Book Title: Pushpamala Prakaranam
Author(s): Hemchandrasuri, Buddhisagar
Publisher: Jindattasuri Bhandagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600375/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImanmohanayazaHsmAraka granthamAlA-granthAGka-26 maladhAragacchamaNDanaAcAryapravarazrImadhemacandrasUrivaragumphitaM, zrIkharataragacchavibhUSaNazrImatsAdhusomagaNivara vihitayA laghuvRttyA samalakRtaM puSpamAlA-prakaraNam / ASHASHISHASS-15 sampAdakaH saMzodhakacazrIkharataragacchamaNDanamahAnazAsanaprabhAvakakriyoddhArakazrImanmohanalAlajImunIzvarapraziSyaratna sva0 anuyogAcArya zrImatkezaramunijIgaNivaravineyo buddhisAgaro gnniH| prakAzaka:sahAyakasUcinirdiSTamahAnubhAvavitIrNArthikasAhAyyena muMbaI-pAyadhuni mahAvIrajinAlayasthajinadattasUri jhAnabhANDAgArapradhAnakAryavAhako jhaverI kesarIcandrAtmajo jhvercndrH| vIrasaM0 2487 niSkrayaH sArya rUpyakadvayam ru0 2 // ) / vikramasaM0 2.17 4-NCRECICIALCHAKRA%ALA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudraka : mULagranthasya zAH bAlacandra hIrAlAla tathA zA: jesaMgalAla hIrAlAla lAlana jaina bhAskarodaya priM. presa / jAmanagara ( saurASTra) +44+4+4+42E4+4% AAAAAA mukhapRSThaprastAvanAdestu bhAvanagarasthamahodayamudraNAlayAdhyakSaH paTela himmatalAlaH / Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A granthasyAsya prakAzane dravyasahAyakAnAM zubhanAmasUciH dhumA 700) moTA vAsa zrIsaMgha. varadarA (mAravAr3a) 100) zA0 pukharAjajI bhUtAjI, 100) zA0 cenAjI jerUpajI, 100) zA0 sAMkalacaMdajI khImAjI, , 200) mUlacaMdajI kanaiyAlAlajI golecchA. phalodI 200) megharAjajI mUlacaMdajI golecchA. , 101) nathamalajI koThArI 101) mANakalAlajI gulAbacaMdajI golecchA, , 100) motIlAlajI khetamalajI kavADa, , 51) bAlacaMdajI nihAlacaMdajI bacchAvata, " " 51) kaMvaralAlajI madanacaMdajI golechA, phalodI (mAravAr3a) 50) lAlacaMdajI vacchAvata, 41) saMpatalAlajI golelA, 25) kevalacaMdajI mizrIlAlajI golecchA, , , 25) chaganalAlajI lakSmIcaMdajI vaDuvAlA, 15) ratanalAlajI kAnuMgAkI dharmapatnI, , , 11) ghevaracaMdajI golelA, GARIKAAVAGAR 365) kharataragaccha zrIsaMgha. haste gulAbacaMdajI golechA, phalodI (mAravADa) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyamAlA prakaraNam / // 1 // prastAvanA / jaina dharma vAstava meM lokadharma hai| jaina tIrthaMkaroMke anuyAyI bhramaNagaNane adhikAdhika janatAke naitika evaM AdhyAtmika abhyutthAnake lie loka bhASAmeM baDI sarala rUpameM dRSTAnta kathAoM dvArA sadUdharmakA sandeza pracArita kiyaa| aura unake upadezoMne prANiyoMkI kazmalatAko dho kara adhyAtmakA nirmala srota jana hRdayoM meM bahA diyaa| unakA prarUpita dharmamArga rAjA aura raMka, bAlakase vRddha aura striyoM yAvat manuSyahI nahIM, pazu pakSiyoM takabhI Ahata huaa| lAkhoM karoDoM prANiyoM kA uddhAra unakI maMgalamaya vANI se sahajahI ho gyaa| bar3e bar3e bhogI bhramarabhI tapa aura kaThina sAdhanA meM aprasara hue aura rAga, dveSa, moha, ajJAna va anya kamoMko bhasmibhUta karake bhavasiMdhuse pAra ho gae / prANiyoM kI yogyatA va abhiruci bhinna 2 hotI hai / usIko lakSyameM rakhate hue aneka prakArake dharma vidhi-vidhAna prarUpita kie gae / saralase sarala dharmamArga jaina dharmameM milegA evaM mahAdurddharza-kaThora dharmamArga bhI jaina dharma jaisA anyatra nahIM milegaa| karmarUpI rogake advitIya cikitsaka tIrthaMkaroM evaM unake anuyAyI AcAryoM, evaM muniyoMkA jIvanahI bar3A Adarza, preraNAdAyaka, prabhAvotpAdaka aura anukaraNIya rahA hai aura unake anubhUti pradhAna, upadezane pratyeka karma rogake nivAraNa ke lie amogha evaM rAma bANa auSadhikA sthAna liyA hai / jaina muniyoM kA aupadezika sAhitya bahUtahI hRdayasparzI bhAvotpAdaka aura vipula hai| apane dhArmika saMdezako jana 81 prastAvanA / // 1 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECEBCAREERSECREECHEECHEENDE haya kisa prakAra sahaja aura amiTarUpameM sparza kara sakegA, isakA unhoMne bahuta hI dhyAna rakhA hai vidhi-nivedhake vAkya utane saphala nahIM hote jitane ki unake sAtha vidheyaka kAryoMke suphala aura niSedhAtmaka kukRtyoMke duSpariNAmako batAnevAle dRSTAnta | kathAoMkA prabhAva bahuta zIghra va sthAyI par3atA hai ataH loka mAnasake pArakhI jaina dharma pracArakoMne vinA kisI bhedabhAvake paurANika aura laukika kathA dRSTAnsoMko apanAyA, una kathAnakoMko kisI dharmake mAhAtmyake udAharaNameM gUMthakara apane upadezoMko prabhAvazAlI banAyA, isa viSayameM ve bahuta udAra rahe hai| kharatara gacchIva upAdhyAya sUracandane to kurAnakI kathAko bhI apane 'padekaviMzati' granthameM uddhRta kI haiN| lokakathAeM to saiMkar3oM unhoMne apaneM r3hAMcemeM r3hAlI hai| inameMse kaI lokakathAeM to bahuta hI lokapriya huI / unake sambandha meM saiMkar3oM svataMtra rAsa copAI Adi race ge| jaina aupadezika sAhityakI paramparA bahuta purAnI hai| isakA svataMtra sabase prAcIna graMtha 'upadezamAlA' eka vizeSa zailImeM prAkRta paJcabaddha racA gyaa| isake racayitA dharmadAsagaNi, zruti-paraMparAke anusAra to bhagavAna mahAvIrake ziSya mAne jAte haiM para aitihAsika vicAraNA dvArA vidvAnoMne inakA samaya 4-5 vIM zadI taka mAnA haiN| isa pranya kA zvetAmbara jaina samAjameM bahuta adhika pracAra humA / isakI saiMkar3oM hastalikhita pratiyAM samaya samaya para likhI jAtI rahI aura siddharSi jaise pratibhAzAlI anekoM TIkAkAroMne saMskRta evaM rAjasthAnI bhASAmeM isa prandhakI TIkAeM bnaai| jinameM kaha TIkAeM to 10-12 hajAra zlokakI vizada hai| unameM anekoM dRSTAnta kathAeM gumphitta kI gai / isa granthake vyApaka pracAra aura lokapriyatAkA kAraNa zIlopadezamAlA aura puSpamAlA Adi aupadezika pranyokI racanA samaya samaya para vibhila jaina vidvAnoM dvArA hui aura una pranyoMkAbhI bahuta ESE KEREK Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvakA / pussmaalaaprkrnnm| AAAAAAAAEMORE acchA pracAra humA, una para anekoM saMskRta evaM loka bhASAoMmeM TIkAeM kI gii| prastuta puSpamAlA grantha unhIMmeM se eka hai| jisakI racanA praznavAhana kulake harSapurIya gacchake madhArIya hemacandrasUrine prAkRta 505 gAthAjoMmeM kI hai| aura saM0 1175 meM unhoMne svayaM isa prantha para saMskRtameM 13868 zloka parimita vizad TIkA bnaaii| vaha anya mUla rUpameM jaina zreyaskara maMDala, mahesANAse sana 1911 meM prakAzita huA thaa| isake 25 varSa bAda ukta anya svopajJa bRhadvRtti ke sAtha RSabhadeva kezarImala saMsthA, ratalAmase prakAzita huA thaa| usake sampAdaka suprasiddha jainAgamoMke sampAdaka sAgarAnandasUri the| unhoMne isake upodghAtameM pranyake mahatva aura viSayoMkA sundara paricaya diyA hI hai ataH usake sambandhameM yahAM nahIM likhA jA rahA hai| | puSpamAlAke racayitA hemacandrasUrine isa pranthakA nAma upadezamAlA va puSpamAlA donoM diye haiM, yadyapi pradhAnarUpase upadezamAlA nAmahI unako abhISTa rahA hai para isI nAmakA anya prAcIna grantha prasiddha honese usase bhinnatA sUcaka puSpamAlA nAmahI adhika prasiddha huA / grantha kartA AcArya apane samayake bahuta bar3e vidvAna the| unake racita anya aneka maulika va TIkAgrantha prApta haiN| unakA vizeSa paricaya paM. dalasukha mAlavaNIyAne 'gaNadharavAda' nAmaka granthameM diyA hai ataH yahAM doharAnA Avazyaka nahIM samajhA / kevala prastuta laghu TIkAke kartAkA paricayahI Age diyA jA rahA hai| prastuta puSpamAlA laghuvRtti, mUla granthakArako svopajJa bRhat TIkA parahI AdhArita hai| vaha TIkA bahuta vistRta honese par3hane meM bahuta samaya lagatA, isase pranyake pracAra va paThana pAThanameM asuvidhAkA anubhava karake yaha laghuvRti kharatara gacchake | sAdhusomagaNine 5300 zloka parimita bnaaii| isakI racanA saM. 1512 meM ahamadAvAdake khImarAjakI zAlAmeM huii| isa | VACANCE Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A COCREACPECIES TIkAma prAsaMgika kathAeMbhI dI gaI hai isase saMkSepa hone parabhI granthakI upayogitA evaM pracArameM vRddhi hI huI hai| isa laghuvRttike kartA kharatara gacchIya sAdhu samAjameM suprasiddha jaisalamera Adi bhaNDAroM ke saMsthApaka, saiMkaDoM pratimAoMke pratiSThApaka, yugapravara jinabhadrasUrijIke praziSya aura mahopAdhyAya siddhAnta rucijIke ziSya the| saM. 1484 meM upAdhyAya nayA sAgarake jina bhadrajIko preSita * vijJapti triveNI' nAmaka ( mahattvapUrNa 'nagarakoTTa' tIrthayAtrAke varNana vAle ) prantha meM jinabhadra sUrijIke sAtha paM. siddhAntaruci gaNikA nAmabhI ullikhita hai| ataH usa samaya unakI umra 24 varSake lagabhaga mAneM to siddhAntakacijIkA janma saM. 1460 ke AsapAsa sambhavita hai| ye bahuta ucca koTike vidvAna aura pratiSThAvAna the, mAMDavagar3hake gyAsadIna bAdazAhakI sabhAmeM inhoMne kisI bAdIko parAsta kara vijayapada prApta kiyA thA aura isakA ullekha sAdhusoma aura munisomane isa prakAra kiyA hai: zrIkharataragaccheza-zrImajinamadrasuriziSyANAm / zrIjIrApallIpArzvaprabhu-labdhavaraprasAdAnAm // 1 // zrIgyAsadInasAhe-mahAsabhAlabdhavAdivijayAnAm / zrIsiddhAntarucimahopA-dhyAyAnAM vineyena // 2 // (sAdhu soma ) AAAAACANCIES gyaasdiinsurtraann-gosstthaaptjainptrkaaH| ziSyAH zrIjinamadrANAM, siddhAntarucivAcakAH // 676 // (munisoma) prastuta TIkAmeM bhI rAjasamA vAdI vRndo para vijaya prApta karanekA ullekha hai para usameM kisakI rAjasabhAmeM rAjAkA nAma nahIM diyA hai| jaisalamera bhaMDArameM saMgrahaNI sAvarikI prati mAMDavagar3hameM prastuta laghuvRttike racayitA mAdhusoma likhita Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prstaavnaa| pusspmaalaaprkrnnm|| MURARAMECEMGIRL 10 patroMkI hai| puNyavijayajIkI je. bha. kI naI sUci anusAra isakA lekhana samaya 15.1 ThIka ho to siddhAntamapijIko | mahopAdhyAya pada isasebhI pUrva mila cukA thaa| baratara gacchameM yaha pada una upAdhyAyako milatA hai jo apane samayake upAdhyAyoMmeM sabase bar3A ho| ata: siddhAntakacijIkI Ayu usa samayabhI kAphI bar3hI honI cAhie aura isake bAdabhI saM0 1532 se 40 taka ve zAyada jIvita rahe hoM to ve kAphI dIrghAyu hoMge / kharatara gaccha paTTAvalImeM jinabhadrasUrijIke 18 ziSyoM meM inakA nAma sabase pahele va pradhAna rUpameM diyA hai| sAdhusoma gaNi unhIM mahopAdhyAyajIke ziSya the| inake atirikta abhayasoma, vijayasoma, munisoma nAmaka Apake anya ziSyoMkAbhI ullekha milatA hai| inameMse abhayasomake ziSya harSarAja upAdhyAyane saMghapaTTakakI laghuvRtti banAI, jo jinadattari jJAnabhaNDAra sUratake pranyAMka 61 ke rUpameM prakAzita ho cukI hai| vijayasomakI sahAyatAse maho. siddhAntarucijIne mAMDavagar3hake zrImAla Thakkura gotrIya saMghapati maMDana dvArA bhagavatIsUtra Adi likhavAye the| usakA ullekha vijJapti triveNIke pRSTha 71 meM mAMDavagar3hake zAma bhaNDArake lie saM 1532 ke AzvinameM linisa bhagavatIsUtrakI puSpikA prakAzita hai| anya ziSya munisoma racita raNasiMha caritrakI eka mAtra prati unake svayaM ke saM. 1540 ke akSaya tRtIyAko likhita hamAre saMgrahameM hai| yaha caritra 680 zlokoM meM sittapatrasthala durgake tolA kArita zAlAmeM raha kara vAcanAcArya hemadhvajakI abhyarthanAse racA gayA hai| maiMne apanI prati bhejakara upA. sukhasAgarajI dvArA jinadattari khAna bhaNDAra sUrata se saM0 2001 meM prakAzita karavA diyA / inake racita saMsAradAvA pAdamUrti rUpa pArzva stotra 17 zlokoMkA prApta hai| Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - OCOCCAMOLECIACOMCHUADA maho0 siddhAntarucike ziSyoM meM prastuta laghuvRttike racayitA vAcaka sAdhusomakI hI racanAeM sabase adhika milatI hai| saMgrahaNI / avacUrI inakI sabase pahalI racanA hai, isakI prazasti jaisalamera bhaNDArakI navIna sUcike pRSTha 269 meM isa prakAra chapI hai_anta-zrIkhara(tara)gacche zrIjinabhadrasUri ziSya zrIsiddhAntaruci mahopAdhyAya ziSyeNa sAdhusomagaNinA paropakRtaye ava. cUririyaM likhitA ciraM nandyAt saMvat 1501 varSe zrImAlavadeze zrImaMDavadurge zrIsiddhAntaruci mahopAdhyAyapAdAmbujacaMcarIkeNa sAdhunA yathAvabodhaM likhiteyaM satAM harSAya bhUyAt // zrIgurubhyo namaH // zrI // inakI anya racanAoM meM jinavallabhasUri kRta caritrapaMcaka vRtti saM0 1519, nandIzvarastava vRtti tathA jinezvarasUrikRta caMdraprabha stava vRttikI apUrNa prati bIkAnerake kharatara AcArya zAkhA bhaNDAra meM prApta haiM, ve bhI ApakI hI racanAeM lagatI haiN| paMcAyatI bhaMDAra, bar3A upAsarA jaisalamerameM Apake racita stotroM ke saMgrahakI 6 patroM kI prati dekhI thii| nAgadraha pArzvastotra, saMsAradAvAstuti artha ( kezariyAnAtha bhaNDAra jodhapura ) kA ullekha bhI hamAre kharatara gaccha sAhitya sUci meM hai| __svarNAkSarI kalpa sUtrakI do pratiyAM bhAvanagara aura jaisalamerake tapAgacchIya bhaNDArameM saM0 1517 aura 1524 kI pATaNa meM likhita prApta haiN| unakI 28 aura 2(3)6 zlokoM kI prazastiyAM vA0 sAdhusomagaNinehI racI thiiN| jinameMse prathama prazasti jaina satya prakAza varSa 8 aMka 10 pRSTha 292 meM prakAzita hai aura dUsarI aitihAsika mahattvapUrNa prazasti 3(2)6 zlokoMkI hamane jaina satya prakAza varSa 20 aMka 7 pRSTha 146 meM prakAzita kara dI haiN| inameMse bhAvanagara saMgha bhaNDArakI svarNAkSarI prati mho| siddhAntarucijIke udyamasehI vAchA sera zAha malUkI bhAryA mANakadene likhAI thii| usase pUrvabhI malUne eka lAkha zloka HOCIECCIEOCEROCALCIDCATE Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pusspmaalaaprkrnnm| prstaavnaa| AAAAAACHAR parimANa grantha aurabhI likhAe the| dUsarI pratibhI maMtrI vAchAkIhI likhI huI hai| usake likhAne vAle bhaMDasAlI zrIdharanebhI | isase pUrva lAkha zloka parimita pratiyAM likhavAI thii| ___sAdhusomajIkI vidvat paramparA AgebhI calatI rhii| unake ziSya vA0 kamalalAbhake ziSya caraNadharmake ziSya muniprabhake dharmamerune saM. 1604 ? bIkAnera meM 'sukhadukha vipAka sandhi 'kI racanA kI, jisakI prazasti isa prakAra hai : "hiva kharatara gacchapati, zrIjinabhadrasUrIndra / jehanA paya sevai, bhagatai suranara vRnda // 21 // pAThaka vara zrIsiddhAnta-rucihi tamu sIsa / caudaha vidyAnaU, jagamAMhi teha adhIsa // tasu sIsa thayau vAcaka, sAdhusoma udAra | zrutasAgaranau helaI, liyau tiNi pAra // tasu sIsa kamalalAbha, vAcaka muni A(jA)Nau / tasu sIsa caraNadharma, mahIyala mahii vakhANau // 22 // jihiM taNai prasAdaI, pAmyau maI zrutasAra / tehanA paya bhavi bhavi, hojyo mujha sukhakAra // 23 // hiva saMprati zrIjina-mANikya sUri sujANa | jiNi rAjai karatai, dIpyau saMgha jima bhANa // 24 // dAla-caraNadharma taNau muniprabha, sIsa abhinava surataro cira jayau mahIyali dhruvanI pari, ya dina e munivro|| muni dharmameru bhaNaMti je nara, saMghi hiyai dharai / te lahaI samakita suNau bhaviyaNa, bhavasamudra sukhai tarai // 25 // " . yaha dharmameru bahuta acche vidvAna the| jinakI racita raghuvaMza vRttikI eka prati jaisalamera bhaNDArameM hai| TIkAkA parimANa 8 hajAra zlokoM (mUla sahita 10 hajAra ) kA hai| prazasti isa prakAra hai CONCATECONOCEROSAROKAR Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECHARACCIAAAAAAER iti zrIvAcanAcArya muniprabha gaNi ziSya dharmameru viracitAyAM raghukAvya TIkAyAM vaMzapratiSedha rAjJI rAjyanivezo nAmaikonaviMzatitamassargaH // 19 // iti zrIraghuvaMzaTIkAsamApteti // zreyo bhUyAt / bhanDArakara oriyanTala insTITyUTa pUnA, Amera digambara bhaNDAra+, oriyanTala kAleja lAhora, aura hamAre saMgrahameMbhI isakI pratiyAM haiN| dharmamerune zizupAlavadhakI TIkAbhI banAI hai| jisakI eka mAtra prati zrIvinayasAgarajIke saMgrahameM (patra 14 se 195) dekhaneko milI thI, inakI racita 'ekaviMzatisthAnaprakaraNAvacUri' jainaratna pustakAlaya, jodhapurameM dekhane ko milI thii| isake Age inakI paramparA aura kavataka calI ? pramANAbhAvase nahIM kahA jA sktaa| puSpamAlA grantha para svopajJa bRhRvRtti aura sAdhusomakI isa laghuvRttike atirikta saM. 1462 meM aMcalagacchIya jayazekhara racita avacUri (granthApantha 1900) kA ullekha jaina.pranthAvalI aura usIke AdhArase jainaratna kozameMbhI huA hai| anya eka ajJAta TIkAkI kaI pratiyoMkA ullekhabhI jainaratna kozameM hai / unameM kyA bhinnatA hai ? yaha pratiyoM ko dekhane parahI kahA jA sakatA hai| puSpamAlAkI rAjasthAnI bhASA TIkA, jo bAlAvabodhake nAmase prasiddha hai| kharatara gaccha ke vAcanAcArya ratnamUrtike ziSya merusundara racita milatI hai, jo 6000 zloka parimita hai, isakI saM. 1523 meM likhita prati prApta honekA ullekha jainaratnakozameM kiyA gayA hai| ataH usakI racanAbhI isI samayake AsapAsa huI hai| hamAre saMgrahameM isa bAlAvabodhakI pAMca + sUcimeM caraNadharmako kartA likhA hai, para unake praziSya dharmameru racita honAhI saMbhava hai| . AGARICTARA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prstaavnaa| pusspmaalaaprkrnnm| // 5 // CHECORMALAUNCCUSA apUrNa pratiyAM hai, isase isake pracArakA anumAna lagAyA jA sakatA hai| isa bAlAvabodhake racayitA merusundara bahuta baDe bhASA TIkAkAra the| inake aneka jaina jainetara chanda, alaMkAra, kAvya, siddhAnta va dharmagranthoMke bAlAvabodha mile haiM jinameM kathAeMbhI pracura parimANameM dI gaI hai| unameMse SaSTizataka bAlAvabodha chapabhI cukA hai| puSpamAlA prakaraNameM hiMsA, ahiMsA, vividha prakArake dAna, zIla, tapa, bhAva, samyaktva, vrata, samiti, gupti, svAdhyAya, vihAra, kRtya, akRtya, mokSa hetu, utsarga-apavAda, indriyajaya, kaSAya nigraha, guru ziSya svarUpa, AlocanA yA doSa nivAraNa vairAgya, vinaya, vaiyAvRtya, ArAdhanA, virAdhanA Adi viSayoMkA dRSTAnna kathAoM ke sAtha bar3AhI sundara vivecana milatA hai| ataH yaha prantha hara vyaktike lie paThanIya aura lAbhaprada hai para kheda hai abhItaka aise upayogI va mahatvapUrNa pranthakA rASTrabhASA-hindI Adi meM anuvAda prakAzita nahIM huaa| isase jana sAdhAraNa isake mahatvase aparicita rahA aura jo lAbha use milanA cAhie thA, nahIM mila skaa| isI prakArake anya grantharatnoMse jaina sAhitya bhaNDAra bharA par3A hai| para ve adhikAMza pranya aprakAzita haiM aura jo thoDese prakAzita hue haiM ve bhI prAkRta saMskRta yA purAnI loka bhASAoM meM hue haiM jisase vidvAnoM takahI unakI jAnakArI sImita haiN| kevala sAdhu-sAdhvike vyAkhyAnameMhI kucha granthoM kA upayoga yadA kadA hotA hai| vartamAna yugameM naitika aura dhArmika pranthoM ke svAdhyAyakI ruci nirantara ghaTatI jA rahI hai| vartamAna zikSAmeM to unakA sthAna rahA hI nahIM aura muni yati gaNabhI Age jaise svAdhyAyazIla nahIM rahe / yadyapi pahale kI apekSA aba prantha bahuta sulabha IASCISCESARICICIREC 3 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ho gae haiM ataH unakA svAdhyAya bar3hanA cAhie thaa| aise preraNA dAyaka granthoMke pracArAbhAvasehI Aja bhAratameM anaitikatAkA bolabAlA hai, jo hamAre ujvala bhaviSyake lie bahutahI cintanIya viSaya hai| adhyAtmapradhAna bhAratakA isa prakAra naitika patana sarvathA azobhanIya aura bahutahI akharane vAlA hai| yadi hameM vizva meM apanI pUrva pratiSThA banAye rakhanI hai baDhAnI hai to hamAre jIvanameM ghuse hue va baDhate hue doSoMko dUra karanA hogA aura vaha mAnavIya sadguNoM ke vikAsa dvArAhI honA sambhava hai| AzA hai rASTrake karNadhAra, vicAraka evaM-hiteSI vyakti isa gambhIra samasyAkI ora zIghrahI dhyAna de kara aura hamAre muni gaNa aise sadguNa prasthApaka mantharatnoMke svAdhyAya aura pracArameM adhikAdhika manoyoga de kara rASTrake gauravako samujvala kreNge| SECREKAARAKASIC EGUSAROICCCC-CGECEREAAG le0 agaracaMda naahttaa| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlAprakaraNam / sampAdakIyanivedanam / sampAdakIya nivednm| bho bho vicAracaturA vicakSaNacaNAH pAThakapravarAH ! samAdIyatAM bhAvatke karapaGkehe samaya'mANametadanvarthanAmakamupadezamAle-18 | tyaparAbhidhAnaM puSpamAlAprakaraNaratnaM / praNetArazcAsya mUlapranthasya svopajJabhavabhAvanAdyanekaprantharatnanirmApakAH zrImaladhAragacchanabho'. aNanabhomaNayaH zrImaddhemacandrasUripAdAH / vivRtamapyetatsvayameva suurivraiH| tacca savRttikaM saMzodhya prakAzitaM satatamAgamAdisAhityaprakAzanabaddhakakSaiH zrIsAgarAnandasUribhiH / sA ca vRttiratIva vistRtA gahanA cApi, ato mandamedhasAM nAtyupakAriNIti vibhAvyeyaM laghuvRttistAmeva vRhadvRttimupajIvya saMkSiptA saralA saMkSiptatarasaMskRtakathAnakAnvitA ca sandabdhA zrImatsAdhusomagaNibhiH / asyaikA prati - tiprAcInA zuddhaprAyA ca ekpathe'vatIrNA AcAryapravarazrImajinaratnasUrivarANAmantike zaranavAkendu(1995)mite vaikrame tIrthAdhirAjazrIzatrujayasya pavitrachAyAvatipAdaliptapurIyacAturmAsyAM / tAmavalokya svalpamedhAvinAmapi sahajabodhotpAdikeyamiti matvA'syA mudraNAbhilASaH samajani mama hRdye| atastadeva kartumArabdhA mudraNAr2yA pratiH, samApitA ca katicinmAsAbhyantare / tataH surendranagarastha zrIsaksatkacitkoSIyA pratiH prAcInA zuddhaprAyApi ca samprAptA zlokabaddhazatrujayamAhAtmyAdyanekapanthaprakAzane satatodyaminAM zrImatAM munipravarazrImanmaGgalavijayAnAM sAnnidhyataH / tasyAH prAnte nimnalikhitA puSpikA'sti saMvat 1638 varSe jeSThavadisaptamItithau ravivAre zrIkharataragacche zrIjinacandrasUrivijayarAjye zrIvikramanagare sAdhvI pravartinI suvarNalakSmIziSyaNI pravartinI ratnasiddhi, tatsiSyaNI pravartinI lAvaNyasiddhigaNinIpratiriyaM muMhatI bhagatAde viharAyitaM svapuNyAya CiIEOCOCCASIOCALCCACC Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H RABARIAAAAHUGEROUS nyAjJAnanimittaM / ciraM nandatu // patra 111 / ' evaM pratidvayAdhAreNa saMzodhiteyaM mudraNAhIM prtiH| tato muninavAkendu(1997)mite vaikrame prArabdhaM mudaNakAryamasyAH, paraM bhavitavyatAniyogena mudraNAdhipateravyavasthAvazAdiyadvilambo'jani prkaashne'syaaH|| prastutalaghuvRttinirmApakAH zrImassAdhusomagaNayaH kademaM bhUmaNDalaM maNDayAmAsuH svapAdavinyAsena ? kasmin gacche kasya ca vineyavarA abhUvan ? ke ke cAnye anyAH sandabdhAH ? ityAdivRttastvasyA evaM bIkAneravAstavya sAhityaratna zrImAn agaracandranI nAhaTA likhitprstaavnaato'vseyH| ___ asyAH prakAzane dravyasahAyakAnAM nAmasUciH pRthagnirdiSTA'sti, ye ye mahAnubhAvA asmin zubhakArye udAravRttyA svadravyapradAnena sahAyakAH saJjAtAste sarve'pi zatazo dhanyavAdAhI anukaraNAzciAnyeSAmapi dhanikAnAM / vihite'pyAyAsatA prasaMzodhane chadmasthasvabhAvasulabhatvAnmatimAnyAspriTIMgadoSAdvA sajAtAstruTayo yA dRkpathamAyAtA me, tAsAM zuddhipatrakamupanyastaM, tadatiriktA api yAH kAzcanaskhalanA dRkpathamavatareyustAH sammArjanIyAH prakRtikRpAlubhiH sajjanairityabhyarthayate / saM. 2017 bhA. kR. paJcamyAM svargIyAnuyogAcArya zrImatkezaramunijI kalyANabhuvana-dharmazAlA gaNivaracaraNendIvaradvirepho pAdaliptapure buddhisAgaro gnniH| ASIA-AGALASALA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNvamAlAprakaraNam / sthUlaviSayAnukramaH / sthUlavika yaanukrmH| // 8 // GEECHECACARDAUGGC viSayanAma TIkAkRtkRtaM maGgalAcaraNam / graMthakArakRtaM maGgalAcaraNam / manuSyabhavadurlabhatve dRSTAntadazakazlokAH / dAnAdhikAra prathamastatrAbhayadAnadvAramahiMsAdharmopadezaH / jIvarakSAyAM vajranAbharaSTAntaH / jIvavadhavipAke mRgAputrakathAnakam / 2jJAnadAnadvAramjJAnasya bhedapramedAH / jJAnadAtuH svarUpam / zuddhaprarUpakatve udAharaNam / sUtrajJAnagrahaNavidhistatrAskhalitAdiguNe vidyAdharakathAnakam / pRSTha | viSayanAma jJAnagrahaNayogyatAnidarzaka purandaranUpaputrakathAnakam 2 sUtragrahaNe guNAH / 4 jJAnasyaihikAmudhmikaguNe sAgaracandrakathA / 3 upaSTammadAnadvAram / supAtradAne nRpasUrasenasutayodRSTAntaH / pathazrAntAdenisva mahatphalatvaM / dAnAdAyakAnAM dAriyAdiphalatvaM / dAnAdAyakAnAmazobhanIyatve dhanasArazreSThikathA / 2 shiilaadhikaarH| 19 zIlamAhAtmyavarNanam / 21 zIlarakSaNe rati-Rddhi-buddhi-guNasundarikathAnakAni / 22 zIlatatve sItA''khyAnam / BACKAGIRALAGHA%AEKAR 8 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FORESIDENTSPASS viSayanAma zIlanizcalatve devasikAcaritam / zIlavirAdhanavipAke maNirathanRpacaritam / 3 tpo'dhikaar| tapomAhAtmye nandipeNamunivRttam / ,, DhAhArIcaritam / tapaHprabhAvakatve viSNukumAramunicaritam / tapaHprabhAve skandakamunicaritam / 4 maavnaa'dhikaarH| 1 samyaktvazuddhidvAram| bhAgadvAre samyaktvasvarUpam / | dvitIyadvAre tallAbhakramaH / keSAM samyaktvaM bhavatIti tRtIyaM dvAram / turyadvAre sarvaguNAdhAratvaM samyaktvasya / sampAvanizcalatve'maradattamAryAdRSTAntaH / " , supavikramAkhyAnakam / viSayanAma samyakatvamAhAtmye pudgalaparAvartasvarUm / paJcamadvAre samyaktvapaJcakasvarUpam samyaktvasya liGgacatuSkam / 2 caraNazuddhidvAram / caraNasya dvibhedatvam / dezaviratau saMjhepeNa dvAdazavratasvarUpam / tatrevarasAmAyikasvarUpam / tasya karaNe zAstrIyo vidhiH (ttippnni)| pauSadhasvarUpam / tasyASTamyAdiparvakartavyatA / aparvasvapi tatkarttavyatApratipAdakaiH kRtaM zAstrapAThaparAvartanam (ttippnni)| 10 77 | trividhAhAropoSitasyaiva dezata AhArapauSadho bhavatIti (TippaNam) sarvacaraNe dharaNasaptatikAsvarUpam / tadantargataM dvAdazabhAvanAsvarUpam / dvAdazabhikSupratimAsvarUpam / .8 piNDavizubyAdikA karaNasaptatikA / Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pusspmaalaaprkrnnm| sthlvissbaanukrm| viSayanAma icchAmicchAdidazavidhasAmAcArI / sAmAyikAdicAritrapaJcakasvarUpam / dIkSaNAnardA mazci / caaritrprtipttividhiH| tatra vinItasva svarUpam / cAritrapradAne zubhatithyAdivicAraH / upsthaapnaavidhiH| upasthApanApradAne kAlakramaH / SaDjIvanikAyayatanAsu dharmarUccanagAravRttam / satyAsatyavAdinorguNadoSanirUpaNam / satyavAditve kAlikAcAryakathAnakam / asatyavAditve vasunRpAkhyAnam / adattaparihAre mAgadattakathAnakam / navaguptivizuddhabrahmacaryapAlanopadevAH / brahmacaryadRDhatve sudarzanadRSTAntaH / atraiva sthUlabhadrakathAnakam / pRSTha viSayanAma parigrahasyAsAratAnidarzanam / | parigrahasya tyAge kIrticandranRpavRttam / 1.1 | rAtribhojanaparihAropadezaH / 105 | rAtribhojanalampaTatve rabiguptaviprAkhyAnam / etadrataSaTkarakSaNe kaSTArjitaratnarakSakadaridradvijakathAnakam / pravacanamAtRSAlanopadezastatsvarUpaM ca / tatryAsamitinizcalatve varadattamunivRttam / | bhApAsamitI saGgatamunikathA / 110 eSaNAsamitivarNanam / | AhArazuddherduSkaratvam / 112 aprAsukAhAratyAge dhanazarmamunivRttam / 115 maneSaNIyAhAratyAge dharmarucimunikathA / 19 tRtIyasamitipAlanopadezaH / tantra sominamunivRttAntam / 119 pAriSThApanikAsamitI dharmarucikathAnakam / 121 manoguptisvarUpam / SHORRORG // 9 // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayanAma tatra jinadAsakathAnakam / vacanaguptau guNadattasAdhukathA | kAyaguptisvarUpaM kAyaguptasAdhukathAnakam / vidhipUrvakaM sUtramadhItya dezAMtare viharetsAdhuH / tatra pArzvasthAdisukhazIlajanasaGga varjanopadezaH / pArzvasthAdInAM svarUpavarNanam / manonigrahAnigrahe prasannacandrarAjarSikathA / manonigrahAbhAve veSamAtrasya viDambakatvameva / vyavahAranizcayayordvayorapi mAnanIyatA / tatrApi vyavahArasya balavattvam / tIrthakaroddezenApi saMyamazithilIkaraNe doSaH / caityakArApaNAdapi saMyamapAlanasya bahuguNatvam / dezaviratAnAM dravyastavasyApi karaNIyatA / zakrAdibhyo'pyanantaguNatvaM sAdhusukhasya / mamyaksAmAyikasyApi rAjyasampatyASakatvam / pRSTha 143 145 indriyabhedaprabhedau tAsAM svarUpaM ca / indriyasvAmitvadvAram / indriyANAmAkRtayaH / viSayanAma 146 147 6 karaNa[indriya] jayadvAram / tAsAM bAdalyAdimAnam / tAsAM viSayadvAram / 148 149 154 157 157 158 158 jihvendriyavipAke rasalolanRpakathA / indriyavazagAnAM duHkhaphalatvam / zrotrendriyavipAke subhadrAkathAnakam / cakSurindriyavipAke lolAkSAkhyAnakam / prANendriyavipAke rAjasutakathA / sparzanendriyavipAke sukumAlikA[rAjJijitazatru ] nRpakathA / 4] kaSAyanigrahadvAram / 159 160 169 kaSAyazabdArthaH 170 teSAM bhedAH / pRSTha 172 173 174 174 174 176 177 179 179 180 182 181 184 AAASSSSS Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlAprakaraNam / sthUlaviSa yaanukrmH| %AGIRCRECRUICICIRECAUSIC viSayanAma viSayanAma teSAM svarUpaM / 5gurukulavAsadvAram samjvalanAdInAM teSAM kAlamAnam / gurulakSaNe guruguNapatriMzikA / catuSyapi teSu nyUnAdhikyam / / krodhavipAke acakkAritabhaTTikAkathA / ., aSTavidhagaNisampadAdikApi guruguNapaTtriMzikA / sAraNAvAraNAdhapradAturguroH zaraNAgatasya mastakacchedakopamA / krodhaduSTatve kSapakasAdhuraSTAntaH / tatraiva jananIputrayorudAharaNe / mAne madASTakasya tyAjyatvam / vinayaprAdhAnyaM suziSyalakSaNe / / jAtimade brahmadevadvijakathA / vinayAdhikye rAjJassUrezca saMvAdaH / mAyAvipAke vaNiksutAvasumatIkathA / kuziSyasvarUpam / zeSakaSAyebhyo lobhasyAdhikya tasigrahopAyazca / gurukulavAse vasatAM guNopadarzanam / lobhAdhikye kapilakevalIkathA / gurukulavAsaguNe panthakasAdhukathA / tatraiva zullakASADhabhUtikathA / gurukulatvAsatyAge doSAstatra kUlavAlakasAdhukathA / sAmAnyena kaSAyANAM durantatvam / 6 AlocanAdvAram rAgadveSamayatvaM kaSAyANAm / dRSTi-sneha-viSayAnurAgeSu dveSe ca lakSmIdharAdibhrAtRcatuSkavRttam / 2.6 | tatra dvAraSaTkam / * itaH prArabhya 45 yAvadaparAvRttiH prUphasaMzodhanasyAsAvadhAnatA / 200 SCIRCLICAKACHAR m or m mmmmm 322 * // 10 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RESUGUAGEMAMALA viSayanAma mAlocanAdAyakagurorguNASTakam / tatraiva vyavahArapaJcakasvarUpam / Alocakasya jAtikulasampannatvAcA guNAH / mAlocanAvidhidvAram / sUkSme'pi doSAnAlocane kaTukavipAkatvam / tatrAdakumArakathA / ilAputrakathAnakam 7 bhavavirAgadvAram caturgatikajIvAnAM duHkhameva bAhulyena / jananIjanakAdipremNo'sthiratvam / jananIpremNi cUlanIkathAnakam / pitRpremNi kanakarathanRpakathAnakam / bhrAtRpremNi bharatAkhyAnakam / bhAryApremNi sUryakAntArAjJikathA / putrapremNi azokacandra(kUNika)nRpAkhyAnakam / viSayanAma viSayAsAratAnidarzanam / | viSayagRddhau parihAre ca jinapAlita-jinarakSitadRSTAntaH / manujeSu yAvaddeveSvapi vAstavikasukhAbhAvanirUpaNam / 8 vinayadvAram vinayazabdArthastatprakArAzca / paJcavidhasyApi vinayasya pRthak 2 svarUpam / vinayasyaihikAmuSmikaphale siMharatharAjakathA / 9 vaiyAvRttyadvAram dazavivasvaM vaiyAvRtyasya / sarvato'pi gariyastvaM vaiyAvRttyasya / tatra dhanadarAjasutakathAnakam / gRhasthavaiyAvRtye sAdhUnAM doSanirUpaNam / tatra subhadAsAdhvIkathA / 10 svAdhyAyaratidvAram / 345 | svAdhyAyasya paramamokSAGgatvam / AKAKKARRAOKESTRA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pusspmaalaaprkrnnm| | sthUlaviSa yaanukrmH| // 11 // 266 OMAAAAAAAACARE viSayanAma utkRSTajaghanyasvAdhyAyapramANam / antasamaye namaskAramantrasyaiva smaraNIyatvam / namaskArasyaihikaphale zivakumArakathAnakam / devasAnidhye zrImatIzrAvikAkathA / , bIjapUraphalamApakacAddhodAharaNam / pAratrike phale caNDapiGgalacaurakathAnakam / | " , huNDikayakSakathAnakam / 11 anAyatanatyAgadvAram / svAdhyAye'nAyanatyAgopadezaH / vibhUSAstrIsaMsargAdInAmanAyatanatvam / atiduSTatvaM strIsaMsargasya / strIsaGgaduSTatve'hanakamunikathA / atidAruNatvaM saMyatIsamasya / atibhayaGkaratvaM caityadravyavinAzAdeH / caityadanyavinAzaphale sakkAzazrAddhakathA / vipayanAma | mahAnarthaphalatvaM saMyatIsevanasya / paratIthikAdInAmapyanAyatanatvam / kusaGgatyAge citrabhAnusomAdRSTAntau / 266 12 paraparivAdanivRttidvAram / laghutvamakIrtizca paraparivAdaniratasya svoskarSaparasya ca / mahAghorakarmabandhaphalatvaM paraparivAdasya / paraparivAde kSapakakuntalAdevyudAharaNau / paraparivAdadoSe sUryudAharaNam / 13 dharmasthiratAdvAram / sarvaviratigrahaNAzaktasya jinapUjopadezaH / aSTavidhapUjAyA varNanam / | aSTavidhapUjAphale kIrayugalAyudAharaNASTakam / 274 | sAdhuzrAvadharma dRDhatyopadezaH / 276 / vinAdharmeNa vAgchitArthAprAptiH / MMMMM NECRACKAGANAGAR Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 / viSayabAma dharmatatve dhanamitrakathAnakam / 14 parikSAdvAram / tatrAntimArAdhanopadezaH / durlabhasvaM samAdhimaraNasya / saparAkramAdibhedacatuSkaM maraNasya / catra jItakApamASyokatrayoviMzatidvArANi / viSayanAma 5zAsropasaMhArAdhikAra svarUpenApinimittena bodhe samaranRpakathAnakam / prakaraNoktarocane'dhikAriNaH / 290 prakaraNakRyAmasUcanam / prakaraNe'dhikArANAM gAthAnAM ca saGkhyA / 291 prakaraNakArakRtAntimamaGgalam / 292 | rIkAkRtprazastiH AAAAAA 291 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pusspmaalaaprkrnnm| zuddhipatrakam / -ese syuulvikyaanukmH| // 12 // paM. zuddham vivRtA jarma hoi zuddham sambhiva siddhevi akSuddham vivRttA jamma hoi kuSTAdi vijheyo sijhaha dosANa kAdi AAAAAAKRRISHARORE parAvataH vijJeyo 14 'payukkai azuddham sambhinnA siddhe bi sijJaha dosANa 'parAvattaH hoti rajite spRSTheva "sena pAlane tyAdina pApaviti nivetA RELEASEAAAAAA payukta'camUsta 'camUstaM vaitADhave hoti rajita spRSTvaiva 'sevana batAye pAlane jJAnadAna zIlaM sIla sajjAta 'yantve sajAta 'yantveva tyA dina pApamiti niyecatA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. 