( droNa. 199 / 5-7 ) / isake dvArA dekhanA (virATa0 59 / 1-15) / duryodhanase dasa nArAyaNAstrakA prayoga (droNa0 199 / 15) / punaH dinameM pANDavasenAko naSTa karanekI zaktikA kathana nArAyaNAstra prakaTa karanemeM azvatthAmAkA apanI asamarthatA (udyoga0 193 / 19) / prathama dinake yuddhameM isakA dikhAnA ( droNa* 200 / 27-29 ) / dhRSTadyumnako zikhaNDIke sAtha dvandva yuddha (bhISma. 15 / 46-48) / parAsta karanA (droNa0 200 / 43-44) / isake dvArA dUsare dinake yuddha meM zalya aura kRpake sAtha rahakara isakA mAlavanareza sudarzanakA vadha (droNa0 200 / 83) / dhRSTadyamna aura abhimanyuse yuddha karanA (bhISma0 55 / / isake dvArA paurava vRddhakSatrakA vadha (doNa. 200 / 84) / 2-7) / arjuna ke sAtha jUjhanA (bhISma073 / 6-16) / isake dvArA cedidezake yuvarAjakA vadha (droNa0 200 / isake dvArA zikhaNDIkI parAjaya (bhISma0 82 / 34-38) / / 85) / bhImasena ke sAtha ghora yuddha aura unako parAjita anUpa nareza nIlakI parAjaya (bhiissm094435-36)| karanA (droNa. 200 / 87-128) / isake dvArA sAtyakike prahArase isakA mUrchita honA ( bhiissm.101| AgneyAstrakA prayoga ( droNa. 201 / 16-17 ) / 46-47 ) / virATa aura drupadake sAtha inda-yuddha zrIkRSNa aura arjunako AgneyAstrase mukta dekhakara saba (bhISma0 110 / 16) / virATa aura drupadake sAtha kucha mithyA kahate hue usakA yuddhasthalase bhAganA dvandva-yuddha (bhISma0 111 / 22-27) / sAtyakike (droNa. 201 / 45-47) / mArgameM vyAsajIse bheTa sAtha dvandU-yuddha (bhISma0 116 / 9-12) / prati- aura unase zrIkRSNa tathA arjunapara AgneyAstrakA prabhAva vindhya ke sAtha yuddha (droNa. 25 / 29-31) / isake na honekA kAraNa pUchanA (droNa. 201 / 50-55) / dvArA rAjA nIlakA vadha (droNa0 31 / 25-25 ) / karNako senApati banAnekI salAha denA (krnn010| isakA abhimanyuko ghAyala karanA (droNa. 37 / 24- 12-17) / bhImasenake sAtha ghora yuddha aura mUchita 31) / isake dhvajakA varNana (droNa0 105 / 10-11) / honA (karNa0 15 adhyAya ) / arjunake sAtha ghora arjunake bANoMse vyAkula hokara azvatthAmAkA bhAganA yuddha aura parAjita honA (karNa0 a016se 17 a0tk)| (droNa. 139 / 121-123) / arjunake sAtha yuddha pANDyanareza malayadhvajakA vadha (karNa0 20 / 46) / (droNa. 145 adhyAya) / arjunake sAtha yuddha aura pANDava mahArathiyoMko parAsta karake yudhiSThirako bhagA denA isakI parAjaya (droNa0 147 / 11) / isake dvArA / (karNa0 55 adhyAya ) / arjunake sAtha yuddha meM parAjita aMjanaparvAkA vadha (droNa0 156 / 89-90 ) / isake honA (karNa0 56 / 121-142 ) / dhRSTadyumna ke vadhakI dvArA suratha, zatrujaya, balAnIka, jayAnIka aura jayAzva- pratijJA karanA (karNa057 / 7-10) / dhRSTadyumnako parAsta kA vadha (droNa0 156 / 180-181) / isake dvArA karake use jIte-jI khIMcanA (karNa0 59 / 39-53) / rAjA zrutAhakA vadha (droNa. 156 / 182) / isake arjunadvArA parAjita honA ( karNa0 59 / 60-61 ) / dvArA hemamAlI, pRSadhra aura candrasenakA vadha (droNa. arjunadvArA parAjita honA (karNa0 64 / 31-32) / 156 / 183) / isake dvArA kuntibhojake dasa putroMkA pANDavoMke sAtha saMdhi karaneke liye duryodhanase anurodha vadha (droNa0 156 / 183) / ghaTotkacake sAtha yuddha meM (karNa0 88 / 21-29) / duryodhanake pUchanepara senApatike use parAjita karanA (droNa. 156 / 144-101) / liye zalyakA nAma prastAvita karanA (shly06|19 For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir azvatthAmA ( 27 ) azvazirA 21) / arjunake sAtha yuddha (zalya. 14 adhyaay)| sattama, drauNi, drauNAyani, droNaputra, droNasU nu, guruputra, isake dvArA pAJcAla-mahArathI surathakA vadha (zalya0 gurusuta, bhAratAcAryaputra / 14 / 43) / dvaipAyana sarovarapara jAkara duryodhanake sAmane (2) mAlavanareza indravarmAkA hAthI, jo bhImasenadvArA somakoMke vadhakI pratijJA karanA (zalya. 30 / 19- mArA gayA thA (droNa0 190 / 15) / 22) / senAsahita yudhiSThirake vahA~ pahu~canepara haTa jAnA azvanadI-kuntibhoja dezakI eka nadI, jo carmaNvatImeM (zalya. 30 / 63) / duryodhanakI avasthApara viSAda milI hai| isImeM kuntIne zizu karNako piTArImeM baMda karake karanA (zalya0 65 / 13-20) / pAJcAloMke vadhakI chor3A thA (vana0 308 / 22) / pratijJA karanA (zalya0 65 / 34-37 ) / senApati-padapara azvapati-(1) kazyapapatnI danuke putroM se eka (Adi0 abhiSikta ho duryodhanako hRdayase lagAkara yuddha ke liye 65 / 21) / (2)madradezake rAjA / saMtAna prApti ke liye prasthita honA (zalya. 65 / 14) / ullUkA kauvopara ___ inakI tapasyA aura sAvitrIkI ArAdhanA (vana0293 / AkramaNa dekhakara isake manameM kara saMkalpakA udaya honA 1-8 ) / inakI sAvitrI devIse ghara-yAcanA (vana. (sauptika0 1 / 45-56) / kRtavarmA aura kRpAcAryase 293 / 14) / inheM sAvitrI nAmakI kanyA prApta huI salAha lenA (sauptika0 / / 59-69) / kRtavarmA (vana0 293 / 23) / inakA sAvitrIko svayaM vara khojaneke aura kRpAcAryako apanA krUratApUrNa nizcaya batAnA (sauptika0 liye bhejanA (vana0 293 / 33) / nAradajIse satyavAnke 3 adhyAya ) / kRpAcAryake samajhAnepara unheM uttara denA guNa-doSake viSayameM prazna (vana0 294 / 14)|raajssi (sauptika0 4 / 22-34) / kRpAcAryake samajhAnepara unheM dyumatsenase sAvitrIko putravadhU banAneke liye prArthanA uttara denA (sauptika0 5 / 18-29) / kRpAcArya aura (bana0 295 / 10-12) / inheM mAlavIke garbhase sau kRtavarmAko apanA nizcaya batAnA ( sauptika0 5 / 34 putroMkI prApti (vana0 299 / 13) / 37 ) / pANDavoMke zibiradvArapara eka adbhuta puruSase yuddha aura zastroMke abhAvameM cintita hokara bhagavAn azvavandha-ghor3oMko vazameM karanevAlA savAra (virATa0 3 / 3) / zivakI zaraNa lenA (sauptika0 6 adhyAya ) / isake azvamedha-prAcIna deza / isa dezake rAjAkA nAma rocamAna dvArA bhagavAn zivakI stuti (sauptika0 / 2-12) / mA. jise digvijayake samaya bhImasenane balapUrvaka jIta isake sAmane agnivedI aura bhUtagaNoMkA prAkaTya ( sauptika liyA thA (sabhA0 29 / 8) / 7 / 13-15) / isake dvArA bhagavAn zivako Atma- azvamedhadatta-zatAnIkakI patnI videharAjakumArIke garbhase samarpaNa ( sauptika0 7 / 52) / bhagavAn zivadvArA utpanna putra (Adi0 95 / 86) / ise khaDgakI prApti ( sauptika0 7 / 66) / isake dvArA azvamedhaparva-AzvamedhikaparvakA eka avAntaraparva (1--15 rAtameM soye hue pAJcAloM, somakoM aura draupadI-putroMkA saMhAra ( sauptika0 8 / 17-132) / duryodhanakI dazA azvarathA-gandhamAdanaparvatake nIce ArTiSeNake Azramake pAsa dekhakara vilApa karanA ( sauptika0 9 / 19-46 ) / bahanevAlI eka nadI (vana0 160 / 21) / duryodhanako pAJcAloM aura draupadI-putroMke mAre jAnekI azvavatI-tInoM samaya smaraNa karaneyogya nadiyoM se eka khabara sunAnA (sauptika. 9 / 48-52) / zrIkRSNakA (anu0 165 / 25) / isake dvArA apanese sudarzanacakra mA~ganekI carcA karanA bhazvavAna-bharatavaMzI mahArAja kuruke prathama putra / inakI (sauptika. 12 adhyAya ) / pANDavoMke vadhake liye mAtAkA nAma vAhinI' thA / inakA dUsarA nAma 'avikSit' aiSIkAstrakA prayoga (sauptika. 13 / 19-22) / thaa| inake parIkSit, zabalAzva, AdirAja, virAja, vyAsajIse apanA astra lauTAne meM apanI asamarthatA batAnA zAlmali, uccaiHzravAH bhayaGkara tathA jitAri nAmake ATha (sauptika0 15 / 13-18) / vyAsajIke kahanese apanI maNi alaga rakhakara pANDavoMke garbhapara astra chor3anA putra the (Adi0 94 / 50-53) / (sauptika0 15 / 28-35) / apane astrako uttarAke azvazaGku-kazyapapatnI danuke putroM se eka (aadi067|10)| garbhapara giranekA saMkalpa karanA (sauptika0 16 / 6-7) / azvaziraHsthAna-eka pavitra sthAna, svapnameM zivajIke pAsa zrIkRSNase abhizapta ho pANDavoMko maNi dekara azvatthAmA ___ jAte hue zrIkRSNa aura arjuna yahA~ gaye the (dronn080|32)| kA vanako prasthAna (sauptika. 16 / 20) / dhRtarASTrase milakara isakA vyAsAzramakI ora jAnA (strii011|2| azvazirA-(1)kazyapapatnI danuke putroMmeMse eka (Adi. mahAbhAratameM Aye hue azvatthAmAke nAma-AcArya- 65 / 23) / (2)naranArAyaNAzramake pAsa vaihAyasakuNDapara nandana, AcAryaputra, bhAcAryasuta, AcAryatanaya, AcArya- vedapAThI bhagavAn hayagrIva (zAnti. 127 / 3) / For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra azvasena www.kobatirth.org azvasena -takSaka nAgakA putra ( Adi 0 226 / 9 ) / khANDavavana-dAha ke samaya isakI mAtAkA arjunadvArA vadha ( Adi0 22618 ) / indradvArA isakI rakSA (Adi0 226 / 9 ) / arjunadvArA ise AzrayahInatAkA zApa (Adi 0 226 / 11 ) / karNadvArA chor3e gaye sarpamukha vANameM praviSTa hokara isakA arjunake kirITako dagdha karanA ( karNa 0 90 33 ) / karNadvArA asvIkAra kiye jAnepara isakA arjunapara AkramaNa ( karNa0 90110 ) | zrIkRSNadvArA paricaya pAkara arjunadvArA isakA vadha ( karNa0 90 / 54 ) / ( 28 ) azvahRdaya - ghor3oMkA harSa evaM utsAha bar3hAnevAlA eka mantra ( droNa0 16 / 18 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / abhvAtaka- eka deza ( bhIma0 51 / 15 ) / azvinIkumAra - nAsatya aura dasa nAmaka do bhAI, jo devatAoMke antargata haiM | tvaSTAkI putrI saMjJAne azvinIrUpa dhAraNa karake bhagavAn sUrya ke aMzase antarikSa meM inheM utpanna kiyA / ye saMjJAkI nAkase nikale haiM ( Adi0 66 / 35; anu0 150 17-18 ) / ye brahmA Adi anya devatAoMke kramase svayaM bhI aNDase utpanna hue ( Adi 0 (134) / Ayodadhaumya ke ziSya upamanyuke dvArA inakI stuti ( Adi0 3157-68 ) / inake dvArA upamanyuko varadAna (Adi0 373 ) / inhoMne mAdrIke garbha se nakula aura sahadevako utpanna kiyA (aadi095|63) / ye devatAoMke sAtha vimAnapara baiThakara draupadIkA svayaMvara dekhane Aye the ( Adi0 1866 ) | khANDavavana- dAhake samaya zrIkRSNa-arjunase yuddha ke liye Aye hue devatAoM meM ye bhI the (Adi0 226 / 33 ) / inhoMne sukanyAse apaneko patirUpameM varaNa karanekA Agraha karake usake satItvakI parIkSA lI (bana0 123|10 ) / apaneko devatAoMkA zreSTha vaidya batAyA ( vana0 123|12 ) / inake dvArA cyavanako yauvanadAna tathA sukanyAdvArA patikI pahacAna ( vana0 123/13 - 21 ) / cyavana munike prabhAva se inakA zaryAti yajJameM somapAna (vana0a0 124se a0125 | 10) | ina azvinIkumAroMne mAndhAtAko pitAke peTase bAhara nikAlA (droNa0 624 ) / inake dvArA skandako vardhana aura nandana nAmaka do pArSada pradAna ( zalya0 45|38) / inheM ghIkI Ahuti tathA usake dAnase adhika prasannatA hotI hai (anu065/7 ) / AzvinamAsameM brAhmaNako ghI dAna karanevAle puruSako azvinIkumAra rUpa dete haiM ( anu065/10 ) / ikkIsa tathA untIsa dinoMpara eka samaya bhojana karanevAloMko azvinIkumAroMke lokakI prApti hotI hai (anu0 107 / 95, 126 ) / kIrtanIya nAmoMmeM nAma-nirdeza ( anu0 150/81 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTavasu azvinIkumAratIrtha - jisameM snAna karaneme rUpakI prApti hotI hai ( vana0 83 / 17 ) / azvinItIrtha - yahA~ snAna karanese manuSya rUpavAna hotA hai (anu0 25|21 ) / aTaka - eka prAcIna rAjarSi ( Adi0 86 / 5 ) / ye rAjA yayAti ke dauhitra the (Adi0 89 / 13) / aSTaka aura rAjA yayAtikA saMvAda ( Adi0 a0 88 se92 a0 ) / yayAtikI putrI mAdhavIke garbha se vizvAmitradvArA inakI utpatti huI thI ( udyoga0 119 / 18 ) / inake dvArA yayAtiko apane puNyaphalakA dAna (udyoga 0 122 / 13-14) / yayAti evaM zivi Adi rAjAoM ke sAtha inakA svargagamana ( udyoga0 93 / 16 ke bAda dA0 pATha) / svarga jAte samaya inake dvArA zivikI zreSThatA viSayameM yayAtise prazna ( udyoga 0 93 / 17 ) / devarSi nAradadvArA inake svargase prathama giranekA varNana ( vana0 198 / 4-5 ) / inheM mahArAja pratardanadvArA khaGgakI prApti ( zAnti0 166 // 80 ) / agastyajIke kamalokI corI honepara inakA zapatha ( anu0 94 | 36 ) | prAtaH sAyaM smaraNa karane yogya tathA pApanAzaka rAjAoMmeM aSTakakI bhI gaNanA ( anu0 165 | 56 ) / For Private And Personal Use Only aSTajihna - skanda ke sainikoMmeMse eka ( zalya0 45 | 62) / aSTavasu - gaNadevatA / dharmadvArA dakSakI vibhinna kanyAoM se utpanna | inakI saMkhyA ATha hai, jinake nAma isa prakAra haiM-dha, dhruva, soma, aha, anila, anala, pratyUSa tathA prabhAsa ( Adi0 66 / 17 - 20 ) / purANoM meM inake nAmoM ke sambandhameM matabheda pAyA jAtA hai| jaise viSNupurANake anusAra Apa dhruva, soma, dharma, anila, anala, pratyUSa tathA prabhAsa (viSNu0 1 / 15 ) / bhAgavata ke anusAradroNa, prANa, dhruva, arka, agni, dopa, vasu aura vibhAvasu (bhAgavata 6 / 6 ) harivaMzake anusAra Apha ghara, dhruva, soma, anila, anala, pratyUSa tathA prabhAsa ( 1/3 ) | isase paraspara koI virodha nahIM samajhanA cAhiye; kyoMki eka vyaktike aneka nAma ho sakate haiM aura vibhinna sthAnoMmeM use alaga-alaga nAmoMse kahA jA sakatA hai| ina sabakA vizeSa paricaya una-una nAmoMmeM dekhanA cAhiye / gaGgAke garbha se zAntanudvArA ina sabakA janma ( Adi0 98 / 12 ) vasiSThake dvArA ina sabako manuSyayonimeM janma lenekA zApa ( Adi 0 99 / 32 ) / prArthanA karanepara 'dyo' ke atirikta ina sabako yathAzIghra zApase mukta honekA vasiSThajIdvArA AzvAsana ( Adi0 99 / 38-39 ) / inake dvArA parazurAmajI se yuddha karate samaya bhISmako prakhApAstrakA dAna ( udyoga0 183 / 11 - 13 ) / mRtyuke liye
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTavivAha ( 29 ) ahalyAhada ParAmAnnnnn vicAra karate hue bhISmake vicArakA samarthana ( bhISma0 upadeza diyA (sabhA0 78 / 15) / AdityatIrthakI 119 / 37) / mahimAke prasaGgameM inake caritrakA varNana (zalya0 50 avivAha-brAhma, daiva, Apa, prAjApatya, Asura, gAndharva, adhyaay)| jaigIpavya munise samatAke viSayameM inakA rAkSasa tathA paizAca -ye ATa vivAha (Adi0 73 / 8-9) / prazna (zAnti0 229 / 5) / nAradajIke sRSTiviSayaka praznakA uttara (zAnti0 275 / 4-39) / zivamahimAaSTAkapAla-ATha kapAloMdvArA saMskArapUrvaka taiyAra kiyaa| ke viSayameM inakA yudhiSThirase apanA anubhava batAnA huA puroDAza ( zAnti0 221 / 24 ) / (anu0 18 / 17-18) / aSTAvakra-maharSi kahoDake dvArA uddAlakakumArI sujAtAke asitadhvaja-kazyapa aura vinatAke eka putra, jo arjunake garbhase utpanna eka muni / pitAke adhyayanameM baalkkaa| janmotsavame padhAre the (Adi0 122 / 73) / doSa nikAlanA (vana0 132 / 8-10) / inakA rAjA janakake yajJameM jAnA (vana0 132 / 23) / dvArapAla. asitaparvata-AnarmadezameM narmadAke taTapara sthita eka parvata se vArtAlApa ( vana0 133 / 5-16) / rAjA janakame (vana0 89 / 11) / praznottara (vana0 133 / 20-30) / baMdIke sAtha asitA-eka apsarA, jo arjunake janmotsavameM AyI thI zAstrArtha karake use harAnA (vana0134 / 3-21) / samaGgAmeM (Adi0 122 / 63) / snAna karanese inake aGgIkA sIdhA honA (vana0 134 // 39) asipatravana-eka naraka, jisake mAyAmayasvarUpakA yudhiSThiramaharSi vadAnyase unakI kanyA mA~ganA (anu019|11)| ko darzana karAyA gayA thA (svargArohaNa0 2 / 23) / vadAnyake kahanese inakA uttara dizAkI ora prasthAna yamalokakA asipatra nAmaka vana (zAnti0 321 / 32) / ( anu0 19 / 27) / kuberake bhavanameM vizrAma (anu0 .. asilomA-kazyapapatnI danuke putromeMse ek(aadi065|23) 19 / 40-41) / nArI-rUpadhAriNI uttara dizAke sAtha saMvAda (anu0 19 / 73 se 21 / 11 tk)| asurA-kazyapa aura prAdhAkI ATha putriyamise eka (Adi. vadAnya RSise apanA saba samAcAra kahanA ( anu0 65 / 41) / 21 / 15-16) / vadAnyakI kanyA suprabhAke sAtha inakA astAcala-pazcima dizAkA eka parvata (udyoga0 110 / 6) / vivAha ( anu0 21 / 18) / asti-magadhanareza jarAsaMdhakI putrI / kaMsakI patnI / sahadevaaSTAvakratIrtha-isameM tarpaNa karake bAraha dinItaka nirAhAra kI bahina / isakI dUsarI bahinakA nAma 'prApti' thA / vaha rahanese naramedhayajJakA phala milatA hai (anu0 25 / 41) / bhI kaMsakI hI panno thI ( sabhA0 14 / 29-32) / asamakSA-sagara aura zaivyAse utpanna eka ikSvAkuvaMzo ahaMyAti-puruvaMzI rAjA saMyAti tathA rAnI varAGgIke putra / rAjA, jo prajAke bAlakoMko sarayU nadImeM pheMka detA thaa| inake dvArA bhAnumatIke garbhase sArvabhauma nAmaka putrakI prajAkI Arta pukArase pighalakara sagarane mantrIdvArA utpatti huI ( Adi0 95 / 14-15) / asamaJjAko nikalavA diyA (vana0 107 / 43; zAnti. aha-dharmaputra / ATha vasuoMmeMse eka / isako mAtAkA nAma 57 / 7-9) / 'ratA' hai (Adi0 66 / 17-20) / asinI-bhAratavarSake paMjAba prAntako eka nadI, candrabhAgA ahaH ( yA ahan )-eka tIrtha, jisameM snAna karanese sUryayA cinAva (bhISma0 9 / 23) / lokakI prApti hotI hai (vana0 83 / 100) / asita-(1) eka rAjA (droNa. 62 / 11; zAnti. 29 / 88) / (2) eka RSi (zAnti. ahara-kazyapa aura danuke putroM se eka (aadi065|25)| 47 / 7) / ahalyA-maharSi gautamakI patnI / inakA uttaGkase gurudakSiNAasitadevala-eka prasiddha RSi / mahAbhAratameM aneka sthaloM ke rUpameM saudAsakI rAnIke kuNDala mA~ganA ( Azva0 para inakA nAma AyA hai| inhoMne pitaroMko paMdraha lAkha 56 / 29) / gautama Rpise uttaGkake kalyANake liye zlokavAlA mahAbhArata sunAyA thA (Adi0 1 / 107) / kahanA (bhAzva0 56 / 34 ) / indradvArA inakI dharSaNA inhoMne janamejayake sarpasatrameM sadasyatA grahaNa kI thI (zAnti0342 / 23) / (Adi0 53 / 8) / rAjA yudhiSThirake abhiSekakAlameM ahalyAhada-maharSi gautamake tapovanameM ahalyAda nAmaka vyAsa aura nAradajI Adike sAtha ye bhI upasthita the tIrthameM snAna karaneme manuSyako paramagati prApta hotI hai (sabhA0 53 / 10) / inhoMne aJjanaparvatapara yudhiSThirako (vana0 84 / 109) / For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ahicchatra ( 30 ) Aditya ahicchatra-uttara pAJcAlavartI rAjya / yaha droNAcAryake Addhika-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka (anu. adhikArameM thA / ise AcArya droNane arjunadvArA drupadako 4 / 54 ) / parAjita karake prApta kiyA thA (Adi0 137 / 73-76) / Ajagara-ajagara vRttise rahanevAle eka muni, jinake sAtha ahicchatrA-eka prAcIna nagarI, jo ahicchatra rAjyakI prahlAdakA saMvAda huA thA (zAnti0 179 / 2) / rAjadhAnI thI / arjunane drupadako jItakara ise gurudakSiNA- Ajagaraparva vanaparvakA eka avAntaraparva ( 176 se 181 meM droNAcAryako diyA thA (Adi0 137 / 73-77) / adhyAya taka ) / ahitA-bhAratavarSakI eka pramukha nadI ( bhiissm09|21)| Ajagaravrata-Ajagara munidvArA Acarita avadhUta dharma -gyAraha rudroMmeMse eka / ye suvarNake rakSaka haiM (zAnti0 179 / 18-36) / (udyoga0 114 / 4) / gyAraha rudroMmeM inake nAma aneka Ajagava-mahArAja mAndhAtAkA dhanuSa (vana0 126 / 33. sthalopara Aye haiM jaise (zAnti0 208 / 19-20) / 34 ) / mahArAja pRthukA dhanuSa (droNa0 69 / 13 ) ahovIrya-vAnaprastha dharmakA pAlana karanevAle eka muni arjunake gANDIva dhanuSakA nAmAntara (droNa0 145 / (zAnti0 144 / 17) / 94) / A AjamIr3ha-ajamIr3havaMzameM utpanna honevAle, kaurava-pANDava AkarSa-AkarSa' nAmaka deza tathA vahA~ke nivAsI ( sabhA0 ( Adi0 172 / 50 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / 35 / 11) / AjAneya-ghor3oMkI eka uttama jAti (vana0 270 / AkAzajananI-parakoTemeM bane hue choTe-choTe chidra, jisake / 10) / rAste topose goliyA~ choDI jAtI haiM (zAnti0 69 / AJjanakakula-gajarAjoMkI senAkA nAma / sAtyakidvArA varNana (droNa. 112 / 17-18) / AkRti-surASTra dezakA rAjA / kauzikAcArya sahadevadvArA ATavIpurI-eka prAcIna nagara, jise mAdrIkumAra sahadevane inakI parAjaya ( sabhA0 31 // 61) / jItA thA (sabhA0 31 / 72) / AkRtIputra-AkRtI' nAmavAlI mAtAkA putra saniparvA / ADambara-dhAtAdvArA skandako diye gaye pA~ca pArSadoM se eka pANDava-pakSIya yoddhA, jo bhagadattake dvArA mArA gayA (zalya. 45 / 39) / (droNa0 27 / 50-52) / Ataka-kauravyakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake Akroza-mahottha dezakA rAjA, jise nakulane jItA thA sarpasatrameM jalA thA ( bhAdi. 57 / 13) / (sabhA0 32 / 5-6) / AtmA-(1) divaH putra Adi vivasvAnke putroM yA svaAgnivezya-eka prAcIna maharSi, jinhoMne bRhaspatise kavaca rUpoMmeMse eka ( Adi0 / / 42) (2) nitya, avitathA use bA~dhanekI vidyA ( mantrayukta vidhi) prApta kI, nAzI, eka, zuddha-buddha AtmA evaM paramAtmA(bhISma026 / jo dhanurvedake AcArya aura droNAcAryake guru the (droNa. 11-30) / 94 / 67-68) / Atreya-(1) eka prAcIna RSi, jo janamejayake sarpasatraAgrAyaNa-bhAnu (manu ) nAmaka agnike cauthe putra ke sadasya the ( Adi 51 ) (2) maharSi (vana0 221 / 13) / vAmadevakA ziSya ( vana. 192 / 46) / (3) Agreya-eka gaNatantra rAjya, jise karNane jItA thA ( vana0 bhAratavarSakA eka janapada ( bhISma 9 / 68 ) / * 254 / 19-21) / (4) eka parama prAcIna maharSi / inake dvArA ziSyoMko AGgariSTha-prAcIna nareza / apane dvArA mohavaza pApa ho jAne- nirguNa brahmakA upadeza diyA gayA ( anu0 137 / ke kAraNa usake prAyazcittake viSaya meM kAmandaka munise rAjAkA prazna (zAnti0 123 13-14) / AtreyI-eka nadI (sabhA0 9 / 22) / AGgirasI eka brAhmaNakI pativratA patnI / rAkSasabhAvApanna AtharvaNa-eka muni / svapnameM zrIkRSNasahita zivajIke pAsa kalmASapAdadvArA isake patikA bhakSaNa / isake dvArA kalmA- jAte hue arjuna inake sthAnapara gaye the (dronn000| SapAdako patnI-samAgama karate hI mRtyu hone evaM vaziSTha- 32) / dvArA putra prApta honekA zApa ( Adi. 181 / 16. Aditya-(1) inakI saMkhyA bAraha hai / inake pitAkA 22) / nAma kazyapa aura mAtAkA nAma aditi hai| inameM indra For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Adityaketu AruNi sabase bar3e aura viSNu ( vAmana ) sabase choTe haiM ( Adi. 32 / 9-10 ) / samudrataTavartI gRhodyAna tathA sindhuke 66 // 36) / (2) eka vizvedeva ( anu. 91 / usa pAra ( AbhIra dezameM ) nivAsa karanevAlI AbhIra 36) / jAtike loga / ye loga yudhiSThirake yahA~ bheMTa lekara Aye Adityaketu-dhRtarASTra ke putroMmeMse eka ( Adi0 67 / the (sabhA0 51 / 11-13) / mArkaNDeyajIkA kahanA 102) / bhImasenadvArA isakA vadha (bhISma0 88 / 28) / hai ki kaliyugameM AbhIra, zaka Adi mlecchagaNa bhAratavarSake AdityatIrtha-sarasvatItaTavartI eka prAcIna tIrtha (zalya. vibhinna bhAgoMke rAjA hoMge ( vana0 188 / 35-36) / zUra AbhIragaNa droNanirmita garuDavyUhameM grIvAke sthAnameM 49 / 17) / isakI vizeSa mahimA ( zalya. khar3e kiye gaye the (droNa. 20 / 6) / zUdroM aura adhyAya 50) / AbhIroMse dveSa honeke kAraNa vinazanatIrthameM sarasvatI nadI Adityaparvata-himAlayakA eka zikhara, zivajIkA nivAsa adRzya ho gayI thI ( zalya0 37 / 1-2 ) / sthAna (zAnti0 327 / 22) / AbhIra pahale kSatriya the| parazurAmajIke bhayase parvatoMkI Adiparva-mahAbhAratakA pahalA parva / guphAoMmeM chipa gaye aura apane karma chor3a baiThe; ataH unakI AdirAja-pUruvaMzIya mahArAja kuruke pautra tathA avikSitke saMtAneM zUdratvako prApta huI (Azva0 29 / 16) / putra ( Adi0 94 / 52 ) / inhIM AbhIrone dvArakAvAsinI striyoMko sAtha lekara jAte AdiSThI-jinheM gurune niyata varSAtaka brahmacaryavata pAlanakA ___ hue arjunapara DAkA DAlA thA (mausl07|47-63)| Adeza diyA ho ( anu0 22 / 17) / (2) AbhIra deza ( bhISma0 9 / 47-67) / AdyakaTha-eka prAcIna RSiH jo rAjA uparicarake yajJake Amaratha-bhAratavarSakA eka janapada ( bhISma0 9 / 54 ) / eka sadasya the ( zAnti0 336 / 9) / AyAti-nahupake putra / yayAtike bhrAtA ( Adi. Ananda-skandaka, eka sainika ( zalya0 45 / 65) / 75 / 30) / Anarta-eka prAcIna deza, jise arjunane jItA thA ( sabhA0 Ayu-(1) purUravAke dvArA urvazIke garbhase utpanna eka rAjA, jinhoMne svarbhAnavIke garbhase nahupa Adiko janma AnuzAsanikaparva-mahAbhAratakA eka parva / diyA ( Adi0 75 / 24 ) / inheM purUravAse khaGgakI Andhra-dakSiNakA eka deza, jise sahadevane dUtoMdvArA hI vazameM prApti (zAnti0 166 / 74) / inhoMne tapobalase hI kara liyA thA ( sbhaa031|71)| samAjameM pratiSThA prApta kI ( zAnti296 / 15) / ApagA-nadI evaM tIrtha, jahA~ eka brAhmaNako bhojana karAnese inake dvArA mAMsa bhakSaNakA niSedha (anu0 115 / 59) / koTi brAhmaNoM ko bhojana karAnekA phala prApta hotA hai (2)eka maNDukarAja, jo sundarI suzobhanAkA pitA (vana0 83 / 68) / thA / isane izvAkuvaMzI rAjA parIkSitko apanI kanyA Apaddharmaparva-zAntiparvakA eka avAntara parva ( adhyAya arpita kI thI (vana0 192 / 32-35) / maNDUkoko 531 se 173 tk)| mAranekA Adeza rokaneke liye isakI rAjAse Apava- (1) vasiSTha munikA nAmAntara ( Adi. prArthanA ( vana0 192 / 27) / isake dvArA apanI kanyAko zApa (vana. 192 / 35) / 99 / 5) / (2) eka prAcIna RSi / agnike sAtha Akara kArtavIryadvArA apane Azramake jalAye jAnepara Ayodadhaumya-eka prasiddha RSi / inake AruNi, inakA rAjAko zApa denA (zAnti0 49 / 42-43) / upamanyu tathA veda nAmake tIna prasiddha ziSya the (Adi. 3 / 21) / hastinApura jAte hue zrIkRSNase Apastamba-eka prasiddha RSi / inake dvArA rAjA dyumatsenako mArgameM inakA milanA ( udyoga0 83 / 64 ke bAda AzvAsana (vana0 298 / 18) / dAkSiNAtya paatth)| ApUraNa-eka pramukha nAga, kazyapakA vaMzaja (aadi035| pAraNeyaparva-vanaparvakA eka avAntaraparva (adhyAya 311 se 6; udyoga0 103 / 10) / 315 tk)| Apta-eka pramukha nAga, kazyapakA vaMzaja (Adi0 35 / ArAlika-matavAle hAthiyoMko vazameM karanevAlA gajazikSaka 5 udyoga0 103 // 12) (virATa0 2 / 9) / AbhIra-(1) sindhu aura sarasvatI-taTavartI AbhIra gaNa- AruNi-(1) Ayodadhaumya RSike ziSya / pAJcAladezatantrake nivAsI, jinheM nakulane jItA thA (sabhA nivAsI / inakI gurubhakti, inako gurukA AzIrvAda tathA For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AruSI ( 32 ) AstIka inakA uddAlaka nAmase prasiddha honA ( Adi0 ArTiSeNa-Azrama-eka tIrtha, yahA~ snAna karanevAleko saba 3 / 22-32) / (2) dhRtarASTra nAgake kulameM utpanna pApoMse chuTakArA mila jAtA hai ( anu0 25 / 25) / eka nAga, jo janamejayake sarpasatra meM jala marA thA ( Adi0 Alamba-eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM 57 / 19) / (3) kazyapa aura vinatAke putra (Adi0 virAjamAna hote the ( sabhA0 4 / 14) / 65 / 40) / (4) eka kauravara jhoya mahArathI vIra, AlambAyana-indhake sakhA, Alamba gotrIya cAruzIrSa hI jisane zakuni ke sAtha hokara arjuna para hamalA kiyA AlambAyana nAmase prasiddha hue haiM ( anu0 18 / 5) / thA (droNa. 156 / 122 ) / AvartanandA-eka tIrtha, isakA sevana karanevAle puruSako AruSI-manukI putrI, cyavana munikI patnI / isake putrakA nandanavanameM svargIya sukha prApta hotA hai (anu0 25 / 45) / nAma thA 'aurva' / ye apanI mAke Uruse prakaTa hue, ataH aurva' kahalAye (Adi. 66 / 46) / AvazAra-pUrvadizAkA eka bhAratIya janapada, jise karNane digvijayake samaya jItA thA ( vana0 254 / 9) / Arocaka-bhAratavarSakA eka janapada aura vahA~ ke nivAsI (bhISma0 51 / 7) / Avasadhya-mahAn tejaHpuJjase sampanna eka agni (vana0 221 / 5) / AcIka-saindhavAraNyase Age manIpI puruSoM kA nivAsabhUta eka parvata ( vana0 125 / 16) / Avaha vAyuke sAta bhedoMmeMse dUsarA (zAnti0 328 / 37) / Arjava-subalaputra zakunikA bhAI, irAvAndvArA isakA AzAva AzAvaha (1) divaHputra Adi bAraha sUryo se eka vadha ( bhISma0 90 / 27-46) / ( Adi. 1 / 42) / (2) eka vRSNivaMzI rAjakumAra, __ jo draupadIke svayaMvarameM upasthita thA (Adi0 185 / 19) / AtIyani-RtAyanake putra zalya, inake pUrva na zrepa the aura sadA satya hI bolate the; isaliye ye Ayini kaDe AzramavAsaparva-AzramavAsika parvakA eka avAntaraparva, gaye haiM (zalya0 32 / 56) / (1 se 28 adhyAya taka ) / ArtimAn-sarpabhaya nivAraNa karanevAlA eka mantra ( Adi. AzramavAsikaparva-mahAbhAratakA eka parva / 58 / 23-26) / AzrAvya-indrasabhAmeM virAjamAna honevAle eka muni Aryaka-eka pramukha nAga (Adi. 35 / 7) / ye zUra (sabhA0 7 / 18) / tAmaha the, inhoMne bhImako rasapAna karAne ke liye AzvalAyana-vizvAmitra ke brahAvAdI putroMmeMse eka vAsukise prArthanA kI (Adi. 127 / 64-68) / apane pautra sumukha ke sAtha mAtalikI kanyA vivAhake ASADha-(1) eka kSatriya rAjA, jo krodhavazamazaka prasaGgameM inakI nAradase bAtacIta ( udyoga0 104 / daityake aMzase utpanna huA thA (aadi067|59-63)| 13-17) / inheM pANDavoMko orase raNanimantraNa prApta huA thA AryA-zizukI mAtA / sapta mAtRkAomese eka ( udyoga0 4 / 17) / (2) eka mAsakA nAma / (vana0 228 / 30) / ASAr3ha mAsameM eka samaya bhojana karanevAlA putra aura dhanaAryAvarta-bhAratavarSakA nAmAntara athavA eka bhAratIya dhAnyase sampanna hotA hai ( anu0 106 / 26) / (3) bhagavAn zivakA nAma (anu. 17 / 121) / (4) pradeza (zAnti0 325 / 15) / (smRtiyoM ke anusAra vindhya tathA himAlayake bIcakA bhUbhAga AryAvarta hai / ) eka nakSatrakA nAma, pUrvASAr3hA-uttarASAr3hA / isameM upavAsa karake kulIna brAhmaNako dadhi dAna karanevAlA puruSa ASTiSeNa-eka rAjarSi, inake dvArA yudhiSTirako praznarUpameM ___ godhanasampanna kulameM janma pAtA hai (anu0 64 / 25-26) / upadeza milA (vana0 156 / 16; vana0 159 adhyaay)| pRthudaka tIrthameM tapa karake inhoMne brAhmaNatva AsurAyaNa-vizvAmitra ke eka brahmavAdo putra ( anu0 prAta kiyA thA (zalya. 39 / 36) / inakI tapasyAkA varNana (shly.40|3-9) / sarasvatI nadIke Asuri-eka prAcIna RSi, jo kapila-sAMkhyadarzanake liye ina RSikA AzIrvAda, yahA~ snAna karanevAleko AcArya evaM paJcazikhake guru the| inhoMne muniyoMko brahmaazvamedhakA phala prAta hogA, yahA~ sose bhaya na hogA jJAnakA upadeza diyA thA (zAnti0 218 / 10-14) / tathA thor3e hI samayataka isa tIrthake sevanase mahAn phalakI AstIka-eka RSi, jo yAyAvara kulake jaratkAru RSike prAsi hogI (shly.40| 7-8) / putra the / inakI mAtAkA nAma bhI jaratkAru thA (Adi. For Private And Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bhAstIkaparva www.kobatirth.org ( 33 ) 13 / 10-11; 15 / 3; 48 / 9-11 ) / inakA janma Adi0 48 / 17 ) / inakA cyavana munise adhyayana ( Adi0 48 / 18 ) / ' AstIka' nAma honekA kAraNa ( Adi0 48 / 20 ) / nAgarAja vAsukike bhavana meM inakA pAlana ( Adi0 48 / 21 ) / nAgarAja vAsukiko inakA AzvAsana ( Adi0 54 / 17 - 25 ) / inakA janamejayake yajJamaNDapameM Agamana ( Adi0 54 / 26-27 ) / inake dvArA yajamAna, Rtvija AdikI stuti ( Adi0 55 / 1-16 ) / inako rAjA janamejayakA varadAna ( Adi0 56 / 17 9 ) / AstIkakA rAjAse 'tumhArA yajJa baMda ho aura isameM sarpa na girane pAveM' yaha vara mA~ganA ( Adi0 56 / 21-26 ) / inake dvArA takSakakI prANarakSA ( Adi0 58 / 1-10 ) / azvamedha yajJameM sadasya honeke liye janamejayadvArA inase prArthanA ( Adi0 58 / 15-16 ) / 'mere AkhyAnakA pATha karanevAloMko sarpoMse koI bhaya na ho'--aisA inakA sarpoMse vara mA~ganA ( Adi0 58 / 21 ) / AstIkakA vyAsajIkI mahattA batAte hue janamejayakI prazaMsA karanA ( Azrama 0 36 / 12-16 ) / sarpoko saMkaTase chur3Akara AstIkakA prasanna honA ( svargA 0 5 / 32 ) / AstIkaparva - mahAbhArata ke AdiparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 13 se 58 taka ) / Ahuka* - yaduvaMzI rAjA ugrasenakA nAmAntara ( udyoga0 128 / 38-39; anu0 14 / 41 ) / inakI putrI 'sutanu' ke sAtha akrUrakA vivAha ( sabhA0 14 / 33 ) / Ahukake sau putra the ( sabhA 0 14 / 56 ) / Ahuka aura akrUrake pArasparika vairase zrIkRSNakI cintA (zAnti 0 81 / 8-11 ) / Ahuka ( ugrasena) ke Adezase nagarameM yaha ghoSaNA kI gayI ki dvArakAmeM koI madirA na banAve; jo nazIlI vastu taiyAra karegA, use zUlIpara car3hA diyA jAyagA ( mausala 0 1 / 28-31 ) / Ahuti - ( 1 ) eka kSatriya, jo jArUthI nagarImeM zrIkRSNase parAjita huA thA / isI nagarImeM zizupAla AdikI bhI parAjayakA ullekha milatA hai / ( vana0 12 / 30 ) / ( 2 ) nArAyaNakA eka nAma ( zAnti 0 338 / 92 ) / i kSumatI - kurukSetra meM yA usake nikaTa bahanevAlI eka nadI, ma0 nA0 5 * kahIM-kahIM 'ADuka' ko ugrasenakA pitA kahA gayA hai; paraMtu mahAbhArata meM isakA spaSTa ullekha nahIM milatA hai / isake biparIta udyoga 0 128 / 38-39 meM Ahuka ugrasenako eka vyakti batAyA gayA hai / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir indra jahA~ takSaka aura azvasena- ye do nAga rahA karate the ( Adi0 3 / 141 ) / ikSulA - eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavarSake loga pIte haiM ( bhISma0 9 / 17 ) / ikSvAku - (1 ) vaivasvata manuke dasa putroMmeMse eka ( Adi0 75 | 15; anu0 2 / 5) | eka jApaka brAhmaNake sAtha inakA saMvAda ( zAnti0 199 / 39 - 117 ) / inakI sadgatikA varNana ( zAnti0 200 | 26 ) / inake dvArA mAMsa bhakSaNa-niSedha ( anu0 115 / 66 ) / inake sau putra the (anu0 2 / 5 ) / inake svargavAsa ke pazcAt inhIMke putra zazAda rAjA hue ( vana0 202 / 1) | ( 2 ) vaivasvata manuke prapautra evaM kSupake putra; inake bhI sau putra the, jinameM sabase bar3A viMza thA ( Azva 0 4 / 2) / inheM apane pitA kSupadvArA khaDgakI prApti huI thI ( zAnti0 166 / 73 ) / For Private And Personal Use Only idhmavAha - dRDhasyukA dUsarA nAma, ye agastya ke putra the / ye (ima ( samidhA ) kA bhAra vahana karanese 'idhmavAha' kahalAye ( vana0 99 / 27 ) / I indra- (1) kazyapase unakI patnI aditi ke garbha se jo bAraha Aditya utpanna hue, unameM indra pramukha haiM ( Adi0 65 | 11-16; 75 / 10-11 ) | ye vajradhArI, vRtrahantA, puraMdara tathA tInoM lokoMke svAmI haiM ( Adi0 3 / 148 - 149 ) / devazreSTha aura sahasrAkSa haiM ( Adi0 25 / 9--13 ) / takSakadvArA apahRta hue madayantIke kuNDaloM kI prApti karAne meM inhoMne uttaGkakI sahAyatA kI ( Adi 0 3 / 131 ) / uttaGkadvArA inakI stuti ( Adi0 3 / 146 - 149 ) / samudramanthana se inheM airAvata kI prApti huI ( Adi0 18 / 40 ) / kaddUdvArA inakI stuti ( Adi0 25 / 7-17 ) / inake dvArA kI huI varSA sarpoMkI prasannatA ( Adi0 26 a0 meM inake dvArA vAlakhilya RSiyoMkA apamAna ( Adi0 31 / 10 ) | garur3ake Upara inakA vajraprahAra aura unase mitratA sthApita karanekI icchA ( Adi0 33 / 1825 ) / indra aura garur3akI mitratA ( Adi0 34 / 1 ) / sarpoMse chalapUrvaka amRtakA apaharaNa ( Adi0 34 / 8-20 ) / indrakA takSakako AzvAsana ( Adi0 53 / 15-17 ) / inake dvArA kuntI ke garbhase arjunakI utpatti (Adi 0 63 / 116) / inakA brAhmaNakA rUpa dhAraNa karake karNase kavaca-kuNDala mA~ganA ( Adi0 67 / 144 - 145 ) / vizvAmitrakA tapa bhaGga karaneke liye menakA apsarAko bhejanA ( bhAdi 0 71 / 21-26) / vAyukA rUpa dhAraNa karake inake dvArA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir indra jalakrIr3A karatI huI devayAnI Adi kanyAoMke vastroMkA sammizraNa ( Adi0 78 / 4) / inakA yayAtike sAtha vArtAlApa aura unheM svargase nIce girAnA (aadi088| 1-5) / pANDudvArA indrakI ArAdhanA tathA indrakA unheM varadAna ( Adi0 122 / 26-27) / kuntIdvArA inakA AvAhana tathA inake dvArA arjunakA janma (Adi0 122 / 35) / jAnapadI' nAmaka apsarAko bhejakara inakA zaradvAn RSikI tapasyAmeM vighna DAlanA / (Adi0 129 / 6) / zivajIdvArA inakA himAlayakI guphAmeM avarodha aura manuSyalokameM arjunarUpameM janma lene ke liye inheM Adeza (Adi. 196 / 9-26) / pANDavoMke nivAsake liye khANDavaprasthameM divyanagarake nirmANahetu inako zrIkRSNakI mAnasika preraNA tathA khANDavaprasthameM divya nagarakA nirmANa karaneke liye inakA vizvakarmAko Adeza (Adi0 206 / 28 ke bAda dA. pATha, pRSTa 593) / tilottamAke rUpase mohita hokara inakA sahasranetra honA (Adi. 210 / 27) / khANDavavanakI rakSAke liye inakA zrIkRSNa tathA arjunake sAtha yuddha ( Adi0 226 a0 meN)| inake dvArA takSakake putra azvasenakI rakSA (Adi0 226 / 9) / arjunadvArA inakI parAjaya (Adi0 227 / 23) / zrIkRSNa tathA arjunako inakA varadAna ( Adi0 233 / 1012) / nAradajIdvArA inakI divya sabhAkA yudhiSThirake prati varNana (sabhA0 7 a0 meN)| bhagavAn zrIkRSNadvArA inakA mAnamardana, inake dvArA bhagavAn zrIkRSNakA govinda' nAmakaraNa ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 801) / narakAsurako mAraneke liye inakI zrIkRSNase prArthanA ( pRSTa 806 dA0 paatth)| inakA surabhise vArtAlApa (vn09| 6-16) / inake dvArA arjunako divyAstra denekI svIkRti (vana 37 / 57-58) / inakA arjunako svargameM calanekA Adeza ( vana0 41 / 43-45) / inake dvArA citrasenako arjunake liye saMgItavidyAkI zikSA denekA Adeza (vana0 44 / 8) / inakA arjunakI prasannatAke liye citrasenako urvazIke pAsa bhejanA ( vn045| 2) / urvazIke zApa denepara inake dvArA arjunako AzvAsana ( vana0 46 / 55-58) / inakA naranArAyaNakI mahimA batalAte hue lomaza muniko yudhiSThirake pAsa saMdeza deneke liye bhejanA (Adi0 47 / 7-31) / inakA naladvArA damayantIko saMdeza denA ( vana0 55 / 6) / inake dvArA damayantI svayaMvara meM rAjA nalako vara- pradAna (vana0 57 / 35-36) / inakA kaliyugako prati anyAya karanese rokanA ( vana0 58 / 11- 12) / inake dvArA vRtrAsurakA vadha (vana. 101 / 14-15) / inakA maharSi cyavanapara vajra-prahAra karaneko udyata honA ( vana0124 / 17) / madAsurase Dare hue indrakA azvinIkumAroMko somapAnakA adhikArI banAnA ( vana0 125 / 2-3 ) / inakA yuvanAzvakumAra mAndhAtAko a~gulI pilAnA (vana0 126 / 30 droNa. 62 / 7-8) / inakA bAja banakara uzInarase kabUtarake barAbara taulakara mAma mA~ganA ( vana0 131 / 23-24) / inake dvArA rAjA uzInarako vara-pradAna (vana0 131 / 30-31 ) / inakA yavakrItako vara-pradAna (vana0 135 / 41-42) / narakAsurako mArane ke liye inakI viSNuse prArthanA (vana0 142 / 24) / inake dvArA gandhamAdana parvatapara yudhiSThirako AzvAsana ( vana0 166 / 13-14) / hiraNyapurake vinAzake upalakSyameM inake dvArA arjunakA abhinandana (vana0 173172-75) / inakA maharSi vakase cirajIviyoMke sukha-duHkhake viSayameM prazna ( vana. 193 a0 meN)| bAjarUpase rAjA zibise vArtAlApa tathA unase kabUtarake barAbara mAMsa mA~ganA ( vana0 197 / 20) / inake dvArA kezI dAnavakI parAjaya aura devasenAkA uddhAra ( vana0 223 / 15) / devasenAke sAtha brahmAke pAsa jAnA (vana0 224 / 21-22) / skandadvArA parAjita hokara inakI zaraNameM jAnA ( vana0 227 / 17-18) / skandako devasenApati padapara abhiSikta karanA (vana0 229 / 23) / skandako devasenAke sAtha pANigrahaNake liye kahanA (vana0 229 / 48) / rAvaNa ke putra indrajitse inakI parAjayako carcA ( vana0 288 / 3) / karNase usakA kavaca kuNDala mA~ganA (vana0 310 / 4) / karNako apanI amogha zakti denA (vana0310 / 23) / trizirAko tapase DigAneke liye apsarAoMko bhejanA (udyoga. 9 / 9-12) / inake dvArA trizirAkA vadha (udyoga0 9 / 22-24) |trishiraake sira kATaneke liye inake dvArA bar3haIko varadAna ( udyoga0 9 / 37 ) / trizirAke vadhase lagA huI brahmahatyAkA vibhAjana ( udyoga 9 / 43 ke bAda dAkSi0 paatth)| inakA vRtrAsurake mukhase bAhara nikalanA ( udyoga0 5 / 54 ) / bhagavAn viSNuke kahanese vRtrAsurake sAtha inakI maitrI ( udyoga 10 / 32) / inake dvArA vRtrAsurakA vadha ( udyoga0 10 / 39) / inakA brahmahatyAke bhayase jalameM chipanA (udyoga 10 / 46) / inake dvArA brahmahatyAkA vibhAjana (udyoga0 13 / 19) / inakA prakaTa hokara punaH nahapake bhayase antardhAna honA ( udyoga. 13 / 2122 ) / inakA lokapAloko unakA adhikAra pradAna For Private And Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 35 ) karanA ( udyoga0 16 / 31-34 ) / agastyajIse nahuSake patanakA vRttAnta pUchanA (udyoga0 17 / 6) / inakA maharSi aGgirAko varadAna (udyoga0 18 / 7) / svargameM Akara indrapadapara pratiSThita honA ( udyoga0 18 / 9) / mAtalike jAmAtA nAgakumAra sumukhako bhagavAn viSNukI AjJAse dIrghAyu banAnA ( udyoga 104 / 28) / zivadvArA divyakavacakI prApti, usase surakSita hokara inakA vRtrako mAranA tathA mantra aura vidhisahita vaha kavaca aGgirAko denA (droNa0 94 / / 64-66) / indra ke liye vizvakarmAdvArA vijaya nAmaka dhanuSakA nirmANa tathA indrakA use parazurAmako samarpaNa karanA ( karNa0 33 / 42-44 ) / tripuroMse bhayabhIta hokara inakA devatAoMsahita brahmAke pAsa jAnA (karNa 33 / 37-40 ) / karNa aura arjunake dvairatha-yuddha meM arjunakI vijayake liye inakA sUryase vivAda ( karNa 87 / 57-59) / indra ke anurodhase brahmA aura zivajIke dvArA arjunakI vijaya ghoSaNA ( karNa0 87 / 6473 ) / namucike vadhase saMkaTameM par3e hue indrakA aruNAsaGgamameM snAna karanese uddhAra (zalya0 43 / 43-45) / inake dvArA skandako utkroza' aura 'paJcaka' nAmaka do anucara-pradAna (zalya. 45 / 35-36) / skandako zakti nAmaka amra aura ghaNTAkA dAna (zalya. 46 / 44-45) / inake dvArA bharadvAjakanyA atAvatIkI parIkSA aura use vara-pradAna ( shly.48|2-.58)| indratIrtha meM sau yajJa karanese inakA zatakratu' nAma honA (zalya049 / 2-4) / kurukSetrakI bhUmi jotate hue rAjarSi kuruke sAtha inakA saMvAda (zalya 53 / 515) / pakSIrUpase Akara inakA tapasviyoMko gRhastha-dharmakA upadeza (shaanti.11|11-26)| inakA rantidevako varadAna ( zAnti. 29 / 120-121) / bRhaspatijIse samasta prANiyoM ke liye priya hone kA upAya pUchanA (zAnti0 84 / 2 ) / ambarISake pUchanepara inakA unake senApati sudevakI sadgatikA kAraNa banAnA ( zAnti. 98 / 11 ke bAda dAkSi0 pATha se 13 taka ) / ambarISake pUchanepara, indrakA unase raNayajJakA varNana karanA (zAnti0 98 / 15-50) / bRhaspatijIse vijaya prAptike upAya pUchanA (zAnti. 103 / 4-5) / prahlAdake pAsa zIlakI zikSAke liye ziSyarUpase nivAsa aura vararUpase usakI prApti ( zAnti. 124 / 28-62) / virUpAkSako rAjadharmAke zApakI kathA sunAnA (zAnti0 173 / 8-10) / rAjadharmAke kahanese gautamako jIvana-dAna denA ( zAnti. 173 / 12-13 ) / AtmahatyAke liye udyata kAzyapako siyArake rUpameM prakaTa hokara samajhAnA ( zAnti0 180 a0 meN)| prahlAdake sAtha inakA jJAnaviSayaka saMvAda (zAnti0 222 / 9-37) / brahmAse balikA patA pUchanA (zAnti0 223 / 3-7) / balipara AkSepa (zAnti0 223 / 14.-25; zAnti0 224 / 2--4) / lakSmIke sAtha saMvAda aura unakI supratiSThA (zAnti. 225 / 5-29 ) / baliko jIvita cale jAnekI AjJA denA (zAnti 225 / 33-36) / namucise usake zrIhIna honepara bhI duHkhita na honekA kAraNa pUchanA ( zAnti. 226 / 3) / rAjalakSmIse bhraSTa honepara bhI balise zoka na karanekA kAraNa pUchanA (zAnti0 227 / 14-19 ) / balikA uttara sunakara usakI bAtoMkA samarthana aura use abhaya-dAna (zAnti0 227 / 89-556 ) nAradajIke sAtha lakSmIkA darzana ( zAnti. 228 / 16-18 ) / asuroMko tyAgakara Aneke viSaya meM lakSmIse prazna ( zAnti. 228 / 28 ) / lakSmIko sAtha lekara amarAvatImeM praveza (zAnti. 228 / 89) / inake dvArA apanI patnI ahalyAkI dharSaNAkI gautamadvArA carcA (zAnti0 266 / 47-51) / inakA vRtrAsurake sAtha yuddha aura mohita honA ( zAnti. 281 / 1321) / devatAoM aura RSiyoMke protsAhanase inake dvArA vRtrAsurakA vadha (zAnti. 282 / 9) / brahmahatyAke bhayase bhAganA aura kamalanAlameM chipanA (zAnti. 282 / 11-18 ) / brahmAdvArA inheM brahmahatyAse chuTakArA prApta honA ( zAnti. 282 / 56 ) / ahalyApara balAtkArake kAraNa gautamake zApase indrakI dAr3hI mUMcha harI ho gayI aura vizvAmitrake zApase inheM apanA aNDakoza kho denA par3A, jisase bher3eke aNDakoza jor3e gaye ( zAnti0 342 / 23) / inheM duharI brahmahatyA lagI (zAnti. 342 / 42 ) / nAradajIse adbhuta ghaTanAke viSayameM inakA prazna karanA (zAnti0 352 / 7-9) / eka toteke sAtha saMvAda ( anu0 5 / 13-28) / rAjarSi bhaGgAsvanako strI banA denA (anu0 12 / 5-10) / bhaGgAkhanake do sau putroM meM phUTa DAlanA ( anu0 12 / 29-31) |bhnggaasvnpr prasanna hokara vara denA (anu. 12 / 42-43) / mataGgako tapasyAse virata karaneke prasaMgameM usake sAtha saMvAda (anu. 27 / 27 se 29 / 12 tk)| mataGgako varadAna denA (anu0 29 / 24-25) / zambarAsurase vyavahArake viSayameM prazna ( anu0 36 / 3) / maharSi devazarmAkI patnI ruciko pralobhana denA aura vipuladvArA phaTakAra pAnA (anu0 43 / 7-26) / bRhaspatijIse For Private And Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 36 ) indradamana % uttama dAnake viSayameM pUchanA (anu. 62 / 53) / amarezvara, amarendra, amarottama, asurArdana, asurasUdana, brahmAjIse goloka aura godAnake viSayameM prazna (anu0 balabhit, balahan, balahantA, balajit, balanAzana, bl72|6-12) / brahmAjIse dusarekI gaukA apaharaNa karane- niSadana, balasUdana, balavRtrana, balAtrahana, balavRtraniSake phalake sambandhameM prazna ( anu0 74 / 1) / brahmAjI- dana, balavRtrasUdana, bhUtabhavyeza, zacIpati, zakra, zambarase golokakI zreSThatAke viSayameM prazna (anu. 83 / 13. han, zambarapAkahan, zatakratu, zatamanyu, dazazatAkSa, 14) / kArtikeyako bheMTa samarpita karanA (anu0 86 / dazazatanayana, dazazatekSaNa, daityanibarhaNa, daityAsuranibarhaNa, 25) / agastyajIko apanA paricaya dekara kamalakI dAnavazatru, dAnavaghna, dAnavAri, dAnavasUdana, devazreSTha, corIkA kAraNa batAnA ( anu. 94 / 47-49) / devadeva, devAdhipa, devagaNezvara, devapati, devarAja, devarATa, mAtalike pUchanepara sabake vandanIya puruSakA paricaya denA deveza, devendra, hari, harizmazru, hariya, harimAn, hari(anu0 96 / 22 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 1783) / vAhana, Izvara, jagadIzvara, kAzyapa, kauzika, kirITI, kuzidhRtarASTra ke rUpameM inake dvArA gautamanAmaka brAhmaNa- kottama, lokatrayeza, lokezvarezvara, madhavA, mahendra, maruke hAthIkA apaharaNa kara liye jAnepara inake sAtha tpati, marutvAn, mukuTI, namucina, namucihan, pAkazAsana, saMvAda ( anu0 102 / 7-61) / maharSi vidyutprabhako parjanya, purandara, purubhUta, pUSAnuja, puSkarekSaNa, sahasrakA pApase chUTanekA upAya batAnA (anu0 125 / 48-50) / sahasrAkSa, sahasralocana, sahasranavana, sahasranetra, sarvadAnavabRhaspatijIse dharmake viSayameM jijJAsA ( anu0 125 / sUdana, sarvadeveza, sarvalokAmara, surazreSTha, surAdhipa, sura59) / azvinIkumAroMke nimitta cyavanake sAtha saMgharSa gaNezvara, surapati, surapuGgava, surarATa, surarAja, surAriin, (anu0 156 / 16-31) / paJcazikhAvAle bAlakake surarSabha, surasattama, sureza, surezvara, surendra, surottama, rUpameM zivajIpara va prahAra karate samaya inakI bA~hakA trailokyapatiH trailokyarAja, tribhuvanezvara, tridazAdhipa, stambhita honA aura zivajIkI kRpAse punaH inakA saMkaTa tridazAdhipati, tridazeza, tridazezvara, tridazendra, tridivemukta honA (anu. 160 / 33-36 ) / vRhaspatijIko zvara, trilokarAjA trilokeza, vajrabhRta, vajradhara, vajradhArI, maruttakA yajJa karAnese rokanA ( Azva0 5 / 18-21) / vajradhRka, vajahasta, vajrapANi, vajrAyudha, vajrI, varada, vAsava, bRhaspatijIse unakI cintAkA kAraNa pUchanA (Azva0 vibudhazreSTha, vibudhAdhipa, vibudhAdhipati, vibudhezvara, vizvabhuka, 9 / 1-5) / agniko dUta banAkara bharuttake pAsa saMdeza vRSAkapi, vRtrazatru, vRtrahan, vRtrahantA, vRtraniSUdana / bhejanA ( Azva0 9 / 8) / gandharvarAja dhRtarASTrako dUta (2)pAJcajanyadvArA balase prakaTa kiyA gayA 'indra' nAmaka banAkara maruttake pAsa bhejanA (Azva0 10 / 2) / agni (vana0 220 / 7) / maruttapara vajra-prahAra karaneko udyata honA ( aashv010| indrakIla-himAlaya aura gandhamAdanase AgekA eka parvata, 8) / maruttake yajJameM jAnA ( Azva0 10 / 20) / jisakA abhimAnI devatA kuberakA upAsaka hai (sabhA. yajJamaNDapakI vyavasthA karanA (Azva0 10 / 26-30) / 10 / 32, vana037 / 42) / inake dvArA zarIrastha vRtrAsurakA saMhAra (Azva011 / 19) / cANDAlarUpase uttaGkako amRta pilAneke liye indrajit-rAkSasarAja rAvaNakA putra, isakA lakSmaNake sAtha prakaTa honA (Azva0 55 / 18-19) / munike inakAra yuddha (vana0 285 / 8) / isake dvArA rAma-lakSmaNakA karanepara antardhAna honA (Azva0 55 / 22) / brAhmaNa mUrchita honA ( bana0 288 / 26) / lakSmaNadvArA isakA vadha ( vana0 289 / 23) / kA rUpa dhAraNa karake uttaGkakI sahAyatA karanA ( Azva0 58 / 32-33) / uttaGka munike DaMDe meM vajrAstrakA saMyoga indratApana-varuNakI sabhAmeM unakI upAsanA karanevAlA karanA ( Azva0 58 / 35 ) / inake dvArA svargameM eka daitya ( sabhA0 8 / 15) / zrIkRSNakA svAgata ( mausala. 4 / 28) / indrakA indratIrtha-sarasvatI taTavartI eka tIrtha, jahA~ indrane sau yajJoMyudhiSThirako apane rathapara baiThakara sadeha svarga calane ke liye kA anuSThAna kiyA thA; isakI vizeSa mahimA (zalya. kahanA aura unake AzritavAtsalyakI parIkSA karanA 48 / 18, 49 / 2-5) / (mahAprasthA0 3 / 1-29) / dharmaprerita indrake dvArA indatoyA-gandhamAdanaparvatake nikaTa bahanevAlI eka nado, yudhiSThirakI punaH parIkSA--devadUtadvArA unheM mAyAmaya yahA~ snAna aura tIna rAta upavAsakA phala azvamedhakA narakakA darzana karavAnA (svargA0 2 a0meN)| puNya (anu0 25 / 11) / mahAbhAratameM Aye hue indrake nAma---aditinandana, indradamana-eka prAcIna nareza / inake dvArA brAkSaNako dhana AkhaNDala, amarazreSTha, amarAdhipa, amararAla, amareza, dAna (zAnti. 25 / 18) / For Private And Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir indradhumna ( 37 ) irAvAn indradyumna-(1) eka asurabhAvApanna nareza, jo zrIkRSNa- gamana (vana0 1 / 11) / gandhamAdanajAte samaya pANDavoMkA dvArA mArA gayA (vana0 12 / 32) / (2) eka indrasenako pulindarAja subAhuke yahA~ chodd'naa(vn0140| maharSi (vana. 26 / 22 ) / (3) rAjA janakake 27) / isakA dhAtreyikAse draupadIkA samAcAra pUchanA (vana0 pitA (vana0 133 / 4 ) / (4) eka prAcIna 269 / 11-15) / indrasenako dvArakA jAnekA Adeza rAjarSi, jo kIrti lopa honese svargase bhUtalapara gire aura (viraatt04|3)| indrasenakA dvArakA-gamana (virATa eka cirajIvI kacchapadvArA apanI kIrtikA bakhAna sunakara 4 / 58) / upaplavya nagarameM abhimanyuke vivAhame jAnA punaH svargalokameM jA pahu~ce the ( vana0 199 adhyAya ) / (virATa072 / 23) / (3) eka kauravapakSakA yoddhA indradyumnasarovara-(1) gandhamAdana parvatake samIpavartI (droNa0156 / 122) (4) indrasena (aura indrasenA) sarovara / yahA~ patniyoMsahita pANDukA Agamana ( Adi. niSadhanareza nalake putra aura putrI, inakI mAtA 118 / 50 ) / (2) dvArakApurIkA eka sarovara damayantI thii| damayantIdvArA nalake juemeM hAranekI (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. pATha0, pRSTha 816) / AzaGkA honepara vArSNeyase indrasena aura indrasenAko kuNDina pura bhejavAnA (vana0 60 // 18-24) / ina donoMkI punaH indradvIpa-eka dvIpakA nAma, jise pahale sahasrabAhune jItakara rAjA nalase bheMTa (vana0 75 / 24) / apane adhikArameM kiyA thA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 792 ) / indrasenA-(1) rAjA nalakI putrI ( dekhiye indrasena aura indrasenA') (2) nArAyaNakI kanyA aura indraparvata-videhadezavartI eka parvata (sabhA0 30 / 15) / mudgalakI patnI, apratima sundarI hokara bhI isane eka indraprastha-pANDavoMkI rAjadhAnI ( vartamAna dillI ) / hajAra varSake bUr3he pati mudgalakA anusaraNa kiyA ( vana0 vizvakarmAdvArA isakA nirmANa / isakA indraprastha' nAma 113 / 24, ( virATa021 / 11) / honekA kAraNa (Adi0 206 / 28 ke baad)| vyAsa indrANI-indrapatnI zacI ( dekhiye shcii)| dvArA isake bhUbhAgakA zodhana ( Adi0 206 / 29) / isakA vizada varNana (Adi0 206 / 29 ke bAda dA0 pA0, indrAbha-bharatavaMzIya mahArAja kuruke prapautra evaM dhRtarASTrake pRSTha 595.206 / 49 taka) / (Adiparvake 207, ___sAtaveM putra ( Adi0 94 / 59) / 218, 220, 221 adhyAyoMmeM; sabhAparvake 13, 24, indrota-zunakavaMzI RSi / rAjA janamejayako phaTakAranA 32, 73 vanaparvake 51, 233, 237, virATaparvake 18, (shaanti0150| 9-19) / rAjA janamejayase brAhmaNoM ke 50, udyogaparvake 26, 55, 95: bhISmaparvake 121, prati droha na karanekI pratijJA karAkara unheM apanI zaraNameM zAntiparvake 124 tathA Azvamedhikaparvake 15 adhyAyoMmeM lenA (zAnti0 151 / 10-21) / rAjA janamejayako bhI indraprastha'kA nAma AyA hai / mausalaparva 7 / 72 meM dharmopadeza karake unase azvamedha yajJa karAnA (zAnti. yaha kathA AyI hai ki aniruddhake putra vajrako indraprasthameM 152 ameN)| yAdavoMkA rAjA banAyA gayA thaa|) irA-( 1 ) kuberakI sevAmeM rahanevAlI apsarA ( sabhA0 indramArga-eka prAcIna tIrtha / yahA~ke snAnakA phala svargakI 10 / 11) / (2) brahmAke sabhAbhavanameM unakI prApti ( anu0 25 / 9) / upAsanA karanevAlI eka devI ( sabhA011 / 39) / indralokAbhigamanaparva-vanaparvake antargata eka avAntara irAmA-eka mahAnadI, jise mArkaNDeyajIne bhagavAn bAlaparva ( adhyAya 42 se 51 taka ) / mukundake udarameM dekhA thA (vana0 188 / 104 ) / indravarmA-mAlavanareza / pANDavapakSake yoddhA / inake irAvatI-paJcanada pradezakI rAvI nadI, jo divyarUpa dhAraNa azvatthAmA nAmaka hAthIkA bhImasenadvArA vadha ( droNa. karake anya nadiyoMke sAtha varuNakI sevAmeM upasthita 190 / 15) / hotI hai / sbhaa09| 19) / pArvatIjIne strIdharma indrasena-(1) somavaMzIya mahArAja avikSitake pautra evaM varNana karane ke sambandhame jina nadiyoMse salAha lI thI, parIkSitke putra ( Adi. 94 / 55 ) / (2) unameM irAvatI' bhI upasthita thI ( anu. 146 / pANDavoMkA sArathi ( sabhA0 33 . 30) / yudhiSThirakI AjJAse indrasenakA dvArakA bhagavAn zrIkRSNako irAvAn-arjunake dvArA nAgakanyA ulUpIke garbhase utpanna bulAneke liye jAnA aura unase calanekA anurodha karanA putra ( Adi0 213 / 36 ke bAda dAkSiNAtya (samA0 13 / 41.42) / isakA pANDavoMke sAtha bana- paatth)| prathama dinake yuddhageM zrutAyuSa ke sAtha inakA For Private And Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 38 ) unaka dvandva yuddha (bhISma 45169-71) / inake dvArA vinda iSupAda-eka dAnava / mAtA danu' / pitA kazyapa (Adi. aura anuvindakI parAjaya (bhISma0 83 / 18-22) / 65 / 25 ) / yahI vikhyAta parAkramI rAjA nagnajitke inakA yuddha karake zakunike pA~ca bhAiyoMkA vadha karanA rUpameM utpanna huA thA (Adi0 67 / 20-21) / (bhISma0 90 / 27-46) / alambuSake sAtha yuddha aura usake dvArA inakA vadha (bhISma0 90 / 56 Ijika-eka deza (bhISma0 9 / 52) / ilA-(1)vaivasvata manukI putrI, puruSarUpameM pariNata IrI-yamarAjakI sabhAmeM vaivasvata yamakI upAsanA karanehonepara inakA nAma sudyamna huA (Adi0 75 / vAle eka sau IrI' nAmavAle nareza ( sabhA08 / 16; anu0147 / 26) / [ye do bAra apane jIvana- 23) / meM strI hokara puruSa hue the| pahale to inhoMne hotAoMke Ilina-pUruvaMzI mahArAja taMsuke putra / inakI patnIkA dopase kanyA hokara hI janma liyA thaa| bAda meM vaziSThajI nAma rathantarI' thaa| usake garbhase inake dupyantA zUra, kI kRpAse puruSa hue aura dubArA ilAvRtakhaNDameM jAkara mahAdevajIke zApase strI hue the| yaha kathA zrImadbhAgavata __bhIma, pravasu tathA vamu nAmaka pA~ca putra hue the (Adi0 ke navama skandhameM dekhanA caahiye| 1 inake garbhase purU 94 / 16-18) / ravAkA janma huA ( phira ye puruSa ho gaye ) / ataH Iza-eka vizvedeva ( anu0 91 / 35 ) / purUkhAke pitA aura mAtA donoM kahe jAte haiM ( Adi0 IzAnAdhyaSitatIrtha-eka prAcIna tIrtha, jisake sevanase 7.5 / 18-19) / ilA budhakI patnI aura purUravAkI sahasra kapilAdAna aura azvamedha yajJakA phala milatA hai mAtA thI (anu. 147 / 27) / (2) eka nadI, (vana0 84 / 8-9) / jisane kArtikeyako phala-phUlakI bheMTa arpita kI thI (anu. 86 / 24) / ilA nadI sambandhI tIrthameM yudhiSThirane Izvara-(1) gyAraha rudroM se eka, brahmAjIke pautra evaM brAhmaNoMsahita snAna kiyA thA (vana. 156 / 8) / sthANuke putra (Adi0 66 / 3) / (2) eka rAjA, jo krodhavaza nAmaka daityoM se kisIke aMzase utpanna ilAvRtavarSa-jambUdvIpakA madhyavartI bhUbhAga (sabhA0 28 / huA thA ( Adi. 67 / 65 ) / (3) 6 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| rAjA pura ke dvArA pauSTIke garbhase utpanna dvitIya ilAspada-eka prAcIna tIrtha, isameM snAna karanese durgatikA putra, mahArathI (Adi0 94 / 5) / (4) eka nivAraNa tathA vAjapeya yajJakA puNyaphala sulabha hotA hai vizvedeva (anu. 91 / 37) / ( vana0 8377-78) / ilila-eka puruvaMzI rAjA / samrAT duSyantake pitA uktha-(1) parAvANIkA utpAdaka eka agni, jisakI (Adi0 71 / 7 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| inakI / vividha uktha-mantrIdvArA stuti kI jAtI hai ( vana0 bhAryA kA nAma 'rathantaryA' thA (Adi0 74 / 125 ke 219 / 25) / (2) sAmavedakA eka vizeSa bAda dAkSiNAtya paatth)| dupyantake pitA tathA mAtAke bhaag| ye nAna dAkSiNAtya pAThake anusAra diye gaye haiM / udIcya pAThake anusAra inake pitAkA nAma Ilina' aura mAtA- ukSA-RSabhakandakA nAma (vana0 597 / 17) / kA nAma rathantarI' thA ( Adi0 94 / 16-18) / una-(1) dhRtarASTra ke putroM se eka (Adi. 67 / ilvala--maNimatI nagarIkA nivAsI eka daitya (vana0 103) / bhImasenadvArA isakA vadha ( bhISma064 / 96 / 4) / eka brAhmaNase ruSTa hone ke kAraNa yaha brAhmaNa. 34-35) / (2) eka yAdava rAjakumAra, jise drohI hokara chalase brAhmaNoMkI hatyA kiyA karatA thA pANDavoMkI orase raNanimantraNa bhejA gayA ( udyoga (vana0 96 / 5-13) / isakA agastyajIse maiM kitanA 4 / 12 ) / (3) bhagavAn zivakA eka nAma dhana dAna karanA cAhatA hU~ ?' yaha pUchanA (vana0 99 / ( anu0 17 / 100) / (4) prajApati kavike putr| 13) / isake dvArA zrutA, adhnazva, trasadasyu aura (anu. 85 / 133) / (5) eka varNasaMkara jAti / agastyajIko dhanakA dAna (vana0 99 / 16) / kSatriya puruSa aura zUdrA strIke saMyogase utpanna agastyajIke huGkArase isakA bhasma honA ( vana0 55 / bAlaka (anu. 148 / 7) / 57 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| ugraka-eka pramukha nAga (Adi. 35 / 7) / For Private And Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ugrakarmA uNDra ( yA uDra) ugrakarmA (1) zAlva dezakA rAjA. jo bhImasena ke dvArA diyA, phira madyaniSedhakI AjJA jArI kI (mausala. mArA gayA (karNa0 / 41) / (2) kekaya-rAja- 1 / 27-30) / ugrasena mRtyuke pazcAt vizvedevoMmeM kumAra vizokakA senApati, karNadvArA isakA vadha mila gaye the ( svargA0 5 / 17.18) / (6) soma(karNa0 82 / 4-5) / vaMzIya rAjA avikSitake pautra tathA parIkSitake putra ugratIrtha-krodhavazasaMjJaka daityake aMzase prakaTa huA eka (Adi0 94 / 52-54) / kSatriya rAjA ( aadi067|65)| ugrAyudha-(1) dhRtarASTrakA eka putra (Adi0 67 / ugratejA-(1) bhagavAn zivakA eka nAma (anu0 17 / 99) / yaha draupadIke svayaMvaramaiM gayA thA ( Adi. 57) / (2) eka zreSTha nAga, jo balarAmajIke parama 185 / 2) / (2) pANDavapakSIya eka pAJcAla yoddhA, dhAma padhAraneke samaya unake svAgatake liye AyA thA karNadvArA ghAyala (varNa0 56 / 44) / (3) kaurava( mausala0 4 / 16 ) / pakSakA eka yoddhA, jo parAkramI aura Adarza dhanurdhara thA, yuddhakSetra meM mArA gayA (zalya. 2 / 37) / (4) ugrazravA-(1) lomaharSaNaputraH sautiH paurANika eka durdharSa cakravartI nareza, jise bhISmajIne kisI samaya (aadi01|1)| (2) dhRtarASTrakA eka putra mArA thA (zAnti0 27 / 10) / (Adi0 67 / 100 ) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa0 157 / 19) / ugrAyudhaputra-kaurava-pakSakA eka saMzaptaka yoddhA, jise ugrasena-(1) mahArAja janamejayakA eka bhAI, jisane arjunane mArA thA ( karNa0 19 / 7) / anya do bhAiyoMke sAtha saramA-putrako mArA thA uccaiHzravA-(1) samudra-manthanake samaya samudrase prakaTa (Adi.3 / 1-2) (2) muni'nAmavAlo kazyapakI huA sarvazreSTha azva, jo devaloka meM calA gayA ( Adi. patnIkA eka putra, devagandharva (Adi0 65 / 42) / 18 / 33-37) / isake zarIrakA raMga kaisA hai-isa yaha arjunakA janmotsava dekhane gayA thA (aadi0122|| praznako lekara kad evaM vinatAkA vivAda (Adi0 55) / virATanagarameM arjuna aura kRpAcAryakA yuddha 20 / 2 se 23 / 3 tk)| (2) pUruvaMzI mahArAja dekhaneke liye bhI isane padArpaNa kiyA thA ( virATa 0 56 / kuruke pautra tathA avikSitke chaThe putra ( Adi. 94 / 11-12) / (3)eka rAjA, jo svarbhAnu' nAmaka asurake aMzase prakaTa huA thA (Adi067 / 12-13) / ucchikha-takSakakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake (4) (citrasena ) dhRtarASTrakA eka putra (Adi0 samana jalamaga sarpasatrameM jala marA thA (Adi. 57 / 5) / 67 / 100) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. 137 / 25-30) / (5) ye vRSNivaMzake pratApI ucchraGga-vindhyadvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka, rAjA aura rAjA kuntibhojake phuphere bhAI the isakA dUsarA sAthI atizRGga thA ( zalya0 45 / 41) / ( Adi0 67 / 130; 216 / 8 ) / rAjA ujjayana-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka ( anu0 ugrasenakA dUsarA nAma Ahuka thA ( udyoga0 128 / 38-39; anu. 14 / 41) / inake mantrI vasudeva the| aura putra balavAn kaMsa; kaMsa apane pitA ugrasenako keTa ujjayanta parvata-saurASTra deza ( kAThiyAvAr3a) ke piNDAraka karake mantriyoMke sAtha inakA rAjya bhogane lagA ( sabhA0 kSetrake antargata eka mahAn siddhidAyaka parvata ( vana0 22 / 36 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTa 731) / ugrasena- 8 / 21) / kI sammatise zrIkRSNane bhAiyosahita kaMsako mArakara punaH ujAnaka-mAnasarovarase Age gandhamAdanake nikaTa ArTiSaNaugrasenako hI mathurAke rAjyapara abhiSikta kiyA (sabhA0 ke Azramake pAsakA eka tIrthabhUta sarovara, isameM snAna pRSTa 732) / ugrasena aura vRSNivaMzako jarAsaMdhase sadA karanese pApoMse chuTakArA milatA hai (vana0 130 / 17; kleza prApta hotA thA (sabhA0 pRSTa 732) / zAlvake anu. 25 / 55) / car3hAI karanepara ugrasenake dvArA nagarakI surakSA (vana. ujjAlaka-marupradezameM sthita bAlukAmaya samudra (vn0202| 15 / 23) / zrIkRSNase nAradajIkI pUjyatAke viSayameM ujA prazna (zAnti0 230 / 3) / sAmbake peTase paidA huA 56) / musala ugrasenako diyA gayA, use dekhakara ye dukhI hue uNDra (yA uDU)-dakSiNa bhAratakA eka janapada, jise aura use kuTavAkara cUrNa banavAkara inhoMne samudra meM pheMkavA sahadevane dUtodvArA jIta liyA thA (sabhA033 / 71) / For Private And Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir utathya uttaGka yudhiSThirake rAjasUyayajJameM uNDUnivAsI bheMTa lekara Aye 3 / 140) / nAgalokameM vastra bunatI huI do striyoM the (vana0 55 / 22) / tathA cakra ghumAte hue chaH kumAroM evaM eka divya puruSakA inheM darzana honA tathA inakA unakI stuti karanA (Adi. utathya-maharSi aGgirAke madhyama putra (aadi066|5)| mahArAja mAndhAtAko rAjadharmake viSayameM inakA upadeza 3 / 144-149) / inake dvArA ghor3ekI gudA phUMkanese AgakI lapaTokA prakaTa honA evaM Agase bhayabhIta hokara (zAnti0 90 aura 11 adhyaayoNmeN)| somakI kanyA takSakakA kuNDala denA (Adi03 / 151-153 ) / bhadrAke sAtha vivAha ( anu0154 / 12) / varuNadvArA bhadrAkA apaharaNa kiye jAnepara inakA sampUrNa jala pI nAgalokameM dekhe hue kumAra Adike viSayameM inakA guruse pUchanA (aadi.3| 163) / baila aura usapara car3he lenA (anu. 154 / 22-28) / hue puruSake sambandhameM inakI jijJAsA ( Adi0 3 / utkala-bhAratavarSakA eka janapada (bhISma0 9 / 41) / 165) / guruke dvArA inake praznoMkA samAdhAna (Adi. karNane duryodhanake liye isa dezako jItA thA ( droNa0 / 3 / 166-168) / takSakake vinAzahetu sarpayajJake liye 4 / 8) / rAjA janamejayako sarpasatrakI salAha denA (Adi. 3 / utkocaka-eka prAcIna tIrtha, jahA~ maharSi dhaumya tapasyA 178-184) / (2) gautama RSike ziSya, dvArakA jAte karate the, pANDavoMne yahIMpara dhaumyamunikA purohitake rUpameM samayamArgameM zrIkRSNase inakI bheMTa aura unase kauravoM pANDavoMvaraNa kiyA thA (Adi0 182 / 2-6) / kA samAcAra pUchanA (Azva0 53 / 8-14) / kupita hokara inakA zrIkRSNako zApa deneke liye udyata honA utkrAthinI-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / (Azva0 53 / 20-22) / zrIkRSNase adhyAtmatattvakA 16) / varNana karaneke liye kahanA (Azva0 54 / 1) / zApautkroza-indradvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka, dAnase nivRtta hokara inakA zrIkRSNase vizvarUpakA darzana isake dUsare sAthIkA nAma paJcaka thA (shly045| karAneke liye prArthanA karanA (Azva0 55 / 3-3) / 35) / zrIkRSNase jalake liye varadAna mA~ganA ( Azva0 55 / uttara-(1) Ayodadhaumyake tIsare ziSya vedake ziSya 13) / zrIkRSNakA inheM uttaGka nAmaka meghoMse jala prApta (Adi03 / 83) / inakI gurusevA (Adi0 3 / honekA vara denA (Azva0 55 / 35-37) / inakI 85) / inake dvArA gurupatnIkI avaidha AjJAkA ulla utkRSTa gurubhakti (Azva0 56 / 2-6) / uttaGkakA vana (Adi0 3 / 87) / gurupatnIke kahanepara inakA guruke liye kASThakA bojha lAnA / usa bojhake sAtha girI rAjA pauSyake yahA~se kuNDala lAneke liye jAnA ( Adi. huI sapheda jaTA dekhakara vRddhAvasthAkA anumAna karake inakA 3 / 98) / inake dvArA amRtasvarUpa gomayakA bhakSaNa rodana) guruputrIkA inake A~suoMko apane hAthame lenA (aadi03|101)| gurupatnIke liye rAjAse kuNDala- aura usakA hAtha jalanA, guruke pUchanepara 'ghara jAnekI kI yAcanA (aadi.3|104)| kSatrANIke antaH- AzA na milanese hI mujhe duHkha huA hai' yaha batAnA purameM upasthita na honekI bAta batAkara inakA rAjAko tathA gurukA inheM AjJA lekara ghara jAnekA Adeza denA; Alambha denA (Adi03 / 106) / phira Acamana uttaGkakA 'gurudakSiNA kyA dU~ ?' yaha pUchanA, gurukA Adise zuddha honepara inako kSatrANIkA darzana honA aura binA dakSiNAke hI saMtoSa vyakta karake unheM putrI denekI unase inakA kuNDala mA~ganA (Adi. 3 / 111) / icchA vyakta karanA tathA uttaGkakA SoDazavarSIya yuvaka hokara inakA rAjA pauSyako apavitra anna khilAneke kAraNa zApa usakA pANigrahaNa karanA (Azva0 56 / 7-24) / denA (Adi. 3 / 116) / pauSyadvArA inako anapatya inakA gurupatnIse gurudakSiNA mA~ganekA Agraha aura honekA zApa ( Adi03 / 117) / kuNDala lekara ahalyAkA madayantIke kuNDala mA~ganA (Azva0 56 / Ate samaya inakI kSapaNakarUpadhArI takSakase bheMTa tathA 25-29) / kuNDala lAne ke liye saudAsake pAsa jAkara usake dvArA kuNDaloMkA haraNa honA (aadi.3|127)| unake sAtha inakA vArtAlApa karanA ( Azva0 57 / 3inakA kSapaNakakA pIchA karanA evaM kSapaNakakA takSakarUpameM 18) / madayantIko rAjAkA saMdeza sunAkara kuNDala prakaTa hokara nAgalokameM jAnA (Adi. 3 / 129. mA~ganA (Azva0 57 / 19) / rAjA saudAsase rAnIke 130) / nAgaloka jAte samaya inakI sahAyatAke liye liye saMdezakA pramANa mA~ganA (Azva0 58 / / ) / indrakA vajrako Adeza denA (aadi.3|13.)| madayantIko rAjAkA saMdeza sunAkara kuNDala prApta nAgalokameM jAkara inake dvArA tazakako stuti (Adi. karanA ( Azva0 58 / 3) / saudAsake sAtha For Private And Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uttamAzva uttara dizA punaH inakI bAtacIta (Azva0 58 / 4-16) / inake pUchanA ( virATa0 45 / 12 ) / ghAyala honese tRkSapara car3hakara bela tor3akara girAte samaya kuNDaloM kI corI hatotsAha hokara arjunase sArathyake liye apanI asamarthatA ( Azva0 58 / 24-26) / inakA DaMDese sA~pakI bA~bI prakaTa karanA (virATa. 61 / 4-12) / arjunake khodanA (Azva0 58 / 27-28) / indra kI sahAyatA Adezase kaurava mahArathiyoMke vastra utAra lenA (virATa. se nAgalokameM pahu~canA (Azva058 / 36-38) / 66 / 15) / bRhannalAko sArathi banAkara inakA nagaraazvarUpa agnikI sahAyatAse kuNDala prApta karanA kI ora prasthAna ( virATa. 67 / 14) / uttarakA (Azva0 58 / 56) / gurupatnIko kuNDala denA nagarameM praveza karake pitA tathA kakake caraNoMmeM abhivAdana ( Azva0 58 / 58 ) / inakI tapasyAse prasanna hokara (virATa068 / 57 ) / virATase yuddhakA samAcAra bhagavAn viSNukA inheM varadAna denA (vana0 201 / 30) / batAnA (virATa. 69 / 1-11) / pitAse pANDavoMkA inakA ayodhyAnareza bRhadazvase dhundhuko mAraneke liye paricaya denA (viraatt071|13-17)| arjunakA Agraha karanA (vana0 202 / 22) / vizeSarUpase paricaya denA (virATa. 71 / 18-21) / prathama dinake yuddha meM vIrabAhu ke sAtha dvandvayuddha ( bhISma. uttamAzva-bhAratavarSakA eka janapada (bhISma. 141) / 45 / 77 ) / zalyapara AkramaNa aura unake dvArA uttamaujA-pANDavoMkA sambandhI / pAJcAladezIya yoddhA inakA vadha ( bhISma0 47 / 36-39 ) / svargameM ( udyoga. 57 / 32 ) / inake dvArA arjunake rathake jAkara inakA vizvedevoMmeM praveza (svargA0 5 / 17-18) / dAhine pahiyekI rakSA ( bhIma. 15 / 19, bhIma. (2) eka rAjA, jo apane bar3ekA apamAna karaneke 19 / 24; bhISma* 98 / 43) / inake ratha ke ghor3oMkA kAraNa naSTa ho gayA ( sabhA. 22 / 21 ) / varNana (droNa* 23 / 8) / aGgadake sAtha inakA yuddha (3) eka agni, tIna dina agnihotra chUTa jAnepara (droNa. 25 / 38-39 ) / kRtavarmAke sAtha yuddha inheM aSTAkapAla carukI Ahuti denA kartavya (bana. (droNa. 92 / 27-32) / duryodhanake sAtha yuddha 221 / 29 ) / (4) uttara bhAratakA eka janapada karake inakA parAjita honA (droNa. 130 / 30-43) / (bhISma0 9 / 65 ) / kRtavarmAse inakI parAjaya ( karNa0 61 / 59 ) / / , uttara ulUka-uttara dizAmeM sthita ulUka deza, jise arjanainake dvArA karNa putra suSeNakA vadha (karNa0 75 / 13) / ne jItA thA (sabhA0 27 / 11) / azvatthAmAdvArA inakA vadha (sauptika0 8 / 35-36) / uttara kuru-jambUdvIpakA eka varSa ( khaNDa ), jisakI uttamaujA AdikA dAha (strI0 26 / 34) / sImAtaka arjuna gaye the aura vahA~se karake rUpameM bahuta uttara-(1) rAjA virATake putra / inakA virATa ke sAtha dhana lAye the / vaha bhUmi manuSyoMke liye agamya hai draupadI-svayaMvarameM AnA (Adi. 1858) / inakA (sabhA0 28 / 7-20 ) / yaha uttara kuruvarSa nIladUsarA nAma 'bhUmijaya' thA (virATa0 35 / 9) / girise dakSiNa tathA merugirise uttara hai| vahA~ siddha puruSa inake pAsa gopAdhyakSakA AnA aura inheM yuddha ke liye nivAsa karate haiM / vahA~ke vRkSa phala-phUlase sampanna haiM, utsAhita karanA (virATa. 35 / 9) / inake dvArA phUla sugandhita phala madhura aura sarasa haiN| kSIrI' nAmavAle apane liye sArathi DhU~DhanekA prastAva (viraatt036|2)| vRkSa vahA~ SaDarasayukta amRtamaya dUdha dete haiM / kucha vRkSa bRhannalA nAmadhArI arjunako sArathi banAkara inakA manovAcchita phadete haiN| kSIra' ke phaloMmeM icchAnusAra yuddha ke liye prasthAna ( virATa0 37 / 27) / kauravoMkI vastra aura AbhUSaNa bhI prakaTa hote haiN| vahA~ maNimavI bhUmi senA dekhakara bhayabhIta ho rathase kUdakara bhAganA (virATa aura sone kI bAla kA hai / svargacyuta puNyAtmA vahA~ rahate haiN| 38 / 28) / arjunake samajhAnepara inakA sArathi vahA~ke nivAsiyoMkI Ayu gyAraha hajAra varSakI hotI hai / bananeko rAjI honA (virATa 0 38 / 51) / zamI vahA~ bhAruNDa nAmaka pakSI hote haiM, jo mRtakoMkI lAzeM vRkSase arjunakI AjJAke anusAra pANDavoMke divya dhanuSa uThAkara kandarAoMmeM DAlate haiM (bhISma07 / 2-13) / Adi utAranA (virATa0 41 / 8) / bRhannalAse uttara kosala-eka bhAratIya janapada, jise bhImasenane pANDavoMke astroMke viSayameM prazna karanA (virATa0 42 / jItA thA (sabhA0 30 / 3) / adhyAyameM ) / arjunase unake dasa nAmoMke kAraNa pRthakapRthak pUchanA ( virATa. 44 / 10-12) / arjanako uttara jyotiSa-pazcimakA eka prAcIna nagara, jise nakalapahacAnakara unakI zaraNameM jAnA ( virATa. 44 / ne jItA thA (sabhA0 32 / 11) / 24-25 ) / arjunale unake napuMsaka hone kA kAraNa uttara dizA-garuDane gAlabake samakSa uttara dizAkA ma0 nA06 For Private And Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uttarapAJcAla uddhava vistArapUrvaka varNana kiyA hai (udyoga0 111 adhyaay)| prApta kI (sabhA0 27 / 16) / (2) dakSiNa mUrtimatI uttara dizAke dvArA aSTAvakrakA svAgata dizAkA eka janapada (bhIma0 9 / 61) / (anu0 adhyAya 19 se 21) / udapAnatIrtha-sarasvatI nadIke jalameM sthita eka prAcIna uttarapAJcAla-eka janapada, jahA~ pRSatkI mRtyuke bAda tIrtha, isakI utpattikI kathA (zalya. 36adhyaay)| padako rAjA banAyA gayA (Adi0 129 / 43) / udayagiri-eka prAcIna tIrtha, jahA~ eka dina saMdhyopAsanA Age calakara uttarapAJcAla evaM usakI rAjadhAnI karanese bAraha varSAtaka saMdhyopAsanA karanekA phala milatA ahicchatrApara droNakA adhikAra ho gyaa| yaha pradeza hai(vana gaGgAke uttara taTapara thA (Adi. 137 / 70-76) / udayAcala-udayagiri (droNa. 184 / 47) / uttarapAriyAtra-eka parvata, jahA arjunake liye zubhAzaMsA kI udarazANDilya-indrasabhAmeM virAjamAna eka RSi gayI thI ( vana0 313 / 8) / (sbhaa07|13)| uttaramAnasa-eka tIrtha, yahA~kI yAtrA karanese bhrUNahatyArA udarAkSa-skandakA eka sainika ( zalya0 4.5 / 63) / bhI pApase mukta ho jAtA hai ( anu0 25 / 60) / udAnavAyu-prANavAyuke pA~ca bhedomase eka (vana. uttarA-matsyanarezakI kanyA, abhimanyukI patnI aura parIkSita- 213 / 12) / kI mAtA ( Adi0 95 / 83-84 ) / uttarAkI zikSA- udApekSI-vizvAmitrakA eka brahmavAdI putra ( anu. ke liye arjunane apane ko rakhanekA rAjA virATase anurodha 4 / 59) / kiyA / virATane kahA, tuma uttarAko nRtyakI zikSA do| uhAlaka eka RSi, jo janamejayako sarpasatrake sadasya the phira arjunane uttarAko nRtya-gIta sikhAnA Arambha kiyA (Adi0 53.7) / ye hI Ayodadhaumya RSike ziSya (virATa. 11 / 8-12) / uttarAkA bRhannalAse AruNi pAJcAla haiM, jo Age calakara uddAlaka nAmase uttarakA sArathi banane ke liye kahanA (virATa.37 / prasiddha hue| ye indra kI sabhAmeM bhI upasthita hote the 5-19) / vRhannalAse gur3iyA banAneke liye kauravoMke (sabhA0 7 / 12) / uddAlakake putra kA nAma zvetaketu vastra mA~ganA (vira.Ta0 37 / 28-29) / abhimanyuke aura kanyAkA nAma sujAtA thaa| uddAlakane apanI kanyA sAtha uttarAkA vivAha (virATa 72 / 35) / patikI sujAtAkA vyAha priya ziSya kahoDase kiyA thA, jisake mRtyuke zokase dukhI hokara mUchita honA (droNa. garbhase aSTAvakrakA janma huA thA (vana0 132 / 78 / 37) / zrIkRSNadvArA use AzvAsana (droNa. 1-9) / uddAlakake yajJameM unake cintana karanepara 78 / 40-42) / yuddha sthalameM abhimanyuko marA huA sarasvatI nadIkA prAkaTya huA thAusa samaya unakI usa dekhakara vilApa karanA (strI020 / 4-28) / abhi dhArAkA nAma 'manoramA' huA thA (zalya0 38 / manyake liye zoka karanA aura vyAsajIdvArA isakA 22-25) / inhoMne apane putra zvetaketuko brAhmaNoMke samajhAyA jAnA ( Azva0 628-12) / vanako jAte prati usake kapaTapUrNa vyavahArake kAraNa nikAla diyA thA hue dhRtarASTra ke pIche kucha dUrataka jAnevAlI striyoM meM uttarA (zAnti0 57 / 10) / bhI thI ( Azrama0 15 / 10) / uhAlaki-prAcIna RSi / nAciketake pitA ( anu071| uttarApatha-uttara bhArata (zAnti. 207 / 43) / 2-3) / nAciketapara ruSTa hokara inakA zApa denA uttejanI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya046 / 6) / (anu0 71 / 7) / putrazokase saMtapta hokara inakA pRthvIpara giranA (anu0 71 / 9) / bharakara jIvita utpalAvana-paMjAbakA eka tIrtha, jahA~ vizvAmitrane apane putra ke sAtha yajJa kiyA thA (vana0 87 / 15) / yahA~ hue putrase usake viSayameM pUchanA ( anu0 71 / 13) / snAnakA phala ( anu0 25 / 34) / uddhava-eka yAdava / zrIkRSNake sakhA evaM mantrI / inakA utpalinI-naimipAraNyake samIpa bahanevAlI eka nadI, jisakA paricaya mahAbhAratameM isa prakAra hai-uddhavajI draupadIke svayaMvarameM padhAre the (Adi. 185 / 18) / ye raivatakadarzana arjunane kiyA (Adi0 214 / 6) / parvatake utsavameM sammilita the ( Adi0 218 / 11) / utpAtaka-yahA~ snAna karake upavAsa karanese naramedhake phalakI bRhaspati ke ziSya mahAbuddhimAn uddhavajI subhadrAke liye prApti hotI hai (anu0 25 / 41) / daheja lekara indraprasthameM gaye the (Adi0 220 / 30) / utsavasaMketa-(1) luTeroMke dala, jinapara arjunane vijaya zAlvake car3hAI karanepara inake dvArA dvArakA nagarIkI For Private And Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upayAja ------ ------- -morrowronm ur ww w ------ ------ upananda-(1) dhRtarASTrakA eka putra ( Adi0 67 / 96) / bhImasenadvArA isakA vadha (karNa. 51 / 19) / (2) nAgalokakA eka nAga (udyoga 103 / 12) / (3) skandakA eka sainika (zalya. surakSA (vana0 15 / 9) / vRSNivaMziyoMse vidA le uddhavajI apane tejase pRthvI-AkAzako vyApta karate hue prabhAsakSetrase anyatra cale gye| vRSNikulake bhAvI vinAzako jAnanevAle bhagavAn zrIkRSNane unheM vahA~ nahIM rokA ( mausl03|1:-13)| udbhava-eka rAjA, jinheM pANDavoM kI orase raNa-nimantraNa bhejA gayA ( udyog04|13)| udbhasa-udbhasadezIya yoddhA, jinheM sAtha lekara nakula sahadeva dhRSTadyumnanirmita krauJcavyUhakI bAyIM pA~khake sthAnameM khar3e hue the (bhISma0 50 / 53) / udbhida-kuzadvIpake prathama varSa (khaNDa) kA nAma (bhISma 12 / 12) / udyogaparva-mahAbhAratakA eka pradhAna parva / udrapAraka-dhRtarASTra nAgake kulameM utpanna eka sarpa, jo janamejayake sarpasatra meM dagdha ho gayA thA (Adi0 57 / 17) / uddhaha-(1) krodhavazasaMzaka daityake aMzase utpanna eka kSatriya rAjA (Adi. 67 / 64) / (2) vAyuke sAta bhedoMmese tIsarA (zAnti0 328 / 40) / unmAtha-yamarAjadvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeM eka / dUsarekA nAma pramAtha thA (shly045|30)| unmAda pArvatIdvArA skandako diye gaye pArSadoMmeMse eka (zalya. 45 / 51) / unmuca-dakSiNa dizAmeM rahanevAle eka brahmarSi (zAnti. 208 / 28) / upakIcaka-kAleya rAkSasoMke aMzase utpanna / kIcakake choTe bhAI, kIcakake mAre jAnepara ye draupadIko bA~dhakara imazAnameM le gaye the| inakI saMkhyA 105 thI, bhImasenadvArA inakA vadha ( virATa0 23 / 5-28) / upakRSNaka-skandakA eka sainika (zalya. 15 / 57) / upagahana-maharSi vizvAmitrakA eka brahmavAdI putra (anu. 4 / 56) / upagiri-uttara dizAkA eka parvatIya janapada (sabhA0 27 / 3) / upacitra-dhRtarASTrakA eka putra ( Adi0 67 / 95) / (bhISma0 51 / 8 meM bhI isakA nAma AyA hai ) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa0 136 / 22) / upajalA-eka nadI, jahA~ yajJa karake uzInarane indrase bhI U~cA sthAna prApta kiyA thA (vana0 130 / 31) / upatyaka-eka bhAratIya janapada, jo parvatakI tarAI meM sthita hai (bhISma0 955) / upaplavya-virATa rAjyakA eka upanagara, jo rAjadhAnIke pAsa hI thA; yahA~ ajJAtavAsake bAda pANDavoMne nivAsa kiyA thA (virATa. 72 / 14) / ( isakA nAma aneka bAra AyA hai|) upamanyu-(1) Ayodadhaumya RSike ziSya ( Adi. 3 / 22--33) / inakI gurubhakti ( aadi.3| 35-49) / inakA Akake patte khAnese andhA hokara kue~ meM giranA aura gurukI AjJAse inake dvArA azvinIkumAroMkI stuti (Adi0 3 / 50-68) / inako azvinIkumArakA varadAna ( Adi0 3 / 73 ) / inako gurudevakA AzIrvAda (Adi0 3 / 76-77) / (2) satyayugake mahAyazasvI RSi / vyAghpAdake putra / dhaumyake bar3e bhAI (anu0 14 / 11-12; anu014 / 55) / inake AzramakA varNana (anu0 14 / 45---63) / zrIkRSNakA inheM praNAma karanA aura upamanyukA unheM putra-prApti kA vizvAsa dilAte hue mahAdevajIkI ArAdhanAke liye kahanA evaM zivajIkI mahimA batAnA ( anu0 14 / 64-110) / inhoMne bAlyakAlameM mAtAse dUdha-bhAta mA~gA, mAne ATA gholakara donoM bhAiyoMko dUdhake nAmapara de diyA / phira inhoMne pitAke sAtha kisI yajamAnake yahA~ jAkara dUdhakA svAda cakhA aura ghara Akara mAse kahA, 'tumane jo dUdha kahakara diyA, vaha dUdha nahIM thA / ' maoNne kahA, 'bhagavAn zivakI kRpAke binA dUdha-bhAta kahA~ ?' unhoMne pUchA, 'mahAdevajI kauna hai ? phira mAtAne unakI mahimA batAyI, jisase ve zivArAdhanAmeM pravRtta hue (anu0 14 / 115-167) / inakI tapasyA, zivabhakti, stuti-prArthanA, zivadarzana aura varaprApti (anu. 14 / 368-377) / inakA zrIkRSNase taNDidvArA kI gayI ziva-stutikA varNana (anu. 16 adhyaaymeN)| inake dvArA zrIkRSNase zivasahasranAmastotrakA varNana (anu0 17 adhyaaymeN)| upayAja-parama zAnta, brahmAke tulya prabhAvazAlI, saMhitAke svAdhyAyameM tatpara, kazyapa gotrameM utpanna, sUryadevake bhakta evaM suyogya eka zreSTha maharSi, jo yAjake choTe bhAI the (Adi. 166 / 7-10) / droNavinAzaka putrakI prAptike liye inase drupadakI prArthanA aura eka arbuda dhenukA pralobhana (Adi0 166 / 10-12) / inakA drupadakI prArthanAko asvIkAra karanA aura apanI abhISTa For Private And Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uparicaravasu (44) umlocA siddhike hetu yAjake samIpa jAne ke liye unheM Adeza denaa| yajJaziSTa annake bhoktA, satyaparAyaNa aura ahiMsaka the, (Adi0 166 / 13-20) / inake dvArA yAjakI inhoMne saba kucha bhagavAnko samarpita kara diyA thaa| inheM hIna vRttikA varNana (Adi. 166 / / 5-19) / indradeva apane sAtha eka zayyA aura Asanapara biThAte the drogavinAzaka putreSTi-yajJameM sahayoga dene ke liye inako (zAnti0335 / 17-26) / inake yajJakA Arambha yAjakI preraNA ( Adi0 166 / 32) / (yAja aura) (zAnti. 336 / 5 ) / inake yajJakI samApti upayAjakI tapasyAse drapadako draupadI evaM dhRSTadyumnakI (zAnti0 336 / 6.) / ajakA artha bakarA batAneke prApti (sbhaa.8.| 45) / kAraNa RSiyoM ke zApase inakA pAtAlameM praveza (zAnti. uparicaravasu-eka prAcIna puruvaMzI rAjA, jo nitya dharma 337 / 13-16) / devatAoMdvArA inheM vara-prApti parAyaNa the (Adi0 63 / / ) / indra kI AjJAse (zAnti* 337 / 24-27) / bhagavatkRpAse garuDane unhoMne cedidezakA rAjya svIkAra kiyA (Adi. 62 / inheM AkAzacArI banAyA (zAnti0 337 / 37) / 2) / indra ke dvArA inake prati cedidezakI prazaMsA (Adi. inakA brahmalokagamana (zAnti0 337 / 38) / 63 / 8-11) / devarAjadvArA inheM sarvajJa honekA vara- upaveNA-eka nadI, jo agnikI jananI mAnI jAtI hai dAna (Adi0 63 / 12) / inako devendrake dvArA ( kisI-kisIke matameM yaha sambhavataH dakSiNabhAratakI divya vimAna, bA~sakI chaDI evaM vaijayantImAlAkI bheMTa kRSNaveNA yA kRSNA nAmaka nadIkI eka zAkhA hai|) (Adi063 / 13-7) / inakA bA~sakI chaDIko (vana0 222 / 24 ) / dharatImeM gAr3akara indrapUjAkI prathA calAnA (aadi063| upazruti-uttarAyaNakI adhiSThAtrI devii| inhoMne hI kml18-19)| haMsakA svarUpa dhAraNa karake indrakA inakI nAlakI granthimai indrANIko indrakA darzana karAyA thA kI huI pUjA grahaNa karanA evaM apanI pUjAkA mahattva bata- (Adi. 166 / 56 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha lAnA ( Adi0 63 / 22-25 ) / uparicaravasune 483) / inakI sahAyatAse zacIkI indrase bheMTa (udyoga cedidezameM hI rahakara isa pRthvIkA dharmapUrvaka pAlana kiyA 14 / 12-13) / (aadi063|28)|inke bRhadratha, pratyagraha, kuzAmbu, upasandha-nikambha daityakA putra / sundakA bhaaii| ye donoM mAbella tathA yadu nAmake pA~ca putra the (Adi0 63 / bhayaMkara aura krUra hRdayake the (Adi0 208 / 2-3) / 30-31 ) / inakA uparicara' nAma honekA kAraNa ina donoM bhAiyoMke pArasparika premakA varNana (Adi. (Adi0 63 / 34 ) / inakI rAjadhAnIke samIpa 208 / 4-6) / tribhuvanapara vijaya pAneke liye vindhyaprasiddha nadI 'zuktimatI' bahatI thI (Adi063 / 35) / parvatapara ina donoM kI ugra tapasyA (Adi0 208 / 7) / inake dvArA kolAhala, parvatapara pairase prahAra ( Adi. inakI tapasyA meM devatAoMkA vighna DAlanA ( Adi. 63 / 36) / inake dvArA zuktimatIkI putrI girikA' 208 / 11) / ina donoMko apane bhAIke atirikta kA pANigrahaNa (Adi0 63 / 39) / pitaroMkI AjJA kisI dUsarese na marane kA brahmAjIdvArA varadAna (Adi. kA pAlana karane ke liye hiMsaka pazuoMko mAraneke hetu inakA 208 / 24-25) / tribhuvana meM ina donoM ke atyAcAra vanameM jAnA ( Adi063 / 41-42) / zyenapakSIke (Adi0 209 adhyaay)| tilottamAke kAraNa ina dvArA AnI patnI girikAke liye inake dvArA apanA donoM bhAiyoMkI eka-dasareke hAthase gadAyuddha meM mRtyu vIrya bhejanA (Adi063 / 54) / bAjoMke pArasparika (Adi0 211 / 19) / yuddhase inake vIryakA yamunAjImeM gira jAnA ( Adi. upAvRtta-bhAratavarSakA eka janapada (bhISma09 / 48) / 63 / 58) / yamunAjImeM gire hue inake vIryase matsyarUpadhAriNI 'adrikA' nAmaka apsarAdvArA satyavatI' evaM / upendra bhagavAn viSNukA eka nAma (anu. 149 / 'matsya' rAjAkA janma (Adi0 63 / 50-61) / machalIke peTase utpanna hue 'matsya' nAmaka bAlakakA upendrA-eka nadI, jisakA jala bhAratake loga pIte haiM inake dvArA grahaNa evaM satyavatIko mallAhake hAthameM sauMpanA (bhISma0 9 / 27) / (Adi063 / 63-67) / yamakI sabhAmeM ye virAja- umA-pArvatI devI (vana. 37 / 33 ) (vizeSa pArvatI' mAna hote haiM (sbhaa08|20)| ye indrake sakhA, zabda dekhiye|) nArAyaNake bhakta, dharmAtmA, pitRbhakta tathA Alasyarahita umlocA-eka apsarA, jo arjunake janma-mahotsavapara anya the, zrInArAyaNadevake varase inheM sAmrAjya prApta huA thA. apsarAoMke sAtha nAcane-gAne AyI thI (Adi. ve vaiSNavazAstrake anusAra bhagavAnkA pUjana karate the, 122 / 65) / For Private And Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uraga ulUpI uraga-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9/54 ) / ___40) / drogAcArya ke mAre jAnepara yuddhasthalase bhAganA uragA-uttara bhAratakI eka parvatIya rAjadhAnI, jahAke (droNa. 193 / 14) / isake dvArA yuyutsukI rAjA rocamAna ko arjunane parAsta kiyA thA (sabhA. parAjaya (karNa0 25 / 9-11) / sahadevadvArA isakI 27 / 19) / parAjaya (karNa0 61 / 43-44) / nakulake sAtha urvarA-buberabhavanakI eka apsarA, jisane anya nartakiyoMke isakA yuddha (zalya. 22 // 28-29) / sahadevake dvArA sAtha aSTAvako svAgatameM nRtya kiyA thA (anu. 19) isakA vadha ( zalya0 28 / 32-33) / mahAbhAratameM 44) / Aye hue isake nAmAntara-zAkuni, kaitava, saubalasuta aura kaitavya / (2) eka yakSa (yA nAga), jisake urvazI-(1) eka prasiddha sarvazreSTha apsarA (Adi. sAtha garuDane yuddha kiyA thA ( Adi0 32 // 18-19) / 74 / 68 vana0 43 / 29) / urvazIke garbhase rAjA (3) uttarabhAratakA eka janapada, jisake rAjA bRhantapurUravAdvArA chaH putra utpanna hue-Ayu, dhImAn, ko arjunane parAsta kiyA thA (sbhaa027| 5) / amAvamu, dRDhAyu, vanAyu aura zatAyu (Adi0 75 / (4) eka prAcIna RSi, jo vizvAmitrake putra haiM 24-25) / yaha svargakI vikhyAta gyAraha apsarAoMmeM (anu. 4 / 51) / ye zarazayyApara par3e hue bhISmake gyArahavIM hai, jisane arjunake janmotsavapara gIta gAyA thA (Adi. 122 / 66) / kuverakI sabhA nRtya-gAna pAsa Aye the (zAnti0 47 / 11) / karanevAlI apsarAoMmeM yaha bhI hai (sabhA0 10 / 11) ulUkadUtAgamanaparva-udyogaparvakA eka avAntaraparva(adhyAya isakI arjunake pAsa jAne ke liye citrasenase bAta ( vana 160 se 164 tk)| 45 / 14-16) / isakA kAmapIr3ita hokara arjanake ulUkAzrama-eka tIrtha ( udyoga. 186 / 26) / pAsa pahuMcanA (vana0 46 / 16) / urvazIkA arjuna- ulUta-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 54 ) / ke nikaTa apane AnekA kAraNa batAnA aura apanI kAma- ulUpI-airAvata-kulotpanna kauravya nAgakI putrI ( Adi. vivazatA prakaTa karanA (vana0 46 / 22-35) / 213 / 12) / isake dvArA arjunakA haridvArase nAga'svargakI aparAoMkA kisIke sAtha pardA nahIM hai, unake lokameM AkarSaNa (Adi. 213 / 13) / arjunasAtha samarkase doSa nahIM hotA, aisA kahakara urvazIkA dvArA isake garbhase irAvAn kA janma(Adi0 213 / 36 arjunase samAgamake liye prArthanA karanA (vana0 46 / ke bAda dAkSiNAtya paatth)| isakA babhruvAhanako arjunase 42-44 ) / kAmanApUrti na honepara isake dvArA arjunako / yuddha karane ke liye utsAhita evaM uttejita karanA (Azca0 zApa (vana0 46 / 49-50) / zukadevajIkI paramapada- 79 / 11-12) / saMjIvana maNike dvArA arjunako prAptike sabhara Azcaryacakita honA (zAnti0 332 / jilAnA ( Azva0 80 / 50-52) / arjunake pUchane21-24 ) / (2) bhagIrathake Upara baiThane ke kAraNa para yuddha meM apane AnekA kAraNa batAkara unako mele gaGgAjIkA eka nAma (dronn060|6)| hue zApa aura usase chUTanekA vRttAnta batAnA tathA usase vidA lekara arjunakA azvake pIche jAnA ( Azva0 urvazItIrtha-eka tIrtha, jisakI yAtrA karake manuSya isa bhUtalapara pUjita hotA hai (vana0 84 | 157) / yahA~ 81 a0 meN)| babhruvAhana aura citrAGgadAke sAtha isakA hastinApura Agamana (Azva0 87 126-27) / isake snAnakA phala ( anu0 25 | 46) / dvArA kuntI aura draupadIke caraNa chUnA, subhadrAse milanA urvI-pRthvIkA nA- yaha nAma par3anekA kAraNa (zAnti. tathA nAnA prakAra ke upahAra pAnA (Azva0 88 / 208 / 28) / 1-5) / isake dvArA gAndhArIkI sevA (Azrama. 1 / ulUka- (1) zakunikA putra ( udyoga0 57 / 23) / 23) / yaha prajA ke sAtha pratikUla bartAva nahIM karegI yaha draupadIke svayaMvarameM gayA thA ( Adi. 182 / aisA prajAjanoMkA vizvAsa (Azrama0 10 / 46) / 22) / duryodhana ke kahanese pANDavoMke zivira meM jAkara saMjayakA RSiyoMse isakA paricaya denA (Azrama025 / bharA sabhAma duyAdhanakA saMdeza sunAnA (udyoga0 161 11) / pANDavoMke mahAprasthAna ke pazcAt ulUpIkA gaGgAa0 meN)| dudhanako pANDavoMke saMdeza sunAnA jImeM praveza ( mahApra. 1 / 27) / mahAbhAratameM Aye (udyoga. 163 / 51-53) / prathama dinake yuddha meM hue ulUpIke nAma-bhujagAtmajA, bhujagendrakanyA, cedirAjake sAtha isakA dvandvayuddha ( bhISma0 45 / bhujagottamA, kauravI, kauravyadahitA, kauravyakalanandinI, 78-80) / sahadevakA isapara AkramaNa (bhISma* 72 / / pannaganandinI, pannagasutApannagAtmajA, pannagezvarakanyA 5) / arjunadvArA isakI parAjaya (droNa. 171 / pannagI, uragAtmajA / For Private And Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ulmuka ( 46 ) RkSa ulmuka-eka vRSNivaMzI mahArathI rAja kumAra, jo yudhiSThirake Anayana (sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, rAjasUya yajJameM AyA thA (sabhA05 | 16) / prabhAsa- pRSTa 827 se 824 tk)| kSetra pANyAse milane ke liye Ale hue vRSNivaMziyome upa-(1) pazcima dizAmeM nivAsa karanevAle eka RSi ulmuka bhI the (vana0 120 / 19) / dhRtarASTrako (zAnti0 208 / 30) / (2) bhagavAn zivakA yuddha meM ulmuka Adi vRSNivaMzI vIroke AnekI sambhAvanA eka nAma (anu. 17 / 105 ) / (3) yaduvaMzI se bhaya (droNa011 / 28) / vRjinIvAnke putra / citrarathake pitA (anu0 147 / 29) / uzava-yamarAjakI sabhAmeM baiThanevAle eka rAjA ( sabhA0 uSTrakarNika dakSiNa bhAratakA eka janapada, jise sahadevane 8 / 26) / dUtoMdvArA hI vazameM kara liyA thA (samA0 31 / 71) / uzanA maharSi ( bhRgu ) ke putra zukrAcArya, ye asuroMke uSNadeza-krauJcadvIpake antargata krauJcaparvatake nikaTa manonuga upAdhyAya the| inakA eka nAma uzanA bhI hai (Adi0 dezake bAda sthita eka deza (bhISma0 12 / 21) / 65 / 36 ) / (vizeSa dekhiye zukra / ) upNIgaGga-eka prAcIna tIrtha (vana. 135 / 7) / uzInara-(1) eka vRSNivaMzI evaM parAkramI rAjamAra, uSNInAbha-eka vizvedeva (anu0 91 / 34) / jo draupadoke svayaM meM gayA thA (Adi0 185 / 20) / (2) zibidezake rAjA, yama-bhAke sadasya haiM (sabhA0 8 / 14) / ina bAjarUpA indrako agnirUpA kabUtara- Ujayoni-vizvAmitra brahAvAdA putrAmasa eka kA rakSAke li; apanA mAMsa kATakara denA (vana0 4 / 59) / 13. / .5 se 133 / 28 tk)| indra aura UrNanAbha ( sudarzana )-dhRtarASTrakA eka putra ( Adi0 agnidvArA rAjAkA abhinandana (vana0 131 / 30. 67 / 96 ) / bhImasenadvArA isakA vadha 3.) / inakArgamana (vana0 1.5 / 32-33) / (droNa0 127 / 67) / inakA gAlavako nAka rUpameM do sau ghor3e dekara yathAtikanyA UrNAya-eka devagandharva, jo arjanake janmotsava meM AyA mAdhavoko svIkAra karanA (udyoga. 11815) / thA ( Adi0 122 / 55 ) / isakA menakAke prati inako mahArAja zunakase khaDnakI prApti (zAnti. 166 / anurAga ( udyoga0 117 / 16) / 79 ) / ye zaraNAgatava sala zibike pitA the / UrdhvabAha-dakSiNa dizAmeM nivAsa karanevAle eka RSi, jo mAdhavIke garbhase zivi nAmaka putrakI prApti (udyoga dharmarAjake Rtvija haiM ( anu0 150 / 34-35, anu0 118420) / inheM godAnase svargakI prApti huI (anu0 165 / 40) / 76 / 25) / (3) kAzirAja vRSAdabhi, inakI UrdhvabhAka-eka agni, jo bRhaspatike pazcama putra haiM zaraNAgatarakSAke prasaGga meM kabUtara aura bAjakI kathA (vana0 219 / 20) / ( anu0 32 ameM ) / ye uzInara aura vRSAdarbhi donoM nAmoMse vikhyAta the aura kAzI janayadake rAjA the , UrdhvaretA-eka maharSiH jo yudhiSThirakA bar3A sammAna karate the (vana026 / 24) / (anu0 32 / 22-37) / (4) eka deza, jahA~ke UrdhvaveNIdharA-skanda kI anucarI mAtRkA (zalya. nivAsI sainika arjunake dvArA mAre gaye the ( karNa0 5 / / 46 / 18) / 47) / isa dezake vIra saba prakArake astra-zastroM meM kuzala aura balazAlI hote haiM (zAnti. 101 / 4) / Urva ( aurva )-eka tejasvI bhRguvaMzI RSi, jinhoMne trilokIke nAzake liye eka bhayaMkara agnikI sRSTi kI uzInara dezake kSatriya brAhANoMkI kRpAdRSTise vaJcita aura use samudra meM DAlakara bujhA diyA / ye cyavanake putra honeke kAraNa zUdra ho gaye ( anu0 33 / 22-23) / aura RcIkake pitA the (anu0 56 / 1-7) / uzIrabIja-(1) uttarAkhaNDakA eka parvata ( vana0 USmapa-pitaroMkA eka gaNa, jo yamasabhAmeM yamarAjakI upAsanA 139 / 1) / (2) himAlayake pAsa uttara dizAkA sthAnavizeSa, jahA~ mahArAja maruttakA yajJa huA thA karatA hai ( sabhA0 8 / 30) / (udyoga0 111 / 23) / USmA-pAJcajanya na maka agnike putra (vana0 221 / 4) / uSA-bANAsurakI putrI, isake sAtha guptarUpase aniruddhakA vihAra, bANAsuradvArA aniruddhakA nigraha tathA zrIkRSNa- RkSa (1)-mahArAja ajamIDhake dvArA dhUminIke garbhase dvArA bANAsurako jItakara aniruddha evaM uSAkA dvArakA utpanna / inake putrakA nAma saMvaraNa thA, jo kuruvaMzameM For Private And Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RkSadeva RSabha prasiddha rAjA hue haiM (Adi. 94 / 31-34) / (2) RtadhAmA-bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma (zAntiH pUruvaMzIya rAjA arihake dvArA sudevAke garbhase utpanna / 342 / 69) / inakI patnIkA nAma 'jvAlA' evaM putrakA nAma matinAra' RtuparNa-ayodhyAke eka rAjA, jo ikSvAkukulameM utpanna thA ( Adi0 95 / 24-25) / tathA utavidyAke marmajJa the aura jinake yahA~ nalakA sArathi kSadeva-zikhaNDIkA putra, isake dhor3e sapheda aura lAla vANeya unake jUema parAjita ho jAnepara jAkara rahane lagA raMgake sammizraNase padmake samAna varNavAle the (droNa. (vn066|21-22; 60 / 25) / inake dvArA bAhuka 23 / 24-25) / bane hue rAjA nalakI apane yahA~ azvAdhyakSake padapara niyukti RkSavAna-bhAratavarSake sAta kulaparvatoMmeMse eka (bhISma (vana0 67 / 5-7) / inakA damayantIke dvitIya khyN9| 11 vana0 61 / 21 ) / varake liye vidarbhadezako prasthAna (bana071 / 20) / inakA bAhukakI azvapaMcAlana-kalAse prabhAvita honA RkSA-somavaMzIya mahArAja ajamIDhakI patnI (Adi. (bana0 71 / 24) / inakI gaNita-vidyAkI adbhata 95 / 37) / zakti ( vana0 72 / 7-11) / inake dvArA nalako RkSAmbikA-skandako anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 12) / dyUta hRdayakA dAna (vana0 72 / 29) / vidarbhanareza RcIka-(1)-eka maharSi, jo bhRgukumAra cyavanake putra the bhImadvArA inakA Atithya-satkAra ( vana0 73 / 20) / ( vana0 99 / 42) / ye hI kalpAntarameM hI aurvake putra inheM nalase azvavidyAkI prApti tathA inakA ayodhyAko hue, ye jamadagnike pitA the (Adi0 66 / 45-47) / lauTanA (vana0 77 / 17-19) / inhoMne zulkarUpameM mahArAja gAdhiko dene ke liye varuNase RtusthalA-svargakI pradhAna gyAraha apsarAoMmeMse eka, jisane eka hajAra azvoMkI yAcanA kI thI (vana0 115 / anya apsarAoM ke sAtha arjunake janma-mahotsavameM Akara 26-27 ) / inakA satyavatIke sAtha vivAha (vana. nRtya aura gAna kiyA thA (Adi. 122 / 65-66) / 115 / 29 ) / inakA parazurAmako kSatriyoM ke vadhase rokanA ( bana0 117 / 10 Azva0 22 / 20) / Rteyu pazcima dizAnivAsI eka RSi, jo varuNake sAta inakA varuNase mA~gakara satyavatIke zulka rUpameM gAdhiko vijoMmeM se eka hai (anu. 150 / 36) / eka hajAra zyAmakarNa ghor3e denA ( udyoga0 119 / RtvA-eka devagandharva, jo arjunake janmotsavameM upasthita 5-6 ) / gAdhipatro satyavatoke sAtha inakA vivAha huA thA (Adi. 122 / 57 ) / (zAnti0 41 / 7) / inakA putrotpattike liye caru Rddhi-kuberakI patnI ( udyoga. 117 / 9) / denA ( zAnti0 49 / 9 ) / mAtAke sAtha caruke RddhimAna-eka mahAnAga, jo garuDadvArA mArA gayA thA ulaTa-phera ho jAnepara apanI patnI satyavatIke sAtha saMvAda ( zAnti. 49 / 18-28 ) / vizvAmitrake bha-bhUnAmaka devatAoMkA gaNa, jo devatAodvArA bhI janmaprasaMgameM punaH isa kathAkA varNana ( anu0 4 a0meM ) / ArAdhita hotA hai (vana0 261 / 19, shaanti0208| RcIkako zAlvarAja dyutimAnase rAjyakA dAna prApta 22; anu0 137 / 25) / huA thA ( anu0 137 / 23) / (2) vivasvAnke RSabha-(1) dhRtarASTrake kulameM utpanna eka nAga, jo svarUpabhUta bAraha sUryA se eka ( Adi0 1 / 42) / ( 3 ) samrATa bharatake pautra evaM bhumanyuke putra janamejayake sarpasatra meM jala marA thA (Adi0 57 / 17) / (2) eka vRSabharUpadhArI rAkSasa, jo magadhanareza bRha( Adi0 94 / 24) / drathadvArA mArA gayA aura jipsako khAlase tIna ceyu pUruko tIsare putra raudrAvake dvArA mizrakezo apsarAke nagAr3e banAye gaye ( sabhA0 21 / 56) / (3) garbhase utpanna prathama putra (Adi. 94 / 10) / eka prAcIna tapasvo RSi, jo pahale kabhI RSabhaanvagbhAnu tathA anAdhRSTi bhI inhIMke nAma the, ye mahAn / kUTapara rahate the (vana0 110 / 8) / ye brahmasabhAmeM vidvAn tathA cakravartI samrATa the, inake putrakA nAma brahmAjIkI sevAmeM upasthita hote haiM (sabhA0 11 / 24) / 'matinAra' thA ( Adi0 94 / 11-13) / RSabhamunikA sumitrako AzAke tyAgakA upadeza RNa-cAra prakArake RNa (Adi0 119 / 17 ) / (zAnti0 125 adhyAyase 128 tk)| (4) ina RNoMke nirAkaraNakI AvazyakatA ( Adi. 119 / / dakSiNa-samudataTavartI eka parvata, jahA~ gAlava aura 18-20) / garur3ako zANDilIkA darzana huA thA ( udyoga. 112 / Rta-gyAraha rumeMse eka ( anu0 150 / 12 ) / 22; 163 / 1) / pANDayadezavartI yaha parvata eka For Private And Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RSabhakUTa ( 48 ) ekatvacA pavitra tIrtha hai, jahA~kI yAtrAse vAjapeya yajJake phala aura Atithya-satkAra ( vana0 111 / 13 ) / vezyAko svargaloka sulabha hote haiM (vana0 85 / 21) / brahmacArI samajhakara inake dvArA apane pitAse usake (5) eka rAjA, jinheM bhAratavarSa bahuta priya rahA hai svarUpa aura AcaraNakA varNana (vana0 112 a0meN)| (bhISma0 9 / 7) / (6) eka rAjA yA rAjakumAra, inakA rAjA lomapAda ke yahA~ jAnA (vana0 113 / 8) / jo droNanirmita garuDa-vyUha ke hRdayasthAnameM khar3A kiyA lomapAdaputrI zAntA ke sAtha ina kA vivAha ( vana0 gayA thA (droNa. 20 / 12) / (7) eka daitya 113 / 11; zAnti0 234 / 34 ) / mahAbhAratameM yA dAnava (zAnti0 227 / 51) / Aye hue RSyazRGgake nAma-kAzyapa, kazyapaputra aura kazyapAtmaja / (2) eka rAkSasa, jisake putrakA nAma RSabhakUTa-eka parvata, jahA~ pahale kabhI RSabha munine tAsyA alambuSa thA (droNa0 106 / 16) / kI thI (vana0 110 / 8) / RSabhatIrtha-kosalA yA ayodhyA meM sthita eka prAcIna tIrtha, jahA~ upavAsa karanese sahasra godAna aura vAjapeya yajJakA ekacakra-kazyapa aura danukA putra eka vikhyAta dAnava phala milatA hai (vana0 85 / 10-1) / (Adi. 65 / 25) / RSabhadvIpa-sarasvatItaTavartI eka tIrtha, jahA~ snAna karanese ekacakrA-eka prAcIna nagarI, jahA~ kuntIdevI apane pA~coM devavimAna sulabha hotA hai (bana0 84 / 160) / putroMke sAtha kucha kAlataka eka brAhmaNake yahA~ TaharI thiiN| RSika-(1) eka rAjarSi, jo dAnavoMke saradAra 'arka' pANDava yahA~ vedAbhyAsa-parAyaNa brahmacArI banakara mAtAke ke aMzase utpanna hue the ( Adi. 67 / 32-33) / sAtha rahate the (aadi.6|| 26-27) / bhImane yahIM (2) eka uttarIya janapada, jahA~ RSikarAjake sAtha rahakara bakAsurako mArA thA (Adi0 61 / 21) / ekacakA nagarImeM pANDavoMke jAne, eka mAsataka rahane arjunakA bhayAnaka yuddha huA thA (sabhA027 / 25) aura bhImadvArA bakAsurake mAre jAne kA vistRta vRttAnta bhISma 9 / 64) / (Adi. 155 adhyAyase 163 adhyaaytk)| RSikulyA-eka nadI evaM prAcIna tIrtha, jahA~ snAna karake pAparahita mAnava devatAoM aura pitaroMkI pUjA karanese ekacandrA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / RSilokameM jAtA hai (vana0 84 / 48-49; bhISma0 ___30) / 9 / 47) / ekacUDA skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 5) / RSigiri-magadhakI rAjadhAnI girivrajake samIpavartI eka ekajaTa-skandake eka sainikakA nAma ( zalya0 45 / parvata, jisakA dUsarA nAma 'mAtaGga' hai (sabhA0 21 / 58) / 2-3) / ekata-eka prAcIna maharpi, jo gautamake putra the, inake do RSyamUka-eka parvata, jisake zikharapara mArkaNDeyajIne dhanurdhara bhAI aura the-dvita aura trita / ye tejasvI mahAtmA the to zrIrAma aura lakSmaNakA darzana kiyA thA (vana0 25 / bhI eka bAra inhoMne tritase hala kiyA / isa kathAkA 9) / yahIM hanumAnjI sugrIvake sAtha rahe (vana0 147 / varNana (zalya0 36 a. meM) / ye pazcima dizAkA 30) / isI RSyamUkase saTA huA pampAsarovara hai Azraya lenevAle RSi haiM (zAnti. 208 / 3.) / ( vana. 279 / 44 ) / zrIrAma aura lakSmaNakA RSya inhoMne uparicara vasuke yajJameM sadasyatA grahaNa kI mUkapara jAnA tathA sugrIva ke sAtha zrIrAmakI maitrI ( vana. (zAnti0 336 / 5-6) / ye tInoM bhAI bhagavAn 28. / 9-11) / nAgayaNake darzanake liye vetadvIpameM gaye the / (zAnti. RSyata-(1) maharSi vibhANDakake putra / mRgIke peTase 339 / 12) / inhoMne apane bhAI tritako kue~ meM inakI utpatti tathA RSyazRGga nAma par3anekA kAraNa girAyA thA ( zAnti. 341 / 46 ) / vANazayyApara (vana. 110 / 37-39) |ye kazyapagotrI the aura par3e hue bhISmajIke pAsa ye bhI gaye the (anu. 26 / tapasyA tathA indriyasaMyamase hI pratiSThita hue the 7) / ye tInoM bhAI varuNake sAta RtvijoMmeM haiM aura (zAnti. 296 / 14-16 ) / maharSi RSyazRGga pazcima dizAmeM rahate hai (anu. 150 / 36, 165 / brahmasabhAmeM baiThakara brahmAjIkI upAsanA karate haiM (sabhA. 42) / 11 / 23 ) / apane Azramapara AyI huI eka ekatvacA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya. 46 / vezyAko brahmacArI muni samajhakara inake dvArA usakA 24) / For Private And Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekapAda ( 49 ) ogharatha ekapAda-eka janapada, jahA~ke rAjA aura nivAsI manuSya ekAnaGgA-yazodA maiyAkI putrI / bhagavAn zrIkRSNakI yudhiSThirake rAjasUya-yajJameM Aye the aura bhIr3ake kAraNa bahina / yaha vahI kanyA hai, jisake nimittase zrIkRSNane daravAjepara roka diye gaye the (sabhA0 51 / 17) / kaMsakA vadha kiyA thA (sabhA0 38 / 29 ke bAda ekapAd-bhagavAn viSNukA eka nAma (anu0 149 / 95) / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 820, kAlama 2) / ekarAtratIrtha -eka tIrtha, jahA~ eka rAta niyamapUrvaka satya- eDI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya. 46 / 13) / vAdI hokara rahanese manuSya brahmalokameM pratiSThita hotA hai eraka-kauravya kulotpanna eka nAga, jo sarpasatrameM jalakara (vana0 83 / 182) / bhasma ho gayA (Adi. 57 / 13) / ekalavya-(2)niSAdarAja hiraNyadhanukA putra / isakA droNA- elApatra-eka pramukha nAga, isakI mAtA kadra aura pitA cAryake pAsa dhanurvedake adhyayanake liye Agamana (Adi. kazyapa the / isake dvArA mAtAke zAparI cintita hue 131 / 31 ) / niSAdaputra honeke kAraNa droNadvArA vAsukiko devatAoMke prati brahmAjI ke dvArA kahe hue isakA pratyAkhyAna (Adi0 131 / 32) / AcArya zApoddhArake upAyoMkA varNana (Adi0 38 / 1-19) / droNakI mUrtimeM gurubhAvanA karake isake dvArA dhanurvidyAkA abhyAsa ( Adi0 131 / 34) / gurubhaktike kAraNa aikSvAkI-samrATa bhumanyukI putravadhU evaM suhotrakI patnI / isakI bANavidyAmeM saphalatA (Adi0 131 / 35) / mahArAja suhotradvArA inake garbhase ajamIr3ha, sumIr3ha tathA pANDavoMke kutte ke mu~hako bANoMse bharakara isakA pANDavoMko purumIr3ha nAmaka tIna putra hue the (Adi0 94 / vismayameM DAlanA ( Adi0 131 / 41) / pANDavoM / 24-30) / tathA kauravodvArA isakI prazaMsA (Adi. 131 / 42) / airAvata-(1)samudramanthanake samaya prakaTa huA eka hAthI, pANDavoMke prati isakA apanA paricaya denA (aadi0|31| jo indra ke adhikArameM hai (Adi0 58 / 40) / yaha 45) / isakA droNAcAryako apane dAhine hAthakA a~gUThA krodhavazAkI putrI bhadramanAkA putra hai aura yahI devatAoM kATakara gurudakSiNAke rUpameM denA (Adi. 131 / kA hAthI hai ( Adi0 66 / 62-63) / ( yahI 54 ) / droNAcAryakA arjunake hitake liye isakA pUrva dizAkA diggaja hai| ) airAvata Adi cAra diggaja a~gUThA kaTavAnA (droNa. 181 / 17) zrIkRSNakA puSkara dvIpameM bhI rahate haiM (bhISma0 12 / 33) / arjunake prati usake parAkramakA tathA apane dvArA isake (2) kazyapa aura kadrUse utpanna eka pramukha nAga vadhake kAraNakA kathana (droNa. 181 / 18-21) / (Adi0 35 / 5 ) / isake kulameM ulUpIke pitA niSAdarAja ekalavyake zrIkRSNadvArA mAre jAnekI carcA kauravyakA janma huA thA ( Adi0 213 / 18) / (udyoga0 48 / 77; mausala0 6 / 11) / (2) kazyapavaMzI nAgoMmeM isakI gaNanA ( udyoga0 103 / krodhavazasaMjJaka daityake aMzase utpanna eka rAjA 11) / (3) eka asura, jo bhagavAn zrIkRSNadvArA mArA (Adi0 67 / 63) / pANDavoMkI orase inheM raNa gayA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSi0 pATha, pRSTa nimantraNa bhejA gayA ( udyoga0 4 / 17) / 825, kAlama 1) / ekalavyasuta-ekalavyakA putra, jisane azvamedhake azvake airAvatakhaNDa-zRGgavAn parvatase uttara samudrake nikaTakA pIche jAte hue arjuna ke sAtha ghora yuddha kiyA thaa| arjunase eka varSa (bhISma06 / 37) / dhRtarASTra ke prati saMjayadvArA parAjita hokara usane unakA satkAra kiyA (Azva0 isakA vizeSa varNana (bhISma0 8 / 10-15) / 83 / 8-10) / aila-ilAnandana purUravA, jo yamarAjakI sabhAmeM virAjamAna ekazRGga-sAta pitaroM se eka / ye tIna amUrta pitaroMke hote haiM (sabhA0 8 / 16) / inhoMne jIvana meM kabhI mAMsa antargata haiN| ye saba-ke-saba brahmasabhAmeM brahmAjIkI upAsanA sevana nahIM kiyA thA ( anu0 115 / 65) / ye sabere karate haiM (sabhA0 11 / 47-48) / aura sAyaMkAla smaraNa karaneyogya puNyAtmA narezoMmeMse eka haiM (anu. 165 / 52) / ekahaMsa tIrtha-eka tIrtha, jahA~ snAna karanese sahasra go aiSIka-sauptikaparvakA eka avAntara parva, adhyAya 10 se dAnakA phala milatA hai ( vana0 83 / 20) / adhyAya 18 tk| ekAkSa-(1) kazyapa aura danukA putra eka vikhyAta dAnava (Adi0 65 / 29 ) / (2) skandakA eka sainika (zalya. 45 / 58) / ogharatha-oghavAnke putra ( anu0 2 / 38) / (o) ma. nA07 For Private And Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org (311) au oghavatI oghavatI - ( 1 ) eka nadI ( bhISma0 9 / 22 ) / kurukSetra meM vasiSThake AvAhana karanepara prakaTa huI sarasvatIkA nAma ( zalya0 38 | 27 ) / bhISma jI oghavatI ke taTapara bANazayyA para par3e the ( zAnti0 50 / 7) / ( 2 ) oghavAnkI putrI (anu0 2 / 38 ) / isakA agniputra sudarzana ke sAtha vivAha ( anu0 2 / 39 ) / atithisatkAra ke liye brAhANarUpadhArI dharmako AtmasamarpaNa ( anu0 2 / 57 7 ) / oghavAn - ( 1 ) kauravapakSakA eka yoddhA ( karNa0 5 42) / (2) nRgake pitAmaha ( anu0 2 / 38 ) / oDU- eka prAcIna deza, jahA~ke rAjA bheMTa deneke liye yudhiSThirake yajJameM padhAre the ( sabhA0 51 / 23 ) / ( 50 ) aukthya- eka sAma ( vana0 134 | 36 ) | audakA - audakA usa sthAnakA nAma hai, jahA~ narakAsura ne solaha hajAra kanyAoM ko kaida kara rakkhA thaa| narakAsurakA yaha antaHpura maNiparvata para banA thaa| jalakI suvidhAse sampanna hone ke kAraNa usa sthAnakA nAma 'audakA' rakkhA gayA thaa| yaha mura dAnavake saMrakSaNa meM thA ( sabhA0 38 maiM dAkSi0 pATha, pRSTha 8050 kAlama 1 ) / audumbara udumbara yA audumbara dezake kSatriya rAjakumAra, jo yudhiSThirake yahA~ bheMTa lekara Aye te ( sabhA0 52 / 13 ) / auddAlaka-eka munisevita tIrtha, jahA~ snAna karake manuSya pApamukta ho jAtA hai (vana0 84 / 161 ) / aurasika-eka deza, jahA~ ke yoddhAoM ko bhagavAn zrIkRSNane jItA thA ( droNa0 11 / 16 ) / aurva (Urva ) - eka RSi, jo cyavana munike dvArA manuputrI AruSIke garbha se utpanna hue the| ye apanI mAtAkI jA~gha phAr3akara prakaTa hue the ( Adi0 66 / 46 ) / inake putrakA nAma RcIka thA ( Adi0 66 / 47 )1 mAtA kI jA~ se inakA prAkaTya (Adi0 177 / 24 ) / inakA aurva nAma honekA kAraNa ( Adi0 178 / 8 ) / inake dvArA kSatriyoMke netroMkI dRSTizaktikA apaharaNa ( Adi0 177 / 25 ) / andhabhAvako prApta hue kSatriyoMkA inase netroMke liye prArthanA aura inakA netradAna ( Adi0 178 / 7 ) / sampUrNa lokoMke vinAzake liye inakA saMkalpa aura prayatna ( Adi0 178 / 9-10 ) / pitaroMdvArA inake jagadvinAzaka saMkalpakA nivAraNa ( Adi0 178 / 14 - 22 ) / inake dvArA apanI krodhAgnikA baDavAnalarUpa se samudra meM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaMsa tyAga ( Adi0 179 / 21 ) / inake dvArA tAlajaGghavaMza vinAzakI carcA ( anu0 153 | 11 ) | auzanasa - eka sarasvatI taTavartI tIrtha, jahA~ brahmA Adi devatA aura tapasvI muni rahate haiM (vana0 83 / 135 ) / isakA kapAlamocana nAma par3anekA kAraNa aura mAhAtmya ( zalya0 39 / 9 - 22 ) / auzija - ( 1 ) eka prAcIna rAjA, jo devarAja indrake samAna parAkramI the ( Adi0 1 / 226) / ( 2 ) eka prAcIna dharmaza muni, jo yudhiSThirakI sabhA meM virAjate the ( sabhA0 4 / 17 ) / ye aGgirAke putra haiM ( zAnti 0 208 / 27 ) / auzInari ( auzInara ) - uzInarakumAra zivi, jo yama rAjakI sabhAmeM baiThanevAle nareza haiM ( sabhA0 8 114 ) / auzInarI - uzInara dezakI eka zUdrajAtIya kanyA, jisake garbhase gautamane kAkSIvAn Adi putroMko utpanna kiyA ( sabhA0 21 / 5 ) / auSNIka -eka prAcIna deza, jahA~ke rAjA bheMTa lekara ke yahA~ Aye the ( sabhA0 51 / 17 ) / ( ka ) For Private And Personal Use Only kaMsa - ( 1 ) mathurA mahArAja ugrasenakA putra ( sabhA0 22 / 36 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / isake rUpameM kAlanemi dAnava hI utpanna huA thA ( Adi0 67 / 67 ) / jarAsaMghakI putrI usakI patnI thI, jo ise rAjA banA dene kI zarta ke sAtha milI thI / mantriyoMdvArA isakA rAjyAbhiSeka aura isakA apane pitAko kaida karake svayaM rAjya bhoganA / isake dvArA devakIjIkA vasudevajIke sAtha vivAha / AkAzameM devadUtakI vANI sunakara isakA devakIko mAra DAlane ke liye udyata honA / isake dvArA devakIke chaH zizuoMkA vadha ' sabhA0 22 / 36 ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha 731 ) | kaMsakA vasudevapara kar3A paharA | isake dvArA vasudevakI lAyI huI gopakanyAko mArane kA prayatna | isake dvArA vrajake gopoMkA satAyA jAnA ( pRSTha 732 ) / zrIkRSNa-balabhadradvArA sunAmA aura muSTikake mAre jAnepara kaMsake manameM bhayakA Aveza tathA zrIkRSNadvArA kaMsakA vadha ( sabhA0 38, pRSTha 801, kAlama 2 ) / kaMsa amnajJAna aura bala-parAkramameM kArtavIryake samAna thA / isase samasta rAjAoMko udvega hotA thA / usake pAsa eka karor3a paidala sainika the| ATha lAkha rathI aura utane hI hAthI savAra the / battIsa lAkha ghur3asavAroMkI senA thI ( sabhA0 38, pRSTha 803 ) / sabhA meM virAjamAna kaMsakA zrIkRSNake hAtha se mantriyoM aura parivArasahita vadha
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (sabhA0 adhyAya 38, dAkSiNAtya pATha, pRSTa 804, kAlama meMse eka (sabhA0 14 / 59) / yaha draupadIke 1) / (2)ekaH asura, jo zrIkRSNadvArA mArA gyaa| yaha svayaMvarameM AyA thA (Adi0 185 / 19) / yudhiSThiraugrasenake putra kaMsase bhinna thA (sabhA0 38, pRSTha 825) / ke rAjasUya yajJameM bhI isakA AnA huA thA (sabhA034 / ka-(1) prajApati (Adi0 1 / 32) / (2) dakSa- 15) / (4) eka janapada: jahA~ke loga yudhiSThirake prajApatikA eka nAma ( zAnti0 208 / 7) / (3) liye bheMTa lAye the (sabhA0 55 / 30; zAnti0 65 / bhagavAn viSNukA eka nAma ( anu0 149 / 91) / 13) / (5) chadmaveSI brAhANA, ajJAtavAsake samaya kakutstha-ikSvAkuvaMzI mahArAja zazAdake putra, jo anenAke yudhiSThirakA badalA huA nAma (virATa. 1 / 24; virATa. pitA the (vana0 202 / 1-2) / 18 / 25, virATa0 31 / 21 virATa070 / 4) / phaGkaNA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 16) / kakSa-eka bhAratIya janapada ( bhiissm09| 49) / kaca-devaguru bRhaspatike jyeSTha putra ( Adi076 / 11) / kakSaka-vAsukkuilameM utpanna eka nAga, jo janamejayake devatAoMke Agraha karanepara inakA saMjIvanIvidyA sarpasatra meM jala marA thA (Adi0 57 / 6) / sIkhaneke liye zukrAcAryake samIpa jAnA (Adi. 76 / kakSasena-(1) rAjA avikSitke pautra tathA parIkSitke 12-18) / zukrAcAryako apanA paricaya dekara eka prathama putra (Adi. 94 / 54) / ye yama-sabhAke sahasra varSoMtaka brahAcarya pAlanake liye inakA unase sadasya aura sUryaputra yamake upAsaka batAye gaye haiM (sabhA0 anumati mA~ganA (Adi. 76 / 20) / zukrAcAryake 8 / 18) / inakA vasiSThako sarvasva samarpaNa karake dvArA inakA svAgata ( Adi0 76 / 21) / inake svargalokagamana (anu0 137 / 15) / sAyaM prAtaH smaraNa dvArA gurukulameM zukrAcArya evaM AcAryaputrI devayAnIkI karaneyogya puNyAtmA narezobhese eka (anu. 165 / 59) / ArAdhanA (Adi0 76 / 22-25) / inakI devayAnI ye nyAyopArjita dhanake dAna aura gatya-bhASaNake dvArA parama dvArA ekAnta-paricaryA (Adi0 76 / 26) / inake siddhiko prApta hue ( Azva0 91 / 35-36 ) / dvArA gurukI gauoMkI sevA ( Adi0 76 / 27) / (2) rAjA yudhiSThirakI sabhAmai baiThakara unakI upAsanA dAnavoMkA inheM mArakara kuttoM aura siyAroMko khilA denA karanevAle eka nareza (sabhA0 4 / 22) / (Adi0 76 / 29) / inake viyogameM devayAnIkI kakSasena-Azrama-asita nAmaka parvatapara sthita eka puNya cintA ( Adi0 76 / 31-32) / zukrAcAryakI dAyaka Azrama (vana0 89 / 12) / saMjIvanIke prabhAvase inakA kuttoMke peTa phAr3akara prakaTa kakSIvAna-(1) eka prAcIna rAjA, jo vyuSitAzva-patnI honA (Adi0 76 / 34) / dAnavoMkA inheM pIsakara bhadrAke pitA the (Adi0 120 / 17) / (2) eka samudrake jalameM milA denA ( Adi0 76 / 41) / RSi, jo aGgirAke putra haiM aura pUrva dizAmeM nivAsa karate haiN| devayAnIke punaH cintita honepara zukrAcAryake dvArA (zAnti0 208 / 27-28, anu0 165 / 37-38) / inakA punaH saMjIvana ( Adi0 76 / 42 ) / dAnavoMkA inhoMne ekAgracitta ho vedakI RcAoMdvArA bhagavAn inheM jalAkara inakI rAkhako madirAmeM milA zukrAcAryako viSNukI stuti karake unakI kRpA evaM tapasyAse siddhi pilA denA (Adi0 76 / 43) / guruke peTameM mRtaprApta kI (zAnti0 292 / 15-17) / ye tapasyAse saMjIvanI vidyA sIkhakara inakA zukrAcAryako jIvita karanA apanI prakRtiko prApta hue (zAnti0 296 / 14- (Adi. 76 / 58-62) / inake dvArA gurukI 16) / ye mahendra ke guru, brahmatejase sampanna aura loka- mahimA evaM unake anAdarase hAnikA varNana ( Adi. sraSTA batAye gaye haiN| inakA teja rudra, agni aura vasuoM- 76 / 63-64) / devayAnIke Agraha karanepara bhI inakA ke samAna hai| ye pRthvIpara zubha karma karake devatAoMke sAtha usake sAtha vivAha svIkAra na karanA ( Adi0 77 / Ananda bhogate haiN| inakA kIrtana karanese indralokakI 6-15) / inako devayAnIke dvArA saMjIvanI vidyA prApti hotI hai ( anu0 150 / 30-33) / siddha na honekA zApa (Adi0 77 / 16) / inake kakSeyu-pUruputra raudrAzvake dvArA mizrakezI apsarAke garbhase dvArA devayAnIko brAhmaNa-jAtIya pati na milanekA zApa utpanna putra (Adi0 94 / 10) / ye sAyaM-prAtaH (Adi.77 / 19) / svarga jAnepara inako devatAoM smaraNIya rAjAoMmeMse eka haiM (anu. 165 / 6) / dvArA varadAna (Adi0 77 / 23) / inase saMjIvanIkar3a-(1) eka prAcIna rAjA ( Adi. 11233) / vidyA par3hakara devatAoMkA kRtArtha honA (Adi0 78 / (2) eka pakSI, jo surasAkI saMtAna hai (bhAdi. 1) / bANa-zayyApara par3e hue bhISmake pAsa ye bhI gaye the 66 / 69) / (3) vRSNikulake sAta mahArathI vIroM- (zAnti0 47 / 9; anu0 26 / 8) / For Private And Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kaccha www.kobatirth.org ( 52 ) kaccha - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 56 ) / kacchapI - nAradajIkI vINA ( zalya0 54 / 19 ) / kaTha- eka dharmajJa jitendriya RSi jo yudhiSThirakI sabhA meM virAjate the ( sabhA0 4 / 18 ) / rAjasUya yajJameM yudhiSThirane inakA satkAra kiyA thA ( sabhA0 45 / 38 ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha 843 ) | ye sarpadaMzanase marI huI pramadvarAko dekhane Aye the ( Adi08 / 25 ) / kaNika - ( 1 ) dhRtarASTrakA eka mantrI, jo kUTa rAjanIti aura artha - zAstrakA paNDita tathA uttama mantrakA jJAtA brAhmaNa thA (Adi0 139 / 2 ) / isake dvArA dhRtarASTrako kuTanItikA upadeza ( Adi0 139 / 1-92) / ( 2 ) bharadvAjakulameM utpanna eka kUTanItijJa brAhmaNa, jisane sauvIranareza zatruMjayako kUTanItikA upadeza kiyA thA ( zAnti0 140 a0 ) / kaNTakinI - skanda kI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 16 ) / kaNDarIka - eka gotrapravartaka RSi, jinake kulameM pratApI rAjA brahmadatta utpanna hue the ( zAnti0 342 / 105 ) / kaNDu - eka maharSi, jinakI putrI 'vAkSa' ne dasa pracetAoMke sAtha vivAha sambandha sthApita kiyA thA ( Adi 0 195 / 15 ) / kaNDUti - skanda kI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 14 ) / kaNva - ( 1 ) kazyapagotrIya prAcIna maharSi, jinakA / Azrama mAlinI nadI ke taTapara thA ( Adi0 70 / 21-28 ) / inake AzramakA varNana ( Adi0 70 / 24-29 ) / inheM medhAtithikA putra aura pUrva dizAmeM rahanevAlA RSi batAyA gayA hai ( zAnti0 208 | 27; anu0 151 / 31; anu0 165 / 38 ) / inake dvArA zakuntalAkA pAlana-poSaNa evaM nAmakaraNa ( Adi0 72 / 13-16 ) / zakuntalA ke gAndharva vivAhakA samarthana ( Adi0 73 / 26-27 ) / inakA zakuntalAke prati pAtivratya dharmakA upadeza evaM isakI mahimAkA varNana ( Adi 0 74 / 9-10 ) / zakuntalAko patigRha pahu~cAne ke liye ziSyoMko inakA Adeza ( Adi074 10-11 ) / inake dvArA striyoMko pitAke ghara meM adhika dinoMtaka rahanekA niSedha ( Adi0 74 / 12 ) / AcArya banakara inake dvArA rAjA bharatake 'govitata' nAmaka azvamedha yajJakA sampAdana (Adi074 / 130 ) / inakA duryodhanako samajhAte hue mAtalikA upAkhyAna sunAnA (udyoga 0 97 / 12 se 105 / 37 taka ) / inheM bharatase dakSiNArUpameM jAmbUnada suvarNake bane hue eka hajAra kamala prApta hue the ( droNa0 68 / 1112 ) | ( 2 ) prAcIna yugAntarake eka prasiddha tapasvI mahAmuni, jinheM brahmAjIne vara diyA thA ( anu0 141 meM dAkSiNAtya pATha, pRSTa 5915 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kanakAGgada 1 kaNvAzrama - kaNva munikA Azrama / yaha lakSmIdvArA sevita tathA lokapUjita hai / yaha sthAna dharmAraNyake antargata hai yahA~ praveza karanemAtrase manuSya pApamukta ho jAtA hai ( vana0 82 / 45-46 ) / praveNI nadIke uttaramArgamaiM kaNvakA puNyamaya Azrama hai, jahA~ varuNasrotas nAmaka parvatapara sUryake pArzvavartI mAThara devatAkA vijayastambha suzobhita hai ( vana0 88 / 10-11) / ( kisI-kisIke mata meM yaha sthAna rAjapUtAnemeM koTAse cAra mIla dakSiNapUrva cambala nadI ke taTapara sthita hai | ) kathaka - skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 67 ) / kadalIvana-saugandhika kamaloMse bharI huI kubera- puSkariNIke taTapara sthita suvarNamaya keloMse bharA huA eka upavana, jo hanumAnajI kA nivAsasthAna thA ( vana0 146 / 58 ) / kadra - dakSa prajApatikI eka putrI ( Adi0 65 / 13) / yaha nAgoM kI mAtA aura kazyapakI patnI haiN| kazyapake vara deneko udyata honepara inake dvArA unase eka hajAra nAgake putrarUpameM pAnekI prArthanA (Adi0 16 / 5-8) / pA~ca sau varSoM bAda inako eka hajAra putroMkI prApti ( Adi0 16 / 15 ) / inake dvArA apane putroMko AjJApAlana na karaneke kAraNa zApa (Adi0 20 / 8 ) / 'uccaiHzravA ghor3ekA raMga kyA hai ? isa praznapara kadra aura vinatAkA paraspara vivAda karanA / parAjita honepara dAsI banane kI zarta rakhanA aura kadrakA chalapUrvaka vinatAko apanI dAsI banAnA ( Adi0 20 / 2 se 23 / 4 taka ) / inake dvArA apane putroMkI sUryake tApase rakSAke liye indrakI stuti ( Adi0 25 / 7-17 ) / kadrakI pramukha saMtAnoMkI nAmAvalI ( Adi0 35 adhyAya ( ) / ye brahmasabhA brahmAjIkI upAsanA karatI haiM ( sabhA0 11 / 41-43 ) | yaha skandagrahake rUpameM sUkSma zarIra dhAraNa karake garbhavatI striyoMke garbha meM praveza kara jAtI aura vahA~ usa garbhako khA jAtI haiN| isase vaha garbhiNI sarpa paidA karatI hai (vana0 230 / 37-38 ) / isakI zAntikA upAya ( vana0 230 / 43 - 45 ) / kamora - prAta: aura sAyaM smaraNa karaneyogya eka rAjarSi ( anu0 165 / 53 ) / kanakadhvaja - dhRtarASTrakA putra ( kanakAGgada ) ( Adio 116 / 14 ) | yaha draupadIke svayaMvara meM gayA thA ( Adi0185 / 3 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( bhISma0 96 / 26-27 ) / For Private And Personal Use Only kanakAkSa - skandakA eka sainika ( zalya045 | 74 ) / kanakAGgada ( kanakadhvaja ) - dhRtarASTrakA eka putra ( Adi0 67 / 105 ) | ( dekhiye kanakadhvaja )
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kanakApIDa ( 53 ) kapilA kanakApIDa-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 66) / kapidhvaja-arjunakA eka nAma ( bhISma0 25 / 20) / kanakAyu-dhRtarASTrakA putra (Adi067 / 99) / isakA kapila-(1) bhagavAn zrIkRSNa yA viSNuke purAtana eka nAma karakAyu bhI thA / draupadI-svayaMvarake avasarapara avatAra maharSi kapila, jinhoMne dRSTipAtamAtrase sagara-putroMisake isI nAmakA ullekha hai ( Adi0 185 / 2) / ko bhasma kara diyA thA ( vana0 47 / 18-19; (ina donoM nAmoMse bhI isakI mRtyukA ullekha nahIM hai / vana0 107 / 32-33) / ye prajApati kardamake putra haiM / sambhava hai, isakA koI tIsarA nAma bhI ho|) inakI mAtAkA nAma devahUti hai / inakA dUsarA nAma kanakAvatI-skandakI anucarI mAtRkA (shly0468)| 'cakradhanu' hai ( udyoga0 109 / 17-18 ) / kanakhala-eka tIrtha, jahA~ snAna karake tIna rAta upavAsa zAnti0 43 adhyAyameM bhI inakI mahimAkA ullekha karanevAlA manuSya azvamedhayajJakA phala pAtA hai (vana0 huA hai / bANazayyApara girane ke samaya bhISmajIke pAsa 85 / 30; vana0 90 / 22 ) / yahA~ snAnakA phala AnevAle maharSiyoMmeM inakA bhI nAma AyA hai (zAnti. (anu0 25 / 13) / 47 / 8 ) / inakA syUmarazmi RSike sAtha yajJakandarA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 9) / viSayaka saMvAda ( zAnti0 268 adhyAya) / pravRttikandarpa-kAmadevakA eka nAma (vana0 53 / 20) / nivRttimArgake viSayameM unhIM RSise saMvAda (zAnti. kanyakAguNa-eka bhAratIya janapada (bhiissm09|52)| 269 adhyAya ) / syUmarazmise brahma-prAptike sambandhameM kanyAkupa-eka prAcIna tIrtha / yahA~ snAnakA phala kIrtikI bAtacIta (zAnti0 270 adhyaay)| inakA zivamahimAke prApti ( anu0 25 / 19-20) / viSayameM yudhiSThirako apanA anubhava batAnA ( anu0 kanyAtIrtha-(1) kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha 18 / 4-5) / sAta dharaNIdhara RSiyoMmeMse eka ye bhI (vana0 83 / 112) / (2) pANDya dezameM dakSiNa haiM (anu. 150 / 41) / inake zApase sagara-putroMke samudrake taTapara sthita kanyA yA kumArI nAmaka tIrtha; dagdha honekI carcA ( anu0 153 / 9) / (2) jahA~ snAna karanese sahasra godAnakA phala aura pApase bhagavAn sUryakA eka nAma (vana0 3 / 24) / (3) chuTakArA milatA hai (vana085 / 23; vana088 1 14; eka nAgarAja, jinakA kapilatIrtha prasiddha hai| kapilake vana0 95 / 3) / usa tIrthameM snAna karanese sahasra kapilA-dAnakA phala hotA kanyAzrama-eka tIrtha, jisameM tIna rAtataka upavAsa karake hai (vana084 / 32) / (4) bhAnu ( manu ) nAmaka niyamita bhojana karanese svargIya sukha sulabha hotA hai agnike caturtha putra pUrvokta maharSi kapilake hI avatAra yA svarUpa haiM (vana0 221 / 21) / (5) eka zreSTha (vana083 / 189) / RSi, jo zAlihotrake pitA the| inhoMne uparicarake kanyAsaMvedyatIrtha-eka prAcIna tIrtha, jisake sevanase manuSyako prajApati manukA loka prApta hotA hai (vana084 / 136) / yajJakI sadasyatA grahaNa kI thI (zAnti0 336 / 8) / kanyAhRda-eka tIrtha, jisameM nivAsa karanese devalokakI (6) vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka (anu0 4 / 56) / prApti hotI hai (anu0 25 / 53) / (7) bhagavAn zivakA eka nAma (anu017|98)| (8) bhagavAn viSNukA eka nAma (anu0 149 / 70 kapa-dAnavoMkA eka dala / isakA svargapara adhikAra karanA (anu0 157 / 4) / brAhmaNoMdvArA isakA saMhAra vana0 149 / 109) / (anu0 157 / 17-18) / kapilakedAratIrtha-kapilakA kedArarUpa tIrtha / isameM snAna kapaTa-eka dAnava / kazyapapatnI danukA putra (bhISma karanese mahAn puNyakI prApti hotI hai / usa durlabhatIrthameM 65 / 26) / jAkara tapasyAdvArA pApa naSTa ho jAnese manupyako antardhAnakapAlamocana-kurukSetrameM sarasvatI-taTavartI eka tIrtha, jo vidyAkI prApti hotI hai (vana0 83 / 72-74 ) / saba pApoMse chur3AnevAlA hai (vana0 83 / 137; zalya. kapilatIrtha-nAgarAja kapilakA eka tIrtha, jisameM snAna 39 vA~ adhyaay)| karanese sahasra kapilA-dAnakA phala prApta hotA hai (vana0 kapAlI-gyAraha rudroMmese eka / ye brahmAjIke pautra tathA 84 / 32) / sthANuke putra the (Adi0 66 / 1-3) / / kapilA-(1) dakSa prajApatikI putrI / kazyapapatnI kapijala-eka prakArake pakSI, jo mare hue trizirAke veda- ( Adi0 65 / 12 ) / (2) kurukSetrake antargata pAThI mukhase utpanna hue the ( udyoga0 9 / 40) / eka prAcIna tIrtha / yahA~ snAna karanese sahasra godAnakA kapijalA-eka nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai phala milatA hai ( vana0 83 / 47-48 ) / (3) (bhISma0 9 / 26) / eka nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai (bhISma0 For Private And Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kapilA gAya ( 54 ) karaMjanilayA 9 / 28 ) / (4) paJcazikhakI mAtA (zAnti0 kapotaromA-uzInarakumAra zibike putrakA nAma / usakA 218 / 15) / dUsarA nAma audbhida' thA (vana0 197 / 27-28) / kapilA gAya-isakI utpatti tathA dAnakA varNana ( anu0 yamakI sabhAmeM virAjamAna honevAle narezoMmeM inakA bhI 77 a0; anu0 130 / 19-20) / nAma AyA hai (sabhA0 8 / 17) / ye kaliGgarAja kapilAvaTa-eka tIrtha, yahA~ upavAsase sahasra godAnakA citrAGgadakI kanyAke khayaMvarameM gaye the (shaanti04|6)| phala prApta hotA hai (vana0 84 / 3.) / kabandha-eka rAkSasa / bhagavAn zrIrAmadvArA isakA vadha kapilAzca-mahArAja kubalAzvake putra / ye tIna bhAI dhandhukI (sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTa 794 krodhAgnise baca gaye the / inhIMse ikSvAkuvaMzI narezoMkI kA dUsarA kAlama ) / isakA lakSmaNako pakar3anA vaMza-paramparA cAlU huI (vana0 204 / 40)|ye pRthvIke (vana0 279 / 30) / lakSmaNadvArA isakA mArA una prAcIna zAsakoMmeMse haiM, jo ise chor3akara svargako jAnA (vana0 279 / 38-39) / zApase mukta honepara cale gaye (zAnti0 227 / 51) / isakA vizvAvasu gandharvake rUpameM prakaTa ho sotAjIkA patA kapilAhrada-vArANasIke antargata eka tIrtha, jahA~ snAnase batAnA ( vana0 279 / 42-43) / rAjasUya yajJakA phala milatA hai (vana0 84 / 78) / kamaTha-(1) yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna kambojarAja yahA~ snAnakA phala (anu0 25 / 25) / (sabhA0 4 / 22) / (2) eka RSi, jinhoMne kapiskandha-skandakA eka sainika (shly.45|57)| tapasyAdvArA siddhi prApta kI thI ( zAnti0 296 / 14kapota-garuDakI pramukha saMtA se eka(udyoga0 101 / 13) / kamalA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya046 / 9) / kapota, kapotI aura baheliyekI kathA-(zAnti. kamalAkSa-(1) kauravapakSakA eka mahArathI yoddhA, jise 143 adhyAyase 149 tk)| kapotake dvArA zaraNAgata duryodhanane arjunapara AkramaNa karane ke liye zakunike sAtha bhejA atithikA satkAra ( zAnti. 143 / 4) / baheliyeko thA (droNa. 156 / 120-123) / (2) tArakAusake kara-karmake kAraNa sage-sambandhiyoMne bhI tyAga diyA surakA putra / tripuroMmeMse rajatamayapurakA adhipati( karNa thA (zAnti0 143 / 10-14) / pakSiyoMke vadhase 33 / 5) / zivajodvArA tInoM puroMkA saMhAra (krnn034| patnIsahita jIvikA calAnevAle usa baheliyeko eka dina 114) / anyatrake varNana ke anusAra kamalAkSake adhikAramai A~dhI-varSAke kAraNa mahAn kaSTakI prApti (zAnti0 143 / suvarNamaya pura thA aura zivajIne tInoM purIko dagdha 18-25) / sardIse vyAkula hokara pRthvIpara girI kiyA (droNa. 202 / 64-83) / huI eka kapotIko uThAkara usane pIjar3emeM DAla liyA / svayaM dukhI hokara bhI usa pApIne dUsaroMko satAnA na kamalAkSI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya046 / 6) / chor3A (zAnti. 143 / 25-27) / baheliyekA eka kampa-eka vRSNivaMzI rAjakumAra, jo mRtyuke pazcAta vRkSake nIce vizrAma (zAnti0 143 / 28-33) / vizvedevoMmeM mila gayA (svargA0 5 / 16 ) / usI vRkSapara rahanevAle kabUtaradvArA apanI pyArI bhAryA kampana-eka mahAbalI nareza, jo yudhiSThirakI sabhAmeM kabUtarIkA guNagAna tathA pativratA strIkI prazaMsA virAjamAna hote the (sabhA0 4 / 22) / (zAnti.144 / 1-17) / kabUtarIkA kabUtarase kampanA-eka siddhasevita nadI, jisakA jala bhAratIya prajA zaraNAgata vyAdhakI sevAke liye prArthanA (zAnti. 145 pItI hai ( bhISma0 5 / 25) / isameM snAna karanese adhyaay)| kabUtarake dvArA atithisatkAra aura apane puNDarIka yajJakA phala prApta hotA hai (vana0 84 / 116) / zarIrakA baheliyeke liye parityAga (zAnti0 146 kambala-(1) eka pramukha nAga (aadi035| 10) / ye adhyAya ) / baheliyekA vairAgya ( zAnti. 147 varuNakI sabhAmeM bhI virAjamAna hote haiM (sabhA0 1 / adhyaay)| kabUtarIkA vilApa, agnimeM praveza tathA 9) / mAtalike upAkhyAnameM ye kazyapake vaMzaja kahe gaye una donoM kapotadampatiko svargalokakI prApti (zAnti. haiM (udyoga0 103 / 9) / prayAgatIrthameM kambala nAgakA 148 adhyaay)| baheliyekI tapasyA tathA dAvAnalameM sthAna hai, jo brahmAjIkI vedIke antargata hai (vana0 85 / dagdha hokara usakA svargalokameM jAnA / kapotakI zaraNAgata- 76-77) / (2) kuzadvIpakA cauthA varSa ( bhISma0 vatsalatA tathA kapotIke pAtivratyakI anukaraNIyatA / 12 / 13) / kapota-kapotIke isa prasaMgako zravaNa karanekA phala karaMjanilayA-vRkSoMkI mAtA analA yA vIrudhA, jo karaMja (zAnti. 149 adhyaay)| nAmaka vRkSapara nivAsa karatI hai / yaha varadAyinI tathA For Private And Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karaka www.kobatirth.org ( 55 ) prANiyoMpara kRpA karanevAlI hai; ataH putrArthI manuSya karaMja vRkSapara isake uddezyase praNAma karate haiM (vana0 230 / 35-36 ) / karaka- eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 60 ) / karakarSa - cedirAjakA bhrAtA / zarabhakA choTA bhAI | ina donoMko sAtha lekara ve ( cedirAja ) pANDavoMkI sahAyatA ke liye Aye the ( udyoga0 50 / 47 ) / isane yuddhake maidAnameM Age bar3hakara cekitAnako apane rathapara biThAkara unakI rakSA kI ( bhISma0 84 / 32-33 ) / karakAza- kauravapakSakA eka yoddhA, jo droNanirmita garuDavyUhameM usakI grIvAke sthAna meM khar3A kiyA gayA thA ( droNa0 20 / 6 ) / karaTa - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 63 ) / karatoyA - eka tIrthaMbhUta pavitra nadI, jo varuNakI sabhA meM upasthita ho unakI upAsanA karatI hai ( sabhA0 9 / 22 ) / yahA~ tIna rAta upavAsa karanese azvamedhayajJakA phala milatA hai ( vana0 85 / 3 ) / karandhama- eka ikSvAkuvaMzI nareza, jo khanInetrake putra aura avikSita ke pitA the / inakA prathama nAma suvarcA thA / inhoMne apane karakA dhamana karake ( hAthako bajAkara ) senA utpanna kiyA aura zatruoMko mAra bhagAyA; isaliye ye karandhama kahalAye ( Azva0 4 / 2 -19 ) / ye yamarAjakI sabhA meM rahakara bhagavAn yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 16 ) / karabha- eka rAjA, jo magadharAja jarAsandhake Age natamastaka rahatA thA ( sabhA0 14 / 13 ) / karabhaJjaka - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 69 ) / karambhA-kaliGgadezakI rAjakumArI / pUvaMzI mahArAja akrodhanakI patnI / devAtithi kI mAtA ( Adi0 95 / 22 ) / karavIra - ( 1 ) eka pramukha nAga ( Adi 35 / 12 ) / (2) dvArakA ke samIpavartI eka bana ( sabhA0 38 | 29 ke bAda, pRSTha 813, kAlama 1 ) / karavIrapura - eka tIrtha, jahA~ snAna karanese manuSya brahmarUpa ho jAtA hai ( anu0 25 / 44 ) / karahATaka-dakSiNa bhAratakA eka deza, jise sahadevane dUtadvArA hI jItA thA ( sabhA0 31 / 70 ) / karAla - eka devagandharva, jo arjunake janmotsava ke samaya AyA thA Adi0 122 / 57 ) / karAlajanaka- mithilAke eka rAjA, jinhoMne vasiSThajI se karNa vividha jJAnaviSayaka prazna kiye aura unake sadupadeza sune ( zAnti0 302 adhyAya se 308 adhyAya taka ) | karAladanta - indrakI sabhA meM virAjanevAle eka maharSi, jo vahA~ rahakara indrakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 7 / 14) / karAlAkSa - skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 61 ) / karIti - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 44 ) / karISaka- eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 55 ) / karISiNI - eka nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai| ( bhISma0 9 / 17, 23 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karUSa - ( 1 ) eka bhAratIya janapada ( Adhunika vidvAnoMkI dhAraNA ke anusAra baghelakhaNDa aura bundelakhaNDakA kucha bhAga ( Adi0 122 / 40 ) | ( 2 ) karUSarAja, jisakI prApti ke liye tapasyA karanevAlI vaizAlI bhadrAkA zizupAlane apaharaNa kiyA thA ( sabhA0 45 / 51 ) / (3) eka nareza, jinhoMne jIvana meM kabhI mAMsa nahIM khAyA ( anu0 115 / 64 ) / kareNumatI - cedinareza zizupAlakI putrI, nakulakI patnI evaM niramitrakI mAtA ( Adi0 95 / 79 ) / karkakhaNDa - pUrvIya bhAratakA eka janapada, jise karNane duryodhanake liye jItA thA ( vana0 254 / 8 ) / karkara- eka pramukha nAga ( Adi0 35 | 16 ) | karkoTaka - (1) kazyapa aura kadrU kI saMtAnoMmeM pramukha eka nAga ( Adi0 35 / 5 ) | ye arjunake janmotsava meM gaye the ( Adi0 122 / 71 ) / varuNakI sabhA meM virAjamAna hote haiM ( sabhA0 9 / 9 ) / dAvAnalase dagdha honeke bhaya se inakA rAjA nalako pukAranA, nalake Anepara unase nAradajIke zApase apane sthAvara-tulya honekA hAla kahanA, unakA mitra honA, rAjA nalako bai~sakara unakA rUpa vikRta karanA, unheM AzvAsana denA tathA punaH pUrvarUpa meM pariNata hone ke liye or3haneke nimitta do vastra pradAna karanA ( vana0 66 / 2 - 25 ) | ye zivajI ke rathake ghor3oMke kesara bA~dhane kI rassI banAye gaye the svadhAmagamanake ( karNa 0 4 / 29 ) / balarAmajI ke samaya svAgata ke liye ye bhI gaye the (mausala0 4 / 15) / ( 2 ) karkoTaka deza aura vahA~ ke nivAsI ( karNa 0 44 / 43 ) / karNa - (1) kuntIke garma aura sUryake aMzase kavaca-kuNDaladhArI mahAbalI karNakI utpatti ( Adi0 63 / 986 Adi0 110 / 18 ) / pahale isakA 'vasuSeNa' nAma thA paraMtu jaba isane apane kavaca-kuNDaloMko zarIrase udher3akara indrako de diyA, tabase usakA nAma For Private And Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karNa karNa vaikartana' ho gayA ( Adi0 67 / 144---147) / (sabhA0 30 / 20) / yudhiSThirake rAjasUya yajJameM rathikuntIke dvArA isakA jalameM parityAga (Adi. 67 / zreSTha karNakA Agamana (sabhA034 / 7) / yaha aGga 139; Adi0 110 / 22) / ise brAhmaNake liye kucha aura vaGga dezakA rAjA thA aura isane jarAsaMdhako parAsta bhI adeya nahIM thA ( Adi0 67 / 143) / brAhANa- kiyA thA (sabhA0 44 / 9-11) / dyUtake liye Aye rUpameM yAcaka hokara Aye hue indrako isake dvArA kavaca hue rAjA yudhiSThira karNase bhI mile the (sabhA0 58 / kuNDalakA dAna evaM prasanna hue indrase isako 'zakti' 23 ) / dyUtasabhAmeM karNa bhI upasthita thA aura draupadIko nAmaka amogha astrakI prApti (aadi067|144-146; dAvapara lagAnese bahuta prasanna huA thA (sabhA0 65 / Adi. 110 / 28-29) / yaha sUryadevakA sarvottama 44) / isake dvArA vikarNako phaTakArate hue draupadIke aMza thA (Adi0 67 / 150) / gaGgAke pravAhameM hAre jAne kI ghoSaNA aura draupadI tathA pANDavoMke vastra bahate hue isa bAlaka karNakA adhirathake hAthameM paha~canA utAra leneke liye duHzAsanako Adeza (sabhA068 / ( Adi. 500 / 23) / adhiratha tathA usakI patnI 27-38) / isakA draupadIko dUsarA pati cuna leneke rAdhAkA isako apanA putra banA lenA ( Adi. 110 / liye kahanA aura use dAsI batAnA (sabhA0 71 / 23) / isakA 'vasuSeNa' nAma honekA kAraNa (Adi. 1-4) / vanameM calakara pANDavoMkA vadha karane ke liye 110 / 24) / isakI sUrya-bhakti (Adi0 110 / duryodhanako isakI salAha ( vana0 7 / 16-20) / 25) / isakI brAhANa-bhakti (Adi0 110 / 26) / dvaitavanameM pANDavoMke pAsa calane ke liye isakA duryodhanako isakA karNa' aura 'vaikartana' nAma hone kA kAraNa ubhAr3anA ( vana0 237 adhyAya )|ghossyaatraakaa prastAva (Adi. 110 / 31) / droNAcAryake samIpa adhyayanake batAnA (vana0 238 / 19-20) / dhRtarASTra ke Age liye isakA Agamana ( Adi. 131 / 11 ) / ghoSayAtrAkA prastAva rakhanA (vana0 239 / 3-5) / adhyayanAvasthAmeM arjunase isakI spardhA ( Adi. dvaitavanameM gandharvodvArA isakI parAjaya (vana0 241 / 131 / 12) / raGgabhUmimeM isakI arjunase spardhA tathA 32) / mArgameM isake dvArA duryodhanakA abhinandana astra-kuzalatA ( Adi. 135 / 9-12) / raGga- (vana0 247 / 10-15) / duryodhanako anazana na bhUmimeM duryodhanadvArA isakA sammAna (Adi0 135 / / karaneke liye isakA samajhAnA (vana0 250 adhyaay)| 13-14) / arjunadvArA ise raGgabhUmimeM phaTakAra (Adi. bhISmadvArA isakI nindA, isake kSobhapUrNa vacana aura 135 / 18) / arjunase lar3aneke liye isakA raGgabhUmimeM isakA digvijayake liye prasthAna (vana0 253 adhyaay)| udyata honA (Adi. 135 / 20) / raGgabhUmimeM isake dvArA samUcI pRthvIpara digvijaya aura hastinApurameM kRpAcAryakA isase paricaya pUchanA aura isakA lajjita isakA svAgata ( vana0 254 adhyAya ) / karNakA honA ( Adi0 135 / 34) / duryodhanadvArA isakA duryodhanako yazake liye salAha denA ( vana0 255 aGgadezake rAjapadapara abhiSeka (Adi. 135 / 38) / adhyAya ) / karNadvArA arjunake vadhakI pratijJA ( bana0 isake dvArA duryodhanako aTala mitratAkA varadAna (Adi0 257 / 16-17 ) / sUryake samajhAnepara bhI isakA 135 / 41) / isakA raGgabhUmimeM apane pitA adhiratha kavaca kuNDala denekA hI nizcaya rakhanA (vana0 300 / kA abhivAdana (Adi0 136 / 2) / bhImasenadvArA 27-39) / indrase zakti lekara hI unheM kavaca-kuNDala isakA tiraskAra (Adi0 136 / 6) / drupadase denekA nizcaya ( vana.302 / 17 ke bAda dAkSiNAtya parAjita hokara isakA palAyana (Adi0 137 / 24 ke pATha ) / karNakA kuntIke garbhase janma, kuntIkA use bAda dAkSiNAtya pATha ) / draupadIke svayaMvarameM isakA piTArImeM rakha kara azvanadImeM bahA denA tathA amRtase prakaTa Agamana (Adi. 185 / 4) / svayaMvarameM lakSyavedhake hue kavaca-kuNDala dhAraNa karaneke kAraNa isakA nadIme liye udyata hue karNako dekhakara sUtaputra honeke kAraNa jIvita raha sakanA (vana0 308 / 4-7-27) / isakA varaNa na karaneke sambandhameM draupadIkA vacana piTArImeM baMda hue karNakA adhiratha aura rAdhAke hAthameM (Adi. 186 / 23) / draupadIke svayaMvarameM arjunadvArA ___ AnA (vana0 309 / 5-6) / rAdhAdvArA karNakA vidhiisakI parAjaya (Adi0 189 / 22) / parAkramapUrvaka pUrvaka pAlana ( vana0 309 / 11-12 ) / isakA drupadako parAjita kara pANDavoMko kaida karane ke liye isakA 'vasuSeNa' aura 'vRSa' nAma par3anekA kAraNa ( bana0 duryodhanako parAmarza (Adi0 201 / 1-21) / 309 / 13-14) / hastinApurameM isakI zikSA aura isako droNako phaTakAra (Adi0 203 / 26) / duryodhanase mitratA (vana0 309 / 17-18) / indrase rAjasUya-digvijayake samaya bhImasenadvArA isakI parAjaya unakI zakti mA~ganA (vana0 310 / 21) / indrako For Private And Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karNa www.kobatirth.org 0nA08 ( 57 ) isake dvArA kavaca-kuNDala- dAna ( vana0 310 / 38 ) / pANDavoM kA patA lagAne ke liye isakI punaH guptacara bhejane kI salAha ( virATa0 26 / 8 - 12 ) / droNAcAryakI bAtoM para AkSepa karate hue arjunase yuddha karanekA hI isakA nizcaya ( virATa0 47 / 21 - 34 ) / isakI AtmaprazaMsApUrNa ahaGkArokti ( virATa0 48 adhyAya ) / arjunapara isakA AkramaNa ( virATa0 54 / 19 ) / arjuna se parAjita hokara yuddha ke muhAnese bhAganA ( virATa0 54 / 36 ) | arjunake sAtha punaH yuddha aura parAjita hokara bhAganA ( virATa0 60 / 27 ) / karNake kapar3oMkA uttaradvArA utArA jAnA ( virATa0 65 / 15 ) / drupadake purohitake kathanakA samarthana karanevAle bhISmake vAkyoMpara isakA AkSepa karanA ( udyoga0 21 / 9-15 ) / isakI AtmaprazaMsA ( udyoga 0 49 / 29- 32; udyoga0 62 / 2 -6 ) / bhISmajIke AkSepa karanepara isakA astra tyAgakara sabhAse prasthAna ( udyoga0 62 / 13 ) | duryodhanake pakSameM rahanekA nizcaya batAte hue zrIkRSNase raNayajJake rUpakakA varNana karanA ( udyoga 0 141 adhyAya | isake dvArA zrIkRSNase yudhiSThirakI vijaya aura duryodhanakI parAjayake lakSaNoMkA varNana ( udyoga0 143 / 2--45 ) / kuntIko uttara dete hue unake cAra putroMko na mAranekI pratijJA ( udyoga 0 146 / 4-23 ) / bhISmajI ke jIte jI yuddha na karanekI pratijJA ( udyoga0 156 / 25 ) | bhISmakI kaTu AlocanA ( udyoga0 168 / 11 -- 29 ) / pA~ca dinameM hI pANDavasenAko naSTa karanekI apanI zaktikA kathana ( udyoga 0 193 / 20 ) | zrIkRSNake samajhAnepara duryodhanakA hI pakSa grahaNa karanekA nizcaya ( bhISma 0 43 / 92 ) / bhISmase zastra DalavA deneke liye duryodhanako salAha denA ( bhISma0 97 / 7 - 13 ) / bANazayyA para par3e hue bhISma ke pAsa jAkara isakA unheM praNAma karanA ( bhISma0 122 / 4-5 ) / bhISmake samajhAnepara kSamA-prArthanA karate hue isakA yuddhakA hI nizcaya batAnA ( bhISma0 122 / 23 - - 33 ) / kauravodvArA isakA smaraNa ( droNa0 1 / 33 -- 47 ) / bhISmake liye zoka prakaTa karate hue isakA raNake liye prasthAna ( droNa0 2 adhyAya) / bhISmakI prazaMsA karate hue yuddhakaM liye unase AjA mA~ganA ( droNa0 3 adhyAya ) / bhISmakI AjJA pAkara kauravoMkI senAmeM isakA jAnA (droNa0 4 / 15) / duryodhanake pUchane para isakA senApatike liye droNAcAryakA nAma batAnA ( droNa0 5 / 13 - - 21 ) / duryodhanase bhImasena ke svabhAvakA varNana karate hue droNAcArya kI rakSA ke liye kahanA ( droNa0 22 / 18 - - 28 ) / kekaya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only karNa rAjakumAroM ke sAtha yuddha ( droNa0 25 / 42-44 ) / arjuna, bhImasena, pRSTadyumna aura sAtyakike sAtha yuddha ( droNa0 32 / 52--70 ) / isakA abhimanyuse parAjita honA ( droNa0 40 / 17 -- 36 ) / isakA droNAcArya abhimanyu vadhakA upAya pUchanA ( droNa0 48 | 18 ) / isake dvArA abhimanyuke dhanuSa aura DhAlakA kATA jAnA ( droNa0 48 / 32 - 39 ) / isake dhvajakA varNana ( droNa0 105 / 12-14 ) / bhImasenake sAtha yuddhameM isakA parAjita honA ( droNa0 129 / (33) / bhImasena ke sAtha isakA yuddha aura parAjita honA ( droNa0 135 se 138 adhyAyataka ) / bhImasenase bacane ke liye isakA rathameM dubaka jAnA ( droNa0 139 / 76 ) / bhImasenako mUcchita karake isakA dhanuSakI noka se unheM dabAnA ( droNa0 139 / 91-92 ) / bhImasenako kaTuvacana sunAnA ( droNa0 139 / 95-109 ) / arjuna ke bANoMse Ahata hokara isakA dUra haTa jAnA ( droNa0 139 / 114 ) / arjunake dvArA yuddha meM parAsta honA ( droNa0 145 // 83-84 ) / duryodhana ke protsAhana denepara use uttara denA ( droNa0 145 / 25 - 33 ) / sAtyakike sAtha yuddhameM isakI parAjaya ( droNa0 147 / 64-65 ) / duryodhanadvArA droNAcAryapara kiye gaye doSAropaNakA nirAkaraNa ( droNa0 152 / 15 - 22 ) / duryodhanase daivakI pradhAnatAkA varNana ( droNa0 152 / 23-34 ) / duryodhanako AzvAsana ( droNa0 158 / 5-11 ) / isake dvArA kRpAcAryakA apamAna ( droNa0 158 // 25-32; droNa0 158 | 49-70 ) / arjuna ke sAtha yuddha meM isakA parAjita honA ( droNa0 159 / 62-64 ) / sahadevako yuddha meM parAsta karake unake zarIra meM dhanuSakI noka cubhokara unheM kaTu vacana sunAnA ( droNa0 167 / 2 - 18 ) / sAtyakike sAtha isakA yuddha ( droNa0 170 / 30--43 ) / duryodhanako isakI salAha ( droNa0 170 / 46---60 ) / isake dvArA dhRSTadyumna kI parAjaya ( droNa0 173 / 7 ) / ghaTotkaca ke sAtha isakA ghora yuddha ( droNa 0 175 adhyAya ) / isake dvArA indrakI dI huI zaktise ghaTotkacakA vadha ( droNa0 179 / 54 -58 ) / bhImasenake sAtha yuddha aura unheM parAsta karanA (droNa0 188 / 10-22 ) / bhImasenake sAtha yuddha ( droNa0 189 / 50 - 55 ) / droNAcArya ke mAre jAnepara yuddhasthalase bhAganA ( droNa0 193 / 10 ) / sAtyakidvArA isakI parAjaya ( droNa0 200 / 53 ) / saMjayadvArA isake senApatitva tathA mRtyukA varNana ( karNa0 3 / 17 - 21 ) / arjunadvArA isake putra vRSasena ke
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karNa www.kobatirth.org ( 58 ) 1 catrako carcA ( karNa 0 5 / 23-24 ) / senApati ke liye prastAva karanepara duryodhanako AzvAsana ( karNa0 10 / 40-45 ) / senApati-padapara abhiSeka ( karNa0 30 / 43) / isakA kaurava senAkA makaravyUha banAkara yuddhake liye prasthAna ( karNa 0 11 (14) | isake dvArA pANDavasenA kA saMhAra ( karNa0 21 / 18 - 24 ) / bhAgate hue nakulake galemeM dhanuSa pha~sAkara unheM pakar3anA aura jIvita chor3a denA ( karNa0 24 / 45-56 ) / sAtyakike sAtha isakA yuddha ( karNa0 30 adhyAya I duryodhanase apanI yuddhasambandhI vyavasthA ke liye kahanA ( karNa0 31 / 35-69 ) / zalyako sArathi banAkara yuddhake liye prasthAna ( karNa0 36 / 24-25 ) / isakI AtmaprazaMsA ( karNa0 37 / 13 - 31 ) | arjunakA patA batAnevAleko puraskAra denekI ghoSaNA ( karNa0 38 adhyAya ) / zalyako phaTakArate hue madranivAsiyoM kI nindA karanA aura unheM mArane kI dhamakI denA ( karNa0 40 adhyAya ) / zalyako phaTakArate hue apaneko parazurAmajI tathA eka brAhmaNadvArA prApta zApoMkI bAta batAnA ( karNa0 42 adhyAya ) | AtmaprazaMsApUrvaka zalyako phaTakAranA ( karNa 0 43 adhyAya ) / isake dvArA madra Adi bAhIka dezavAsiyoMkI nindA karanA (karNa0 44 se 45 adhyaaytk)| isake dvArA pAJcAloMkA saMhAra ( karNa0 46 / 21-22 ) / pANDava senAkA saMhAra ( karNa 38 / 9-17 ) / karNaputra suSeNa aura citrasenadvArA pitAke ratha ke pahiyoMkI rakSA, vRSasenadvArA usake pRSThabhAgakI rakSA ( karNa0 48 / 18-19 ) / bhImasenadvArA karNaputra bhAnusenakA vadha ( karNa0 48 / 27 ) / kargadvArA yudhiSThirapara AkramaNa ( karNa0 48 / 63 ) / yudhiSThira ke sAtha yuddha meM isakA mUcchita honA ( karNa 0 49 / 21 ) | isake dvArA yudhiSThirake cakrarakSaka candradeva aura daNDadhArakA vadha ( karNa0 49 / 27 ) / yudhiSThira ko parAsta karake unakA tiraskAra karanA ( karNa0 49 / 48-59 ) / bhImasenadvArA isakI parAjaya ( karNa0 50 / 47 ) / bhImasena ke sAtha isakA ghora saMgrAma ( karNa0 51 se adhyAyataka ) / isake dvArA pAJcAla, cedi aura kekaya vIroMkA bhISaNa saMhAra ( karNa0 56 / 38-- 69 ) / dhRSTadyumna ke sAtha yuddha ( karNa0 59 / 7-14 ) / isake dvArA zikhaNDIkI parAjaya ( karNa0 61 / 23 ) / yudhiSThirako ghAyala karake yuddhase vimukha kara denA ( karNa0 62 / 29-31 ) / isake dvArA nakula, sahadeva aura yudhiSThirakI bhISaNa parAjaya ( karNa0 63 adhyAya ) | duryodhanakI preraNA se isakA bhArgavAstra prakaTa karanA (karNa0 64 / 47 ) / uttamaujAdvArA karNaputra suSeNakA vadha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only karNa ( karNa0 75 / 9 ) / isake dvArA pANDavasevAkA bhISaNa saMhAra ( karNa0 78 adhyAya ) / arjunake parAkramake viSaya meM zalyase vArtAlApa ( karNa0 79 / 49-70 ) 1 arjuna aura bhImasenadvArA khader3e hue dhRtarASTra-putrako isakA zaraNa denA ( karNa0 8151 ) / isake dvArA kekayarAjakumAra vizokakA vadha ( karNa0 82 / 3 ) / kekaya-senApati ugrakarmAkA vadha 400 221 4 ) I sAtyakidvArA karNaputra prasenakA vadha (karNa0 82 / 6 ) / isake dvArA dhRSTadyumnake putrakA vadha ( karNa0 82 / 9 ) / isakA bhImasenake bhaya se bhIta honA ( karNa0 84 / 7-8 ) / arjunadvArA karNaputra vRSasenakA vadha ( karNa0 85 / 36) / zalyase vArtAlApa ( karNa0 87 / 101-103 ) | arjunake sAtha dvairatha yuddha ( karNa0 89 adhyAya ) / karNake sarpamukha vANasaM arjunake kirITakA giranA ( karNa0 90 / (33) / rathakA pahiyA bai~sa jAnese use nikAlaneke liye isakA rathase utaranA aura bANa na calAne ke liye arjunase anurodha karanA ( karNa0 50 105-116 ) / arjunadvArA isakA vadha (karNa0 91 / 50 ) / karNakA dAha-saMskAra ( strI0 26 / 36 ) / brAhmaNadvArA ise zApa prApta honekA prasaMga ( zAnti0 2 / 23-26 ) / ise brahmAstra kI prApti aura parazurAmajIkA zApa ( zAnti 0 3 adhyAya ) / kaliGgarAjakI kanyAkA duryodhanadvArA apaharaNa hone para isake dvArA samasta rAjAoMkI parAjaya ( zAnti0 4 / 17-20 ) / isake bala parAkramakA varNana ( karNa0 15 adhyAya ) / isake dvArA jarAsaMghakI parAjaya ( kaNao 5 / 4 ) / isake dvArA mAlinI aura campAnagarIkI prApti ( karNa0 5 / 6-7 ) / isake kuNDaladAna kI carcA (anu0 137 / 9 ) / kuntIkA vyAsajIke sammukha karNake janmaprasaGgakI carcA aura ise dekhanekI icchA vyakta karanA ( Azrama0 30 adhyAya ) / karNa sUryakA aMza thA ( Azrama 0 31 / 14 ) / vyAsajIke AvAhana karanepara karNakA bhI prakaTa honA ( Azrama0 32 / 9 ) / svarga meM jAkara isakA sUryadevameM mila jAnA ( svargA0 5 / 20 ) / mahAbhAratameM Aye hue karNake nAma - Adhirathi, Adityanandana, Adityatanaya, aGgarAja, anezvara, arkaputra, bharatarSabha, goputra, kaunteya, kuntIsutaH kurUdvaha kurupRtanApati, kuruvIra, kuruyodha, pArtha, pUSAtmaja, rAdhAsutaH rAdhAtmaja rAdheya, ravisUnu, sauti, sAvitra, sUrya, sUryaputra, sUryasambhavaH sUtaH sUtanandana, sUtaputra, sUtasUnuH sUtamuta, sUtatanaya, sUtAtmaja, vaikartana, vaivasvata, vasuSeNa, vRSa / ( 2 ) dhRtarASTrakA eka putra ( Adi0 67 / 959 Adi0 116 / 3 ) / bhImasenadvArA isapara AkramaNa
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karNanirvA www.kobatirth.org ( 59 ) karNaveSTa - eka kSatriya rAjA jo 'krodhavaza' saMjJaka daityake aMzase utpanna the (Adi0 67 / 60-66 / pANDavoMkI orase inheM raNanimantraNa bhejA gayA thA ( udyoga 0 4 / 15) / karNazravA-ajAtazatru yudhiSThirakA Adara karanevAle eka maharSi (kA0 26 / 23 ) / karNATaka - eka dakSiNa bhAratIya janapada ( bhISma 0 1 / 59) / ( bhISma0 77 1 4 ) / bhImasenadvArA isakA nabha ( bhISma0 77 / 36 ) / karNanirvAka - nAnaprasthadharmakA pAlana karake svargako prApta hue kalaviGka - ( 1 ) eka tIrtha, jahA~ snAna karane aneka eka brahArSi ( zAnti0 244 / 18 ) / karNaparva - mahAbhAratakA eka pramukha parva / varaNa - ( 1 ) prAcIna kAlake manuSyoM kI eka jAtijo dakSiNa samudra taTapara rahatI thI / sahadevane isa jAtike logoMko parAsta kiyA thA ( sabhA0 31 / 67 ) / ( jo apane kAnoMse hI apane zarIrako Dhaka leM, unheM 'kAraNa' kahate hai / prAcIna kAlameM aisI jAtike loga the jinake kAna pairoMtaka laTakate the / ) isa jAti ke loga yudhiSThirako bheMTa deneke liye Aye the (sabhA0 52 / 19 ) / (2) dakSiNa bhAratakA eka janapada / yahA~ke yoddhA duryodhanakI senA meM the ( bhISma0 51 / 13 ) / surator skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 24) / tIrthoM meM snAnakA phala milatA hai ( anu0 25 / 43 ) / (2) eka prakArakA pakSI, jisakI utpatti mare hue trizirAke surApAyI mukhase huI ( udyoga 09 / 42 ) / kalaza - eka kazyapa-vaMzI nAga ( udyoga0 103 / 11 ) / kalazapotaka - eka pramukha nAga ( Adi0 35 / 7 ) / kalazI - eka tIrtha, jahA~ Acamana karanese agniSToma rAjakA phala milatA hai ( vana0 83 / 80 ) / kalazodara - skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 72 ) / kalA - kAlaparimANa ( zalya0 45 / 15 ) / kalApa - eka mahAtejasvI RSi) jinakA rAjasUya yajJake antameM rAjA yudhiSThira ne pUjana kiyA sabhA0 45 / 38 ke bAda dAkSiNAtyapATha pRSTha 843, kAlama 1 ) / kali - ( 1 ) solaha devagandharvormise eka / kazyapa-patnI 'muni' ke putra ( Adi0 65 / 44 ) | ye arjuna ke janma mahotsava meM bhI padhAre the ( Adi0 122 / 57 ) / ( 2 ) satyayuga Adike kramase pravRtta honevAlA cauthA yuga ( zAnti 0 69 1 81-2 ) / isakA indrake sAtha saMvAda damayantIne rAjA nalako apanA pati cuna liyA yaha indrase sunakara isakA kupita honA aura use daNDa deneko udyata ho jAnA ( vana 58 / 6 ) / nalake zarIra meM praviSTa hokara unheM rAjyase vaJcita karanekA saMkalpa karanA aura isameM isakI dvApara se sahAyatA ke liye prArthanA ( vana0 58 / 13-14 ) / isakA rAjA nalake zarIra meM praveza ( vana0 99 / 3 ) ! puSkarako juA khelane ke liye taiyAra karanA ( vana0 59 / 4-5 ) / nalako duHkha denevAle ( kaliyuga ) ke liye damayantIkA zApa (vana0 63 / 16-17 ) / karkoTaka nAga vipadagdha ho kaliyugakA bar3e duHkhase nalake zarIra meM rahanA ( vana0 66 / 15-16 ) / yUta vidyAkA rahasya jAnaneke anantara nalake zarIrane kaliyuga kA nikalanA aura zAdhAgni se mukta honA ( vana0 72 / 30-31 ) / kalikA apane svarUpako prakaTa karanA aura nalakA use zApa denekA vicAra karanA ( vana0 72 / 32 | bhayabhIta evaM kampita hue kaliyugakA hAtha jor3akara rAjAse krodha rokane kI prArthanA karanA, indrasena jananI damayantIke zApase apane pIDita honekI carcA karanA, nalakI zaraNa meM jAnA aura nalakA kIrtana karane vAloMko apanese ( kalise ) bhaya na honekI ghoSaNA karanA aura Darakara ke vRkSa meM samA jAnA ( vana0 72 / kAkA yAraha vikhyAta apsarAoMmeMse eka, jisane arjunake janma samaya Akara nAca-gAna kiyA thA ( Adi0 422 / 64-66 ) / varNikAna sumeru parvata ke uttara bhAga meM samasta RtuoM ke phUloMge bharA huA eka divya evaM ramaNIya vana ( bhISma0 3 / 24 ) / kartA - eka vizvedeva ( anu0 91 | 34 ) / - ( 1 ) eka pramukha nAga ( Adi0 35 / 16 ) / (2) eka prAcIna RSi jo brahmasabhA meM rahakara brahmAkI upAsanA karate hai ( sabhA0 13 | 19 ) / ikkIsa prajApatiyoM meM inakA nAma AyA hai (zAnti0 234 / 3637 ) / ( 3 ) eka rAjarSi, jo virajA ke potra tathA kIrtimAnake putra the| inake putrakA nAma ava thA zAnti0 55 / 9091 ) | kaImilakSetra - samAke nikaTakA eka kSetra jahA~ rAjA bharatakA abhiSeka huA thA ( vana0 135 | 1 ) / karya eka mAcIna deza jisake rAjAko bhImasenane jItA thA ( sabhA0 30 | 24 ) | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kali For Private And Personal Use Only kala- pitaroMkA eka gaNa / ye brahmasabhA meM rahakara brahmAjI kI upAsanA karate haiM ( sabhA0 11 / 47 ) /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaliGga kalmASapAda 30-38 ) / kaliyugakA sarvazreSTha tIrtha gaGgA (vana0 Age karake kaliGgavAsiyoM ne bhImase laDAI kI aura unake 85 / 89-91) / kaliyugakA mAna (vana0 188 / dvArA ve mAre gaye the (bhISma0 54 / 3-42) / (zeSa 26-27 ) / kaliyugake antima bhAgameM saMsArakI sthiti dekhiye shrtaayu-)| (3) skandakA eka sainika (vana0 188 / 39-64) / kaliyuga evaM yugAntameM (zalya0 45 / 64) / jagatkI paristhiti ( vana0 190 / 11-88 ); kalki-bhagavAn viSNuke bhAvI dazama avatAra, jo kaliyugakalike manuSyoMkI Ayu ( zAnti0231 / 25) / ke antameM dhameke zithila ho jAnepara prakaTa hoMge, inakA kalike yugadharmakA varNana ( vana0 149 / 33-38% shaanti069|91-97, zAntiparvake 231, 232, 238 nAma hogA kalki viSNuyazA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. pATha, pRSTha 796, kAlama 2, vana0 190 / aura 340 AdhyAyoMmeM bhI kalidharmakA varNana AyA 93-94 ) / kalkike svarUpa aura kAryakA varNana ( vana. hai ) / mArkaNDeyajIdvArA usake prabhAvakA varNana ( vana0 190 / 93-97 ) / inake dvArA kaliyugake bAda 188 / 25-85, vana0 190 / 7-92) / isa kaliyuga kRtayugakI sthApanA (vana0 193 / 1-14) / bhagavAn kA aMza hI kurukulakalaGka rAjA duryodhanake rUpase utpanna nArAyaNakA nAradajIse kalkiko apanA avatAra batAnA huA thA ( Adi. 67 / 87 Azrama0 31 / 10) / (zAnti0 339 / 104) / (3) bhagavAn sUryakA eka nAma (vana0 3 / 20) / kalmASa-(1) eka pramukha nAga (Adi0 35 / 7) / (4) bhagavAn zivakA eka nAma ( anu0 17 / 79) / kaliGga (kAliGga)-(1) dakSiNa bhAratakA eka (2) eka uttama azva, jisakA raMga citakabarA thaa| prAcIna deza / tIrthayAtrAke avasarapara yahA~ arjunakA yaha azva arjunane digvijayake samaya hATakadezake nikaTaAgamana ( Adi. 214 / 9, bhISma. 9 / 46, vartI gandharvanagarase prApta kiyA thA (sabhA0 28 / 6) / 69) / sahadevane dakSiNa-vijayake samaya ise jItA thA kalmASapAda-eka ikSvAkuvaMzI rAjA, jo RtuparNake pautra (sabhA0 31 / 71) / isa dezake nivAsI yudhiSThirake evaM sudAsake putra the / inakA dUsarA nAma mitrasaha thA / rAjasUya yajJameM bheMTa lekara Aye the ( sabhA0 52 / sudAsaputra honese ye saudAsa bhI kahalAte the| isa bhUtalapara ye 18) / tIrthayAtrAke samaya yudhiSThira yahA~ gaye the (vana0 asAdhAraNa tejase sampanna the ( Adi0 175 / 1; 114 / 4) / karNane digvijayake samaya ise jItA thA anu. 78 / 1-2) / inakA nagarase nikalakara vanameM (vana0 254 / 8) / sahadevane dantakUrameM kaliGgoMko mRgayAke liye jAnA, vahA~ inake dvArA hiMsaka pazuoMkA parAsta kiyA thA ( udyoga. 23 / 24) / dantakUrameM vadha (Adi0 175 / 2) / vahA~se thakakara inakA zrIkRSNane kaliGgokA saMhAra kiyA thA ( udyoga. 48 / nagarakI ora lauTanA aura eka taMga rAstepara inakI 76 ) / sahadevane ise jItA thA isakI carcA (udyoga0 zakti munise bheMTa (Adi0 175 / 6-7) / vahA~ 50 / 31) / karNane isa dezako pahale jItA thA (droNa. 4 / 8) / droNanirmita garuDavyUhakI grIvA aura pIThake / munikA tiraskAra (aadi075| 8-11) / zaktidvArA sthAnapara kaliGgadezIya yoddhA sthita the (droNa. 20 / inheM rAkSasa honekA zApa (Adi. 175 / 13-14) / 6-10) / parazurAmajIke dvArA isa dezake nivAsI vizvAmitrakI preraNAse inake zarIrameM kiGkara' nAmaka parAsta hue the (droNa. 70 / 12 ) / kaliGgadezIya rAkSasakA Aveza (Adi0 175 / 21) / inake dvArA yoddhA sAtyakike sAtha lar3e haiM (droNa. 141 / 10- rasoiyeko eka tapasvI brAhmaNake bhojanake liye manuSyakA 11) / parazurAmajIke Darase bhage hue kucha kSatriya zUdra mAMsa denekI preraNA (Adi. 175 / 31) / brAhmaNaho gaye the. unhIMmeM kaliGgoMkI bhI gaNanA hai (anu0 dvArA inheM rAkSasasvabhAvase yukta honekA zApa ( Adi. 33 / 22) / (2) kaliGga dezakA rAjA (sabhA0 175 / 35-36) / inake dvArA maharSi zaktikA bhakSaNa 51 / 7 ke bAda dA0 pATha ) / isakA nAma zrutAyu thA (Adi0 175 / 40) / vizvAmitrakI preraNAse inake (bhISma0 51 / 68-69) / yaha draupadIke svayaMvarameM dvArA vaziSThake samasta putroMkA saMhAra (aadi0175/42)| gayA thA (Adi. 185 / 13) / droNanirmita vyUhake vaziSThapara inakA AkramaNa (Adi. 176 / 18) / dAhine aGgameM sthita thA (dronn07|11)| jayadratha- mantrapUta jalase abhiSikta karake vaziSThadvArA inakA uddhAra kI rakSA saMlagna thA (droNa0 74 / 17) / bhImasena- (Adi0 176 / 26) / vasiSThadvArA inako kabhI bhI ke sAtha kaliGga-rAjakumArakA yuddha aura unake dvArA isakA brAhmaNakA apamAna na karanekA Adeza (Adi. 176 / vadha (droNa0 155 / 21-24) / kaliGgarAja zrutAyuko 31) / vaziSThase putra prApta karaneke liye inakI For Private And Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalmASI kazyapa prArthanA ( Adi0 176 // 33 ) / vaziSThadvArA inakI kazeraka-kuberakI sabhAmeM upasthita ho unakI sevAmeM saMlagna patnIke garbhase azmaka' nAmaka putrakA utpAdana (Adi0 rahanevAle bahusaMkhyaka yakSoMmeMse eka (sabhA0 1015) / 176 / 47) / zApagrasta-avasthAmeM inake dvArA maithunake kazeru-tvaSTA' prajApatikI eka sundarI putrI, jise caudaha liye udyata hue brAhmaNakA bhakSaNa (Adi. 181 / 16) / varSakI avasthAmeM narakAsura hara lAyA thA / solaha hajAra brAhANapatnI AGgirasIdvArA inheM apanI patnIke sAtha ninyAnabe anya kumAriyoMke sAtha isakA bhI bhagavAn samAgama karate hI mRtyu hone evaM vaziSThadvArA hI putra zrIkRSNake sAtha vivAha huA / ina saba kumAriyoMne prApta honekA zApa ( Adi. 181 / 20) / maharSi bhagavAn zrIkRSNase devarSi nArada tathA vAyudeyake bhaviSya parAzaradvArA dayAvaza saudAsakumAra sarvakarmAkI prANa-rakSA kathanakI satyatA batAte hue unake darzanamAtrase apaneko (zAnti. 149 / 76-77) / inakA nAma mitrasaha kRtakRtya batAyA aura unake prati apanI sakAmabhAvanA aura inakI rAnIkA nAma madayantI thaa| use inhoMne prakaTa kI / phira bhagavAnne inheM apanAyA ( sabhA0 38 vaziSThakI sevAmeM arpita kI ( zAnti. 234 / 30, 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 804-811) / anu0 137 / 18) / inakA vaziSThajIse gauke viSayameM kazerumAna ( kaserumAn )-eka yavanajAtIya asura, pUchanA ( anu0 78 / 3) / kuNDalakI yAcanAke jo zrIkRSNadvArA mArA gayA ( sabhA038 / 29 ke liye gaye hue uttaGka munike sAtha inakA saMvAda bAda dA0 pATha, pRSTha 824,kAlama 2 vana0 12 / 32) / (Azva0 57 / 1-18) Azva0 58 / 4-16) / kazyapa-(1) eka devarSi, brahmarSi aura prajApati, jo kalmASI-eka nadI, jisake Asa-pAsa bhramaNa karate hue marIci RSike putra aura dakSa prajApatike jAmAtA haiM rAjA drapada brAhmaNoMkI eka bastImeM pahu~ce aura yAja- (bhaadi065|11)| ye kadrU aura vinatAke pati haiM upayAjase mile the (Adi. 166 / 5-6) / isIke (Adi0 16 / 6) / brahmAjIne inheM sauMpara krodha na kinAre nivAsa karanevAle bhRgujIne yudhiSThirako upadeza karaneke liye kahA aura unakA viSa utAranevAlI vidyA dekara anugRhIta kiyA thA (sabhA0 78 / 16) / pradAna kI ( Adi0 20 / 14-15) / kazyapajIkA ( AcArya nIlakaNThane kalmASI' kA artha 'kRSNavarNA garur3ase kuzala pUchanA aura unake bhojana mA~ganepara eka yamunA' kiyA hai|) hAthI aura kachueko khAneke liye Adeza denA / vibhAvasu kalyANI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 7) / aura supratIka munike vaira aura zApakI kathA sunAkara kavaca-indrasabhAmeM virAjamAna honevAle eka RSi (sabhA0 unhIMke hAthI aura kachuA honekI bAta batAnA aura 7 / 17 ke bAda dAkSi0 paatth)| ye pazcima dizAmeM unake vizAla zarIra evaM yuddhakA varNana karanA (Adi. 29 / 13--32) / tapasyAmeM lage hue pitA kazyapakA nivAsa karate haiM ( zAnti0 208 / 30) / garur3ako darzana (Adi. 30 / 11) / inakA putrakI kavacI-dhRtarASTrakA putra ( Adi. 67 / 103 ) / kAmanAse yajJa karanA (Adi.31 / 5)|vaalkhilyoNbhiimsendvaaraa isakA vadha (karNa0 84 / 2-6) / ke prasAdase inakA vinatAke garbhase aruNa aura garur3ako kavi-(1) maharSi bhRguke putra (Adi066 / 42) / janma dekara garur3ako pakSiyoMke 'indra' padapara abhiSikta agastyajIke kamaloMkI corI honepara zapatha karanA (anu0 karanA (Adi0 31 / 12-15) / aditi, diti, 94 / 32) / (2) bRhaspatike pA~caveM putra eka danu, kAlA, danAyu, siMhikA, krodhA, prAdhA vizvA, agni, jo bar3avAnalarUpase samudrakA jala sokhate haiN| vinatA kapilA, muni, kadra-ye dakSakI teraha kanyAe~ inakI zarIrake bhItara UparakI ora gatizIla honeke kAraNa inheM patniyA~ haiM (Adi0 65 / 12) / inakI saMtAnoMkA 'udAna' aura 'UrdhvabhAka' bhI kahA gayA hai (vana. varNana (Adi0 65 / 14-54) / inase devatA 219 / 20) / (3) varuNake yajJameM brahmAjIke aura asura donoM utpanna hue (Adi066 / 34) / zukrakA havana honese jo tIna puruSa prakaTa hue unameMse inhoMne jyeSTha patnI aditike garbhase indra bhAdi bAraha eka / zeSa do bhRgu aura aGgirA the| brahmAjIne kaviko AdityoMko janma diyA (bhAdi0 75 / 1.) / kazyapa hI apanA putra svIkAra kiyaa| isa kavike kavi kAvya' aura surabhike sahavAsase nandinI nAmaka gaukI utpatti Adi ATha putra hue jo vAruNa kahalAte haiN| ye sabhI (Adi0 99 / 8-14) / arjunake janma-samayameM prajApati haiM (anu085 / 132-134) / (4) upasthita hue sAta RSiyoMmeM ye bhI the (Adi. 122 / brahmaputra kavike putra (anu. 85 / 133) / (5) 51) / parazurAmajIkA inheM samUcI pRthvI dAnameM denA eka vizvedeva (anu0 91 / 36) / (Adi. 129 / 12) / ye brahmAjIko sabhAmeM virAja For Private And Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kazyapa kAJcI mAna hote haiM (sabhA0 11 / 18) / inakA prahlAdake (2) eka nAga, jo arjunake janma-mahotsavameM upasthita pUchanepara unheM praznakA asatya uttara dene yA yathArtha bAta huA thA (Adi. 122 / 71) / jAnate hue bhI kucha uttara na deneke doSa batAnA tathA kahoDa-maharSi uddAlakake ziSya aura jaamaataa| aSTAvakrake pitA donoM pakSose mile honeke kAraNa gavAhI na denevAle (vana0 132 / 3-8) / inakA uddAlakakA ziSya gatrAhako prApta hue doSakA varNana karanA ( sabhA0 68 / hokara vinIta bhAvase unakI paricaryA meM saMlagna rahanA / 73-75 ) / yudhiSThirake sAtha tIrthayAtrA karanevAle inake dvArA kI gayI sevAke mahattvako samajhakara gurukA RSiyoM meM inakA bhI nAma AyA hai (vana0 85 / inheM zIghra hI sampUrNa veda-zAstroMkA jJAna karAnA aura 119) / brahmAjIne yajJameM sArI pRthvI kazyapako dAna kara apanI kanyA sujAtAkA inake sAtha vivAha kara denA dI; isase pRthvIko bar3A kheda huA aura vaha rasAtalako (vana. 132 / 9) / apane garbhastha bAlakadvArA apane jAne lgii| taba kazyapajIne apanI tapasyAse pRthvIko adhyayanakI kaTu AlocanA sunakara inakA use ATha prasanna kiyA (vana. 114 / 18-22) / parazurAma aGgoMse vaka honekA zApa denA ( vana0 132 / 10. jIkA kazyapako bhUmidAna karake svayaM unakA mahendraparvata 11) / garbhavatI sujAtAkA inase dhanakI yAcanA karanA para nivAsa (vana. 117 / 14) / kazyapapatnI (vana0 132 / 15) / inakA janakake darabArameM jAnA aditike garbhase bhagavAnkA vAmana avatAra (vana. aura vahA~ zAstrArthI paNDita bandIse hArakara jalameM DubAyA 272 / 62) / parazurAmajIse sampUrNa pRthvIko dakSiNA jAnA ( vana0 132 / 15 ) / inakA jalase bAhara rUpameM lekara unheM pRthvIse bAhara nikala jAnekA Adeza AnA aura aSTAvakrako samaGgA nadImeM snAna karanekA denA (droNa070 / 19-21) / inakA droNAcAryake Adeza denA (vana0 134 / 32-39) / pAsa jAkara unase yuddha baMda karaneko kahanA (droNa0 190 / 35-40) / skandake janma-samayameM inakA kahola-indrakI sabhAmeM virAjamAna honevAle eka prAcIna Agamana (zalya. 45 / 10) / parazurAmajIse dakSiNA- RSi (sabhA0 7 / 17 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / rUpameM pRthvIkA dAna lenA (kAnti049 / 64) / hastinApura jAte hue zrIkRSNase mArgameM inakI bheMTa parazurAmajIko rAjyake bAhara bhejanA (zAnti 41 / (udyoga0 83 / 64 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| 65-66 ) / rasAtalako jAtI huI pRthvIko UruoMke kAka-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9.64) / sahAre rokanA ( zAnti0 49 / 72 ) / purohitake kAkI-(1) tAmrAkI loka-vikhyAta putrI / isane viSayameM purUravAko upadeza (zAnti. 73 / 7-32) / ulluoMko janma diyA ( Adi066 / 56-57) / kazyapajIkA dUsarA nAma ariSTanemi' bhI hai (zAnti. (2) zizuoMkI sAta mAtRkAomese eka ( vana. 208 / 8) / inakA bhISmako varAha-avatArakI kathA sunAnA ( zAnti0 209 / 6) / ye mUlabhUta kazyapa 228 / 10) / gotrake pravartaka haiM (zAnti. 296 / 17-18) / kAkSIvAna-gautama RSike putra / caNDakauzika RSike maharSi kazyapake aGgoMse tilakI utpatti ( anu066| pitA ( sabhA0 17 / 22 21 / 5 ) / ye 10) / inakA vRSAdarbhise pratigrahakA doSa batAnA yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna hote the (sabhA0 / ( anu. 93 / 4.) / arundhatIse apane zarIrakI durbalatAkA kAraNa batAnA (anu. 93 / 65) / yAtu- kAzrana-merudvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka, dhAnIse apane nAmakA paricaya denA (anu0 93 / 86) / anu0 93 / 86) / dUsarA meghamAlI thA (zalya. 45 / 47) / mRNAlakI corIke viSayameM zapatha khAnA (anu. 93 / kAzcanAkSa-skandakA eka sainika (shly045| 57) / 116-117) / agastyajIke kamaloMkI corI honepara zapatha khAnA (anu. 94 / 18) / kuberake sAta kAzcanAkSI-naimiSAraNyameM bahanevAlI sarasvatIkA nAma guruomase eka ye bhI haiM, ye uttara dizAkA Azraya lekara (zalya0 38 / 19) / rahate haiM, inake kIrtanase kIrti aura kalyANakI prApti kAJcI-( madrAsase 37 mIla dakSiNa-pazcimameM sthita eka hotI hai ( anu0 150 / 38-39) / inakA tapobalase nagara, jo prAcIna samayameM cola rAjAoMkI rAjadhAnI thaa| pRthvIko dhAraNa karanA ( anu0 153 / 2) / isa samaya ise kAJjIvaram' kahate haiM / yaha sAta mokSamahAbhAratameM Aye hue kazyapajIke nAma-devarSi, dAyinI puriyo meM se eka hai|) yahA~ke yoddhA duryodhanakI kAzyapa, maharSi, mArIca, prajApati, AriSTanemi Adi / senAmeM vidyamAna the ( udyoga0 161 / 21) / For Private And Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAtyAyana ( 63 ) kAmboja - - kAtyAyana-indrakI sabhAmeM virAjamAna honevAle eka RSi kAmaThaka (yA kAmaTha )-dhRtarASTra kulameM utpanna eka (sabhA0 7 / 19) / nAga, jo janamejayake sarpasatrameM jala marA thA ( Adi. kAnIna-eka prakArakA bandhudAyAda putra ( Adi. 119 / 57 / 16) / 33) / ( vivAhase pahale hI jisa kanyAko isa zartapara kAma (athavA kAmAkhya ) tIrtha-eka tIrtha, jahA~ snAnasa diyA jAtA hai ki isake garbhase utpanna huA putra merA manovAJchita phalakI prApti hotI hai ( vana0 82 / hI putra samajhA jAyagA / ' usa kanyAke garbhase utpanna 105) / putrako 'kAnIna' kahate haiM-yaha nIlakaNThakI vyAkhyA kAmadA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya046 / 27) / hai| ) sarvasammata mata yaha hai ki nArIkI kanyAvasthAmeM kAmadeva-bhagavAn viSNukA eka nAma (anu0 149 / 83 ) / ( vivAhase pUrva ) hI jo putra paidA hotA hai, vaha 'kAnIna' kAmandaka-eka prAcIna RSi, jinhoMne AGgariSThako kahalAtA hai / yathA-vyAsa, karNa, zivi, aSTaka, pratardana rAjadharmakA upadeza diyA thA (zAnti. 123 / 15-25) / aura vasumAna Adi / kAmA-pRthuvAkI putrI, jo pUruvaMzI mahArAja ayutanAyIkI kAntAraka-eka dakSiNa bhAratIya janapada, jisake rAjAko patnI tathA akrodhanakI mAtA thI ( Adi. 177 / 21) / sahadevane dakSiNa-vijayake avasarapara parAjita kiyA (sabhA0 31 / 13) / ( veNA nadIke taTa para sthita kAmpilya-dakSiNapAJcAlakA eka nagara, jo drupadakI bhUbhAgako hI kAntAraka' kahA gayA hai--aisA Adhunika rAjadhAnI thA (Adi. 137 / 73) / vivAhake pazcAt vicArakoMkA mata hai|) zikhaNDIkA kAmpilya nagarameM Agamana (udyoga. 189 / kAnti-eka bhAratIya janapada (bhiissm09|40)| 13) / dazArNarAjane eka samaya isake nikaTa pahu~cakara kAnyakubja-gaGgAtaTapara basA huA eka prAcIna nagara, jo kisI brAhmaNako dUta banAkara vahA~ bhejA thA ( udyoga. rAjA gAdhikI rAjadhAnI thA ( Adhunika kannauja hI 192 / 14) / prAcIna kAlameM yahIM rAjA brahmadatta rAjya karate the, jinake yahA~ pUjanI nAmaka cir3iyA thI prAcIna kAnyakubja hai)| vaha rAjya yA janapada bhI (zAnti0 139 / 5) / kAnyakubja nAmase hI vikhyAta thA (Adi. 174 / 3, vana0 115 / 20) / yahA~ vizvAmitrane indrake sAtha kAmboja-(1) pazcimottara bhAratakhaNDakA eka janapada somapAna kiyA thA ( vana0 87 / 17) / kAnyakubjameM aura vahA~ke nivAsI, jinheM arjunane jItA thA (sabhA0 rAjA gAdhikI kumArI putrI satyavatIko apanI patnI 27 / 23) / yudhiSThirake rathameM kAmbojadezamai utpanna banAne ke liye RcIka munine rAjAse mA~gA thA ( udyoga (kAbulI) ghor3e jote gaye the (sabhA0 53 / 5) / 119 / 4) / kAmbojadezIya mlecchagaNa kaliyugameM rAjA hoMge---yaha kAnvazirA-eka jAti, jo pahale kSatriya thI; kiMtu brAhANoMse bhaviSyavANI ( vana. 188 / 36) / kAmboja yoddhA DAha rakhane ke kAraNa nIca bhAvako prApta ho gayI (anu. duryodhanake sainika the ( udyoga0 160 / 103) / mahAbhAratakAlameM isa dezakA rAjA sudakSiNa thA, jo 35 / 17) / mahArathI mAnA gayA thA (udyoga0 166 / 1-3) / kApila-kuzadvIpakA sAtavA~ varSa ( bhISma0 12 / 14) / bhISmanirmita garuDavyUhake puccha sthAnameM kAmboja khar3e kApI-eka nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai kiye gaye the (bhISma0 56 / 7) / kAmbojadezIya (bhiissm09|24)| azva dekhaneyogya tathA totekI pA~khake samAna raGgavAle kAma-(1) dharmake tIna putroMmeMse eka, inakI patnIkA hote haiN| aise hI ghor3e nakulake rathameM jute hue the (droNa. nAma rati hai (Adi0 66 / 32-33) / (2) anupama 23 / 7) / kAmboja Adi kaI dezoMke azva pU~cha, rUpavAn svAhAputra agni ( bana0 219 / 23) / kAna aura netroMko sthira karake vegase daur3anevAle hote haiM (3) bhagavAn zivakA eka nAma (anu017|42)| (droNa. 36 / 36) / (2) kAmbojarAja sudakSiNa, jo (4) kAmasvarUpa rukmiNIputra pradyumna (anu. 148 / draupadIsvayaMvarameM gayA thA (Adi. 185 / 15) / 20-21) / (5) bhagavAn viSNukA eka nAma (anu0 jisake choTe bhAIkA arjunadvArA vadha huA thA (karNa0 149 / 45 ) / (6) eka RSikA nAma ( anu0 156 / 111) / yaha kAmbojadezIya ghor3oMpara savAra 150141) / . ho yuddhake liye calA thA (bhISma0 71 | 13) / kAmacarI-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya. 46 / isakA yuddha aura arjunadvArA vadha (droNa. 92 / 6123) / 73) / kAmbojanareza sudakSiNake vadhakI carcA (choNa. For Private And Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAmyakavana ( 64 ) kAlakavRkSIya 94 / 30) / sudakSiNakA pitA bhI kAmboja yA 12-14) / parAkramI sahasrabAhukA agnidevako bhikSA kAmbojarAja kahalAtA thA (droNa. 92 / 61) / denA (zAnti049 / 38) / Apava munidvArA ise (3) kAmboja dezakA eka prAcIna nareza, mahArAja zApakI prApti (zAnti0 49 / 43) / parazurAmadvArA dhundhumArase inheM khaGgakI prApti huI (zAnti0 166 / 77) isakI bhujAoMkA uccheda (zAnti0 49 / 40) / isake vaMzakA saMhAra (zAnti. 49 / 52-53) / kAmyakavana-eka vanakA nAma, vanavAsakAlameM pANDavoMne isake dvArA mAMsabhakSaNaniSedha (anu0 115 / 60) / yahA~ nivAsa kiyA thaa| yaha RSi-muniyoMko bahuta priya isakI dattAtreyajIse varayAcanA (anu0 152 / 7thaa| pANDavokA kAmyakavanameM praveza tathA vidurajIkA 10) / varaprAptike pazcAt isake ahaMkArayukta vacanavahA~ jAkara unase milanA aura bAtacIta karanA (vana. brAhmaNakI apekSA kSatriyakI zreSThatAkA pratipAdana ( anu. 5 a0 meM ) / saMjayakA kAmyakavanameM jAkara vidurako 152 / 15-22) / vAyudevake kahanese isakA brAhmaNabulA le AnA ( vana0 6 / 11-17) / yudhiSThira kI mahattA svIkAra karanA (anu. 157 / 24-26) / AdikA daitavanase kAmyakavanameM praveza, kAmyakavanameM isakA abhimAnavaza samudrako bANoMse AcchAdita karanA pANDavoMke pAsa bhagavAn zrIkRSNa, munivara mArkaNDeya tathA (Azva0 29 / 3) / parazurAmajIdvArA isakA vadha nAradajIkA Agamana (vana0 182-183 a0 meN)| (Azva0 29 / 11) / pANDavoMkA kAmyakavanameM gamana (vana0258 a0 meN)| kAmyA-eka svargIya apsarA, jo arjanake janmotsava meM mahAbhAratame Aye hue kArtavIrya arjunake nAma-anUpa nRtya karane AyI thI (bhAdi. 122 / 64) / pati, arjuna, haihaya, haihayendra, haihayAdhipati, haihayarSabha, haihayazreSTha Adi / kAyavya-eka DAkU, niSAdaputra, jo kSatriya pitA aura kArtasvara-eka daitya, jo kabhI isa pRthvIkA adhipati thA; niSAdajAtIya mAtAse utpanna huA thaa| isake kiMtu ise chor3akara cala basA (zAnti0 227 / 52) / sadAcArakA varNana ( zAnti0 135 / 2-1) / luTeroMdvArA saradAra honeke liye prArthanA karanepara usake / kArtikeya-bhagavAn skandakA eka nAma, kRttikAoMne dvArA unheM dharmopadeza ( zAnti0 135 / 13-22) / inheM stanya-pAna karAyA, ataH ye kArtikeya nAmase prasiddha hue (anu0 85181-82, anu0 86 / 13-14) / kAyazodhana tIrtha-kurukSetrake antargata eka tIrtha, jahA~ (vizeSa dekhiye skanda) jAne aura snAna karanese zarIrakI zuddhi hotI hai (vana. 83 / 42) / kAsika-eka prAcIna deza, jahA~ nivAsa karanevAlI dAsiyA~ yudhiSThirake rAjasUyayajJameM sevAkArya karatI thIM kArandhama-dakSiNa samudrake samIpavartI tIrtha ( pA~ca nArI ( sabhA0 51 / 8) / tIrtho se eka ) ( Adi0 215 / 3 ) / yahA~ zApavaza grAha banakara rahanevAlI apsarA ( vargAkI sakhI kASNi-eka devagandharva, jo arjunake janmotsavameM upasthita kA arjunadvArA uddhAra (bhAdi. 215 / 21) / huA thA (aadi0122| 56) / kArapavana-sarasvatInadI-sambandhI eka . prAcIna tIrtha kA kAla (1)-dhruva' nAmaka vasuke putra--sabako apanA grAsa banAnevAle bhagavAn kAla ( Adi. 66 / 21) / (zalya. 54 / 12) / ye skandake abhiSekameM gaye the (zalya0 45 / 17) / kAraskara-eka nindya evaM tyAjya deza, jahA~kA dharma dUSita (2) eka maharSi, jo indrakI sabhAmeM upasthita ho unakI hai (karNa0 44 / 43) / upAsanA karate haiM (sbhaa07|14)| kArISa-maharSi vizvAmitrakA eka brahmavAdI putra ( anu0 kAlakakSa-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 69) / 4 / 55) / kAlakaNTha skandakA eka sainika (shly.45| 69) / kArUpa- ( 1 ) vaivasvata manuke chaThe putra (Adi. kAlakavRkSIya-eka prAcIna RSi, jo indrakI sabhAmeM 75 / 16) / (2) eka prAcIna deza, jahA~kA rAjA virAjamAna hote haiM (sabhA0 7 / 10) / inakA eka cora-DAkuoMko mAranevAlA thaa| yaha draupadIke svayaMvarameM kaueko piMjar3e meM bA~dhakara sAtha lenA aura kosalarAja upasthita huA thA ( Adi0 185 / 16) / kSemadarzIke sAre rAjyameM vahA~kA samAcAra jAnaneke liye kArtavIrya-haihayanareza kRtavIryakA putra sahasrabAhu arjuna, bAraMbAra cakkara lagAnA (zAnti0 82 / 6-7) / isake prabhAva tathA atyAcArakA varNana ( vana0 115 / logoMko vAyasIvidyA sIlanekI preraNA dete hue ghUma-ghUmakara For Private And Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlakA ( 65 ) kAlayavana rAjakarmacAriyoM ke duSkarmoko apanI A~khoM dekhanA mAtAne tapasyA karake inake liye eka vizAla hiraNyapura (zAnti. 82 / 8) / sarvajJa kAkake kathanakA nAmaka nagara brahmAjIse prApta kiyA thA, jisameM ye devatAoMbahAnA lekara unakA samasta rAjakarmacAriyoMkI corIkA se avadhya evaM surakSita ho nivAsa karate the (vana. hAla batAnA aura rAjAko satata sAvadhAna rahaneke liye 103 / 7-13) / ye varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upadeza denA (zAnti0 82 / 12-57, 61-67) / upAsanA karate the (sabhA0 9 / 12) / inake sAtha rAjA kSemadarzIko inakA vairAgyapUrNa upadeza (zAnti0 arjunakA yuddha aura unake dvArA ina dAnavoMkA saMhAra 104 / 12-54) / rAjA kSemadazIse rAjyaprAptike (vana. 173 adhyAya ) / arjunane indrakI AjJAse vibhinna upAyoMkA varNana (zAnti0 105 / 5-25) / inakA vadha kiyA thA ( virATa. 49 / 10; virATa. kSemadarzIse saMdhi karaneke liye rAjA janakako samajhAnA 61 / 25, udyoga0 49 / 14) / ye bhagavAn viSNuke (zAnti. 106 / 9-19) / caraNoMse utpanna kahe gaye haiM (udyoga. 100 / 5-6) / kAlakA-mahAn asurakulakI kanyA, kAlakeyoM athavA kAlaghaTa-eka vedavidyAke pAraMgata brAhmaNa, jo janamejayake kAlakaMjoMkI mAtA, isakI apane putroMke liye tapasyA sarpasatrake sadasya bane the (Adi0 53 / 8) / aura brahmAjIse varayAcanA ( anu0 173 / 7-11) / kAlaJjaragiri-medhAvika tIrthakA lokavikhyAta parvata, kAlakAkSa-eka daitya, jisakA garuDadvArA vadha huA thA jahA~ devahRdameM snAnase sahasra godAnakA pala milatA hai (udyoga0105 / 12) / (vana0 85 / 56) / isa tIrthakI mahimAkA varNana kAlakIrti-mayUrake choTe bhAI suparNanAmaka asurake aMzase (anu0 25 / 35) / utpanna eka kSatriya rAjA (Adi067 / 37) / kAlatIrtha-ayodhyAkA eka tIrtha, jahA~ snAnase gyAraha kara- samadase prakaTa haA eka bhayAnaka viSa vRSabhadAnakA phala prApta hotA hai (vn085|11)| aura isakA bhagavAn zivadvArA pAna (Adi. 18 / kAlatoyaka-eka bhAratIya janapada (bhiissm09|47)| 41-43) / bhImasenake bhojanameM duryodhanadvArA kAlakUTa kAlada-eka bhAratIya janapada (bhISma. 9 / 63) / milAyA gayA thA (Adi. 127 / 45-48 vana0 kAladantaka (kAladanta)-vAsuki kulameM utpanna eka 12 / 8.) / (2) eka parvata, jo patniyosahita nAga, jo janamejayake sarpasatrameM jala marA thA (Adi. tapasyAke liye jAte samaya rAjA pANDuko mArgameM milA 57 / 6) / thA (Adi. 118 / 47-48) / zrIkRSNako indra- kAlanemi-eka mahAbalI dAnava. kAlanemi-eka mahAbalI dAnava, jo isa bhUtalapara kaMsa prasthase girivraja jAte samaya mArgameM koI kAlakUTa parvata nAmase utpanna huA thA (Adi0 67 / 67) / lA~ghanA par3A thA (sabhA0 20 / 26-27) / yahA~ kAlapatha-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka duryodhanakI senAkA par3Ava par3A thA (udyog019|30)| (anu. 4 / 50) / (3) uttarAkhaNDa meM kAlakUTa parvatake AsapAsakA pradeza, jise arjunane uttara-digvijayake samaya jItA thA ( sabhA0 kAlaparvata-(1) laGkAke samIpa samudrataTavartI eka parvata 26 / 4) / (vana0 277 / 54) / (2) eka parvata, jo svapnameM zrIkRSNasahita zivajIke pAsa jAte hue arjunako mArgameM kAlakeya ( kAlakhaMja)-(kAlakA athavA ) kAlAke putra, hiraNyapuranivAsI dAnava / isakA arjunake sAtha yuddha milA thA (droNa0 80 / 31) / aura unake dvArA isakA saMhAra (aadi065| 35, kAlapRSTha-eka nAga, jo tripuravinAzake samaya zivajIke vana0 173 | 19-55, udyoga0 158 / 30, droNa. rathameM jute hue ghor3oMke kesara bA~dhaneke liye rassI banAyA 51 / 16; karNa079 / 62) / ina sabane vRtrAsurakI gayA thA (karNa0 34 / 29-30) / adhyakSatAmeM devatAoMpara car3hAI kI thI (vana0 100 / kAlamakha-'kAlamukha' nAmavAlI eka vizeSa jAtike loga, jo manuSya aura rAkSasa donoMke saMyogase utpanna hue the / kAlakoTi-naimiSAraNyake antargata eka prAcIna tIrtha sahadevane dakSiNa-digvijayake samaya una sabapara bhI vijaya (vana0 95 / 3) / prApta kI thI (sabhA0 31 / 67) / kAlakhaMja ( kAlakaMja)-asuravaMzakI kanyA kAlakAke kAlayavana-eka asurabhAvApanna yavana, jozrIkRSNadvArA mArA putra kAlakaMja yA kAlakhaMja kahe gaye haiM, ye hI kAlakeya gayAthA (sbhaa038|29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha bhI haiM, inakI saMkhyA lAkhoMke lagabhaga thI, inakI 824, kAlama 2 droNa. 1916-18)|yh gargAcAryake ma0 nA09 For Private And Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlarAtri kAzi silikanI sabhA 23) / tejase utpanna evaM atyanta zaktizAlI asura thA use anyatra cale jAnekA Adeza diyA (sabhA0 38 / (zAnti0 339 / 95) / 29 ke bAda dA. pATha, pRSTha 800, kAlama 1) / kAlarAtri-mRtyukI rAtakI adhiSThAtrI, jise sauptika- kAlI-vedavyAsakI mAtA satyavatI (aadi060|2)| AkramaNake samaya pANDavapakSake yoddhAoMne pratyakSa dekhA kAlIyaka-eka pramukha nAga ( Adi0 35 / 10) / thaa| usake svarUpakA varNana (sauptika.8 / 69-84) / kAleya-isI nAmase prasiddha daityagaNa ( Adi0 67 / kAlavega-vAsukikulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake 47-55) / inake dvArA vasiSTha, cyavana, bharadvAja Adi sarpasatrameM jala marA thA (Adi. 57 / 6) / muniyoMke AzramoMpara jAkara RSiyoMkA bhakSaNa (vana0 kAlazaila-uttarAkhaNDakI eka parvatamAlA (vana0 139 / 1) / 102 / 3-6) / devatAoMdvArA inakA vadha ( vana0 105 / 10) / kucha kAleya pAtAlameM bhAga gaye (vana0 kAlA-dakSa prajApatikI putrI, kazyapakI patnI, kAlakeya 105 / 12) / nAmaka asuroMkI mAtA ( Adi. 65 / 12, kAlehikA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / kAlApa-eka dharmajJa jitendriya RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate the ( sabhA0 4 / 18) / kAlodaka-eka tIrtha jahA~ sau yojana dUrase Akara nahAnevAle kAlAmra-bhadrAzvavarSake zikharapara sthita bhadrazAlavanameM suzo manuSyakI bhrUNahatyA dUra ho jAtI hai ( anu0 25 // 60) / bhita eka mahAn vRkSa, jo eka yojana U~cA hai| usameM isameM snAnase dIrghAyu prApta hotI hai (zAnti0 152 / sadA phala-phUla lage rahate haiN| usakA rasa pIkara bhadrAzva 12-13) / varSake strI-puruSa sadA javAna bane rahate haiM aura siddha kAverI-eka uttama tIrthabhUta nadI, jo varuNa sabhAmeM rahakara tathA cAraNa sadA usa vRkSake Asa-pAsa rahate haiM (bhISma. unakI upAsanA karatI hai ( sabhA0 5 / 20) / (yaha 7 / 14-18) / dakSiNa bhAratakI prasiddha nadI hai / isake taTapara zrIraGgakSetra, kAlika-pUSAdvArA skandako diye gaye do pArSadoM se eka, tricanApallI tathA kumbhakoNam Adi prakhyAta nagara evaM dusarekA nAma pANItaka' thA (zalya0 45443-44) / tIrtha haiN| ) isameM snAna karanese sahasra godAnakA phala milatA hai (vana0 85 / 22) / kAlikA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 14) / kAvya-prajApati kavike ATha vAruNasaMjJaka putroM se eka kAlikAzrama-eka tIrtha, jahA~ snAna aura tIna rAta (anu085| 133 ) / nivAsa karanese manuSya janma-maraNake cakkarase chUTa jAtA hai kAza-kAzake abhimAnI devatA, jo yamakI sabhAmeM dharma(anu0 25 / 24) / rAjakI upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 32) / kAlikAsaMgama-eka tIrtha, jisameM snAna karake tIna rAta upavAsa karanevAlA mAnava saba pApoMse chUTa jAtA hai masa me kA nAtA kAzi-(1) eka bhAratIya janapada ( vartamAna kAzIrAjya (vana084 / 156) / tathA vaaraannsiimnnddl)| jisapara pANDune vijaya prApta kI thI ( Adi. 112 / 29, bhISma 9 / 52) / kAlikeya-subalakA putra, jo abhimanyudvArA nihata huA bhImasenane kAzImeM usa dezake rAjAkI kanyA balandharAke thA (droNa0 49 / 7) / sAtha byAha kiyA (Adi0 95 / 77) / bhImasenane kAliGga-kaliGga dezakA rAjA zrutAyudha, jo yudhiSThirako isapara vijaya prApta kI (sabhA0 30 / 6, udyoga sabhAmeM virAjamAna hotA thA (sabhA0 4 / 26) / 50 / 19) / sahadevane bhI kAzidezapara vijaya pAyI thI isIkA nAma zratAyu bhI thA (sabhA0 51 / 7 ke bAda (udyoga0 50 / 31) / isa kAzidezake mahArathIrAjA dAkSiNAtya paatth)| vArANasImeM rahate the aura pANDavapakSake yoddhA the (udyoga kAlindI-kalindagirinandinI yamunA / ye anya saritAoM 50 / 41; udyoga0 196 / 2) / arjunane bhI isa ke sAtha khayaM bhI varuNasabhAmeM padArpaNa karatI haiM ( sabhA. dezako jItakara apane vazameM kiyA thA (Adi0 122 / 9|18)|(vishess dekhiye ymunaa)| 40) / zrIkRSNane isa dezako jItA thA (droNa. kAliya-eka pramukha nAga (Adi035 / 6) / vRndAvana- 11 / 15) / karNane duryodhanake liye isa dezako vazameM meM kadambavanake pAsa jo hRda thA, usameM praveza karake kiyA thA (karNa0 8 / 19) / kAzidezapara haryazva rAjA zrIkRSNane kAliyanAgake mastakapara nRtyakrIDA kI aura hue, inake bAda sudeva, phira divodAsa (anu. 30 / For Private And Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kAzika www.kobatirth.org ( 67 ) 12- 15; udyoga0 117 / 1) / phira vRSadarbha uzInara bhI kabhI vahA~ke rAjA hue the ( anu0 32 / 9) / ambA svayaMvara ke avasarapara bhISmane isa dezako jItA thA ( anu0 44 / 38 ) / yudhiSThirake azvamedhakA ghor3A isa dezameM gayA thA ( Azva0 83 | 4 ) / (2) kAzIrAjya athavA janapada meM rahanevAle log| kAzirAja aura kAzipradezake yoddhA yudhiSThirakI senAmeM the tathA bhISmadvArA mAre aura ghAyala kiye gaye ( bhISma0 106 / 18-20 ) / kAzika - pANDavapakSakA eka udAra rathI ( udyoga0 171 / 15) / kAzirAja- kAzideza ke rAjA, jo 'dIrghajihna' nAmaka dAnava ke aMzase utpanna the ( Adi0 67 / 40 ) / ye yudhiSThira ke bar3e premI the / upaplavya nagara meM abhimanyuke vivAdameM eka akSauhiNI senAke sAtha inakA zubhAgamana huA thA ( virATa0 72 / 16 ) / ye bar3e parAkramI the aura mahAbhArata yuddha meM inhoMne pANDavoMkA pakSa grahaNa kiyA thA ( bhISma0 25 / 5 ) / kAzI - prajApati kavike putra | ATha vAruNasaMjJaka putroMmeMse eka (anu0 85 | 133) / kAzIpurI - vArANasI nagarI, jise bhagavAn zrIkRSNa ne jalAyA thA ( udyoga0 48 / 76 ) / kAzIzvaratIrtha kurukSetra kI sImAmeM ambumatI nadIke samIpa sthita eka tIrtha, jisameM snAna karake manuSya saba rogesi mukta aura brahmaloka meM pratiSThita hotA hai ( vana0 83 / 57 T kAzmIra ( kAzmIraka ) - eka bhAratIya janapada tathA yahA~ ke nivAsI, digvijaya ke samaya ise arjunane jItA thA ( sabhA0 27 / 17; bhISma0 9 / 53 -67 ) / isa dezake nivAsI rAjA yudhiSThirake liye bheMTa lAye the ( sabhA0 34 / 12; sabhA0 52 / 14; vana0 51 / 26 ) | zrIkRSNa ne bhI kAzmIravAsiyoMko parAsta kiyA thA ( droNa0 11 / 16 ) | parazurAmajIne inheM parAsta kiyA thA ( droNa0 70 / 11 ) / kAzmIramaNDala - puNyamaya kAzmIra pradezakA vaha sthAna, jahA~ uttarake samasta RSi nahuSakumAra yayAti, ani aura kAzyapakA saMvAda huA thA ( vana0 130 / 10(11) / kAzmIramaNDalakI candrabhAgA ( canAba ) aura vitastA (jhelama) meM sAta dina snAna karanese manuSya munike samAna nirmala ho jAtA hai| kAzmIramaNDalakI jo nadiyA~ mahAnada sindhumeM giratI haiM, unameM tathA sindhumeM snAna karake manuSya mRtyuke pazcAt svargagAmI hotA hai ( anu0 25 / 7-8 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only kAzyapa kAzya - ( 1 ) kAzI ke eka rAjA, jo ambA, ambikA aura ambAlikA ke pitA the tathA jinakI ukta tInoM kanyAoMkA bhISmane apaharaNa kiyA thA ( Adi0 102 / 56, 64-65) / ( 2 ) kAzirAja jo yudhiSThira ke samaya vidyamAna the aura jinhoMne rAjasUya yajJameM yudhiSThira ke abhiSeka ke samaya unheM dhanupa arpaNa kiyA thA ( sabhA0 53 / 9 ) / kAzya tathA anya rAjAoMke diye hue dhanako yudhiSThira jUe meM hAra gaye ( sabhA0 68 / 2 ) / inheM pANDavoM kI orase raNa- nimantraNa bhejA gayA thA ( udyoga 0 4 / 19 ) / kAzyake putrakA nAma abhibhUthA ( udyoga0 151 / 63; bhISma0 93 / 13 ) | uttama rathI narazreSTha kAzya ( yA kAzirAja ) bhISma aura droNake samAna parAkramI the ( udyoga 0 171 / 22 ) / kAzyakA nAma 'senAvindu' aura 'krodhahantA' thA (udyoga 0 171 / 20-22 ) / pANDavasenAke mahAdhanurdhara zUravIroM meM kAzya ( kAzirAja ) bhI haiM / inhoMne bhI sabake sAtha zaGkhanAda kiyA thA ( bhISma0 25 / 17 ) / dhRtarASTraputra jayake sAtha inakA yuddha ( droNa0 25 / 45 ) / vasudAnake putradvArA kAzirAja (kumAra) abhibhUke vadhakI carcA ( karNa 0 6 / 23-24) / ( 2 ) eka prAcIna RSi, jo zarazayyApara par3e hue bhISmajI ke pAsa padhAre the ( zAnti 0 47 / 10 ) / kAzyapa - ( 1 ) eka prasiddha mantravettA brAhmaNa, jo sarpadaMzana se pIr3ita hue parIkSit ke prANa bacAne ke liye A rahe the ( Adi0 42 / 33 ) / istinApura jAte samaya inakA mArga meM takSakase bheMTa aura takSakake Da~sanese bhasma hue vRkSako mantrabala se punaH pUrvavat harA-bharA kara denA ( Adi0 42 / 33 se 43 / 10 taka ) / inakA takSakase vArtAlApa karanA aura usase yatheSTa dhana pAkara lauTa jAnA ( Adi0 50 | 19 - 27) / (2) vasudevajI ke purohita, jinhoMne pANDavoMke garbhAdhAna se lekara cUDAkaraNa taka sAre saMskAra karAye ( Adi0 123 / 31 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / inake dvArA pANDukA antyeSTi- saMskAra sampanna karAyA gayA ( Adi0 124 / 31 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / yudhiSThirakA Adara karanevAle RSiyoMmeM ye bhI the ( vana0 26 / 23 ) / siddha maharSike sAtha inakA saMvAda ( Azva0 16 / 19 se Azva0 19 / 53 taka ) | ( 3 ) indrakI sabhA meM virAjamAna honevAle eka RSi, jo kazyapake putra haiM (sabhA0 7 / 17 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / parama dharmAtmA kAzyapane pRthuke yajJameM sadasyatA grahaNa kI thI aura atri tathA gautamake vivAdako sabhAmeM upasthita kiyA thA ( vana 0 185 / 21 ) / kazyapaputra vibhANDaka, rAjadharmA,
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAzyapadvIpa ( 68 ) kIcaka vizvAvasu, indra, Aditya, vasu, anya devatA tathA kazyapa- (3) yamarAjake daNDakA nAma / ve antakAlameM isase kalameM utpanna samasta prajA kAzyapa kahI gayI hai / (4) prANiyoMkA saMhAra karate haiM (karNa. 56 / 120) / kazyapaputra kAzyapa nAmaka agni / yaha una pA~ca agniyoM- kiGkiNIkAzrama-eka tIrtha, jahA~ snAna karanese svargalokameMse eka haiM, jinhoMne tIvra tapasyA karake pAJcajanyako kI prApti hotI hai (anu. 25 / 23) / utpanna kiyA thA (vana0 220 / 1-5 ) / mahattara kitava-eka prAcIna jAtike loga, jo nAnA prakArakI bheTanAmaka agni, jo kAzyapake aMzase prakaTa hue the, ve bhI sAmagrI lekara rAjA yudhiSThirake yahA~ Aye the kAzyapa khlaaye| inheM pAJcajanyane pitaroMke liye utpanna (sabhA0 51 / 12) / kiyA thA (vana0 220 / 9) / (5) eka RSi kinnara-gandharvavizeSa (sabhA0 10 / 14) / kumAra, jo eka vaizyaka rayake dhakkese girakara AtmahatyA karaneko udyata ho gaye / zRgAlarUpadhArI indrake sAtha kimpunA-eka tIrthasvarUpA pavitra nadI, jo varuNakI unakA saMvAda (zAnti0 180 / 6) / __ sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatI hai (sbhaa09|20)| kAzyapadvIpa-eka dvIpa, jo candramA prativimbita kharagoza- kimpuruSa-(1) dhavalagirise Age himAlayake uttara kI AkRtimeM eka kAnake rUpameM dRSTigocara hotA hai bhAgameM vidyamAna eka deza, jo drumaputrase surakSita thA / (bhISma06 / 55) / ise arjunane jItA thA (sabhA0 28 / 1-2) / (2) kASThA-kAlaparimANa (shly045| 15) / eka jAti, jo pulahakI saMtAna haiM (aadi066|8)| kiMjapya-kurukSetrake antargata eka tIrtha, jahA~ snAna aura kimpuruSoMne samudrapAnakA adbhuta dRzya dekhaneke liye agastyajIkA anusaraNa kiyA thA (vana0 104 / 21) / japa karanese asIma phala prApta hotA hai (vana0 83 / 79) / kuberake krIDAsthalarUpa sarovarakI rakSAmeM kimpuruSa bhI tatpara kiMdattakRpa-eka kUpamaya tIrtha, jahA~ serabhara tila dAna rahate the (vana. 153 / 9) / kubera laMkA chor3akara karanese manuSya tInoM RNoMse mukta hotA hai (vana0 kimpuruSoMke sAtha gandhamAdanapara Akara rahane lage 83 / 98) / (vana0 275 / 33) / ye dakSa-kanyAoMkI saMtati haiM kiMdama-eka RSi, mRgIrUpadhAriNI patnIke sAtha mRgarUpa (zAnti. 207 / 25) / yudhiSThirake azvamedhayajJameM dhAraNa karake maithuna karate samaya inakA pANDuke bANoMse kimpuruSa bhI the ( Azva0 88 / 37 ) / (3) ghAyala honA (Adi. 117 / 6-7) / bANakI coTa jambUdvIpakA eka khaNDa, jise kimpuruSavarSa evaM haimavata khAnepara inakA mAnava-vANImeM vilApa ( vana bhI kahate haiM / zukadevajI ise lA~dhakara bhArataka 11718-11) / inakA pANDuke sAtha saMvAda (vana. the (zAnti. 325 / 13-14) / 117 / 12-29 ) / inake dvArA rAjA pANDuko zApa kirAta-eka bhAratIya janapada (bhISma0 21 51, 57) / (vana0117 / 30-33) / inakA prANatyAga (vana. - kirITI-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 71) / 117 / 34) / kiMdAna-kurukSetrake antargata eka tIrtha, jahA~ snAna aura kirmIra-eka rAkSasa, jo narakAsurakA bhrAtA aura kAmyakadAna karanese usakA asIma phala prApta hotA hai| vanakA rahanevAlA thaa| isakA bhImasenase yuddha (vana. (vana0 83 / 79) / 11 / 44-64) / bhImasenadvArA isakA vadha (vana. kiGkara-(1) eka rAkSasa, jisane vizvAmitrakI preraNAse 11 / 67) / kirmIravadhaparva-vanaparvake eka avAntara parvakA nAma ( vanazApagrasta rAjA kalmASapAdake zarIrameM praveza kiyA thA kimAravadhapaka (Adi. 175 / 21) / vizvAmitrakI preraNAse isake parvakA gyArahavA~ adhyaay)| dvArA vasiSThake samasta patroMkA saMhAra ( Adi0 kiSkindhAguhA-dakSiNa bhAratameM dhAravAr3a jilekA eka 175 / 11) / (2) rAkSasoMkI eka jAti yA varga, jo parvatIya sthAna, jahA~ prAcIna kAlameM vAnararAja vAli-sugrIva mayAsurakI AzAke anusAra ATha hajArakI saMkhyAmeM rahA karate the| yahA~ sahadevane mainda aura dvividako jItA upasthita ho yudhiSThirake mayanirmita sabhAbhavana kI rakSA karate thA (sabhA0 31 / 17) / isI kiSkindhAmeM zrIrAmane aura use eka sthAnase dUsare sthAnapara uThAkara le jAte the vAlIko mArA aura sugrIvako vahA~kA svAmI banAyA ( sabhA. 3 / 28; sbhaa048|9)| yudhiSThirane (vana0 280 / 15-39) / dhana laneke liye himAlayapara jAneke bAda vahA~ kiGkara kIcaka-matsyanareza virATakA sAlA aura senApati eka nAmaka rAkSasoMko bheTa pUjA dI thI (Azva0 65 / 6) / mahAbalI vIra, jo draupadIko dekhakara kAmamohita ho For Private And Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kIcakavadhaparva www.kobatirth.org ( 69 ) gayA thA ( virATa0 14 / 4 - 10; virATa0 18 / 7) / yaha rAnI sudeSNAkA bhAI thA ( virATa0 15 / 7; virATa0 21 / 29 ) / yaha 'sUtaputra' kahA jAtA thA ( virATa0 14 / 47 ) / kAleya nAmaka daityoMmeM sabase bar3A jo 'bANa' thA, vahI kIcakarUpameM utpanna huA thA / isake choTe bhAI bhI kAleya hI the ( virATa0 16 adhyAyameM pRSTha 1893 ) / isake choTe bhAI eka sau pA~ca the, jo upakIcaka kahalAte the / ve sabhI bhImasenake dvArA mAre gaye the ( virATa0 23 / 32-33 ) / sUtarAja kekayakI bar3I rAnI mAlavIke garbhase kIcaka aura isake bhAI utpanna hue ( virATa0 16 adhyAyameM dA0 pATha, pRSTha 1893 ) | isakA sudeSNAse draupadIkA paricaya pUchanA ( virATa0 14 / 7 - 23 ) / draupadIse premayAcanA karanA ( virATa0 14 / 40-45 ) / draupadIko prApta karane ke liye isakA sudeSNAse anurodha (virATa0 15 / 2 ) / draupadIkA keza pakar3anA aura use lAta mAranA ( virATa0 16 / 10 ) / saMketAnusAra draupadIse milaneke liye isakA rAtake samaya nRtyazAlA meM jAnA ( virATa0 22 / 40 ) / vahIM rAtahImeM bhImasenake sAtha yuddha aura unake dvArA isakA vadha ( virATa0 22 / 52-82 ) / isane apane jIvanameM trigartarAja suzarmAko bAraMbAra harAyA thA ( virATa0 25 aura 30 adhyAya ) / kIcakavadhaparva - virATaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 14 se 24 taka ) / kITaka - krodhavazasaMjJaka daityoMke aMzase utpanna eka rAjA ( Adi0 67 / 60 ) / kIrti - dakSa prajApatikI eka putrI aura dharmarAjakI strI ( Adi0 66 / 14 ) / kIrtikI adhiSThAtrI devI (vana 0 37 / 33 ) / kIrtidharmA - yudhiSThirakA sambandhI aura sahAyaka kSatriya vIra ( droNa0 158 / 39 ) / kIrtimAna - ( 1 ) nArAyaNake mAnasika putra virajAke Atmaja, jo pA~coM viSayoMse Upara uThakara mokSamArgakA avalambana karane lage ( zAnti 0 59 / 90 ) / (2) eka vizvedeva ( anu0 91 / 31 ) / kukuNa - eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga 0 103 / 10 ) / kukura - (1) yaduvaMzI 'kukura' nAmaka narezase pracalita huI vaMzaparamparA / isa vaMzake kSatriya bhagavAn zrIkRSNakI AjJA ke anusAra calakara zatruoMko baMdI banAte aura mitroMko Anandita karate the ( udyoga0 28 / 11 ) / kukura aura andhakavaMzake loga mausala - yuddha meM paraspara Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuNDadhAra jUjhate hue eka-dUsarepara matavAle hokara TUTate the (mausala 0 3 / 42 ) / ( 2 ) eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga0 103 / 10 ) / (3) eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 60 ) / kukkuTikA - skandakI anucarI mAtRkA ( bhIma0 46 / 15) / kukkura - ( 1 ) eka dharmajJa, jitendriya RSi, jo yudhiSThirakI sabhA meM virAjate the ( sabhA0 4 / 18 ) / ( 2 ) eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 42 ) / kukSi - ( 1 ) eka suprasiddha dAnavarAja, jo meru girike samAna tejasvI aura vizAla 'pArvatIya' nAmaka rAjA huA ( Adi0 67 / 56 ) | ( 2 ) raibhyakA putra, jo zuddha, suvrata aura dharmAtmA dikpAla thA (zAnti0 348 / 42-43 ) / kuJjara - ( 1 ) eka pramukha nAga ( Adi0 35 / 15) / sauvIra dezakA eka rAjakumAra, jo jayadrathakA anugAmI thA ( vana0 265 / 10 ) / arjunadvArA isakA vadha ( vana0 271 / 27 ) / kuJjala-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 76 ) / kuTara - eka pramukha nAga ( Adi0 35 / 15 ) / balarAmajIke nAgarUpameM samudra kI ora padhArate samaya unake svAgatameM yaha bhI AyA thA ( mausala 0 4 / 15) / kuThAra- dhRtarASTrakula utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatra meM jala marA thA (Adi0 57 / 15 ) / kuNigarga - eka mahAyazasvI aura zaktizAlI RSi, jinakI kanyA vyAha na karake tapasyA meM saMlagna ho vRddha ho gayI aura antameM apanI tapasyAkA upadhA bhAga dekara usane eka RSike sAtha apanA vivAha-saMskAra sampanna kiyA ( zalya0 52 / 3 ) / kuNindra - eka dvija-mukhya ( brAhmaNa athavA kSatriya nareza ), jinhoMne rAjasUya yajJameM yudhiSThirako divya zaGkhakI bheMTa dI thI ( sabhA0 51 / 7 ke bAda dAkSiNAtya pATha 1 kuNDa - ' kuNDa' nAmavAle eka vidvAn brAhmaNa RSi, jo janamejayake sarpasatra ke sadasya hue the (Adi0 53 / 8 ) / kuNDaja ( kuNDabhedi ) - dhRtarASTrakA putra ( Adi0 67 / 105 ) / bhImasenadvArA ' kuNDabhedi' nAmase isakA vadha ( bhISma0 96 / 26 ) / For Private And Personal Use Only kuNDadhAra - ( 1 ) dhRtarASTrakA eka putra, bhImasenadvArA isakA vadha, isakA dUsarA nAma kuNDodara thA ( bhISma0 88 | 23) / ( 2 ) varuNakI sabhA meM upasthita honevAlA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuNDabhedI ( 70 ) eka nAga (sbhaa09|9) (3) eka megha, apane bhakta kutapa-zrAddhameM prazastakAla (dinake AThaveM bhAgameM jaba brAhmaNake liye yakSarAja maNibhadrase isakI prArthanA (zAnti. sUryakA tApa ghaTane laga jAtA hai, usa samayakA nAma 271 / 19-20) / brAhmaNake liye dharmakA varadAna kutapa hai| usameM pitaroMke liye diyA huA dAna akSaya dilAnA (zAnti0 271 / 24-26) / tapaHsiddha hue hotA hai (Adi0 93 / 13 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| brAhmaNase milakara antardhAna honA (shaanti0271| (yaha kAla bAraha bajeke bAda AtA hai / ) 52) / kunadIka-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 58) / kuNDabhedI-dhRtarASTrakA eka putra (Adi0 67 / 104) / kuntala-(1) dakSiNa bhAratIya kuntala janapadake nivAsI bhImasenadvArA isakA vadha (droNa0 127 / 60) / (sabhA034 / 11, udyoga0 140 / 26) / kuntaladezIya kuNDala-(1) kauravakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake yoddhA (bhISmaH 51 / 12, karNa. 20 / 10) / sarpasatrameM jala marA thA ( Adi0 57 / 13) / (2) (2) dakSiNa bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 63) / 52-59) / kuNDalAharaNaparva-vanavAsake eka avAntara parvakA nAma kunti-(1) kunti dezake nivAsI rAjA aura yoddhA (sabhA0 (adhyAya 300 se 310 tk)| 14 / 26) / (2) eka bhAratIya janapada (sabhA0 kuNDalI-(1) garuDakI saMtAnomaiMse eka ( udyoga 14 / 27 bhISma0 9 / 40-43) / 101 / 9) / (2) eka nadI, jisakA jala bhAratIya kuntibhoja-(1) eka kSatriya rAjA, jo zUrasenake phuphere prajA pItI hai (bhISma 9 / 21) / (3) dhRtarASTrakA bhAI the (Adi0 67 / 130) / zUrasenadvArA inake liye eka putra, isakA dUsarA nAma 'kuNDAzI' thA (yaha apanI putrI pRthAko goda denA (Adi067 / 131) / nAma Adi067 / 97 meM AyA hai)| bhImasenadvArA sahadevadvArA dakSiNa-digvijayake samaya unapara AkramaNa isakA vadha (bhISma0 96 / 24) / (4) bhagavAn aura inakA saharSa unake zAsanako svIkAra karanA viSNukA eka nAma ( anu0 149 / 110) / (sabhA0 31 / 6) / ye yudhiSThirake rAjasUya yajJameM kuNDArikA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / padhAre the (sabhA0 34 / 12) / inakA durvAsAkI 15) / sevAke liye apanI putrI kuntIko upadeza (vana0 303 / kuNDAzI-dhRtarASTrakA eka putra (di. 116 / 14) / 13-29) / (2) kuntibhojake putra bhI isI nAmase 'kuNDalI' nAmase bhImasenadvArA isakA vadha (bhISma0 prasiddha the; inakA dUsarA bhAI purujit thaa| ye donoM 96 / 24) / pANDavoMke mAmA the (karNa0 6 / 22) / mahAbhArata kuNDika-somavaMzI mahArAja kuruke prapautra evaM dhRtarASTrake prathama dinake yuddhame kuntibhoja aura inake putra kA vinda prathama putra (Adi0 94 / 58) / aura anuvindake sAtha yuddha (bhISma0 45 / 72-76) / dhRSTadyumnanirmita krauJcavyUhameM netrake sthAnameM kuntibhoja kuNDina-(1) pUruvaMzI mahArAja kuruke prapautra evaM aura zaivya khar3e kiye gaye the (bhISma0 50 / 47) / dhRtarASTrake paJcama putra (Adi0 94 / 54) / (2) makaravyUhameM kuntibhoja aura zatAnIka peroMke sthAnameM khar3e kuNDina' nAma se prasiddha pura yA nagara, jo vidarbhadezakI the (bhISma0 75 / 11 ) / inake ghor3oMkA varNana rAjadhAnI thA (vana0 60, 73, 77 a0 meM udyoga (droNa0 23 / 46) / alambuSake sAtha yuddha (droNa. 158 a0 meN)| 16 / 183) / azvatthAmAdvArA inake dasa putra mAre gaye kuNDIviSa-eka bhAratIya janapada( bhiissm050| 50) / (droNa0 96 / 18-20) / arjunake mAmA kuntibhoja kuNDIvRSa-eka bhAratIya janapada (bhISma0 56 / 9) / aura purujitke droNadvArA mAre jAne kI carcA (karNa. kuNDodaparvata-eka tIrthabhUta parvata, jahA~ rAjA nalako jala 6 / 12) / aura zAnti milI (vana0 87 / 25) / kuntI-zUrasenakI putrI, rAjA kuntibhojakI (dattaka) kuNDodara-(1) eka pramukha nAga (Adi0 35 / 16) / kanyA pRthA (Adi0 63 / 14 Adi0 109 / 5) / (2) dhRtarASTrakA eka putra ( Adi0 (67 / 97) / ye siddhi nAmaka devIke aMzase utpanna huI thIM (Adi. kuNDadhAra' nAmase bhImasenadvArA isakA vadha 67 / 160) / zUrasenadvArA inakA kuntibhojake liye (bhISma 88 / 23) / (3) pUruvaMzI mahArAja godarUpameM dAna (Adi0 1103) pitA kuntibhojake kuruke pautra evaM janamejayake chaThe putra ( Adi0 gharameM devatAoM tathA atithiyoMkI pUjA-satkArake 94 / 55) / liye inakI niyukti ( Adi. 110 / 4) / For Private And Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuntI ( 71 ) kuntI inake dvArA maharSi durvAsAkI paricaryA evaM saMtuSTa hue maharSidvArA inako mantrakA upadeza ( Adi.67 / 133-134; Adi. 110 / 6 ) / kautUhalavaza inake dvArA sUryakA AvAhana ( Adi. 67 / 136; Adi. 110 / 8) sUryadvArA inako apane sAtha samAgamake liye Adeza ( Adi0 110 / 13) / inakA sUryase kSamAyAcanA karate hue unake prastAvako asvIkAra karanA ( Adi. 110 / 11-16) / doSoMke asparzakA AzvAsana evaM divyaputrakA pralobhana dekara inake sAtha sUryakA samAgama (Adi. 110 / 16-18) / inake garbhase karNakA janma ( Adi. 67 / 137, Adi. 110 / 18) / sUryadevakA inako punaH kanyAtva pradAna karanA ( Adi. 110 / 20) / mAtA-pitA Adi bAndhavoMke bhayase inake dvArA navajAta zizukA jalameM parityAga ( Adi0 67 / 139, Adi. 110 / 22 ) inake dvArA svayaMvarameM pANDukA varaNa aura pitAdvArA inakA vidhipUrvaka pANDuke sAtha vivAha (Adi. 111 / 8-9) / saMnyAsake liye kRtasaMkalpa hue pANDuse vAnaprasthAzramameM rahaneke liye inakA haTha ( Adi. 118 / 27-30) / inako kisI zreSTha puruSake samparkase putrotpAdana karaneke liye pANDakA Adeza ( Adi0 119 / 37 ) / parapuruSase saMtAnotpAdanake viSayameM inakA virodha tathA vyuSitAzva evaM bhadrAkA udAharaNa dekara apane mAnasika saMkalpase hI patrotpAdana ke liye pANDuse inakI prArthanA ( Adi. 120 / 1-37) / inakA durvAsAse prApta hue mantrakI mahimA batAkara kisI devatAke AvAhanake liye pANDuse AjJA mA~ganA ( Adi0 121 / 10-16) / dharmarAjake AvAhanake liye inako pANDukA Adeza ( Adi. 121 / 17-20) / inake dvArA dharmakA AvAhana aura unake dvArA inake garbhase yudhiSThirakA janma ( Adi. 122 / 7) / vAyudevakA AvAhana aura unake dvArA inake garbhase bhImakI utpatti ( Adi. 122 / 14) / indrakA AvAhana aura unake dvArA inake garbhase arjunakA janma ( Adi. 122 / 35) / inake dvArA tInase adhika saMtAnotpAdanakA niSedha ( bhAdi. 122 / 77-78) / mAdrIke garbhase putrakI utpattike liye inase pANDukA Agraha (Adi. 123 / 9-34) / inakI kRpAse mAdrIko putralAbha (Adi0 123 / 15-16) / pANDuke nidhanapara inakA karuNa vilApa (Adi0 124 / 16-23 ) / kuntIkA mUrcchita hokara giranA, mAdrIke uThAnepara vilApa karanA tathA zatazRGganivAsI RSiyoMdvArA inako AzvAsana (Adi0 124 / 22 ke bAda dA0 paatth)| patike sAtha satI honeke liye inakA mAdrIse anurodha (Adi. 124 / 23-24) / baccoMkI rakSAke hetu satI na honeke liye inase mAdrIkI prArthanA (Adi. 124 / 28) / pANDavoMke alpavayaska honeke kAraNa inase satI na honeke liye zatazRGganivAsI RSiyoMkA anurodha, patike zavake sAtha citArohaNake liye inase mAdrIkA AjJA mA~ganA (Adi0 124 / 28 ke bAda dA0 pATha ) / mAdrIko satI honeke liye inakI AjJA ( Adi0 124 / 29) / RSiyoMkA kuntI aura pANDavoMko lekara hastinApura jAnA (Adi0 125 a0) bhImake nAgaloka cale jAnepara inakI cintA tathA vidaradvArA inako AzvAsana ( Adi. 128 / 11-18 ) / raGgabhUmimeM karNa aura arjunake yuddha ke liye udyata honepara inakI mUrchA tathA viduradvArA inako AzvAsana (Adi0 135 / 27-28) / kuntIsahita pANDavoMkI vAraNAvatayAtrA ( Adi. 144 a0 ) / inake sahita pANDavokA lAkSAgRhase nikala jAnA (Adi. 147 a.)| adhika thaka jAne ke kAraNa mAtA kuntIko bhImasenakA apanI pIThapara biThAkara le jAnA (Adi. 147 / 20-21) / bhImako patirUpameM prApta karaneke liye inase hiDimbAkI prArthanA (Adi0 154 / 4-15) / hiDimbAkI manorathapUrti ke liye unakA yudhiSThirase anurodha ( Adi. 154 / 15 ke bAda dA. pATha ) / kAmapIr3ita hiDimbAko putradAna karaneke liye inakA bhImako Adeza ( Adi. 154 / 18 ke bAda dA0 pATha ) / ekacakrA nagarIke samIpa inako vyAsakA AzvAsana (Adi. 155 / 12) / inakA brAhmaNaparivArake viSayameM bhImasenase vArtAlApa ( Adi. 156 / 11-15 ) / brAhmaNadvArA inase bakAsurake vRttAntakA kathana (Adi. 159 / 2-17) / brAhmaNa-parivArako inakA AzvAsana (Adi. 160 / 1-3) / bhImadvArA bakavadha-vRttAntako gupta rakhaneke liye inakA brAhmaNase anurodha ( Adi0 160 / 16-17 ) / brAhmaNaparivArako duHkhase mukta karane evaM atyAcArI bakAsurake vinAzake liye inakA bhImako Adeza (Adi. 160 / 20) / inake isa AdezakA yudhiSThiradvArA prativAda (Adi0 163 / 5) / yudhiSThirake prati inake dvArA kRtajJatAkI prazaMsA ( Adi. 161 / 14) / inake dvArA yudhiSThirake prati bhImake bAhubalakI zreSThatAkA pratipAdana ( Adi0 161 / 15-18) / inako putrosahita pAJcAladeza jAneke liye Agantuka brAhmaNakI preraNA ( Adi. 166 / 56 ke bAda dA0 paatth)| pAJcAladeza calaneke liye inakA yudhiSThirako parAmarza For Private And Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuntI ( 72 ) kuntI - ( Adi. 16718) / inake dvArA draupadIrUpa bhikSAkA milakara upabhoga karaneke liye pANDavoMko upadeza ( Adi0 19. / 2) / drupadake ranivAsameM inakA sammAna (Adi. 193 / 9) / vyAsajIke pUchanepara draupadIke vivAhake sambandhameM inakA nirNaya (Adi. 195 / 18) / inake dvArA draupadIko AzIrvAda evaM zikSA ( Adi. 158 / 4) / vidurakA drupadake bhavanameM Akara kuntI, draupadI tathA pANDavoMke liye nAnA prakArake ratna aura dhana bheMTa karanA (Adi0 205 / 14) vidurajIkA mahalameM jAkara kuntIke caraNoM meM praNAma krnaa| kuntIkA kisI taraha mere putroMke prANa bace haiN| aisA kahakara duHkha prakaTa karanA, vidurajIko hI unake jIvanakA rakSaka batAkara unake prati kRtajJatA prakaTa karanA aura bhaviSyameM kyA hogA-isake liye zokAkula honA / vidurakA unheM punaH AzvAsana denA aura una sabako sAtha lekara hastinApura jAnA (Adi0 206 / 9 ke bAda dA0 pAThasahita 11 tk)| gAndhArIkA kuntI aura draupadIko rAjA pANDuke mahalameM ThaharAneke liye vidurako Adeza denA (Adi0 206 / 22 ke bAda dAkSi paatth)| indraprasthameM zrIkRSNakA kuntIse jAneke liye| vidA mA~ganA aura kuntIkA unhIMko apanA tathA apane putroMkA rakSaka batAkara sadA sudhi banAye rakhaneke liye unase prArthanA karanA (bhAdi0 206 / 51 ke bAda dA0 pATha ) / arjunakA subhadrAsahita Akara mAtA kuntIko praNAma karanA / kuntIkA subhadrAko hRdayase lagAkara usakA mastaka sUMghanA (Adi0 220 / 14-21) / vidurakA kuntIko apane gharameM rakhaneke liye pANDavoMse kahanA aura pANDavoMkA unake anurodhako svIkAra karanA (sabhA0 78 / 5-8) / draupadIkA kuntIse vanagamanake liye vidA lenA aura kuntIkA use AzvAsana dete hue jAnekI AjJA tathA kartavyakA upadeza de svayaM bhI putroMke pIche vilApa karatI huI jAnA (sabhA0 79 / 1-29) / vidurakA kuntIko AzvAsana denA ( sabhA079 / 31) / kuntIkA durvAsAkI sevAke liye udyata honA (vana0 304 / 1-11) / inakI sevAse prasanna hokara durvAsAkA inheM mantra pradAna karanA (vana0 305 / 20) / inake dvArA sUryadevakA AvAhana (vana. 306 / 7) / inakI sUryadevase kavaca-kuNDalavibhUSita putrakI mA~ga (vana0 307 / 17) / inakA navajAta zizuko piTArImeM rakhakara nadImeM chor3a denA (vana. 308 / 22) / zrIkRSNake milanepara unase pANDavoMkA samAcAra pUchakara inakA vilApa karanA (udyoga0 90 / 5-90) / zrIkRSNadvArA pANDavoMko utsAhavardhaka saMdeza denA aura vidulopAkhyAna sunAkara unheM yuddhake liye uttejita karanA (udyoga. 1325 se udyoga. 137 / 23 tk)| vidurakI bAtoMse cintita hokara inakA karNake pAsa jAnA ( udyoga0 144 / 26) / karNako apanA prathama putra batAte hue use pANDavapakSameM mila jAneke liye prerita karanA ( udyoga. 145 adhyaay)| kuntIkA pANDavoMse milanA aura draupadIko AzvAsana denA (strI0 15 / 33-38) / karNako bhI jalAJjali deneke liye kahanA aura pANDavoMke sAmane karNakA apane garbhase janma lenekA rahasya prakaTa karanA (strI0 27 17-13) / karNake liye cintita yudhiSThirako samajhAnA (zAnti0 6 / 4-8) / inake dvArA abhimanyuvadhake zokase pIr3ita subhadrA aura uttarAko AzvAsana (Azva0 61 / 33-40) / inakI uttarAke mRta bAlakako jilAneke liye zrIkRSNase prArthanA (Azva0 66 / 14-26) / inake dvArA gAndhArIkI sevA (Azrama01 / 23-24) / vanameM jAtI huI gAndhArI tathA dhRtarASTrake sAtha inakA bhI jAnA / ye Age-Age gAndhArIkA hAtha pakar3e jAtI thIM (Azrama 15 / 1-9) / pANDavoMke anurodha karanepara bhI kuntIkA vanameM jAnese na rukanA / yudhiSThirakA sahadevakA khyAla rakhane, karNako yAda rakhane tathA draupadI evaM bhImasena AdikA bhI priya karanekA Adeza denA (Azrama 16 / 7-16) / yudhiSThira Adi putroMkA lauTa calaneke liye atyanta Agraha tathA draupadI aura subhadrAkA apane pIche-pIche AnA dekhakara A~sU poMchatI huI kuntIkA pANDavoMko unake anurodhakA uttara denA (Azrama 16 / 17 se 17 adhyAyataka) / dhRtarASTra aura gAndhArIke samajhAnepara bhI kuntIkA na lauTanA tathA gAndhArI aura dhRtarASTra Adike sAtha unakA gaGgAtaTapara nivAsa (Azrama0 18 / 4-16) / vanameM kuntIke pAsa unake putroMkA AnA / kuntIkA rote hue sahadevako hRdayase lagA lenA ( Azrama0 24 / 7-10) / kuntIkA una putrahIna dampatiko apane sAtha khIMcakara lAnA (Azrama0 24 / 12) / kuntIkA vyAsajIse karNake janmakA gupta rahasya batAkara apane usa putrake darzanakI icchA prakaTa karanA (Azrama 29 / 49 se 30 / 18 tk)| yudhiSThira aura sahadevakA kuntIse unakI sevAke liye vanameM rahanekI icchA prakaTa karanA aura kuntIkA unheM hRdayase lagAkara tapasyAmeM vighna na par3e, isake liye lauTa jAne kA Adeza denA (Azrama0 36 / 2842) / kuntIkI vanameM kaThora tapasyA / eka mAsataka upavAsa karake eka dina bhojana karanA (Azrama037 / For Private And Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kunda ( 73 ) 14 ) | kuntIkA dhyAna lagAkara baiThanA aura dAvAgnimeM jalakara bhasma ho jAnA ( Azrama0 37 / 31-32 ) / kuntIkI haDDiyoMkA gaGgAmeM DAlA jAnA aura unake liye zrAddhakArya sampAdita honA ( Azrama 0 39 adhyAya ) / kuntI aura mAdrI donoM patniyoMke sAtha rAjA pANDukA mahendrabhavana meM jAnA ( svargA0 5 / 15 ) / kunda - dhAtAdvArA skandako diye gaye pA~ca pArSadoMmeMse eka ( zalya0 45 / 39 ) / kundAparAnta - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 49 ) / kupaTa-eka dAnava, kazyapapatnI danukA putra ( Adi0 65 / 26 ) / kubera - pulastyakumAra vizravA munike putra, jo rAkSasoMke rAjA the, laGkAmeM nivAsa karate the / narayAna ( pAlakI ) para car3hane ke kAraNa ' naravAhana' tathA rAjAoMke bhI rAjA honese 'rAja- rAja' kahalAte the / inake pitA vizravA inapara kupita the / pitAke krodhako jAnakara inhoMne unakI sevA aura prasannatA ke liye tIna rAkSasa-kanyAoM ko niyukta kara diyA thA ( Adi0 275 | 1 - 3 ) / inakI patnIkA nAma bhadrA hai ( Adi0 198 / 6 ) / inakA uttara dizAmeM kailAsapara yakSoM aura rAkSasoMke Adhipatyapara abhiSeka kiyA gayA ( vana0 111 / 10-11 ) / brahmAjIse varadAna pAkara rAvaNakA kuberako jItanA, inheM laGkAse niSkAsita karanA aura inake puSpaka vimAnako chIna lenA / phira kuberadvArA rAvaNako zApa ( vana0 275 / 32-35 ) / khANDavadAha ke samaya yuddha meM zrIkRSNa aura arjunapara prahAra karaneke liye inhoMne gadA hAthameM lI thI (Adi0 226 / 32 ) / nAradajIdvArA inakI divya sabhAkA varNana ( sabhA0 10 adhyAya ) / inake dvArA arjunako antardhAnAstrakA dAna ( vana0 41 / 38) / inakI gandhamAdanapara pANDavoMse bheMTa aura yudhiSThira tathA bhImasenako sAntvanA ( vana0 161 / 43-51 ) / inakA apaneko agastyase zApa milanekI kathAkA yudhiSThira ke prati varNana ( vana0 161 / 54-62) / inake dvArA yudhiSThira aura bhImasenako upadeza aura sAntvanA (vana0 162 adhyAya ) / inakA zrIrAmake liye abhimantrita jala bhejanA ( vana 0 289 / 9 ) / sthUNAkarNako strI hI bane rahane kA zApa denA ( udyoga0 192 / 45-47) / yakSoMke anurodhase usake zApakA anta batAnA (udyoga 0 192 / 50 ) / kubera zukrAcAryase eka cauthAI dhana pAkara usameMse solahavA~ bhAga manuSyoM ke liye arpita karate haiM (bhIma0 6 / 23 ) | pRthvIdohanake samaya ye dogdhA the ( droNa0 69 / 24 ) | kuberakI ma0 nA0 10 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumAraka sarasvatIke taTa para tapasyA, kuberatIrthakI utpatti tathA kuberako aneka varoMkI prApti / kuberane vahA~ dhanakA Adhipatya, rudradevake sAtha mitratA, devatva, lokapAlatva, nalakUbara nAmaka putra tathA puSpaka vimAna prApta kiye ( zalya0 47 / 28 - 31 ) / mahArAja mucukundake sAtha yuddha aura vArtAlApa ( zAnti0 74 / 4 - 18 ) / uzanAdvArA apane dhanakA apaharaNa honepara inakA zivajIkI zaraNa meM jAnA ( zAnti 0 289 / 12 ) / inake dvArA aSTAvakra munikA svAgata-satkAra ( anu0 19 / 37-50 ) / mahAbhAratameM Aye hue kubera ke nAma-alakAdhipa, dhanada, dhanadezvara, dhanAdhigotA, dhanAdhipa, dhanAdhirati, dhanAdhyakSa, dhanezvara, dhanapati, dhaneza, draviNapati, gadAdhara, guhyakAdhipa, guhyakAdhipati, kailAsanilaya, naravAhana, nidhipa, paulastya, rAjarAja, rAjarAT, rAkSasAdhipati, rAkSasezvara, vaizravaNa, vittagotA, vittapati, vitteza, yakSAdhipa, yakSAdhipati, yakSapati, yakSapravara, yakSarATa, yakSarAja, yakSarAkSasabhartA, yakSarakSodhipa ityAdi / kuberatIrtha- sarasvatI nadI -sambandhI eka tIrtha, isakI utpattikA prasaMga ( zalya0 47 / 25-31 ) / kubjAmraka - yAtrAmAtrase sahasra godAnakA phala aura svarga denevAlA eka tIrtha ( bana0 84 / 40 ) / kumAra - ( 1 ) 'anala' nAmaka vasuke putra skanda, jinakA janmakAla meM sarakaMDoM ke vanameM nivAsa thA ( Adi0 66 / 23 ) / inakA 'kArtikeya' nAma honekA kAraNa ( Adi0 66 / 24 ) / kumAragraha athavA kumAra skanda ke pArSada, jo vajrakA prahAra honepara kumAra ke zarIra se prakaTa hue the ( vana0 288 / 1) / ( 2 ) bhAratavarSa - kA eka pUrvIya janapada, jahA~ke rAjA zreNimAnko digvijaya ke samaya bhImasenane parAsta kiyA thA ( sabhA0 30 / 1 yahA~ke rAjakumAra rAjasUyayajJameM yudhiSThirake liye bheMTa lAye the ( sabhA0 52 / 14 - 17) / (3) eka prAcIna rAjA, jise pANDavoMkI orase raNanimantraNa bhejA gayA thA ( udyoga0 4 / 24 ) / droNAcAryake sAtha yuddha aura unake dvArA isakA parAsta honA ( droNa0 16 / 21-25 ) / (4) 'sanatkumAra' athavA kumAra sanatsujAta RSi, jinhoMne kisI samaya kahA thA ki "mRtyukI sattA hai hI nahIM' ( udyoga 0 41 / 2 ) / ( 5 ) garur3akI pramukha saMtAnoM meM se eka ( udyoga 0 101 / 13 ) / For Private And Personal Use Only kumAraka- kauravyakula meM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatra meM jala bharA thA ( Adi0 57 / 13) /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kumArakoTi ( 74 ) kurukSetra 3 kumArakoTi-eka tIrtha, jisake niyamapUrvaka sevanase dasa kumbharetA-zaMyuke prathama putra bharadvAjakI patnI vIrAke garbha se hajAra godAnakA phala prApta hotA hai (vn02|117)| utpanna vIra nAmaka agni, jinheM somadevatAke sAtha dvitIya kumAradhArA-pitAmaha sarovarase nikalI 'kumAradhArA' nAmakI Ajya-bhAga prApta hotA hai| inheM 'rathaprabhu' rathadhvAna' eka dhArA, jahA~ snAnase kRtArthatA prApta hotI hai aura 'kumbharetA' bhI kahate haiM (dhana0 220 19.10) / (vana0 84 / 149) / kumbhavaktra-skandakA eka sainika (zalya0 55 / 75) / kumAravarSa-raivataka parvatake pAsakA varSa (bhISma0 11 / 26) / 0 11 / 26) / kumbhazravA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 26) / kumArI-(1) kekayadezakI eka rAjakumArI, pUruvaMzIya kumbhANDakodara-skandakA eka sainika ( zalya. rAjA bhImasenakI patnI, pratizravAkI mAtA ( Adi. pratizravAkI mAtA ( aadi045| 69) / 95 / 43) / (2) skandake zarIrase utpanna kumArI kambhikA-skandakI anucarI mAtRkA (shly046|15)| graha / ye kumAriyA~ garbhastha bAlakoMkA bhakSaNa karanevAlI kumbhInasi-eka mAyAvI asura (anu0 39 / 7) / haiM (vana0 23031) / (3) dhanaMjaya nAgakI bhAryA kumbhInasI-gandharvarAja citrarathakI patnI, jisane citrarathakI (udyoga0117 / 17) / (4)bhAratakI eka nadI, jIvana-rakSAke liye yudhiSThirase prArthanA kI thI ( Adi. jisakA jala yahA~kI prajA pItI hai (bhISma0 9 / 36) / 169 / 35) / (5) zAkadvIpakI eka nadI (bhISma011 / 32) / kuraGgakSetra-eka tIrtha, yahA~ snAna aura trirAtra upavAsakA kumuda-(1) eka pramukha nAga ( Adi0 35 / 15; phala ( anu0 25 / 1-12) / udyoga0 103 / 13; mausala. 4 / 15) / (2) eka kuru-(1) sUryakanyA tapatIke garbhase samrAT saMvaraNadvArA vAnara jo vAnararAja sugrIvakA sahAyaka evaM anugAmI utpanna (Adi0 94 / 48) / inake dvArA vAhinIke thA (vana0 289 / 4) / (3) supratIkake kulameM garbhase azvavAn, abhiSyanta, caitraratha, muni evaM janamejayakA utpanna eka gajarAja (udyoga0 99 / 15) / (4) janma / inake nAmase kurujAGgala dezakI prasiddhi / garuDakI pramukha saMtAnoM se eka (udyoga0 101 / 12) / (5) kuzadvIpakA eka parvata (bhISma0 12 / 10) / inakI tapasyAse kurukSetrakA pavitra honA (Adi0 94 / (6) dhAtAdvArA skandako diye gaye pA~ca pArSadoMmeMse 50-51) / inakI dUsarI patnI zubhAGgIse vidurakA eka ( zalya0 45 / 39 ) / (7) skandakA eka janma ( Adi0 95 / 39) / kurukSetrakI bhUmi jotate sainika ( zalya0 45 / 56 ) / (8) bhagavAn hue inakA indra ke sAtha saMvAda (zalya. 53 / viSNukA eka nAma (anu. 149 / 76) / 6-15 ) / kurukSetrameM inake yajJa karate samaya sarasvatI nadI (sureNu' nAmase prakaTa huI thIM / kucha vyAkhyAkAroMke kumadamAlI-brahmAdvArA skandako diye gaye cAra pArSadoMmeMse anusAra 'oghavatI' nAmase inakA prAkaTya huA thA eka (zalya. 45 / 25) / (zalya. 38 / 26-27) / (2) eka zraddhA-zamakumudAkSa-eka pramukha nAga (Adi0 35 / 15) / damasampanna prAcIna RSi, jo zarazayyApara par3e hue kumudottara-zAkadvIpakA eka varSa, jo jalada yA malayake bhISmajIko dekhane Aye the (zAnti0 47 / 8) / nikaTa hai (bhISma0 11 / 25) / kurukSetra-sarasvatI evaM dRSadvatI nAmaka nadIkA madhyavartI kumbha-prahlAdajIke tIna putroMmeMse eka, isake zeSa do bhAI kSetra, isameM nivAsakI mahimA (vana0 83 / 4, 204, virocana aura nikumbha haiM ( Adi0 65 / 19) / 205) / kurukSetrameM ikSumatI nadIke taTapara takSaka rahatA kumbhaka-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 75) / thA (Adi0 3 / 139-142) / kurune apanI tapasyAse kambhakarNa-rAkSasakanyA puSpotkaTAke do putroM se eka / isa kSetrako pavitra banAyA (Adi0 94 / 50) / rAvaNakA sahodara choTA bhAI / isake pitA pulastyakumAra citrAGgada nAmaka gandharvake sAtha yuddha karake mahArAja vizravA the ( bana0 275 / 1-7) / isakA tapa citrAGgadakI mRtyu yahIM huI thI ( Adi0 101 / karake brahmAse nIMdakA varadAna mA~ganA ( vana0 275 / / 8-9) sunda aura upasunda sampUrNa dizAoMko jItakara 28) / isakA lakSmaNadvArA vadha (vana0 287 / 19) / kurukSetrameM nivAsa karate the (Adi0 209 / 27 ) / kumbhakarNAzrama-eka tIrtha, isakI yAtrAse bhUtalapara sammAna- khANDavadAhake pahale takSaka vahAse kurukSetra calA lAbha (vana0 84 / 157) / gayA thA (Adi0 226 / 4) / vanayAtrAke samaya kumbhayoni-arjunake jAnepara indrasabhAmeM nRtya karanevAlI pANDavoMkA yahA~ Agamana (vana0 5 / 1) / yaha eka apsarAoMmeMse eka (vana0 43 / 30) / prasiddha tIrtha hai, jisake darzanamAtrase pApa nAza ho jAtA For Private And Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kurujAGgala www.kobatirth.org ( 75 ) hai ( vana0 83 | 1-3, 7-8 ) / kurukSetrakI sImA ke bhItara eka pavitra sthAnameM mAndhAtAne yajJa kiyA thA ( vana0 126 / 45 ) / mudgalaM nAmaka jitendriya RSi, jo ucchavRtti se jIvikA calAte the, kurukSetrameM hI rahate the ( vana0 260 / 3 ) / bhISma aura parazurAmakA yuddha kurukSetrameM hI huA thA ( udyoga0 178 / 72 ) / kaurava aura pANDava yuddhake liye kurukSetra meM ekatra hue aura vahIM zrIkRSNake mukhase arjunako gItAkA upadeza prApta huA ( bhISma0 25 adhyAyase 42 a0 taka ) / mahAbhArata-yuddhakA maidAna kurukSetra hI thA ( bhISmaparva zalyaparvataka / isI kSetra meM bhISmajI zarazayyApara par3e the ( bhISma0 119 / 92 ) / kurukSetra meM sarasvatI nadI 'oghavatI' ke rUpameM prakaTa huI ( zalya0 38 / 3-4 ) / pahale yaha samantapaJcaka kSetra thaa| mahArAja kuruke samaya se isakA nAma kurukSetra huA / isakI sImAkA nirdhAraNa tathA mahimA ( zalya0 53 a0 ) / balarAmajI - dvArA isakI mahimAkA varNana ( zalya0 55 / 6 - 10 ) / bhImasena aura duryodhanakA yuddha tathA duryodhanakA vadha bhI isI kSetra meM huA ( zalya 0 55 a0 se 58 a0 taka ) / atithisatkAraparAyaNa agniputra sudarzana apanI patnI oghavatI ke sAtha kurukSetrameM hI rahate the ( anu0 2 / 40) / kurujAGgala athavA kuru - bhAratavarSakA suvikhyAta janapada, jisakI rAjadhAnI hastinApura thI / kuruke nAmase hI kurujAGgala dezakI prasiddhi huI ( Adi0 94 / 49 ) / dhRtarASTra tathA pANDuke janmake bAda isa dezakI sarvAGgINa unnatikA varNana ( Adi0 108 / 1 - 16 ) / kurutIrtha kurukSetra meM taijasatIrthase pUrvabhAgameM sthita eka tIrtha, jahA~ snAna karanese brahmalokakI prApti hotI hai ( vana0 83 / 165) / kurupAJcAla - kuru aura pAJcAla nAmaka bhAratavarSake do janapada ( bhISma0 9 / 39 ) / kuruvarNaka-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 56 ) / kuruvinda - eka bhAratIya janapada tathA vahA~ke nivAsI ( bhISma0 87 / 9 ) / kulattha - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 66 ) / kuladharma - sanAtanakAlate cale AnevAle kulAcAra ( bhISma0 25 / 40 ) / kulapAMsana rAjA - ( udyoga0 74 a0 meM ) / kulampuna - eka tIrtha, jahA~ snAna karanese mAnava apane samUce kulako pavitra kara detA hai ( vana0 83 / 104 ) / kulampunA- eka nitya smaraNIya nadI (anu0 165 | 20 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuzavAn kulAcala-mahendra, malaya, sahya, zuktimAn, RkSavAn, vindhya aura pAriyAtra -- ye sAta kulaparvata haiM ( bhISma 09 / 11) | kulika-eka pramukha nAga, jo kaddUkA putra hai ( Adi0 65 / 41 ) / kulinda - ( 1 ) eka prAcIna rAjA ( sabhA0 14 / 26 ) / ( 2 ) prAcIna deza ( sabhA0 26 / 3; bhISma0 9 / 55, 63 ) / kulyA- eka tIrtha, yahA~ upavAsase azvamedha yajJakA phala prApta hotA hai (anu0 25 / 56 ) / kuvalayApIDa - airAvata- kulotpanna kaMsakA hAthI / bhagavAn zrIkRSNadvArA isakA vadha ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 801, kAlama 1 ) / kuvalAzva - ikSvAkuvaMzI mahArAja bRhadazva ke putra inake ikkIsa hajAra putra the ( vana0 202 / 5 ) / inakA grat mAraneke liye prasthAna ( vana0 204 / 11 ) / inameM bhagavAn viSNuke tejakA praveza (vana0 204 / 13 ) | inake dvArA dhundhukA vadha ( vana0 204 / 32 ) / inheM devatAoMse vara prApti ( vana0 204 / 36 - 38 ) / inakA dhundhumAra nAma par3anekA kAraNa ( vana0 204 / 42) / kuvIrA - eka nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai ( bhISma 0 9 / 27 ) / kuza - eka prAcIna kAlake maharSi, jo agnidevake samAna pratApI the, ye brahmAjIke putra aura vizvAmitra ke prapitAmadda the ( Adi0 74 / 69 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / kuzacIrA - eka nadI, jisakA jala bhAratake nivAsI pIte haiM ( bhISma 0 9 / 23 ) / kuzadvIpa - suprasiddha sAta dvIpoMmeMse ek| isakA vizeSa varNana ( bhISma0 12 / 6-16 ) / kuzadhArA - eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 24 ) / kuzanAbha - maharSi kuzake dharmAtmA putra, gAdhike pitA aura vizvAmitra ke pitAmaha ( Adi0 74 / 69 ke bAda dAkSijAtya pATha ) / kuzaplavana - eka tIrtha, jahA~ snAna aura tIna rAta nivAsa se azvamedha yajJakA phala sulabha hotA hai ( vana0 85 / 36 ) / kuzala- krauJcaparvatake nikaTakA eka deza ( bhISma0 12 / 21 ) / For Private And Personal Use Only kuzalya- eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 40 ) / kuzavatI - devalokakI eka nagarI ( vana0 161 / 54 ) / kuzavAn - mAnasa sarovarake nikaTavartI, ujjAnaka sarovarakA eka hada ( vana0 130 / 17-18 ) /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuzavindu ( 76 ) kRtayuga kuzavindu-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 56) / (2) eka vanavAsI RSi, jo sarpaviSase marI huI kuzastamba-eka tIrtha, jahA~ snAna karanevAlA manuSya svagameM pramadvarAko dekhaneke liye gaye the ( aadi08|25)| apsarAoMdvArA sevita hotA hai (anu0 25 / 28) / inhoMne hastinApurako jAte hue zrIkRSNakI mArgameM parikramA kI thI ( udyoga0 83 / 27) / kuzasthalI-dvArakApurIkA prAcIna nAma (sabhA0 14 / 50) / ' kuzikAzrama-kozInadIke nikaTavartI eka tIrthabhUta AzramakA kuzAdya-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 44) / nAma (vana0 84 / 131) / kuzAmba-rAjA uparicaravasuke tRtIya putra, inakA dUsarA kazezaya-kuzadvIpake chaH zreSTha parvatomaiMse eka (bhISma0 12 / nAma maNivAhana thA ( Adi. 63 / 31) / 10-11) / kuzAvarta-eka tIrtha, yahA~ snAnakA phala (anu0 25 / kusuma-dhAtAdvArA skandako diye gaye pA~ca pArSadoM se eka 13) / (zalya0 45 / 39) / kuzika-(1) ajamIDhake vaMzameM utpanna jala ke vaMzaja kusumbhi-dvArakAke samIpavartI eka vana (sabhA038 / 29 vallabhake putra (Adi. 95 / 33, bhiissm09|8 ke bAda pRSTha 813, kAlama 1) / anu0 4 / 5) / eka sthAnapara inheM jahnavaMzaja balA- kustumvuru-kuberakI sabhAkA eka pizAca (sabhA0 1. / kAzvakA putra kahA gayA hai ( zAnti0 49 / 3) / 16) / inakI putra-prAptike liye tapasyA (zAnti. 49 : 4) / kahana-sauvIra dezakA ekarAjakumAra, jo jayadrathakA anugAmI indrakA putrarUpameM janma (zAnti. 49 / 5-6) / thA (vana. 265 / 11) / inake yahA~ cyavanakA Agamana tathA rahanekI icchA batAnA kuhara-kaliGgadezakA eka rAjAjo krodhavaza nAmavAle (zAnti0 52 / 9-10) / bhAryAsahita inake dvArA daityoMke aMzase utpanna huA thA (Adi0 67 / 65) / cyavanakA satkAra tathA unheM sarvasva arpaNa (shaanti052| kuhura-eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga0 103 / 15) / 13-18) / inakA cyavanako gharameM le jAkara ThaharAnA, zayyA Adi denA aura sevAke liye pratijJA karanA (zAntiH kuhU-maharSi aGgirAkI AThavIM putrI (vana0 218 / 8) / 52 / 23.24 ) / patnIsahita rAjAkA nirAhAra rahakara . 16 yaha skandake janma-samayameM AyI thI (shly045| 13) / ikkIsa dinoMtaka soye hue cyavanake paira dabAnA kUrcAmukha-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka ( anu0 (zAnti0 52 / 34-35) / cyavanake sahasA cale 4 / 53 ) / jAnese inakI cintA aura punaH unheM zayyApara virAja- kUrma-eka pramukha nAga, jo kadrUkA putra hai (Adi0 65 / mAna dekha Azcarya aura unakI AjJAse punaH utane hI 41) / dinoMtaka soye hue munikI caraNasevA (zAnti0 53 / kUSmANDaka-eka pramukha nAga ( bhAdi0 35 / 11) / 2-7) / munike pratikUla AcaraNase bhI rAjA-rAnIkA kRkaNeyu-pUruke tIsare putra / raudrAzva ke dvArA mizrakezI apsarAke krodha na karanA (zAnti. 53 / 8-24) / ina rAja- garbhase utpanna dasa putroMmeMse eka (Adi0 94 / 10) / dampatikA rathameM jutakara kor3oMse pITA jAnA aura anta- kRta-eka vizvedeva ( anu0 91 / 31) / meM munikI kRpAse navayauvanasampanna evaM svastha honaa| kRtakSaNa-videhadezake eka rAjA, jo yudhiSThirakI sabhAmeM (zAnti0 53 / 27-63) / cyavana munike vara mA~ga virAjate the (sabhA0 4 / 27) / inhoMne rAjA yudhiSThiraneke liye kahanepara saMtoSa prakaTa karake nagarako vApasa ko caudaha hajAra ghor3e bheMTameM diye the (sabhA0 15 / . AnA (anu. 53 / 59-65) / dUsare dina munike ke bAda dA0 pATha, pRSTha 861, kAlama 2) / pAsa jAkara adbhuta svargIya dRzya dekhanA (anu. 54 / 2-25) / rAnIse munikI prazaMsA karanA ( anu0 54 / kRtacetA-eka prAcIna RSi, jo ajAtazatru yudhiSThirakA cyavana vara mA~gane liye kopara vizeSa Adara karate the (vana0 26 / 22) / saMtoSa prakaTa karanA ( anu0 54 / 38-42) / cyavana kRtabandhu-eka prAcIna nareza ( Adi0 1 / 238) / munise apane yahA~ rahanekA kAraNa aura parIkSAke klezoMke kRtayaga-hanumAnajIdvArA isa yugake dharmakA varNana (vana. viSayameM pUchanA (anu055|2-9)| cyavanamunise vara 149 / 11-25) / mArkaNDeyajIdvArA isakA varNana mA~ganA (anu055|18anu0 55 / 35) / apane pautrake (vana. 188 / 22) / kaliyugake bAda kalkIdvArA brAhmaNatvake viSayameM pUchanA (anu0 55 / 36-37) / isakI sthApanA (vana0 191 / 1-14) / For Private And Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRtavarmA ( 77 ) kRtazauca kRtavarmA-yadukulake antargata bhojavaMzI hRdikakA putra, jo se bhAganA (droNa0 193 / 13) / sAtyakidvArA bhagavAn zrIkRSNakA anurAgI evaM AjJApAlaka thA isakI parAjaya (droNa. 200 / 53) / isake dvArA (Adi0 63 / 105) / yaha marudgaNoMke aMzase utpanna zikhaNDIkI parAjaya (kaNe0 26 / 36-37)|dhRssttdyumn huA thA (Adi0 67 / 81) / isakA draupadIke dvArA isakA mUJchita kiyA jAnA (karNa0 54 / 40 ke svayaMvarameM padArpaNa (Adi. 185 / 18) / yaha bAda dA0 pATha ) / isake dvArA uttamaujAkI parAjaya subhadrAke liye upahAra-sAmagrI lekara khANDavaprasthamaiM gayA (karNa0 61 / 59) / bhImasenake sAtha yuddhameM bhAganA thA (Adi0 220 / 31) / yaha yudhiSThirakI sabhAmeM (zalya0 11 / 45-67 ) / sAtyakidvArA isakI virAjamAna hotA thA (sabhA0 4 / 30) / yaha vRSNi- parAjaya (zalya. 17 / 77-78; zalya. 21 / 29vaMzake sAta mahArathiyoMmeMse eka thA (sabhA0 14 / 30) / yudhiSThiradvArA parAjaya (zalya. 17 / 87) / 58) / upaplavya nagarameM abhimanyuke vivAhameM upasthita dvaipAyana sarovarapara jAkara duryodhanako yuddhake liye utsAhita huA thA (virATa. 72 // 21) / pANDavoMkI orase karanA (zalya0 30 / 9-14) / senAsahita yudhiSThiraisako raNanimantraNa bhejA gayA thA ( udyoga041 12) / ke pahu~canepara isakA vahA~se haTa jAnA (zalya. 30 / duryodhanake mA~ganepara eka akSauhiNI senAkI sahAyatA denA 63) / azvatthAmAke sAtha rAtameM sautika yuddha ke liye (udyoga. 7 / 32) / isakA senAsahita duryodhana- jAnA (sauptika0 5 / 38) / rAtameM zivirase bhAge kI sahAyatAmeM jAnA (udyoga0 19 / 17) / sAtyaki- hue yoddhAoMkA isake dvArA vadha (sauptika0 8 / 106. ke kahanese zrIkRSNakI rakSAke liye kauravasabhAke dvArapara 107) / pANDavoMke zivirameM isakA Aga lagAnA usakA senAsahita DaTa jAnA ( udyoga0 130 / 10. (sauptik08|109-110)| dhRtarASTrako duryodhn11)| yaha kauravapakSakA atirathI vIra thA ( udyoga ke mAre jAnekA samAcAra batAkara isakA apane dezakI 165 / 24 ) / prathama dinake yuddhameM isakA sAtyakike ora jAnA (strI0 11 / 21) / yudhiSThirake azvamedhasAtha dvandvayuddha (bhISma0 45 / 12-13) / abhimanyu- yajJameM sammilita honeke liye bhagavAn zrIkRSNake sAtha ke hAthoM yaha ghAyala huA thA (bhISma0 47 10) / kRtavarmAkA bhI Agamana (Azva066 / 3-4 ) / bhISmadvArA nirmita krauJcAruNavyUhameM mastakakI jagaha khar3A sAtyakidvArA mausala-yuddhameM isakA vadha (mausala. 3 / kiyA gayA thA ( bhISma0 75 / 17) / bhImasena- 28) / svargameM jAnepara isakA marudgaNoMmeM praveza (svargA0 dvArA isakA parAjita honA (bhISma0 82 / 1) / 5 / 13 ) / sAtyakidvArA isakA ghAyala honA ( bhISmaH 104 / mahAbhAratameM Aye hae kRtavarmAke nAma-AnartavAsI, 16) / dhRSTadyumna ke sAtha dvandvayuddha (bhISma0 110 / bhoja, bhojarAja, hArdikya, hRdikasutA hadikAtmaja, 9-10, bhISma0 111 / 40-44) / bhImasena aura mAdhava, sAtvata, vASrNeya, vRSNi, vRSNisiMha Adi / arjunake sAtha yuddha (bhISma0 113, 114 adhyaay)| kRtavAka-ajAtazatru yudhiSThirakA Adara karanevAle eka sAtyakike sAtha yuddha (droNa0 14 / 35-36; droNa. maharSi ( vana0 26 / 24) / 25 / 8.9) / abhimanyupara prahAra aura usake ghor3oMko kRtavIrya-(1) somavaMzI rAjA ahaMyAtike zvazura, bhAnumAra DAlanA (droNa0 48 / 32) / abhimanyupara matIke pitA (Adi. 95 / 15) / (2) bhUmaNDalaAkramaNa karanevAle chaH mahArathiyoMmeM eka yaha bhI thA ke eka suprasiddha prAcIna rAjA, jo kArtavIryake pitA aura (droNa0 73 / 10) / arjunake sAtha yuddha aura unake vedajJa bhRguvaMziyoMke yajamAna the (Adi. 177 // 11) / prahArase isakA mUchita honA (droNa0 92 / 16-26) / inake dvArA somayajJa karake bhRguvaMziyoMke liye vipula isakA yudhAmanyu aura uttamaujAke sAtha yuddha (droNa. dhanarAzikA dAna (Adi0 177 / 13) / ye yamarAja92 / 27-32) / sAtyakike sAtha yuddha (droNa. kI sabhAke eka sadasya haiM (sbhaa08|9)| mAhiSmatI 113 / 46-58) / bhImasenako Age baDhanese rokanA nagarIkA rAjA arjuna inhIM kRtavIryakA jyeSTha putra thA (droNa0 113 / 64-67) bhImasena aura zikhaNDI- (sabhA038 / 29 ke bAda dA0 pATha,pRSTha 791,kAlama 2) / ko parAsta karake isakA pANDava-senAko khader3anA (droNa. kRtavega-eka puNyAtmA evaM bahuzrata rAjarSi, jo yamasabhAko 114 / 59-103 ) / sAtyakidvArA isakI parAjaya suzobhita karate haiM (sbhaa08|9)| (droNa. 115 / 10-11; droNa. 116 / 41) / kratazauca-kurukSetrake antargata eka tIrtha, jahA~ jAne aura yudhiSThirake sAtha yuddha aura unheM parAsta karanA (droNa tIrtha sevana karanese puNDarIka-yajJakA phala prApta hotA 165 / 24-40) / droNAcAryake mAre jAnepara yuddhasthala- hai (vana0 83 / 21) / For Private And Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kRtazrama www.kobatirth.org ( 78 ) kRtazrama - yudhiSThirakI sabhA meM baiThanevAle eka maharSi ( sabhA0 4 / 14 ) / inako vAnaprasthadharmake pAlanase svargalokakI prApti huI ( zAnti0 244 / 18 ) / kRti - ( 1 ) eka puNyAtmA evaM bahuzruta rAjarSi, jo yamarAjakI sabhAko suzobhita karate haiM ( sabhA0 8 / 9 ) / (2) eka vizvedeva (anu0 91 / 35) / (3) bhagavAn viSNukA eka nAma ( anu0 149 / 22 ) / kRtI - zUkaradezakA eka rAjA, jisane yudhiSThirako saugajaratna bheMTa kiye the ( sabhA0 52 / 25 ) / kRttikA - ( 1 ) eka tIrtha, yahA~kI yAtrAse atirAtra yAgakA phala milatA hai ( vana0 84 / 51) / (2) kRttikAe~ chaH haiM, inakA skandase apaneko mAtA svIkAra karanekA anurodha ( vana0 230 / 5) / inheM nakSatramaNDala sthAnakI prApti ( vana0 230 | 11 ) | kRttikA nakSatra meM dAna denekA phala ( anu0 64 / 5 ) / kRttikAGgAraka- eka tIrtha, jahA~ snAna karake eka pakSataka nirAhAra rahanevAlA manuSya niSpApa hokara svargalokameM jAtA hai (anu0 25 | 22-26 ) / kRttikAzrama - eka tIrtha, jahA~ snAna karake pitaroMkA tarpaNa aura mahAdevajIko saMtuSTa karanevAlA puruSa pApamukta ho svarga meM jAtA hai (anu0 25 | 25 ) / kRtyA - ( 1 ) daityoMdvArA AbhicArika yazase utpanna kI huI eka rAkSasI, jo AmaraNa upavAsake liye baiThe hue duryodhanako vanase uThAkara rasAtalameM le gayI thI ( vana0 252 / 21-29 ) / ( 2 ) eka nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai ( bhISma0 9 / 18 ) / kRtrima - eka prakArakA abandhudAyAdaputra ( maiM ApakA putra hU~' yoM kahakara jo svayaM samIpa AyA ho ) ( Adi0 119 / 34 ) / kRpa - eka prAcIna rAjA, jinhoMne kabhI mAMsa nahIM khAyA thA ( anu0 115 / 64 ) / kRpAcArya - kisI samaya gautamagotrIya zaradvAnkA vIrya sarakaMDeke samUhapara girA aura do bhAgoMmeM ba~Ta gayA, usIse eka putra aura eka kanyAkA janma huA, kanyAkA nAma kRpI huA aura putra mahAbalI kRpake nAmase prasiddha huA (Adi0 63 / 107 ) / ye rudragaNake aMzAvatAra aura atyanta puruSArthI the ( Adi0 67 / 77 >)1 'jAnapadI' nAmaka apsarAke darzanase sarakaMDepara skhalita hue maharSi zaradvAnke do bhAgoM meM ba~Te hue vIryase eka putra aura eka kanyAkI utpatti ( Adi0 129 // 6 - 14 ) / vanameM zikArake liye Aye hue mahArAja kRpAcArya zAntanukA inheM dekhanA aura kRpAke vazIbhUta ho ghara lAkara inakA pAlana-poSaNa evaM samasta saMskAra karanA ( Adi0 129 / 15-18 ) / inakA 'kRpa' nAma honekA kAraNa ( Adi 0 129 / 20 ) / zaradvAnkA inako inake gotra AdikA guptarUpase paricaya dekara samasta zAstrokA upadeza karanA ( Adi0 129 / 21-22 ) / ye dhanurveda ke paramAcArya ho gaye ( Adi0 129 / 22 ) / inase kauravoM- pANDavoM tathA yAdavoMkA dhanurveda par3hanA ( Adi0 129 / 23) / raGgabhUmimeM arjunapara AkSepa karate samaya inakA karNase usake kulakA paricaya pUchanA ( Adi0 135 / 32 ) / ye yudhiSThirake rAjasUya yajJameM upasthita the ( sabhA0 34 / 8) / dhanakI dekha-rekha aura dakSiNA bA~Tane ke kAmapara niyukta kiye gaye the ( sabhA0 35 / 7 | inakA pANDavoM anveSaNa ke liye salAha denA ( virATa0 29 / 1 - 14 ) / karNako phaTakArate hue yuddhake viSayameM apanA mata prakaTa karanA ( virATa0 49 a0meM ) / arjunadvArA ghAyala honepara kauravakA inheM anyatra haTA le jAnA ( virATa0 57 / 43 ) / duryodhanase do mAsameM pANDava - senAko naSTa karanekI apanI zaktikA kathana ( virATa0 193 / 19 ) / yudhiSThirako AjJA dekara apaneko avadhya ba ( bhISma0 43 / 70-75 ) / prathama dinake yuddhameM bRhatkSatra ke sAtha inakA dvandvayuddha ( bhISma0 45 / / cekitAnadvArA inakA mUcchita honA ( bhISma0 84 / 31 ) / sAtyaki ko ghAyala karanA ( bhISma0 101 / 40-41 ) / sahadevake sAtha dvandva-yuddha karanA ( bhISma0 110 / 12-13; bhISma 0 111 / 28-33 ) / bhImasena aura arjunake sAtha yuddha ( bhISma0 113, 114 adhyAya ) / dhRSTaketuke sAtha yuddha ( droNa0 14 / 33-34 ) / vArdhakSemake sAtha yuddha ( droNa0 25 / 51-52 ) / abhimanyuke pArzvarakSakakA vadha kara denA ( droNa0 48 // 32 ) / inake dhvajakA varNana ( droNa0 105 / 1416 ) / arjunake sAtha yuddha ( droNa0 145 a0 ) / arjunake sAtha yuddha meM mUcchita honA ( droNa0 147 / 9 ) / karNako phaTakAranA ( droNa0 158 / 13 - 23; 33- 47 ) / azvatthAmAse duryodhanako arjunake sAtha yuddhake liye jAnese rokaneko kahanA ( droNa0 159 // 77-82 ) / inake dvArA zikhaNDIkI parAjaya ( droNa 0 169 / 32 ) / droNAcAryake mAre jAnepara yuddhasthalase bhAganA ( droNa0 193 / 12 ) / azvatthAmAse droNavadhakA samAcAra batAnA ( droNa0 193 / 37-67 ) / sAtyakidvArA parAjaya ( droNa0 200 / 53 ) / inake 52-54 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRpI ( 79 ) dvArA zikhaNDIkI parAjaya ( karNa0 54 / 23) / (2) eka nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai citraketu-putra suketukA vadha ( karNa0 54 / 28) / (bhISma0 9 / 17 ) / yudhAmanyuko parAsta karanA (karNa0 61 / 55-56) / kRza-(1) zRGgIRSikA eka mitra, jo dharmake liye kaSTa inake dvArA kulinda-rAjakumArakA vadha (karNa0 85 / / uThAneke kAraNa sadA kRza hI rahA karatA thA (Adi0 6) / duryodhanako sandhike liye samajhAnA (zalya0 40 / 27-28) / inakA zRGgIRSiko uttejita karanA 4 a.)| dvaipAyana sarovarapara jAkara duryodhanako yuddhake (Adi. 40 / 29-32 ) / inakA zRGgIRSiko liye utsAhita karanA (zalya0 30 / 9-14) / unake pitAke kaMdhepara rAjA parIkSitadvArA sarpa DAlanekA senAsahita yudhiSThirake pahu~canepara vahA~se haTa jAnA (zalya. samAcAra sunAnA ( Adi. 41 / 5-9) / 30 / 63) / duryodhanake kahanese azvatthAmAko senApati- (2) airAvatakulotpanna eka nAga, jo janamejayake padapara abhiSikta karanA ( zalya065 / 43) / daivakI sarpayajJameM dagdha ho gayA thA (Adi057 / 11) / prabalatA batAte hue azvatthAmAko satpuruSoMse salAha lenekI (3) eka divya maharSi, jo zarazayyApara par3e hue rAya denA ( sauptika0 2 a0 ) / azvatthAmAko bhISmajIko dekhaneke liye Aye the (anu0 26 / 7) / prAtaHkAla yuddha karaneke liye samajhAnA (sauptika. 4 / / 04 / kRzaka-eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga. 103 / 15) / 1-20% sauptika. 5 / 1-17) / azvatthAmAke sAtha kRzAzva-yamakI sabhAmeM upasthita dharmarAjakI upAsanA rAtameM yuddhake liye jAnA ( sauptika0 5 / 30) / inake dvArA pANDava-zivirase bhAge hue yoddhAoMkA vadha karanevAle eka nareza ( sabhA0 8 / 17) / ye uttr(sauptik.8|106-107)| zivirameM Aga lagAnA gograhaNake samaya arjunakA kRpAcArya evaM anya kaurava(sauptika0 8 / 109-110) / duryodhanakI dazA vIroMke sAtha honevAle yuddhako dekhaneke liye indrake dekhakara vilApa karanA (sauptika0 9 / 10-17) / vimAnameM baiThakara Aye the ( sabhA0 56 / 10) / dhRtarASTra aura gAndhArIko kaurava-pANDavoMke vinAzakI inakA prAtaHsAyaM smaraNa kIrtana karanevAlA manuSya dharmasUcanA denA (strI0 11 / 5-17) / samAcAra batAkara phalakA bhAgI hotA hai ( anu0 165 / 49) / hastinApurakI ora calA jAnA (strii011|21)| kRSIvala-indrakI sabhAmai baiThakara unakI upAsanA karaneinheM droNAcAryase khana-vidyA prApta honekA prasaMga (zAnti vAle eka prAcIna maharSi (sbhaa07|13)| 166 / 81) / tapasyAse siddhi yA pratiSThA prApta karane kaSNa-(1) satyavatInandana dvaipAyana vyAsa, jinheM zarIrakA vAle logoMmeM inakA bhI nAma hai (zAnti0 296 / raMga sA~valA honeke kAraNa loga 'kRSNa' bhI kahate the 14 ) / vanameM jAte samaya dhRtarASTrakA kRpAcAryako (Adi0 104 / 15) / ( dekhiye vyAsa ) yudhiSThirake hAthoM sauMpakara apane sAtha jAnese lauTAnA (2) eka nAga, jo varuNasabhAmeM rahakara varuNa devatAkI (Azrama0 16 / 5) / mahAprasthAnase pUrva yudhiSThirane upAsanA karate haiM ( sabhA0 9 / 8) / (3) arjunakA kRpAcAryakI pUjA karake unheM parIkSitko ziSyarUpameM sauMpA eka nAma (viraatt044|22)|(4) skandakA eka (mahAprasthAna0 1 / 14-15) / sainika (zalya. 4557) / (5) eka maharSi, jo mahAbhAratameM Aye hue kRpAcAryake nAma-AcArya, uttarAyaNake ArambhameM zara-zayyAzAyI bhISmajIko dekhane ke AcAryasattama, bhAratAcArya, brahmarSi, zAradvata, zaradata-sata, liye padhAre the (zAnti0 47 / 12) / (6) bhagavAn gautama Adi / zivakA eka nAma ( anu017| 45) / (7) bhagavAn kRpI-zaradvAn RSiko putrI, kRpAcAryakI bahana, droNAcArya- viSNukA eka nAma ( anu0 149 / 72) / (8) ye kI patnI aura azvatthAmAkI mAtA (Adi. 63 / nArAyaNasvarUpa haiM, inakI vandanA karake mahAbhAratakA 107-108 ) / zAntanudvArA inakA saMvardhana ( pAlana- pATha karanekA vidhAna (Adi0 / / maGgalAcaraNa ) / poSaNa ) evaM samasta saMskAra ( Adi. 129 / 18) / ye zrIkRSNa' hI dharmamaya vRkSake mUla haiM (Adi. 1 / droNAcAryakA inheM dharmapatnIke rUpameM grahaNa karanA (Adi0 111) / vizvavandita mahAyazasvI bhagavAn viSNu jagatke 129 / 46) / inakA mare hue droNAcAryake liye ronA jIvoMpara anugraha karaneke liye vasudevajIke dvArA devakIke (strI0 23 / 34-37) / garbhase prakaTa hue (Adi0 63 / 99) / Adi-antase mahAbhAratameM Aye hue inake nAma-zAradvatI, kRpI, rahita, sabake AtmA, avyaya, ananta, acala, ajanmA, gautamI aadi| nArAyaNasvarUpa, anAdi, sarvavyApI, parama puruSa pUrNatama kRmi-(1) eka kSatriyakula ( udyoga0 74 / 13) / paramAtmA hI dharmakI vRddhike liye andhaka aura vRSNi For Private And Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRSNa kRSNa kulameM balarAma aura zrIkRSNarUpase avatIrNa hue ( Adi0 2 adhyAya) / ina bhagavAn vAsudevane vindusarovarapara 63 / 100-104) / sampUrNa devatAoM evaM indrakA bhagavAn dharmaparamparAkI rakSAke liye bahuta varSAMtaka nirantara zraddhA zrIharise avatAra grahaNa karane kI prArthanA aura bhagavAnkI pUrvaka yajJa kiyA thA (sbhaa03|16)| yudhiSThirako svIkRti ( Adi064 / 51-54) / devatAoMke bhI rAjasUya yajJake liye inakI sammati (sabhA0 14 adhyaay)| devatA, sanAtana puruSa, nArAyaNake hI aMzasvarUpa pratApI jarAsaMdhake vadhake viSayameM inakI yudhiSThira aura vasudevanandana zrIkRSNa manuSyoMmeM avatIrNa hue the( Adi. bhImasenase bAtacIta ( sabhA0 15 / 14-25 ) / 67 / 151) / apane zyAma aura zveta do prakArake inake dvArA arjunakI bAtakA anumodana aura jarAsaMdhakI kezoMko dvAramAtra banAkara saccidAnandadhana nArAyaNane utpattikA varNana ( sabhA0 17 adhyaay)| jarAsaMdhasvayaM hI apaneko pUrNatama puruSottama zrIkRSNa rUpase vadhake liye bhIma aura arjunake sAtha brAhmaNa-rUpa dhAraNakara prakaTa kiyA (Adi0196 // 32-33) / vRSNivaMziyoM- inakI magadha-yAtrA (sabhA0 20 adhyaay)| inake sahita inakA draupadIke svayaMvarameM Agamana (Adi. dvArA magadhakI rAjadhAnIkI prazaMsA ( sabhA0 21 / 185 / 16-20) / inakA svayaMvarameM Aye hue 1-11) / inakA jarAsaMdhake sAtha saMvAda (sabhA0 brAhmaNaveSadhArI pANDavoMko pahacAnanA aura balarAmajI- 21 / 49-54) / niraparAdha kaida kiye hue rAjAoMko saMketase batAnA (Adi0 186 / 8-10) / draupadI- ko chor3a deneke liye inakI jarAsaMdhako cetAvanI svayaMvarameM bhIma aura arjunake viSayameM inakA balarAmajIse ( sabhA0 22 / 7-26 ) / jarAsaMdhake vadhake liye vArtAlApa (Adi. 188 / 20-23 ke bAda dAkSiNAtya inakA bhImako saMketa ( sabhA0 24 / 5 ke bAda paatth)| pANDavoMse milane ke liye balarAmasahita inakA dAkSiNAtya pATha ) / inake dvArA jarAsaMdha-putra sahadevakA kumbhakArake gharameM Agamana (Adi0 190 / 18) / rAjyAbhiSeka ( sabhA0 24 / 43) / rAjasUya yajJake draupadIke vivAhake avasarapara inake dvArA pANDavoMko upalakSyameM inake dvArA yudhiSThirako vipula dhanarAzikI vividha upahAroMkI bheMTa ( Adi0 198 / 13-19) / bheMTa ( sabhA. 33 / 13) / rAjasUya yajJameM bhISmake pANDavoMko drupada nagarase hastinApura jAneke liye inakI Adezapara sahadevadvArA inakI agrapUjA ( sabhA0 sammati ( Adi0 206 / 6) / pANDavoMke nivAsake 36 / 30 ) / inake prati zizupAlake AkSepaparNa vacana liye divya nagara-nirmANake hetu inakI indrako preraNA (sabhA0 37 adhyaay)| bhISmadvArA inakI mahimAkA ( Adi0 206 / 28 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| varNana (sabhA0 38 / 6-29 ) / bhagavAn zrIkRSNake prabhAsa kSetrameM inakA arjunake sAtha milana aura raivataka avatArakA prakRtipara prabhAva; avatArakAlameM maharSiyoM, parvatapara vizrAma ( Adi0217 / 3-8) / arjunako devarSiyoM AdikA Agamana tathA indradvArA bhagavAnse subhadrAharaNake liye inakI sammati (Adi0 218 / prArthanA (sabhA0 38 / pRSTha 797 ) / vasudevajIkA nv23)| subhadrAharaNase kupita hue vRSNivaMziyoMko inakI jAta zizu zrIkRSNako kaMsake bhayase gokulameM nandagopake sAntvanA ( Adi. 220 / 1-11) / dahejarUpameM ___ ghara chipA denA (sabhA0 38 / pRSTha 798) / inake padAvipula dhanarAzi lekara inakA indraprastha nagarameM Agamana ghAtase dahI Adike maTukoMse bhare chakar3ekA aura bheTa samarpaNa ( Adi0 220 / 27-52) / arjuna- ulaTa jAnA ( sabhA0 38 / pRSTha 798 ) / ke sAtha inakA yamunAjImeM jala-vihAra (Adi0 221 / inake dvArA pUtanAkA vadha, yazodA maiyAkA inheM 14-20) / khANDavavana-dAhake liye inase agnikI UkhalameM bA~dhanA, inake dvArA yamalArjunakA uddhAra prArthanA (Adi0 222 / 2-11) / agnidvArA inako (sabhA038 / pRSTha 798) / inakI sAta varSakI avasthAmeM veSadivya cakrakA dAna (Adi0 224 / 23) / varuNadvArA bhUSA, khela-kUda, manoraJjana aura inake dvArA vatsa-cAraNa inako kaumodakI gadAkI bheMTa (Adi0 224 / 28) / (sabhA0 38 / pRSTha 799) / zrIkRSNakA akele vRndAvanameM khANDavavanadAhake samaya inakA indra Adi devatAoMke jAnA inakI zobhA aura vana-vihAra tathA inake dvArA kAliya sAtha yuddha (Adi0 226 adhyaay)| arjunake dvArA nAgakA mAnamardana evaM anyatra preSaNa; inakA balabhadrajIke abhayadAna denepara inakA mayAsurako jIvanadAna (Adi. sAtha vana-vihAra ( sabhA0 38 / pRSTha 800) / inake dvArA 227 / 44-45) / arjunake sAtha nirantara prema-vRddhike indrakA mAna-bhaGga aura govardhana-dhAraNa / devendradvArA inakA liye inakI indrase vara-yAcanA (Adi0 233 / 13) / govinda' nAmakaraNa aura gavendra' padapara abhiSeka / inakI mayAsurako sabhAbhavana-nirmANake liye AjJA inake dvArA ariSTAsura, kezInAmaka daitya, AndhradezIya (sabhA0 10 / 13) / inakI dvArakAyAMtrA (sabhA0 malla cANUra, kaMsake senApati sunAmA' kA vadhaH inake For Private And Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kRSNa www.kobatirth.org ( 81 ) dvArA kaMsake mana meM bhayakA utpAdana aura kuvalayApIDakA vadha, zrIkRSNadvArA kaMsakA vadha aura ugrasenakA rAjAke padapara abhiSeka ( sabhA0 38 | pRSTha 8016804 ) / balarAmajIke sAtha inakA mathurA meM hI nivAsa, ujjayinI meM sAndIpani ke yahA~ ina donoM bhAiyoMkA adhyayanake liye jAnA tathA cauMsaTha kalAoMkA adhyayana evaM gurusevA karanA, inheM bAraha dinoMmeM hI gajazikSA aura azvazikSAkI prApti / inakA punaH dhanurvedakI zikSAke liye sAndIpanike yahA~ jAnA aura avantImeM nivAsa karanA; pacAsa dina-rAta meM hI dasa aGgoMse yukta supratiSThita evaM rahasyasahita dhanurvedakA jJAna prApta karanA; sAndIpaniputrake mAranevAle asurakA zrIkRSNa aura balarAmadvArA vadha; mare hue guruputrako yamalokase lAkara inake dvArA gurudakSiNA tathA aizvaryakA dAna ( sabhA0 38 | pRSTha 802 ) / cauMsaTha kalAoM ke nAma ye haiM - 1 - gIta ( gAnA ), 2 - vAdya ( bAjA bajAnA ), 3-nRtya ( nAcanA ), 4 - nATya ( nATaka karanA, abhinaya karanA ), 5 - Alekhya ( citrakArI karanA ), 6 - vizeSakacchedya ( tilakake sA~ce banAnA ), 7-taNDulakusumavalivikAra ( cAvaloM aura phUloMkA cauka pUranA ), 8- puSpAstaraNa ( phUloMkI seja racanA tathA bichAnA ), 9 - darzana - vasanAGgarAga ( dA~toM, kapar3oM aura aGgako ra~ganA yA dA~toMke liye maJjana - missI Adi, vastroMke liye raMga aura ra~ganekI sAmagrI tathA aGgoMmeM lagAne ke liye candana, kesara, meMhadI, mahAvara Adi banAnA aura unake banAnekI vidhikA jJAna ), 10 - maNibhUmikA karma ( Rtuke anukUla ghara sajAnA ), 11 - zayanaracanA ( bichAvana vA palaMga bichAnA ), 12 - udakavAdya ( jalataraMga bajAnA ), 13 - udakaghAta ( pAnI ke chIMTe Adi mArane vA picakArI calAne aura gulAbapAsase kAma lenekI vidyA ), 14 - citrayoga ( avasthA parivartana karanA arthAt napuMsaka karanA, javAnako buDhDhA aura buDDheko javAna karanA ityAdi ), 15 - mAlyagrantha-vikalpa ( devapUjanake liye yA pahananeke liye mAlA gU~thanA ), 16 - keza zekharA - pIr3a - yojana sirapara phUloMse aneka prakArakI racanA karanA yA sirake bAloMmeM phUla lagAkara gU~thanA ), 17 - nepathyayoga ( deza-kAlake anusAra vastraAbhUSaNa Adi pahananA ), 18 - karNa-patra-bhaMga ( kArnoke liye karNaphUla Adi AbhUSaNa banAnA ), 19 - gandhayukti (sugandhita padArtha, jaise gulAba, kevar3A, itra, phulela Adi banAnA ), 20 - bhUSaNa - bhojana, 21 - indrajAla, 22kaucumArayoga ( kurUpako sundara karanA yA mu~hameM aura zarIrameM malane Adike liye aise ubaTana Adi banAnA, jinase kurUpa bhI sundara ho jAya ), 23 - hastalAghava ma0 nA0 11 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only kRSNa ( hAthakI saphAI, phurtI yA lAga ), 24 - citrazAkApUpabhakSyavikAra kiyA aneka prakArakI tarakAriyA~; pUpa aura khAne ke pakavAna banAnA, sUpakarma ), 25 - pAnakarasarAgAsava - bhojana ( pIneke liye aneka prakArake zarbata, arka aura zarAba Adi banAnA ), 26 - sUcIkarma sInA, pironA ), 27 - sUtrakarma ( raphUgarI aura kasIdA kAr3hanA tathA tAgese taraha-taraha ke bela-bUTe banAnA ), 28-prahelikA ( pahelI yA bujhauvala kahanA aura bUjhanA ), 29 - pratimAlA ( antyAkSarI arthAt zlokakA antima akSara lekara usI akSarase Arambha honevAlA dUsarA zloka kahanA, baitabAjI ), 30 - durvAcakayoga ( kaThina padoM yA zabdoM kA tAtparya nikAlanA ), 31-pustakavAcana ( upayukta rIti se pustaka par3hanA ), 32- nATikAkhyAyikA-darzana ( nATaka dekhanA yA dikhalAnA ), 33kAvya- samasyA-pUrti, 34- paTTikA vetravAnavikalpa ( nevAr3a, bA yA tase cArapAI Adi bunanA ), 35 - tarka-karma ( dalIla karanA yA hetuvAda ), 36 - takSaNa ( bar3haI; saMgatarAza AdikA kAma karanA ), 37 - vAstuvidyA ( ghara banAnA; iMjIniyarI ), 38 - rUpyaratna- parIkSA ( sone, cA~dI Adi dhAtuoM aura ratnoMko parakhanA ), 39 - dhAtuvAda ( kaccI dhAtuoMko sApha karanA yA milI dhAtuoMko alaga-alaga karanA ), 40 - maNirAga-jJAna ( ratnoM ke raMgoMko jAnanA ), 41 - Akara zAna ( khAnoMkI vidyA ), 42 - vRkSAyurvedayoga ( vRkSoMkA zAna; cikitsA aura unheM ropane Adi kI vidhi ), 43meSa- kukkuTalAvaka- yuddha vidhi ( bheMr3e, murge, baTera, bulabula Adiko lar3Ane kI vidhi), 44 -- zuka-sArikApralApana (totA mainA par3hAnA ), 45 -utsAna ( ucaTana lagAnA aura hAtha, paira, sira Adi dabAnA ), 46 - kezamArjana kauzala (bAloM kA malanA aura tela lagAnA), 47- akSaramuSTikAkathana ( karapalAI ), 48 - mlecchitakalA vikalpa ( mleccha yA videzI bhASAoM kA jAnanA ), 49 -- dezabhASAjJAna ( prAkRtika boliyoMko jAnanA ), 50- puSpazakaTikAnimittajJAna ( daivIlakSaNa, jaise bAdalakI garaja, bijalIkI camaka ityAdi dekhakara AgAmI ghaTanAke liye bhaviSyavANI karanA ), 51 - yantramAtRkA ( yantranirmANa), 52 -- dhAraNamAtRkA ( smaraNa bar3hAnA), 53 - sampAThya ( dUsareko kucha par3hate hue sunakara use usI prakAra par3ha denA ), 54 - mAnasI kAvya - kriyA ( dUsarekA abhiprAya samajhakara usake anusAra turaMta kavitA karanA yA manameM kAvya karake zIghra kahate jAnA), 55 - - kriyAvikalpa ( kriyAke prabhAvako palaTanA ), 56 - chalitakayoga ( chala yA aiyyArI karanA ), 57 - abhidhAna ( koSa-chandojJAna ), 58 - vastragopana