50 zuddham azuddham svaga vadante varSAkAle svarga 155 azuddham rodha zratvA rodha 13 zrutvA 122 124 124 'rakatvaM parIkara vandate varSAkAle parikara karaNIyaM 156 157 158 163 'bhAMvitvam 132 138 karaNIya bhAMviH dosaNe kaThaTThiya sapehaNAI gu mANarU vi ALSASAKACHARGECARAL prAptyAdikA tIrthakoM mamI ityAha na hInAH 163 doseNaM kaMThaTTiya saMpehaNAi gurumANa vi prAptayAdikA tIthakaroM amo ityA 'nahanAH vaidyothA pratyayAvA kSAyante NavasaMjae sasvavIrya AKACCACCORRECR mpa nippakapo pratyayAbA kSIyante ga va saMjae sa svavIrya 'zaTho 'lobhAkhyo nippakaMpo mArga vibhakti palitaM mAra' 'saTha vibhakti palita 169 'lobhakhyo Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pR. 50 zuddham zuddhi puSpamAlAprakaraNam / azuddham spazane pRthvIvRttam ya vAnAM sparzane hariNIvRttam / yadevAnAM BAAR azuddham 'dArabhyA prazamasukha 'smamAtra samavaMtIti dharmadezavAM ya gyakulAlA bhA ndriyamiti babhaNiyA trINa mokSa prArthayate BANDHARDAGIKASHNESRADIO zuddham 'dArabhyA prazamasukha 'ramaNamAtra samavetIti dharmadezanAM yogyakulAnAM bhAvendriyamiti baMbhaNiyA zrINi mottuM prokto'pi bhuje bhuJjan sarvatra prAtardoSAna sayalANa mokSa prArthaya prAtardeSAca sabalANa sAmprata 'samAnu TuMbAttaNa 'taraNArtha motaM prokto'pi sAmprataM 'samAnu TuMbattarNa 'tAraNArtha vihaveNu bhuje sujan viha mAhiya mahiya savatra pA taskaraiH taskaraH Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azuddham azuddham madhuvesA zuddham madhuve asA hoja vuttA 212 14 'mmUto 'kariSya 'mbhUto karsa 'vAdUri 5SASARAI kattavyaM AAAAAAAABAD gahIta nAgarasajjvalanAnAM viNignaho vaNio sasurAsUra 'nadAiNo prabidvAra 'prahamAha gabhIro 'nirvAhaNAnA E kariSyaM karttavyaM pRcched prAyazcittaM turagAn bar3avA zreNikA saMsAraM [saGkucitA] bhujAnasyo bhItAbhyA 'badbhari gRhIta nAgarajanaisajvalanAnAM viNiggaho vaNNio sasurAsuraM naMdAiNo pratidvAraM 'grahagAthAmAi gaMbhIro 'nirvAhaNa prAyazcitta turagAn baddhA :NikA sasAraM [saGkacitA] bhujhAnaspoM mItAbhyA kathamappa 0 2 MY MM % . 255 . kathamapya' % evaM cukANaM / 251 svarUAstu svarUpastu Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azuddham zaddhi puSpamAlAprakaraNam / suzrUSaNaM zuddham suzrUSaNaM siya natthi 29. 291 8 12 patraka // 14 // zubha siyana li zubha utpATayeti 'mokSAGgatva tAvajheyaM "kriyate rrrrr azuddham 'karaNamUrta 'mapakramA 'nirasaNa huti pratyAkhyAna sAmAH anyatha utta GgIkattavyAH mAnAyi doSA zuddham 'karaNabhUtaM 'mapakrama "nissaraNa huMti pratyAkhyAna sAmagnyAH anyathA''rsa "GgIkartanyAH mAnAyi utpATayati 'mokSAGgatvaM tAvajjJeyaM 'kriyate mUlaM nama thitavantaM "prabha(va)ttathaivA" ghana dhanaM kathA ukta 'vAkyaistuSTha paradosa BREASEASHIS PAARADAARCARECHARGE doSA "sthivataM 'prabha(ko)ttathaivA dhanaM dhanaM 'ghathA vRhadRtti 297 sthAne 398 sthAne 397 // bRhadvRtti ityevamavagamyam / nAnye vAkyestuSTa paradosa 'suddhA // 14 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // OM ahaM namaH // lakSAdhikanUtanazrAddhakartRzAsanaprabhAvakazrImajinadatta-kuzalasUrIzvara-kriyoddhArakazrImanmohanamunIzvarakramakajebhyo namo nmH|| maladhAragacchagaganAGgaNanabhomaNizrImadabhayadevasUriziSyazrImaddhemacandramUrisaGkalitA zrImatkharataragacchAlaGkArahAra-jesalamerujAvAlipurAdhanekacikozasaMsthApaka-zrIjinabhadrasUvirAntevAsi-mahopAdhyAyazrIsiddhAntarucidhineya-zrImatsAdhusomagaNivara gumphitayA laghuvRttyA samalaGktA upadezamAlelyaparanAmadheyA * puSpamAlA jayati jagadekabhAnuH, prakaTitasakalArthasArthaparamArthaH / prahatatamAH paramAtmA, prbhaambudhirmunijnkRtaarthH||1|| zrIhemacandraguruNA, vivRttAmapi vistareNa vitatAm / vivRNomi puSpamAlA-malpAkSaramalparucituSTyai // 2 // iha hi puruSArtheSu pradhAnatamo dharmaH, dharma copakArastasminnapi bhAvopakAraH, tatrApi svaparopakAraH / sa ca bhagavadbhaktibhAvitasya samyaktattvopadezasusAdhyaH, sa ca zAstrarUpApanna eva svasya smRtidvAreNa pareSAM ca jJAtAjJAtahitAhitapravRttinivRttisthApanajJApanadvAreNa ciraM khasAdhyaM sAdhayitumalaM, iti paribhAvya bhagavAn granthakAraH puSpamAletyupamAnanAmnA prAptaprasidhdhyupadezamAlAkhyaM prakaraNaM cikIrSu Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAlam puSpamAlA laghuvRttiH // 2 // stadAdau pratyUhavyahavyapohena cikIrSitazAstraparisamAptaye zrotRpravRttaye ziSTasamayapratipattaye ca viziSTeSTadevatAnamaskArarUpabhAvamaGgalagI tAvadimAM mAthAmAha siddhamakammamaviggaha-makalaMkamasaMgamakkhayaM dhIraM / paNamAmi sugaipaccala-paramatthapayAsaNaM vIraM // 1 // ___vyAkhyA-iha "saMhitA ca padaM caiva, padArthaH padavigrahaH / cAlanA pratyavasthAnaM, vyAkhyA tantrasya pddvidhaa||1||" iti, tatra saMhitoktaiva, padavibhAgastu sugamaH, cAlanApratyavasthAne durghaTatvagrAvasaGghaTTe, na tu praskhalacalano'lpadhI tra saJcAramAracayituM paTIyAniti te upekSya padArthAdinaiva mandamatisattvopakRtaye yathApratijJaM vyAkhyAyate-tatra vizeSata Irte-paramapadaM gacchatIti "pacAdyac"[pA03-1-134]] vidhAnAdvIraH, yadi vA 'IraNamIra' iti bhAve ghaJ, tatazca viziSTa Iro-gamanaM "sarve gatyarthA jJAnArthA" iti jJAnaM vA yasya sa vIraH, athavA viziSTA taporUpA tIrthakunnAmakarmodayasamudbhUtAtizayalakSaNA vA IlakSmIstayA rAjate-zobhate,ityanyato'pi ceti 'Da'pratyaye vIrastaM vIraM-12 zrIvarddhamAnaM vartamAnatIrthAdhipatiM praNamAmIti kriyAsaNTaGkaH / kthmbhuutmityaah-siddh| sitaM-baddhaM, dhmAtaM-dagdhaM karma yena sa tathA, pRssodraaditvaatsidaadeshdhkaarau| athavA 'SidhU gatyAM' sedhati sma-siddhaH,nirvRtiprAsAdopari gata ityarthaH / athavA siddhastribhuvanakhyAtaH, athavA 'SidhU zAstre mAGgalye vA' sedhati sma siddhaH, zikSayati smetyarthaH, kRtamaGgalo bhavatIti vA, AjanmadevAsuravidhIyamAnanAnotsavatvAt / | yadvA 'SidhR saMrAddhau sidhdhyati sma siddhaH, pariniSThitArtho bhavatItyarthaH, taM siddhaM / tathA akarmANaM-niSThitajJAnAvaraNIyAdiniHzeSakarmANa, athavA akramya-rAgAdibhiranAkramaNIyaM / tathA avigrahaM-sarvataH sAgrayojanazatakSetrakSiptasamastajantuvirodhaM azarIraM vA,athavA atra aviHmeruH, grahAH-sUryAdayastadvatasthairyatejaH somatAdipravaro vigraho-deho yasya sa tathA, iti vigrahazabdAvRtyA vyAkhyAyate, taM [avigrhvigrh]| BAEBARE Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 3 // tathA akalaGkaM-gogajaturagAdyanAkramaNIya siMhalAJchanaM, yadvA akalaGkaM - avidyamAnatratalopAdivacanIyaM / tathA asaGgaM - sabAhyAbhyantaraparigraharahitaM / tathA akSarda, akSANi - indriyANi, dyati-khaNDayati svecchApravRttipratirodhenetyakSadaM, yadvA akSayaM - avinAzimuktiparyAyaM / tathA dhIH-sakalAvaraNavipramuktA samastavastvavabodhazaktiH, tayA rAjate tAM rAti vA tatprApaNapravaNopadezadvAreNeti dhIrastaM dhIraM, yadvA tathAvidhaparISahopasargasaMsarge'pyaprakampaM, anantavIryatvAt / tathA sugatipratyalaparaM, sudevatvasumanujatvasiddhilakSaNAyAH sugateH prApaNe [ye] pratyalAH-samarthAsteSu paraM-utkRSTaM / tathA arthaprakAzanaM, arthA jJAnAdayo jIvAdayo vA, tAn prakAzayatItyarthaprakAzanaH, " kRtyayuTosnyatrApi ce 'ti [" kRtyalyuTo bahulaM" pA0-3-3-113] karttari yuddha, tN| athavA sugateH prApaNe 'pratyalAH' paramAH - sadyuktiriktaparaparikalpitapadArthebhyo vyatiriktatvena utkRSTA arthA-jJAnAdayo jIvAdayo vA, tAn prakAzayatItyekameva vizeSaNam / atra ca akarmANamityanenApAyApagamAtizayo dhIramityanena jJAnAtizayaH sugatipratyaletyAdinA vacanAtizayaH sAkSAdAkhyAtaH, etAdRgguNagrAmaramaNIyazcAvazyaM bhaktibharanirbharasurAsuranikarakoTIrakoTighRSTapAdapIThopakaNTha evaM syAditi pUjA'tizayo'pyarthAdukta eva ityananyasAdhAraNamatizayacatuSTayaM bhagavataH prakaTitamiti / tathA atra svaparobhayArthasampattayastadupAyAzca bhagavataH prekSAvadbhirvizeSavyAkhyAnurodhena svayaM paribhAvanIyA iti gAthArthaH // 1 // atha granthakAraH katicitsukRtopadezaracanaM pratijAnItejiNavayaNakANaNAo, ciNiUNa suvaNNamasarisaguNaDUDhaM / uvaesamAlameyaM, raemi varakusumamAlaM va // 2 // byAkhyA - jinavacanameva kAnanaM vanaM, tasmAt " ciNiUNa" citvA - sagRhya, arthAddharmopadezAn, zobhanA varNA- akSarANi yasyAM sA suvarNA, tAM / tathA asadRzAH - siddhiprApakatvenAnanyatulyA guNA jJAnAdayastairADhyA-paripUrNA, tAM / upadizyanta ityupadezAH - vAkyavi maGgalam // 3 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LE puSpamAlA laghuvRttiH amiveyA dayA zeSAH, te ceha dharmaviSayA draSTavyAH, jinavacanoddhRtatvAdeva, teSAM mAlAM-paripATI, etAM vakSyamANAM, racayAmi-karomi, kAmiva ?, varakusumamAlAmiva, yathA kazcitkutazcit kAnanAtkusumAnyAdAya zvetAdivarNaviziSTAM dRDhasUtratantupradhAnAM kusumamAlA racayati tthaa'hmpiiti| atra copadezamAlAM racayAmItyabhidheyAbhidhAnaM, prayojanaM tu karturanantaraM sattvAnugrahaH, zrotuzca dAnAdidharmaparijJAnaM, paramparantUbhayoniHzreyasAvAptiH, sambandhastUpAyopeyarUpaH zAstradharmopadezayoH siddha eva, jijJAsitadharmamarmANazcehAdhikAriNaH, etacca tritayamapi sUtre sAkSAdanAkhyAtamapi supratItameva, maGgalaM tu tribhuvanagurunamaskaraNalakSaNaM prathamameva darzitamiti sakalazAstrakArapravRttiranusRteti gAthArthaH // 2 // atha ye manujajanmano dharmasya ca sulabhatvamAkalayya pramAdanidrAmudritanayanAstAMstadurlabhatvopadezena jAgarayatirayaNAyarapabbharTI, rayaNaM va sudullahaM maNuyajamma / tatthavi rorassa nihivva, dullaho hoi jiNadhammo // 3 // vyAkhyA-ratnAkaraprabhraSTa-abdhau patitaM ratnamiva sudurlabhaM-atidurlabhaM manujajanma-manuSyabhavo jIvena, etena ca "cullaMgapAsaMgadhanne, jUe~ rayaNe ya sumiNacake ya / cammajugeM paramANa, dasa diTuMtA maNuyalaMbhe // 1 // " ete dazApi siddhAntaprasiddhA mAnuSajanmA| tidurlabhatvadRSTAntAH sUcitAH, tatra "collaga" iti dezIyabhASayA bhojanaM, 'carma' zabdena mhaajlaashyoprivrtighnnibiddsevaalmihaah| etatkathAsUcakAni cAmUni kAvyAni 1-vipraH prArthitavAn prasannamanasaH zrIbrahmadattAtpurA, kSetre'smin bharate khile pratigRhaM me bhojanaM dApaya / itthaM labdhavarojtha teSvapi kadA'pyaznAtyaho!! dviH sa ceta, bhraSTo martyabhavAt tathApyasukRtI bhUyastamAmoti na ||1||2-siddhdyuutklaablaaddhnijnN nitvA'tha hemnAM bharai-cANAkyena nRpasya kozanikaraH pUrNIkRto helayA / devAdADhyajanena tena sa punarjIyeta mantrI kvacid, bhraSTho martyabhavAt AMRESHA // 4 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 5 // duleme manujatvAdike dRSTAntadazakam SANSARSANELCOMBHASRO tathA'pyasukRtI bhUyastamApnoti na // 2 // 3-vRddhA kApi purA samastabharatakSetrasya dhAnyAvaliM, kRtvaikatra ca tatra sarSapakaNAn kSiptvA''DhakenonmitAn / pratyekaM hi pRthakkaroti kila sA dhAnyAni sarvANi ced, bhraSTo martyabhavAt tathA'pyasukRtI bhUyastamApnoti n||3|| 4-aSTasahasrastambha-raSTasahasrAtibhiH sabhA tasyAH / ekaikAnirjayA, sahasramaSTAdhikA velAm // 4 // ityevaM sarvasabhAM, jitvA rAjyaM pigRhItavyaM / ekAmapi cedvelAM, hArayati punarnayenmUlAt // 5 // api sambhavedidaM khalu, vidhinA'nenApi kazcidiha rAjyaM / gRhNIyAnahi jIvo, labhate mAnuSyamiha bhuuyH||6||5-rtnaanyaaddhysutairvitiiry vaNijAM dezAntaraM jagmuSAM, pazcAttApavazena tAni punarAdAtuM | kRtopakramaiH / labhyante nikhilAni durghaTamidaM daivAdghaTettat kvacid , bhraSTo martyabhavAt tathApyasukRtI bhUyastamApnoti na // 7 // athavAmahArNavajalAntara-sphuTitayAnapAtracyuto; gato'mbuni punazcirA-dapi maNivrajo labhyate / bhavedapi na cAGginA, bhavasamudramadhye'bhito; muhurviparivartinAM, bhavati mAnuSatvaM kila // 8 // 6khapne kArpaTikena rAtrivigame pUrNendubimbaM mukhe, vyAlokya pravizat kunirNayavazAdalpaM phalaM prApya ca / svamastena punaH sa tatra zayanAdAlokyate kvApi ced , bhraSTo martyabhAvAt tathA'pyasukRtI bhUyastamAmoti na // 9 // 7-savyApasavyaM bhramato'tivegA-cakrASTakasyAravicAlamApya / apyasvavidvidhyati ko'pi rAdhAM, na mAnuSatvaM punareti jntuH||10|| 8-candraM zaivalavallarIbhirabhitazchanne'tinimne hRde, kUrmaH ko'pi hi kArtikInizi mahAchidreNa dRSTvA gtH| pAtAlAtsa sabandhureti sucirAd draSTuM tadA na kvaci-candrazchidramatho tathaiva bhavinAM bhUyo na mAnuSyakam // 11 // 9-zamyA pUrvapayonidhau nipatitA bhraSTaM yugaM pazcimA-mbhodhau durddharavIcibhizca suciraM saMyojitaM tavayaM / sA zamyA pravizeAgasya vivare tasya svayaM kvApi ced , bhraSTo martyabhavAt tathA'pyasukRtI bhUyastamAmoti na // 12 ||10-stmbh ratnamayaM mahAntamamaraH saJcUrNya sUkSmANuzaH, kazcinmeruziraHsthito nalikayA PURNAMESSA) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phUtkRtya dikSu kSipet / apyeSA paramANusaMhatirihAnantaiH parAvartite-stAM stambhAkRtimeti naiva bhavinAM bhUyo'pi mAnuSyakam // 13 // puSpamAlA iti dazApi dRSTAntA manuSyabhavadurlabhatve darzitAH, tatrApi prApte manujajanmani rorasya-atiniSpuNyakaprANino ratnAdInAM nidhiriva manujatvAdi laghuvRttiH dra durlabho-durakhApo bhavati jinadharmo dAnazIlatapobhAvarUpa iti / nanu nirhetukasya kAryasyAsambhavAnmanujatvajinadharmadurlabhatve ko heturiti | durlabhatve hai cet ?, ucyate-"Adau sUkSmanigode, jIvasyAnantapudgalAvartAn / tasmAtkAlamanantaM, vyavahAravanaspatI vaasH||1|| utsarpiNIrasaGkhyaH , pratyekaM bhU-jalA-gni-pavaneSu / vikaleSu ca saGkhyeyaM, kAlaM bhUyo bhramaNamevam // 2 // tiryapaJcendriyatA, kathamapi mAnuSyakaM tato'pIha / kSetrakulArogyAyu-rbuddhayAdi yathottaraM durakhApam // 3 // " iti / Aha ca bhASyakAra:-"dasahiM udAharaNehiM, dulahaM maNuyattaNaM jahA bhaNiyaM / taha jAikulAINi vi, dasadilutehiM dulahAI // 1 // etthaM puvvaM puvvaM, laddhapi taduttaraM puNo dulahaM / jammANusAINaM, aidulaho teNa jiNadha3mmo // 2 // " ato durlabhAveva mAnavabhavajinadharmAviti gAthArthaH // 3 // atha durlabhamanujatvajinadharmayoH prAptayoryatkarttavyaM tadAha- 8 | taM ceva divvapariNai-vaseNa kaha kahavi pAviuM pvrN| jaiyavvaM ettha sayA, sivasuhasaMpattimUlammi // 4 // vyAkhyA-taM ceti, tatpunaranantaroktaM sajinadharma mnujjnm| eva zabdo'yaM dvitIyArtha "ettha"tti pade yojyate / "divva"tti daivaM, prastAvAnmanujatvajinadharmaprAptyanukUlaM karma, tasya pariNati-vipAkaH, tadvazatvena-AyattatayA, kathaM kathamapi-mahatA kapTena prApyalabdhvA pravaraM-pradhAnaM yatitavyaM yatnaH karttavyaH / kva ? ityAha-"ettha"tti etasminneva jinadharma sadA-sarvakAlaM / jinadharma eva kuto | yatitavyaM ? ityAha-zivasukhasampattimUlatvAt-mokSasukhaprAptikAraNatvAt , nAnyatreti gaathaarthH||4||ath ca jinadharmo'pi dAnadharmapradhA-* nastatrApi "dANANamabhayadANa" iti [atraiva catuSpaJcAzadadhikazatatamagAthAyAmuktatvAta prathamato'bhayadAnopadezamAha RA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH || 6 || so ya ahiMsAmUlo, dhammo jiyarAgadosamohehiM / bhaNio jiNehiM tamhA, savisesaM tIeN jaivvaM // 5 // vyAkhyA - sa cAnantaraM karttavyatayopadiSTaH zrIjinadharmaH ahiMsAmUlo- jIvadayAmUlo jitarAgadveSamohai - bhagnarAgadveSAjJAnairjinaistIrthakRdbhirbhaNitaH, yathA "dhannANaM rakkhaNaThThA, kIraMti vaIo jaha tahevettha / paDhamavayarakkhaNaTTA, kIraMti vayAI sesAI || 1 ||" tatazca kiM kartavyaM ? ityAha-tasmAtsavizeSaM tasyAmevAhiMsAyAM yatitavyamiti gaathaarthH|| 5 / / athAhiMsA to'nyadharmasya garIyastvAzaGkAM nirasyannAha -- kiM suragiriNo garuyaM, jala nihiNo kiM va hoja gaMbhIraM / kiM gayaNAo visAlaM, ko vA ahiMsAsamo dhammo // 6 // vyAkhyA - ihAyaM kiM zabdo'palApe, tato'yamarthaH - kiM suragirermeroH sakAzAd gurukaM - bRhattaraM vastvasti ?, kiM vA samudrAdapi gambhIraM ?, kiM gaganAdvizAlaM - vipulaM ?, ko vA ahiMsayA samo dharmaH samasti ?, nAstItyarthaH ayambhAvaH - ahiMsAsamo'pyaparo dharmo nAsti, kiM punargururiti, tathA cAhutIrthAntarIyAH - "hemadhenudharAdInAM dAtAraH sulabhA bhuvi / durlabhaH puruSo loke, yaH prANidhvabhayapradaH // 1 // mahatAmapi dAnAnAM kAlena kSIyate phalaM / bhItAbhayapradAnasya, kSaya eva na vidyate ||2|| dattamiSTaM tapastaptaM, tIrthasevA tathA zrutaM / sarvANyabhayadAnasya, kalAM nArdhanti SoDazIm // 3 // ekataH kratavaH sarve, samagravaradakSiNAH / ekato bhayabhItasya, prANinaH prANarakSaNam / / 4 / / sarve vedA na tatkuryuH sarve yajJA yathoditAH / sarve tIrthAbhiSekAzca yatkuryAtprANinAM dayA / / 5 / / dadAtu dAnaM vidadhAtu maunaM vedAdikaM cApi vidAGkarotu / devAdikaM dhyAyatu santataM vA, na ceddayA niSphalameva sarvam || 6 || sakamalavanamagnervAsaraM bhAsvadastA-damRtamuragavaktrAtsAdhuvAdaM pravAdAt / rugapagamaMmajIrNAJjIvitaM kAlakUTA-dabhilaSati vadhAdyaH prANinAM dharmamicchet // 7 // " 1 dAnAdhikAre'bhayadAnopadezaH 11911 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtiH 112 11 iti / tathA " kiM tIe paDhiyAe, payakoDIe palAlabhUyAe / jai ittiyaM na nAyaM, parassa pIDA na kAyavyA // 8 // dIrghamAyuH paraM rUpa-mArogyaM zlAghanIyatA / athA hiMsAyAH phalaM sarva, kimanyatkAmadaiva sA ||9|| " tasmAnnAbhItidAnAbhyadhiko'sti dharma iti gAthArthaH / athAhiMsAyAH sarvadharmAbhyadhikatvameva hetugarbhairvizeSaNairdraDhayati kAkoDijaNaNI, duraMtaduriyArivagganivaNI / saMsArajalahitaraNI, ekkacciya hoi jIvadayA // 7 // vyAkhyA- kalyANAni -maGgalAni teSAM koTayastAsAM jananIva jananI, utpattihetutvAt / tathA durantAni - cirabhogyAni duritAni - pApAni tatkAryANi vA nAnAduHkhAni, tAnyevaikAntAhitatvenArayaH - zatravasteSAM vargaH samudAyastasya niSThApanI - paryantakartrI / tathA saMsAra eva jaladhiH - samudraH, sa tIryate'nayeti taraNI - nauH, itthambhUtA ekaiva bhavati jIvadayA, nAnyat, tasmAtsaiva sarvadharmAbhyadhiketi gAthArthaH // 7 // kalyANakoTijanakatvameva prakaTayannAha - bilaM rajjaM rogehiM, vajjiyaM rUtramAuyaM dIhaM / annaMpi taM na sokkhaM, jaM jIvadayAi na hu sajjhaM // 8 // vyAkhyA - vipulaM vistIrNa, rAjyaM cakravarttyAdisambandhi, tathA rogaiH kuSTAdibhirvarjitaM - rahitaM rUpaM - lakSaNopapannasarvazarIrAvayavA - tmakaM, tathA dIrgha - cirakAlasambhavi trayastriMzatsAgaropamAdikamAyuH / kiM sarva jIvadayAyAH sAdhyamidameva ? ityAha anyadapi sukhayatIti sukhaM, sukhameva saukhyaM - indrapadAdi mokSAdi vA tannAsti yajJjIvadayAyA naiva sAdhyamiti gAthArthaH // 8 // nanu jIvadayAtaH kiM kasyacidrAjyaprAptirmokSaprAptizca jAtA 1, yena sarvamidaM tatsAdhyamucyate ? ityAhadeviMdacakavahi-taNAi bhuttUNa sivasuhamaNaMtaM / pattA anaMtasattA, abhayaM dAUNa jIvANaM // 9 // 1 dAnAdhikAre sarvAbhyadhika tvamahiMsA yAmAhA tmyazcAbha yadAnasya // 8 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAnA puSpamAlA laghuciH // 9 // dhikAre sarvocamatvamamayadAnasa vajrAyuyo panayattatra IAS vyAkhyA-devendracakravartitvAni bhuktvA anantaM zivasukha-mokSasukhaM prAptA anantAH sattvAH-prANinaH / kiM kRtvetyAha-abhayaM samastaprANarakSaNarUpaM datvA jIvAnA-prANinAmiti / idamatra tAtparya-karmamalaprakSAlanajalalIlAvalaMbinIM samastajantvabhayadAnarUpAM paripAlya pravrajyAM tadanubhAvAdanubhUya devendratvaM, tataH samprApya cakravartitvaM punaH paryante pratipadyoktarUpA pravrajyAM vimalakevalAlokamAsAdya siddhA anenApi krameNAnantAH prApyante, ye punaramAtyAdisAmAnyavibhUtIranubhUya tataH siddhAste prabhUtA eveti gAthArthaH // 9 // / yadyevaM tataH kiM kartavyamityAha to attaNo hiesI, abhayaM jIvANa deja niJcapi / jaha vajAuhajamme, diNNaM sirisaMtinAheNa // 10 // ___vyAkhyA-tataH-pUrvoktAtkalyANakoTijanakatvAddhetoH, AtmanaH-khasya hitaiSI-hitecchuH sannabhayaM jIvAnAM nityameva dadyAH, maraNabhIrUn jantUn sadaiva rakSestvamiti ziSyopadezaH, atha upadezo'pi sadRSTAnta evoktaH karttavyatayA samyakpariNamatItyatastamAha-yathetyudAharaNe, yathASTame vajrAyudhajanmani zrIzAntinAthena-poDazatIrthakareNAbhayaM dattaM tathA tvayA'pi deyamityakSarArthaH / bhAvArthastu kathAnakagamyastacca vistarataH zrIzAnticaritrAdeH sugamamiti neha prapaJcyate, kevalaM sthAnAzUnyArtha kiJciducyate, yathA jambUdvIpAbhidhAne'smin , dvIpe'sti praagvidehgH| sItAyA dakSiNe bhAge, vijayo maGgalAvatI // 1 // tatrAsti nagarI ratna| saJcayA ratnasazcayA / tatra kSemaGkaro rAjA, yogakSemaGkaraH satAm // 2 // ratnamAlA priyA tasya, ratnamAleva nirmalA / saguNA hRdayAnnaiva, | jahA~ kepi sajjanAH // 3 // anyadA devdeviighuu-pyaacitshtaistyoH| nAmnA vajrAyudhaH putraH, pUrvapuNyodayAdabhUta // 4 // sparddhayeva MORADABANARAS Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 10 // yoyubama BABUA guNaissArddha, varddhamAnaH sudhojjvalaiH / kAmakrIDAvanakoDaMx, kramAdyauvanamApa sH||5|| UDhavAn prauDharAjAdi-dacA vistaratastadA / saubhAgyabhAgyabhUmIbhi-psarobhiH samAH kniiH||6|| sapriyaH so'nyadodyAne, karoti jalakhelanaM / grISmattau zakravanandI-[zvare] 1dAnA| sare sarasi tAvatA // 7 // vidyudaMSTrAbhidhaH prekSya, kumAraM taM tathAvidhaM / kruddho yuddhAya cAhvAsta, khecaraH prAgbhavAsuhRt // 8 // re re duSTa ! dhikAre * smara sveSTa-devatAM pUrvasevitAM / hanmi hanmi yamasyAdya-baleogyastvameva (me) hi // 9 // mA bhaNiSyasi nAkhyAta-miti saJjIbhavedbha-12 vAyudha vidyudaMSTra| vAn / kumAraH prAha kiM kunthu-krAthe* kA'pyasti sajjatA ? // 10 // tatazca khecaraH krUra-rUpairbhApayati sma taM / kSubhyati sma kumAro na, yo nirmInahadavanmanAk // 11 // vidyudaMSTrastato ruSTo, gariSThamamugiriM / kumAro'cUrayadvajra-praSThAbhimuSTibhizca tam // 12 // khecaraH | punarapyuccaiH, kopAdvajrAyudhAbhidhaM / babandha pAzai gAthai-candanadrumiva drutam // 13 // kumAreNa punaH svAGgo-dUsanAdeva sarvataH / bandhanaM | khaNDazazcakre, daNDaghAtAdyathA ghttH||14|| kumArasya balaM vIkSya, vilakSaH khacarastataH / jIvagrAhaM sa durbrahyo, bhayabhItaH palAyitaH // 15 // atrAntare'dbhutaM dRSTvA, kumAracaritaM tadA / jJAnAllokaM lokamAna-statrAgAdacyutAdhipaH // 16 // bhaviSyattIrthanAtho'ya-miti matvaikabhaktibhAk / vajrAyudhaM namaskRtya, stutvA cendro divaM yayau // 17 // kumAro'pi saharSaH san , nijaM dhAma jagAma ca / rathayAtrAjinArcAdi-dharmakarmasu tatparaH // 18 // datte dAnaM supAtrebhyo, vandanArheSu vandanaM / abhayaM sarvasattvebhyaH, savizeSamaharnizam // 19 // anyadA'sau sabhAmadhye, saudharmendreNa varNitaH / yathA vajrAyudho dharmA-ddevairapi na cAlyate // 20 // ityetacca vacaH kazci-dasahiSNuH surastadA / pauSadhAgArasaMsthasya, kumArasyAntikaM yayau // 21 // parIkSAkSiptacetaskaH, sa pArApatarUpabhAk / manuSyabhASayA dakSo, rakSa rakSeti // 10 // x kroDaH-sUkarastam / * mAraNe / * zarIrasya balakaraNAdeva, na tu zastrAdinA / AAAAAA REET Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuciH // 11 // SOME 1dAnA dhikAre vajrAyudhasa devakatA dharmaparIkSA 4 gAJjagau // 22 // pAdamUle nilInazca, tiSThedyAvadasau tataH / vismitena kumAreNa, tasyAGgIkaraNaM kRtam // 23 // tIkSNacaJcurmahAzyenaH, | samAgAttatra tAvatA / kumAraM prati cAcaSTa, pakSI [zyeno] mAnuSabhASayA // 24 // mahAbhAga!mayA hyeSa, kSutkSAmeNa ghnrdinH| prAptaH pArApato bhaikSaM, de(hyena)hyahaM na kSaNaM kSame // 25 // kumAraH prAha kiM haho!, bhakSyamanyanna bhakSyate ? / pUpampodanAdi tvAM, kSudhA cedbAdhatetamAm // 26 // uvAca zakunirnAnyat , tRptyai mAMsAzino mama / khavyApAditamAMsAnya-drocate ca na kahicit // 27 // kumAraH prAha na prANi-prANApaharaNaM zubhaM / dAruNAnantaduHkhAnA, janakatvAd bhave bhave // 28 // ato rakSaiva sarveSAM, sattvAnAmucitA zubhA / svargApava| rgasaMsargi-sukhavargavidhAyinI // 29 // etajAnAmyahamapi, bhavaduktaM paraM shRnnu| kSudhitAH kiM na kurvanti ?, pApAni puruSottama ! // 30 // atha kAruNyataH pArA-pataM cedrakSasi svayaM / tanmAM haMsIti vijJAya, yadyuktaM tadvidhehi bhoH! // 31 // kumAraH prAha cedevaM ?, tArha datvA khajAGgalaM / tvAM tarpayAmi caitena, tolayitvA gRhANa tat // 32 // omiti pratipanne'smi-stulAyAM ropitaM palaM / ekataH parataH pArApato naiva tu tolayet // 33 // varddhate sutarAM pArA-pato bhAreNa yAvatA / ananyagatiko dhIraH, khamapyAropayattulAm // 34 // etaccA|nanyasAmAnyaM, kaumAraM prekSya sAhasaM / vismitaH tridazaH sAkSAd-bhUtvA natvetyuvAca ca // 35 // tasmai tubhyaM namo yasya, guNAn varNayati khayaM / zakro'pi svasabhAmadhye, proktavAn vRttamapyadaH // 36 // kumAraguNapUrNAyAM, vasudhAyAmamAniva / jagAma tridivaM devo, bhuGkte vajrAyudhaH sukham // 37 // anyadA nRpatiH kSema-kUro rAjye nivezya taM / dIkSAM kakSIcakAroca-dakSastIrthakarAntike // 38 // | sa jAto gaNabhRdbhUri-guNAdhAraH paTAdivat / rAjJo vajrAyudhasyApi, putraH pautro'pyajAyata // 39 // rAjye nyasya tataH pautraM, pravavrAja | khaputrabuk / vajrAyudhaH pituH kSema-karAcAryasya sannidhau // 40 // tatastIvaM tapastaptvA, kRtvA'ntyArAdhanAM varAM / aveyake samutpanno, AAAAAAAAEBAR %AISA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namAlA yAciH // 12 // navame zubhabhAvataH / / 41 // tato'pi jambUdvIpe'smin , prAgvideheSu vizrutA / vijaye maGgalAvatyAM, nagarI puNDarIkiNI // 42 // rAjA ghanarathastIrtha-kUraH padmAvatI priyA / putrastayormegharatho, rAjA nyaayvnaambudH|| 43 // prAjyaM rAjyaM parityajyA-jyadA'sau jIrNaparNavat / dIkSAmupAdade khasya, pitustIrthakRtaH ka(rAt)re // 44 // atyutkRSTaM tapaH kRtvA, tIrthakRccakrabhRcchyi / arjayitvA zubhadhyAnAta , sarvArthe tridazojani // 45 // tatotra jambUdvIpe'smin , hastinApurabhUbhujaH / vizvasenasya jAyAyAH, acirAyAH sunandanaH // 46 // paJcamazcakriNAM tIrtha-karANAM SoDazazca saH / jAtaH zrIzAntinAtho'yaM, siddhizrIsagaraGgabhuk // 47 // // iti zrIzAntinAthacaritraM samAptam // 1dAnA dhikAre 'bhayadA naratAnA guNAH ACIA tadevaM yathA bhagavatA zAntinAthenASTame vajrAyudhabhave pArApatasyAbhayadAnamadAyi tathA'nyenApi tatsarvajIvebhyo dAtavyamiti gAthArthaH // 10 // ya eva cA'bhayapradAnanirato dharmasthito'pi sa evocyate, na zeSa iti darzayannAhajaha mama na piyaM dukkhaM, jANiya emeva syljiivaannN| na haNai na haNAvei ya, dhammammi Thiosa viNNeo vyAkhyA-yathA mama na priyaM duHkhaM, evameva apriya sakalajIvAnAmapIti jJAtvA "yattadornityAbhisambandhA"yo na hanti tathA na ghAtayati paraiH / kAn ?, "jIvAgaM" iti SaSThayantamapi "arthavazAdvibhaktipariNAma" iti jIvAn, 'ca' zabdAd mantazca parAnnAnujAnIte, dharme sthitaH sa eva vijheyo, nAnya iti gAthArthaH // 11 // tadevamabhayadAnaniratAnAM vistarato guNAn darzayitvA samprati viparyayavatAM doSAn didarzayiSurAha Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai| je uNa chajjIvavahaM, kuNaMti asaMjayA niraNukaMpA / te duhalakkhAbhihayA, bhamaMti saMsArakaMtAre // 12 // puSpamAlA ___vyAkhyA-ye punaH SaDjIvavadhaM-SaDjIvakAyaghAtaM kurvanti / kiMvidhAH santaH ? ityAha-asaMyatA:-anigRhItamanovAkkAyAH, tathA 1dAnAlaghuvRttiH ghikAre // 13 // niranukampA-janturakSApariNAmavarjitAH, te mAnasikAdi-kuSThajvaradAhAdi-aniSTasaMyogeSTaviprayogAdiduHkhalakSAbhihatAH saMsArakAntAre jIvavadhasa bhramantIti gAthArthaH // 12 // amumevArtha sodAharaNaM didarzayiSurAha dAruNatA vahabaMdhamAraNarayA, jiyANa dukkhaM bahuM uIraMtA / hoti miyAvaitaNauvva, bhAyaNaM sayaladukkhANaM // 13 // mRgAputro vyAkhyA-vadho-jantutADanAdipIDArUpaH, bandho-rajjvAdimirjantoH saMyamanaM, mAraNaM-jantUnAM prANaviyojanArUpaM, teSu niratAH- panayava sadodyuktAH, tathA jIvAnAM paizUnyAbhyAkhyAnAdibhirmAnasaM duHkhaM bahUdIrayanto-dhanaM janayanto, 'jIvA' iti vizeSyAdhyAhAraH, bhavanti / // 13 // kathambhUtA? ityAha-bhAjanaM-pAtraM, keSAM ? ityAha-nArakatiryagAdibhavabhAvinAM zArIramAnasAnAM sakaladuHkhAnAM / ka iva ?, "miyAvaitaNauvva" tti / 'vaha'tti pUraNe zrutisukhArtha, tatazca mRgAsU nurivetyakSarArthaH / bhAvArthastu kathAnakagamyastaccedamjambUdvIpabharate mRgAgrAme zrIvIraH samavAsArSIt , rAjAdyAgamanaM, dharma zrutvA svasthAnagamanaM / tatra cai [naraM]jAtyandharadhiraM jarAjIrNa-15 manAthaM kampamAnakaracaraNazIrSa kSutkSAmaM purato daNDenAkRSyamANaM dRSTvA zrIgautamo vIraM papraccha-kiM bhagavannetAdRkko'pyanyo'pyasti duHkhI?, bhagavAnAha-"goamA! iheba miyAgAme Nayare vijayassa raNNo miyAe devIe miyAutte dArae jAiaMdhe jAimUe jAipaMgule TuMDe, natthi NaM tassa hatthA vA pAyA vA kannA vA acchI vA nAsA vA / kevalaM se tesiM aMgovaMgANaM Agaimitte Avi vaTTai, teNaM se loDhAgaimitte aIva dukkhie acchii| tato bhagavadvacanagADhapratyayo'pi sAkSAdavalokanotpannakautuko bhagavadanunnayA mRgAdevIsadanamAsAdya tatkRtoci FASHANGACASIA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 14 // tavinayapratipattyanantaraM zrIgautamastAmAha-'he devAnupriye ! ahaM tvatputraM draSTumAgAM' iti / tataH sA mRgAdevI mRgAputrAnujanmanaH sarvAkAlaGkArAlaGkRtAn zrIgautamacaraNareNutilakitAn kRtvA Aha-'bhagavannete te matputrA pazyate'ti / tataH zrIgautamastAmevamavAdIta-'nAha 1dAnA dhikAre | metAMste tanayAn draSTumAyAtaH, kintu jyeSThaM vIranirdiSTaM rAhasikaM tAdRzaM mRgAputrAkhyaM' iti / tAvatA jAtA tadbhaktavelA / tataH sA mRgAputrasa mRgAdevI parAvartitaveSA'zanAdibhRtakASThazakaTImanukRpantI zrIgautamamAya bhUmigRhadvAre svayaM catuSpaTapaTena bhagavatA ca mukhapotikayA pUrvabhavAdi saghrANaM mukha bandhayitvA parAGmukhI tavAramaghATayAmAsa, tatsamakameva ca karituragagavAdimRtakebhyo'pyaniSTataro gandho nazApuTaM // 14 // pATayanprAsArSIt / tataH sa mRgAputro'zanapAnakhAdimasvAdimagandhenAbhibhUto mUJchito gRddhastadAsyenAharakSiprameva ca pUtizoNitatayA 8 pariNamayya SoDazanADIbhiH parizravati, tadapi ca pUtizoNitamAhArayati / tato'ho !! khalvayaM nairayikapratikRtiriti cintayanmRgAmA-| pRcchaya zrIvIrAntikamAgatya triHpradakSiNIkRtya namaskRtya sarva pUrvoktaM nivedya nAnAlokopakArAya bhagavantaM mRgAputrapUrvabhavaM papraccha zrIgautamaH, bhagavAnAha- "goyamA ! iheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse sayaduvArapure dhaNavaI rAyA, tayA tassa vijayavaddhamANapAmukkhapaMcasayagAmAhivaI ahammie ammiDhe ahammannU ahammakkhAI bahUNaM jIvANaM vahabandhamAraNa(rae)pare raUDe nAma khattie hotthA, | se ya tANi gamANi bahUhi karehiM bharehi ya niddhaNe karemANe uccAlemANe viharai / annaM ca savesiM savattha vavahAresu suNamANe bhaNai1.na suNemi, asuNamANe vi bhaNai-suNemi / evaM passamANe bhAsamANe gihramANe jANamANe vi vivarIe bhaNiyavve / tae NaM se rahaUDe 8 eyasamAyAresuM bahuM pAvaM samajiNamANe viharai / annayA tassa sarIragaMsi samagaM ceva solasa rogAyaMkA pAunbhUyA, taM jahA-"khAse sA~se jaire dohe, kucchiVle bhgNdre| arisaoNjIrae diTTI-10muhasUle "akArae // 2 // acchi reveyaNA kaNNa-13veyaNA 14kaMDU 15udare ANUAERAEBACAN Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtiH // 15 // 6koDhe / " se ya bahUhiM vijAIhiM rogovasamovAehiM vigiMchie, na ya ikkeNa vi rogAyaMkeNa mukke / tae NaM se tehiM rogAyaMkehiM abhibhrU samANe aTTavasaTTovagae aDDAija I vAsasayAI paramAuyaM pAlaittA kAlagae rayaNappabhAe ukosahiiesa neraiesu uvaNNe / tao ya uvvaTTittA miyAdevIe gabrbhasi puttattAe uvavaNNe / tao devIe tivvA veyaNA dohaggaM raNNo aNidvattaNaM ca jAyaM, tao tIe aNegahA sADijamANe vi gabbhe na saDei / aNNaM ca tassa ganbhagayasseva aTTa nADIo garbhatarappavahAo aTTa bAhiraMtarappavahAo aThTha pUisoNiyappavahAo | duve duve kaNNaMtare acchiaMtare nahaMtare nAsaMtare abhikkhaNaM abhikkhaNaM pUyaM ca soNiyaM ca parissavemANI parisvemANI ciThThati / aNNaM ca tassa ganbhagayasseva aggie nAmaM vAe pAunbhUe, jaNNaM se dArae AhArei taNNaM khippAmeva viddhaMsaha, pUyattAe soNiyattAe pariNamai / taM pi ya NaM pUyaM ca soNiya ca parissavamANaM AhArei / taraNaM sA miyAdevI puvyuttarUvaM dAragaM pasUyA bhIyAsamANI taM dAragaM ujjhAviMtI paDhamAvaccattaNao rAiNA nisiddhA taM dAragaM tahA paDijAgaramANI viharaiti / se NaM bhaMte! dArae kAla kiccA kahiM gacchihI ?, goyamA ! ihaM chabbIsaM vAsAI paramAuM pAlaittA veyaDDhe sIho bhavissaha, tao ukkosahiIe rayaNappabhAeM neraIe, tao sarisavesu uvavajittA sakkarappabhAe, tao pakkhI, tao taIyAe, tao sIhe, tao cautthIe, tao urage, tao paMcamAe, tao itthI, tao chaThThIe, tao purise hoUNa sattamAe puDhavIe uvavajihI / tao uccaTTittA jalayara addhaterasakulakoDilakkhesu egamegaMsi joNivihANaMsi aNeyasayasahassakhutto uddAittA uddAittA tattheva bhuJjo jo paccAissai / tao uvvaTTittA evaM caupparasu uraparisappesu bhruyaparisappesu khahayaresu cauriMdiesu teIdiesa beIdiesu kaDuyarukkhesu vAu - teu Au - puDhavikAiesu aNeyasayasahassakhuto uvavajihI / aviya - " iya hiMDiUNa saMsAra - sAyaraM suppaidviyapurammi / hohI ditto vasaho, duppeccho iyaravasabhANaM // 1 // " 1 dAnAdhikAre mRgAputrasyAgAmi bhavAdi // 15 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pimAlA // 16 // 1 dAnA. dhikAre bhayadAnopasaMhArA // 16 // MECHANABAra tatthaya siMgehiM gaMgAkUlaM ukkhaNaMto paDiyabhi[ttita] DeNa saMcuNio mariuM tattheva pure siDio, pavvajaM paDivajiya sohamme suro hoUNa videhe sukule mANusattaM lahiu~ padhvaja paDivanjiya dhuakammarao kevalI siddhiM gamissai / " iya soUNaM sirigoya-mAiNo jati paramasaMvegaM / picchaha parasaMtAvo, kittiyamittaM jaNai dukkha // 1 // " tamhA paro na tappijai / iti mRgAputrakathA smaaptaa|| tadevaM jantUnAM vadhAdividhAnAnmRgAputra iva sarvaduHkhabhAjanaM jIvA bhavantIti gAthArthaH // 13 // athedamahiMsAdvAramupasaMha kAmotraiva rahasyopadezamAhanAUNa duhamaNataM, jiNovaesAu jIvavahayANaM / hoja ahiMsAnirao, jai nivveo bhavaduhesu // 1 // asyA akSaragamanikA-evamuktavidhinA jinopadezAjIvavadhakAnAmanantaM duHkhaM jJAtvA tvamahiMsAnirato bhaveH, yadi nirveda-udvijJatA'sti bhavaduHkheSu-saMsAraduHkheSu iti gAthArthaH // 14 // bhavyA! evaM vibhAvya,vyamanaghanazata-prApikaikakSaNena saMsArAmbhodhihetu-rbhavati hi vihitA,prANino'lpA'pi hiNsaa| saMsAraMvA'pahAya, prabhavati bhavatA-makSate mokSasaukhye,kAGkSA cetprANirakSA, kuruta zivagate-nidakSA sadaiva // 1 // ___ iti puSpamAlAvivaraNe (Aye) dAnAdhikAre prathamamabhayadAnadvAraM samAptam // 1 // Ak Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH |1dAnA|dhikAre jJAnadAnaM, tatra jJAnAbhayadAnayoH smbndhH| atha jJAnadAnadvAraM vivakSuH sUtrakArastasya coktadvAreNa sambandhaM racayannAha&| icchaMto ya ahiMsaM, nANaM sikkhija sugurumUlammi / saJciya korai sammaM, jaM tavvisayAivinnANaM // 15 // vyAkhyA-icchata , karnumiti zeSaH, cakAro'nyatra yojyate, ahiMmAM ca prANivadhanivRttirUpAM, Adita eva jJAnaM zikSeta / kva ? ityAha-sugurumale-vakSyamANasaMvignatvAdiguNayuktagurusamIpe / iha jJAnamiti sAmAnyoktAvapi zrutajJAnamevAdhi(kriyate)kSipyate, tasyaiva guruparatantratvAt , zeSajJAnAnAM tu khaskhAvaraNakSaya-kSayopazamAbhyAM svata eva jAyamAnatvAt "etthaM puNa ahigAro suyanANeNaM]"ityAdi vakSyamANa [ aSTAdazamagAthA ] vacanatvAcca / kuto jJAnameva zikSaNIyaM ? ityAha- "sacciya"tti / yat-yasmAtsava ahiMsA samyakkriyate / kva sati ? ityAha--"tavisaya"tti / tasyA-ahiMsAyA viSayAde-viSayabhedaphalAdevijJAne sati, nAnyathA, tathAhi-hiMsAyAstAvadvividho viSayo, jIvAjIvabhedAta , sthAvAdau skhalanAdisambhavejIve'pi saMklezaviSayatAyAH sambhavAt , "tappajjAyaviNAso, dukkhuppAo ya saMkileso ya" iti vacanAt / ataH prANivadhanivRttirUpAyA ahiMsAyA api sa eva dvividho vissyH| tathA vivakSitamanuSyasvAdiparyAyavinAzasya duHkhotpAdasya saGklezasya ca nivRttau satyAM cAhiMsAyAstrividho bhedaH / asyAzca phalAdikaM svargApavargAdi / etacca | sarva jJAnenavAvagamyate, ato'hiMsArthinA jJAnameva prathamaM zikSaNIyaM / yaduktaM sUtre-" paDhamaM nANaM tao dayA, [evaM ciTThai sabasaMjae / annANI kiM kAhI?, kiM vA nAhi ya cheyapAvagaM // 1 // " daza0 4-10] ityAdi / Aha-yadyevaM tatri prathamaM jJAnadvArameva kiM noktaM ? | ityatrocyate-mahAvratANuvratarUpasya dharmasthAhiMsAmUlatvAjjJAnasyApi ca prathamaM zikSaNIyatve'pyahiMsA'rthameva vyApriyamANatvAttasyA eva prAdhAnyamAkalayyAtra prathamaM tavAramupanyastamiti gAthArthaH // 15 // yadiha jJAnadvAre vaktavyaM tatsaMgrAhikAM dvAragAthAmAha // 17 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 18 // kiM nANaM ? ko dAMyA ?, ko gahaNaMvihI ? guNoM ya ke tassa ? / dArakkameNa imiNA, nANassa parUvaNaM kuccha // 16 // vyAkhyA - prathamaM kiM jJAnaM ? iti vAcyaM, tatastasyaiva jJAnasya ko dAtA samucitaH ? iti bhaNanIyaM, tatastasyaiva ko grahaNavidhiH ? iti khyApanIyaM tatastasyaiva ko guNaH ? iti prarUpaNIyaM dvArANAM krameNAnenoktasvarUpeNa jJAnasya prarUpaNAM svarUpanirNayAtmikAM vakSye iti gAthArthaH / / 16 / / tatra prathamadvAramAha AbhiNivohiyanANaM, suanANaM cetra ohinANaM ca / taha maNapajjavanANaM, kevalanANaM ca paMcamayaM // 17 // vyAkhyA - abhItyAbhimukhye, ni iti naiyatye, tatazcAbhimukho'rthagrahaNayogyaniyata dezAvasthAnApekSI niyata indriyANyAzritya svasvagrahaNapariNato bodho'bhinibodhaH, sa evAbhinivodhikaM tacca tajjJAnaM cAbhinibodhikajJAnaM, indriyapaJcaka-manonimitto vastvavabodha ityarthaH / zravaNaM zrutaM - abhilApaplAvitArthopalabdhivizeSaH, tacca tajjJAnaM ca zrutajJAnaM, indriyapaJcaka-manonimitta evAbhilApAropito bodha evetyarthaH / avadhi - maryAdA, tenAvadhinA rUpidravyagrahaNAtmakena jJAnamavadhijJAnaM, indriya-manonirapekSa AtmanaH sAkSAdrUpivastugrahaNAtmako bodha iti bhAvaH / saMjJibhijAvaiH kAyayogena manovargaNAbhyo gRhItAni manoyogena manastvena pariNamitAni vastucintApravarttakAni dravyANi manAMsItyucyante tAni paryeti- avagacchatIti manaHparyAyamiti karmaNyaN [ 3-2-1pA0] / tacca tajjJAnaM ca manaHparyAyajJAnaM, arddhatRtIyadvIpasamudrAntarvarttisaMjJijIvacintitArthaprakaTanapaTurindriya- manonirapekSa AtmanaH sAkSAtpravRtto bodha eveti hRdayam / kevalaM - asAdhAraNaM sampUrNajJeyagrAhitvAtsampUrNa vA, tacca tajjJAnaM ca kevalajJAnaM rUpyarUpivastugrAhakaM paJcamajJAnamiti gAthAsaMkSepArthaH / vyAsa - stvAvazyakAdibhyo'vaseya iti / atra ca 'ca-eva-tathA, zabdAH pAdapUraNe // 17 // athaitajjJAnapaJcake yenehAdhikArastadAha 1 dAnAdhikAre jJAnadvArasya pratidvAra catuSkam jJAnapaJcakaM ca // // 18 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH ntastatra AC-ACCURAL | etthaM puNa ahigAro, suanANeNaM jao sueNaM tu| sesANamappaNo'vi ya, aNuogapaIvadiluto // 18 // ___vyAkhyA-atra punaH prakRto'dhikAraH zrutajJAnena, kutaH ? ityAha-"jao"tti, yataH zrutenaiva zeSANAM matyAdijJAnAnAmAtmano 41 dAnA dhikAre 'pi cAnuyogo-vyAkhyAnaM kriyata iti zeSaH / tu zabda evArthe, sa ca vyAkhyAta eva / atra cArthe pradIpadRSTAntaH-yathA hi pradIpa zrutajJAnaAtmAnaM zeSAn ghaTAdIMzca prakAzayati, tathedamapIti / ayambhAvaH-iha hyahiMsAparijJAnArtha jJAnaM zikSaNIyamityupadezaH prakrAntaH, ahiM mahatvaM sAyAzca svarUpajJApane zrutajJAnameva mukharaM, na zeSajJAnAni, teSAM mUkakalpatvAt , tatastenaiva zrutajJAnenAtrAdhikAra iti gAthArthaH // 18 // pradIpadRSTAnanu yadi zrutajJAnena zikSitenAhiMsAparijJAnaM, tataH kAryasiddhistarhi vartamAnakAlabhAvinAM tathAvidhamedhA'bhAvAtsarvasya zrutasya zikSitumazakyatvAdazakyAnuSThAnopadeza evAyaM bhaviSyatItyAzaGkayAha| ekammi vimokkha-payammi hoi jo ettha niccmaautto| taM tassa hoi nANaM, chiMdai so teNa duhajAlaM // 19 // vyAkhyA-ekasminnapi mokSakAraNabhUte ahiMsAdipade jinokta yo'tra loke nityamAyuktaH-aGgAGgibhAvena pariNatatadartho bhavati, 6 tadekamapi mokSapadaM "tassa" iti mokSapade Ayuktasya jJAnaM bhavati, chinatti ca sa tena kAraNabhRtena, duHkhayati saMsAriNaH prANina iti duHkha, tasya jAlaM, kAraNe kAryopacArAdvA'STavidhaM karmasamUhaM / idamuktaM bhavati-na vayaM sampUrNazrutAdhyayanAdeva svakAryasiddhiM brUmaH, api tu rohiNeyataskarendra-cilAtIputrAdInAmiva yo yAvati zrute nityamAyuktastasya tadapi zrutaM svakAryasiddhaye syAditi gAthArthaH // 19 // uktaM kiM jJAnamiti prathama dvAraM, idAnIM jJAnadAturi bibhaNiSurAhasaMviggo gIyattho, majjhattho desakAlabhAvannU / nANassa hoi dAyA, jo suddhaparUvao sAhU // 20 // // 19 // RECEMPLOCAL Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 20 // 1dAnAdhikAre zrutajJAnadAturguNAH OMOMOMOMOMOMCRECR5% vyAkhyA-yaH saMvigna-udyatavihArI, sa ca svAcArAvaSTambhenAhadvacanaM yathAvatprarUpayatyAdeyavAk ca syAdata idaM vizeSaNaM, yaduktaM| " guNasuTTiyassa vayaNa, mahughayasittoca pAyavo bhAsaha / guNahINassa na rehai, neha viTThaNo jaha paIvo // 1 // " saMvignazca gItArthasya guroH zikSakA(ziSyA)dirapi syAdityAha-gItArtha:-adhItacchedagranthAdisUtrArthaH, ayaM cotsargApavAdau vettItye| tadvizeSaNaM / agItArtho hi jJAnadAne'nadhikAryeva, yataH"sAvaja'NavajANaM, vayaNANaM jo na jANai visesaM / vottuM pi tassa na khamaM, kimaMga puNa desaNaM kAuM? // 1 // " gItArtho'pi rAgadveSAbhinivezato goSThAmAhilAdivadahadvacanamanyathA'pi prarUpayedityAha-madhyastho rAgadveSAbhinivezavarjitaH / punaH kathambhUtaH? ityAha-'desa" ityAdi, dezaH-pArzvasthAdibhAvitakSetrarUpaH, kAla:-subhikSadurbhikSAdiH, bhAvaH-paracittAbhiprAyAdilakSaNastAn jAnAtIti dezakAlabhAvajJaH, yathoktadezAdyabhijJo hi tadanusAreNaiva zuddhoJchadezanAdau yatate itItthaM vizeSaNaM / nanu gItArthatvena dezAdyabhijJatA labdhaiva, kiM pRthagrahaNena ? iti ceducyate-gItArtho hi kazcicchAstranirNItaM dezAdisvarUpaM vidannapi karmakSayopazamavaicitryAttathAvidhadakSatA-smRtipATavAdyabhAvAd vyavahArakAle parAbhiprAyAderanucitabhASaNAdau pravarteta, iti vyavahArakAle'pi tadaucityapravRttivaiziSTayakhyApanArtha pRthagetadvizeSaNopAdAnaM, ata eva SaTtriMzadAcAryaguNeSu sUtrArthobhayajJatAyAH sakAzAddezakAlabhAvajJatAdiguNaH pRthagupAtta iti / punaH kathambhRtaH ? ityAha-zuddhaM-yathAvasthitaM jinavacanaM prarUpayatIti zuddhaprarUpakaH / nanu yathoktaguNaviziSTaH zuddhaprarUpaka eva bhavi| Syati, kimanena ?, satyaM, (kintu) jJAnadAtuH kadAcidazeSaguNAbhAvezI tIrthapravRttihetoryathAvajjinavacanaprarUpakatvasya guNasya prAdhAnyAdavazyAnveSaNIyatvakhyApanArtha pRthagupAdAnaM, anyathA viparyayasambhavAt / yattadornityAbhisambandhAtsa evaMvidhaguNaviziSTassAdhurjJAnasya Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtiH // 21 // %%%%%%% 6686 dAtA bhavati / iha ca sAdhugrahaNenAcAryAderapi grahaNa, sAdhutvasya sarvatrAnugamAditi gAthArthaH / zuddhaprarUpakasyaiva mahAtmyaM prakaTayannAha - osanno'vi vihAre, kammaM sohei sulahabohI ya / caraNakaraNaM visuddhaM, ubavUhaMta / parUtI // 21 // vyAkhyA- vihAre-yathoktasaMyamamArga pravarttanarUpe avasanno'pi - zithilIbhUto'pi azubhaM karma zodhayati - nirjarayati, janmAntare sulabhabodhizca - sukhaprApyajinadharmazca syAt / kiM kurvan ? ityAha- caraNakaraNaM - mahAtratapiNDavizuddhyAdiguNasandoharUpaM, vizuddhaM - arhadbhiyathA gaditaM, upabRMhayan- prazaMsan, tathA prarUpayaMzceti / etena ca yathAvadupabRMhitena AtmanindAparaguNotkIrtanarato 'vaMdaha na ya vaMdAvedda" ityAdilakSaNayuktaH saMvigrapAkSika uktaH, asya ca karmazuddhissulabhabodhitvaM copalakSaNaM, yAvadaihikAmuSmiko janAnurAgAdiko guNagrAmo'nyo'pi jAyate, viparyaye tu viparyayasadbhAvAt / tathA cAtra piNDaniryuktyudAhRtamudAharaNaM saGghiyocyatemaharSimekamAyAntaM dRSTvA kAcid gRhe nije / annAdyAdA (namAdA) ya dAnIyaM nirgatA'gAnmunistataH // 1 // dvAre gRhe tasminna zudhdhyatyeSaNetyataH / tadA savismayaM zrAddhI, kiJcid dhyAyati yAvatA // 2 // tAvadanyo munistatra samAgAtsaMyamAlasaH / azanAdi tathA tasya taddattveti sa jalpitaH // 3 // pUrvAgato muniH kiM na jagrAhaitaduvAca saH / nIcadvAre bhavadgehe, bhikSA sAdhorna kalpate // 4 // adharmo'haM tu tenemAM, gRhNAmItyuditeti sA / smaret khanindako'styanya-guNagrAhI guNI hyataH // 5 // ato dattaM punastasyA-zanAdivipulaM tathA / tAvadanyo'pi tatraikaH samAgAtsaMyamAlasaH // 6 // tadA tasyApi sA sarva taM vRttAntaM tathA'vadat / sa prAha mAyayA tena, bhikSA nopAdade tadA // 7 // 1 dAnA dhikAre zrutadAtRSu zuddhaprarUpakodAharaNaM // 21 // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1dAnA laghuvRttiH CREAct- cIrNavratAstu gRhImo, vayaM tvenAmitIrite / cintayetsA hyadharmA'ya-manyadanyaM ca nindati // 8 // puSpamAlA tadapAtramidaM nUnaM, ityeSA kupitA stii| na kiJcittasya tadatta-vatI dAna vivekinI // 9 // iti zuddhaprarUpakatvaguNe jJAnadAtRbhiravazyaM yatitavyamiti gAthArthaH / / 21 // uktaM jJAnadAtadvAraM, idAnIM tadgrahaNavidhidvAramAha dhikAre // 22 // zrutagrahaNa| akkhaliyamiliyAiguNe, kAlaggahaNAio vihI sutte| majaNanisejaakkhA, iccAikamo tayathammi // 22 // 2 vidhi ___ vyAkhyA-zrutaM dvidhA-sUtrato'rthatazca, tatra sUtre AcArAGgottarAdhyayanAdisambandhini kAlagrahaNAdiko vidhiH, kAlazca samayapra-18 prasiddhaH kriyAvizeSaH, AdizabdAduddezasamuddezAnujJApramArjanAdiparigrahaH / kathambhUte sUtre ? ityAha-uccarataH skhalanaM-skhalitaM, padAdivi+cchedazUnyaM yattanmilitaM, tayorbhAvaH skhalitamilitatvaM, na skhalitamilitatvaM-askhalitamilitatvaM, tadAdiryeSAmahInAkSarAnadhikAkSarA dInAM te askhalitamilitatvAdayaH, evambhUtA guNA yatra tattathA, tasmin / etena ca ahInAkSarAnadhikAkSarAskhalitAmilitatvAdiguNayuktaM sUtraM paThanIyamiti vidhirevoktaH, akSarahInatvAdyupetaM tUcAryamANaM vidyAmantrAdikamapi vivakSitaphalavaikalyamanarthAvAptiM ca janayeta , kiM punaH paramamantrakalpaM zrIjinapraNItaM sUtraM ? / tathA cAtrAnuyogadvAracUrNAvuktaM kathAnakaM saGkipyocyate| "iha magahe rAyagihe, purammi vIre jiNe samosarie / seNiya-abhayAIyA, samAgayA vaMdaNanimittaM // 1 // " "dhammaM soUNa viNi-ggayAe parisAe kheyaro eko / uppaDai paDaha dharaNiM, seMNio to jiNaM pucchaI // 2 // " "kiM esa kheyaro nAha !, uppaDa nivae? jiNo bhaNai evaM / jaha nahagAmiNivija-kkharamegameyassa pmhusiyN||3||" 11 // 22 // "teNa imo na hu gacchada, eyaM socA jiNovaeseNaM / khippaM gaMtuNAbhaya-kumAro taM kheyaraM bhnni|| 4 // " NAGARL 436 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 23 // | "tuha vijAe pamhaTTha-makkharaM jANiUNa jiNakahiya / vucchAmi deha jai maha, vija paDivajiyaM teNa // 5 // " 18j1 dAnA"to kahaha abhayakumAro, laddhIe payANusAriNIe ya / akkharamimasma khayaro, vijaM dAUNa uppaDao // 6 // " #dhikAre ityevaM yathA hInAkSaratvAtkhecarasya vidyAsAdhyakAryAtipAtaH sampannastathA sUtre'pyakSarAdihInatAyAmabhidheyabhedastadbhede kriyAvighA- mAaskhalita| tastadvidhAte caraNavisaMvAdastadvisaMvAde nirvANAbhAvastadabhAve ca dIkSAvaiyarthyamiti, evaM adhikAkSarAdAvapi doSA bAcyAH, ato yathokta- latvAdiguNAH | guNayuktameva sUtraM paThanIyam / arthagataM tu vidhimAha-tasya sUtrasya arthastadarthastasmin zrUyamANe mArjanaM-zodhanaM bhuvaH karttavyaM, niSadyA zrutoccAraNa stha, hInA| guroviracanIyA, akSA-candanakAstatsthApanA kAryA, ityAdikaH kramo-vidhiH, AdizabdAdvandanakadAnAdiparigraha iti gaathaarthH||22||8| kSaroccAraNe atha zravaNagatameva vidhimAha vidyAdharanidA-vigahA-pariva-jiehiM guttehiM paMjaliuDehiM / bhattibahumANapuThvaM, uvauttehiM suNeyavvaM // 23 // || kathAnakam vyAkhyA-nidrA-nidrAdibhedAtpaJcadhA, vikathA-strIkathAdyAzcatasrastAbhiH parivarjitaiH, tathA gupta-nigRhItamanovAkAryaH, tathA | prAJjalipuTeH-saMyojitakarakamalaiH, tathA bhaktirbAhyapratipattilakSaNA. bahumAna-zcittAnurAgarUpastau pUrva yatra tattatheti kriyAvizeSaNam , | tathaivopayukta-dattAvadhAnaH, evambhUtaiH kiM ? ityAha-zrotavyaM-AkarNinIyaM gurUktamiti zeSaH, iti gAthA'kSarArthaH // 23 // punaH kathambhUtaiH zrotavyamityAhaabhikakhatehiM suhA-siyAI vayaNAI asthasArAI / vimhiyamuhehi harisA-gaehiM harisaM jaNaMtehiM // 24 // vyAkhyA-abhikAGkSadbhi-JchidbhiH, subhASitAni-madhurANi vacanAni, arthasArANi-mahAni, tathA vismitamukhai-netravikA KHABAR smtmukh-netrvikaa-18|||23|| Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** * &| sollAsAdinA sakautukAnanaiH, 'harisAgaehiM'ti AgataharSeH, harSa ca janayadbhirAcAryAdInAmiti gAthArthaH // 24 // puSpamAlA evaM ca zravaNe zrotAro yallabhante tadAha 1 dAnAlaghuvRttiH 8 gurupariosagaeNaM, gurubhattIe taheva viNaeNaM / icchiyasuttatthANaM, khippaM pAraM samuvayaMti // 25 // dhikAre // 24 // zrutagRhIvyAkhyA-guruparitoSagatena-guruparitoSajAtena satA, gurau parAM prItiM gatenetyarthaH, guruparitoSaprakAreNa vA, gurubhaktyA-tatse taguNAH, vArUpayA, tathaiva vinayenAsanadAnAdirUpeNa / kimeterhetubhiH syAt ? ityAha-IpsitasUtrArthayoH kSipraM-zIghraM pAraM-niSThAM samupayAnti / nirguNaM | "suttatthANa"miti sUtre bahutvaM yatti)d "dubvayaNe bahuvayaNa"miti prAkRtalakSaNAditi gAthArthaH // 25 // | zrutadAnesamprati yasya sUtrArthoM deyau tadarzanapUrva vidhyantaramAha doSAH, | samayabhaNieNa vihiNA, suttaM attho ya dija joggassa / vijAsAhaganAeNa, hoMti iharA baha dosaa||26|| dhakajJAtaM vyAkhyA-samayabhaNito vidhilezato darzita eva, vistarastu sthAnAntarAdavaseyaH / tena samayabhaNitena vidhinA sUtraM artha ca ttr|| dadyAstvaM, kasya ? ityAha-yogyasya - arhasya, na tvapAtrasya / kutaH 1 ityAha-yato vidyAsAdhakajJAtena bhavanti itarathA dAyakagrAhakayoH sUtrArthayozca bahavo'varNavAdAdayo doSA iti gAthA'kSarArthaH / bhAvArthastu kathAnakagamyastaccedam vArANasyAM vijayasenanRpa-kamalamAlAdevyorabhaGgurasaubhAgyabhUmiH sakalakalAkeligRhaM purandaraH kumAraH / anyadA tasyaiva rAjJo rAjyA mAlatInAmnyA kumAraM sma(mA)rAnukAraM vilokya vihvalayA vilajjayA caturacevyA prakaTitaH svAbhiprAyaH kumArasya purH| taM cA''karNya kumAreNa cintitaM-"aho !! mohasya mahAtmyaM, kizcitpazyata pazyata / lokadvayaviruddhe'pi, yato jantuH pravartate // 1 // " sA // 24 // vidyAsA 15-259CAMCE Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvattiH // 25 // prakAzitaM ca-"nAbhilASaH kulastrINAM, yukto'pi puruSAntare / putre kAmAnurAgastu, pazustrINAM punaryadi // 2 // " | "anyA'nyayuvatisaGgama-rasikeSu dhvajapaTAnacaleSu / puruSeSu ko'nurAgaH, kSaNaraktaviraktacitteSu // 3 // " tathA"aMdho paMguvva ajaM-movva jaravihurio bhuyaMgubva / AlaviGa pi na jutto, parapuriso sukulanArINaM // 4 // " iti madvacasA tAM tathA saMsthApaya yathA na svapne'pi cintayatIdamiti / ceTI visRSTA, sA ca kumAroktaM savizeSaM svasvAminyai nyavedayat / tathApyanivRttamAravikArA sA'nyAnyaceTIsaJcAraNAnna nivarttate yAvattatastatpariNAmasyAnivAryatvaM khasya ca tadakArya vicArya rAjJasta| svarUpamanivedya dezAntaraM paribhraman kumAromArgamilite kasmizcidvi nirguNe'pi vAcAlatayA mArgazramamapaharati bahusnehaM babandha / pallIpatheSu ca pratyArthitayopasthitAn pallinAthAn pramathya kvacinnandipurAsannodyAne vizrAmyati, tAvatA siddhakUTazailAdAgatya bhRtAnandAbhidhaH siddhapuruSaH kumAraM prAha-'bho mahAsattva ! pratidinamucchIrSake kanakasahasrasthApana-saGgrAmAbhaGguratva-trikAlaviSayavijJAnAdyanekaphalavidyAyA yogyastvameva me devatayA'bhihitaH' ityuktvA tena dattAM tAM mahAvidyAM sapUrvottarasevAvidhiM labdhavAn kumAraH ayogyasyApi tasya dvijasya | mahAgrahAttAM vidyAM tasmAdadApayacca / tato guruktavidhinA vidyAM samyak sAdhayitvA nandipure candrakAntAgaNikAgRhe vidyAprabhAvAtpUryamANasarvasamIhitaH sthitaH / vidyAM guruM copahasan viprastu kvApi gataH / kumArasya tu tatra matitilakAmAtyaputreNa zrInandanena saha maitrI jAtA / anyadA kvacitprAsAde kautukopaviSTaH sa tatpuraprabhoH prAsAde sakalapurakSobhakaramatucchamucchalitaM kalakalamAkarNya tajjJAnAya preSitaH ko'pi kSaNAdAgatya kumAramAha, yathA-'etatpuraprabhoH sUra(sena)nRpateH prANebhyo'pi priyA raterapyadhikarUpA catuHpaSTikalAkauzalavatI bandhumatI nAma tanayA kenA'pyapahRtA, tenAyaM tumula' iti / tatazcintayati kumAraH-aho !! asmAkamiha tiSThatAmapi sA kenApyapahRtA, 1 dAnAdhikAre zrutadAnasa yogyAyogyatve purndrraajkumaarviprnidrshne| NAGANAGAR Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH / / 26 / / tadetatsaMvaditaM yadabhihitaM kenApi - 29 "nicaM sannihiyANaM, vibhogadvANaM na kamaliNI jaayaa| sAlUrANaM dUrA-gayA vi bhuMjaMti taM bhamarA // 1 // ityAdi cintayan gataH kumAraH svasthAnaM / itazca bahudhA vilokitA'pi na kvacitprAptA vArttA'pi kanyAyAH, tatastadviraheNa vyAkulIbhUte vilapati nRpatau mantriputreNa zrInandanenoktaM- 'he deva ! atra pure vaideziko'styekaH kalAvAn, sa nirdravyo'pi paramaizvaryavAn dAtA bhoktA ca, iti vidyAsiddhaH sambhAvyate, iti sa pRcchayate / tataH sambhAvanayA'pISaducchvasitena rAjJA matitilakapramukhapradhAnapuruSaiH sAnu - nayamAnAyitastatra kumAraH, sabahumAnaM dRSTaH pRSTazvocitaM kuzalAdi / tato rAjJA'diSTena zrInandanena bandhumatIsvarUpaM pRSTaH kumArazcintitavAn" vyasanArttAbhyarthitArthe, jIvitaM cedapi vrajet / yAtu yAtu phale lAte, zAleH zoSo na duHkhakRt // 1 // 'kasya na syuH priyAH prANAH 1, lakSmIH kasya na vallabhA ? / satAmavasare prApte, dvayametattRNAyate // 2 // " iti vicintya 'deva ! mahatsAdhye'pyasminkArye yadi devasya mayi sambhAvanA ? tarhi dazadivasamadhye cetkanyAM nAnayAmi tarhi jvalajjlanaM pravizAmI 'ti pratijJAM cakAra kumAraH, tato rAjJA sammAnya visRSTaH / svasthAnaM prAptaM vidhismRtA vidyA taM prAha-atraiva bharate vaitADhyagirau paJcaviMzatiyojanoccaiH rajatamaye gandhasamRddhanagare maNikirITo vidyAdharaH, tena nandIzvarayAtrAM kRtvA valamAnena rUpamohitena bandhumatI hRtA, sa samprati gaGgAtaTe dhavalakUTagirau tasyAH pANigrahaNasAmagrIM kurvannasti, ehi tatra yAmi' iti / evaM bhavatviti pratipanne vimAne nivezya vidyAdevatayA kumArastatra nItaH / tatra pariNayanasAmagrIM kurvANo hakkitaH kumAreNa maNikirITa:- 're ! kimArabdhaM ? taskaranarocitaM' / tataH pravRttaM dvayordivyAstrairyuddhaM tatassarvathA'jeyaparAkramaM kumAraM jJAtvA tyaktAhaGkAraH praNataH khecaraH tato dvayomaitrI, vidyA 66 1 dAnA dhikAre zrutadAnastha yogyAyo gyatve pura ndararAjaku mAravipra | nidarzane / // 26 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 27 // dharaprArthitaH kumAro bandhumatIsahito vaitADhaye gtH| tadgauraveNa kiyanti dinAni sthitH| tato dazamadine vidyAdharaiH parivRto bandhumatI 1dAnAlAtvA nandipure mahAmahotsavena gataH / tato guNAkRSTacittena sUra sena)nRpatinA dattAM svasminnanuraktAM bandhumatI pariNItavAn / kAlena dhikAre pitrA datenAhUto dazasahasrANi gajAn-dazasahasrANi rathAn-lakSaM azvAn-koTidvayapadAtIn datvA sUrasenanRpeNa visRSTo bandhumatyA saha |8| zrutadAnasya vijayasenena rAjJA kAritapravezamahotsavaH svapuramagAt / anyadA zrIvijayasenanRpo bhAryAmAlatI-putrapurandara-vadhUbandhumatyAdibhiH sahAnta- | yogyAyoraGgamupamitikathopadezaM zrIvimalabodhakevalimukhAn zrutvA gRhItagRhivatamanicchantamapi purandaraM kumAraM rAjye nivezya mAlatIyutastatsamIpe | gyatve puradIkSAmAdAyotpannakevalaH kaivalyamalabhata / purandararAjA tu nyAyena rAjyaM pAlayananyadA gavAkSe purI pazyaMstaM pUrvaparicitaM viSaM unmattaM ndararAja mAravipradhUlidhusaraM lokarleSTubhihanyamAnaM caturdikSu dhAvantamupalakSya duHkhI jAtaH, tato vidyAM smRtvA 'avajJAM kurvan mayaivAyaM grahilIkRta' iti nidrshne| tanmukhena jJAtvA tAM bahuzo'bhyarthya vipraM sajjI ckre| tataH zrIpurandaranRpo'pi ciraM rAjasukhamanubhUya bandhumatItanayaM zrIguptaM rAjye saMsthApya bandhumatyA saha vimalabodhakevalisamIpe dIkSAM jagrAha / bahuzruto gurvAdezAdekAkipratimayA viharan kvacidupagrAmaM pretavane grISme madhyAhne nirAvaraNamAtApanAM karoti / tadA ca pUrvapramathitapallIpatinA smRtaprAparAbhavena rAlAdigarbhazaNatRNAdinA taM veSTayitvA'gniH proddIpitaH / taM copasarga titikSamANaH zukladhyAnAgninA tatsparddhayeva nirdagdhasakalakarma(malo)jAlo'ntakRtkevalI siddhaH / pallIpatistu mahApApa iti | | sarvaparivAreNa nirvAsitaH kvApi rajanyAmandhatamase'ndhakUpe patitaH khadirakIlakaprotajakadraudrapariNAmaH saptamapRthivyAmutkRSTAyurapratiSThAne hai. samutpannaH / bandhumatyapi ca tIvra tapastaptvA siddhA, iti purandaracaritaM samAptam // tadevaM yathA yogyasya purandarakumArasya dattA vidyA saphalatAM gatA, ayogyasya tu viprasya anarthaphalA saJjAtA, evaM sUtrArthAvapIti // 27 // CASSOCIA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vibhAvya yomyasyaiva tau deyau, na tvayogyasya, bahutamadoSasambhavAditi gAthArthaH // 26 // athAmumevArtha dRSTAntena dRDhayannAha |1dAnApuSpamAlA II Ame ghaDe nihitaM, jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / iya siddhaMtarahassaM, appAhAraM viNAsei // 27 // tAdhikAre laghuvRttiH vyAkhyA-yathA Ame-aparipakve ghaTe nikSiptaM jalaM tameva ghaTaM vinAzayati, bhUmigamanAdibhyaH svayamapi toyaM vinazyatItyapi // 28 // ayogyasa draSTavyaM, evaM siddhAntarahasyamapyalpAdhAraM tucchaprANilakSaNaM dIrgharogonmAdAdibhyo vinAzayati, svayamapi tatsiddhAntarahasyamupahAsAgrItyA zrutadAne doSanidarzane dimyo vinazyatItyatrApi svayaM jJeyamiti gAthArthaH / / 27 // yogyenApi ziSyeNa jJAnaM jighRkSatA 'mama tathAvidhA medhA nAstyato nedaM mayA gRhItavya' iti na cintanIyamityAhamehA hujja na hojja va, loe jIvANa kmmvsgaannN| ujjoo puNa taha vi hu, nANammi sayA na mottvyo||28|| vyAkhyA-"loe"tti asmin loke karmavazagAnAM jIvAnAM medhA-buddhiH, karmakSayopazamasadbhAvAt kasyacidbhavettadabhAvAt kasyacinna bhavedvA, tathApyudyogaH punaH-udyamaH punarjJAne'dhyetavye sadA-nirantaraM na moktavyaH / ayambhAvaH-karmanijaraiva hi sAdhyA, sA ca prajJAvata itarasya ca zrutAdhyayanaM vidadhataH sampadyata eva, tato'lpamedhasA'pi 'mama na kizcidAgacchatI'tyudvegato'dhyayanaM sarvathaiva na moktavyamiti gAthArthaH // 28 // nanu yadi pratidinaM zlokadazakaviMzatyAdikaM kizcitpaThatAmAgacchet tadA'dhImahi, yadA tu sakalenApi dinAdinA padAdimAtrameva kiJcidAgacchet tadA kiM tenetyAzaGkayAha31 jai vi hu divaseNa payaM, dharija pakkheNa vA siloga'ddhaM / ujjomA muMcasu, jai icchasi sikkhiuM naannN||29|| // 28 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHRS vyAkhyA-yadyapi divasena samastenA'pi padaM dharati-avatiSThate, pakSaNa vA zlokArddhamavatiSThate, tathApyudyogaM mA muJca, yadIcchasi puSpamAlA zikSituM jJAnaM / iyamatra bhAvanA-yadyapi dinAdinA padamAtramevAgacchati tathApi bahunA kAlena tadbahu sampadyate karmanirjarA ca saJjAyate, 1 dAnAlaghuvRttiH ataH zrutajJAnamicchatA sarvadevAdhyetavyam , yataH-" yojanAnAM sahasraM tu, zanairyAti pipIlikA / agacchanvainateyo'pi, // 29 // dadhikAre sarvadA zi| padamekaM na gacchati // 1 // " iti gAthArthaH // 29 // atrArthe sUtrakAra eva dRSTAntamAha kSaNIyatvaM |ja picchaha accheraM, taha sIyalamauyaeNa vi kameNa / udaeNa vi girI bhinno, thovaM thovaM vahaMteNa // 30 // jJAnasya vyAkhyA-yat-yasmAtprekSadhvamAzcarya, yaduta-'tathA' tena lokaprasiddhena prakAreNa zItalamRdunA'pi stokaM stokaM vahatApi, evamatrApyapi zabdaH sambandhanIyaH, udakena-nadyAdisambandhijalena krameNa giribhinnaH, sarvajanaprasiddhaM caitat / evamatrApi nityaM stokaM stokaM paThanto'pi kolena zrutarahasyagiribhedino bhavantItyupanaya iti gAthArthaH // 30 // uktaM grahaNavidhidvAraM, sAmprataM 'guNAzca ke ? tasyeti cturthdvaarmbhidhitsuraahhai| sUI jahA sasuttA, na nassai kayavarammi paDiyA vi| taha jIvo vi sasutto, na nassai gao vi sNsaare||31|| vyAkhyA-yathA mUciH sasUtrA-chidraprotasUtranirmitadavarakA kacavare patitApi na nazyati / davarakadarzanAnusAreNa punarapi gRhyata iti bhaavH| tathA jIvo'pi sasUtraH-paThitasiddhAntaH azubhakarmodayavazAtpatitaH san-saMsAre gatopi na nazyati / pUrvAdhItasyaiva zrutasya mahAtmyAtpunarapyAkSiptabodhilAbhAdibhAvaH stokakAlenaiva sidhyatyeveti bhAvaH, iti gAthArthaH // 31 // atraiva vyatirekamAha -C-EACOCONUCLECRUC06430 -OM Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 30 // TECHNOL sUI vijaha asuttA, nAsai reNummi nivaDiyA loe| taha jIvo vi asutto, nAsai paDio bhvrymmi||32|| | 1 dAnAvyAkhyA-yathA asmilloke sUcirapi asUtrA-chidrAprotasUtratantuH reNumadhye nipatitA nazyati, tathA jIvo'pi asUtro-'nadhIta |dhikAre siddhAnto'zubhakarmodayavazAdbhavarajasi patitassannazyati, prabhraSTabodhilAbhAdibhAvo duHkhAnyanekAnyapyanubhavatIti bhAvaH, iti gaathaarthH|| mucinidaetena ca jJAnasya bodhilAbhAkSepakatvameko guNa uktaH, idAnIM tu tasyaiva cAritrazodhakatvaguNamAha zanena jJA. jaha AgamaparihINo, vijo vAhissa na muNai tigicchN| taha AgamaparihINo, carittasohiM na yANei ||33||18|nino mahatvaM vyAkhyA-yathA Agamena-AtreyAdiRSipraNItazAstrAdirUpeNa, parihINo-rahito vaidyo vyAdhe-varAdirogarUpasya cikitsAM apagamopAyarUpAM, na "muNai"tti prAkRtalakSaNena jAnAte "jo jANa-muNo" iti muNAdeze jAnAti / tathA Agamena-kalpavyavahArAdirUpeNa | parihINassAdhurapi aticAramalaklinnasya cAritrasya zuddhi(zodhi)-prAyazcittapradAnena nirmalIkaraNalakSaNAM na jAnAti, nyUnAdhikaM prAyazcittaM dattvA AtmAnamAlocakaM ca saMsArabhAjanaM karotIti bhAvaH, iti gaathaarthH||33|| atha jJAnAdapi pradhAnavastveva na kizcidastIti darzayati-18 kiM etto laDhayaraM, accherataraM va suMdarataraM vA / caMdamiva savvaloyA, bahussuamuhaM paloyaMti // 34 // hU~ ___ vyAkhyA-kimetasmAn-jJAnAllaSTataraM-zobhanataraM ?, na kiJcidityarthaH / athavA Azcarya-cittavismayarUpaM, prakRSTamAzcaryamAcaryataraM, hai tajanakaM vastvapyupacArAdAzcaryataraM, tadapi jJAnAdanyatki?, na kimapIti bhAvaH / caturdazapUrvavidAmanuttarasurazarIrebhyo'pyutkRSTatarapudga // 30 // laprakalpitazelAnalAdyaskhalitahastamitA''hArakazarIrakaraNAdizaktihetutvAjjJAnamevotkRSTAzcaryanidhAnaM, nAnyadityAzayaH / yadi vA suSTu Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH GORA-N 1dAnA|dhikAre | jJAnasya sarvotkRSTatvaM darpayati-harSa nayati dRSTaM satsarvalokAniti niruktyA sundaraM, prakRSTaM sundara-sundarataraM / 'laSTatara mityanena sAmAnyazobhanataraM vivakSitaM, sundarataraM tu yathoktasvarUpamityato'sya bhedH| tataH sundarataramapi jJAnAdanyatki?, na kiJcidityarthaH / kathamidaM jJAyate ? ityAhayatazcandramiva bahuzrutamukha sarve lokA antaHprasapatpracurabahumAnanibhRtacetasaH prasphArita dRzaH pralokayanti, tato loke puruSatvAdidharmasAmye'pi zeSapadArthabhyaH khAdhAre prakarSavadgauravAdhAnakAraNatvAjjJAnameva laSTatarAdisvarUpaM, nAnyaditi / athavetthaM vyAkhyo-candramiva sarvalokA bahuzrutamukha pralokayanti, kimadhyavasyantaH ? ityAha-kimetasmAdahuzrutamukhAllaSTataramAzcaryataraM vA sundarataraM vA ? ityevaM yojanA | kAryeti gAthArthaH // 34 // atha prakRSTakarmanirjarAkAraNaM jJAnameva, nAnyaditi darzayannAhachaTTa'hamadasamaduvA-lasehiM abahussuassa jA sohI / etto u aNegaguNA, sohI jimiyassa nANissa // 35 // ___ vyAkhyA-'SaSTha'mityupavAsadvayasya sAmayikI saMjJA, 'aSTama'muvAsatrayasya, 'dazama'mupavAsacatuSTayasya, 'dvAdazama'mupavAsapaJcakasya / | idaM ca pakSamAsakSapaNAderupalakSaNaM / tatazcataiH SaSThASTamAdibhiH kriyamANairabahuzrutasya-agItArthasya yA zuddhiH-karmamalApagamarUpA sampadyate, | etasyAH zuddhassakAzAttu aneka Nyate ityanekaguNA zuddhirbhavati, atibahItyarthaH / kasya ? ityAha-'jJAninoM gItArthasya / kathambhUtasya ?, jimitasya-udgamAdidoSavizuddhAhArabhojina