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kRSNa www.kobatirth.org ( 82 ) ( vastroMkI rakSA karanA ), 59 - dyUtavizeSa (juA khelanA ), 60 - AkarSaNa -krIr3A ( pAsA Adi pheMkanA ), 61 - bAlakrIDAkarma ( lar3akA khelAnA ), 62 - - vainAyikIvidyA -jJAna ( vinaya aura ziSTAcAra, ilme ikhalAka vo AdAba ), 63 - vaijayikI vidyAjJAna, 64 - vaitAlikI vidyAjJAna || - hiMdI zabdasAgarase zrIkRSNako gadA aura paridhake yuddha meM tathA sampUrNa astrazastroM ke jJAnameM utkRSTa sthAnakI prApti aura samasta lokoM meM unakI khyAti ( sabhA0 38 | pRSTha 803) / inakA mathurA chor3akara dvArakA meM jAnA tathA inake dvArA bar3e-bar3e asuroMkA vadha ( sabhA0 38 / pRSTha,804) / bhaumAsura ko mArane ke liye inase indrakI prArthanA (sabhA0 38 | pRSTha 806) zrIkRSNadvArA narakAsurako mArakara mAtA advitike kuNDala lA dene kI pratijJA / inake dvArA muranAmaka asura, nizumbha, hayagrIva, virUpAkSa, paJcajana tathA narakAsura kA vadha ( sabhA 0 38 | pRSTha 807) / bhUmidvArA inako kuNDala-dAna ( sabhA0 38 | pRSTha 808) / maNiparvata para bane hue, narakAsura ke antaHpurameM inakA praveza tathA narakAsura dvArA apaharaNa karake lAyI huI kanyAoMkI gAndharva vivAha karane ke liye bhagavAn se prArthanA ( sabhA0 38 / pRSTha 808-810) / unakI prArthanA svIkAra karake zrIkRSNakA unheM dvArakA bhejanA ( sabhA0 38 / pRSTha 811) / inakA maNiparvatako garuDapara lAdakara balarAmajI aura indrake sAtha svargaloka meM jAnA, meruparvatake madhyazikharapara pahu~cakara zrIkRSNa dvArA devasthAnoM kA darzana; phira devaloka meM jAkara indrabhavana ke nikaTa inakA garur3ase utaranA, devatAoMdvArA inakA svAgata tathA inakA mAtA aditi ke caraNoM meM praNAma karake unheM unake kuNDala arpita kara denA ( sabhA0 38 | pRSTha 811 ) | 'devamAtA aditi aura indrapatnI zacIdvArA zrIkRSNa evaM satyabhAmAkA satkAra tathA vahA~se lauTakara ina sabakA dvArakAmeM Agamana ( sabhA0 38 | pRSTha 812 ) / inake dvArA maNiparvata ( prAgjyotiSapura ) se lAyI gayI dhanarAzikA vRSNivaMziyoM meM vitaraNa ( sabhA0 38 | pRSTha 818 ) / indradvArA zrIkRSNakI mahimAkA varNana (sabhA0 38 | pRSTha 819 ) / zoNitapura meM inakA zivajI se yuddha aura unakI parAjaya ( sabhA0 38 / pRSTha 823) / inake dvArA bANAsurakI bhujAoMkA chedana (sabhA0 38 | pRSTha 823) / inakA rukmIko bhayabhIta karanA, jAlI meM Ahuti, krAtha aura zizupAlako parAjita karanA, zaivya, dantavakra tathA zatadhanvAko bhI harAnA; indradyumna, kAlayavana, kazerumAnkA vadha krnaa| dyumatsenake sAtha inakA yuddha, mahAbalI gopati aura tAlaketukA inake dvArA vadha, pANDaya, pauNDra, matsya, kaliGga aura aGga Adi aneka dezoM ke rAjAoMkI eka sAtha hI parAjaya ( sabhA0 38 | pRSTha 2.824) / inake dvArA babhru kI patnIkA uddhAra; pITha, kaMsa, paiThaka ' tathA atilomA nAmaka asuroMkA vadhaH jambha, airAvata, virUpa aura zambara Adi asuroMkA vadhaHbhogavatI meM vAsuki nAgako Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only kRSNa jItakara inake dvArA rohiNIkumAra gadakA uddhAra ( sabhA0 |38|pRSTha 825) / inakI godameM Ate hI zizupAlakI do bhujAo tathA tIsarI A~kha kA vinAza ( sabhA0 43 / 18 ) / " zizupAla ke sau aparAdha kSamA kara dU~gA' aisA kahakara inakA zrutazravA ( apanI buA ) ko AzvAsana ( sabhA0 43 / 24 ) / inake dvArA zizupAlakA vadha ( sabhA0 45 | 25 ) | yajJakI samAptipara zrIkRSNadvArA yudhiSThirakA abhinandana ( sabhA0 45 / 39 - 43 ) | rAjasUya yajJameM RSiyoM sahita zrIkRSNa ne yudhiSThirakA abhiSeka kiyA (sabhA0 53 / 15-16 ) | draupadIkI lAja rakhaneke liye inakA avyaktarUpase usake cIra meM praveza karake use bar3hAnA (sabhA0 68 / 47 ) / inake dvArA rotI huI draupadIko AzvAsanapradAna ( vana0 12 / 128 - 132 ) / inakA jue ke doSa batAte hue pANDavoMpara AyI huI vipatti meM apanI anupasthitiko kAraNa mAnanA ( vana0 13 adhyAya ) / inake dvArA zAlva ke sAtha yuddha karane tathA saubha vimAna mahita usake naSTa karanekA saMkSipta varNana ( vana0 14 a0 se 22 adhyAyataka ) / inakA zAlvake sAtha bhISaNa yuddha ( vana0 20 adhyAya ) / inakA zAlvakI mAyA se mohita honA ( vana0 21 / 22) | zrIkRSNadvArA saubhavimAna sahita zAlvakA vadha (vana0 22 / 36-37) / inakA pANDavoMse sammAnita ho subhadrA aura abhimanyuko sAtha lekara dvArakAko prasthAna (vana0 22 / 47-48) / prabhAsakSetra meM pANDavoMse bheMTa aura sAtyakiMke vacanoMkA inake dvArA samarthana ( vana 0120/2326 ) / kAmyakavanameM pANDavoM ke pAsa inakA Agamana aura inake dvArA unheM AzvAsana ( vana0 183 | 16-36) / mArkaNDeyajIko kathA kahaneke liye prerita karanA ( vana0 183 / 50 ) / draupadIke smaraNa karanepara pANDavoM ke Azrama meM prakaTa honA, baTaloImeMse sAgakA pattA khAkara trilokIko tRpta karanA ( vana0 263 / 18-25 ) / upaplavyanagara meM abhimanyuke vivAhake avasarapara jAkara yudhiSThira ko bahuta-sAdhana bheMTa karanA ( virATa0 72 / 2425 ) / rAjA virATakI sabhA meM kauravoM ke atyAcAra aura pANDavoM ke dharma-vyavahArakA varNana karate hue kisI suyogya dUtako kauravoM ke yahA~ bhejane kA prastAva ( udyoga 0 1 adhyaay)| drupadako kAryabhAra sauMpakara inakA dvArakAko prasthAna ( udyoga0 5 / 11 ) / duryodhana aura arjuna donoMkI sahAyatA karane ke liye svIkRti denA ( udyoga0 7 / 16 ) / arjunakA sArathya karma svIkAra karanA ( udyoga0 7 / 38 ) / saMjayako pratyuttara dete hue inake dvArA karmayogakA samarthana ( udyoga 0 29 / 6-16 ) / inake dvArA varNadharmakA nirUpaNa ( udyoga0 29 / 22-26 ) / kauravoM ke anyAyakA udghATana karate
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRSNa ( 83 ) kRSNa . hue inakA saMjayadvArA dhRtarASTrako cetAvanIkA saMdeza varNana ( udyoga0 147 / 16-43) / yudhiSThirase (udyoga0 29 / 31-58) / saMjayadvArA kauravoMke droNAcAryake vacanoMkA varNana ( udyoga0 148 / 2liye saMdeza denA ( udyoga0 59 / 18-29) / zAnti- 16) / yudhiSThirase vidurake vacanoM kA varNana ( udyoga sthApanArtha kauravasabhAmeM jAne ke liye udyata honA (udyoga 148 / 18-26) / yudhiSThirase gAndhArIke vacanoMkA 72 / 79-81) / kauravoMke atyAcAroMkA varNana karake varNana ( udyoga0 148 / 29-36) / yudhiSThirase dhRtayudhiSThirako yuddha ke liye protsAhana denA (udyoga0 73 rASTrake vacanoMkA varNana ( udyoga. 149 adhyaay)| adhyaay)| bhImasenako uttejita karanA (udyoga0 75 kauravasabhAmeM apane kiye hue prayatnoMkA varNana karake adhyaay)| bhImasenako AzvAsana denA ( udyoga0 77 daNDapara hI jora denA (udyoga. 150 / 18)dhRssttadhyaay)| arjunako bAtoMkA uttara denA ( udyoga0 dyanako pradhAna senApati banAnekA samarthana ( udyoga 79 adhyaay)| zrIkRSNake dvArA draupadIko AzvAsana 151 / 49) / yudhiSThirako yuddha karanA hI kartavya (udyoga0 82 / 44-49) / sAtyakisahita rathapara batalAnA ( udyoga0 154 / 15) / duryodhanake saMdezaArUr3ha ho hastinApurako prasthAna (udyoga083 / 29) / kA uttara denA ( udyoga. 162 / 6 udyoga mArgameM inakA divya maharSiyoMke darzana karanA ( udyoga0 162 / 57-63) / kauravasenAko mAraneke liye 83 / 60) / hastinApura jAte samaya mArgameM vRkasthalameM ___ arjunako Adeza (bhISma 22 / 16) / arjunako vizrAma (udyoga0 84 / 20-21) zrIkRSNakA hastinA- durgAkI stuti karaneke liye kahanA (bhISma 23 / purameM svAgata ( udyoga0 89 / 5) / inakA rAja- 2)|arjunko gItAkA upadeza denA (bhISma0 26 / 11 mahalameM praveza ( udyoga0 81 / 1) / vidurake gRhameM se 42 adhyaaytk)| kurukSetrameM inake dvArA pAJcapadArpaNa ( udyoga0 89 / 22) / kuntIse milakara unheM janya nAmaka zaGkakA bajAyA jAnA (bhISma0 25 / AzvAsana denA (udyoga090 / 91-99) / duryodhana- 15) / sAMkhyayogakA varNana (bhISma 26 / 11se usake nimantraNako asvIkAra karanekA kAraNa 30) / ajJAnI aura jJAnavAnke lakSaNa tathA rAgadveSase batAnA (udyoga. 91 / 24-32) / vidurake ghara rahita hokara karma karane ke liye preraNA (bhISma0 27 / inakA bhojana aura vizrAma ( udyoga0 11 / 41) / 25-35) / phalasahita pRthaka-pRthaka yajJoMkA kathana vidurajIse kauravasabhAmeM jAnekA aucitya batalAnA aura jJAnakI mahimA ( bhISma 28 / 24-42) / (udyoga0 93 adhyaay)| zrIkRSNakA kauravasabhAmeM sAMkhyayogI aura niSkAma karmayogIke lakSaNa tathA praveza (udyoga0 94 / 33) / kauravasabhAmeM inakA zAnayogakA varNana (bhISma 29 / 7-26) / yogabhraSTa prabhAvazAlI bhASaNa ( udyoga0 95 adhyaay)| duryodhana- puruSakI gati aura dhyAnayogIkI mahimA (bhISma ko pANDavoMse saMdhi karaneke liye samajhAnA (udyoga. 30 / 37-47) / AsurI svabhAvavAloMkI nindA 124 / 8--62) / duryodhanako phaTakAranA ( udyoga. aura bhagavadbhaktoMkI prazaMsA tathA anya devatAoMkI upA. 128 / 2-31) / kaMsa aura daityadAnavoMkA dRSTAnta sanAkA varNana (bhISma0 31 / 13-23) / brahma dete hue duryodhanako kaida karanekI salAha denA (udyoga0 adhyAtma aura karmAdikA varNana (bhISma 32 / 3-7) / 128 / 50) / duryodhanadvArA kaida kiye jAnekI bAta sakAma aura niSkAma upAsanAkA phala aura niSkAma sunakara inakI siMhagarjanA ( udyoga0 130 / 24-29) / bhagavadbhaktikImahimA ( bhISma0 33 / 20-34) / zrIkRSNakauravasabhAmeM inake vizvarUpakA darzana ( udyoga0 131 / / dvArA apanI vibhUtiyoM aura yogazaktikA kathana (bhISma 5-13) / inake dvArA dhRtarASTrako adRzya netra pradAna karanA 34 / 19-42) / inake dvArA apane vizvarUpakA varNana aura ( udyoga0 131 / 19) / kauravasabhAse prasthAna phalasahita ananyabhaktikA kathana ( bhISma0 35 / (udyoga0 131 / 37-38) / kuntIke pAsa jAkara 5-18, 55) / sAkAra-nirAkArake upAsakoM aura pANDavoMse kahaneke liye saMdeza pUchanA (udyoga. bhagavatprAptike upAya tathA bhagavatprApta puruSoMke lakSaNoMkA 132 / 4) / karNake sAtha mantraNA tathA upaplavyanagarako varNana (bhISma036 / 1-20) / kSetra-kSetra tathA prasthAna ( udyoga0 137 / 29-30) / karNako pANDava- jJAnasahita prakRti-puruSakA varNana ( bhISma0 37 / 1pakSameM Aneke liye samajhAnA ( udyoga. 140 / 6- 34) / sat raja aura tama tathA bhagavatprAptike upAya 29) / karNase pANDavokI nizcita vijayakA pratipAdana aura guNAtIta puruSake lakSaNa ( bhISma0 38 / 5karate hue yuddhakI tithi nirdhArita karanA (udyoga. 20) / jIvAtmAke viSaya, prabhAvasahita paramezvarake svarUpa 142 / 17-20) / yudhiSThirase bhISmake vacanoMkA tathA cara-akSara tathA puruSottamakA varNana (bhISma 39 / For Private And Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRSNa kRSNa 7-20 ) / daivI aura AsurI sampadA tathA AsurI sampadAvAloMke lakSaNa aura unake adhogatikA varNana (bhiissm040|1-20)| AhAra, yajJa, tapa aura dAnake pRthaka-pRthaka bheda (bhISma0 41 / 7-22) / zAna, karma, kartA, buddhi, dhRti aura sukhake pRthaka-pRthaka bheda (bhISma0 42 / 19-40) / karNako pANDavoke pakSameM Aneke liye samajhAnA (bhISma0 4319-91) / bhISmake parAkramase cintita hue yudhiSThirako AzvAsana denA (bhISma 50 / 26-30) / cakra lekara bhISmako mAraneke liye udyata honA ( bhISma0 59 / 88-89) / bhISmadvArA inakI mahimAkA varNana ( bhISma0 65 / / 25 se 68 a. taka ) / bhISmako mAraneke liye arjunako cetAvanI ( bhISma0 106 / 33-37) / cAbuka lekara bhISmake vadhake liye daur3anA (bhISma0 106 / 55-57) / bhISmake parAkramase duHkhita yudhiSThirako sAntvanA denA ( bhISma0 107 / 26-40) / bhISmake pAsa calaneke liye yudhiSThirake prastAvakI svIkRti ( bhISma0 107 / 52-55 ) / bhISma-vadhake liye udyata na honevAle arjunako samajhAnA (bhISma0 107 / 96-102 ) / bhISmakA vadha karaneke liye arjunako prerita karanA (bhISma0 118 / 35-36 ) / bhISmake mAre jAnepara yudhiSThirase vArtAlApa ( bhISma0 120 / 66-67) / dhRtarASTradvArA inakI lIlAoMsahita mahimAkA varNana (droNa0 11 / 1-40) / bhagadattadvArA arjunapara calAye hue vaiSNavAstrako apanI chAtIpara lenA (droNa0 29 / 18) / arjunake pUchanepara vaiSNavAstrakA rahasya batAkara bhagadattako mAranekA Adeza denA (droNa. 29 / 25-34, 44-45 ) / abhimanyu-vadhase dukhI hokara vilApa karate hue arjunako zAnta karanA (droNa. 72 / 66-74) / arjunase jayadrathakI rakSAkA samAcAra batAnA (droNa. 75 a0 meN)| putrazokase dukhI subhadrAko AzvAsana denA (droNa0 77 / 12-26) / vilApa karatI huI draupadI, subhadrA aura uttarAko AzvAsana denA (droNa. 78 / 40-42) / arjunakI vijayake liye samayapara ratha taiyAra karake lAneke liye dArukako Adeza denA ( droNa0 79 / 21-42) / sote hue arjunako svapnameM darzana denA aura unase vArtAlApa karake zivajIke pAsa le jAnA (droNa0 80 / 2-49) / inake dvArA bhagavAn zivakI stuti (droNa 80 / 55-64) / jayadratha-vadha ke liye yudhiSThirako AzvAsana (droNa0 83 / 21-28) / inake dvArA zaGkha bajAyA jAnA (droNa.88 / 2.) / droNAcAryako chor3akara Age bar3haneke liye arjunako preraNA (droNa. 91 / 30-31 ) / ghor3oMko pilAneke liye jala prakaTa karaneke hetu arjunako prerita karanA (droNa0 99 // 58) / inake dvArA saMgrAmabhUmimeM azvaparicaryA (droNa. 100 / 10-16 ) / arjuna ko duryodhanakA vadha karaneke liye protsAhana (droNa. 102 / 1-18) / duryodhanapara bANoMko viphala hote dekha arjunako upAlambha ( droNa. 103 / 6-10) / arjunako sAtyakike AgamanakI sUcanA denA (droNa. 141 / 13-25) / bhUrizravAke caMgulase sAtyakiko chur3Aneke liye arjunako prerita karanA (droNa. 142 / 64-65) / bhUrizravAko mukta honekA varadAna (droNa. 143 / 48) / mAyAdvArA andhakArakI sRSTi karake jayadratha vadhake liye arjunako prerita karanA (droNa0 146 / 62-72) / jayadrathake sirako usake pitAkI godameM DAlaneke liye kahanA aura usakA rahasya batAnA (droNa0146 / 104-119, / jayadratha vadhake pazcAt mAyArUpI andhakArako sameTa lenA ( droNa. 146 / 132) / karNake sAtha arjunako yuddha karanese manA karanA (droNa. 147 / 33-36 ) / jayadratha-vadhake bAda arjunako badhAI denA (droNa0 118 / 25-32) / arjunako saMgrAmakA dRzya dikhAte hue yudhiSThirake pAsa le jAnA (droNa0 148 / 36-59 ) / jayadratha-vadhake bAda yudhiSThirako vijayakA samAcAra batAnA (droNa. 149 / 2) / yudhiSThirake krodhako hI zatru-vadha kAraNa batAnA (droNa. 149 / 45-51) / yudhiSThirako droNAcAryake sAtha yuddha karanese rokanA (droNa. 162 / 47-51 ) / AdhI rAtake samaya karNake sAtha arjunake yuddhakA anaucitya batAkara ghaTotkacako bhejaneke liye anumati denA (173 / 35-41) / ghaTotkacako kaNake sAtha yuddha karaneke liye Adeza denA (droNa. 173 / 45-58) / arjunase bhinna-bhinna mahArathiyoMkA sAmanA karaneke liye vyavasthA batAnA (droNa. 177 / 33-36) / alAyudhakA vadha karaneke liye ghaTotkacako prerita karanA ( droNa0 178 / 2-3) / arjunadvArA ghaTotkacake vadhase prasannatAkA kAraNa pUche jAnepara karNakI prazaMsA karate hue apanI prasannatAkA kAraNa batAnA (droNa. 180 / 11-33) / arjunase jarAsaMdha Adi dharmadrohiyoMke vadhakA kAraNa batAnA (droNa. 181 / 2-33) / sAtyakise karNadvArA arjunapara zakti na chor3e jAnekA kAraNa batAnA (droNa. 182 / 35-46) / ghaTotkaca vadhase dukhI yudhiSThirako samajhAnA (droNa. 183 | 24-26) / droNAcArya ke vadhakI yukti batAnA (droNa0 190 / 10-12) / yudhiSThirako chalapUrvaka azvatthAmAke mAre jAnekI jhUThI bAta kahaneko vivaza For Private And Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRSNa kRSNa karanA (DoNa. 190 / 46-17) / nArAyaNAstrako balarAmajIko samajhAnA (zalya06014-25ke baadtk)| zAnta karanekA upAya batAnA (droNa. 199 / 38-42) / bhImasenadvArA kiye jAte hue adharmapUrNa bartAvako Apa bhImasenako rathase khIMcakara nArAyaNAstrako zAnta karanA cupacApa dekhate kyoM haiM ? unheM rokate kyoM nahIM ? yaha (droNa0 200 / 15-17) / arjunako yuddhasthalakA yudhiSThirase pUchanA ( zalya0 60 / 33-34) / inake bhISaNa dRzya dikhAnA ( karNa0 19 / 28-53 ) / dvArA duryodhanapara AkSepa (zalya0 61 / 18-23) / azvatthAmAke sAtha yuddha meM zithila dekhakara arjunako cetAvanI duryodhanadvArA kiye gaye AkSepoMkA inakI orase uttara denA (karNa0 56 / 135-138) / arjunako yuddha- (shly061|39-50)| inake dvArA pANDavoMkA samAdhAna bhUmikA dRzya dikhAte hue yudhiSThirake pAsa le jAnA (shly061161-69)|inkaa arjunakorathase utaraneke liye ( karNa0 58 / 10-41 ) / arjunase dhRSTadyumnako Adeza denA (shly062|9-10)|arjundvaaraa rathake dagdha azvatthAmAke caMgulase chur3Aneko kahanA ( karNa0 59 / / honekA kAraNa pUchanepara inakA uttara (zalya0 62 / 47-49) / arjunase duryodhana aura karNake parAkramakA 18-19) / inake dvArA yudhiSThirakA abhinandana (zalya. varNana karake karNako mArane ke liye unheM utsAhita karanA 62 / 21-27) / yudhiSThirake bhejanese hastinApurako aura bhImasenake parAkramakA varNana karanA ( karNa0 60 jAnA (zalya. 62 / 45 zalya. 63 / 34) / adhyaay)| ghAyala yudhiSThirako dekhaneke bahAne arjunako dhRtarASTrako AzvAsana denA (zalya0 63 / 40-58) / karNake pAsase haTA lenA ( karNaH 64 / 66) / arjunake gAndhArIko prabodhana (zalya063 / 59-65) / hastinAsAtha yudhiSThirake pAsa jAkara unake caraNoMmeM praNAma karanA purase zivirako lauTanA ( zalya. 63 / 78 ) / (krnn065| 17) / yudhiSThirake vadhase arjunako rokaneke azvatthAmAkI capalatA aura krUratAke prasaGgameM sudarzanacakrake prasaMgameM balAka vyAdha aura kauzika brAhmaNakI kathA kahakara mA~ganekI bAta sunAte hue yudhiSThirako usase bhImasenakI samajhAnA aura yudhiSThirako sta' zabda kahanemAtrase rakSA karane ke liye prayatna karanekA Adeza denA (sauptika. arjunakI pratijJA-pUrti batAnA (karNa0 69 adhyaay)| 12 adhyaay)| arjuna aura yudhiSThirako sAtha lekara arjunako AtmahatyAse bacAnA (karNa. 70 / 23-24) / bhImasenakI rakSAke liye jAnA (sauptika0 13 / 1yudhiSThirako prasanna karanA (karNa0 70 / 49-55) / 1) / arjunako brahmAstra prakaTa karanekA Adeza denA arjunako upadeza (karNa0 71 / 3-12) / karNa-vadhake (sauptika0 14 / 2-3 ) / inake dvArA azvatthAmAko liye arjunako protsAhana (krnn072|17 se73 adhyAya- zApa (sauptika0 16 / 8-16) / mahAdevajIkI tk)| karNa vadhake liye arjunako protsAhana ( karNaH mahimAkA pratipAdana (sauptika0 17 / 6-26) / 86 / 2-16) / karNavadha ke liye arjunako prAtsAhana inakA dhRtarASTrako samajhAnA (strI0 12 / 23-30) / (karNaH 89 / 43-48) / karNake sarpamukha bANase dhRtarASTrako phaTakArakara unakA krodha zAnta karanA (strI0 arjunakI rakSA karanA ( karNa0 90 / 29-31) / 13 / 2-11) / gAndhArIdvArA apaneko diye gaye dharmakI duhAI denepara karNako cetAvanI denA (karNa zApakA samarthana (strI0 25 / 48-49) / gAndhArIko 91 / 1-14) / karNa-vadhakA zubha samAcAra sunAneke sAntvanA denA (strI0 26 / 1-5) / nArada-saMjayaliye arjunase yudhiSThirake pAsa calaneko kahanA aura saMvAdarUpameM SoDazarAjakIyopAkhyAna sunAkara yudhiSThirasainikoMko yuddhakI vyavasthAkA Adeza denA ( karNa0 ko samajhAnA (zAnti. 39 adhyaay)| yudhiSThirake 96 / 2-11 ) / yudhiSThira ke pAsa pahu~cakara karNa- pUchanepara nArada-parvata-upAkhyAna sunAnA (zAnti0 30 vadhakA samAcAra sunAnA ( karNa0 96 / 18- adhyaay)| vyAsajIkI bAta mAnaneke liye yudhiSThirako 23 ) / zalyakA vadha karaneke liye yudhiSThirako samajhAnA (zAnti0 37 / 21-25) / yudhiSThirase utsAhita karanA ( zalya0 7 / 25-41) / cArvAkako prApta hue vara AdikA varNana karanA (zAnti. arjunase duryodhanako mAraneke liye kahanA (zalya. 39 adhyAya) / bhISmakI prazaMsA aura yudhiSThirako 27 / 3-12) / yudhiSThirako kriyAtmaka prayogadvArA unake pAsa calanekA Adeza (zAnti0 46 / 11 ___23) / yudhiSThirako parazurAmopAkhyAna sunAnA (zAnti. 6-15) / yudhiSThirako phaTakAranA (zalya0 33 / 2- 49 adhyAya) / bhISmajIke guNa-prabhAvakA savistara 16) / arjunase bhImasena aura duryodhanake balAbalakA varNana varNana karate hue unase yudhiSThirakA zoka dUra karaneke karake mAyAdvArA duryodhanako mAranekI salAha denA liye kahanA (zAnti0 50 / 13-38) / bhISmakI (zalya. 58 / 3-20) / duryodhanake vadhase kupita prazaMsA karate hue yudhiSThirako dharmopadeza karanekA Adeza For Private And Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRSNa ( 86 ) kRSNa (zAnti0 51 / 10-18) / dharmopadezake liye bhISma- ko varadAna (zAnti. 52 / 14-21) / inakI mAtazcaryA (zAnti0 53 / 1-9) / bhISmadvArA hI dharmopadeza honekA kAraNa batAte hue unheM upadeza karaneko kahanA (zAnti. 54 / 25-39) / bhISmase yudhiSThirake lajjita aura bhayabhIta honekA kAraNa batAnA (zAnti0 55 / 11-13) / jAti-bhAiyoMmeM phUTa na par3aneke viSayameM nAradajIse pUchanA (zAnti081 adhyaay)| inhIMse sampUrNa bhUtoMkI utpattikA varNana karanA (zAnti0 207 adhyaay)| ugrasenase nAradajIke guNoMkA varNana karanA ( zAnti. 230 / 4-24) / arjunako apane nAmoMkI vyutpatti batAnA (zAnti. 341 / 4-51) / arjunase sRSTi kI prArambhika avasthAkA varNana karanA (zAnti0 342 / 3-21) / arjunase apane nAmoM kI vyAkhyA karanA ( zAnti. 342167-116) / yudhiSThirase mahAdevajIke mAhAtmyakI kathAke prasaMgameM upamanyukI kathA sunAnA aura apanI tapasyA tathA darzana pAnekA vRttAnta batAnA (anu0 14 adhyAya) bhagavatI umAse ATha varadAna mA~ganA (anu0 15 / 6) / upamanyuke sAtha zivajIke viSayameM vArtAlApa ( anu0 16 adhyAya ) / inake dvArA bhagavAn zivakI mahimAkA varNana (anu0 18 / 61-83) / nAradajIse pUjanIya puruSoMke lakSaNa pUchanA ( anu0 31 / 21) / pRthvIse gRhasthoMke pApanAzaka anuSThAnake viSayameM prazna karanA ( anu0 34 / 21) / giragiTayonise nRgakA uddhAra karanA (anu070|7)| nRgase unakI durgatikA kAraNa pUchanA (anu0 7018-9) / brAhmaNakA dhana na leneke viSayameM ghoSaNA karanA (anu0 70 / 31) / pRthvI devIse gRhasthadharmake viSayameM pUchanA (anu. 97 / 4) / parvatako jalAkara punaH use prakRtistha karanA (anu0 139 / 16-21) / RSiyoMke pUchanepara isakA rahasya batAnA (anu0 139 / 30-44) / bhISmajIdvArA inakI mahimAkA varNana (anu0 158 adhyaay)| yudhiSThirako brAhmaNakI mahimA sunAneke prasaMgameM pradyumnake pUchanepara duvoMsAkA caritra kahanA (anu0 159 adhyaay)| yudhiSThirake prati zivajIkI mahimAkA varNana karanA (anu0 160 adhyAya se 163 adhyAyataka) / bhISmako deha- tyAgake liye anumati pradAna karanA (anu0 167 / 46-47) / bhISmake liye zoka karatI huI gaGgAko AzvAsana denA (anu0 168 / 30-35) / zokAkula yudhiSThirako samajhAnA (Azva0 2 / 2-8) / yudhiSThirako vividha dRSTAntoMdvArA samajhAnA (Azva0 11 a0 se 13 adhyAyataka ) / arjunase apane dvArakA jAnekA prastAva karanA (Azva0 15 / 12-34) / arjunake pUchanepara punaH gItAkA jJAna siddha maharSi aura kAzyapake saMvAdarUpase sunAnA ( Azva0 16 / 9 se 18 adhyAya tk)| punaH brAhmaNagItAke dvArA jJAnopadeza karanA (Azva0 20 adhyAyase 34 adhyAyataka) / arjunake prati guru-ziSyake saMvAdarUpameM brahmA aura maharSiyoMke praznottararUpa mokSadharmakA varNana ( Azva0 35 adhyAyase 51 adhyaaytk)| yudhiSThirakI AjJA pAkara subhadrA aura sAtyakike sAtha dvArakAko prasthAna (Azva0 52 / 54-58) / uttaGka munike pUchanepara kauravoM-pANDavokA samAcAra sunAnA ( Azva0 53 / 15-18) / uttaGka munise adhyAtmatattvakA varNana karanA (Azva0 54 / 219) / uttaGka muniko vizvarUpakA darzana karAnA (Azva0 55 / 4-6) / uttaGka muniko darzana dekara cANDAlarUpadhArI indrakA rahasya batAte hue marudezameM uttaGka nAmaka meghoMdvArA varSA honekA vara denA ( Azva0 55 / 26-37) / raivataka parvatapara honevAle mahotsavameM sammilita honA ( Azva0 59 | 3-4 ) / usa mahotsavase apane mahalameM padhAranA ( Azva0 59 / 16) / vasudevajIke pUchanepara mahAbhAratayuddhakA vRttAnta sunAnA (Azva0 60 / 6-36) / vasudevajIke pUchanepara abhimanyu-vadhakA vRttAnta sunAnA ( aashv061| 1542) / inake dvArA abhimanyukA zrAddha-karma ( Azva0 62 / 2-5) / inakA hastinApurameM Agamana aura uttarAke mRtabAlakako jilAne ke liye kuntIkI inase prArthanA ( Azva0 66 adhyAya ) / uttarAke mRtabAlakako inake dvArA jIvanadAna (Azva0 69 / 16-24) / uttarAke ukta zizukA nAmakaraNa (Azva0 70 / 1112) / zrIkRSNakA yudhiSThirako azvamedha yajJake liye sammati denA (Azva071 / 23-26) / zrIkRSNakA balarAma Adike sAtha Agamana aura yudhiSThirako arjunakA saMdeza sunAnA tathA unake adhika kaSTa uThAnekA kAraNa batAnA ( Azva0 86 / 13-21) / brAhmaNoMko dakSiNA deneke sambandhameM yudhiSThirako vyAsajIkI AjJA mAnaneke liye kahanA (Azva0 89 // 18-19) / inakA yudhiSThirase vidA lekara bandhuosahita dvArakAko lauTanA (Azva0 89 / 37-38) / bhagavAn zrIkRSNadvArA yudhiSThirako vaiSNavadharma-sambandhI vividha viSayoMkA upadeza ( Azva0 92 / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 6308 se 6352 tk)| zApakI bAta sunakara bhagavAn zrIkRSNakA vRSNivaMziyoMkI aisI hI bhavitavyatA hai| aisA kahakara nagarameM praveza karanA (mausala0 1 / 23-24 ) / madirAnirmANa-niSedhakI AjJA jArI karanA ( mausala. 1 / 29-31) / For Private And Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRSNa ( 87 ) kRSNaveNA dvArakAmeM bhayaMkara utpAta dekhakara bhagavAn zrIkRSNakA andhakavRSNinAtha, asita, AtmA, avyakta, avyayaH yaduvaMziyoMko tIrthayAtrAke liye AjJA denA (mausala. bhojarAjanyavardhana, bhUtezvara, bhUtapati bhUtAtmA, bhUteza, 2 adhyAya ) / sAtyaki aura pradyumnako mArA huA dekha cakradhara, cakradhArI, cakragadAbhRt, cakragadAdhara, cakragadAzrIkRSNakA kupita ho eka muTThI erakA uThAnA aura bhoja pANi, cakrapANi, cakrAyudha, zaivyasugrIvavAhana, zambhu, zaGkhatathA andhaka kulake pramukha yodhAoMkA saMhAra karanA cakragadAdhara, zaGkhacakragadAhasta, zaGkhacakragadApANi, ( mausala. 3 / 35-37 ) / sAmba aura gadake mAre zaGkhacakrAsipANi, zAGkhacakragadAdhara, zAGgacakrAsipANi jAnepara kupita hue zrIkRSNadvArA samasta yAdavoMkA saMhAra zArGgadhanurdhara, zArGgadhanvA, zAGgagadApANi, zArGgagadAsi(mausala0 3 / 44-47) / zrIkRSNakA balarAmajIko / pANi, zAGgoM, zauri, zUlabhRt, zUlI, dAzAha, dazAIeka vRkSake nIce dhyAna lagAye baiThe hue dekhanA aura bhartA, dazArhAdhipati, dAzArhakulavardhana, dAzArhanandana, dArukako arjunake pAsa bhejakara saMdeza kahalAnA (mausala. dAzAInAtha, dAzArhasiMha, dAzArhavIra, dAmodara, devadeva, 4 / 1-3 ) / inakA balarAmajIse apanI pratIkSAke devadeveza, devadevezvara, devakImAtaH, devakInandana, devakI liye kahakara striyoMko kuTumbI janoMke saMrakSaNameM saupaneke putra, devakIsutA devakItanaya, gadAgraja, gadapUrvaja liye dvArakA jAnA aura pitAse arjunake Anetaka garuDadhvaja, gopAla, gopendra, gopIjanapriya, govinda, striyoMkA saMrakSaNa karanekI bAta kahakara svayaM tapake liye iladharAnuja, hari, hRSIkeza, janArdana, kaMsakeziniSUdana balarAmajIke pAsa jAne kA vicAra prakaTa karanA ( mausala. kaMsaniSUdana, kaustubhabhUSaNa, kezava, kezihan, kezihantA, 4 / 7-10) / unakA rotI huI striyoMko AzvAsana keziniSUdana, kezisUdana, mahAbAhu, pItavAsA, ramAnAtha, de arjunake AnekI bAta batAkara cala denA aura vanake rAmAnuja, saGkarSaNAnuja, sarvadAzAIhartA, sarvanAgaripudhvaja, ekAnta pradezameM balarAmajIke pAsa jAkara unake mukhase sarvayAdavanandana, satya, suparNa ketu, tA_dhvaja, tArkSyalakSaNa) eka vizAla sarpako nikalakara samudra kI ora jAte dekhanA trailokyanAtha, triyuga, vAsudeva, vasudevaputra, vasudevasuta, (mausala04 | 12-13) / balarAmajIke paramadhAma- vasudevAtmaja, vrajanAtha, vRSNizArdUla, vRSNizreSTha, vRSNigamanake pazcAt unakA vanameM vicaranA ! bItI bAtoM aura kulodvaha, vRSNinandana, vRSNipati, vRSNipravara, vRSNipravIra, ghaTanAoMko yAda karake unapara vicAra krnaa| gAndhArI vRSNipuGgava, vRSNisattama, vRSNisiMha, vRSNijIva, aura durvAsAke kathanako bhI dhyAnameM lAnA aura parama- vRSNyandhakapati, vRSNyandhakottama, yAdava, yAdavazArdUla, dhAmako jAneke liye kisI nimittakI pratIkSA karate hue yAdavazreSTha, yAdavAyA yAdavanandana yAdavezvara, yaduzArdUla) yogayukta hokara pRthvIpara leTanA, jarAnAmaka vyAdhake yaduzreSTha, yadUdvaha, yadukulazreSTha, yadukulanandana, yadubANase taluoMmeM ghAva ho jAnepara apane tejase prakAzita kulodaha, yadunandana, yadupravIra, yadupuGgava, yadusukhAvaha, hote hae Urdhvalokako jAnA, vahA~ unakA svAgata honA yadUttama, yaduvaMzavivardhana, yaduvara, yaduvIra, yaduvIra aura indra Adi devatAoMse milanA ( mausl.| mukhya, yogezvara, yogIza, yogIzvara, yogI ityAdi / 18-28) / arjunadvArA inake zarIrakA dAha-saMskAra honA kRSNakarNI--skandakI anucarI mAtRkA ( zalya. (mausala. 7 / 31) / divyadhAmameM inakI nArAyaNarUpase 46 / 24) / sthiti ( svargA0 5 / 24-26) / inakI paTarAniyoM se kRSNakeza--skandakA eka sainika (zalya0 45 / 61 ) / rukmiNI, gAndhArI, zaivyA, hemavatI tathA jAmbavatI---ina kRSNadvaipAyana-maharSi parAzarake putra-satyavatInandana pA~coMne patilokakI kAmanAse agnimeM praveza kiyA / vyAsa ( Adi. 1 / 10, 55 ) / hastinApura jAte satyabhAmA tathA anya do deviyoMne tapasyAkA nizcaya karake samaya mArga meM zrIkRSNase bheMTa ( udyoga0 83 / 64 ke vanameM praveza kiyA (mausala.7 / 73-74) / zeSa solaha hajAra rAniyA~ dasyuoMke hAthoMse chUTakara sarasvatIke __ bAda dAkSiNAtya pATha) (vizeSa-dekhiye vyaas)| jalameM kUda par3I aura svargameM bhagavAnse jA milI (svargA0 kRSNaparvata-kuzadvIpakA eka parvata, jo gaura' nAmaka 5 / 25)|(inkii sabhI rAniyoMse dasa-dasa putra utpanna mainasilake parvatase pazcimabhAgameM sthita evaM nArAyaNako hue the / inameM pradyumna, sAmba, cArudeSNa Adi vizeSa priya hai ( bhISma0 12 / 4) / pradhAna haiN|) kRSNavarmA--agnidevakA eka nAma, jisakA AstIkane mahAbhAratameM Aye hue kRSNake nAma-acyutA janamejayake sarpasatrameM agnikI stuti karate hue uccAraNa adhideva, adhokSaja, Adideva, aja, amadhya, anAdi, kiyA thA (aadi055| 10) / anAdimadhyaparyanta, anAdinidhana, anAdya, ananta, kRSNaveNA-dakSiNa bhAratakI eka pavitra nadI, jisake For Private And Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRSNA ( 88 ) kerala devakuNDa (jAtismara hrada ) meM snAnase pUrvajanmakI smRti mAna--(1) eka dAnava, kazyapapatnI danukA putra hotI hai( sabhA0 9 / 20, vana0 85 / 37, bhISmaH (Adi0 65 / 24) / yahI amitaujA' nAmaka 9 / 28) / yaha agnikA utpatti-sthAna hai ( vana. pAJcAla kSatriya vIrake rUpameM utpanna huA thA ( Adi0 222 / 26) / 67 / 11) / amitaujA' pANDavapakSakA mahArathI vIra kRSNA -(1) draupadI, jo yajJavedIse utpanna huI thI thaa| (2) yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna honevAle eka (Adi0 63 / 110) (vizeSa---dekhiye draupdii)| rAjA (sabhA0 4 / 27 ) / kaliGgarAja zrutAyudhakA (2) eka nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai mitra / kauravapakSIya yoddhA (bhISma0 17 / 32) / (bhISma0 9 / 33) / (3) durgAjIkA eka nAma bhImasenake sAtha yuddha aura inake dvArA isakA vadha (virATa0 6 / 9) / (4)skandakI anucarI mAtRkA (bhISma0 54 / 77) / (3) yudhiSThirakI sabhAko (zalya046 / 22) / suzobhita karanevAle eka nareza, jo pUrvokta ketumAn' se kRSNAtreya--eka prAcIna RSi, jinhoMne tapobaladvArA bhinna the (sabhA04 / 32) / ye pANDavapakSake yoddhA cikitsAzAstra (Ayurveda ) kA sabase pahale jJAna prApta the, dhRtarASTradvArA inakI vIratAkA varNana ( droNa. kiyA (zAnti0 210 / 21) / 10 / 64) / (4) dvArakApurImeM bhagavAn zrIkRSNake eka prAsAdakA nAma, jisameM bhagavAnkI patnI sudattAjI kRSNAnubhautika-eka maharSi, jo uttarAyaNake ArambhameM rahatI thiiN| (sabhA0 38129 ke bAda dAkSiNAtya pATha,pRSTa zarazayyAzAyI bhISmajIko dekhaneke liye padhAre the 815, kAlama 2) / (zAnti0 47 / 11) / kRSNaujA-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 75) / ketumAla-jambUdvIpake nau varSoM se eka, jo devopama puruSoM aura sundarI striyoMkI nivAsabhUmi thA, ise arjunane jItA kekaya-(1) eka bhAratIya janapada (vyAsa aura thA (sabhA0 28 / 6 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| yaha zatalajake bIcakA bhUbhAga ) (bhISma0 9 / 48) / dvIpa yA varSa meruparvatake pazcima bhAgameM hai, yahIM jambUkhaNDa dazarathapatnI kaikeyIke pitAkA rAjya yahIM thA, isIse vaha pradeza hai, jahA~ke nivAsI dasa hajAra varSoMkI AyuvAle kaikeyI kahalAtI thI (vana0 277 / 15) / (2) hote haiM ( bhISma 6 / 13, 31-32) / yahA~ke puruSa (kaikaya athavA kaikeya) kekaya dezake nivAsI yA adhipati, sunahale raMgake aura striyA~ apsarAoMke samAna sundarI rAjA evaM rAjakumAra vizeSataH kekayadezIya pA~ca rAjakumAra, hotI haiN| inheM kabhI roga-zoka nahIM hotA (bhISma0 jo paraspara bhAI the aura pANDavapakSameM sammilita the 6 / 32-33) / (vana0 120 / 26) / inakA droNAcAryake sAtha yuddha / ketumAlA-pazcimameM jambUmArgake antameM eka tIrtha (droNa0 21 / 23-29) / ye droNAcAryadvArA mAre (vana0 89 / 15) / gaye the ( strI0 25 / 15 ) / inakA dAha-saMskAra (strI0 26 / 36) / (3) do kekaya-rAjakumAra ketuvarmA-eka trigartadezIya rAjakumAra, jo trigartarAja vinda aura anuvinda duryodhanake pakSameM the, jo sAtyakidvArA sUryavarmAkA choTA bhAI thA / yaha Azvamedhika azvakI mAre gaye the (karNa0 13 / 20-36 ) / (4) eka rakSAke liye gaye hue arjunake sAtha lohA lekara unhIMke sUtarAja, jo isI ( kekaya ) nAmase vikhyAta thaa| isakI hAthoM mArA gayA (Azva0 74 / 14-15) / do mAlava-kanyAe~ patniyA~ thI--bar3I mAlavIse kIcaka- ketuzRGga-eka prAcIna nareza, jo kAlake adhIna ho cuke upakIcaka paidA hue the aura choTIse kaikeyI sudeSNAkA hai (aadi01|237)| janma huA thA, jo rAjA virATase byAhI gayI thI kedAra-kurukSetrake antargata eka tIrtha, yahA~ snAnase puNya (virATa0 16 / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 1893) / kI prApti (vana0 83 / 72) / ketu-(1)eka graha, eka hI rAhuke zirazchedase sira aura dhar3a kerala-(1) eka mleccha jAti, vaziSThakI homadhenu' alaga-alaga ho gaye the (Adi0 19 / 6-8) / yaha nandinIne apane mu~hake phenase kerala, hUNa Adi dasa rAhuke zarIrakA dhar3a yA pucchabhAga mAnA gayA hai| arjuna prakArake mlecchoMkI sRSTi kI ( Adi0 174 / 38) / aura karNake dhvajakI upamA rAhu aura ketuse dI gayI hai (2) eka dakSiNa bhAratIya janapada (bhiissm09| (karNa0 87 / 92) / (2) eka prAcIna RSi, 58) / vahA~ke nareza aura nivAsI bhI kerala hI kahe inheM svAdhyAyadvArA svargakI prApti (zAnti0 26 / 7) / gaye haiM / sahadevane kerala dezako dUtodvArA hI vazameM kara (3) bhagavAn zivakA eka nAma (anu017 / 38) / liyA aura kara deneko vivaza kiyA (sabhA031 / For Private And Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kevalA kailAsa 71-72) / kerala-narezane rAjA yudhiSThirako candana, kesarI-eka vAnararAja, jinake kSetrabhUta aJjanA devIke aguru, motI, vaidUrya aura citraka nAmaka ratna bheMTa kiye garbhase vAyudvArA hanumAnjIkA janma huA thA (vana. (sabhA0 51 / 4 ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha, 861, 147 / 27) / kAlama 1) / karNane digvijayake samaya yahA~ke rAjAko / kaikeyI-(1) pUruvaMzIya mahArAja ajamIr3hakI patnI jItA aura duryodhanake liye karada' banAyA thA (vana. (Adi0 95 / 37 ) / (2) mahArAja dazarathakI paTa254 / 15-16) / raanii| bharatakI mAtA (vana 274 / 8) / inakA kevalA-eka nagarI, jise karNane apanI digvijayayAtrAmeM mahArAja dazarathase bharatake liye rAjya aura rAmake liye jItA thA (vana0 254 / 10-11) / vanavAsakA varadAna mA~ganA (vana0 277 / 26) / inakA kezayantrI-skandakI anucarI mAtRkA (shly046|17)| bharatako rAjya grahaNa karaneke liye kahanA (vana0277 / kezava-bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma / isakI nirukti / 32) / (3) sUtarAja kekayakI choTI patnI mAlavI(zAnti0 341 / 48-49) / kezava nAma mahAbhArata ke garbhase utpanna sudeSNA, jo mahArAja virATakI rAnI meM aneka sthaloMpara prayukta huA hai ( yathA-bhISma thI(virATa. 16 / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 1893, kAlama 25 / 31, 26 / 54, 27 / 134 / 14, 35 / / 1)|(kekydeshke rAjAoMkI sabhI kumAriyA~ kaikeyI 35, 42 / 76 aadi)| kahI gayI haiM / jaise sArvabhaumakI patnI aura jayatsenakI mAtA sunandA (Adi0 95 / 16) / parIkSit-putra bhImasenakezinI-(1) eka apsarA, jo prAdhAke garbhase devarSi kI dharmapatnI evaM pratizravAkI mAtA kumArI (Adi0 kazyapadvArA utpanna huI hai ( Adi0 65 / 50) / __ 95 / 43) ityAdi / (2) mahArAja ajamIDhakI tRtIya panI / inake garbhase aMjamIDhadvArA jaha, vrajana evaM rUpiNa nAmake tIna kaiTabha (1) eka mahAn asura, jo madhukA bhAI evaM sahacara thaa| ina donoMkI utpatti bhagavAn viSNuke kAnoMkI putroMkA janma huA thA ( Adi0 94 / 32) / (3) mailase huI thI / bhagavAnne miTTIse inakI AkRti damayantIkI daasii| isakA bAhuka nAmadhArI nalake sAtha banAyI thI / inakI mUrtimeM vAyuke praviSTa ho jAnese ye saprANa saMvAda (vana0 71 adhyaay)| isake dvArA bAhukakI parIkSA ( vana0 75 adhyAya) / (4) umAdevIkI ho gaye the| isake sAthIkA madhu aura isakA kaiTabha nAma honekA kAraNa (sabhA038 / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 783) / anugAminI sahacarI (vana0 231 / 48) / (5)eka sundarI kanyA, jisake liye virocana aura sudhanvAmeM bhagavAn viSNudvArA ina donoMkA vadha (sabhA0 38 / pRSTha saMvAda huA thA (udyoga0 35 / 5-15) / 784) / madhusahita kaiTabhakI utpattikA varNana nAbhikamalapara bhagavatpreraNAse jalakI do bUMdeM par3I thIM, kezI-(1)eka dAnava, kazyapapatnI danukA putra (Adi0 jo rajoguNa aura tamoguNakI pratIka thIM / bhagavAnne una 65 / 23) / isIne bhagavAn viSNuke sAtha teraha dinoM donoM bUMdoMkI ora dekhA / eka madhu aura dUsarI bUMda taka yuddha kiyA thA ( vana0 134 / 20) / isake kaiTabhake AkArameM pariNata huI ( zAnti0 347 / dvArA devasenAkA apaharaNa (vana0 223 / 9) / isakA 25-26) / bhagavAn hayagrIvadvArA inakA vadha (zAnti. indrase parAjita hokara bhAganA ( vana0 223 / 15) / 347 / 69-70 ) / (2)eka dAnava, jo kabhI (2) eka daitya, jo kaMsakA anugAmI thA / isa pRthvIkA adhipati thA; kiMtu ise chor3akara cala isake zarIrameM dasa hajAra hAthiyoMkA bala thaa| yaha basA (zAnti0 227 / 53) / ghor3ekI hI AkRtimeM rahatA thaa| kaMsakI preraNAse zrIkRSNako mArane AyA thA; paraMtu svayaM hI puruSottama bhagavAn kaitava-(1) zakuniputra ulUka (Adi0 185 / 22) / zrIkRSNake hAthoM mArA gayA (sabhA0 38 / pRSTha 801 (2) eka bhAratIya janapada (bhISma0 18 / 13) / kAlama 1)|(jis sthAnapara yaha mArA gayA, vaha vRndAvana- kairAtaparva-vanaparvakA eka avAntara parva (adhyAya 38 se meM Ajakala kezIghATake nAmase vikhyAta hai|) zrIkRSNane 4. tk)| kezIko dharmapUrvaka mArA thA, yaha unhoMne zapathapUrvaka kailAsa-eka parvata, jo kubera tathA bhagavAn zivakA nivAsaghoSita kiyA hai ( Azva0 69 / 23) / inake dvArA sthAna hai ( vana0 109 / 16-17; bana0 141 / kezivadhakI carcA (mausala0 6 / 10) / 11-12) / yahA~ zvetakine bhagavAn zivakI prasannatAke kesara-zAkadvIpakA eka parvata, jahA~kI vAyumeM kesarakI liye ugra tapasyA kI (Adi0 222 / 36-40) / sugandha bhInI rahatI hai (bhISma0 13 | 23 nausamaviuttara mainAka hai, jahA~ mayAsurane maNimaya bhANDa ma. nA012 For Private And Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kailAsaka ( 90 ) kosala taiyAra karake rakkhA thA ( sabhA0 3 / 2-9) / kailAsa- jisane vanameM jayadratha Adi sAthiyoMkA draupadIko paricaya parvata kuberake sabhAbhavanameM jAkara unakI upAsanA karatA diyA thA ( vana0 265 adhyAya ) / bhImasenadvArA hai ( sabhA0 10 / 31-33 ) / vyAsajI kailAsapara isakA vadha (vana0 271 / 26) / gaye the ( sabhA0 46 / 17) / rAjA sagarane bhI apanI koTitIrtha-eka tIrtha, jahA~ Acamana karanese azvamedha donoM patniyoMke sAtha jAkara kailAsapara tapasyA kI thI yajJakA phala milatA hai (vana0 82 / 19, vana0 84 / ( vana0 106 / 10) / bhagIrathane bhagavAn zivakI 77 vana0 85 / 61) / yaha kurukSetrake antargata hai prasannatAke liye kailAsapara jAkara tapa kiyA (vana. (vana083 / 17 vana083 / 200) / 108 / 26 ) / kailAsaparvata cha: yojana UMcA hai / vahA koTiza-vAsakikalameM utpanna eka nAga (aadi057|5)| saba devatA AyA karate haiN| usake pAsa hI vizAlA kopavega-eka maharSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate the ( badarikAzrama ) hai / kuberabhavanarUpa kailAsapara asaMkhya (sabhA0 4 / 16) / yakSa, rAkSasa, kinnara, suparNa, nAga aura gandharva rahate haiM (vana0 131 / 11-12 ) / kailAsa-zikharake nikaTa kolagiri-dakSiNa bhAratakA eka parvata-kolAcala, jahA~ke hI kuberakI nalinI hai, jahA~ bhImasena gaye the (vana. nivAsiyoMko sahadevane jItA thA (sabhA0 31 / 68) / 153 / 1-2 ) / anya pANDavoMkA bhI vahA~ gamana kolAhala-prAcIna kAlakA eka sacetana parvata, jisane (vana0 155 / 23) / kailAsaparvatapara kuberako yakSa kAmavaza divyarUpadhAriNI zuktimatI nadIko roka liyA aura rAkSasoMkA rAjA banAyA gayA thA ( udyoga thA (Adi0 63 / 35-36) / uparicara vasuke dvArA 111 / ") / aSTAvakrajI kailAsa hote hue uttara isapara pairoMse prahAra (Adi. 63 / 36) / isake dvArA dizAkI ora gaye / vahA~ kuberabhavanameM unakA satkAra zaktimatI nadIke garbhase jur3avIM saMtAnako utpatti huA thA ( anu0 19 / 31) / surabhine deva-gandharva (Adi0 63 / 37) / sevita kailAsake suramya zikharapara tapasyA kI ( anu0 kolika-viDAlopAkhyAnameM Aye hue eka cUhekA 83 / 28-30) / nAma (udyoga. 160 / 38) / kailAsaka ( yA kailAsa )-eka kazyapavaMzIya nAga kolisarpa-eka jAti, jo pahale kSatriya thI; kiMtu brAhmaNoM( udyoga0 103 / 11) / kI kRpAdRSTi na milanese zUdratvako prApta ho gayI ( anu0 kaizika-eka prAcIna deza, jisapara vidarbhanareza bhISmakane 33 / 22) / vijaya pAyI thI ( sabhA0 14 / 21) / kollagireya-dakSiNakA eka deza, jise arjunane azvamedhIya kokanada (1) eka prAcIna kSatriyanareza, jo digvijayake yazakA rakSA yajJakI rakSAke samaya jItA thA ( Azva0 83 / 11) / samaya arjunase bhayabhIta hokara unakI zaraNameM AyA thA kozala-kozaladezIya kSatriya, jo jarAsaMdhake bhayase dakSiNa (sabhA0 27 / 18) / (2) skandakA eka sainika bhAga gaye the (sabhA0 14 / 27) / (zalya0 45 / 60) / (3) skandakA eka sainika koSA-eka nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai (zalya0 45 / 61) / (4) skandakA eka sainika (bhISma0 9 / 34) / / (zalya0 45 / 74) / koSThavAn-eka parvata, jo anya bahutase parvatoMkA adhipati kokavaka-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 61) / hai (Azva0 43 / 5) / kokAmukha-eka tIrtha, isameM snAnase pUrvajanmakI smRti kosala-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 40-41, jAgrat hotI hai (vana0 84 / 158) / 52) / pUrvadigvijayake samaya bhImasenane uttara kozalako kokilaka-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 73 ) / jItA thA (sabhA0 30 / 3) / dakSiNa-digvijayake samaya koGkaNa-eka dakSiNa bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 60) / sahadevane dakSiNa kozalako jItakara apane adhikArameM kara liyA thA (sabhA0 31 / 12-13) / pahale zrIkRSNane koTaraka-eka kazyapavaMzIya nAga (udyoga0 103 / 12) / bhI isa janapadapara vijaya pAyI thI (droNa0 21 / 15) koTarA-(1) skandakI anucarI mAtRkA (zalya. kozalarAja abhimanyudvArA mArA gayA thA ( karNa. 46 / 14 ) / ( 2 ) skandakI anucarI mAtRkA 5 / 21) / duryodhanake liye karNane isa dezako jItA thA (zalya0 46 / 17) / ( karNa0 8 / 19 ) / yahA~kA rAjA kSemadarzI thA koTikAsya (koTika )-zibinareza surathakA putra, (zAnti0 82 / 6) / ambAke svayaMvarameM bhISmane bhI For Private And Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kosalA kauzikIkaccha kosalako jItA thA ( anu0 44 / 38) / azvamedhake (Adi0 133 / 23 ke bAda 35 taka ) / drupadake ghor3eke pIche jAte hue arjunane isa dezapara vijaya pAyI dvArA inakI parAjaya ( Adi. 137 / 24-25) / thI (Azva0 83 / 4) / drupadake pANDavoMke sambandhI ho jAnepara inakA bhayabhIta kosalA (ayodhyA)-suprasiddha purI, jahA~ RSabhatIrthameM aura nirAza honA ( Adi0 199 / 14-15) / snAna aura trirAtra upavAsase vAjapeya tathA sahasra godAna- kauravya-eka pramukha nAga (Adi0 35 / 13) / kA phala milatA hai (vana0 85 / 10-11) / kauzika-(1) yudhiSThirakI sabhAmeM virAjanevAle eka RSi kohala-( 1 ) vedavidyAke pAraGgata vidvAn brAhmaNa, jo (sabhA0 4 / 12) / hastinApura jAte samaya zrIkRSNase janamejayake sarpasatrake sadasya the ( Adi. 53 / 9) / mArgameM unakI bheMTa ( udyoga0 83 / 64 ke bAda dA0 (2) eka brAhmaNa, jinheM rAjA bhagIrathane eka lAkha paatth)| (2) eka prAcIna RSi jo indra kI sabhAmeM savatsA gaue~ dAna kI thIM ( anu0 137 / 27) / virAjamAna hote haiM (sabhA0 7 / 18 ke bAda dA0 pATha) (3) uttara dizAkA Azraya lekara rahanevAle eka RSi, (3) jarAsaMdhakA eka mantrI, jisakA dUsarA nAma haMsa sambhava hai, ye hI janamejayake sarpasatrake sadasya bane ho thA ( sabhA0 22 / 32-33 ) ( dekhiye hNs)| (anu0 165 / 45) / (4) eka tapasvI brAhmaNa, inakI krodhabharI dRSTise kaukulikA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya. 46 / bagulIkA bhasma honA ( vana0 206 / 5) / inakA 15) / pativratAse vArtAlApa ( vana0 206 / 18) / inakA kaukuhaka-dakSiNa bhAratakA eka janapada ( bhISma dharmavyAdhase vividha dhArmika viSayoMpara vArtAlApa (vana0 9 / 60) / 207 a0 se 216 tk)| inakA ghara lauTakara mAtA. kauNapa-vAsukike kulameM utpanna huA eka nAga, jo pitAkI sevAmeM tatpara honA (vana0 216 / 23) / mAtAke zApase pIr3ita ho vivazatApUrvaka sarpasatrakI AgameM (5) haimavatIke priyatama pati, kuzikavaMzI vizvAmitra homa kiyA gayA thA ( Adi0 57 / 6) / (vn084|142-143, udyoga0 117 / 13) / (6) eka satyavAdI tapasvI brAhmaNa, jise luTeroMko kauNapAsana-eka pramukha nAga ( Adi0 35 / 14) / chipe manuSyoMkA patA batAneke kAraNa narakakI prApti huI kauNikatsya-eka vanavAsI zreSTha dvija, jo sarpadaMzanase marI (karNa0 69 / 46-52) / huI pramadvarAko dekhane ke liye Aye the ( Adi0 8 / 25) / kauzikakuNDa-eka tIrtha, yahA~ vizvAmitrane uttama siddhi prApta kI thI (vana.84 / 142) / kauNDinya-eka maharSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate the (sabhA0 4 / 16) / kauzikAcArya-isa padavIse vibhUSita rAjA AkRti ( sabhA0 kautsa-eka vRddha evaM vidvAn brAhmaNa, jo janamejayake 21 / 61-62) / (dekhiye AkRti ) sarpasatrameM udgAtA banAye gaye the ( Adi0 53 / 6) / kauzikAzrama-eka tIrtha, jahA~ kAzirAjakI kanyAne kaThora inhIMko rAjarSi bhagIrathane apanI kanyA 'haMsI' kA dAna tapa kiyA ( udyoga0186 / 27) / kiyA thA, jisase ve akSaya lokako prApta hue ( anu0 kauzikI-(1) eka nadI ( anu0 94 / 6) / 137 / 26) / maharSi vizvAmitradvArA isakA nirmANa (bhaadi071| kaumodakI-bhagavAn zrIkRSNakI gadA, yaha gadA khANDava 30) / ( jise Ajakala kosI' kahate haiN| yaha nadI vana-dAhake avasarapara varuNane unheM bheMTameM dI thI pUrvI-bihArake kaI jiloMmeM baha rahI hai / ) (2) eka (Adi0 224 / 28) / pApanAzinI nadI, isameM snAna karanemAtrase rAjasUya yajJakA kaurava-kuruke putra tathA kurukulameM utpanna honevAle puruSa phala prApta hotA hai (vana0 84 / 132, vana0 87 / kaurava' kahalAte haiM / ( yadyapi pANDava tathA dhRtarASTraputra 13, bhISma0 9 / 29) / yahA~ snAnakA phala ( anu. donoM hI kaurava kahalAte haiM tathApi pANDavoMkA pRthak grahaNa 25 / 31) / ho jAnese kaurava' zabda prAyaH duryodhana Adike liye hI vyavahRta hotA hai| phira bhI pANDavoMke liye bhI isa kauzikI-aruNAsaGgama-eka tIrtha, jahA~ snAna aura trirAtra zabdakA prayoga huA hI hai|) inake dvArA raGgabhUmimeM upavAsase pApa chUTa jAte haiM ( vana0 84 / 156) / AcArya aura astroMke pUjanapUrvaka ana-kalApradarzana kauzikIkaccha-kosI nadIkA kachAra (sabhA0 30 / 22) / For Private And Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kausala ( 92 ) krodhavarddhana kausala-bakareke samAna mukha dhAraNa karanevAle skandadevakA krathana-(1) eka yakSa, jisake sAtha pakSirAja garuDane eka nAma ( vana0 228 / 4) / yuddha kiyA thA ( Adi. 32 / 18) / (2) eka kausalyA-(1) yayAtinandana mahArAja pUrukI patnI aura asura, jo bhUtalapara rAjA 'sUryAkSa' ke rUpameM utpanna janamejaya (pravIra ) kI patnI, inakA dUsarA nAma pauSTI' huA thA ( Adi0 67 / 57 ) / (3) dhRtarASTrakA thA ( Adi0 95 / 10-11) / (2) eka putra (Adi. 116 / 11) / kAzirAjakI patnI tathA ambA: ambikA evaM ambAlikA- kramajita-eka kSatriyanareza, jo yudhiSThirakI sabhAmeM unake kI mAtA ( Adi. 95 / 51 ) / (3) dazaratha- pAsa baiThate the (sabhA0 4 / 28) / nandana zrIrAmakI mAtA (vana0 274 / 7-8 ) / (4) kravyAda-pitaroMkA eka gaNa (zAnti0 269 / 15) / mithilAnareza mahArAja janakakI paTarAnI, inakA patiko kAtha-(1) eka prasiddha rAjA, jo siMhikAkumAra rAhuke saMnyAsa na leneke liye samajhAnA ( zAnti. 18 / aMzase utpanna huA thA (Adi. 67 / 40) / yaha draupadIke svayaMvarameM upasthita thA (Adi0 186 // 15) / kaustubha-samudrase prakaTa huI eka maNi jo bhagavAn viSNuke jArUthInagarImeM zrIkRSNadvArA parAjita huA thA (vana. vakSaHsthalakA AbhUSaNa banI (Adi. 18 / 36 ) / 12 / 30) / isane duryodhanakI senAmeM sammilita ho . maNiratna kaustubhakA prAdurbhAva (udyoga0 102 12) / abhimanyupara dhAvA kiyA thA (droNa0 37 / 25 ) / kratu-brahmAjIke eka mAnasaputra ( Adi0 65 / 10; isakA putra abhimanyudvArA mArA gayA (droNa0 46 / Adi. 66 / shaanti.166|16)| bAlakhilya 26-27) / isake dvArA kaliGgarAjakumArakA vadha nAmaka RSi Rtuke hI putra haiM (aadi066|9)| huA aura pANDavapakSIya, parvatIyanarezadvArA isakA vadha ye arjunake janma-samayameM padhAre the (Adi0 122252) / huA ( karNa0 85 / 15-16 ) / (2) pUruvaMzI parAzarake rAkSasa-satrameM rAkSasoMkI jIvanarakSAke liye gaye mahArAja kuruke prapautra evaM dhRtarASTrake eka putra ( Adi. ye (Adi. 100 / 9) / ye indra aura brahmAjIke 94 / 58 ) / (3) eka vAnara senApati (vana. sabhAmeM virAjamAna hote haiM (sabhA0 7 / 17 sabhA0 283 / 19 )|(4)(krthn) dhRtarASTrakA eka 15 / 19) / skandake janmakAlameM bhI ye padhAre the putra | bhImasenadvArA isakA vadha (karNa051 / 16) / (5) skandakA eka sainika (zalya0 45 / 70) / (shly045| 10) / zarazayyApara par3e hue bhISmajIke pAsa gaye the ( zAnti. 17 / 10) / ikkIsa (6) eka nAga, jo balarAmajIke paramadhAma padhArate samaya unake svAgatake liye gayA thA (mausl04|16) prajApatiyoMmeM ye bhI haiM (zAnti0 334 / 35-37) / sAta citrazikhaNDI' RSiyoMmeM bhI sukI gaNanA kI kriyA-dakSa prajApatikI eka putrI aura dharmarAjakI patnI gayI hai ( zAnti0 335|27)|aatth prakRtiyoM meM (Adi. 66 / 14) / bhI inakA sthAna hai (zAnti. 340 / 34) / inheM krIta-eka prakArakA abandhudAyAda putra, jise dhana Adi zivabhaktidvArA sahasroM putroMkI prApti huI (anu014| dekara kharIda liyA gayA ho (bhAdi. 119 / 34) / 87-88) / uttarAyaNa Arambha honepara bhISmajI dekhane- krUra-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 65) / ke liye Aye the (anu0 26 / 4) / ye mahAyogezvara karA athavA krodhA dakSaprajApatikI putrI / kazyapakI mAne gaye haiM (anu0 92 / 21) / patnI (Adi. 65 / 12-13, Adi066 / 13) / kratha-(1)eka kSatriya rAjA, jo krodhavazasaMjJaka asurake isa krUrA yA krodhAke krUra svabhAvavAle asaMkhya putra-pautra 'aMzase utpanna huA thA ( Adi0 67 / 61) / haiM aura yahI krodhavaza' saMjJaka asuroMkI jananI hai (2) eka prAcIna deza, jisapara vidarbhanareza bhISmakane (Adi0 65 / 32) / vijaya pAyI thI ( sabhA0 14 / 21) / (3) eka krodha-eka vikhyAta dAnava, jo kAlA nAmaka kazyapapatnIkA rAjarAjezvara, jinheM bhImasenane digvijayake samaya parAsta putra thA ( aadi065| 35) / kiyA thA ( sabhA0 30 / 7) / (4) eka maharSi, krodhana-eka RSi, jo indrakI sabhAmeM virAjate haiM (sabhA. jinhoMne zAnti dUta banakara hastinApura jAte hue| zrIkRSNakI parikramA kI thI ( udyoga0 83 / 27) / (5) eka kaurava-yoddhA (droNa0 120 / 10-11) / krodhanA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 1) / (6) skandakA eka sainika (zalya0 45 / 70) / krodhavarddhana-eka asura, jo 'daNDadhAra' nAmaka rAjAke For Private And Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir krodhavaza rUpameM isa bhUtalapara utpanna huA thA ( Adi0 23 / 6) / yaha eka zreSTha rathI thA ( udyoga0 171 / 67 / 46) / 10) / bhagadattadvArA isakI dAhinI bhujApara gaharA krodhavaza-rAkSasoMke eka gaNakA nAma / inakI mAtA kazyapa AghAta (bhISma. 95 / 73) / isakA lakSmaNake sAtha patnI krodhA yA krUrA thI (aadi065| 32) / ye hI yuddha (droNa0 14 / 49) / droNake sAtha yuddha (doNa. kuberake saugandhika kamaloMvAle sarovara ( yA nalinI) kI, 21 / 50, 56) / isake rathake ghor3oMkA raMga (droNa. jisakA nAma alakA thA, rakSA karate the / bhImasenane inake 23 / 6) / lakSmaNadvArA isakA vadha (karNa0 6 / sAtha yuddha karake inheM parAsta kiyA thA (vana0 154 / 26-27) / 20-21) / inhoMne dhanAdhyakSa kuberako bhImasenake bala- kSatradharmA-dhRSTadyumnakA putra ardharathI ( udyoga0 171 / parAkramakA vRttAnta batAyA thA (vana0 154 / 25) / 7) / isake rathake ghor3oMkA raMga (droNa0 23 / 5) / ye rAvaNakI senA meM bhI sammilita the (vana0 285 / 2) / droNAcAryadvArA isakA vadha (droNa. 125 / 66) / krodhazatru-eka vikhyAta dAnava, jo kAlA nAmaka kazyapa- kSatravarmA-dhRSTadyumnakA eka vIra putra (droNa0 10 / 53) / patnIkA putra thA ( Adi0 65 / 35) / jayadrathake sAtha yuddha (droNa0 25 / 10-12) / krodhahantA-(1) kazyapapatnI kAlAke cAra putroMmeMse eka AcArya droNadvArA isakA vadha (droNa. 186 / 34) / prasiddha dAnava (Adi. 65 / 35) / ise vRtrAsurakA kSitikampana-skandakA senApati (zalya0 45 / 59) / choTA bhAI kahA gayA hai| yahI rAjA daNDake rUpameM utpanna kSIravatI-eka puNyatIrtha, vahA~ snAna karake devatAoMke huA thA (Adi0 67 / 45) / (2) pANDavapakSIya rAjA senAbindukA dUsarA nAma ( udyoga0 171 / pUjanameM lagA huA manuSya vAjapeya-yajJakA phala pAtA hai (vana0 84 / 68-69) / 20) / krozanA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 17) / kSIrasAgara (kSIranidhi)-isakI utpatti ( udyoga0 koSTA-yaduke putra ( anu0 147 / 28) / 102 / 4) / anya nAmoMdvArA isakI carcA-kSIroda (Adi0 2 / 91, bhISmaH 10 / 11; zAnti. phrauJca-eka parvata, jise skandane vidIrNa kiyA thA (zalya. 336 / 23; zAnti0 340 / 45, anu014 / 240) / 46 / 84) / kSIrodadhi (zAnti0 336 / 27) / krauJcadvIpa-eka prasiddha dvIpa, isakA vizeSa varNana (bhISma0 kSIrI-uttara kuruvarSake kucha vRkSa, jo sadA SaDavidha rasoMse 12 / 17-23) / yukta amRtake samAna svAdiSTa dUdha bahAte rahate haiN| unake krauJcaniSUdana-sarasvatI-sambandhI tIrtha, jahA~ sarasvatImeM snAna / phaloMmeM icchAnusAra vastra aura AbhUSaNa bhI prakaTa hote haiM karanese vimAnalAbha hotA hai (vana0 84 / 160) / (bhISma0 7 // 4-5) / krauJcapadI-eka tIrtha, jahA~ piNDadAna karake manuSya tIna kSaka-eka deza aura vahA~ke nivAsI, ye yudhiSThirake liye brahmAhatyAse mukta ho jAtA hai ( anu0 25 / 42 ) / bheMTa lAye the (sabhA0 52 / 15) / kSudrakoMko sAtha krauJcavyUha-senAkI morcAbaMdIkA vaha prakAra, jisameM lekara duryodhana zakunikI senAkI rakSAmeM lagA thA sainikoMko krauJca pakSIkI AkRtimeM khar3A kiyA jAtA hai / (bhISma0 51 / 16) / kSudraka Adi dezoMke sainika bhISmadvArA krauJcavyUhakI racanA (bhISma0 75 / 15- bhISmakI AzAkA pAlana karate hue arjunake nikaTa cale gaye 22) / yudhiSThiradvArA ukta vyUhakI racanA (droNa. (bhISma0 59 / 76) / bhISmake pIche droNAcAryake sAtha 7 / 25-27 ) / rahakara kSudraka bhI zatruoMse jUjhaneke liye cale the (bhISma krauJcAruNavyUha-yaha bhI krauJcavyUhakA hI nAmAntara hai| 87 / 7) / parazurAmajIne pahale kabhI kSudrakoMkA saMhAra isakA nirmANa dhRSTadyumnane kiyA thA ( bhISma0 50 / kiyA thA (droNa0 70 / 11) / arjunadvArA kSudrakoMkA 42-57) vadha (karNa0 5 / 47) / bhattA-vidura ( udyoga0 33 / 2,6) ( dekhiye vidur)| kSapa-(1) eka prajApati, jo brahmAjIke dvArA mastakapara kSatraMjaya-dhRSTadyumnakA eka vIra putra (droNa0 10 / 53) / dhAraNa kiye hue unake garbhase utpanna hue the| brahmAjIke droNAcAryadvArA drupadake tIna putroM (kSatradeva, kSatraMjaya chIMkanepara ye unake mastakase gira par3e the (zAnti. tathA kSatravarmA ) kA vadha (droNa0 186 / 33-34) / 122 / 16-17) / yahI brahmAke yajJake Rtvija hue kSatradeva-zikhaNDIkA putra (udyoga0 57 / 327 droNa. the (zAnti0122 / 17) / bhagavAn rudrane inako samasta For Private And Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSurakarNI khaTvAGga prajAoM tathA dharmadhAriyoMkA adhipati banAyA thA (zAnti kSemadhanvA-eka kauravapakSIya pradhAna rathI, jo duryodhanake 122 / 35) / (2) zaktizAlI vaivasvatamanuke Atmaja agragAmI sahAyakoMmeM thA (bhISma0 17 / 27) / mahAbAhu prasandhike putra aura ikSvAkuke pitA (Azva0 zemadharti-1)eka kSatriya rAjA, jo krodhavazasaMjJaka daityake 4 / 3) / ye mahAbalI rAjarSi yamarAjakI sabhAmeM aMzase utpanna huA thA (Adi0 67 / 64) / ise virAjamAna hote haiM (sabhA0 8 / 13) / inheM manuse pANDavoMkI orase raNa-nimantraNa bheje jAnekA vicAra khagakI prApti huI (zAnti. 166 / 73) / ina (udyog04|8)| yahI kulUtadezakA adhipati thA mahArAja kSupane jIvanameM kabhI mAMsa nahIM khAyA thA aura kauravapakSase yuddhameM Akara bhImasenake dvArA mArA gayA (anu0 115 / 67) / thA (krnn012|14)| (2) eka kaurava-pakSakA kSurakarNI-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / rAjA, bRhantakA sagA bhAI, isakA sAtyakike sAtha yuddha 25) / (droNa. 25 / 47-48) / sAtyakidvArA isakA vadha kSetra dehadhAriyoMkA yaha zarIra ( bhISma0 37 / 1) / (zalya0 21 / 8) / (3) kaurava-pakSakA eka yoddhA, pANDavapakSIya bRhatkSatrake sAtha isakA yuddha (droNa. kSetrakA varNana (bhISma0 37 / 5-6) / 106 / 8) / bRhatkSatradvArA isakA vadha (droNa. kSetraza-isa zarIrako jAnanevAlA jIvAtmA / sampUrNa zarIroMmeM 107 / 6) / kSetrajJarUpase bhagavAn hI virAjamAna haiM (bhISma0 37 / asamarti-dhatarASTrakA eka putra (Adi0 67 / 100) / 1-2) / kSetrake svabhAva aura prabhAvasahita kSetrakA varNana (bhISma 37 / 19-33) / kSemavAha-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 66) / kSemavRddhi-rAjA zAlvakA mantrI tathA senApati / jAmbavatIkSetra-kSetrajJa-zAna-kSetra aura kSetrakA arthAt vikAra kumAra sAmbadvArA isakI parAjaya (vana016 / 11sahita prakRti aura puruSakA vibhAgapUrNa yathArtha bodha--yahI / 16) / jJAna hai ( bhISma0 37 / 2) / kSemazarmA-kaurava-pakSIya eka yoddhA, jo droNanirmita garur3akSema-eka kSatriya rAjA, jo krodhavazasaMjJaka daityake aMzase vyUhake grIvAbhAgameM khar3A kiyA gayA thA (droNa. 20 / utpanna huA thA (Adi067 / 65) / yaha pANDavapakSIya yoddhA thA aura droNAcAryadvArA mArA gayA thaa| kSemA-eka svargIya apsarA, jo anya apsarAoMke sAtha (droNa0 21 / 53) / arjunake janmamahotsavapara nRtya karaneke liye AyI thI kSemaka-(1)kazyapa aura kadrUse utpanna eka nAga (Adi0 (Adi0 122 / 66) / 35 / 11) / (2) eka prAcIna rAjA, jo yudhiSThirakI mi-kSemakamAra satyadhRti, jise citakabare, vizAlakAya, sabhAmeM virAjamAna hotA thA (sabhA0 4 / 22) / vazameM kiye hue, suvarNakI mAlAse vibhUSita tathA U~ce ise pANDavoMkI orase raNanimantraNa bhejA gayA thA kadavAle zubhalakSaNa azvoMne yuddhabhUmimai pahu~cAyA (droNa0 (udyog04|23)| 23 / 58) / kSemakara-jayadrathakA sAthI trigartadezakA eka rAjA, (kha) koTikAsyadvArA draupadIko isakA paricaya (vana0 265 / khaga-(1) kazyapake vaMzameM utpanna huA eka nAga 6-7) / nakulake hAthoM isakA vadha (vana0 271 / 70) / ( udyoga0 103 / 10) / (2) bhagavAn zivakA eka nAma (anu. 17 / 67) / kSemadarzI-kosaladezake eka rAjA (zAnti0 82 / 5) / inake darabArameM upasthita ho kAlakavRkSIya munikA inake khagama-pUrvakAlakA eka tapobalasampanna brAhmaNa, jo mantrI Adike doSa batAnA aura rAjAko upadeza denA sahasrapAda RSikA mitra thA (aadi011|1)| (zAnti0 82 / 12-67) / senA Adike naSTa isake zApase sahasrapAda RSikA 'DuNDubha' sarpa honA ho jAnepara inakA kAlakavRkSIya munise dhanake atirikta sukhakA upAya pUchanA (zAnti0 104 / 4-10) / khaTvAGga-ilavilAke putra mahArAja dilIpakA dUsarA nAma kAlakavRkSIya munike prayatnase rAjA janakake sAtha inakI (droNa0 61 / 1-1.) / inhoMne yaha sArI pRthvI saMdhi aura unake dvArA inakA satkAra aura jAmAtA brAhmaNoMko dAna kara dI thI (droNa0 61 / 2) / banAyA jAnA (zAnti0 106 / 23-28) / inake yajJoMmeM sar3akeM sonekI banI thiiN| sabhA-maNDapa bhI For Private And Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 95 ) gaGgA suvarNase hI nirmita huA thA (droNa0 61 / 3-4) / rahakara arjunane bhagavAn zrIkRSNakI sahAyatAse amidevako inake yajJake divya vaibhavakA varNana (droNa. 31 / / tRpta kiyA thA (Adi. 61 / 45) / pUrvakAlameM 5-11) / purUravA nahuSa aura yayAti bhI yahIM nivAsa karate the khaGga-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 67) / (Adi0 206 / 25 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| khaGgI-bhagavAn zivakA eka nAma (anu0 17 / 43) / (vizeSa dekhiye indrprsth)| khaNDakhaNDA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / khANDavAyana-parazurAmajIkI dI huI svarNavedIko khnndd20)| khaNDa karake ApasameM bA~TanevAle brAhmaNoMkA nAma (vana0 khanInetra-sUryavaMzI viviMzake jyeSTha putra, jo parAkramI hone 57 / 13) / aura akaNTaka rAjya pAnepara bhI prajAke anurAgabhAjana na khAzIra-pUrvottara bhAratakA eka janapada ( bhISma ho sake / ataH rAjyase utAra diye gaye ( Azva0 4 / / 6-9) / khila-mahAbhAratake pariziSTa bhAga harivaMzakA dUsarA nAma khara-(1) eka rAkSasa, jo vizravAkA putra evaM zUrpaNakhAkA (Adi0 2 / 82-83, Adi0 379-380) / sahodara bhAI thA / isakI mAtAkA nAma rAkA thA (vana. 275 / 4-8) / yaha dhanurvidyAmeM vizeSa parAkramI tathA khyAtA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya. 46 / 20) / brahmadrohI thA (vana0 275 / 12) / rAvaNa, kumbhakarNa aura vibhISaNakI tapasyAke samaya ye donoM bhAI-bahana gaganamUrdhA-kazyapa aura danuke vaMzakA eka vikhyAta dAnava unakI sevA karate the (vana0 275 / 12) / zUrpaNakhAke (Adi065 / 24) / yaha pA~ca kekaya-rAjakumAroMmeMse ekakAraNa isakA zrIrAmase bar3A bhArI vaira ho gayA (vana0 ke rUpameM utpanna huA thA ( aadi067|10)| 277 / 42) / zrIrAmane tapasvI janoMkI rakSAke liye khara Adi caudaha hajAra rAkSasokA saMhAra kiyA (sabhA gaGgA-devanadI / vasuoMkI mAtA / bhISmakI jananI / maharSi 38 // 29 ke bAda, pRSTha 794) / (2) rAkSasoMkA eka vaziSThake zApa aura indrake Adezase ATha vasuoMkA dala, jisane anya daloMke sAtha vAnara-senApara AkramaNa gaGgAjIke garbhase zAntanuputra hokara janma lenA (Adi. kiyA thA (vana0 285 / 2) / 67 / 74) / gaGgAjIkA Adhidaivika rUpa devAGganAke tulya hai, ve usI rUpase eka dina brahmAjIkI sabhAmeM kharakarNI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 26) / upasthita huI / usa samaya vAyuke jhoMkese unake zarIrakA kharajavA-skandakI anucarI mAtRkA(zalya0 46 / 22) / cA~danIke samAna ujjvala vastra sahasA kucha UparakI ora kharI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 6) / uTha gayA / usa avasthAmeM unakI ora dekhaneke kAraNa khalI-(1) bhagavAn zivakA eka nAma (anu0 17 / / mahAbhiSako brahmAjIke dvArA martyalokameM janma lenekA zApa 43) / (2) dAnavoMkA eka samudAya, jise vaziSThajIne milA aura inheM bhI unake pratikUla AcaraNa karaneke apane tejase dagdha kara diyA (anu0 155 / 22) / liye unake sAtha jAnekA saMketa prApta huA (Adi. khala-bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala yahA~kI prajA 96 / 4-8) / mahAbhiSakA cintana karatI huI gaGgApItI hai (bhISma. 9 / 28) / kA vahA~se jAnA aura mArgameM vasuoMse unakI udAsIkA kAraNa pUchanA (Adi0 96 / 9-12) / 'vaziSThake khasa-eka deza (droNa. 121 / 42) / zApavaza hameM martyalokameM janma lenA par3egA, vahA~ Apa hI khANDava (vana)-yamunA-taTavartI eka vana, jise bhagavAn hamArI jananI ho' vasuoMkI gaGgAjIse prArthanA aura inakA zrIkRSNa tathA arjunakI sahAyatAse agnidevane jalAyA thA isa prArthanAko svIkAra karanA ( Adi0 96 / 12isakI rakSAke liye indrake prayatna / isake jalAneke samaya 18) / janma lete hI jalameM pheMka deneke liye inase takSakakI patnIkA arjunadvArA vadha ( Adi. 223 vasuoMkI abhyarthanA ( Adi0 96 / 19) / zAntanuko adhyAyase 225 tk)| eka putra prApta honeke liye inakA vasuodvArA vyavasthA khANDavadAhaparva-AdiparvakA eka avAntara parva (adhyAya karAnA (Adi0 96 / 20-22) / apanA pati 221 se 226 tk)| bananeke liye rAjA pratIpase inakI prArthanA (Adi0 97 / khANDavaprastha-prAcIna kAlakA eka nagara, jo pANDavoMkI 5) / dAhinI jA~ghapara baiThaneke kAraNa inheM panIrUpameM rAjadhAnI thI-indraprastha (Adi. 61 / 35) / yahI nahIM, putravadhUrUpameM pratIpakA aGgIkAra karanA (Adi. For Private And Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaGgA gaGgAdvAra 97 / 11) / gaGgAjIkA pratIpakI AjJAko svIkAra (udyoga0 186 / 36 ) / meruparvatake zikharase karanA (Adi0 97 / 12-15) / rAjA zAntanukA dugdhake samAna zveta dhAravAlI vizvarUpA aparimita gaGgAjIke parama sundara divya prabhAse prakAzamAna, sAkSAt zaktizAlinI bhayaGkara vajrapAtake samAna zabda karane lakSmIke samAna manorama, anindya saundaryase sampanna, vAlI parama puNyAtmA puruSoMdvArA sevita subhaga-svarUpA divyAbharaNabhUSita, sUkSmAmbara-vilasita tathA kamalodara- puNyamayI bhAgIrathI gaGgA bar3e prabala vegase sundara candrakAntise suzobhita divya rUpakA darzana tathA unake prati mohada (candrakuNDa ) meM giratI haiN| gaGgAdvArA prakaTa AkRSTa ho unase apanI patnI bananeke liye prArthanA kiyA huA vaha hada samudrake samAna pratIta hotA hai| ( Adi. 97 / 27-33) / gaGgAjIkA kucha zartoM ke bhagavAn zaGkara inheM eka lAkha varSataka apane mastakapara sAtha unake anurodhako aGgIkAra karanA ( Adi. 98 / dhAraNa kiye rahe / brahmalokase utarakara tripathagAminI 1-4) / zAntanuke dvArA inake garbhase ATha devopama gaGgA pahale hiraNyazRGgake pAsa vindusarovarameM praviSTa huii| putroMkI utpatti (Adi0 98 / 12) / inake dvArA vahIse unakI sAta dhArAe~ vibhakta huI / jinake nAma isa navajAta zizuoMkA jalameM prakSepa (Adi. 98 / 13) / prakAra haiM-vasvokasArA, nalinI, pAvanI, sarasvatI, jambUbhISmakA janma honepara unake bhI vadhakI AzaGkAse inako nadI, sItAgaGgA aura sindhu (bhISma 6 / 28-50) / zAntanukI kar3I phaTakAra ( Adi098 / 16) / apane bANazayyApara par3e hue bhISmake pAsa maharSiyoMko bhejanA rahasyako prakaTa karake inakA zAntanuko unake navajAta (bhiissm0119|97-98)| inakA bhAgIrathI nAma par3anekA zizuoM ( vasuoM) kA saMkSipta paricaya denA (Adi. kAraNa (droNa0 60 / 6) / inake dvArA skandako 98 / 17-24) / vasuoMko vaziSThadvArA prApta kamaNDalukA dAna (zalya0 46 / 50) / samudrase betakI hue zApakI bAta batAkara aura yahI eka namratAkA varNana (zAnti0 113 / 8-11) / inakA putra cirakAlataka mAnavalokameM rahegA, aisA kahakara jahnakI putrIrUpase prasiddha honA (anu0 4 / 3) / gaGgAinake dvArA zAntanuke prati bhISmake bhAvI guNoMkA jImeM snAnakA phala ( anu0 25 / 39) / inakI varNana aura pAlanake liye use sAtha lekara inakA antardhAna mahimAkA varNana (anu. 26 / 26-96) / agniho jAnA ( Adi. 99 a.)| zAntanukA gaGgAjIse dvArA sthApita kiye gaye zivajIke tejako inakA meru parvataapane putrako dikhAneke liye kahanA aura gaGgAjIkA pAla- para chor3anA (anu0 85 / 68) / agnise apane garbhake poSakara bar3e evaM suzikSita kiye hue usa putrako rAjA- svarUpa AdikA varNana (anu0 85 / 72-76) / ke hAthameM sauMpa denA (Adi. 100 / 30-40) / pArvatIjIse strIdharmakA varNana karaneke liye prArthanA (anu0 gaGgA prAcIna kAlameM himAlayake svarNazikharase nikalI 146 / 27-32) / apane putra bhISmakI mRtyupara aura sAta dhArAoMmeM vibhakta ho samudrameM girI / ina inakA zoka karanA ( anu0 168 / 23-28) / sAtoMke nAma haiM-gaGgA, yamunA, sarasvatI, rathasthA, sarayU, bhISmajIke dharAzAyI honepara vasuoMkA gaGgAjIke taTa para gomatI aura gaNDakI / ina dhArAoMkA jala pInevAle Akara arjunako zApa denekI icchA prakaTa karanA aura puruSoMke pApa tatkAla naSTa ho jAte haiM / ye gaGgA devaloka- gaGgAjIdvArA unake isa vicArakA anumodana honA meM alakanandA aura pitRlokameM vaitaraNI nAma dhAraNa (Azva0 81 / 12-15) / karatI haiN| isa martyalokameM inakA nAma 'gaGgA' hai| mahAbhAratameM Aye hue gaGgAjIke nAma-AkAzagaGgA inakA tIrtharUpase varNana (vana0 85 / 88-99) / ___ bhagIrathasutA, bhAgIrathI, zailarAjasutA, zailasutA, devanadI, inakA rAjA bhagIrathako vara denA (vana0 108 / 15) / haimavatI, jAhnavI, janukanyA, jahnusutA, samudramahiSI, inakA bhUtalapara giranA (vana0 109 / 8) / inake tripathagA, tripathagAminI ityAdi / dvArA samudrakA bharA jAnA (vana. 109 / 18) / gaGgAdatta-rAjA zAntanuke dvArA gaGgAjIke garbhase utpanna (vana0 222 / 22) / parazurAmajIse yuddha ke liye kumAra devavrata (Adi0 99 / 45 ke bAda dAkSiNAtya udyata bhISmako DA~TanA ( udyoga0 178 / 86-88) / pATha) / ( dekhiye bhISma ) . parazurAmajIse bhISmake liye kSamA mA~ganA (udyoga. gaGgAdvAra-jahA~ gaGgAjI parvatamAlAoMse nikalakara samatala 178 / 92) / parazurAmajIke sAtha honevAle yuddhameM bhUmi yA maidAna meM AtI haiM, usa sthAnakA nAma gaGgAdvAra sArathike mAre jAnepara bhISmakA sArathya karanA ( udyoga hai; isIko 'haradvAra' yA 'haridvAra' kahate haiN| gaGgAdvArameM 182 / 16) | inakA ambAko nadI honekA zApa denA pratIpane tapasyA kI (aadi097|1)| yahA~ bharadvAja For Private And Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaGgAmahAdvAra ( 97 ) gaNDA muni rahate the (Adi. 129 / 33) / arjunane usameM snAna karanevAlA manuSya svargalokameM jAtA hai yahA~ke tIrthokI yAtrA kI (Adi0 213 adhyaay)| (vana0 83 / 176, vana0 83 / 201) / gaGgAdvAra svargadvArake samAna hai, vahA~ ekAgracitta hokara koTi- neda-eka tIrtha, jisameM tIna rAta upavAsa karanevAlA tIrthameM snAna karanese puNDarIka yajJakA phala milatA hai manuSya vAjapeya yajJakA phala pAtA aura sadAke liye brahmI(vana.84 / 27, vana089 / 15, vana0 90 / bhUta ho jAtA hai (vana084 / 65) / 21) / patnIsahita maharSi agastyane yahA~ tapa gaja-(1) eka mahAparAkramI vAnararAja, jo eka araba kiyA thA (vanaH 97 / 11) / jayadrathane yahI senAke sAtha zrIrAmake pAsa Aye the (vana0 283 / 3) / ArAdhanA karake bhagavAn zivako prasanna kiyA (2) subalaputra zakunikA eka choTA bhAI, jisane thA ( bana0 272 / 24-26 ) / dakSa-prajApatine anya bhAiyoMke sAtha rahakara pANDavasenAke durjaya vyUhameM bhI yahIM ( kanakhalameM ) yajJa kiyA thA ( zalya. praveza kiyA thA (bhISma0 90 / 27-30) / irAvAn38 / 27-28 ) / gaGgAdvAra tathA vahA~ke tIrtha dvArA isakA vadha (bhISma0 90 / 45-46) / vizeSa kuzAvarta, vilvaka, nIlaparvata tathA kanakhalameM gajakarNa-kuberakI sabhAmeM upasthita ho unakI sevA karanesnAna karake pAparahita huA manuSya svargalokako jAtA vAlA eka yakSa (samA0 10 / 16) / hai (anu. 25 / 13) / gaGgAdvArameM bhISmajIne apane pitAkA zrAddha kiyA thA, jisameM piNDa lene ke liye gajazirA-skandakA eka sainika (zalya. 45 / 60) / gaNa-senA-gaNanAke liye eka pAribhASika shbd| tIna gulmoMzAntanukA hAtha prakaTa huA thA (anu0 84 / 1115) / dhRtarASTra, gAndhArI aura kuntI gaGgAdvArake vanameM ____ kA eka gaNa hotA hai (Adi0 2 / 21) / dagdha huI thI aura vahA~ yudhiSThirane unake liye zrAddhakarma gaNA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 3) / bhI karAyA thA (Azrama. 31 / 14-20) / gaNita-eka sanAtana vizvedeva, kAlakI gatike jJAtA gaGgAmahAdvAra-yaha vaha sthAna hai, jahA~ himAlayake (anu0 91 / 36) / zikharase gaGgAjI utaratI haiN| yaha gaDottarIse bhI bahata gaNeza-vyAsanirmita mahAbhAratako lipibaddha karanevAle Age hai| eka satyavAdI mahAtmA dhAmamuni usakI rakSA karate vighnezvara bhagavAna gaNanAyaka (Adi. 1 / 75-79) / haiN| unakI mUrti, AkRti tathA saMcita tapasyAkA parimANa gaNDaka-eka deza, jo gaNDakI nadIke Asa-pAsa basA kisIko jJAta nahIM hotaa| usa gaGgAmahAdvArase Age huA hai / ise bhImasenane digvijayake samaya jItA thA jAnevAlA manuSya himarAzimeM gala jAtA hai / bhagavAn nara- (sabhA0 29 / 4) / . nArAyaNako chor3akara dUsarA koI usa gaGgAmahAdvArase gaNDakaNDU-kuberakI sabhAkA eka yakSa, jo vahA~ dhanAdhyakSa Age kabhI nahIM gayA ( udyoga0 111 / 16-20) / kuberakI sevA karatA hai (sbhaa010|15)| gaGgA-yamunA-saGgama-prayAgakA eka pAvana tIrtha, jisameM gaNDakI-gaGgAjIkI sAta dhArAoMmeMse eka, gaNDakIkA snAna karanese dasa azvamedha yajJakA phala milatA aura jala pInevAle manudhya tatkAla pAparahita ho jAte haiM samasta kulakA uddhAra ho jAtA hai (vana084 / 35 (Adi. 169 / 20-21) / granthAntaroM meM inake vana0 85 / 74-76) / do nAma aura prasiddha haiM-nArAyaNI aura shaalgraamii| gaGgA-sarakhatI-saGgama-prayAgakA eka pavitra tIrtha, jahA~ mahAbhArata ( bhISmaH 9 / 25 ) meM tathA bauddha granyoM meM inakA hiraNvatI yA hiraNyavatI nAma bhI upalabdha snAna karanese azvamedha yajJakA phala milatA aura svargaloka hotA hai| zrIkRSNa, arjuna aura bhImasenane indraprasthase prApta hotA hai (vana0 84 / 38) / girivraja jAte samaya ise pAra kiyA thA ( sabhA. gaGgA-sAgara-saGgama-eka tIrtha, jahA~ snAna karanese dasa 20 / 27) / gaNDakI nadI saba tIyoMke jalase utpanna azvamedha yajJoMke phalakI prApti hotI hai| vahA~ gaGgAke huI hai| vahA~ jAnese tIrthayAtrI azvamedha yajJakA phala dUsare pAra jAkara snAna aura tIna rAta nivAsa karanevAlA pAtA aura sUrya-lokameM jAtA hai (vana0 84 / 113) / manuSya saba pApoMse mukta ho jAtA hai (vn085|4-5)| agnikI utpattikI sthAnabhUtA nadiyoMmeM bhANDakI' kI mahA-yahA~ snAnakA phala ( ana0 25 / 34aa bhI gaNanA hai (vana0 222 / 22) / hiraNvatI yA kurukSetrakI sImAmeM sthita yauvana tIrthaka antargata gaGgAhrada gaNDakI bhAratavarSakI pradhAna nadiyoMmeM hai (bhiissm09|25)| nAmakA kUpa hai, jisameM tIna karor3a tIrthokA vAsa hai| gaNDA-saptarSiyoMkI sevA karanevAlI eka dAsI (anu0 ma0 nA0 13 For Private And Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gatitAlI gandharvanagara 93 / 22) / isakA vRSAdarbhise pratigrahake doSa batAkara usase bhaya prakaTa karanA (anu0 93 / 46) / isakA yAtudhAnIse apane nAmakA abhiprAya batAnA (anu. 93 / 98) / mRNAlakI corIke viSayameM zapatha khAnA (anu0 93 / 129) / gatitAlI-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 67) / gada-bhagavAn zrIkRSNake anuja / ye draupadIke svayaMvarameM Aye the (Adi0 105 / 17) / arjuna aura subhadrAke liye daheja lekara ye dvArakAse indraprastha Aye the (Adi0 220 / 32 ) / zrIkRSNake dvArakA jAnepara gadane inakA svAgata kiyA aura zrIkRSNane unheM hRdayase lagAyA (sabhA0 2 / 35) / yudhiSThirake mayanirmita sabhAbhavanameM praveza karaneke samaya gada bhI vahA~ upasthita the ( sabhA0 4 / 30) / pANDunandana yudhiSThirake rAjasUya yajJameM anya vRSNivaMziyoMke sAtha gada bhI padhAre the ( sabhA0 34 / 16 ) / zAlvake car3hAI karanepara inhoMne dvArakA nagarIkI rakSA-vyavasthAmeM sahayoga diyA thA ( vana0 15 / 9) / yudhiSThirake azvamedha yajJameM zrIkRSNake sAtha ye bhI Aye the (Azva. 86 / 5) / mausala-yuddhameM gadako mArA gayA dekha bhagavAn zrIkRSNako virodhiyoMpara bar3A krodha huA thA ( mausala0 3 / 45) / gadAparva-zalyaparvakA eka avAntara parva (zalya0 adhyAya 30 se 65 tk)| gadAvasAna-mathurAkA sthAnavizeSa / zrIkRSNake dvArA apane jAmAtA kaMsake mAre jAnepara atyanta kupita ho magadharAja jarAsaMdhane zrIkRSNako mArane kI nIyatase ninyAnabe bAra apanI gadA dhumAkara girijajase mathurAkI ora pheNkii| vaha gadA ninyAnabe yojana dUra mathurAmeM jAkara girI / jisa sthAnapara vaha gadA girI thI, vaha sthAna mathurAmeM 'gadAvasAna' nAmase vikhyAta huA ( sabhA. 19 / 22-25) / gandhakAlI-satyavatIkA dUsarA nAma / bhISmane pitAkA priya karanekI icchAse unake sAtha mAtA satyavatI yA gandhakAlIkA vivAha karavAyA (Adi0 55 / 18) / (dekhiye satyavatI) gandhamAdana-(1) himAlayake uttarabhAgameM sthita badarikAzramake samIpavartI parvata / gandhamAdanapara kazyapajIne tapasyA kI (Adi0 30 / 10) / yahI bhagavAn zeSane bhI tapa kiyA thA ( Adi. 36 / 3 ) / zatazRGgaparvatapara tapasyAke liye jAte samaya donoM patniyosahita pANDukA yahA~ Agamana (Adi. 118 / 14) / yaha gandhamAdana parvata divyarUpa dhAraNa karake kuberakI sabhAmai rahakara una bhagavAn dhanAdhyakSakI upAsanA karatA hai ( sabhA0 10 / 32) / nArAyaNarUpase bhagavAn zrIkRSNane yatrasAyaMgRha muni hokara dasa hajAra varSAMtaka gandhamAdana parvatapara nivAsa kiyA hai (vn012|11)| tapasyAke liye jAte samaya arjunane himavAn tathA gandhamAdana parvatako lA~dhakara AgekI yAtrA kI thI ( bana. 37 / 1) / tapobalase hI gandhamAdanapara jAnA sambhava hai-yaha lomazakA vacana (vana. 140 / 22) / gandhamAdanapara vizAlA badarIkA vRkSa aura bhagavAn nara-nArAyaNakA Azrama hai| vahA~ sadA yakSaloga nivAsa karate haiM ( vana0 141 / 22-24 ) / pANDavokA gandhamAdanameM praveza aura vahA~kI prAkRtika sthitikA varNana ( vana0 143 / 2-6) / ghaTotkaca aura usake sAthiyoMkI sahAyatAse pANDavokA gandhamAdanaparvatapara pahu~canA (vana0 145 a0)| gandhamAdanakI prAkRtika zobhAkA varNana (vana0 158 adhyaay)| gandhamAdanapara bhImasenadvArA kuberake sakhA rAkSasapravara maNimAnkA vadha (dhana. 160 / 76-77 ) / arjunakA indralokase lauTakara gandhamAdanapara AnA (vana0 164 adhyaay)| laGkAse nirvAsita hue kuberakA gandhamAdanapara nivAsa (vana. 275 / 33) / yahA~ nara-nArAyaNane avarNanIya tapasyA kI hai ( udyoga0 96 / 15) / (2) gandhamAdana-nivAsI evaM gandhamAdana nAmase prasiddha eka vAnara-yUthapati, jo dasa kharaba bAnaroMkI senA sAtha lekara zrIrAmake samIpa AyA thA (vana0 283 / 5) / (3) eka rAkSasarAja, jo yakSoM, gandhavoM aura nizAcaroMke sAtha kuberakI sabhAmeM unakI upAsanA karatA hai (sabhA0 10 / 30-31) / gandharvatIrtha-sarasvatI-taTavartI eka prAcIna tIrtha, jahA~ vizvAvasu Adi gandharva nRtya AdikA Ayojana karate rahate haiN| balarAmajIne isakI yAtrA kI thI (zalya. 37 / 9-13) / gandharvanagara-( nagara, grAma AdikA vaha AbhAsa, jo AkAzameM yA sthalameM dRSTidoSase dikhAyI par3atA hai| jaba garamIke dinoMmeM marubhUmi yA samudra meM vAyukI tahoMkA ghanatva uSNatAke kAraNa asamAna hotA hai, usa samaya prakAzakI gatike vicchedase dUsare zahara, gA~va, vRkSa, naukA AdikA prativimba AkAzameM par3atA hai aura kabhI-kabhI usa AkAzake prativimbakA prativimba ulaTakara pRthvIpara par3atA hai, jisase kabhI dUrake gA~va, nagara yA to AkAzameM ulaTe TaeNge yA samIpa dikhAyI par3ate haiN| yaha dRSTidoSa vAyukI asamAna tahake kAraNa usa samaya hotA hai, jaba nIcekI For Private And Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gandharvI garur3a tahakI vAyu itanI jaldI halkI ho jAtI hai ki UparakI gayazira-gayA tIrthake antargata jo gaya nAmaka parvata hai| vAyu aura Upara nahIM jA sakatI / gandharvanagarakA phala usIko gayazira athavA gayazIrSa kahate haiM, vahIM akSayavaTa bRhatsaMhitAmeM likhA hai-hindI-zabda-sAgara ) / maharSiyoMke hai (vana0 87 / 11 // vana. 95 / 9) / antardhAnako gandharvanagarakI upamA ( Adi. 125 / gayazIrSa-gayAkA hI tIrthavizeSa, jahA~ akSayavaTa hai aura 35) / jahA~ pitaroMke liye diyA huA anna akSaya hotA hai gandharvI-krodhavazAkI putrii| surabhikI kanyA / isase ghor3oM (vana0 87 // 11 // vana. 95 / 9) / kI utpatti huI (Adi. 65 / 67-68) / gayA-eka parama pAvana tIrtha, jahA~ jAkara brahmacarya-pAlanagandhavatI-satyavatIne parAzarajIse apane zarIrake liye uttama pUrvaka ekAma-citta honese manuSya azvamedha-yajJakA phala sugandhakA vara mA~gA / vara pAkara vaha gandhavatI' evaM pAtA aura apane kulakA uddhAra kara detA hai (vana084 / yojanagandhA' nAmase prasiddha huI (aadi063|8083)| (dekhiye styvtii)| 82 vana0 95 / 8) / gabhastimAn dvIpa-eka dvIpa, jise zaktizAlI sahasrabAhune / , gariSTha-eka muni, jo indrasabhAmeM rahakara vajradhArI indrakI jItA thA (sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha upAsanA karate haiM (samA0 . / 13) / pRSTha 792, kAlama ) / garur3a-kazyapa aura vinatAke parama tejasvI putra, jo bhagavAn gaya-(1) Ayu ke dvArA svarbhAnukumArIke garbhase utpanna viSNuke vAhana aura dhvaja haiM (bhAdi0 23 / 12) / caturtha putra / purUravAke pautra (bhAdi0 75 / 25) / ye samaya Anepara apanI mAtAkI sahAyatAke binA hI (2) eka prAcIna rAjA, jo amUrtarayAke putra aura aNDA phor3akara bAhara nikala aaye| inameM mahAn sAhasa rAjarSiyoMmeM zreSTha the| zamaThadvArA inake yajJakA varNana aura bala-parAkrama thA / ye apane tejase sampUrNa dizAoMko ( vana0 95 / 18-29) / ye yamarAjakI sabhAmeM prakAzita karate the| icchAnusAra rUpa dhAraNa karane, calane, virAjamAna hote haiM (sabhA0 8 / 18) / inhoMne sampUrNa parAkrama dikhAnemeM samartha the| prajvalita agnipuJjake samAna tIrthoMkI yAtrA kI aura vahA~ke pAvana jalake sparza tathA atyanta bhayaGkara jAna par3ate the| inakI piGgala-varNakI mahAtmAoMke darzanase pracura dhana evaM yaza lAbha kiye the A~kheM bijalIke samAna camakatI thiiN| ye paidA hote hI (vana0 94 / 18-19 ) / inake yazakI prazaMsA sahasA bar3hakara vizAla ho gaye aura AkAza ur3a cle| (vana. 121 / 3-13) / virATa-nagarameM goharaNake devatA ineM bar3avAnalake samAna bhISaNa dekha agnidevakI samaya arjuna aura kRpAcAryakA yuddha dekhaneke liye ye indra- zaraNameM gaye / agnidevane batAyA ki ye mahAtejasvI ke vimAnapara baiThakara Aye the (virATa0 56 / 9-10) / vinatAnandana garur3a haiN| ye kazyapakumAra devatAoMke hitaiSI inhoMne hastinApura jAte hue zrIkRSNakI mArgameM parikramA aura soMke saMhAraka haiM (Adi0 23 / 5-15) / kI thI (udyoga0 83 / 27) / inapara mAndhAtAkI devatAoMdArA inakI stuti ( bhAdi0 23 / 15vijaya (dronn.62|1.)| saJjayako samajhAte hue 26) / devatAoMdvArA stuti karanepara inakA apane nAradajIdvArA inake yajJakA varNana (doNa066 adhyaay)| tejako sameTanA (Adi. 23 / 27, maadi.24|2)| inhoMne gayAma yajJa kiyA / inake yajJameM AyI huI apane aura mAtAke dAsyabhAvase chUTaneke liye inakA sarasvatIkA nAma vizAlA' hai (zakya. 18 / 20-21) / sA~se upAya pUchanA (Adi0 27 / 14-15) / zrIkRSNadvArA inake yajJakA varNana (zAnti. 29 / svarga jAte samaya inake pUchanepara mAtAkA inako mArgakA 11-119) / inake dvArA brAhmaNako pRthvIdAna bhojana batalAnA ( bhAdi0 28 / 2) / mAtAkA inake (pAnti0 234 / 26) / inhoMne mAMsa-bhakSaNakA pUchanepara inheM brAhmaNakI mahimA batAnA aura unheM na niSedha kiyA thA (anu. 115 / 59) / (3) eka khAnekA Adeza denA (aadi028|3-12)| svarga parama puNyamaya zreSTha parvataH jo rAjA gayadvArA sammAnita jAte samaya inako mAtAkA AzIrvAda (bhAdi0 28 / haA hai| vahIM devarSisevita kalyANamaya brahmasarovara hai| 15-16) / niSAdoMke sAtha eka sastrIka brAhmaNakA gayAmeM jAkara zrAddha karanese manuSyakI bIsa pIr3hiyoMkA inake mu~hameM AnA, inakA kaNTha jalanA tathA inake uddhAra ho jAtA hai (vn.87|8-1.)| (4) bArA usakA parityAga (Adi. 29 / 2-5) / pitA eka deza, jisake bhItara gaya parvata aura gayA tIrtha hai| kazyapakA inako kachue tathA hAthIke pUrvajanmakA itihAsa isa dezake loga rAjA yudhiSThirake yahA~ bheMTa lekara Aye ye batAkara una khAnekA Adeza denA (nAdi. 29 / (sbhaa052|16)| 15-32) / inake dvArA hAthI, kachue evaM bAlakhilya For Private And Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir garur3a ( 100 ) gavAkSa RSiyoMko lekara ur3anekI adbhuta ghaTanA (Adi0 29 / rAjarSi yayAtike pAsa calanekA parAmarza (udyoga0 114 / 37 se 30 / 25) / bAlakhilya muniyoMdvArA inakA 1-8) / yayAtise apane AgamanakA prayojana batAnA nAmakaraNa (Adi0 30 / 6-7) / inake pitAke stuti (udyoga0114 / 11-20) / yayAtikI kanyAke karanepara bAlakhilya muniyoMdvArA usa zAkhAkA milanepara gAlavase vidA lenA (udyoga0 115 / 16) / parityAga (aadi030|16) / inake svargake samIpa gAlavako gurudakSiNAke liye chaH sau ghor3e aura mAdhavIjAnepara vahA~ aneka prakArake azubhasUcaka utpAta honA __ ko bhI gurukI sevAmeM samarpita karaneke liye sammati denA (Adi0 30 / 32-38) / bhayabhIta hue indrako (udyoga0 119 / 9-10) / inake dvArA skandako bRhaspatikA amRtake liye garuDake AnekI sUcanA denA apane putra mayUrakA dAna (zalya. 46 / 51) / (Adi0 30 / 40-42) / amRta haraNa karaneke zrInArAyaNakI AjJAse rAjA uparicara vasuko pAtAlase liye inako svarga Ate dekha indrakA devatAoMko sAvadhAna uThAkara AkAzacArI banAnA ( zAnti. 337 / karanA (Adi0 30 / 12-14) / inakI janmakathA 37) / RSiyoMke samAjameM nArAyaNakI mahimAke viSayameM tathA inakA pakSiyoMke indrapadapara abhiSeka (Adi0 31 / apanA anubhava sunAnA ( anu0 13 / dA0 paatth)| 34-35, Adi. 32 / 1-25) / apanA laghu rUpa inakA kArtikeyako mayUra bheMTa karanA ( anu0 banAkara cakrameM inakA dhusanA aura amRtake sthAnameM praveza 86 / 20) / karanA / vahA~ amRtarakSaka adbhuta parAkramI do sapoko mahAbhAratameM Aye hue garur3ake nAma-aruNAnuja, mArakara inakA amRtapAtrako lekara ur3anA (Adi0 bhujagAri garutmAn, kAzyapeya: khagarATa, pakSirATa pakSirAja, 33 / 1-11) / mArgameM inakA bhagavAn viSNuse patagapati, patagezvara, suparNa, tAya, vainateya, vinatAnandaunake dhvajapara rahane tathA binA amRta piye ajara-amara vardhana, vinatAsUnu, vinatAsuta, vinatAtmaja Adi / honekA vara pAnA evaM unake liye bhI svayaM vAhana honekA vara denA (Adi. 33 / 12-16) / indrake sAtha garur3avyUha-senAkI morcAbaMdIkI eka vidhi, jisake anusAra inakA yuddha aura mitratA (aadi.3|28se 34 / sainikoMko garur3akI AkRtimeM khar3A kiyA jAtA 7) / indrake kathanAnusAra gakar3ake dvArA nAgoMkA amRta- hai (bhISma0 56 / 2) / kI prAptise vaJcita honA, indrake manorathakI pUrti aura garga-eka prAcIna maharSi / inakA droNAcAryake pAsa Akara vinatAkA dAsIbhAvase chuTakArA (Adi0 34 / 8- unase yuddhabaMda karaneke liye kahanA(droNa0 190 / 35-40) / 20) / inake kuzopara amRta rakhanese unakA pavitra honA mahArAja pRthuke darabArameM jyotiSI honA (zAnti. 59 / ( Adi. 34 / 24) / ye arjunake janma-samayameM vahA~ 15) / mahAtmA gargane kisI samaya gandharvarAja padhAre the ( Adi0 122 / 50) / zrIkRSNake dhvajapara vizvAvasuko vedya tattvakI nityatAkA upadeza diyA thA garuDakI sthiti (sabhA0 24 / 22-25) / inakA (zAnti0 318 / 59-63) / zivamahimAke viSayameM RddhimAn nAmaka nAgako pakar3anA (vana0 160 / yudhiSThirase apanA anubhava batAnA ( anu0 18 / 15) / inakI garvapUrNa AtmaprazaMsA (udyoga0 105 / 38-39) / 3-17) / bhagavAn viSNudvArA inake garvakA nAza gargasrota-sarasvato-taTavartI eka tIrtha, jahA~ tapasyAse pavitra (udyoga0 105 / 22) / inakI bhagavAnse kSamA antaHkaraNavAle vRddhagargane kAlakA jJAna, kAlakI gati, yAcanA (udyog0105| 27-29) / gurudakSiNA- grahoM aura nakSatroMke ulaTa-phera Adi bAtoMkI jAnakArI kI ke liye cintita hue gAlavako inakA AzvAsana denA (zalya0 37 / 14-18) / (udyoga0 107 / 17-19) / gAlavase pUrva dizAkA gaSaya-eka mahAparAkramI vAnararAja, jo eka araba senAke varNana karanA (udyoga0 108 adhyAya ) / gAlavase 'sAtha zrIrAmake samIpa padhAre the (vana.283 / 3) / dakSiNa dizAkA varNana karanA (udyog0109adhyaay)| gAlavase pazcima dizAkA varNana karanA (udyoga.11. gavalgaNa-muniyoka samAna jJAnI evaM dharmAtmA saJjayake pitA adhyAya) / gAlavase uttara dizAkA varNana karanA (Adi0 63 / 90) / (udyoga. 111 adhyaay)| RSabha parvatapara paMkhahIna gavAkSa-(1) eka golAMgUla ( laMgUra ) jAtikA vAnara, honA aura zANDilIse kSamA yAcanA karanA (udyogaH jo dekhane meM bar3A bhayaGkara thaa| apane sAtha sATha sahasra 113 / 8-11) / zANDilIke varadAnase paMkhokI prApti koTi(6kharaba)vAnara-senA lekara zrIrAmake sAmane upasthita (udyoga0 113 / 7) / gAlavako dhanake liye huA (vana0 283 | 4) / (2) subalaputra zakunikA For Private And Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gavAyana ( 101 ) gAndhArI eka choTA bhAI,jisane anya bhAiyoM ke sAtha rahakara pANDava- RcIka muniko apanI kanyA satyavatIkA dAna ( vana senAke durjaya vyUhameM praveza kiyA thA (bhISma 90 / 115 / 28 zAnti. 49 / 7) / tIrthayAtrAke 27-30) / irAvAnadvArA isakA vadha (bhISma0 prasaGgase inakA RcIkake Azramapara jAnA (zAnti. 90 / 45-46) / 49 / 13) / kuzikaputra gAdhi dIrghakAlataka saMtAnagavAyana-eka yajJakA nAma (vana084 / 102) / hIna the ataH saMtAnakI icchAse puNya karma karaneke liye gaviSTha-dasa vikhyAta dAnavoMmeMse eka ( Adi. 65 / ve vanameM rahane lge| vahA~ somayAga karanese unheM eka kanyA huI, jisakA nAma satyavatI thA / ise RcIka 30) / yahI rAjA drumasenake rUpameM prakaTa huA thA (Adi. 67 / 34-35) / munine mA~gA / taba gAdhine zulka lekara kanyA denekI icchA prakaTa kI aura candramAke samAna kAntimAn tathA gAGgeya-(1) gaGgAnandana devavata bhISma ( Adi0 99 / zyAmavarNake eka karNavAle eka hajAra ghor3e lekara unhoMne 47) / gaGgAnandana devavrata bhISma (anu0 26 / 2) / apanI kanyA una brahmarSiko de dI ( anu0 4 / 6(2) gaGgAputra bhagavAn skanda (zalya.44 / 16) / 20) / ye apane putra vizvAmitrako rAjyasiMhAsanapara (3) gaGgAjIkA jala (vana0 3 / 35) / biThAkara svargalokako cale gaye (zalya0 40 / 16) / gANDIva-varuNadevakA eka divya dhanuSa, jo agnidevake dvArA gAndharva-eka prakArakA vivAha (Adi0 73 / 9) / vara arjunako do akSaya tarakoMke sAtha prApta huA (Adi. 6 / / 47-48. udyoga. 158 / 6) / agnikA aura vadhU donoM eka-dUsareko svecchAse svIkAra kara leN| yaha gAndharva vivAha hai / yaha vivAha kSatriyoMke liye varuNase arjunake liye gANDIva dhanuSa, do akSaya tarakasa aura kapidhvaja ratha mA~ganA tathA varuNakA unakI mA~ga dharmAnukUla hai (Adi0 73 / 13) / svIkAra karake ve saba vastue~ prastuta karanA ( Adi0 gAndhAra-eka prAcIna deza, Adhunika matake anusAra 224 / 3-17 ) / arjunadvArA gANDIva-grahaNa isameM sindhu aura kunara nadIse lekara kAbula nadItakakA (Adi0 224 / 20) / gANDIva dhanuSa zatruoMkI pradeza aura pezAvara tathA multAna sammilita haiN| gAndhArIke senAke liye kAlarUpa hai / yaha saba AyudhoMse vizAla hai| pitA subala yahIMke rAjA the (Adi0 109 / 11) / yaha akelA hI eka lAkha dhanurSoMke samAna hai| devatAoM, gAndhArI-(1) pUruvaMzIya mahArAja ajamIr3hakI dvitIya dAnavoM aura gandharvone isakA bahuta varSoMtaka pUjana kiyA patnI (Adi. 95 / 37) / (2) gAndhArarAja hai| isameM kabhI kahIM koI coTakA cihna nahIM AyA hai| subalakI putrI (Adi. 109 / 9) / ye matike aMzase pUrvakAlameM brahmAjIne ise eka hajAra varSAMtaka dhAraNa kiyA utpanna huI thIM (Adi0 67 / 160) / inhoMne thaa| tadanantara prajApatine pA~ca sau tIna varSoMtaka ise bhagavAn zaGkarakI ArAdhanA karake unase apane liye sau apane pAsa rakkhA / phira indrane pacAsI varSAMtaka, somane putra prApta hone kA varadAna pA liyA thA (Adi. 109 / pA~ca sau varSoMtaka tathA rAjA varuNane sau varSoMtaka ise dhAraNa 10) / pitAdvArA inakA dhRtarASTra ke liye vAgdAna (Adi. kiyA thA (virATa0 43 / 106) / vajrakI gA~Thako 109 / 12) / gAndhArI pativrata-parAyaNA thii| unhoMne jaba 'gANDIva' kahA gayA hai / yaha dhanuSa isIkA banA huA sunA ki mere bhAvI pati aMdhe haiM aura mAtA-pitA merA vivAha hai / isaliye 'gANDIva' kahalAtA hai / jagatkA saMhAra unhIMke sAtha karanA cAhate haiM, taba rezamI vastra karaneke liye isakA nirmANa huA hai / devatAloga sadA lekara usake kaI taha karake usIse apanI A~kheM bA~dha lii| isakI rakSA karate haiM (udyoga0 98 / 19) / gANDIva unhoMne nizcaya kara liyA thA ki maiM sadA patike anukUla dUsareko de do' aisA kahanevAlekA sira kATa lenA yaha rahU~gI / unake doSa nahIM dekhUgI ( Adi. 109 / arjunakA upAMzu vrata thA (karNa0 69 / 9-10) / 13-15) / zakunidvArA inake vivAha saMskArakA agnidevake kahanepara varuNako vApasa deneke liye arjunane sampAdana ( Adi. 109 / 15-17 ) / sundarI gANDIva dhanuSa aura akSaya tarakasoko jalameM DAla diyA gAndhArIne apane uttama svabhAva, sadAcAra tathA sadvyavahAroMthA (mahAprasthA0 / / 36-42) / se samasta kauravoMko prasanna kara liyA / apane sundara gAdhi-vizvAmitrake pitA / gAdhike pitAkA nAma 'kuzanAbha batovase samasta gurujanokA prasannatA prApta karake uttama - thA (Adi074 / 69 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| vratakA pAlana karanevAlI patiparAyaNA gAndhArIne kabhI ye kuzika (yA kuzanAbha) ke putra tathA kAnyakubja dezake dasare puruSoMkA nAmataka nahIM liyA (Adi0 109 / .. adhipati the (Adi. 174 / 3) / inake dvArA 18-19) / inake dvArA vyAsakA satkAra aura unase For Private And Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gAndhArI www.kobatirth.org ( 102 ) sau putroMkI prApti ke liye vara yAcanA (Adi0 114 / 8 ) / gAndhArIkA garbha dhAraNa / kuntIke putra honekA samAcAra sunakara mahAn duHkhake kAraNa apane udarapara AghAta aura inake garbha se eka mAMsa-piMDakA prAdurbhAva ( Adi0 114 / 9-12) / vyAsajIke AdezAnusAra sau Tukar3oM meM vibhakta hue usa mAMsa-piNDakI rakSA vyavasthA honepara usase sau putroMkI utpatti (Adi0 114 / 17-22) / putrIke liye inakA manoratha evaM vyAsadvArA usakI pUrti ( Adi0 115 / 9-17 ) / inake dvArA dhRtarASTrako cetAvanI ( sabhA0 75 / 2- 10 ) / inakA duryodhanako samajhAnA ( udyoga0 69 / 9-10 ) / yuddha hone ke viSayameM inakA dhRtarASTrako hI doSI batAnA ( udyoga 0 129 / 10-15 ) / pANDavako AdhA rAjya dekara saMdhi karaneke liye duryodhanako samajhAnA ( udyoga 0 129| 19-54 ) / karNavadhakA samAcAra sunakara mUrchita hokara giranA (karNa0 4 / 5 karNa0 96 / 55) / zrIkRSNa ke samajhAne para unheM uttara denA ( zalya0 63 / 66 - 68 ) / pANDavoMko zApa denekI icchA karanA ( strI0 14 / 2 ) / vyAsajIke samajhAnepara unheM uttara denA ( strI0 14 / 14 - 21 ) / bhImasenapara kupita hokara unase anyAyakA kAraNa pUchanA ( strI0 15 / 12-14; strI0 15 / 21-23 ) / yudhiSThirapara kupita hokara unheM pUchanA aura inakI tanika-sI dRSTi par3ate hI yudhiSThirake pairoMke nakhoMkA kAlA par3a jAnA ( strI0 15 / 24-30 ) / kuntI aura draupadIko dhIraja denA ( strI0 15 / 41-44 ) | yuddhasthalameM mAre gaye svajanoMko dekhakara zrIkRSNake samakSa vilApa karanA ( strI0 16 / 18- 60 ) / duryodhanako marA huA dekhakara zrIkRSNake sammukha vilApa karanA ( strI0 17 / 5 - 32 ) / apane anya putra tathA duHzAsanako dekhakara zrIkRSNake sammukha inakA karuNa rodana (strI0 18 adhyAya ) / vikarNa, durmukha, citrasena, viviMzati aura duHsahako dekhakara zrIkRSNake sammukha inakA vilApa ( strI0 19 adhyAya ) / inake dvArA zrIkRSNase uttarA aura virATa-kulakI striyoMke zoka aura vilApakA varNana ( strI0 20 adhyAya ) / karNake zavako dekhakara usake zaurya tathA usakI strIke vilApakA zrIkRSNake sammukha varNana (strI0 21 adhyAya ) / avantInareza, jayadratha tathA duHzalAko dekhakara inakA zrIkRSNake sammukha zoka prakaTa karanA ( strI0 22 adhyAya ) / zalya, bhagadatta, bhISma aura droNako dekhakara zrIkRSNa ke sammukha inakA vilApa ( strI0 23 adhyAya ) / bhUrizravAkI patniyoMkA vilApa tathA zakuniko dekhakara zrIkRSNa ke sammukha inakA zokodvAra ( strI0 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gArgya 24 adhyAya ) / anyAnya vIroMko marA huA dekhakara vilApa karanA aura kupita hokara zrIkRSNako zApa denA ( strI0 25 / 1-36 strI0 25 / 43-46 / rAjA dhRtarASTra ke sAtha inakA vanako prasthAna ( Azrama 0 15 / 8- 9 ) / vanameM vyAsajIke samakSa khar3I hokara inakA unase mahArAja dhRtarASTra tathA draupadI, subhadrA, kuntI Adi sabhI kurukulakI striyoMke svajanoMke liye honevAle zokakA varNana karanA aura sabako mare hue sambandhiyoMke darzana karAne kA prastAva karanA ( Azrama0 29 / 37 - 49 ) / vyAsajIkI kRpAse inakA rAjA dhRtarASTra tathA kurukulakI striyoMke sAtha gaGgAjIse prakaTa hue apane paralokavAsI svajanoMke darzana karanA ( Azrama0 32 adhyAya ) | dhRtarASTra aura kuntIke sAtha inakA gaGgAdvArake vanameM dAvAnalase dagdha honA ( Azrama 0 37 / 31-32 ) / yudhiSThirakA inake liye jalAJjali denA tathA nAnA prakArakI vastuoM kA dAna evaM zrAddha karma karanA 39 adhyAya ) | 'gAndhArIke zApa kI saphalatAkA avasara prApta huA hai' - aisI zrIkRSNakI mAnyatA ( mausala 0 2 / 21 ) / dhRtarASTra ke sAtha inako kuberake durlabha lokI prApti (svargA0 5 / 14) / (3) umAdevIkI Azrama 0 For Private And Personal Use Only anugAminI sahacarI (vana0 231 / 48 ) / mahAbhAratameM Aye hue gAndhArIke nAma - gAndhArarAjaduhitA, saubaleya, saubalI, subalajA, subalaputrI, subalAtmajA Adi / gAyatrI - caubIsa akSaroMkA eka vaidika mantra; sthAvara-jaGgama unnIsa prANI haiN| inake sAtha pA~ca mahAbhUtoMko gina lenepara inakI saMkhyA caubIsa ho jAtI hai / gAyatrIke bhI itane hI akSara hote haiM; isaliye ina caubIsa bhUrtoko bhI lokasammata gAyatrI kahate haiM / jo isa sarvaguNasampanna puNyamayI gAyatrIko yathArtharUpase jAnatA hai vaha kabhI naSTa nahIM hotA hai ( bhISma0 4 / 15-16 ) / gAyatrI tripura - vijayake samaya mahAdevajIke rathake UparI bhAgakI bandhana-rajju banI thI ( karNa0 34 / 35 ) / kanyA gAyatrIne kArtavIrya arjunako brAhmaNoMkI zreSThatAke viSaya meM cetAvanI dete hue AkAzavANIdvArA apanA mantavya prakaTa kiyA thA ( anu0 152 / 14, 20 ) / gAyatrI-sthAna- eka tIrthasthAna, jahA~ tIna rAta nivAsa karanevAlA sahasra godAnakA phala pAtA hai ( vana0 85 / 28 ) / gAyana - skandakA eka sainika ( zakya0 45 / 67 ) / gArgya ( 1 ) - eka prAcIna RSi, jo devarAja indrakI sabhAmeM virAjamAna hote haiM ( sabhA0 7 / 18 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu0 4 / 55 ) / inake dvArA dharmake rahasyakA varNana
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gArdabhi ( 103 ) gItA (anu. 127 / 9-14) / (2) eka bhAratIya girikA-zuktimatI nadIkI putrI, jinakA janma kolAhala janapada, jise bhagavAn zrIkRSNane jItA thA (droNa parvatake dvArA zuktimatIke garbhase huA thA (Adi. 11 / 15) / 63 / 37) / yahI rAjA uparicara vasukI patnI huI gArdabhi-vizvAmitrake eka brahmavAdI putra (anu0 4 / 59) / (Adi0 63 / 39) / gArhapatya-(1) sAta pitaroM se eka (sabhA0 11 / 46) / girigahvara-pUrvottara bhAratakA eka janapada ( bhISma (2) eka agni (vana0 224 / 35) / 9 / 42) / gAlava-yudhiSThirakI sabhAmeM virAjanevAle eka RSi (sabhA. giriprastha-niSadhadezakA eka parvata, jisake AzrayameM chipe 4 / 15)|ye indrakI sabhAmeM bhI baiThate haiM (sbhaa0|| 10) / gurudakSiNA mA~ganeke liye inakA guru vizvAmitra- rahakara indrane apanA kArya siddha kiyA thA (vana0 se haTha karanA ( udyoga0 106 / 25) / gurudakSiNAke 315 / 13) / liye ATha sau ghor3e pAnekI cintA ( udyoga0 107 / girivraja-magadhadezakI prAcIna rAjadhAnI / jarAsaMdha girivrj3-15)| garuDakI pIThapara baiThakara parva dizAkI ora meM hI rahatA thaa| usake samayameM girivrajakI jo prAkRtika jAte hue garuDake vegase inakA vyAkula honA (udyoga sthiti thI, usakA varNana zrIkRSNane arjunase isa prakAra 112 / 5-18) / garuDake sAtha dhanake liye yayAtike pAsa kiyA thA yahA~ pazuoMkI adhikatA hai, jalakI sadA jAnA ( udyoga0 114 / 9) / yayAtikanyA mAdhavI pUrNa suvidhA rahatI hai, roga-vyAdhikA prakopa nahIM hotaa| ko lekara ayodhyAnareza haryazvake pAsa jAnA ( udyoga sundara mahaloMse bharA-pUrA yaha nagara bar3A manohara jAna 115 / 18) / rAjA haryazvase do sau ghor3e zulkarUpameM par3atA hai / yahA~ vihAropayogI vipula, varAha, vRSabha lekara mAdhavIko eka putra utpanna karaneke liye unake (RSabha), RSigiri ( mAtaMga) tathA caityaka nAmaka hAthameM sauMpanA (udyoga. 116 | 15) / putrotpattike parvata haiN| bar3e-bar3e zikharoMvAle ye pA~coM sundara parvata bAda punaH mAdhavIko lekara inakA divodAsake pAsa jAnA zItala chAyAvAle vRkSoMse suzobhita haiM aura eka sAtha (udyoga. 116 / 22) / do sau ghor3e zulkarUpameM milakara eka-dUsareke zarIrakA sparza karate hue mAno lekara mAdhavIko divodAsake hAthameM eka putrakI utpattike girivraja nagarakI rakSA kara rahe hoN| yahA~ arbuda aura liye denA ( udyoga0 1177) / putrotpattike pazcAt zakravApI nAmavAle do nAga rahate haiN| svastika aura vahA~se mAdhavIko lekara gAlavakA uzInarake pAsa jAnA maNi nAmaka nAgoMke bhI yahA~ uttama bhavana haiM / yahA~ aura uzInarako mAdhavIke garbhase do putra utpanna karanekI sadA megha samayapara varSA karate haiM (sabhA0 21-10) / preraNA dete hue unase cAra sau ghor3e mA~ganA ( udyoga. yahA~ jarAsaMdhane apanedvArA jIte gaye narezoMko kaida karake 118 / 3-8) / garuDakI salAhase vizvAmitrako cha: rakhA thA (sabhA0 14 / 63) / girijajase mathurAkI sau ghor3e aura mAdhavIko dekara gurudakSiNA cukAnA ora jarAsaMdhane apanI gadA pheMkI thI (sabhA0 19 / (udyoga0 118 / 14) / phira eka putrakI utpattike 23-24 ) / zrIkRSNa, arjuna aura bhImasena girivrajameM bAda mAdhavIko rAjA yayAtiko lauTAkara inakA vanako gaye / bhImane vahA~ jarAsaMdhako mArA aura bhagavAn jAnA ( udyoga0 118 / 24) / svargase gire hue zrIkRSNane baMdI rAjAoMko kaidase chudd'aayaa| phira bhayabhIta yayAtiko inakA apane tapakA AThavA~ bhAga denA ho zaraNameM Aye hue jarAsaMdhaputrako rAjAke padapara abhiSikta kiyA (sabhA0 24 adhyaay)| bhImasenane (udyoga0 121 / 28) / nAradajIse zreyake viSayameM pUrvadigvijayake samaya jarAsaMdhake putrako 'kara' denekI prazna karanA (zAnti. 287 / 5-11) / zivamahimA zartapara usake rAjyapara pratiSThita kara diyA (sabhA. ke viSayameM yudhiSThirase apanA anubhava sunAnA (anu. 30 / 17-18) / girivrajameM hI rAjarSi dhundhumAra 18 / 52-58) / agastyajIke kamaloMkI corI hone devatAoMke varadAnako tyAgakara soye the ( anu. para zapatha karanA (anu0 94 / 37) / maharSi gAlava vizvAmitrajIke brahmavAdI putroM se eka the ( anaH / / 6 / 39) / 52) / inake putrakA nAma zRjavAna thA, jo eka gItAprayA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya.46 / maharSi the aura jinhoMne vRddhakanyAse vivAha kiyA thA ) / (zalya052 / 14-15) / (2)eka bAbhravyagotrIya gItA-kurukSetrameM yuddhake avasarapara svajanoMke vadhakI RSi, jo vedake kramavibhAgake pAraGgata vidvAn the AzaGkAse mohagrasta hue arjunake zoka, cintA aura (zAnti0 342 / 104) / dainyakA nivAraNa karake unheM kartavya karmameM niSkAma bhAvase For Private And Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gItA www.kobatirth.org ( 104 ) lagA deneke liye bhagavAn zrIkRSNane arjunako jo upadeza diyA thA, vahI 'gItA' ( athavA 'zrImadbhagavadgItA' ) ke nAma se vikhyAta hai / vedavyAsajIne gItA ke isa prasaGgako bhISmaparvake zrImadbhagavadgItAparva meM adhyAya 25 se 42 taka lipibaddha kiyA hai / isameM kula sAta sau zloka haiM / zrImadbhagavadgItA ke pratyeka adhyAyake viSayoMkA saMkSipta digdarzana isa prakAra hai- donoM senAoM ke pradhAna- pradhAna vIroM evaM zaGkhadhvanikA varNana tathA svajana - vadha ke pApa bhayabhIta hue arjunakA viSAda (bhISma0 25 adhyAya ) / arjunako yuddhake liye utsAhita karate hue bhagavAnke dvArA nityAnityavastuvivecanapUrvaka sAMkhyayoga, karmayoga evaM sthitaprajJakI sthiti aura mahimAkA pratipAdana ( bhISma0 26 adhyAya ) / jJAnayoga aura karmayoga Adi samasta sAdhanoM ke anusAra kartavya karma karanekI AvazyakatAkA pratipAdana evaM svadharma pAlanakI mahimA tathA kAmanirodhake upAyakA varNana ( bhISma0 27 adhyAya ) / saguNa bhagavAn ke prabhAva, niSkAma karmayoga tathA yogI mahAtmA puruSoMke AcaraNa aura unakI mahimA - kA varNana karate hue vividha yajJoM evaM zAnakI mahimAkA varNana ( bhISma0 28 adhyAya ) / sAMkhyayoga, niSkAma karmayoga, jJAnayoga evaM bhaktisahita dhyAnayogakA varNana ( bhISma0 29 adhyAya ) / niSkAma karmayogakA pratipAdana karate hue AtmoddhAra ke liye preraNA tathA manonigrahapUrvaka dhyAnayoga evaM yogabhraSTakI gatikA varNana ( bhISma0 30 adhyAya ) | jJAna-vijJAna, bhagavAn kI vyApakatA, anya devatAoMkI upAsanA evaM bhagavAnko prabhAvasahita na jAnanevAloMkI nindA aura jAnanevAloM kI mahimAkA kathana ( bhISma0 31 adhyAya ) / brahma adhyAtma aura karmAdike viSaya meM arjunake sAta prazna aura unakA uttara evaM bhaktiyoga tathA zukla aura kRSNa mArgoMkA pratipAdana ( bhISma0 32 adhyAya ) | jJAna-vijJAna aura jagat kI utpattikA, AsurI aura daivI sampadAvAloM kA, prabhAvasahita bhagavAn ke svarUpakA, kAma niSkAma upAsanAkA evaM bhagavadbhaktikI mahimA kA varNana ( bhISma0 33 adhyAya ) / bhagavAnkI vibhUti aura yogazaktikA tathA prabhAvasahita bhaktiyogakA kathana, arjunake pUchanepara bhagavAn dvArA apanI vibhUtiyoMkA aura yogazaktikA punaH varNana ( bhISma0 34 adhyAya ) / vizvarUpakA darzana karAneke liye arjunakI prArthanA, bhagavAn aura saMjayadvArA vizvarUpakA varNana, arjunadvArA bhagavAn ke vizvarUpakA dekhA jAnA, bhayabhIta hue arjunadvArA bhagavAn kI stuti prArthanA, bhagavAn dvArA vizvarUpa aura caturbhujarUpake darzanakI mahimA aura kevala ananya bhaktise hI bhagavAnkI prAptikA kathana Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruskanda ( bhISma0 35 adhyAya ) / sAkAra aura nirAkArake upAsakoMkI uttamatAkA nirNaya tathA bhagavatprAptike upAyakA evaM bhagavatprAptivAle puruSoMke lakSaNoMkA varNana ( bhISma0 36 adhyAya ) / jJAnasahita kSetra-kSetrajJa aura prakRti-puruSakA varNana ( bhISma0 37 adhyAya ) | jJAnakI mahimA aura prakRti- puruSase jagat kI utpattikA, sattva, raja, tama - tInoM guNoMkA, bhagavatprApti ke upAyakA evaM guNAtIta puruSake lakSaNoMkA varNana ( bhISma0 38 adhyAya ) / saMsAra vRkSakA, bhagavatprAptike upAyakA, . jIvAtmAkA prabhAvasahita paramezvarake svarUpakA evaM kSaraakSara aura puruSottamake tattvakA varNana bhISma0 39 adhyAya ) / phalasahita daivI aura AsurI sampadAkA varNana tathA zAstraviparIta AcaraNoMko tyAgane aura zAstraanukUla AcaraNa karane ke liye preraNA ( bhISma0 40 adhyAya ) | zraddhAkA aura zAstraviparIta ghora tapa karanevAloM kA varNana, AhAra, yajJa, tapa aura dAnake pRthakapRthak bheda tathA OM tat satke prayogakI vyAkhyA ( bhISma0 41 adhyAya ) / tyAgakA, sAMkhya siddhAntakA, phalasahita varNa-dharmakA, upAsanAsahita jJAnaniSThAkA, bhaktisahita niSkAma karmayogakA evaM gItAke mAhAtmyakA varNana ( bhISma0 42 adhyAya ) | guDAkeza- arjunakA eka nAma ( Adi0 138 / 8 ) / ( nidrAko jIta leneke kAraNa arjunakA nAma guDAkeza huA ) | ( dekhiye arjuna ) guNakezI-indrake priya sArathi mAtalikI kanyA (udyoga0 97 / 13 ) | nAgakumAra sumukhake sAtha vivAha huA ( udyoga0 104 / 29 ) / guNamukhyA svargakI eka apsarA, jo arjunake janmakAla meM anya apsarAoMke sAtha nRtya karane AyI thI ( Adi0 122 / 61 ) / guNAvatI-eka nadI, jisake uttara prAnta meM parazurAmajI ne kSatriyoMkA saMhAra kiyA thA ( droNa0 70 / 8 ) / guNAvarA svargakI eka apsarA, jo arjunake janmakAlameM anya apsarAoMke sAtha nRtya karane AyI thI ( Adi0 122 / 61 ) / guptaka-sauvIra dezakA rAjakumAra, jo jayadrathakA sAthI thA ( vana0 265 / 10 ) / arjunadvArA isakA vadha ( vana0 271 / 27 ) / gurubhAra - garur3akI pramukha saMtAnoMmeMse eka ( udyoga 0 101 / 13 ) / guruskanda - eka parvatarAja ( Azva0 43 / 5 ) / For Private And Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gulma godAvarI ---- - gulma-senA-gaNanAke liye eka pAribhASika zabda-tIna chor3akara pitAmaha brahmAjIkI sevAmeM rahatA thA (vana. senAmukhakA eka gulma hotA hai ( Adi0 2 / 20) / 274 / 12) / guha-eka dakSiNa bhAratIya mleccha jAtikA nAma (zAnti0 gokarNa-(1) eka prAcIna tIrtha, jahA pUrvakAlameM bhagavAn 207 // 42) / zeSane tapasyA evaM ekAntavAsa kiyA thA (Adi. 36 / 3) / yaha bhagavAn zivakA sthAna hai, yahA~ tIrthaguhyaka-(1) devayonike antargata eka jAti, isa jAtike loga yAtrAke prasaMgameM arjunakA Agamana huA thA (Adi. draupadIkA svayaMvara dekhane Aye the (Adi. 1867) / ye 216 / 34) / yaha samudrake madhyameM vidyamAna, tribhuvanakuberakI sabhAkA vahana karate haiM (sabhA0 10 / 3) / vikhyAta aura akhila lokavandita tIrtha hai| yahA~ brahmA gandhamAdanapara bhImasenane apanI gadAse guhyakoMko mArA thaa| (zalya. 11 / 55-57) / mahAbhArata-yuddhameM mAre gaye Adi devatA, tapodhana maharSi aura bhUta-yakSa Adi bhagavAn zaGkarakI upAsanA karate haiN| yahA~ bhagavAn yoddhAoMmeMse kucha loga guhyakoMke lokoMko prApta hae (svagoM0 zivakI pUjA karake tIna rAta upavAsa karanevAlA manuSya 4 / 23)(2) eka yakSa,jo kuberakI sabhAmeM unakI sevAke liye azvamedha yajJakA phala pAtA aura gaNapati-pada prApta kara upasthita hotA thA (sbhaa010|15)| vaha brahmAjIkI letA hai (vana0 85 / 24-27) / gokarNa tIrtha tInoM sabhAmeM bhI upasthita hotA hai (sabhA0 11 / 49) / lokoMmeM vikhyAta hai / vaha pavitra kalyANamaya aura zubha gRtsamada-indra ke priya sakhA aura bRhaspatike samAna eka hai / azuddha antaHkaraNavAloMke liye yaha tIrtha atyanta zreSTha muni / ziva-mahimAke viSayameM inakA yudhiSThirase apanA durlabha hai (vn088|15-16)| (2) yaha eka anubhava batAnA (anu0 18 / 19-29) / ye vItahavya tapovana hai (bhISma0 6 / 51) / ke putra the aura rUpameM indrakI samAnatA karate the, kisI samaya daityoMne inheM 'indra' mAnakara pakar3a liyA thaa| gokarNA-karNake sarpamukha bANameM praviSTa azvasena nAgakI inake putrakA nAma sucetA thA (anu030 / 58-59) / mAtA (karNa0 50 / 42) / RgvedameM mahAmanA gRtsamadakI zreSTha zrati virAjamAna hai, gokarNI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 25) / brAhmaNaloga inakA bar3A sammAna karate haiM / ye brahmarSi gokula-adhika gauoMke rahanekA sthAna evaM nandakA gokulagRtsamada bar3e tejasvI aura brahmacArI the (anu. 30 / jahA~ pale hue gvAloko savyasAcI arjunane mArA thA 60-61) / (sabhA0 38 / pRSTha 799-800; karNa0 5 / 38) / gRdhrakUTa-eka parvata, jahA~ laMgUroMne magadharAja bRhadrathako gotIrtha-eka tIrtha, jahA~ pANDavaloga tIrthayAtrA karate bacAyA thA (zAnti0 49 / 82) / __ hue gaye the (vana0 95 / 3)|gRdhrptr-skndkaa eka sainika (zalya0 45 / 74) / godA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya046 / 28) / gRdhravaTa-mahAdevajIkA sthAna, jahA~ bhasmasnAna kartavya hai| godAvarI-eka nadI, jo varuNakI sabhAmeM upasthita hotI hai vahA~ yAtrA karanese brAhmaNako vratake pAlanakA puNya phala (sbhaa09|20)| yaha dakSiNa bhAratake nAsika jilemeM prApta hotA hai tathA anya varNavAloMke sAre pApa naSTa ho / sthita tryambaka jyotirliGgake samIpa brahmagirise nikalatI jAte haiM (vana084 / 91-92) / aura samudra meM milatI hai| isameM agAdha jala bharA hai| gRhadevI-rAkSasI jarA, jise brahmAjIne gRhadevI' ke nAmase bahata-se tapasvI isakA sevana karate haiM tathA yaha sabake utpanna kiyA thA ( sabhA0 18 / 1.2) / dAnavoMke liye kalyANasvarUpA hai ( bana0 88 / 2) / siddha vinAzake liye isakI sRSTi huI hai| yaha divyarUpa dhAraNa puruSoMse sevita godAvarIke taTapara jAkara snAna karanese karanevAlI hai / jo apane gharakI dIvArapara aneka putrose gomedha yajJakA phala milatA hai aura vAsukikA loka prApta ghirI huI yuvatI strIke rUpameM isakA citra aGkita karatI hotA hai (vn045|33,88|2)| rAjA yudhiSThira tIrthahai, usake gharameM sadA vRddhi hotI hai ( sabhA0 18 / yAtrA karate hue yahA~ bhI Aye the| yaha samudragAminI nadI hai ( vana0 118 ||3)|yh agnikI utpattisthAna hai (vana. 222 / 24) / dazarathanandana bhagavAn geru-eka parvatIya dhAtu (vana0 158 / 95) / zrIrAmane (paJcavaTImeM) godAvarIke taTapara kucha kAlago (gau)-maharSi pulastyakI bhAryAkA nAma go yA gau thaa| taka nivAsa kiyA thA (vana0 277 / 41) / bhAratavarSainake garbhase vaizravaNa nAmaka putra huA, jo pitAko kI pradhAna nadiyoMmeM godAvarIkI gaNanA hai (bhISma0 ma. nA014 For Private And Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir godhA ( 106 ) govAsana 9 / 14) / jo janasthAnameM godAvarIke jalameM snAna meMse hai ( bhISma0 9 / 18) / divodAsakI nagarIkA karake upavAsa karatA hai, vaha puruSa rAjalakSmIse sevita eka chora gaGgAke uttarataTapara thA aura dUsarA chora hotA hai (anu0 25 / 29) / gomatIke dakSiNa kinAretaka phailA huA thA (anu0 godhA-(godha)-pUrvottara bhAratakA eka janapada (bhISma 30 / 18) / 9 / 42) / gomatImantra-eka mantra, jise gauoMke bIcameM khar3A hokara gonanda-skandakA eka sainika (zalya0 43 / 65) / mana-hI-mana japA jAtA hai| aisA karanevAlA puruSa zuddha evaM gopati-(1)kAlaketukA sAthI eka rAkSasa, jo mahendrake nirmala (pAparahita) ho jAtA hai / jo tIna rAta upavAsa karake zikharapara irAvatIke kinAre zrIkRSNadvArA Aita huA gomatImantrakA japa karatA hai, use gauoMkA varaaura akSaprapatanake antargata nemihaMsa-patha nAmaka sthAnameM dAna prApta hotA hai / isake japase putrArthIko putra, dhanArthIko mArA gayA (sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, dhana aura patikI icchAvAlI strIko manake anukUla pRSTha 824 ) / (2) eka devagandharva, jo kazyapapatnI patikI prApti hotI hai (anu0 81 / 42-45) / munike garbhase utpanna huA thA (vn065| 42) / gomanta-(1)dvArakAke nikaTakA eka zreSTha parvata, (gomAn yA yaha arjunake janmamahotsava meM AyA thA ( Adi. 122 / raivataka) jahA~ jarAsaMdhako pachAr3akara balarAmajIne use jIvita 55) / (3) zibikA eka putra, parazurAmajIke chor3a diyA thA kyoMki usakI mRtyu bhImasenake hAthase honekSatriyasaMhArake bAda vanameM gauoMne isakI rakSA kI thii| vAlI thI (sabhA0 24 / 4 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRthvIne kazyapajIko isakA paricaya diyA thA (zAnti. pRSTha 71.) / (2) pUrvottara bhAratakA eka janapada 49 / 78-79) / (4) bhagavAn zivakA eka nAma (bhiissm09| 43) / (3) kuzadvIpakA eka parvata (anu0 17 / 115) / (5) bhagavAn viSNukA (bhISma0 12 / 8) / eka nAma ( anu0 149 / 61) / gomukha-(1) krodhavazasaMjJaka daityake aMzase utpanna eka goparASTra-pUrvottara bhAratakA eka janapada (bhISma0 9 / rAjA ( Adi0 67 / 63-66) / (2) indrasArathi 14) / ___ mAtalikA putra (udyoga0 100 / 8) / gopAyana-gopoMkI senAkA nAma ( bhIma0 71 / 13) / goratha-magadhakI rAjadhAnI girivrajake nikaTakA eka parvata gopAlakakSa-eka pUrvIya deza, jise bhImasenane digvijayake (sabhA0 20 / 30) / samaya jItA thA (sabhA0 30 / 3 / bhISma0 9 / 56) / goloka-eka divya saccidAnandamaya loka, jo samasta lokagopAlI-(1) eka apsarA, jisane arjunake sammAnArtha pAloMke lokoMse Upara hai aura vahA~ pradhAnataH divya indrasabhAmeM nRtya kiyA thA ( vana. 43 / 30) / gauoMkA nivAsa hai| isakI samasta lokoMse Upara sthiti (2) skandakI anucarI mAtRkA(zalya0 46 / 4) / kyoM hai--isake kAraNakA brahmAjIdvArA pratipAdana (anu. gopratAra-sarayUnadIkA uttama tIrtha, jahA~ bhRtya, senA aura 83 adhyaay)| goloka bhagavAn nArAyaNakA UparakA oTha vAhanoMsahita bhagavAn zrIrAma paramadhAmako padhAre the aura brahmaloka nIcekA oTha hai (zAnti0 347 / 52) / (vana0 84 / 70-73) / govardhana-(1) vrajamaNDalakA suprasiddha parvata, jo bhagagobhavana-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka pavitra tIrtha, jahA~ vAn zrIkRSNakA svarUpa mAnA gayA hai, ise girirAja' snAna karanese sahasra godAnakA phala milatA hai (vana. kahate haiM / jaba indra vrajavAsiyoko apanI pUjA na pAne83 / 50) / ke kAraNa miTA dene ke liye vrajameM ghora varSA karane lage, gomatI-eka prasiddha nadI, gaGgAkI sAta dhArAoMmeMse eka, una dinoM bhagavAn zrIkRSNane bAlyAvasthAmeM hI gauoMkI isakA jala pInevAle manuSyoMke pApa tatkAla naSTa ho rakSAke liye eka saptAhataka govardhana parvatako apane jAte haiM (Adi. 169 / 20.21) / yaha varuNakI hAthapara uThA rakkhA thA (sabhA0 38 / dAkSiNAtya sabhAmeM upasthita hotI hai (sbhaa09|23)| yudhi- pATha pRSTha 801 sbhaa041|9, udyoga0 130 / 46) / SThira tIrthayAtrAke prasaMgase yahA~ gaye the (vana0 95 / (2) bAhIka dezake rAjabhavanake dvArapara sthita eka 2) / yaha vizvabhuka nAmaka agnikI patnI hai (vana0 vaTavRkSa, jo govardhana nAmase prasiddha thA ( krnn044| 219 / 19) / jArUthImeM gomatIke taTapara dazarathanandana bhagavAn zrIrAmane dasa azvamedha yajJa kiye the govAsana-(1)zivi dezake rAjA, jinakI putrI devikA(vana0 255 / 70) / yaha bhAratavarSakI pradhAna nadiyoM ne svayaMvarameM rAjA yudhiSThirako apanA pati cunA thA For Private And Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir govikartA ( 107 ) gautama (Adi0 59 / 76) / inhoMne eka sahasra yoddhAoM- ko sAtha le kAzirAja abhibhUke parAkramI putrakA sAmanA kiyA thA (droNa. 95 / 38 droNa. 96 / 11) / (2) eka deza, jahA~ke nivAsI rAjA yudhiSThirake liye tIna kharabakI sampatti lekara bheMTa deneke nimitta Aye the, (sabhA0 51 / 5) / govikartA-mahAbalI bailoMko nAthanevAlA (virATa0 2 / govitata-azvamedha-yajJakA eka bheda, yahI yajJa kaNvane apane dauhitra bharatase karavAyA thA (Adi074 / 130) / govinda-bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma, girirAja govardhana ko dhAraNa karake gauoM tathA vrajavAsiyoMkI rakSA karaneke kAraNa indrane bhagavAn zrIkRSNakA govinda' nAma rakkhA, gavendra' (gauoMke indra ) padapara unakA abhiSeka kiyA (sabhA0 38 / 29 ke bAda, pRSTha 801, kAlama 1) / govindagiri-krauJcadvIpakA eka parvata (bhISma0 12 / 19) / govaja-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 66) / govata-govratadhArI puruSa, jo jahA~ kahIM bhI so letA hai, jisa kisI bhI phala-mUla Adise bhojanakA kArya calA letA hai tathA valkala Adi jisa kisI vastuse zarIrako Dhaka letA hai, vahI yahA~ govratadhArI kahalAtA hai (udyoga. 99 / 14) / gozTaGga-dakSiNakA eka zreSTha parvata, jisapara sahadevane vijaya pAyI thI (sabhA031 / 5) / gosava-eka mahAyaza (vana0 30 / 17) / gostanI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 3) / goharaNaparva-virATaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 25 se 69 tk)| gautama-(1) saptarSiyoMmeMse eka, jo anya RSiyoMke sAtha arjunake janmotsavameM padhAre the (Adi0 122 / 50-51) / inake eka putrakA nAma zaradvAn gautama thA, jo sarakaNDoMke sAtha utpanna hue the ( Adi. 129 / 2) / inake dUsare putrakA nAma cirakArI thA (zAnti0 266 / 4) / ye brahmAjIkI sabhAmeM unakI sevAke liye upasthita hote haiM (sabhA0 11 / 19) / inakA atri munike sAtha saMvAda ( vana0 185 / 1518) / inakA satyavAnake jIvita honekA vizvAsa dilA- kara rAjA dyumatsenako AzvAsana denA ( vana. 298 / 11-13) / sAvitrIse vanakA vRttAnta pUchanA (vana. 298 / 33-35) / droNAcAryake pAsa Akara unase yuddha baMda karaneke liye kahanA (doNa0190 / 36-40) / zara-zayyApara par3e hue bhISmajIko dekhaneke liye anya muniyoM ke sAtha ye bhI padhAre the (zAnti0 47 / 10) / inakA pAriyAtra parvatapara apane AzramameM sATha hajAra varSAtaka tapasyA karanA / inake yahA~ lokapAla yamakA padArpaNa aura inake dvArA unakA satkAra (zAnti. 129 / 4-8) / yamake sAtha inakI dharma-carcA (zAnti. 129 / 9) / ye uttara-dizAkA Azraya lekara rahate haiM (zAnti0 208 / 33) / inakA apane putra cirakArIko usakI mAtA ahalyAke vadhake liye Adeza denA (zAnti. 26 / ) / vanameM jAkara patnI-vadhake viSayameM cintA karanA ( zAnti. 266 / 47-58) / vanase lauTanepara patnIko jIvita pAkara inake dvArA putrakA abhinandana (zAnti. 266 / 6771) / inake zApase indrakA harI dAr3hI-mUMchoMse yukta honA (zAnti0 342 / 23) / inakA aGgirAse tIrthoke viSayameM prazna (anu. 25 / 5-6) / rAjA vRSAdarbhise pratigrahake doSa batAnA (anu. 93 / 42) / arundhatIse apane zarIrake moTe na honekA kAraNa batAnA (anu0 93 / 67) / yAtudhAnIke samakSa apane nAmakI vyAkhyA karanA / (anu. 93 / 10) / mRNAla kI corIke viSayameM zapatha khAnA (anu. 93 / 122. 123) / agastyajIke kamaloMkI corI honepara zapatha khAnA ( anu0 94 / 19) / ahalyApara valAtkArake kAraNa inakA indrako zApa (anu. 153 / 6) / apane sabhI ziSyoMmeM uttaGkapara hI inakA adhika sneha aura prema honA, uttaGkake indriya-saMyama, zauca, puruSArtha, kriyAzIlatA aura uttamottama sevAse inakA adhika prasanna honA tathA adhika premake kAraNa hI inakA uttaGkako ghara jAnekI AjJA na denA (Azva0 56 / 4-6) / inakI AjJAse inakI putrIkA rote hue uttaGkake A~suoMkA apane hAthoMmeM lenA, inakA uttaGkase unake mAnasika zokakA kAraNa pUchanA / unakI ghara jAnekI icchA jAnakara unheM saharSa AjJA pradAna krnaa| unake guru-dakSiNA denekI icchA prakaTa karanepara unakI sevAse hI apaneko saMtuSTa batAnA aura guru-dakSiNA lenekI icchA na karanA, sAtha hI uttaGkake SoDazavarSIya yuvaka ho jAnepara unake sAtha apanI kanyAkA vivAha kara denA (Azva0 56 / 11--24) / inakA apanI patnIse uttaGkake viSayameM pUchanA aura vaha rAkSasa saudAsake yahA~ kuNDala lAne gayA hai-yaha jAnakara patnIko usake vadhakI AzaGkA batAkara isa anucita AzAke liye upAlambha denA / uttaGkakI rakSAke liye apanI patnI ahalyAkI icchAkA anumodana For Private And Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gautamI ( 108 ) ghaTotkaca karanA (Aitra0 56 / 32-35) / gautamake putra gaurapRSTha-eka rAjarSi, jo yamasabhAmeM upasthita ho sUryaputra zaradvAnko bhI gautama' kahA jAtA hai ( Adi0 129 / yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 21) / 1) tathA zaradvAn ke putra kRpa aura kanyA kRpIke liye gauramukha-zamIka RSike eka ziSya / inhoMne gurukI bhI gautama' (Adi0 130 / 14) evaM gautamI' AjJAse rAjA parIkSitko zRGgI RSike zApakA samAcAra nAmakA prayoga dekhA jAtA hai ( Adi0 129 / 47) / sunAyA ( Adi0 42 / 14-22) / ( 2 ) eka RSi, jo anya RSi-muniyoke sAtha gauravAhana-eka rAjA, jo yudhiSThirake rAjasUya yajJameM padhAre yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate the (sbhaa04|7)| ye (sabhA0 34 / 12) / ye indrakI sabhAmeM bhI upasthita hokara devendrakI upAsanA karate the (sbhaa07|18)| inhoMne hI girikhajameM gauzirA-eka muni, jo indrakI sabhAmeM rahakara vajradhArI __ indrakI upAsanA karate haiM (sabhA0 7 / 11) / nivAsa karake uzInara dezakI zUdra-jAtIya kanyAke garbhase kAkSIvAn nAmaka putra utpanna kiyA thA (sbhaa021|3- gaurAzva-eka rAjarSi, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI 5) / (3) eka tapasvI evaM vidvAn brAhmaNa muni, jo upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 18) / ekata, dvita aura tritake pitA the (zalya0 36 / 79) / gaurI-( 1 ) mahAdevI pArvatIkA eka nAma (vana0 (4) eka tapasvI brAhmaNa, jinhoMne apane hAthIkA 84 / 151)(2) umAdevIkI anugAminI sahacarI apaharaNa ho jAnepara dhRtarASTrarUpadhArI indra ke sAtha saMvAda (vana0 231 / 48 ) / (3) varuNakI priya patnI kiyA thA (anu0 102 adhyaay)| (5) madhyadezakA ( udyoga. 117 / 9 ) / (4) bhAratavarSakI eka rahanevAlA eka kRtaghna brAhmaNa, jisakA nAma gautama thA: pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya janatA pItI hai isakA DAkuoMke gA~vameM nivAsa (shaanti.168|36)| (bhiissm09|25)| apane gA~vake eka sadAcArI brAhmaNadvArA phaTakAre jAnepara gaurIzikhara-eka tribhuvanavikhyAta tIrtha, vahA~ stanakuNDameM usake dvArA samudra kI yAtrA (zAnti0 169 / 1) / snAna karanese vAjapeya yajJakA tathA devatA-pitaroMkA pUjana vanameM rAjadharmA nAmake vakakA atithi honA (zAnti0 karanese azvamedha yajJakA phala milatA hai (vana0 84 / 169 / 1.) / rAjadharmAkA Atithya svIkAra karake 151-154 ) / dhanake liye rAkSasarAja virUpAkSake pAsa pahu~canA (zAnti. granthika-virATanagarameM ajJAtavAsake samaya nakulakA nAma 100 / 26 ) / virUpAkSase vArtAlApa aura dhana lekara (viraatt03|4)| lauTanA ( zAnti. 171 / 2-28) / rAjadharmAko grAmaNI-bhagavAn zivake eka gaNa, jinake nAmakA zuddhamAra DAlanekA vicAra (zAnti. 171 / 34-35) / bhAvase kIrtana karanevAle manuSyoMke saba pApa naSTa ho jAte jalatI huI lakar3iyoMdvArA rAjadharmAkA vadha (zAnti. 172 / 3 ) / rAkSasoMdvArA isakA vadha (zAnti. haiM (anu0 150 / 25) / 172 / 23-24 ) / indradvArA jIvanadAna ( zAnti. grAmaNIya-grAmazAsaka kSatriyoMke vaMzaja, jinheM digvijayake 173 / 12-13) / ise devatAoMkA zApa ( zAnti samaya nakulane jItA thA (samA0 32 / 9) / 173 / 17-18) / (gha) gautamI-(1) droNAcAryakI bhAryA (aadi0129|| 47) / ghaTa-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 63) / ( dekhiye-kRpI ) (2) gautama gotrakI eka kanyA ghaTajAnaka-eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM jaTilA, jisane sAta RSiyoMse vivAha kiyA thA (Adi0 virAjate haiM ( sabhA0 4 / 13) / hastinApura jAte 195 / 14) / yaha brahmAjIkI sabhAmeM virAjamAna hotI samaya mArgameM zrIkRSNase inakI bheMTa (udyoga0 83 / hai (sbhaa011|40)| draupadIkI patisevAke viSaya 64 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| meM gautamI jaTilAkA dRSTAnta (zAnti0 38 / 5) / ghaTotkaca-hiDimbAke garbhase bhImasenadvArA utpanna eka rAkSasa (3) eka brAhmaNI / apane putrakI mRtyupara isakA (Adi. 154 / 3.) / isakA 'ghaTotkaca' nAma vyAdha, sarpa, mRtyu aura kAlake sAtha saMvAda (anu. honekA kAraNa ( Adi. 154 / 38) / AvazyakatA / 21-32 ) / ( 4 ) eka nadI ( anu. par3anepara apane pitRvargoM ( pANDavoM ) kI sevAke liye 165 / 21) / isakA kuntIko AzvAsana (Adi. 154 / 45) / gaura-kuzadvIpakA eka parvata ( bhISma0 12 / 4) / indrakI zaktikA AghAta sahana karaneke liye indradvArA For Private And Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ghaTotkaca ( 109 ) ghRtAcI isakI sRSTi ( Adi. 154 / 16) / sahadevakI AjJA- mAyAmaya ghora yuddha karake kaurava-senAkA saMhAra karanA se isakI laGkA-yAtrA ( sabhA0 31 / 72 ke bAda (droNa. 179 / 25-47) / karNadvArA chor3I huI dAkSiNAtya pATha, pRSTha 759) / isake dvArA vibhISaNako indrapradatta zaktike prahArase ghaTotkacakA vadha (droNa. pANDavoMkA paricaya ( sabhA0 31 / pRSTha 762) / 179 / 58) / yaha yoM aura brAhmaNoMse dveSa evaM ghRNA vibhISaNase kara lAkara isakA sahadevako denA (sabhA0 karatA thA (droNa. 181 / 26-27) / vyAsajIke 38 / pRSTha 764 ) / bhImasenakI AjJAse draupadIko kaMdhepara AvAhana karanepara yaha bhI gaGgAjIke jalase prakaTa huA car3hAkara isakA gandhamAdanakI yAtrA karanA ( bana. thA (Azrama0 32 / 8) / yaha mRtyuke pazcAt yakSoM 145 / 4-8) / isakA durgama mArgameM pANDavoMko evaM devatAoMmeM mila gayA ( svargA0 5 / 37) / pIThapara biThAkara le jAnA aura unheM saMkaTase pAra karanA mahAbhAratameM Aye hue ghaTotkacake nAma-bhaimaseni, (vana0 176 / 21) / prathama dinake saMgrAmameM isakA bhaimi, bhImasenasuta, bhImasenAtmaja, bhImasUnu, bhImasutA alambuSa ke sAtha dvandvayuddha (bhISma0 45 / 42-45) / haiDimba, haiDimbi, rAkSasa, rAkSasAdhipa, rAkSasapuGgava, duryodhanake sAtha yuddha (bhISma0 58 / 14-15) / rAkSasezvara, rAkSasendra ityAdi / bhagadattake sAtha mAyAyuddha cher3anA aura isake adbhuta parAkramase pagajita hokara kauravasenAkA usa dina yuddha ghaTotkacavadhaparva-droNaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya baMda kara denA (bhISma0 64 / 57-72) / bhagadatta 153 se 183 tk)| dvArA isakA parAjita honA (bhISma0 83 / 30-40) / ghaNTodara-eka daitya yA dAnava, jo varuNakI sabhAmeM unakI duryodhanake sAtha yuddha karake use prANa-saMzayameM DAla denA sevAke liye upasthita hotA hai ( sabhA0 9 / 134) / (bhISma0 91 / 19 se 12 / 7 tk)| vaGganarezake ghaNTAkarNa-brahmAdvArA skandako diye gaye cAra pArSadoMmeMse gajarAjako mArakara use parAjita karanA ( bhISma tIsarA / pahalA nandisena, dUsarA lohitAkSa aura cauthA kumuda92 / 12) / isake dvArA vikarNakI parAjaya (bhISma mAlI thA (zalya0 45 / 23-24) / 12 / 36 ) / isake dvArA bRhadalakI parAjaya (bhISma0 gharNikA-zukrAcAryakI putrI devayAnIkI dhAya (Adi. 92 / 11) / kaurava mahArathiyoMke prahArase vyAkula 78 / 25) / hokara isakA AkAzameM ur3anA ( bhISma ghRtapA-ghI pIkara rahanevAle RSi, jo brahmAjIkI AzAke 93 / 6 ) / isakI AsurI mAyAse adhIna rahakara sanAtanadharmakA pAlana karate haiM (zAnti. kauravasenAkA palAyana (bhISma 94 / 41-47) / 166 / 24) / durmukhake sAtha isakA indvayuddha (bhISma0 110 / 13. ghatavatI-bhAratakI eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya 14; bhISma0 111 / 37-39) / dhRtarASTradvArA isakI vIratAkA varNana (droNa. 10 / 72-73) / alambuSake prajA pItI hai (bhISma0 9 / 23, bhISma0 9 / 31) / sAtha isakA yuddha (droNa0 14 / 46-47) / isake ghRtatoya (athavA ghRtoda ) samudra-dhIkA samudra (bhISma0 ghor3oMkA varNana (droNa. 23 / 75) / alambupake sAtha 12 / 2) / yuddha (droNa0 25 / 61-62) / alAyudhake sAtha yuddha ghRtAcI-eka zreSTha apsarA, jisake garbhase maharSi pramatidvArA (droNa. 96 / 27-28) / isake dvArA alambuSakA dvArA alambuSakA jharu' kA janma huA thA ( di. 5 / 9) / yaha vadha (droNa0 109 / 28-29) / azvatthAmAke sAtha chaH pradhAna apsarAoMmeMse eka hai (aadi074|18)| yuddhameM isake putra aJjanaparvAkA usake dvArA mArA jAnA ghRtAcI una pradhAna gyAraha apsarAoMmeMse eka hai, jo tathA isakA bhI parAjita honA (droNa. 156 / 56- arjunake janmotsavameM nAcane-gAne AyI thI (Adi. 186) / azvatthAmAdvArA isakI parAjaya (droNa. 122 / 65) / isake darzanase skhalita hue bharadvAja 166 / 15-30) / zrIkRSNa aura arjunakI AjJAse manike vIryase droNAcAryakA janma huA thA (Adi. isakA karNake sAtha yuddhake liye jAnA (droNa. 173 / 129 / 35-38, vana0 43 / 29) / yaha kubersbhaa63-65)| ghaTotkaca aura jaTAsurake putra alambuSakA kI pramukha apsarA hai (sbhaa010|10)| ise ghora yuddha tathA alambuSakA vadha (droNa.174 adhyaay)| dekhakara bharadvAjajIke vIryakA skhalana aura zrutAvatI nAmaka isake rUpa tathA ratha AdikA varNana aura karNake sAtha kanyAkI utpatti (zalya0 348 / 64-66) / isake mAyAmaya ghora yuddha (droNa. 175 a0)| isake dvArA darzanase vyAsajIke vIryakA skhalana aura zukadevajIkA alAyudhakA vadha (droNa. 178 / 31) / isakA janma (zAnti. 324 / 2-9) / isane aSTAvakrake For Private And Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ghRtArci ( 190 ) candra sya. svAgata-satkArake nimitta kuverasabhAmeM nRtya kiyA thA cakravyUha-droNanirmita eka sainya-vyUha, jisakA bhedana karanA (anu0 19 / 44) / pANDava-dalameM kevala arjuna jAnate the, abhimanyu isameM ghRtArci-bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma, jisakI vyAkhyA praveza karake nikalanA nahIM jAnatA thA, ataH usameM unhoMne zrImukhase kI hai (zAnti. 342 / 85) / bAharase sahAyatA na pahu~ca sakaneke kAraNa mArA gyaa| ghora-maharSi aGgirAke vAruNasaMjJaka putroMmeMse eka (anu. isa vyUhakA nirmANa gADIke pahiyekI AkRtimeM hotA hai| 85 / 131) / isakA varNana (droNa. 34 / 13-24) / ghoraka-pazcimottara bhAratakA eka janapada, jahA~ ke logoMne cakrAti eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 45) / rAjA yudhiSThirako bahuta dhana arpita kiyA thA ( sabhA. cakSa-vivasvAn (sUrya ) ke hI bodhaka divaHputra Adi 52 / 14) / bAraha sUryoM se eka (Adi. 1 / 12) / ghoSayAtrAparva-vanaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya cakSurvardhanikA-zAkadvIpakI eka nadI (bhISma0 11 / 236 se 257 tk)| 33) / ghrANazravA-skandakA eka sainika evaM pArSada, jo nirantara caNDakauzika-gautamaputra mahAtmA kAkSIvAnke putra (sabhA0 yogayukta rahakara sadA brAhmaNoMse prema rakhate haiM (zalya. 17 / 22) / inakI kRpAse magadhanareza bRhadrathako 45 / 57) / putrakI prApti huii| vahI jarAsaMdhake nAmase vikhyAta huA (Adi. 17 / 28-41) / inake dvArA jarAsaMdhakA cakra-(1) nAgarAja vAsukise utpanna eka nAga, jo bhaviSyakathana (Adi0 19 adhyaay)| sarpasatra meM jala marA thA (aadi057|6)| (2) bhagavAn caNDatuNTaka-garur3akI pramukha saMtAnoMmeMse eka (udyoga. zrIkRSNakA suprasiddha astra sudarzanacakra, jise agnidevane 101 / 9) / unheM pradAna kiyA thA (Adi0 224 / 23) / (3) , caNDabala-isI nAmase prasiddha eka vAnara, jo kumbhakarNake eka bhAratIya janapada (bhISma. 1 / 45) / (4) mukhakA grAsa bana gayA thA (vana0 287 / / ) / bhagavAn viSNudvArA skandako diye gaye tIna pArSadoMmese eka ( zalya. 45 / 37 ) / (5) tvaSTAdvArA caNDabhArgava-vedavettAoMmeM zreSTha eka vidvAn brAhmaNa, jo skandako diye gaye do anucaroMmeMse eka, dUsarekA nAma cyavanamunike vaMzameM utpanna hue the, ye apane samayake anucakra thA (shly045|4.)| suprasiddha karmakANDI the aura rAjA janamejayake sarpayazacakraka-vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka (anu.4| ke hotA banAye gaye the (Adi. 53 / 4-5) / 54) / caturazva-eka rAjarSi, jo yamasabhAmeM upasthita hokara cakradeva-vRSNivaMzakA eka atirathI vIra ( sabhA0 14 / sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 11) / 57-58) / caturdaSTra-skandakA eka sainika athavA pArSada, jo brAhmaNoMse cakradvAra-eka parvata, jo sulabhAke pUrvajoMke yaumeM devarAja prema rakhanevAlA hai (zalya0 45 / 62) / indrake sahayogase yajJavedImeM ITAkI jagaha cunA gayA thA (zAnti0 320 / 185) / caturveda-sAta pitaroMmeMse eka ( sabhA0 11 / 47) / cakradhanu-maharSi kardamase utpanna bhagavAn kapilamuni hI catuSkarNI-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya. cakradhanu kahalAte haiN| ye dakSiNadizAmeM rahate haiM / inhoMne 46 / 25) / hI sagara-putroMko bhasma kara diyA thA ( udyoga0 109 / catuSpatharatA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya. 17-18) / 46 / 27) / cakradharmA-vidyAdharoMke adhipati, jo apane choTe bhAiyoMke catvaravAsinI-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya. sAtha kuberakI sabhAmeM upasthita ho bhagavAn kuberakI 46 / 12) / upAsanA karate haiM (sabhA0 10 / 27) / candra-(1) eka zreSTha daitya, jo candramAke samAna sundara cakranemi-skandako anucarI mAtRkA (zalya. 46 / 5) / aura candravarmA nAmase vikhyAta kAmboja dezakA rAjA cakramanda-eka nAga, jo balarAmajIke paramadhAma padhArate huA (Adi0 67 / 31-32) / (2) candramA samaya unake svAgatake liye AyA thA ( mausala. (Adi0 209 / 26 vana0118 / 12)|(dekhiye4| 16) / cndrmaa)| For Private And Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir candraka ( 111 ) candramA candraka-biDAlopAkhyAnameM varNita ullUkA nAma (zAnti. (bhISma0 12 / 42-43) / inakI sabhI paliyA~ anu138 / 33) / pama rUpavatI thI; paraMtu rohiNIkA saundarya una sabase candrakuNDa-(candrahRda)-eka hrada yA kuNDa, jisameM bar3hakara thA, ataH ve anya patniyoMkI upekSA karake meruparvatase bhAgIrathI gaGgA giratI haiM (bhISma0 6 / sadA rohiNIke pAsa rahane lge| yaha dekha dUsarI 29) / striyoMne pitA dakSase unakI zikAyata kI / dakSane candraketu-kauravapakSakA eka yoddhA, abhimanyudvArA isakA __samajhAte hue kahA-'tumheM sabapara samAna bhAva rakhanA vadha (droNa.48 / 15.16) / cAhiye / ' unake isa AdezakI avahelanA karake soma pUrvavat rohiNImeM hI Asakta rahane lage / isase kupita candratIrtha-eka prAcIna tIrtha, jisakI bahuta-se RSiloga ho dakSane unake liye rAjayakSmAkI sRSTi kI aura vaha upAsanA karate haiN| yahA~ vAlakhilya nAmaka vaikhAnasa muni roga unake zarIrameM samA gyaa| soma kSINa ho cale / nivAsa karate haiN| yahA~ tIna pavitra zikhara aura tIna unake kSINa honese oSadhiyoM aura prajAkA bhI kSaya jharane haiM (vana0 125 / 17) / hone lgaa| taba devatAoMke anurodhase dakSane unake candravara) trigatarAja suzamAkA bhAi / ajunadvArA rogakI nivRttikA upAya batAte hue kahA- soma apane vadha (karNa0 27 / 3-13) / (2) pANDavapakSakA saba striyoMke prati samAna bartAva kareM aura pazcima samudra meM, pAJcAlayoddhA / yudhiSThirakA cakrarakSaka / karNadvArA isakA jahA~ sarasvatI nadIkA saMgama haA hai, vahA~ jAkara snAna vadha (karNa0 49 / 27) / kareM / usa tIrthameM mahAdevajIkI ArAdhanAse inheM inakI candrapramardana-dakSakanyA siMhikAkA putra / pitAkA nAma / pUrva kAnti prApta ho jaaygii| ye paMdraha dina kSINa hoMge kazyapa (Adi0 65 / 31) / aura paMdraha dina sadAbar3hate rheNge|' somane amAvAsyAko usa candrabha-skandakA eka sainika yA pArSada, jo brAhmaNoMkA tIrthameM gotA lgaayaa| isase unheM unakI zItala kiraNe prApta premI hai (zalya0 45 / 75) / ho gayIM aura ve sampUrNa jagatko prakAzita karane lage / ve pratyeka amAvAsyAko vahA~ snAna karate haiM(zalya. candrabhAgA-paJcanada pradeza (paMjAba ) kI eka nadI, jise 35 / 45-46) / inake dvArA skandako maNi aura Ajakala cinAba' kahate haiM ( sabhA0 9 / 19) / sumaNi nAmaka pArSadoMkA dAna (zalya. 45 / 32) / isameM sAta dina snAna karanese manuSya munike samAna zambarAsurake prati brAhmaNoMkI mahimAkA varNana (anu. nirmala ho jAtA hai (anu. 25 / 7) / 36 / 13-17 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| inakA candramA-(1) zItala kiraNoMvAle soma, jo kSIrasAgara- kArtikeyako bheMDA denA (anu0 86 / 23) / ajIrNa kA manthana hote samaya usase prakaTa hue the (Adi. nivAraNake liye pitaroM aura devatAoMko brahmAjIkI 18 / 34) / ye atriputra aura budhake pitA haiM (droNa. zaraNameM jAnekI salAha denA (anu0 92 / 6) / pUrNa144 / 4) / inheM prajApati dakSane apanI sattAIsa mAsI tithiko candrodayake samaya tA~beke bartana meM madhukanyAe~ patnIrUpameM pradAna kI thIM (aadi066| mizrita pakavAna lekara jo candramAke liye bali arpaNa karatA 13, Adi0 75 / 9; zalya. 35 / 45) / somake hai, usakI dI huI usa baliko sAdhya, rudra, Aditya, sattAIsa patniyA~ haiM, jo sampUrNa lokoMmeM vikhyAta hai| vizvedeva, azvinIkumAra, marudgaNa aura vasudevatA bhI pavitra vratakA pAlana karanevAlI ve soma-patniyA~ kAla- grahaNa karate haiM tathA usase candramA aura samudrakI bhI vibhAgakA jJApana karane meM niyukta haiN| loka-vyavahArakA vRddhi hotI hai ( anu0 134 / 3-6) / (2) ye nirvAha karane ke liye ve saba-kI-saba nakSatravAcaka nAmoMse soma yA candramA ATha vasuoMmeMse eka haiM / vasurUpameM yukta haiM ( Adi0 66 / 16-17) / ye nakSatroMke sAtha ye dharmapatnI manasvinIke putra haiN| unakI manoharA nAmaka meru parvatakI parikramA karate aura parvasaMdhike patnIse cAra putra utpanna hue haiM-varcA, zizira, prANa samaya vibhinna mAsoMkA vibhAga karate rahate haiN| aura ramaNa * ( Adi0 66 // 18-22) / somane apane isa prakAra mahAmerukA ullaGghana karake samasta prANiyoMkA putra varcAko kucha zatoMke sAtha kevala solaha varSoMke poSaNa karate hue ve punaH mandarAcalako cale jAte haiM liye devakAryakI siddhi ke nimitta bhUtalapara bhejA thA, jo (vana0 163 / 32-33) / candramaNDalakA vyAsa 'abhimanyu' rUpase avatIrNa huA thA (Adi0 67 / gyAraha hajAra yojana, unakI paridhikA vistAra taitIsa 13-124) / (3) bhAratavarSakI eka pramukha nadI, hajAra yojana aura unakI moTAI unasaTha sau yojana hai jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai (bhiissm09| 29) / For Private And Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir candravatsa ( 112 ) cAturmAsya candravatsa-eka kSatriyakula, jo candravatsase Arambha huA nivAsa karanese sahasra godAnakA phala milatA hai (vana0 thaa| isameM dhAraNa' nAmaka 'kulapAMsana' rAjakumAra 84 / 133) / paidA huA thA ( udyoga074 / 16) / campA-yahA~ bhAgIrathImeM tarpaNa karanekI mahimA hai ( vana0 candravarmA-kAmbojadezakA eka rAjA, jo candramAke samAna 85 / 14-15) / bhAgIrathI gaGgAke taTapara avasthita sundara thA, yaha candranAmaka daityake aMzase utpanna huA eka prAcIna nagarI, jisameM tretAyugameM rAjA lomapAda thA (Adi. 67 / 31-32) / dhRSTadyumnake dvArA isakA rahate the (vana0 113 / 15) / dvAparameM yahA~ adhivadha (droNa0 32 / 65) / ratha sUtakI rAjadhAnI thii| yahIM gaGgAjIke jalase rAdhAko candravinAzana-eka mahAn asura, jo bhUtalapara jAnaki' vaha piTArI milI, jisameM zizu karNa baMda thA (vana0 nAmase prasiddha rAjA huA thA (Adi0 67 / 37-38) / 308 / 26 se vana0 309 / 5 tk)| isapara karNa candrasItA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya046 / adhikAra karake isakA pAlana karatA thA ( zAnti 11) / 5 / 7) / vipulakA campAnagarIko jAnA ( anu0 candrasena-(1) eka rAjakumAra, jo baMgAla ke rAjA samudra 42 / 16) / senakA putra thA aura draupadIke svayaMvarameM gayA thA carmamaNDala-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 47) / (Adi0 185 / 11) / yaha apane pitAke sAtha hI carmaNvatI-eka nadI, jise Ajakala 'cambala' kahate haiN| bhImasenadArA parAjita huA thA (sabhA0 30 / 24) / yaha varuNakI sabhAmeM upasthita hotI hai (sabhA0 9 / yaha pANDava-senAkA zreSTha rathI aura yudhiSThirakA sahAyaka 21) / isake taTapara sahadevane jambhakake putrako parAsta thA (udyoga. 171 / 19) / candramAke samAna zveta kiyA thA ( sabhA0 31 / 7) / carmaNvatI nadImeM varNavAle samudrI ghor3e isake rathamai jute the| (droNa. snAna karanese rAjA rantidevadvArA anumodita 'agniSToma' 23 / 60) / azvatthAmAdvArA isakA vadha (droNa. yajJakA phala milatA hai (vana0 82 / 54 ) / agnikI 156 / 183 ) / (2) kauravapakSakA yoddhA utpattikI sthAnabhUtA nadiyoMmeM isakI bhI gaNanA hai (vana0 zalyakA cakrarakSaka, yudhiSThiradvArA isakA vadha 222 23) / (zalya. 12 / 52) / carmavAn-subalakA eka putra, zakunikA bhAI, irAvAncandrahantA-eka daitya, jo rAjarSi zunaka' ke rUpameM isa dvArA isakA vadha (bhISma 90 / 27-46) / bhUtalapara utpanna huA thA (Adi. 67 // 37-38) / candrahartA-dakSakanyA siMhikAkA putra, pitAkA nAma kazyapa cAkSuSI-eka prakArako vidyA, jisako manune somako) (Adi. 65 / 31) / somane vizvAvasuko, vizvAvasune citrarathako aura citraratha ne arjunako diyA thaa| tInoM lokoMmeM jo bhI vastue~ candrAzva-ikSvAkuvaMzI mahArAja kubalAzvake putra, ye dhundhu haiM, unameM se jisa vastuko A~khase dekhanekI icchA ho, kI krodhAgnimeM dagdha honese baca gaye the (vana0204 / use isa vidyAke prabhAvase koI bhI dekha sakatA hai aura 40-42) / jisa rUpameM dekhanA cAhe, usI rUpameM dekha sakatA hai candrodaya-rAjA virATakA eka bhAI (droNa0 158 / / (Adi. 169 / 43-45) / 42) / capala-eka prAcIna nareza ( Adi0 1 / 238) / cANUra-(1) eka kSatriya nareza, jo mayanirmita sabhAmeM yudhiSThirakI sevAmeM baiThate the (sabhA0 4 / 26) / (2) camasodbheda-surASTradezIya vinazanatIrthake antargata eka eka AndhradezIya malla (pahalavAna), jo eka mahAn tIrtha, jahA~ adRzya huI sarasvatIkA darzana hotA hai, asura thA. yaha kaMsake darabArameM rahA karatA thA, bhagayahA~ snAna karanese agniSToma yajJakA phala milatA hai| (vana0 82 / 112 vana / 88 / 20 zalya. 35 / __ vAn zrIkRSNane isakA vadha kara diyA ( sabhA0 38 / pRSTha 801, udyoga0 130 / 47) / camU-sainyagaNanAke liye eka pAribhASika zabda / tIna cAturmAsya-eka vrata, jisakA varSAke cAra mahInoMmeM yatna pUrvaka pAlana karanA Avazyaka mAnA jAtA hai| vIra pRtanAkI eka camU hotI hai (Adi0 2 / 21) / / pANDavoMne gayAmeM cAturmAsya vrata grahaNa karake vedAdi camUhara-eka vizvedeva ( anu0 91 / 35) / zAstroMke svAdhyAyadvArA bhagavAnkI ArAdhanA kI ( vana0 campakAraNya (campArana)-eka tIrtha, jahA~ eka rAta 95 / 13-14) / For Private And Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAturvarNya (113 ) citracApa cAturvarNya-brAhmaNa, kSatriya, vaizya aura zUdra-ina cAroM badarikAzramameM isakI tapasyAkA varNana (zAnti. varNoko hI cAturvarNya kahate haiM, sAkSAt bhagavAnne hI 39 / 3) / isakA brahmAjIse apane liye kisI bhI guNakarmavibhAgapUrvaka cAturvarNyakI sRSTi kI hai (bhISma0 prANIse bhaya na honekA vara mA~ganA aura brahmAjIkA kucha 28 / 13, zAnti0 207 // 30-33) / saMzodhanake sAtha usako vara-pradAna karanA ( zAnti. cAndramasI-bRhaspatikI yazasvinI patnI tArA, jo kabhI 39 / 4-5) brAhmaNoMdvArA isakA vadha (shaanti038|35)| candramAke samparka meM A jAneke kAraNa cAndramasI, cASavaktra-skanda kA eka sainika yA pArSada, jo brAhmaNoMkA kahalAtI thii| isane chaH agnisvarUpa putroM aura eka premI hai (shly045| 76 ) / 'svAhA' nAmaka putrIko janma diyA thA (vn.219|1)| cikura-nAgarAja Aryakake putra evaM sumukhake pitA, jinheM va garur3ane apanA grAsa banA liyA thA ( udyoga cAndravata-rUpa-saundarya, saubhAgya tathA lokapriyatAkI prApti 103 / 24) / karAnevAlA eka vrata, jo mArgazIrSa mAsakI zukla pratipadAko mUla nakSatrase candramAkA yoga honepara Arambha citra-(1) dhRtarASTra ke sau putroM se eka (mAdi0 67 / kiyA jAtA hai, isakA vizeSa vidhAna (anu. 110 95, Adi. 116 / 4) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. 136 / 20-22) / (2) eka gajarAja, adhyaay)| jisake sAtha skandane zaizavakAlameM krIr3A kI thI (vana. cAmpeya-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka 225 / 23) / (3) kaurava-pakSakA eka yoddhA, (anu0 4 / 50) / prativindhyadvArA vadha (karNa014 / 32-33) / (4) cAru ( cArucitra)-dhRtarASTrake sau putroM se eka (Adi. cedidezIya pANDavapakSakA yoddhA, karNadvArA vadha ( karNa0 67 / 95, Adi. 116 / 4) / bhImasenadvArA vadha 56 / 49) / (droNa. 136 / 20-22) / citraka ( nAmAntara citra evaM citrayANa)-dhRtarASTrake cArudeSNa-bhagavAn zrIkRSNadvArA rukmiNIke garbhase prakaTa sau putroMmese eka (Adi067 / 105) / citra nAmase (anu0 14 / 29) / draupadIke svayaMvarameM inakA isakA bhImasenadvArA vadha (droNa. 137 / 30) / Agamana ( Adi. 185 / 17) | inake dvArA citrakuNDala (dIrghalocana)-dhRtarASTrake sau putroMse eka vivindhyakA vadha (vana016 / 26) / (Adi. 116 / 6) / bhImasenadvArA isakA vadha cArunetrA-kuberakI sabhAmeM upasthita ho bhagavAn dhanadakI (bhISmaH 96 / 27) / ( citrakuNDalakI jagaha sevA karanevAlI eka apsarA (sbhaa010|10)| dIrghalocana pAThabheda milatA hai|) cArumatsya-vizvAmitrake brahmavAdI putromese eka ( anu0 citrakaTa-sarvapApanAzinI mandAkinIke taTapara avasthita eka 4 / 59) / zreSTha parvata / vahA~ mandAkinImeM snAna aura devatA-pitaroMkI cAruyazA-zrIkRSNa aura rukmiNIke putra ( anu0 14 / pUjA karanese azvamedha-yajJakA phala milatA hai (vana0 85 / 58) / vanavAsake samaya bhagavAn zrIrAmane citrakUTa cAruvaktra-skandakA sainika yA pArSada, jo brAhmaNoMkA premI parvatapara nivAsa kiyA thA (vana0 277 / 38) / jo hai (shly045| 71) / citrakUTa parvatapara mandAkinIke jalameM snAna karake upavAsa cAruveSa-zrIkRSNa aura rukmiNIke putra (anu. 14 / karatA hai, vaha puruSa rAjalakSmIse sevita hotA hai ( anu0 33-34) / 25 / 29 ) / ( yaha sthAna uttarapradezake bA~dA cAruzIrSa-eka AlambagotrIya RSi, jo indra ke priya sakhA jilemeM hai)| the; ziva-mahimAke viSayameM yudhiSThirase inakA anubhava citraketu-(1) garur3akI pramukha saMtAnoM se eka (udyoga sunAnA (anu. 18 / 5-7) / 101 / 12) / (2) pANDava-pakSakA eka yoddhA / cAruzravA-zrIkRSNa aura rukmiNIke putra ( anu0 14 / pAJcAlarAjakumAra (bhISma0 95 / 41) / 33-34) / citragupta-dharmarAjake mantrI / inake dvArA dharmake rahasyakA cArvAka-duryodhanakA mitra eka rAkSasa, jisane yudhiSThirake varNana ( anu0 130 / 18-33) / nagara-pravezake samaya saMnyAsI veSameM Akara unake prati citracApa ( citrazarAsana yA zarAsana )-dhRtarASTra ke durvacana kahe the (zAnti0 38 / 22-27) / sau putroM se eka (aadi067|98aadi0 116 / 6) / ma0 nA0 15 For Private And Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir citradeva ( 114 ) citralekhA citradeva-skandakA sainika yA pArSada, jo brAhmaNoMkA premI 169 / 58 ) / isakA pANDavoMpara apane AkramaNa hai ( shly015| 71) / aura parAjayakA kAraNa batAnA ( Adi. 169 / citradharmA-bhUmaNDalakA eka nareza, jisake rUpameM virUpAkSa 60-72 ) / kisI zrotriya brAhmaNako purohitarUpameM nAma daitya hI utpanna huA thA (Adi0 67 / 22-23) / varaNa karaneke liye isakI arjunako preraNA (Adi. pANDavoMkI orase inheM raNa-nimantraNa bhejA gayA 169 / 71-80) / isakA arjunako tapatI aura thA ( udyoga0 4 / 13) / saMvaraNakI kathA sunAnA (Adi0 170 adhyAyase 172 taka ) / vaziSThake sAtha vizvAmitrake vairakA kAraNa citrapuSpa-vicitra puSpaM se bharA huA eka vana, jo dvArakAke sunAkara isake dvArA vaziSThake adbhuta kSamAvalakA varNana pazcimavartI sukakSa nAmaka rajataparvatapara suzobhita thA (Adi. 173 adhyAyase 174 adhyAyataka) / isakA (sabhA0 38 / pRSTha 812) / zaktike zApase rAkSasabhAvako prApta hue rAjA citrabaha-garur3akI pramukha saMtAnoM se eka ( udyoga0 kalmASapAdake dvArA vizvAmitrakI preraNAse vaziSThake 101 / 12) / putroMke bhakSaNa evaM vaziSThake zokakI kathA sunAnA citrabANa (nAmAntara-citra yA citraka)-dhRtarASTrake (Adi0 175 adhyaay)| isake dvArA kalmASapAdake sau putroM se eka (Adi0 116 / 4) / bhImasenadvArA uddhAra aura vaziSThajIse unheM azmaka nAmaka putrakI prAptivadha ( doNa0 137 / 29) / kA varNana ( Adi. 176 adhyAya ) / zaktiputra citrabAhu (citrAyudha )-dhRtarASTra ke sau putroM se eka parAzarake janma aura pitAkI mRtyukA hAla sunakara kupita (Adi0 67 / 97, Adi0 116 / 8) / hue parAzarako zAnta karaneke liye vasiSThajIke aurvopAkhyAna citrAyudha nAmase isakA bhImasenadvArA vadha (droNa. sunAnekI kathAkA varNana (Adi. 177 adhyAyase 178, 136 / 20-22) / 179 adhyaaytk)| parAzarake rAkSasasatrake Arambha aura citraratha-(1) eka devagandharva, jo pitA kazyapa aura samApti tathA kalmASapAdako brAhmaNI AGgirasIke zApakI mAtA munikA putra thA (Adi. 65 / 43) / yaha kathA kahanA (Adi. 180 adhyAyase 181 adhyaaytk)| arjunake janmotsavameM gayA thA (Adi. 122 / 56) / arjunake pUchanepara isakA dhaumyako purohita banAnekI yahI gandharvarAja aGgAraparNake nAmase vikhyAta thA (Adi. salAha denA ( Adi. 182 / 1.2) / citrarathakA 169 / 5 ) / pradoSakAlameM gaGgAjIke jalake bhItara arjunase AgneyAstrako grahaNa karanA (Adi0 182 / 3) / apanI striyoMke sAtha krIr3A karate samaya pANDavoMke vahA~ yaha kuberakI sabhAmeM rahakara bhagavAn dhanAdhyakSakI upAsanA A jAnese isakA unake Upara krodha prakaTa karanA aura karatA hai (sabhA. 10 / 26) / isane rAjA yudhiSThira ko cAra sau divya ghor3e diye, jo vAyuke samAna phaTakAranA ( Adi. 169 / 5-15) / gandharvako arjunakA mu~hator3a uttara (Adi0 169 / 16-24) / vegazAlI the ( sabhA0 52 / 23) / yaha gandharvodvArA arjunake sAtha isakA yuddha (Adi. 169 / 25) / pRthvIdohanake samaya bachar3A banA thA (droNa0 69 / 25) / arjunake AgneyAstrase isake rathakA dagdha honA aura mahAbhAratameM Aye hue citrarathake nAma-aGgAraparNa, isakI mUrchA tathA arjunakA ise yudhiSThirake pAsa ghasITa dagdharatha, gandharva aura gandharvarAja ityAdi / le jAnA (Adi. 169 / 31-33) / isakI jIvana- (2)mArtikAvata dezakA rAjA. jisakI apanI patnIke sAtha / rakSAke liye yudhiSThirase kumbhInasIkI prArthanA (Adi. kI huI jalakrIDAko reNukAne dekhA thA ( vana0 . 169 / 35) / arjunadvArA isako jIvanadAna (Adi. 116 / 7) / ( 3 ) eka pAJcAla rAjakumAra 169 / 37) / isakA citraratha nAma honekA kAraNa droNAcAryadvArA isakA vadha (droNa. 122 / 43-49) / tathA arjunake kAraNa isakA 'dagdharatha' nAma honA (4) aGgadezake eka rAjA, jo devazarmAkI patnI ( Adi. 169 / 40 ) / isake dvArA vizvAvasuse rucikI bahina prabhAvatIke pati the (anu0 42 / 8) / apaneko cAkSuSI vidyAkI prAptikA kathana aura cAkSuSI (5) yaduvaMzI uSaGguke putra evaM zUrake pitA (anu. vidyAke mahattvakA varNana (Adi. 169 / 43-46) / 147 / 29) / isake dvArA pANDavoMko gandharvadezIya divya azvoMkA dAna citrarathA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya prajA aura unakI prazaMsA ( Adi. 169 / 44-54 ) / pItI hai (bhISma0 9 / 34) / isakA arjunako cAkSuSI vidyA pradAna karanA (Adi0 169 / 56) / arjunake sAtha isakI mitratA ( Adi0 citralekhA-eka apsarA, jisane arjunake svAgata-samAroha For Private And Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir citravarmA citrasenA ke avasarapara indrasabhAmeM nRtya kiyA thA (vana0 kiyA thA, usakA varNana pIche kiyA gayA hai|) (2) 9 / 34 ) / pUruvaMzIya rAjA avikSike pautra tathA parIkSitke tRtIya citravarmA-( 1 ) dhRtarASTrake sau putroM se eka putra (Adi. 94 / 54) / (3) eka gandharva, jo (aadi067| 97, Adi. 166 / 6) / bhImasena sattAIsa sahAyaka gandharvo aura apsarAoMke sAtha yudhiSThirakI dvArA isakA vadha (droNa. 136 / 20-22) / (2) sabhAmeM upasthita ho unakA manoraJjana karate the (sabhA. eka pAJcAla rAjakumAra / rAjA drupadane ise yuddha ke liye 4 / 37) / ye kuberakI sabhAmeM bhI upasthita hote haiM (sbhaa.10|26)| ye indrakI sabhAmeM virAjate haiM nimantrita karanekI preraNA dI thI ( udyog.4|13)| citraketu, sudhanvA, citraratha aura vIraketu-ye cAra (sabhA0 7 // 22) / inakA arjunako saMgIta-vidyAkI isake bhAI the / bar3e bhAI vIraketuke mAre jAnepara zeSa zikSA denA (vana0 44 / 8-9) / indra ke Adezase sabhI bhAI droNAcAryapara TUTa par3e aura unake dvArA mAre inakA urvazIke pAsa jAkara use arjunako prasanna karaneke gaye (droNa. 122 / 43-49) / yaha sucitrakA putra liye kahanA (vana0 45 / 6-13) / dvaitavanameM kauravoMke thA (karNa06 / 27-28) / sAtha inakA yuddha aura karNako parAsta karanA (vana. 241 adhyaay)| duryodhanako baMdI banAnA (vana0 citravAhana-maNipUrake nareza, citrAGgadAke pitA (bhAdi. 242 / 6) / arjunadvArA parAjita hokara inakA apaneko 214 / 15) / putrikA-dharmakI zartapara inake dvArA prakaTa kara denA (vana. 245 / 27) / indrase arjunako apanI kanyAkA dAna (Adi0 214 / 25) / arjunakI yuddha-kalAkI prazaMsA karanA (virATa. 64 / citravAhA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya janatA 38-43) / yudhiSThirake azvamedhayajJameM ye bhI padhAre the aura pItI hai (bhISma0 9 / 17) / yathAvasara apane nRtya-gItakI kalAodvArA brAhANoMkA citravegika-dhRtarASTra ke kula meM utpanna eka nAga, jo sarpasatrameM manoraJjana karate the (Azva0 88 / 39-40) / dhRtarASTra ke dagdha ho gayA thA ( Adi0 57 / 18) / Azramapara nAradajIke sAtha ye bhI padhAre the (AzramaH citrazarAsana (zarAsana yA citracApa)-dhRtarASTrake 29 / 9) / (4) jarAsaMdhakA mantrI, Dimbhaka sau putroM se eka (Adi. 116 / 4) / bhImasenadvArA (sabhA0 22 / 32-33) / (dekhiye-Dimbhaka ) isakA vadha (droNa0 136 / 20-22) / (5) abhisAradezakA rAjA aura kaurava-pakSakA eka yoddhA / zrutakarmAdvArA isakA vadha ( karNa. 14 / 14) / citrazikhaNDI-pAJcarAtrazAstrake racayitA marIci, atri, (6) ( zrutasena )-trigartarAja suzarmAkA bhAI (karNa0 aGgirA, pulastya, pulaha, kratu aura vaziSTha-ina 27 / 3-11) / (7) eka pAJcAla yoddhA, karNadvArA sAta RSiyoMkI saMjJA ( zAnti0 335 / 27 ) / vadha (karNa0 48 / 15) / (8) karNakA putra, citrazilA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya prajA karNakA cakrarakSaka (krnn048|18) / nakuladvArA pItI hai ( bhiissm09|30)| isakA vadha (zalya. 10 / 19-20) / (9) citrasena ( ugrasena)-(1) dhRtarASTra ke gyAraha mahArathI karNakA bhAI, yudhAmanyudvArA isakA vadha (karNa0 83 / putroMmeMse eka ( Adi. 63 / 119) / yaha draupadIke 39-40) / (10) samudrataTavartI rAjyake adhipati svayaMvarameM gayA thA (Adi. 185 / 3) / yudhiSThirake eka pANDavapakSIya yoddhA, jo apane putrake sAtha yuddhabhUmimeM sAtha juA khelaneko udyata hue logoMmeM yaha bhI thA samudrasenake dvArA mArA gayA (karNaH 6 / 15-16) / (sabhA0 58 / 13) / isakA cekitAnake sAtha yuddha (11) eka nAga, jo karNa aura arjunake yuddha meM arjunakI (bhISma0 110 / 8) / bhImasenake sAtha yuddha (bhISma vijayakA samarthaka thA (karNa0 87 / 43) / 113 / 2) / suzarmAke sAtha saMgrAma (bhISma. 116 / citrasenA-(1) kuberakI sabhAmeM upasthita ho dhanadakI 27-29) / bhImake sAtha yuddha (droNa096 / 3.) / sAtyakike sAtha yuddha (droNa. 116 / 4) / bhImasena- . upAsanA karanevAlI eka apsarA (sabhA0 10 / 10) / dvArA mArA gayA (droNa. 137 / 29-30) / isakA arjunake indralokameM jAnepara isane nRtya kiyA thA zatAnIkake sAtha yuddha aura zatAnIkadvArA isakI parAjayakA (vana0 43 / 30) / (2) eka pramukha nadI, jisakA varNana (droNa0 168 // 1-12) / ( yaha yuddha citrasenake jala bhAratIya prajA pItI hai (bhISma0 9 / 17) / jIvanakAlakA hai| adhyAya 137 meM isake vadhakA varNana (3) skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / haA hai| isase pahale jo inhoMne zatAnIkake sAtha yuddha For Private And Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir citrA ( 116 ) citropalA citrA-eka apsarA, jisane aSTAvakake sammAnArtha kuberakI isakA saMtapta hRdayase samarAGgaNameM AnA aura patidevakI sabhAmeM nRtya kiyA thA ( anu0 19 / 44) / dazAkA nirIkSaNa (bhAzva0 79 / 37-39) / paticitrAkSa-dhRtarASTra ke sau putroM se eka (Adi. 67 / 95 viyogake zokase saMtapta ho mUJchita hokara giranA, kucha Adi. 116 / 4) / bhImasenadvArA vadha (droNa. dera bAda hozameM Anepara ulUpIko sAmane khar3I dekhanA 136 / 20-22) / aura use upAlambha dekara usase arjunake prANa bacAnekA anurodha karanA (bhAzva0 80 / 2-7) / patike citrAGka (citrAGgada yA zrutAntaka )-dhRtarASTra ke sau nikaTa jAkara isakA vilApa karanA (Azva0 8.16putroMmeMse eka (Adi. 116 / 6) / bhImasenadvArA 11 ) / punaH ulUpIse patiko jilAneke liye isakA vadha (zalya. 26 / 10-11) / anurodha karanA (aashv.80|12-17)| AmaraNa citrAGgada (citrAGga)-(1) dhRtarASTrake sau putroMmeMse ek| upavAsakA saMkalpa lekara baiThanA (aashv080|18)| 'zrutAntaka' nAmase bhImasenadArA isakA vadha (zalya. citrAGgadAkA ulUpI tathA babhruvAhanake sAtha hastinApurameM 26 / 10) / (2) mahArAja zAntanuke dvArA satyavatIke jAnA (aashv087|26)| isakA kuntI aura draupadIke garbhase utpanna evaM vicitravIryake agraja (bhAdi0 95 / caraNoMkA sparza karanA aura subhadrA Adise milanA 49-50, Adi. 101 / 2) / pitAke svargavAsI (Azva088 / 2-3) / kuntI, draupadI aura subhadrA honepara bhISmadvArA inakA rAjyAbhiSeka (Adi. 101 / AdikA citrAGgadAke liye vividha ratnoMkI bheMTa denA 5) citrAGgada nAmaka gandharvake sAtha inakA bhISaNa ( Azva0 88 / 3-4 ) / isakA dAsIkI bhA~ti saMgrAma aura usake dvArA inakI mRtyu (Adi. 101 / gAndhArIkI sevAmeM saMlagna honA (bhAzrama 1 / 23. 9) / bhISmadvArA inakA antyeSTi-saMskAra ( Adi. 24) / vanameM jAte hue dhRtarASTra aura gAndhArIke sAtha 101 / 11) / (3) eka gandharva, jisake dvArA kurukulakI anya striyosahita citrAGgadAkA bhI dharase bAhara zAntanuputra citrAGgadakA vadha kiyA gayA ( Adi. nikalanA aura ronA ( Azrama. 15 / 10) / 101 / 9) / (4) draupadIke svayaMvarameM Aye hue __saMjayakA AzramavAsI muniyoMko kurukulakI striyoMkA eka rAjA (sambhava hai, ye kaliGgarAja yA dazArNarAjamese paricaya dete samaya citrAGgadAkI aGgakAntiko nUtana koI rahe ho|) (Adi. 185 / 22) / (5) madhUkapuSpakI bhA~ti gaura batAnA (bhAzrama. 25 / kaliGgadezake eka rAjA, jinake yahA~ kisI samaya svayaMvara 11) / pANDavoMke mahAprasthAnake pazcAt isakA maNipUra' mahotsavameM deza-dezake rAjA ekatra hue the (zAnti. nAmaka nagarako jAnA (mhaaprsthaan01| 18) / 4 / 2) / (6) mahAbalI zatramardana dazArNanareza, (2) eka apsarA, jisane aSTAvakrake sammAnArtha kuberakI jinake sAtha azvamedha-sambandhI azvakI rakSAke samaya sabhA nRtya kiyA thA (anu0 19 / 44) / arjunakA bar3A bhayaGkara yuddha huA aura ye arjunake adhIna citrAyudha (yA citrabAhu)-(1) dhRtarASTra ke sau putroMho gaye (Azva0 83 / 5-7) / meMse eka (Adi. 67 / 97) / bhImasenadvArA isakA vadha citrAGgadA-(1) maNipUranareza citravAhanakI putrI (droNa0 136 / 20-22) / (2)(dRr3hAyudha) dhRtarASTra ke (Adi0 214 / 15) / nagarameM vicaraNa karatI huI sau putroM se eka (aadi0116|8)| bhImasenadvArA isakA isa rAjakumAropara arjunakI dRSTi par3I aura ve vadha (droNa. 137 / 29) (3)siMhapura-nareza, jinakI ise cAhane lage ( Adi0 214 / 16) / rAjadhAnI siMhapurapara arjunane digvijayake samaya AkramaNa citrAGgadAke pitAse unakA ise apanI patnI banAneke liye kiyA aura use yuddha meM jIta liyA (sbhaa027|20)| (4) mA~ganA (Adi0 214 / 17) / arjunadvArA isakA cedidezake eka mahArathI yoddhA, jo pANDava pakSameM the| unake pANigrahaNa (Adi0 214 / 26) / isake garbhase ghor3e lAla aura Ayudha Adi vicitra the (droNa023456arjunadvArA eka putrakA janma aura arjunakA citrAGgadAko 64) / karNadvArA inakA vadha (karNa0 56 / 49) / hRdayase lagAkara vahA~se prasthita ho jAnA (Adi0 214 / citrAzva-satyavAnkA dUsarA nAma / inheM azva bahuta priya 27) / isase milaneke liye arjunakA punaH maNipUrameM the| ye miTTIke azva banAyA karate the aura citrameM adha Agamana ( Adi. 216 / 23) / maNipUrase jAte hI aGkita karate the, isaliye loga inheM citrAzva' samaya isako arjunakA AzvAsana tathA rAjasUya yajJameM bhI kahate the (vana0 294 / 13) / AnekA Adeza (Adi. 216 / 26-34) / citropalA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya prajA babhravAhana aura arjunake yuddha meM donoMke dharAzAyI honepara pItI hai (bhiissm09|34)| For Private And Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cibuka ( 117 ) caitrarathaparva cibuka-nandinI gaudvArA utpAdita eka mleccha jAti dvArA mUrchita honA (bhISma0 84 / 31) / citrasenake (Adi. 174 / 38) / sAtha dvandvayuddha (bhISma0 110 / 8-9, bhISma0 111 / cirakArI-maharSi gautamakA eka putra, jo pratyeka kAryapara 53-55) / dhRtarASTradvArA inakI vIratAkA varNana (droNa. adhika derataka vicAra karaneke kAraNa use bahuta derase 10 / 54) / anuvindake sAtha yuddha (droNa. 14 / pUrNa karatA thA, isIse cirakArI kahalAtA thaa| pitAdvArA 48) / inake ghor3oMkA varNana (droNa. 23 / 45) / apanI mAtAke vadhakA Adeza pAnepara usakA vicAra droNAcAryadvArA inakI parAjaya (droNa0 125 / 68karanA (zAnti 266 / 3---.43) / pitAke caraNoM- 1) / duryodhanadvArA inakA vadha ( zalya. 12 / meM natamastaka honA (zAnti0 266 / 6.) / pitA 31-33) / vyAsajIke AvAina karanepara gaGgAjIke dvArA usakA abhinandana (zAnti. 266 / 67) / jalase ye bhI prakaTa hue the ( Azrama0 32 / 12) / pitAke sAtha svargagamana (zAnti0 266 / 78) / inake do nAma aura milate haiM--sAtvata aura vArSNeya / cirAntaka-garur3akI pramukha saMtAnoM se eka ( udyoga0 cedi-eka prAcIna deza, jise uparicara vasune jItA thA 101 / 13) / aura isapara zAsana kiyA thA ( Adi0 63 / 1-2) / cIna-(1) nandinI gaudvArA utpAdita eka mleccha jAti cedidezakI vizeSatA (Adi. 63 / 8) / yahIMkA (Adi. 174 / 38) / (2) eka deza, jahA~ke rAjA zizupAla thA / nakulakI patnI kareNumatI bhI yahIkI loga yudhiSThirako bheMTa deneke liye Aye the (sabhA. rAjakumArI thIM (Adi0 95 / 79) / zizupAlakI 51 / 23) / mRtyuke pazcAt usake putra dhRSTaketuko cedidezakA rAjA cIraka-eka deza yA janapada, jise karNane jItakara duryodhana banAyA gayA ( sabhA0 45 / 36 ) / rAjA nalake samayameM subAhu isa dezake rAjA the jinake yahA~ damayantIne ke liye kara denevAlA banA diyA thA (karNa0 / 19) / sukhapUrvaka nivAsa kiyA thA (vn065| 44-76) / cIravAsA-(1) eka kSatriya rAjA, jo krodhavaza nAmaka cedirAja dhRSTaketu eka akSauhiNI senA sAtha lekara daityake aMzase utpanna huA thA ( Adi. 67 / 61) / pANDavoMkI sahAyatAmeM Aye the (udyoga. 19 / 7) / (2) eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM upasthita ho bhagavAn / isa dezake kSatriya vIra bhagavAn zrIkRSNakI salAise dhanAdhyakSakI sevA karatA hai (sabhA0 10116) / calakara zatruoMko baMdI banAte aura mitroMko Anandita cIriNI-eka nadI, jisake taTapara vaivasvata manune bhIge cIra karate the ( udyoga. 28 / 11) / bhAratake pramukha aura jaTA dhAraNa kiye tapasyA kI thI (vana0 187 / janapardorme 'cedi kI bhI gaNanA hai (bhISma0 940) / caitya-devavRkSa ( Adi0 150 / 33) / culukA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai (bhISma. 9 / 20) / caityaka-magadhakI rAjadhAnI girivrajake samIpakA eka parvata jo magadhavAsiyoMko atyanta priya thaa| bRhadratha-parivArake cUcuka-dakSiNa bhAratakI eka mleccha jAti (pAnti. loga isakI devatAkI bhA~ti pUjA kiyA karate the (sabhA0 207 / 42) / 21 / 1-5) / cUcupa-dakSiNa bhAratakA eka janapada ( udyoga0 140 / 26) / caitraratha (1) eka vana, jahA~ rAjA yayAtine vizvAcI' cekitAna-pANDava-pakSakA eka mahArathI, jo vRSNivaMzI apsarAke sAtha ramaNa kiyA thA ( Adi075 / 48) / yAdava thA aura draupadIke svayaMvarameM gayA thA (Adi. tapasyAke liye jAte samaya rAjA pANDu apanI donoM patniyoMke sAtha yahA~ Aye the (Adi. 118 / 18) / 185 / 11; udyoga0 171 / 18; bhISma0 84 / 20) / rAjA yudhiSThirake mayanirmita sabhAmeM praveza karate dvArakApurIkA eka vana, jo isI (caitraratha ) nAmase samaya ye bhI unakI sevAmeM upasthita the (sbhaa04| prasiddha thA aura brahmAjIke alaukika udyAnakI bhA~ti 27 ) / inhoMne yudhiSThirake rAjasUyayajJameM zobhA pAtA thA (sabhA0 38 / pRSTha 812, kaalmr)| upasthita ho abhiSekake samaya unake liye tarakasa bheMTa (2) bharatavaMzIya mahArAja kuruke dvArA vAhinIke kiyA thA (sabhA0 53 / 1) / prathama dinake saMgrAmameM garbhase utpanna eka rAjakumAra (Adi0 94 / 50) / suzarmAke sAtha inakA dvandvayuddha ( bhISma 45 / caitrarathaparva-AdiparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 60-62) / kRpAcAryako mUrchita karake svayaM bhI unake 165 se 182 tk)| For Private And Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 118 ) jaTilA caidya-cedirAja zizupAla ( Adi. 1 / 31) / cyavana-sarovara-eka tIrtha jisameM pitaroMkA tarpaNa kiyA cedirAja dhRSTaketu, jo dhRSTadyumnanirmita krauJcavyUhake netra- jAtA hai ( vana0 125 / 11-12) / sthAnameM khar3e the ( bhISma0 50 / 47) / (cha) cola-eka deza, jisakI senAoMpara arjunane vijaya pAyI thI chatravatI--ahicchatradezako rAjadhAnI, ahicchatrA nagarIkA (sabhA0 27 / 21)|coldeshke narezako bhI cola __dUsarA nAma (Adi0 165 / 21) / kahA gayA hai, ye yudhiSThirako bheMTa dene gaye the (sabhA. 52 / 35) / dakSiNa bhAratakA eka janapada, jahA~ke __ chandodeva-mataGgako indrake varadAnase janmAntarameM milanevIra yoddhA dhRSTadyumnanirmita krauJcavyUhakI dAhinI pA~khakA vAlA nAma (anu0 29 / 24) / Azraya lekara khar3e the (bhiissm09|60, bhISma chAgamukha-bakareke samAna mukha dhAraNa karanevAle bhagavAn chAgamukha-bakaraka samAna mukha dhAraNa kara 50 / 51) / bhagavAn zrIkRSNane isa dezako jItA thA skanda, jo apane putroM aura kanyAoMse ghirakara maatR(dronn011|17) / pANDavoMkI orase inhoMne yuddha kAoMke dekhate-dekhate yuddha meM apane pakSakI rakSA karate haiM kiyA (karNa0 12 / 15) / (vana0 228 / 3.4) / caura-kSatriyoMkI eka prAcIna jAti, jo brAhmaNoMke roSase zUdratvako prApta ho gayI (anu035 / 17) / jaGgAri-vizvAmitrake brahmavAda) putroM meM se eka (anu0 4 / 57) / cyavana-(1) eka suprasiddha tapasvI muni, jo maharSi bhRguke jaGgAbandhu-eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate putra the ( Adi. 5 / 8) / inakI utpatti-kathA the (sabhA04 / 16) / ( Adi. 5 / 13 se 6 / 3 tk)| inakA cyavana nAma par3anekA kAraNa tathA inheM dekhate hI pulomA rAkSasa jaTAdhara-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 61) / kA jalakara bhasma ho jAnA ( aadi06|3)| jaTAyu-eka gIdha, vinatAnandana aruNake dUsare putra, inake dvArA sukanyA nAmaka patnIke garbhase pramatikA inakI mAtAkA nAma zyenI aura bar3e bhAIkA nAma janma ( Adi. 5 / 9, aadi.8|1)| inase sampAti thA (Adi0 66 / 69-70) / inakA AstIkane aGgIsahita sampUrNa vedoMkA adhyayana kiyA thA sItAharaNake samaya rAvaNake sAtha yuddha (vana. 279 / (aadi048|18)| inakI bhAryA manukI putrI 3-5) / rAvaNadvArA inakI pAkhokA kATA jAnA AruSI thI, jisase aurva munikA janma huA thA (Adi0 (vana0 279 / 6) / zrIrAmacandrajIko sItAkA patA (vana0 279 / 5) / 66 / 46 ) / ye brahmAjIkI sabhAmeM rahakara unakI batAkara inakA prANa tyAga karanA (vana. 279 / upAsanA karate haiM (sabhA0 11 / 22) / sukanyAdvArA 23) / jaTAyu apane bhAI sampAtike sAtha sUryamaNDala. inakI A~khoMke phor3a diye jAnepara inake dvArA rAjA kI ora ur3e the| sampatikI pA~kheM jala gayIM aura zaryAtike sainikoMkA malAvarodha ( vana0 122 / 15 inakI bacI raha gayIM--isa prasaGgakI carcA (vana. 17) / inheM zaryAtise sukanyAkI prApti honepara inakI 285 / 49.50) / prasannatA (vana0 122 / 26-27) / rUpa, yauvana jaTAlikA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / aura patnIkI prAptise prasanna hokara inakA azvinIkumAroM- 23) / ko somapAnake adhikArI banAnekI pratijJA karanA (vana0 jaTAsura-(1) eka rAjA, jo yudhiSThirakI sabhAmeM rahatA 123 / 22-23) / inake dvArA indrakI bhujAoMkA thA (sabhA0 4 / 24) / (2) eka rAkSasa, jo stambhana (vana0 124 / 19; zAnti0242 / 24) / pANDavoMke astra-zastra tathA draupadI, yudhiSThira, nakula inakA azvinIkumAroMko somapAna karAnA ( bana0 aura sahadevako lekarabhAgA jA rahA thA (vana0 157 / 125 / 10) abhimantrita jala pI lenepara rAjA yuvanAzva- 7-11) / isakA bhImasenake sAtha yuddha tathA prANako inakA AzvAsana denA (vn0126|10-28)| tyAga ( vana0 157 / 48-70) / isake putrakA nAma devavrata bhISmakA inase vedAGgoM aura vedokA adhyayana alambuSa thA, jo ghaTotkacake hAthase mArA gayA (droNa. (zAnti0 37 / 11) / (2) aGgirAke vaMzaja, 174 / 7-37) / cyavana nAmaka agni (vana0 220 / 1) / jaTAsuravadhaparva-vanaparvakA eka avAntara parva (adhyAya cyavanAzrama-eka tIrtha, jisameM kAzirAjakI kanyA ambAne 157) / snAna kiyA (udyoga. 186 / 26) / jaTilA-gautamagotrakI kanyA, sAta RSiyoMkI patnI For Private And Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaTI ( 119 ) janadeva (Adi. 195 / 14) / hastinApurakI striyoMdvArA kuTumbI jana aura dhanakA nAza honepara kyA karanA cAhiye, draupadIkI patisevAke viSayameM inakA dRSTAnta (zAnti. isa viSayameM prazna karanA ( zAnti0 28 / 4 ) / 38 / 5) / janakakA svarga aura narakakA pratyakSa darzana karAkara jaTI-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 61) / / apane sainikoMko yuddhake liye protsAhita karanA (zAnti. jaThara-(1) eka vedavidyAke pAraMgata brAhmaNa, jo janame 99 / 4-7 ) / kAlakavRkSIya munike samajhAnepara jayake sarpasatrake sadasya bane the (Adi0 53 / 8) / janakakA kSemadIse saMdhi karanA aura usakA satkAra (2) eka bhAratIya janapada (bhiissm09|42)| karake usake sAtha apanI kanyAkA byAha kara denA (zAnti. 106 / 21-28 ) / inakI virakti jatugRha-lAkSAgRha, jise duryodhanane pANDavoMke vinAzake liye (zAnti0 178 / 2) / maharSi mANDavyake tRSNAvAraNAvatameM banavAyA thA (Adi061 / 17) / pANDavoM viyaka praznakA janakadvArA uttara (zAnti. 276 ne isa bhavanameM sAlabhara rahakara isameM Aga lagA dI adhyAya ) / parAzarajIse kalyANa-prAptike viSayameM janaka(Adi. 63 / 21-23) / duSTa duryodhanakI preraNAse ke prazna (zAnti. 290 / 4 ) / parAzarajIse inake purocanadvArA mahAtmA pANDavoMke vinAzake liye lAhakA vividha prakArake prazna (zAnti0 296 / 1-2, zAnti0 ghara banavAyA gayA thA (Adi0 143 / 8) / vidurake 298 / 2 ) / karAla janakako vasiSThakA upadeza bheje hue khanakadvArA pANDavoMne isameM suraMgakA nirmANa (zAnti0302 adhyAyase 308 adhyAya tk)| vasumAn karAyA thA ( Adi0 146 / 16) / apane zarAbI janakako eka munikA dharmaviSayaka upadeza (zAnti. pA~ca putroMke sAtha madirA pIkara matta hokara eka bhIlanI 309 adhyAya ) / maharSi yAjJavalkyase devarAtaputra kA isa bhavanameM Akara sonA (Adi. 147 / 7) / janakakA prazna karanA aura unake dvArA unake praznoMbhImakA isa gharameM Aga lagAnA (Adi. 147 / kA samAdhAna (zAnti0 310 adhyAya se 318 adhyAya 10) / isameM jalakara purocanakI mRtyu ( Adi. tk)| jarA-mRtyuke ullaGghanake viSaya maharSi paJca147 / 16) / zikhase janadeva janakakA prazna ( zAnti0 319 / jatugRhaparva-AdiparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 5) / dharmadhvaja janakakI parIkSAke liye AyI huI aura 140 se 150 tk)| unake zarIrameM praviSTa huI sulabhAse usapara doSAropaNa janaka-(ka) mithilAke eka bhUtapUrva rAjA jo aba yama karate hue inakA prazna (zAnti0 320 / 75) / sabhAmeM virAjamAna hote haiM (samA08 / 19) / rAjA janakadvArA zukadevajIkA pUjana (zAnti0 326 / (kha) yudhiSThirake samakAlika mithilAke eka rAjA, 3-5) / zukadevajIko unakA jJAnopadeza (zAnti. jise bhImasenane digvijayake samaya parAjita kiyA thA 326 / 22-51) / janakane jIvanameM kabhI mAMsa nahIM (sabhA0 30 / 13) / (ga) eka videharAja janaka, khAyA thA ( anu. 115 / 65) / brAhmaNarUpadhArI jinake darabArameM vandIdvArA zAstrArthameM hAre hue kahoDako dharma aura janakakA mamatva-tyAgaviSayaka saMvAda ( Azva. samudra meM DalavA diyA gayA thA (vana0 132 / 15) / 32 adhyaay)| inakA apanI yajJazAlAmeM Aye hue aSTAvakrase vArtA. mahAbhAratameM Aye hue janakake nAma-aindradyumna, daivalApa (vana. 133 / 20-30) / inakA aSTAvakrako rAti, dharmadhvaja, karAla, karAlajanaka, maithila, mithilAvandIse zAstrArtha karanekA avasara denA ( vana0 133 / dhipa, mithilAdhipati, mithilezvara, vaideha, videharAja aadi| 30) / hAre hue vandIko aSTAvakrake icchAnusAra (mithilAke prAyaH sabhI rAjA janaka kahalAte the / jalameM DubAnekI bAta svIkAra karanA (vana0 134 / prastuta varNanameM aneka janakoMke jIvanakI bAteM saMkalita 29) / kahoDakA janakake sAmane prakaTa hokara putrakI huI haiN| nAmoMmeM bhI vibhinna janakoMke nAma haiM / yaha prazaMsA karanA (vana0 134 / 32-36) / rAjAkI kisI eka hI janakakA paricaya nahIM hai / ) / AjJAse vandIkA samudrake jalameM praveza (vana0 134 / janadeva-mithilAnareza janaka (zAnti0 218 / 3) / inheM 37) / dharmavyAdhadvArA kauzika brAhmaNake prati janakake paJcazikhakA upadeza (zAnti. 218 / 22 se zAnti. guNoMkA varNana (vana0 207 / 37-39) / videharAja 219 / 52 tk)| brAhmaNarUpameM viSNudvArA inakI janaka sItAke pitA the ( vana0 274 / 9) / parIkSA (zAnti. 219 / 52 ke bAda dAkSiNAtya inakA rAjya chor3akara saMnyAsa grahaNa karanekA upakrama paatth)| inheM bhagavAn viSNukA darzana aura vara-prApti (zAnti. 18 / 4-5 ) / inakA azmA munise (zAnti0 219 adhyAyakI smaaptitk)| For Private And Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir janamejaya ( 120 ) janamejaya janamejaya-(1) eka rAjarSi jo mahArAja parIkSitke putra kathA sunakara tathA yajJako samApta karake rAjAne samasta the| inakI mAtAkA nAma madravatI thA. inakI patnI vapu. brAhmaNoMko paryApta dakSiNA dekara saMtuSTa kiyA aura STamAse zatAnIka aura zaGkakarNa nAmaka do putra utpanna sabako vidA karake takSazilAse hastinApurako cale Aye hue the (aadi.1|9, aadi095| 85-86) / (svargA0 5 / 33-34) / inhoMne kurukSetrameM dIrghakAlataka yajJa kiyA thA (Adi0 mahAbhAratameM Aye hue janamejayake nAma-bhArata, bharata3 ) / inake tIna bhAI the-zrutasena, ugrasena aura zArdUla, bharatazreSTha, bhAratAmya, bharatarSabha, bharatasattama bhImasena (Adi. 31) / saramAke zApa denepara kaurava, kauravazArdUla, kauravanandana, kauravendra) kauravya, inakA cintita honA (Adi. 3 / 11) / inhoMne kuruzArdUla, kuruzreSTha, kurUdvaha, kurukulazreSTha, kurukulodvaha) somavAko purohita banAyA aura bhAiyoMko unakI kurunandana, kurupravIra, kurupuGgavAgraja, kurusattama, pANDava, pratyeka AzAke pAlanakA Adeza diyA (Adi. 3 / pANDavanandana, pANDaveya, pArikSit, paurava Adi / 12-20) / unake dvArA takSazilApara vijaya (Adi. (2) eka paralokavAsI nareza (aadi.1|228)| 3 / 20) / inakA vedako apanA upAdhyAya banAnA ye yamarAjake sabhAmeM virAjamAna hote haiM (sabhA08 / (Adi0 3 / 82 ) / sarpayajJa karaneke liye inako 19) / mAndhAtAne inheM parAjita kiyA thA (droNa. uttaGkakI salAha (Adi. 3 / 183-184) / kAzi- 62 / 10) / inhoMne tIna hI dinoMmeM vijayI hokara isa rAja suvarNavarmA kI putrI vapuSTamAse inakA vivAha bhUmaNDalakA rAjya prApta kiyA thA (zAnti0 124 / ( Adi0 44 / 8-9) / mantriyoMke dvArA apane 16) / brAhmaNoMke liye apane zarIra aura gaukA tyAga pitAkI mRtyukA vistArapUrvaka samAcAra sunakara inakA karake inhoMne uttama loka prApta kiyA thA ( zAnti. takSakase badalA lenekA nizcaya ( Adi050 / 33- 234 / 24 anu0137 / 9) / (3) eka kSatriya 54) / RtviodvArA inako sarpa-satra karanekA rAjA, jo krodhavazasaMzaka daityoMke aMzase utpanna huA thA parAmarza ( Adi0 51 / 6-7 ) / inhoMne (Adi067 / 62) / pANDavoMkI orase inheM raNayajJakI dIkSA lenese pahale hI sevakako yaha Adeza de diyA nimantraNa bhejA gayA thA (udyoga0 4 / 16) / yaha gadAki mujhe sUcita kiye binA kisI aparicita vyaktiko yuddhameM kuzala parvatIya rAjA thA / ise dhRtarASTraputra durmukhane yajJamaNDapameM na Ane diyA jAya, inakA takSakako agni- mArA thA (krnn06| 19-20) / (4) eka rAjA, kuNDameM girAneke liye RtvijoMko bAraMbAra preraNA (Adi. jo bharatavaMzI mahArAja kuruke dvArA vAhinIke garbhase 56 / 4-11) / unakA AstIkako vara denA aura yajJa- utpanna hue the ( Adi. 94 / 51 ) / (5) samAptikA vara mA~ganepara unase dUsarA vara mA~ganekA Agraha azvavAn kumAra parIkSitke vaMzamai utpanna eka rAjA, jisake karanA (Adi0 56 / 17-26) / inake dvArA yajJa putrakA nAma dhRtarASTra thA (Adi0 94 / 53-56) / baMda karanekI AjJA dekara Rtvija Adi sadasyoM aura ye parIkSita-vaMzIya nareza, arjanake prapautra aura abhimanyuke lohitAkSa sUta tathA zilpIko puraskAra ( Adi0 58 pautrase bhinna the (zAnti0 150 / 3)|ye anajAnameM adhyaay)| sarpasatra meM Aye hue vyAsajIse inakI mahAbhArata- brahmahatyA kara deneke kAraNa prajA brAhmaNoM aura purohitoyuddha-sambandhI vRttAnta sunAnekI prArthanA ( Adi060 / dvArA tyAga diye gaye aura dukhI ho vanameM jAkara 18-19) / inake prArthanA karanepara vyAsajIkI AjJAse puNyakarma evaM tapasyA karane lge| inhoMne pRthvIpara ghUmavaizampAyanajIne inase pUruvaMza, bharatavaMza evaM kuruvaMzake ghUmakara brahmahatyAnivAraNakA upAya pUchA, antameM eka paricayapUrvaka sampUrNa purAtana itihAsa evaM mahAbhArata zaunakavaMzI indrota munikI zaraNameM gaye (zAnti0 150 / yuddhakI kathA sunAyI thI (Adi0 60 / 18-24) / 4-8) / indrotamunike phaTakAranepara inhoMne unakI hI inakA vyAsajIse apane pitAke darzana karAnekI prArthanA zaraNa grahaNa kI (zAnti. 151 / 1-5) / indrota aura vyAsajIkA paralokase unakA AvAhana karake usI rUpa munine azvamedhayajJa karAkara inheM pApase mukta kiyA aura avasthAmeM janamejayako darzana karAnA, janamejayakA (zAnti. 152 / 39) / (6) mahArAja pUruke pahale pitAko avabhRtha-snAna karAkara svayaM snAna putra, inakI mAtAkA nAma kausalyA thA. inhIMkA dUsarA karanA tathA AstIkase apane yajJako vividha AzcaryoMkA nAma pravIra hai, inake dvArA madhuvaMzakI kanyA anantAke kendra batAnA aura AstIkake kahanese maharSi vyAsakA garbhase prAcinvAnkI utpatti huI thI (Adi0 95 / bAraMbAra pUjana karanA / isake bAda vaizampAyanajIse zeSa 11.12) / (7) varuNakI sabhAmeM virAjamAna honevAlA kathA sunAne ke liye kahanA (Azrama0 35 / 4-18) / eka nAga (sbhaa09|10) / (8) nIpavaMzakA For Private And Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir janasthAna jambUkhaNDavinirmANaparva % D eka kulAGgAra nareza ( udyoga0 174 / 33) / (9) RcIkake sau putroMmeM bar3e the| inake bhI cAra putra the, pANDavapakSakA eka pAJcAladezIya yoddhA, jo durmukhakA putra jinameM sabase choTe parazurAmajI the (Adi. 66 / 45-- thA. yaha yudhiSThirakA sambandhI evaM sahAyaka thA, isake 49) / jamadanijI arjunake janmotsavameM padhAre ye ghor3oMkA varNana (droNa. 23 / 51 droNa. 15839) / (Adi0 122 / 51) / ye brahmAjIkI sabhAmeM virAjate isakA karNake sAtha yuddha (karNa0 49 / 35-37) / haiM (sabhA0 15 / 22) / inakA satyavatIke garbhase janasthAna-daNDakAraNyakA eka bhAga, jo godAvarIke taTapara janma (vana0 115 / 43) / inakI rAjA prasenajitse hai aura jahA~ tretAyugameM rAkSasoMkA samudAya nivAsa karatA reNukAkI mAMga aura usake sAtha vivAha (vana. 116 / thA, yahA~ rahakara devatAoMkA kArya siddha karate hue 2) / inako apanI patnI reNukAke garbhase pA~ca putroMkI zrIrAmane prajAjanoMke hitakI kAmanAse bhayAnaka karma prApti (vana0 116 / 4) / inakA reNukAkA vadha karanevAle mArIca, khara, dUSaNa, trizirA Adi caudaha hajAra karaneke liye putroMko Adeza (vana0 116 / 11) / rAkSasoMkA vadha kiyA (sbhaa038|daa. pATha, pRSTha 794) / mAtAkA vadha kara denepara parazurAmako inakA varadAna (vana. yahI rAkSasarAja rAvaNane mAyAse suvarNamaya mRgakA rUpa 106 / 18) / kArtavIyake putrodvArA inakA vadha (vana dhAraNa karanevAle mArIca nAmaka rAkSasake dvArA zrIrAmako 116 / 28, shaanti049|50)| droNAcAryake pAsa Akara dhokhemeM DAlakara inakI dharmapatnI sItAko hara liyA thA inakA unase yuddha baMda karaneko kahanA (droNa. 190 / (vana. 147 / 33-34) / yahA~ rahate samaya zUrpaNakhAke 35-40) / inake janmakA prasaMga (zAnti0 49 / nAka-kAna kaTavAneke kAraNa zrIrAmakA janasthAnavAsI 29) / inase parazurAmakA janma (zAnti049 / rAkSasa kharake sAtha mahAn vaira ho gayA (vana0 277 / 31-32) / inakA vRSAdarbhise pratigrahake doSa batAnA 42) / narazreSTha zrIrAmane janasthAnameM tapasvI muniyoMkI (anu0 93 / 44) / arundhatIse apane moTe na honekA rakSAke liye caudaha hajAra rAkSasoMkA vadha kiyA thaa| kAraNa batAnA ( anu0 93 / 64) / yAtudhAnIse (droNa. 59 / 3) / janasthAnameM zrIrAmane jaba apane nAmakI vyAkhyA batAnA (anu0 93 / 94 ) / rAkSasoMke saMhArakA vicAra kiyA thA, usa samaya eka mRNAlakI corIke viSayameM zapatha khAnA ( anu0 93 / rAkSasake sirako kATakara dUra pheMkA, vaha mahodara munikI 120-121) / agastyajIke kamalokI corI honejA~ghameM jA lagA aura usakI haDDI munikI jA~ghameM phaMsa para zapatha khAnA ( anu. 94 / 25) / reNukAke paira gayI thI (zalya. 39 / 9-11) / janasthAnameM aura mastakake saMtapta honese sUryapara kopa karanA (anu. godAvarIke jalameM snAna karake upavAsa karanevAlA puruSa 55 / 18) / inakA zaraNAgata sUryako abhayadAna denA rAjalakSmIse sevita hotA hai (anu0 25 / 29) / (anu0 96 / 8-12) / inake dvArA dharmake rahasyakA janArdana-bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma ( vana0 12 / varNana (anu. 127 / 17-19) / ye uttara dizAke RSi haiM (anu. 165 / 44) / jamadagnikA krodhapara 24 ) / dasyujanoMko trAsa deneke kAraNa bhagavAn zrIkRSNakA nAma janArdana huA hai (udyoga070 / 6) / vijaya ( Azva0 92 / 41-46) / mahAbhAratameM aneka sthaloMpara janArdana' nAmakA prayoga mahAbhAratameM Aye hue jamadagnike nAma-ArcIka, huA hai, yathA-(bhISma0 25 / 36,39,44bhiissm027|| bhArgava, bhArgavanandana, bhRguzArdUla, bhRguzreSTha, bhRgUttama, 17 bhISma0 34 / 18 bhISma 35 / 5.) ityAdi / RcIkaputra, RcIkatanaya Adi / jantu-prasiddha rAjA somakakA putra, jisake prati rAjaparivArako jambuka-skandakA eka sainika (shly045| 74) / bhArI Asakti thI (vana 127 // 4-15) / so jambU-meruparvatake dakSiNa bhAgameM vidyamAna vRkSavizeSa. jo putroMkI prAptike nimitta jantukI Ahuti dekara yajJa karaneke sadA phala-phUlose bharA rahatA hai, siddha aura cAraNa usa liye RtvijakI salAha (vana0 120 // 16-27) / vRkSakA sevana karate haiM, usakI zAkhA U~cAImeM svargalokajantuke liye mAtAoMkA zoka aura RtvijoMkA ise taka phailI huI hai, usIke nAmapara isa dIpako jambUdvIpa kATakara isakI carbiyoMkI Ahuti denA (vama0 128 / kahate haiM (sabhA0 28 / 6 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 2-6) / isakA punaH apanI mAtAke garbhase janma 747) / (vana0 128 / 8) / jambUka-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 76 ) / jamadagni-eka brahmarSi, jo satyavatI aura RcIka RSike amdhUkhaNDavinirmANaparva-bhISmaparvakA eka avAntara parva putra, aurvake pautra tathA maharSi cyavanake prapautra the ye (adhyAya 1 se 10 tk)| mAmA016.. For Private And Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jambUdvIpa ( 122 ) jayatsena jambUdvIpa-sAta dvIpoMmeMse eka (sabhA0 28 / 6 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 747 ) / (yaha dvIpa samasta bhUmaNDalake madhyabhAgameM hai|) isake vistAra AdikA varNana (bhISma0 11 / 5-7) / jambUnadI-ganAkI sAta dhArAoMmeMse eka dhArAkA nAma (bhISma0 6 / 48) / jambUmArga-prAcIna tIrtha, jo devatAoM, pitaroM aura RSiyoMse sevita hai, vahA~ jAnese azvamedha yajJakA phala milatA hai (vana0 82 / 40-41) / sAdhAraNabhAvase tIna mahInetaka aura indriyasaMyamapUrvaka ekAgracitta ho eka hI dina jambUmArgameM snAna karanese manuSya siddhi prApta kara letA hai ( anu0 25 / 51) / jambha-(1) eka asura, jise bhagavAn zrIkRSNane mArA thA (sabhA038 / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 825; droNa. 11 / 5 ) / (2) eka daitya, jisakA zukrAcAryane tyAga kiyA thA ( sabhA0 62 / 12) / isIkA vadha indrane kiyA thA (zAnti0 98 / 49) / (3) eka asura, jo bhagavAn viSNudvArA mArA gayA thA (vana0 102 / 24 ) / (4) rAkSasokA eka dala, jo rAvaNake adhIna thA aura vAnara-sainikopara dhAvA bolA thA ( vana0 285 / 2) / (5) pauloma aura kAlakhaMja nAmaka dAnavoMke antargata eka dAnava, jo narAvatAra arjunake dvArA mArA gayA ( udyoga0 49 / 14-15) / jambhaka-eka kSatriya rAjA, jo vasudevanandana bhagavAn zrIkRSNadvArA dalabalasahita mAra DAlA gayA thA, kevaLa usakA putra hI jIvita baca gayA thA, jise sahadevane dakSiNa-digvijayake samaya jItA thA ( sabhA0 31 / 7-8) / jaya- (1) mahAbhAratakA nAma (Adi.11 maGgalA caraNa, pratyeka parvakA maGgalAcaraNa; Adi. 62 / 20) / (2) dhRtarASTrakA eka mahArathI putra ( bhAdi. 7 / 119 ) / isane goharaNake samaya virATanagarameM arjunapara dhAvA kiyA thA ( virATa. 54 / .) / nIlake sAtha isakA yuddha (droNa. 25 / 45) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. 135 / 36 ) / (3) eka devatA, jo mUsala lekara khANDavadAike samaya arjuna aura zrIkRSNake vipakSameM khar3e hue the (Adi0 226 / 34 ) / (4) eka prAcIna nareza, jo yamasabhAmeM upasthita ho sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 15 ) / (5) bhagavAn sUryakA eka nAma ( vn.3|24)| (6) virATanagarameM rahate samaya yudhiSThirakA gupta nAma ( anya bhAiyoMke gupta nAma kramazaH jayanta, vijaya, jayatsena, aura jayadala the|) ( virATa. 5 / 35) jaba sUtaputra draupadIko zmazAnameM liye jA rahe the, draupadIne 'jaya Adi' gupta nArmose hI pANDavoMko apana rakSAke liye pukArA thA (virATa0 23 / 12) / (7) eka muhUrtakA nAma ( udyoga. 6 / 17) / (8) eka kazyapavaMzI nAga (udyoga0 103 / 16) / (9) vidulopAkhyAnakA nAma ( udyoga. 136 / 18) / (10) eka kauravadalakA yoddhA, jo zakunikA sAthI hokara arjunapara AkramaNa karaneke liye duryodhanadvArA bhejA gayA thA (droNa. 156 / 119-123) / (11) pANDavapakSakA eka pAJcAla yoddhA, jo karNadvArA ghAyala kiyA gayA thA (karNa0 56 / 44) / (12) nAgarAja. vAsukike dvArA skandako diye gaye do pArSadarUpa nAgoM se eka nAga, dUsarekA nAma mahAjaya thA (pAlya. 45 / 52 ) / (13 ) vijaya yA jIta (zalya. 46 / 64 ) / (14) bhagavAn viSNukA nAma (anu0 149 / 67) / jayatsena-(1) magadhadezakA eka rAjA, jo jarAsaMdhakA putra thA aura kAleya nAmaka daityoMmeM sabase zreSTha asurake aMzase utpanna huA thA (Adi0 67 / 48) / yaha draupadIke svayaMvarameM gayA thA (Adi. 185 / 8) / pANDavoMkI orase ise raNanimantraNa bhejA gayA (udyoga. 4 / 19 ) / eka akSauhiNI senAke sAtha pANDavoke yahA~ isakA Agamana huA thA (udyoga. 19 / 8) / dhRtarASTraputra vijayake sAtha isane yuddha kiyA (droNa. 25 / 45) / (2) puruvaMzI sArvabhaumake dvArA kekayakumArI sunandAke garbhase utpanna eka rAjA, inakI patnI vidarbharAjakumArI suzravA thI aura inake putrakA nAma avAcIna thA ( Adi. 95 / 16-17) / (3) virATanagarameM rahate samaya nakulakA gupta nAma (virATa. 5 / 35, virATa023 / 12) / (4) eka kauravapakSakA rAjA, jo magadhanivAsI jarAsaMghakA putra thaa| yaha eka akSauhiNI senA sAtha lekara duryodhanakI sahAyatAke liye AyA thA ( bhIma 16 / 16) / yaha abhimanyudvArA mArA gayA (karNa0 5 / 30) / ('jayatsena' nAmaka do rAjA yA rAjakumAra haiM, donoM hI mAgadha haiM aura donoMhIke pitAkA nAma jarAsaMdha hai, paraMtu suprasiddha rAjA jarAsaMdhakA putra sahadeva hI pitAke bAda magadhakA rAjA huA thA aura vaha apane bhAI jayatsenake sAtha pANDavapakSameM hI sammilita huA thaa| ataH yaha dUsarA jayasena magadhadezavAsI kisI anya jarAsaMdhakA putra hai, yahI mAnanA For Private And Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jayatsenA ( 123 ) jayadratha caahiye|) (5) dhRtarASTrakA eka putra, zatAnIkadvArA apanA paricaya deneke liye use vivaza karake baMdI banAkara isakI parAjaya (bhISma 79 / 44-45) / bhImasena- rathapara DAla lenA aura yudhiSThirake sAmane usI dazAmeM dvArA isakA vadha (zalya. 26 / 11-12) / upasthita karanA (vana0 272 / 2~15) / yudhiSThirajayatsenA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 6) / kA ise chor3a denekA Adeza aura yudhiSThirakI dAsatA svIkAra kara leneke kAraNa ise chor3a deneke liye draupadIkA jayadvala-virATanagarameM rahate samaya sahadevakA eka gupta nAma bhI bhImasenase anurodha (vana0 272 / 17-18) / (virATa. 5 / 35, virATa0 23 / 12) / jayadrathakA chuTakArA, yudhiSThirakA use usake pApakarmake jayadratha-(1) sindhunareza vRddhakSatrakA putra, isakI patnIkA / liye dhikkArate hue dAsabhAvase mukta kara denA aura use nAma duHzalA thA ( Adi0 67 / 109-110 ) / sakuzala lauTa jAnekI AjJA denA (vana0 272 / 21duHzalAke sAtha usakA vivAha (Adi. 116 / 17-18) / 24) / jayadrathakA lajita ho sIdhe gaGgAdvArako jAnA yaha draupadIke svayaMvarameM gayA thA (Adi. 185 / 21) / aura tapasyAdvArA bhagavAn zaGkarako prasanna karake eka dinake yudhiSThirake rAjasUya yajJameM sammilita huA thA (sabhA0 liye arjunake sivA anya cAra pANDavoMko jIta lenekA 34 / 8) / kauravasabhAmeM rAjA yudhiSThirake juA khelate varadAna prApta karanA (vana0 272 / 25--29) / samaya yaha bhI maujUda thA ( sabhA0 58 / 26) / isakA senAsahita duryodhanakI sahAyatAmeM AnA (udyoga. jayadrathakA vivAhakI icchAse zAlvadezakI ora jAte 19 / 19) / prathama dinake yuddha meM drupadake sAtha dvandvasamaya sAthiyoMsahita kAmyakavanameM paha~canA aura draupadI- yuddha (bhISma0 45 / 55-57) / bhImasenase duryodhanako dekhakara cakita honA, phira dUSita bhAvanAkA udaya kI rakSA karake bhImasenapara AkramaNa (bhISma0 79 / honese unakA paricaya jAnaneke liye koTikAsyako unake 17-20) / bhImasenake puruSArthase isakA kiMkarttavyapAsa bhejanA ( vana0 264 / 6-16 ) / draupadIse vimUr3ha honA (bhISma0 85 / 35 ke bAda ) / bhImasena isakA anucita prastAva karanA ( vana0 267 / aura arjunake sAtha yuddha (bhISma0 113 adhyAyase 114 13-10 ) / draupadIkI isako kar3I phaTakAra ( vana0 adhyaaytk)| virATake sAtha isakA dvandva-yuddha (bhISma 267 / 19-20 aura dAkSiNAtya pAThake zloka ) / 116 / 42-44 ) / abhimanyuke sAtha yuddha draupadIkA isako dhikkAranA aura phaTakAranA (vana. (droNa. 14 / 64-74 ) / kSatravarmAke sAtha yuddha 268 / 2-9 ) / isakA draupadIko samajhAnA (droNa. 25 / 10-12) / byUhadvArapara pANDavoMko (vana. 268 / 10-12 ) / punaH draupadIkI roka denA (droNa. 42 / 7) / dhRtarASTrake pUchanepara ise kar3I phaTakAra ( vana0 268 / 13-22) / saMjayadvArA isako vara-prAptikA varNana (droNa. 42 / usakA draupadIko pakar3anekI ceSTA aura unake dhakke 12-22) / pANDavoMke sAtha yuddha aura vyUhadvArako khAkara kaTe per3akI bhA~ti giranA, phira dubArA uThakara roke rakhanA (droNa. 43 adhyAya) / arjunadvArA kI unheM pakar3anA aura rathapara baiThaneke liye vivaza kara denA gayI apane vadhakI pratijJA jAnakara kauravoMke sAmane apanA (vana0 268 / 23-25) / dhaumyamunikA jayadrathako bhaya prakaTa karake vahA~se cale jAnekI AjJA mA~ganA phaTakAranA (vana0 268 / 26-27) / jayadrathadvArA (droNa0 74 / 4-12) / isake dhvajakA varNana apahRta huI draupadIke pIche dhaumya munikA jAnA (vana. (droNa.105 / 20-22) / arjunake sAtha isakA 268 / 28 ) / yudhiSThirake samakSa dhAtreyikAdvArA yuddha (droNa. 145 adhyAya ) / bhagavAna zrIkRSNakI jayadrathake atyAcArakA varNana (vana0 269 / 17 preraNAse arjunakA jayadrathake kATe hue sirako smnt22)| pANDavoMkA jayadrathako lalakAranA (vana0 269 / paJcakameM tapasyA karanevAle isake pitAkI godameM girAnA 28) / draupadIdvArA jayadrathake sAmane pANDavoMke parAkrama tathA unake dvArA usa sirake bhUmipara giranese unake bhI kA varNana (vana. 270 adhyAya) / pANDavodvArA sirake sau Tukar3e ho jAnA (droNa0 146 / 104--130) / jayadrathakI senAkA saMhAra aura jayadrathakA palAyana (vana0 mahAbhAratameM Aye hue jayadrathake nAma-saindhava, saindhavaka, 271 / 1-33) / bhIma aura arjunakA jayadrathakA sauvIra, sauvIraja, sauvIrarAja, sindhupati, sindhurAja, pIchA karanA aura use phaTakAranA (vana0 271 / 52 sindhurATa, sindhusauvIrabhartAH suvIra, suvIrarASTrapa, 59) / bhImasenakA jayadrathako pakar3akara pITanA aura vArdhakSatri aadi| adhamarA kara denA, usakA sira mUr3akara pA~ca zikhAe~ (2) eka gajA, jo yamasabhAmeM baiThakara sUryaputra yamakI rakha denA, rAjAoMkI sabhA yudhiSThirakA dAsa batAkara upAsanA karate haiM (sabhA08 / 36) / For Private And Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jayadrathavadhaparva ( 124 ) jarA jayadrathavadhaparva-droNaparvakA eka avAntara parva (adhyAya 85 se 152 tk)| jayadrathavimokSaNaparva-vanaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 272) / jayanta-(1) indra ke putra, inakI mAtAkA nAma zacI thA (Adi. 112 / 3-4) / (2) virATanagarameM rahate samaya bhImasenakA eka gupta nAma (virATa. 5 / 35, virATa023 / 12) / (3) eka pAJcAla ziromaNi mahAmanasvI vIra, jo mahArathI mAnA gayA thA ( udyoga. 171 / 11) / (4) gyAraha rudroMmeMse eka (zAnti. 208 / 20) / (5) bhagavAn viSNukA eka nAma (anu0 149 / 98) / (6) bAraha AdityoMmeMse eka (anu. 150 / 15) / jayantI-sarasvatI-taTavartI eka tIrthasthAna, jahA~ somatIrthama snAna karake manuSya rAjasUya-yajJakA phala prApta karatA hai (vana0 83 / 19) / jayapriyA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 12) / jayarAta-kaurava-pakSakA yoddhA, jo kaliGgadezakA rAjakumAra thaa| bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. 155 / 28) / jayasena-eka magadhadezIya rAjakumAra, jo yudhiSThirakI sabhAmeM baiThA karatA thA (sabhA0 4 / 26) / jayA-durgA devIkA eka nAma (virATa0 6 / 16) / jayAnIka-(1) drupadaputrakA eka putra, jo azvatthAmAdvArA mArA gayA (droNa0 156 / 181) / (2) virATake bhAI (droNa0 158 / 42) / jayAvatI-skanda kI anucarI mAtRkA (shly.46|4)| 3-4) / inakI tapazcaryAkA varNana ( Adi0 40 / 9) / gartameM laTake hue pitaroMdvArA inako apane duHkhakI kathA sunAnA tathA inase inakA paricaya pUchanA (Adi0 45 / 3-32) / pitaroMko apanA paricaya dekara kucha zoke sAtha vivAha karaneke liye inakA unheM vacana denA (Adi0 46 / 2-10) / patnIke liye vicarate hue inakA kahIM patnI prApta na honepara udAsIna ho vanameM jorajorase pukAra lagAnA tathA dhIre-dhIre kanyAkI bhikSA mA~ganA ( Adi046 / 12-13) / dUtodvArA inakA uddezya jAnakara nAgarAja vAsukikA inakI samasta zartoko svIkAra karake inake sAtha apanI bahinakA byAha kara denA (bhAdi. 46 / 19-23; Adi0 47 / 5) / patnIke sAtha inakI zarta evaM RtukAla Anepara usameM garbhAdhAna (Adi.47 / 8-13) / dharmalopake bhayase patnIke dvArA jagAye jAnepara inake dvArA patnIkA parityAga (Adi. 17 / 15-43) / putrake liye patnIke prArthanA karanepara 'tumhAre udarameM garbha hai| isa prakAra patnIko inakA AzvAsana ( Adi. 47 / 42) / (2) nAgarAja vAsukikI bahina, jaratkAru nAmaka RSikI patnI tathA AstIkakI mAtA ( Adi. 14 / 6-7) / dharmalopake bhayase patiko jagAnepara pati ke dvArA inakA parityAga ( Adi. 47 / 16-43) / putrake liye prArthanA karanepara jaratkAru RSike dvArA inako AzvAsana (Adi0 47 / 42) / jaratkAru RSike cale jAnepara mAtR-zApase cintita hue vAsukiko inakA AzvAsana (Adi0 48 / 1-13) / apane putra AstIkako sapoMkI rakSAke liye inakI preraNA ( Adi0 54 / 5-- jayAzva (1)-drupadakA eka putra, jo azvatthAmAdvArA mArA gayA (droNa. 156 / 181) / (2) virATake bhAI (droNa0 158 / 42) / jaratkAru-(1) yAyAvarasaMjJaka brAhmaNoMke gharameM utpanna eka UrdhvaretA aura mahAn RSi, jo AstIkake pitA the (Adi0 13 / 11; Adi. 15 / 2-3 ) / (yAyAvara zabdakA athe isI adhyAyakI TippaNI meM dekhanA cAhiye / ) inake dvArA garta meM laTake hue apane pitaroMkA darzana tathA unake Adezase vivAha karanekA inakA nizcaya (Adi0 13 / 15-27) / unake vivAhakI zarte (Adi. 13 / 28-31) / nAgarAja vAsukike dvArA bhikSAke rUpameM prApta huI apane samAna nAmavAlI kanyAse inakA vivAha honekI kathA ( Adi. 14 / 2-7) / inakA jaratkAru nAma honekA kAraNa (aadi.40| jarA-(1) eka rAkSasI, jisane jarAsaMdhake zarIrake donoM Tukar3oMko jor3A thA (sabhA0 17 / 40) / pUrvakAlameM brahmAjIne gRhadevIke nAmase isakI sRSTi kI thI aura ise dAnavoMke vinAzake liye niyukta kiyA thaa| jo apane gharakI dIvArapara ise aneka putroMsahita yuvatI strIke rUpameM bhaktipUrvaka likhatA hai-isakA citra aGkita karatA hai, usake gharameM sadA vRddhi hotI hai; anyathA use hAni uThAnI par3atI hai| magadharAja bRhadrathake gharameM isakI bhalIbhA~ti pUjA hotI thI; ataH usane prasanna hokara do Tukar3oMmeM utpanna hue zizu jarAsaMdhako jor3akara bRhadrathako surakSita rUpase de diyA thA (sabhA0 18 / 1-7) / isakA rAjA bRhadrathako apanA paricaya denA (sabhA. 18 / 1-8) / isakI mRtyuke kAraNakA zrIkRSNadvArA arjunake prati kathana (droNa. 101 / 12-14) / (2) jarA' nAmaka eka vyAdha, jisane mRgake bhramase For Private And Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jarAyu ( 125 ) jalpa sote hue zrIkRSNake eka pairameM bANa mArA thA ( mausala0 229 / 9) / khANDavavanadAhake samaya putroMke liye 4 / 22-23) / isakI cintA aura putroMdvArA ise AtmarakSAke hetu anyatra jarAyu-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 19) / cale jAnekA Adeza (Adi0 229 / 12) / isakA apane baccoMke sAtha saMvAda ( Adi0 230 adhyaay)| jarAsaMdha-(1) ( nAmAntara zatrusaha )-dhRtarASTrake agnidevakI kRpAse isake baccoMkI rakSA (Adi0 23. sau putroM se eka (Adi067 / 100) / zatrusaha nAmase isakA bhImasenadvArA vadha (droNa0 137 / 30) / adhyaay)| (2) vipracitti nAmaka dAnavake aMzase utpanna jaritAri-pakSirUpadhArI mandapAla RSike dvArA jaritAke magadharAja bRhadrathakA putra (sabhA0 17 // 12) / zrIkRSNa- garbhase utpanna eka pakSI muni / inake dvArA agnikI dvArA isakI utpattikA varNana (sabhA017 / 12-51) / stuti / khANDavavanameM agnidvArA inako abhayadAna caNDakauzika munike dvArA kRpApUrvaka diye hue phalake (Adi0 231 adhyAya ) / mAtAoMdvArA bhakSaNa karanepara unake garbhase isakA janma jarjarAnanA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / (sabhA0 17 / 29) / isakA jarAsaMdha nAma honekA 19) / kAraNa (sbhaa018|11)| caNDakauzika munidvArA / jartika-bAhIkoM kI eka jAti, jisakA caritra atyanta isake bhaviSyakA kathana (sabhA0 19 / 4-15 ) / nindita hai (krnn044|10)| draupadIke svayaMvarameM isakA Agamana (Adi. 185 / 23 ) / svayaMvarameM dhanuSa uThAte samaya iskaa| jala-jala-tattvake abhimAnI devatA, jo brahmAjIkI sabhAmeM ghuTanoMke bala giranA aura lajita hokara svadezako virAjamAna hote haiM (sbhaa011|20)| lauTa jAnA ( Adi. 185 / 27 ) / bhagavAn jalada-zAkadvIpakA eka parvata, jisake nikaTa kumudottara varSa zrIkRSNakA isake parAkramakA yudhiSThirake prati varNana (sabhA0 hai (bhISma. 11 / 25) / 14 / 62-70) / zrIkRSNake sAtha isake vairakA kAraNa jaladhAra-zAkadvIpakA eka parvata (bhISma 11 / 16) / (sabhA0 19 / 22) / zrIkRSNako mAraneke liye isa jalandhama-skandakA eka sainika (zalya. 45 / 57) / kA magadhase mathurAko gadAkA prakSepa ( sabhA0 19 / jalapradAnikaparva-strIparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 23) / isakA zrIkRSNake sAtha saMvAda (sabhA0 21 / se 15 tk)| 42-47) / isake dvArA zivajIkI prasannatAke hetu narabalike liye narezoMkA nigraha (sabhA0 22 / 8) / jalasaMdhi-(1) dhRtarASTrake sau putroM se eka (Adi. bhImasenake sAtha isakA yuddha ( sabhA. 23 / 10 se 67 / 94) / bhImasenadvArA isakA vadha (bhiissm065| 33) / (2) kaurava-pakSakA eka mahArathI yoddhA sabhA0 24 / 6 tk)| bhImasenadvArA isakI mRtyu (sabhA0 24 / 7) / arjunake prati zrIkRSNakA isake vadhakA (udyoga. 66 / 7) / yaha draupadIke svayaMvara meM bhI gayA kAraNa batAnA (boNa0 185 / 8-16) / karNadvArA thA ( Adi. 185 / 12) / sAtyakidvArA isakA vadha parAjita hokara use mAlinI nagarI dekara usake sAtha (droNa. 115 / 52-53) / isake saMdhi karanekI carcA (zAnti0 5 / 6) / jalA-yamunAkI pArzvavartinI eka nadI, jahA~ uzInarane yajJa mahAbhAratameM Aye hue jarAsaMdhake nAma-bArhadratha, karake indrase bhI U~cA sthAna prApta kiyA thA (vana. mAgadha, magadhAdhipa, magadhAdhipati, magadhezvara Adi / / 130 / 21) / (3) magadhadezakA eka dUsarA kSatriya, jisakA putra jaleyu-pUru-putra raudrAyadvArA mizrakezI apsarAse utpanna jayatsena kauravapakSakA yoddhA thA aura abhimanyudvArA (Adi0 94 / 10) / mArA gayA thA (karNa0 5 / 30) / jalelA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 16) / jarAsaMdhavadhaparva-sabhAparvakA eka avAntara parva ( adhyAya jalezvarI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 13) / 20 se 24 tk)| jalpa-eka prakArakA vAda, jisameM vAdI chala, jAti aura nigrahajaritA-mandapAla RSikI bhAryA pakSiNI ( Adi0 228 / sthAnako lekara apane pakSakA maNDana aura vipakSIke pakSakA 16) / mandapAlake dvArA isake garbhase utpanna hue putra- khaNDana karatA hai| isameM vAdIkA uddezya tattva-nirNaya nahIM jaritAri, sArisakka, stambamitra aura droNa ( Adi. hotA; kiMtu svapakSa-sthApana aura parapakSa-khaNDanamAtra hotA For Private And Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra javana www.kobatirth.org ( 126 ) hai / vAdake samAna isameM bhI pratijJA, hetu Adi pA~ca atrayava hote haiM ( sabhA0 36 / 3 ) / javana - skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 75 ) / jahna - mahArAja ajamIr3ha ke dvArA kezinI ke garbha se utpanna eka rAjA, unake vaMzaja kuzika nAmase prasiddha hue ( Adi0 94 / 32-33) / inakI vaMzaparamparAkA varNana (zAnti 0 49 / 3--6 ) / gaGgAjI inakI putrI - bhAvako prApta huI ( anu0 4 / 3 ) / u jAgur3a eka deza, bhAratakA eka janapada, jahA~ke rAjA yudhiSThira ke rAjasUya yajJameM Aye the ( vana0 51 / 25 ) / jAGgala - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 56 ) / jAjali - eka prAcIna RSi, jinhoMne ghora tapasyA kI thI ( zAnti 0 261 / 33 - 37 ) / inake sirapara pakSiyoMkA aMDA denA ( zAnti0 261 / 23-24 ) / manameM siddha honekA ahaGkAra Anepara AkAzavANIdvArA inheM tulAdhArake pAsa jAnekA Adeza ( zAnti 0 261 / 42-43 ) / inakA tulAdhArake pAsa jAnA aura dharmopadeza sunanA ( zAnti adhyAya 262 se 263 taka ) / inheM pakSiyoMkA upadeza ( zAnti0 264 | 6-19) / inakA tulAdhAra ke sAtha paramadhAmagamana ( zAnti0 264 / 20-21 ) / jAThara-skandakA eka sainika ( zalya0 45 | 62 ) / jAtismara - eka tIrtha, jahA~ snAna karake manuSyake zarIra evaM manakI zuddhi ho jAtI hai ( vana0 84 / 128 ) / jAtismara kITa eka kIr3A, jise zubha karmake prabhAvase apane pUrvajanmoM kI bAtoMkA smaraNa banA rahA / vyAsajI kI kRpAse usakI kramazaH unnati aura uddhAra ( anu0 117 adhyAya se 119 adhyAyataka ) / jAtUkarNa - eka jitendriya muni, jo yudhiSThirakI sabhA meM virAjate the ( sabhA0 4 / 14 ) / jArUthI jAnujaGgha- sAyaM prAptaH smaraNa karane yogya eka puNyAtmA nareza (anu0 165 / 59 ) / jAvaka - eka gAyatrI - japaparAyaNa brAhmaNa / jApakameM doSa Aneke kAraNa use narakakI prApti ( zAnti0 197 adhyAya ) / paramadhAmake adhikArI jApakake liye devaloka bhI narakatulya hai ( zAnti0 198 adhyAya ) | jApakako sAvitrIkA varadAna -- usake pAsa dharma, yama aura kAla AdikA Agamana / rAjA ikSvAku aura jApaka brAhmaNakA saMvAda | satyakI mahimA tathA jApakakI parama gatikA varNana ( zAnti0 199 adhyAya ) / jApaka brAhmaNa aura rAjA ikSvAkuke uttama gatikA varNana tathA jApakako milanevAle phalakI utkRSTatA ( zAnti0 200 adhyAya ) / jAbAli - vizvAmitra ke brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu0 4 / 55 ) / jAmbavatI -RkSarAja jAmbavAnkI putrI aura bhagavAn zrIkRSNakI patnI ( sabhA0 38 / dA0 pATha, pRSTha 815 ) / zrIkRSNa se putra prApti ke liye inakI prArthanA ( anu0 14 / 30-34 ) / zrIkRSNakI tapasyA- yAtrA ke liye inakI maGgala-kAmanA ( anu0 14 / 36 -40 ) | zrIkRSNake paramadhAma padhAranepara ye patilokakI prAptike liye agnimeM samA gayI thIM (mausala 0 0 / 73 ) / jAnaki- eka kSatriya rAjA, jo candravinAzana asurake aMzase utpanna huA thA ( Adi0 67 / 39 ) / pANDavoMkI orase ise raNa-nimantraNa bhejA gayA thA ( udyoga 0 4 / 20 ) / jAnapadI - eka apsarA, jo indrakI AjJAse zaradvAnkI tapasyAmeM vighna DAlaneke liye AyI thI (Adi0 129 / 6) / isake darzana se skhalita hue zaradvAnke vIrya kRpa evaM kRpIkA janma ( Adi0 129 / 11 - 20 ) / jAtismarahada - eka tIrtha, jisameM snAna karanevAlA manuSya pUrvajanmakI cAtoMko smaraNa karanekI zakti pA letA hai| ( cana0 85 / 3 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAmbavAn RkSarAja, sugrIvake mantrI (vana0 280 / 23) / ye dasa kharaba kAle rIchoMkI senA lekara bhagavAn zrIrAmake pAsa Aye the ( vana0 283 / 8 ) / jAmbUnada - (1) pUruvaMzI mahArAja kuruke pautra evaM janamejayake pA~caveM putra ( Adi0 94 / 56 ) | ( 2 ) eka suvarNamaya parvata ( meru ), jahA~se gaGgAjIkA kala-kala nAda lomazajIko sunAyI diyA thA ( vana0 139 / 16 ) / (3) uzIravIja nAmaka sthAnameM sthita eka pavitra suvarNamaya parvata, jahA~ rAjA maruttane yajJa kiyA thA (udyoga0 111 / 23) / ( 4 ) jambUdvIpakI jambUnadIse utpanna suvarNa ( bhISma 0 7 | 26 ) / jAmbUnadI - eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai ( bhISma0 9 / 30 ) / jAyAzabdakI nirukti-puruSakA apanA AtmA hI saMtAnarUpameM strIke garbha se janma letA hai ( vana0 12 / 70 ' ) / jArudhi - eka prAcIna deza ( sabhA0 38 / 39 ke bAda dAkSi0 pATha ) / jArUthI - eka sthAna yA nagara, jahA~ zrIkRSNane Ahuti, krAtha, sAthiyoM sahita zizupAla, jarAsaMdha, zaivya aura zatadhanvAko parAsta kiyA thA ( vana0 12 / 30 ) / For Private And Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jAhnavI jAhnavI - gaGgAjIkA eka nAma ( jo jahnakI putrI honeke kAraNa prasiddha huA thA / ) ( Adi0 99 / 4 ) / jitavatI - rAjarSi uzInarakI sundara rUpa aura yuvAvasthA suzobhita putrI, jo manuSyalokakI suprasiddha sundarI thI aura nAmaka vasukI patnIkI sakhI thI ( Adi 0 99 / 22-24 ) | isake nimitta vaziSThajIkI nandinI gaukA apaharaNa karaneke liye vasupatnIkI apane patise prArthanA ( Adi0 99 / 21 - 25 ) / isake liye nandinIkA apaharaNa karanese vasuoMko vaziSThajIkA zApa ( Adi0 99 / 32 ) / ( 127 ) jitAtmA - eka vizvedeva ( anu0 91 / 31 ) / jitAri - pUruvaMzI mahArAja kuruke pautra evaM avikSit ke putra ( Adi 0 94 / 53 ) / jiSNu - (1 ) arjunakA eka nAma ( vana0 47 / 13 ) / jiSNu nAmase arjunake prasiddha honekA kAraNa ( virATa0 44 / 21 ) / ( 2 ) bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma / ye sabako jItane ke kAraNa jiSNu kahalAte haiM ( udyoga 0 70 / 13) / (3) pANDavapakSakA eka cedidezIya yoddhA, karNadvArA isakA vadha karNa 0 56 / 48 ) / jiSNukarmA - pANDavapakSakA eka cedidezIya yoddhA ( karNa 0 56 / 48 ) / jImUta - ( 1 ) eka malla ( pahalavAna ), jisakA virATanagarameM bhImasena ke sAtha malla-yuddha huA aura jo unake dvArA mArA gayA ( virATa0 13 / 24-36 ) / (2) eka brahArSi, jinake sAmane himAlayakI vaha svarNanidhi prakaTa huI thI, jise jaimUta kahate haiM ( udyoga0 111 / 23 ) / jIvajIvaka-pakSivizeSa ( zAnti 0 139 / 6 ) / jIvala- ayodhyAnareza RtuparNakA sArathi isase bAhuka nAmavAle rAjA nalakA vArtAlApa ( vana0 67 / 11 ) / jRmbhikA - jaMbhAI, jise devatAoMne vRtrAsurake mukhase indrako nikAlane ke liye paidA kiyA thA ( udyoga 09 / 53) / jaigISavya - brahmAjIkI sabhA meM rahakara unakI upAsanA karanevAle eka maharSi ( sabhA0 11 / 24 ) / Aditya tIrthakI mahimAke prasaMgameM inake caritrakA varNana ( zakya 0 50 adhyAya ) / inakA asitadevala muniko samatvabuddhikA upadeza ( zAnti0 229 / 7 - 25 ) | zivamahimA ke viSaya meM yudhiSThirase inakA apanA anubhava sunAnA ( anu0 18 / 37 ) / jaitra - ( 1 ) eka rathavizeSa, jisapara ArUr3ha ho rAjA jyoti harizcandrane sampUrNa dizAoMpara vijaya pAyI thI ( sabhA0 12 / 12 ) / ( 2 ) dhRtarASTrakA eka putra, bhImasenadvArA isakA vadha ( zalya0 26 / 14 ) / (3) dhRSTadyumnakA zaGkha ( zalya0 61 / 71 ke bAda dAkSi NAtya pATha ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaimini - eka brahmarSi, jo janamejayake sarpayajJa meM brahmA banAyeM ye the ( Adi0 53 / 6 ) / ye maharSi vyAsake ziSya haiM ( Adi0 67 / 89 ) / ye yudhiSThirakI sabhA meM virAjamAna hote the ( sabhA0 4 / 11 ) / zarazayyApara par3e hue bhISmajIko dekhaneke liye ye bhI gaye the ( zAnti0 47 / 6 ) / jJAnapAvanatIrtha - eka prAcIna tIrtha, jahA~ jAnese manuSya agniSToma yajJakA phala pAtA aura munilokako jAtA hai ( vana0 84 | 3 ) / jyeSTha - ( 1 ) sAmaveda ke pAraMgata eka prAcIna RSi, jinheM pada nAmaka RSiyoMse sAtvata dharmakA upadeza prApta huA thA ( zAnti0 348 / 46) / ( 2 ) jeThakA mahInA ( anu0 109 / 9 ) / jyeSThapuSkara - eka tIrtha, ( vana0 200 / 66 anu0 130 / 7) / jyeSTha sAma - eka sAma, jisakI upAsanAkA vrata jyeSThamunine liyA thA ( zAnti0 348 / 46 ) / jyeSThasthAna - eka tIrtha, jahA~ mahAdevajIkA darzana-pUjana karanese manuSya candramAke samAna prakAzita hotA hai ( vana0 85 / 62 ) / jyeSThA - eka nakSatra, jisameM brAhmaNako sAmayika zAka aura mUlI dAna karanese abhISTa samRddhi evaM sadgatikI prApti hotI hai (anu0 64 / 23 ) / jyeSThA nakSatra meM indriyasaMyamapUrvaka piNDadAna karanevAlA manuSya samRddhizAlI hotA hai tathA prabhutva prApta karatA candravratameM jyeSThA nakSatrakI candramAkI grIvAmeM sthiti mAnakara usake dvArA candramAke grIvAbhAgakA cintana karanekA vidhAna hai ( anu0 110 / 7 ) / jyeSThala- eka tIrtha, jahA~ jAkara eka rAtri rahanese mAnava sahasra godAnakA phala pAtA hai ( vana0 84 / 134 ) / jyeSThalA - eka nadI, jo varuNakI sabhArme upasthita hotI hai ( sabhA0 9 / 21 ) / jyoti - ( 1 ) ' aha : ' nAmaka vasuke putra ( Adi0 66 / 23) / ( 2 ) agnidvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka / dUsarekA nAma jvAlAjiha thA ( zalya0 45 / 33 ) / For Private And Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jyotika ( 128 ) takSaka jyotika-kazyapa aura kadrUse utpanna huA eka pramukha DiDika-biDAlopAkhyAnameM Aye hue eka cUhekA nAma nAga (Adi0 35 / 13) / (udyoga0 160 / 34) / jyotirathA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI Dimbhaka-jarAsaMdhakA nItizAstravizArada mantrI / haMsakA pIte hai (bhISma0 9 / 26) / bhrAtA ( sabhA0 19 / 26 ) / kisI bhI astra-zastrase jyotirathyA-eka nadI, jisakA zoNabhadrase saMgama huA hai| na maranekA ise devatAoMdvArA varadAna ( sabhA0 isa saMgamameM snAna karanese manuSya agniSToma yajJakA phala 14 / 37 ) / bhagavAn zrIkRSNake sAtha jarAsaMdhake pAtA hai (vana0 85 / 8) / satrahavIM bArake yuddha meM eka haMsa nAmakA rAjA balarAmajIke dvArA mArA gayA thaa| usake mAre jAnepara jarAsaMdhake jyotiSka-(1) eka kazyapavaMzIya nAga ( udyoga sainika cillA-cillAkara haMsa mArA gayA' aisA kahane 103 / 15) / (2) sumeru parvatakA eka zikhara lage / use sunakara ise apane bhAIkI mRtyukA bhrama (zAnti0 283 / 5) / huA aura vaha usake viyogameM yamunAjImeM kUdakara mara jyotsnAkAlI-pomakI dUsarI putrI, sUryakI bhAryA, ye gayA (sabhA0 14 / 31-42) / rUpameM sAkSAt lakSmIke samAna haiM ( udyoga0 98 / DuNDubha-eka sarpa, jisakA ruruke sAtha saMvAda huA thA / 13) / ye zApagrasta sahasrapAda RSi the (Adi. 9 / 21 se jvara-rogavizeSa, bhagavAn zaGkarake svedase isakI utpattikA Adi0 10 / 7 taka ) / brAhmaNa mitrake zApase inake prakAra ( zAnti. 283 / 37-55) / sarpa honekI kathA ( Adi. 11 -9) / maharSi jvAlA-takSaka nAgakI putrI, jo mahArAja RkSakI patnI ruruke darzanase inakA sarpayonise mukta honA ( Adi. aura matinArakI mAtA thI (aadi095| 25) / 11 / 12) / inake dvArA ahiMsA-dharmakI zreSThatAkA jvAlAjihva-(1) agnidvArA skandako diye gaye do ruruke prati upadeza (Adi0 21 / 13-19) / pArSadarbhise eka; dUsarekA nAma jyoti thA (zalya. taMsu-pUruvaMzI rAjA matinArake putra (Adi. 94 / 14) / 45 / 33) / (2) skandakA eka sainika ( zalya. inake putrakA nAma Ilina thA ( Adi. 94 / 16) / 45 / 61) / takSaka-eka zreSTha nAga, jo kazyapadvArA kake garbhase utpanna huA ( Adi0 35 / 5) / isake dvArA kSapaNakakA jhalli-eka vRSNivaMzI yAdava, jo dvArakAke sAta mukhya rUpa dhAraNa karake uttaGka munike kuNDaloMkA apaharaNa mantriyoMmeMse eka hai (sabhA0 14 / 60 ke bAda dAkSi (Adi. 3 / 127 Azva0 58 / 25-26) / NAtya paatth)| rAjA parIkSitko Dasaneke liye jAte hue isakI mArgameM jhillika-eka dakSiNa bhAratIya janapada (bhISmaH 9 / kAzyapa nAmaka brAhmaNase bheMTa aura dhana dekara isakA unheM 59) / lauTA denA (Adi0 42 / 36 se 43 / 20; Adi0 jhillI (athavA jhillI piNDAraka)-(1) eka vRSNi- 50 / 18-27 ) / tapasvI nAgoMdvArA phala Adi vaMzI yoddhA, jo draupadIke svayaMvarameM gayA thA ( Adi0 bhejakara usa phalake sAtha hI isakA chalapUrvaka parIkSitke 185 / 20) / ye subhadrAke liye daheja lekara khANDava- pAsa pahu~canA aura unheM ha~sa lenA ( Adi0 43 / prastha Aye the (Adi0 220 / 32) dhRtarASTradvArA 22-36, aadi050|29)| isakA indrakIzaraNameM jAnA inake parAkramakA varNana (dronn011|28)| (2) aura indradvArA ise AzvAsana prApta honA (Adi0 53 / (yA jhillikA) jhIMgura nAmaka eka kIr3A (vana0 14-17) / AstIkakI kRpAse janamejayake yajJameM isakI 64 / 1) / rakSA (Adi. 58 / 3-7) / yaha indrakA mitra thA aura saparivAra khANDavavanameM rahatA thA; ataH isIke TiTTibha-eka daitya yA dAnava, jo varuNakI sabhAmeM upasthita liye indra sadA khANDavavanakI rakSA karate the| unake jala barasA deneke kAraNa agni usa vanako jalA nahIM hotA hai ( sabhA0 5 / 15) / pAtI thI ( Adi0 222 / 7) / khANDavavanadAhake avasarapara isakA kurukSetrameM nivAsa aura arjunadvArA Dambara-dhAtAdArA skandako diye gaye do pArSado se eka / isakI patnIkA vadha (bhAdi0 226 / 4-8) / yaha dUsarekA nAma ADambara thA (zalya0 45 / 39) / varuNakI sabhAkA sadasya hai (sbhaa09|8)| nAgoM ( Ta ) For Private And Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org takSazilA dvArA pRthvI dohana ke samaya yaha bachar3A banA thA ( droNa0 69 / 22 ) / balarAmajI ke zeSarUpase apane lokameM padhArate samaya yaha prabhAsakSetra ke samudra meM unake svAgatake liye AyA thA ( mausala 0 4 / 15 ) | takSazilA - eka nagarI, jise janamejayane jItA thA ( aura jahA~ sarpasatrakA anuSThAna evaM mahAbhArata kathA kA zravaNa kiyA thA ) ( Adi0 3 / 20 ) / sarpasatra aura mahAbhArata kathAkI samApti honepara brAhmaNoM ko dakSiNA de vidA karake janamejaya takSazilAse hastinApurako cale Aye ( svargA0 5 / 31-35 ) / ( 129 ) taGgaNa - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 64 ) / taDitprabhA - skanda kI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 17 ) / taNDa - vAnaprastha-dharmakA pAlana karanevAle eka brahmarSi ( zAnti0 244 / 17 ) / inhoMne brahmAjI ke samakSa ziva sahasranAma sunAyA thA ( anu0 14 / 19 ) / inake dvArA zivajIkI stuti (anu0 16 / 12 - 65) / tanaya - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 64 ) / tanu - eka prAcIna maharSi, jinhoMne rAjA vIradyumnako unake putrake viSaya meM kucha batAyA thA ( zAnti0 127 / 18 - 22 ) / rAjA vIradyumnako upadeza ( zAnti 0 128 / 9-23 ) ! tantipAla - virATanagara meM rahate samaya sahadevakA nAma ( virATa0 3 / 9 ) / tantu - vizvAmitrakA eka brahmavAdI putra (anu0 4 / 55) / tandulikAzrama - eka prAcIna tIrtha, jahA~ jAnese manuSya kabhI durgatimeM nahIM par3atA aura brahmaloka meM jAtA hai ( vana0 82 / 43 ) / tapa - kAzyapa, vAsiSTha, prANakaH cyavana tathA trivarcA ina pA~ca muniyoMkI tapasyAse prakaTa huA eka tejasvI putra, jo pA~ca raMgoMse yukta honeke kAraNa pAJcajanya nAmase vikhyAta huA / yaha pUrvokta pA~coM RSiyoMke vaMzakA pravartaka huA / ye pAJcajanya nAmaka agni hI ghora tapasyAke kAraNa tapa kahalAye / phira inhoMne bahuta se putra utpanna kiye ( vana0 220 adhyAya ) / tapatI - bhagavAn sUryakI kanyA aura saMvaraNakI patnI / inake garbhase ajamIDhavaMzI saMvaraNake dvArA kurukI utpatti huI ( Adi0 94 / 48 ) / sUryakanyA tapatI sAvitrIdevIkI choTI bahina thii| tapasyA meM saMlagna rahaneke kAraNa yaha tInoM lokoMmeM tapatI nAmase vikhyAta huI ( Adi0 6-7 ) / isake anupama saundaryakA varNana ma0 nA0 17 170 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tANDya ( Adi0 170 / 8-10 ) / isakA vivAha kisake sAtha kiyA jAya' - pitA kI yaha cintA (aadi0170|11) / sUryadevakA saMvaraNa ke sAtha tapatIke vivAhakA vicAra ( Adi0 170 | 15-20 ) / saMvaraNako tapatIkA prathama darzana aura isake apratima saundarya se unakA mohita honA ( Adi0 170 / 23-24 / rAjAkA tapatIse kucha prazna karanA aura tapatIkA unheM uttara diye binA hI adRzya ho jAnA ( Adi0 170 / 35 - 42 ) / rAjAko mUrchita par3A dekha tapatIkA punaH unheM darzana aura AzvAsana denA / rAjAkI isase praNayayAcanA tathA tapatIkA apaneko pitAkI vazavartinI batAkara unhIMse apanA varaNa karanekA saMvaraNako parAmarza denA ( Adi0 171 adhyAya ) / vaziSThajIkA saMvaraNake liye sUryase tapatIko mA~ganA / sUryakA apanI kanyAko unake liye de denA aura tapatIkA vaziSThajIke sAtha saMvaraNake pAsa AnA ( Adi0 172 / 22 - 30 ) / eka parvata zikhara para saMvaraNadvArA tapatIkA vidhivat pANigrahaNa kiyA jAnA (Adi0172 / 33) / saMvaraNa aura tapatIkA bAraha varSoMtaka vihAra aura pIke garbha se kurukA janma ( Adi0 172 / 34-50 ) / tapana - eka pAJcAla yoddhA, jisakA karNadvArA vadha huA ( karNa0 48 / 15 ) / tama gRtsamadavaMzI zravAke putra ( anu0 30 / 63) / tamasA- eka zreSTha nadI, jisakA jala bhAratavarSake loga pIte haiM ( bhISma 09 / 31 ) / tamo'ntakRt - skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 58 ) / tarantuka - kurukSetrako sImAkA nirdhAraNa karanevAle tarantuka nAmaka eka yakSa aura unakA sthAna / vahA~ eka rAta nivAsa karanese sahasra godAnakA phala prApta hotA hai ( vana0 83 / 15-16 zalya0 53 / 24 ) / tarala - eka bhAratIya janapada, jise karNane jItA thA ( karNa0 8 / 20 ) / taruNaka- dhRtarASTrakulameM utpanna huA eka nAga, jo sarpasatrakI agnimeM jalakara bhasma ho gayA thA ( Adi0 57 / 19 ) / tADakAyana - vizvAmitra ke brahmavAdI putroMmeMse eka (anu0 4 / 56 ) / For Private And Personal Use Only tANDya - eka maharSi, jo indrakI sabhA meM virAjate haiM ( sabhA0 7 / 12 ) / inake dvArA vAnaprastha - dharmakA pAlana huA thA; jisase ye svargako prApta hue (zAnti0