ityarthaH / agItArtho hi dravyAdisvarUpamavidan svAgrahagrastastatkimapi vikalpayati vakti | vidadhAti(vA), yena bubhukSAdikaSTaM sahamAno'traivAnarthalakSANyApnoti mRtazca bhramatyanantaM saMsAraM, zuddherabhAvAt / gItArthastu yathAvadravyAdikharUpaM vidaMstatkizcidAcarati yenAtraiva sarvajanapri(pUjanI)yo bhavati, paratrApi ca na spRzyate'pAyalezenApi prApnoti ca sarva sukhasampadaH, tathAvidhazuddhisadbhAvAt / yaduktaM MORE AMAU // 31 // bara Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 32 // 39 " jaM annANI kammaM, khaveha bahuyAhiM vAsakoDIhiM / taM nAgI tihiM gutto, khaveda UsAsamitteNaM // 1 // iti bhAvaH, iti gAthArthaH // 35 // atha jJAnasyaiva sUkSmAdipadArthajJAtRtvalakSaNaM guNamutkIrttayannupadezamAha - nANeNa savvabhAvA najaMti suhumabAyarA loe / tamhA nANaM kusaleNa, sikkhiyavvaM payatteNaM // 36 // vyAkhyA - asmilloke sarve bhAvAH sUkSmA bAdarA vA jJAnenaiva jJAyante, nAnyathA / tasmAtkuzalena prayatnena jJAnameva zikSaNIyamiti gAthArthaH || 36 || atha jJAnasyaivAkAraNabandhutAdiguNAnAha - nAmakAraNabaMdhU, nANaM mohaMdhayAradiNabaMdhU / nANaM saMsArasamudda-tAraNe baMdhuraM jANaM // 37 // iha sarve'pi "kAraNAdbandhutAmeti, dveSyo bhavati kAraNAt / arthArthI jIvaloko'yaM na kazcitkasyacitpriyaH // 1 // " idaM tu jJAnaM akAraNenaiva-kAraNApekSAmantareNaiva arthAvAptyanarthaparihArayormahAsAhAyyadAnataH sarvajIvAnAM bandhuriva bandhuH, tathA jJAnaM mohAndhakAradhvaMse sAdhye dinabandhuH sUrya ityarthaH / tathA jJAnaM saMsArasamudratAraNe bandhuraM- pradhAnaM yAnaM - yAnapAtramiti gAthArthaH // 37 // atha aihikAmuSmika guNAnAmapi jJAnameva sAdhakamiti sadRSTAntaM didarzayipurAha vasaNasaya salliyANaM, nANaM AsAsayaM sumittuvva / sAgaracaMdassa va hoi, kAraNaM sivasuhANaM ca // 38 // vyAkhyA- vyasanazataiH zallyitAnAM - antaH pIDitAnAM jJAnamevAzvAsakaM - tannistaraNopAyapradarzakatvena svAsthyajanakaM / kimiva ?, sumitramivetyanena jJAnasyaihiko guNo darzitaH, pAratrikamapyAha - bhavati kAraNaM mokSasukhAnAM ceti / kasyeva ?, sAgaracandrasya yathA, kaH I 1 dAnA dhikAre akAraNa bandhutAdayo jJAnasya guNAH // 32 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 33 // punarasau sAgaracandra iti cet ? ucyate iha zrIbharate malayapure amRtacandrarAjJazcandrakalA [rAjJI] kukSizuktimauktikaM sAgaracandraH kumAraH so'nyadA kasyApi karAt paJcazatyA dInArairimAM gAthAM jagrAha, yathA- "appatthiyaM ciya jahA, eha duhaM taha suhaM pi jIvANaM / tA muttuM sammohaM, dhamme cipa kuNaha paDibaMdhaM // 1 // " iti / sa kumAro'nyadA krIDAvane gataH, kenApyapahRtaH, svaM samudre patitamadrAkSIt / tatazcetaH kallolairito matsyapucchairAhanyamAnaH kASThakhaNDamavApya navamadine'maradvIpamavApya nAlIkeranIrAbhyaGgAtkimapi jAtasvAsthyaH phalairvRttiM kalpayan gAthArthasmaraNena sadapi mAtApitRviyogavanavAsAdiduHkhamasadiva gaNayaMstatra kvApyaraNyoddeze divyAkRtimekAM kanyAM 'bhavAntare'pi sAgaracandro bharttA bhUyAditi zrAvaNAM kRtvA AmrazAkhA'valambitapAzabaddhakaNThAM martukAmAM pAzaM chittvA'rakSat / atrAntare ko'pi vidyAdharassamAyAtaH, sa taM kanyAsvarUpamapRcchat kathitaM ca kumAreNa yathA jJAtaM tat / tataH sa prAha - bho ! mahAtmaMstvayA'smAkaM mahopakAraH kRtaH kanyAM rakSatA / tataH kumArAnuyuktaH khecaraH kanyAkharUpamAha - yathA'sminnamaradvIpe'marapure bhuvanabhAnU rAjA, candravadanA priyA, kamalamAlA putrI kalAkuzalA / sA ca sAgaracandraguNAn zrutvA tatpANigrahe kRtapratijJA, tatastatpitA yAvattatsambandhaM karoti tAvatsusenavidyAdhareNa tadrapamohitena sA'pahRtA, atra pradeze sthitena kanyAmAtulena amitatejasA sA vilapantI dRSTA, tasmAdAcchidya cAtra muktA, yuddhaM ca kRtvA suseno hataH / seyaM kamalamAlA, sa cAhametasyA mAtulaH / atrAntare kathamapi saMgrAmaM jJAtvA'mitatejaso mAtA vidyullatA zazivegamukhyA bhrAtarazca sasainyAssamAyAtAH kRtA sarvairanyo'nyamucitA pratipattiH / atha vidyullatA sAgaracandraM dRSTvA sAnandaM prAha 16 kaH kalpapAdapo ratna - nidhiH ko vA sudhArasaH 1 / anantaphalado labdho, yogaH satpuruSairyadi // 1 // 23 1 dAnA dhikAre akAraba ndhutAdi jJAnaguNa khyApakaM sAgara candro dAharaNam / // 33 // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA ladhuvRttiH // 34 // REF aho !! so'yaM jagallacanajaGghAlayazaHpracAraH zrIamRtacandranRpAtmajaH zrIsAgaracandrakumAraH, yo'smAbhinandIzvare yAtrAyAM gaccha-18 dbhirmalayapure purA krIDan dRSTaH / etaccAkarNya kamalamAlAdyAH sarve'pyamRtasmAtA ivocchvasitAH / tataH kanyAmAtAmahI-mAtulAbhyAM vidyu 1dAnA | dhikAre latA-'mitatejobhyAM dattAM kamalamAlAM vistareNa pariNinye kumAraH, tAbhyAM kRtAgrahazcAmarapure gataH zvazureNa kAritapravezotsavaH sagauravaM, akArabatayA saha tatra vilasansukhaM tiSThati / anyadA rAtrau sukhanidrAyAM prasuptaH kumAraH, prabuddhazca prAtaH kasyacigireH zilAyAM svaM pazyati / ndhutAdi tatazcAho !! ka sA vAsavezma-divyazayyA-kamalamAlA-campakamAlAdisukhasAmagrI ? ka ceyaM vikaTATavI-kharagirizilA-zvApadasa- jJAnaguNapAdiduHkhasAmagrI ? iti kSaNacintAcAntacetAH punazca tAM gAthAM smarannagaNitApattatrATavyAM bhraman kvacidazokatarutale kAyotsargasthitaM | khyApakaM munimekaM dRSTvA taddarzanAdeva saJjAtavivekaH praNAmapUrva 'sAdho ! saMsAre kiM jIvena kArya ?' iti vinayenApRcchat / munirapi pAritotsargo sAgaracandro dharmAziSa dattvA prAha-zRNu bho bhadraka ! tAvatsarvaH sukhArthI jantuH, tacca prAryamAnamapi na dharmAdRte, dharma evArthakAmamokSANAM hetuH, ataH daahrnnm| sa eva prayatnena kaaryH| samyaktvaM ca tanmUlaM, tacca devagurutattvazraddhAnarUpaM, teSAM ca "sarvajJo jitarAgAdi-[doSastrailokya pUjitaH / yathAsthitArthavAdI ca, devo'rhan paramezvaraH // 4 // " yogazAstra 2 pra0] ityAdikamanvayavyatirekAbhyAM svarUpamiti / tato munivacanAddevA| devAdikharUpaM jIvAjIvAdisvarUpaM ca jJAtvA mithyAtvaM vyutsRjya samyaktvamAdRtya punaryAvatkiJcitpRcchati kumArastAvanmunistiro'bhUt / atha munedharmopakAraM smarantaM 're re !!! samaravijayakumArastava ruSTaH' iti bruvANA caturaGgacamUstaM sarvato'veSTayat / tato gAthArthasmaraNena | tAmApadamagaNayanijabhujaujasA kasyApi rathaM sAyudhaM gRhItvA tatsainyamabhAMkSIt / tataH svayaM saMgrAmaM kurvansamaravijayastadrathamAruhya kumA // 34 // reNa kezeSu gRhItastameva zaraNaM prapannazcaraNayolagnaH / atrAntare kApi strI samAgatya kumAraM prAha-bho mahAnubhAva ! kuzavarddhanapure kamalaca. USSAR Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 35 // 1 jJAnaguNa khyApakaM sAgaracandro ndranRpo'marakAntA priyA, tayorbhuvanakAntA priyaputrI pariNata jinavacanA tava guNAn zrutvA tvatpANigrahe pratijJAmakArSIt / zailapurezasudarzananRpaputreNa samaravijayena tvatpratipakSeNa mArgyamANA'pi na labdhA, tataH svayaM caturaGgasainyena maNDalasImni sthitvodyAne krIDantI sA nipuNairapahRtA vilapantI, ahaM tu tasyA dhAtrI snehenAyAtA, atra ca tvaM dRSTaH pratyabhijJAto yodhitazca tasmAnmocayitvA tAM pariNIyAnugRhANeti / tatassamaravijayastAmAnIya kumArAya dadau / sa ca saMkSepeNa tAM pariNItavAn samaraM ca sambhASya visRSTavAn / samaravijayAdgRhIte rathe tayA sahArUDhastasyAH puraM prati vrajan kvacidraNa eNuvINaM dUrato gItamazrauSIt / tataH sarathAM priyAM tatra muktvA'grato gacchan vananikuje saptabhUmikaM prAsAdamadrAkSIt / tatrArUDho gItAdiparaM saubhAgyasAraM kanyApaJcakaM dRSTvA vismitaH / tAbhizvAbhyutthAnAsanAdinopacaritastatsvarUpamaprAkSIt, tAbhizroktaM vaitADhye vidyAdharacakravatIM siMhanAdaH, tasya kanaka zrI campaka zrI rammA-vimalA tArAkhyAH paJca he dAharaNam / pugyo vayaM pitrA pRSTena naimittikenAsmAkaM tvaM varaH prokto'syAmaTavyAM tava prAptizca / tato'tra prAsAdaM kArayitvA pitrA vayamatra muktAH / tato'smadbhAgyena tvamatrAyAtaH, kuru zIghramasmatpANigrahaNaM, ityAkarNya kumAraH savismayo gAthArtha smRtvA tAsAM pANigrahaNamakarot tAvatA na prAsAdo na tAH kanyAH, kintu straM bhUmau pazyati, rathe gatazca tamapi priyAzUnyaM pazyati / tato viSaNNo gAthArtha bhAvayan yAvadagrato'TavyAM yAti tAvacchrIjinaprAsAdaM ratnamayapratimAmaNDitaM dRSTvA vApyAM kRtasnAnaH kamalaiH pAramezvarIM pUjAM kurvan pratyAsannasumaGgalApurIsvAminA sudharmanRpeNa piturmitreNa pUjArthaM tatrAyAtenopalakSitaH, pitrA sahAyAtA sundarI kanyA naimitikoktaM sAgaracandraM varaM dRSTvA pramuditA / atrAntare siMhanAdazcakI putrIpaJcakaM lAtvA tatra prAsAde samAyAtaH, kumAreNa pUjAM kRtvA pRSTaH prAha - kumAra ! jaladhitaTe'mi - tatejA vidyAdharo yaH pUrvaM tvayA dRSTaH kamalamAlAmAtulaH, tasya kamalotpalau dvau putrau, tatra kamalena bhuvanakAntA rathasthA apahRtA, saca " / / 35 / / 1 dAnAdhikAre akAraba ndhutAdi Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 1 dAnAdhikAre akArakha. ndhutAdi jJAnaguNa | khyAparka vatADhathe gataH, utpalena tvaM bhUmau kSiptaH, prAsAdaH svavidyayA'dRzyI kRtaH kanyApaJcakaM cApahRtaM, ahaM ca sampratyeva taM hatvA kanyApaJcaka puSpamAlA lAtvA'brAyAtaH, ityAkarNya kupitaH kumAraH kathazcitsudharmanRpoparodhena sundarIkanyAM pariNIya vaitADhathe vimaladvArapure siMhanAdakRtotsavolaghuvRttiH &AgAt / tatra siMhanAdadattA bahuvidyA asAdhayat / tato vidyAbalena mahatIM prauDhImagAt / tato'mitatejA bhuvanakAntAM tAM kumArAya samarmya khaputrayoraparAdhamakSamayat , svabhAgineyIM prathamapatnI kamalamAlA cAnIya dadau / tataH kumAraH sarvAH kanyAH sammIlya vidyAdharaparivRtaH svaM puraM mahAmahotsavenAgAt , tataH kumAraH paJcavidhasaukhyAnyanubhavati / anyadA tatra purodhAne bhuvanacandrakevalI samavasRtaH, taM ca rAjA 6 saparikaraH praNamya dezanAntare idamapRcchat , yathA-bhagavan ! sAgaracandrakumAraH kenApahRtaH ?, zrIkevalI prAha-mahAvidehe dvau bhrAtarau vaNiputrau, tatra jyeSThasya bhAryA'tisnehavatI bhatari, anyadA jyeSThe grAmAntaraM gate laghIyasA hAsyena bhrAtRjAyA proktA, yathA-bhrAtA | pathi caurauApAditaH, tat zrutvA [sA] mRtA, laghoH pazcAttApo'bhavat, kAlena jyeSThaH samAyAtaH, jJAtatatsvarUpo laghIyasA kSAmito'pi | na kSamate, sakrodhastApaso bhUtvA'sureSUtpannaH / laghuH zrIjinadharma zrutvA pravrajitaH / pUrvavairaM smRtvA tenAsureNa zilAM zirasi muktvA mAritaH prANatakalpe gataH / asuraH saMsAraM bhrAntvA punarasuro jAtaH / dvitIyaH prANatAccyutvA tava putrassAgaracandrastenAsureNApahRtaH pUrvavairAt , pUnarimekamupasarga kariSyati, tatassAgaracandrAdbodhamavApsyati / iti pUrvabhavasvarUpaM zrutvA saJjAtajAtismRtirmantribhiranekadhA vAryamANo'pi putra rAjya saMsthApya pitRbhyAM yutaH kalatramantrisAmantAdiparivRtaH prbjitH| tato gAthAmAtramapi jJAnaM mamAzvAsakaM jAtaM, tannUna bahulasyAsya mahAtmyaparyanto nAstIti vicintya vizeSataH paThan caturdazapUrvI jaatH| tataH pAlitadIrghavrataparyAyaH, prAnte pAdapopagamanastenaivAsureNa vaikriyavajratuNDapakSisiMhagajAdirUpairupasargito'pyakSubhitacittaH, punaH zAntibhUtena tenaivAsureNa prazaMsitaH prAptakevalajJAno mokSamagAt sAgaracandro dAharaNam / -AGAR Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriisaagrcndrH| asuro'pi jAtasaMvegaH samyaktvaM pratipadya gataH, kramAnmokSaM yAsyati / zrIamRtacandraprabhRtisAdhusAdhvIvarge kenApi puSpamAlA suralokaH kenApi siddhisukhaM prAptamiti bhisAgaracandracaritaM samAptam / tadevaM sAgaracandrasyevAnyeSAmapi jJAnaM vyasaneSvAzvAsakaM | 1dAnAlaghuvRttiH dhikAre // 37 // | zivasukhakAraNaM ca bhavatIti bhAva iti gAthArthaH // 38 // punarbhaGgayantareNa tasyaiva guNamAha | pApavini4 pAvAo viNiyattI, pavattaNA taha ya kuslpkkhmmi| viNayassa ya paDivattI, tinni vi nANe samappaMti // 39 // hai| vRtyAdayo ____ vyAkhyA-pApAdvinivRttiH, tathA pravarttanA kuzalapakSe-dharmamArga, vinayasya ca pratipatti-rAzrayaNaM, ete trayo'pi guNA jJAne eva || jJAnaguNA: sati 'samApyante' samarthyante-paripUrNA bhavanti, tadabhAve tu kecit kvacitkiyanto'pi kathaJcidbhavanti, tathApi te'sampUrNatvAdviDamba8| nAmAtramiti bhAva iti gAthArthaH // 39 // jJAnaguNAnAmanantatvAtsAmastyena bhaNanAsAmarthyamupadarzayannAha& gaMgAe vAluaMjo, miNija ulliNci[uNjo]uunn(?)smttho| hatthauDehi samudaM, so nANaguNe bhaNijjA hi||40|| | ___vyAkhyA-yo gaGgAyA vAlukAM minuyAt , samudraM ca hastapuTairullazcituM yaH samarthaH, sa eva jJAnaguNAn sarvAnapi bhaNet , naaprH| gaGgAvAlukAsaMkhyAnAdivatsamastajJAnaguNabhaNanamatizayajJAninA'pi kartumazakyamiti bhAva iti gaathaarthH||40|| iti jinapativAcA jJAnamAhAtmyamucca-jagati janitacitraM sarvabhavyAH! vibhAvya / yadi hRdi zivasaukhyeSvasti kADA kutazci-ttadatisakalayatnAjjJAnamevArjayadhvam // 1 // iti puSpamAlAvivaraNe (dvitIya) jJAnadvAram 2 / // 37 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athopaSTambhadvAraM bibhaNiSuH pUrvadvAreNa saha sambandhagarbhA gAthAmAha 1dAnApuSpamAlA laghuvRttiH 4] AhAravasahivatthA-iehiM nANINuvaggahaM kujA / jaM bhavagayANa nANaM, deheNa viNA na saMbhavai // 41 // 18| dhikAre // 38 // jJAnina uvyAkhyA-AhArAdibhirjJAninAmupagraha-upaSTambhaM kuryAt / kutaH? ityAha-yat-yasmAdbhavagatAnAM jIvAnAM jJAnaM dehena vinA na paSTambhAkhyaM sambhavati, siddhAnAM tu bhavatIti vishessnnaashyH| atra ca 'jJAninAmAhArAdibhirupaSTambhaH karttavya ityuktamiti dvAradvayasya sambandhaH pratidvAraM kramabhaNanakAraNaM ca sUcitamiti gAthArthaH / / 41 // tRtiiym| nanu yadi bhavasthAnAM jJAnaM dehamantareNa na sambhavati tarhi jJAninAmAhAradAne kimAyAtaM ? ityAha| deho ya puggalamao, AhArAihiM virahio na bhave / tayabhAve na ya nANaM, nANeNa viNA kao titthaM ? // 42 // | ____ vyAkhyA-dehazva-jIvaccharIraM pudgalamayatvAdAhArAdibhirvirahito na bhavati, vizIryata evetyarthaH, vanaspatyAdiSu tathaiva darzanAt / | tadabhAve-dehAbhAve ca jJAnaM nAstItyuktameva / mA bhRttarhi jJAnamapItyAha-jJAnena vinA kutastIrtha sAcAdirUpaM ?, na kutazcidityarthaH, tanmUlatvAttasyeti gAthArthaH // 42 // na cAhArAdigRddhairasmAbhiridamucyata ityAhaeehiM virahiyANaM, taniyamaguNA bhave jai smggaa| AhAramAiyANaM, ko nAma pariggahaM kujjA ? // 43 // vyAkhyA-etairAhArAdibhirvirahitAnAM sAdhUnAM yadi taponiyamAdayo guNAH samagrAH-paripUrNA bhaveyustadA AhArAdInAM, Adi- // 38 // zabdAdvastrapAtrAdInAM, parigraha-svIkAra ko nAma kuryAt ?, prArthanAlAghavaparyaTanAdikaSTasAdhyatvAtteSAM parigrahaM na kazcitkuryAdityarthaH, na bakana ACC* Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvatiH caitadasti, atastaponiyamAdiguNotsarpaNAyaivAyamupadezo, na gRddhayeti bhAva iti gAthArthaH // 43 // tasmAdyadiha paryavasitaM tadAha- 1 dAnAtamhA vihiNA sammaM, nANINamuvaggahaM kuNaMteNaM / bhavajalahijANavattaM, pavattiyaM hoi titthaMpi // 44 // dhikAre. tIrthapravartaH vyAkhyA-yasmAdanantaroktanyAyenAhArAdyabhAve tIrthamucchidyate, tasmAtsamyagvidhinA jJAninAmAhArAdibhirupagrahaM kurvatA prANinA mAhArAdibhirupagraha kuvatA prANanA katvaM jJAnina bhavajaladhiyAnapAtraM tIrthamapi sAmarthyAtpravartitaM bhavatIti gAthArthaH // 44 // upaSTambhatadevamAhArAdinA dAnapravRttiM vyavasthApya taddAnavidhyAdi pratipAdanArtha dvAragAthAmAha kasya / / hai kaha dAyageNa eyaM, dAyavvaM ? kesu vA vi pattesu ? / dANassa dAyagANaM, adAyagANaM ca guNadosA // 45 // | / vyAkhyA-kathaM dAyakenaitadAtavyamiti vAcyam , tathA keSu pAtreSu taddAtavyamityapi bhaNanIyam , tathA dAnasya dAyakAnAM ye guNAH || syuradAyakAnAM ca ye doSAssambhavanti te ca vaktavyA iti gAthArthaH // 45 // tatrAdyadvAramadhikRtyAha___ AsaMsAe virahio, sddhaaromNckNcuijNto| kammakkhayaheuM ciya, dijjA dANaM supattesu // 46 // | vyAkhyA-AzaMsayA iha parabhavagataRddhayAdiprArthanarUpayA virahitaH, zraddhayA AhArAdidAnotsAhalakSaNayA, romAJca eva kaJcukaH, sa jAto'sya sa romAJcakaJcukitaH / karmakSayahetoreva dadyAt dAnaM dAyaka ityekaM dvAraM / keSu taddAtavyamiti dvitIyamAhazobhanapAtreSviti gAthArthaH // 46 // tAnyeva supAtrANyAha AraMbhaniyattANaM, akiNatANaM akAraviMtANaM / dhammaTTA dAyavvaM, gihIhiM dhamme kayamaNANaM // 47 // kaa||39|| Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ vyAkhyA-ArambhanivRttebhyaH, akrINajhyaH-mUlyena vaskhAhArAdyagRhadbhyaH, tathA ArambhaM krayaM vA'kArayadbhyaH, dhamma kRtamano-16|1 dAnApuSpamAlA bhyaH, sAmarthyAt sAdhubhyo gRhibhirdharmArtha dAnaM dAtavyamiti gAthArthaH // 47 // *dhikAre laghupattiH 31 mokSahetutvaM nanu yathoktaguNebhya eva sarvamapi dAnaM dAtavyaM, uta kishcidnythaa'piityaashngkyaah||40|| hai| iya mokkhahe udANaM, dAyavvaM suttavaNiyavihIe / aNukaMpAdANaM puNa, jiNehiM savvattha na nisiddhaM // 48 // 18 sUtroktAva dhinAdattasya vyAkhyA-iti-uktaprakAreNa dAyakagrAhakaguNAnveSaNalakSaNena sUtravarNitavidhinA ca deyavastugatodgamAdidoSavizuddharUpeNa yadeva dAnasya anujJAnAdiguNayuktebhyaH sAdhvAdibhyo mokSaheturdAnaM dIyate tadevetthaM dAtavyaM, anukampAdAnaM punarjina-stIrthakRdbhiH sarvatra romAzcAdizUnye- kaMpAdAnasya 'pi dAyake vanIpakAdAvapi pAtre udgamAdidoSAvizuddhe'pi deyavastuni na niSiddhaM, anukampAmAtraprAdhAnyAdeva tasyeti / yathA ceha tI-19 sAhanIcAniSiddhatvaM rthakRdgaNadharAdibhyo dIyamAnaM dAnaM AnantaryeNaiva mokSaheturna tathA'nukampAdAnaM, pAramparyeNaiva tasya mokSakAraNatvAt , itIdamiha mokSahe| tutvena vivakSitamiti gAthArthaH // 48 // athAnuSaGgata eva dAtRRnprotsAhayannAha18/ kesiMci hoi cittaM, vittaM annesimubhayamannesi / cittaM vittaM pattaM, tinni vi kosiMci dhannANaM // 49 // vyAkhyA--keSAMciddAnazraddhAlUnAM cittameva kevalaM bhaveta, na vittpaatryogH| anyeSAM ca vittameva syAta, na cittpaatryogH| anyeSAM cobhayaM cittavittalakSaNaM syAta, na pAtraM / cittaM vittaM pAtramiti trINyapi keSAzciddhanyAnAmevAbhutapuNyodayenaiva bhaveyuriti // 40 gAthArthaH // 49 // atha tRtIyadvAramAzrityAha SSSSSSSSS CARRORISSAGAR Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 * * * | AroggaM sohaggaM, ANistariyaM maNicchio vihavo / suraloyasaMpayA vi ya, supattadANA'varaphalAiM // 50 // puSpamAlA 1 dAnAlaghuvRttiH vyAkhyA ArogyaM saubhAgyaM AjJaizcarya manISito vibhavo-dhanaM devalokasampadapi ca, etAni supAtradAnasthAparANi-mokSApekSayA- dhikAre // 41 // 'ntarAlavartIni phalAni, paraM tu phalaM mokSameveti gaathaarthH|| 50 // tadeva dAnasyotkRSTaM phalamupadarzayannAha dAtaguNa khyApane dAuM supattadANaM, tammi bhave ceva nivvuA ke vi / anne taiyabhaveNaM, bhottUNa narAmarasuhAI // 51 // | amara-4. ___vyAkhyA-kecittathAvidhAlpakarmANaH supAtradAnaM datvA tasminneva bhave nivRttAH-siddhAH, anye ca narAmarasukhAni bhuktvA yarasenayo4 tRtIyabhave siddhA ityarthaH // 51 // dAnadAturguNAneva sadRSTAntamAha zraritam jAyai supattadANaM, bhogANaM kAraNaM sivaphalaM ca / jaha duNha bhAuANaM, suyANa nivasUraseNassa // 52 // vyAkhyA-supAtradAnaM bhogAnAM kAraNaM tathA zivaphalaM ca jAyate / yathA sUrasenanRpasya sutayoyomA'trorityakSarArthaH / bhAvArthastu kathAnakenocyate, tadyathA-iha bharate RSabhapure abhayaGkaraH zreSThI, kuzalamatI bhAryA, tau ca jinadharmarato jIvAjIvAditattvajJau, tayogRhe eko gopAlo'paraH karmakaraH, tau zreSThisaMsargeNa jinapUjana-munidAnAdidharmabhAvitau staH / anyadA cAturmAsike zreSThinA sama hai jinabhavane pUjAnimittaM gatau cintayataH-dhanyo'yaM zreSThI, yo nityaM jinAn prabhUtavittavyayena pUjayati / tato'dyA''vAM khakIyenaiva / | vittena jinArcAdi kRtvA nijaM janma phalatkurva iti cintitavantau, tato gopAlaH svIyapazcakapaIkusumairjinapUjAM cakAra, karmakaraH zreSThinA samaM sugurusamIpe pratyAkhyAtopavAso gRhaM gatvA AtmayogyaM pariveSya tadaiva daivayogAdglAnAdyartha tatraivAgatAnmunInparamazraddhayA SUCCCCCESS * * * * Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 42 // svaM kRtArtha manyamAnaH svakIyAhAreNa pratilAbhitavAn tatastayostathA puNyanaipuNyaM dRSTvA hRSTaH zreSThI sutarAM tayorvAtsalyaM karoti / itazca kaliGgadezAdhipaH sUrasenanRpo gotribhigRhItarAjyaH kurudeze gajapuranRpasevAM kurvan grAmacatuSkaM prApya tatra sukarAbhidhAne grAme - sthAt / tasya vijayAdevIkukSau tau dvAvapi mRtvA putrau jAtau amarasena - vayarasenAkhyau, samprAptayauvanau kalAkuzalau sakalajanapriyau guNAkarau jAtau / tau ca tAdRzau dRSTvA sapatnI mAtA mAyAvinI rAjAnamuvAca etau tava putrau duHzIlau rAgAndhI, yadA prabhRti tvaM prasthitastaddinAdArabhya mAM prArthayamAnau mayA niSiddhau nijaM zIlaM saMrakSitaM, atha yattvatkulocitaM tatkuru / ityAkarNya rAjA'jJAta paramArtho grAma mAtaGgamukhyamAkArya tanmastakAnayanAyAdideza / sa ca tatra gatvA putrayostatsvarUpamavadat / tAbhyAmuktaM piturAdezaH pramANamiti gRhANa mastake / tenoktaM - rAjJA cedavimRzyocyate, paraM kathamahamIdRzaM karomi ?, iti prasadya yuvAM dezAntaraM yAtaH, citrakareNa | mastake kArayitvA rAjJo darzayiSyAmi / iti zrutvA tau dezAntaraM prasthitau / mAtaGgena tathA kRtvA sandhyAyAM mastake darzite rAjJaH, tat zrutvA pramuditA vimAtA / tatastau svabuddhyA vimAtRprapaJcaM jJAtvA dezAntarAzcaryAvalokane svopakAriNIM manyamAnau kasyAJcidavyAM sandhyAsamaye gatau / rAtrau vRkSAdho'marasenaH suptaH, vayarasenastu praharake sthitaH / atrAntare vRkSoparisthayA kIrapatnyA bhUmisthasya svabha : kIrasya proktaM - svAmin ! etau mahApuruSau samAyAtau staH ko'pyetayorupakAraH kriyate / kIreNoktaM-pakSibhiH kathamupakriyate ? / tayoktaM - khAmin ! sukUTazaile vidyAdhareNa svavidyA parIkSArthaM vidyA'bhimantritau dvAvAmrau ropitau staH, tayoH phalametat - ekasya laghuphalasya phalena bhuktena pratiprAtaH paJcazatI drammANAM mukhAtpatati dvitIyasya vRddhaphalasya phalena bhuktena saptamadine rAjyaM bhavati, tayoH phale samAnIyAnayordIyate / iti vicArya tena kIramithunena tatkAlaM te phale samAnIya vayarasenotsaGge mukte / tena svasya rAjyamanicchatA prabhAte 1 dAnA dhikAreM videzagama namamaravaya rasenayoH / / 42 / / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAvamanAkhyAya vRddhaphalamamarasena [[yArpita] syApita, laghuphalaM svayaM bhuktam / dvitIye'hni prabhAte sambhUte ekAkI bhUtvA vayarasenaH sarasi ||1dAnA puSpamAlA laghutiH gatvA yAvadgaNDUSaM karoti tAvatpazcazatI drammANAM mukhAt patitA / tataH prati (dina) nagaraM bhojanavastrAdibhivilasantI gacchataH / tata- dhikAre // 43 // ssaptame'hni kAzcanapure amarasenaM bahirvakSamUle suptaM muktvA vayaraseno bhojanAdi kArayituM madhye gataH / atrAvasare tatpuranRpasyAputrasya kAsaprabhAvAmRtasya paJcadivyairamarasena[ya]sya rAjyaM dattaM / vayarasenastu kautukI pracchanno vezyAgRhe sthitaH krIDAM karoti, vRddhabhrAtrA'valokito'pi na mraphalAnudRSTaH / anyadA mAgadhikAkuTTinyA nirvyApArasya tasya ghanaM dhanavyayaM dRSTvA tatsvarUpaM pRSTo vayarasenaH khaRjutvena jaTharasthAmraphalaprabhA bhAvAtkA canapure'vamAha / tatastayA vamanauSadhaiH pAtitaphalo nidravyaH svagRhAnniSkAsitastatphalaM svayaM gRhItaM / tato vayaraseno vilakSo rAtrau purAdahigato [2 maravayarase| vastutrayakRte cauracatuSkaM kalahaM kurvANaM dRSTvA caurasaMjJayA tanmadhye militastatsvarUpamapRcchat / tairuktaM-asmAkaM caturNA kanthA-lakuTa-18nayovilatapAdukArUpaM vastutrayaM tvaM vibhajya dehi / vayarasenenoktaM-kaH prabhAva eteSAM ?, tairuktaM-ekena siddhapuruSeNa SaNmAsAn devatA''rAdhanaM hai sanam // kRtaM, tatastayA tuSTayA'pitAnyamUni / prabhAvazcAyaM-kanthApraskoTane pratyahaM prage dInArapaJcazatI patati, lakuTaprabhAvAcchastraM na lagati, 12 | pAdukAbhyAM gagane gamanaM syAt / tataH prabhAvaM zrutvA kumAreNokta-mayA purA kadA'pi yogivepo na paridadhe, tena pUrva vilokayAmi / tatastairuktaM-tathA'stu / tataH kumAraH kanthAM gale kSiptvA lakuTaM lAtvA pAduke pAdayoH prakSipya AkAze gataH, vshcitaashcaaraaH| tato dezAntaraM bhrAntvA punastatraivAyAtaH, kuTTinyA dravyaM vilasan dRSTaH, prapaJcaM kRtvA svagRhamAnItaH / kAlena nirvyApArasya ghanaM dhanaM dRSTvA | 4 kuTTinyA punaH prItyA pRSTaH pAdukAprabhAveNa dezAntarAddhanamAnayAmItyAha / tatastayoktaM-vatsa ! mayA tvayi gate tvadviyogaduHkhitapu * // 43 // TAtrIkRte tavAgamanArtha samudramadhye yakSasyopAyanaM mAnitamasti / tatpAdukAprabhAveNa tvatprasAdAtkaromi / kumAreNoktaM-tathA'stu / tataH CAMERICA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 44 // OMOMOMOMOMaura kumAraH pAdukAbalena kuTTinyA saha samudrAntaryakSabhavane gataH, pUrva tanmadhye prAvizattAvatA kuTTinI pAduke paridhAya svaM puraM gatA / kumA-181 rastatraiva sthitaH kAndizIkaH, tAvatA tatra ko'pi vidyAdharaH prAptaH, tenoktaM- tvayA mamoparodhena pakSamekaM yakSapUjA vidheyA, paraM pAva P1 dAnA dhikAre varttivRkSadvayAdho na gantavyaM, iti zikSA modakAdikaM ca datvA gaganamArge gtH| anyadA kumAreNa kautukAttavRkSAdho gatenAghrAta amara-4| puSpaM, jAtaH kharaH / punaH pakSAntare samAyAtaH khecarastaM tathA dRSTvA dvitIyavRkSapuSpamaghrApayat , punarmanuSyo jAtaH / khacareNa niSThuramu-131 yarasenayo. pAlabdhaH / khacaraM kSAmayitvA 'kimetadAzcarya ?' iti kumArapRSTaH khecaraH prAha-khara-manuSyavidyAdhiSThitau vRkSau mayA kAraNena ropito zvaritaM,kha| staH / tataH kumAreNa tavRkSadvayapuSpANi pRthag 2 granthau baddhAni / tataH pazcamadine vidyAdhareNa kumAraH kAJcanapure muktaH / tatra punasta ra-manuja vidyA'dhithaiva vilasan kuTTinyA prapaJcena gRhe nItaH pRSTazca-kathaM vatsa ! tvaM samAyAtotra?, ahaM tu tadA kenApi siddhapuruSeNa pAduke lAtvA SThitapuSpAgacchatA pAdalagnA'tra tyaktA / kumaarennoktN-ykssprsaadenaahmaayaatH| tayokta-yakSeNa tava kimapi dattaM ?, tenoktaM-mamauSadhI dattA, yayA vAptirvayajarA yAti yauvanamAyAti / tayoktaM-vatsa! tAdRzImauSadhIM mama dehi / tataH kumAreNAghrApitA sA tAni puSpANi, jAtA rAsabhI, caTitaH rasenasya / kumAraH, kuTTayan lakuTena nigato nagarAntarA, milito bahujano, jAto hAhAravaH, samAyAtA rAjapuruSAH, tena daNDena tADitA raTanto rAjakule gtaaH| tataH saparijano rAjA samAgataH, rAjJopalakSitataH kumAraH vijJAtaprapazcena ca mocitA kuTTinI / militau dvAvapi bhrAtarI, mahAn pramodojani / tataH svapitarau tatrAnAyya rAjyaM kurutaH / anyadA tau dvAvapi gavAkSasthau muniyugmaM dRSTvA saJjAtajAtismaraNI2 bhaktibhareNa tadvandituM gtau| tayoravadhijJAninA maharSiNA savizeSaM pUrvabhavamuktvA proktaM-sAdhudAnataroH kusumasamaM te rAjyaM, vayarasenasya tu| paJcakapardakajinArcAtaronArapaJcazatyAdikA labdhirbhogaprAptizca, phalaM tu dvayorapyataH paJcabhavAn devaloka-naralokottamabhogAn bhuktvA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThe bhave pUrva videheSu rAjyaM bhuktvA nIrAgasaMyamena muktiH / iti pUrvabhavadAnaprabhAvaM jJAtvA'nekasatrAgArANi kArayitvA jinacaityAni sthApuSpamAlA laghupatiH 18 payitvA saptakSetrI svavittenApUrya prAnte pravrajya paJcamavarga gatau / pUrvoktakrameNa mahAvidehe mokSaM yAsthataH // 52 // C1dAnA dhikAre // 45 // iti pAtradAne amarasena-vayarasenacaritaM samAptam / / pathazrAntA___ atha yebhyo dIyamAnaM dAnaM vizeSato bahuphalaM bhavet tAn darzayannAha dibhyo dI yamAnasya | pahasaMtagilANesuM, AgamagAhIsu taha ya kayaloe / uttarapAraNagammi ya, dinnaM subahupphalaM hoI // 53 // dAnasya vyAkhyA-pathazrAntebhyo glAnebhya AgamagrAhimyaH tathA ca kRtalocebhyaH sAdhvAdibhyastathA uttarapAraNake ca vidhinA dattamazanAdi suSTu bahuphalaM bhavati / yataH-pathazrAntasya paryaTanAyakSamasyAnukampA mAsakalpavihAre sthirIkaraNAdyAH, glAnasvArtadhyAnanirAkaraNAdyAH, AgamagrAhiNAM tviSTabhaktAdisampAdanena kSayarogAdhutpattinirAkaraNAdyAH, kRtaloce sthirIkaraNAdyAH, uttarapAraNake copaSTambhAdayo guNAH syuriti gAthArthaH / / 53 // atha dAtRNAmevotsAhanAyAhabajjheNa aNicceNa ya, dhaNeNa jai hoi pattanihieNaM / nizcaM'taraMgarUbo, dhammo tA kiM na pajattaM ? // 54 // vyAkhyA-tAvabAhyenAnityena ca yadi dhanena pAtranikSiptena satA nityo mokSA'ntAvasthAyitvAd, antaraGgarUpazcaurAbahAryatvAdorhadbhASito bhavati, tarhi kiM na paripUrNa ?, api tu sarvamapIti gAthArthaH // 54 // uktA dAnadAyakAnAM guNAH, atha tadadAyakAnAM doSAnAha SOMOM bahuphalatvaM URUKUSAMASUC063 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 46 // 1dAnAdhikAre dAriyAdayo'vasthA adattadAnasya / * dAridaM dohaggaM, dAsattaM dINayA sarogattaM / paraparibhavasahaNaM ciya, adinnadANeNa'vatthAo // 55 // vyAkhyA-adattana dAnena, iti avasthAH syuriti vAkyazeSaH / kAstAH ?, dAridrayaM daurbhAgyaM dAsatvaM dInatA sarogatvaM paraparibhavasahanamiti gAthArthaH // 55 // tathA vavasAyaphalaM vihavo, vihavassa phalaM supttvinniogo| tayabhAve vavasAo, vihavo ciya duggainimittaM // 56 // 3 vyAkhyA-tAvadvayavasAyasya phalaM-sAdhyaM vibhavaH / vibhavasya phalaM supAtraviniyogaH / tadabhAve-vibhavasya supAtraviniyogAbhAve | [vyavasAyo vibhavo'pi ca durgatinimittameveti gAthArthaH / / 56 // aparazca| pAyaM adinnapuTavaM, dANaM suratiriyanArayabhavesu / maNuyatte vi na dejA, jai taMtotaM pi naNu vihalaM // 57 // vyA0-prAyo'dattapUrva dAnaM, keSu ? ityAha-suratiyaGnArakabhaveSu, devairdIyamAnasyAhRtAdidoSayuktasya sAdhUnAmakalpanIyatvAt , tirazcAM tu tathAvidhabuddhayAdisAmayyabhAvAt , nArakANAM ca sAdhvAdidarzanasyaivAbhAvAditi bhAvaH / prAyo grahaNaM tu devAnAmatraiva vakSyamANayuktyA, tirazcAM ca vaitaraNIvAnarAdInAmiva keSAJcitkvacitkadAcita kiyato'pi dAnasya sambhavAt / tataH sampUrNA dAnasAmagrI manujatva eva, yadi cAtidurlabhe manujatve'pi prApte kArpaNyAdibhAvamAlambya kazcittadAnaM na dadyAttadA tadapi-manujatvamapi viphalameva gatamiti gaathaarthH| tathA| unnayavihavo vi kulu-ggao vi samalaMkio virUvI vi| purisona sohaicciya, dANeNa viNA gayaMduvva // 58 // vyAkhyA-unnatavibhavo'pi sukulIno'pi alaGkRto'pyalaGkArAdibhiH rUpavAnapi puruSo dAnena vinA na zobhata eva, yathA 18 // 46 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThe bhave pUrvavideheSu rAjyaM bhuktvA nIrAgasaMyamena muktiH / iti pUrvabhavadAnaprabhAvaM jJAtvA'nekasatrAgArANi kArayitvA jinacaityAni sthApuSpamAlA laghutiH payitvA saptakSetrI svavittenApUrya prAnte pravrajya paJcamavarga gatau / pUrvoktakrameNa mahAvidehe mokSaM yAsyataH // 52 // // 45 // iti pAtradAne amarasena-bayarasenacaritaM samAptam / / BI atha yebhyo dIyamAnaM dAnaM vizeSato bahuphalaM bhavet tAn darzayannAhada pahasaMtagilANesuM, AgamagAhIsu taha ya kayaloe / uttarapAraNagammi ya, dinnaM subahupphalaM hoI // 53 // ___vyAkhyA-pathazrAntebhyo glAnebhya AgamagrAhimyaH tathA [ca] kRtalocebhyaH sAdhvAdibhyastathA uttarapAraNake ca vidhinA dattamazanAdi suSTu bahuphalaM bhavati / yataH-pathazrAntasya paryaTanAdyakSamasyAnukampA mAsakalpavihAre sthirIkaraNAdyAH, glAnasyAtavyAnanirAkaraNAdyAH, AgamagrAhiNAM tviSTabhaktAdisampAdanena kSayarogAdyutpattinirAkaraNAdyAH, kRtaloce sthirIkaraNAdyAH, uttarapAraNake copaSTambhA|dayo guNAH syuriti gAthArthaH // 53 // atha dAtRNAmevotsAhanAyAha| bajjheNa aNicceNa ya, dhaNeNa jai hoi pattanihieNaM / nizcaM'taraMgarUbo, dhammo tA kiM na pajattaM ? // 54 // ___ vyAkhyA-tAvadvAyanAnityena ca yadi dhanena pAtranikSiptena satA nityo mokSA'ntAvasthAyitvAd, antaraGgarUpazcaurAbahAryatvAddhamrmo'rhadbhASito bhavati, tarhi kiM na paripUrNa ?, api tu sarvamapIti gAthArthaH // 54 // uktA dAnadAyakAnAM guNAH, atha tadadAyakAnAM doSAnAha 1dAnA|dhikAre | pathazrAntAdimyo dI yamAnasya dAnasya | bahuphalatvaM CARRIES // 45 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ &aasH| tatastadvairAgyAjjyeSThaH pravrajya saudhamma suro jAtaH / lghurjnyaantpHkRtvaa'surH| sa ca tatazyutvA tvaM jAtaH / jyeSThaH tAmralipsIpuyoM puSpamAlA 1dAnAlaghutiH vyavahAriputro bhuktabhogaH prabajitaH, saJjAtakevalaH so'haM / yattvayA pUrvabhave dAnadveSaH kRtastena karmaNA kRpaNo jAtastvaM dhanaM ca sahasA ghikAre // 40 // gataM / iti zrutvA jJAtapUrvabhavaH saJjAtasaMvego gRhItasamyaktvazrAvakavato 'lAbhacaturthAMza eva rakSaNIyaH, aMzatrayaM dharme vyayanIya'miti ghanasAro. kRtAbhigrahaH kevalinaM natvA tAmraliptI gtH| anyadA vyantarodvAsite kasmiMzcicchranyagRhe rAtrI pratimayA sthitastadvyantareNa sarvA dAharaNaM | rAtriM kRtopasargo na kssubdhH| prAtastuSTo vyantaro varaM dadAti / sa tu necchati / tato vyantareNoktaM-mathurAM gaccha, punastvaM SaTpaSTikoTIzo samAptizca bhaviSyasi / tatastatra gatena tathaiva ca nidhAnAdiSaTpaSTikoTyo labdhAH / mahAdAnapuNyaM kRtvA dharmamArAdhya sAdharme'ruNAbhavimAne catu dAnadharmasa ppalyopamAyurdevo jAtaH, (tatazyuto) mahAvideheSu mokSamagAditi dhanasArAkhyAnakaM+ samAptam // iti jinapatibhiryabhASitaM yuktibhistad , dadatu dadatu dAnaM na zriyaH sAdhyamanyat / yadasadapi guNitvaM jJAnavavaM yazastvaM, janayati kulajatvaM vizvavazyaM zivaM ca // 1 // iti puSpamAlAvRttau tRtIyamupaSTambhadvAraM samAptam , tatsamAptau ca samarthitastrividho'pi dAnadharmaH // atha kramaprAptaH zIladharmaH procyate-tatra yadyapi zIlazabdaH svabhAva-brahma-cAritreSu, tathApIha lokarUDhyAdyAzrayaNAdbrahmacaryarUpaM zIlaM vibhaNiSuH pUrvadvAreNa saha sambandhagarbhA gAthAmAhaiya ikaM ciya dANaM, bhaNiyaM nIsesaguNagaNanihANaM / jai puNa sIlaM pi haveja, tattha tA muddiyaM bhuvaNaM // 60 // | 51 // 48 // + idaM ca kathAnakaM jaladhitore zokAvasthAmeva yAvatprakRtopayogi, zeSaM tu prasaGgataH kathitamiti bRhadvRttau / 54539535+055 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtiH // 49 // vyAkhyA - ityuktaprakAreNa ekamapi dAnaM niHzeSaguNagaNanidhAnaM bhaNitaM / yadi punaH zIlamapi - parakalatrAdivarjanarUpaM dezato brahmacaryapAlanalakSaNaM, tatra - dAnadAyake prANini bhavettadA guNabhaNanamAzritya "muddiyaM "ti mudritaM - sthagitaM bhuvanaM nAtaH paraM guNakathA bhuvane'stIti bhAva iti gAthArthaH / / 60 / / uktArthasamarthanAyaiva zIlaguNAn didarzayiSurAha-- jaM devANa vi pujjo, bhikkhAnirao vi sIlasaM punno / puhaivaI vi kusIlo, pariharaNijo buhayaNassa // 61 // vyAkhyA--"jaM"ti yasmAd bhikSAnirato'pi zIlasampUrNazvedevAnAmapi pUjyaH syAt / pRthivIpatirapi kuzIlastadA budhajanasyacaturalokasya pariharaNIyaH, "bahujaNasse" ti pAThe bahulokasyeti gAthArthaH // 61 // tathA sarvAniSTaM maraNamapi zuddhazIlaratnavataH prazasyate / sarvajIveSTaM jIvitamapi vigalitazIlasya nindyate iti darzayatikassa na salAhaNijjaM maraNaM pi visuddhasIlarayaNassa / kassa va na garahaNijjA, viyaliyasIlA jiyaMtA vi // 62 // vyAkhyA - uktArthA / / 62 / / nanu suvahamevaitattato vyarthamitthaM tanmAhAtmyakIrttanamityAzaGkayAha -- je sayalapuhavibhAraM, varhati visarhati paharaNuppIlaM / naNu sIla bharuvvahaNe, te vihu sIyaMti kasaruvva // 63 // nanviti parAkSepe, ye sakalapRthivyAH bhAraM vahanti tAM paripAlayanti, tathA praharaNotpIDAM viSahante, te'pi nizcitaM zIlabharodvahane kasarAH - kalhoDakA iva sIdanti, rAvaNAdyAceha dRSTAntA vAcyA iti gAthArthaH // 63 // atha dRSTAntAn darzayan zIlarakSaNopadezamAharairiddhibuddhiguNasuM- darINa taha sIlarakkhaNapayattaM / soUNa vimhayakaraM, mailai sIlavararayaNaM ? // 64 // 2 zIlA dhikAre zIlavato rakasyApi deya pUjyatvaM pariharaNI yatvaM ca kuzIlasya nRpaterapi // 49 // * Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 50 // vyAkhyA - zIlameva paramAlaGkArahetutvAdvararatnaM, tatko malinayati ?, na kopItyarthaH, kiM kRtvA : ityAha- tathA tena zAstra prasi dvena prakAreNa vismayakaraM zIlarakSaNaprayatnaM zrutvA, kAsAM ? ityAha- sundarI zabdaH pratyekamabhisambaddhyate, tatazca ratisundarI RddhisundarI buddhisundarI guNasundarI, tAsAM kathAH punarevam sAketapure jitazatrurnRpaH, tatra nRpa - zreSThi-mantri-purodhaH putryo ratisundarI - RddhisundarI - buddhisundarI - guNasundarInAmnyazcatasraH sakhyo jinadharmamarmavidaH, tatra nRpaputrI nandanapuranRpeNa pariNItA, tAM cAtyantasurUpAM zrutvA hastinApurAdhipaH sarvavalena tatpatiM hatvA tAM jagrAha sA rAjJA'nekaca DubhiH prArthyamAnA madanaphalAdiyogena vamanAdinA khadehasyA zucitvamadarzayat / bhagati caivaM - sarvo'pyazucidehastatkuto'nurAgaH ?, nRpaH prAha - priye ! mama tava nayanayormahAmohaH, tatastayA rAtrau zastreNa nayane utkIrya rAjJo haste datte, rAjA ca taddRSTvA vairAgyaM gataH / tadvyatikareNa rAjJi khidyamAne ca ratisundarIkAyotsargAkRSTadevatayA nUtane nayane datte / loke zIladharmaprabhAvo vistRtaH, tataH sA pravrajya khargamagAt // 1 // zreSThaputrI RddhisundarI vyavahAriputreNa pariNItA, sa sakalatraH pravahaNe ArUDhaH, bhane pravahaNe kASThaM labdhvA sabhAryaH zUnyadvIpe kvApi gataH, tatra jalArthamAgatenAnyavaNijA svapravahaNe nItaH / tata RddhisundarIrUpamohitena tena tatpatiM samudre pAtayitvA prArthitA sA prAha - "strINAM zatena naika - stRpyati puruSo'niruddhakaraNo yaH / ekApi naiva tRpyati, yuvatiH puruSaizca niHzeSaiH // 1 // tatkiM muhyasi ?, tataH sa tUSNIM sthitaH, tadapi pravahaNaM bhagnaM, sA phalakamekaM prApya sopArake gatA / tatra pUrvAyAtastasyAH patirmilitaH, kathito'nyo'nyaM svavRttAntaH, tatastau bhavaviraktau tatra tiSThataH / vaNigapi phalake vilagrastatraivAgataH / matsyAhAraijatikuSTho dRSTastAbhyAM upacaritazca, jAta 2 zIlAdhikAre rati Rddhi sundayudA haraNe // 50 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghupattiH // 51 // haraNe 649545519555 pazcAttApazca tayA pratibodhya paradAraviratiM grAhitaH, tatra dhanamupAyaM sarve svasthAna prAptAH / RddhisundarI samaye pratrajya svarga gatA 2zIlAmantriputrI buddhisundarI sArthavAhaputreNa pariNItA / pitRgRhe gavAkSasthA nRpeNa dRSTA / tadanurakto rAjA mithyAdoSamudbhAvya saku- || dhikAre TumbaM taM dhRtvA divyazuddhaM cAha-virAdhitastvamiti, yadi paraM ullena tvAM muJcAmi / mantrI prAha-yaMdAdizati devaH, tato rAjJA''diSTA buddhi-guNabuddhisundarI ulle muktA / tataH sA rAjJA'bhyarthitA na manyate / anyadA tayA svAnukArA madanamayI putrikA'medhyabhRtA kAritA zRGgAritA sundayudA| svasthAne muktA / svayaM ca pracchannA sthitA / rAtrau rAjA ttraagtH| putrikAM tadbuddhayA''lApayati / abhASamANAyAzcAlApayituM yAvanmu-18 khamunnamayati tAvat prAgevAlagnamuktaM ziraH papAta / prasRto durgandhaH, mukhaM moTayan kimetaditi cintayati nRpastAvatA sA prakaTIbhUya prAha-yAdRzIyaM tAdRzyahamapi bahI ramyA'ntaramedhyapUrNA, tathA ca-"azucirasamAMsamizrANi, yatrAsthInyeva kevalAni punH| ajinena | veSTitAni ca, ko dehe'trAbhiramate tat 1 // 1 // " ityAyukto'pi yAvanna pratibuddhayate nRpastAvatsA sahasA gavAkSAtsvaM muktvA bhUmau papAta / 15 tato lajito nRpastatrAgatya kRtopacArAM tAM bhaginIM bhaNitvA kSAmayitvA tadvacasA paradAraviratiM jagrAha / loke yazo'jani / kAlena : pravrajya khaga gatA // 3 // purodhasaH putrI guNasundarI zrAvastyAM vipraputreNa pariNItA / sA sAketapuravipraputreNa pallIto bhilladhATImA| nIya sarUpatvAdgRhItA, pallyAM sA tena prArthyamAnA cUrNayogenAtIsAramakarot svadehe, sa ca tasyA anekapratIkAraparo'pyanivartyamAne 4 tasminnazucikharaNTitAM tAM dRSTvA nirviSNaH / tadA jJAtabhAvayA tayA pratibodhitastAM zrAvastyAM svapiTagRhe mumoca / anyadA sarpadaSTo dvijastayopacarito jinadharma paradAraviratiM ca pratipannaH / sA'pi vairAgyAt pravrajya svarga gatA // 4 // // 51 // evaM catasro'pyetAH zIlaprabhAvAt svargasaukhyaM bhuktvA campApuryAM mahebhyagRheSu pRthakapRthagutpannA rUpasaubhAgyayutAH / tatrebhyaputreNa Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AUREAUC vinayandharakumAreNa prinniitaaH| anyadA tAsAM rUpaM zrutvA rAnA vinayandharakumAreNa saha maitrI kRtvA kauTilyenAntaHpuradoSamudbhAvya pamAlA tadgRhe mudrAM kArayitvA tAHkhAntaHpure prakSiptAH / tadA tAH zIlAnubhAvato devatayA kurUpAH kRtAH / tato bhItena vismitena ca rAjJA 2 zIlAbAciH muktAH punaH surUpA jAtAH, vinayandharo'pi sammAnitaH / loke zAsanaprabhAvanA, kAlena kevalipArzva rAjJA pRcchA kRtA, tatastAsAM dhikAre | ratisunda| pUrvabhavaM devatAsAnnidhyaM ca zrutvA saMvegamApano rAjA vinayandharazca sapatnIkaH pravrajya kSiptakarmamalo mokSaGgataH / iti ratisundaryA ryAdInAM dicaritaM samAptaM // zIlamAhAtmyaM khyApayatrAha mokSAvAmila MIjalahI vi gopayaM ciya, aggI vi jalaM visaM pi amysmN| sIlasahAyANa surA, vi kiMkarA hu~ti bhuvarNAmma 65 hai| ___ vyAkhyA-iha bhuvane zIlasahAyAnAM jaladhirapi goSpadameva, agnirapi jalaM, viSamapyamRtasamaM, bhavediti zeSaH / tathA surA api hai kiGkarA bhavantIti gAthArthaH // 65 // tathA& suranarariddhI niyaki-kariva gehaMgaNevva kpptruu| siddhisuhaM pi va karayala-gayaM va vrsiilkliyaannN.||66|| IPI vyAkhyA-suranarayossambandhinI RddhinijakiGkarIva khAyattA bhavatIti bhAvaH / kalpataruhAGgaNe iva, sakalavAJchitArthaprApteH / AstAmetadaihikaM phalaM, yAvasiddhisukhamapi vA karatalagatamiva nirmalazIlakalitAnAM bhavatIti gAthArthaH // atraiva dRSTAntapratipAdanArthamAhasIyAdevasiyANaM, visuddhvrsiilrynnkliyaannN| bhuvaNacchariyaM cariyaM, samae loe vi ya pasiddhaM // 67 // vyAkhyA-sItA-devasikayorvizuddhavarazIlaratnakalitayorbhuvanasyApyAzcaryarUpaM caritaM samaye-siddhAnte loke'pi ca prasiddhamiti R ABAR 4 // 52 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAL | 2 zIlA|dhikAre sItAnirvAsanaM putrayugaprasavanaM c| gaathaakssraarthH| tatra sItAcaritraM suprasiddhameveti neha vistareNocyate, sthAnAzUnyArtha tu kizciducyate,tadyathA-laGkAdhipaM nihatya svapuryAmayopuSpamAlA dhyAyAmAnItAyAH sItAyA garbhe samutpanne mAsadvaye'tikrAnte rAmeNa dohade pUrite anyadA pUrvAjiMtatIvrakarmodayAdatIvApavAdaH prAsAparSIt , laghuvRttiH yaduta-'iyacciraM rAvaNagRhe kathamakhaNDazIlA sItA ? iti / tato'pavAdabhIrU rAmaH sItAtyAgAya lakSmaNamAdideza / sa ca niHshvsyaah||53|| __"jai calai maMdaro susaha, sAyaro lhasai mayaladisicakaM / tahavi huna calaha sIlaM, sIAe mahAsaivarAe // 1 // " kizcaPI"katto vi dujaNANa, avijamANo vi phurai prdoso| sacchA vi hu sUrakarA, kalusalliyA kosiyakulasma // 2 // " kiJca-sItAyAM tyaktAyAM tribhuvane'pi te'pavAdaH / amuktAyAM tu puryAmeva saMzayitaH sa iti / tathApi rAme tamasadAgrahamamuzcatyuhai| dvino lakSmaNaH svagRhaM gataH / tato rAmAdiSTaH kRtAntavadanaH senAnI: sItAmAha-vAmini ! jinabhavanavandanadohadaste'bhUt tadatra tAni | vanditAni, zeSadezeSu tadvandane raghurAjenAhamAdiSTastato rathamArohatu svAminI iti / sA'pi hRSTA tathA'karot / tato grAmAkaranagararamyAM | bahumahImullaGghaya gaGgAparapAre bhISaNAraNye rathaM saMsthApya gadgadagirA rAmAdezaM sahetuM sItAyai nyavedayat sH| sItA tu tadAkarNya mUJchitA dabhUmau papAta, tenopacaritA tu labdhacaitanyA devaM nAnopAlambhaiH sambhAvayantI vilapati patati mUrcchati / senAnIrapi tAM tathA pazyan svaM nindana vilambamAno'pi gatvA rAmAya tjgau| rAmo'pi tat zrutvA mRcchati vilapati, sItA guNAn smAraM smAraM pazcAttApaM karoti / | itazca puNDarIkapurezaH suzrAvako vajrajaGgharAjA gajabandhanAya tatrAgato vilapantI sItAM bhaginItvena pratipadya svagRhe'napIt / sA ca tatra putrayugaM sulagne lava-kuzanAmakaM prAsUta / tAruNye lavo bahukanyAH pariNinye / kuzArthe tu pRthurAjA prArthitaH 'kathamajJAtakulazIlasya sutAM 18/ // 23 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 54 // dadmi 1' ityAha / vajrajaGghaH kupitastadupari prasthitaH / raghUdbhavau tu jJAtatadvyatikarau raNAgre bhUya pRthurAjaM jitvA jayazriyA saha tatputrIjagRhatuH / anyAnapi bahunnRpatIn jitvA taddezAn gRhItvA mahAnRpatI bhUtau / anyadA nAradAdrAmalakSmaNasvarUpaM jJAtvA tAbhyAM saha raNAya lagnau tau tatra halamuzalacakreSvapyaphaleSu nUnametau bala - kezavAviti cintayato rAmalakSmaNayoryuSmatputrAvetau mA khidyethAmityAdinAradenokte hRSTau balakezavAvupaputramAgatau tAvapi tatpAdayoH patitau tadA ca rAmaH smRtasItAguNazviraM vilalApa / tataH putrAbhyAM saha puraM pravizya varddhAnamakArayat / tato 'duHkhena tiSThantIM sItAmAnAyayatu deva " iti sarvasAmantairvijJapto rAmaH prAha - astvevaM, yadi paraM pratyayena pramArSTi janApavAdaM / tatastatpratipadya vibhISaNAdikhecaraiH purAdvahirmazcAn bandhayitvA sakalarAjAdilokAn melayitvA puSpakavimAnena mahAvibhUtyA samAnItA sItA "to rohAmi tulAe, jalaNaM pavisemi lemi vA phAlaM / uggaM vA piyAmi visaM, annaM ca karemijaM bhagasi || 1 ||" iti tayokte rAmaH prAha-devi ! jAnAmyeva zazikuladhavalaM te zIlaM, tathApi lokapratyAyanAya jvalanaM pravizeti, tuSTA sItA taM pratipede, rAmaH purAdvahirhastazatatrayaM samacaturasrAvagADhAM vApImacIkhanat, candanakASThaiH pUrayitvA'gniruddIpitaH, jvAlAbhiH kavalitaM namaH | atrAntare kasyApi muneH kevalamahimArthaM tatrAyAtaH zakrastaM vyatikaraM jJAtvA sItAyAH zIlena tuSTo vaiyAvRtyArthaM hariNegameSiNaM praiSIt / sItA'pi paJcaparameSThinamaskAraM smRtvA AtmAnaM zIlazuddhAM zrAvayitvA hAhAravamukhareSu pazyatsu lokeSu jvAlAmAlA - jaTile jvalane jhampAM dadau tAvatA nAgnirna dhUmo nendhanaM, kiM tvambhobhRtA nalinIvanakhaNDamaNDitA vApI, madhye caikasmin mahApa sItopaviSTA dRSTA janaiH / pravarddhamAnena vApInIreNa tu pUrI plAvayituM lagnA / paurAH punarbhItAH sItApAdayovilagnAH, sItAkarasparzAcca tadvApImAtramabhUt / puSpavRSTidundubhigItanRtyAdidevakRtotsavaH pravRttaH / lakSmaNaputrAdayaH pAdayoH patanti / rAmaH prAJjaliH kSAmayitvA 12 zIlAdhikAre rAmalakSmaNAbhyAM saha sItAputrayoyuddha, sItApratyayaM ca / // 54 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuttiH 2 zIlAdhikAre sItApatrajanAdivya devasikA. caritaM ca *A rAjyasvAmitvaviSayaH prArthayati sItAM, sItA tu 'yeSu gaddhayA mayA vinA'pyaparAdhamiyad duHkha prApta, atha teSu kaH pratibandhaH?' ityAdyuktvA tadeva zirasi loca kRtavatI, tato devairdattaveSA kevalisamIpe nItA caraNaM pratipadya samyagArAdhyAcyutendro'bhUt / rAmasya tu yathocitaM vAcyam / [sItayA] pUrvabhave vegavatyA nAmnyA grAmeNa pUjyamAnasya sAdhormatsareNa kalako dattaH, tato lokaH sAdhau viraktaH, devatAnubhAvAt tasyA mukhaM syUna, tato bhItA sA 'mayA'lIkamukta'miti loke proce, tataH punarmuneH pUjA, iti yanmunerabhyAkhyAnaM dattaM zodhizca kRtA, tena karmaNA tasyA dvayamapi jAtamiti // iti zrIsItA''khyAnaM samAptam / / deva[sikA]senA (?) caritaM tvidam-tAmraliptIpuryAM kamalAkarazreSThI, jinasenaH putro jinadharmaparaH, sa ca ratnAkarapuranivAsidharma| guptazreSThiputrI deva[sikAM]senAM (?) pariNItavAn / anyadA pitayuparate jinaseno'rthopArjanAya dezAntaraM gacchan deva[sikayA]senayA (?) bhaNitaH-nAtha ! tvaM tatra gato'nyAnyaramaNIbhirlobhayiSyase / sa prAha-yAvajIvaM mamApararamaNIramaNe niyama iti, tathApi sA na pratyeti / tato jinaseno devatAmArAdhya taddattaM padmadvayaM lAtvaikaM patnyAH kare samAparaM skhakare kRtvA babhANa-tvacchIlaskhalane matkara| kamalaM macchIlaskhalane tvatkarakamalaM zuSyatIti pratyayaH / tataH krayANakAni gRhItvA svasthacitto jalAdhvanA pAcakUlamagAt / tatra rAja| mAnyo vyavasAyaM kurvan pratyahaM karakRtakamalastatpuranivAsivyavahAriputraizcaturbhidRSTastatkamalasvarUpaM pRSTo yathArtha prAha / te tathA'zraddadhAnAzcatvAro'pi tAmraliptyAmAgatAH, kasyAzcit paritrAjikAyA gRhe sthitAH, tairlakSa lakSa dravyaM mAnayitvA tasya gRhe preSitA paritrAjikA deva[sikAgre]senA'gre dharmakathAM kathayati / sA zRNoti, pratyahaM yAtyAyAti sA / anyadA parivAjikayA tasyA gRhazunyAcUrNamizrAhAro dattastasyA netre spandete, tadRSTvA deva sikayA senayA (?) kAraNaM pRSTA parivAjikA prapazcana kUTadhyAnaM nATayitvA prAha-iyaM zunI CCES // 55 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bhadre ! mama pUrvabhavasakhI, to yamatyantasurUpA'nekaistaruNaiH prArthyamAnA teSAM vaco nAmanyata, samprati zunI jAtA mAM dRSTvA jJAtapUrva | 2 zIlApuSpamAlA bhavA pazcAttApena roditi, iti zrutvA devasenA (2) devasikA)'cintayat-nUnamiyaM durAcAriNI, kenApi kAminA preSitA mama zIlabhaGgA) 31 laghuvRttiH dhikAre kalpitavacAMsi vakti, anyathA kathaM sA zIlavatI mRtvA zunI jAtA ?, tarhi tathA kariSye yathA asyAH prapaJco mithyA bhaviSyatIti devasikAdhyAtvA deva[sikA senA (?) prAha-tahiM mayA kiM vidheyam ?, tayoktaM catvAraH puruSAH pratyekaM lakSAbharaNAstava saubhAgyAkRSTAH pArzvakUlA- caritam dAyAtAH santi, taiH saha svayauvanaM kRtArthayeti / deva sikA] senA (1) prAha-evamastu / tataH paritrAjikA saGketenaikaH kRtazRGgAraH samAyAtaH, dra deva sikA] senA (?) khadAsI zRGgArayitvA zikSAM datvA dvAri saMsthApya svayaM pracchannA sthitA, dAsyA lohazilAkAM tApayitvA sa lalATe dambhito dAsIbhirmilitvoddAlitasarvAbharaNo vilakSo gataH / trapayA svasvarUpamanyeSAM noktaM / punardvitIye'nhi dvitIyo gataH, so'pi | gRhitAbharaNo'GkitaH / evaM catvAro'pi / tataH sarve'pi samadukhAH parasparaM sadbhAvamuktvA lajjitAH paritrAjikopari dviSTAstasyA nAzAM karNI ca chiccA pAzcakUle gtaaH| tadvayatikaraM deva[sikayA]senayA (1) jJAtvA cintitaM-mA ete tatra gatA mama panyuH kimapi virUpakaM kurvIraniti zvazrusamakSaM uktvA yAnapAtreNa saparivArA prasthitA / antarA'kRtapUjayA mithyAgdevatayA pravahaNe bhagne samyagdRSTidevatayA zIlAdiguNAkRSTayA kSaNArddhana saparivArA pArzvakUle nItA / tatra patyuH sarva proktaM, puruSaveSeNa rAjJaH prAbhRtaM kRtvoktavatI-asmAkaM catvAraH | kiGkarA bahudravyaM lAtvA tAmraliptIpuryA atrAyAtAH santi / rAjJoktaM-vilokya gRNhantu / tayoktaM-sarve puruSA rAjAdezenAtrAyAnti tadA | sujJAnaM syAt / rAjJoktaM-kimapi teSAmupalakSaNaM cinhamasti / tayoktaM-lalATe asmatsvAmino'GkAH santi / tato rAjJA sarve puruSAstatra 2 sabhAyAmAhUtAH / tayA vilokya catvAro'pi prakaTitAH / uktaM caite te mama kiGkarAH / rAjJaH sarvalokAnAM ca mahAn vismayaH / aho Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 57 // CAR-CANCERCANCY ete'smatpurapradhAnavyavahAriputrAH kathaM kiGkarA jAtAH / te ca pRSTA api trapayA na vadanti / tato deva sikayA] senayA(?) yathAsthite 2 zIlAkathite rAjJA te catvAro'pi tasyAH samappitAH, uktaM caiteSAM duSTAnAM yadyuktaM tattvameva kuru / tatastayA dharmadezanayA sambodhya paradAra GidhikAre viratiM grAhitAH satkRtya muktAH / deva[sikA'pi] senA'pi rAjJA lokaizca stutA kRtazIlaprabhAvanA patyA saha khAvasthAnapuraM prAptA kAlena duzzIlatAkA tribhuvanacandrakevalidharmadezanAM zrutvA saJjAtavairAgyA pravrajya prAptakevalajJAnA mokSamagAt / iti devasikAcaritaM samAptam // phalopadarzanaM . anvayadRSTAntAvabhidhAya vyatirekadRSTAntamAha- . maNirathanRvisayAurehi bahuso, sIla maNasA vi mailiyaM jehiM / te nirayaduhaM dusahaM, sahati jaha maNiraho raayaa||6|| podantazca ____ vyAkhyA-yairviSayAturaiH sadbhirmanasA'pi zIlaM bahuzo'nekavAraM malinIkRtaM, te duHsahaM narakaduHkha sahante, yathA maNiratho rAjeti 8 | gAthArthaH // 68 // tatkathA ceyam-avantIdezasAre sudarzanapure maNiratho rAjA, tasyaivAnujo yugavAhuryuvarAjaH, tasya patnI madanarekhA / anyadA tasyA rUparaktena jyeSThena dRtImukhena prArthitA sA''ha "annammi vi paradAre, sappurisANaM na vaccada maNaM pi / jaM puNa bahUjaNammi vi, kAyapavittI mahApAvaM // 1 // " | "sIla ciya paDhamaguNo, nArINaM jai na sovi maha honaa| to ke guNA ya anne ?,aNurajjaijesu nrnaaho||2||" kiJca | "tucchANaM bhogANaM, kajje pAvihisi tihuyaNe ayasaM / ghore ya paDihisi narae, duhAI kiNiuM sahattheNaM // 3 // " | tato niramaitadakAryAdityAdi, datyA catanniveditaM tasya, tathApyanivRttakAmagrahaH svabhrAtajighAMsayA chidrANi vilokayati / anyadA vasante krIDArtha vane gataH, tatraiva supto maNiratha[yugabAhustena vyaapaaditH| tato madanarekhayA yugavAhorantyAvasthAM jJAtvA karNamUle bhUtvA CARE // 57 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMOM puSpamAlA laghuvRttiH // 58 // madhuragirA''rAdhanA kAritA, pratipannabhAvacaraNo mRtvA brahmaloke utpannaH / tataH zeSaparijaneSu krandatsu "majjhanimittaM vahio, niyabaMdha jeNa mo avssNpi| gaM[bha] jihaha majjha mIla, tamiyANi rakkhi juttaM // 1 // 18 // 2 zAlAiti vicintya sagarbhA madanarekhA rAtrAveva naSTA, kvApyaTavyAM putraratnaM prasUtA / tatkare yugabAhunAmAGko mudrAM kSiptvA tatraiva muktvA | IdhikAre 18 duzzIlatAvastrAdikSAlanArtha sarasi gatA / tatra jalagajena gRhItvA gagane ullAlitA pitRmanervandanArtha nandIzvare gacchatA maNiprabhavidyAdhareNAntarA phalopadarzana | gRhItA / putrArtha vilapantI tenoktA-tava putro'zvApahRtena mithilApurIkhAminA padmarathena gRhItaH puSpamAlAyA apitaH, iti mama || maNibhaprajJaptyoktaM. tato muzca viSAdaM, mayA saha ramasva khecarIzvarI bhava, tAvatA tena nItA nandIzvare munisamIpe / atrAntare madanarekhAkAri dipodntshc| tArAdhanaH paJcamasvargAdAgato yugabAhurdaivastAM triHpradakSiNIkRtyAvandata / tato munidezanAbuddhena vidyAdhareNa kSAmitA / devastAM mithilAyAM svaputrAntike muktvA svasthAnamagAt / tatra prabajitA madanarekhA, putraH sarvArinamanAnnAminAmA padmarathenoktaH, yauvanaprAptaM ca taM rAjye saMsthApya pravrajya padmaratho mokSamagAt / itazca maNirathastasyAmeva rajanyAM kAlasarpadaSTaH caturtha narake utpnnH| mantribhiyugabAhuputro jyeSThazcandrayazA rAjye sthApitaH / anyadA naminRpaterdhavalagaja AlAnamunmUlya vanaM vrajannantarA candrayazasA rAjJA gRhItaH / namirAjJA mArgito'pi yAvatsa na muJcati, tAvat sabalavAhano nmistdupryaagtH| namimAtrA''ryayA tat zrutvA tayoH svavRttAntaM jJApayitvA dvAvapi bhrAtarau melitau pratibodhitau / candrayazAH svarAjyaM namerdattvA prabajitaH / anyadA naminRpaterdehe dAghajvaraH pANmAsiko jAtaH / | tadupazamanArthamantaHpurIbhigraMmANe candane bahuvalayaravo rAjJaH karNakaTuriti valayamekaikaM rakSayitvA gharSaNaM kurvanti / tato rAjJA cintitaM-18 yadyahamapyekAkI bhUtvA tiSThAmi, tadA sukhamanubhavAmi valayadRSTAntena / tataH pratyekabuddhassajAtajAtismRtirdAghadopamuktaH putra rAjye saMsthA-11 CA+A 18| // 58 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhikAre // 9 // zIlasya pya devatAdattaliGgaH pravrajyAM pratipannaH zakreNa parIkSito'kSobhyacittaH praNataH, svarga gataH [zakraH / munirapi niravadyAM dIkSAM pAlayitvA 18/2 zIlApuSpamAlA siddhiM gataH / iti maNirathacaritaM samApta, prasaGgAnnamicaritamapi / laghuvRttiH iha ca yadeva prakarSamApannamuktanItyA prANAtipAtAdiSu nimittI bhavati, tadeva manasA zIlavirAdhanaM narakaduHkhaheturvivakSitaM, na |Paa cintAma5 tanmAtramiti gAthArthaH // 68 // zIlamahAtmyakhyApanArthamevAha NyAdibhyo|ciMtAmaNiNA kiM ? tassa, kiM ca kappadumAivatthUhiM ? / ciMtAIyaphalakaraM, sIlaM jassa'sthi sAhINaM // 69 // 'pyadhika phalatvaM ____ vyAkhyA-tasya cintAmaNinA kiM ?, na kiJcidityarthaH, kiM vA kalpadrumAdivastubhiH ?, AdizabdAtkAmadhenvAdiparigrahaH, yasya cintAtItaM mokSaprAptyAdiphalakaraM zIlaM svAdhInamasti / cintAmaNyAdayaH kalpitakharUpANi hiraNyalAbhAdInyeva phalAni prayacchanti, dazIlaM tu cintAtItaM mokSAdikaM phalamapi karotItyetadevo[pAdeyaM]peyaM, nAnyaditi bhAvArthaH // 69 // iti jinapatidiSTaM dehabhAjo! yatheSTaM, kRtaguNagaNalIlaM zolayantve zIlam / divijamanujarAjA'bhyarcanAbhaktihetu-yadiha viksdaaptsaagrottaarsetuH||1|| iti puSpamAlAviyaraNe [ dvitIyaH ] zIladharmaH samarthitaH // 4 // - atha tapodharma vibhaNiSuH zIladharmeNa saha sambandhagarbhA gAthAmAha P // 29 // iya nijiyakappadruma-ciMtAmaNikAmadheNumAhappaM / dhannANa hoi sIlaM, visesao saMjuyaM tavasA // 70 // OMOMOMOMOMOMOM SOCIA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-ityuktanItyA nirjitakalpadrumacintAmaNikAmadhenumAhAtmyaM zIlaM dhanyAnAM keSAzcidbhavati, vizeSatastapasA saMyuktamiti, 18|3 tapopuSpamAlA* | zIlasampanno'pi tapasaiva viziSTAM karmanijarAmAmotIti zIlAnantaraM tapaHprocyate itIha sambandhaH prokto draSTavya iti gAthArthaH // 70 // laghuvRttiH dhikAre ___katibhedaM punastattapaH ? kathaM kaizca vidheyaM ? ityaah||6 // zIlatapasoH & samayapasiddhaM ca tavaM, bAhiramabhitaraM ca bArasahA / nAUNa jahAviriyaM, kAyavvaM to suhatthIhiM // 71 // sambandhaH &aa vyAkhyA-'samayaH siddhAntaH, tatprasiddhaM tapo bAhyamabhyantaraM ca tAvad dvAdazadhA, taccAzeSairgurusamIpe jJAtvA yathAvIrya-svazaktya tapomAhAnusAreNa karttavyaM, na sarvathA zaktirgopanIyA, yata uktaM-"titthayaro caunANI, suramahio sijjhiyavae dhuvammi / a tmyaM c| nigUhiyabalavirio, samvatthAmeNa ujjamaha // 1 // kiM puNa avasesehiMdukkhakkhayakAraNA suvihiehiM / hoi na ujjamiyavvaM ?, sapaccavAyaMmi jiyaloe // 2 // " na ca zaktyatikrameNa tatkartavyam / yaduktaM-"mo ya tavo kAyavyo, jeNa maNo maMgulaM na ciNteh| jeNa na iMdiyahANI, jeNa ya jogA na sIyaMti ||1||"kaiH kartavyamida ? ityAha-sukhA| thiMbhiH, na tu bhavAbhinandibhiriti gAthArthaH // 71 // kimiti tapaH karttavyamityAzakya tanmAhAtmyaM khyApayannAha| jaM Amosahivippo-sahI ya sNbhinnsoypmuhaao| laddhIo huMti tavasA, sudullahA suravarANaM pi // 72 // ___vyAkhyA-yasmAtkAraNAdAmarSaNamAmarSaH saMsparzanamityarthaH, sa eva kusstthaadivyaadhypnynsmrthtvaadaussdhiraamossdhiH| ayambhAvaH // 60 // yayA saMsparzanamAtrAdeva sakalavyAdhInapanayati, sA labdhirAmapoSadhiH, yayA viviSThAdyAH sugandhayaH syuH saMsparzamAtrAdeva ca sakala AANE OM+13049 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH 24* vyAdhInapanayati, sA labdhirvipraDauSadhiH, tathA sambhinna-sarvazarIravyApi zrotaH-zravaNa yasyAM labdhau sA, athavA zrotAMsi-indriyANi | saMbhinnAni-ekaikazaH sarvaviSayaH parasparato vA yasyAM sA tathA, athavA parasparato lakSaNato'bhidhAnatazca sambhinnAna-subahanapi zabdAn | 3 tapo 'dhikAre zRNoti yayA sA sambhinnAzrotolabdhiH, pramukhagrahaNAt khela-malauSadhyAdikAH jaGghAcAraNAdikAzca gRhyante, sarvA apyetAstapasA kasyacitsAdhoreva bhavanti / tacca surANAM na sambhavatyatasteSAmapyatidurlabhA etAH, ityAlocya tapa eva karttavyaM, evamuttaratrApi tapo mAhA-181 krayAdisu| tmyamudbhAvya yathAyogamitthaM sambandhaH kartavya iti gaathaarthH|| 72 // tathA lakhaprAptiphasurasuMdarikaracAliya-camaruppolo suhAiM surloe|jN bhuMjai suranAho, kusumamiNaM jANa tava trunno||73|| latvaM tapasaH | vyAkhyA-kazcit kArtikazreSThayAdiko jIvaH prAg janmani zuddhaM tapo vidhAya suraloke suranAthatvenotpannaH surasundarIkaracAli-13 8 tacamarotkaraH pravaravaiSayikasukhAni yad bhuGkte, tatkusumamAtrameva jAnIhi, kasya ? ityAha-tapa eva tarUstasya tapastaroH, phalaM tu mukti-18 sukhamevAsyeti gAthArthaH // 73 // jaM bharahamAiNo ca-kiNo vi vipphuriyanimmalapayAvA / bhuMjaMti bharahavAsaM, taM jANa tavappabhAveNaM // 7 // ___ yadbharatAdyAzcakriNo'pi visphuritanirmalapratApAH santo bharatakSetraM bhuJjanti, tattapomAhAtmyAdeveti jAnIhItyakSarArthaH // 74 // | pAyAle suraloe, naraloe vA vi natthitaM kjN| jIvANa jaM na sijjhai, taNa vihiNA'NuciNNeNaM // 75 // pAtAle devaloke manuSyaloke vA'pi jIvAnAM tatkAryameva nAsti, yadvidhinA'nucIrNena tapasA na siddhathatItyakSarArthaH // 75 // 35** CAL // 6 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 'dhikAre & visamaM pi samaM sabhayaM,pi nibbhayaM dujaNo vi suynnovv| sucariyatavassa muNiNo,jAyai jalaNo vi jlnivho|| 163 tapopuSpamAlA vyAkhyA-'viSamamapi saGkaTarUpamapi sama-sampadArUpaM, tathA sabhayamapi nirbhaya, durjano'pi khajana iva, jvalano'pi jalanivaha laghuvRttiH kA va jAyate, kasya ? ityAha-sucaritatapaso mune-mahAtmanaH, upalakSaNaM caitattenogratapasvinAmanyeSAmapyetat sakalaM tapaHprabhAvAtsampadyata |81 srvaapdvi||62|| | iti gAthArthaH // 76 / / atha ca tapaso'tigarIyastvaM duSkaratvaM cAkalayyotpannabhaktyatireko granthakRttapaHkartRsAdhUnAM praNAmamAha- nAzanaphalatavasusiyamaMsaruhirA, aMto vipphurivagaruyamAhappA / salahijjati surehi vi, je muNiNo tANa pnnohN||77|| LAT | tvaM tapaso | nandiSeNo____ vyAkhyA-ye tapazoSitamAMsarudhirA antarvisphuritagurukamAhAtmyAH surairapi zlAghyante, tebhyo munibhyo'haM praNato'smIti gAthArthaH | PIdAharaNaM ca 31 // 77 // atha dRSTAntapUrva tapomAhAtmyaM spaSTayanAha| jaM naMdIseNamuNiNo, bhavaMtare amarasuMdarINaM pi / ailobhaNijarUvaM, saMpattaM taM tavassa phalaM // 78 // | ___vyAkhyA-yannandiSeNasunerbhavAntare-zrIvasudevabhavalakSaNe amarasundarINAmapyatilobhanIyaM rUpaM samprAptaM-jAtaM, tattapasa eva phala-17 mityakSarArthaH, bhAvArthastu kathAnakena kathyateda magadhadeze zAligrAme vipraputro nandiSeNaH, tasmin jAte mAtApitarau mRtau, sarvamapi gRhadhanaM gataM, duHkhenASTavarSo jAtaH, bAlakA-18 lAddurbhago rUpAdihInaH sarvadoSamandiraM bhikSAM bhraman magadhapure mAtulagRhe gato gRhakarmANi kurvastiSThati / mAtulaH saptaputrIbhya ekaikA ta // 2 // tasya dadAti, tAH sarvA api kRtamaraNanizcayA durbhagatvAttaM necchanti, kiM punaranyAH kanyAH, tato nirviNNo vaibhAragirizRGgAtpatatkenApi 1994-3GAR Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + muninA nivAritastatpArzve dIkSAM gRhItvA ekAdazAGgAnyadhItya dvAdazavidhaM tapaH kurvan jaghanyataH kRtapaSTatapo'bhigraho dazavidhavaiyAvRttye 3 tapopuSpamAlA INI kRtayAvajjIvAbhigrahaH sAdhUnAmicchatAM nikhadyAzanAdi AnIya dadAti / anyadA tasya veyAvRttyasthiratAprazaMsAM zakrakRtAmazraddadhAno | dhikAra laghuvRttiH dvAvamarau sAdhuveSeNa priikssaarthmtraayaatau| eko bahiH sthitaH, aparastadvasatAvAgatya grISme madhyAhne SaSThapAraNe prathamakavalamutkSipantaM nandi vasudevapUrva peNaM mahAmunimutrAca-yadyatra gaNe kazcidglAnapratijAgarako'sti ? tattamantyAvasthAprAptaM [glAna] pratijAgarnu / tatastyaktvA kavalaM sahaso-14 bhavanandiSetthitaH sa prAha-kka kva saH prativasati glAna?, kenaupdhenaarthH| devamunirAha-araNye sthito'sti so'tisArakI, tvaM punanirlajja ! nizci-2 NodAharaNaM nto miSTabhojI rAtridivAsvapi nirapekSaH vaiyAvRttyakaro'hametAvataiva tuSTaH / tato nandiSeNastaM kSamayati nindati cAtmAnaM / atha devarSista| kSetrakAladurlabhAnyauSadhAni uSNodakaM cAnAyya pratigRhamaneSaNAmakarot / tathA'pyadInacittaH kvacidvayAkSipte sure tatsarva gRhItvA prApto glAnamunipArzva, so'pi nandiSeNaM vIkSya kruddho vakti-ahamenAmavasthAM prApto'raNye tiSThAmi, tvaM punarnirbhAgyazekhara ! nirlajja ! sukhena | tiSThasi tatretyevaM nirbhasito'pi punastamapi kSamayitvA'nujJApyAzucirasAnuliptaM tadehaM prakSAlyAsau skandhe kRto nandiSeNena / so'pyupari / sthito durgandhaM muzcatyazucirasaM, zirasi guruprahArairhanti, re durAtman ! kiM na samaM gacchasi ?, kaThinahastairmamAGgaM kiM gADhaM dharasi ?, na vetsi ? parapIDA, yatpade pade me duHkhamutpAdayasi, re duSTa ! niSThura ! niSkRpa! nitrapa! kathaM vaiyAvRttyaM pratipanna ?' ityAdi niSThuraM bhaNa-18 tastasya nandiSeNazcintayati-kathamasya sAdhoH samAdhividheyA, yadahamasamyagavrajannetasya vyAdhividhurasya muneH pIDAM karomi, tanmithyA18 duSkRtaM ityAdi cintayan zuddhadhInandiSeNaH prAha-mA kuru khedamidAnIM tvAM sukhena nayAmi, yathA nIrug bhaviSyasi tathA mayA kartta-181 vyam , mA krodhaM kuru, kSamakha, evaM madhuraM jalpannavadhinA devAbhyAmakSobhyo'yamiti jJAtvA prakaTIbhUya pradakSiNApUrva natvA bhaNitaM-tvameva SSSSSSSSSSSS RE Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + puSpamAlA laghuvRttiH // 64 // 3 tapo'dhikAre nandiSeNodAharaNaM surAsurAdivanyatvaM ca | tapasvinaH A 9 TrA dhanyastvameva pUjyo bhuvanasya, yasya surendro vaiyAvRtye nizcalatvaM prazaMsatItyAdi stutvA kSamayitvA muni svAgamanakAraNamuktvA svarga gtau| munirapyanAkulacitto madhyasthamanA gurvantike'viratavaiyAvRttyamAlocayati / tato vizeSatastapovaiyAvRttyAdi kurvan paJcapaJcAzadvarSasahasrANi zrAmaNyaM pAlayitvA kRtasaMlekhanaH prAnte daurbhAgyaM strIjanaparAbhavaM virUpitvaM pitRmaraNAdi ca smRtvodvignaH sAdhubhirvArito'pi yadyetasya tapasaH phalamasti, tarhi manuSyabhave mama saubhAgyaM strIjanavallabhatvaM surUpatvaM lokavallabhatvaM bhUyAditi kRtanidAno mRtvA saptamakharge saptadazasAgaropamasthitirdevo jaatH| tataH saurIpure'ndhakavRSNerdevyAH subhadrAyAH putro vasudevanAmA rUpAdisampannassamajani / sa ca yathA saubhAgyabhRmirdezAntaraM