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tApatya ( 130 ) tittira 244 / 17) / ye uparicara vasuke yazameM sadasya the 18-20) / sugrIvase yuddha ke liye udyata hue patiko (zAnti. 336 / 7) / isakA samajhAnA ( vana0 280 / 21-24) / sugrIvako tApatya-tapatI aura saMvaraNase utpanna hue rAjA kuruke pati banAnA (vana0 280 / 39) / (2) bRhaspatikI vaMzameM janma grahaNa karanevAle sabhI kaurava tApatya' kahalAte patnI (udyoga. 117 / 13) / haiN| isI abhiprAyase citraratha gandharvane arjunako tApatya tArAkSa (yA tArakAkSa)-tArakA eka putra, jo tripuromeM kahA thA (Adi. 169 / 79) / arjunake pUchanepara suvarNamaya purakA adhipati thA (karNa0 3315, karNa015 / usane tApatya nAmake samarthanameM tapatI aura saMvaraNake 21) / bhagavAn zivadvArA isakA vadha (karNa034 / milanekA prasaMga sunAyA thA ( Adi0 170 adhyAyase 114) / 172 adhyaaytk)| tArkSya-(1) kazyapapatno vinatAkA eka putra ( Adi. tApasAraNya-tapasvI janoMse suzobhita eka tIrtha yA bana 65 / 40) / (2) eka RSi, jo indrakI sabhAmeM (vana087 / 20) / virAjamAna hote haiM ( sabhA0 / / 18) / ye tArthya tAmracUDA skandakI anucarI mAtRkA ( zalya. 46 / / ariSTanemi kahe gaye haiN| unhoMne kSatriyoMko yaha batAyA 18) / thA ki hameM mRtyukA bhaya nahIM hotA (vana0 184 / tAmradvIpa-eka dakSiNa bhAratIya janapada, jise sahadevane 8-21) / inakA sarasvatI devIke sAtha dharmaviSayaka jItakara apane adhIna kiyA thA (sabhA0 31 / 68) / saMvAda huA thA ( vana. 186 adhyAya ) / tAmraparNI-pANDya deza (dakSiNa bhArata ) kI eka pavitra (3) tAyadezIya eka kSatriya rAjakumAra, jo rAjasUyanadI, jahA~ mokSa pAne ke uddezyase devatAoMne AzramameM ke samaya yudhiSThirako bheTake taurapara bahuta dhana arpita kara rahakara bar3I bhArI tapasyA kI thI (vana088 / 14) / rahe the (samA0 52 / 15) / (4) bhagavAn ziva tAmralipta-eka prAcIna rAjA, jise sahadevane pUrva-digvijayake kA eka nAma (anu0 17 / 98) / samaya parAsta kiyA thA ( sabhA0 30 / 24) / tAlaketu-eka asura, jo bhagavAn zrIkRSNadvArA mahendratAmraliptaka-eka pUrvottara bhAratIya janapada (bhISma0 / parvatake zikharapara irAvatI ke kinAre pakar3A gayA aura akSaprapatanake samIpavartI haMsanemipatha nAmaka sthAnameM mArA tAmravatI-agniyoMkI utpattikI sthAnabhUtA eka nadI gayA ( sabhA038 / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 824 vana (vana0 222 / 23) / 12 / 34) / tAmrA-(1) kAkI zyenI, bhAsI, dhRtarASTrI tathA zakI- tAlacara-bhAratavarSakA eka janapada ( udyoga. 110 / ina pA~ca kanyAoMkI jananI tAmrAdevI ( Adi0 66 / ' tAlajaGka-(1) eka prasiddha kSatriya kula, jise rAjA sagarane loga pIte haiM (bhISma. 1 / 28) / jItA thA (vana0 106 / 8) / yaha vaMza zaryAtivaMzI vatsakumAra suprasiddha rAjA tAlajaGghase pracalita huA thA tAmrAruNatIrtha-eka tIrtha, yahA~kI yAtrA karanese manuSya azvamedhayajJakA phala pAtA aura brahmalokameM jAtA hai ( anu0 30 / 7) / eka mahAn asura, jo brAhmaNoMkA sammAna na karaneke kAraNa brahmAdaNDase hI mArA gayA (vana0 84 / 154) / (vana0 303 / 17; anu. 30 / 7) / tAmroSTha-kuberakI sabhAmeM rahakara unakI sevAmeM rahanevAlA tAlavana-(1) eka dakSiNa bhAratIya janapada, jise eka yakSa (sabhA0 10 / 16) / sahadevane jItakara use rAjA yudhiSThirake liye kara deneko tAra-zrIrAmakI senAkA eka vAnara yoddhA, jisane nikharvaTa vivaza kara diyA (sabhA0 33 / 71) / (2) nAmaka rAkSasake sAtha yuddha kiyA (vana0 285 / 9) / dvArakAke samIpavartI latAveSTa parvatake cAroM ora suzobhita tArakAsura-eka rAkSasa, jo tArAza, kamalAkSa aura honevAle tIna vanoM se eka ( sabhA038 / dAkSiNAtya vidyunmAlIkA pitA thA ( karNa0 33 / 5) / skanda- pATha, pRSTa 813) / dvArA isakA vadha ( zalya0 46 / 73) / isake mahAn tAlAkaTa-eka dakSiNa bhAratIya janapada, jise sahadevane parAkramakA varNana (anu0 84 / 79-81) / jItA thA (samA0 31 / 65) / tArA-(1) vAnararAja bAlIkI bhAryA (bana0 28. / tittira-(1)haka prakArakA pakSI; jo mare hue trizirAke For Private And Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tittiri ( 131 ) tuSAra bhayAnaka mukhase utpanna hue the ( udyoga0 9 / 41) / yuddha kiyA thA (vana0 285 / 9) / (2) eka (2) eka bhAratIya janapada (bhISma0 50 / 5.) / rAjA, jinheM pANDavokI orase raNa-nimantraNa bhejA gayA tittiri-(1) kazyapa aura kadrase utpanna eka pramukha nAga thA ( udyoga0 4 / 21) / (Adi. 35 / 15) / (2) yudhiSThirakI sabhA tuNDikera-eka bhAratIya janapada (droNa. 17 / 20) / virAjanevAle eka RSi (sbhaa04|12)| (3) tumburu-(1) eka devagandharva, jo kazyapa aura prAdhA azvoMkI eka jAti, jo tItaroMkI bhA~ti citakabarI hotI putra the ( Adi0 65 / 51 ) / arjunake janmotsavapara hai (yaha azva arjunane digvijayake samaya gandharva inakA saMgIta huA thA (Adi. 122 / 54) / ye nagarase prApta kiyA thA / ) (sabhA0 28 / 6) / indrakI sabhAmeM virAjamAna hote haiM (sabhA0 7 / 14) / timi-eka jalajantu, jo samudra meM hI hotA hai ( sabhA0 kuberakI sabhAke bhI pradhAna gandharva haiM (sbhaa010| 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| 26) / inhoMne yudhiSThirako sau ghor3e bheMTa kiye the timizila eka rAjA, jinheM dakSiNa-digvijayake samaya (sabhA0 52 / 24) / indralokameM arjunake svAgata ke sahadevane apane adhIna kiyA thA (sabhA0 31 / 69) / samaya ye bhI the (vana0 43 / 14) / parvasaMdhike samaya tilabhAra-eka pUrvottaravartI bhAratIya janapada (bhISma0 gandhamAdana parvatapara kuberakI sevAmeM upasthita hue. tumburuke 9 / 53) / sAmagAnakA svara spaSTa sunAyI par3atA hai (vana. 159 / 29) / gograhaNake avasarapara kauravoMke sAtha arjunakA tilottamA-eka apsarA, jo kazyapakI prAdhA' nAmavAlI yuddha dekhaneke liye ye svayaM bhI Aye the (virATa0 56 / patnIse utpanna huI thI (aadi065|49)| arjunake 12) / yudhiSThirake azvamedhameM bhI ye padhAre the (Azva0 janma-samayameM padArpaNa karake isane vahA~ nRtya kiyA thA 88 / 39) / (2) eka prAcIna RSi, jo zarazayyA(Adi. 122 / 62) / brahmAke Adezase vizvakarmA para par3e hue bhISmajIko dekhane gaye the (zAnti0 47 / dvArA tInoM lokoMke darzanIya padArthoMke sAratattva tathA ratnarAzise isakA nirmANa ( Adi. 210 / 11-14) / isakA tilottamA nAma honekA kAraNa ( Adi. 210 / turvasu-yayAtike dvArA devayAnIke garbhase utpanna ( Adi 18) / isake rUpase mohita hokara bhagavAn zivakA 75 / 35; Adi. 83 / 9) / yayAtikI turvasuse catumuMkha aura indrakA sahasranetra honA (Adi0 210 / yuvAvasthAkI yAcanA ( Adi. 84 / 10-11) / 28) / isako apanI patnI banAneke liye hI manda aura upa- turvasukA unheM apanI yuvAvasthA denese inakAra karanA(Adi. sundakA paraspara gadAyuddha karake eka-dUsareke hAthase mArA 75 / 43, Adi0 84 / 12) / yayAtikA turvasuko jAnA (Adi0 211 / 19) / isako brahmAdvArA zApa-terI saMtati naSTa ho jAyagI; jinake AcAra aura tribhuvanameM avyAhata gatikA varadAna (Adi0 211 / dharma varNasaMkaroMke samAna haiM, jo pratilomasaMkara jAtiyoMmeM 23) / isake nAma kI nikti ( anu. 141 / 1) / gine jAte haiM tathA jo kaccA mAMsa khAnevAle cANDAla AdikI zreNI meM haiM, aise logoMkA tU rAjA hogA, pazuvat tIragraha-eka pUrvottaravartI bhAratIya janapada ( bhISma 9 / AcaraNa karanevAle pApAtmA mlecchoMmeM terA vAsa hogA' (Adi084 / 13-15) / tIrthakoTi-eka tIrtha, jahA~ snAna karanevAle yAtrIko puNDarIka-yajJakA phala milatA hai aura vaha viSNulokako jAtA hai tulAdhAra so tulAdhAra-eka kAzInivAsI dharmAtmA vaizya (zAnti. (vana0 84 / 121) / 261 / 42-43) / inakA apane pAsa Aye hue jAjali tIrthanemi-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 7) / munikA satkAra karake unake AgamanakA kAraNa svayaM hI batAnA (zAnti. 261 / 46-51) / jAjaliko tIrthayAtrAparva-vanaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 80 dharmakA upadeza denA (zAnti. 262 / 5-55) / se 156 tk)| inake dvArA jAjaliko AtmayajJaviSayaka dharmakA upadeza tuGgakAraNya-eka tIrtha, jahA~ sArasvata munine dUsare RSiyoM (zAnti0 263 / 4-43) / inheM jAjalike sAtha ko vedAdhyayana karAyA thA (vana0 85 / 46) / svargakI prAti (zAnti. 264 / 20-21) / tahaveNA-eka zreSTha nadI, jisakA jala bhAratake loga pIte haiM tabAra-(1) eka udIcya janapada (kucha logoMke matameM (bhiissm09|27)| Adhunika tukhAristAna-Aksasa nadIke Asa-pAsakA tuNDa-(1) eka rAkSasa, jisane bAnara senApati nalake sAtha pradeza hI tuSAra hai)| yahA~ke nareza yudhiSThirake rAjasUya For Private And Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tuhara ( 132 ) trigarta yajJameM bulAye gaye the aura Akara rasoI parosanekA kArya nirmANa huA thA / isameM suvarNa tathA vaidUryase jaTita eka karate the ( bana0 51 / 25-26 ) / gandhamAdanase hajAra khambhe aura sau daravAje the / isakI laMbAI tathA dvaitavanakI ora lauTe hue pANDava tuSAra dezako pAra karake caur3AI do-do mIlakI thii|) (sabhA0 56 / 18) / rAjA subAhake nagara meM pahu~ce the (vana. 177 / 12) / trasadasya-eka rAjarSi, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra (2) tuSAra janapadake nivAsI, jo bhISmanirmita yamakI upAsanA karate haiM ( sbhaa08|9)| ye krauJcavyUhake dAhine pakSakA Azraya lekara sthita hue the bhUpAloMmeM zreSTha, ikSvAkuvaMzIya aura mahAmanasvI the, unake (bhISma 75 / 21) / tuSAravAso mleccha mAndhAtAke pitAkA nAma purukutsa thA, inake yahA~ agastya muni, rAjyameM nivAsa karate the (zAnti. 65 / 13) / zrutA aura branazvakA Agamana aura inakA rAjyakI tuhara-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 71 ) / sImApara jAkara una sabakA vidhivat Adara-satkAra karanA aura unake padhAranekA kAraNa pUchanA (vana. 98 / tuhuNDa-eka dAnava, jo kazyapake dvArA danuke garbhase 12-14) / inakA agastyajIke dhana mA~ganepara unake utpanna huA thA ( Adi065 / 25) / yahI bhUtalapara sAmane apane Aya-vyayakA lekhA rakhanA (vn09816)| senAbindu nAmaka rAjA huA thA (Adi0 67 / ye prAtaHsAyaM smaraNa karane yogya narezoMmeMse eka haiM 19-20) / (anu0 165 / 55) / tRNaka-eka rAjarSi, jo yamasabhAmeM upasthita ho vahA~ sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM (sbhaa08|17)| trikakubdhAma-bhagavAn viSNukA eka nAma ( anu0 149 / 20) / tRNapa-eka devagandharva, jo arjunake janma-samayameM vahA~ padhAre the (Adi. 122 / 56) / trikUTa-laGkAke pAsakA eka parvata (vana0 277 / 54) / tRNabindu-(1) kAmyakavanakA eka sarovara, jisake pAsa trigaGka-eka tIrtha, jahA~ devatAoM aura pitaroMkA tarpaNa karanese pANDavaloga dvaitavanase gaye the (vana0 258 / 13) / / manuSya puNyalokameM pratiSThita hotA hai (vana084 / (2) kAmyakavanameM rahanevAle eka RSi, jinakI 29) / AzAse pANDavoMne draupadIko AzramameM chor3akara zikArake trigarta-(1) eka janapada ( bhISma0 51 / 7) / vahA~ke liye prasthAna kiyA thA (vana0 264 / 5) / ye zara nivAsI aura raajaa| ekacakrAnagarIkI ora jAte hue zayyApara par3e hue bhISmako dekhaneke liye kurukSetrameM gaye pANDavaloga isa dezase hokara nikale the (Adi. 155 / the (zAnti0 47 / 5) / 2) / arjunane uttara digvijayake samaya isa dezako tRNasomAGgirA-dakSiNa dizAkA Azraya lekara rahanevAle jItA thaa| yahA~ke nareza kuntInandana arjunakI zaraNameM eka RSi (anu0 150 / 34) / Aye the (sabhA0 27 / 18) / nakulane bhI apanI digvijayayAtrAmeM isa dezako jItA thA ( sabhA0 tRtIyA-eka nado, jo varuNasabhAmeM upasthita rahakara varuNa 32 / 7) / ye loga yudhiSThirake liye bheMTa lAye the devakI upAsanA karatI hai (sbhaa09|21)| (sabhA0 52 / 14) / eka trigata dezIya vIrane tejasvI-pA~ca indroMmeMse eka nAma (aadi0196|28.29)| rAjA yudhiSThirake rathake ghor3oMko mAra DAlA, phira yudhiSThiratejeyu-pUruputra raudrAzvake dvArA mizrakezI apsarAke garbhase dvArA vaha svayaM bhI mArA gayA (vana0 271 / 12utpanna ( Adi0 94 / 11) / 14) / hAthIsahita trigartarAja suratha nakuladvArA mArA gayA (vana0 271 / 18-22) / arjunane taijasa-kurukSetrake antargata eka varuNa devatAsambandhI tIrtha, trigtokaa saMhAra kiyA (vana0 271 / 28) / trigartajahA~ skandakA devasenApatike padapara abhiSeka huA thA dezIya yoddhAoM tathA trigartarAja suzarmAdvArA virATake (vana0 83 / 164) / rAjyapara AkramaNa aura unakI gauoMkA apaharaNa (virATa taittiri-rAjA uparicara vasuke yajJameM sammilita hue 30 adhyAya) / trigatoMke sAtha matsyadezIya vIroMkA solaha sadasyoM meM se eka (zAnti0 336 / 9) / yuddha ( virATa 0 32 adhyaay)| trigartarAja suzarmAkA tomara-eka pUrvottaravartI bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / virATako pakar3akara le jAnA, bhImadvArA suzarmAkA nigraha 69) / aura yudhiSThirakA anugraha karake use chor3a denA (virATa. toraNasphATika-dhRtarASTrake banavAye hue sabhAbhavanakA nAma 33 adhyaay)| pA~ca trigatoMke sAtha yuddha karanekA (ghatakrIDAke samaya dhRtarASTrakI AjJAse isa sabhAkA kAma pA~coM draupadI-putroMko sauMpA gayA (udyoga. 164 / For Private And Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trijaTA ( 133 ) tristhAna 8) / trigartarAja pA~ca bhAI the aura pA~coM udAra rathI tripura-mayAsuradvArA nirmita asuroMke tIna pura yA nagara, the, inameM pradhAna salyaratha thA ( udyoga0 166 / 9- jo sone, cA~dI aura loheke bane hue the| inake svAmI 11) / ye bhISmanirmita garur3avyUhameM mastakasthAnapara kramazaH kamalAkSa, tArAkSa aura vidyunmAlI the / bhagavAn khar3e kiye gaye the (bhISma0 56 adhyaay)| arjuna aura zaMkarane ina tInoM puroM aura vahA~ rahanevAle asuroMkA abhimanyupara trigAne dhAvA kiyA thA (bhISma0 61 nAza kiyA thA (karNa033 adhyAyase 34 adhyaaytk)| adhyaay)| nakula ke sAtha inakA yuddha (bhISma0 72 triparA-eka bhAratIya janapada, jise karNane jItA thA adhyaay)| arjunane inapara vAyavyAstra chor3A thA (bhISma (vana0 254 adhyaay)| kosalanareza bRhaddala tripurAke 102 adhyaay)| pahale karNane inako parAsta kiyA thA sainikoMke sAtha the (bhISma0 87 / 9) / (droNa. 4 adhyAya; karNa0 8 adhyaay)| zrIkRSNane bhI tripurI-eka dakSiNa bhAratIya janapada, jisake rAjAko sahainapara vijaya pAyI thI (droNa0 11 adhyaay)| satya devane digvijayake samaya jItA thA ( sabhA031 / 60) / ratha Adi pA~coM bhAiyoMne yaha pratijJA kI thI ki yA to / arjuna ko mAreMge yA mara jAya~ge' isIliye ye saMzataka kahalAye / ra trirAva-garur3ake pramukha saMtAnoM meMse eka ( udyoga (droNa0 17 adhyAyaH droNa0 19 adhyaay)| parazurAmajIne 101 / 11) / bhI kabhI trigtokaa saMhAra kiyA thA (droNa070 adhyaay)| trivarcA (trivarcaka)-aGgirAke putra eka RSi, jinhoMne sAtyakike sAtha trigoMkA yuddha (droNa. 141 adhyaay)| anya cAra RSiyoMke sAtha tA karake pAJcajanya nAmaka yudhiSThirake dvArA trigoMkA vadha (droNa. 157 adhyaay)| agnisvarUpa putrako janma diyA thA (vana0 220 / trigAne arjuna aura zrIkRSNapara dhAvA kiyA (zalya0 271-5) / adhyaay)| azvamedhayazake azvakI rakSAke liye gaye hue triviSTapa-kurukSetrake antargata eka tIrtha, jahA~ pApanAzinI arjunadvArA ina sabakI parAjaya (Azva074 adhyaay)| vaitaraNImeM snAna karake bhagavAn zivako pUjA karanese (2) trigarta-nAmadhArI eka rAjA, jo yamakI sabhAmeM manuSya saba pApoMse mukta ho parama gatiko prAta hotA hai virAjate haiM (sabhA0 8 / 20) / (vana0 83 / 84-85 ) / trijaTA-eka rAkSasI, jo azokavATikAmeM sItAjIko AzvA-trizaka-eka rAjA, jinheM garuke zApase hInAvasthA meM par3e sana diyA karatI thI / isane avindhyakA saMdeza aura apanA honepara bhI mahAtapasvI vizvAmitrane svargalokameM pahu~cAyA thA svapna sItAjIko sunAyA thA (vana0 280 / 54-- ( Adi0 71 / 34 aura usake bAda do zloka dA. 72) / zrIrAmakA trijaTAko dhana Adi dekara saMtuSTa paatth)| ye ikSvAku-kulameM utpanna hue the, ayodhyAke karanA (vana0 291 / 41) / rAjA the aura vizvAmitrase melajola rakhate the| inakI trita-dharmaparAyaNa prajApati gautamake tIna putroM se eka, unake patnI kekaya-rAjakumArI satyavatI thI, inhIM ke putra dUsare do bhAI ekata aura dvita the| tInoM hI muni aur| satyapratijJa harizcandra the (sabhA0 12 / 10 ke bAda dA0 brahmavAdI the| ina sabane tapasyAdvArA brahmalokapara vijaya pATha ) / pAyI thI (zalya0 36 / 7-9) / trita munike kUpameM trizirA-ye tvaSTAke putra the| inakA dUsarA nAma vizvarUpa girane, vahA~ yajJa karane aura apane bhAiyoMko zApa dene- yA ( udyoga. 1 / 3) / inakA aparAoMke lubhAnepara kI kathA (zalya0 36 adhyaay)| ye uparicaravasuke bhI zAnta rahanA (udyoga0 9 / 15-16) / indrake yajJameM sadasya the (zAnti0 336 / 6) bhISmajIke vana-prahArase inakI mRtyu ( udyoga. 9 / 24) / mahAprayANake samaya unheM dekhane Aye hue maharSiyoMmeM trizUlakhAta-eka tIrtha, jahA~ snAna karake devatA aura pitaroMkI ye bhI the (anu0 26 / 6) / varuNake sAta RtvijoM pUjA karanese manuSya deha tyAgake pazcAt gaNapatipada prApta meMse eka ye bhI haiN| ye pazcimadizAmeM nivAsa karanevAle kara letA hai (vana0 84 / 11-12) / RSi haiM (anu0 150 / 36-37) / triSavaNa-eka divya maharSi, jinhoMne zAntidUta banakara tridivA-(1) eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavarSako triSavaNa-eka divya / prajA pItI hai (bhISma0 9 / 17) / (2)eka pramukha hastinApura jAte hue zrIkRSNase mArgameM bheMTa kI thI nadI, jisakA jala bhAratavarSakI prajA pItI hai (bhISma (udyoga0 83 / 64 ke bAda dA. paatth)| 9 / 18) / tristhAna-eka tIrtha, jahA~ eka mAsataka nirAhAra rahakara tripAda-eka rAkSasa, jisakA skandadvArA vadha huA (zalya. snAna karanese devatAoMkA darzana hotA hai (anu0 25 / 46 / 75) / For Private And Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trisrotasI ( 134 ) dakSa trisrotasI-eka nadI, jo varuNa-sabhAmeM upasthita rahakara dakSa-(1) brahmAjIke dAhine a~gUThese utpanna eka maharSi, varuNadevakI upAsanA karatI hai (sabhA09 / 23) / jo mahAtapasvI evaM prajApati the / inakI patnI brahmAjIke zruTi-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 17) / bA~yeM a~gUThese utpanna huI thii| unake garbhase dakSane tretA-kRtayuga yA satyayugake bAda dvitIya yuga / hanumAnajI pacAsa kanyAe~ utpanna kI thIM ( Adi0 66 / dvArA isake dharmakA varNana-tretAmeM yajJakarmakA Arambha 10.11) / ye hI kalpAntarameM dasa pracetAoMdvArA hotA hai, dharmake eka pAdakA hAsa ho jAtA hai aura mAripAke garbhase utpanna hue the; ataH prAcetasa dakSa bhagavAn viSNukA varNa lAla ho jAtA hai ( vana0 kahalAte haiM / inase samasta prajAe~ utpanna huI haiM, isIse 149 / 23-26 ) / mArkaNDeyajIdvArA tretAkA varNana / ye sampUrNa lokake pitAmaha haiM (Adi. 75 / 5) / tretAyuga tIna hajAra divya varSoMkA hai, isakI saMdhyA inake samAna hI guNazIlavAle inake ekahajAra putra utpanna aura saMdhyAMzake bhI utane hI sau divya varSa hote haiN| hue| unheM nAradajIne mokSazAstra evaM sAMkhyazAnakA upadeza de diyA, jisase ve virakta hokara gharase nikala gye| isa prakAra yaha yuga chattIsa sau divya varSoMkA hotA hai (vana0 188 / 23) / taba inhoMne putrikAdharmake anusAra dauhitroMko apanA traivali-eka RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna hote putra mAnanekA saMkalpa lekara pacAsa kanyAe~ utpanna kI ( aadi075| 6-8) / inhoMne inameMse dasa kanyAe~ the (sabhA0 4 / 13) / dharmako, teraha kazyapako aura kAlakA saMcAlana karane meM dhyakSa-eka janapada, jahA~ke rAjA yudhiSThirake pAsa bheMTa lekara / niyukta nakSatrasvarUpA sattAIma kanyAe~ candramAko byAha Aye the| dvArapara roka diye jAne ke kAraNa khar3e the ( sabhA. dI (Adi0 75 / 8) / ye arjunake janmakAlameM 51 / 17) / kuntIdevIke sthAnapara gaye the (Adi0 122 // 52) / tryambaka-gyAraha rudroMmeMse eka (zAnti0 208 / 19) / ye bhagavAn brahmAkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karate tvaSTA-bAraha AdityoMmeMse eka / kazyapake dvArA aditike haiM (sabhA0 11 / 18) / inhoMne sarasvatIke taTapara garbhase utpanna ( Adi0 65 / 16) / khANDavavanake yajJa kiyA aura usa sthAnake liye eka vara diyA ki dAhake samaya indrakI orase yuddhake liye inakA Agamana yahA~ maranevAleko svarga prApta hogaa| vahI vinazana tIrtha aura astrake rUpameM parvatako uThAnA (Adi0 226 / hai (bana0 130 / 2) / ye brahmAjIke mAnasaputroMmeM 34) / ye indra kI sabhAmeM virAjamAna hote haiM (sabhA0 sAtaveM haiM aura bheruparvatapara rahate haiM (vana0 163 / 7 / 14) / inakI putrI kazerukA narakAsuradvArA 14) / inhoMne sattAIsa kanyAe~ somako byAha dI apaharaNa (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha thIM, inake pati candramA kevala rohiNI' ko hI pyAra karate 804-805) / prajApati tvaSTA (vizvakarmA ) ke dvArA the ataH anya patriyoMne pitA dakSake pAsa jAkara isa bAtakI vajrakA nirmANa (vana0 100 / 24) / nala nAmaka zikAyata kI, taba dakSane candramAse kahA-soma ! tuma vAnara inakA putra thA ( bana0 283 / 41) / indra apanI sabhI patniyoMke prati samAnatApUrNa bartAva karo; dvArA apane putra trizirAke mAre jAnese inakA indrapara jisase tumheM mahAn pApa na lage / ' isake bAda inhoMne saba kupita honA aura vRtrAsurako prakaTa karanA (udyoga0 kanyAoMko samajhAkara candramAke yahA~ bhejA; paraMtu somane 948) / tvaSTAne apanI tapasyAse saMtuSTa hue zivajIkI __dakSakI bAta nahIM mAnI / apanI putriyoMke mukhase phira kRpAse vRtrAsura nAmaka putra utpanna kiyA (droNa. somakI zikAyata sunakara inhoMne unheM zApa denekI 94 / 54) / inake dvArA skandako cakra aura anucaka dhamakI dI / jaba candramAne phira unakI bAtakI nAmaka do pArSada-pradAna (zalya0 45 / 40 ) / avahelanA kara dI, taba inhoMne roSapUrvaka rAjayakSmAkI sRSTi tvaSTAdhara-zukrAcAryake raudra karma karane karAnevAle do putroM se kI aura vaha somake zarIrameM praviSTa ho gayA (zalya. eka (di. 65 / 37 ) / 35 / 45-62) / devatAoMke anurodha karanepara inhoMne batAyA, soma apanI patniyoMke prati samAnatApUrNa bartAva kareM aura saramvatI-samudra-saMgamameM snAna karake mahAdevajIdaMza-alarka nAmaka kIr3ekI yonimeM par3A huA eka rAkSasa, kI ArAdhanA kareM, taba isa rogase mukta ho jaayNge| jo parazurAmajIkI dRSTi par3ate hI kITa-yonise mukta ho pratimAsa paMdraha dinoMtaka ye pratidina kSINa hoMge aura 'gayA thA / parazurAmajIke pUchanepara usakA apanI durgati- Adhe mAsataka nirantara bar3hate raheMge (zalya0 35 / kA kAraNa batAnA (shaanti.3|14-15, 19-23) / 73-77) / gaGgAdvAramai inake AvAhana karanepara For Private And Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dakSiNa dizA ( 135 ) daNDadhAra anwarwww.. sarasvatI vahA~ AyI aura sureNu' nAmase vikhyAta haI daNDa-(1)eka kSatriya rAjA, jo 'krodhahantA' nAmaka (zalya0 38 / 28-29) / bANazayyApara par3e hue asurake aMzase utpanna huA thA ( Adi0 67 / bhISmako dekhaneke liye ye bhI gaye the ( zAnti. 45) / yaha apane pitA vidaNTake sAtha draupadIke 47 / 10) / inakI ATha kanyAe~ brahmarSiyoMko byAhI svayaMvarameM AyA thA (Adi. 185 / 12) digvijaya ke gayI thIM, jinase aneka prakArake jIva jantu tathA devatA samaya bhImasenane use daNDadhArasahita parAsta kiyA thA manuSya Adi utpanna hue (zAnti. 166 / 17) / (sabhA0 30 / 17) / yaha magadhadezake kSatriya rAjA inakA eka nAma 'ka' bhI hai (zAnti. 208 / daNDadhArakA bhAI thA aura arjunadvArA bhAIke mAre 7) / zivajIdvArA inake yajJakA vidhvaMsa (zAnti. jAnepara isane zrIkRSNa tathA arjunapara dhAvA kiyA thA, 283 / 32-37) / yajJake samaya dadhaM cike sAtha inakA ima yuddha meM arjunane isakA mastaka kATa liyA thA saMvAda ( zAnti. 284 / 20-22) / yajJavidhvaMsake (kaNaM0 18 / 16-19) / (2) eka sUryakA bAda inakA zivajIkI zaraNameM jAnA (zAnti. 284 / anucara (vana. 3 / 68) / (3) yamarAjakA divyAstra, 57) / zivajIse kSamA-prArthanA karanA ( zAnti. jisakA vega kahIM bhI kuNThita nahIM hotA, ise 284 / 61-64) / sahasranAmadvArA zivajIkA stavana yamarAjane arjunako pradAna kiyA thA (vana0 41 / karanA (zAnti. 284 / 69-180) / inake dvArA 26) / (4) campAke nikaTakA eka tIrtha, jahA~ rudrako zApa (zAnti0 342 / 25) / inake dvArA gaGgAmeM snAna karake manuSya sahasra godAnakA phala pAtA candramAko zApa / inakI mATa kanyAoMmeM jo antima dasa hai ( vana0 85 / 15) / (5) eka cedidezIya thIM, ve manuko byAhI gayI thIM (zAnti0342 / 57) / pANDavapakSakA yoddhA, jo karNadvArA niddata huA thA (2) garur3akI pramukha saMtAnoM se eka ( udyoga ( karNa 56 / 49) / (6 ) bhagavAn 101 / 12) / (3) eka vizvedeva (anu011| 35) / viSNukA eka nAma ( anu0 149 / 105) / dakSiNa dizA-isakA varNana (udyoga0 109 adhyaay)| daNDaka-dakSiNa bhAratakA eka deza, jo daNDakAraNyakA bhUbhAga hai| ise sahadevane digvijayake samaya jItA thA (sabha'. dakSiNa pAJcAla-yaha dakSiNa pAJcAla deza gaGgAke dakSiNa 31 / 66) / daNDakakA vizAla rAjya eka brAhmaNane taTase lekara cambala nadotaka phailA huA thA, jahA~ke naSTa kara diyA thA (anu. 153 / 11) / kSatriya jarAsaMdhake bhayase dakSiNa bhAga gaye the (sabhA0 14 / 27) / pAJcAla eka hI janapada thA, jo gaGgAke daNDakAraNya-eka tIrtha aura vana, jahA~ snAna karanese donoM taTaoNpara phailA huA thaa| droNAcAryane apane ziSyodvArA sahasra godAnakA phala milatA hai (vana0 85 / 41) / drapadapara AkramaNa karavAkara use apane adhIna karake AdhA yahIM godAvarIke taTapara paJcavaTImeM vanavAsake samaya drapadako de diyA aura AdhA apane adhikArameM rkkhaa| zrIrAmajI rahe / yahIM zUrpaNakhAko kurUpa kiyA gayA aura jo bhAga droNake adhikArameM thA, vaha uttarapAJcAla' yahIM khara, dUSaNa, trizirA Adi caudaha hajAra rAkSasoMkA aura jisake rAjA drupada the, vaha dakSiNapAJcAla' ke nAmase vadha, mArIcakA vadha, sItAharaNa, jaTAyuvadha Adi ghaTanAe~ prasiddha huA (Adi. 137 adhyaay)| ghaTita huI (vana0 277 adhyAyase 279 adhyaaytk)| dakSiNamalla-mallarASTra (jisakI rAjadhAnI kazInagara yA daNDaketu-pANDavapakSakA eka yoddhA, isake rathake ghor3oMkA kuzInArA thI) kA dakSiNo bhAga; ise bhImasenale varNana (droNa. 23 / 68) / pUrvadigvijayake samaya jItA thA ( sabhA030 / 12) / daNDagaurI-eka svargIya apsarA, jisane indrasabhAmeM dakSiNa sindhu-eka tIrtha, jo dakSiNa dizAkA samada ajunake svAgatArtha nRtya kiyA thA (vana043 / 29) / rUpa hI hai, isameM jAkara snAna karanese manudhya agni- daNDadhAra-(1) magadhanivAsI eka kSatriya rAjA, jo Toma yajJakA phala pAtA hai aura devavimAnapara baiThanekA krodhavardhana' nAmaka daityake aMzase utpanna huA thA saubhAgya prApta kara letA hai (vana. 82 / 53.54 ) / (Adi0 67 / 46 ) / bhImasenane digvijayake samaya dakSiNAgni-pAJcajanyase utpanna eka ghora pAvaka ( AcArya ise isake bhAI daNDasahita jItA thA ( sabhA0 30 / nIlakaNTane isakA nAma dakSiNAgni' likhA hai| ) 17) / yaha kauravapakSakA yoddhA thA, hAthIpara car3hakara (vana0 220 / 6) / lar3atA thA aura bhagadattake samAna parAkramI thA / isane dakSiNApatha-dakSiNa bhAratakA nAmAntara, jisakA paricaya jaba pANDavasenAkA saMhAra Arambha kiyA. jaba zrIkRSNako nalane damayantIko diyA thA (vana0 61 / 23) / preraNAse arjunane Akara isake sAtha yuddha karake ise mAra For Private And Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daNDanIti ( 136 ) DAlA ( karNa0 8 / 1-13) / (2) dhRtarASTra ke sau ___dvArA gaGgA-tarapara parazurAmajIke kSatriya-saMhArase bacAyA putroMmeMse eka (Adi. 67 / 103) / bhImasenadvArA aura surakSita rakhA gayA thA (shaanti049| 8.) / isakA vadha (karNa. 84 / 5-6) / (3) eka dadhIca-(1) kurukSetrake antargata eka parama puNyamaya pAvana rAjA, jo pANDavoMkA sahAyaka thaa| isake nAmake sAtha / tIrtha, jahA~ sarasvatIputra aGgirAkA janma huA thA / isameM maNimAnkA bhI nAma AtA hai| ataH ina donAme kucha snAna karanese azvamedhayajJakA phala milatA aura sarasvatIlagAva rahA hogA--aisA anumAna hotA hai / ( sambhava hai| lokakI prApti hotI hai (vana 0 83 / 186-188) / ye donoM paraspara pitA-putra, bhAI-bhAI yA mitra rahe ho / ) (2) maharSi bhRguke putra, inake dvArA vajranirmANake draupadIke svayaMvarameM bhI donoMke nAmoM kA eka sAtha ullekha liye devatAoMko asthidAna (vana0 100 / 21) / huA hai (Adi. 186 / 7) / pANDavoMkI orase sarasvatI nadIke dvArA inheM sArasvata nAmaka putrakI inako aura maNimAnko bhI raNa-nimantraNa bhejA gayA thA prAti ( zalya. 51 / 13.14) / inake dvArA (udyoga0 4 / 20-21) / ye donoM droNAcAryake dvArA sarasvatIko varadAna ( zalya. 51 / 17-24) / mAre gaye hai| donoMke nAmoMkA ullekha maraNakAlameM eka devatAoMke dvArA asthike liye yAcanA karanepara inakA sAtha huA hai ( karNa0 6 / 13-15) / (4) eka prANa tyAga karanA (zalya. 51 / 29-30) / inakI pAJcAlayoddhA, jo pANDavapakSakA vIra thaa| isake ghor3oMkA asthiyoMse vana Adi astroMkA nirmANa ( zalya. 51 / varNana (droNa. 23 / 53) / yaha yudhiSThirakA cakrarakSaka 31-32) / brahmAjIke putra maharSi bhRgune tIna tAsyAse thA aura karNadvArA mArA gayA thA (karNa0 49 / 27) / bhare hue lokamaGgalakArI vizAlakAya evaM tejasvI daNDanIti-brahmAjIke dvArA nirmita nItizAstrameM varNita dadhIcako utpanna kiyA thaa| aisA jAna par3atA thA mAno daNDavidhAna-viSayaka nItividyA (zAnti0 59 / 76- sampUrNa jagat ke sAratattvase unakA nirmANa huA ho / ye 79) / daNDanItike guNoMkA varNana (zAnti069 / parvatake samAna bhArI aura U~ce the| indra inake tejase 75-105) / sadA udvigna rahate the (zalya. 51 / 32-34) / daNDabAhu-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 73 ) / dakSayajJameM zivajIkA bhAga na dekhakara kupita ho dakSa daNDI-dhRtarASTrakA eka putra ( Adi067 / 103 ) / Adiko inakA cetAvanI denA (zAnti0 284 / 12 21) / devatAoMke kahanese prANa tyAga karanA (zAnti. datta (yA dattaka)-eka prakArakA putra, jise janmadAtA 342 / 40) / mAtA-pitAne svayaM samarpita kara diyA ho / yaha cha: prakArake abandhu-dAyAdoM se eka hai ( Adi. 119 / 34 ) / danAyu-dakSaprajApatikI putrI. aura maharSi kazyapakI patnI (Adi0 65 / 12) / isake cAra putra hue-vikSara, dattAtmA-eka vizvedeva ( anu0 91 / 34 ) / bala, vIra aura mahAn asura vRtra (aadi065|33)| dattAtreya-bhagavAn viSNuke avatAra ( atripatnI anasUyAke garbhase inakA prAkaTya ) / sahasrabAhu arjunadvArA inakI danu-dakSa prajApatikI putro, maharSi kazyapakI patnI tathA tIva ArAdhanA aura inake dvArA use cAra durlabha dAnavoMkI mAtA (Adi0 65 / 12) / danuke cauMtIsa varadAnIko prApti (sabhA038 / 29 ke bAda dA0 pATha, putra hue, jinameM sabase bar3A vipracitti thA (aadi065| pRSTha 791) / inake dvArA sAdhyoMko upadeza ( udyoga 21-36) / ye brahmAjIko sabhAmeM virAjamAna hotI haiM 36 / 4-21) / (sabhA0 11 / 39) / dantavaktra (yA dantavaka)-eka kSatriya rAjA, krodhavazadattAmitra-sauvIradezakA rAjA sumitra, jisakA arjunane saMjJaka daityake aMzase utpanna ( Adi. 67 / damana kiyA thA ( Adi0 138 / 23) / 62) / yaha karUSa dezakA adhipati thA ( sabhA0 dadhimaNDodaka-eka samudra, jo ghRtoda samudrake bAda AtA hai 14 / 12) / sahadevane ise dakSiNa dizAkI vijayake samaya (bhISma0 12 / 2) / parAjita kiyA thA (sabhA0 31 / 3) / ise pANDavoMkI dadhimukha-(1) kazyapa aura kase utpanna huA eka orase raNa-nimantraNa bhejA gayA thA (udyog04116)| pramukha nAga ( Adi035 / 8) / (2) eka vRddha evaM dama-(1) vidarbhanareza bhImake putra aura damayantIke bhAI parAkramI vAnara, jo bhayaMkara vAnaroMkI vizAla senA sAtha (vana. 53 // 9) / (2)eka maharSi, jo anya maharSiyoMke lekara zrIrAmake pAsa AyA thA (vana0 283 / 7) / sAtha bhISmajIko dekhaneke liye Aye aura kathA-vArtA dadhivAhana-eka prAcIna nareza, jinakA pautra maharSi gautama- sunAkara antardhAna ho gaye (anu026 / --13) / For Private And Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir damaghoSa ( 137 ) damayantI damaghoSa-cedidezakA eka rAjA, jisakA putra zizupAla thA (Adi0 186 / 85) / damana-(1) eka prAcIna brahmarSi ( vana0 53 / 6) / patnIsahita vidarbhanareza bhImadvArA inakA satkAra aura prasanna hue munikA rAjAko eka kanyA tathA tIna putra pradAna karanA (vana0 53 / 6-8) / (2) vidarbha- nareza bhImake putra aura damayantIke bhAI (vana0 53 / 9) / (3) pauravakA putra / dhRSTadyumnadvArA isakA vadha (bhiissm061|20)| damayantI-vidarbhanareza bhImakI putrI, jo maharSi damanake AzIrvAdase utpanna huI thii| inake tIna bhAI the-- dama, dAnta aura damana (vana0 53 / 9) / inake prati pramadAvanameM haMsadvArA nalake guNoMkA varNana (vana0 53 / 25-30) / inakA devadUta banakara Aye hue nalase vArtAlApa, unakA paricaya pUchanA aura mahalake bhItara unakA AnA kaise sambhava huA, yaha jijJAsA prakaTa karanA (vana0 55 / 20-21) / nalake mukhase devatAoMke varaNakA prastAva sunakara damayantIkA ha~sakara nalako apanA pANigrahaNa karaneke liye prerita karanA aura unake asvIkAra karanekI dazAmeM prANa tyAga denekA nizcaya prakaTa karanA (vana0 56 / 1--4) / punaH nalake dvArA devatAoMke hI varaNa karanekA anurodha honepara zokAzru bahAtI huI damayantIkA devatAoMko namaskAra karake nalako hI varaNa karanekI bAta ghoSita karanA aura svayaMvara-sabhAmeM devatAoMke samakSa unhIMko apanA pati cunanekA nizcaya batAnA (vana0 56 / 14-21) / damayantIkA svayaMvara sabhAmeM Agamana (vana0 57 / 8) / svayaMvara-sabhAmeM nalake rUpameM pA~ca vyaktiyoM ko dekhakara niSadhanareza nalakI pahacAna na honese damayantIkA devatAoMkI zaraNameM jAnA aura rAjA nalakI prApti karAneke liye unase prArthanA karanA ( vana0 57 / 8-.-21) / devatAoMkI kRpAse damayantImeM deva-sUcaka lakSaNoMke. nizcaya karanekI zaktikA utpanna honA tathA devoM aura manuSyoMke lakSaNoMpara vicAra karake inakA nalako pahacAna lenA (vana0 57 / 2425) / inake dvArA patirUpameM nalakA varaNa (vana0 57 / / 27-28) / nalakA inameM ananya anurAga banAye rakhanekA vizvAsa dilAnA tathA damayantIdvArA nalakA abhinandana honA ( bana0 57 / 3-33 ) / nalake sAtha damayantIkA vivAha, nava-dampatikA vihAra aura damayantIke garbhase indrasena tathA indrasenAkA janma (vana0 57 / 40-46) / inakA rAjA nalako juese rokanekA prayAsa (bn060| 5-7) / parAjayakI sambhAvanA honepara inakA kumAra-kumArIko bANeyadvArA pitAke yahA~ bhejanA ( vana060 / 19.20) / damayantIkA patike sAtha tIna dinoMtaka nagarake samIpa kevala jala pIkara rahanA aura phala-mUlakA AhAra karate hue vanameM jAnA / patike vidarbhakA rAstA batAnepara zaGkita honA aura unheM apane sAtha vidarbhanarezake yahA~ calaneke liye kahanA ( vana0 65 / 5-36) / eka dharmazAlAmeM damayantIkA patike sAtha sonA aura uThanepara unheM na dekha unake liye vilApa karanA ( vana0 adhyAya 62 se 63 / 12 tk)| inheM ajagarakA nigalanA (vana0 63 / 21) / inake zApase vyAdhakA bhasma honA (vana0 63 / 39) / inheM tapasviyoMkA AzvAsana (vana. 64 / 92-95) / inakI vyApArI-dalase bheMTa tathA una sabase bAta-cIta ( vn064|114--132 ) / jaGgalI hAthiyoMke upadravase kSatigrasta vyApAriyoMkA damayantIko rAkSasI samajhakara ise mAranekA saMkalpa karanA aura damayantIkA ghane jaGgalameM bhAgakara apanI dazApara vilApa karanA (dhana. 65 / 27-35) / damayantIkI cintA, inakA cedirAjake nagarameM pahu~cakara unmattAkI bhA~ti ghUmanA aura rAjamAtAdvArA mahalameM bulavAyA jAnA (vana0 65 / 45---52) / rAjamAtA aura damayantIkI bAtacIta (vn065| 53-66) / rAjamAtAse zarta karake damayantI. kA vahA~ udvegarahita ho nivAsa krnaa(vn065|67-76)| sudeva brAhmaNakA cedi-purImeM rAjAke puNyAhavAcanake samaya sunandAke sAtha khar3I huI damayantIko dekhanA inake anupama saundarya tathA anya lakSaNoMdvArA inheM pahacAnanA, inakI dayanIya dazAse vyathita honA / inheM sAntvanA deneke vicArase inake pAsa jAkara apaneko inake bhAIkA mitra batAnA aura inake mAtA-pitA tathA baccoMkA kuzala-samAcAra nivedana karanA / sudevako pahacAnakara damayantIkA apane suhRdoMke samAcAra pUchanA aura phUTa-phUTakara ronA / sunandAkA damayantIkI isa sthitike viSayameM rAjamAtAko sUcita karanA aura rAjamAtAkA sudevako bulAkara unase damayantIkA paricaya pUchanA (vana0 68 adhyaay)| sudevakA damayantIke viSayameM vistArapUrvaka sArI bAteM btaanaa| usakelalATameM sthita kamalake cihnakI ora saMketa karanArAjamAtAkA usa cihnase apanI bahinakI putrIke rUpameM damayantIko pahacAnakara rote-rote gale lagAnA / sunandAkA bhI rokara bahina damayantIko hRdayase lagAnA / damayantIkA mausIse vidarbha jAnekI AzA mA~ganA aura unake dvArA dI huI savArIpara baiThakara saMrakSaka senAke sAtha vidarbha jAnA / vahA~ pitAke ghara pahuMcakara mAtAse nalake anveSaNakA ma. nA. 18 For Private And Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yamI dalma prayAsa karaneke liye kahanA / pitAkI AjJAse nalako (sabhA0 52 / 13) / vanavAsake samaya subAhukI DhU~r3haneke liye jAte hue brAhmaNoMko nalase kahaneke liye rAjadhAnImeM jAte samaya pANDavaloga darada dezameM hokara apanA saMdeza batAnA aura jo usa saMdezakA uttara deM, gaye the (vana0 177 / 12) / pANDavokI orase unakI sArI paristhiti jAnakara unake viSayameM zIghra jinheM raNanimantraNa bhejanA Avazyaka samajhA gayA thA, sUcanA deneke liye kahanA (vana0 69 adhyaay)| unameM daradarAjakA bhI nAma hai (udyoga0 4 / 15) / parNAdakA damayantIse bAhukarUpadhArI nalakA samAcAra yaha pUrvottara dizAmeM sthita deza hai (bhiissm09|67)| batAnA aura damayantIkA mAtAse salAha karake pitAko sUcita daradadezIya yoddhA duryodhanakI senAmeM sammilita the kiye binA guptarUpase sudeva nAmaka brAhmaNako rAjA (bhISma0 51 / 16) / bhagavAn zrIkRSNane kabhI RtuparNake yahA~ kala hI sUryodayake bAda honevAle apane isa dezako jItA thA (droNa. 70 / 11) / svayaMvarakA saMdeza dekara bhejanA (vana0 70 adhyaay)| darada dezIya yoddhAoMkA sAtyakipara AkramaNa aura nalake viSayameM damayantIke vicAra (vana0 73 / 8 sAtyakidvArA inakA saMhAra (droNa. 121 / 42-43) / 15) / inake dvArA bAhakakI parIkSAke liye kezinIkA (3) eka jAti, daradaloga pahale kSatriya the, paraMtu bhejA jAnA (vana0 75 / 2) / mAtA-pitAkI AjJA brAhmaNoMke sAtha IrSyA karaneke kAraNa zUdra ho gaye lekara damayantIkA bAhukako apane mahalameM bulAnA aura (anu0 35 / 17-18) / 'mahArAja nala mujhe chor3akara kyoM cale gaye ? kyA tumane dari-dhRtarASTrake vaMzameM utpanna eka nAga, jo janamejayake unheM kahIM dekhA hai ?? ityAdi prazna karake apanA duHkha sarpasatrameM jalakara bhasma ho gayA thA (aadi057| 16) / nivedana karanA / bAhukarUpI nalake netroMse A~sU bahanA dardura-eka parvata, jisake adhiSThAtA devatA kuberakI sabhAmeM aura unakA 'kaliyugase prerita hokara saba kucha karanA rahakara bhagavAn dhanAdhyakSakI upAsanA karate haiM (sabhA0 par3A hai| aisA kahakara damayantIke dvitIya pati-varaNakI 10 / 32) / bhAvanApara kaTAkSa karanA, damayantIkA zapathapUrvaka apanI dI-eka prAcIna RSi, jinhoMne kurukSetrakI sImAke nirdoSatA batAnA / vAyu devatAkA AkAzavANIdvArA bhItara ardhakIla tIrtha prakaTa kiyA thA, vahA~ upanayana damayantIkI zuddhatAkA samarthana karanA aura svayaMvarako aura upavAsa karanese manuSya karmakANDa aura mantroMkA nalakI prAptikA eka upAyamAtra batAnA / tatpazcAt nalakA jJAnI brAhmaNa hotA hai / darbhI muni vahA~ cAra samudra bhI apane rUpako prakaTa karanA aura damayantIke sAtha unakA lAye the, unameM snAna karanese cAra hajAra godAnakA phala milana (vana0 76 adhyaay)| puSkarase apane rAjyako milatA hai (vana0 83 / 154-157 ) / vApasa lekara nalakA damayantIko punaH apanI rAjadhAnImeM bulAnA (vana0 79 / 1) / darva-(1) eka kSatriya jAti, isa vaMzake zreSTha kSatriya rAjadamI-eka tribhuvanavikhyAta tIrtha, jo saba pApokA nAza kumAroMne ajAtazatru yudhiSThirako bahuta dhana bheMTa kiyA thA karanevAlA hai| yahA~ brahmA Adi devatA bhagavAn mahezvarakI (sabhA0 52 / 13) / (2) eka bhAratIya janapada (bhISma0 1 / 54) / upAsanA karate haiM (vana0 82 / 72 ) / dambhodbhava-eka sArvabhauma samrAT ( bhAdi. 1 / 234) / davIsaMkramaNa-eka tIrtha, jahA~kI yAtrA karanese tIrthayAtrI azvamedha yajJakA phala pAtA aura svargalokameM jAtA hai ye mahArathI aura mahAparAkramI the| inakA nara-nArAyaNake (vana0 84 / 45) / sAtha yuddha aura unase parAjita honA tathA unake caraNoM meM praNAma karake inakA punaH apanI rAjadhAnImeM lauTa darzaka-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 5 / 53) / AnA (udyoga0 96 / 5-39) / dala-ikSvAkuvaMzI rAjA parIkSitkA putra, jisakI mAtA darada-(1) bAhIka dezake eka rAjA, jo sUryanAmaka mahAn maNDUkarAjakI kanyA suzobhanA thI (vana. 192 / 38) / asurake aMzase utpanna hue the (Adi0 67 // 58) / inakA apane bar3e bhAI zalake mAre jAnepara rAjyAbhiSeka inhoMne janma lete hI apane zarIrake bhArase isa pRthvIko (vana0 192 / 59) / inakA maharSi vAmadevase vArtAvidIrNa kara diyA thA (sbhaa044|8)|(2) eka lApa tathA vAmya azvoko lauTAnA (vana0 192 / 60prAcIna-deza aura vahA~ke nivaasii| jise isa uttara digvijaya 2) / ke samaya arjunane jItA thA (sabhA0 27 / 23) / dalbha-eka prAcIna RSi, jinake putra dAlbhya nAmase darada dezake loga rAjA yudhiSThirake liye bheMTa le gaye the prasiddha the (bana0 2 / 5) / For Private And Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daza ( 139 ) za--eka bhAratIya janapada (bhISma0 5 / 56) / aura vIrabAhukI sunandA / ina donoMkA nanihAla dazArNadazagrIva--rAkSasarAja dazamukha rAvaNa, jo vizravAmunike dvArA dezameM thA, damayantIkA janma bhI dazArNarAjake hI gharameM puSpotkaTAke garbhase utpanna huA thA / isake sahodara huA thA (vana0 69 / 13-16) / mahAbhArata yuddhase bhAIkA nAma thA kumbhakarNa (vana0 275 / 7,10) / pUrva dazArNadezake rAjA hiraNyavarmA the, jinakI putrIkA yaha varuNakI sabhAmeM virAjamAna hokara unake pAsa baiThatA vivAha puruSavezameM rahanevAlI drupadakanyA zikhaNDinIse hai ( sabhA09 / 14) / haA thA / yaha rahasya khulanepara dazArNarAjane drupadapara pazajyoti-subhrATake tIna putromaiMse eka ( Adi. AkramaNa karanekI taiyArI kI, paraMtu daivayogase zikhaNDinI 1 / 44) / vanameM jAkara zikhaNDIrUpameM pariNita ho gayI aura dazamAlika--eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 66) / usake puruSatvakA paricaya pAkara dazArNarAja saMtuSTa ho gaye (udyoga0 189 adhyAyase 192 adhyaaytk)| dazaratha-ikSvAkuvaMzIya mahArAja ajake putra, jo sadA dazArNa deza do the athavA eka hI dezake do vibhAga thesvAdhyAyameM tatpara rahanevAle aura pavitra the| inakI mAtA aisA jAna par3atA hai| kyoMki bhISmaparvameM jahA~ bhAratIya kA nAma ilavilA thA (vana0 274 / 6) inake cAra janapadoMkI gaNanA karAyI gayI hai, vahA~ dodazArNa dezoMkA putra the---zrIrAma, lakSmaNa, bharata aura zatrughna (vana. ullekha dekhA jAtA hai (bhISma0 9 / 41-42) / 274 / 7) / inake tIna patniyA~ thIM-zrIrAmamAtA dazArNa dezake sainika duryodhanake pakSameM the aura droNAcAryakausalyA, bharatajananI kaikeyI tathA lakSmaNa aura zatrughnakI ke anugAmI hokara yuddha karate the (bhiissm051|12)| mAtA sumitrA (vana0 274 / 8) / inakA zrIrAmake yudhiSThirake azvamedha yajJake samaya dazArNa dezakA rAjya rAjyAbhiSekake liye sAmagrI juTAneke nimitta purohitako citrAGgadake adhikArameM thA, arjunane inako parAjita Adeza (vana0 277 / 15) / kaikeyIkA inheM vacanabaddha karake inase zrIrAmake vanavAsa aura bharatake rAjyA kiyA thA (Azva0 83 / 5-7) / bhiSekakA vara mA~ganA aura inakA dAkhita hokara mauna dazAha-yadukulameM utpanna eka zreSTha kSatriya, jinake vaMzameM ho jAnA (vana0 277 / 21-2.) / zrIrAmake vanameM utpanna honevAle kSatriyoMko dAzAha kahate haiN| bhagavAn cale jAnepara inakA zarIra-tyAga karanA ( vana. zrIkRSNako bhI isIliye dAzArha yA dAzArhapati kahate haiM 277 / 30) / rAvaNapara vijaya pAneke bAda zrIrAmake (sabhA0 381dA0 pATha, pRSTha 809, 813, 814,616, pAsa inakA AnA aura rAjyake liye Adeza denA (vana. 820 aur825)| 291 / 36) / dazarathake gharameM zrIrAmarUpase avatIrNa dazAvara-eka daitya, jo varuNakI sabhAma rAkara unakI hue zrIviSNune dazagrIva rAvaNakA vadha kiyA thA (vana upAsanA karatA hai (sabhA0 5 / 4) / 315 / 20) / dazAzva-ikSvAkukA dasavA~ putra, jo mAhiSmatIpurImeM dazArNa-eka prAcIna janapada (kucha logoMke matAnusAra isake rAjya karatA thaa| isake putrakA nAma madirAzva thA (anu. do bhAga ye-pUrvI aura pazcimI / pUrvIbhAgameM chattIsagar3hakA kucha 2 / 6) / bhAga aura pATana rAjya thA tathA pazcimI bhAgameM pUrvI mAlavA dazAzvamedha-kurukSetrakI sImAke antargata eka tIrtha, jahA~ aura bhUpAlakI riyAsata sammilita thii| hiMdI zabdasAgarake snAna karake manuSya sahasra godAnakA phala pAtA hai (vana. anusAra vindhyaparvatake pUrva-dakSiNakI ora sthita usa pradeza- 83 / 14) / kA prAcIna nAma dizANaM' hai, jisake samIpa hokara dhasAna dazAzvamedhika-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha, jisameM nadI bahatI hai| meghadUta' se patA calatA hai ki vidizA dazA- snAna karake manuSya uttama gati pAtA hai (vana0 83 / Adhunika bhilasA isI pradezakI rAjadhAnI thii|) isa ) / dezapara rAjA pANDukA AkramaNa aura vijaya (Adi. dasa-(nAsatya aura ) dasra donoM azvinIkumAroM ke nAma 112 / 25) / bhImasenane bhI isa dezako jItA thA hai ( zAnti0 208 / 17) / (sabhA0 29 // 5) / nakulane bhI isapara AkramaNa dahati-aMzadvArA skandako diye gaye pA~ca pArSadoM se karake vijaya pAyI thI (sabhA0 32 / 7) / prAcIna kAlameM dazArNadezake rAjA sudAmA the, inakI do patriyA~ eka (zalya0 45 / 34) / thIM, inameMse eka vidarbhanareza bhImako aura dasarI cedirAja dahadahA-skandakI anucarI mAtRkA (shly016|20)| vIrabAhako byAhI gayI thI, bhImakI putrI damayantI thI dahana-(1) gyAraha rudromese eka, brahmAjIke pautra evaM For Private And Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dAkSAyaNI ( 140 ) dAzArNaka - - sthANuke putra ( Adi0 66 / 3) / (2) aMzadvArA isake sivA udyogaparvake 83, 84, 131, 137 skandako diye gaye pA~ca pArSadoM se eka (zalya. adhyAyoMmeM; droNaparvake 82, 112 adhyAyoMmeM; karNaparvake 45 / 34 ) / 72 adhyAyameM, zAntiparvake 46, 53 adhyAyoMmeM aura dAkSAyaNI-dakSakI kanyA / rAjadharmAne apanI mAtA surabhiko Azvamedhikake 52 adhyAyameM bhI dArukakA nAma AyA dAkSAyaNI kahA hai (zAnti0 170 / 2) / dAkSAyaNI hai| zrIkRSNadvArA samayapara ratha lAne ke liye Adeza surabhine apane mukhake phenako rAjadharmAkI citApara girAyA, milanepara use svIkAra karanA (droNa0 79 / 43jisase vaha jI uThA ( zAnti0 173 / 3) / ( isI 44) / bhagavAnkI zaGkhadhvani sunakara unake saMdezakA taraha aditi, diti, danu Adi sabhI dakSa-kanyAoMko smaraNa karake dArukakA jayadratha-vadhake pazcAt ratha lekara dAkSAyaNI samajhanA caahiye)| zrIkRSNake pAsa jAnA (droNa0 147 / 45-46) / dAkSiNAtya-dakSiNa bhAratake nivAsI dAkSiNAtya kahalAte sAtyakike usa rathapara car3hakara karNake sAtha yuddha karate samaya haiN| rAjA bhISmaka dAkSiNAtyoMke adhipati the (udyoga. isakI ratha-saMcAlanakI kuzalatA (dronn0147154-55)| 158 / 2) / bhagavAnke rathako dArukake dekhate-dekhate divya ghor3e dAnabhAri-eka bhAratIya janapada (bhISma0 50 / 52) / AkAzameM ur3A le gaye (mausala0 3 / 5) / dArukako dAnta-vidarbhanareza bhImake putra aura damayantIke bhAI bhagavAn zrIkRSNakA arjunako yAdava-saMhArakI bAta (vana0 53 / 9) / batAne aura unheM bulAneke liye jAnekA Adeza denA tathA dAntA-alakApurIkI eka apsarA, jisane anya apsarAoMke dArukakA prasthita honA ( mausala. 4 / 2-3 ) / sAtha aSTAvakrake svAgatake liye nRtya kiyA thA ( anu0 dArukakA kuntIputroMse milakara unase yaduvaMza-vinAzakA 19 / 45) / samAcAra sunAnA aura arjunako sAtha lekara dvArakA lauTanA dAmacandra-yudhiSThirameM anurAga rakhanevAlA unakA eka (mausala0 5 / 1-5) / arjunakA dArukake prati sambandhI aura sahAyaka rAjA, jo bar3A parAkramI thA vRSNivaMzI vIroMke mantriyoMse milanekI icchA prakaTa karanA (droNa. 158 / 4.) / (mausala. 7 / 6) / dAmA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 5) / dAruNa-garur3akI pramukha saMtAnoM se eka ( udyoga. dAmodara-bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma, isa nAmakI vyutpatti ( udyoga0 7018) / dArva-darvadezIya athavA darva-jAtimeM utpanna kSatriya nareza dAmoSNI-yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna honevAle eka (sabhA0 27 / 18) / maharSi (sabhA0 4 / 13) / inhoMne hastinApura jAte dAvotisAra-eka mleccha jAti (droNa0 93 / 44) / hue zrIkRSNase mArgameM bheMTa kI thI ( udyoga0 83 / 64 dAvIM-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 54) / ke bAda dA0 paatth)| dAlbhya-(1) eka maharSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjadArada-eka bhAratIya janapada (zalya. 50 / 50) / mAna hote the ( sabhA0 4 / 11) / (2) uttarAdAruka-bhagavAn zrIkRSNakA sArathi, bhagavAn zrIkRSNake khaNDakA eka tIrthabhUta Azrama (vana0 90 / 12) / dvArakA jAte samaya yudhiSThirane dArukako haTAkara thor3I (3) eka RSi, jinhoMne satyavAnke jIvita honekA dera svayaM sArathya kiyA (sbhaa02|16)| ve dArukake vizvAsa dilAkara rAjA dyumatsenako AzvAsana diyA thA sAtha dvArakA pahu~ce (sabhA0 2 / 30) / isake dvArA (vana0 298 / 1.) / jotakara lAye hue garuDadhvaja rathapara ArUr3ha ho bhagavAn dAlbhyaghoSa-uttarAkhaNDakA eka tIrthabhUta Azrama (vana0 zrIkRSNa dvArakApurIkI ora prasthita hue (sbhaa045| 90 / 12) / 60) / dArukake putrane pradyumnake rathakA saMcAlana kiyA dAzarAja-satyavatIkA pAlaka pitA niSAdarAja ( uccaiH(bana0 18 / 3, 12, 15, 30, 33 vn019| zravA ), jisakI AjJAse satyavatI dharmArtha nAva calAyA 6, 10, 13 ) / zAlvake bANoMse dArukakA pIr3ita karatI thI ( Adi. 100 / 48 ) / satyavatIke honA (vana0 21 / 5) / zAlvakA vadha karaneke liye vivAhake liye zAntanuse isakI zarta (Adi0 100 / isakA zrIkRSNako utsAhita karanA ( vana0 22 // 56) / apanI putrIke vivAhake sambandhameM bhISmake prati 21-26) / uttarane sArathya karmameM apanI upamA isakA vaktavya (aadi.100| 77-84 ) / zrIkRSNake sArathi dAhakase dI (virATa. 45 / 16) / dAzArNaka-dazArNa dezake nivAsI (bhISma0 50 / 17) / For Private And Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dAzAhI dIrgha dAzAhI-dazAha -kulameM utpanna vRSNivaMziyoMkI sabhA tathA (Adi0 94 / 24 ) / (2) eka rAjA, jo dadhidazA hai-kulakI kanyA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda vAhanakA putra thA / isakA putra maharSi gautamadvArA dA. pATha, pRSTha 806) / (dazAha-kulakI kanyA honese parazurAmake kSatriyasaMhArase bacAyA aura surakSita rakhA hI bhumanyupatnI vijayA, vikuNThanapatnI sudevA, kuru- gayA thA (zAnti0 49 / 8.) / patnI zubhAGgI, pANDupatnI kuntI aura arjunapatnI subhadrA divodAsa-ye kAzI janapadake rAjA tathA sudeva athavA Adi dAzAhIM kahI gayI haiN|) bhImasenake putra the / inakA gAlavako do sau zyAmakarNa dAzeraka-kSatriyoMkA eka varga ( bhISma0 50 / 47) / ghor3e zulkameM dekara yayAtikanyA mAdhavIko eka putrakI dAsI-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM utpatti ke liye apanI patnI banAnA ( udyoga0 117 / (bhISma0 1 / 31) / 1-7) / putrotpattike bAda punaH gAlavako mAdhavI vApasa denA ( udyoga0 117|8-21)|ye yamasabhAmeM rahakara dika-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM sUryaputra yamakI upAsanA karate hai (sabhA08 / 12) / (bhISma 9 / 19) / ye zatruoMke yahA~se agnihotra aura usakI sAmagrI bhI hara digvijayaparva-sabhAparvakA eka avAntara parva ( adhyAya lAneke kAraNa tiraskArako prApta hue (zAnti0 96 / 25 se 32 tk)| 21) / inhoMne indrakI AjJAse vArANasI nagarI basAyI diti-dakSaprajApatikI putrI, maharSi kazyapakI patnI aura thI ( anu0 30 / 16) / ye apane zatru haihayadaityoMkI mAtA (Adi0 65 / 12) / ditikA eka rAjakumAroMse eka sahasra dinoMtaka yuddha karake senA aura hI putra jisakA nAma vikhyAta huA thA hiraNyakazipu vAhanoMke mAre jAnepara bhAga nikale aura bharadvAjakI (Adi0 65 / 17) / ye brahmAjIkI sabhAmeM zaraNameM gaye, vahA~ munine putreSTi-yajJa karavAyA, jisase inheM virAjamAna hote haiM (sabhA0 11 39) / pratardana nAmaka putrakI prApti huI ( anu0 30 / dilIpa-(1) sagarake prapautra, aMzumAnke putra aura 20-30) / divodAsane apane putra pratardanako yuvarAja bhagIrathake pitA, inakA rAjyAbhiSeka tathA inakA banAkara use bItahavyake putroMkA vadha karaneke liye bhejA apane putrako rAjya dekara vanagamana (vana0 107 / thA ( anu0 30 / 36-37) / 63-69 ) / zrIkRSNadvArA yudhiSThirake samakSa inake mahAbhAratameM Aye hue divodAsake nAma-bhaimaseni) caritrakA varNana (droNa. 61 adhyAya; zAnti0 29 / kAzIza, saudeva, sudevatanaya Adi / 71-8.) / ye aneka bAra godAna karake usake prabhAvase divyakaTa-eka pazcima dizAvartI nagara, jise nakulane svargako prApta hue the ( anu0 76 / 26) / agastya digvijayake samaya apane adhikArameM kara liyA thA jIke kamaloko corI honepara inakA zapatha khAnA (sabhA0 32 / 11) / (anu0 94 / 23) / ye mAMsa-bhakSaNakA niSedha karaneke kAraNa sampUrNa bhUtoMke AtmasvarUpa ho gaye aura inheM divyakarmakRt-eka vizvedeva ( anu0 91 / 35) / parAvaratatvakA jJAna ho gayA thA ( anu0 115 / divyasAnu-eka vizvedeva ( anu0 91 / 30) / 58.59) / yama-sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA dizAcakSu-garur3ake pramukha saMtAnoM se eka (udyoga0 karate haiM (sabhA0 8 / 14) / (2) eka kazyapavaMzI 101 / 10) / nAga ( udyoga0 103 / 15) / dIptaketu-eka prAcIna nareza ( Adi0 1 / 237) / dilIpAzrama-ema tIrtha, jahA~ kAzirAjakI kanyA ambAne dIptaromA-eka vizvedeva ( anu0 91 / 31) / kaThora vratakA Azraya le tapa kiyA thA ( udyoga dIptAkSa-eka kSatriyakula, jisameM purUravA nAmaka kulAGgAra 186 / 28) / rAjA prakaTa huA thA ( udyoga0 74 / 15) / divaHputra-vivasvAnke bodhaka yA svarUpabhUta bAraha suuryomeNse| eka (Adi05 / 42) / dIpti-eka vizvedeva ( anu0 91 / 34 ) / divAkara-( 1 ) bhagavAn sUryakA eka nAma (vana0 dIptodaka-eka tIrtha, jahA~ devayugameM bhRgujIne tapasyA kI thI 118 / 12) / (2) garur3akI pramukha saMtAnoMmeMse (vana0 99 / 69) / eka (udyoga0 101 / 14) / dIrgha-magadhakA eka rAjA, jo rAjagRhameM pANDuke dvArA diviratha-(1) samrATa bharatake pautra evaM bhumanyuke putra mArA gayA thA ( Adi0 112 / 27) / For Private And Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dIrghajita ( 142 ) duHzAsana dIrghajihva-maharSi kazyapadvArA danuke garbhase utpanna eka dAnava (aadi065| 30) / dIrghajilA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 23) / dIrghatamA-eka muni, jo devarAja indrakI sabhAmeM rahakara una bajradhArI devendrakI upAsanA karate haiM (sabhA0 7 / 1) / ye pazcima dizAkA Azraya lekara rahanevAle RSi haiM (anu. 165 / 42) / dIrghapraza-eka kSatriya nareza, jo vRSaparvA nAmaka prasiddha detyake aMzase prakaTa huA thA (aadi067|16)| pANDavoMkI orase ise raNa-nimantraNa bhejanA nizcita huA thA ( udyoga0 4 / 12) / yogaH / 12) / dIrghabAhu-dhRtarASTra ke sau putroMse eka (aadi067|105)| bhImasenake dvArA isakA vadha ( bhISma0 96 / 26) / dIrghayaza-ayodhyAke eka rAjA, jinheM pUrva-digvijayake samaya bhImasenane komalatApUrNa bartAvase hI apane vazameM kara liyA (sabhA0 30 / 2) / dIrgharomA-( dIrghalocana ) dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka, (Adi0 116 / 13) / bhImasenadvArA isakA vadha (moNa. 127 / 60) / dIrghalocana-(1) dhRtarASTra ke sau putroM se eka (Adi. 67 / 104) / bhImasenadvArA isakA vadha (bhISma 96 / 26-27 ) / (2) (dIrgharomA) dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka ( di. 116 / 13)|bhiimsendvaaraa isakA vadha (droNa. 127 / 60) / dIrghasatra-eka tIrtha, jahA~kI yAtrA karanemAtrase manuSya rAjasUya aura azvamedha yajJoMke samAna phala pAtA hai (vana0 82 / 104-110) / dIrghAyu-kaliGgarAja zrutAyukA bhAI, jo arjunadvArA mArA gayA (droNa0 94 / 29) / duHzala-dhRtarASTrake sau putroMse eka (Adi0 67 // 13) / bhImasenadvArA isakI mRtyu (droNa. 129 / 39 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| duHzalA-dhRtarASTra aura gAndhArIkI putrI tathA duryodhana Adi sau bhAiyoMkI bahina (Adi0 67 / 105) / siMdhurAja jayadrathakI patnI (aadi067|109)| isake janmakI kathA ( Adi0 115 adhyAya ) / pitAdvArA jayadrathake sAtha isakA vivAha ( Adi0 116 / 18) / duHzalAkA vicAra karake yudhiSThirane draupadIharaNake samaya bhAiyoko jayadrathakA vadha na karanekI AjJA dI thI (vana0 271 / 43) / azvamedhIya azvakI rakSAke liye trigartadezameM gaye hue arjunake dvArA trigartavIroMko kaSTa pAte dekha duHzalAkA yuddha baMda karAneke liye raNabhUmimeM apane zizu pautra surathakumArako lekara AnA aura arjunake pUchanepara unase surathakI mRtyukA hAla batAnA, vilApa karanA aura pArthase zAnti evaM kRpAkI yAcanA karanA ( Azva0 78 / 22-41) / yudhiSThirakA duHzalAkI prasannatAke liye usake bAlaka pautrako siMdhudezake rAjyapara abhiSikta karanA ( Azva. 89 / 35 ) / duHzAsana-dhRtarASTrakA eka mahArathI putra ( Adi. 63 / 119 ) / yaha pulastyakulake rAkSasake aMzase utpanna huA thA ( Adi0 67 / 89-90, 91 // Adi0 116 / 2) / dhRtarASTra ke cAra pradhAna putroMmeM ise dvitIya sthAna prApta thA (Adi0 95 / 5.) / yaha bhAiyoMke sAtha draupadIke svayaMvarameM gayA thA (Adi0 185 / 1) yudhiSThirake rAjasUya yajJameM yaha bhojanakI dekhabhAla aura parosanekI vyavasthAmeM niyukta thA (sabhA0 35 / 5) / isakA draupadIke keza pakar3akara unheM balapUrvaka sabhAbhavanameM le AnA (sbhaa067|31)| isake dvArA draupadIkA cIraharaNa (sbhaa068|0)| draupadIke vastra khIMcate samaya rAjAoMdvArA isapara vikAroMkI bauchAra ( sabhA0 68 / 56 ) / isake dvArA pANDavoMkA upahAsa (sabhA0 77 / 3-14) daitavanameM gandharvodvArA baMdI banAyA jAnA (vana0 242 / 7) / duryodhanadvArA rAjA bananeke Adezapara use asvIkAra karate hue isakA bhAIke donoM paira pakar3akara ronA (vana. 249 / 29-35) / duryodhanake vaiSNava yajJameM Aneke liye pANDavoMke pAsa nimantraNa bhejanA (vana0 256 18) / guptacaroMko bhejakara punaH pANDavoM kA patA lagAneke liye salAha denA ( virATa0 26 / 14-18 ) / virATanagarake nikaTa arjunake sAtha yuddha aura parAjita hokara usakA bhAganA (virATa0 61 / 36-40) / kaurava-sabhAmeM duryodhanase isakA apane Apake, duryodhanake aura karNake kaida honekI sambhAvanA batAnA (udyoga. 128 / 23-24) / prathama dinake saMgrAmameM nakulake sAtha isakA dvandvayuddha (bhISma0 45 / 22-24) / arjunake sAtha dvandvayuddha aura unase parAjita honA ( bhISma 110 / 24-46, bhISma0 111 / 57-58) / arjunake sAtha yuddha meM isakA ghora parAkrama prakaTa karanA (bhiissm0117| 12-19) / duryodhanase abhimanyuko mAra DAlanekI pratijJA karake yuddha prArambha karanA (droNa. 39 / 2431) / abhimanyudvArA isakA mUJchita kiyA jAnA (droNa0 40 / 13-14) / arjunake sAtha yuddha karake unase parAjita hokara bhAganA (droNa. 90 adhyaay)| For Private And Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 143 ) durdharSa ( durmada ) sAtyakike sAtha isakA yuddha (droNa0 96 / 14-17) / dundubhI-eka gandharvI, jo mantharA nAmase prasiddha kubar3I sAtyakise parAjita hokara isakA senAsahita palAyana dAsI huI thI, brahmAjIne ise devakAryakI siddhike liye (droNa. 121 / 29-46) / sAtyakidvArA isakI bhUtalapara jAnekA Adeza diyA thA ( vana0 276 / parAjaya (droNa. 123 / 31-34) / isake dvArA 9-10) / prativindhyakI parAjaya (droNa0 168 / 43) / sahadevake durAdhana (durAdhara yA durdhara )-dhRtarASTra ke sau putroM se sAtha isakA yuddha aura unake dvArA parAjaya (droNa. eka ( Adi0 67 / 101) / bhImasenadvArA isakA 188 / 2-9) / dhRSTadyumnadvArA isakI parAjaya vadha (droNa. 135 / 36) / (droNa. 189 / 5) / droNAcAryake mAre jAnepara isakA durAdhara ( durdhara yA durAdhana)-dhRtarASTra ke sau putroM se yuddhasthalase bhAganA (droNa. 193 / 15) / sahadevadvArA eka (Adi. 116 / 10) / bhImasenadvArA isakA vadha parAjita honA (karNa0 23 / 18-20) / dhRSTadyumnako (droNa. 135 / 36) / kAbUmeM kara lenA ( karNa061 / 33) / bhImasenake sAtha durga-kilA, durga chaH prakArake hote haiM-marudurga, jaladurga, isakA yuddha aura pANDavopara AkSepa ( karNa0 82 / 32 __ pRthvIdurga, vanadurga, parvatadurga aura manuSyadurga ( sainikake bAda dAkSiNAtya paatth)| krodhameM bhare bhImasena aura zaktise sampanna honaa)| inameM manuSyadurga hI pradhAna hai duHzAsanakA ghora yuddha (karNa082 / 33 se karNa0 83 / (zAnti0 56 / 35) / * tk)| bhImasenakI gadAkI coTase dharatIpara girakara durgazaila-zAkadvIpakA eka parvata (bhISma0 11 / 23) / duHzAsanakA chaTapaTAnA, bhImasenakA isakI chAtIpara car3hakara isase yaha pUchanA ki 'tUne kisa hAthase draupadIke kesh| durgA-(1) tribhuvanakI adhIzvarI devI durgA / mahArAja khIMce the|' du:zAsanakA roSa aura abhimAnake sAtha yudhiSThirane virATanagarameM praveza karate samaya jagajananI apanI gajasuNDa-daNDake samAna moTI dAhinI bhujA dikhA durgAkI stuti kI aura devIne pratyakSa darzana dekara unheM kara yaha uttara denA ki maiMne isI hAthase draupadIke keza vara diyA (virATa. 6 adhyAya) / bhagavAn zrIkRSNakhIMce ye / bhImasenakA isakI usa bhujAko ukhAr3akara kI preraNAse arjunane mahAbhArata yuddha ke prArambhameM durgAdevIusIke dvArA ise pITanA aura isakI chAtI phAr3akara isake kI stuti kI aura devIne antarikSameM sthita hokara unheM garama raktako pInA (karNa0 83 / 8-29) / duHzAsana vijayI honekA vara diyA (bhISma0 23 / 4-19) / jisameM rahatA thA, vaha sundara mahala vIravara arjunako rahaneke arjunakRta durgAstotrakI mahimA (bhISma 23 / 22liye diyA gayA (zAnti. 44 / 8-9) / vyAsajIke 25) / (2) eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratakI AvAhana karanepara gaGgAjalase isakA bhI prakaTa honA prajA pItI hai (bhISma 5 / 33) / (Azrama0 32 / 9) / mRtyuke pazcAt ise svargalokakI durgAla-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 52 ) / prApti huI (svargA0 5 / 21-22) durjaya-(1) maharSi kazyapadvArA danuke garbhase utpanna eka mahAbhAratameM Aye hue duHzAsanake nAma -bhArata) dAnava (Adi065 / 23) / (2) (duSparAjaya)bharatazreSTha, bhAratApasada, dhRtarASTraja, kaurava, kauravya aura dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka (Adi. 116 / 9) / kuruzArdUla Adi / ( dekhiye dusspraajy)| (3) eka rAjA, jisake liye duHsaha-dhRtarASTrakA eka mahArathI putra ( Adi. 63 / pANDava-pakSase raNa-nimantraNa bhejaneke liye drupadane salAha 119, Adi067 / 93, Adi. 116 / 2) / yaha pulastyakulake rAkSasake aMzase utpanna huA thA (Adi. dI thI (udyoga0 4 / 16) / (4) ikSvAkuvaMzI 67 / 89) / arjunake sAtha isakA yuddha aura parAjita suvIrake putra (anu. 2 / 11) / (5) bhagavAn hokara bhAganA (virATa061 / 43-15) / isakA viSNukA eka nAma ( anu. 149 / 96) / sAtyakike sAtha yuddha karake ghAyala honA (droNa0 116 / durjayA-durjaya maNimatI nagarI, jise durjayA bhI kahate haiM 2-7) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. 135 / (bana0 96 / 1) / (kucha Adhunika samIkSoMne 36) / 'ilorAguphA' ko hI durjayA mAnA hai / yaha sthAna nijAma dundubhi-eka rAkSasa, jise bhagavAn zaGkarane vara diyA aura rAjyameM daulatAbAdase sAta mIla aura nandagA~vase cAlIsa ve hI isake vinAzameM bhI samartha hue (anu.14|| mIlapara sthita hai|) 214) / durdharSa (durmada )-dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka (mAdi. dundubhisvana-kuzadvIpameM munidezake bAdakA deza (bhISma. 67 / 94, Adi0 106 / 3) / bhImasenadvArA isakA 12 / 15) / vadha (droNa.155 / 10) / majAlA For Private And Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org durmada durmada- dhRtarASTra ke sau putroM meM se eka ( Adi0 67 / 966 Adi0 116 | 5 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( droNa 0 135 / 36 ) / durmarSaNa - dhRtarASTrakA eka mahArathI putra ( Adi0 63 / 119; Adi0 67 / 95; Adi0 116 / 3 ) / isakA bhImasenake sAtha yuddha ( mISma0 113 adhyAyaH droNa0 25 / 5-7 | arjunase lar3anekA utsAha prakaTa karanA ( droNa0 88 / 11 - 13 ) / arjunadvArA isakI gajasenAkA saMhAra aura palAyana ( droNa0 89 adhyAya ) / isakA sAtyakike sAtha yuddha aura unake dvArA ghAyala honA ( droNa0 116 / 6-8 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( droNa0 135 / 36 ) | durmarSaNakA sundara mahala mAdrIkumAra nakulako rahaneke liye diyA gayA ( zAnti0 44 / 10-11 ) / durmukha - ( 1 ) dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka (Adi0 67 / 93; Adi0 116 | 3 ) / yaha draupadIke svayaMvarameM gayA thA ( Adi0 185 / 1) / yaha dvaitavana meM gandhavadvArA baMdI banAyA gayA ( vana0 242 / 12 ) / prathama dinake saMgrAmameM isakA sahadeva ke sAtha dvandvayuddha (bhISma 45 / 25-27 ) / abhimanyuke dvArA isake sArathikA vadha ( bhISma0 47 / 12 ) / isake dvArA zrutakarmAkI parAjaya ( bhISma0 79 / 35-38 ) / abhimanyudvArA parAjita honA ( bhISma0 84 / 42 ) / ghaTotkaca ke sAtha dvandvayuddha ( bhISma0 110 / 13 - 14; bhISma0 111 / 37-39 ) / dhRSTadyumnake sAtha yuddha ( droNa0 20 / 26 - 29 ) / purujit ke sAtha yuddha ( droNa 025 / 40-41 ) / sahadevake sAtha yuddha ( droNa0 106 / 13 ) | sahadevadvArA parAjita honA ( droNa0 107 / 25 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( droNa0 134 / 20-21 ) / isake dvArA parvatIya rAjA janamejayake vadhakI carcA ( karNa0 6 / 19 - 20 ) / isakA sundara bhavana sahadevako rahane ke liye diyA gayA thA (zAnti 044 / 1213) / (2) (durmarSaNa) dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka (Adi0 67 / 95 ) | durmarSaNa nAmase bhImasenadvArA isakA vadha (zalya0 26 / 9-10) / (3) eka rAjA, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna hotA thA ( sabhA0 4 / 21 ) | ( 4 ) eka asura, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatA hai ( sabhA0 9 / 13 ) | ( 5 ) pANDavapakSakA eka yoddhA, jo karNake vazameM par3a gayA thA ( karNa 0 73 / 104 ) | ( 6 ) eka sarpa, jo svadhAmako padhArate samaya balarAmajIke svAgata ke liye prabhAsakSetrameM AyA thA ( mausala0 4 / 16 ) / duryodhana - ( 1 ) dhRtarASTra aura gAndhArIke sau putroMmeMse ( 144 ) duryodhana eka, jo sabase bar3A thA / yaha apane gyAraha mahArathI bhAiyo pradhAna thA ( Adi0 63 / 118-120 ) / yaha kurukulako kalaGkita karanevAlA, durbuddhi tathA khoTe vicAra rakhanevAlA thA aura kalike aMzase utpanna huA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thA ( Adi0 67 / 87 ) / duryodhanake dvArA prajvalita kI huI vairakI bhArI Aga asaMkhya prANiyoM ke vinAzakA kAraNa bana gyii| isake sau bhAiyoM kI utpatti pulastyakulake rAkSasoM ke aMzase huI thI ( Adi0 67 / 88-89 ) / isakI utpattikI kathA ( Adi0 114 / 9 - 25 ) / isake janma samaya meM prakaTa hue amAGgalika apazakuna ( Adi0 114 / 27 - 29 ) / isake janma kAlika amaGgalakArI upadravoMko dekhakara ise kula-saMhAraka batAte hue ise tyAga deneke liye dhRtarASTrako vidurakI salAha ( Adi0 114 / 34-39 ) / jisa dina bhImasenakA janma huA, usI dina duryodhanakA bhI huA ( Adi0 122 / 19 ) | isake dvArA gaGgAtaTavartI pramANa koTi tIrtha meM jalakrIDAkA Ayojana aura viSa khilAkara behoza kiye hue bhImasenakA jalameM prakSepa ( Adi 127 / 27-54 ) / isakA bhImasenake sArathiko usakA galA ghoMTakara mAra DAlanA (Adi0 128 / 36) / bhImasenake bhojanameM punaH kAlakUTa viSa DalavAnekA kukRtya ( Adi0 128 / 37 ) / isakI gadAyuddha meM pravINatA ( Adi0 131 / 61 ) / isakA raNabhUmimeM astrakauzala dikhAnA ( Adi0 133 / 32-35 ) / bhImasenake sAtha gadA- yuddha karate hue isakA azvatthAmAdvArA nivAraNa ( Adi0 134 / 5 ) / isake dvArA karNakA rAjyAbhiSeka ( Adi0 135 / 38 ) / isakI karNase aTala mitratAke liye yAcanA ( Adi0 135 / 40 ) / karNakA pakSa lekara isakA bhImasena evaM pANDavoMpara AkSepa ( Adi0 136 / 10-18 ) drupadadvArA isakI parAjaya ( Adi0 137 / 22 ke bAda dA0 pATha) / yudhiSThirapara prajAkA anurAga dekhakara isakI cintA (Adi0 140 / 29 ) / pANDavako vAraNAvata bhejane ke viSaya meM duryodhana aura dhRtarASTrakA saMvAda ( Adi0 141 / 3-24 ) / vAraNAvata meM lAkSAgRha banavAne tathA pANDavoMko jalAneke liye isakA purocanako Adeza ( Adi0 143 / 217) | draupadIke svayaMvara meM isakA karNa aura bhAiyoM sahita upasthita honA ( Adi0 185 / 104 ) / lakSyavedhake liye dhanuSapara pratyacA car3hAte samaya isakA jhaTake se uttAna giranA aura lajjita ho apane sthAnapara lauTa jAnA ( Adi0 186 | 20 ke bAda ) / pANDavoMke vinAzake liye isake dvArA dhRtarASTrake prati vividha upAyoMkA kathana ( Adi0 199 / 28-316 Adi0 200 / 4-20 ) / For Private And Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org duryodhana ( 145 ) pANDavako AdhA rAjya deneke liye ise bhISmakI sammati ( Adi 0 202 / 5 - 19 ) / isakA yudhiSThirake rAjasUya yajJameM bhAiyoM sahita AnA ( sabhA0 34 / 6) / yudhiSThirake liye AyI huI bheMTa- sAmagrIko grahaNa karanA aura sa~bhAla kara rakhanA ( sabhA0 35 / 9 ) / sabake vidA ho jAnepara bhI yudhiSThirakI divyasabhA meM duryodhana aura zakuni kucha kAlataka Thahare rahe ( sabhA0 45 / 38 ) / duryodhanAmayanirmita sabhAbhavanako dekhanA aura pagapagapara bhramake kAraNa upahAsakA pAtra bananA tathA yudhiSThirake vaibhava ko dekhakara isakA cintita honA ( sabhA0 47 adhyAya ) | pANDavoMpara vijaya prApta karaneke liye isakA zakunise vArtAlApa ( sabhA0 48 adhyAya ) / isakA dhRtarASTra se apanI cintAkA kAraNa batAnA tathA jueke liye anurodha karanA ( sabhA0 49 | 12 - 36, 42; sabhA0 50 adhyAya ) / isake dvArA rAjasUyayajJameM yudhiSThira ke liye vibhinna dezoMse AyI huI bheMToMkA dhRtarASTrake prati varNana ( sabhA0 adhyAya 51 se 52 taka ) / isake dvArA yudhiSThirake abhiSekakA apane pitA ke prati varNana ( sabhA0 13 adhyAya) | isakA dhRtarASTrako ubhAr3anA (sabhA0 adhyAya 55 se 56 taka ) / jueke avasarapara vidurarja ko isakI phaTakAra tathA vidurajIkA ise cetAvanI denA ( sabhA 0 64 adhyAya ) / draupadIko pakar3akara sabhAbhavanameM lAne ke liye isakA vidurako Adeza ( sabhA0 66 / 1 ) / vidurakA ise punaH phaTakAranA ( sabhA0 66 / 2- 12 ) / draupadIko sabhAbhavanameM lAne ke liye isakA prAtikAmIko Adeza ( sabhA0 67 / 2 ) / draupadIke prati isake chala-kapaTayukta vacana ( sabhA0 70 / 3-66 * sabhA0 71 / 20 ) / isake dvArA arjunakI vIratAkA varNana ( sabhA0 74 / 6 ke bAda ) / dhRtarASTrase punaH jue ke liye isakA anurodha ( sabhA0 74 / 7-23 ) / puravAsiyoMdvArA isakI nindA ( vana0 1 / 13-17 ) / vidura kAmyakavanase lauTa Anepara isakI cintA ( vana0 7 / 2 - 6) | ise maitreya RSikA zApa ( vana 0 10 / 34 ) / isake dvArA dvaitavanako yAtrAviSayaka karNazakunikI mantraNA svIkAra karanA ( vana0 238 / 2-16 ) | ghoSayAtrAke liye prasthAna ( vana0 239 / 23) / gauoMkI dekha-bhAla karanA aura isake sainikoM kA gandhake sAtha saMvAda ( vana0 240 adhyAya ) | duryodhana Adi kauravoMkA gandharvoke sAtha yuddha ( vana 0 241 adhyAya ) / citrasena Adi gandharvodvArA duryodhana AdikI parAjaya tathA citrasenakA duryodhanako baMdI banAnA ( vana0 242 / 6 ) | gandhava ke hAthase chur3Ane ke liye pANDavoM ke prati isakI pukAra ( vana0 243 / 11 ke bAda ma0 nA0 19 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir duryodhana dA0 pATha ) / isakA karNase apanI parAjayakA samAcAra batAnA (vana0 248 adhyAya) / karNa se apanI glAnikA varNana karate hue duHzAsanako rAjA bananekA Adeza (cana0 249 / 1- 27 ) / isakA AmaraNa anazanake liye baiThanA ( vana0 251 / 19-20 ) / kRtyAdvArA isakA rasAtalameM pahu~cAyA jAnA ( vana0 251 / 29 ) / dAnavoM tathA karNake dvArA samajhAye jAnepara isakA anazana tyAgakara hastinApurako prasthAna ( vana0 252 adhyAya ) / isake vaiSNava yazakA Arambha aura samApti ( vana0 adhyAya 255 se 256 taka ) / isakA maharSi durvAsako prasanna karake yudhiSThirake Azramapara jAneke liye vara mA~ganA ( vana0 262 / 19-23 ) | guptacaroMdvArA pANDavoMkA patA na milanepara mantriyoMse isakA parAmarza karanA ( virATa0 26 / 2-7 ) / matsyadezapara car3hAI karanekA nizcaya ( virATa0 29 / 14 ke bAda dA0 pATha ) / matsyadezapara AkramaNa karane ke liye duHzAsanako Adeza denA ( virATa0 30 | 20 - 24 ) | apane sainikoM ko ubhAr3ate hue isakA arjunase yuddha karanekA hI nizcaya ( virATa0 47 / 2-19 ) / karNakI bAtoMse kupita hue AcArya varga se isakA kSamA mA~ganA ( virATa0 91 / 16 ) | arjuna ke sAtha yuddha aura unase hArakara bhAganA ( virATa0 65 adhyAya ) / zrIkRSNa se sahAyatA ke rUpameM nArAyaNI senA prApta karanA ( udyoga 0 7 / 23-25) / isakA balarAmajI ke pAsa sahAyatA mAMgane ke liye jAnA ( udyoga 0 7 / 25 ) / kRtavarmA ke pAsa sahAyatA mA~gane ke liye jAnA ( udyoga0 7 / 32 ) / mArga meM zalyakA satkAra karake unake prasanna honepara apane pakSameM Aneke liye unase prArthanA ( udyoga0 8 / 18 ) / isake pAsa gyAraha akSauhiNI senAoM kA saMgraha ( udyoga0 19 / 27 / dhRtarASTrase apane pakSa ke vIroMkA varNana karate hue apanA utkarSa tathA pANDavoMkA apakarSa batalAnA ( udyoga0 55 adhyAya ) / saMjayase pANDavoMke ratha tathA ghor3oM ke viSaya meM prazna ( udyoga0 56 / 6) / dhRtarASTra se apanI prabalatAkA pratipAdana ( udyoga0 57 / 36-42) / yuddhako yajJakA rUpa dekara yuddha karanekA hI nizcaya karanA ( udyoga0 58 / 10- 18 ) / dhRtarASTrako DhAr3hasa ba~dhAneke liye AtmaprazaMsA karanA ( udyoga0 61 adhyAya ) / bhISmajI se apane pakSakI prabalatA batAnA ( udyoga0 63 / 1-8 ) / zrIkRSNake satkAra ke liye mArga meM vizrAma sthAna banavAnA ( udyoga0 85 / 1217 ) | zrIkRSNako kaida karanekA vicAra prakaTa karanA ( udyoga0 88 / 13 ) / apanA nimantraNa asvIkAra kara denevara zrIkRSNase usakA kAraNa pUchanA ( udyoga 0 For Private And Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org duryodhana 91 / 13-15 ) / kaNvakA duryodhanako mAtalIyopAkhyAna sunAnA aura saMdhike liye samajhAnA tathA isake dvArA kaNvamunike upadezakI avahelanA (udyoga0 97 adhyAya se 105 adhyAyataka ) / kauravasabhAmeM zrIkRSNako uttara dete hue pANDavako sUIkI noMka barAbara bhI bhUmi na denekA nizcaya karanA ( udyoga0 127 adhyAya ) / kaidakI sambhAvanA se isakA kauravasabhAse calA jAnA ( udyoga 0 128 | 25-27 ) | zrIkRSNako kaida karanekA SaDyantra ( udyoga0 130 / 4-8 ) / raNayAtrAke liye senAko AjJA denA ( udyoga0 153 / 8-17) / isake dvArA apane senApatiyoMkA nirvAcana aura abhiSeka ( udyoga 0 155 | 31-33 ) | isakA bhISmako pradhAna senApatike padapara abhiSikta karanA ( udyoga0 156 / 26 ) / rukmIkI sahAyatA lene se inakAra karanA ( udyoga0 158 | (37) / ulUkako dUta banAkara pANDavoMke pAsa bhejanA aura zrIkRSNa, pANDava, drupada, virATa, zikhaNDI aura dhRSTadyumna Adiko kaTuvacanoMdvArA saMdeza kahalAnA ( udyoga 0 160 adhyAya ) / bhISmase kauravapakSa ke atithiyoM kA nAma pUchanA ( udyoga0 165 / 12-16) / bhIma pANDavapakSa ke atirathiyoMkI jAnakArI prApta karanA (udyoga0 168 / 39-42 ) / zikhaNDIko na mAraneke bhISmase isakA prazna ( udyoga 0 173 / 1-2 ) / bhISmase zikhaNDIkA janmavRttAnta pUchanA ( udyoga0 1885 ) / apane pakSake vIroMse unakI zaktike viSayameM pUchanA ( udyoga0 193 / 2- 7 ) / kurukSetrake maidAna meM calane ke liye senAko AzA denA ( udyoga0 195 adhyAya ) / bhISmakI rakSAke liye duHzAsanako Adeza ( bhISma 15 / 12 -20 ) / isakA maNimaya mahAn dhvaja nAga-cihna se vibhUSita thA ( bhISpra0 17 / 25-26) / yuddha ke liye jAte samaya gajArUr3ha duryodhana aura usake gajakI chaTAkA varNana ( bhISma0 20 / 7-8 ) / droNAcArya se donoM pakSoMke pradhAna pradhAna vIroMkA varNana karanA ( bhISma0 25 / 7-11) / prathama dinake saMgrAma meM bhImasena ke sAtha isakA dvandvayuddha ( bhISma0 45 / 19-21 ) / bhImasena ke bANoMse Ahata hokara isakA mUcchita honA ( bhISma0 58 / 17) / bhImako ulAhanA denA ( bhISma0 58 / 34 - 40 ) / gajasenA ke sAtha bhImasenapara AkramaNa bhISma0 62 / 35 ) | bhImasenake sAtha yuddha karake inheM mUcchita kara denA ( bhISma0 64 / 16- 23 ) | pANDavoM ke viziSTa parAkramake viSaya meM bhISmase prazna ( bhISma0 65 / 31 - 34 ) / bhImasenake sAtha yuddha ( bhISma0 73 / 17- 23 ) / bhomasenadvArA isakA parAjita aura mUcchita ( 146 ) duryodhana honA ( bhISma0 79 / 11 - 16 ) / bhImasenake parAkramase bhayabhIta hokara isakI bhISmase prArthanA ( bhISma 80 / 4-6 ) / dhRSTadyumnadvArA isakA parAjita honA ( bhISma0 82 / 53 ) / bhImasenadvArA eka sAtha ATha bhAiyoMke mAre jAne se bhISma ke pAsa jAkara isakA vilApa karanA ( bhISma0 88 / 37-38 ) / ghaTotkacake sAtha isakA yuddha aura usake sAthI cAra rAkSasokA isake dvArA vadha ( bhISma0 91 / 20-21 ) / ghaTotkacake prahArase isakA prANa saMkaTako sthiti meM par3a jAnA ( bhISma0 92 / 14 ) / isake prahArase bhImasenakA mUrcchita honA ( bhISma0 94 / 5-6 ) / ghaTotkacase parAjita hokara bhopyase duHkha prakaTa karanA ( bhISma 95 / 3 - 15 ) / bhoSmase pANDavoMko mArane athavA karNako yuddhake liye AjJA denekA anurodha karanA ( bhISma0 97 / 36 - 42 ) / bhISmakI rakSAkI vyavasthAke liye duHzAsanako Adeza ( bhISma0 98 / 31-42; bho0ma0 105 / 2-6 ) / zalyako yudhiSThirako rokane ke liye Adeza denA ( bhISma0 105 // 26 - 28 ) / apanI senAko mArI jAtI dekha bhImase isakI prArthanA ( bhISma0 109 / 16-23 ) / sAtyakike sAtha isakA dvandvayuddha ( bhISma0 110 / 14; bhISma0 111 / 14-18 ) / abhimanyu ke sAtha yuddha ( bhISma0 116 / 1-8 ) / isake dvArA apane sainikoMko protsAhana ( bhISma0 117 / 26-30 ) / senApatikI AvazyakatAkA varNana karate hue karNa se anumati lenA ( droNa0 5 / 5 - 12 ) / droNAcArya se senApati honeke liye prArthanA karanA ( droNa0 6 / 2-11 ) / isake dvArA droNAcAryakA senApati ke padapara abhiSeka ( droNa0 7 / 5 ) | yudhiSThirako jIvita pakar3a lAne ke liye droNAcAryase vara mA~ganA ( droNa0 12 / 6 ) / pANDavoMkI senAko droNAcAryadvArA vicalita huI dekha karNa se isakA harSapUrNa vArtAlApa (droNa0 22 / 11-17) / droNAcAryako upAlambha denA ( droNa0 33 / 7 -9 ) / abhimanyuko mAraneke liye apane mahArathiyoMko Adeza denA ( droNa0 39 | 16 - 19 ) / abhimanyuse yuddha karaneke liye karNako prerita karanA ( droNa0 40 / 23 - 25 ) / abhimanyuke prahArase pIr3ita hokara bhAganA ( droNa0 45 | 30 ) / arjuna ke bhaya se bhIta jayadrathako isakA AzvAsana ( droNa0 74 / 14 - 20 ) / droNAcAryako upAlambha ( droNa0 94 / 4-18 ) / arjuna se yuddha karanemeM apano asamarthatA prakaTa karanA ( droNa0 94 / 27 - 32 ) / droNAcAryadvArA bA~dhe gaye divya kavacase yukta hokara yuddhake liye jAnA ( droNa0 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org duryodhana 94 / 73-75 ) / arjunako yuddhake liye lalakAranA ( droNa0 102 / 36-38 ) / arjunake sAtha yuddha meM parAjita hokara bhAganA ( droNa0 103 / 32 ) / isake dhvajakA varNana (droNa0 105 | 26 - 28 ) / sAtyakidvArA isakI parAjaya ( droNa0 116 / 24-25 ) / sAtyakise hArakara bhAiyosahita bhAganA ( droNa0 120 / 43-44 ) | pANDavoMke sAtha saMgrAma ( droNa0 124 / 32- 42 ) / droNAcAryako upAlambha denA ( droNa 130 / 4-12 ) / yudhAmanyu aura uttamaujAke sAtha yuddha ( droNa0 130 / 30-43 ) | arjunake vadhake liye karNako protsAhita karanA ( droNa0 145 / 12-33 ) / arjunake sAtha yuddha ( droNa0 145 adhyAya ) / jayadrathavadha ke bAda kheda prakaTa karate hue droNAcAryako upAlambha denA ( droNa0 150 adhyAya ) / karNa se vArtAlApake prasaMga droNAcAryapara doSAropaNa ( droNa0 152 / 2- 14 ) / yudhiSThira ke sAtha yuddha aura parAjaya ( droNa0 153 / 29-39 ) / karNase apanI senAkI rakSA ke liye anurodha ( droNa0 158 / 2 - 4 ) / karNako mAra DAlaneke liye udyata hue aAmAko manAnA ( droNa0 159 / 13-15 ) / azvatthAmA se pAJcAloko mAraneke liye anurodha ( droNa0 159 / 86 - 100 ) / paidala sainikoMko pradIpa jalAnekA Adeza ( droNa0 163 / 12 ) / droNAcAryakI rakSA ke liye sainikoMko Adeza (droNa0 164 / 21-30) / bhImasenase yuddha aura parAjita hokara bhAganA ( droNa0 166 / 43-98 ) / karNakI salAha se zakuniko pANDavoMkA vadha karaneke liye bhejanA (droNa0 170 / 62-65) / sAtyakidvArA parAjaya ( droNa0 171 / 23 ) / droNAcArya aura karNako upAlambha ( droNa0 172 / 3 | jaTAsurake putra alambuSako ghaTotkaca ke sAtha yuddhake liye AjJA denA (droNa0 174 / 9 - 11 ) / karNako ghaTotkacake caMgula se chur3Ane ke liye alAyudhako prerita karanA ( droNa0 177 / 9--13 ) / alAyudhake vadhase pazcAttApa karanA ( droNa0 178 / 36 -40 ) / droNAcAryako upAlambha denA ( droNa0 185 / 2-8; droNa 0 185 | 22-23 ) | nakulake sAtha yuddha aura unase parAsta honA (droNa0 187 | 50 - 55 ) / sAtyaki ke sAtha saMvAda aura yuddha ( droNa0 189 / 23 - 48 ) / droNAcArya ke mAre jAnepara yuddha-sthalase bhAganA ( droNa0 193 / 17 ) / azvatthAmA se droNavadhakA samAcAra sunAne ke liye kRpAcAryako Adeza denA ( droNa0 193 // 35) / azvatthAmA se punaH nArAyaNAstra prakaTa karaneko kahanA ( droNa0 200 / 25 ) / sAtyakidvArA isakI ( 147 ) duryodhana maiM 4 parAjaya ( droNa0 200 53 ) | apanI senAko AzvAsana denA ( karNa0 3 / 7 -- 17) / karNase senA - pati banane ke liye prArthanA karanA ( karNa0 10 2837 ) / karNako senApatike padapara abhiSikta karanA ( karNa 0 10 / 43 ) / yudhiSThira ke sAtha yuddha meM isakI parAjaya ( karNa0 28 / 7-8; karNa0 29 / 32 ) / karNake kathanAnusAra vyavasthAke liye udyata honA ( karNa0 31 / 71-72 ) / karNakA sArathya karane ke liye zalyase prArthanA ( karNa0 32 / 2 - 29 ) / zalyake kupita hokara uTha jAnepara unakI prazaMsA karake unheM prasanna karanA ( karNa0 32 / 54 - 62 ) / zalyase tripuropAkhyAnakA varNana ( karNa0 33 adhyAya se 121 taka ) / isake dvArA karNako parazurAmadvArA divyAstra prAtikA varNana ( karNa 0 34 / 123 - 162 ) / zalyako karNakA sArathi bananeke liye samajhAnA ( karNa0 35 adhyAya ) | nakula sahadevako apane parAkramase kiMkartavyavimUr3ha kara denA ( karNa0 56 / 7-18 ) / dhRSTadyumna ke sAtha yuddha meM parAsta honA ( karNa0 56 / 3435 ) / apane sainikoM ko protsAhana denA ( karNa 0 57 / 2-4 ) / bhImasenadvArA parAjita honA ( karNa0 61 / 53 - 62 ) / karNase apanI senAkI rakSA ke liye kahanA ( karNa0 64 / 40-42 ) / isake dvArA kulindarAjakumArakA vadha ( karNa0 85 / 14 ) / azvatthAmAdvArA kiye gaye saMdhike prastAvako na mAnanA ( karNa0 88 / 30 - 33 ) / karNakI mRtyuse dukhI honA ( karNa 0 92 / 15 ) | apane sainikoMko DhAr3hasa ba~dhAnA ( karNa0 93 / 52-59 ) / saMdhike liye samajhAte hue kRpAcAryako uttara denA aura yuddhakA hI nizcaya karanA ( zalya 0 5 adhyAya ) / azvatthAmA ke pAsa jAkara senApati ke pada ke liye pUchanA ( zalya0 6 / 17-18 ) / zalyase senApati banane ke liye prArthanA ( zalya0 6 / 2526 ) / zalyako senApati padapara abhiSikta karanA ( zalya0 7 / 6-7 ) / isake dvArA cekitAnakA vadha ( zalya0 12 / 31-32 ) / bhImasenadvArA parAjita honA ( zalya0 16 / 42-44 ) / apanI senAko utsAhita karanA ( zalya0 19 / 58-66 ) / isakA adbhuta parAkrama ( zalya0 22 adhyAya ) / dhRSTadyumna dvArA parAjita honA ( zalya0 25 | 23 ) / akele bhAgakara sarovara meM praveza karanA aura mAyAse usakA pAnI bA~dha denA ( zalya0 29 / 54 ) / kRpAcArya, azvatthAmA aura kRtavarmA ke kahane para bhI yuddhase udAsInatA prakaTa karanA ( zalya0 30 / 14-18 ) / jalameM chipe chipe yudhiSThirase vArtAlApa karanA (zalya0 33 / 38 - 53 ) | yudhiSThira ke Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only /
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir duryodhana ( 148 ) durvAsA lalakAranepara isakA jalase bAhara nikalanA (shly032| apanI putrI sudarzanAko agnidevake hAthoM saupanA (anu0 33--39) / kavaca Adise susajita hokara isakA 2 / 34) / kisI eka pANDavake sAtha yuddha ke liye udyata honA darvAraNa-kAmboja sainikoMkA nAma / sAtyakidvArA inakA (zalya0 32 / 66-71) / bhImasenake sAtha gadA- varNana (droNa0 112 / 42-43) / yuddha ke liye udyata honA (zalya. 33 / 52-55) / darvAsA-kaThora vratakA pAlana karanevAle tathA dharmake viSayame bhImasenake sAtha gadAyuddhake liye udyata honepara apazukana apane nizcayako sadA gupta rakhanevAle eka brAhmaNa maharSi (zalya0 56 / 8-14) / bhImasenake kaTu vacanoMkA jo bar3e hI ugra svabhAvake the ( Adi. 110 / 4-5) / uttara (zalya. 56 / 38--41) / bhImasenake sAtha kuntIdvArA inakI paricaryA (Adi. 110 / 4) / bhayaGkara gadA-yuddha (zalya0 57 adhyaay)| bhImasenakI inake dvArA kuntIko devatAoMke vazIkaraNa-mantrakA gadAkI coTase jA~gha TUTa jAnepara isakA pRthvIpara giranA upadeza (Adi0 110 / 6) / ye bhagavAn zaGkarake (shly058| 47-48) / zrIkRSNadvArA kiye gaye aMzabhUta zreSTha dvija haiM (Adi0 222 / 52) / rAjA AkSepoMkA uttara denA (zalya061 / 27-39) / zvetakike zatavarSIya yajJakA sampAdana karane ke liye inako apane kAryapara saMtoSa prakaTa karanA (zalya061 / 50- bhagavAn zaGkarakA Adeza aura inakA usa Adezako 54) / saMjayake sAmane vilApa karanA (shly064| zirodhArya karanA (Adi0 222 / 55-58) / inake 7--29) / saMdezavAhakoMko saMdeza denA (zalya0 64 / dvArA zvetakike yajJakA sampAdana (Adi0 222 / 59) / 30--40) / azvatthAmA, kRpAcArya aura kRtavarmAke ye indrakI sabhAmeM virAjamAna hote haiM (sabhA0 7 / sAmane apane kAryapara saMtoSa prakaTa karanA (zalya. 65 / 11) / brahmAjIkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karate 23-3.) / azvatthAmAko senApati banAnA (zalya0 haiM (sabhA0 15 / 23) / inhoMne jahA~ bhagavAn 65 / 41) / azvatthAmAke karmakI prazaMsA karake prANa- zrIkRSNako varadAna diyA thA, vaha sthAna varadAnatIrthake tyAga karanA ( sauptika0 9 / 56-57 ) / karNakI nAmase prasiddha huA (vana0 82 / 63-64) / inake sahAyatAse isake dvArA kaliGgarAjakI kanyAke apaharaNakI dvArA maharSi mudgalake dAna-dharma AdikI chaH bAra parIkSA carcA (zAnti04 / 13) / rAjA duryodhanakA sajA- (vana0 260 / 12-21) / inake dvArA duryodhanako sajAyA bhavana vIravara bhImasenako rahaneke liye diyA gayA vara pradAna (vana0 262 / 23) / inakA pANDavoMke (zAnti0 44 / 6-7 ) dhRtarASTrase zIlake sambandhameM Azramapara jAnA (vana0 263 / 1-2) / snAnake liye isake praznakI carcA (zAnti0 124 / 18--64) / gaye hue inakA pUrNa tRptikA anubhava karaneke kAraNa vyAsajIke AvAhana karanepara gaGgAjalase bhAiyosahita prakaTa pANDavoMke yahA~ na jAkara ziSyosahita vahIMse palAyana hokara isakA dhRtarASTra Adi svajanoMse milanA (Azrama ( vana0 263 / 29) / rAjA kuntibhojake yahA~ 32 / 9) / svargameM rAjA duryodhana sUryake samAna tejasvI Agamana aura zartake sAtha nivAsa (vana0 303 / 7-8) / aura vIrocita zobhAse sampanna ho puNyakarmA devatAoMke inake dvArA kuntIko atharvavedIya upaniSadoMmeM prasiddha sAtha baiThA thA, jise yudhiSThirane pratyakSa dekhA ( svargA0 mantrakA dAna ( vana0 305 / 20) / patnIsahita zrIkRSNadvArA durvAsAko ArAdhanA aura inakA unheM vara mahAbhAratameM Aye hue duryodhanake nAma-AjamIDha, denA (droNa0 11 / 9) / inakA zrIkRSNakA Atithya bhArata, bharatazAla, bharatazreSTha, bhAratAgraya, bharatarSabha, svIkAra karake unake krokI parIkSA karanA (anu. bharatasattama, bhAratasattama, dhArtarASTra, dhRtarASTraja, dhRtarASTraputraH 159 / 18-36) / zrIkRSNakI sevAse prasanna hokara dhRtarASTrasUnu, dhRtarASTrasuta, dhRtarASTrAtmaja, gAndhAri, rukmiNIsahita unheM vara denA tathA zrIkRSNane jo inakI gAndhArIputra, kaurava, kauravazreSTha, kauravanandana, kauravAtmaja, jUTanako apane paira meM nahIM lagAyA thA, use apriya kArya kauravendra, kauravya, kauraveya, kuru, kuruzreSTha, kurUdvaha, batAnA ( anu0 159 / 37-48) / mahAparAkramI kurukulazreSTha, kurukulAdhama kurumukhya, kurunandana, kurupati, bhagavAn ziva hI durvAsA nAmaka brAhANa banakara dvArakApurImeM kurupravIra, kurupuGgava, kururAja, kurusattamaH kurusiNh| zrIkRSNabhavanameM Tike rahe (anu0 160 / 37) / kurUttama, kuruvardhana, suyodhana Adi / kuntIdvArA krodhI evaM tapasvI durvAsAkI ArAdhanA aura (2) manuvaMzI suvIrakumAra durjayake putra (anu0 2 / unake dvArA kuntIko varakI prAptike prasaMgakI carcA 13) / unake dvArA narmadAnadIke garbhase parama sundarI (Azrama 30 / 2-6) / mausalakANDameM yaduvaMzasudarzanAnAmaka kanyAkA janma ( anu0 2 / 19) / inakA vinAzake pazcAt eka jagaha baiThe hue zrIkRSNane durvAsAke For Private And Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org durvigAha usa kathanakA smaraNa kiyA thA, jise inhoMne khIra ke ucchiSTa bhAgako paira meM na lagAneke kAraNa inase kahA thA ( mausala 0 4 / 19 ) / durvigAha ( durviSa ) - dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka (Adi0 116 | 5 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( zalya 0 26 / 20 ) / (dekhiye- durviSaha ) ( 149 ) durvibhAga - eka deza, jahA~ ke uttama kulameM utpanna kSatriya rAjakumAroMne yudhiSThirako rAjasUyayajJake avasarapara bahuta dhana arpita kiyA thA ( sabhA0 52 / 11 - 17 ) / durvimocana - dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka, bhImasenadvArA isakA vadha ( zalya0 26 / 16 ) / durbirocana - dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka ( Adi0 67 / 97 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( droNa0 127 / 62 ) / durviSaha- dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka, isakA dUsarA nAma durvigAha thA ( Adi0 116 / 5 ) | yaha draupadIke svayaMvara meM gayA thA ( Adi0 185 / 1) / yaha dvaitavanameM gandharvodvArA baMdI banAyA gayA thA ( vana0 242 / 12 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( zalya0 26 / 20 ) / duliduha - eka prAcIna rAjA ( Adi0 1 / 233 ) / duSkarNa - dhRtarASTra ke sau putroMmeM se eka ( Adi0 67 / 956 Adi0 116 / 3 ) / zatAnIkadvArA isakA parAjita honA ( bhISma0 79 / 46 - 52 ) / bhImasenadvArA vadha (droNa0 155 / 40 ) / duSparAjaya ( durjaya ) - dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka ( Adi0 116 / 9 ) / dvaitavana meM gandharvodvArA isakA baMdI banAyA jAnA ( vana0 242 / 12 ) / nIlake sAtha yuddha ( droNa0 25 / 45 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( droNa0 133 / 41-42 ) / good (e) - dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka ( Adi0 67 / 96 ) bhImasenadvArA isakA vadha ( zalya0 26 / 18-19 ) / duSpradharSaNa - dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka ( Adi0 67 / / yaha draupadI ke svayaMvara meM gayA thA ( Adi0 185 / 1 ) / 94 duSyanta - ( 1 ) pUruvaMza ke eka suprasiddha rAjA, cakravartI samrAT ( Adi0 68 / 3 ) / inake rAjyakAla meM prajAjanoM kI dhArmikatAkA varNana ( Adi 0 68 / 6-11 ) / inakI bhagavAn viSNu ke samAna zArIrika zakti, sUryatulya teja evaM gadAyuddhakI kuzalatA Adi0 68 / dUSaNa 11-13 ) / inakI mRgayAkA varNana ( Adi0 69 / 1-31 ) / inakA kaNvake manohara Azrama meM praveza tathA vahA~kI zobhAkA nirIkSaNa ( Adi0 70 / 24 -51 ) / kaNvake Azrama meM inakI zakuntalAse bheMTa | use apanA paricaya dekara usake prati prema prakaTa karanA evaM usase usakA paricaya pUchanA ( Adi0 71 / 3-13 ) / zakuntalAke kaNvaputrI kahakara paricaya denepara inakA muniko UrdhvaretA batAkara isa bAtapara saMzaya prakaTa karanA ( Adi0 71 / 14-17) / zakuntalAkA inase apane janmakA vistRta paricaya denA ( Adi0 71 / 18 se 72 adhyAyataka ) / inakA zakuntalAko apanI bhAryA banane ke liye prerita karanA aura vivAha ATha bheda batalAkara usake sAtha gAndharvavivAha kA samarthana karanA (Adi0 73 / 1 - 14 ) / zakuntalA ke sAtha inakA gAndharvavivAha aura samAgama tathA use rAjadhAnI meM zIghra bulA leneke liye AzvAsana ( Adi0 73 | 19-21 aura dA0 pATha ) / inake dvArA zakuntalAke garbhase bharatakI utpatti ( Adi0 74 / 1-2 ) / inakA zakuntalAko asvIkAra karanA ( Adi0 74 / 1920 ) / zakuntalAkA inake prati dharmakI yAda dilAnA, asatya bhASaNa aura adharmase bhaya batAnA tathA patnI evaM putrakI mahimA batalAte hue putrako aGgIkAra karane ke liye roSapUrNa anurodha karanA ( Adi074 / 2572 ) / inake dvArA zakuntalAkI bhartsanA ( Adi0 74 / 73-81 ) / inake prati zakuntalAdvArA satya - dharmakI zreSThatAkA pratipAdana ( Adi0 74 / 101107) / AkAzavANIdvArA inake samakSa zakuntalA kI uktikA samarthana karanepara inakA usako aGgIkAra karanA ( Adi0 74 / 109 - 126 ) / sau varSoMtaka rAjya bhogane ke bAda inakA svargagamana ( Adi0 74 / 126 ke bAda dA0 pATha ) | ye Ilinake putra the, inakI mAtAkA nAma rathantarI thA ( Adi0 94 / 17 ) / ye yamakI sabhA meM rahakara sUryaputra bhagavAn yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 15 ) / inhoMne jIvanameM kabhI mAMsa nahIM khAyA thA ( anu0 115 / 64 ) / ( 2 ) pUruvaMzI mahArAja ajamIDhake dvArA 'nIlI' ke garbha se utpanna, inake dUsare bhAIkA nAma 'parameSThI' thA ( Adi0 94 / 32 ) / duSyanta aura parameSThI sabhI putra 'pAJcAla' kahalAye ( Adi0 94 / 33 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dUSaNa - janasthAnanivAsI eka rAkSasa, jo zrIrAmadvArA maaraa| gayA ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 794, kAlama 2; vana0 277 / 44 ) / For Private And Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (150 ) devakI . dRDha (1) ( dRDhavarmA ) dhRtarASTrakA eka putra ( dekhiye (Adi0 75 / 25) / (2) eka rAjA, jinheM ___ dRddhvrmaa)| pANDavoMkI orase raNa-nimantraNa bhejanekA vicAra kiyA dRDha (2) (dRDhakSatra ) dhRtarASTrakA eka putra ( dekhiye gayA thA ( udyoga. 4 / 23) / (3) eka brahmarSi, dRddhksstr)| jo sadA dakSiNa dizAmeM nivAsa karate haiM (anu0 165 / dRDhakSatra ( dRDha)-dhRtarASTra ke sau putroM se eka ( Adi. 40) / ( dakSiNa dizAvAsI RSiyoMkA varNana tIna 6 7 99Adi. 116 / 8) / bhImasenadvArA sthAnoM meM AtA hai| sabhI jagahoMke nAma kiJcit antAke sAtha prAyaH milate haiN| inheM dekhanese dRDhavya, dRDhavrata aura isakA vadha (droNa. 157 / 17-19) / dRDhAyu tInoM nAma eka hI RSike jAna par3ate haiM ) dRDhadhavA-eka pUvaMzIya kSatriya, jo draupadIke svayaMvarameM upasthita thA (Adi0 185 / 15) / dRDhAyudha ( citrAyudha )-dhRtarASTrake sau putroM se eka ( Adi. 67 / 99; Adi. 116 / 8) / citrAyudha dRDharatha ( dRDharathAzraya )-(1) dhRtarASTrake sau putroM se nAmase isakA vadha (droNa 136 / 20-22) / eka ( Adi0 67 / 104) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. 157 / 17-19) / (2) prAtaHsAyaM dRDhAzva-ikSvAkuvaMzIya mahArAja kuvalAzvake putra / ye dhundhusmaraNa karaneyogya eka nareza (anu. 165 / 52) / rAkSasakI krodhAgnimeM dagdha honese baca gaye the (vana. dRDharathAzraya (dRDharatha)-dhRtarASTrakA eka putra ( Adi. 204 / 40) / 116 / 12) / ( dekhiye dRddh'rth)| dRDheyu-eka pazcima dizAnivAsI RSi (anu0 150 / dRDhavarmA ( dRDha )-dhRtarASTra ke sau putroM se eka ( Adi0 36) / 67 / 99; Adi. 116 / 8) / bhImasenadvArA isakA dRDheSudhi-eka prAcIna rAjA ( Adi0 / / 238) / vadha (droNa. 137 / 20-30) / dRSadvatI-kurukSetrakI dakSiNI sImApara sthita eka nadI, jisake jalakA sevana vanavAsI pANDavoMne kiyA thA (vana. dRDhavya-eka maharSi, jo dharmarAjake sAta RtvijoMmeMse eka 5 / 2) / isake taTapara bhagavAn zaGkarane yudhiSThirako haiM, jo sadA dakSiNa dizAkA Azraya lekara rahate haiM upadeza diyA thA (sabhA0 78 / 15) / dRSadvatIke (anu0 150 / 34-35) / uttara kurukSetrameM rahanA svarganivAsake tulya hai (vana0 dRDhavata-eka brahmarSi, jo sadA dakSiNa dizAkA Azraya 83 / 4, 204) / dRSadvatomeM snAna karake devatA-pitaroMlekara rahate haiM (zAnti0 208 / 28-29) / kA tarpaNa karanese manuSya atirAtra aura agniSToma yajJakA dRDhasaMdha ( zatruJjaya )-dhRtarASTra ke sau putroM se eka phala pAtA hai ( vana0 83 / 87-88) / (Adi. 67 / 100, Adi0 116 / 9) / bhImasena- dRSadAna-puruvaMzIya rAjA saMyAtike zvazura, inakI putrIkA dvArA zatruJjaya nAmase isakA vadha (droNa. 137 / nAma varAGgI thA ( Adi0 95 / 14) / 20-30) / devaka-(1) indra ke samAna kAntimAn eka nareza, jo dRDhasena-pANDavapakSakA eka yoddhA, droNAcAryadvArA isakA kisI gandharvarAjake aMzase utpanna hue the (Adi.67 / vadha (droNa0 21 / 52) / 68) / ye ugrasenake bhAI, devakI ke pitA aura vasudeva. dRDhasyu-maddarSi agastyadvArA lopAmudrAke garbhase utpanna / jIke zvazura the (sabhA0 22 / 36 ke bAda dAkSiNAtya ye apanI mAtAke garbha meM sAta varSAtaka pale aura bar3he the / pATha, pRSTha 731) / inakI putrI devakIke svayaMvarameM sAta varSa bItanepara apane teja aura prabhAvase prajvalita sampUrNa kSatriya ekatra hue the (droNa 144 / 9) / hue ye udarase bAhara nikale / dRDhasyu mahAvidvAn, mahA (2)eka rAjA, jinake yahA~ brAhmaNadvArA zuda-jAtIya tejasvI aura mahAtapasvI the | ye janmakAlase hI eka kanyA thI, jisakA vidurajIke sAtha vivAha huA thA upaniSadoMsahita sampUrNa vedoMkA svAdhyAya karate se jAna (Adi0 113 / 12-13) / (3) eka rAjA, jinheM par3e / bAlyAvasthAse hI idhma ( samidhA) kA bhAra vahana pANDavokI orase raNa-nimantraNa denekA vicAra kiyA gayA karaneke kAraNa inakA nAma 'idhmavAha ho gayA thA thA ( udyoga / / 17) / (bana0 99 / 25-27) / devakI-ugrasenake bhAI devakakI putrI, vasudevakI patnI aura dRDhahasta-dhRtarASTra ke sau putroMmese eka (Adi. 67 / bhagavAn zrIkRSNakI mAtA (sabhA0 22 / 36 ke bAda 102, Adi0 116 / 10) / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 731-732) / inake svayaMvarameM dRDhAyu-( 1 ) purUravAdvArA urvazIke garbhase utpanna sampUrNa kSatriya ekatra hue the (droNa0 144 / 9) / For Private And Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devakuNDa devayAnI devakuNDa (devahada)-(1) eka tIrtha, jahA~ snAna karanese devamata-eka prAcIna maharSi, jinakA nAradajoke sAtha manupya azvamedha yazakA phala aura paramasiddhi pAtA hai prANoM ke viSayameM saMvAda huA (Adi0 24 adhyaay)| (vana0 85 / 20) / (2) kRSNayeNAke jalase utpanna devamitrA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya. 46 / hue ramaNIya devakuNDameM, jise jAtismarahada' bhI kahate haiM, 14) / snAna karanese manuSya jAtismara (pUrvajanmakI bAtoMko devamIDha-yayAtiputra yaduke vaMzameM vikhyAta eka yAdava, yAda karanevAlA) hotA hai (vana0 85 / 37-38) / jo zUrake pitA aura vasudevake pitAmaha the (droNa. devakaTa-eka tIrtha, jahA~ snAna karanevAlA manuSya azvamedha 144 / 6) / yajJakA phala pAtA aura apane kulakA uddhAra kara detA hai| devayajana-devatAoMkA yazasthAna prayAga, jahA~ kAzirAjakI (vana0 84 / 141) / kanyA amyAne kaThora vratakA Azraya le snAna kiyA thA devagraha-eka kaSTaprada deva-sambandho graha, jise jAgate yA (udyoga. 186 / 27 ) / sote meM dekhakara manuSya pAgala jo jAtA hai (vana0 230 / devayAjI-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 7.) / devadatta-arjunakA divya zaGkha (sbhaa03|8)| yaha devayAnI-zukrAcArya kI pyArI putrI ( Adi. 76 / zaGkha mayAsurane vindusarovarase lAkara arjunako diyA thA 15) / vinA kanake hI gauoMko loTakara AyI dekha (sabhA0 3 / 1.-.-21) / zveta ghor3oMse jute rathapara devayAnIke manameM unake mAre jAne kI AzaGkA aura 'kacake binA maiM jIvita nahIM raha sakatI' aisA kahakara baiThe hue arjunane apanA devadatta nAmaka zaGkha phUMkA (bhISma0 25 / 14-15) / usakA pitAse kacako bulAnekA anurodha ( Adi. devadAruvana-eka tIrtha, jahA~ snAna karane kA vizeSa phala 76 / 20-32) / dUsarI bAra bhI devayAnIke anu(anu0 25 / 27) / rodhase zukrAcAryadvArA kacako jIvanadAna (Adi0 76 / devadUta-devatAoMkA suvikhyAta dUta, jisakA sAyaM-prAtaH 42 ) / tIsarI bAra punaH kacako jIvita karaneke smaraNa karanese pApa dUra hotA hai (anu0 165 / 14) / liye devayAnIkA Agraha (Adi0 76 / 45-50) / devatAoMne devadUtako AjJA dI, tuma yudhiSThirako inake isakA kacase pANigrahaNake liye anurodha ( Adi. suhRdoMkA darzana karAo (svrgaa02|14) / rAjA 77 / 2-11) / prArthanAke asvIkRta honepara isake dvArA aura devadUta sAtha-sAtha gaye / devadUta Age-Age calA kacako zApa (Adi0 77 / 17) / kacadvArA isako zApa ( Adi0 77 / 19-20) / isake dvArA isakA aura rAjA usake pIche-pIche ( svargA0 2 / 15.16) / yudhiSThirake yaha pUchanepara ki abhI kitanI dUra calanA hai, vastra pahana leneke kAraNa zarmiSThAko phaTakAra ( Adi. devadUta loTa par3A aura bolA---'basa, yahIMtaka Apako 78 / 8) / zarmiSThAdvArA bharsanApUrvaka isakA kueM meM AnA thA' ( svargA0 2 / 28) / yudhiSThirake lauTa girAyA jAnA ( Adi078 / 9-13) | isakI rAjA yayAtise bheMTa, vArtAlApa aura rAjA yayAtike dvArA isakA jAnekI AjJA denepara devadUta lauTakara, devarAja indrake pAma calA gayA ( svargA0 2 / 51-53 ) / kapase uddhAra, kue~se nikalane para isake dvArA rAjA yayAtise apanA pANigrahaNa karaneke liye prArthanA tathA devanadI-eka nadI, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI brAhmaNakanyA honeke kAraNa yathAtikA isakI prArthanAko upAsanA karatI hai (sabhA0 9 / 19) / asvIkAra karanA ( Adi0 78 / 14-24) / ghUrNikA devapatha-eka tIrtha, jahA~ jAnese devasatrakA puNya prApta hotA nAmaka dhAyake dvArA isakA vRSaparvAke nagarameM na jAneke hai (vana0 85 / 45) / liye apane pitAko saMdeza denA (Adi0 78 / 25devapuSkariNI-eka prAcIna tIrtha, jahA~ jAnemAtrase manuSya 27) / zarmiSThAne merI putrIko mArA hai, yaha sunakara kabhI durgati meM nahIM par3atA aura azvamedha yajJakA phala pAtA pitAkA ise khojate hue vanameM jAnA tathA ise hRdayase hai ( vana0 84 / 118) / lagAkara sAntvanA denA (Adi. 78 / 28-31) / devaprastha-uttara dizAke parvatIya dezakA eka prAcIna zarmiSThAke dvArA kiye hue apamAnakA isake dvArA apane nagara, jahA~ senAvindukI rAjadhAno thI ( sabhA0 27 / pitA zukrAcAryake samakSa varNana ( Adi0 78 / 31 36) / zukrAcAryakA isake samakSa apane zaktikA devabhrATa-eka tejasvI devatA, jo ravike. kathana aura ise sAntvanA-pradAna ( Adi. 78 / pitA haiM (aadi01|42-43)| 37-41) / zukrAcAryakA sahanazIlatAkI prazaMsA karate . .. motipatra aura mabhATake tra ArAThI For Private And Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org devarAja hue isako AzvAsana denA ( Adi0 79 / 1-7 ) / isakI dAnavoMke bIca meM nivAsa karanese aruci, vidvAnoM ke liye dhanake lobhase kaTuvacana sahane kI nindA ( Adi0 79 / 8 - 13 tathA dAkSiNAtya pATha ) / zukrAcAryakA apanI putrI devayAnI ke prati kiye gaye anucita bartAvako asahya batAnA aura devayAnIko saMtuSTa karane ke liye vRSaparvAko prerita karanA (Adi0 80 / 9-12 ) / vRSaparvAke muhamA~gI vastu denekI pratijJA karanepara eka hajAra kanyAoMke sAtha zarmiSThAke AjIvana apanI dAsI banakara rahaneke liye usake pitA vRSaparvAse isakI mA~ga ( Adi0 80 / 16 ) / zarmiSThAdvArA dAsIbhAva svIkAra karanepara nagara meM jAneke liye isakI svIkRti ( Adi0 80 / 26 ) / sakhiyoMke sAtha vanameM krIr3A karatI huI zarmiSThAsevita devayAnIkA yayAtiko darzana ( Adi0 81 / 1-7 ) | yayAtike pUchanepara devayAnIkA unheM zarmilAsahita apanA paricaya denA aura unase apanA pati banane ke liye prArthanA karanA ( Adi0 811817 ) / yayAtikA brAhmaNakI mahimA batAte hue apaneko brAhmaNa kanyAse vivAhakA anadhikArI batAnA aura devayAnI ke pitAkI AjJAke binA use svIkAra na kara sakanekA nizcaya prakaTa karanA ( Adi0 81 / 1826) / yayAtike sAtha apane vivAha ke liye isakI apane pitA se prArthanA (Adi0 81 / 30 ) / pitAdvArA isakA yatrAtiko samarpaNa ( Adi0 81 / 34 ) / isakA yayAti ke sAtha vidhipUrvaka vivAha evaM patigRhagamana ( Adi0 81 / 36-38 ) | devayAnIkA vihAra aura dIrghakAlataka Anandopabhoga ( Adi 82 / 1-4 ) / isakA garbha dhAraNa aura prathama putrakA janma (Adi0 82 // ( 152 ) 5 ) / zarmiSThA kI putra prApti se devayAnIko cintA aura kisI zre RSise use saMtAnakI prApti huI yaha sunakara isakA krodharahita ho mahalameM lauTa jAnA ( Adi0 83 / 1 - 7 ) | yayatidvArA devayAnIke yadu aura turvasu nAmaka do putroM kI utpatti (Adi0 83 | 9; 75 | 35 ) | yayAtise zarmiSThAko putra hue haiM, isa rahasyakA bAlakoMdvArA hI bhedana honese devayAnIkA zarmiSThAko phaTakAranA aura yayAtipara ruSTa ho vahA~se apane pitAke ghara jAnA ( Adi0 83 / 11 - 26 ) / isake dvArA pitAse yayAtike asadvartAvakA nivedana aura isake pitAdvArA rAjAko vRddha honekA zApadAna ( Adi0 83 / 28-31) / mahAbhArata meM Aye hue devayAnIke nAma - auzanasI, bhArgavI, zukratanayA Adi / devarAja-eka rAjA, jo yA upasthita ho sUryaputra devasenA yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 26 ) / devarAta - ( 1 ) yudhiSThirakI sabhA meM virAjamAna honevAle eka rAjA ( sabhA0 4 / 26) / ( 2 ) vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu0 4 / 50 ) / vAstavameM ye RcIka ( ajIgarta ) ke mahAtapasvI putra zunaHzepa haiN| ye eka yajJa meM pazu banAkara lAye gaye the| vizvAmitrane devatAoM ko saMtuSTa karake inheM chur3AyA thA, isaliye ye vizvAmitra ke putrabhAvako prApta hue| devatAoMke dene se inakA nAma devarAta huA ( anu0 3 / 6-8 ) / devala- ( 1 ) eka suprasiddha RSi jo pratyUSa nAmaka vasu putra the ( Adi0 66 / 26) / (2) eka devavidyAke pAraGgataRSi, jo maharSi dhaumpake agraja the aura janamejayake sarpasatra ke sadasya banAye gaye the ( Adi0 53 | 86 Adi0 182 / 2 ) / hastinApura jAte samaya mArga meM zrIkRSNa se inakA milanA ( udyoga0 83 / 64 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) | yuddha ke bAda yudhiSThirake pAsa AnA ( zAnti0 1 / 4 ) / apanI kanyA suvarcalAke vivAha ke viSaya meM inakI carcA, apanI kanyAke svayaMvara ke liye bhunikumAroMko bulavAnA tathA apanI kanyAko zvetaketu ke hAtha meM sauMpanA (zAnti0 220 a0 dAkSiNAtya pATha ) / devavana-eka puNyakSetra, jahA~ bAhudA aura nandA nadI bahatI haiM (vana0 87 / 26 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devavrata - gaGgAke garbha se zAntanudvArA utpanna (Adi0 100 / 21 ) | ( dekhiye 'bhISma' ) devazarmA - eka RSi, jo janamejaya ke sarpasatra ke sadasya banAye ye the ( Adi0 53 / 9 ) / ye mahAbhAgyazAlI RSi the; inakI patnIkA nAma ruci thA, jo isa pRthvIpara advitIya sundarI thI ( anu0 40 | 16) / inakA apane ziSya vipulako apanI patnIkI rakSAkA bhAra sauMpakara yajJake liye jAneko udyata honA (anu0 40 / 22-23) / vipulake pUchane para use indrakA svarUpa batAnA ( anu0 40 | 28-38 ) / inakA apane Azramapara lauTanA aura vipulako vara denA (anu0 41 / 28-34 ) / vipulako divya puSpa lAne ke liye bhejanA ( anu0 42 / 12 ) / vipulako nirdoSa batAkara samajhAnA ( anu0 43 | 4 - 16) / ye uttara dizAkA Azraya lekara rahanevAle RSi haiM ( anu0 165 / 46 ) / devasa - eka yajJakA nAma ( vana0 84 / 68 ) / devasama - eka parvata, jahA~ agastya ke ziSyakA Azrama hai ( vana0 88 / 17 ) / devasenA - dakSaprajApatikI putrI, daityasenAkI bahina, jisakA kezI nAmaka rAkSasadvArA apaharaNa honepara indradvArA uddhAra For Private And Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra devasthAna www.kobatirth.org ( 153 ) huA thA ( vana0 223 / 7 - 15 ) / isakA apanA aura apanI bahinakA paricaya denA tathA indrake prati apane bhAvI pati ke lakSaNoM kA varNana karanA 1 - 9 ) / isakA skanda ke sAtha vivAha ( vana0 229 / 48 ) / vana0 224 / devasthAna - eka prAcIna RSi, jo yuddha ke bAda yudhiSThira ke pAsa Aye the ( zAnti0 1 4 ) / inhoMne yudhiSThirako yajJAnuSThAna ke liye prerita kiyA (zAnti0 20 / 2-14) / inhoMne yudhiSThirako uttama dharma aura yajJAnuSThAnakA upadeza diyA ( zAnti0 21 adhyAya ) / inake tathA anya muniyoM ke samajhAnese yudhiSThirane mAnasika duHkhako tyAga diyA ( zAnti0 37 / 27 ) / zarazayyApara par3e hue bhISma ke pAsa ye bhI gaye the ( zAnti0 47 / 5 ) / bhISmakA rAjadharmaviSayaka bhASaNa sunakara inheM prasannatA huI ( zAnti0 58 / 25 ) / inake samajhAne-bujhAnese rAjarSi yudhiSThirakA mana zAnta huA aura unhoMne mAnasika zokajanita duHkha tyAga diyA ( Azva0 14 / 2 ) / devahavya- eka prAcIna RSi, jo indrakI sabhA meM rahakara devendrakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 7 / 18 ke bAda dA0 pATha ) / devahotra - eka RSi, jo uparicarake yajJake sadasya banAye gaye the (zAnti 336 / 9 ) / devada - kAlaJjara parvatapara sthita eka tIrtha, jahA~ snAna karanese sahasra godAnakA phala milatA hai ( vana0 85 / 56 ) / yahA~ke snAnakA vizeSa phala ( anu0 25 / 40) / devAtithi - pUruvaMzIya rAjA akrodhanake dvArA kaliGgadezakI rAjakumArI karambhAke garbha se utpanna (Adi0 95 | 22 ) / inakI patnIkA nAma maryAdA thA, jo videharAjakI putrI thiiN| inake putra kA nAma ariha thA ( Adi0 95 / 23) / devAdhipa - eka kSatriya rAjA, jo ajeya daitya nikumbhake aMzase utpanna huA thA ( Adi0 67 / 26-27 ) / devApi - (1) mahArAja pratIpa ke prathama putraH zAntanuke agraja, ye dharmAcaraNadvArA kalyANa-prAptikI icchAse vanako cale gaye the / ataH zAntanu evaM bAhlIkane hI rAjya prApta kiyA thA ( Adi0 94 / 61-62 ) / dharmapUrvaka pRthvIkA zAsana karanevAle mahArAja pratIpake tIna devopama putra hue devApi, bAhIka aura zAntanu / devApi sabase bar3e the | ye mahAna tejasvI, dhArmika, satyavAdI, pitAkI sevAmeM tatpara sAdhu puruSoMdvArA sammAnita tathA nagara evaM janapada-nivAsiyoM ke liye AdaraNIya the / devApine ma0 nA0 20 devItIrthaM bAlakoMse lekara bUr3hoMtaka sabhIke hRdayameM sthAna banA liyA thA / ye apane donoM choTe bhAiyoM ko bahuta priya the / una tInoM bandhuoMmeM acche bhAIkA sA snehapUrNa bartAva thA / devApi udAra, satyapratijJa aura samasta prANiyoMke hitaiSI the; paraMtu carmaroga se pIr3ita rahA karate the / pitA pratIpane unake rAjyAbhiSekakI taiyArI karAyI, paraMtu nagara aura janapadake logoM evaM brAhmaNoMne Akara roka diyA / hInAGga rAjAkA devatA abhinandana nahIM karate / isaliye carmaroga ke doSa se hI ve rAjyake anadhikArI batAye gaye / isase pitA ke netroM meM A~sU bhara AyA / ve devApike liye dukhI ho gaye / devApi cupacApa vanameM cale gaye / bAhlIka mAmAke ghara jAkara rahane lage / ataH bAhrIkakI anumatise vaha rAjya zAntanuke adhikArameM AyA ( udyoga0 149 / 15-28 ) / devApi kurukSetra ke antargata pRthUdaka tIrthameM tapasyA karake brAhmaNako prApta hue the (zalya0 39 / 37) / ( 2 ) pANDava pakSakA eka cedidezIya yoddhA, jo karNadvArA nihata huA thA ( karNa0 56 / 48 ) / devAraNya - eka tIrtha, jahA~ kAzirAjakI kanyA ambAne kaThora vratakA Azraya le tapa kiyA thA ( udyoga 0 186 / 27 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arga - (1) kaurava-pakSake eka mahArathI yoddhA ( karNa0 85 / 3) / (2) eka prAcIna nareza, jinhoMne sonekA chatra dAna karake apane dezake prajAke sAtha svargaloka prApta kiyA thA ( zAnti0 234 / 21; anu0 137 / 7) / devA - eka prAcIna nareza ( Adi0 1 / 235 ) / devikA - ( 1 ) zicinareza govAsanakI putrI, jise yudhiSThirane svayaMvara meM prApta kiyA thaa| isake garbha se unhoMne yaudheya nAmaka putra utpanna kiyA ( Adi0 95 / 76 ) / ( 2 ) eka tIrtha, jahA~ brAhmaNoM kI utpatti sunI jAtI hai| devikA meM snAna karake bhagavAn mahezvarakA pUjana aura unheM yathAzakti caru nivedana karake yajJake phalakI prApti hotI hai ( vana0 82 / 102 ) / yahA~ke snAnakA vizeSa phala ( anu0 25 / 9 ) / devI - ( 1 ) varuNa kI jyeSTha patnI, jisane bala nAmaka putra aura surA nAmaka kanyAko janma diyA thA ( Adi0 66 / 52) / ( 2 ) eka svargIya apsarA, jo arjunake janmamahotsava nRtya karane AyI thI (Adi0 122 / 62) / devItIrtha kurukSetra kI sImA meM isa nAmake tIna tIrtha haiM / pahalA zaMkhinI tIrthake bhItara hai| usameM snAna karanese uttama rUpakI prApti hotI hai ( vana0 83 / 51 ) / For Private And Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org: devIsthAna dUsarA madhuvaTIke antargata hai / vahA~ devatA aura pitaroMkI pUjA karake manuSya devIkI AjJAke anusAra sahasra godAnakA phala pAtA hai ( vana0 83 / 94 ) / tIsarA mRgadhUma tIrthake bAda AtA hai / usameM snAna karanese sahasra godAnakA phala milatA hai ( vana0 83 / 102 ) / devIsthAna - eka tIrtha, jahA~ zAkambharI devIkA nivAsa sthAna hai / vahA~ tIna dinake zAkAhArase bAraha varSoMtaka zAkAhAra karanekA puNya phala prApta hotA hai ( vana0 84 / 13 ) / treaty - Toshi pramukha saMtAnoMmeMse eka ( udyoga 0 101 / 11 ) / daityasenA- dakSa-prajApatikI putrI aura devasenA kI bahina, jise kezI nAmaka rAkSasane hara liyA thA (vana0 224 / 1) / daiva-eka prakArakA vivAha ( apane gharapara devayajJa karake yajJAntameM Rtvijako apanI kanyAkA dAna karanA daiva vivAha kahA gayA hai | ) yaha vivAha brAhmaNa, kSatriya aura vaizya - ina tInoM varNoMmeM hI grAhya mAnA gayA hai ( Adi0 73 / 8-10 ) / ( 154 ) devIsampatti - abhaya Adi divya guNoMkI saMjJA ( bhISma 0 40 / 1-3 ) / daivIsampatti saMsArase mokSa dilAnevAlI mAnI gayI hai ( bhISma0 40 / 5 ) / dauvAlika - eka deza, jahA~ke rAjA aura nivAsI rAjasUyayajJameM yudhiSThirake liye bheMTa le Aye the ( sabhA0 52 / 18) / dyu - ( dekhiye - 'dyau' ) / dhuti - eka devI, inake dvArA arjunake saMrakSaNakI zubhakAmanA draupadIne kI thI ( vana0 37 / 33 ) / dyutimAna - (1) madradeza ke eka rAjA, jinakI putrI vijayAko sahadevane svayaMvara meM prApta kiyA thA ( Adi0 95 / 80 ) / ( 2 ) zAlvadeza ke eka rAjA, jinhoMne RcIkako rAjya pradAna karake uttama loka prApta kiyA thA ( zAnti0 234 / 33; anu0 137 / 23) / (3) ikSvAkuvaMzIya madirAzvake mahAbhAga, mahAtejasvI, mahAn dhairyazAlI aura mahAbalI putra, jinake putrakA nAma suvIra thA ( anu0 2 / 9 ) / dhumatsena - ( 1 ) eka prAcIna nareza, jo balavAnoMke Adarza samajhe jAte the ( Adi0 138 / 5 ) | ye hI zAlvadeza ke dharmAtmA rAjA aura satyavAn ke pitA the ( vana0 294 / 7 ) / mahArAja azvapatiko satyavAn ke vivAha ke liye svIkRti denA ( vana0 295 | 14 ) / satyavAn ke sAtha vana jAneke liye sAvitrIkI prArthanA svIkAra karanA ( vana0 296 / 27 ) / inakI aMdhI A~khoM meM dekhanekI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir drupada zaktikA AnA aura ina mahAbalI narezakA apanI patnI zaivyAke sAtha RSiyoMke AzramoMmeM jAkara satyavAnko DhU~r3hanA ( vana0 298 / 2 ) / satyavAn ke vanase na lauTane para inakI cintA ( vana0 298 / 8 / zAlvadezakI prajA ke anurodhase inakA rAjyAbhiSeka ( vana 0 299 / 11) / satyavAn ke sAtha vArtAlApa (zAnti 0 267 adhyAya) / ( 2 ) eka parvatIya rAjA jisake sAtha bhagavAn zrIkRSNane sahasroM parvatoMko vidIrNa karake yuddha kiyA thA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha pRSTha 824) / ye yudhiSThirakI sabhA meM virAjate the ( sabhA0 4 / 31 ) / dyUtaparva - sabhAparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 46 se 73 taka ) / dyo ( dyu ) - ATha vasuoMmeMse eka (Adi0 99 / 15) | inake dvArA nandinIke guNoMkA varNana (Adi0 99 / 1920 ) / nandinI ( gau ) ke apaharaNa ke liye inase inakI patnIkI prArthanA ( Adi0 99 / 24 ) / inake dvArA nandinIkA apaharaNa ( Adi0 99 / 28 ) / vasiSThadvArA inako dIrghakAla taka manuSyalokameM rahanekA zApa ( Adi0 99 / 32-39 ) / dravir3a ( yA drAvir3a ) -- eka dakSiNa bhAratIya janapada, jise dUtoMdvArA saMdeza dekara hI sahadevane kara dene ke liye vivaza kara diyA thA ( sabhA0 31 / 71 ) / draviNa -- dhara nAmaka vasuke putra ( Adi0 66 / 21 ) / drAvir3a - eka jAti jo pahale kSatriya thI, kiMtu brAhmaNoM kI kRpAdRSTise vaJcita hone ke kAraNa ( svadharmajJAnazUnya hokara ) zUdrabhAvako prApta ho gayI ( anu0 33 / 22-23 ) / drupada - pAJcAladeza ke rAjA yajJasena, jo marudgaNoMke aMzase utpanna hue the ( Adi0 67 / 68 ) / ye mahArAja pRSatke putra the (Adi0 129 / 41 ) / bharadvAjamunike AzramameM droNake sAtha inakA khelanA aura adhyayana karanA ( Adi0 129 / 42 ) / pRSatkI mRtyuke pazcAt inakA uttarapAJcAlake rAjyapara abhiSeka huA ( Adi0 129 / 43 ) / inake yahA~ droNakA AnA aura inheM apanA sakhA yA mitra kahane ke kAraNa inake dvArA phaTakArA jAnA (Adi0 130 / 1-11) / droNAcAryadvArA drupada - ke agnivezake samIpa dhanurvedAdhyayanasambandhI vRttAntakI bhISma ke samakSa carcA ( Adi0 130 / 43 ) / adhyayanAvasthA meM inake dvArA droNako diye gaye AzvAsanakI carcA ( Adi0 130 / 46-47 ) kauravoMkA AkramaNa sunakara aura unakI vizAla senAko apanI A~khoM dekha pAJcAlarAja drupadakA bhAiyosahita nikalanA aura zatruoMpara bANoMkI bauchAra karanA ( Adi0 137 / 10-11 ) / For Private And Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir --- - inakA ghora yuddha karake kauravasenAko parAjita karanA ( Adi. 137 / 12-25) / inakA bhImasena aura arjuna ke sAtha yuddha tathA parAjaya / arjunadvArA inheM baMdI banAkara droNako arpaNa karanA (Adi0 137 / 2863) / droNakA inheM AdhA rAjya dekara aura mitra bane rahane ke liye kahakara chor3anA aura inakA unake sAtha aTUTa maitrIkI icchA prakaTa karanA (Adi0 137 / 70-74) inake dvArA kiye hue droNake asammAnakA eka brAhmaNadvArA ekacakrAmeM pANDavoMke prati varNana ( Adi. 165 / 7-15) / droNavinAzaka putrakI prApti ke liye drupadakA RSiyoM aura brAhmaNoMke AzramoMmeM ghUmanA tathA brahmarSi yAja-upayAjake pAsa pahu~cakara upayAja RSise apane uddezya-siddhi ke liye prArthanA evaM unheM dasa karor3a dhenukA pralobhana denA ( Adi0 166 / 1-12) / upayAjakA unakI prArthanAko asvIkAra kara denA (Adi. 166 / 13) / inakA droNakI mahimA batAkara droNAntaka putrake liye maharSi yAjase prArthanA karanA aura unako eka arbuda dhenukA pralobhana denA ( Adi. 166 / 22-31) / inako yajJakuNDase dhRSTadyumna' nAmaka putra evaM kRSNA' nAmnI kanyAkI prApti (Adi. 166 / 39-44 ) / lAkSAgRhameM pANDavoMkI mRtyu honekA samAcAra sunakara inakA zoka, arjunake liye inakI cintA tathA unhIMke sAtha draupadIkA vivAha karanekA inakA saMkalpa (Adi. 166 / 56 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 493) / apane purohitadvArA unako pANDavoMke jIvita rahanekA AzvAsana aura draupadIke svayaMvarake liye anurodha (Adi0166 / dA. pATha, pRSTha 493) drupadane arjuna-ko hU~r3ha nikAlaneke liye eka aisA dRr3ha dhanuSa banavAyA thA, jise dUsarA koI jhukA bhI na sake ( Adi. 184 / 8-9) / inakI svayaMvarake samaya lakSyavedhake liye ghoSaNA (Adi. 184 / 11) / svayaMvarameM Aye hue rAjAoMdvArA inapara AkramaNa aura pANDavoMdvArA inakI rakSA (Adi. 188 / 12-14; Adi0 189 adhyaay)| arjunake sAtha kumbhakArake ghara draupadIke cale jAnepara usake sambandhameM inakI cintA ( Adi. 191 / 14-18) / cintita hue drupadako dhRSTadyumnakA AzvAsana denA ( Adi. 192 / 3-13) / pANDavoMkA paricaya jAnane ke liye inakA apane purohitako Adeza ( Adi0 192 / 14 ) / pANDavoMkA paricaya pAneke liye inakA yudhiSThirase prazna (Adi0 195 / 2-7) / yudhiSThirakA drupadako AzvAsana denA, 'draupadIkA vivAha kisake sAtha ho'-isa praznako lekara yudhiSThirake sAtha inakA vArtAlApa aura eka strIke aneka puruSoM ke sAtha vivAhakA virodha (Adi. 194 / 8-32) / vyAsajIke pUchanepara draupadIke vivAha ke sambandhameM inakI apanI sammati (Adi. 195 / 7-9) / pANDavoM evaM draupadIke pUrvajanmakI kathA sunAkara vyAsadvArA inako divya dRSTikA dAna (Adi0 196 adhyaay)| inake dvArA pANDavoMko vipula dhanarAzikI dahe jarUpameM bheMTa (Adi0 206 / 9 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| digvijayake samaya karNadvArA inakI parAjaya ( vana. 254 / 3) / dhaumya RSi pANDavoMdvArA sthApita agriko lekara usakI rakSAke liye drupadake hI yahA~ bheje gaye the (virATa0 4 / 2-3) / upaplavya nagarameM abhimanyuke vivAhameM inakA Agamana (virATa. 72 / 17 ) / rAjAoMke pAsa raNa-nimantraNa bhejane ke liye inakA prastAva (udyoga. 4 / 8--24) / apane purohitako dUta banAkara kaurava-sabhA bhejanekA prastAva (udyoga0 4 / 25) / purohitako dautya-karmake liye inakA anumati denA (udyog06|17)| eka akSauhiNI senA lekara inakA pANDavoMke pAsa AnA ( udyoga0 57 / 4-5) / ye pANDava-senAke sAta senApatiyoMmeMse ekake padapara abhiSikta hue the ( udyoga0 157 / 11-12) / ulUkase duryodhanake saMdezakA uttara denA ( udyoga 163 / 41) / saMtAna prAptike liye inheM mahAdevajIse vara-prApti ( udyoga. 187 / 5-6 ) / hiraNyavarmAkI car3hAIkA samAcAra pAkara inakA patnIse saMkaTa nivAraNakA upAya pUchanA (udyoga0 190 / 14--21) / rAnIkI sammatise devArAdhana karanA (udyoga0 191 / 9) / hiraNyavarmAko zikhaNDIkI parIkSAke liye saMdeza denA (udyoga. 192 / 27) / zikhaNDIko droNAcAryake pAsa bhejakara unase dhanurvedakI zikSA dilAnA ( udyoga. 192 / 60) / prathama dinake saMgrAmameM jayadrathake sAtha dvandva-yuddha (bhiissm045| 55-57) / droNAcAryase parAjita honA (bhISma. 77 / 48; bhISma0 104 / .24-25) / azvatthAmAke sAtha indra-yuddha (bhISma. 110 / 16, bhISma 111 / 22-27) / droNAcAryake sAtha yuddha (droNa0 14 / 26) / bhagadattake sAtha yuddha (droNa. 14 / 40-42) / inake rathake ghor3oMkA varNana (droNa. 23 / 12) / inakA bAhIkake sAtha yuddha (droNa0 25 / 18-19) / vRSasenadvArA inakI parAjaya (droNa. 168 / 24) / droNAcAryadvArA inakA vadha (droNa0 186 / 43) / inakA zrAddhakarma ( zAnti. 42 / 5) / vyAsajIke AvAhana karanepara anya paralokavAsI vIroMke sAtha ye bhI gaGgAjIke jalase prakaTa hue ye (Azrama0 32 / 8) / ye svargameM jAkara vizvedevoMmeM mila gaye (svargA0 5 / 15) / For Private And Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 156 ) droNa mahAbhAratameM Aye hue drupadake nAma---dhRSTadyumnapitA, pAJcAla, pAJcAlanRpa, pAJcAlapati, pAJcAlarAja, pAJcAlya, pArSata, pRSadAtmaja, saumaki, yajJasena Adi / drama-(1) eka prAcIna rAjA (aadi.1| 233) / (2) mahAbhAratakAlakA eka rAjA, jo zithi nAmaka daityake aMzase prakaTa huA thA (Adi0 67 / 8) / (3) eka kinnaroMke svAmI, jo kubera-sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karate haiM (sabhA0 10 / 29) / ye bhISmakaputra rukmIke guru the ( udyoga0 158 / 3) / inhoMne rukmIko vijaya nAmaka dhanuSa diyA thA (udyoga. 158 / 8) / drumasena-(1) eka kSatriya rAjA, jo gaviSTha nAmaka daityake aMzase utpanna huA thA (Adi. 66 / 35) / yaha zalyakA cakra rakSaka thA / yudhiSThiradvArA isakA vadha huA (zalya. 12 / 53) / (2) kaurava pakSakA yoddhA, dhRSTadyumnadvArA isakA vadha (droNa0 170 / 22) / druhA-(1) yayAtike putra, inakI mAtAkA nAma zarmiSThA thA (Adi0 75 / 35; Adi0 83 / 10) / pitAdvArA inase yauvanakI yAcanA tathA inakA pitAko apanI yuvAvasthA denese inakAra karanA; ataH kupita hue pitAdvArA inako kabhI bhI priya manorathakI siddhi na hone, ati durgama dezoMmeM rahane tathA rAjyAdhikArase vaJcita hokara bhoja' kahalAnekA zApa (Adi0 84 / 20-22) / (2) pUruvaMzI rAjA matinArake cAra putroMmeMse eka (Adi0 94 / 14) / droNa-(1) gaGgAdvAranivAsI maharSi bharadvAjake putra, jo / bRhaspatike aMzase utpanna hue the (Adi0 67 / 69) / eka dina bharadvAja muni gaGgAjImeM snAna karane ke liye gaye, vahA~ ghRtAcI apsarA pahalese hI snAna karake vastra badala rahI thii| usakA vastra khisaka gayA thaa| usa avasthAmeM use dekhakara munikA vIrya skhalita ho gayA / munine use uThAkara eka droNa ( yajJa-kalaza) meM rakha diyA thA / usa droNase utpanna honeke kAraNa hI usa bAlakakA nAma 'droNa' huA / inhoMne sampUrNa vedoM aura vedAGgoMkA adhyayana kiyA thA (Adi. 129 / 33-38) / parazurAmajIse inakA samasta astra-vidyAoMkA adhyayana (Adi. 129 / 66) / maharSi agnivezake AzramameM inakA drupadake sAtha adhyayana ( Adi0 130 / 4042) / drupadadvArA inako chAtrAvasthAmeM AzvAsana (Adi0 130 / 46) / zaradvAnkI putrI kRpIse inakA vivAha ( Adi. 130 / 49) / kRpIke garbhase inake dvArA azvatthAmAkA janma (Adi0 130 / 50) / dhanakI yAcanAke liye inakA drupadake yahA~ jAnA (Adi0 130 / 62) / drupadadvArA inakA tiraskAra ( Adi. 130 / 64-73) / drupadase tiraskRta hokara inakA hastinApurameM Akara kRpAcAryake ghara guptarUpase bAsa karanA (Adi0130 / 11) / inakA kaurava kamAroMkI vITA (gullI ) evaM apanI a~gUThIko kue~ meMse nikAlanA ( Adi. 130 / 29 ) / kaurava-kumAroMdvArA bhISmake prati inake parAkramakI prazaMsA ( Adi0 130 / 36 ) / bhISmadvArA inakA matkAra evaM kaurava-rAjakumAroMko par3hAneke liye inase anurodha ( Adi0 130 / 39--79) / inakA arjunake prati adhika vAtsalya (Adi. 131 / 7-8) / inake dvArA kauravoM evaM pANDavoMkI zikSA ( Adi0 131 / 9) / inake samIpa adhyayanake liye karNakA Agamana (Adi. 131 / 11) / ye rAjakumAroMko to kamaNDalu bhara lAneko kahate aura azvatthAmAko ghar3A bharaneko dete, vaha jaldI ghar3A bharakara A jAtA to use akelemeM koI astra-saMcAlanakI uttama vidhi batAte ye (Adi. 131 / 16-17) / arjunako advitIya dhanurdhara banAneke liye inakA AzvAsana (Adi. 131 / 27) / inake dvArA kauravoMko vividha astroMkI zikSA (Adi0 131 / 29) / inakI anupama astra-vidyAko sunakara sahasroM rAjAoM tathA rAjakumAroMkA inake samIpa adhyayanake liye Agamana (Adi. 131 / 30) / inakA dhanurvedake adhyayanake liye Aye hue niSAdaputra ekalavyako par3hAne ke liye inakAra karanA ( Adi. 131 / 32 ) / arjunakI prasannatAke liye inakA ekalavyase a~gUThA kATakara gurudakSiNA deneke liye kahanA ( Adi. 131 / 56 ) / inake dvArA kaurava Adi samasta chAtroMkI parIkSA ( Adi. 131 / 69) / grAhadvArA inapara AkramaNa aura arjunadvArA grAhako mArakara inakA saMkaTase uddhAra / isase saMtuSTa hue AcArya droNakA arjunako brahmazira astrakA dAna (Adi. 132 / 1218) / rAjakumArodArA astrakalAke pradarzanake liye inakI dhRtarASTrase anumati-yAcanA (Adi. 133 / 3) / inake dvArA rAjakumAroMke astra-kauzala-pradarzanake liye vizAla prekSA-gRha ( raGga-bhavana ) kA nirmANa ( Adi. 133 / 8-14) / samasta darzakoMke juTa jAnepara AcArya droNakA apane putrake sAtha prekSA-gRhameM praveza ( Adi. 133 / 15-20) / droNadvArA devapUjana aura brAhmaNoMse maGgala kArya-sampAdana (Adi. 113 / 21) / inheM dakSiNArUpameM suvarNa, maNi, ratna aura nAnA prakArake vastrakI prApti ( Adi. 133 / 21 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| rAjakumAroMdvArA AcArya droNakI For Private And Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir droNa ( 157 ) droNa - yathocita pUjA ( Adi. 133 / 23 ke bAda dAkSiNAtya paatt)| inakI AjJAse rAjakumAroMkA astra-kauzalapradarzana (Adi0 133 / 23 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| bhIma aura duryodhanake gadA-yuddhako rokaneke liye inakA azvatthAmAko Adeza (Adi0 134 / 4) / inake dvArA raGgabhUmimeM arjunakI prazaMsA aura unakI ora darzakoMkI dRSTiko AkarSita karanA (Adi. 134 / 7) / AcAryako praNAma karake inakI AjJA le karNadvArA bhI astra-kauzala-pradarzana (Adi0 135 / 12) / drupadako baMdI banAkara lAne ke liye inakA ziSyoMko Adeza denA aura arjunadvArA baMdI banAkara lAye hue upadako unakA AdhA rAjya dekara unheM chor3a denA (Adi. 137 adhyaay)| brahmazira nAmaka astrakI paramparA tathA usake upayogakA niyama batalAkara inakA vaha astra arjunako denA aura yuddhabhUmimeM virodhI honepara apane sAtha bhI lar3aneke liye unase vacana lenA (Adi. 138 / 9--14) / inake janma, adhyayana tathA drupadadvArA prApta hue tiraskArakA ekacakrA nagarImeM brAhmaNadvArA pANDavoMke prati varNana(Adi. 165 / 1-15) / dhRSTadyumnako astra-zikSA denekI inakI udAratA ( Adi0 165155) / draupadI tathA pANDavoMke liye upahAra bhejane draupadIsahita unako AdarapUrvaka drupadanagarase bulAne evaM unakA AdhA rAjya unheM de dene ke liye inakA dhRtarASTrase anurodha (Adi0 203 / 1----12) / karNako inakI phaTakAra ( Adi0 203 / 26-28) / ye yudhiSThirake rAjasUya-yajJameM Aye the (sabhA0 34 / 8) / yudhiSThirakA AcAryake caraNoMmeM praNAma karanA aura apane yajJameM unase anugraha karaneko kahanA (sabhA0 35 / 1-2) / rAjasUya-yajJameM kauna kAma huA aura kauna nahIM huA' isakI dekha-rekhakA kArya droNa aura bhISmako sauMpA gayA thA (sabhA0 35 / 6) / yudhiSThira aura zakunimeM juekA khela Arambha honepara dhRtarASTrako Age karake vahA~ droNAcArya bhI Aye the (sabhA0 60 / 2) / AcArya droNa juA khelanA pasaMda nahIM karate the ( vana0 9 / 2) / inameM cAroM aGgoMse pUrNa dhanurveda vidyamAna thA ( vana0 37 / 4) / pANDavoMkI khojake viSayameM duryodhanako inakI sammati (virATa0 27 adhyaay)| bRhannalA-veSameM yuddha ke liye Ate hue arjunake parAkramakA inake dvArA varNana (virATa. 39 adhyaay)| arjunakA zaGkhanAda sunakara unheM arjuna hI samajhakara kauravoMse apazakunoMkA varNana (virATa0 46 / 24-33) / inake dvArA duryodhanakI rakSAkA prayatna (virATa0 51 / 18--21) / arjunake sAtha inakA yuddha aura ghAyala hokara palAyana (virATa0 58 adhyaay)| inake dvArA bhISmakI bAtoMkA anumodana ( udyoga 49 / 44-36) / zrIkRSNake kathanakA samarthana karate hue duryodhanako samajhAnA (udyoga0 125 / 10-- 7) / duryodhanako punaH samajhAnA ( udyoga. 126 adhyaay)| duryodhanako yuddha na karane ke liye samajhAnA (udyoga0 adhyAya 138 se 139 tk)| bhISmadvArA kahe gaye karNake nindAsUcaka vAkyoMkA inake dvArA samarthana (udyoga 168 / 8-9) / duryodhanake pUchanepara eka mAsameM pANDava. senAke nAza karanekI apanI zaktikA kathana ( udyoga. 193 / 18) / AcArya droNake ratha aura ghor3oMkA varNana (bhISma 20 / 11) / yudhiSThirako yuddhakI AzA dekara unakI zubhakAmanA karanA aura unheM apanI mRtyukA upAya batalAnA (bhISma0 43 / 53-66) / prathama dinake saMgrAmameM dhRSTadyumnake sAtha inakA dvandvayuddha (bhISma0 45 / 31-34) / dhRSTadyumnake sAtha yuddha meM inakA adbhuta parAkrama ( bhISma0 53 adhyaay)| drupadapara vijaya aura adbhUta parAkrama prakaTa karanA (bhISma 77 / 48-67) / inake dvArA dhRSTadyumnakI parAjaya (bhISma 77 / 69-70) / inake dvArA virATa-putra zaGkhakA vadha aura virATakI parAjaya (bhISma 82 / 23.24) / bhImasenake prahArase inakA mUJchita honA (bhISma0 94 / 19) / arjunake sAtha inakA yuddha (bhISma0 102 / 6-22) / inake dvArA drupadakI parAjaya (bhISma0 104 / 24-25 ) | yudhiSThirake sAtha dvandvayuddha (bhISma0 110 / 17 bhISma0 111 / 50-52) / azvatthAmAse azubha utpAtoMkA varNana aura use bhISmakI rakSAke liye dhRSTadyumnase yuddha karanekA Adeza ( bhISma0 112 adhyAya ) / dhRSTadyumnake sAtha dvandvayuddha (bhISma0 116 / 45-54) / bhISmake giraneke bAda pradhAna senApatike padapara inakA abhiSeka (droNa. 7 / 5) / dhRSTadyumnake sAtha yuddha (droNa. 7 / 48-- 54) / inakA adbhuta parAkrama aura mRtyukI carcA (droNa. 8 / 8-32) / yudhiSThirako jIvita pakar3aneke liye duryodhanako vara denA (droNa. 12 / 20-20) / inakA adbhuta parAkrama (droNa. 13 / 19-29 droNa. 14 / 1-19) / drupadapara AkramaNa (droNa. 14 / 26) / inake dvArA kumArakI parAjaya (droNa. 16 / 25) / yugandharakA vadha (droNa0 16 / 3.) / inake dvArA vyAghradatta aura siMhasenakA vadha (droNa. 16 / 37) / arjunake sAtha yuddha aura apanI senAko lauTA lenA (droNa016 / 50-51) / duryodhanase arjunako yuddhasthalase dUra haTAneke liye kahanA (droNa0 17 / 3-10) / inake dvArA vakakA vadha (droNa0 21 / For Private And Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir droNa ( 158 ) dANA - ----- - - - 16) / satyajitkA vadha (droNa. 21 / 21) / 68-71) / bhImasenadvArA inakI parAjaya (droNa. zatAnIkakA vadha (droNa. 21 / 28) / dRr3hasenakA 127 / 53-54) / bhImasenadvArA ATha bAra rathasahita vadha (droNa. 21 / 52) / kSemakA vadha (droNa0 inakA pheMkA jAnA (droNa. 128 / 18-21) / 21 / 53) / inake dvArA vasudAnakA vadha (droNa. duryodhanako dyutakA pariNAma dikhAte hue yuddha ke liye 21 / 55) / kSatradevakA vadha (droNa0 21 / 56) / bhejanA (droNa. 130 / 13-24) / duryodhanake pANDavasenAko kSubhita karake dhRSTadyumnake sAtha yuddha (droNa. upAlambha denepara use uttara denA ( droNa0 151 31 / 8-18 ) / inake dvArA pANDavasenAkA saMhAra adhyaay)| pANDavasenApara AkramaNa aura usakA saMhAra (droNa. 32 / 41-43) / duryodhanase pANDavapakSake (droNa. 154 adhyAya ) / inake dvArA kekayoM, kisI mahArathIko mAranekI pratijJA (droNa. 33 / dhRSTadyumnake sabhI putrI tathA sArathisahita rAjA zivikA 10-15) / inake dvArA cakravyUhakA nirmANa (droNa. vadha (droNa0 155 / 14-19) / yudhiSThirake sAtha 34 / 13-25) / abhimanyuke parAkramakI prazaMsA yuddha meM parAjita honA (droNa0 157 / 28-43) / karanA (droNa0 39 / 11-13) / karNake pUchanepara arjuna aura bhImasenake sAtha yuddha (droNa0 161 abhimanyukI prazaMsA karate hue usake vadhakA upAya adhyAya ) / yudhiSThirake sAtha yuddhameM mUrchita honA batalAnA (droNa0 48 / 19-31) / inake dvArA (droNa. 162 49) / dhRSTadyumnake sAtha yuddha (droNa. abhimanyuke talavArakA kATA jAnA (droNa. 48 / 70 / 2-11) / duryodhanako arjunakI prazaMsAse garbhita 37-38) / arjunake bhayase bhIta jayadrathako AzvAsana uttara (dronn0185|10-20)| duryodhanako vyaGgayapUrNa denA (droNa. 74 / 25-33) / jayadrathako AzvAsana uttara : droNa0 185 / 24-37) / inake dvArA drupadake (droNa0 87 / 15) / inake dvArA cakrazakaTavyuhakA tIna pautra, drupada aura virATakA vadha (droNa0 186|33nirmaann karake jayadrathakI rakSAkI vyavasthA (droNa. 87 / 43) / inakA arjunake sAtha ghora yuda (droNa0 188 / 22) / arjunake sAtha yuddha (droNa. 91 / 11-29) / 24-53) / azvatthAmAkI mRtyu sunakara jIvanase nirAza duryodhanakA upAlambha sunakara use hI arjunake sAtha honA (droNa. 190 / 57-59) / dhRSTadyumnake sAtha yuddha karaneke liye bhejanA (droNa. 94 / 19-26) / bhayaMkara yuddha (droNa. 191 adhyaay)| astra tyAgakara divya kavacakI utpattikA prasaMga batAkara duryodhanake yogadhAraNAdvArA inakA brahmalokagamana (droNa0 192 / zarIrameM kavaca bAMdhanA (droNa. 94 / 39-68) / 43-53) / dhRSTadyumnadvArA inake sirakA kATA jAnA dhRSTadyumna ke sAtha ghora yuddha (droNa adhyAya 95se 97 tk)| (droNa0192 / 12-63) / azvatthAmAke janmakAlamai sAtyakike sAtha ghora saMgrAma (droNa 98 adhyaay)| inake dvArA brAhANoM ke liye eka hajAra gauoMkA dAna kiye inakA yudhiSThirake sAtha yuddha aura unheM parAjita karanA jAnekI carcA (droNa. 196 / 29-30) / mahArAja (droNa0 106 / 18-47) / inake dvArA pANDavasenA- pRSadazvase inheM khaDga kI prAptikA prasaMga (zAnti. 166 / kA saMhAra aura sAtyakikA ghAyala honA (dronn.110| 81) / inake liye zrAddhakarmakA sampAdana (zAnti. 1-35) / sAtyakike sAtha yuddha (droNa. 113 / 42 / 3) / ye indriyasaMyama aura tapase hI vedoMke vidvAn 21-33) / sAtyakidvArA inakI parAjaya (droNa. evaM samAjameM pratiSThita hue / tapasyAke dvArA hI ye apanI 117 / 30) / sAtyakise parAjita hokara bhAge hue prakRtiko prApta hue (zAnti. 296 / 15-16) / duHzAsanako phaTakAranA (droNa. 12212-27) / vyAsajIke AvAhana karanepara paralokavAsI kaurava-pANDava inake dvArA vIraketukA vadha (droNa. 122 / 41) / vIroMke sAtha ye bhI gaGgAjalase prakaTa hue the (Azrama0 32 / citraketu, sudhanvA, citravarmA aura citrarathakA vadha 7) / ye mRtyuke pazcAt svargameM gaye, bRhaspatike samIpa ( droNa. 122 / 48-49 ) / dhRSTadyumnake prahArase dekhe gaye aura vahA~ kucha kAlake pazcAt bRhaspatike aMzameM mUchita honA (droNa. 122 / 56 ) / dhRSTadyumnapara mila gaye ( svargA0 4 / 21, svargA0 5 / 12 ) / inakI vijaya ( droNa0 122 / 71-72 ) / inake mahAbhAratameM Aye hue droNAcAryake nAma-AcArya, dvArA bRhatkSatrakA vadha (droNa. 125 / 22) / putra- AcAryamukhya, bhAradvAja, bharadvAjasuta. bharadvAjAtmaja, sahita dhRSTaketukA vadha (droNa0 125 / 39-41) / bhAratAcArya, zoNAzva, zoNAzvavAha, zoNahaya, guru, rukmaratha jarAsaMdhakumAra sahadevakA vadha (droNa0 125 / 15) / Adi / (2) mandapAlaRSike dvArA jaritA (pakSiNI) ke dhRSTadyumnakumAra kSatradharmAkA vadha (droNa. 125 / garbhase utpanna cAra putroM meM se eka (Adi0 228 / 66 ) / cekitAnakI parAjaya (droNa. 125 / 17) / droNa brahmavettAoMmeM zreSTha hogA--aisA pitAkA For Private And Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir droNaparva ( 159 ) draupadI isake viSayameM bhaviSya kathana (Adi0 229 / 910) / isake dvArA agnidevakI stuti (Adi0 233 / 15-19) / agnikI kRpAdvArA khANDavadAhase isakI bhAiyosahita rakSA (Adi0 231 / 20-23) / droNaparva-mahAbhAratakA eka mukhya parva / droNavadhaparva-droNaparvakA eka avAntaraparva (adhyAya 184se 192 tk)| droNazarmapada-eka tIrtha, yahA~ snAna karanekA vizeSa phala (anu0 25 / 28) / droNAbhiSekaparva-droNaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya se 16 taka ) / draupadI-mahArAja drupadakI satI-sAdhvI putrI kRSNA, jo zacI devIke aMzase utpanna huI thIM ( Adi0 67 | 157) / maharSi yAjadvArA agnimeM Ahuti DAlanepara yajJakuNDase kumAra dhRSTadyumnake bAda inakA prAkaTaya huA / ataH ye dhRSTadyumnakI bahina huI (Adi0166 / 39-44) / inheM pAJcAlI kahA jAtA thaa| inheM pANDavoMne patnIrUpameM prApta kiyA tathA inake garbhase unake pA~ca putra hue / yudhiSThirase prativindhya, bhImasenase sutasoma, arjunase zrutakIti, nakulase zatAnIka aura sahadevase zrutakarmAkA janma huA thA (Adi. 95 / 75) / inake anupama saundaryakA varNana (Adi. 166 // 45-47) / inake janmake samayako AkAzavANI-isa kanyAkA nAma kRSNA hai| yaha samasta yuvati yoMmeM zreSTha evaM sundarI hai / kSatriyoMkA saMhAra karane ke liye prakaTa huI hai| yaha yathAsamaya devatAoMkA kArya siddha kregii| aura isake dvArA devatAoMko mahAn bhaya prApta hogA ( Adi. 166 / 48-49) / brAhmaNoMdvArA inakA nAmakaraNa (Adi0166 / 54) / vyAsajIkA draupadIke pUrvajanmakA vRttAnta batAnA bhagavAn zaMkaradvArA inheM pA~ca pati prApta hone kA varadAna ( Adi. 168 adhyaay)| inake svayaMvara meM vibhinna dezoMse Aye hue rAjAoMkA dhRSTadyumnadvArA inako paricaya-pradAna (Adi. 185 adhyaay)| sUtajAtike puruSako apanA pati na banAneke viSayameM inakI ghoSaNA (Adi0 186 / 23) / inakA arjunake galemeM jayamAlA DAlanA (bhAdi0 187 / 25 ke bAda dA0 pATha) / arjuna aura bhImasenake sAtha inakA kumbhakArake gharameM jAnA (Adi. 189 / 414-7) / ghara jAkara pANDavokA mAtAse draupadIko bhikSA batAnA aura mAtAkA binA dekhe hI use pA~coMko upayogameM lAne kI AjJA denA (Adi. 190 / 12) / kumbhakArake ghara jAnepara inake sambandhamai drupadake UhApoha aura cintA (Adi0 111 / 14-18) / vyAsadvArA drupadako inake pUrvajanmakA vRttAnta sunAnA aura inheM svargalokakI lakSmI batAnA ( Adi.196 adhyaay)| dhaumya munidvArA kramazaH pratyeka pANDavake sAtha vidhipUrvaka inake vivAha-saMskArakA sampAdana (Adi0197 adhyaay)| kuntIdvAga inako AzIrvAda tathA zikSA ( Adi. 198 / 4-12) / hastinApura jAte samaya inako drupadadvArA daheja rUpameM vipuladhanarAzikI bheMTa (Adi0 206 / 9 ke bAda dA0 paatth)| dhRtarASTrakI putravadhuoMdvArA inakA svAgata (Adi0 206 / 22 ke bAda dA. paatth)| subhadrAke Anepara inakA arjunake prati praNayakoSa (Adi. 220 / 16.1.) / inake samIpa subhadrAkA gopIveSameM Agamana (Adi. 220 / 19) / duHzAsanadvArA balapUrvaka keza pakar3akara inakA sabhAmeM lAyA jAnA (sabhA0 6.|31) / bharI sabhAmeM apane hAre jAneke sambandhameM inakA samasta sabhAsadoMse prazna ( sabhA0 67 / 4-52) / duHzAsanadvArA vana khIMce jAnepara inakA ArtabhAvase bhagavAnko pukAranA ( sabhA0 68 / 41-43 ) / inakI lAja bacAneke liye bhagavAn zrIkRSNakA svayaM cIrarUpa honA aura naye-naye cIra prakaTa karanA ( sabhA0 68 / 45-48) / kauravoMkI sabhAmeM inakA cetAvanIyukta vilApa (sabhA0 69 adhyaay)| inako dhRtarASTrase varaprApti (sabhA. 71 / 28-32) / inakA kuntIse vanagamanake liye vidA lenA (sabhA079 / 1-2) / kirmArakI mAyAse bhayabhIta hokara mUcchita honA (vana011 / 16-18) / inake dvArA zrIkRSNakA stavana tathA unase apane prati kiye gaye apamAna aura duHkhakA varNana ( vana0 12 / 50-127) / yudhiSThirakA krodha ubhAr3aneke liye inake saMtApapUrNa vacana ( vana0 27 adhyaay)| prahlAda-balisaMvAdakA varNana karake inakA yudhiSThirake krodhako ubhAr3anA (vana0 28 adhyaay)| inakA yudhiSThirakI buddhi, dharma evaM Izvarake nyAyapara AkSepa (vana030 adhyaay)| yudhiSThirako puruSArtha karaneke liye jora denA (vana0 32 adhyAya ) / tapake liye jAte hue arjunake prati inakI zubhAzaMsA (vana0 37 / 24-35) / inakI arjunake liye cintA (vn080| 12-15) / gandhamAdanakI yAtrAmeM inakA mUJchita honA (vana. 144 / 4) / inakI bhImasenase saugandhika puSpoMkI mA~ga (vana0 146 / 7) / jaTAsuradvArA inakA haraNa aura bhImasenakA use mArakara inakI tathA bhAiyoMkI rakSA karanA (vana0 157 adhyaay)| inakA ArTiSeNake AzramameM bhImasenase usa parvatapara rahanevAle rAkSasoko mAranekA For Private And Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir draupadI ( 160 ) draupadI anurodha ( vana0 160 / 12-24) / satyabhAmAse jAte samaya patiyoMko pukAranA ( virATa. 23 / 12 14) / bRhannalArUpadhArI arjunase milanA (virATa 233 / 10 se 234 adhyAyataka ) / durvAsAke 24 / 21) / mahalase nikala jAneke liye kahanepara Atithyake liye cintita hokara zrIkRSNakI stuti karanA teraha dina aura rahaneke liye rAnI sudeSNAse prArthanA (vana0 263 / 8-16) / draupadIpara saMkaTa jAnakara karanA (virATa. 24 / 29 ) / uttarase bRhannalAbhaktavatsala bhagavAnkA AnA aura draupadIkA unase rUpadhArI arjunako sArathi banAnekA prastAva karanA durvAsAke Agamana AdikA vRttAnta nivedana karanA (virATa. 36 / 16-19) / zAntidata banakara (vana0 263 / 17-19) / zrIkRSNakA apaneko jAneke liye udyata hue zrIkRSNase kezAkarSaNakI yAda bhUkhA batAkara draupadIse bhojana mA~ganA tathA draupadIkA dilAte hue apamA duHkha sunAnA aura yuddha kI hI sammati lajjita hokara yaha batAnA ki khAneke liye kucha nahIM denA (udyog082| 4-41) / vilApa karatI huI bacA hai (vana0 263 / 20-21) / 'kRSNe! parihAsana subhadrA aura uttarAke pAsa AnA tathA zokase mUcchita kara / mujhe baTaloI lAkara dikhA' zrIkRSNake isa prakAra honA (droNa. 78 / 36-37) / putroMke vadhakA Agraha karanepara draupadIkA baTaloI lAkara unheM denA aura samAcAra sunakara vilApa karanA aura azvatthAmAke vadhake usake kaNThameM lage hue tanikase zAkako khAkara zrIkRSNakA liye Agraha karanA ( sauptika. 11 / 10-15) / draupadIse yaha kahanA ki isa zAkase sampUrNa vizvake AtmA bhImasenako azvatthAmAke vadhake liye prerita karanA yajJabhoktA sarvezvara bhagavAn zrIhari tRpta evaM saMtuSTa ho' (sauptika0 11 / 22-27 ) / bhImasenake vacanoMse (vana0 263 / 22-25) / jayadrathadvArA bheje hue zAnta hokara yudhiSThirako azvatthAmAkI maNi dhAraNa karanekoTikAsyako uttara denA (vana0 266 adhyaay)| ko denA (sauptika. 16 / 24 ) / kuntIke pAsa jayadrathako phaTakAranA (vana0 267 / 19, 26812- pahu~cakara vilApa karanA (strii015| 37-38) / rAjadaNDa 9) / jayadrathake sAmane pANDavoMke parAkramakA varNana dhAraNa karane ke liye yudhiSThirako samajhAnA (zAnti0 14 . (vana0 270 adhyAya ) / yudhiSThirake pUchanepara virATa- adhyaay)| pANDavoMke nagarameM praveza karate samaya hastinAnagarameM khayaM sairandhrIrUpameM rahanekI bAta batAnA (virATa. purakI striyoMdvArA pAJcAlIke patisevana, amogha puNya-karma 3 / 18) / sairandhrIveSameM inakA virATapatnI sudeSNAse tathA sakala vratacaryAkI prazaMsA (zAnti0 38 / 5-6) / apaneko mahalameM rakhanekA anurodha (virATa. 9 / subhadrA aura baladevake sAtha hastinApurameM padhAre hue 8) / kIcakako dharmakI bAteM kahakara samajhAnA zrIkRSNakA draupadI Adise milanA ( Azva0 67 / (virATa. 14 / 34-37) / kIcakako phaTakAranA 4-5) / zrIkRSNake sUtikAgRhameM praveza karate samaya (virATa. 14 / 47-52) / kIcakake ghara sudeSNA- draupadIkA uttarAke pAsa jAkara use sUcita karanA ki ke bhejanese surA lAneke liye jAnA (virATa. 15 / tumhAre zvazura bhagavAn madhusUdana padhAra rahe hai ( Azva. 17) / kIcakake bharI sabhAmeM lAta mAranepara inakA rAjA 68 / 9) / zrIkRSNake dvArA arjunakI piMDaliyA~ moTI virATako ulAhanA denA aura phaTakAranA (virATa. 16 / batAyI jAneke kAraNa draupadIne bhagavAn zrIkRSNakI ora 18-12 ke bAda dA0 pAThavirATa016 / 21 ke bAda dA0 tirachI citavanase IrSyApUrvaka dekhA aura zrIkRSNane draupadIke paatth)| sudeSNAke pUchanepara ronekA kAraNa batAnA usa premapUrNa upAlambhako sAnanda grahaNa kiyA ( Azva0 (virATa. 16 / 49) / rAtameM bhImasenake pAsa jAnA 87 / 11) / citrAGgadA aura ulUpIkA draupadIke caraNa ( virATa. 17 / 7-8) / bhImasenase apanA duHkha chUnA aura draupadIkA apanI orase unheM nAnA prakArake batAnA aura kIcakako mAra DAlaneke liye Agraha karanA upahAra denA ( Azva0 88 / 2-4) / zrIkRSNakA (virATa. 18 adhyAya ) / pANDavoMke duHkhase dukhI ___ draupadI Adise milakara dvArakA jAneke liye rathapara ArUr3ha hokara bhImasenake sammukha vilApa karanA (virATa. 19 honA ( Azva0 92 / vaiSNavadharma, pRSTha 6381 ) / adhyAya ) / bhImasenase apanA duHkha nivedana karanA draupadIke dvArA kuntI aura gAndhArIkI sevA ( Azrama (virATa0 20 adhyaay)| kIcakadvArA apanepara biitii| 1 / 9) / vanameM jAte hue dhRtarASTra, gAndhArI aura huI ghaTanAkA bhImasenase varNana karanA aura kIcakake vadha- kuntIke pIche drupadakumArI kRSNA AdikA jAnA aura ke liye Agraha karanA (virATa0 21 / 18-48) / vilApa karanA ( Azrama0 15 / 10-11) / kuntIkA kIcakako nRtyazAlAmeM milane ke liye saMketa denA (virATa. yudhiSThirako bahU dropadIkA sadA priya karate rahaneke liye 22 / 16-17) / upakIcakoMdvArA zmazAnameM le jAye Adeza denA ( Azrama0 16 / 15) / rotI huI For Private And Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir draupadI satyabhAmA saMvAdaparva dvArakA (dvAravatI yA dvArAvatI) subhadrAsahita draupadIkA apanIsAsake pIche jAnA (Azrama 16 / 30) / draupadIkA yudhiSThirase apanI sAsake darzanakI icchA prakaTa karanA aura antaHpurakI sabhI striyoMko kuntI evaM gAndhArIke darzanake liye utsuka batAnA ( Azrama. 22 / 14-22) / draupadI AdikA kuntI, gAndhArI aura dhRtarASTrako praNAma karanA (Azrama 24 / 19) / saMjayakA RSiyoMse draupadIkA paricaya dete samaya inheM mUrtimatI lakSmI batAnA (Azrama0 25 / 9) / draupadIkA apane patiyoMke sAtha mahAprasthAnake pathapara agrasara honA (mahAprasthA0 1 / 19-20) / mArgameM draupadIkA giranA aura bhImasenake pUchanepara yudhiSThirakA inake patanakA kAraNa batAnA (mahAprasthA. 2 / 3-6 ) / svargalokameM yudhiSThirakA divyakAntise sUryadevakI bhA~ti prakAzita hotI huI draupadIkA darzana karanA aura indrakA svargalokakI lakSmI batAkara inakA aura inake putroMkA paricaya denA (svrgaa04|10-14)| mahAbhAratameM Aye hue draupadIke nAma-pAJcAlI, kRSNA, yAjJasenI, drupadAtmajA, drupadasutA, pAJcAlarAjaduhitA Adi / draupadI-satyabhAmAsaMvAdaparva-vanaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 233 se 235 tk)| draupadIharaNaparva-vanaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 262 se 271 tk)| dvayakSa-eka bhAratIya janapada: jahA~ke rAjA yudhiSThirake liye bheMTa lekara Aye the ( sabhA0 51 / 17) / hI usa gar3hakA pradhAna phATaka thaa| kama-se-kama aThAraha raNa-durmada kSatriya vIra usa durgakI surakSAmeM sadA saMlagna rahate the| ( sabhA0 14 / 50-55 ) / dvArakA puruSottama zrIkRSNakA pradhAna nivAsasthAna thii| vaha amarAvatIpurIse bhI adhika ramaNIya thii| vahA~ vRSNivaMziyoMke baiThane ke liye eka sundara sabhA thI, jo dAzAhIke nAmase prasiddha thI / usakI lambAI-caur3AI eka-eka yojana thii| usameM balarAma aura zrIkRSNa Adi sabhI vRSNi aura andhaka vaMzake loga baiThate aura sampUrNa loka-jIvanakI rakSAmeM dattacitta rahate the ( sabhA038 / pRSTha 806) / dvArakAke ramaNIya rAjasadana sUrya aura candramAke samAna prakAzamAna tathA meruparvatake zikharoMkI bhA~ti gaganacumbI the| una bhavanoMse vibhUSita dvArakApurIkI racanA sAkSAt vizvakarmAne kI thii| isake cAroM ora banI huI caur3I khAiyA~ isakI zobhA bar3hAtI thii| yaha purI U~cI zveta cahAradIvArIse ghirI thii| vahA~ nandanavana, mizrakavana, caitrarathavana aura vaibhrAja nAmaka vana zobhA dete the / ramaNIya dvArakApurIkI pUrvadizAmeM uttuGga zikharoMvAlA raivatakaparvata usa purIkA AbhUSaNarUpa jAna par3atA thA / dakSiNa latAveSTa, pazcimameM sukakSa aura uttarame veNumanta nAmaka parvata isakI zobhA bar3hAte the| ina parvatoMke cAroM ora anekAneka manohara vana-upavana vahA~kI zrIvRddhi karate the| purIkI pUrvadizAmeM eka ramaNIya puSkariNI thI, jisakA vistAra sau dhanuSa thaa| mahApurI dvArakA pacAsa daravAjoMse suzobhita thii| sundara-sundara mahala aura aTTAlikAe~ usakI zobhA bar3hAtI thIM / tIkhe yantra, zataghnI ( topa ), vibhinna yantroMke samudAya aura loheke bane hue bar3e-bar3e cakra usa purIkI rakSAke liye lagAye gaye the| purIkA vistAra chAnaye yojana thaa| usameM jAne ke liye ATha bar3I bar3I sar3ake thI aura solaha bar3e-bar3e caurAhe zobhA pA rahe the| zukrAcAryakI nIti ke anusAra usa nagarIkA nirmANa kiyA gayA thA (sabhA0 38 / pRSTha 812 se 17 tk)| tIrthayAtrAke avasarapara yahA~ arjuna padhAre the aura unake svAgatakA bahuta hI sundara Ayojana kiyA gayA thaa| yahIMse unhoMne subhadrAkA apaharaNa kiyA thA ( Adi0 adhyAya 217 se 219 taka ) / dvArakApurIpara zAlvakA AkramaNa aura vRSNivaMzI vIroM tathA bhagavAn zrIkRSNadvArA zAlvarAjakA senAsahita saMhAra karake isa purIkI rakSA (vana0 adhyAya 15 se 22 tk)| ( purANAntaroMke varNanake anusAra mokSadAyinI sAta puriyoM se eka yaha bhI hai / vibhinna purANoM meM isakI mahimAkA vistAra pUrvaka varNana kiyA gayA hai|) dvArakA aura vahA~kA piNDAraka dvAdazabhUja-skandakA eka sainika (shly45/57)| dvAdazAkSa-skandakA eka sainika (zalya. 45 / 58) / dvAparayuga-satyayugase tRtaM ya yuga / hanumAnajIdvArA isa yugake dharmakA varNana (vana0 155 / 27-32) / dvArakA ( dvAravatI yA dvArAvatI )-raivataka parvatase suzobhita ramaNIya kuzasthalI, jahA~ jarAsaMdhase vaira ho jAnepara samasta yAdava zrIkRSNakI sammatise ekatra hokara rahane lge| kuzasthalI durgakI aisI marammata karAyI gayI thI ki vaha devatAoMke liye bhI durgama ho gayA thaa| usa durgameM rahakara striyA~ bhI yuddha kara sakatI thIM / phira vRSNikulake mahArathiyoMkI to bAta hI kyA thI / raivatakakI durgamatAkA vicAra karake yaduvaMzI vahA~ nirbhaya evaM prasanna rahate the| raivataka yA gomAna durgakI lambAI tIna yojanakI hai / vahA~ eka-eka yojanapara senAoMkI tIna-tIna daloMkI chAvanI thii| pratyeka yojanake antameM sau-sau dvAra the, jo senAdvArA surakSita the| voroMkA parAkrama ma. nA. 21 For Private And Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvArapAlapura ( 162 ) dhanurveda kSetra parama pAvana tIrtha haiM / ina tIrthokI yAtrA karane- isaliye dvaipAyana nAmase prasiddha hue (Adi. 63 / vAloMko niyamase rahanA aura niyamita bhojana karanA 86) / (dekhiye vyaas)| (2) kurukSetrakA eka cAhiye / yahA~ke piNDAraka-tIrthameM snAna karanese manuSyako sarovara, jisameM duryodhana bhAgakara chipA thA (zalya. adhikAdhika suvarNakI prApti hotI hai (vana0 82 / 30 / 47) / 65) / yahIM rAjA nRgakA giragiTakI yonise uddhAra huA thA (anu. 70 / 7) / yahI yaduvaMzake vinAzake dhanaMjaya-(1) eka pramukha nAga, jo kazyapa aura kadrakI liye sAmbake peTase mUsala paidA honekA zApa RSiyoMdvArA saMtAna hai ( Adi0 35 / 5) / yaha varuNakI sabhAmeM prApta huA thA (mausl.| 19-21) / zrIkRSNake upasthita ho bhagavAn varuNakI upAsanA karatA hai (sabhA0 paramadhAma padhAranepara dvArakAvAsI strI-puruSoMke dvArA isa 9 / 9) / yaha tripura-dAhake samaya bhagavAn zivake rathameM purIke khAlI kara diye jAnepara samudra ne ise Dubo diyA ghor3oMke kesara bA~dhanekI rassI banAyA gayA thA (karNa. (mausala. 7 / 41-42) / 34 / 29-30) / (2) arjunakA eka nAma, sampUrNa dvArapAlapura-eka prAcIna nagara, jise nakulane apane adhi dezoMko jItakara kararUpameM dhana lekara dhanake hI bIcameM kArameM kara liyA thA (sabhA0 32 / 11-12) / sthita honeke kAraNa arjunakA nAma dhanaMjaya huA thA dvita-eka prAcIna maharSi, jo gautamake putra tathA ekata aura (virATa0 44 / 13) / ( dekhiye arjuna ) / (3) tritake bhAI the / inakA lobhavaza apane bhAI tritako zivajIdvArA skandako dI huI asura-senAkA nAma (zalya. kUpameM girA chor3akara ekatake sAtha gharako jAnA aura 46 / 47) / tritake zApase bher3iyA hokara laMgUroM, rIchoM aura vAnaroMko dhanada-kuberakI sabhAkA eka yakSa, jo bhagavAn kuberakI utpanna karanA ( zalya. 37 adhyAya ) / ye pazcima sevAmeM saMlagna rahatA hai (sbhaa010|15)| dizAkA Azraya lekara rahanevAle RSi haiM ( zAnti. 208 / 31) / ye prajApatike putra mAne gaye haiM / inheM dhanadA dhanadA-skanda kI anucarI mAtRkA (zalya. 46 / 13) / uparicaravasuke yajJakA sadasya banAyA gayA thA (zAnti0 dhanI-kapa nAmaka dAnavoMkA dUta, isake dvArA brAhmaNoMke 336 / 6) / pAsa jAkara kapoMke sadAcArakA varNana (anu0 157 / dvimUrdhA-eka rAkSasa, jo asuroMke pRthvIdohanake samaya dogdhA 8-14) / (duhanevAlA ) banA thA ( doNa0 69 / 20) / dhanurgraha (dhanugraha yA dhanudhara )-dhRtarASTra ke sau putroM se dvivida-kiSkindhAnivAsI eka vAnara, jisake sAtha sahadevane eka (Adi0 67 / 103, Adi. 116 / 11) / sAta dinoMtaka yuddha kiyA thA to bhI ve use harA na sake bhImasenadvArA isakA vadha ( karNa0 84 / 2-6) / (sabhA0 31 / 18-19) / isane sahadevako nAnA dhanurvaktra-skandakA eka sainika ( zalyaH 45 / 62) / prakArake ratnoMkI bheMTa dI thI (sabhA0 31 / 20) / dhanurveda-vaha zAstra, jisameM dhanuSa Adi astra-zastroMko yaha sugrIvakA mantrI thA (vana0 280 / 23) / isake calAnekI vidyAkA nirUpaNa ho, cAra pAdoMse yukta astra-zastra saMrakSaNameM rahakara zrIrAmakA kArya karaneke liye vAnara senAne kUca vidyA / [ bhAratavarSameM isa vidyAke bar3e-bar3e grantha the, jinheM kiyA thA (vana0 283 / 19) / isane kabhI zrIkRSNako kSatriyakumAra abhyAsapUrvaka par3hate the| madhusUdana sarasvatIne pakar3anekI icchA rakhakara saubha vimAnake dvArase inapara apane prasthAnabheda nAmaka granthameM dhanurvedako yajurvedakA upaveda pattharoMkI varSA kA thA ( udyoga0 130 / 41-42) / likhA hai| Ajakala isa vidyAkA varNana kucha granthoM meM thor3A bahuta dIpaka-gasar3akI pramukha saMtAnoMmeMse eka ( udyoga0 101 / / milatA hai| jaise----zukranAti, kAmandakI noti, agnipurANa, vIra-cintAmaNi, vRddhazArGgadhara, yuddhajayArNava, yukti-kalpataru, detavana-eka vana aura sarovara, yahA~ vanavAsake samaya nItimayUSa ityAdi / 'dhanurveda saMhitA' nAmaka eka pANDavoMne nivAsa kiyA thA ( vana0 24 / 13) / yaha alaga pustaka bhI milatI hai, paraMtu usakI prAcInatA sarasvatIke taTapara avasthita thA ( vana0 24 / 20) / aura prAmANikatAmeM saMdeha hai / agnipurANameM brahmA aura tIrthayAtrAke samaya balarAmajIne yahA~ padArpaNa kiyA thA mahezvara isa vedake Adi prakaTakartA kahe gaye haiN| paraMtu (zalya0 37 / 27) / madhusUdana sarasvatI likhate haiM ki vizvAmitrane jisa vaipAyana(1)-maharSi parAzarake dvArA satyavatIke garbhase utpanna dhanurvedakA prakAza kiyA thA, yajurvedakA upaveda vahI hai|' manivara vedavyAsa, jo yamunAke dvIpameM chor3a diye gaye, unhoMne apane prasthAnabhedameM vizvAmitrakRta isa upavedakA For Private And Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhanvantari ( 163 ) dhanurveda kucha saMkSipta vyaurA bhI diyA hai| usameM cAra pAda haiM- hai; jaise-ArAmukha, kSurapra, gopuccha, ardhacandra, dIkSApAda, saMgrahapAda, siddhipAda aura prayogapAda / prathama sUcImukha, bhalla, vatsadanta, dvibhalla, kArNika, kAkatuNDa dIkSApAdameM dhanurlakSaNa (dhanuSake antargata saba hathiyAra ityAdi / tIrameM gati sIdhI rakhaneke liye pIche paMkhoMkA liye gaye haiM) aura adhikAriyoMkA nirUpaNa hai / dhanurvedake lagAnA bhI Avazyaka batAyA gayA hai| jo bANa sArA cAra bheda isa prakAra haiM-mukta, amukta, muktAmukta tathA lohekA hotA hai, use 'nArAca' kahate haiM / yantramukta / chor3e jAnevAle bANa Adiko 'mukta' ukta granthameM lakSyabheda, zarAkarSaNa Adike sambandhameM kahate haiN| jinheM hAthameM lekara prahAra kiyA jAya, una bahuta-se niyama batAye gaye haiN| rAmAyaNa, mahAbhArata AdimeM khaDga Adiko 'amukta' kahate haiN| jisa astrako calAne zabdabhedI bANa mAranetakakA ullekha hai| antima hiMdUsamrATa aura sameTanekI kalA mAlUma ho, vaha astra 'muktAmukta' mahArAja pRthvIrAjake sambandhame bhI prasiddha hai ki ve kahalAtA hai| athavA jise chor3aneke bAda phira le liyA jAya zabdabhedI bANa mArate the / [-hiMdI-dazabdasAgarase ] vaha bhAlA, barachA Adi muktAmukta hai, jo kisI zaradvAn dhanurvedake pAraGgata vidvAn aura zikSaka the| yantrake sahAre chor3A jAya jaise topase golA, vaha astra inase kRpAcAryane dhanurveda par3hA aura apane ziSyoMko par3hAyA pyantramukta' kahA gayA hai| adhikArIkA lakSaNa kahakara (Adi. 129 / 3-5, 21, 22, 23) / droNAcAryane phira dIkSA, abhiSeka, zakuna AdikA varNana hai / yaha vijJAna parazurAmase prApta kiyA aura kaurava-pANDavoMko saMgrahapAdameM AcAryakA lakSaNa tathA astra-zastrAdike isakI zikSA dI ( Adi0 129 / 66, Adi. 13 // lakSaNakA saMgraha hai| tRtIya pAdameM sampradAyasiddha vizeSa 9) / agniveza dhanurvedameM agastyake ziSya the ( Adi. vizeSa zastroMke abhyAsa, mantra, devatA aura siddhi Adi 138 / 9) / ise yudhiSThirane kauravadalake bhISma droNa, viSaya haiN| prayoga nAmaka caturtha pAdameM devArcana, siddhi, kRpa, azvatthAmA evaM karNameM hI pUrNataH pratiSThita batAyA astra-zastrAdike prayogoMkA nirUpaNa hai| thA (vana0 37 / 4) / dhanurvedake dasa aGga aura cAra zastra, astra, pratyastra aura paramAstra--ye bhI dhanurvedake caraNa haiN| (shly06|14 kI TippaNI; 4129) / cAra bheda haiN| isI prakAra AdAna, saMdhAna, vimokSa aura cAroM pAdoMse yukta dhanurveda mUrtimAn hokara bhagavAn skandakI saMhAra -ina cAra kriyAoMke bhedase bhI dhanurvedake cAra bheda sevAmeM upasthita huA thA (zalya. 44 / 22) / hote haiN| vaizampAyanake anusAra zArGgadhanuSameM tIna jagaha dhanaSa-eka prAcIna RSi, jo uparicara vasuke yajJake sadasya jhukAva hotA hai; para vaiNava arthAt bA~sake dhanuSakA banAye gaye the ( zAnti0 336 / 7) / jhukAva barAbara kramase hotA hai| zAGgadhanuSa sAr3he chaH dhanaSAna-eka prAcIna RSi jinhoMne bAladhiRSike putra hAthakA hotA hai aura azvArohiyoM tathA gajArohiyoMke medhAvIkA RSiyoMkA apamAna karaneke kAraNa vinAza kara kAmakA hotA hai / rathI aura paidalake liye bA~sakA hI diyA (vana0 135 / 5. 53) / dhanuSa ThIka hai / agnipurANake anusAra cAra hAthakA santari-devatAoMke vaidya, jo purANAnusAra samudra-manthanake dhanuSa uttama, sAr3he tIna hAthakA madhyama aura tIna hAthakA samaya aura saba vastuoMke sAtha samudrase nikale the| hariadhama mAnA gayA hai| jisa dhanuSake bA~sameM nau gA~The hoM; vaMzameM likhA hai ki jaba ye samudrase nikale, taba tejase use 'kodaNDa' kahanA cAhiye / prAcInakAlameM do dizAe~ jagamagA utthii| ye sAmane viSNuko dekhakara ThiThaka DoriyoMkI gulela bhI hotI thI, jise upalakSepaka' kahate rahe / isapara viSNu bhagavAnne inheM abja kahakara pukaaraa| the / DorI pATakI aura kaniSThA a~gulIke barAbara honI bhagavAnke pukAranepara inhoMne unase prArthanA kI ki yazameM cAhiye / bA~sa chIlakara bhI DorI banAyI jAtI hai / merA bhAga aura sthAna niyata kara diyA jAya / viSNune hirana yA bhaiMsekI tA~takI DorI bhI bahuta majabUta bana kahA, bhAga aura sthAna to ba~Ta gaye haiM, para tuma dUsare sakatI hai / ( vRddhazArGgadhara ) janmameM vizeSa siddhi-lAbha karoge / aNimAdi siddhiyA~ tumheM bANa do hAthase adhika laMbA aura choTI a~gulIse adhika garbhase hI prApta rahegI aura tuma sazarIra devatva lAbha moTA na honA cAhiye / zara tIna prakArake kahe gaye haiM, karoge / tuma Ayurvedako ATha bhAgoMmeM vibhakta karoge / jisakA agalA bhAga moTA ho, vaha strIjAtIya hai| dvAparayugameM kAzirAja dhanvane putrake liye tapasyA aura jisakA pichalA bhAga moTA ho, vaha puruSa jAtIya aura abjadevakI ArAdhanA kii| abjadevane dhanvake ghara svayaM jo sarvatra barAbara ho, vaha napuMsakajAtIya kahalAtA hai| avatAra liyA aura bharadvAja RSise Ayurveda-zAstrakA strI jAtIya zara bahUta dUrataka jAtA hai, puruSajAtIya adhyayana karake prajAko rogamukta kiyA / bhAvaprakAzameM bhidatA khUba hai aura napuMsakajAtIya nizAnA sAdhane ke likhA hai ki indrane Ayurveda-zAstra sikhAkara dhanvantariko liye acchA hotA hai| bANake phala aneka prakArake hote lokake kalyANake liye pRthvIpara bhejA / dhanvantari kAzImeM For Private And Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhamadhamA ( 164 ) dharmavyAdha utpanna hue aura brahmAke varase kAzIke rAjA hue liyA thA (droNa. 201 / 57 ) / inhoMne apanI patnI (hiNdii-shbd-saagrse)| ( purANAntaroMke kathanAnusAra zrI' ke garbhase artha nAmaka putra utpanna kiyA (zAnti. ye bhagavAnke avatAra haiN|) samudra-manthanake samaya ye 59 / 132-133) / ye tanu nAmaka munike rUpameM amRtakA kalaza hAthameM lekara prakaTa hue the ( Adi018 / utpanna hue the (zAnti0 128 / 22-23) / jApaka 38) / valivaizvadevake samaya IzAnakoNameM inheM bali brAhmaNake sAtha inakA saMvAda (zAnti. 199 / 20denI cAhiye (anu0 97 / 10-12) / 28) / mRgarUpase satya nAmaka brAhmaNakI parIkSA lI dhamadhamA-skandakI anacarI mAtRkA (zalya0 46 / 20) / (zAnti0 272 / 17) / brAhmaNarUpa dhAraNa karake dhara-(1) dharmadvArA dhUmrAke garbhase utpanna prathama vasu sudarzanakI parIkSA lI (anu02|79)| bhaiseke rUpase (Adi.66 / 19) / (2) yudhiSThirakA sambandhI maharSi vatsanAbhakI varSAse rakSA karanA (anu. 12 aura sahAyaka rAjA (droNa0 158 / 39) / adhyAya dAkSiNAtya pATha ) / inake dvArA dharmake rahasyakA dharma-sampUrNa lokoko sukha denevAle eka devatA, jo brahmA varNana ( anu. 126 / 24 --28 ) / brAhmaNarUpameM rAjA janakase inakA saMvAda aura antameM prasanna hokara jIke dAhine stanase utpanna hue the (Adi0 66 / inakA apanA paricaya denA tathA rAjAkI prazaMsA karanA 3.) / ye bhagavAn sUryake bhI putra kahe gaye haiM (Adi. (Azva0 32 adhyAya ) / brAhmaNarUpa dhAraNa karake 67 / 86 ) / dakSa-prajApatikI kIrti Adi dasa putriyA~ inhoMne brAhmaNaparivArakI parIkSA lI ( Azva0 90 inakI patnI thIM (Adi0 66 / 13-15) / AThauM adhyaay)| krodharUpameM jamadagnikI parIkSA lI ( Azva0 vasu inake putra the ( Adi0 66 / 17) / inake tIna 91 / 42-52) / mANDavyake zApase dharma hI vidura zreSTha putra haiM--zama, kAma aura harSa (Adi0 66 / hue the (Azrama0 28 / 12) / dharma, vidura aura 32 ) / zUdrayonimeM janma leneke liye inako yudhiSThirakI ekatA ( Azrama 28 / 21) / pANDavoMke aNImANDavyakA zApa ( Adi0 63 / 95-96 ) / mahAprasthAnake samaya kuttekA rUpa dhAraNa karake unake pIcheinhIMke aMza vidura aura yudhiSThira the (Adi0 pIche gaye (mahAprasthA0 3 / 17) / vidura aura yudhiSThira 67 / 86, 110) / inake dvArA kuntIke garbhase yudhiSThirakA janma ( Adi. 122 / 7) / jaba draupadI __ mRtyuke pazcAt dharmameM hI vilIna hue the ( svargA0 5 / kA vastra khIMcA jA rahA thA, usa samaya dharmasvarUpa 22) / zrIkRSNane avyakta rUpase usake vastra meM praveza karake bhA~ti- mahAbhAratameM Aye hue dharmake nAma-dharmarAja, vRSa, yama bhAtike sundara vastrodvArA draupadIko AcchAdita kara liyA aadi| (sbhaa068| 46) / dharmatIrthameM inhoMne tapasyA kI dharmatIrtha--(1) dharmakI tapasyAkA sthAnabhUta eka tIrtha, thI (vana0 84 / 1) / ye dharmaprasthameM sadA nivAsa karate haiM jahA snAna karanese manuSya dharmazIla aura ekAgracitta hotA (vana0 84 / 99) / vaitaraNIke taTapara inhoMne yajJa hai tathA apane kulakI sAtavIM pIr3hItakake logoMko pavitra kiyA thA ( vana0 114 / 4 ) / inakA mRgarUpase ___ kara detA hai (vana0 84 / 1) / (2) eka parama brAhmaNakA araNi-kASTha lekara bhAganA ( vana0 311 / pavitra brahmasevita tIrtha, jahA~ jAkara snAna karanevAlA 9) / yakSa-rUpase nakula, sahadeva, arjuna aura bhImasenako vAjapeya yajJakA phala pAtA hai aura vimAnapara baiThakara pUjita mUJchita karanA (vana0 312 adhyAya) / yudhiSThirake hotA hai (vana.84 / 162) / sAtha praznottara ( vana0 313 / 45-132 ) / dharmada--skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 72) / yudhiSThirake uttarase prasanna hokara inake dvArA cAroM dharmanetra--pUravaMzIya mahArAja kuruke prapautra evaM dhRtarASTrake pANDavoMko jIvanadAna (vana0 313 / 133) / dharmake ra putra (Adi0 94 / 60) / pAsa pahu~caneke dvAra-ahiMsA, samatA, zAnti, dayA aura amatsara ( vana0 314 / 8) / dharmarUpameM prakaTa hokara dharmaprastha-eka tIrtha, jahA~ dharmarAjakA nitya nivAsa hai| vahA~ inakA yudhiSThirako varadAna denA (vana0 314 / 12-- kUpajalase devatA-pitaroMkA tarpaNa karanese manuSya pApamukta 25) / vasiSThakA rUpa dhAraNa karake vizvAmitrakI parIkSA ho svargalokako jAtA hai (vana0 84 / 99 ) / lenA ( udyoga. 106 / 4.-17 ) / brahmAjIkI dharmavyAdha-mithilApurImeM rahanevAlA eka dharmaparAyaNa vyAdha / AmAse dharmane daityoM aura dAnavoMko apane pAzameM bA~dhakara isake dvArA varNadharmakA varNana (vn0207|20-28)| varuNake adhikArameM de diyA ( udyoga0 128 / 45- ziSTAcArakA varNana (vana0 207 / 62-98) / hiMsA 46) / bhagavAn nArAyaNane dharmake putrarUpase avatAra aura ahiMsAkA vivecana ( vana0 208 adhyaay)| For Private And Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra dharmAraNya www.kobatirth.org ( 165 ) dharmakarmaviSayaka mImAMsA ( vana0 209 adhyAya ) / viSayasevana se hAni aura brAhmIvidyA kA varNana ( vana0 210 adhyAya ) / indriyanigrahakA varNana ( vana0 211 adhyAya ) / tInoM guNoMke svarUpa aura phalakA nirUpaNa ( vana0 212 adhyAya ) / prANavAyukI sthitikA pratipAdana ( vana0 213 adhyAya ) / mAtA-pitA kI sevAkA digdarzana ( vana0 214 adhyAya ) / apane pUrvajanmakI kathA (vana0 215 adhyAya ) / kauzika brAhmaNako mAtA-pitA kI sevAkA upadeza dekara vidA karanA ( vana0 216 / 32 ) / dharmAraNya - ( 1 ) eka prAcIna tIrthabhUta vana, jahA~ praveza karane mAtra se manuSya pApamukta ho jAtA hai ( vana0 82 / 46 ) | ( 2 ) eka brAhmaNa, isakA padmanAbha nAmaka nAgako apanA paricaya denA ( zAnti 0 361 / 5) padmanAbhase sUryamaNDalakI bAta pUchanA ( zAnti0 362 / 1 ) / uJchatakA pAlana karanekA nizcaya karake isakA nAgarAjase vidA mA~ganA ( zAnti 0 364 / 7-10 ) / cyavana RSise uJchatratakI dIkSA lenA ( zAnti0 365 | 2 ) / dharme -- pUruputra raudrAzvake dvArA mizrakezI nAmaka apsarAke garbha se utpanna (Adi0 94 / 61 ) / dhavalagiri ( yA zveta parvata)-- eka parvata, jahA~ arjunane apanI senAkA par3Ava DAlA thA ( sabhA0 27 / 29 ) / dhAtA - ( 1 ) bAraha AdityoMmeMse eka, inakI mAtAkA nAma aditi aura pitAkA kazyapa hai ( Adi0 65 / 15) / khANDavavana- dAike samaya zrIkRSNa aura arjunake sAtha honevAle yuddhameM devatAoMkI orase ye bhI padhAre the (Adi0 226 / 34 ) / inake dvArA skandako pA~ca pArSada pradAna kiye gaye the, jinake nAma the-- kunda, kusuma, kumudaH Dambara aura ADambara ( zalya0 45 / 39) / (2) brahmAjI ke putra inake dUsare bhAIkA nAma vidhAtA hai / donoM manuke sAtha rahate haiM ( Adi0 66 / 50 ) / hastinApura jAte samaya mArgameM zrIkRSNase inakI bheMTa ( udyoga0 83 / 64 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / dhAtreyikA - draupadIkI dAsI, jisane pANDavoMse jayadrathadvArA draupadIke apaharaNakA samAcAra batAyA thA ( vana0 269 / 16--22 ) / dhAma --zrIgaGgA-mahAdvArakI rakSA karanevAle muni, jo uttara dizAmeM sthita haiM ( udyoga0 111 / 17 ) / dhAraNa --- ( 1 ) candravatsakulameM utpanna eka kulAGgAra nareza ( udyoga0 74 / 16 ) | ( 2 ) eka kazyapavaMzIya nAga ( udyoga0 103 / 16 ) / dhUttaM dhArA -- eka tIrtha, jahA~kI yAtrA saba pApoMse chur3AnevAlI hai / vahA~ snAna karanese manuSya kabhI zokameM nahIM par3atA hai ( cana0 84 / 25 ) / dhiSaNA - eka devI, jisane skandake abhiSekake samaya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir padArpaNa kiyA thA ( zalya 0 4 5 / 14 ) / dhImAn -- purUravAke dvitIya putra (Adi0 75 | 24 ) / dhIroSNI -- eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 32 ) / dhundhu - (1 ) eka rAkSasa, jo madhukaiTabhakA putra thA ( vana0 202 / 18 ) / isakI tapasyA aura varaprApti ( vana0 204 / 2-4 ) / isake dvArA mahArAja kuvalAzvake putroMkA dagdha honA ( vana0 204 / 26 ) / rAjA kuvalAzvadvArA isakA vadha ( vana0 204 / 32 ) / ( 2 ) eka rAjA, jisane jIvanameM kabhI mAMsa nahIM khAyA (anu0 115 | 66 ) / dhundhumAra--sUryavaMzI mahArAja bRhadazvake putra kuvalAzva ( droNa0 94 / 42 ) / inheM ailaviladvArA khaGgakI prApti huI ( zAnti0 166 | 76 | agastyajIke kamaloMkI corI honepara zapatha khAnA ( anu0 94 / 21 ) / ( dekhiye kuvalAzva ) / dhurandhara --- eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 41 ) / dhUtapApA -- eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 18 ) / dhUmapA -- pitaroM aura RSiyoMkA samudAya / ye loga dakSake yajJameM padhAre the ( zAnti0 284 / 8-9 dhUmAvatI - eka pavitra tIrtha, jahA~ tIna rAtri upavAsa karanese manovAJchita kAmanA prApta hotI hai ( vana0 84 | 22) / dhUminI - pUruvaMzI rAjA ajamIr3hakI rAnI, inake garbhase ajamIdvArA mahArAja RkSakA janma huA thA ( Adi0 94 / 32 ) / dhUmorNA - ( 1 ) yamarAjakI bhAryA (vana0 117 / 9 ) / ( 2 ) maharSi mArkaNDeya kI patnI ( anu0 146 / 4 ) / dhUmra - ( 1 ) eka RSi, jo indrakI sabhA meM virAjamAna hote ( sabhA0 7 / 17 ke bAda dA0 pATha ) / (2) skandakA sainika ( zalya0 45 / 64 ) / dhUmrA - dakSaprajApati kI putrI aura dharmakI patnI, jo dhruva tathA gharakI mAtA hai ( Adi0 66 / 19 ) / dhUmrAkSa- eka rAkSasa, jisakA hanumAnUjIke dvArA vadha huA ( vana0286 / 14 ) / dhUrtta - eka prAcIna nareza ( Adi0 1 / 238 ) / For Private And Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhUttaka dhRtarASTra dhUrttaka-kauravyakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatra meM jala marA thA (Adi. 57 / 13) / dhRtarASTra--(1)rAjA vicitravIryake kSetraja putra, vicitravIryakI patnI ambikAke garbhase vyAsadvArA utpanna, ye janmase andhe the ( Adi0 1 / 95, Adi063 / 113, Adi0 105 / 13) / bhISmadvArA inakA putravat pAlana evaM inake upanayanAdi saMskAroMkA sampAdana(Adi0 108 / 17-18)|inkii zArIrika zakti evaM zikSA (Adi0 108 / 19.21) / janmAndha honeke kAraNa inakA rAjya-prAptise vaJcita honA (Adi. 108 / 25) / gAndhArIke sAtha vivAha (Adi 109 / 16) / inake dvArA sau azvamedha yajJakA sampAdana tathA pratiyajJa- meM lAkha-lAkha svarNamudrAoMkI dakSiNAkA dAna (Adi. 113 / 5) / inake dvArA gAndhArIke garbhase sau putra honekA vRttAnta (Adi. 11412-25) / duryodhanake janmakAlika amaGgalasUcaka lakSaNoM yA apazakunoMko dekhakara use tyAga deneke liye inako vidurakI salAha (Adi. 114 / 34-39) / inake dvArA vaizyajAtIya strIke garbhase yuyutsukA janma (Adi0114 / 43) / inakI putrI duHzalAke janmakI kathA ( Adi. 115 adhyAya ) / inhoMne apane sabhI putroMkA vivAhasaMskAra karAyA (Adi0 116 / 17) / apanI putrI duHzalAkA vivAha sindhurAja jayadrathake sAtha kiyA (Adi. 116 / 18) / pANDuke zApagrasta hokara vAnaprastha lenepara inakA zoka (Adi0 118 / 45) / inake dvArA rAjocita DhaMgase pANDu tathA mAdrIke antyeSTi-saMskAra karAneke liye vidurako Adeza ( Adi0 126 / 1-3) / yudhiSThirakA yuvarAja-padapara abhiSeka ( Adi0 138 / 1-2 ) / pANDavoMkI unnati dekhakara inakI cintA aura inake prati kaNikadvArA kuTanItikA upadeza ( Adi. 139 / 3-92) / pANDavoMko vAraNAvata jAneke liye inakA Adeza (Adi. 142 / 10) / vAraNAvatanivAsiyoMkA inako pANDavoM evaM purocanake jalanekA saMdeza denA (Adi. 149 / 9) / pANDavoMke liye inakA mithyA vilApa ( Adi. 149 / 10) / inake dvArA pANDavoMko jalAJjali-dAna ( Adi. 149 / 15) / inakA pANDavoMke prati premakA dikhAvA (Adi. 199 / 22 ke bAdase 25 tk)| inakA pANDavoMke viSayameM duryodhanase vArtAlApa ( Adi0 200 / 1-20) / drupadanagarase bulAkara pANDavoMko AdhA rAjya dene ke liye inase bhISmakA Agraha (Adi0 202 adhyaay)| draupadI evaM pANDavoMke liye upahAra bhejane unako AdarapUrvaka drupadanagarase bulAne evaM pANDavoMkA AdhA rAjya de deneke liye inase droNAcAryakA anurodha (Adi0 203 / 1-12) / pANDavoMkA parAkrama batalA kara unheM drupadanagarase bulAne evaM unakA AdhA rAjya de deneke liye inase vidurakI salAha ( Adi. 204 / 15-30) / pANDavoMko unakI mAtA tathA draupadIke sAtha le Aneke liye inakA vidurako Adeza (Adi. 205 / 4) / drupadanagarase Ate hue pANDavoMkI agavAnIke liye inakA kauravoMko Adeza (Adi. 206 / 12) / inake dvArA yudhiSThirakA Adhe rAjyapara abhiSeka aura unheM bhAiyosahita khANDavaprasthameM rahanekA Adeza (Adi0 206 / 23 ke bAda dA0 paatth)| ye yudhiSThirake rAjasUyayajJameM gaye the (sabhA0 34 / 5) / inakA duryodhanase usakI cintAkA kAraNa pUchanA (sabhA0 49 / 6-11 ke bAda dA0 paatth)| inakA yudhiSThirako bulAneke liye vidurako bhejanA (sabhA. 49 / 55-59) / inakA duryodhanako vaira-virodha honeke kAraNa jUA na khelanekI salAha denA (sabhA0 50 / 12) / pANDavoMke sAtha virodha na karaneke liye inakA duryodhanako samajhAnA (sabhA0 54 adhyaay)| inake dvArA takrIr3AkI nindA(sabhA0 56 12) / pANDavoMko dhatakrIr3AmeM sammilita honeke liye bulAneke hetu inakA vidurako Adeza (sabhA0 56 / 21) / inakA vidurake sAtha vArtAlApa (sabhA0 57 adhyAya ) / dyUtakrIr3Ake avasarapara inako vidurakI cetAvanI (sabhA0 63 adhyaay)| inakA draupadIko varadAna ( sabhA0 71 / 31-33) / inake dvArA yudhiSThirako sArA dhana lauTAkara aura AzvAsana de unheM indraprastha lauTa jAnekA Adeza (samA0 73 adhyaay)| inakI punaH jUeke liye svIkRti (sabhA0 74 / 24) / inheM gAndhArIkI cetAvanI (sabhA075 adhyaay)| prajAke zokake viSayameM inakA vidurase saMvAda (sabhA080 35ke bAda / dA0pATha) inakI cintA tathA saMjayase bAtacIta (sabhA081 adhyaay)| inake dvArA vidurakI salAhakA virodha (vana 4 / 18-21) / vidurako bulAneke liye inakA saMjayako Adeza (vn06|5-10)| inakI vidurase kSamAprArthanA (vn06|21)| inakA pANDavoMke viSayameM maitreyajIse prazna karanA (vn010|9)| inakA saMjaya ke sammukha putroMke liye cintA karanA (vana0 48 adhyaay)| inakA pANDavoMkA parAkrama sunakara saMtapta honA ( bana0 49 / 14-23) / inakA pANDavoMke parAkrama sunakara bhayabhIta honA (vana0 55 / 45.46) / pANDavoMkA samAcAra sunakara inake khedayukta aura cintApUrNa udgAra (vana 236 adhyaay)| inakA duryodhana For Private And Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhRtarASTra ( 167 ) dhRtarASTra ko ghoSayAtrAke liye anumati denA ( vana0 239 / 22) / drupada-purohitako satkArake sAtha vidA karanA (udyoga021 / 21) / saMjayase pANDavapakSake vIroMkA varNana karate hue saMjayako dUta banAkara pANDavoMke pAsa bhejanA (udyoga0 22 adhyaay)| saMjayakI bAta sunakara cintAke kAraNa jAgaraNa aura vidurako bulavAkara unase kalyANakI bAta pUchanA (udyoga. 33 / 9-11) / inakA saMjayase yudhiSThirake sahAyakoMke viSayameM prazna (udyoga0 50 / 9) / bhImasenake parAkramase Darakara inakA vilApa karanA (udyoga. 51 adhyAya) / inake dvArA arjunake parAkramase prApta honevAle bhayakA varNana (udyoga0 52 adhyaay)| kauravasabhAmeM yuddhase bhaya dikhAkara zAntikA prastAva (udyoga0 53 / 14-15) / pANDavoMkI yuddha-taiyArI sunakara inakA vilApa ( udyoga 57 / 26-35) / duryodhanako pANDavoMse saMdhi kara leneke liye samajhAnA ( udyoga0 54 / 2-9) / bhImake parAkramakA varNana karake apane pakSake anya rAjAoMko bhaya dikhAnA (udyoga0 58 / 19-28 ) / apane pakSakI apekSA pANDava-pakSako adhika zaktizAlI samajhakara duryodhanako saMdhike liye samajhAnA ( udyoga0 60 adhyaay)| inake dvArA duryodhanako saMdhikI salAha (udyoga0 65 adhyaay)| saMjayase donoM pakSoM ke balAbalake viSayameM prazna ( udyoga0 67 / 4-5) / inake dvArA zrIkRSNakA guNagAna ( udyoga. 71 adhyaay)| zrIkRSNake satkArake liye duryodhanako AjJA denA (udyoga. 85 / 7-10) / vidurase zrIkRSNakI agavAnI karane, bheMTa dene tathA unheM duHzAsanake mahalameM ThaharAnekA vicAra prakaTa karanA (udyoga0 86 adhyaay)| zrIkRSNako kaida karanekI bAta sunakara duryodhanakA virodha karanA ( udyoga0 88 / 17-18) / inake dvArA rAjamahalameM zrIkRSNakA Atithya (udyoga. 85 / 18-19 ) / daryodhanako samajhAne ke liye zrIkRSNase anurodha ( udyoga. 124 / 2-7) / duryodhanako samajhAnA ( udyoga 125 / 23-27) / gAndhArIse duryodhanakI uddaNDatA batAnA (udyoga. 129 / 7-8) / zrIkRSNako kaida karanese duryodhanako rokanA ( udyoga. 130 / 3431) / zrIkRSNa ke vizvarUpa-darzanake liye unase A~khakI yAcanA aura netra pAkara bhagavatsvarUpa-darzanase kRtArtha honA (udyoga. 131 / 18-21) / kurukSetrameM kaurava- pANDavake par3Ava par3a jAnepara Ageke samAcArake viSayameM saMjayase pUchanA ( udyoga. 159 / 3) / vyAsajIse vijayasUcaka lakSaNoMke viSayameM pUchanA ( bhISma0 3 / 64) / saMjayase pRthvIkI mahimA pUchanA (bhiissm04|| 3-8) / saMjayase bhISmakI mRtyukA samAcAra sunakara inakA vilApa ( bhISma 14 adhyAya ) / saMjayase inakA yuddhakA sArA vRttAnta sunanA ( bhISmaparvase zalyaparva taka) apanI senAko mArI jAtI sunakara inakI cintA (bhISma 76 adhyAya) / droNAcAryakI mRtyu sunakara inakA zokase vyAkula honA (droNa. adhyAya 9 se 10 tk)| inake dvArA zrIkRSNa aura arjunakI mahimAkA varNana (droNa. 11 adhyAya ) / arjunakI jayadrathavadhakI pratijJApara inakA vilApa karanA (droNa0 85 adhyAya ) / sAtyakidvArA apanI senAkA saMhAra sunakara viSAda karanA (droNa0 114 / 1-46) / inake dvArA bhImasenake balakA varNana aura apane putroMkI nindA (droNa0 135 / 1-24) / saMjayase karNadvArA arjunapara zakti na chor3e jAnekA kAraNa pUchanA (droNa. 1821-10) / karNakI mRtyu sunakara zokAkula honA ( karNa0 4 adhyAya ) / karNakI mRtyu sunakara vilApa karanA aura usake vadhakA vistRta varNana karane ke liye saMjayase kahanA (karNa0 adhyAya 8 se 1 tk)| karNavadhakA samAcAra sunakara mohita honA (karNa0 96 / 54 ) / zalya aura duryodhanake vadhakA samAcAra sunakara mUrchita honA (zalya. / 35-40) / inakA vilApa karanA aura yuddhakA samAcAra pUchanA (zalya. 2 adhyAya) / yuddhakI samAptipara inakA vilApa (strI. 1 / 10--21) / vyAsajIse apanA duHkha batAkara vilApa karanA (strii08| 6-11) / saMjayakI bAta sunakara inakA mUrchita honA (strii09|8)| striyoM aura prajAlogoMke sAtha raNabhUmimeM jAneke liye nagarase bAhara nikalanA (strI0 10 / 16) / bhImasenakI lohamayI mUrtiko tor3anA (strI. 12 / 17) / pANDavoMko hRdayase lagAnA ( strii013| 17) / yudhiSThirase mare hue logoMkI saMkhyA aura gatika viSayameM prazna karanA (strI0 26 // 8, 11, 18) / yudhiSThirase mare hue logoMke dAha-saMskAra karaneko kahanA (strI. 26 / 21-23) / yuddha meM mAre gaye sage-sambandhiyoMkA zrAddha karanA (zAnti0 42 / 2-3) / duryodhanako zIlakA upadeza (zAnti0 124 adhyaay)| zokavihvala yudhiSThirako samajhAnA ( Azva0 1 / 8---20 ) / bhAiyosahita yudhiSThira tathA kuntI Adi deviyoMke dvArA gAndhArIsahita dhRtarASTrakI sevA ( Azrama 1 adhyaay)| pANDavoMkA gAndhArIsahitadhRtarASTra ke anukUla bartAva(Azrama 2 adhyaay)| bhImakI marmabhedinI bAtose vyathita hue dhRtarASTrakA gAndhArIsahita vanameM jAnekA udyoga evaM yudhiSThirase anumati deneke liye anurodha (Azrama0 3 / 1-40) / rAjA dhRtarASTrakA upavAsase durbala honeke kAraNa bolanemAtrase For Private And Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhRtarASTra ( 168 ) dhRtarASTra thakakara gAndhArIkA sahArA le aceta-sA hokara leTa jAnA, dharmarUpatAkA pratipAdana tathA inase abhISTa vastu mA~ganeke rAjA yudhiSThirake hAtha pheranese inakA saceta honA aura unase liye Adeza pradAna karanA ( Azrama0 28 adhyaay)| punaH hAtha pherane aura hRdayase lagAneke liye kahanA dhRtarASTrakA vyAsajIse apane mAnasika zoka evaM azAntikA (Azrama0 3 / 61-73) / inakA yudhiSThirako hRdayase varNana karanA ( Azrama 29 / 23-34) / vyAsajIkA lagAkara unakA mastaka sUMghanA aura unase tapasyAke liye dhRtarASTra Adike pUrvajanmakA paricaya denA tathA unakI punaH anumati mA~ganA / yudhiSThirakA inase anna grahaNa AjJAse ina sabakA gaGgAtaTapara jAnA (Azrama0 31 karane ke liye kahanA aura inakA vanameM jAnekI anumati adhyAya) / vyAsajIkI kRpAse divya dRSTi pAkara dhRtarASTrakA de denekI zartapara hI bhojana karaneko udyata honA gaGgAjalase prakaTa hue apane putroM aura sage-sambandhiyoMkA (Azrama0 3 / 75-86) / vyAsajIke samajhAnepara darzana karanA evaM prasanna honA (Azrama 32 adhyaay)| yudhiSThirakA dhRtarASTrako vanameM jAnekI anumati denA aura vyAsajIkI AjJAse dhRtarASTra AdikA pANDavoMko vidA unase bhojana karaneko prArthanA karanA ( Azrama 4 karanA (Azrama0 36 adhyaay)| kuntI, gaandhaariiadhyaay)| dhRtarASTradvArA rAjA yudhiSThirako rAjanItikA sahita dhRtarASTrakI tIvra tapasyA evaM gaGgAdvArake vanameM upadeza (Azrama0 adhyAya 5 se 7 tk)| dhRtarASTrakA inakA dAvAnalase dagdha ho jAnA (Azrama0 37 / kurujAGgaladezakI prajAse vanameM jAnekI AzA mA~ganA 10-32) / dhRtarASTra AdikI haDDiyoMkA gaGgAmeM pravAha aura apane aparAdhoMke liye kSamA-prArthanA karanA (Azrama tathA inakA zrAddha-karma (Azrama0 39 adhyaay)| adhyaaymseetk)| prajAkI orase sAmba nAmaka brAhmaNakA svargalokameM jAnepara gAndhArIsahita dhRtarASTrakA dhanAdhyakSa dhRtarASTrako uttara denA ( Azrama 10 adhyaay)| kuberake durlabhalokoMko prApta karanA (svargA0 5 5 54 ) / dhRtarASTrakA yudhiSThirase zrAddha karaneke liye dhana mA~ganA mahAbhAratameM Aye hue dhRtarASTrake nAma-AjamIDha, (Azrama0 11 11-6) / yudhiSThirakA dhRtarASTrako ambikAsuta, Ambikeya, bhArata, bharatazArdUla, bharatazreSTha, yatheSTa dhana denekI svIkRti pradAna karanA (Azrama bharatarSabha, bharatasattama, kaurava, kauravazreSTha, kauravarAja) 12 / 45) / vidurakA dhRtarASTrako yudhiSThirakA udAratA- kauravendra, kauravyaH kuruzArdUla, kuruzreSTha, kurUdvaha, pUrNa uttara sunAnA (Azrama 13 adhyaay)| gajA kurukulazreSTha, kurukulodvahaH kurumukhya, kurunandana, dhRtarASTra ke dvArA mRta vyaktiyoMke liye zrAddha evaM vizAla kurupravIra, kurupuGgava, kururAja, kurusattama, kuruvaMzadAnayajJakA anuSThAna (Azrama0 14 adhyaay)| vivardhana, kuruvIra, kuruvRddha, kuruvRddhavarya, vaicitravIrya, gAndhArIsahita dhRtarASTrakA vanako prasthAna, kuntIkA prajJAcakSu aadi| gAndhArIkA hAtha apane kaMdhepara rakhakara jAnA, pANDavoM, (2) kazyapa aura kadrUse utpanna huA eka nAga draupadI Adi striyoM aura puravAsiyoMkA rote hue inake (Adi. 35 / 13 ) / yaha varuNakI sabhA pIche-pIche jAnA (Azrama. 15 adhyaay)| rAjA upasthita hokara unakI upAsanA karatA hai (sabhA0 dhRtarASTrakA puravAsiyoMko lauTAnA, kRpAcArya aura yuyutsuko 9 / 9) / nAgodvArA pRthvIke dohanake samaya yudhiSThirake hAthoM sauMpanA ( Azrama0 16 / 2-5) / yaha dogdhA banAyA gayA thA (droNa0 65 / 22) / kuntIsahita gAndhArI aura dhRtarASTra AdikA vanake mArgameM / ise zivajIke rathake ISAdaNDama sthAna diyA gayA thA gaGgAtaTapara nivAsa karanA (aashrm018|16-25)| (karNa0 34 / 28) / balarAmajIke zarIratyAgake dhRtarASTra AdikA gaGgAtaTase kurukSetrameM jAnA aura zatayUpake una bhagavAn ananta nAgake svAgatake liye yaha prabhAsaAzramapara nivAsa karanA (Azrama0 19 adhyaay)| kSetrake samudrameM AyA thA (mausala. 4 / 15) / nArada jIkA dhRtarASTrakI tapasyAviSayaka zraddhAko bar3hAnA (3) eka devagandharva, jo kazyapapatnI munikA putra hai aura inheM milanevAlI gatikA bhI varNana karanA (Azrama (Adi. 65 / 42) / yaha arjunake janmamahotsavameM 20 adhyaay)| dhRtarASTra Adike liye puravAsiyoM tathA AyA thA (Adi. 122 / 55) / ise devarAja pANDavoMkI cintA ( Azrama0 21 adhyaay)| pANDavoM indra ne apanA dUta banAkara maruttake pAsa yaha kahane ke tathA puravAsiyoMkA vanameM jAkara kuntI aura gAndhArIsahita liye bhejA thA ki rAjan ! tuma bRhaspatiko AcArya dhRtarASTrake darzana karanA (Azrama0 25 adhyaay)| banAo ( saMvarta ko nhiiN)| anyathA tumapara vajrakA aura yudhiSThirakI bAtacIta (Azrama026 / prahAra kruuNgaa|' dhRtarASTrana vahA~ jAkara indrakA saMdeza 1-17) / dhRtarASTrake pAsa maharSi vyAsakA Agamana, 'sunAyA thA ( aashv010|2-8) gandharvarAja dhRtarASTra inase kuzala pUchate hue unake dvArA vidura aura yudhiSThirakI hI bhUtalapara dhRtarASTra ke rUpameM utpanna huA thA (mbargA. ga For Private And Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhRtarASTrI dhRSTadyumna 4 / 15) / (4) bharatavaMzI mahArAja kuruke pautra evaM janamejayake prathama putra (Adi. 94 / 56) / inake kuNDika Adi bAraha putra the (Adi0 94 / 58- 60) / dhRtarASTrI-tAmrAkI putrI, isane sabhI prakArake haMsoM, kalahaMsoM tathA cakravAkoMko janma diyA thA ( udyoga0 83 / 56, 58) / dhRtavatI ( yA ghRtavatI)-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai ( bhISma0 9 / 23, 31) / dhRtavarmA-trigartarAja sUryavarmA aura ketuvarmAkA bhAI, jisane sUryavarmAke parAjita hone aura ketuvarmAke mAre jAnepara svayaM hI Age bar3hakara azvamedhIya azvakI rakSAke liye Aye hue arjunake sAtha lohA liyA thaa| isake dvArA arjunapara bANavarSA / bANa calAne meM usake hAthoMkI phurtI dekhakara arjunadvArA mana-hI-mana usakI prazaMsA, usake tejasvI bANase arjunake hAyameM gaharI coTa laganeke kAraNa gANDIva dhanuSakA gira jAnA; isase dhRtavarmAkA aTTahAsa karanA, taba roSame bhare hue arjunakA bANoMkI varSA karanA, dhRtavarmAko bacAne ke liye trigarta yoddhAoMkA arjunapara dhAvA bolanA aura arjunadvArA aThAraha traigarta vIroMke mAre jAnepara dhRtavarmA Adi sabhI trigaukA dAsa banakara arjunakI zaraNameM AnA ( Azva074 / 16-33) / dhRtasena-kauravapakSakA eka rAjA (zalya0 6 / 3) / / dhRti-(1) dakSa prajApatikI eka putrI, jo dharmakI patnI thIM (Adi066 / 14) / nakula tathA sahadevakI mAtA mAdrI inhIMkA avatAra mAno jAtI haiM ( aadi.67| 160) / (2) eka sanAtana vizvedeva ( anu0 11 // 30) / dhRtimAn -kuzadIpakA pA~cavA~ varSa ( khaNDa ) (bhISma0 12 / 13) / dhRtimAn ( aGgirA)-eka agni, jinake liye darza tathA paurNamAsa yAgoMmeM haviSya-samarpaNakA vidhAna pAyA jAtA hai, una agnidevakA nAma viSNu hai| ve aGgirA-gotrIya mAne gaye haiM aura bhAnuke tIsare putra haiM (vana0 221 / 12) / dhRSTaketu-cedirAja zizupAlakA putra, jo hiraNyakazipuke putra anuhAdake aMzase utpanna huA thA (Adi0 67 / 7) / zizupAlake mAre jAnepara usake putra dhRSTaketuko cedidezake rAjasiMhAsanapara abhiSikta kiyA gayA ( sabhA0 55 / 36) / isakA vanameM pANDavoMse milaneke liye AnA (vana 12 / 2) / isakA apanI bahina kareNumatIko lekara apanI nagarIko prasthAna ( vana0 22 / 50) / ma0 nA0 22 isakA punaH vanameM pANDavoMse bheMTa karanA (vana0 51 / 17) / pANDavoMkI orase ise raNa-nimantraNa diyA gayA ( udyog04|8 udyoga. 4 / 20) / yaha eka akSauhiNI senAke sAtha pANDavoMke pAsa AyA ( udyoga0 19 / 7) / saMjayadvArA isakI vIratAkA varNana (udyoga0 50 / 44) / yudhiSThirakI senAke sAta senApatiyoM se ekake padapara isakA abhiSeka kiyA gayA thA ( udyoga. 157 / 11-13 / / prathama dinake saMgrAmameM bAhIkake sAtha isakA yuddha (bhISma0 45 / 38-41) / bhUrizravAke sAtha isakA yuddha aura parAjaya ( bhISma. 84 / 39) / pauravake sAtha dvandvayuddha (bhISma0 116 / 13-24) / dhRtarASTradvArA isakI vIratAkA varNana (droNa. 10 / 43) / kRpAcAryake sAtha yuddha (droNa. 14 / 33-34 ) / isake rathake ghor3oMkA varNana (droNa. 23 / 23-24) / ambaSThake sAtha yuddha (droNa. 25 / 49-50) / isakA vIradhanvAke sAtha yuddha ( droNa. 106 / 10) / isake dvArA vIradhanvAkA vadha (droNa. 107 / 17) / isakA droNAcAryake sAtha yuddha aura unake dvArA putrasahita isakA vadha (droNa0 125 / 23-11) / vyAsajIke AvAhana karanepara paralokavAsI kaurava-pANDava vIroMke sAtha yaha bhI gaGgAjalase prakaTa huA thA (Azrama 32/15) / svargalokameM jAkara yaha vizvedevoM meM mila gayA thA (svargA0 5 / 15-18) / mahAbhAratameM Aye hue dhRSTaketuke nAma-caidha cedija) cedipa, cedipati, cedipuGgava, cedirATa , cedirAja, auDANali. zipAlamata. zizalAtmaja Adi / dhRSTadyumna-pAJcAlarAja dupadake agnitulya tejasvI putra / yajJa. karmakA anuSThAna hote samaya prajvalita agnise dhRSTadyumnakA prAdurbhAva huaa| ye droNAcAryakA vinAza karane ke liye dhanuSa lekara prakaTa hue the| phira usI vedIse draupadI prakaTa huI thI; ataH inheM usakA agraja bandhu' kahA jAtA hai (Adi. 63 / 104-110) / ye agnike aMzase utpanna hue the (Adi067 / 126) / yAjane dupadakI rAnIko yajJakA haviSya grahaNa karaneke liye bulAyA / mahArAnIne zuddha hokara AnekI icchA prakaTa kI aura thor3I derataka maharSiko pratIkSAke liye khaa| paraMtu yAjane kahA- 'rAnI ! isa haviSyako yAjane taiyAra kiyA aura upayAjane isakA saMskAra kiyA hai| phira isase saMtAnakI utpattirUpa abhISTakI siddhi kaise nahIM hogI ? tuma ise lene Ao yA na aao|' itanA kahakara jyoM hI yAjane usa saMskArayukta haviSyakI agnimeM Ahati dI, tyoM hI usa prajvalita agnise ye eka tejasvI kumAra For Private And Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhRSTadyumna ( 170 ) dhRSTadyunna rUpase prakaTa hue (Adi0 166 / 36--39) / 99) / azvatthAmAke sAtha yuddha (bhISma0 61 / 19) / inake aGgoMkI kAnti agnikI jvAlAke samAna paurava-putra damanakA vadha ( bhISma0 61 / 20) / zalyake udbhAsita ho rahI thii| inake mastaka para kirITa, aGgomeM putrakA vadha (bhISma0 61 / 29) / zalyake sAtha uttama kavaca tathA hAthoMmeM khaDga, bANa aura dhanuSa zobhA yuddha aura ghAyala honA (bhISma0 62 / 8-12) / pAte the / ye garjanA karate hue eka zreSTha rathapara jA car3he inake dvArA makaravyUhakA nirmANa (bhISma0 75 | 4mAno yuddha kI yAtrAke liye jA rahe hoM, isase pAJcAloMko 12) / pramohanAstradvArA dhRtarASTra putroMpara inakI vijaya bar3I prasannatA huI / ye sAdhu-sAdhu' kahakara inheM zAbAzI (bhISma0 77 / 45) droNAcAryadvArA parAjita honA dene lage (Adi. 166 / 40-41 ) / inake janma (bhISmaH 77 / 69-70 ) / inake dvArA duyodhanakI ke samaya AkAzavANI huI thI- yaha kumAra pAJcAlokA parAjaya ( bhISma0 82 / 53 ) / vinda-anuvindake sAtha bhaya dUra karegA; droNavadhake liye isakA prAkaTaya huA yuddha (bhISma0 86 / 64-65) / kRtavarmAke sAtha hai (Adi. 166 / 42-43 ) / inakA dhRSTadyumna dvandvayuddha (bhISma. 110 / 9-10; bhISma0 111 / nAma hone kA kAraNa ( Adi. 166 / 52) / droNA 40-44) / bhISmavadha ke liye apanI senAko protsAhana cAryadvArA inakI zikSA (Adi0 166 / 55) / (bhISma0 110 / 20-23) / bhISmake sAtha yuddha draupadIke svayaMvarameM inakI ghoSaNA ( Adi0184 / (bhISma0 114 / 39) droNAcAryake sAtha dvandvayuddha 35-36) / inakA draupadIko svayaMvarameM Aye hue (bhiissm0116| 45-53; droNa0 7 / 48-54 ) / rAjAoMkA paricaya denA (Adi0 185 adhyaay)| dhRtarASTradvArA inakI vIratAkA varNana (droNa. 10 / 40inake dvArA guptarUpase pANDavoMke vyavahAroMkA nirIkSaNa 42, 60-62) / suzarmA ke sAtha yuddha (droNa. 14 / (Adi. 191 / 1-12) / draupadIke sambandhameM 37-39) / droNAcAryase bhayabhIta yudhiSThirako AzvAsana cintita hue drupadako inakA AzvAsana denA (Adi. (droNa. 20 / 22-23) / durmukhake sAtha yuddha 192 / 12 ) / vyAsajIke pUchanepara draupadIke vivAha ke (droNa. 20 / 26-29) / inake rathake ghor3oMkA varNana sambandhameM inakI sammati ( Adi0 195 / 10) / (droNa. 23 / 4) / droNapara AkramaNa (droNa. 31 / yudhiSThirake yahA~se rAjA virATake vidA honepara dhRSTadyumna unheM 17) / inake dvArA candravarmA aura niSadharAja bRhatkSatrakA paha~cAne gaye the| (sbhaa045| 47) / duryodhana vadha (droNa. 32 / 65-66) / droNAcAryake sAtha dvArA inakI sthiratAkA varNana (sabhA0 53 / 19) / ghora yuddha (droNa. 95 tathA 97 adhyAya) droNAcAryako inake dvArA rotI huI draupadIko AzvAsana (vana 12 / mUJchita karake unake rathayara car3ha jAnA (droNa. 122 / 134-135) / inakA draupadIkumAroM ko sAtha lekara apanI 56-58) / droNAcAryadvArA parAjaya (droNa. 122 / rAjadhAnIko prasthAna (vana0 22 / 49) / inhoMne 71-72) / bhImasenake kahane se yudhiSThira kI rakSAkA bhAra kAmyakavanameM jAkara pANDavoMse bheMTa kI (vana. 51 / svIkAra karanA (droNa. 127 / 10-11) / ashvtthaamaa17)| upallavya nagarameM abhimanyuke vivAhameM inakA ke sAtha yuddha meM parAjita honA (droNa. 160|11aagmn (virATa. 72 / 18) / saMjayadvArA inakI 53) droNAcAryake sAtha yuddha (droNa. 170 / 2-12) / vIratAkA varNana (udyoga. 50 / 16) / ye pANDava inake dvArA drumasenakA vadha (dronn070|22)| dalake pradhAna senApati cune gaye the ( udyoga0 157 / kauravasenAkI parAjaya (droNa. 171 / 49-52) / 13) / inakA ulUkase duryodhanake saMdezakA uttara denA karNadvArA parAjita honA (droNa. 173 / 7) / droNA(udyoga0 163 / 45-47) / inake dvArA apane cAryake vadhakI pratijJA (droNa. 186 / 46) / duHzAsanapakSake mahArathiyoMko samAna pratipakSIke sAtha yuddha karanekA ko harAkara droNAcAryapara AkramaNa (droNa0 189 / - Adeza aura unakA nAmanirdhAraNa ( udyoga. 164 / 6) / droNAcArya ke sAtha bhayaMkara saMgrAma (droNa. 5-10) / prathama dinake saMgrAmameM droNAcArya ke sAtha adhyAya 191 se 192 / 26-35 tk)| inake dvArA droNAinakA dvandva-yuddha (bhISma0 45 / 31-34) / bhISma- cAryakA sira kATA jAnA (droNa0 192 / 62-63) / ke sAtha yuddha (bhISama 47 / 3.) / dUsare dinake inakA arjunake samakSa droNavadharUpI apane kRtyakA samarthana yuddha ke liye inake dvArA krauJcAruNabyUhakA nirmANa karanA (droNa. 197 / 24-44) / sAtyakike kaTu(bhISma0 50 / 42-57) / droNAcArya ke sAtha ghora vacanoMkA uttara denA (droNa0,198 / 25-45) / yuddha ( bhISma 53 adhyaay)| kaliGgoMse yuddha krte| azvatthAmAdvArA parAjaya (droNa. 200 / 43) / inake samaya bhImasenakI rakSAmeM pahu~canA (bhISmaH 54 / dvArA gajasenAkA saMhAra ( karNa0 22 / 2-7) / For Private And Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhRSNu ( 171 ) dhruva kRpAcAryase bhayabhIta honA (karNa0 26 / 16-18) / anuzrAna karake unakA vivAha kArya sampanna kara diyaa| kRtavarmAko mUcchita karanA (krnn054|40 ke bAda dA. isI prakAra kramazaH sabhI pANDavoM kA vivAha drupadakumArI paatth)| duryodhanako yuddha meM parAsta karanA (karNa0 56 / / kRSNAke sAtha karAyA ( Adi. 197 / 11-14) / 34-35) / karNa ke sAtha yuddha (karNa0 59 / 7-14) / inhoMne pANDavoMke putroMke upanayanAdi saMskAra karAye azvatthAmAke sAtha yuddha meM jIte-jI pakar3A jAnA (karNa0 the (Adi. 220 / 87) / yudhiSThirake rAjasUya yajJameM 59 / 31-53) / duHzAsanake kAbUmeM par3a jAnA ( karNa. ye hotA the (sabhA0 33 / 35) / inhoMne yudhiSThirakA 61 / 33) / kRparAca ryake sAtha yuddha (zalya0 11 // 38) abhiSeka kiyA ( sabhA0 53 / 10) / pANDavoke inake dvArA zAlvake hAthIkA vadha (zalya. 20 / vanagamanake samaya maharSi dhaumya hAthameM zA lekara unake 25) / inake dvArA duryodhana kI parAjaya (zalya. 25 / Age-Age jAte tatha mArgameM yamasAma aura rudrasAmakA 23) / azvatthAmAdvArA inakA rAtrimeM vadha ( sauptika0 gAna karate the (sabhA0 8.18) / inakI sUryopAsanA8 / 26 ) / inakA dAha-saMskAra (strI0 26 / 34) / ke liye yudhiSThirako preraNA (vana. 3 | 5-12) / inakA zrAddhakarma (zAnti0 42 / 4-5) / svargameM inake dvArA sUryake aSTottarazata nAmoMkA varNana (vana jAkara ye agni ke svarUpameM mila gaye (svrgaa05|21)| 3 / 16-18) / kirikI mAyAkA nAza (vana 11 / 20) / inake dvArA yudhiSThirake prati tIrthoMkA mahAbhAratameM Aye hue dhRSTadyumnake nAma-draupadi droNa varNana (vana0 adhyAya 87 se 90 tk)| yudhiSThirake hantA, pAJcAla, pAJcAladAyAda, pAJcAlakulavardhana, pAJcAlamukhya, pAJcAla putra, pAJcAlarATa, pAJcAlarAja, pAJcAlatanaya, prati brahmA, viSNu Adike sthAnoM tathA sUrya-candramAkI gatikA varNana (vana0 163 adhyAya) / draupadIkA pAJcAlya, pAJcAlyaputra, pArSata, yajJasenasuta, yAjJaseni apaharaNa karanepara jayadrathako phaTakAranA aura draupadIkI aadi| rakSAke liye prayatna karanA ( vana0 268 / 26.27) / dhRSNu-(1) vaivasvata manuke dvitIya putra ( Adi. 75 / ajJAtavAsake liye cintita hue yudhiSThirako samajhAnA 15) / (2) eka prajApati, jo kavike putra haiN| (vana0 315 / 11-21) / pANDavoM ko rAjAke yahA~ inako zubhalakSaNa evaM brahmajJAnI mAnA gayA hai (anu. rahanekA DhaMga batAnA (virATa. 4 | 7-51) / ajJAta85 133) / vAsake liye yAtrA karate samaya pANDavoMkI agnihotradhenuka-(1) eka bhayaGkara daitya, jo tAlavanameM nivAsa sambandhI agniko prajvalita karake dhaumyane unakI samRddhikaratA thA aura gadhekA rUpa dhAraNa karake rahatA thaa| ise vRddhi, rAjyalAbha tathA bhUloka-vijayake liye veda-mantra baladevajIne mAra girAyA thA ( sabhA0 38 / 29 ke par3hakara havana kiyA / jaba pANDava cale gaye, taba japayajJa bAda, pRTa 800, kAlama 2) / (2) eka bhAratIya karane vAloMmeM zreSTha dhaumyajI usa agnihotrasambandhI janapada (bhISma0 50 / 51) / agniko sAtha lekara pAJcAladezameM cale gaye (birATa. 4 / dhenukAzrama-eka tIrtha, yahA~ mRtyune tapa kiyA thA (droNa. 54-57) / inhoMne yuddha meM mAre gaye pANDavapakSake sage54 / 8; zAnti0 258 / 15) / sambandhI janoMkA dAhakarma karAyA thA (strI. 26 / dhenutIrtha-eka tribhuvanavikhyAta tIrtha, vahA~ tilamayI dhenukA 24-30) / yudhiSThiradvArA dhArmika kAryoMke liye niyukti dAna karanese saba pApoMse chuTakArA milatA hai aura soma- (shaanti041|14)| inake dvArA dharmake rahasyakA lokakI prApti hotI hai (vana0 84 / 87 ) / varNana (anu. 127 / 15-16) / (2) eka dhautamUlaka-cInoMke kuLameM utpanna huA eka kulAGgAra RSi, jinhoMne rAtameM satyavAnke na lauTanepara unake pitA nareza ( udyoga0 74 / 14) / rAjA dhumatsenako satyavAnke jIvita honekA vizvAsa dhaumya-(1) utkocaka tIrthameM tapasyA karanevAle eka dilAyA thA ( vana0 298 / 19 ) / hastinApurake mArgameM zrIkRSNase inakI bheMTa ( udyoga0 83 / 64 ke marSi, devala RSike anuja, pANDavoMke purohita (bhAdi. 181 / 2) / pANDavoMdvArA inakA purohitarUpameM varaNa bAda dA. paatth)| ye zivabhakta upamanyu RSike choTe bhAI haiM (anu014 / 112) / ( Adi. 182 / 6) / inhoMne vedIpara prajvalita agnikI sthApanA karake usameM mantroMdvArA Ahuti dI aura dhauna-eka prAcIna RSi, jo zarazayyApara par3e hue bhISmayudhiSThirako bulAkara kRSNAke sAtha unakA gaThabandhana kara jIke pAsa Aye the (zAnti. 47 / 11) / diyA / una donoM dampatikA pANigrahaNa karAkara unase dhruva-(1) dharmadvArA dhUmrAke garbhase utpanna dvitIya vasu agnikI parikramA karavAyI aura anya zAstrokta vidhiyoMkA (Adi.66 / 19) / (2) nahuSake putra / yayAti. For Private And Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhruvaka ( 172 ) nakula ke bhrAtA ( Adi0 75 / 30) / (3) eka rAjA, jo yamasabhAmeM baiThakara sUryaputra yamakI unAsanA karate haiM (sbhaa08| 10) / (4) kauravapakSakA eka yoddhaa| bhImasenadvArA isakA vadha ( droNa0 155 / 27) / (5) yudhiSThirakA sambandhI aura sahAyaka rAjA (droNa. 158 / 39) / (6) prAtaHsAyaM smaraNa karaneyogya eka rAjA, jo mahArAna uttAnapAdake putra the ( anu0 150 / 78) / dhruvaka-skandakA eka sainika ( zalya. 45 / 65) / dhruvaratnA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 4) / dhvajavatI-sUryadevakI AjJAse AkAzameM ThaharanevAlI harimedhAmunikI kanyA ( udyoga0 110 / 13) / dhvajinI-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 61) / nakula-(1)pANDuke kSetraja putra / azvinIkumAroMke dvArA mAdrIke garbhase utpanna do putroM se eka ye donoM bhAI jur3aveM utpanna hue the| donoM hI sundara tathA gurujanoMkI sevAmeM tatpara rahanevAle the ( aadi01|114, Adi0 63 / 117; Adi0 95 / 63) / anupama rUpazAlI tathA parama manohara nakula aura sahadeva azvinIkumAroMke aMzase utpanna hue the (Adi0 67 / 111-112) / inakI utpatti tathA zatazRGganivAsI RSiyoMdvArA inakA nAmakaraNa saMskAra ( Adi. 123 / 17-21) / vasudevake purohita kAzyapadvArA inake upanayana Adi saMskAra tathA rAjarSi zukadvArA inakA astravidyAkA adhyayana aura DhAla-talavAra calAnekI kalAmeM nipuNatA prApta karanA ( Adi. 123 / 31 ke bAda dA. paatth)| pANDukI mRtyuke pazcAt mAdrIkA apane putroM nakulasahadevako kuntIke hAthoMmeM sauMpakara patike sAtha citApara ArUr3ha honA ( Adi. 124 adhyaay)| zatazRGganivAsI RSiyoMkA pA~coM pANDavoMko kuntIsahita hastinApura le jAnA aura unheM bhISma Adike hAthoMmeM sauMpanA (Adi0 125 adhyaay)| droNAcAryakA pANDavoMko nAnA prakArake divya evaM mAnava astra-zastroMkI zikSA denA (Adi. 131 / 9) / drupadapara AkramaNa karate samaya arjunakA mAdrIkumAra nakula aura sahadevako apanA cakrarakSaka banAnA ( Adi. 137 / 27) / droNadvArA suzikSita kiye gaye nakula vicitra prakArase yuddha karanemeM kuzala honeke kAraNa apane bhAiyoko bahuta priya the aura atirathI kahalAte the (Adi0 138 / 3.) / dhRtarASTrake Adezase kuntIsahita pANDavoMkI vAraNAvata-yAtrA, vahA~ unakA svAgata aura lAkSAgRhameM nivAsa (bhAdi0 adhyAya 142 se 115 tk)| lAkSAgRhakA dAha aura pANDavoMkA suraMgake rAste nikala jAnA, bhImakA nakulasahadevako goda meM lekara calanA (Adi. 147 adhyaay)| pANDavoMko vyAsajIkA darzana aura unakA ekacakrA nagarImeM praveza (Adi0 155 adhyAya ) / pANDavoMkI pAJcAlayAtrA (Adi0 169 adhyaay)| inakA drupadakI rAjadhAnImeM jAkara kumhArake yahA~ rahanA ( Adi. 184 adhyaay)| pA~coM pANDavoMkA draupadIke sAtha vivAhakA vicAra ( Adi0 190 adhyAya ) / pA~coM pANDavoMkA kuntIsahita drupadake gharameM jAkara sammAnita honA (Adi0 193 adhyAya) / pA~coM bhAiyoMkA draupadIke sAtha vivAha (Adi0 197 adhyAya) vidurake sAtha pANDavoMkA hastinA. purameM AnA aura AdhA rAjya pAkara indraprastha nagarakA nirmANa karanA ( Adi. 206 adhyAya ) / pA~coM bhAiyoMkA draupadIke viSayameM niyama-nirdhAraNa ( Adi. 211 adhyAya ) / nakuladvArA draupadIke garbhase zatAnIkakA janma ( Adi0 220 / 79; Adi0 95 / 75) / inakA cedirAjakI kanyA kareNumatIke sAtha vivAha aura inake dvArA usake garbhase niramitrakA janma (Adi0 95 / 79) / inake dvArA pazcimadizAke dezoMpara vijaya / nakulake jItakara lAye hue khajAnekA bojha dasa hajAra U~Ta bar3I kaThinAIse Dhokara lA sake the (sabhA0 32 adhyAya ) / rAjasUya yajJake bAda ye gAndhArarAja subala aura unake putroMko pahu~cAne gaye the (sbhaa045| 49) / yudhiSThirake dvArA ye jUeke dA~vapara rakhe aura hAre gaye the (sabhA. 65 / 12) / ye apane zarIrameM dhUla lapeTakara vanakI ora gaye the (sabhA0 80 / 18) / inakI arjunake liye cintA (vana0 80 / 23-26) / jaTAsurane inakA apaharaNa kiyA thA (vana0 157 / 10) / inake dvArA kSemaGkara, mahAmukha aura surathakA vadha (vana0 271 / 16-22) / dvaitavanameM jala lAneke liye jAnA aura sarovarapara giranA ( vana0 312 / 13) / inakA virATa-nagarameM granthika nAmase rahanekI bAta batAnA (virATa. 3 / 4) / inake 'nakula' nAmakI nirukti (virATa0 5 / 25) / rAjA virATake yahA~ rahaneke liye unase prArthanA karanA (virATa. 12 / 8 ke bAda dA0 pATha ) / inakA trigatoMke sAtha yuddha (virATa. 33 / 34) / dUta banakara jAneke liye udyata hue zrIkRSNase inakA samayocita kartavya karaneke liye nivedana ( udyoga0 80 adhyaay)| drupadako pradhAna senApati banAneke liye inakA prastAva ( udyoga0 151 / 16) / ulUkase duryodhanake saMdezakA uttara (udyoga0163 / 38 ) / kavaca utArakara kauravasenAkI ora For Private And Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra nakula www.kobatirth.org ( 173 ) paidala hI jAte hue yudhiSThirase inakA prazna karanA ( bhISma0 43 / 18 ) / prathama dinake saMgrAma meM duHzAsana ke sAtha dvandva-yuddha ( bhISma0 45 / 22 - 24 ) / zalya ke sAtha yuddhameM inakA ghAyala honA ( bhISma0 83 | 45 ke bAda dA0 pATha ) / inake dvArA azvasenAkA saMhAra ( bhISma0 89 / 32-34 ) / inakA zakunike sAtha yuddha ( bhISma0 105 / 11-12 ) / vikarNake sAtha T dvandva-yuddha ( bhISma0 110 / 11-12; bhISma0 111 / 34-36 ) | dhRtarASTradvArA inakI vIratAkA varNana ( droNa0 10 / 29-30 ) / zalyake sAtha yuddha ( droNa0 14 / 31-22 ) / inake ratha ke ghor3oMkA varNana droNa0 23 / 7 ) / zakunike sAtha inakA yuddha ( bhISma0 96 / 2125 ) / vikarNake sAtha inakA yuddha ( droNa0 106 / 12 ) / inake dvArA vikarNakI parAjaya ( droNa0 107 / 30 ) / inake dvArA zakunikI parAjaya (droNa0 169 / 16 ) / duryodhanako yuddha meM parAjita karanA ( droNa 0 187 | 50-55 ) | dhRSTadyumna kI rakSAmeM jAnA ( droNa0 ) / inake dvArA bhagadattake putrake mAre jAnekI carcA ( karNa0 5 / 28 ) / inake dvArA aGgarAjakA vadha (karNa0 22 / 18 ) / karNase parAjita ho bhAganA aura usake dvArA jIvita chor3A jAnA (karNa 0 24 / 45-51 ) / suSeNake sAtha yuddha (karNa0 48 / 34-40 ) / duryodhanake sAtha yuddha meM ghAyala honA ( karNa 0 56 / 7 - 18 ) / vRSasena ke sAtha yuddha ( karNa 0 61 / 36- 39 ) / karNadvArA 189 / 7 parAjaya ( karNa0 63 / 13 ) / vRSasena ke sAtha yuddha ( karNa 0 84 / 19 - 35 ) / inake dvArA karNake tIna putroM (citrasena, satyasena aura suSeNa ) kA vadha ( zalya 0 10 / 19-50) / zalyake sAtha yuddha (zalya0 adhyAya 13 tathA 15 adhyAya) / yudhiSThirako AjJAse draupadIko bulAne ke liye jAnA ( sauptika 0 10 / 28 ) gRhasthadharmakI prazaMsA karate hue rAjA yudhiSThira ko samajhAnA ( zAnti0 12 adhyAya ) | yudhiSThiradvArA senAdhyakSake padapara niyukti ( zAnti 0 41 / 12 ) / yudhiSThiradvArA inheM durmarSaNake rAjabhavanakI prApti ( zAnti0 44 / 10 - 11 ) / bhISmajI se khaDgakI utpatti Adike viSaya meM inakA prazna (zAnti0 166 / 2 - 6 ) / yudhiSThirake pUchane para inakA trivarga meM arthakI pradhAnatA batAnA ( zAnti 0 167 / 22-29 ) / azvamedhayaza ke samaya ye bhImasenake sAtha nagarakI rakSA kAryameM niyukta the ( Azva0 72 / 19 ) / kuntIkA vana jAte samaya inheM yudhiSThirako sauMpanA ( Azrama 0 16 / 15 ) / vanameM milaneke liye Aye hue nakulako dekhakara kuntI bar3I utAvalIke sAtha Age bar3hI thIM ( Azrama 0 24 / 11 ) | saMjayakA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nanda (nandaka ) RSiyoMse inakA paricaya denA ( Azrama0 25 / 8 ) / inakI patnIkA paricaya denA ( Azrama 0 25 / 14 ) / mahAprasthAnake pathameM inakA giranA aura bhImasenake pUchane para yudhiSThirakA inake patanakA kAraNa batAnA ( mahApra0 2 // 12- 17) / svarga meM jAnepara yudhiSThirakA inheM dekhane kI icchA prakaTa karanA ( svargA0 2 / 10 ) / yudhiSThira ne nakula, sahadevako tejasvI rUpa meM azvinIkumAroM ke sthAnapara virAjamAna dekhA ( svargA 0 4 / 9 ) / ( 2 ) yudhiSThira ke azvame yajJako tuccha batAnevAlA eka nevalA ( Azva0 90 adhyAya ) / nagnajit - ( 1 ) eka kSatriya rAjA, jo 'iSupAda' nAmaka daityake aMza se utpanna huA thA (Adi0 67 / 21 ) | yaha digvijaya ke samaya karNadvArA parAjita huA thA ( vana0 254 / 21 ) | yaha gAndhAradezakA hI eka rAjA thA, bhagavAn zrIkRSNane isake samasta putrako parAjita kiyA thA ( udyoga 0 48 / 75) / (2) eka daitya, jo prahlAdakA ziSya thA aura bhUtalapara rAjA 'subaha' ke rUpameM utpanna huA thA ( Adi0 63 / 11 ) / nanikA - jisameM Rtudharma ( rajodharma ) kA prAkaTya na huA ho, aisI kumArI kanyA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha pRSTha0 793 ) / nadIz2a eka prAcIna rAjA / pANDavoMkI orase inheM raNanimantraNa bhejane kA nizcaya huA yA ( udyoga0 4 / 15) / nanda (nandaka ) - ( 1 ) dhRtarASTrakA putra ( Adi0 67 / 96 Adi0 116 / 5 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( karNa 0 51 / 19 ) / ( 2 ) eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga 0 103 / 12) / ( 3 ) gokula evaM nandagA~vameM rahanevAle gopake rAjA ( nandabAbA ), jo bhagavAn zrIkRSNa ke pAlaka pitA the ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dA0 pATha) / vasudevajIne apane navajAta bAlaka zrIhariko nandagopake gharameM chipA diyA thA / zrIkRSNa bahuta varSoMtaka nandagopake hI gharameM rahe ( sabhA 0 38 | pRSTha 798 ) / nandagopake kulameM yazodAke garbhase eka kanyA utpanna huI thI, jo sAkSAt jagajjananI durgAkA svarUpa mAnI jAtI hai / yudhiSThirane virATanagarameM jAte samaya usakA cintana kiyA aura devIne pratyakSa darzana dekara unheM vara diyA ( virATa0 6 adhyAya 1 arjunane durgA kI stuti karate samaya nandagopake kulameM utpanna durgAsvarUpA usa kanyAkA stavana kiyA aura devIdvArA unheM vijayasUcaka AzIrvAda prApta huA (bhISma 0 23 adhyAya) / ( 4 ) yudhiSThirakI dhvajApara bajanevAle For Private And Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nandaka ( 174 ) nandinI do mRdaGgoMmeMse ekakA nAma, dUsare mRdaGgakA nAma pratidina vahA~ teja havA calatI aura roja roja megha varSA upanandaka yaH (vana0 270 / 7) / (5) skandakA karatA thA / sabere-zAma usa parvatapara agnideva prajvalita eka sainika (zalya 45 / 64) / (6) skandakA dikhAyI dete the / vahA~ makkhiyA~ le goMko DaMka mAratI thiiN| eka sainika (shly045| 65) / (7) bhagavAn yaha saba RSabha nAmaka prAcIna tapasvI RSike Adezase viSNukA eka nAma ( anu0 149 / 69) / hotA hai..aisA lomazajIne batAyA / nandAke taTapara pahale devatAloga Aye the| usa samaya unake darzana kI icchAse nandaka-(1) eka kazyapavaMzI nAga (udyoga0 103 / manuSya sahasA vahA~ A pahu~ce / devatA yaha nahIM cAhate the; 11)|(2)(nnd-)dhRtraassttrkaa eka putra, jo draupadIke ataH unhoMne usa parvatIya pradezako janasAdhAraNake liye svayaMvara meM gayA thA (Adi0 185 / 3) / ise bhImasenane gaharI coTa pahu~cAyI thI (bhISma0 64 / 15) durgama banA diyA / tabase sAdhAraNa manuSyoMke liye isa RSabhakUTa yA hemakUTa parvatapara car3hanA to dUra rahA, ise ( dekhiye nanda naM01) / (3) bhagavAn zrIkRSNakA dekhanA bhI kaThina ho gayA / jisane tapasyA nahIM kI hai| khaDga (anu. 147 / 15) / vaha isa mahAn parvatakA darzana nahIM kara sakatA / yahA~ nandana-(1) svargakA eka divya vana, jo apsarAoMse ___ aba bhI devatA RSi nivAsa karate haiN| isIliye sAyaMseSita hai (vana0 43 / 3) / nandanavanameM jAneke adhi prAtaH agni prajvalita hotI hai / yahA~ nandAmeM gotA kAga-jo saba prakArakI himAkA tyAga karake jitendriya lagAnese manuSyoMkA sArA pApa tatkAla naSTa ho jAtA hai / bhAvase AvartanandA aura mahAnandA tIrthakA sevana karatA yudhiSThirane vahA~ snAna karake kauzikI ( kosI) tIrthakI hai, usakI svargastha nandanavanameM apsarAe~ sevA karatI haiM yAtrA kI thI (vana0 110 / 1-21) / isa tIrthameM (anu0 25 / 45) / jo loga nRtya aura gItamai / mRtyune tapasyA kI thI (droNa. 45 / 20-21) / nipuNa haiM, kabhI kisIse yAcanA nahIM karate tathA sajanoMke nandAzrama-eka tIrtha, jahA~ kAzirAjakI kanyA ambAne sAtha vicaraNa karate haiM aise logoMke liye hI yaha nandanavana kaThora vratakA Azraya le snAna kiyA thA ( udyoga. hai (anu.102| 24) / (2) azvinIkumAroM 186 / 26) / dvArA skandako diye gaye do pArSadoM se eka / dUsarekA nAma vardhana thA (zalya. 45 / 38) / (3) skandakA nandi-eka devagandharva, jo arjunake janmakAlika mahotsavameM eka sainika (zalya. 45 / 68) / (4) bhagavAn sAmmAlata hue the (Adi. 122 / 56) / zivakA eka nAma ( anu0 17 / 76 ) / (5) nandikuNDa-yahA~ snAnase bhrUNahatyA-jaise pApa bhI nivRtta ho bhagavAn viSNukA eka nAma (anu. 149 / 61) / jAte haiM (anu. 25 / 60) / nandA-(1) dharmake tIsare putra harSakI patnI (aadi066| nandigrAma-ayodhyA (phaijAbAda ) se lagabhaga caudaha mIla 33 ) / (2) ( anumAnataH ) naimivAraNyake dakSeNakA eka grAma, jo bharatakuNDake samIpa hai / bharatajI AsapAsa vahA~se pUrva dizAmeM sthita eka nadI, isake pAsa yahI caraNapAdukAkA sevana karate hue codaha varSoMtaka Thahare hI aparanandA bhI hai / arjuna pUrva dizAke tIrthoMmeM bhramaNa rahe ( vana0 277 / 39) / karate hue nandA aura AranandAke taTapara Aye the (Adi0 nandinI-(1) kazyapake dvArA devI surabhike garbhase utpanna 214 / 67) / dhaumyane pUrva dizAke tIrthoke varNanake eka gau, jo nandinIke nAmase vikhyAta thI ( Adi. prasaGgameM yudhiSThirake samakSa isakA ullekha isa prakAra kiyA 99 / 8) / yaha gau samasta jagatpara anugraha karaneke hai--kuNDoda nAmaka ramaNIka parvata bahuta phala-mUla aura liye prakaTa huI thI aura sampUrNa kAmanAoMko denevAloM meM jalase sampanna hai / jahA~ pyAse hue niSadhanareza nalako jala zreSTha thii| varuNaputra dharmAtmA vasiSThane ise apanI homa aura zAnti upalabdha huI thI, vahIM tapasvIjanoMse suzobhita dhenuke rUpameM prApta kiyA thA (Adi. 99 / 9) / pavitra devavana nAmaka kSetra hai| jahA~ parvatake zikharapara bAhudA muniyoMdvArA sevita pavitra evaM ramaNIya tApasa vanameM yaha gau aura nandA nadiyA~ bahatI haiM (vn087|| 25-27) / nirbhaya hokara caratI rahatI thii| isa nandinI nAmaka gAyabhAiyosahita yudhiSThirane lomazajIke sAtha nandA aura apara- kI zIla samatti dekhakara eka vasupatnI Azcaryacakita ho nandAkI yAtrA kI / ve hemakUTa parvatapara Aye aura vahA~ uThI (mAdi099 / 10-14) / vasupatnIne Ane adbhuta bAteM dekhIM / vahA~ havAke binA bhI bAdala utpanna patiko vaha gau dikhAyI / vasune apanI patnIse usake hote aura apane Apa hajAroM ole girane lagate the| guNoMkA varNana karate hue kahA-'yaha uttama gau divya hai / khinna manuSya usa parvatapara car3ha nahIM sakate the / prAyaH yaha unhIM maharSi vaziSThakI dhenu hai, jinakA yaha tapovana : For Private And Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nandivardhana nara jo manuSya isakA dUdha pI legA, vaha dasa hajAra varSAMtaka yuvAvasthAke sAtha jIvita rahegA' (Adi099 / 1520) / yo nAmaka vasuke dvArA nandinIkA apaharaNa (Adi. 99 / 28) / isakA apaharaNa karaneke kAraNa vaziSThadvArA vasuoMko zApa (Adi. 99 / 32) / isake liye vizvAmitrakI vaziSThase yAcanA (Adi0 174 / 16-17) / vizvAmitradvArA isakA apaharaNa (Adi. 174 / 22) / apane vibhinna aGgoMse hUNa, yavanaH kigata bhAdi mlecchoM kI suSThi karake isakA vizvAmitrakI senAko parAjita karanA ( Adi. 174 / 3243) / isake dvArA vizvAmitrakI senAke naSTa honekA varNana ( zalya. 40 / 21-22 ) / (2) eka tIrtha, jahA~ devasevita eka kUpa hai, vahA~ snAna karanese naramedha-yajJakA pUrNa phala prApta hotA hai (vana084 / nandivardhana-mAtyakike zaGkakA nAma (zalya. 61 / 71 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| nandivega-eka kSatriyavaMza, jisameM zama' nAmavAlA kulAGgAra nareza utpanna huA thA ( udyoga0 74 / 17) / nandisena brahmAdvArA skandako diye gaye cAra pArSadoM se eka, zeSa tIna pArSada-lohitAkSa, ghaNTAkarNa aura kumudamAlI the (zalya0 45 / 24) / nandIzvara-bhagavAn zivake eka divya pArSada / ye kuberakI sabhAmeM upasthita honevAle bhagavAn zivake vAhana haiM (sabhA. 10 / 34) / naptA-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 37) / nabhakAnana eka dakSiNa bhAratIya janapada ( bhISma0 5 / 59) / nabhoda-eka sanAtana vizvedeva (anu0 91 / 34) / namuci-kazyapadvArA danuke garbhase utpanna huA eka dAnava (Adi0 65 / 22) / indradvArA isakA vadha (vana. 25 / 10; vana0 292 / 4) / rathArUr3ha indradvArA namucikI parAjayakI carcA ( vana0 168 / 81) / indradvArA pratijJAbhana karake mAre jAnepara isake sirakA unake pIche laga jAnA (zalya0 43 / 37-38) / aruNA-saGgamameM gotA lagAnese usa mastakakI sadgati (zalya. 43 / 45 ) / indra ke praznoMkA uttara (zAnti0 226 / 4-23) / nara-(1) eka bhagavatsvarUpa devatA, jo bhagavAn nArAyaNake sakhA hai aura pANDuputra arjunako jinakA avatAra batAyA gayA hai (Adi0 1, prathama zloka mngglaacrnn)| daityoMko amRtase vaJcita karake jaba devatAoMko amRta pilAyA gayA, usa samaya honevAle devAsura-saMgrAmameM nArAyaNasahita bhagavAn narane devapakSakI orase Akara apane divya dhanuSase asuroMkA saMhAra kiyA thaa| usa mahAbhayaGkara saMgrAmameM bhagavAn narane uttama suvarNabhUSita agrabhAgavAle paMkhayukta bANoMdvArA parvata-zikharoMko vidIrNa karate hue samasta AkAzamArgako AcchAdita kara diyaa| antatogatvA vaha amRta kI nidhi kirITadhArI bhagavAn narako rakSA ke liye sauMpa dI gayI (Adi. 19 / 193.) / draupadIne apanI lAja bacAneke liye kaurava-sabhAmeM bhagavAn zrIkRSNa aura narako pukArA thA ( sabhA0 68 / 46) / ye eka prAcIna RSi haiM / inhoMne badarikAzramameM aneka sahasra varSoMtaka tapa kiyA hai (vana. 40 / 1) / indradvArA inake avatArakA varNana ( bana0 47 / 10) / jo badarikAzramameM bhagavAn nArAyaNake sAtha rahakara tapasyA karate haiM, ve devezvara nara hI arjuna haiM (vana0 272 / 29) / inake dvArA dambhodbhavakI parAjaya aura parAjita hue dambhodbhavako inakA upadeza (udyoga. 96 / 34--38) / grIvAse prANoMkA niSkramaNa honepara manuSya muniyoMmeM zreSTha narakA sAMnidhya prApta karatA hai (zAnti0 317 / 5) / svAyambhuva manvantarake satyayugameM prakaTa hue bhagavAn vAsudevake cAra avatAroM meM eka bhagavAn nara haiM, jo apane bhAI nArAyaNake sAtha badarikAzramameM jAkara eka suvarNamaya rathapara AsIna ho tapasyA karate haiM (zAnti0 334 / 9-10) / nArada aura nara-nArAyaNakA saMvAda (zAnti0 334 / 13-45) / bhagavAn zaGkarane jo prajvalita trizUla calAyA thA, vaha dakSa-yajJakA vidhvaMsa karake bhagavAn nArAyaNakI chAtImeM A lagA / taba nArAyaNane huMkAra kiyA aura vaha trizUla lauTakara rudrake hAthameM A pahu~cA / taba rudrane nara aura nArAyaNapara AkramaNa kiyA / nArAyaNane apane hAthase rudrakA galA dabA diyA, ataH ve nIlakaNTha ho gaye / isake bAda narane unapara sIka calAyI / vaha parazu banakara calI / rudrane use khaNDita kara diyA / ataH ye khaNDaparazu' kahalAye ( zAnti. 342 / 110-117) / zvetadvIpase lauTe hue nAradake sAtha zrInara-nArAyaNakI bAta-cIta (zAnti0 343 adhyaay)| (2) eka gandharva, jo kuberakI sabhAmeM rahakara dhanAdhyakSakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 10 / 14) / (3) eka dakSiNa bhAratIya janapada ( bhIma 9 / 60) / () eka prAcIna nareza, jinhoMne jIvana meM kabhI mAMsa nahIM yA thA ( anu0 115 / 64) / For Private And Personal Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org naraka ( 176 ) naraka - ( 1 ) danukA eka putra jo prasiddha dAnavakulakA pravartaka huA ( Adi0 65 | 28 ) / yaha varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatA hai ( sabhA0 9 / 12 ) / ise indra parAsta kiyA thA ( vana0 168 / 81) / ( 2 ) eka janapada, jahA~ke zAsaka rAjA bhagadatta the ( sabhA 0 14 / 14 / (3) ( narakAsura ) eka asura, jo pRthvIkA putra honeke kAraNa bhauma yA bhaumAsurake nAmase vikhyAta thA, yaha prAgjyotiSapurakA rAjA thA / pRthvIke bhItara mUrtiliGgamaya isakA nivAsa thA ( sabhA038 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha 804 ) / isake dvArA tvaSTAkI putrI kazeruko mUrcchita karake usakA apaharaNa ( sabhA0 38 | pRSTha 805 ) / gandharvo devatAoM aura manuSyoMkI kanyAoM tathA sAta apsarAoMkA apaharaNa (sabhA0 38 / pRSTha 805) / isa taraha solaha hajAra kumAriyoMko ekatra karake maNiparvatapara audakA nAmaka sthAnameM bhaumAsurane kaida kara rakkhA thaa| murake dasa putra tathA pradhAna pradhAna rAkSasa usa antaHpurakI rakSA karate the / narakAsura ke cAra rAjyapAla the - hayagrIva, nizumbha, paJcajana tathA mura ( sabhA0 38 | pRSTha 805 ) / isane devamAtA aditike kuNDaloMkA bhI apaharaNa kiyA thaa| isake rAjyakI sImApara mura daityake banAye hue chaH hajAra pAza lagAye gaye the, jinake kinAroMke bhAgoM meM chure lage the / zrIkRSNane ina pAzako kATakara aura murako mAra rAjyakI sImA meM praveza kiyA thaa| isake bAda bar3ebar3e parvatoMke caTTAnoMke Dhera se eka bAr3a-sI lagAyI gayI thii| isa gherekA rakSaka nizumbha thA / ise bhI mArakara zrIkRSNa Age bar3he the / audakAke antargata lohita gaGgAke bIca virUpAkSa tathA paJcajana nAmase prasiddha pA~ca bhayaMkara rAsakSa usa rAjyake rakSaka the| unako bhI mArakara zrIkRSNako Age jAnA par3A / isake bAda prAgjyotiSapura nAmaka nagara AtA thaa| vahA~ zrIkRSNako daityoMke sAtha vikaTa yuddha karanA par3A / devAsura saMgrAmakA dRzya chA gayA / isa tahare ATha lAkha dAnavoMko mArakara bhagavAn pAtAlaguphA meM gye| vahIM narakAsura rahatA thaa| vahA~ jAkara zrIkRSNane kucha dera yuddha karaneke bAda cakrase usa asurakA mastaka kATa DAlA / bhagavAn zrIkRSNane pRthvIke usa putrako brahmadrohI, lokakaNTaka aura narAdhama batAyA ( sabhA0 38 | pRSTha 807 ) / bhagavAn viSNudvArA isake vadhakI carcA ( vana0 142 / 27 ) / udyogaparvameM punaH usa prasaGgakA yo varNana hai--asurokA prAgjyotiSapura nAmase prasiddha eka bhayaMkara kilA thA, jo zatruoMke liye ajeya thA / vahA~ bhUmiputra mahAbalI narakAsura nivAsa karatA thA / usane devamAtA aditike sundara maNimaya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nala kuNDa hara liye the / devatA use yuddha meM parAjita na kara sake / devatAoMne zrIkRSNase usake vadhake liye prArthanA kii| zrIkRSNane nirmocana nagarakI sImApara jAkara sahasA murake chaH hajAra lohamaya pAza kATa diye| phira murakA vadha aura rAkSasa samudAyakA nAza karake unhoMne nirmocana nagara meM praveza kiyA | vahIM narakAsura ke sAtha unakA yuddha huA | zrIkRSNa ke hAthase vaha asura mArA gayA ( udyoga 0 48 | 80-84 ) | pRthvI devIke anurodhase zrIkRSNane usake putra narakAsura ke liye vaiSNavAstra pradAna kiyA thA / vaha astra narakAsura ke putra bhagadattako bhI pitAse prApta huA thA ( droNa0 29 / 30-36 ) / nararASTra - eka deza yA rAjya, jise sahadevane jItA thA ( sabhA0 31 / 6 ) / 1 nariSyanta - vaivasvata manuke putra ( Adi0 75 / 15 ) / narmadA - dakSiNa bhArata ( madhyapradeza ) kI eka prasiddha nadI, jo amarakaNTakase nikalakara bhar3aucake pAsa khaMbhAtakI khAr3I meM giratI hai | yaha varuNakI sabhA meM rahakara unakI upAsanA karatI hai ( sabhA0 9 / 18 ) / bhAiyoM sahita yudhiSThirane narmadAkI yAtrA kI thI ( vana0 121 / 16 ) / lomazane inheM batAyA-- -- vaidUrya parvatakA darzana karake narmadA meM utaranese manuSya devatAoMke samAna pavitra prApta kara letA hai / narmadAtaTavartI vaidUrya parvatapara sadA tretA aura dvAparakI saMdhike samAna samaya rahatA hai / isake nikaTa jAkara manuSya saba pApoMse mukta ho jAtA hai / yaha zaryAti yajJakA sthAna hai / yahIM indrane azvinIkumAroMke sAtha baiThakara somagana kiyA thA ( vana0 121 / 19-21 ) | yaha agnikI utpattikA sthAna hai ( vana0 222 / 24 ) / yaha mAhiSmatIke rAjA duryodhanakI patnI banI thI / rAjAne isake garbha se eka parama sundarI kanyA utpanna kI thI, jo nAma aura rUpa donoMse sudarzanA thI (anu0 2 / 18-19 ) / isake jalameM snAna karake eka pazcataka nirAhAra rahanevAlA manuSya janmAntara meM rAjakumAra hotA hai ( anu0 25 / 50 ) / narmadAne kisI samaya mAndhAtAke putra purukutsako apanA pati banAyA thA ( Azrama0 20 / 12-13 ) / nala- ( 1 ) eka prAcIna RSi, jo indra-sabhAmeM virAjamAna hote haiM ( sabhA0 7 / 17 ) / ( 2 ) eka prAcIna nareza, jo yuddha meM parAjita nahIM hote the ( Adi0 1 | 226-235 ) | ye niSadhake rAjA vIrasenake putra the For Private And Personal Use Only cana0 52 / 56 | bRhadavadvArA inake guNoM kA varNana ( vana0 53 / 2-4 ) / inakA bahuta se suvarNamaya paMkhoMse vibhUSita haMsoM ko dekhakara unameMse ekako pakar3anA