gato'nekavidyAdharanarendrakanyAbhiH pariNItaH, yathA ca yAdavAnAM milito, yathA vAsudevaH putro jAtastathA sarva | vasudevahiNDejheyamiti nandiSeNakathAnakaM samAptam / tapasa eva mAhAtmyaM khyApayannAha suraasuradevadANava--nariMdavaracakravadvipamuhehiM / bhattIe saMbhameNa ya, tavastiNo ceva thuvvaMti // 79 // | vyAkhyA-iha surA-vaimAnikAH, asurAH-bhavanapatayaH, devAH-jyotiSkAH, sUryAdInAM loke'pi devatvena prasiddheH, dAnavA-upa| lakSaNatvAdeva vyantarAH, narendravarAH-maNDalikAdibhUpatayaH, cakravartinaH prasiddhAH, pramukhagrahaNena sAmantAmAtyazreSThayAdi(pari)grahaH, etaiH sarvairapi bhaktyA samyagdRSTibhiH sambhrameNa vA zApadAnAdibhayena vA mithyAdRSTibhirapi tapasvina eva stUyante iti gAthArthaH / / 78 // sukhArthibhizca tapasyeva yatitavyamityAhakA patthai suhAiM jIvo, rasagiddho neya kuNai viultvN| taMtUhiM viNA paDayaM, magai ahilAsamitteNa // 8 // + + BHAG // 64 // 05% Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghutiH 3 tapo'dhikAre jvalanopamyaM tapasaH OM5-5 vyAkhyA-tAvat sarvo'pi saMsArijIvaH kAmabhogAdisambhavAni sukhAni prArthayate, atha ca raseSu-madhurAdiSu gRddhastatkAraNabhUtaM | na karoti vipulaM tapaH / sa caivavidhaH san kIdRzo draSTavyaH ? ityAha-sa nUnaM kAraNabhUtaistantubhirvinA abhilASamAtreNaiva paTaM mRgayate / ayambhAvaH-yathA svahetutantusaGghAtAbhAve paTo na bhavet , tathA sukhAnyapi svakAraNabhUtatapovirahitAni na sambhavanti, atastadarthinA tatraiva yatitanvamiti gAthArthaH / / 80 // pUrvopacitakarmaNAmapi tapa evApagamaheturityAhakammAI bhavaMtarasaM-ciyAiM aikakkhaDAiM vikhaNeNa / DajhaMti suciNNeNaM, taveNa jalaNeNa va vaNAI // 1 // vyAkhyA-karmANi bhavAntarasazcitAni ati"kakkhaDANi" (karkapANi)-duI(durbha)dyAnyapi kSaNena dahyante sucIrNena tapasA, kena kAnIva, jvalanena vanAnIveti gAthArthaH // 82 // atrArtha dRSTAntamAha| hoUNa visamasIlA, bahujIvakhayaMkarA vi kUrA vi / nimmalatavANubhAvA, sijhaMti daDhappahArivva // 8 // ____ vyAkhyA-iha kecidviSamazIlA-asadRzAcArA bahujIvakSayaMkarA api krUrA api bhUtvA nirmalatapo'nubhAvAdRDhaprahArIva siddhya-18 ntItyakSarArthaH / / 82 // bhAvArthaH kathAnakenocyate, yathAhi vasantapure agnizamavipraputraH krUrakarmA mAMsAzI madyapAnalubdho doSaiH samaM vRddhiM gato'narthabhIruNA pitrA nirvAsitoSTavyAM gataaurairmilito dhATISu gato na muJcati bAlaM vRddhaM gAM mahiSIM vA, praharatyeva / tatastaiH kRtadRDhaprahArinAmA senApatau mRte sa eva senApatiH kRtaH / anyadaikasmin grAme dhATyAM gatastatra kSudhitaizcaurairdaridravipragRhAtpAyasasthAlI gRhItA / taDDimbhai rudadbhiH snAtuM gatasya piturni // 65 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 66 // veditaM, sa ca bhAryayA nivAryamANo'pi dhAvitazcaurebhyaH zapate / tataH kopena dRDhaprahAriNA viprazirazchinnaM, taddRSTvA garbhavatI viprabhAryA kruddhA dRDhaprahAriNamAkrozati, tenApyatikruddhena khaGgena tasyA udaraM vidAritaM / garbho'pi dvidhAbhUto bhUmau patitaH / taM tathA vIkSya dRDhaprahArI paramaM nirvedamupagatastudyatkarmmakavacazcintayati - hA !! atrAvatIrya mayA sarva pApameva samAcIrNe, sa nAsti jIvo yo mayA nidayena na hataH, tathA kAmaThagacchalitena iyantaM kAlaM paradAraramaNAbhakSyabhakSaNApeyapAnAdIni pApAnyAcIrNAni, idaM punarmahApApaM cintayitumapi na tIryate / " jamhA hasthI tatthavi. sagubviNI baMbhaNI dariddA ya / gabheNa ya sahaniyA, tA kattha gayasma maha suddhI 1 // 1 // " kiM va vizAmi ? parvatAdvA patAmi ? nIraM vA sAdhayAmi ? ityAdi yAvaccintayati tAvanmaharSimekaM samIpa eva vilokya tatra gatvA taM natvA dezanAM zrutvA pravrajitassaccanidhirevaMvidhamabhigrahamakarot - mAryamANenApi na mayA rolaH karttavyaH, anyacca yAvadgarbha sphuratsphurantaM smarAmi tAvanna caturvidhamAhAraM gRhISyAmi / tatazcaratvenopadrutalokotpAditopasargAnsarvAnapyadInamanA sahana zuddhadhyAnena kevalajJAnamutpAdya siddha: zrIdRDhaprahArI, iti dRDhaprahArikathAnakaM samAptam / dRSTAntAntaramAha - saMghagurupaccaNI, tavoNubhAveNa sAsiuM bahuso / viNhukumArutra muNI, titthassa pahAvayA jAyA // 83 // vyAkhyA-saGghagurupratyanIkAn prANinastapo'nubhAvena anuzikSayitvA bahuzo'nantakAlena bahavaH sAdhavastIrthasya prabhAvakA jAtAH, kaiva 1, viSNukumAra iva / kaH punarasau ? ityucyate-- hastinAgapure padmottaro nRpaH, jvAlAkhyA paTTarAjJI jinadharmmaratA / tayoH siMhasvaprasUcito viSNukumAro jyeSThaH putraH, caturdazasva 3 tapo'dhikAre dRDhaprahAricaritam // 66 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRciH // 67 // masUcito dvitIyo mahApadmaH / jyeSTho niHspRhaH, itaraH samIhate, iti rAjJA yuvarAjatve sthApitaH / itazcojayinyAM zrImunisuvrataziSyAH suvratAcAryyAH samAyAtAH, zrIdharmmanRpo vandanArthaM gataH, tadamAtyo namucirnAstiko dharmanindAM kurvan kSullakena vAde jitaH sAdhuSu pradviSTo rAtrau sAdhumAraNArtha gato devatayA tatraiva stambhitaH / prabhAte rAjJA lokaizca dRSTo nindyamAno lajjayA nirgatya hastinAgapure gataH, tatra mahApadmakumArasevAM karoti / anyadA mahApadmakumAragrAmAn bhaJjan siMhabalanRpo namucinA prapaJcena baddhvA''nItastuSTena kumAreNa varo dattaH, tenoktaM-samaye gRhISye varaM / anyadA jvAlAdevI zrIjinaprAsAdaM kArayitvA rathayAtropakramamakarot / aparA sapatnI lakSmIH, sA sparddhayA brahmAyatanaM kArayitvA rathayAtrAmArebhe / tayoH prathamarathanissaraNe sparddhA jJAtvA dvAvapi rathau rAjJA sthApitau / tataH svamAtuH parAbhavaM jJAtvA mahApadmo dezAntareSu bhramannaneke vidyAdharanRpAmAtya putrikAH pariNIya mahAvibhUtyA campApurIprabhorjanmejayasya putrIM madanAvalIM strIratnaM pariNIya cakravarttiRddhisamRddhaH khapuramagAt pitrA rAjyAbhiSekaH kRtaH, svayaM sutratAcAryapArzve dIkSAM prapede / viSNukumAro'pi pitrA samaM pravrajitaH / mahApadmaH kramAt sAghitapaTkhaNDabhUmaNDalo navamazcakrI saJjAtaH / tadA jananIkAritaM jinarathaM mahAvibhRtyA bhramayitvA mAturmanorathaH pUritaH / bharatakSetre jinabhavanakoTyaH kAritAH, dvAtriMzatsahasrA rAjAno dharme sthApitAH, anekadhA zAsanonnatiH kRtA, padmottararAjarSistu vigatakarmA mokSamagAt / viSNukumAraH punastapaHprabhAvAnna bhogamanavaikriya labdhyAdilabdhisamRddho meru cUlikAsthastapaH karoti / itazca te suvratAcAryA hastinAgapure varSArAtraM sthitAH kvacinnamucinA dRSTAH / tataH pUrvavairaM smRtvA pUrvapratipannaM varamayAcata rAjAnaM namuciH / tato rAjA tadyAcitaM katiciddinAni rAjya madAt / svayamantaHpure sthitaH / namucirapi kapaTena bahirya - jJapATake dIkSito jAtaH, prArabdhaM yajJakarmma, tatra lokAH pAkhaNDibhiH saha sarve varddhApanake samAyAtAH, na punaH zvetabhikSavaH / tato na 3 tapo'dhikAre tapasaH prabhAvakatva khyApakaM viSNukumAracaritam // 67 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S puSpamAlA laghuvRttiH // 68 // muciH suvratAcAryAnAkArya tameva doSamudbhAvya bhaNati kSudraH-yUyaM lokavyavahAravAhyAH, ato muzcata mama rAjyaM, anyathA mArayiSyAmi / | tataH mUribhibahudhA prajJApito'pi na mnyte| tata udyAne gatvA''cAyaH sAdhavaH pRSTAH-kiM kartavyaM ?, tata ekena sAdhunoktam-bhagavan ! | meruzirastho viSNukumArazcakribhrAtA yadyAyAti tadA tadvacanena namucirmuJcati kadAgraha, nAnyathA / gururAha-sAdhUktaM, paraM sa kthmaayaati?| | ekenoktaM-ahaM tatra gantuM zakto, na punaH pratyAgantuM / gururAha-sa eva bhavantamAneSyati / tatastena mescUlAyAM gatvA saGghakArya niveditaM viSNukumAH / so'pi taM gRhItvA kSaNena prApto gurvantikaM / tataH prApto namucipAzca, dharmopadezAtkramatrayabhUdAne kupitena viSNunA sAdhikalakSayojanarUpakaraNena grAmAkaranagaragiribhavanavanajyotiSkakSobhaM janayatA namuciH zirasi pAdaM datvA rasAtale kSiptaH / pUrvAparasAgarapadasthApane bhuvanakSobhe zakrapreSitasurAGganAbhistatkAbhvarNamAgatya prazamapradhAnagAnena saGghavacanena cakriNA ca sasambhrameNa saparijanena kSAmitaH kathamapyupazAntastatprabhRti trivikrama iti prasiddhaH, AlocitapratikrAntaH zuddhaH, yaduktam"Ayarie gacchammi ya, kulagaNasaMghe ya cehyvinnaase| AloiyapaDito, suddhoja nijarA viulA // 1 // " " pAviya kevalanANo, viNDakumAro kameNa to middho / cakkI vi mahApaumo, gahiUNa vayaM gao siddhiM // 2 // " | iti viSNukumAracaritaM samAptam / H 3 tapoadhikAre tapasaH prabhAvakatva khyApakaM | viSNukumA racaritam nikama RECRECRee __punastapomAhAtmyaM khyApayan dRSTAntamAhai hoti mahAkappasurA, bohiM lahiuM taveNa vihuyarayA / jaha khaMdao mahappA, sIso sirivIranAhassa // 4 // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 tapo puSpamAlA laghuvRttiH // 69 // 'dhikAre skaMdakodA sandehatvAca pratibodhastakha SSSSSSSE vyAkhyA-yadyapi tenaiva bhavena kecinna siddhyanti, tathApi tapasA vidhUtarajaso'tyalpakarmANassanto mahAkalpeSu-maharddhidevalokeSu | surA bhavanti / tato'pi cyutvA mahAvideheSu bodhi labdhvA 'tapasA vidhUtarajasa' ityAvRttyA atrApi yojyate, tapasA kSapitakarmANaH, siddhathantIti zeSaH / ka iva ?, yathA skandako mahAtmA-ziSyaH zrIvIrasvAminaH, tatkathA ceyam kayaGgalApuryAM zrIvIraH samavasRtaH, pratyAsannazrAvastIpuA~ gaIbhAliparivrAjakaziSyaH skandakazcaturvedasmRtipurANAdigranthanipuNaH parivasati / sa zrIvIraziSyeNa piGgalena pRSTaH-bho skandaka ! 'kiM saaMte loe aNate loe ?, evaM jIve siddhI siddha ci pucchiyavve. | keNa vA maraNeNa jIve saMsAramaNupariyaTTai ?, keNa vA taM vIibayai ?, taeNaM se khaMdae parivAyae eyamaEUR ayANamANe tusiNIe cii / / | evaM doccapi taJcapi pucchie tusiNIe citttthii| tataH zrAvastyA lokaM zrIvIravandanAtha yAntaM dRSTvA so'pi svasandehapRcchArtha cacAla / etAvatA zrIvIreNa gautamasya piGgalapraznaskandakAnavagamasvarUpamuktam / tataH samAgate skandake zrIgautamaH sammukhaM gataH, svAgatamapRcchat piGgalapraznasvarUpaM ca / tat zrutvA vismitaH skandakaH prAha-kathaM jAnAsi ?, zrIgautamenoktaM-mama dharmAcAryeNoktamiti / tataH pramuditaH sarvajJapratyayatvAdavandata zrIvIraM / bhagavatA ca tatsandehAH kathitAH, yathA-'khaMdayA! dabao Na loe egadavve, ao sote, khittao | vi savvAsu disAsu asaMkhije joaNakoDAkoDippamANe, ao saMaMte / kAlao sayA vi ciTThai tti aNate, bhAvao(vi) aNaMtapajAyataNao aNaMte, evaM jIve siddhi (siddhe)vi bhANiyavve / navaraM-khittao appa'ppaNo pamANaM bhANiyadhvaM / maraNe vi khaMdayA! duvihe pannatte, taM jahA-bAlamaraNe ya paMDiyamaraNe ya / tattha NaM bAlamaraNeNaM maramANe jIve appANaM aNaMtehiM neraiyatiriyamaNuyadevabhavaggahamehiM saMjoei saMsAramagupariyadRi / paMDiyamaraNeNa maramANe jIve saMsAraM bIivayaI' iti zrutvA skandako buddhaH / zrIvIropadezaM zrutvA prAha-Alitte NaM uREKARAN // 69 / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAUR bhaMte ! loe, palitte NaM bhaMte ! loe, Alitapalite gaMbhaMte !lora jarAe maraNeNa ya / yathA kazcidgRhe pradIpte sAraM bhANDaM niSkAsayati, puSpamAlA laghuvRttiH tathA'hamapi sAramAtmAnaM niSkAsayiSyAmi iti prabajitaH / svAminA zikSitaH-'evaM khalu devANuppiyA! gaMtavyaM ( evaM ciTThiyavyaM // 70 // evaM nisIyavyaM) evaM tuyaTTiyavvaM, evaM dhuMjiyavaM, evaM bhAsiyavyaM, evaM saMjameNa saMjamiyabvaM, asti ca aDhe no pamAeyavvaM / tao se 'dhikAre | sAmaNNarae ANAe paDibaddhe aNagAre jAe, ikkArasa aMgAI ahijjhitthA, bArasa vi mikkhupaDimAo, tao guNarayaNasaMvaccharaM tabo-18 skaMdakoda | haraNaM, anakammaM sammaM ArAhettA puNo vi bhagavao aNuNNAe bahuhiM ca utthachaTuTumadasamaduvAlasehiM mAsaddhamAsakhamaNehiM vicitehiM tavokammehiM zinenAcyute hai appANaM bhAvemANe sukke lukkhe nimmaMse kise dhamaNisaMtae jaae| kevaleNaM sategaM gacchai, sategaMciTThai, bhAsaMpi bhAsiuM kAmaM gilaayi| gamanaMcatasa tao kevalanANeNa tassa ajjhavasiyaM jANettA sayameva bhagavayA mahAvIreNaM abbhagugNAe haTTatuDhe khaMdara agagAre vihigA pAogama a-14 haNasaNaM karei / evaM se khaMdae duvAlasavAsAiM sAmaNNapariyAyama gupAlettA mAsaM pAogame kAlaM aNavakhamANe samAhipatte kAlaM kicA accue kappe devattAe uvavaNNe | taohiMto cahattA mahAvidehe vAse sinnihI sabadukkhANamaMta kAhi ti skandakacaritaM samAptam // tapoguNAnAmanantatvena nyakSeNa bhaNanAzakyatvAt saMkSipannAha19 kettiyamittaM bhaNimo?, tabassa suhabhAvaNAe cinnnnst|bhussnnte vi na jamao, annaM tassa'sthi guruyyrN||85|| nyAkhyA-zubhabhAvanayA cIrNasya tapasaH kiyanmAnaM bhagAmaH?, yato bhuvanatraye'pi tasmAttapaso'nyadgurukataraM nAstyevetyanena tapo'pyAzaMsAyaSitameva phalavaditi vakSyamANaM ca bhAvanAdvAramiti sUcitamiti gaathaarthH|| *1545454 // 7 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhAvanA| adhikAre hetucaturdazakaMzumamA banAyA " iti gaditamanantajJAnibhiH karmakASTha-pracayadahanavahiryattapo'nuSThitaM ca / puSpamAlA tadiha bhajata bhavyAH! bhAvanAtaH prabhUtaM, yati ca khalu yuSmAn yena sanmokSalakSmIH // 1 // " laghuvRttiH iti puSpamAlAvivaraNe [tRtIyaH] tapodharmaH samarthita iti // 5 // // 71 // idAnIM bhAvanAdharma bibhaNiSuH pUrveNa (saha) sambandhagarbhA gAthAmAhadANaM sIlaM ca tavo, uccha puppha va niSphalaM hojA / jai na hiyayamina bhAvo, hoi suho tastime heU // 86 // ____ vyAkhyA-dAnaM zIlaM tapazceti pUrvoktaM sarvamapi ikSupuSpamitra niSkalaM bhavet , yadi hRdaye bhavanirvedamokSAkAGkSagarbhaH zubho bhAvo | na bhavet , ato dAnAdInnabhidhAya bhAvanAdharmo'bhidhIyate, tasya ca zubhabhAvasyaite vakSyamANA hetava iti gAthArthaH // 86 // tAnevAha| sammattaMcaraNasuddhI, karaNajao niggaho kasAyANaM / gurukulavAso dosANa, viyaDI bhavavirA~go ya // 8 // P1 viNao veyAvaccaM, sajjhAyaraI agaayynncaao| paraparivAyanivittI, thirayA dhamme parinnA ya // 88 // vyAkhyA-samyaktvazuddhizcaraNazuddhirindriyajayaH, kaSAyANAM nigrahaH, nityaM gurukulavAsaH, doSANAM pramAdAdyAcInAM vikaTanA| AlocanA, bhavavirAgazca / tathA vinayaH, vaiyAvRttyaM, svAdhyAye ratiH, anAyatanasya-jJAnAdipakaprastunastyAgaH, paraparivAda nivRttiH, sthirama barma, parijJA ca-prAnte'nazanarUpA, ityete caturdaza[14] zubhabhAvasya hetavaH, hevantarANAM sambhave'pyatraivAntarbhAvAditi dvAra| gAthAdvayArthaH, vistarArthaM tu sUtrakAraH pratidvAraM vakSyatIti / / 87-88 // SOURCECUMAUSE MIn7 // Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA tatrAdau samyaktvazuddhi vivRNvan samyaktvameva tAvat kiMkharUpamityAdidvAragAthAmAhalaghuciH kiM sammattaM? taM hoja, kiha ? Nu kasaM? va guNA ya ke ? tassa / kaibheyaM ? aiyArA, liMgaM vA kiM bhave ? tss||89|| bhAvanA 'dhikAre // 72 / / vyAkhyA-kiMkharUpaM tAvatsamyaktvaM 1, kathaM-kena prakAreNa vA tajjIvAnAM bhaveta ?, kasya vA tadbhavet ?, guNAzca ke ? tasya samya samyaka | ktvasya, katibhedaM tadbhaveda ?, aticArAH liGgaMvA kiM bhavet ? tasya-samyaktvasyeti dvAragAthAsaGkepArthaH / atrAyadvAranirNayArthamAha svarUpas 6 arihaM devo guruNo, susAhuNo jiNamayaM maha pamANaM / iccAi suho bhAvo, sammattaM biti jagaguruNo // 10 // vyAkhyA-ahaneva mama devo, nezvarAdayaH, susAdhava eva gurakho, na parivrAjakAdayaH, jinamatameva pramANaM, na kutIrthikAbhimatamityAdiko ya AtmanaH zubhaH pariNAmaH, sa samyaktvamiti jagadguravastIrthaGkaragaNadharA bruvate / uktaM ca tai:-"se ya sammatte pasatthasammattamohaNijakammANuveyaNovasamakhayasamutthe uvasamasaMvegAiliMge suhe AyapariNAme paNNatte"tti gAthArthaH // 9 // gataM kiM samyaktvamiti dvAram , atha tatkathaM bhavediti dvitIyaM dvAramAha| bhamiUNa aNaMtAI, poggalapariyaTTasayasahassAI / micchattamohiyamaI, jIvA saMsArakaMtAre // 91 // pAvaMti khaveUNaM, kammAiM ahaapvttikrnnennN| uvalanAeNa kahamavi, abhinnapuvi tao gaMThiM ||92||(yugmm) || vyAkhyA-prathamaM tAvat mithyAtvamohitamatayaH sarve jIvAH saMsArakAntAre anantAni pudgalaparAvartalakSANi bhrAntvA kathaJci- // 72 // dupalajJAtena yathApravRttikaraNena granthipradezAgamanaprativandhIni karmANi kSapayitvA'bhinnapUrvA granthi kecitprApnuvanti / tatrAnantotsarpi 64*SHORS Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhAvanAadhikAre granthimedanirUpaNam NyavasarpiNyaH pudgalaparAvataH, taduktam-"ussappiNI aNatA, puggalapariyaTTao muNeyavyo" iti / karaNaM-adhyavasAyavizeSaH, vizipuSpamAlA TajJAnAdiguNamantareNa kathamapi svayameva pravRttaM yathApravRttaM, tacca tatkaraNaM ca yathApravRttakaraNaM, yathA girinadyA upalo ghaJcanAgholanAvazataH || laghuvRttiH | svayameva vRttAdibhAvamApadyate, evaM jantavo'pi yathApravRttakaraNena svayameva kama kSapayantIti bhAvaH / iti gAthAdvayArthaH // 92 // // 73 // nanu granthiriti kaH padArthaH ? ityAha8 gaMThiM bhaNaMti muNiNo, ghaNarAgadosapariNaisarUvaM / jammi abhiNNe jIvA, na lahaMti kayAi sammattaM // 13 // vyAkhyA-ghanA-niviDA yA rAgadveSapariNatiH. tatsvarUpaM granthi munayaH pratipAdayanti, yathA valkAdiniSpannaH kazcinniviDagrathidarbhado bhavatyevaM rAgadveSapariNAmo'pi yaH samyaktvaprAptipratibandhako'nantakAlenApi jIvaina bhinnaH, sa granthiriti bhaavH| samyaktvaprAptipratibandhakatvameva tasyAha-yasminnabhinne jIvA na kadAcillabhante samyaktvamiti gAthArthaH // 93 // nanu ye kecana jIvA granthi yAvadAgacchanti te sarve'pi taM bhindanti ?, netyAha| ullasiyagaruyaviriyA, dhannA lahukammuNo mh'ppaanno| AsapaNakAlabhavasi-ddhiyA yataM kei bhiMdaMti // 9 // vyAkhyA-ullasitaguruvIryA dhanyA laghukarmANo mahAtmAca AsannakAle bhavA-bhAvinI siddhiyeSAM te AsannakAlabhavasiddhikAzca |taM granthi kecideva prAgino bhindanti, na sarve, iti gAthArthaH // 94: // vyatirekamAha- .. je uNa abhavvajIvA, aNaMtaso gaMThidesapattA vi / te akayagaMThibheyA, puNovi vaDhaMti kammAiM // 95 // CANORA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-ye punassarvathaiva abhAvinI siddhiryeSAM te abhavyAH, te ca te jIvAzca abhavyajIvAH, upalakSaNatvAdabhavyAzca, te'napuSpamAlA BAntazo-'nantavAraM granthidezaM prAptA api akRtagranthibhedA eva syuH| tataH punarapi varddhayanti karmANi, sthitirasAdibhirgurUNi kurvantIti 1818 bhAvanA laghuvRttiH 'dhikAre TU gAthArthaH // 95 // atha ye granthi bhindati teSAM smyktvlaabhkrmmaah||74|| apUrvakara| taM girivaraM va bhettuM, aputthvkrnnoggvjdhaaraae| aMtomuhuttakAlaM, gaMtuM aniyaTTikaraNammi // 96 // NAdigrandhiPA paisamayaM sujhaMto, khaviuM kammAI tattha bahuyAI / micchattammi uiNNe, khINe aNuiyammi uvasaMte // 97 // || bhedaprakAra saMsAragimhatavio, tatto gosiiscNdnnrsNv| aiparamanivvuikara, tassaM'te lahai sammattaM // 98 // [vizeSakam] 8 6 vyAkhyA-karaNaM-viziSTAdhyavasAyavizeSa eva apUrva-ananubhUtapUrva karaNamapUrvakaraNaM, atra hi vartamAno jIvastAdRzAn sthitira-181 saghAtAdIn kriyAvizeSAn karoti, yAdRzaH saMsAre na kadAcita pUrva kRtA, iti kRtvA vajradhAreva vajradhArA, apUrvakaraNamevogravajradhArA apUrvakaraNogravajradhArA, tayA girivaramiva taM granthi bhittvA-tathAvidhaM rAgadveSapariNAmaM kiJcidapanIya tato'ntamuhUrta kAlaM anivRttikaraNaM gatvA / atrApi karaNaM-viziSTatamo'dhyavasAyavizeSa eva / na vidyate prathamAdyasaGkhyeyatamAvasAnasamAnasamayavarcinAM prANinAM svabhAvAdeva parasparamadhyavasAyasya nivRtti-vailakSaNyaM yatra tadanivRttiH, taca tatkaraNaM cAnivRttikaraNam / tatotrAntarmuhUrta yAvatpratisamayamanantaguNavizuddhayA vizuddhayamAna AyuvarNAni zeSasaptakarmANi bahUni kSapayitvA pratyekaM palyopamAsaGkhyeyabhAganyunaikasAgaropamakoTAkoTimAtrANi vidhRtya, zeSANi kSapayitvetyarthaH, tatazca mithyAtvaM yadIrNa tasmin kSINe'nudIrNa tu sattAmAtravarttinyupazAnte sati // 74 // RECOR Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghutiH // 75 // AAAAAA saMsAra eva grISmastena tapto gozIrSacandanarasamivAtiparamanivRttikaraM-muktizarmavidhAyaka, tasya-anivRttikaraNasya ante samktvaM labhate / yathA grISmataptaH kazcitpuNyavazAdatiparamanivRttikaraM gozIrSacandanadravaM labhate, evaM jIvo'pi saMsAraduHkhopataptaH samyaktvamiti / aya |4 bhAvanA |adhikAre mbhAvaH-apUrvakaraNena granthibhedaM vidhAya mithyAtvamohanIyakamasthiterantarmuhartamudayakSaNAparyatikramyAnivRttikaraNarUpeNa zuddhivizeSeNA apUrvakaraittakAlapramANaM vedyadalikAbhAvarUpamantarakaraNaM karoti, sthApanA 00.atra ca mithyAtvadalikavedanAbhAvAdaupazamikasamyaktvaM dUNAdigranthijIvo labhate iti gAthAtrayArthaH / / 96-97-98 // idAnIM 'kasya tadbhavediti tRtIyaM svAmitvadvAramAha medaprakAra 6.puvapaDivannapaDivaja-mANayA nirayamaNuyadevA ya / tiriesuM tu pavannA, beiMdiyamAiNo hojA // 99 // 3 ____ vyAkhyA-nArakamanuSyadevAH pUrvapratipannAH pratipadyamAnakAzca bhavanti, tathAhi-manuSyA devAzca dharmazravaNAdibhyaH, nArakAca veda-181 nAdeH karma nirjarayantastathAbhavyatvaparipAkataH kutazcinisargAdita eva kecitsamyaktvaM pratipadyamAnA Adyasamaye pratipadyamAnakAH dvitIyAdisamayeSu tu te pUrvapratipannA evocyante iti / tiryakSu punaH "pavanna"tti pratipannA dvIndriyAdayo bhaveyuH, tatra dvIndriyatrIndriyacaturindriyeSu tAvadyaH sAsvAdanasamyagdRSTiH, sa na mRtvA eteSatpadyate, so'paryAptAvasthAyAM kiyatImapi velAM yAvattadbhAvenAvatiSThate, tataH paraM niyamena mithyAtvaM gacchatyevAsau, tato'mumevAzritya pUrvapratipannA eSu mantavyAH, nAnyathA / pazcendriyeSu tu sAmAnyamapi samyaktvamAzritya pUrvapratipannAH prApyanta iti gAthArthaH // 99 // nanu uktA dvIndriyAdiSu pUrvapratipannAH, pratipadyamAnakAsteSu bhavanti na vA ? ityAhapaDivajamANayA vi hu, vigaliMdiyA amaNavajiyA hoti / ubhayAbhAvo egi-diesu sammattaladdhIe // 10 // 5 // 015 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 76 // vyAkhyA- vikalAni-asampUrNAnIndriyANi yeSAM dvitricaturindriyANAM te tathA, amanaskA:- sammUrcchajAH paJcendriyAH, eteSu tathAvidhAdhyavasAya zuddhayabhAvAnna samyaktvapratipattisambhavaH, atastiryakSu etAn varjayitvA zeSA garbhajapaJcendriyAH pratipadyamAnakA api bhavanti / ubhayasyApi - pUrvapratipannapratipadyamAna kalakSaNasyaikendriyeSu samyaktvalabdherabhAvaH / yato'tra tathAvidhAdhyavasAya zuddhayabhAvAt | samyaktvasya pratipadyamAnako na kathaJcidbhavati / pUrvapratipannaM tu kArmagranthikA dvIndriyAdivatpRthivyAdiSu sAkhAdanasamyagdRSTayutpatterma| nyanta eva, saiddhAntikAstu tasya tatrAnutpatteH khalpatvenAvivakSaNAdervA kutazcitkAraNAtpUrvapratipannasyAtrAbhAvaM manyanta ityatra matadvayaM tattvaM | tu sarvavido vidantIti gAthArthaH // 100 // atha 'guNAtha ke tasye' ti caturthadvAramidhitsuH samyaktvasya sarvaguNAdhAratvalakSaNaM guNamAhajaha dhannANaM puhaI, AhAro nahayalaM va tArANaM / taha nIsesaguNANaM, AhAro hoi sammataM // 101 // vyAkhyA--utpattivRddhisthityapekSayA yathA sarvadhAnyAnAM pRthivI AdhAraH nabhastalaM vA tArANAM AdhAraH, tathA niHzeSaguNAnAM zamasaMveganirvedAdInAM AdhAraH samyaktvaM bhavatIti gAthArthaH // 101 // atha tasyaiva sugatigamanahetutvamAhasammadiTThI jIvo, gacchai niyamA vimANavAsIsu / jai na vigayasammatto, ahava na baddhAuo puvvi // 102 // vyAkhyA- iha samyagdRSTirutkRSTatastenaiva bhavena siddhyati, yo'pi sampUrNakAlAdisAmayyabhAvAnna nirvANaM gacchati, so'pi jantu - narakatiryamanujabhavana pativyantarajyotiSka gatI nirudhya niyamAdvimAnavAsiSveva saudharmAdideveSu gacchati, yadi maraNasamaye sarvathA vigatasamyaktvo'ticAramalinasamyaktvo vA, athavA samyaktvalAbhakAlAt pUrvaM baddhAyuzca na bhavati, asya hi catasRSvapi gatiSUtpatteH / 4 bhAvanA'dhikAre pUrvapratipanAdayaH ca tasRSu gatiSu samyaktvasva // 76 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 77 // devanArakAca samyagdRSTayospi manuSyeSvevotpadyante teSAM devagatiniSedhAditi mantavyamiti gAthArthaH // 102 // tAbhidhAnadvAreNa tasyaiva guNAntaramAha acaliyasammattANaM, surA vi ANaM kuNaMti bhattIe / jaha amaradattabhajA-e ahava nirvAvikamAINaM // 103 // vyAkhyA - dRDhasamyaktvAnAM surA api bhaktyA AjJAM kurvanti, yathA amaradattabhAryAyAH, athavA nRpavikramarAjAdInAmityakSarArthaH, bhAvArthakathanArthaM tvamaradattabhAryAkathAnakaM tAvaducyate-- surASTrAdeze kanakaratnapUrNAyAM dvArikApuryAM padmazreSThiputro'maradatto rUpasaubhAgyasampannaH kuzadvIpe suvarNapure vANijyArtha jalAdhvanA bahuvibhavo gataH / tatra vizaGkazreSThiputrIM zrIjinadharmaparAM rUpAdibhiranuttarAM vimalayazAnAmnIM dRSTvA yayAce / pitroktaM dadAmi paraM 'yaH ko'pi mAM dharmmavAde jayati, sa eva mama vara' iti kRtapratijJA sA'sti / tato jAte vAde sa mithyAmatistasyAH syAdvAdavAdinyA uttaraM dAtumakSamazcintayati - aho !! sunipuNeyaM jinadharme gRhasthyapi, tato'hamapyenameva zikSayitvainAM niruttarAM karomIti kapaTazrAvako bhUtvA jinadharmamabhyasyan jJAtataccaH sadbhAvena zrAtrako'bhUt / tataH samantabhadrasUripArzve gRhItadharmma taM dRSTvA vimalayazayA hRSTayA proktaMbhoH ! tavaivaM dharmmavicAre'dyApyastIcchA !, atrAntare zreSThayapi tatraivAgataH, tato'maradattenoktaM- 'bhadre ! zuddhAkaraprabhave vajre yA punarvicA raNA abhiniviSTabuddhibhiH kriyate, sA teSAM jaDatvameva sAdhayati, pUrvAparAviruddhe pramANasiddhe jagatprasiddhe sarvajJabhASite dharme vipratipannA ye vicAraNAM kurvanti teSAmasamaJjasabhASiNAM sA durgatimeva phalaM sAdhayatI 'ti zrutvA vimalayazayA cintitaM pariNatadharmmA'yaM zuddhavacanairlakSyate, anyacca - mayyapi stokAnurAgaH sampanno'styasau, tadyadi mAmicchati, matpitA'pi yadi kathamapi pratipadyate, tadaitena pariNItA enaM 4 bhAvanA'dhikAre samyaktva sthairya nida rzakamamara dattabhAryAnidarzanam // 77 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 78 // | dattamAyA dharme sthiraM kromi| pitrA'pi ca tasyA dRSTathaiva bhAvaM vijJAya cintitaM-yuktamidam / tataH kSaNa dharma zrutvA sa AdareNa svagRhamAnItaH, sammAnya zreSThI putrImadAt / tataH sa tAM pariNIya svagRhe gtH| tAM ca jinadharmaparAM dRSTvA pitarau mithyAdRzau dveSamudvahantau tasyAH pArzva 4 bhAvanA 'dhikAre saGketena puruSamekaM preSya pUtkRtya kalaGkamadAtAM / amaradatto vismitamanAH saviSAdaM cintayati-nUnaM priyAyAH kalpAnte'pi zIlaM na lu- samyaktvapyate, tatkimapyatra kasyApi durvilasitamityAdi / tAvanmAtApitRbhyAM proktam-'re mUDha ! yasyAH zIlena garva vahasi, tasyAzceSTitametat , sthairyanida asyA eSa dharmaH, eSaH sAdhusAdhvInAmupadezaH, etAdRzyaH zrAvikA jinadharme / tvaM cedadyApi na manyase, tadA na tvayA nAnayA'smAkaM rzakamamara| kaarym'| ityAdi gADhasvaraM kalahaM kurvadbhayA lokaprasiddha kalaGke sA jinadharmamAlinyabhItA dRDhasamyaktvA sakalajanasamakSaM purAdahiHpradezasthe / devatAdhiSThite mahApadmahade nijapativratAvratajinadharmaikacittatAzrAvaNaM kRtvA jhampAmadAt / tataH sannihitadevaistatsatvaranjitai ratnamayadroNyAM nidarzanam ratnamayasiMhAsane sthApitA sA sarvajanadRSTA, tIre uttAritA, puSpavRSTizcakre jayaghoSaNA ca, zvazuravargasya durvilasitaM nRpapramukhasyoktvA vimalayazA stutA, evaM zAsanaprabhAvanA kRtA / tataH saMsAraM virasapariNAma vibhAvya gRhavAse kSaNamapi ratiM alabhamAnA nRpAmaradattapramukhairvAryamANA'pi taddAhopazamanAya prAptA kevalyAcAryasamIpe dhama' zrutvA 'kuto me'sadbhutaH kalaGkaH?' iti prazna kRte pUrvabhave sapatnIkalaGkadAnaM punastAM virasaM rasantIM zrutvA pazcAttApaH kalaGkottAraNaM ca kRtamatastavApyevaM jAtamiti zrutvA saJjAtavairAgyA dIkSAM gRhItvA sundarAyAH pravarttinyAH pArzva ekAdazAGgAnyadhItya ugraM tapaH kRtvA mokSamagAt / tenaiva nivedena rAjAsAmantAdyA amaradatto'pi ca prava. jya paJcame kalpe maharddhikA devAH saJjAtAH / amaradattabhAryAvRttaM samAptam // // 78 // atha nRpavikramAkhyAnakamucyate-[ihaiva] bharate kusumapure haritilakanRpo, gaurI priyA, tayoH putro vikramaH dvAsaptatikalAkuzala: ' COCONUAGALOCHAN Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghupatiH // 79 // -GUSAUCE prAptayauvanaH svayaMvarAyAtadvAtriMzatkanyAH pariNIya tadyogyAn dvAtriMzatprAsAdAn manoharAn madhye strottuGgabhavanakalitAn kArayitvA tAbhiH dabhAvanAsamaM yAvadbhogAn bhuGkte, tAvat tadehe kuSThAdayo mahArogA abhUvan / anekavaidyauSadhamantratantrAdibhiguNAbhAve kumAreNa vedanAtana purAga- |adhikAre hiHsthasaprabhAvadhanaJjayayakSasya mahipazataM mAnitaM / atha tasminneva dine tatra vimalakIrtiH kevalI samAgAt , kumAro'pi pitrA saha samyaktvavandanArtha gataH, kevaliprabhAvAdupazAntavyatho'bhUt / rAjJA putrasya rogakAraNaM pRSTaH zrIkevalI prAha-pUrva(apara)videhe ratnasthalapure padmamukho sthairyanidanRpo nAstikaH, anyadA mRgayAM gataH kAyotsargasthaM munimekamAlokya pApAtmA bANairjaghAna / zubhadhyAnena muniH sarvArthasiddhivimAne kiM nRpa vikramAgAt / rAjA lokaidhikArito lokAnmArayanmantrisAmantaiH kASThapaJjare prakSipya niSkAsitaH, tatputraH puNDarIko rAjye sthApitaH / tataH131 khyAnakam sa nRpassarvatra dhikkAritaH kenApi tApasenAvajJAM kurvan x tejolezyayA dagdhaH saptamaM narakaM gataH / tataH svayambhUramagamatsyo bhUtvA saptamanarake gataH, tato matsyaH, tataH SaSTanarake, tatazcANDAlakhI, tataH SaSThanarake, tata urago bhUtvA paJcamanarake, tato matsyaH, paJcamanarake, tataH siMhaH, caturthanarake, tato vyAghrazcaturthanarake, tataH zyenastRtIyanarake, pakSI, tRtIyanarake, sarIsRpo, dvitIyanarake, punaH sarIsRpo, dvitIyanarake, tato matsyaH, prathamanarake, punarmatsyaH, prathamanarake, tataH pRthivyAdiSvanantotsarpiNIkAlo gataH / tato vasantapure sindhudattavaNi putro, bAlatapaH kRtvA tava putro'bhUt , iti zrutvA kumArassaJjAtajAtismaraNassaMvignaH pratipannasamyaktvamUladvAdazavato vigatavedano svagRhegAt / krameNa rAjA'bhUt / dhanaJjayayakSayAcitAnmahiSAnna datta / tatastenAnekadhopasargito'pi dayAparo yAvanna datte, tAvattenaiva yakSeNa | tadguNahRSTena kRtA puSpavRSTiH, prazaMsitaH kumArasya dayAparo dharmaH samyaktvanizcayazca / tato yakSeNa kRtasAnnidhyaH sAdhitasakalabhUvalayaH | x 'kadAcitpurAvahiH kAyotsargasthaM somAya muni dRSTvA saJjAtakopo yaSTibhiH punaH 2 praharabhavadhinA jJAtapravacanaviSTasvena tena muni nA, iti bRhadvRttau / A Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA * laghuvRtiH 1120 11 prabhAvita jinazAsanaH kRta sarvAGgINapuNya kRtyaH prAnte zrIkevalipArzva dIkSAM gRhItvA kRtakarmmakSayo mokSamagAt / / // iti zrIvikramarAjA''khyAnakaM samAptam // * AdizabdAdanye'pi surasampAditAjJAH sulasAdyA draSTavyA iti gAthArthaH || 103 || atha samyaktvasyaiva guNotkarSamAhaaMtomuhuttamittaM pi, phAsiyaM jehiM huja sammattaM / tesiM avaDDhapoggala - pariyaho caitra saMsAro // 104 // vyAkhyA--antarmuhUrttamAtramapi spRSTaM- AsAditaM yaiH samyaktvaM bhavet teSAM pazcAt kathamapi tIrthakarAzAtanAdimahApAtakinAM gozAlakAdInAmapyutkRSTataH apArddhapudgalaparAvartamAtra eva saMsAraH / apagatamarddha yasmAdasAvapArddhaH sa cAsau pudgalaparAvarttazvApArddhaSudgalaparAvarttaH, pudgalaparAvarttasyArddhamityarthaH / tadapyupalakSaNatvAddezonamiha jJeyam / pudgalaparAvarttasvarUpaM caivamaSTadhA''duH"* dave khitte kAle, bhAve cauha duha bAyaro suhumo / hoha aNaMtussappiNi- parimANo puggala pariaho // 1 // maNavapANa-taNeNa pariNamaha muai sbbaannu| egajio bhavabhamiro, jattiyakAle so dhUlo // 2 // " * AsAmartho'yaM dravyapudgalaparAvataH kSetra pudgalaparAvarttaH kAlapudgalaparAvata bhAvapudgalaparAvartazceti caturdhA catuSprakAro bhavati pudgalaparAvarttaH / punarapyekaiko dvidhA-bAdaraH sUkSmazcAnantotsarpiNyupalakSaNAdavasariNIkAlapramANo bhavati // 1 // tatra bhavaM bhramanneko jIvazcatustatu zradArikarvakriyataijasakA maNarUpazarIracatuSTayaM tathA manovAkzvAsAH ityetatsaptakatvena pariNamayati sukhati ca yAvatA kAlena sarvANUn samagralokavartinaH sarvAn pudgalAn, sa sthUlo bAdaro dravyapudgalaparAvarttaH / kimuktaM bhavati ?, yAvatA kAlenaikena jIvena sarve'pi jagadvarttinaH paramANavo yathAyogamaudA rikazarIrAdisaptaka rUpatvena paribhujya paribhujya parityaktAstAvAn kAlavizeSo bAda dravya pudgakaparAvarttaH, AhArakazarIraM cotkRSTato'pyekajIvasya vAracatuSTayameva sambhavati, tatastasya putra 4 bhAvanA 'dhikAre samyaktvakha guNotkarSA // 80 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH 4 bhAvanA 'dhikAre cAturvidhvaM padgalaparAvatsa / "sattaNha'nnayareNaM, iya phusaNe suhumdvvpriyho| anne cautaNusu kame-NameNaM tu viti duvihaM pi // 3 // " "logapaesussappiNi-samayA aNubhAgabaMdhaThANA ya / puTThA maraNeNa jayA, kamukkamA bAyarattatayA // 4 // " | "puTThANaMtaramaraNeNa, puNa jayA te tayA bhave suhumo| puggalapariyaTTo khitta-kAlabhAvehiM iya neo||5||" iti / laparAva pratyanupayogAtra grahaNaM kRtamiti // 2 // saptAnAM-audArikAdisaptakamadhyAdanyatareNaikena kenacidrUpatvena samastalokavartinAmakhilAnAM paramANUnAM sparzane sUkSmadravyapudgalaparAvatoM, bhavatIti zeSaH / anye punaraudArikAdicaturvapi tanuSu yathAyogamanyatamenakena vA krameNa-vivakSitakazarIraspRSTatArUpayA paripATyA pariNamacya tyakte, iti-evaM pUrvoktaprakAreNa eSa dvividho'pi dravyapudgalaparAvanoM bhavatIti bruvte| kimuktaM bhavati ?, anveSAmAcAryANAM matenaudArikavaikriyataijasakArmaNazarIracatuSTayarUpatayA nizzeSadravyagrahaNe-sarvalokapudgalAnAM paribhunya paribhujya parityajane'yaM bAdaro damyapudgalaparAvoM bhavati, tathaiva yAvatA kAlena sarve'pi lokAkAzabhAvinaH paramANava audArikAdyanyatamaikazarIrarUpatayA anukrameNa, arthAdvivakSitaikazarIvyatirekeNAnyazarIratayA ye paribhujya paribhujya parityajyante te na gaNyante, kintu prabhUte 'pi kAle gate se vivakSitaikazarIrarUpatayA pariNamyante ta eva paramANavo gaNyante, ityetadrUpeNAnukrameNa paribhujya paribhujya niSThAM nIyante, tAvAn kAla vizeSaH sUkSmadravyapudgakaparAvarttaH / pudgalAnAM-paramANUnAmaudArikAdisaptakarUpatayA vivakSitaikazarIrAdirUpatayA vA sAmassyena parAvataH-pariNamanaM yAvati kAle bhavati, sa tAvAna kAlaH pudgakaparAvartaH // 3 // loka caturdazarajjvAtmakasya ye pradezAH, utsapiNyA upalakSaNAdavasarpiNyAzca ye samayAstathA asaGkhyeyakokAkAzapradezapramANAnyasaGkhyeyAnyanubhAgavandhasthAnAni, sarvAgyapyekena jIvena yadA krameNabhAnantaryeNotkrameNa-paramparavA ca spRSTAni bhavanti, tadA kSetrakAlabhAvaibAMdase, yadA punasta eva lokapradezA utsapiNyavasarpiNIsamayAstathA'nubhAgabamdhasthAnAmyanantaramaraNena spRSTAni bhaveyustadA taireva kSetrakAlabhAvaiH sUkSmaH pudglpraavto bhavediti zeyaH / idamuktaM bhavati-yAvatA kAlenaiko jIvaH krameNotkrameNa vA yatra tatra vA niyamANassarvAnapi lokAkAzapradezAnmaraNena spRzati tAvAnkAla vizeSo bAdaraH, yAvatA ca kAlenaikaH kazvijIvo'nantarAnantarapradezamara-.. mAtmakena krameNa sarveSvapi lokAkAzapradezeSu sato bhavati, tAvAn kAlavizeSaH sUkSmaH, kssetrpudglpraavto bhavatIti zeSaH / yAvatA kAlenako jIvaH FURSACSCkhanA // 8 // Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtiH // 82 // tathA'pIha sUkSmakSetra pudgalaparAvarttasya dezonamarddha sambhAvyate, nizcayaM tu kevalino bahuzrutA vA vidanti, vyaktanirNayasyAdarzanAt / etacca dezonaM pudgalaparAvarttArddhamanantotsappiNIkAlamAnaM jJeyaM, tadante'vazyaM kSapitakarmmA nirvRtimAnotIti bhAvaH, iti gAthArthaH // atha amarAdisampadAdibhyo'pi samyaktvasya durlabhatvalakSaNaM guNamAha | labbhaMti amaranarasaM - payA u sohaggarUvakaliyAo / na ya labbhai sammattaM, taraMDayaM bhavasamuddassa // 105 // vyAkhyA - labhyante'maranarasampadAstu saubhAgyarUpakalitAH, na ca labhyate samyaktvaM bhavasamudrasya taraNDakaM, uttAre iti zeSaH / yathA cAsya durlabhatvaM tathA prAgevoktamiti // 105 // uktaM guNadvAraM, atha katibhedaM tadbhavatIti paJcamadvAramAhasarvANyaprasarpiNyavasarpiNIsamayAn krameNotkrameNa vA maraNena vyApnoti tAvAmkAlavizeSo bAdaraH kAlapudgalaparAvarttaH, yadA caikaH kacijjIvo'vasarpiNyAcasamaye mRta:, punassa eva jIvo'vasarpiNyAdya samayasyAnantare dvitIye samaye mriyate, evamanantarAnantarasamaya bhAvimaraNaiH sarvAnapyutsarpiNya vasarpiNIsamayAn krameNa spRSTAn karoti, tadA sUkSmaH kAlapudgalaparAvartto bhavati / yAvatA kAlena anubhAgabandhAdhyavasAyasthAnAni sarvANyapyasaGkhye yalokAkAzapradezapramAni yadaikena jIvena mriyamANena krameNotkrameNa ca spRSTAni bhavanti, tAvAnkAlo bAdarastathA yAvatA kAlenaikena jantunA prathamadvitIyatRtIyAdyanubhAgavamadhAdhyavasAyasthAneSu maraNAni kurvatA asakhyeyalokAkAzapradezapramANAni sarvANyapyanubhAgavandhAdhyavasAya sthAnAni spRSTAni bhavanti, tAvAn kAlaH sUkSmo bhAvapudgalaparAvarttaH / athAnubhAgabandhasthAnAnIti kaH zabdArtha : ?, ucyate - tiSThatyasmin jIva iti sthAnaM, anubhAgabandhasya sthAnamanubhAgabandhasthAnaM, ekena kASAyikeNAdhyavasAyena gRhItAnAM karmapudgalAnAM vivakSitaikasamayabaddha rasa samudAya parimANamityarthaH tAni cAnubhAgabandhasthAnAmyasaGkhye ya lokAkAzapradezapramANAni teSAM cAnubhAgabandhasthAnAnAM niSpAdakA ye kapAyodayarUpA adhyavasAyAste'pyanubhAgabandhasthAnAnItyucyante kAraNe kAryopacArAt, te'pi cAnubhAgabandhAdhyavasAyA asaGkhyeyalokAkAzapradezapramANA iti // 4-5 // 4 bhAvanA'dhikAre daurlabhyalaM samyaktvA // 82 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai khaiyaM khaovasamiyaM, veyayamuvasAmiyaM ca sAsANaM / paMcavihaM sammattaM, paNNattaM vIyarAgehiM // 106 // puSpamAlA 54 bhAvanAlaghuvRttiH | vyAkhyA-anantAnubandhicatuSTayasya trividhasyApi darzanamohanIyasya ca kSayeNa-atyantocchedena nivRtta kSAyikaM, tacca kSapakazre- dhAre // 83 // NimArohato bhavati 1 / tathA udIrNasya mithyAtvasya kSayeNAnudIrNasya copazamena samyaktvarUpatApattilakSaNena viSkambhitodayatvarUpeNa samyaktvasya yannivRttaM tatkSAyopazamikaM 2 / tathA kSAyikasamyaktvasyaiva nivartanakAle'nantAnubandhyAdiSu SaTsu kSapiteSu mithyAtvapuJja(samyaktvapuje) medapramedAra 'pi bahutare kSapite kSAyopazamikacaramapudgalagrAse'vatiSThamAne'dyApi samyaktvapudgalAnAM kiyatAmapi vedyamAnatvAdvedakaM, taduktaM-"sammattacaramapuggala-aNubhavaNA veyagaM viti" 3 / tathA aupazamikaM tu prAguktameva, yaduktaM-"UsaradesaM daDDi-layaM ca vijjhAi vaNadavo pappa / iya micchassANudae, uvasamasammaM lahai jIvo // 1 // " upazamazreNyArUDhasya caupazamikaM "uvasamaseDhigayassa, hoi uvasAmiyaM tu sammattaM / " iti 4 / tathA "uvasamasammattAo, cayao micchaM apAvamANassa / sAsAyaNasammattaM, tayaMtarAlaMmi chAvaliyA // 1 // " iti samyaktvaM paJcavidhaM prajJaptaM vItarAgairiti / etadeva nisargAdhigamabhedAd dazadhA / athavA "nisagguvaesaruI, ANaruI sutabIyaruimeva / abhigamavitthArarAI, kiriyA saMkhebaMdhammaruI // 1 // " iti dazadhA samyaktvaM / rocakakArakadIpakabhedAstvatraivAntarbhUtA iti gAthArthaH // 106 // 18 SaSThamaticAradvAraM vibhaNipurAhasaMkAkhavigicchA, pAsaMDINaM ca saMthavapasaMsA / tassa ya paMcAiyArA, vajeyatvA payatteNaM // 107 // vyAkhyA-tasya ca-samyaktvasya pazcAticArAH prayatnena vajanIyAH, tatrAticaranti-mAlinyotpAdanena samyaktvamudrAM lajayanti + // 83 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA lAvRttiH // 84 // 5ASSORRBA yaiste'ticArAH, mithyAtvamohanIyodayAdAtmano'zubhapariNAmavizeSA ityarthaH / ke te ? ityAha-zaGkanaM zaGkA, arhatapraNIteSu jIvAdita-14 veSu matimAndyAdanavabuddhayamAneSu saMzayakaraNamityarthaH, kimidamitthamevAnyathA vA syAta? iti, sA ca dvidhA-jIvo nityopanityo vA ? bhAvanA 'dhikAre ityAdidezaviSayA dezataH, mUlata eva jIvo'sti na vA ? ityAdi sarvaviSayA sarvata iti / dvidhA'pi ceyaM samyaktvaM malinayati, sarva | samyaktva | jJokte'pi saMzayAt 1 / tathA kAGkhaNaM kAGkhA-anyAnyadarzanagrahaH, zAkyAdidarzanAnAmapi sarvajJadarzanatulyatvena vikalpanamityarthaH, sA'pi lAvAticAsa: dezataH sarvatazca, tatra yadA cittanigrahAdikaM kazciddhamma sarvajJoktamanyadarzane zrutvA cintayati-yathedamapyekaM darzanaM sarvajJadarzanena tulyameva, la atrApi cittanigrahAdeH pratipAdanAt , tadA dezataH. yadA tvakSapAdAdiSu bahuSu darzaneSu jIvadayAdikaM zrutvetthaM vikalpayati-sarvANi darza-17 nAni sarvajJadarzanatulyAni, jIvadayAdeH sarvatra tulyatvAt , tadA sarvataH, iyaM ca dvidhA'pi samyaktvaM dUSayati / ghuNAkSaranyAyena jIvadayAdestulyatve'pi zepaiH prabhUtadhammairanyadarzanAnAmatIva vyabhicArAta / athavA aihikAmuSmikasukhAdIn kAsantaH kAGkA, iyamapyaticArarUpaiva, arhanniSiddhAcaraNarUpatvena mAlinyahetutvAditi 2 / vicikitsA-mativibhramaH, yuktyAgamopapanne'pyathai phalaM prati sammohaH, kimasyA5 stapaHprabhRtikriyAyA uttarakAle phalasampadbhaviSyati na vA ? iti, athavA viditayathAvasthitavastutvAdvidvAMsaH-sAdhavasteSAM jugupsA vidva-11 jjugupsA, ityevamiha vyAkhyAyate / eSA'pi samyaktvadaSikaiva / yadA hi malamalinAn sAdhUnAlokya kazcidevaM nindati-hanta !! ko va doSaH syAt ?, yadi svalpaprAsukajalena zarIrAdiprakSAlanamamI kurinniti, tadA dRSyata eva samyaktvaM, ahaMduktasyAvibhUSAmArgasya niyuktikatvavikalpamAtreNApramANIkaraNAt 3 / tathA pAkhaNDinAM zAkyAdInAM saMstavaH-ekatra nivAsAdirUpaH paricayaH, na stutiH, tasyA // 84 // anantaraM vakSyamANatvAt , sampUrva stotezca paricaye rUDhatvAt , yathA-" asaMstuteSu prasabhaM kuleSu" iti / anenApyaticaratyeva jIvaH NAGAR Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 85 // samyaktvaM, tatparicaye hi tarikrayAzravaNadarzanAbhyAM punarapi mithyAbodhotpatteH 4 / tathA teSAmeva pAkhaNDinAM prazaMsA-stayaH, yathA-pu 4 bhAvanANyabhAja ete sutapasvina iti / anayA'pi samyaktvamAlinyaM janyate, tatkaraNe hi teSAmAtmano'nyeSAM ca mithyAtvasthirIkaraNapakSapAta-18dhikAre mithyAtvagamanajinazAsanadveSAdayo doSAH pramavantIti, tattapaHprabhRtiguNAnAM cAjJAnakaSTarUpatvenAnarthaphalatvAta , ata ete varjanIyA iti varjanIyatvaM gAthArthaH / / 107 // aticArAdhikArAdanyadapi yatsamyaktvadRSakaM taniSedhayannAha samyaktvA piMDappayANahuyaNaM, somaggahaNAiloyakiccAI / vajasu kuliMgisaMgaM, loiyatitthesu gamaNaM ca // 108 // ticArANAM vyAkhyA-piNDapradAnaM pitRRNAM pratItaM, havanaM-agnyAdau tilAdikSepo'gnikAriketyarthaH, somagrahaNaM prasiddham , AdizabdAt sUryagrahaNa- | saGakrAntimAghanavamyAgrahaNaM / etAni laukikakRtyAni vrjy| etenAnyAnyapi yAni lokaheryA pravRttAni kRtyAni, tAni niyuktikatvAniSiddhatvAnniSphalatvena jIvaghAtahetutvena varjanIyAnItyarthaH, tathA kuliGgibhiH zAkyAdibhiH saGgaM sambhASaNAdikaM, laukikatIrtheSu]kAyataneSu gamanaM ca varjayeti sambandha iti gAthArthaH // 108 / / nanu kimityevaM punaH punaH prAcuryapravRttaM kuliGgisaGgAdivarjanaM ? ityAha| micchattabhAviaJciya, jIvo bhavasAyare aNAimmi / daDhacitto vi chalijjai, teNa imo naNu kusaMgehiM // 109 // 181 ___ vyAkhyA-pUrva tAvajIvo'nAdau saMsArasAgare mithyAtvabhAvita eva bhavet , tenAyaM jIvaH samyaktve dRDhacitto'pi nizcitaM kusaGgaiH-18 | sahakAribhizchalyate, mithyAtvaM nIyate iti yAvat , svabhyastatyaktamadirApAnastaddarzanAghrANazravaNAdibhyastatpAnAbhilASamiveti gAthArthaH // 109 // uktamaticAradvAraM, saptamaM liGgadvAraM bibhaNipurAha- . Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - hai jassa bhave saMveo, nivveo uksamo ya annukNpaa| atthittaM jIvAisu, najai tassa'thi sammattaM // 110 // 2 puSpamAlA 4i bhAvanAlaghuvRttiH / vyAkhyA-yasya bhavet saMvego nirveda upazamo'nukampA jIvAdiSvastitvaM ca, tasya jantoretairliGgairjAyate, yaduta-asti samyaktvaM / | PISdhikAre // 86 // tatra sAMsArikasukhaparihAreNa muktisukhAbhilASassaMvegaH 1 / sAMsArikaduHkhebhyo nirviNNatA nirvedaH 2 / aparAdhavatyapyakSamAvarjanamupa- saMvegAdIni 18| zamaH 3 / avizeSato duHkhitasattveSu kAruNyamanukampA 4 / zaGkAkAGkSAdirahito jinoditatattvAbhyupagamo jIvAdyastitvamiti gAthArthaH samyaktva gamakAni // 110 // aparANyapi samyaktvagamakAni liGgAnyAha liGgAni F| savvattha uciyakaraNaM, guNANurAo raI ya jiNavayaNe / aguNesu a ma_tthaM, sammadihissa liMgAiM // 111 // 3 1 vyAkhyA-samyagdRSTestadbhAvagamakAnyetAnyaparANyapi liGgAni syuH, kAni ? ityAha-sarvatra devagurumAtRpitRkhajanAdipUcitakaraNaM 1, 181 tathA jJAnAdiSu audAryagAmbhIryamArgAnuyAyitAdiSu ca guNeSvanurAgaH-prItiH 2, tathA ratizca tasya jinavacana eva syAta, yadAha"yUno vaidagdhyavataH, kAntAyuktasya kAmino'pi dRDhaM / kinnarageyAdadhikaH, samyagdRSTeH zrutau rAgaH // 1 // " 3, tathA aguNeSu ca-guNarahiteSu ca prANiSu mAdhyasthya-upekSaiva tasya bhavatIti 4, etAni samyagdRSTeliGgAnIti gAthArthaH // 111 / / tadevamuktAni kiM samyaktvamityAdidvArANi, teSAM copalakSaNatvAdanyadapyatrAkAradvAraM draSTavyam , te cAmI AkArAH-rAjAbhiyoga-gaNAbhiyoga-balAbhiyoga-devavAbhiyoga-gurunigraha-vRttikAntAralakSaNAH sstt| tatrAbhiyojana-anicchato'pi vyApAraNamabhiyogaH,rAjJo'bhiyogorAjAbhiyogaH, evamagre'pi samAsaH / gaNaH-khajanAdisamudAyaH, balaM-haThaprayogaH, devatA-kuladevyAdiketi, gurUNAM-mAtApitrAdInAM nigraho-nirbandhaH, Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 87 // PAdhikAre KKRK+ Agraha iti yAvata , vRttiH-prANavartanarUpA, kAntAraM-araNya, bAdheti yAvat , vRttaH kAntAraM vRttikAntAraM-vRttibAdhetyarthaH / nanu kathaM 4 bhAvanAkAntArameva vRttervAdhAbhidhIyate ?, ucyate-taddhetutvAttasyetyadoSaH / atrAyambhAvaH-pratyAkhyAtamithyAtvasya tAvat "no me kappai ajappabhii annautthie(i vA annautthiyadevayANi vA annautthiyapariggahiyANi arihaMtaceiyANi vA vaMdittae vA namaMsittae vA puci | samyaktvAaNAlattaNa Alavittae vA [saMlavittae vA], tesiM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dAuM vA aNuppayAuM) vA" ityAdivacanAda- | kArapanakanyatIrthikAderanukampAM vihAya dAnavandanAdikamiha pratiSiddhaM, tatasteSAmanukampayA'nyatrApi ca rAjAdyabhiyogAdibhiH SaDbhiretaH kAraNa svarUpam bhaktivirahito dravyatastat samAcarannapi kArtikazreSThayAdivatsamyaktvaM nAticarati / evamanyadapyatropayogi svayameva vAcyamiti / __ "anantasaMsAranidAnamenaM, mithyAtvamevaM paribhAvya bhavyAH / samyaktvamekaM vimalaM zrayadhvaM, kaivalyalakSmI tvaritaM labhadhvam // 1 // " iti puSpamAlAvivaraNe [caturthe] bhAvanAdvAre samyaktvazuddhilakSaNaM pratidvAraM samarthitam // 6 // samprati caraNazuddhidvAraM bibhaNipuH pUrvadvAreNa sambandhagarbhA gAthAmAhacaraNarahiyaM na jAyai, sammattaM mokkha sAhayaM ekaM / to jayasu caraNakaraNe, jai icchasi mokkhamacireNa // 112 // 5 vyAkhyA-caraNarahitamekameva samyaktvaM mokSasAdhakaM na jAyate, tasmAcaraNava karaNaM-nirvattanaM, pratipAlanamityarthaH / tatra yatasva // 87 // yatanaM kuru, yadi mokSaM acireNa-khalpakAlenaiva icchasi / ayambhAvaH-prApte'pi samyaktve cirakAlenApi tAvaccAritraM spRSTava mokSaH CONOR- 5 AR 554 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 88 // prAptavyo, nAnyathA, uktaM ca- " suTTTu bi sammaddiTThI, na sijjhaTa caraNakaraNaparihINo" ityAdi / tadyadyagre'pyavazyaM pratipattavyamevedaM mokSArthinA tadidAnImeva pratipadyakha yena zIghrameva samIhitaM siddhyatIti / evaM ca sati samyaktvazuddhidvArAnantaraM caraNazuddhi-. dvAramabhidhIyata iti pUrvadvAreNa sambandhAbhidhAnamiti gAthArthaH ||112 || atha caraNasvarUpameva kiJcidvistarato vibhaNipurdvAragAthAmAhakiM caraNaM? kaIbheyaM?, tarihaM paDivattivihiparUvaNaya / ussagga'vavAehi ya, taM kasse phalaM va kiM tasaM // 113 // vyAkhyA - kiM caraNamiti tatsvarUpaM tAvadvAcyaM tataH katibhedaM taditi vaktavyaM / tatastadahazciraNayogyA jantavo vAcyAH / tato'pi caraNasya pratipattividhiprarUpaNA kAryA / tatazcotsargApavAdaizva, zuddhamiti zeSaH, taccaraNaM kasya sAdho bhavatItyabhidhAnIyaM / phalaM vA - sAdhyaM kiM tasyeti vAcyamiti saGkSepArthaH / vistarArthastu sUtrakAra evAhasAvajjajogaviraI, caraNaM oheNa desiyaM samae / bheSaNa uduviyappaM, dese savve ya nAyavvaM // 114 // vyAkhyA - saha avadhena - pApena varttanta iti sAvadyAH, yogAH - jantughAtAdihetvArambhAdivyApArAsteSu sAvadyayogeSu yA virati - rnivRttistaccaraNaM - sapApavyApAraparihArarUpaM, oghena - sAmAnyato dezasarvAdivicAra viraheNa samaye - siddhAnte dezitaM - kathitamityarthaH / gataM. kiMcaraNamiti dvAraM, katibhedaM tadityAha - bhedena tu cintyamAnaM dvivikalpaM - dviprakAraM caraNaM jJeyam / tadeva dvaividhyamAha - deze - sthUlaprANAtipAtAdau sarvasmitha sthUlasUkSmajIvaghAtAdau viratirUpaM caraNaM jJAtavyaM, dezacAritraM sarvacAritraM cetyarthaH, iti gAthArthaH // 114 // kasya punastAvaddezacaraNaM bhavatItyAha 5 zuddhi 'dhikAre cAritramantareNAvAsasamyaktvA nAmapya na vApyatvaM mokSa // 88 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH OMOMOMOMOMOMOMOMOMOM desacaraNaM gihINaM, mUluttaraguNaviappao duvihaM / mUle paMca aNuvvaya, uttaraguNa disivayAIA // 115 // W4 bhAvanA-dezacaraNaM gRhiNAmeva bhavet , na yatInAM, teSAM sarvacAritra evAdhikArAt / tadapi katibhedaM ? ityAha-mRlottaraguNavika-* 'dhikAre lpato-mUlottaraguNabhedAbhyAM tadapi dvividhaM / tatra mUle-mUlaguNaviSaye paJcANuvratAni, tatrANUni-mahAvratApekSayA laghUni vratAni aNuvra- dezacAri| tAni, aNorvA guNApekSayA yatibhyo laghoH zrAvakasya vratAnyaNuvratAni, athavA dezanAkAle mahAvrataprarUpaNAto'nu-pazcAt prarUpaNIyAni trasvarUpaM bratAnyanuvratAni, yadAha-"jaidhammassa'samatthe,jujjai taddesaNaM pisaavnnN"| iti,paJca tAni ca aNuvratAni paJcANuvratAni,sthUlaprANAtipAtaviramaNa-sthUlamRSAvAdaviramaNa-sthUlAdattAdAnaviramaNa-paradAraviramaNakhadArasantoSa-aparimitaparigrahaviramaNalakSaNAni / etAni ca shraavkdhrmaatrormuulklptvaanmuulgunnaaH| digvatAdIni tu tadupacayalakSaNaguNahetutvena zrAvakadharmadrumasya zAkhAkalpA uttaraguNAH, uttararUpA guNA uttaraguNAste ca digvAtAdyAH sapta / tatrodhistiryadiggamanaparimANakaraNaM digvratam 1 / tathA niyataparimANopabhogaparibhogakaraNamupabhogaparibhogavatam / idaM ca dvidhA-bhojanataH karmatazceti / tathA'narthadaNDaviramaNaM, tatra arthaH-prayojanaM, tadabhAvo'narthaH, | daNDyate AtmA'neneti daNDaH, anarthena-prayojanAbhAvena nijajIvasya daNDo'narthadaNDaH, sa caturdA, tadyathA-apadhyAnaM pramAdAcaritaM hiMsrapradAnaM pApakarmopadeza iti / tasmAdviramaNaM anarthadaNDaviramaNaM / etAni ca digvatAdIni trINyapi guNavratAnyucyante, aNuvratAnAM guNAya-upakArAya vratAni guNavratAnItikRtvA, bhavati hyaNuvratAnAM guNavratebhya upakAro, vivakSitakSetrAdibhyo'nyatra hiMsAdiniSedhAditi / athottaraguNacatuSTayarUpANi catvAri zikSAvratAni ucyante / tatra zikSA-abhyAsastatpradhAnAni vratAni zikSAvratAni, punaH punarAseva| nArhANItyarthaH / tAni ca sAmAyikAdIni, tatra samasya-rAgadveSarahitasya jIvasya Ayo-lAbhaH samAyaH, samo hyanukSaNamapUrvajJAnadarzanacA ACCOURS Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 90 // ritrairyujyate / samAyaH prayojanamasya kriyA'nuSThAnasyeti sAmAyikaM, sAvadyaparityAganiravadyAsevanarUpo x vratavizeSa ityarthaH / idaM ca zrAvakeNa pratidivasamantarAntarA yatnena karttavyam, yaduktaM Agame - "jAhe khaNio tAhe sAmAiyaM kujjA" ityAdi [ AvazyakacUrNau ] 1 | tathA dezAvakAzikalakSaNaM dvitIyaM zikSAvataM, tatra gRhItasavistaradik pramANasya deze - saGkSiptavibhAge'vakAzaH - avasthAnaM dezAvakAzikastena nirvRttaM dezAvakAzikaM, bahutaradik parimANasaGkocarUpamiti bhAvaH 2 / tathA pauSadhastRtIyaM zikSAtrataM, tatra poSaM puSTiM prakramAddharmmasya dhattekarotIti pauSathaH, aSTamIcaturdazI paurNamAsyamAvAsyAparvadinAnuSTheyo + vratavizeSaH / ayaM ca AhArazarIrasatkArabrahmacaryAvyApArapauSadhabhedA X na hi niravadyAsevana - sAvadyaparityAgarUpo, yata etadevArthakhyApakassamupalabhyate "sAmAiyaM nAma sAvajjajogaparivajaNaM niravajjajogapaDisevaNaM ca" ityAvazyakasUtrapAThastathaiva "sikkhAvayaM tu patthaM, sAmAiyamo tayaM tu viSNeyaM / sAvajjeyarajogANa, vajraNAsevaNAruvaM // 1 // " jyAkhyA-xxx 'takaM tu' tatpunaH sAmAyikaM 'vijJeyaM' jJAtavyaM 'sAvadyetarayogAnAM' sapApaniSpApavyApArANAM yathAsaGkhyaM [anukrameNa] na tvayathAsaGkhyaM, 'varjanAsevanarUpaM ' parihArAnuSThAnasvabhAvaM" iti navAGgavRttikAraka zrImadabhayadevasUri purandarasambandha paJcAzaka vRttipAThaH 22 patre / etadAdizAstrapramANaiH sphuTataraM dhvanyate sAvadyaparivarjanarUpasAmAyikoccArAdarvAniravadyAsevanAtmi keryApratikrAnterniSedhaH, sAvacetarayogAnAM yathAsakhyamanukrameNaiva varjanAsenarUpatvenoktasvAt / aparaM ca-akRtvA sAvadhamalotsarjanaM zuddhihetoH prAgIryAMpratikrAntyabhyupagantRmatena svAvazyakAdau "sAmAi nAma niravajjajogapaDhisevaNaM sAvajajogaparivajjaNaM ca" ityevaM pATho likhitumucito'bhUt paraM na kvApyevamupalabhyate'to yuktiyuktaiva zAstrakArAbhISTA'pi ca sAmAyikoccArAdanvIryApratikrAntiH / x nAparvasvapi yadRcchayA'nuSTheyaH, zAstreSvasyASTabhyAdipratiniyata divaseSvevAnuSTheyatvena pratidivaseSvanAcaraNIyatvena coktatvAt tathAhi pauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyata divasAnuSTheyau na pratidivasA (nuSTheyau ) caraNIyo" iti paJcAzaka vRtti (patra 30 ) Avazyaka vRhadvRtti (patra 839 ) zrAvakaprajJaptivRtti (pRSTha 182) tasvArtha (a0 7 sUtra 16 vRtyAdyanekeSu zAstrapveSa eva pAThaH / ye ca pralapanti paNDitammanyA "na pratidivasAcaraNIyo" ityantra nakAro na pratiSedhavAcakaH, tadayuktaM, sAkSitayA parikalpitasya tathAvidhapAThasyaiva 4 bhAvanA'dhikAre | sAmAyikA| dizikSAtra tasvarUpaM tadvidhyA dayazvApi // 90 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA 4 bhAvanA laghuvRttiH 'dhikAre // 91 // pauSadhakatavyatA niymH| tanAvazyakavRzyAdAvabhAvAt / avalokayantu caitadvAvadUkavacanaM-nahIdaM [na pratidivasAcaraNIyAviti vacanaM parvAnyadineSu pauSadhaniSedhaparaM, kintu parvasu pauSadhakaraNaniyamaparaM, pathA AvazyakavRtyAdau zrAddhapaJcamapratimA'dhikAre 'divaiva brahmacArI, na tu rAtrau' iti vacanaM divase brahmacarya niyamArtha, na tu rAtrI brahmaniSedhArtha, anyathA paJcamapratimA''rAdhakADhena rAnAvabrahmacAriNaiva bhAvyamiti pApopadeza eva dattaH syAt , rAtrI brahma galane pratimA'ticArazca prasajyeta" iti zrAddhapratikramaNasUtravRttAvarthadIpikAyAM 165 patre / anAvazyakavRtyAdinAnA paJcamapratimArAdhanAvamuddizya "divaiva brahmacArI, na tu rAtrauM" iti yaduktaM, tanitAntamasatyam , kasminnapi zAstre tathAvidhazabdagandhasyApyabhAvAta , tathA ca dazyate katicicchAstrapAThAH pAThakAnAM matimohanirAsAya"dimA baMbhayArI, rAtI parimANakaDe aposahie / posahie rattimmi a, niyameNaM baMbhayArI a // 1 // " bhAvazyakacUhadvRtti, patra 647 / "dimA baMbhayArI, rAti parimANakaDe " samavAyAgasUtra, patra 19 / / "asiNANa vibhaDabhoI, maulimaDo divasabaMbhayArI a / ratti parimANakaDo, paDimAvajjesu divasesu // 1 // " pravacanasAroddhAra, patra 294 / "jAva paDimA paMcamAsibhA na samappati tAva divasao baMbhayArI, ratti parimANaM kareti-paga do tinni dhA dhAre aposahio, posahio ratti pi baMbhayArI" iti paJcAzakacUrNiH / nAstyeteSu pATheSu "divaiva brahmacArI, na tu rAtrau" ityarthagandho'pi, tathA'pyevaM prAcyazAstrapAThaparAvartanadvArA svAbhimatasiddhaye pUrvAcAryopari pApopadezadAnasya yaskalakadAnaM tatra muktvA svamatAbhinivezabyugrAhitvaM nAnyat kimapi kAraNamavatarati dRSTipathe / anyA-ye parva tithivRddhiprasake sUryodayAtsampUjAhorAtrAvasthAyinISu prathamASTamyAdiparvatithidhvapi svayaM pauSadhAdidharmakAryAniSedhayanto'pi "pAdavalakAntI na pazyati" iti nyAyaM smArayannanyoparyaparSapauSadhaniSedhakatvAsa doSAropaNaM kurvanti tairvicAryametat , yaduta-pauSadhazabdo'pi parvasyaiva vAcako, nAparvasya, yaduktaM zrImaskharataragacchagaganAGgaNanabhomaNikalpairnavAjhavRttikAraiH zrImadabhaya devaripAdaiH-"pauSadhaM-parvadinamaSTamyAdiH" iti samavAyAjhavRttiH, patra 19 / evameva " poSaM dhatte pauSadhaH-aSTamIcaturdazyAdiparvadivasaH" iti dharmabinduvRttau zrImanmunicandrasUrayaH / tathA "pauSadhaH parva ityanarthAntaraM" ityumAsvAtivAcakamizrAstatvArthabhAdhye, tathaiva "pauSadhaH pati nArthAntaraM" iti trvaarthvRttau| isyAdyanekaiH zrutadharaiH pauSadhazabda eva parvavAcakatvenoktaH / * // 9 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuciH // 92 // caturddhA, punarapi pratyekaM dvidhA - dezataH sarvatazca, asminaGgIkRte AhArazarIrasatkArayoH parihAro brahmacaryAvyApArayorAsevanaM ca dezataH tathA ca yatparyavAcakazabdavAcyamanuSThAnaM tatkathamaparva svapi vidheyatayA pratipAdayitumapi zakyate ?, na kathamapIti / nanu niravadyAnuSThAnasya sarvadA vidheyatvasvIkAre ko doSaH 1, pratyuta karmanirjarAdiviziSTalAbhAyaiva bhaviSyatIti cetarhi pAkSikAdipratikramaNAnAM kathaM na sarvadA vidheyatvaM svIkriyate ?, kiM teSAM sarvadA karaNe karmanirjarAdiviziSTakAbho na bhaviSyati ?, svAdhyAyakaraNe'pi ca kiM prayojanamasvAdhyAyakAlavelAde varjanasya ?, kurvantu yadAtadA kAlekAle yadacchayA, karmanirjagadiviziSTakA bhasyAnApi samAnatvAt / cecchAnAjJA bhaGgaprasaGgAnna tathA svIkriyate tadA kathamAgrahaH pauSadhasya pratidivaseSvavidheyatvasvIkAre ?, atrApi "pratiniyatadivasAnuSTheyau na pratidivasA (nuSTheyau) caraNIyau" ityetacchAstrAjJAyA bhaGgaprasaGgaH sudurnivAra eveti vimRzyaM pakSapAta vikale stasya vivecakairityalam | * kRtacaturvidhAhArapratyAkhyAninassarvato muktvaupadhAnikamanyapauSadhe vividhAhAropoSitasya dezato bhavati, AhAracatuSkAdanyataratyAgasyaiva dezatvena upadeSTumucitatvAt / kRte trividhAhAropavAse AhAracatuSkasyaikadeze yasmAsukodakaM, tasya muskalaravena zevAhAratrikasya tyAgena ca yuktiyuktameva tatra 'dezata bhA hArapauSadha' iti vyapadeSTuM / abhyazca - nAmApyekAdazavratasya na kevalaM 'pauSadha' ityetAvanmAtrameva, kintu 'pauSadhopavAsa' iti, taca vinopavAsaM na kathamapi saphalIbhUtaM bhavitumarhati, atastatropavAsakaraNameva nyAyyaM tathA coktaM paramagurubhirnavAGgavRttisUtraNa sUtradhAraiH zrImadabhayadevasUri pUjyai:- "pauSadhaM - parvadinamaSTamyAdistatropavAso'bhaktArthaH pauSadhopavAsa iti, iyaM tu vyutpattireva, pravRttistvasya zabdasyAhArazarIrasatkArAbrahmacaryavyApAraparivarjaneviti dhyeyam" iti samavAyAGgavRttau 19 patre / anena siddha pauSadhe'bhojanaM / ye punardadanti pauSadhe bhojanAbhyanujJAM te'pyapavAdata eva notsargataH, pazyantu tapAgacchIyAcArya zrI massoma sundarasUriziSya zrI hemahaMsagagikRtAvazyaka bAlA vabodhasyaitaM pAThaM-" tRtIyazikSAvataM pauSadhopavAsaH, sa ca parvatithivahorAtraM yAvaccaturvidhAhAratyAgena, tathA na zaknoti cettadA trividhAhAra parityAgena, evamapyazaktAvapavAdata AcAmlAdisamuccArya bhojanaM kriyate" iti / tathA cApavAdamutsarge nikSipyopadhAnamantareNApi pauSadhe bhojanakaraNaprathanaM vaktuH pRthusthUlabuddheranumApakaM / upadhAne svanumataM pauSadhikasya bhojanakaraNaM sarvagacchIyAzaThagItArthairityadoSaH / 4 bhAvanA'dhikAre binopadhAnaM sopavAsa tva mutsargataH pauSadha // 92 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvato vA bhavatIti bhAvaH / athAtithisaMvibhAgazcaturtha zikSAvrataM, tatra tithiparvAdilaukikavyavahAratyAgAdbhojanakAlopasthAyI zrAvakasyApuSpamAlA tithiH sAdhurucyate / taduktaM-"tithiH parvotsavAH ma, tyaktA yena mhaatmnaa| atithi taM vijAnIyA-ccheSamabhyAgataM 4 bhAvanAlaghuvRttiH viduH // 1 // " tasyAtitheH saGgato-nidoSo nyAyAgatAnAM kalpanIyAnAM vastUnAM zraddhAsatkArAdikramayuktaH pazcAtkarmaparihArArtha bhAgaH | 'dhikAre // 93 // dvAdazaviaMzo'tithisaMvibhAgaH / tadevamuktAni lezato dvAdazApi zrAvakavatAni, eteSvAticArAdivicAravistArastvAvazyakAdibhyo'vaseyaH, etena 125 kAdamyAvasayA, etanA dhatvaM dezaca vyAkhyAtA dezacaraNasya mUlaguNA uttaraguNAzceti gAthArthaH // 115 // caraNastha | atha mUlaguNairuttaraguNaizva mIlitairyathA dezacaraNa dvAdazadhA bhavet tathA Aha paMca ya aNuvvayAI, guNavayAiM ca hoMti tinneva / sikkhAvayAiM cauro, savvaM ciya hoi bArasahA // 116 // 18 | vyAkhyA-paJcaivANuvratAni trINyeva gugavatAni bhavanti, catvAri zikSAtratAni, sarvamevaitanmIlitaM dvAdazadhA bhavatIti gAthArthaH // 116 // | uktaM saprabhedaM dezacaraNa, atha saveMcaraNa nirUpayannAha8mUluttaraguNabheeNa, savvacaraNaM pi vaNiyaM duvihaM / mUle paMca mahavvaya-rAIbhoaNaviramaNaM ca // 117 // ___vyAkhyA-mUlottaraguNabhedena sarvacaraNamapi dvividhaM varNita tIrthakRdgaNadharaiH, tatra mUle-mUlaguNaviSaye paJcamahAvratAni, mahAntiaNuvratApezcama gurUNi vratAni mahAvratAni, pazca tAni ca mahAvratAni paJcamahAvatAni, sthUlasUkSmAbhyAM prANAtipAtamRSAvAdAdattAdAna | // 93 // 2 maithunaparigrahebhyo viramaNalakSaNAni, paSThaM rAtribhojanaviramaNaM ceti / nanu dezacAritre tu rAtribhojanaviramaNaM uttaraguNeSUktaM iha tu, mUla +VACAMACA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNeSviti ko'tra vizeSaH ?; ucyate-dezacAritriNastvArambhajaprANAtipAtAdibhyo'nivRttatvAtsthUlaprANAtipAtaviratyAdiSu mUlaguNedhUpapuSpamAlA kAramAtratvenaiva rAtribhojanaviramaNaM vartate, ityuttaraguNeSUktaM; sarvacAritriNo hi sarvasAvadhavyApAranivRttatvAt sarveSvapi mUlaguNarUpeSu mahA- 4 bhAvanA laghuvRttiH vrateSu rAtribhojanaviramaNamatyantopakAritvena mUlaguNeSviti gAthArthaH // 117 // uktAH sarvacaraNamUlaguNAstaduttaraguNAnirUpayannAha adhikAre // 94 // samUlottara18| piMDavisohI samiI, bhAvaNa paDimA ya iMdiyaniroho / paDilehaNaguttIo, abhiggahI uttaraguNesuM // 118 // | gaNasarvacara bAlyA-uttaraguNepUcyamAnAsau saptatiyathA-piNDasya vizuddhizcaturdA-SoDazodgamadoSazuddhiH 1, poDazotpAdanAdopazuddhiH 2, NanirUpaNam daza grahaNaiSaNAdoSazuddhiH 3, paJca grAsaiSaNAdoSazuddhiH 4 iti / samitayaH-IryAdiviSayAH pazca prasiddhAH / bhAvanA dvAdaza-"anityatAmazaraNaM, bhavamekatvamanyatA-mazaucamAzravavidhiH, saMvaraM karmanirjarAm ||1||dhrmsvaakhyaantaaN lokaM, dvAdazI bodhibhaavnaaN|" iti jAnIhi / pratimA dvAdaza, tatsvarUpaM ca vineyajanAnugrahArtha siddhAntAnusAreNa kiJcillikhyate"mAmAImattatA, paDhamA biitiysttraaydinnaa| aharAi egarAI, bhikkhupaDimANa bArasagaM // 1 // " asyA evaM vyAkhyA-mAsAdyAssaptAntAH sapta bhikSupratimA bhavanti, tatrAdyA ekamAsikI dvitIyA dvimAsikI yAvatsaptamI saptamAsikI / tAzca saptA'pi varSAsu nArabhyante, kintu RtubaddhakAle eva, ataH prathamaM samyaggurugA'nujJAtairAdyasaMhananatrayadhRtiyuktairjinakalpikavat-" taveNa sutta-satteNa, egattaNa baleNa ya / tulaNA ya paMcahA evaM, jiNakappaM paDibalao // 1 // " iti | gAthoktapaJcavidhatulanAparikarmitairgacchamadhyasthairevotkarSataH kizcinnyUnadazapUrvANi jaghanyato'pi navamapUrvasya tRtIyaM vastu yAvat suutrto-IP||94|| 'rthatazca pAragairyutsRSTadeherupasargAdisahaiH eSaNA'bhigrahavadbhiralepakUdallacaNakAdibhikSAbhojibhiH SHOCOMCHURUST -USHMMS Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH / / 95 / / " saTTA, uddhaDA taha appalevaDA ceva / uggahiyAM paragahiyA~, ujjhimmA yamattamiyA // 1 // iti gAthoktasaptabhikSAmadhyA[dA] dyadvayavarjanAccheSapaJcake'pi kRtabhikSAdvayAbhigrahairdine dine ekAM dattiM bhaktasyaikAM pAnakasya gRhadbhirekaM mAsaM yAvadevaM parikarmaNAM kRtvA gacchAnniSkramya bahirapyekaM mAsaM yAvatsarvamidaM kRtvA divA vRkSAdimUlasthai rAtrau zmazAnAdAvekapudgalanyastadRSTyA kAyotsargakAribhiryatrAstaM yAtyAdityastataH sthAnAt hastyAdibhaye'pi padamAtramavyasaJcaradbhirvikaTodakenApi pAdAprakSAlakaiH sthitvA caturvidhasaGkhena mahAprabhAvanayA rAjAdisammukhAnayanAdibhirmahaddhaya paJcazabdAdivAdanapUrva praveza kamahotsavena nagaramadhyena gacchamadhye Agamyate, evaM sarvAkhapi mahotsavaH kriyate / evaM mAsadvayena prathamA pratimA pUrNA bhavet / evameva pUrvoktarItyA tasminneva varSe dvitIyA pratimA prArabhyate, mAsadvayaM gacchamadhyasthaiH parikarmmaNApUrva mAsadvayaM vahiH sthitvA gacche Agamyate / evaM mAsacatuSkeNa dvitIyA pUrNA bhavati, navaraM - dvitIyAdyAsu saptamIM yAvadekakA dattirbhaktasyaikaikA pAnakasya kramakrameNAdhikI kriyate / evaM prathamavarSe pratimAdvaya~ sampUryate / tRtIyA tu mAsatrayaM gacche mAsatrayaM bahirevaM SaDbhirmAsairdvitIyavarSeNa pUryate / caturthyapi mAsacatuSTayaM gacche mAsacatuSTayaM bahirevaM tRtIyavarSeNa sampUrNA bhavet / tataH paJcamI mAsapaJcakaM yAvat gacchamadhye caturtha varSe parikarmmaNA paJcame varSe mAsapaJcakaM, bahiravasthAnena varSadvayena pUrNA syAt / SaSThayapi paSThasaptamavarSAbhyAM mAsapadkaM