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir la (177 ) navatantu amnner-na-manuman. annaaranorman-runnamrunarun-- (vana0 53 / 19 ) / Apa mujhe chor3a deM / maiM (vana0 71 / 16) / inakI azvasaMcAlanakI kalA ApakA priya kruuNgaa| damayantIke samakSa Apake guNa (vana0 71 / 23) / inheM RtuparNadvArA yutavidyAkI batAU~gA, jisase vaha Apake sivA dUsarekA varaNa nahIM prApti (vana0 72 / 29) / inake zarIrase kaliyugakA kregii| isake aisA kahanepara nalakA use chor3a denA (vana0 niSkramaNa (vana0 72 / 30) / inakA damayantIkI 53 / 20-22) / hamakA damayantIke samakSa nalake dAsI kezinIse vArtAlApa (vana0 74 adhyaay)| guNoMkA varNana aura usakA nalake prati anurAga (vana0 damayantIke Adezase kezinIdvArA bAhukakI parIkSA, 53 / 27-32, vana. 54 / 1-4) / svayaMvarakA inakI apane putra-putrIse bheMTa aura unake prati vAtsalya samAcAra sunakara damayantImeM anurakta hue rAjA nalakA (vana0 75 adhyAya) / inakA bAhukarUpase damayantIke vidarbha dezako prasthAna ( vana0 54 / 27) / indra mahalameM jAkara usase vArtAlApa karanA tathA punaH nalarUpameM Adi lokapAlodvArA dUta bananeke liye inase anurodha prakaTa honA (vana0 76 / 6-42) / inakA damayantIse ( vana0 54 / 31) / inakA dUta banakara damayantIke milana (vana076 / 46) / inakA RtuparNake sAtha mahalameM jAnA aura damayantIko devatAoMkA varaNa karaneke vArtAlApa tathA unheM azvavidyAkA dAna (vana0 77 / liye samajhAnA ( vana0 55 / "-25, vana0 56 / 10-17) / inakA puSkarako jUemeM harAnA (vana0 78 / 1-12 ) / damayantIkA nalako hI varaNa 19) / inake dvArA puSkarako sAntvanA ( bana0 78 / karanekA nizcaya prakaTa karanA aura nalakA 20--26) / inake AkhyAnake kIrtanakA mahattva dUtatva karake lauTakara damayantIkA saMdeza lokapAloko (vana0 79 / 10, 15-17 ) / ye yamasabhAmeM sunAnA (vana0 56 / 15-30) / svayaMvarameM damayantI- upasthita ho sUryaputra yamakI upAsanA karate hai (sabhA0 dvArA nalakA patirUpameM varaNa aura lokapAlodArA nalako / 11) / ye devarAja indrake vimAnameM baiThakara arjuna varakI prApti ( vana0 57 / 1-38) / damayantIke tathA kauravoMmeM honevAle yuddhako dekhaneke liye Aye the sAtha vivAha-saMskAra ( vana0 57 / 41) / nalakA (virATa0 56 / 10) / godAna-mahimAke viSayameM inakA nagarako lauTanA prajApAlana, yajJa tathA damayantIke sAtha nAma nirdeza ( anu0 76 / 25) / vihAra karanA, damayantIke garbhase inheM indrasena nAmaka mahAbhAratameM Aye hae nalake nAma-naiSadha, niSadhAdhipa, putra aura indrasenA nAmavAlI kanyAkI prApti (vana0 niSadhAdhipati, niSadharAjendra, niSadhezvara, puNyazloka, 57 / 42-46) / devatAodvArA nalake guNoMkA gAna vIrasenasuta aadi| tathA inapara kaliyugakA kopa (vana0 58 adhyaay)| (3) eka vAnarasenApati, jo deva zilpI vizva nalameM kalikA praveza aura inakA puSkarake sAtha jUA karmAkA putra thA (vana0 283 / 41) / isake khelanA ( vana0 59 adhyaay)| inakA jUemeM hArakara dvArA samudrapara sau yojana laMbe aura dasa yojana damayantIke sAtha vanako prasthAna (vn061|6)| caur3e setu kA nirmANa (vana0 282 / 43-44) / hanakA pakSiyoM ko pakar3ane ke liye unake Upara vastra pheMkanA isakA tuNDa nAmaka rAkSasame yuddha (vana0 285 / 5) / (vn061|14) / inakA sotI huI damayantIke nalakabara-dhanAdhyakSa kuberake putra, jo kuberakI sabhAmeM Adhe vastrako phAr3akara pahananA, use vanameM akelI chor3akara upasthita hote haiM (sabhA0 10 / 19) / ( inake jAnA aura punaH lauTakara vilApa karanA (vana0 62 / bhAIkA nAma maNigrIva thA) inheM ne apanI preyasI rambhApara 18-24) / nalakA damayantIko sotI chor3akara bAra balAtkAra karane ke kAraNa rAvaNako yaha zApa diyA thA ki bAra jAnA aura lauTanA tathA kalise AkarSita ho karuNa tU na cAhanevAlI kisI strIkA sparza nahIM kara sakegA' vilApa karake cala denA (vana0 12 / 26-29) / (vana0 280 / 59-60) / inake dvArA karkoTaka nAgakI dAvAnalase rakSA (vana. nalasetu-naladvArA banAyA huA setu (vana0283 / 66 / 9) / karkoTakakA nalako i~sakara unake rUpako 45) / badala denA aura inheM AzvAsana denA evaM pahaleke rUpakI nalinI-gaGgAkI sAta dhArAoMmeMse eka dhArA (bhiissm06| prAptike liye eka vastra pradAna karanA (vana0 66 / 11 48) / --26 ) / inakI ayodhyAnareza RtuparNake yahA~ bAhuka nalopAkhyAnaparva-vanaparvakA eka avAntara parva (adhyAya nAmase azvAdhyakSa-padapara niyukti, inakI damayantIke liye 52 se 79 tk)| cintA tathA jIvalase vArtA (vana0 67 adhyaay)| navatantu-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka (anu. 4 / inake dvArA RtuparNako acche azvakA paricaya denA 50) / ma. nA023 For Private And Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navarASTra ( 178 ) nAgazata navarASTra-eka deza, jise arjunane ajJAtavAsake liye cunA inakA RSiyopara atyAcAra (anu0 99 / 10-13) / thA (viraatt.1|13)| (kucha logoMke matameM bambaI bhRgujIke zApase inakA svargase patana (anu0 100 / pradezake antargata bhar3auMca nAmaka jile meM sthita 'navasArI' 25) / mAMsabhakSaNa niSedhase inheM parAvaratatvakA jJAna nAmaka sthAna hI navarASTra hai|) (anu0 115 / 60) / nahuSa-(1) kazyapa aura kadrUse utpanna huA eka pramukha mahAbhAratameM Aye hue nahuSakA nAma-devarAna, devarATa devendra, jagatpati, nAga, nAgendra, surAdhipatiH surapati, svarbhAnukumArIke garbhase utpanna pA~ca putroM se eka surezvara, surendra Adi / (Adi0 75 / 25) / inake parAkrama aura guNoMkA nAkula-bhAratavarSakA eka janapada ( bhISma0 50 / 53) / varNana (Adi.75 / 27-28) / apane indratvakAlameM inake dvArA RSiyoMke bAhana banAye jAnekI carcA nAgatIrtha-(1) kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha, (Adi. 75 / 29 ) / inhoMne teja, tapa, oja jisakA sevana karanese manuSya agniSToma yajJakA phala pAtA aura parAkramadvArA devatAoMko tiraskRta karake indrapadakA aura nAgalokameM jAtA hai (vana0 83 / 14) / (2) upabhoga kiyA thA( Adi.75 / 29-30) / inake gaGgAdvAra evaM kanakhalake samIpa nAgarAja kapilakA eka putroMke nAma-yati, yayAti, saMyAti, AyAti, ayati tIrtha, jahA~ snAna karanese manuSyako sahasra kapilAdAnakA aura dhruva the ( Adi.75 / 30-31) / ye yamarAjakI phala prApta hotA hai (vana0 84 / 33) / sabhAmeM upasthita hote haiM (sabhA0 8 / 8) / ajagara- nAgadatta-dhRtarASTrake sau putroM se eka (Adi0 67 / yonimeM par3e hue inake dvArA bhImasenakA pakar3A jAnA 102) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. 157 / (vana0 178 / 28) / bhImasenake pUchanepara unase 19) / apanA paricaya denA (vana. 171 / 10-24) / nAgadvIpa-sudarzana dvIpake bhItarakA eka dvIpa, jo candramaNDalayudhiSThirake sAtha inake praznottara (bana. 180 / 6 se kI zazAkRtimeM kAnake rUpameM dIkhatA hai (bhISma06 / 141 / 43 tk)| inakA zApamukta hokara punaH 55) / svargagamana (vana0 1814) / inheM ne kabhI vaiSNava nAgadhanvAtIrtha-sarasvatI-taTavartI eka prAcIna tIrtha, jahA~ yAja kiyA thA aura usase pavitra ho svargalokakI yAtrA vAsukikA nivAsasthAna hai| yahIM inakA nAgarAjake padapara kI thI ( vana , 257 / 5) / ye indrake vimAnapara abhiSeka huA thaa| isa tIrthakA vizeSa varNana (zalya. baiThakara arjunakA yuddha dekhaneke liye Aye the (virATa. 37 / 30-33) / 56 / 9) / devatAoMke anurodhase indra-padapara inakA nAgapUra-naimiSAraNyameM gomatI-taTapara sthita eka nagara, jo abhiSeka (udyog011|9)| zacIko dekhakara kAmAsakta padmanAbha nAmaka nAgakA nivAsasthAna yA (zAnti. honA ( udyoga. 11 / 18-19) / zacIke viSayameM devanAoMko inakA uttara (udyoga0 1216-8) / zacIko kucha kAlakI avadhi denA ( udyoga. 13 / 7) / nAgaloka-nAgoMkA loka ( udyoga. 99 / / ) / saptarSiyoMko vAhana banAnA (udyoga 15 / 22) / isa lokake rAjA vAsuki haiM (Adi. 127 / 60) / yahA~ maharSi agastyadvArA inheM zApa aura inakA svargase patana eka kuNDa hai, jisakA rasa pInese eka vyaktimeM eka hajAra (udyoga. 17 / 14-18) / Ayuse khaGgakI prApti hAthiyoM ke samAna bala ho jAtA hai (Adi. 127 / 68) (zAnti. 166 / 74) / inheM pApakI prApti aura isa lokakI sthiti bhUtalase hajAroM yojana dUra hai ( Azva0 RSiyodvArA inakA uddhAra (zAnti0 262 / 48.50) / 58 / 32 33) / yaha loka sahasroM yojana vistRta hai / inakI indrapada-prApsise lekara antatakakI kathA (zAnti. isake cAroM ora divya parakoTe bane hue haiN| jo cAroM 342 / 44-52) / cyavana RSise unake mUlyake viSayameM ora sonekI IToM aura maNi-muktAoMse alaMkRta haiN| vahA~ saMvAda aura inakA gauke mUlyapara saMtuSTa karanA ( anu0 sphaTika maNikI banI sIr3hiyoMse suzobhita bahuta sI bAvar3iyA~ 51 / 4-25) / cyavanadvArA inheM vara-prApti ( anu0 nirmala jalavAlI anekAneka nadiyA~ nAnA prakArake pakSiyoM51 / 44 ) / inhoMne lAkhoM kI saMkhyAmeM gauoMkA dAna se suzobhita manohara vRkSa dekhanemeM Ate haiN| nAgalokakA kiyA thaa| isase inheM devadurlabha sthAnakI prApti huI bAharI daravAjA sau yojana laMbA aura pA~ca yojana caur3A (anu. 85 / 5-6) / agastyajIke kamaloMkI corI hai (Azva0 58 / 37-40) / honepara inakA zapatha khAnA (anu. 94 / 28) / nAgazata-eka parvata, jahA~ tapasyAke liye jAte samaya donoM For Private And Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAgAzI nArada patniyosahita rAjA pANDu padhAre the ( Adi0 118 / / inhoMne sAta dinameM pRthvIko jItA thA / ye zIlavAna aura dayAlu the| ataH inake guNoMpara vikI huI pRthvI nAgAzI-garur3akI eka pramukha saMtAna ( udyoga0 101 / svayaM inake pAsa AyI thI (zAnti0 124 / 16.17) / 9) / agastyajIke kamaloMkI corI hone para zaya khAnA ( anu. nAgocheda-jahA~ sarasvatI adRzya bhAvase rahatI hai| usa 94 / 31) / inhoMne jIvana meM kabhI mAsa nahIM khAyA thA / inheM mAMsabhakSaNa-niSedhake kAraNa parAvaratattvakA jJAna vinazana tIrthake antargata eka tIrtha, jisameM sarasvatIke ho gayA thA aura aba ye brahmalokameM virAja rahe haiM jalakA pratyakSa darzana hotA hai| usameM snAna karanese nAga (anu. 115 / 58-68) / lokakI prApti hotI hai (vana0 821112) / nAbhAgAriSTa-vaivasvatamanuke putra ( Adi0 75 / 17) / nAcika-vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka (anu04 / nArada (1) eka devarSi, jo brahmAjIke mAnasa putra haiN| 58) / ye janamejayake sadasya bane the ( Adi. 53 / 8) / nAciketa-eka prAcIna RSi, jo uddAlakike putra the| ye hI kAlAntarameM devagandharva hokara kazyapadvArA muni' ke (anu. 71 / 2) / yazaparAyaNa pitAkA nAciketako apanI sevAmeM rahanekI AjJA denA / yajJakA niyama pUrNa garbhase utpanna hue haiM ( Adi0 65 / 44 ) / inhoMne tIsa lAkha zlokoMvAlA mahAbhArata devatAoMko sunAyA thA honepara pitAne putra nAciketako nadItaTapara rakhe hue phUla, ( Adi.1 / 106-107 svargA0 5 / 56) / phala aura samidhA Adi lAnekA Adeza denA / nAciketa inhoMne dakSake putroM ko sAMkhyajJAnakA upadeza diyA thA, kA nadItaTapara una vastuoMke na milanese nirAza lauttnaa| jisase ve saba ke saba virakta hokara gharase nikala gaye the bhUkhase pIr3ita pitAkA roSavaza putrako yamarAjake yahA~ ( Adi. 75 / 7-8) / ye arjunake janma-samayameM jAne kI bAta kahanA aura pitAke isa zApase nAciketakA padhAre the ( Adi. 122 / 57) / draupadIke svayaMvarameM mRtyuko prApta honA (anu071|2-8)| pitAkA anya gandhoM aura apsarAoMke sAtha gaye the (Adi. putra ke liye dukhI hokara vilApa karanA evaM yamarAjake 186 / .) / draupadIke nimitta pANDavoMkA ApasameM yahA~se lauTakara nAciketakA punaH jIvita honA (anu. koI matabheda na ho- isa uddezyase inakA indra prasthameM 71 / 9-12) / pitAke pUchanepara nAciketakA yamake dvArA Agamana (Adi0 207 / 9) / inake guNa, prabhAva prApta hue svAgata-satkAra tathA vahA~ke puNyaloka-darzanakA evaM rahasyakA vizada varNana (Adi. 207 / 9 ke bAda samAcAra batAnA (anu0 71 / 13-56) / dA. paatth)| inake dvArA pANDavoMke prati sunda aura nAcIna-eka deza (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. upasundakI kathAkA varNana karake draupadIke viSayoM paraspara paatth)| phUTase bacaneke liye koI niyama banAnekI preraNA (Adi. nATakeya-eka deza ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 adhyAya 208 se 121 tk)| inakA vargA Adi paatth)| zApagrasta apsarAoMko AzvAsana aura dakSiNa samudrake nADIjala-(1) indradyumna-sarovarapara rahanevAlA eka cira- samIpavartI tItha meM rahane kA Adeza denA ( Adi0 216 / jIvI baka (vana0 199 / 7) / (2) eka bakarAja, 17) / inake dvArA yudhiSThirako praznake rUpameM vividha jo kazyapajIkA putra aura brahmAjIkA mitra thaa| isakA dUsarA maGgalamaya upadeza (sabhA0 5 adhyaay)| inake dvArA nAma rAjadharmA thA / devakanyAke garbhase janma leneke idra, yama, varuNa, kubera tathA brahmAjIkI sabhAkA varNana kAraNa isake zarIrakI kAnti devatAke samAna dikhAyI ( sabhA0 adhyAya 5 se 15 taka ) / inakA detI thI / yaha bar3A vidvAn aura divya tejase sampanna harizcandra kI saMkSipta kathA sunAkara yudhiSThirako rAjasUya thaa| (zAnti. 169 / 19-20) (vizeSa dekhiye yajJa karane ke liye pANDukA saMdeza sunAnA (sabhA0 12 / raajdhrmaa)| 23-34) / bANa suradvArA aniruddhake kaida hone kI nAbhAga vaivasvatamanuke eka putra ( Adi. 75 / 15) / zrIkRSNako sUcanA denA (sabhA0 38 / 29 ke bAda ye yamakI sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM dA0 pATha, pRSTha 822, kAlama 1 ) / rAjasUyayajJameM (sabhA0 8 / 19) / inhoMne samudraparyanta pRthvIko avabhRtha-snAnake samaya inhoMne yudhiSThirakA abhiSeka kiyA jItakara satyake dvArA uttama lokoMpara vijaya pAyI thI (sabhA0 53 / 10) / kauravoMke vinAzake viSayameM (vana0 25 / 12 ) / inhoMne dakSiNAke rUpameM nAradakI bhaviSyavANI ( sabhA0 80 / 33-35) / sArA rASTra brAhmaNoM ko de diyA thA(zAnti096 / 22) / For Private And Personal Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nArada ( 180 ) nArada diyA thA ( vana0 3 / 78 ) / inakA zAlbako mAraneke varNana (droNa0 57 adhyAya ) / zibike yajJa aura dAna liye udyata pradyumnake pAsa Akara devatAoMkA saMdeza kI mahattAkA varNana (droNa 58 adhyAya) / zrIrAmake sunAnA ( bana0 19 / 22-24 ) / indralokameM caritrakA varNana (doNa. 59 adhyaay)| rAjA bhagIarjunake svAgatameM anya gandhoMke sAtha ye bhI padhAre the| rathake caritrakA varNana (doNa0 60 adhyaay)| mahA (vana0 43 / 14) / inake dvArA indra ke prati damayantI- rAja dilIpake utkarSakA varNana (droNa0 61 adhyaay)| svayaMvarakI sUcanA (vana0 54 / 20-24) / inakA mAndhAtAkI mahattAkA varNana (droNa0 62 adhyAya ) / yudhiSThirako tIrthayAtrAkA prasaGga sunAkara antardhAna honA mahArAja yayAtikA varNana (droNa. 63 adhyaay)| ( vn011|12 se 85 adhyaaytk)| rAjA sagarako rAjA ambarISake caritrakA varNana (droNa064 adhyaay)| unake putroMkI mRtyukA samAcAra sunAnA (vana0 107 / / rAjA zazavinduke dAnakA varNana (droNa0 65 adhyaay)| 33 ) / arjunako divyAstra-pradarzanase rokanA (vana. rAjA gayake caritrakA varNana (droNa0 66 adhyaay)| 175 / 18-23 ) / kAmyakavanameM pANDavoMke pAsa rAjA rantidevake atithisatkArakA varNana (droNa0 67 inakA Agamana aura mArkaNDeya munise kathA sunanekA adhyAya) / rAjA bharatake caritrakA varNana (droNa068 anumodana karanA ( vana0 183 / 47-49) / suhotra adhyAya) / rAjA pRthuke caritrakA varNana (doNa 69 aura zibimeM inakA zibiko hI bar3hakara batAnA ( vana0 adhyAya)! parazurAmajIkA caritra sunAnA (droNa. 70 194 / 3-7) / rAjA azvapatise satyavAnke guNa-doSakA adhyaay)| saMjayake mare hue putrako jIvita karake unheM denA varNana karake unake sAtha sAvitrIke vivAhake liye sammati (boNa071 / 8) / raNakSetrameM arjunadvArA bANoMke dekara vidA honA ( vana0 294 / 11-32) / prahArase prakaTa kiye hue sarovarako dekhaneke liye nAradajI zAnti-dUta banakara hastinApura jAte hue zrIkRSNakI vahA~ padhAre the (droNa0 99 / 61) / rAtriyuddha meM kauravaparikramA karanA ( udyoga. 83 / 27 ) / pANDava-senAoMmeM dIpakakA prakAza karanA (droNa. 163 / putrIke liye varakI khojameM jAte samaya mAtaliko varuNa- 15) / vRddhakanyAko vivAha karaneke liye prerita karanA lokameM le jAnA aura vahA~ Azcaryajanaka vastue~ dikhAnA (zalya 52 / 12.13) / balarAmajIse kauravoMke vinAza( udyoga. 98 adhyAya) / mAtaliko pAtAla-lokameM kA samAcAra batAnA (zalya0 54 / 25-34) / le jAnA (udyoga. 99 adhyaay)| mAtalise hiraNyapura- azvatthAmA aura arjunake brahmAstrako zAnta karaneke liye kA varNana aura digdarzana (udyoga0 100 adhyaay)| prakaTa honA (sauptika0 14 / 11) / yuddhake pazcAt mAtaliko garuDalokameM le jAnA ( udyoga0 1.1 yudhiSThirake pAsa Akara unase kuzala-samAcAra pUchanA adhyaay)| mAtalise saMtAnasahita surabhi tathA rasAtalakA (zAnti0 / / 10-12) / yudhiSThirase karNako varNana (udyoga0 102 adhyaay)| mAtalise nAgalokakA zApa prApta honekA prasaMga sunAnA (zAnti. adhyAya varNana (udyoga. 103 adhyaay)| Aryakake sammukha 2 se 3 taka ) / karNake parAkramakA varNana mAtalikI kanyAke vivAhakA prastAva (udyoga0 104 / / (zAnti. adhyAya 4 se 5 tk)| inake dvArA -7) / duryodhanako samajhAte hae dharmarAjadvArA vizvAmitra- saMjayake prati kahe hue SoDaza-rAjakIyopAkhyAnakA kI parIkSA aura vizvAmitrako gurudakSiNA deneke liye zrIkRSNadvArA yudhiSThirake samakSa varNana (zAnti. 29 gAlavake haThakA varNana ( udyoga. 106 adhyAyase 123- adhyaay)| zrIkRSNadvArA parvata RSike sAtha inake vicarane 22 tk)| bhISmako parazurAmajIke Upara prasvApanAstrake aura paraspara zApa AdikA varNana ( zAnti0 30 prayogase manA karanA ( udyoga0 185 / 3-4) / putra- adhyaay)| inakA yudhiSThirako suMjayaputra suvarNaSThIvIkA zokase dukhI akampanako inake dvArA sAntvanA (droNa. vRttAnta sunAnA (zAnti0 31 adhyaay)| zarazayyApara 52 / 37 se droNa0 54 / 44-50 tk)| rAjA par3e hue bhISmako dekhaneke liye anya RSiyoMke sAtha suMjayase unakI kanyAko mA~ganA (droNa. 55 / 12) / inakA bhI jAnA (zAnti. 47 / 5) / yudhiSTira maharSi parvatake zApake badale unheM zApa denA (droNa. Adiko bhISmajIse dharmaviSayaka praznake liye preraNA denA 55 / 17) / rAjA saMjayako putra-prAptikA vara denA (zAnti0 54 / 8-10) / jAti-bhAiyoMmeM phUTa na (droNa. 55 / 23 ke baad)| putrazokase dukhI suMjaya- par3aneke viSayameM zrIkRSNake praznoMkA uttara (zAnti. ko maruttakA caritra sunAkara samajhAnA (droNa. 55 / 81 adhyaay)| semalavRkSakI prazaMsA ( zAnti. 36-50) / rAjA suhotrakI dAnazIlatAkA varNana 154 / 10-31) / semalavRkSakA ahaMkAra dekhakara use karanA (droNa. 56 adhyaay)| pauravakI dAnazIlatAkA phaTakAranA (zAnti. 155 / 9-18) / vAyudevake For Private And Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra nArada www.kobatirth.org ( 181 ) adhyAya pAsa jAkara semalavRkSakI bAta kahanA ( zAnti0 156 / 2-4 ) / bhagavAn viSNuse kRpA-yAcanA ( zAnti0 207 | 46 ke bAda ) / bhagavAn viSNukA stavana ( zAnti0 209 / dAkSiNAtya pATha | indrake sAtha lakSmIkA darzana (zAnti0 228 / 116 ) / putrazokase dukhI akampanako samajhAnA ( zAnti0 256 se 258 taka ) / maharSi asitadevalase sRSTiviSayaka prazna ( zAnti0 275 / 3 ) / maharSi samanase unakI zokahInatAkA kAraNa pUchanA ( zAnti 0 286 / 3-4 ) / gAlavamuniko zreyakA upadeza denA ( zAnti 0 287 / 12 -- 59 ) / vyAsajIke pAsa AnA aura unakI udAsIkA kAraNa pUchanA ( zAnti0 328 / 0 12-15 ) | vyAsajIko putrake sAtha vedapATha karaneko kahanA ( zAnti0 328 / 20-21 ) / zukadevajIko vairAgya aura jJAna Adi vividha viSayakA upadeza ( zAnti * adhyAya 329 se 331 taka ) / naranArAyaNa ke samakSa sabase zreSTha kauna hai, isa bAtakI jijJAsA ( zAnti0 334 / 25-27 ) / zvetadvIpakA darzana aura vahA~ ke nivAsiyoMkA varNana ( zAnti0 335 / 9-12 ) / do sau nAmadvArA bhagavAnkI stuti ( zAnti 0 338 adhyAya ) / zvetadvIpameM bhagavAn kA darzana ( zAnti 0 339 ! 1-10 ) / zvetadvIpase lauTakara nara-nArAyaNa ke pAsa jAnA aura unake samakSa vahA~ke dRzyakA varNana karanA ( zAnti0 343 / 47-66 ) / mArkaNDeyajIke vividha praznoM kA uttara denA ( anu0 22 | dAkSiNAtya pATha ) / zrIkRSNa ke pUchane para pUjanIya puruSoMke lakSaNa aura unake Adara-satkAra se honevAle lAbhakA varNana karanA ( anu0 31 / 5-35 ) / paJcacUr3A apsarAse striyoMke svabhAvake viSaya meM prazna ( anu0 38 / 6 ) / bhISmajIse annadAna kI mahimAkA varNana ( anu0 63 / 5 - 42 ) / devakI devIko vibhinna nakSatroM meM vibhinna vastuoMke dAnakA mahattva batAnA ( anu0 64 / 5- 35 ) / agastyajIke kamaloMko corI honepara zapatha khAnA ( anu0 94 / 30 ) / puNDarIkako zreyake liye bhagavAn nArAyaNakI ArAdhanAkA upadeza denA ( anu0 124 / dAkSiNAtya pATha ) / inake dvArA himAlaya parvatapara bhUtagaNasahita zivajIkI zobhAkA varNana ( anu0 140 adhyAya ) / saMvartako purohita banAne ke liye maruttako salAha denA ( Azva0 6 / 18-19 ) / maruttako saMvartakA patA batAnA ( Azva0 6 / 20 - 26 ) | maharSi devamatake praznoM kA uttara denA ( Azva0 24 adhyAya ) / yudhiSThira ke azvamedha yajJameM inako upasthiti ( Azva0 88 / 39 ) / nAradajIkA prAcIna RSiyoMkI tapaH siddhi Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nArAyaNa kA dRSTAnta dekara dhRtarASTrakI tapasyAviSayaka zraddhAko bar3hAnA aura zatayUpake pUchanepara dhRtarASTrako milanevAlI gatikA varNana karanA ( Azrama 0 20 adhyAya ) / inakA yudhiSThirake samakSa vanameM kuntI, gAndhArI aura dhRtarASTrake dAvAnalase dagdha honekA samAcAra batAnA ( Azrama0 37 | 1-38 ) / dhRtarASTra laukika agnise nahIM, apanI hI agnise dagdha hue haiM--yaha yudhiSThira ko batAnA aura unake liye jalAJjali pradAna karanekI AjJA denA ( Azrama 0 39 / 1--9 ) / sAmba ke peTa se bhUsala paidA hone kA zApa denevAle RSiyoM meM ye bhI the ( mIsala0 1 / 15 - 22 ) / inake dvArA yudhiSThirakI prazaMsA ( mahApra0 3 / 26 --29 ) / mahAbhAratameM Aye hue nAradajIke nAma - brahmarSi, devi parameSThija, parameSThI, parameSThiputra aura surarSi Adi / ( 2 ) vizvAmitra ke brahmavAdI putroMmese eka ( anu0 4 / 53) / nAradAgamanaparva - AzramavAsikaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 37 se 39 taka ) / nAradI - vizvAmitra ke brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu0 4 / 59 ) / nArAca - bANavizeSa ( Adi0 138 / 6 ) | ( sIdhe bANako nArAca kahate haiM / usakA agrabhAga tIkhA hotA hai / ) For Private And Personal Use Only nArAyaNa bhagavAn viSNu tathA unake avatArabhUta dharmaputra nArAyaNa, jo apane bhAI narake sAtha badarikAzramameM suvarNamayarathapara baiThakara tapasyA karate haiM / ye svAyambhuva manvantara meM dharmake yahA~ cAra svarUpoM meM avatIrNa hue the-- nara nArAyaNa, hari aura kRSNa ( zAnti0 334 / 9-12 ) / inakA devatAoMko samudra manthanakA Adeza Adi0 17 / 11 - 13 ) / mohinIrUpa dhAraNa karake devatAoMko amRta pilAnA ( Adi0 18 / 45-46 ke bAda dA0 pATha ) / inake dvArA rAhuke mastakakA uccheda tathA devAsura saMgrAma meM asuroMkA saMhAra ( Adi0 19 / 5-10, 1924 | inhoMne garur3ako apanA vAhana banAyA aura dhvajameM sthAna diyA ( Adi0 33 | 13-17 ) / inake kRSNa aura zveta keza zrIkRSNa aura balarAma ke rUpameM prakaTa hue the ( Adi0 196 / 3233 ) | ye brahmAjIkI samAmeM virAjamAna hote haiN| ( sabhA0 11 / 52-53 ) / bhISmadvArA inake svarUpa evaM mahimAkA varNana tathA inake dvArA madhu kaiTabha daityake vadha prasaMgakA varNana ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 781 se 784 taka ) / inake vArAha, nRsiMha
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nArAyaNasthAna ( 182 ) nidhi Adi avatA kA saMkSepase tathA zrIkRSNAvatArakA kucha vahA~ rahakara janArdanakI upAsanA karate haiM, vahA~ bhagavAn vistArase varNana (sabhA0 38 / pRSTha 784 se 826 viSNu zAlagrAma nAmase prasiddha haiM / ( sambhavataH yaha sthAna tk)| indradvArA inake avatArakA varNana (vana0 47 / nepAlarAjyAntargata zAlagrAmI yA gaNDakIke udgamake nikaTa 10) / inake dvArA indrako sAntvanA tathA narakAsurakA hai| jahA~se zAlagrAma-zilAkA prAkaTya hotA hai / ) vahA~ na0 142 / 25-27) / inakA vArAha avatAra bhagavAna viSNake samIpa yAtrA karake madhya azvamedha yazaaura pRthvIkA uddhAra ( vana0 145 / 45-47) / kA phala pAtA hai aura viSNudhAmameM jAtA hai (vana pralayakAlameM bAlamukunda rUpameM mArkaNDeyako apane svarUpa- 83 / 125) / kA paricaya denA (vana.189 / 1-49) / inhoMne nArAyaNAzrama-eka tIrtha (vana0 129 / 6) / kuvalAzvameM apane tejako sthApita kiyA (vana. 204 / nArAyaNAstramokSaparva-droNaparvakA eka avAntara parva 13) / inake dvArA skandako pArSada-pradAna (zalya. 45 / 37 ) / indra rUpase mandhAtAko darzana diyA (adhyAya 193 se 220 tk)| (zAnti0 64 / 14) / indrarUpa dhAraNa karake rAja nArItIrtha-prAcInakAlake pA~ca tIrtha, jinheM kucha kAlataka dharmake viSayameM mAndhAtAke sAtha inakA saMvAda ( zAntiH tApasIne chor3a rakkhA thaa| unake nAma haiM-- agastyatIrtha, 64|16-30shaanti065 adhyaay)|naardjiike pUchanepara sobhadanIya, paulomatIrtha, kAra dhamatIrtha aura bhAradvAja inakA apane ArAdhya triguNAtIta puruSa sanAtana paramAtmA tiirth| ina tIyoMke samIpa arjunakA agamana / unakA saubhadrako hI sarvazreSTha batAnA (zAnti0 334 / 28--45) / taM thameM gotA lagAnA aura zApavaza grAharUpameM vahA~ rahanerAjA uparicarapara kRpA (zAnti0 337 / 33-35) / vAlI vanAmaka apsarAkA raddhAra / vargAkA arjunako nAradajIko apane catu!ha svarUpokA paricaya karAnA pA~ca apsarAoM ko prApta hue zApakI vistRta kathA (zAnti0 339 / 19-76) / apane bhAvI avatAroM- sunAnA ( Adi. 215 adhyaay)| vargAkI prArthanAse kA varNana karanA (zAnti0 339 / 77--108) / arjunadvArA zeSa cAra apsarAoMkA uddhAra aura ukta brahmAdi devatAoMko pravRtti-nivRtti Adi dharmoMkA upadeza pA~cau ta rthokI nArItIrthaka na.mase prasiddhi (Adi0 206 / denA (zAnti0 340 / 49-89 ) / zivajIke sAtha 1-22) / ina tIyoMmeM bhAiyosahita yudhiSThirakA yuddha aura vijaya (zAnti0 342 / 110-116) / Agamana, snAna aura godAna (vana0 118 / 4-7) / nAradajIse vAsudevajIkA mAhAtmya batalAnA (zAnti. nAvyAzrama-rAjA lomapAdadvArA nirmita Azrama / jisa 344 adhyaay)| nAradajIse bhagavAn vArAhakRta pitaroMke naukAse unake rAjyameM RSyazRGga Aye the, usIke nAmapara pUjanakI maryAdAkA varNana karanA (zAnti. 345 / isakA nAmakaraNa huA (vana. 113 / 9) / 12--28 ) / inasa madhu Ara kaTabhako nAsatya-azvinIkumAroM se ekakA nAma (zAnti. utpatti ( zAnti0 347 / 24-26 ) / 208 / 17) / brahmAjIdvArA nArAyaNakI stuti, inakA hayagrIvarUpase prakaTa hokara madhu-kaiTabhadvArA apahRta hue vedoMko DhU~r3ha nikumbha (1) prahlAda jIkA tRtIya putra (Adi0 65 / lAnA aura madhu kaiTabhake sAtha yuddha karake una donoke vadha 19) / (2) eka vikhyAta dAnava (Adi0 65 / 26) / (3) hiraNyakazipuke kulameM utpanna eka daitya, dvArA brahmAjIkA zoka dUra karanA (zAnti. 347 / sunda-upasundakA pitA (Adi. 208 / 2-3 ) / 69-71) / inakI mahimAkA varNana (zAnti0 347 / (4) skandakA eka sainika (zalya. 45 / 56) / 80-56) / pauSa mAsameM nArAyaNake pUjanase prApta honevAle puNyaphalakA varNana (anu. 109 / 4) / inake sahasra / nikharvaTa-eka rAkSasa, jimane tAra nAmaka vAnarake sAtha yuddha nAmokA varNana (anu. 159 adhyaay)| zrIkRSNa isa kiyA (vana0 285 / 9) / lokase tirohita honeke bAda apane nArAyaNa-svarUpameM nicandra-eka dAnava ( Adi0 65 / 26) / pratiSThita hue (svargA0 5 / 24) / nicitA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya prajA mahAbhAratameM Aye hue nArAyaNake nAma-kRSNa, vAsudeva pAtI hai (bhISma0 9 / 18) / mahApuruSa, viSNu Adi / nitambhU-eka divya maharSi, ye zarazayyApara par3e hue kAlanArAyaNasthAna ( yA zAligrAmatIrtha)-eka parama kI bATa johanevAle bhI majIko dekhaneke liye Aye the pavitra tIrtha, jahA~ bhagavAn viSNu sadA nivAsa karate haiN| (anu. 26 / / ) / brahmA Adi devatA,tapodhana RSa, Aditya, vasu tathA rudra bhI nidhi-zaGkha' nAmaka nidhi, jisakA dAna karake rAjA For Private And Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nibiDa ( 183 ) niSaGgI - brahmadatta paramagatiko prApta hue the ( anu0 137 / nirmocana-eka nagara, jo muradaityakI rAjadhAnI thA (udyoga 48 / 83) / nibiDa-krauJcadvIpakA eka parvata ( bhISma0 12 / 19) / nivAtakavaca daityoMkA eka dala, indradvArA inakA varNana (vana0 47 / 15) / inakA arjunake sAtha yuddha aura nimi-(1) eka prAcIna rAjA, videha dezake adhipati saMhAra ( vana adhyAya 169 se 172 tk)| (Adi. 1 / 234) / ye yamarAjakI sabhAmeM rahakara avAntara parva sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 9) / nivAtakavacayuddhaparva-vanaparvakA eka inake dvArA brAhmaNako gajya-dAna (vana0 234 / 26) / kA (adhyAya 165 se 175 tk)| inhoMne vana meM kabhI mAMsa nahIM khAyA thA (anu. nizaTha-(1) eka vRSNivaMzI rAjakumAra, jo raivataka prvt115| 65) / (2) atrikulameM utpanna eka RSi, ke utsavameM sammilita thA (Adi. 318 / 10) / jo dattAtreyake putra the ( anu0 91 / 5) / inhoMne (harivaMzake anusAra yaha balarAma aura revatIkA putra hai|) apane putra zrImAnko piNDadAna diyA (anu0 91 / yaha subhadrAke liye daheja lekara khANDavaprasthameM AyA thA 14-15) / inake dvArA smaraNa karanepara inake samakSa (Adi0 20 / 31) / yudhiSThirake rAjasUyayajJameM sammilita vaMzapravartaka atrimunikA prakaTa honA ( anu0 91 / huA thA (sabhA. 34 / 16) / upaplavyanagarameM 14) / (3) vidarbharAjake putra, jinhoMne mahAtmA abhimanyuke vivAhameM upasthita huA thA (virATa0 72 / agastyako apanI kanyAkA dAna karake svargaloka prApta 22 ) / azvamedha yajJameM zrIkRSNake sAtha nizaThakA bhI kiyA thA ( anu0 137 | 11)! Agamana huA thA ( Azva0 66 / 4) / yaha mRtyuke pazcAt vizvedevoMmeM mila gayA thA (svargA0 5 / 16nimeSa-garuDakI eka pramukha saMtAna ( udyoga0 101 / 18) / (2) eka prAcIna rAjA, jo yama-sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karatA hai (sabhA0 8 / niyati brahmAjIkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karanevAlI eka devI ( sabhA. 11 / 43 ) / nizA-bhAnu (manu) nAmaka agnikI tIsarI bhAryAH niyutAyu-zrunAyuka putra, jo arjunadvArA mArA gayA jisane rohiNI nAmaka kanyA aura agni evaM soma nAmaka (droNa 94 / 29) / putrako janma diyA thaa| (isane pA~ca agnisvarUpa putra niyodhaka-eka daMgalI pahalavAnakA nAma ( virATa0 aura utpanna kiye the-vaizvAnara, vizvapati, saMnihita, 2 / 9) / kapila aura agraNI / ) niramitra-(1) nakulakA putra, isakI mAtA kareNumatI nizAkara-garuDakI pramukha saMtAnoM se eka (udyoga0 101 / thI ( Adi. 95 / 79) / (2) eka trigartarAja- 14) / kumAra, jo sahadevadvArA mArA gayA thA (droNa. 107 / nizambha-narakAsurake cAra pramukha rAjyapAlomaiMse eka 26) / jo bhUtalase lekara devayAnatakakA mArga rokakara khar3A rahatA niravinda-eka parvata, yahA~ snAna aura piNDadAnakA phala thA / zrIkRSNadvArA isakA vadha (sabhA0 38 / 29 ke bAda (anu0 25 / 42) / dA0 pATha , pRSTha 805) / nirAmaya-eka prAcIna nareza ( Adi0 1 / 237) / nizcIrA-eka trilokavikhyAta nadI, jisakI yAtrA karane se azvamedha yajJakA phala milatA aura yAtrI bhagavAn viSNunirAmayA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya prajA ke lokameM jAtA hai| nizcIrAsaMgamameM dAnakA phala indra pItI hai ( bhISma0 9 / 33) / lokakI prApti hai ( vana0 84 / 138-139) / nirAmarda-eka prAcIna rAjA (Adi0 1 / 237) / nizcyavana-bRhaspatike dUsare putra, jo yaza varcas aura kAntiniti-(1) gyAraha rudroM se eka, brahmAjIke pautra evaM se kabhI cyuta nahIM hote, ye kevala pRthvIkI stuti karate sthANuke putra (Adi0 66 / 2) / ye arjunake janma- haiM / nidhApa, nirbhala, vizuddha tathA tejaHpuJjase prakAzita haiN| mahotsavameM padhAre the ( Adi. 122 / 68) / (2) inake putrakA nAma satya hai (vana0 219 // 12. adharmakI strI, isase nairRta nAmavAle tIna bhayaGkara rAkSasa 13) / utpanna hue, jinake nAma haiM-bhaya, mahAbhaya evaM mRtyu niSaGgI-dhRtarASTrakA eka putra ( aadi067|103)| (Adi. 66 / 54-55) / bhImasenadvArA isakA vadha ( karNa0 84 / 4-6) / For Private And Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra niSadha www.kobatirth.org ( 184 ) nidha - ( 1 ) bharatavaMzI mahArAja kuruke pautra evaM janamejayake caturtha putra, jo dharma aura artha meM kuzala tathA samasta prANiyoM ke hita meM saMlagna rahanevAle the ( Adi0 94 / 56) / (2) eka parvata, jo harivarSa aura ilAvRtavarSa ke bIcameM hai / arjunane digvijayake samaya yahA~ke nivAsiyoMko jItakara apane adhIna kiyA thA ( sabhA0 28 / 6 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 746 ) / eka parvata, jo himavAn aura hemakUTase bhI Age hai| mArkaNDeyajIne bhagavAn bAlamukundake udaradezameM isakA darzana kiyA thA ( vana0 188 / 112) / ( Adhunika matake anusAra mantramAdana ke pazcima aura kAbula nadIke uttarakA parvata hiMdUkuza hI 'niSedha' hai ) / ( 3 ) prAcIna deza, jahA~ vIrasena nAmase prasiddha rAjA rAjya karate the / inhIMke putra nala hue ( vana0 52 / 55 5 ) / niSAda - ( 1 ) eka bhAratIya janapada ( bhISmaH 9 / 51 ) / ( 2 ) kI dAhinI jA~ghase utpanna eka puruSa, jo RSiyoMke niSIda (baiTha jAo ) kahane se 'niSAda' kahalAyA tathA jisase vanameM rahanevAle nipAdakI utpatti huI ( zAnti 0 59 / 97 ) / 1 niSAdanareza eka rAjA, jo kAleya evaM krodhahantAsaMjJaka daityake aMza se utpanna huA thA ( Adi0 67 / 50 ) / niSkuTa - eka prAcIna pradeza, jahA~ke adhipatiyoM ko arjunane jItA thA ( sabhA0 27 / 29 ) / niSkuTikA - skandako anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 12) / niSkRti eka agni, jo bRhaspati ke putra haiM aura logoM ko saMkaTa se niSkRti ( chuTakArA ) dilAne ke kAraNa 'niSkRti' nAmase prasiddha haiM (vana0 229 / 14 ) / niSThAnaka - kazyapa aura kadrUse utpanna hue eka pramukha nAgakA nAma (Adi0 35 / 9 ) / niSThurika-eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga0 103 / 12) nisunda - eka daitya, jo zrIkRSNadvArA mArA gayA thA ( vana0 12 / 29 ) / nItha - eka vRSNivaMzI rAjakumAra ( vana0 120 | 19 ) / nIpa- ( 1 ) eka prAcIna janapada, jahA~ke rAjA rAjasUya yajJameM yudhiSThirako bheMTa deneke liye Aye the ( sabhA0 51 / 24 ) | ( 2 ) eka kSatriyavaMza, jisameM janamejaya nAmaka kulAGgAra rAjA prakaTa huA thA ( udyoga0 74 / 13 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only nIlI nIla- ( 1 ) kazyapa aura kase utpanna huA pramukha nAga ( Adi0 35 / 7) / ( 2 ) ( duryodhana ) mAhiSmatI nagarIke eka rAjA, jo krodhavazasaMjJaka daityake aMzase utpanna hue the ( Adi0 67 / 61) / ye draupadIke svayaMvara meM gaye the ( Adi0 185 / 10 ) / sahadevake sAtha inakA bhISaNa yuddha ( sabhA0 31 / 21 ) / agnidevadvArA rAjA nIlakI sahAyatA ( sabhA0 31 / 23) / inake dvArA agnidevako apanI kanyAkA dAna ( sabhA0 31 / 33 ) / agnidevadvArA rAjA nIlakI senAko abhaya-dAna ( sabhA0 31 / 35 ) / parAjita nIladvArA sahadevakA pUjana ( sabhA0 31 / 58-59 karNane digvijaya ke samaya inheM parAjita kiyA thA (vana 0254 | 15) pANDavoMkI ora se inheM raNanimantraNa bhejanekA vicAra kiyA gayA thA (udyoga 0 4 / 16 ) / duryodhanakI sahAyatA meM inakA senAsahita Agamana ( udyoga0 19 / 23-24) / duryodhana senA meM eka rathiyoMkI gaNanAmeM inakA bhI nAma thA ( udyoga 0 166 / 4 ) / inhoMne narmadAko bhAryArUpa meM pAkara usake garbha se sudarzanA nAmaka kanyA utpanna kI, jise agnideva cAhane lage / rAjAne isa bAtako jAnakara vaha kanyA unake sAtha byAha dii| usase sudarzana nAmaka putra huA ( anu0 2 adhyAya ) | ( 3 ) eka parvata, jo uttara meM gandhamAdana aura mandarAcalake bAda AtA hai ( vana0 188 / 113 ) / gaGgAdvArameM bhI eka nIla parvata hai, jahA~ snAna karake pAparahita huA manuSya svargako jAtA hai ( anu0 25 | 13) / ( 4 ) eka vAnara senApati, isake dvArA dUSaNa ke choTe bhAI pramArthAkA vadha ( vana0 287 / 27 ) | ( 5 ) pANDavapakSakA eka yoddhA, jo udAra rathI, sampUrNa astroMkA jJAtA aura mahAmanasvI thA ( udyoga0 171 / 15 ) / anUpadezakA rAjA, jise azvatthAmAne mUcchita kiyA thA ( bhISma0 94 / 36 ) / isake ratha ke ghor3oMkA varNana ( droNa0 23 | 65 ) | durjayake sAtha yuddha ( droNa0 25 / 45 ) / azvatthAmAdvArA vadha ( droNa0 31 / 25 ) | isake kaliGgarAja citrAGgadakI kanyAke svayaMvara meM jAne kI carcA ( zAnti 0 4 / 6 ) / nIlagiri - bhadrAzva varSakI sImApara sthita eka parvata, jise lA~ghanera ramyaka varSa AtA hai ( sabhA0 28 / 6 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 749 ) / nIlA eka mukhya nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiN| ( bhISma0 9 / 31 ) / nIlI- mahArAja ajamIDhakI dvitIya patnI / inake garbha se duSyanta tathA parameSThIkA janma huA thA ( Adi0 94 / 32) /
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navAga pakSAlikA nIvArA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya janatA 1) / naimiSAraNyameM Akara arjunane utpalinI (kamalapItI hai (bhISma0 9 / 18) / maNDita gomatI ) nadIkA darzana kiyA (Adi0 214 / nRga-eka prasiddha evaM prAcIna dAnI rAjA, jo yamarAjakI 6) / isa siddhasevita puNyamaya tIrthameM devatAoMke sAtha samAmeM virAjamAna hote haiM (sbhaa08|8)| nRgane brahmAjI nitya nivAsa karate haiN| naimiSakI khoja karanevAle vArAhatIrthameM payoSNI nadIke taTapara yajJa kiyA thA, jisameM puruSakA AdhA pApa usI kSaNa naSTa ho jAtA hai aura usa indra somapAna karake masta ho gaye the aura pracura dakSiNA tIrtha meM praveza karate hI vaha sAre pApoMse chuTakArA pA pAkara brAhANaloga bhI harSollAsase paripUrNa ho gaye the jAtA hai / vahA~ tIrthasevanameM tatpara ho eka mAsataka (vana0 88 / 5-6, vana0 121 / 1-2) / inheM nivAsa karanA cAhiye / pRthvIra jitane tIrtha haiM, ve sabhI bhAratavarSa bahuta priya thA (bhiissm09|7-9)| ye naimiSameM vidyamAna haiM / jo vahA~ snAna karake niyama-pAlanazauryase suyaza evaM sammAnake bhAgI hokara uttama lokoMko pUrvaka niyamita bhojana karatA hai, vaha gomedha yajJakA phala prApta hue the (bhISma0 17 / 9-10) / zrIkRSNa pAtA aura apane sAta pIr3hiyokA uddhAra kara detA hai| dvArA giragiTakI yonise uddhAra (anu070 / 7) / jo naimiSameM upavAsapUrvaka prANatyAga karatA hai, vaha samasta zrIkRSNake pUchanepara inakA apanI AtmakathA sunAnA punnylokomeN AnandakA anubhava karatA hai| naimiSatIrtha (anu070|10-28)| zrIkRSNakI AjJAse inakA nitya pavitra aura puNyajanaka hai| (vana0 84 / 59svargalokameM gamana (anu070 / 29) / godAnamahimAke 64) / devarSisevita prAcI dizAmeM naimiSa nAmaka tIrtha prasaMgameM inakA nAmanirdeza (anu0 76 / 25) / hai, jahA~ bhinna-bhinna devatAoMke pRthaka pRthaka puNyatIrtha mAMsa-bhakSaNakA niSedha karaneke kAraNa inako parAvaratattvakA haiN| vahA~ devarSisevita parama ramaNIya puNyamayI gomatI zAna ( anu0 115 / 60) / nadI hai| devatAoMkI yajJabhUmi aura sUryakA yajJa-pAtra vidyamAna hai (vana0 87 / 6-7) / bhAiyosahita nRtyapriyA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya. 46 / rAjA yudhiSThirane namiSAraNya tIrthameM Akara gomatIke puNya 10) / tIrthoM meM snAna, godAna evaM dhana dAna kiyA (vana0 nRsiMha-bhagavAn viSNuke avatAra / inake dvArA hiraNya 95 / 1-2) / kazipuke vadhakI kathA (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 785 se 789 tk)| naimiSakakSa-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka prAcIna tIrtha, jisakA nirmANa naimiSAraNyanivAsI muniyoMne kiyA thaa| nepAla-himAlayakI tarAIkA eka janapada / karNane apanI vahA~ snAna karanese agniSToma yajJakA phala prApta hotA hai digvijayake samaya yahA~ke rAjAko jItA thA (vana (vana0 83 / 109) / 254 / 7) / . nemihaMsapatha-eka sthAna, jo zrIkRSNake hI rASTrabhUta naimiSeya-eka tIrtha, jahA~ naimiSAraNyavAsI muniyoMke darzanArtha Anartadezake bhItara akSaprapatanake samIpa thA / yahIM __ sarasvatIkI dhArA pazcimase pUrvako lauTa AyI thii| yahA~ bhagavAn zrIkRSNane gopati evaM tAlaketukA vadha kiyA sarasvatIkI dhArA palaTanekA vizeSa vivaraNa (zalya037 / thA (sabhA038 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 824) / . 35-57) / naikapRSTha-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 41) / naiRta-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 51) / naigameya-(1) kumAra kArtikeyake tRtIya bhrAtA / pitAkA naiti-eka rAkSasa / pRthvIke prAcIna zAsakoMmeM isakA nAma hai ( zAnti0 227 / 52) / nAma anala (Adi. 66 / 24) / (2) kumAra aukI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya. 46 / 29) / kArtikeyakI cAra mUrtiyomese eka mUrti / doke nAma thezAkha aura vizAkha (zalya 44 / 37) / naubandhana-himAlayakA eka zikhara / yahA~ matsya bhagavAnake sIMgase kholakara saptarSiyoMne naukA bA~dhI thI (vana. naimiSa-( ise naimiSa evaM naimiSAraNya bhI kahA jAtA hai| Ajakala loga ise nImasAra' kahate haiN| yaha sthAna 187 / 50) / sItApura jilemeM hai| ) naimiSAraNya tIrtha meM aunako apanA nyagrodhatIrtha-uttarAkhaNDakA dRSadvatI-taTavartI eka Azrama dvAdaza vArSika yajJa kiyA thA (bhaadi.1|1: Adi (vana0 90 / 15) / 4.) / RSiyoMkI preraNAse sautine yahA~ mahAbhAratakI sampUrNa kathA sunAyI thI (Adi0 1 / 9-25) / pakSAlikA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / isa tIrtha meM devatAoMne yajJa kiyA thA (Adi. 196 / 19) / ma0 nA0 24 For Private And Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paGkajit pathikRta paGkajit-garuDakI pramukha saMtAnoMmeMse eka ( udyoga0 karake mahAn puNyase yukta ho manuSya satpuruSoMke lokameM 101 / 10) / pratiSThita hotA hai (vana083 / 162) / paGkadigdhAGga-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 68) / paJcavIrya-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 36 ) / paJcaka-indradvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka / paJcazikha-eka prAcIna RSi, jo kapilAke putra aura dUsarekA nAma utkroza thA (zalya0 45 / 35) / Asurike ziSya the ( zAnti0 218 / 6) / inakA paJcakarpaTa-eka pazcima bhAratIya janapada, jise nakulane paJcazikha nAma par3anekA kAraNa ( zAnti0 218 / jItA thA (sabhA0 32 / 7) / 11-12) / mithilAnareza janadevako inakA upadeza paJcagaGgA-eka tIrtha, jahA~ mRtyune tapasyA kI thI (droNa. (zAnti0 218 / 22 se 219 / 52 tk)| jarA-mRtyukI nivRttike viSayameM janakako inakA upadeza 54 / 23) / (zAnti. 319 / 6-15) / pazcagaNa-uttara dizAkA eka janapada, jise arjunane jItA pazcAla-eka bhAratIya janapada ( bhISma. 9 / 41; thA (sabhA0 27 / 12) / bhiissm09|47)| paJcacUr3A-pA~ca jUDovAlI eka apsarA (vana0 134 / 12) / jo zukadevajIko paramapadakI prAptike liye paTaccara-eka bhAratIya janapada aura vahA~ke nivAsI rAjA Upara kI ora jAte dekha Azcaryacakita ho uThI thI evaM rAjakumAra Adi; isa dezake loga jarAsaMdhake bhayase (zAnti. 332 / 19-20) / isane nAradajIke samakSa dakSiNako bhAga gaye the ( sabhA0 14 / 26) / nArI-svabhAvakA varNana kiyA thA (anu0 38 / 11-30) / sahadevane inheM dakSiNadigvijayake samaya jItA thA (sabhA0 31 / 4) / ye loga yudhiSThirake pakSameM lar3ane paJcajana-paJcajana' nAmase prasiddha pA~ca asura, jo Aye the aura unhIM ke sAtha krauJcavyUhake pRSThabhAgameM khar3e narakAsurake anuyAyI the / bhagavAn zrIkRSNane inakA the (bhISma0 50 / 48) / vadha kiyA thA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. pATha, pRSTha 798) / paTavAsaka-dhRtarASTrakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatrameM jala marA thA ( Adi0 57 / 18) / paJcanada-pazcimottara bhAratakA eka pradeza, jise Ajakala paMjAba kahate haiN| ise pazcima-digvijayake samaya nakalane paTuza-eka rAkSasa, jisane zrIrAmasenAke panasa nAmaka jItA thA ( sabhA0 32 / 11) / isa prAntameM pA~ca vAnarake sAtha yuddha kiyA thA ( vana0 285 / 9) / prasiddha nadiyA~ vipAzA (vyAsa ), zatadrU (satalaja), paNDitaka ( yA paNDita)-dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka irAvatI ( rAvI), candrabhAgA (canAba ) aura vitastA ( Adi. 67 / 101) / bhImasenadvArA isakA vadha ( jhelama ) bahatI haiN| isaliye ise paJcanada yA paJcAba (bhISma 88 / 24-25) / kahA gayA hai / patatri-kauravapakSakA eka yoddhA, isakA bhImasenadvArA paJcanada-(1) eka tIrtha, jahA~ snAna karanese manuSya rathahIna honA ( karNa 48 / 30) / paJcamahAyajJoMkA phala pAtA hai ( vana0 82 // 83) / patana-rAkSasoM aura pizAcoMke dala (vana0 285 / 1-2) / (2) kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha, jahA~ koTi patAkI-kauravadalakA eka yoddhA, jise sAtha lekara arjunapara tIrthameM snAna karanese azvamedha yajJakA phala prApta hotA hai AkramaNa karaneke liye duryodhanakA zakuniko Adeza (vana0 83 / 16-17) / (droNa0 156 / 122) / pazcamI-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM pativratAmAhAtmyaparva-vanaparvakA eka avAntara parva (adhyAya (bhISma0 9 / 26) / 293 se 299 tk)| paJcayajJA-eka prAcIna tIrtha, jahA~kI yAtrA karanese manuSya patti-senAkA parimANavizeSa (Adi0 2 / 19) / svargalokameM pratiSThita hotA hai (vana0 84 / 10-11) / pattorNa-eka kSatriyanareza, jo yudhiSThirake rAjasUyayajJameM bheMTa paJcarAtra-eka Agama yA zAstra, jisake vizeSajJa paJcazikha lekara Aye the (sabhA0 52 / 18) / muni batAye gaye haiM (zAnti. 218 / 11-12) / pathikRta-eka agni; yadi darza aura pUrNamAsa yAga bIcameM paJcavaktra-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 76) / hI baMda ho jAya to inake liye aSTAkapAla puroDAza paJcavaTI-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha, jisakI yAtrA denekA vidhAna hai (vana0 221 // 30) / For Private And Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir padAti ( 187 ) paramakrodhI padAti-kurukumAra janamejayake sAtaveM putra ( Adi0 94 / payasya-maharSi aGgirAke vAruNasaMjJaka ATha putroM se eka 57) / (anu. 85 / 13.) / padma (prathama)-(1) kazyapa aura kadrUse utpanna padmanAmaka payodA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / eka pramukha nAga (Adi. 35 / 10) / (2) 28) / (dvitIya) kazyapa aura kadruse utpanna padmanAmakA dUsarA nAga payoSNI-eka parama pavitra nadI, jo vindhyaparvatase nikala( Adi0 34 / 10) / ye donoM padma varuNakI sabhA kara dakSiNa dizAkI ora bahatI hai / rAjA nalane ise upasthita hote haiM (sbhaa09|8)| (3) eka samudragAminI batAkara damayantIko isakA aura vindhyarAjA, jo yama-sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA parvatakA darzana karAyA thA ( vana0 61 / 22) / karatA hai (sabhA0 8 / 21) / (4) eka nidhi, jo saritAoMmeM zreSTha payoSNImeM jAkara snAna evaM devatAkuberakI sabhAmeM upasthita rahatI hai (sabhA0 1039) / pitaroMkA pUjana karanese tIrthasevIko sahasra godAnakA phala (5) skandakA eka sainika (shly045| 56) / milatA hai (vana0 85 / 40) / rAjA nRgane payoSNIke panakUTa-bhagavAn zrIkRSNake eka prAsAdakA nAma (sabhA0 taTapara uttama vArAhatIrthameM yajJa kiyA thA, jisameM soma 38 / 29 ke bAda dA. pATha, pRSTha 815) / (isa mavanameM pIkara indra aura dakSiNA pAkara brAhmaNa masta ho gaye bhagavAna kI preyasI zrIsuprabhAjI rahatI thiiN|) the (bana. 88 / 4-6, vana0 121 / 1-2) ! payoSNIkA jala hAthase uThAyA gayA ho, dharatIpara par3A ho padmaketana-garuDakI pramukha saMtAnoMmeMse eka (udyog0101| yA vAyuke vegase uchalakara zarIrapara par3a gayA ho, vaha 11) / janmase lekara mRtyuparyanta kiye hue samasta pApoMko hara letA padmanAbha-(1) dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka (Adi. hai| yahA~ bhagavAn zaGkarakA zRGganAmaka vAdyavizeSa hai| 67 / 96) / (2) naimiSAraNyameM gomatI-taTapara jisake darzanase manuSyako zivadhAmakI prApti hotI hai / isakA nAgapurameM nivAsa karanevAlA eka nAga (zAnti0355 / mAhAtmya dUsarI sabhI nadiyoMse bar3hakara hai (vana0 88 / 4) / isake guNoMkA varNana (zAnti0 355 / 5 7-9) / dharmarAja yudhiSThira lomazajI, bhAiyoM aura 11) / isakA apanI patnIse dharmaviSayaka vArtAlApa sevakoMke sAtha vidarbhanarezadvArA pUjita uttama tIrthoMvAlI (zAnti0 359 adhyaay)| abhimAna aura roSa puSyasalilA payoSNIke taTapara gaye the| usake jalameM chor3akara brAhmaNako darzana deneke liye udyata honA yazasambandhI somarasakA sammizraNa huA thaa| dharmarAjane (zAnti. 361 / 4-12) / brAhmaNake pUchanepara payoSNIke taTapara jAkara usakA jala pIyA aura vahA~ sUryamaNDalakI kathA sunAnA (zAnti0 362 adhyaay)| nivAsa kiyA (vana0 120 / 31-32) / amUrtarayAke padmasara-eka sarovara, jahA~ khANDavaprasthase girivrajakI ora putra rAjA gayane isake taTapara sAta azvamedha yajJa karake jAte samaya mArgameM zrIkRSNa, arjuna aura mImasena pahu~ce somarasake dvArA vajradhArI indrako saMtuSTa kiyA thA (vana. the (sabhA0 20 / 26) / 125 / 3) / yaha bhAratakI una pramukha nadiyomese padmasIgandhika-cedidezake pAsa vanaprAntameM sthita eka hai, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM (bhISma. 9 kamalamaNDita sarovara, jahA~ vyApAriyoMke eka dalapara jaMgalI hAthiyoMne AkramaNa kiyA thA (vn065| 2-8) / para-(1) eka prAcIna rAjA ( Adi. 1 / 234) / padmAvatI-skandakI anucarI mAtRkA (zalya 46 (2) vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka (anu. 20) / panasa-eka vAnara-yUthapati, jo sattAvana karoDa senA sAtha parataGgaNa-eka bhAratIya janapada (bhiissm09|64)| lekara zrIrAmacandrajIke pAsa AyA thA (vana 283 / parapuraJjaya-eka haihayavaMzI rAjakumAra, isake dvArA hiMsaka 6) / isane paTuza nAmaka rAkSasake sAtha yuddha kiyA thA pazuke dhokhemeM eka RSikI hatyA (vana. 184 / (vana0 285 / 9) / 5) / ariSTanemidvArA isake brahmahatyAke bhramakA nivApampAsarovara--RSyamUka parvatake pAsakA eka sarovara, jisake __raNa (vana0 184 / 14) / samIpa apane cAra mantriyoMke sAtha savarNa-mAlAdhArI paramakAmboja-pazcimottara bhAratakA eka janapada, jise ajenane vAnararAja vAlIke bhAI sugrIva nivAsa karate the (vana jItA thA (sabhA0 27 / 25) / 279 / 44) / paramakrodhI-eka vizvedeva ( anu0 91 / 32) / For Private And Personal Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parameSThI ( 188 ) parAvasu parameSThI-mahArAja ajamIr3hake dvArA nIlIke garbhase utpanna varNana ( udyoga. 179 / 3-4) / bhISmake sAtha yuddhAdvitIya putra, inake sabhI putra pAJcAla kahalAye (Adi. rambha ( udyoga. 179 / 19 se 185 adhyAya tk)| 94 / 32-33) / devatA, pitara aura gaGgAke Agrahase inakA yuddha baMda karake parazurAma-maharSi jamadagnike putra, mAtAkA nAma reNukA, bhaSmapara satuSTa honA (udyoga0 185 / 36) / ambAinake dvArA samantapaJcaka kSetrakA nirmANa ( Adi se apanI asamarthatA prakaTa karate hue jAne ke liye 4) / kSatriyoMke rudhirase pitaroMkA tarpaNa tathA pitaroM- kahanA ( udyoga0 186 / 3) / saMjayako samajhAte hue dvArA inako varadAna (Adi0 2 / 5-7) / inhoMne nAradajIdvArA inake caritrakA varNana (droNa. 70 ikkIsa bAra isa pRthvIko kSatriyoMse zUnya kiyA aura antameM adhyaay)| zivase varadAna pAnA aura dAnavoMkA vadha mahendra parvatapara uttama tapasyA kI (aadi064|4)| inake karanA (karNa0 34 / 149-155) / brAhmaNarUpadhArI dvArA maharSi kazyapako samasta pRthvIkA dAna (Adi. karNakA rahasya khula jAnepara inake dvArA usako zApa-dAna 129 / 62 ) / droNako sampUrNa astroMkI zikSA (karNa0 4 / 9) / inake dekhanemAtrase daMzanAmaka rAkSasa(Adi. 129 / 66) / droNako brahmAstrakA dAna kA kITa-yonise uddhAra ( zAnti0 3 / 14) / karNako (Adi. 165 / 13) / ye yamasabhAmeM upasthita hote haiM zApa (zAnti03 / 30-32) / inake janmakA prasaMga (sabhA08 / 19) / inake dvArA jambhAsurake mastakakA (zAnti.19 / 31-32) / tapasyAdvArA mahAdevajIse bhedana aura zatadundubhi nAmaka daityakA vinAza / inake kuThAra prApta karanA (zAnti. 49 / 33) / haihayarAja dvArA ikkIsa bAra kSatriyoMkA vinAza huA aura sahasra arjunakI bhujAoMkA chedana (zAnti0 49 / 48) / bAhu arjuna mArA gyaa| zAlvake sAtha inakA bhayAnaka kArtavIryake vaMzakA saMhAra (zAnti0 49 / 52-53) / yuddha, zAlvake saubhavamAnako naSTa na kara sakaneke yajJAntameM sArI pRthvI dakSiNArUpameM kazyapako dAna (zAnti. sambandha inake prati nagnikA kumArikAoMke vacana (sabhA0 38 / 29 ke bAda, pRSTha 792 se 795 taka ) / ye 49 / 63-64) / zUrpAraka kSetrameM nivAsa (zAnti0 yudhiSThirake rAjasUya yajJameM gaye the aura inake sahita RSioMne 49 / 66-67) / mucukundako kapota aura baheliyekI yudhiSThirakA abhiSeka kiyA ( sabhA0 53 / 11) / kathA sunAnA (zAnti0 adhyAya 143 se 149 tk)| parazurAmajIne bhRgutuGga parvatapara yudhiSThirako upadeza diyA inake dvArA brAhmaNako pRthvI-dAna (zAnti. 234 / thA (sabhA0 78 / 15) / lomazajIdvArA yudhiSThirake 26) / ziva-mahimAke viSayameM yudhiSThirako apanA anuprati inake caritrakA varNana (vana. 99 / 40-71) / bhava sunAnA (anu. 18 / 12-15) / vaziSTha Adi pitAkI AjJAse inakA apanI mAtAkA vadha karanA RSiyoMse apanI zuddhikA upAya pUchanA (anu0 84 / ( vana0 116 / 11) / inako pitAkA varadAna 39-40) / inake dvArA bhUmidAna (anu. 137 / (vana0116 / 18) / inake dvArA kArtavIrya arjanakA 12) / kArtavIrya arjunakA vadha (Azva0 29 / 11) / vadha ( vana0 116 / 25) / kupita hue inakA ikkIsa bAra kSatriyoMkA saMhAra (Azva0 29 / 18) / ikkIsa bAra pRthvIko kSatriyoMse sUnI karanA (vana. pitaroMke samajhAnese yuddhase virata honA aura tapasyAdvArA 117 / 9) / inakA yajJa aura kazyapa Adi brAhmaNoM- paramasiddhikI prApti (Azva0 10 adhyaay)| ko bhUmidAna ( vana0 117 / 11) / ye karNake parazurAmakuNDa-kurukSetrakI sImAmeM sthita aura parazurAmaguru the ( vana0 302 / 9) / hastinApura jAte samaya dvArA sthApita pA~ca kuNDa, jo suprasiddha tIrtha haiN| inakI mArgameM inakA zrIkRSNase milanA aura vArtAlApa karanA utpatti aura mahattA (vana0 83 | 26-38) / (udyoga0 83 / 64 ke bAdase 72 tk)| kaurava parazuvana-eka naraka (zAnti0 321 / 32 ) / sabhAmeM dambhodbhavakA udAharaNa dete hue nara-nArAyaNasvarUpa parahA eka prAcIna rAjA (Adi0 1 / 230) / zrIkRSNa aura arjunakI mahimAkA varNana ( udyoga. 96 adhyaay)| ambAkA kArya karane ke liye use sAntvanA parAnta-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 47) / denA ( udyoga. 177 / 32-31) / ambAke sAtha parAvasu-eka RSi, jo rebhya munike putra aura arvAvasuke hastinApura jAkara bhISmase use grahaNa karaneko kahanA bar3e bhAI the / hiMsaka pazuke dhokhemeM inake dvArA pitAkA (udyoga. 178 / 30) / bhISmake asvIkAra karanepara vadha aura unakA antyeSTi-saMskAra ( vana0 138 / unheM mAra DAlanekI dhamakI denA ( udyoga. 178 / 2-7) / inakA apane choTe bhAI arvAvasuko apanI 35-36) / bhISmake sAtha yuddhake liye kurukSetrameM jAnA kI huI brahmahatyAke nivAraNake liye vrata karanekI AjJA (udyoga0 178 / 66) / inake saMkalpamaya rathakA denA aura unakA bhAIkI AjAko svIkAra karanA (vana. For Private And Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAvaha parIkSit (parIkSit ) 13818-10) / devatAodvArA bRhadyumna ke yajJase inakA nikalavAyA jAnA (vana0 138 / 20) / arvAvasuke prayatnase inakA nirdoSa siddha honA (vana0 138 / 21) / inake dvArA parazurAmajopara AkSepa ( zAnti0 49 / 57-59) / ye aGgirAke vaMzaja mAne jAte haiM (zAnti. 208 / 26) / inhoMne uparicarake yajJakI sadasyatA svIkAra kI (zAnti0 336 / 7) / ye indrasabhAke sadasya haiM (sbhaa07| 17 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| parAvaha-vAyuke sAta bhedoMmeMse eka / yaha saptama vAyu hai| isake svarUpa aura zaktikA varNana (zAnti0 328 / 52) / parAzara-(1) dhRtarASTra ke vaMzameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatrameM svAhA ho gayA ( Adi. 57 / / 19) / (2) maharSi zaktike dvArA adRzyantIke garbhase utpanna eka RSi, jo vasiSTha munike pautra the (Adi0 177 / 1) / rAkSasabhAvApanna kalmASapAdadvArA inake pitA zaktikA vadha ( Adi. 175 / 40) / bAraha ca ( Adi0 175 / 40) / bAraha varSoMtaka mAtAke garbhameM inakA vedAbhyAsa ( Adi. 176 / 15) / inakA parAzara' nAma honekA kAraNa (Adi0 177 / 3) / apanI mAtAke mu~hase rAkSasadvArA apane pitAkI mRtyukA samAcAra sunakara sampUrNa jagatke vinAzake liye inakA saMkalpa ( Adi. 177 / 5-9) / bhRgavaMzI aurvakI kathA sunAkara vaziSThadvArA inake jagadvinAzaka saMkalpakA nivAraNa (Adi. 177 / 11 se adhyAya 180 / 1 tk)| inake dvArA rAkSasasatrakA anuSThAna, pulastya Adi maharSiyodvArA inake rAkSasayajJakA nivAraNa ( Adi0 180 / 8-11) / satyavatIke rUpake prati inakA AkarSaNa ( Adi. 63 / 7071) / inakA satyavatIko yojanagandhA hone kA varadAna denA (Adi0 63 / 80-82) / inake dvArA satyavatIke garbhase vyAsakA janma (Adi0 63 / 84) / ye zarazayyApara par3e hue bhISmajIko dekhaneke liye unake pAsa gaye the (zAnti0 47 / 10) / inhoMne dayAvaza saudAsake putrakI rakSA kI thI (zAnti0 49 / 77) / inake dvArA janakako kalyANa-prAptike sAdhanakA upadeza (zAnti0 290 adhyAya) / zivamahimAke viSayameM yudhiSThirako apanA anubhava batAnA (anu0 18 / 4045) / inakA apane ziSyoMko vividha jJAnapUrNa upadeza ( anu. 96 / 21 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 5774 se 5786 tk)| parAzaramatAnusAra sAvitrI mantrakA varNana (anu0 150 adhyaay)| parikSit (parIkSit)-(1) kurukumAra avizitke prathama putra / inake kakSasena, ugrasena, citrasena, indrasena, suSeNa tathA bhImasena nAmake chaH putra the / ye sabhI dharma aura arthake jJAtA the (Adi0 94 / 52-54) / (2) kurukumAra anazvAke putra / inakI mAtAkA nAma 'amRtA' thA / inake dvArA suyazAke garbhase bhImasenakA janma huA thA (Adi. 95 / 41-42) / (3) eka pANDuvaMzIya samrATa, jo subhadrAkumAra abhimanyu aura uttarAke putra the (Azva0 66 adhyaay)| inake janmakAlameM bhagavAn zrIkRSNa hastinApurameM vidyamAna the ( Azva0 66 / 8) / ye brahmAstrase pIr3ita honeke kAraNa ceSTAhIna zavake rUpameM utpanna hue; ataH svajanoMkA harSa aura zoka bar3hAnevAle ho gaye the (Azva0 66 / 9) / inheM jIvita karaneke liye kuntIkI zrIkRSNase prArthanA ( Azva0 66 / 1528) / inheM jilAne ke liye rotI huI subhadrAkI zrIkRSNase prArthanA ( Azva0 67 adhyAya) / zrIkRSNakA prasUtikAgRhameM praveza, uttarAkA vilApa aura apane patrako jIvita karaneke liye usakI prArthanA ( Azva0 68 adhyaay)| uttarAkA vilApa aura bhagavAn zrIkRSNakA usake mRta bAlakako jIvanadAna denA (bhAzva0 69 adhyaay)| zrIkRSNadvArA parIkSitkA nAmakaraNa / uttarAkA inheM godameM lekara zrIkRSNako praNAma karanA aura zrIkRSNakA zizu parIkSitake liye bahuta-se ratna upahArameM denA ( aashv070|9-12)| inakI eka mAsakA avasthA honepara pANDavoMkA himAlayase dhana lekara AnA (Azva0 70 / 13-14) / yudhiSThiradvArA parIkSitkA kurudezake rAjyapara abhiSeka (mahAprasthAna0 5 / 7-8) / kRpAcAryakI pUjA karake yudhiSThirakA puravAsiyosahita parIkSitko ziSyabhAvase unakI sevAmeM sauMpanA ( mahAprasthAna 5 / 14-15) / inakA mAdravatIke sAtha vivAha aura usake garbhase janamejaya AdikA janma (Adi. 95 / 85) / inake tIna putra aura the-zrutasena, ugrasena aura bhImasena (Adi0 3 / 17) / ye apane prapitAmaha pANDukI bhA~ti zikAra khelaneke zaukIna the (Adi. 40 / 10-11) / inakA eka dina mRgayAke liye eka gahana vanameM jAkara eka hiMsaka pazuko bIMdhanA aura usa pazukA adRzya ho jAnA (Adi0 40 / 13-16) / thake-mA~de aura pyAse hue rAjAkA zamIka munike Azramapara AnA, apane bANoMse biMdhe hue pazukA patA pUchanA aura dhyAnastha munike uttara na denepara kupita hue narezakA unake kaMdhepara eka marA huA sA~pako DAla denA (Adi. 40 / 17-21) / rAjAke durvyavahArase dukhI hue RSikumAra kRzakA zamIkaputra zRGgIRSiko unake viruddha For Private And Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parigha ( 190 ) uttejita karanA ( Adi0 40 / 27-32) / zRGgI. parivaha-chaThA vAyutattva, isake svarUpa aura zaktikA varNana RSikA kRzase rAjA parIkSitke durvyavahArakI bAta jAnakara (zAnti0328 / 48 ) / unheM zApa denA aura zamIkakA apane putrako zAnta karate parikhyAdha-pazcima dizAmeM rahanevAle eka maharSi (zAnti. hue zApako anucita batAnA (Adi0 41 adhyaay)| 208 / 30) / zamIkamunike bheje hue gauramukhakA rAjA parIkSitke pAsa AnA aura zRGgIRSike diye hue zApakI bAta batAkara parizruta-(1)skandakA eka sainika (zalya.45 / unase AtmarakSAke liye prayatna karaneko kahanA ( Adi0 60)(2) skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 61) 42 / 13-22) / rAjA parIkSitkA pazcAttApa karanA, parjanya-eka devagandharva, jo kazyapadvArA munike garbhase utpanna mantriyoMkI salAhase eka hI khaMbhekA U~cA mahala banavAnA hue the ( aadi065| 44) / ye arjunake janmo. aura rakSAke liye mantra, auSadha AdikI Avazyaka tsavameM padhAre the (Adi0 122156 ) / vyavasthA karanA (Adi. 42 | 23-32) / parIkSitkI rakSAke liye Ate hae kAzyapako lauTAkara takSakakA parNazAlA-yAmunaparvatakI talahaTImeM basA huA brAhmaNoMkA eka chalase parIkSitake pAsa pahu~cakara unheM DaMsa lenA ( Adi gA~va, jahA~ zarmI nAmaka vidvAn brAhmaNa rahate the ( anu. 43 adhyaay)| inakI mRtyuse dukhI hue mantriyoMkA 68 / 4-6 ) / rodana aura inake alpavayaska putra janamejayakA rAjyA- parNAda-(1) eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM bhiSeka ( Adi0 44 / 1-6) / janamejayake virAjate the ( sabhA0 4 / 13) / hastinApura jAte pUchanepara mantriyoMdvArA inake dharmamaya AcAra samaya mArgameM zrIkRSNase inakI bheMTa (udyoga083 / tathA uttama guNoMkA varNana (Adi0 49 / 3-18) / 64 ke bAda dA0 pATha ) / (2)eka vidarbhanivAsI takSakadvArA inakI mRtyu honekA punaH varNana (Adi. brAhmaNa / inakA bAhuka nAmadhArI rAjA nalakA samAcAra adhyAya 49 se 50 tk)| vyAsajIkI kRpAse janamejaya- damayantIse kahanA (vana0 70 / 2-13) / inheM ko apane paralokavAsI pitA parIkSit kA darzana / unakA damayantIdvArA puraskAra-dAna (vana0 70 / 19) / apane pitAko avabhRtha-snAna karAnA / tatpazcAt parIkSit- (3) vidarbhanivAsI satya nAmaka brAhmaNake yazameM hotAkA * kA adRzya ho jAnA (Azrama0 35 / 6-9) / kAma karanevAle RSi ( zAnti0 273 / 8) / mahAbhAratameM Aye hue parIkSitke nAma-abhimanyusuta, parNAzA-pazcimottara bhAratakI eka nadI, jo varuNakI sabhAmeM abhimanyuja, bharatazreSTha, kirITitanayAtmaja, kuruzreSTha, upasthita hotI hai ( sabhA0 9 / 21) / ( koI-koI kuru-nandana, kururAja, kuruvardhana, pANDaveya Adi / ise rAjapUtAneke antargata 'banAsa nadI' mAnate haiM, jo (4) ayodhyAke eka ikSvAkuvaMzI nareza (vana. 1923) / carmaNvatI yA cambalakI sahAyaka hai|) yaha una pramukha inakA maNDUkarAjakI kanyA suzobhanAse vivAha (vana. nadiyoMmeMse hai, jinakA jala bhAratavAsI pIte haiM ( bhISma 192 / 12) / inake dvArA suzobhanAke bAvar3ImeM 9 / 31) / isane varuNadvArA zrutAyudha nAmaka putrako DUba jAnepara maNDUkoM ko mAra DAlanekA Adeza (vana0 janma diyA aura varuNase prArthanA kI ki merA yaha putra 192 / 22 -24) / maNDUkarAjadvArA punaH inheM zatruoMke liye avadhya ho|' taba varuNane kahA ki 'maiM suzobhanAkI prApti (vana. 192 / 35) / suzobhanAke isake liye hitakAraka varake rUpameM yaha divyAstra pradAna garbhase inheM putrakI prApti aura inakA vanagamana (vana0 karatA hU~, jisake dvArA tumhArA yaha putra avadhya hogA' 192 / 38) / (5) eka prAcIna nareza, jo kuru (droNa / 92 | 44-46 ) / vaMzI abhimanyuputra parIkSitse bhinna the| indrota munidvArA inake putra janamejayakI brahmahatyAkA nivAraNa parvaNa-rAkSasoM aura pizAcoMke dala (vana. 285 / (zAnti0 adhyAya 150 se 151 tk)| parigha-(1) aMzadvArA skandako diye gaye pA~ca pArSadoM- parvata-prAcIna RSi yA devarSi, jo janamejayake sarpasatra meM meMse eka / cArake nAma isa prakAra haiM-vaTa, bhIma, dahati sadasya bane the (Adi0 53 / 8)|(ye aura aura dahana / (2) viDAlopAkhyAnameM varNita vyAdhakA nArada aneka sthaloMpara sAtha-sAtha varNita hue haiN| ina nAma ( zAnti0 138 / 117 ) / donoMko gandharva bhI mAnA jAtA hai aura devarSi bhii|) parvata paribarha-ruDakI pramukha saMtAnoMmeMse eka (udyoga aura nArada draupadIke svayaMvarake avasarapara AkAzameM darzaka 101 / 13) / banakara upasthita the ( Adi. 186 / 7) / ye For Private And Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org parva saMgrahaparva yudhiSThirakI sabhA meM virAjate the ( sabhA 4 / 15 ) / ye indrasabhA meM bhI rahate haiM (sabhA 0 7 / 10) / gandharvarUpase kuberakI sabhA meM bhI virAjate haiM (sabhA0 10 | 26 ) | ye nAradajIke sAtha indraloka meM gaye the ( vana0 54 / 14 ) / kAmyakavanameM pANDavoMke pAsa jAkara inhoMne unheM zuddhabhAvase tIrthayAtrA karaneke liye AjJA dI thI vana0 93 | 18-20 ) / rAjA saMjayakI kanyAko dekhakara use prApta karanekI icchA karanA ( droNa0 55 / 9 - 10 ) / usa kanyAkA nAradajIdvArA varaNa ho jAnese kupita hue inake dvArA nAradajIko zApa (droNa055 14) / inakA rAtriyuddha meM kaurava-pANDava senAoMmeM dIpakakA prakAza karanA ( droNa0 163 / 15 ) / ye nAradajIke bhAnaje the- ina donoM muniyoMke upAkhyAnakA zrIkRSNadvArA varNana (zAnti0 30 adhyAya ) / inakA rAjA saMjayako putraprAsikA vara denA ( zAnti0 31 / 16-19 ) / agastyajIke kamaloMkI corI honepara zapatha khAnA ( anu0 94 / 34 ) / parvasaMgraha parva - AdiparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 2 ) / palAlA - sAta zizu-mAtAoMmeMse eka ( vana0 228 / 10) / palAzavana - eka tIrthabhUta vana, jahA~ jamadagnine yajJa kiyA thA / usa yajJameM zreSTha nadiyA~ mUrtimatI ho apanA apanA jala lekara una munizreSTha ke pAsa AyI thIM / unhoMne vahA~ madhuse brAhmaNoMko tRpta kiyA thA ( vana0 94 / 1619) / palita-viDAlopAkhyAnameM varNita eka cUhekA nAma (zAnti 0 138 / 21 ) / isakA lomaza nAmaka bilAvake sAtha saMvAda ( zAnti0 138 / 34 - 198 ) / pavanahada - kurukSetra kI sImA meM sthita eka marudgaNatIrthaM / vahA~ snAna karanese manuSya viSNuloka meM pratiSThita hotA hai ( vana0 83 / 105 ) / ( 191 ) 15 1 pavitrapANi- eka RSi, jo yudhiSThirakI sabhA meM virAjate the ( sabhA0 4 1 ye indra-sabhAke bhI sabhAsada haiM ( sabhA0 7 / 12 ) / pavitrA bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke vAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 21 ) / pazu - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 37 ) / pazudA - skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 28 ) / pazu bhUmi - pazupatinAthakA nikaTavartI sthAna ( nepAla ) / isa dezapara bhImasenakI vijaya ( sabhA0 30 / 9 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAJcAla pazusakha - saptarSiyoM kA sevaka eka zUdra, jisakI strIkA nAma gAthA (anu0 93 / 22 ) / isakA vRSAdarbhise pratigrahake doSa batAnA (anu0 93 / 47 ) / yAtudhAnI se apane nAmakI vyAkhyA karanA ( anu0 93 / 100 ) / mRNAlakI corI ke viSayameM zapatha khAnA (anu093 / 131 ) / pazcima dizA- cAra dizAoMmeMse eka, isakA vizeSa varNana ( udyoga0 110 adhyAya) | pahnava - ( 1 ) eka pazcima bhAratIya janapada ( bhISma 09 / 68) / ( 2 ) eka mleccha jAti, jo nandinI nAmaka gaukI pU~chase prakaTa huI thI ( Adi0 174 / 36 ) / nakulane isa deza aura jAtike logoMko jItA thA ( sabhA0 32 / 17 ) | ye loga yudhiSThira ke rAjasUyayajJameM upahAra lAye the ( sabhA0 52 / 15 ) / ye mAndhAtAke rAjya meM nivAsa karate the ( zAnti0 65 / 13-14 ) / pAMzu - eka prAcIna deza, jahA~se rAjA vasudAnane chanbIsa hAthI, do hajAra ghor3e aura anya bheMTa-sAmagrI pANDavako samarpita kI thI ( sabhA0 52 / 27-28 ) / pAka- eka asura, jise indrane mArA thA ( zAnti0 98 / 50) / pAkhaNDa - eka dakSiNa bhAratIya janapada, jise sahadevane dUtoMdvArA hI vazameM kara liyA ( sabhA0 31 / 70 ) / pAJcajanya- (1) raivataka parvatakA samIpavartI vana, jisakI bar3I zobhA hotI hai ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dA0 pATha pRSTha 813) / ( 2 ) bhagavAn zrIkRSNakA zaGkha ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dA0 pATha pRSTha 818 ) / zAlvake sAtha yuddha karate samaya zrIkRSNadvArA pAJca janya zaGkhakA bajAyA jAnA ( vana0 20 / 13 ) / kurukSetra samarAGgaNameM bhagavAn zrIkRSNane apanA pAcajanya nAmaka zaGkha bajAyA thA ( bhISma0 25 / 15 ) / (3) pA~ca RSiyoMke aMza se utpanna eka agni / isakA dUsarA nAma tapa thA ( vana0 220 / 5, 11 ) / pAJcarAtra - eka uttama zAstra, jisake jAnanevAle maharSi rAjA uparicara vasuke yahA~ rahate the / isakI utpattikA prasaMga ( zAnti0 335 / 25-55 ) / For Private And Personal Use Only pAJcAla - ( 1 ) eka prAcIna deza / drupada yahIM ke rAjA the / draupadIko prApta karane ke bAda pANDavoMne yahA~ sAlabhara taka nivAsa kiyA thA ( Adi0 61 / 31 ) / ( vizeSa dekhiye paJcAla ) (2) eka prAcIna RSi, jinhoMne vAmadevake batAye hue dhyAnamArga se bhagavAn kI ArAdhanA karake unhIMke kRpAprasAdase vedakA kramavibhAga prApta kiyA thA ( zAnti0 342 / 102-103 ) /
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAzcAlI ( 192 ) pANDava pAzcAlI-rAjA drupadakI putrI, jo agnikuNDase utpanna huI thI (Adi. 166 / 44) / (dekhiye--draupdii)| pAJcAlya-uttarAkhaNDakA eka tIrthabhUta Azrama (vn090| 11-12) / pATalAvatI-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratake loga pIte haiM ( bhISma0 9 / 22) / pANikUrca-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 76) / pANikhAta-kurukSetrakI sImA meM sthita eka tIrtha, jahA~ snAna karake devatA-pitaroMkA tarpaNa karanese agniSToma, atirAtra aura rAjasUya yajJokA phala milatA hai (vana003 / 89) / pANimAn-eka nAga, jo varuNakI sabhAmeM upasthita ho unakI upAsanA karatA hai ( sabhA0 9 / 10) / pANItaka-pUSAdvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse ek| dUsarekA nAma kAlika thA ( zalya0 45 / 43) / pANDara-airAvatakulameM utpanna huA eka nAga, jo janamejaya ke sarpasatrameM jala marA thA ( Adi0 57 / 11) / pANDava-pANDuke putra | yudhiSThira, bhIma, arjuna, nakula tathA sahadeva-ye pA~coM pANDava kahalAte the / zatazRGganivAsI RSiyoMdvArA pANDavoMke nAmakaraNa saMskAra (Adi. 123 / 19-22) / vasudevake purohita kAzyapake dvArA inake upanayanAdi saMskAra aura rAjarSi zukadvArA inakA vividha vidyAoMmeM pAraGgata honA (Adi0 123 / 31 ke bAda, pRSTa 369) / pANDuke nidhanapara inakA vilApa (Adi0 124 / 17 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 372) / zatazRGganivAsI RSiyoMdvArA inako hastinApura pahu~cAkara bhISma Adi kauravoMko inake janmoMkA vRttAnta sunAnA (Adi0 125 / 22-28) / kRpAcAryase inakA adhyayana (Adi. 129 / 23) / droNAcAryase inakA adhyayana (Adi. 131 / 1) / ekalavyakI dhanurvidyAse inakA vismita honA (Adi0 131 / 41) / dupadapara inakA AkramaNa aura vijaya (Adi. 137 / 36-63) / dhRtarASTra ke Adezase pANDavoMkA vAraNAvata jAnA (Adi0 142 / 6-19) / viduradvArA inako kauravoMke kucakrase bacanekA saMketa (Adi. 144 / 1926) / vAraNAvatanivAsiyoMdvArA inakA svAgata (Adi. 145 / 1-5) / suraMgadvArA lAkSAgRise nikalakara inakA palAyana (Adi0 147 / 11-18) / vidurajIke bheje hue nAvikake dvArA inakA gaGgApAra honA (Adi. 148 / 13) / inako vyAsajIkA AzvAsana tathA eka mAsataka ekacakrA nagarImeM ThaharanekA Adeza nagarImeM inakI bhikSAvRtti (Adi. 156 / 4) / inake prati eka brAhmaNadvArA droNa tathA drupadake pArasparika virodhakAH dhRSTadyumna evaM draupadIke janma aura unake svayaMvarakA varNana (Adi0 adhyAya 164 se 166 tk)| inake viSayameM drupadakA zoka ( Adi. 166 / 56 ke bAda) / draupadIke pUrvajanmakA vRttAnta sunAkara inako paJcAla deza jAne ke liye vyAsajIkI AjJA ( Adi. 168 / 6--15) / citraratha gandharvadvArA inako divya azvoMkI prApti (Adi. 169 / 48) / inakA dhaumyake AzramameM jAnA aura inake dvArA unakA purohitake rUpameM varaNa (Adi. 182 / 6) / inakI paJcAlayAtrA (Adi0 183 adhyAya) drupadake nagarameM inakA kumbhakArake gharameM nivAsa (Adi0 184 / 6) / brAhmaNavezameM inakA draupadIke svayaMvarameM praveza (Adi. 184 / 27) / svayaMvarameM zrIkRSNadvArA inakA pahacAnA jAnA ( aadi| 185 / 9) / draupadIrupa bhikSAkA milakara upabhoga karaneke liye inako mAtAkA Adeza (Adi0 190 / 2) / inase milane ke liye balarAmasahita zrIkRSNakA kumbhakArake gharameM Agamana ( Adi0 190 / 18) / dhRSTadyumnadvArA guptarUpase inake vyavahAroMkA nirIkSaNa (Adi0 191 / 1-2) / drupadadvArA inake zIla. svabhAvakI parIkSA ( Adi0 193 / 4-10) / vyAsadvArA inake pUrvajanmake divya vRttAntakA drupadake prati varNana ( Adi. 196 adhyAya ) / dhaumyamunidvArA inakA kramazaH draupadIke sAtha vidhipUrvaka vivAha ( Adi0 197 adhyaay)| draupadoMke vivAhopalakSameM inako zrIkRSNadvArA bahumUlya vastuoMkI bheMTa (Adi0 198 / 13) / pANDavoMke vivAhase duryodhana AdikI cintA, dhRtarASTrakA pANDavoMke prati premakA dikhAvA aura duryodhanakI kumantraNA (Adi0 199 adhyaay)| pANDavoMko parAkramase dabAneke liye karNakI sammati (Adi0 201 adhyaay)| bhISmakI duryodhanase pANDavoko AdhA rAjya denekI salAha(Adi0 202 adhyAya) droNAcAryakI pANDavauMko upahAra bhejane aura unheM bulAnekI sammati (Adi0 203 / 1-12) / dhRtarASTrakI AjJAse vidurakA drupadake yahA~ jAkara pANDavoMko bheMTa denA aura unheM hastinApura bhejaneke liye drupadase prastAva karanA (Adi0 205 adhyAya) pANDavoMkA hastinApura AnAaura AdhA rAjya pAkara indraprastha nagarakA nirmANa karanA (Adi0 206 / 1-51) / pANDavoMke yahA~ nAradajIkA Agamana aura draupadIko lekara unameM phUTa na hoisake liye kucha niyama banAnekI preraNA dekara sunda aura upasundakI kathAko prastAvita karanA tathA pANDavokA draupadIke viSayameM niyamanirdhAraNa (Adi0 adhyAya 107 se 211 brAhmaNake gharameM nivAsa (Adi. 156 / 2) / usa For Private And Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pANDava www.kobatirth.org ( 193 ) adhyAyataka ) | bhagavAn zrIkRSNakI dvArakAyAtrA aura pANDavoMkA unheM pahu~cAnA ( sabhA0 2 adhyAya ) / pANDavoM kA mayanirmita sabhAbhavana meM praveza aura nivAsa ( samA0 4 adhyAya ) / nAradajIkA pANDavoMse milane ke liye AnA aura pANDavoMdvArA unakI pUjA ( sabhA0 5 / 12 - 16 ) / pANDavoM para vijaya prApta karaneke liye zakuni aura duryodhanakI bAtacIta ( sabhA0 48 adhyAya ) / pANDavoMkI hastinApurayAtrA ( sabhA0 58 / 19(38 ) / jU meM pANDavoMkI parAjaya ( sabhA0 65 adhyAya ) | draupadIdvArA pANDavoMkI dAsyabhAvase mukti ( sabhA0 71 / 28-33 ) / dhRtarASTrakA pANDavoMko sArA dhana lauTAkara vidA karanA ( sabhA0 73 adhyAya ) | duryodhanakA punaH dyUtakrIr3Ake liye pANDavoMko bulAne kA anurodha aura dhRtarASTradvArA usakI svIkRti ( sabhA0 74 adhyAya ) / duHzAsanadvArA pANDavoMkA upahAsa ( sabhA0 . 77 / 2 - 14 ) / vanagamana ke samaya pANDavoMkI ceSTA ke viSaya meM dhRtarASTra aura vidurakA saMvAda ( sabhA0 80 / 1--18 ) / pANDavoMkA vanagamana, puravAsiyoMdvArA unakA anugamana aura pANDavoMkA pramANakoTitIrtha meM rAtrivAsa ( vana0 1 adhyAya ) / pANDavoM kA kAmyakavanameM praveza, vidurajIkA vahA~ jAkara unase milanA aura unase bAtacIta karanA ( vana0 5 adhyAya ) / pANDavoMkA vadha karaneke liye duryodhana AdikI vanameM jAne kI taiyArI aura vyAsajIkA Akara unako rokanA ( vana0 adhyAya 7 se 8 taka ) / vyAsajI kI pANDavoM ke prati dayAkA kAraNa cana0 9 / 20-23 ) / maitreyajIkA dhRtarASTra aura duryodhanase pANDavoMke prati sadbhAva karanekA anurodha ( vana0 10 11-28 ) / bhoja, vRSNi aura andhakavaMzake vIroM sahita zrIkRSNakA pAJcAlarAjakumAra dhRSTadyumnakA, cedirAja dhRSTaketukA tathA kekaya rAjakumAroMkA pANDavoMse milane ke liye vana meM AnA aura ina sabakI bAtacIta ( vana0 adhyAya 12 se 22 taka ) / pANDavoMkA dvaitavanameM jAneke liye udyata honA aura prajAvargakA unake liye vyAkula honA ( vana0 23 adhyAya ) / pANDavoMkA dvaitavanameM jAnA ( vana0 24 adhyAya ) | maharSi mArkaNDeyakA pANDavoMko dharmAcaraNakA Adeza denA ( vana0 25 adhyAya ) | dalbhyaputra bakakA pANDavoM ko brAhmaNoM kI mahimA batAnA (vana0 26 adhyAya ) | draupadIsahita pANDavoMkA paraspara saMvAda tathA unakA punaH kAmyakavana meM jAnA ( vana0 adhyAya 27 se 36 taka ) / bRhadazvakA pANDavoMko nalopAkhyAna sunAkara yudhiSThirako dyUtavidyA aura azvavidyAkA rahasya batAnA ( vana0 adhyAya 52 se 79 taka ) | arjuna ke liye draupadIsahita pANDavoMkI cintA ma0 nA0 25 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pANDava ( vana 80 adhyAya ) / nAradajIkA pANDavoMko tIrthayAtrA - kI mahimA batAnA aura pulastyavarNita tIrthayAtrAkA prasaGga sunAnA ( vana0 adhyAya 81 se 85 taka ) / dhaumyadvArA pANDavoM ke prati vibhinna dizAoMke tIrthoMkA varNana ( bana0 adhyAya 86 se 90 taka ) | maharSi lomazakA svargase Akara pANDavoMko arjunake samAcAra batAnA aura indrakA saMdeza sunAnA ( vana0 91 adhyAya ) / pANDavoMkA apane adhika sAthiyoMko vidA karake lomazajI ke sAtha tIrthayAtrA ke liye prasthAna karanA vana0 adhyAya 92 se 93 taka ) / pANDavoMkA vibhinna tIthoM meM jAnA aura lomazajIse unake mAhAtmya sunanA vana0 adhyAya 94 se 138 taka | pANDavoMkI uttarAkhaNDayAtrA ( vana0 adhyAya 139 se 142 taka ) / gandhamAdanakI yAtrA ke samaya pANDavoMkA A~dhI-pAnIse sAmanA aura ghaTotkacakI sahAyatA se inakA gandhamAdanapara pahu~canA ( vana0 adhyAya 143 se 145 taka ) / pANDavoMkA gandhamAdanameM nivAsa, saugandhikasarovara evaM kadalIvana ke darzana, bhImakI hanumAnUjIse bheMTa, jaTAsuravadha vRSaparvAke yahA~ hote hue inakA rAjarSi ArSTiSeNake Azramapara jAnA, kuberase inakI bheMTa tathA dhaumyakA inheM meruparvata ke zikharoMpara sthita brahmA, viSNu Adike sthAnoMkA lakSya karAnA ( vana0 adhyAya 146 / se 163 taka ) / pANDaaint arjunake liye utkaNThA aura arjunakA gandhamAdanapara Akara apane bhAiyoMse milanA ( vana0 adhyAya 164 se 165 taka ) / indrakA pANDavoMke pAsa AnA aura yudhiSThirako sAntvanA dekara lauTanA ( vana0 166 adhyAya ) / pANDavoMkA arjunake mukha se unakI yAtrAkA vRttAnta sunanA ( vana0 adhyAya 167 se 173 taka ) / pANDavoMkA gandhamAdanase prasthAna aura dvaitavana meM praveza ( vana0 adhyAya 174 177 taka ) / pANDavoMkA punaH dvaitavanase kAmyakavana meM praveza aura vahA~ inake pAsa bhagavAn zrIkRSNa, munivara mArkaNDeya tathA nAradajI kA Agamana ( vana0 adhyAya 182 se 183 For Private And Personal Use Only ka) | pANDavoM kA mArkaNDeyajIke mukhase nAnA prakArake AkhyAna aura upadeza sunanA ( vana0 adhyAya 184 se 232 taka ) / pANDavoMkA gandharvoko parAsta karake duryodhana Adiko unakI kaida se chur3AnA ( vana0 adhyAya 244 se 245 taka ) / pANDavoMkA Azramapara Akara draupadIharaNakA samAcAra suna jayadrathakA pIchA karanA ( vana0 269 adhyAya ) / draupadIkA pANDavoMkA parAkrama varNana karanA ( vana0 270 adhyAya ) / pANDavoMdvArA jayadrathakI senAkA saMhAra ( vana0 271 adhyAya ) | mArkaNDeyajIkA pANDavako zrIrAma aura sAvitrIkA
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pANDava www.kobatirth.org ( 194 ) upAkhyAna sunAnA (vana0 adhyAya 274 se 299 taka ) / brAhmaNakI araNa evaM manthanakASThakA patA lagAne ke liye pANDavoMkA mRgake pIche daur3anA aura dukhI honA ( vana0 311 adhyAya ) | pAnI lAneke liye gaye hue cAra pANDavoMkA sarovara ke taTapara aceta hokara giranA ( vana0 312 adhyAya ) | yudhiSThira ke uttarase saMtuSTa hue yakSakA cAroM pANDavoM ke jIvita honekA varadAna denA aura una sabako jilAkara usakA dharmake rUpameM prakaTa ho yudhiSThirako vara denA (vana0 adhyAya 313 se 314 taka ) / ajJAtavAsake nimitta pANDavakA paraspara parAmarzake liye baiThanA ( vana0 315 adhyAya | draupadIsahita pANDavoMkA virATanagara meM ajJAtavAsa tathA unake dvArA traigartoM evaM kauravoMko parAjita karake virATake gauoM kI rakSA ( virATa0 adhyAya 1 se 68 taka ) / apane ghara meM pANDavakA paricaya pAkara rAjA virATake dvArA unakA satkAra aura inheM apanA rAjya samarpita karake inakI rucike anusAra unakA arjunakumAra abhimanyuke sAtha uttarAkA vivAha karanA ( virATa0 adhyAya 69 se 72 taka ) / drupadake saMdezase rAjAoMkA pANDavapakSakI orase yuddhake liye Agamana ( udyoga0 5 adhyAya ) / pANDavapakSa meM AyI huI senAkA saMkSipta vivaraNa ( udyoga0 19 / 114 ) | duryodhanadvArA pANDavoMke apakarSakA varNana ( udyoga0 55 adhyAya ) | saMjayadvArA pANDavoMkI yuddhakI taiyArIkA varNana ( udyoga0 57 / 2-25 ) / kuntIkA vidulopAkhyAna sunAkara pANDavoMke liye zauryakA saMdeza denA ( udyoga0 adhyAya 132 se 137 taka ) / pANDavapakSa ke senApatikA cunAva, pANDavasainyakA kurukSetra meM praveza, par3Ava tathA zivira nirmANa ( udyoga0 adhyAya 151 se 152 taka ) | balarAmajIkA pANDavoMse vidA lekara tIrthayAtrA ke liye prasthAna ( udyoga0 157 adhyAya ) / duryodhanakA ulUkako dUta banAkara pANDavoM ke pAsa saMdeza bhejanA ( udyoga0 160 adhyAya ) / pANDavoMke zivira meM pahu~cakara ulUkakA duryodhanake saMdezako sunAnA (udyoga 0 161 adhyAya ) / pANDavapakSakI orase duryodhana ke saMdezakA uttara / pA~coM pANDavoMkA saMdeza lekara ulUkakA lauTanA ( udyoga0 163 adhyAya ) / pANDavasenAkA yuddhake maidAnameM jAnA ( udyoga0 164 adhyAya ) | pANDavapakSa ke rathI - atirathI AdikA varNana ( udyoga0 adhyAya 169 se 172 taka ) / pANDavasenAkA yuddhake liye prasthAna (udyoga0 196 adhyAya) / pANDavoMkA kauravoMke sAtha yuddha ( bhISmaparva se zalyaparvataka ) / pANDavoMkA maNi dekara draupadIko zAnta karanA ( aiSIka 0 16 adhyAya) / pANDavoMkA dhRtarASTrase milanA, dhRtarASTra ke dvArA bhImakI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only pANDu lohamayI pratimAkA bhaGga honA tathA zrIkRSNa ke phaTakArane se zAnta hue dhRtarASTrakA pANDavoMko hRdayase lagAnA ( strI0 adhyAya 12 se 13 taka ) / pANDavako zApa deneke liye udyata huI gandhArIko vyAsajIkA samajhAnA ( strI0 14 adhyAya ) / pANDavakA gAndhArIkI AjJA lekara apanI mAtA se milanA ( strI0 15 / 32-35 ) / vyAsajI tathA bhagavAn zrIkRSNa kI AjJAse pANDavoMkA nagarameM praveza tathA puravAsiyoMdvArA inakA satkAra (zAnti0 adhyAya 37 se 38 taka ) / pANDavoMke rahaneke liye vibhinna bhavanoM kA vibhAjana ( zAnti0 44 adhyAya ) | yudhiSThira Adi pANDavoM kA bhISmajIkA upadeza sunanA ( zAnti0 adhyAya 56 se anu0 165 adhyAyataka ) | pANDavoM kA bhISmajIko jalAJjali denA ( anu0 168 adhyAya ) | pANDavoM kA himAlayase dhana lekara AnA ( Azva0 adhyAya 63 se 65 taka ) / pANDavoMkA hastinApura ke samIpa Agamana, zrIkRSNa Adike dvArA inakA svAgata tathA inakA nagarameM Akara sabase milanA ( Azva0 adhyAya 70 se 71 taka ) / pANDavoMkA dhRtarASTra aura gAndhArIke anukUla bartAva (Azrama 0 adhyAya 1 se 2 taka ) / gAndhArI aura dhRtarASTra ke sAtha vanako jAtI huI kuntIkhe gharako lauTane ke liye pANDavoMkA anurodha aura kuntIdvArA unake anurodhakA uttara (Azrama0 adhyAya 16 se 17 taka) / dhRtarASTra, gAndhArI aura kuntIke liye pANDavoMkI cintA, inakA kurukSetra meM pahu~canA tathA kuntI, gAndhArI evaM dhRtarASTra ke darzana karanA ( Azrama 0 adhyAya 21 se 24 taka | saMjayakA RSiyoMse pANDavoMkA paricaya denA ( Azrama0 25 adhyAya ) | draupadIsahita pANDavoM kA mahAprasthAna ( mahApra01 adhyAya ) / mArga meM draupadI, sahadeva, nakula, arjuna aura bhImasenakA giranA tathA yudhiSThirakA pratyeka ke girane kA kAraNa batAnA ( mahApra0 2 adhyAya ) | pANDavakA svarga meM pahu~cakara dharma Adi apane mUla svarUpoMmeM milanA ( svargA0 4 / 2-13, svargA0 5 / 22 ) / pANDavapravezaparva - virATaparvakA eka avAntara parva (adhyAya 1 se 12 taka ) / pANDu - ( 1 ) vicitravIryake kSetraja putra / maharSi vyAsake dvArA vicitravIrya patnI ambAlikA ke garbha se utpanna (Adi0 63 | 113; Adi0 105 | 21 ) / pANDukI vaMzaparamparAkA varNana ( Adi0 95 / 58-87 1 ) / inake raMga-rUpa tathA pANDu nAma honekA kAraNa (Adi0 105 / (17-18) / ye pANDavoMke pitA the ( Adi0 105 | (22) / bhISmadvArA inakA pAlana-poSaNa evaM upanayanAdisaMskAra ( Adi0 108 / 17-18 ) / inakA adhyayana
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pANDu pANDya tathA dhanurvidyAmeM inakI advitIyatA (Adi. 108 / / mahimA sunAkara kisI zreSTha devatAke AvAhanake liye 19-21) / dhRtarASTra ke janmAndha honeke kAraNa inakA inase AjJA mA~ganA (Adi0 121 / 10-16) / rAjapadapara abhiSeka (Adi0 108 / 25) / kuntI- dharmarAjake AvAhanake liye inakA kuntIko Adeza dvArA svayaMvarameM inakA varaNa aura unake sAtha inakA (Adi0 121 / 17-20) / balI putrakI kAmanAse vidhipUrvaka vivAha ( Adi0 111 / 8-9) / bhISmake vAyudevake AvAhanake liye kuntIko inakI AjJA prayatnase mAdrIke sAtha inakA vivAha (Adi0 112 / (Adi0 122 / 10 ke bAda dA0 paatth)| inake dvArA 18) / inakI digvijayayAtrA ( Adi0 112 / sarvottama putra-prApsike liye indra kI ArAdhanA aura indra21) / dazApara inakA pahalA AkramaNa aura vijaya dvArA inako AzvAsana (Adi0 122 / 26-28) / (Adi. 112 / 25) / inake dvArA magadharAja dIrghakA sarvazreSTha putrake hetu indrake AvAhanake liye inakI kuntIvadha ( Adi0 112 / 27) / videhavaMzI kSatriyoMkI ko preraNA (Adi. 122 / 34 ) / kuntIdvArA putraparAjaya (Adi. 112 / 28) / kAzI, sujha tathA prAptike liye inase mAdrIkI prArthanA ( Adi0 123 / puNDradezoMpara inakI vijaya (Adi. 112 / 29) / 6) / mAdrIke putralAbhake liye inakA kuntIse anurodha vibhinna dezoMko jItakara lAye hue dhanasamUhakA inake dvArA (Adi0 123 / 9-14 ) / mAdrIke sAtha samAgama apane bandhu bAdhavoMmeM vitaraNa (Adi. 113 / 1-2) / karake inakI asAmayika mRtyu ( Adi0 124 / inake parAkramase dhRtarASTradvArA sau azvamedhayajJoMkA anuSThAna 12) / inake paralokavAsI honepara kuntI, mAdrI tathA tathA prati yajJameM lAkha-lAkha svarNamudrAoMkI dakSiNAkA dAna pANDavoMkA vilApa ( Adi. 124 / 17-22 ) / (Adi. 113 / 5) / inakA vanavihAra (Adi. inake Akasmika nidhanapara zatazRGganivAsI RSiyoMko 113 / 7-11) / apanI mRgIrUpadhAriNI patnIke sAtha zokakA anubhava ( Adi0 124 / 22 ke bAda dA0 mRgarUpa dhAraNa karake maithuna karanevAle kiMdama RSikA inake paatth)| kAzyapa RSidvArA inakA antyeSTi-saMskAra dvArA vadha (Adi. 117 / 34) / inako mRgarUpadhArI (Adi0 124 / 31 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| kiMdama RSikA zApa ( Adi. 117 / 27) / kauravodvArA rAjocita DhaMgase inakA asthidAha ( Adi. maharSi kiMdamakI mRtyuke kAraNa inakA pazcAttApa evaM 126 / 5-23) / kauravodvArA inako jalAJjali-dAna saMnyAsa lekara avadhUtakI taraha rahanekA apanA nizcaya (Adi0 126 / 28-29) / inake dehAvasAnapara hastinA( Adi0118 / 2-22) / vAnaprasthAzramameM rahakara / purake nAgarikoMkA zoka ( Adi0 227 / 4) / tapasyA karaneke liye inase kuntIkA haTha (Adi. 118 / ye yamakI sabhAmeM upasthita hote haiM ( sabhA0 8 / 30) / vAnaprasthAbhamameM pAlana karaneke liye inake kaThora 25) / inhoMne devarSi nAradadvArA rAjasUyayaza karaneke niyama ( Adi. 118 / 32-37) / inake dvArA liye yudhiSThirako saMdeza bhejavAyA thA ( sabhA0 12 / apane tathA patniyoMke bhUSaNoMkA brAhmaNoMko dAna (Adi. 24-26) / inakA indralokameM nivAsa (Azrama 118 / 39) / vAnaprastha leneke viSayameM sevakoMdvArA 20 / 17) / apanI donoM patniyoM-kuntI aura inakA dhRtarASTrako saMdeza (Adi. 118 / 40) / mAdrIke sAtha inakA indrabhavanameM jAnA (svargArohaNa kAlakUTa, himAlaya, gandhamAdana Adi parvatoMko lA~ghakara 5 / 15) / tapasyAke liye inakA patniyoMsa hata zatazRGgaparvatapara jAnA mahAbhAratameM Aye hue pANDuke nAma-bhArata, bharatarSabha ( Adi. 114 / 50) / inako brahmaloka jAneke liye bharatamattama, kaurava, kauravanandana, kauravarSabha, kauravya, RSiyoMdvArA niSedha ( Adi. 119 / 14-15) / kauravyadAyAda, kausalyAnandavardhana, kurUdvaha, kurukulodvaha, pitR RNase uddhAra honeke liye inakI zatazRGganivAsiyoMse kurunandana, kurupati, kumpravIra, nAgapurAdhipa, nAgapuraprArthanA ( Adi0 119 / 15-23) / RSiyoMdvArA siMha Adi / inheM putraprAptikA AzvAsana ( Adi0 119 / 23- (2) kurukumAra janamejayake dvitIya putra (Adi0 26) / inake dvArA dattaka Adi putra-bhedoMkA vizleSaNa 94 / 56) / tathA kisI zreSTha puruSase saMtAnotpAdanake liye kuntIko pANDara-skandakA eka sainika (zalya.45 / 73) / Adeza (Adi0 119 / 27-37) / mAnasika saMkalpase di0 119 / 27-37) / mAnAsaka sakalpase pANDurASTra-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 44) / putrotpAdanake liye inase kuntIkI prArthanA (Adi01201 pANDya-dakSiNa bhAratakA eka janapada tathA vahA~ke eka 37) / inake dvArA brAhmaNase saMtAnaprAptike liye punaH. rAjA, jo kabhI zrIkRSNadvArA mAre gaye the (droNa0 23 / kuntIse Agraha tathA kuntIkA durvAsAse prApta hue mantrakI 69) / inake putrakA nAma malayadhvaja thA / malayadhvaja For Private And Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pAtAla www.kobatirth.org ( 196 ) avidyA pAraMgata hokara apane pitAke vadhakA badalA leneke liye dvArakApurIko vidhvaMsa karanA cAhate the; paraMtu inake suhRdoMne inheM aisA duHsAhasa karanese roka diyA, tabase vaira chor3akara ye apane rAjyakA zAsana karate the / mahAbhAratakAlameM ye hI pANDyadeza ke zAsaka the ( droNa0 23 / 70-72 / ye draupadIke svayaMvara meM gaye the (Adi0 186 / 16 ) / ye yudhiSThirakI sabhA meM baiThA karate the ( sabhA0 4 / 24 ) / inhoMne rAjasUya yajJameM bheMTa arpaNa kI thI ( sabhA0 52 / 35 ) | ye apanI senA ke sAtha yudhiSThirakI sevAmeM Aye the ( udyoga0 19 / 9 ) / inake rathapara mAgara ke cihna se yukta dhvajA phaharAtI thI / balavAn rAjA pANDyane apane divya dhanuSakI TaGkAra karate hue vaidUryamaNikI jAlIse AcchAdita candrakiraNa ke samAna veta ghor3oMdvArA droNAcArya ra bhAvA kiyA thA ( droNa0 23 / 72-73 ) / inakA vRSasenake sAtha yuddha ( droNa0 25 / 57 ) / inakA mahAn parAkrama aura azvatthAmAdvArA vadha ( karNa 0 20 / 46 ) / pAtAla - nAgalokake nAbhisthAna meM sthita eka pradeza yA nagara; isakA nAradajIdvArA vizeSa varNana ( udyoga0 adhyAya 99 se 100 taka ) pApaharA - eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 22 ) / pArada - ( 1 ) eka prAcIna jAtikA nAma ( Adhunika matake anusAra yaha uttara-balUcistAnakI eka jAti thI ) / isa jAti ke loga bhA~ti-bhA~ti kI bheMTeM lekara yudhiSThira ke rAjasUyayajJameM Aye the ( sabhA0 51 / 52 ) / ( 2 ) eka deza, jahA~ke loga droNAcAryake sAtha bhISmajI ke pIche-pIche cala rahe the ( bhISma0 87 / 7) / pArazava-zUdrA ke garbha se brAhmaNadvArA utpanna bAlaka / isIliye vidurajI bhI pArazava kahalAte the (Adi0 108 / 25; anu0 48 / 5 ) / pArasika - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 66 ) / pArA - kauzikI nadIkA nAmAntara ( Adi0 71 / 32 ) / pArAvata- airAvata ke kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatra meM jala marA thA ( Adi0 57 / 11 ) / pArAzarya - eka muni, jo vyAsase bhinna haiM / ye yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate the ( sabhA 0 4 / 13 ) | ye hI indrasabhAke bhI sadasya haiM ( sabhA0 7 / 13 ) / hastinApura jAte samaya mArga meM zrIkRSNase bheMTa ( udyoga0 83 / 64 ke bAda dA0 pATha ) / pArijAta - ( 1 ) samasta kAmanAoMko denevAlA eka divya vRkSa, jo samudra manthanase prakaTa huA thA ( Adi0 18 / pArvatI 36 ke bAda dA0 pATha) / ( 2 ) airAvatakulameM utpanna eka nAga, jo janamejaya ke sarpasatra meM jala marA thA ( Adi0 57 / 11 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pArijAtaka - eka jitAtmA muni, jo yudhiSThirakI sabhA meM virAjate the ( sabhA0 4 / 14 ) / pAriplava-kurukSetrakI sImA meM sthita eka tIrtha, jisake sevanase agniSToma aura atirAtra yajJoMkA phala milatA hai ( vana0 83 / 12 ) / pAribhadraka - kaurava pakSake vIra yoddhAoMkA eka dala, jo sambhavataH paribhadra dezakA nivAsI thA ( bhISma0 51 / 9) / pAriyAtra - eka parvata, jisakA adhiSThAtA cetana kuberakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatA hai ( sabhA0 10 / (31) / mArkaNDeyajIne bhagavAn bAlamukundake udarameM isa parvatakA darzana kiyA thA ( vana0 188 / 115 ) / yahA~ maharSi gautamakA mahAn Azrama thA ( zAnti0 129 / 4) / pArtha - kuntIke putroMkA nAma ( inheM kaunteya bhI kahate haiM ) / inakI utpattikI kathAkA digdarzana ( Adi0 1 / 14 ) | ( yadyapi yaha zabda kuntIke tIna putroMkA hI mukhyatayA vAcaka hai tathApi kahIM kahIM mAdrIkumAra nakulasahadeva ke liye bhI isakA prayoga huA hai / prAyaH yaha yudhiSThira tathA arjuna ke liye hI prayukta huA hai / udyoga0 145 / 3 meM 'pArtha' nAmakA prayoga karNake liye bhI AyA hai / ) pArvatI - parvatarAja himavAnkI putrI tathA bhagavAn zivakI dharmapatnI ( Adi0 186 / 4) / ye brahmAjI kI sabhA meM bhI virAjamAna hotI haiM ( sabhA0 11 / 41 ) | draupadIdvArA arjunakI rakSA ke liye devI umAkA kIrtana evaM smaraNa ( vana0 37 / 33 ) / yudhiSThiradvArA inake durgArUpakA stavana aura inakA darzana dekara unheM anugRhIta karanA ( virATa0 6 adhyAya ) arjunadvArA inake durgArUpakA smaraNa aura stavana / inakA pratyakSa darzana dekara unheM vara denA ( bhISma0 23 / 4 - 16 ) / eka samaya ye bhagavAn zaGkarako jo pA~ca zikhAvAle bAlakake rUpameM prakaTa hue the, goda meM lekara AyIM aura devatAoMse bolIM, pahacAno yaha kauna hai ? (droNa0 202 / 84 ) / inake dvArA skandako pArpada-pradAna ( zalya0 45 / 51-52 ) / dakSayajJake viSaya meM zivajIke sAtha inakA vArtAlApa ( zAnti0 283 / 23 - 29 ) / dakSayajJameM zivajIkA bhAga na dekhakara inakI cintA ( zAnti 0 284 / 23 ) / uzanA para kupita hue ziva For Private And Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pArvatIya jIko zAnta karanA ( zAnti0 289 / 35 ) / zrIkRSNako ATha vara denA ( anu0 15 / 7-8 ) / devatAoMko saMtAnahIna honekA zApa denA (anu0 84 / 74-75 ) / parihAsa zivajIkI donoM A~kheM hAthoM se baMda karanA ( anu0 140 / 26 ) / zaGkarajI ke sAtha saMvAda ( anu0 140 / 40 se 145 adhyAyataka ) / gaGgA Adi nadiyoMse strI-dharmake viSaya meM salAha lenA ( anu0 146 / 22 - 26 ) / inake dvArA strI-dharmakA varNana (anu0 146 / 33 - 59 ) / ye muJjavAn parvata para bhagavAn ziva ke sAtha rahatI haiM ( Azva0 8 / 1-3) / ( 197 ) mahAbhArata meM Aye hue pArvatI ke nAma - ambikA, AryA, umA, bhImA, zailaputrI, zailarAjasutA, zAkambharI, zarvANI, devezI, devI durgA, gaurI, girisutA, girirAjAtmajA, kAlI, mahAbhImA, mahAdevI, mahAkAlI, mahezvarI, mAhezvarI, parvatarAjakanyA, rudrANI, rudrapatnI, tribhuvanezvarI Adi / utpanna pArvatIya ( parvatIya ) - ( 1 ) mahAbhAratakAlakA eka rAjA, jo kukSi nAmaka dAnava ke aMzase huA thA (Adi0 67 | 56 ) / ( 2 ) eka bhAratIya janapada aura yahA~ ke nivAsI / ye yudhiSThira ke rAjasUya yajJameM upahAra lekara Aye the ( sabhA0 52 / 7 ) / jayadrathakI senAmeM Aye hue pArvanIyoMkA arjunadvArA saMhAra ( vana0 271 | 8 } | pArvatIya yoddhA duryodhana - kI senA meM bhI the ( udyoga0 30 / 24 ) / bhAratIya janapadoM meM pArvatIyakI gaNanA ( bhISma0 9 / 56 ) / bhagavAn zrIkRSNane kabhI pArvatIya dezapara vijaya pAyI thI ( droNa 0 11 / 16 ) / pArvatIya yoddhA kauravadalameM zakuni aura ulUkake sAtha rahA karate the ( karNa0 46 / 13 ) / pANDavavIroMdvArA inakA yuddha meM saMhAra ( zalya0 1 / 27 ) / pArvateya - eka rAjarSi, jo kapaTa nAmaka daityake aMza se utpanna hue the ( Adi0 67 / 30 ) / pArzvaroma - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 56 ) / pArSNimA - eka vizvedeva ( anu0 91 / 30 ) / pAla-vAsukike kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatra meM dagdha huA thA ( Adi0 57 / 5 ) / pAlitA - skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 3) / pAvaka - bharata nAmaka agnike putra, inakA dUsarA nAma 'mahAn ' thA ( vana0 219 / 8 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir picchala pAvana - ( 1 ) kurukSetra kI sImA meM sthita eka tIrtha, jahA~ devatA- pitaroMkA tarpaNa karanese azvamedha yajJakA phala milatA hai ( vana0 83 / 175) / ( 2 ) eka vizvedeva (anu0 91 / 30 ) / pAza - varuNake divya astra, jinakA vega koI roka nahIM sakatA ( vana0 41 / 29 ) / pAzAzinI - bhAratakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke nivAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 22 ) / pAzivATa - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 64 ) / pAzI - dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka ( Adi0 116 / 8 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( karNa0 84 / 5-6) / pAzupata - bhagavAn zaGkarakA parama priya, sarvazreSTha evaM anupama prabhAvazAlI divyAstra ( vana0 40 | 15 ) / bhagavAn zivadvArA isakA arjunako upadeza ( vana0 40 | 20 ) / isake ugrasvarUpa tathA prabhAvakA varNana ( anu0 14 / 258 - 275 ) / pASANatIrNa - eka tIrtha, jo zUrpAraka kSetrameM jamadagnikI vedapara sthita hai ( vana0 88 / 12 ) / piGgatIrtha - eka prAcIna tIrtha, jahA~ Acamana karake brahmacArI aura jitendriya manuSya sau kapilAoMke dAnakA phala prApta kara letA hai ( vana0 82 / 57 ) / piGgala - ( 1 ) kazyapa aura kadrUse utpanna eka pramukha nAga ( Adi0 35 / 9 ) / (2) eka RSi, jo janamejayake sarpasatra meM adhvaryu the ( Adi0 53 / 6) / ( 3 ) isa nAmake dUsare RSi jo janamejayake sarpasameM sadasya the ( Adi0 53 / 7) / ( 4 ) eka yakSarAja, jo bhagavAn zivakA sakhA hai aura zmazAnabhUmimeM hI ( usakI rakSAke liye ) nivAsa karatA hai / yaha sampUrNa jagatko Ananda denevAlA hai ( vana0 231 / 51 ) / piGgalaka-eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara unakI sevA karatA hai ( sabhA0 10 / 17.) / piGgalarAja - zmazAna meM nivAsa karanevAlA eka yakSarAja, jo bhagavAn zivakA sakhA hai ( vana0 231 / 51 ) / piGgAkSI - ( 1 ) skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 18 ) / (2) skandakI anucarI mAtRkA ( zalya0 46 / 21 ) / For Private And Personal Use Only picchala - vAsukivaMza meM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatra meM jala marA thA ( Adi 0 57 / 6 ) /
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir picchilA ( 198 ) puNDarIka picchilA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI pippalAda-eka prAcIna RSi, zarazayyApara par3e hue bhISmapIte haiM ( bhiissm09|29 ) / jIke pAsa AnevAle RSiyoMmeM ye bhI the (zAnti. piJjaraka-kazyapa aura kadrase utpanna eka pramukha nAga 47 / 9) / (Adi. 35 / 6 udyog010311)| pizaGka-dhRtarASTra ke vaMzameM utpanna eka nAga, jo janamejayake pijalA-bhAratakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ko sarpasatra meM jala marA thA ( Adi. 57 / 17) / prajA pItI hai (bhISma0 9 / 27) / pizAca-(1) bhUtayonivizeSa | inakA prAkaTya aNDase piThara-eka daitya, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI huA thA (aadi.1|35)| ye kuberakI sabhAmeM rahaupAsanA karatA hai (sabhA0 9 / 13) / kara unakI sevA karate haiM (sabhA0 10 / 16) / brahmAjIkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karate haiM piTharaka ( pITharaka)-kazyapavaMzI pramukha nAga (Adi0 (sbhaa011|49) / gokarNa tIrthameM rahakara zivajIkI 35 / 14; udyoga0 103 / 14) / yaha janamejayake ArAdhanA karate haiM (vana0 85 / 25) / marIci Adi sarpasatra meM jala marA thA (Adi. 57 / 15) / maharSiyoMne pizAca Adi saba bhUtoMkI sRSTi kI thI (vana. piNDasekkA-takSaka-kulakA eka nAga, jo sarpasatrameM jala 272 / 16) / inhoMne rAvaNako apanA rAjA banAyA marA thA (aadi057|8)| thA (vana0 275 / 38) / pizAca rakta pIne aura piNDAraka (piNDAra)-(1) eka kazyapavaMzI pramukha kaccA mAMsa khAnevAle hote haiM (droNa0 50 / 9-13) / nAga (Adi0 35 / 11, udyoga0 103 / 14) / alambupake rathameM ghor3oMkI jagaha pizAca jute hue the yaha dhRtarASTrakulameM utpanna huA aura janamejayake sarpa (droNa. 167 / 38) / inhoMne ghaTotkacake sAtha rahakara satrameM jala marA thA (Adi0 57 / 17) / (2) usakI sahAyatA kI thI aura karNapara AkramaNa kiyA thA surASTra dezameM dvArakAke nikaTakA eka tIrtha, jisameM snAna (droNa0 175 / 109) / khANDavavana-dAhake samaya karanese adhikAdhika suvarNakI prApti hotI hai ( vana. arjunane inheM jItA thA (karNa0 37 / 37) / arjuna 82 / 65) / yaha tIrtha tapasvIjanoMdArA sevita aura aura karNake yuddhake avasarapara ye upasthita the (karNa. kalyANasvarUpa hai (vana0 88 / 21) / jo mAnava 87 / 50) / muJjavAn parvatapara tapasyA karate hue piNDAraka tIrthameM snAna karake vahA~ eka rAta nivAsa pArvatIsahita zivajIkI pizAca Adi ArAdhanA karate haiM karatA hai, vaha prAtaHkAla hote hI pavitra hokara agni- (Azva0 8 / 5-6) / mahAbhAratakAlameM pizAcaloga pToma yajJakA phala prApta kara letA hai (anu0 25 / / pRthvIke rAjA hokara utpanna hue the (Azrama031 / 57) / 6)|(2)ek yakSakA nAma (smaa010|16)| pitAmahasara-eka sarovara, jo girirAja himAlayake nikaTa (3) eka bhAratIya janapada, isa janapadake yoddhA hai, isameM snAna karanese agniSToma yajJakA phala milatA yudhiSThirakI senAmeM krauJcavyUhake dAhine pakSakI jagaha khar3e hai (vana0 84 / 148) / kiye gaye the ( bhISma 50 / 5.) / duryodhanakI senAmeM pitRgraha-pitRsambandhI graha (vana0 230 / 48) / rAjA bhagadattake sAtha pizAcadezIya sainika the (bhISma 87 / 8) / zrIkRSNane kisI samaya pizAca dezake pinAka-zivajIkA dhanuSa (sabhA0 38 / 29 ke bAda yoddhAoMko parAsta kiyA thA (droNa. 11 / 16) / dAkSiNAtya paatth)| isakI utpattikA varNana (anu. 141 / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 5915) bhagavAna zaMkarake pizAcagraha-pizAcasambandhI graha (vana0230 / 52) / pANi ( hAtha ) se Anata hokara (mur3akara) unakA unakA pITha-eka asura, yaha zrIkRSNadvArA mArA gayA thA (sabhA. pATha-eka asura, yaha dhAkRSNa trizUla dhanuSAkAra ho gayA; ataH usakA nAma 38 1 pRSTha 825, kAlama 1, droNa. 11 / 5) / pinAka huA (zAnti0 289 / 18) / pucchANDaka-takSakakulakA eka nAga, jo janamejayake pinAkI-gyAraha rudroMmeMse eka, ye brahmAjIke pautra tathA sarpasatrameM jala marA thA ( Adi0 57 / 8) / sthANuke putra haiM ( Adi0 66 / 1-2; zAnti0 208 / puJjikasthalA-dasa pradhAna apsarAoMmeMse eka / isane 20) / arjunake janmakAlameM ye vahA~ padhAre the ( Adi. arjunake janma-mahotsavameM gAna kiyA thA (Adi. 122 / 122 / 68) / 64) / yaha kuberakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA pippalasthAna-jambUdvIpake antargata eka bhUbhAgavizeSa karatI hai (sabhA0 10 / 10) / (bhiissm06|2)| puNDarIka-(1) eka mahAyajJa (sabhA. 5 / 100% For Private And Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir puNDarIkA ( 199 ) purumitra dhana0 30 / 17) / (2) kurukSetrakI sImAmeM sthita put-eka naraka, jisase pitAkA uddhAra karaneke kAraNa beTeko eka tIrtha, jahA~ snAna karanese puNDarIka yajJakA phala 'putra' kahA jAtA hai (Adi. 74 / 39) / milatA hai ( bana0 83 / 83) / (3) kazyapavaMzI putradarzanaparva-AzramavAsikaparvakA eka avAntara parva eka nAga (udyoga0 103 / 13) / (4) eka (adhyAya 29 se 36 tk)| diggaja (droNa0 121 / 25) / (5) eka tIrthasevI patrikAsuta-putrIkA putra, yaha bhI praNIta' ke samAna hI brAhmaNa, jinhoMne nAradajIse zreyake viSayameM prazna kiyA mAnA gayA hai (ise chaH prakArake bandhudAyAdameMse eka thA / inako bhagavAn nArAyaNakA pratyakSa darzana aura samajhanA cAhiye) (Adi. 119 / 33) / unake sAtha paramadhAmakI prApti (anu. 124 / dAkSiNAtya punazcandrA-eka tIrtha, jo zUrpArakakSetrameM jamadanikI vedIpara paatth)| sthita hai (vana0 88 / 12) / puNDarIkA-eka apsarA, jisane arjunake janmotsavameM padhAra purandara-(1) devarAja indrakA eka nAma ( dekhiye indr)| kara nRtya kiyA thA (Adi. 122 / 63) / (2) tapa yA pAJcajanya nAmaka agnike eka putra / puNDarIkAkSa-bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma, puNDarIka- tapake tapasyAjanita mahAn phalako prApta karaneke liye avinAzI paramadhAmameM sthita ho akSatabhAvase virAjamAna mAno indra hI purandara' nAmase unake putra hokara prakaTa honese bhagavAnko puNDarIkAkSa' kahate haiM ( athavA hue (vana0 221 / 3) / puNDarIka-kamalake sadRza akSi (netra ) dhAraNa karaneke puramAlinI-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte kAraNa bhI ve puNDarIkAkSa' kahe gaye haiN|) ( udyoga haiM (bhISma0 9 / 21) / 70 / 6) / purAvatI-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke puNDarIyaka-eka vizvedeva ( anu0 91 / 34) / vAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 24) / puNDa-(1) eka prAcIna rAjA ( Adi0 1 / 234) / parikA-eka prAcIna nagarI, jahA~ pUrvakAlamai paurika nAmaka (2) eka prAcIna deza, jise mahArAja pANDune jItA thA rAjA rAjya karatA thA (zAnti0 111 / 3) / (aadi0112|29) (Adhunika mAnyatAke anusAra mAladAkA jilA, kosI nadIke pUrva pUrNiyAkA kucha aMza aura puru-(1) eka prAcIna kSatriyanareza, jo yudhiSThirakI samAmeM virAjamAna hote the ( sabhA0 4 / 27 ) / dInAjapurakA kucha bhAga tathA rAjazAhIkA smmilit| (2) eka parvata, jahA~ pUrvakAlameM purUravAne yAtrA kI thI bhUbhAga 'puNDra' janapadake antargata rahA hai|) puNDradezake nivAsI rAjA yudhiSThirake liye bheMTa lekara Aye the| (vana0 90 / 22) / (sabhA0 52 / 16) / karNane bhI isa dezako digvijayake purukutsa-eka rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra bhagavAn samaya jItA thA (karNa08 / 19) / (kahate haiM, pauNDaka yamakI upAsanA karate hai ( sbhaa08|13)| ye vAsudeva isI dezakA rAjA thA / ) azvamedhIya azvakI mAndhAtAke putra tathA narmadAke pati the evaM kurukSetrake rakSAke samaya arjunane bhI isa dezako jItA thA ( Azva0 vanameM tapasyA karake siddhiko prApta ho svargalokameM gaye the 82 1 29-30) / (Azrama0 20 / 12-13) / puNDraka-eka prAcIna kSatriya nareza, jo yudhiSThirakI sabhAmeM purujit-eka atriyanareza, jo kuntibhojake putra aura baiThate the (sabhA0 4 / 23)|ye rAjasUya-yajJameM kuntIka bhAI the| inake dUsare bhAikA nAma kuntibhoja yudhiSThira ke liye bheMTa lekara Aye the ( sabhA0 52 thA (sabhA0 14 / 16-17 karNa06 / 22) / 18) / inake ghor3oMkA varNana (droNa. 23 / 46) / durmukhake puNya-maharSi vibhANDakake AzramakA nAma (vn011|| sAtha inakA yuddha (droNa0 25 / 40-41) / droNAcArya dvArA inake mAre jAnekI carcA (krnn06|22-23)| 23) / ye yamarAjakI sabhAmeM unakI upAsanA karate the (sabhA. puNyakRt-eka vizvedeva ( anu0 91 / 30) / 8 / 20) / puNyatoyA-eka nadI, jise mArkaNDeyajIne bhagavAn bAla- parumitra-dhRtarASTra ke gyAraha mahArathI putroM se eka (Adi mukundake udarameM bhramaNa karate samaya dekhA thA (vana0 63 / 119 ) jUeke samaya yaha bhI upasthita thA 188 / 104) / ( samA0 58 / 13) / abhimanyudvArA ghAyala huA puNyanAmA-skandakA eka sainika (shky045| 59) / thA ( bhISma 73 / 24) / saMjayadvArA jIvita For Private And Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir purumIDha ( 200 ) pulaha yoddhAoMkI gaNanAmeM isakA bhI nAma thA ( karNa 7 / 14) / purumIDha--samrAT suhotrake tRtIya putra, mAtAkA nAma aikssvaakii| inake do bhAI aura the ajamIDha aura sumIDha (Adi0 94 / 30) / puruSAdaka-eka prAcIna deza (sabhA0 51 / 17) / puruSottama bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma / ye sarvatra paripUrNa haiM tathA sabake nivAsasthAna hai| isaliye puruSa haiN| saba puruSoM meM uttama honeke kAraNa puruSottama kahalAte haiM ( udyoga070 / 11-12) / purUravA-(1) ye (candra putra ) budhake dvArA ilAke garbhase utpanna hue the (Adi. 75 / 18-19 droNa. 144 / 4) / brAhmaNoMke prati inakA atyAcAra ( Adi0 75 / 20-21 ) / brAhmaNoMdvArA inakA vinAza ( Adi. 75 / 22) / urvazIke garbhase inake dvArA kramazaH Ayu, dhImAn, amAvasu, dRr3hAyu, vanAyu aura zatAyu nAmaka chaH putroMkA janma (Adi075 / 24-25) / inakA vAyudevase cAroM varNoMkI utpatti tathA brAhmaNakI zreSThatAke viSayameM prazna karanA ( zAnti0 72 / 3) / purohitake viSayameM kazyapajIke sAtha inakA saMvAda (zAnti0 73 / 7-32) / ikSvAkudvArA inheM khaDgakI prApti huI thI aura inhoMne use Ayuko pradAna kiyA thA (zAnti. 166 / 73-74) / brAhmaNoMke AzIrvAdase inakI svarga: prAptikI carcA ( anu0 6 / 31 ) / godAna-mahimAke prasaGgameM inakA nAmanirdeza ( anu0 76 / 26) / inhoMne apane jIvana meM kabhI mAMsa nahIM khAyA ( anu0 115 / 65) / (2) dIptAkSavaMzakA eka kulapAMsana rAjA (udyoga074 / 15) / purocana-yaha duryodhanakA mantrI thA / duryodhana kA isako 'vAraNAvata' nagarameM lAkSAgRha banavAnekA Adeza dekara bhejanA ( Adi0 143 / 2-17 ) / isake dvArA lAkSAgRhakA nirmANa ( Adi. 143 / 11) / isakA pANDavoMko apane Derepara lAkara svAgata-satkAra karake AdarapUrvaka nivAsa denA ( Adi0 145 / 9-10) / pANDavoMse usa naye gRha (lAkSAgRha ) kI carcA karake unako sevaka-sAmagriyosahita usameM ( lAkSAgRhameM ) lAkara ThaharAnA ( Adi. 145 | 11-12) / isakA lAkSAgRha meM dagdha honA ( Adi061 / 23, Adi. 149 / 2) / pulastya-ye brahmAjIke mAnasa putra haiM ( Adi0 65 / 10; vana0 274 / 12) / chaH zaktizAlI maharSiyoMmeM inakA bhI nAma hai (Adi. 66 / 4) / buddhimAn pulastya munike putra rAkSasa, vAnara, kinnara aura yakSa haiM ( Adi. 66 / 7) / ye arjunake janmamahotsavameM bhI padhAre the (Adi0 122 / 52 ) / parAzarajIke rAkSasa-satrameM maharSiyoM ke sAtha inakA AnA aura parAzarajIko samajhAkara usa satrako baMda karaneke liye kahanA ( Adi0 180 / 9-20) / ye indrakI sabhAmeM baiThate haiM (sabhA0 7 / 17) / ye brahmAjIkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karate haiM (sabhA0 11 / 19) / inake dvArA bhISmase vibhinna tIrthoM kA phalAdezapUrvaka varNana ( vana0 adhyAya 82 se 85 / 11 // tk)| inakI patnIkA nAma gau thaa| unake garbhase inake dvArA vaizravaNa (kubera ) kA janma huA thA (vana0 274 / 12) / inhoMne apane Adhe zarIrase vizravA nAmaka putra utpanna kiyA thA (Adi0 274 / 13.14) / skandake janmamahotsavake avasarapara ye bhI padhAre the (zalya. 45 / 9) / zarazayyApara par3e hue bhISmake pAsa Aye hue RSiyoMmeM ye bhI the (zAnti0 47 / 10) / ikkIsa prajApatiyoMmeM bhI inakA nAma hai (zAnti0 334 / 35) / citrazikhaNDI nAmavAle sAta RSiyoMmeM eka ye bhI haiM ( zAnti. 335 / 29) / ye ATha prakRtiyoM se eka haiM (zAnti0 340 / 34-35) / prayANake samaya bhISmajIke pAsa ye bhI Aye the ( anu0 26 / 4) / (mahAbhAratameM inake brahmarSi, brahmayoni aura viprarSi Adi nAmoMkA bhI ullekha milatA hai|) pulaha-ye brahmAjIke mAnasa putra haiM (Adi0 65 / 10; vana0 274 / 12) / chaH zaktizAlI maharSiyoMmeM inakA bhI nAma hai ( Adi0 66 / 4) / pulahake zarabha, siMha, kimpuruSa, vyAghra, rocha, IhAmRga (bher3iyA) jAtike putra hue (Adi0 66 / 8) / ye arjunake janmasamaya padhAre the (Adi0 122 / 52) / parAzarajIke rAkSasasatrameM maharSiyoMke sAtha inakA Agamana (Adi0 180 / 9) / ye indra kI sabhAmeM virAjate haiM (sbhaa07|17)| brahmAjIkI sabhAmeM rahakara ye unakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 11 / 18) / alakanandA gaGgAke taTapara ye japa aura svAdhyAya karate haiM (vana0 162 / 6) / skandake janmamahotsavameM ye bhI padhAre the (zalya0 45 / 9) / ikkIsa prajApatiyoMmeM eka ye bhI haiM (zAnti0 334 / 35) / citrazikhaNDI nAmaka sAta RSiyoMmeM bhI inakA nAma hai (zAnti0 335 / 29) / ATha prakRtiyoMmeM inakA nAma hai (zAnti0 340 / 34-35) / prayANake samaya For Private And Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pulinda ( 201 ) puSkara bhImajI ke pAsa Aye hue RSiyoMmeM ye bhI the ( anu0 puSkara - ( 1 ) kSetra / tIrthaguru ( Adi0 220 | 14) / 26 / 4 ) / ( yaha tIrtha ajamera se chaH kosakI dUrIpara uttara dizAmeM hai / isake sambandhameM purANoMmeM aisI prasiddhi hai ki brahmAjIne isa sthAnapara yaza kiyA thaa| yahA~ brahmAjIkA eka mandira hai / padma aura nAradapurANa meM isa tIrthakA bahuta kucha mAhAtmya milatA hai / padmapurANa meM likhA hai ki eka bAra pitAmaha brahmA hAthameM kamala liye yajJa karane kI icchAse isa sundara parvatapradezameM Aye aura yahA~ kamala unake hAthase gira par3A / usake girane se aisA zabda huA ki saba devatA kA~pa uThe / jaba devatA brahmAse pUchane lage, taba brahmAne kahA - bAlakoMkA ghAtaka vajranAbha asura rasAtalameM tapa karatA thaa| vaha tumalogoM kA saMhAra karane ke liye yahA~ AnA hI cAhatA thA ki maiMne kamala girAkara use mAra DAlA / tumalogoM kI bar3I bhArI vipatti dUra huii| isa padmake giraneke kAraNa isa sthAnakA nAma puSkara hogA / yaha parama puNyaprada mahAtIrtha hogA / " sA~cI se mile hue eka zilAlekhase yaha patA lagatA hai ki IsAse tIna sau varSa se bhI aura pahale yaha tIrthasthAna prasiddha thA - ( hiMdI zabdasAgara se ) | ( yahA~ brahmA, sAvitrI, badarInArAyaNa aura varAhajIke mandira prasiddha haiM | ) arjunane apane vanavAsakA zeSa samaya yahIM vyatIta kiyA thA ( Adi0 220 / 14 ) / pulastyajIdvArA isakA vizeSa varNana ( vana0 82 / 20 - 40 ) / dhaumyadvArA isake mAhAtmya kA varNana ( vana0 89 / 16-18 ) / puSkara meM jAkara mRtyune ghora tapa kiyA thA ( droNa0 54 / 26) / yahA~ brahmAjIkA yajJa huA thA, jisameM sarasvatI suprabhA nAmase prakaTa huI thI ( zalya0 38 / 5- 14 ) / puSkara meM jAkara dAna denA, bhogoMkA tyAga karanA, zAntabhAvase rahanA, tapasyA aura tIrthake jalase tana-manako pavitra karanA cAhiye ( zAnti0 297 / 37 ) / yahA~ snAna karane se manuSya vimAnapara baiThakara svargaloka meM jAtA hai aura apsarAe~ stuti karatI huI jagAtI haiM ( anu0 25 // 9) / ( 2 ) varuNadeva ke priya putra, inake netra vikasita kamala ke samAna darzanIya haiM; isIliye somakI putrIne inakA patirUpase varaNa kiyA hai ( udyoga0 98 / 12 ) / ( 3 ) ye rAjA nalake choTe bhAI the ( vana0 52 / 56) | inheM kaliyugakA rAjA nalake sAtha juA khelane ke liye Adeza denA ( vana0 59 / 4 ) / inakA rAjA nalake sAtha juA khelanA ( vana0 59 / 9 ) / puSkarane rAjA nalakA sarvasva jIta liyA thA ( vana0 61 / 1 ) / inakA rAjA nalake sAtha punaH jUA khelanA aura sarvasva hAranA ( vana0 78 / 4 -20 ) / nalase kSamA mA~gakara inakA apanI rAjadhAnIko lauTa jAnA (vana0 78 / 27 pulinda - ( 1 ) eka deza tathA vahA~ke nivAsI / ye sijI gau nandinI ke kupita honepara usake pena se utpanna hue the ( Adi0 174 / 38 ) / bhImasenane pulinda dezapara dhAvA karake vahA~ke mahAn nagara tathA usa deza ke rAjA sukumAra aura sumitrako jIta liyA thA ( sabhA0 29 / 10 ) / sahadevane bhI isa deza ke rAjA sukumAra aura sumitrako vAmeM kara liyA thA ( sabhA0 31 / 4 ) | ye una mleccha jAtiyoM meM haiM, jo kaliyugameM pRthvIke zAsaka hoMge ( vana0 188 / 35) / ye duryodhana kI senA meM Aye the ( udyoga 0 160 | 103; udyoga0 161 / 21 ) | yaha eka bhAratIya janapada hai ( bhISma0 9 / 39, 62 / inakA pANDayanareza ke sAtha yuddha huA aura unake bANoMdvArA mAre gaye ( karNa0 20 | 10 - 12 ) / inakI gaNanA kSatriyoMmeM thI; paraMtu brAhmaNoMkI kRpAse vaJcita honeke kAraNa ye zUdra ho gaye ( anu0 33 / 22 / 23 / ) / (2) yaha kirAtoMkA rAjA thA aura yudhiSThirakI sabhA meM baiThatA thA ( sabhA0 4 / 24 ) / pulomA - ( 1 ) bhRgu RSikI patnI ( Adi0 5 / 13 ) / pulomA nAmaka rAkSasake dvArA inakA haraNa honA ( Adi 0 6 / 1) / inake garbhase cyavana munikA janma ( Adi0 6 / 2 ) / inakI vistRta kathA ( Adi0 5 / 13 se 6 / 13 taka ) | ( 2 ) eka rAkSasa | isake dvArA bhRgupatnI pulomAkA haraNa honA ( Adi0 5 / 19 ) / isakA kupita hue cyavana ke tejase bhasma honA ( Adi0 6 / 3) / ( 3 ) kazyapa aura danuse utpanna eka prasiddha dAnava ( Adi0 65 | 22 ) | yaha dhana-ratnosahita isa pRthvI ke mahAn zAsakoM meM se eka thA ( zAnti0 127 / 49-50 ) / ( 4 ) daityakulakI eka kanyA, jisake putroMko 'pauloma' kahate haiM / isane aura kAlakAne bhArI tapasyA karake brahmAjI se yaha vara mA~gA thA ki 'hamAre putroMkA duHkha dUra ho jAya / hamAre putra devatA, rAkSasa tathA nAgoM ke liye bhI avadhya hoM / inake rahane ke liye eka sundara nagara honA cAhiye, jo apane mahAn prabhApuJjase jagamagA rahA ho / vaha nagara vimAnakI bhA~ti AkAzameM vicaranevAlA ho aura usameM nAnA prakArake ratnoMkA saMcaya rahanA caahiye| devatA Adi usakA vidhvaMsa na kara sakeM ( vana0 173 / 7-12 ) / ma0 nA0 26 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir puSkaradhAriNI ( 202 ) Annanorm 29) / (4) eka dvIpa, isakA vizeSarUpase varNana kulako pavitra kara detA hai ( vana0 85 / 12) / (bhISma0 12 / 24-37) / (5) puSkaradvIpakA puSpavAn-eka rAjA, jo kabhI samasta pRthvIkA zAsaka thA, eka parvata, jo maNiyoM tathA ratnoMse bharA-pUrA hai (bhISma. paraMtu kAlase pIr3ita ho ise chor3akara paralokavAsI ho gayA 12 / 24-25) / (zAnti0227 / 51-56) / puSkaradhAriNI-ye vidarbhanivAsI uJchavRttidhArI tathA puSpAnana-eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara unakI ahiMsAparAyaNa satyanAmaka brAhmaNakI dharmacAriNI patnI thIM upAsanA karatA hai (sabhA0 10 / 17) / (zAnti. 272 / 3-6) / puSpotkaTA-kuberadvArA vizravAkI paricaryAmeM niyukta eka puSkariNI-samrATa bharatakI putravadhU tathA bhumanyukI ptnii| sundarI rAkSasakanyA, jo nRtya-gItakI kalAmeM pravINa thii| inake garbhase suhotra, diviratha, suhotA, suhRvi, suyaju isIke garbhase rAvaNa aura kumbhakarNakA janma huA thA aura RcIka nAmaka chaH putra hue the (Adi0 94 / (vana0 275 / 3-7) / 23-15) / pUjanI-kAmpilya nagarake rAjA brahmadattake bhavana meM nivAsa paSTi-ye dakSaprajApatikI kanyA aura dharmakI patnI haiM (Adi0 karanevAlI eka cir3iyA ( zAnti0 139 / 66 / 14) / ye brahmAkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA 5) / yaha samasta prANiyoMkI bolI samajhatI karatI haiM (sbhaa011|12)| indralokakI yAtrAke thii| sarvajJa aura sampUrNa tattvoMko jAnanevAlI thI (zAnti samaya arjunakI rakSAke liye draupadIne inakA saraNa kiyA 139 / 6) / rAjakumArane isake bacceko mAra DAlA thA (vana0 37 / 33) / thA; ataH isane bhI rAjakumArakI A~kheM phor3a dI puSTimati-bharata nAmaka agnikA nAmAntara, ye saMtuSTa honepara (zAnti0 139 / 13-20) / rAjabhavanako chor3akara puSTi pradAna karate haiM, ataH inakA nAma puSTimati hai jAte samaya pUjanIkA rAjA brahmadattake sAtha saMvAda (vana0221 / 1) / (zAnti0 139 / 21-111) / puSpa-kazyapavaMzI eka nAga ( udyoga0 103 / 13) / pUtanA-(1) eka rAkSasI, jo bhagavAn zrIkRSNadvArA mArI puSpaka-(1) kuberakA eka divya vimAna, jo inheM brahmA- ___ gayI thI ( sabhA0 38 // 29 ke bAda dA. pATha, pRSTha jIse prApta huA thA (vana0 274 / 17) / ise 798) / (2) ( pUtanAgraha )- pUtanA nAmaka rAvaNane unase balapUrvaka chIna liyA thA (vana0 275 / rAkSasI, jo bAlakoMke liye graharUpa hai| yaha skandake sAtha 34) / kuberane rAvaNako yaha zApa diyA thA ki yaha rahanevAlI hai ( vana0 230 / 27) / yahI pUtanA vimAna terI savArImeM nahIM A sakegA jo terA vadha karegA, skandakI anucarI mAtRkAoMmeM bhI ginI gayI hai usIkA yaha vAhana hogA (vana0 275 / 35 ) / (zalya. 46 / 16) / / laGkA-vijayake pazcAt zrIrAmane puSpakavimAnakI pUjA karake patikA-eka latA, jo somalatAke sthAnapara yajJameM kAma use kuberako hI prasannatApUrvaka lauTA diyA (bana0 AtI hai ( vana0 35 / 33) / 291 / 69) / (2) dvArakApurIke dakSiNabhAgameM pUraNa-eka prAcIna RSi, jo zarazayyApara par3e hue bhISmake sthita lalAveSTa nAmaka parvatako eka orase gherakara phailA pAsa Aye the (zAnti0 47 / 12) / huA eka vana ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pUru-(1) eka prAcIna rAjA (aadi.3|232 ) / pRSTha 813) / jo rAjA yayAtike dvArA zarmiSThA' ke garbhase utpanna hue puSpadaMSTa-kazyapavaMzI eka pramukha nAga (aadi035| 12) / (Adi. 75 / 35, Adi. 83 / 10) / (ye puSpadanta-(1) eka diggaja (droNa0 121 / 25) / pauravavaMzake pravartaka Adi puruSa the| ) inake dvArA apane (2) pArvatIdvArA kumArako diye gaye tIna pArSadoM se pitAko yuvAvasthAkA dAna evaM unakI vRddhAvasthAkA eka, anya dokA nAma unmAda aura zaGkukarNa thA grahaNa (Adi.75 / 43-44; Adi.84 / 34) / (zalya. 45 / 51) / inake dvArA gurujanoMke AjJApAlanakI mahimAkA varNana puSparatha-rAjarSi vasumanAkA ratha, yaha AkAza, parvata aura (Adi084 / 30-35 ke bAda dA0 paatth)| prajAke samudra Adi durgama sthAnoMmeM bhI bar3I sugamatAse jA sakatA anumodana karanepara yayAtidvArA inakA rAjyapara abhiSikta thA (vana0 198 / 12-13) / honA ( Adi0 85 / 32) / kausalyA (pauSTI ) nAmaka puSpavatI-isa tIrthameM snAna karake tIna rAta upavAsa karane- patnIke garbhase inake dvArA janamejaya (pravIra), Izvara tathA vAlA manuSya sahasra godAnakA phala pAtA hai aura apane raudrAzvakA janma evaM inake vaMzakA saMkSipta varNana (Adi. For Private And Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 203 ) 94 adhyAya ) / inake vaMzakA vistArapUrvaka varNana pUrvAbhirAmA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI (Adi0 95 adhyAya ) / ye yama-sabhAmeM rahakara sUryaputra pIte haiM ( bhISma0 9 / 22) / yamakI upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 8) / indrake pUSaNA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya046 / 20) / vimAnapara baiThakara arjunakA kauravoMke sAtha honevAlA yuddha paSA-(1) bAraha AdityoMmeMse eka (Adi065 / dekhaneke liye Aye the ( virATa056 / 10) / 15) / ye arjunake janmotsavameM padhAre the (Adi. mAndhAtAdvArA inakI parAjaya (droNa0 62 / 10 / 122 / 67) / khANDavavanake yuddha meM inakA Agamana yayAtidvArA inheM khaDgakI prApti (zAnti. 166 / aura zrIkRSNa tathA arjunapara dhAvA (Adi0 226 / 74) / agastyajIke kamaloMkI corI honepara zapatha 35) / bhagavAn zaGkarane inake dA~ta tor3e the (droNa. khAnA (anu0 94 / 22) / ye mAMsabhakSaNakA niSedha 202 / 49; sauptika. 18 / 16 ) / inake dvArA karake parAvara-tattvakA jJAna prApta kara cuke the (bhanu0 skandako pANItaka aura kAlika nAmaka do pArSadoMkA 1.5 / 59) / (2) arjunakA sArathi, jise rAjasUya dAna (zalya. 45 / 43-44) / ye ghRtadAnase saMtuSTa yajJake liye annasaMgrahake kAmapara juTa jAnekA Adeza milA hote haiM ( anu0 65 / 7) / (2) sUryadevakA thA (sabhA0 33 / 30) eka nAma (vana 3 / 66) / pUrNa-(1) vAsuki-kulotpanna eka nAga, jo janamejayake pRtanA-senAkA parimANavizeSa-tIna vAhinI ( Adi0 sarpasatrameM jala marA thA ( Adi0 57 / 5) / 2 / 21) / (2) kazyapakI prAdhA nAmavAlI patnIse utpanna eka devagandharva (Adi065 / 46) / pRthA-zUrasenakI putrI, jo saMsArakI anupama sundarI thI; vasudevajIkI bar3I bahina thI (Adi0 67 / 129) / pUrNabhadra-eka kazyapavaMzI pramukha nAga ( Adi0 35 / 12) / pRthAzva-yamarAjakI sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karanevAlA eka prAcIna nareza ( sabhA0 8 / 19) / pUrNamukha-dhRtarASTra ke vaMzameM utpanna eka nAga, jo janamejayake / sarpasatra meM jala gayA (Adi. 57 / 16) / pRthu-(1) ATha vasuoMmeMse eka ( Adi0 99 / 11) / (2) eka vRSNivaMzI kSatriya, jo draupadIke pUrNA-paJcamI, dazamI tathA paJcadazI tithiyoMkI saMjJA / svayaMvarameM AyA thA (Adi. 185 / 18) / yaha pUrNA nAmaka paJcamI tithimeM yudhiSThirakA janma ( Adi0 122 / 6) / raivataka parvatake utsavameM sammilita huA thA (Adi. 218 / 10 ) / ( 3 ) mahArAja benake putra, pUrNAGgada-dhRtarASTravaMzameM utpanna eka nAga, jojanamejayake sarpa prathama nareza / inake dvArA atrimuniko dhanadAna (vana0 satrameM svAhA ho gayA thA (Adi0 57 / 16) / 185 / 8-35) / saMjayako samajhAte hue nAradajIpUrNAyu-eka devagandharva, jo kazyapakI patnI prAdhAkA putra dvArA inake caritrakA varNana (droNa. 69 adhyaay)| thA (Adi0 65 / 46) / zrIkRSNadvArA inake caritrakA varNana (zAnti0 29 / pUrvacitti-eka zreSTha apsarA, jo sarvazreSTha chaH apsarAoMmese 137-144) / inakI utpatti aura caritrakA vistRta varNana eka hai (Adi074 / 60) / yaha una dasa vikhyAta (zAnti0 59/98-128) / ye prAcIna kAlameM pRthvIke apsarAoMmeMse eka hai, jinhoMne arjunake janmotsavameM padhAra zAsaka the; kiMtu kAlase pIr3ita ho pRthvIko chor3akara kara nRtya aura gAna kiyA thA ( Adi0 122 / 65) / paralokavAsI ho gaye (zAnti0 227 / 49-56) / svargameM arjunake svAgata-samArohameM isane nRtya kiyA thA inhoMne jIvanameM kabhI mAMsa nahIM khAyA thA (anu. (vana0 43 / 29) / malayaparvatapara zukadevajIkI uttama 115 / 65) / (4) ikSvAkuvaMzI mahArAja anenAgati dekhakara yaha Azcaryacakita ho uThI thI aura isa ke putra, inake putrakA nAma viSvagazva thA (vana0 viSayameM apanA hArdika udgAra prakaTa kiyA thA (zAnti. 202 / 2-3) / 332 / 20-24) / pRthulAkSa-eka rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamapUrvadizA-cAra dizAoMmeMse eka, isakA vizeSa varNana kI upAsanA karatA hai ( samA0 8 / 10) / (udyoga0 108 adhyAya ) / pRthulAzva-eka rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara sUryapatra pUrvapAlI-eka prAcIna rAjA, jise pANDavokI orase raNa- yamakI upAsanA karatA hai (sabhA08 / 22) / nimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA gayA thA (udyoga. pathavastrA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 4 / 17) / 19) / For Private And Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRthuvega ( 204 ) pauNDra pRthuvega- eka rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI paijavana-eka zUdra, jisane aindrAgna yajJakI vidhise mantraupAsanA karatA hai (sabhA0 8 / 12) / hIna yajJa karake usakI dakSiNAke rUpameM eka lAkha pRthuzravA-(1) mahAbhaumakumAra ayutanAyIkI patnI pUrNapAtra dAna kiye the ( zAnti0 60 / 39) / kAmAke pitA ( Adi0 95 / 20-21) / ye yamasabhAme paiThaka-eka asura, jisakA bhagavAn zrIkRSNadvArA vadha rahakara sUryapatra yamakI upAsanA karate hai ( sabhA0 kiyA gayA thA (sabhA038 / 29 ke bAda dAkSiNAtya 8 | 12) / (2) eka prAcIna RSi, jo ajAta pATha, pRSTha 825, kAlama ) / zatru yudhiSThirakA bar3A sammAna karate the (vana0 26 / paila-eka prAcIna RSi, jo vyAsa jIke ziSya the| inako 22-25) / (3) skandakA eka sainika (zalya. 15 / 62)|(4)ek nAga, jo balarAmajIke svAga vyAsajIne sampUrNa vedoM evaM mahAbhAratakA adhyayana tArtha prabhAsakSetrameM AyA thA ( mausala0 4 / 15) / karAyA thA (Adi0 63 / 89-90) / ye vasuke putra the aura dhaumya munike sAtha yudhiSThirake rAjasUya yajJake pRthadaka-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka kArtikeya-tIrtha, jisameM hotA bane the (sabhA0 33 / 35) / zarazayyApara par3e snAna karanemAtrase saba pApa naSTa ho jAte haiM tathA tIrtha hue bhISmajIke pAsa anya RSiyoMke sAtha mahAtmA paila sevI puruSako azvamedhayajJake phala aura svargalokakI prApti bhI padhAre the (zAnti. 47 / 6) / hotI hai| (vana0 83 / 141-144) / isa tIrthakI mahimA ( zalya0 39 / 28-33) / pailagarga-eka muni, jinake Azramapara kAzirAjakI kanyA pRthivItIrtha-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha, jahA~ ambAne tapasyA kI thI ( udyoga0 186 / 20) / jAkara snAna karanese sahala godAnakA phala milatA hai pailagargAzrama-eka tIrtha, jahA~ kAzirAjakI kanyA ambAne (vana0 83 / 13) / kaThora vratakA Azraya le snAna kiyA thA (udyoga pRthvI-( dekhiye bhuumi)| 186 / 20) / pRzni-eka prAcIna maharSi, jinhoMne droNAcAryake pAsa paizAca-vivAhakA eka bheda / jaba ghara ke loga soye hoM Akara unase yuddha baMda karaneko kahA thA (droNa. 190 / 34-40) / inhoMne svAdhyAyake dvArA svarga prApta athavA asAvadhAna hoM, usa dazAmeM kanyAko curA lenA paizAca vivAha hai| yaha sarvathA sabhI vargoM ke liye niSiddha kiyA thA (zAnti. 26 / 7) / hai ( Adi0 73 / 9-12) / pRznigarbha-bhagavAn zrIkRSNa kA eka nAma, usakI nirukti anna, veda, jala aura amRta-inako pRzni kahate haiN| potaka-kazyapavaMzIya eka nAga ( udyoga0 103 / ye sadA bhagavAnke garbhamaiM rahate haiM, isaliye inakA nAma 11) / pRznigarbha hai| isa nAmake uccAraNase trita muni kUpase pauNDra-(1) nandinIke pArzvabhAgase prakaTa huI eka mleccha bAhara ho gaye the (zAnti0 341 / 45-47)| jAti (Adi. 174 / 37) / (2) eka deza aura pRSata-pAJcAla dezake eka rAjA, jo maharSi bharadvAjake vahA~ke nivAsI rAjA Adi; pauNDradezake rAjA draupadIke mitra aura drupadake pitA the (Adi. 129 / 41) / khayaMvarameM Aye the ( Adi. 186 / 15) / isa pRSadazva-eka prAcIna nareza, jinheM rAjA aSTakadvArA dezako zrIkRSNane parAjita kiyA thA (sabhA0 38 / khaDgakI prApti huI thI (zAnti. 166 / 80) / ye 29 ke bAda, pRSTha 824, kAlama 2 ) / pauNDra dezake yamarAjakI sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate logoMke rAjasUya yajJameM AnekI carcA (vana0 5 / / haiM (sbhaa08| 13) / 22) / yudhiSThirakI orase unake sAtha ye krauJca-vyahameM pRSadhra-(1) vaivasvata manuke na putra (Adi. 75 / khar3e the (bhISma0 50 / 48) / karNane isa dezako 16) / ye prAtaH-sAyaMkAlIna kIrtana karaneyogya jItA thA (droNa0 4 / 8) / zrIkRSNane bhI isapara rAjAoM se eka haiM, inake kIrtanase dharmakA phala prApta vijaya pAyI thI (droNa. 11 | 15) / mAndhAtAke hotA hai ( anu0 165 / 54-60) / inhoMne kuru- rAjyameM pauNDrajAtike loga nivAsa karate the (zAnti065 / kSetrameM tapasyA karake svarga prApta kiyA ( Azrama 20 / 14) / pauNDaloga pahale kSatriya the, kiMtu brAhmaNoM ke 11) / (2) drupadakA eka putra, jimakA azvatthAmA- amarSase zUdratvako prApta ho gaye ( anu0 35 / 17dvArA vadha huA thA (droNa 156 / 183) / 18) / (3) bhImasenake zaGkhakA nAma / yuddhake paiDalya-eka RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate the ArambhameM bhImane isa mahAzaGkhako bajAyA thA ( bhISma (sabhA0 4 / 17) / 25 / 15) / duryodhanake mAre jAnepara bhImakarmA bhImane For Private And Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pauNDraka ( 205 ) pragaNDI pauNDra nAmaka mahAn zaGkhakI dhvani kI ( shly061| pauloma-(1) pulomAke putra / hiraNyapurake svAmI / 71 ke bAda dA0 paatth)| inakA arjunake sAtha yuddha aura unake dvArA inakA saMhAra poNDaka-puNDadezakA rAjA vAsudeva, jo baMga, puNDa Adi (vana0 172 / 16-55) / (2) dakSiNa samudra ke aneka dezoMkA zAsaka thA aura jarAsaMdhase milA huA thA samIpakA eka tIrtha, pA~ca nArI tIthoM meM se eka ( Adi. (sabhA0 14 / 20) / rAjasUya yajJake samaya bhImasena 215 / 3) / yahA~ brAhmaNake zApase grAha banakara rahanedvArA isakI parAjaya ( sabhA0 30 / 22) / yaha vAlI apsarA (vargAko sakhI) kA arjunadvArA uddhAra yudhiSThirake rAjasUya yajJameM bheMTa lekara AyA thA ( sabhA huA (Adi0 216 / 21-22) / 52 / 18) / paulomaparva-AdiparvakA eka avAntara parva (adhyAya 4 pauNDamAsyaka-eka kSatriya rAjA, jo danAyake patra vIra se 12 tk)| nAmaka daityake aMzase utpanna huA thA ( Adi. paulomI-pulomA dAnavakI putrI, devarAja indrakI patnI aura jayantakI mAtA zacI (Adi. 113 / 4) / paudanya-eka prAcIna nagara, jise saudAsake putra azmakane (dekhiye zacI) basAyA thA ( Adi0 176 / 47) / (kucha Adhunika pauSa mAsa-(bAraha mahInoM meM se eka, jisa mAsakI pUrNimAko vicArakoMke matAnusAra godAvarIke uttara taTapara basA huA puSya nakSatrakA yoga hotA hai, use pauSa' kahate haiM / yaha paithAna' nAmaka nagara hI paudanya hai|) mArgazIrSake bAda aura mAyake pahale par3atA hai| ) pauSa paunarbhava chaH bandhu-dAyAdoMmeMse eka / dUsarI bAra byAhI mAsameM pratidina eka samaya bhojana karanevAlA manuSya huI strIse utpanna huA putra ( Adi0 119 / 33) / saubhAgyazAlI, darzanIya aura yazasvI hotA hai ( anu. paurava-(1) eka rAjarSi, jo zarabha nAmaka daityake 106 / 20) / pauSa mAsakI dvAdazIko upavAsapUrvaka aMzase utpanna hue the (Adi. 67 / 27-28) / bhagavAn nArAyaNakI pUjA karanese vAjapeya yajJakA phala ye parvatIya rAjA the aura arjunadvArA parAjita hue the milatA hai ( anu0 109 / 4)|pauss mAsake zuklapakSakI (sabhA0 27 / 14-15) / pANDavoMkI orase inheM jisa tithimeM rohiNI nakSatrakA yoga ho, usa dinakI raNa-nimantraNa bhejanekA vicAra kiyA gayA thA ( udyoga. rAtrimeM snAna Adise zuddha ho eka vastra dhAraNa karake 4 / 14 ) / duryodhanako senAmeM ye eka mahArathI the zraddhA aura ekAgratApUrvaka AkAzake nIce khule maidAnameM (udyoga0 168 / 19) / dhRSTaketuke sAtha inakA dvandva- so jAya aura candramAkI kiraNoMkA pAna karatA rahe / yuddha ( bhISma 116 / 13-14 ) / inhoMne abhimanyuke aisA karanese use mahAn yajJakA phala milatA hai ( anu0 sAtha yuddha kiyA aura abhimanyune cuTiyA pakar3akara inheM 126 // 18-49 ) / ghasITA thA (droNa0 14 / 50-60) / mahAbhArata- pauSTI-rAjA pUrukI patnI, inake garbhase pUrudvArA pravIra, Izvara yuddha meM ye arjunadvArA mAre gaye the, aisI carcA AyI tathA raudrAzva nAmaka tIna putra utpanna hue the ( bhAdi. hai ( karNa0 5 / 35) / (2) pUruke vaMzameM utpanna 94 / 5) / inakA dUsarA nAma kausalyA thA ( Adi honevAle--kaurava-pANDava Adi ( Adi. 172 / 50 95 / 11) / ke bAda dA0 paatth)|(3) aGgadezake eka prAcIna dA0 pATha ) / (3) aGgadazaka eka prAcAna pauSya-eka kSatriya rAjA, jinhoMne AcArya vedako purohita rAjA / nAradajIdvArA sRJjayake samakSa azvamedha yajJameM inake banAyA thaa| inakI kathA (aadi03|82-117)| dAnakA varNana (droNa0 57 adhyAya ) (4) vizvAmitrake inakI rAnIkA uttaGka RSiko kuNDala denA (Adi. brahmavAdI putroM se eka ( anu0 4 / 55) / 3 / 111) / inake dvArA uttaGkako saMtAnahIna honekA pauravaka-kSatriyoMkI eka jAti, isa jAtike loga yudhiSThirake zApa ( Adi0 3 / 117) / sAtha krauJcavyUhameM khar3e the ( bhISma0 50 / 48) / pauSyaparva-AdiparvakA eka avAntara parva ( 3 adhyAya ) / paurika-purikA nagarIkA eka rAjA, jise pApake kAraNa prakAlana-vAsuki-vaMzakA eka nAga, jo janamejayake sarpasiyArakI yonimeM janma lenA par3A thA (zAnti yajJameM jala marA thA (Adi. 57 / 6) / 111 / 3-4) / prakAza-eka bhRguvaMzI brAhmaNa, jo gRtsamadavaMzI 'tama' ke paurogava-pAkazAlAke adhyakSakI saMjJA ( virATa0 2 / 1) / putra the ( anu0 30 / 63) / paulastya-pulastyakulake rAkSasa, jo duryodhanake bhAiyoMke pragaNDI-parakoTopara rakSA-sainikoM ke baiThanekA sthAna rUpameM utpanna hue the ( Adi0 67 / 89-91) / (zAnti0 69 / 13) / For Private And Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra praghasa www.kobatirth.org ( 206 ) praghasa - rAkSasoM aura pizAcoMke dala ( vana0 285 / 1-2 ) / praghasA - skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 16) / pracetA - prAcInavarhike dasa putra, jo RSi evaM prajApati haiM, inhIMse prAcetasa dakSakA janma huA hai ( anu0 147 / 25 ) / inhoMne kaNDu munikI putrI vAkSake sAtha vivAha kiyA thA ( Adi0 195 / 15 ) / ye indrakI sabhA meM virAjamAna hote haiM ( sabhA0 7 / 16 ) / brahmAjIkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 11 / 18 ) / ye skanda ke janmakAlameM unake pAsa padhAre the ( zalya0 45 / 10 ) / prajAgaraparva - udyogaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 33 se 40 taka ) / prajAgarA - eka apsarA, jisane indrakI sabhAmeM arjunake svAgata samAroha ke avasarapara nAca-gAna kiyA thA ( vana0 43 / 30 ) / prajApati - ( 1 ) prajAoMke sraSTA aura pAlaka devaguru brahmA ( Adi0 1 / 29 - 33 ) | ( vizeSa dekhiye 'brahmA') / ( 2 ) maharSi kazyapa, jinhoMne vAlakhilyoMse devarAja indrapara anugraha karane ke liye prArthanA kI thI ( Adi 0 31 / 16-21 ) / mahAbhAratameM prajApatiyoMke ikkIsa nAma Aye haiMbrahmA, rudra, manu, dakSa, bhRgu, dharma, tapa, yama, marIci, aGgirA, atri, pulastya, pulaha, Rtu, vasiSTha, parameSThI, sUrya, candramA, kardama, krodha aura vikrIta / ye ikkIsa T prajApati usI paramAtmAse utpanna batAye gaye haiM tathA usI paramAtmAkI sanAtana dharma-maryAdAkA pAlana evaM pUjana karate haiM (zAnti0 334 / 35-37 ) / prajApatikI uttara vedI - tarantuka, arantuka, rAmahRda ( parazurAmakuNDa ) tathA macakruka ------inake bIcakA bhU-bhAga kurukSetra hI prajApatikI uttara vedI hai ( zalya0 53 / 24 ) / prajApati - vedI - pratiSThAnapura (jhUsI) sahita prayAga, kambala aura azvatara nAga tathA bhogavatI tIrtha - yaha brahmAjI kI vedI hai (vana0 85 | 76-77 ) / praNidhi-vAsiSTha bRhadrathake aMzase utpanna pAJcajanya nAmaka agnike putra ( vana0 220 / 9 ) / praNIta-chaH bandhudAyAdoM meMse eka, apanI patnIke garbha se kisI mahApuruSake anugrahase utpanna huA putra ( Adi0 119 / 33) / pratardana - kAzI janapadake eka prAcIna nareza, jo rAjA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prativindhya yayAtike dauhitra the ( Adi0 93 / 13 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 282 ) / yayAti-putrI mAdhavI ke garbha se kAzirAja divodAsake dvArA inakA janma huA thA ( udyoga 0 117 / 18; anu0 30 / 30 ) / svarga se girate hue rAjA yayAtikI inase bheMTa ( Adi0 86 / 5-6 ) / inakA yayAtike sAtha vArtAlApa ( Adi0 92 / 14-- 18 dA0 pAThasahita) | inake dvArA yayAtiko puNyadAnakA AzvAsana ( Adi0 92 / 16 ) | aSTaka Adi rAjAoMke sAtha inakA svargalokako jAnA ( Adi0 93 / 16 ke bAda dA0 pATha ) / devarSi nAradadvArA bhaviSya meM inake svargase giraneke kAraNakA varNana ( vana0 198 | 5 ) / inakA yayAtiko apanA puNyaphala denA ( udyoga0 122 / 6-7 ) / parAjita rAjAkA sArA dhana le jAnA ( zAnti 0 96 / 20 ) / mahArAja zibidvArA inheM khar3akI prApti ( zAnti0 166 / 80 ) / inake dvArA brAhmaNako netra dAna (zAnti0 234 | 20 ) / inake dvArA vItahavya putroMkA vadha ( anu0 30 / 42-43 ) / vItavyako chor3a deneke liye inakI bhRgujIse prArthanA ( anu0 30 | 50 - 52 ) / bhRgujIke vacanoMse saMtuSTa hokara inakA nagarako lauTanA (anu0 30 / 54-56) / inakA apane putrako brAhmaNakI sevAmeM samarpita karake isa lokameM anupama kIrti pAnA aura paralokameM akSaya Ananda bhoganA ( anu0 137 / 5 ) / For Private And Personal Use Only pratApa - sauvIra dezakA eka rAjakumAra, jo jayadrathake rathake pIche hAtha meM dhvajA lekara calatA thA vana0 265 / 10 ) / arjunadvArA isakA vadha (vana0 271 / 27) / pratijJAparva - droNaparvakA eka avAntara parva (adhyAya 72 se 84 taka ) / pratimatsya - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 52 ) / pratirUpa - eka daitya, jo kabhI samasta pRthvIkA zAsaka thA; paraMtu kAlase pIr3ita ho inheM chor3akara paralokavAsI ho gayA (zAnti 0 227 / 53-56 ) / prativindhya - ( 1 ) draupadIke garbha se yudhiSThiradvArA utpanna ( Adi0 63 / 122-123 Adi0 95 / 75 ) / inakA janma vizvedevake aMzase huA thA ( Adi0 67 / 127-128 ) / inake nAmakI nirukti (Adi0 220 / 79-81 ) / prathama dinake saMgrAmameM zakunike sAtha inakA dvandva-yuddha ( bhISma0 45 / 63 - 65 ) / alambuSa ke sAtha inakA yuddha aura usase parAjita honA ( bhISma0 100 / 39--49 ) | inake ghor3oMkA varNana ( droNa0 23 / 27 ) / azvatthAmA ke sAtha inakA yuddha ( droNa0 25 / 29-31 ) / duHzAsana ke sAtha inakA yuddha aura parAjita
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratizravA ( 207 ) pradhAna honA (droNa0 168 / 34.----43 ) / rAjA citrake 23) / inakA zAntanuko rAjya dekara vanameM praveza karanA sAtha yuddha aura inake dvArA usakA vadha (karNa014 / (Adi0 27 / 24 ) / inake paralokavAsI honekI 20-33)|raatrimeN azvatthAmAke sAtha yuddha aura usake carcA (udyoga0 149 / 28) / dvArA mArA jAnA ( sauptika0 8 / 40-54) / pratyagraha-ye rAjA uparicara vasuke dvitIya putra the (Adi0 ( mahAbhAratameM inake liye yaudhiSThira aura yaudhiSThiri zabda- 63 / 31) / kA bhI prayoga huA hai| ) (2) eka prasiddha rAjA, pratyaGga-eka prAcIna nareza ( Adi0 3 / 238 ) / jo ekacakra nAmaka daityake aMzase utpanna hue the (Adi. 67 / 21-22) / digvijayake samaya arjanane pratyUSa-ye dharmake dvArA prabhAtAke garbhase utpanna hue the| inheM parAsta kiyA thA (sabhA0 26 // 5) / pANDavoMkI inakI gaNanA vasuoMmeM hai (Adi066 / 17-20) / orase inheM raNa-nimantraNa bhejanekA vicAra kiyA gayA thA pradAtA-eka vizvedeva ( anu0 91 / 32) / (udyog04|13)| ye yamarAjakI sabhAmeM rahakara ra pradyumna-ye sanatkumArake aMzase bhagavAn zrIkRSNadvArA . unakI upAsanA karate haiM (sbhaa08|24)| rukmiNIke garbhase prakaTa hue the (Adi067 / 152, pratizravA--ye parIkSitke putra the, jomahArAja bhImasenake dvArA sauptika. 12 / 30-32) / arjuna aura subhadrAke 'kumArI' ke garbhase utpanna hue the| inake putrakA nAma vivAhake upalakSameM daheja lekara AnevAle vRSNivaMziyoMmeM ye pratIpa thA (bhAdi0 95 / 42-44) / bhI the (Adi0 220 / 31) / ye yudhiSThirake rAjasUya pratiSThA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 29) / yajJameM padhAre the ( sabhA0 34 / 16) / zAlvake parAkramapratiSThAnapura-prayAgake bhItarakA eka tIrtha ( jise Ajakala se ghabarAyI huI yAdavasenAko inake dvArA AzvAsana jhUsI kahate haiM ) / yaha prajApatikI vedIke antargata hai (vana0 16 / 30-32) / inakA zAlvake sAtha ghora (vana0 85 / 76) / pratiSThAnapurameM rAjA yayAtikI yuddha ( vana0 17 adhyAya ) / saMgrAmabhUmimeM inakA rAjadhAnI thI, jahA~ gAlava aura garur3a gaye the ( udyoga0 mUcchita honA ( vana0 17 / 22) / sArathidvArA 114 / 9) / mUrchAvasthAmeM saMgrAmase haTA le jAnepara inakA anutApa aura sArathiko upAlambha denA (vana018 adhyaay)| punaH pratIcyA-ye maharSi pulastyakI pativratA patnI thIM (udyoga zAlvake sAtha yuddha aura use mAraneke liye eka adbhuta zatrunAzaka bANakA saMdhAna karanA (vana 19 / 12pratIta-eka vizvedeva ( anu0 91 / 32 ) / 19) / inake pAsa nArada aura vAyudevakA Akara pratIpa-eka kuruvaMzI rAjA, jo dhRtarASTra ke putra the / Adiparva devatAoMkA saMdeza sunAnA (vana0 19 / 21-24) / 94 / 49-60 ke varNanake anusAra kuruse inakI inake dvArA zAlvakI parAjaya (vana0 19 / 26) / paramparA isa prakAra hai--kuru, kuruke putra azvavAn inase aniruddha prakaTa hue the (bhiissm065| 71) / (avikSit ), inake parIkSit Adi ATha bhAI, inake ye mahArathI vIra the (droNa. 110 / 59) / inake kulameM janamejaya, janamejayase dhRtarASTra aura dhRtarASTrase pratIpa nAmakI nirukti (zAnti0 339 / 37-38) / ye hue| kiMtu Adiparva 95 / 39-44 ke varNanake zrIkRSNake tIsare svarUpa mAne jAte haiM (anu0 158 / anusAra kuruse vidUra, vidUrase anazvA, anazvAse parIkSit, 39) / zrIkRSNase brAhmaNakI mahimAke viSayameM pUchanA parIkSitase bhImasena, bhImasenase pratizravA aura pratizravAse (anu0 159 / 4-7) / ye yudhiSThirake azvamedhayajJameM pratIpakA janma huA thaa| inakI patnIkA nAma zaivyA istinApura Aye the ( Azva0 66 / 3) / mausala-yuddhameM sunandA thA; usase inake tIna putra hue devApi, zAntanu inakA bhojoMke sAtha yuddha aura unake dvArA inakA vadha tathA bAhrIka (Adi0 94 / 61, Adi0 95 / 44) / (mausl.3|33-35)| maraNoparAnta ye sanakumArake inake pAsa manasvinI gaGgA sundara rUpa aura uttama guNoMse svarUpameM praviSTa ho gaye ( svargA0 5 / 13) / yukta yuvatI strIkA rUpa dhAraNa karake gayIM aura inake dAhine Urupara jA baiThI tathA inake pUchanepara unhoMne inakI pradyota-eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara unakI sevA patnI bananekI kAmanA prakaTa kii| taba inhoMne unakA karatA hai (sbhaa010|15)| putravadhuke rUpameM varaNa kiyA (Adi. 97 / 1-16) / pradhAna-eka prAcIna rAjarSi, inhIMke kulameM sulabhA utpanna inakA eka divya nArIko patnIrUpameM svIkAra karaneke liye huI thI, jisake sAtha videharAja janakakA saMvAda huA thA apane putra zAntanuko Adeza denA (Adi. 97 / 21- (zAnti. 320 / 184) / For Private And Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prabAlaka ( 208 ) pramadvarA prabAlaka-eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara unakI nAmaka jyotirliGgakA sthAna yahIM hai|) yahA~ tIrthaupAsanA karatA hai (sabhA0 10 / 17) / yAtrAke avasarapara arjunakA zrIkRSNase milana (Adi. prabAha-kaurava-pakSakA eka yoddhA, jisane abhimanyupara bANa 217 / 4) / prabhAsatIrthameM zrIkRSNane eka hajAra divya varSA kI thI (droNa0 37 / 26) / varSAMtaka eka pairase khar3e hokara tapasyA kI thI (vana0 prabhaJjana-ye maNipUranareza citravAhana ke pUrvaja the, inake koI 12 / 15-16) / yahA~ agnideva nivAsa karate haiM, putra nahIM thA, ataH inhoMne uttama tapasyA Arambha kI / isa tIrthameM snAna karake saMyatacitta mAnaba atirAtra aura agniSToma yajJakA phala pAtA hai (vana0 82 / 58usa ugra tapasyAdvArA devAdhideva mahezvara saMtuSTa ho gaye aura unhoMne rAjAko varadAna dete hue kahA ki tumhAre kulameM 60) / tIrthayAtrAke samaya bhAiyosahita yudhiSThira yahA~ eka-eka saMtAna hotI jAyagI ( Adi. 214 / Aye the aura isa sthAnapara unhoMne tapasyA kI thI 19-21) / (vana018 / 15-18) / prabhAsa tIrtha indrako prabhadraka-pAzcAlokA eka kSatriya-dala, jo pANDavapakSameM bahuta priya hai| yaha puNyamaya kSetra aura pApoMkA nAza karanevAlA AyA thA ( udyoga0 57 / 33) / ye prAyaH dhRSTadyumna hai ( vana0 130 / 7) / isake prabhAvakA vizeSarUpase aura zikhaNDIkA anugamana karate the(bhISma 19 / varNana ( zalya0 35 / 41-82) / yahA~ snAna 22, bhISma0 56 / 14) / ye adhikatara zalyadvArA karanese manuSya vimAnapara baiThakara svargameM jAtA hai aura mAre gaye the (zalya. 11 / 24) / rAtameM sote apsarAe~ vahA~ stuti karatI huI use jagAtI haiM (anu0 samaya azvatthAmAdvArA prabhadrakoMkA vadha huA thA (sauptika0 25 / 9) / yahA~ hI yaduvaMziyoMkA paraspara yuddha karake vinAza huA thA ( mausala.3 / 10-46) / 8 / 66) / prabhAsa tIrthase hI balarAmajI tathA bhagavAn zrIkRSNa parama prabhA-1)eka devI, jo brahmAkI sabhAmeM rahakara unakI dhAma padhAre the (mausala.4 adhyAya ) / (3) upAsanA karatI haiM (sbhaa011|4)| (2) skandakA eka sainika (shly045| 69) / alakApurIkI eka apsarA, jisane aSTAvakrajIke svAgata samArohameM nRtya kiyA thA ( anu0 19 / 45) / prabhu-skandakA eka sainika (zalya. 45 / 58) / prabhAkara-(1) eka kazyapavaMzI pramukha nAga ( Adi pramataka-eka RSi, jo janamejayake sarpasatrameM sadasya bane 35 / 15 ) / (2) kuzadvIpakA chaThA varSakhaNDa the (Adi0 53 / 7) / (bhISma 12 / 13) / pramati ( yA pramiti )-cyavana RSike putra / inakI mAtAprabhAtA-ye dharmakI patnI thIM aura pratyUSa tathA prabhAsa kA nAma sukanyA thA (Adi0 5 / 9, aadi00| nAmaka do vasu inhIMke putra the ( Adi0 66 / 1) / inake ghRtAcI apsarAke garbhase ruru nAmaka putra 17-20) / utpanna huA thA (aadi08|2)| inakA ruruke prabhAvatI-(1) mayadAnavake nivAsa sthAnapara tapasyA liye sthUlakeza munise unakI pramadvarA nAmaka kanyAko karanevAlI eka tapasvinI, jo sItAjIkI khojake liye mA~ganA ( aadi08|15)| inakA ruruko AstIkagaye hue vAnarose milI thI (vana0 282 / 41) / parvakI kathA sunAnA ( Adi0 58 / 30-31) / zara(2) ye sUryadevakI patnI thIM ( udyoga. 117 / zayyApara par3e hue bhImake pAsa unakI mRtyuke samaya 8) / (3) skandakI anucarI mAtRkA (zalya. ye bhI padhAre the ( anu0 26 / 5) / kahIM-kahIM inheM 46 / 3) / (4) aGgarAja citrarathakI patnI, jo vItahavya ke putra gRtsamada ke kulameM janma lenevAle vAgIndrakA devazarmAkI patnI rucikI bar3I bahina thI (anu042| putra batAyA gayA hai (anu0 30 / 50-64) / 8) / isakA apanI bahina rucise divya puSpa ma~gavA pramatha-dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka ( Adi. 116 / deneke liye anurodha (anu. 42 / 10) / 13) / prabhAsa-(1)ye dharmake dvArA prabhAtAke garbhase utpanna pramathagaNa-zivajIke gaNa, inake dvArA dharmAdharmasambandhI hue the, inakI gaNanA vasuoMmeM hai ( Adi0 66 / rahasyakA kathana ( anu0 131 adhyAya ) / 17-20) / (2) eka prAcIna tIrtha ( Adi0 pramadAvana-rAjamahaloMmeM rAniyoMke vihArake liye bane hue 217 / 3) / yaha pazcima samudrataTapara saurASTra deza upavana (vana0 53 / 25) / ( kAThiyAvAr3a) meM hai, yaha devatAoMkA tIrtha hai (vana0 pramadvarA-harukI patnI tathA zunaka RSikI mAtA jo 88 / 20) / (ise somatIrtha bhI kahate haiM, somanAtha vizvAvasu aura menakAse utpanna huI thii| isakI utpatti sthUla For Private And Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pramANakoTi pravarA kezadvArA isake lAlana-pAlana, nAmakaraNa evaM vivAhakI milI haiN| gaGgA-yamunAkA madhyabhAga pRthvIkA jaghana mAnA kathA (Adi0 5 / 10; aadi08|5-15)| isakA gayA hai| prayAga jaghanasthAnIya upastha hai| pratiSThAnapura sapase iMsA jAnA (aadi08|18)| mRtyuko prApta ( sI), prayAga, kambala aura azvatara nAga tathA bhogavatI huI pramadvarAkA patikI Ayuse jIvita honA (Adi. tIrtha brahmAjIkI vedI hai / usa tIrtha meM veda aura yajJa 9 / 15) / mUrtimAn hokara rahate haiM tathA prajApatikI upAsanA karate pramANakoTi-gaGgAke taTapara sthita eka tIrtha, jahA~ pramANa- haiM / tapodhana RSi, devatA tathA cakravartI samrAT vahA~ koTi nAmase prasiddha eka vizAla vaTa-vRkSa thA / yahIM yazodvArA bhagavAnkA yajana karate haiN| isIliye tInoM duryodhana ne bhImasenako viSa khilAkara gaGgAjalameM DAla diyA lokoM meM prayAgako saba tIrthokI apekSA zreSTha evaM puNyatama thA (Adi0 61 / 11; Adi0 127 / 54) / yahA~ batAyA gayA hai| isa tIrthameM jAne athavA isakA nAma prathama dina pANDavokA rAtri-vAsa (vn0| / 41-42) lenemAtrase bhI manuSya mRtyukAlake bhaya aura pApase mukta ho jAtA hai ( vana0 85 / 69-80) / prayAgake pramAtha-yamarAnadvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka vizvavikhyAta triveNI-saGgamameM snAna karanese rAjasUya aura dUsarekA nAma unmAya thA (zalya0 45 / 30) / azvamedha yoMke phalakI prApti hotI hai / yaha devatAoMdvArA pramAthI-(1) dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka ( Adi. saMskAra kI huI yajJabhUmi hai / yahA~ diyA huA thor3A sA 116 / 13) / isakA bhImasenake sAtha yuddha tathA unake bhI dAna mahAn hotA hai / prayAgameM hI sATha karor3a dasa dvArA vadha (droNa. 157 / 17-19) / (2) yaha hajAra tIrthoM kA nivAsa hai| cAroM vidyAoMke jJAnase tathA dUSaNa rAkSasakA choTA bhAI thA ( vana0 286 / 27) / satyabhASaNase jo puNya hotA hai, vaha saba gaGgA-yamunAke isakA lakSmaNake sAtha yuddha karate samaya vAnara-senApati saGgamameM snAna karanemAtrase prApta ho jAtA hai| yahA~ vAsukikA nIladvArA mArA jAnA ( vana0 287 / 22-27) / bhogavatI nAmaka uttama tIrtha hai| jo usameM snAna karatA (3) ghaTotkaca kA sAthI eka rAkSasa, jisakA duryodhana hai, use azvamedha yajJakA phala milatA hai / prayAgameM hI dvArA vadha huA yA (bhISma0 91 / 20-21) / haMsaprapatana nAmaka tIrtha hai aura vahIM gaGgAke taTapara pramAthinI-eka apsarA, jisane arjunake janmotsavameM padhAra- dazAzvamedhika tIrtha hai / prayAgameM gaGgAsnAnakA mahatva sabase kara nRtya kiyA thA (shraadi122| 63) / adhika hai (vana0 85 / 81--88) / gaGgA-yamunAkA pramuva-dakSiNa dizAmeM rahanevAle eka maharSi (zAnti. puNyamaya saGgama sampUrNa jagatmeM vikhyAta hai / bar3e-bar3e maharSi usakA sevana karate haiN| yahA~ pUrvakAlameM pitAmaha 208 / 29) / brahmAjIne yajJa kiyA thaa| unake usa prakRSTa yAgase hI isa pramoda-(1) airAvata kulameM utpanna huA eka nAga, jo sthAnakA nAma prayAga ho gayA (vana0 87 / 18-19) / janamejayake sarpasatra meM jala marA thA (Adi. 57 / 11) / pANDavoMne devatAoMkI yajJabhUmi prayAgameM pahu~cakara yahA~ (2) skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 65) / gaGgA-yamunAke saGgamameM snAna kiyA aura kucha dinoMtaka ve pramlocA-dasa pramukha apsarAoMmeMse eka / yaha arjunake vahA~ uttamatapasyAmeM lage rahe (vn095| 4-5) / prayAga janma-mahotsavameM vahA~ gayI thI (Adi. 122 / 65) / rAjameM mAdhamAsakI amAvAsyAko tIna karor3a dasa hajAra yaha kuberakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatI hai tIrthoMkA samAgama hotA hai (anu0 25 / 35-36) / (sabhA0 10 / 11) / prayata-eka deva-gandharva, jo kazyapadvArA munike garbhase utpanna prayAga-gaGgA aura yamunAke saGgamapara sthita eka vikhyAta huA thA (bhAdi. 65 / 43) / tIrtha, vahA~ gaGgA-yamunAke saGgamameM snAna karanevAlA puruSa paka-rAkSasoM aura pizAcoMkA dala (vana0 285 / dasa azvamedha yajJoMkA phala pAtA aura apane kulakA uddhAra kara detA hai (vana0 84 / 35) / maharSiyoMdvArA prazaMsita 12) / prayAga-tIrthameM brahmA Adi devatA, dizA dikpAla, loka pralamba-(1) kazyapa aura danuse utpanna eka prasiddha pAla, sAdhya, lokasammAnita pitara, sanakumAra Adi dAnava (Adi0 65 / 29) / (2) eka asura, maharSi, aGgirA Adi nirmala brahmarSi, nAga, suparNa, siddha, jise bhIkRSNake abhinnasvarUpa balarAma jIne mArA thA sUrya, nadI, samudra, gandharva, apsarA tathA brahmAjIsahita (droNa. 11 / 5; zalya0 47 / 13) / bhagavAn viSNu nivAsa karate haiN| vahA~ tIna agnikaNDa hai, pravarA-eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte hai jinake bIcase gaGgA bahatI haiN| yahA~ yamunA gaGgAke sAtha (bhiissm09|23)| ma. nA027 For Private And Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pravasu www.kobatirth.org ( 210 ) pravasu-ye mahArAja Ilinake dvArA rathantarIke garbhase utpanna hue the, inake cAra bhAI aura the-- duSyanta, zUra, bhIma tathA vasu ( Adi0 94 / 17-18 ) / pravaha-prANa, apAna Adi vAyubhedoMmeM sAtavA~ vAyu, jo UrdhvagAmI hotA hai ( zAnti0 301 / 27 ) | yaha dhUma aura garmI se utpanna hue bAdaloM ko idhara-udhara cahAtA hai aura prathama mArga meM pravAhita hotA hai ( zAnti0 328 / 36) / pravAlaka-eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatA hai ( sabhA0 10 / 17 I pravAha-skandakA eka sainika ( zalya0 45 | 64 ) / pravIra - (1) ye ruke putra the| inakI mAtAkA nAma pauSTI thaa| inake do bhAI aura the - Izvara aura raudrAzva / inake dvArA zUrasenI ke garbha se manasyu nAmaka putrakA janma huA thA ( Adi 0 94 / 5-6 ) / inakA dUsarA nAma janamejaya thA / inhoMne tIna azvamedha yajJoM aura vizvajit yajJakA anuSThAna karake vAnaprasthAzrama grahaNa kiyA thA ( Adi0 95 / 11) / (2) eka kSatriya kula, jisameM vRSadhvaja nAmakA kulAGgAra rAjA utpanna huA thA ( udyoga0 74 / 16 ) / praveNI - isa nadI ke uttara taTapara kaNva munikA Azrama hai, jahA~ mATarakA vijayastambha hai ( vana0 88 / 11 ) / pravepana - takSaka- kulakA eka nAga, jo janamejayake sarpasatra meM jalakara bhasma ho gayA ( Adi0 57 / 9 ) / prazamI - alakApurIkI eka apsarA, jisane aSTAvakrake svAgata samAroha meM nRtya kiyA thA ( anu0 19 / 45 ) / prazastA - eka samudragAminI puNyamayI nadI, jahA~ tIrthayAtrA ke samaya bhAiyoM sahita yudhiSThira gaye the aura vahA~ unhoMne snAna, tarpaNa, dAna Adi kiyA thA ( vana0 118 / 2-3 ) / prazAntAtmA - sUryadevakA eka nAma ( vana0 3 / 27 ) / prasandhi-ye vaivasvata manuke putra the / inake putrakA nAma kSupa thA ( Azva 0 4 / 2 ) / prasuhma-eka prAcIna deza, jise bhImasenane pUrvadigvijaya ke samaya jItA thA ( sabhA0 30 / 16 ) / prasRta- eka daitya, jisakA garuDadvArA vadha huA thA ( udyoga 0 105 / 12 ) / prasena - yaha karNakA putra thA / sAtyakidvArA isakA vadha huA thA ( karNa0 82 / 6 ) / patnI prasenajit - ( 1 ) eka rAjA, jo mahAbhaumakI suyajJAke pitA the| inhoMne eka lAkha savatsA gauoMkA dAna karake uttama loka prApta kiyA thA ( Adi0 95 / 20, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAnti0 234 / 36 ) / ye yamarAjakI sabhA meM raddakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 21 ) / (2) eka rAjA, jo reNukAke pitA the| inake dvArA jamadagniko apanI putrI reNukAkA dAna ( vana0 116 / 2 ) | ( kisI-kisIke matameM suyajJAke pitA aura reNukAke pitA eka hI haiM ) / ( 3 ) eka yAdava, jo satrAjit ke bhAI the / ye donoM bhAI jur3aveM paidA hue the aura kuberopama sadguNoMse sampanna the / inake pAsa jo syamantakamaNi thI, vaha pratidina pracura suvarNarAzi jharatI rahatI thI ( sabhA0 14 / 60 ke bAda dA0 pATha ) / prasthala - eka karNa 47 ) / prahlAda atyanta nindita deza, jisakA varNana zalyake prati kiyA thA ( karNa0 44 / prasthalA - suzarmAkI rAjadhAnI ( bhISma0 113 / 52 ) / prahasta - rAvaNa ke parivArakA eka rAkSasa, jisane vibhISaNa ke sAtha yuddha kiyA thA ( vana0 285 / 14 ) / vibhISaNadvArA isakA vadha ( vana0 286 / 4 ) / For Private And Personal Use Only prahAsa- ( 1 ) dhRtarASTra-vaMza meM utpanna eka nAga, jo janamejaya ke sarpasatra meM svAhA ho gayA (Adi0 57 / 16 ) / ( 2 ) skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 68 ) / prahlAda - ( 1 ) hiraNyakazipukA prathama putra / inakI mAtAkA nAma kayAdhu thA / inake tIna putra the virocana, kumbha aura nikumbha ( Adi0 65 / 17-19 ) / ye vahaNasabhAmeM rahakara varuNakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 9 | 12 ) / brahmAjI kI sabhA meM bhI unakI sevA ke liye upasthita hote haiM ( sabhA0 11 19 ) / vidurakA inakA dRSTAnta prastuta karanA ( sabhA0 68 / 6566 ) / inake dvArA balike prati teja aura kSamAke avasarakA varNana ( vana0 28 / 6-33 ) / virocana aura sudhanvA saMvAdameM inakA nirNaya ( udyoga 065 / 35-36 ) / brAhmaNa-veSameM ziSyarUpase prArthanA karanepara inake dvArA indrako zIlakA dAna ( zAnti0 28- 62 ) | uzanAne inheM do gAthAe~ sunArthI (zAnti0 139 / 70-72 ) / inakA eka avadhUtase AjagaravRttikI prazaMsA sunanA ( zAnti0 179 adhyAya ) | inakA indrake sAtha saMvAda zAnti0 222 / 9(35) / ye pRthvIke pradhAna zAsakoM meM se eka haiM ( zAnti0 1) / skandakI gAr3I huI zaktike ukhAr3ane meM inakA asaphala honA ( zAnti0 327 / 18-19 ) / mahAbhAratameM Aye hue prahlAda ke nAma -- asurAdhipaH 124 / 227 / 50
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAkRta ( 211 ) plakSajAtA asurendra, daiteya, daitya, daityapati, daityendra, dAnava aadi| prAtara-kauravya-kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake (2) bAhrIkavaMzIya eka kSatriya rAjA, jo zalabha sarpasatrameM dagdha ho gayA (Adi. 57 / 13) / nAmaka daityake aMzase utpanna huA thA (Adi. 67 / prAtikAmI-duryodhanakA sArathi ( sabhA067 / 2-3) / 30-31) / (3) eka nAga, jo varuNasabhAmeM upasthita isakA draupadIko kaurava-sabhAmeM bulAneke liye jAnA ho varuNakI upAsanA karatA hai (sbhaa09|10)| (sabhA. 67 / 4) / draupadIke sAtha isakA saMvAda (4)eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 46) / aura unakI kahI huI bAtako sabhAmeM Akara kahanA prAkRta-eka yajJa, jo bAraha dinoMmeM sampanna hotA hai (vana0 (sabhA067 / 4-17) / isake mAre jAnekI carcA 134 / 19) / (zalya0 33 / 49) / prAkkosala-pUrvakosala deza, jo dakSiNa bhAratameM par3atA hai| prAdhA-dakSa prajApatikI putrI, evaM kazyapakI patnI / anaise sahadevane jItA thA (sabhA0 31 / 13) / vadyA Adi ATha kanyAe~ aura dasa devagandharva bhI inhIMkI prAgjyotiSapura-eka prAcIna nagara, jo bhaumAsura ( narakA saMtAneM haiN| ye hAhA, hUhU, tumburu aura asibAhu nAmaka sura)kI rAjadhAnI thA (sabhA0 38 / 29 ke bAda cAra zreSTha gandharvo tathA alambuSA Adi teraha kanyAoM-apsadAkSiNAtya pATha, pRSTha 807) / bhaumAsurake bAda yahA~ke rAoMkI jananI haiM (aadi065| 12, 45-51) / pradhAna rAjA bhagadatta hue the ( sabhA0 26 / 7-8) / prApti-(1) dharmaputra zamako bhAryA ( Adi. 66 / yaha asuroMkA eka ajeya durga thA / pUrvakAlameM yahIM narakA- 33) / (2) jarAsaMdhakI putrI / kaMsakI patnI aura sahasura nivAsa karatA thA (udyoga. 48 / 80) / devakI choTI bahina / isakI dUsarI bahinakA nAma asti bhagadattake bAda yahA~ke rAjA vajradatta hue (Azva. thA, vaha bhI kasakI hI patnI thI (sabhA. 14 / 30751) / 31) / prAGanadI-yahA~ jAnese dvija kRtArtha ho indralokameM jAtA hai| prAvaraka (prAvAra)-krauJcadvIpakA eka deza ( bhISma (vana.84 / 159) / 12 / 22) / prAcinvAna-mahArAja purake pautra evaM janamejayake putr| prAvArakarNa-himAlayanivAsI ciraMjIvI eka ulUka (vana0 inakI mAtAkA nAma anantA thA / inhoMne udayAcala- 199 / 4) / se lekara sArI prAcI dizAko eka hI dinameM jIta liyA prAvaSaya-eka bhAratIya janapada (bhISma0 5 / 50) / thA, isIliye inakA nAma prAcinvAn huaa| inake dvArA azmakIke garbhase saMyAtikA janma huA (aadi095| priyaka-skandakA eka sainika (zalya. 45 / 65) / 12-13) / priyadarzana-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 59) / prAcInabarhi-atri-kulameM utpanna eka aizvaryazAlI nareza, priyabhRtya-eka prAcIna rAjA ( Adi0 1 / 236) / jo dasa pracetAoMke pitA the (zAnti0 208 / 6) / priyamAlyAnulepana-skandakA eka sainika ( zalya 45 / ye manuvaMzI havirdhAmAke putra the| inase dasa pracetA hue 6.) / (anu0 147 / 24-25) / / prekSAgRha-utsava yA nATaka Adiko suvidhApUrvaka dekhaneke prAcetasa-dakSaprajApati, dasa pracetAoMdvArA vAkSI yA mAriSA- liye banAyA gayA bhavana / rAjakumAroMke astrakauzalake ke garbhase utpanna ( bhAdi. 75 / 5) / ( dekhiye pradarzanake samaya ise droNAcAryane zilpiyodvArA banavAyA thA (Adi. 133 / 11) / isa divyabhavanameM gAndhArI, prAcya-eka bhAratIya janapada (bhiissm09| 58) / kuntI Adi rAjarAniyoMkA astrakauzala dekhaneke liye AgaprAjApatya-eka prakArakA vivAha / vara aura kanyA donoM mana (Adi. 133 / 15) / vahA~ rAjakumAroMkA astra sAtha rahakara dharmAcaraNa kareM, isa buddhise kanyAdAna karanA kAzala-pradarzana (Adi0 adhyAya 133 se 135 tk)| prAjApatya vivAha mAnA gayA hai (Adi0 73 / 8) / proSaka-eka pazcima bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 69) / prANa-soma nAmaka vasuke dvArA manoharAke garbhase utpanna / proSTha-eka bhAratIya janapada (bhiissm09|61)| ye vacoke choTe bhAI the| inake do bhAI aura the--- plakSajAtA-plakSa (pAkara ) kI jar3ase prakaTa huI sarasvatI / zizira evaM ramaNa (Adi. 66 / 21) / gaGgAkI sAta dhArAoMmeMse eka / inakA jala pInese manuSyake prANaka-prANa nAmaka agnike putra (vana0 220 / 1) / pApa tatkAla naSTa ho jAte haiM ( Adi0 169 / 20-21) / For Private And Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lakSaprasravaNatIrtha ( 212 ) babhruvAhana A nimamaARA plakSaprasravaNatIrtha-eka tIrtha, yahasi sarasvatI nadI prakaTa badarIpAcana (yA badarapAcana) tIrtha-kurukSetrake antargata huI hai ( zalya0 54 / 11) / eka tIrtha, yahA~ tIna rAta upavAsa karake berakA phala khAkara plakSavatI-eka nadI, jo sAyaM prAtaH kIrtana karane yogya hai bAraha varSoM taka rahanepara manuSya vasiSThake samAna ho jAtA hai (anu0 165 / 25) / (vana0 83 / 179-181) / plakSAvataraNa-yamunAke udgamase sambandha rakhanevAlA eka badarIvana-eka puNyatIrtha, jisake nikaTa vizAlApurI hai| puNyatIrtha, jo svargakA dvAra hai (vana. 9. / 4 vana. yaha saba milakara badarikAzrama tIrtha hai (vn090|25)| 129 / 13) / isakA vistArapUrvaka varNana (vana0 155 / 13-24) / (pha) badhira-kazyapavaMzI eka nAga ( udyoga074 / 16) / phalakakSa-eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara unakI sevA vA bandhudAyAda-kuTumbI honese uttarAdhikArI putra (Adi. ba karatA hai ( sabhA0 10 / 16) / 119 / 32-33) / chaH prakArake putra bandhudAyAda kahaphalakIvana-eka tIrtha, jahA~ devatAloga sadA nivAsa karate lAte haiN| jinake nAma isa prakAra hai-1. svayaMjAta' (jo haiM aura aneka sahasra varSoMtaka bhArI tapasyAmeM lage rahate haiM apanI vivAhitA patnIke garbhase apane hI dvArA utpanna (vana0 83 / 86-87) / ho)| 2. praNIta' ( jo apanI patnIke garbhase kisI phalodaka-eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara unakI sevA uttama puruSake anugrahase utpanna ho)| 3. 'putrikAputra' karatA hai (sabhA0 10 / 16) / (jo apanI putrIkA putra ho ) / 4. paunarbhava' (jo phalgu-eka nadI aura tIrtha, yahA~ jAnese azvamedhayazakA dUsarI bAra byAhI huI strIse utpanna huA ho)| 5. phala milatA hai aura bahuta bar3I siddhi prApta hotI hai / yahA~ 'kAnIna' ( vivAhase pahale hI jisa kanyAko isa zartake sAtha diyA jAtA hai ki isake garbhase utpanna honevAlA putra pitaroMke liye diyA huA anna akSaya hotA hai (vana. merA hI putra samajhA jAyagA, usa kanyAse utpnn)| 6. 84 / 98; vana0 87 / 12) / bhAnajA (bahinakA putr)| phAlguna-(1) arjunakA eka nAma / himAlayake zikhara - para uttarAphAlgunI nakSatrameM arjunakA janma huA thaa| isa babhra-(1) eka vRSNivaMzI yAdava, jo raivataka parvatake liye inakA eka nAma phAlguna bhI hai ( virATa.44 / 9, mahotsavameM sammilita the ( Adi. 218 / 10) / ydu16)| (2) bAraha mAsoMmeM eka mAsa / (jisa mAsakI baMziyoMke sAta pradhAna mahArathiyoMmeM eka ye bhI the| (sabhA. pUrNimAko pUrvAphAlgunI athavA uttarAphAlgunI nakSatrakA yoga 14 / 60 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| dvArakA jAte ho, use phAlguna mAsa kahate haiM, jo mAgha mAsake bAda aura kahate haiM, jo mAgha mAsake bAda aura samaya ina tapasvI babhra kI patnIko zizupAlane hara liyA thA caitra mAsake pUrva AtA hai|) jo phAlguna mAsako eka (sabhA0 45 / 10) / inhoMne bhI zrIkRSNake pAsa hI samaya bhojana karake vyatIta karatA hai, vaha apanI bane hue peya padArthako pIyA thA (mausala0 3 / 16-17) / strIko priya hotA hai aura vaha usake adhIna rahatI hai vyAdhake bANase lage hue eka mUsaladvArA inakI mRtyu huI (anu0 106 / 22) / isa mAsakI dvAdazI tithiko thI (mausala. 1 / 5-6 ) / zAntiparvake 81 / 17 meM upavAsapUrvaka govindanAmase bhagavAnkI pUjA karanevAlA akrUrake liye bhI babhru zabdakA prayoga AyA hai| (2) puruSa atirAtra yazakA phala pAtA hai aura mRtyuke pazcAt zrIkRSNake kRpApAtra kAzIke nareza / ye zrIkRSNakI kRpAse somalokameM jAtA hai ( anu0 109 / 6 ) / rAcyalakSmIko prApta hue the (udyoga. 28 / 13) / (3) ye matsyanareza virATake eka vIra putra the ( udyoga 57 / 33) / (4) maharSi vizvAmitrake brahmavAdI putroMbadarikA (yA badarI)-suprasiddha badarikAzramatIrtha, jahA~ / meMse eka (anu04|50)| pUrvakAlameM nara-nArAyaNane aneka bAra dasa-dasa hajAra varSAtaka tapasyA kI thI (vn0401)| isa tIrthameM snAna babhramAlI-eka RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna karake manuSya dIrghAyu pAtA aura svargalokameM jAtA hai hote haiM ( sabhA0 4 / 16) / (vn085| 13) / pANDavoMne yahA~kI yAtrA kI thii| babhravAhana-rAjA citravAhanakI putrI citrAGgadAke garbhase yahA~ nara-nArAyaNakA Azrama aura 'alakanandA' nAmaka arjunadvArA utpanna eka vIra rAjA (Adi0 216 / bhAgIrathIkI dhArA hai| yahA~kI prAkRtika suSamAkA varNana 24) / citravAhanane arjunako apanI kanyA denese pahale (vana. 145 adhyaay)| hI yaha zarta rakha dI thI ki isake garbhase jo eka putra ho| (ba) For Private And Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir babhruvAhana ( 213 ) bala vaha yahIM rahakara isa kulaparamparAkA pravartaka ho| isa kanyA- (Azva0 88 // 1-5) / antaHpurase Akara babhruvAhanakA ke vivAhakA yahI zulka Apako denA hogaa| tathAstu' rAjA dhRtarASTra, yudhiSThira, bhIma, arjuna, nakula, sahadeva aura kahakara arjunane vaisA hI karanekI pratizA kI / putrakA janma bhagavAn zrIkRSNako praNAma karanA aura una sabake dvArA ho jAnepara usakA nAma babhravAhana' rakhA gyaa| use dekha dhana Adise satkRta honA / zrIkRSNakA babhruvAhanako kara arjunane rAjA citravAhamase kahA-mahArAja! isa babhravAhanako Apa citrAGgadAke zulkarUpameM grahaNa kIjiye / divya azvose jutA huA suvarNamaya ratha pradAna karanA (Azva0 isase maiM Apake RNase mukta ho jaauuNgaa|' isake anusAra 88 / 3-11) / rAjA yudhiSThirakA babhruvAhanako bahuta ye dharmataH citravAhanake putra mAne gaye ( Adi0 214 / dhana dekara vidA karanA (Azva0 89 / 34) / 24-26, Adi. 216 / 24-25) / apane pitA mahAbhAratameM Aye hue babhruvAhanake nAma-babhruvAha, arjunako maNipUrake samIpa AyA jAna inakA bahuta-sA dhana citrAGgadAsuta, citrAGgadAtmaja, dhanaMjayasuta, maNipUrapati, sAthameM lekara unake darzanake liye nagarake bAhara nikalanA maNipurezvara Adi / (Azva0 79 / 1) / kSatriyadharmake anusAra yuddha na barbara-eka prAcIna deza tathA vahA~ke nivAsI / inakI gaNanA karaneke kAraNa arjunakA inheM dhikkAranA (aashv071| 3 una mleccha jAtiyoMmeM hai, jinakI utpatti nandinIke paarshv.)| ulUpIke protsAhana denepara inakA arjunake sAtha yuddha karaneke liye udyata honA aura azvamedhasambandhI azva bhAgase huI hai ( Adi0 174 / 37) / ye bhImasenadvArA pUrva digvijayake samaya jIte gaye the (sbhaa030|14)| ko pakar3avA lenA (Azva0 79 / 6-10) / pitA nakulane bhI pazcimadigvijayake samaya inheM jItakara bheMTa aura putrameM paraspara adbhuta yuddha aura babhruvAhanakA arjuna vasUla kiyA thA (sabhA0 32 / 17) / ye yudhiSThirake ko mUrchita karake svayaM bhI mUrchita honA (Azva079 / rAjasUya yajJameM bheMTa lekara Aye the (sabhA0 51 / 23) / 18-37 ) / mUrchAse jaganepara babhruvAhanakA vilApa aura AmaraNa anazanake liye pratijJA karake baiThanA (Azva. barhi-eka devagandharva / kazyapake dvArA prAdhAke garbhase utpanna 80 / 21-40) / ulUpIkA babhruvAhanako sAntvanA dasa devagandharvomase eka (Adi0 65 / 46) / dekara unake hAthameM divyamaNi pradAna karanA aura use pitA barhiSada-(1) pitaroMkA eka dala, jo yamakI sabhAmeM virAke vakSaHsthalapara rakhanake liye Adeza denA (bhaav...| jamAna hote haiM (sabhA. 8 / 3.) / ye mRta vyaktike 42-50) / maNike sparzase jIvita hue pitAko babhra liye mantrapAThakI anumati pradAna karate haiM (zAnti. vAhanakA praNAma karanA aura pitAkA putrako galese lagAnA 269 / 15) / (2) trilokIko utpanna karanemeM samartha (bhAzva0 80 / 51-56) / arjunakA babhruvAhanase yuddha pUrva dizAnivAsI saptarSiyoMmeM eka ye bhI haiM (zAnti. sthalameM ulUpI aura citrAGgadAke upasthita honekA kAraNa 208 / 27-28) / brahmAjIne inheM sAtvatadharmakA upapUchanA aura babhruvAhanakA ulUpIse hI pUchanekI prArthanA karanA deza diyA thA aura inhoMne jyeSTha nAmase prasiddha eka brAhmaNa(Azva0 80 / 57-61) / ulUpIse saba samAcAra suna ko isa dharmakA upadeza diyA (zAnti0 348 / 45-46) / kara prasanna hue arjunakA babhruvAhanako apanI donoM mAtAoMke sAtha yudhiSThirake azvamedha yajJameM Aneke liye nimantraNa bala-(1) kazyapake dvArA danAyuke garbhase utpanna eka denA ( aashv081|1---24)| pitAkI AzA ziro asara / isake tIna bhAI aura the, jinake nAma haiMdhArya karake babhruvAhanakA pitAse nagarameM calaneke liye anu- vikSara, vIra aura vRtra (Adi0 65 / 33) / yahI rodha karanA aura arjunakA kahIM bhI TaharanekA nivama nahIM pANDyadezake rAjAke rUpameM utpanna huA thA (Adi. hai| aisA kahakara putrase satkArapUrvaka vidA le vahA~se prasthAna 67 / 42) / indradvArA isake parAjita honekI carcA karanA ( Azva0 81 / 26-32) / arjunakA saMdeza (vana0 168 / 81) / (2) varuNake vIryase unakI sunAte hue zrIkRSNakA yudhiSThirase rAjA babhruvAhanake bhAvI jyeSTha patnI devIke garbhase utpanna ( Adi0 66 / AgamanakI carcA karanA (aashv.86|14-2.)| 52) / (3) ikSvAkuvaMzI rAjA parIkSitadvArA mAtAoMsahita babhruvAhanakA kurudezamai Agamana aura guru- maNDUkarAjakI kanyA suzobhanAke garbhase utpanna / inake janoMko praNAma karake unakA kuntIke bhavanameM praveza (Azva0 do bhAI aura the-zala aura dala (vana0 192 / 38) / 87 / 26-28) / mAtAoMsahita babhruvAhanakA kuntI, (4) eka vAnara, jo kumbhakarNa ke sAtha yuddharme usakA draupadI aura subhadrA Adike caraNoM meM praNAma karanA aura grAsa bana gayA thA (vana0 287 / 6) / (5) una sabake dvArA ratna AbhUSaNa Adise sammAnita omA bAhadvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka / dUsare For Private And Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir balada ( 214 ) balAkAzva kA nAma atibala thA (zalya0 45 / 44 ) / (6) tIrthayAtrAkA varNana ( zalya. adhyAya 35 se 54 eka prAcIna RSi, jo aGgirAke putra haiM aura pUrvadizAmeM taka ) / inakA nAradajIse kauravoMke vinAzake nivAsa karate haiM ( zAnti0 208 / 27-28 ) / viSayameM pUchanA (zalya0 54 / 24-25) / bhImasena (7) eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 30) / aura duryodhanake gadAyuddhake liye sabako samantapaJcakameM le balada-ye bhAnu nAmaka agnike prathama putra haiM aura (jAnA zalya0 55 / 6-10) / anyAyase duryodhanake prANiyoMko prANa evaM bala pradAna karate haiM ( zAnti. mAre jAnepara inakA kupita hokara bhImasenako mAraneke 221 / 10) / liye udyata honA (shly060|4--10)| bhIma senake isa karmakI nindA karake dvArakAko prasthAna karanA baladeva ( balarAma)-(1) vasudeva tathA rohiNIke putra / (zalya. 60 / 27-30) / inake dvArAdharmake rahasyabhagavAn zrIkRSNake agraja aura zeSake avatAra (Adi. kA varNana (zalya. 126 / 17-19) / zivajI67 / 152) / bhagavAn nArAyaNake zveta kezase inakA dvArA inake rUpameM bhagavAn anantake bhAvI avatAra tathA AvirbhAva huA ( Adi0 196 / 33) / inake dvArA mahimAkA kathana (anu0 147 / 54-60) / inake bhImako gadAyuddhakI zikSA (Adi0 138 / 4) / dvArA abhimanyukA zrAddha (Azva0 62 / 6) / yudhiSThirake draupadIke svayaMvarameM zrIkRSNasahita inakA Agamana azvamedhayajJameM inakA hastinApura AnA ( Azva0 66 / (Adi. 185 / 17) / draupadIsvayaMvarameM inakA 4) / inake Adezase dvArakApurImeM madyapAna bhIma aura arjunake viSayameM zrIkRSNase vArtAlApa ( Adi. niSedhakI AjJA jArI honA ( mausala. 1 / 29) / 188 / 24) / pANDavoMse milaneke liye zrIkRSNasahita samAdhi lagAkara baiThe hue balarAmajIke mukhase nikalate hue kumbhakArake ghara jAnA (Adi. 190 / 1-8) / vizAlakAya zveta sarpakA zrIkRSNadvArA darzana tathA inake subhadrAharaNake samaya arjunapara inakA kopa ( Adi. 219 / 25-31) / zrIkRSNakA inako zAnta karanA svAgatake liye anekAneka nAgoM aura saritAoMkA Agamana (Adi0 220 / 1-11) / ye devakIke garbha meM the, (mausala0 4 / 13-17) / (2) eka mahAbalI paraMtu rAjA yamane yAmya mAyAdvArA inheM rohiNIke nAga (anu. 132 / 8) / garbhameM DAla diyA / isa saGkarSaNakarmake kAraNa inakA balandharA-ye kAzirAjakI kanyA thii| inake vivAhakA 'saGkarSaNa' aura balakI adhikatA honese 'baladeva' nAma zulka bala hI rakkhA gayA thA arthAt yaha zarta thI ki bhI huA (sabhA022 / 36 ke bAda dAkSiNAtya jo adhika balavAn ho, vahI inake sAtha vivAha kara pATha, pRSTha 73 / ) / inake dvArA dhenukAsura kA vadha sakatA hai| pANDuputra bhImasenane inake sAtha vivAha (sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha karake sarvaga nAmaka putra utpanna kiyA (Azva0 95 / 800) / muSTikakA vadha (sabhA038 / 29 ke bAda 7) / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 801) / sAndIpanimunike AzramameM nimunike AzramameM balabandhu-eka prAcIna nareza ( Adi0 1 / 237) / inakA adhyayana (sabhA0 38 // 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 802) / prabhAsakSetrameM inake pANDavoM ke prati balAka-eka vyAdha / isane eka hiMsaka jantuko, jisane sahAnubhUtisUcaka duHkhapUrNa udgAra ( vana0 119 / / samasta prANiyoMkA anta kara deneke liye vara prApta 5-22) / upaplavya nagarameM abhimanyuke vivAhameM kiyA thA aura isI kAraNa brahmAne use aMdhA kara diyA jAnA (virATa. 72 / 21) / kaurava-pANDavoMmeM saMdhikI thA, mAra DAlA / usa samaya isa vyAdhake Upara puSpoMkI kAmanA rakhate hue inake dvArA dUta bhejaneke prastAvakA vRSTi huI aura yaha vimAnapara baiThakara svargalokako calA samarthana ( udyoga0 2 adhyAya) / duryodhana ke sahAyatA gayA (karNa0 69 / 35-45) / mA~ganepara inakA usakI tathA arjunakI bhI sahAyatA balAkA tIrtha- gandhamAdanaparvatake nikaTakA eka tIrtha / yahA~ karanese inakAra karanA ( udyoga. 7 / 29 ) / kurukSetrake maidAnameM pANDavoMke zibirameM AnA (udyoga. tarpaNa karanevAlA puruSa devatAoMmeM kIrti pAtA hai aura 157 / 17) / inakA tIrthayAtrAke liye prasthAna karanA apane yazase prakAzita hotA hai (anu0 25 / 19) / (udyoga0 157 / 35) / duryodhana aura bhImasenake balAkAzva-ye jahnake pautra tathA aja (sindhudvIpa) ke putra gadAyuddhake prArambhameM inakA Agamana aura vahA~ upasthita the| inake putrakA nAma kuzika thA (zAnti0 49 / narezoMdvArA satkAra (zalya. 35 adhyaay)| inakI 3. anu.4|4)| For Private And Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir balAkI - balAkI-dhRtarASTrake sau putroM se eka ( Adi067 / kiyA hai ( anu0 90 / 20) / puSpa, dhUpa aura dIpa98 Adi0 116 / 7) / yaha draupadIke svayaMvarameM gayA dAnake viSayameM zukrAcAryase inakA prazna karanA (anu. thA (Adi. 185 / 2) / 98 / 15) / (2) eka RSi, jo yudhiSThirakI balAkSa-eka prAcIna nareza, jo virATake gograhaNake samaya sabhAmeM virAjate haiM (sabhA0 4 / 10) / hastinApura arjuna aura kRpAcAryakA yuddha dekhane ke liye indrake jAte samaya mArgameM inakI zrIkRSNase bheMTa (udyoga. vimAnapara baiThakara Aye the (virATa0 56 / 9-10) / 83 / 64 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / balAnIka-(1) yaha drupadakA putra thA / azvatthAmAdvArA balivAka-eka RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate haiM isakA vadha huA thA (droNa. 156 / 141) / (samA0 4 / 14) / (2) ye matsyanareza virATake bhAI the aura pANDavapakSako pakSakA balIha-eka kSatriyakula, jisameM arkaja nAmaka kulAGgAra so orase lar3ane Aye the (droNa. 158 / 42) / rAjA utpanna huA thA ( udyoga. 74 / 14) / balAhaka-(1) eka nAga, jo varuNasabhAmeM rahakara unakI balotkaTA-skandakI anucarI mAtRkA ( zalya. upAsanA karatA hai (sbhaa09|9)| (2) sindhurAja jayadrathakA eka bhAI, jo draupadIharaNake samaya ballava-(1 ajJAtavAsake samaya pANDuputra bhImasenakA jayadrathake sAtha AyA thA (vana0 265 / 12) / sAMketika nAma (virATa0 2 / 1; virATa. 8-7) / (3) bhagavAn zrIkRSNake rathakA eka azva, jo dAhine pArzvameM jotA jAtA thA (virATa0 45 / 23, droNa. (2) eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 62) / 147 1 47) / bahirgiri-eka parvatIya pradeza, jise uttara-digvijayake samaya bali (1) ye prahlAdajIke pautra evaM virocanake putra the / arjunane jItA thA (sbhaa027|3)| isakI gaNanA inake putra kA nAma bANa thA (aadi065|20)| bhAratIya janapadoMmeM hai (bhISma. 9 / 5.) / indralokapara inakA AkramaNa aura vijaya prApta karanA bahudAmA-skanda kI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 10) / (sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 789) / bahuputrikA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya0 46 / 3) / inake dvArA vAmana bhagavAnko tIna paga bhUmi denekA saMkalpa, bhagavAn vAmanadvArA inakA bandhana / inako bahumUlaka-kazyapadvArA kadra ke garbhase utpanna eka nAga pAtAlalokameM rahane ke liye bhagavAnkI AjJA (sabhA. (Adi. 35 / 16) / 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 790) / ye bahayojanA-skandakI anucarI mAtRkA (zalya046 / 9) / varuNakI sabhAmeM virAjate haiM (sbhaa05|12)| inakA bahurUpa-gyAraha rudroMmeMse eka (zAnti0 208 / 19) / prahAdase kSamA aura tejaviSayaka prazna karanA (vana 28 / 3.4) / bali aura vAmanasambandhI kathAkA saMkSipta bahula-tAlajaGgha-vaMzakA eka kulAGgAra rAjA ( udyoga. varNana (vana0 272 / 63-69) / virocanakumAra bali 74 / 13) / bAlyakAlase hI brAhmaNoMpara doSAropaNa karate the, jisase bahalA-(1) eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM rAjyalakSmIne unakA tyAga kara diza (zAnti. (bhISma0 9 / 27) / (2) skandakI anucarI / 24) / indraka AkSapayukta vacanAkA kaThora uttara mAtRkA (zalya046 / 3) / denA (zAnti0 223 adhyAya) / kAlakI prabalatA bavAdya-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 55) / batAte hue indrako inakI phaTakAra (zAnti0 224 adhyAya) / lakSmIse parityakta honepara indrako cetAvanI bahvAzA-dhRtarASTraka sA putrAmasa bahvAzI-dhRtarASTra ke sau putroM meM se eka (Adi0 67 / 102 denA (zAnti0 225 / 30-32) / zoka na karane ke Adi. 116 / 11) / yaha bhImasenadvArA mArA gayA meM indradvArA kiye gaye praznoM kA uttaronA thA (bhISma028 / 29) / 227 / 21-88) / virocanakumAra baliko devatAoM- bANa-(1) yaha asurarAja balikA vikhyAta putra hai tathA ne dharmapAzameM bA~dhakara bhagavAn viSNuke puruSArthase pAtAla- ise loga bhagavAn zivake pArSada mahAkAlake nAmase jAnate vAsI banA diyA (anu.6 / 35) / jo doSadRSTi rakhate haiM (Adi. 65 / 20-21) / isakI rAjadhAnIkA nAma hue tathA zraddhArahita hokara dAna diyA jAtA hai, usa zoNitapura thaa| isane zivajIko tIvra ArAdhanA karake sAre dAnako brahmAjIne asurarAja balikA bhAga nizcita unase varadAna prApta kiyA, jisase yaha devatAoMko sadA For Private And Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAli ( 216 ) bAhyakuNDa PopuAPPA AAAAAAAwannanowarrr ta kiye rahatA thaa| isakI unnatike liye zukrA- (aadi065|1718)| yahI bhagadattake rUpameM cArya barAbara prayAsa karate rahate the (sabhA038 / 29 pRthvIpara utpanna huA thA (aadi067|9)| ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 821) / isane aniruddhako bAhu-(1) eka zaktizAlI rAjA, jise pANDavoM kI orase kaida kara liyA thA / nArada jIdAga aniruddhake kaida honekA raNanimantraNa bhejanekA vicAra kiyA gayA thA (udyoga. samAcAra Nakara balarAma tathA pradyumnasahita zrIkRSNane 4 / 22) / (2) sundaravaMzameM utpanna eka kulanAzaka zoNitapurapara AkramaNa kiyA / nahA~ ziva, kArtikeya, rAjA (udyoga0 04 / 15) / (3) eka prAcIna agni Adi devatA isakI rAjadhAnIkI rakSA kara rahe the nareza, jo mahArAja sagarake pitA ye (zAnti0 57 / (sbhaa038|20 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 822) / 8) / ye prAcInakAlameM pRthvI ke zAsaka the; paraMtu kAlase taba bANAsurake liye bhagavAn mahezvarane zrIkRSNake sAtha pIDita ho ise chor3akara paralokavAsI ho gaye (zAnti. yuddha kiyA / tadanantara zivajIko parAsta karake zrIkRSNa 227 / 51) / bANAsurake samIpa pahu~ne aura usake sAtha yuddha Arambha kiyA / bhagavAn zrIkRSNake sAtha yuddhameM cakradvArA isakI bAhuka-( 1 ) kauravyakulameM utpanna eka nAga, jo bhujAe~ kATa DAlI gayIM aura yaha dharatIpara gira par3A janamejayake sarpasatrameM dagdha ho gayA thA ( Adi. 5. / (sabhA038 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 823) / 13) / (2)rAjA nalakA eka nAma, jaba ki sUtabANAsura krauJcaparvatakA Azraya lekara devasamUhoMko kaSTa avasthAmeM ve ayodhyAnareza RtuparNake yahA~ the (vana0 pahu~cAyA karatA thaa| yaha dekhakara mahAsena (skanda ) ne 66 / 20) / (vizeSa dekhiye-nl)| (3) eka isapara AkramaNa kiyA aura yaha bhAgakara krauJcaparvatameM jAkara vRSNivaMzI vIra, jisakA parAkrama prakaTa karane ke liye chipa gyaa| isIke kAraNa skandane krauJcaparvatako vidIrNa zrIkRSNa tathA pANDavoMke sAmane sAtyakine carcA kI hai kiyA thA (zalya0 46 / 82-84) / (2) skanda- (vana0 120 / 19) / kA eka sainika (shly.45| 67) / bAhudantaka-purandaradvArA saMkSipta kiyA huA brahmAkA nIti bAduli -vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka ( anu0 zAstra, jo dasa sahastra adhyAyoMse ghaTakara pA~ca hajAra adhyAyoMkA ho gayA ( zAnti0 59 / 43) / bAbhravya-eka gotrakA nAma, gAlavamuni isI gotrameM utpanna bAhudA-isa tIrthameM brahmacarya-pAlanapUrvaka eka rAta upavAsa hue the (zAnti. 342 / 103) / karanese manuSya svargalokameM pratiSThita hotA hai aura devamatrakA bArhaspatya-bRhaspatidvArA saMkSipta kirA haA brahmAjIkA phala pAtA hai (vana. 84 / 67-68; vana0 87 / 277 nItizAstra, jo bArhaspatya kahalAtA hai aura isameM tIna vana. 95 / 4) / (kucha Adhunika vicAraka avadhahajAra adhyAya haiM (zAnti0 59 / 84) / prAntakI dhavalA yA dhumelA nAmaka nadIko, jo rAtIkI bAlagraha-bAlakoM kA nAza karanevAlA eka graha (zAnti. sahAyaka hai, bAhudA' kahate haiM / ) yaha una nadiyoM se 153 / 3) / eka hai, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM (bhISma 9 / bAladhi-eka prAcIna zaktizAlI RSi, putraprApti ke liye 14, 29) / isake taTapara maharSi zaGkha aura likhitake inhoMne ghora tapasyA kI, jisase prasanna hokara devatAoMne Azrama ye (zAnti. 23 / 18-19) / isa nadImeM inheM putrotpatti ke liye varadAna diyA (vana. 135 / 15 snAna karake pitaroMke liye tarpaNakI ceSTA karate samaya 47) / varadAnake phalasvarUpa inheM medhAvI nAmaka putrakI maharSi likhitake kaTe hue hAtha nUtana rUpase phira utpanna ho prApti huI (vana. 135 / 49) / medhAvIne maharSi gaye the ( zAnti0 23 / 39-40) / dhanuSAkSakA apamAna kiyA, jisase unhoMne isakA vinAza bAhudA-suyazA-kuruvaMzI parIkSitkI patnI tathA bhImasenakI kara diyA (vana0 135 / 50-53) / putrake maranepara mAtA ( Adi0 95 / 12) / bAladhi munikA vilApa (vana 135 / 53-54) / bAhyakarNa-kazyapadvArA kadUke garbhase utpanna eka nAga bAlasvAmI-skandakA eka sainika (ply045| 74) / (Adi0 35 / 9) / bASkala-yaha ditiputra hiraNyakazipukA putra thaa| isake bAhyakuNDa-kazyapavaMza utpanna eka nAga ( udyoga cAra bhAI aura the-prahAda, saMhAda, anuhAda aura zivi 105 / 10) / For Private And Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAhnika ( bAlika) ( 217 ) budha bAhnika (bAhrIka)-(1) eka rAjA. jo zatrupakSavinAzaka zraddhApUrvaka yajJa kiyA thA ( sabhA0 3 / 11--16) / mahAtejasvI ahara' ke aMzase prakaTa huA thA (Adi. (yahIMse mayanAmaka dAnavane devadatta zaja aura vRSaparvAkI 67 / 25) / (2)eka prAcIna rAjA, jo krodhavaza- gadAko le jAkara arjuna tathA bhImasenako samarpita saMjJaka daityake aMzase utpanna huA thA ( aadi067| kiyA thaa|) 60) / pANDavoMkI orase ise raNa-nimantraNa bhenanekA bilvaka-kazyapadAga kase utpanna eka nAga (Adi. vicAra kiyA gayA thA ( udyoga. 4 / 14) / yaha koravapakSakA yoddhA thaa| ise 'bAhIkarAja' kahA gayA hai| 9 / bilvakatIrtha-haradvAra ke antargata eka tIrtha, jahA~ snAna karake isakA draupadIputroMke sAtha yuddha (droNa. 96 / 12 ___manuSya svargalokakA bhAgI hotA hai (anu0 25 / 13) / (3) bharatavaMzI mahArAja kuruke pautra evaM janamejayake tRtIya putra ( Adi. 94 / 56 ) / 13) / . (4) kuruvaMzI mahArAja pratIpake putra, devApi aura bilvatejA-takSakakulameM utpanna huA eka nAga, jo sarpazAntanuke bhAI / ye mahArathI vIra the / inakI mAtAkA satrameM jala marA thA (Adi0 57 / 1) / nAma sunandA thA, jo zibidezakI rAjakumArI thI (Adi0 bilvapatra-kazyapavaMzI eka nAga ( udyoga0 103 / 94 / 61-62, Adi. 95 / 44) / (zrImadbhAgavata 14) / 9 / 22 / 18 ke anusAra bAhrIkake putrakA nAma soma bilvapANDura-kazyapadvArA kadrU ke garbhase utpanna eka nAga datta thaa|) inhoMne kaurava-sabhAmeM jUekA virodha kiyA thA (sabhA0 74 / 25-26) / saMjayadvArA lAye hue| __ (Adi0 35 / 12) / yudhiSThirake saMdezako sunane ke liye ye bhI sabhAmeM upasthita bIbhatsu-arjunakA eka nAma (virATa. 44 // 9) / hue the (udyoga0 17 // 6-7) / ye kauravoMkA pANDavoMke bIbhatsu' nAmakI nirukti (virATa. 44 / 18) / sAtha yuddha honA nahIM cAhate the (udyoga0 58 / 6-7) / baddhi-ye dakSaprajApatikI kanyA aura dharmakI patnI haiN| ye kuTumbameM phUTa na ho, isa Darase inhoMne pANDavoMko rAjya- apanI nau bahinoMke sAtha, jo dharmakI hI patniyA~ haiM, brahmAbhAga de diyA thA ( udyoga0 129 / 41) / duryodhana- jIdvArA dharmakA dvAra nizcita kI gayI haiM ( aadi066| kI gyAraha akSauhiNI senAoMke jo senApati cune gaye the| 13-15) / unameM eka ye bhI the ( udyoga0 155 / 33) / prathama buddhikAmA-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya. dinake yuddhameM dhRSTaketuke sAtha inakA dvandvayuddha (bhISma 46 / 12) / 45 / 38-41 ) / bhImasenadvArA parAjita honA ( bhISma. 104 / 26-27) / drapadake sAtha yaddha budabudA-eka apsarA, jo vagoMkI sakhI thI (Adi. (droNa 25 / 18-19) / zikhaNDIke sAtha yaddha 215 / 20) / ise grAha hokara jalameM rahane ke liye (droNa0 96 / 7-10) / bhImasenadvArA vadha (droNa. brAhmaNakA zApa (Adi0 215 / 23) / arjunadvArA 157 / 15 ) / bhISmake pUchanepara kanyA-vivAhake isakA grAhayonise uddhAra ( Adi0 216 / 21-22) / viSayameM inakA apanA nirNaya denA (anu044| 43-- yaha kuberakI sabhAmeM rahakara unakI sevA karatI hai (sabhA. 56) / (5) yudhiSThirake sArathikA nAma (sabhA0 10 / 11) / 54 / 20) / (6) eka bhAratIya janapada ( bhISma badha-(R) eka graha, jo brahmAjIkI sabhAmai 9 / 17, 54 ) / unakI upAsanAke liye padhArate haiM (sabhA0 11 / 29) / bindusara-eka prAcIna sarovara, jo kailAsa parvatase uttara ye candramAke putra aura purUravAke pitA haiM (droNa. dizAmeM vidyamAna hai ( sabhA0 3 / 2-3) / yahA~ 144 / 4) / inhoMne vratacaryA kI aura usakI samApti mayAsurakA Agamana (sabhA0 3 / 9-10) / gaGgA- honepara ye aditidevIke yahA~ bhikSAke liye gaye aura bole, vataraNake liye yahA~ rAjA bhagIrathane bahuta varSoMtaka ugra mujhe bhikSA dIjiye bhikSA na milanepara inake dvArA adititapasyA kI thI ( sabhA0 3 / 10-11) / prajApatine ko zApa ( zAnti. 342 / 56) / manukanyA ilAkA yahA~ sau yajJokA anuSThAna kiyA aura indrane bhI yahIM yajJa budhake sAtha samAgama huA, jisase purUravAkA janma huA karake siddhi prApta kI (sabhA0 3 / 11) / yahA~ thA (anu.147 / 26-27) / (2) eka vAnaprasthI bhagavAn zaGkarane bhI yajJa kiye / vasudevanandana bhagavAn RSi, jinhoMne vAnaprastha-dharmakA pAlana evaM prasAra karake zrIkRSNane bhI yahA~ dharma-sampAdanake liye bahuta varSoM taka svargaloka prApta kiyA (zAnti0 244 / 17) / ma. nA028-.... For Private And Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bRhatA vRhadabala bRhatA-zizu ( skanda ) kI saptamAtRkAoMmeMse eka (vana. ke liye bhejA thA ( vn060| 4-5) damayantI128 / 10) / ke Adezase bRhatsenAne vizvasanIya puruSoMdvArA vArNaya sUta ko bulavAyA thA (vana0 60 / 11) / bRhaka-eka devagandharva, jo arjunake janmotsavameM padhAre the (Adi0122 / 57) / bRhadambAlikA skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya. bRhajjyoti-maharSi aGgirAke dvArA subhAke garbhase utpanna sAta putroMmeMse eka (vana0 218 / 2) / bRhadazva-(1) eka prAcIna maharpi |ye yudhiSTirakA adhika sammAna karate the (vana0 26 / 24-25) / bRhat-(1) yaha zabda vivasvAnkA bodhaka hai (Adi. inakA kAmyakavanameM yudhiSThirake pAsa Agamana (vana. 1 / 42-43) / (2) kAleyoMmeM jo AThavA~ thA, 52 / 40) / yudhiSThiradvArA inakA satkAra tathA inake usake aMzase utpanna huA eka rAjA (Adi0 67 / prati apane duHkha dainyakA varNana karanA (vana0 52 / 55) / (3) eka sAma, jo pAJcajanya RSike mUrdhA 41-50) / yudhiSThirako samajhAte hue inakA nalopAsthAname prakaTa huA / unhIM RSike mukhase prakaTa hue khyAna sunAnA (vana0 52 / 54 se 79 adhyAyasAmako rathantara' kahate haiN| ye donoM vegapUrvaka Ayu Adi tk)| inake dvArA yudhiSThirako AzvAsana tathA unheM ko hara lete haiM, isaliye tarasAhara' kahalAte haiM (vana0 akSahRdaya aura azvazirakA upadeza dekara snAna Adike 220 / 7) / liye prasthAna (vana0 75 / / 1-21) / (2) bRhatkIrti-maharSi aGgirAke dvArA subhAke garbhase utpanna ye ikSvAkuvaMjJIrAjA zrAvastake putra the / inake putrakA nAma sAta putroM se eka (vana0 218 / 2) / kuvalAzva thA (vana0 202 / 4-5) / ye yathAsamaya bRhatketu-prAcIna kAlake eka nareza ( aadi01|| apane putra kuvalAzvako rAjyapara abhiSikta karake svayaM tapasyAke liye tapovanameM cale gaye ( vana0 202 / 237) / 78) / bRhatkSatra-(1)bhagIrathavaMzI ekarAjA, jo draupadIke svayaMvarameM gaye the (Adi. 185 / 23) / (2) kekaya. bRhaduktha-ye tapa (pAJcajanya ) ke putra hai / isa pRthvIpara nareza prathama dinake yuddha meM kRpAcAryake sAtha inakA indU- jaba agnihotra hone lagatA hai, usa samaya isa bhUtalapara yuddha ( bhISma0 45 / 52-54) / inake ghor3oMkA sthita zreSTha puruSoMdvArA inhIkI pUjA hotI hai ( vana. varNana, jo inake rathako lekara yuddha-maidAnameM gaye the 220 / 18) / (droNa0 23 / 23-24 ) / inakA kSemadhUrtike sAtha bRhadgarbha-rAjA zibikA putra, jise eka brAhmaNake Atithyake dvandvayuddha karanA (droNa. 106 / 7-8) / kSemadhUrtike liye una brAhmaNadevake kahanase rAjAne svayaM mAra DAlA sAtha inakA ghora yuddha tathA inake dvArA usakA vadha (droNa aura usakA dAha-saMskAra kara diyA / phira vidhipUrvaka 107 // 1-6) / bRhatkSatrakA droNake sAtha yuddha aura rasoI taiyAra karake use baTaloI meM DAlakara sirapara rakha droNAcAryadvArA inakA mArA jAnA (droNa0125 / 22) liyA aura ve usa brAhmaNakI khoja karane lage (vana0 158 // (3) niSadhadezakA rAjA / kauravapakSakA yoddhaa| 18) / dhRSTadyumnadvArA isakA vadha huA (droNa. 32 / . bRhaharu prAcIna kAlake eka nareza ( Adi0 / / 65-66) / 233) / bRhattvA-eka devagandharva, jo arjunake janmotsavameM padhAre the (Adi0 122 / 57) / bRhadyumna-eka mahAn saubhAgyazAlI evaM pratApI nareza, jinhoMne apane yajJameM raibhyaputra arvAvasu aura parAvasuko bRhatsena-krodhavazasaMjJaka eka daityake aMzase utpanna hue / sahayogI banAyA thA ( vana0 138 / 1-2) / eka rAjA (Adi. 67 / 64) / pANDavoMkI orase inheM raNanimantraNa bhejanekA vicAra kiyA gayA thA (udyoga bRhadadhvani-eka pradhAna nadI, jisakA jala bhAratavAmI pIte 4 / 21) / haiM (bhIma. 9 / 32) / bRhatsenA-yaha damayantIkI dhAya thI aura atyanta yazasvinI, bRhadbala-(1) prAcIna kAlake eka nareza ( Adi0 paricaryAke kAmameM nipuNa, samasta kAryasAdhanameM kuzala, 1 / 237) / (2) gAndhArarAja subalake putra / ye hitaiSiNI: anurAgiNI aura madhurabhASiNI thii| jUemeM apane bhAI zakuni aura vRSakake sAtha draupadI ke svayaMvarameM rAjA nalako hArate jAna damayantIne ise mantriyoko bulAne- Aye the (Adi.185 / 5) / (3) ye kosala For Private And Personal Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bRhadbrahmA ( 219 ) bRhadanta dezake rAjA haiN| inheM pUrvadigvijayake samaya bhImasenane kanyAoMke sAtha inakA vivAha huA thA / inhoMne ekAntameM keyA thA ( sabhA0 30 / 1) / inake dvArA apanI donoM patniyoMke sAtha pratijJA kI thI ki maiM tuma rAjasUya yajJameM yudhiSThirako caudaha hajAra uttama ashvoNkii| donoMke sAtha kabhI viSama vyavahAra nahIM karU~gA / viSayoM meM bheMTa dI gayI thI (sabhA0 51 / 7 ke bAda dA0 paatth)| DUbe hue hI inakI javAnI bIta calI; para inake koI pANDavokI orase inheM raNanimantraNa bhejanekA vicAra putra nahIM huA (sabhA. 10 / 17-21) / taba ye kiyA gayA thA (udyoga04 / 22) / ye kauravapakSase lar3ane patniyosahita caNDakauzika munike pAsa gaye aura unheM saba Aye the / duryodhanane sainyasamudrameM inakI upamA jvArase prakArake ratnoMse saMtuSTa kiyaa| munike apane pAsa AnekA dI hai (udyoga0 161 / 39 ) / prathama dinake yuddha meM kAraNa pUchanepara inhoMne apanA putrAbhAvajanita kaSTa batAyA abhimanyuke sAtha inakA dvandvayuddha ( bhISma0 45 / aura vanameM tapasyA karanekA vicAra prakaTa kiyA / munine 14-18) / ghaTotkacadvArA inakI parAjaya (bhISma0 inheM AmakA eka phala diyA aura isase putra honekA vizvAsa 52 / 45) / abhimanyuke sAtha inakA ghora yuddha / dilAkara putrako rAjyapadapara abhiSikta karaneke pazcAt vanameM (bhISma0 116 / 31-36, droNa. 37 / 5-6) / tapasyAke liye jAnekA Adeza diyA / munine inake bhAvI abhimanyuke sAtha yuddha aura unake dvArA inakA vadha putrake liye ATha varadAna diye the / isake bAda rAjA (droNa. 47 / 20-22) / inakI striyoMkA inheM muniko praNAma karake apane ghara gaye (sabhA0 17 / saba orame gherakara rodana (strI0 25 / 10) / 22-31) / rAjAne vaha phala do bhAgoMmeM vibhakta karake mahAbhAratameM Aye hue bRhadbalake nAma-kausalya, eka-eka bhAga patniyoM ko khilA diyaa| donoMke garbha rahA / kosalendra, kosalaka, kosalAdhipati, kosalabhartA, kosala prasavakAla Anepara donoMke garbhase zarIrakA AdhA-AdhA rAja Adi / bhAga utpanna huaa| una nirjIva Tukar3oMko rAniyoMne bAhara bRhadabrahmA-maharSi aGgirAke dvArA subhAke garbhase utpanna phaikavA diyaa| jarA nAmaka rAkSasIne una donoM Tukar3oMko sAta putroM se eka (vana0 218 / 2) / jor3a diyA / usase balavAn kumAra sajIva ho uThA / bRhadabhAnu-vedoMke pAragAmI vidvAn bhAnanAmaka agniko rAkSasIne vaha bAlaka rAjAko arpita kara diyA / taba rAjAne hI bRhadbhAnu kahate haiM (vana0 221 / 8) / usase paricaya pUchA / rAkSasI paricaya dekara antarhita ho gayI / rAjA kumArako lekara mahalameM Aye / bAlakakA bRhadabhAsa-maharSi aGgirAke dvArA subhAke garbhase utpanna jAtakarma Adi kiyA aura usakA nAma jarAsaMdha rakhA aura sAta punomese eka (vana0 218 / 2) / magadhadezameM rAkSasIpUjanakA mahAn utsava manAnekI AjJA bRhadabhAsA-ye sUryakI kanyA tathA bhAnu (manu) nAmaka dI (sabhA0 17 / 32 se 18 adhyaaytk)| inakA agnikI bhAryA hai (vana0 221 / 9) / jarAsaMdhako apane rAjyapara abhiSikta karake donoM patniyoMke bRhadratha-(1) eka prAcIna rAjA ( aadi01| sAtha tapovanako jAnA (sabhA. 19 / 17-18) / inhoMne 235) / ye yamakI sabhA meM virAjamAna ho sUryaputra yamakI RSabha nAmaka rAkSasakA vadha karake usakI khAlase tIna upAsanA karate haiM (sbhaa08|10)| ye anadezake nagAr3e banavAye the, jinapara coTa karanese mahInebhara AvAja rAjA the / zrIkRSNadvArA inake dAnakA varNana (zAnti hotI rahatI thI (sabhA0 21 / 16) / (3) eka 29 / 31-30) / ye parazurAmajIke kSatriyasaMhArase baca rAjA, jo 'sUkSma' nAmaka deyake aMzase utpanna huA thA gaye the / inheM gRdhrakUTa parvatapara laMgUroMne bacAyA thA (Adi. 67 / 19) / yaha draupadIke svayaMvarameM gayA (zAnti0 49 / 81-82) / inheM paurava bhI kahA thA ( Adi0 185 / 21) / (4) eka agni, jo jAtA thaa| paurava nAmase inake yajJa, dAna AdikI vasiSThaputra hone ke kAraNa vAsiSTha bhI kahalAte haiM (vana0 220 / prazaMsA ( droNa. 57 adhyAya ) / inheM 1) / inake prANAdha nAmaka putra huA (bana. 220 / mAndhAtAne jItA thA ( doNa. 62 / 10) / 5) / (2) cedirAja samrATa uparicarake putra, jise pitAne bRhadvatI-eka pradhAna nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM magadhadezake rAjyapara abhiSikta kiyA thA ( Adi0 63 / (bhISma0 9 / 30) / 30) / ye magadha dezake balavAn rAjA, tIna akSauhiNI bRhadanta-(1) ulUka dezake rAjA / inakA arjuna ke sAtha senAke svAmI aura samarAmANameM abhimAnapUrvaka lar3anevAle yuddha aura unake dvArA parAjaya, saba prakArake ratnoMkI bheMTa the (sabhA0 17 / 13) / inake parAkrama Adi guNoMkA lekara inakA arjunakI sevAmeM upasthita honA (sabhA0 27 / varNana ( sabhA0 17 / 14-16) / kAzirAjakI do 5-9) / ye draupadIke svayaMvarameM bhI gaye the (Adi. For Private And Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bRhannalA www.kobatirth.org ( 220 ) 185 / 7) / pANDavoMkI orase inako raNanimantraNa bhejane kA nizcaya huA thA ( udyoga 0 4 / 13 ) / ye yudhiSThira ke prati bhaktibhAva ke kAraNa unake pakSameM cale Aye the| inake rathake ghor3oMkA varNana ( droNa0 23 / 76-77 ) / inake mAre jAne kI carcA ( karNa 0 6 / 12-13 ) / (2) kSemadhUrtikA bhAI | kauravapakSakA yoddhA / sAtyakike sAtha isakA yuddha ( droNa0 25 / 47-48 ) / isake mAre jAnekI carcA ( karNa0 5 / 42 ) / bRhannalA - virATanagara meM ajJAtavAsa ke samaya rakhA huA arjunakA nAma ( virATa0 2 / 27 ) | ( vizeSa dekhi arjuna ) bRhanmanA - maharSi aGgirAdvArA subhAke garbha se utpanna sAta putroMmeMse eka ( vana0 218 | 2 ) / bRhanmantra - maharSi aGgirAdvArA subhAke garbha se utpanna sAta putroM meM se eka ( vana0 218 / 2 ) / bRhaspati - ( 1 ) maharSi aGgirAke putra / utathya aura saMvartake bhAI ( Adi0 66 / 5 ) / bRhaspatijIkI brahmavAdinI bahina yogaparAyaNa ho anAsakta bhAvase sampUrNa jagat meM vicaratI hai / vaha prabhAsa nAmaka vasukI patnI huI ( Adi0 66 / 26-27 ) / inake aMzase droNAcAryakI utpatti huI thI ( Adi0 67 / 69 ) / devatAoM dvArA inakA purohitake padapara varaNa ( Adi0 76 / 6 ) / zukrAcArya ke sAtha inakI spardhA ( Adi0 76 / 7) / inake putrakA nAma 'kaca' thA ( Adi0 76 / 11 ) | inhoMne bharadvAja muniko AgneyAstra pradAna kiyA thA ( Adi0 169 / 29 ) / ye indrakI sabhA meM virAjamAna hote haiM ( sabhA0 7 / 28 ) / brahmAjIkI sabhA meM bhI upasthita hote haiM ( sabhA0 11 / 29 ) / inake dvArA cAndramasI ( tArA ) nAmaka patnIse chaH agnisvarUpa putra utpanna hue, jinameM zaMyu sabase bar3A thA / inake sivA, eka kanyA bhI huI thI ( vana0 219 adhyAya ) | nahuSake bhayase bhIta zacIko inakA AzvAsana denA (udyoga0 11 / 23-25) / nahuSa se avadhi mA~ganeke liye zacIko salAi denA ( udyoga0 12 / 25 ) | agnike sAtha saMvAda ( udyoga0 15 / 28 - 34 ) / inake dvArA agnikA stavana ( udyoga0 16 / 1-8 ) / inakA indrakI stuti karanA ( udyoga 0 16 / 14 - 18 ) / indrake prati nahuSakebalakA varNana ( udyoga0 16 / 23-24 ) / pRthvIdohana ke samaya ye dogdhA bane the ( droNa0 69 / 23 ) / inake dvArA skandako daNDakA dAna ( zalya0 46 / 50 ) / kosalanareza vasumanAse rAjAkI AvazyakatAkA pratipAdana ( zAnti0 68 / 8- 60 1) / indrako sAntvanApUrNa madhura Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vanazva vacana bolanekA upadeza ( zAnti 0 84 adhyAya ) / inakA indrako vijaya prApti ke upAya aura duSTakA lakSaNa batAnA ( zAnti0 103 / 7-52 ) / indrako zukrAcAryake pAsa zreyaH prApti ke liye bhejanA ( zAnti0 124 / 24 ) / manase jJAnaviSayaka vividha prazna karanA ( zAnti0 201 adhyAyase 206 adhyAyataka / uparicara ke yajJameM bhagavAnpara kupita honA ( zAnti 0 336 / 14 ) / muniyoMke samajhAnese krodha zAnta karake yajJako pUrNa karanA ( zAnti 0 336 / 60-61 ) / inake dvArA jalAbhimAnI devatAko zApa (zAnti0 342 / 27 ) / inake dvArA indrase bhUmidAna ke mahattvakA varNana ( anu0 62 / 55 -- 92 ) / rAjA mAndhAtA ke pUchane para unako godAnake viSaya meM upadeza ( anu0 76 / 5--23 ) / yudhiSThira ke prati inakA prANiyoMke janma-mRtyukA aura nAnAvidha pApake phalasvarUpa nAnA yoniyoMmeM janma lenekA varNana ( anu0 111 adhyAya ) | yudhiSThirako annadAnakI mahimA batAnA ( anu0 112 adhyAya ) | yudhiSThirako ahiMsA evaM dharmakI mahimAkA upadeza dekara inakA svargagamana ( anu0 113 adhyAya ) / inake dvArA indrako dharmopadeza (anu0 125 / 60-68 ) / indrake kahane se manuSyakA yajJa na karAne kI pratijJA karanA ( Azva0 5 / 25 - 27 ) / maruttase unakA yajJa karAne se inakAra karanA ( Azva0 6 / 8-9) / maruttako dhana prApta honese inakA cintita honA ( Azva0 8 / 36-37 ) / indrake pUchanepara unase apanI cintAkA kAraNa batAte hue marutta aura saMvartako kaida karaneke liye kahanA ( Azva0 9 / 7) / ye aura soma brAhmaNoM ke rAjA batAye gaye haiM ( Azva0 9 / 8-10 ) / bodha - ( 1 ) eka rAjA jo jarAsaMdhake bhayase apane bhAiyoM aura sevakoM sahita dakSiNa dizA meM bhAga gaye the ( sabhA0 14 / 26 ) / ( 2 ) eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 39) / vodhya - eka prAcIna RSi, jinhoMne rAjA yayAtike zAnti viSayaka prazna karanepara unheM upadeza diyA thA, inakA vaha upadeza bodhyagItAke nAmase prasiddha huA ( zAnti0 178 adhyAya ) / For Private And Personal Use Only braghnazva - eka rAjA, inake pAsa mahArAja zrutarvAko sAtha liye hue agastyajIkA Agamana aura rAjAdvArA una donoMkA svAgata-satkAra karake AnekA prayojana pUchA jAnA ( vana0 98 / 7-8 ) / agastyajIke dhana mA~ganepara unake sAmane inake dvArA apane Aya-vyayakA vivaraNa rakhA jAnA ( vana0 98 / 10 ) / agastya jI ke sAtha dhanakI yAcanA ke liye jAnA ( vana0 98 / 12 ) | maharSi agastyajIkI
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahmacArI ( 221 ) brahmA -nnnn.maemraormanAPAN AjJAse punaH apanI rAjadhAnIko lauTanA ( vana0 99 / brahmasara-(1) dharmAraNyase suzobhita eka tIrtha, jahA~ eka rAta nivAsa karanese manuSya brahmalokameM jAtA hai| yahA~ brahmacArI-kazyapadvArA prAdhAke garbhase utkhanna eka deva- brahmAdvArA sthApita yUpakI parikramA karanese vAjapeya yajJakA phala gandharva (aadi.65| 47) / ye arjunake janmakAlika milatA hai (vana0 84 / 85) / isake jalameM avagAhana mahotsabameM padhAre the ( Adi. 122 / 58) / karanese puNDarIka yajJakA phala prApta hotA hai (anu. brahmatArtha-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha, yahA~ snAna- 25 / 50) / (2) gayAke antargata eka kalyANamaya karanese brAhmaNetara mAnava brAhmaNatva lAbha karatA hai aura tIrtha, jisakA devarSigaNa sevana karate haiM (dhana. 8718) / brAhmaNa zuddhacitta hokara parama gati prApta karatA hai (vana yahA~ bhagavAn agastya vaivasvata yamase milaneke liye padhAre 83 / 113) / the ( vana0 95 / 11) / (3) yahA~kI yAtrA karake brahmataGga-eka parvata, jo svapnameM zrIkRSNasahita zivajIke pAna bhAgIrathImeM snAna, tarpaNa Adi karane aura eka mAsataka jAte hue arjunako mAgameM milA thA (droNa. nirAhAra rahanese manuSyako candralokakI prApti hotI hai 80 / 31) / (anu0 25 / 39-40) / brahmadatta-pAJcAladezIya kAmpilya nagarake eka prAcIna rAjA brahmasthAna-yahA brahmAjIke samIpa jAnese mAnava gajasUya aura (zAnti0 139 / 5) / inakA pUjanInAmaka cir3iyA azvamedha yajJakA phala pAtA hai (vana0 84 / 103) / ke sAtha saMvAda (zAnti0 139 / 24-111) / yahA~ tIna rAta upavaHsase sahasra godAnakA phala prApta hotA ina pAJcAlarA jane brAhmaNoM ko zasanidhi dekara brahmaloka hai ( vana0 85 / 35, udyoga0 186 / 26 ) / yahA~ prApta kiyA thA ( zAnti. 234 / 25, anu. kamala ukhAr3anepara agastyajIke kamaloMkI corI honA 137 / 17) / ye kaNDarIka kulameM utpanna hue the, inhoMne (anu. 94 / 8) / sAta janmoke janma mRtyusambandhI dAkhoM kA prAraMbAra smaraNa brahmA-sRSTike prArambhameM jaba sarvatra andhakAra-hI-andhakAra thA, karake yogajanita aizvarya prApta kara liyA thA ( zAnti. kisI bhI vastu yA nAma-rUpakA bhAna nahIM hotA thA, usa samaya 342 / 105.106) / ye aba yamasabhAmai rahakara sUrya eka vizAla aNDa prakaTa huA, jo sampUrNa prajAoMkA putra yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 20) / avinAzI bIja thA, usa divya evaM mahAn aNDameM satyasvarUpa jyotirmaya sanAtana brahma antaryAmIrUpase praviSTa huA / usa brahmadeva-pANDavapakSake eka vIra yoddhA, jo senAkI rakSAke aNDase hI prathama dehadhArI prajApAlaka devaguru pitAmaha brahmAkA liye pIche-pIche kSatradevake sAtha cala rahe the ( udyoga AvirbhAva huA (aadi.1|29-32)| mahAbhAratakA 196 / 25) / nirmANa karake unake adhyayana aura pracArake viSayameM vicAra brahmamedhyA-bhAratavarSakI eka pradhAna nadI, jisakA jala yahA~ karate hue kRSNadvaipAyana vyAsake Azramapara inakA Agamana ke nivAsI pIte haiM ( bhiissm09| 32) / (Adi. 1 / 55-57) / vyAsa jIse satkRta hokara inakA brahmayoni-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha, yahA~ snAna Asanapara virAjamAna honA (Adi. 1 / 58-59) / karanevAlA manuSya brahmalokameM jAtA aura apanI sAta vyAsajIkA apane granthakA paricaya dete hue usakA koI yogya pIr3hiyoMko tAra detA hai (vana0 83 / 140) / lekhaka na hone ke viSayameM cintA prakaTa karanA ( Adi. isakI utpattikA prasaGga (zalya0 47 / 22-24) / / 65-67) / inakA mahAbhAratako kAvya' kI saMjJA brahmavedhyA-bhAratavarSakI eka pradhAna nadI, jisakA jala yahA~ke denA aura usakI prazaMsA karake usake lekhanake liye nivAsI pIte haiM ( bhISma0 5 / 30) / gaNezajI kA smaraNa karane kI salAha denA ( Adi. brahmazAlA-eka uttama tIrtha, jahA~ gaGgAjI sarovara meM sthita 1 / 71-74) / inhoMne varuNake yajJameM maharSi bhRguko thiiN| isakA darzanamAtra puNyamaya batAyA gayA hai (vana. agnise utpanna kiyA (Adi0 5 / 8) / bhRgudvArA 87 / 23) / prApta agnike zApako saMkucita karake unheM prasanna karanA brahmazira-brahmAstra, yaha astra droNAcAryane prasanna hokara ( Adi. 7 / 15-25) / inake dvArA prajAke hitakI arjuna ko diyA thA ( Adi0 132 / 18 ) / isake kAmanAse sapAko diye gaye kadrake zApakA anumodana prayogakA niyama (Adi. 132 / 19-21) / maharSi (Adi0 20 / 10) / inase marIci, atri, aGgirA, agastyase agnivezako; agnivezase droNako aura droNase pulalya, pulaha aura Rtu-ina cha: mAnasa putroMkI utpatti arjunako isa astrakI prAni huI thI (Adi. 138 / 9- huI (Adi. 65|10,aadi066|4)| brahmAjIke 12) / dAhine a~gUThese dakSakA aura bAyeMse dakSa-patnIkA For Private And Personal Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org brahmA ( 222 ) prAdurbhAva ( Adi0 66 / 10-11 ) / inake dAhine stanakA bhedana karake manuSyarUpameM bhagavAn dharmakA prAkaTya ( Adi0 66 / 31 ) / inake hRdayakA bhedana karake bhRgukA prakaTa honA ( Adi0 66 / 41 ) / inakI preraNA se zukrAcArya samasta lokoMkA cakkara lagAte rahate haiM ( Adi0 66 / 42 ) / inake do putra aura haiM, jo manuke sAtha rahate haiM; unake nAma haiM--dhAtA aura vidhAtA ( Adi0 66 / 50 ) / manuSyoM kI mRtyu ruka jAnese cintita hue devatAoMko inakA AzvAsana ( Adi 0 196 / 7 ) / inake dvArA sunda aura upasundako varadAna ( Adi0 208 / 17 - 25 ) / sunda aura upasundake atyAcArase dukhI hue maharSiyoMkA inake prati unake atyAcAroM kA varNana ( Adi0 210 / 4-8 ) / tilottamAkA nirmANa karaneke liye inakA vizvakarmAko Adeza ( Adi0 210 / 9-11 ) / tilottamAko inakA varadAna ( Adi 0 211 / 23-24 ) / apane ajIrNa rogako miTAneke liye agnikI inase prArthanA ( Adi0 222 / 69-71 ) / agnikI glAnikA kAraNa batAte hue khANDavavanako jalAneke liye inakA unheM Adeza ( Adi0 222 / 72-77 | khANDavavanako jalAne ke kArya meM zrIkRSNa tathA arjunase sahAyatAkI prArthanA karaneke liye inakI agniko preraNA (Adi0 223 / 511 ) / inake dvArA pUrvakAlameM gANDIva dhanuSakA nirmANa ( Adi0 224 / 19 ) / eka sahasra yuga bItane para ye hiraNyazRGga parvatapara bindusara ke samIpa yajJa karate haiM ( sabhA0 3 / 15 ) / nAradajIdvArA inakI divya sabhAkA varNana ( sabhA0 11 adhyAya ) / inake dvArA hiraNyakazipuko zApa yA kisI bhI astra-zastra se na maranekA varadAna ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 785-786 ) / prajApati brahmAne indrake liye eka divya zaGkha dhAraNa kiyA thA ( sabhA0 53 / 14-15 ) / inake dvArA dharmAraNya meM brahmasarake samIpa eka yUpakI sthApanA ( vana0 84 / 86 ) / brahmAne prayAga meM yajJa kiyA thA vana0 87 / 19 ) / prajApati brahmAjIne puSkara tIrthake liye eka gAthA gAyI hai ( vana0 89 / 17-18 ) / inakA devatAoMko dadhIcike pAsa unakI haDDiyoMkI yAcanAke liye bhejanA ( vana0 100 / 8 ) / prajApati brahmAjIne kurukSetra meM iSTIkRta nAmaka satrakA eka sahasra varSoMtaka anuSThAna kiyA thA ( vana0 129 / 1 ) / vArAharUpadhArI viSNudvArA pRthvIko Upara uThAye jAnese kSubdha hue devatAoMko inake dvArA sAntvanA pradAna ( vana0 142 / 5457 ) / brahmAjIke dvArA kAlakeyoMke liye hiraNyapura Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only brahmA nAmaka nagarakA nirmANa aura manuSyake hAthase unake vinAzakA nirdeza vana0 173 / 11 - 15 ) / bhagavAn viSNu ke nAbhikamalase inakI utpattikA varNana ( vana0 203 / 10 - 15 ) / inake dvArA dhundhuko varadAna ( vana0 204 / 2-4 ) / indra ke prati devasenAke patikA nirdhAraNa ( vana0 224 / 24 ) | ye pulastya ke pitA aura rAvaNake pitAmaha the ( vana0 274 / 11-12 ) / inakA devatAoMko vAnara aura rIcha -yoniyoM meM apane aMza se saMtAna utpanna karaneke liye Adeza ( vana0 276 / 6-7 ) / inake dvArA sItAjIkI zuddhikA samarthana ( vana0 291 / 35 ) / yayAtise abhimAnako adhaHpatanakA batAnA ( udyoga0 123 / 14-15 ) / inake dvArA bhagavatstuti ( bhISma0 65 / 47 --73 ) / devatAoMko nara-nArAyaNakA paricaya denA ( bhISma0 66 / 6 - 23 ) / prANiyoMke saMhArake viSaya meM upAya socate samaya inakA kopa droNa 0 52 / 40 ) / rudrase apane krodhakA kAraNa batAnA ( droNa0 53 // 3 - 5 ) / inake zarIra se mRtyukI utpatti (droNa0 53 / 17-18 ) / mRtyuko jagat ke saMhArakA kArya sauMpanA ( droNa0 53 / 21-22 ) / mRtyukI tapasyAse prasanna hokara use vara denA (droNa0 54 / 33 - 36) / mRtyuko Adeza ( droNa0 54 / 39-43 ) / vRtrAsurake bhaya se bhIta devatAoMko sAtha lekara zivajIke pAsa jAnA ( droNa0 94 / 53 58 ) / tripuroMke saMhArake samaya ye bhagavAn rudrake sArathi bane the (droNa0 202 / 76) / indra Adi devatAoM sahita tripura-vadha ke liye zivajIke pAsa jAkara unako prasanna karanA ( karNa0 33 / 41--- 62 ) / zivajIse tripuravadhake liye yAcanA karanA ( karNa 0 34 / 2-5) | devatAoM kI prArthanAse tripurabadhake samaya zivajIkA sArathi bananA ( karNa0 34 / 75-- 75 ) / karNa aura arjunake dvairatha-yuddha meM indrake pUchane para inake dvArA arjunakI vijaya ghoSaNA ( karNa0 87 / 6985 ) / inake dvArA skandako pArSada-pradAna ( zalya 0 45 / 24-25 ) / skanda ke liye kAle mRgacarmakA dAna ( zalya0 46 / 52 ) / inakI sRSTi racanAkA varNana ( sauptika 0 17 / 10 - 20 ) / inakA cArvAkako vara-pradAna ( zAnti 0 39 1 (5) / arasat mRtyukA upAya batAnA ( zAnti0 39 / 8 - 10 ) / inake nItizAstrakA varNana ( zAnti0 59 / 29-86 / inakA khaGga utpanna karake rudradevako denA ( zAnti0 166 / 45-46 ) / devatAoMko AzvAsana ( zAnti0 200 / 30-35 zAnti0 209 / 31- 36 ) / indrako balikA patA batAnA aura vadha karane se
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahmAvarta ( 223 ) bhagadatta 23 - rokanA (zAnti0 223 / 8-11) / prajAkI vRddhi karanevAlA mAnava brahmalokako prApta karatA hai (vana. para inakA kopa (zAnti0 256 / 16) / zivajIkI 83 / 53) / yahA~ brahmacaryapAlanapUrvaka jAnese manuSya prArthanAse krodhakA tyAga ( zAnti0 257 / 13) / azvamedha yajJakA phala pAtA aura somalokako jAtA hai mRtyuko saMhArake liye Adeza ( zAnti0 258 / (vana0 84 / 43) / 24-36 ) / vRtrAsurake vadhase indra ko lagI huI brahmodumbara-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha / yaha brA brahmahatyAkA vibhAjana (zAnti. 282 / 31-55) / jIkA uttama sthAna hai (vana0 83 / 71) / dakSayajJake samaya kupita hue zivajIkA kopa zAnta karanA brAhma-eka prakArakA vivAha / kanyAko vastra aura AbhUSaNoM(zAnti0 283 / 45-48) sarUpase sAdhyagaNoMko se alaMkRta karake sajAtIya yogya varake hAthameM denA 'brAhA' upadeza (zAnti0 299 adhyaay)| devatAoMke sAtha vivAha kahalAtA hai| yaha sabhI vargoM ke liye vihita hai bhagavAnakI zaraNameM jAnA (zAnti. 340 / 42.-- (Adi. 73 / 8-14) / 48) / inake dvArA nArAyaNa-rudra-yuddhakI zAnti ( zAnti. 342 / 124-129) / bhagavAn hayagrIvakI stuti brAhmaNI-(1) eka tIrtha, yahA~ jAnese mAnava kamalake (zAnti0 347 / 38--45 ) / vaijayantaparvatapara samAna kAntimAn vimAnadvArA brahmalokameM jAtA hai (vana zivajIke sAtha vArtAlApameM inake dvArA nArAyaNakI 84 / 58) / (2) bhAratavarSakI eka pramukha nadI, mahimAkA varNana ( zAnti. 350 / 25 se 351 jisakA jala yahA~ke nivAsI pIte haiM (bhISma0 5 / adhyaaytk)| devatAoMse garur3a-kazyapa saMvAdakA prasaMga sunAnA (anu. 13 / 6 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 5467-5475) / inake dvArA brAhmaNoMkI mahimAkA bhaga-- (1) bAraha AdityoM meM se eka / inakI mAtAkA nAma varNana ( anu0 35 / 5-11ke bAda dAkSiNAtya aditi aura pitAkA kazyapa hai ( Adi0 65 / 15) / pATha) / yajJake liye devatAoMko bhUmi denA (anu. ye arjunake janmotsavameM padhAre the ( Adi0122 / 66 / 21-22 ) / indrase goloka aura godAnakI 66) / khANDavavanadAike samaya ghaTita hue zrIkRSNa aura mahimAkA varNana (anu. 73 adhyaay)| godAnake arjunake sAtha yuddhameM indrakI orase inakA Agamana viSayameM inakA indra ke praznakA uttara denA ( anu074 / 2-10) / indrako goloka aura gauoMkI mahimA tathA talavAra aura dhanuSa lekara zatrupara TUTa par3anA (Adi. batAnA ( anu0 83 / 15--45) / surabhIko varadAna 226 / 36 ) / ye indrakI sabhAmeM virAjamAna hote haiM denA (anu. 83 / 36--39) / inake dvArA (sbhaa07|22)| inhoMne skandake abhiSekameM bhAga devatAoMko AzvAsana ( anu0 85 8--18) / liyA (zalya. 45 / 5) / rudrane inakI A~kheM naSTa varuNarUpadhArI mahAdeva jIke yajJameM inakA apane vIryakI kara dI thI (sauptika. 18 / 22) / (2) gyAraha Ahuti denA aura umara prajApatiyoMkA janma honA rudroMmeMse ek| ye bhI arjanake janmotsavameM padhAre the ( anu085| 99-.-102) / pitaroM aura devoM ke (Adi0 122 / 69) / ajIrNa-nivAraNake liye agniko upAya batAnA (anu0 bhagadatta-prAgjyotiSapurakA adhipati, bAdhkala nAmaka asura92 / 9 / nahuSaka patanake bAda zatakratuko indra ke aMzase utpanna (Adi. 67 / 1) / yaha draupadIbanAneke liye devoMko Adeza (anu. 100 / 34- ke svayaMvarameM gayA thA ( Adi. 185 / 12) / yaha 36) / rAjA bhagIrathako brahmalokameM AyA dekha unase rAjA pANDukA mitra thaa| jarAsaMdhase milA honepara vahA~ pahu~canekA sAdhana pUchanA (anu. 103 / 6-7) / bhI yudhiSThirake prati pitAkI bhA~ti sneha rakhatA thaa| ise inake dvArA dharmake rahasyakA varNana(anu. 126 / 46- yavanAdhipa kahA gayA hai (sabhA0 14 / 14-16) / 50) / kapa nAmaka dAnavoMse parAjita devatAoMko rAjasUya-digvijayake samaya arjunake sAtha isakA ghora yuddha brAhmaNakI zaraNa lenekA Adeza ( anu0 157 / 5) / huA aura arjunakI vIratAse prasanna hokara isane unakI devatA, RSi, nAga aura asuroko ekAkSara OM icchAke anusAra kArya karanekI pratijJA kii| yaha indra kA kA upadeza (Azva. 26 / 8) / inake dvArA maha- mitra thA aura indra ke samAna hI parAkramI thA / arjunake rSiyoM ko vividha jJAnakA upadeza (Azva0 35 / 32 se pitA pANDuse bhI isakI maitrI thii| isane arjuna ke prati Azva0 51 / 40 tk)| vAtsalya dikhAyA / yaha kirAta, cIna Adi samudrataTavartI brahmAvarta-kurukSetrake antargata sthita eka tIrtha, yahA~ snAna sainikoMke sAtha yuddha meM gayA thA ( sabhA0 26 // 7-16) / For Private And Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagadA bhadrakarNezvara %Dween yudhiSThirake rAjasUyayajJameM yaha yavanoMke mAtha gayA thA aura 12) / yamamabhAmeM rahakara sUryaputra pamakI upAsanA acchI jAtike vegazAlI azva evaM bahuta-sI bheMTa-sAmagrI karate haiM (sabhA0 8 / 12) / inakA rAjyAbhiSeka lekara khar3A thA / bahuta-se hIre aura padmarAgamaNike AbhUSaNa (vn010| 69) / inakA himAlayapara tapasyA evaM vizuddha hAthI-dA~takI banI mRThavAle khaGga dekara yaha karake bhagavAna ziva tathA gaGgAjI ko prasanna karanA evaM rAjasabhA gayA thA (sabhA0 51 / 14-16 ) / gaGgAjIdvArA baradAna pAnA (vana. 108 adhyaay)| digvijayake samaya karNadvArA isakI parAjaya ( vana. inheM bhagavAn zivakA varadAna (vana. 109 / 1-2) / 254 5) / pANDavoMkI orase isake pAsa raNanimantraNa inakA gaGgAjIko le jAkara pitaroMkA uddhAra karanA bhejanekA vicAra kiyA gayA thA (udyoga0 4 / 11) / (vana0 109 / 18-19) / saMjayako samajhAte hue duryodhanakI sahAyatA senAsahita isakA AnA ( udyoga. nAradajIdvArA inake caritrakA varNana (droNa. 6. 19 / 15) / prathama dinake saMgrAmameM virATake sAtha dvandU- adhyaay)| zrIkRSNadvArA inake dAna, yajJa AdikA yuddha (bhISma 45 / 49-51) / ghaTotkacake sAtha varNana (zAnti0 29 / 13-70) / godAna-mahimAke yuddha aura parAjaya (bhISma064 / 59-62) bhIma- viSayameM inakA nAmanirdeza ( anu0 76 / 25) / senako mUJchita karanA ( bhISma064 / 53-54) / brahmAke pUchanepara apane puNyakarmoM kA varNana karate hue isake dvArA ghaTotkacakI parAjaya (bhISma0 83 / 40) / inakA anazana-vratako hI brahmalokameM pahu~canekA sAdhana isakA adbhuta parAkrama (bhISma0 55 adhyaay)| isake batAnA ( anu. 103 / 8-42) / inake dvArA apanI dvArA dazArNarAjakI parAjaya (bhISma0 95 / 58. kanyAkA kautsako dAna ( anu0 137 / 26 ) / 49) / isake dvArA kSatradevakI dAhinI bhujAkA vidAraNa kohala RSiko eka lAkha savatsA gauoMkA dAna karane(bhISma0 95 / 73) / bhImasenake sArathi vizokakI ke kAraNa inheM uttama lokoMkI prApti (anu. 137 / mUrchA (bhISma. 95 / 76) / sAtyakike sAtha 27) / isakA dvandvayuddha ( bhISma0 111 / 7-13 ) / bhaGga-takSakakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake bhImasena aura arjunake sAtha yuddha (bhISma adhyAya sarpasatrameM jalamarA thA (Adi0 57 / 9) / 113 se 114) / arjunake sAtha dvandvayuddha (bhISmaH bhaGgakAra-(1) ye somavaMzIya mahArAja kuruke pautra 116 / 56-60) / drupadake sAtha yuddha (droNa. 14 / tathA avikSitke putra the ( Adi0 94 / 53) / (2) 40-42) / hAthosahita adbhuta parAkama karake isake eka yaduvaMzI kSatriya, jo raivataka parvatake mahotsavameM dvArA dazArNarAjakA vadha (droNa. 26 / 3839) / sammilita hue the ( Adi0 218 / 1) / ruciparvAkA vadha (droNa. 26 / 52-53) / arjunake bhaGgAsvana-eka prAcIna gajarSi, jinakA indra ke sAtha vaira sAtha yuddha (droNa. 28 / 14 se 29 adhyaaytk)| arjunapara vaiSNavAnakA prayoga (droNa. 29 / 17) / ho gayA thA ( anu0 12 / 2) / indrakI preraNAse arjunadvArA isakA vadha (droNa. 29 / 40-50) / inakA strIbhAvako prAta honA ( anu0 12 / 10) / vanameM jAnepara eka tApasadvArA inhoMne sau putra utpanna bhagadattake bAda isakA putra vajradatta rAjA huA, jo arjunadvArA jItA gayA thA (Azva0 76 / 1-20) / kiyA (anu0 12 / 24) / indrase pUchanepara unase inake pitAmaha zailAlaya tapobalase indralokameM gaye the apanA vRttAnta sunAnA (anu. 12 / 34-40) / inakA viSayasukhakI icchAse strIbhAvakI hI prazaMsA karanA (Azrama0 20 / 10) / (anu. 12 / 52-53) / bhagadA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / bhadra-(1) eka gaNarAjya / yahA~ke kSatriyarAjakumAroMne 26 ) / rAjasUyayajJake avasarapara yudhiSThirako bahuta-sA dhana arpita bhaganandA-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya0 46 / kiyA thA ( sabhA0 52 / 14-17) / digvijayake 11 ) / samaya karNane isa dezako jItA thA (vana0 254 / bhagavar3hItAparva-bhISmaparvakA eka avAntara parva (adhyAya 25 20) / (2) cedidezIya pANDavapakSakA eka yoddhA, se 42 tk)| jisakA karNadvArAvadha huA thA ( karNa056 / 48-49) / bhagavadyAnaparva-udyogaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya bhadrakarNezvara-isake samIpa jAkara vidhipUrvaka pUjA karane72 se 150 tk)| vAlA manuSya kabhI durgatimeM nahIM par3atA (vana. bhagIratha-eka gajA, jo dilIpake putra the (vana0 25 / / 84 / 39) / For Private And Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bhadrakAra www.kobatirth.org ( 225 ) bhadrakAra - eka rAjA, jo jarAsaMdhake bhayase apane bhAiyoM aura sevakoM sahita dakSiNa dizAmeM bhAga gayA thA ( sabhA0 14 / 26 ) / bhadrakAlI -- (1) durgAjIkA eka nAma / arjunane isa nAmase durgAjIkA stavana kiyA thA ( bhISma0 23 / 5 ) / dakSayajJavidhvaMsake samaya ye pArvatIjI ke kopa se prakaTa huI thI ( zAnti0 284 / 53-54 ) / (2) skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya0 46 / 11 ) / bhadratuGga - eka tIrtha, jahA~ snAna karake suzIla puruSa brahmalokameM jAtA aura vahA~ uttama gati pAtA hai ( vana0 82 / 80 ) / bhadramanA- yaha krodhavazAkI nau kanyAoMmeMse eka hai / isane devatAoMke hAthI mahAn gajarAja airAvatako janma diyA ( Adi0 66 / 60-63 ) / bhadravaTa-yaha umAvallabha mahAdevajIkA nivAsasthAna hai / yahA~ bhagavAn zivakA darzana karanevAlA yAtrI eka hajAra godAnakA phala pAtA hai aura mahAdevajIkI kRpAse gaNoMkA Adhipatya prApta karatA hai ( vana0 82 / 50-51 ) / bhadrazAkha - bakare ke samAna mukha dhAraNa karanevAle skandadevakA eka nAma ( vana0 228 / 4 ) / bhadrazAla - medake pUrva bhAga meM sthita bhadrAzvavarSa ke zikharapara avasthita eka vana, jisameM kAlAgra nAmaka mahAn vRkSa hai ( bhISma0 7 / 14 ) / bhadrA- (1) ye kakSIvAnkI putrI aura pUruvaMzI rAjA vyuSitAzvakI patnI thiiN| inake rUpakI samAnatA karanevAlI usa samaya dUsarI koI strI na thI ( Adi0 120 | 17 ) / pati ke paralokavAsI ho jAnepara inakA vilApa karanA ( Adi0 120 / 21 - 31 ) / inako AkAzavANIdvArA patikA AzvAsana aura patike zavadvArA inake garbha se sAta putroM kI utpatti ( Adi0 120 / 33 - 36 ) / (2) ye kuberakI anuraktA patnI thIM / kuntIne draupadIse dRSTAntarUpa meM inakA varNana kiyA thA ( Adi0 198 / 6 ) / ( 3 ) bhagavAn zrIkRSNakI bahina subhadrAkA eka nAma ( Adi0 218 | 14 ) / vizeSa dekhiye subhadrA ) 4 ) vizAlAnarezakI kanyA, jo karUparAjakI prAptike liye tapasyA karanevAlI thI; paraMtu zizupAlane karUrAjakA ve dhAraNa karake mAyAse isakA apaharaNa kara liyA thA ( sabhA0 45 / 11) / (5) somakI putrI, jo apane samayakI sarvazreSTha sundarI mAnI jAtI thI / inhoMne utathyako pati rUpa meM prApta karane ke liye tIvra tapasyA kI / taba somake pitA maharSi atrine utathyako bulAkara inheM unake hAthameM de diyA aura utathyane vidhipUrvaka inakA pANigrahaNa kiyA ( anu0 154 / 10-12 ) / varuNadvArA inakA apaharaNa ( anu0 154 / 13 ) / jaba kupita hokara utathyane sArA jala pI liyA, taba varuNa unakI zaraNameM Aye aura unakI bhAryA bhadrAko unheM lauTA diyA ( anu0 ma0 nA0 29- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bharata 154 / 28 ) / ( 6 ) vasudevajIkI cAra patniyoMmeMse eka ( mausala 0 7 / 18 ) / ye vasudevajI ke sAtha hI citArohaNa kIM ( mausala0 7 / 24 ) / bhadrAzva - meruparvata ke samIpakA eka dvIpa ( bhISma0 6 / 13 ) | dhRtarASTra ke prati saMjayadvArA isakA vizeSa varNana ( bhISma0 7 / 13 - 18 ) / isa bhadrAzvavarSa para yudhiSThirane zAsana kiyA thA ( zAnti0 14 / 24 ) / bhaya-adharmadvArA nirRtike garbha se utpanna tIna bhayaMkara rAkSasoMmeMse eka / anya dokA nAma mahAbhaya aura mRtyu thA / ye rAkSasa sadA pApakarma meM lage rahanevAle haiM ( Adi0 66 / 54-55 ) / For Private And Personal Use Only bhayaGkara - ( 1 ) sauvIradezakA eka rAjakumAra, jo jayadratha ke rathake pIche hAtha meM dhvajA lekara calatA thaa| yaha draupadIharaNa ke samaya jayadrathake sAtha gayA thA ( vana0 265 / (10-11 ) / arjunadvArA isakA vadha ( vana0 271 / 27) / (2) eka sanAtana vizvedeva (anu0 91 / 31) / bhayaGkarI- skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 4 ) / bharaNI - ( sattAIsa nakSatroMmeMse eka ) jo bharaNI nakSatra meM brAhmaNoMko tilamayI dhenukA dAna karatA hai, vaha isa loka meM bahuta-sI gauoM ko tathA paraloka meM mahAn yazako prApta karatA hai ( anu0 64 / 35 ) / isa nakSatra meM zrAddha karanese uttama AyukI prApti hotI hai ( anu0 89 / 14 ) / candra-vratameM bharaNI nakSatrako candramAkA sira mAnakara pUjA Adi karanekA vidhAna hai ( anu0 110 / 9 ) / bharata - ( 1 ) duSyantake dvArA zakuntalA ke garbha se utpanna eka rAjA / inhIM bharatavaMzakI pravRtti huI tathA inhIMse zAsita hone ke kAraNa isa dezakA nAma bhArata huA (Adi0 2 / 95-96 Adi0 74 / 131 ) / inakI utpattikA vRttAnta ( Adi0 73 / 15 se Adi074 / 2 taka ) / bacapana meM bar3e-bar3e dAnavoM, rAkSasoM, siMhoM Adi kA damana karaneke kAraNa RSiyoMne inakA nAma 'sarvadamana' rakhA thA ( Adi 0 74 / 8 ) / ( 2 ) ye zaMyu nAmaka agnike dvitIya putra haiM / samasta paurNamAsayAgoMmeM suvAse haviSya ke sAtha ghI uThAkara inhIMko prathama AdhAra arpita kiyA jAtA hai / inakA nAmAntara Urja hai ( vana0 219 / 6 ) (3) ye bharata nAmaka agnike putra haiM ( vana0 219 / 7 ) / ye saMtuSTa honepara puSTi pradAna karate haiM; isaliye inakA eka nAma puSTimati hai ( vana0 221 / 1 ) / ( 4 ) ye adbhuta nAmaka agnike putra haiM, jo mare hue prANiyoM ke zavakA dAi karate haiM / inakA agniSTomameM nitya nivAsa hai; ataH inheM 'niyata' bhI kahate haiM (vana0 222 / 6) / ( 5 ) mahArAja dazaratha ke putra, jo kaikeyIke garbhase utpanna hue the, zrIrAma, lakSmaNa aura zatrughna inake bhAI the ( vana0 274 / 7-8 ) / zrIrAmake vanameM cale jAnepara
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bharatI ( 226 ) bhAdrapada kaikeyIkA inheM nanihAlase bulavAnA aura akaNTaka rAjya yazameM prathama AjyabhAgake dvArA ina bharadvAjanAmaka agnikI grahaNa karane ke liye kahanA (vana0 277 / 31-32) / hI pUjA kI jAtI hai (vana0 219 / 5) / (3) inakA apanI mAtAko phaTakAranA aura usake kukRtyapara eka bhAratIya janapada (bhISma09 / 68) / phUTa-phUTakara ronA (vana. 277 / 33-34) / inakI marukakSa-eka bhAratIya janapada / yahA~ke nivAsI zUdra yudhicitrakUTa yAtrA (vana.277 / 35-38) / zrIrAmake SThirake rAjasUya yajJameM bheMTa lekara Aye the (sabhA 51 / lauTanepara unheM rAjya samarpaNa karanA (vana0 291 / 65) / 9.10) / bharatI-bharata nAmaka agnikI putrI (vana0 219 / 7) / bharadvAja-(1) eka prAcIna RSi / saptarSiyoMmeMse ek| bharga-eka bhAratIya janapada (bhISma0 5 / 51) / ye arjunake janmotsavameM padhAre the (aadi0123451)| bhatusthAna-yahA~ jAnese azvamedhayajJakA phala prApta hotA hai / yahA~ inhIMkI kRpAse bharatako bhumanyu nAmaka putra prApta huA mahAsena kArtikeyakA nivAsa sthAna hai| yahA~ yAtrIko siddhi(Adi0 94 / 22) / ye bhagavAn bharadvAja kisI samaya __ kI prApti hotI hai (vana0 84 / 76, vana0 85 / 6.) / gaGgAdvArameM rahakara kaThora vratakA pAlana karate the| eka dina bhallATa-eka bhAratIya janapada, jise pUrvadigvijayake samaya unheM eka vizeSa prakArake yajJakA anuSThAna karanA thaa| bhAmasanana jAtA thA (sabhA0 30 / 5) / isaliye ve maharSiyoMko sAtha lekara gaGgAjImeM snAna karaneke bhava-(1) gyAraha rudroMmeMse eka / ye brahmAjIke pautra evaM liye gaye / vahA~ pahalese nahAkara vastra badalatI huI ghRtAcI sthANuke putra the ( Adi0 66 / 1-3 ) / apsarAko dekhakara maharSikA vIrya skhalita ho gayA / maharSine (2) eka sanAtana vizvedeva (anu0 91 / 35) / use uThAkara droNa ( kalaza ) meM rakha diyA / usase eka bhavadA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 13) / putra utpanna huA, jisakA nAma droNa rakhA gayA (kinhIMkinhIMke matameM saptarSi bharadvAjase droNapitA bharadvAja bhinna bhAgIrathI-yahA~ jAkara tarpaNa karanA cAhiye (vana0 85 / haiN|) (Adi. 129 / 33-30) / inhoMne agni 14) / vezako AgneyAstrakI zikSA dI (Adi. 129 / 39) / bhAGgAsuri-eka rAjA, jo yamarAjakI sabhAmeM virAjamAna hokara ye brahmAjIkI sabhAmeM baiThakara unakI upAsanA karate haiM sUryaputra yamakI upAsanA karate hai ( sbhaa08| (sabhA0 11 / 22) / inakA apane putra yavakrItako 15) / abhimAna na karanekA upadeza denA (vana0 135 / 14) / bhANDAyani-eka RSi, jo indrakI sabhAmeM upasthita inakA putrazokake kAraNa vilApa karanA (vana0 137 / ho vajradhArI indrakI upAsanA karate haiM (sbhaa0|| 10-18) / inake dvArA apane mitra raibhyamuniko zApa (vana0 137 / 15) / inakA putrazokase agnimeM bhANDIra-vrajabhUmimeM sthita eka vana aura vahA~kA eka vaTapraveza (vana0 17 / 19) / raibhyaputra arvAvasuke vRkSa, jisakI chAyAmeM bhagavAn zrIkRSNa gvAlapAloMke sAtha prayatnase inakA punarujjIvana (vana0 138 / 22) / bachar3e carAte tathA bhA~ti-bhA~tikI krIr3Ae~ kiyA karate the| inakA droNAcAryake pAsa Akara yuddha baMda karaneko kahanA bhANDIravanameM nivAsa karanevAle bahuta-se gvAle vahA~ kor3A (droNa. 190 / 35-40) / bhRgujIse sRSTi Adike karate hue zrIkRSNako vividha prakArake khilaunodvArA prasanna sambandhameM pUchanA aura unakA uttara prApta karanA (zAnti. rakhate the (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. pATha, pRSTha adhyAya 182 se 192 tk)| inakA bhagavAn viSNukI 800) / (vRndAvanameM kezIghATake sAmane yamunAjIke usa chAtImai jalasahita hAthase prahAra karanA (zAnti0 342 / pAra uttara dizAmeM yaha vana par3atA hai| purANoMmeM aisI kathA 54)|raajaa divodAsako zaraNa dekara putreSTidvArA unheM AtI hai ki yahA~ brahmAjIne zrIrAdhA-kRSNakA vivAha putra pradAna karanA (anu.30 / 30) / vRSAdarbhise karAyA thaa)| pratigrahake doSa batAnA (anu0 93 / 41) / arundhatI- bhAja )-(bAraha mahInoM se eka, jisa mAsase apane zarIrakI durbalatAkA kAraNa batAnA ( anu0 95 / kI pUrNimAko pUrvabhAdrapada athavA uttarabhAdrapada nAmaka 66) / yAtudhAnIko apane nAmakI vyAkhyA sunAnA nakSatrakA yoga ho, use bhAdrapada' kahate haiM (anu. 93 / 88) / mRNAlakI corIke viSayameM zapatha bAda aura Azvinake pahale AtA hai|) bhAdrapada mAsameM khAnA ( anu. 93 / 118-119) / agastyajIke pratidina eka samaya bhojana karanevAlA manuSya godhanase kamaloMkI corI honepara zapatha khAnA (anu0 94 / / sampanna, samRddhizIla tathA avicala aizvaryakA bhAgI hotA 15) / (2) ye zaMyu nAmaka agnike prathama putra haiN| hai (anu0 106 / 28) / bhAdrapadakI dvAdazI tithiko For Private And Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bhAnu www.kobatirth.org ( 227 ) upavAsapUrvaka hRSIkeza nAmase bhagavAn kI pUjA karanevAlA manuSya sautrAmaNi yazakA phala pAtA aura pavitrAtmA hotA hai (anu0 109 / 12 ) / bhAnu - (1 ) eka deva, jo vivasvAn ke bodhaka mAne gaye haiM ( Adi 0 1 / 42 ) / (2) 'prAdhA' nAmavAlI kazyapakI patnI ke garbha se utpanna eka devagandharva ( Adi0 65 / 47 ) / ( 3 ) ye zrIkRSNa ke putra the ( sabhA0 2 / 35) / mRtyu ke pazcAt ye vizvedevoM meM praviSTa ho gaye ( svargA0 5 / 16-18 ) / ( 4 ) ye pAJcajanyanAmaka agnike putra haiM, jo AGgirasa vyavanake aMzase utpanna hue the ( vana0 220 / 9 ) / inhIMko manu tathA bRhadbhAnu bhI kahate haiM (vana0 221 / 8) / (5) eka prAcIna rAjA, jo kRpAcArya ke sAtha honevAle arjunake yuddhako dekhaneke liye indrake vimAnameM baiThakara padhAre the ( virATa0 56 / 9-10 ) / bhAnudatta - yaha zakunikA bhAI thA, jo bhImasenake sAtha yuddha maiM unake dvArA mArA gayA thA (droNa0 157/24 - 26) / bhAnudeva - eka pAJcAla yoddhA, jo karNadvArA mArA gayA ( karNa 0 48 / 15 ) / bhAnumatI - (1) yaha kRtavIryakI putrI tathA pUruvaMzI rAjA ahaMyAtikI patnI thI / isake garbha se sArvamauma nAmaka putra utpanna huA (Adi0 95 / 15) / ( 2 ) maharSi aGgirAkI prathama putrI, jo bar3I rUpavatI thI ( bana0 218 / 3) / bhAnumAn - kaliGgadezakA raajkumaar| yaha kauravapakSakI orase yuddha karate hue bhImasenadvArA mArA gayA ( bhISma0 54 / 33-39) / bhAnusena - yaha karNakA putra thA / bhImasenadvArA isakA vadha ( karNa 0 48 / 27 ) / bhArata - bharatake vaMza meM utpanna honevAle loga 'bhArata' nAmase kahe jAte haiM ( Adi 0 172 / 50 ke bAda dA0 pATha) / bhAratavarSa - jambUdvIpake nau varSoMmeMse eka (bhISma0 6 / 7) / isakA vizeSa varNana ( bhISma adhyAya 9 se 10 taka ) / bhAratasaMhitA - vyAsajIdvArA racita caubIsa hajAra zlokoMkI saMhitA, jise viddhAn puruSa bhArata bhI kahate haiM ( Adi 0 1 / 102 ) / bhAratI - eka nadI, jisakI gaNanA agniyoMko utpanna karane vAlI nadiyoMmeM hai ( bana0 222 / 25-26 ) / bhAradvAja - eka RSi, jinhoMne satyavAn ke jIvita honekA vizvAsa dilAkara rAjA dyumatsenako AzvAsana diyA thA ( vana0 298 / 16 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhIma bhAradvAjatIrtha-yaha pA~ca nArItIrthoMmeMse eka hai| yahA~ arjuna tIrthayAtrA ke samaya gaye the ( Adi0 215 / 4 ) / bhAradvAjI - bhAratavarSakI eka pradhAna nadI, jisakA jala yahA~ke nivAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 29 ) / bhAruNDa - uttarakuruvarSa meM rahanevAle mahAbalI pakSiyoMkI eka jAti / inakI coMca bar3I tIkhI hotI hai aura ye vahA~ke mare hue logoMkI lAzako uThAkara kandarAoMmeM pheMka Ate haiM ( bhISma 0 7 / 12; zAnti0 169 / 9 ) / bhArgava - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 50 ) / bhAluki eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhA meM virAjate haiM ( sabhA0 4 / 15 ) / For Private And Personal Use Only bhAvana- dvArakAke samIpavartI veNumanta parvatake nikaTa sthita eka sundara vana ( sabhA 0 38 / 29 ke bAda dA pATha, pRSTha 813 ) / bhAvini - skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya0 46 / 11) / bhAsa - eka parvata, jisakI gaNanA parvatoMke adhipatiyoMmeM hai (Azva0 43 / 5 ) / bhAsI - ( 1 ) kazyapakI prAdhA nAmavAlI patnIse utpanna huI ATha kanyAoMmeMse eka ( Adi0 65 / 46 ) / ( 2 ) yaha tAmrAkI putrI hai| isane murgoM tathA gIdhoMko janma diyA ( Adi0 66 / 56-57 ) / bhAskara - kazyapadvArA aditi ke garbha se utpanna bAraha AdityoMmeMse eka ( anu0 150 14-15 ) / bhAskara - eka prAcIna RSi, jo zarazayyApara par3e hue bhISmako dekhane ke liye Aye the ( zAnti 0 47 / 12 ) / bhAsvara - sUryadvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka / dUsarekA nAma subhrAja thA ( zalya0 45 / 31 ) / bhIma - (1) kazyapadvArA munike garbha se utpanna eka devagandharva ( Adi065 / 43) / (2) dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka ( Adi0 67 / 98 ) / yaha bhImasenadvArA mArA gayA ( bhISma 0 64 / 36-37) / ( 3 ) ye mahArAja Ilinake dvArA rathantarIke garbha se utpanna hue the / inake cAra bhAI aura the-- duSyanta, zUra, pravasu aura vasu (Adi0 94 / 17-18 ) ( 4 ) ye vidarbhadezake rAjA the ( vana0 (53 / 5 ) / dazArNanareza sudAmAkI putrI inakI patnI thI ( vana0 69 | 14-15) / maharSi damanakI kRpAse inheM dama, dAnta aura damana nAmaka tIna putra tathA damayantI nAmnI kanyAkI prApti ( vana0 53 / 6-9 ) / inake dvArA damayantIke svayaMvarakA Ayojana ( vana0
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhImajAnu ( 228 ) bhImasena 54 / 8-9) / inake dvArA nalake sAtha damayantIkA bhImarathI (bhImA)-dakSiNabhAratameM sthita eka nadI, jo vivAha kiyA jAnA (vana0 57 / 40-41) / sArathi . samasta pApabhayakA nAza karanevAlI hai (vn088|3)| vArSNeyake dvArA lAye gaye rAjA nalake baccoMko apane (isIke taTapara suprasiddha tIrtha paNDharapura hai|) yaha AzrayameM rakhanA (vana0 60 / 23-24) / damayantI- bhAratavarSakI mukhya nadiyoM meM hai| isake jalako yaha dvArA inake guNoMkA varNana (vana064 / 44-47) / pIte haiM (bhiissm09|20)| isIko bhImA' bhI kahate haiM inakA nala-damayantIkI khojake liye brAhmaNoMko puraskAra- (bhISma0 9 / 22) / kI ghoSaNA karake cAroM ora bhejanA ( vana0 68 / 2- bhImavega-dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka ( Adi0 67 / 14; 5) / mahArAnIkI preraNAse rAjA nalakI khojake liye aadi0116|7)| brAhmaNoMko AjJA dekara bhejanA (vana0 69 / 34) / bhImazara-dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka (aadi067|99)| inake dvArA apane yahA~ Aye hue ayodhyAnareza RtuparNa- bhImasena-(1) ye mahArAja parIkSitke putra tathA janamejayakA svAgata (vana0 73 / 20) / prakaTa hue rAjA ke bhAI the| inhoMne kurukSetrake yajJameM devatAoMkI kutiyA nalako putrakI bhA~ti apanAnA aura Adara-satkArake sAtha saramAke beTeko pITA thA (Adi. 3 / 1-2) / (2) AzvAsana denA (vana0 77 / 3-5) / eka mahIneke kazyapapatnI munike garbhase utpanna eka devagandharva (Adi. pazcAt senA, ratha Adike sAtha rAjA nalako vidA karanA 65 / 42) / ye arjunake janmotsavameM padhAre the (vana0 78 / 1-2) / inake dvArA Adara-satkArake (Adi. 122 / 55) / (3) ye somavaMzIya mahArAja sAtha rAjA nalasahita damayantIkI vidAI (vana0 79 / / avikSitke pautra tathA parIkSitke putra the / 1-2) / (5) ye devatAoMke yajJakA vinAza karanevAle / inakI mAtAkA nAma ' inakI mAtAkA nAma suyazA thaa| inake dvArA kekaya pAJcajanyadvArA utpanna pA~ca vinAyakoMmeM haiM (bana. dezakI rAjakumArI 'kumArI'ke garbhase pratizravAkA janma huA 221 / 11) / (6) aMzadvArA skandako diye gaye (Adi0 94 / 52-55, Adi. 95 / 42-43) / pA~ca anucaroMmeMse eka / zeSa cAroMke nAma-parigha, vaTa, (4) ye mahArAja pANDuke kSetraja putra haiM / vAyudevake dahati aura dahana (zalya0 45 / 31-35) / (7) dvArA kuntIke garbhase inakA janma huA thaa| inake janmaeka prAcIna nresh| ye yamakI sabhAmeM rahakara sUryaputra kAlameM AkAzavANI huI ki yaha kumAra samasta balavAnoMmeM yamakI upAsanA karate haiM, isa sabhAmeM bhIma nAmake sau zreSTha hai (Adi. 122 / 14-15) / janmake dasaveM dina rAjA haiM (sabhA0 8 / 24) / inhoMne tapasyAdvArA ye mAtAkI godase eka zilAkhaNDapara gira par3e aura inake prajAoMkA kaSTase uddhAra kiyA thA (vn03|11) zarIrakI coTase vaha zilA cUra-cUra ho gayI (Adi. ye prAcInakAlameM pRthvIke zAsaka the; kiMtu kAlase pIr3ita 122 / 15 ke bAda dAkSiNAtya pAThase 18 tk)| ho ise chor3akara cale gaye (zAnti0 227 / 49) / inake janmakAlIna grahoMkI sthiti (Adi. 122 / 18 bhImajAnu-eka prAcIna nareza, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra ke bAda dAkSiNAtya paatth)| zatazRGganivAsI RSiyoMdvArA yamakI upAsanA karate haiM (sbhaa08|21)| inakA nAmakaraNa-saMskAra (Adi. 123 / 19-20) / bhImabala (bhUribala)-(1) dhRtarASTrake sau putroMse eka vasudevake purohita kAzyapake dvArA inake upanayanAdi-saMskAra (bhAdi0 67 / 98 Adi. 116 / 7) / bhImasena- sampanna hue tathA inhoMne rAjarSi zukase gadAyuddha kI zikSA prApta dvArA isakA vadha (zalya. 26 / 14-15) / (2) kI (Adi0 123 // 31 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 369) / ye devatAoMke yajJakA vinAza karanevAle pAJcajanyadvArA kRpAcAryakA ina (pANDavoM)ko astra-zastrakI zikSA denA utpanna pA~ca vinAyakoMmeM haiM (vana0 221 / 11) / (Adi. 129 / 23) / droNAcAryane ina (pANDavoM)ko bhImaratha-(1) dhRtarASTra ke sau putroM se eka ( Adi0 nAnA prakArakI mAnava evaM divya astra-zastroMkI zikSA dI 67 / 103 Adi. 116 / 12) / bhImasenadvArA (Adi0 131 / 4, 9) / inake dvArA draupadIke garbhase isakA vadha (bhISma 64 / 36-37) / (2) sutasomakA janma ( Adi. 95 / 75) / inake kauravapakSIya yoddhA, jo droNanirmita garuDavyUhake hRdaya- dvArA kAzirAjakI putrI balandharAke garbhase sarvaga' kI sthAnameM khar3A huA thA (droNa0 20 / 12) / isane utpatti (Adi. 95 / 77) / inake dvArA bAlapANDavapakSIya mleccharAja zAlvakA vadha kiyA thA (droNa. krIDAoMmeM dhRtarASTraputroMkI parAjaya (Adi0 127 / 1625 / 26) / pahale jaba yudhiSThira rAjA the, usa samaya 24) / duyodhanakA inheM viSa milA huA bhojana karAnA yaha unake sabhAbhavana meM baiThA karatA thA ( sabhA. aura mUJchita honepara latAoMse bA~dhakara gaGgAjalameM pheMkanA 4 / 26) / (bhAdi0 127 / 45-54) / mUchitAvasthAmeM inakA For Private And Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhImasena ( 229 ) bhImasena nAgalokameM pahu~canA aura vahA~ sarpo ke DaMsanese khAye hae bhojana-sAmagrI lekara bakAsurake pAsa jAnA aura svayaM viSake dUra honepara apanA parAkrama prakaTa karanA (Adi. hI bhojana karate hue use pukAranA (Adi0 162 / 127 / 55-59) / nAgalokameM inakA Aryaka nAga- 4-5) / vakAsurakA AnA aura kupita hokara inake sAtha dvArA AliGgana aura AryakakI preraNAse prasanna hue nAga- yuddha cher3anA ( Adi0 162 / 6-28) / inake rAja vAsukikI AjJAse inake dvArA ATha kuNDoMkA divya dvArA vakAsurakA vadha ( Adi0 163 / 1) / inake rasapAna, jisase inheM eka hajAra hAthiyoMke balakI prApti dvArA manuSyoMkI hiMsA na karanekI zartapara vakake parivArako huI (Adi. 127 / 63-71) / AThaveM dina rasake jIvanadAna denA (Adi0 163 / 2-4) / draupadIke paca jAnepara inakA jAganA aura nAgoMdvArA inakA maGgalA- svayaMvarameM Aye hue rAjAoMke sAtha brAhmaNavezameM yuddha cArapUrvaka svAgata-satkAra tathA dasa hajAra hAthiyoMke samAna karate samaya inakA zrIkRSNadvArA balarAmajIko paricaya balazAlI honekA varadAna dekara inheM punaH Upara pahu~cA denA (Adi. 188 / 14-21) / svayaMvarake avasaradenA ( Adi. 128 / 20-28) / inakA nAgalokase para zalyake sAtha inakA yuddha aura inake dvArA zalyakI loTakara mAtAko praNAma karanA tathA bhAiyoMse milanA parAjaya (Adi. 189 / 23-29) / draupadIke sAtha (Adi. 128 / 29-30) / gadAyuddha meM inakA pravINa inakA vidhipUrvaka vivAha (Adi0 197 / 13) / honA (Adi0 131 / 61) / hastinApurakI raGgabhUmimeM mayAsuradvArA inako gadAkI bheMTa (sabhA03 / 18parIkSAke samaya duryodhanake sAtha gadAyuddha evaM azvatthAmA- 21) / jarAsaMdhavadhake viSayameM inakI yudhiSThira aura dvArA usa yuddhakA nivAraNa (Adi. 134 / 1-5) / zrIkRSNake sAtha bAtacIta ( sabhA0 15 / 11-13 ke inake dvArA karNakA tiraskAra (Adi0 136 / 6-7) / bAda dAkSiNAtya paatth)| jarAsaMdhavadhake liye yudhiSThira karNakA pakSa lekara duryodhanakA inapara AkSepa karanA aura arjunake sAtha inakI magadhayAtrA ( sabhA0 20 (Adi. 136 / 10-16) / inake dvArA drupadakI adhyAya) / jarAsaMdhake sAtha inakA mallayuddha evaM zrIgajasenAkA saMhAra ( Adi0 137 / 31-35) / kRSNakA jarAsaMdhako cIraneke liye inheM saMketa karanA balarAmajIse inakI gadAyuddhaviSayaka zikSA ( bhAdi. (sabhA0 23 / 10 se 24 / 6 taka) / inakA 138 / 4) / inake dvArA lAkSAgRhakA jalAyA jAnA jarAsaMdhako cIra DAlanA (sabhA0 24 / 7) / (Adi. 147 / 10) / suraMgase nikala bhAgate samaya jarAsaMdhake punaH jIvita ho jAnepara zrIkRSNadvArA inheM inake dvArA mArgameM thake hue bhAiyoM evaM mAtAkA parivahana punaH saMketakI prApti aura usa saMketake anusAra inakA (Adi. 147 / 20-21)|dhrtiipr soye hue bhAiyoM jarAsaMdhako cIrakara do dizAoMmeM pheMka denA (sabhA0 evaM mAtAko dekhakara inakA viSAda karanA (Adi. 24 / 7 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| inakA pUrvadizAke 150 / 21-41) / hiDimbavanameM inakA jAgaraNa karanA pradezoMko jItaneke liye prasthAna aura vibhinna dezoMpara (mAdi. 150 / 44-15) / hiDimbAke sAtha vArtA- vijaya pAnA ( sabhA0 29 adhyAya ) / bhImakA pUrva lApa karanA (Adi. 151 / 23-36) / hiDimbAsura- dizAke aneka dezoM aura rAjAoMko jItakara bhArI dhanake sAtha inakA yuddha (Adi0 152 / 38-15) / sampattike sAtha indraprastha lauTanA ( sabhA0 30 adhyaay)| inake dvArA hiDimbakA vadha (Adi0 153 / 32) / / prathama pUjAke avasarapara bhISma tathA zrIkRSNakI nindA hiDimbAko mAraneke liye inakA udyata honA tathA karanepara zizupAlako mAraneke liye inakA udyata honA yudhiSThirakA inheM rokanA (Adi. 154 / 1-2) / aura bhISmajIkA inheM zAnta karanA (sabhA042 hiDimbAko putra dAna karaneke liye inheM mAtAkA adhyaay)| rAjasUya-yajJakI samAptipara ye bhISma tathA Adeza prApta honA (Adi. 154 / 18 ke bAda dhRtarASTrako pahu~cAne gaye the ( sabhA0 45 / 48) / dAkSiNAtya pATha ) / hiDimbAke sAtha inakI zarta duSTa kauravodvArA bharI sabhAmeM draupadIke apamAna kiye ( Adi. 154 / 20 ) / hiDimbAke sAtha jAnepara inakA kupita hokara yudhiSThirakI bhujAoMko inakA vihAra ( Adi. 154 / 21-30) / jalAneke liye kahanA (Adi0 68 / 6) / inake inake dvArA hiDimbAke garbhase ghaTotkacakA janma (Adi. dvArA duHzAsanakI chAtI phAr3akara usake rakta pInekI 154|31)|ekckraameN nivAsa karate samaya pUrI bhikSAkA bhISaNa pratijJA ( sabhA0 68 / 52-53) / AdhA bhAga inake upabhogameM AtA thA ( Adi. 156 / inake roSapUrNa udgAra (sabhA070 / 12-17) / 6) / brAhmaNakA upakAra karaneke liye inheM mAtA dayodhanakI jA~gha tor3a deneke liye inakI pratijJA (sabhA. kuntIkI AjJA (Adi. 160 / 20) / inakA 71 / 14) / inakA tasabhAmeM samasta zatruoMko For Private And Personal Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhImasena ( 230 ) bhImasena mAraneke liye udyata honA ( sabhA0 72 / 10-11) / duHzAsanake upahAsa karanepara use mAraneke liye inakI pratijJA (sabhA0 77 / 16-18) / duHzAsanakA rakta pIne tathA dhRtarASTra ke sabhI putroMkA vadha karaneke liye inakI pratizA ( sabhA0 77 / 20-22) / duryodhanako mAraneke liye pratijJA karanA (sabhA077 / 26-28) / inakA apanI bhujAoMkI ora dekhate hue vana-gamana karanA (sabhA0 80 / 4) / kirmIrake sAtha inakA yuddha tathA inake dvArA usakA vadha (vana 11 / 28-67) / inakA puruSArthakI prazaMsA karate hue yudhiSThirase yuddha cher3aneke liye anurodha (bana0 33 adhyaay)| inakA yudhiSThirako yuddha karaneke liye utsAhita karanA (vana 35 adhyaay)| inakI arjunake liye cintA (vana 80 / 17-21) / inakA gandhamAdana parvatapara car3hanekA utsAha prakaTa karanA ( vana. 140 / 9-17) / gandhamAdanakI yAtrAmeM inake dvArA ghaTotkacakA smaraNa kiyA jAnA (vana0 144 / 25) / inakA saugandhika puSpake lAneke liye prasthAna karanA (vana0 146 / 9) / kadalIvanameM inakI hanumAnajIse bheMTa (bana. 116 / 86) / inakA hanumAnajIke sAtha saMvAda (vana. adhyAya 147 se 150 tk)| inheM hanumAnjIkA AzvAsana (vana0 151 / 16-19) / bhImasenakA saugandhika. vanameM pahu~canA (vana0 152 adhyaay)| inakA saugandhika sarovarake pAsa pahu~canA (vana0 153 / 10) / inakA krodhavaza nAmaka rAkSasoMke sAtha yuddha aura unheM parAjita karake saugandhika puSpa tor3anA (vana0 154 / 18-23) / jaTAsurake sAtha inakA yuddha tathA inake dvArA usakA vadha (vana0 157 / 56-70) / himAlayake zikharapara yakSoM aura rAkSasoMke sAtha inakA yuddha tathA inake dvArA rAkSasarAja maNimAnkA vadha (vana0 160 / 49-77) / inakA gandhamAdanase prasthAna karaneke liye yudhiSThirase vArtAlApa (bana0 176 / 716) / ajagaradvArA inakA pakar3A jAnA (bana. 178 / 28) / ajagaradvArA pakar3e jAnepara usase saMvAdarUpameM inakA vilApa karanA (vana. 179 / 2538 ) / ajagararUpadhArI nahuSake caMgulase inakA chuTakArA pAnA (vana. 181 / 13) citrasenadvArA duryodhanake pakar3e jAnepara inakI kaTu-ukti (vn0242| 15-21) / inake dvArA koTikAsyakA vadha (vana0 271 / 26) / jayadrathako pakar3a usake bAla kATakara pA~ca coTiyA~ rakhanA aura mahArAja yudhiSThirakA dAsa ghoSita karanA (vana0 272 / 3-1) / dvaitavanameM jala lAneke liye jAnA aura sarovarapara mUJchita honA (dhana. 312 / 33-40) / ajJAtavAsake liye cintita hue yudhiSThirako utsAhita karanA (bana0 315 / 24-26) / virATanagarameM ballava nAmase rahanekI bAta batAnA (virATa0 2.) / rAjA virATase apane yahA~ rakhaneke liye prArthanA karanA (virATa0 8 / 7) / jImUta nAmaka mallake sAtha kuztI lar3anA aura usakA vadha karanA (virATa. 13 / 24-36) / draupadIse rAtameM pAkazAlAmeM AnekA kAraNa pUchanA (virATa. 17 / 17-21) / prAcIna pativratAoMke udAharaNadvArA draupadIko samajhAnA (virATa. 21|1-17ke baadtk)| kIcakako mAraneke liye draupadIko vizvAsa dilAkara nRtyazAlAmeM praveza karanA (virATa. 22 / 38) / kIcakake sAtha inakA yuddha aura usakA vadha karanA (virATa0 22 / 52--82) / inake dvArA eka sau pA~ca upakIcarkokA vadha aura draupadIko bandhanamukta karanA ( virATa. 23 / 27-28) / yudhiSThirake Adezase suzarmAko jIte-jI pakar3a lenA (virATa0 33 / 48) / yudhiSThirake Adezase suzarmAko chor3anA aura use virATakA dAsa ghoSita karanA (virATa 33 / 59 ) / saMjayadvArA inakI vIratAkA varNana (udyoga0 50 / 19--25 ) / zrIkRSNase inakA zAntiviSayaka prastAva karanA (udyoga0 74 adhyaay)| apane balakA varNana karate hue zrIkRSNako uttara denA (udyoga0 76 adhyaay)| zikhaNDIko pradhAna senApati banAnekA prastAva karanA ( udyoga0 151 / 29-32) / ulUkase duryodhanake saMdezakA uttara denA ( udyoga 162 / 20-29) / ulUkase duryodhanake saMdezakA uttara denA ( udyoga0 163 / 32-36) / kavaca utArakara paidala hI kaurava-senAkI ora jAte hue yudhiSThirase usakA kAraNa pUchanA (bhISmaH 43 / 17) / inakI vikaTa garjanAkA bhayaMkara rUpa (bhISma0 44 / 8-13) / prathama dinake yuddhArambhameM duryodhanake sAtha inakA dvandvayuddha (bhISma. 15 / 19-20) / kaliMgoMke sAtha yuddha karate samaya inake dvArA zakradevakA vadha (bhISma0 54 / 25) / inake dvArA bhAnumAnkA vadha ( bhISma0 54 / 39) / kaliMgarAja zrutAyuke cakrarakSaka satyadeva aura satyakA inake dvArA vadha ( bhISma0 54 / 76) / inake dvArA ketumAnkA vadha (bhISma0 54 / 77) / gajasenAkA saMhAra karake raktanadIkA nirmANa karanA (bhISma0 54 / 103 ) / inake dvArA duryodhanakI parAjaya (bhISma0 58 / 16-19) / inake dvArA duryodhanakI gajasenAkA saMhAra (bhISma0 62 / 49-65) / inakA adbhuta parAkrama aura bhISmake sAtha yuddha (bhISma 63 / 1-26) / dhRtarASTraputroMke sAtha inakA yuddha For Private And Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhImasena ( 231 ) bhImasena - aura inake dvArA senApati, jalasaMdha, suSeNa, ugra, vIrabAhu, 108 / 42 ) / sAtyakike sAtha arjunakA samAcAra bhIma, bhImaratha aura sulocana-ina ATha dhRtarASTraputroMkA lAneke liye jAte samaya sAtyakike kahanese yudhiSThirakI vadha (bhISma064 / 32-30) / inakA ghamAsAna rakSAke liye lauTa AnA (droNa. 112 / 70yuddha (bhISma070 adhyAya) / bhISmake sAtha inakA 76) / kRtavarmA ke sAtha inakA yuddha (droNa. 114 / ghora yuddha (bhISma0 72 / 21-25) / duryodhanake 67-8.) / ghabarAye hue yudhiSThirako sAntvanA denA sAtha inakA yuddha (bhISma073 / 17.-23) / dhRta- (droNa0 126 / 32-34) / dhRSTadyumnako yudhiSThirakI rASTra-putroMpara AkramaNa karake ghora parAkrama prakaTa karanA rakSAkA bhAra sauMpanA (droNa0 127 / 4-9) / (bhISma0 77 / 6--36) / inakA duryodhanako parAjita yudhiSThirakI AjJAse arjunake pAsa jAneke liye prasthAna karanA (bhISma 79 / 11-16) / inake dvArA kRta- karanA (droNa. 127 / 29) / inake dvArA droNAvarmAkI parAjaya (bhISma082 / 60-61) / inakA cAryakI parAjaya (droNa. 127 / 42-54) / inake adbhuta puruSArtha ( bhISma0 85 / 32--40) / dvArA kuNDabhedI, suSeNa, dIrghalocana, bRndAraka, abhaya, bhISmake sArathiko mArakara unheM yuddha-maidAnase vilaga kara raudrakarmA, durvimocana, vinda, anuvinda, suvarmA aura denA (bhISma088 / 12) / inake dvArA dhRtraassttrke| sudarzanakA vadha (droNa0 127 / 60-67) / inake kA vadha ( bhISma 88 / 13-29) / dvArA rathasahita droNAcAryakA ATha bAra pheMkA jAnA inake dvArA gajasenAkA saMhAra (bhISma089 / 26- (droNa0 128 / 14-23) / zrIkRSNa aura arjunake 31) / inake prahArase droNAcAryakA mUJchita honA pAsa pahu~cakara yudhiSThirako sUcanA deneke liye siMhanAda (bhISma0 94 / 18-19) / inake dvArA dhRtarASTrake nau karanA (droNa0 128 / 32) / karNake sAtha inakA putroMkA vadha (bhISma 96 / 23-27) / inake dvArA yuddha aura use parAjita karanA ( droNa0 129 gajasenAkA saMhAra (bhISma. 10231-39) / inake adhyAya ) / inake dvArA duHzalakA vadha (droNa. dvArA bAhIkakI parAjaya (bhISma0 101 / 18-27) / 129 / 39 ke baad)| karNake sAtha yuddha aura use bhUrizravAke sAtha dUndvayuddha karanA (bhISma0 110 / / parAsta karanA (droNa0 131 adhyAya ) / karNake 10-11, bhISma0 111 / 44-49) / inakA dasa sAtha ghora yuddha (droNa0 adhyAya 132 se 133 tk)| pramukha mahArathiyoMke sAtha yuddha karanA aura adbhuta parAkrama inake dvArA dhRtarASTraputra durjayakA vadha (droNa0 133 / dikhAnA (bhISma adhyAya 113 se 114 tk)| inake dvArA 41-42) / karNake sAtha yuddha aura inako parAsta gajasenAkA saMhAra ( bhISma0 116 / 37-39 ) / karanA (droNa. 134 adhyaay)| inake dvArA dhRtadhRtarASTradvArA inakI vIratAkA varNana (droNa0 10 / 13. rASTra-putra durmukhakA vadha (droNa0 134 / 20-29) / 14) / viviMzatike sAtha inakA yuddha (droNa0 14 / inake dvArA durmarSaNa, duHsaha, durmada, durdhara ( durAdhAra) 27-30) / zalyake sAtha gadAyuddha meM unako parAjita aura jayakA vadha (droNa0 135 / 30-36) / inake karanA (droNa. 158-32) / inake rathake ghor3oM- dvArA karNakI parAjaya (droNa. 136 / 17) / inake kA varNana (droNa0 23 / 3) / durmarSaNake sAtha inakA dvArA citra, upacitra, citrAkSa, cAracitra, zarAsana, yuddha (droNa0 25 / 5-7) / inake dvArA mleccha- citrAyudha aura citravarmAkA vadha (droNa. 136 / jAtIya rAjA aGgakA vadha (droNa. 26 / 17) / 20-22) / karNake sAtha inakA ghora yuddha (droNa. 130 bhagadatta aura unake gajarAjake sAtha yuddha meM parAjita hokara adhyAya) / inake dvArA zatrujaya, zatrusaha, citra bhAganA (droNa0 26 / 19-29) / inake dvArA (citravANa), citrAyudha (agrAyudha), dRr3ha (dRr3havarmA), karNapara dhAvA karanA aura usake paMdraha yoddhAoMkA citrasena ( ugrasena) aura vikarNakA vadha (droNa. eka sAtha vadha kara denA (dronn.32|63-64)| 137 / 29-30) / karNake sAtha inakA bhayaMkara yuddha cakravyUhameM sAtha calane ke liye abhimanyuko AzvAsana (droNa. 138 adhyaay)| karNake sAtha inakA bhayaMkara yuddha (droNa0 35 / 22-23) / arjunadvArA kI gayI jaya aura use parAsta karanA (droNa0 139 / 9) / inake dratha-vadhakI pratizAkA anumodana karanA (droNa. 73 / dvArA karNake bahata-se dhanuSoMkA kATA jAnA (droNa. 53 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| citrasena, viviMzati aura 139 / 19-22) / astrahIna honepara karNako pakar3aneke vikarNake sAtha inakA yuddha (droNa 96 / 3.) / liye inakA usake rathapara car3ha jAnA (droNa0 139 / alambuSake sAya inakA yuddha (droNa. 106 / 16. 74-75) / karNake prahArase inakA mUcchita honA 17) / inake dvArA alambuSakI parAjaya (droNa. (droNa. 139 / 9.) / arjunase karNako mAraneke liye For Private And Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhImasena ( 232 ) bhImasena kahanA (droNa0 148 // 3-6) / inake dvArA ghuse aura thappar3ase kaliMgarAjakumArakA vadha ( droNa. 155 / 24) / inake dvArA ghUse aura thappar3ase dhruvakA vadha (droNa. 155 / 27) / inake dvArA se aura thappar3ase jayarAtakA vadha (droNa0 155 / 28 ) / inake dvArA ghUse aura thappar3ase durmada (durdharSa) aura duSkarNakA vadha ( droNa0 155 / 40 ) / inake paripake prahArase somadattakA maJchita honA (droNa. 15. / 10-11) / inake dvArA bAhIkakA vadha (droNa0 157 / 11-15) / inake dvArA nAgadatta, dRDharatha (dRDhAzva ), mahAbAhuH ayobhuja ( ayobAhu), dRDha ( dRDhakSatra ), suhasta, virajA, pramAthI, ugra (ugrazravA ) aura anuyAyI ( agrayAyI ) kA vadha (droNa. 157 / 16-19) / inake dvArA zatacandrakA vadha (droNa0 157 / 23 ) / inake dvArA zakunike bhAI gavAkSa, zarabha, vibhu, subhaga aura bhAnudattakA vadha (droNa. 157 / 23-26) / inakA droNAcAryake sAtha yuddha karate samaya kauravasenAko khader3anA (droNa. 161 adhyAya ) / duryodhanake sAtha inakA yuddha aura use parAjita karanA (droNa. 166 / 43-58) / alAyudhake sAtha inakA ghora saMgrAma (droNa 177 adhyAya ) / inake dvArA arjunako protsAhana-pradAna (droNa. 185 / 9-11) / dhRSTadyumnako upAlamma denA (droNa. 186 / 51-54) / karNake sAtha yuddha- meM usase parAjita honA (droNa. 188 / 10-22) / karNake sAtha inakA yuddha (droNa. 189 / 5055) / azvatthAmA nAmaka hAthIko mArakara droNAcAryako azvatthAmAke mAre jAnekI jhUThI khabara sunAnA (droNa. 190 / 15-16) / droNAcAryako upAlambha dete hue azvatthAmAkI mRtyu batAnA(droNa. 192 // 37-42) / arjunase apanA vIrocita udgAra prakaTa karanA (doNa. 197 / 3-22) / dhRSTadyumnase bAgbArNodvArA lar3ate hue sAtyakiko pakar3akara zAnta karanA ( droNa. 198 / 50-52)|inkaa vIrocita udagAra aura nArAyaNAstrake viruddha saMgrAma karanA (droNa. 199 / 45-63) / azvatthAmAke sAtha inakA ghora yuddha aura sArathike / mAre jAnepara yuddhase haTa jAnA (droNa. 200 / 87128) / inake dvArA kulUtanareza kSemadhUrtikA vadha (karNa0 12 / 25-44) / azvatthAmAke sAtha inakA ghora yuddha aura usake prahArase mUcchita honA (karNaH 15 adhyAya ) / inake dvArA karNa-putra bhAnusenakA vadha ( karNa0 18 / 27 ) / karNako parAjita karake usakI jIbha kATaneko udyata honA (karNa0 50 / 47 ke baadtk)| karNake sAtha inakA ghora yuddha aura gajasenA, rathasenA tathA ghur3asavAroMkA vadha (karNa0 51 adhyaay)| inake dvArA vivitsu, vikaTa, sama, krAtha (kathana), nanda aura upanandakA vadha (karNa0 53 / 12-19) / inake dvArA kauravasenAkA mahAn saMhAra (karNa0 56 / 70-81) / inake dvArA duryodhanakI parAjaya aura gajasenAkA saMhAra ( karNa0 61 / 53, 62-74) / yuddhakA sArA bhAra apane Upara lekara arjunako yudhiSThirake pAsa bhejanA ( karNaH 65 / 10) / apane sArathi vizokake sAtha inakA vArtAlApa ( karNa0 76 adhyAya) / inake dvArA kauravasenAkA bhISaNa saMhAra aura zakunikI parAjaya (karNa. 77 / 24-70, krnn081|24-35)| duHzAsanake sAtha inakA ghora yuddha (karNa0 82 / 33 se karNa. 83 / 10 tk)| duHzAsanakA vadha karake usakA rakta pAna karanA (karNa0 83 / 28-29) / inake dvArA dhRtarASTra ke dasa putroM (niSaGgI, kavacI pAzI, daNDadhAra, dhanugraha, alolupa, zala, saMdha ( satyasaMdha ), vAtavega aura suvarcA ) kA vadha (karNa0 84 / 2-6) / karNavadhake liye arjunako protsAhana denA (karNa0 89 / 37-42) / inake dvArA pacIsa hajAra paidala senAkA vadha(karNa0 93 / 28) / inake dvArA kRtavarmAkI parAjaya ( zalya011 / 4547) / inakA zalyako parAjita karanA ( zalya. 11 / 61-62 ) / zalyake sAtha inakA gadAyuddha (zalya0 12 / 12-27) / zalyake sAtha inakA ghora yuddha (zalya013 adhyAya; shly015|16-27)| inake dvArA duryodhanakI parAjaya (zalya. 16 / 42-44) / inake dvArA zalyake sArathi aura ghor3oMkA vadha (zalya. 17 / 27) / inake dvArA ikkIsa hajAra paidala senAkA vadha (zalya. 19 / 49-50) / inake dvArA gajasenAkA saMhAra (zalya. 25 / 30-36) / inake dvArA dhRtarASTrake gyAraha putroM (durmarSaNa, zrutAnta (citrAGga), jaitra, bhUribala ( bhImabala), ravi, jayatsena, sujAta, durviSaha (durviSAha), durvimocana: duSpradharSa (duSpradharSaNa), zrutarvA) kA vadha(zalya026 / 4-32) dhRtarASTraputra sudarzanakA inake dvArA vadha (zalya. 27 / 49-50) gadAyuddhake prArambhameM duryodhanako cetAvanI denA (zalya0 33 / 435) / inakA yudhiSThirase apanA utsAha prakaTa karanA (zalya. 56 / 16-27) / duryodhanako cetAvanI denA (zalya. 56 / 29-36) / duryodhanake sAtha bhayaMkara gadAyuddha (zalya. 57 adhyaay)| gadAprahArase duryodhanakI jA~gha tor3a denA (zalya0 58 / 47) / inake dvArA duryodhanakA tiraskAra karake usake mastakako pairase ThukarAnA For Private And Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bhImasena www.kobatirth.org ( 233 ) Azva0 ( zalya0 59 / 4 - 12 ) / yudhiSThira ke sAtha vijaya sUcaka vArtAlApa karanA ( zalya0 60 / 43-46 ) / duryodhanako girAneke pazcAt pANDavasainikoMdvArA inakI prazaMsA ( zalya0 61 / 7-16 ) / azvatthAmA ko mArane ke liye inakA prasthAna karanA ( sauptika 0 11 / 28 - 38 ) / gaGgAtaTapara vyAsajIke pAsa baiThe hue azvatthAmAko lalakAranA (sauptika 0 13 / 16-17 ) / azvatthAmAkI maNi draupadI ko dekara use zAnta karanA ( sauptika 0 16 / 26-33) / apanI saphAI dete hue gAndhArIse kSamA mA~ganA ( strI0 15 / 2 - 11115-20 ) / saMnyAsakA virodha karake kartavyapAlanapara jora dete hue yudhiSThirako samajhAnA ( zAnti0 10 adhyAya ) / bhImasenakA bhukta duHkhoMkI smRti karAte hue moha chor3akara manako kAbUmeM karake rAjyazAsana aura yajJake liye yudhiSThira ko prerita karanA ( zAnti 0 16 adhyAya ) | yudhiSThira dvArA yuvarAjapada para inakI niyukti ( zAnti0 41 / 9 ) / yudhiSThiradvArA inheM duryodhanakA mahala rahaneke liye diyA gayA ( zAnti 0 44 / 6-7 ) / yudhiSThirake pUchanepara bhImasenakA trivarga meM kAmakI pradhAnatA batAnA ( zAnti0 167 / 29 - 40 ) / yudhiSThirake pUchanepara zaMkarajIko ArAdhanAdvArA maruttake chor3e hue dhanako lAnekI hI salAha denA 63 / 11-15 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / vyAsajIkI AzAse rAjya aura nagarakI rakSAke liye nakulasahita bhImasenakI niyukti ( Azva0 72 / 19 ) / yudhiSThirakI AzA se bhImasenakA brAhmaNoMke sAtha jAkara yajJabhUmiko napavAnA aura vahA~ yajJamaNDapa, saikar3oM nivAsasthAna tathA brAhmaNoMke Thaharaneke liye uttama bhavanoM kA zilpazAstra ke anuspara nirmANa karAnA, sAtha hI rAjAoMko nimantrita karane ke liye dUta bhejanA ( Azva0 85 / 7-17) / yudhiSThira kA bhImasenako samAgata rAjAoM kI pUjA karanekA Adeza (Azva0 86 / 1-3 ) / babhruvAhanakA inake caraNoMmeM praNAma karanA aura bhImasenakA use satkArapUrvaka pracura dhana denA ( azva 0 88 / 6-11 ) / bhagavAn zrIkRSNa ke dvArakA jAte samaya bhImasenakA unake rathapara car3hakara unake Upara chatra lagAnA ( Azva0 92 ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha 6382 ) / bhImasenakA rAjA dhRtarASTra ke prati amarSa aura durbhAva, apane kRtaza puruSoMdvArA dhRtarASTrakI AzAko bhaMga karAnA, unheM sunAkara duryodhana aura duHzAsana AdikA damana karanevAlI apanI candanacarcita bhujAoM ke balakI prazaMsA karanA tathA dhRtarASTra aura gAndhArIke manameM udvega paidA karanA ( Azrama 0 3 / 3 -13 ) / dhRtarASTra ke dvArA zrAddhake liye dhana mA~ge jAnepara bhImasenadvArA virodha (Azrama0 11 / 7-24 ) / ma0 nA0 30 bhISma arjunakA bhImasenako samajhAnA ( Azrama 0 12 / 1-2 ) / vanameM jAte samaya kuntIkA yudhiSThirako bhImasena Adike sAtha saMtoSajanaka bartAva karanekA Adeza denA ( Azrama0 16 / 15 ) / bhImasenakA gajarAjakI senAke sAtha gajArUr3ha ho dhRtarASTra aura kuntI Adise milaneke liye bhAiyoMsahita vanako jAnA ( Azrama 0 23 / 9 ) / bhImasena Adiko AyA dekha kuntIkA utAvalIke sAtha Age bar3hanA ( Azrama 24 / 11 ) / saMjayakA RSiyoMse bhImasena aura unakI patnI kA paricaya denA (Azrama 0 25 | 6, 12) / bhImasenakA apane bhAiyoMse mahAprasthAnakA nizcaya karake jAne ke liye apane AbhUSaNa utAranA aura unake sAtha mahAprasthAna karanA ( mahAprasthAna0 1 / 20 -- 25 ) / mArga meM draupadI, sahadeva, nakula aura arjunake kramazaH giranepara inakA yudhiSThirase kAraNa pUchanA; phira inakA svayaM bhI giranA aura yudhiSThira se apane patanakA kAraNa pUchanA ( mahAprasthAna0 2 adhyAya ) / svarga meM inakA marudgaNoMse ghirakara vAyudevake pAsa virAjamAna dikhAyI denA ( svargA0 4 / 7-8 ) / 1 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAbhAratameM Aye hue bhImasenake nAma-acyutAnuja, anilAtmaja, arjunAgraja, arjunapUrvaja, ballava, bhImadhanvA, jaya, kaunteya, kaurava, kuruzArdUla, mArutAtmaja, mAruti, pANDava, pArtha, pavanAtmaja, prabhaJjanasuta, rAkSasakaNTakaH samIraNasuta, vAyuputra, vAyusuta, vRkodara Adi / ( 5 ) ye kAzI ke rAjA divodAsa ke pitA the (udyoga 0 117 / 1 ) / bhISma- ye zAntanudvArA gaGgA ke garbhase AThaveM vasu ke aMza se utpanna hue the| inakA nAma devavrata thA ( Adi0 63 / 916 Adi0 95 / 47; Adi0 100 | 21 ) inake dvArA bacapana meM hI gaGgAkI dhArAkA avarodha karake astravidyAkA abhyAsa karanA ( Adi0 100 / 26 ) / gaGgAdvArA zAntanuko inakA paricaya denA evaM prazaMsA karanA ( Adi0 100 / 33 - 0 ) / inakA yuvarAjapada para abhiSeka ( Adi0 100 / 43 ) / pitAko dukhI dekhakara unake liye dAzarAjase satyavatIkI yAcanA karanA ( Adi0 100 / 75 ) / pitA ke manorathakI pUrtike liye 'satyavatIkumAra hI rAjA hogA' isa prakArakI inakI duSkara pratijJA ( Adi0 100 / 87 ) / samasta devatAoM tathA RSiyoMkI sAkSI dete hue inakI AjIvana akhaNDa brahmacArI rahanekI bhISaNa pratijJA ( Adi0 100 / 94 - 96 ) / inake Upara devatAoMdvArA puSpavarSA aura inakA 'bhISma' nAma rakhA jAnA ( Adi0 100 / 98 ) / pitAdvArA inako svacchanda - mRtyukA varadAna ( Adi0 100 102 ) / inake dvArA For Private And Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhISma ( 234 ) bhISma citrAGgadakA antyeSTi-saMskAra karAnA (Adi. 101 / 1.) / svayaMvarameM Aye hue zAlva Adi vibhinna rAjAoMko jItakara inakA kAzirAjakI kanyAoMkA vicitravIryake liye apaharaNa karanA ( Adi. 102 / 11-58) / inake dvArA aSTavidha vivAhoMke svarUpakA varNana (Adi0 102 / 12-15) / vicitravIryakA antyeSTi-saMskAra karAnA (Adi. 102 / 73) / satyavatIkA inase rAjyAsanapara ArUr3ha hone, vaMzarakSAke liye ambikA Adike garbhase putrotpAdana karane evaM vivAhake liye anurodha karanA (Adi0 103 / 10. 1) / kisI bhI paristhitimeM kisI bhI mUlyapara satyako na chor3ane tathA strI-sahavAsa na karanekI inakI ghoSaNA (Adi. 103 / 12--18) / vicitravIryake kSetra ( patniyoM) se brAhmaNadvArA saMtAnotpatti ke liye satyavatIko parAmarza denA (Adi. 104 / 12) / inake prati satyavatIkI ( vyAsa-janmasambandhI ) AtmakathA ( Adi. 104 / 5-16) / vicitravIryakI striyoMse vyAsadvArA saMtAnotpattike liye inako satyavatIkI salAha ( Adi. 104 / 18-19) / inake dvArA satyavatIke isa prastAvakA anumodana (Adi. 104 / 22-23) / dhRtarASTra ke prati gAndhArIko samarpita karaneke liye inakA subalake pAsa dUta bhejanA (Adi. 109 / 11) / madrarAjake nagarameM jAkara inakA zalyase pANDuke liye mAdrIkI yAcanA karanA (Adi. 112 / 2--7) / madrarAjadvArA inase zulka lekara mAdrIko pANDuke liye samarpaNa karanA (Adi. 112 / 14-16) / inake dvArA rAjA devakakI kanyAko lAkara vidurakA vivAha sampanna karAnA (Adi. 113 / 12-13) / zatazRGganivAsI RSiyodvArA inako pANDuke paralokavAsI tathA mAdrIke satI honekA samAcAra batAkara pANDavoMke janmakA vRttAnta sunAnA ( Adi. 125 / 22--33)|.paanndduke nidhanapara inakA zoka prakaTa karanA tathA unheM jalAJjali denA (Adi0 126 / 27-28) / inake dvArA pANDukA zrAddha sampanna honA ( Adi. 127 / 1) / rAjakumAroMkI zikSAke liye suyogya AcAryakI khoja karanA (Adi. 129 / 2426) / rAjakumAroMkI zikSAke liye inakA droNAcAryako apane yahA~ sammAnapUrvaka rakhanA (Adi0 130 / 70- 79) / pANDavoMke jatugRhameM jalanekA samAcAra sunakara inakA vilApa karanA aura pANDavoMko jalAJjali deneke liye udyata hue bhISmako vidurakA unake jIvita rahanekA rahasya batalAkara AzvAsana denA tathA jalAJjalikA niSedha karanA (Adi0 149 / 18 ke bAda dA0 paatth)| bhISmakI duryodhanase pANDavoko AdhA rAjya denekI salAha (Adi.202 adhyaay)| inakA yudhiSThirake rAjasUyayajJameM padhAranA (sabhA0 34 / 5) / kauna kAma huA aura kauna nahIM huA-isakI dekha-rekhake liye yudhiSThiradvArA inakI niyukti (sabhA0 35 / 6) / rAjasUya-yajJameM zrIkRSNakI agrapUjAke liye inakA yudhiSThirako Adeza denA (sabhA0 36 / 28-29) / inake dvArA zizupAlake AkSepokA khaNDana karate hue zrIkRSNakI mahimAkA vistArapUrvaka varNana (sabhA0 38 adhyaay)| zizupAlake dvArA upadrava macAnepara cintita hue yudhiSThirako inakA AzvAsana (sabhA040 adhyaay)| zizupAladvArA inakI nindA ( samA0 41 adhyAya ) / inakA zizupAlako mAranese bhImasenako rokanA (sabhA0 42 / 13) / inake dvArA zizupAlake janmakA vRttAnta sunAnA (sabhA0 43 adhyAya) / inheM zizupAlakI phaTakAra (sabhA0 44 / 6-32) / zizuzalake vacanoMkA uttara denA (sabhA0 44 / 34) / zrIkRSNake sAtha yuddha karaneke liye samasta narezoMko inakI cunautI (sabhA0 44 / 41-42) / inake dvArA draupadIke vacanoMkA uttara diyA jAnA (sabhA0 69 / 14-21) / inakA pulastyajIse tIrthayAtrAke viSayameM prazna karanA (vana. 82 / 4-7) / duryodhanako samajhAte hue pANDavoMse saMdhi karaneke liye kahanA (vana0 253 / 4-10) / yudhiSThirakI mahimA batAte hue pANDavoMke anveSaNake liye inakI sammati ( virATa0 28 adhyAya ) / karNakI bAtoMse kupita huI senAmeM zAnti aura ekatA banAye rakhanekI ceSTA karanA (virATa0 51 / 1-13) / pANDavoMke vanavAsa-kAlakI pUrtike viSayameM inakA nirNaya ( virATa. 52 / 1-4) / duyodhanako hastinApurakI ora bhejakara senAko vyUhabaddha karanA (virATa0 52 / 16--23) / arjunake sAtha inakA adbhuta yuddha aura mUcchita honepara sArathidvArA raNabhUmise haTAyA jAnA (virATa. 64 adhyAya ) / duryodhanako senAsahita hastinApura lauTa calanekI salAha denA (virATa066 / 21-22) |inke dvArA drupadake purohitakI bAtokA samarthana hue arjunakI prazaMsA karanA ( udyoga0 21 / 16. 17) / duryodhanako samajhAte hue zrIkRSNa aura arjunakI mahimA batAnA (udyoga0 49 / 2-28) / inake dvArA karNakA upahAsa kiyA jAnA (udyoga0 49 / 3442) / inakA karNapara AkSepa karanA (udyoga0 62 / 7-11) / zrIkRSNako kaida karane ke sambandhameM duryodhanakI bAta sunakara kupita ho sabhAse uTha jAnA (udyoga. 88 / 19-23) / duryodhanako pANDavoMse saMdhi kara For Private And Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhISma ( 235 ) leneke liye samajhAnA ( udyoga0 125 / 2-8 ) / duryodhanako punaH samajhAnA (udyoga0 126 adhyaay)| sabhAse uThakara jAte samaya duryodhanakI uddaNDatAkA varNana karanA ( udyoga. 128 / 30-32) / duryodhanako yuddha na karane ke liye samajhAnA ( udyoga. 138 adhyAya ) / bhISmakI pANDavoM ko na mArane aura unake dasa hajAra yoddhAoMko pratidina mAranekI pratijJA karake karNako sAtha lekara yuddha na karanekI zarta karanA ( udyoga 156 / 21-24) / duryodhanake pUchanepara kauravapakSake rathiyoM aura atirathiyoMkA paricaya denA ( udyoga. adhyAya 165 se 168 tk)| inakA karNako phaTakAranA ( udyoga0 168 / 30-38) / duryodhanako pANDavapakSake atirathI AdikA paricaya denA (udyoga. adhyAya 169 se 172 tk)| duryodhanase zikhaNDI aura pANDavoMkA vadha na karaneko kahanA ( udyoga 172 / 20-21) / duryodhanako ambopAkhyAna sunAnA (udyoga0 173 adhyaay)| inake dvArA kAzirAjakI tInoM kanyAoMkA apaharaNa ( udyoga0 173 / 13) / inake dvArA parazurAmajIkA pUjana (udyoga0 178 / 27) / ambAko grahaNa karaneke viSayameM parazurAmajIkI AjJA na mAnanA (udyoga. 178 / 32-34) / mAranekI dhamakI denepara parazurAmajIko roSapUrNa uttara denA (udyoga0 174 / 43-64) / parazurAmajIke sAtha yuddha karaneke liye kurukSetrameM jAnA (udyoga. 178 / 80) / yuddhake avasarapara parazurAmajIse yuddhakI AjJA mA~ganA ( udyoga. 179 / 14 ) / parazurAmajIke sAtha inakA yuddha ( udyoga0 179 / 27 se 185 adhyAyataka) vasuoMdvArA inheM prasvApanAstrakI prApti (udyoga0183 / 1113) / devatAoM aura nAradajIke manA karanepara prasvApanAstrakA prayoga na karanA ( udyoga0 185 / 7) / devatA, pitara tathA gaGgAke Agrahase yuddha baMda karake parazurAmajIke caraNoMmeM praNAma karanA (udyoga 185 / 35) / duryodhanako zikhaNDIke janmakA vRttAnta sunAnA ( udyoga0 adhyAya 188 se 192 tk)| duryodhanase eka mAsameM pANDava-senAkA nAza karanekI apanI zaktikA kathana ( udyoga0 193 / 14) / yudhiSThirako yuddhakI AjJA dekara unakI maGgalakAmanA karanA (bhISma0 43 / 44-48) / prathama dinake yuddha meM arjunake sAtha inakA dvandva-yuddha ( bhISma 15 / 8-11) / yuddhameM inake dvArA virATa-putra zvetakA vadha ( bhISma 18 / 3-115) / prathama dinake yuddhameM inakA pracaNDa parAkrama (bhISma0 1941-51) / arjanake sAtha inakA ghora yuddha (bhISma 52 adhyaay)| sAtyakidvArA sArathike mAre jAnepara ghor3oMdvArA raNakSetrase bAhara le jAyA jAnA (bhISma0 54 / 114-115) / arjunakI mArase bhAgatI huI senAko dekhakara dUsare dinakA yuddha baMda karanekA Adeza denA ( bhISma 55 / 42) / duryodhanake ulAhanA denepara senAsahita pANDavoMko roka dene kI pratijJA karanA ( bhISma 58 / 4244) / bhISmakA adbhuta parAkrama (bhISma0 59 / 51-74) / mAraneke liye udyata hue zrIkRSNakA inake dvArA AhvAna (bhISma0 59 / 96-98) / arjunake sAtha inakA dvairatha-yuddha (bhISma060 / 2529 ) / bhagadattako saMkaTamai par3A huA dekhakara droNAcArya aura duryodhanako usakI rakSAke liye Adeza denA (bhISma064 / 64-69) / pANDavoke parAkramake viSayameM pUchanepara uttarake prasaMgameM duryodhanako nArAyaNAvatAra zrIkRSNa aura narAvatAra arjunakI mahimA batAnA (bhISma0 65 / 35 se 68 adhyaaytk)| inake dvArA brahmabhUtastotrakA kathana ( bhISma0 68 / 2 .) / zikhaNDIkA sAmanA par3anepara yuddha baMda kara denA (bhISma0 69 / 29) / bhImasenake sAtha inakA ghamAsAna yuddha (bhISma0 70 adhyaay)| arjuna Adi yoddhAoMke sAtha inakA ghamAsAna yuddha (bhISma 71 adhyaay)| bhImasenako ghAyala karake sAtyakiko parAjita karanA (bhISma 72 / 21-28) / virATako ghAyala karanA (bhISma 73 / 2) / bhImasenake parAkramase bhayabhIta duryodhanako AzvAsana denA (bhISma 80 / 8-12 ) / yudhiSThirako rathahIna kara denA (bhISma0 86 / 11) / bhImasenadvArA sArathike mAre jAnepara ghor3oMkA inakA ratha lekara bhAganA (bhISma 88 / 12) / bhagadattako ghaTotkacase yuddha karaneke liye AjJA denA (bhISma0 95 / 17-20) / duryodhanase arjunake parAkramakA varNana karake zikhaNDIko chor3akara zeSa somakoM aura pAJcAloMke vadhakI pratijJA karanA (bhISma0 98 / 4-23) / inakA sAtyakike sAtha yuddha (bhISma0 104 / 29-36) / inake dvArA cedi, kAzi aura karUSa dezake caudaha hajAra mahArathiyoMkA eka sAtha vadha (bhISma. 106 / 18-20) / mAraneke liye Ate hue zrIkRSNakA inake dvArA svAgata (bhISma. 106 / 64-67) / yudhiSThirako apane vadhakA upAya batAnA ( bhISma. 107 / 7688) / zikhaNDIse usake sAtha yuddha na karane ke liye kahanA ( bhISma. 108 / 43 ) / duryodhanako uttara denA tathA pANDavasenAkA saMhAra karanA (bhIma0 101 / 24-39) / yudhiSThirako apane Upara For Private And Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhISma ( 236 ) bhISmaka AkramaNa karaneke liye Adeza denA (mISma0 115/13- kahanA (anu0 14 / 18-21) / yudhiSThirako hstinaa15)| inakA adbhuta parAkrama ( bhISma0 116 / 62- pura jAne ke liye Adeza aura upadeza denA (anu. 78) / arjunake prahArase mUJchita honA (bhISma0 166 / 9-14) / dhRtarASTrako kartavyakA upadeza denA 117 / 64) / inake dvArA virATake bhAI zatAnIkakA ( anu0 167 / 30-35) / zrIkRSNase dehatyAgakI vadha (bhISma 118 / 27) / inake dvArA pANDavasenA anuma ta mAganA (anu0 167 / 37-45) / inakA kA bhISaNa saMhAra ( bhISma adhyAya 118 se prANatyAga karanA ( anu. 168 / 2-7) / kauravoMdvArA 119 / 1-54 tk)| jIvanase udAsa hokara mRtyukA inakA dAhasaMskAra aura inheM jalAJjalidAna ( anu0 cintana karanA ( bhISma0 119 / 34-35) / arjunake 168 / 10-20) / rotI huI gaGgAdevIkA inake liye bANoMse ghAyala honepara duHzAsanase arjunake parAkramakA zoka, inakI vIratAkI prazaMsA tathA inake zikhaNDIke varNana karanA (bhISma0 119 / 56-67) / arjunake hAyase mAre jAneke kAraNa duHkha prakaTa karanA (anu. dvArA rathase girAyA jAnA ( bhISma0 119 / 87) / 168 / 21-29) / bhISmakA arjunake dvArA vadha haMsoMko sUryake uttarAyaNa honetaka prANa dhAraNa karanekI bAta huA hai| aisA kahakara zrIkRSNa aura vyAsajIkA gaGgAko batAnA (bhISma0 119 / 104-108) / saMjayadvArA AzvAsana denA (anu0 168 / 30-35) / vyAsajIke dhRtarASTra ke prati inakI mahattAkA varNana ( bhISma AvAhana karanepara inakA gaGgAke jalase prakaTa honA 120 / 10-15) / bANazayyApara sote samaya rAjAoM- (Azrama 32 / 7) / svargameM jAkara bhISmakA vasuoMke se takiyA mA~ganA (bhISma0 120 / 34) / rAjAoMse svarUpameM milanA (svargA0 5 / 11-12) / apane anurUpa takiyA na milanepara arjunase mA~ganA mahAbhAratameM Aye hue bhISmake nAma-ApagAsuta, (bhISma0 120 / 38) / rAjAoMko samajhAte hue Apageya, bhAgIrathIputra, bhAgIrathIsuta mArata, bharatazreSTha, yuddha baMda kara deneke liye anurodha karanA (bhISma pitAmaha, bharatarSabha, bharatasattama, bhISmaka, zAntanava, 120 / 51-55) / inakA arjunase pAnI mAMganA zAntanuputra, zAntanusuta, zAntanUja, zAntanunandanA (bhISma. 121 / 18-19) / inake dvArA arjunakI devavrata, gaGgAsuta, gAGgeya, jAhnavIputra, jAhnavIsuta, kaurava, prazaMsAkA kathana ( bhISma0 121 / 30-37 ) / kauravadhuraMdhara, kauravanandana, kauravya, kuruzArdUla, kuruduryodhanako yuddha baMda karaneke liye samajhAnA ( bhISma. zreSTha, kurUdaha, kurukulazreSTha, kurukulodaha, kurumukhya 121 / 38-55) / karNase rahasyapUrvaka vArtAlApa karanA kurunandana, kurupati, kurupitAmaha, kurupravIra, kurupuGgava, ( bhISma0 122 / 8-22 ) / karNako svargaprAptikI kururAjarSisattama, kurusattama, kurUttama, kuruvaMzaketu, kuruvaraicchAse yuddha karaneke liye anumati denA ( bhISma. zreSTha, kuruvRddha, mahAvrata, nadIja, prapitAmaha, sAgaragAsuta, 122 / 34-38) / karNako protsAhana dekara yuddhake liye satyasaMdha, tAladhvaja, vasu Adi / bhejanA (droNa0 4 / 2-14) / dharmakA rahasya jAnane ke bhISmaka-vidarbhadezake adhipati eka bhojavaMzI nareza, jo nimitta yudhiSThirako bhISmake pAsa jAneke liye vyAsajIkI pRthvoke eka cauthAI bhAgake svAmI, indra ke sakhA aura preraNA (zAnti0 37 / 5-7) / inake dvArA zrIkRSNakI balavAn the / inhoMne astra-vidyAke balase pANDya, kratha stuti (bhISmastavarAja ) (zAnti0 47 / 16-100% aura kaizika dezoMpara vijaya pAyI thI / inake bhAI shaanti051|2-1) / dharmopadeza karaneke liye zrIkRSNake AkRti parazurAmajIke samAna zauryasampanna the| rAjA bhISmaka sammakha apanI asamarthatA prakaTa karanA (zAnti. rukmiNIke pitA evaM bhagavAn zrIkRSNake zvazura the| ye 52 / 2-13) / apaneko kaSTarahita batAte hue Apa magadharAja jarAsaMdhake prati bhakti rakhate the (sabhA0 svayaM upadeza kyoM nahIM dete' aisA bhagavAn zrIkRSNase 14 / 21-22) / rAjasUya-yajJake avasarapara sahadevake pUchanA (zAnti0 54 / 17-24) / yudhiSThirake guNa- bhojakaTa nagarameM pahu~canepara ye do dinoMtaka yuddha karake kathanapUrvaka unako prazna karaneke liye Adeza denA unase parAjita hue the (sabhA0 31 / 11-12) / (zAnti0 55 / 2-10) / bhayabhIta aura lajita mahAmanA bhISmakakA dUsarA nAma hiraNyaromA thA, ye sAkSAt yudhiSThirako AzvAsana denA (zAnti0 14 / 19) / indra ke mitra the / samUce dAkSiNAtya pradezapara inakA prabhutva yudhiSThirako nAnA prakArake dRSTAntoM aura upAkhyAnoMdvArA thaa| inake putrakA nAma rukmI thA. jo sampUrNa dizAoMrAjadharma, Apaddharma tathA mokSadharmakA upadeza denA meM vikhyAta thA (udyoga0 158 / 1.2) / ye kaliGga(zAnti. 56 / 12 se anu0 165 adhyaaytk)| rAja citrAGgadakI putrIke svayaMvarake avasarapara rAjapura zrIkRSNase bhagavAn zivakI mahimAkA varNana karaneke liye nagarameM gaye the (shaamit04|2-6)| For Private And Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhISmaparva ( 237 ) bhUri bhISmaparva-mahAbhAratakA eka pradhAna parva / athavA narakake nAmase prasiddha huA hai / bhagavAn zrIkRSNabhISmavadhaparva-bhISmaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya dvArA bhaumAsurake mAre jAnepara inhoMne svayaM prakaTa ho 43 se 122 tk)| aditike donoM kuNDala lauTAye aura narakAsurakI saMtAnakI bhISmasvargArohaNaparva-anuzAsanaparvakA eka avAntara parva rakSAke liye zrIkRSNase prArthanA kI (sabhA038 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 808) / inakA apanA bhAra (adhyAya 167 se 168 tk)| utArane ke liye bhagavAn viSNuse prArthanA karanA ( vana. bhumanyu-(1) ye mahArAja duSyantake pautra evaM bharatake putra 142 / 41-42) / vArAharUpadhArI viSNudvArA inakA the, jo maharSi bharadvAjakI kRpAse utpanna hue the (Adi. uddhAra (vn0142|| 45-47) / saMjayakA dhRtarASTrase 94 / 19-22) / inakI mAtAkA nAma sunandA thA; inakI mahimAkA varNana karanA (bhISma0 4 / 10 se jo kAzInareza sarvasenakI putrI thI (Adi0 95 / bhISma0 5 / 12 tk)| zrIkRSNase vaiSNavAstra mA~ganekI 32) / pitAdvArA inakA yuvarAjapadapara abhiSeka kathAkI carcA (droNa. 29 / 30-31) / pRthuse apane(Adi0 94 / 23) / inake dvArA puSkariNIke garbhase ko apanI kanyA mAnaneke liye prArthanA karanA (droNa. diviratha, suhotra, suhotA, suhavi, suyaju aura RcIka 69 / 15) / parazurAmajIdvArA kSatriyasaMhAra ho jAneke nAmaka putra utpanna hue ( Adi0 94 / 24-25) / bAda kazyapajIse bhUpAlakI yAcanA karanA aura bace hue inake dvArA dazAha kanyA vijayAke garbhase suhotrakA janma rAjakumAroMkA patA batAnA (zAnti0 49 / 74-86 ) / (bAdi. 95 / 33) / (2) ye somavaMzI mahArAja zrIkRSNake pUchanepara brAhmaNoMkI mahimAkA varNana karanA kuruke prapautra evaM dhRtarASTra ke putra the ( Adi0 94 / ( anu0 34 / 22-29) / inakA bhagavAn shriikRssnn59)| (3) eka devagandharva, jo arjunake janma ko gRhastha-dharma sunAnA (anu. 97 / 5-23) / mahotsavake avasarapara padhAre the (Adi. 122 // 58) / rAjA aGgake sAtha spardhA honeke kAraNa adRzya ho jAnA bhUvana-(1) eka divya maharSi, jo prayANakAlameM bhISmajI (anu. 153 / 2) / inakA kAzyapI nAma par3anekA ko dekhaneke liye vahA~ padhAre the (anu0 26 / 8) / kAraNa (anu. 154 / 7) / (2) prAcIna nareza (2) eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 35) / bhUmipatikI bhAryA ( udyoga. 117 / 14) / bhUtakarmA-kauravapakSakA eka yoddhA, jo nakula-putra zatAnIka- bhamiJjaya-eka kauravapakSIya yoddhA, jo droNAcAryadvArA nirmita ke sAtha yuddha meM unake dvArA mArA gayA (droNa. 25 / garuDavyUhake hRdayasthAnapara khar3A thA (droNa. 20 / 22-23) / 13-14) / bhUtadhAmA-jina indroMke aMzase pANDavoMkI utpatti huI thI, bhUmipati-eka prAcIna rAjA ( udyoga0 117 / 14) / unhIM pooMmeMse dUsare indrakA nAma bhUtadhAmA thA ( Adi bhUmiparva-bhISmaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 11 se 196 / 28-29) / 12 tk)| bhUtamathana-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 69) / bhUmipAla-eka prAcIna kSatriya nareza, jo krodhavazasaMjJaka daityake aMzase utpanna hue the (aadi067|61bhuutly-ek gA~vakA nAma / yahA~ coroM aura DAkuoMkA 66) / inheM pANDavoMkI orase raNanimantraNa bhejanekA aDDA thA / yahA~ eka nadI thI, jisameM murde bahAye jAte nizcaya kiyA gayA thA ( udyoga. 4 | 16) / / the| aisI nadImeM snAna karanA zAstraniSiddha hai ( vana0 129 / 9) / bhUmizaya-eka prAcIna nareza, jinheM rAjA amUrtarayAse khaDga kI prApti huI thI aura inhoMne usa khaDgako duSyantabhUtazarmA-kauravapakSakA eka yoddhA, jo droNAcAryadvArA kumAra bharatako diyA thA ( zAnti0 166 / 75) / nirmita garur3avyUhake grIvAsthAnameM khar3A thA (droNa0 20 / bhUri-ye kuruvaMzI somadattake putra the| inake do choTe 6-7) / bhUtitIrthA-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya. bhAiyokA nAma bhUrizravA aura zala thaa| ye apane pitA .46 / 27) / tathA bhAiyoMke sAtha draupadIke svayaMvarameM gaye the ( Adi. 185 / 14-15) / pitA aura bhAiyoMke sahita yudhiSThirake bhUpati-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 32 ) / / rAjasUya yajJameM bhI padhAre the (sabhA034 / 8) / inakA bhUmi-(1) bhuudevii| ye brahmAjIkI putrI aura bhagavAn sAtyakike sAtha yuddha aura unake dvArA vadha (droNa.. nArAyaNakI patnI haiN| bhagavAn vArAhake sAtha samAgama hone- 166 / --12) / mRtyuke pazcAt ye vizvedevoMmeM mila : para inake garbhase eka putra huA. jo isa bhUtalapara bhauma gaye ( svargA0 5 / 16-17) / For Private And Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhUritejA ( 238 ) bhRgu bhUritejA-eka prAcIna nareza, jo krodhavazasaMjJaka daityake bhujAkA kATA jAnA (droNa0 142 / 72) / inake aMzase utpanna hue the ( Adi0 67 / 63-66) / dvArA arjunako upAlambha diyA jAnA (droNa. 143 / inheM pANDavoMkI orase raNanimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA 4-15) / inakA AmaraNa anazanake liye baiThanA gayA thA ( udyoga0 4 / 17) / (droNa. 143 / 33-35) / sAtyakidvArA inakA vadha bhUridyumna-(1) eka prAcIna nareza, jo yamarAjakI sabhAmeM (droNa0 143 / 54 ) / mRtyuke pazcAt inakA vizverahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM (sabhA0 / devomeM praviSTa honA (svargA0 5 / 16) / 19, 21) / inhoMne godAna karake svargaloka prApta mahAbhAratameM Aye hue bhUrizravAke nAma-bhUridakSiNa, kiyA ( anu0 76 / 25) / (2) eka maharSi, jinhoMne zalAgraja, kaurava, kauravadAyAda, kauraveya, kauravya, kauravyazAntidUta banakara hastinApura jAte samaya mArgameM zrI- mukhya, kuruzArdUla, kuruzreSTha, kurUdvahaH kurupuGgava, yUpakRSNakI dakSiNAvarta parikramA kI thI ( udyoga. 83 / ketana, yUpaketu aadi| 27) / (3) yaha rAjA vIradyumnakA ekalautA putra bharihA-eka rAkSasa, jo prAcIna kAlameM pRthvIkA zAsaka thA, jo vanameM kho gayA thA (zAnti. 127 / 14) / thA; paraMtu kAlake vazIbhUta ho ise chor3akara cala basA bhUribala (bhImabala )-dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka (zAnti0 227 / 51-56) / (Adi0 67 / / 94; Adi. 116 / 7) / bhImasena- bhUliGga-himAlayake dUsare bhAgameM rahanevAlI eka cir3iyA, dvArA isakA vadha (zalya. 26 / 14-15) / jo sadA yahI bolA karatI thI-mA sAhasam' arthAt bhUrizravA-ye kuruvaMzIya somadattake putra the| inake do sAhasa na karo'; paraMtu svayaM sAhasakA kAma karatI huI bhAiyoMkA nAma bhUri aura zala thA / ye pitA aura siMhake dA~toMmeM lage hue mAMsake Tukar3eko apanI coMcase bhAiyoMke sAtha draupadI svayaMvarameM gaye the ( Adi. cugatI rahatI hai (sabhA0 44 / 28-30) / 185 / 14-15) / inake dvArA pANDavoMke parAkramakA bhUSika-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 58) / varNana aura unase yuddha na karake unake sAtha saMdhi karaneke liye bhaga-eka maharSi, jo brahmAjIke dvArA varuNake yazameM agnise inakI drupadanagarameM duryodhanako salAha (Adi0 199 / utpanna hue the ( Adi0 5 / 8) / inakI pyArI patnI7 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| apane pitA aura bhAiyoMke kA nAma pulomA thA (Adi0 5 / 13) / pulomA sAtha ye yudhiSThirake rAjasUyayajJameM Aye the ( sabhA0 rAkSasake haraNa karate samaya inakI patnI pulomAkA garbha 34 / 8) / inakA eka akSauhiNI senAsahita duryodhana- cU par3A, jisase cyavana nAmaka putrakI utpatti huI kI sahAyatAmeM AnA (udyoga0 19 / 16 ) / rathiyoMke (Adi. 6 / 1-24; Adi0 66 / 44-45) / yUthapatiyoMke yUthapatirUpameM inakI bhISmadvArA gaNanA patnI pulomAdvArA apane haraNakA rahasya batalAnepara (udyoga0 165 / 29) / prathama dinake yuddhameM inakA inakA agnidevako sarvabhakSI honekA zApa denA (Adi. zaGkhake sAtha dvandvayuddha (bhISma0 45 / 35-37) / 6 / 14) / inake dUsare putrakA nAma 'kavi' thA inakI sAtyakipara car3hAI aura unake sAtha yuddha (Adi066 / 42) / cyavanake atirikta inake chaH ( bhISma0 63 / 33 se 64 / 4 taka ) / putra aura hue, jo vyApaka tathA inhIMke samAna guNavAn the jinake nAma isa prakAra haiM-vajrazIrSa, zuci, aurva, adhyaay)| inake dvArA sAtyakike dasa putroMkA vadha zukra, vareNya tathA svn| sabhI bhRguvaMzI sAmAnya rUpase vAruNa (bhISma0 74 / 25) / dhRSTaketuke sAtha inakA yuddha kahalAte haiM (anu0 85 / 128-129) / ye yudhiSThirakI tathA inake dvArA dhRSTaketukI parAjaya (bhISma0 84 / sabhAmeM virAjate the (sabhA0 4 / 16) / indrakI sabhAmeM 35-39 ) / bhImasenake sAtha inakA indU-yuddha rahakara usakI zobhA bar3hAte haiM (sabhA0 7 / 29) / ( bhISma 110 / 10-11; bhISma 111 / 44- brahmAkI sabhAmeM upasthita rahakara brahmAjIkI sevA karate haiM 49) / zikhaNDIke sAtha inakA-yuddha (droNa. 14 / (samA0 11 / 19) / inakA apanI putravadhUko saMtAnake 43-45) / maNimAnke sAtha yuddha karake usakA vadha liye varadAna denA ( vana0 115 / 35-37) / zAntikaranA (droNa. 25 / 53-55) / inake dhvajakA dUta banakara hastinApura jAte hue zrIkRSNa kI inake dvArA varNana (droNa. 105 / 22-24) / sAtyakike sAtha dakSiNAvarta parikramA ( udyoga0 83 / 27) / inakA yuddha karake unakI cuTiyA pakar3akara ghasITanA (droNa. droNAcAryake pAsa Akara yuddha baMda karaneko kahanA 142 / 59-62 ) / arjunadvArA inakI dAhinI (droNa. 190 / 34-40) / inakA bharadvAjake prati For Private And Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhRgutIrtha ( 239 ) bhojA jagatkI utpatti aura vibhinna tattvoMkA varNana karanA (vana0 85 / 91-92) / isa mahAn parvatakI bhRgutuGga(zAnti. 182 adhyaay)| AkAzase anya cAra Azramake nAmase bhI prasiddhi hai| yahA~ bhRgujIne ta sthUla bhUtoMkI utpattikA varNana (zAnti. 183 adhyaay)| kI thI (vana0 90 / 23) / bhRgutuGgameM eka 'mahAda' paJcamahAbhUtoMke guNoM kA vistArapUrvaka varNana (zAnti0 184 nAmaka tIrtha yA sarovara hai / jo lobhakA tyAga karake yahA~ adhyaay)| zarIrake bhItara jaTharAnala tathA prANa-apAna Adi snAna karatA aura tIna rAtataka nirAhAra rahatA hai, vaha vAyuoMkI sthiti AdikA varNana (zAnti0 185 adhyaay)| brahmahatyAke pApase mukta ho jAtA hai (anu0 25 / 14jIvakI sattA tathA nityatAko nAnA prakArakI yuktiyoMse 19) / siddha karanA (zAnti0 187 adhyAya ) / varNavibhAga- bheDI-skanda kI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 13) / parvaka manuSyakI tathA samasta prANiyoMkI utpattikA varNana bherIsvanA-skandakI anucarI eka maatRkaa(shly046|26)| (zAnti. 188 adhyaay)| cAroM vargoM ke alaga-alaga karmAkA aura sadAcArakA varNana tathA vairAgyase parabrahmakI bhairava-dhRtarASTravaMzI eka nAga, jo sarpasatrameM dagdha ho gayA prAptikA nirUpaNa (zAnti. 189 adhyaay)| satyakI (Adi0 57 / 17) / mahimA, asatyake doSa tathA loka aura paralokake sukha- bhogavatI-(1) nAgaloka ( aadi0206| 51samA0 duHkhakA vivecana (zAnti0 190 adhyAya ) / brahmacarya 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| ( 2) pAtAlaaura gArhasthya Azramake dharmoMkA varNana (zAnti0 191 lokameM sthita gaGgA (sabhA0 38 / 29 ke bAda daakssiadhyaay)| vAnaprastha aura saMnyAsa dhokA varNana tathA NAtya pATha, pRSTha 814) / prayAgameM vAsuki nAgakA tIrthahimAlayake uttarapArzvameM sthita utkRSTa lokakI vilakSaNatA vizeSa, jo gaGgAmeM hI hai, isameM snAna karanese azvamedha yajJaevaM mahattAkA pratipAdana (zAnti0 192 adhyaay)| kAphala milatA hai (vana0 85|86;udyog0 186 // 27) / inakA himavAnko ratnoMkA bhaNDAra na honekA zApa denA (3) sarasvatI nadIkA nAmAntara (vana 24 / 20) / (zAnti0 342 / 62) / inake dvArA rAjA vItahavyako (4) skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 468) / zaraNa dekara brAhmaNatva pradAna karanA (anu030 / 57- bhogavAna-eka parvata, jise bhImasenane pUrva-digvijayake samaya 58)|ye agnikI jvAlAse utpanna hue the; ataH jItA thA (sabhA0 30 / 12) / inakA nAma 'bhRgu' par3A (anu0 85 / 105.106) / agastyajIke kamalokI corI honepara inakA zapatha karanA bhoja-( 1 ) eka vaMza, jo yadukulake antargata hai (Adi0 217 / 8) / (2) mArtikAvata dezake (anu. 93 / 16) / agastyajIse nahuSako girAnekA eka rAjA, jo draupadIke svayaMvarameM padhAre the ( Adi. upAya pUchanA (anu0 99 / 15) / inakA agastyajIko nahuSake patanakA upAya batAnA (anu0 99 / 22 185 / 6) / ye yudhiSThirakI sabhAke sabhAsad the (sabhA0 4 / 26) / kaurava-pakSase yuddha karate hue 28) / inake dvArA nahuSako zApa ( anu0 100 / 2425) / nahuSake prArthanA karanepara unake zApakA uddhAra abhimanyudvArA mAre gaye (droNa. 4818) / inhoMne batAnA ( anu. 100 / 30) / kaliGgarAja citrAGgadakI kanyAke svayaMvarameM bhI padArpaNa bhRgutIrtha-maharSiyodvArA sevita eka tIrtha / yahA~ snAna karake kiyA thA (zAnti0 4 / 7) / (3) eka yaduvaMzI nareza, jinheM mahArAja uzInarase khaDga kI prApti huI thI parazurAmajIne zrIrAmajIdvArA apahRta apane tejako punaH (zAnti. 166 / 79)|(inhiise yAdavoMmeM bhojaprApta kara liyA thaa| rAjA yudhiSThirane bhI apane bhAiyoMsahita yahA~ snAna-tarpaNa kiyA, jisase unakA rUpa atyanta vaMzakI paramparA pracalita huI thii|) tejasvI ho gayA aura ve zatruoMke liye parama durdharSa ho bhojakaTa-vidarbhadezakI rAjadhAnI, jise sahadevane jItA thA gaye (vana0 99 / 34-38) / (sabhA0 33 / 11-12) / rukmiNI-haraNake samaya bhRgataka-eka prAcIna parvata, jahA~ rAjA yayAtine apanI zrIkRSNake sAtha yuddha karake jahA~ rukmI parAjita huA thaa| paniyoMke sAtha tapasyA kI thI (aadi.05| 57) / vahIM usane isa naye nagarako basAyA thA ( udyoga tIrthayAtrAke avasarapara arjunakA yahA~ Agamana huA 158 / 14-15) / (isake pahale isa rAjyakI rAjathA (Adi0 211 / 2) / yahA~ zAkAhArI hokara eka dhAnI kuNDinapurameM thii|) mAsa nivAsa karanese azvamedha yajJakA phala milatA hai bhojA-sauvIrarAjakI sarvAGgasundarI kamanIyA kanyA, jise (vana0 83 / 5.) / yahA~ upavAsa karanese manuSya apane sAtyakine apanI rAnI banAneke liye hara liyA thA Age-pIchekI sAta-sAta pIr3hiyoMkA uddhAra kara detA hai (droNa. 10 / 33) / For Private And Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 240 ) majAna bhauma-eka asura ( dekhiye narakAsura ) (sabhA0 38 / khIrakA dAna karanese pitaroMkI tRpti hotI hai ( anu0 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 804-807) / 88 / 7 anu0 126 / 35-37) / maghA nakSatrameM bhramara-sauvIradezakA eka rAjakumAra, jo jayadrathake rathake hAthIke zarIrakI chAyA meM baiThakara usake kAnase havA lete pIche hAthameM dhvajA lekara calatA thaa| draupadIharaNake samaya hue cAvalakI khIra yA lauhazAkakA pitaroMke liye dAna jayadrathake sAtha gayA thA (vana0 265 / 10.11) / karanese pitara saMtuSTa hote haiM (anu0 8818) / maghAmeM arjunadvArA isakA vadha huA (vana0 2.1 / 27) / zrAddha evaM piNDadAna karanevAlA manuSya apane kuTumbIjanoMmeM zreSTha hotA hai (anu. 85 / 5) / cAndravratake samaya maghAkI candramAke nAsikA sthAnapara bhAvanA karanI cAhiye makarI-bhAratavarSakI eka pradhAna nadI, jisakA jala yahA~ke / (anu. 110 / 8) / nivAsI pIte haiM (bhISma0 9 / 23) / maGkaNaka-eka prAcIna RSi, jo vAyudevadvArA sukanyAke garbhase magadha-eka prAcIna deza / bihAra prAntakA dakSiNI bhAga utpanna hue the (zalya038 / 59) / saptasArasvataisakI rAjadhAnI girivraja ( Adhunika rAjagRha ) thI tIrthameM inheM siddhi prApta huI thii| eka bAra inake hAthameM ( sabhA0 21 / 2-3) / kisI samaya bRhadratha magadha kuza gar3a jAnese ghAva ho gayA, jisase zAkakA rasa cUne dezake rAjA the (Adi. 63 / 30) / kAleyoMmeM jo lagA / use dekhakara harSake mAre ye nRtya karane lage mahAn zreSTha asura thA, bahI magadha dezameM jayatsena nAmakA (vana0 83 / 115-117) / mahAdevajIkA inake rAjA huA thA (Adi0 67 / 18) / isa dezapara pAsa Agamana tathA nRtyakA kAraNa pUchanA (vana0 83 / pANDune AkramaNa karake vahA~ke rAjA dIrgha' kA vadha kiyA 120-121) / inakA mahAdevajIse apane harSakA kAraNa thA ( Adi. 112 / 26-27 ) / isa dezameM rAjA batAnA ( vana0 83 / 122-123) / mahAdevajIke bRhadrathane jarA rAkSasI (gRhadevI) ke liye mahAn utsava hAthase jharatI huI bhasmako dekhakara inakA lajita hokara manAnekI AjJA jArI kI thI (sabhA0 18 / 10) / unake caraNoMmeM giranA aura mahAdevajIkI stuti karanA mahAbhAratakAlameM jarAsaMdha magadha dezakA rAjA thA, jise (vana0 83 / 124-131) / inheM ziva jIse varadAna bhagavAn zrIkRSNane yuktipUrvaka bhImasenadvArA maravA DAlA prApta honA (vana0 83 / 132-134) / inake vIryase ( sabhA0 24 / 7 ke bAda dA0 pATha ) / jarAsaMdhake sAta putroMkI utpatti huI thI, jo saba-ke-saba RSi hue| marane ke bAda usake putra sahadevako bhagavAn zrIkRSNane unake nAma haiM-bAyuvega, vAyubala, vAyuhA, vAyumaNDala, magadha dezake rAjyapara abhiSikta kara diyA (sabhA0 vAyujvAla, vAyuretA aura vAyucakra (zalya0 38 / 3424 / 43) / isa dezako pUrva digvijayake samaya bhIma- 38) / inake caritrakA vizeSarUpase varNana (zalya. senane apane vazameM kara liyA thA ( sabhA0 30 / 16- 38 / 38-58) / 18) / yahA~ke rAjA bhI yudhiSThirake rAjasUya-yajJameM bheMTa maGki-eka prAcIna muni (zAnti. 177 / 4) / U~Talekara Aye the (sabhA0 52 / 18) / yahA~ke rAjA dvArA inake bachar3oMkA apaharaNa ho jAnepara inhoMne tRSNA tathA nivAsI mahAbhArata-yuddhameM yudhiSThirake pakSameM Aye the aura kAmanAkI gaharI AlocanA kI, jo maGki-gItAke ( udyoga0 53 / 2) / isa dezakI gaNanA bhAratake nAmase prasiddha hai (zAnti. 177 / 9-52) / antameM pramukha janapadoMmeM hai (bhISma09 / 50) / ye dhana-bhogoMse virakta hokara paramAnandasvarUpa parabrahmako maghA-(1) eka tIrtha, yahA~ jAnese agniSToma aura ati prApta ho gaye (zAnti. 177 / 53-54) / rAtra yajJoMkA phala milatA hai (vana084 / 5.) / maGga-zAkadvIpakA eka janapada, jisameM adhikatara kartavya(2) sattAIsa nakSatroMmeM eka nakSatrakA nAma / jaba pAlanameM tatpara rahanevAle brAhmaNa nivAsa karate haiM (bhISma maGgalagraha vakra hokara maghA nakSatrapara AtA hai, taba amaGgalakA sUcaka hotA hai (bhiissm03|14)| 11 / 36) / maSA nakSatrapara candramAkI sthiti honese apazakuna samajhanA macakruka-samantapazcaka evaM kurukSetrakI sImAkA nirdhAraNa cAhiye (bhISma0 17 / 2) / jo manuSya maghA nakSatra meM karanevAlA eka sthAna, jahA~ macakruka nAmake yakSa dvArapAlatilase bhare hue vardhamAna pAtroMkA dAna karatA hai, vaha isa rUpameM nivAsa karate haiN| ina yakSako namaskAra karanemAtrase lokame putroM aura pazuoMse sampanna ho paralokameM AnandakA sahasra godAnakA phala prApta hotA hai (dhana.83 / 90 bhAgI hotA hai (anu0 64 / 12) / Azvina mAsake zalya. 53 / 24) / kRSNapakSameM maghA aura trayodazIkA saMyoga honepara ghRtamizrita majAna-skandakA eka sainika (shly045| 7.) / For Private And Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 241. ) mata maJjulA-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke ( anu0 19 / 33 ) / maruttakA dhana lAneke liye nivAsI pIte haiM (bhiissm09|3.)| jAte samaya yudhiSThirane inheM khicar3I, phalake gUde tathA jalakI aJjali nivedana karake inakI pUjA kI thI maNi-(1) dhRtarASTrakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake (aashv065| 7) / sarpasatrameM dagdha ho gayA (Adi0 57 / 19) / (2) eka RSi, jo brahmAjIkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA maNimatIpurI-yaha ilvala daityakI nagarI thI (kna. karate haiM (sabhA0 11 / 24) / (3) candramAdvArA 96 / 4) / skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka / dasarekA nAma maNimantha-eka parvata, jahA~ zrIkRSNane lAkhoM karor3oM varSoMsumaNi thA ( zalya0 45 / 32) / taka zivakI ArAdhanA kI thI (anu0 18 / 33) / maNikAJcana-zyAmagirike pAsa sthita zAkadvIpakA eka varSa mANamAn-(1) eka rAjA jo danAyuke putra vRtta nAmaka asurake aMzase utpanna hue the (aadi067| (bhISma0 11 / 26) / 44) / ye draupadIke svayaMvara meM padhAre the (Adi. 185 / maNikuTTikA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. 22) / bhImasenane pUrvadigvijayake samaya inheM parAjita 46 / 20) / kiyA thA (sabhA0 30 / 11) / pANDavoMkI orase maNijalA-zAkadvIpakI eka pramukha nadI ( bhISma0 inheM raNanimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA gayA thA 15 / 32) / ( udyoga0 4 / 20) / inakA bhUribhavAke sAtha yuddha maNinAga-(1) kazyapadvArA kadruke garbhase utpanna eka aura usake dvArA inakA vadha (droNa0 25 / 53 nAga (Adi. 35 / 6) / girivrajake nikaTa isakA 55) / droNAcAryadvArA inake mAre jAne kI carcA nivAsasthAna thA (sabhA0 21 / 9) / (2) eka (karNa0 6 / 13.14) / (2)eka nAga, jo varuNakI tIrtha, jahA~ eka rAta nivAsa karanese sahasra godAnakA phala sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatA hai (sbhaa09| milatA hai aura isa tIrthakA prasAda bhakSaNa karanese sarpake 1) / (3) eka tIrtha, jahA~ eka rAta nivAsa karanese agnikATanepara usake viSakA prabhAva nahIM par3atA (vana0 Toma yajJakA phala prApta hotA hai (vana0 82 / 1.1) / 84 / 106) / (4) eka yakSa yA rAkSasa, jo kuberakA sakhA thaa| isakA maNiparvata-eka parvata, jahA~ duSTa bhaumAsurane solaha hajAra bhImasenake sAtha yuddha aura unake dvArA vadha ( vana eka sau apahRta kanyAoMke rahane ke antaHpurakA nirmANa 160 / 59-77) / agastyajIkA apamAna karaneke karAyA thA (sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, kAraNa unake dvArA ise zApa milane kI carcA (vanapRSTha 805) / 161 / 60-62 ) / (5) eka parvata, jo svapnameM maNipUra-yaha dharmaza rAjA citravAhana kI rAjadhAnI thii| yahA~ zrIkRSNake sAtha zivajIke pAsa jAte hue arjunako mArgameM tIrthayAtrAke avasarapara arjunakA Agamana huA thA aura milA thA (droNa0 80 / 24) / citrAGgadAke sAtha vivAha karake ve tIna varSataka yahA~ maNDaka-eka bhAratIya janapada (bhISma09 / 43) / nivAsa kiye the / arjunadvArA citrAGgadAke garbhase yahI maNDalaka-takSakakulameM utpanna eka nAga, jo sarpasatra meM dagdha babhruvAhanakA janma huA thA ( sabhA0 214 / 13- ho gayA (Adi0 57 / 8) / 27) / azvamedhIya azvake pIche jAte hue arjunakA maNDaka-azvakI eka jAti; isa jAtike bahata-se azva maNipura meM punaH Agamana tathA pitA-putrakA ghora saMgrAma arjunane digvijayake samaya gandharvanagarase karake rUpameM (Azva0 79 adhyaay)| prApta kiye ( sabhA0 28 / 6) / maNipuSpaka-sahadevake zaGkhakA nAma ( bhISma0 25 / mataGga-(1) eka prAcIna rAjarSi, jo zApavaza vyAdha ho gaye the aura jinhoMne durbhikSake samaya vizvAmaNibhadra-eka yakSavizeSa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara mitrakI patnIkA bharaNa-poSaNa kiyA thA ( aadi071| unakI sevA karate haiM (sabhA. 10 / 15 ) / ye 31) / maharSi vizvAmitrane purohita banakara inake yajJakA yAtriyoM tathA vyApAriyoMke upAsyadeva hai (vana0 64 / sampAdana kiyA thA, jisameM indra svayaM somapAna karaneke 130; vana0 65 / 22) / kuNDadhAra meghakI prArthanAse liye padhAre the ( Adi. 71 / 33) / (2) eka inakA brAhmaNa ko varadAna denA (zAnti. 271 / maharSi, jinakA Azrama tIrtharUpameM mAnA jAtA hai 21-22 ) / inake dvArA aSTAvakra munikA svAgata (vana. 84 / 101) / (3) ye brAhmaNIke garbhase ma. nA.31 For Private And Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mataGgakedAra ( 242 ) mathurA brAhmaNetaradvArA utpanna hue the (anu020 ) / 12-13) / mahAbhAratakAlameM virATa yahA~ke rAjA the inakA gardabhIke sAtha-saMvAda (anu027|11-19)| (virATa. 1 / 17) / matsyanareza virATake yahA~ kI brAhmaNatva-prAptike liye inakI tapasyA (anu. 27 / pANDavoMne apanA ajJAtavAsakA samaya bitAyA (virATa. 22-23) / vara deneke liye Aye hue indrake sAtha . adhyAya) / matsyadezake rAjA virATa eka akSau. inakA saMvAda (anu. 27 / 24 se 29 / 12 tk)| hiNI senA lekara yudhiSThirakI sahAyatAmeM Aye the ( udyoga inakA indrase vara mA~ganA aura indrakA inheM vara denA 19 / 12) / isakI gaNanA bhAratake pramukha janapadomeM (anu0 29 / 22-25) / inheM prANatyAgake pazcAt hai (bhISma0 9 / 4.) / kucha matsyadezIya sainika uttama sthAnakI prApti (anu0 29 / 26) / bhISmadvArA mAre gaye the (bhISma 49 / 42) / matAkedAra-eka tIrtha, jahA~ snAna karanese manuSya sahasra droNAcAryadvArA pA~ca sau 'matsya dezIya vIroMkA vadha eka godAnakA phala pAtA hai (vana0 85|17-18vn. sAtha huA thA (droNa0 190 / 31) / karNane pahale 87 / 25) / kabhI isa dezako jItA thA ( karNa0 8 / 18) / matanAthama-zrama aura zokakA vinAza karanevAle isa yahA~ke nivAsI dharmake jAnanevAle aura satyavAdI hote AzramameM praveza karanese manuSya gavAyana yajJakA phala the ( karNa0 45 / 28, 30 ) / yuddhase bace hue pAtA hai (vana0 84 / 1.1) / matsyadezIya vIroMkA azvatthAmAdvArA saMhAra (sauptika. mati-dakSa prajApatikI putrI evaM dharmarAjakI patnI (Adi. 8 / 158-159) / 66 / 15) / matsyagandhA-dAzarAjakI poSya kanyA ( Adi. 63 / matinAra-eka pUruvaMzI nareza, jo puru-pautra anAdhRSTi 69, 86 ke bAda dAkSiNAtya pATha) (vizeSa dekhiye(Rceyu) ke putra the / ye mahAn dhArmika tathA azva- satyavatI) medha Adi bar3e-bar3e yajJoM ke anuSThAna karanevAle the| inake mathurA-(purANAnusAra sAta mokSadAyinI puriyoMmeMse eka taMsu, mahAn, atiratha evaM druhyu nAmake cAra putra the| purIkA nAma / yaha vajameM yamunAke dAhine kinArepara hai| ( Adi. 94 / 13-14) / (yahA~ Adiparvake 94 rAmAyaNa (uttarakANDa) ke anusAra ise madhu nAmaka daityane adhyAyameM varNita paramparAke anusAra rAjA matinAra pUruse basAyA thA, jisake putra lavaNAsurako parAjita karake cauthI pIr3hImeM A rahe haiN| paraMtu Adiparvake 95 adhyAyake zatrughnane isako vijaya kiyA thaa| pAlI-bhASAke granthoM meM 11 se 26 takake zlokoMmeM pUruvaMzakI jisa paramparAkA ise mathurA likhA hai / mahAbhArata kAlameM yahA~ zUrasenavarNana kiyA gayA hai, usameM rAjA matinAra puse 16vIM vaMziyoMkA rAjya thA aura isI vaMzakI eka zAkhAmeM pIr3hImeM Ate haiN|) bhagavAn zrIkRSNacandrakA yahA~ janma huA thA / zUramatkulikA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya046 / senavaMziyoMke rAjyake anantara azokake samayameM unake AcArya upaguptane ise bauddhadharmakA kendra banAyA thA / yaha mattamayUra-eka kSatriya-samudAya, jise pazcima-digvijayake jainoMkA bhI tIrthasthAna hai / unake unnIsave tIrthakara samaya nakulane jItA thA (sabhA0 32 / 5) / mallinAthakA yaha janmasthAna hai / mauryasAmrAjyake matsya-(1) eka rAjA, jo uparicara vasuke vIryadvArA anantara yaha sthAna aneka yUnAnI, pArasI aura zaka matsyake garbhase utpanna huA thA (Adi. 63 / 50-63) / kSatriyoMke adhikArameM rahA / mahamUda gajanavIne san yaha yama-sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karatA 1017 I. meM AkramaNa karake isa nagarako naSTa-bhraSTa hai (sabhA0 8 / 10) / (2)eka deza aura yahA~ke kara DAlA thA / anya musalmAna bAdazAhoMne bhI samayanivAsI / vanameM bhaTakate hue pANDava matsyadezameM Aye the samayapara AkramaNa karake ise tahasa-nahasa kiyA thaa| ( Adi. 155 / 2) / yahA~ke nivAsI jarAsandhake yahA~ hiMduoMke aneka mandira haiM aura aneka kRSNobhayase uttara dizAko chor3akara dakSiNa bhAga gaye the pAsaka vaiSNava-sampradAyake AcAryoMkA yaha kendra hai| mathurAkA (sabhA0 14 / 28) / pUrva-digvijayake samaya bhIma- dUsarA nAma zUrasenapura hai (sbhaa038| dAkSiNAtya pATha, senane isa dezapara vijaya pAyI thI (sabhA0 3018) / pRSTha 804, kAlama 2 ) / yahI bhagavAn zrIkRSNakA sahadevane bhI dakSiNadigvijayake samaya ise jItA thA avatAra huA aura navajAta bAlaka zrIhariko vasudevajIne (sabhA0 31 / 4) / arjunadvArA azatavAsake liye kaMsake bhayase mathurAse le jAkara nandagopake gharameM chipA cune hue dezoM meM yaha matsyadeza bhI thA (virATa / diyA (samA038 / pRSTha 798) / mathurAmeM hI zrI For Private And Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maddhAra ( 243) aMdhradezIya malla cANUrakA vadha kiyA thaa| vahIM (viraatt.33|10) ye eka udAra rathI sampUrNa atroke baladevane muSTikako mArA thA / usI nagarameM zrIkRSNane zAtA aura manasvI vIra the (udyoga. 171 / 15) / kaMsake bhAI aura senApati sunAmAkA saMhAra kiyA / droNAcAryadvArA inake mAre jAnekI carcA (karNaH / / airAvata-kulameM utpanna kuvalayApIDako naSTa kiyA / kaMsako 34) / mArA, ugrasenako madhurAke rAjyapara abhiSikta kiyA madirAzva-eka rAjarSi, jo ikSvAkukumAra dazAzvake putra aura mAtA-pitAke caraNoM meM vandanA kI (samA0 38 / the| ye parama dharmAtmA, satyavAdI, tapasvI, dAnI tathA veda pRSTha 801) / zrIkRSNa zUrasenapurI mathurAko chor3akara evaM dhanurvedake abhyAsameM tatpara rahanevAle the (anu0 2 / dvArakA cale gaye the ( sabhA038 / pRSTha 804 ) / 8) / hiraNyahastako kanyAdAna karake devavandita kasake mAre jAnepara usakI patnIkI preraNAse jarAsaMdhane lokoM meM gaye the (zAnti. 234 / 35, anu. 13. / jaba mathurApara AkramaNa kiyA, taba apane mantrI haMsa 24) / aura Dimbhakake AtmaghAta kara lenepara utsAhazUnya hokara , madra-eka prAcIna bhAratIya janapada (jo Adhunika matake vaha lauTa gayA / isase mathurAvAsI yAdava AnandapUrvaka anusAra rAvI aura cinAba athavA rAvI aura jhelamake vahA~ rahane lage / tadanantara apanI putriyoMkI preraNAse madhyavartI bhU-bhAgameM sthita thaa)| bhISmajIkA bUr3he jaba jarAsaMdhane punaH AkramaNa kiyA, taba yAdava vahA~se mantriyoM, brAhmaNoM tathA senAke sAtha isa dezameM jAnA aura bhAga khar3e hue aura raivataka parvatase suzobhita kuzasthalImeM madrarAja zalyase pANDuke liye mAdrIkA varaNa karanA jAkara rahane lage (sabhA. 14 / 35-50) / (Adi. 112 / 2-7) / arjunake janmakAlameM jarAsaMdhane girivajase eka gadA pheMkI thI, jo mathurAmeM AkAzavANI huI thI ki yaha bAlaka Age calakara madra Akara eka sthAnapara girI, vaha sthAna gadAvasAnake Adi dezoMpara vijaya pAyegA (Adi. 122 / 4.) / nAmase prasiddha huA ( sabhA0 19 / 23-24 ) / pANDuputra nakulane isa dezapara premase hI vijaya pAyI thI mathurAke yoddhA mallayuddhameM nipuNa hote haiM (zAnti. (samA0 32 / 14-15) / madra yA madradezake loga 101 / 5) / sAkSAt nArAyaNane hI kaMsakA vadha karaneke yudhiSThirake liye bheMTa lekara Aye the (samA0 52 / 14) / liye mathurAma zrIkRSNarUpase avatAra liyA thA (zAnti. satI sAvitrIke pitA azvapati madradezake hI nareza ye 339 / 89-90) / (bana0 213 / 13) / karNane madra aura vAhIka Adi madadhAra-eka parvata, jise pUrva-digvijayake samaya bhImasenane jisa pUrva-digvijayaka samaya bhAmasenane dezoMko AcArabhraSTa batAkara unakI nindA kI thI (karNa. jItA thA (sabhA0 3.19) / adhyAya 44 se 45 tk)| madayantI-rAjA mitrasaha ( kalmASapAda athavA saudAsa ) madraka-(1) eka prAcIna kSatriya rAjA, jo krodhavazasaMjJaka kI patnI, jinake garbhase basiSThadvArA azmakakI utpatti daityake aMzase utpanna huA thA ( Adi. 67 / 59. huI thI (Adi. 176 / 43-46. Adi. 181 6 .)|(2)mdrdeshiiy yoddhA, jo kauravasenAmeM upasthita 26. zAnti0 234 / 30) / kuNDalakI yAcanAke liye the (bhISma0 51 / 7) / gaye hue uttaGka munike sAtha inakA saMvAda (Azva0 maDhakaliGga-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 42) / 57 / 21-28) / uttaGkako kuNDala denA (Azva0 58 / 3) / madhu-(1) eka mahAn daitya, jo kaiTabhakA bhAI thA / 'yaha bhagavAn viSNuke kAnoMkI mailase utpanna huA thA madAsura-cyavanadvArA prakaTa kI huI kRtyAke rUpameM eka aura unhoMne hI miTTIse usakI AkRti banAyI thii| vizAlakAya asura (vana0 124 / 19) / isakI tvacA mRdu honese isakA nAma madhu rakhA gayA madirA-vasudevajIkI aneka patniyoM se eka / ye devakI, ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 743. bhadrA tathA rohiNIke sAtha patidevakI citApara ArUr3ha ho .44) / kaiTabhasahita yaha asura brahmAjIko mAraneke liye bhasma ho gayI thIM (mausl.0118)| udyata huA thA (vana0 12 / 39) / isake dvArA madirAkSa ( madirAzva )-matsyanareza virATake bhAI, viSNuko apanI mRtyukA vara denA (vn.206|30)| trigoMdvArA goharaNake samaya inakA kavaca dhAraNa karake isakI bhagavAn viSNuse vara-yAcanA (vana0 203 / 31. yuddhake liye prasthAna karanA (virATa0 31 / 12-13) / 32) / yaha tamoguNase prakaTa huA thaa| yaha asurokA goharaNake samaya trigoMse inakA yuddha (virATa. 12 / / pUrvaja thaa| isakA svabhAva bar3A hI ugra thA / yaha sadA 19-21) / ye rAjA virATake cakra-rakSaka bhI ye hI bhayAnaka karma karanevAlA thA / isa asurako bhagavAn For Private And Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madhukumbhA ( 244 ) viSNune brahmAjIke hitake liye mArA thA / isIliye ve manuSya saba pApoMse mukta ho jAtA hai ( vana0 134 / madhusUdana kahalAte haiM (zAnti. 207 / 14-16) / 39-10) / isakI utpattikA varNana (zAnti0 347 / 25-26) / madhusUdana-zrIkRSNakA eka nAma / madhu nAmaka asurako isakA bhagavAn hayagrIva (viSNu)dvArA vadha ( sabhA0 mAraneke kAraNa ye madhusUdana kahalAte haiM (vana0 207 / 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 784, vana0 203 / 16) / 35, zAnti. 347 / 69-70) / (2) yamakI sabhAmeM madhumrava-kurukSetrakI sImAke antargata sthita eka prAcIna rahane vAlA eka rAjA (sbhaa08|16)| tIrtha, jo pRthUdakake pAsa hai / isameM snAna karanese sahasra madhakarabhA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. 46. godAnakA phala milatA hai (vana083 / 150) / manasyu-mahArAja pUruke pautra tathA pravIrake putra / inakI madhucchandA-eka vAnaprasthI RSi, jinhoMne usa (vAnaprastha) ___ mAtAkA nAma 'zUrasenI' thaa| ye cakravartI samrATa the / dharmake pAlanase uttama loka prApta kiyA (zAnti. inake dvArA apanI patnI sauvIrIke garbhase tIna putra utpanna 244 / 16) / ye vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka hue-zakta, saMhanana aura vAgmI ( Adi. 94 / the (anu04 / 50) / 6-7) / madhuparka-(1) devatAoM tathA atithiyoMke pUjanakA eka manasvinI-prajApati dakSakI putrI, dharmarAjakI patnI aura upacAra, jo vizeSa vidhise arpita kiyA jAtA hai (vana. __ candramAkI mAtA ( Adi0 66 / 19) / 52 / 41) / (prAyaH dadhi, madhu aura ghRta hI madhuparkake manu-(1) mAnava-sRSTike pravartaka Adi manu, jo virATa upayogameM lAye jAte haiN| kucha loga madhuke sthAnameM zarkarA aNDase prakaTa hue (aadi01|12)| inakI putrI DAlate haiM / ) (2) garur3akI pramukha saMtAnoM se eka AruSI maharSi cyavanakI patnI thI ( Adi0 66 / (udyoga0 101 / 14) / 16) / inheM hI svayambhUkA putra mAnakara svAyambhuva' madhumAn-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 53) / kahA gayA hai| inhoMne dharmasammata vivAhake viSayameM apanA madhura-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 1) / nirNaya diyA hai (aadi073|9) / inhoMne somako cAkSuSI vidyA pradAna kI thI ( Adi. 169 / madhurasvarA-svargalokakI eka apsarA, jisane arjanake 43) / magadha dezako meghoMke liye aparihArya kara svAgatameM nRtya kiyA thA (vana0 43 / 30) / diyA thA, jisase megha sadA samayapara vahA~ jala barasAte madhalikA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / the| sabhA0 21 / 10) / ye indrake vimAnapara beTha kara kauravoMke sAtha arjunakA yuddha dekhane ke liye Aye the madhuvaTI-kurukSetrako sImAmeM sthita eka tIrtha / yahA~ jAkara (virATa0 56 / 10) / inakI patnIkA nAma sarasvatI devItIrthameM snAna karake mAnava devatA-pitaroMkI pUjA kare thA ( udyoga0 117 / 14) / (purANAntaroM meM zatarUpA to devIkI AzAke anusAra sahasra godAnakA phala pAtA hai nAma AtA hai / ) vindusarovarake taTapara ye sadA sthita (vana0 83 / 94) / rahate haiM ( bhISma0 7 / 46 ) / ye pRthvI-dohanake madhuvana-vAnararAja sugrIvake adhikAra meM surakSita eka vana, samaya bachar3A bane the (droNa0 69 / 21) / ye skanda ke jisake bhItara balapUrvaka ghusakara hanumAna, aGgada Adine janma-samayameM bhI padhAre the ( zalya. 45 / 10) / vahA~kA madhu pI liyA thA (na0 282 / 27-28) / inakA siddhoMke sAtha saMvAda, inake kathanAnusAra dharmakA svarUpa, pApase zuddhi ke liye prAyazcitta, abhakSya vastuoMmadhuvarNa-skanda kA eka sainika ( zalya0 45 / 72) / kA varNana tathA dAnake adhikArI evaM anadhikArIkA madhuvilA-kardamila kSetrake nikaTa bahanevAlI eka prasiddha vivecana (zAnti0 36 adhyaay)| ye manuSyoMke Adi nadI, jisakA dUsarA nAma samaMgA hai (vana. 135 / rAjA the (zAnti0 67 / 21-22) / inheM prajApati 1) / vRtrAsurakA vadha karake zrIhIna hue indra samaMgA manu bhI kahate haiM, inhoMne bRhaspatike praznoMke uttarameM yA madhuvilAmeM hI nahAkara pApamukta ho sake the (vana. jJAna aura tyAgakI prazaMsA karate hue unheM paramAtma135 / 2) / apane pitA kahoDakI AjJAse samaMgAmeM tattvakA upadeza diyA tathA unake anya praznoMkA bhI snAna karanese aSTAvakrake sAre ana sIdhe ho gaye the| vivecana kiyA (zAnti0 adhyAya 201 se 206 tk)| isIse vaha puNyamayI ho gyii| isameM snAna karanevAlA pAJcarAtra Agamake anusAra hI svAyambhuva manune dharma For Private And Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manojava mandapAla zAstrakA nirmANa evaM dharmopadeza kiyA ( zAnti0 manonuga-krauJcadvIpavartI vAmana parvatake pAsakA eka deza 335 / 44.45) / jisa samaya upamanyu sarvAlaGkAra (bhISma0 12 / 21) / tathA parivAragoMse ghire hue mahAdevajIkA darzana kara manoramA-(1) eka apsarA, jo kazyapakI prAdhA nAmarahe the, usa samaya unhoMne dekhA ki svAyambhuva manu vAlI patnIse utpanna huI thI ( aadi065| 50) / vahA~ padhAre hue hai (anu0 14 / 280) / puSpa, dhUpa, isane arjanake janmamahotsavameM Akara nRtya kiyA thA dIpa aura upahArake dAnake mAhAtmya-prasaGgameM tapasvI ( Adi0 122 / 62) / (2) uddAlaka munike suvarNa aura manukA saMvAda ( anu0 98 adhyaay)| AvAhana karanepara unake yajJameM prakaTa huI sarasvatI (2) kazyapakI prAdhA' nAmavAlI patnIse utpanna huI nadIkA nAma (zalya0 38 / 25) / putrI (aadi065| 15-16) / (3) vivasvAnke / manoharA-(1) soma nAmaka vasukI patnI, jisake garbhase putra, jo vaivasvata manuke nAmase prasiddha hue (Adi072 / pahale varcAkA janma huA; phira zizira, prANa tathA 12) / inake vena, dhRSNu, nariSyanta, nAbhAga, ikSvAku, ramaNa nAmaka tIna putra utpanna hue ( Adi. 66 / kArUSa, zaryAti, ilA, pRSadhra, nAbhAgAriSTa-ye dasa putra 22) / (2) alakApurIkI eka apsarA, jisane the ( Adi0 75 / 15-16) / vaivasvata manukA caritra aSTAvakrake svAgatake liye kuberasabhAmeM nRtya kiyA thA tathA matsyAvatArakI kathA (bana0 187 adhyaay)| (anu019 / 45) / inheM vivasvAnse yogakI prApti huI aura inhoMne vahI yoga ikSvAkuko pradAna kiyA (bhISma0 122 / 34 mantharA-dundubhI nAmaka gandhavIMke aMzase utpanna huI eka kubar3I dAsI, jo kaikeyIkI sevAmeM rahatI thI (vana 42) / tretAyugake ArambhameM sUryane manuko aura manune 276 / 10) / isakA kaikeyIke manameM bheda utpanna sampUrNa jagat ke kalyANake liye apane putra ikSvAkuko / sAtvata dharmakA upadeza kiyA (zAnti0 348 / 51) / karanA ( vana0 277 / 17-18) / maharSi gautamase inheM zivasahasranAmako prApti huI aura manthinI-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / inhoMne samAdhiniSTha evaM jJAnI nArAyaNa nAmaka kisI 28) / sAdhya devatAko yaha stotra pradAna kiyA ( anu017| mandaga-zAkadvIpakA eka janapada, jisameM dharmAtmA zokA 177-178 ) / (4) ye tapanAmadhArI pAJcajanya nivAsa hai (bhISma 11 / 38) / nAmaka agnike putra the| inakA eka nAma bhAnu bhI mandagA-bhAratakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke thA / inake tIna patniyA~ thIM-suprajA, bRhadbhAsA aura nivAsI pIte haiM (bhISma 9 / 33) / nizA / prathama dose chaH putra aura tosarIse eka kanyA mandapAla-eka vidvAn maharSi, jo dharmazoMmeM zreSTha aura tathA sAta putra utpanna hue (bana0 221 / 4-15) / / kaThora vratakA pAlana karanevAle the| ye UdhvaretA muniyoM( pAcetasa nAmase prasiddha mana, jinhoMne cha: vyaktiyoM ke mArgakA Azraya le saTA veToke nAmam. uimaa ko tyAjya batAyA hai (zAnti0 57 / 43-45) / aura tapasyAmeM saMlagna rahate the / apanI tapasyA pUrNa (6) svArociSa nAmase prasiddha eka manu, jinheM karake zarIrako tyAgakara jaba ye pitRlokameM gaye, taba brahmAjIne sAtvata dharmakA upadeza diyA thaa| phira svArI- vahA~ inheM apane tapa evaM satkokA phala nahIM milaa| cipane apane putra zaGkhapadako isakA upadeza diyA inhoMne devatAoMse isakA kAraNa pUchA / devatAoMne (zAnti0 348 / 36.37) / (7) cAkSuSa nAmaka batAyA ki Apane pitR-RNako nahIM utArA hai| ataH manu, jinake putra bhagavAn variSThake nAmase prasiddha haiM saMtAna utpanna karake apanI vaMzaparamparAko avicchinna ( anu0 18 / 20) / (8) sauvarNa nAmaka banAnekA prayatna kIjiye / yaha sunakara zIghra saMtAna utpanna manu, jinake samayameM vedavyAsa satarSi padapara pratiSThita karaneke liye inhoMne zAhnika pakSI hokara jaritA nAmahoMge (anu. 18 / 43) / vAlI zAjhiMkAse sambandha sthApita kiyA / usake garbhase manojava-(1)anila nAmaka vasuke prathama putra / inakI cAra brahmavAdI putroMko janma dekara ye muni lapitA mAtAkA nAma zivA hai (Adi0 66 / 25) / (2) nAmavAlI pakSiNIke pAsa cale gye| bacce apanI mA~ke kurukSetrakI sImAmeM sthita eka pavitra tIrtha, jo vyAsa- sAtha khANDavavanameM hI rhe| jaba agnidevane usa vanavanameM sthita hai| isameM snAna karanese sahasra godAnakA phala ko jalAnA Arambha kiyA, usa samaya inhoMne unakI milatA hai (vana0 43 / 93 ) / stuti kI aura apane putroMkI jIvana-rakSAke liye para maaNgaa| taba agnidevane 'tathAstu' kahakara inakI prArthanA manojavA-skandakI anucarI eka mAtRkA (shly.46|11|| For Private And Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mandarAcala ( 246 ) meya svIkAra kara lI ( Adi0 228 adhyaay)| mandapAlakA 25 / 29) / (2)(uttarAkhaNDameM gar3havAlakI kedAralapitAse apane baccoMkI rakSAke liye cintA prakaTa parvatamAlAse nikalanevAlo mandAgni' yA kAlIgaGgA' karanA / lapitAke IrSyAyukta vacana sunakara mandapAlakA / nAmavAlI nadI) jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM (bhISma usase apane kathanakI yathArthatA batAnA aura apane 9 / 34 ) / (3) yakSarAja kuberakI kamala-puSpose baccoMke pAsa jAnA / baccoMdvArA abhinandita na hone- suzobhita eka bAvar3I, jo gaGgAjalase pUrNa honeke kAraNa para inakA jaritAse jyeSTha Adi putroMkA paricaya puuchnaa| 'mandAkinI' kahalAto hai (anu0 1932) / jaritAkA unheM phaTakAranA / mandapAlakA striyoMke sautiyA mandAra-hiraNyakazipukA jyeSTha putra, jo zivajIke varase eka dAdarUpI doSakA varNana karake unakI avizvasanIyatA abaMda varSoMtaka indrase yuddha karatA rahA / usake aGgIpara batAnA / tatpazcAt apane pAsa Aye hue putrauko inakA bhagavAn viSNukA vaha bhayaMkara cakra tathA indrakA vajra bhI AzvAsana denA aura unako tathA jaritAko sAtha lekara purAne tinakeke samAna jIrNa-zIrNa-sA ho gayA thA (anu. dezAntarako prasthAna karanA ( Adi. 232 / 2 se 14 / 71-75) / Adi. 233 / 4 tk)| mandodarI-(1) rAvaNakI patnI (bana0 281 / 16) / mandarAcala-eka parvata, jisakI U~cAI gyAraha hajAra (2) skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya 46 / yojana thii| vaha pRthvIke bhItara bhI utanI hI gaharAI taka dhaMsA huA thaa| isakA vizeSa varNana ( Adi. manmathakara-skandakA eka sainika (shly.45| 72) / 18 | 1-3) / bhagavAn viSNukI preraNAse zeSanAgake manyumAn-bhAnu (manu) nAmaka agnike dvitIya putra dvArA samudramanthanake liye isakA utpATana ( Adi. __ (vana0 221 / 11) / 18 / 6-8) / samudramanthanake liye ise mathAnI banAyA gayA thA ( Adi. 18 / 13) / samudramanthanake maya-eka dAnava, jisane kucha kAlanaka khANDavavanameM nivAsa samaya isake dvArA jala-jantuoM evaM pAtAlavAsI prANiyoMkA kiyA thaa| arjunane ise vahA~ jalanese bacAyA thA; ataH saMhAra (bhAdi0 18 / 16-21) / yaha kuberakI sabhAmeM isane unake liye eka divya sabhAbhavanakA nirmANa kiyaa| upasthita ho unakI upAsanA karatA hai (sabhA0 10 / jise duryodhana le lenA cAhatA thA (aadi.6|| 44. 31) / kailAsake pAsa mandarAcalakI sthiti hai, jisake 49) / yaha khANDavadAhake samaya takSakake nivAsasthAnase Upara mANivara yakSa aura yakSarAja kubera nivAsa karate haiN| nikalakara bhAgA / zrIkRSNane ise bhAgate dekhA / agnivahA~ ahAsI hajAra gandharva aura unase caugune kinnara evaM deva mUrtimAn hokara garjane aura isa rAkSasako mA~gane yakSa rahate haiM (vana0 139 / 5-6) / svapnAvasthAmeM zrI- lge| zrIkRSNane ise mArane ke liye cakra uThAyA / taba kRSNake sAtha kailAsa jAte hue arjunane mArgameM mahAmandarAcala- yaha arjunakI zaraNameM gayA aura unhoMne ise abhaya de para padArpaNa kiyA thA, jo apsarAoMse vyApta aura kinnaroM- diyaa| yaha dekha na to zrIkRSNane ise mArA aura na se suzobhita thA (droNa.80 / 33) / bhagavAn zaMkarane agnidevane jalAyA hI (Adi0 227 / 39-45) / tripuradAhake samaya mandarAcalako apanA dhanuSa evaM rathakA yaha dAnavoMkA zreSTha zilpI tathA namucikA bhAI thA dhurarA banAyA thA (droNa. 202 / 76; karNa. 34 / (bhAdi0 227 / 41-45) / mayAsurakA zrIkRSNa aura 2.) / uttaradizAkI yAtrA karate samaya aSTAvakra muni agnise apanI rakSA ho jAnepara arjunako isa upakArake isa parvatapara gaye the (anu0 19 / 54) / badalemeM apanI orase kucha sevA arpita karanekI icchA prakaTa krnaa| arjunakA badalemeM koI sevA lenese inakAra mandavAhinI-eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI pote haiM karanepara mayAsurakA apaneko dAnavoMkA vizvakarmA batAnA (bhISma0 9 / 33) / aura unake liye prasannatApUrvaka kisI vastukA nirmANa mandAkinI-(1) girivara citrakUTa ke pAsa bahanevAlI eka karanekI icchA prakaTa karanA (sbhaa01| 3-6) / sarvapApanAzinI nadI, jisameM snAnapUrvaka devatA-pitaroMkI arjunakA mayAsurase zrIkRSNakI icchAke anusAra koI pUjA karanese azvamedha yajJakA phala milatA hai (bana0 kArya karaneke liye kahanA aura zrIkRSNakA ise dharmarAja .85 / 58-59) / isakI gaNanA bhAratakI una pramukha yudhiSThirake liye eka divyasabhAbhavana kA nirmANa karaneke nadiyoMmeM hai, jinakA jala bhAratIya prajA pItI hai (bhISma. liye Adeza denA (sabhA0 1 -13) / mayAsurakA 5 / 36) / citrakUTameM mandAkinIke jalameM snAna karake prasannatApUrvaka unakI AjJAko zirodhArya karanA, yudhiSThiraupavAsa karanese manuSya rAjalakSmIse sevita hotA hai (anu. dvArA isakA satkAra, isakA pANDavoko daityoM ke For Private And Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mayadarzanaparva ( 247 ) marutta adbhuta caritra sunAnA aura unake liye divya pRthvIke zAsaka the (Adi / / 227) / ye yamarAjakI sabhA banAneke liye bhUmiko napavAnA (smaa..|| sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM (sabhA0 14-21) / mayAsurakA bhImasena aura arjunako gadA 8 / 16) / pA~ca samrAToMmeMse eka haiM (sbhaa015|16)|ye evaM zaGkha lAkara denA aura pANDavoMke liye adbhuna sabhA- mahArAja avikSitke putra the| bRhaspatijIke sAtha spardhA rakhanekA nirmANa karanA ( sabhA0 3 adhyAya) / sabhA- ke kAraNa inake bhAI saMvartane inakA yajJa karAyA thaa| sAkSAt kA nirmANa karake mayakA arjunako use dikhAnA aura bhagavAn zaGkarane pracura dhanarAzike rUpameM inheM himAlayakA eka mAyAmaya dhvajakA nirmANa karake denA (sabhA. eka suvarNamaya zikhara pradAna kiyA thaa| pratidina yajJakArya4AdA. pATha, pRSTha 672) / dakSiNasamudrake nikaTa sahya, ke antameM inakI sabhA indra Adi devatA aura bRhaspati malaya aura durdura nAmaka parvatoMke AsapAsa eka vizAla Adi samasta prajApatigaNa sabhAsadke rUpameM baiThA karate the| guphAke bhItara bane hue divya bhavanameM tretAyugameM mayAsura inake yajJamaNDapakI sArI sAmagriyA~ sonekI banI huI thiiN| nivAsa karatA thaa| vahIM prabhAvatI nAmavAlI eka tapasvinI inake gharameM marudgaNa rasoI parosanekA kAma kiyA karate tapasyA karatI thI, jisane hanumAn Adi vAnaroMko nAnA the| vizvedeva inakI rAjasabhAke sabhAsad the / inhoMne prakArake bhojya padArtha aura bhA~ti-bhA~tike pIne yogya rasa apanI samasta prajAko nIroga banA diyA thaa| inhoMne diye the (vana0 282 / 40-43) / isake dvArA devatAoM, RSiyoM aura pitaroMko saMtuSTa kiyA thaa| tripurasaMjJaka tIna puroMkA nirmANa (karNa0 33 / 17) / brAhmaNoM ko zayyA, Asana, savArI aura duratyaja svarNarAzimayadarzanaparva-AdiparvakA eka avAntara parva ( adhyAya pradAna kI thii| indra sadA inakA zubhacintana karate the| 227 se 233 tk)| inhoMne yuvAvasthAmeM rahakara prajA, mantrI, dharmapatnI, putra aura bhAiyoMke sAtha eka hajAra varSAMtaka rAjyazAsana mayura-eka vikhyAta mahAn asura, jo isa bhUtalapara vizva kiyA thA (droNa. 55 / 37-49) / zrIkRSNadvArA nAmaka rAjAke rUpameM utpanna huA thA (Adi0 65 / nArada-muMjaya-saMvAdake rUpameM inake prabhAva evaM yajJakA varNana 35-36) / (zAnti0 29 / 19-24) / inakA daNDaviSayaka marIci-(1) brahmAjIke mAnasa putra | kazyapake pitA vidhAna (zAnti0 57 / 7) / inheM mahArAja mucukunda(Adi065 / 10-11; Adi. 75 / 1.) / se khaGgakI prApti huI aura inhoMne raivatako khaDna pradAna inakI utpattikA varNana (anu. 85 / 107) / ye kiyA (zAnti. 166 / 77) / inake dvArA aGgirAarjunake janmamahotsavameM padhAre the (Adi. 1221 52) / ko kanyAdAna aura svargakI prApti (zAnti0 234 / 24 ye indrakI sabhAmeM virAjate haiM (sabhA0 7 / 17) / anu013716)| ye karandhamake pautra the| bRhaspatijIse apanA brahmAjIko sabhAmeM upasthita ho unakI upAsanA karate yaza karAne ke liye inakI prArthanA aura unake asvIkAra haiM (sbhaa.11|18)| skandake janmakAlameM unake karanepara lalita evaM dukhI hokara inakA lauTanA ( Azva. pAsa gaye the (zalya. 45 / 10) / zarazayyApara par3e 6 / 4--1.) / lauTate samaya mArgameM nAradajIse bheMTa aura hue bhISmake pAsa ye bhI gaye the (zAnti0 47 / 10) / unheM apane zokakA kAraNa patAnA (Azva0 6 / 15. inheM aGgirAse daNDakI prApti huii| inhoMne use bhRguko 16) / nAradajIke batAye anusAra saMvartase inakI bheMTa aura diyA thA (zAnti0 122 / 3.) / ye brahmAjIke unake pIche-pIche jAnA (Azva0 6 / 30-33) / prathama putra haiM, inheM viSNune khaDga diyA aura inhoMne use saMvartake sAtha vArtAlApa aura unakA sAtha na chor3aneke liye anya maharSiyoko diyA (zAnti. 166 / 66) / inakA zapatha khAnA (Azva. 7 / 3-23) / zivajIye ikkIsa prajApatiyoMmeMse eka haiM (zAnti0334 / 35) / kI kRpAse inheM dhanakI prApti ( Azva0 8 / 32 ke bAda citrazikhaNDI' kahe jAnanevAle RSiyoMmeM inakI bhI dAkSiNAtya pATha) / inakA dhRtarASTradvArA lAye hue indrake gaNanA he (zAnti0 335 / 29) / ye ATha prakRtiyoM saMdezakA uttara denA (Azva0 10 / 6-7) / indrake meM gine gaye haiM (zAnti. 340 / 34) / agnikI bhayase bhIta honA (aashv010|16)| yaza samApta marIciyoM ( kiraNoM) se marIcikA prAdurbhAva huA karake rAjadhAnIko lauTanA (aashv010|35-35)| ( anu085107)| (2) eka svagIya apsarA (2)eka maharSi, jinhoMne zAntidUta banakara hastinApura jisane arjunake janmamahotsavameM Akara gAna-nRtya kiyA thA jAte hue zrIkRSNako mArgameM parikramA kI thI ( udyogaH (Adi0 122 / 61) / 83 / 27) / ye indrasabhAmeM virAjamAna hote haiM (sabhA. marutta-(1) eka suprasiddha samrATa, jo prAcInakAlameM isa ") / For Private And Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 248 ) wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww marudgaNa-devatAoMkA eka gaNa (zalya. 45 / 6) / malayadhvaja (pANDya)-pANDya dezake eka rAjA, jo marudraNatIrtha-eka tIrtha, jahA~ pavitrabhAvase snAna karanevAlA azvatthAmAke sAtha yuddha karake mAre gaye the (karNa. 20 / manuSya tIrtharUpa ho jAtA hai (anu0 25 / 38) / 19-47) / marubhami (marudhanva)-mAravAr3a pradeza (vartamAna rAja- mallarASTa-eka prAcIna gaNatantra rAjya; yahA~ke adhipati pArthiva sthAna prAnta), jise nakulane pazcima-digvijayake samaya ko bhImasenane parAsta kiyA thA (vartamAna kuzInArA yA jItA thA (sabhA0 32 / 5) / marubhUmike zIrSasthAnameM kuzInagara (kasayA) hI mallarASTrakI rAjadhAnI thaa| kAmyakavana hai, jahA~ tRNavindu sarovara hai (vana0 258 / bauddhagranthoMmeM isakA vizeSa varNana milatA hai / ) (sabhA. 13) kauravoMkI senAkA par3Ava marubhUmimeM bhI par3A thA 30 / 3 bhISma 9 / 44) / arjunane azatavAsake (udyoga0 19 / 30) / marudhanva yA mAravAr3ameM hI liye jina dezoMko upayukta samajhakara cunA thA, unameM uttaGka munirahate the, jinake sAtha dvArakA jAte samaya zrIkRSNa mallarASTra kI bho gaNanA hai (virATa. 1 / 13) / kI bheTa huI thI / zrIkRSNane inheM vizvarUpakA dazana karAyA mazaka-zAkadvIpakA eka janapada, jisameM sampUrNa kaamthaa| unakI pyAsa bujhAneke liye marudezamai uttaGkameva nAoMko pUrNa karanevAle kSatriya nivAsa karate haiM (bhISma. prakaTa honekA bara pradAna kiyA thA (Azva0 adhyAya 53se 11 / 37-38) / 55 tk)| masIra-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 53 ) / maryAdA-(1) eka vidarbharAjakumArI, jo pUvaMzI rAjA mahattara-pAJcajanya nAmaka agnike pA~ca putroM meM se eka, jo avAcInakI patnI thii| isake putra kA nAma 'ariha' thaa| kAzyapake aMzase utpanna hue the (vana0 220 / 1) / yaha devAtithikI patnI maryAdAse bhinna thI (Adi0 95 / 18) / (2) videharAjakI putrI, jo puruvaMzI mahArAja mahAkANe-magadharAja ambubIcakA duSTa mantrI (bhAdi0 203 / devAtithikI patnI aura arihakI mAtA thI ( Adi. 19) / 95 / 23) / mahAkarNI-skandako anucarI eka mAtRkA (zalya 046 / 26) / malaja-eka bhArataM ya janapada (bhISma0 9 / 45) / mahAkAyA-skandako anucarI eka maatRkaa(shly046|24)| mahAkAla-(1) bhagavAn zivake pArSada, jo kuberakI malada-pUrva bhAratakA eka janapada, jise bhImasenane jItA thA sabhAmeM virAjamAna hote haiM (sabhA0 10 / 34) / (2) (sabhA0 30 / 8) / isa janapadake yoddhA kauravapakSameM the aura duryodhanako Age karake yuddhakSetrameM cala rahe the ujjayinI meM ziprAke taTapara sthita eka prAcIna tIrtha, jahA~ 'mahAkAla' nAmaka jyotirliGga sthita hai / vahA~ niyamase (droNa0 7 / 15-16) / rahakara niyamita bhojana karanA cAhiye / vahA~ke koTitIrtha meM malaya-dakSiNa bhAratakA eka parvata, jo kuberakI sabhAmeM snAna-Acamana karanese azvamedhayajJakA phala milatA hai rahakara unakI upAsanA karatA hai (sabhA. 10 / 32) / (vana0 82 / 49) / pANDya aura cola dezoMke rAjA malaya tathA durdura parvatoMse mahAkAza-zAkadvIpakA eka varSa ( bhISma* 13 / 25) / suvarNamaya ghaToMmeM rakhe hue ca.danarasa evaM candana lekara yudhiSThirako bheMTa dene ke liye Aye the (sabhA0 52 / 33. mahAkrauJca-krauJcadvopakA eka parvata (bhISma0 12 / 7) / 34) / sItAkI khojake liye dakSiNa jAnevAle vAnaroMne mahAgaGgA-eka tIrtha, jisameM snAna karake eka pakSataka nirAmalayaparvatako pAra kiyA thA (vana0 282 / 14) / hAra rahanevAlA manuSya niSpApa hokara svargalokameM jAtA hai bhAratavarSake sAta kulaparvatoMmeM malayakI bhI gaNanA hai| na (anu. 25 / 22) / (bhISma 9 / 7) / yahA~ mRtyUne tapasyA kI thI mahAgaurI-bhAratakI eka mukhya nadI, jisakA jala yahA~ke (droNa0 54 / 26) / tripuradAhake samaya zaGkarajIne nivAsI pIte haiM (bhISma0 9 / 33) / malayako apane rathakA yUpa banAyA (droNa. 202 / mahAcUDA-skandakI anucarI eka mAtRkA (shly046/5)| 73) / zukadeva jIkI Urdhvagati ke samaya unake AkAza- mahAjaya-nAgarAja vAsukidvArA skandako diye gaye do pArSamArgameM eka malaya nAmaka parvata AyA thA, jahA~ urvazI dImase eka / dUsarekA nAma 'jaya'thA (shly045|52)| aura vipracitti-ye do apsarAe~ nitya nivAsa karatI haiN| mahAjavA-skandakI anucarI ekamAtRkA (ply.22)| kailAsase Upara ur3anepara unheM yaha parvata milA thA, ataH mahAjAna-eka zreSTha dvija, jo pramadarAke sarpadaMzanake samaya ise dakSiNake malayaparvatase bhinna samajhanA cAhiye (zAnti. dayAse dravita ho use dekhane ke liye Aye the (maadi.8|| 1931) / 24) / . For Private And Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAtejA ( 249 ) mahAzirA mahAtejA-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 70) / mahAbAhu-(1) dhRtarASTra ke sau putroMse eka (Adi. mahAdeva-bhagavAn zivakA eka nAma (udyoga 148 67 / 90) / bhImasenadvArA isakA vadha (doNa. 157 / 4) / ( dekhiye ziva) 19) / (2) dhRtarASTra ke sau putroMmeM eka (Adi. mahAdyuti-eka prAcIna nareza ( Adi0 / / 232 ) / 67 / 105) / mahAbhaya-adharmakI strI nitike garbhase utpanna tIna mahAn-(1) pUruvaMzI rAjA matinArake putra (Adi. nairRta nAmavAle rAkSasoMmeMse eka / zeSa doke nAma bhaya 94 / 14) / (2) prajApati bharata nAmaka agnike putra aura mRtyu haiM (Adi0 66 / 54-55) / pAvaka, jo atyanta mahanIya (pUjya ) honeke kAraNa mahAn kahalAte haiM (vana0 219 / 8) / mahAbhiSa-ikSvAkuvaMzameM utpanna eka prAcIna rAjA, jo satyavAdI aura satyaparAkramI the ( Adi0 96 / 1) / mahAnadI-(1) utkala pradeza (ur3IsA) meM bahanevAlI inhoMne sahasra azvamedha evaM sau rAjasUya yazodvArA indrako eka prasiddha nadI, jahA~ arjuna gaye the (Adi0 214 / saMtuSTa karake svargaloka prApta kiyA thA (Adi0 96 / 7) / mahAnadImeM snAna karake jo devatAoM aura pitaroMkA tarpaNa karatA hai, vaha akSaya lokoMko prApta hotA aura apane 2) / brahmAjIko sabhAmeM baiThe hue mahAbhiSako gaGgAke anAvRta zarIrakI ora dekhaneke kAraNa brahmAjIkA zApa kulakA uddhAra kara detA hai (vana0 84 / 84) / (2) zAkadvIpakI eka nadI (bhISma / 32) / prApta huA (Adi0 96 / 4-7) / inhoMne martya lokameM rAjA pratIpako hI apanA pitA banAneke yogya cunA mahAnandA-eka tIrtha, jisakA sevana karanevAle puruSakI (Adi. 96 / 9) / ye hI pratIpake yahA~ 'zAntanu' svargastha nandanavanameM apsarAe~ sevA karatI haiM (anu0 rUpameM utpanna hue ( Adi0 97 / 17 ke bAda dA. pATha 25 / 45) / aura 19 shloktk)| mahApagA-bhAratakI eka mukhya nadI, jisakA jala yahA~ke mahAbhauma-pUruvaMzI mahArAja arihake putra / inake dvArA nivAsI pIte haiM (bhiissm09|28)| suyazAke garbhase ayutanAyIkA janma huA thA (Adi. mahApA-ghaTotkacake sAthI rAkSasakI savArImeM AyA huA 95 / 19-20) / gajarAja (bhiissm064|57)| yaha eka diggaja hai mahAmatI-maharSi aGgirAkI sAtavIM putrI ( pratipayukta (droNa0 121 / 25-26) / amAvAsyA)(vana0 218 / 7) / mahApamapura-gaGgAke dakSiNa taTapara sthita eka nagara mahAmakha-jayadrathakI senAkA eka yoddhA, jo draupadIharaNake (zAnti0 353 / 1) / samaya yuddha meM nakulake dvArA mArA gayA (vana0 271 / mahApAriSadezvara-skandakA eka sainika ( shly016-17)| 45 / 66) / mahAyazA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya046 / mahApArzva-kailAsaparvatapara mahAdevajIke pUrvottara bhAgameM sthita 28) / eka parvata ( anu0 19 / 21) / mahArava-eka yaduvaMzI kSatriya, jo raivataka parvatapara honevAle mahApumAn-modAkI varSase Age eka parvata (bhISma utsavameM sammilita thA (Adi0 218 / ") / 11 / 26) / mahAraudra-ghaTotkacakA sAthI eka rAkSasa, jo duryodhanadvArA mahApura-eka tIrtha, jahA~ snAnakara tIna rAtataka pavitratA- __mArA gayA thA (bhISma0 91 / 20-21) / pUrvaka upavAsa karanese manuSya carAcara prANiyoM tathA mahAlaya-eka tIrtha, jahA~ chaThe samayataka upavAsapUrvaka eka manuSyoMse prApta honevAle bhayako tyAga detA hai (anu0 mAsataka nivAsa karanese manuSya saba pApoMse mukta ho suvarNa25 / 26) / rAzi pAtA tathA Age-pIchekI dasa-dasa pIr3hiyoMkA uddhAra mahAprasthAnikaparva-mahAbhAratakA eka pradhAna parva / kara detA hai (vana0 84 / 54-55) / mahAbala-skandakA eka sainika (shly045| 71) / mahAvIra-eka prAcIna kSatriya rAjA, jo krodhavazasaMzaka mahAbalA (prathama)-skandakI anucarI eka mAtRkA daityake aMzase utpanna huA thA (Adi0 67 / 66) / (zalya0 46 / 9) / mahAvegA-skandakI anucarI eka mAtRkA (shly043|16)| mahAbalA (dvitIya)-skandakI anucarI eka mAtRkA mahAzirA-eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM (zalya.46 / 26) / virAjate the (sbhaa04|10)| ma. nA0 32-- For Private And Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAzoNa ( 250 ) mahaujA %3 - -- mahAzoNa-zoNabhadra nAmaka nada, jise pAra karake zrIkRSNa, mahiSmatI-maharSi aGgirAkI chaThI putrI / isakA dUsarA nAma arjuna aura bhImasena magadharma pahu~ce the (sabhA0 20 / 'anumati' bhI hai (vana0 218 / 6) / 27) / mahI-eka nadI, jo agnikI utpatti-sthAna batAyI gayI hai mahAzrama-eka tIrtha, jo saba pApoMse chur3AnevAlA hai / jo vahA~ (vana0 222 / 23-26) / eka samaya upavAsa karake eka rAta nivAsa karatA hai, mahendra-eka parvata, yahA~ parazurAmajIkA nivAsa thA / use zubha lokoMkI prApti hotI hai (vana084 / 53. kSatriya-saMhAra karake unhoMne yahA~ tapasyA kI thI (Adi. 54) / yahA~ eka mAsataka upavAsa karanepara manuSya 64 / 4, Adi0 129 / 53) / pANDuputra arjuna utane hI samayameM siddha ho jAtA hai (anu0 25 / / yahA~ gaye the (Adi0 214 / 13) / yaha kuberakI 17-18) / sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatA hai (sbhaa010| mahAzva-eka prAcIna rAjA, jo yamakI sabhAmeM rahakara sUrya- 30) / isa parvatapara jAkara rAmatIrthame snAna karanese putra yamako upAsanA karatA hai ( sabhA0 8 / 19) / / azvamedha yajJakA phala milatA hai (vana0 85 / 16) / mahAsena-skandakA dUsarA nAma ( bana0 225 / 27 yahA~ pUrvakAlameM brahmAjIne yaza kiyA thA / yaha pUrva dizAmeM shly.46|60)| ye brahmAjIkI sabhAmeM rahakara sthita hai (vana0 87 / 22-28) / yudhiSThira tIrthayAtrA unakI upAsanA karate haiM (sabhA0 11 52) / karate hue isa parvatapara gaye the (vana0 114 / 30) / caturdazI tithiko parazurAmajIne mahendraparvatapara padhArakara mahAsvanA-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya. 46 / yudhiSThira Adiko darzana diyA thA (vana0 117 / 16) / bhAratavarSake sAta kulaparvatoMmeMse eka mahendra parvata hai mahAhanu-takSakakulameM utpanna huA eka nAga, jo janamejayake (bhISma. 9 / 11) / sampUrNa pRthvI kazyapajIko dekara sarpasatrameM jala marA thA (aadi057|10)| unakI AjJAse parazurAmajI mahendra parvatapara rahane lage mahAhada-eka uttama tIrtha, jisameM snAna karanevAlA mAnava (droNa. 70 / 22-23 // vana. 117 / 14) / kabhI durgatimeM nahIM par3atA aura pracura suvarNarAzi prApta mahendrA-bhAratakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke kara letA hai (vana0 84 | 144-145) / jo mahAhradameM nivAsI pIte haiM (bhISma. 9 / 22) / snAna karake zuddhacitta ho eka mAsataka nirAhAra rahatA hai, use jamadagnike samAna sadgati prApta hotI hai (anu. mahezvara-bhagavAn zivakA eka nAma ( udyoga 25 / 48) / mahottha-eka pazcima bhAratIya janapada, jisake adhipati rAjarSi mahiSa yA mahiSAsura-eka asura, jisane devatAoMko __ Akrozako nakulane jItA thA (sabhA0 32 / 6) / parAsta karake rudrake rathapara AkramaNa kiyA thA (vana0 231 / 85) / skandadvArA isakA vadha (vana0 231 / mahAdara-( 1 ) kazyapadvArA kadrUka gabhara mahodara-(1) kazyapadvArA kadrUke garbhase utpanna eka nAga 96 zalya. 46 / 74) / ise bhagavAn mahezvaradvArA (Adi0 35 / 16) / (2) dhRtarASTra ke sau putroMmeMse vara prApta honekI carcA ( anu0 14 / 214) / eka (Adi067 / 98) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. 157 / 19) / (3) eka prAcIna RSi, mahiSaka ( mAhiSaka )-(1) eka dakSiNa bhAratIya jinakI jA~dhameM zrIrAmajIdvArA mAre gaye eka rAkSasakA mastaka janapada (vartamAna maisUra rAjya) (bhISma 9 / 59) / cipaka gayA thA, jo auzanasa tIrthameM chUTA / isI kAraNa mAhiSaka Adi dezoMke dharma-AcAra-vyavahAra dUSita hai usa tIrthakA nAma 'kapAlamocana' huA (zalya. 39 / (krnn044| 43) / (2) eka jAti, jo pahale 11-22) / kSatriya thI, kiMtu brAhmaNoMkI kRpAdRSTi prApta na honese mahodarya-sAyaM-prAtaH smaraNa karaneyogya eka nareza (anu. zUdra ho gayI (anu. 33 / 22-23) / arjunane 165 / 52) / azvamedhIya azvakI rakSA karate samaya ina sabako jItA mahaujA-(1) eka kSatriya-nareza, jo pA~caveM kAleyake thA ( Azva0 83 / ) / aMzase utpanna hue the (Adi0 67 / 52) / inako mahiSadA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. 46 / pANDavoMkI orase raNa-nimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA gayA 28) / thA (udyoga. 4 / 22) / (2) eka kSatriyakula, mahiSAnanA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / jisameM varayu' nAmaka kulAnAra rAjA utpanna huA thA 25) / (udyoga074 / 15) / For Private And Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAkandI ( 251 ) mAdrI mAkandI-rAjA drupadakA gaGgAtaTavartI nagara ( Adi. mAtarizvA-garur3akI pramukha saMtAnoMse eka (udyoga 137 / 73) / 103 / 14) / mAgadha-kaurava-pakSake magadhadezIya yoddhA (bhISma0 51 / mAtali-indrakA sArathi / isakA arjunako svargalokameM 12) / calaneke liye indrakA saMdeza sunAnA ( vana0 42 / mAgha-(bAraha mahInoM meMse eka, jisa mAsakI pUrNimAko 11-14) / isakA arjunako indra ke divya sthapara biThA'maghA nakSatrakA yoga ho, use 'mAgha' kahate haiN| yaha kara gandhamAdanapara le AnA aura pANDavoMko kartavyakI pauSake bAda aura phAlgunake pahale AtA hai| ) mAgha mAsa zikSA denA (vana0 165 / 1--5) / indrakA ratha lekara kI amAvAsyAko prayAgarAjameM tIna karor3a dasa hajAra zrIrAmakI sevAmeM upasthita honA (vana0 290 / 13. anya tIrthoMkA samAgama hotA hai / jo mAghake mahIne meM 14) / isakA apanI putrI guNakezIke nimitta vara prayAgameM snAna karatA hai, vaha saba pApoMse mukta hokara svargameM khojaneke liye nikalanA (udyoga. 97 / 20-21) / jAtA hai (bhanu0 25 / 36-38) / jo mAgha mAsameM mArgameM nAradajIse bheMTa aura unake sAtha pRthvIke nIceke brAhmaNako tila dAna karatA hai, vaha kabhI naraka nahIM dekhatA lokameM jAkara vara khojanA (udyoga0 adhyAya 98 se 103 hai ( anu0 66 / 8) / jo mAgha mAsako niyamapUrvaka tk)| nAgakumAra sumukhake sAtha apanI kanyAko eka samaya bhojana karake bitAtA hai, vaha dhanavAn kulameM byAhanekA nizcaya karanA (udyoga0 103 / 25-26) / janma lekara apane kuTumbIjoMmeM mahattvako prApta hotA hai Aryakase sumukhako jAmAtA banAnekI bAta kahakara indrake (anu. 106 / 31) / mAgha mAsakI dvAdazI tithiko pAsa calaneke liye prastAva karanA ( udyoga. 104 / dina-rAta upavAsa karake bhagavAn mAdhavakI pUjA karanese 18-21) / sabake vandanIya puruSake viSayameM isakA upAsakako rAjasUya yajJakA phala prApta hotA hai aura vaha indrake samakSa prazna upasthita karanA (anu. 96 / 22 apane kulakA uddhAra kara detA hai (anu.109| 5) / ke bAda dA0 pATha, pRSTha 5787) / mAgha mAsake zuklapakSakI aSTamI tithiko bhISmajIne deha- mAtRtIrtha-kurakSetrakI sImAmeM sthita eka prAcIna tIrtha, tyAgake liye bhagavAn zrIkRSNase AjJA mA~gI ( anu. jisameM snAna karanese saMtati bar3hatI hai aura vaha puruSa kabhI 167 / 28-45) / kSINa na honevAlI sampattikA upabhoga karatA hai (vana0 mATharavana-dakSiNakA eka tIrtha, jahA~ sUryake pArzvavartI devatA 83 / 58) mATharakA vijayastambha suzobhita hotA hai ( bana0 88 / mAdravatI-abhimanyuputra rAjA parIkSitkI dharmapatnI tathA 1.) / janamejayakI mAtA ( Adi. 95 / 85 ) / pANDukI mANivara-eka yakSa, jo mandarAcalameM nivAsa karate haiM dvitIya patnI tathA nakula-sahadevakI mAtA mAdrIko bhI (vana0 139 / 5) 'mAdravatI' kahA jAtA thA (Azva0 52 / 56) / mANDavya-eka prasiddha brahmarSi, jo dhairyavAn, saba dharmoke mAdrI-madradezake rAjAkI putrI, madrarAja zalyakI bahina, jJAtA, satyaniSTha aura tapasvI the (Adi0 106 / 2.3) (vizeSa dekhiye aNImANDavya) pANDukI dvitIya patnI tathA nakula sahadevakI mAtA / ye 'dhRti' nAmaka devIke aMzase utpanna huI thIM ( Adi. mANDavyAzrama-tIrthasvarUpa eka Azrama, jahA~ kAzirAjakI 67 / 160) / sAdhvI yazasvinI mAdrIkI prazaMsA sunakanyAne kaThora vratakA Azraya lekara snAna kiyA thA kara bhISmakA zasyake yahA~ jAkara pANDuke liye inakA (udyoga. 186 / 28-29) / varaNa karanA, zalyake kuladharmake anusAra kanyAke zulkamAtaGga-eka muni, jinake vacana pramANarUpameM grahaNa kiye rUpameM inheM bahuta dhana denA, zalyakA apanI bahinako jAte haiN| ve vacana ye haiM-vIra puruSako cAhiye ki vaha alaMkRta karake bhISmajIke hAthameM sauMpa denA aura bhISmajIsadA udyoga hI kare / kisIke sAmane natamastaka na ho; kA mAdrIko sAtha lekara hastinApurameM AnA (Adi. kyoMki udyoga karanA hI puruSakA kartavya-puruSArtha hai| 112 / 1-17) / zubha dina aura zubha muhUrtameM pANDuvIra puruSa asamayamai naSTa bhale hI ho jAya, paraMtu kabhI dvArA mAdrIkA vidhipUrvaka pANigrahaNa (Adi.12 zatruke sAmane sira na jhukAye (udyoga. 127 / 18) / mAdrIkA apane patike sAtha vanameM nivAsa 19-20) / (Adi0 113 / 6) / zApagrasta honepara saMnyAsa lenekA mAtaGgI-krodhavazAkI krodhajanita kanyA / isane hAthiyoMko nizcaya karake pANDukA kuntIsahita mAdrIko hastinApurameM janma diyA thA (Adi. 66 / 31, 66) / jAnekI AzA denaa| inakA patike sAtha rahakara vAnaprastha-dharmake For Private And Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAdreyajAGgala ( 252 ) mAndhAtA pAlanakI icchA prakaTa karanA, anyathA prANatyAgakA nizcaya honA ( udyoga0 120 / 25) / (2) skandakI batAnA (Adi. 118 / 1-30) / putra prAptike hetu anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 7) / mujhapara bhI kuntIdevI anugraha kareM-isa prakAra inakI mAnavarjaka-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 1 / 50) / pANDuse prArthanA (Adi0 123 / 1-6) / azvinI-' . mAnavI-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke kumArodArA inake garbhase nakula tathA sahadevakA janma nivAsI pIte haiM (bhISma0 9 / 32) / (Adi0 123 / 16) / pANDuke nidhanapara inakA vilApa ( Adi. 124 / 17 ke bAda dA0 pATha ) / mAnasa-(1) vAsukikulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatrameM dagdha ho gayA ( Adi. 57 / pANDuke sAtha satI honeke liye apaneko AjJA pradAnake nimitta inakI kuntIse prArthanA (Adi. 124 / 25 5) / (2) dhRtarASTrakulameM utpanna eka nAga, jo 28 dA. paatthshit)| zatazRGganivAsI RSiyodvArA sarpasatrameM bhasma ho gayA ( Adi. 57 / 16) / inako AzvAsana tathA satI na honeke liye anurodha (3) himAlayapara sthita eka prAcIna sarovara, jahA~ (Adi0 124 / 28 ke baad)| apane antima samaya uttara-digvijayake avasarapara arjuna padhAre the (sabhA0 28 / 4) / mAnasasarovarake Asa-pAsa nivAsa karanevAle meM inake dvArA pANDavoMko zikSA (Adi. 124 / 28 ke bAda dA. paatth)| kuntIse AjJA lekara inakA sAdhakako yugake antameM pArSadoM tathA pArvatIsahita icchAnusAra rUpa dhAraNa karanevAle bhagavAn zaGkarakA pratyakSa citArohaNa (Adi0 124 / 31) / dhRtarASTrakI AjJAse darzana hotA hai| isa sarovarake taTapara caitra mAsameM kalyANavidura AdidvArA pANDu aura mAdrIkI asthiyoMkA rAjocita DhaMgase dAha-saMskAra tathA bhAI-bandhuodArA inake liye kAmI yAjaka aneka prakArake yajJoMdvArA parivArasahita pinAkadhArI bhagavAn zivakI ArAdhanA karate haiN| isa jalAJjali-dAna (Adi. 126 adhyaay)| mAdrIkA apane patike sAtha mahendrabhavanameM nivAsa (svargA. 4 / sarovara meM zraddhApUrvaka snAna aura Acamana karake pApa20, svargA0 5 / 15) / mukta huA jitendriya puruSa zubha lokoMmeM jAtA hai / isa sarovarakA dUsarA nAma ujAnaka hai| yahA~ bhagavAn skanda mAdreyajAGgala-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 39) / tathA arundhatIsahita maharSi vasiSThane sAdhanA karake siddhi mAdhava-mauna, dhyAna aura yogase zrIkRSNakA bodha athavA aura zAnti prApta kI hai ( vana0 130 / 14-17) / sAkSAtkAra hotA hai, isaliye unheM 'mAdhava' kahate haiM yahA~ke haMsarUpadhArI maharSi zarazayyApara par3e hue bhiissmjii(udyog070|4)| ko dekhaneke liye Aye the ( bhISma0 119 / 98 99) / yaha sarovara eka pavitra tIrtha hai (zAnti. mAdhavI-(1) rAjA yayAtikI putrI, jo tapasvinI aura 152 / 12-13) / upazruti devIne zacIko isI mRgacarmasamAvRta hokara mRgavratakA pAlana kara rahI thii| sarovarapara kamalanAlameM chipe hue indrakA darzana karAyA isakA aSTaka Adi putroMko yayAtikA paricaya denA, thA / devatAoMne vasiSThajIkI zaraNa le isa sarovarake taTapara apane puNyoMdvArA svarga jAneke liye isakA yayAtiko kisI samaya yajJa Arambha kiyA thA ( anu0 155 / AzvAsana (Adi0 93 / 13 ke bAda, pRSTha 282) / yayAtikA gAlavako apanI kanyA mAdhavI sauMpanA (udyoga mAnasadvAra-mAnasarovarake pAsakA eka parvata jo usakA dvAra 115 / 12) / mAdhavIkA gAlavase apane manakI bAta mAnA jAtA hai| isake madhyabhAgameM parazurAmajIne apanA kahanA ( udyoga0 116 / 10-13) / isake garbhase Azrama banAyA thA (vana0 130 / 12) / ayodhyAnareza haryazvadvArA vasumAn ( vasumanA) kI utpatti (udyoga0 116 / 16) / kAzirAja divodAsake dvArA mAnuSatIrtha-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka lokavikhyAta tIrtha, jahA~ vyAdhoMke bANoMse ghAyala hue mRga usa sarovarameM isake garbhase pratardanakA janma (udyog0117|18)| uzInarake dvArA zibi nAmaka putrakI utpatti ( udyoga gote lagAkara mAnava-zarIra pA gaye the; isIliye usakA 118 / 20) / vizvAmitrake dvArA isake garbhase aSTakakA nAma mAnuSatIrtha huA / vahA~ brahmacarya-pAlanapUrvaka ekAgra citta ho snAna karanevAlA mAnava pApamukta ho svargajanma (udyoga. 119 / 18) / isake svayaMvarakA varNana lokameM pratiSThita hotA hai (vana0 83 / 65-66) / (udyoga. 1201-5) / isakA svayaMvarameM tapovanakA varaNa karake mRgIrUpase tapa karanA (udyoga. mAndhAtA-ikSvAkuvaMdhIya mahArAja yuvanAzvake putra (vana. 12. / 5--11) / svargalokase gire hue pitA yayAtike 12 / 41) / yuvanAzvake peTase inakA janma (va liye isakA apane tapake Adhe puNyako deneke liye udyata 126 / 27-28) / mAndhAtA' nAma par3anekA kAraNa For Private And Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAriSa ( 253 ) mArkaNDeya (vana0 126 / 30-31) / inake caritrakA varNana mArutaskandha-devatAoMkA eka vyUha, jisakI rakSAkA bhAra (vana0 126 / 35-44) / ye una rAjAoMmeMse the, skandane liyA thA (vana0 231 / 55) / jinhoMne vaiSNava-yajJa karake uttama loka prApta kara liye the mArutAzana-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 62) / (vn0257|5-6)| saJjayako samajhAte hue nAradajIdvArA mArudha-eka rAjadhAnI athavA rAjA jise dakSiNa-digvijayainakI mahattAkA varNana (droNa0 62 adhyaay)| zrIkRSNadvArA inake yajJa aura prabhAvakA varNana (zAnti. 29 / ke samaya sahadevane jItA thA (sabhA0 31 / 14) / 81-93) / rAjadharmake viSayameM indrarUpadhArI viSNuke mArkaNDeya-(1) eka suprasiddha mahAmuni, jo yudhiSThirakI sAtha saMvAda (zAnti. 64 / 16--30; zAnti0 65 sabhAmeM virAjamAna hote the (sabhA0 4 / 15) / ye adhyaay)| aGgirAputra utathyakA inheM rAjadharmake viSayameM brahmAjIkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karate haiM (sabhA. upadeza (zAnti0 adhyAya 90 se 11 tk)| inakA 11 / 22) / inake dvArA pANDavoMko dharmakA Adeza ananareza vasuhomase daNDakI utpatti AdikA prasaMga pUchanA (vana0 25 / 8-18) / inhoMne payoSNIke taTapara (zAnti0 122 / 11-13) / inhoMne eka hI dinameM usakI mahimA tathA rAjA nRgakI mahattAke viSayameM gAthA sArI pRthvI jIta lI thI (zAnti. 124 / 16) / inake gAyI thI (vn088|5-7)| inake dvArA karmaphaladvArA indrakA atikramaNa (zAnti. 355 / 3) / bRha- bhogakA vivecana (vana0 183 / 61-15) / inakA spatijIse godAnake viSayameM prazna karanA (anu. 76 / / yudhiSThirake praznoMke anusAra maharSiyoM tathA rAjarSiyoMke jiivn4)| ye sadA lAkhoM godAna karate the ( anu0 81 / sambandhI vividha upadezapUrNa kathAe~ sunAnA (vana0 5-6) / inake dvArA mAMsa-bhakSaNa-niSedha (anu0 115 / adhyAya 186 se 232 taka) / mArkaNDeyajIna hjaar61)| hajAra yugoMke antameM honevAle aneka mahApralayoMke dRzya mAriSa-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 60) / dekhe haiN| saMsArameM inake samAna bar3I AyuvAlA dUsarA koI puruSa nahIM hai| mahAtmA brahmAjIko chor3akara dUsarA mAriSA-(1)dasa pracetAoMkI patnI, prAcetasa dakSakI koI inake samAna dIrghAyu nahIM hai / jaba yaha saMsAra devatA, mAtA (aadi.75| 5) / (2) bhAratavarSakI eka dAnava tathA antarikSa Adise zUnya ho jAtA hai, usa pralayanadI, jisakA jala yahA~ke nivAsI pIte haiM (bhiissm09| kAlameM kevala ye hI brahmAjIke pAsa rahakara unakI upAsanA karate haiN| pralayakAla vyatIta honepara brahmAjIke dvArA racI mArIca-eka rAkSasa (jo tATakA rAkSasIkA putra aura gayI jIva-sRSTiko sabase pahale ye hI acchI taraha dekha pAte subAhakA bhAI thaa)| vizvAmitrake yajJameM vighna DAlaneke haiN| inhoMne tatparatApUrvaka cittavRttiyoMkA nirodha karake sarvakAraNa isakA bhAI subAhu zrIrAmake hAthoM mArA gayA aura lokapitAmaha sAkSAt lokaguru brahmAjIkI ArAdhanA kI hai mArIcako bhI gaharI coTa khAnI par3I (sabhA0 38 / 29 aura ghora tapasyAdvArA marIci Adi prajApatiyoMko bhI jIta ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 794) / yaha kapaTa-mRga liyA hai| ye bhagavAn nArAyaNake samIpa rahanevAle bhaktoMmeM banakara sItAjIkA haraNa karAnemeM kAraNa huA (vana. sabase zreSTha haiM / paranokameM inakI mahimAkA sarvatra gAna hotA 147 / 34 ) / isakA rAvaNako samajhAnA (vana0 278 / hai| inhoMne sarvavyApaka parabrahmakI upalabdhike sthAnabhUta 6-7) / rAvaNakI sahAyatA karanA svIkAra karake apanA hRdayakamalakI karNikAkA yaugika kalAse alaukika udaghATanazrAddha-tarpaNa karaneke pazcAt mRgarUpa dhAraNa karake isakA kara vairAgya aura abhyAsase prApta huI divya dRSTidvArA vizvasItAko lubhAnA ( vana0 278 / 10) / zrIrAmake racayitA bhagavAnkA aneka bAra sAkSAtkAra kiyA hai / isaamogha bANase isakI mRtyu, marate samaya isakA rAmake liye sabako mAranevAlI mRtyu tathA zarIrako jarjara banA denesamAna svarameM ArtanAda karake prANa tyAganA (vana0 278 / vAlI jarA inakA sparza nahIM karatI (vana. 188 / 211-23) / 11) / inake dvArA bAlamukundakA darzana (vana0 148 / 92) / inakA bAlamukundake udarameM praveza aura usameM mAruta-eka dakSiNa bhAratIya janapada, dhRSTadyumnadvArA nirmita brahmANDa-darzana (vn.188|100-125)| udarase krauJcAruNabyUhake dAhine pakSakA Azraya lekara yahA~ke bAhara nikalanepara bAlamukundake sAtha inakA vArtAlApa yoddhA khar3e the (bhISma0 50 5.) / (vana. 188 / 130 se 189 / 49 tk)| inake mArutantavya-vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka (anu0 dvArA zrIkRSNakI mahimAkA pratipAdana (vana. 189 / 4 / 54) / 53-57) / inake dvArA kaliyugake samayake bartAvakA For Private And Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mArkaNDeyasamAsyAparva ( 254 ) mAlinI % 3A varNana (vana0 190 / 7--12) / kalki avatArakA mArtikAvata-eka deza, jahA~kA rAjA zAlva thA varNana (vana0 190 / 93-97) / inakA yudhiSThirako (vana014 / 16 vana0 20 / 15) / parazurAmajIne dharmopadeza (vana0 194 / 23-30) / inake dvArA isa dezake kSatriyoMkA saMhAra kiyA thA (dronn...| yudhiSThirako vividha dhArmika viSayoMkA upadeza (vana0 20. 12) / arjunane kRtavarmAke putrako mArtikAvata nagarakA adhyaay)| skandake nAmoMkA varNana tathA stavana (vana rAjA banAyA thA ( mausala0 0 / 69) / 232 adhyAya) / inakA yudhiSThira Adiko zrIrAmakA ArAmakA mArdamarSi-vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka (anu.4| upAkhyAna tathA satI sAvitrIkA caritra sunAnA (vana. adhyAya 273 se 299 tk)| inhoMne dhRtarASTrako tripuravadhakI kathA sunAyI thI (karNa0 33 / 2) / zarazayyA mAla-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 39) / para par3e hue bhISmako dekhaneke liye anya RSiyoMke sAtha mAlatikA-skandakI anucarI eka mAtRkA (shly046|4)| ye bhI gaye the (shaanti047|11) / inheM nAciketase mAlaya-rur3akI pramukha saMtAnoMmeMse eka ( udyoga0 101 / zivasahasranAmakA upadeza milA aura inhoMne upamanyuko 14) / isakA upadeza diyA ( anu0 17 / 79) / inakA mAlava-(1) pazcima bhAratakA eka janapada, jise nakulane nAradajIse nAnA prakArake prazna karanA (anu. 22 / parAjita kiyA thA ( sabhA0 32 / 7) / yahA~ke rAjA dAkSiNAtya paatth)| prayANakAlake samaya bhISmajIke pAsa tathA nivAsI yudhiSThirake rAjasUya yajJameM padhAre the (sabhA0 gaye hue RSiyoMmeM ye bhI the (anu. 26 / 6) / 34 / 11) / mAlavadezake zastradhArI kSatriyarAjakumAroMne inhoMne mAMsa-bhakSaNake doSa batAye haiM ( anu0 115 / 37 ajAtazatru yudhiSThirako bahuta dhana bheMTa kiyA thA (sabhA0 39) / inakI dharmapatnIkA nAma dhUmorNA thA (anu. 52 / 15) / karNane isa dezapara vijaya pAyI thI 146 / 4) / yudhiSThirane mahAprasthAnase pUrva anya RSiyoM (vana0 254 / 20) / yaha bhAratavarSakA eka pramukha ke sAtha mArkaNDeyajIkA bhI bhagavabuddhise pUjana kiyA thA janapada hai (bhISma0 9 / 60, 62) / mAlavagaNoMne ( mahAprasthAna0 / / 12) / bhISmakI AjJAke anusAra kirITadhArI arjunakA sAmanA mahAbhAratameM Aye hue mArkaNDeyajIke nAma-bhArgava kiyA thA (bhISma0 59 / 76) / bhagavAn zrIkRSNane bhArgavasattama bhRgukulazArdUla bhRgunandana, brahmarSi viprarSi aadi| isa dezake yoddhAoMko jItA thA (droNa 17) / (2) eka prasiddha tIrtha, jo gaGgA aura gomatIke arjunane mAlavayoddhAoMko apane bANoMdvArA gaharI coTa saMgamapara hai ( yaha sthAna vArANasIse lagabhaga solaha mIla pahu~cAyI thI (droNa0 19 / 16) / parazurAmajIne mAlava uttara hai| ) isameM jAkara manuSya agniSToma yajJakA phala dezake kSatriyoMkA apane tIkhe bANoMdvArA saMhAra kiyA thA pAtA aura apane kulakA uddhAra kara detA hai (vana0 84 / (dronn070|11-13) / rAjA yudhiSThirane yuddhameM 80.81) / kruddha ho mAlavasainikoMko yamaloka bheja diyA (droNa. mArkaNDeyasamAsyAparva-vanaparvakA eka avAntara parva 157 / 28) / (2) rAjA azvapatidvArA mAlavIke (adhyAya 182 se 232 tk)| garbhase utpanna eka kSatriya jAti ( vana0 297 / 59-60) / mArgaNapriyA-kazyapakI prAdhA nAmavAlI patnIse utpanna huI putrI (Adi0 65 / 45) / mAlavA-eka nadI, jo nitya smaraNIya hai (anu0 165 / 25) / mArgazIrSa-( bAraha mahInoMmeMse eka, jisa mAsakI pUrNimA mAlavI-madranareza mahArAja azvapatikI bar3I rAnI aura tithiko mRgazirA nakSatrakA yoga ho, use mArgazIrSa kahate sAvitrIkI mAtA: jinake garbhase sau mAlava' saMjJaka putroMke haiM / yaha kArtikake bAda aura pauSake pahale AtA hai|) jo utpanna honekA varadAna prApta huA thA (vana0 297 / mArgazIrSamAsameM eka samaya bhojana karake bitAtA hai aura 59-60) / madrapatikI rAnI mAlavIse sAvitrIke sau apanI zaktike anusAra brAhmaNoMko bhojana karAtA hai, vaha roga aura pApoMse mukta ho jAtA hai (anu0 106 / 17. balavAn bhAI utpanna hue (vana. 299 / 13) / 18) / mArgazIrSa mAsameM dvAdazI tithiko dina-rAta upavAsa mAlinI-(1) kaNva munike Azramake samIpa bahanevAlI karake bhagavAn kezavakI pUjA-arcA karanese manuSya azvamedha eka nadI (kisI-kisIke matameM sahAranapura jilekI yajJakA phala pA letA hai aura usakA sArA pApa naSTa ho jAtA cUkA nadI hI prAcIna mAlinI hai, kucha vidvAn himAlayahai (anu. 109 / 3) / para isakI sthiti mAnate haiM), isake donoM taToMpara kaNva For Private And Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAlyapiNDaka ( 255 ) mAhezvarapura munikA Azrama phailA huA thA aura yaha bIcameM bahatI thI mAsavratopavAsa-phala-jo Azvina mAsako eka samaya (aadi070|21) / isIke taTapara zakuntalAkA bhojana karake bitAtA hai, vaha pavitra, nAnA prakArake janma huA thA (aadi072|10)| (2) zizu- vAhanoMse sampanna tathA aneka putroMse yukta hotA hai kI mAtA, sapta zizumAtRkAoMmeMse eka (vana0 228 / (anu0 106 / 29) / Azvina mAsakI dvAdazI tithi10)| (3) eka rAkSasa-kanyA, jo kuberakI AzAse ko dina-rAta upavAsa karake padmanAbha nAmase bhagavAnkI maharSi vizravAkI paricaryA meM tatpara rahatI thii| vizravAne pUjA karanevAlA puruSa sahasra godAnakA puNyaphala pAtA hai isake garbhase vibhISaNa nAmaka putrako janma diyA thA (anu. 109 / 13) / jo manuSya kArtika mAsameM eka (vana0 275 / 3-8) / (4) aGgadezakI eka samaya bhojana karatA hai, vaha zUravIra, aneka bhAryAoMse samRddhizAlinI nagarI, jo jarAsaMdhadvArA karNako dI gayI saMyukta aura kIrtimAna hotA hai (anu. 106 / 30) / thI (zAnti 5 / 6) / kArtika mAsakI dvAdazI tithiko dina-rAta upavAsa karake mAlyapiNDaka-eka kazyapavaMzI nAga (udyoga. 103 / bhagavAn dAmodarakI pUjA karanese strI ho yA puruSa, go yajJakA phala pAtA hai (anu0 109 / 14) / jo mAlyavAna-(1) eka parvata, jo ilAvRtavarSameM meru aura niyamapUrvaka rahakara caitra mAsako eka samaya bhojana karake mandarAcalake bIca zailodA nadIke donoM taToMke nivAsiyoM- bitAtA hai, vaha suvarNa, maNi aura motiyoMse sampanna mahAn ko jItakara Age bar3hanepara arjunako milA thA (sabhA0 kulameM janma pAtA hai (anu. 106 / 23) / jo caitra 28 / 6 ke bAda dA. pATha, pRSTha 740) / nIlagirike mAsakI dvAdazI tithiko dina-rAta upavAsa karake viSNu dakSiNa aura niSadhake uttara sudarzana nAmaka eka jAmunakA nAmase bhagavAnkI pUjA karatA hai, vaha manuSya puNDarIkavRkSa hai / jisake kAraNa samUce dvIpako jambUdvIpa kahA jAtA yajJakA phala pAtA aura devalokameM jAtA hai (anu0109| hai, vahIM mAlyavAn parvata hai / jambUphalake rasase jambU nadI 7) / jo jyeSTha mAsameM eka hI samaya bhojana karatA hai| bahatI hai / vaha mAlyavAnke zikharapara pUrvakI ora pravAhita vaha anupama zreSTha aizvarya prApta karatA hai ( anu0 106 / hotI hai / mAlyavAn parvatapara saMvartaka aura kAlAgni nAmaka 25) / jo mAnava jyeSTha mAsakI dvAdazI tithiko dina-rAta agnideva sadA prajvalita rahate haiN| isa parvatakA vistAra upavAsa karake bhagavAn trivikramakI pUjA karatA hai, vaha pA~ca-chaH hajAra yojana hai| vahA~ suvarNake samAna kAntimAna gomedhayajJakA phala pAtA aura apsarAoMke sAtha Ananda mAnava utpanna hote haiM (bhiissm07| 27-29) / bhogatA hai (anu0 109 / 9) / (zeSa mahInoMke phala (2) himAcala pradezakA eka parvata, ArTiSeNake una unake nAmake prakaraNameM dekheN|) Azramase gandhamAdanakI ora Age bar3hanese mArgameM pANDavoM- mAThika-eka bhAratIya janapada (bhiissm09| 46) / ko mAlyavAn parvata milA thA, jahA~se gandhamAdana dikhAyI mAhiSmatI-eka prAcIna nagarI, jo rAjA nIlakI rAjadhAnI detA thA (vana0 158 / 36-37) / (3) kiSkindhA thii| dakSiNa-digvijayake samaya sahadevane isa nagarIpara kSetrake antargata eka parvata, jisake samIpa sugrIva aura AkramaNa karake rAjA nIlako parAsta kiyA aura unapara vAlIkA yuddha huA thA (vana0 280 / 26) / ( yaha kara lagAyA (sabhA031 / 25-60) / yaha nagarI tuGgabhadrAke taTapara sthita hai| ) isake sundara zikharapara ikSvAkuke dasave putra dazAzvakI bhI rAjadhAnI raha cukI hai zrIrAmacandrajIne varSAke cAra mAsataka nivAsa kiyA (anu.2|6) mAhiSmatI nagarImeM sahasra bhujadhArI (vana0 280 / 4.) / parama kAntimAn kArtavIrya arjuna nAmavAlA eka haihayavaMzI mAvella-samrAT uparicara vasuke caturtha putra ( Adi0 63 / rAjA samasta bhUmaNDalakA zAsana karatA thA (anu0 30-31) / mahAbalI mAvella yudhiSThirake rAjasUya yajJameM 152 / 3) / padhAre the (sabhA0 34 / 13-14) / mAvellaka-eka janapada, jahA~ke yodAoMko sAtha lekara mAheya-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 49) / trigartarAja suzarmA arjunase lar3aneke liye calA thA mAhezvarapada-yaha somapada nAmaka tIrthakA eka avAntara (droNa0 17 / 20) / arjunadvArA mAvellaka yoddhAoM- tIrtha hai / isameM snAna karanese azvamedha yajJakA phala prApta kA saMhAra (droNa0 19 / 16-16) / droNAcAryako hotA hai (vana0 84 / 119) / Age karake mAvellakoMkA arjunapara AkramaNa (droNa. mAhezvarapura-eka tIrtha, jisameM jAkara bhagavAn zaGkarakI 91 / 35-44) / arjunadvArA inake mAre jAnekI pUjA aura upavAsa karanese mAnava sampUrNa manovAJchita carcA (krnn05|48-49)| kAmanAoMko prApta kara letA hai (vana0 84 / 129) / For Private And Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra mAhezvarIdhArA www.kobatirth.org ( 256 ) mAhezvarIdhArA-eka tIrtha, isakI yAtrA karanese azvamedha yajJakA phala prApta hotA hai aura kulakA uddhAra ho jAtA hai ( vana0 84 / 117 ) / mitra - bAraha AdityoM meM se ek| inakI mAtAkA nAma aditi aura pitAkA kazyapa thA ( Adi0 65 / 15 ) / ye anya AdityoMke sAtha pANDunandana arjunake janma - kAlameM unakA mahatva bar3hAte hue AkAzameM khar3e the ( Adi0 122 / 66-67 ) / khANDavavana- dAhake samaya indrakI orase zrIkRSNa aura arjunapara AkramaNa karaneke liye ye bhI padhAre the aura jisake kinAroMpara chure lage hue the, aisA cakra lekara khar3e the ( Adi0 226 / 36 ) / mitra devatA devarAja indrakI samAmeM virAjamAna hote haiM ( sabhA0 7 / 21 ) / inhoMne skandako suvrata aura satyasaMgha nAmaka do pArSada pradAna kiye ( zalya0 45 / 41-42 ) / mitra - pAJcajanya nAmaka agnike putra / pA~ca devavinAyakoM meMse eka ( vana0 220 | 12 ) / mitradeva - trigartarAja suzarmAkA bhAI, jo arjunadvArA mArA gayA ( karNa0 27 / 3 --25) / mitradharmA - pAJcajanya nAmaka agnike putra / pA~ca deva vinAyakoMmeMse eka ( vana0 220 / 12 ) / mitravardhana - pAJcajanya nAmaka agnike putra / pA~ca deva - vinAyakoMmeMse eka ( vana0 220 / 12 ) / mitravarmA - trigartarAja suzarmAkA bhAI, jo arjunadvArA mArA gayA ( karNa0 27 / 3-23) / 1 mitravAn pAJcajanya nAmaka agnike putra / pA~ca devavinAyakoM se eka ( vana0 220 | 12 ) / mitravinda - eka devatA; rathantara nAmaka agniko dI huI havi inakA hI bhAga hai ( vana0 220 | 19 ) / mitravindA - ( avantI- narezakI putrI tathA vinda-anuvinda kI bahina ) bhagavAn zrIkRSNakI ATha paTarAniyoMmeMse eka / dvArakAmeM inakA mahala vaidUryamaNike samAna kAntimAn evaM hare raMgakA thA / use dekhakara yahI anubhava hotA thA ki ye sAkSAt zrIhari hI suzobhita hote haiN| usa prAsAda kI devagaNa bhI sarAhanA karate the / zrIkRSNamaddiSI mitra vindA - kA vaha mahala anya saba mahaloM kA AbhUSaNa-sA jAna par3atA thA ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 815 ) / mitrasaha - ( dekhiye kalmASapAda ) / mitrA - umAdevIkI anugAminI sakhI (vana0 231 / 48) / mitrAvaruNa - sadA sAtha rahanevAle mitra aura varuNa devatA ( zasya0 54 / 14 ) | ( maharSi agastya aura vasiSTha ye donoM mitrAvaruNake putra haiM / ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only mizrakezI mithilA - pUrvottara bhAratakA eka prAcIna janapada, jahA~ videhavaMzI kSatriyoMkA rAjya thaa| rAjA pANDune isa dezapara AkramaNa karake yahA~ke kSatriya vIroMko parAsta kiyA thA ( Adi0 112 / 28 ) / ( Adhunika tirahutakA hI prAcIna nAma mithilA evaM videha hai| mithilA zabda usa janapada kI rAjadhAnI ke liye bhI prayukta huA hai; vedoMke brAhmaNa-granthoM aura upaniSadoM meM bhI mithilA evaM videhakA sAdara ullekha huA hai| ) zrIkRSNa, arjuna aura bhImasena -- indraprasthase magadhako jAte samaya mithilAmeM bhI gaye the ( sabhA0 20 | 28 ) / mithilAmeM hI suvikhyAta, mAtA-pitA ke bhakta dharmavyAdha rahate the; jinake pAsa kauzika brAhmaNako kartavyakI zikSA leneke liye eka satIne bhejA thA ( vana0 206 / 44 se vana0 216 / 32 taka ) / karNane digvijaya ke samaya mithilAko jItA thA vana0 254 / 8 ) / jagajananI sItA mithilA yA videha dezake rAjA janakakI putrI thiiN| unheM vidhAtAne bhagavAn zrIrAmakI pyArI patnI honeke liye racA thA ( vana0 274 / (9) / mithilAkI kanyA honeke kAraNa hI yazasvinI sItA 'maithilI' kahalAtI thIM ( vana0 277 / 2 ) / prAcIna kAlameM mithilApurIke eka rAjA dharmadhvaja nAmase prasiddha the / unake brahmajJAnakI carcA sunakara saMnyAsinI sulabhAke manameM unake darzanakI icchA huii| usane pracura janasamudAyase bharI huI ramaNIya mithilAmeM pahu~cakara bhikSA lene ke bahAne mithilA narezakA darzana kiyA thA zAnti0 320 / 4--12 ) / pitAkI AzA se zukadevajI mithilA ke rAjA janakase dharmakI niSThA aura mokSakA parama Azraya pUchane ke liye mithilApurIko gaye the ( zAnti 0 325 / 6-7 ) / miJjikAmiJjika- zivajIke vIryase utpanna eka jor3A ( bana0 231 / 10 ) / mizraka - ( 1 ) kA eka dala ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha pRSTha 803) / (2) dvArakApurIkI zobhA bar3hAnevAlA eka divya vana ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 812, kAlama 2) / ( 3 ) kurukSetrakI sImA antargata sthita eka uttama tIrtha, jisameM kiyA huA snAna sabhI tIrthoM meM kiye gaye snAna ke samAna phala denevAlA hai ( vana0 83 / 91-92 ) / mizrakezI - eka apsarA, jo kazyapakI prAdhA nAmavAlI patnI se utpanna huI thI ( Adi0 65 / 49 ) / isake garbha se pUruputra raudrAzvake dvArA anvagbhAnu Adi dasa mahAdhanurdharoM kI utpatti huI thI ( Adi0 94 / 8 isane arjunake svAgatameM nRtya kiyA thA ( vana0 43 / 29) /
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mizrI ( 257 ) mudgala (maudgalya) mizrI-eka nAga, jo balarAmajIke paramadhAmagamanake samaya muJjakeza-eka kSatriya gajA, jo nicandra nAmaka asurake unake svAgatArtha prabhAsakSetrameM AyA thA ( mausala. 4 / / aMzase utpanna huA thA (Adi. 67 / 25-26) / 15-16) / pANDavoMkI orase inheM raNa-nimantraNa bhejanekA nizcaya mukuTa-eka kSatriya vaMza, jisameM vigAhana' nAmaka kulAGgAra kiyA gayA thA ( udyoga0 4 / 14) / nareza huA thA (udyoga. 74 / 16) / muapRSTha-himAlayake zikharapara eka rudrasevita sthAna mukuTA-skandakI anucarI ekamAtRkA (shly.46|23)| (zAnti. 122 / 4) / mukhakarNI-skandakI anucarI eka mAtRkA (shly046| muJjavaTa-(1) kurukSetrakI sImAmeM sthita eka sthANutIrtha, 29) / jahA~ eka rAta rahanese mAnava gaNapati-pada prApta karatA hai makhamaNDikA-zizugrahasvarUpA ditikA nAma ( vana (vana0 83 | 22) / (2) gaGgAtaTavartI mahAdevajI230 / 3.) / kA eka parama uttama tIrtha, jahA~ mahAdevajIko praNAma mukhara-eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga0 103 / 16) / karake unakI parikramA karanese gaNapati-padakI prApti hotI hai| vahA~ gaGgAjImeM snAna karanese samasta pApoMse chuTakArA mukhasecaka-dhRtarASTrakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatrameM dagdha ho gayA thA (Adi0 57 / 16) / mila jAtA hai (vana0 85 / 67-68) / - mAvAna-himAlayake pRSThabhAgameM sthita eka parvata, jahA~ macukunda-eka prAcIna rAjarSi, jo yamakI sabhAmeM rahakara mujavAn-hamAlaya sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 21) / umAvalabha bhagavAn zaGkara sadA tapasyA kiyA karate haiM / isakA vizeSa varNana (aashv08|1-12)| pUrvakAlameM dhanAdhyakSa kubera rAjarSi mucukundapara prasanna / hokara unheM sArI pRthvI de rahe the; paraMtu inhoMne use grahaNa mujAvaTa-himAlayake zikharakA eka sthAna, jahA~ parazurAmanahIM kiyaa| ve bole--merI icchA hai ki maiM apane bAha- jIne RSiyoko apanI jaTA bAdhanakA Adeza diyA thA balase upArjita rAjyakA upabhoga kruuN|' isase kubera bar3e (zAnti0 122 / 3) / prasanna aura vismita hue / tadanantara kSatriya-dharmameM tatpara muNDa-kauravadalake muNDadezIya yoddhA ( bhISma0 56 / rahanevAle mucukundane apane bAhubalase prApta kI huI isa 9) / pRthvIkA nyAyapUrvaka zAsana kiyA (udyoga. 132 / 9- muNDavedAGga-dhRtarASTrakulameM utpanna huA eka nAga, jo 11) / eka bAra mucukundane apane balako jAnaneke janamejayake sarpasatrameM dagdha ho gayA ( Adi. 57 / liye alakApati kuberapara AkramaNa kiyA / kuberake bheje 17) / hue rAkSasoMne inakI senAko kucalanA Arambha kiyA / muNDI-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya046 / 17) / taba inhoMne purohitakA dhyAna AkRSTa kiyA / vasiSThajIne mudAvarta-haihayavaMzameM utpanna eka kulAGgAra rAjA ( udyoga. tapobalase rAkSasoMkA saMhAra kara ddaalaa| isapara kuberake 74 | 13) / sAtha inakA vAda-vivAda huA / kuberane inheM rAjya denA / cAhA, para inhoMne nahIM liyaa| apane bAhabalase upArjita muditA-saha nAmaka agnikI bhAryA (vn.222| rAjyakA hI upabhoga kiyA (zAnti074 / 4- mudgara-takSakakulameM utpanna huA eka nAga, jo janamejayake 20) / parazurAmajIse zaraNAgata-rakSAke viSayameM inakA sarpasatramai dagdha ho gayA (Adi0 57 / 10) / nti. 143 / 7) / rAjA kAmbojase inheM mudraparNaka-eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga. 103 / khagakI prApti huI aura inhoMne maruttako diyA (shaanti013)| 166 / 7.) / godAna-mahimAke viSayameM inakA nAma- mudrapiNDaka-kazyapadvArA kadrUke garbhase utpanna eka nAga nirdeza (anu0 76 / 25) / inake dvArA mAMsa-bhakSaNa- (aadi.35|1)| niSedha (anu. 115 / 61) / sAyaM-prAtaHsmaraNIya mudgala (maudgalya )-(1) veda-vidyAke pAraGgata eka mada rAjAoMmeM bhI inakA nAma AyA hai (anu0 165 / brAhmaNa muni, jo janamejayake sarpasatrameM sadasya banAye 54-60) / gaye the (Adi. 53 / 9) / ye kurukSetrameM zilocamukha-eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakA vizeSa Adara , vRttise jIvana-nirvAha karate the (vana0 260 / / ) / karate the (vana 26 / 21) / inake dvArA durvAsAkA svAgata ( bana. 260|14muaketu-ek nareza, jo yudhiSThirakI sabhAmeM baiThate the 22) / inakA devadUtoMse saMvAda tathA svargameM jAnese (samA0 4 / 21) / inakAra karanA (vana0 260 / 32 se vana0 261 / ma. nA. 33-- For Private And Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org muni 44 tk)| inakA dUsarA nAma maudgalya bhI thA ( vana 0 261 / 24 ) / ye maudgalya muni zarazayyApara par3e hue bhISmako dekhane gaye the ( zAnti0 47 / 9 ) / inheM zatadyumnase suvarNamaya bhavanakI prApti ( zAnti0 234 / 32; anu0 137 / 21 ) / (2) eka deza, jise bhagavAn zrIkRSNane jItA thA ( droNa0 11 / 1618) / ( 258 ) muni - (1) dakSa prajApatikI kanyA evaM kazyapakI patnI ( Adi0 65 / 12 ) / inake devagandharva jAtivAle bhImasena Adi solaha putra the ( Adi0 65 / 42-- 44) / ( 2 ) ahara ( ahaH ) nAmaka vasuke eka putra ( Adi0 66 | 23) / ( 3 ) pUruvaMzI mahArAja kuruke dvArA vAhinI ke garbha se utpanna pA~ca putroMmeMse eka / zeSa cAra azvavAn, abhiSyantaH caitraratha aura janamejaya the / ( Adi0 94 / 50 ) / nideza - kauJcapavartI andhakAraka ke bAdakA eka deza ( bhISma0 12 / 22 ) / munivIrya - eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 31 ) / mumucu- dakSiNa dizAkA Azraya lekara rahanevAle eka RSi ( anu0 165 / 39 ) / mura (muru ) - ( 1 ) eka prAcIna deza, jisapara rAjA bhagadattakA zAsana thA ( sabhA0 14 / 14 14 ) / ( 2 ) eka mahAn asura, jo prAgjyotiSapurake rAjA bhaumAsurake rAjya kI sImAkA pAlana karanevAle cAra pradhAna asuroMmeMse eka thA / isake eka hajAra putra the; jinameM dasa putra bhaumAsurake antaHpurake rakSaka the / isa asurane tapasyA karake icchAnusAra varadAna prApta kiyA thA / isane bhaumAsurake rAjyakI sImApara chaH hajAra pAza lagA rakhe the, jo mauravapAzake nAmase vikhyAta the / unake kinAre ke bhAgoM meM chure lage hue the / bhagavAn zrIkRSNa ne una pAzoMko sudarzanacakradvArA kATakara muruko usake vaMzajoMsahita mAra DAlA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha 805-807 ) / murmurA- eka nadI, jo agnikI utpattikA sthAna batAyI gayI hai ( vana0 222 / 25 ) / muSTika - eka asura, jo kaMsakA bhRtya thA / balarAmajI - dvArA isakA vadha ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha 801 ) / eka musala - vizvAmitra ke brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu0 4 / 53) / mUka - ( 1 ) takSaka kulameM utpanna nAga, jo Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mRgatapA janamejayake sarpasatra meM jala marA ( Adi0 57 / 9 ) / (2) eka dAnava, jo sUarakA rUpa dhAraNa karake arjunako mArane kI ghAta meM lagA thA ( vana0 38 / 7 ) / arjunadvArA isakA vadha ( vana0 39 / 16 ) / mUla - ( sattAIsa nakSatroMmeMse eka ) jo mUla nakSatrameM ekAgracitta ho brAhmaNako mUla-phalakA dAna karatA hai, usake pitara tRpta hote haiM aura vaha abhISTa gati pAtA hai ( anu0 64 / 24 ) | mUla nakSatrameM zrAddha karanese ArogyakI prApti hotI hai ( anu0 89 / 10 ) / mArgazIrSamAsake zukla pakSa kI pratipadAko mUla nakSatrase candramAkA yoga honepara candrasambandhI vrata Arambha kare / devatAsahita mUla nakSatra ke dvArA unake donoM caraNoMkI bhAvanA kare ( anu0 110 / 3 ) / mUSaka - eka bhAratIya janapada ( bhISma0 9 / 56, 63 ) / mUSakAda ( mUSikAda ) - kazyapadvArA kadrU ke garbha se utpanna eka nAga ( Adi0 35 / 12 ) / yaha varuNakI sabhA meM rahakara unakI upAsanA karatA hai ( samA0 9 / 10 ) / nAradajIkA mAtaliko isakA paricaya denA ( udyoga 0 103 / 14) / mRgadhUma - kurukSetra kI sImAke antargata eka puNya tIrtha, jahA~ mahAdevajIkI pUjA karanese azvamedha yajJakA phala milatA hai ( vana0 83 | 101 ) | mRgamandA - krodhavazAkI krodhajanita kanyAoMmeMse eka / isIse rIchoM kI utpatti huI ( Adi0 66 / 6062) / mRgavyAdha - gyAraha rudroMmeMse eka / brahmAjIke Atmaja, sthANuke putra ( Adi0 66 / 2 ) / mRgazirA - ( sattAIsa nakSatroMmeMse eka ) mRgazirA nakSatrameM dUdha denevAlI gaukA bachar3e sahita dAna karake dAtA mRtyuke pazcAt isa lokase sarvottama svargalokameM jAte haiM ( anu0 64 / 7 ) / isa nakSatrameM zrAddha karanese tejakI prApti hotI hai (anu0 89 / 3 ) / mArgazIrSamAsameM candravratameM mRgazirAko candramAke netra samajhakara pUjA karanekA vidhAna hai (anu0 110 / 8 ) / mRdbhavaparva - parvakA eka avAntara parva ( adhyAya 258 ) / mRgI- krodhavazA kI krodhajanita kanyAoMmeMse eka / saMsArake samasta mRga isIkI saMtAneM haiM ( Adi0 66 / 6062) / For Private And Personal Use Only mRgatapA - dAnavoMke suvikhyAta dasa kurlemeMse eka ( Adi0 65 / 28-29 ) /
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mRttikAvatI ( 259 ) medhAvI mRttikAvatI-eka janapada, jise karNane jItA thA ( vana0 kara sadA usake samakSa natamastaka rahatA thA ( sabhA* 254 / 10) / 14 / 13) / mRtyu-(1)(puruSa) adharmakI strI nitike garbhase meghavAhinI-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / utpanna tIna putroMmeMse eka / yaha saba prANiyoM kA nAzaka 1.) / hai| isake patnI yA putra koI nahIM hai, kyoMki yaha meghavega-kauravapakSakA eka vIra, jo abhimanyudvArA mArA sabakA antaka hai (Adi. 66 / 54-55) / jApaka gayA thA (droNa. 48 / 15-16) / brAhmaNake pAsa isakA AnA (zAnti. 19932) / zAsandhi-magadha dezakA rAjakumAra, jo sahadevakA putra thA arjunaka nAmaka vyAdha aura sarpake sAtha isakA saMvAda aura unhIMke sAtha draupadI-svayaMvarameM gayA thA ( Adi. ( anu01 / 50-68) / sudarzanadvArA mRtyupara 185 / 8) / azvamedhIya azvakI rakSAke prasaGgameM arjunake vijayakA varNana ( anu0 2 / 48-67) / (2) sAtha isakA yuddha aura parAjaya (Azva0 82 adhyaay)| (strI) brahmAnIke zarIrase nArIrUpameM isakI utpatti (droNa0 53 / 17.18 zAnti0 257 / 15) / meghakhanA-skandakI anucarI eka mAtRkA (shly046|8)| brahmAdvArA saMhArakAryake sauMpe jAnepara isakA rodana (droNa meda-airAvatakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpa53 / 22-23, zAnti. 257 / 21) / isakI ghora satrameM jalakara bhasma ho gayA (Adi. 57 / 11) / tapasyA (droNa. 54 / 17-26 zAnti0 258 / 15- medinI-pRthvIkA eka nAma / bhagavAn viSNudArA madhu aura 24) / brahmAse varakI yAcanA (droNa. 54 / 30- kaiTabha donoM daityoMke mAre jAnepara unakI lAzeM jalameM 32) / isakA saMhArakArya svIkAra karanA (droNa. 54 / DUbakara eka ho gayIM / jalakI laharoMse mathita hokara una 14 zAnti0 258 / 37) / isakI prabalatAkA varNana donoM daityoMne meda chor3A, usase AcchAdita hokara vahA~kA (zAnti0 319 adhyaay)| jala adRzya ho gayA / umIpara bhagavAn nArAyaNane nAnA mekala-eka bhAratIya janapada aura vahA~ke nivAsI jAti- prakArake jIvoMkI sRSTi kii| una daityoMke medase sArI vasudhA vizeSa (bhISma0 9 / 41)|is dezake yoddhA bhISmakI AcchAdita ho gyii| isaliye medinIke nAmase prasiddha huI rakSAmeM tatpara the (bhISma 51 / 13-14) / kosala- (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. pATha, pRSTha 784) / nareza bRhalake sAtha mekala Adi dezoMke sainika the medhA-dakSa prajApatikI putrI evaM dharmarAjakI patnI-(Adi. (bhISma 87 / 1) / karNane isa dezako jItA yA 66 / 14) / (dronn04|8) / mekala pahale kSatriya thA paratu medhAtithi-H) eka prAcIna maharSi, jo indrakI sabhAmai brAhmaNoMke sAtha IrSyA karanese nIca ho gaye ( anu0 virAjamAna hote haiM (sabhA0 7 / 17) / inake putra 35 / 17-18) / kaNvamuni pUrvadizAke RSi haiM (zAnti0 208 / 27) / meghakarNA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / / inhoMne vAnaprasthakA pAlana karake svarga prApta kiyA hai (zAnti0 244 / 17) / ye uparicara vasuke yazameM meghanAda-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 62 ) / sadasya bane the (zAnti0 336 / 7) / ye divya maharSi mAne gaye haiN| prayANake samaya bhISmajIko dekhaneke liye meghapuSpa-bhagavAn zrIkRSNake rathakA eka divya azva (virATa. 15 / 21 udyoga.83 / 19; droNa.79 / padhAre the aura yudhiSThiradvArA pUjita hue the ( anu0 26 / 38 droNa. 147 // 17 sauptika0 13 / 3, zAnti. 3-1)(2) eka nadI, jo agnikI utpattikA sthAna batAyI gayI hai (vana0 222 / 23) / 53 / 5.) / medhAvika-eka tIrtha, jahA~ devatAoM aura pitaroMkA tarpaNa meghamAlA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. 46 / karanese manuSya azvamedha yazakA phala pAtA tathA medhA prApta kara letA hai (vn045| 55) / meghamAlI-merudvArA skandako diye gaye dopArSadoMmeMse ek| medhAvI-(1) bAladhi munikA putra, jisakA janma pitAkI dUsarekA nAma kAJcana thA (shly045|47)| tapasyAse huA thaa| parvata isakI Ayuke nimitta the / meghavAsA-eka daitya, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI medhAyukta honeke kAraNa isakA nAma medhAvI thaa| yaha bar3A upAsanA karatA hai (sbhaa09|14)| uddaNDa thA (vana0 135 / 35-49) / dhanuSAkSa meghavAhana-eka rAjA, jo jarAsaMdhako mastakakI maNi mAna- munike dvArA isakI Ayuke nimittabhUta parvatoMko bhaisause For Private And Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir medhyA ( 260 ) meru vidIrNa karA diyA gayA; ataH usakI mRtyu ho gayI (vana. 135 / 53) / (2) eka brAhmaNa-bAlaka, jisane pitAko zAnakA upadeza diyA (zAnti0 175 / 9-30) / isake dvArA pitAko zarIra aura saMsArakI anityatAkA upadeza (zAnti0 377 adhyaay)| medhyA-pazcima dizAkA eka puNyamaya tIrtha (vana0 89 / 15) / yaha nadI agnikI utyattikA sthAna mAnI gayI hai (vana. 222 / 23) / sAyaM prAtaHsmaraNIya nadiyoM meM isakA bhI nAma AyA hai (anu. 165 / 26) / menakA-svargalokakI eka zreSTha apsarA, jisane gandharvarAja vizvAvasuse garbha dhAraNa kiyA aura sthUlakeza RSike pAsa apanI putrI pramadarAko janma dekara vahIM tyAga diyA (aadi08|6-7) / isake garbhase vizvAmitradvArA zakuntalAkI utpatti huI (Adi072 / 2-9) / yaha chaH pradhAna apsarAoMmeM ginI gayI hai ( Adi. .4 / 68-19) / arjunake janmotsavameM isane gAna kiyA thA (Adi. 12264) / yaha kuberakI sabhAmeM upasthita hotI hai (sabhA0 10 / 10) / isane arjunake svAgata ke liye indrasabhAmeM nRtya kiyA thA ( vana0 43 / 29) / menA-bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiN| (bhIma0 1 / 23) / meru-suvarNamaya zikharoMse suzobhita eka divya parvata, jo Uparase nIcetaka sonekA hI mAnA jAtA hai, yaha tejakA mahAn puJja hai aura apane zikharoMse sUryakI prabhAko bhI tiraskRta kiye detA hai / isapara devatA aura gandharva nivAsa karate haiM / isakA koI mApa nahIM hai / merupara saba ora bhayaMkara sarpa bhare par3e hue haiN| divya oSadhiyA~ ise prakAzita karatI rahatI haiN| yaha mahAn parvata apanI U~cAIse svargalokako gherakara khar3A hai| vahA~ kisI samaya devatAoMne amRta-prAptike liye parAmarza kiyA thA, isa parvatapara bhagavAn nArAyaNane brahmAjIse kahA thA ki devatA aura asura milakara mahAsAgarakA manthana kareM, isase amRta prakaTa hogA (Adi. 17 / 5-13) / isI meru parvatake pArzvabhAgameM vasiSThajIkA Azrama hai ( bhAdi0 99 / 1) / yaha divya parvata apane cinmaya svarUpase kuberakI sabhAmeM upasthita ho unakI upAsanA karatA hai (sabhA0 1 / 33) / yaha parvata ilAvRtakhaNDake madhyabhAgameM sthita hai| meruke cAroM ora maNDalAkAra ilAkRtavarSa basA huA hai| divya suvarNamaya mahAmeru girimeM cAra prakArake raMga dikhAyI par3ate haiN| yahA~taka pahu~canA kisIke liye bhI atyanta kaThina hai / isakI laMbAI eka lAkha yojana hai| isake dakSiNa bhAgameM vizAla jambUvRkSa hai; jisake kAraNa isa vizAla dvIpako jambUdvIpa kahate haiM (sabhA0 28 / 6 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 740) / atyanta prakAzamAna mahAmeru parvata uttara dizAko udbhAsita karatA haA khar3A hai / isapara brahmavettAoMkI hI pahu~ca ho sakatI hai / isI parvatapara brahmAjIkI sabhA hai, jahA~ samasta prANiyoMkI sRSTi karate hue brahmAjI nivAsa karate haiM / brahmAjIke mAnasa putroMkA nivAsasthAna bhI meru parvata hI hai / vasiSTha Adi saptarSi bhI yahI udita aura pratiSThita hote haiM / merukA uttama zikhara rajoguNase rahita hai| isapara AtmatRpta devatA bhoMke sAtha pitAmaha brahmA rahate haiM / yahA~ brahmalokase bhI Upara bhagavAn nArAyaNakA uttama sthAna prakAzita hotA hai| paramAtmA viSNukA yaha dhAma sUrya aura agnise bhI adhika tejasvI hai tathA apanI hI prabhAse prakAzita hotA hai / parva dizAmeM meru parvatapara hI bhagavAn nArAyaNakA sthAna suzobhita hotA hai| yahA~ yatnazIla jJAnI mahAnmAoMkI hI pahu~ca ho sakatI hai / usa nArAyaNadhAmameM brahmarSiyoMkI bhI gati nahIM hai, phira maharSiyoMkI to bAta hI kyA hai / bhaktike prabhAvase hI yatnazIla mahAtmA yahA~ bhagavAn nArAyaNako prApta hote haiM / yahA~ jAkara manuSya phira isa lokameM nahIM lauTate haiN| yaha paramezvarakA nitya avinAzI aura avikArI sthAna hai| nakSatroMsahita sUrya aura candramA pratidina nizcala merugirikI pradakSiNA karate rahate haiM / astAcalako pahu~cakara saMdhyAkAlakI sImAko lA~ghakara bhagavAn sUrya uttara dizAkA Azraya lete haiN| phira meruparvatakA anusaraNa karake uttara dizAkI sImAtaka pahu~cakara samasta prANiyoMke hitameM tatpara rahanevAle sUrya punaH pUrvAbhimukha hokara calate haiM (vana0 163 / 12-42) / mAlyavAn aura gandhamAdana-ina donoM parvatoMke bIcameM maNDalAkAra suvarNamaya meruparvata hai| isakI U~cAI caurAsI hajAra yojana hai| nIce bhI caurAsI hajAra yojanataka pRthvIke bhItara ghusA huA hai| isake pArzva bhAgameM cAra dvIpa haiM-bhadrAzva, ketumAla, jambUdvIpa aura uttarakuru / isa parvatake zikharapara brahmA, rudra aura indra ekatra ho nAnA prakArake yazoMkA anuSThAna karate haiN| usa samaya tumburu, nArada, vizvAvasa Adi gandharva yahA~ Akara isakI stuti karate haiN| mahAtmA saptarSigaNa tathA prajApati kazyapa pratyeka parvake dina isa parvatapara padhArate haiM / daityosahita zukrAcArya meru parvatake hI zikharapara nivAsa karate haiN| yahA~ke saba rana aura ratnamaya parvata unhIMke adhikArameM hai / bhagavAn kubera unhasi dhanakA caturtha bhAga prApta karake usakA sadupayoga karate haiN| sumeru parvatake uttara bhAgameM divya evaM For Private And Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra meruprabha www.kobatirth.org ( 261 ) ramaNIya karNikAravana hai / vahA~ bhagavAn zaMkara kanerakI divya mAlA dhAraNa karake bhagavatI umAke sAtha vihAra karate haiN| isa parvatake zikhara se dugdhake samAna zveta dhAravAlI puNyamayI bhAgIrathI gaGgA bar3e vega se candrahRdameM giratI haiN| meruke pazcima bhAgameM ketumAla varSa hai, jahA~ jambUkhaNDa nAmaka pradeza hai / vahA~ ke nivAsiyoMkI Ayu dasa hajAra varSoMkI hotI hai| vahA~ke puruSa suvarNake samAna kAntimAn aura striyA~ apsarAoMke samAna sundarI hotI / unheM kabhI roga-zoka nahIM hote / unakA citta sadA prasanna rahatA hai ( bhIma0 6 / 10 - 33 ) / parvatadvArA pRthvIdohana ke samaya yaha meru parvata dogdhA ( duhanevAlA ) banA thA ( droNa0 69 / 18 ) / tripura dAike liye jAte hue bhagavAn zivane meru parvatako apane rathakI dhvajAkA daNDa banAyA thA ( droNa0 202 / 78 ) / merune skandako kAJcana aura meghamAlI nAmaka do pArSada pradAna kiye ( zalya0 45 / 48-49 ) / isane pRthuko suvarNarAzi dI thI (zAnti 0 59 / 1 - 9 ) / yaha parvatoMkA rAjA banAyA gayA thA (zAnti0 222 / 28 ) | vyAsajI apane ziSyoMke sAtha meru parvatapara nivAsa karate haiM ( zAnti0 341 / 22-23 ) / sthUlazirA aura bar3avAmukhane yahA~ tapasyA kI thI ( zAnti0 342 / 5960) / meruprabha- dvArakApurIke dakSiNavartI latAveSTa parvatako gherakara suzobhita honevAle tIna vanoMmeMse ek| zeSa do tAlavana aura puSpakavana the / yaha mahAn vana bar3I zobhA pAtA thA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 813, kAlama 1 ) / bhUta - eka bhAratIya janapada ( bhISma 0 9 / 48 ) / meruvaja - eka nagarI, jo rAkSasarAja virUpAkSakI rAjadhAnI thI ( zAnti0 170 | 19 ) / merusAvarNi (merusAvarNa ) - eka RSi, jinhoMne himAlaya parvata para yudhiSThirako dharma aura jJAnakA upadeza diyA thA ( sabhA0 78 / 14 ) / ye atyanta tapasvI, jitendriya aura tInoM lokoMmeM vikhyAta haiM ( anu0 150 / 4445) / meSa - skandakA eka sainika ( zakhya0 45 / 64 ) / meSa - garuDakI pramukha saMtAnoMmeMse eka ( udyoga0 101 / 12) / maitra - ( 1 ) eka prakAra ke rAkSasa, jinakA sAmanA karaneko taiyAra rahane ke liye yudhiSThirake prati lomaza munikI preraNA huI / ( 2 ) eka muhUrta, jisameM zrIkRSNane istinApurakI yAtrA Arambha kI ( udyoga0 83 / 6 ) / ( 3 ) mainda anurAdhA nakSatra, jisameM kRtavarmAne duryodhanakA pakSa grahaNa kiyA ( zalya0 35 / 14 ) / ( 4 ) kanaka yA suvarNa ( anu0 85 / 113 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maitreya - eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna hote the ( sabhA0 4 / 10 ) / inakA dhRtarASTra tathA duryodhanase pANDavoMke prati sadbhAva rakhanekA anurodha ( vana0 10 | 11-27 ) / inake dvArA duryodhanako zApa ( vana0 10 / 34 ) / hastinApura jAte samaya zrIkRSNa se inakI bheMTa (udyoga0 83 / 67 ke bAda dAkSiNAtya pATha ) / zarazayyApara par3e hue bhISma ke pAsa ye bhI gaye the ( zAnti0 47 / 6) / vyAsajIke sAtha inake dharmaviSayaka praznottara ( anu0 adhyAya 120 se 122 taka ) / mainasila - eka parvatIya dhAtu, jo lAla raMgakI hotI hai ( vana0 158 / 94 ) / mainAka - ( 1 ) kailAsa parvatase uttara dizAmeM sthita eka parvata / isake samIpa hI vindusarovara hai, jahA~ rAjA bhagIrathane gaGgAvataraNake liye bahuta varSoMtaka tapasyA kI thI ( sabhA0 3 / 9-11) / pANDavoMne uttarAkhaNDakI yAtrA ke samaya isa parvatako lA~ghakara Age padArpaNa kiyA thA ( vana0 139 / 1 ) / vindusarovara ke samIpavartI mainAka parvata suvarNamaya zikharoMse suzobhita hai ( vana0 145 / 44 ) / pANDarvodvArA mainAka AdikA darzana ( vana0 158 / 17 ) / kailAsase uttara isakI sthitikA varNana ( bhISma 0 6 / 42 ) / ( 2 ) pazcima dizAkA eka tIrthabhUta parvata, jo vaidUryazikhara ke pAsa narmadAke taTaprAnta hai ( vana0 89 / 11) / yahA~kA tIrthaphala ( anu0 25 / 59 ) / ( 3 ) krauJcadvIpameM andhakArake bAdakA eka parvata ( bhISma 0 12 / 18 ) / mainda - eka vAnararAja, jo kiSkindhA nAmaka guphAmeM rahatA thaa| jise dakSiNa digvijayake samaya sahadeva sAta dinoMtaka yuddha karanepara bhI parAsta na kara sake the, taba maindane svayaM hI prasanna hokara saba prakArake ratnoMkI bheMTa dI aura kahA - 'jAo, buddhimAn yudhiSThira ke kArya meM koI vighna nahIM par3anA cAhiye' ( sabhA0 31 / 18 ) / yaha vAnararAja sugrIvakA mantrI thA aura mahAmanasvI, buddhimAn tathA balI thA ( cana0 280 / 23 ) | zrIrAmacandrajIkA kArya karane ke liye jAtI huI vizAla vAnara senAke rakSakoMmeM eka yaha bhI thA ( vana0 283 / 19 ) / mAyAse adRzya hue prANiyoMko bhI pratyakSa dikhA denekI zaktivAle kuberake bheje hue jalase isane bhI apane netra dhoye the ( vana0 289 / 10 - 13 ) | For Private And Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mokSadharmaparva ( 262 ) yakSiNItIrtha annamrunarwwwwwwwwww mokSadharmaparva-zAntiparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 93 / 43-49) / vIra sAtyakike dvArA raNabhUmimeM 174 se 365 tk)| - Ahata hokara saikar3oM mleccha prANoMse hAtha dho baiThe the modAkI-kesara parvatake pAsa sthita zAkadvIpakA eka varSa (droNa. 119 / 43) / mlecchoMne pANDavasenApara (bhISma. 11 / 26) / atyanta krodhI gajarAja bar3hAye the (karNa022 / 10) / mleccha jAtIya aGgarAja pANDukumAra nakuladvArA mArA modAgiri-eka deza, jahA~ke rAjAko bhImasenane pUrvadigvi gayA (karNa 22 / 18) / mleccha sainika duryodhanakI jayake samaya mAra girAyA thA (smaa030|31)| sahAyatAke liye bar3e roSapUrvaka lar3a rahe the| arjunake modApura-eka nagara, jahA~ke rAjAko uttara-digvijayake sivA aura kisIke liye unheM jItanA asambhava thA avasarapara arjunane parAsta kiyA thA (sabhA0 27 / (karNa073 / 19-22) / arjunako azvamedhIya 11) / azvakI rakSAke samaya bahuta-se mleccha sainikoMkA sAmanA mohana-eka janapada, jise karNane jItA thA (vana0 254 / karanA par3A (Azva073 / 25) / yudhiSThirakI yajJa zAlAmeM brAhmaNoMke leneke bAda jo dhana par3A raha gayA, mauJjAyana-eka RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate haiM use mlecchajAtike loga uThA le gaye ( aashv089| (sabhA0 4 / 13) / hastinApura jAte samaya mArgameM 26) / zrIkRSNase inakI bheMTa (udyoga083 / 64 ke baad)| maurvI-tRNavizeSa; jisakI mekhalA banAyI jAtI hai (droNa. yakRllomA-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 46) / 17 / 23) / yakSa-devayoni-vizeSa yA upadevatA, jo virATaaNDase brahmA mausalaparva-mahAbhAratakA eka pradhAna parva / Adi devatAoMkI utpattike bAda prakaTa hue batAye jAte haiM (Adi. 1 / 35) / zukadevajIne yakSoMko mahAmleccha-eka jAti aura janapada, nandinI gauke phenase mleccha jAtikI sRSTi huii| una mleccha sainikoMne vizvA bhAratakI kathA sunAyI thI ( Adi. 1 / 108) / yakSaloga pulastya munikI saMtAneM haiM ( Adi. 16 / mitrakI senAko titara-bitara kara diyA ( Adi. 174 / 7) / kuberakI sabhAmeM upasthita ho lAkhoM yakSa unakI 38-40) / bhImasenane samudrataTavartI mlecchoM aura unake upAsanA karate haiM (sabhA0 10 / 18) / brahmAjIkI adhipatiyoMko jItakara unase 'kara' ke rUpameM bhA~ti-bhA~tike samAmeM inakI upasthiti batAyI gayI hai ( sabhA. 11 / ratna prApta kiye the (sabhA0 30 / 25-27) / 56) / kuberakA yakSoMke rAjapadapara abhiSeka kiyA gayA samudra ke dvIpoMmeM nivAsa karanevAle mleccha jAtIya rAjAoMko thA (vn0111|10.11)| bhImasenane yakSoM aura mAdrIkumAra sahadevane parAsta kiyA thA ( sabhA0 31 / rAkSasoMko mAra bhagAyA thA (vana0 160 / 57-58) / 66) / nakulane bhI unapara vijaya pAyI thI (sabhA0 sunda-upasundane inheM parAjita aura pIr3ita kiyA thA 32 / 16) / samudrake TApuoMmeM rahanevAle mlecchoMke sAtha (vana0 208 / ) / rAjA bhagadatta yudhiSThirake rAjasUya yajJameM padhAre the (sabhA0 yakSa-graha-eka yakSasambandhI graha, jisake bAdhA karanepara 34 .) / mlecchoMke svAmI bhagadatta bheMTa lekara yudhiSThirake yahA~ Aye the (sabhA0 51 / 14) / jaba __ manuSya pAgala ho jAtA hai (vana0 230 / 53) / pralayakA pUrvarUpa Arambha ho jAtA hai, usa samaya isa prakSayuddhaparva-vanaparvakA eka avAntara parva (adhyAya 154 pRthvIpara bahuta-se mleccha rAjA rAjya karane lagate haiM (vana se 164 tk)| 188 / 34) / viSNuyazA kalki bhUmaNDalameM sarvatra yakSiNI-eka devI, jinake prasAdarUpa naivedhake bhakSaNase brahmaphaile hue mlecchoMkA saMhAra kareMge (vana0 190 / 97) / hatyAse mukti ho jAtI hai (vana0 84 / 105) / karNane apanI digvijayameM mleccha rAjyoMko jIta liyA yakSiNItIrtha-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka lokavikhyAta thA (vana0 254 / 19-21) / eka bhAratIya jana- tIrtha, jahA~ jAnese aura snAna karanese sampUrNa kAmanAoMkI padakA nAma mleccha hai (bhISma0 9 / 57) / mleccha pUrti hotI hai / yaha kurukSetrakA vikhyAta dvAra hai, usakI jAtIya aGga bhImasenadvArA yuddhameM mArA gayA (droNa. parikramA karake tIrthayAtrI manuSya ekAgracitta ho pusskr26|67)| nandinI gause utpanna hue mleccha arjunapara tIrthake tulya usa tIrthameM snAna karake devatAoM aura tIkhe bArNokI varSA karate the; paraMtu arjunane dAr3hIbhare pitaroMkI pUjA kare / isase vaha kRtakRsya hotA aura mukhavAle una sabhI mlecchoMkA saMhAra kara DAlA (droNa. azvamedha yajJakA phala prApta karatA hai| uttama zreNIke For Private And Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yakSmA ( 263 ) yama mahAtmA jamadagninandana parazurAmane usa tIrthakA nirmANa (2) eka rAjakumAra, jo uparicara vasukA putra thA, kiyA hai (vana0 83 / 23-25) / vaha yuddha meM kisIse parAjita nahIM hotA thA (Adi. 63 / yakSmA-eka roga, jise kSaya yA tapedika kahate haiM / candramA- 33) / para kupita hokara prajApati dakSane unhIM ke liye isa rogakI yama-( 1 ) samasta prANiyokA niyamana karanevAle 'sRSTi kI thI (zalya. 35 / 61-62) / yamarAja, jo bhagavAn sUryake putra tathA sabake zubhAzubha yazavAha-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 70) / koMke sAkSI haiM ( Adi074 / 30; Adi. 75 / 22) / inheM zUdra-yonimeM janma leneke liye mANDavya yajJasena-pAJcAla-nareza pRSatake putra (Adi0 130 / RSikA zApa (Adi. 107 / 14-16) / draupadIke 42) / ( dekhiye drupd)| svayaMvarako dekhaneke liye inakA Agamana ( Adi. yati-(1) nahuSake prathama putra, yayAtike bar3e bhAI 186 / 6) / naimiSAraNyameM inake dvArA devatAoMke (Adi0 75 / 30) / ye yogakA Azraya lekara brahma- yajJameM zAmitra-karma-sampAdana (Adi. 196 / ) / bhUta muni ho gaye the (Adi.75 / 31) / (2) khANDavadAhake samaya zrIkRSNa aura arjunase yuddha karaneke vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka (anu0 4 / 58) / liye indrakI orase ye bhI kAladaNDa lekara Aye the yathAvAsa-eka vAnaprasthI RSi, jo vAnaprastha-dharmakA pAlana (Adi0 226 / 32) / ye eka hajAra yuga bItanepara evaM prasAra karake svargalokameM gaye the ( zAnti. 214 / bindusarovarapara yajJakA anuSThAna karate haiM (sbhaa03| 15) / nAradajIke dvArA inakI divya sabhAkA varNana yadu-(1) gajA yayAtike prathama putra, jo devayAnIke garbhase (sabhA0 8 adhyaay)| ye brahmAjIkI sabhAmeM virAja utpanna hue the (Adi. 75 / 35; Adi0 83 / mAna hote haiM (sabhA0 11 51) / inake dvArA 9) / inakA apane pitAko yuvAvasthA denese asvIkAra arjunako daNDAstrakA dAna ( vana0 41 / 25) / karanA (Adi. 75 / 43, Adi0 84 / 5) / damayantI-svayaMvarameM inake dvArA rAjA nalako vara-pradAna yayAtikA inakI saMtAnako rAjyAdhikArase vaJcita honekA (bana0 57 / 37 ) / sAvitrIko aneka vara deneke zApa denA (bhAdi. 84 / 9) / yadukI hI saMtAne pazcAt inakA satyavAnko jIvita karanA (vana0 297 / yAdava kahalAyI ( Adi. 95 / 10) / bhagavAn 11-60) / indrane inheM pitaroMkA rAjA banAyA thA nArAyaNane apane mastakase do keza nikAle, jinameMse eka (udyoga. 16 / 14) / pitaroMdvArA pRthvI-dohanake zveta thA, eka zyAma / ve donoM keza yadukulakI do samaya ye bachar3A bane the (droNa 69 / 26) / tripurastriyoM rohiNI tathA devakIke bhItara praviSTa hue / rohiNIse dAhake samaya ye bhagavAn zivake bANake pukhabhAgameM baladevajI prakaTa hue, jo bhagavAn nArAyaNake zveta keza- pratiSThita hue the (droNa0 202 / 77) / inake dvArA rUpa the aura devakIke garbhase zyAma kezasvarUpa bhagavAn skandako unmAtha aura pramAtha nAmaka do pArSadoMkA dAna zrIkRSNakA prAdurbhAva huA ( Adi. 196 / 32- (zalya. 45 / 30) / maharSi gautamake sAtha inakA 33) / yadu devayAnIke putra aura zukrAcAryake dauhitra the, dharmaviSayaka saMvAda (zAnti. 129 adhyaay)| inake ye balavAna, uttama parAkramase sampanna evaM yAdavavaMzake dvArA jApaka brAhmaNako varadAna (zAnti. 199 / pravartaka the| inakI buddhi bar3I manda thii| inhoMne ghamaMDameM 30) / inako nArAyaNase zivasahasranAmakA upadeza Akara samasta kSatriyoMkA apamAna kiyA thaa| ye pitAke milA aura inhoMne nAciketako isakA upadeza kiyA Adezapara nahIM calate the / bhAiyoM aura pitAkA apamAna (anu. 17 / 178-179) / inakA apane dUtoMko karate the| una dinoM bhUmaNDalameM yadu hI sabase adhika zarmI nAmaka brAhmaNako lAnekA Adeza (anu068| balavAn the aura samasta rAjAoMko vazameM karake hastinA- 6-9) / brAhmaNako tila, jala aura annake dAnakI purameM nivAsa karate the / inake pitA yayAtine atyanta mahimA batalAnA ( anu. 68 / 16-22) / kupita ho inheM zApa de diyA aura rAjyase bhI utAra diyaa| nAciketake sAtha saMvAdameM godAnakI mahimA batAnA jina bhAiyoMne inakA anusaraNa kiyA, unako bhI pitAkA (anu071|18-56) / inake dvArA dharmake rahasyakA zApa prApta huA (ayoga. 149 / 6-11) / inhIM varNana (anu. 130 / 14-33) / inake lokakA yaduke vaMzamai devamIr3ha nAmase vikhyAta eka yAdava ho gaye varNana ( anu. 115 / dA. pATha, pRSTha 5980 se haiM, jinake putrakA nAma zUra thA (droNa0 144 / 6-7) / 5985 tk)| ye muJjavAn parvatapara zivajIkI upAsanA yaduke putrakA nAma kroSTA thA ( anu0 147 / 28) / karate haiM (Azva0 8 / 4-6) / (2) varuNadvArA For Private And Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yamaka ( 264 ) yayAti skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka, dUsarekA nAma thA yamunAdvIpa-yamunAjIke bIcakA eka dvIpa, jahA~ satyavatIatiyama (zalya. 45 / 45) / ne parAzarajIke dvArA vyAsako utpanna kiyA thA ( Adi. yamaka-eka deza aura jAtike loga-yahA~ke rAjA, rAja- 60 / 2) / kumAra aura nivAsI bhI yudhiSThirake yajJameM bheMTa lekara yamunAprabhava-eka tIrtha, jahA~ snAna karake manuSya azvaAye the (sabhA0 52 / 13-17) / medha yajJakA phala pAkara svargalokameM pratiSThita hotA hai yamadUta-maharSi vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka (anu. (vana0 84 / 44) / 4 / 51) / yayAti-eka prAcIna rAjarSi ( Adi0 1 / 229) / yamunA-( sUryaputrI yamunA, jo parama pAvana nadIke rUpameM mahArAja nahuSake dvitIya putra / inake bar3e bhAI yati virAja rahI haiM, kalinda parvatase prakaTa honeke kAraNa inheM yogakA Azraya le brahmabhUta muni ho gaye; ataH ye hI kAlindI kahate haiN| ye yamunottarIse nikalakara prayAga bhUmaNDalake samrATa hue / inhoMne isa pRthvIkA pAlana aura meM AyI haiM, vahA~ gaGgAjIke sAtha inakA saMgama huA hai / bahuta-se yajJoMkA anuSThAna kiyA ( Adi0 75 / 30bhagavAn zrIkRSNakI parama pAvana lIlAsthalI inhIMke 32) / ye aparAjita, mana aura indriyoMko saMyamameM taTapara hai| ye AdhidaivikarUpase bhagavAn zrIkRSNakI rakhanevAle aura bhaktibhAvase devatAoM tathA pitaroMkA paTTamahiSI thiiN|) yamunAjIke dvIpameM parAzarajIne satyavatIke pUjana karanevAle the ( Adi075 / 33) / devayAnI garbhase vyAsajIko utpanna kiyA thA ( Adi060 / aura zarmiSThAse inake pA~ca putroMkI utpatti, putrose 2) / ye gaGgAkI sAta dhArAoM se eka haiM, jo inakA inakI yauvana-yAcanA, kaniSTha putrakI yuvAvasthAse donoM jala pIte haiM, ve pApamukta ho jAte haiM (Adi. 169 / patniyoM aura vizvAcI apsarAke sAtha inake vihAra 19-21) / jarAsaMdhake mantrI aura senApati haMsa tathA tathA kAmabhogase tRpta na hone para inake dvArA vairAgyapUrNa Dimbhaka yamunAjImeM kUdakara mara gaye the (sbhaa014| gAthA-gAna AdikI saMkSipta kathA ( Adi0 75 / 13-44) / vanagamanake samaya pANDava loga yamunAke 34-58) / kue~ meM girI huI devayAnIkA inake dvArA jalakA sevana karake Age bar3he the (vana0 5 / 2) / hAtha pakar3akara uddhAra ( Adi. 78 / 14-23) / saMjayaputra sahadevane yamunAtaTapara lAkha svrnnmudraaoNkii| devayAnIdvArA inase vivAhake liye prArthanA ( Adi0 78 / dakSiNA dekara agnikI upAsanA kI thI (vana. 90 / 23 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| brAhmaNakanyA honeke 7) rAjA bharatane yamunAjIke taTapara paiMtIsa azvamedha kAraNa inakA devayAnIkI prArthanAko asvIkAra karanA yajJokA anuSThAna kiyA thA (vana0 90 / 8) / ye aura usakI anumati le apane nagarako jAnA ( Adi. ArcIka parvatake pAsa bahatI haiM / brahmarSisevita puNyamayI 78 / 23 ke bAda dAkSiNAtya pAThasahita 24 tk)| nadI haiM aura pApake bhayako dUra bhagAtI haiM / inake sakhiyoMke sAtha vicaraNa karatI huI devayAnIse inakI taTapara mAndhAtA aura dAniziromaNi sahadevakumAra somakane vanameM bheMTa (Adi0 8 / 1-7) / yayAti aura yajJa kiyA thA ( vana0 125 / 21-26 ) / inake devayAnIkA saMvAda-donoMkA eka dUsarese paricaya pUchanA taTapara nAbhAgaputra rAjA ambarISane yajJa kiyA thA aura apanA paricaya denA, devayAnIkA inake sAtha (vana0 129 / 2) / agastyajIne yamunA-taTapara ghora vivAhakA prastAva, yayAtikA zukrAcAryake zApase bhaya tapasyA kI thI (vana0 161 / 56) / rAjA zAntanune batAnA, devayAnIkA dhAyako bhejakara apane pitAko yamunAtaTapara sAta bar3e-bar3e yajJoMkA anuSThAna kiyA thA bulavAnA aura unase apaneko rAjA nahuSake hAthameM (vana. 162 / 25) / ye bhAratakI una pramukha nadiyoM meM denekA anurodha karanA, zukrAcAryakA apanI putrIko se haiM, jinakA jala bhAratIya prajA pItI hai ( bhISma rAjAke hAthameM denA aura unheM varNasaGkarajanita adharmake 9 / 15) / bharatane yamunAtaTapara eka bAra sau azva bhayase mukta karanA, sAtha hI zarmiSThAko apanI zayyApara medha yajJa kiye (droNa0 6818) / inhoMne hI isI na bulAneke liye sAvadhAna karanA / yayAtikA devayAnIke nadIke taTapara tIna sau azvamedha yajJa pUrNa kiye the sAtha zAstrokta rItise vivAha tathA do hajAra sakhiyoM(zAnti. 29 / 46) / sahita zarmiSThA evaM devayAnIko sAtha lekara prasannatAyamunAtIrtha-sarasvatI-taTavartI puNya tIrtha, jahA~ aditi pUrvaka inakA apane nagarako jAnA ( Adi. 81 / nandana varuNane rAjasUya yajJakA anuSThAna kiyA thA 8-38) yayAtise devayAnIko putrakI prApti ( Adi. (zalya. 49 / 11-15) / 82 / 4-5) / yayAtiko ekAntameM dekhakara zarmiSThAkA For Private And Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org yayAti inake pAsa jAnA aura apane RtukAlako saphala banAneke liye prArthanA karanA; isa viSaya meM yayAti aura zarmiSThAkA saMvAda | zarmiSThAke kathana kI yathArthatAko svIkAra karake yayAtikA dharmAnusAra use apanI bhAryA banAnA aura inake sAtha sahavAsa karake zarmiSThAkA eka devopama putrako janma denA ( Adi 0 82 / 11 - 27 ) / yayAtiko devayAnIse yadu aura turvasu nAmaka do putrako tathA zarmiSThA ke garbhase, anu tathA pUru nAmaka tIna putroMko janma denA ( Adi0 83 / 9-10 ) / vanameM zarmiSThA ke putroko khelate dekha devayAnIkA yayAtise unake viSaya meM pUchanA / ye yayAtike hI putra haiMyaha patA laganepara devayAnIkA inase rUThakara pitAke pAsa jAnA aura yayAtikA bhI use manAneke liye usake pIchepIche jAnA ( Adi0 83 / 11 - 27 ) | putrIke mukhase yayAtikA aparAdha sunakara zukrAcAryadvArA inako jarAgrasta hone kA abhizApa ( Adi0 83 / 28 - 31 ) / yayAtikA apanI saphAI denA aura zukrAcAryase jarAvasthAkI nivRttike liye prArthanA karanA ( Adi0 83 / 32-38 ) / zukrAcAryakA yayAtiko dUsarese javAnI lekara isa bur3hApAko usake zarIra meM DAla denekI suvidhA denA aura jo putra apanI yuvAvasthA de, usIke liye rAjA hone kA vara pradAna karanA ( Adi0 83 / 3942 ) / inakA yaduse unakI yuvAvasthA mA~ganA aura unake asvIkAra karanepara inakA unheM unakI saMtAnako rAjyAdhikAra se vazcita honekA zApa denA ( Adi0 84 | 1 - 9 ) / inakA turvasuse yuvAvasthA mA~ganA aura unake - dvArA svIkAra na karanepara unako glecchoM meM rAjA honekA zApa denA ( Adi0 84 / 10-15 ) / inakA druhyuse yauvana mA~ganA aura na denepara unheM kabhI bhI unake manoratha siddha na hone, ati durgama dezoMmeM rahane tathA rAjyAdhikAra se vaJcita hokara 'bhoja' kahalAnekA zApa denA ( Adi0 84 / 16-22 ) / inakA anuse unakI javAnI mA~ganA aura unake asvIkAra karanepara unheM jarAgrasta hone, yuvA hote hI unakI saMtAnoMko marane tathA agnihotratyAgI bananekA zApa denA ( Adi0 84 / 23 - 26 ) | inakA pUruse unakI yuvAvasthA mA~ganA, pUrukA inakI AjJAko saharSa svIkAra karanA tathA unake AjJApAlanase saMtuSTa ho inakA pUruko varadAna denA ( Adi0 84 / 27 - 34 ) / inakA sahasra taka viSayasevana karanese bhI usase tRpta na honepara vairAgyapUrNa udgAra, pUruko unakI javAnI lauTAkara vRddhAvasthA grahaNa karanA aura pUruke rAjyAbhiSekakA virodha karanevAlI prajAoMko inakA jyeSTha putroM ko ma0 nA0 34- ( 265 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yayAti rAjya na denekA kAraNa batAkara pUruke rAjyAbhiSeka ke liye unase anumati lenA / prajAvargakI anumati mila jAnepara pUrukA rAjyAbhiSeka karake inakA vanameM jAnA Adi0 85 / 1--33 ) / inake putroM meM yaduse yAdava, turvasuse yavana (turka ), druhyuse bhoja, anuse mleccha jAtike loga aura pUruse paurava hue ( Adi0 85 / 34-35 ) / tapasyA karake inake svarga meM jAne, vahA~se girane, AkAza meM hI Thaharane, vasumAn, aSTaka, pratardana aura zivise milakara satsaMgake prabhAvase punaH svargaloka jAnekI saMkSipta kathA ( Adi0 86 / 1-6 ) / eka hajAra varSoMtaka inakI ghora tapasyA aura svargagamana ( Adi0 86 / 12-17 ) / indrake pUchanepara inakA apane putra pUruko diye hue upadezakI carcA karanA ( Adi0 87 adhyAya ) / AtmaprazaMsA aura anya satpuruSoMkI nindArUpa doSa ke kAraNa puNya kSINa honese indrakI preraNA se inakA svargase nIce giranA aura satpuruSoMke samIpa hI giraneke liye indrase vara prApta karanA ( Adi0 88 / 1-5 ) / inheM AkAzase girate dekha rAjarSi aSTakakA inako AzvAsana dete hue inakA paricaya pUchanA (Adi0 88 / 6 -- 13 ) / yayAtikA aSTakako apanA paricaya denA tathA yayAti aura aSTakakA saMvAda ( Adi0 adhyAya 89 se 90 taka ) | yayAti aura aSTakakA Azrama- dharmasambandhI saMvAda (Adi0 91 adhyAya ) / aSTaka yayAti-saMvAda aura yayAtidvArA dUsaroMke diye hue puNyadAnako asvIkAra karanA (Adi0 92 adhyAya ) / inakA vasumAn aura zivike puNyadAnako bhI asvIkAra karanA, inakI putrI mAdhavIkA Akara inheM praNAma karanA aura apane aSTaka Adi cAroM putroMko inakA paricaya denA tathA dauhitroMke puNyako apanA hI puNya batAkara yayAtise usako grahaNa karane ke liye kahanA tathA putrI aura dauhitroMne merA uddhAra kara diyA aisA kahakara yayAtikA usa puNyako grahaNa karanA aura aSTaka Adi cAroM rAjAoMke sAtha svarga meM jAnA, inake dvArA zivikI zreSThatAkA pratipAdana aura satyakI mahimA kA varNana (Adi 0 93 adhyAya ) / inake do patniyA~ thIM-- zukrAcAryakI putrI devayAnI tathA vRSaparvAkI putrI zarmiSThA / inake vaMzakA paricaya denevAle eka lokakA bhAva isa prakAra hai- devayAnIne yadu aura turvasu nAmavAle do putroMko janma diyA tathA vRSaparvA kI putrI zarmiSThAne druhayu, anu aura pUru ye tIna putra utpanna kiye ( Adi0 95 / 7-9 ) / ye yamasabhA meM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 8 ) / inake dvArA gurudakSiNA deneke liye eka brAhmaNako hajAra gauoMkA dAna ( vana0 195 adhyAya ) / ye For Private And Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir payAtipatana ( 266 ) yAjJavalkya - -- arjuna aura kRpAcAryakA yuddha dekhaneke liye indrake sAtha nandinIne yoni-dezase yavanoMko prakaTa kiyA tathA usake unhIMke vimAnameM baiThakara Aye the ( virATa. 56 / 9- pArzvabhAgase bhI yavana jAtikI utpatti huI (Adi. 1.) / garuDa aura gAlavakA rAjA yayAtike yahA~ jAkara 174 / 36-37) / sahadevane digvijayake samaya inake guruko dene ke liye ATha sau zyAmakarNa ghor3oMkI yAcanA nagarako jItA thA (samA0 31 / 73) / nakulane bhI karanA (udyoga. 114 adhyaay)| ye sahasroM yajJoMkA yavanoMko parAsta kiyA thA (sabhA0 32 / 17) / anuSThAna karanevAle, dAtA, dAnapatiH prabhAvazAlI, kaliyugameM inake isa dezake rAjA honekI bhaviSyavANI rAjocita tejase prakAzita honevAle tathA sampUrNa narezoMke (vana0 188 / 35) / karNane digvijayake samaya svAmI ( samrATa ) the ( udyoga0 115 / 2) / inakA pazcimameM yavanoMko jItA thA (vana0 254 / 18) / gAlavako gurudakSiNAke hetu dhanakI prAptike liye apanI kAmbojarAja sudakSiNa yavanoMke sAtha eka akSauhiNI senA kanyA mAdhavIko samarpita karanA (udyoga0 115 / 5- liye duryodhanake pAsa AyA ( udyoga0 19 / 21.22) / 14) / inake dvArA abhimAnavaza svargameM devatAoM, yavana eka bhAratIya janapada hai (bhISma0 9 / 65) / manuSyoM aura maharSiyoMkI avahelanA (udyoga0 120 / / yavana pahale kSatriya the; paraMtu brAhmaNoMse dveSa rakhaneke 15.16) / inakA svargalokase patana (udyoga0 121 / kAraNa zUdrabhAvako prApta ho gaye ( anu.35 / 18) / 11) / dauhitroMke puNyadAnase inakA punaH svargArohaNa yazakhinI-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya046 / (udyoga0 122 / 15) / inakA brahmAse apane adhaHpatanakA kAraNa pUchanA (udyoga. 123 / 12-13) / yazodA-nanda gopakI patnI, jinakI goda meM bAlakRSNa pala suJjayako samajhAte hue nAradajIdvArA inake dAna-yajJa rahe the| eka dina maiyA yazodA zizu zrIkRSNako eka Adi satkarmokA varNana (droNa. 63 adhyAya) / inake chakar3eke nIce sulAkara yamunAjIke taTapara calI gyiiN| yajJa-vaibhavakA varNana ( zalya. 41 / 33-39 ) / usI samaya zrIkRSNake pairoMse chU jAneke kAraNa chakar3A zrIkRSNadvArA nArada-sRJjaya-saMvAdake rUpameM inake yajJakA ulaTa gayA ( sabhA038 / 29 ke bAda, pRSTha 798) / varNana (zAnti. 29 / 94--99) / inhe nahuSasa yazodhara-(1) pANDava-pakSIya durmukhakA putra (droNa. khagakI prApti huI aura inhoMne pUruko vaha khaGga pradAna 184 / 5) / (2) zrIkRSNake rukmiNI devIke garbhase kiyA (zAnti0 166 / 74) / bodhya RSise zAntike utpanna putra (anu. 14 / 33) / viSayameM inakA prazna (zAnti. 178 / 5) / yazodharA-trigartagajakI putrI, jo puruvaMzI mahArAja hastIkI agastyajIke kamalokI corI honepara inakA zapatha khAnA patnI aura vikuNThanakI mAtA thIM ( Adi0 95 / 35) / ( anu. 94 / 27) / inake dvArA mAMsa-bhakSaNakA niSedha ( anu0 115 / 58-61 ) / yAja-kAzyapa gotrotpanna eka brahmarSi, jo yamunA-taTapara / nivAsa karate the| inake choTe bhAIkA nAma upayAja thaa| yayAtipatana-eka tIrtha, jahA~ jAnese tIrthayAtrIko azvamedha ye vaidika-saMhitAke adhyayanameM sadA saMlagna rahanevAle, yajJakA phala milatA hai (vana0 82 / 18) / sUryabhakta, suyogya aura zreSTha RSi the ( Adi. 166 / yavakrIta-(1) bharadvAjake putra / vedoMkA jJAna prApta karaneke 8) / upayAjake dvArA inakI hIna manovRttikA varNana liye inakI ghora tapasyA (vana0 135 / 16) / indradvArA (Adi0 166 / 16) / droNanAzaka putrakI prAptike inakA tapasyAse nivAraNa (vana0 135 / 38) / rebhya liye inase drupadakI prArthanA (bhAdi. 166 / 22munike prakaTa kiye hue rAkSasadvArA inakI mRtyu (vana. 3.) / droNa-vinAzaka putreSTi yajJameM sahayoga deneke liye 136 / 19) / arvAvasuke prayatnase inakA punarujjIvana inakI upayAja' ko preraNA (Adi. 166 / 32) / (vana0 138 / 22) / ye zarazayyApara par3e hue bhISma- drapadake abhISTa putrake liye yajJameM inakA Ahati denA jIko dekhaneke liye gaye the ( anu0 26 / 6 ) / ( Adi0 266 / 39) / inakI AhutidvArA yajJa(2) ye aGgirAke putra haiM aura pUrva dizAkA Azraya kuNDase dhRSTadyumna evaM draupadIkA prAkaTya ( Adi0 166 / lekara rahate haiM (zAnti0 208 / 26) / 39--44) / yavakSA-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke yAjJavalkya-eka zreSTha RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjanivAsI pIte haiM (bhiissm09|30)| mAna hote the (sbhaa04|12)| ye indrakI sabhAmeM yavana-bhAratavarSakI eka jAti aura janapada-turvasukI saMtAna bhI baiThA karate haiM (sabhA0 / / 12) / ye yudhiSThirake . 'yavana' (yA turka) kahalAyI ( Adi0 85 / 34) / rAjasUya yajJameM adhvarya the ( samA0 33 / 35 ) / For Private And Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yAtudhAnI yudhiSThira www - inakA videharAja janakake pUchanepara vividha jJAnaviSayaka yuddha (droga. 92 / 27 -32) / duryodhanake sAtha isakA upadeza denA ( zAnti0 adhyAya 310 se 318 tk)| yuddha ( droNa0 130 / 30-43 ) / kRpAcAryadvArA gandharvarAja vizvAvasuke caubIsa praznoMkA inake dvArA isakA parAjita honA ( krnn061| 55-56) / isake samAdhAna ( zAnti0 338 / 26---84) / inheM sUrya- dvArA karNake bhAI citrasenakA vadha (karNa0 83 / 39) / devase vedajJAnakI prApti ( zAnti. 318 / 6-12) / azvatthAmAdvArA isakA vadha (sauptika0 8 / 38) / inake sammukha sarasvatIkA prAkaTya ( zAnti. 318 / yadhidhira-mahArAja pANDake kSetraja putra (Adi / 14) / inheM vizvAmitrakA brahmavAdI putra kahA gayA hai 114; Adi0 63 / 115-116 ) / dharmarAjake dvArA (anu0 4 / 51 ) / kuntIke garbhase inakI utpatti tathA inake utpattikAlIna yAtudhAnI-jA vRSAdarbhidvArA yajJase prakaTa kI huI eka grahoMkI sthiti (Adi. 122 / 6-7) / inake janma kRtyA ( anu0 93 / 5.) / tAlAbapara gaye hue kAlameM AkAzavANI huI / usane batAyA ki yaha zreSTha saptarSiyoMse isakA unake nAmakA nirvacana pUchanA ( anu0 puruSa dharmAtmAoMmeM agragaNya, parAkramI evaM satyavAdI 93 / 8.) / zunaHsakha-rUpadhArI indradvArA isakA vadha rAjA hogA / pANDukA yaha prathama putra 'yudhiSThira' nAmase (anu. 93 / 105) / vikhyAta ho tInoM loka meM prasiddhi prApta karegA / yaha yAnasandhiparva-udyogaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya yazasvI, tejasvI aura sadAcArI hogA (Adi0 122 / 47 se 71 tk)| 7-10) / zatazRGganivAsI RSiyoMdvArA inakA nAma karaNa-saMskAra ( Adi. 123 / 19-20) / vasudevake yAmuna-(1) eka bhAratIya janapada ( bhISma0 5 / 51) / purohita kAzyapake dvArA inake upanayana di saMskAra (bhAdi. (2) gaGgA-yamunAke madhyabhAgameM sthita eka prAcIna parvata 123 / 31 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| rAjarSi zukase zikSA ( anu. 68 / 3) / lekara inakA tomara calAnekI kalAmeM pAraMgata honA yAyAta-eka prAcIna tIrtha, jahA~ rAjA yayAtine yajJa kiyA (Adi0 123 / 31 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha thaa| isakI vizeSa mahimAkA varNana (zalya. 41 / 369) / pANDukI citApara ArohaNa karanese pUrva mAdrIne 32-39) / apane putroMke mastaka sUMghe aura yudhiSThirakA hAtha pakar3akara yAyAvara-munivRttise kaThora vratakA pAlana karate hue sadA kahA-putro ! aba bar3e bhaiyA yudhiSThira hI tuma cAroM bhAiyoMke idhara-udhara ghUmate rahanevAle gRhastha brAhmaNoMke eka samUha- pitA haiM' (Adi0 124 / 28 ke bAda dAkSiNAtya pATha, vizeSakA nAma ! jaratkAru muni yAyAvara hI the (Adi. pRSTha 3.3) / zatazRGganivAso muni pANDavoko hastinA13 / 11, 14) / yAyAvaroMke dharmakA varNana (anu. purameM le jAkara bhISmajIse yudhiSThirakA paricaya karAte 142 / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 5932) / hue bole- mahArAja pANDuko sAkSAt dharmarAjadvArA yaha yAska-eka prAcIna RSi, jinhoMne aneka yoMmeM nArAyaNa- putra prApta huA hai| isakA nAma yudhiSThira hai ( bhAdi. kA zipiviSTa nAmase gAna kiyA hai (zAnti0 342 / 125 / 22-23) / duryodhanadvArA jalavihArakA prastAva aura yudhiSThirakA use svIkAra karanA (Adi. 127 / 72) / 35-37) / dharmAtmA yudhiSThirakA bhImasenako na dekhayugandhara-(1) eka parvata yA pradeza ( yahA~ke loga U~TanI kara mAtA kuntIke pAsa jAkara bhImasenake viSayameM pUchanA aura gadahItakake dUdhakA dahI banA lete haiM, jo zAstra aura unake liye cintA prakaTa karanA / bhImasenake kho jAne ke niSiddha hai|) (vana. 129 / 9) / (2) eka samAcArase kuntIkA cintita hokara yudhiSThirako unakI pANDavapakSIya yoddhA, jisane droNAcAryapara dhAvA kiyA khojake liye Adeza denA (Adi. 128 / 4-12) / aura antameM yaha dronndvaar| mArA gayA (droNa. 16 / bhImasenakA nAgalokase Akara apane bar3e bhAI yudhi30-31)| SThirako praNAma karanA aura duryodhanakI kuceSTAko batAnA / yagapa-eka devagandharva, jo arjunake janmotsava padhAre the yudhiSThirakA bhImasenako sarvathA cupa rahanekI salAha denA ( Adi. 122 / 56 ) tathA satata sAvadhAna ho jAnA ( Adi. 128 / 30yudhAmanyu-pANDava-pakSakA eka zreSTha rathI, jo pAJcAladezakA . 35) / inakA droNAcAryase kRpAcAryakI anumati le rAjakumAra thA ( udyoga0 170 / 5) / yaha arjunakA sadA hastinApurameM hI rahakara bhikSA grahaNa ( jIvananirvAha) cakrarakSaka thA ( bhISma0 15 / 19) / isake rathake karaneke liye kahanA ( bhAdi. 130 / 26) / rathapara ghor3oMkA varNana (droNa. 2313) / kRtavarmA ke sAtha baiThakara yuddha karanemeM inakI kuzalatA ( Adi. 135 For Private And Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yudhiSThira ( 268 ) yudhiSThira . 63) / droNAcAryake dvArA inake lakSyavedhakI parIkSA ( Adi0 131 / 71-77) / arjunakA yudhiSThirako drapadake sAtha yuddha karanese rokanA ( Adi. 137 / 26) / dhRtarASTra dvArA inakA yuvarAja-padapara abhiSeka ( Adi0 138 / 2) / yudhiSThirane apane zIla sadAcAra tathA manoyogapUrvaka prajApAlanakI pravRtti ke dvArA apane pitA mahArAja pANDukI kIrtiko bhI Dhaka diyA ( Adi. 138 / 3) / prajAvargakA yudhiSThirako hI rAjya pAneke yogya batAnA (bhAdi0140123-28) bhAiyoMsahita vAraNAvata jAneke liye udyata ho yudhiSThirakA mAnanIya kauravoMse anumati evaM AzIrvAda mA~ganA ( Adi. 142 / 11-16) / hastinApurake brAhmaNoMkA dhRtarASTrake viSama bartAvakI nindA karate hue jahA~ yudhiSThira jAyeM vahIM ghara-bAra chor3akara jAnekA nizcaya karanA, yudhiSThirakA puravAsiyoMko samajhAnA aura dhRtarASTra kI hI AjJAmeM rahaneke liye anurodha karanA ( Adi0 144 / 617) / lAkSAgRhameM kauravoMke kucakrase bacaneke liye inako vidurakA saMketa ( Adi. 144 / 19-26) / 'maiMne ApakI bAta samajha lI, yaha yudhiSThirakA uttara tathA kuntIke pUchanepara yudhiSThirakA vidurake kathanakA unheM tAtparya batAnA ( Adi. 144 / 27-33) / vAraNAvatavAsiyoMse ghire hue dharmarAja yudhiSThira devamaNDalIke bIca sAzcAt indra ke samAna suzobhita hue ( Adi0 145 / 4) / yudhiSThirakA bhImasenase lAkSAgRhako agni- dIpaka padArthose banA huA batAkara usameM sAvadhAnIse kisI gupta sthAnameM rahane aura pApI purocana evaM duryodhanako cakamA dekara vahA~se bhAga nikalaneke liye parAmarza denA (Adi0 145 / 13-31) / vidurake bheje hue khanakase yudhiSThirakI bAtacIta tathA bhAiyosahita apaneko saMkaTamukta karaneke liye usase koI upAya karanekA anurodha ( Adi. 146 / 1-15) / jatugRhako jalAneke liye inakA apane bhAiyoMko parAmarza (aadi.14712-4)| vidurake bheje hue nAvikakA yudhiSThirako vidurakA saMdeza sunAnA aura mAtA evaM bhAiyosahita inheM gaGgAjIke pAra utAranA ( Adi0 148 adhyAya ) / bhISma, kaurava tathA putroM sahita dhRtarASTrakA yudhiSThira Adiko jalAJjali denA, puravAsiyoM tathA bhISmajIkA unake liye zoka evaM vilApa karanA aura vidurakA bhISmajIse ekAntameM yudhiSThira Adike jIvita honekI bAta batAnA (Adi. 149 / 15-18 ke bAda dAkSiNAtya paatthshit)| dharmarAja yudhiSThirakI preraNAse mahAbalI bhImasenakA bhAiyoM aura kuntIko lekara zIghratAke sAtha calanA (bhAdi.19 / 23-26) / bhImasenakA mAtA tathA yudhiSThira AdikI dayanIya dazApara viSAda evaM roSa (Adi0 150 / 21-43) / bhImasenakA hiDimbAko apane jyeSTha bhrAtAkA paricaya denA ( Adi. 151 / 31) / hiDimbAke mukhase bhImasena aura hiDimbake yuddha kI bAta sunakara yudhiSThirakA uchalakara khar3A ho jAnA (Adi. 153 / 13) / hiDimbAko mAraneke liye udyata hue bhImasenako inakA niSedha ( Adi. 154 / 23) / kuntIsahita yudhiSThirase hiDimbAkI bhImasenake liye prArthanA, kuntIkA yudhiSThirase isake liye sammati mA~ganA aura yudhiSThirakA kucha zatoMke sAtha hiDimbAke liye bhImasenako apane sAtha le jAnekA Adeza (Adi. 154 / 4-14 ke bAda dAkSiNAtya pAThasahita ) / bhImasenako baka nAmaka rAkSasake pAsa bhejane ke viSayameM yudhiSThira aura kuntIkI bAtacIta (Adi016: adhyaay)| pAJcAladeza calaneke liye yudhiSThirako mAta kI preraNA aura inakI svIkRti (Adi0 167 / 3-8) / citraratha gandharvakI prANarakSAke liye inakA arjunako Adeza (Adi0 169 / 36-37) / pAJcAlayAtrAke samaya mArgameM brAhmaNoMse yudhiSThirakI bAtacIta (Adi. 183 adhyaay)| zrIkRSNakA pANDavoMko pahacAnakara balarAmajIse yudhiSThira AdikA paricaya denA (Adi. 186 / 9. 10) / kuntIkA yudhiSThirase apane kathanakI satyatApUrvaka draupadIkI adharmase rakSAke liye upAya pUchanA ( Adi0 19 / 3-5) / inakA mAtA kuntIko AzvAsana dekara arjunase draupadIke viSayameM vArtAlApa aura draupadI hama sabhI bhAiyoMkI patnI hogI, aisA nizcaya (aadi0190| 616) / zrIkRSNa aura balabhadrajIkA kumhArake ghara jAkara yudhiSThirako praNAma karanA aura yudhiSThirakA unase kuzala pUchakara yaha jijJAsA karanA ki Apane kaise hameM pahacAna liyA (Adi0 190 / 18-22) / drupadake purohitakA yudhiSThirase una logoMkA paricaya pUchanA aura drupadakI kAmanA batAnA, yudhiSThirakA bhImasenase purohitakA pUjana karAkara unase sAmayika vArtAlApa karanA aura drupadakI kAmanAko saphala batAnA (Adi. 192 adhyaay)| purohitake mu~hase yudhiSThirakA kathana sunakara drupadakA pANDavoMke zIla-svabhAvakI parIkSA karanA tathA una sabako bhojana karAnA (Adi. 193 adhyaay)| inake dvArA apane sabhI bhAiyoMkA paricaya dekara drupadako AzvAsana (Adi. 194 / 8-12) / drupadakA yudheSThirase lAkSAgRhase sakuzala bacakara nikala AnekA samAcAra pUchanA aura yudhiSThira kA unheM saba kucha batAnA (Adi0 194 / 15-17) / draupadIkA vivAha kisake sAtha ho, drupadake yaha pUchanepara-draupadI hama sabhI bhAiyoMkI mahArAnI hogI-aisA unheM uttara For Private And Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yudhiSThira ( 269 ) yudhiSThira denA aura isa kAryako dharmasaMgata batAnA / padakA inake isa nizcayako lokavedaviruddha batAnA aura punaH kuntI Adike sAtha baiTha kara isapara vicAra karaneke liye prerita karanA (Adi. 194 / 20-32) / vyAsajIke pUchanepara draupadIka vivAha ke sambandha meM inakA nirNaya (Adi0 195 / 13-17) / draupadIke sAtha inakA vidhipUrvaka vivAha (Adi0 197 / 11-12) / yudhiSThirakA AdhA rAjya pAkara bhAiyosahita khANDavaprasthameM praveza (Adi. 206 / 23-27) / zrIkRSNakA vizvakarmAdvArA yudhiSThirake liye khANDavaprasthameM eka divya nagarakA nirmANa karAnA, yudhiSThirakA usa nagara evaM bhavanameM praveza tathA dvArakAko jAte hue zrIkRSNase yudhiSThirakI pANDavoMpara kRpA banAye rakhane aura kartavyakI anumati deneke liye prArthanA (Adi. 206 / 28-5 / ke bAda dAkSiNAtya paatthshit)| bhAiyosahita yudhiSThiradvArA dharmapUrvaka prajAkA pAlana (Adi0 207 / 5-8) / inake pAsa devarSi nAradakA zubhAgamana ( Adi0 207 / 9 ke bAda dAkSiNAtya paatthshit)| rAjA yudhiSThiradvArA devarSi nAradakA satkAra tathA nAradajIkA yudhiSThira Adise draupadIke viSayameM kucha niyama banAne ke liye kahakara unheM sunda aura upasundakI kathA sunAnA (Adi0 207 / 18 se Adi0 2." adhyaaytk)| niyamabhaGgakA prAyazcitta karaneke liye AjJA mA~ganevAle dhanaMjayako yudhiSThirakA vanameM jAnese rokanA ( Adi. 212 / 27-33) / subhadrAharaNake liye inakI arjunako anumati (Adi0 218 / 25) / subhadrAke liye daheja lekara Aye hue zrIkRSNa-balarAma AdikA yudhiSThirase milanA tathA yudhiSThiradvArA una sabakA satkAra (Adi0 220 // 38--43) / abhimanyuke janmapara yudhiSThirakA brAhmaNoMko dasa hajAra gauoMkA dAna karanA (Adi. 220 / 69) / draupadIkA yudhiSThirase prativibhyanAmaka putra prApta karanA ( Adi. 63 / 122-123, Adi. 95 / 75, Adi0 220 / 79) / inake dvArA zibirAjakumArI devikAke garbhase yaudheyakI utpatti ( Adi. 95 / 76) / yudhiSThira aura unake rAjyakI vizeSatA (Adi0 221 / 2-16) / zrIkRSNa kA mayAsurako dharmarAja yudhiSThirake liye eka divya sabhAbhavana banAneke liye Adeza denA (sbhaa011-13)| zrIkRSNake dvArakA jAte samaya unake rathapara dArukako haTAkara rAjA yudhiSThirakA svayaM baiThanA aura ghor3oMkI bAgaDora sa~bhAlanA (samA. 2 / 16-17) / mayAsurakA dharmarAja yudhiSThirako unake liye divya sabhAbhavana taiyAra ho jAnekI sUcanA denA (sabhA0 3 / 37) / manirmita sabhAbhavanameM inakA praveza (sbhaa0|1-6)|naarddvaaraa inako vividha maGgalamaya upadeza ( sabhA0 5 adhyAya ) / inakI divya sabhAoke viSayame jijJAsA aura nArada dvArA unakA varNana ( sabhA0 adhyAya 6 se 11 tk)| rAjasUya-yaza karaneke liye inako nAradadvArA pANDukA saMdeza (sabhA. 12 adhyaay)| inakA rAjasUya yajJaviSayaka saMkalpa aura usake viSayameM bhAiyoM, mantriyoM, muniyoM aura zrIkRSNase salAha lenA (sabhA0 13 adhyAya) / zrIkRSNakI yudhiSThirako rAjasUya yajJake liye sammati ( sabhA0 14 adhyaay)| rAjasUya yajJase pahale jarAsaMdhako mArane ke liye inako zrIkRSNakI salAha ( sabhA0 15 adhyaay)| jarAsaMdhako jItaneke viSayameM inake utsAhahIna honepara arjunakA inake prati utsAhapUrNa udgAra ( sabhA. 16 / 3) / zrIkRSNakA inake prati arjunakI bAtakA anumodana karate hue inake pUchanepara unheM jarAsaMdhakI utpattikA prasaMga sunAnA (sabhA. 17 / 19) / inake anumodana karanepara zrIkRSNa bhImasena aura arjunakI magadhayAtrA (sabhA0 20 adhyaay)| arjunakA yudhiSThirase uttaradizAkI vijayake liye jAne kI AjJA mA~ganA aura yudhiSThirakA svastivAcana karAkara jAnekI AjJA denA (sabhA* 25 / -7) / anya bhAiyoMkA bhI dharmarAjase sammAnita hokara digvijayake liye yAtrA karanA aura kevala dharmarAjakA khANDavaprasthameM raha jAnA ( sabhA0 25 / 8-11) / yudhiSThirake zAsanakI vizeSatA, zrIkRSNakI AjJAse inakA rAjasUya-yajJakI dIkSA lenA tathA rAjAoM, brAhmaNoM tathA sage-sambandhiyoMko bulAne ke liye nimantraNa bhejanA (sabhA0 33 adhyaay)| inake yajJameM saba dezake rAjAoM, kauravoM tathA yAdavoMkA Agamana aura una sabake bhojana, vizrAma AdikI suvyavasthA (sabhA0 34 adhyaay)| inake rAjasUya-yajJakA varNana (sabhA0 35 adhyaay)| yudhiSThirakI yajJazAlAkI vizeSatA aura inake usa dhana-vaibhava aura yazavidhiko dekhakara devarSi nAradako saMtoSa ( sabhA0 36 / 9.10) / bhISmakA yudhiSThirako rAjAoMke liye aWpradAna karanekA Adeza tathA bhISmase pUchakara yudhiSThirakA sabase pahale zrIkRSNako sahadevadvArA ardhya-pradAna karAnA (sabhA0 36 / 22-31) / zizupAlake virodha karanepara inakA use samajhAnA (sabhA038 / 1-5) / yudhiSThirakA bhISmajIse bhagavAn zrIkRSNake sampUrNa caritroMko sunanekI icchA prakaTa karanA aura bhISmajIka! bhagavAnke atIta vartamAna aura bhAvI avatAroMkA varNana karanA ( sabhA. 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 781-826tk)| zizupAlake dvArA rAjasUya yajJameM upadrava khar3A karanepara inakI cintA aura bhISmadvArA inako AzvAsana (sabhA0 40 adhyaay)| yudhidhirakA apane bhAiyoMko For Private And Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yudhiSThira ( 270 ) yudhiSThira zizupAlakA antyeSTi-saMskAra karane kI AjJA denA aura kantIko apane hI gharameM satkAraparvaka rakhanekI icchA usake putrako cedidezake rAjyapara abhiSikta karanA prakaTa karanA aura una sabhI bhAiyoMko sAntvanA evaM (sabhA 45 / 34-36) / inake rAjasUya yajJakA / AzIrvAda pradAna karanA ( sabhA0 78 / 5-23) / vistRta varNana aura usakI samApti (sabhA0 45 / 37- kuntIkA yudhiSThirAdi putroMko vanakI ora jAte dekha Arta39 tathA dA. pATha, pRSTha 841-843) / dharmAtmA svarame vilApa karanA aura yudhiSThira AdikA unheM praNAma yudhiSThirakA avabhRtha snAna, rAjAoMkA unheM badhAI dekara karake cala denA ( sabhA0 79 / 13-30) / svadeza jAne ke liye anumati mA~ganA tathA yudhiSThirakA una yudhiSThirakA vastrase mukha Dhakakara vanako jAnA (sabhA. sabako apane rAjyakI sImAtaka pahu~cA Aneke liye 80 / 4) / inakA apane sAtha Ate hue puravAsiyoMse bhAiyoMko Adeza denA (sabhA0 45 / 40-45) / lauTa jAnekA anurodha ( vana0 / 37) / sAtha calanezrIkRSNakA yudhiSThirase vidA mA~ganA aura inakA gadgada- vAle brAhmaNoMse lauTa jAne ke liye inakA anurodha (bana. kaNThase unheM jAnekI anumati denA / unake jAte samaya 2 / 2-4) / inake dvArA sUryakA stavana (vn03| bhAiyosahita yudhiSThirakA paidala hI unake pIche pIche jAnA, 36-69) / sUryase inheM akSayapAtrakI prApti (vana. zrIkRSNakA apane rathako rokakara yudhiSThirako kartavyakA 3 / 02) / inakA kirmIrako apanA paricaya denA upadeza de unheM lauTAnA aura svayaM bhI AjJA lekara jAnA (vn011|26-27)| zrIkRSNake mukhase inakA (smaa045|51-67)|raajsuuy yajJake antameM vyAsa- zAlvopAkhyAna-zravaNa (vana adhyAya 15 se 22 tk)| jIkI bhaviSyavANIse inako cintA aura samatvapUrNa vartAva inheM mArkaNDeyajIkA dharmaviSayaka Adeza ( vana. karanekI pratijJA (sabhA0 16 adhyaay)| inake dvArA 25 / 8-18) / inake dvArA krodhakI nindA aura pratidina dasa hajAra brAhmaNoMko sonekI thAliyoMmeM bhojana kSamAkI prazaMsA (vana. 29 adhyaay)| draupadIke karAnA (sabhA0 49 / 18) / rAjasUya yajJameM inako AkSepakA samAdhAna (vana0 31 adhyaay)| inakA samudradvArA madhukI bheMTa ( sabhA0 49 / 26) / inake bhImasenako samajhAte hue dharmapara hI DaTe rahanA ( vana. rAjasUya yajJameM lAkha brAhmaNoMke bhojana karanepara zaGkhadhvani 34 adhyaay)| bhImasenako samajhAnA (vana0 36 / (sabhA0 49 / 3.) / yudhiSThirako bheTameM milI huI 2-20) / inheM vyAsajIse pratismRti vidyAkI prApti vastuoMkA duryodhanadvArA varNana (sabhA adhyAya 51 se (vana. 36 / 38) / inakA vyAsajIkI AjJAse 53 tk)| dhRtarASTra kI preraNAse inake pAsa vidurakA AnA bhAiyoM tathA viprosahita dvaitavanase kAmyakavanameM jAnA aura inakA unase vArtAlApa (sabhA0 58 / 16) / (vana. 36 / 41) / inake dvArA arjunako pratismRti inakA purohita aura sevakoMke sAtha saparivAra hastinApurako vidyAkA upadeza (vana037 / 16) / indrakA lomazajAnA ( sabhA0 58 / 20 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| ko yudhiSThirake liye saMdeza dekara unake pAsa bhejanA aura jUeke anaucityake sambandhameM inakA zakunike sAtha saMvAda inakI rakSAke liye unheM niyukta karanA (vana0 47 / (sabhA0 51 adhyaay)| yudhiSThiradvArA dyata-krIDAkA 24-33) / inakA teraha varSoMtaka zAnta rahaneke Arambha (sabhA0 6. / 6-9) / zakunike chalase liye bhImasenako upadeza (vana0 52 / 37-39) / inakA jUemeM pratyeka dA~vapara hAranA ( sabhA. 61 bRhadazvase vArtAlApa tathA nalopAkhyAna sunanekI icchA adhyaay)|dhn, rAjya, bhAiyoM tathA draupadIsahita inakA prakaTa karanA (vana0 52 / 42-59) / bRhadazvakA apaneko bhI hAranA (sabhA065 adhyaay)| zatruoMko inheM nalopAkhyAna sunAnA aura inako maharSi bRhadazvase mAraneke liye udyata hue bhImasenako yudhiSThirakA zAnta karanA akSahRdaya tathA azvavidyAkI prApti (vana0 adhyAya 53 se (sabhA0 72 adhyaay)| inheM dhRtarASTrakA AzvAsana 79 tk)| draupadIkA yudhiSThirase arjunake liye cintA evaM sArA dhana lauTAkara indraprastha jAnekI AzA denA prakaTa karanA (vana. 80 / 11 -15) / yudhi parake (sabhA0 73 / 2-16) / inakA indraprastha lauTanA pAsa devarSi nAradakA Agamana, inakA nAradajIse tIrthayAtrA(sabhA0 73 / 17-18) / dhRtarASTrakI AjJAse punaH phalaviSayaka prazna, nAradajIdvArA bhISma-pulastya-saMvAdako eke liye inakA mArgameMse hI lauTanA ( sabhA0 76 / / prastuta karanA aura inheM RSiyoMke sAtha tIrthayAtrA karaneke 6) / sabake manA karanepara bhI inakA zakunike sAtha liye Adeza denA (vana0 adhyAya 81 se 85 tk)| punaH jUA khelanA aura hAranA (sabhA0 76 / 21- inakA dhaumyase puNya tapovana Azrama evaM nadI Adike 24) / inakA dhRtarASTra Adise vanagamanake liye vidA viSayameM prazna tathA dhaumyadvArA inake samakSa cAroM dizAoMke lenA ( sabhA. 74 / 1-3) / vidurakA yudhiSThirase tIrthoMkA varNana (dhana-adhyAya 4 se 90 taka) yudhiSThirake For Private And Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yudhiSThira ( 271 ) yudhiSThira % 3A pAsa maharSi lomazakaH Agamana aura inase arjunako pAzupata anekAneka upAkhyAna sunAnA (vana0 adhyAya 128 se Adi divyAstra prApta honekI bAta batAkara indra kA saMdeza 138 tk)| bhAiyosahita yudhiSThirakI uttarAkhaNDa-yAtrA, sunAnA (vana0 91 adhyaay)| maharSi lomazake mukhase lomazajIdvArA usakI durgamatAkA kathana, gaGgAjIse indra aura arjunakA saMdeza sunakara yudhiSThirakA prasanna honA yudhiSThirakI rakSAke liye prArthanA tathA yudhiSThirakA bhIma aura inakA tIrthayAtrAke liye udyata ho apane adhika senako draupadIkI rakSAke liye sAvadhAna rahaneke liye Adeza sAthiyoMko vidA kara denA (vana0 92 adhyaay)| denA aura nakula-sahadevake zarIrapara hAtha pherakara unheM RSiyoMkA yudhiSThirake pAsa Akara apaneko bhI tIrthayAtrAke sAnyanA denA (vana0 139 adhyAya) / yudhiSThirakA liye sAtha le calanekA anurodha karanA tathA inakA unakI sahadeva evaM draupadIsahita bhImasenako dhaumya, sArathi, sevaka, bAta mAnakara RSiyoMko namaskAra karake tIrthayAtrAke liye ratha, ghor3e tathA anyAnya brAhmaNoMke sAtha lauTa jAnekI AjJA prasthAna (vana0 93 adhyaay)| maharSi lomazakA devatAoM denA aura apane lauTanetaka gaGgAdvArameM pratIkSA karaneko aura dharmAtmA rAjAoMkA udAharaNa dekara yudhiSThirako adharmase kahanA (vana0 140 / 1-7) / inakA arjunako na hAni batAnA aura tIrthayAtrAjanita puNyakI mahimA varNana dekhaneke kAraNa bhImasenase apanI mAnasika cintA prakaTa karate hae AzvAsana denA (vana 14 adhyAya) / zamaTha- karanA evaM gandhamAdana parvatapara jAnekA dRr3ha nizcaya karanA kA yudhiSThirase amUrtarayAke putra rAjarSi gayake yajJakA varNana (vana0 141 adhyaay)| gandhamAdanakI yAtrAmeM draupadIke karanA (vana0 95 / 18-29) / inakA agastyAzrama- mUrchita honepara inakA vilApa (vana0 144 / 10-14) / meM pahu~cakara vAtApike vinAzake viSayameM lomazajIse pUchanA yudhiSThirakA draupadIko AzvAsana dekara bhImasenase yaha pUchanA aura lomazanIkA inase agastyakA caritra sunAnA ( vana0 ki isa durgama mArgameM draupadI kaise cala sakegI ( vana0 adhyAya 96 se 99 / 30 tk)| yudhiSThirakA punaH aga- 44 / 21-22) / inakI AjJAse bhImasenadvArA styakA caritra sunane kI icchA prakaTa karanA aura lomazakA ghaTotkacakA smaraNa aura usakI sahAyatAse draupadIsahita ina inase unakA caritra sunAnA (vana. adhyAya 100 se saba logoMkA gandhamAdana parvata evaM badarikAzramameM praveza 105 tk)| yudhiSThirake pUchanepara lomazajIkA bhagIrathake (vana. 144 / 25 se 145 adhyaaytk)| bhImasenake Azrayase kisa prakAra samudra kI pUrti huI-yaha prasaMga sunAnA saugandhika puppa lAne ke liye cale jAnepara bhayaMkara utpAta (vana. adhyAya 106 se 109 taka) / yudhiSTirake dekhakara inakI cintA aura ghaTotkacake sahAre sabhIke sAtha pUchanepara lomazajIkA hemakUTapara ghaTita honevAlI adbhuta inakA saugandhika banameM pahu~canA (vana. 155 adhyaay)| bAtoMkA rahasya batAnA aura RSyazRGgakA caritra sunAnA inako AkAzavANIdvArA saugandhika vanase nara-nArAyaNAzrama(vana0 adhyAya 10 se 113 tk)| inakA kauzikI, meM lauTa jAnekA Adeza (vana0 156 / 13-16) / gaGgAsAgara evaM vaitaraNI nadI hote hue mahendra parvatapara ___apaharaNa karate samaya jaTAsurako inakI phaTakAra (vana. gamana (vana0 114 adhyaay)| akRtavraNakA yudhiSThirase 157 / 12-30) / inake dvArA bhImasenase gandhamAdanajamadagnikI utpattiA prasaMga sunAte hue parazurAmajIke kI ramaNIyatAkA varNana (vana0 158 / 77--10.) / upAkhyAnakA varNana karanA (vana0 adhyAya 115se 117 / prazna ke rUmeM ArTiSeNakA yudhiSThirako upadeza (vana. 15 taka ) / mahendra parvatapara inheM parazurAmakA dazana tathA 159 adhyaay)| gandhamAdana parvatapaH rAkSasoM ke vara karaneinake dvArA unakA pUjana (vn017|16-18)| inakA para inake dvArA bhImasenakI bhartsanA (vana0 16 / vibhinna tIrthoMmeM hote hue prabhAsakSetrameM pahu~cakara ta syAmeM 10-12) / inako kuberase bheMTa tathA unake dvArA inheM pravRtta honA aura yAdavoMkA bhAiyosahita inase milanA sAntvanA (vana0 161 / 43-46) / dhaumyakA yudhiSThira (vana0 118 adhyaay)| baladevajIkA inake prati sahA- ko meru parvata tathA usake zikharoMpara sthita brahmA, viSNu nubhUti-sUcaka udgAra (vana0 119 adhyaay)|inke dvArA Adike sthAnoMkA lakSya karAnA aura sUrya-candramAkI gati zrIkRSNake kathanakA anumodana (vana0 120 / 27) / evaM prabhAkA varNana karanA (vana0 163 adhyaay)| yudhiSThira laM mazadvArA yudhiSThirase rAjA gayake yajJakI prazaMsA, cyavana- AdikA arjunake liye utkaNThita honA aura inake samIpa sukanyAke caritrakA varNana ( vana0 adhyAya 121 se arjunakA Agamana ( vana0 164 adhyAya ) / arjunakA 125 tk)| yudhiSThirake pUchane para lomazadvArA mAndhAtAke yudhiSThirake caraNoMmeM praNAma karake saba bhAiyoM aura draupadIse caritrakA varNana aura somaka tathA jantuke upAkhyAnakA milanA aura yudhiSThirake pAsa vinItabhAvase khar3A honA (vana kathana (vana0 adhyAya 126 se 127 tk)| lomazakA 165 / 4-5) / inake dvArA gandhamAdanapara indrakA yudhiSThirako vibhinna tIrthokI mahimAkA varNana karate hue svAgata-satkAra tathA unako sAntvanA dekara indrakA lauTanA For Private And Personal Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yudhiSThira ( 272 ) yudhiSThira - (vana0 166 adhyAya ) / arjunadvArA inake samakSa apanI batAnA, yudhiSThirakA kauravoMko bandhanase chur3AnA, gandharvokI tapasyA, yAtrA tathA svarga-yAtrAke vRttAntakA varNana (vana. prazaMsA karanA aura duryodhanako premapUrvaka duHsAhasase nivRtta bhadhyAya 167 se 173 tk)| arjunadvArA yAtrAkA vRttAnta honekI salAha denA ( vana0 246 / 12-23) / sunakara inake dvArA unakA abhinandana tathA divyAstra-darzana- duHzAsanakA yudhiSThirake pAsa dUta bhejakara unheM duryodhanake kI icchA (vana0 174 / 11-15)|yudhisstthir aura bhIma- vaiSNava-yajJameM Aneke liye saMdeza kahalAnA tathA yudhiSThira senakA vArtAlApa (vana0 176 / 7-17) / bhAiyosahita kA duryodhanake yajJakarmakI prazaMsA karake samaya-pAlanase yudhiSThirakA gandhamAdanase badarikAzrama Adi sthAnoMmeM hote pahale AnemeM asamarthatA prakaTa karanA ( vana0 256 / hue dvaitavanameM praveza (vana0 177 adhyaay)| yudhiSThirako 7--14) / karNadvArA arjuna-vadhakI pratijJA sunakara aniSTa-darzanase cintA tathA unake dvArA bhImasenakI khoja inakI cintA (vana. 257 / 23-24 ) / svapnameM karate hue unake pAsa pahu~cakara unheM ajagarake vazameM par3A mRgause prerita hokara bhAiyosahita yudhiSThirakA kAmyakavanameM huA dekhanA (vana0 179 adhyaay)| inakI ajagara- gamana (vana0 258 adhyAya ) / yudhiSThirakI cintA, rUpadhArI nahuSase bAtacIta tathA inake dvArA apane praznoM- vyAsajIkA Agamana, yudhiSThiradvArA unakA satkAra, unakA kA ucita uttara pAkara saMtuSTa hue sarparUpadhArI nahuSakA yudhiSThirase tapa aura dAnakI mahimA batAnA aura unake bhImasenako chor3a denA aura yudhiSThirake sAtha vArtAlApa karane pUchanepara tapase bhI dAnako hI zreSTha batAnA (vana0 259 ke prabhAvase sarpayonise mukta ho svargako jAnA (vana0 / adhyaay)| duryodhanakA durvAsAko saMtuSTa karake unase adhyAya 180 se 181 tk)| yudhiSThira AdikA puna: yudhiSThirakA atithi honeke liye kahanA (vana0 262 / dvaitavanase kAmyakavanameM praveza (vana. 182 / 17. 7-22) / inake dvArA durvAsAkA atithi-satkAra 18) / satyabhAmAsahita zrIkRSNakA yudhiSThirake pAsa AnA (vana. 263 / 2-4) / draupadIharaNake avasarapara aura inako tathA bhImasenako praNAma karanA (vana0 183 / / inakA trigartarAjake sAtha yuddha aura inake dvArA usakA 7-8) / inake dvArA zrIkRSNako bAtoMko sunakara unakA vadha, bhImadvArA badI hokara jayadrathakA yudhiSThirake sAmane anumodana karanA (vana. 183 / 16-40) / inake upasthita honA, usakI dazA dekhakara yudhiSThirakA ha~sanA aura pAsa mArkaNDeyajIkA zubhAgamana tathA inake pUchanepara use dAsabhAvase mukta karake chor3a denekA Adeza denA tathA mArkaNDeyajIdvArA karmaphalakA vivecana (vana. 183 / jayadrathako usake duSkarmake liye dhikArakara jAneke liye 41-95) / inakA mArkaNDeyajIse sarvakAraNa kAla- AjJA denA ( vana0 272 / 14---23 ) / apanI viSayaka jijJAsA (vana01882-16) mArkaNDeyajIse kali duravasthAse dukhI hue yudhiSThirakA mArkaNDeya munise prazna yugake prabhAvakA varNana karaneke liye prazna (vn019012-6)| karanA aura unakA unheM zrIrAmopAkhyAna sunAnA, antameM yudhiSThirake pUchanepara mArkaNDeyajIkA inake liye dharmakA rAjA yudhiSThirako AzvAsana denA (vana0 adhyAya 273 upadeza (vana. 191 / 21-30) / yudhiSThirakA se 292 tk)| yudhiSThirakI mArkaNDeyajIse draupadI-jaisI unake batAye dharmake pAlanakI pratijJA karanA ( vana. dUsarI kisI pativratA nArIke viSayameM jijJAsA aura 191131-32) / pativratA aura dharmabyAdhakI kathA sunakara mArkaNDeyajIkA unake prazna ke uttarameM sAvitrIkA upAkhyAna yudhiSThirakA saMtoSa prakaTa karanA (vana0 216 / 36) / sunAnA (vana0 adhyAya 293 se 299 tk)| yudhiSThirayudhiSThirakI agnike viSayameM jijJAsA aura mArkaNDeyajIdvArA kA nakulako vRkSapara car3hakara pAnIkA patA lagAneke liye agnivaMzakA varNana ( vana0 adhyAya 217 se 222 kahanA (vana0 312 / 5.6) / nakulake pAnIkA patA tk)| yudhiSThirake pUchanepara mArkaNDeyajIkA inheM kArti- lagAnepara yudhiSThirakA unako tarakasoMmeM pAnI bhara lAnekA keyake janma-karmakA vRttAnta sunAnA (vana0 adhyAya Adeza (vana0 312 / 9) / nakulake lauTanemeM dera 223 se 231 taka ) / inakA kArtikeyake triloka- honepara yudhiSThirakA sahadevako bhejanA ( vana0 312 / vikhyAta nAmoMko sunanekI icchA prakaTa karanA aura 14-15) / unake lauTane meM bhI vilamba honepara inakA mArkaNDeyajIkA inheM una nAmoMko sunAnA (vana0 232 arjunako pahaleke gaye hue donoM bhAiyoMko bulAne aura adhyaay)| yudhiSThira Adi pANDavoMkA samAcAra sunakara pAnI lAneke liye Adeza denA (bana0 312 / 20. dhRtarASTrakA kheda aura cintApUrNa udgAra (vana0 236 / / 21) / unake lauTanemeM bhI dera honepara yudhiSThirakA bhiimadhyaay)| inakA bhImasenako gandharvoke hAthase kauravoMko senako bhejanA (vana0 312 / 33-35) / antameM chur3AnekA Adeza ( vana. 243 / 1--19 ) / yudhiSThirakA jalAzayake taTapara jAnA (vana. 312 / citrasenakA yudhiSThirake pAsa AnA, duryodhanakI kuceSTAko 11-45) / dvaitavanameM jalake liye gaye hue cAroM For Private And Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yudhiSThira ( 273 ) yudhiSThira bhAiyoMko sarovarapara par3A dekhakara vilApa karanA (vana0 313 / 4-27) / yudhiSThirakA sarovarake jalameM praveza aura yakSakA unheM apane praznoMkA uttara dekara hI pAnI pIne aura le jAnekA Adeza denA (vana0 313 / 2830) / 'tuma kauna ho ?' yudhiSThirake yaha pUchanepara yakSakA unheM pratyakSa darzana denA aura yudhiSThirakA apanI buddhike anasAra usake praznoMkA uttara denekI pratijJA karanA (vana0 313 / 31-34) / inakA yakSake praznoMkA uttara denA (vana0 313 / 45---121) / 'tuma apane bhAiyoMmeMse jisa ekako cAho, vaha akelA hI jIvita ho sakatA hai| yakSake aisA kahanepara yudhiSThirakA nakulake jIvita honekI icchA prakaTa karanA--isa viSayameM yakSa aura yudhiSThirakA saMvAda / inakI bAtase saMtuSTa hue yakSakA inake sabhI bhAiyoMke javita honekA vara denA (vana0 313 / 122--133). yakSakA cAroM bhAiyoMko jilAkara dharmake rUpameM prakaTa ho yudhiSThirako varadAna denA (vana314 adhyaay)| ajJAtavAsake viSayameM anumati lete samaya yudhiSThirako maharSi dhaumyakA samajhAnA aura bhImasenakA utsAha denA ( vana0 315 / 26) / yudhiSThirakA brAhmaNako araNIsahita manyanakASTha sauMpanA aura apane bhAiyoMko ekatra karake arjunase koI uttama nivAsasthAna cunaneke liye kahanA ( virATa0 / 6-9) / inakA virATanagarameM azatavAsakA eka varSa bitAnekA nizcaya prakaTa karanA aura arjunake pUchanepara virATanagarameM apane dvArA kiye jAnevAle bhAvI kAryakramako batAnA (virATa0 1 / 15-28) / inakA bhImasenase unake bhAvI kAryakramako pUchanA (viraatt01| dAkSiNAtya pAThasahita 28) / arjunake bhAvI kAryakramake viSayameM pUchanA (virATa0 2 / 11-24) / nakulake kAryake viSayameM jijJAsA karanA ( virATa0 3 / 2) / sahadevase unakA bhAvI kAryakrama pUchanA ( virATa. 3 / 7) / draupadIke kAryakramake viSayameM pUchanA (virATa. 3 / 14-17) / inakA draupadIko protsAhana denA (virATa0 3 / 22-23) / inakA purohita aura draupadIkI sevikAoMko rasoiyosahita pAJcAladezameM jAnekA Adeza denA tathA indrasena Adiko kevala ratha lekara dvArakA bhejanA (virATa. 4 / 1-5) / dhaumyakA inheM rAjAke yahA~ rahanekA DhaMga batAnA (viraatt04|7-51) inakA dhaumyake prati kRtajJatA prakaTa karanA (virATa. 4 / 52-53) / inakA draupadIko kaMdhepara biThAkara le calaneke liye arjunako Adeza denA (virATa0 5 / . ) / rAjadhAnIke samIpa pahu~cakara inakA arjunako apane-apane bhastra utArakara kahIM rakha denekI AjJA denA (virATa. ma0 nA0 35 5 / 9-12) / inakA nakulako zamI vRkSapara car3hakara sabake dhanuSa rakhanekI AjJA denA aura pA~coM bhAiyoM ke gupta nAma nizcita karanA (virATa0 5 / 28-35) / inake dvArA durgAdevIkA stavana aura devIkA pratyakSa prakaTa hokara inheM vara denA (virATa0 6 adhyaay)| yudhiSThirakA rAjA virATase milanA aura unake yahA~ AdarapUrvaka nivAsa pAnA (virATa0 . adhyaay)| kIcakadvArA mArI jAnepara draupadIko inakA saMketase AzvAsana denA (virATa. 16 / 40-44) / suzarmAke hAthase virATako chur3Aneke liye bhImasenako Adeza (virATa. 33 / 11-13) / inakA eka hajAra trigauMko yuddha meM mAra girAnA (virATa. 33 / 33 ) / suzarmAko dAsabhAvase mukta karanA (virATa. 33 / 6.) / inake dvArA rAjA virATakA abhinandana (virATa0 34 / 14) / inake dvArA kI gayI bAra-bAra bRhannalAkI prazaMsAse ruSTa hue virATakA yudhiSThirake mukhapara pAsese prahAra karanA aura inakI nAkase rakta giranA (virATa0 68 / 37-47) / uttarake kahanese virATakA yudhiSThirase kSamA mA~ganA aura inakA pahalese hI kiye hue kSamAdAnako sUcita karanA (virATa. 68 / 61-65) / arjunakA rAjA virATako mahArAja yudhiSThirakA paricaya denA (virATa. 70 adhyaay)| virATakA yudhiSThirako rAjya samarpaNa karake arjunake sAtha uttarAke vivAhakA prastAva karanA (viraatt071|2835)| inakA matsyanarezakI kanyA aura pArthapatra abhimanyuke sambandhakA anumodana karanA aura mitroM ke yahA~ nimantraNa bhejanA ( virATa. 72 / 12-13) / abhimanyu aura uttarAkA vivAha ho jAnepara dharmaputra yudhiSThiradvArA brAhmaNoMko dhana, sahasroM gau, nAnA prakArake ratna, bhA~ti-bhA~tike vastra, AbhUSaNa, vAhana aura zayyA AdikA dAna (virATa. 72 / 38-40) / virATa sabhAmeM yudhiSThira Adike samakSa bhagavAn zrIkRSNa, balarAma, sAtyaki aura drupadake bhASaNa (udyoga. adhyAya 1 se 1 tk)| arjuna ke sAtha yuddha honeke samaya karNakA sArathi bananepara usake utsAhako naSTa karaneke liye inakI zalyase prArthanA (udyoga0 8 / 45; udyoga0 18 / 23) / yudhiSThirakI sahAyatAke liye AyI huI senAoMkA saMkSipta vivaraNa (udyoga0 19 / 1-15) / saMjayase kauravapakSakA kuzala pUchate hue inakA sAragarbhita prazna karanA (udyoga. 23 / 6-28) / indraprastha lauTAnepara hI zAnti sambhava hogI-saMjayase aisA kathana ( udyoga 26 / 29) / saMjayakI bAtoMkA uttara denA ( udyoga 28 adhyaay)| saMjayake vidA hote samaya pradhAna-pradhAna kuruvaMziyoMko inakA saMdeza (udyog030|3-19)| For Private And Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yudhiSThira ( 274 ) yudhiSThira duryodhanase pA~ca gA~vakI mA~gakA saMdeza ( udyoga. 31 / 19) / inake rathakA varNana (udyoga0 56 / 14) / inakA zrIkRSNase dhRtarASTrake lobhakI carcA krte| aura dhanakI mahattA batAte hue apanA abhiprAya nivedana karanA (udyog072| 6-70) / mAtA kuntI aura kauravoMse kahane ke liye zrIkRSNako saMdeza denA ( udyoga 83 / 37-48) / kuntIkA zrIkRSNase yudhiSThira Adike kuzala-samAcAra pUchanA aura apane duHkhauMko yAda karake ronA (udyoga. 90 / 4-89) / kuntIke dvArA yudhiSThirako saMdeza ( udyoga0 adhyAya 132 se 136 tk)| inakA zrIkRSNase kauravasabhAkA samAcAra pUchanA aura zrIkRSNakA inheM uttara denA (udyoga0 adhyAya 147 se 150 tk)| pradhAna senApati cunaneke liye inakA prastAva (udyoga0 151 / 8) / kurukSetrameM apanI senAkA par3Ava DAlanA ( udyoga. 152 / 1) / zrIkRSNase apane kartavyake viSayameM pUchanA (udyoga. 154 / 5) / apane senApatikA abhiSeka karanA (udyoga. 157 / 11-14) / ulUkako duryodhanake saMdezakA uttara denA (udyoga. 162 / 51-56) udyoga. 163 / 25-30) / inakA arjunase unakI zakti jAnane ke liye prazna karanA (udyoga0 194 / 7) / apanI senAko kurukSetrake maidAnameM le jAnA (udyoga0 196 adhyaay)| arjunako apanI senAkI nyUharacanA karanekA Adeza denA ( bhISma 19 / 6) / kauravasenAko dekhakara inakA viSAda karanA (bhiissm021|35)| apanA anantavijaya nAmaka zaGkha bajAnA (bhISma0 25 / 16) / bhISmase yuddhake liye AjJA mAMganA (bhISma043 / 37) / droNAcAryako praNAma karake se yuddha ke liye AjJA mA~ganA (bhISma 43 / 52) / kRpAcAryakA sammAna karake unase bhI yuddha ke liye AjJA mA~ganA (bhIma0 43 / 69) / zalyase yuddha ke liye AzA mA~ganA ( bhISma0 43 / 74) / yudhiSThirakA kauravavIroM ko apane pakSameM Aneke liye nimantrita karanA aura Aye hue yuyutsuko apane pakSameM le lenA (bhISma 43 / 94-101) / prathama dinake yuddha meM zalyake sAtha inakA dvandva-yuddha (bhISma0 45 / 28-30) / bhISmakA parAkrama dekhakara inakI cintA (bhISma 50 / 424) / inakA zalyake sAtha yuddha (bhiissm071|1821)| inake dvArA apanI senAke vajrabyUhakA nirmANa (bhiissm.81|22-23)| inakA bhayaMkara kopa aura inake dvArA zrutAyukI parAjaya (bhISma0 84 / 8-17) / zikhaNDIko upAlambha denA (bhiissm.85| 20-25) / bhISmase bhayabhIta hokara inakA dhanuSa-bANa pheMka denA (bhISma0 85 / 31) / bhISmake sAtha yuddha aura inakI parAjaya (bhISma0 86 / 2-11) / inapara bhagadattakA AkramaNa ( bhISma0 95 / 84) / bhISmakA inheM saba orase ghera lenA (bhISma. 102 / 27-28) / inakA zakunike sAtha yuddha (bhISmaH 105 / 11-23) / zalyake sAtha yuddha (bhISma0 105 / 30-33) / inakA karuNApUrNa zabdoMmeM bhISmavadhake liye zrIkRSNa me salAha pUchanA (bhISma. 107 / 13-24) / bhISmavadhakA upAya unhIMse pUchaneke liye zrIkRSNase kahanA (bhISma0 107 / 41-51) / bhISmake pAsa jAkara unase unake vadhakA upAya pUchanA (bhISma. 107 / 62-74) / droNAcAryake sAtha inakA dvandvayuddha (bhISma0 110 / 17 bhISma 111 / 50-52) / bhISmake Adezase apanI senAko unapara AkramaNa karane kI AjJA denA (bhISma 115 / 17-20) / zalyake sAtha dandvayuddha (bhISma 116 / 40-41) / zrIkRSNase vArtAlApa (bhISma. 120 / 69-70) / dhRtarASTradvArA inakI vIratAkA varNana (droNa. 10 / 7-12) / droNAcAryakI apaneko pakar3anekI pratijJA sunakara arjunako apane pAsa hI rahane ke liye kahanA (droNa0 13 / 3-6) / droNAcAryase apanI rakSAke liye inakA arjunako Adeza denA (droNa. 17 / 12-13) / droNAcAryadvArA nirmita garuDavyUhako dekhakara inakA bhayabhIta honA (droNa0 20 / 20-21) / inake rathake ghor3oMkA varNana (droNa. 23 / 10) / zalyake sAtha yuddha (droNa. 25 / 15-17) / bhagadattako vizAla ratha-senAke dvArA inakA gheranA (droNa0 26 / 31-39) / abhimanyuko vyUha-bhedanake liye kahanA (droNa0 35 / 14-17) / jayadrathakA inheM vyUhameM ghusanese roka denA (droNa0 42 / 3-8)| abhimanyukI mRtyuke pazcAt inakA apane sainikoMko sAntvanA denA (dronn049|35)| abhimanyukI mRtyupara inakA karuNavilApa (droNa. 51 adhyaay)| vyAsajIse mRtyukI utpatti Adike viSayameM prazna karanA (droNa. 52 / 18-19) / vyAsajIke samajhAnese abhimanyu-vadhajanita zokase rahita honA (droNa071 / 25-26) / arjunase abhimanyuvadhakA vRttAnta kahanA (droNa 73 / 1--16) / inakI yuddhakAlameM bhI dAna-pUjana AdikI nitya-caryA (droNa. 82 adhyaay)| jayadratha vadhake liye kI gayI arjunakI pratijJAko pUrNa karaneke liye zrIkRSNase prArthanA karanA (droNa0 83 / 10--19) / arjunako vijayakA AzIrvAda denA (droNa0 84 / 4) / inakA zalyake sAtha yuddha (droNa0 96 / 29-30) / kRtavarmApara inakA AkramaNa (droNa. 97 / 2) / droNAcAryake For Private And Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org yudhiSThira sAtha yuddha aura unake dvArA inakI parAjaya ( droNa0 106 / 18-47 - 47 ) / sAtyakikI rakSA ke liye sainikoM ko 'Adeza denA ( droNa0 110 / 14 - 19 ) / inakA sAtyakikI prazaMsA karate hue unheM arjunakI sahAyatA ke liye jAnekA Adeza (droNa0 110 / 42 - 103) / apanI rakSAkA samucita prabandha batAkara inakA sAtyakiko arjunakI sahAyatA ke liye jAnekA hI AgrahapUrNa Adeza ( droNa0 111 / 40 - 51 ) / duryodhanake sAtha yuddha ( droNa0 124 / 15 - 47 ) / inakI arjuna aura sAtyakike liye cintA tathA bhImasenako unakA patA lagAneke liye bhejanA ( droNa0 126 adhyAya ) / bhImasena aura arjunakA siMhanAda sunakara prasannatApUrvaka unhoMke viSaya meM vicAra karanA ( droNa0 128 / 39 - 55 ) / jayadratha ke bAda zrIkRSNakI stuti karanA ( droNa 0 149 / 5 - 34 ) / inake dvArA bhImasena aura sAtyakikA abhinandana ( droNa0 149 / 54 - 60 ) / duryodhana ke sAtha yuddha aura use mUcchita karanA ( droNa0 153 / 29 - 39 ) | droNAcArya ke sAtha yuddha aura unheM parAjita karanA ( droNa0 157 / 27 - 43 ) droNAcArya ke sAtha yuddha aura unheM mUrhita karanA (droNa0 162 / 36-- 42 ) / inakA paidala sainikoMko dIpa jalAnekA Adeza denA ( droNa0 163 / 27 ) / kRtavarmA ke sAtha yuddha aura usake dvArA parAsta honA ( droNa0 165 / 2440 ) / karNake parAkramase inakI ghabarAhaTa ( droNa 0 173 / 25 - 28 ) / ghaTotkaca vadhase zoka-vihvala honA ( droNa0 183 / 27 - 50 ) / dhRSTadyumna Adi mahArathiyoM ko droNAcAryapara AkramaNa karanekA Adeza ( droNa0 184 / 3-8 ) / droNAcAryase chalapUrvaka azvatthAmA ke maranekI bAta kahanA ( droNa0 190 / 55 ) / arjuna se kaurava senA ke siMhanAdakA kAraNa pUchanA ( droNa0 196 / 10 -- 25 ) | nArAyaNAstra ke prabhAvako dekhakara inakA kheda prakaTa karanA ( droNa0 199 / 26-36 ) / karNase yuddhake liye arjunako vyUha banAnekA Adeza denA ( karNa0 11 / 23 - 27) / inake dvArA duryodhanakI parAjaya ( karNa0 28 / 7-8; karNa 29 / 32) | apane pakSa ke vIroMko unake yogya pratipakSiyoMke sAtha lar3anekA Adeza ( karNa0 46 / 34-36 ) / karNake sAtha yuddha meM use mUcchita karanA ( karNa0 49 / 21 ) / karNase parAjita hokara inakA yuddhasthalase haTa jAnA ( karNa0 49 / 49 ) / azvatthAmAse parAjita hokara inakA yuddhasthala se haTa jAnA ( karNa0 55 // (38 ) / inapara kaurava - sainikakA AkramaNa aura karNa ke prahArase vyAkula hokara yuddhasthalase haTa jAnA ( karNa0 ( 275 ) yudhiSThira 62 / 31 ) / karNadvArA ghAyala ho bhAgakara chAtranImeM calA jAnA ( karNa 0 63 / 33-34 ) / arjunase bhramavaza karNake mAre jAnekA vRttAnta pUchanA (karNa0 66 adhyAya) arjunake prati apamAnajanaka krodhapUrNa vacana bolanA ( karNa0 68 adhyAya ) / arjunake apamAna se dukhI hokara vana jAneke liye udyata honA ( karNa0 70 / 43-- 47) / arjunake sAtha premapUrvaka milanA aura unheM AzIrvAda denA ( karNa0 71 / 30 - 34, 40 ) / karNakI mRtyuse prasanna hokara zrIkRSNa aura arjunakI prazaMsA karanA ( karNa0 96 / 41 - 45 ) / inake dvArA zalyake cakrarakSaka candrasena aura drumasenakA vadha ( zalya0 12 / 52-53 ) / zalyake sAtha yuddha ( zalya0 13 adhyAya 15 adhyAya ) / inake dvArA zalyakI parAjaya ( zalya0 16 / 62-66 ) / zalyakA vadha ( zalya0 17 / 52 ) / inake dvArA zalyake choTe bhAIkA vadha ( zalya0 17 / 64-65 ) / inake dvArA kRtavarmAkI parAjaya ( zalya 17 / 86-87 ) / inakA senAsahita dvaipAyanasarovarapara jAnA (zalpa 0 30 / 5354 ) / jalameM chipe hue duryodhanako yuddhake liye lalakAranA ( zalya0 31 / 18 - 73 ) / imameM se kisI ekakA vadha kara denepara rAjya tumhArA hogA- aisA duryodhanako vara denA ( zalya0 32 / 26-27; zakya 0 32 / 61-62 ) / bhImasenako samajhAkara anyAya se rokanA ( zalya0 59 / 15-20 ) / duryodhanako sAntvanA dete hue kheda prakaTa karanA ( zakya0 59 / 22 - 30 ) | zrIkRSNase vArtAlApa ( zalya0 60 / 15 - 38 ) / bhImasenakI prazaMsA ( 0 60 / 4748 ) / zrIkRSNa ke prati kRtajJatA prakaTa karanA ( vAkya 0 62 / 28-32 ) | zrIkRSNako gAndhArIko samajhAneke liye hastinApura bhejanA ( zalya0 62 / 40-42 ) / dhRSTadyumna ke sArathike mukhase pAJcAloM aura draupadI- putroMkI mRtyukA samAcAra sunakara vilApa karanA ( sauptika 0 - 10 / 9 - 26 ) / draupadIko bulAneke liye nakulako bhejanA ( sauptika 0 10 / 27 ) / yuddhasthalameM jAkara putroMkI dazA dekhakara mUcchita honA ( sauptika0 10 / 29-31 ) / azvatthAmA se bhImasenakI rakSA ke liye zrIkRSNa ke sAtha jAnA ( sauptika0 13 / 6) / draupada ke Agrahase azvatthAmAkI maNiko dhAraNa karanA ( sauptika 0 16 / 35 ) / azvatthAmAdvArA apane putroMke mAre jAneke viSayameM zrIkRSNase prazna ( sauptika 0 17 / 2-5 ) | bhAiyohita inakA dhRtarASTrase milanA ( strI0 12 / (11) / gAndhArIse kSamA yAcanA karanA ( strI0 15 / 25-28 ) / gAndhArIkI dRSTi par3ane se inake nakhakA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org yudhiSThira kAlA par3anA ( strI0 15 / 30 ) / dhRtarASTrase mAre gaye logoMkI saMkhyA aura gatikA varNana ( strI0 26 / 9 10, 12 - 17 ) / mare hue logoM ke dAha-saMskAra ke liye AjJA denA ( strI0 26 / 2426) / kuntIke mukha se karNako apanA bhAI sunakara usake liye vilApa karanA ( strI0 27 / 15 - 25 ) / striyoMke manameM rahasyakI bAta na chipanekA zApa denA ( strI0 27 / 29 ) / nAradajI se karNa ke viSayameM zoka prakaTa karate hue use zApa milaneka' vRttAnta pUchanA ( zAnti 0 1 13 -- 44 ) / inakA cintita honA ( zAnti 0 6 / 2 ) / striyoMko manameM gupta bAta na chipA sakanekA zApa denA ( zAnti0 6 11 ) / apanA Antarika kheda prakaTa karate hue rAjya chor3akara vanavAsa ke liye arjuna se kahanA ( zAnti 0 7 adhyAya rAjya chor3akara vAnaprastha athavA saMnyAsa grahaNa karanekA nizcaya batAnA ( zAnti 0 9 adhyAya ) / bhImasena kI bAtakA virodha karate hue inakA munivRttikI prazaMsA karanA ( zAnti 0 17 adhyAya ) / inake dvArA apane matakI yathArthatAkA hI pratipAdana ( zAnti0 19 adhyAya ) | vyAsajIse rAjarSi sudyumnake caritrake viSaya meM jijJAsA ( zAnti0 23 / 17 ) / vyAsajIse apane zokakI prabalatA prakaTa karanA (zAnti0 25 / 2-3 ) / dhanake tyAgakI mahimAkA pratipAdana karanA ( zAnti, 26 adhyAya ) / zokakA kAraNa batAte hue zarIra tyAgane ke liye udyata honA ( zAnti0 27 / 1-26) / zrIkRSNa se suJjayaputra suvarNaSThIvI ke viSayameM pUchanA ( zAnti0 30 / 1- 3 ) / nAradajIse suJjayaputra suvarNaSThIvIkA vRttAnta pUchanA ( zAnti0 31 / 1 ) / vyAsajI se apane pApakA prAyazcitta pUchanA ( zAnti 0 33 / 1 - 12 ) / vyAsajI aura zrIkRSNake samajhAnese inakA hastinApurako prasthAna aura nagara praveza ( zAnti0 37 / 30 - - 49 ) / nagara- pravezake samaya puravAsiyoM aura brAhmaNoMdvArA inakA satkAra ( zAnti0 38 | 1-21 ) / inakA rAjyAbhiSeka ( zAnti0 40 / 12(16) / svayaM ghRta ke adhIna rahakara inake dvArA bhAiyoM AdikI pRthak-pRthak kAryoM para niyukti ( zAnti0 4 1 adhyAya ) / inake dvArA suhRdoM aura sage-sambandhiyoM kA zrAddha ( zAnti0 42 / 3-8 ) / inake dvArA zrIkRSNakI stuti ( zAnti0 43 / 2-16 ) / inake dvArA bhAiyoMke liye mahaloMkA vibhAjana ( zAnti 0 44 adhyAya ) / brAhmaNoM aura AzritoMko satkArapUrvaka dAna denA (zAnti 0 45 / 4-11 - 11 ) | zrIkRSNa ke pAsa jAkara inakA kRtajJatA-prakAzana. ( zAnti0 45 / 17 ( 276 ) yuddha meM karanA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yudhiSThira 19 ) | zrIkRSNako dhyAnamagna dekhakara unake dhyAnakA kAraNa pUchanA ( zAnti0 46 / 1 - 10 ) / zrIkRSNa ke AzAnusAra bhISmajI ke pAsa calaneko udyata honA ( zAnti0 46 / 25-30 ) | parazurAmajIdvArA kiye gaye kSatriyasaMhArake viSaya meM inakI jijJAsA ( zAnti0 48 / 10 - (15) | sAtyakidvArA zrIkRSNakA saMdeza pAkara arjunako ratha taiyAra karane kA Adeza denA ( zAnti0 53 / 1417) / bhAiyoM aura zrIkRSNa Adike sAtha bhISma ke pAsa jAnA ( zAnti 0 53 / 14 - 28 ) / zrIkRSNako hI prathamataH bhISma jI se vArtAlApa karane ko kahanA ( zAnti 0 54 / 12-14 ) / bhISmajIse AzvAsana pAkara unake nikaTa jAnA ( zAnti0 55 / 20-21 ) / inake prazna aura una praznoMke anusAra bhISmajIkA inake samakSa rAjadharma, Apaddharma aura mokSadharmake rahasyakA vividha dRSTAntadvArA vizada vivecana karanA ( zAntiparva adhyAya 57 se (365 taka ) / bhISmadvArA yudhiSThirako inake praznoMke anusAra vividha upadeza denA ( anu0 adhyAya 1 se 165 taka ) / bhISma jI kI AjJAse parivArasahita hastinA purako prasthAna ( anu0 166 / 15-17 ) / bhISmake antyeSTi saMskArakI sAmagrI lekara yudhiSThira AdikA unake pAsa jAnA (anu0 167 / 6 - 23 ) / bhISmakA inako kartavyakA upadeza denA ( anu0 167 / 49-52 ) / bhISmIko jalAJjali dene ke bAda zokase vyAkula hokara inakA gaGgAjIke taTapara giranA ( Azva0 1 / 3 ) / inako isa dazA meM dekhakara zrIkRSNakA inase adhIra na honeke liye kahanA aura dhRtarASTrakA inheM samajhAnA ( Aiva 0 1 adhyAya | zrIkRSNakA inheM samajhAnA ( Azva0 2 / 2 - 8 ) / zokase vyathita hokara vanameM jAneke liye zrIkRSNase AjJA mA~ganA ( Azva0 2 / 11-12 ) / vyAsajIkA inheM samajhAnA (Azva0 2 / 15-20 ) / vyAsajIkA inheM samajhAte hue azvamedha yajJa karaneke liye AzA denA aura yudhiSThira ke dhanAbhAva ke kAraNa asamarthatA prakaTa karanepara inheM himAlayase rAjA maruttake rakhe hue dhanako lAnekA salAha denA ( Azva0 3 / 1 -- 21 ) | yudhiSThirake pUchanepara vyAsajIkA inheM rAjA maruttakA upAkhyAna sunAnA | Azva0 3 / 22 se 10 / 36 taka ) | zrIkRSNakA yudhiSThirako upadeza dekara inheM yajJake liye prerita karanA ( Azva0 adhyAya 11 se 13 taka ) / inake rAjyazAsanakI zreSThatAkA varNana ( Azva0 14 / 17 ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha 6129 - 6131 ) | zrIkRSNako dvArakA jAneke liye AzA denA ( Azva0 52 / 44-50 ) / maruttake chor3e hue dhanake lAneke viSayameM bhAiyoMse salAha karanA ( azva0 63 / 49) / bhAiyosahita dhana For Private And Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yudhiSThira ( 277 ) yudhiSThira rarurwwwwwwwwwwww lAneke liye inakA prasthAna (Azva0 63 / 20-24) / kA dukhI hokara unhIMko rAjya arpita karake svayaM unakI himAlayapara paha~cakara par3Ava DAlanA aura brAhmaNoMke kahanese sevAmeM rahane kI icchA prakaTa karanA ( Azrama. .bhAiyosahita usa rAta upavAsa karanA (Azva0 64 / 55) / mUrchita hue dhRtarASTrake zarIrapara inakA hAtha pheranA 7-15) / pArSadosahita bhagavAn zaMkarakI pUjA karanA aura dhRtarASTrakA inheM hRdayase lagAkara inakA mastaka saiMdhanA (Azva065 / 2-13) / dhana khudavAkara vAhanoMpara (Azrama 3 / 67-75) / inakA dhRtarASTrase AhAra lAdakara inakA hastinApura lauTanA (Azva0 65 / 20- grahaNa karaneke liye Agraha karanA (Azrama. 3 / 8421) / vyAsajI tathA zrIkRSNakA yudhiSThirako yajJake liye 85) / vyAsajIke samajhAnese yudhiSThirakA dhRtarASTrako vanameM AjJA denA (Azva0 .. / 15-26) / azvamedha- jAneke liye anumati denA ( Azrama. 4 adhyaay)| sambandhI azvakI rakSA kauna kare-isake viSayameM inakA dhRtarASTradvArA inako rAjanItikA upadeza (Azrama adhyAya vyAsajIse pUchanA aura unakI AjJAke anusAra arjunako 5 se 7 tk)| dhRtarASTrakA vidurake dvArA zrAddhake liye azvakI rakSAke liye jAnekA Adeza denA ( aashv072| inase dhana mA~ganA aura inakA prasannatApUrvaka 12-24) / inakA bhImasenako rAjAoMkI pUjA karanekA svIkAra karanA ( Azrama. 11 / 1-7) / Adeza aura zrIkRSNakA yudhiSThirase arjunakA saMdeza kahanA bhImasenake virodha karanepara yudhiSThirakA unheM cupa rahaneke (Azva0 86 adhyaay)| arjunako kyoM adhikatara kaSTa liye kahanA (Azrama. 11 / 25) / inakA dhRtarASTrauThAnA par3atA hai-isake viSayameM yudhiSThirako jijJAsA aura ko yatheSTa dhana denekI svIkRti pradAna karanA ( Azrama zrIkRSNakA isameM arjunakI moTI piNDaliyoMko hI kAraNa 12 / 7-13) / dhRtarASTrake vanako prasthAna karate samaya batAnA (AzvaH 87 / --1.) / babhruvAhanakA inheM yudhiSThirakA phUTa-phUTakara ronA aura mUJchita hokara gira praNAma karanA aura inakA use satkArapUrvaka dhana denA jAnA (Azrama0 15 / 6) / inakA kuntIko ghara (Azva0 88 / 6, 10-11) / vyAsajIkI AjJAke anu- lauTane ke liye kahanA aura kuntIkA inheM saba bhAiyoM sAra yudhiSThirakA azvamedha yajJakI dIkSA lenA (Azva. tathA draupadIpara sneha rakhaneke liye kahakara svayaM vanako hI 88 / 12-17) / inake yajJavaibhavakA varNana (Azva0 jAnekA nizcaya prakaTa karanA (Azrama 16 / 7-17) / 88 / 14-40) / yudhiSThirakA yajJake dhUmakI gandha inakA kuntIse unake vanagamanako anucita batAkara bArasUMghanA aura yajJa pUrNa honepara bhagavAn vyAsakA inheM badhAI bAra ghara lauTaneke liye hI anurodha karanA (bhAzrama. denA (Azva0 89 / 5-7) / inakA brAhmaNoMko dakSiNA 16 / 19-28) / kuntIkA yudhiSThirako unake anurodhadenA aura rAjAoMko bheMTa dekara vidA karanA ( Azva0 89 / kA uttara denA (bhAzrama0 17 adhyaay)| yudhiSThirakI 7-38) / yajJa pUrNa karake inakA apane nagarameM praveza mAtAse milaneke liye vanameM jAnekI icchA, sahadeva aura ( Azva0 89 / 39-44) / inake yazameM eka nevalekA draupadIkA inake sAtha jAnekA utsAha tathA ranivAsa aura uJchavRttidhArI brAhmaNake dvArA kiye gaye serabhara sattadAnakI senAsahita inakA vanako prasthAna (bhAzrama0 22 bhnyaay)| / mahimAko usa azvamedha yajJase bhI bar3hakara batalAnA (Azva. senAsahita inakI yAtrA aura kurukSetrameM pahu~canA (bhAzrama. 90 adhyaay)| yudhiSThirake pUchane para bhagavAn zrIkRSNakA 23 adhyaay)| inake dvArA vanameM kuntI, gAndhArI aura inheM dharmakI mahattA aura dAna AdikA mAhAtmya vistAra- dhRtarASTra kA darzana (bhAzrama 24 adhyaay)| saMjayakA pUrvaka batAnA ( Azva0 92 dAkSiNAtya pATha pRSTha 630 -- RSiyoMko inakA paricaya denA (Azrama0 25 / 5) / 6381) / zrIkRSNa ke dvArakA jAte samaya inakA unake dhRtarASTra aura yudhiSThirakI bAtacIta tathA vidurakA yudhiSThirarathapara baiThakara kucha derake liye sArathikA kArya hAthameM lenA ke zarIrameM praveza ( Azrama0 26 adhyAya ) / yudhiSThira aura unheM vidA karake unhIMke bhajana-cintanameM laga jAnA AdikA RSiyoke Azrama dekhanA, kalaza Adi baoNTanA (Azva0 92 / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 6381-6382) / ___ aura dhRtarASTra ke pAsa Akara baiThanA ( Azrama0 27 / 5bhAiyosahita yudhiSThirakA dhRtarASTra aura gAndhArIkI sevA 15) / maharSi vyAsadvArA vidura aura yudhiSThirakI dharmakaranA ( Azrama / / 6-7) / inakA apane bhAiyoM rUpatAkA pratipAdana ( Azrama0 28 / 1-22) / aura mantriyoMko rAjA dhRtarASTrakI sevAke liye prerita karanA dhRtarASTra aura mAtAse vidA lekara yudhiSThira AdikA aura unakI sevAse mu~ha mor3anevAleko apanA zatru batAnA hastinApurameM Agamana ( Azrama0 36 bhanyAya ) / (bhAzrama 2 / 3-5) / yudhiSThirake dvArA dhRtarASTra aura nAradajIse dhRtarASTra Adike dAvAnalameM dagdha ho jAnekA gAndhArIkI sevA (Azrama0 2 / 17-20) / dhRtarASTrakA hAla jAnakara yudhiSThira AdikA zoka (bhAzrama 37 yudhiSThirase banameM jAneke liye anumati mA~ganA aura yudhiSThira- adhyaay)| nAradajIke sammukha yudhiSThirakA dhRtarASTra Adi For Private And Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yudhiSThira ( 278 ) yudhiSThira ga kika agnimeM dagdha ho jAnekA varNana karate hue liye kahanA; paraMtu inakA zaraNAgata kutte ko na tyAgane kA vilApa karanA (Azrama0 38 adhyaay)| rAjA yudhiSThirakA dhRtarASTra, gAndhArI aura kuntI-ina tInoMkI asthiryoko kutte ke rUpameM Aye hue dharmake dvArA yudhiSThirakA abhinandana gaGgAmeM pravAhita karAnA aura unake zrAddhakarma karanA tathA indra aura dharmake sAtha inakA sadeha svargameM jAnA (Azrama0 39 adhyAya ) / yudhiSThirakA apazakuna ( mahAprasthAna0 3 / 17-25) / devarSi nAradadvArA dekhanA aura yAdavoMke vinAzakA samAcAra sunakara bhAiyoM- inakI prazaMsA, indra ke dvArA uttama lokameM rahane ke liye sahita duHkhazokameM magna ho jAnA ( mausala0 1 / - prerita honepara bhI inakA apane bhAiyoMke binA vahA~ rahanese 11) / yudhiSThirakA bhAiyosahita kAlapAzako svIkAra inakAra karanA aura unake sAtha zubha yA azubha kisI bhI karanekA nizcaya karake yuyutsuko rAjyakI dekha-bhAlakA lokameM rahane kI icchA prakaTa karanA (mahAprasthAna. 3 / bhAra sauMpanA aura parIkSitako apane rAjyapara abhiSikta 26-38) / svargameM duryodhanako zrIsampanna dekha amarSameM karake subhadrAse hastinApurameM parIkSitko aura indraprasthameM bhare hue yudhiSThirakA sahasA pIche lauTanA aura usake sAtha vajrako rakhakara inakI rakSAke liye kahanA (mahAprasthAna rahanese anicchA prakaTa karake apane bhAiyoMke sthAnameM 1 / 3-9) / inake dvArA vasudeva, bhagavAn zrIkRSNa jAnekI utsukatA dikhAnA (svrgaa.1-10)| tathA balarAma Adike liye jalAJjali-dAna evaM zrAddha- ha~sate hue nAradajIkA yudhiSThirako svargameM duryodhanakI sampAdana (mhaaprsthaan.1|10-18)| kRpAcAryakI sammAnapUrNa sthitikA paricaya denA aura inheM usase milanepUjA karake unake ziSyatvameM parIkSitako sauMpanA ( mahA- ke liye kahanA (svargA0 / / 11-18) / inakA prasthAna / / 14-15) / prajA, mantrI Adiko bulA- apane bhAiyoM tathA sage-sambandhiyoMko mile hue lokoMke kara unake sAmane apane mahAprasthAnaviSayaka vicArako viSayameM jijJAsA prakaTa karanA aura una sabase milanekI prakaTa karanA aura unake manA karanepara bhI unakI anumati abhilASA vyakta karanA ( svrgaa.1|20-26)| le bhAiyosahita mahAprasthAnakA hI nizcaya karanA ( mahA- devadUtakA yudhiSThirako mAyAmaya narakakA darzana karAnA prasthAna. 1 / 16-19) / bhAiyosahita apane AbhUSaNa tathA bhAiyokA karuNa-krandana sunakara inakA vahIM rahanekA utArakara inakA utsargakAlika iSTa karavAnA aura nizcaya karanA (svargA.2 adhyaay)| indra aura dharmakA agmiyoMkA jalameM visarjana karake mahAyAtrAke liye prasthita yudhiSThirako sAntvanA denA tathA inakA mandAkinI meM snAna honA ( mahAprasthAna. 1 / 19-22) / yudhiSThirakI karake mAnavazarIrakA tyAga kara divyalokameM jAnA (svargA. icchA ke anusAra pA~coM bhAI pANDava, draupadI aura eka 3 adhyaay)| yudhiSThirakA divyalokameM zrIkRSNa-arjuna kuttA-ina sabakA eka sAtha hastinApurase nikalanA Adi sabhI sage-sambandhiyoMkA darzana karanA (svargA. (mahAprasthAna. / 24-25) / ina sabakA pUrva dizA- adhyaay)| inakA dharmake svarUpameM praveza (svargA. kI ora prasthAna, yudhiSThirakA sabase Age hokara calanA 5 / 22) / (mahAprasthAna. 1 / 29-31) / agnidevakA lAla- mahAbhAratameM Aye hue yudhiSThirake nAma---AjamIDha, sAgarake taTapara arjunase gANDIva dhanuSa aura akSaya tUNIra ajAtazatru, bhArata, bharatazArdUla, bharatapravaI, bharatarSabha tyAga deneke liye kahanA aura bhAiyoMkI preraNAse arjunakA bharatasattama) bharatasiMha, bhImapUrvaja, dharma, dharmaja, dharmanandana, vaha saba kucha jalameM pheMka denA (mahAprasthAna / / 33- dharmaprabhava, dharmaputra, dharmarATa, dharmarAja, dharmasUnu, dharmasuta, 12) / inakA pUrvase dakSiNa aura pazcima dizAkI ora dharmatanaya, dharmAtmaja, kaunteya, kaurava, kauravazreSTha, kauravAjAnA (mahAprasthAna. 1 / 13-46) / mArgameM draupadI, grya, kauravanandana, kauravanAtha, kauravarSabha, kauravasatama) sahadeva, nakula, arjuna, bhImasenakA giranA tathA yudhiSThira- kauravavaMzavardhana, kauravendra) kauravya, kuntInandana, yuntIdvArA pratyekake girane kA kAraNa tAyA jAnA (mahA- putra, kuntIsuta, kuruzArdUla, kuruzreSTha, kuruzreSThatama prasthAna. 2 adhyaay)| inake pAsa indrakA ratha lekara kurUdaha, kurukulazreSTha, kurukulodvaha, kurumukhya kurunandanA AnA aura inheM usapara baiThaneke liye kahanA (mahA- kurupANDavAgrya, kurupati, kurupravIra, kurupuGgavaH kururAja, prsthaan03|1)| inakA indra ke mukhase bhAiyoM aura kurusattama, kurUttama, kuruvardhana, kuruvIra, kuruvRSabha, draupadIke svargameM pahu~canekA vRttAnta sunakara apane sAtha mRdaMgaketu, pANDava, pANDavazreSTha, pANDavAya, pANDavamukhya Aye hue kuceko bhI lekara svargameM calanekA nizcaya prakaTa pANDavanandana, pANDavarSabha, pANDaveya, pANDunandana, pANDukaranA (mahAprasthAna. 3 / 2-7) / indrakA kutteke / nRpAtmaja, pANDuputra, pANDusUnu, pANDusuta, pANDuvIra, liye svargameM sthAna na batAkara inase akele hI calaneke pArtha, yAdavImAtaH, yAdavIputra Adi / For Private And Personal Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yuyutsu ( 279 ) yuyutsu-(1) dhRtarASTradvArA vaizya jAtIya bhAryAke garbhase dakSiNA dekara bahuta-se yajJokA anuSThAna kiyA thaa| jinhoMne utpanna putra / isakI 'karaNa' saMzA thI ( Adi0 63 / eka hajAra azvamedha yajJa kiye the ( vana. 126 / 118) / isakI utpatti (Adi. 114 / 3) / 5-6) / ye rAjA sudyumnake putra the (vana0 126 / duryodhana kI preraNAse bhImasenake bhojanameM diye hue viSakI 1.) / tRSita hue inake dvArA abhimantrita jalakA isake dvArA bhImasenako sUcanA ( Adi. 128 / 37- pAna ( vana0 126 / 15 ) / inakI bAyIM kukSise 38) / yaha draupadIke svayaMvarameM gayA thA (Adi. mAndhAtAkA janma (vana0 126 / 27) / inheM mhaa185|2)| kurukSetrake maidAnameM pANDavoke pakSame AnA rAja raivatase khaGgakI prApti huI aura inhoMne raghuko vaha (bhISma 43 / 100) / yaha yoddhAoMmeM zreSTha, dhanurdharoMmeM khaGga pradAna kiyA (zAnti. 166 / 78) / inake uttama, zauryasampanna, satyapratijJa aura mahAbalI thA / dvArA mAMsa-bhakSaNa-niSedha aura umase inheM parAvara-tattvakA vAraNAvatanagarameM bahuta-se rAjA krodhameM bharakara yuyutsupara jJAna ( anu0 115 / 61) / (2) viSvagazvacar3ha Aye aura use mAra DAlanA cAhate the; kiMtu ise kumAra adrike putra, jo zrAvake pitA ye ( vana. parAsta na kara sake (droNa. 10 / 58-59) / isake 202 / 3) / (3) vRSAdarbhake putra, jinhoMne saba rathake ghor3oMkA varNana (droNa0 23 / 34-35) / subAha- prakArake ratna, abhISTa striyA~ aura suramya gRha dAna karake ke sAtha yuddha karake usakI donoM bhujAe~ kATanA (droNa. svargakA nivAna pAyA (zAnti. 234 / 15) / 25 / 13.14 ) / bhagadattake hAthIdvArA isake yapaketu-bhUrizravAkA nAmAntara (sabhA0 44 / 19) / rathake ghor3oMkA mArA jAnA (droNa. 26 / 56 ) / (vizeSa dekhiye bhUrizravA) abhimanyuvadhase harSonmatta hue kauravoMko isakA upA. : yoga-eka RSi, jo tapasvI, jitendriya aura tInoM lokoMmeM lambha denA (droNa0 72 / 60-13) / ulUkake sAtha vikhyAta haiM ( anu0150| 45) / yuddha meM isakA parAjita honA (karNa0 25 / 11) / zrIkRSNa aura yudheSThirase AjJA lekara isakA rAjamahilAoM ke yojanagandhA-vyAsa jananI, satyavatIkA dUsarA nAma (Adi. sAtha istinApura lauTanA ( zalya. 29 / 36- 63 / 82-83) / ( dekhiye satyavatI) vidurajIke pUchanepara unheM saba samAcAra banAnA (zalya. yotimatsaka-eka rAjA, jinake pAsa pANDavoMkI orase 29 / 91-95 ) / yudhiSThiradvArA ise dhRtarASTrakI raNa-nimantraNa bhejane kA nizcaya kiyA gayA thA ( udyoga. sevAkA bhAra sauMpA jAnA (zAnti041 / 17-18) / 4 / 20) / bhISmake antyeSTi saMskArake liye citA-nirmANa karanemeM yodhya-eka deza, jise digvijayake samaya karNane jItA thA pANDavoMke sAtha yaha bhI thA (anu0 168 / 11) / (vana0 254 / 8-9) / maruttakA dhana lAneke liye pANDavoMke himAlaya jAnepara yonitIrtha-bhImAke uttama sthAnameM sthita eka tIrtha, jahA~ yaha istinApurakI rakSA meM niyukta thA ( Azva0 63 / snAna karanese manuSya devIkA putra hotA hai, usakI aGga24) / pANDavaloga jaba vanameM dhRtarASTra se milane gaye kAnti tapAye hue 'suvarNa-kuNDala' ke samAna hotI hai, the, usa samaya bhI nagara-rakSAkA bhAra isIpara thaa| uma tIrtha ke sevanase manuSya ko sahasra godAnakA phala milatA ( Azrama0 23 / 15) / yuyutsuko Age karake pANDavona hai (vana, 82 / 84 ) / dhRtarASTra ke liye jalAJjali dI (Azrama0 39 / 12) / mahA yonidvAra-udayagiripara sthita eka tIrtha, jahA~ jAnese manuSya prasthAnake samaya bAlaka parIkSitko rAjyapara abhiSikta karake jaba yudhiSThira jAne lageusa samaya unhoMne yuyutsuko yoni-saMkaTase mukta ho jAtA hai (vana0 84 / 95) / hI gajyakI rakSAkA bhAra sauMpA thA ( mhaaprsthaan01| yaudheya-(1) yudhiSThirake putra, jo yudhiSThirake dvArA zibi dezake rAjA govAsana kI putrI devikAke garbhase utpanna mahAbhAratame Aye hue yuyutsuke nAma-dhArtarASTra, dhRta- hue the ( Adi0 95 / 76 ) / (2) eka deza tathA rASTraja, dhRtarASTrasuta, karaNa) kauravya, kaurava, vaizyA putra aadi| jAtike loga / yahA~ke rAjA, rAjakumAra aura nivAsI (2) dhRtarASTra kA gAndhArIke garbhase utpanna haA bhI yudhiSThirake rAjasUya yajJameM bheMTa lekara Aye the putra (zAnti0 67 / 93) / (sabhA0 52 / 14-17) / yuyudhAna-ye satyakake putra haiM. inhIMko sAtyaki kahate haiM yauna- eka jAti, isa jAtike loga pApAcArI tathA cANDAla ( sabhA0 4 / 35 ) / ( vizeSa dekhiye sAtyaki) kauve aura gIdhakI bhA~ti AcAra-vicAravAle hote haiM yuvanAzva-ikSvAkuvaMzake eka suprasiddha naredA jinhoMne pracura (zAnti0 207 / 43-45) / For Private And Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yauvanAzva ( 280 ) rantideva yauvanAzva-yuvanAzvake putra mAndhAtA (sabhA. 53 / rathadhvAna-zaMyu-putra vIra nAmaka agnikA nAmAntara (vana. 21) / (vizeSa dekhiye mAndhAtA) 219 / 9-10) / ( dekhiye vIra) rathantara-(1)rathantara' nAmaka sAma, jo mUrtimAn hokara brahmAjIkI sabhAmeM virAjamAna hotA hai (sbhaa0|| rakAra-dhRtarASTrake kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake 30) / vasiSTha munine rathantara' sAmake dvArA indrakA sarpasatrameM dagdha ho gayA thA (Adi0 57 / 18) / moha dUra karake unheM prabuddha kiyA thA (zAnti0 281 / rakSitA-eka apsarA, jo prAdhAke garbhase kazyapadvArA utpanna 21-26, aashv011|18-19) / (2) pAJcajanya huI thI ( Adi0 65 / 5.) / nAmaka agnike putra, jinakA dUsarA nAma 'tarasAhara' hai| rakSovAha-eka deza / parazurAmajIne yahA~ke nivAsI kSatriyoM ye pAJcajanyake mukhase prakaTa hue the (vana0 220 / 7) / kA saMhAra kiyA thA (dronn070|12)| rathantaryA ( rathantarI )-samrAT duSyantakI mAtA / rakha-eka prAcIna nareza, saMjayadvArA kI gayI prAcIna zakuntalAkI sAsa / inake dvArA zakuntalAko AzIrvAda rAjAoMkI gaNanAmeM inakA nAma hai ( Adi0 / (Adi074 / 125 ke bAda dA0 paatth)|(rthntryaa' 232 ) / virATake gograhaNake samaya kauravoMke sAtha hone- yaha nAma dAkSiNAtya pATake anusAra hai / nIlakaNThIke vAle arjunake yuddhako dekhaneke liye indrake vimAnameM anusAra) inakA nAma rayantarI' yA (Adi 94 / 17) / baiThakara ye bhI Aye the (virATa0 56 / 10) / mahA- ye mahArAja IlinakI patnI thIM / inake pA~ca putra hue, rAja yuvanAzvadvArA ikSvAkuvaMzI raghuko khagakI prApti huI aura jinake nAma isa prakAra haiM--duSyanta, zUra, bhIma, pravasu inhoMne use hariNAzvako pradAna kiyA (zAnti. 166 / .8) / inhoMne mAMsabhakSaNakA niSedha kiyA thA, jisase 28) / iveM parAvara-tasvakA jJAna prApta ho gayA thA ( anu. rathaprabhu-zaMyu-putra vIra nAmaka agnikA nAmAntara (bana. 15 / 59-6.) / rAjA raghuko praNAma karanevAlA 219 / 9-10) / ( dekhiye vIra ) kSatriya saMgrAmavijayI hotA hai (anu. 150 / 81) / rathavAhana-virATake bhAI, jo pANDavoMkI orase yuddha kara ra jo mAyaM-prAtaH inake nAmakA kIrtana karatA hai, vaha dharmaphalakA rahe the (droNa. 158 / 42) / bhAgI hotA hai ( anu0 165 / 51-60) / rathasena-pANDavapakSake eka yoddhA, jinake rathameM maTarake phUlake raja-skandakA eka sainika (alpa0 45 / 73) / samAna raMgavAle ghor3e jute hue the| una ghor3oMkI romarAji raji-ye AyudvArA svarbhAnukumArIke garbhase utpanna hue the| zveta-lohita varNakI thI (droNa0 23 / 62) / inake cAra bhAI aura the, jinake nAma haiM-nahuSa, vRddha- - rathasthA-gaGgAjIkI sAta dhArAoMmeMse eka, jisakA jala pIne . zarmA, gaya tathA anenA (Adi0 75 / 25-26) / se manuSyake sabhI pApa tatkAla naSTa ho jAte haiM (Adi. raNotkaTa-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 68) / 169 / 20-21) / ratA-dakSakI putrI, jo dharmakI patnI haiM / inake garbhase rathAkSa-skandakA eka sainika (zalpa0 45 / 63) / ahaH nAmaka vasukA janma huA hai (Adi0 66 / 17- rathAtirathasaMkhyAnaparva-zAntiparvakA eka avAntara parva 20) / (adhyAya 165 se 172 tk)| rati-(1) ye dharma putra kAmadevako patnI haiM (Adi. 66 / rathAvarta-zAkambharI devIke dakSiNArdha bhAgameM sthita eka tiirth| 32-33) / brahmAjIkI sabhAmeM rahakara ye unakI upA- yahA~kI yAtrA karanevAlA zraddhAlu puruSa mahAdevajIkI kRpAse sanA karatI haiM (sabhA0 11 / 43) / (2) alakA- paramagati prApta kara letA hai (vana0 84 / 23) / purIkI eka apsarA, jisane aSTAvakrake svAgatake rantideva-eka prAcIna nareza (Adi. 1 / 226) / avasarapara kubera-bhavaname nRtya kiyA thA ( anu0 19 / ye rAjA saMkRtike putra the| saMjayako samajhAte hue nAradajI dvArA inake atithi-satkAra aura dAna AdikA varNana ratiguNa-eka devagandharva, jo kazyapake dvArA prAdhAke garbhase (droNa.60 adhyaay)| zrIkRSNadvArA inake dAna aura utpanna huA thA (Adi0 65 / 47) / atithi-satkAra AdikA varNana (zAnti0 29 / 120rathacitrA-bhAratavarSakI pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke 129) / vasiSThako zItoSNa jalakA dAna karake inakA nivAsI pIte haiM (bhIma. 9 / 26) / svargalokameM pratikSita honA (zAnti 234 / 10) / For Private And Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rameNaka ( 281 ) phala-mUla aura pattoMdvArA RSiyoMkA pUjana karake inakA ravi-(1) ye vivasvAnke bodhaka mAne gaye haiM ( bhAdi0 abhilaSita siddhi prApta karanA (zAnti0 292 / 7) / inhoMne 1 / 42) / (2) sauvIra dezakA eka rAjakumAra, kabhI mAMsa nahIM khAyA thA (anu0 115 / 63) / vasiSTha jo jayadrathake ratha ke pIche hAthameM dhvajA lekara calatA thA, muniko vidhivat arghyadAna karanese inheM zreSTha lokoMkI prApti (vana0 265 / 10) / arjunadvArA isakA vadha (vana0 (anu. 137 / 6) / ye sAyaM-prAtaH smaraNa karaneyogya 271 / 27) / (3) dhRtarASTrakA eka putra, jo bhImanarezoMmeM gine gaye haiM (anu. 150 / 51) / senadvArA mArA gayA (zalya. 26 / 14-15) / rabheNaka-takSaka-kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpa- razmivAn-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 36) / satrameM jala marA thA (bhAdi0 57 / 8) / rasAtala-pRthvIke nIcekA eka loka / pralayake samaya saMvartaka ramaTha-eka mleccha jAti, jo mAndhAtAke zAsanakAlameM unake nAmaka agni pRthvIkA bhedana karake rasAtalataka pahu~ca jAtI hai rAjyameM nivAsa karatI thI (shaanti065| 14-15) / (vana0 188 / 69-70) / daityoMdvArA utpanna kI huI ramaNa-(1) ye soma nAmaka vasuke dvArA manoharAke garbhase kRtyA duryodhanako sAtha le rasAtalameM praviSTa haI thI (vana. utpanna hue the (Adi066 / 22)|(2)dvaarkaake 251 / 29 ) / rasAtala pRthvIkA sAtavA~ tala hai| samIpavartI eka divya vana (sabhA0 38 / 29 ke bAda yahA~ amRtase utpanna huI gomAtA surabhi nivAsa karatI haiM dA. pATha, pRSTha 813, kAlama 1) / (udyoga. 102 / 1) / rasAtala-nivAsiyoMne pUrvakAlameM ramaNaka-eka varSa, jo zvetaparvatake dakSiNa aura niSadhaparvata- eka gAthA gAyI thI, jo isa prakAra hai-nAgaloka, svargake uttara sthita hai| vahA~ jo manuSya janma lete haiM, ve uttama loka tathA vahA~ke vimAnameM nivAsa karanA bhI vaisA sukhakulase yukta aura dekhanemeM atyanta priya hote haiM / vahA~ke saba dAyaka nahIM hotA jaisA ki rasAtalameM rahanese sukha prApta manuSya zatruoMse rahita hote haiM / ramaNakavarSake manuSya sadA hotA hai (udyoga. 102 / 14-15) / bhagavAn varAhaprasannacitta hokara sAr3he gyAraha hajAra varSAMtaka jIvita rahate ne rasAtalameM jAkara devadrohI asuroMko apane khuroMse hai (bhISma0 8 / 2-4) / vidIrNa kara diyA (zAnti. 206 / 26) / hayagrIvaramaNacIna-dakSiNa bhAratakA eka janapada ( bhISma. rUpadhArI bhagavAn zrIharine rasAtalameM praveza karake madhu 9 / 66) / aura kaiTabhake adhikArameM hue vedoMkA uddhAra kiyA rambhA-eka apsarA, jo prAdhAke garbhase kazyapadvArA utpanna (kAnti0 347 / 54-58) / rAjA vasu kevala eka huI thI ( aadi065| 50) / yaha arjunake janmo- bAra mithyAbhASaNa karaneke doSase rasAtalako pAsa hue tsavameM nRtya karane AyI thI ( Adi0 122 / 62) / (anu. 6 / 34, Azva0 91 / 23) / rasAtala kuberakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatI hai (sabhA bhagavAn anantakA sanAtana dhAma hai / baladevajI prbhaas10|10)| isane indrasabhAmeM arjunake svAgatArtha nRtya kSetrameM apane mAnava-zarIrakA parityAga karake rasAtalameM kiyA thA (vana0 43 / 29) / yaha nalakUbarakI patnI praviSTa hue the (svargA0 5 / 23) / hokara rahatI thI, isIkA tiraskAra karaneke kAraNa rAvaNako rahasyA-bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala bhAratIya prajA nalakUbarane yaha zApa de diyA thA ki 'tU na cAhanevAlI kisI pItI hai ( bhISma0 9 / 19) / strIke sAtha balAtkAra nahIM kara sktaa| yadi karegA to tujhe prANoMse hAtha dhonA par3egA'(bana0 240 / 60) / rAkA-(1) pUrNimA tithikI adhiSThAtrI devI, jo mUrtimatI vizvAmitrake zApase isako patthara honA par3A thA (anula hokara skandake janma-samayameM vahA~ padhArI thI(pAlpa / ") / kuverakI sabhAmeM aSTAvakrake svAgatameM isane 45 / 14) / (2) eka rAkSasa-kanyA, jo kuberakI nRtya kiyA thA (anu0 19 / 40) / AzAse maharSi vizravAkI paricaryAmeM rahatI thii| vizravAne ramyaka-nIlagiriko lA~ghanepara ramyakavarSa milatA hai / apanI isake garbhase 'sara' nAmaka putra tathA zUrpaNakhA nAmakI uttara-digvijayake samaya arjunane isa varSako jItakara vahA~ kanyAko janma diyA thA (vn.275|3-4)| ke nivAsiyoMpara kara lagAyA thA (sbhaa028|| ke bAda rAkSasa-eka prakArakA vivAha (aadi073|1)|(yuddh dA. pATha, pRSTha 749, kAlama ) / karake mAra-kATa macAkara rotI huI kanyAko usake rote ramyagrAma-eka rAjadhAnI athavA rAjA jise dakSiNa-digvijaya- hue bhAI-bandhuoMse chIna lAnA 'rAkSasa' vivAha mAnA gayA ke samaya sahadevane apane adhikArameM kara liyA thA (samA0 hai|) yaha vivAha kSatriyoM ke liye, unameM bhI rAjAoMke 33 / 4) / liye hI vihita hai (Adi.. 1-11) / mAnA036 For Private And Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAkSasa-graha ( 282 ) rAma ( rAmacandra) rAkSasa-graha-eka rAkSasa-sambandhI graha, jisakI bAdhA honese rAjapura-(1) kAmboja dezakA prasiddha nagara, jahA~ karNane manuSya vibhinna prakArake rasokA AsvAdana karane aura kAmbojopara vijaya pAyI thI (droNa. 4 / 5) / sugandhoMke sUMghanese turaMta unmatta ho jAtA hai (vana. (2) kaliGgarAja citrAGgadakI rAjadhAnI, jahA~ rAja230 / 50) / kanyAke svayaMvarameM bahuta se rAjA ekatra hue the (zAnti. rAkSasa-satra-parAzarajIne rAkSasoMpara kupita hokara rAkSasa- 3) / matrakA anuSThAna karake usameM rAkSasoMko jalAnA Arambha rAjasUyaparva-sabhAparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 33 kiyA (Adi0 180 / 2-3) / pulastya Adi se 35 tk)| maharSiyoMke samajhAnese parAzaradvArA isa satrakI samApti (Adi. 180 / 21) / rAjasUya-eka mahAyajJa, rAjA harizcandradvArA isakA anuSThAna (sabhA0 12 / 23) / rAjasUyaparvameM isakA vizeSa rAga-khANDava-mahArAja dilIpake yajJameM banA huA eka prakArakA modaka (droNa. 61 / 0) / varNana (sabhA0 adhyAya 33 se 35 tk)| yudhiSThira dvArA isakA anuSThAna ( samA0 45 adhyAya ) / rAgA-maharSi aGgirAkI dvitIya kanyA / isapara samasta yudhiSThirake rAjasUya yazakI vizeSatA (sbhaa045|38 prANiyoMkA anurAga prakaTa thA, isIliye isakA nAma ke bAda dA. pATha, pRSTha 841-843) / 'rAgA' huA (vana0 218 / 4) / rAjasUyArambhaparva-sabhAparvakA eka avAntara parva (adhyAya rAjagRha (girivraja) eka prAcIna nagarI, jo magadhakI rAjadhAnI thii| jahA~kA rAjA dIrgha, jo balAbhimAnI thA, 13 se 19 tk)| pANDudvArA mArA gayA thA (Adi. 112 / 27) / rAtridevI-rAtrikI adhiSThAtrI devI / zacIne apanI manoyaha nagarI rAjA ambuvIcikI bhI rAjadhAnI raha cakI kAmanA-pUrtike liye inakI ArAdhanA kI thI (udyoga. (Adi. 203 / 17) / yahA~kA rAjA jarAsaMdha thA 13 / 25-27) / ye mUrtimatI hokara skandake abhiSeka(sabhA0 21 adhyaay)| yaha eka tIrtha bhI hai, yahA~ samArohameM padhArI thIM (palya. 45 / 15) / snAna karanese manuSya kakSIvAnke samAna prasanna hotA hai rAdhA-adhiraya sUtakI patnI, jisakI godameM adhirathane (vana0 84 / 104-105) / sahadevakumAra meghasaMdhi bAlaka karNako diyA thA (bhAdi067 / 140; Adi. bhI yahIpara nivAsa karatA thA ( Azva0 82 / 3) / 110 / 23 ) / isake dvArA karNakA nAmakaraNa rAjadharmA-eka bakarAja / isakA dUsarA nAma nADIja (Adi. 110 / 24, vana0 301 / 10 udyoga thA / yaha kazyapakA putra aura brahmAkA mitra thaa14|5-6)| (zAnti0 169 / 19-20) / isake dvArA kRtaghna rAma (rAmacandra)-avinAzI mahAbAhu bhagavAn viSNuke gautamakA svAgata (zAnti. 169 / 23-24) / kRtaghna avatArasvarUpa dazarathanandana zrIrAma / jagatkI prasannatA gautamakA Atithya-satkAra (shaanti.170|3-9)| bar3hAne aura dharmakI sthApanAke liye zrIharine apane-Apako isakA dhanake liye gautamako apane mitra rAkSasarAja cAra rUpoMmeM vibhakta karake caitra zuklA navamIko isa virUpAkSake pAsa bhejanA (zAnti. 170 / 14-16) / bhUtalapara avatAra liyA thA, zrIrAmako sAkSAt bhUtanAtha dhana lekara lauTe hue gautamakA satkAra karanA (zAnti. zrIharikA svarUpa batAyA jAtA hai / inakA vizvAmitrake 1.1 / 29-30) / gautamadvArA isakA vadha (zAnti. yaha vighna DAlaneke kAraNa subAhukA vadha karanA aura 1. 23) / surabhike phenase rAjadharmAkA jIvita honA mArIcako bhI coTa pahu~cAnA / vizvAmitradvArA inheM aura virUpAkSase milanA (pAnti. 1. / -5) / devatAoMke liye durjaya dinyAstroMkA dAna / janakake gautamako jilAneke liye isakA indrase anurodha (zAnti. dhanuryazameM inake dvArA zivajIke dhanuSakA bhajana / sItA173 / 11-12) / indradvArA amRtake chir3ake jAnepara jIke sAtha inakA vivAha / pitAkI AzAse inakA gautamakA jIvita honA aura rAjadharmAkA dhana Adisahita caudaha varSake liye vanavAsa / inake dvArA janasthAnameM rahakara gautamako vidA karake apane gharameM praveza karanA (zAnti. devatAoMke kAryoMkA sAdhana aura vahIM janahitake liye 173 / 13-15) / caudaha hajAra rAkSasoMkA vadha / rAkSasoMke SaDyantrase inakI rAjadharmAnuzAsanaparva-zAntiparvakA eka avAntara parva patnI sItAkA apaharaNa / sugrIvake sAtha inakI mitratA / (adhyAya / se 130 tk)| inake dvArA vAnararAja vAlIkA vadha aura sugrIvakA rAjanI-bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala bhAratIya prajA rAjyAbhiSeka / inakA samudrapara setu bA~dhakara laGkAmeM praveza pItI hai (bhiim09|21)| aura inake dvArA rAvaNakA vadha / vibhISaNakA laGkAke rAja For Private And Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra rAma (rAmacandra ) www.kobatirth.org ( 283 ) adhyAya padapara abhiSeka aura unheM amaratva pradAna / punaH dalabalasahita puSpaka vimAnadvArA ayodhyA meM Akara dharmapUrvaka rAjyakA pAlana / inakI AjJAse zatrughnadvArA mathurA nivAsI madhuputra lavaNAsurakA vadha / inake dvArA dasa azvamedha yajJakA anuSThAna / inake rAjyakI vizeSatA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda, pRSTha 794 se 795 taka ) / sarayUke gopratAra tIrtha meM sevakoM vAhanoMke sAtha snAnakara zrIrAma apane nityadhAmako padhAre the ( vana0 84 / 7071 ) / lomazajIkA yudhiSThirako inakA caritra sunAnA ( vana 0 99 / 41-71 / ) / hanumAn jIdvArA bhImasena ke prati inake saMkSipta caritrakA varNana ( vana0 148 2) / inake pitAkA nAma dazaratha, mAtAkA nAma kausalyA tathA patnIkA nAma sItA thA ( vana0 274 / 6 - 9 ) / ye apane cAra bhAiyoMmeM jyeSTha the aura buddhimAn the / apane manohara rUpa evaM sundara svabhAvase samasta prajAko Anandita karate the| sabakA mana inhIMmeM ramatA thaa| isake sivA ye pitA ke manameM bhI Ananda bar3hAnevAle the / pitAkemanameM inheM yuvarAjapadapara abhiSikta karanekI icchA huI; ataH isa viSaya meM unhoMne mantriyoM aura dharmaza purohitoMse salAha lI / sabane eka svarase unake isa samayocita prastAvakA anumodana kiyA ( vana 0 277 / 6-8 ) / zrIrAmacandrajIke netra sundara aura kucha-kucha lAla the / bhujAe~ bar3I evaM ghuTanoMtaka lambI thIM / ye matavAle hAthIke samAna mastAnI cAlase calate the| inakI grIvA zaGkhake samAna sundara, chAtI caur3I aura sirapara kAle-kAle ghu~gharAle bAla the| inakI deha divya dIsise damakatI rahatI thI / yuddhameM inakA parAkrama devarAja indra se kama nahIM thA / ye samasta dharmoke pAraMgata vidvAn aura bRhaspati ke samAna buddhimAn the / sampUrNa prajAkA inameM anurAga thA / ye sabhI vidyAoMmeM pravINa tathA jitendriya the| inakA adbhuta rUpa dekhakara zatruoMke bhI netra aura mana lubhA jAte the| ye duSToMkA damana karane meM samartha, dharmAtmAoMke saMrakSaka, dhairyavAn, durdharSa, vijayI tathA aparAjita the / kausalyAnandana zrIrAmako dekhakara pitA dazarathake manameM bar3I prasannatA hotI thI ( vana0 277 / 9-13 ) / mantharA ke bahakAnese kaikeyIkA rAjA dazaratha se bharata ke rAjyAbhiSeka aura zrIrAmake vanavAsakA vara mA~ganA ( vana0 277 / 16 - 26 ) / pitAke satyakI rakSA ke liye inakA lakSmaNa aura sItA ke sAtha vana-gamana ( vana0 277 / 28-29 ) / inake viyogameM rAjA dazarathakA dehatyAga ( vana0 277 / 30 ) / zrIrAma-lakSmaNake vanameM cale jAnese kaikeyIkA ayodhyA ke rAjyako niSkaNTaka mAnakara use bharatake hAthoMmeM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only rAma (rAmacandra ) sauMpanA / bharatakA kaikeyIko phaTakArakara bhAI zrIrAmakA anusaraNa karanA aura unheM lauTA lAnekI icchAse RSiyoM, brAhmaNoM tathA nagara aura janapadake logoMke sAtha citrakUTa jAkara zrIrAmakA darzana karanA ( vana0 277 / 1138 ) / zrIrAmakI AjJAse bharatakA vahA~se lauTanA aura inakI caraNa pAdukAoMko Age rakhakara nandigrAma meM rahate hue rAjya kI dekha-bhAla karanA ( vana0 277 / (39 ) / nagara aura janapadake logoMke punarAgamana kI AzaGkAse inakA ghora vanameM praveza karake zarabhaMga munike Azramapara jAnA, vahA~ inakI zarabhaMga munise bheMTa aura unakA satkAra karake inakA daNDakAraNyameM godAvarIke taTapara jAkara rahanA ( vana0 277 / 40-41 ) / inakA zUrpaNakhAke kAraNa janasthAna nivAsI kharake sAtha mahAn vaira Thana jAnA ( vana0 277 / 42 ) / vahA~ inake dvArA tapasvI muniyoMkI rakSAke liye khara-dUSaNa Adi caudaha sahasra rAkSasoM kA vadha ( vana0 277 / 44 ) / zrIrAmake bhayase hI gokarNatIrthameM mArIcakI tapasyA ( vana0 277 / 56 ) / mArIcakA rAvaNako zrIrAmase bhir3anekA niSedha karanA aura zrIrAmako hI apane saMnyAsIpanakA kAraNa batAnA ( vana0 278 / 6-8 ) / mArIcakA mRgarUpa dhAraNa karake sItAke sAmane jAnA, sItAkA use mAra lAneke liye zrIrAmako prerita karanA aura sItAkA priya karaneke liye lakSmaNako unakI rakSAmeM niyukta karake zrIrAmakA dhanuSa-bANa le usa mRgake pIche jAnA ( vana0 278 / 17 - 20 ) / zrIrAmadvArA mRgarUpadhArI mArIcako pahacAnakara usakA vadha ( vana0 278 / 21-22 ) / rAvaNadvArA inakI patnI sItAkA apaharaNa ( vana0 278 / 42-44 ) / zrIrAmakA sItAko akelI chor3akara cale Aneke kAraNa lakSmaNako kosanA aura AzramakI ora zIghratApUrvaka jAnA / mArga meM parvatAkAra jaTAyuko girA dekha unheM rAkSasa samajhakara lakSmaNasahita zrIrAmakA dhanuSa khIMcakara unapara dhAvA karanA aura unake dvArA apanA paricaya denepara unake nikaTa jA unakI durdazA ko pratyakSa dekhanA, 'zrIsItAko chur3Aneke liye yuddha karate samaya maiM rAvaNake hAthase mArA gayA hU~ aura vaha dakSiNa dizAko gayA hai ' - yaha saMketase batAkara jaTAyukA zrIrAmake sAmane hI prANa tyAga karanA / inake dvArA jaTAyukA antyeSTi- saMskAra ( vana0 279 / 14 - 24 ) / inake dvArA kabandhakI bAyIM bhujAkA chedana ( vana0 279 / 36-37 ) / kabandhakA vizvAvasu gandharvake rUpameM pariNata ho zrIrAmako apanA paricaya denA aura paMpA sarovara ke nikaTa RSyamUka parvatapara nivAsa karanevAle sugrIvake sAtha maitrI sthApita karanekI salAha dekara usakA vahA~se anta
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAma (rAmacandra) ( 284 ) rAmaka - - - - -- . nA Ara rdhAna ho jAnA (vn.209| 40-48) / paMpA-sarovarapara jAkara zrIrAmakA sItAke liye vilApa aura lakSmaNakA unheM sAntvanA denA (vana0 280 / 1-6) / inakA paMpA-sarovarameM snAna karake pitaroMkA tarpaNa karanA aura RSyamUkake pAsa jA usake zikharapara baiThe hue pA~ca vAnaroMko dekhanA ( vana. 28 / 8-9) / hanumAnajIse bheMTa aura vArtAlApake pazcAt inakI sugrIvake sAtha mitratA aura unase apanA kArya nivedana karanA / sugrIvakA sItAke girAye hue vastrako inheM dikhAnA (vana0 280 / 1012) / zrIrAmakA sugrIvako vAnararAjake padapara abhiSikta karanA tathA vAlIko mAra girAnekI pratijJA karanA / sugrIvakA bhI sItAko DhU~r3ha lAnekA vizvAsa dilAnA (vana0 280 / 13-14) / inake dvArA bAlIkA vadha (vana0 280 / 35-30) / inakA varSAke cAra mAsataka mAlyavAnke sundara pRSTha-bhAgapara nivAsa karanA (vana. 280 / 40) / inakA sugrIvapara kopa (vana0 282 / 5-11) / lakSmaNakA sugrIvako sAtha lekara mAlyavAn parvatake zikharapara zrIrAmake pAsa AnA aura unake dvArA kiye jAnevAle sItAke anusaMdhAna-kAryakI sUcanA denA (vana0 282 / 22)|shriihnumaanjiikaa laMkAse lauTakara zrIrAmako vahA~kA vRttAnta evaM sItAkA kuzala-samAcAra sunAnA ( vana0 202 / 37-71) / zrIrAmake pAsa vibhinna dezose vizAla vAnara-senAoMsahita vAnara-yUthapatiyoMkA Agamana (vana0 283 / 1-13) / zubhamuhartameM senAsahita zrIrAmakA laMkAko prasthAna (vana0 283 / 14-15) / zrIgamakA samudrase pAra honeke liye vAnaroMse upAya pUchanA aura samudrakI ArAdhanAkA nizcaya karake usake taTapara dharanA denA (vana0 283 / 2332) / svapnameM samudrakA zrIrAmacandrajIko darzana dekara unheM nalake dvArA setu bA~dhakara usIse senAsahita pAra jAnekA parAmarza denA (vana0 283 / 33-42) / zrIrAmakA nalako Adeza dekara samudrapara sau yojana lambA aura dasa yojana caur3A pula taiyAra karAnA ( vana0 283 / 43-45) / inake pAsa sacivosahita vibhISaNakA Agamana tathA zrIrAmakA caritra aura ceSTAoMdvArA unheM zuddha pAkara unapara saMtuSTa honA, unheM rAkSasoMke rAjyapara abhiSikta karanA, salAhakAra banAnA aura unhIMkI rAyase mahAsAgarako pAra karanA (vana0 283 / 16-50) / inakA laMkAkI sImAmeM pahu~cakara vahA~ke udyAnoMko naSTabhraSTa karanA, vibhISaNakI kaidameM par3e hue zuka aura sAraNako apanI senAkA darzana karAkara chor3anA aura aGgadako rAvaNake darabArameM dUta banAkara bhejanA (vana 283 / 51-54) / aGgadakA rAvaNake pAsa jAkara zrIrAmakA saMdeza sunAnA aura vahA~se lauTakara zrIrAmako vahA~kI sArI bAteM batAkara inake dvArA prazaMsita honA (vana0 284 / 1-22) / inake dvArA nizAcaroMkA saMhAra (vana0 284 / 39) / zrIrAma aura rAvaNakI senAoMkA dvandvayuddha (vana0 285 adhyaay)| indrajitdvArA kiye gaye mAyAmaya yuddha meM lakSmaNasahita zrIrAmakI mUrchA (vana0 288 adhyaay)| inakA saceta hokara kuberake bheje hue abhimantrita jalase pramukha vAnaroMsahita apane netra dhonA (vana.289 / 1-14) / zrIrAma aura rAvaNakA yuddha tathA inake dvArA rAvaNakA vadha (vana0 290 adhyaay)| sItAke prati zrIrAmakA saMdeha inake pAsa brahmA, indra, agni, vAyu, yama, varuNa, kubera, saptarSigaNa tathA svargIya mahArAja dazarathakA Agamana, sItAkA inake samakSa Atmazuddhike liye zapatha khAnA, vAyu-agni Adi devatAoMkA inake sAmane sItAkI zuddhikA samarthana karanA, dazarathakA inheM ayodhyA jAkara rAjyazAsana karanekIAjJA denA, zrIrAmakA devatAoMko namaskAra karake apanI patnI sItAse milanA, avindhyako varadAna aura trijaTAko dhana evaM sammAna dekara saMtuSTa karanA (vana. 291 / 1-41) brahmAjIke diye hue varase zrIrAmakA mare hue vAnaroMko jilAnA, mAtalikA inheM vara denA aura zrIrAmakA puSpakavimAnadvArA dalabalasahita kiSkindhAmeM padhArakara sugrIvakA rAjyAbhiSeka karake aGgadako yuvarAja-padapara pratiSThita karanA tathA ayodhyAmeM lauTakara bharatase milanA evaM rAjyapara abhiSikta honA (vana. 291 / 12-66) / rAjyAbhiSekake bAda zrIrAmakA sugrIva aura vibhISaNako sAdara vidA karanA, puSpakavimAnako kuberake pAsa lauTA denA aura gomatIke taTapara ( naimiSAraNyameM ) dasa azvamedha yazoMkA anuSThAna karanA (vana0 291 / 67-70) / suMjayako samajhAte hue nAradajIkA inake caritrakA varNana karanA (droNa0 59 adhyAya) / zrIkRSNadvArA inake rAjya AdikA varNana (zAnti0 29 / 51-62) godAna-mahimAke prasaMgameM inakA nAma-nirdeza ( anu. 76 / 26) / inake dvArA mAMsa-bhakSaNa-niSedha (anu0 115 / 64) / inake yajJameM dhana-dAnakA varNana (anu. 137 / 14) / mahAbhAratameM Aye hue rAmake nAma-ayocyAdhipati, dazarathaputra, dazarathAtmaja, dAzarathi, ikSvAkunandana, kAkutstha, kausalyAnandivardhana, kausalyAmAtaH, kosalendra, __ lakSmaNAgraja, rAghava Adi / rAmaka-eka parvata, jise dakSiNa-digvijayake samaya sahadevane apane adhikArameM kara liyA thA (sabhA0 31 / 68) For Private And Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAmaTha ( 285 ) rukmiNI rAmaTha-pazcima dizAmeM nivAsa karanevAlI eka mleccha jAti zreSTha, rAkSasamahezvara, rAkSasapati, rAkSasapuGgava, rAkSasarAja, jise nakulane pazcima-digvijayake samaya AzAmAtrase hI rAkSasezvara, rAkSasendra Adi / apane adhIna kara liyA thA ( sabhA0 32 / 12) / isa rAhu-kazyapadvArA siMhikAke garbhase utpanna (bhAvi0 65 / jAtike loga yudhiSThirake rAjasUya-yazameM bulAye gaye the-- 3.) / isake dvArA kapaTapUrvaka amRtakA pAna aura isakI carcA ( vana0 51 / 25) / bhagavAn viSNuke dvArA isakA zirazchedana (Adi. 19 / rAmaNIyaka-eka dvIpa, jo nAgoMkA nivAsasthAna hai (Adi. 4-6) / candramA tathA sUryake sAtha isakA vaira (Adi. 26 / 8) / isake vana AdikA vizeSa varNana (Adi. 19 / 9) / brahmAjIkI sabhAmeM baiThanevAle grahoM ke sAtha isakA 27 / 1-9) / bhI nAma AyA hai (sabhA0 11 / 29) / dhRtarASTra ke prati saMjayadvArA isakA vizeSa varNana (bhISma 12 / 10-13) / rAmatIrtha-(1) gomatI nadIkA eka tIrtha, jisameM snAna karake manuSya azvamedha yajJakA phala pAtA aura apane kalakopavitra rukmaratha-(1)madrarAja zalyakA putra joapane pitA aura bhAI kara detA hai (vana.84 / 73) / (2) parazurAma rukmAGgadake sAtha draupadI-svayaMvarameM AyA thA (Adi. sevita mahendraparvatapara sthita eka tIrtha, jisameM snAna karanese 185 / 14) / isakA zvetake sAtha yuddha aura usake azvamedha yajJakA phala milatA hai (vana0 85 / 17) / bANoMse mUJchita honA (bhISma 47 // 18-59) / (3) sarasvatI-taTavartI eka tIrtha; isakA vizeSa varNana abhimanyuke sAtha isakA yuddha aura unake dvArA vadha (zalya0 49 / 7-11) / (droNa. 45 / 9-13) / sahadevake hAthase isake mAre rAmahada-kurukSetrakI sImAkA nirdhAraNa karanevAlA eka hrada jAnekI carcA (karNa0 5 / 26) / (2) suvarNamaya rathapara calaneke kAraNa droNAcAryakA eka nAma rukmaratha (zalya. 53 / 24) / isameM kAzirAjakI kanyA ambAne snAna kiyA thA ( udyoga. 186 / 28) / bhI thA (virATa. 58 / 2) / (3) kauravapakSake trigartadezIya rAjakumAroMke eka dalakA nAma, jisane karNarAmopAkhyAnaparva-vanaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya kI AjJAse arjunapara AkramaNa kiyA thA (moNa. 273 se 292 tk)| 112 19-25) / rAvaNa-eka rAkSasarAja, jo atyanta durAtmA thA aura sItA rukmAGgada-madrarAja zalyakA putra, jo apane pitA aura jIko hara le gayA thA (vana 147 / 33-34) / yaha bhAI rukmarathake sAtha draupadI-svayaMvarameM AyA thA (Adi. vizravAkA putra thaa| isakI mAtAkA nAma puSpotkaTA thaa| thaa| isakA mAtAkA nAma puSpAtkaTA thaa| 185| 14) / isIkA choTA bhAI kumbhakarNa thA (vana0 275 / 7) / vana0 275 / / rukmiNI-nArAyaNa-svarUpa bhagavAn zrIkRSNako Ananda HTTAm isakI adbhuta tapasyA aura brahmAjIse isakA vara mA~ganA pradAna karaneke liye bhUtalapara vidarbharAja bhISmakake kulameM (vana0 275 / 16-25) / ise kuberakA zApa utpanna haI lakSmI (Adi067 / 156) / zizupAla inhe (vana0 275 / 34-35) / mArIcake pAsa jAkara use cAhatA thA, paraMtu na pA sakA (sabhA0 45 / 15) / kapaTamRga bananeke liye bAdhya karanA (vana0 278 / 9) / inakA lakSmIse unake nivAsayogya sthAna pUchanA (anu. isake dvArA sItAjIkA apaharaNa (vana0 278 / 43) / 11 / 4) / inake putroMke nAma--cArudeSNa, sucAru, isake dvArA jaTAyuke paMkhoMkA kATA jAnA ( vana. cAraveza, yazodhara, cAruzravA, cAsyazA, pradyumna, zambhu 279 / 6) / ise nalakUbarake zApakI carcA (vana. (anu0 14 / 33.34) / maharSi durvAsAdvArA inakA 280 / 57-61) / isakA sItAjIko apane anukUla rathameM jotA jAnA (anu. 159 / 28-35) / prasanna honeke liye samajhAnA (vana0 281 adhyaay)| aGgada- hue durvAsAdvArA inheM vara-prApti ( anu0 159 / 45..kA rAvaNako zrIrAmake saMdeza sunAnA (vana 284 / 47) / zrIkRSNarahita dvArakA aura zrIkRSNapatniyoMko 10-16) / isakA kumbhakarNako yuddhake liye jagAnA dekhakara phUTa phUTakara rote hue arjuna jaba mUJchita hokara (vana0 286 / 20) / indrajitko yuddha ke liye bhejanA pRthvIpara gira par3e, taba rukmiNI Adi rAniyA~ vahA~ daur3I (vana0 288 / 2) / sItAjIko mAra DAlaneke liye AyIM aura arjunako gherakara uccasvarase vilApa karane lgiiN| udyata honA (vana0 289 / 27) / zrIrAmadvArA isakA unhoMne arjunako uThAkara unheM sonekI caukIpara bitthaayaa| vadha (vana0 290 / 30) / unheM gherakara ve cupacApa baiTha gayIM (mausl05|12mhaabhaartmeN Aye hue rAvaNake nAma-dazagrIva, 14) / rukmiNIne patilokakI prAptike liye agnimeM dazakandhara, dazAnana dazAsya, paulastya, paulastyatanaya, praveza kiyA thA ( mausala. 7 / 73) / mahAbAhu rakSaHpatirakSaH, rAkSasa, rAkSasAdhira, rAkSasAdhipati, rAkSasa- vizvakarmAne indrakI preraNAse bhagavAn padmanAbhake liye jisa For Private And Personal Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rukmI rudramArga manohara prAsAdakA nirmANa kiyA hai, usakA vistAra saba yaha kaliGgarAja citrAGgadakI kanyAke svayaMvarama gayA thA orase eka-eka yojanakA hai, usake U~ce zikharapara suvarNa (shaanti04|.)| mar3hA gayA hai, jisase vaha meru parvatake uttuGga zRGgakI zobhA ruci-(1) alakApurIkI eka apsarA, jisane aSTAvakrake dhAraNa kara rahA hai / vaha prAsAda mahAtmA vizvakarmAne svAgatake avasarapara kubera-bhavanameM nRtya kiyA thA (anu. mahArAnI rukmiNIke rahaneke liye banAyA hai / yaha inakA 19 / 4.) / (2) maharSi devazarmAkI patnI, jo sarvottama nivAsa hai (sabhA0 38 / 28 ke bAda dA. anupama sundarI thI / indra isapara Asakta ho gaye the / pATha, pRSTha 814, kAlama 2) / (anu. 40 / 10-18) / isakI rakSAkA bhAra apane rukmI -eka zreSTha nareza, jo krodhavazasaMjJaka daityake aMzase ziSya vipulako saupakara devazarmAkA yajJake liye bAhara jAnA utpanna huA thA (Adi0 67 / 62) / (yaha vidarbhadezIya (anu. 40 / 21-41) / vipulakA yogadvArA bhojakaTa nagarakA rAjA, bhISmakakA putra aura rukmiNIkA rucike zarIrameM praveza karanA (anu040|58-60)| bhAI thaa|) yaha bhojakaTakA nivAsI thA, sahadevake kAmAsakta indrakA rucike pAsa AnA aura apanA paricaya digvijayake samaya isane premapUrvaka unakA zAsana svIkAra denA (anu. 41 / 2-8) / vipuladvArA indrase kiyA thA (sabhA031 / 62-63) / karNakI digvijaya rucikI rakSA aura devazarmAke lauTanepara ruciko unheM ke samaya isakA use kara denA (vana0 254 / 14) / sauMpanA ( anu0 41 / 27-21) / usakA apanI pANDavoMkI orase isako raNanimantraNa bhejanekA bahina prabhAvIke yahA~, jo aGgarAjakI patnI thI, jAte nizcaya kiyA gayA thA ( udyoga. 4 / 16) / samaya mArgameM kisI devasundarIkI veNIse gire hue isake pitA dAkSiNAtya dezake adhipati aura sAkSAt sugandhita puSpako apanI veNImeM gUMthakara jAnA aura usa indra ke sakhA mahAmanA bhISmaka the, jinheM hiraNyaromA bhI puSpako dekhakara prabhAvatIkA vaise hI puSpa ma~gavA deneke kahate haiM / rukmI sampUrNa dizAoMmeM vikhyAta thA / isane liye isase anurodha karanA (anu. 42 / 5-10) / gandhamAdananivAsI kiMpuruSapravara drumakA zidhya hokara cAroM isakA Azramapara lauTakara devazarmAse vaise hI puSpa ma~gA pAdoMse yukta sampUrNa dhanurvedakI zikSA prApta kI thii| ise deneke liye Agraha karanA ( anu. 42 / ) / indradevatAkA tejasvI vijaya nAmaka dhanuSa prApta huA thA patike sAtha isakA svargalokameM jAnA (anu. 43 / jo gANDIva aura zAIdhanuSake samAna hI tejasvI thaa| 17) / yaha dhanuSa use apane gurudeva drumase hI prApta huA thA / ruciparvA-rAjA AkRtikA putra, jisane bhImasenakI rakSAke isane pUrvakAlameM zrIkRSNadvArA kiye gaye apanI bahana liye bhagadattake hAthIpara AkramaNa kiyA aura bhagadattadvArA rukmiNIke apaharaNako sahana na kara sakaneke kAraNa yaha mArA gayA (droNa. 26 / 51-53) / pratijJA kI thI ki maiM zrIkRSNako mAre binA apane nagarako nahIM lauTUMgA / paraMtu bhagavAn zrIkRSNake pAsa pahu~cakara / ruciprabha-eka rAkSasa, jo prAcInakAlameM isa pRthvIkA yaha unase parAjita ho gayA, ataH lajAvaza punaH zAsaka thA, paraMtu kAlake vaza hokara ise chor3a paralokakuNDinapurako nahIM lauttaa| jahA~ usakI parAjaya huI, __ vAsI ho gayA thA (zAnti0 227 / 52) / vahIM usane bhojakaTa nAmaka nagara basAyA aura usI meM vaha rudra-mahAdevajIkA eka nAma (udyoga0 117 / 10) / samasta parivArake sAtha rahane lagA ( udyoga0 158 / ( vizeSa dekhiye ziva ) 1-16) / yaha eka akSauhiNI senAse ghirA huA rudrakoTi-yaha vaha sthAna hai, jahA~ zivajIke darzanakI pANDavoke pAsa AyA / isake manameM zrIkRSNakA priya abhilASAse karor3oM muni ekatra hue the aura unapara karane kI icchA thI / pANDavoMko isakI sUcanA milI aura prasanna hokara zivajIne karor3oM zivaliGgoMke rUpameM unheM yudhiSThirane Age bar3hakara isakI agavAnI kii| Adara darzana diyA thA / yahA~ snAna karanese azvamedha yajJakA satkArake pazcAt isane vizrAma kiyA / tadanantara isane phala milatA hai aura kulakA uddhAra ho jAtA hai (vana0 arjunase kahA-'yadi tuma Dare hue ho to maiM tumhArI 82 / 118-124; vana0 83 / 77) / sahAyatAke liye A pahu~cA hU~ / ' arjunane ha~sakara isakI sahAyatA lenese inakAra kara diyA / taba isane duryodhanake rudrapada-eka tIrtha, jahA~ jAkara zivajIkI pUjA karanese pAsa jAkara vahA~ bhI yahI bAta kahI / vIra mAnI duryodhanane azvamedha yajJakA phala prApta hotA hai (vana0 82 / isakI sahAyatAko ThukarA diyA aura yaha sakuzala apane .100) / gharako lauTa gayA (udyoga0 158 / 17-39) / rudramArga-eka tIrtha, yahA~ jAkara eka dina-rAta upavAsa For Private And Personal Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rudraromA ( 287 ) revatI karanese yAtrI indralokameM pratiSThita hotA hai ( vana0 83 / ruSadva-eka prAcIna rAjA, jo yamarAjakI sabhAmeM rahakara 181.182) / unakI upAsanA karate haiM (sbhaa08|13)| rudraromA-skandakI anucarI eka mAtRkA (shly046| ruSaddhika-surASTra-vaMzI eka kulAGgAra rAjA (udyoga. 74 / 14) / rudrasana-kArtikeyakA eka nAma aura isa nAmakI nirukti ruhA-nAgamAtA surasAkI putrI isakI do bahineM aura hai, (vana0 229 / 27) / jinake nAma haiM-analA aura vIrudhA / jo vRkSa phUlase rudrasena-yudhiSThirakA sambandhI aura sahAyaka eka rAjA phala grahaNa karate haiM, ve sabhI isakI saMtAna haiM ( Adi. (droNa. 158 / 39) / 66 / 7. ke bAda dA. paatth)| rudrANI-pArvatIjIkA eka nAma (udyoga0 137 / 10) / rUpavAhika-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 43) / (vizeSa dekhiye pArvatI) rUpiNa-ye samrATa ajamIr3hake dvArA kezinIke garbhase utpanna rudrANIrudra-eka tIrtha, jahA~ uttara dizAko jAte hue hue hue the| inake do bhAI aura the, jinake nAma haiM---jala aSTAvakra muni padhAre the (anu0 19 / 31) / aura vrajana ( Adi. 94 / 32) / rudrAvarta-eka tIrtha, jahA~ snAna karanase svargalokakI prApti __hotI hai (vana0 84 / 37) / reNuka-eka rasAtala-nivAsI atyanta zaktizAlI aura sattva evaM parAkramase yukta nAga, jisane devatAoMke bhejanerumaNvAn-jamadagnidvArA reNukAke garbhase utpanna jyeSTha putra, se diggajoMke pAsa jAkara dharmake viSayameM prazna kiyA inake cAra bhAI aura the / jinake nAma haiM--suSeNa, vasu, vizvAvasu aura parazurAma / inheM mAtAkA vadha karaneke liye (bhanu0 132 / 2-6) / pitAne AjJA dI; paraMtu inhoMne usakA pAlana nahIM reNukA-(1) munivara jamadagnikI patnI evaM parazurAmajIkI kiyA, jisase kupita hokara maharSi jamadagnine inheM zApa mAtA (vana0 99 / 42) inake garbhase rumaNvAn, suSeNa, de diyA / zApavaza ye mRga-pakSiyoMkI bhA~ti jaDa-buddhi ho vasu, vizvAvasu aura parazurAmakA janma (vaja0 116 / gaye ( vana0 116 / 10-12) / parazurAmajIne 4) / inapara kupita hue pitAkI AjJAse parazurAmapitAko prasanna karake inheM zApamukta karAyA (bana0 dvArA inakA vadha (vana0 116 / 14) / jamadagnike 116 / 17-18) / varase inakA punarujIvana ( vana0 116 / 17-18) / ruru-eka RSikumAra, jo maharSi cyavanake pautra tathA maharSi jamadagnike calAye hue bANoMko inakA uThApramatike putra the / ghRtAcI nAmakI apsarAke garbhase inakA uThAkara lAnA (anu. 95 / 7-15) / eka bAra lauTanemeM vilamba honepara inakA patiko isakA kAraNa janma huA thA (bhAdi. 5 / 9 anu0 30 / 64) / sarpadaMzanase marI huI apanI preyasI pramadvarAke liye batAnA ( anu0 95 / 16-17 ) / reNukAinakA vilApa karanA / use apanI AdhI Ayu dekara (2) eka siddhasevita tIrtha, jisameM snAna karake brAhmaNa candramAke samAna nirmala hotA hai (vana. 82 / jIvita karanA tathA usake sAtha inakA vivAha honA (Adi08 / 26 se 9 / 18tk)| inakA sarpajAtise 82) / (3) kurukSetrakI sImAke antargata eka tIrtha, dveSa, duNDubhake sAtha saMvAda evaM inake prati duNDubhake jahA~ snAna Adi karanese tIrthayAtrI saba pApoMse mukta vArA ahiMsA evaM varNadhokA saMkSipta upadeza ( Adi. ho agniSToma yajJakA phala pAtA hai (vana0 83 / 159. 9 / 19 se 11 adhyAyake anttk)| sarpasatrake viSayameM inakI jijJAsA tathA pitAdvArA usakA samAdhAna (mAdi. revatI-(1) balarAmajIkI patnI (Adi. 218 / 12 adhyaay)| .) / (2) aditi devIkA eka nAma (bana0 220 / ruSaMgu-eka RSi, jinake Azramapara ArTiSeNa munine ghora 29) / (3) sattAIsa nakSatroMmese eka (bhISma 11 // tapasyA kI thI aura vizvAmitrako yahI brAhmaNatvakI prApti 18) / kArtika mAsake revatI nakSatra meM maitra nAmaka muharta hui thI / anta samayameM ye apane putroMdvArA pRthUdaka tIrthameM upasthita honepara zrIkRSNane yAtrA Arambha kI ( udyoga. Aye aura vahA~ inhoMne aisI gAthA gAyI ki jo sarasvatI- 83 / 6.7) / jo revatI nakSatrameM kAMsyake dugdhapAtrase ke uttara taTapara pRthUdaka tIrthama japa karate zarIrakA pari- yukta dhenukA dAna karatA hai, vaha dhenu paralokameM sampUrNa tyAga karatA hai, use phira mRtyukA kaSTa nahIM bhoganA par3atA bhogoMko lekara usa dAtAkI sevAmeM upasthita hotI hai (zalya 39 / 24-34) / (anu064 / 33) / revatImeM zrAddha karanevAlA puruSa For Private And Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 288 ) rohiNI sone cA~dIke sivA anya nAnA prakArake dhana pAtA hai isakI parikramA kI / isI utsavake avasarapara yahA~se (anu0 89 / 14) / cAndravratameM revatIko candramAkA arjunadvArA subhadrAkA apaharaNa huA ( Adi0 219 / netra mAnakara unake usa aGgakI pUjAkA vidhAna hai 6-7) / (2) zAkadvIpakA eka parvata (bhISma0 (anu. 110 / 5) / 11 / 18) / raibhya-(1) eka RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna rocanAmukha-eka daitya, jo garuDadvArA mArA gayA thA hote the (sabhA0 4 / 16) / ye bharadvAja munike sakhA (udyoga0 105 / 2) / the| inake do putra the-arvAvasu aura parAvasu / putroMsahita raibhya rocamAna-(1) eka kSatriya rAjA, jo azvagrIva nAmaka bar3e vidvAn the--(vana0 135 / 12-14) / bharadvAjakA mahAn asurake aMzase utpanna hue the (Adi0 67 / yavakrItako raibhya munike pAsa jAnese rokanA ( bana0 18) / draupadIke svayaMvarameM inakA zubhAgamana huA thA 135 / 57-58) / inakA yavakrItapara kupita ho apanI (Adi. 185 / / .) / (yaha bhI sambhava hai ki koI jaTAkI AhutidvArA eka kRtyA aura eka rAkSasa utpanna dusare rocamAna vahA~ padhAre hoN| ) ye azvamedha deyake rAjA karanA tathA unheM yavakrItako mAra DAlanekA Adeza denA the, inheM bhImasenane apanI digvijayake samaya parAsta (dhana. 136 / 8-12) / bharadvAja munikA inheM apane kiyA thA (sbhaa029| 8) / inheM hI pANDavoMkI orase jyeSTha putrake hAthase mAre jAnekA zApa denA ( vana. raNanimantraNa bhejanekA vicAra kiyA gayA thA (udyoga. 137 / 15) / apane putra parAvasudvArA hiMsaka pazuke 4 / 12) / ye pANDavapakSake mahArathI vIra the ( udyoga. dhokhemeM inakI mRtyu (vana. 138 / 6) / apane 172 / 1) / inheM tArAoMse citrita antarikSake samAna dUsare putra avisuke prayatnase inakA punarujIvana (vama. citakabare ghor3oMne yuddhabhUmimeM pahu~cAyA thA (droNa. 20 / 138 / 20-23) / ye aGgirAke putra the (zAnti. 47) / inakA karNake sAtha yuddha aura usake dvArA 208 / 26-27) / inakA uparicara vasuke yazameM sadasya ghAyala honA (karNa0 56 / 45-47) / ( prakaraNa honA (zAnti. 336 / 7) / prayANake samaya bhISma- dekhanese ye pAJcAladezIya, cedidezIya athavA kisI anya dezajIko dekhane Aye the (anu. 26 / 6) / (2) ke nivAsI bhI siddha hote haiN|) inakA karNadvArA vadha (karNa. eka muni, jinheM vIraNase sAtvata dharmakA upadeza prApta 56 / 49) / (2) eka uragAvAsI nareza, jinheM arjunane huA thA aura jinhoMne apane putra dikpAla kukSiko isa digvijayake samaya parAsta kiyA thA (sabhA. 27 / 19) / dharmakI zikSA dI thI (shaanti0348|12-43)| (3) ye rocamAna nAmake hI do bhAI the droNAcAryadvArA revata-(1) revatIke grahakA nAma (vn.230|29)| inake mAre jAnekI caco (knne06|20-21)| (2) eka prAcIna rAjA, jo dakSiNa dizAmeM sthita rocamAnA-skandakI anucarI eka mAtRkA (pAlya.46 / mandarAcalake kuJjoMmeM gandharvodvArA gAyI jAnevAlI gAthAoM- 29) / ke rUpameM sAmagAna sunate-sunate itane tanmaya ho gaye ki romaka-eka bhAratIya janapada aura vahA~ke nivAsI, ye apanI strI, mantrI tathA rAjyase bhI viyukta ho vanameM yudhiSThirake liye bheMTa-sAmagrI lekara Aye the (sabhA0 jAneko vivaza hue (udyoga0 109 / 9-10) / inheM 51 / 17) / maruttase aura inase yuvanAzvako khaDgakI prApti huI rohiNI-(1) krodhavazA-kumArI surabhikI putrI (gau)| (zAnti. 166 / 77-78) / inake dvArA mAMsa-bhakSaNa isakI vimalA aura analA nAmakI do kanyAe~ thiiN| kA niSedha (anu. 115 / 63) / ye sAyaM-prAtaH kIrtana isase gAya-bailoMkI utpatti huI (sabhA0 66 / 60karaneyogya nareza haiM (anu0 165 / 53) / (3)gyAraha 68) / (2) candramAkI patnI (bhAdi. 198 / rudroM se eka (zAnti. 208 / 19) / 5) / prajApati dakSakI nakSatrasaMzaka sattAIsa kanyAoMmeM raivataka-(1)(gujarAtakA eka parvata, jo Adhunika yaha pramukha thI aura apane rUpa-vaibhavase anya saba bahinoM jUnAgar3hake pAsa hai aura giranAra' kahA jAtA hai| kI apekSA vizeSa bar3hI-car3hI thI, isIliye patikI hRdayaisIko mahAbhAratameM 'ujayanta giri' kahA gayA hai| yaha vallabhA ho gayI thI (zalya035 / 45-48) / ise prabhAsakSetrase adhika dUra nahIM haiN| ) zrIkRSNa aura arjuna asi (kha) kA gotra kahA gayA hai (zAnti. 166 / prabhAsa kSetrameM ghUma-phirakara isI parvatapara cale Aye the 82) / rohiNI nakSatrameM pake hue phalake gUde, anna, ( Adi0 217 / 8) / yahA~ yaduvaMziyoMkA mahAn ghI, dUdha, pIne yogya padArtha brAhmaNako dAna karanese dAtAko utsaba huA thA (Adi0 218 / 1-12) / subhadrAne RNase chuTakArA milatA hai (anu014 / 3) / saMtAnakI For Private And Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rohI ( 289 ) lakSmI kAmanAvAle puruSako rohiNI nakSatra meM pitaroMkA zrAddha sumitrAke jyeSTha putra tathA zatrudhnake sahodara bhAI (vana. karanA cAhiye (anu0 89 / 3) cAndravratameM candramAke 274 / 7-8) / bhIrAmake sAtha inakA vana-gamana nakSatramaya svarUpakA cintana karate samaya rohiNIko unakI (vana0 277 / 29) / sItAke kaThora vacana sunakara piNDaliyoM meM sthita mAnakara tatsambandhI mantrase ukta aGgakI unheM akelI chor3akara inakA samake pAsa jAnA ( vana. pUjA kare( Adi0 110 / 3) / (3) vasudevajIkI 278 / 30-31) / sItAko chor3akara Aneke kAraNa bhAryA tathA balarAmajIkI mAtA ( Adi. 196 / 33 zrIrAmadvArA inakI bhartsanA (vana0 271 / 13-14) / sabhA0 18 / 29 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| ye vasu- inakA zrIrAmake sAtha jaTAyuke pAsa jAnA ( bana0 279 / devajIkI mRtyuke pazcAt unake zavake sAtha hI citApara 20) / zrIrAmake sAtha vanameM ghUmate hue inakA kamandhadagdha ho gayIM (mausala0 7 / 18, 24) / (4) dvArA pakar3A jAnA aura dukhI hokara vilApa karanA (bana. manu (bhAnu ) nAmaka agnikI tIsarI bhAryA nizAke garbhase 279 / 30-34) / zrIrAmakA AzvAsana pAkara inakA utpanna eka kanyA, jo sviSTakRt' mAnI gayI hai / isakA kabandhakA dAhinI bA~ha kATanA aura usake pasalIpara nAma rohiNI hai| yaha kisI azubha karmake kAraNa hiraNya- prahAra karake use mAra DAlanA (vana0 279 / 36kazipukI patnI ho gayI thI (vana. 221 / 15, 18. 39) / zrIrAmake kahanese kiSkindhAmeM supovase unakA 19) / saMdeza kahanA (vana0 282 / 14) / zrIrAmane rohI-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke vibhISaNako inakA mitra banAyA (vana0 283 / 49) / nivAsI pIte haiM (bhISma0 9 / 30) / inakA laMkAmeM rAkSasoko cuna-cunakara mAra girAnA (vana. rohItakara evaM rohitakAraNya )-eka parvata tathA usake 284 / 40) / inake dvArA kumbhakarNakA vadha ( bana. samApakA deza / pazcima-digvijayake samaya nakula yahA~ 287 / 17-19) / inakA pramAthI aura vajravegake hokara Age gaye the (sabhA0 32 / 4-5) / isIke sAtha yuddha (vana0 287 / 25) / meghanAdake bANoMse nikaTavartI vanako rohitakAraNya' kahate haiM, jo kauravoMkI lakSmaNa aura zrIrAma donoM bhAiyoMkA mUJchita honA (vana. vizAla senAse ghira gayA thA (udyoga.19 / 30-31) / 288 adhyaay)| inake dvArA meghanAdakA vadha (vana. (isIko Ajakala rohataka (paMjAba ) kahate haiM / ) 289 / 23) / raudra-kailAsa evaM mandarAcaLapara rahanevAle eka prakArake raaksss| mahAbhAratameM Aye hue lakSmaNake nAma-ikSvAkunandana, uttarAkhaNDa kI yAtrAke samaya lomazajIne yudhiSThirako inase kAkutstha, rAghava, rAmAnuja, saumitri | sAvadhAna rahane ke liye kahA thA ( vana0 139 / 10) / (2) duryodhanakA mahArathI putra / abhimanyuke sAtha raudrakarmA-dhRtarASTake sau patroM meM se eka (aadi060| isakA yuddha (bhISma0 55 / 8-13) / abhimanyuke 104, Adi. 116 / 12) / yaha bhImasenadvArA mArA sAtha yuddha aura unake dvArA isakA parAjita honA gayA (droNa0 127 / 62) / (bhISma0 73 / 32-37) / kSatradevake sAtha yuddha (dronn014| 49) / samudrI prAntoMke adhipatike raudrAzva-ye rAjA pUruke dvArA pauSTIke garbhase utpanna hue the| inake do bhAI aura the, jinake nAma haiM-pravIra aura sAtha yuddha (droNa 25 / 34-35) / abhimanyudvArA vadha (droNa0 46 / 17) / isake dvArA ambaSThaputrake Izvara (bhAdi0 94 / 5) / inake dvArA mizrakezI mAre jAnekI carcA (krnn06|10-11)| isake nAmaka apsarAke garbhase anvagbhAnu Adi dasa mahAdhanurdhara dvArA zikhaNDIke putra kSatradevake vadhakI carcA (karNa. putra utpanna hue (Adi. 94 / 0) / 6 / 26-27) / vyAsajIke AvAhana karanepara gaGgAjIke raupyA-eka nadI, jisake samIpa cIkanandana jamadagnikA jalase prakaTa hue kaurava-pANDava pakSake logoMmeM yaha bhI thA prasarpaNa nAmaka tIrtha hai (vana0 129 / 7) / (Azrama0 32 / ") / raumya-gaNezvaroMkA eka dala, jise vIrabhadrane apane roma- . lakSmaNA-bhagavAn zrIkRSNakI paTarAniyoM se eka (samA. kRpoMse utpanna kiyA thA (zAnti. 284 / 35) / 38 / 29 ke bAda dA0 paatth)| lakSmI-(1) samudrase prakaTa huI devI (mAdi. 10 / lakSaNA-eka apsarA, jisane arjunake janmotsavameM nRtya 15) / bhagavAn viSNukI patnI (Adi0 198 / 1) / kiyA thA (Adi. 122 / 32) / (inake do svarUpa haiM-viSNupriyA lakSmI aura rAjyalakSmaNa-(1) mahArAja dazarapake cAra putroMmeMse eka, lakSmI / viSNukI preyasI lakSmI satiyoMkI ziromaNi hai| ma. nA. 3 For Private And Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra laGkA www.kobatirth.org ( 290 ) ye patikA Azraya chor3akara kahIM nahIM jAtIM; kiMtu rAjya lakSmI aneka svarUpa dhAraNa karake aneka lokoMmeM aura aneka rAjAoM ke pAsa rahatI haiN| ye asthira aura caJcala haiM / jahA~ sadguNa hai, saddharma hai, vahA~ inakA vAsa hai aura jahA~ ina guNoMkA abhAva hai, vahA~se ye haTa jAtI haiM / nIce rAjyalakSmI ke viSayameM hI kucha bAteM likhI jAtI haiM -) ye kuberakI sabhA meM birAjamAna hotI haiM ( sabhA0 10 / 19 ) / brahmAjI kI sabhA meM bhI inakI upasthiti hotI hai ( sabhA0 11 / 41 ) | draupadIkI arjunake liye inase maGgala-kAmanA ( vana0 37 / 33 ) / inakA prahlAdako chor3akara jAnA aura pUchanepara unheM isakA kAraNa batAnA ( zAnti0 124 / 58- 62 ) / baliko tyAga - kara indrake pAsa AnA aura unake sAtha inakA saMvAda ( zAnti0 225 / 5 - 19 / indra aura nAradako inakA darzana denA ( zAnti0 228 / 16 ) / indrake pUchanevara asuroMke sadguNa aura durguNoMkA varNana ( vana0 228 / 29-84 ) / rukmiNIke pUchanepara bhRguputrI nArAyaNapriyA lakSmIdvArA apane nivAsayogya sthAnoMkA varNana ( anu0 11 / 6 - 21 ) / gauoke sAtha rAjya - lakSmIkA saMvAda aura inakA gobara meM apanA nivAsa banAnA ( anu0 82 adhyAya ) / inake dvArA dharmake rahasyakA varNana (anu0 127 / 6-7 ) / (2) dakSa prajApati - kI putrI evaM dharma kI patnI ( Adi0 66 / 14 ) | laGkA - rAkSasoMkI rAjadhAnI / rAjasUya yajJake samaya sahadevane laGkApatise kara lene ke liye vahA~ ghaTotkacako bhejA thA ( sabhA0 31 | 72 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 760 se 764 taka ) | yudhiSThira ke rAjasUya yajJamaiM laGkAvAsI rasoI parosane kA kAma karate the ( vana0 51 / 23 - 26 ) / yahA~ rAkSasarAja rAvaNakI rAjadhAnI thI; jise hanumAnjIne * jalAyA thA ( vana0 148 / 9 ) / brahmAjIne laGkApurI kuberako rahaneke liye dI thI ( vana0 274 | 16-17 ) / rAvaNane ise kuberase chIna liyA thA ( vana0 265 / 32(33) / sItAkA apaharaNa karake rAvaNane unheM laGkAkI hI azokavATikA ke nikaTa ramaNIya bhavanameM rakhA thA ( vana0 280 / 41-42 ) / mahApurI laGkA trikUTaparvatakI kandarAmai basI hai (vana0 282 / 56 ) / zrIrAmane vAnara-sainikoMdvArA laGkAke bagIcoMko naSTa karAyA thA ( vana0 283 / 51 ) / laGkApurIkI surakSAke liye sudRr3ha vyavasthAkA varNana ( vana0 284 / 2-6 ) / aGgada laGkA zrIrAma dUta banakara gaye the (vana0 284 / 7) / zrIrAmadvArA laGkApara car3hAI ( vana0 284 / 23 ) / rAvaNake mAre jAnepara laGkAkA rAjya vibhISaNake adhikAra meM diyA gayA ( vana0 291 / 5 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lalAma laGghatI-eka nadI, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatI hai ( sabhA0 9 / 23 ) / lajjA-dakSa prajApatikI putrI tathA dharmakI patnI / brahmAjIne dharmakI patniyako dharmakA dvAra nizcita kiyA hai ( Adi0 66 / 14-15 ) / latA - eka apsarA, jo vargAkI sakhI thI ( Adi0 215 / 20 ) / brAhmaNa zApase isakA grAiyonimeM janma ( Adi0 215 | 23 ) / arjunadvArA isakA grAha-yonise uddhAra ( Adi 0 216 / 21 ) / yaha kuberakI sabhA meM rahakara unakI sevA meM upasthita hotI hai ( sabhA0 10 / 10-11 ) / latAveSTa-dvArakA ke dakSiNabhAgameM vidyamAna eka parvata, jo pA~ca raMgakA hone ke kAraNa indra-dhvaja-sA pratIta hotA thA ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 8130 kAlama 1 ) / lapitA - mandapAla RSikI dUsarI bhAryA eka zArGga, jo jaritAkI sauta thI ( Adi0 22 / 17 ) / mandapAla RSikA lapita' se jaritAke garbhase utpanna hue apane baccoMke viSaya meM utpanna huI cintAkA kathana ( Adi0 232 / 2 - 6 ) / lapitAkA mandapAlako phaTakArate hue unakI upekSA karanA ( Adi 0 232 / 7-13 ) / lapeTikA - eka tIrtha, yahA~ snAna karanese tIrthayAtrI vAjapeya yajJakA phala pAtA hai aura devatAoMdvArA pUjita hotA hai ( bana0 85 / 15 ) / For Private And Personal Use Only lampAka- eka deza, yahA~ke nivAsiyoMne kauravoMkI senAmeM Akara satya para dhAvA kiyA thA, paraMtu sAtyakine inheM. chinna-bhinna kara DAlA thA ( droNa0 121 / 42-43 ) / lambapayodharA-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zakya0 46 / 21 ) / lambanI-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya0 46 / 18) / lambA - skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya0 46 / 18) / laya- eka prAcIna nareza, jo yamakI sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 21 ) / lalATAkSa- eka deza, yahA~ke rAjA bheMTa lekara yudhiSThira ke rAjasUya yajJameM Aye the ( sabhA0 51 / 17 ) / lalAma ghor3oMkA eka bheda ( jisa ghor3e ke lalATa ke madhya bhAgameM tArA ke samAna zveta cihna ho, usake usa cihnakA nAma lalAma hai aura usa cihnase yukta azvako lalAma kahate haiN| ) (droNa0 23 | 13 ) /
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lalitaka ( 291 ) lopAmudrA lalitaka-zAntanukA uttama tIrtha, yahA~ snAna karanese manuSya lIlADhya-vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka (anu0 kabhI durgatimeM nahIM par3atA (vana0 84 / 34 ) / / 53 ) / lalittha-eka deza tathA vahA~ke nivAsI / yahA~ke sainikoMne lokapAla-indra, agni, yama aura varuNa-inheM lokapAla suzarmA ke sAtha arjunakA vadha karane ke liye pratijJA kI thI kahA gayA hai / inakI damayantI-svayaMvarameM Ate samaya (droNa. 17 / 20) / ye arjunadvArA pIDita kiye gaye mArgameM rAjA nalase bheMTa aura unase data banane ke liye ye (droNa. 19 / 16) / yahA~ke rAjAne abhimanyupara kahanA ( vana0 54 / 28 se 55 / 5 taka) / inake bANa varSA kI thI (droNa0 37 / 26) / pUrvakAlameM dvArA nalako vara-pradAna (vana0 57 / 35-38) / karNane isa dezapara vijaya pAyI thI ( droNa0 91 / lokapAlasabhAkhyAnaparva-sabhAparvakA eka avAntara parva 40) / arjunadvArA inake mAre jAnekI carcA ( karNa. (adhyAya 5 se 12 tk)| 5 / 47) / lokoddhAra-eka lokavikhyAta prAcIna tIrtha, jahA~ bhagavAn lavaNa-(1) rAmaNIyaka dvIpameM nivAsa karanevAlA eka viSNune kitane hI lokoMkA uddhAra kiyA thA / yahA~ snAna asura, jise nAgoMne pahale-pahala isa dvIpameM Anepara dekhA karanese manuSya AtmIya janoMkA uddhAra karatA hai (dhana. yA (Adi. 27 / 2) / (2) madhu nAmaka rAkSasakA putra | zrIrAmakI AjJAse zatrughnadvArA isakA vadha (sabhA0 83 / 44-45) / 38 / 29 ke bAda dA0pATha, pRSTha 795)|ckrvrtii rAjA lopAmudrA-maharSi agastyane apanI patnI banAneke liye mAndhAtA lavaNAsurake dvArA prayukta hue zivajIke trizUlase eka sundarI kanyAkA nirmANa kiyA aura putrake liye senAsahita naSTa ho gye| abhI vaha zUla asurake hAthameM hI tapasyA karanevAle vidarbharAjake hAthameM use de diyaa| usa thA ki rAjAkA sarvanAza ho gayA (anu. 14 / 267 kanyAkA usa rAjabhavana meM bijalIke samAna prAdurbhAva 268) / huA / use pAkara rAjAko bar3I prasannatA huii| unhoMne brAhmaNoMko yaha zubha saMvAda sunAyA / brAhmaNoMne usa lavaNAzva-eka brahmarSi, jo ajAtazatru yudhiSThirakA vizeSa sammAna karate the (vana0 26 / 23) / kanyAkA nAma lopAmudrA' rakha diyA / dhAre-dhAre vaha yuvAvasthAmeM praviSTa huii| sau dAsiyA~ aura sau kanyAe~ lAkSA-gRha-duSTa duryodhanakI preraNAse mahAtmA pANDavoke usakI sevA meM rahane lagI / mahAtmA agastyake bhayase kisI vinAzake liye vAraNAvatanagarameM lAha Adi Aga rAjakumArane usakA varaNa nahIM kiyaa| vaha apane zIlabhar3akAnevAle padArthodvArA nirmita gRha ( Adi. 143 / sadAcArase pitA tathA svajanoMko saMtuSTa rakhatI thI / use 8-1.) / purocanadvArA isa lAkSAgRhakI pANDavoMse yuvatI huI dekha pitA usake vivAhake liye cintita hue carcA / pANDavoMkA isameM praveza / isake nirmANake sambandha (vana0 96 / 19-30) / eka dina maharSi agastyane meM yudhiSirakA bhImasenase rahasya-kathana ( bhAdi. 145 / Akara vidarbhazajase lopamudrAko mA~gA / rAjA apanI 11-19 ) / vidurake bheje hue khanava dvArA isameM putrIkA vivAha unake sAtha nahIM karanA cAhate the, paraMtu suraMgakA nirmANa (Adi0 146 / 16) / bhImasenadvArA maharSi ke zApake Darase ve unheM kanyA denese inakAra bhI isakA dAha (Adi. 147 / 10) / na kara sake / mAtA-pitAko saMkaTa meM par3A dekha loNamudrA lAgalI-eka zreSTha nadI, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI unase isa prakAra bolI--Apa mujhe maharSikI sevAmeM de deM upAsanA karatI hai (sabhA09 / 22) / aura apanI rakSA kreN|' taba una rAjadampatine apanI lATa-eka kSatriya jAti, isa jAtike loga brAhmaNoM ke sAtha usa kanyAkA byAha agastya munike sAtha kara diyA / IrSyA rakhaneke kAraNa nIca ho gaye (anu. 35 / 17- lopAmudrAne patikI AzAse bahumUlya vastra aura AbhUSaNa 18) / utArakara valkala evaM mRgacarma dhAraNa kara liye / vaha likhita-eka prAcIna muni, jo indrake sabhAsad haiM patike samAna hI vrata aura AcArakA pAlana karane lgii| (sbhaa07|11)| ye zaGkhake bhAI the| inhoMne maharSi use lekara gaGgAdvArameM Aye aura ghora tapasyAmeM bhAIkI AjJAse rAjA sudyumnake pAsa jAkara unase corIke saMlagna ho gaye / lopAmudrA bar3I prasannatA aura vizeSa aparAdhakA daNDa mA~gA aura apane donoM hAtha kaTavA Adarake sAtha patikI sevA karane lgii| dIrghakAlake diye (zAnti0 23 / 18-36) / bhAI zaGkhake pazcAt prasanna ho maharSi ne use samAgamake liye apane samIpa tapobalase punaH inake naye hAtha nikala Aye ( zAnti. bulAyA, lopAmudrAne pitAke ghara ke samAna rAjamahalameM unake 23 / 41-42) / sAtha samAgamakI icchA prakaTa kii| taba maharSi ne lopA For Private And Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org lomapAda mudrAkI icchA pUrNa karaneke nimitta dhana saMgrahake liye prasthAna kiyA ( vana0 97 adhyAya ) / lopAmudrA jo kucha cAhatI thI, maharSi agastyane use pUrNa kiyA, taba lopA - mudrAne unase eka atyanta zaktizAlI putra mA~gA / maharSine pUchA- kyA tumhAre garbhase eka hajAra yA eka sau putra utpanna hoM, jo dasake hI barAbara ho ? athavA eka hI putra ho, jo hajAroMko jItanevAlA ho ?' lopAmudrAne sahasroMkI samAnatA karanevAlA eka hI zreSTha putra mA~gA / ma garbhAdhAna karake vanameM cale gaye / vaha garbha sAta varSo taka mAtAke peTameM palatA rhaa| sAta varSa bItanepara vaha apane teja aura prabhAvase prajvalita hotA huA udarase bAhara nikalA / vahI mahAvidvAn 'dRDhasyu' ke nAmase vikhyAta huA ( vana0 99 | 18 - - 25 ) / inake pAtivratyakI prazaMsA ( virATa0 21 / 14 ) / lomapAda - aGgadezake eka rAjA ( jo rAjA dazaratha ke mitra the)| inake dvArA rAjyameM varSA honeke nimitta RSyazRGgako lAne ke liye vezyAoMkI niyukti ( vana0 110 / 53 ) / inake dvArA 'nAvyAzrama' kA nirmANa ( vana0 113 / 9 ) / inakA apanI putrI zAntAko RSyazRGga munike sAtha byAda denA ( vana0 113 / 11 ) / inapara maharSi vibhANDakakI kRpA (vana0 113 / 20 ) / rAjarSi lomapAda apanI kanyA zAntAkA RSyazRGga muniko dAna karake satra prakAra ke pracura bhogoM se sampanna ho gaye ( zAnti0 234 / 34 ) / ( 292 ) lomaza - ( 1 ) eka prAcIna dIrghajIvI maharSi, jo dharmapAlanase zuddha hRdayavAle hue the ( vana0 31 / 12 ) / inakA svargameM jAkara indrase milanA aura vahA~ indrake ardhasiMhAsanapara arjunako baiThA dekha inake manameM unake puNyakarma kyA hai - yaha prazna uThanA ( vana0 47 / 1- 5 ) / indrake dvArA inase mAnasika praznakA samAdhAna ( bana0 47 / 7 - 31 ) / inakA indra aura arjunakA saMdeza lekara kAmyakavanameM yudhiSThirake pAsa AnA ( vana0 47 / 33 - 35 ) / inakA yudhiSThirako arjunakI divyAstra - prAptikI sUcanA denA ( vana0 91 / 10- 14 ) / inakA yudhiSThirase indrakA saMdeza kahanA ( vana0 91 / 17 - 25 ) | inakA yudhiSThirase arjunakA saMdeza kahanA ( vana0 92 / 1-7 ) / inakA yudhiSThirako AzvAsana ( vana0 94 / 17 - 22 ) / inakA yudhiSThirako agastyakI kathA sunAnA ( vana0 adhyAya 96 se lomaza 99 taka ) / inake dvArA yudhiSThira ke prati rAma aura parazurAma ke caritra kA varNana ( vana0 99 / 40 - 71 ) / vRtrAsurase trasta devatAoMko maharSi dadhIcake asthi-dAna evaM vajranirmANakA varNana ( vana0 100 adhyAya ) | inake dvArA vRtrAsura ke vadha aura asuroM kI bhayaMkara mantraNAkA kathana ( vana0 101 adhyAya ) | maharSi lomazake dvArA kAleyoMdvArA tapasviyoM, muniyoM aura brahmacAriyoM Adike saMhArakA varNana aura devatAoMdvArA bhagavAn kI stutikA kathana ( vana0 102 adhyAya ) / lomazajIne yudhiSThirako jo pramukha viSaya sunAye haiM, unakI saMkSipta sUcI isa prakAra haibhagavAn ke Adeza se devatAoMkA maharSi agastya ke Azramapara jAkara unakI stuti karanA / agastyajIkA vindhya parvatako bar3hane se rokanA aura devatAoMke sAtha sAgarataTapara jAnA | agastyajIdvArA samudra-pAna aura devatAoMkA kAleya daityoMkA vadha karake brahmAjIse samudrako punaH bharane kA upAya pUchanA / rAjA sagarakA saMtAnake liye tapasyA karanA aura zivajI dvArA vara pAnA / sagarake putroM kI utpatti kapilakI krodhAgnise unakA bhasma honA, asamaMjasakA parityAga, aMzumAnke prayatnase sagarake yazakI pUrti, aMzumAna se dilIpako aura dilIpase bhagIrathako rAjyakI prApti | bhagIrathakA himAlayapara tapasyAdvArA gaGgA aura mahAdeva jI ko prasanna karake unase vara prApta karanA / pRthvI para gaGgAjIke utarane aura samudrako jalase bharanekA vivaraNa tathA sagaraputroMkA uddhAra | nandA aura kauzikI kA mAhAtmya, RSyazRGga munikA upAkhyAna tathA unako apane rAjya meM lAne ke liye rAjA lomapAdakA prayatna | vezyAkA RSyazRGgako lubhAnA aura vibhANDaka munikA Azramapara Akara apane putrakI cintAkA kAraNa pUchanA / RSyazRGgakA pitAko apanI cintAkA kAraNa batAte hue brahmacArI rUpadhArI vezyA svarUpa aura AcaraNakA varNana / RSyazRGgakA aGgarAja lomapAdake yahA~ jAnA, rAjAkA unheM apanI kanyA denA, rAjAdvArA vibhANDaka munikA satkAra tathA unapara munikA prasanna honA ( vana0 adhyAya 103 se 113taka ) / lomazadvArA rAjA gayake yazakI prazaMsA, payoSNI, parvata aura narmadA mAhAtmya tathA cyavana- sukanyA ke caritrakA varNana ( vana0 121 adhyAya ) | maharSi lomazadvArA cyavanako sukanyA kI prApti ke prasaMgakA varNana (vana0 122 adhyAya) | azvinIkumAroMkI kRpAse maharSi cyavanako sundara rUpa aura yuvAvasthAkI prAptikA varNana (vana0 123 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lomaza ( 293 ) lohitAyani adhyAya ) / zatike yajJameM cyavanakA indrapara kora narakAsurake vadha aura bhagavAn vArAhadvArA vasudhAke karake vajrako stambhita karanA aura unheM mAraneke liye uddhArakI kathA kahanA ( bana0 142 adhyAya ) / madAsurako utpanna karanA (vana0 124 adhyAya ) / lomazajIkA yudhiSThirako vividha upadeza dekara devatAoMke azvinIkumAroMkA yajJameM bhAga svIkAra kara lenepara parama pavitra sthAnako padhAranA (vana0 176 / 22) / indrakA saMkaTamuka honA Adi prasaMgoM aura anyAnya ye zarazayyApara par3e hue bhISmajIko dekhane gaye tIrthoke mahattvakA lomazadvArA varNana (vana0 125 the (zAnti0 47 / .) / inake dvArA annadAnakI adhyaay)|raajaa mAndhAtAkI utpatti aura unake saMkSipta mahimAkA kathana (anu067|10)| inake dvArA caritrakA inake dvArA varNana (bana0 126 adhyaay)| dharmake rahasyakA varNana (anu. 129 adhyaay)| ye uttara lomazajIkA yudhiSThirako somaka aura jantukA upAkhyAna dizAke RSi haiM (vana0 165 / 46) / (2)viDAlosunAnA-somakako sau putroMkI prApti tathA somaka aura pAkhyAnameM AyA huA bilAva ( zAnti. 138 / purohitakA samAnarUpase naraka aura puNyalokoMkA upabhoga 22) / isakA palita nAmaka cUheke sAtha saMvAda karanA (vana0 127-128 adhyAya ) / kurukSetrake (zAnti. 138 / 34-198) / dvArabhUta plakSaprasravaNa nAmaka yamunAtIrtha evaM sarasvatItIrthakI lomaharSaNa-eka muni, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate mahimAkA inake dvArA varNana (vana0 129 adhyaay)| the ( sbhaa04|12)| lomaza nIdvArA vibhinna tIrthokI mahimA aura rAjA loha-eka prAcIna deza, jise uttara-digvijayake samaya uzInarakI kathAkA Arambha-rAjA uzInaradvArA bAjako arjunane jIta liyA thA (samA0 27 / 25) / apane zarIrakA mAMsa dekara zaraNameM Aye hue kabUtarake lohitAraNI-bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala bhArataprANoMkI rakSA karanA ( vana0 130-131 adhyaay)| maharSi lomazakA aSTAvakra ke janmakA vRttAnta aura vAsI pIte haiM (bhISma0 9 / 18) / unake rAjA janakake darabArameM jAnekA varNana karanA lohamekhalA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. (vana0 132 adhyAya ) / aSTAvakrakA dvArapAla tathA 46 / 18, 21) / rAjA janakase vArtAlApa, bandI aura aSTAvakakA zAstrArtha, lohavastra-skandakA eka sainika (zalya.45 / 75) / bandIkI parAjaya tathA samaGgAmeM snAnase aSTAvakrake aGgoM lohita-(1) eka rAjA, jise arjunane uttara-digvijayakA sIdhA honA-ina prasaMgoMkA inake dvArA kathana ke samaya apane adhIna kara liyA thA (sabhA0 27117) / (vana0 133-134 adhyaay)| lomazajIdvArA kardamila (2) eka nAga, jo varuNakI sabhAmeM baiThakara vahA~kI kSetra Adi tIrthokI mahimA raibhya evaM bharadvAjaputra zobhA bar3hAtA hai (sabhA0 9 / 8) / yavakrIta munikI kathA tathA RSiyoMkA aniSTa lohitagaGgA-eka sthAnavizeSa, jaha bhagavAn zrIkRSNane karaneke kAraNa medhAvIkI mRtyukA varNana (vana0 135 virUpAkSa' kA tathA paJcajana' nAmase prasiddha pA~ca adhyAya ) / yavakrItakA raibhyamunikI putravadhUke sAtha rAkSasoMkA saMhAra kiyA thA (sabhA0 38 / 29 ke bAda vyabhicAra aura rebhyamunike krodhase utpanna rAkSasake dvArA dA0 pATha, pRSTha 800) / usakI mRtyuke prasaMgoMkA lomazadvArA kathana ( bana0 lohitAkSa-brahmAdvArA skandako diye gaye cAra pArSadoMmeM136 adhyaay)| bharadvAjakA putrazokase vilApa karanA, se eka / tInake nAma ye-nandisena, ghaNTAkarNa aura raibhyamuniko zApa denA evaM svayaM agnimeM praveza krnaa| kumudamAlI (zalya. 15 / 24-25) / arvAvasukI tapasyA ke prabhAvase parAvasukA brahmAhatyAse mukta honA aura rebhya, bharadvAja tathA yavakrIta AdikA puna- lohitAkSI-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya. jIvita honA-ina prasaMgoMko lomazajIne sunAyA thA 46 / 22, 24) / (vana013-138 adhyAya ) / pANDavoMkI uttarA- lohitAyani-lAlasAgarakI kanyA, jo skandakI dhAya khaNDa-yAtrAke samaya lomazajIdvArA usakI durgamatAkA hai, isakI kadambake vRkSoMpara pUjA hotI hai (vana. kathana (vana0 139 adhyAya ) / lomazajIkA 23 / 10-11) / For Private And Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lohityA ( 294 ) lohityA-bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI 4 / 11 ) / inakA yudhiSThirako brAhmaNoMkA mahattva pIte haiM (bhISma0 9 / 35) / batAnA (vana0 26 / 6-20) / inake dvArA indrake lauhitya-(1) eka prAcIna deza, bhImasenane pUrva prati cirajIviyoMke duHkha-sukhakA varNana (bana0 153 digvijayake samaya isa dezameM jAkara yahA~ke bahuta-se adhyAya ) / hastinApura jAte hue zrIkRSNase inakA mleccha rAjAoMko jItA aura unase bhA~ti-bhA~tike ratna mArgameM milanA ( udyoga. 83 / 64 ke baad)| inake karake rUpameM vasUla kiyA (sabhA0 30 / 26-27) / dvArA dhRtarASTra ke rAjyakI agnimeM Ahuti denekA prasaMga (2) zrIrAmake prabhAvase prakaTa huA eka tIrtha, yahA~ (zalya0 41 / 5-27) / snAna karanese manuSyako bahuta-sI suvarNa-rAzi prApta vakanakha-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka (anu. hotI hai ( vana0 85 / 2)! kArtikakI pUrNimAko 4 / 54) / kRttikAkA yoga honepara jo lauhitya tIrthameM snAna karatA . yakavadhaparva ( bakavadhaparva )-AdiparvakA eka hai, use puNDarIka yajJakA phala prApta hotA hai ( anu0 / avAntara parva (adhyAya. 156 se 163 tk)| 25 / 46) / (3) eka mahAnada, jo varuNa-sabhAmeM vakra-eka rAjA, jisakA dUsarA nAma dantavaka hai| isane rahakara unakI upAsanA karatA hai ( Adhunika brahmaputra' draupadIke svayaMvarameM lakSyavedhake liye apanA asaphala ko lauhitya yA 'lohitya' kahate haiM) (sabhA09 / 22) / parAkrama prakaTa kiyA thA ( Adi. 186 / 15) / yaha bhagavAn zrIkRSNake hAthase mArA gayA thA ( udyoga vakSu-eka nadI, isake taTapara utpanna hue rAsabha bar3e 130 / 48) / yaha kaliGgarAja citrAGgadakI kanyAke sundara aura bala Adi guNoMmeM vikhyAta hote haiM / bahuta-se svayaMvarameM bhI upasthita huA thA (shaanti04|6)| mleccha dezake rAjA yudhiSThirake rAjasUya yajJameM aise rAsabhoM- (vizeSa dekhiye-dntvkr)| ko meMTa deneke liye lAye the (sabhA0 51 / 17-20) / vakSogrIva-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka (anu. vaMzagulma-eka tIrtha, jo zoNa aura narmadAkA utpatti- 4 / 53) / sthAna hai| yahA~ snAna karanese yAtrI azvamedha yajJakA vaGga-pUrva bhAratakA eka prasiddha janapada (Adhunika baGgAla) phala prApta karatA hai (vana0 85 / 9) / (Adi0 214 / 9; bhISma0 9 / 46) / tIrthayAtrAvaMzamUlaka-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha, jahA~ ke avasarapara arjunakA yahA~ Agamana (Adi0 214 / 9) / snAna karanese manuSya apane vaMzakA uddhAra kara detA hai bhImasenake dvArA isa dezake rAjApara AkramaNa ( sabhA0 (vana0 83 / 41-42) / 30 / 23 ) / baMgadezIya nareza yudhiSThirake yahA~ bheMTa vaMzA-kazyapakI prAdhA' nAmavAlI patnIse utpanna huI putrI lekara gaye the ( sabhA0 52 / 18) / karNane digvijaya(Adi. 65 / 45-46) / ke samaya isa dezako jItA thA (vana0 254 / 8) / baMganarezakA ghaTotkacake sAtha yuddha aura parAjaya (bhISma vaka ( baka )-ekacakrAse do kosakI dUrIpara yamunAke kinAre ghane jaMgalameM eka guphAke bhItara rahanevAlA eka 92 / 6-12) / kisI samaya zrIkRSNane vaMgadezako jItA thA (droNa. 1 / / 15 ) / parazurAmajIne isa balavAn narabhakSI rAkSasa, jisakA ekacakrA nagarI aura dezake kSatriyoMkA saMhAra kiyA thA (droNa0 70 / 12) / vahA~ke janapadapara zAsana calatA thA ( Adi. 159 / karNadvArA isa dezake jIte jAne aura 'karada' banAye 3-4) / isake dvArA nagarakI rakSA tathA karake rUpameM jAnekI carcA ( karNa0 8 / 19 ) / azvamedhIya ise diyA jAnevAlA dainika bhojana ( Adi. 159 / azvakI rakSAke liye gaye hue arjunane vaMgadezakI mleccha 5-7) / bhImasenakA isake sAtha yuddha aura isakA vadha senAko parAsta kiyA thA ( Azva0 82 / 29-30) / (Adi. 162 / 5 se 163 | 1 tk)| vana-(1) indrakA astra, jo vizvakarmAke hAthase maharSi vaka dAlbhya (baka dAlabhya )-eka prAcIna RSi, jo dadhIcakI haDDiyoMdvArA nirmita huA thA ( vana. yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna hote the ( sabhA0 100 / 24) / isane indrakI preraNAse vyAghra banakara For Private And Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 295 ) vatsa ( vatsabhUmi) suvarNaSThIvIko mAra DAlA thA ( zAnti0 31 / 99) / vahA~ agnike liye diyA huA caru eka lAkha 25-33) / dhAtAne dadhIcakI haDDiyoMkA saMgraha karake godAna, sau rAjasUya aura eka hajAra azvamedha yazase bhI unake dvArA vajrakA nirmANa kiyA thA (zAnti0 342 / adhika kalyANakArI hai (vana0 82 / 99-100) / 40-41) / (2) vizvAmitrake brahmavAdI poMmeMse vaDavA nadIko agnikA utpatti-sthAna kahA gayA hai eka ( anu0 4 / 52 ) / ( 3 ) zrIkRSNapautra (vana0 222 / 24-25) / aniruddhakA putra, jo yAdavoMkA mausala-yuddha meM saMhAra ho vaDavAgni-samudrake bhItara rahanevAlI eka agni, jise vaDavAjAnepara arjunadvArA indraprasthameM zeSa yaduvaMziyoMkA rAjA mukha bhI kahate haiM, isa agnike mukhameM samudra apane jalabanAyA gayA thA (mausala.7 / 72) / mahAprasthAnake rUpI haviSyakI Ahuti detA rahatA hai ( Adi0 21 / samaya yudhiSThirakA subhadrAse rAjA vajrakI rakSAke liye 16) / jaba maharSi aurvane roSapUrvaka samasta lokoMke kahanA (mahApra. 1 / 8-9) / vinAzakA saMkalpa kara liyA, taba unake pitarone Akara unheM samajhAyA aura unheM apanI krodhAgniko samudra meM vajradatta-prAgjyotiSapurakA rAjA, jo bhagadattakA putra aura DAla deneke liye kahA / pitaroMke Adezase unhoMne apanI yuddha meM bar3A hI kaThora thA (bhaashv075|)| isakA arjunake sAtha yuddha ke liye udyata hokara nagarase krodhAgniko samudrameM DAla diyA / vahI Aja bhI ghor3Ike nikalanA aura azvamedhIya azvako pakar3akara nagarakI mukhakI-sI AkRti banAkara mahAsAgarakA jala pItI rahatI ora cala denA (Azva0 75 / 2-3 ) / isakA hai / vaDavA (ghor3I) ke samAna mukhAkRti honeke kAraNa arjunake sAtha yuddha aura parAjaya (bhAzva0 75 / 5 se hI ise vaDavAgni kahate haiM ( Adi. 179 / 21-22) / 76 / 20 tk)| vaDavAnala aura udAnakI ekatA (vana0 219 / 20) / vajranAbha-skandakA eka sainika (shly045| 63) / bhagavAn zivakA krodha hI vaDavAnala banakara samudrake jalako sokhatA rahatA hai (sauptika. 18 / 21) / vajrabAhu-eka vAnara, jo kumbhakarNake mukhakA grAsa bana gayA thA (vana0 287 / 6) / vaDavAmukha-nArAyaNake avatArabhUta eka prAcIna RSi, vajraviSkambha-garur3akI pramukha saMtAnomeMse eka (udyoga. jinhoMne samudra ke jalako khArA kara diyA thA (zAnti. 101 / 10) / 242 / 6.) / vajravega-dUSaNakA choTA bhAI, jo rAvaNakI preraNAse vizAla vatsa (batsabhUmi)-(1) eka bhAratIya janapada, jise senAke sAtha kumbhakarNakA anugAmI huA thaa| isake / bhImasenane pUrva-digvijayake samaya jItA thA (samA. eka bhAIkA nAma pramAthI thA (vana0 286 / 27) / 30 / 10) / karNane bhI isapara vijaya pAyI thI (vana. hanumAndvArA isakA vadha ( vana0 287 / 26) / 254 / 9-10 ) / vatsadezIya parAkramI bhUmipAla pANDavoMke sahAyaka the aura unakI vijaya cAhate the vajrazIrSa-prajApati bhRguke sAta vyApaka putroM se eka / ( udyoga. 53 / 1-2) / vatsabhUmi siddhoM aura inake chaH bhAiyoMke nAma haiM-cyavana, zuci, aurva, zukra, cAraNoMdvArA sevita hai| vahA~ puNyAtmAoMke Azrama haiM, vareNya aura savana / ye sabhI bhRguke samAna guNavAn the unameM kAzirAjakI kanyA ambAne vicaraNa kiyA thA (anu0 85 / 127 -129) / (udyoga0 186 / 24) / ambA vatsadezakI bhUmimeM vajrI-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 33) / 'ambA' nAmakI nadI banakara pravAhita huI, jo kevala barasAtameM hI jalase bharI rahatI hai ( udyoga0 106 / vaTa-aMzadvArA skandako diye gaye pA~ca anucaroMmeMse eka / 40) / vatsadezIya yoddhA dhRSTadyumnadvArA nirmita krauJcAraNauna cArake nAma haiM-parigha, bhIma, dahati aura dahana vyUhake vAmapakSameM khar3e hue the (bhISma0 50 / 55) / (zalya0 45 / 34) / karNadvArA isa dezake jIte jAne kI carcA ( karNa. vaDavA-eka tribhuvanavikhyAta tIrtha evaM nadI, jahA~ sAyaM- / 20) / (2) kAzirAja pratardanakA putra, jise saMdhyAke samaya vidhipUrvaka snAna aura Acamana karake gozAlAmeM vatsoM (bachar3oM) ne pAlA thA / isIliye isakA agnidevako caru nivedana karanekA vidhAna hai / vahA~ nAma vatsa huA (zAnti0 49 / 79) / (3) pitaroMko diyA huA dAna akSaya hotA hai / isakA zaryAtivaMzI nareza / haihaya aura tAlajaMghake pitA (bhanu. 'saptacaru' nAma par3anekA kAraNa (vana0 82 / 92-- 30 / / For Private And Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vatsanAbha ( 296 ) varAhAzva vassanAbha-eka buddhimAn maharSi, inakI kaThora tapasyA aura aSTAvakrakA zAstrArtha (bana. 135 / 3-20) / bhaisekA rUpa dhAraNa karake dharmadvArA varSAse inakI rakSA isakI aSTAvakrase zAstrArthameM parAjaya (vana 134 / (anu. 12 adhyAya dA0 paatth)| apanemeM kRtaghnatAkA 21) / isakA rAjA janakako varuNa-putrake rUpameM apanA doSa dekhakara inakA zarIrako tyAga denekA vicAra karanA paricaya denA (vana 134 / 24) / samudra meM praveza aura dharmakA inheM samajhA-bujhAkara rokanA tathA inakI karanA (vana0 134 / 37) / Ayuko kaI sau varSoMkI batAnA (anu0 12 adhyAya vapu-eka apsarA, jisane arjunake janma-samayameM nRtya kiyA dA0 pATha, pRSTha 5462-5463) / __thA (Adi0 122 / 63) / vatsala-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 72) / vapuSTamA-kAzirAja suvarNavarmAkI putrI jo parIkSitkumAra vadAnya-eka prAcIna RSi, jinase aSTAvakrane unakI kanyA janamejayako pativratA patnI thI ( Adi.44 / 8mA~gI thI / inakA aSTAvakako apanI kanyAke vivAhakI 11) / isake garbhase zatAnIka aura zaGkukarNa nAmake do zarta batAnA aura unheM uttara dizAmeM bhejanA ( anu0 putra utpanna hue the (Adi0 95 / 85 ) / 19 / 24-25) / lauTanepara aSTAvakrakI yAtrAke viSayameM , vapuSmatI-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya. inakA pUchanA (anu021| 13-14) / aSTAvakako 46 / 11.) / apanI kanyA byAhanA (anu0 21 / 17-18) / varada-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 64) / vadhUsarA-cyavana munike Azramake samIpa bahanevAlI eka bahanevAlI eka varadAna-dvArakAke nikaTakA eka tIrtha, jahA~ munivara durvAsAnadI, jo bhRgupatnI pulomAke azruvinduoMse prakaTa huI ne bhagavAn zrIkRSNako varadAna diyA thaa| vahA~ snAna thii| yaha vadhU (pulomA) kA anusaraNa karatI thI, isaliye karanese manuSya sahasra godAnakA phala pAtA hai ( vana. brahmAjIne isakA nAma 'vadhUsarA' rakha diyA ( Adi. 82 / 63-64) / 125 / 6-8) / yaha eka puNyamayI nadI hai| isameM varadAsaGgama-eka tIrtha, jisameM snAna karanese sahastra godAnasnAna karanese parazurAmajIko tejomaya zarIrakI prApti huI kA phala milatA hai (vn085| 35) / (vana0 99 / 68) / varayu-mahaujA-vaMzakA eka kulAGgAra rAjA ( udyoga. padhra-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 55) / 74 / 15) / vadhyazva-eka rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI varA-bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM upAsanA karatA hai ( sbhaa08|12)| (bhISma0 9 / 26) / vanaparva-mahAbhAratakA eka pramukha parva / varAGgI-ye somavaMzIya rAjA saMyAtikI patnI thIM / inake vanavAsika-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 58) / pitAkA nAma dRSadvAn thaa| inake garbhase saMyAtidvArA banAyu-(1) kazyapapatnI danukA eka putra, yaha danuke dasa ahaMyAtikA janma huA thA ( Adi0 95 / 14) / pradhAna putroMmeM hai ( Adi0 65 / 30) / (2) varAha-(1) eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM urvazIke garbhase purUravAdvArA utpanna chaH putra meMse eka / virAjamAna hote the (sbhaa04|17)| (2) zeSa pA~cake nAma haiM--Ayu, dhImAn, amAvasu, dRDhAyu magadhakI rAjadhAnI girivrajake samIpakA eka parvata (sabhA. aura zatAyu ( Adi.75 / 25-26) / (3) eka 21 / 2) / (3) bhagavAn viSNukA eka avatAra / bhAratIya janapada (bhISma09 / 56) / inake dvArA ekANavake jalameM DUbI huI pRthvIkA uddhaar| vaneya-paruputra raudrAzvake dvArA mizrakezI apsarAke garbhase varAha avatArake saMkSipta caritrakA varNana, inake dvArA utpanna / inake nau bhAI aura the, jinake nAma haiM- hiraNyAkSakA vadha (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. pATha, Rceyu, kazeyu, kRkaNayu, sthaNDileyu, jaleyu, tejeyu, pRSTha 784-785) / satyeyu, dharmeyu aura saMtateyu (Adi. 94 / 8-11) / varAhaka-dhRtarASTrakulotpanna eka nAga, jo janamejayake vandanA-bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI sarpasatrameM jala gayA thA (aadi057|18)| pIte haiM (bhiissm09|18)| varAhakarNa-eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara unakI vandI (bandI)-rAjA janakake darabArakA zAstrArthI paNDita sevA karatA hai ( samA0 10 / 16) / (vana 1321) / isake dvArA kahoDakA jalameM gharAhAmva-eka daitya, dAnava yA rAkSasa (zAnti0 220 / dubAyA jAnA (vana. 132 / 15) / isake sAtha 52) / For Private And Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org (2819) variSTha variSTha - cAkSuSa manuke putra ( anu0 18 / 20 ) / inake dvArA gRtsamada RSiko zApa ( anu0 18 / 23 - 25) / varI - eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 33) / varItAkSa- eka daitya, dAnava yA rAkSasa, jo pUrvakAlameM pRthvIkA zAsaka thA - kAlavaza ise chor3akara cala basA ( zAnti0 227 / 52 ) / varuNa - ( 1 ) kazyapadvArA aditi ke garbha se utpanna dvAdaza AdityoMmeMse eka ( Adi0 65 / 15 ) / inakI jyeSTha patnI devIne inake vIryase bala nAmaka eka putrako aura surA nAmavAlI kanyAko janma diyA thA ( bhAdi 0 66 / 52 ) / maharSi vasiSTha inake putrarUpase utpanna hue the ( Adi 0 99 / 5 ) / ye arjunake janma samayameM vahA~ upasthita hue the ( Adi0 122 / 66 ye cauthe lokapAla haiM, aditi ke putra, jalake svAmI tathA jalameM hI nivAsa karanevAle haiN| agnidevane inakA smaraNa kiyA aura inhoMne unheM darzana diyaa| agnine inase divya dhanuSa, akSaya tarakasa aura kapidhvaja ratha mA~ge aura varuNane ve saba vastue~ unheM de dIM ( Adi0 224 / 1-6 ) / inhoMne pAza aura azani lekara zrIkRSNa aura arjunapara dhAvA kiyA thA ( 226 // 32 -- 37 ) / nAradajIdvArA inakI divyasabhAkA varNana ( sabhA0 9 adhyAya ) / ye brahmAjIkI sabhA meM rahakara unakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 11 / 51 ) / inake dvArA arjunako pAzanAmaka astrakA dAna ( vana0 41 | 27-32 ) / inakA rAjA nalako damayantIke svayaMvara ke avasarapara vara denA ( vana0 57 / 38 ) / inhoMne anya devatAoMke sAtha 'vizAkhayUpa' meM tapasyA kI thI; ataH vaha sthAna parama pavitra mAnA gayA hai| ( vana 0 90 / 16 ) / RcIka muniko varuNadevane eka hajAra zyAmakarNa ghor3e pradAna kiye the ( vana0 115 / 27 ) / rAjA janakake darabArakA zAstrArthI paNDita vandI inhIMkA putra thA ( vana0 134 / 24 ) / inake dvArA sItAjI kI zuddhikA samarthana ( vana0 291 / 29 ) / inhoMne sau varSoMtaka gANDIva dhanuSa dhAraNa kiyA thA ( virATa0 43 / 6 ) / inakI patnIkA nAma gaurI thA (udyoga0 117 / 9 ) / kabhI zrIkRSNane inheM jIta liyA thA ( udyoga 0 130 / 49 ) / inake dvArA zrutAyudhakI mAtA parNAzAko varadAna ( droNa0 92 / 47 - 49 ) / zrutAyudhako gadA pradAna kara usake prayogakA niyama batAnA ( droNa0 92 / 50-51 ) / inake dvArA skandako yama aura atiyama nAmaka do pArSada pradAna (zakhya0 45 / 45-46 ) / inakA skandako eka nAga ( hAthI ) bheMTa ma0 nA0 38 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vargA karanA ( zalya0 46 / 52, anu0 86 / 25 ) / inakA devatAoM dvArA jalezvara-padapara abhiSeka ( zalya0 47 / 9-10 ) / inhoMne sarasvatI nadIke yamunAtIrthameM rAjasUya yajJa kiyA thA ( zalya0 49 / 11-12 ) / inake dvArA utathyakI bhAryA bhadrAkA apaharaNa ( anu0 154 / 13 ) | utathyadvArA samudrakA sArA jala pI jAnepara inakA unakI patnI vApasa denA ( anu0 154 | 28 ) / ye paramadhAmagamana ke samaya balarAmajI ke svAgata ke liye Aye the ( mausala 04 / 16 ) / agnine varuNako vApasa deneke liye arjunase gANDIva dhanuSa aura divya tarakasa jalameM DalavA diye the ( mahApra0 1 / 41-42 ) / mahAbhAratameM Aye hue varuNa ke nAma - aditiputra, Aditya, ambu, ambupati, amburAT, ambvIza, apAmpati, devadeva, gopati, jalAdhipa, jalezvara, lokapAla, salilarAja, salileza, salilezvara, udakpati, vAripa, yAdasAmbhartA, yAdasAmpati Adi / ( 2 ) eka devagandharva, jo kazyapakI patnI munike putra the (Adi0 65 / 42) / (3) sAgara aura sindhu nadIke saGgamameM sthita eka tIrtha, jisameM snAna kara ke zuddhacitta ho devatAoM, RSiyoM tathA pitaroMke tarpaNa karanekA vidhAna hai / aisA karane se manuSya divya dyutise dedIpyamAna ho varuNalokako prApta hotA hai ( vana0 82 / 68-69 T varuNadvIpa - eka dvIpakA nAma ( sabhA0 38 / 29 ke bAdadA0 pATha ) / varuNastrotasa - dakSiNa dizA meM mATharavanake bhItara suzobhita honevAlA mAThara ( sUryake pArzvavartI devatA) kA vijayastambha, jo praveNI nadIke uttaravartI mArga meM kaNvake puNyamaya Azrama meM sthita hai ( vana0 88 / 10-11 ) / varUthinI - eka apsarA, jisane indrakI sabhAmeM arjunake svAgatArtha nRtya kiyA thA cana0 43 / 29 ) / vareNya - prajApati bhRguke sAta vyApaka putroMmeMse eka / inake chaH bhAiyoMke nAma haiM- cyavana, zuci, aurva, zukra, vajrazIrSa aura savana / ye sabhI bhRguke samAna guNavAn the ( anu0 85 / 126 - 129 ) / vargA-eka apsarA, jo kuberakI preyasI thI; paraMtu kisI brAhmaNa ke zApase saubhadra nAmaka tIrthameM grAha banakara rahane lagI thI / sakhiyoM sahita isake grAha honekA kAraNa ( Adi0 215 / 15-21 ) / arjunadvArA isakA grAhayonise uddhAra ( Adi0 215 / 12 ) / isakI saurabheyI, samIcI, budabudA tathA latA nAmakI cAra sakhiyA~ thiiN| ve sabhI brAhmaNake zApase vibhinna tIrthoM meM grAha For Private And Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varcA ( 298 ) vasiSTha (vaziSTha) ho gayI thIM / isakI prArthanAse arjunane unakA bhI vasiSTha ( vaziSTha )-eka prasiddha brahmarSi jo brahmAjIke uddhAra kara diyA / ) nAradajIdvArA ise tathA isakI mAnasa putra mAne gaye haiN| eka samaya jaba rAjA saMvaraNa sakhiyoMko dakSiNa samudrake samIpavartI tIrthoMmeM jAnekA zatruoMse parAjita ho sindhunAmaka mahAnadake taTavartI Adeza aura arjunadvArA ina sabake uddhAra honekA AzvA- nikuJjameM eka sahasra varSoMtaka chipe rahe, unhIM dinoM sana ( Adi0 216 / 17) / yaha kuberakI sabhAmeM bhagavAn vasiSTha muni unake pAsa Aye / rAjAne unheM dhanAdhyakSakI sevAke liye upasthita hotI hai (sabhA0 uttama Asanapara biThAkara kahA--bhagavan ! hama punaH 10 / 2) / rAjyake liye prayatna kara rahe haiM, Apa hamAre purohita ho parcA-(1)soma nAmaka vasuke prathama putra / inakI mAtAkA jAiye / ' taba vasiSThajIne bahuta acchA' kahakara bharatanAma manoharA thA ( Adi. 66 / 22 ) / ye hI vaMziyoMko apanAyA aura puruvaMzI saMvaraNako samasta abhimanyuke rUpameM prakaTa hue the (Adi067 / 112 kSatriyoMke samrATa-padapara abhiSikta kara diyA (Adi. 113 svargA0 5 / 18-19 ) / (2) gRtsamadavaMzI 94 / 40-45 ) / vasiSThajIkA eka nAma Apava bhI sucetA nAmaka brAhmaNake putra, jo vihavyake pitA the hai ( Adi. 98 / 23 ) / pUrvakAlameM varuNane inako ( anu0 30 / 61) / putrarUpameM prApta kiyA thA (Adi. 99 / 5) / girirAja meruke pArzvabhAgameM inakA pavitra Azrama thaa| varNasaMkara-anya varNakI mAtA aura anya varNake pitAse jo mRga aura pakSiyoMse bharA rahatA thaa| sabhI RtuoMmeM utpanna saMtAna / isake bhedoMkA vistRta varNana (anu. vikasita honevAle phUla usa AzramakI zobhA bar3hAte the / 48 adhyaay)| usa Azramake nikaTavartI vanameM svAdiSTa phala-mUla aura vardhana-azvinIkumAroMdvArA skandako diye gaye do pArSadoM jalakI suvidhA thii| puNyavAnoMmeM zreSTha varuNanandana maharSi meMse eka / dUsarekA nAma nandana thA (shly045| vasiSTha vahIM tapasyA karate the (Adi0 99 / 6-7) / 38) / dakSakanyA surabhikI putrI nandinI nAmaka gau inheM vardhamAna-hastinApura nagarakA eka pradhAna dvAra ( Adi0 homadhenuke rUpameM prApta huI thI (bhAdi0 99 / 8-9) / 125 / 9) / eka dina dhonAmaka vasune apanI patnIke bahakAnese inakI varmaka-eka deza, jahA~ke nivAsiyoMko pUrva-digvijayake samaya homadhenukA apaharaNa kara liyA (Adi. 99 / 28) / bhImasenane jItA thA (sabhA0 30 / 13) / vasiSThajI phala-mUla lekara jaba Azramapara lauTe, taba bachar3evalkala-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 62) / sahita usa gauko na dekhakara vanameM usakI khoja karane ghalgujaGgha-vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu. lage / divya dRSTile yathArtha bAtako jAnakara inhoMne ruSTa / 52) / ho vasuoMko manuSya-yonimeM janma lenekA zApa de diyA vallabha-balAkAzvakA putra, jo sAkSAt dharmake samAna thaa| (Adi. 99 / 29-33 ) / vasuoMke prArthanA karane isake putrakA nAma kuzika thA ( anu0 4 / 5) / para inakA sAta vasuoMko eka-eka varSameM hI zApamukta honekA AzIrvAda aura dyo nAmaka vasuke dIrghakAlataka vazAtala-eka deza tathA vahA~ke nivAsI kSatriya rAjakumAra, manuSya-yonimeM rahane, saMtAna na utpanna karane tathA jo rAjA yudhiSThirake liye bheMTa lAye the (sabhA0 52 / dharmAtmA, sarvazAstravizArada, pitRhitaiSI evaM strii-bhog15-17)| parityAgI honekA kathana ( Adi0 99 / 35-41) / vasA-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI bhISmane maharSi vasiSThase chahoM aGgosahita samasta vedoMkA pIte haiM (bhISma0 9 / 31) / adhyayana kiyA thA ( Adi. 100 / 35) / arjunake vasAti (1)-ye somavaMzI mahArAja kuruke vaMzaja rAjA janma-samayameM saptarSimaNDalake sAtha ye bhI padhAre ye janamejayake aSTama putra the (Adi0 94 / 57) / (Adi. 12251) / rAjA saMvaraNake dvArA inakA cintana (2) eka bhAratIya janapada / yahA~ke vIra kSatriya aura inakA bArahaveM dina rAjAko darzana denA ( Adi. duryodhanakI AzAse bhISmakI rakSA meM niyukta ho tatparatAse 172 / 13-14) / sUryakanyA tapatIne rAjAkA citta curA unakI rakSA karane lage (bhISma0 51 / 14) / liyA hai-yaha jAnakara inakA UrdhvalokameM gamana aura vasAtIya-kauravapakSakA eka yoddhA, jo abhimanyuke sAtha inake dvArA sUrya bhagavAnkA stavana ! sUryadvArA inakA yuddha karake usake dvArA mArA gayA (dronn.44| svAgata aura inheM abhISTa vastu denekA AzvAsana (bhAdi. 172 / 15-20) / inakA saMvaraNake For Private And Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vasiSTha (vaziSTha) ( 299 ) vasiSTha ( vaziSTha) liye tapatIkA varaNa, sUryadevakA inheM saMvaraNake liye apanI kanyAkA dAna aura tapatIko sAtha lekara inakA rAjAke samIpa Agamana (Adi. 172 / 20-28) / inakI AjJAse rAjAkA tapatIke sAtha vidhivat vivAha karake usake sAtha parvatapara vihAra karanA (Adi. 172 / 32-34 ) / arjunake pUchanepara gandharvakA / unheM vasiSThajIkA paricaya denA-ye brahmAjIke mAnasaputra haiM, arundhatIdevIke pati haiN| devadurjaya kAma aura krodha nAmaka donoM zatru inakI tapasyAse sadAke liye parAbhUta ho inake caraNa dabAte rahe haiN| indriyoMko vazameM kara leneke kAraNa ye viziSTha' kahalAte haiM (Adi. 17 / / 1-6) / vizvAmitrake aparAdhase manameM krodha dhAraNa karate hue bhI ina udArabuddhi maharSine kuzika-vaMzakA mUloccheda nahIM kiyaa| sau putroMke mAre jAnese saMtapta ho | lenekI zakti rakhate hue bhI inhoMne asamarthakI bhA~ti saba kucha saha liyA, kiMtu vizvAmitrakA vinAza karaneke liye koI krUratApUrNa karma nahIM kiyA / ye apane mare hue putroMko yamalokase bhI vApasa lA sakate the, phira bhI yamarAjakI maryAdAkA ullaGghana karaneko udyata nahIM hue (Adi0 171 / 7-9) / inhIMko purohitarUpameM pAkara ikSvAkuvaMzI narezoMne isa pRthvIpara adhikAra prApta kiyA thA ( Adi. 173 / 10) / inake Azramapara rAjA vizvAmitrakA Agamana aura nandinIke prabhAvase inake dvArA senA tathA mantriyosahita unakA AtithyasatkAra ( Adi. 174 / 5-1) / vizvAmitrakA inase nandinIko mA~ganA aura inakA unheM unakA sArA rAjya lekara bhI nandinIko denese inkAra karanA ( Adi. 174 / 16-18) / vizvAmitradvArA balapUrvaka nandinIkA apaharaNa hotA dekhakara bhI inakA mauna rahanA / nandinIkI inase kAtara prArthanA, inakA nandinIko apanI hI zaktise Azramapara rahanekI AzA denA aura inakI AzA pAte hI nandinIkA mlecchoMkI sRSTi karake unake dvArA vizvAmitrakI senAko mAra bhagAnA ( Adi. 174 / 21-43 ) / vizvAmitrakA inake Upara nAnA prakAra astra-zastra aura divyAstrokA prayoga karanA tathA inakA apanI bA~sakI char3Ise hI unake sAre astra-zastroMko bhasmIbhUta kara denA (Adi. 174 / 43 ke bAda dA. pATha, pRSTha 515) / zaktike zApase rAkSasabhAvako prApta hue kalmASapAdadvArA vizvAmitra kI preraNA pAkara inake putroMkA bhakSaNa aura inakA zoka (Adi. 175 / 1-43) / maharSine vizvAmitrakA vinAza na karake svayaM hI zarIra tyAga denekA vicAra kara liyA / ye meruparvatake zikharase kUda pdd'e| kiMtu pattharakI zilA bhI inake liye rUIke Dherake samAna ho gayI / ye dhadhakate hue dAvAnalameM ghusa gaye; paraMtu vaha Aga inake liye zItala ho gayI / ye galemeM bhArI patthara bA~dhakara samudra ke jalameM kUda par3e; paraMtu samudrane apanI laharoMse Dhakelakara inheM kinAre DAla diyA (Adi0 175 / 44-49) / inhoMne dekhA, varSAkA samaya hai / eka nadI nUtana jalase labAlaba bharI hai aura taTavartI vRkSoMko bahAye liye jAtI hai| socA isIke jalame DUba jAU~ / apane zarIrako pAzoMdvArA acchI taraha bA~dhakara ye usa mahAnadIke jalameM kUda par3e, paraMtu usa nadIne inake bandhana kATakara inheM sthalameM pahuMcA diyA / usake dvArA vipAza (bandhanarahita) honeke kAraNa inhoMne usakA nAma vipAzA rakha diyaa| isake bAda himAlayase nikalI huI eka dUsarI bhayaMkara nadIkI prakhara dhArAmeM inhoMne apane Apako DAla diyaa| paraMta inake girate hI vaha zata-zata dhArAoMmeM phUTakara drata-gatise idhara-udhara bhAga calI / isaliye zatad' nAmase vikhyAta huI (bhAdi. 171 / 1-9) / inakA apanI putravadhU adRzyantIke garbhastha bAlakake mukhase vedAdhyayanakI dhvani sunakara aura zaktike garbhastha bAlakakI sUcanA pAkara apanI vaMzaparamparA surakSita jAna mRtyuke saMkalpase virata honA ( Adi. 176 / 12-16 ) / rAkSasake bhayase DarI huI adRzyantIko AzvAsana de inakA kalmASapAdakA zApase uddhAra karanA tathA rAjAkI prArthanAse inakA rAnI madayantIke garbhase azmaka nAmaka putrako utpanna karanA ( Adi. 176 / 17-47) / bhRguvaMzI aurvakI kathA sunAkara inake dvArA parAzarake jagadinAzaka saMkalpakA nivAraNa tathA parAzarake rAkSasasatrakI samApti (Adi. 177 / 11 se Adi0 180 / 2 // tk)| ye brahmAjIkI sabhAmeM virAjamAna hote haiM ( samA. 1 / 19) / inake dvArA zrIrAmakA rAjyAbhiSeka (vana0 291 / 66) / zAntidUta banakara hastinApura jAte hue zrIkRSNakI mArgameM inake dvArA parikramA karanA (udyoga0 83 / 27) / inakA droNAcAryake pAsa Akara unase yuddha baMda karaneko kahanA (droNa. 190 / 33--40) / kurukSetrameM vasiSThajIke AvAhana karanepara sarasvatI nadI 'oghavatI' ke nAmase prakaTa huI thI (zalya. 38 / 27-29 ) / vasiSThApavAha tIrthaka prasaMgameM vizvAmitrakA krodha aura vasiSThajIkI sahanazIlatA (zalya. 12 adhyAya ) / ye zarazayyApara par3e hue bhISmako dekhaneke liye gaye the (shaanti047|7)| vasiSThajI mucukundake purohita the aura kubera evaM yoMke sAtha yuddha chir3a jAnepara inhoMne tapasyAse mucukundake For Private And Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vasiSTa parvata www.kobatirth.org ( 300 ) liye vijayakA mArga prazasta kiyA thA ( zAnti0 74 / 5-6 ) / inake dvArA prajAko jIvanadAna ( zAnti 0 234 | 27; anu0 137 / 13 ) / vRtrAsurase bhayabhIta indrako rathantara sAmadvArA saceta karanA ( zAnti0 291 / 21-26 ) / ye mUla gotrapravartaka cAra RSiyoMmeMse eka haiM (zAnti0 296 / 17 ) / videharAja karAla janakako vividha jJAnopadeza ( zAnti 0 adhyAya 302 se 308 taka ) / ikkIsa prajApatiyoM meM inakI bhI gaNanA hai ( zAnti0 334 / 36 ) / ye 'citrazikhaNDI' nAmavAle RSiyoMmeMse eka haiM ( zAnti0 335 | 28-29 ) / inake dvArA hiraNyakazipuko zApa ( zAnti0 342 / 31) / puruSArthakI zreSThatA ke viSaya meM inakA brahmAjI ke sAtha saMvAda ( anu0 6 adhyAya ) | inakA rAjA saudAsako godAnakI vidhi aura gauoMkA mahattva batAnA ( anu0 78 / 5 se 80 adhyAyataka ) / parazurAmajIko zuddhike upAyake liye suvarNake dAna aura usakI utpattikA prasaMga batAnA ( anu0 84 / 44 se 85 adhyAyataka ) / vRSAdarbhise pratigrahakA doSa batAnA (anu0 93 / 39) / arundhatI se apanI durbalatAkA kAraNa batAnA (anu0 93 / 61) / yAtudhAnI se apane nAmakI nirukti batAnA ( anu0 93 / 84 ) / mRNAlakI corI honepara zapatha khAnA ( anu0 93 / 114- 115 ) / agastyajIke kamalokI corI honepara zapatha khAnA ( anu0 94 / 17 ) / brahmAjIse yajJake viSayameM prazna karanA ( anu0 126 / 44-45 ) / vAyudevadvArA inake prabhAvakA varNana ( anu0 155 / 16 - 25 ) / kumbhameM devatAoMkA vIrya sthApita huA thA jisase inakI utpatti huI ( anu0 158 / 19 ) / vRtrAsurase gRhIta evaM mohita hue indrako saceta karanA ( Azva0 11 / 18-19 ) / mahAbhArata meM Aye hue vasiSThake nAma - Apaka, arundhatIpati, brahmarSi, devarSi, hairaNyagarbha, maitrAvaruNi, vAruNi ityAdi / vasiSTha parvata - yahA~ tIrthayAtrA ke avasarapara arjunakA Agamana huA thA (Adi 0 214 / 2 ) / vasiSThApavAha- sarasvatItaTavartI eka prAcIna tIrthaM / isakI I utpattikA varNana ( zalya0 42 adhyAya ) / vasiSThAzrama - nivIrA saGgamake samIpakA eka tIrthabhUta Azrama jo tInoM lokoMmeM vikhyAta hai / yahA~ snAna karanevAlA manuSya vAjapeya yajJakA phala pAtA hai ( vana0 84 / 140-141) / basu - (1 ) cedideza ke rAjA uparicara vasu ( Adi * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir de 63 / 1-2 ) / ( dekhiye uparicara va su ) ( 2 ) dharmadevadvArA dakSakanyA ke garbha se ATha putra utpanna hue, jo sugaNa kahalAte haiM ( Adi0 66 / 17-18 / (dekhiye aSTavasu ) | ( 3 ) mahArAja Ilinake dvArA rathantarIke garbhase utpanna | inake cAra bhAI aura the, jinake nAma haiM duSyanta, zUra, bhIma aura pravasu ( Adi0 94 / 1718 ) / ( 4 ) eka vidvAn brAhmaNa muni, jinake putra kA nAma paila thA ( sambhava hai ye jamadagniputra vasu hI hoM ) ( sabhA0 33 | 35 ) | ( 5 ) jamadagnike eka putra inakI mAtA reNukA thiiN| inake bhAI rumaNvAn, sutreNa, vizvAvasu tathA parazurAma the / pitAkI mAtRva sambandhI AjJA na mAnanese inheM pitAdvArA zApa prApta huA ( vana0 116 / 10 - 12 ) / parazurAmadvArA inakA zApase uddhAra huA ( vana0 116 / 17 ) / (6) kRmikulakA eka kulAGgAra rAjA ( udyoga0 74 / 13 ) / ( 7 ) bhagavAn zivakA eka nAma ( anu0 17 / 140 ) / ( 8 ) bhagavAn viSNukA eka nAma ( anu0 149 / 25 ) / vasucandra - yudhiSThirakA sambandhI aura sahAyaka eka rAjA, jo indrake samAna parAkramI thA ( droNa0 158 / 40 ) / vasudAna - ( 1 ) eka kSatriya nareza, jo pAMzurASTrake adhipati the aura yudhiSThirakI sabhA meM baiThA karate the ( sabhA 0 4 / 27 ) / inhoMne pAMzudezase chabbIsa hAthI, do hajAra ghor3e aura saba prakArakI bheMTa-sAmagrI lAkara pANDavoM ko arpita kI thI ( sabhA0 52 / 27-28 ) / inhoMne yudhiSThirake sAtha-sAtha kurukSetrako prasthAna kiyA thA ( udyoga0 151 / 63 ) / ye atirathI vIra the ( udyoga0 171 / 27 ) / yuddhasthalameM pANDavasenApati dhRSTadyumnake pIche-pIche gaye the ( droNa0 23 / 41 ) / droNAcArya ke bhalladvArA inakA vadha huA ( droNa0 190 // 30 ) / ye yuddha meM ghora saMhAra macAte the, droNadvArA inake mAre jAnekI carcA ( karNa0 6 / 38 ) / ( 2 ) pANDavapakSIya pAJcAla rAjakumAra, jo droNAcAryadvArA mArA gayA ( droNa0 21 | 55 ) | vasudAmA-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya0 46 / 5) / For Private And Personal Use Only vasudeva- zUrasenake putra | devakIke pati | zrIkRSNake pitA / kuntIke bhrAtA / ugrasenake mantrI / pANDavoMke cUr3AkaraNa Adi saMskAra ke liye inako vRSNivaMziyoMkI preraNA, inakA pANDuputroMke saMskAra karavAneke liye kAzyapa nAmaka purohitako zatazRGgaparvatapara bhejanA ( Adi0 123 / 31 ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha 269 ) / ugrasenake bhAI
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vasudhArA ( 301 ) vasuhoma devakakI putrI devakIke sAtha inakA vivAha / devakIko yayAtise inakI bheMTa ( Adi0 93 / 1) / inake dvArA mAraneke liye udyata hue kaMsako inake dvArA AzvA- yayAtiko puNyadAnakA AzvAsana (Adi0 93 / 3 / sana (sabhA0 22 / 36 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 5) / apanI mAtA mAdhavIse inakA yayAtikA paricaya 731) / inakA navajAta zizu zrIkRSNako rAtameM braja pUchanA ( Adi0 93 / 13 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| pahu~cAnA aura vahA~se nanda-kanyAko le AnA (sabhA0 aSTaka Adi rAjAoMke sAtha inakA svargAbhigamana 22 / 36 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 732, 798) / (Adi0 93 / 16 ) / ye yamasabhAmeM rahakara sUryaputra inakA zrIkRSNase mahAbhArata-yuddha kA vRttAnta pUchanA yamakI upAsanA karate haiM (sbhaa08|13)| inhoMne (Azva0 60 / 1-4) / subhadrAko mUrchita huI dekha- tIrthayAtrA karake pAvana yaza aura pracura dhana prApta kiyA kara svayaM bhI mUrchita honA aura punaH zrIkRSNase abhi- thA (vana0 94 / 17-90) / vizvAmitrake putra aSTakamanyuvadhakA vRttAnta pUchanA ( Azva0 61 / 5-15) / ke azvamedha yajJameM ye padhAre the ( vana0 198 / 1.2) / abhimanyukA zrAda karanA ( Azva0 62 / / nAradajIkA inako apane aura zibise bhI pahale mausalakANDameM yAdoMkA saMhAra ho jAnepara bhagavAn zrI- svargalokase nIce utaranekA adhikArI batAnA ( vana0 kRSNakA dvArakAmeM apane pitA vasudevake pAsa AnA, inase 198 / 11-15) / ye indrake rathapara ArUr3ha ho arjunakI pratIkSA karate hue striyoMkI rakSA karaneke liye virATanagarake AkAzameM arjuna aura kRpAcAryakA kahanA aura inake caraNoMpara mastaka rakhakara balarAmajIke yuddha dekhaneke liye Aye the (virATa 56 / 9-10) / sAtha tapa karaneke vicArase turaMta vahA~se cala denA naimiSAraNyameM vAjapeya yajJadvArA zrIharikI ArAdhanA karate (mausala. 4 / 8-10) / inakA arjunase vRSNi- hue vasumanA Adike pAsa yayAtikA svargase nIce giranA vaMziyoMke duHkhada saMhArakI bAta batAnA aura zrIkRSNakA (udyoga0 121 / 10.11) / ye dAnapatike nAmase saMdeza sunAnA (mausala0 6 adhyAya ) / arjunakA inase vikhyAta the / inhoMne yayAtiko apanA puNyaphala pradAna apanA zrIkRSNavirahajanita duHkha batAnA aura vRSNivaMza- kiyA (udyoga. 122 / 3-5) / ye kosaladezake kI striyoMko indraprastha le jAne kA vicAra prakaTa karanA rAjA the / bRhaspatijIse rAjyakI vRddhi aura hAsake viSayameM (mausl07|1-6)| inake dvArA paramAtmacintana- inakA prazna (zAnti0 68 / 6-7) / vAmadevajIse pUrvaka apane zarIrakA tyAga (mausala0 7 / 15) / rAjadharmake viSayameM inakA pUchanA (zAnti0 92 / 4) / arjunadvArA inakA antyeSTi-saMskAra tathA inakI cAra (2) eka rAjA, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna hote patniyoMkA inake zavake sAtha citArohaNa (mausala0 the (sbhaa04|32)| inheM pANDavoMkI orase raNa7 / 19-20) / ye svargameM jAkara vizvedevoMke svarUpameM nimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA gayA thA ( udyog04| mila gaye (svargA0 5 / 7) / 2.) / (3) eka agni / yadi agnihotrasambandhI mahAbhAratameM Aye hue vasudevake nAma-Anakadundubhi, agniko koI rajasvalA strI chU de to ina ( vasumAn zauri, zUraputra, zUrasUnu, zUrasutaH zUrAtmaja) yadUdraha Adi / agni) ke liye aSTakapAla carudvArA Ahuti denekI vidhi hai (vana0 221 / 27) / ye brahmAjIkI sabhAmeM virAjavasudhArA-eka tIrtha, jo sabake dvArA prazaMsita hai| vahA~ mAna hote haiM (sabhA0 13 / 30) / (4) eka jAnemAtrase azvamedha yajJakA phala milatA hai| vahA~ snAna janakavaMzI rAjakumAra, jinheM eka RSiddhArA dharmaviSayaka karake zuddha aura samAhita citta ho devatAoM tathA pitaroMkA __ upadeza prApta huA thA (zAnti. 309 adhyaay)| tarpaNa karanese manuSya viSNulokameM pratiSThita hotA hai| vasumitra-eka kSatriya rAjA, jo danAyuke putra vikSara nAmaka vahA~ vasuoMkA pavitra sarovara hai / usameM snAna aura ___ asurake aMzase utpanna hue the ( Adi0 67 / 41) / jalapAna karanese manuSya vasu devatAoMkA priya hotA hai vasuzrI-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. (vana0 82 / 76-78) / 46 / 14) / vasuprabha-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 63) / vasuSaNa-karNakA eka nAma: jo adhiratha aura rAdhAdvArA vasumanA (vasumAn )-(1) eka prAcIna nareza, jo bAlyAvasthAmeM rakhA gayA thA ( bhaadi067|141, ayodhyAnareza haryazvadvArA yayAtikanyA mAdhavIke garbhase 147 vana.309 / 14) / ( vizeSa dekhiye krnn)| utpanna hue the| inake pAsa hI svargase gire hue rAjA yayAti vasahoma-aGgadezake eka rAjA, jinhoMne mAndhAtAko daNDainase milakara satsaGgake prabhAvase svargalokameM cale gaye kI utpatti AdikA upadeza diyA thA (zAnti. 122 / / ( Adi.865.6) / svargase girate samaya rAjA -54) / For Private And Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 302 ) vAmadeva vastrapa-kSatriyoMkI eka jAti / isa jAtike rAjakumAra draupadIke svayaMvarameM gayA thA (Adi. 185 / 2) / yudhiSThirake liye bheMTa lAye the (sbhaa052| 15-17) / bhImasenadvArA isakA vadha (karNa0 84 / 2-6) / vastrA-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI (2) garuDakI pramukha saMtAnoMmeMse eka ( udyoga. pIte haiM ( bhISma0 9 / 25) / 101 / 0) / vakhokasArA-gaGgAkI sAta dhArAoMmeMse eka ( bhISmaH vAtaskandha-eka maharSi, jo indrakI sabhAmeM upasthita hokara 6 / 14) / vajradhArI indrakI upAsanA karate haiM (sbhaa07|14)| vahi-vipAzAmeM rahanevAlA eka pizAca, jo hIkakA sAthI vAtAdhipa-eka rAjA, jise dakSiNa-digvijayake avasarapara hai inhIM donoMkI saMtAne vAhIka' kahI gayI haiN| ye sahadevane apane vazameM kara liyA thA ( sabhA031 / prajApatikI sRSTi nahIM haiM ( karNa0 44 / 41-42) / vahInara-eka rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI vAtApi-durjaya maNimatI nagarIke nivAsI ilvala nAmaka upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 15) / daityakA choTA bhAI (vana0 96 / / -4) / ilvala vahni-eka daitya, dAnava yA rAkSasa, jo pUrvakAlameM pRthvIkA mAyAse apane bhAI vAtApiko bakarA yA bher3A banA detA zAsaka thA, paraMtu kAlavaza ise chor3akara cala basA thaa| vAtApi bhI icchAnusAra rUpa dhAraNa karane meM samartha thA: (zAnti. 227 / 52) / ataH vaha kSaNabharameM bher3A yA bakarA bana jAtA thaa| ilvala vAgindra-gRtsamadavaMzI prakAzake putra / inake putrakA nAma "usa bher3e yA bakareko mArakara rA~dhatA aura vaha mAMsa kisI pramiti thA (anu030|63)| brAhmaNako khilA diyA karatA thaa| ilvalameM yaha zakti thI ki vaha jisa mare hue prANIko pukAre, vaha jIvita dikhAyI vAgmI-rAjA pUrake pautra manasyuke dvArA sauvIrIke garbhase dene lage / vaha vAtApiko bhI pukAratA aura vaha balavAn utpanna tIna putroMmeMse eka / zeSa doke nAma zakta aura saMhanana haiM (Adi024 / 5-7) / daitya usa brAhmaNakA peTa phAr3akara ha~satA huA nikala AtA thA (vana0 96 / 7-13) / usane agastyavAjapeya-eka yajJavizeSa (sabhA0 5 / 100) / jIke sAtha bhI yahI bartAva kiyA; paraMtu agastyajIne use vATadhAna-(1) eka kSatriya rAjA, jo krodhavazasaMjJaka peTameM hI pacA liyA, vaha punaH nikala nahIM pAyA (vana. daityake aMzase utpanna huA thA ( aadi.7|23)| ise pANDavoMkI orase raNa-nimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA vAtApI-danukA putra, prasiddha dasa dAnava-kuloMmeMse eka gayA thA (udyoga. 4 / 23) / (2) eka deza tathA (Adi0 65 / 28-30) / vahA~ke nivaasii| pazcima-digvijayake samaya nakulane vATadhAna- vAtika-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 67) / dezIya kSatriyoMko harAyA thA (sabhA0 32 / 8) / vAtsya-(1) eka vedavidyAke pAraMgata RSi, jo janamejayake dhana-dhAnyase sampanna yaha deza kauravoMkI senAse ghira gayA sarpasatra meM sadasya bane the (Adi. 53 / 9-10) / zarathA (udyoga0 19 / 31) / bhAratake pramukha janapadoM meM zayyApara par3e hue bhISmajIko dekhaneke liye ye bhI gaye ye isakI bhI gaNanA hai (bhISma. 9 / 47) / yahA~ke (zAnti0 47 / 5) / (2) eka deza, jise zrI. sainika bhISmanirmita garuDavyUhake zirobhAgameM azvatthAmAke kRSNane jItA thA (droNa0 11 / 15)(dekhiye vts)| sAtha khar3e kiye gaye the (bhISma0 56 / 4) / bhagavAn vAnava-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 54) / zrIkRSNane bhI pahale kabhI isa dezako jItA thA (droNa. vAbhravAyaNi ( bAbhravAyaNi )-vizvAmitrake brahmavAdI 1 / 17) / yahA~ke sainika arjunadvArA mAre gaye the putroMmeMse eka (anu0 4 / 57) / (karNa0 73 / 17) / vAmadeva-(1) eka maharSi, jo indrakI sabhAmeM virAjate haiM vANI-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI (sabhA0 7 / 17) / inakA rAjA zalako apane vAmya pIte haiM (bhISma0 9 / 20) / azva denA (vana. 192 / 43) / azvoMke na lauTAnepara vAtaghna-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka ( anu0 4 / inakA rAjAse vArtAlApa aura antameM kRtyAjanya rAkSaudvArA rAjAko naSTa karanA (vana0 192 / 18-59) / vAtaja-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 54 ) / inakI zalake choTe bhAI rAjA dalase bAtacIta aura azvoMvAtavega ( vAyuvega)-(1) dhRtarASTrake sau putroM se eka ko punaH prApta karanA (vana. 192 / 60-72) / (bhaadi.6.|102, bhAdi. 6 .) / yaha inake dvArA zAntidUta banakara istinApura jAte hue zrI For Private And Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAmana ( 303 ) vAyuvega kRSNakI parikramA ( udyoga0 83 / 27-28) / inakA inakA zAlvako mAraneke liye udyata hue pradyumnake pAsa mahArAja vasumanAko rAjadharmakA upadeza (zAnti. Akara devatAoMkA saMdeza sunAnA (vana0 19 / adhyAya 92 se 94 tk)| (2)eka nareza, jinheM 22-24 ) / inake dvArA damayantIkI zuddhikA samarthana uttara-digvijayake avasarapara arjunane apane adhIna kara (vana0 76 / 36-39) / inake dvArA sItAjIkI liyA thA ( sabhA0 27 / ") / zuddhikA samarthana (vana.291 / 27) / tripuradAhake vAmana-(1) kazyapadhArA kadra ke garbhase utpanna eka nAga samaya bhagavAn zaGkarake bANake paMkha bane the ( droNa. (Adi. 35 / 6 / udyoga. 103 / 10) / (2) 202 / 76-77) / inake dvArA skandako bala aura bhagavAn viSNuke avatAra / devatAoMkI prArthanAse bhagavAn atibala nAmaka do pArSada pradAna ( zalya0 45 / nArAyaNakA vAmanarUpameM mAtA aditike garbhase prAdurbhAva, 44-45) / mahArAja purUravAke pUchanepara unheM purohitabrahmacArI vAmanake dvArA balise tIna paga bhUmikI yAcanA kI AvazyakatA batAnA (zAnti0 72 / 10-25) / (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. pATha, pRSTha 789) / nAradajIke mukhase semalakI uddaNDatAkI bAta sunakara tribhuvanako nApate samaya inakA adbhuta rUpa dhAraNa karanA / inakA usa vRkSako dhamakAnA (zAnti. 156 / 6-9) / inake caraNake AghAtase gaGgAkA prAkaTya / inake dvArA semala vRkSako cetAvanI denA (zAnti0 157 / 5.6) / dAnavoMkA bhISaNa saMhAra ( sabhA0 38 / 29 ke bAda inhoMne suparNase sAtvata dharmakI zikSA prApta kI aura svayaM dA0 pATha, pRSTha 790) / inake dvArA rAjA balikA bandhana, bhI vighatAzI RSiyoMko usakA upadeza diyA (zAnti. baliko sutalalokameM bhejakara inake dvArA indrako tribhuvana 348 / 22-24) / inake dvArA dharmAdharmake rahasyakA ke rAjyakA dAna ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. varNana ( anu0 128 adhyaay)| inakA kArtavIrya pATha, pRSTha 790-79) / (3) kurukSetrakI sImAmeM arjunake prati brAhmaNakI mahattAkA pratipAdana (anu. sthita eka tribhuvanavikhyAta tIrtha, jahA~ viSNupadameM snAna 152 / 24 se anu0 157 adhyAya tk)| (2) aura vAmana devatAkA pUjana karanese manuSya saba pApoMse eka prAcIna RSi, jo zarazayyApara par3e hue bhISmajIzuddha ho bhagavAn viSNuke lokameM jAtA hai (vana. ko dekhane Aye the (zAnti. 47 / 9) / 43 / 103 ) / ( 4 ) eka sarvapApavinAzaka tIrtha, vAyucakra-maGkaNaka munike kalazameM rakhe hue vIryase utpanna jahA~kI yAtrA karake bhagavAn zrIharikA darzana karanese eka RSi ( zalya0 38 / 32-37) / manuSya kabhI durgatimeM nahIM par3atA ( vana0 84 / vAyujvAla-maGkaNaka munike kalazameM rakhe hue vIryase utpanna ma 130-131) / (5) garur3akI pramukha saMtAnoMmeMse eka eka RSi (zalya. 38 / 32-37) / (udyoga. 101 / 10) / (6) krauJcadvIpakA eka parvata (bhISma0 12 / 18) / (7) cAra digAlomese vAyubala-maGkaNaka munike kalazameM rakhe hue vIryase utpanna eka, zeSa tInoMke nAma haiM-airAvata, supratIka aura kI eka RSi (zalya38 / 32-37) / aJjana (bhISma0 12 / 33) / yaha ghaTotkacake sAthI vAyabhakSa-eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna eka rAkSasa kA vAhana thA ( bhISma0 64 / 57) / hote the ( samA0 4 / 13) / hastinApura jAte hue vAmanikA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. ___ zrIkRSNase mArgameM inakI bheMTa ( udyoga0 83 / 64 46 / 23) vAmA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / vAyumaNDala-maGkaNaka munike kalazameM rakhe hue vIryase 12, 17) / utpanna eka RSi (zalya. 38 / 32-37) / vAmya-maharSi vAmadevake azvokA nAma (vana0 1924) / vAyuretA-maGkaNaka munike kalazameM rakhe hue vIryase utpanna vAyu-vAyutattvake abhimAnI devatA, jinheM menakAne eka RSi (zalya0 38 / 32-37) / vizvAmitrako lubhAte samaya apanI Avazyaka sahAyatAke vAyuvega-(1) eka kSatriya rAjA, jo krodhavazasaMjJaka liye cunA thaa| indrane inheM usake sAtha bhejA aura daityake aMzase utpanna hue the (Adi. 67 / 63) / inhoMne menakAkA vastra ur3AyA (aadi072|1-4)| inheM pANDavoMkI orase raNanimantraNa bhejanekA nizcaya inake dvArA kuntIke garbhase bhImasenakA janma (Adi. kiyA gayA thA ( udyoga0 4 / 17) / (2) maGkaNaka 122 / 11-14) / ye brahmAjIkI sabhAmeM upasthita munike kalazameM rakhe hue vIryase utpanna eka RSi ho unakI upAsanA karate haiM (sabhA0 11 / 20) / (zasya0 38 / 32-37) / ke baad)| For Private And Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAyuhA ( 304 ) vASrNeya vAyuThA-maGkaNaka munike kalazameM rakhe hue vIryase utpanna kinAretaka phailA huA thaa| yaha indrake amarAvatIpurIke eka RSi (zalya0 38 / 32-37) / samAna jAna par3atI thI (anu.30| 16-18) / vAraNa-eka pradeza, jo kauravasenAse ghira gayA thA ( udyoga. pUrvakAlameM yahA~ bhagavAn zaGkarake darzanake liye saMvarta muni 19 / 3.) / pratidina AyA karate the| yahIM rAjA maruttane nAradajIke batAye vAraNAvata-eka prAcIna nagara, jahA~ duryodhanane pANDavoMko anusAra saMvartako pahacAnakara unheM apane purohitake padapara pratiSThita kiyA thA ( aashv06|22 se Azva. maravAne ke liye purocanakI sahAyatAse lAkSAgRhakA nirmANa karavAyA thA ( Adi. 65 / 17) / (Adhunika 7 / 10 tk)| matake anusAra varnavA' jo meraThase uttara-pazcima unnIsa vArAha kurukSetrakI sImAke antargata sthita eka uttama tIrtha, mIla dUra hai| ) pANDavoMne yahA~ eka varSataka nivAsa kiyA jahA~ bhagavAn viSNu pahale vArAharUpase sthita hue the| thA ( Adi0 61 / 21-22 ) / dhRtarASTrake mantriyoM- vahA~ snAna karanese agniSToma yajJakA phala milatA hai dvArA isa nagarakI prazaMsA tathA vahA~ke melekI carcA (vana0 83 / 18-19) / ( Adi0 142 / 3-4 ) / pANDavoMne saMdhike samaya vArisena-eka rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI jina pA~ca gA~voMko mA~gA thA, usameM vAraNAvata bhI thA upAsanA karate haiM (sabhA0 / / 20) / ( udyoga0 31 / 19-20 ) / dhRtarASTraputra yuyutsune vAruNatIrtha-dakSiNa bhAratameM pANDayadezake antargata eka yahA~ bahuta-se rAjAoMke sAtha chaH mAsataka aparAjita tIrtha (vana. 88 / 13) / rahakara yuddha kiyA thA (droNa. 10 / 58-59) / vAruNahada-varuNadevatAkA eka sarovara, jisameM mahAtejasvI vAravatyA-eka nadI, jo varuNasabhAmeM rahakara varuNadevakI agnideva prakAzita hote haiM (udyoga0 98 / 18) / upAsanA karatI hai (sbhaa09|22)| vAruNI-jo kSIrasAgarake manthana karanepara utpanna huI thI vAravAsya-eka bhAratIya janapada (bhISma09 / 45) / (udyoga0 102 / 12) / vArANasI-bhISmajI mAtAkI AjJAse kAzirAjakI kanyAoM vArbhI-kaNDu munikI putrI, jo dasa pracetAoMkI patnI ke svayaMvarameM vArANasIpurIko gaye aura vahA~ Aye hue huI thI ( Adi. 195 / 15) / samasta rAjAoMko cunautI dekara unheM yuddha meM parAsta vArta-eka rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI karake kAzirAjakI tInoM kanyAoMko hara lAye (bhAdi0 upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 50) / 102 / 3-53 ) / yaha eka pramukha tIrtha hai / yahA~ vArdhakSemi-pANDavapakSake eka mahArathI yoddhA, jo vRSNijAkara kapilAhadameM snAna karake bhagavAn zaGkarakI pUjA vaMzI kSatriya the ( udyoga0 171 / 17) / inhoMne karanese rAjasUya yajJakA phala milatA hai ( vana0 84.74) / draupadIke svayaMvarameM padArpaNa kiyA thA ( Adi. 185 / vArANasIkA madhyabhAga avimuktakSetra kahalAtA hai, yahA~ 9) / inake ghor3oMkA varNana (droNa. 23 / 35) / prANotsarga karanevAleko mokSa prApta hotA hai (vana0 84 / / kRpAcAryake sAtha inakA yuddha (droNa0 25 / 51-52) / 79) / (yaha sAta mokSadAyinI puriyoM se eka hai| ) ise yuddhameM inake mAre jAnekI carcA ( karNa0 6 / 20. bhagavAn zrIkRSNane jalAyA thA (udyoga0 48 / 76 ) / 29) / kAzIpurImeM kAzirAjake putrako dhRSTadyumnane mArA thA (droNa0 10 / 60-62 ) / isI purImeM mahAjJAnI vAgaNya-eka prAcIna RSi, jinase gandharvarAja vizvAtulAdhAra vaizya rahate the (zAnti. 26 / 42-43) / vasune kabhI jIvAtma-paramAtmatattvakA vivecana sunA thA pUrvakAlameM bhagavAn zivane vArANasIpurImeM munivara (zAnta (zAnti0 318 / 59) / jaigISavyako unakI sabala sAdhanAse saMtuSTa ho aNimA vArSNeya-(1) eka prAcIna deza, jahA~ke rAjA yudhiSThirake Adi ATha siddhiyA~ pradAna kI thIM (anu018|37)| rAjasUya yajJameM bheMTa lekara Aye the (sabhA051 / 24) / tejasvI rAjA divodAsane indrakI AjJAse vArANasI (2) rAjA nalakA sArathi ( vana0 60 / 10) / mavAlI nagarIkA nirmANa kiyA thA / yaha purI brAhmaNa, isakA rAjA nalake kumAra-kumArI indrasena aura indrakSatriya, vaizya aura zUdroMse bharI huI thii| nAnA prakArake senAko kuNDinapura chor3akara ayodhyA jAnA ( vana. dravyose sampanna thii| usake bAjAra-hATa aura dukAneM 60 / 21-24) / RtuparNakA sArathi honA (vana. dhana-vaibhavase bharapUra thiiN| isa nagarIke gherekA eka chora 60 / 25) RtuparNakA ise bAhukakI sevAmeM niyukta gaGgAjIke uttara taTataka aura dUsarA chora gomatIke dakSiNa karanA (vana0 677) / RtuparNake sAtha vidarbha For Private And Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vAlakhilya ( bAlakhilya ) jAte samaya mArga meM isake bhItara bAhukake nala honekA saMdeha honA ( vana0 71 / 26-34 ) | ( 3 ) bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma ( bhISma0 27 / 36 ) / vAlakhilya ( bAlakhilya ) - brahmAjI ke zaktizAlI putra maharSi kratuse utpanna hue RSi, jinakI saMkhyA sATha hajAra hai / ye kratuke samAna hI pavitra, tInoM lokoM meM vikhyAta, satyavAdI, vrataparAyaNa tathA bhagavAn sUryake Age calanevAle haiM ( Adi0 66 / 4 - 9 ) / kazyapakI prArthanA garuDadvArA tor3I huI vaTazAkhAko chor3akara ina logoMkA tapake liye prasthAna ( Adi0 30 | 18 ) / devarAja indrake aparAdha aura pramAdase tathA mahAtmA vAlakhilya maharSiyoMke tapake prabhAvase pakSirAja garuDake utpanna honekI bRhaspatidvArA carcA ( Adi0 30 / 40 ) / putrakI kAmanA se kiye jAnevAle maharSi kazyapake yazameM sahAyatAke liye eka choTI-sI palAzakI TahanI lekara Ate hue aGguSThake madhyabhAgake barAbara zarIravAle bAlakhilya RSiyoMkA balonmatta indradvArA upahAsa, apamAna aura laGghana ( Adi0 31 / 5-10 ) / romeM bhare hue vAlakhilyoMkA devarAjake liye bhayadAyaka dUsare indrakI utpattike nimitta agnimeM vidhivat homa karanA ( Adi0 31 / 11-14 ) | maharSi kazyapakA anunayapUrvaka bAlakhilyoMko samajhAnA, inake saMkalpake anusAra honevAle putrako pakSiyoMkA indra banAneke liye inakI sammati lenA aura yAcaka banakara Aye hue devarAja indrapara anugraha karaneke liye anurodha karanA / vAlakhilyoMkA inake anurodhako svIkAra karanA ( Adi0 31 / 16 - 23 ) / ye sUrya kiraNoMkA pAna karanevAle RSi haiM aura brahmAjIkI sabhA meM virAjamAna hote haiM ( sabhA0 11 / 20 ) / inhoMne sarasvatIke taTapara yajJa kiyA thA ( vana0 90 / 10 ) / droNAcAryake pAsa Akara unase yuddha baMda karane ko kahanA ( droNa0 190 / 33 -40 ) / ye rAjA pRthuke mantrI bane the ( zAnti0 59 / 110 ) / agastyajIke kamaloMkI corI honepara inakA zapatha khAnA ( anu0 94 / 39 ) / bAlakhilyagaNa tapasyAse siddha hue muni haiN| ye saba bhrarmoMke jJAtA haiM aura sUryamaNDalameM nivAsa karate haiM / vahA~ ye uJchavRttikA Azraya le pakSiyoMkI bhA~ti eka-eka dAnA bInakara usIse jIbananirvAha karate haiM / mRgachAlA, cIra aura valkala ----ye hI inake vastra haiN| ye bAlakhilya zIta-uSNa Adi dvandvoMse rahita, sanmArgapara calanevAle aura tapasyAke dhanI haiM / inameM se pratyekakA zarIra aGgaTheke sireke barAbara hai / itane laghu kAya honepara bhI ye apane-apane kartavyameM sthita ho sadA tapasyA meM saMlagna rahate haiN| inake dharmakA phala mahAn ma0 nA0 39 ( 305 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAsiSTha hai / ye devatAoMkA kArya siddha karaneke liye unake samAna rUpa dhAraNa karate haiM / ye tapasyAse sampUrNa pApako dagdha karake apane tejase samasta dizAoMko prakAzita karate haiM ( anu0 141 / 99-102 ) / ye pratidina nAnA prakAra ke stotroMdvArA nirantara ugate hue sUryakI stuti karate hue sahasA Age bar3hate jAte haiM aura apanI sUryatulya kiraNoMse sampUrNa dizAoMko prakAzita karate rahate haiM / ye saba-ke-saba dharmajJa aura satyavAdI haiM / inhIM meM lokarakSA ke liye nirmala satya pratiSThita hai| ina vAlakhilyoMke hI tapobalase yaha sArA jagat TikA huA hai / inhIM mahAtmAoMkI tapasyA, satya aura kSamAke prabhAvase sampUrNa bhUtoM kI sthiti banI huI hai - aisA manISI puruSa mAnate haiM (anu0 142 / 33 ke bAdadA0 pATha pRSTha 5933) / vAlizikha - kazyapadvArA kadruke garbha se utpanna eka nAga ( Adi0 35 / 8 ) / vAlI - (1) varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karanevAlA eka daitya ( sabhA0 9 / 14 / ( 2 ) eka vAnararAja, jo sugrIvakA bhAI aura indrakA putra thA / bhagavAn rAmadvArA isakA vadha ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha pRSTha 795, kAlama 13 bana0 147 / 28 ) / isakI patnIkA nAma tArA thA ( vana0 280 / (18) / vAlIkA sugrIvake sAtha yuddha aura zrIrAmadvArA badha ( vana0 280 / 30 - 36 ) / isake aGgada nAmaka eka putra thA ( bana0 288 / 14 ) / vAlmIki - ( 1 ) eka maharSi, jo indrakI sabhA meM virAjamAna hote haiM ) sabhA0 7 / 16 ) / zAntidUta banakara hastinApura jAte hue zrIkRSNakI inake dvArA mArgameM parikramA ( udyoga0 83 / 27 ) / sAtyakine bhUrizravAke va ke pazcAt maharSi vAlmIkike eka zlokakA gAna kiyA thA ( droNa0 143 / 67-68 ) / yudhiSThirase zivabhaktike viSaya meM apanA anubhava sunAnA ( anu0 18 / 8 - 10 ) / ( 2 ) garuDakI pramukha saMtAnoMmeMse eka ( udyoga 0 101 / 11 ) / vASkala - hiraNyakazipukA pA~cavA~ putra ( Adi0 65 / 18) / vAsavI - uparicara vasuke vIryase adrikAke garbha se utpanna / dAzarAjadvArA pAlita ( Adi0 63 / 51-71 ) / ( dekhiye satyavatI ) For Private And Personal Use Only vAsiSTha - ( 1 ) vasiSThase sambandha rakhanevAlI vastu (AkhyAna) ( Adi0 174 / 2 ) / ( 2 ) vasiSTha - putra zakti evaM vasiSThake vaMzaja ( Adi0 180 | 209 vana0 26 / 7) / ( 3 ) eka tIrtha, isameM snAna karake vAsiSThI
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAsiSThI ( 306 ) vikarNa nadIko lA~ghakara jAnevAle kSatriya Adi sabhI vargoM ke nAgarAja, nAgendra, pannaga, pannagarATa , panagarAja, pannagezvara, loga- dvijAti ( brAhmaNa ) ho jAte haiM ( vana0 84 / pannagendra, sarparATa , sarparAja Adi / 48) / (4) eka agni (vana0 220 / / ) / vAsukitIrtha-prayAga ( dArAgaMjake pAsa gaGgAtaTapara ) vAsiSThI-eka nadI (vana0 84 / 48) / bhogavatI nAmaka uttama tIrthaH jisameM snAna karanese azvavAsuki-eka nAgarAja, jo AstIkake mAmA tathA kazyapa medha yajJakA uttama phala milatA hai (vana0 85 / 86) / aura kadruke putra the ( Adi0 35 / 5) / nAgoMkI vAsudeva-(1) vasudevajIke putra zrIkRSNa (sabhA0 38 / rakSAke liye inake dvArA apanI bahina jaratkAruko jaratkAru 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 805, kAlama 2) / RSikI sevAmeM unakI patnIrUpase samarpaNa (Adi014 / ( dekhiye kRSNa) (2)(pauNDraka ) puNDradezakA rAjA 6-7; Adi0 46 / 20-23 ) / samudra-manthanake vAsudeva, jo draupadIke svayaMvarameM upasthita huA thA samaya inakA manthanadaNDakI DorI honA ( Adi0 10 / (Adi. 185 / 12) / (vizeSa dekhiye pauNDraka) 13) / nAgoMdvArA inakA nAgarAja-padapara abhiSeka vAhinI-(1) senAvizeSa / tIna gulmakA eka gaNa aura (Adi. 36 / 25 ke bAda dA0 pATha ) / mAtAke tIna gaNakI eka vAhinI hotI hai (Adi0 2 / 21) / zApase inakA cintita honA ( Adi. 37 / 3-17 (2) ye somavaMzIya rAjA kurukI patnI thIM / inake Adi. 18 / 3-8) / mAtAke zApase apanI rakSA garbhase kurudvArA azvavAn Adi pA~ca putra hue the karaneke upAyapara inakA nAgoMke sAtha parAmarza (Adi. ( Adi. 94 / 50-51) / (3) bhAratavarSakI eka 37 / 10-34) / elApatra nAgakA inako apanI pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM ( bhISma bahinakA jaratkAru RSike sAtha vivAha karanekI salAha denA 9 / 34) / ( bhAdi. 38 / 18-19 ) / brahmAjIkI AjJAse vAsukikA jaratkAru munike sAtha apanI bahinako byAhaneke viza-sUryavaMzI ikSvAkuke jyeSTha putra, jo dhanardhara vIroMke liye prayatnazIla honA (Adi0 39 adhyaay)| sarpa- Adarza the / inake putrakA nAma thA viviMza (AzvaH / / yajJameM jalate hue nAgoko dekhakara unakI rakSAke liye 4.5) / bhayabhIta hue inakA apanI bahina jaratkAruko AstIkase vikaTa ( vikaTAnana )-dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka kahaneke liye prerita karanA ( Adi0 53 / 2.-26) / (Adi. 67 / 11 // Adi. 116 / 5) / yaha inake vaMzake jale hue nAgoMkI gaNanA (Adi0 57 / draupadIke svayaMvarameM gayA thA (Adi. 185 / 3) / 5-6) / ye arjunake janmasamayameM vahA~ padhAre the (Adi0 bhImasenako ghAyala karanevAle dhRtarASTra ke caudaha putroMmeM eka 122.71) Aryakake prArthanA karanepara bhImasenako divya- yaha bhI thA (karNa0 51 / 7-9) / bhImasenadvArA rasakA pAna karAneke liye inakA nAgoMko Adeza denA isakA vadha (karNa051 / 16) / (Adi. 127 / 69) / ye varuNa-sabhAmeM upasthita vikarNa (1) dhRtarASTrakA eka mahArathI putra / gyAraha mahAhokara unakI upAsanA karate haiM (sabhA0 9 / 8) / rathiyoM se eka (Adi063 | 119) / dhRtarASTra ke sau arjanane kabhI inakI bahinakA citta curAyA thA (virATa0 putroM se eka (Adi. 67 // 94; bhAdi. 116 / 2 / 14) / ye tripuradAhake samaya bhagavAn zaGkarake 4) / drupadapara car3hAI karanevAle duryodhana Adi droNadhanuSakI pratyaJcA bane the (droNa. 202 / 06) / sAtha ziyoM meM yaha bhI thA (di. 137 / 19-21) / hI unake rathakA kUbara bhI bane hue the (krnn054| yaha draupadIke svayaMvarameM bhI gayA thA (pAdi. 185 / 22) / karNa aura arjunake dvairatha yuddha ke samaya ye arjuna- .) / drupadanagarase Ate hue pANDavoMkI agavAnIke kI hI vijayake samarthaka the (karNa0 87 / 13) / liye isakA jAnA (aadi.20111)|bhrii sabhAmeM inakA nAgadhanvAtIrtha nivAsasthAna hai| vahIM devatAoMne draupadIke praznapara mauna hue rAjAoMke bIca isakA nyAyainakA nAgarAjake padapara abhiSeka kiyA thA (pAsya. pUrNa nirNaya (samA068 ) / karNadvArA ise phaTa37 / 30-32) / inake dvArA skandako jaya aura kAra ( samA0 10 / 30) / virATakI gauoMke haraNake mahAjaya nAmaka do pArSada pradAna (palya. 15 / 52- samaya arjunapara AkramaNa (virATa 54 / 9) / arjunase 5.) / ye sAta dharaNIdharoM se eka haiM (anu. 150 / parAjita hokara bhAganA (virATa0 54 / 10) / 1) / balarAmajIke paramadhAmagamanake samaya ye unake arjunase yuddha aura ghAyala hokara rathase nIce giranA svAgatameM Aye the ( mausala0 4 / 15) / (viraatt061|42)| gajarAjadvArA arjunapara AkramaNa mahAbhAratameM Aye hue vAsukike nAma-nAgarATa, aura hArakara bhAganA (virATa. 156-10) / For Private And Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vikalpa ( 307 ) vijaya prathama dinake saMgrAmameM sutasomake sAtha isakA dvandvayuddha vigAhana-mukuTavaMzakA eka kulAGgAra rAjA ( sadyoga. (bhISma0 45 / 58-59) / sahadevake sAtha saMgrAma 74 / 16) / (bhISma071 / 21-22) / abhimanyudvArA parAjaya vigraha-samudradvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka / (bhISma 78 / 21-227 bhISma084 / 40-42) / dusarekA nAma saMgraha thA (shly.45| 50) / ghaTotkacadvArA parAjaya (bhISma. 92 / 36) / nakulake vicakhnu-eka prAcIna nareza, jinhoMne hiMsAkI nindA aura sAtha dvandva-yuddha (bhISma. 110 / 11-12, bhISma ahiMsAdharmakI prazaMsA kI thii| inhoMne yaha spaSTa ghoSaNA 15 / 34-36) / bhImasenake sAtha yuddha (bhISma kI thI ki surA, Asava, madhu, mAMsa aura machalI 113 adhyaay)| zikhaNDIke sAtha yuddha (droNa. 25 / tathA tila evaM cAvalakI khicar3I-ina saba vastuoMko 36-37) / bhImasenake sAtha yuddha (droNa. 96 / dhUrtIne yajJameM pracalita kara diyA hai| vedoMmeM inake upyog31)| nakulake sAtha yuddha (droNa.106 / 12) / kA vidhAna nahIM hai / una dhUrtIne abhimAna, moha aura nakuladvArA isakI parAjaya (dronn.1.7|30)| lobhake vazIbhUta hokara una vastuoMke prati apanI yaha bhImasenadvArA isakA vadha aura isake liye unakA zoka lolupatA hI prakaTa kI hai / brAhmaNa to sampUrNa yajJoMmeM bhagavAn prakaTa karanA (droNa. 197 / 29-35) / isake mAre viSNukA hI AdarabhAva mAnate haiM aura khIra tathA phUla jAnekI carcA ( karNa0 5 / 8-9) / Adise hI unakI pUjAkA vidhAna hai (zAnti. 265 / mahAbhAratameM Aye hue vikarNake nAma-bharatarSabha bharatasattama, dhArtarASTra, dhRtarASTraja, duryodhanAvara, kurupravIra, vicitra-eka kSatriya rAjA, jo krodhavazasaMjJaka daityake kuruvardhana aadi| aMzase utpanna hue the (Adi0 67 / 61) / (2) eka bhAratIya janapada / yahA~ke sainika duryodhanake vicitravIrya-zAntanudvArA satyavatIke garbhase utpanna eka sAtha rahakara zakunikI senAkA saMrakSaNa kara rahe the rAjA, jo citrAGgadake choTe bhAI the ( Adi0 95 / (bhISma0 51 / 15) / (3) eka aizvaryazAlI zivabhakta RSi, jinhoMne zivajIko prasanna karake mano 49-50, Adi. 101 / 3) / dhRtarASTra tathA pANDu vAJchita siddhi prApta kI thI (anu. 14 / 99) / inake kSetraja putra the ( Adi0 1 / 94-95 ) / bhISmadvArA inakA rAjyAbhiSeka (Adi. 101 / 12) / vikalpa-eka bhAratIya janapada (bhiissm09| 59) / bhISmakI AjJAke anusAra inakA rAjyazAsana (Adi. vikAthinI-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. 101 / 13) / kAzirAjaputrI ambikA tathA ambaa46|18)| likAse inakA vidhipUrvaka vivAha (Adi0 95 / vikuJja-eka bhAratIya janapada / yahA~ke sainika bhISmadvArA 51; Adi. 102 / 65) / asaMyamapUrNa jIvana honeke nirmita garuDavyUhake bAyeM paMkhake sthAnapara rAjA bRhadbalake kAraNa rAjayakSmAke dvArA inakI asAmayika mRtyu (bhAdi. sAtha khar3e the (bhISma0 56 / 9) / 102 / 70-71) / bhISmadvArA inakA antyeSTi-saMskAra vikuNThana-ye somavaMzIya mahArAja istIke dvArA trigartarAjakI ( Adi. 102 / 73) / inakI patnI ambikAke putrI yazodharAke garbhase utpanna hue the| inakI patnI garbhase vyAsadvArA dhRtarASTrakA janma ( Adi0 105 / dazArNakulakI kanyA sudevA yI, jisake garbhase ajamIr3ha 13-15) / inakI dvitIya patnI ambAlikAke garbhase nAmaka putra utpanna huA thA (Adi. 95 / 35-36) / vyAsadvArA pANDukI utpatti (Adi. 105 / 17vikRta-anya nAma aura rUpa dhAraNa karake AyA huA kAma, 21) / inakI patnIkI dAsIse vyAsadvArA vidurakA jisakA rAjA ikSvAkuke sAtha saMvAda huA thA (zAnti. janma ( Adi0 105 / 24-28) / 199 / 88-197) / vijaya-(1)eka prAcIna rAjA (aadi01|233)| vikrama ( balavardhana )-dhRtarASTrake sau putroM se eka (2) bhagavAn zaGkarake trizUlakA nAma / yaha vijaya (Adi0 67 / 98 Adi0 116 / 7) / nAmaka trizUla skandakI bhadravaTa-yAtrAke samaya yamarAjake vikSara-kazyapapatnI danAyuke garbhase utpanna asuroMmeM zreSTha pIche-pIche gayA thA / yaha tIna zikharoMse suzobhita aura cAra patroMmeMse eka / zeSa tInake nAma haiM-bala, vIra aura sindUra Adise susajita thA (vana0 231 / 37-38) / vRtra (Adi. 65 / 33) / yahI pRthvIpara rAjA (3) ajJAtavAsake samaya yudhiSThiradvArA niyata kiyA vasumitrake rUpameM utpanna huA thA ( Adi. 67 / gayA arjunakA eka gupta nAma (virATa0 5 / 35) / (4) 41) / arjanake prasiddha dasa nAmoMmeMse eka / isa nAmakI vyAkhyA For Private And Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vijayA ( 308 ) vidarbha (virATa0 44 / 9, 14) / (5) devarAja indrakA vitarka-ye mahArAja kuruke vaMzaja dhRtarASTra ke putra the ( Adi. eka divya dhanuSa, jo gANDIvake samAna tejasvI thA aura 94 / 58) / zrIkRSNake zAnadhanuSakI samAnatA karatA thaa| devatAoMke vitadru-eka yAdava, jisakI gaNanA yaduvaMziyoMke sAta pradhAna tIna hI dhanuSa divya mAne gaye haiM-vijaya, gANDIva aura / shaangg| ye kramazaH indra, varuNa aura bhagavAn viSNuke mantriyoMmeM hai (sabhA0 14 / 60 ke baad)| dhanuSa haiN| gandhamAdananivAsI kimpuruSapravara dramako indrase vitastA-kAzmIra evaM pazcanada pradezakI jhelama nadI, jo yaha divya dhanuSa prApta huA thA / phira ise inhIMke varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatI hai (sabhA0 ziSya mahAtejasvI rukmIne unhIMse prApta kiyA (udyoga. 9 / 19) / isameM snAna karake devatAoM aura pitaroMkA 158 / 3-9) / (6) eka bhAratIya janapada tarpaNa karanese manuSyako vAjapeya yajJakA phala prApta hotA (bhISma. 9 / 45) / (7) dhRtarASTrakA eka putra, hai| kAzmIrameM nAgarAja takSakakA vitastA nAmase prasiddha jisane jaya aura durjayake sAtha milakara nIla, kAzya tathA bhavana hai, jo saba pApoMkA nAza karanevAlA hai| vahA~ jayatsena-ina tInoMse yuddha kiyA thA (droNa. 25 / snAna karanese manuSya vAjapeya yajJake phala aura uttama 45) / isakA sAtyakike sAtha yuddha (droNa. 116 / . gatikA bhAgI hotA hai (vana0 82 / 89-91) / 6-7) / zakunike arjunapara dhAvA karaneke samaya yaha isake pravAhameM brAhmaNoM ke cAra sau zyAmakarNa ghor3e baha bhI usake sAtha thA (droNa. 156 / 120-123 ) / gaye the ( udyoga. 119|8)|iskaa jala bhAratavAsI (8) karNake divya dhanuSakA nAma, jo samasta AyudhoMmeM pIte haiM (bhISma 9 / 16) / manuSya upavAsa karake zreSTha thaa| ise indrakA priya cAhanevAle vizvakarmAne taraGgamAlinI vitastAmeM sAta dinoMtaka snAna kare to unhIMke liye banAyA thA / devendrane isI dhanuSase kitane vaha munike samAna nirmala ho jAtA hai ( anu. 25 / hI detyasamUhoMpara vijaya pAyI thii| isakI TaGkAra sunakara .) / pArvatIjIne jina nadiyose salAha lekara bhagavAn daityoMko dasoM dizAoMko pahacAnane meM bhrama ho jAtA thaa| zaGkarake prati strI-dharmakA varNana kiyA thA, unameM vitastA isI apane parama priya dhanuSako indrane parazurAmajIko bhI thI (anu0 146 / 18) / diyA thA aura parazurAmajIne yaha divya uttama dhanuSa upa vittadA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya046 / karNako de diyA thA / yaha ghora dhanuSa gANDIvase zreSTha thaa| 28) / isIke dvArA parazurAmajIne isa pRthvIpara ikkIsa bAra vijaya pAyI thI (krnn033|42-46)| (9) vidaNDa-eka rAjA, jo apane putra daNDake sAtha draupadIbhagavAn zivakA eka nAma (anu017 / 5.) / svayaMvarameM padhAre the (Adi. 185 / 12) / (10) bhagavAn viSNukA eka nAma (anu. 149 / vidabha-eka bhAratIya janapada (bhISma. 1 / 64) / 29) / vidarbha-(1) eka prAcIna deza, jise sahadevane apanI vijayA-(1) ye dazAIrAjakI putrI tathA samrATa bhumanyu dakSiNa-digvijayake samaya vidarbhadezIya bhojakaTa nagarameM kI patnI thiiN| inake garbhase suhotrakA janma huA thA jAkara vahA~ke rAjA bhISmakako parAsta kiyA thA (sabhA0 (Adi0 95 / 33) / (2) yaha madradezake rAjA 31 / 11-12 ) / yahA~ke rAjA bhISmako maharSi damanakI dyutimAnkI putrI thii| isane svayaMvara meM pANDuputra sahadeva kRpAse dama, dAnta aura damana nAmaka putra tathA damayantI ko varaNa kiyA / sahadevake dvArA isake garbhase suhotra nAmaka nAmnI kanyAkI prApti huI thI ( vana0 53 / 5-9) / putra utpanna huA (Adi0 95 / 8.) / (3) vidarbharAjakI kanyA damayantIke svayaMvarakA samAcAra sunadurgA devIkA eka nAma (birATa. 6 / 16) / kara usameM sammilita honeke liye indra, agni, varuNa viTabhUta-eka daitya, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI aura yama-ye cAra devatA apane sevakoM aura vAhanake upAsanA karatA hai (sabhA0 9 / 65) / sAtha vidarbha dezameM padhAre (vana0 54 / 20-26) / vitaNDA-vAda-vizeSa ( jisa bahasa yA vAdavivAdakA vidarbha dezameM utpanna honeke kAraNa hI damayantI vaidarbhI uddezya apane pakSakI sthApanA yA parapakSakA khaNDana na kahalAtI thI (vana0 55 / 12, 22, vana0 56 / 5) hokara vyarthakI vakavAdamAtra ho, usakA nAma vitaNDA vn068|32)| nala-sArathi vArSNeyane rAjakumAra hai|) ( sabhA0 36 / 4) / indrasena tathA kumArI indrasenAko rathapara biThAkara vidarbha vitatya-gRtsamadavaMzI vihavyake putra, jo satyake pitA the dezako prasthAna kiyA (vana0 60 / 21-22) / (bhanu030 / 62) / rAjA nalakA damayantIko vidarbhakA mArga batAnA For Private And Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidizA ( 309 ) vidura (vana0 61 / 23) / damayantIke pitA vidarbharAja bhIma mahArathI, pRthvIpAlaka tathA cAroM varNoke rakSaka the, ve vidarbha dezakI janatAkA acchI taraha pAlana karate the (vana 64 / 44-47) / damayantI apanI mausIse vidA le cedidezase vidarbha dezameM apane pitAke yahA~ jA pahu~cI (vn069|20-24)| rAjA RtuparNa bAhukarUpa- dhArI nalake sAtha vidarbha dezako gaye (vn071|2; bana0 72 / 19, 42, bana0 73 / 1) / nalake prakaTa honepara vidarbha dezameM mahAn utsava manAyA gayA (vana 77 / 5-8) / rukmiNI vidarbhanarezakI putrI thIM, bhagavAn zrIkRSNane unakA apaharaNa kiyaa| bahinakA vaha apaharaNa rukmIke liye asahya ho uThA, usane yaha pratijJA kara lI ki kRSNako mAre binA vidarbha dezakI rAjadhAnImeM nahIM lauTUMgA, paraMtu zrIkRSNakA sAmanA honapara vaha vizAla caturaGgiNI senAsahita parAjita ho gayA / ataH apanI pratijJAkI rakSA karatA huA vaha punaH kuNDinapurakI ora nahIM lauTA / jahA~ usakI parAjaya huI, vahIM bhojakaTa nAmaka zreSTha nagara basAkara usImeM rahane lgaa| una dinoM bhojakaTa hI vidarbhako rAjadhAnIke rUpameM prakhyAta huA ( udyoga0 158 / 10-16) / (2) eka prAcIna rAjA, jinake putra rAjA nimi agastya muniko apanI kanyA aura rAjyakA dAna karake putra, pazu aura bAndharvosahita svargameM cale gaye (anu0137 / 11) / vidizA-eka nadI, jo varuNasabhAmeM upasthita hokara varuNa devakI upAsanA karatI hai (sbhaa09|14)| isakI gaNanA bhAratakI pramukha nadiyoM meM hai ( bhISma 9 / 28) / vidura-vyAsake dvArA ambikAkI dAsIke garbhase utpanna (Adi. 1 / 94-96 ) / aNImANDavyake zApase dharmarAjane hI zUdrayonimeM vidara hokara janma liyA thA ( Adi. 63 / 93-97, Adi. 105 / 29) / ye rAjA dhRtarASTra tathA pANDuke bhAI the (aadi0105|28)| bhISmadvArA inakA saMvardhana evaM pAlana-poSaNa (Adi 104 / 17-18) / inakI dharmaniSThA tathA adhyayana (Adi. 108 / 19-22) / zUdrAke garbhase brAhmaNa. dvArA utpanna honeke kAraNa inako rAjyakI prApti nahIM huI (Adi. 108 / 25) / inako pANDudvArA dhanakI bheMTa (Adi. 113 / 2) / rAjA devakake gharameM sthita tathA brAhmaNadvArA zUdrAke garbhase utpanna huI kanyAke sAtha bhISmadvArA inakA vivAha (Adi. 113 / 12-13) / duryodhanake janmakAlameM honevAle amaGgaloko dekhakara use tyAga deneke liye inakI dhRtarASTrako salAha ( Adi0 115 / 34-40) / inake dvArA AtmAke kalyANake liye sampUrNa jagatko tyAga denekA upadeza ( Adi. 111 / 39) / pANDukA rAjocita daMgase asthi-saMskAra karaneke liye inako dhRtarASTrakA Adeza (Adi. 126 / 1-3)|inke dvArA pANDukA asthidAha tathA unake liye jalAJjali-dAna (Adi. 126 / 27-28) / bhImasenake nAgalokameM jAnepara cintita huI kuntIko inakA AzvAsana (Adi0 128 / 17-18) / inake dvArA rAjakumAroMke astrakauzala-pradarzanake samaya dhRtarASTrase kumAroMkI kalAoMkA varNana (Adi0 133 / 35) / pANDavoko lAkSAgRhameM sAvadhAna rahane evaM kauravoMke kucakrase bacaneke liye inakA sAMketika bhASAmeM yudhiSThirako saMketa ( Adi. 144 / 19-26) / inakA lAkSAgRhameM suraMga banAne ke liye pANDavoMke pAsa khanakakA bhejanA (Adi0 146 / )|paannddvoNko gaGgA pAra utAraneke liye nAvika bhejanA (Adi0 148 / 2) / lAkSAgRhameM pANDavoMkI mRtyuke samAcArase dukhI hue bhISmakA inake dvArA unake jIvita rahanekA rahasya batalAkara AzvAsana (Adi0 149 / 18 ke baad)| drupada-nagarase pANDavoMko bulAne evaM unakA AdhA rAjya de dene ke sambandhau dhRtarASTra ke prati kahe hue droNa tathA bhISmake vacanoMkA inake dvArA samarthana (Adi. 204 / 1-30) / dhRtarASTra ke Adezase drupada-nagarameM jAkara inakA pANDavoMko hastinApurameM le AnA (Adi. 205 / 4 se 206 / 11 tk)| drupada-nagarameM inakA kuntIko AzvAsana denA (Adi0 206 / 9 ke baad)| ye yudhiSThirake rAjasUya yajJameM gaye the (sabhA0 33 / 5) / vahA~ inheM dhanake vyaya karanekA kArya sauMpA gayA thA (sabhA0 35 / 1) / inake dvArA kauravoMkI pANDavoM ke sAtha dyUtakrIr3AkA virodha ( sabhA0 49 / 54 ) / inakI dhRtarASTrase bAtacIta (sabhA0 57 adhyaay)| inakA yudhiSThirake sAtha vArtAlApa (sabhA058 / 516) / dyUtakrIr3Ake avasarapara dhRtarASTrako inakI cetAvanI (sabhA0 62 adhyaay)| inakA AtmAke uddhArake liye samasta bhUmaNDalako tyAga denekA upadeza (sabhA0 62 / 11) / inake dvArA dyUtakrIr3Ake prastAvakA ghora virodha (sabhA0 63 adhyAya ) / jueke avasarapara duryodhanako inakI phaTakAra aura inakA use cetAvanI denA (sabhA0 64 adhyAya ) / draupadIko sabhAbhavanameM pakar3akara lAneke sambandhameM duryodhanake Adeza denepara inakA punaH duryodhanako phaTakAranA aura kaTu vacanakI tIvra nindA (sabhA0 66 adhyaay)| inakA prahAdakA udAharaNa dekara sabhAsadoMko draupadIke praznakA uttara deneke liye prerita karanA ( sabhA0 68 / 59-88) / inakI For Private And Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidura ( 310 ) vidura - - dhRtarASTra-putroMko cetAvanI ( samA0 71 / 16-19) / dRSTAntase saMsArake bhayaMkara svarUpakA varNana karanA (strI. inakA yudhiSThirase kuntIko apane yahA~ rakhanekA prastAva 5 adhyAya ) / saMsArarUpI banake rUpakakA inake dvArA (sabhA0 78 / 5-6) / pANDavoko spaSTIkaraNa (strI0 6 adhyaay)| saMsAracakrakA varNana liye inakA upadeza (sabhA0 78 / 9-23) / prajA- karanA tathA rathake rUpakase saMyama aura jJAna Adiko janoMke zokake viSayameM inake dvArA dhRtarASTra ke praznoMkA muktikA upAya batAnA (strI0 0 adhyAya) / zokauttara (sabhA0 80 / 35 ke bAda dA0 paatth)| inakA nivAraNake liye dhRtarASTrako upadeza denA (strI. 1 / dhRtarASTrako hitakI salAha denA (vana0 4 / 4-17) / 1.) / yudhiSThiradvArA mantraNA Adi kAryoMpara inakI dhRtarASTradvArA inakA tyAga (vana0 4 / 3.) / inakA niyukti (shaanti041|10) / yudhiSThirake praznake kAbhyakavanameM jAkara pANDavoMse milanA aura unheM dharma uttarameM inakA trivargameM dharmakI pradhAnatA batAnA (zAnti. yukta salAha denA (vana05 / 12-21) / inake dvArA 167 / 5-9) / bhISmake dAhasaMskArake liye inakA dhRtarASTrako kSamAdAna (vn06|21-24)| inakA yudhiSThirake sAtha jAnA (anu0 167 / 9-10)|inhoNdhRtraassttrko kirmIravadhakI kathA sunAnA (vana0 11 ne bhISma jIkI citAke nirmANameM yoga diyA aura rezamI adhyAya ) / dhRtarASTrako nItipUrNa upadeza ( viduranIti ) vastroM tathA mAlAoMse AcchAdita karake unake zavako (udyoga0 33 / 13 se 40 adhyAya taka) / kumAra citApara sulAyA (anu0 168 / 11-12) / zrIkRSNa sanatsujAtase dhRtarASTrako upadeza deneke liye inakI aura arjunakA indraprasthase hastinApurameM Akara inase prArthanA ( udyoga041 / 10-12) / inake dvArA damakI milanA ( Azva0 52 / 31 ) / bandhu-bAndhavoMsahita mahimAkA varNana (udyoga0 63 / 9-24) / kauTumbika kauravarAja duryodhana ke mAre jAnepara vidara aura saMjaya kalaha aura lobhase hAni batAte hue dhRtarASTrako saMdhike dharmarAja yudhiSThirake AzrayameM A gaye ( Azva0 6. / liye samajhAnA ( udyoga0 64 adhyaay)| dhRtarASTrako 34 ) / balarAma aura zrIkRSNake hastinApurameM Anepara zrIkRSNakI bAta mAnane ke liye samajhAnA ( udyoga087 rAjA dhRtarASTra tathA mahAmanA vidurajIne khar3e ho Age adhyaay)| inake dvArA apane gharapara zrIkRSNakA Atithya- bar3hakara unakA vidhivat svAgata-satkAra kiyA (Azca0 satkAra ( udyoga0 89 / 23-24) / zrIkRSNakA pUjana 66 / 6) / jaba pANDavaloga himAlayase dhana lekara karake unheM bhojana karAnA ( udyoga0 11 / 38- hastinApurake samIpa A gaye, usa samaya vidurajIne 39) / dhRtarASTra-putroMkI durbhAvanA batAkara zrIkRSNako pANDavoMkA priya karanekI icchAse devamandiroMmeM vividha unake kauravasabhAmeM jAnekA anaucitya batalAnA (udyoga0 prakArase pUjA karanekI AjJA dI (aashv070|1492 adhyAya ) / duryodhanako samajhAnA (udyoga0 125 / / 17) / pANDavoMne nagara meM Akara dhRtarASTra aura gndhaarii19-21)| dhRtarASTrakI AjJAse gAndhArIko unake pAsa se milaneke bAda vidurajIkA bhI samAdara kiyA (Azva0 lAnA (udyoga0 129 / 6) / dhRtarASTra aura gAndhArI- 71 / 5-7) / vidurajI sadA rAjA dhRtarASTrakI sevAmeM kI AjJAse duryodhanako bulA lAnA ( udyoga0 129 / lage rahate the ( Azrama0 1 / 12 ) / ajAtazatru 16) / duryodhana AdikI zrIkRSNako kaida karaneke yudhiSThirake dhairya aura zuddha vyavahArase rAjA dhRtarASTra, duHsAhasakI bAsa batAkara inakA dhRtarASTrako cetAvanI gAndhArI aura vidura bahuta prasanna rahate the (Azrama (udyoga0 130 / 10 se 22 ke bAda tk)| duryodhanako 2 / 28-29) / dhRtarASTra aura yudhiSThirake milanakA karuNasamajhAnA (udyoga. 130 / 41-53) / yuddhake bhAvI dRzya dekhakara vidura Adi ro par3e the (Azrama. 3 / pariNAmapara vicAra karake inakA kuntIse apanA duHkha 76) / yudhiSThirane vidura AdikI AzAke anusAra kArya prakaTa karanA ( udyoga0 144 / 2-9) / zokAkula karanekA nizcaya kiyA ( Azrama 4 / 20-25 ) / dhRtarASTrako AzvAsana denA (zalya. 1 / 55) / inake yudhiSThirako vidurane sabhI Avazyaka bAtoMkA upadeza kara dvArA rAjamahilAoMke sAtha hastinApura lauTe hue yuyutsukI diyA thA ( Azrama 7 / 21) / vidurajIke vanameM prazaMsA (zalya. 29 / 97-100) / kAlakI prabalatA cale jAnepara mujhe kauna kartavyakA upadeza degA yaha batAkara dhRtarASTrako samajhAnA (strI0 2 adhyAya ) / . yudhiSThirakI cintA ( Azrama 8 / 2) / dhRtarASTrakA vidarake dvArA yudhiSThirase zrAddhake liye dhana mA~ganA (Azrama. karanA (strI03 adhyaay)| duHkhamaya saMsArake gahana 11 / 1-5) / rAjA yudhiSThirakA vidura jIke dvArA dhRtasvarUpakA varNana karanA evaM usase chUTanekA rASTrako yatheSTa dhana denekI svIkRti kahalAnA (bhAzrama upAya batAnA (strI0 . adhyAya ) / gahana vanake . 12 / 4-5, 7-13) / vidurakA dhRtarASTrako yudhiSThira For Private And Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 311 ) videha kA udAratApUrNa uttara sunAnA ( Azrama0 13 adhyaay)| lokoMkI prApti hogI ( Azrama 26 / 20-33) / inakA dhRtarASTrake sAtha vanako prasthAna (Azrama 15 / vyAsajIdvArA dharma, vidura aura yudhiSThirakI ekatAkA 8) / vanake mArgameM dhRtarASTra AdikA gaGgAtaTapara nivAsa pratipAdana (Azrama0 28 / 16-22 ) / vidurane aura vidurakA unake liye kuzakI zayyA bichAnA (Azrama svargameM jAkara dharmake svarUpameM praveza kiyA (svargA0 5 / 18 / 16-20) / vidurakI sammatise dhRtarASTra kA bhAgI 22) / rathIke pAvana taTa para nivAsa ( Azrama0 19 / 1) / mahAbhAratameM Aye hue vidurake nAma-AjamIr3ha, bhArata, kurukSetrameM pahu~cakara dharma aura arthake jJAtA, uttama buddhi bharatarSabha, kaurava, kSattA, kurunandana Adi / novidAjI valkala aura cIra vastra dhAraNa kiye gandhArI viTarAgamanarAjyalambhaparva-AdiparvakA eka avAntara tathA dhRtarASTrakI sevA karane lge| ve manako vazame karake parva (adhyAya 199 se 217 tk)| apane durbala zarIrase ghora tapasyAmeM saMlagna rahate the vidulA-eka prAcIna kSatriya mahilA, jisane raNabhUmise (Azrama0 19 / 14) / vanameM yudhiSThirane dhRtarASTrase bhAgakara Aye hue apane putrako kar3I phaTakAra dI thI vidurajIkA patA pUchA (Azrama0 26 | 15) / dhRta (udyoga0 133 adhyaay)| isakA apane putrako rASTrane uttara diyA-vidura sakuzala haiM / ve bar3I yuddhake liye utsAhita karanA ( udyoga. 134 kaThora tapasyAmeM lage haiM / nirantara upavAsa karate aura adhyaay)| isake dvArA putrake prati zatruvazIkaraNake vAyu pIkara rahate haiN| isaliye atyanta durbala ho gaye haiN| upAyoMkA nirdeza ( udyoga. 135 / 25-40) / unake sAre zarIrameM vyApta huI nasa-nADiyA~ spaSTa dikhAyI isakA putrako AzvAsanagarbhita upadeza denA ( udyoga detI haiM / isa sUne vanameM brAhmoko kabhI-kabhI kahIM 136 / 1-12) / unake darzana ho jAyA karate haiM (Azrama0 26 / 16. 17) / isI samaya mukhameM pattharakA Tukar3A liye jaTA. vidUra-ye mahArAja kuruke dvArA dazAI kulakI kanyA dhArI kRzakAya vidurajI dUrase Ate dikhAyI diye| unake zubhAGgIke garbhase utpanna hue the| inhoMne madhuvaMzakI sAre zarIrameM maila jamI huI thii| ve digambara the| vanameM kanyA sampriyAke sAtha vivAha kiyA, jisake garbhase anazvA ur3atI haI dhUloMse nahA gaye the / usa AzramakI ora nAmaka putra utpanna huA (Adi. 95 / 39-40) / dekhakara ve sahasA pIchekI ora lauTa par3e ( Azrama vidUratha-(1) eka vRSNivaMzI kSatriya, jo draupadIke 26 // 18-19) / rAjA yudhiSThira akele hI unake pIche-pIche svayaMvarameM gaye the (Adi0 185 / 19) / ye raivataka daur3e / ve kabhI dikhAyI dete aura kabhI adRzya ho jAte parvatapara honevAle utsabameM sammilita hokara usakI zobhA the| jaba ve ghora vanameM praveza karane lage, taba rAjA bar3hA rahe the ( Adi0 218 / 1.) / inakI gaNanA yudhiSThirane apanA paricaya dekara unheM pukArA, vidura yaduvaMziyoMke sAta pradhAna mantriyoM meM hai ( sabhA0 14 / jI vanake bhItara ekAnta pradezameM kisI vRkSakA sahArA 60 ke baad)| mRtyuke pazcAt ye vizvedevoMke svarUpalekara khar3e ho gaye / unake zarIrakA DhA~cAmAtra raha gayA meM mila gaye the (svargA0 5 / 16) / (2) eka thaa| itanehIse unake jIvita rahanekI sUcanA milatI pUruvaMzI nareza, jisake putrako RkSavAn parvatapara rIchoMne thii| yudhiSThira unheM pahacAnakara apanA nAma batAkara pAlakara bar3A kiyA thA ( yaha parazurAmake kSatriya-saMhArase unake Age khar3e ho gye| mahAtmA vidura yudhiSThirakI baca gayA thA) (zAnti. 49 / 75) / ora ekaTaka dekhane lge| ve apanI dRSTiko unakI videha-(1) rAjA nimi, jo deha gira jAne yA dehAbhidRSTise jor3akara ekAgra ho gye| apane prANoMko unake mAnase rahita honeke kAraNa videha' kahalAte the| inake prANoMmeM aura indriyoMko unakI indriyoMmeM sthApita karake vaMzameM honevAle sabhI rAjA videha khlaaye| inhIMke unake bhItara samA gaye / tejase prajvalita hote hue vidurane nAmapara mithilAko videha' kahA jAtA hai / rAjA pANDune yogabalakA Azraya lekara dharmarAja yudhiSThirake zarIrameM apanI digvijaya-yAtrAke samaya mithilApara car3hAI kI praveza kiyA / unakA zarIra pUrvavat vRkSake sahAre khar3A aura videhavaMzI kSatriyoMko yuddha meM parAsta kiyA (Adi. thaa| A~kheM aba bhI usI taraha nirnimeSa thI, paraMtu 112 / 28) / isa vaMzameM hayagrIva nAmakA kulAGgAra aba unake zarIrameM cetanA nahIM raha gayI thI, yudhiSThirane rAjA utpanna huA thA ( udyoga. 74 / 15-17) / vidurake zarIrakA dAha-saMskAra karanekA vicAra kiyaa| (2) pUrvottara bhAratakA eka janapada (mithilA), paraMtu AkAzavANIne unheM aisA karanese roka diyaa| jahA~ videhavaMzI kSatriyoMkA rAjya thaa| bhImasenane pUrvasAtha hI yaha batAyA ki vidurajIko sAMtAnika nAmaka digvijayake samaya isa dezako jItA thA (sabhA0 29 / For Private And Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidyA ( 312 ) vinatA 4-5) / parazurAma jIke AzramakA dvAra videha dezase vidyutprabha-(1) eka dAnava, jise rudradevakI kRpAse eka uttara thA (vana. 130 / 13) / sItA videharAja lAkha varSAMtaka tInoM lokoMkA Adhipatya, nitya-pArSada-pada, janakakI putrI thIM (vana0 274 / 9) / isa dezake eka karor3a putra aura kuzadvIpakA rAjya-ye saba varadAna sainikone arjunapara AkramaNa kiyA thA ( bhISma0 117 / rUpameM mile the ( anu0 14 / 82-84) / (2) eka 32-34) / karNane isa dezake kSatriya vIroko parAsta tapasvI maharSi, jinhoMne pApase chUTane ke viSayameM indrase prazna kiyA thA (dronn.4|6)| parazurAmajIne isa dezake kiyA (anu0 125 / 45-46) / indrake uttara de kSatriyoMkA apane tIkhe bANoMdvArA saMhAra kiyA thA cukanepara inakA svayaM indrako sUkSma dharmakA upadeza denA (droNa0 70 / 11-13) / karNane videhoMkA mahAn (anu0 125 / 51-57) / saMhAra kiyA thA (karNa. 3 / 19) / karNane videha vidyatprabhA-uttara dizAkI dasa apsarAe~ ( udyoga. dezako jItakara ise 'kara' denevAlA banA diyA (karNa0 8 // 18-20 karNa0 9 / 33) / videha dezake rAjA vidhudvarcA-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 33) / janakane maharSi paJcazikhase jarA aura mRtyuko lA~ghanekA upAya pUchA aura unhoMne inako upadeza diyA vidyunmAlI-tArakAsurake tIna putroM se eka, jo lohamaya (zAnti. 319 adhyaay)| zukadevajIne videharAja purakA adhipati thaa| isake do bhAiyoMkA nAma tArAkSa aura kamalAkSa thA (droNa. 202 / 64-65, karNa. janakase pravRtti-nivRtti dharmake viSayameM prazna kiyA aura 33 / 4-5) / bhAiyosahita isakI tapasyA aura brahmAunhoMne isakA uttara diyA (zAnti0 325 / 10 dvArA varadAna-prApti ( karNa0 33 / 6-16) / shiv5.)| videharAja janakakI putrIne eka zlokakA gAna isa jIke astrase isakA purasahita dagdha honA (karNa034 / prakAra kiyA hai-strIke liye koI yajJa Adi karma, 114-115) / zrAddha evaM upavAsa karanA Avazyaka nahIM hai, usakA dharma hai apane patikI sevaa| usIse striyA~ svargalokapara vidyotA-alakApurIkI eka apsarA, jisane aSTAvakra vijaya pA letI haiN| (anu046 / 12-13) / munike svAgatake avasarapara kubera-bhavanameM nRtya kiyA thA (anu0 19 / 45) / vidyA-umAdevIkI anugAminI eka sahacarI (vana0 231 // vidhAtA-(1) vidhAtA aura dhAtAne uttaGkako nAgalokameM do striyoMke rUpameM darzana diyA thA ( Adi. 3 | vidyAtIrtha-eka tIrtha, jahA~ jAkara snAna karanese manuSya 166) / ye brahmAjIke putra haiN| inake dUsare bhAIkA nAma jahA~-kahIM bhI vidyA prApta kara letA hai (vana0 84 / dhAtA hai| ye donoM bhAI manuke mAtha rahate haiM ( Adi. 52) / 66 / 50) / kamoMmeM nivAsa karanevAlI lakSmI devI vidyAdhara-eka devayonivizeSa yA upadevatA, jo janame ina donoMkI bahina haiM (Adi. 66 / 51) / dhAtAjayake sarpasatrameM mantrAkRSTa hue devarAja indra ke pIche-pIche vidhAtA virATanagarake AkAzameM gograhaNake samaya kRpAcArya A rahe the (Adi0 56 / 8-9) / aura arjunakA yuddha dekhane Aye the (virATa0 56 / 11. vidyajjita-ghaTotkacakA sAthI eka rAkSasa, jisakA duryodhana- 12) / inake dvArA skandako suvrata aura sukarmA nAmaka dvArA vadha huA thA (bhISma0 91 / 20-21) / do pArSadoMkA dAna (zalya0 45 / 42-43) / (2) vidyujjihvA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. eka RSi, jo indrasabhAmeM rahakara vajradhArI indra kI upAsanA karate haiM (sbhaa0|14)| vidhAtA brahmA, inhoMne brAhmaNa-vezameM Akara rAjarSi zibikI parIkSA lI vidyutA-alakApurIkI eka apsarA, jisane aSTAvakra (vana0 198 / 17-25) / (vizeSa dekhiye brahmA) munike svAgatake avasarapara kubera-bhavanameM nRtya kiyA thA ( anu0 19 / 45) / vinatA-dakSakI putrI, kazyapakI patnI tathA garuDa aura aruNakI mAtA / patike vara mA~ganeke liye kahanepara inake vidyutAkSa-skandakA eka sainika (zalya. 15 / 62 ) / dvArA unase kadra-putroMkI apekSA adhika balazAlI do vidyatparNA-eka apsarA, jo kazyapakI prAdhA' nAmavAlI putroMkI yAcanA (Adi. 16 / 5-1) / kadrUke paranIke garbhase utpanna huI thI ( Adi. 65 / / putroko utpanna huA dekha inakA lajita honA evaM apane 41) / isane arjunake janmakAlika mahotsavameM nRtya eka aNDeko phor3anA (bhAdi. 16 / 16-17) / kiyA thA ( Adi. 122 / 62) / apanA zarIra adharA raha jAneke kAraNa aruNakA inako For Private And Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vinadI ( 313 ) vipATha pA~ca sau varSoMtaka sautakI dAsI honekA zApa denA evaM 45 / 72-76) / virATakumAra zvetake caMgulameM pha~se usase chUTanekA upAya batalAnA ( Adi016 / 18- hue madrarAja zalyakI isane sahAyatA kI (bhISma047 / 22) / sauta kadrudvArA inakA chalA jAnA tathA pA~ca sau 48-49) / apane bhAI anuvindake sAtha isakA irAvAnvarSAtaka usakI dAsI honA (Adi.2012 se Adi. para AkramaNa karanA (bhISma0 81 / 27) / isakA 23 / 4 tk)| inakA garuDako amRta lAnekA Adeza irAvAnke sAtha yuddha tathA unake dvArA parAjita honA (Adi0 27 / 13-15) / inakI garuDako brAhmaNa- (bhISma0 83 / 12-22) / isakA dhRSTadyumna aura . kI hiMsAse bacane ke liye cetAvanI ( Adi0 28 / 2-- yudhiSThirake sAtha yuddha (bhISma0 86 / 33-36) / 14) / svargase amRta lAkara garuDakA inheM dAsIpanase. bhImasena aura arjunake sAtha yuddha ( bhISma0 adhyAya 113 chuTakArA dilAnA (Adi. 34 / 8-20) / tArkSya se 114 tk)| virATake sAtha yuddha (droNa0 25 / ariSTanemi, garuDa, aruNa tathA vAruNi-ye vinatAke putra 20-21) / bhImasenake sAtha yuddha (droNa. 95 / 35haiM (Adi0 65 / 35-40) / inhoMne skandako apanA 36) / virATapara isakA dhAvA (droNa. 95 / 43) / piNDadAtA putra mAnA aura sadA unake sAtha rahanekI icchA virATake sAtha yuddha (droNa. 96 / 4-6) / arjunake prakaTa kI (vana0 230 / 12) / sAtha yuddha aura unake dvArA isakA vadha (droNa. 59 / vinadI-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke 17-25) / isake mAre jAnekI carcA ( karNa nivAsI pIte haiM (bhiissm09|27)| 5 / 10) / (3) eka kekaya rAjakumAra, jo kauravapakSakA yoddhA thaa| isakA sAtyakike sAtha yuddha aura unake dvArA vinazana-(1) eka tIrtha, jahA~ sarasvatI adRzya bhAvase vadha (karNa. 13 / 6-35) / bahatI hai ( vana0 82 / 111) / isakI vizeSa mahimA (zalya. 37 / / ) / (2) samasta pApoMse chuTakArA vindhya-madhyabhAratakA eka prasiddha parvata, jahA~ sunda aura dilAnevAlA eka tIrtha, jisake sevanase manuSya vAjapeya upasundane tapasyA kI thI (bhAdi0 2.8 / 7) / yajJakA phala pAtA aura somalokako jAtA hai (vana. sundakI ugra tapasyAse saMtapta honeke kAraNa isa parvatase 84 / 112) / dhuA~ nikalane lagA thA (Adi0 208 / 1.) / yaha kubera-sabhAmeM upasthita ho dhanAdhyakSakI upAsanA karatA hai vinAyaka-eka prakArake gaNa devatA, jinake nAmakA zuddha (sbhaa010|31)| isakA sUryakA mArga rokaneke bhAvase kIrtana karanese manuSya saba pApoMse chaTa jAtA hai liye bar3hanA (vana. 104 / 6) / agastyajIdArA (anu. 150 / 25-29) / / isakI vRddhikA nivAraNa (vana0 104 / 13-14) / vinAzana-kAlA nAmaka kazyapa-patnIke garbhase utpanna eka isa uttama parvatapara durgA devIkA sanAtana nivAsa sthAna hai dAnava / kAlAke putra astra-zastroMke prahArameM kuzala tathA (virATa0 6 / 17) / yaha sAta kulaparvatoM se eka hai sAkSAt kAlake samAna bhayaMkara the ( Adi. 65 / (bhiissm09|11)| tripuradAhake samaya yaha shiv34-35)| jIke rathakA pArzvavartI dhvaja banAyA gayA thA (droNa. vinda-(1) dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka ( Adi 67 / 202 / 71) / isane unake rathameM AdhAra-kASThakA sthAna 94; Adi. 116 / 3) / isakA bhImasenake sAtha grahaNa kiyA thA ( karNa. 34 / 22) / isake dvArA yuddha aura unake dvArA vadha (droNa. 127 / 34- skandako ucchRGga aura atizRGga nAmaka do pArSadoMkA 66) / (2) avantIkA rAjakumAra, jo anuvindakA dAna (sya. 45 / 49-50) / jo hiMsAkA tyAga bhAI thA / dakSiNa-digvijayake avasarapara sahadevane ise karake satyapratiza hokara vindhyAcalameM apane zarIrako kaSTa parAsta kiyA thA (sabhA0 31 / 1.) / isakA eka de vinIta bhAvase tapasyAkA Azraya lekara rahatA hai, use akSauhiNI senA lekara duryodhanakI sahAyatAke liye AnA eka mahIne meM siddhi prApta ho jAtI hai (anu. 25 / (udyoga0 19 / 24-25) / bhISmadvArA isakI zreSTha 49) / rathiyoMmeM gaNanA ( udyoga0 166 / 6) / duryodhanakI vindhyaculika-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 12) / senAke dasa pradhAna adhinAyakoM se eka yaha bhI thA vipATa-karNakA eka bhAI, jo arjunadvArA mArA gayA (bhISma0 16 / 15-17) / yaha bhagadattake samAna (droNa. 32 / 62-63) / tejasvI thA aura hAthIkI pIThapara baiThakara ketumAnke pIche vipATha-bANavizeSa ( isakI AkRti khanatIkI mA~ti cala rahA thA (bhISma0 1.37) / prathama dinake hotI hai| yaha dUsare bANoMse bar3A hotA hai) (Adi. yubameM kuntibhojake sAtha isakA dvanda-yuddha (bhIma. 18 ) / ma. nA.40 For Private And Personal Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vipApA www.kobatirth.org ( 314 ) vipApA - bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratIya prajA pItI hai ( bhISma0 9 / 15 ) / vipApmA - eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 30 ) / vipAzA - paJcanada pradezakI eka nadI, jo vasiSThajIko pAzamukta karaneke kAraNa 'vipAzA' nAmase prasiddha huI ( Adi0 176 / 2 - 6 ) / yaha varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatI hai ( sabhA0 9 | 19 / isakA jala bhAratIya prajA pItI hai ( bhISma0 9 / 15 ) / 'bahi' aura 'hI' nAmaka pizAca isameM nivAsa karate haiM ( karNa0 44 / 41-42 ) / jo vipAzA nadImeM pitaroMkA tarpaNa karatA hai aura krodhako jItakara brahmacarya kA pAlana karate hue tIna rAta vahA~ nivAsa karatA hai, vaha janmamRtyuke bandhana se mukta ho jAtA hai ( anu0 25 / 24 ) | vipula - ( 1 ) sauvIra dezakA rAjA, jo saMgrAma-bhUmimeM arjunake hAthase mArA gayA thA ( Adi0 138 / 22) / ( 2 ) magadharAjadhAnI girivrajake samIpakA eka parvata ( sabhA0 21 / 2) / ( 3 ) eka bhRguvaMzI RSi, jo maharSi devazarmA ke ziSya the ( anu0 40 / 21-22 / inakA apane guruse indrakA rUpa evaM lakSaNa pUchanA ( anu0 40 / 26 ) / indrase rakSA karaneke liye gurupatnI zarIrameM inakA praveza ( anu0 40 // 57-58 ) / indrako phaTakAranA (anu0 41 / 2026 ) | guruse inako varakI prApti ( anu0 41 // 35 ) / gurukI AjJAse divya puSpa lAnA ( anu0 42 / 16 ) / mArga meM apanI durgatikI bAta sunakara dukhI honA ( anu0 42 / 29 ) / guruse strI-puruSake jor3e aura chaH puruSoMke viSayameM prazna ( anu0 43 / 3 ) / vipRthu - ( 1 ) eka vRSNivaMzI kSatriya, jo draupadIke svayaMvarameM gayA thA ( Adi0 185 / 18 ) / yaha raivataka parvata para honevAle mahotsabameM sammilita huA thA ( Adi 0 218 / 10 ) / subhadrA aura arjunake vivAhopalakSya meM daheja lekara jAnevAle logoMmeM yaha bhI thA ( Adi 0 220 / 32 ) / yaha yudhiSThirakI sabhAmeM rahakara unakI sevAmeM upasthita hotA thA ( sabhA0 4 / 30) / ( 2 ) eka prAcIna nareza, jo saptarSiyoMke bAda bhUmaNDala samAT hue the ( zAnti 0 294 / 20 ) / vipracitti - danuke sarvatra vikhyAta cauMtIsa putroMmeMse eka, jo mahAyazasvI rAjA thA; yaha apane bhAiyoMmeM sabase bar3A thA ( Adi0 65 / 22 ) / yahI isa bhUtalapara ' jarAsaMdha' ke rUpameM utpanna huA thA ( Adi0 67 / 4 ) / yaha varuNI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatA hai ( sabhA0 9 / 12 ) / jaba vAmanarUpadhArI vibhANDaka zrIhari trilokIko nApane lage, usa samaya vipracitti Adi dAnava apane-apane Ayudha lekara unheM cAroM orase gherakara khar3e ho gaye ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 790 ) / pUrvakAlameM ise bhagavAn zrIharine ( indrarUpase ) kriyAtmaka upAyadvArA mArA thA ( zalya0 31 / 12-13 ) / isako tathA anya pramukha daitya-dAnavoMko mArakara indra devarAjake padapara pratiSThita hue the ( zAnti0 98 / 50 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vibhANDa - eka prAcIna RSi, jo zarazayyApara par3e hue bhISmajI ko dekhane Aye the ( zAnti0 47 / 11 ) / vibhANDaka - kazyapa-kulameM utpanna eka RSi, jo indrakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 7 / 18 dA0 pATha ) / ye RSyazRGgake pitA the ( vana 0 110 | 23 ) / inakA antaHkaraNa tapasyA se pavitra ho gayA thaa| ye prajApati ke samAna tapasvI aura amoghavIrya mahAtmA the| inakA rUpa-saundarya mahAtmAoMke samAna thA / ye bahuta bar3e sarovarameM praviSTa hokara tapasyA karate rahe / inhoMne dIrghakAlataka mahAn kleza sahana kiyA thA ( vana0 110 / 32-34 ) / eka dina jalameM snAna karate samaya urvazI apsarAko dekhakara inakA vIrya skhalita ho gayA / usI samaya pyAsase vyAkula hokara eka mRgI vahA~ AyI aura pAnIke sAtha usa vIryako bhI pI gyii| isase usake garbha raha gayA / usIke peTase maharSi RSyazRGgakA janma huA ( vana0 110 / 35 - 39 ) | vibhANDaka munike netra hare-pIle raMgake the / sirase lekara pairoMke nakhataka romAvaliyoMse bhare hue the / ye svAdhyAyazIla, sadAcArI aura samAdhiniSTha maharSi the / eka dina jaba ye bAharase Azramapara Aye to apane putrako cintAmagna dekhakara usase pUchane lage- 'beTA! batAo, Aja yahA~ kauna AyA thA ( vana0 111 / 20-30 ) / zRGgane pitAko apanI cintAkA kAraNa batAte hue brahmacArI rUpadhArI vezyAke svarUpa aura AcaraNakA varNana kiyA ( vana0 112 adhyAya ) / vibhANDakane apane putrako batAyA ki isa prakAra adbhuta rUpa dhAraNa karake rAkSasa hI isa vanameM vicarA karate haiM tathA RSi-muniyoMkI tapasyA meM sadA vighna DAlanekI ceSTA karate rahate haiM / ataH tapasvIko cAhiye ki vaha unakI ora A~kha uThAkara dekhe hI nhiiN| isa prakAra putrako usase milane-julane ke liye manA karake muni svayaM usa vezyAkI khoja karane lage / tIna dinoMtaka khojanepara bhI jaba ve usakA patA na pA sake, taba Azramapara lauTa Aye ( vana0 113 / (1-5) / tadanantara jaba ve phala lAneke kiye vanameM gaye, 1 For Private And Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vibhAvasu ( 315) vibhISaNa % A taba vaha vezyA unake putrako lubhAkara apane sAtha le gayI aura rAjA lomapAdane unheM apane antaHpurameM tthhraayaa| Azramapara lauTanepara apane putrako na dekhakara vibhANDaka muni atyanta kupita ho utthe| inheM rAjA lomapAdapara saMdeha huaa| taba ve campA nagarIkI ora cala diye| mArgemeM inakA bar3A satkAra huaa| aGgadezakA sArA vaibhava inake putra RSyazRGgakA hI batAyA gayA / rAjAke yahA~ pahu~cakara inhoMne vahA~ apane putra aura putravadhUko dekhA / isase inakA krodha zAnta ho gayA aura inhoMne rAjA lomapAdapara bar3I kRpA kii| zAntAke garbhase putra utpanna ho jAneke bAda RSyazRGgako vanameM hI A jAnekI AzA dekara ye Azramako lauTa gaye (vana. 113 / 6-27) / adRzya devatAse inakA prazna karanA (zAnti0222a0 dA. pATha, pRSTha 4999, kAlama 1) / sanatkumArajIse prazna (zAnti0 222 dA0 pATha, pRSTha 4999 kAlama 2) / vibhAvasu-(1) vivasvAn athavA sUrya ( Adi. 1 / / 42) / (2) eka krodhI maharSi, jo apane bhAI supratIka munike zApase kachuA ho gaye the (Adi. 39 / 15 -23) / (3) eka RSi, jo yudhiSThirakA vizeSa Adara karate the (vana0 26 / 24) / vibhISaNa-(1) eka yakSa, jo kuberakI sabhAme upasthita hokara unakI sevA karate haiM (sabhA0 10 / 17) / (2)rAkSasarAja laGkApati vibhISaNa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara apane bhAI dhanAdhyakSa kuberakI upAsanA karate haiM (sabhA0 10 / 31) / ye vizravA munike putra, rAvaNa aura kumbhakarNake bhAI the| inakI mAtAkA nAma mAlinI thaa| inake dvArA yudhiSThirako aneka prakArakI bahumUlya vastuoMkI bheMTa(sabhA0 31 / 72 ke bAda dA. paatth)| sahadevane inake pAsa ghaTotkacako apanA dUta banAkara bhejA thA (samA0 31 / 72 ke bAda dA0 pATha aura 73 vA zloka, pRSTha 759) / inakI AzAse ghaTotkacakA inake darabArameM upasthita honA (sabhA0 31 / 73 ke bAda dA. pATha, pRSTha 760) / rAkSasarAja vibhISaNakA mahala apanI ujjvala AbhAse kailAsake samAna jAna par3atA thaa| usakA phATaka tapAye hue sonese taiyAra kiyA gayA thA / cahAradIvArIse ghirA huA vaha rAjamandira aneka gopuroMse suzobhita thaa| usameM bahutasI aTTAlikAe~ tathA mahala bane hue the| bhA~ti-bhA~tike ratna usa bhavanakI zobhA bar3hAte the| sone, cA~dI aura sphaTika maNike khambhe netra aura manako barabasa apanI ora khIMca lete the / una khambhoMmeM hIre aura vaidarya jaDe hue the| sunahale raMgakI vividha dhvajA-patAkAoMse usa bhavya bhavanakI vicitra zobhA hotI thI / vicitra mAlAoM se alaMkRta tathA vizuddha svarNamaya vedikAoMse vibhUSita vaha rAjabhavana bar3A ramaNIya dikhAyI detA thA / vahA~ kAnoM meM mRdaGgakI madhura dhvani sunAyI par3atI thii| vINAke tAra zaMkRta ho rahe the aura usakI layapara gIta gAyA jA rahA thA / saikar3oM vAdyoMke sAtha divya dundubhiyoMkA madhura ghoSa gUMja rahA thA / mahAtmA vibhISaNa soneke siMhAsanapara baiThe the| vaha siMhAsana sUryake samAna prakAzita ho rahA thaa| usameM motI tathA maNi Adi ratna jar3e hue the| divya AbhUSaNoMse rAkSasarAja vibhISaNakI vicitra zobhA ho rahI thii| unakA rUpa divya thaa| ve divya mAlA, divya vastra aura divya gandhase vibhUSita the| unake samIpa aneka saciva baiThe the / bahuta-se sundara yakSa apanI striyoMke sAtha maGgalayukta vANIdvArA rAjA vibhISaNakA vidhipUrvaka pUjana karate the / do sundarI nAriyoM unheM cavara aura vyajana DulA rahI thiiN| rAkSasarAja vibhISaNa kubera aura varuNake samAna rAjalakSmIse sampanna evaM adbhuta dikhAyI dete the / inake aGgose divya prabhA chiTaka rahI thii| ve dharmaniSTha the aura mana-hI-mana ikSvAku vaMzaziromaNi bhagavAn zrIrAmacandrakA smaraNa karate the| ghaTotkacane donoM hAtha jor3akara inheM praNAma kiyA ( sabhA0 31 / 73 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 761) / ghaTotkacake mukhase yudhiSThira AdikA pUrNa paricaya sunakara vibhISaNane prasannatApUrvaka sahadevake liye hAthIkI pIThapara bichAne yogya vicitra kAlIna, hAthIdA~ta aura suvarNake bane hue palaMga, bahumUlya AbhUSaNa, sundara mUMge, bhA~tibhA~tike maNi, ratna, sone ke bartana, kalaza, ghar3e, vicitra kar3Ahe, hajAroM jalapAtra, cA~dIke bartana, caudaha suvarNamaya tAr3a, suvarNamaya kamalapuSpa, maNijaTita zibikAe~, bahumUlya mukuTa, sunahale kuNDala, soneke bane hue puSpa, hAra, candramAke samAna ujjvala zatAvarta zaja, zreSTha candana tathA aura bhI bhA~ti-bhA~tike bahumUlya padArtha bheMTa kiye (sabhA0 3 / / 73 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 762--764) / ye rAkSasarAja rAvaNake choTe bhAI the (vana. 138 / 13) / inake pitA maharSi vizravA the aura mAtAkA nAma mAlinI thA (vana0 275 / 8) / inakA zrIrAmakI zaraNameM jAnA (vana0 283 / 46) / zrIrAmane inheM laGkAkA rAjA, lakSmaNakA sakhA aura apanA saciva banAyA (vana0 283 / 49) / inakA prahastake sAtha yuddha (vana0 285 / 14) / inake dvArA prahastakA vadha (vana0 286 / 4) / inakA kuberakA bhejA huA jala zrIrAmako denA (vana0 289 / 9-11) / zrIrAmadvArA laGkAkA rAjya pAnA (vana0 291 / 5) / ayodhyAke rAjyapara abhiSikta hone ke bAda zrIrAmacandrajIne For Private And Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vibhISaNA ( 316 ) virATa pulastmakulanandana vibhISaNako apane ghara lauTanekI AjJA (khAsa rahanekA sthAna ) thA ( sabhA0 38 / 29 ke dI aura kartavyakI zikSA de inheM bar3e duHkhase vidA kiyA bAda dA0 pATha, pRSTha 815, kAlama 2) / (bana0 291 / 67-68) / birajA-(1) kazyapadvArA kadra ke garbhase utpanna eka nAga vibhISaNA-skandakI anucarI eka mAtRkA (shly046|| (Adi.35 / 13, udyoga0103 / 16) / (2) 22) / dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka (Adi0 116 / 14) / vibhu-zakunikA bhAI / apane cAra bhAiyoMke sAtha isakA bhAiyosahita isakA bhImasenake sAtha yuddha aura unake dvArA bhImasenapara AkramaNa aura unake dvArA vadha (droNa0 vadha (droNa. 157 / 17-19) / (3) bhagavAn 157 / 23-26) / nArAyaNake tejase utpanna eka mAnasa putra, jinhoMne pRthvIpara rAjya karanekI icchA na karake saMnyAsa lenekA vibhUti-vizvAmitrake brahmavAdI putromaise eka (anu0 4 / hI nizcaya kiyA / inake putrakA nAma kIrtimAn thA (zAnti0 59 / 85-90) / (4) kavike ATha vibhUrasi-adbhuta nAmaka agnike putra ( vana0 222 / putroMse eka / inake sAta bhAiyoke nAma haiM-kavi, 26) / kAvya, viSNu, zukrAcArya, bhRgu, kAzI aura ugra / ye .vimala tIrtha-eka uttama tIrtha, jisameM sone aura cA~dIke AThoM prajApati haiM ( anu0 85 / 132-134) / raMgakI machaliyA~ dikhAyI detI haiN| isameM snAna karanese yA datA hai / isama snAna karanase virasa-eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga. 103 / 16) / manuSya zIghra hI indralokako prApta hotA hai aura saba pApoMse zuddha ho paramagatiko prApta kara letA hai (vana0 82 / virAja-ye bharatavaMzI mahArAja kuruke pautra evaM avikSitke 87-88) / putra the ( Adi0 94 / 52 ) / vimalapiNDaka-kazyapadvArA kadruke garbhase utpanna eka nAga virATa-matsyadezake zatrudamana nareza, jo marudgaNoMke aMzase (bhAdi0 35 / 8) / utpanna hue the ( Adi0 67 / 82) / ye apane putra uttara evaM zatake sAtha draupadIke svayaMvarameM padhAre the vimalA-surabhiputrI rohiNIkI do kanyAoMmeMse eka / dUsarI (Adi. 185 / 8) / rAjasUya-digvijayake samaya kA nAma analA thA ( Adi0 66 / 67-68.) / sahadevadvArA inakI parAjaya (sabhA0 31 / 2) / ye vimalAzokatIrtha-eka tIrtha, jahA~ jAkara brahmacarya-pAlana yudhiSThirake rAjasUya yajJameM padhAre the (sabhA0 44 / 2.) / pUrvaka eka rAta nivAsa karanese manuSya svargalokameM prati- inhoMne rAjA yudhiSThirako suvarNa-mAlAoMse vibhUSita do SThita hotA hai (vana084 / 69-70) / hajAra matavAle hAthI upahArake rUpameM diye (sabhA0 52 / vimalodakA-himAlayapara brahmAke yazameM prakaTa huI sarasvatI- 26) / yudhiSThirako vizeSa adhikAra dekara apane yahA kA nAma (zalya0 38 / 29) / sasammAna rahanekI vyavasthA karanA (virATa07 / 16vimukha-eka RSi, jo indra kI sabhAmeM virAjate haiM (sabhA0 / 17) / inakA bhImasenako apane yahA~ pAkazAlAdhyakSa 7 / 17 ke bAda dA0 paatth)| banAnA (virATa0 8 / 11-12) / inakI pyArI rAnIvimuca-dakSiNadizAnivAsI eka prAcIna RSi ( zAnti. kA nAma sudeSNA thA (virATa. 1 / 6) / sahadevako apane yahA~ gozAlAdhyakSake padapara rakhanA (viraatt010| 208 / 28) / 15) / bRhannalA nAmadhArI arjunake napuMsakatvakI parIkSA vimocana-kurukSetrakI sImAke antargata sthita eka tIrtha, karAkara unheM antaHpurameM sthApita karanA ( virATa. jahA~ snAna aura Acamana karake krodha aura indriyoMko 11 / 10-11) / inakI putrIkA nAma uttarA thA, jise vazameM rakhanevAlA manuSya pratigrahajanita pApase mukta ho arjunane gIta, vAdya evaM nRtyakalAkI zikSA dI thI jAtA hai (vana0 83 / 161) / (virATa. 11 / 12-13) / nakulako azvazAlAdhyakSake viyama-rAkSasa zatazRGgake tIna putroMmeMse eka / isakA amba- padapara niyukta karanA (virATa. 12 / 9) / draupadIke rISake senApati sudevake sAtha yuddha karake use mAranA aura ulAhanA dene aura phaTakAranepara use uttara denA svayaM bhI usake dvArA mArA jAnA (zAnti. 98 / 11 (virATa. 16 / 35) / virATakI pahalI rAnI kozalake bAda dA0 paatth)| dezakI rAjakumArI surathA thIM / ve zvetakI mAtA thIM / viraja-dvArakAkA eka prAsAda, jo nirmala evaM rajoguNake unake maranepara rAjAne sUtaputrI kekayakumArI sudeSNAse prabhAvase zUnya thA / yaha bhavana zrIkRSNakA upasthAnagRha vivAha kiyaa| sudeSNAke jyeSTha putrakA nAma zaGkha thA aura For Private And Personal Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir virATa ( 317 ) virUpAkSa choTekA uttara / ina donoMse choTI eka uttarA nAmakI inake mor3oMkA varNana (droNa0 23 / 1) / vindakanyA thI (virATa. 16 / 51 ke bAda dA. pATha, anuvindake sAtha yuddha (droNa0 25 / 20-2 droNa. pRA 1891) / kahIM-kahIM inake dasa bhAiyoMkA ullekha 95 / -6) / zalyake sAtha yuddhameM mUJchita honA milatA hai (virATa. 16 / 51 ke bAda dA. pATha, pRSTha (droNa. 167 / 35) / droNAcAryadvArA inakA vadha 1894 ) / upakIcakoMko draupadIko jalAnekI anumati (droNa. 181 / 43) / inake mAre jAne kI carcA de denA (virATa. 23 / 8) / kIcaka tathA upa- (karNa0 6 / 6) / inake zavakA dAha saMskAra (strI. kIcakoMke dAha-saMskArake liye Adeza denA (virATa0 26 / 33) / yudhiSThiradvArA inakA zrAddha sampanna honA 25 / 6-7) / sudeSNAdvArA draupadIko rAjamahalase nikala (shaanti042|4)| svargameM jAkara ye marudgoM meM jAneke liye saMdeza kahalAnA (virATa. 24 / 9-10) / mila gaye (svrgaa05|15)| inake bhAiyoMke nAma zatAnIka aura madirAkSa the / mahAbhAratameM Aye hue virATake nAma--matsya, matsyazatAnIkakA dUsarA nAma sUryadatta thaa| ye senApati the| pati, matsyarATa, matsyarAja Adi / madirAkSako 'vizAlAkSa' bhI kahA jAtA thA / ye donoM virATanagara-matsyadezakI rAjadhAnI, isapara trigatoM tathA mahArathI the (virATa0 31 / 11-12, 15, 20, 24, kauravoMne car3hAI kI thI (virATa. 30 / 23) / virATa. 32 / 19) / inake sudeSNAse utpanna jyeSTha / virATaparva-mahAbhAratakA eka pramukha parva / putrakA nAma zaGkha thA (virATa0 31 / 16) / goharaNake samaya pANDavoM tathA apanI senAke sAtha yuddha ke liye prasthAna virAdha-eka krUrakarmA rAkSasa, jo zApagrasta gandharva thA / bhagavAn zrIrAmadvArA isakA vadha (sabhA0 38 / 29 ke (virATa. 31 / 32) / goharaNake samaya suzarmAke sAtha inakA dvanda-yuddha ( virATa. 32 / 23 -30) / bAda dA0 pATha, pRSTha 794) / suzarmAdvArA inakA jIte-jI pakar3A jAnA (virATa. 33 / / virAva-ilvaladvArA agastyajIko diye gaye rathameM jute hue 7-8) / suzarmAke rathase kUdakara usakI gadA le usIkI eka ghor3ekA nAma / dUsarekA nAma sugava thA ( vana. ora inakA daur3anA (virATa. 33142) / yuddhase chaTakArA 99 / 17) / pAnepara pANDavoMkA inake dvArA sammAna (virATa. 34 / virAvI-dhRtarASTra ke sau putroMmese eka (aadi067|104 4-13) / nagarameM vijaya-ghoSaNAke liye dUta bhejanA Adi. 116 / 13) / (virATa0 34 / 17) / inakI uttarake liye cintA virUpa-(1) eka asura, jo zrIkRSNadvArA mArA gayA thA (viraatt068|10-14)| inake dvArA yudhiSThirakA (samA0 38 / 29 ke bAda, pRSTha 825, kAlama 1) / tiraskAra (virATa. 68 / 46) / yudhiSThirase inakI (2) anya nAma aura rUpa dhAraNa karake AyA huA kSamA-prArthanA (virATa0 68 / 62) / uttarase yuddhakA krodha, jisakA rAjA ikSvAkuke sAtha saMvAda huA thA samAcAra pUchanA ( virATa. 68 / 68-76 ) / (zAnti. 199 / 88-117) / (3) aGgirAke pANDavoMkA saskAra tathA arjunake sAtha uttarAkA vivAha ATha putroMse eka / inake sAta bhAiyoMke nAma haiMkaraneke liye yudhiSThirake sAmane inakA prastAva (virATa. bRhaspati, utathya, payasya, zAnti, ghora, saMvarta aura 71 / 32-34) / ye apanI senAke sAtha yudhiSThirakI sudhanvA / ye sabhI vAruNa tathA Agneya kahalAte haiM sahAyatAke liye Aye ( udyoga. 19 / 12) / (anu. 85 | 130-131) / yudhiSThirakI senAke sAta pramukha senApatiyoMmeM eka ye bhI the virUpaka-eka daitya, dAnava yA rAkSasa, jo prAcInakAlameM (udyoga0 157 / 11-14) / ulUkase duryodhanake pRthvIkA zAsaka thA. paraMtu kAlavaza ise chor3akara cala saMdezakA uttara denA ( udyoga0 163 / 4.) / prathama basA ( zAnti0 227 / 51) / dinake saMgrAmameM bhagadattake sAtha inakA dvandvayuddha virUpAkSa-(1)danuke suvikhyAta cauMtIsa putroM se eka / ( bhISmaH 45 / 49-51 ) / bhISmapara AkramaNa isake pitAkA nAma kazyapa thA ( Adi. 65 / 21(bhISma073 / 1) droNAcAryake sAtha yuddha aura zaGkhake 26) / yahI rAjA citravarmA hokara utpanna huA thA mAre jAnepara inakA palAyana ( bhISma 82 / 14- ( Adi. 67 / 22-23 ) / (2) narakAsurakA 24) / azvatthAmAke sAtha inakA dvandvayuddha (bhISma anuyAyI eka asura, jo audakAke antargata lohita110 / 16, bhISma0 111 / 22-27) / jayadrathake gaGgAke bIca zrIkRSNadvArA mArA gayA thA (sabhA0 38 / sAtha dvanda-yuddha (bhISma0 116 / 42-44) / dhRtarASTra- 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 807, kAlama 2) / (3) dvArA inakI vIratAkA varNana (droNa. 10 / 1) / eka rAkSasa, jisake sAtha vAnararAja sugrIvane yuddha kiyA thA For Private And Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir virUpAzva ( 318 ) vivindhya (vana0 285 / 9) / (4) eka rAkSasa, jo ghaTotkacakA vedokta vidhike anusAra yajJa karake AcArya kazyapako sArathi thA (droNa. 175 / 15) / (5) eka rAkSasa- dakSiNArUpase eka dizAkA dAna kara diyA thA, isIliye rAja, jo rAjadharmA bakakA mitra thA (zAnti0 170 / use dakSiNa dizA kahate haiM ( udyoga0 109 / / ) / 15) / isake dvArA gautama brAhmaNakA svAgata (zAnti. bhagavAn zrIharine inheM pUrvakAlameM avinAzI karmayogakA 170 / 21) / isakA gautamake sAtha vArtAlApa aura upadeza diyA thaa| phira inhoMne apane putra vaivasvata manuko use dhana denA ( zAnti171 / 2-22) / isakI zikSA dI ( bhISma 28 / 1) / ye ikkIsa rAjadharmAke viSayameM cintita hokara apane putrako usakA prajApatiyoMmese eka haiM ( zAnti. 334 / 36) / patA lagAne ke liye bhejanA (zAnti. 172 / 5-- inhoMne aditike savitAse bhI bar3e putrase nArAyaNake 11) / gautamako mAra DAlanekA Adeza (zAntiH mukhase prakaTa hue sAtvata dharmakA upadeza grahaNa kiyA 172 / 17--19) / rAjadharmAke liye citA taiyAra karanA aura tretAyugake ArambhameM vaivasvata manuko isakI zikSA (zAnti0 173 / 12) / (6) gyAraha rudromese dI (zAnti0348 150-51 ) / nAsatya aura dasraeka (zAnti0 208 / 19) / ye donoM azvinIkumAra inake aurasa putra haiM aura azvarUpavirUpAzva-eka rAjA jinhoMne apane jIvanameM kabhI mAMsa dhAriNI inakI patnI saMjJA devIkI nAkase prakaTa nahIM khAyA thA ( anu0 115 / 65) / (anu. 150 / 17-18) / (2)eka daitya, jisakA virocana-(1) prahAdajIke tIna putroMmeMse jyeSTha putra / garuDadvArA vadha huA (udyoga.105 / 12) / (3) ye bali ke pitA the (Adi. 65 / 19-20, sabhA0 eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 31 ) / 38 / 29 ke bAda dA. pATha, pRSTha 789) / kezinIke vivaha-eka atyanta vegazAlI vAyu, jo rukSabhAvase vegapUrvaka nimitta sudhanvAse inakA saMvAda (udyoga. 35 / 14- mahAn zabdake sAtha bahakara bar3e-bar3e vRkSoMko tor3a detA aura 21) / daityoMdvArA pRthvIdohanakaM samaya ye bachar3A bane the ukhAr3a pheMkatA hai / isake dvArA saMgaThita hue pralaya(boNa. 6.9 / 20) / indradvArA inake mAre jAnekI kAlIna megha balAhaka saMjJA dhAraNa karate haiM / isa vAyukA carcA (zAnti0 98 / 45-50) / bhUtalake prAcIna saMcaraNa bhayAnaka utpAta lAnevAlA hotA hai / yaha AkAzameM zAsakomeM inakA bhI nAma liyA jAtA hai (zAnti apane sAtha meghoMkI ghaTAe~ liye calatA hai (zAnti. 227 / 50 ) / (2) dhRtarASTrakA eka putra, jo 328 / 44-45) / draupadI-svayaMvarameM gayA thA ( Adi. 185 / 2) / viviMza-sUryavaMzI viMzake putra, jinake khanInetra Adi (ise durvirocana bhI kahate haiN| vizeSa dekhiye---duvirocana) paMdraha putra the (Azva0 4 / 5-7) / banA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 vivikAti-dhRtarASTrakA eka mahArathI putra ( Adi0 63 / 46 / 30) / 119-120;Adi. 67 / 94, Adi. 116 / 4) / virohaNa-takSaka kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake yaha draupadIke svayaMvarameM gayA thA (Adi. 185 / ) / sarpasatra meM jala marA (Adi. 57 / 9) / dvaitavanameM gandharvodvArA baMdI honA (vana0 242 / 8) / vivardhana-eka nareza, jo dharmarAja yudhiSThirakI sabhAmeM virATanagarameM arjunase parAjita hokara isakA bhAganA upasthita hokara unakI upAsanA karate the (sabhA04 / (virATa0 61 / 43-45) / bhImasenake sAtha yuddha 21) / (droNa.14 / 27-30) / sutasomake sAtha yuddha vivasvAn-(1) bAraha AdityoM meM se eka lokezvara sUrya (droNa. 25 / 24-25 ) / bhImasenake sAtha yuddha ( Adi. 65 / 15) / ye kazyapake dvArA aditike (droNa. 96 / 31) / isake mAre jAnekI carcA (karNa0 5 / 7) / garbhase utpanna hue haiM ( Adi. 75 / 11) / vaivasvata yamake pitA haiM ( Adi0 75 / 12) / vivitsu-dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka (Adi. 67 / vivasvAnke putra manu haiM ( aadi.95| 7) / ye karNake 96; Adi0 116 / 5 ) / bhImasenake sAtha yuddha pitA hai (Adi. 110 / 17-20) / inakI putrIkA (bhISma064 / 28-39 ) / bhImasenadvArA isakA nAma tapatI thA (Adi. 171 / 26) / inake eka vadha (karNa0 51 / 12) / sau ATha nAmoMkA varNana (vana0 3 / 16-28) / vividhya-eka dAnava, jo zAlvakA anuyAyI thA / isakA inhoMne pRthvIpara nivAsa karake apane samasta zatraoMko rukmiNInandana cArudeSNake sAtha yuddha aura unake dvArA dagdha kara diyA thA (vana0 395 / 19) / inhoMne vadha (vana0 16 / 22-26) / For Private And Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vizalyA ( 319 ) vidhavA - ra m -- -- - - - ---------------- -- -------- -- --- -- --- vizalyA-(1) eka nadI, jo varuNasabhAmeM rahakara hai (anu0 89 / 8) / cAndravratameM vizAkhAkA donoM varuNadevakI upAsanA karatI hai (sabhA0 9 / 20) / bhujAoMmeM sthApana karake pUjana karanekA vidhAna hai (anu0 lokavikhyAta vizalyA nadImeM snAna karanese manuSya 110 / 6) / agniSToma yajJakA phala prApta karatA hai aura svargalokameM vizAlaka-eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara unakI jAtA hai ( vana0 84 / 114) / (2) zarIrameM cubhe sevA karatA hai (sabhA0 10 / 16) / hue bANoMko nikAlanekI eka oSadhi (vana0 289 / vizAlA-(1) ye somavaMzI mahArAja ajamIDhakI patnI thI (bhAdi0 95 / 37) / (2) gaya dezameM rAjA vizAkha-(1) kumAra kArtikeyake tIna choTe bhAiyoM se gayake yajJameM prakaTa huI sarasvatIkA nAma (zalya. 30 / eka, zeSa doke nAma zAkha aura naigameya haiM ( Adi. 2021) / 66 / 24) / jaba kumAra kArtikeya pitAkA gaurava pradAna karane ke liye bhagavAn zivakI aura cale, usa vizAlApurI-zrIharikI puNyamayI purI, jo badarIvanake nikaTa samaya ziva, pArvatI, agni aura gaGgA-ye cAroM eka hI sthita hai / yaha nara-nArAyaNakA Azrama hai| ise badarikAsamaya socane lage--kyA yaha merA putra mere pAsa AyegA? zrama kahate haiM (vana. 9. / 24-25) / vizAlAmeM unake manobhAvako samajhakara kumArane yogavalase apane tarpaNa karanese manuSya brahmarUpa ho jAtA hai ( anu0 25 / cAra svarUpa banA liye / eka to kumAra skanda svayaM hI ___44) / (vizeSa dekhiye badarikA yA badarI) the| dUsare zAkha, tIsare vizAkha aura cauthe naigameya hue| vizAlAkSa-(1) dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka (Adi. skanda zivake, zAkha agnike, vizAkha pArvatIke aura 67 / 101, Adi. 116 / 10) / bhImasenake naigameya gaGgAjI ke samIpa gye| isa taraha inake dvArA sAtha isakA yuddha aura unake dvArA vadha (bhISma 88 / ina sabako pitA-mAtAkA gaurava prApta huaa| ina cAroMke 15-26) / (2) virATakA choTA bhAI, jise rUpa eka-se haiM / ye saba eka hI mAtA-pitAse sambandha rakhane- madirAkSa bhI kahate haiM (virATa. 32 / 19) / (3) ke kAraNa paraspara bhAI hai aura eka hI svarUpase prakaTa garuDakI pramukha saMtAnomese eka (udyoga0 101 / hone ke kAraNa paraspara abhinna bhI haiM (zalya. 14 / 5) / 34-41) / (2)kumArakA dUsarA rUpa / eka samaya vizAlAkSI-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya046 / indrane kumAra skandapara vajrakA prahAra kiyA. usa vajrane 3) / unakI dAyIM pasalIpara gaharI coTa pahu~cAyI, isa coTase vizirA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. 46 / unake zarIrase eka nUtana rUpa prakaTa huA, jisakI 29) / yuvAvasthA thii| usane suvarNamaya kavaca dhAraNa kara rakhA vizANDI-eka kazyaparvazI nAga (udyoga0 1.3 / thA / usake eka hAthameM zakti thI aura kAnoMmeM kuNDala jhalamalA rahe the / vajrake praviSTa honese usakI utpatti huI thI, isaliye vaha vizAkha nAmase prasiddha huA vizoka-(1) bhImasenakA sArathi ( sabhA0 33 / (vana0 227 / 15-17) / (3) eka RSi, jo 30) / bhImasenadvArA yuddhamai dRr3ha rahanekA ise Adeza indrasabhAmeM rahakara vajradhArI indrakI upAsanA karate haiN| (bhISma0 64 / 14) / dhRSTadyumnake pUchanepara yuddha(samA0 7 / 15) / sthalameM bhImasenakA patA batAnA ( bhISma 77 / vizAkhayUpa-eka puNyaprada sthAna / yahA~ indra, varuNa Adi 21-25) / bhagadattake prahArase mUJchita honA (bhISmaH bahuta-se devatAoMne tapa kiyA thA (vana. 90 / 15) / 95 / 76 ) / bhImasenake sAtha vArtAlApa ( karNaH vizAkhA-sattAIsa nakSatroMmeMse eka / jo isa nakSatra meM gADI 76 bhanyAya ) / (2) eka kekaya rAjakumAra, jo DhonevAle baila, dUdha denevAlI gAya, dhAnya, vastra aura karNadvArA mArA gayA thA (droNa0 82 / 3) / prAsaGgasahita zakaTa dAna karatA hai, vaha devatAoM aura vizokA-(1) zrIkRSNakI eka patnI (sabhA0 38 / 29 pitaroMko tRpta kara detA hai tathA mRtyuke pazcAt akSaya ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 820, kaalm.)| (2) Trant sotA hai| vaha jIte jI kabhI maMkI skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. 16 / 5) / par3atA aura mRtyu ke pazcAt svargalokameM jAtA hai (anu0 vizravA-eka muni, jo kuberake pitA haiM ( sabhA0 10 / 64 / 20) / vizAkhAmeM zrAddha karanevAlA manuSya yadi 2) / kuberase ruSTa hue pulastpane svayaM apane Apako putra cAhatA ho to vaha bahusaMkhyaka putroMse sampanna hotA dusare rUpameM prakaTa kiyaa| pulastyake Adhe zarIrase jo For Private And Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidhavA-Azrama ( 320 ) vizvAcI dUsarA dvija prakaTa huA, usakA nAma vizravA' huA vizvajita-(1) bRhaspatike tRtIya putra / ye samasta (vana0 274 / 13-14) / kuberane pitA vizravAkI vizvako buddhiko apane vazameM karake sthita haiN| isIliye sevAke liye tIna sundarI rAkSasa-kanyAoMko niyukta adhyAtmazAstra ke vidvAnoMne inheM vizvajit kahA hai (vana. kiyA thA, jinake nAma the-puSpotkaTA, rAkA tathA mAlinI 219 / 16) / (2) eka daitya, dAnava yA rAkSasa (vana0 275 / 3-5) / inake dvArA puSpotkaTAse rAvaNa jo pUrvakAlameM pRthvIkA zAsaka thA, paraMtu kAlavaza ise aura kumbhakarNakAH rAkAse khara aura zUrpaNakhAkA tathA chor3akara cala basA (zAnti0 227 / 53) / mAlinIse vibhISaNakA janma huA (vana0 275 / 7-8) / vizvadaMSTa-eka daitya, dAnava yA rAkSasa, jo pUrvakAlameM pRthvIvizravA-Azrama-AnartadezakI sImAke antargata sthita kA zAsaka thA, paraMtu kAlavaza ise chor3akara cala basA (zAnti. 227 / 52) / eka tIrtha, yahA~ naravAhana kuberakA janma huA thA (vana. 89 / 5) / vizvapati-manu nAmaka agnike dvitIya putra / ye vedoMmeM vizva-eka kSatriya rAjA, jo mayUra nAmaka asurake aMzase sampUrNa vizvake pati kahe gaye haiN| inake prabhAvase haviSyakI AhutikriyA sampanna hotI hai; ataH ye sviSTakRn utpanna hue the (Adi067 / 36) / ( uttama abhISTakI pUrti karanevAle ) kahe jAte haiM (bama0 vizvakarmA (tvaSTA )-devatAoMke zilpI / ATha vasu 221 / 17-18) / prabhAsake putra / vRhaspatikI brahmavAdinI bahina, jo yogamai vibhaka-(1) pANDavoke rUpameM utpanna honevAle pA~ca tatpara ho sampUrNa jagatmeM anAsaktabhAvase vicaratI rahI, indroM se eka, zeSa cArake nAma bhUtadhAmA, zibi, zAnti inakI mAtA thI (bhAdi.66 | 26-28) / indra- aura tejasvI thA (bhAvi0 196 / 29) / (2) prastha nagarake nirmANake liye inako indrakA Adeza vRhaspatike cauthe putra / ye samasta prANiyoMke udarameM tathA inake dvArA usa nagarakA nirmANa ( Adi0 206 / sthita ho unake khAye hue padArthoM ko pacAte haiN| pAka25 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 593.594 ) / yajJoMmeM inhIMkI pUjA hotI hai / inakI patnI gomatI nadI hai (vama. 21917-19) / brahmAjIke Adezase inake dvArA tilottamAkA nirmANa (Adi0 210 11-18) / ye eka maharSike rUpameM vizvaruci-eka gandharvarAja, jo pRthvIdohanake samaya dogdhA indrakI sabhAmeM virAjamAna hote haiM (sbhaa07|14)| bane the (droNa0 69 / 25) / inhoMne yamasabhAkA nirmANa kiyA hai ( sabhA08 / vizvarUpa-(1) eka rAkSasa, jo varuNakI sabhAmeM rahakara 34) / inhoMne varuNasabhAko jalake bhItara rahakara banAyA unakI upAsanA karatA hai (sbhaa09|14)| (2) hai (sbhaa09|2)| ye brahmAjIkI sabhAmeM rahakara trizirA, jo tvaSTAke putra tathA devatAoMke purohita the| unakI sevA karate haiM (sabhA0 11 / 31) / inhoMne ye asuroMke bhAnaje lagate the, ataH devatAoMko pratyakSa brahmAjIke vanameM yaza kiyA thA ( vana0 114 / 17) / aura asuroMko parokSarUpase yazoMkA bhAga diyA karate the inake dvArA hI puSpaka vimAnakA nirmANa huA hai (bana0 (uccog09| 3-4 zAnti0 342 / 28) / inako 161 / 37) / nala nAmaka vAnara inakA putra thA lubhAneke liye apsarAoMkA AnA, inakA unake prati Asakta honA aura apsarAko indra meM anurakta jAna indra (vana.283 / 41) / arjunake rathakA dhvaja kyA thA, Adi devatAoMke abhAvake liye saMkalpa karake mantroMkA japa vizvakarmAkI banAyI huI divya mAyA thI (virATa karanA (zAnti0 342 / 32-34) / ye apane eka mukha46 / 3-4) / indrake prati drohabuddhi honese inhoMne se saMsArake sAre kriyAniSTha brAhmaNoMdvArA yazoMmeM home gaye tIna ziravAle eka putrako utpanna kiyA, jisakA nAma somarasako pI lete the, dUsarese anna khAte aura tIsarese thA vizvarUpa (udyoga0 9 / 3-4) / vizvarUpake mAre indrAdi devatAoMke tejako pI lete the (zAnti. jAnepara indrase badalA lene ke liye inhoMne vRtrAsurako 342 / 34) / indradvArA inakA vadha (zAnti. utpanna kiyA ( udyoga0,9 / 45-48 ) / inhoMne 342 / 11)|(vishess dekhiye trizirA) indra ke liye vijayanAmaka dhanuSa banAyA thA (karNa. vizvA-dakSa prajApatikI eka putrI (Adi0 65 / 12) / 31 / 42) / tripuradAhake samaya bhagavAn zivake liye divya rathakA nirmANa inhoMne hI kiyA thA (krnn034| vizvAcI-eka apsarA, jisakI gaNanA chaH pradhAna apsarAoM16-17) / ( vizeSa dekhiye tvaSTA ) meM hai (Adi074 / 60) / isake sAtha rAjA yayAti kA vihAra (aadi.75| 48 Adi0 85 / 9) / vizvakRt-eka sanAtana vizvedeva (bhanu0 91 // 36) / isane arjunake janmakAlika mahotsavameM gAna kiyA thA For Private And Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vizvAmitra ( 321 ) vizvAvasu (Adi. 122 / 15) / yaha kuberakI sabhAmeM Akara sau zyAmakarNa ghor3e mA~ge ( udyoga0 106 / 27) / unakI sevAmeM upasthita rahatI hai ( sabhA0 10 / / gAlavase guru-dakSiNAke liye takAjA kiyA ( udyoga. 113 / 20-21) / gAlabase cha: sau ghor3e aura mAdhavIvizvAmitra-(1) eka tapasvI maharSi, jinhoMne apanI ko gurudakSiNArUpameM grahaNa karanA ( udyoga 169 tapasyAse indrako saMtapta kara diyA thA (aadi.71| 17) / mAdhavIke garbhase aSTaka nAmaka putrakI prApti 20) / inhoMne mataGga RSikA yajJa karAyA tathA maharSi (udyoga0 119 / 18) / inakA droNAcAryake pAsa vasiSThakA unake pyAre putroMse sadAke liye viyoga karA Akara yuddha baMda karane ko kahanA (droNa0 190 / 35diyA aura kSatriya hokara bhI ye tapobalase brAhmaNabhAva- 4.) / inakI brAhmaNatva-prAptikI kathAkA varNana ko prAma ho gye| apane zauca-snAnakI suvidhAke (zalya. 40 / 12-30) / inake dvArA sarasvatI liye inake dvArA kauzikI nadIkA nirmANa kiyA nadIko zApa (zalya. 42 / 38-39) / inake gayA aura inhIMke dvArA trizaGkako svargalAbha huA (Adi0 janmakA prasaGga (zAnti049 / 30) / bhUkhase vyAkula 1 / 27-39) / inhoMne menakAke garbhase zakuntalA- hokara inakA eka cANDAlake gharameM kuttekI jA~ghakI corIko janma diyA (Adi0 72 / 1-9) / ye arjunake ke liye ghusanA (zAnti0 141 / 13) / cANDAlake janma-samayameM padhAre the (Adi0 122 / 51) / ye kAnya- sAtha saMvAda (zAnti0 141 / 45-91) / mAMsa kubja dezake adhipati kuzikakumAra mahArAja gAdhike putra pakAkara devatAoM aura pitaroMko saMtuSTa karanepara unhIMkI the (Adi0 174 / 3-4) / vasiSThake Azramapara inakA kRpAse inheM pavitra bhojanakI prApti (zAnti. 141 / Agamana (Adi. 174 / 1) / nandinI (dhenu) 99)|ye uttara dizAke RSi haiM (zAnti0 208 / ke pratApase munivara vasiSThadvArA inakA bhavya svAgata 33-34) / yudhiSThiradvArA inake prabhAvakA varNana (anu. (Adi. 174 / 4-12) / nandinIke liye inakI 3 adhyaay)| inake janmakI kathA tathA inake putroMke vasiSThase yAcanA (Adi. 174 / 16) / inake nAma ( anu. 4 adhyAya ) / ziva-mahimAke viSayameM dvAga vasiSThakI kAmadhenukA apaharaNa (Adi. 174 / inakA yudhiSThirase apanA anubhava batAnA (bhanu018 / 22) / nandinIdvArA inakI samasta senAoMkI parAjaya 16) / ye zarazayyApara par3e hue bhISmako dekhaneke liye ( Adi0 174 / 32-43 ) / inake dvArA vasiSThapara gaye the ( anu0 26 / 5) / vRSAdarbhise pratigrahake doSa vibhinna astroMkA prahAra ( Adi. 174 / 43 ke bAda batAnA (anu0 93 / 43)|arundhtiise apanI durbalatAkA dA0 pATha ) / vasiSThake brahmatejase parAjita hokara inake. kAraNa batAnA (anu093|63) / yAtudhAnIse apane nAmadvArA kSAtrabalako dhikkAra (Adi0174 / 45-45) / kA abhiprAya batAnA (anu0 93 / 92) / mRNAlakI ugra tapasyAke balase inako brAhmaNatvakA lAbha (Adi0 corIke viSayameM zapatha khAnA (anu0 93 / 124174 / 48) / inakI preraNAse zApagrasta kalmASapAdake 126) / agastyajIke kamaloMkI corI honepara zapatha zarIrameM kiGkara nAmaka rAkSasakA Aveza (Adi0 175 / khAnA (anu. 94 / 33) / inake dvArA dharmake rhsy21)| inakI preraNAse rAkSasabhAvApanna kalmASapAdadvArA kA varNana (anu. 126 / 35-37) / sAmbake peTase vasiSThake samasta putroMkA saMhAra (Adi. 175 / 11)|ye vRSNi-andhakavaMzavinAzaka mUsala paidA honekA zApa denevAle kauzikIke taTapara brAhmaNatvako prApta hue (vn047|13)| RSiyoM meM ye bhI the (mausl..| 15-21) / inoMne utpalAvanameM apane putrake sAtha yajJa kiyA (vana. (2) kurukSetrakI sImAke antargata sthita eka tIrtha, 87 / 15) / kAnyakubja dezameM indrake sAtha somapAna jahA~ snAna karanese brAhmaNatvakI prApti hotI hai (vana. kiyaa| vahIM ye kSatriyatvase Upara uTha gaye aura apaneko 83 / 139) / brAmaNa ghoSita kiyA ( vana087 / 17) / inhoMne vizvAmitrA-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala kauzikIke taTapara tapasyA kI thI (vana. 11. / bhAratavAsI pIte haiM (bhISma 1 / 26) / 20) / inake dvArA skandake teraha saMskAra sampana hue vizvAmitrAzrama-kauzikI nadIke paTapara avasthita vizvAmitra (vana0 226 / / 3 ) / inakA RSi-patniyoMko / munikA Azrama (vana011 / 22) / niraparAdha ghoSita karanA (vana. 226 / 16) / ye vasiSTharUpadhArI dharmakA bhojana sirapara rakhakara sau varSo- vizvAyu-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 34) / taka unakI pratIkSAmeM khar3e rahe ( udyoga0 106 / 8- vizvAvasu-(1) gandharvarAja / inake dvArA menakAke garbhase 21) / inoMne gAlabake haThase guru-dakSiNAmeM unase ATha pramadvarAkI utpattikI kathA (Adi0 8 / 6-1) / ye ma. nA.41 For Private And Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vizvedeva devagandharva haiM / inake pitA kA nAma kazyapa aura mAtAkA prAdhA hai ( Adi0 65 / 47 ) / ye arjunake janmasamaya meM padhAre the ( Adi0 122 / 52 ) / inhoMne somase cAkSuSI vidyA sIkhI aura svayaM citrarathako sikhAyI ( Adi0 169 | 43 ) / ye draupadIkA svayaMvara dekhane Aye the ( Adi0 186 | 7) / ye indrasabhAmeM rahakara devarAjakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 7 / 22 ) / kuberasabhA meM upasthita ho dhanAdhyakSa kuberakI sevA karate haiM ( sabhA0 10 | 25 ) / inakA jamadagnikI yajJa-dIkSA meM zloka-gAna ( vana0 90 / 18 ) / ye zApavaza kabandha nAmaka rAkSasa 'gaye the aura bhagavAn zrIrAmadvArA inakA uddhAra huA thA ( vana0 279 / 31 - 43 ) / rAjA dilIpa yajJameM ye vINA bajAyA karate the (droNa0 61 / 7; zAnti0 29 / 75-76 ) / maharSi yAjJavalkyase caubIsa prazna karanA aura unakA samAdhAna ho jAnepara svarga lauTa jAnA (zAnti0 318 / 26-84 ) / mahAbhAratameM Aye hue vizvAvasuke nAma-- gandharva, gandharvarAja, gandharvendra, kAzyapa Adi / (2) jamadagnike pA~ca putroMmeM se ek| inakI mAtA reNukA thiiN| zeSa cAra bhAiyoM ke nAma haiM- rumaNvAn, suSeNa, vasu aura parazurAma / pitA kI mAtRvadhasambandhI AjJA na mAnanese inheM pitAdvArA zApa prApta huA (vana0 116 / 10 - 12 ) / parazurAmadvArA inakA zApase uddhAra huA ( vana0 116 / 17 ) / vizvedeva - (1) devatAoMkA eka gaNa, jo isI nAma se prasiddha hai / sanAtana vizvedevoMke nAma ( anu0 91 / 30 - 37 ) / ( 2 ) eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 33) / viSkara - eka daitya, dAnava yA rAkSasa, jo pUrvakAlameM pRthvIkA zAsaka thA paraMtu kAlavaza ise chor3akara cala basA (zAnti0 227 / 53 ) / viSNu - (1) ye vasudevajoke dvArA devakIke garbha se zrIkRSNarUpa se avatIrNa hue Adi ( 0 63 / 99 - 104 ) / bAraha AdityoMmeM sabase kaniSTha, kiMtu guNoMmeM sabase zreSTha (Adi 0 65 / 16 ) | inhoMne varadAnatIrthameM durvAsAko darzana diyA (vana0 82 / 75 ) / devatAoMdvArA inakA stavana ( vana0 102 / 20 - 26 ) / inakA samudra sokhane ke liye agastya ke pAsa devatAoMko bhejanA ( vana0 103 / (11) / ye kRtayugameM zveta, tretAmeM lAla, dvApara meM pIta tathA kaliyuga meM kRSNa varNake ho jAte haiM ( vana0 149 | 17-34) / uttaGkadvArA inakI stuti ( vana0 201 / 14 - 24 ) | inhoMne pRthvIke uddhAra ke liye jo yajJavArAha rUpa dhAraNa kiyA thA, vaha sau yojana lambA aura dasa yojana caur3A thA ( vana0 272 / 51-55 ) / ( 322 ) viSNupadatIrtha 77 inake nRsiMha avatArakA varNana ( vana0 272 / 56 - 61 ) | inake vAmana avatArakA varNana ( vana0 272 / 62 - 70 ) | ye hI yadukulameM zrIkRSNarUpase avatIrNa hue, inakI mahimAkA varNana ( vana0 272 / 71- ) / devatAoM dvArA inakI stuti ( udyoga0 10 / 6-8 ) / sumukha nAgakI rakSAke liye garuDakA garva nAza karanA ( udyoga0 105 / 19 -- 32) / kSIrasAgara ke uttara taTapara inake nivAsa sthAna, svarUpa aura mahimA AdikA varNana ( bhISma0 8 / 15-18 ) / brahmAdvArA inakA stavana ( bhISma0 65 / 47 - 75 ) / tripuradAhake samaya bhagavAn zivane inheM apanA bANa banAyA ( droNa0 202 / 77; karNa0 34 / 49 ) / inake dvArA skandako cakra, vikrama aura saMkrama nAmaka tIna pArSadoMkA dAna ( zalya0 45 / 37 ) / inake dvArA skandako vaijayantI mAlA aura do nirmala vastrakA dAna ( zalya0 46 / 49 ) / inakA pRthvIko AzvAsana ( strI0 4 / 25 - - 29 ) / inhoMne eka mAnasa putra utpanna kiyA, jisakA nAma virajA thA ( zAnti0 59 / 87-88 ) / indrarUpadhArI viSNu aura mAndhAtAkA saMvAda ( zAnti 0 65 adhyAya ) / bhagavAn zivane inheM daNDa nAmaka astra samarpita kiyA aura inhoMne use aGgirAko diyA ( zAnti0 129 / 36-37 ) / bhagavAn rudradvArA inheM khaDgakI prApti huI aura inhoMne use marIciko pradAna kiyA ( zAnti0 166 / 66 ) / inakA vArAha avatAra dhAraNa karake devatAoMke duHkhakA nAza karanA ( zAnti0 209 / 16 - 30 ) / nAradako AzvAsana denA (zAnti 0 209 / 36 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 4957 ) / vAmanarUpase inhoMne tIna pagoMmeM hI pRthvIko nApa liyA thA (zAnti0 227 / 7-8' ) / pratyeka mAsakI dvAdazI tithiko bhagavAn viSNukI pUjAkA vizeSa mAhAtmya ( anu0 109 adhyAya ) / indrako dharmopadeza ( anu0 126 / 1116 ) / inake dvArA dharmake mAhAtmyakA varNana ( anu0 134 / 8--14 ) / inake sahasra nAmakA varNana ( anu0 149 adhyAya ) | ( vizeSa dekhiye nArAyaNa ) (2) bhAnu (manu) agnike tIsare putra / inakA dUsarA nAma 'dhRtimAn ' hai / ye aGgirAgotriya mAne gaye haiM / darzapaurNamAsa nAmaka yajJoMmeM inhIM meM haviSyakA samarpaNa hotA hai ( vana0 221 / 12 ) / viSNudharmA - rasat pramukha saMtAnoMmeM se eka ( udyoga 0 101 / 13) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSNupadatIrtha - eka tIrtha, jisameM snAna karake vAmana bhagavAna kI pUjA karanevAlA manuSya viSNuloka meM jAtA hai ( vana0 83 / 103-104 ) / vaha prabhAsatIrthake bAda For Private And Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSNuyazA ( 323 ) par3atA hai aura vipAzA nadIke taTapara sthita hai ( vana0 jJAna ho gayA thA ( anu0 115 / 54-60) / (2) 130 / 8-9) / svapnameM zivajIke pAsa zrIkRSNasahita , eka puruvaMzIya rAjA, jise arjunane uttara-digvijayake jAte hue arjunako viSNupadatIrtha milA thA (droNa samaya parAsta kiyA thA (sabhA0 27 / 14) / 80 / 35-36) / vihaGga-airAvata-kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake viSNuyazA-yugAntake samaya kAlakI preraNAse sambhala nAmaka sarpasatrameM jala marA thA (bhAdi. 5. / 12) / / grAmameM kisI brAhmaNake yahA~ eka mahAn zaktizAlI bAlaka vihavya-gRtsamadavaMzI varcAke putra, jo bitatyake pitA the prakaTa hogA, jisakA nAma hogA 'viSNuyazA' kalkI / (anu0 30 / 61) / vaha mahAn buddhi evaM parAkramase sampanna, mahAtmA, sadAcArI vITA-jauke AkArakI banI huI kAThakI moTI gullI, jo ra tathA prajAvargakA hitaiSI hogA ( vaha bAlaka hI bhagavAnkA DaMDeke sahAre khelaneke kAmameM AtI hai / pANDavoM aura kalkI avatAra kahalAyegA) / manake dvArA cintana karate kauravoMke khelate samaya vaha vITA kue~ meM gira par3I thI, hI usake pAsa icchAnusAra vAhana, astra-zastra yoddhA aura jise droNAcAryane sIkake bANoMdvArA nikAla diyA thA kavaca upasthita ho jAyeMge / vaha dharmavijayI cakravartI rAjA (Adi0 130 / 17--24) / hogA / vaha udArabuddhi, tejasvI brAhmaNa duHkhase vyApta hue isa jagatko Ananda pradAna kregaa| kaliyugakA anta bItahavya-zaryAtivaMzI vatsake putra, jinakA dUsarA nAma haihaya karaneke liye hI usakA prAdurbhAva hogA / vahI sampUrNa thA ( anu0 30 / 5-7) / inake putroMdvArA kAzIkaliyugakA saMhAra karake nUtana satyayugakA pravartaka hogaa| nareza haryazvakA vadha ( anu0 30 / 10-11) / inake vaha brAhmaNoMse ghirA huA sarvatra vicaregA aura bhUmaNDalameM una putrIne sudevako bhI mAra DAlA (anu0 30 / 13. sarvatra phaile hue nIca svabhAvavAle sampUrNa glecchoMkA saMhAra 14) / unhIM putroM dvArA divodAsakI bhI parAjaya huI kara DAlegA (vana. 190 / 93-97) / usa samaya (anu0 30 / 21-22) / kAzInareza pratardanadvArA cora, DAkuoM evaM mlecchokA vinAza karake bhagavAna inake putra kA vadha (anu. 30 / 38--43) / inakA kalkI azvamedha nAmaka mahAyajJakA anuSThAna kareMge aura bhAgakara bhRgukI zaraNameM jAnA (anu030| 55) / usameM yaha sArI pRthvI vidhipUrvaka brAhmaNoMko de ddaaleNge| bhRgudvArA inhe brAhmaNatva pradAna (anu030 / 57-58) / unakA yaza tathA karma sabhI parama pAvana hai / ye brahmAjIkI vIti-eka agni / jaba dakSiNAgnikA gArhapatya aura calAyI huI maGgalamayI maryAdAoMkI sthApanA karake : AivanIya-ina do agniyoMse saMsarga ho jAya, taba (tapasyAke liye) ramaNIya vanameM praveza kareMge / phira isa miTTIke ATha puravoMmeM saMskArapUrvaka taiyAra kiye hue jagatke nivAsI manuSya unake zIla-svabhAvakA anukaraNa puroDAzadvArA isa agnimeM Ahuti denI cAhiye (vana. kareMge / dvijazreSTha kalkI sadA dasyuvadhameM tatpara rahakara 22 / 25) / samasta bhUtalapara vicarate raheMge aura apane dvArA jIte hue vItihotra-1) eka prAcIna nareza ( Adi. 1 / dezImeM kAle mRgacarma, zakti, trizUla tathA anya astra- 233)(2) eka deza, jahA~ke nivAsI kSatriyoMkA zastroM kI sthApanA karate hue zreSTha brAhmaNoMdvArA apanI stuti parazurAmajIne saMhAra kiyA thA (droNa070 / 12-13) / suneMge aura svayaM bhI una brAhmaNa ziromaNiyoMko yathocita sammAna deNge| dasyuoMke naSTa ho jAnepara adharmakA bhI nAza vIra-(1) kazyapapatnI danAyuke garbhase utpanna eka asura ho jAyagA aura dharmakI vRddhi hone lgegii| isa prakAra (Adi. 65 / 33) / (2) dhRtarASTra ke sau putroM se satyayuga A jAnepara saba manuSya satyadharmaparAyaNa hoMge eka (Adi. 67 / 103) / (3) bharadvAja nAmaka (vana0 191 / 1-7) / agnike dvArA vIrAke garbhase utpanna / inhIMko rathaprabhu, sthadhvAna aura kumbharetA bhI kahate haiN| soma devatAke sAtha viSvaksena-eka prAcIna RSi, jo indrakI sabhAmeM virAjate dvitIya AjyabhAga inhIMko prApta hotA hai| inake dvArA sarayU haiM (sabhA0 7 / 18 ke bAda dA0 paatth)| nAmaka patnIke garbhase siddhi nAmaka putra utpanna huA viSvagazca-(1) eka prAcIna nareza, ye ikSvAkuvaMzI (vana0 219 / 9-11) / (4) pAJcajanya nAmaka mahArAja pRthuke putra the| inake putra kA nAma adri thA agnike putra, inakI gaNanA vinAyakoMmeM hai (vana. ( Adi. 1 / 232, vana0 202 / 3) / godAna- 220 / 13-14) / (5) eka rAjA jo kaliGgarAja mahimAke viSayameM inakI khyAti (anu.76 / 25- citrAGgadakI kanyAke svayaMvarameM upasthita huA thA 27) / mAMsa-bhakSaNakA niSedha karanese inheM parAvara-tattvakA (zAnti0 4 / ) / For Private And Personal Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vIraka www.kobatirth.org ( 324 ) vIraka-eka deza, jisake dharma aura AcAra-vicAra dUSita haiN| ataH yaha tyAga dene yogya hai ( karNa0 44 / 43 ) / vIrakaya- bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala bhArata vAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 26 ) / vIraketu - pAJcAlarAja drupadakA eka putra / isakA droNA cArya ke sAtha yuddha aura unake dvArA vadha ( droNa0 122 / 33 - 41 ) / vIrapramokSa- eka tIrtha, jahA~ jAnese manuSya sampUrNa pApoMse chuTakArA pA jAtA hai ( vana0 84 / 51 ) / vIrabAhu - (1 ) dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka ( Adi0 67 / 103; Adi0 116 / 12 ) / prathama dinake yuddha meM uttara ke sAtha isakA dvandva-yuddha ( bhISma0 45 / 77-78 ) / bhImasenake sAtha isakA yuddha aura unake dvArA vadha ( bhISma0 64 / 35-36) / ( 2 ) cedi - deza ke rAjA, jinakA vivAha dazArNarAja sudAmAkI putrIse huA thA, jo damayantIkI mausI thI / vanameM rAjA nala jaba damayantIko akelI chor3akara cale gaye, usa samaya damayantIko unhIM ke rAjamahala meM Azraya milA thA / ( vana0 69 / 13 - 15 ) / vIrabhadra - eka zivapArSada, jo zaMkarajIkA mUrtimAn krodha hI thA (zAnti0 284 / 29 -- 34 ) / isakA apane romakUpoMse raumyanAmavAle gaNezvaroko prakaTa karanA ( zAnti0 284 / 35 ) / isake dvArA dakSayajJavidhvaMsa ( zAnti0 284 / 36 - 50 ) / isakA dakSa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vRtta Adi ke pUchane para apanA paricaya denA ( zAnti 0 244 / 51-55 ) / vIramatI - bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 25 ) / 1 / vIrasena - niSadhadezake rAjA jo nalake pitA the aura arthake tattvajJa the ( vana0 52 / 55 ) / damayantIdvArA inakA paricaya diyA jAnA ( vana0 64 / 48 ) / inhoMne apane jIvanameM kabhI mAMsa nahIM khAyA thA ( anu0 115 / 65 5) / arm- eka prajApati, jinheM sanatkumArajIdvArA sAtvatadharmakI prApti huI thI aura inhoMne raibhyamuniko isa dharmakA upadeza diyA thA ( zAnti0 348 / 41-42 ) / vIraNaka- dhRtarASTrakula utpanna eka nAga, jo janamejaya ke sarpasatra meM jala gayA thA ( Adi0 57 / 18 ) / vIradhumna - eka prAcIna nareza, jinake putrakA nAma bhUridyumna thA / jo vanameM kho gayA thA, jinakA apane putrakI khoja meM maharSi tanuke pAsa jAkara AzA ke viSaya meM pUchanA ( zAnti0 127 / 14 - 20 ) / AzA ke viSaya meM inheM tanu munikA upadeza ( zAnti0 128 adhyAya ) / vIradhanvA - kauravapakSakA eka trigartadezIya yoddhA, jo dhRSTaketukA sAmanA karane ke liye Age bar3hA thA (droNa 0 106 / 10) / isakA dhRSTaketuke sAtha yuddha aura unake vIrudhA - nAgamAtA surasAkI tIna putriyoMmeMse eka / isakI dvArA vadha ( droNa0 107 / 9 - 18 ) / vIradharmA - eka rAjA, jise pANDavoMkI orase raNanimantraNa bhejane kA nizcaya kiyA gayA thA ( udyoga 0 4 / 16 ) / vIriNI - ye prAcetasa dakSakI patnI thIM / inake garbhase eka hajAra putra tathA pacAsa kanyAe~ utpanna huI thIM ( Adi0 75 / 6-8 ) / do bahinoM kA nAma thA analA aura ruhA / yaha latA, gulma, vallI AdikI jananI huI ( Adi0 66 / 70 ke bAda, dA0 pATha ) / vIryavatI - skandakI anucarI eka mAtRkA ( zakya 0 46 / 8 ) / vIryavAna - eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 31 ) / vRka - ( 1 ) eka rAjA, jo draupadIsvayaMvara meM upasthita thA ( Adi0 185 / 10 ) / yaha kauravoM kI orase lar3a rahA thA aura kisI parvatIya narezadvArA mArA gayA thA ( karNa 0 25 / 16-17 ) / ( 2 ) pANDavapakSakA eka yoddhA, jisakA droNAcAryadvArA vadha huA thA ( droNa0 21 / 16 ) / ( 3 ) eka prAcIna nareza, jisane apane jIvana meM kabhI mAMsa nahIM khAyA thA ( anu0 115 / 63 ) / ye dharma For Private And Personal Use Only vIrA - (1) yuke putra bharadvAja nAmaka agnikI bhAryA / inake garbhase vIra nAmaka putra utpanna huA ( vana0 219 / 9) / (2) bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM (bhISma0 9 / 22 ) / vIrAzrama - vIrAzramanivAsI kumAra kArtikeyake nikaTa jAkara manuSya azvamedha yajJakA phala pAtA hai ( vana0 84 / 145) / vRkSavAsI eka yakSa, jo kuberakI sabhA meM rahakara unakI sevA karatA hai ( sabhA0 10 | 18 ) / vRjinIvAn -ye manuvaMzI kroSTA ke putra the / inake putrakA nAma upanu thA ( anu0 147 / 28-29 ) / vRtta - kazyapadvArA kadra ke garbha se utpanna eka nAga ( Adi0 35 | 101 udyoga0 103 / 14 ) /
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 325 ) butra ( vRtrAsura ) vRtra ( vRtrAsura ) - kazyapapatnI danAyuke garbha se utpanna eka asura (Adi0 65 / 33 ) / yaha rAjA maNimAnke rUpameM isa pRthvIpara utpanna huA thA ( Adi0 67 / 44 ) / isa mahAn asura ke mastaka para prahAra karanese vajrake dasa bar3e aura sau choTe Tukar3e ho gaye the ( Adi0 169 / 50 ) / vRtrAsurako devatAoMpara car3hAI ( vana0 100 / 4 ) / tvaSTAkI abhicArAgnise isakI utpatti ( udyoga 0 9 / 48 ) / isakA indrako apanA grAsa banA lenA (udyoga09 / 52 ) / maharSiyoMke samajhAne se indra ke sAtha zartapUrvaka saMdhi karanA ( udyoga0 10 / 27-31 ) / isakA zukrAcArya ke praznakA uttara denA ( zAnti0 279 / 13 - 31 ) / sanatkumArajI ke upadezakA samarthana karate hue isakA paramadhAmako prApta karanA ( zAnti0 280 / 57 - 59 ) / indrake sAtha isakA yuddha (zAnti0 281 / 13 - 21 ) / indrake vajraprahAra se isake mAre jAnekA varNana, jaba vRtrAsura jvarase pIr3ita hokara jaeNbhAI lene lagA, usI samaya indrane vajrakA prahAra kiyA aura vaha prANa tyAgakara viSNulokako calA gayA (vana0 101 / 15; udyoga0 10 / 306 zAnti0 282 / 9; zAnti0 283 / 59-60 ) / isake paJca bhUtako grasta karate hue indrake zarIra meM praveza karane aura indradvArA mAre jAnekA varNana ( Azva0 11 / 7-19) / mahAbhArata meM Aye hue vRtrAsurake nAma-asura, asurazreSTha, asurendra, daitya, daityapati, desyendra, dAnava, dAnavendra, ditija, surAri, tvASTra, vizvAtmA Adi / vRddhakanyA - maharSi kuNigargakI putrI, jo bAlabrahmacAriNI thI / isakI ghora tapasyA ( zalya0 52 / 5 - 10 ) / nAradajIke kahane se isakA zRGgavAn ke sAtha AdhA puNya pradAna karane kI pratijJApUrvaka apanA vivAha karanA ( zalya 0 52 / 12-17 ) / maharSi zRGgavAn ke sAtha eka rAta rahakara aura unheM apanI tapasyAkA AdhA puNya pradAna karake isakA svargagamana ( zalya0 52 / 18 - 21 ) / jAte samaya usane apane sthAnako tIrtha ghoSita kiyA aura usakA phala isa prakAra batAyA- 'jo apane cittako ekAgra kara isa tIrtha meM snAna aura devatarpaNa karake eka rAta nivAsa karegA, use aTThAvana varSoMtaka vidhipUrvaka brahmacarya pAlana karanekA phala prApta hogA' ( zalya0 52 / 21-22 ) / vRddhakSatra - (1) ye sindhurAja jayadrathake pitA the ( vana0 264 / 6 ) / jayadrathake janma samaya meM AkAzavANIdvArA usakI mRtyukA samAcAra sunakara inakA cintita honA aura apane jAti- bhAiyoMko bulAkara unake sAmane 'mere Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nRSaka putrakA sira jo pRthvIpara girAyegA, usake mastaka ke saikar3oM Tukar3e ho jAya~ge / ' yo jayadrathako varadAna denA / punaH apane putrako rAjasiMhAsana para baiThAkara svayaM tapake liye prasthAna karanA ( droNa0 146 / 106 - 113 ) / arjunake bANadvArA jayadrathake mastakakA inakI godamai giranA aura mastakakA inakI goda se pRthvIpara girane se inakI mRtyu ( droNa0 146 / 122 - 130 ) / ( 2 ) eka pUruvaMzI rAjA, jo pANDavapakSakA yoddhA thA / isakA azvatthAmAke sAtha yuddha aura usake dvArA vadha ( droNa0 200 / 73-84 ) / vRddhakSema - trigartadeza ke rAjA, jo suzarmA pitA the ( Adi0 185 / 9 ) / vRddhagArgya - eka tapasvI maharSi, jinhoMne pitaroMse nIlavRSabha chor3ane, varSA Rtu meM dIpadAna karane aura amAvAsyA ko tilamizrita jaladvArA tarpaNa karanese prApta honevAle phalake viSayameM prazna kiyA aura pitaroMne inheM usakA varNana sunAyA ( anu0 125 / 77-83 ) / vRddhazarmA - Ayuke dvArA svarbhAnukumArIke garbha se utpanna * pA~ca putroMmeMse eka, zeSa cArake nAma haiM - nahuSa, raji * aura anenA ( Adi 0 75 | 25-26 ) / vRddhikA - vRkSavara gire hue zivajIke vIryase utpanna huI nAriyA~, jo manuSyakA mAMsa bhakSaNa karanevAlI haiN| saMtAnakI icchA rakhanevAle logoMko inake sAmane mastaka jhukAnA cAhiye (vana0 231 / 16 ) / vRndAraka - ( 1 ) dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka ( Adi0 116 / 8 ) / bhAiyoMke sAtha isakA bhImasenapara AkramaNa aura unake dvArA vadha (droNa0 127 / 33 - 6 1 ) / (2) kauravapakSakA eka yoddhA, jo abhimanyudvArA mArA gayA (droNa0 47 / 12 ) / vRSa - ( 1 ) skandakA eka sainika ( zalya0 45 | 64 ) / (2) eka daitya, dAnava yA rAkSasa, jo pUrvakAlameM pRthvIkA zAsaka thA; paraMtu kAlavaza ise chor3akara cala basA ( zAnti0 227 / 51 ) / For Private And Personal Use Only vRSaka - ( 1 ) gAndhArarAja subalakA putra, jo draupadIsvayaMvara meM gayA thA ( Adi0 185 / 5-6 ) / yaha yudhiSThirake rAjasUya yajJameM bhI upasthita thA ( sabhA0 34 / 7 ) / duryodhana kI senA bhISmadvArA yaha durdharSa rathI batAyA gayA hai ( udyoga0 168 / 1 ) / arjunake sAtha yuddha karate samaya yaha unake hAthase mArA gayA ( droNa0 30 / 2 - 11) / vyAsajIke AhvAna karanepara gaGgAjalase isakA prakaTa honA (Azrama0 32 / 12) / (2) eka rAjakumAra, jo kaliGga ( kaliGgarAjakumAra )
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra khuSakA www.kobatirth.org ( 326 ) kA bhAI thA / isake mAre jAnekI carcA ( karNa0 5 / 33 ) / vRSakA - bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 35 ) / vRSakAtha - kauravapakSakA eka yoddhA, jo droNAcAryadvArA nirmita garuDavyUha ke hRdayasthAnameM sthita thA (droNa0 20 / 13 ) / vRSadaMza - mandarAcala ke nikaTakA eka parvata, jo svapna meM zrIkRSNasahita zivajIke pAsa jAte hue arjunako mArgamai milA thA ( droNa0 80 / 33 ) / vRSadarbha - ( 1 ) eka prAcIna rAjarSi, jo yama sabhAmeM rahakara vivasvAn- putra yamakI upAsanA karate haiM (sabhA 0 8 / 26) / apane rAjyakAlameM inakA apanA eka gupta niyama thA ki 'brAhmaNako sone aura cA~dIkA hI dAna diyA jAya' ( vana0 196 / 3 ) / rAjA sendukake kahane se eka brAhmaNakA inake pAsa Akara eka hajAra ghor3e mA~ganA aura inakA usa brAhmaNako kose pITanA ( bana0 196 / 4 -8 ) / brAhmaNake isa mArakA rahasya pUchanepara use batAnA aura apane rAjyakI eka dinakI AyakA usake liye dAna karanA ( vana0 196 / 9 - 13) / (2) kAzi yA kAzI janapadake rAjA uzInara, jinhoMne zaraNAgata kapotakI rakSA kI thI ( anu0 32 adhyAya ) / vRSadhvaja- pravIravaMzakA eka kulAGgAra rAjA ( udyoga0 74 / 16) / vRSaparvA - ( 1 ) eka dAnava, jo kazyapa dvArA danuke garbha se utpanna huA thA (Adi0 65 | 24 ) | yaha dIrghaprajJa nAmaka rAjAke rUpameM pRthvIpara utpanna huA thA ( Adi 0 67 / 15-16 ) / daityoMke purohita zukrAcArya isI ke nagarameM rahate the ( Adi0 76 / 13-14 ) / isakI kanyAkA nAma zarmiSThA thA ( Adi0 78 / 6 ) / zukrAcArya se apane nagara meM rahaneke liye isakI karuNa prArthanA ( Adi0 80 / 7-8 ) / isake prati isakI putrI zarmiSThAko AjIvana apanI dAsI banAneke liye deva. yAnIkA anurodha ( Adi0 80 / 16 ) / zarmiSThAko bulAne ke liye isakA dhAtrIko bhejanA ( Adi0 80 / 17 ke bAda, dA0 pATha ) | ( 2 ) eka prAcIna rAjarSi, jinake Azramapara jAne ke liye AkAzavANIdvArA pANDavoMko Adeza milA thA ( vana0 156 / 15 ) / inake dvArA pANDavoMkA svAgata ( vana0 158 / 20 - 23 ) / inakA pANDavako upadeza denA ( bana0 26-27 ) / pANDavoMke prasthAna karate samaya inhoMne unheM brahmako sauMpa diyA aura svayaM pANDavoM ko AzIrvAda de 158 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vRSA mArga batAkara lauTa Aye ( dana0 158 / 28-29 ) pANDavakA punaH lauTakara vRSaparvAke Azramapara AnA aura satkRta honA ( bana0 177 / 6-8 ) / vRSasthagiri - eka tIrtha, jahA~ tIrthayAtrA ke samaya pANDavoMne nivAsa kiyA thA ( vana0 95 / 3 ) / vRSabha - ( 1 ) magadha rAjadhAnI girivrajake samIpakA eka parvata ( sabhA0 21 / 2) / (2) ga.ndhArarAja subalakA putra, jo zakunikA choTA bhAI thA / isane apane anya pA~ca bhAiyoMke sAtha irAvAnUpara dhAvA kiyA thA, jisameM pA~ca to irAvAndvArA mAre gaye; kevala yahI bacA thA ( bhISmaM0 90 / 33-47 ) / vRSabhA - bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 32 ) / vRSabhekSaNa - bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma | isa nAmakI nirukti ( udyoga0 70 / 7 ) / 1 For Private And Personal Use Only vRSasena - ( 1 ) eka prAcIna rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara vaivasvata yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 13 ) / (2) yudhiSThira ke rAjasUya yajJameM AyA huA eka abhimAnI nareza ( sabhA0 44 / 21-22) / (3) karNakA eka putra, jo duryodhana kI senAkA eka zreSTha rathI thA ( udyoga0 167 / 23 ) / zatAnIka Adi draupadIputroMke sAtha isakA yuddha ( droNa0 16 / 1 - 10 ) / isakA pANDaya ke sAtha yuddha ( droNa0 25 / 57 ) / abhimanyudvArA isakA parAjita honA ( droNa0 44 / 5-7) / isake dhvajakA varNana ( droNa0 105 / 16-18 ) / arjunake sAtha isakA yuddha (droNa0 145 | 42 - 58 ) | drupadake sAtha isakA saMgrAma ( droNa0 165 / 13 ) / isake dvArA drupada kI parAjaya ( droNa0 168 / 19 - 26) / sAtyakidvArA isakI parAjaya (droNa0 170 / 37-39) / droNAcArya ke mAre jAnepara isakA yuddhasthalase bhAganA (droNa0 193 / 16 ) / sAtyakidvArA isakI parAjaya ( droNa0 200 | 51-53; karNa0 48 / 43 - 45 ) / isakA nakulake sAtha yuddha (karNa 0 61 / 36-39 ) / zatAnIkake sAtha isakI muThabher3a ( karNa0 75 / 9-10 ) / isakA nakulake sAtha ghara saMgrAma aura isake dvArA nakulakI parAjaya ( karNaM 0 84 / 19 - 35 ) | arjunake sAtha isakA yuddha aura unake dvArA vadha ( karNa0 85 / 35 - 38 ) / vyAsajIke avAhana karanepara gaGgAjalase nikalanevAle vIroMmeM yaha bhI thA (Azrama0 32 / 10 ) / vRSA - bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala yahA~ ke nivAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 35 ) |
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vRSAkapi ( 327 ) betAlajananI vRSAkapi-(1) bhagavAn viSNukA eka nAma / isa nAmakI pApoMkA nAza karanevAlI hai (vana0 85 / 32; vana. nirukti (zAnti. 342 / / / (2) eka RSi, 88 / 3) / agniko utpanna karanevAlI nadiyoMmeM jo anya RSiyoM ke sAtha devatAoMke yazameM upasthita hue isakI bhI gaNanA hai (vana0 222 / 24-26) / yaha the (anu. 66 / 23 ) / (3) gyAraha rudromese eka bhAratavarSakI eka pramukha nadI hai, jisakA jala yahA~kI (anu0 150 / 12-13) / prajA pItI hai (bhISma. 9 / 20, 27) / isakA nAma sAyaM-prAtaH smaraNa karaneyogya hai ( anu0 165 / vRSANDa-eka daitya, dAnava yA rAkSasa, jo isa pRthviikaa| 20) / prAcIna zAsaka thA; kiMtu kAlase pIr3ita ho ise chor3akara veNAsaGgama-eka tIrtha, jahA~ snAna karanese azvamedha yajJakA cala diyA (zAnti0 227 / 53) / phala prApta hotA hai (vana0 85 / 34) / vRSAdarbhi-(1) kAzirAja vRSadarbhake putra yuvanAzva, jo veNikA-zAMkadvIpakI eka pavitra jalapAlI nadI ( bhISma saba prakArake ratna, abhISTa strI aura suramya gRha dAna karake 11 / 32) / svargalokameM nivAsa karate haiM (zAnti0234 / 25, veNI-kauravya-kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpaanu. 137 / 10) / (2) vRSadarbha (prathama) ke satrameM dagdha ho gayA thA (Adi. 57 / 12-13) / putra rAjA vRSAdarbhi; inakA saptarSiyoMko dAna deneke liye yAkA dAna danaka Alaya veNIskanda-kauravyakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake ra udyata honA (anu0 13 / 27--30) / saptarSiyopara sarpasatra meM dagdha ho gayA thA (Adi. 57 / 12-13) / kupita hokara inake dvArA kRtyA prakaTa karanA ( anu. veNujaGka-eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAja93 / 52-53) / saptarSiyoMko mArane ke liye kRtyAko __ mAna hote the (sbhaa04|18)| bhejanA (anu0 93 / 55-56) / veNudAri-eka yAdava, jisane vabhra ( akrUrajI) kI bhAryAvRSAmitra-eka RSi, jo yudhiSThirakA vizeSa Adara karate kA apaharaNa kiyA thA (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. the (vana0 26 / 24) / pATha, pRSTha 825, kAlama ) / vRSNi-eka yaduvaMzI kSatriya, inake vaMzaja vRSNi kahalAye veNadArisuta-eka yAdava, jise digvijayake avasarapara (Adi0 210 / 18) / ( isI vaMzameM bhagavAn karNane parAsta kiyA thA (vana0 254 / 15.16) / zrIkRSNa prakaTa hue the|) veNupa-eka bhAratIya janapada ( udyoga0 640 / 26) / veNamaNDala-kuzadvIpake sAta varSoM se dUsarA varSa / ina sAtoM vegavAna-(1) dhRtarASTra-kulameM utpanna eka nAga, jAvoM meM devatA, gandharva aura manuSya AnandapUrvaka nivAsa janamejayake sarpasatrameM jala marA yA ( Adi. 57 / karate haiN| inameM kisIkI bhI mRtyu nahIM hotI tathA yahA~ 17) / (2) eka dAnava, jo danukA vikhyAta putra thA luTere aura mleccha jAtike loga nahIM haiM (bhISma0 12 / (Adi0 65 / 24) / yaha isa pRthvIpara kekayarAja 12--15) / kumArake rUpameM utpanna huA thA (Adi. 67 / 10. veNamanta-eka zvetavarNakA parvata, jo uttara bhAgameM mndraa")| (3) eka daitya, jo zAlvakA anuyAyI thA / calake sadRza vidyamAna thA (sabhA0 38 / 29 ke bAda jAmbavatIputra sAmbake sAtha isakA yuddha aura unake dvArA dA0 pATha, pRSTha 813, kaalm)| vadha (vana 16 / 17-20) / beNavINAdharA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. vegavAhinI-eka nadI, jo varuNa-sabhAmai rahakara varuNadevakI masAlekA devakI 46 / 21) / upAsanA karatI hai ( sabhA0 9 / 10) / vetasavana-eka prAcIna tIrtha, jahA~ mRtyune tapasyA kI thI veNA-eka nadI, jo varuNasabhAmeM rahakara unakI upAsanA (droNa0 54 / 23) / karatI hai (sabhA0918) / dakSiNa-digvijayake vetasikA-brahmAjIdvArA sevita eka tIrtha, jahA~ jAnese avasarapara sahadevane veNAtaTavartI pradezake svAmIko parAjita manuSya azvamedha yajJakA phala pAtA aura zukrAcAryake lokakiyA thA (samA031 .) / veNAnadIke taTapara meM jAtA hai (vana084 / 56) / jAkara tIna rAta upavAsa karanevAlA manuSya mora aura vetAlajananI-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya. haMsoMse jutA huA vimAna prApta karatA hai / yaha samasta 46 / 13) / For Private And Personal Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vetrakIyagRha ( 328 ) vaitaraNI vetrakIyagRha-ekacakrA nagarIke samIpavartI eka sthAnavizeSa, vena-(1) vaivasvata manuke prathama dasa putroM se eka jahA~ usa pradezakA rAjA nivAsa karatA thA (Adi0 (aadi.75|15-17)| (2) mRtyukI mAnasI 159 | 1) / kanyA sunIthAke garbhase utpanna eka rAjA (zAnti0 59 / vetrakIyavana-eka vana, jahA~ bhImasenane bakAsurako mArA 91) / RSiyoMke zApase inakI mRtyu (zAnti0 59 / thA (vn015| 30-31) / 94) / RSiyoM dvArA inakI dAhinI jA~ghake manthanase niSAdoM evaM vindhyagirinivAsI lAkhoM mlecchoMkI utpatti vetravatI-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala bhArata huI (zAnti. 59 / 95-97) / dAhine hAthake vAsI pIte haiM (bhiissm09|16, 19) / manthanase pRthu utpanna hue ( zAnti0 59 / 98 ) / vetrika-eka bhAratIya janapada / duryodhanane yahA~ke sainikoMko / ye yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM bhISmakI rakSAke liye bhejA thA (bhISma0 51 / ) / (sabhA0 8 / 15) / veda-(1) ye Ayodadhaumya munike eka ziSya ye (Adi0 vehata-eka puSTikarI oSadhi (vana0 197 / 17) / 3 / 74) / inakI gurubhaktikA varNana (Adi03 / 79) / inako gurukA AzIrvAda prApta honA (Adi. vaikartana-apane zarIrase kavacake katara DAlaneke kAraNa krnn3|8.)| inake gAIsthyadharmakA varNana ( Adi kA nAma vaikartana ho gayA (Adi. 110 / 3.) / 3 / 8) | inakA janamejayakA upAdhyAya honA (vizeSa dekhiye karNa) (bhAvi0 3 / 82 ) / paradeza jAte samaya apane ziSya vaikuNTha-pA~coM bhUtoMko milAne meM jisakI zakti kabhI kuNThita uttaGkako gharakI sa~bhAla rakhaneke liye inakA Adeza nahIM hotI, ve bhagavAn baikuNTha kahalAte haiM (zAnti. (Adi. 3 / 84) / inakA paradezase lauTanepara 342 / 8.) / uttaGkake kArya-vidhAnapara prasanna honA aura unheM AzIrvAda vaijayanta-(1) indrake dhvajakA nAma (vn042|8)| dekara ghara jAneke liye AjJA denA (Adi. 3 / 88. (2)kSIrasAgarake madhyabhAgameM sthita eka parvata, jahA~ 89) / guru-dakSiNAke liye uttaGkake Agraha karanepara unheM adhyAtmagatikA cintana karaneke liye brahmAjI pratidina gurupatnIke pAsa gurudakSiNAkI vastu pUchaneke liye bhejanA Ate haiM (zAnti0 150 / 9-10) / (Adi0 3 / 90-94) / (2) bhAratIya Aryoke sarvapradhAna aura sarvamAnya dhArmika grantha, jo apratima vaijayantI-(1) airAvatake do ghaNTokA nAma, jinheM indrane skandako arpaNa kiyA thaa| unameMse eka vizAkhane le zAnake bhaMDAra haiN| inakI saMkhyA cAra hai-- Rgveda, sAmaveda, yajurveda aura atharvaveda / ye sabhI mUrtimAna ho liyA aura dUsarA skandake pAsa rahA (vana. 231 / brahmAjIkI sabhAmeM upasthita rahate haiM (sabhA0 / / / 32) / 18-19) / vedavatI-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala bhArata vaidaryaparvata-zUrpAraka kSetrameM gokarNatIrthake pAsa sthita eka vAsI pAte haiM (bhISma 9 / 17) / parvata, jo zivasvarUpa mAnA jAtA hai| isIpara agastyajIkA Azrama hai / vaidUryaparvatakA darzana karake narmadAmeM utaranese vedazirA-eka prAcIna RSi, jo uparicaravasuke yajJameM manuSya devatAoM tathA puNyAtmA rAjAoMke samAna pavitra sadasya bane the (zAnti. 316 / 8) / lokoMko prApta karatA hai| yaha parvata tretA aura dvAparakI vevasmRtA-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke saMdhimeM prakaTa huA thA (vana. 88 / 18 bana. nivAsI pIte haiM (bhISma. 9 / 17) / 121 / 19-20) / vedAvA-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala bhArata- vaitaraNI-(1) bhAgIrathI gaGgA hI jaba pitRlokameM bahatI vAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 20) / haiM, taba unakA nAma vaitaraNI hotA hai| vahA~ pApiyoMke vedI-brahmAkI bhAryA ( udyoga0 117 / 10) / liye inake pAra jAnA atyanta kaThina hotA hai (Adi. vedItIrtha-(1) kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha, 169 / 22) / (2) eka nadI, jo varuNakI sabhAmeM jisameM snAna karake manuSya sahasra godAnakA phala pAtA hai rahakara unakI upAsanA karatI hai (sabhA0 9 / 20) / (vana083 / 99) / (2) eka parama durgama tIrtha, yaha saba pApoko chur3AnevAlI hai, isameM virajatIrthameM snAna (jo sambhavataH sindhuke udgamasthAnake nikaTa hai|) karanese manuSya candramAke samAna prakAzita hotA hai (vana. yahA~kI yAtrA karanese manuSya azvamedha yajJakA phala pAtA 85 / 6) / yaha bhAratakI una prasiddha nadiyoMmeMse hai, aura svargalokameM jAtA hai(bn.847)| jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM (bhISma. 1 / 34) / For Private And Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir baitAlI ( 329 ) vyAghrAkSa baitAlI-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 67) / yaha caitrake bAda aura jyeSThake pahale AtA hai| ) jo strI vaidarbhI-rAjA sagarakI eka patnI, jinase sATha hajAra putroMkI yA puruSa indriya-saMyamapUrvaka eka samaya bhojana karake utpatti huI thI (vana0 106 / 17-23) / .. vaizAkha mAsako bitAtA hai, vaha sajAtIya bandhu-bAndharvomeM vaideha-eka bhAratIya janapada (bhISma0 5 / 57) / (vizeSa zreSThatAko prApta hotA hai ( anu0 106 / 24 ) / vaizAkha dekhiye videha ) / mAsakI dvAdazI tithiko upavAsapUrvaka bhagavAn madhusUdana kA pUjana karanevAlA puruSa agniSToma yajJakA phala pAtA vainateya-garur3akI pramukha saMtAnoMmeMse eka ( udyoga aura somalokameM jAtA hai (anu0109 / 8) / 1.1 / 0) / vaimAnika-eka tIrtha, jahA~ snAna karanese manuSya apsarAoM- vaizAlAkSa-brahmAkA nIti-zAstra, jo vizAlAkSa bhagavAn ke divya lokameM jAtA hai aura icchAnusAra vicaratA hai zivadvArA saMkSipta kiye jAneke kAraNa vaizAlAkSa kahalAtA (anu0 25 / 23) / hai (zAnti0 59 / 82) / vaimitrA-sAta zizumAtAoMmeMse eka / zeSa chAke nAma haiM- vaizravaNa-kubekA eka nAma ( Adi0 198 / 6) / kAkI, halimA, mAlinI, bRhatA, AryA aura palAlA (dAkhaya kubara ) (vana0 228 / 10) / vaizvAnara-(1) eka maharSi, jo indrakI sabhAmeM virAjamAna bairAja-sAta pitaroM meM se eka / zeSa chaHke nAma haiM-- hote haiM (sabhA0 7 / 18) / (2) bhAnu (manu) agniSvAtta, somapA, gAI patya, ekazRGga, caturveda aura nAmaka agnike prathama putra / cAturmAsya yajJoMmeM haviSyadvArA kala / ye brahmAjIkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karate parjanyasahita inakI pUjA kI jAtI hai (vana022116) haiM (sabhA0 31 / 46) / vaiSNavadharmaparva-AzvamedhikaparvakA eka avAntara parva, jo vairATa-dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka, jo bhImasenadvArA mArA dAkSiNAtya pAThase liyA gayA hai (adhyAya 92 dAkSiNAtya gayA thA (bhISma0 96 / 26) / pATha, pRSTha 6307 se 6378 tk)| vairAma-eka prAcIna jAtikA nAma, isa jAtike loga nAnA bahAyasa-nara-nArAyaNAzramake samIpavartI eka kuNDa (zAnti. prakArake ratna aura bhA~ti-bhA~tikI bheMTa-sAmagrI lekara 127 / 3) / yudhiSThirake rAjasUya yazameM Aye the (sabhA053 / 12) / vyazva-eka rAjA, jo yama-sabhAmeM rahakara vaivasvata yamakI vaivakhata tIrtha-eka puNyamaya tIrtha, yahA~ snAna karanese upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 12) / manuSya svayaM tIrtharUpa ho jAtA hai (anu0 25 / 39) / vyAghraketu-pANDavapakSakA eka pAJcAla yoddhA, jo karNadvArA vaivasvata manu-caudaha manuoMmeM ye sAtaveM manu haiM ( Adi. ghAyala kiyA gayA thA (karNa0 56 / 44-48) / 75 / 1) / (vizeSa dekhiye mnu)| vyAghradatta-(1)pANDavapakSakA eka rAjA, jisakI gaNanA vaivAhikaparva-( 1 ) AdiparvakA eka avAntara parva zreSTha rathioMmeM kI gayI thI ( udyoga0 171 / 19) / (adhyAya 192 se 198 tk)| (2) virATaparvakA droNAcAryake sAtha isakA yuddha aura unake dvArA vadha eka avAntara parva (adhyAya 70 se 72 tk)| (droNa. 16 / 32-37) / isake ghor3oMkI carcAvaizampAyana-maharSi vedavyAsake ziSya, jinhoMne mahArAja gadaheke samAna malina aura aruNa varNavAle tathA pRSTha janamejayako mahAbhAratakI kathA sunAyI thI (Adi. bhAgameM cUheke samAna zyAma-malina kAntivAle vinIta ghor3e vyAghradattako yuddha-maidAnameM le gaye the (droNa0 23 / 1 / 20-21, 98) / janamejayako mahAbhAratakI kathA 54) / vikarNadvArA isake mAre jAnekI carcA (karNa. sunAne ke liye inako gurudeva vyAsakI preraNA prApta honA (Adi060 / 22) / inake dvArA mahAbhArata granthakI 6 / 16-17) / (2) magadha dezakA eka rAjakumAra, jo kauravapakSakA yoddhA thaa| isakA sAtyakike sAtha yuddha mahimAkA vistArapUrvaka varNana ( Adi0 62 / (droNa. 106 / 14) / sAtyakike sAtha saMgrAma karate 12--53)|ye ajJAnavaza kisI samaya brAhmaNakA vadha karane ke kAraNa bAlavadhake pApase lipta ho gaye the to bhI hue isakA unake dvArA vadha (dronn.107|31-33)| svarga cale gaye ( anu0 6 / 37) / vyAghrapAda-eka prAcIna RSi, jo upamanyuke pitA the vaizAkha-( bAraha mahInoMmeMse eka, jisa mAsakI pUrNimAko (anu.14 / 45) / vizAkhA nakSatrakA yoga hotA hai, use vaizAkha kahate haiN| vyAghrAkSa-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 59) / ma. nA. 42 For Private And Personal Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAsa (33. ) nyAsa vyAsa-eka maharSi, jinako namaskAra kara leneke pazcAt jaya ( mahAbhArata evaM itihAsa-purANa Adi) ke pAThakA vidhAna hai| inheM kRSNadvaipAyana kahate haiM (Adi01mAlAcaraNa ) / rAjarSi janamejayake sarpasatrameM vaizampAyanadvArA zrIkRSNadvaipAyanakathita mahAbhAratakI vicitra, vividha evaM puNya- mayI kathAe~ sunAyI gayI thIM (Adi0 3 / 9-1) / inakI banAyI huI mahAbhAratasaMhitA saba zAstroMke abhiprAyake anukUla vedArthoMse bhUSita tathA cAroM vedoMke bhAvoMse saMyukta hai (aadi01|17-21)| himAlayakI pavitra talahaTImeM parvatIya guphAke bhItara snAna Adise pavitra ho kuzAsanapara *Thakara dhyAnagegameM sthita ho inhoMne dharmapUrvaka mahAbhArata itihAsake svarUpakA vicAra karate hue jJAnadRSTidvArA Adise antataka saba kucha pratyakSakI bhA~ti dekhA (aadi01|28 ke bAda dA. pATha, 29-19) / inhoMne tapasyA evaM brahmacaryakI zakti se sanAtana vedakA vistAra karake lokapAvana pavitra itihAsakI racanA kI (Adi. 1 / 54) / ye parAzara munike putra aura dvaipAyana nAmase prasiddha haiM / uttama pratadhArI, nigrahAnugrahamamartha evaM srvjny| inhoMne mahAbhAratakI racanA karake yaha vicAra kiyA ki aba mai ziSyoM ko isa andhakA adhyayana kaise kraauuN| inake isa vicArako jAnakara lokaguru bhagavAn brahmA lokakalyANakI kAmanAse svayaM inake Azramapara padhAre / inhoMne brahmAjIko praNAma karake unheM zreSTha Asanapara baitthaayaa| unakI parikramA kI aura unake Asanake pAsa hI ye hAtha jor3akara khar3e ho gye| phira brahmAjIkI AzAse baiThakara prasannatApUrvaka bole--- bhagavan ! maiMne eka mahAkAvyakI racanA kI hai / isameM sampUrNavedoMkA guptatama rahasya tathA anya saba zAstrokA sAra saMkalita huA hai| paraMtu isake liye koI lekhaka nahIM milatA / ' brahmAjIne inake kAvyakI prazaMsA karake inheM gaNeza-smaraNakI AzA dI aura svayaM apane dhAmako cale gaye (Adi. 1 / / 55-74 ) / inhoMne gaNezajIkA smaraNa kiyA aura ve A gaye / vyAsajIne unase lekhaka bananekI prArthanA kii| unhoMne kahA, 'yadi likhate samaya merI lekhanI kSaNabhara bhI na sake to maiM lekhaka ho sakatA huuN|' vyAsajIne kahA- aisA hI hogA; kiMtu Apa bhI binA samajhe eka akSara bhI na likheN| kahate haiM, inhoMne mahAbhAratameM ATha hajAra ATha sau paloka aise race haiM, jinakA artha ye tathA zukadevajI hI ThIka-ThIka samajhate haiM / gaNezajI sarvajJa honepara bhI jaba kSaNabhara aise zlokoMpara vicAra karane lagate tabataka vyAsajI aura bhI bahuta-se zlokokI racanA kara DAlate the (Adi / 75-83) / inhoMne mAtA satyavatI tathA parama jJAnI ganAputra bhISmakI AjJAse vicitravIryakI patniyoMke garbhase tIna agniyoMke samAna tIna tejasvI putra utpanna kiye, jinake nAma the-dhRtarASTrapANnu aura vidura / ina sabake paralokavAsI ho jAneke bAda vyAsajIne manuSyaloka meM mahAbhAratakA pravacana kiyaa| janamejaya tathA sahasro brAhmaNoM ke prazna karanepara unhoMne apane ziSya vaizampAyanako AzA dI thI ki tuma inheM mahA- - bhAratakI kathA sunAo (Adi0 1 / 84-99) / inhoMne upAkhyAnosahita jo AdyabhArata yA mahAbhArata banAyA thaa| vaha eka lAkha zlokoMkA hai| phira inhoMne upAkhyAnabhAgako chor3akara caubIsa hajAra zlokoMkI eka saMhitA banAyI, jise vidvAn puruSa bhArata' kahate haiN| inhoMne sabase pahale apane putra zukadevako mahAbhArata grandhakA adhyayana karAyA / phira dUsare-dUsare suyogya ziSyoMko isakA upadeza diyA / tatpazcAt bhagavAn vyAsane sATha lAkha zlokoMkI dUsarI saMhitA bnaayii| usake tIsa lAkha loka devalokameM samAdRta ho rahe haiM / pitRlokameM paMdraha lAkha tathA gandharvalokameM caudaha lAkha lokoMkA pATa hotA hai| zeSa rahe eka lAkha zloka | unhIMko Adya bhArata yA mahAbhArata kahate haiN| manuSyalokarme ye hI pratiSThita haiN| devatAoMko devarSi nAradane, pitaroMko asita devalane, gandharvoko zukadevajIne aura manuSyoMko vaizampAyanajIne mahAbhAratasaMhitA sunAyI thI ( aadi01|101-101)| putra aura ziSyosahita bhagavAn vedavyAsa janamejayake sarpayazameM sadasya bane the ( Adi0 53 / 7-10) / AstIkane janamejayake yajJako satyavatInandana vyAsake yazake samAna batAyA (Adi0 55 / ) / yajJakarmase avakAza milanepara vyAsadevajI ati vicitra mahAbhAratakI kathA sunAyA karate the ( Adi. 19 / 5) / inheM 'satyavatI' athavA 'kAlI'ne kanyAvasthAmeM hI parAzara munise yamunAjIke dvIpameM utpanna kiyA thaa| ye pANDavoMke pitAmaha the / inhoMne janma lete hI apanI icchAse zarIrako bar3hA liyA thaa| inako svataH hI aGgoM aura itihAsosahita sampUrNa vedokA tathA paramAtmatattvakA jJAna prApta ho gayA thaa| ye vedavettAoMmeM zreSTha haiM / inhoMne eka hI vedako cAra bhAgoMmeM vibhakta kiyA hai / brahmarSi vyAsajI parabrahma aura aparabrahmake jJAtA, kavi (trikAladarzI), satyavrataparAyaNa tathA parama pavitra haiN| inhoMne hI zAntanukI saMtAnaparamparAkA vistAra karaneke liye dhRtarASTra, pANDu tathA vidurako janma diyA thaa| ye janamejayake yajJamaNDapameM pdhaare| rAjA janamejayane sevakoM sahita uThakara inakI agavAnI kii| inheM soneke siMhAsanapara biThAkara inakA pUjana kiyA aura kuzalaprazna ke pazcAt inase mahAbhArata-yuddhakA vRttAnta pUchA / taba inhoMne apane pAsa baiThe hue ziSya vaizampAyanako vaha sArA prasaMga sunAnekI AjJA dI (aadi060|1-22)| vaizampAyanane gurudeva byAsako namaskAra karake kathA prArambha kI For Private And Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAsa ( 331 ) vyAsa - ( Adi061 / 1-2 ) / vyAsajIke kahe hue isa pazcama vedarUpa mahAbhAratako kArNaveda' kahate haiN| jo isakA zravaNa karAtA hai, use abhISTa arthakI prApti hotI hai| yaha jaya nAmaka itihAsa hai / isakI mahimAkA vistRta varNana ( Adi0 62 / 18-41) / munivara vyAsa pratidina prAtaHkAla uThakara snAna-saMdhyA Adise zuddha ho mahAbhAratakI racanA karate the / inhoMne tapasyA aura niyamakA Azraya le tIna varSoMmeM isa granthako pUrA kiyA thA ( Adi. 62 / 41-42) / mAtA satyavatIne parAzara jIke saMyogase tatkAla hI yamunAke dIpameM inako janma diyA thaa| isIliye ye pArAzarya aura dvaipAyana kahalAye / inhoMne mAtAse AzA lekara tapasyAmeM hI mana lagAyA aura mAtAse kahA, AvazyakatA par3anepara tuma merA smaraNa karanA, maiM avazya darzana dUMgA ( bhAdi. 13 / 84-85) / vedoMkA vyAsa (vistAra) karaneke kAraNa ye bedaNyAsa nAmase vikhyAta hue ( Adi. 63488) / inoMne Rgveda, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda aura paJcama veda mahAbhAratakA adhyayana sumantu, jaimini, paila, zukadeva tathA vaizampAyanako karAyA ( Adi. 63 / 89-9.) / inake dvArA ambikA aura ambAlikAke garbhase rAjA dhRtarASTra aura mahAbalI pANDukA janma huA aura inhIse hI zUdrajAtIya strIke garbhase vidurajI utpanna due; jo dharma-arthake jJAnameM nipuNa, buddhimAna, medhAvI aura niSpApa the ( bhAdi0 63 / 113-14) / satyavatIdvArA vyAsakA AvAina aura vyAsajIkA mAtAkI AjJAse vicitravIryakI patniyoMke garbhase saMtAnotpAdana / karanekI svIkRti denA (aadi0104|24-19)| inake dvArA vicitravIryake kSetrase dhRtarASTra, pANDu aura vidurakI utpatti tathA mAtAke pUchanepara inakA una putroMke bhASI guNoM aura lakSaNoM kA varNana (bhAdi0 105 bhvaab)| inakA gAndhArIko sau putra honekA varadAna denA ( bhAdi. 14.) / inake dvArA gAndhArIke liye usake garbhase gire hue mAMsapiNDase sau putra honekI vyavasthA (Adi. 114 / 17-24 ) / inakA mAMsapiNDake eka sau eka bhAgase gAndhArIke liye eka putrI honekA AzvAsana denA aura use bhI ghRtapUrNa ghaTameM sthApita karanA ( bhAdi. 115 / 15-10) / vanameM vyAsajIkA kuntIsahita pANDavoMko darzana aura AzvAsana denA (Adi. 155 / 5-19) / inakA pANDavoMko punaH darzana dekara draupadIke pUrvajanmakA vRttAnta sunAnA aura usake ina sabakI patnI honekI bAta batAkara inheM pAcADakI rAjadhAnImeM jAne ke liye Adeza denA (mAdi. 168 adhyASa ) / jise devaloka- meM alakanandA kahate haiM, vahI isa lokameM Akara gaGgA nAma dhAraNa karatI hai-yaha kRSNadvaipAyanakA mata hai ( Adi0 169 / 22) / drupadakI rAjadhAnIkI ora jAte hue pANDavoMse mArgameM inakI bheMTa aura paraspara svAgatasatkAra ke bAda vArtAlApa ( Adi. 184 / 2.3) / vyAsajIke samakSa draupadIkA pA~ca puruSoMse vivAha honeke viSayameM drupada, dhRSTadyumna aura yudhiSThirakA apane-apane vicAra vyakta karanA tathA asatyase DarI huI kuntIko inakA AzvAsana denA (Adi. 195 adhyaay)| inakA drupadako pANDavoM tathA draupadIke pUrvajanmakI kathA sunAkara unheM divya dRSTi denA (Adi0196 / 1-38) / draupadI svargakI lakSmI hai aura pA~coM pANDavoMkI patnI niyata kI gayI hai--isa bAtakA drupadako nizcaya karAnA (bhAdi. 196 / 51-53) / zrIkRSNadvaipAyana vyAsa yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna hote the (sabhA0 4 / 11) / inakA arjunako uttara, bhImasenako pUrva sahadevako dakSiNa aura nakulako pazcima dizAmeM digvijayake liye jAnekA Adeza (sabhA. 25 / ke bAda dA. pATha, pRSTha 742) / inakA yudhiSThirake rAjasUya yajJameM brahmAkA kArya sa~bhAlanA (sabhA033 / 34) / rAjasUya yazake antameM yudhiSThirake prati bhaviSyavANI sunAnA (sabhA046 / 1-17) / inhoMne rAjasUya yajJake antama yudhiSTirakA abhiSeka kiyA (sabhA0 53 / 1.) / inakA dhRtarASTrase duryodhanake anyAyako rokaneke liye anurodha ( bana0 23 se vana0 8 adhyaaytk)| inake dvArA surabhi aura indra ke upAkhyAnakA varNana tathA pANDavoMke prati dayA dikhAnA ( bana0 9 adhyaay)| dhRtarASTrako maitreyake AgamanakI sUcanA dekara inakA prasthAna (vana. 10 / 4-4) / inakA daitavanameM pANDavoMke pAsa jAnA aura yudhiSThirako pratismRti vidyAkA dAna karanA (ma. 36 / 24-18) / kurukSetrakI sImAke antargata eka mibhakatIrtha hai, jahA~ mahAtmA byAsane dijoMke liye sabhI tIrthoMkA sammizraNa kiyA hai| Age calakara vyAsavana hai aura isase bhI Age vyAsasthalI nAmaka eka sthAna hai, jahA~ buddhimAn vyAsane putrazokase saMtapta ho zarIra tyAga dene kA vicAra kiyA thA ( vana0 83 / 91-97) / pANDavose dAna-dharmake pratipAdanake prasaMgameM mudgala RSikI kathA sunAnA (vana0 adhyAya 260 se 261 tk)| dhRtarASTrase zrIkRSNa aura arjunakI mahimA batAne ke liye saMjayako Adeza (udyog067|10)| inakAdhRtarASTrako smjhaanaa(udyog069|11-15)| inake dvArA saMjayako divya-radhi-bAna (bhISma0 2..) / patarASTrase bhayaMkara utpAtaukA varNana karanA (bhIma0 2 / 16 se bhiissm0|| For Private And Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAsa ( 332 ) vyAsa % 3D 45 taka ) / vijayasUcaka lakSaNokA varNana karanA (bhISma03 / 65-85) / inakA yudhiSThirako mRtyukI anivAryatA batAnA (droNa. 52 / 11) / yudhiSThirako nArada-akampana-saMvAda sunAnA (droNa0 52 / 20 se 54 adhyaaytk)| SoDazarAjakIyopAkhyAna prArambha karanA (droNa. adhyAya 55 se droNa. 71 / 22 tk)| yudhiSThirakA zoka-nivAraNa karake antardhAna honA (droNa. 71 / 23) / ghaTotkaca-vadhase dukhI yudhiSThirako samajhAnA (droNa. 183 / 54-67) / azvatthAmAse ziva aura zrIkRSNakI mahimA batAnA (droNa0 201 / 56- 96 ) / arjunase bhagavAn zivakI mahimA batAnA (droNa. 202 adhyaay)| vadhake liye udyata sAtyakike thase saMjayako mukta karAnA (zalya. 29 / 39) / inake dvArA dhRtarASTrako sAntvanA (zalva063 / 77) / arjuna aura azvatthAmAke brahmAstrako zAnta karaneke liye inakA prakaTa honA (sauptika0 14 / 11) / azva- sthAmAse apanI maNi dekara zAnta ho jAneke liye kahanA ( sauptik015| 19-20) / zrIkRSNadvArA azva- sthAmAko diye gaye zApakA samarthana karanA ( sauptika. 16 / 17-18) / zokase mUcchita dhRtarASTrako samajhAnA (strI0 8 / 13-49) / pANDavoMko zApa deneke liye udyata gAndhArIko samajhAnA (strI0 14 / 7-13) / yuddhake pazcAt yudhiSThirake pAsa AnA (zAnti / 4) / yudhiSThirase zaGkha aura likhitakA caritra sunAte hue sudyumnake rAjadaNDakI mahattAkA pratipAdana karanA (zAnti. 23 adhyaay)| rAjA hayagrIvakA caritra sunAte hue yudhiSThirako rAjocita kartavya-pAlanake liye| samajhAnA (zAnti. 24 adhyaay)| rAjA senajitke udAroMkA ullekha karate hue yudhiSThirako AzvAsana denA (zAnti0 25 adhyaay)| zarIra tyAganeke liye udyata yudhiSThirako rokakara samajhAnA (zAnti. 27 / 2833) / azmA muni aura janakake saMvAdarUpameM prArabdhakI prabalatA batalAkara yudhiSThirako samajhAnA-bujhAnA (zAnti. 28 adhyaay)| aneka yuktiyodArA yudhiSThirako samajhAnA (zAnti0 32 adhyAya) / kAlakI prabalatA batAkara devAsura-saMgrAmake udAharaNase yudhiSThirako prAyazcitta karanekI AvazyakatA batAnA ( zAnti. 33 / 14-18) / yudhiSThirase prAyazcittakA varNana karanA (zAnti. adhyAya 35 se 35 tk)| svAyambhuva manudvArA kathita dharmakA upadeza karanA (zAnti0 36 adhyAya) / yudhiSThirako bhISmake pAsa calaneke liye kahanA (zAnti. 37 / 6-1) / zarazayyApara par3e hue bhISmajIko dekhaneke liye inakA padArpaNa karanA (shaanti.155)| vyAsajIkA apane putra zukadevako kAlakA kharUpa batAnA (zAnti0231 / 11-32) / zukadevako sRSTikrama tathA yugadharmakA upadeza denA (zAnti. 232 adhyaay)| inakA brAhmapralaya aura mahApralayakA varNana karanA (zAnti. 233 adhyaay)| brAhmaNoM ke kartavya aura dAnakI prazaMsA karanA (zAnti0 234 adhyaay)| sarga, kAla, dhAraNA, veda, kartA, kArya aura kriyAphalake viSayameM inakA zukadevako upadeza karanA (zAnti adhyAya 235 se 339 taka ) / zukadevako mokSa-dharmaviSayaka vibhinna praznoMkA uttara denA (zAnti0 adhyAya 240 se 255 tk)| apane putra zukadevako vairAgya aura dharmapUrNa upadeza dete hue cetAvanI denA (zAnti. 321 / 4--- 93) / inakI putra prAptike liye tapasyA aura zaGkarajIse vara-prApti (zAnti0 323 / 12-29) / ghRtAcI apsarAke darzanase mohita honeke kAraNa araNI-kASThapara inake vIryakA patana aura usase zukadevajIkI utpatti (zAnti0 324 / 4-10) / zukadevako janakake pAsa bhejanA (zAnti. 325 / 6-1) / ziyoko varadAna denA (zAnti0 327 / 37-52) / nAradajIke pUchanepara apanI udAsIkA kAraNa batAnA (zAnti. 328 / 16-19) / zukadevako anadhyAyakA kAraNa batAte hue pravaha Adi sAta vAyuoMkA paricaya denA (zAnti0 328 / 28--57) / putra-mohavaza zukadevajIko jAnese rokanA (zAnti. 333 / 63) / putravirahajanita zokase vyAsajIkI vyAkulatA (zAmita. 333 / 19--.) / vyAsajIkA apane ziSyoMko brahmAdi devatAoMko diye gaye nArAyaNake upadezako sunAnA (zAnti0 340 / 90-110) / nAradake mukhase inheM sAtvatadharmakI upalabdhi aura inake dvArA dharmarAja yudhiSThirako isa dharmakA upadeza (zAnti0 348 / 6565) / sarasvatIputra apAntaratamAke rUpameM inakI utpatti aura mahimA ( zAnti. 349 / 39---58 ) / yudhiSThirase zivamahimAke viSayameM inakA apanA anubhava batAnA (anu018 / 1-3): bhISmajIke samakSa inake dvArA brahmahatyAke samAna pApoMkA nirUpaNa (bhanu0 24 / 5--12) / vyAsajIkA zukadevase gauoMkI, golokakI aura godAnakI mahimAkA varNana ( anu0 81 / 1246) / eka kITako kramazaH brAhmaNatva prApta karAkara usakA uddhAra karanA (anu0 adhyAya 117 se 119 tk)| maitreyake praznoMke uttarameM unake sAtha vyAsajIkA saMvAda (anu0 adhyAya 120 se 122 tk)| bhISmase yudhiSThirako istinApura jAnekI AzA deneko kahanA (anu. 166 / 6-7) / inakA zokAkula yudhiSThirako samajhAnA (bhAva. For Private And Personal Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAsa ( 333 ) vrajana 2 / 15-20) / yudhiSThirako azvamedhayajJa karane kI salAha daipAyana, dvaipAyana, satyavatIsuta, satyavatyAtmaja, pArAzarya, denA (Azva. 3 / 8-10) / vyAsajIkA yudhiSThirako parAzarAtmaja, vAdarAyaNa, vedavyAsa Adi / dhana-prAptikA upAya batAnA (Azva0 3 / 20-21) / vyAsavana-karukSetrakI sImAmeM sthita eka vana, jahA~ manoyudhiSThirako maruttakA vRttAnta sunAnA ( Azva0 adhyAya java tIrthameM snAna karake manuSya sahasra godAnakA phala pAtA 1 se 10 tk)| patizokase dukhI uttarAko AzvAsana hai (vana0 83 / 93) / denA (bhAzva0 62 / 11-12) / putrazokase dukhI vyAsasthalI-kurukSetrakI sImAke antargata eka prAcIna tIrtha, arjunako samajhAnA ( Azva0 62 / 14-17) / jahA~ vyAsane putrazokase saMtapta ho zarIra tyAga denekA yudhiSThirako azvamedha yajJakI AjJA dekara antardhAna honA vicAra kara liyA thaa| usa samaya unheM devatAoMne punaH (Azva0 62 / 20) / inakA arjunako azvamedhIya uThAyA thA / isa sthalameM jAnese sahasra godAnakA phala azvakI rakSAke liye, bhImasena aura nakulako rAjya-pAlana milatA hai (vana0 83 / 96-98) / ke liye tathA sahadevako kuTumbasambandhI kAryoMkI dekharekhake liye niyukta karanA (aashv072|14-20)| vyuSitAzva-eka pUruvaMzI dharmAtmA nareza (Adi. 12. / inake dvArA zAstrIya vidhike anusAra azvamedhIya azvakA .) / inake dvArA vividha yajJoMkA anuSThAna (Adi. utsarga (Azva0 73 / 3) / yudhiSThiradvArA inako 120 / 8--16) / rAjA kakSIvAnkI putrI bhadrA inakI samasta pRthvIkA dAna tathA inake dvArA pRthvIko unheM lauTA pyArI patnI thI, jo apane samayakI apratima sundarI thii| usake prati atyadhika kAmAsakta ho jAneke kAraNa yakSmAse kara usake niSkrayarUpase brAhmaNoM ke liye suvarNa denekA Adeza (Azva0 89 / 8-18) / inake samajhAnese inakI asAmayika mRtyu ho gayI (Adi0 120|14yudhisstthirkaa dhRtarASTrako vanameM jAneke liye anumati denA 19) / bhadrAke vilApa karanepara AkAzavANIdvArA inakA (Azrama 1 adhyaay)| inakA vanameM dhRtarASTra ke pAsa use AzvAsana denA tathA inake zavadvArA usake garbhase sAta AnA aura unakA kuzala-samAcAra pUchate hue vidura aura putrAkA utpAtta (Adi0 120 / 33-36) / yudhiSThirakI dharmarUpatAkA pratipAdana karake unase abhISTa vyUka-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 61) / vastu mAMganeke liye kahanA (Azrama0 28 adhyaay)| vyaDhoru (vyaDhoraska)-dhRtarASTra ke sau putroM meM se eka inakA apanA tapobala dikhAneke liye kahakara dhRtarASTrako (Adi067 / 105, Adi. 116 / 14) / bhImasenamanovAJchita vara mA~ganeke liye AjJA denA tathA gAndhArI dvArA isakA vadha ( bhISma0 96 / 23) / aura kuntIkA inase apane mare hue putroM evaM sambandhiyoM ke vyUha-yuddha ke samaya caturaGgiNI senAke vibhinna aGgoMko darzana karAne kA anurodha karanA (aashrm029adhyaay)| saMgaThita karake vizeSa prakArase khar3I karanekI rItiko vyUha kuntIkA inheM karNake janmakA gupta rahasya batAnA aura kahate haiM / dUsare zabdameM yahI morcAbaMdI hai / mahAbhAratavyAsajIkA unheM sAntvanA denA (Azrama038 adhyaay)| kAlameM aneka prakArakI vyUha racanA hotI thii| mahAbhAratainake dvArA dhRtarASTra Adike pUrvajanmakA paricaya tathA meM varNita kucha vyUhoMke nAma isa prakAra haiM-addhacandra inakI AjJAse sabakA gaGgAtaTapara jAnA (bhAzrama0 31 vyUha (bhISma adhyAya 56) / krauJcavyUha (bhISma. adhyAya ) / inake prabhAvase kurukSetrameM mAre gaye kaurava adhyAya 50) / garur3anyUha (bhISma adhyAya 56) / pANDava vIroMkA gaGgAke jalase prakaTa honA ( Azrama0 32 cakravyUha (droNa adhyAya 34) / makaravyUha (bhISmaka adhyaay)| inakA AjJAse vidhavA kSatrANiyoMkA gaGgAjImeM adhyAya 61) / maNDalavyUha ( bhISma adhyAya 81) / gotA lagAkara apane-apane patike lokako prApta karanA maNDalArddhavyUha (droNa adhyAya 20) / vajravyUha (bhISma. (Azrama 33 / 18-22) / inakI kRpAse janamejaya adhyAya 81) / zakaTavyUha (droNa. adhyAya 7) / ko apane pitAkA darzana prApta honA (shraashrm035| 4-11) / inakA dhRtarASTrako pANDavoMko vidA karaneke zyenavyUha (bhISma0 adhyAya 69) / sarvatobhadra (bhISma liye Adeza denA (Azrama 36 / 5-12) / adhyAya 99) / suparNavyUha (droNa adhyAya 20) / sUcImukhavyUha (bhISma adhyAya 77 ) / yadukula-saMhArake pazcAt arjunakA inake Azramapara aanaa| aura unake sAtha inakA vArtAlApa ( mausala. 8 vyomAri-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 35) / adhyaay)| vyAsanirmita mahAbhAratake zravaNa evaM paThanakI vajana-samrATa ajamIr3hake dvArA kezinIke garbhase utpanna mahimA (svargA0 5 / 35-68) / tIna putromaMse eka / zeSa doke nAma haiM--jaha aura mahAbhAratameM bhAye hue vyAsajIke nAma-kRSNa, kRSNa- rUpiNa (bhAdi0 94 / 31-32) / For Private And Personal Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org drauNikaparva vrIhidrauNikaparva - vanaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 259 se 261 taka ) / ( 334 ) ( za ) zaMyu-ye bRhaspati ke prathama putra haiM / inake liye pradhAna AhutiyoMke dete samaya sarvaprathama ghIkI Ahuti dI jAtI hai / cAturmAsyasambandhI yajJoMmeM tathA azvamedha yajJameM inakA pUjana hotA hai / ye sarvaprathama utpanna honevAle aura sarvasamartha haiM tathA aneka varNakI jvAlAoMse prajvalita hote haiN| inakI patnIkA nAma satyA thA / vaha dharmakI putrI thii| usake garbha se inake dvArA eka agnisvarUpa putra tathA uttama vratakA pAlana karanevALI tIna kanyAe~ huI bana0 219 / 2-4 ) / zaka- eka bhAratIya janapada aura jAti / zaka jAtike loga vaziSThakI nandinI gAyake thanase prakaTa hue ( Adi0 174 / 36 ) | bhImasenane pUrva-digvijaya ke samaya zarkoko parAsta kiyA thA ( sabhA0 30 / 14 ) | nakulane bhI inapara vijaya pAyI thI ( sabhA0 32 / 17 ) / zaMka deza aura jAtike rAjA rAjasUya yajJameM yudhiSThirake liye bheMTa lAye the sabhA0 51 / 32 ) / kaliyugameM zaka Adi jAtiyoMke logoMke rAjA honekA ullekha ( vana0 188 / 35 / zaka dezake rAjAke pAsa pANDavoMkI orase raNa-nimantraNa bhejanekA vicAra kiyA gayA thA ( udyoga0 4 / 15 ) | ye kAmbojarAja sudakSiNa ke sAtha duryodhana kI senA meM sammilita hue the ( udyoga0 19 / 21 ) / zaka eka bhAratIya janapadakA nAma hai ( bhISma 0 9 / 51 ) / bhagavAn zrIkRSNane zaka dezapara vijaya pAyI thI ( droNa0 11 / 18 ) / sAtyakine bahutase zaka sainikoM kA saMhAra kiyA thA ( droNa0 119 / 45, 53) / karNane bhI zaka dezako jItA thA ( karNa0 8 / 18 ) / zaka pahale kSatriya the, paraMtu brAhmaNoMke darzana se cita hone ke kAraNa ( apane dharma-karmase bhraSTa ho ) zUdra bhAvako prApta ho gaye ( anu0 33 / 21 ) / zakuni - ( 1 ) dhRtarASTra-kulameM utpanna eka nAga, jo janamejaya ke sarpasatra meM dagdha ho gayA thA ( Adi0 57 / 16 ) | ( 2 ) gAndhArarAja sucalakA putra, duryodhana kA mAmA, isakI sahAyatA se duryodhanane yudhiSThirako jUemeM Thaga liyA thA ( Adi0 61 / 50 ) / devatAoMke kopase yaha dharmavirodhI huA ( Adi0 63 / 111112 ) | yaha dvApara ke aMzase utpanna huA thA ( Adi0 67 / 78; Azrama0 31 / 10 ) / isake dvArA gAbhArIke vivAha kAryakA sampAdana ( Adi0 109 / 15-16) / yaha draupadIke svayaMvarameM gayA thA ( Adi 0 zakuni 185 | 2 ) | pANDavoMko jar3a - mUlasahita naSTa kara deneke liye isakA drupadanagarameM kauravoMko parAmarza denA (Adi0 199 / 7 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 573-574 ) / yudhiSThirake rAjasUya yajJa meM isakA padArpaNa sabhA0 34 / 6 ) | yaha sabake vidA honepara bhI usa divya sabhAbhavanameM duryodhanake sAtha ThaharA rahA ( sabhA0 45 / 68 ) / pANDavoMpara vijaya prApta karaneke sambandhameM isakI duryodhanase bAtacIta ( sabhA0 48 adhyAya ) | yudhiSThirakI sampatti ( aizvarya ) ko har3apane ke liye isake dvArA dhRtarASTrako dyUtakrIr3AkA parAmarza denA ( sabhA0 19 adhyAya ) / jUe ke anaucitya ke sambandhameM isake sAtha yudhiSThirakA saMvAda ( sabhA0 59 adhyAya ) / jUemeM chala karake isakA yudhiSThira ko harAnA (sabhA * adhyAya 60 se 61taka ) / isake sAtha juA khelakara yudhiSThira kA apanA saba kucha hAra jAnA ( sabhA* adhyAya 35 ) / punardya tameM isakA yudhiSThirako jaekI zarta sunAnA aura eka hI dA~vameM apanI vijaya ghoSita karanA ( sabhA0 76 / 9 - 24 ) / pANDava pratijJA tor3akara vanase nahIM lauTeMge, yaha kahakara isakA duryodhanakI AzaMkAko dUra karanA (vana0 7 / 7-10 ) / dvaitavanameM pANDavoM ke pAsa calaneke liye isakA ghoSayAtrAke prastAvakA samarthana karanA ( vana0 238 / 21, 23 ) / dhRtarASTrako ghoSayAtrA kI anumati ke liye samajhAnA ( vana0 239 | 18-21 ) | isakA ghoSayAtrAmeM duryodhanake sAtha aura gandhavase yuddha karake ghAyala honA ( bana0 241 / 17 - 27 | duryodhanako pANDavoMkA rAjya lauTA deneke liye samajhAnA ( bana0 251 / 1-8 ) / prathama dinake saMgrAma meM prativindhyake sAtha dvandvayuddha ( bhISma0 45 / 63-65 ) / isake pA~ca bhAiyoM kA irAvAndvArA vadha ( bhISma0 90 / 2547 ) / isakA yudhiSThira, nakula aura sahadevapara AkramaNa aura unake dvArA isakI parAjaya ( bhISma0 105 / 823) / sahadevake sAtha yuddha (droNa0 14 / 22 - 25) / isake dvArA mAyAoMkA prayoga tathA arjunadvArA una mAyAoMkA nAza hone para isakA palAyana (droNa0 30 / 15 - 28) | abhimanyu ke sAtha yuddha ( droNa0 37 / 5 ) / nakulasahadeva ke sAtha yuddha ( droNa0 96 / 21 - 25 ) / sAtyakike sAtha yuddha ( droNa0 120 / 11) / bhImasenadvArA isake sAta rathiyoM aura pA~ca bhAiyoMkA saMhAra ( droNa0 157 / 22 - 26 ) / nakuladvArA isakI parAjaya (droNa0 169 / 16 ) / isakA duryodhanakI AzAse pANDava senA para AkramaNa droNa0 170 / 66 ) / arjunadvArA isakI parAjaya ( droNa0 163 / 25-19 ) / droNAcArya ke mAre jAnepara isakA yuddha jAnA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zahAnikA ( 335 ) zaka sthalase bhAganA (droNa. 1951) / isake dvArA suta- samarthana tathA AzIrvAda (maadi..|| 32 ke baad)| somakI parAjaya (karNa0 25 / 4.41) / sAtyaki- inake garbhase duSyantadvArA bharatakA janma (mAdi. dvArA isakA parAjita honA (krnn061|48-49)| 74 / 2) / kaNvadvArA inake prati pAtivratya dharmakA bhImasenadvArA pRthvIpara girAyA jAnA (karNa0 77 / 69- upadeza aura usakI mahimAkA varNana ( Adi074 / 7.) / isake dvArA bhAIsahita kulinda-rAjakumArakAvadha 9-10) / pitAkI AjJA pAkara inakA pati-gRha-gamana (karNa0 85 / 7-19) / pANDava ghur3asavAroMkA isake (aadi074|10-14)| inakA rAjA duSyantase Upara AkramaNa, isakA bhAganA punaH dhRSTadyanakI senA- apane putrako grahaNa karane aura yuvarAja-padapara abhiSikta para AkramaNa karanA tathA pANDava sainikoMse ghirakara karaneke liye kahanA tathA apane sAtha unake sambandha ghAyala honA (zalya. 23 / 11-87) / sahadevadvArA aura pratijJAkA smaraNa dilAnA (Adi074 / 16isakA vadha (zalya. 28 / 61) / vyAsajIke prabhAva- 18) / duSyantake asvIkAra karanepara inakA lajA evaM se yaha bhI gaGgAjIke jalase prakaTa ho apane sage-sambandhiyoM- roSapUrNa upAlambha, dharmakI zreSThatA aura paramAtmA evaM se milA thA (Azrama0 32 / 9) / mRtyuke pazcAt sUrya Adi devatAoMko puNya-pApakA sAkSI batalAkara yaha dvAparameM mila gayA (svargA0 5 / 21) / duSyantase apane sAtha nyAyapUrvaka vyavahAra karaneke liye mahAbhAratameM Aye hue zakunike nAma-gAndhAra, gAndhAra anurodha, pativratA patnI aura putra-pautroMkI mahimA pati, gAndhArarAja, gAndhArarAjaputra, gAndhArarAjasuta, batalAkara duSyantako unake sAtha apane pUrva sambandhakA kitava, parvatIya, saubala, saubalaka, saubaleya, subalaja, smaraNa dilAnA (Adi0 74 / 21-67) / duSyantake subalaputra, subalasuta, subalAtmaja Adi / prati inake dvArA apane janmakI zreSThatAkA pratipAdana (Adi074 / 69-70) / inake dvArA duSyantake prati zakunikA-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya0 46 / punaH apane janma-karmakI mahattA batalAte hue satyadharmakI zreSThatAkA kathana tathA nirAza hokara jAnekA upakrama (Adi. zakunipraha-raudrarUpadhAriNI vinatA ( bana0 230 / 74 / 84 se 108 ke bAda tk)| AkAzavANIdvArA 26) / inake kathanakI satyatA ghoSita honepara duSyantadvArA zakunta-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka ( anu0 aGgIkAra ( Adi074 / 109-125) / duSyanta dvArA inakA paTarAnIke padapara abhiSeka ( bhAdi074 / zakuntalA-maharSi kaNvakI poSita putrI, jo samrATa dubhyanta- 125 ke baad)| kI dharmapatnI aura bharatakI mAtA huii| inake yahA~ zakta-rAjA pUruke prapautra evaM manasyuke putra, jo 'sauvIrIke rAjA duSyantakA Agamana / inake dvArA unakA svAgata garbhase utpanna hue the / inake do bhAI aura the, jinake tathA apane janma-prasaMgakA varNana (Adi. 71 adhyaay)| nAma haiM--saMhanana aura vAgmI / ye sabhI zUravIra aura mahArathI the ( Adi0 94 / 7) / himAlayake zikharapara mAlinI nadIke kinAre utpanna zakti-maharSi vasiSThake kula kI vRddhi karanevAle mahAmanasvI haI thiiN| kaNvainake pAlaka pitA the| inakI utpattikI putra, jo apane sau bhAiyoMmeM sabase jyeSTha aura zreSTha muni kathA (aadi072|1-10)| zakuntoM (pakSiyoM) the (inakI mAtA arundhatI thIM) (Adi. 175 / dvArA rakSita honeke kAraNa inakA nAma 'zakuntalA' huA 6) / kalmASapAdadvArA inapara prahAra aura inake dvArA (bhaadi072|15-16) / duSyantake prArthanA karanepara kalmASapAdako rAkSasa honekA zApa (Adi. 175 / inake dvArA strI-svAtantryakA niSedha, apanI pitRbhakti evaM 11-13) / rAkSasabhAvApanna kalmASapAdadvArA inakA bhakSaNa brAhmaNake prabhAvakA varNana ( Adi073 / 5 se 6 ke (Adi0 175 / 40) / inake dvArA sthApita puurvtk)| duSyantake dvArA vivAhoMke ATha bheda batalAkara adRzyantIke garbhase parAzarakA janma (Adi0 177 / inake prati gAndharva-vivAhakA samarthana (Adi0 73 / 1) / ye vasiSThake putra the, inake putra parAzara the aura 8-14) / duSyantake sAtha inake vivAhakI zarta (Adi0 parAzarake putra vyAsa inake pautra lagate the (zAnti. 73 / 15-17) / dubhyantake sAtha inakA gAndharva vivAha 349 / 6-7)|ye uttara dizAke RSi the, inakA ( Adi0 73 / 19.20 ) / kaNvake prati inake nAmAntara vAsiSTha (anu. 165 / 44) / dvArA apane gupta vivAhake vRttAntakA nivedana (Adi. zaka (indra)-bAraha AdityoM se eka (bhAdi. 65 / 73 / 24 ke baad)| kaNvadvArA inake vivAhakA 15) / For Private And Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zakrakumArikA ( 336 ) zakrakumArikA-eka siddhasevita prAcIna tIrtha, jahA~ inakA vadha (bhiissm082|20-25)| inake mAre snAna karanese zIghra svargakI prApti hotI hai (dhana. 83 / jAnekI carcA (krnn06|37) mRtyuke pazcAt ye 8.) / vizvedevoMmeM mila gaye the (svargA0 5 / 17-18) / zakradeva-eka kaliGgarAjakumAra, jo kauravapakSIya yoddhA thA, (3) eka RSi, jo maharSi likhitake bhrAtA the| ye bhImasenake sAtha isakA yuddha aura unake dvArA vadha indrakI sabhAmeM rahakara devarAja indrakI upAsanA karate haiM (bhISmaH 54 / 24-25) / (sbhaa0|")| binA pUche apane AzramakA phala tor3ane ke kAraNa inakA apane bhAI likhitako daNDa zakravApI-girivajake samIpastha gautamake Azramake nikaTavartI grahaNa karane ke liye rAjA sudyumnake pAsa bhejanA (zAnti. vanameM rahanevAlA eka nAga ( sabhA0 21 / 9) / 23 / 20-27) / apane bhAI likhitapara inakI kRpA zakrAvarta-eka tIrtha, jisameM devatAoM aura pitaroMkA tarpaNa (zAnti. 23 / 38-42) / inake dvArA likhitakI karanevAlA manuSya puNyalokameM pratiSThita hotA hai (vana zaMkAkA samAdhAna (shaanti023|13-44)|ye tilakA 84 / 29) / dAna karake divyalokako prApta hue haiM (anu066|12) / zaGkara-eka sanAtana vizvedeva (anu0 95 / 35) / (4) eka daitya, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI zaGka-eka yaduvaMzI kSatriya, jo draupadIke svayaMvarameM upasthita upAsanA karatA hai (sabhA0 9|13)|(5)shresstth thA (Adi. 185 / 19) / subhadrA aura arjunake nidhiyoM meM pramukha zaGkha, jo kubera-sabhAmeM rahakara dhana dhyakSa vivAhake upalakSya meM anya bahuta-se vRSNivaMziyoMke sAtha yaha kuberakI upAsanA karatA hai (sabhA0 10 / 39) / bhI daheja lekara khANDavaprasthameM AyA thA ( Adi. pAJcaHlarAja brahmadattane uttama brAhmaNoM ko zaGkha nidhikA 220 / 31-33) / yaha eka mahArathI vIra thA dAna kiyA thA, isase unheM uttama gati prApta huI thI (sabhA0 14 // 59) / (zAnti0 234 / 29, anu0 137 / 17) / (6) pA~ca bhAI kekayarAjakumAroMmeMse eka, ye pANDavapakSake zaGkakarNa-(1) dhRtarASTrake kulameM utpanna eka nAga, jo udAra rathI the ( udyoga. 171 / 15) / janamejayake sarpasatrameM dagdha ho gayA thA (Adi0 57 / 15) / (2) bhagavAn zivakA eka divya pArSada, jo zaGkatIrtha-sarasvatI-taTavartI eka prAcIna tIrtha / isakA kuberakI sabhAmeM upasthita hotA hai (sabhA. 10 / / vizeSa varNana (zalya37 / 19-26) / 34-35) / (3) pArvatIdvArA skandako diye gaye do zaGkhanakha-eka nAga, jovaruNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA pArSadormese eka, dUsarekA nAma puSpadanta thA (zalya karatA hai (sabhA0 5 / 8 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| 45 / 5.) / (4) skandakA eka sainika (zalya. zaGkhapada-svArociSa manuke putra, jinheM pitAdvArA nArAyaNa45 / 56) / pratipAdita sAtvata dharmakA upadeza prApta huA thaa| inhoMne zakarNezvara-bhagavAn zivakI eka mUrti, jisakI pUjA apane putra dikpAla suvarNAbhako isa dharmakI zikSA dI thI karanese azvamedha yajJase dasagune phalakI prApti hotI hai (zAnti0 348 / 37-38) / (vana0 82 / 7.) / zaGkhapiNDa-kazyapadvArA kadra ke garbhase utpanna eka nAga zaGkha-(1) kazyapadArA kadrUke garbhase utpanna eka nAga (Adi0 35 / 23) / (Adi0 35 / 8 ) / nAradajIne mAtaliko inakA zaGkhamukha-kazyapadvArA kadrUke garbhase utpanna eka nAga paricaya diyA thA (udyoga0 103 / 12) / balarAmajIke (Adi0 35 / ") / paramadhAma padhArate samaya unake svAgatArtha ye bhI Aye the zaGkhamekhala-eka RSi, jo sarpadaMzanase marI huI pramadarAko (mausala. 4 / 17) / (2) rAjA virATake putra dekhaneke liye sthUlakezake Azramake nikaTavartI vanameM jo apane pitA aura bhAI ke sAtha draupadI-svayaMvarameM padhAre padhAre ye (aadi08|24)| the (uttara evaM uttarAke bhrAtA) (Adi0 185 / 4) / gtodvaaraa goharaNake samaya unake sAtha yuddhake zaGkhalikA-skandakI anucarI eka mAtRkA(zalya0 46 / 15) / liye inakA jAnA (virATa0 31 / 16) prathama dinake zaGkhazirA-kazyapadvArA kadrUke garbhase utpanna eka nAga saMgrAmameM bhUrizravAke sAtha inakA dvand-yuddha (bhISma. (mAdi0 35 / 12 ) / isIkA zaGkhazIrSa nAmase bhI 45 / 35-37) / zalyake sAtha yuddha (bhISmaH 49 / varNana AyA hai (udyoga. 103 / 15) / 26-40) droNAcAryake sAtha yuddha aura unake dvArA rAjazravA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 26) For Private And Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zaGkhinI zaGkhinI-kurukSetra kI sImAke antargata eka tIrtha, jahA~ devI - tIrtha meM snAna karanese uttama rUpakI prApti hotI hai ( vana0 83 / 51 ) / ( 337 ) zacI- devarAja indrakI patnI, jinake aMzase draupadIkA prAkaTya huA thA ( Adi0 67 / 157 ) | ye indrasabhAmeM devarAja indrake sAtha uttama siMhAsanapara samAsIna hotI haiM ( sabhA0 7 / 4 | brahmasabhA meM bhI upasthita ho devezvara brahmAjIkI upAsanA karatI haiM ( sabhA0 11 / 42 ) / ye devendrakI mahArAnI haiM, inhoMne indrabhavana meM AyI huI satyabhAmAko devamAtA aditikI sevAmeM pahu~cAyA thA ( sabhA 038 / 29ke bAda dA0 pATha pRSTha8 13 ) | (inheM pulomA nAmaka asurakI putrI kahA gayA hai ) / inakA nahuSake bhayase bRhaspatikI zaraNameM jAnA ( udyoga0 11 / 20 - 23 ) | nahuSako pati banAnese inkAra karanA ( udyoga0 12 / 15 ) | nahuSase kucha kAlakI avadhi mA~ganA (udyoga0 13 / 4-6 ) / inake dvArA upazrutikI upAsanA (udyoga0 13 / 26-27) / upazrutikI sahAyatA se inakI indrase bheMTa (udyoga 0 14 / 11-12 ) / nahuSa saptarSiyoMdvArA DhoyI jAnevAlI zibikApara AnekI mA~ga karanA ( udyoga0 15 / 9 - 14 ) / ye skandake janma- samayamai unake pAsa gayI thIM (zalya0 45 / 13) / inake nahuSake bhayase mukta honekI kathA ( zAnti 0 342 / 47-50 ) / zaTha-eka dAnava, jo kazyapapatnI danuke garbha se utpanna huA thA (Adi0 65 | 29 ) / zatakumbhA - eka tIrthabhUta nadI, jahA~kI yAtrA karane se manuSya svargaloka meM pratiSThita hotA hai ( vana0 84 / 10-11 ) / yaha agnikI utpattikA sthAna hai ( vana0 222 / 22 - 26 ) | yaha una bhAratIya nadiyoMmeM se eka hai, jinakA jala bhAratavAsI pIte haiM (bhISma0 9 / 19 ) / zataghaNTA - skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 11 ) / zatacandra kauravapakSakA eka mahArathI yoddhA, zakunikA bhAI / bhImasenadvArA isakA vadha ( droNa0 157 / 23 ) / zatajyoti subhrATke tIna putroMmeMse eka, jinake eka lAkha putra hue the (Adi 0 1 / 44-45 ) / zatadyumna - eka prAcIna nareza, jinhoMne mudgala ( maudgalya ) brAhmaNako sonekA gRha pradAna kiyA aura usake puNyase svarga prApta kara liyA ( zAnti0 234 / 32; anu0 137 / 21 ) / zatadru ( zatadrU ) - himAlaya parvata se nikalI huI eka nadI, jisakA Adhunika nAma satalaja hai / eka samaya putroMke zokase vyAkula hokara vasiSThajI AtmahatyA ke ma0 nA0 43 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zatarathe liye isa nadImeM kUda par3e the, usa samaya unheM agnike samAna tejasvI jAna yaha nadI saikar3oM dhArAoMmeM phUTakara idhara-udhara bhAga calI / zatadhA vidruta honese isakA nAma 'zatadru' huA ( Adi0 176 // 8(9) / yaha varuNakI sabhA meM rahakara unakI upAsanA karatI hai ( sabhA0 9 / 19 ) / yaha bhAratakI eka pramukha nadI hai, isakA jala bhAratavAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 15 ) / mahAdevajI ke pUchane para strIdharmakA varNana karate samaya pArvatIjIne isake viSayameM jina puNyamayI pramukha nadiyoMse salAha lI thI, unameM zatadru bhI thI ( anu0 146 / 18 ) / yaha sAyaM prAtaHsmaraNIya nadI hai (anu0 165 | 18 ) / zatadhanvA - eka kSatriya, jise bhagavAn zrIkRSNane parAsta kiyA thA ( vana0 12 / 30 ) / yaha kaliGgarAja citrAGgadakI kanyAke svayaMvara meM gayA thA ( zAnti0 4 / 7) / zatapatravana - dvArakA ke pazcima bhAgameM sthita sukakSa parvatako saba ora se gherakara suzobhita honevAlA eka vana ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 813) / zataparvA - zukrakI bhAryA ( udyoga0 117 / 13 ) / zatabalA - bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala yahA~ ke loga pIte haiM ( bhISma0 9 / 20 ) / zatabhiSA - eka nakSatra, jisake yoga meM aguru aura candanasahita sugandhita padArthoMkA dAna karanevAlA puruSa paralokameM apsarAoMke samudAya tathA akSayalokako pAtA hai (anu0 64 / 30 ) / candravratameM zatabhiSAko candradevakA 'hAsa' mAnakara usI bhAvase usakI pUjA karanI cAhiye ( anu0 110 / 8 ) / For Private And Personal Use Only zatamukha- eka mahAn asura, jisane sause adhika varSoMtaka apane mAM kI Ahuti dI thI ( anu0 14 / 8485) / isase saMtuSTa ho bhagavAn zaGkarakA ise vara denA ( anu0 14 / 85-87 ) / zatayUpa - kekayadeza ke eka manISI rAjarSi, jo putrako rAjya dekara kurukSetra ke vanameM tapasyA karaneke liye Aye the / inake Azramapara hI dhRtarASTra Adi Thahare the / inhoMne I dhRtarASTrase vanavAsa kI vidhi batAyI thI ( Azrama 0 19 // 8- 13 ) / inake pitAmahakA nAma sahasracitya thA ( Azrama0 20 / 6 ) / inhoMne nAradajI se dhRtarASTrako milanevAlI gati pUchI thI ( Azrama 0 20 / 23 - 28 ) / zataratha - eka prAcInaM nareza ( Adi0 1 / 233 ) / ye yamasabhA meM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 26 ) /
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zatarudra ( 338 ) zatarudra-vedakA zatarudriya-prakaraNa, jisameM rudradevake sau ke sAtha yuddha (droNa. 16 / 7-8) / isake ghor3aukA nAmoMkA ullekha hai ( anu0 150 / 14) / varNana (droNa0 23 // 30) / isake dvArA bhUtakarmAkA zatalocana-skandakA eka sainika (shly.45| 60) / vadha (droNa. 25 / 23) citrasenakI parAjaya (droNa. zatazIrSA-nAgarAja vAsukikI patnI (udyoga. 117 / 168 / 12) / dhRtarASTraputra zrutakarmAke sAtha isakA ghora yuddha (karNa0 25 / 13-16) / azvatthAmAke zataGga-(1) eka parvata, jahA~ gandhamAdana, indradyumna sAtha isakA yuddha (karNa0 55 / 14-17) / isake aura haMsakUTako lA~ghakara rAjA pANDune padArpaNa kiyA thA, dvArA kaliGgarAjakumArakA vadha (karNa0 85 / 21) / vahA~ ve tapasvI-jIvana bitAte hue bhArI tapasyAmeM saMlagna azvatthAmAdvArA isakA vadha ( sauptika. 8 / 57. ho gaye (Adi. 118 / 5.) / yahIM pA~coM pANDavoM- 58) / kA janma huA thaa| zatazRGganivAsI RSi-muni arjuna- mahAbhAratameM Aye hue zatAnIkake nAma-nakuladAyAda, ke janmase bahuta prasanna hue the / ina saba bhAiyoMkA nakulasuta, nakulAtmaja aura nAkuli Adi / nAmakaraNa saMskAra bhI yahIM huA thA (Adi. 122, (2) parIkSit putra janamejayakI patnI vapuSTamAke garbhase utpanna 123 adhyaay)| rAjA pANDukI mRtyu aura unake sAtha rAjakumAra / isakI patnI videharAjakumArI thI aura isake mAdrIke citArohaNakI ghaTanA bhI yahIM ghaTita huI thI putrakA nAma thA azvamedhadatta (Adi. 95 / 86) / (Adi. 124 adhyaay)| svapnAvasthAmeM zrIkRSNake (3) kurukulake eka prAcIna rAjarSi, jinake nAmapara sAtha kailAsa jAte hue arjunako mArgameM zatazRGga parvata nakulane apane putrakA nAma rakhA thA (vana0 220 / milA thA (droNa0 80 / 32) / sulabhAke pUrvajoMke 84) / (4) (sUryadatta) matsyanareza virATake bhAI yajJameM devarAja indrake sahayogase droNa, zatazRGga aura __ aura senApati, jinhoMne goharaNake samaya sonekA kavaca cakradvAra nAmaka parvata ITokI jagaha cune gaye the dhAraNa karake trigatoMke sAtha yuddha ke liye prasthAna kiyA (zAnti. 320 / 185) / (2) eka rAkSasa, (virATa0 31 / 11-12) / inakA dUsarA nAma sUryadatta jisake saMyama,' viyama' aura mahAbalI 'suyama' nAmaka thA (virATa. 31 / 15) / trigoMke sAtha inakA tIna putra the (zAnti. 98|11ke bAda dA0pATha, pRSTha ghora saMgrAma (virATa. 33 / 19-21) / inheM bhISmane 4647) / dharAzAyI evaM ghAyala kiyA thA (bhISma0 118 / 27) / zatasahasra-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka lokavikhyAta ye pANDavoMke pramukha sahAyaka the (droNa. 158 / 41) / tIrtha, jahA~ snAna karanese sahasra godAnakA phala milatA zalyadvArA inakA vadha (droNa. 167 / 30) / (5) hai / vahA~ kiye gaye dAna aura upavAsakA mahattva anyatrase virATakA choTA bhAI / droNAcAryadvArA isakA vadha (droNa. sahasragunA adhika hai (bana0 83 | 15-159) / 21 / 28) / zatasAhasraka-gomatIke rAmatIrthake antargata eka tIrtha, zatAyu-(1) purUravAke dvArA urvazIke garbhase utpanna jisameM snAna karake niyama pAlanapUrvaka niyamita bhojana chaH putroMmeMse eka / zeSa pA~cake nAma haiM-Ayu, dhImAn, karanevAlA manuSya sahasra godAnakA phala pAtA hai (vana0 amAvasu, dRDhAyu aura vanAyu (aadi075| 24-25) / 84 / 74-75) / (2) eka kauravapakSIya yoddhA, jo bhISmanirmita krauJcazatAnanda-eka divya maharSi, jo bhISmajIko dekhaneke liye vyUhake jaghana pradezameM sthita thA (bhISma 75 / 22) / padhAre the (anu. 26 / 8) / isake mAre jAnekI carcA (shly02| 19) / zatAnandA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. zatodarI-skandakI anucarI ekamAtRkA (zalya 046 // 15) / 46 / 11) / zatAnIka-(1) nakuladvArA draupadIke garbhase utpanna zatolUkhalamekhalA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. (Adi. 63 / 123, Adi. 95 / 75) / yaha vizvedevake aMzase utpanna huA thA (Adi. 67 / zatrughna-mahArAja dazarathake putra, zrIrAmake bhrAtA / inakI 127-198) / kauravakulake mahAmanA rAjarSi zatAnIkake mAtAkA nAma sumitrA thA (vana0 274 / 7-8) / nAmapara nakulane apane isa putrakA nAma (zatAnIka) inhoMne zrIrAmakI AjJAse madhuke putra lavaNa nAmaka rAkSasarakhA thA ( Adi0 220 / 81) / isake dvArA jayatsena- kA vadha kiyA thA (sabhA0 38 / 29 ke bAda, kI parAjaya (bhISma0 71 / 42-45) / duSkarNakI dAkSiNAtya pATha, pRSTha 715) / vanase lauTanepara bar3e bhAI parAjaya (bhISma0 79 | 16--52) / isakA vRSasena- zrIrAmase inakA milana (vana0 291 / 63) / For Private And Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zatraJjaya ( 339 ) zamIka - zatruJjaya-(1) sauvIradezakA eka rAjakumAra, jo jayadratha- nandinIne zabaroMkI sRSTi kI (zalya0 40 / 21) / ke rathake pIche hAthameM dhvajA lekara calatA thA (bana. ye mAndhAtAke rAjyameM nivAsa karate the aura corI-DakaitIse 265 / 10) / draupadI-haraNake samaya arjunadvArA jIvikA calAte the (shaanti065|13-15)| dakSiNa isakA vadha (vana0 271 / 27) / (2) dhRtarASTrakA bhAratameM janma lenevAle zabara Adi mleccha mAne gaye haiM putra, ise duryodhanane bhISmajIkI rakSAkA kArya sauMpA thA (zAnti0 207 / 42) / bhagavAn zaMkara kirAtoM aura (bhISma 51 / 8) / bhAiyosahita isane pA~ca zabaroMkA bhI rUpa grahaNa kara lete haiM (anu. 14|141kekyraajkumaaroNpr AkramaNa kiyA thA (bhIma0 79 / 142) / zabara pahale kSatriya the, paraMtu brAhmaNoM ke amarSase 56) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. 137 / zUdratvako prApta ho gaye (anu. 35 / 17-18) / 29-30) / (3) kauravapakSakA yoddhA, karNakA bhAI, bahuta se kSatriya parazurAmajIke bhayase guphAoMmeM chipe rahakara jisakA arjunane vadha kiyA thA (droNa. 32 / 6.) / svadharmako bhI chor3a baiThe / brAhmaNoMkA unheM darzana nahIM huaa| (4) kauravAkSakA yoddhA, jo abhimanyudvArA mArA jisase ve punaH apane dharmako na jAna sake aura zabara AdigayA thA (dronn048| 15-16) / (5)drupadakA eka ke saivAsase vaise hI bana gaye (Azva0 29 / 15-16) / putra, jise azvatthAmAne mAra girAyA thA (droNa0 156 / zabala-kazyapadvArA kadrUke garbhase utpanna eka nAga (Adi. 18.) / (6) sauvIradezake nareza, jinheM bhAradvAja 35 / 7) / kaNikane rAjadharma evaM kuTanItikA upadeza kiyA thaa| zabalAkSa-eka divya maharSi, jo bhISmako dekhaneke liye (zAnti.14. adhyaay)| Aye the ( anu0 26 / 7) / zatruJjayA-skandakI anucarI eka mAtRkA (shly046|6)| zabalAzva-ye mahArAja kuruke pautra tathA ( azvavAn ) zatrutapana-zatrusaMtApI eka dAnava, jo kazyapapatnI dnuke| avikSitke putra the / inake sAta bhAI aura the, jinake garbhase utpanna huA thA (bhAdi0 65 / 29) / nAma haiM-parIkSit, AdirAja, virAja, zAlmali, uccaiHzatruntapa-duryodhanakI senAkA eka rAjA, kauravodvArA virATa- zravAH bhaGgakAra aura jitAri (Adi. 94 / 52-53) / kI gauoMke apaharaNake samaya arjunadArA isakA vadha zama-(1) ahaH' nAmaka vasuke cAra putroMmeMse eka zeSa (virATa. 54 / 11-13) / tInake nAma hai--jyoti, zAnta aura muni (Adi. zatrusaha-dhRtarASTrakA eka putra, jo arjunase karNakI rakSAke 16 / 23) / (2) dharmake tIna zreSTha putroMmeMse eka liye yuddha meM unake sammukha gayA thA (viraatt054|)| zeSa doke nAma haiM-kAma aura harSa, inakI bhAryAkA nAma bhAiyosahita isane pA~ca kekayarAjakumAroMpara AkramaNa prApti' hai (Adi066 / 32-33) / kiyA thA (bhIma. 79 / 56) / bhImasenadvArA isakA zamaTha-eka vidvAn brAhmaNa, jinhoMne yudhiSThirako amUrtarayAke vadha (droNa. 137 / 29-30) / putra rAjA gayake yajJakA vRttAnta sunAyA thA ( bana0 zanaizcara-eka graha, jo brahmAjIkI sabhAmeM rahakara unakI 95 / 17-29) / upAsanA karate haiM (sabhA0 11 / 29) / ye mahAtejasvI zamIka-(1) eka RSi, jo gauoMke rahane ke sthAnameM aura tIkSNa svabhAvavAle graha haiN| ye jaba rohiNI nakSatrako baiThate the aura gauoMkA dUdha pIte samaya bachaDoMke mukhase pIr3ita karate haiM, taba jagatke liye pIr3AdAyaka hote haiM jo phena nikalatA thAusIko khA-pIkara tapasyA karate the| (udyogaH 143 / 8) / aisA yoga Anepara saMsArake ye maunavratakA pAlana karanevAle the| inake pAsa bhUkhe-pyAse liye mahAn bhayakI prApti sUcita hotI hai (bhISma0 2 / parIkSitkA Agamana aura unake dvArA inake kaMdhepara mare 12) / ye bhAvI yugameM manuke padapara pratiSThita honevAle hue sarpake rakhe jAnekA vRttAnta (Adi0 40|10haiN (zAnti 349 / 55) / nitya smaraNIya devatAoMmeM 21) / inake putrakA nAma zRGgI' RSi thA ( Adi. zanaizcara grahakA bhI nAma hai (anu0 165 / 17) / 40 / 25) / inakA apane putrako phaTakAranA aura zabara-eka mleccha jAti, jo vasiSTha jIkI nandinI nAmaka rAjAkI mahattA evaM AvazyakatA batalAnA (Adi. gAyake gobara aura mUtrase utpanna huI thI (Adi. 41 / 20-33) / krodhakI nindA evaM kSamAkI 174 / 35-30) / zabara dakSiNa bhAratakA eka janapada prazaMsA karate hue inakA apane putrako saMyamameM rahakara hai (bhISma* 50 / 53) / sAtyakine kaurava-senAkA krodhako miTAneke liye Adeza denA (Adi. 42 / saMhAra karate samaya sahasoM zabaroMkI lAzoMse dharatIko pATa 3-12) / inakA gauramukha nAmaka zIlavAn ziSyako diyA thA (droNa. 119 / 46) / vasiSThajIkI AjJAse saMdeza dekara rAjA parIkSitke pAsa bhejanA (Adi. For Private And Personal Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zampAka zarabha 42 / 13-14 ) / ye indrakI sabhAmeM rahakara unakI eka baravAn puruSa DaMDeko khUba jora lagAkara pheMke kho upAsanA karate haiM (sabhA0 7 / 16) / vyAsajIne vaha jahA~ gire utanI dUrIke sthAnako eka zamyAnipAta janamejayako svargIya rAjA parIkSit kA darzana karAte samaya kahate haiM (vana0 84 / 9) / putrasahita zamIka muniko bhI vahA~ upasthita kiyA thA zamyApAta-bhUmi yA dUrIkA mApa (zAnti0 29 / 95) / ( Azva0 35 / 0) / (2) (samIka) eka vRSNi- ( dekhiye zamyAnipAta) vaMzI vIra, jo draupadIke svayavarameM gayA thA (Adi. zaraNa-vAsuki-vaMzameM utpanna eka nAga, jo janamejayake 185 / 19) / yaha dvArakAke sAta mahArathiyoMmeMse eka sarpasatra meM bhasma ho gayA thA ( aadi057|6)| thA (sabhA014 / 58) / dhRtarASTrakA isake bala- vAradvAna-eka gautamagotrIya maharSi (aadi063|107)| 'parAkramase zaMkita honA (droNa. 17 / 28) / ye maharSi gautamake putra the aura zarakaNDoMke sAtha utpanna zampAka-eka parama zAnta, jIvanmukta, tyAgI brAhmaNa hue the / ye svayaM bhI gautama kahalAte the / inakI buddhi (zAnti0 176 / 2-3 ) / tyAgakI mahimAke vissymeN| jitanI dhanurvedameM lagatI thI, utanI vedoMke adhyayanameM inake dvArA bhISmako upadeza (shaanti.176|4-22)| nahIM lagatI thI (Adi. 129 / 2-3) / jaise anya zambara-( 1 ) eka dAnava, kazyapa aura danuke vikhyAta brahmacArI tapasyApUrvaka vedoMkA jJAna prApta karate haiM, usI cauMtIsa putroMmeMse eka ( Adi0 65 / 22) / indra prakAra inhoMne tapasyA meM saMlagna hokara sampUrNa astra-zastra dvArA isakI parAjaya ( Adi. 137 / 43, vana. prApta kiye / ye dhanurveda meM pAraGgata to the hI, inakI tapasyA 168 / 8 |saambne bAlyAvasthAmeM hI isakI senAko bhI bar3I bhArI thii| isase inhoMne devarAja indrako cintAnaSTa-bhraSTa kara diyA thA ( vana0 120 / 13) / indra meM DAla diyA thA, taba devarAjane jAnapadI nAmavAlI dvArA isake vadhakI carcA ( udyog016|14 zAnti. eka devakanyAko inake pAsa bhejA aura yaha Adeza diyA 98 / 50) / indrake pUchanepara isake dvArA brAhmaNakI ki tuma zaradvAnkI tapasyAmeM vighna DAlo / jAnapadI mahimAkA varNana (anu. 36 / 4-18) / (2) zaradAnke ramaNIya Azramapara jAkara inheM lubhAne lgii| eka asura, jise bhagavAn zrIkRSNane (apanI vibhUti usa apratima sundarI apsarAko dekhakara inake netra svarUpa pradyumnake dvArA) maravA DAlA thA ( sabhA0 prasannatAse khila uThe aura hArthose dhanuSa evaM vANa chuutt38|29 ke bAda dA0 pATha pRSTha 825) / svayaM zrIkRSNane kara pRthvIpara gira pdd'e| usakI ora dekhanese inake bhI zambara nAmaka asurako parAsta kiyA thA (udyoga. zarIrameM kampa ho AyA / zaradvAn zanameM bahuta bar3he-car3he 68 / 4) / yaha bhUtalake prAcIna zAsakoMmeMse thA the aura inameM tapasyAkI bhI prabala zakti thI, ataH ye (zAnti. 227 / 49) / rukmiNInandana pradyumnake mahAprAza muni atyanta dhIratApUrvaka apanI maryAdAmeM dvArA isakA vadha huA thA (anu0 14 / 28) / sthita rahe / kiMtu inake manameM sahasA jo vikAra A gayA thaa| isase inakA vIrya skhalita ho gayA; paraMtu isa bAtakA zambUka-(1) skandakA eka sainika (zalya0 45 / 76) / inheM bhAna nahIM huA / ye dhanuSa-bANa, kAlA mRgacarma, (2) svadharmako chor3akara paradharmako apanAnevAlA eka vaha Azrama aura vaha apsarA sabako vahIM chor3akara vahA~se zUdra / sunA jAtA hai ki satyaparAkramI zrIrAmacandra jIke cala diye| inakA vaha vIrya zarakaNDeke samudAyapara girakara dvArA paradharmApahArI zambUka nAmaka zUdrake mAre jAnepara do bhAgoMmeM vibhakta ho gayA / usase eka putra aura eka usa dharmake prabhAvase eka marA huA brAhmaNa bAlaka jI uThA kanyAkI utpatti huI, jinheM rAjA zAntanune kRpApUrvaka thA (zAnti0 153 / 67) / pAlA aura unakA nAma kRpa evaM kRpI rakha diyaa| zaradvAnzambhu-(1) eka prAcIna rAjA ( Adi0 11234) / ko tapobalase ye bAteM jJAta ho gayIM aura inhoMne guptarUpase inhoMne jIvanameM kabhI mAma nahIM khAyA thA ( anu0 Akara putrako gotra AdikA paricaya de, use cAra prkaar115| 66) / (2)eka agni, ninheM vedoMke pAraMgata ke dhanurveda, nAnA prakArake zAstra tathA una sabake gUr3ha vidvAn brAhmaNa atyanta dedIpyamAna tathA tejaHpuJjase rahasyakA bhI parNarUpase upadeza diyA ( Adi. 129 / sampanna batAte haiM ( vana. 221 / 5) / (3) 4-22) / zrIkRSNake putra, jorukmiNI devIke garbhase utpanna hue the zarabha-(1) takSaka-kulameM utpanna eka nAga, jo janamejaya(bhanu014 / 33 ) / (4)gyAraha rudromeMse eka ke sarpasatra meM jala maga thA ( Adi. 57 / ) / (anu0 150 / 12-11) / (2) airAvata-kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayazamyAnipAta-bhUmi yA dUrIkA mApa, zamyA kahate haiM ddNddeko| ke sarpasatrameM dagdha ho gayA thA ( Adi0 57 / 11) / For Private And Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarabhaGga zarmI (3) kazyapa aura danuke vikhyAta cauMtIsa hajAra dAsiyoMke sAtha devayAnIkI AjIvana dAsI banakara putroM se eka dAnava (Adi0 65 / 25) / (4) rahane ke liye pratijJA karanA (Adi. 80 / 17-22) / eka RSi, jo yamarAjakI sabhAmeM rahakara unakI upA- isake prati devayAnIkA kaTAkSa aura isake dvArA usako sanA karate haiM (sabhA0 8 / 14 ) / (5) cedirAja samucita uttara ( Adi0 80 / 23-24) / eka sahala dhRSTaketukA anuja, jo pANDavoMkI sahAyatAme Aga thA dAsiyosahita zarmiSThAkA devayAnIkI sevAmeM upasthita (udyoga. 50 / 47) / azvamedhIya azvakI rakSA hokara usake sAtha vana-vihArake liye jAnA aura vahA~ gaye hue arjanake sAtha isane pahale yaddha kiyA; paraMtu Amoda-pramodameM magna honA ( Adi. 81 |2piiche usa azvakA vidhipUrvaka pUjana kiyA ( Azva0 4) / rAjA yayAtikA usa sthAnapara jala pInekI icchAse 83 / 3) / (6) zakunikA bhaaii| bhImasenadvArA AnA aura zarmiSThAdvArA sevita devayAnIse una donoMkA isakA vadha (droNa. 157 / 24-26) / (7) paricaya pUchanA / devayAnIkA dAnavarAja vRSaparvAkI putrI prAcIna kAlakA eka balavAna, vanavAsI aura samasta zarmiSThAko apanI dAsI batAnA (aadi081|5praanniyoNkaa hiMmaka pazu, jisake ATha paira aura UparakI 10) / zukrAcAryakA yayAtiko apanI putrIkA samarpaNa ora netra hote the| vaha rakta pInevAlA jAnavara mAnA karate samaya kumArI zarmiSThAko bhI samarpita karanA aura gayA hai| isase siMha bhI Darate the (zAnti. 117 // use apanI zayyApara bulAnese manA karanA ( bhAdi. 12-13 tathA dA0 paatth)| 81 / 34-35) / eka dina apaneko rajasvalAvasthAmeM zarabhaGga-eka prAcIna RSi, jinakA uttarAkhaNDameM vikhyAta pAkara zarmiSThA cintAmagna ho gyii| snAna karake zuddha Azrama thA ( vana0 90 / 9) / dakSiNameM daNDakAraNya ho samasta AbhUSaNoMse vibhUSita huI zarmiSThA sundara puSpoMke ke Asa-pAsa bhI inakA eka Azrama thA / zrIrAmane gucchoMse bharI azokazAmkhAkA Azraya liye khar3I thii| inake Azramapara pahu~cakara inakA satkAra kiyA thA usane darpaNameM apanA mu~ha dekhA aura isake manameM patike (vana0277 / 40.41) / darzanakI lAlasA jAga utthii| isane azokavRkSase prArthanA kI ki tuma mujhe bhI priyatamakA darzana karAkara apane zarabhaGga-Azrama-eka tIrtha, jahA~ jAnevAlA manuSya kabhI hI samAna azoka (zokarahita ) kara do| phira isane durgatimeM nahIM par3atA aura apane kulako pavitra kara detA hai rAjA yayAtiko hI pati banAnekA nizcaya kiyA, rAjAko (vana085 / 42) / ekAntameM pAkara isane namratApUrvaka unake sAmane apanA zarastamba-eka prAcIna tIrtha, jisake jharanemeM snAna manobhAva prakaTa kiyaa| isa viSayako bekara ina donoM meM karanevAlA svarga meM apsarAoMdvArA sevita hotA hai kucha derataka saMvAda huA, antameM rAjAne isake sAtha (anu. 25 / 28) / samAgama kiyA / zarmiSThAke garbha raha gayA aura isane zarAvatI-bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala yahA~ke loga samaya Anepara eka devopama kumArako janma diyA / pIte haiM ( bhISma0 9 / 20) / (Adi0 82 / 5-27) / isake putra honekI bAta sunakara devayAnIkA imase usa viSayameM pUcha tAcha karanA zarAsana-( dekhiye citrazarAsana ) / aura zarmiSThAkA eka zreSTha RSase apaneko saMtAna-prApta zaru-eka davagandhavA jA ajunaka janmakAlaka mahAtsavama honekI bAta batAkara use saMtuSTa kara denA ( Adi. upasthita thA ( Adi0 122 / 58 ) / 83 / 1-8) / isake garbhase yayAti ke dvArA kramazaH zarmaka-pUrvottara bhAratakA eka janapada, jo 'varmaka' pradezake druhya, anu tathA pUru-ina tIna kumAroM kI utpatti (Adi. Asa-pAsa thaa| ise bhImasenane digvijayake samaya yahA~ke 83 / 10; Adi. 75 / 35) / zarmiSThAke putroMse zAsakoMko samajhA-bujhAkara hI jIta liyA thA (sabhA0 unake pitA mAtAkA yathArtha paricaya jAnakara devayAnIkA 20 / 13) / zarmiSThAko phaTakAranA aura zarmiSThAkA use mu~hator3a uttara zarmiSThA-dAnavarAja vRSaparvAkI putrI, jisane anajAnameM denA (Adi0 83 / 18-22 rA. paatthshit)| sarovarake taTapara devayAnIkA vastra pahana liyA thA (Adi0 zarmI yAmuna parvatakI talahaTImeM base hue parNazAlA' nAmaka 78 ) / devayAnIkA imako phaTakAranA ( Adi0 gA~vakA eka agastyagotrIya, zamaparAyaNa, adhyApaka 08 / 8) / isake dvArA devayAnIkA tiraskAra tathA brAmaNa, jise bulAneke liye yamarAjane dUta bhejA thA kue~, girAyA jAnA (aadi074|9-13)| pitAkI (anu. 68 / 3-.) / isI nAma aura guNavAlA AzAse jAti bhAiyoMkI rakSAke liye isakA apanI eka , eka dUsarA brAhmaNa bhI usa gA~vameM thA, jise lAnekA For Private And Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zaryAti ( 342 ) zalya yamarAjane niSedha kara diyA thA (bhanu. 68 -8) / vIroMke sAtha ye bhI gaGgAjIse prakaTa hue the (Azrama yamadUta usI brAhmaNako le gaye, jise yamarAjane manA kiyA 32 / 1.) / mRtyuke pazcAt vizvedevoMmeM mila gaye thaa| yamarAjane usakI pUjA karake use ghara jAnekI AjJA (svargA0 5 / 16-18) / (4) ikSvAkuvaMzI dii| sAtha hI usake pUchanepara mahAn puNyadAyaka karmake rAjA parIkSitke putra, inakI mAtA maNDUkarAjakI kanyA prasaMgameM tiladAna, annadAna aura jaladAnakI vizeSa suzobhanA thI / inake do bhAI aura the, jinakA nAma thA mahimA batAyI (anu. 68 / 10-22) / yamadUtane dala aura bala | pitAdvArA inakA rAjyAbhiSeka (vana. pahale lAye hueko usake ghara pahuMcA diyA aura dUsareko 192 / 38) / inakA maharSi vAmadevase vAmya azvoMkI sAtha lAkara yamarAjako isakI sUcanA dii| yamarAjane yAcanA karanA aura punaH lauTA deneke zartapara inheM una usakI bhI pUjA karake use vidA kiyA aura usake liye azvoMkI prApti (vana0 192 / 43) / azvoko bhI pUrvokta sArA upadeza diyA, vahA~se lauTanepara zarmIne lauTAneke viSayameM inakA maharSi vAmadevase saMvAda (vana. yamarAjake batAye anusAra sArA kArya kiyA (anu068 192 / 48-56) / azvoke na loTAnepara mahASa 24-26) / vAmadevadvArA utpanna kiye gaye rAkSasoMke prahArase inakA zaryAti-eka prAcIna nareza (Adi0 / / 226) / ye vadha ( vana0 192 / 57-59) / vaivasvata manuke putra the (aadi.75| 16 anaH zalakara-takSaka-kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake 30 / 6) / rAjA zaryAti yamasabhAmeM rahakara vaivasvata sarpasatrameM jala marA thA (Adi0 57 / 1) / yamakI upAsanA karate haiM (sbhaa08|14)| inake dvArA vyavana RSiko apanI kanyA sakanyAkA dAna zalabha-(1) danuke vikhyAta cauMtIsa putroM se eka (vana0 122 / 26) / maharSi cyavanadvArA inake yajJakA (bhAdi. 65 / 26) / yaha bAhIkarAja prahAdake rUpameM sampAdana aura usameM azvinIkumAroMkA somapAna (bana. pRthvIpara utpanna huA thA (Adi. 67 / 30-31) / 124, 125 adhyaay)| inake vaMzameM do vikhyAta (2) pANavarakSakA eka mahArathI yoddhA, jo karNadvArA mArA gayA (karNa0 56 / 49-50) / rAjA hue the-haihaya aura tAlajaGgha (anu. 30 / 6-7) / zalabhI-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalpa0 46 / zayotivana-eka pavitra vanasthalI, jo svapnameM zrIkRSNasahita 21) / ko mArgameM milI thI zalya-bAhIka (evaM madra) dezake zreSTha rAjA, (droNa 80 / 33) / jinake rUpameM hiraNyakazipukA putra evaM prahAdakA zala-(1) vAsuki-vaMzameM utpanna eka nAga, jo janamejayake anuja saMhrAda hI isa bhUtalapara utpanna huA thA sarpayajJameM dagdha ho gayA thA (Adi. 57 / 5) / ( Adi0 67 / 6 ) / inake dvArA bhISmakA (2) dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka (Adi016 satkAra aura pANDuke liye unako mAdrIkA samarpaNa 4) / isakA bhImasenapara AkramaNa karanA (droNa. (Adi0 112 / 3-16) / madrarAja zalya apane 127 / 34, krnn051|8-9)| isakA bhImasenake putra vIra rukmAGgada tathA rukmarathake sAtha draupadIke sAtha yuddha aura unake dvArA vadha (karNa0 84 / 3-6) / svayaMvarameM padhAre the ( Adi 185 / 1.14) / (3) kuruvaMzI rAjA somadattake putra aura bhUrikSavAke draupadIke svayaMvara meM matsyavedhake liye dhanuSako caDhA na sake bhrAtA, jo draupadIke svayaMvarameM gaye the (Adi. 185 / (Adi0186 / 28) draupadIke svayaMvarameM bhImasena dvArA 15) / ye yudhiSThirake rAjasUya yajJameM gaye the (sabhA0 inakI parAjaya (Adi0 189 / 23-29) / nakula34 / 8) / duryodhanakI senAke eka viziSTa yoddhA the ne pazcima-digvijayake samaya mAmA zalyako premase hI vazameM (udyoga. 55 / 63) / bhISmadvArA nirmita mahAn kara liyaa| inhoMne rAjadhAnI meM Anepara nakulakA vizeSa vyUhameM vAma bhAgameM sthita ho ye sArI senAkI rakSA karate satkAra kiyA (sabhA0 32 / 14-16) / ye yudhiSThirahue cala rahe the (bhIma. 51 / 5.) / inhoMne ke rAjasUya-yajJameM padhAre the (samA. 33 / 7) / abhimanyupara dhAvA kiyA thA (droNa. 3715-21) / zizupAlane inheM zrIkRSNase zreSTha batAyA ( samA0 37 / inake dhvajakA varNana (droNa. 105 / 24-25) / 14) / inhoMne abhiSekake samaya yudhiSThirako acchI draupadIkumAroMke sAtha inakA yuddha (choNa. 106 / 15) / mUMThavAlI talavAra dI tathA ThIkepara rakhA huA suvarNabhUSita atakarmAdvArA inakA vadha (droNa. 108 / 10) / kalaza pradAna kiyA (sabhA0 53 / 1) / yatake liye vyAsajIke AvAhana karanepara mare hue anya kaurava. hastinApurameM Anepara rAjA yudhiSThira vahA~ pahalese hI padhAre For Private And Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zalya ( 343 ) zalya hue rAjA zalyase mile the ( sabhA0 58 / 24-25) / (droNa0 1.5 / 18-20) / ye jayadrathake saMrakSoMmeM pANDavoMkI orase inheM raNa-nimantraNa bhejanekA nizcaya the| inakA arjunake sAtha yuddha (droNa. 145 / 9, kiyA gayA ( udyoga. 48) / mArgameM duryodhanake 55) / arjunakA inheM bANa mAranA (droNa. 146 / satkArase prasanna hokara usake pakSameM rahaneke liye inakA 54) / inake dvArA virATake bhAI zatAnIkakA vadha aura use vara denA (udyoga0 8 / 18 ke bAda dA0 paatth)| virATakI parAjaya (droNa. 167 / 30-34) / yudhiSThirake pAsa jAnA, pANDavoMse milanA, vahA~kA satkAra droNAcAryake mAre jAnepara yuddhasthalase bhAganA (droNa. grahaNa karake yudhiSThirase bAtacIta karanA aura unheM karNakA 193 / ") / inapara zrutakIrtikA AkramaNa (karNa. utsAha naSTa karaneke liye vara denA ( udyog08|24- 13 / 10) / karNakA duryodhanase inake bala-parAkrama evaM 48) / inakA yudhiSThirako indravijaya nAmaka upAkhyAna azvavijJAnakI prazaMsA karake inako apanA sArathi banAneke sunAnA (udyoga0 adhyAya 9 se 18 / 20 tk)| liye prastAva karanA (karNa. 31 / 58-69) / kuntIkumAroMse vidA lekara duryodhanake pAsa lauTanA karNakA sArathya karaneke liye duryodhanake kahanepara inakA (udyoga0 18 / 25) / inakA eka akSauhiNI senA ___ kupita hokara use roSapUrNa uttara denA aura rUThakara cala lekara duryodhanake pAsa AnA ( udyoga0 19 / 16- denA; phira zrIkRSNake samAna apanI prazaMsA sunakara usake 17) / duryodhana kA dhRtarASTrake samakSa inake parAkramakA prastAvako svIkAra kara lenA (karNa. 32 adhyaay)| varNana karanA (udyoga0 55 / 43 ) / duryodhanakA duryodhanakA inheM tripura-vijayakI kathA sunAnA ( karNa. inako eka akSauhiNI senAkA nAyaka niyata karake inakA 33, 34 adhyAya) / inakA duryodhanake sAtha vArtAlApa vidhivat abhiSeka karanA ( udyoga0 155 / 32-33) / aura karNakA sArathi bananeke liye apanI svIkRti denA yudhiSThirako yuddhakI AjJA dekara unakI zubha kAmanA karanA (karNa0 35 adhyAya) / karNase pANDavoMkI prazaMsA (bhISma0 43 / 79-87) / prathama dinake saMgrAmameM karanA (karNa0 36 / 27-32) / karNako phaTakArayudhiSThirake sAtha dvandUyuddha (bhiissm045| 28-30) / kara arjunakI prazaMsA karanA (kaNe0 37 / 33-40) / inake dvArA virATakumAra uttarakA vadha (bhiissm047| karNake prati AkSepapUrNa vacana (karNa0 39 adhyaay)| 35-39) / inake dvArA virATakumAra zaGkhakI parAjaya karNakA zalyako phaTakAranA aura mAranekI dhamakI denA (bhISma 49 / 39) / inakA dhRSTadyumnake sAtha yuddha (karNa0 40 adhyAya) / karNako kauve aura haMsakA (bhISma0 63 / 8-14) / bhImasenadvArA inakI upAkhyAna sunAkara phaTakAranA (karNa041 adhyaay)| inakA parAjaya (bhiissm064|27)| inakA yudhiSThirake karNako uttara denA (krnn045|40-56)| inake sAtha yuddha (bhISma0 71 / 20-21) / nakula aura dvArA karNase arjunakI prazaMsA tathA pANDava-pakSake pramukha vIroMkA sahadevakA inapara AkramaNa (bhISma0 81 / 26) / varNana (krnn046|41-86)| bhImasenako arjunakI sahadevadvArA inakI parAjaya (bhiissm083|| 51-53) / pratijJAkA smaraNa karAkara karNakI jIbha kATanese rokanA zikhaNDIpara inakA AkramaNa (bhISma0 85 / 27) / (karNa0 50 / 47 ke bAda dA0 paatth)| karNako nakula, inakA pANDavoMke sAtha yuddha meM yudhiSThirako ghAyala karanA ___ sahadeva tathA yudhiSThirake vadhase rokanA (karNa063 / 21(bhISma0 105 / 30-33) / bhImasena aura arjunake 29) / karNase arjunake parAkramakA varNana karake unheM sAtha yuddha (bhISma. 113, 114 adhyAya ) / mAraneke liye kahanA ( karNa0 79 / 19-48) / bhImayudhiSThirake sAtha dvandvayuddha (bhISma0 116 / 40.41) / senake bhayase Dare hue karNako samajhAnA (karNa0 44 / nakulake sAtha yuddha (droNa. 14 / 31-32 ) / 8-17) / karNakI bAtakA uttara denA ( krnn087| abhimanyuke sAtha yuddha (droNa. 13 / 70-82) / 103) karNavadhase duHkhita hue duyodhanako sAntvanA denA bhImasenake sAtha gadAyuddha aura inakI parAjaya (droNa. (karNa0 92 / 10-14) / duryodhanase raNabhUmikA 15 / 8-32) / yudhiSThirake sAtha yuddha (droNa. saMkSipta varNana karanA (karNa0 94 / 2-23) / duryodhana25 / 15-17) / abhimanyuke sAtha yuddha aura usake kI prArthanAse senApati-pada svIkAra karanA (shly06| prahArase mUJchita honA ( droNa0 37 / 24-34 28) / inake vIrocita udgAra (zalya. . ||dronn. 38 / 3) / abhimanyudvArA parAjita honA 20) / inakA adbhuta parAkrama (zalya. 15 / 20(droNa0 48 / 14-15) / yudhiSThirake sAtha yuddha 32) / bhImasenadvArA inakI parAjaya (shly011|60(dronn0 96 / 29-30 ) / arjunako bANa mAranA 22) / bhImasenake sAtha gadAyuddha ( zalya. 12|13(dronn. 104 / 27-28) / inake dhvajakA varNana 27) / yudhiSThirake sAtha yuddha (zalya 12 / - For Private And Personal Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zalyaparva ( 344 ) zANDilya 63) / inakA adbhuta parAkrama (zalya.13 adhyaay)| zAka-zAkadvIpakA eka vRkSa, jisake nAmapara usa dvIpakA inakA pANDavavIroMke sAtha yuddha (zalya. 15 / 10- nAma prasiddha huA hai (bhiim011|20)| 43) / yudhiSThiradvArA inakI parAjaya (zalya. 16 / zAkadvIpa-bhUmaNDalake sAta mahAdvIpoMmeMse eka / dhRtarASTra ke 63-66) / yudhiSThiradvArA inakA vadha (zalya. 17 / prati saMjayadvArA isakA varNana (bhISma 11 adhyaay)| 52) / vyAsajIke AvAhana karanepara yuddha meM mare hue - zAkambharI-eka devIsambandhI tIrtha- yahA~ zAkambharIke kaurava-pANDavavIroMke sAtha ye bhI gaGgAjIke jalase prakaTa samIpa jAkara manuSya brahmacarya-pAlanapUrvaka ekAgra aura hue the (Azrama0 32 / 10) / pavitra ho tIna rAtataka kevala zAka khAkara rahe to bAraha mahAbhAratameM Aye hue zalyake nAma-Ayini, bAhalIka- varSoMtaka zAkAhAra karanekA puNya prApta hotA hai (vn004| puGgava, madrAdhipa, madrAdhipati, madraja, madrajanAdhipa, madra- 13-1.) / janezvara, madraka, madrakAdhama, madra kAdhipa, madrakezvara, madrapa, zAkala-eka nagarI, jo madradezakI rAjadhAnIthI (Adhunika madrapati, madrarAT, madrarAja, madreza, madrezvara, matake anusAra vartamAna syAlakoTa hI zAkala hai|) sauvIra aadi| (sabhA0 32 / 14) / zalyaparva-mahAbhAratakA eka pramukha parva / zAkaladvIpa-eka deza, jahA~ke rAjA prativindhyako arjunane pAzAka-eka jAti, hasa jAtike rAjAko karNane digvijayaka jItA thA (sabhA0 26 / 6) / samaya parAsta kiyA thA ( vana0 254 / 21) / zAkalya-eka zivabhakta RSi, jinhoMne nau sau varSoMtaka zazabinda-eka prAcIna rAjA (bhAdi0 / 228) / manomaya yajJa (dhyAnadvArA bhagavAn zivakA ArAdhana) ye yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM kiyA thA ( anu014|10.)| (sbhaa08|17)| ye citrarathake putra the / saMjayako zAkavaktra-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 76) / samajhAte hue nAradajIdvArA inake caritra evaM dAna AdikA varNana (droNa0 65 adhyAya) / zrIkRSNadvArA inake zAkha-anala nAmaka vasuke putra / kumAra kArtikeyake choTe prabhAvakA varNana (zAnti. 29 / 105-110) / bhAI / inake do choTe bhAI aura the, jinake nAma theinake dasa hajAra striyA~ thIM aura isameMse pratyekake garbhase vizAkha aura naigameya / (kimI-kisIke matameM ye tInoM eka-eka hajAra putra hue the / isa prakAra inake kula kumAra kArtikeyake hI nAma haiM tathA kinhIMke matameM kumAra eka karor3a putra the (zAnti. 208 / 11-12) / kArtikeyake putroMke ye tInoM nAma haiN| kalpabhedase sabhI ThIka yamane inheM zrAddhakarmokA upadeza diyA thA ( anu0 89 / / ho sakate haiN|) vAstavameM zAkha, vizAkha aura naigameya1-15) / inake dvArA mAMsabhakSaNakA niSedha (anu. kumAra kArtikeyake hI rUpAntara haiN| svayaM kumAra hI inake 115 / 60) / ye sAya-prAtaHsmaraNIya nareza haiM (anu0 rUpameM prakaTa hue haiM (zalya0 44 / 37) / 165 / 55) / zANDilI (1) dakSakI putrI tathA dharmakI patnI / inake zazayAna-eka durlabha tIrtha, jahA~ sarasvatIke jalameM prati- garbhase anala nAmaka vasukA janma huA thA (Adi. varSa kArtikI pUrNimAko zazake rUpameM chipe hue puSkarakA 66 / 17-20) / (2) RSabha parvatapara rahanevAlI darzana hotA hai / vahA~ snAna karanese manuSya candramAke eka tapasvinI, jinakI nindAse garur3ake paMkha gira gaye the| samAna prakAzita hotA aura sahasra godAnakA phala pAtA hai punaH inake dvArA garur3ako varadAna prApta huA thA (vana.82 / 114-116) / (udyoga0 113 / 12-17) / (3) devalokameM zazalomA-eka rAjA, jisane kurukSetrake tapovanameM tapa rahanevAlI eka pativratA devI, jo sampUrNa tatvoMko jAnane vAlI aura manamvinI thiiN| inake dvArA kekayarAjakumArI karake svarga prApta kiyA thA ( Azrama0 20 / 14-15) / sumanAko pAtivatyakA upadeza (anu. 123 / 8zazAda-mahArAja ikSvAkuke parama dharmAtmA putra, jo pitAke 20) / bAda ayodhyAke rAjA hue the (vana0 202 / 1) / zANDilya-eka mahAtapasvI prAcIna RSi, jo inake putrakA nAma kakutstha thA (vana0 202 / 2) / yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna hote the (samA. zazika-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 46) / 4 / 10) / inakI putrIkI tapasyAkA varNana zazolUkamukhI-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. (zalya0 54 / 5-8) / ye zarazayyApara par3e hue 46 / 22) / bhISmajIko dekhane gaye the (shaanti047|6)| inhoMne For Private And Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir l haaj mA bailagAr3Ike dAnako suvarNa-jala Adi sabhI zreSTha vastuoMke satyavatIke garbhase citrAGgada evaM vicitravIryakA janma dAnake samAna batAyA hai (anu0 65 / 19) / rAjA (bhAdi. 101 / 2-3) / inakA svargavAsa ( Adi0 sumanyune bhakSya bhojya-padArthoMke parvatoM-jaise kitane hI Dhera 1. ) / inakA apane jIvanakAlameM vanameM anAthakI lagAkara unheM zANDilyako dAna kara diyA thaa| isase svarga- taraha par3e hue bAlaka kRpa evaM kRpIko ghara lAkara unakA lokameM sthAna prApta kara liyA ( anu0 137 / 22) / pAlana-poSaNa evaM samasta saMskAra karAnA (Adi0 229 / zAnta- aha' nAmaka vasuke cAra putroM se eka / zeSa 18) / ye yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA tInake nAma haiM--zama, jyoti aura muni ( aadi066| karate haiM (sabhA0 8 / 25) / ye ArcIkaparvatapara tapasyA 23) / karake nityadhAmako prApta hue the (vana0 125 / 19) / zAntanu-mahArAja pratIpake dvitIya putra / devApike anuja inhoMne bhImase piNDa leneke liye apanA hAtha bar3hAyA thA tathA bAhrokake agraja / inakI mAtAkA nAma sunandA thA (anu0 84 / 15) / ye sAyaM-prAtaH smaraNa karane ( Adi0 94 / 61, Adi. 95 / 44 ) / inake yogya rAjAomeM gine gaye haiM ( anu. 165 / 58) / bar3e bhAI devApike bAlyAvasthA meM hI rAjya chor3akara vana mahAbhAratameM Aye hue zAntanuke nAma-bhArata, bhAratacale jAneke kAraNa ye ho rAjA hue the (Adi0 94 / goptA, bharatasattama, kauravya, kurusattamaprAtIpa Adi / 62, Adi0 95 / 45) / ye jise apane donoM hAthoMse chU dete, vaha sukha-zAntikA anubhava karatA aura bUr3hese zAntamaya-eka prAcIna rAjA ( Adi0 / / 236 ) / javAna ho jAtA thaa| isIliye inakA nAma zAntanu huA zAntA-rAjA lomapAdakI goda lI huI putrI, jise rAjAne (Adi0 95 / 46) / ye pUrvajanmameM rAjA mahAbhiSa maharSi RSyazRGgake sAtha byAha diyA thA ( vana0 110 / the| inake svargase martyalokameM AnekA itihAsa (bhAdi. 26vana0 113 / 11) / apane pati RSyazRGgake 96 / 1-5) / gaGgAko patnI rUpameM svIkAra karaneke sAtha Azramapara AnA aura unakI sevAmeM salagna honA liye inako pitAkA Adeza ( Adi. 90 / 21- (vana0 113 / 22-24) / maharSi RSyazRGgako 23) / gaGgAke anupama rUpase AkRSTa ho unase apanI zAntAkA dAna karanese rAjA lomapAda sabhI prakArake patnI honeke liye inakI yAcanA ( bhAdi. 97 / pracura bhAgAse sampanna ho gaye (zAnti0234 / 34) / 31-32) / gaGgAke sAtha inake vivAhakI zarta (Adi0 zAnti-(1) bhUtapUrva cauthe indrakA nAma ( Adi0 98 / 3) / inake dvArA gaGgAko phaTakAra (bhAdi0 196 / 29) / (2) eka prAcIna RSi, jo rAjA 98 / 16 ) / inako vasiSThadvArA vasuoMko prApta hue uparicarake yajJake sadasya bane the ( zAnti0 336 / zApakA vRttAnta batalAkara gaGgAkA antardhAna honA (Adi. 8) / inake pitAkA nAma aGgirA thaa| ye agnivaMzameM 99 / 5-46) / inakA samrATapadapara abhiSeka (bhAdi. utpanna honese Agneya kahalAye ( anu0 85 / 100 / 7) / inake rAjyakI vizeSatA (Adi. 100 / / 130-131) / 8-20) / gaGgAjIkA inako bAlaka bhISmakA zAntiparva-mahAbhAratakA eka pramukha parva / paricaya denA ( Adi0 100 / 33 ) / saMdhyavatIke zAmitra-yazake antargata eka karmavizeSa ( Adi0 196 / rUpase mohita hokara usakI prAptike liye niSAdarAjase inakI yAcanA (Adi0 100150-51) / satyavatIke putrako hI samrATa ke padapara abhiSikta karaneke liye zAradvatI-eka apsarA, jisane arjunake janma-kAlika mahotsavameM gAna kiyA thA (Adi. 122 / 64) / niSAdarAjakA inake prati prastAva ( Adi. 100 / / 54-56 ) / inakA niSAdake prastAvako asvIkAra zADU-bhagavAn zrIkRSNakA divya dhanuSa (sbhaa02|14 karanA (Adi. 100157-58) / inakA ikalaute samA038 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 821 // putrako nahIMke samAna batalAkara saMtAnakI mahimAkA vana 20 / 19) / kaurava-sabhAmeM vizvarUpa dhAraNa kiye varNana karanA (Adi. 100 / 66-70) / inakI hue zrIkRSNa kI eka bhujAmeM yaha dedIpyamAna hotA thA vaMzocchedakI cintA ( Adi. 100 / 70-71) / (udyoga0 131 10) / indra ke vijaya nAmaka dhanuSakI inako bhISmadvArA satyavatIkA samarpaNa ( aadi.100| isake sAtha tulanA (udyoga. 158 / 4) / yaha tIna 100) / inake dvArA bhISmako svacchanda-mRtyukA varadAna divya dhanurSomeMse eka hai / ise bhagavAn viSNukA tejasvI (aadi.10.102)| satyavatIke sAtha inakA dhanuSa batAyA gayA hai (udyoga. 158 / 5) / vidhipUrvaka vivAha ( Adi. 101 / ) / inake dvArA lokapitAmaha brahmAne isakA nirmANa karake ise zrIhariko ma.nA.44 For Private And Personal Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAGgakopAkhyAna ( 346 ) zAlva nA samarpita kiyA thA (anu014 8 ke bAda dA. pATha, avikSitke putra / inake anya sAta bhAiyoM ke nAma haipRSTha 5915) / parIkSit, AdirAja, virAja, zabalAzva, uccaiHzravA, zAkopAkhyAna-zArGgaka pakSiyoMkI kathA ( Adi. bhaGgakAra aura jitAri (bhAdi0 94 / 52-53) / adhyAya 228 se 232 tk)| zAlmalidvIpa-suprasiddha jambU Adi sAta dvIpoMmeMse eka (bhISma 11 / 3) / isa dvIpameM usa zAlmali zArava-eka RSi, jo janamejayake sarpasatrameM adhvarya bane the (Adi. 53 / 6) / ( semala ) vRkSakI pUjA kI jAtI hai, jisake nAmapara isakA nAmakaraNa huA hai (bhISma 12 / 6) / zArdUlI-krodhavazAkI putrI, jisane siMhoM, bAghoM aura . zAlva-(1) eka kSatriyanareza, jo vRSaparvAke choTe bhAI cItoMko janma diyA (Adi0 66 / 61, 65) / ajakake aMzase utpanna huA thA (bhaadi067|16. zAlakaTaGkaTa-rAkSasa alambuSakA nAmAntara (droNa. 109 / 17) / kAzirAjako putrI ambAke svayaMvaramai bhISmadvArA 22-31) / (dekhiye alambuSa) isakI parAjaya (Adi0 102 / 34-49) / yaha zAlika-eka divya maharSi, jo hastinApura jAte samaya sobha nAmaka vimAnakA adhipati thA aura ambAne manamArgameM zrIkRSNase mile the ( udyoga0 83 / 64 ke bAda hI-mana ise apanA pati cuna liyA thA ( Adi. dAkSiNAtya paatth)| 102 / 61-62) / yaha draupadIke svayaMvarameM gayA thA zAlipiNDa-kazyapadvArA kadrake garbhase utpanna eka nAga (Adi. 186 / 15) / yudhiSThirake rAjasUyayazameM bhI (bhAdi0 35 / 14) / AyA thA (sabhA0 34 / 1) / zrIkRSNadvArA isake zAlizirA-eka devagandharva, jo kazyapapatnI munike garbhase mAre jAnekI carcA (vana 12 / 32) / isake vadhautpanna hue the (Adi. 65 / 44) / ye arjunake kI saMkSipta kathA (vana. 14 adhyaay)| isakA dvArakAjanmakAlika mahotsavameM upasthita hue the (Adi0 122 / para AkramaNa, sAmba, pradyumna Adike sAtha yuddha tathA 56) / zrIkRSNadvArA vadha honekI vistRta kathA (vana0 adhyAya zAlisUrya-kurukSetrakI sImAke antargata sthita eka tIrtha, 15 se 22 tk)| bhISmase AjJA lekara AyI huI ambAkA isake dvArA parityAga ( udyoga. 175 / jo zAlihotrakA sthAna hai| yahA~ snAnase sahasra godAnakA 24) / (2) vyuSitAzvapatnI bhadrAne apane mRta phala milatA hai (vana0 83 / 107) / patike zavake sAtha zayana karake tIna zAlva' aura cAra zAlihotra-eka muni, jinake AzramameM vyAsajI Thahare the| 'madra' utpanna kiye the (yahA~ 'zAlva' aura 'madra' kA inake Azramake pAsa eka sarovara tathA pavitra vRkSa thaa| artha hai una-una dezoMke zAsaka ) (Adi. 120 / vaha vRkSa sardI, garmI tathA varSAko acchI taraha sahane 32-36) / zAlvadezake loga jarAsaMdhake Darase vAlA thaa| vahA~ kevala jala pI lenese bhUkha-pyAsa dUra ho dakSiNa dizAko bhAga gaye the| (sbhaa014| 26) / jAtI thii| usa sarovara aura vRkSakA nirmANa zAlihotra prAcInakAlameM zAlvadezapara dhumatsena nAmaka eka dharmAtmA munine apanI tapasyAdvArA kiyA thA (Adi0154 / 15 ke kSatriya nareza zAsana karate the (jinake putra satyavAnkA bAda dA. pATha, pRSTha 463) / inake AzramameM hiDimbA sAvitrIke sAtha vivAha huA yA)(vana. 294 / ke sAtha pANDavokA Agamana / inake dvArA bhUkhase pIr3ita .) / kauravasenAke saMrakSakoMmeM zAlvadezake yoddhAoMkA hue pANDavoMko bhojana-dAna ( Adi0154 / 18 ke bhI nAma AyA hai (udyoga. 160 / 102-103) / bAda dA0 pATha, pRSTha 464) / ye azvavidyAke AcArya zAlva eka bhAratIya janapada hai (bhISma0 5 / 39) / the aura ghor3oMkI jAti tathA unake viSayakI tAttvika zAlva yoddhAoMne arjunapara AkramaNa kiyA thA (bhISmaH bAteM jAnate the (vana. 71 / 27) / inakA zAli 117 / 34-35) / pANDavapakSIya zAlvadezIya yoddhAoMsUrya nAmase prasiddha eka tIrtha hai, jahA~ snAna karanese ne droNAcAryapara AkramaNa kiyA thA (droNa. 154 / sahasra godAnakA phala milatA hai ( vana. 83 / 10-11) / zAlva Adi dezoke bar3abhAgI manuSya 107) / sanAtana dharmako jAnate haiM (krnn045| 14-15) / zAlakinI-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka tIrtha, jahA~ (3) pANDavapakSakA eka yoddhA, jise kauravapakSIya jAkara dazAzvamedha tIrthameM snAna karanese manuSya dasa bhImarathane mArA thA ( yaha bhImaratha dhRtarASTraputrase bhinna azvamedha yajJoMkA phala pAtA hai (vana0 83 / 13) / thA) (droNa0 25 / 26) / (4) eka mleccha. zAlmali-somavaMzI mahArAja kuruke pautra tathA ( azvavAn ) goMkA rAjA, jisane pANDavoMkI vizAla senAkA sAmanA For Private And Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAlvaseni ( 347 ) zikhaNDI karane ke liye usapara AkramaNa kiyA thA (zalya. 2. / 1) / isakA hAthI parvatake samAna vizAlakAya, madakI dhArA bahAnevAlA, madonmatta tathA airAvatake samAna zaktizAlI thaa| vaha mahAbhadra nAmaka gajarAjake kulameM utpanna huA thA / dhRtarASTraputra duryodhanane sadA hI usakA Adara kiyA thA / gajazAstrake zAtA puruSoMne use acchI taraha sajAyA thA / vaha yuddhake avasaroMpara sadA hI savArIke upayogameM lAyA jAtA thA (zalya. 20 / 2-3) usa hAthIpara ArUr3ha hue rAjA zAlvakA pANDavopara AkramaNa aura apane parAkramase pANDavasenAko khdedd'naa| isake hAthIkA dhRSTadyumnapara AkramaNa karake unake rathako ghor3oM aura sArathisahita kucala DAlanA tathA dhRSTadyumnadvArA usa gajarAjakA vadha aura sAtyakidvArA zAlvake sirakA uccheda (zalya0 20 / 4-26) / zAlvaseni-eka dakSiNa bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 61) / zAlvAyana-eka prAcIna rAjA, jo jarAsaMdhake bhayase apane bhAiyoM tathA sevakoMke sAtha dakSiNa dizAko bhAga gayA thA (sabhA014 / 27) / zAlveya ( zAlveyaka)-zAlvadeza tathA vahA~ke nivAsI (vana0 264 // 6, virATa. 30 / 2, udyoga. 54 / 18 udyoga0 163 / 10) / ziMzumA-gAndhArarAjakI putrI, isakA dUsarA nAma sukedhI bhI thA / bhagavAn zrIkRSNakI rAnI (sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 820) / ( vizeSa dekhiye sukezI) zikSaka-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 76) / zikhaNDa-chatraka (bhui~phor3a), jo vRtrAsurake raktase utpanna huA hai| yaha brAhmaNa, kSatriya tathA vaizyoMke liye abhakSya hai (zAnti. 202 / 60) / zikhaNDinI-rAjA drupadakI kanyA, jo Age calakara puruSarUpameM pariNata ho gayI thii| puruSarUpameM isakA nAma 'zikhaNDI' thA ( udyoga0 188 / 4-14; udyoga 191 / ) / ( vizeSa dekhiye zikhaNDI) zikhaNDI-rAjA drupadakA putra, jo pahale zikhaNDinI nAmavAlI kanyAke rUpameM utpanna hokara pIche putrarUpameM pariNata ho gayA thaa| sthUNAkarNa nAmaka yakSane isakA priya karanekI icchAse ise puruSa banA diyA thA ( Adi. 13 / 125) / yaha rAkSasake aMzase utpanna huA thA (aadi067| 126) / upaplavya nagarameM abhimanyuke vivAhotsavameM sammilita huA thA (viraatt072|17)| isane ulUkako duryodhanake saMdezakA uttara diyA thA ( uNega. 163 / 43-45) / isakA drupadake yahA~ unakI manasvinI rAnIke garbhase putrIrUpameM janma / mAtA-pitA dvArA isake putrIbhAvako chipAkara putra honekI ghoSaNA tathA isake putrocita saMskAroMkA sampAdana (udyoga. 188 / 9--19) / ise lekhana aura zilpakalAkI zikSAkA prApta honA / mAtA-pitAkA paraspara salAha karake isakA dazArNarAjakI kanyAke sAtha vivAha kara denA (udyoga0 189 / 1-13) / dazArNarAjakI kanyAka zikhaNDIke strItvakA patA laganepara apanIdhAryoM aura sakhiyoMko isakI sUcanA denA aura dhAryoMkA dazArNarAjataka yaha samAcAra pahu~cAnA / dazArNarAjakA kupita honA / zikhaNDIkA rAjakulameM puruSakI bhA~ti ghUmanA-phiranA tathA dazArNarAjakA dUta bhejakara kanyAko putra batAkara dhokhA deneke aparAdha drupadako jar3amUlasahita ukhAr3a pheMkanekI dhamakI denA (udyoga. 189 / 15-23 ) / hiraNyavarmA ke bhayase ghabarAye hue drupadakA apanI mahArAnIse saMkaTase bacanekA upAya pUchanA / drupadapatnIkA kanyAko putra ghoSita karanekA uddezya batAnA / rAjAke dvArA nagarakI rakSAkI vyavasthA aura devArAdhana / zikhaNDIkA vanameM prANa tyAga denekI icchAse vanameM jAnA, sthUNAkarNa yakSake bhavanameM tapasyA karanA, yakSakA ise vara mA~ganeke liye prerita karanA tathA zikhaNDinIkA apane mAtA-pitApara Aye hue saMkaTake nivAraNake liye puruSarUpameM pariNata ho jAneke liye icchA prakaTa karanA ( udyoga. 191 adhyaay)| sthUNAkarNakA punaH lauTAnekI zartapara kucha kAlake liye ise apanA puruSatva pradAna karanA / zikhaNDIkA nagarameM Akara pitA tathA rAjA hiraNyavarmAko apane puruSatvakA vizvAsa dilAkara saMtuSTa karanA (udyoga0 192 / 1-32) / zikhaNDIkA puruSatva lauTAneke liye yakSake pAsa jAnA aura yakSakA apaneko strIrUpameM hI rahanekA zApa prApta huA batAkara ise lauTA denA (udyoga. 192 / 53-57) / droNAcAryase astrazikSAkI prApti ( udyoga. 192 / 60-61) / prathama dinake saMgrAmameM azvatthAmAke sAtha dvandvayuddha (bhISmaH 45 / 46-48) / droNAcAryake bhayase isakA yuddhase haTa jAnA (bhiissm069|31)| azvatthAmAke sAtha yuddha aura unase parAjita honA (bhISma082 / 26-30) / zalyake astrako divyAstradvArA vidIrNa karanA (bhISma 85 / 29-30) / bhISmako uttara denA aura unako mAraneke liye prayatna karanA (bhISma. 100 / 45-50) / arjunake protsAhanase isakA bhISmapara AkramaNa (bhISma 1101-3) / bhISmapara dhAvA (bhISma0 114 / 40) / arjunake protsAhanase bhISmapara AkramaNa (bhISma For Private And Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zikhAvarta ( 348 ) zivi - 117 / 1-7) / arjunase surakSita hokara bhISmapara dhAvA apaneko milanevAle puNyalokoMke viSayameM pUchanA karanA (bhISma. 118 / 43) / bhISmapara prahAra yayAtikA uttara denaa| inakA yayAtiko apane (bhISma 119 / 43-44) / dhRtarASTradvArA isakI puNyaloka denA aura unakA asvIkAra karanA (Adi. voratAkA varNana (dronn.10| 45-46) / bhUrizravAke 93 / 6-9) / aSTaka Adi rAjarSiyoMke sAtha inakA sAtha isakA yuddha (droNa014 / 43-45) / isake svargalokako gamana (aadi093|16 ke bAda daa0paatth)| rathake ghor3oMkA varNana (droNa 23 / 19-20) / svargake mArgameM aSTakake pUchanepara yayAtidvArA inakI zreSThatA vikarNake sAtha yuddha (droNa 25 / 36-30) / tathA inake dAnakI mahimAkA varNana (Adi. 93 / 18bAhIkake sAtha yuddha (droNa. 96 / 7-10) / 19) / ye yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA kRtavarmAke sAtha yuddha aura usake dvArA isakI parAjaya karate haiM (sabhA0 8 / 10) / nAradajIdvArA mahotrake (droNa. 114 / 82-9.) / kRpAcAryadvArA parAjaya mArga rokanepara inakI zreSThatAkA varNana (vana0 194 / (droNa. 169 / 22-32) / kRtavarmA ke sAtha yuddha meM 5) / inakI zreSThatAkI parIkSAke liye devatAoMkI mantraNA isakA mUrchita honA ( karNa0 26 / 26-37) / / (vana0 197 / / ) / inakI zaraNAgatarakSAke viSayameM kRpAcAryase parAjita hokara bhAganA (krnn0541-23)| bAjarUpadhArI indrase vArtA (vana0 197 / 11-19) / karNadvArA isakI parAjaya (krnn0617-23)| prabhadrakoMkI inakA apane zarIrakA mAMsa kATakara bAjake liye tarAjUke senA sAtha lekara isakA kRtavarmA aura mahArathI kRpAcAryake palar3epara rakhanA aura pUrA na par3anepara svayaM bhI usapara car3ha sAtha yuddha (shly015|7)| droNaputra azvatthAmAko Age jAnA (vana0 197 / 21-23) / kapotarUpadhArI bar3hanese rokanA (shly16|6)| azvatthAmAdvArA agnidArA inheM vara-pradAna (vana0197 / 26-28) / isakA vadha (sauptik.8|65)| devarSi nAradadvArA inakI mahattAkA pratipAdana / brAhmaNake mahAbhAratameM Aye hue zikhaNDIke nAma-bhISmahantA, liye inake dvArA apane putrake vadhakA vRttAnta (vana. bhISmanihantA, zikhaNDinI, draupadeya, drupadAtmaja, pAJcAlyA 198 adhyaay)| virATanagarameM goharaNake samaya kRpAcArya yAjJaseni aadi| aura arjunakA yuddha dekhane ke liye indra ke sAtha vimAnapara baiThakara Aye the (virATa0 56 / 9.10) / ye yayAtizikhAvarta-eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM Akara unakI kI putrI mAdhavIke garbhase uzInaranarezadvArA utpanna hue sevAmeM upasthita hotA hai (sbhaa010|17)| the ( udyoga0 118 / --20) / inakA yayAtiko zikhAvAna-eka RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate the apanA puNyaphala denA (udyoga. 122 / 8-11) / (sabhA0 4 / 14) / inheM bhAratavarSa bahuta hI priya rahA hai (bhISma. 9 / - zikhI-kazyapakulameM utpanna eka nAga (udyog0103|12)| 1) / saMjayako samajhAte samaya nAradajIdvArA inake yajJa zitikaNTha-eka nAga, jo balarAmajIke paramadhAma-gamanake aura dAnakI mahattAkA varNana (droNa0 58 adhyaay)| samaya unake svAgatameM AyA thA (mausala. 416) / zrIkRSNadvArA nArada-suMjaya-saMvAdake ullekhapUrvaka inake dAnazitikeza-skandakA eka sainika (shly045| 61) / yajJakA varNana (zAnti0 29 / 39-44) / yaduvaMziyoM se inheM khagakI prApti (zAnti0 166 / 80) / inakA zini-devamIDhake vaMzaja eka pradhAna yAdava / inhoMne akele brAhmaNake liye apane aurasa putrakA dAna tathA usase inheM hI samasta rAjAoMko parAsta karake vasudevake liye devakI- svargakI prApti (zAnti. 234 / 19; anu0 137 / ko jItA thA (droNa. 144 / 6-10) / inakA ) / agastyajIke kamalokI corI honepara zapatha khAnA somadattake sAtha yuddha / unheM paTakakara lAta mAranA tathA (anu0 94 / 26) / inake dvArA mAMsabhakSaNa-niSedha unakI cuTiyA pakar3anA (droNa. 144 / 12-13) / (anu0 115 / 6.) / (3) eka deza tathA vahA~ke zipiviSTa-bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma / isakI vyAkhyA nivAsI / mahArAja zAntanukI mAtA sunandA yahIMkI (zAnti0 342 / 7.) / rAjakumArI thIM (bhAdi0 95 / 44 ) / yudhiSThirake zibi-(1) eka daitya, jo hiraNyakazipukA putra thA zvazura govAsana yahIMke rAjA the (Adi. 95 / 76) / ( Adi. 65 / 18) / yaha druma nAmaka rAjAke isa dezako pazcima-digvijayake avasarapara nakulane jItA rUpameM pRthvIpara utpanna huA thA ( aadi067|8)| thA (sabhA0 32.) / yahA~ke nivAsI rAjA yudhiSThirake (2) eka prAcIna rAjarSi, jinakA saMga prApta karake yayAti rAjasUyayazameM bheMTa lekara Aye the (sabhA0 52 / 14) / vargako gaye the (Adi. 86 / 6) / inakA yayAtise isa dezake rAjA uzInara the (vn013|21)| For Private And Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zirISaka yaha deza kisI samaya jayadrathake adhikArameM thA ( vana0 267 / 11 ) / arjunane jayadrathake sAtha Aye hue zivideza ke sainikoMkA saMhAra kara DAlA ( vana0 271 / 28 ) / isa dezake mahArathI apanI senAke sAtha duryodhanakI sahAyatA meM the ( udyoga0 195 / 7-8 ) / zividezako kabhI karNane jItA thA ( droNa0 91 / 38-40) / isa deza ke loga pahale kama samajhavAle hote the ( karNa0 45 / 34-35) / ( 4 ) uzInara deza yA kulameM utpanna eka rAjA, jo draupadIke svayaMvara meM AyA thA ( Adi 0 185 / 16 ) | yaha pANDavapakSakA eka yoddhA thA aura droNAcArya ke sAtha lar3A thA ( droNa0 8 / 25 ) / droNAcAryadvArA isakA vadha ( droNa0 155 / 19 ) | ( 5 ) bhUtapUrva pA~ca indroMmeMse eka, jo parvatakI kandarAmai avaruddha the; ina sabako mAnavaloka meM janma leneke liye bhagavAn zivakA Adeza (Adi0 196 / 19 - 30 ) / zirISaka- eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga0 103 | 14 ) / zirISI - vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu0 4 / 59 ) / ( 349 ) zilAyUpa - vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu0 4 / 54 ) / zilI - takSaka- kula meM utpanna eka nAga, jo janamejayake yajJameM * jala marA thA (Adi0 57 / 9 ) / ziva - (1) saccidAnandaghana paramAtmA, jo 'IzAna' kahe gaye haiM / ye hI trideva brahmA, viSNu aura ziva haiM ( Adi 0 1 / 22 ) / brAhmakalpake AdimeM jo mahAn divya aNDa prakaTa huA thA, jisameM satyasvarUpa, jyotirmaya sanAtana brahma antaryAmIrUpase praviSTa huA hai, usase brahmA tathA sthANu nAmavAle zivakA bhI prAdurbhAva huA hai ( Adi 0 1 / 30-32 ) / inhoMne brahmAjIkI prArthanAse trilokIkI rakSA ke liye kAlakUTa nAmaka viSako kaNThameM dhAraNa kara liyA, tabhIse ye kaNTha meM nIla cihnake kAraNa 'nIlakaNTha' kahalAne lage ( Adi0 18 / 41-43 ) / sthANu nAma se ye hI parama tejasvI gyAraha rudroMke pitA haiM ( Adi0 66 / 1 ) | azvatthAmA inake aMzase utpanna huA thA ( Adi0 67 / 72-73) / inhoMne gAndhArIko sau putra honekA varadAna diyA thA ( Adi0 109 / 10) / inhoMne eka tapasvinI RSikanyAko pA~ca pati prApta honekA vara diyA thA, jo dUsare janmameM draupadI huI thI ( Adi0 168 / 6-15 ) / inake dvArA pA~ca indroMkA himAlayakI guphArme avarodha aura unheM manuSyaloka meM pANDavoMke rUpameM janma leneke liye Adeza (Adi0 196 / 16--30 ) | tilottamAke rUpako dekhane ke liye ziva inake caturmukha hone kI utprekSA (Adi0 210 / 22 - 28 ) / inake dvArA prabhaJjanako usake kulameM eka-eka saMtAna honekA varadAna ( Adi0 214 | 20-21 ) / bAraha varSo nirantara agnimeM Ahuti deneke liye inakA zvetakiko Adeza ( Adi0 222 / 41-48 ) / inakI brAhmaNase yajJa karAneke liye rAjA zvetakiko sAmagrI juTAne kI AjJA ( Adi0 222 / 51-53 ) / unake yajJakA sampAdana karane ke liye inakA durvAsAko Adeza ( Adi 0 222 / 57-58 ) / eka hajAra yuga bItane para vindusarapara yajJa karate haiM ( sabhA0 3 / 15 ) / ye pArvatIdevI tathA apane gaNoMke sAtha kuberakI sabhA meM virAjamAna hote haiM ( sabhA0 10 / 21-24 ) / jarAsaMdhane ugra tapasyA ke dvArA inakI ArAdhanA karake eka vizeSa prakArakI zakti prApta kara lI thI, isIse saba rAjA usameM parAsta ho gaye the (sabhA0 14 / 64-65) / bANAsurako inakA vrdaan| inake dvArA bANAsurakI rAjadhAnIkI rakSA tathA bANAsurakI rakSAke liye inakA zrIkRSNake sAtha bhayAnaka yuddha ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 821-823) / ye bhagavAn zrIharike lalATase prakaTa hue the ( vana0 12 / 40 ) / arjunakI umra tapasyA ke viSaya maharSiyoMkA pinAkapANi mahAdevajI ke sAtha vArtAlApa aura inakA unheM AzvAsana dekara vidA karanA vana0 38 | 28-35 ) / inakA kirAtaveSa dhAraNa karake dhanuSa-bANa le nAnA veSadhArI bhUtoM, sahasroM striyoM aura bhagavatI umAke sAtha vanameM arjunake samIpa jAnA aura unheM mArane kI ghAtameM lage hue mUka nAmaka vArAharUpadhArI dAnavako arjunake sAtha hI bANa mAranA / phira arjunake sAtha inakA vivAda aura yuddha | inapara arjunake bANoMkA viphala honA / inake sAtha unakA mallayuddha | parAjita hue arjunakA bhagavAn zivakI zaraNameM jAkara inakI pArthiva mUrtikA pUjana karanA aura apanI car3hAyI huI mAlAko kirAta ke sirapara vidyamAna dekha inheM pahacAnakara arjunakA inake caraNoM meM par3a jAnA / bhagavAn zivakA saMtuSTa hokara unheM pAzupatAstra deneke liye kahanA / arjunadvArA inakA stavana / inakA arjunako hRdayase lagAnA aura unheM varadAna dekara pAzupatAstra ke dhAraNa aura prayogakA niyama batAte hue unheM usa astrakA upadeza denA / usa prajvalita astrakA arjuna ke pArzvabhAgameM sthita dikhAyI denA / inake sparzase arjunake azubhakA naSTa honA tathA arjunako svargaloka meM jAnekI AjJA de unheM unake asna gANDIva Adiko lauTAkara umAsahita bhagavAn zivakA AkAzamArga se prasthAna (vana0 adhyAya 39 se 40 taka ) / inakA maGkaNaka munikA nRtya rokaneke liye Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ziva ( 350 ) ziva apanI aMgulIse bhasma prakaTa karanA ( vana0 83 / 117-125) / inake dvArA maGkaNakako varadAna (vana0 83 / 132-134) / inake dvArA rAjA sagarako saMtAna prApti ke liye varadAna (vana0 106 / 15.16) / inakA rAjA bhagIrathako vara denA (vana0109 / 1-2) / gaGgAko sirapara ghAraNa karanA (vana. 109 / 9) / inake vIryase mijikAmijika nAmaka jor3ekI utpatti (vana0 231 / 10) / inakI bhadravaTa yAtrA (vana. 231 / 14-54 ) / devAsurasaMgrAmameM mahiSAsurake vadhake liye inakA skandako yAda karanA (vana0 23 / 90) / inake dvArA jayadrathako varapradAna (vana0 272 / 28) / inake dvArA narasakhA nArAyaNakI mahimAkA varNana (vana0 272 / 31-77) / inakA bhISmake vadhake liye ambAko varadAna denA (udyoga 18712-15) / inakA drupadako eka kanyA utpanna honekA vara denA (udyoga0 188 / 4-5) / bhagavAn ziva meruparvatapara umAke sAtha rahate haiN| ye eka lAkha varSAtaka gaGgAjIko apane sirapara hI dhAraNa kiye rahe (bhiissm06|25-31)| zAkadvIpameM inakI ArAdhanA kI jAtI hai ( bhISmA 15 / 28 ) / kupita brahmAko zAnta karaneke liye inakA unake pAsa jAnA ( droNa. 52 / 43 ) / krodha zAnta karaneke liye brahmAse inakI prArthanA aura ina donoMkA paraspara vArtAlApa (droNa. 53 / 1-14) / puNyajanodvArA pRthvIdohanake samaya ye bachar3A bane the (droNa. 69 / 24) / inakA nara-nArAyaNasvarUpa zrIkRSNa aura arjunakA svAgata karanA aura unako abhISTa vara deneko kahanA ( arjunakA svapna ) (droNa0 80 / 51-52) / arjunako pAzupatAstrakA dAna (arjunakA svapna ) (droNa0 81 / 21. 22) / brahmAsahita devatAoMkI prArthanApara prasanna hokara indrako kavaca pradAna karanA (droNa0 94 / 31-63) / somadattako putra honekA vara denA aura apaneko zrIkRSNase bhinna batAnA (droNa0 144 / 16-18) / nArAyaNadvArA bhagavAn zivakI ArAdhanA, stuti aura inase varaprAptikI kathA (droNa. 201 / 56-96) / vyAsajIkA arjunako bhagavAn zivakI mahimA batAnA aura tripura-vadhake samaya unake ratha Adi sAmagrIkA ullekha karanA (droNa. 202 adhyaay)| tripurA~se bhayabhIta devatAoMko abhayadAna denA (karNa0 33 / 61) / devatAoMkA AdhA bala lekara tripura-vadhake liye udyata honA (krnn034|14)| inake vicitra ratha AdikA varNana (karNa0 34 / 16-57) / inake dvArA vRSabhake khurokA cIrA jAnA aura ghor3oMkA stana kATanA (karNa0 34 / 105) / inake dvArA tripuroMkA vadha (krnn054|114)| inakA parazurAmako varadAna denA (karNa0 34 / 145-147) / karNa aura arjunake dvairatha yuddha, indrake pUchanepara arjunakI vijaya batalAnA (karNa08769-85) / maGkaNaka munipara kRpA (zalya038 / 52-58) / skandako pArSadarUpameM eka mahAn asura pradAna karanA (shly045| 26) / skandako patAkA aura asura-senA denA (zalya. 46 / 46-48) / arundhatIkI parIkSA lenA aura unheM vara denA (zalya048 / 38-54) rAtameM AkramaNa karate hue azvatthAmAke astroko nigala jAnA (sauptika. 1-1.) / azvatthAmAke AtmasamarpaNase prasanna hokara usake zarIrameM praveza karanA aura use eka khaDga pradAna karanA (sauptik07|66)| inakA kupita hokara apane liGgako kATa DAlanA (sauptik017| 21) / inake kopase devatA yajJa aura jagatkI duravasthA (sauptik.18|4-19)| inakI kRpAse sabakA svastha honA (sauptika. 18 / 20--23)|ye gajAsurake carmako vastrakI bhA~ti dhAraNa karate haiN| sarvasvasamarpaNa nAmaka yajJameM apane-Apako bhI homakara devatAoMke bhI devatA ho gaye haiM (shaanti020|12)| parazurAmajIne inase aneka prakArake astra aura atyanta tejasvI kuThAra prApta kiye the (zAnti0 49 / 3) / inhoMne brahmAjIke daNDanIti-zAstrako sabase pahale svayaM hI grahaNa karake saMkSipta kiyA / inase indrane usako grahaNa kiyA (zAnti0 59 / 80-82) / eka mare hue brAhmaNabAlakako jIvana tathA gIdha evaM gIdar3ako bhI bhUkha miTanekA vara denA (zAnti. 153 / 114-15) / brahmAse khaDna prApta karake dAnavoMko parAsta karanA (zAnti016 / 54-63) / phira bhagavAn zivakA use bhagavAn viSNuke hAyameM denA (zAnti. 166 / 66) / kupita hue brahmAjIke krodhako zAnta karanA (zAnti. 257 / 6-12) / vRtrAsurako mAraneke liye indrako protsAhana aura apane aMzase unameM praveza karanA (zAnti0 281 / 34-38) / dakSa-yajJake viSayameM pArvatIjIse vArtAlApa aura dakSa-yazakA nAza ( zAnti. 283 / 23-44 ) / pArvatIko sAntvanA denA (zAnti. 284 / 24-28) / apane zarIrase vIrabhadrako prakaTa karanA (zAnti0 284 / 29) / dakSake zaraNAgata honepara havanakuNDase prakaTa ho unapara kRpA karanA (zAnti. 285 / 58-60) / sahasranAmadvArA dakSake stuti karanepara unako varadAna dekara antardhAna honA (zAnti0 284 / 182-19.) / For Private And Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ziva ( 351 ) zizupAla uzanApara inakA kopa karanA aura unheM ziznadvArase bAhara mahAyogI, maheza, mahezvara, mahiSaghna, makhana, mIDhvA, nikAlanA ( zAnti. 289 / 14-34 ) / mRgavyAdha, munIndra, nandIzvara, nizAcarapati, nIlagrIva zukrAcAryako abhayadAna denA (zAnti0 289 / 36) / nIlakaNTha, nIlalohita, pazubhartA, pazupati, pinAkadhUkA AsurabhAvako naSTa karanA (zAnti. 294 / 16-17) / pinAkagoptA, pinAkahasta, pinAkapANi, pinAkI, piGgala, vyAsajIko putra prApti ke liye vara denA (zAnti0 323 / prajApatimakhaghna, rudra, RSabhaketu, sarva, sarvayogezvarezvara, 27-29 ) / vyAsaputra zukadevakA upanayana-saMskAra sthANa, trizUlahasta, trizUlapANi, trilocana, trinayana, karanA (zAnti. 324 / 19) / putrazokameM vyAkula trinetra, tripuraghAtI, tripuraghna, tripurahartA, tripuramardana, vyAsajIko samajhAnA (zAnti. 333 / 34-30) / tripuranAzana, tripurAntaka, tripurAntakara, tripurArdana nArAyaNake sAtha yuddha karanA (zAnti0 342 / 110- tripuravighna, vyakSa, tryambaka, ugra, ugreza, umApati, 116) / vaijayanta parvatapara brahAse paramapuruSake viSayameM vizAlAkSa, vilohita, virUpAkSa, vRSabhadhvaja, vRSabhAGka inakA prazna (zAnti0 350 / 23-24) / zivake vRSabhavAhana, vRSadhvaja, vRSaketana, vRSAGka, vRSavAhana, yAmya, mAhAtmyakA vizeSa varNana (anu0 14 adhyaay)| taNDi yati, yogezvara Adi / (2) eka agni, jo zaktikI muniko vara pradAna karanA (anu0 16 / 69-71) / ArAdhanAmeM lage rahate haiN| ye samasta duHkhAtura manuSyoMkA inake sahasranAmakA varNana (anu. 17 adhyaay)| ziva (kalyANa) karate haiN| isIse inheM ziva kahate haiM dakSane inako eka vRSabha pradAna kiyA, jo inakA vAhana (vana0 221 / 2) / aura dhvaja haA (anu. 77 / 20-28) / varuNa- zivA-1) anila nAmaka vasukI bhAryA / inake do rUpase inake yazakA varNana ( anu. 85 / 88 putra the-manojava tathA avijJAtagati (Adi066 / 16) / inake dharmasambandhI rahasyakA varNana (anu. 25) / (2) aGgirAkI bhAryA jo zIla, rUpa aura 133 adhyaay)| tIsarA netra prakaTa karake himAlayako sadgaNoMse sampanna thIM (vana0 225 / / ) / (3) dagdha karake punaH use prakRtistha karanA (anu. 150 / bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala yahA~ke nivAsI pIte haiM 33-30) / pArvatIjIke sAtha saMvAda (anu0 140 / (bhISma0 9 / 25) / ke bAdase anu0 145 adhyaaytk)| pArvatIjIsa poTeTa-eka tIrtha, jahA~ sarasvatIkA darzana hotA hai| strI-dharmakA varNana karaneke liye kahanA ( anu0 146 / usameM snAna karake manuSya sahastra godAnakA phala pAtA hai 2-12) / inake dvArA zrIkRSNakI vaMzaparamparA tathA (vana0 82 / 112-113) / mAhAtmyakA kathana ( anu0 147 adhyAya) / inake dvArA dakSa-yaza-vidhvaMsa (anu0 160 / 11--24) / zizira-somanAmaka vamudvArA manoharAke garbhase utpanna cAra putroM se eka / zeSa tInake nAma haiM-varcA, prANa aura inakA tripuroko dagdha karanA (anu0 160 / 25-- 31) / pA~ca zikhAvAle bAlakakA rUpa dhAraNa karake ramaNa ( Adi0 66 / 22) / inakA pArvatIkI godameM AnA (anu0 160 / 32) / zizu-bhagavAn skandakI kRpAse saptamAtRkAoMke putra, jo ye mujavAn nAmaka parvatapara sadA tapasyA karate haiM adbhuta parAkramI, atyanta dAruNa aura bhayaGkara the| inakI ( Azva0 8 / ) / inako nAmamayI stuti (Azva. A~kheM raktavarNakI thiiN| mAtRkAoMsahita inheM 'vIrASTaka' 6 / 12-32) / kahA jAtA hai (vana0 228 / 11-12) / mahAbhAratameM Aye hue zivake nAma-ajA ambikAbhartA, zizupAla-cedidezakA eka prasiddha rAjA, jisake rUpameM anaGgAGgahara, ananta, andhakaghAtI, andhakanipAtI, hiraNyakazipu daitya hI isa bhUtalapara utpanna huA thA atharvA, bahurUpa, bhagana, bhava, bhavana, bhIma, zaGkara (Adi.67 / 5) / draupadIke svayaMvarameM isakA zarva, zipikaNTha, zmazAnavAsI, zrIkaNTha, zukra, shuulbhRt| Agamana ( Adi0 185 / 23) / yaha damaghoSakA putra zUladhara, zUladhUka, zUlahasta, zUlAGka, zUlapANi, zUlI, thA / draupadI svayaMvarameM dhanuSapara hAtha lagAte hI yaha dakSakatuhara, dhanvI, dhruva, dhUrjaTi, digvAsA, divyagovRSabha- ghuTanoMke bala pRthvIpara gira par3A thA ( Adi0 106 / dhvaja, ekAkSa, gaNAdhyakSa, gaNeza, gaurIza, gaurIhRdaya- 25) / yaha kaliGgarAjakI kanyAke svayaMvarameM bhI gayA thA vallabha, girIza, giriza, govRSAGka, govRSadhvaja, govRSo- (shaanti.1|6)| yudhiSThirake mayanirmita sabhAbhavanameM ttamavAhana, hara, iryakSa, jaTAdhara, jaTila, jaTI, kAmAGga- yaha bhI virAjamAna hotA thA (sabhA0 4 / 29) / nAza, kapAlI, kApAli, kapardI khaTavAnadhArI, kRttivAsA, yaha jarAsaMdhakA Azraya lekara usakA pradhAna senApati ho kumArapitA, lalATAkSa, lelihAna, mahAdeva, mahAgaNapati, gayA thA (sabhA. 14 / 10-11) / bhImasena apanI PICIGG For Private And Personal Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zizupAlavadhaparva ( 352 ) zukadeva digvijayayAtrAmeM isake dvArA sammAnita hue the (sabhA0 29 / 11-12) / yaha yudhiSThirake rAjasUya yajJameM AyA thA ( sabhA0 34 / 14) / rAjasUya yazameM agrapUjAke samaya zrIkRSNake prati isake AkSepapUrNa vacana (sabhA0 37 adhyaay)| yudhiSThirakA ise samajhAnA aura bhISmakA AkSapokA uttara denA (sbhaa038|1-29)| zrIkRSNakI agrapUjAke kAraNa rAjasUya yajJameM upadrava macAneke liye isakA prayatna (sabhA0 39 / 11-12) / isake dvArA bhISmakI nindA (sabhA0 41 adhyaay)| isakI bAtose bhImasenakA kupita honA ( sabhA042 / 1-12) / bhISmajIke dvArA isake janmakAlika vRttAntakA varNana / isake janma samayakI AkAzavANI, isakI mRtyuke nimittakA udghoSa tathA zrIkRSNakI godameM Anepara isakI do bhujAoM tathA eka A~khakA vilIna honA Adi (sabhA0 43 adhyaay)| isakA bhISmako phaTakAranA (sabhA0 44 / 6-32) / zrIkRSNakI anupasthitimeM isake dvArA dvArakAkA dAha (sbhaa045| 7) / isake dvArA vasudevajIke yajJIya azvakA apaharaNa (sabhA0 45 / 1) / isakA babhrakI patnIkA haraNa karanA (sabhA0 45 / 10) / vizAlA-nareza (apane mAmA) kI putrIkA apaharaNa (sbhaa045|11) zrIkRSNadvArA isakA zirazchedana ( vadha)(sabhA0 45 / 25) / paramAtmA zrIkRSNameM isake tejakA samAveza (smaa045| 21-27) / zrIkRSNakA arjunake prati isake vadhakA kAraNa batAnA (droga0 181 / 21.22) / mahAbhAratameM Aye hue zizupAlake nAma-cedya, cedipa, cedipati, cedipuGgava, cedirATa, cedirAja, cedivRSa, zrotazravasa, damaghoSasuta, damaghoSAtmaja Adi / zizupAlavadhaparva-sabhAparvake antargata eka avAntara parva (adhyAya 10 se 45 tk)| zizumAramukhI-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya. 46 / 22) / zizuromA-takSakakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatrameM jala gayA ( Adi0 57 / 10) / zIghrA-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke nivAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 29) / zItapUtanA-bhayaGkara AkAravAlI eka pizAcI, jo mAnavI striyoMke garbhakA haraNa karanevAlI hai (vana0 230 / 28) / zItAzI-zAkadvIpakI eka pavitra jalavAlI nadI (bhISmaH 15 / 32) / zolavAna-eka divya maharSi, jo hastinApura jAte samaya mArgameM zrIkRSNase mile the (udyoga0 83 / 64 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| zaka-(1)zaryAtivaMzaja pRSatake putra, jo apane parAkramase zatruoMko saMtapta karanevAle the| inhoMne sArI pRthvIko jItakara apane adhikArameM kara liyA thA aura azvamedha-jaise sau bar3e-bar3e yajJakA anuSThAna kiyA thA, devatA tathA pitaroMkI ArAdhanA kI thii| tadanantara rAjya tyAgakara ye zatazRGga parvatapara A gaye aura zAka evaM phala mUlakA AhAra karate hue tapasyA karane lge| inhoMne hI zreSTha upakaraNoM tathA zikSAke dvArA pANDavoMkI yogyatA bar3hAyI, inake kRpAprasAdase sabhI pANDava dhanurvedameM pAraMgata ho gaye the| inhoMne arjunako nAnA prakArake astra-zastra pradAna kiye the (Adi. 12331 ke bAda dA. pATha, pRSTha 169) / (2) rAvaNakA mantrI, jo pAnarakA rUpa dhAraNa karake zrIrAmakI senAmeM Anepara vibhISaNadvArA baMdI banA liyA gayA thA (vana0 285 / 52) rAkSasarUpameM prakaTa honera zrIrAmane apanI senAkA darzana karAkara ise mukta kara diyA thA ( bana0 283 / 53) / (3) gAndhArarAja subalakA eka putra zakunikA bhAI, irAvAndvArA isakA vadha (bhISma. 90 / 26-32) / zukadeva-vyAsajIke putra tathA ziSya / vyAsajIne pahale inhIMko mahAbhArata granthakA adhyayana karAyA thA (Adi. 1 / 104) / zukadevajIne gandharva, yakSa tathA rAkSasoMko caudaha lAkha zlokoMse yukta mahAbhAratakI kathA sunAyI thI (aadi.1|06-108 svargA0 5 / 55-56) / inhoMne sampUrNa vedoM tathA mahAbhAratakI bhI inheM zikSA dI thI ( Adi. 13 / 89) / ye yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna hote the (sabhA0 4 / 11) / dharmapAlanase hI inakA hRdaya zuddha huA hai (vn012)| vyAsajIse inake aneka prazna (shaanti0231|9)| zukadevajIke praznake anusAra vyAsajIke dvArA jJAnake sAdhana aura usakI mahimA, yogase paramAtmAkI prApti, karma aura zAnake antara, brahmaprAptike upAya, brahmacarya-Azrama, gArhasthya, vAnaprastha aura saMnyAsa-Azrama, saMnyAsake AcaraNa, paramAtmAkI zreSThatA, usake darzanake upAya, jJAnopadezake pAtrake nirNaya, mahAbhUtAdi tattvoMke vivecana buddhikI zreSThatA, prakRti-puruSa-viveka, zAnake sAdhanA jJAnIke lakSaNa, paramAtma-prAptike sAdhana, saMsAranadI, jJAnase brahmakI prApti, brahmavettAke lakSaNa, zarIrameM pnycbhuutoke kArya aura guNoMkI pahacAna, paramAtmasAkSAtkArake prakAra, kAmavRkSaH use kATakara mokSaprApti, zarIranagara tathA paJcabhUtaH mana aura buddhike guNa AdikA varNana (zAnti0 239 / me 255 adhyaaytk)| For Private And Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zukI ( 353 ) zukrAcArya pitAke Adezase mokSatattvake upadezake liye inakA guruke zukra-eka rAkSasa ( anu0 14 / 214) / pAsa jAnA (zAnti0 321 / 94) / araNi kASThase zukrAcArya-maharSi bhRguke putra, jo asuroMke upAdhyAya the, vyAsajIke vIryadvArA inakI utpattikI carcA ( zAnti0 inakA dUsarA nAma uzanA thA / inake cAra putra hue, 324 / 9-10) zivajIdvArA inakA upanayana saMskAra jo daityoMke purohita the (Adi0 65 / 36 ) / (zAnti. 324 / 19) / pitAkI AjJAse mithilAmeM (kahIM-kahIM inheM bhRgukA pautra bhI kahA gayA hai| ) ye jAnA aura vahA~ svAgata-satkArake bAda inakA dhyAnasthita maharSi bhRguke pautra aura kavike putra the / ye hI graha honA (zAnti0 325 adhyaay)| rAjA jnkdvaaraa| hokara tInoM lokoMke jIvanakI rakSAke liye vRSTi, anAinakA pUjana (zAnti0 326 / 3-5) / inakArAjAko vRSTi, bhaya evaM abhaya utpanna karate haiM / brahmAjIkI apane AgamanakA kAraNa batAnA ( zAnti0 326 / / preraNAse samasta lokoMkA cakkara lagAte rahate haiN| mahA. 10-13) / rAjA janakase jJAna-vijJAnaviSayaka prazna buddhimAn zukra hI yogake AcArya tathA daityoMke guru ( zAnti0 326 / 20-21) / mithilAse lauTakara hue / ye hI bRhaspatike rUpameM prakaTa ho devatAoMke bhI inakA pitAke pAsa AnA (zAnti0 327 / 31) / guru hue (Adi. 66 / 42-43) / daityoMke dvArA vyAsajIkA inheM anadhyAyakA kAraNa batAte hue pravaha inakA purohitake padapara varaNa tathA bRhaspatike sAtha Adi sAta vAyuoMkA paricaya denA (zAnti. inakI spadhoM ( Adi. 76 / 6-7) / inake dvArA 328 / 28-56) / inakA nAradajIse kalyANa-prAmi- mRtasaMjIvanI vidyAke balase mare hue dAnavokA jIvita kA upAya pUchanA (zAnti0 329 / 4) / sUryalokameM jAne- honA (Adi0 76 / 8) / inakI putrIkA nAma kA nizcaya karake nAradajI aura vyAsajIse AjJA mA~ganA devayAnI thA (Adi. 76 / 15) / kacakA dAnava(mAnti0 331 / 19-62) / inakI UrdhagatikA rAja vRSaparvAke nagarameM jAkara zukrAcAryase apaneko ziSyavarNana (kAnti0 132 adhyaay)| inakI parama pada- rUpase grahaNa karaneke liye prArthanA karanA aura inakI prApti (zAnti. 333 / 1-18) / apane pitA vyAsa- sevAmeM rahakara eka sahasra varSataka brahmacaryapAlanake jIse inakA vividha prazna karanA (anu081| 8- liye anumati mA~ganA tathA inakA kacako svAgatapUrvaka 11) / grahaNa karanA (Adi. 76 / 18-19) / inakA kacake mahAbhAratameM Aye hue zukadevajIke nAma-AraNeya, liye cintita huI devayAnIko AzvAsana dekara saMjIvanIaraNIsuta) dvaipAyanAtmaja) vaiyAsaki, vyAsAtmaja Adi / vidyAkA prayoga karake kacako pukAranA aura usa vidyA ke balase kacakA kuttoMke zarIrako vidIrNa karake nikala zukI-tAmrAkI putrI / isane zukoM (totoM) ko utpanna AnA ( Adi0 76 / 31-34 ) / inake dvArA kiyA (Adi0 66 / 56, 59) / kacako dobArA jIvanadAna (Adi076 / 41-42) / zuktimatI-(1) eka nadI, jo rAjA uparicaravasukI tIsarI bAra dAnavoMne kacako mArakara AgameM jalAyA rAjadhAnIke samIpa bahatI thii| kolAhalaparvatane kAma- aura unakI jalI huI lAzakA cUrNa banAkara madirAmeM vaza isa divyarUpadhAriNI nadIkA avarodha kara liyA thaa| milA diyA, phira vahI madirA unhoMne brAhmaNa zukrAparaMtu rAjA uparicaravasuke pAdaprahArase parvatameM darAra par3a cAryako pilA dI (Adi0 76 / 43) / devayAnIkA gayI aura usI mArgase yaha nadI punaH bahane lgii| isake punaH kacako jIvita karaneke liye inase anurodha, garbhase kolAhalaparvatadvArA jur3avIM saMtAna utpanna huI, zukrAcAryakA kacako jilAnese virata honA tathA devajinheM zuktimatIne rAjA uparicaravasuko samarpita kara diyaa| yAnIke prANatyAga karane ke liye udyata honepara inakA rAjAne putrako apanA senApati banAyA aura putrIko, asuroMpara krodha karake saMjIvanI vidyAke dvArA kacako jisakA nAma girikA thA, apanI patnI banA liyA (Adi. pukAranA, kacakA apaneko inake udarameM sthita batAnA 63 / 34-41) / isakI gaNanA bhAratakI pramukha aura inake pUchanepara madirAke sAtha inake peTa meM pahu~canenadiyoMmeM hai (bhISma0 5 / 35) / (2) eka nagarI, kA vRttAnta nivedana karanA / inakA kacako jIvita jo cedinareza dhRSTaketukI rAjadhAnI thI ( vana0 22 / karanese apane vadhakI AzaMkA batAnA / devayAnIkA pitA 50) / aura kaca donoM se kisIke bhI nAzase apanI mRtyu zaktimAn-eka parvata, jise pUrva-digvijayake avasarapara batAnA / taba inakA kacako siddha batAkara unheM bhImasenane jItA thA (sabhA. 30 / 5) / yaha bhArata- saMjIvanI vidyAkA upadeza karanA / kacakA inake peTase parSake sAta kulaparvatomase eka hai (bhIma. ) / nikalakara vidhAke palase punaH ina joSita kara denA ma. nA.45 For Private And Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zukrAcArya ( 354 ) zunaHsakha aura praNAma karake inheM apanA pitA tathA mAtA kAraNa inakA zukra nAma par3anA aura pArvatIjIkA inheM mAnanA tathA kabhI bhI inase droha na karanekI pratijJA apanA putra svIkAra karanA (zAnti0 289 / 32karanA (Adi. 76 / 44-64) / inakA madirA- 35) / inake dvArA mahAdevajIko zApa (zAnti. pAnako brahmahatyAke samAna batalAkara use brAhmaNoM ke liye 342 / 26) / inheM taNDise zivasahasranAmakA upadeza sarvathA niSiddha ghoSita karanA (Adi076 / 67-68) / prApta huA thA aura inhoMne gautamako usakA upadeza devayAnIke prati inake dvArA apane prabhAva kA varNana (Adi0 diyA (anu. 17 / 177) / ye bhRguke sAta putrIma78 / 37-40) zarmiSThAdvArA por3ita huI devayAnIko se eka haiM (anu085 / 129 ) / balike pUchanepara inakA AzvAsana denA, sahanazIlatAkI prazaMsA karate unheM puSpAdi-dAnakA mahattva batAnA (anu0 98 / hae krodhakA vega rokanevAloMko parama zreSTha batalAnA 16-64 ) / ( Adi0 79 / 1-7) / adharmakA phala avazya mahAbhAratameM Aye hue zukrAcAryake nAma-bhArgava prApta hotA hai-ise dRSTAntapUrvaka vRSapavAko samajhAnA bhArgavadAyAda, bhRguzreSTha, bhRgUdaha, bhRgukulodaha, bhRgunandana, (Adi0 80 / 1-6 ) / inake dvArA devayAnIko / ___ bhRgusUnu, kaviputra) kavisuta, kAvya, uzanA Adi / prasanna karaneke liye vRSaparvAko Adeza (aadi08.| zukla-pANDavapakSakA eka pAJcAladezIya yoddhA (dronn023| 9-12) / yayAtike sAtha apane vivAhake liye inase 3 devayAnIkI prArthanA (aadi.813.)| yayAti 59) / karNadvArA isakA ghAyala honA ( karNa056 / apanI putrIko grahaNa karaneke liye kahanA (aadi081| 45) / 3.) / dharma-lopake bhayase bhIta hue yayAtiko inakA zuci-(1) eka rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra AzvAsana denA (Adi. 81 / 33) / devazanIke yamakI upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 14)(2) sAtha vivAha karane evaM zarmiSThAke sAtha dArocita vyavahAra eka vaNika, vyApArIdalakA svAmI, isakI vanameM damayantIna karaneke liye yayAtiko inakI AjJA (Adi se bheMTa aura bAtacIta (vana0 64 / 127-131) / 34-35) / inake dvArA yayAtiko jarAgrasta honekA (3) eka agni, jinameM havAke calanese agniyoMke zApa (Adi0 83 / 3.) / phira unake prArthanA karane paraspara samparka ho jAnepara aSTAkapAla puroDAzadvArA para inakA yayAtiko apanI vRddhAvasthA dUsarese badala Ahuti DAlI jAtI hai (vana0 221 / 24) / (4) sakanekI suvidhA denA ( Adi0 83 / 39) / ye deva vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka (anu0 4 / 54) / rAja indrakI sabhAmeM virAjamAna hote haiM (sbhaa0| (5) maharSi bhRguke putra ( anu0 85 / 128) / 22) / graharUpase brahmAjIko sabhAmeM bhI upasthita hote zacikA-eka apsarA, jisane arjunake janma-mahotsavameM haiM (sbhaa011| 29 ) / ye meruparvatake zikharapara nRtya kiyA thA (Adi. 122 / 62) / daityoM ke sAtha nivAsa karate haiN| sAre ratna aura ratnamaya zucivrata-eka prAcIna rAjA ( Adi0 1 / 236) / parvata inhIM ke adhikAra meM haiM / bhagavAn kubera inhIMse dhanakA zucizravA-bhagavAn zrIkRSNakA nAma / isa nAmakI nirukti caturtha bhAga prApta karake use upayogameM lAte haiM ( bhISma0 (zAnti0 342 / 91) / 6 / 22-23) / ye zarazayyApara par3e hue bhISmajIko dekhane ke liye gaye the (zAnti. 47 / 8) / mahArAja 24 zucismitA-eka apsarA, jo kuberakI sabhAmeM rahakara pRthuke purohita bane the ( zAnti0 59 / 110) / ___ unakI sevA karatI hai (sabhA0 10 / 10) / indrako zreyaHprAptike liye prahlAdake pAsa bhejanA (zAntiH zuNDika-pUrva-bhAratakA eka janapada, jise karNane jItA 124 / 27) / ye vAnaprastha-dharmakA pAlana karake svarga thA (vana0 254 / 8) / ko prApta hue haiM ( zAnti0 244 / 17-18) / zunAzepa-RcIka ( ajIgata ) kA eka mahAtapasvI putra, vRtrAsurase devatAoMdvArA parAjita honepara bhI dukhIna jise rAjA harizcandra ke yajJameM yajJapazu banAkara lAyA gayA honekA kAraNa pUchanA (zAnti. 279 / 15) / thA / vizvAmitrane devatAoMko saMtuSTa karake ise chur3A liyA sanatkumArajIse vRtrAsurako bhagavAn viSNukA mAhAtmya thA, isaliye yaha vizvAmitrake putrabhAvako prApta ho batAne ke liye kahanA (zAnti0 280 / 5) / yogabala gyaa| devatAoMke denese isakA nAma devarAtA huA se kuberake dhanakA apaharaNa karanA (zAnti. 289 / aura yaha vizvAmitrakA jyeSTha putra mAnA gayA (anu. 9) / bhayake kAraNa sUryake udarameM lIna honA (zAnti. 3 / 6-8) / 289 / 19-20) / zivajIke liMgase nirgata honeke zunaHsakha-saMnyAsoke veSameM kutteke sAtha vicaranevAle For Private And Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zunaka ( 355 ) zUrasena indrakA nAma / inakA saptarSiyoMke pAsa jAnA (bhanu0 93 / 59) / kRtyAkA vadha karake saptarSiyoMkI rakSA karanA (anu0 93 / 105 ) / saptarSiyoMke mRNAla curAnA (anu0 93 | 109 ) / saptarSiyoMke sAmane zapatha khAnA (anu0 93 / 132 ) / saptarSiyoMko apanA paricaya denA (anu. 93 / 134-139) / agastyajIke kamalokI corI honepara zapatha khAnA (anu. 94 / 4.) / zunaka-(1) eka maharSi, jo ruke putra the| inakA janma pramadvarAke garbhase huA thaa| zunaka vedoMke pAraGgata vidvAn aura dharmAtmA the| inheM zaunakakA pitAmaha kahA gayA hai (aadi05|10)ye yadhidhirakI sabhA meM virAjate the (sbhaa04|10)| zrIkRSNake dUta banakara hastinApura jAte samaya mArgameM inhoMne unakA abhinandana kiyA thA (udyoga. 83 / 64 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| kahIM kahIM zaunakako zunakakA putra batAyA gayA hai ( anu0 30 / 65) / (2) eka rAjarSi, jo candrahantAnAmaka asurake aMzase utpanna hue the (Adi. 67 / 38) / candratIrthameM inheM paramadhAmakI prApti huI thI (vana0 125 / 18-19 ) / mahArAja hariNAzvase inheM khaGgakI prApti huI aura inhoMne vaha khaDna uzInarako pradAna kiyA thA (zAnti. 166 / 71) / zubhavaktrA-skandakI anucarI eka maatRkaa(shly0467)| zubhAGgada-eka rAjA, jo draupadIke svayaMvarameM padhAre the (Adi. 185 / 22) / zubhAGgI-eka dazAI kulakI kanyA, jo somavaMzI mahArAja kurukI patnI thii| isake garbhase vidUra nAmaka putra utpanna huA thA (Adi0 95 / 39) / zakara-eka deza, jahA~ke rAjA kRtine yudhiSThirako rAjasUya yajJameM saikar3oM gajaratna bheMTa kiye the (sabhA052 / 25) / zadra-cauthe varNa yA jAtike loga, inheM nakulane digvijayake samaya jItakara apane adhIna kara liyA thA (sabhA. 32 / 10) / eka dakSiNa bhAratIya janapadakA bhI yaha nAma hai ( bhISma. 9 / 67 ) / bhagavAnkI zaraNameM jAnese pApayonike jIva tathA zUdra bhI paramagatiko prApta hote haiM ( bhISma0 33 / 32 ) / zUdra janapadake loga duryodhanako Age karake karNake pRSThabhAgameM rahakara dhRtarASTraputroMke sAtha-sAtha yuddhakSetrameM gaye the (droNa. 7 / 15-16) / zunyapAla-dipalokake eka RSi, jo pANDavoMke dUta banakara hastinApurako jAte hue zrIkRSNase mArgameM mile the ( udyoga0 83 / 64 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| ye eka vAnaprasthI RSi the aura vAnaprasthadharmakA pAlana karanese svargako prApta ho gaye (zAnti0 2441 18) / zUra-(1) eka prAcIna nareza (bhAdi0 1 / 232) / (2) mahArAja Ilinake dvArA rathantarIke garbhase utpanna pA~ca putroMmeMse eka / zeSa cArake nAma haiM-duSyanta, bhIma, pravasu aura vasu ( Adi. 94 / 17-18) / (3) sauvIradezakA eka rAjakumAra (vana0 265 / 10) / draupadIharaNake samaya arjunadvArA isakA vadha (vana. 271 / 27) / zUrasena ( zUra )-(1) vasudevajIke pitA / yaduvaMzake eka zreSTha puruSa / inakI putrIkA nAma thA pRthA (Adi. 67 / 129, Adi. 109 / 1) / inake dvArA apanI putrI pRthAkA apane mitra rAjA kuntibhojako goda denA ( Adi0 67 / 131; bhAdi. 109 / 2; Adi. 10 / 3) / ye yaduvaMzI devamIDhake putra the / inake putrakA nAma vasudeva huA (droNa. 144 / 6-7) / kahIM-kahIM inheM citrarathakA putra kahA gayA hai / sambhava hai, devamIDhakA hI dUsarA nAma citraratha' ho (anu0 147 / 29-32 ) / (2)eka janapada aura vahA~ke nivAsI (Adhunika mathurAmaNDala yA vrajamaNDala ) / isa dezake loga jarAsaMdhake bhayase apane bhAiyoM aura sevakoMke sAtha dakSiNa dizAmeM bhAga gayethe (sabhA0 14 / 26-28) / sahadevane dakSiNadigvijayake samaya indraprasthase calakara sabase pahale zUrasenanivAsiyoMpara hI pUrNarUpase vijaya pAyI thI (sabhA033 / 1-2) / isa dezake loga rAjasUya yazameM yudhiSThirake liye bheMTa lAye the (sbhaa052|13)| pANDavaloga pAJcAlase dakSiNa yakRlloma tathA zarasena dezoMke bIcase hokara matsya dezako gaye the ( virATa 5 / 4) / yaha eka bhAratIya janapada hai ( bhiissm01| 29, 52 ) / isa dezake zUravIra sainika apanA zarIra nichAvara karaneko udyata ho vizAla rathasamudAyake dvArA pitAmaha bhISmakI rakSA karate the ( bhISma 18 / 12-14) / isa dezake sainikoMne kRtavarmA aura kAmbojanarezake sAtha Akara arjunako Age bar3hanese rokA thA (droNa. 91 / 37-30) / zUrasenadezIya yoddhAoMne arjunapara bANoMkI varSA kI (droNa. 93 / 2) / sAtyakiko Age bar3hanese rokA thA (dronn.141|9)| yudhiSThirane zUrasenoMkA saMhAra karake bhUtalapara raktoMkI koca macA dI (droNa. 157 / 29) / bhImasenane zUrasena dezake raNadurmada kSatriyoMko kATa-kATakara vahA~kI raNabhUmiko pATa diyA, jisase vahA~ khUnakI kIca maca gayI (droNa0 163 / 4-5) / zUrasenanivAsI yajJa karate haiM (krnn015| 28) / pANDavapakSake zUrasenadezIya For Private And Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zUrasenapura ( 356 ) zeSanAga vIroMke sAtha kRpAcArya, kRtavarmA aura zakunine yuddha kiyA yaha saba dhAtuoMse sampanna evaM vicitra zobhAdhAraNa karanevAlA thA (karNa. 47 / 16-18) / (3) eka rAjA, jo hai| yahA~ siddha aura cAraNa nivAsa karate haiM (bhISma kauravapakSakA sahAyaka thA / yaha bhISmanirmita krauJcavyUhake 6 / 5) / dhRtarASTra ke prati saMjayadvArA isakA vizeSa grIvAbhAgameM duryodhanake sAtha khar3A thA (bhiissm075| 10) / varNana (bhiissm.8|8-9) / sAyaM-prAtaHsmaraNIya zUrasenapura-isIko hI mathurA kahate haiM (sabhA038 / 29 parvatoMmeM bhI isakA nAma hai (anu. 165 / 12) / ke bAda dA0 paatth)| ( vizeSa dekhiye-mathurA) (2) eka prAcIna RSi, jo gAlabake putra the| inhoMne zartake sAtha vRddhakanyAkA pANigrahaNa kiyA thA (zalya. zUrasenI-rAjA pUruke putra pravIrakI patnI, jisake garbhase 52 / 15-10) / eka rAta inake sAtha nivAsa karake manasyu nAmaka putra utpanna huA thA (aadi014|6)| vRddhakanyAke cale jAnepara ye usake rUpakA cintana karate zUrpaNakhA-rAvaNako bahina, zrIrAmane lakSmaNake dvArA isakI hue atyanta dukho ho gaye aura zarIra tyAgakara inhoMne nAka kaTavA dI thI ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 bhI usIke pathakA anusaraNa kiyA (zalya. 52 / 19pATha, pRSTha 794, kAlama 2) / yaha vizravAke dvArA rAkA 24) / ke garbhase utpanna huI thii| isakA sahodara bhAI khara thA (vana0 275 / 8) / khara aura zurpaNakhA ye donoM zRGgavera-kora vyakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake bhAI-bahana tapasyAmeM lage hue rAvaNa Adi bhAiyoMkI sarpasatramai bhasma ho gayA (aadi057|13)| prasanna manase paricaryA evaM rakSA karate the (vana0 275 / zRGgaverapura-eka tIrtha, jahA~ pUrvakAlameM vanavAsake samaya 19) / isakI nAka kaTavAneke kAraNa janasthAnanivAsI dazarathanandana zrIrAmane gaGgAjIko pAra kiyA thA / usa kharakA zrIrAmase vaira ho gayA thA (vana0 277 / 42) / tIrthameM snAna karanese manuSya saba pApoMse mukta ho jAtA hai khara Adi rAkSasoMke mAre jAnepara yaha laMkAmeM apane bhAI (vn.85| 65-66) / ( yahIM niSAdarAja guhakI rAjA rAvaNake pAsa gayI aura usake caraNoM meM gira par3I rAjadhAnI thii| sambhavataH pratApagar3ha jilekA siMgaraurA (vana0 277 / 45-46) / isane rAvaNase rAkSasa saMhArakA nAmaka gA~va hI prAcIna zRGgaverapura hai|) sArA vRttAnta kahA (vana0 277 / 52) / zRGgI-zamIka RSikA taruNa putra, jo mahAn tapasvI, duHsaha zUrpAraka-eka pazcimabhAratIya janapada, jise dakSiNa-digvijaya- tejase sampanna aura mahAn vratadhArI thaa| usameM krodhakI ke avasarapara sahadevane jItA thA (sabhA0 31 / 65) / mAtrA bahuta thI ( Adi0 40 / 25-26) / AcAryayahA~ parazurAmasevita bhUrika tIrtha hai, usameM jAkara rAma- kI sevAse lauTate samaya apane mitra kRzake dvArA rAjA tIrthameM snAna karanese manuSyako pracura suvarNa-rAzikI prApti parIkSitke aparAdhakA samAcAra sunakara isake dvArA unheM hotI hai (vana0 85 / 43) / isa zUrpAraka kSetrameM takSakake Dasanese maranekA zApa (Adi. 40 / 29 se mahAtmA jamadagnikI vedI hai, vahIM ramaNIya pASANatIrtha aura Adi. 41 / 14 taka; Adi. 50 / 4-11) / punazcandrA nAmaka tIrthavizeSa haiM (vana0 88 / 12) / parIkSitko zApa dene ke kAraNa pitAdvArA isakI bhartsanA yudhiSThirane isa puNyamaya tIrthakA darzana kiyA (dhana tathA rAjAkI mahattA evaM AvazyakatAkA pratipAdana 118 / 8) / samudrane parazurAmajIke liye jagaha khAlI (aadi041|20-33 ) / vyAsajIke AvAhana karake zUrpAraka dezakA nirmANa kiyA thA, jise aparAnta- karanepara svargase parIkSitke sAtha zRGgI aura isake pitA zamIka bhUmi bhI kahate haiM (zAnti0 49 / 66-67) / zUrika- bhI janamejayake yajJameM Aye the (Azrama 35 / 8) / kSetrake jalameM snAna karake eka pakSataka nirAhAra rahanevAlA : zeSanAga-nAgarAja ananta, (ye sAkSAt bhagavAn nArAyaNake manuSya dUsare janmameM rAjakumAra hotA hai ( anu0 25 / svarUpa haiM aura unake liye zayyArUpa hokara unheM dhAraNa 50) / karate haiN| ) inake dvArA mandarAcalakA ukhAr3A jAnA zRgAla-strIrAjyake svAmI, jo kaliMgarAja citrAGgadakI ( Adi. 1818) nAgoMmeM sarvaprathama ye hI prakaTa hue kanyAke svayaMvarameM padhAre the (zAnti0 4 / 7) / the (Adi0 35 / 2-5) / nAgoMke pArasparika dveSase zRGga-zaMkarajIkA vAdyavizeSa ( vana0 88 / 8) / Ubakara inakA puSkara Adi kSetroMmeM tapasyA karanA zRGgacAna-(1) hiraNyakavarSakA eka parvata, yahA~ uttara- (Adi0 36 // 3-5) / dharmameM aTala niSThA rahane ke liye digvijayake samaya arjuna gaye the aura ise lA~dhakara uttara- brahmAjIse inakI vara-yAcanA (Adi. 36 / 17) / kuruvarSameM cale gaye the (sabhA0 28 / 6 ke bAda dA0 brahmAjIke dvArA inako varadAna evaM pRthvI dhAraNa karanekI pATha, pRSTha 750) / isakI gaNanA chaH varSaparvatoMmeM hai| AjJA (bhAdi036 / 18-19) / pRthvIko sthirabhAvase For Private And Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zaikhAvatya ( 357 ) zoNa dhAraNa karane ke liye brahmAjIkA AzvAsana (aadi036| zaibyA-(1) rAjA sagarakI eka patnI, jinase vaMza pravartaka 20) / inakI mAtA kadra aura pitA kazyapa hai (Adi. eka hI putra utpanna huA thaa| usa putrakA nAma asamaMjas 65 / 41) / inake aMzase balarAmajI avatIrNa hue the yA (vana0 106 / 20 vana0 107 / 39) / (Adi 67 / 152) / bhagavAn nArAyaNa zeSako / (2) zAlva dezake prAcIna rAjA dhumatsenakI rAnI, zayyA banAkara inapara zayana karate haiM (vana.272 / 38 jinhoMne apane putra satyavAn aura vadhU sAvitrIke rAtako 40) / tripuradAike samaya ye zivajIke rathake akSa bane AzramameM na lauTanepara patike sAtha vibhinna AzramoMmeM the (droNa0 202 / 72) / jAkara unakA patA lagAyA thA (vana0 258 / 2) / zaikhAvatya-eka mahAtarasvI prAcIna RSi, jinhoMne zAlvase (3) bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke parityakta ho AzramameM Akara rotI huI ambAse bAtacIta nivAsI pIte haiM (bhISma 5 / 24) / (4) bhagavAn kI thii| ye kaThora vrata kA pAlana karanevAle tapovRddha brahmarSi the / zAstra aura AraNyaka Adi granyoMkI zikSA zrIkRSNakI eka paTarAnI, jinhoMne zrIkRSNake paramadhAma padhAranepara patilokakI prApti ke liye agnimeM praveza kiyA denevAle sadguru the ( udyoga0 175 / 30-40) / thA (mausala. 7 / 73) / zaibya-(1) eka prAcIna rAjA ( Adi0 1 / 225) / inake putrakA nAma suJjaya thA, jisakI parvata aura nArada zairISaka-eka deza, jise pazcima-digvijayake samaya nakulane . jIse mitratA thI (droNa. 55 / 5) / (2) zibi jItA thA (samA0 32 / 6) / dezake nareza, jo yudhiSThirake zvazura the| inakA nAma zailakampI-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 63) / govAsana thA (Adi. 95 / 76) / ye yudhiSThirakI zailAbha-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 32) / sabhAmeM virAjamAna hote the ( sabhA0 4 / 25) / ye tathA kAzirAja donoM yudhiSThirake bar3e premI ye aura upalavya zailAlaya-eka rAjA, jo bhagadattake pitAmaha the aura kurunagarameM eka akSauhiNI senAke sAtha Akara abhimanyake kSetrake tapovanameM tapasyA karake indralokameM gaye the vivAhameM sammilita hue the (virATa 72 / 16) / (Azrama0 2010) / inako kRtavarmA ke sAtha yuddha karanekA kAma diyA gayA thA zailUSa-eka gandharva, jo kuberakI sabhAmeM rahakara unakI (udyoga. 164 / 6) / duryodhanane narazreSTa zaibyakI upAsanA karatA hai (sabhA0 10 / 26) / pANDava-senAke mahAn dhanurdha meM gaNanA kI thI ( bhISmaH zailodA-meru aura mandarAcalakI madhyavartinI eka nadI, 25 / 5) / ye kAzirAjake sAtha rahakara tIsa hajAra isake taTapara base hue mleccha jAtiyoMko arjunane jItA rathiyoMke dvArA dhRSTadyumnanirmita krauJcavyUhakI rakSA karate the thA (sbhaa028|6 ke bAda dA. pATha, pRSTha 748) / (bhiissm050| 56-57) / ye uzInarake pautra kahe isake donoM taTopara bA~soMkI chAyAmeM rahanevAle khasa Adi gaye haiN| dhRtarASTradvArA inakI vIratAkA varNana (droNa. mlecchoMne rAjasUya yajJameM yudhiSThirako pipIlaka nAmaka 10 / 64-70) / nIlakamalake samAna raMgavAle, suvarNa bheMTa kiyA thA (samA0 52 / 2-4) / suvarNamaya AbhUSaNoMse vibhUSita, vicitra mAlAoMvAle zaivAla-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 54) / azva, vicitra rathase yukta rAjA zaibyako yuddhasthalameM le gaye the (droNa0 23 / 61) / (3) bhagavAn zrIkRSNake zaizava-eka deza, jahA~ke kSatriya nareza bheMTa lekara Aye aura yudhiSThirake rAjadvArapara khar3e the (sabhA0 52 / 18) / rathakA eka azva (Adi. adhyAya 219, bana0 adhyAya zoNa-eka nadI, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA adhyAya 8, 13 droNa0 adhyAya 79, 147 / 57 karatI hai (sabhA0 9 / 21) / bhagavAn zrIkRSNane sauptika. adhyAya 13, zAnti. adhyAya 36, 16, indraprasthase rAjagRha jAte samaya mArgameM ise pAra kiyA thA 53) / (4) eka vRSNivaMzIya kSatriya vIra, jisane (sabhA0 20 / 27 ) / zoNa aura jyotirathyake arjunase dhanurvedakI zikSA prApta kI thii| yaha yudhiSThirakI saMgamameM snAna karake pavitra aura jitendriya puruSa pitaroMkA sabhAmeM virAjamAna hotA thA (samA0 4 / 34-35) / tarpaNa kare to use agniSTomayajJakA phala prApta hotA hai| (5) eka kSatriya nareza, jinheM zrIkRSNane parAjita kiyA isakA utpattisthAna vaMzagulmatIrtha hai / vahA~ snAna karanese thA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha azvamedhayajJakA phala prApta hotA hai (vana0 85 / 8-9) / 824) / (6) eka kauravapakSIya pramukha yoddhA, jo yaha agnikI utpattikA sthAna mAnI gayI hai (vana bhISmanirmita sarvatobhadra nAmaka vyUhake muhAnepara khar3A thA 222 / 25 ) / isakI gaNanA bhAratavarSakI pramukha (bhISma0 99 / 2) / nadiyoMmeM hai (bhISma. 1 / 29) / sa For Private And Personal Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zoNitapura ( 358 ) zrAvasta zoNitapura-bANAsurakI rAjadhAnI / ziva, kArtikeya, bhadra- zyenajit-(1) icAkuvaMzIya rAjA dalakA putra, jo kAlI devI aura agni Adi devatA isa nagarIkI rakSA pitAkA atyanta pyArA thA (vana0 192 / 63) / karate the / bhagavAn zrIkRSNane ina sabako jItakara uttara (2) eka mahArathI rAjA, jo bhImasenake mAmA the dvArameM praveza kiyaa| vahA~ zaGkarajIko bhI yuddha ke dvArA (udyoga0 141 / 27) / parAsta karake ve usa zreSTha nagarameM gaye / vahA~ unhoMne zyenI-tAmrAkI putrI, isane bAja-pakSiyoMko janma diyA thA bANAsurakI bhujAoMko kATakara use parAjita kiyA tathA (Adi 0 66 / 56-57) / yaha garur3ake bar3e bhAI aniruddha aura USAko bandhanamukta kiyA ( sabhA0 aruNakI bhAryA thii| isake garbhase do mahAbalI putra utpanna 38 / 29ke bAda dA0 pATha, pRSTha 821) / hue, jinakA nAma thA sampAtI aura jaTAyu (Adi066 / zoNitoda-eka yakSa, jo kuberakI sabhAmeM rahakara unakI 69-70) / sevAmeM upasthita hotA hai (sabhA0 10 / 7) / zraddhA-(1) dakSaprajApatikI putrI aura dharmakI patnI / zobhanA-skandakI anucarI eka mAtRkA (shky046|6)| brahmAjIne dharmakI dasoM patniyoM ko dharmakA dvAra nizcita zauNDika-eka jAti, isa jAtike loga pahale kSatriya the, kiyA hai (Adi. 66 / 13-15) / (2) yaha kiMtu brAhmaNoMke amarSase nIca ho gaye ( anu0 35 / sUryakI putrI hai, ataH ise vaivasvatI, sAvitrI tathA prasavitrI 17-18) / kahate haiM (zAnti0 264 / 8) / ( vizeSa dekhiye zaunaka-(1) bhRguvaMzameM utpanna eka maharSi, jo naimiSA- sAvitrI) raNyavAsI tathA vahAke Azramake kulapati the / inake zravaNa-sattAIsa nakSatroMmeMse eka / zravaNa nakSatra Anepara jo dvAdazavArSika yajJameM ugrazravAkA AnA aura mahAbhAratakI manuSya vastraveSTita kambala dAna karatA hai, vaha zveta vimAnake kathA sunAnA (Adi.1 / 19) / ye bhRguvaMzI dvArA khule hue svarga meM jAtA hai ( anu0 64 / 28) / zunakake putra haiM (anu0 30 / 65) / zravaNa nakSatrameM zrAddhakA dAna karanevAlA mAnava mRtyuke mahAbhAratameM Aye hue zaunakake nAma-bhArgava, bhArgavottama, pazcAt sadgatiko prApta hotA hai (anu. 89 / 11) / bhRguzArdUla, bhRgUdaha, bhRgukulodvaha) bhRgunandana Adi / candravrata karanevAle sAdhakako zravaNa-nakSatrameM candramAke (2) yudhiSThirake vanagamanake samaya unake sAtha kAnakI bhAvanA karake usakI pUjA karanI cAhiye (anu0 calanevAle eka vipra / inake dvArA yudhiSThirake prati vivekI- 110 / 7) / * avivekIkI gatikA varNana (vana0 2 / 64-81) / zravA-gRtsamadavaMzI maharSi saMtake putra, jo tamake pitA haiM inake dvArA yudhiSThirako tapa karanekA Adeza (vana0 (anu0 30 / 63) / 2 / 82-84) zrAddhaparva-strIparvake antargata eka avAntara parva (adhyAya zauri-zUrake putra vasudeva (droNa. 144 / 7) / ___26 se 27 tk)| ( dekhiye vasudeva) zyAma-zAkadvIpakA eka mahAna parvata, jo meghake samAna zyAma zrAva-ye ikSAkuvaMzI mahArAja yuvanAzvake putra the / inake tathA bahuta U~cA hai| vahA~ rahane se vahA~kI prajA zyAmatAko putrakA nAma zrAvasta thA (vana0 202 / 3-4) / prApta huI hai (bhISma0 11 / 19-20) / zrAvaNa-(bAraha mahInoM se eka / jisa mAsakI pUrNimAko zyAmAyana-vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka (anu. zravaNa nakSatrakA yoga hotA hai, use zrAvaNa kahate haiN| yaha 4 / 55) / ASADhake bAda aura bhAdrapadake pahale AtA hai|) jo mana zyAmAzrama-eka prAcIna tIrtha, jahA~ snAna nivAsa aura eka aura indriyoM ko saMyamameM rakhakara zrAvaNa mAsako pratidina pakSataka upavAsa karanese antardhAnarUpa phalakI prApti hotI eka samaya bhojana karake bitAtA hai, vaha vibhinna tIrthomeM hai ( anu0 25 / 3.) / snAna karaneke puNya-phalako pAtA aura apane kuTumbIjanoMkI zyena-(1) pakSiyoMkI eka jAti, jo tAmrAkumArI zyenIkI vRddhi karatA hai (anu0 106 / 27) / zrAvaNamAsakI saMtAna hai ( Adi. 66 / 56-57) / (2) eka dvAdazI tithiko dina-rAta upavAsa karake jo bhagavAn prAcIna RSi, jo indrakI samAmeM virAjamAna hote haiN| zrIdharakI ArAdhanA karatA hai, vaha pA~ca mahAyoMkA phala (sbhaa07|11)| pAtA hai aura vimAnapara baiThakara sukha bhogatA hai (anu. zyenacitra-eka prAcIna nareza, jinhoMne apane jIvanameM kabhI 109 / 11) / mAMsa nahIM khAyA thA (anu0 115 / 63) / zrAvasta-ye ikSvAkuvaMzI mahArAja zrAvake putra the / inake For Private And Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAvastIpurI ( 359 ) zrutazravA putrakA nAma bRhadazva thaa| rAjA zrAvastane zrAvastIpurI 28) / isake dvArA mahAmanasvI zalakA vadha (dronn.108| basAyI thI (vana0 202 / 4) / 10) / isake dvArA abhisAranareza citrasenakA vadha (karNa. zrAvastIpurI-yaha ikSvAkuvaMzI rAjA zrAvastakI rAjadhAnI 14 / 1-14) / isake dvArA azvatthAmApara prahAra thI, jise rAjAne svayaM basAyA thA (vana0 2021 (kaNaM0 55 / 13-19) / devAvRdhakumArakA vadha (krnn088|18) / azvatthAmAdvArA isakA vadha zrI-(1) bhagavAn viSNukI patnI, lkssmii| (dekhiye lakSmI) (sauptika0 8 / 60) / (2) ( zrutakIrti )-arjuna(2) dharmakI eka patnIkA nAma (Adi0 66 / 14) / ___ kA draupadIke garbhase utpanna huA putra / isake zrutakarmA nAma par3anekA kAraNa (Adi0 220 / 83, vana0 zrIkaNTha-mahAdeva, bhagavAn zaMkarake kaNThameM zrInArAyaNake 235 / 10) / (vizeSa dekhiye-zrutakIrti / ) (3) hAthase aGkita cihna honeke kAraNa ye zrIkaNTha kahalAte haiM dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka / isakA zatAnIkake sAtha (zAnti0 342 / 135) / yuddha (karNa0 25 / 13-16) / zrIkuJja-kurukSetrakI sImAke antargata sarasvatIkA eka tIrtha, isameM snAna karanese agniSTomayajJakA phala milatA hai zrutakIrti-draupadIke garbhase arjunadvArA utpanna ( Adi0 63 / 123, Adi. 95 / 75) / vizvedevake aMzase (vana0 83 / 108) / zrIkuNDa-eka tribhuvanavikhyAta kuNDa / yahA~ jAkara isakA janma huA thA ( Adi. 67 / 127-128) / isakA jayatsenake sAtha yuddha (bhISma 79 / 4.) / brahmAjIko namaskAra karanese sahasra godAnakA phala prApta isake ghor3oMkA varNana (droNa0 23 / 32) / duHzAsanahotA hai (vana0 82 ! 86) / putrake sAtha yuddha (droNa0 25 / 32-33) / azvatthAmAthItIrtha-kurukSetra kI sImAke antargata sthita eka tIrtha, dvArA isakA vadha ( sauptika0 8 / 61-62) / jahA~ jAkara snAna evaM devA-pitaroMkI pUjA karanese manuSya uttama sampatti pAtA hai ( vanaH / zrutaJjaya-trigatarAja suzarmAkA bhAI / arjunadvArA isakA 46) / vadha (karNa0 27 / 12) / zrIparvata-eka tIrthabhUta parvata / vahA~ jAkara nadIke taTapara zrutadhvaja-virATa ke bhAI / jo pANDavoMke rakSaka aura sahAyaka snAna karaneke pazcAt bhagavAn zaMkarakI pUjA karanese the ( droNa0 158 / 41) / manuSya azvamedhayajJakA phala pAtA hai (vana0 45 / 18) / zrutA-(1) eka prAcIna nareza / inake pAsa agastyajI zrImatI-skandako anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 3) / dhana mA~gane gaye the (vana0 98 / 1) / inakA agastyazrImadbhagavadgItAparva-bhISmaparvakA eka avAntara parva (adhyAya jIke dhana mA~ganepara unake sAmane apane Aya-vyayakA vivaraNa rakhanA (vana0 98 / 5) / inakA agastyajIke 13 se 42 tk)| sAtha anya rAjAoMke pAsa jAnA (vana. 98 / 7) / zrImAn-dattAtreyakumAra nimike kAntimAn putra, jinhoMne agastyajIkI AzA lekara inakA apanI rAjadhAnIko eka sahasra varSAMtaka kaThora tapasyA karake antakAlameM kAla. lauTanA (vana0 99 / 18) / (2) dhRtarASTra ke sau dharma ke adhIna ho apane prANa tyAga diye the (anu091 / putroMmeMse eka / isakA apane dasa bhAiyoMke sAtha bhImasena para AkramaNa aura unake dvArA vadha (zalya. 26 / 6zrIvatsa-bhagavAn nArAyaNake vakSaHsthalameM bhagavAn zaMkarake 32) / trizUlase banA huA cihna (zAnti0342 / 133) / zrutazravA-(1) eka RSi / inake putrakA nAma somavA zrIvaha-kazyapadvArA kadrUke garbhase utpanna eka nAga (Adi. thaa| somavAko apanA purohita banAneke liye janamejaya35 / 13) / kI inase prArthanA (Adi0 3 / 13-15) / inakA zrutakarmA (zrutasena )-(1) sahadevake dvArA draupadIke apane putrake janma-prasaMga tathA udAratApUrNa svabhAva Adigarbhase utpanna ( Adi0,95 / 75) / prathama dinake kA varNana karate hue unakI prArthanA svIkAra karanA saMgrAmameM sudarzanake sAtha dvandva-yuddha (bhISma0 45 / (Adi. 3 / 16-19) / ye janamejayake sarpasatrameM 66-68) / durmukhadvArA isakI parAjaya (bhISma0 79 / sadasya bane the (Adi0 53 / 9-10) / tapasyA karake 35-38) / isake ghor3oMkA varNana (droNa. 23 / siddhi prApta karanevAle RSiyoM meM inakA bhI nAma hai 31) citrasenaputra ke sAtha isakA yuddha (dronn.25|27- (zAnti0 292 / 16-17) / (2) eka rAjarSita For Private And Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutazrI ( 360 ) zreNimAn jo yama-sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM apanI hI gadAdvArA vadha ( droNa0 92 / 54 ) / ( sabhA0 8 / 9) / (3) cedirAja damaghoSakI (2) eka kSatriya rAjA, jo krodhavazasaMzaka daityake bhAryA / zrIkRSNakI pitRSvasA (buA) aura zizupAlakI aMzase utpanna haA thA (bhaadi067|64) / yaha mAtA / inake dvArA apane putra ( zizupAla ) kI jIvana- mahArathI vIra thA aura draupadIke svayaMvarameM AyA thA rakSAke liye zrIkRSNase prArthanA (samA0 43 / 1-20) / (Adi. 185 / 21) / mahAbalI zrutAyu rAjA zizupAlake sau aparAdha kSamA ka aisA kahakara zrI- yudhiSThirakI sabhAkA bhI eka sadasya thA (sabhA0 4 / kRSNadvArA inako AzvAsana (sabhA0 43 / 24) / 28) / pANDavokI orase isako raNa-nimantraNa bhejanezratazrI-eka daitya, jisakA garuDadvArA vadha huA thA kA nizcaya kiyA gayA thA ( udyoga. 4 / 23) / (udyoga0 105 / 12) / prathama dinake saMgrAmameM irAvAnke sAtha isakA yuddha (bhiissm045| 69-71) / yaha ambaSTha dezakA rAjA zrutasena-(1) mahArAja janamejayake bhrAtA, jinhoMne apane thA aura bhISmakI rakSA karate hue isane arjunakA sAmanA anya bhAiyoMke sAtha devatAoMkI kutiyA saramAke putra kiyA thA (bhISma0 59 / 75-76) / yaha bhISmasArameyako pITA thA (Adi. 3 / 1) / (2) nirmita kauJcavyUhake jaghanabhAgameM khar3A thA (bhISma takSaka nAgake choTe bhAI (Adi03 / 141-142) / 75 / 22) / yaha yuddha meM yudhiSThiradvArA parAjita huA (3)(zrutakarmA) draupadIke garbhase sahadevadvArA utpanna thA ( bhISma.84 / 1-17) / isakA arjunapara (Adi0 63 / 124) / yaha vizvedevake aMzase utpanna AkramaNa aura unake dvArA vadha (droNa. 93 / 60huA thA (Adi. 67 / 127) / isake zrutasena 69) / (3) eka kauravapakSIya yoddhA, jo acyutAyunAma par3anekA kAraNa (Adi0 220 / 85) / (vizeSa kA bhAI thaa| isane apane bhAI acyutAyuke sAtha rahadekhiye-zrutakarmA / ) (4) eka daitya / jisakA garur3a kara kaurava senAke dakSiNa bhAgakI rakSA kI thI (bhISma0 dvArA vadha huA thA ( udyoga0 105 / 12) / (5) 51 / 18) / ina donoM bhAiyoMkA arjunake sAtha yuddha kauravapakSakA eka yoddhA, jise arjunane bANa mArA thA aura unake dvArA inakA vadha (droNa. 13 / 7(karNa0 27 / 10-11) / 24) / zrutAnIka-virATake bhAI, jo pANDavoMke rakSaka aura sahAyaka zrutAvatI-eka tapasvinI kanyA, jo ghRtAcI apsarAko the (droNa0 158 / 41) / dekhakara bharadvAjajIke skhalita hue vIryase utpanna huI thii| zrutAnta (citrAGga)-dhRtarASTrakA putra / isane anya bhAiyoMke isane ghora tapasyA karake indrako patirUpameM prApta kiyA sAtha rahakara bhImasenapara dhAvA kiyA aura unhIMke hAtha thA (zalya. 48 adhyaay)| se mArA gayA (zalya. 26 / 4-11) / zrutAyu (zrutAyudha)-(1) kaliGga dezake rAjA, jo zrutAhva-pANDavapakSakA rAjA azvatthAmAdvArA isakA vadha yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate the (sabhA0 4 / 26) / (droNa0 156 / 182) / inhoMne rAjasUya yajJameM yudhiSThirako maNi-ratna bheMTa kiye ati-eka prAcIna nareza (aadi01| 238) / the (sabhA0 51 / 7 ke bAda dA0 paatth)| ye draupadIke svayaMvarameM padhAre the (Adi. 185 / 13) / pANDavoM- zreNimAn-eka rAjarSipravara, jo kAleyasaMjJaka daityoMmeM kI orase inheM raNanimantraNa bhejanekA nizcaya huA cauthe daityake aMzase utpanna hue the (aadi067| thA ( udyoga0 4 / 24) / ye kaliGgarAja kauravapakSakI 51 ) / ye draupadIsvayaMvarameM bhI padhAre the ( Adi. eka akSauhiNI senAke adhinAyaka the (bhISma 185 / 11) / ye kumAradezake rAjA the| inheM pUrva16 / 16) / bhImasenake sAtha yuddha aura unake dvArA digvijayake avasarapara bhImasenane parAsta kiyA thA (sabhA. ghAyala honA ( bhISma0 54 / 67-75) / inake 30.) / dakSiNa-digvijayake samaya sahadevane bhI inheM do cakrarakSaka-satyadeva aura satya-bhImasenadvArA mAre gaye jItA thA ( sabhA0 31 / 5) / pANDavoMkI orase (bhISma0 54 / 76) / inakA arjunake sAtha yuddha inheM raNanimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA gayA thA (udyoga (droNa. 92 / 36-44) / ye parNAzAke garbhase 4 / 21) / senAke prayANa karate samaya ye yudhiSThirako varuNadvArA utpanna hue the| inheM varuNa dvArA gadAkI gherakara unake pIche cala rahe the (udyoga0 151 / 13. mApti huI thI (moNa. 92 / 45-51) / inakA ) / pANDavasenAmeM inakI gaNanA atirathI pImeiM thI For Private And Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zvAvilomApaha ( udyoga0 171 / 27 ) / inake rathake ghor3oMkA varNana ( droNa0 23 / 37 ) / inake mAre jAnekI carcA ( karNa0 6 / 15 ) / ( 361 ) zvAsA- dakSa prajApatikI putrI aura dharmakI patnI / inake garbhase anilanAmaka vasukA janma huA thaa| bhAdi0 66 / 17-19) / zveta - ( 1 ) eka prAcIna dharmaniSTha rAjarSi ( Adi0 1 / 233 ) / inhoMne apane mare hue putrako punaH jIvita kara diyA thA ( zAnti0 153 | 68 ) / inhoMne kabhI mAMsa nahIM khAyA (anu0 115 / 66) / ye sAyaM prAtaHsmaraNIya rAjarSi haiM (anu0 150 / 52) / ( 2 ) eka rAjA, jisakI gaNanA bhagavAn zrIkRSNane bhAratavarSake pramukha vIroMmeM kI hai ( sabhA0 14 / 61 ke bAda dA0 pATha) / (3) uttarAkhaNDakA eka parvata, jise lA~ghakara pANDavaloga Age gaye the ( vana0 139 / 1 ) / ( 4 ) virATa ke putra, jo unakI bar3I rAnI kosalarAjakumArI surathAke garbha se utpanna hue the ( virATa0 16 | 51 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 1893, kAlama (2) / ye rAjA yudhiSThirake rAjasUya yajJameM Aye the aura zizupAlane inake nAmakA ullekha kiyA thA ( sabhA0 44 / 20 ) / inakA vicitra parAkrama ( bhISma0 47 / 44-62 ) / bhISma ke sAtha inakA adbhuta yuddha aura unake dvArA inakA vadha ( bhISma0 48 adhyAya ) / ( 5 ) eka varSakA nAma / nIlaparvatase uttara zveta varSa hai aura usase uttara hiraNyaka varSa hai ( bhISma 0 6 / 37 ) | ( 6 ) skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 64 ) / bana0 83 / 61 ) / zvAvillomApaha - kurukSetra kI sImA ke antargata eka tIrtha zvetaketu eka RSi, jo janamejaya ke sarpasatra ke sadasya bane the ( Adi0 53 / 7 ) : ye gautamakulameM utpanna maharSi uddAlakake putra haiM / indrakI sabhA meM rahakara unakI upA sanA karate haiM ( sabhA0 7 / 12 ) / ye aSTAvakrake mAmA the| inakA aSTAvakrako apane pitAkI godase khIMcanA ( vana0 132 / 18 ) / aSTAvakra ke sAtha rAjA janakake yajJameM jAnA ( vana0 132 / 23 ) / hastinApura jAte samaya zrIkRSNase mArgameM inakI bheMTa ( udyoga0 83 / 64 ke bAda dA0 pATha ) / kapaTavyavahAra ke kAraNa pitAdvArA inakA parityAga ( zAnti0 57 / 10) / maharSi devalake pAsa unakI kanyA ke liye jAnA, suvarcalA ke sAtha inakA vivAha, patnI ke sAtha inake vibhinna AdhyAtmika prazno tara, gRhasthadharmakA pAlana karate hue inheM paramagatikI prApti ( zAnti0 220 / dAkSiNAtya pATha ) / uttara dizAke RSi haiM (anu0 165 | 45 ) / zvetadvIpa - bhagavAn nArAyaNakA anirvacanIya dhAma-kSIra sAgarake uttara bhAgakA zveta nAmame vikhyAta vizAla dvIpa, jisakI U~cAI meruparvatase battIsa hajAra yojana hai| vahA~ke nivAsI indriyoMse rahita, nirAhAra tathA jJAnasampanna hote haiN| unake aGgoMse uttama sugandha nikalatI rahatI hai| va niSpApa evaM zvetavarNake hote / unakA zarIra aura usakI haDDiyA~ vajrake samAna sudRr3ha hotI haiN| ve mAnaapamAna se pare tathA divyarUpa aura calate sampanna hote haiN| mastaka chatrakI bhA~ti evaM svara meghagarjana- jaisA gambhIra hotA hai / unake barAbara-barAbara cAra bhujAe~, mu~hameM sATha sapheda dA~ta aura ATha dAr3heM hotI haiN| ve divyakAntimAn hote haiM tathA kAlako bhI cATa jAte haiN| ve ananta guNoMke bhaMDAra paramezvarako apane hRdaya meM dhAraNa kiye rahate haiN| ( zAnti0 335 / 8-12 dA0 pAThasahita ) / zvetadvIpa prabhAvakA vizeSa varNana ( zAnti0 336 / 27-59 ) / zvetaka - sadA yajJameM nirata rahanevAle eka bhUpAla ( Adi0 222 / 17 ) / inake dvArA vividha yazakA anuSThAna ( Adi 0 222 / 19 ) / dIrghakAlataka inake yaza meM Ahuti deneke kAraNa khinna hue RtvijoMdvArA inakA parityAga evaM dUsare RtvijoMko bulAkara apane cAlU kiye gaye yazako pUrA karanA ( Adi0 222 / 21-23 ) / yajJa-sampAdanake liye inake dvArA ghora tapasyA aura bhagavAn zivakI ArAdhanA ( Adi 0 222 / 36-39 ) / bAraha varSoMtaka agnimeM nirantara Ahuti dene ke liye inako ziva - kA Adeza (Adi0 222 / 47 ) / bhagavAn zivakA prasanna hokara apane hI aMzabhUta durvAsAko inakA yaza sampAdita karaneke liye Adeza ( Adi0 222 / 58 ) | durvAsAdvArA inake zatavarSIya yazakA sampAdana ( Adi0 ma0 nA0 46 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tA 222 / 59 ) / inake yajJameM bAraha varSoMtaka nirantara ghRtapAna karanese agnidevako ajIrNatAkA kaSTa honA ( Adi0 222 / 63-67 ) / For Private And Personal Use Only zvetabhadra - eka guhyaka, jo kuberakI sabhA meM Akara unakI sevAmeM upasthita hotA hai ( sabhA0 10 / 15 ) / zvetavaktra - skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 73 ) / zvetavAhana - arjunakA eka nAma ( Adi0 199 / 10 ) / ( vizeSa dekhiye - arjuna ) / zvetasiddha-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 68 ) / zvetA - (1) krodhavazAkI putrI, isane zIghragAmI diggaja
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zvaitya ( 362 ) saMgharaNa (sa) zvetako utpanna kiyA thA (aadi066|61, 66) / mizrakezI apsarAke garbhase utpanna mahAdhanurdhara putra / (2) skandakI anu carI eka mAtRkA (pAlya046 / 22) / inake anya bhAiyoMke nAma-ceyu, pakSeyu, kukaNeyu, zvatya-prAcIna rAjA suMjayakA nAma (droNa. 55 / 50) / sthaNDileyu, vaneyu, jaleyu, tejeyu, sasyeyu tathA dharmeyu ye (vizeSa dekhiye-sunyjy)| (aadi094|8-11)| saMnyastapAda-eka deza, jahA~ke rAjA aura rAjakumAra jarAsadhake bhayase pIr3ita ho uttara dizAko chor3akara SaSTisada-eka tIrtha, jahA~ snAna karanepara annadAnase bhI dakSiNa dizAkA Azraya le cuke the (sabhA014 / 28) / adhika phala prApta hotA hai (anu0 25 / 36) / SaSThI devI-brahmAjIkI sabhAmeM unakI upAsanAke liye baiThane saMyama-rAkSasa zatazRGgakA prathama putra, jo ambarISake senAvAlI eka devI ( sabhA0 111) / pati sudevadvArA mArA gayA thA (zAnti0 98 / " ke bAda dA. paatth)| saMyamana-(1) yamakI rAjadhAnI saMyamanIpurI, jo dakSiNasaMkoca-eka rAkSasa, jo prAcIna kAlameM isa pRthvIkA dizAmeM sthita hai (vana. 163 / 8-9) / (2) zAsaka thA kiMtu kAlake adhIna ho ise chor3akara cala somadattakA dUsarA nAma (bhiissm061|33)| basA (zAnti0 227 / 52) / saMyamanIpurI-yamakI rAjadhAnI yA purI, isakA dUsarA nAma saMkRti-eka prAcIna nareza (Adi. 1 / 234) / ye 'saMyamana' bhI hai (vana0 163 / 89; droNa072 / rAjA rantidevake pitA the (bana0 294 / 17 droNa. 44; droNa0 119 / 24; droNa0 142 / 10) / jahA~ 67 / / ) / koI bhI jhUTha nahIM bolatA, sadA satya hI bolA jAtA hai, saMkrama-bhagavAn viSNudvArA skandako diye gaye tIna pArSadoM jahA~ nirbala manuSya bhI balavAnse apane prati kiye gaye meMse eka / zeSa doke nAma the-cakra aura vikrama (zalya. anyAyakA badalA lete haiN| manuSyoko saMyamameM rakhanevAlI 45 / 37) / yamarAjakI vahI purI saMyamanI' nAmase prasiddha hai (anu. saMgraha-samudradvArA skandako diye gaye do pArSadoM meM se ek| 102 / 16) / dUsarekA nAma thA vigraha (zakya0 45 / 50) / saMyAti-(1) rAjA nahuSake tIsare putra / yayAtike choTe saMgrAmajit-karNakA eka bhAI / virATakI gauoMke apaharaNa- bhAI / inake anya bhAiyoke nAma the--yati, yayAti, ke samaya yuddhameM arjunadvArA isakA vadha huA thA AyAti, ayati aura dhruva (Adi0 75 / 30.31) / (virATa 54 / 10) / , (2) ye mahArAja puruke prapautra evaM prAcinvAnke putra saMcAraka-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 74) / ye / yadukulakI kanyA azmakI inakI mAtA thI (Adi0 95 | 13) / inake dvArA dRSadvAnkI putrI saMjJA-tvaSTAkI putrI aura bhagavAn sUryakI dhrmptnii| ye varAGgIke garbhase 'ahaMyAti' nAmaka putrakA janma huA parama saubhAgyavatI haiN| inhoMne azvinIkA rUpa dhAraNa karake thA ( Adi. 95 / 14) / donoM azvinIkumAroMko antarikSameM janma diyA thA (mAdi. 66 / 35 ) / nAsatya aura dasa donoM saMvaraNa-somavaMzI ajamIDhake pautra tathA RkSake putra azvinIkumAra azvarUpadhAriNI saMjJAkI nAsikAse (Adi0 94 / 31-34) / pAJcAla-narezake dvArA utpanna hue the / inakA prAdurbhAva bhagavAn sUryake vIryase inapara AkramaNa aura inakI parAjaya (Adi. 94 / huA thA (anu. 150 / 17-18) / 37-18) / zatruke bhayase rAjya chor3akara inakA sindhusaMtarjana-skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 58) / taTapara nivAsa ( Adi0 94 / 39-40) / inake dvArA rAjya prApti ke liye purohitake rUpameM vasiSThakA varaNa saMtAnikA-skandakI anucarI eka mAtRkA (shly046|5)| (Adi0 54 / 42-44 ) / vasiSThakI sahAyatAse saMdhyA-(1) eka nadI, jo varuNa-sabhAmeM rahakara varuNa inako apane rAjyakI prApti tathA inake dvArA vividha devakI upAsanA karatI hai (sbhaa09| 23) / (2) yazoMkA sampAdana ( Adi. 94 / 45-47) / inake sAyaMkAlika saMdhyAkI adhiSThAtrI / ye maharSi pulastyakI dvArA sUryakanyA tapatIke garbhase kuru'kA janma ( Adi0 patnI thIM ( udyoga0 117 / 16) / (mUlagata nAma 94 / 48) / inakI sUryadevake prati bhakti evaM AgadhanA 'prtiicyaa')| (Adi0 170 / 12-14) / rAjA saMvaraNake guNasaMnateyu-pUruke tIsare putra mahAmanasvI raudrAzvake dvArA rUpameM isa pRthvIpara inake samAna koI nahIM thA / ye For Private And Personal Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMvarta saMhAda (saMhAda kRtajJa aura dharmaza the| apanI divya kAntise sUryakI 30-31) / inakA maruttako apanA sAtha chor3a deneke bhA~ti prakAzita hote the| prajA inakI upAsanA karatI liye bAdhya karanA (aashv06|31-33) / maruttase thii| uttama guNasampanna aura zreSTha AcAra-vicArase yukta the apane pakSameM rahane kI pratijJA karAkara unheM unakA yajJa (Adi0 170 / 15---19) / inake sAtha tapatIke karAne kI svIkRti denA (Azva0 . / 24-27) / vivAhake liye sUryadevakA saMkalpa (Adi. 170 / 20) / maruttako suvarNakI prAptike liye zivajIkI nAmamayI stutikA eka dina ye parvatake samIpavartI upavanameM zikAra khelane upadeza karanA (aashv08|13-32 taka dAkSiNAtya ke liye gye| vahA~ thakAvaTake kAraNa inake ghor3ekI mRtyu paatthshit)| agnidevako jalA DAlanekI dhamakI denA ho gyii| phira ye akele paidala hI ghUmane lge| ghUmate- (Azva0 5 / 19) / indrake vajrakA stambhana karanA ghUmate upavanameM inheM eka vizAlalocanA divya kanyA (Azva0 10 / 7) / indrako maruttakI yajJazAlAmeM dikhAyI dI (vaha sUryakanyA tapatI thI) (Adi. bulAnA (bhAzva0 10 / 20) / indrako hI Avazyaka 170 / 25-23) / tapatIke rUpa-saundaryako dekhakara kAryakA upadeza dene tathA devokA bhAga nizcita karane ke inakA moha (bhAdi. 170 / 24-14) / inakA usa liye kahanA (Azva0 10 / 25) / kanyAse paricaya pUchanA / usakA adRzya honA tathA saMvartaka-(1) kazyapa aura kadrUse utpanna eka pramukha nAga usake viyogase inakI mUrchA (Adi. 170 / 36- (Adi. 35 / 10) / (2) mAlyavAn parvatapara 44) / tapatIdvArA inako AzvAsana (Adi. 171 / sadA prajvalita rahanevAle agnidevakA nAma ( bhISma / 4-5) / gAndharva vivAhadvArA apanI patnI bananeke 27-28) / liye inakI tapatIse prArthanA ( Adi0 171 / - saMvartavApI-eka durlabha tIrtha, jahA~ snAna karanese manuSya 19) / tapatIkI prAptike liye inake dvArA sUryakI __ sundara rUpakA bhAgI hotA hai ( vana0 85 / 3.) / ArAdhanA aura vasiSThajIkA smaraNa ( bhAdi0 172 / saMvaha-jo devatAoMke AkAzamArgase jAnevAle vimAnoMko 12-13) / vasiSThakI kRpA evaM prayatnase inako tapatI svayaM hI vahana karatI hai, vaha parvatoMkA mAna mardana kI prApti ( Adi. 172 / 14-32 ) / tapatIke karanevAlI caturtha vAyu saMvaha nAmase prasiddha hai| isakA sAtha inakA vidhipUrvaka vivAha ( Adi. 172 / vizeSa varNana (zAnti0 328 / 41-43) / / / 33) / tapatIke sAtha inakA vihAra (Adi. 172 / 37) / inake rAjyameM bAraha varSataka anAvRSTi (Adi. saMvRtta-eka kazyapavaMzI nAga (udyog.103|14)| 172 / 38) / ye sAyaM-prAtaHsmaraNIya nareza haiM saMvRtti-brahmAjIko sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karanevAlI (bhanu0 165 / 54) / eka devI (sabhA0 11 / 43) / mahAbhAratameM Aye hue saMvaraNake nAma-AjamIDha, saMvedya-eka tIrtha, jahA~ prAtaH-saMdhyAke samaya snAna karanese AkSa, paurava, pauravanandana, RkSaputra Adi / vidyA prApta hotI hai (vana0 85 / 1) / saMgharta--maharSi aGgirAke tRtIya putra / zeSa doke nAma saMzaptakavadhaparva-droNaparvakA eka avAntara parva (droNa. bRhaspati aura utathya hai (bhAdi. 66 / 5) / ye indra- adhyAya 17 se 32 tk)| sabhAmeM rahakara devarAjakI upAsanA karate haiM (sabhA0 saMzratya-vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka (anu.|| 7 / 19) / brahma.jIkI sabhAmeM upasthita ho unakI upAsanA karate haiM (sabhA0 11 / 12 ) / inhoMne saMsthAna-eka deza, jahA~ke sainikoMko bhISmakI rakSAkA pakSAvataraNatIrthameM rAjA maruttakA yajJa karAyA thA (vana0 __ Adeza diyA gayA thA (bhISma0 51 / 7) / 129 / 13-1.) / bRhaspatijIke sAtha spardhA rakhaneke kAraNa inhoMne mahArAja maruttakA yajJa karAyA thAdroNa saMhatApana-airAvatakulakA eka nAga, jo janamejayake 55 / 30) / bRhaspati jIke inakAra karanepara inhoMne sarpasatrame jala marA thA (Adi. 57 / 11-12) / bharuttakA yaza karAyA ( zAnti0 29 / 20-21) / saMhanana-rAjA pUruke prapautra evaM manasyuke putra / mAtAkA ye zarazayyApara par3e hue bhISmako dekhaneke liye gaye the nAma sauvIrI / ye zUravIra evaM mahArathI the (Adi094 / (zAnti0 47 / 9) / mahAprayANake samaya bhISmajIke 5-7) / pAsa gaye the ( anu0 26 / 5 ) / ye aGgirAke ATha saMvAda (saMhlAda )-hiraNyakazipukA dvitIya putra, prahlAdakA putroMmeMse eka the, zeSake nAma the-bRhaspati, utathya, payasya, choTA bhAI / inake zeSa bhAiyoMke nAma----prahAda, anuvAda, zAnti, ghAra, virUra aura sudhanvA (anu0 85 / / zivi tathA bASkali the ( aadi065| 1-18) / For Private And Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sadgraha ( 364 ) saMjaya bAhokadezake suprasiddha rAjA zalya isIke aMzase utpanna 63 / 97) / dhRtarASTra ke dvArA inako apanI vijayahue the (aadi.67|6)| yaha varuNakI sabhAmeM viSayaka nirAzAkA anubhava sunAnA (bhaadi.1|150-- rahakara unakI upAsanA karatA thA (sbhaa09|12)| 218) / inake dvArA dhRtarASTrako AzvAsana (Adi. sakRdagraha-eka dakSiNa bhAratIya janapada (bhISma. 9 / / 1 / 222-251) / ye yudhiSThirake rAjasUya yazameM 66) / gaye the| inheM rAjAoMkI sevA aura satkArake kAryameM sagara-eka prAcIna nareza (Adi0 1 / 234) / ye niyukta kiyA gayA thA (sabhA0 35 / 6) / inakA dhRtarASTrako phaTakAranA (sbhaa081|5-18)| inakA yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiN| dhRtarASTra ke Adezase vidurako bulAne ke liye kAmyakavanameM (sabhA0 8 / 19) / ye ikSvAkuvaMzake pratApI rAjA jAnA aura vidurase saMdeza kahanA (vana06 / 5.the / inakI do rAniyA~ thoM-vaidarbhI aura zaivyA / inakI 17) / inake dvArA saMtApa karate hue dhRtarASTrakI bAtoMsaMtAna-prAptike liye tapasyA aura inheM eka patnIse sATha kA samarthana (vana0 49 / 1-13) / inakA dhRtarASTrase hajAra tathA dUsarIse eka hI vaMzadhara putra honakA varadAna duryodhanake vadhake liye zrIkRSNAdike dvArA kAmyakavanameM (vana047 / 19, vana0 106 / 7-16) / inakI kI huI pratijJAkA varNana karanA ( vn051|15ek rAnI vaidarbhIke garbhase eka tumbI utpanna huI / rAjA 44) / dhRtarASTrake bhejanese yudhiSThirake pAsa jAkara unakI use pheMkanA cAhate the, kiMtu AkAzavANIke manA karanepara kuzala pUchanA (udyoga0 23 / / -5) / yudhiSThirake ruka gaye tathA usake nirdezake anusAra inhoMne usa praznoMkA uttara denA ( udyoga0 24 adhyaay)| pANDavoMtumbIke eka-eka bIjako nikAlakara sATha hajAra ghRtapUrNa __ kI sabhAmeM dhRtarASTrakA saMdeza sunAnA (udyoga0 25 kalazoMmeM rakkhA aura unakI rakSAke liye dhAyeM niyukta adhyaay)| yudhiSThirako yuddhameM doSakI sambhAvanA dikhAkara kara dii| tadanantara dIrghakAlake pazcAt inake sATha hajAra zAnta rahaneke liye kahanA ( udyoga0 27 adhyaay)| putra una ghar3oMmeMse nikala Aye ( vana0 106 / 18 se yudhiSThirake pAsase hastinApura lauTakara dhRtarASTrase unakA bana0 1.7 / 4 tk)| inakI azvamedha yajJakI dIkSA kuzala-samAcAra kahanA aura dhRtarASTra ke kAryoMkI nindA (vana0 107 / 15) / inake sATha hajAra putroMkA karanA (udyoga. 32 / 11-30) / kaurava-sabhAmeM kapilakI krodhAgnimeM bhasma honA (vana0 107 // 33) / Agamana ( udyoga0 47 / 14) / kauravasabhAmeM arjunainake dvArA apane putra asamaMjasakA tyAga (vana0 10 // kA saMdeza sunAnA ( udyoga0 48 adhyaay)| dhRtarASTrase 39--43, zAnti0 57 / 8) / inakA aMzumAnko yudhiSThirake pradhAna sahAyakoMkA varNana karanA ( udyoga. rAjya dekara svarga-gamana ( bana0 107 / 64) / ye 5. adhyaay)| dhRtarASTrako unake doSa batAte hue arjuna aura kRpAcAryakA yuddha dekhaneke liye indrake duryodhanapara zAsana karanekI salAha denA ( udyoga0 54 vimAnapara baiThakara virATanagarake pAsa Aye the (virATa. adhyaay)| duryodhanase pANDavoMke ratha aura azvoMkA varNana 56 / 10) / zrIkRSNadvArA inake dAna, yaza AdikA karanA ( udyoga0 56 / 7-17) / pANDavoMkI yuddhake varNana (zAnti. 29 / 130-136) / maharSi liye taiyArIkA varNana ( udyoga0 57 / 2-25) / ariSTanemise inakA mokSaviSayaka prazna (zAnti. 288 / dhRSTadyumnakI zakti evaM saMdezakA kathana ( udyoga0 57 / 3) / inhoMne jIvanameM kabhI mAMsa nahIM khAyA thA 47-62) / dhRtarASTra ke pUchanepara antaHpurameM kahe hue (anu. 115 / 66) / ye sAyaM-prAtaHsmaraNIya rAjarSi zrIkRSNa aura arjunake saMdeza sunAnA (udyoga0 59 haiM (anu. 165 / 49) / adhyAya )|dhRtraassttrko arjunakA saMdeza sunAnA ( udyoga. saGkara-eka mizrita jAti / bhinna-bhinna varNake mAtA-pitAse 66 / 3-15) / dhRtarASTrase zrIkRSNakI mahimAkA varNana utpanna honevAlI saMtAneM saMkarajAtike' antargata mAnI karanA ( udyoga0 adhyAya 68 se 70 taka ) / gayI haiN| bhAratavarSameM isa jAtike loga bhI rahate haiM dhRtarASTrase karNa aura zrIkRSNake vArtAlApakA vRttAnta batAnA (bhISma0 9 / 13-14) / (udyoga. 143 adhyAya) / dhRtarASTrako kurukSetrameM saGkarSaNa-baladeva ( sabhA0 22 / 36 ke bAda dA0 senAkA par3Ava par3aneke bAdakA samAcAra sunAnA paatth)| ( dekhiye balarAma ) / inakI utpatti aura Arambha karanA ( udyoga. 159 / ) / vyAsajIkI mahimAkA varNana (zAnti. 207 / 1-12) / kRpAse inheM divyadRSTikI prApti ( bhiissm02|1.)| saJjaya-(1) gavalgaNa nAmaka sUtake putra, jo muniyoM ke samAna dhRtarASTrake pUchanepara bhUmike guNoM kA varNana karanA (bhISma. zAnI aura dharmAtmA the / ye dhRtarASTra ke mantrI the (Adi. 4 / 1* se bhISma0 5 / 12 tk)| sudarzana dvIpakA varNana For Private And Personal Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMjaya ( 365 ) satya karanA (bhISma0 5 / 13) / dhRtarASTrase bhISmajIkI eka dina raNabhUmise bhAgakara Anepara mAtAne ise kar3I mRtyukA samAcAra sunAnA ( bhISma 13 adhyaay)| phaTakAra dI aura yuddha ke liye protsAhana diyA ( udyoga ( yahA~se sauptikaparvake 9 veM adhyAyataka saMjayane dhRtarASTra- adhyAya 133 se 136 / 12 taka) | mAtAke se yuddhakA samAcAra sunAyA hai| ) dhRtarASTra- upadezase yuddhake liye udyata ho usakI AjJAkA yathAvat ko upAlambha denA (droNa0 86 adhyaay)| dhRtarASTrase rUpase pAlana kiyA (udyoga0 136 / 13-16) / chAr3a jAnakA kAraNa saJjayantI-dakSiNa bhAratakI eka nagarI, jise sahadevane batAnA (droNa. 182 adhyaay)| kauravapakSake mAre dakSiNa-digvijayake samaya dutoMdvArA saMdeza dekara hI apane gaye pramukha vIroM kA paricaya denA (karNa05 adhyaay)| adhikArameM karake vahA~se kara vasUla kiyA thA ( samA. pANDavapakSake mAre gaye pramukha vIroMkA paricaya denA (karNa 31 / 0) / 6 adhyaay)| kauravapakSake jIvita yoddhAoMkA varNana saJjayayAnaparva-udyogaparvakA eka avAntara parva (adhyAya (karNa0 7 adhyaay)| sAtyakidvArA jIte-jI inakA 20 se 32 tk)| baMdI banAyA jAnA (zalya0 25 / 57-58) / vyAsajI saJjIvanamaNi-eka prakArakI maNi, jo nAgoMke jIvanakI ke anugrahase sAtyakikI kaidase chuTakArA pAnA (pAsya. AdhArabhUta hai / babhruvAhanadvArA Ahata arjunake aceta 29 / 39) / inakI divyadRSTikA calA jAnA (soptika. ho jAnepara ulUpIne isakA smaraNa karake hastagata kiyA 9 / 62) / dhRtarASTrako sAntvanA denA (strI0 / / 23 thaa| yaha maNi sadA mare hue nAgarAjoMko jIvita kiyA 43) / dhRtarASTrase svajanoMkA mRtaka karma karaneko kahanA (sI09 / 5-7) / yudhiSThiradvArA inheM kRtAkRta __karatI thii| ulUpIkI AjJAse babhruvAhanane ise lekara kAryoMkI jA~ca tathA Aya-vyayaka nirIkSaNakA kArya sauMpA arjunakI chAtIpara rakhA, jisase arjuna jIvita ho uThe jAnA (shaanti041|)| dhRtarASTra aura gAndhArI- (bhAzva0 80 / 42-52) / ke sAtha inakA vanagamana (aashrm015|8)| yAtrA- saJjIvanI-eka vidyA, jisake dvArA mRta vyaktiko bhI ke prathama dina gaGgAtaTapara dhRtarASTra ke liye zayyA bichAnA jIvana-dAna diyA jA sakatA hai| zukrAcAryane isI vidyAke (Azrama0 18 / 19) / vanavAsI maharSiyoMse pANDavoM balase devAsura saMgrAmameM mAre gaye dAnavoMko jilAyA thA tathA unakI patniyoMkA paricaya denA (bhAzrama. 25 (Adi. 76 / 8) / isIke balase unhoMne adhyaay)| ye vanameM chaThe samaya arthAt do dina upavAsa dAnavoMdvArA mAre gaye kacako tIna bAra jilA diyA thaa| karake tIsare dina AhAra grahaNa karate the (bhAzrama 37 / zukrAcAryane kacako bhI isa vidyAkA upadeza diyA thA 13) / ye sadA dhRtarASTra ke pIche calate aura U~cI-nIcI (Adi0 76 / 28-61) / bhUmimeM unheM sahArA dekara le calate ye (Azrama 37 / saNu-eka bhAratIya janapada (bhISma 9 / 43) / 16-17 ) / vanameM dAvAnala prajvalita ho jAnepara satata-kurukSetrakI sImAke antargata eka viSNu-sambandhI dhRtarASTrane saJjayako dUra bhAga jAneke liye kahA / saJjayane tIrtha, jahA~ zrIhari sadA nivAsa karate haiM (vana0 83 / isa taraha dAvAnalameM jalakara honevAlI mRtyuko rAjAke liye 10) / vahA~ snAna aura bhagavAn zrIhariko namaskAra aniSTa batAyI, kiMtu usase bacAnekA koI upAya na karanese manuSya azvamedha-yajJakA phala pAtA tathA bhagavAn dekhakara apanA kartavya puuch| / rAjAne kahA ki gRhatyAgiyoM- viSNuke lokameM jAtA hai (vana0 83 / 10.1.) / ke liye yaha mRtyu aniSTakAraka nahIM, uttama hai, tuma bhAga satya-(1) eka RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate jaao| taba saJjayane rAjAkI parikramA kI aura unheM the ( sabhA0 4 / 10) / (2) eka agni, jo dhyAna lagAneke liye kahA / rAjA dhRtarASTra, nizcyavana nAmaka agnike putra haiN| ve niSpApa tathA kAlagAndhArI aura kuntI tInoM dagdha ho gaye, kiMtu ye dAvA- dharmake pravartaka haiN| vedanAse pIr3ita prANiyoko kaSTase nalase mukta ho gye| phira gaGgAtaTapara tapasvI joMko niSkRti (chuTakArA) dilAneke kAraNa inakA dUsarA nAma rAjAke dagdha honekA samAcAra batAkara ye himAlayako cale niSkRti hai| ye hI prANiyoMdvArA sevita gRha aura udyAna gaye (Azrama. 37 / 19-34) / (2) sauvIra AdimeM zobhAkI sRSTi karate haiN| inake putrakA nAma dezakA eka rAjakumAra, jo hAthameM dhvaja lekara jayadrathake svana hai (vana0 219 / 13-15) / (3) kaliGgapIche calatA thA (vana0 265 / / .) / draupadI-haraNake senAkA eka yoddhA, jo kaliGgarAja zrutAyukA cakrarakSaka samaya arjunadvArA isakA vadha (vana0 271 / 20) / (3) thaa| bhImasenadvArA isakA vadha (bhISma0 54 / .1) / sauvIra dezakA eka rAjakumAra, jisakI mAtA vidulA thii| (4) vidarbhanivAsI eka dharmAtmA tapasvI brAhmaNa For Private And Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satyaka ( 366 ) satyavatI - ( zAnti. 272 / 6) / inake ahiMsApUrNa yajJakA satyabhAmA-bhagavAn zrIkRSNakI paTarAnI, bhagavAn zrIkRSNavarNana (zAnti. 272 / 10-20) / (5) ne narakAsurako mArakara inake sAtha narakAsurake gharakA bhagavAn zrIkRSNa kA eka nAma aura isakI nirukti nirIkSaNa kiyA / phira ve inheM sAtha lekara indralokameM (kAnti0 342 / 75-76) / (6) vItahavyavaMzI gaye / vahA~ zacIdevIne inheM devamAtA aditise milAyA / bitatyake putra / inake putrakA nAma saMta thA ( anu0 thA / mAtA aditine inheM yaha vara diyA thA ki 30 / 62) / 'jabataka zrIkRSNa mAnavazarIrameM raheMge tabataka tU bhI satyaka-eka yaduvaMzI kSatriya, jo sAtyakike pitA the vRddhAvasthAko prApta na hogI, divya sugandha evaM uttama (Adi. 63 / 105) / ye raivataka parvatapara honevAle guNoMse suzobhita hogii|' satyabhAmA zacIke sAtha svargameM utsavameM sammilita the (Adi0 218 / 1) / inake ghUma-phirakara unakI anumati le bhagavAn zrIkRSNake sAtha dvArA abhimanyukA zrAddha kiyA gayA (aashv062|6)| punaH dvArakA A gyiiN| dvArakAmeM inheM rahane ke liye zveta satyakarmA-trigartarAja suzarmAkA bhAI, jisane arjunako raMgakA prAsAda (mahala) prApta huA thA, usameM vicitra mAraneke liye pratijJA kI thii| yaha eka saMzaptaka yoddhA thA maNiyoMke sopAna lage the, usameM praveza karanepara grISma Rtu(droNa. 17 / 17.18) / arjunadvArA isakA vadha meM bhI zItalatAkA anubhava hotA thA / yaha mahala (pAsya. 27 / 39-40) / eka sundara udyAnameM banAyA gayA thaa| isameM cAroM ora satyajit-rAjA drupadake bhAI, jise sAtha le drupadane arjuna U~cI dhvajAe~ phaharAtI thIM, ye sabhAbhavanameM bhagavAnkA vaibhava evaM navAgatA rAniyoMko dekhane gayI thIM (sabhA0 para dhAvA kiyA thA (bhAdi0 137 / 42) / arjunake sAtha inakA yuddha (Adi. 13 / 46) / arjunase 38 / 29 ke bAda, dA. pATha, pRSTha 808, 811, 812, 815, 820) / inakA kAmyakavanameM zrIkRSNake parAjita hokara inake dvArA yuddha-bhUmikA tyAga (Adi. sAtha Akara draupadIse milanA (vn0183|11)| 137 // 53) / arjunadvArA inheM yudhiSThirakI rakSAkA bhAra sauMpA jAnA (droNa. 17 // 44-45) / droNAcAryadvArA inakA draupadIse patiko apane anukUla banAye rakhanekA upAya pUchanA (vana.233 | 4-8) / inakA draupadIinakA vadha (droNa0 21 / 21) / inake mAre jAnekI ko AzvAsana dekara dvArakAko prasthAna karanA ( vana. carcA (karNa0 6 / 4) / 235 / 4-18) / ye satrAjitkI putrI thIM, bhagavAn satyadeva-kaliGgasenAkA eka yoddhA, jo kaliGgarAja zrIkRSNake paramadhAma-gamanake pazcAt jaba arjuna dvArakAmeM zrutAyukA cakrarakSaka thA / bhImasenadvArA isakA vadha Aye the, usa samaya unake pAsa Akara rukmiNI Adi (bhISma0 54 / 76) / rAniyoMke sAtha inhoMne vilApa kiyA thA ( mausala. 5 / satyadharmA-eka somakavaMzI rAjakumAra, jo yudhiSThirake 13) / zrIkRSNapriyA satyabhAmA tapasyAkA nizcaya karake sahAyaka the ( udyoga0 141 / 25) / vanameM calI gayI thIM (mausala0 7 / 74) / satyadhati-(1) pANDavapakSake mahArathI yoddhA, jinheM __ satyayuga-cAroM yugoMmeM prathama yuga (vizeSa dekhiye kRtyug)| bhISmajIne rathiyoMmeM zreSTha mAnA thA ( udyoga0 171 / 14) / ye draupadIke svayaMvarameM bhI padhAre the (Adi satyaratha--trigartarAja suzarmAkA bhAI, jo apane pA~ca rathI 185 / 10) / ye sucittake putra the / inhoMne yuddhameM bandhuoMmeM pradhAna thA ( udyoga. 166 / 1) / isane hiDimbAkumAra ghaTotkacakI sahAyatA kI thI (bhISma0 arjunako mAraneke liye pratijJA kI thI (droNa. 17 / 93 / 13) / inake ghor3oMkA raMga lAla thA, paraMtu 17-18) / (yaha eka saMzaptaka yoddhA thA / ) unake paira kAle raMgake the| ye sabhI suvarNamaya vicitra satyavatI-(1) uparicara vasuke vIryadvArA brahmAjIke kavacoMse susajita the| kumAra satyadhRti astroMke jJAna, zApase matsyabhAvako prApta huI 'adrikA' nAmaka apsarAke dhanurveda tathA brAhmavedameM bhI pAraMgata the (dronn.23| garbhase utpanna eka rAjakanyA / mallAhoMne machalIkA peTa 36, 31) / droNAcAryadvArA inake mAre jAnekI carcA cIrakara eka kanyA aura puruSa nikAlA, jaba rAjAko isa(karNa0 6 / 34) / (2) rAjA kSemakA putra pANDava- kI sUcanA dI gayI, taba rAjAne una donoM bAlakoMmeMse pakSakA yoddhA, isake ghor3oMkA varNana (droNa. 23 / putrako svayaM grahaNa kara liyA, vahI matsya' nAmaka dharmAtmA 54) / rAjA huA, unameM jo kanyA thI, usake zarIrase machalIsatyapAla-eka RSi, jo rAjA yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate kI gandha AtI thI, ataH rAjAne use mallAhako sauMpa ye (sbhaa04|14)| diyA aura kahA-yaha terI putrI. hokara rahe / sattva, For Private And Personal Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satyavatI ( 367 ) satyavAn satya evaM sadguNase sampanna honeke kAraNa vaha 'satyavatI' nAmase pANDuke zokase vyAkula huI mAtA satyavatIko AzvAsana prasiddha haI, macheroMke AzrayameM rahane aura machalIkI sI denA tathA AnevAle bhayaMkara samayakA pariNAma batalAkara gandha honeke kAraNa vaha kucha kAla matsyagandhA' khlaayii| tapovanameM tapasyAke liye jAnekI sammati pradAna karanA yaha pitAkI sevAke liye yamunAjImeM nAva calAyA karatI (Adi. 127 / 5-8) / apane donoM putravadhuoM thI (Adi0 63 / 50-69) / yaha atizaya rUpa- (ambikA evaM ambAlikA ) ke sAtha isakA tapovanameM saundaryase suzobhita thI / eka dina parAzara munine ise jAnA aura tapasyAdvArA paramapada prApta karanA ( Adi. dekhA aura isake sAtha samAgamakI icchA prakaTa kI / isa- 127 / 13) / kI icchAke anusAra andhakArake liye unhoMne kuharekI mahAbhAratameM Aye hue satyavatIke nAma-dAzeyI, sRSTi kara dii| isake kanyAtvake akSuNNa rahane aura zarIra- gandhakAlI, gandhavatI, kAlI, satyA, bAsavI tathA yojanase uttama sugandha prakaTa honekA bhI maharSine ise vara de gandhA aadi| diyaa| phira isane maharSike sAtha samAgama kiyA / zarIrase ( 2 ) kekayakulakI kanyA, ikSvAkuvaMzI mahArAja uttama gandha nikalanese isakA gandhavatI' nAma prasiddha huaa| trizaGkakI patnI aura rAjA harizcandrakI mAtA (sabhA. isa pRthvIpara eka yojana dUrake manuSya bhI isakI sugandha 12 / 10 ke bAda dA0 pATha) / (3) mahArAja kA anubhava karate the, isa kAraNa isakA dUsarA nAma gAdhikI putrI, jisakA vivAha rAjAne eka hajAra yojanagandhA' ho gayA ( Adi0 63 / 70-83) / zyAmakarNa ghor3e lekara RcIka munike sAtha kiyA thA satyavatIne parAzarajIke samparkase tatkAla hI eka zizuko (vana0 115 / 26-29 ) / (4) nAradajIkI janma diyaa| yamunAjIke dvIpameM atyanta zaktizAlI parA bhAryA ( udyoga0 117 / 15) / zaranandana vyAsa prakaTa hue / unhoMne mAtAse kahA-'AvazyakatA par3anepara tuma merA smaraNa karanA, maiM avazya darzana satyavarmA-trigartarAja suzarmAkA bhAI ( saMzaptakayoddhA ), jisane arjanako mAraneke liye pratijJA kI thI (droNa. duuNgaa|' itanA kahakara unhoMne mAtAkI AjJAse tapasyA hI mana lagAyA (Adi. 63 / 84-85) / pitAke 10 / 17-18) / pUchanepara isakA apane zarIrakI uttama gandhameM maharSi parA- satyavAk-eka devagandharva, jo kazyapakI patnI muni'kA putra zarakI kRpAko kAraNa batAnA ( Adi. 63 / 86 ke thA (bhAdi0 65 / 43) / bAda dA. paatth)| isakA eka nAma 'gandhakAlI' bhI thaa| satyavAn-(1) zAlvanareza ghumatsenake putra, jo nagarameM isakA zAntanuke sAtha vivAha aura unake dvArA isake janma lekara bhI tapovanameM pAlita, poSita aura saMvardhita garbhase citrAGgada aura vicitravIryakA janma huaa(aadi095|| hue the (vana0 294 / 10) / madrarAja azvapatikI 44-50; Adi. 101 / 3) / vaMzakI rakSAke liye kanyA sAvitrIke sAtha inakA vivAha (vana0 295 / 15) / vivAha karane tathA ambikA Adike garbhase putrotpAdanake __inakA samidhAke liye vanameM jAneko udyata honA / liye isakA bhISmase anurodha ( Adi. 103 / 10- sAvitrIkA inase apaneko bhI sAtha le calanekA anurodha / 1) / bhISmake prati isakA apane garbhase vyAsajIke inakA use mAtA-pitAkI AjJA lekara calaneke liye svIkRti janmakA vRttAnta sunAnA (Adi0 104 / 5-14) / denA (vana. 296 / 14-23) / inakA vanameM phala vicitravIryakI striyoMse saMtAnotpAdanake hetu vyAsajIko bulAne- cunakara TokarImeM rakhanA, phira lakar3I cIranA, zramase inake ke sambandhameM isakA bhISmase parAmarza ( Adi. 104 / sirameM darda honA, sAvitrIse apanI asvasthatA aura 18-19) / bhISmakI anumati prApta honepara kuruvaMzakI asamarthatAkA varNana karanA, yamarAjakA sAvitrIse rakSAke liye isake dvArA vyAnajIkA smaraNa (Adi. satyavAnkI Ayuke samApta hone aura inheM bA~dhakara le 104 / 23-24) vicitravIryakI patniyoMse putrotpAdana- jAneke liye apane AgamanakI bAta batAnA tathA satyavAnke ke liye isake dvArA vyAsako Adeza (Adi0 104 / zarIrameM pAzameM ba~dhe hue aGguSThamAtra parimANavAle jIvako 35-38) / isakA rAnI ambikAko samajhA-bujhAkara balapUrvaka khIMcakara nikAlanA (vana0 296 / 1-17) / anukUla karake putrotpAdanake nimitta vyAsakI pratIkSA inakA punaH jIvita honA aura sAvitrIse vArtAlApa karanA, karaneke liye AjJA denA (Adi. 104 / 49 se mAtA-pitAke darzanake liye inakI cintA (bana0 297 / Adi0 105 / 2 tk)| isakA ambAlikAko taiyAra 64-102) / sAvitrIke sAtha inakA AzramakI ora karanA aura usake garbhase putrotpAdanake liye byAsajIko prasthAna (vana0 297 / 107-11) / inakA patnIke bulAnA ( Adi. 105 / 13-14 ) / vyAsajIkA sAtha AzramameM pahu~canA ( vana0 298 / 21) / For Private And Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satyavata ( 368 ) sanatkumAra inakA RSiyoMke pUchanepara vilambase AzramameM AnekA (2) zaMyu nAmaka agnikI patnI / jisake rUpa aura kAraNa batAnA ( vana0 298 / 30-32 ) / guNokI kahIM tulanA nahIM thI / isake garbhase eka bharadvAja inakA yuvarAjapadapara abhiSeka (vana0 299 / 11) / nAmaka putra aura tIna kanyAe~ huI thI (vana0 219 / pitAke sAtha rAjyapAlanake viSayameM vArtAlApa ( zAnti0 4-5) / . 267 adhyaay)| logoMke pUchanepara kanyAdAnake viSayameM satyeyu-pUruke tIsare putra / raudrAzvake dvArA mizrakezI nAmaka inakA nirNaya denA (anu0 44 / 51-56 ) / apsarAke garbhase utpanna eka mahA dhanurdhara putra (Adi0 (2) kaurava-pakSake eka senApati, jo mahArathI vIra the 94 / 8-12) / (udyoga0 167 / 30) / satyeSu-(1) trigartarAja suzarmAkA bhAI ( eka saMzaptaka satyavrata-(1) eka prAcIna nareza (aadi01|236)| yoddhaa)| isakA arjunako mAraneke liye pratijJA karanA (2) (satyasena, satyasaMdha, saMdha)dhRtarASTrakA eka mahArathI aura arjunake dvArA isakA vadha (droNa. 17 / 17-18 putra ( Adi0 63 / 119-120 ) / ( vizeSa zalya. 27 / 40-41) / (2) eka rAkSasa, jo destriye- satyasaMdha) (3) trigartarAja suzarmAkA bhAI prAcIna kAlameM isa pRthvIkA zAsaka thA; kiMtu kAlase (eka saMzaptaka yoddhA ) / isakA arjunako mAraneke pIr3ita ho pRthvIko chor3akara calA gayA (zAnti. 227 / liye pratijJA karanA (droNa. 17 / 17-18) / satyazravA-kauravapakSakA eka yoddhA, jo abhimanyudvArA satrAjit-eka pramukha yAdava / prasenajitke bhAI / satrAjit mArA gayA thA (droNa0 45 / 3) / aura prasenajit-ye donoM jur3aveM bandhu the| inake pAsa satyasaMdha ( satyavata, satyasena athavA saMdha)-(1) syamantakamaNi thI, jisase pracura mAtrAme suvarNa jharatA rahatA dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka / yaha gyAraha mahArathiyoMmeMse thA (sbhaa014| 60 ke bAda dA0 paatth)| kRtavarmAne eka thA ( Adi063 / 119-120, aadi067|100 maNike lobhase satrAjitkA vadha karavAyA thA----isakA Adi. 116 / 5) / yaha apane bhAiyoMke sAtha zalyakI sAtyakine zrIkRSNako smaraNa dilAyA thA (mausala. 3 / rakSAmeM tatpara thA (bhISma0 62 / 17) / abhimanyune 23) / inakI putrIkA nAma satyabhAmA thA (mausakA ise bANa mArakara ghAyala kara diyA thA (bhISma 62 / 5 / 13) / 28-29) / abhimanyuke sAtha isakA yuddha (bhiissm073| sadazva-eka rAjA, jo yamasabhAmai rahakara sUryaputra yamakI 24-26) / sAtyakine ise bANa mAre the (droNa0 116 / upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 12) / 7.8 ) / isakA eka nAma satyasena bhI hai| yaha aura sadAsuvAk ( sahasravAka )-dhRtarASTra ke sau putroM se eka suSeNa yuddhameM citrasenake sAtha khar3e the| (krnn07| (aadi067| 100, Adi. 116 / 9) / 17) / bhImasenadvArA isakA vadha (karNa084 / 2-6) / (2) mitradvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka, sadasya sadasyormi-eka rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 11) / dUsarekA nAma 'suvrata' thA (zalya. 45 / 1) / (3) 'eka mahAn vratadhArI prAcIna nareza / jinhoMne apane sadAkAntA-eka pavitra nadI, jisakA jala bhAratavAsI prANodvArA eka brAhmaNake prANoMkI rakSA kI thI aura aisA pIte haiM ( bhIma. 9 / 25) / karake ve svargameM gaye the (zAnti0 234 / 16) / sadAnIrA-eka pavitra nadI, jo varuNakI sabhAmeM rahakara satyasena ( satyasaMdha yA saMdha )-(1) dhRtarASTrakA unakI upAsanA karatI hai ( sabhA0 10 / 20) / isakA eka putra (aadi067|100 Adi0 116 / 9) jala bhAratavAsI pIte haiM. (bhISma 9 / 24) / ( kucha ( vizeSa dekhiye---satyasaMdha) / (2) trigartarAja logoMkA mata hai ki karatoyA nadIkA hI nAma (sadAnIrA' yA suzarmAkA bhAI, jisakA arjunake sAtha yuddha aura sadAnIravahA' hai / karatoyA jalapAIgur3Ike jaMgaloMse nikalaunake dvArA vadha huA thA (karNa0 27 / 3-22) / kara raMgapura hotI huI bogar3A jileke dakSiNa halahaliyA (3) karNakA putra, jo apane pitAkA cakrarakSaka thA nadImeM milatI hai / dUsare matake anusAra sarayUkI sahAyaka ( karNa0 48 / 18) / nadI rAptI' hI sadAnIrA hai| granthAntaroM meM isake satyA-(1)bhagavAn zrIkRSNakI eka paTarAnI / ye zrIjIke aciravatI tathA irAvatI nAma bhI milate haiN| ) sAtha zrIkRSNakA darzana karaneke liye sabhAbhavanameM gayI thIM sanatkumAra-eka RSi, jo bhUtalapara pradyumnake rUpameM (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. pATha, pRSTa 820) / avatIrNa hue the (Adi0 67 / 152 ) / inhoMne For Private And Personal Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sanatsujAta (yA sanatkumAra) ( 369 ) sama D brahmalokase Akara rAjA purUravAko samajhAyA thA ( Adi0 Ate haiM / tIrthasaMghAtase yukta honeke kAraNa ise sannihatI 75 / 21-22 ) / mahAtapasvI yogAcArya bhagavAn kahate haiM / yahA~ zrAddha karanekI vizeSa mahimA hai (vana0 sanatkumAra brahmasabhAmeM rahakara unakI upAsanA karate haiM 83 / 190-199) / (sabhA0 11 / 23) / kanakhalake pAsa mahAnadI sannihita-eka agni, jo dehadhAriyoMke prANoMkA Azraya lekara gaGgAke taTapara inheM siddhi prApta huI thI ( vana0 / unake zarIrako kAryameM pravRtta karate haiM / ye manuke tIsare 135 / 5) / inake dvArA gautama aura atrike putra haiN| inake dvArA zabda aura rUpako grahaNa karanemeM vivAdakA nirNaya ( vana. 185 / 27-31) / saphalatA milatI hai (vana0 221 / 19) / ye zarazayyApara par3e hue bhISmajIke pAsa unheM dekhaneke saptakRta-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 36 ) / liye Aye the (zAnti047 / 8) / vibhANDaka Adi RSiyoMko inakA upadeza (zAnti. 222 a0 dA0 paatth)| saptagaha-eka prAcIna tIrtha / isameM vidhipUrvaka devatA-pitaroMkA vRtrAsurako AdhyAtmika upadeza (zAnti0 280 / 7 tarpaNa karanevAlA manuSya puNyalokameM pratiSThita hotA hai 56) / inhoMne gandharvarAja vizvAvasuko kisI samaya (vana0 84 / 29) / isa tIrthameM pitaroMkA tarpaNa karaneupadeza kiyA thA (zAnti0 318 / 61) / inakA vAlA manuSya yadi janma letA hai to amRtabhojI devatA RSiyoMko upadeza(zAnti0 329 / 5-7) / ye brahmAjIke hotA hai (anu0 25 / 16) / mAnasaputra haiM / inheM svayaM vijJAna prApta hai aura ye nivRtti- saptagodAvara-zUrpAraka kSetrake samIpavartI eka prAcIna dharmameM sthita haiN| ye pramukha yogavettA, sAMkhyajJAna-vizArada, tIrtha, jahA~ snAna karake niyamapUrvaka niyamita bhojana dharmazAstroMke AcArya tathA mokSadharmake pravartaka haiM (zAnti0 karanavAlA puruSa mahAn puNya lAbha ka karanevAlA puruSa mahAn puNya lAbha karatA aura devalokameM 34 / 72-74 ) / inhoMne brahmAjIse sAtvatadharmakA . jAtA hai ( vana0 85 / 54) / upadeza grahaNa kiyA aura inase vIraNa prajApatiko isa saptacaru-yahA~ sabhI devatAoM tathA prANiyoMne bhagavAn dharmakA upadeza prApta huA (zAnti0 348 / 40-41) / kezavako prasanna karaneke liye RgvedakI sAta-sAta RcAoMse pradyumna svargameM jAnepara inhIMke svarUpameM praviSTa ho gaye the| sAta-sAta AhutiyA~ dI thIM, isIse isakA nAma saptacara (svargA0 5 / 13) / par3A / vahA~ agnike liye diyA huA caru eka lAkha sanatsujAta (yA sanatkumAra )-eka sanAtana RSi, godAna, sau rAjasUya yajJa aura sahasra azvamedha yajJase jo vidurajIke smaraNa karanese prakaTa hae the (udyoga bhI adhika kalyANakArI hai (vana0 82 / 96-99) / 41 / 8) / inake dvArA dhRtarASTrako upadeza (udyoga. saptarAva-garur3akI pramukha saMtAnoM se eka ( udyoga adhyAya 42 se 46 tk)| 101 / 11) / sanatsujAtaparva-udyogaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya saptarSikuNDa-kurukSetrakI sImAke antargata brahmodumbara 41 se 46 tk)| tIrthameM sthita eka kuNDa / jisameM snAna karanese mahAn sanAtana-(1)eka maharSi, jo rAjA yadhiSThirakI sabhA puNyakI prApti hotI hai (vana0 83 / 72) / virAjate the ( sabhA0 4 / 16) / (2)brahmAjIke eka saptasArasvata-kurukSetrakI sImAke antargata eka prAcIna mAnasaputra (zAnti0 340 / 72 ) / tIrtha, jahA~ maMkaNaka muniko siddhi prApta huI thI (vana0 sanIya-dakSiNa bhAratakA eka janapada (bhISma09 / 63) / 83 / 115-116)|yh sarasvatI tIrthameM sabase zreSTha hai| yahA~ balarAmajI apanI tIrthayAtrAke avasarapara padhAre the santa-vItahavyavaMzI satyake putra / inake putrakA nAma zravA (zalya. 37 / 61) / isa tIrthako utpatti aura thA ( anu0 30 / 62-63) / mahimAkA vizeSarUpase varNana (shly038|3-32)| sannateyu-pUruke tIsare putra raudrAzvake dvArA mizrakezI apsarAke sabhApati-kauravapakSakA eka rAjakumAra, jisakA arjunadvArA garbhase utpanna eka mahAdhanurdhara putra (Adi0 94 / 8-11) / vadha huA thA (karNa0 89 / 64) sannihatI tIrtha-kurukSetrakI sImAke antargata eka prAcIna sabhAparva-mahAbhAratakA eka pramukha parva / / tIrtha / jahA~ brahmA Adi devatAaura tapodhana brahmarSi pratimAsa sama-dhRtarASTra ke sau purmise eka (aadi067|16, Adi. mahAn puNyase sampanna hokara jAte haiM / sUryagrahaNake samaya 116 / 5) / isakA bhImasenake sAtha yuddha (bhISma0 64 / isameM snAna karanese sau azvamedha yaukA phala prApta hotA 29) / isakA bhImasenake sAtha yuddha aura unake dvArA hai / isameM pRthvI aura AkAzake sampUrNa tIrtha amAvAsyAko vadha (karNaH 53 / 7-16) / manA047 For Private And Personal Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samajha ( 370 ) sampriyA samaGga-(1) duryodhanakA eka gvAlA, jisane dhRtarASTrako samIcI-eka apsarA, jo vargAkI sakhI thI ( Adi0 unakI gauoMke samIpa AnekI sUcanA dI thI (vana0 215 / 20) / brAhmaNake zApase isakA grAha-yonimeM 239 / 2) / (2) eka dakSiNabhAratakA janapada janma (Adi0 215 / 23) / arjunadvArA isakA (bhISma09 / 60) / (3) eka prAcIna RSi | grAhayonise uddhAra ( Adi0 216 / 21) / yaha nAradajIke pUchanepara inakA apanI zokarahita sthitikA varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatI hai varNana karanA (zAnti0 286 / 5-21) / (sabhA0 10 / 11) / samajhA-eka nadI, jisameM pitAkI AjJAse snAna karaneke kAraNa samudravega-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 63 ) / aSTAvakrake aGga sIdhe ho gaye the| tabhIse yaha nadI puNyamayI -eka kSatriyanareza, jo sAtaveM kAleyasaMjJaka daityake ho gayI / isameM snAna karanevAlA manuSya saba pApose mukta aMzase utpanna hue the| ye dharma aura arthatattvake jJAtA ho jAtA hai (vana. 134 / 39-40) / isakA dUsarA the / samudraparyanta sArI pRthvIpara inakI khyAti thI nAma madhuvilA bhI hai (vana0 135 / 1-2) / (Adi0 67 / 54 ) / bhImasenane pUrva-digvijayake samantapaJcaka-eka kSetra / yahA~ parazurAmajIne raktake pA~ca samaya candrasenasahita inheM jItA thA (sabhA0 30 / sarovara banA diye the aura unhIMmeM raktAJjalidvArA 24) / ye parAkramI the / pANDavoMkI orase putrasahita apane pitaroMkA tarpaNa kiyA thA ( Adi0 2 / 4-5, inheM raNa-nimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA gayA thA vana0 117 / 9-10) / parazurAmajIke pitaroMke varadAnase (udyog04|22)| inake dvArA citrasenake vadhakI yaha prasiddha tIrtha ho gayA ( Adi0 2 / 4-11) / carcA ( karNa0 6 / 15-16) / dvApara aura kaliyugakI saMdhimeM kauravoM aura pANDavoMkA samudronmAdana-skandakA eka sainika ( pAlba0 45 / mahAbhAratayuddha yahIM huA thA / isI kAraNa, 'sametAnAm sman tat samantam' isa vyutpattika anusAra samUha-eka sanAtana vizvedeva (anu0 91 / 30) / isakA nAma samantapaJcaka par3a gayA (Adi0 2 / samRddha-dhRtarASTrakulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake 13-15 ) / balarAmajIkI salAhase pANDava tathA sarpasatrameM bhasma ho gayA (Adi0 57 / 18) / duryodhanakA isa kSetrameM yuddhake liye jAnA (zalya. 55 / 5-18) / isI kSetrameM duryodhanakA nidhana (zalya. sameDI-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 13) / 39 / 40) / sampAti-(1) vinatAnandana aruNake prathama putra / inakI samantara-eka bhAratIya janapada (bhISma 9 / 50) / mAtAkA nAma zyenI aura inake choTe bhAIkA nAma jaTAyu samayapAlanaparva-virATaparvakA eka avAntara parva (adhyAya thA ( Adi0 66 / 70-71) / inhoMne hanumAnajI 13) / Adi vAnaroMko sItAke sambandhameM yaha samAcAra diyA thA samaratha-rAjA virATake bhAI, jo pANDavoMke pradhAna sahAyaka ki ve rAvaNapurI laGkAmeM vidyamAna haiM (vn01485)| the (droNa0 158 / 42) / inakA AmaraNa anazanake liye baiThakara bAtacItake prasaGgameM jaTAyukI carcA karanevAle vAnarose jaTAyukA samavegavaza-eka dakSiNabhAratIya janapada ( bhISmaH samAcAra pUchanA, apaneko unakA bhAI batAnA tathA 9 / 61) / jaTAyuke sAtha sUryamaNDalake samIpataka ur3akara jAnese samasaurabha-eka vedavidyA ke pAraGgata brAhmaNa, jo janamejayake apane paloMke jalane aura parvatazikharapara giranekA sarpasatrake sadasya bane the (Adi0 53 / 9) / vRttAnta sunAnA, phira vAnaroMke mukhase sItA-haraNa evaM samA-puSkaradvIpake Age basI huI logoMkI eka caukora jaTAyu-maraNakA samAcAra sunakara bhAIke liye dukhI honA bastI yA AbAdI, jisameM taiMtIsa maNDala haiN| yahA~ vAmana, tathA laGkAme sItAjIke honekI nizcita sambhAvanA batAairAvata, supratIka aura aJjana-ye cAra diggaja rahate haiN| kara vAnaroMko vahA~ jAneke liye prerita karanA (bana. inake mukhase mukta hokara bahanevAlI vAyudvArA vahA~kI prajA 282 / 16-57 ) / (2) kauravapakSIya yoddhA, jIvana dhAraNa karatI hai (bhISma0 12 / 32-38) / jo droNanirmita garuDavyUhake hRdaya-sthAnameM vizAla samitiJjaya-dvArakAvAsI yAdavoMke antargata sAta senAke sAtha khar3e the (droNa. 20 / 12) / mahArathiyoMmeMse eka (sabhA0 14 / 58) / sampriyA-madhuvaMzakI kanyA tathA mahArAja vidUrakI patnI / samIka-dvArakAvAsI yAdavoMke antargata sAta mahArathiyoMmeMse isake garbhase anazvAkA janma huA thA ( Adi.. eka (samA 14 / 58) / 95 / 4.) / For Private And Personal Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sambhala ( 371) sarakhatI - sambhala-eka grAma, jahA~ yugAntake samaya kAlakI preraNAse sAyaM-prAtaHsmaraNIya nadiyomese hai (anu0 165 / 21) / kisI brAhANake gharameM bhagavAnake avatAra viSNuyazA (2) vIra nAmaka amikI patnI, jisase unhoMne siddhi kalkikA prAdurbhAva hogA ( bana0 190 / 94) / nAmaka putrako janma diyA thA (vana0 219 / 11) / (kucha logoMkI dhAraNAke anusAra murAdAbAda jilekA sarasvatI-(1) eka devI, jinakI pratyeka parvake ArambhameM sambhala nAmaka kasabA hI vaha grAma hai, jahAM kalkikA vandanA kI gayI hai (Adi014 mngglaacrnn)| ye avatAra hogaa|) indrasabhAmeM virAjamAna hotI haiM (samA0 7 / 19) / sambhavaparva-Adiparvake eka avAntara parvakA nAma (adhyAya inake dvArA tA_muniko unake praznake anusAra godAna, 65 se 139 tk)| agnihotra Adi vividha viSayoMkA upadeza kiyA gayA sarakatIrtha-kurukSetrakI sImAke antargata sthita eka ( vana0 185 adhyaay)| ye tripuradAhake samaya zivajIke rathake Age bar3hanekA mArga thIM (karNa0 34 / 34) / lokavikhyAta tIrtha, jahA~ kRSNapakSakI caturdazIko bhagavAn daNDanItisvarUpA sarasvatI brahmAjIkI kanyA haiM (zAnti. zaGkarakA darzana karanese manuSya saba kAmanAoMko prApta kara letA aura svargalokameM jAtA hai / vahA~ rudrakoTi, kUpa aura 121 / 24) / maharSi yAjJavalkyake cintana karanepara kuNDoMmeM kula milAkara tIna karor3a tIrtha haiM / isake svara aura vyaJjana varNoMse vibhUSita vAgdevI sarasvatI pUrvabhAgameM mahAtmA nAradakA ambAjana nAmaka vikhyAta OMkArako Age karake unake sAmane prakaTa huI thIM tIrtha hai (vana0 83 / 75-81) / (zAnti0 318 / 14 ) / ( 2 ) eka nadI, jisake taTapara rAjA matinArane yajJa kiyA thaa| saramA-devalokakI kutiyA, jo sArameyoMkI jananI thI yajJa samApta honepara nadIkI adhiSThAtrI devI sarasvatI( Adi0 3 / / ) / yaha pITe gaye putrake duHkhase ne unake pAsa Akara unheM patirUpameM varaNa kiyaa| matinAradukhI ho sarpasatra meM AyI thI (Adi. 3 / 7) / ne isake garbhase taMsu nAmaka putrako utpanna kiyA ( Adi0 isake dvArA janamejayako zApa (Adi0 3 / 9) / 95 / 26-27) / yaha gaGgAkI sAta dhArAoMmeMse eka devatAoMkI kutiyAke zApase janamejayako bar3I ghabarAhaTa hai aura plakSakI jar3ase prakaTa huI hai| isakA jala pInese sAre huI (Adi03 / 10) / yaha brahmAjIkI sabhAmeM rahakara pApa tatkAla naSTa ho jAte haiM (Adi016 / 19-21) / unakI upAsanA karatI hai ( sabhA0 11 / 40) / yaha varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatI hai devatAoMkI kutiyA devajAtIya saramA skandakA eka (sabhA0 5 / 19) / pANDavoMkA vanayAtrAke samaya ise graha hai| ataH yaha bhI nAriyoMke garbhastha bAlakokA apaharaNa pAra karanA (vana0 5 / 2) zrIkRSNadvArA sarasvatItaTakaratI hai (vana0 230 / 34 ) / para kiye gaye yajJAnuSThAnakI carcA (vana0 12 / 14) / sarayU-(1) himAlayake svarNazikharase nikalI huI kAmyakavanakA bhUbhAga sarasvatIke taTapara hai (vana0 36 / gaGgAkI sAta dhArAoMmeMse eka / jo isakA jala pIte 1) / yaha nadI tIrthasvarUpA hai / usameM jAkara devatAoM haiM, unake pApa tatkAla naSTa ho jAte haiM (Adi0 169 / aura pitaroMkA tarpaNa karanese yAtrI sArasvata lokoMmeM jAtA 20-21) / yaha varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA aura AnandakA bhAgI hotA hai (vana0 84 / 66) / karatI hai ( sabhA0 8 / 22) / indraprasthase girivrajako tIrthokI paMktise suzobhita yaha nadI bar3I puNyadAyinI hai jAte hue zrIkRSNa, arjuna aura bhImasenane mArgameM ise (vana0 90 / 3) / dadhIcakA Azrama sarasvatI nadIpAra kiyA thA ( sabhA0 20 / 28) / gopratAra nAmaka ke usa pAra thA (vana0 100 / 13) / lomazadvArA isatIrtha sarayUke hI jalameM hai, jahA~ gotA lagAkara bhagavAn ke mAhAtmyakA varNana (vana0 129 / 20-2.) / yaha zrIrAmane dalabalasahita paramadhAmako prasthAna kiyA thA vinazanatIrthameM lupta hokara camasodbhedameM punaH prakaTa huI (vana084 / 70-71) / yaha nadI agnikI utpatti- (vana0 130 / 3-5) / agnikI utpattikI sthAnabhUtA kA sthAna hai (vana0 222 / 22) / yaha una pavitra nadiyoMmeM isakI gaNanA hai (vana0 222 / 22) / ye nadiyoM se hai, jinakA jala bhAratavarSakI prajA pItI hai gaGgAkI sAta dhArAoM meM se eka haiM ( bhISma0 6 / 48) / (bhISma0 9 / 19) / vasiSThajI kailAsakI ora jAtI sarasvatI una pavitra nadiyoMmeM hai, jisakA jala bhAratavAsI huI gaGgAko mAnasarovarameM le Aye, vahA~ Ate hI pIte haiM (bhISma0 5 / 14) / sarasvatI-taTavartI gaGgAjIne usa sarovarakA bA~dha tor3a diyA / gaGgAse tIthoMkI mahimAkA vizeSa varNana (zalya. adhyAya 35 se sarovarakA bhedana honepara jo srota nikalA, vahI sarayUke 54 tk)| yaha brahmasarase prakaTa huI hai| isake nAmase prasiddha huA (anu0 155 / 23-24) / yaha dvArA vaziSThakA bahAyA jAnA (zalya. 42 / 29) / For Private And Personal Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarasvatI-aruNA-saGgama ( 372 ) savana mance vizvAmitradvArA ise zApakI prApti (zalya0 42 / 38-39) / sarpirmAlI-eka RSi, jo yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate the RSiyoMke prayatnase zApa-mukti (zalya0 43 / 16) / (sabhA0 4 / 10) / maharSi dadhIcake vIryako dhAraNa karake putra paidA honepara sarva bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma aura usakI nirukti unheM sauMpanA (zalya. 51 / 13-14) / maharSidvArA (udyoga. 70 / 12) / ise varadAna-prApti (zalya. 51 / 17-23) / balarAma sarvakarmA-saudAsakA eka putra, jo parazurAmajIdvArA kiye gaye jIdvArA isakI mahimAkA varNana (zalya0 54 / 38. . kSatriya saMhArake samaya parAzaramunidvArA rakSita huAthA / pRthvI39) / arjunane sAtyakike putrako isake taTavartI pradeza dvArA kazyapajIko isakA patA diyA gayA (zAnti0 49 / kA adhikArI banAyA (mausala0 8 / 71) / zrIkRSNakI 76-77) / solaha hajAra patniyoMne sarasvatI nadImeM kUdakara apane prANa de diye (svargA0 5 / 25) / (3) manukI patnIkA sarvakAmadughA-surabhikI dhenusvarUpA kanyA, jo uttarako nAma ( udyoga0 117 / 14) / dhAraNa karanevAlI hai (udyoga0 102 / 10) / sarakhatI-aruNA-saGgama-kurukSetrakI sImAke antargata eka sarvaga-bhImasenake dvArA balandharAke garbhase utpanna huA lokavikhyAta pavitra tIrtha, jahA~ snAna karake tIna rAta upa- putra ( Adi0 95 / 77) / vAsa karanepara brahmahatyAse chuTakArA mila jAtA hai / vaha sarvatobhadra-jalezvara varuNa devatAkA samRddhizAlI nivAsaamiSToma aura atirAtra yajJoMse milanevAle phalako bhI sthAna ( udyoga0 98 / 10) / pA letA aura apane kulakI sAta pIr3hiyoMko pavitra kara sarvadamana-zakuntalAkA vIra putra bharata ( Adi0 73 / detA hai (vana0 83 / 151-153) / ) / (vizeSa dekhiye-bharata ) sarasvatIsaGgama-eka parama puNyamaya lokavikhyAta tIrtha, sarvadevatIrtha-kurukSetrakI sImAke antargata sthita eka tIrtha jahA~ brahmA Adi devatA tathA tapodhana maharSi bhagavAn jisameM snAna karanese mAnava sahasra godAnakA phala pAtA kezavakI upAsanA karate haiM / vahA~ caitra zuklA caturdazIko hai (vana0 83 / 88-89) / vizeSa yAtrA hotI hai / vahA~ snAnase pracura suvarNakI prApti sarvadevavAda-eka tIrtha, jisameM lAna karanese sahasra godAnahotI hai aura pAparahita zuddhacitta huA manuSya brahmalokameM kA phala milatA hai (vana0 85 / 39) / jAtA hai (vana0 82 / 125-127) / sarvapApapramocana kRpa-samasta pApoko dUra karanevAlA eka sarakhatI-sAgarasaGgama-pazcima samudrake taTapara jahA~ kapa, jo nArAyaNasthAnameM hai| usameM sadA cAroM samudra sarasvatI aura samudrakA saMgama huA hai, vaha tIrtha, vahA~ jAkara nivAsa karate haiN| usa tIrthameM snAna karanese manuSya kabhI snAna karake devezvara mahAdevajIkI ArAdhanA karanese / durgatimeM nahIM par3atA (vana084 / 126-127) / candramAko apanI khoyI huI kAnti punaH prApta huI thI (zalya. 35 / 77) / (yahIM somanAtha evaM prabhAsa. sarvatuka-raivataka parvatake samIpa zobhA pAnevAlA eka vana kSetra hai|) (sabhA0 38 / 29 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 813) / saridvIpa-garur3akI pramukha saMtAnoMmeMse eka ( udyoga. sarvasAraGga-dhRtarASTra-kulameM utpanna eka nAga, jo jnmejy101|11)| ke sarpasatrameM jala marA thA ( Adi0 57 / 18) / sarpa-gyAraha rudroMmeMse eka, brahmAjIke pautra evaM sthANuke putra sarvasena-kAzIke eka rAjA, jinakI putrI sunandAke sAtha (Adi0 66 / 2) / samrATa bharatane vivAha kiyA thA / sunandAke garbhase jo sarpadevI-kurukSetrakI sImAke antargata eka tIrtha, jahA~ inakA dauhitra utpanna huA, usakA nAma bhumanyu thA jAkara uttama nAgatIrthakA sevana karanese manuSya agniSTomakA (Adi0 95 / 32) / phala pAtA aura nAgalokameM jAtA hai ( vana0 83 / sarvA-eka pavitra nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM 14-15) / (bhISma0 9 / 36) / sarpamAlI- eka divya maharSi, jo hastinApura jAte samaya zrIkRSNase mArgameM mile the ( udyoga0 83 / 64 ke bAda salilahada-eka tIrtha, jisameM brahmacaryapAlanapUrvaka gotAlagAne se azvamedhayajJakA phala milatA hai (anu0 25 / 14) / dAkSiNAtya paatth)| sarpAnta-garur3akI pramukha saMtAnoMkI paramparAmeM utpanna eka savana-maharSi bhRguke sAta putroM se eka ( inakI vAruNa' pakSI (udyoga0 101 / 12) / saMjJA hai|) (anu085 / 129) / For Private And Personal Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sabitA www.kobatirth.org ( 373 ) savitA - bAraha AdityoMmeMse eka / inakI mAtA aditi aura pitA kazyapa haiM ( Adi0 65 / 15 ) / savyasAcI - arjunakA eka nAma aura isakI nirukti ( virATa0 44 / 19 ) / saha - ( 1 ) dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka ( Adi 0 116 / 2 ) / yaha draupadIke svayaMvara meM gayA thA ( Adi0 185 / 1 ) / isake dvArA bhImasenapara AkramaNa ( karNa 0 51 / 8 ) / (2) eka prabhAvazAlI agni, jo samudrameM chipa gaye the ( vana0 222 / 7 ) / devatAoMke khoja karanepara inakA atharvAko abhike padapara pratiSThita karake anyatra gamana ( vana0 222 / 8-10 ) / inake dvArA machaliyoM ko zApa aura apane zarIrakA tyAga ( vana0 222 / 10- 12 ) / inake zarIra ke avayavoMse vividha dhAtuoM kI utpatti ( vana0 222 / 14 - 16 ) / samudrameM chipe hue inakA abhidvArA punaH prAkaTya ( vana0 222 / 20 ) / sahaja - cedi tathA matsyadezakA eka kulAGgAra nareza ( udyoga0 74 / 16 ) / sahajanyA -chaH zreSTha apsarAoMmeMse eka (Adi0 74 / 68 ) / yaha dasa vikhyAta apsarAoMmeMse eka hai / isane arjunake janma mahotsava meM padhArakara vahA~ gAna kiyA thA ( Adi0 122 / 64 ) | yaha kuberakI sabhA meM unakI sevAke liye upasthita hotI hai ( sabhA0 10 / 11 ) / isane arjunake svAgatArtha indra bhavanakI sabhAmeM nRtya kiyA thA ( vana0 43 | 30 ) / sahadeva - ( 1 ) pANDuke kSetraja putra, azvinIkumAroMke dvArA mAdrIke garbha se utpanna do putroMmeMse eka / ye donoM bhAI jur3aveM utpanna hue the| donoM hI sundara tathA gurujanoMkI sevAmeM tatpara rahanevAle the / ( Adi0 1 | 114, Adi0 63 | 117 Adi0 95 | 63 ) / anupama rUpazAlI tathA parama manohara nakula sahadeva azvinIkumAroMke aMza se utpanna hue the ( Adi0 67 // 111-112 ) / inakI utpatti tathA zatazRGganivAsI RSiyoMdvArA inakA nAmakaraNasaMskAra ( Adi0 123 / 17 - 21 ) / vasudeva ke purohita kAzyapadvArA inake upanayana Adi saMskAra tathA rAjarSi zukadvArA inakA astravidyAkA adhyayana aura DhAla-talavAra calAnekI kalA meM nipuNatA prApta karanA ( Adi0 123 / 31 ke bAda dA0 pATha ) / pANDukI mRtyuke pazcAt mAdrIkA apane putra ( nakula-sahadeva ) ko kuntIke hAthoMmeM sauMpakara pati ke sAtha citApara ArUr3ha honA ( Adi0 124 adhyAya ) / zatazRGganivAsI RSiyoMkA sahadeva Adi pA~coM pANDavoMko kuntIsahita hastinApura le jAnA aura Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sahadeba unheM bhISma Adike hAtha meM sauNpnaa| droNAcAryakA pANDavoMko nAnA prakArake divya evaM mAnava astra-zastroM kI zikSA denA ( Adi0 131 / 9 ) / drupadapara AkramaNa karate samaya arjunakA mAdrIkumAra nakula aura sahadevako apanA cakrarakSaka banAnA ( Adi0 137 / 27 ) / droNadvArA suzikSita kiye gaye sahadeva apane bhAiyoMke adhIna ( anukUla ) rahate the ( Adi0 138 / 18 ) / dhRtarASTrake Adeza se kuntIsahita pANDavoMkI vAraNAvata- yAtrA, vahA~ unakA svAgata aura lAkSAgRha meM nivAsa (Adi0 adhyAya 142 se 145 taka ) / lAkSAgRhakA dAha aura pANDavokA suraMgake rAste nikalanA, bhImasenakA nakula sahadevako goda meM lekara calanA ( Adi0 147 adhyAya ) | pANsaint vyAsajIkA darzana aura unakA ekacakrAnagarImeM praveza ( Adi0 155 adhyAya ) | pANDavoM kI pAJcAla-yAtrA ( Adi0 169 adhyAya ) / inakA drupadakI rAjadhAnI meM jAkara kumhArake yahA~ rahanA (Adi0 184 adhyAya ) / pA~coM pANDavoMkA draupadIke sAtha vivAhakA vicAra ( Adi0 190 adhyAya ) / pA~coM pANDavoMkA kuntIsahita drupadake ghara meM jAkara sammAnita honA ( Adi0 193 adhyAya ) | draupadIke sAtha inakA vidhipUrvaka vivAha ( Adi0 197 / 13 ) / vidura ke sAtha pANDavoMkA hastinApurameM AnA aura AdhA rAjya pAkara 'indraprastha' nagarakA nirmANa karanA / pA~coM bhAiyoMkA draupadI ke viSaya meM niyama-nirdhAraNa ( Adi0 211 adhyAya ) | sahadevadvArA draupadIke garbha se zrutasena ( zrutakarmA) kA janma ( Adi0 220 / 801 Adi0 95 / 75 ) / inakA madrarAja dyutimAnkI putrI vijayAse vivAha tathA inake dvArA usake garbha se suhotrakA janma ( Adi0 95 / 80 ) / inake dvArA dakSiNa dizAke narezoMpara vijaya ( sabhA0 31 adhyAya ) / inake dvArA matsyanareza virATkI parAjaya ( sabhA0 31 / ) / dantavaktrakI parAjaya ( sabhA0 31 / 3 I mAhiSmatI nareza nIlake sAtha inakA ghora yuddha ( sabhA0 31 / 21 ) / inake dvArA abhikI stuti ( sabhA0 31 / 41 ) | agnikI kRpAse inako rAjA nIladvArA karakI prApti (sabhA0 31 / 59 ) / laGkAse kara lAneke liye inakA ghaTotkacako dUta banAkara rAkSasarAja vibhISaNa ke pAsa bhejanA / ghaTotkacase vibhISaNakI bAtacIta | vibhISaNakA bahuta-se suvarNa, maNi, ratna Adi upahAra dekara dUtako vidA karanA / una bheMTa-sAmagriyoMko pahu~cAneke liye aThAsI hajAra rAkSasa Aye the ( sabhA0 31 / 72 ke bAda dA0 pATha pRSTha 759 se 764 taka ) / anya mantriyoM sahita sahadevako yajJakA Avazyaka upakaraNa For Private And Personal Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sahadeva ( 374 ) sahadeva - evaM khAdyAnna juTAneke liye rAjA yudhiSThirakI AjJA (samA0 33 / 27-31) / rAjasUyayajJake samaya ye yudhiSThirake mantrI the (sabhA0 33 / 40) / inake dvArA rAjasUya yajJameM zrIkRSNakI agrapUjA ( sabhA0 36 / 30) / zrIkRSNakI agrapUjAke avasarapara inakI virodhI rAjAoMko cunautI (sabhA0 39 / 1-5) / rAjasUya-yajJake bAda ye AcArya droNa aura azvatthAmAko pahu~cAneke liye unake sAtha gaye the (sabhA0 45 / 48) / yudhiSThirake dvArA ye jueke dA~vapara rakhe aura hAre gaye the (sabhA0 65 / 15) / inakI zakuniko mAranekI pratijJA (sabhA0 77 / 29-42) / isa durdinameM koI mujhe pahacAna na le yahI socakara sahadeva apane mu~hameM miTTI lapeTakara vanakI ora gaye the (sabhA0 80 / 17) / inakI arjunake liye cintaa(vn000|27-30)| inakA jaTAsurakI pakar3ase chUTakara bhImasenako pukAranA (vana0 157 / 11) / inakA ziSyoMsahita durvAsAko bulAneke liye nadItaTapara jAnA aura khojanA (vana0 263 / 37-38) / draupadIdvArA jayadrathase inake parAkrama aura jJAna Adi sadguNoMkA varNana (dhana0 270 / 15-19) / draupadI-haraNake samaya apane ghor3oMke mAre jAnepara yudhiSThirakA sahadevake rathapara AnA tathA dhaumya evaM draupadIko bhI sahadevadvArA usI rathapara car3havAnA (vana0 271 / 15-34) / dvaitavanameM jala lAneke liye jAnA aura sarovarapara giranA (vana0 312 / 19) / inakA virATanagarameM tantipAla nAmase rahanekI bAta batAnA (virATa. 3 / 9) / rAjA virATake yahA~ ariSTanemi nAmaka vaizyake rUpameM apanA paricaya dekara unase apaneko rakhaneke liye prArthanA karanA aura unake dvArA gozAlAdhyakSake padapara niyukta honA (virATa. 10 / 5-16) / ye gvAlekA veSa dhAraNa karake pANDavoMko dUdha, dahI, ghI diyA karate the (virATa. 13 / 9) / draupadIkA bhImasenase sahadevakI vartamAna duHkhamayI paristhiti batAkara unake liye zoka prakaTa karanA (virATa. 19 / 33-41) / virATakI gauoMke apaharaNake samaya inakA trigtoke sAtha yuddha (virATa0 33 / 34) / saMjayadvArA dhRtarASTrase inakI vIratAkA varNana ( udyoga0 50 / 31-33) / zAntidUta banakara jAneke liye udyata hue zrIkRSNase yuddhakI hI yojanA banAnekI sammati denA (udyoga0 81 / 1-4) / inakA virATako senApati banAnekA prastAva (udyoga0 151 / 10) / ulUkase duryodhanake saMdezakA uttara dete hue putrasahita zakuniko mAra DAlanekI ghoSaNA karanA (udyoga0 162 / 31-36) / ulUkase duryodhanake saMdezakA uttara denA (udyoga0 163 / 39-40) / kavaca utArakara paidala hI kauravasenAkI ora jAte hue yudhiSThirase prazna karanA (bhISma0 43 / 19) / prathama dinake saMgrAmameM durmukhake sAtha dvandva-yuddha (bhISma0 45 / 25-27) / vikarNake sAtha yuddha (bhISma 71 / 21) / inake dvArA zalyako parAjaya (bhISma0 83 / 53) / kauravoMkI azvasenAkA saMhAra (bhISma 89 / 32-34) / inake dvArA ghur3asavAroMkI senAkA saMhAra evaM palAyana (bhISma0 105 / 16-23) / inakA kRpAcAryake sAtha dvandvayuddha (bhISma011012-13bhISma0 111128-33) / dhRtarASTradvArA inakI vIratAkA varNana (droNa. 10 / 31-32) / zakunike sAtha inakA yuddha (droNa. 14 / 22-25) / inake rathake ghor3oMkA varNana (droNa0 23 / 9) / zakunike sAtha yuddha (droNa096 / 21-25) / durmukhake sAtha yuddha (droNa. 106 / 13) / inake dvArA durmukhakI parAjaya (droNa0 107 / 21-24) / trigartarAjakumAra niramitrakA vadha (droNa0 107 / 25-26) / karNake sAtha yuddha meM inakI parAjaya (droNa0 167 / 15) / duHzAsanake sAtha yuddha aura use parAsta karanA (droNa. 188 / 2-9) / inakA dhRSTadyumnakI rakSAmeM jAnA (droNa. 1897) / dhRSTadyumnako mAraneke liye jhapaTate hue sAtyakiko anunaya-vinayase zAnta karanA (droNa. 198 / 53-59) / inake dvArA puNDrarAjakI parAjaya (karNa0 22 / 14-15 ) / duHzAsanakI parAjaya (karNa0 23 adhyaay)| duryodhanake sAtha yuddhameM inakA ghAyala honA ( karNa0 56 / 7-18) / inake dvArA ulUkako parAjaya (karNa061 / 44 ) / karNadvArA inakI parAjaya ( karNa0 63 / 33) / inake dvArA zalyake putrakA vadha (shly011| 43) / zalyake sAtha yuddha (zalya0 13 adhyAyaH zalya 15 adhyaay)| inake dvArA zakuniputra ulUkakA vadha (zalya. 28 / 32-33) / inake dvArA zakunikA vadha (zalya. 28 / 46-61) / yudhiSThirako mamatA aura Asaktise rahita hokara rAjya karanekI salAha denA (zAnti0 13 adhyAya) yudhiSThiradvArA inheM sabhI avasthAoMmeM apanI rakSAkA kArya sauMpanA (shaanti041|15)| yudhiSThiradvArA inake liye diye gaye durmukhake mahalameM inakA praveza (zAnti0 44 / 12-13) / yudhiSThirake pUchanepara inakA trivargameM arthakI pradhAnatA batAnA (zAnti0 167 / 22-27) / inake dvArA zakunike mAre jAnekI zrIkRSNadvArA carcA (Azva. 60 / 25) / abhimanyuke bAlakakI rakSAse yudhiSThira, bhIma, arjuna, nakula aura sahadevake bhI jIvanakI rakSA hogI--aisA kuntIkA zrIkRSNake prati kathana (Azva. For Private And Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sahadeva sahasrajit 66 / 19) / azvamedha-yajJake avasarapara vyAsajI aura putra, pANDusuta, tantipAla, yama, yamaja, mAdrIsuta Adi / yudhiSThirake dvArA inheM kuTumba-pAlana-sambandhI samasta kAryoM- (2) eka maharSi, jo indrakI sabhAmeM virAjate the kI dekhabhAlakA kAma sauMpA jaanaa| (Azva0 72 / 20- ( sabhA0 7 / 16 ) / (3) eka prAcIna rAjA, 26) / vanako jAtI huI kuntIkA inheM yudhiSThirako sauMpanA jo yama-sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM aura inapara sadA prasanna rahaneke liye Adeza denA (sabhA0 8 / 17) / AcArya nIlakaNThake matAnusAra ( Azrama 16 / 10) / nakula aura sahadeva ye suprasiddha rAjA sRJjayake putra the | inhoMne yamunAke gurujanoMkI AjJAke pAlanameM lage rahanevAle the, inheM amizira nAmaka tIrthameM eka lAkha svarNa-mudrAoMkI dakSiNA bhUkhakA kaSTa na uThAnA par3e, isake liye kuntIne dekara vizAla yajJakA anuSThAna kiyA thA (vana0 90 / yudhiSThirako yuddhake nimitta utsAha dilAyA thA ( Azrama 5-7) / (4) jarAsaMdhakA putra / isake do choTI 17 / 8) / mAtAke darzanake liye yudhiSThirake vana-gamana- bahineM thIM, jo kaMsako byAhI gayI thiiN| unake nAma viSayaka vicArako jAnakara inakA harSa prakaTa karanA aura the--asti aura prApti ( sabhA0 14 / 31) / yaha svayaM bhI unake sAtha jAnekI utsukatA dikhAnA (Azrama draupadIke svayaMvarameM AyA thA (Adi0 185 / 8) / 22 / 9-13) / vanameM mAtAko dUrase hI dekhakara inakA jarAsaMdhakA isake rAjyAbhiSekakI AjJA denA (sabhA0 daur3anA aura pAsa pahu~cakara unake donoM caraNa pakar3akara 22 / 3.) / pitAke mAre jAnepara isakA bheMTa lekara phUTa-phUTakara ronA, netroMse A~sU bahAtI huI kuntIkA bhI bhagavAn zrIkRSNakI zaraNameM jAnA / zrIkRSNakA ise inheM hAthoMse uThAkara chAtIse lagA lenA aura gAndhArIko abhayadAna dekara pitAke rAjyapara abhiSikta karanA inake AgamanakI sUcanA denA (aashrm024|8-10)| aura isako apanA abhinna suhRda banA lenA / bhIma saMjayakA RSiyoMse sahadeva tathA inakI patnIkA paricaya denA aura arjunadvArA bhI isakA satkAra honA ( sabhA0 (Azrama0 25 / 8-13) / inakA apane netroMmeM A~sU bhara- 24 / 42-43 dAkSiNAtya pAThasahita ) / eka kara yudhiSThirake samakSa vanameM rahanekI icchA prakaTa karanA, akSauhiNI senAke sAtha isakA yudhiSThirakI sahAyatAke mAtAko chor3akara ghara jAnese aruci dikhAnA aura mAtA- liye AnA (udyoga0 19 / 8) / saMjayadvArA isakI pitAkI sevA karate hue tapasyAse zarIrako sukhA DAlanekA vIratAkA varNana ( udyoga0 50 / 48) / yudhiSThirakI vicAra vyakta karanA / inakI bAta sunakara kuntIkA inheM senAke sAta senApatiyoMmeMse eka magadharAja sahadeva bhI chAtIse lagA lenA aura apanI bAta mAnaneke liye kahakara thA, jisakA yudhiSThirane ukta padapara abhiSeka kiyA thA ghara jAnekI AjJA denA (Azrama 36 / 36-43) / ( udyoga0 157 / 11-14 ) / isake ghor3oMkA mAdrIkumAra sahadeva bhI jomAtA kuntIko vizeSa priya rahe hai, varNana (droNa. 23 / 18) / droNAcAryadvArA isakA unheM AgameM jalanese bacA na sake-aisA kahakara yudhiSThirakA vadha (droNa0 125 / 45) / vilApa ( Azrama0 38 // 18-19) / yudhiSThira, bhImasena, mahAbhAratameM Aye hue sahadevake nAma-jarAsaMdhasuta, arjuna, nakula, sahadeva aura draupadI-ye chaH vyakti eka hI ___ jarAsaMdhAtmaja, jArasaMdhi aura mAgadha / hRdayarakhate the (mausala0 17 / 3) / inakA yudhiSThirake mahAprasthAnaviSayaka nizcayakA anumodana ( mahApra0 / / 5) / sahabhojana-ruDakI pramukha saMtAnoMkI paramparAmeM utpanna inakI bhAiyoMke sAtha mahAprasthAna-yAtrA ( mahApra. eka pakSI ( udyoga0 101 / 12) / / / 22-25) / usa yAtrAme ye nakulake pIche aura sahanacitya-eka prAcIna nareza, jinhoMne eka brAhmaNake draupadIke Age calate the (mahApra0 / / 31-32) / liye apane prANoMkA balidAna karake svarga prApta kiyA thA mahAgiri meruke pAsa draupadIke patanake pazcAt mArgameM (anu0 137 / 20) / ye tejasvI nareza kekayadezakI sahadevakA bhI dharAzAyI honA aura bhImasenake pUchanepara prajAkA pAlana karate the tathA rAjarSi zatayUpake pitAmaha yudhiSThirakA inake patanakA kAraNa batAnA (mahApa. the| ye apane parama dharmAtmA jyeSTha putrako rAjyakA bhAra 2 / 2-11) / sauMpakara vanameM tapasyAke liye cale gaye aura apanI uddIpta mahAbhAratameM Aye hue sahadevake nAma-Azvineya, tapasyA pUrI karake indralokako prApta hue / tapasyAse inake azvinIsuta, azvisuta, bharatazAla, bharatazreSTha, bharatarSabha, sAre pApa bhasma ho gaye the (Azrama0 20 / 6-9) / bharatasattama, kauravya, kurunandana, mAdrIputra, mAdravatIsuta, sahasrajita-eka mahAyazasvI rAjarSi, jinhoMne brAhmaNake mAdreya, mAdrInandana, mAdrInandanaka, mAdrInandakara, liye apane pyAre prANoMkA tyAga karake uttama loka prApta mAdrItanuja, nakulAnuja, pANDava, pANDunandana, pANDu- kiyA thA (zAnti. 234 / 31) / For Private And Personal Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sahasrajyoti ( 376 ) sAtyaki sahasrajyoti-subhrATake tIna putroM se eka / inake dasa lAkha putra the ( Adi0 1 / 46) / sahasrapAda-eka prAcIna RSi, jo zApavaza DuNDubha nAmaka sarpa ho gaye the / inakA ruruse apanA paricaya __ denA ( Adi0 10 / 7) / inakI AtmakathA tathA inake dvArA ruruko ahiMsAkA upadeza ( Adi. 11 adhyAya ) / rurudvArA sarpasatrake viSayameM jijJAsA karanepara 'tuma brAhmaNoMke mukhase AstIkakA caritra sunoge / aisA rujhase kahakara inakA antardhAna honA (Adi0 12 / 3) / ye yudhiSThirakA vizeSa sammAna karate the (vana0 26 / 22) / sahasrabAhu-skandhakA eka sainika (zalya. 45 / 59) / sahasravAk (sadaHsuvAk )-dhRtarASTra ke sau putroM se eka (Adi. 67 / 100% Adi. 116 / 9) / sahA-eka apsarA, jisane arjunake svAgatameM indrabhavanameM nRtya kiyA thA (vana0 43 / 30) / sahoDha-eka prakArake putra, jo abandhudAyAda kahalAte haiM (Adi. 119 / 34) / (jo kanyAvasthAmeM hI garbhavatI hokara byAhI gayI ho, usake garbhase utpanna huA putra sahoda kahalAtA hai|) sahya-lavaNasamudra-taTavartI eka parvata, jo sItAkI khojameM gaye hue hanumAn Adi vAnaroMke mArgameM dikhAyI diyA thA (vana0 282 / 43) / isa parvatapara devarAja nahuSane apsarAoM tathA devakanyAoMke sAtha vihAra kiyA thA (udyoga0 11 / 12-13) / yaha bhAratavarSake sAta kulaparvatoMmeM hai (bhISma0 9 / 11) / sAMyamani-somadattaputra zalakA nAmAntara (bhISma0 61 / 11) / sAgaraka-sAgara' janapadake nivAsI kSAtriya nareza, jo yudhiSThirake rAjasUyayajJameM bheMTa lekara Aye the ( sabhA0 52 / 18) / sAgarodaka-samudrakA tIrthasvarUpa jala, jisameM snAna karake manuSya vimAnapara baiThakara svargameM jAtA hai (anu025|9)| sAGkAzya-eka prAcIna nareza, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 10) / sAGati-( eka rAjA, jo yamasabhAmeM rahakara sUrya- putra yamakI upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 10) / (2) atrivaMzameM utpanna eka RSi, jinhoMne ziSyoMko nirguNa brahmakA upadeza dekara uttama lokoMko prApta kiyA thA (zAnti0 234 / 22)|ye vAnaprastha dharmakA pAlana evaM prasAra karake svargako prApta hue (zAnti0 244 / 17) / sAtyaki-pRSNivaMzI zinikumAra satyakake putra (Adi. 63 / 105) / ye vRSNikulabhUSaNa, satyapratijJa aura zatrumardana vIra the tathA marut devatAoMke aMzase utpanna hue the (Adi067 / 75 ) / ye draupadIke svayaMvarameM padhAre the (Adi. 185 / 18) / arjuna aura subhadrAke liye daheja lekara indraprasthameM Aye the (Adi0 220 / 31) / sAtyakikA mukhya nAma yuyudhAna thaa| ye yudhiSThirakI sabhAmeM baiThate the aura inhoMne vahIM arjunase dhanurvedakI zikSA prApta kI thI (sabhA0 4 / 34-36) / vRSNivaMzI yAdavoMke sAta atirathI vIroM meM inakI gaNanA kI gayI hai (sabhA0 14 / 57-58) / yudhiSThirake abhiSekake samaya inhoMne unake Upara chatra lagA rakhA thA (sabhA0 53 / 13) / prabhAsakSetrameM pANDavoMkA duHkha dekhakara inake zauryapUrNa udgAra (vana0 120 / 1-22) / ye upaplavyanagarameM abhimanyuke vivAhotsavameM sammilita hue the (virATa0 72 / 21) / balarAmajIke kathanakI AlocanA karate hue inake vIrocita udgAra (udyoga0 3 adhyaay)| inakA vizAla caturaGgiNI senAke sAtha yudhiSThirake pAsa AnA (udyoga0 19 / 1) / saMjayadvArA inakI vIratAkA varNana (udyoga0 50 / 39) / zAntidUta banakara kauravoMke yahA~ jAneke liye udyata hue zrIkRSNase inakA yuddhake liye hI apanI sammati prakaTa karanA ( udyoga. 81 / 5-7) / zrIkRSNakA sAtyakiko apane rathapara astra-zastra Adi rakhaneko kahanA tathA inheM rathapara biThAkara sAtha le jAnA (udyoga0 83 / 12-22) / duryodhanake SaDyantrakA bhaMDAphor3a karanA (udyoga0 130 / 14-17) / prathama dinake saMgrAmameM kRtavarmA ke sAtha dvandvayuddha (bhiissm045| 12.13) / kaliGgasenAko parAsta karaneke bAda bhImasenakA abhinandana karanA (bhISma0 54 / 121-122) / bhISmake bANoMse AcchAdita hue arjunakI sahAyatAmeM pahu~canA (bhISma 59 / 78) / bhUrizravAke sAtha inakA yuddha (bhISma 64 / 1-2) / bhISmadvArA sArathike mAre jAnepara inake ghor3oMkA ratha lekara bhAganA (bhISma0 73 / 28-29) / bhUrizravAke sAtha inakA yuddha aura usake dvArA inake dasa putroMkA vadha (bhISma0 74 / 1-27) / inake dvArA alambuSakI parAjaya (bhISma0 82 / 45) / azvatthAmAko mUrchita kara denA ( bhISma0 101 / 47) / bhISmake sAtha inakA yuddha (bhISma0 104 / 29-36) / duryodhanake sAtha dvandvayuddha (bhISma0 110 / 14, bhISma. 111 / 14-18) / alambuSake sAtha yuddha (bhISma0 111 / 1-6) / inakA bhagadattake sAtha yuddha ( bhISma 111 / 7-13) / azvatthAmAke sAtha dvandvayuddha (bhISma 116 / 9-12) / dhRtarASTradvArA inakI vIratAkA varNana (droNa. 1.33-39) / kRtavarmAke sAtha yuddha (droNa. For Private And Personal Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khAtyaki ( 377 ) sAtyaki 110 14 / 35-36; droNa0 25 / 8-9) / kSemadhUrti aura kI parAjaya (droNa0 156 // 29; droNa0 157 / 10. bRhantake sAtha yuddha (droNa0 25 / 47-48) / bhagadatta- 11) / inake dvArA somadattakA vadha (droNa. 162 / ke hAthIdvArA inake rathakA pheMkA jAnA (droNa0 26 / 43- 33 ) / bhUrikA vadha ( droNa. 166 / 12 ) / 44) / karNake sAtha yuddha (droNa0 32 / 67-70) / karNa aura vRSasenake sAtha yuddha aura vRSasenako parAsta zrIkRSNa aura arjunake sAtha inakI raNayAtrA (droNa. karanA ( droNa0 170 / 30-43) / inake dvArA 84 / 21) / arjunake Adezase yudhiSThirakI rakSAmeM jAnA duryodhanakI parAjaya (droNa0 171 / 23) / zrIkRSNa(droNa0 84 / 35) / duHzAsanake sAtha yuddha (droNa. __ se karNake arjunapara zakti na chor3anekA kAraNa pUchanA 96 / 14-17) / inake dvArA droNAcAryake prahArase (droNa. 182 / 34) / duryodhanake sAtha saMvAda aura dhRSTadyumnakI rakSA (droNa0 97 / 32) / droNAcArya ke yuddha (droNa. 189 / 22-48) / arjunadvArA inakI sAtha adbhuta saMgrAma aura unake lagAtAra sau dhanudhoMko zUravIratAkI prazaMsA ( droNa. 191 / 45-53) / kATanA (droNa0 98 adhyaay)| inakA vyAghradattake sAtha droNAcAryake badharUpI dhRSTadyumnake kukRtyakI inake dvArA yuddha (droNa. 106 / 14) / inake dvArA vyAghradattakA vadha nindA (droNa. 198 / 8-24) / dhRSTadyumnako mAraneke (droNa. 107 / 32) / droNAcAryadvArA inakA ghAyala liye gadA lekara kUda par3anA tathA bhImasena aura sahadevahonA (droNa0 110 / 2-13) / yudhiSThira ke dvArA arjuna- dvArA inakA aisA karanese rokA jAnA (droNa. 198 / kI sahAyatAke liye jAnekA Adeza milanepara unako 46-59 ) / kauravapakSIya cha: mahArathiyoMko eka sAtha uttara denA (droNa0 111 / 3-39) / arjunake pAsa bhagAnA (droNa. 200 / 53) / azvatthAmAke sAtha jAnekI taiyArI aura prasthAna (droNa0 112 / 4-53) / yuddha aura mUrchita honA (droNa0 200 / 56-69) / bhImasenako yudhiSThirakI rakSAke liye lauTAnA ( droNa inake dvArA kekayarAjakumAra anuvindakA vadha ( karNa. 112 / 71-76) / inake dvArA kauravasenAkA saMhAra 13 / 11) / vindakA vadha (karNa0 13 / 35) / (droNa0 113 / 6-20) / droNAcAryase yuddha karake unheM baMgarAjakA badha (karNa0 22 / 13) / kargake sAtha yuddha chor3akara Age bar3hanA (droNa. 113 / 21-34) / (karNa0 30 adhyAya ) / vRSasenake sAtha yuddha aura kRtavarmA ke sAtha yuddha aura use ghAyala karake Age bar3hanA use parAsta karanA ( karNa0 48 / 40 ke bAdase dA. (droNa. 113 / 46-60) / inake dvArA kRtavarmAkI pA0 45 zlokataka ) / zakuniko parAjita karanA parAjaya (droNa. 115 / 10-11) / jalasaMdhakA vadha (karNa0 61 / 48-49 ) / inake dvArA karNaputra (droNa. 115 / 52-53 ) / duryodhanakI parAjaya prasenakA vadha (karNa0 82 / 6) / inakA zalyake sAtha (droNa. 116 / 24.25) / inake dvArA kRtavarmAkI yuddha (zalya0 13 adhyAyaH zalya. 15 adhyaay)| inake parAjaya (droNa0 116 / 41) / droNAcAryakI parAjaya dvArA kRtavarmAkI parAjaya (zalya17 / 77-78) / (droNa0 117 / 30) / sudarzanakA vadha (droNa0 118 / / mleccharAja zAlvakA vadha (zalya0 20 / 26) / 15) / sArathike sAtha saMvAda aura kauravasenAko khader3anA kSemadhUtikA vadha (shly021|8)| kRtavarmAkI (droNa0 119 adhyaay)| bhAiyosahita duryodhanako parAjaya (shly021129-30)| saMjayakA jIvita pakar3A parAsta karanA (droNa0 120 / 42-44) / inake dvArA jAnA (zalya0 25 / 57-58)|inkaa saMjayako mAraneke mlecchasenAsahita duHzAsanakI parAjaya (droNa0 121 / liye udyata honA aura vyAsajIkI AjJAse use choDa 29-46) / duHzAsanakI parAjaya ( droNa0 123 / denA (zalya. 29 / 38-39) / zrIkRSNakI AjJAse 31-34) / rAjA alambuSakA vadha (droNa. 140 / yudhiSThirake pAsa jAnA aura unakA saMdeza sunAnA 18) / adbhata parAkrama prakaTa karate hue arjunake pAsa (zAnti0 53 / 12-13) / zrIkRSNake sAtha hastinAinakA pahu~canA (droNa. 141 / 11) / bhUrizravAke purase dvArakAko prasthAna (Azva0 52 / 57-58) / sAtha yuddha meM parAjita hokara usake dvArA inakI cuTiyA- zrIkRSNake sAtha raivataka parvatapara honevAle mahotsavameM kA pakar3A jAnA ( droNa. 142 / 51-63 ) / sammilita honA ( Azva0 59 / 3-4 ) / mahotsavase inake dvArA AmaraNa anazana karake baiThe hue bhUrizravAkA lauTakara apane bhavanameM jAnA (Azva0 59 / 17) / vadha (droNa. 143 / 54) / inakA kauravoMko unake inake dvArA abhimanyukA zrAddha (Azva0 62 / 6) / AkSepakA uttara denA (droNa. 143 / 60-68) / yudhiSThirake azvamedhayajJameM hastinApura AnA (Azva066 / karNake sAtha yuddha meM use parAjita karanA (droNa. 147 / 3) / inake dvArA surApAna karake madamatta hokara kRtavarmA64-65) / inakA somadattake sAtha yuddha aura somadatta- kA sote hue bAlakoMke vadhakI carcA karate hue upahAsa ma. nA048 For Private And Personal Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtvata sAmudrakatAtha -- - ( mausala0 3 / 16-18) / pradyumnadvArA inake kathanakA svayaMvara dekhaneke liye ye loga vimAnoMdvArA drupadanagarake anumodana tathA kRtavarmAdvArA bhUrizravAke vadhakI bAta AkAzameM sthita the (Adi0 186 / 6) / naimiSAkahakara inakA tiraskAra (mausala. 3 / 19-21) / raNyakSetrameM devatAoMdvArA Ayojita yajJameM ye saba loga inakA bhagavAn zrIkRSNako kRtavarmAdvArA syamantakamaNike padhAre the (Adi0 196 / 3) / khANDavadAhake samaya apaharaNa aura satrAjitke vadhakA smaraNa dilAnA aura zrIkRSNa aura arjunake sAtha yuddha ke liye ye nAnA satyabhAmAko rotI dekha krodhapUrvaka uThakara talavArase prakArake astra-zastra lekara Aye the (Adi0 226 / kRtavarmAkA sira kATa lenA (mausala0 3 / 22-28) / 38) / sAdhyagaNa indrakI sabhAmeM virAjamAna hote haiM inheM dUsare logoMkA bhI vadha karate dekha zrIkRSNakA inheM (sabhA0 7 / 22) / ye brahmAjIkI sabhAmeM bhI unakI rokane ke liye daur3anA, bhojoM aura andhakoMkA eka mata ArAdhanAke liye upasthita hote haiM (sabhA0 11144) / hokara inheM cAroM orase gherakara jUThe bartanoMse mAranA / skanda aura tArakAsurake yuddha ke samaya inhoMne bhI dAnavoMke inheM bacAneke liye pradyumnakA bIcameM kUda par3anA / pradyumna- sAtha yuddha kiyA thA (vana0 231 / 73) / dattAtreyajIsahita sAtyakikA bhojoM aura andhakoMke sAtha jUjhanA se unakI udAra vANI sunaneke liye inakI prArthanA aura zrIkRSNake dekhate-dekhate bahusaMkhyaka vipakSiyoMdvArA (udyoga036 / 3) / karNa aura arjunake yuddha meM mArA jAnA (mausala. 3 / 29-33) / arjunane inake inhoMne arjunakI hI vijayakA samarthana kiyA thA (karNa. priya putra yauyudhAniko sarasvatIke taTavartI dezakA adhikArI 87 / 46) / skandake janmakAlameM ye loga unheM evaM nivAsI banAyA tathA vRddhoM aura bAlakoMko usake dekhane ke liye Aye the (zalya.44 / 29) / skandake sAtha kara diyA ( mausala0 7 / 71) / svargameM pahu~cakara abhiSekake samaya bhI inakI upasthiti thI (zalya. inakA marudgaNoMmeM praveza (svargA0 4 / 17-18) / 45 / 6) / inhoMne skandako senApati arpita kiye the mahAbhAratameM Aye hue sAtyakike nAma-Anarta, zaineya, (zalya0 45 / 53) / ye loga rAjA maruttake yazameM rasoI parosanekA kAma karate the (zAnti0 29 / zaineyanandana, zauri, zinipautra, ziniputra, zinisuta, zininaptA, zinipravara, zinipravIra, zinipuGgava, zinivIra, 22) / sAdhyagaNa dharmake putra kahe gaye haiM (zAnti. zinivRSabha, dAzArha, mAdhava, mAdhavAgrya, mAdhavasiMha, 207 / 23) / haMsarUpadhArI brahmAse mokSaviSayaka inakA prazna karanA (zAnti. 299 adhyaay)| ye loga mAdhabottama, madhUdaha, sAtvata, sAtvatazreSTha, sAtvatAgya, muJjavAn parvatapara bhagavAn zivakI ArAdhanA karate haiM sAtvatamukhyaH sAtvatapravara, sAtvatarSabha, sAtyaka, vArSNeya, vRSNi, vRSNizArdUla, vRSNikulodvaha, vRSNipravIra, vRSNi (Azva0 8 1 1-4) / puGgava, vRSNisiMha, vRSNivara, vRSNivIra, vRSNyandhakapravIra, sAndIpani-bhagavAn zrIkRSNa aura balarAmajIke vidyAguru, vRSNyandhakavyAghra, yAdava, yadUdvaha, yadUttama, yaduvIra, jinake yahA~ ve donoM bhAI adhyayana ke liye gaye the| yaduvyAghra aura yuyudhAna aadi| inhoMne unheM chahoM aGgosahita sampUrNa veda, citrakalA, sAtvata-(1) yadukulameM utpanna eka zreSTha mahApuruSa, gaNita, gAndharvaveda tathA vaidyaka bhI par3hAye the / gajazikSA jinake vaMzameM utpanna manuSya sAtvata kahe gaye haiN|| tathA azvazikSAkA bhI jJAna karAyA thaa| ye dhanurvedake sAtyaki bhI sAtvatakulake hI eka ratna the (sabhA0 2 / zreSTha AcArya the| inhoMne zrIkRSNa-balarAmako dasa aGgo. 30) / (2) bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma sahita supratiSThita evaM rahasyasahita sampUrNa dhanurvedakA tathA isakI nirukti (zAnti0 342 / 77-78) / jJAna prApta karAyA / isake bAda sAndIpanijIne guru dakSiNAke rUpameM ina donoM bhAiyoMse apane mare hue sAdyaska-eka prakArakA rAjarSi-yajJa, jo eka hI dinameM samAta honevAlA hotA hai (vana0 240 / 16) / putrako mA~gA aura use jIvita karake lA denekI AjJA dI / taba una donoM bhAiyoMne gurudakSiNAke rUpameM inheM sAdhya-eka gaNadevatA, virATa-aNDase inake prakaTa honekA bahuta-sA dhana aizvarya dekara inake mare hue putrako bhI kathana (Adi0 1 / 35) / amRtake liye jIvita karake de diyA (sabhA038 / 29 ke bAda gaDa aura devatAoMmeM yuddha hote samaya ye loga pakSi dA0 pATha, pRSTha 802) / rAjase parAjita ho bhAga gaye the ( Adi0 32 / 16) / vizvAmitrake prabhAvase inake bhayabhIta rahane kI carcA sAmudrakatIrtha-eka pavitra tIrtha, jo arundhatIvaTake samIpa ( Adi071 / 39) / arjunake janma-samayameM sAdhyagaNa hai / isameM snAna karake brahmacaryapAlanapUrvaka ekAgracitta vahA~ padhAre the (Adi. 122 / 7.) / draupadIkA ho tIna rAta upavAsa karanese azvamedhayaza tathA sahastra For Private And Personal Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmudraniSkuTa ( 379 ) sArvabhauma godAnakA phala milatA hai aura manuSya apane kulakA the (sabhA0 4 / 30) / ye rAjasUyayajJameM sammilita uddhAra kara detA hai (vana0 84 / 41-42) / hue the (sabhA0 34 / 15) / yudhiSThirake azvamedhasAmudraniSkuTa-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / yajJameM bhI zrIkRSNake sAtha Aye the (Azva0 66 / 4) / sAmbako strI banAkara RSiyoMke sammukha le jAnevAle yadu kumAroMmeM ye pradhAna the (mausala0 1 / 15) / (2) sAmba-(1) bhagavAn zrIkRSNadvArA jAmbavatIke garbhase rAvaNakA mantrI, jo vAnararUpameM zrIrAmakI senAmeM ghusa Aneutpanna eka yAdava vIra / ye draupadIke svayaMvarameM padhAre para vibhISaNadvArA bandI banA liyA gayA thA / zrIrAmadvArA the (Adi0 185 / 17) / arjuna aura subhadrAke liye isakA chuTakArA (vana0 283 / 52-53) / daheja lekara Aye the (Adi0 220 / 31) / inhoMne arjunase dhanurvedakI zikSA prApta kI thI aura ye yadhidhirakI sArameya-kazyapapatnI saramAkA putra sArameya (kuttA) sabhAmeM virAjate the (sabhA0 4 / 34-35) / dvArakAke (Adi0 3 / 1 ) / janamejayake bhAiyoMke pITanepara sAta atirathI vIroMmeM eka ye bhI the (sabhA014 / mAtAke Age isakA ronA (aadi03|4)| 57) / yudhiSThirake rAjasUyayajJameM bhI upasthita the (sabhA0 sArasa-garuDakI pramukha saMtAnoM se eka ( udyoga0 101 / 35 / 16) / inakA zAlvake senApati evaM mantrI kSema- 11) / vRddhike sAtha yuddha aura inake dvArA usakI parAjaya sArasvata-(1) eka prAcIna RSi, jo alambuSA apsarA(vana. 16 / 9-16) / vegavAn nAmaka daityake sAtha ko dekhakara skhalita hue dadhIcake vIrya aura sarasvatI yuddha aura inake dvArA usakA vadha (vana0 16 / 17 nadIke garbhase utpanna hue the (zalya. 51 / 720) / prabhAsakSetrameM ikaTThe hue vRSNivaMziyoM tathA ") / inakA sthAna sArasvatatIrthake nAmase prasiddha pANDavoMke bIca sAtyakidvArA balarAmake prati inake huaa| kahIM-kahIM inake sthAnakA 'tuGgakAraNya' nAmase parAkramakA varNana ( bana0 13. / 13-15) / ye ullekha milatA hai (vana0 85 / 46) / bAraha varSake upaplavyanagarameM abhimanyuke vivAhotsavameM Aye the avarSaNake bAda inhoMne RSiyoMko ziSya banAkara veda (virATa072 / 22) / inakA yudhiSThirake azvamedhayaza par3hAyA thA (zalya. 51 / 3) / (2) eka maharSi, ke avasarapara zrIkRSNake sAtha hastinApurameM Agamana jo atrike putra haiM aura pazcima dizAmeM nivAsa karate haiM (Azva0 66 / 3) / sAraNa Adi vIroMkA sAmbako strIveSameM vibhUSita karake RSiyoMke pAsa le jAnA aura (zAnti0 208 / 3.) / unase pUchanA ki yaha babhrakI patnI hai, Apaloga batAiye sArika-yudhiSThirakI sabhAmeM virAjamAna honevAle eka RSi ki isake garbhase kyA utpanna hogA ? (mausl.| (sabhA0 4 / 13) / 16-17) / RSiyoMne kahA-bhagavAn zrIkRSNakA yaha sArimejaya-eka rAjA, jo draupadI-svayaMvarameM padhAre the putra sAmba eka bhayaMkara lohekA mUsala utpanna karegA, jo (Adi. 185 / 19) / vRSNi aura andhakavaMzake vinAzakA kAraNa hogA (mausala0 / / 19) / dUsare dina saberA hote hI inake sArisaka-eka zAGgika, jo pakSirUpadhArI mandapAla RSike dvArA jaritAke garbhase utpanna huA thA (Adi. 228 / peTase mUsalakI utpatti (mausala0 1 / 25) / mausala-yuddha 17) / apane bar3e bhAI jAritArise apanI rakSAke liye meM inakA mArA jAnA (mausala0 3 / 44) / mRtyuke pazcAt ye vizvedevoMmeM praviSTa ho gaye (svrgaa05|16 kahanA ( Adi0 231 / 3) / isake dvArA agnikI stuti (Adi0 231 / 9-11) / agnidevakI kRpAse 18) / (2) eka sadAcArI tathA arthazAnameM nipuNa khANDavabanameM agnidAhase isakI rakSA (Adi0 231 / brAhmaNa, jinhoMne dhRtarASTrake vanagamanake liye AzA mA~gane 21) / para prajAkI orase unheM sAntvanApUrNa uttara diyA thA (aashrm010|13-5.)| sArtha-vyApAriyoMkA eka dala (vana0 64 / 111) / jaMgalI hAthiyoMdvArA isakA vinAza (vana. 65 / sAraNa-(1) eka yaduvaMzI kSatriya, jo vasudevake dvArA devakIke garbhase utpanna hue the| bhagavAn zrIkRSNa aura / subhadrAke bhrAtA the (Adi0 218 / 17) / ye sArvabhauma-(1) somavaMzI rAjA ahaMyAtike dvArA kRtavIryaarjuna aura subhadrAke liye daheja lekara indraprastha Aye the kumArI bhAnumatIke garbhase utpanna ( Adi0 95 / 15) / (Adi0 220 / 32) / yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate inakI bhAryAkA nAma sunandA thA, jo kekayadezakI kanyA For Private And Personal Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sAlakaTakaTI thii| usake garbha se jayatsena nAmaka putra utpanna huA ( Adi0 95 / 16) / ( 2 ) diggajakula meM utpanna eka hAthI ( droNa0 121 / 26 ) / sAlakaTakaTI-rAkSasI hiDimbAkA nAmAntara ( Adi0 154 / 10 ke bAda dA0 pATha ) | ( vizeSa dekhiye hiDimbA ) ( 380 ) sAlaGkAyana - vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu0 4 / 52 ) / sAvarNa - ( 1 ) eka maharSi, jo rAjA yudhiSThirakI sabhA meM virAjate the ( sabhA0 4 / 15 ) / ( 2 ) eka bhAvI manu, jinake manvantarakAlameM parAzaraputra vyAsajI saptarSike padapara pratiSThita hoMge (anu0 18 / 42-43 ) / sAvarNi - ( 1 ) eka RSi jo indrasabhA meM virAjamAna hote haiM ( sabhA0 7 / 10 - 12 ) / satyayugameM inhoMne chaH hajAra varSo taka tapasyA kI thI, taba bhagavAn zaMkarane pratyakSa darzana dekara inheM vikhyAta granthakAra aura ajara-amara honekA vara diyA ( anu0 14 / 103-104 ) / (2) eka bhAvI manu, jinake dvArA bA~dhI gayI maryAdAkA bhagavAn sUrya ullaGghana nahIM karate haiM (udyoga0 109 / 11) / sAvitra - (1) gyAraha rudroMmeMse eka ( zAnti0 208 / 20) / ( 2 ) sumeruparvatakA eka zikhara, jisakA dUsarA nAma jyotiSka thaa| yaha saba prakArake ratnoMse vibhUSita, aprameya, samasta lokoMke liye agamya aura tInoM lokoMdvArA pUjita thA / yahA~ pahale bhagavAn zaMkara aura devI umA virAjamAna hotI thIM, bahuta-se devatA aura RSi unakI upAsanA karate the / gaGgAjI divyarUpa dhAraNa karake yahA~ mahAdevajI kI ArAdhanA karatI thIM ( zAnti0 283 / 5- 18 ) / ( 3 ) ATha vasuoM meM se eka (anu0 150 16-17 ) / sAvitrI - (1) sUryadevatA kI putrI evaM brahmAjIkI patnI / ye tapatIkI bar3I bahina haiM ( Adi0 170 / 7 ) / brahmAjIkI sabhA meM virAjamAna hotI haiM ( sabhA0 11 / 34) / ye gAyatrI mantra kI adhiSThAtrI devI haiN| inhoMne agnihotrase prakaTa hokara apane ArAdhaka rAjA azvapatiko pratyakSa darzana evaM vara diyA thA ( vana0 293 / 8- 18 ) / tripuradAha ke liye yAtrA karate hue bhagavAn zaMkarane inheM apane ratha ke ghor3oMkI bAgaDora banAyA thA ( droNa0 202 / 75 ) / unake saMvatsaramaya dhanuSakI pratyaJcA bhI ye hI banI thIM ( karNa0 34 | 36 ) / eka jApaka brAhmaNadvArA kiye gaye gAyatrI japase saMtuSTa hokara inhoMne use pratyakSa darzana evaM icchAnusAra vara diyA ( zAnti0 199 / siMhaketu 5 - 16 ) | vidarbhanivAsI dharmAtmA tapasvI satyanAmaka brAhmaNa yajJameM inakA padArpaNa aura punaH yajJAgnimeM praveza ( zAnti0 272 / 11-12 ) / inake dvArA annadAnakI mahimAkA kathana ( anu0 67 / 8-9 ) / ( 2 ) umAdevIkI anugAminI eka sahacarI ( vana0 231 / 49) / ( 3 ) madranareza azvapatikI kanyA, jo sAvitrI devIke diye hue varadAna ke anusAra unheM prApta huI thI ( vana0 293 | 23-24 ) / isake adbhuta rUpa-saundarya aura teja AdikA varNana ( vana0 293 / 25 - 27 ) / isakA pitAkI AjJA se svayaM hI apanA pati cunaneke liye prasthAna ( vana0 293 / 32 -- 38 ) / isakA pitAke ghara lauTanA aura unake pUchanepara zAlvanareza ke vanavAsI putra satyavAnko patirUpameM varaNa karanekI bAta batAnA / nAradajIdvArA usake alpAyu honekI bAta sunakara bhI isakA satyavAn ke sAtha hI vivAha karanekA dRDha nizcaya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vana0 294 / 2-27 ) / sAvitrIkA satyavAn ke sAtha vivAha tathA isakA apanI sevAoMdvArA sabako saMtuSTa karanA ( vana0 295 adhyAya ) / sAvitrIkI vratacaryA tathA satyavAn ke sAtha isakA vanameM jAnA ( vana0 296 adhyAya ) | yamarAja ke sAtha isakA vArtAlApa aura unase isako vara evaM mare hue patiko punarjIvana kI prApti ( vana0 297 | 11-60 ) / satyavAn ke sAtha isakA vArtAlApa ( vana0 297 / 65 - 102 ) / patiko sAtha lekara isakA Azrama kI ora prasthAna vana0 297 / 107 ) Azrama meM pahu~cakara isakA RSiyoMke samakSa vanakA sArA vRttAnta batalAnA ( vana0 298 / 37 - 42 ) / isake zvazurako rAjyakI prApti tathA patikA yuvarAjapadapara abhiSeka | isako sau putroM tathA sau bhAiyoMkI prApti ( vana0 299 adhyAya ) / isake pAtivratyakI prazaMsA ( virATa0 21 / 15) / ( 4 ) eka dharmaparAyaNA rAjapatnI, jisane do divya kuNDaloMkA dAna karake uttama loka prApta kiyA thA (zAnti0 234 / 24 ) | ( sambhava hai yaha satyavAn kI patnI rahI ho / ) sAzva - eka prAcIna nareza, jo yama sabhA meM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 8 / 17 ) / sAhasraka - kurukSetrakI sImAke antargata sthita eka lokavikhyAta tIrtha, jahA~ snAna karanese sahasra godAnakA phala prApta hotA hai aura vahA~ kiye hue dAna tathA upavAsakA mahattva anyatra se sahasragunA adhika hotA hai ( vana0 83 / 158-159) / siMhaketu - pANDavapakSakA eka yoddhA, jo karNadvArA mArA gayA ( karNa 0 56 / 49 ) / For Private And Personal Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir siMhacandra ( 381 ) sindhu siMhacandra-yudhiSThirakA sambandhI aura sahAyaka rAjA (droNa zApase yadi pAgalapana Adi doSa prApta hoM to unheM siddha158 / 4.) / rUpI grahakI bAdhA' samajhanA cAhiye (vana0 230 / siMhapura-uttarabhAratakA eka prAcIna parvatIya nagara, jo 49) / rAjA citrAyudhaka dvArA surAkSata eva suramya thaa| isa siddhapAtra-skandakA eka sainika (shly.45| 66) / arjunane uttaradigvija ke samaya jItakara apane adhikArameM siddhArtha-(1) eka rAjA, jo krodhavaza' saMjJaka daityake kara liyA thA ( sabhA0 27 / 20) / siMhala-eka deza aura jAti / nandinIke pArzvabhAgase ___ aMzase utpanna huA thA (Adi0 67 / 60) / (2) skandakA eka sainika (zalya0 45 / 64) / siMhalanAmaka mleccha jAtiyoMkI sRSTi huI thI (Adi. siddhi-(1) eka devI, jo kuntIke rUpameM isa bhUtalapara 174 / 37) / siMhaladezake nareza yudhiSThirake rAjasUya prakaTa huI thIM (Adi067 / 160) / ye daityoMke yajJameM padhAre the (sabhA0 34 / 12) / isa dezake sAtha yuddha ke liye jAte hue skandake sainikoMke Age-Age calatI kSatriyoMne rAjA yudhiSThirako samudrakA sArabhUta vaidUrya, motiyoM ke Dhera tathA hAthiyoM ke saikar3oM jhUla arpita kiye| siMhala thI (zalya046 / 64) / (2) vIra nAmaka agnika putra, inakI mAtAkA nAma sarayU thaa| inhoMne apanI prabhAse dezIya vIra maNiyukta vastra pahane hue the / inake zarIrakA sUryako bhI AcchAdita kara liyA / sUrya ke AcchAdita ho raMga kAlA aura A~khoMke kone lAla dikhAyI dete the jAnepara inhoMne agnidevatAsambandhI yajJakA anuSThAna kiyA (sabhA0 52 / 35-36) / siMhaladezake sainika thaa| AhvAna-mantrameM inhIMkI stuti kI jAtI hai (vana. droNadvArA nirmita garuDavyUha ke bhItara usake grIvAbhAgameM 218 / 11) / khar3e the (dronn.20|6)| siMhasena-(1) eka pAJcAladezIya pANDavapakSakA yoddhA, sinIvAk-eka maharSi, jo rAjA yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate the ( sabhA0 4 / 14) / isakA droNAcAryake sAtha yuddha aura unake dvArA mArA jAnA (droNa. 16 / 32-37) / (2) eka pANDava sinIvAlI-maharSi aGgirAkI tRtIya putrI ( caturdazIyuktA pakSIya pAJcAla yoddhA / isake rathake ghor3oMkA vargana amAvasyA), inakA dUsarA nAma hai-dRzyAdRzyA'; (droNa.23 / 50) / isakA karNa ke sAtha yuddha aura kyoMki ye atyanta kRza honeke kAraNa kabhI dikhAyI detI haiM, kabhI nhiiN| bhagavAn rudra inheM apane lalATapara dhAraNa usake dvArA ghAyala honA ( karNa0 56 / 44-48) / karate haiN| ataH inako rudrasutA bhI kahate haiM (vana. siMhikA-dakSa prajApatikI putrI aura kazyapa RSikI patnI 218 / 5) / tripuradAike samaya bhagavAn zaMkarane inheM (Adi0 65 / 12) / isake garbhase cAra putra utpanna apane rathake ghor3oMke liye jotA banAyA thA (karNa0 34 / hue the, jinake nAma haiM-rAhu, candra, candrahartA aura 32-33) / ye skandake janma-samayameM unheM dekhane ke candrapramardana ( Adi0 65 / 31) / liye AyI thIM (shly.45| 13) / sikata-eka prAcIna maharSi, jinhoMne droNAcAryake pAsa sindhu-(1) eka mahAnada, jisake taTavartI nikuJjameM jAkara unase yuddha baMda karaneko kahA thA (droNa. zatruoMse parAjita rAjA saMvaraNane Azraya liyA thA 190 / 35-40) / inheM svAdhyAyadvArA svargakI prApti (Adi0 94 / 40) / (yaha paMjAbake pazcima bhAgameM huI thI (zAnti. 26 / 7) / hai|) yaha varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatA sikatAkSa-eka tIrtha, jisakA darzana yudhiSThirane kiyA thA hai (sabhA0 9 / 19) / ise mArkaNDeyajIne bhagavAn (vana0 125 / 12) / bAlamukundake udarameM dekhA thA (vana0188 / 103) / sita-skandakA eka sainika (zalya. 45 / 69) / yaha agnikI utpattikA sthAna hai ( vana0 222 / 22) / siddha-(1) eka devagandharva, jo kazyapake dvArA prAdhA'se gaGgAkI sAta dhArAoMmeMse eka hai ( bhISma06 / 48) / utpanna huA thA (Adi. 65 / 46) / (2) eka isa pavitra nadakA jala bhAratavAsI pIte haiM (bhiissm09| prakArake devagaNa, jo himAlaya parvatapara kaNvake Azramake 21) / isa mahAnadameM snAna karake zIlavAn puruSa nikaTavartI tapovanameM vicarate the (aadi070|15)| mRtyuke pazcAt svargameM jAtA hai ( anu0 258) / ye yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM strIdharmakA varNana karate samaya anya nadiyoMke sAtha isakA (sabhA08 / 29) / (3) eka bhAratIya janapada bhI ziva-pArvatIke samIpa Agamana huA thA (anu0 146 / (bhiissm09| 57) / 18) / yaha sAyaM-prAtaH smaraNIya nada hai (anu. 165 / siddhagraha-siddharUpI graha, tiraskRta kiye hue siddha puruSoMke 19) / (2) eka janapada, jisakA svAmI jayadratha For Private And Personal Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sindhudvIpa ( 382 ) sukanyA - ....- - -oewee thA, yaha draupadIke svayaMvarameM AyA thA (bhAdi. 185 / rAvaNadvArA apaharaNa (vana0 278 / 43) / ashok21)| eka bAra sindhudezakA rAjA jayadratha zAlva vATikAmeM trijaTAdvArA inheM AzvAsana (vana0 280 / dezameM vivAhakI icchAse jAte samaya kAmyaka vanameM 55-72) / inakA rAvaNake sAtha saMvAda (vana0 281 pANDavoMke Azramake pAsa jA pahu~cA thA (vana0264 / adhyAya) / inakA hanumAnjIko pahicAnake liye 6-7 vana0 267 / 17-19) / 17-19) / cUr3AmaNi denA (vana0 282 / 68-69) / rAvaNasindhudvIpa-eka prAcIna rAjarSi, jinhoMne pRthUdaka tIrthameM vadhake pazcAt avindhya aura vibhISaNane sItAjIko zrIrAmake tapasyA karake brAhmaNatva prApta kiyA thA (zalya. 39 / pAsa le Akara samarpita kiyaa| zrIrAmane inake critr37)| ye rAjA jahnake putra the, inake putrakA nAma para saMdeha karake inheM tyAga diyaa| sItAko isase bar3I valAkAzva thA (anu0 4 / 4) / vyathA huii| inhoMne apanI zuddhike liye zapatha khAyI aura devatAoMdvArA bhI inakI zuddhikA samarthana kiyA sindhupuliMda eka bhAratIya janapada (bhISma0 1 / 40) / gayA hai| isase zrIrAmacandrajI prasannatApUrvaka sAtAjIse sindhuprabhava-eka tIrtha, jo sindhunadakA udgamasthAna hai| mile| sItAko Age karake puSpaka vimAnapara ArUr3ha yaha siddhoM aura gandharvodvArA sevita hai| yahA~ jAkara ho Upara-hI Upara samudra ke pAra gye| sItAko vanakI pA~ca rAta upavAsa karanese pracura suvarNarAzikI prApti hotI zobhA dikhAte aura kiSkindhA hote hue ayodhyApurImeM hai (vana084 / 16) / gye| inakA darzana karake bharata-zatrughnako bar3A harSa prApta sindhusauvIra-pazcimottara bhAratakA eka janapada ( bhISma. huA (vana. 29 / 39-65) / inake pAtivratyakI 9 / 53) / sindhusauvIradezake loga dharmako nahIM jAnate prazaMsA (virATa. 21 / 12-13) / (2) eka haiM (k...| 12-13) / nadI, jise mArkaNDeyajIne bhagavAn bAlamukundake sindhUtama-vasudhArAmeM eka prasiddha tIrtha, jo taba pApoMkA udarameM dekhA thA (vana. 188 / 1.2) / yaha gaGgAnAza karanevAlA hai| isameM snAna karanese pracura suvarNarAzi kI sAta dhArAoMmeMse eka hai (bhISma0 6 / 47-48) / kI prApti hotI hai (vn.43|.)| isameM prAyaH nAva bhI DUba jAtI hai (zAnti* 82 / 45) / sItavana-kurukSetrakI sImAke antargata eka vana, jahA~ sukakSa-dvArakAke pazcima bhAgameM vidyamAna eka rajatamaya mahAn tIrtha hai / eka bAra yahA~ jAne yA usakA darzana parvata (sabhA0 38 // 29 ke bAda dA. pATha pRSTha, 813, karanemAtrase hI yaha tIrtha pavitra kara detA hai| vahA~ kaalm)| kezoMko dho lenemAtrase manuSya pavitra ho jAtA hai (ghana. 83 / 59-6.) / sukandaka-eka bhAratIya janAda ( bhIma. 9 / 53) / sItA-(1) mahArAja janakakI putrii| rAjA janakake yahA~ sukanyA-(1) rAjA zaryAtikI sundarI putrI (dhana. dhanuSayajJameM zivajIke dhanuSako tor3anepara zrIrAmajIke sAtha 122 / 6) / isakA vanameM ekAntabhramaNa / cyavanako zrIsItAkA gviAha huaa| inako sAtha lekara zrIrAma isake darzanase prsnntaa| isake dvArA bA~cIke derameM chipe ayodhyApurImeM gaye aura vahA~ AnandapUrvaka rahane lge| hue munivara cyavanakI A~khoMkA phor3A jAnA (vana. zrIrAmake vanavAsake samaya parama rUpavatI dharmapatnI sItA 122 // 6-14) / munike kopase senA aura pitAko bhI unake sAtha gayI thii| avatArake pUrva viSNurUpameM pIr3ita dekha isakA apanedvArA do camakIlI vastuoMke rahate samaya unake sAtha jo lakSmI rahA karatI haiM, ve hI bedhe jAnekI bAta batAnA (vana0 122 / 20.21) / avatArakAlameM sItAke rUpameM avatIrNa ho patidevakA munike mA~ganepara pitAdvArA isakA unheM samarpaNa (vana. bhanusaraNa karatI thiiN| rAvaNadvArA inakA haraNa honepara 122 / 24-26) / isake dvArA patikI paricaryA evaM bhIrAmane rAvaNako mArakara inheM prApta kiyA aura inake ArAdhanA (vana0 122 / 28.29 ) / mohita sAtha ayodhyAmeM Akara dharmapUrvaka rAjyakA pAlana karane azvinIkumAroMkI bAtoMkA isake dvArA virodha (bana. lage ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 794- 123 / 2-14) / isakA patise salAha lekara ashvinii795)| ( vanapavameM panaH inakI kathA AyI hai yathA-) kamAroMse unheM rUpayauvanasampanna banAnekI prArthanA karanA janakanandinI sItAkA rAmake sAtha vanagamana (vana. (vana0 123 / 14-16) / isakA azvinIkumAroM ke 277 / 29) / inakA zrIrAmako kapaTamRga vadhake liye bIca apane patiko pahacAnakara inheM hI svIkAra karanA kahanA (vana0 278 / 18) / inakA lakSmaNake prati (vana0 123 / 21) / hamake pAtivratyakI prazaMsA saMdehapUrNa kora pavana (ma. 248 // 17-29) / (virATa0 2 / / .) / (2) mAlaricAkI panI For Private And Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sukarmA ( 383 ) sucAra -- jisake garbhase maGkaNaka munikA janma huA thA (zalya0 (2) alakApurIkI eka apsarA, jisane aSTAvakrake 38 / 59) / svAgata-samArohameM kubera-bhavana meM nRtya kiyA thA (manu. sukarmA-vidhAtAdvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka, 19 / 45) / dUsarekA nAma suvata thA (zalya0 45 / 42 ) / sukratu-eka prAcIna nareza, jinake nAmakA ullekha saMjayane sukuTa-eka bhAratIya janapada tathA vahA~ke nivAsI (sabhA0 prAcIna rAjAoMkI gaNanAmeM kiyA hai (Adi01 / 235) / 14 / 16) / sukSatra-pANDavapakSake eka yoddhA, jo kosalanarezake putra the / sukuNDala-dhRtarASTra ke sau putroM se eka (Adi0 ___ inake rathake ghor3oMkA varNana (droNa0 23 / 57) / 67 / 98) / sukhadA-skanda kI anucarI eka mAtRkA (shly046|28)| kumAra-1) takSakakulameM utpanna eka nAgaH jo sarpasatrameM sugaNA-skandakA anucarI ekamAtRkA (zalya04 dagdha ho gayA thA (aadi057|1)| (2) palindoMke sugandhA-(1) eka apsarA, jisane arjunake janmamahAn nagara (yA rAjadhAnI) ke zAsaka eka rAjakumAra mahotsavameM nRtya kiyA thA (Adi. 122 / 63) / yA nareza, jo sambhavataH rAjA sumitrake putra the| sakamAra (2) eka tIrtha, jahA~ jAkara mAnava svargalokameM aura sumitra donoMko bhImasenane parva-digvijayake samaya pratiSThita hotA hai aura saba pApoMse mukta ho svargalokameM jIta liyA thA (sabhA0 29 / 10) / draupadIsvayaMvarameM pUjita hotA hai ( vana0 84 / 10 84 / 36) / bhI pulindarAja sukumAra apane pitA sumitra (yA sucitra) sugotA-eka sanAtana vizvedeva (anu0 91 / 37) / ke sAtha padhAre the (Adi. 185 / 10) / pulinda sagrIva-(2) vAnaroMke eka rAjA, jo bhagavAn sUryake putra nagarake rAjA sukumAra aura sumitrako sahadevane bhI the| parvakAlameM sabhI vAnarayUthapati inakI sevAmeM rahate the dakSiNa-digvijayake samaya jItA thA (sabhA0 31 / 4) / (vana 147 / 28-29) / zrIrAmakI inake sAtha mitratA ye yudhiSThirakI senAke eka udAra rathI the ( udyoga aura inake bhAI vAlIke vadhakA saMkSipta vRttAnta ( sabhA. 171 / 15) / (3) zAkadvIpake jaladhAragirika pAsakA 38 / 29 ke bAda dA. pATha, pRSTha 794.) / bhagavAn eka varSa (bhISma 11 / 15) / zrIrAmakA inake pAsa jAnA, inake sAtha unakI maitrii| sukumArI-(1) zAkadvIpakI eka pavitra jalavAlI nadI inakA zrIrAmako sItAjIke vastra dikhAnA, zrIrAmakA inheM (bhISma 11 / 32) / (2) rAjA sRJjayakI putrI vAnarasamrATa ke padapara abhiSikta karanA tathA sugrIvakA aura nAradakI patnI (droNa. 55 / 7-13, zAnti. sItAjIkI khojake liye pratijJA karanA (vana0 28. / 30 / 14-30) / 9-14) / inakA apane bhAI vAlIke sAtha yuddha (dhana. sukusumA-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya 46 / 280 / 30-36 ) / zrIrAmase sItAkI khojake viSayameM 24) / inakA apanA kArya batAnA (vana. 282 / 22) / suketa-(1) eka rAjA, jo apane putra sunAmA evaM kumbhakarNadvArA inakA apaharaNa ( vana0 287 / 11) / suvarcAke sAtha draupadIke svayaMvara meM Aye the (Adi0 zrIrAmake sAtha puSpaka vimAnadvArA inakA ayodhyAko 185 / 9) / (2) zizupAlakA eka putra, jo AnA ( vana0 291 / 60 ) / rAjyAbhiSekake bAda droNAcAryake hAthase mArA gayA thA, isakI carcA (karNa zrIrAmakA inheM kartavyakI zikSA de bar3e duHkhase vidA karanA ( vana0 292 / 67-68) / (2) bhagavAn 6 / 33) / (3) pANDavapakSakA eka mahAbalI rAjA, zrIkRSNake rathake eka azvakA nAma (dronn147|47)| jo citraketukA putra thaa| isakA kRpAcArya ke sAtha yuddha aura unake dvArA vadha huA thA (karNa0 54 / 21-29) / sughoSa-nakulake zaGkhakA nAma (bhISma0 25 / 16) / sukezI-(1) gAndhArarAjakI kulIna kanyA, jo sucakra-skandakA eka sainika (zalya0 45 / 59) / bhagavAn zrIkRSNa kI preyasI thiiN| bhagavAnane unheM dvArakA sucandra-(1) eka asura, jo siMhikAke garbhase utpanna * usa mahalameM ThaharAyA thA, jisakA daravAjA jAmbanada huA thA ( Adi0 65 / 31 ) / (2) eka suvarNake samAna uddIta hotA thA, jo dekhanemeM prajvalita devagandharva, jo kazyapadvArA prAdhAke garbhase utpanna huA thA agni-sA jAna par3atA thA, vizAlatAmeM jisakI upamA (Adi0 66 / 46-48) / yaha arjunake janmakAlika samudrase dI jAtI thI aura jo meru nAmase vikhyAta yA mahotsabameM sammilita huA thA ( Adi0 122 / 58 ) / (sabhA0 38 ! 29 ke bAda dA* pATha, pRSTha 815) / sucAru-(1) dhRtarASTrakA eka putra / isane anya sAta For Private And Personal Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sucitra ( 384 ) sudarzana ( cakra) bhAiyoMke sAtha hokara abhimanyupara AkramaNa kiyA thA (bhISma0 79 / 22-23) / (vizeSa dekhiye cAru, caarucitr)| (2) zrIkRSNake dvArA rukmiNIdevIke garbhase utpanna eka putra (anu.14 / 33) / sacitra-(1) dhRtarASTra kalameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatrameM dagdha ho gayA thA (Adi. 57 / 18) / (2) draupadI-svayaMvarameM gayA huA eka rAjA isake sAtha sukumArakA bhI nAma AyA hai / ataH yaha pulindarAja sukumArakA pitA sumitra jAna par3atA hai (sambhava hai sumitrakI jagaha sucitra pATha ho gayA ho| athavA sumitrakA hI dUsarA nAma sucitra ho) (Adi. 185 / 10) / (3) dhRtarASTrakA eka putra, jisane apane bhAiyo- ke sAtha rahakara abhimanyupara AkramaNa kiyA thA (bhISma 79 / 22-23) ( vizeSa dekhiye citra ) / (4) pANDavapakSakA eka mahAvIra mahArathI, jo citravarmAkA pitA thA / raNabhUmimeM vicarate hue ina donoM vIroMko droNAcAryane mArA thA, isakI carcA (karNa. 6 / 27-28) / sucetA-vItahavyavaMzI gRtsamadake putra, inake putrakA nAma varcA thA (anu. 30 / 61) / sujAta-dhRtarASTra ke sau putroMmeMse eka, jisane bhAiyoMke sAtha bhImasenapara AkramaNa kiyA aura unake dvArA yuddha meM mArA gayA (zalya0 26 / 5-18) / sujAtA-maharSi uddAlakakI putrI, jisakA kahoDa RSike sAtha vivAha huA thA (vana0 132 / 9) / isakA patise dhanake liye Agraha karanA (vana0 132 / 14) / apane putra aSTAvakrase patikI mRtyukA vRttAnta batAnA (vana0 132 / 20) / sujAnu-eka divya maharSi, jo hastinApura jAte samaya mArgameM zrIkRSNase mile the ( udyoga0 83 / 64 ke bAda dA. paatth)| sutanu-Ahuka ( ugrasena) kI putrI / isakA vivAha bhagavAn zrIkRSNane akrUrake sAtha karAyA thA ( sabhA0 14 / 33) / sutasoma-draupadoke garbhase bhImasenadvArA utpanna putra ( Adi063 / 123, Adi0 95 / 75) / isakI utpatti vizvedevoMke aMzase huI thI (Adi0 67 / 127128) / isakA sutasoma nAma par3ane kA kAraNa (Adi0 220 / 79, 82, droNa0 23 / 28-29) / prathama dinake saMgrAmameM vikarNake sAtha dvandvayuddha (bhISma0 45 / 58-59) / durmukhase zrutakarmAkI rakSA karanA (bhISma 79 / 39) / isake rathake ghor3oMkA varNana (droNa 23 / 28) / viviMzatike sAtha yuddha (droNa. 25 / 24-25) / zakuni ke sAtha yuddha aura parAjaya (karNa. 25 / 18-40) azvatthAmAke sAtha yuddha (karNa0 55 / 14-16)|raatmeN azvatthAmAdvArA isakA vadha (sauptika. 8 / 55.56 ) / sutIrtha-kurukSetrakI sImAke antargata sthita eka prAcIna tIrtha, jahA~ devatAloga pitaroM ke sAtha sadA vidyamAna rahate haiN| vahA~ devatA-pitaroMke pUjanameM tatpara ho snAna karanese azvamedha yajJakA phala milatA hai aura yAtrI pitRlokameM jAtA hai (vana0 83 / 54.55) / satejana-yudhiSThirakA eka sambandhI aura sahAyaka rAjA (droNa. 158 / 40) / sudakSiNa-(1) kAmboja deza ( kAbula ) ke rAjA yA rAjakumAra, jo draupadIke svayaMvarameM padhAre the ( Adi. 185 / 15) / ye eka akSauhiNI senAke sAtha duryodhanakI sahAyatAke liye Aye the ( udyoga0 19 / 21) / inheM duryodhanake pakSakA eka rathI vIra mAnA gayA thA (udyoga0 166 / 1) / prathama dinake saMgrAmameM zrutakarmAke sAtha inakA dvandva yuddha (bhISma0 45 / 66-68) / abhimanyuke sAtha inakA dvandvayuddha (bhiissm0110|15) bhISma0 111 / 18-21) / arjunake sAtha yuddha aura unake dvArA inakA vadha (droNa0 92 / 61-71) / inake choTe bhAIne bhI arjunapara dhAvA kiyA aura yaha unake hAthase mArA gayA (karNa0 56 / 110-111) / (2) pANDavapakSakA yoddhA, jise droNAcAryane Ahata karake rathakI baiThakase nIce girA diyA thA (droNa0 21 / 56 ) / sudattA-bhagavAn zrIkRSNakI eka paTarAnI, dvArakAmeM inheM rahaneke liye ketumAn nAmaka prAsAda prApta huA thaa| usakA vizeSa varNana (sabhA038 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 815) / sudarzana (cakra)-(1) bhagavAn nArAyaNa evaM zrIkRSNake cakrakA nAma, isake tejasvI evaM prabhAvazAlI divya rUpakA varNana (Adi. 19 / 20-29) / agnidevane bhagavAn zrIkRSNako yaha cakra pradAna kiyA aura isake prabhAvakA svayaM vargana kiyA (Adi0224 / 23-27) / zrIkRSNane isa astrase zizupAlakA mastaka kATA thA (sabhA0 45 / 21-25) / isake dvArA saubha vimAnakA vidhvaMsa aura zAlvakA saMhAra (vana0 22 / 29-37) / zrIkRSNakA arjunako apane diye hue cakrase zatrukA mastaka kATane ke liye prerita karanA (karNa089 / 45-46) / (2) devarAja indra ke rathakA nAma ( yA vizeSaNa) (virATa0 56 / 3) / (3) devatAoMke liye AdaraNIya For Private And Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sudarzanA ( 385 ) sudeSNA eka nareza, jo rAjA nagnajitdvArA bandI banAye gaye the| sudeva-(1) vidarbhanarezadvArA damayantIkI khojameM niyukta bhagavAn zrIkRSNane nagnajitke samasta putroMko parAjita karake kiye gaye brAhmaNoMmese eka, jinhoMne cedirAjake mahalameM inheM bandhanamukta kiyA thA (udyoga0 48 / 75) / (4) damayantIko pahacAnakara usase vArtAlApa kiyA (vana. eka dvIpa ( jo jambUdvIpakA hI nAmAntara hai ) saMjayadvArA 68 / 2-30) / inakA cedinarezakI mAtAko damayantIdhRtarASTrase isakA varNana (bhISma0 5 / 13 se 6 kA paricaya denA (vana0 69 / 1-9) / damayantIko adhyaaytk)|(5) jambUdvIpake jAmuna vRkSakA nAma, dekhakara prasanna hue rAjA bhImadvArA inheM puraskAra-prApti isa vRkSakI U~cAI gyAraha hajAra yojana hai / isake phalokI (vana0 69 / 27) / damayantIkA inheM ayodhyAnareza lambAI DhAI hajAra arani mAnI gayI hai (bhISma0 7 / RtuparNake pAsa svayaMvarakA saMdeza dekara bhejanA aura inakA 19-22) / (6) kauravapakSakA eka rAjA, jo sAtyaki- ayodhyA jAkara rAjA RtuparNase svayaMvarake liye damayantIdvArA mArA gayA thA (droNa. 118 | 14-15) / (7) kA saMdeza kahanA (bana0 70 / 22-27) / (2) mAlavanareza, pANDavapakSakA eka yoddhA, azvatthAmAdvArA mahArAja ambarISakA eka zAnta svabhAvavAlA senApati, isakA vadha (droNa. 200 / 73-83) / (8) jise rAjAse pUrva hI svargalokakI prApti ho cukI thii| dhRtarASTrakA eka putra, jisane bhImasenapara AkramaNa kiyA use indrake pAsa dekhakara rAjAkA cakita hokara usake aura phira unhIM ke dvArA mArA gayA (zalya. 27 / 31- viSayameM indrase pUchanA (zAnti0 98 / 3-11) / 50) / (9) agnidevake putra, inakI mAtA ikSvAku rAjAkI AjJAse rAkSasoMse lar3aneke liye isakA prasthAna vaMzI duryodhanakI putrI sudarzanA thii(anu02|35.36)| (zAnti0 98 / 11 ke bAda dA. paatth)| zatruko mahArAja oghavAnkI putrI oghavatI ke sAtha inakA vivAha prabala dekhakara isakA zivajIkI zaraNameM jAnA aura unheM (anu0 2 / 38-39) / atithi-satkAradvArA mRtyu prasanna karanA (zAnti0 98 / 11 ke bAda dA0 paatth)| Adipara inakI vijaya (anu0 2 / 40-98) / zivajIdvArA hase varadAna-prApti (zAnti0 98 / 11 ke bAda dA0 paatth)| isake dvArA rAkSasokA saMhAra aura sudarzanA-mAhiSmatI-nareza nIla (yA duryodhana) kI anupama svayaM bhI viyamadvArA mArA jAnA tathA marate-marate viyamako sundarI putrI, jo pratidina pitAke agnihotra-gRhameM agni bhI mAra DAlanA (zAnti0 98 / 11 ke bAda dA0 ko prajvalita karaneke liye upasthita hotI thI (sabhA. paatth)|(3) kAzirAja haryazvake putra, jo devatAke samAna 31 / 28) / isake Upara agnidevakI Asakti (sabhA0 tejasvI aura dUsare dharmarAjake samAna nyAyapriya the| pitAke 31 / 30-31) / pitAdvArA isakA agnidevakI pazcAt ye kAzirAjake padapara abhiSikta hue / isI bIca sevAmeM samarpaNa (sabhA0 31 // 33) / yaha rAjA duryodhana (nIla) dvArA narmadA nadIke garbhase utpanna huI thii| vItahavyake putroMne inapara AkramaNa karake inheM dharAzAyI isakA agnidevake sAtha vivAha (anu0 2 / 34) / kara diyaa| tatpazcAt inake putra divodAsa pitAke rAjyapara agnike dvArA ise sudarzana nAmaka putrakI prApti (anu0 abhiSikta hue (anu. 30 / 13-15) / 2 / 36) / sudevA-(1) aGgarAjakI putrI, jo mahArAja arihakI sudAmA-(1) dazArNake eka mahAmanA nareza, jinake do patnA thaa| isake gabhasa RkSanAmaka putrakA janma huA putriyA~ thIM, ekakA vivAha vidarbha-nareza bhImase aura thA (Adi. 95 / 24) / (2) dazArhakulakI dUsarIkA cedirAja vIrabAhuke sAtha huA thA (vana0 96 / kanyA, jo puruvaMzI mahArAja vikuNThanakI patnI thii| isake garbhase ajamIDhakA janma huA thA (Adi0 95 / 14-15) / (2)uttarabhAratakA eka janapada (bhISma 36) / 5 / 55) / ise aura yahA~ke rAjAko arjunane jItA thA (sabhA0 27 / 11) / (3) pANDavapakSakA eka sudeSNa-(1) devarAja indra dvArakAmeM Akara jina pradhAna-pradhAna yoddhA, hamake rathake ghor3oMkA varNana (dronn.23|| 49) / yAdavoMse mile the, unameMse eka ye bhI the (sabhA0 38129 ke bAda dAkSiNAtya pATha, pRSTha 806) / (2) eka (4) skandakIanucarI eka mAtRkA (zalya046 / 10) / bhAratIya janapada (bhISma09 / 46) / sadAsa-kosaladezake eka rAjA, jo sAyaM-prAtaH smaraNa sudeSNA-matsyarAja virATakI bhAryA, kekayarAjakI kanyA / kIrtana karane ke yogya haiM (anu0 165 / 57) / inakA dUsarA nAma citrA bhI thA (virATa. 1 / 6) / sudina-kurukSetrakI sImAke antargata eka lokavikhyAta inake pAsa ajJAtavAsake liye sairandhrIvezameM draupadIkA tIrtha, jisameM snAna karake manuSya sUryalokameM jAtA hai| AnA aura bAtacIta karaneke bAda inakA draupadIkI zoMko (vana0 83 / 100) / svIkAra karate hue use apane yahA~ Azraya denA (virATa. sudivA-eka vAnaprasthI RSi, jo vAnaprastha-dharmakA pAlana 9 / 8-36) / sairandhrIke viSayameM inase kAmAsakta karate hue svargalokako prApta hue (zAnti0 244 / kIcakakI bAtacIta aura usake prArthanA karanepara inakA use 17-18) / apanI sammati denA (virATa. 14 / 6-10) / draupadIko sudRSTa-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 51) / kIcakake ghara bhejanA (virATa. 15 adhyaay)| kIcaka ma. nA049 For Private And Personal Use Only
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sudyumna ( 386 ) sunAma ke mAranepara rotI huI draupadIkA inake pAsa AnA aura yazodA, devakI, rohiNI Adi zrIkRSNakI AThoM paTainakA usake ronekA kAraNa pUchanA tathA AzvAsana denA rAniyA~ aura ekAnaGgA nAmavAlI yazodAputrI-ye saba (virATa. 16 / 48-50) / virATakA inake dvArA usa sabhA AyIM (sabhA0 38 // 29 ke bAda dA. pATha, draupadIko calI jAneke liye kahalavAnA (virATa. 24 / pRSTha 806-820) / arjunakA isa sabhAmeM praveza 8-10) / draupadIko rAjamahalase calI jAneke liye inake (mausala0 7 / 7) / (2) eka vRSNivaMzI rAjakumAra, dvArA rAjAkA saMdeza sunAyA jAnA (virATa0 24 / 27- jo yudhiSThirakI sabhAmeM baiThatA thaa| isane arjunase dhnurved28)| draupadIke teraha dina aura rahane ke liye prArthanA kI zikSA lI thI (sabhA0 4 / 28-35) / (3) karanepara sudeSNAkA use icchAnusAra rahanekI AjJA denA dazArNadezake eka rAjA, jinake parAkramase saMtuSTa ho aura apane pati-putrakI rakSAke liye usakI zaraNameM jAnA mahAbalI bhImasenane unheM apanA senApati banA liyA thA (virATa0 24 / 29-30 dA0 paatthshit)| uttarAke (sabhA0 29 / 5-6) / (4) indrasArathi mAtalikI vivAhotsavameM upaplavyanagarameM inakA draupadIke pAsa jAnA patnI (udyoga097 / 19) / (5) eka saMzaptaka yoddhAH (virATa0 72 / 30) / jisakA arjunake sAtha yuddha huA thA (droNa. 18 / 20) / sadyamra-eka prAcIna rAjarSi, jo yama-sabhAmeM rahakara sUryaputra sudhAmA-kuzadvIpakA eka suvarNamaya parvata, jo mUMgoMse bharA yamakI upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 16) / apane huA aura durgama hai (bhISma 12 / 10) / bhAI maharSi zaGkake bhejanese nyAyake liye likhitakA inake sunakSatrA-skandakI anucarI eka mAtRkA (shly046|9)| pAsa AnA aura inake dvArA corIke daNDarUpameM likhitakA sunandA-(1) kekayarAjakumArI, jo kuruvaMzI rAjA hAtha kaTavAyA jAnA (zAnti0231 29-36) daNDarUpa sArvabhaumakI patnI thIM / inake garbhase jayatsenakA janma dharmake pAlanase inheM parama siddhiko prApti (zAnti. 23 / huA thA (Adi0 95 / 16) / (2) kAzirAja 45) / maharSi likhitako dharmataH daNDa denese inheM parama sarvasenakI putrI, jo duSyantaputra samrATa bharatakI patnI uttama lokoMkI prApti ( anu0 137 / 19) / thiiN| inake garbhase bhumanyu nAmaka putrakA janma huA thA sadhanyA-(1) maharSi aGgirAke putra / kezinIke liye prahlAda- (Adi0 95 / 32) / (3) zibidezakI rAjakanyA, putra virocanake sAtha inakA saMvAda honepara prahlAdake pAsa jo mahArAja pratIpakI patnI thIM / inake garbhase devApi, nirNayake liye jAnA tathA unakA nirNaya denA (sabhA0 zAntanu tathA bAhrIkakA janma huA thA (Adi0 95 / 68 / 65-87; udyoga. 35 / 14-36) / inakA 44) / (4) cedinareza subAhukI bahina / rAjamAtAne virocanako jIvanadAna denA (udyoga0 35 / 37-38) / damayantIko isIke sAtha rahaneke liye AjJA dI thI (vana0 zara-zayyApara par3e hue bhISmako dekhaneke liye jAnA (anu. 65 / 73-76) / vidarbha-nivAsI sudeva brAhANake sAtha 26 / 7) / ye maharSi aGgirAke AThaveM putra the (anu0 ekAntameM damayantIko bAta karate dekhakara isakA rAja85 / 30-31) / inhoMne skandako eka zakaTa aura mAtAko isakI sUcanA denA (vana0 68 / 33-34 ) / vizAla kubarase yukta ratha pradAna kiyA thA (anu0 86 / / brAhmaNa sudevake kahane se isake dvArA damayantIke lalATameM 24) / (2) eka saMzaptaka yoddhA, jo arjunadvArA sthita prAkRtika TIkekI mailakA dhoyA jAnA aura pahacAnanemArA gayA (droNa018 / 42) / (3) pANDavapakSakA ke bAda ronA tathA damayantIko hRdayase lagAnA (vana. eka pAJcAla yoddhA, jo drupadakA putra thA, isake ghor3oMkA 69 / 10-12) / isake pitAkA nAma vIrabAhu thA varNana (droNa0 23 / 55) / yaha vIraketukA bhAI aura yaha damayantIkI mauserI bahina thI (vana0 69 / thA / vIraketuke mAre jAnepara dukhI ho bhAiyosahita isane AcArya droNapara AkramaNa kiyA thA (droNa. 122 / sunaya-eka dakSiNa bhAratIya janapada (bhiissm09|64)| 14) / droNAcAryane ise rathahIna karake mAra girAyA sanasA-eka pavitra nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM (droNa. 122145-49) / (4) eka prAcIna nareza, (bhiissm09|31)| jinheM mAndhAtAne jIta liyA thA (dronn062|10-11)| . sunAbha-(padmanAbha )-(1) dhRtarASTra ke sau putroM se eka sudharmA-(1) eka yAdavoMkI sabhA, jahA~ jAkara sainikoMne (Adi. 116 / 5) / bhImasenake sAtha isakA yuddha subhadrAharaNakA samAcAra sunAyA thA (Adi0 219 / aura unake dvArA vadha (bhISma0 88 / 12 ke bAda 10) / isa sabhAko dAzAhIM kahate the| isakI laMbAI. dA. pAThasahita 13) / (2) varuNakA mantrI, jo caur3AI eka-eka yojana thii| isameM baiThe hue bhagavAn apane putroM aura pautroMsahita gau aura puSkara nAmaka zrIkRSNake pAsa devarAja indra Aye aura bhaumAsurako tIrthoM ke sAtha varuNadevakI upAsanA karatA hai (sbhaa09| mArakara aditike kuNDala lAneke liye unase prArthanA kii| 28-29) / (3) eka divya parvata, jo dhanAdhIza isa kAryako sampanna karake bhagavAn jaba svargase lauTe, taba kuberakI sabhA rahakara unakI sevA karatA hai (sabhA0 unako aura unakI navAgata rAniyoMko dekhaneke liye 10 / 32-33) / For Private And Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sunAmA ( 387 ) suprabhA sunAmA-(1) rAjA suketukA eka putra, jo draupadIke gandharva, jo kazyapadvArA prAdhAke garbhase utpanna huA thA svayaMvarameM apane pitA aura bhAIke sAtha AyA thA (Adi. (aadi065| 47) / (3) mayUra nAmaka asurakA 185 / 9) / (3) ugrasenakA putra, kaMsakA bhaaii| choTA bhAI, jo rAjA kAlakIrtike rUpameM pRthvIpara utpanna ise zrIkRSNa tathA balarAmajIne mArA thA ( sabhA0 14 / / huA thA (Adi0 67 / 36-37 ) / (4) garur3akA 34) / yaha kaMsakA senApati bhI thA, kaMsake samAna hI eka nAma (udyog01011)|(vishess dekhiye grudd')| balavAn thA aura usake ghur3asavAroMkI senAkA saradAra (5) eka RSi, jinhoMne indriyasaMyama aura manonigraha. banAyA gayA thA (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA. pATha, pUrvaka bhalIbhA~ti tapasyA karake bhagavAn puruSottamase pRSTha 801-803) / (3) apane vaMzakA vistAra karane sAtvatadharmako prApta kiyA aura inase vAyudevane isa vAlA garur3akA eka putra ( udyoga. 101 / 2 / (4) dharmakA upadeza grahaNa kiyA (zAnti0 348 / 20-22) / skandakA eka sainika (zalya0 45 / 59) / (6) bhagavAn viSNukA eka nAma (anu0 149 / 34) / sunItha-(1) eka mantra, jisakA dina athavA rAtameM suparvA-rAjA bhagadattakA nAmAntara (droNa0 26 / 52 smaraNa karanepara sapoMse bhaya nahIM hotA ( aadi058| 53) (vizeSa dekhiye bhgdtt)| 23-26) / (2) eka maharSi, jo indrakI sabhAmeM supArzva-(1) eka kSatriya rAjA, jo kupaTa nAmaka asuravirAjate haiM (sabhA0 7 / 16) / (3) do bhinna-bhinna ke aMzase utpanna huA thA (Adi0 67 / 28-29) / prAcIna rAjA, jo yamakI sabhAmeM rahakara sUrya-putra yamakI pANDavoMkI orase ise raNa-nimantraNa bhejanekA nizcaya upAsanA karate haiM (sbhaa08|11, 15) / (4) huA thA ( udyog04|14)| (2) eka deza zizupAlakA dUsarA nAma (sabhA0 39 / 11) / (vizeSa jisake rAjA krathako bhImasenane pUrvadigvijayake samaya dekhiye shishupaal)| (5) eka janapada aura vahA~ke jItA thA (sabhA0 30 / 7-8) / nareza, jo yaha cAhate the ki yudhiSThirake abhiSeka aura supuNyA-bhAratavarSakI eka pramukha nadI, jisakA jala yahA~ke zrIkRSNakI agrapUjAke kAryameM bAdhA par3a jAya (sabhA0 nivAsI pIte haiM (bhISma0 9 / 36) / 39 / 14-15) / (6) eka vRSNivaMzI kumAra, suprajA-bhAnu nAmaka agnikI do patniyoMmeMse eka / dUsarIkA jise pradyumnadvArA dhanurvedakI zikSA prApta huI thI (vana. nAma bRhadbhAsA thA / ina donoMne chaH putroMko janma diyA / 183 / 28) / ____ thA (vana0 221 / 9) / sunIthA-mRtyukI mAnasI kanyA, jo apane rUpa aura guNake supratardana-eka prAcIna nareza, jo arjuna aura kRpAcAryakA liye tInoM lokoMmeM vikhyAta thii| isIne ( rAjarSi aGgake yuddha dekhaneke liye indra ke vimAnameM baiThakara Aye the dvArA) venako janma diyA thA (zAnti0 59 / 93) / (virATa0 56 / 9-10) / sunetra-(1) somavaMzI mahArAja kuruke vaMzaja dhRtarASTrake supratima-eka prAcIna nareza, jinakI gaNanA saMjayane prAcIna bAraha putroM se eka, jo lokavikhyAta thA (Adi0 narezImeM kI hai (Adi. 1 / 235) / 94 / 59-60) / (2) apane vaMzakA vistAra karanevAlA supratiSThA-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya. garur3akA eka putra (udyoga. 1012) / 46 / 29) / sunda-nikumbha daityakA putra aura upasundakA bhAI / ye donoM supratIka-(1) eka prAcIna nareza (Adi0 1 / 235) / bhAI bhayaGkara aura krUra hRdayake the (Adi0 208 / 2-3) / (2) eka maharSi, jo vibhAvasuke bhAI aura bar3e tapasvI ina donoM bhAiyoMke pArasparika premakA varNana (Adi0 208 / the| ye bhAIse dhana bA~TanekA Agraha karate the| inheM bhAIse 4-6) / tribhuvanapara vijaya pAneke liye vindhyaparvatapara hAthIkI yonimeM janma lenekA zApa prApta honA tathA inakA ina donoMkI ugra tapasyA (Adi0 208 / 7) / inakI bhI bhAIko kachuA honekA zApa denA (Adi0 29|16tpsyaa devatAkA vighna DAlanA (Adi0 208111) / 24) / (3) eka diggaja, jisake vaMzameM nAgarAja airAvata, ina donoMko apane bhAIke atirikta kisI dUsarese na marane- vAmana, kumuda aura aJjanakI utpatti huI hai (udyoga kA brahmAjIdvArA varadAna (Adi0 208 / 24-25) / 99 / 15) / isake aprameya rUpakA vizeSa varNana tribhuvanameM ina donoMke atyAcAra ( Adi0 209 (bhISma0 12133-35) / (4) bhagadattake gjraajadhyaay)| tilottamAke kAraNa ina donoM bhAiyoMkI eka kA nAma / isakA adbhuta parAkrama (bhISma095 / 24dUsareke hAthase gadA-yuddhameM mRtyu (Adi0 211 / 19) / 86, droNa. 26 / 19-68) / arjunadvArA isakA sundarikA-eka tIrtha, jahA~ jAnese manuSya sundara rUpakA bhAgI vadha (droNa0 29 / 43) / hotA hai / sundarikAkuNDameM snAna karanese rUpa aura tejakI saprabhA-(1) bhagavAn zrIkRSNakI eka pttraanii| dvArakAmeM prAti hotI hai (vana0 84 / 56, anu0 25 / 21) / inake rahaneke liye padmakUTa nAmaka prAsAda prApta huA suparNa-(1) eka devagandharva, jo kazyapakI patnI munikA thaa| isakA vizeSa varNana ( sabhA0 38 / 29 ke bAda putra thA ( Adi0 65 / 42) / (2) eka deva- dA. pATha, pRSTha 815) / (2) puSkarameM bahanevAlI For Private And Personal Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir suprayogA ( 388 ) subhadrA sarasvatIkA nAma, jo brahmAjIke AvAhana karanese prakaTa 122 / 63) / (3) eka kSatriya rAjA, jo hara nAmaka huI thI ( zalya0 30 / 13-14 ) / (3) dAnavake aMzase utpanna huA thA (Adi0 67 / 23skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 10) / 24) / pANDavoMkI orase ise raNa-nimantraNa bhejanekA (4) vadAnya RSikI kanyA (anu0 19 / 12) / nizcaya huA thA ( udyoga0 4 / 14) / (4) eka isakA aSTAvakrake sAtha vivAha (anu021 / 18) / rAjA, jo krodhavaza saMjJaka daityake aMzase utpanna huA thA suprayogA-eka pavitra nado, jo agniko utpattikA sthAna (aadi067|60)| (5) dhRtarASTra ke sau putroMmeMse hai (vana0 222 / 25) / isakA jala bhAratavAsI pIte eka ( Adi0 67 / 94, Adi. 116 / 3) / haiM (bhISma0 9 / 21) / bhImasenadvArA isakA vadha (bhISma 96 / 26-27) / supravRddha-sauvIradezakA eka rAjakumAra, jo hAthameM dhvaja (6) kAzIke eka rAjA, jo yuddha meM pITha dikhAnevAle lekara jayadrathake pIche calatA thA (vana0 265 / 10) / nahIM the| bhImasenane pUrva-digvijayake samaya inheM balapUrvaka parAsta kara diyA ( sabhA0 30 / 6-7 ) / 'sucitra' arjunadvArA isakA vadha (vana0 271 / 27) / nAmase inake draupadIke svayaMvarameM jAnekA bhI ullekha huA hai| suprasAda-skandakA eka sainika (shly045|71)| vahA~ inake sAtha inakA putra sukumAra bhI thA (aadi0185| suprasAdA-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya. 10) / (7) eka rAkSasa, jo tATakA nAmaka rAkSasIkA putra 46 / 13) / tathA mArIcakA bhAI thaa| bhagavAn zrIrAmadvArA isakA vadha supriyA-eka apsarA, jo dakSa-kanyA prAdhAke garbhase maharSi (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 794) / " kazyapadvArA utpanna huI thI (Adi. 65 / 51) / (8)cedidezake eka rAjA, jo vIrabAhake putra aura isane arjunake janmamahotsavameM jAkara nRtya kiyA thA sunandAke bhAI the (ye damayantIke mausere bhAI the)(vana0 (Adi0 122 / 63) / 65 / 45) / (9) kulindokA eka rAjA, isakA subala-(1) eka prAcIna nareza ( aadi01|236)| rAjya aura nagara himAlayake bahuta nikaTa thA / vahA~ aneka (2) gAndhAra dezake eka rAjA, jo prahlAdaziSya nagnajitke prakArakI Azcaryajanaka vastue~ dikhAyI detI thiiN| vahA~ hAthIaMzase utpanna hue the / inakI saMtati devatAoMke dharmakA ghor3oMkI bahutAyata thii| kirAta, taGgaNa evaM kulinda Adi nAza karanevAlI huI / inakA putra zakuni saubala' nAmase jAtiyoMke loga vahA~ nivAsa karate the| vaha pradeza devatAoMse vikhyAta huaa| inakI putrI gAndhArI nAmase prasiddha thI, bhI sevita thaa| subAhune rAjyakI sImApara jAkara pANDavoMko jo duryodhanakI mAtA thI / ye donoM bhAI-bahana arthazAstra bar3e Adara-satkArake sAtha apanAyA, isase pUjita ho ke jJAnameM nipuNa the (Adi0 63 / 111-112) / ve saba loga vahA~ sukhase rahe / dUsare dina pANDavoMne isake bhISmane jaba dhRtarASTra ke liye gAndhArIkA varaNa karaneke yahA~ apane sevakoM tathA draupadIke sAmAnoMko sauMpakara Ageko prasthAna kiyA thA (vana0 140 / 24-28) / nimitta gAndhArarAjake pAsa apanA dUta bhejA thA, taba 'dhRtarASTra aMdhe haiN| isa bAtako lekara rAjA subalake manameM yaha mahAbhAratayuddha meM pANDavapakSakI orase AyA thA / bar3A vicAra huA thA, paraMtu unake kulaprasiddhi tathA jayadratha-vadhakI pratijJAko saphala banAneke liye zrIkRSNase AcAra-vicArake viSayameM buddhipUrvaka soca-samajhakara inhoMne yudhiSThirane jaba prArthanA kI thI, usa dina unake zibirameM apanI kanyA gAndhArIkA vAgdAna kara diyA (Adi. subAhu bhI upasthita thA (droNa. 83 / 4-6) / (10) eka saMzaptaka yoddhaa| arjunake sAtha isakA yuddha 109 / 11-12) / yudhiSThirake rAjasUya-yajJameM gAndhAra (droNa. 18 / 17-20) / yuyutsuke aura rAja subala apane mahAbalI putra zakuni, acala sAtha vRSakake sAtha padhAre the (sabhA0 34 / 6-7)|raajsuuy yuddha aura unake dvArA isakI donoM bhujAoMkA yajJakI samAptike bAda jaba putroMsahita subala apane rAjyako kATA jAnA (droNa. 25 / 13-14) / padhArane lage, taba nakulane sAtha jAkara inheM apane rAjyakI (11) skandakA eka sainika (zalya0 45 / 73) / sImAtaka pahu~cAyA thA ( sabhA0 45 / 49 ) / (12) eka prAcIna nareza, jinhoMne apane jIvanameM kabhI (3) eka ikSvAkuvaMzI rAjA, jinakA putra jayadrathakA mAMsa nahIM khAyA thA ( anu0 115 / 66) / sAthI thA (vana0 265 / 8-9) / (4) apane la-laGkApurIke pAsakA eka parvata (vana0 284 / 21) vaMzakA vistAra karanevAlA garur3akA eka putra ( udyoga subhaga-zakunikA bhAI, jo bhImasenadvArA mArA gayA (droNa. 101 / 3) / 157 / 26) / subAhu-(1) kazyapa aura kadra kI paramparAmeM utpanna eka subhagA-(1) prAdhA' nAmavAlI kazyapakI patnIse utpanna pramukha nAga (Adi0 35 / 14 udyog0103|16)| eka kanyA (Adi0 65 / 46) / (2) skandakI (2) eka apsarA, jo dakSakanyA prAdhAke garbhase anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 18) / maharSi kazyapadvArA utpanna huI thI ( aadi065|50)| subhadrA-(1) vasudevajIkI putrI (Adi0 218 / yaha arjunake janmakAlameM nRtya karane AyI thI ( aadi014-18)| bhagavAn zrIkRSNa aura sAraNakI sagI bahana For Private And Personal Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir subhadrAharaNaparva ( 389 ) sumaha ( Adi0 218 / 17-18) / ye apane pitAkI bar3I yajJameM vighna DAlanevAle paMdraha uttara devoM (vinAyakoM) lAr3alI thIM ( Adi0 218 / 17) / arjunakA inake meMse eka haiM (vana0 220 / 11) / prati anurAga aura zrIkRSNake samakSa inheM apanI rAnI subhUmika-sarasvatI-taTavartI eka prAcIna tIrtha, isakA banAnekA manobhAva prakaTa karanA (Adi0 218 / 19) / vizeSa varNana (zalya0 37 / 2-8) / zrIkRSNakI salAhase raivataka parvatake utsavapara parikramAke subhrAja-sUryadvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka / samaya arjunadvArA inakA apaharaNa ( Adi0 219 / dusarekA nAma bhAsvara thA (zalya. 45 / 31) / 6-8) / arjunake sAtha inakA vidhipUrvaka vivAha subhra-skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 8) / (Adi0 220 / 13) / arjunakI preraNAse gopIvezameM 3 inakA draupadIke pAsa Agamana tathA inake liye dvArakAse sumaGgalA-vandakIanucarI eka maatRkaa(shly046|12)| dahejakA AnA ( Adi0 220 adhyaay)| inake garbha- sumaNi-candramAdvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse se abhimanyukA janma ( Adi0 220 / 65-66, eka / dUsarekA nAma maNi thA (shly045|32)| Adi0 95 / 78) / pANDavoMke vanavAsa honepara sumaNDala-eka rAjA, jise arjunane uttara-digvijayake vanase abhimanyusahita ye zrIkRSNake sAtha dvArakA calI samaya senAsahita jIta liyA thA (sabhA0 26 / 4) / gayI thIM (vana0 22 / 3-4) / upaplavyanagarameM sumati-(1) eka rAkSasa, jo varuNakI sabhAmeM rahakara abhimanyuke vivAhotsavameM inakA AnA (viraatt072| unakI upAsanA karatA hai (sbhaa09|13)| (2) 22) / putrazokase dukhI honepara inheM zrIkRSNadvArA eka divya maharSi, jo zarazayyApara par3e hue bhISmajIko AzvAsana (droNa0 77 / 12-26 ) / zrIkRSNake dekhaneke liye Aye the ( anu0 26 / 4) / samakSa abhimanyuke liye inakA vilApa (droNa0 78 / sumana-indrakI sabhAmeM virAjamAna honevAle eka devatA 2-35) / zrIkRSNake sAtha hastinApurase dvArakAko prasthAna (sabhA0 7 / 22) / (Azva0 52 / 55) / vasudevajIke sAmane zrIkRSNase sumanA-(1) eka kirAtoMkA rAjA jo yudhiSThirakI sabhAmeM abhimanyu-vadhakA vRttAnta kahaneke liye kahakara mUrchita baiThA karatA thA ( sabhA0 4 / 25) / (2) eka honA (Azva0 61 / 4) / yudhiSThirake azvamedhayajJameM prAcIna nareza, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI sammilita honeke liye dvArakAse hastinApura AnA (Azva0 upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 12) / (3) eka 66 / 4) / uttarAke mRta putrako jilAneke liye inakI asura, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA zrIkRSNase prArthanA (Azva0 67 adhyAya) / parIkSitke karatA hai (sabhA. 9 / 13) / (4) / devalokajIvita honese inakI prasannatA ( Azva070 / 6-7) / / nivAsinI kekayarAjakI putrI, jisane zANDilIdevIse inakA ulUpI aura citrAGgadAse milanA tathA una donoMko unakI sAdhanAke viSayameM prazna kiyA thA ( anu0 upahAra denA (Azva0 88 / 3-4) / ye kuntI aura 123 / 3-6) / gAndhArI donoM sAsuoMkI samAna bhAvase sevA karatI thIM sumanAkhya-kazyapa aura kadrUse utpanna eka pramukha nAga (Azrama0 119)|ye abhimanyuke liye cintita rahaneke (Adi0 35 / 8) / kAraNa sadA aprasanna evaM harSazUnya rahA karatI thIM / kevala sumanAmukha-eka kazyapavaMzI nAga (udyoga0 103 / 12) / parIkSitako dekhakara jIvana dhAraNa karatI thIM ( Azrama sumantu-eka RSi, jo maharSi vyAsake ziSya the| 21 / 15.16) / saMjayakA RSiyoMke samakSa inakA vyAsajIne inheM sampUrNa vedoM tathA mahAbhAratakA paricaya denA (Azrama0 25 / 10) / gAndhArIkA adhyayana karAyA thA ( Adi. 63 / 89 ) / ye vyAsajIke samakSa inheM putrazokase saMtapta batAnA (Azrama0 yudhiSThirakI sabhAmeM virAjate the (sbhaa04|11)| 29 / 42) / yudhiSThirakA duHkhase Arta hokara subhadrAko ye zarazayyApara par3e hue bhISmajIko dekhaneke liye gaye the| parIkSit evaM vajrakA pAlana karaneke liye kahanA (zAnti0 47 / 5) / ( mahAprasthA0 1 / 7-9) / (2) rabhikI sumantra-ayodhyAnareza mahArAja dazarathake sArathi ( virATa eka dhenurUpA putrI, jo pazcimadizAko dhAraNa karanevAlI 12 / 8 ke bAda dAkSiNAtya paatth)| hai (udyoga. 102 / 9) / sumanyu-eka prAcIna nareza, jinhoMne munivara zANDilyako sabhaTAharaNaparva-AdiparvakA eka avAntara parva ( Adi0 __ bhakSya-bhojya padArthoMkI kitanI hI parvatopama rAziyA~ dAnameM dI thIM ( anu0 137 / 22) (kisI-kisI pratike adhyAya 218 se 219 tk)| anusAra ye rAjA bhumanyu the)| subhA-maharSi aGgirAkI patnI / inake garbhase bRhatkIrti Adi sumallika-eka bhAratIya janapada ( bhISma0 5 / 55) / sAta putra hue the (vana0 218 / 1-2) / sumaha-parazurAmajIke sArathi (virATa. 12 / 8 ke bAda subhIma-tapa nAmadhArI pAJjajanya nAmaka agnike putra, jo dA0 paatth)| For Private And Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sumitra sumitra - ( 1 ) eka prAcIna nareza ( Adi0 1 / 236 ) / ( 2 ) eka rAjA, jo krodhavazasaMjJaka daityake aMzase utpanna huA thA (Adi0 67 / 63 ) | yaha sauvIra dezakA rAjA thaa| ise loga dattAmitrake nAmase bhI jAnate the | arjunane apane bANoMdvArA isakA damana kiyA thA / Adi0 138 / 23 ) / yaha yudhiSThirakI sabhA meM virAjatA thA ( sabhA0 4 / 25) / ( 3 ) eka RSi jo yudhiSThirakI sabhA meM virAjate the ( sabhA0 4 / 10 ) / ( 4 ) kulindanagara ke zAsaka rAjA sumitra, jisakA putra sukumAra thA / ise bhImasenane pUrva digvijayake samaya jItA thA ( sabhA0 29 / 10 ) / sahadevane bhI sumitra aura sukumArapara vijaya pAyI (sabhA0 31 / 4) / (5) tapa nAmadhArI pAJcajanyanAmaka abhike putra, jo yajJameM vighna DAlanevAle paMdraha uttaradeva ( vinAyakoM) meMse eka haiM ( vana0 220 | 12 ) | ( 6 ) abhimanyukA sArathi (broNa0 35 / 3 1 ) / isakI abhimanyu ke sAtha yuddhasambandhI kartavyapara vicAra karanekI prArthanA (droNa0 36 / 3-4 ) / abhimanyuke Adezase isane droNAcAryakI ora ( cakravyUhake liye ) ratha bar3hAyA thA ( droNa0 36 / 9-10 ) / ( 7 ) eka haihayavaMzI nareza, inakA eka mRgake pIche daur3anA ( zAnti0 125 / 9-19 ) / mRgako khojate hue inakA RSiyoMke Azramapara pahu~canA aura unase AzAke viSaya meM prazna karanA (zAnti0 126 / 8-19 ) / RSabhakA inheM vIradyumna aura tanu nAmaka munikA vRttAnta sunAnA ( zAnti0 127 adhyAya ) / RSabha RSike upadezase inake dvArA AzAkA parityAga ( zAnti0 128 / 25 ) / sumitrA - ( 1 ) bhagavAn zrIkRSNakI eka rAnI ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 820 ) / ( 2 ) mahArAja dazarathakI eka paTarAnI / lakSmaNa aura zatrughnakI mAtA ( vana0 274 / 8 ) / ye bharatajIke sAtha zrIrAmako lauTA lAneke liye citrakUTa gayI thIM ( vana0 277136) / sumIDha - mahArAja suhotradvArA aikSvAkIke garbha se utpanna tIna putroMmeMse eka / inake zeSa do bhAI ajamIDha aura purumIDha the ( Adi0 94 / 30 ) / ( 390 ) sumukha - ( 1 ) kazyapa aura kadrUkI paramparAmeM utpanna eka pramukha nAga ( Adi0 35 / 14 ) | yaha airAvatakulameM utpanna AryakakA pautra, vAmanakA dauhitra aura cikurakA putra thA ( udyoga0 103 / 24-25 ) / mAtalikanyA guNakezIke sAtha isake vivAhakA prastAva / bhagavAn viSNuke Adeza se indrakA ise dIrghAyu banAnA / guNakezIse vivAha karake isakA gharako jAnA ( udyoga0 104 / 27-29 ) / bhagavAn viSNune ise paira ke a~gUThese uThA kara garur3akI chAtIpara rakha diyA thA, tabhIse garur3a ise sadA sAtha liye rahate haiM (udyoga0 105 / 31 ) / ( 2 ) eka rAjA, jisane rAjA yudhiSThirake pAsa bheMTakI pramukha vastue~ bhejI thIM ( sabhA0 51 / 7 ke bAda dA0 pATha) / ( 3 ) apane vaMzakA vistAra karanevAlA garur3akA eka putra ( udyoga0 101 / 2) / ( 4 ) garur3akI pramukha saMtAnoMkI paramparAmeM utpanna eka pakSI ( udyoga0 101 / 12 ) / sumukhI - (1) karNake sarpamukha bANameM praviSTa azvasena nAmaka nAgakI mAtA / mukhase putrakI rakSA karaneke kAraNa ise sumukhI kahate haiM ( karNa0 90 / 42) / ( 2 ) alakApurIkI apsarA, jisane aSTAvakra ke svAgata samArohameM kubera bhavanameM nRtya kiyA thA ( anu0 19 / 45 ) | sumeru - eka parvata ( dekhiye meru ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir suyaju -samrAT bharatake pautra evaM bhumanyuke putra, inakI mAtAkA nAma 'puSkariNI' thA ( Adi0 94 / 24 ) / suyajJA - prasenajitakI putrI, puruvaMzIya mahArAja mahAbhauma kI patnI tathA ayutanAyakI mAtA ( Adi0 95 / 20 ) / suyazA -- bAhudarAjakI putrI, jisake sAtha anazvAke putra parIkSitane vivAha kiyA thaa| isake garbha se bhImasenakA janma huA (Adi0 95 / 41-42 ) / suyama- rAkSasa zatazRGgakA tIsarA putra, jo ambarISake senApati sudevadvArA mArA gayA thA ( zAnti0 98 / 11 ke bAda dA0 pATha ) | surakRt -- vizvAmitra ke brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu0 4 / 57 ) / suratha surajA - eka apsarA, jo dakSakanyA 'prAdhA' ke garbhase kazyapadvArA utpanna huI thI ( Adi0 65 / 50 ) / yaha arjunake janmakAla meM nRtya karane AyI thI ( Adi 0 122 / 63 ) / suratA - eka apsarA, jo dakSakanyA 'prAdhA' ke garbhase kazyapadvArA utpanna huI thI ( Adi0 65 / 50 ) / yaha arjunake janmakAla meM nRtya karane AyI thI ( Adi0 122 / 63 ) / suratha - ( 1 ) eka rAjA, jo krodhavazasaMzaka daityake aMzase utpanna huA thA ( Adi0 67 / 62) / ( 2 ) eka prAcIna nareza, jo yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM (sabhA0 8 / 11) / ( 3 ) eka rAjA, jo zividezake rAjakumAra koTikAsya ke pitA the ( vana0 265 / 6) / ( 4 ) trigartadezakA eka rAjA, jo jayadrathakA anugAmI thA / draupadIharaNake samaya isakA nakulake sAtha yuddha aura unake dvArA vadha ( vana0 271 / 18(22) / (5) eka saMzataka yoddhA, jisakA arjunake sAtha yuddha huA thA ( droNa0 18 / 20 - 23) / (6) drupadakA putra, jo azvatthAmAdvArA nihata huA thA ( droNa0 156 / 180 1 ) / / For Private And Personal Use Only pANDavapakSakA eka pAJcAla mahArathI, jo azvatthAmAke sAtha yuddha karate samaya usake hAthoM mArA gayA ( zalya0 14 / 37 - 43 ) | ( 8 ) jayadrathakA putra, jo duHzalAke garbha se utpanna huA thA / isane azvamedhIya azvake sAtha arjunake sindhudezameM pahu~cane
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra surathA www.kobatirth.org ( 391 ) kA samAcAra sunakara pitAkI mRtyukA smaraNa karake bhayabhIta ho prANa tyAga diyA ( Azva0 78 / 28-30) / surathA - rAjA zivikI mAtA ( vana0 197 / 25 ) / surathAkAra - kuzadvIpakA tIsarA varSa ( bhISma 0 12 / 13 ) / surapravIra - tapanAmadhArI pAJcajanya nAmaka anike putra, jo yajJameM vighna DAlanevAle paMdraha uttaradevoM ( vinAyakoM ) maiMse eka haiM (vana0 220 | 13 ) / surabhi (surabhI) - ( 1 ) kAmadhenu nAmaka gau / inakA samudrase prAkaTya huA (Adi0 18 / 36 ke bAda dA0 pATha ) / inheM dakSakI kanyA mAnA gayA hai| devI surabhine kazyapajI ke sahavAsase eka gauko janma diyA, jisakA nAma nandana thA / maharSi nandinIko apanI homadhenu ke rUpameM prApta kiyA thA ( Adi0 98 / 8-9 ) / ye brahmAjIkI sabhA meM rahakara unakI upAsanA karatI haiM ( sabhA0 11 / 40 ) / inakA apane putra bailake liye indraseduHkha prakaTa karanA ( vana0 9 / 9-14 ) / nAradajIdvArA mAtalise inakI tathA inakI saMtAnoMkA varNana ( udyoga0 102 adhyAya ) / inake phenase bakarAja rAjadharmAko jIvanakI prApti ( zAnti0 172 / 3-5 ) / prajApatike surabhi - gandhayukta zvAsase inakI utpattikA varNana ( anu0 77 / 17 ) / inakI tapasyA aura brahmAjIse inheM amaratva evaM golokameM nivAsakI prApti ( anu0 83 / 29-39 ) / inake nivAsabhUta golokakI divyatAkA varNana ( anu0 83 / 37-44) / inakA kArtikeya ko eka lAkha gauoMkI bheMTa denA ( anu0 86 / 23 ) / agastyajIke kamaloMkI corI honepara inakA zapatha khAnA ( anu0 94 / 41 ) / ( 2 ) krodhavazAkI krodhajanita kanyA, isane do kanyAoMko utpanna kiyA / jinake nAma the-- rohiNI tathA gandharvI ( Adi0 66 / 61, 67 ) / surabhimAnU - eka ami, jinake liye mRtyusUcaka vilApa sunAyI dene athavA kukkura Adike dvArA agnihotrakI agnikA sparza ho jAnepara 'aSTAkapAla' puroDAza denekA vidhAna hai ( cana0 221 / 28 ) / surabhIpattana -- eka dakSiNabhAratIya janapada, jise sahadevane dakSiNa digvijayake avasarapara dUtoMdvArA hI apane adhIna kara liyA ( sabhA0 31 / 68 ) / suravIthI - indraloka meM prasiddha nakSatramArga ( bana0 43 / 12 I surasa - eka kazyapavaMzI nAga ( udyoga0 103 | 16) / surasA - (1) krodhavazAkI krodhajanita kanyA, nAga tathA pannaga jAtike sarpoMkI mAtA / inakI tIna putriyA~ thIM, jinake nAma isa prakAra haiM- analA, ruhA evaM vIrudhA ( Adi0 66 / 61, 70 ) / ye brahmAjIkI sabhA meM upasthita hokara unakI upAsanA karatI haiM ( sabhA0 11 | 39) / ( 2 ) eka apsarA, jisane arjunake janmamahotsava meM nRtya kiyA thA ( Adi0 122 / 63 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sulabhA surahantA - tapa nAmadhArI pAJcajanya nAmaka anike putra, jo yajJameM vighna DAlanevAle paMdraha uttaradevoM (vinAyakoM ) meMse eka haiM (vana0 220 / 13 ) / surA - eka devI, jo samudra ( varuNAlaya) se prakaTa huI ( Adi0 18 / 35 ) / ye varuNake dvArA unakI jyeSTha patnI 'devI' ke garbha se utpanna huI thIM aura devatAoMko Anandita karanevAlI thIM ( inako vAruNI bhI kahate haiM ) ( Adi0 66 / 52 ) / ye brahmAjI kI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatI haiM ( sabhA0 11 / 42 ) / surAri - eka rAjA, jise pANDarvokI orase raNa-nimantraNa bhejane kA vicAra kiyA gayA thA udyoga0 4 / 15 ) / surAva- ilvaladvArA agastyajIko diye gaye rathake eka ghor3ekA nAma ( vana0 99 / 17 ) / surASTra - ( 1 ) dakSiNa-pazcima bhAratakA eka janapada, jahA~ke rAjA kauzikAcArya AkRtiko mAdrIkumAra sahadevane parAjita kiyA thA sabhA0 31 / 61) / dakSiNa dizAke tIrthoMke varNana-prasaMga meM surASTra dezake antargata camasodbheda, prabhAsakSetra, piNDAraka evaM ujjayanta ( raivataka ) parvata Adi puNya sthAnoMkA ullekha huA hai ( vana088 / 19 - 21) / ( 2 ) eka kSatriyavaMza, jisameM ruSardhika nAmaka kulAGgAra rAjA prakaTa huA thA ( udyoga0 74 / 14 ) / surUca - apane vaMzakA vistAra karanevAlA garur3akA eka putra ( udyoga0 101 / 3) / surUpA - surabhikI eka dhenusvarUpA putrI, jo pUrvadizAko dhAraNa karanevAlI hai ( udyoga0 102 / 8 ) / sureNu - RSabhadvIpa meM bahanevAlI sarasvatI nadIkA nAma ( zalya0 38 | 26 I sureza - (1) tapa nAmadhArI pAJcajanya nAmaka agnike putra, jo yajJameM vighna DAlanevAle paMdraha uttaradevoM (vinAyakoM ) mese eka haiM (vana0 220 / 13) / ( 2 ) eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 35 ) / surezvara- gyAraha rudroMmeMse eka ( zAnti0 208 / 19 ) / surocanA - skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya0 46 / 29 ) / suroda - surAkA samudra, jo dadhimaNDodasAgarake bAda par3atA hai ( bhISma0 12 / 2 ) / suromA - takSakakulotpanna eka sarpa, jo janamejayake sarpasatrameM dagdha ho gayA thA ( Adi0 57 / 10 ) / sulabhA - eka saMnyAsinI kumArI, jo yogadharmake anuSThAnadvArA siddhi prApta karake akelI hI isa pRthvIpara vicaraNa karatI thI ( zAnti0 320 / 7) / isane tridaNDI saMnyAsiyoMke mukhase mokSa-tattva kI jAnakArIke viSayameM mithilApati rAjA janakakI prazaMsA sunI / sunakara isake manameM unake darzanakA saMkalpa huA / isane yogazaktise apanA pahalA zarIra chor3akara dUsarA parama sundara For Private And Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sulocana ( 392 ) suvAmA rUpa dhAraNa kara liyA / phira yaha palabharameM videha dezakI inake pitA khanInetrako haTAkara inakA rAjapadapara abhiSeka rAjadhAnI mithilAmeM jA phuuNcii| vahA~ isane bhikSA leneke (Azva0 4 / 9) / inakA karandhama nAma par3anekA bahAne mithilezvarakA darzana kiyA / rAjAne isakA svAgata- kAraNa ( Azva0 / 15-16) / inake tretAyugake pUjana karake anna dekara saMtuSTa kiyA / tadanantara yaha yoga- ArambhameM eka kAntimAn putra huA, jo kArandhama' zaktise unakI buddhimeM praviSTa ho gayI aura unake manako khlaayaa| isIkA nAma avikSit thA (aashv04|18)| bA~dha liyaa| phira eka hI zarIrameM rahakara rAjA aura savarNa-(1) eka brahmacArI tathA vikhyAta guNavAn sulabhAkA paraspara saMvAda Arambha huaa| rAjAdvArA ayogya devagandharva, jo arjunake janmotsavameM AyA thA (Adi. evaM asaGgata vacanoMdvArA isakA tiraskAra (zAnti0 320 122 / 58) / (2) eka tapasvI brAhmaNa, jinakI 8-75) / rAjAke vacanoMse vicalita na hokara isane kAnti suvarNake samAna thI / inhoMne manuse puSpAdividvattApUrNa bhASaNadvArA unheM uttara diyA aura apanA dAnake viSayameM prazna kiyA thA ( anu0 98 / 3-9) / paricaya dete hue kahA-maiM rAjarSipradhAnake kulameM suvarNacUDa-garuDakI pramukha saMtAnoM se eka ( udyoga0 utpanna huI huuN| kSatriyakanyA huuN| maiMne akhaNDa brahmacaryakA 101 / 9) / pAlana kiyA hai| merA nAma sulabhA hai / maiM sadA svadharmameM suvarNatIrtha-eka puNyamaya tIrtha, jahA~ pUrvakAlameM bhagavAn sthita rahatI hU~ (zAnti0 320 / 76-192) / viSNune rudradevakI prasannatAke liye unakI ArAdhanA kI sulocana-dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka (Adi0 67 / 94; aura unase aneka devadurlabha uttama vara prApta kiye| Adi0 116 / 4) / isane duryodhanake sAtha rahakara isa tIrthameM jAkara bhagavAn zaGkarakI pUjA karanese rAjA drupadapara AkramaNa kiyA thA (Adi0 137 / 6) / azvamedhayajJake phala aura gaNapatipadakI prApti hotI hai bhImasenadvArA isakA vadha (bhISma0 64 / 37-38) / (vana0 84 / 18-22) / suvaktra-skandakA eka sainika (shly45| 73) / suvarNavarmA-kAzIke rAjA, jo vapuSTamAke pitA the| janamejayake suvarcalA-(1) maharSi devalakI putrI / isakA pitAse mantriyoMne inake pAsa jAkara unake liye rAjakumArI apane liye varakA lakSaNa kahanA / svayaMvarameM isake dvArA vapuSTamAkA varaNa kiyA thA ( Adi. 44 / 8) / inake RSikumAroMkA pratyAkhyAna / zvetaketu aura isakI bAta dvArA apanI putrIkA rAjA janamejayake sAtha vivAha cIta tathA isake dvArA zvetaketukA varaNa / zvetaketuke sAtha (Adi0 44 / 9) / isakA vivAha / patike sAtha isake adhyAtmasambandhI suvarNAzarA-pazcima dizAmeM rahakara sAmagAna karanevAle eka praznottara | gRhastha-dharmakA pAlana karate hue ise paramagatikI maharSi / inake keza piGgalavarNake haiN| inakA prabhAva aprameya prApti (zAnti0 220 / dAkSiNAtya pATha, pRSTha 4988 se. aura mUrti adRzya hai ( udyoga. 110 / 12) / 4995 taka ) / ( 2 ) sUryakI patnI ( anu0 suvaNeSThIvI-rAjA suMjayakA putra / isakA suvarNaSThIvI nAma 146 / 5) / par3anekA kAraNa (droNa. 55 / 23 ke bAda dA0 pAThasuvarcA-(1) dhRtarASTra ke sau putroM se eka ( Adi0 sahita 24) / luTeroMdvArA isakA haraNa aura vadha (droNa0 67 / 102, Adi0116 / 10) / yaha draupadIke 55 / 30-31) / nAradajIke varadAnase punarujjIvana svayaMvarameM gayA thA ( Adi. 185 / 3) / bhImasena (droNa0 71 / 8-9) / inake janma, maraNa aura punarudvArA isakA vadha ( karNa0 84 / 5-6) / (2) rAjA jIvanake vRttAnta kA punarvargana (zAnti0 31 adhyaay)| suketukA eka putra, jo apane pitA tathA bhAI sunAmAke suvaNoM-ikSvAkukulakI kanyA / pUruvaMzIya mahArAja mahotrakI sAtha draupadIke svayaMvarameM gayA thA ( Adi. 185 / 1) / patnI / hastI nAmaka rAjAkI mAtA (Adi0 95 / 34) / (3) tapa nAmadhArI pAJcajanya nAmaka agnike suvarNAbha-svArociSa manuke pautra evaM zaGkhapadake putra, jo putra, jo yajJameM vighna DAlanevAle paMdraha uttaradevoM dikpAla the / inheM pitAne sAtvatadharmakA upadeza diyA (vinAyakoM) meMse eka haiM ( vana0 220 / 13) / (zAnti0 348 / 38) / (3) eka satyavAdI brAhmaNa RSi, jinhoMne rAtake samaya suvarmA-dhRtarASTrake sau putroM se eka ( Adi0 67 / 97 satyavAn aura sAvitrIke na lauTanese cintita hue mahArAja Adi0 116 / 6) / bhImasenadvArA isakA vadha (droNa. dyumatsenako AzvAsana diyA thA (vana0 298 / 10) / 127 / 66) / (4) apane vaMzakA vistAra karanevAlA garur3akA eka putra suvastrA-eka pavitra nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM (udyoga0 101 / 2) / (5) kauravapakSakA eka yoddhA (bhISma0 9 / 25) / jo abhimanyudvArA mArA gayA thA (dronn048|15-16)| suvAka-eka RSi, jo ajAtazatru yudhiSThirakA bahuta Adara (6) himavAndvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse karate the (vana0 26 / 24) / eka / dUsarekA nAma ativarcA thA (shly045| 46) / suvAmA-eka pavitra nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM (7) sUryavaMzI rAjA khanInetrake putra / prajAodvArA (bhISma0 9 / 28) / For Private And Personal Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra suvAstuka www.kobatirth.org ( 393 ) suvAstuka - eka rAjA, jise pANDavoMkI orase raNanimantraNa bhejane kA nizcaya kiyA gayA thA ( udyoga 0 4 / 13 ) / suvAha - skandakA eka sainika ( zalya0 45 | 66 ) / suvizAlA - skanda kI anucarI eka mAtRkA (zalya0 46 / 28 ) / suvIra - ( 1 ) eka rAjA, jo krodhavazasaMjJaka daityake aMzase utpanna huA thA ( Adi0 67 / 60) / ( 2 ) eka kSatriyakula, jisameM ajavindu nAmaka kulAGgAra rAjA utpanna huA thA (udyoga074 / 14) / ( 3 ) rAjA dyutimAnke dharmAtmA jo sampUrNa lokoMmeM vikhyAta the / ye indrake samAna parAkramI the / inake putrakA nAma durjaya thA anu0 2 / 10-12 ) / putra, suveNA - eka nadI, jise mArkaNDeyajIne bAlamukundake udarameM dekhA thA ( vana0 188 / 104 ) / suvrata - ( 1 ) eka anantakIrti amita tejasvI mahAtmA, jinakA pavitra Azrama uttarAkhaNDa meM hai ( vana0 90 / 12 - 13 ) | ( 2 ) mitradvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka / dUsarekA nAma satyasaMdha thA ( zalya0 45 / 41 ) / ( 3 ) vidhAtAdvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse eka / dUsarekA nAma sukarmA thA ( zalya0 45 / 42 ) / suzarmA - ( 1 ) vRddhakSemakA putra evaM trigartadezakA rAjA : jo draupadIke svayaMvarameM gayA thA ( Adi0 185 / 9) / isakA duryodhanako matsyadezapara AkramaNa karanekI salAha denA ( virATa0 30 / 1 - 13 ) / isake dvArA virATanagarapara car3hAI ( virATa0 30 / 26 ) / goharaNake samaya isakA yuddhameM rAjA virATako baMdI banAnA ( virATa0 33 / 7-9 ) / bhImasenadvArA jIte-jI isakA pakar3A jAnA ( virATa0 33 / 25-48 ) / yudhiSThirakI kRpAse isakA ( dAsabhAvase ) chuTakArA ( virATa0 33 / 5861) / pANDavoM kI orase ise raNanimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA gayA thA ( udyoga0 4 / 20 ) / prathama dinake saMgrAmameM cekitAnake sAtha isakA dvandvayuddha (bhISma0 45 | 60-62 ) / arjunadvArA parAjita hokara yuddhase haTa jAnA ( bhISma0 82 / 1 ) / arjunake sAtha yuddha ( bhISma0 84 / 533 bhISma0 102 / 10 - 18 ) / arjuna aura bhImasenake sAtha yuddha ( bhISma0 114 adhyAya ) / dhRSTadyumnake sAtha yuddha ( droNa0 14 / 37-39 ) / arjunako mAraneke liye bhAiyosahita isakI pratijJA ( droNa0 17 / 11-18 ) / bhAiyoM aura saMzaptakasenAsahita isakA zapatha khAnA (droNa0 17 / 29-36 ) / droNAcArya ke mAre jAnepara yuddhasthalase bhAganA ( droNa0 193 / 18 ) / arjunake sAtha yuddha karate samaya saMzaptakadvArA isakA arjunako ratha aura sArathisahita pakar3avA lenA ( karNa0 53 / 13 - 16 ) / arjunadvArA isakA mArA jAnA (zaya0 27 / 46 ) / mahAbhAratameM Aye hue suzarmA ke nAma - prasthalAdhipa, ma0 nA0 50 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir susAmA prasthalAdhipati, rukmaratha, traigarta, trigarta, trigartAdhipati, trigartarASTra aura trigartarAja Adi / (2) pANDavapakSakA eka pAJcAlayoddhA / citrasenake sAtha isakA dvandvayuddha ( bhISma0 116 / 27 - 29 ) / isakA bhISmadvArA pIr3ita honA tathA arjunadvArA isakI rakSA ( bhISma0 118 / 41-42 ) / karNake sAtha isakA yuddha aura usake dvArA vadha ( karNa0 56 / 44-48 ) / suzobhanA - maNDUkarAjakI kanyA / isakA ikSvAkuvaMzI rAjA parIkSita ke sAtha milana aura vivAha ( zalya0 192 / 9-12 ) / isakA apanI zartake anusAra bAvalImeM lupta honA ( zalya0 192 / 22 ) / punaH isakI rAjAse bheMTa zalya0 192 / 35 ) / isake garbha se zala, dala, bala nAmaka tIna putrakI utpatti ( zalya0 192 / 38 ) / suzravA-vidarbharAjakumArI, pUruvaMzIya rAjA jayatsenakI patnI, cInakI mAtA ( Adi0 95 / 17 ) / suzruta vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu0 4 / 55 ) / suSeNa - ( 1 ) dhRtarASTrake kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake sarpa satra meM dagdha ho gayA thA ( Adi0 57 / 16) / ( 2 ) dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka ( Adi0 67 / 97; Adi0 116 / 7) / bhImasenadvArA isakA badha ( bhISma0 64 / 34 droNa0 127 / 60 ) / ( dhRtarASTraputra 'suSeNa' kA vadha do sthaloMmeM AyA hai; ataH anumAna hotA hai ki unake do putra isa eka hI nAmase prasiddha the / unakA pRthaka-pRthaka aura bhI nAma rahA hogA, para usa nAmase unakI prasiddhi nahIM thI / ) (3) pUruvaMzIya mahArAja avikSitke pautra evaM parIkSitke putra ( Adi0 94 / 52 - 55 ) | ( 4 ) jamadagniputra / mAtA reNukA / mAtR-vadhakI AzA na mAnane se inheM pitAkA zApa ( bana0 116 / 12 ) / parazurAmadvArA zApase inakA uddhAra ( vana0 116 / 17 ) / (5) vAnararAja vAlIke zvasura / tArAke pitA / inakA sahasrakoTi ( dasa araba ) vAnara senAke sAtha zrIrAmake pAsa upasthita honA ( vana0 283 / 2) / ( 6 ) karNakA putra tathA cakrarakSaka / nakulake sAtha isakA yuddha ( karNa0 48 / 18, 34 - 40 ) / uttamaujAdvArA isakA vadha ( karNa0 75 / 13) / ( 7 ) karNakA putra / nakuladvArA isakA vadha ( zalya0 10 / 49-50 ) | ( karNaputra 'suSeNa kA vadha do sthAnoMpara AyA hai; ataH yaha anumAna hotA hai ki karNake do putra isI nAma se prasiddha the / ) susaMkula - uttarabhAratakA eka janapada ise aura yahA~ke rAjAko arjunane jItA thA ( sabhA0 27 / 11 ) / susAmA - dhanaJjayagotrIya eka zreSTha brAhmaNa, jo yudhiSThirake rAjasUya yajJameM sAmagAna karate the ( sabhA0 13 / 34 ) / For Private And Personal Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra susthala www.kobatirth.org ( 394 susthala - eka bhAratIya janapada aura vahA~ ke nivAsI ( sabhA0 14 / 16) / sukhara - garur3akI pramukha saMtAnoMkI paramparAmeM utpanna eka pakSI (udyoga0 101 / 14) / sUrya sUkSma - eka vikhyAta dAnava, jo kazyapadvArA danuke garbha se utpanna huA thA (Adi0 65 / 25 ) / yahI isa bhUtalapara rAjA bRhadrathake rUpameM utpanna huA thA ( Adi0 67 / 18-19) / suhotra - (1) eka prAcIna nareza ( Adi 0 1 / 226 ) / samrATa bharata pautra evaM bhumanyuke jyeSTha putra the / inakI mAtAkA nAma 'puSkariNI' thA ( Adi0 94 / 24 ) / inheM hI bhUmaNDalakA rAjya prApta huA aura inhoMne rAjasUya tathA azvamedha Adi aneka yajJa kiye the / inake rAjyakI vizeSatA ( Adi0 94 / 25-29 / inake dvArA ikSvAkukulanandinI suvarNAke garbha se ajamIr3ha, sumIr3ha tathA purumIr3hakI utpatti ( Adi0 94 / 30 ) / inakI dAnazIlatA aura parAkrama Adi guNoMkA vizeSa varNana ( droNa 0 56 adhyAya ) / ye atithi satkArake premI the / inake rAjyameM indrane eka varSataka suvarNakI varSA kI thI / nadiyA~ apane jalake sAtha suvarNa bahAyA karatI thIM / indrane bahuta-se soneke kachue, kekar3e, nAke~, magara aura sU~sa Adi una nadiyoM meM girAye the / rAjAne sArI suvarNa-rAzi brAhmaNoMmeM bA~Ta dI thI ( zAnti0 29 / 25 - 29 ) / ( 2 ) madrarAja dyutimAnkI putrI vijayAke garbhase pANDukumAra sahadevadvArA utpanna ( Adi0 95 / 80 ) / ( 3 ) eka RSi, jo ajAtazatru yudhiSThirakA Adara karate the ( vana0 26 / 24 ) / ( 4 ) eka kuruvaMzI nareza, inakA rAjA uzInaravaMzI zivike mArgako rokanA / nAradajIke kahanepara inakA ziviko mArga denA ( vana0 194 / 2,7 ) | ( 5 ) eka rAkSasa, jo prAcInakAlameM isa bhUtalakA zAsaka thA, paMratu kAlavaza ise chor3akara cala basA (zAnti0 227/51) / suhotA - samrAT bharatake pautra evaM bhumanyuke putra / inakI mAtAkA nAma 'puSkariNI' thA ( Adi0 94 / 24 ) / sujha - ( 1 ) pUrva- bhAratakA eka prAcIna janapada, jisapara mahArAja pANDune vijaya pAyI thI (Adi 0112 / 29 ) / bhImasenane bhI pUrva-digvijayake samaya isa janapadako jItA thA ( sabhA0 30 / 16 ) / ( 2 ) uttarabhAratakA eka parvatIya pradeza, jise arjunane uttara- digvijayake samaya jItA thA sabhA0 27 / 21 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir I suhanu-eka dAnava, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA sUcIvaktra - skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 72 ) / karatA hai (sabhA0 9 | 13) / suhavi-samrAT bharatake pautra evaM bhumanyuke putra / inakI mAtAkA nAma 'puSkariNI' thA ( Adi0 94 / 24 ) / suhasta - dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka (Adi0 67 / 102; Adi0 116 / 10 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( droNa0 157 / 19 ) / sUta - eka RSi, jo zarazayyApara par3e hue bhISmaMjIko dekhaneke liye Aye the ( zAnti0 47 / 12 ) / ye vizvAmitrake brAvAdI putra ( anu0 4 / 57 ) / sUpakartA - bhA~ti-bhA~tike vyaJjana banAnevAlA rasoiyA (virATa0 2 / 9 ) / sUrya - ( 1 ) bhagavAn sUrya yA savitA / divaHputra Adi bAraha nAma vivasvAn (sUrya) ke hI bodhaka mAne gaye haiM / inameM antima nAma ravi hai / raviko 'mA' kahA gayA hai / unake putra devabhrAT haiM ( Adi0 1 / 42-43 ) / chalase amRtapAna karate hue rAhuke gupta bhedakA inake dvArA udghATana huA (Adi0 19 / 5 ) / isIse inake prati rAhukI zatrutA ho gayI ( Adi0 19 / 9 ) / rAhuse pIr3ita ho inakA jagatke vinAzake liye saMkalpa huA ( Adi 0 24 / 10 ) / phira devatAoMkI preraNAse aruNane inakA sArathya grahaNa kiyA ( Adi0 24 20 ) / kazyapake dvArA aditi ke garbhase prakaTa bAraha Aditya inhIMke svarUpa haiM ( Adi0 65 | 14-15 ) / inakI bhAryA tvaSTAkI parama saubhAgyavatI putrI "saMjJA' devI haiM ( Adi0 66 / 35) / inake dvArA kuntIke garbha se karNakA janma ( Adi0 110 / 18 ) / vasiSThajIdvArA inakI stuti ( Adi 0 172 / 18 ke bAda dA0 pATha ) / vasiSThakI prArthanApara inake dvArA apanI putrI tapatIkA saMvaraNake liye samarpaNa ( Adi0 172 / 26 / dhaumyadvArA yudhiSThirako sUryadevake eka sau ATha nAmoMkA upadeza, yudhiSThiradvArA inakI pUjA, upAsanA aura pUrvokta nAmoMkA japa evaM stuti, isase saMtuSTa hokara inakA unheM darzana evaM annapAtra denA tathA caudahaveM varSa meM rAjya prApta honekA AzIrvAda pradAna karanA ( vana0 3 / 15 - 74 ) / dhaumyadvArA inakI gatikA varNana ( vana0 163 / 28-42 ) / karNako svapna meM darzana dekara inakA indrako kavaca - kuNDala na denekA Adeza denA ( vana0 300 / 10-20; vana0 301 adhyAya ) / karNase indrakI zakti lekara hI kavaca-kuNDala denekI sammati denA ( vana0 302 / 11 - 17 ) / kuntIke AvAhanapara prakaTa honA aura unake sAtha vArtAlApa karanA 306 / 8-28 ) / kuntIke udarameM inake dvArA garbhasthApana ( vana0 307 / 28 ) | draupadIdvArA bhagavAn sUryakI upAsanA aura inakA draupadIkI rakSAke liye adRzyarUpase eka rAkSasako niyukta kara denA ( virATa0 vana0 For Private And Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUryatIrtha ( 395 ) saMjaya 15 / 19-20) / jidhara sUryakA udaya ho vahI pUrva dizA trigtoko mArakara ye unakI senAmeM ghusa gaye the / hai| pUrva dizA hI sUryamArgakA dvAra hai ( udyoga. 100 / (virATa. 32 / 19-21) / ye udAra : 3-5) / ye dUsarokA ahita karanevAle kRtaghna asuroMkA (udyoga0 171 / 15-16) / droNadvArA inake mAre krodhapUrvaka vinAza karate haiM ( udyoga0 108 / 16) / jAnekI carcA ( karNa0 6 / 34 ) / pUrvakAlameM bhagavAn sUryane vedokta vidhise yajJa karake AcArya sUryadhvaja-eka rAjA, jo draupadI-svayaMvarameM upasthita thA kazyapako dakSiNArUpameM jisa dizAkA dAna kiyA thA, use (Adi0 185 / 10) / dakSiNa dizA kahate haiM ( udyoga0 109 / 1) / jisameM sUryanetra-garur3akI pramukha saMtAnoM kI paramparAmeM utpanna eka dinake pazcAt sUryadeva apanI kiraNoMkA visarjana karate haiM, pakSI ( udyoga0 101 / 13) / vahI pazcima dizA hai ( udyoga0 110 / 2) / karNake prati kuntIke kathanakA saryadvArA samarthana / udyoga sUryamAsa-koravapakSakA yoddhA, jo abhimanyudvArA mArA gayA 146 / 1-2) / inake vistAra AdikA varNana (bhISmaH thA (droNa0 48 / 15-16) / 12 / 44-45) / karNa aura arjunake dvairathayuddha meM karNakI sUryavarcA-eka devagandharva, jo kazyapadvArA munike garbhase utpanna vijayake liye indrase inakA vivAda (karNa0 87 / 57-59) / huA thA (Adi0 65 / 42) / yaha arjunake janmotsavainake dvArA skandako pArSada pradAna (zalya0 45 / 31) / meM AyA thA (Adi0 122 / 55) / mahAdevajIne inheM tejasvI grahoMkA adhipati banAyA sUryavarmA-trigartadezakA rAjA, jo azvamedhIya azvake pIche (zAnti. 112 / 31) / inhoMne yAjJavalkyako veda- gaye hue arjunake sAtha yuddha meM parAsta huA thA (Azva0 jJAnakA varadAna diyA (zAnti0 318 / 6-12) / 74 / 9-13) / isake bhAIkA nAma ketuvarmA thA, jo mahApadmanAmaka nAgase inakA uJcha evaM zilavRttikI arjunadvArA mArA gayA thA (Azva0 74 / 14-15) / mahimAkA varNana karanA ( zAnti0 363 adhyaay)| sUryazrI-eka sanAtana vizvedeva (anu0 91 / 33) / kArtikeyako sundara kAntikI bheMTa denA (anu0 86 / 23) / maharSi jamadagnise kSamA-prArthanA karake unakI - sUryasAvitra-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 34 ) / zaraNameM AnA ( anu0 95 / 20 se 96 / 7 tk)| sUryAkSa-eka rAjA, jo krathananAmaka asurake aMzase utpanna jamadagni RSiko chAtA aura jUtA denA (anu0 96 / huA thA (Adi0 67 / 57) / 14-15) / devAsura-saMgrAmameM rAhudvArA sUrya aura candramAke saMjaya-(1) eka prAcIna nareza (Adi0 1 / 225) / ghAyala honese saba ora andhakAra chA gayA / devatAloga ye yamasabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM asurodvArA mAre jAne lage / usa samaya devatAoMkI (sabhA0 8 / 15) / vitike putra, jinake parvata aura prArthanAse atrimunine candramAkA kharUpa dhAraNa kiyA aura nArada ye donoM RSi mitra the (droNa0 55 / 5) / sUryadevako tejasvI banAyA thA (anu0 156 / 2-10) / inakA nAradako apanI kanyA denA svIkAra karanA kuntIne vyAsajIke samakSa apane garbhase sUryadevatAdvArA / (droNa. 55 / 13 ) / putrakI kAmanAse karNakI utpattikA prasaGga sunAyA thA (Azrama0 30 adhyaay)| brAhmaNoMkI ArAdhanA karanA (droNa0 55 / 18-19) / (2) eka vikhyAta dAnava, jo kazyapadvArA kadrUke garbhase nAradajIse putraprAptikA vara mA~ganA ( droNa0 55 / utpanna huA thA ( Adi0 65 / 26) / yaha rAjA 22-23) / inheM suvarNaSThIvI nAmaka putrakI prApti daradake rUpameM pRthvIpara paidA huA thA (aadi067|58)| (droNa. 55 / 24) / luTeroMdvArA mAre jAnepara sUryatIrtha-kurukSetrakI sImAke antargata eka prAcIna tIrtha, inakA putrake zokase vilApa karanA ( droNa0 55 / jahA~ snAna aura devatA-pitaroMkA arcana karake upavAsa 33-34 ) / inheM nAradajIkA SoDazarAjakIyopAkhyAna sunAkara samajhAnA (droNa0 55 / 36 se droNa 71 / 3 karanevAlA puruSa agniSToma yajJakA phala pAtA aura sUryalokameM taka ) / nAradajIke samajhAnese inakA zokarahita honA jAtA hai ( vana0 83 / 48-49) / (droNa071 / 4-5) / nAradajIke prabhAvase inake sUryadatta-virATake bhAI ( udyoga0 57 / 6) / inakA putrakA jIvita prakaTa honA (droNa. 71 / 8) / eka nAma zatAnIka bhI thA (virATa0 31 / 11-12) / bhagavAn zrIkRSNakA yudhiSThirako samajhAneke liye nAradainhoMne goharaNake samaya kavaca dhAraNa karake yuddhake liye suMjaya-saMvAdako prastuta karake SoDazarAjakIyopAkhyAna prasthAna kiyA thA (virATa0 31 / 15) / inhoMne sunAnA (zAnti. 29 adhyAya ) / saMjayakA parvata trigoMkI senApara Agese AkramaNa kiyA thA aura sau munise putra-prAptike liye vara mA~ganA (zAnti031 / 15) / For Private And Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sRSTi ( 396 ) somaka inheM suvarNaSThIvI nAmaka putra kI prApti (zAnti031 / 23) / senodyogaparva-udyogaparvakA eka avAntara parva ( adhyAya putrakI mRtyupara inakA vilApa (zAnti. 31 / 37) / 1 se 19 tk)| nAradajIkI kRpAse punaH inake putrakA jIvita honA seyana-vizvAmitrake brahmavAdI putroMmeMse eka ( anu0 ( zAnti0 31 / 42) / inhoMne jIvanameM kabhI 4 / 58) / mAMsa nahIM khAyA thA ( anu0 115 / 63) / (2) saindhava-sindhadezake nivAsI yA svAmI (vana0 51 / eka dakSiNabhAratIya janapada (bhISma0 9 / 63) / 25) / sRSTi-eka devI, jo brahmAkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA saindhavAyana-vizvAmitrake brahmavAdI putroM se eka ( anu0 karatI haiM ( sabhA0 11 / 47) / 4 / 51) / seka-eka deza, jise dakSiNa-digvijayake avasarapara sahadevane saindhavAraNya-eka prAcIna tIrtha ( vana0 89 / 15) / jItA thA ( sabhA0 31 / 9) / sainyaniryANaparva-udyogaparvakA eka avAntara parva (adhyAya sedaka-eka prAcIna nareza, jo nItike mArgapara clnevaale| 151 se 159 tk)| tathA astra aura upAstroMkI vidyAmeM nipuNa the ( vana0 sairandhrI-virATanagarameM ajJAtavAsake samaya draupadIkA gupta 196 / 2) / inhoMne apane pAsa Aye hue gurudakSiNA nAma tathA sairandhrIke kArya evaM svarUpakA varNana (virATa. yAcaka brAhmaNako rAjA vRSadarbhake pAsa bheja diyA thA 3 / 18-19) (vizeSa dekhiye draupdii)| (vana. 196 / 4-6) / saisirindhra-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 57) / senajita-(1) eka rAjA, jise pANDavoMkI orase raNanimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA gayA thA ( udyoga sodaryavAn-jarAsaMdhakA dhvajA-patAkAse maNDita divya ratha, jise indrane usake mAre jAneke bAda jotakara apane 4 / 13.) / (2) eka prAcIna rAjA / vyAsajIdvArA inake adhikArameM kara liyA thaa| usameM do mahArathI yoddhA eka zokayukta udgAroMkA varNana ( zAnti0 25 / 14-28) / sAtha baiThakara yuddha kara sakate the / isameM bAraMbAra putrazokase dukhI hue senajitkA eka brAhmaNake sAtha saMvAda (zAnti. 174 adhyaay)| zatruoMpara AghAta karanekI suvidhA thii| yaha darzanIya tathA durjaya thA / isI rathapara ArUr3ha hokara indrane ninyAnabe senAnI ( senApati )-dhRtarASTrakA eka putra ( dekhiye dAnavoMkA vadha kiyA thA / isake dhvaja AdikI vishesstaasenaapti)| kA varNana (samA0 24 / 12-22) / yaha ratha indrase senApati ( senAnI )-dhRtarASTrake sau putroM se eka uparicara vasuko, vasuse rAjA bRhadrathako aura bRhadrathase (Adi0 67 / 97, Adi. 116 / 9) / jarAsaMdhako prApta huA thA ( sabhA0 24 / 48) / bhImasenadvArA isakA vadha (bhISma064 / 32) / senAmukha-senAvizeSa / pattikI tigunI saMkhyAko senAmukha sAma soma-(1) candramA / inake sattAIsa striyA~ thIM ) (Adi. 66 / 16) / saptarSiyoMdvArA pRthvI-dohanake kahate haiM (Adi0 2 / 20) / samaya ye bachar3A bane the (droNa0 69 / 23) / (vizeSa senAvindu-(1) eka kSatriya rAjA, jo 'tuhuNDa' nAmaka dekhiye candramA / ) (2) bhAnu nAmaka anikI tIsarI patnI daityake aMzase utpanna huA thA (Adi0 67 / 19-20) / nizAke garbhase utpanna do putroM se eka / inake dUsare bhAIkA yaha draupadIke svayaMvarameM gayA thA (Adi0185 / 9) / nAma agni hai / inakI bahinakA nAma rohiNI hai / inake arjunane uttara-digvijayake avasarapara ulUkarAjake vaizvAnara Adi pA~ca bhAI aura haiM (vana0 221 / 15) / sAtha isapara AkramaNa karake ise rAjyacyuta kiyA thA (sabhA0 27 / 10) / pANDavoMkI orase ise raNa somaka-(1) somakavaMzI kSatriyoMkA samudAya (Adi0 nimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA gayA thA ( udyoga. 122 / 40) / (2) eka prAcIna rAjA, jo yama4 / 13) / isakA dUsarA nAma krodhahantA thaa| yaha sabhAmeM rahakara sUryaputra yamakI upAsanA karate haiM (sabhA0 zrIkRSNa evaM bhImasenake samAna parAkramI mAnA jAtA 8 / 8) / ye pAJcAladezake prasiddha dAnI rAjA the| thA (udyoga0 171 / 20-21) / isake rathake ghor3oMkA inake pitAkA nAma sahadeva thA (vana0 125 / 26) / varNana (droNa. 23 / 25-26) / isake maranekI sau putroMkI prAptike liye, apane ikalaute putrakI bali carcA (karNa06 / 32) / (2) pANDavadalakA dekara, inake dvArA yajJakA sampAdana aura putrokI prApti eka pAJcAla yoddhA / karNadvArA isakA vadha (karNaH (vana0 128 / 2-7) / inakA apane purohitake sAtha 48 / 15) / samAna rUpase naraka aura puNya lorkokA bhoga bhogakara For Private And Personal Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra somakIrti www.kobatirth.org ( 397 ) chUTanA ( vana0 128 / 11 - 18 ) / inhoMne godAna karake svarga prApta kiyA thA (anu0 76 / 25-27 ) / inhoMne jIvanameM kabhI mAMsa nahIM khAyA thA ( anu0 115 / 63) / saubhadra gaNanA hai / inake tRpta honese soma devatAkI tRpti hotI hai ( sabhA0 11 / 47-48 ) / ye sabhI pitara brahmAjIkI sabhAmeM upasthita ho prasannatApUrvaka unakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 11 / 49 ) / somatIrtha - ( 1 ) kurukSetrakI sImAke antargata eka prAcIna tIrtha, jo jayantImeM hai / vahA~ snAna karanese manuSyako rAjasUya yajJakA phala prApta hotA hai ( vana0 83 / 19 ) / ( 2 ) kurukSetrakI sImA ke antargata eka prAcIna tIrtha, jisameM snAna karanese somalokakI prApti hotI hai ( vana0 83 / 114-115, 185 ) / somadatta - kuruvaMzI mahArAja pratIpake pautra evaM vAhrIkake putra / inake bhUri, bhUrizravA tathA zala nAmake tIna putra the / ye apane tInoM putroMke sAtha draupadIke svayaMvarameM padhAre the ( Adi0 185 / 14-15) / yudhiSThirake rAjasUya yajJameM bhI inakA zubhAgamana huA thA ( sabhA0 34 / 8 ) | devakI ke svayaMvara ke samaya zinike sAtha inakA bAhuyuddha tathA zinikA inheM paTakakara lAta mAranA evaM inakI cuTiyA pakar3anA ( droNa0 144 / 11 - 13 ) / zinike chor3a denepara inakI tapasyA aura badalA leneke liye vara evaM putra kI prApti ( droNa0 144 / 15-19 ) / sAtyakike sAtha yuddhameM inakA parAjita honA ( droNa 0 156 / 21-29 ) / sAtyaki evaM bhImasena ke prahAra se mUrchita honA ( droNa0 157 / 10-11 ) / sAtyakidvArA inakA vadha ( droNa0 162 / 33 ) / inake zarIrakA dAha-saMskAra ( strI0 26 / 33 ) / dhRtarASTradvArA inakA zrAddha ( Azrama 0 11 / 17 ) / vyAsajIke AvAhana karanepara kurukSetra meM mare hue kaurava vIroMke sAtha ye bhI gaGgAjalase prakaTa hue the ( Azrama 0 32 / 12 ) / mahAbhAratameM Aye hue somadatta ke nAma-bAhIka bAhrakAtmaja, kaurava, kauraveya, kauravya, kurupuGgava Adi / somadheya - eka pUrvabhAratIya janapada, jahA~ke nivAsiyoM ko bhImasenane parAjita kiyA thA ( sabhA0 30 / 10 ) / somapa- ( 1 ) skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 70) / ( 2 ) eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 34 ) | somapada - eka tIrtha, jahA~ mAhezvara padameM snAna karanese azvamedha yajJakA phala milatA hai ( vana0 84 / 119 ) / somapA - sAta pitaroMmeMse eka / inakI cAra mUrta pitaroMmeM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir somakIrti - dhRtarASTrake sau putroMmeMse eka ( Adi0 67 / 99; Adi0 116 / 8 ) / hai (anu0 165 / 33 ) / somagiri - eka parvata, jo sAyaM prAtaH smaraNa karane yogya somazravA - eka tapasyAparAyaNa RSi, jo zrutazravAke putra the / inako purohita banAneke liye janamejayakI inake pitAse prArthanA ( Adi0 3 / 13-15 ) / ye sarpiNIke garbha se utpanna, tapasvI aura svAdhyAyazIla the / brAhmaNako abhISTa vastu denekA inakA gupta niyama thA / janamejaya inake niyamako svIkAra karake inheM apane sAtha le gaye (Adi0 3 | 16-20 ) / somA - eka apsarA, jisane arjunake janmotsavameM Akara nRtya kiyA thA ( Adi0 122 / 61 ) / somAzrama - eka tIrtha, jisakI yAtrA karanese manuSya isa bhUtalapara pUjita hotA hai ( vana0 84 / 157 ) / somAzrayAyaNa - gaGgAtaTavartI eka prAcIna tIrtha / ekacakrAse pAJcAla jAte samaya yahA~ pANDavoMkA Agamana huA thA / yahA~ striyoMke sAtha citraratha ( gandharva ) jalakrIr3A karatA thA, jo arjunase parAjita huA ( Adi0 169 / 3-33) / 1 saugandhika- kuberakA eka kAnana, jisakI sugandhakA bhAra lekara samIraNa kuberasabhAmeM dhanAdhyakSakI sevA karatA hai ( sabhA0 10 / 7 ) / saugandhikavana - eka tIrthabhUta vana, brahmA Adi devatA, tapodhana RSi, siddha, cAraNa, gandharva, kinnara aura bar3ebar3e nAga nivAsa karate haiM / vahA~ praveza karate hI mAnava saba pApoMse mukta ho jAtA hai ( vana0 84 / 4-6 ) / sauti - romaharSaNa - putra ugrazravA, jinhoMne naimiSAraNyavAsI zaunaka Adi RSiyoMko mahAbhArata zravaNa karAyA thA ( Adi0 1 / 5 ) / somavarcA - ( 1 ) eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 33) / (2) eka sanAtana vizvedeva (anu0 91 / 36 ) / saudAsa - eka - eka ikSvAkuvaMzI rAjA ( dekhiye kalmASapAda sauptika - mahAbhAratakA eka pramukha parva / saubha - rAjA zAlvakA AkAzacArI vimAna, jise saubhanagara bhI kahA jAtA thA / bhagavAn zrIkRSNane cakradvArA isakA vidhvaMsa kiyA thA ( vana0 22 / 33-34 ) / saubhadra - dakSiNa samudrake nikaTakA eka tIrtha / pA~ca nArItIrthoMmeMse eka (Adi0 215 / 1 - 3 ) / vahA~ tIrthayAtrAke liye arjunakA Agamana aura zApavaza grAha banakara rahanevAlI vargA ( apsarA ) kA unake dvArA uddhAra ( Adi0 For Private And Personal Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saubhapati ( 398 ) stambamitra pAha 215 / 8-14 ) / yudhiSThirakA yahA~ Agamana aura mAtA svIkAra karanA (vana0 230 / 15) / mAtAarjunake parAkramako sunakara prasannatAkA anubhava karanA oMko pIDAkAraka graha bananekA Adeza (vana0 230 / (vana0 118 / 4-7) / 22) / inake dvArA svAhA devIkA satkAra (vana0 saubhapati-zAlvarAja ( Adi0 102 / 61 ) / 231 / 5-6) / rudradevake sAtha inakI bhadravaTa-yAtrA ( dekhiye zAlva) (vana0 231154) / mArutakA skandakI rakSAkA bhAra saubhara-pAJcajanya nAmaka pitaroMke liye utpanna kiye hue pA~ca svIkAra karanA ( vana0 231 / 56 ) / inake dvArA putroM se eka / inakI utpatti varcAke aMzase huI thI mahiSAsurakA vadha ( vana0 231 / 96 ) / inake (vana0 220 / 6-9) / prasiddha nAmoMkA varNana (vana0 232 / 3-9) / inakI utpattikI kathA (zalya0 44 adhyAya ) / inakA saumadatti-somadattaputra bhUrizravA ( vizeSa dekhiye abhiSeka aura inake mahApArSadoMke nAma-rUpa AdikA bhuurishrvaa)| varNana (zalya0 45 adhyaay)| inake dvArA tArakAsura, saumyAkSadvIpa-eka dvIpakA nAma ( sabhA0 38 / 29 ke mahiSAsura, tripAda aura hRdodarakA vadha ( zalya. bAda dA0 paatth)| 46 / 73-75) / inake dvArA bANAsurakI parAjaya aura saurabheyI-eka apsarA, jo vargAkI sakhI hai (Adi0 krauJca-parvatakA vidAraNa ( zalya. 46 / 83-84 ) / 215 / 20) / yaha brAhmaNake zApase grAha' bhAvako inake dvArA tArakake putra aura usake choTe bhAIkA vadha prApta huI thI (Adi0 215 / 23 ) / arjunadvArA (zalya. 46 / 90-91 ) / bhagavAn zaMkarane inheM isakA grAha-yonise uddhAra huA (Adi0 216 / 21) / bhUtokA zreSTha rAjA banAyA (zAnti. 122 / 32) / yaha kuberakI sabhAmeM unakI sevAke liye upasthita hotI hai himAlayapara zakti gAr3anA aura use ukhAr3anekI ghoSaNA (sabhA0 10 / 11) / karanA (zAnti0 327 / 9-11) / inakI utpattikA sauvIra-sindhu athavA usase lagA huA deza, jahA~kA varNana tathA inake vibhinna nAmoMkA kAraNa ( anu0 85 / rAjA vipula arjunake hAthase mArA gayA thA (Adi. 68-82 ) / inake dvArA tArakAsurake vadhakA punarvarNana 138 / 20-22) / ( anu. 85 / 164 ) / inakI utpattike prasaGgakA sauvIrI-rAjA pUruke pautra evaM pravIrake patra manasyakI punaH ullekha (anu0 86 / 5-14) / inake devapatnI ( Adi0 94 / 5-7) / senApati-padapara abhiSekakA dubArA varNana ( anu0 86 / sauzalya-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 40) / 28 ) / inake dvArA tArakAsurake vadhakI punaH carcA ( anu0 86 / 29 ) / inakA dharma-sambandhI rahasya sauzruti-trigartarAja suzarmAkA bhAI, jisakA arjunake sAtha / (anu0 134 / 3-7) / yuddha aura unake dvArA isakA vadha (krnn027|3-22)| skandagraha-mAtRkAgaNa aura puruSagrahoMkA samudAya ( vana0 sauhRda-eka dakSiNabhAratIya janapada (bhISma0 9 / 59) / 230 / 43-44) / skanda-deva-senApati kumAra kArtikeya, jo khANDava-vanake yuddha meM skandApasmAra-skandake zarIrase utpanna huA prasava-graha zakti lekara zrIkRSNa aura arjunase yuddha karaneke liye Aye (vana0 230 / 26) / the (Adi0 226 / 33) / inakA prAkaTya aura skandha-dhRtarASTra ke kulameM utpanna eka nAga, jo janamejayake skanda nAma par3anekA kAraNa (vana0 225 / 16-18) / sarpasatrameM dagdha ho gayA ( Adi0 57 / 18) / inakA krauJca parvatako vidIrNa karanA ( vana0 225 / / 33) / inakA mAtRkAoMko mAtA svIkAra karanA skandhAkSa-skandakA eka sainika (zalya. 45 / 60) / ( vana0 226 / 24 ) / inake zarIrase vizAkhakI stanakuNDa-eka tIrtha, jahA~ snAna karanese vAjapeyayajJakA utpatti ( vana0 227 / 16-17 ) / parAjita hue phala milatA hai (vana0 84 / 152) / devatAoMsahita indrako inakA abhayadAna denA (vana0 stanapoSika-eka dakSiNabhAratIya janapada ( bhISma na 227 / 18) / inake pArSadoMkA varNana (vana0 228 adhyAya ) / inakA indrake sAtha vArtAlApa, indradvArA deva-senApati-padapara abhiSekA deva-senAke sAtha inakA stanavAla-eka dakSiNabhAratIya janapada (bhiissm09|63)| vivAha ( vana0 229 adhyaay)| kRttikAoMko mAtA stambamitra-eka zArGgaka, jo mandapAla RSike dvArA svIkAra karanA ( vana0 230 / 6 ) / mAtRgaNoMko jaritA ( pakSiNI ) ke garbhase utpanna huA thA ( Adi0 For Private And Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir stubha svana 228 / 17) / apane bar3e bhAI jaritArise apanI rakSA- zikhaNDinIko puruSatvakA dAna ( udyoga. 192 / 9) / ke liye kahanA ( Adi0 239 / 4) / isake dvArA isake liye strI hI bane rahaneke nimitta kuberakA zApa agnikI stuti ( Adi0 231 / 12-14) / agni- (udyoga. 192 / 45-47) / kuberadvArA zApakA devakI kRpAse khANDavavanadAhake samaya isakI rakSA anta batalAyA jAnA ( udyoga0 192 / 50) / (Adi0 231 / 21) / sthUlakeza-eka prAcIna RSi, jo sampUrNa prANiyoMke hitameM stubha-bhAnu nAmaka agnike chaH putroMmeMse eka (vana0 lage rahate the (Adi0 8 / 5) / inake dvArA jaMgalameM 221 / 15) / anAtha par3I huI pramadvarA' kA pAlana-poSaNa, nAmakaraNa strIparva-mahAbhAratakA eka pradhAna parva / evaM maharSi ruruko vAgdAna (aadi.8|9-16)| strIrAjya-prAcIna kAlakA eka rAjya, jahA~ke nareza yudhiSThira- sthUlavAlukA-eka pavitra nadI, jisakA jala bhAratavAsI ke rAjasUya-yajJameM Aye the ( vana0 51 / 25) / pIte haiM (bhISma0 9 / 15) / strIvilApaparva-strIparvakA eka avAntara parva ( adhyAya sthUlazirA-eka RSi, jo rAjA yudhiSThirakI sabhAmeM 16 se 25 tk)| virAjate the ( samA0 4 / 11) / rAjA yudhiSThirakA inake ramaNIya Azramapara jAnA (vana0 155 / 8) / sthaNDileyu-pUruke tIsare putra raudrAzvake dvArA mizrakezI inakA hastinApurameM dUta banakara jAte hue zrIkRSNase mArgameM nAmaka apsarAke garbhase utpanna eka mahAdhanurdhara putra bheMTa karanA ( udyoga0 83 / 64 ke bAda dA0 paatth)| (Adi0 94 / 8-10) / ye pUrvakAlameM meruke pUrvottara bhAgameM tapasyA karate the| sthANu-(1)brahmAjIke mAnasaputra, jo marIci Adi chaH putroM inakI vAyupara prasannatA aura vRkSoMpara ruSTa hokara unheM se bhinna the| gyArahoM rudra inhIMke putra the (Adi0 zApa denA (zAnti. 342 / 59) / ye zarazayyApara 66 / 1-3) / (2) brahmAjIke pautra evaM sthANuke par3e hue bhISmajIko dekhane ke liye Aye the (anu. putra, jo gyAraha rudroM se eka haiM (Adi066 / 3) / 26 / 5) / (3) eka maharSi, jo indrakI sabhAmeM virAjate the (sabhA0 7 / 17) / sthUlAkSa-eka divya maharSi, jo zarazayyApara par3e hue bhISmasthANuvaTa-kurukSetrakI sImAmeM sthita eka prAcIna tIrtha, jIko dekhaneke liye Aye the (anu. 26 / 7) / vahA~ snAna karake rAtabhara nivAsa karanevAlA manuSya rudra- smRti-smaraNakI adhiSThAtrI devI, jo kumAra mahAsenakI lokameM jAtA hai (vana0 83 / 178-179) / senAke Age-Age calatI thIM (zalya. 46 / 64) / sthANusthAna-mahAtmA sthANukA muJjavaTa nAmaka sthAna, jahA~ syamantaka-eka divya maNi, jo bhagavAn sUryana satrAjitako eka rAta rahanese gaNapati-padakI prApti hotI hai (vana0 dI thii| satrAjit aura prasenajitke yahA~ jo syamantaka83 / 22 ) / sarasvatIke pUrvataTapara jo vasiSThajIkA maNi thI, usase pracuramAtrAmeM suvarNa jharatA rahatA thA Azrama hai, yahIM bhagavAn sthANune tapa, sarasvatIkA (samA0 14 / 60 ke bAda dA0 paatth)| (kRtavarmAke pUjana aura yajJa karake tIrthakI sthApanA kI thI, SaDayantrase yaha maNi curAyI gayI aura satrAjit mAra DAle isaliye yaha sthAna sthANutIrthake nAmase prasiddha huaa| gaye) sAtyakine isa ghaTanAkA bhagavAn zrIkRSNako smaraNa yahI devatAoMne skandakA senApatike padapara abhiSeka karAyA thA (mausaka0 3 / 21) / kiyA thA (zalyaH 42 / 4-7) / syUmarazmi-eka prAcIna RSi, jo gAyake bhItara praviSTa sthira-merudvArA skandako diye gaye do pArSadoMmeMse ek| hue the / inakA kapilake sAtha saMvAda tathA inake dvArA dUsarekA nAma atisthira thA (zalya0 45 / 48) / yajJakI avazyakartavyatAkA nirUpaNa (zAnti. 268 adhyAya ) / pravRtti-nivRtti mArgake viSayameM syUmarazmi sthUNa-vizvAmitrake brahmavAdI putroMmese eka (anu0 / / aura kapilakA saMvAda (zAnti. 269 adhyaay)| inake saMvAdameM-cAroM AzramoMmeM uttama sAdhanoMke dvArA sthUNakarNa-eka RSi, jo ajAtazatru yudhiSThirakA Adara brahmakI prAsikA kathana (zAnti0 2.. adhyaay)| karate the (vana0 26 / 23) / sthUNAkarNa eka yakSa, jisane zikhaNDIko apanA puruSatva saja-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 91 / 33) / diyA thaa| isakA zikhaNDinIkA manoratha pUrNa karanekI svakSa-eka bhAratIya janapada (bhISma0 9 / 45) / pratijJA karanA (udyoga0 191 / 24-25) / isake dvArA khana-satyake putra / ye rogakAraka agni haiM / inase pIr3ita For Private And Personal Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra svayaMjAta www.kobatirth.org ( 400 ) hokara loga vedanAse svayaM karAha uThate haiM / svana ( cItkAra ) karane meM kAraNa honese inakA nAma huA (vana0 219 | 15 ) / 'svana' svayaMjAta- vivAhitA patnIse apane dvArA utpanna putra (bandhudAyAda ) ( Adi0 119 / 33 ) / svayaMprabhA - eka apsarA, jinhoMne arjunake svAgatameM indrabhavanameM nRtya kiyA thA ( vana0 43 / 29 ) / svayaMvara - (1) AdiparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 183 se 191 taka ) | ( 2 ) rAjAoMkI eka sabhA, jisameM rAjakanyAe~ svayaM apane liye varakA varaNa karatI haiM ( vana0 54 / 8 ) / svarASTra - eka bhAratIya janapada ( bhIma0 9 / 48 ) / svarUpa - eka daitya, jo varuNakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatA hai ( sabhA0 9 / 14 ) / svarga-puNya karmoM se prApta honevAlA devaloka, jisameM indraloka pradhAna hai| rAjA yayAti svargalokameM jAkara devabhavanameM nivAsa karate the / vahA~ devatAoM, sAdhyagaNoM, marudgaNoM tathA vasuoMne unakA bar3A satkAra kiyA thaa| vahA~ indrake sAtha bAtacIta karanekA unheM avasara milA thA ( Adi0 87 / 1-3 ) / svargalokameM jo ramaNIya indrapurI hai, vaha sau yojana vistRta aura eka hajAra darabAjase suzobhita hai / vahA~ yayAtine eka hajAra varSoMtaka nivAsa kiyA thaa| vahIM nandanavana hai, jahA~ icchAnusAra rUpa dhAraNa karake apsarAoMke sAtha vihAra karate hue ve dasa lAkha varSoMtaka rahe ( Adi0 89 / 16,19 ) / sAdhu puruSa svargalokake sAta bar3e daravAje batalAte haiM, jinake dvArA prANI isameM praveza karate haiM-tapa, dAna, zama, dama, lajjA, saralatA aura samasta prANiyoMke prati dayA ( Adi0 90 / 22 ) / svarga meM jo indrakI sabhA hai, usakI laMbAI Der3ha sau aura caur3AI sau yojanakI hai ! vaha AkAza meM vicaranevAlI aura icchA ke anusAra manda yA tIvra gati se calanevAlI / usakI U~cAI bhI pA~ca yojana hai / usameM bur3hApA, zoka aura thakAvaTakA praveza nahIM hai / vahA~ bhaya nahIM hai| vaha maGgalamayI aura divya zobhAse sampanna hai / usameM Thaharaneke liye sundara-sundara mahala aura baiThane ke liye uttamottama siMhAsana bane hue haiN| vaha ramaNIya sabhA divya vRkSoMse suzobhita hai / vahA~ indrANI zacI aura svargalokakI lakSmI ke sAtha devarAja indra sarvazreSTha siMhAsana para virAjamAna hote haiM / gandharva aura apsarAe~ nRtya, vAdya evaM gItoMdvArA unakA manoraJjana karatI haiM ( sabhA0 7 adhyAya ) / svargameM rAjasUya ke prabhAvase rAjA harizcandrako sarvottama sampatti prApta Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only svarga huI thii| use dekhakara rAjA pANDu cakita ho gaye the aura unhoMne nAradajIke dvArA yudhiSThira ke pAsa rAjasUya yaza karane ke liye saMdeza bhejA thA ( sabhA0 12 / 2326 ) / satyabhAmAne zrIkRSNake sAtha svargameM jAkara vahA~kA vaibhava dekhA thA aura vahA~ unheM devamAtA aditikA AzIrvAda prApta huA thA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 811-812 ) / arjunane svargalokako jAte samaya Upara jAkara sahasroM adbhuta vimAna dekhe / vahA~ na sUrya prakAzita hote haiM na candramA / agnikI prabhA bhI vahA~ kAma nahIM detI hai / svargake nivAsI apane puNya karmoMse prApta huI apanI hI prabhAse prakAzita hote haiM / svargadvArapara arjunako sundara vijayI gajarAja airAvata khar3A dikhAyI diyA, jisake cAra dA~ta bAhara nikale the ( vana 0 42 / 40 ) / siddhoM aura cAraNoMse sevita ramaNIya amarAvatIpurI sabhI RtuoMke phUloM aura puNyamaya vRkSoMse suzobhita hai / apsarAoMse sevita nandanavanakI zobhA adbhuta hai, jo tapasyA aura agnihotra se dUra rahe haiM, jinhoMne yuddhameM pITha dikhA dI hai, vaise loga puNyAtmAoMke usa lokakA darzana nahIM kara sakate haiM / jo yajJa, vrata, vedAdhyayana, tIrthasnAna aura dAna Adi satkarmoM se vaJcita haiM, zarAbI, gurupatnIgAmI, mAMsAhArI tathA durAtmA haiM, ve bhI usa divyalokakA darzana nahIM pA sakate ! devatAoM, siddhoM aura maharSiyoMne vahA~ arjunakA svAgata-satkAra kiyA / apsarAoMne nRtya aura gItoMdvArA unakA manoraJjana kiyA ( vana0 43 adhyAya ) / jise svarloka kahate haiM, vaha yahA~se bahuta Upara hai / vahA~ pahu~cane ke liye Uparako jAyA jAtA hai; isaliye usakA eka nAma Urdhvaga bhI hai| vahA~ jAneke liye jo mArga hai, vaha bahuta uttama hai| vahA~ke loga sadA vimAnoMpara vicarA karate haiM / jinhoMne tapasyA nahIM kI hai, bar3e-bar3e yajJadvArA yajana nahIM kiyA hai tathA jo asatyavAdI evaM nAstika haiM, ve usa lokameM nahIM jA pAte haiM / dharmAtmA, manako vazameM rakhanevAle, zama-damase sampanna, IrSyArahita, dAna-dharmaparAyaNa tathA yuddhakalA meM prasiddha zUravIra manuSya hI vahA~ saba dharmo meM zreSTha indriyasaMyama aura manonigraharUpI yogako apanAkara satpuruSadvArA sevita puNyavAnoMke lokoMmeM jAte haiM / vahA~ devatA, sAdhya, vizvedeva, maharSigaNa, yAma, dhAma, gandharva tathA apsarA- ina saba devasamUhoM ke alaga-alaga aneka prakAzamAna loka haiM, jo icchAnusAra prApta honevAle bhogoM se sampanna, tejasvI tathA maGgalakArI haiN| svargameM taiMtIsa hajAra yojanakA suvarNamaya eka bahuta U~cA parvata hai, jo merugirike nAmase vikhyAta hai| vahIM devatAoMke
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra svargatIrtha www.kobatirth.org ( 401 ) nandana Adi pavitra udyAna tathA puNyAtmA puruSoMke vihArasthala haiN| vahA~ kisIko bhUkha-pyAsa nahIM lagatI, manameM kabhI glAni nahIM hotI, garmI aura jAr3ekA kaSTa bhI nahIM hotA aura na koI bhaya hI hotA hai / vahA~ koI vastu aisI nahIM hai, jo ghRNA karaneyogya evaM azubha ho / vahA~ saba ora manorama sugandha, sukhadAyaka sparza tathA kAnoM aura manako priya laganevAle madhura zabda sunanemeM Ate haiN| svargaloka meM na zoka hotA hai, na bur3hApA / vahA~ thakAvaTa tathA karuNAjanaka vilApa bhI zravaNagocara nahIM hote / svargaloka aisA hI hai| apane satkarmoM ke phalarUpa hI usakI prApti hotI hai / manuSya vahA~ apane kiye hue puNyakarmoMse hI raha pAte haiN| svargavAsiyoMke zarIra meM taijasa tatvakI pradhAnatA hotI hai / ve zarIra puNyakarmoMse hI upalabdha hote haiN| mAtA-pitA ke rajovIryaM se unakI utpatti nahIM hotI hai| una zarIroMmeM kabhI pasInA nahIM nikalatA, durgandha nahIM AtI tathA mala-mUtrakA bhI abhAva hotA hai / unake kapar3oMmeM kabhI maila nahIM baiThatI hai / svargavAsiyoMkI jo divya ( divya kusumakI ) mAlAe~ hotI haiM, ve kabhI kumhalAtI nahIM haiN| unase nirantara divya sugandha phailatI rahatI hai tathA ve dekhane meM bhI bar3I manorama hotI haiN| svargake sabhI nivAsI aise hI vimAnoMse sampanna hote haiM / jo apane satkamadvArA svargalokapara vijaya pA cuke haiM, ve vahA~ bar3e sukha se jIvana bitAte haiM / unameM kisI ke prati IrSyA nahIM hotI, ve kabhI zoka tathA thakAvaTakA anubhava nahIM karate evaM moha tathA mAtsarya ( dveSabhAva ) se sadA dUra rahate haiN| apane kiye hue satkarmoM kA jo phala hotA hai, vahI svarga meM bhogA jAtA hai| vahA~ koI navIna karma nahIM kiyA jAtA / apanA puNyarUpa mUladhana ga~vAnese hI vahA~ke bhoga prApta hote haiM ( vana0 261 / 2 - 1628 ) / yudhiSThirake dvArA svargalokakA darzana (svargA0 4 adhyAya) / svargatIrtha - eka tIrtha, jo naimiSAraNya meM hai / yahA~ eka mAsataka pitaroMko jalAJjali denese puruSamedha yajJakA phala prApta hotA hai (anu0 25 / 33) / svargadvAra-kurukSetra kI sImAmeM sthita eka prAcIna tIrtha, jisake sevana se manuSya svargaloka pAtA aura brahmaloka meM jAtA hai ( vana0 83 | 167 ) / svargamArgatIrtha - eka tIrtha, jahA~ snAna karanese manuSya brahmaloka meM jAtA hai (anu0 25 / 61 ) / svargArohaNaparva - mahAbhAratakA eka pramukha parva / svarNagrIva - skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 75 ) / svarNavindu - eka tIrtha, jisameM snAna karanese manuSya svarga meM * jAtA hai ( anu0 25 / 9) / svarbhAnavI svarbhAnu kI putrI, purUravAke putra AyukI patnI / nahuSa Adi pA~ca putroM kI mAtA (Adi0 75 | 26 svarbhAnu-eka vikhyAta dAnaka, jo danuke garbha se kazyapadvArA utpanna huA thA ( Adi0 65 | 24 ) | yaha mahAn ma0 nA0 51 sviSTakRt amara ugrasena ke rUpa meM pRthvIpara utpanna huA thA (Adi 0 67 / 12-13 ) / yaha prAcInakAlameM pRthvIkA zAsaka thA; paraMtu kAlavaza ise chor3akara cala basA ( zAnti0 227 / 50 ) / svastika Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 girivrajanivAsI eka nAga ( sabhA0 21 / 9 ) / yaha varuNa sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karatA hai ( sabhA0 9 / 9 ) | ( 2 ) skandakA eka sainika ( zalya0 45 | 65 ) / svastipura tIrtha kurukSetra kI sImA meM sthita eka prAcIna tIrtha, jisakI parikramA karanese sahasra godAnakA phala milatA hai ( vana0 83 | 174 ) / svastimatI - skandakI anucarI eka mAtRkA (zalya 046 / 12 ) / svastyAtreya - eka prAcIna maharSi, jo indrakI sabhA meM virAjate haiM ( sabhA0 7 / 10 ke bAda dA0 pATha ) / ye dakSiNa dizAmeM nivAsa karanevAle RSi haiM (zAnti0 208 | 28 ) / svAtI sattAIsa nakSatroMmeMse eka, jo isa nakSatrameM apanI adhika-se-adhika priya vastukA dAna karatA hai, vaha manuSya zubhalokoMmeM jAtA hai tathA mahAn yazakA bhAgI hotA hai ( anu0 64 / 18 ) / isa nakSatra ke yoga meM pitaroMkI pUjA karanevAlA vANijya se jIvana nirvAha karatA hai ( anu0 89 / 7 ) / cAndravratameM svAtI nakSatra meM candramAke dA~toMkI bhAvanA karake unakI pUjA karanekA vidhAna hai ( anu0 110 / 7 ) / svAyambhuvamanu - inake dvArA RSiyoMko dharmakA upadeza ( zAnti0 36 adhyAya ) / prajAoMkA inheM rAjA svIkAra karanA ( zAnti0 68 / 23 - 29 ) / inakA rAjA hokara zatruoMkA damana karanA ( zAnti0 68 / 31-32 ) / svArociSa - eka manu, jinheM brahmAjIne sAtvata-dharmakA upadeza diyA thA / inhoMne apane putra zaGkhapadako isa dharmakI zikSA dI thI ( zAnti0 348 / 36-37 ) / svAhA - ( 1 ) agnikI patnI ( Adi0 198 / 5 ) / ye brahmAjI kI sabhA meM unakI sevA ke liye upasthita hotI haiM ( sabhA0 11 / 42 ) / inakA muni-patniyoMke rUpameM agnike sAtha samAgama ( vana0 225 / 7 ) / garuDIrUpa dhAraNa karanA ( vana0 225 / 9 ) / inakA chaH bAra samAgama karake agnike vIryako sarakaMDoM meM girAnA ( vana0 225 | 15 ) / inakA agnidevake sAtha sadA rahane ke liye skandake sammukha apanA abhiprAya prakaTa karanA ( vana0 231 / 3-4 ) / skandake abhiSekake samaya svAhA devI bhI upasthita thIM ( zalya0 45 / 13 ) / ( 2 ) bRhaspatikI putrI, jo adhika krodhavAlI hai / yaha sampUrNa bhUrtoM meM nivAsa karatI hai / isakA putra 'kAma' nAmaka agni hai ( bana0 219 / 22-23 ) / sviSTakRt - ( 1 ) pratyeka gRhya karma meM agnike liye sadA ghIkI aisI dhArA dI jAtI hai, jisakA pravAha uttarAbhi For Private And Personal Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 402 ) haMsa hotI hai, ataeva mukha ho; isIliye vaha abhISTa sAdhaka isa utkRSTa agnikA nAma 'sviSTakRt ' / ise bRhaspatikA chaThA putra samajhanA cAhiye ( vana0 219 / 21 ) / ( 2 ) manuke dvitIya putra vizvapati nAmaka agni, manukI kanyA rohiNI bhI sviSTakRt mAnI gayI hai / inhIMke prabhAva se haviSya kI sundaratAse Ahuti - kriyA sampanna hotI hai; ataH ve 'sviSTakRt ' kahalAte haiM (vana0 221 / 17-18 ) / ( ha ) haMsa - ( 1 ) eka zreSTha pakSI, kazyapapatnI tAmrA devIkI putrI dhRtarASTra se haMsa utpanna hue the ( Adi 0 66 / 56-58 ) / suvarNamaya paMkha bhUSita eka haMsane nala aura damayantI ke pAsa eka dUsareke saMdezako pahu~cAkara unameM anurAga utpanna kiyA thA ( vana0 53 / 19 - 32 ) / saptarSiyoMne haMsarUpa dhAraNa karake bhISmake nikaTa Akara unheM dakSiNAyanameM prANatyAga karanese rokA thA ( bhISma0 119 / 102 ) / eka haMsa aura kAkakA upAkhyAna ( karNa0 41 / 14 - 70 ) / ( 2 ) jarAsaMdhakA eka mantrI, jo DimbhakakA bhAI thA / ise kisI bhI astra-zastrase mAre na jAnekA devatAoM dvArA vara prApta thA ( sabhA0 14 / 37 ) / yaha apane bhAI DimbhakakI mRtyukA samAcAra sunakara yamunAjI meM kUda par3A aura mara gayA ( sabhA0 14 / 42 ) / jarAsaMghako salAha deneke liye ye hI donoM bhAI nItinipuNa mantrI the ( sabhA0 19 / 26 ) / bhImasenake sAtha yuddhakA nizcaya ho jAnepara isane apane ina donoM svargIya mantriyoM-kauzika aura citrasenakA - haMsa aura DimbhakakA smaraNa kiyA thA ( sabhA0 22 / 32 ) / (3) jarAsaMdha kI senAkA eka rAjA, jo satrahavIM bArake yuddhameM balarAmajIdvArA mArA gayA thA ( sabhA0 14 / 40 ) / haMsakAyana-kSatriyoMkI eka jAti, isa jAtike uttama kulotpanna kSatriya bheMTa lekara yudhiSThira ke rAjasUyayajJameM Aye the ( sabhA0 52 / 14 ) / haMsakUTa - eka parvata, yahA~ patniyoM sahita pANDukA Agamana huA thaa| ise lA~ghakara zatazRGga parvatapara pahu~ce the ( Adi0 118 | 50 ) / isa parvatakA zikhara zrIkRSNane dvArakApura meM sthApita kiyA thA, jo sATha tAr3ake barAbara U~cA aura AdhA yojana caur3A thA ( sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pA0, pRSTha 816 ) / haMsacUr3a - eka yakSa, jo kuberakI sevAke liye unakI sabhA meM upasthita rahatA hai ( sabhA0 10 / 17 ) / haMsaja - skandakA eka sainika ( zalya0 45 | 68 ) / haMsapatha - eka deza, jahA~ ke nivAsI sainika droNanirmita garur3a-vyUhake grIvAbhAgameM khar3e the ( droNa0 20 / 7 ) / haMsaprapatana tIrtha- prayAga meM sthita eka trilokavikhyAta tIrtha, jo gaGgA taTapara avasthita hai ( vana0 85 / 87 ) / haMsavaktra - skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 75 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only hara haMsikA - surabhikI putrI, jo dakSiNa dizAko dhAraNa karanevAlI hai ( udyoga0 102 / 7-8 ) / haMsI - rAjarSi bhagIrathakI eka yazasvinI kanyA, jisakA hAtha unhoMne kautsa RSike hAthameM diyA thA ( anu0 137 / 26) / hanumAna - ( kesarIkI patnI aJjanA devIke garbhase vAyudvArA utpanna mahAvIra mAruti ) inakA kadalIvanameM bhImasenakA mArga rokakara leTanA ( vana0 146 / 66-67 ) / inakA bhImasenake sAtha saMvAda ( vana0 adhyAya 147 se 150 taka ) / inakA bhImasenako saMkSitameM zrIrAmacaritra sunAnA ( vana0 148 adhyAya ) / inake dvArA cAroM yugoM dharmokA varNana ( vana0 149 adhyAya ) / inakA bhImasenako apanA vizAla rUpa dikhAnA ( vana0 150 / 3-4 ) / inake dvArA cAroM varNoMke dharmakA pratipAdana ( vana0 150 / 30 - 36 ) / inake dvArA rAjadharma varNana ( vana0 150 / 37-49 ) / inakA bhImasenake siMhanAdako apanI garjanAse bar3hAne tathA arjunakI dhvajApara sthita hokara apanI bhISaNa garjanAdvArA zatruoMko DarAne kI bAta kahakara bhImasenako AzvAsana de antardhAna honA ( vana0 151 / 16 - 19 ) / inakA laMkAse lauTakara zrIrAmase sItAkA samAcAra batAnA ( vana0 282 / 1757) | inake dvArA dhUmrAkSakA vadha ( vana0 286 / 14) / inake dvArA vajravegakA vadha ( vana0 287 / 26 ) / inakA dUta banakara bharata ke pAsa jAnA aura lauTakara zrIrAmako isakI sUcanA denA ( vana0 291 / 61-62 ) / hanyamAna - eka dakSiNabhAratIya janapada ( bhISma0 9/69 ) / hayagrIva - ( 1 ) narakAsurake rAjyakI rakSA karanevAle cAra asuroMmeMse eka, zrIkRSNadvArA hI isakA vadha honevAlA thA (sabhA0 38 | 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTa 805 ) / zrIkRSNadvArA hayagrIvake mAre jAne kI carcA ( udyoga0 130 | 50 ) / ( 2 ) videha vaMzakA eka kulAGgAra rAjA ( udyoga0 74 / 15) / ( 3 ) eka prAcIna rAjarSi, jo zatruoM para vijaya pA cuke the, kiMtu pIche asahAya hone ke kAraNa mAre gaye / inhoMne yuddhase uttama kIrti pAyI aura aba svarga meM Ananda bhogate / inakA vizeSa varNana (zAnti0 24 / 23 - 34 ) / hayajJAna - azvasaMcAlanakI eka vidyA, jisase ghor3oMkI gati bahuta adhika bar3ha jAtI hai tathA unake guNa-doSa bhI jAne jAte haiM (vana0 77 / 17 ) / hayazirA ( hayagrIva ) bhagavAnkA eka avatAra | inakA vizeSa varNana ( zAnti0 347 adhyAya ) / hara - ( 1 ) eka vikhyAta dAnava, jo danuke garbhase kazyapadvArA utpanna huA thA ( Adi0 65 | 25 ) | yaha rAjA subAhuke rUpameM pRthvIpara paidA huA thA ( Adi 0 67 / 23-24 ) / ( 2 ) mahAdevajI, ye skandake abhiSeka meM padhAre the ( zalya0 45 / 10 ) / 'hara'
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir haraNAharaNaparva ( 403 ) halika gyAraha rudroMmeMse eka haiM ( zAnti0 208 / 19) / harizcandra-ikSvAkuvaMzI rAjA trizaGkhake putra / inakI mAtAkA haraNAharaNaparva-AdiparvakA eka avAntara parva (adhyAya nAma satyavato thA (sabhA0 12 / 10 ke bAda dA0 paatth)| ye indrasabhAmeM sammAnapUrvaka virAjate haiM ( sabhA0 hari-(1) rAvaNakI sevAmeM rahanevAle pizAca tathA adhama 7 / 13) / ye bar3e balavAn aura samasta bhUpAloke rAkSasokA eka dala, jisane vAnaroMkI senApara dhAvA kiyA thA samrATa the / bhUmaNDalake sabhI nareza inakI AjJAkA pAlana (vana0 285 / 1-2) / (2) garur3ake mahAbalI karaneke liye sira jhukAye khar3e rahate the| inhoMne apane tathA yazasvI vaMzajoM se eka (udyoga0 101 / 13) / ekamAtra jaitra nAmaka rathapara caDhakara apane zastroMke pratApase (3) ghor3oMkA eka bheda, jisake gardanake bar3e-bar3e bAla sAtoM dvIpoMpara vijaya prApta kara lI thii| inhoMne rAjasUya aura zarIrake royeM sunahare raMgake hoM, jo raMgameM rezamI nAmaka yajJakA anuSThAna kiyA thaa| inhoMne yAcakoM ke pItAmbarake samAna jAna par3atA ho, vaha ghor3A hari kahalAtA mA~ganepara unakI mA~gase pA~cagunA adhika dhana dAna kiyA hai (droNa. 23 / 13) / (4) rAjA akampanakA thA / brAhmaNoMko dhana-ratna dekara saMtuSTa kiyA thaa| isIliye putra, jo balameM bhagavAn nArAyaNake samAna, astravidyAmeM ye anya rAjAoMkI apekSA adhika tejasvI aura yazasvI pAraGgata, medhAvI, zrIsampanna tathA yuddha, indrake tulya hue haiM tathA adhika sammAnapUrvaka indrasabhAmeM virAjamAna parAkramI thA / yaha yuddhakSetrameM zatruoMke hAtha mArA gayA hote haiM (sabhA0 12 / 11-18) / inakI sampattiko thA (droNa0 52 / 27-29) / isakI mRtyukA varNana dekhakara cakita ho svargIya rAjA pANDune nAradajIdvArA ( zAnti. 256 / 8) / (5) eka asura, jo yudhiSThirake pAsa rAjasUyayajJa karanekA saMdeza bhejA thA tArakAkSakA mahAbalI vIra putra thaa| isane tapasyAdvArA (sabhA0 12 / 23-26)|inke dvArA mAMsa-bhakSaNakA brahmAko prasanna karake unase varadAna pAkara tInoM puroMmeM niSedha (anu0 115 / 61) / ye sAyaM-prAtaHsmaraNIya mRta-saMjIvanI bAvalIkA nirmANa kiyA thA (karNa nareza haiM ( anu0 165 / 52) / 33 / 27-30) / (6) pANDavapakSakA eka yoddhA, jo harizrAvA-bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI karNadvArA mArA gayA thA (karNa0 56 / 49-50) / pIte haiM (bhiissm09|28)| (7) skandakA eka sainika (zalya. 45 / 61) / harI-krodhavazAkI putrI, jisane vegavAn ghor3oM evaM vAnaroMko (8) zrIkRSNakA eka nAma tathA isa nAmakI nirukti ____ janma diyA tathA gAyake samAna pU~chavAle laMgUra bhI isI(zAnti0 342 / 68) / ke putra kahe gaye haiM (Adi066 / 60, 64) / hariNa-(1) airAvatakulotpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatrameM dagdha ho gayA thA (Adi0 57 / 11-12) / haryazva-(1) ayodhyAke rAjA, jo mahAparAkramI, catura GgiNI senAse sampanna, koSa-dhana-dhAnya tathA sainika zaktise (2) biDAlopAkhyAnameM Aye hue nevale kA nAma (zAnti0 138 / 31) / samRddha the| prajA inheM bahuta priya thI / brAhmaNoMpara inakA prema thaa| ye prajAvargake hita evaM saMtAnakI kAmanA rakhate hariNAzva-eka prAcIna nareza, jinheM mahArAja raghuse khaDakI prApti huI thI aura unhoMne vaha khaDga zunakako pradAna the aura zAntabhAvase tapasyAmeM saMlagna rahate the ( udyoga kiyA thA (zAnti0 166 / 78-79) / 115 / 18-19) / inake pAsa yayAtikanyAsahita gAlavakA Agamana (udyoga0 115 / 20-21) / haritAla-eka parvatIya dhAtu, jo saMdhyAkAlIna bAdaloMke gAlavako zulkarUpameM do sau zyAmakarNa ghor3e dekara inakA samAna lAla raMgakI hotI hai (vana0 158 / 94) / yayAtikanyA mAdhavIko eka saMtAna paidA karaneke liye patnI haridraka-kazyapavaMzameM utpanna eka pramukha nAgarAja banAnA tathA mAdhavIke garbhase vasumanA nAmaka putrakI prApti (Adi0 35 / 12) / (udyoga0 116 / 16-17) / putrotpattike bAda punaH haripiNDA-skandakI anucarI eka mAtRkA ( zalya046 / mAdhavIko gAlava muniko vApasa denA ( udyoga0 116 / 24) / 20) / inhoMne jIvanameM kabhI mAMsa nahIM khAyA thA harimedhA-eka prAcIna rAjarSi, jinake yajJake samAna janamejayakA yajJa batAyA gayA hai ( Adi0 55 / 3) / (anu0 115 / 67) / (2) kAzirAja sudevake pitA, jo vItahavyake putroMdvArA mAre gaye the (anu0 inakI kanyAkA nAma dhvajabantI thA, jo pazcima dizAmeM nivAsa karatI thI ( udyoga0 110 13) / 30 / 10-11) / haribabhra-eka jitAtmA evaM jitendriya mani, jo yajikira harSa-dhameke tIna zreSTha putroM se eka, zeSa doke nAma zama aura ___ sabhAmeM virAjate the (sbhaa04|16)| kAma haiM / harSakI patnIkA nAma nandA hai ( Adi. 66 / harivarSa-hemakUTaparvatake uttarameM vidyamAna eka varSa, jahA~ 32-33) / uttaradigvijayake avasarapara arjuna gaye the aura use apane haladhara-balarAmajIkA eka nAma ( dekhiye bldev)| adhIna karake bahuta-sA ratna prApta kiye the (sabhA0 28 / halika-kazyapavaMzameM utpanna eka pramukha nAgarAja (Adi. 6 ke bAda dA0 paatth)| 35 / 15) / For Private And Personal Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org halimA halimA zizukI sapta mAtRkAoMmeMse eka ( vana0 228 / 10 ) / halImaka - vAsukikulotpanna eka nAga, jo janamejayake sarpasatra meM jala marA thA (Adi0 57 / 5) / havana-gyAraha rudroMmeMse eka ( anu0 150 | 13 ) / havidha - eka prAcIna nareza, jinakA nAma sAyaM prAtaH smaraNIya hai (anu0 165 / 58 ) / ( 404 ) virghAmA - manuvaMzI antardhAmAke putra / inakA putra prAcInabarhike nAmase utpanna hogA ( anu0 147 / 24 ) / haviHzravA - somavaMzIya mahArAja kuruke vaMzaja dhRtarASTrake putra ( Adi0 94 / 59 ) / haviSmatI - maharSi aGgirAkI pA~cavIM kanyA, jisake sAnnidhyameM haviSyadvArA devatAoMkA yajana kiyA jAtA hai ( vana0 218 / 6 ) / haviSmAn - eka prAcIna maharSi, jo indrasabhAmeM rahakara indrakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 7 / 13 ) | hasana - skandakA eka sainika ( zalya0 45 / 67 ) / hastikazyapa - eka prAcIna RSi, jo parvatapara tapa karate samaya zrIkRSNake pAsa gaye the ( anu0 139 | 11 ) | ye uttara dizAke nivAsI haiM ( anu0 165 / 46 ) / hastipada - kazyapavaMza meM utpanna eka pramukha nAgarAja ( Adi0 35 / 9 ) / hastipiNDa - kazyapa vaMza meM utpanna eka pramukha nAgarAja ( Adi0 35 | 14 ) / hastibhadra - kazyapavaMza meM utpanna eka nAga udyoga 0 103 / 13 ) / hastisomA - bhAratavarSa kI eka nadI, jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM ( bhISma0 9 / 19 ) / hastI - ( 1 ) somavaMzIya mahArAja kuruke vaMzaja dhRtarASTrake putra ( Adi 0 94 / 58 ) / ( 2 ) candravaMzI rAjA suhotrake putra / inakI mAtA ikSvAkukulakI kanyA suvarNA thI / inakI bhAryA trigartarAja kI putrI yazodharA thI, jisake garbha se vikuNThana nAmaka putra utpanna huA thA / hastinApura nagara inhoMne hI basAyA thA ( Adi0 95 / 34-35 ) / hATaka - himAlaya ke uttarabhAgavartI eka deza, jo guhyakoM kA nivAsasthAna hai / uttaradigvijaya ke avasarapara arjuna yahA~ gaye aura guhyakoMko samajhA-bujhAkara apane adhIna kara liyA ( sabhA0 28 / 3-4 ) / hAra - eka deza, yahA~ke narezako nakulane pazcima-digvijayake samaya AjJAmAtrase hI apane adhIna kara liyA thA ( sabhA 0 32 / 12-13 ) / isa dezake nareza yudhiSThirake rAjasUyayajJameM bheMTa lekara Aye the ( sabhA0 51 / 54 ) / hArIta - eka prAcIna RSi, jo yudhiSThirakA vizeSa sammAna Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiDimbavana karate the ( vana0 26 / 23 ) / ye zarazayyA para par3e hue bhISmako dekhane ke liye Aye the ( zAnti0 47 / 7 ) / inake dvArA saMnyAsa AzramakA varNana ( zAnti0 278 adhyAya ) | hArdikya - ( 1 azvapati nAmaka daityake aMza se utpanna eka kSatriya nareza ( Adi0 67 / 15 ) / ise pANDavoMkI orase raNanimantraNa bhejanekA nizcaya kiyA gayA thA ( udyoga 0 4 / 12 ) / ( 2 ) yadukulameM utpanna hRdikakA putra kRtavarmA, jo raivataka parvatapara honevAle utsava meM vidyamAna thA ( Adi0 218 / 11-12 ) / hAsinI - alakApurIkI eka apsarA, jisane aSTAvakra RSike svAgata ke avasarapara kuberabhavanameM nRtya kiyA thA (anu0 19 / 45 ) | hAstinapura ( hastinApura ) - gaGgAtaTapara basI huI eka nagarI, jise suhotrake putra rAjA hastIne basAyA thA isIliye isakA nAma ' hAstinapura' huA ( Adi0 95 / 34 ) | yaha kauravoMkI ramaNIya rAjadhAnI thI / yahA~ kisI samaya rAjA zAntanu rAjya karate the ( Adi0 100 | 12 ) / abhimanyu -putra parIkSitko yahIMkA rAjA banAyA gayA thA ( mahApra0 1 / 8 ) / ( Adhunika mata anusAra meraTha se 22 mIla uttara-pUrva aura bijanaura se dakSiNa-pazcima gaGgAke dAhine taTapara isakI sthiti mAnI gayI hai | ) hAhA - eka zreSTha gandharva, jo maharSi kazyapadvArA prAdhAke garbha se utpanna hue the (Adi0 65 / 511 vana0 43 | 14 ) / ye arjunake janma mahotsavameM padhAre the ( Adi0 122 / 59 ) / ye kuberakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA karate haiM ( sabhA0 10 / 25-27 ) / inhoMne indralokakI sabhA meM arjunakA svAgata kiyA thA ( vana0 43 / 14 ) / hiMgula - eka parvatIya dhAtu, jo saMdhyAkAlIna bAdaloMke samAna lAla raMgakI hotI hai (vana0 158 / 94 ) / hiDimba - zAla ke vRkSapara rahanevAlA eka krUra nara-mAMsabhakSI rAkSasa, jisakA mukha bar3A vikarAla thA ( Adi0 151 / 1-3 ) / soye hue pANDavoMko dekhakara isakA harSa tathA apanI bahina hiDimbAko unakA patA lagAne aura unheM mAra lAneke liye isakA Adeza ( Adi0 151 / 714 ) / hiDimbApara isakA krodha (Adi0 152 / 1619 ) / vadhakI icchA se isakA pANDavoM tathA hiDimbApara AkramaNa ( Adi0 152 / 20 / bhImasenake sAtha isakA vivAda aura yuddha ( Adi0 152 / 22 - 42 ) / bhImasenadvArA isakA vadha ( Adi0 153 | 30-32 ) / hiDimbabadhaparva - AdiparvakA eka avAntara parva ( adhyAya 151 se 155 taka ) / For Private And Personal Use Only hiDimbavana - eka vana, jisameM hiDimba nAmaka rAkSasa nivAsa karatA thA ( vana0 12 / 93 ) /
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiDimbA ( 405 ) himavAn hiDimbA-rAkSasarAja hiDimbakI bahina, bhImasenakI patnI tathA ghaTotkacakI mAtA ( Adi063 / 25) / soye hue pANDavoMko mArakara lAneke liye isako hiDimbakA Adeza (aadi015117-14)| bhImasenake rUpase mohita hokara unase apanA pati honeke liye isakI prArthanA ( Adi0 151 / 17-29) / isapara hiDimbakA krodha tathA isakA bhaya (Adi0 152 / 16-19) / vadhakI icchAse isapara hiDimbakA AkramaNa ( Adi. 152 / 20) / isakA kuntI Adise apanA manobhAva prakaTa karanA (Adi0 153 / 5-12) / bhImasenako patirUpameM prApta karaneke liye isakI kuntIse prArthanA (Adi0 154 / 4-15 ke baadtk)| yudhiSThirakA zartake sAtha hiDimbAko bhImasenakI sevAmeM rahane ke liye Adeza denA (Adi. 154 / 16-18 ke baadtk)| bhImasenakA eka zartake sAtha usake sAtha jAneke liye udyata honA ( Adi. 154 / 19-20) / isakA bhImasenako sAtha lekara AkAzameM ur3a jAnA aura parama sundara rUpa dhAraNakara ramaNIya pradezoMmeM unake sAtha vihAra karanA ( Adi. 154 / 2130) / isake garbhase bhImasenadvArA ghaTotkacakA janma (Adi. 154 / 31) / isakA pANDavoMse milakara apane abhISTa sthAnako jAnA ( Adi0 154 / 40) / himavAna-bhAratakI uttara-sImApara sthita eka vizAla parvata rAja, jo zarIrase parvata hote hue bhI 'AtmA' se devatA hai / yahA~ himavAnkA artha himAlaya parvata aura usake adhiSThAtA devatA samajhanA cAhiye / vAlakhilya muni yahA~ tapasyA karaneke liye Aye the ( aadi030|18)| zeSanAga saMyama-niyama tathA ekAntavAsake liye himAlaya parvatapara Aye the (Adi. 36 / 3-4 ) / vyAsajI gAndhArIke bAlakoMkI rakSAko vyavasthA karake himAlayapara tapasyAke liye cale gaye the (Adi0114 / 24) / rAjA pANDu kAlakUTa aura himAlayaparvatako lA~ghate hue gandhamAdanaparvatapara cale gaye the (Adi0 118 / 48) / kSatriyaloga bhRguvaMzI brAhmaNoMke garbhastha bAlakoMkI bhI hatyA karate hue sArI pRthvIpara vicarane lge| yaha dekha bhayake mAre bhRguvaMziyoMkI patniyoMne durgama himAlayaparvatakA Azraya liyA (Adi0 177 / 20-21) / parAzarane samasta rAkSasoMke vinAzake uddezyase kiye jAnevAle satrake liye jo agni saMcita kI thI, use uttara-dizAmeM himAlayake AsapAsa eka vizAla vanameM chor3a diyA (Adi. 180 / 22) / indraputra arjunane bhI himAlayakI yAtrA kI thI (Adi0 214 / 1) / himavAn kubera-sabhAmeM rahakara dhanake svAmI mahAmanA bhagavAn kuberakI upAsanA karate haiM (sabhA0 10 / 31-34) / devarSi nAradajIne brahmAjIkI sabhAkA darzana pAneke uddezyase sUryake batAye anusAra himAlayake zikharapara eka hajAra varSoM meM pUrNa honevAle mahAn vratakA anuSThAna kiyA thA (sabhA0 11 // 8-9) / arjunane saMgrAmameM himavAnko jItakara dhavalagiripara Akara vahIM apanI senAkA par3Ava DAlA (sabhA0 27 / 29) / bhImasenane himAlayake pAsa jAkara sAre jalodbhava dezapara thor3e hI samayameM adhikAra prApta kara liyaa| (sabhA0 30 / 4) / himAlayaparvatapara meru-sAvarNine yudhiSThirako dharma aura jJAnakA upadeza kiyA thA (sabhA0 78 / 14) / rAjA bhagIrathane tapasyAke liye himAlayaparvatako prasthAna kiyaa| girirAja himAlaya vividha vastuoMse vibhUSita tathA nAnA prakArake zikharoMse alaMkRta hai| isakI ramaNIya zobhAkA vistRta varNana ( vana0 108 / 3-11) / kulindarAja subAhukA vizAla rAjya himAlayaparvatake nikaTa thA / pANDavoMne rAtameM vahA~ rahakara dUsare dina sabere himAlayakI ora prasthAna kiyA ( vana0 140 / 24-27 ) / pANDavaloga satrahaveM dina himAlayake eka pAvana pRSThabhAgapara jA paha~ce / himAlayake usa pAvana pradezameM vRSaparvAkA pavitra Azrama thaa| vahA~ jAkara unhoMne vRSaparvAko praNAma kiyA (vana0 158 // 18-21) / bhImasena himAlayaparvatake sundara pradezoMkA avalokana karate hue vanameM zikAra khelane lge| isI avasthAmeM unheM eka ajagarane pakar3a liyA (vana0 178 adhyaay)| mArkaNDeya jIne bhagavAn bAlamukundake udarameM himavAn tathA hemakUTa Adi parvatoMko dekhA thA (vana. 188 / 112) / himavAn parvatapara prAvArakarNa nAmase prasiddha eka ullU nivAsa karatA hai, jo mArkaNDeyajIse bhI pahalekA utpanna huA hai (vana0 199 / 4) / karNane himAlayaparvatapara ArUr3ha ho himavatpadezake samasta bhUpAloMko jItakara una sabase kara vasUla kiyA (vana0 254 / 4-6) / uttarameM himavAnke zikharapara bhagavAn mahezvara bhagavatI umAke sAtha nitya nivAsa karate haiM (udyoga0 111 / 5) / himavAn pUrvase pazcima dizAkI ora phaile hue chaH varSaparvatoM se eka hai (bhISma0 6 / 3-5) / arjunane svapnameM bhagavAn zrIkRSNake sAtha kailAsakI yAtrA karate samaya pavitra himavAn parvatakA zikhara dekhA thA (droNa0 80 / 23. 24) / tripuradAhake samaya himavAn aura vindhya bhagavAn rudrake rathameM AdhArakASTha bane the (krnn034|22)| gaGgAne apane garbhako devapUjita himavAn parvatake suramya zivarapara chor3a diyA thA, jisase skanda prakaTa hue the (krnn044|9)| kumArakArtikeyakA abhiSeka karaneke liye girirAja himAlayake adhiSThAtA devatA himavAn bhI padhAre the (zalya0 45 / 14-18) / inhoMne kumArako suvacoM aura ativarcA nAmaka do pArSada pradAna kiye ye (zalya0 45 / 46-47) / bhagavAn zrIkRSNane himAlayako ghATImeM rahakara bar3I bhArI tapasyAke dvArA rukmiNIdevIke garbhase pradyumnako janma diyA (sauptika. 12 / 30-31) / parvatoMmeM zreSTha himavAnne rAjA pRthuko akSaya dhana samarpita kiyA thA (zAnti0 59 / 118) / For Private And Personal Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra himavAn www.kobatirth.org ( 406 ) himAlaya ke suramya zikharapara, jisakA vistAra sau yojana - kA hai, bhagavAn brahmAjIne eka yajJa kiyA thA ( zAnti0 166 / 32 - 37 ) / pUrvakAlameM prajApati dakSane himAlaya ke pArzvavartI gaGgAdvArake zubha pradezameM eka yajJakA Ayojana kiyA thA ( zAnti0 284 / 3 ) / rAjA janakakA upadeza sunakara zukadevajIne himAlayaparvatako prasthAna kiyA / isa parvatapara siddha aura cAraNa nivAsa karate haiN| eka samaya devarSi nAradajI isakA darzana karane ke liye vahA~ padhAre the / vahA~ saba ora apsarAe~ vicaratI haiN| vividha prANiyoMkI zAnta madhura dhvanise vahA~kA sArA prAnta vyApta rahatA hai / sahasroM kinnara, bhramara, khaJjarITa, cakora, mora aura kokila apanA kalarava phailAte rahate haiM / pakSirAja garur3a himavAn para nitya nivAsa karate haiN| cAroM lokapAla, devatA aura RSi jagat ke hitakI kAmanAse vahA~ sadA Ate rahate haiM / bhagavAn zrIkRSNane putrake liye yahIM tapa kiyA thA / yahIM kumAra kArtikeyane bAlyAvasthAmeM devatAoMpara AkSepa kiyA aura tInoM lokoMkA apamAna karake apanI zakti gAr3a dI aura yaha bAta kahI -- jo mujhase bhI adhika balavAn brAhmaNabhakta aura parAkramI ho, vaha isa zaktiko ukhAr3a de athavA hilA de / bhagavAn viSNune kumArake sammAnakI rakSAke liye usa zaktiko kevala hilA diyA, ukhAr3A nahIM / hiraNyakazipuke putra prahlAdane use ukhAr3anekI ceSTA kI; kiMtu ve cItkAra karake mUrcchita ho himAlayake zikharapara gira par3e / girirAja himAlayake pArzvabhAga meM uttara dizA kI ora bhagavAn zivane durdharSa tapasyA kI hai / bhagavAn zaGkarake usa Azramako prajvalita agnine cAroM ora se ghera rakkhA hai / usa parvatazikharakA nAma Adityagiri hai / usapara ajitAtmA puruSa nahIM car3ha skte| usakA vistAra dasa yojana hai| vaha AgakI lapaToMse ghirA huA hai / zaktizAlI bhagavAn agnideva vahA~ svayaM virAjamAna haiM / girirAja himavAnkI pUrvadizAkA Azraya lekara parvata ke ekAnta taTaprAnta meM kisI samaya maharSi vyAsa apane ziSya mahAbhAga sumantu, jaimini, paila tathA vaizampAyanako veda par3hAyA karate the ( zAnti0 327 / 2 - 27 ) / zukadevajIke Urdhvaloka gamana karate samaya girirAja himAlaya vidIrNa hotA-sA pratIta hotA thA / unhoMne apane mArga meM parvatake do divya zikhara dekhe, jo eka dUsare se hue the| unameMse eka himAlayakA zikhara thA aura dUsarA merukA | zukadevajI unheM dekhakara bhI ruke nahIM | unake nikaTa Ate hI ve donoM parvatazikhara sahasA vidIrNa hokara do bhAgoM meM ba~Ta gaye ( zAnti0 333 / 5 - 10 ) himavAn kI putrIkA nAma umA hai / use rudradevane patnIrUpameM prApta karane kI icchA kii| isI bIcameM maharSi bhRgune Akara himavAnse usa kanyAko apane liye mA~gA / himavAn ne kahA, 'isake liye dekha-sunakara rudradevako vara hiraNyagarbha nizcita kara liyA gayA hai|' yaha sunakara bhRgune himavAnko zApa de diyA ki tuma ratnoMke bhaNDAra nahIM rahoge ( zAnti0 342 / 62 ) / bhagavAn nArAyaNa aura zaGkarake yuddha se himAlayaparvata vidIrNa hone lagA thA ( zAnti0 342 / 122 ) / himavAn parvatapara devi nAradakA apanA Azrama hai ( zAnti0 346 / 3 ) / bhagavAn zrIkRSNane himAlayaparvatapara pahu~cakara mahAtmA upamanyukA divya Azrama dekhA thA ( anu0 14 / 43 - 45 ) | himAlayaparvatapara mahAtmA rAjA maruttake yajJameM brAhmaNoMne bahuta sA dhana vahIM chor3a diyA thA ( Azva0 3 / 20-21 ) / dhRtarASTra aura gAndhArIke dAvAnalameM dagdha ho jAneke pazcAt saMjaya himAlayapara cale gaye ( Azrama0 37 / 33 - 34 ) | mahAprasthAna ke samaya yogayukta pANDavoMne mArga meM mahAparvata himAlayakA darzana kiyA aura use lA~ghakara jaba ve Age bar3he taba unheM bAlUkA samudra dikhAyI diyA ( mahApra0 2 / 1-2 ) / hiraNmaya - ( 1 ) eka prAcIna RSi, jo indrasabhA meM virAjate haiM ( sabhA0 7 / 18 ) / ( 2 ) sudarzana yA jambUdvIpakA eka varSa, jo nIlaparvatase dakSiNa aura nidhaparvatase uttara hai ( bhISma0 8 / 5-6 :) 1 hiraNyakavarSa - jambUdvIpakA eka khaNDa, jo zvetaparvatase Age hai ( sabhA0 28 / 6 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 749) / hiraNyakazipu - ( 1 ) ditikA eka vikhyAta putra, jo mahAmanasvI thA / isake pA~ca putra the ( Adi0 65 / (17-18) / yahI isa bhUtalAra rAjA zizupAlake rUpa meM prakaTa huA thA (Adi0 67 / 5) / yaha devatAoMkA zatru tathA samasta daityoMkA rAjA thA / ise apane balakA bar3A ghamaMDa thA / yaha tInoM lokoMke liye kaNTakarUpameM thA / daityakulakA Adi puruSa yahI thA / isane vanameM jAkara bar3I tapasyA kI, isase brahmAjI bahuta saMtuSTa hue ( Adi0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 785 ) / isake mA~ganepara brahmAjIkA ise astra-zastrAdise avadhya honekA varadAna denA / tribhuvanameM isake utpAta tathA bhagavAn nRsiMhadvArA isakA vadha ( sabhA0 38 | 29 ke bAda dA0 pATha pRSTha 785 se 789 taka ) / prAcIna kAlameM yaha samasta bhUtalakA zAsaka thA ( zAnti0 227 / 53 ) / ( 2 ) eka dAnava, jisane pUrvakAlameM meruparvatako hilA diyA thA / bhagavAn zaGkarase eka arbuda varSoMke liye sampUrNa devatAoM kA aizvarya prApta kiyA / isake putra kA nAma mandAra thA ( anu0 14 / 73-74 ) / hiraNyagarbha - bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma aura isakI nirukti ( zAnti0 342 / 96 ) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiraNyadhanu ( 407 ) hemakUTa hiraNyadhanu-eka niSAdarAja, jo ekalavyakA pitA thA hiraNyahasta-eka prAcIna RSi, jinheM rAjA madirAzvase (Adi0 131 / 31) / unakI sundarI kanyAkA dAna prApta huA thA (zAntika hiraNyanAbha-saMjayaputra suvarNaSThIvI jaba mRtyuke pazcAt ____234 / 35) / nAradajokI kRpAse jIvita huA, taba usakA yahI nAma hiraNyAkSa-vizvAmitrake brahmavAdI putroMse eka (anu0 rakkhA gayA thA / isakI Ayu eka hajAra varSoM kI thI 4 / 57) / (zAnti0 129 / 149) / hiraNyavatI-kurukSetrameM bahanevAlI eka pavitra nadI, jo hiraNyapara-palomA aura kAlakAkI prArthanAse unake patroM ke svaccha evaM vizuddha jalase bharI rahatI hai, isameM kaMkar3a-patthara liye brahmAjIdvArA nirmita eka vimAnopama AkAzacArI aura kIcar3akA nAmataka nahIM hai / isIke taTapara bhagavAn divya nagara, jo pauloma aura kAlakeya nAmaka dAnavoMkA zrIkRSNane pANDava senAkA par3Ava DAlA thA ( udyoga. nivAsasthAna thA evaM unhIMke dvArA surakSita thA (vana. 152 / 7-8) / yaha bhAratavarSakI pramukha nadiyoM meM hai| 173 / 9-13) / arjunadvArA isakA saMhAra (vana0 jisakA jala bhAratavAsI pIte haiM (bhISma0 9 / 25) / 173 / 30) / nAradajIdvArA mAtaliko isa nagarakA hIka-vipAzAmeM rahanevAlA eka rAkSasa, jo bahi nAmaka paricaya ( udyoga0 100 adhyaay)| nizAcarakA sAthI thaa| inhIM donoMkI saMtAneM vAhIka hiraNyavAha-vAsaki-vaMzoddhava eka nAga, jo janamejayake kahalAtI haiM ( karNa0 44 / 41-42) / ___ sarpasatra meM dagdha ho gayA thA ( Adi0 57 / 6) / huNDa-eka janapada, jahA~ke sainikoMke sAtha nakala-sahadeva hiraNyabindu-himAlayake nikaTakA eka tIrtha, jahA~ tIrtha- krauJcAruNanyUhake bAyeM paMkhake sthAnameM sthita the (bhISma0 yAtrAke avasarapara arjunakA Agamana huA thA ( Adi. 214 / 4) / jo mana aura indriyoMko saMyamameM rakhate hatahavyavaha-dhara' nAmaka vasuke do putroMmeMse eka, dUsarekA hue hiraNyabindutIrthameM snAna karake vahA~ke pramukha devatA nAma draviNa thA (Adi0 66 / 21) / * bhagavAn kuzezayako praNAma karatA hai, usake sAre pApa dhula hUNa-eka jAti, jisakI utpatti nandinI gau' ke phenase huI jAte haiM ( anu0 25 / 10-11) / kAliJjara parvatAra (Adi. 174 / 38) / hUNoMkA jahA~ nivAsa hai, usa sthita eka mahAn tIrtha (vana0 87 / 21) / bhUbhAgako hUNa deza kahA gayA hai / isa deza aura jAtike hiraNyaretA-agnikA nAma (Adi0 55 / 10) / jo pazcimadezIya rAjA the, una sabako nakulane dUtoMdvArA hiraNyaromA-dAkSiNAtya dezoMke adhipati vidarbharAja hI vazameM kara liyA thA (sabhA0 32 / 12) / hUNa bhISmakakA dUsarA nAma ( udyoga0 158 / 1) / deza aura jAtike bhUpAla yudhiSThirake rAjasUya-yazameM bheMTa hiraNyavarmA-dazANadezake rAjA, jinhoMne apanI kanyAkA / lekara Aye the (sabhA0 51 / 24) / vivAha zikhaNDIke sAtha kiyA thA (udyoga0 189 / 10) / hUhU-eka zreSTha gandharva, jo maharSi kazyapadvArA prAdhAke garbhase zikhaNDoke strotvakI jAnakArIse kupita hokara inakA utpanna hue the (Adi0 65 / 51; vana. 43 / drupadako saMdeza ( udyoga0 189 / 21-23) / mitra 14) / ye arjunake janma-mahotsavameM padhAre the ( Adi0 rAjAoMkI mantraNAse inakA drupadapara car3hAI karanekA 122 / 59)|ye kuberakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA nizcaya evaM saMdeza ( udyoga0 190 / 9-10) / rAjA karate haiM (sabhA0 10 / 25-27) / inhoMne indralokakI drupadakI rAjadhAnIke pAsa Akara inakA purohitadvArA sabhAmeM arjunakA svAgata kiyA thA (vana0 43 / 14) / saMdeza denA (udyoga0 192 / 20-21) / yuvatiyoM- hadika-eka bhojavaMzI yAdava, jo kRtavarmAke pitA the dvArA zikhaNDIkI parIkSA karAkara prasanna honA aura drupada (Adi063 / 105) / tathA zikhaNDIkA sammAna karake ghara lauTanA ( udyoga0 hRdya-eka prAcIna RSi, jo indrasabhAmeM virAjate haiM 192 / 28-32) / (sabhA0 7 / 13) / hiraNyazRMga-kailAsaparvatase uttara mainAkaparvatake samIpastha hRSIkeza-bhagavAn zrIkRSNakA eka nAma aura isakI eka maNimaya vizAla parvata ( sabhA0 3 / 10; bhISma0 . nirukti (zAnti0 342 / 67) / 6 / 42) / hemakUTa-(1) uttara dizAkA eka parvata, jahA~ arjunane hiraNyasara-pazcimadizAkA eka prAcIna tIrtha, yahA~ candramAne apanI senAkA par3Ava DAlA thA aura vahA~se ve harivarSameM snAna karake pApase chuTakArA pAyA thA, tabhIse isakA nAma gaye the (sabhA0 28 / 6 ke bAda dA. paatth)| prabhAsa' huA (zAnti0 342 / 57) / . .. . .(2) nandAke taTapara durgama parvata, jahA~ rAjA yudhiSThira For Private And Personal Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hemaguha ( 408 ) hImAn bhI Aye the, ise RSabhakUTa bhI kahate haiM / unhoMne vahA~ jIvita dikhAkara yaha batAyA ki saddharmAcaraNake prabhAvase bahuta-sI adbhuta bAteM dekhIM / yahA~ binA vAyuke hI bAdala hamalogoMpara mRtyukA vaza nahIM calatA (vana0 184 / 3utpanna hote aura ole barasAte the / vedoMke svAdhyAyakI 22) / isa vaMzameM mudAvarta nAmakA eka kulAGgAra nareza dhvani sunAyI detI, para koI dikhAyI nahIM detA thA huA thA ( udyoga0 74 / 13) / brAhmaNoMne apanI ityAdi / isake kAraNakA varNana (vn0110|2-18)| kuzamayI dhvajA phaharAte hue kisI samaya haihayavaMzI hemaguha-kazyapavaMzameM utpanna eka pramukha nAgarAja ( Adi. kSatriyoMpara AkramaNa kiyA thA ( udyoga0 156 / 4) / 35 / 9) / guNAvatIse uttara aura khANDava-vanase dakSiNa parvatake hemanetra-eka yakSa, jo kaberakI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA nikaTavartI pradezameM lAkhoM haihayavaMzI kSatriya vIra parazurAmakaratA hai (sabhA0 10 / 17) / jIke dvArA raNabhUmimeM mAre gaye the (droNa 7018-9) / kRtavIryakA balavAn putra arjuna haihayavaMzakA rAjA huA hemamAlI-drupadakA eka putra, jo azvatthAmAdvArA mArA gayA (zAnti0 49 / 35) / rAjA sumitra haihyavaMzI nareza thA (droNa0 156 / 182) / thA (zAnti0 126 / 8) / (2) zaryAtike vaMzameM hemavarNa-rAjA rocamAnake putra, jo pANDavapakSake yoddhA the / utpanna eka rAjA, jisake nAmapara haihayavaMzakI paramparA inake ghor3oMkA varNana (droNa0 23 / 67) / pracalita huI / haihaya vatsake putra the| inakA dUsarA nAma hemA-bhAratavarSakI eka nadI, jisakA jala yahA~ke nivAsI vItahavya thaa| inake dasa striyA~ thIM / unase sau vIra putra pIte haiM (bhISma0 9 / 23) / utpanna hue the (anu. 30 / 7-8 ) / (vizeSa dekhiye viithvy)| herambaka-eka dakSiNabhAratIya janapada tathA vahA~ke nivAsI, inako sahadevane dakSiNa-digvijayake avasarapara parAsta kiyA hotravAhana-eka prAcIna rAjarSi, jo yudhiSThirakA vizeSa thA (sabhA0 31 / 13) / sammAna karate the ( vana0 26 / 24-25) / ye kAzi rAjakI putrI ambAke nAnA the, inakA ambAko parazurAmahaimavata-eka varSakA nAma, jo himavAn (himAlaya) se uttara hai ( bhISma0 6 / 7) / meruse mithilA jAte samaya / jIke pAsa jAnekI sammati denA ( udyoga0 176 / 28 34) / inhoMne akRtavraNase ambAkA paricaya diyA thA zrIzukadevajIne isa varSako pAra kiyA thA aura phira ve ... bhAratavarSa meM Aye the (zAnti. 325 / 13) / (udyoga. 176 / 44-56) / haimavatI-(1) himAlayase nikalI huI eka ndii| zatada'ke hRdapravezaparva-zalyaparvakA eka avAntara parva (adhyAya liye haimavatI' zabdakA prayoga huA hai ( Adi. 176 / 29) / . 8-9) / (2) vizvAmitrakI pyArI patnI ( udyoga0 hRdodara-eka rAkSasa, jisakA skandadvArA vadha huA thA 117 / 13) / (3) bhagavAn zrIkRSNakI eka patnI (zalya0 46 / 75) / jinhoMne patike dAha saMskArake samaya citArohaNa kiyA thA hAda-eka nAga, jo balarAmajIke paramadhAmagamanake samaya ( mausala0 7 / 73) / svAgatameM Aye the ( mausala. 4 / 16) / auraNyavatI-hiraNmaya varSakI eka nadI (bhISma 8 / hI-eka devI, jo brahmAkI sabhAmeM rahakara unakI upAsanA zAhI , karatI haiM (sabhA0 11 / 42) / arjunake indraloka haihaya-(1)kSatriyoMkA eka kula, jisakA saMhAra parazurAma- jAte samaya unakI maGgala-kAmanAke liye draupadIne hI jIne kiyA thaa| kArtavIrya arjuna haihayavaMzI kSatriyoMkA devIkA smaraNa kiyA thA (vana0 37 / 33) / skanda. adhipati thA, jo parazurAmajIke hAthase mArA gayA ke abhiSekameM ye bhI padhArI thIM (zalya. 45 / 13) / (sabhA0 38 / 29 ke bAda dA0 pATha, pRSTha 792) / hIniSeva-eka daitya yA rAjarSi, jo prAcIna kAlameM pRthivI...rAjA sagarane isa vaMzake kSatriyoMko jItA thA (vn0106| kA zAsaka thA; paraMtu kAlavaza use chor3akara cala basA 8) / rAjA parapuraJjaya haihayavaMzI kSatriyoMkI vaMza-paramparA (zAnti0 227 / 51) / ko bar3hAnevAlA thA; isane anajAnameM eka muniko bANa mAra diyA / phira kucha haihaya use sAtha le munivara kazyapa- hImAn-eka sanAtana vizvedeva ( anu0 11 / nandana ariSTanemAke pAsa gaye / unhoMne usa muniko 31) / For Private And Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gItApresadvArA prakAzita 'mahAbhArata' ke vibhinna saMskaraNa 'mahAbhArata' ke liye mA~ga denevAle sajjana kabhI-kabhI apanI AvazyakatA spaSTa nahIM likhate jisake kAraNa yA to unakI ma~gAyI huI vastu derase pahu~catI hai yA galata vastu calI jAtI hai, jisase bar3I kaThinAI upasthita ho jAtI hai| gItApresake dvArA abataka 'mahAbhArata' ke nimnalikhita grantha prakAzita hue haiM, jinakI mA~ga dete samaya sambandhita vibhAgako spaSTa patra likhanA cAhiye / -vyavasthApaka ( 1 ) 'kalyANa' vibhAgadvArA prakAzita 'kalyANa' ke 17 ve varSakA saMkSipta mahAbhAratAGka pUrI phAila ( bAraha mahInoMke aGka ), do jildoMmeM, sajilda, pRSTha- saMkhyA 1918, tiraMge citra 12, ikaraMge lAina 975, mUlya donoM jildoMkA DAsahita 10 ) / isameM mUla zloka nahIM hai / kevala hiMdIbhASA meM saMkSipta mahAbhArata hai / isakA ArDara vyavasthApaka - 'kalyANa' po0 gItApresa ( gorakhapura ) ko denA cAhiye / ( 2 ) 'mAsika mahAbhArata' vibhAgadvArA prakAzita 1- navambara 1955 se akTUbara 1958 taka lagAtAra tIna sAlataka chattIsa aGkoMmeM lagabhaga eka ora lokakA sampUrNa mahAbhArata grantha, mUla aura usakI hiMdI TIkAsahita tathA mahAbhArata sambandhI aneka khojapUrNa lekha evaM mahAbhAratameM Aye hue nAmakI varNAnukramaNikA ( saMkSipta paricayasahita ) prakAzita kI gayI hai| kula chattIsa aGkoMkI pRSTha saMkhyA 7590, citra-saMkhyA tiraMge 85, sAde 243, lAina 564, kula 892 / mUlya tInoM varSake phAiloMkA prativarSake 20) kI darase kula 60) DAkakharcasahita / sajilda- eka-eka varSake tIna-tIna jilda - kula nau jildoMkA 11 ) jor3akara 71 | ) DAka kharcasahita / 2 - janavarI 1959 se disambara 1959 taka 'mAsika mahAbhArata' kA cauthA varSa cala rahA hai jisameM harivaMzapurANa tathA jaiminIya azvamedha - pUrA hiMdI- TIkAsahita denekI bAta hai / pratimAsa 144 pRSTha 1 tiraMgA tathA 4 sAde citra, vArSika candA 15) DAkakharcasahita | inakA ArDara vyavasthApaka- 'mAsika mahAbhArata' po0 gItApresa ( gorakhapura ) ko denA cAhiye / (3) gItApresa, pustaka - vibhAgadvArA prakAzita 1 - sacitra mahAbhArata ( sarala hiMdI anuvAdasahita ) sampUrNa grantha chaH khaNDoM meM sajilda, pRSThasaMkhyA 6620, citra bahuraMge 79, sAde 225, lAina 564, kula 868, mUlya 65) / isake pratyeka khaNDa sajilda alaga-alaga bhI milate haiN| isameM kamIzana paMdraha pratizata kATakara neTa dAma 55|), rela - kharca grAhakakA lagatA hai| ArDara dete samaya apanA relave sTezana sApha-sApha likhanA cAhiye / For Private And Personal Use Only 2 - mahAbhArata - mUlamAtra, sampUrNa grantha cAra bhAgoMmeM, sajilda, kula pRSTha saMkhyA 2776, citra bahuraMge 14, sAde 4, kula 18, mUlya 22 || ) | isameM kevala mUla saMskRta zloka haiN| ThIkA nhiiN| isakA bhI rela - kharca grAhakakA lagatA hai / inakA bhArDas vyavasthApaka - gItApresa, po0 gItApresa ( gorakhapura ) ko denA cAhiye /
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only