gacchamadhye parikarmmaNayA mAsaSaTkaM bahiravasthAnena syAt / saptamyapi aSTamanavamavarSAbhyAM gacche mAsasaptakaM parikarmmaNayA mAsasaptakaM bahiryathoktavidhinA mahAkaSTAvasthAnena pUryate / evaM sa - ptApi navabhirvarSaiH SaTpaJcAzatA mAsaiH sampUrNA bhavanti / tathA'STamI pratimA [ prathamA ] saptarAtrindivA nAma saptabhirdinairekAntaritaiH pAnakAhAravarjitaizcaturbhizcaturthaiH pAraNakA cAmlaistribhirgacchamadhyasthaireva sAdhubhiH sakalAM rAtriM yAvaduttAnakapArzvavarttisthAnazAyibhirUrdhvapAdairniSa 46 4 bhAvanA'dhikAre uttaraguNA tmakaH mikSupratimAnirUpaNam / / 95 / / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA 15/ dhAsthAyakairdivyAdyupasargasahaiH puuryte| navamyapi pratimA dvitIyA saptarAtrindivA nAma catubhirAcAmlaisvibhirupavAsaiH / navaraM-gacchAniSkra-151 mya grAmAdevahivotkaTikAsanasrthayadvA lagaNDaM-cakrakASThaM, tadvatsthAyibhirdaNDAyatavadvA-daNDavadAyatIbhRya-saralIbhUya sakalAM rAtriM zira |4 bhAvanA laghuvRttiH 5. adhikAre // 96 // sA pAdAbhyAM ca bhUmimaspRzadbhiH zayAnaiH sampUryate / dazamyapi tRtIyA saptarAtrindivA nAmaiva navamIvadahisthaistapasA tvaSTamIvat / navaraM | bhikSupratiAsanavarjitagodohakapuruSAsanasthairathavA''sanastharAmraphalavat kubjAsanasthairvA smpuuryte| evametAstisro'pyekaviMzatyAdinairnirantaraiH sampUrNA | mAindriyabhavanti / ekAdazI tu ahorAtrikI nAmA kRtAcAmlaiH sakalamahorAtraM grAmAdehiHsthairlambitabhujadvandvaiH kAyotsargeNa sthitvA paryante ca | nirodhAdhupAnakAhAravarjitaM SaSThaM-upavAsadvayaM kRtvaivaM tribhirdinaH pUryate / dvAdazI tu divA''cAmlaM vidhAya rAtrau ninimeSadRSTibhirIpatprAgbhAraga- ttaraguNAH tairdAmAdevahiH sakalAM rAtri dvAvapi pAdau saMhRtya jinamudrayA sthitvetyarthaH, pralambitabhujadvandvaninimeSadRSTibhiH kAyotsargasthaiH sthitvA sarvacaraNakha paryante ca pAnakAhAravarjitamaSTamaM-upavAsatrayaM kRtvaivaM caturmirdinaH sampUrNA kriyate / aSTamyAdiSu pazcasvapi pratimAsu dayAghabhigraho na hi / sarvapratimAparyante ca nAnAvidhalabdhaya utpadyante / ityevaM saGkepeNa darzitA dvAdazapratimAH / tathA indriyANAM-sparzanarasanaghANacakSuHzrotralakSaNAnAM nirodhaH-khasvaviSaye rAgadveSAbhyAM pravRttiniSedharUpaH paJcadhA / pratilekhanA mukhayotAdiviSayAH paJcaviMzatiH prasiddhAH / guptayo manovAkAyAnAM sAvadhavyApArebhyo gopnruupaastisnH| abhigrahAdravyakSetrakAlabhAvAnugatA niyamavizeSAzcaturvidhA iti / kvaccittu"piMDassa jA visohI, samiIo bhAvaNAtavo duviho / paDimA abhiggahA vi ya, dunavai uttaraguNA ee // 1 // " upalakSaNamAtrameva piNDavizuddhayAdInAmuttaraguNatvaM, tatazca 1 // 16 // "icchA micchA tarakAro, AvasmiyAnimIhiyA aapucchaa| paDipucchA chaMdagIya, nimaMtaNa uvasaMpayA kAle // 1 // " SCHECKAGARAASA CRICANORMACEBCAGGAR Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti: // 97 // iti prakArA anyA api sAmAcAryo'trottaraguNeSu draSTavyA iti gAthArthaH / / 118 // uktaM lezato bhedatazcAritraM, evamanye'pi caraNabhedA iha vAcyA iti pUrvArddhana sUcayannuttarArddhena tadaIdvAra prastAvanAM ca kurvannAha - iya evamAibheyaM, caraNaM surama asiddhisuhakaraNaM / jo arihar3a iya ghettuM je tamahaM vocchaM samAseNaM // 119 // vyAkhyA - ityevamAdayaH sAmAyika cchedopasthApanIya - parihAravizuddhi-sUkSmasamparAya - yathAkhyAtalakSaNA bhedA yasya tattathAbhUtaM / tatra samo - rAgadveSarahitatvAt, ayo- gamanaM samAyaH, eSa anyAsAmapi sAdhukriyANAmupalakSaNaM, sarvAsAmapi sAdhukriyANAM rAgadveSarahitatvAt, samAyena nirvRttaM samAye bhavaM vA sAmAyikaM, yadvAsamAnAM - jJAnadarzanacAritrANAmAyo - lAbhaH samAyaH, samAya eva sAmAyikaM / "vinayAdibhyaSThak " [pA0 5-4-34 tathA "ThasyekaH" pA0 7-3-50 ] iti khArthe [ Thagiko ] ikaN / tacca sarva sAvadyaviratirUpaM, yadyapi sarvamapi cAritramavizeSatassAmAyika, tatha pi chedAdivizeSairviziSyamANamarthataH zabdAntaratazca nAnAtvaM bhajate, prathamaM punaravizepaNAt sAmAnyazabde evAvatiSThate sAmAyikamiti / tacca dvidhA itvaraM yAvatkathikaM ca tatretvaraM bharatairAvateSu prathamapazcimatIrthakara tIrtheSu anAropitamahAvratasya zaikSyasya vijJeyam, yAvatkathikaM pravrajyApratipattikAlAdArabhya maraNaM yAvat bharatairAvatabhAvimadhyamadvAviMzatitIrthakaratIrtheSu videhatIrthakara tIrtheSu ca sAdhUnAmavaseyaM teSAM upasthApanAyA abhAvAt / "satramiNa sAmAi acche AibisemiaM puNa vibhinnaM / avisemiasAmAiaM, Thiamiha sAmannasannA // 1 // " "sAvajjajogaviraha-tti tattha sAmAiaM duhA taM ca / ittaramAva kahati a, kati paDhamaMtimajiNANaM // 2 // " "titthesu aNArovia - vayassa sehassa thevakAlIaM / sesANamAvakahiaM, titthesu videhagANaM ca // 3 // " 4 bhAvanA 'dhikAre dvaividhyaM sAmAyikacAritrakha // 97 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * A puSpamAlA laghutiH // 98 // 4 bhAvanA'dhikAre akhaNDita svamupasthApanAtassAmAyikasya RSHANKARI nanu cevaramapi sAmAyikaM karomi bhadanta ! sAmAyikaM yAvajjIva'ityevaM yAvadAyustAvadAgRhItaM, tata upasthApanAkAle tatparityajataH kathaM na pratijJAbhaGgaH?, ucyate-natu, prAgevoktaM-sarvamevedaM cAritramavizeSataH sAmAyika, sarvatrApi sarvasAvadyayogaviratisadbhAvAt , kevalaM chedAdivizeSairviziSyamANamarthataH zabdAntaratazca nAnAtvaM bhajate, tato yathA yAvatkathika sAmAyikaM chedopasthApanaM vA paramavizuddhivizeSarUpasUkSmasamparAyAdicAritrAvAptau na bhaGgamAskandati tathetvaramapi sAmAyikaM zuddhivizeSarUpacchedopasthApanAvAptau, yadi pravrajyA | parityajyate tarhi tadbhaGga Apadyate, na[tu]nu (?) tasyaiva vizuddhivizeSAvAptau / [ yaduktam ] "naNu bhaNi savvaM citra, sAmAiamiNa vizuddhi ubhinnaM / sAvajavirahamaiyaM, ko avilovo visuddhIe 1 // 1 // unnikhamao bhaMgo, jo puNa taM cia kareha suddhayaraM / sannAmitta visiha, suhama pi va tassa ko bhaMgo? // 2 // " tathA chedaH pUrvaparyAyasya upasthApanA ca-AropaNA mahAvrateSu yasmiMzcAritre tacchedopasthApanaM, tacca vidhA-sAticAraM niraticAraM ca / / tatra niraticAraM yaditvarasAmAyikavataH zaikSakasyAropyate, tIrthAntarasaGkrAntau vA, yathA zrIpArzvanAthatIrthAvarddhamAnasvAmitIrtha saGkrAmataH pazcayAmadharmapratipattau / sAticAraM yanmUlaghAtinaH bratoccAraNaM, uktaM ca___ "sehassa niraiyAre, titthaMtarasaMkameva taM hjaa| mUlaguNaghAiNo sA-iAramubhayaM ca Thikappe // 1 // " 'ubhayaM ceti sAticAraM niraticAraM ca sthitakalpe-prathamapazcimatIrthakaratIrthe / tathA pariharaNa parihArasta govizeSastena vi] zuddhiryasmizcAritre tatparihAravizuddhikaM / tacca dvidhA-nirvizamAna nirviSTakAyikaM ca, tatra nirvizamAnakA vivakSitacAritrAsevakAH, nirviSTakAyikA AsevitavivakSitacAritrakAyAH, tadavyatirekAcAritramapyevamucyate / iha navako gaNazcatvAro nirvizamAnakAzcatvAro'nucAriNa 15 // 98 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA ekaH kalpasthito vAcanAcAryaH, yadyapi ca sarve'pi zrutAtizayasampannAstathApi kalpatvAtteSAmekaH kazcitkalpasthito'vasthApyate / nirvilaghuvRttiH zamAnakAnAmayaM parihAraH I4 bhaavnaa|| 99 // "parihAriyANa u tavo, jahanna majjho taheva ukoso| sIuhavAsakAle, bhaNio dhIrehiM patteyaM // 1 // " 'dhikAre "hoi jahanno gimhe, cautthachaTuM tu hoi mjjhimo| aTTamamiha ukkoso, itto sisire pakvAmi // 2 // " | | dvividhatvaM parihAravi|" sisire u jahannAI, chaTThAI dasamacarimago hoI / vAsAsu aTThamAI, bArasa pjttgo(hoi)neo||3||" zuddhicaraNa"pAraNage AyAma, paMcasu gaho do samiggaho bhikkhe / kampaTTiyAvi paidiNaM, karaMti emeva AyAmaM // 4 // " || sya ta |" evaM chammAsatavaM, cariuM parihArigA aNucaraMti / aNucarige parihAriya-payaTThie jAva chammAsA / / 5 // " rUpaM ca | "kappaTTio vi evaM, chammAsatavaM kareha sesaao| aNuparicAragabhAvaM, vayaMti kappaTTigattaM ca // 6 // " " evemo aTThArasa, mAsapamANo u vanio kappo / saMkhevao viseso, suttAdesAu nAyavyo // 7 // " "kappasamattIi tayaM, jiNakappaM vA uviti gaccha vA / paDivajamANagA puNa, jiNassagAse pavajaMti // 8 // " | | "titthayarasamIvAse-vagassa pAse va no u annassa / eesi je caraNaM, parihAravisuddhigaM taM tu // 9 // " BI tathA samparyeti saMsAramaneneti samparAyaH-kaSAyodayaH, sUkSmo, lobhAMzAvazeSatvAt , samparAyaH-kaSAyodayo yatra tatsUkSmasamparA-18 yam / tacca dvidhA-vizuddhayamAnakaM saktizyamAnakaM ca, tatra vizuddhayamAnaka kSapakazreNimupazamazreNi vA samArohataH, saGktizyamAnakaM tUpazamazreNitaH pracyavamAnasya / uktaM ca OMOMOMOMOMOM45 CROSUR-UGUS Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 10 // "sehiM vilaggao taM, visuddhamANaM tao cuaMtassa / taha saMkilismamANa, pariNAmaviseseNa vinneyaM // 1 // " tathA yathAkhyAtamiti yathA-yasmilloke khyAtaM-prasiddhamakaSAyaM bhavati cAritramiti tathaiva yattadyathAkhyAtaM, athAkhyAtamiti dvitIyaM 4 bhAvanAnAma, tasyAyamanvayaH-atha zabdo yathArthe, AGabhividhau, yAthAtathyenAbhividhinA ca yatkhyAtaM akaSAyacAritramiti tadathAkhyAtaM, uktaM 'dhikAre ca-"ahasa ho jAhatthe, AGo'bhivihIe kahiyamakkhAyaM / caraNamakamAyamudi, tamahakkhAyaM jahakkhAyaM // 1 // " | | sUkSmasamma rAyacaraNa5 idaM ca dvidhA-chAmasthikaM kaivalikaM ca, tatra chAnasthikaM upazAntamohaguNasthAnake kSINamohaguNasthAnake vA, kaivalikaM ca sayogike svruupm| balibhavamayogikevalibhavaM ceti / caraNa-cAritraM, kathambhRtaM ? ityAha-surAzca manujAzca siddhizca, tAsAM sukhaM zakracakravAdibhogajitaM | nirupamasvAbhAvikaparamAnandarUpaM, tat kriyate'neneti karaNaM, etacca yo grahItuM-Asevitumarhati, "je" pAdapUraNe, tamahaM samAsena-saGkepeNa | vakSye iti gAthArthaH / / 119 // caraNAdhikAriSu tAvaddezacaraNAdhikAriNaM nirUpayannAha| saMvegabhAviamaNo, sammatte niJcalo thirpinno| vijiiMdio amAI, pannavaNijo kivAlUa // 120 // jaidhamammi vi kusalo, dhImaM ANAI susIlo a| vinAyatassarUvo, ahigArI desaviraIe // 121 // || vyAkhyA-saMvegabhAvitamanAH samyak ve nizcalaH sthirapratijJo vijitendriyo'mAyaH prajJApanIyaH, akadAgrahItyarthaH, kRpAluzca / yatidharme'pi kuzalaH, ukta ca-"nAe'NagAgdhamme, sAvagadhamme bhaveja jogo"ti| [tathA dhImAn-tIrthAntarIyarakSobhyo nipu // 10 // NabuddhiH] AjJAruciH-AjJAgrAhyanigodAdijIvasattAGgIkArakaH, suzIlo, vijJAtatatsvarUpo-jJAtadezacaraNasvarUpaH, upalakSaNaM caite'nye'pi AARAKAR Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % * * vinItatvAdayo guNA yathAsambhavaM graahyaaH| atra ca pUrvapUrvaguNasadbhAve'pi uttarottaraguNAbhAve'nadhikAryava, ityevambhRtasarvaguNaviziSTo puSpamAlA dezaviratipratipattAvadhikArIti gAthArthaH 120-121 / / atha sarvacaraNArhAn prarUpayavAha 4 bhAvanA ladhuvRttiH 'dhikAre // 10 // pAeNa hoti joggA, pavajAe vi tecciya mnnussaa| desakulajAisuddhA, bahukhINappAyakammaMsA // 122 // FILMS ___vyAkhyA-ya eva dezavirogyA uktAH, sarvaviratirUpAyAH pravrajyAyA api pratipattau ta eva prAyo dezakulajAtimizzuddhA bahu- yogyA kSINaprAyakarmIzA manuSyA yogyA-adhikAriNo bhavanti / deza AryAdiH, paitrikaM kulaM, mAtrikI jAtiH / na dezaviratipratipatturmanu| pyatvadezazuddhatvAdIni vizeSaNAni, tasyAstiryagAdibhyo'pi dIyamAnatvAt / nApi bahukSINaprAyakAMzatvavizeSaNaM, yAvatyAM hi karma| sthitau satyAM samyaktvaM labhyate, tasyAH palyopamapRthaktve kSINe dezavirataH zrAvako bhavati, tato'pi saGkhyAteSu sAgaropameSu kSINeSu sarvaviraticaraNaM labhyate, tato'pi tAvatsveteSu kSINekhUpazamazreNiH, tato'pi iyatsveteSvatikrAnteSu kSapakazreNiH / taduktam| "sammattammi u laddhe, paliyapuhutteNa sAvao hojaa| caraNovasamakhayANaM, sAgarasaMkhaMtarA hoMti // 1 // " iti / 151 upalakSaNamAtramete ca guNAstenAnye'pi vayaHprAptatvArogyAdayo'tra guNA draSTavyA iti gAthArthaH // 122 // anvayavyatirekAbhyAM PInirNIto'rthassugrAhyaH sAdataH srvvirteyogyaa uktAH, atha ayogyAnAha advArasa purisesuM, vIsaM itthIsu dasa napuMsesuM / jiNapaDikudRtti tao, pavAveuM na kappaMti // 123 // vyAkhyA-puruSeSu madhye'STAdaza strISu viMzatirnapuMsakeSu daza, ete jinaiH pratikruSTA-nivAritA, ityataH pravAjayituM na kalpante iti gAthArthaH 123 // tatra ye puruSeSvaSTAdaza tAnAha 18 // 10 // + 5 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 102 // (yaH kobe jaMDDe ya vhie| teNe rAyavagArI ya, ummaMte a asaM // 124 // [ra]Natte juMgie~ iya / obaddha ya bhae, sehanippheDiyA iya // 125 // vyAkhyA - atra saptASTau varSANi yAvadvAlaH / saptativarSANAmupari vRddhaH, SaSTivarSANAmuparIti kecit / na strI na pumAn napuMsakaM / strIbhirbhogairnimantrito'saMvRttAyA vA striyo'GgopAGgAni dRSTvA zabdaM vA manmanollApAdikaM tAsAM zrutvA samuddhRtakAmAbhilASo'dhisoDhuM na zaknoti sa kkIba: ) / jaGghastu tridhA - bhASayA zarIreNa karaNena ca, tatra bhASAjaDutridhA - jalamUko manmanamUka elakamUkaH, atra jalanimana itra buDabuDAyamAno yo vakti sa jalamUkaH, yasya tu vadataH khacyamAnamiva vacanaM skhalati sa manmanamUkaH, yastvelaka ivAvyaktaM zabdamAtrameva karoti sa elakamUkaH / zarIrajaGgastu yaH pathi bhikSATane vandanAdiSu cAtIva sthUlAditayA'zakto bhavet / karaNaM kriyA, tasyAM jaDaH, samitiguptipratikramaNapratyupekSaNAdikriyAmasakRdupadizyamAnAmapi yo gRhItuM na zaknoti sa ityarthaH / bhagandarArza kuSThAdirogairyasto vyAdhitaH / cauryarataH stenaH / rAjAdidrohakRdrAjApakArI / yakSAdinA prabalamohodayena vA paravazatAM nIta unmattaH / andho'darzanaH styAnarddhinidrodayavAnvA / tathA dAsIjAtaH arthena vA krItaH RNAdivyatikare ca ruddho vA dAsa ucyate / duSTo dvidhA- kaSAyaduSTo viSayaduSTazca tatra kaSAyaduSTo'tyutkaTakaSAyaH, viSayaduSTo'tIva parayoSidAdiSu gRddhaH / snehAjJAnAdinA yathAvasthitavastvanabhijJo mUDhaH / yo'nyeSAM dhanAdirdhArayati sa RNArttaH / jAtikarmazarIrAdibhirdUSito juGgitaH, tatra chimpakamAtaGgAdayo'spRzyAH kukuTAdipoSakAH spRzyAzca jAtijuGgitAH, nakhaprakSAlanAdininditakarmmakAriNaH karmmajuGgitAH, karakarNAdivarjitAH kubjakANapavAdayazca shriirjunggitaaH| bola buDDhe napuMse ya, dAse duhe ya Dha ya, 4 bhAvanA 'dhikAre sarva bilka yogyAH puruSAH // 102 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthagrahaNanimittaM vidyAdigrahaNanimittaM vA iyatkAlaM tvadIyo'hamityevaM yenAtmanaH parAyattatA kRtA syAt so'vavaddhaH / bhRtyA parAdezakarapuSpamAlA I.4 bhAvanA laghuvRttiH NAya pravRtto bhRtakaH / zaikSakasya-anyena dIkSitumiSTasyopalakSaNAnmAtApitrAdyananujJAtasya ca nispheTikA-dIkSitumapaharaNaM zaikSakanisphe- lAdhikAre // 10 // TikA / ityaSTAdava dIkSA'nahIMH puruSasya-puruSAkAravato bhedA ityuttaragAthAyAM sambandhaH / eSAM ca pAlAdInAM dIkSaNe pravacanamAlinya- lAsarvavirala dA saMyamAtmavirAdhanAdidoSAH sukhAvaseyA iti noktAH, vairakhAmyAdipravAjane tvapavAdapadamiti sAdhikagAthAdvayArthaH / / 124-125 // yogyA: striyaH ____athoktAn vratAnaha puruSabhedAnupasaMharannanuktAMca] strIbhedAnAha18| iya aTThArasa bheyA, purisassa tahitthiyAe te ceva / guThivaNi sabAlavacchA, donni ime hoMti anne vi // 126 // 8 vyAkhyA-yathA puruSAkAravatastathA strIjanAkAravato'pi vratAyogyA bAlAdayo'STAdaza bhedAsta eva, tathA'nyAvapi dvAvimau bhavataHgurviNI, saha bAlena-stanapAyinA vatsena vartata iti sabAlavatsA / ete sarve'pi viMzatiH strIbhedA iti gAthArthaH // 126 // __zrutokteSu SoDazabhedeSu napuMsakeSu "dasa napuMsesu"tti mULagAthoktAna batAnarhAn daza tadbhedAnAhapaMDaeM vAIe kIbe, kuMbhI IsAlae ti ya / saMuNI takrammasevI ya, pakkhiyApakkhie iya // 127 // sogaMdhieM ya oNsitte, dasa ee napuMsagA / saMkilaha ti sAhaNaM, pavvAveuM akappiyA // 128 // vyAkhyA-tatra paNDakasya kharUpaM tAvadatraiva kizcidvakSyati / vAtakyAdInAM tu svarUpaM vizeSata idaM-sanimittamanimittaM vA liGge // 13 // stabdhe strIsevAM vinA yo vedaM na dhArayati sa vAtikaH / klIvazcaturdA-yo vivastrAM striyaM vIkSya kSubhyati sa dRSTiklIvaH, yaH zabdaM zrutvA / SUHAAG OMOMOMOM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSubhyati sa zabdaklIvaH, evamAzliSTo nimantritazca / yasya mohotkaTatayA drAbakAle liGgaM vRSaNau vA kumbhavadbhavataH sa kumbhii| triyamA 4 bhAvanA puSpamAlA sevyamAnAmAlokya yasyeA mahatI jAyate sa IrSyAluH / yo vedotkaTatayA'bhIkSNa maithunAsaktaH sa shkuniH| yo galitazukraH zvAna iva 'dhikAreM laghutiH // 104 // kA skhaliGgaM leDhi sa tatkarmasevI / yaH zuklapakSe savedo, na kRSNapakSe, sa pAkSikApAkSikaH / yassubhagaM manvAnaH khaliGgaM jighrati sa saugndhikH| | sarvaviraka yo vIryapAte'pi striyamAliGgaya tiSThati sa Asakta iti / sAmAnyataH punaratraivAha-ete dazApi napuMsakAH saGkliSTAH syAdyAsevanAmA | yogyA: napuMsakA &AzrityAtIvAzubhAdhyavasAyavantaH, avizeSeNa nagaramahAdAhasamAnakAmAdhyavasAyasampannatvAta , iti sAdhUnAM pravAjayitumakalpitA-ayo-151 PAgyA iti gAthArthaH // 127-128 / / atha vratArhAn paDnapuMsakabhedAnAha___ vaiddhie cippie ceva, maMtaosahi uvhe| isisatte devasatte ya, pavvAveja napuMsae // 129 // vyAkhyA-yasya bAlatve'pi chedaM datvA vRSaNau gAlitau bhavataH sa varddhitaH / yasya ca jAtamAtrasyAGguSThAGgulIbhirmardayitvA vRSaNau Tra drAvitau staH sa cippitH| kasyacinmantrasAmarthyAdanyasyauSadhivazataH puMvedaH strIvedo vA upahataH / anyazca 'madIyatapaHprabhAvAdasau napuM*sako bhavatviti RSiNA zapto devena vA zaptaH / evaM ca satyeteSAM napuMsakavedodayo jAyate, ityetAn SaDnapuMsakAn nizIthoktavizeSaB/ lakSaNasambhave sati pravrAjayediti zlokArthaH // 129 // pUrvoktapaNDakasvarUpamAha6 mahilAsahAvo saravaNNabheo,miDhaM mahaMtaM mauA ya vaannii| saMsaddayaM muttamapheNagaM ca,eyANi chappaMDagalakkhaNANi // 10 // | vyAkhyA-puruSAkAravato'pi mahilAkhabhAvatvaM paNDakasyaikaM lakSaNaM / svaravarNayorbhadaH-strIpuruSApekSayA vailakSaNyaM, upalakSaNatvAd 18 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAERS 4 bhAvanA | adhikAre AlocanAzuddhavinItasyai va cara| NAItvam mandharasasparzAnAM ceti dvitIyamidaM / meNda-puruSacinhaM mahadbhavati / mRdvI ca vANI yopid vANI na jaayte| lalanAyA isa sazabdaM mUtraM puSpamAlA bhaveta , phenarahitaM ca tadbhavati / etAni SaTpaNDakalakSaNAni / vAtakyAdInAM tu svarUpaM mUlagAthAvyAkhyAyAmuktameveti vRttArthaH // 130 // laghuvRttiH // 105 // &aa tadecaM darzitAH sarvaviraterayogyAH, dezaviratyayogyAstvasaMvegabhAvitacittAdayaH svayamabhyUhyAH / evaM ca satyavasitaM tadarhadvAraM, atha pratipattividhiprarUpaNAdvAraM vibhaNiSurAha| bAlAidosarahio, uvaDio jai havija caraNa'tthaM / taM tassa pauttAlo-yaNassa suguruhiM dAyavvaM // 131 // vyAkhyA-pUrvoktabAlAdidoSa rahito yadi caraNArthamupasthito bhavettadA prathamameva prayuktAlocanasya-dattAlocanasya tasya 'ta' iti lAcaraNaM sugurubhirdAtavyamiti gAthArthaH / / 131 // kimetAvanmAtreNaiva taddIyate ?, netyAha| AloyaNasuddhassa vi, dija viNIyassa naavinniiyss| nahi dijai AbharaNaM, paliyattiyakannahatthassa // 132 // vyAkhyA-AlocanAzuddhasyApi vinItasyaiva taddeyaM, nAvinItasya / amumevArthamarthAntaranyAsena dRDhayati-nahi AbharaNaM parikartita| karNahastasya dIyata iti gAthArthaH // 132 / / atha vinItasvarUpamevAha* aNuratto bhattigao, amuI aNuvattao visesannU / ujjutto'paritaMto, icchiyamatthaM lahai sAhU // 133 // vyAkhyA-sa eva sAdhurIpsitaM caraNAdikamartha labhate, yaH, kathambhUtaH ? ityAha-'anurakta' paTe nIloraGga iva guruSu pratibaddhaH / gurobhakti-kRtAJjalipuTAdibhAvena sevAM gataH-prapanno gurubhaktigataH / amocako-yAvajIvitaM gurucrnnaaprihaarii| anuvartakaH-sarvasyA // 10 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuciH H106 // pyaucitya pravRttiniSThaH / vizeSajJaH - sadasadvastuvivekajJAtA / udyuktaH - adhyayanavaiyAvRtyAdiSvatIvodyamaparaH / aparitAnto- vivakSitArthasAdhane'nirviNNaH / tadarhadvArasaGgRhItamapi vinItatvaM vinayaguNasya mukhyatayA'nveSaNIyatvakhyApanArtha punarupanyastamiti gAthArthaH // 133 // vinItasyApi kena vidhinA caraNaM deyaM ? ityAha viyava vikayamaM-galassa tadavigdhapAragamaNAya / dijja sukaovaogo, khittAisu suppasatthesu // 134 // vyAkhyA-vinayavato'Si dadyAstvaM cAritraM, kathambhUtasya ? ityAha- kRtAni maGgalAni jinacaityasaGghapUjAdIni yena, tasya, kimartha ? ityAha-'tasya' caraNasyAvighnaM pAragamanAya / gurugataM vidhimAha - suSThu kRta upayogo nimittAdiSu yena sa tathA keSu ? ityAha- kSetrAdiSu suprazasteSu tatra kSetre jinAyatanekSukSetra kSIravRkSasamIpAdau dAtavyaM caraNaM, na tu magnadhyAmitakacavarAkIrNAdau / kAle'pi - "cAuchasi pannarasiM ca vajrae aTThamiM ca navamiM ca / chaddhiM ca cautthi vA-rasiM ca sesAsu dijAhi // 1 // 'tisu uttarAsu taha, rohiNIsu kujA hu sehanikkhamaNaM / gaNivAyae aNunnA, mahanvayANaM ca AruhaNA // 2 // " ityAditithinakSatrAdizuddhikalite, nAprazaste / bhAve'pi prazastAhArAdipravRttizuddhe iti gAthArthaH // 134 // 21 66 T toktasya sarvasyApi vidhervaktumazakyatvAdupasaMharan parIkSAkAladarzanapUrva vratadAnamAhaiya evamAvihiNA, pAeNa parikkhiUNa chammAsA | pavvajjA dAyavvA, sattANaM bhatravirattANaM // 135 // - prAyeNa ityevamAdividhinA paNmAsAn parIkSya bhavaviraktAnAM saccAnAM pravrajyA dAtavyA, vairasvAmyAryarakSitAdibhirudAyinRpamArakAdyaizca vyabhicAravAraNAya prAyo grahaNamiti gAthArtha: / / 135 / / 4 bhAvanA'dhikAre prazasta kSetrAdiSu caraNa pradAnam // 106 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 107 // CCCCCCCCCCCCCCCCAK tadevaM sarvaviratisAmAyikapratipattividhiruktaH, atha mahAvratAropaNaM lezato darzayitumAhavihipaDivanacaritto, daDhadhammo jai avajabhIrU y| to so ubavijai, varasu vihiNA imo so u // 136 // 4: bhAvanA " dhikAre 6 vyAkhyA-vidhipratipannacAritro yadi dRDhadharmA pApabhIruzca, tataH sa vidhinA vrateSu upasthApyate-Aropyate, sa punarvidhirayaM gRhItacaraNahai vakSyamAga iti gAthArthaH // 136 // tamevAha * sopasthApapaDhie ya kahiya ahigaya,parihAruhAvaNAe so kppo| chajjovaghAyavirao,tivihaMtiviheNa prihaa(?)[ro]||137||18 nAvidhiH vyAkhyA-yathoktaguNaviziSTo'pi sa evopasthApanAyAM-vratAropaNAyAM kalpyo]lpo-yogyaH, yaH "parihAra"tti prAkRtatvAllapkArAntanirdezAt parihArI-sarvavirataH, va sati ? ityAha-'paThite' SaDjIvanikAyamahAvratarUpAdipratipAdake zastraparijJAdazavakAlikAdhucitasUtredhIte, tataH kathite-guruNA tadartha vyAkhyAte, tato'pyadhigate-ziSyeNApi tasmin samyagavadhArite sati / nanu kaH punaH parihArI ? ityAha-par3ajIvakAyaghAtAtrividhaMtrividhena-manovAkAyaH karaNakAraNAnumatibhirvirato-nivRtto yaH sa iha parihArItyabhimataH, sUtrArthAbhyAmadhigatazastraparijJAdizrataH SaDjIvanikAyaM zraddadhAno vratopasthApanAyogyo bhavatIti bhAva iti gAthArthaH // 137 // uktavakSyamANavidhiviparyaye doSamAhaappace akahitA, aNahigaya'paricchaNe ya aannaaii| dosA jiNehiM bhaNiyA, tamhA pattA duvahAve // 13 // // 107 // vyAkhyA- ihAnantarameva vakSyamANo jaghanyataH saptAhorAtrAdirupasthApanAyAM kAlakramastaM aprApte'lpakAlike zaikSake, akathayitvA 31 GER-U6453 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghutiH // 108 // ca yathArtha, anadhigate ca ziSyake tasmin, tathA aparIkSaNA ca ziSyakasya kiM jIvanikAyAnasau zraddhate na vA 1, zraddhAne'pi tAn rakSati na vA ? ityevaM vRSabhaiH sUtroktavidhinA parIkSAyAmakRtAyAmityarthaH / upasthApanAM kurvata iti sarvatra gamyam / AjJAvirAdhanA'navasthAdayo doSA jinairbhaNitAH, tasmAtkAlakrameNa prAptAdInevopasthApayennAnyAniti gAthArthaH // 138 // upasthApanAyogyatAyAM kAlakramamAha sehassa tinnibhUmI, jahanna taha majjhimA ya ukkosaa| rAIdiya satta caumA-siyAya chammAsiyA cetra // 139 // vyAkhyA - ziSyaka [zaikSa]sya abhinavadIkSitasya vratopasthApanAyAM karttavyAyAM tisrobhUmikA - yogyatAsthAnAni tadyathA - jaghanyA tathA madhyamA utkRSTA ca / tatra jaghanyA saptAhorAtrikI madhyamA cAturmAsikI utkRSTA SANmAsikI ceti / saptAhorAtrAdibhiratikrAntaivratopasthApanAyogya : zaikSakaH syAditi gAthArthaH // 139 // tatra kasya kA bhUmirbhavedityAha - pugvovapurANe, karaNajayaTThA jahaNNiyA bhUmI | ukosA u dummehaM, paDuca assahANaM ca // 140 // vyAkhyA - 'purANaH' samayabhASayA vratabhraSTa ucyate, pUrva vrateSUpasthApitaH pUrvopasthApitaH sa cAsau purANazca pUrvopasthApita purANaH, tasmin yathoktA jaghanyA bhUmiH, karmakSayopazamavazAt punarapyasau kathaJcitpratrajito'pi saptabhirahorAtrairatikrAntairvateSUpasthApyate / nanu tasya sUtraM dhatameva, tatazca saptAhorAtrAtikramamapi yAvatkimarthaM vilambita ? ityAha- 'karaNAnI' indriyANi, tajjayArtha, etAvantamapi kAlaM vinA karaNajayo'pi samyaGna jJAyata ityAzayaH / utkRSTA tu pANmAsikI bhUmi durmedhasaM - mandaprajJaM pratItya, tasya hi yathokta mUtraM zIghrametra 4 bhAvanA 'dhikAre avidhino pasthApane doSAH zaikSyabhU myAdayaca // 108 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAgacchatIti bhAvaH / athavA azraddhAnaM pratItyotkRSTA bhUmiH, zIghrAdhItasUtro'pi mithyAtvamohanIyodayAdekendriyajIvAdikaM yo na zraddhatte 4bhAvanApuSpamAlA 5 tasyApi bodhyamAnasyotkRSTA pANmAsikI bhUmirbhavatItyarthaH, iti gAthArthaH // 140 // tarhi madhyamA kasya ? ityAha- . 'dhikAre laghuvRttiH | emeva ya majjhimiyA, aNahijjhate asadahaMte ya / bhAviyamehAvissa vi, karaNajayaTThA ya majjhimiyA // 141 // tU shbhaam||109|| vyAkhyA-evameva durmedhastvena sUtramanadhIyAne mohodayAdvA azraddhAnavati pUrvoktAtkiJcidviziSTatare madhyamA-cAturmAsikI bhUmi trayanirUpaNaM bhavati / tathA ca bhAvitamedhAvino'pi apurANasya karaNajayAthai madhyamA bhUmirdraSTavyeti gAthArthaH // 141 // tadevaM kRtA lezataH pratipattividhiprarUpaNA, athotsargApavAdavizuddhayA taccAritraM bhavatIti cintanIyaM, tatra pUrvoktavidhipratipannamahAvratasya tatpAlanopadezamabhidhitsuH prANAtipAtavrataparipAlanopadezaM tAvadutsargataH prAha1 iya vihipaDivannavao, jaeja chajjIvakAyajayaNAsu / duggainibaMdhaNacciya, tappaDivattI bhave iharA // 142 // vyAkhyA-ityuktavidhipratipannavataH SaDjIvakAyayatanAsu yatnaM kuryAt , itarathA-SaDjIvakAyapAlanamantareNa tatpratipattiH-vratapra18| tipattidurgatinibandhanaiva bhavediti gAthArthaH / / 142 // SaDjIvakAyayatanopAyamevAhaTU egidiesu paMcasu, tasesu kayakAraNANumaibheyaM / saMghaTTaNaparitAvaNa-vavarovaNaM cayasu tiviheNaM // 143 // ____ vyAkhyA-ekendriyeSu paJcasu pRthivyAdiSu, traseSu dvIndriyAdiSu ca, tyaja tvaM, kim ? ityAha-saGghaTTanaM caraNasparzAdibhavaM, pari- I n tApana-lakuTaghAtAdinA gADhapIDanarUpaM, tathA vyaparopaNa-prANebhyazyAvanaM, ekaikamidaM kathambhUtaM ? ityAha-kRtakAraNAnumatibhedaM, kena | NORRRRRR RECORDCREACRECRUAGALOR Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 110 // tyaja? ityAha-'trividhena' manasA vacasA kAyena cetyarthaH, evaM ca kurvatA SaDjIvakAyayatanAsu prayatnaH kRtaH syAditi bhAvaH, iti gAthArthaH / / 143 // asya ca vizeSataH kartavyatAmAha| jai micchadiTiyANa vi, jatto kesiMci jiivrkkhaae| kaha sAhahiM na eso, kAyavo? muNiyasArehiM // 144 // | ___vyAkhyA-yadi nAma aviditaparamArthAnAM mithyAdRzAmapi keSAzcitvAbhiprAyato jIvarakSAyAM ko'pi kathaJcidyatno dRzyate, tarhi kathaM jJAtasiddhAntasAraiH sAdhubhireSa-jIvarakSAyatno na karttavyaH?, karttavya evetyarthaH, iti gaathaarthH|| 144 // nanvazakyAnuSThAnatvAnna kenApyasau kRto bhaviSyatItyAha| niyapANaccAeNa vi, jaNaMti parapANarakkhaNaM dhIrA / visatuMbaovabhogI, dhammaru I etthudAharaNaM // 145 // vyAkhyA-nijaprANatyAgenApi dhIrAH paraprANarakSaNaM janayanti, atra viSatumbakopabhogI dharmarucirudAharaNaM-dRSTAntaH, sa cAyaM iha campApuryAM soma-somadatta-somabhUtinAmnAM viprANAM bandhUnAM nAgazrI-bhUtazrI-yakSazriyo bhAryAH, anyadA madhurabhrAntyA kaTutumbaM nAgazriyA upaskRtaM, patite tadrasabindau makSikAmRtetiM paramArtha, gopitaM ca / itazca pUrvadharadharmaghoSamUriziSyo dharmarucirmAsa| [kSapaNa]pAraNe tatraiva samAgataH, tato mA bhRvRthA iyAnvyayo'nyatrAsya tyAgena, dAnena cAyaM toSito bhaviSyatIti vicintya tatsarva tayA pApayA tasmai dattaM / sa ca tadgRhItvA gato gurordarzitavAn / gurubhizca kathaJcijjJAtvA 'viSatumbakamidaM, tataH pariSThApayetyAdiSTaH saH zuddhasthaNDile gatvA kuto'pi bindumekaM mumoca, tadgandhena cAyAtAH kITikAstatra lagnA mRtA dRSTAH, tato 'varaM mamaikasya vidhinA mRtirna tvevametasmAjantusamRhasye ti vicintya tatsarva tatraiva bubhuje / tato mahAvedanAkrAntaH siddhasAkSikamAlocya pratikramya pAdapopa RAMAGRICULT |4 bhAvanA 'dhikAre | SaDjIvakAyayatanAsudharmarucikathAnakaM draupadI caritaM ca CARRIECCORRECCLES // 110 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 111 // gamanena sarvArthasiddhimagamat / zrutopayogAt jJAtvA ca gurubhirnAgazrIdAnasvarUpaM dharmmarucerArAdhanApUrva sarvArthasiddhigamanaM ca saGghAyAbhyadhAyi, jJAtatadvyatikarairlokairdhikakriyamANA ca nAgazrIrbhartRdevarairgRhAnnirbhartsya niSkAsitA sarvatra lokairdhikkriyamANA dhUtkriyamANA bAlai| laiSTubhirhanyamAnA kvacitsthAnamalabhamAnA bhikSayA jIvantI SoDazarogAkrAntA mRtA paSThapRthivyAmutpannA / tato matsyAdibhavAntaritAsu saptapRthivISvanekaza utpadyamAnA tiryagAdibhavAn bhrAntvA campAyAM sAgaradattasArthavAhasya bhadrAbhAryAyAH putrItvenotpannA, kAle cotpannatIvra daurbhAgyA bhartrAdityaktA pravrajyAM gRhItvA guruNIniSiddhA'pi vane kRtakAyotsargA paJcabhirviTairvividhopacAraiH kAmyamAnAM kAJcidgaNikAmArlokya svadaurbhAgyaM smRtvA kRta [paJca ] bhartRnidAnA kAle mRtvA IzAne kalpe suragaNikAtvenotpannA / tatazca cyutvA kAmpilyapure drupadarAjaputrI draupadInAmnI, yauvane pUrva nidAnAtsvayaMvare paJcapANDavAnAM patnI jAtA / athaikadAnAdarakupitena nAradena dhAtakIkhaNDa bharate amarakaGkAdhipasya padmanAbhasya tadrUpAdIn guNAnuktvA'pahAritA nityamAcAmlapAraNa kapaSThatapastapyamAnA zuddhazIlA paNmAsAnte padmanAbhaM vijitya kezavena nivarttitA pANDumathurAyAM pANDavAnukAraM pANDusenaM sutamajIjanat / tasmin rAjye'bhiSikte pANDavaiH saha prabrajya brahmalokaM gatA, tatazyutvA videhe setsyatIti dharmarucicaritraM prasaGgAdraupadIcaritamapi kiJciduktaM, vistRtaM tu pANDavacaritrAjjJeyamiti // 145 // iti dharmmarucikathA samAptA // atha dvitIyatrataparipAlanopadezamAha - koheNa va lobheNa va, bhaeNa hAseNa vA vitiviheNaM / suhumeyaraM pi aliyaM, vajasu sAvajJasayamUlaM // 146 // vyAkhyA - krodhena nimittabhUtena lobhena vA bhayena vA hAsyena vA varjayet, kim ? ityAha- 'alIkamapi ' mithyAvacanamapi, kathambhUtamidam ? ityAha-sUkSmaM cetaraca sUkSmetaraM, sAvadyazatAnAM mUlaM / kena tyajet ? ityAha- trividhenetyupalakSaNatvAtrividhaM trividheneti 4bhAvanA'dhikAre SaDjIva kAyayatanA sudharmaruci zramaNasya draupadyAtha caritam // 111 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNam gAthArthaH // 146 // kaH punaralIkavAdino doSaH ? ityAhapuSpamAlA 8/loe vi aliyavAI, vIsasaNijjo na hoi bhuagovva / pAvai avannavAyaM, piyarANa vi dei uvveyaM // 147 // 12 laghuvRttiH hAdhikAre // 112 // vyAkhyA-pratyakSalakSye'smilloke'pyalIkavAdI bhujaga iva kasyApi vizvasanIyo na bhavati prApnoti cAvarNavAdaM, tatazca pitro satyAsatyarmAtApitrorapyudvegaM dadAtIti gAthArthaH // 147 // satyavAdino guNAnAha hAvAdinorguNa ArAhijai gurude-vayaM va jaNaNivva jaNai vIsaMbhaM / piyabaMdhavovva tosaM, avitahavayaNo jaNai loe // 148 // doSanirU vyAkhyA-avitathavacana iha loke'pyArAdhyate gurudevAviva, jananIvadvisambhaM janayati, priyabAndhava iva topaM janayatIti hai dagAthArthaH // 148 // iha satyavAdo dvidhA-lokottaro laukikazca, tatrAdyaM samarthanArthamAha| maraNe vi samAvaDie, jati na annahA mahAsattA / jannaphalaM nivapuDhA, jaha kAlagasUriNo bhayavaM // 149 // ___vyAkhyA-maraNe'pi samApatite-dhruvamAgate sati mahAsacA nAnyathA jalpanti, yathA nRpeNa yajJaphalaM pRSTA bhagavantaH kAlakA- 16 cAryA iti / ke punaramI ?, ucyate bhArate turamiNInagA~ jitazatrU rAjA, tatra bhadrAbrAhmaNIputro vyasanI kSudro raudro dattanAmA, anyadA rAjAnaM sevituM pravRttaH, krameNa sAmantacakraM vazIkRtya jitazatru nirvAsya svayaM nRpIbhUtaH, yataH-"uvayaramANANa vi sa-jaNANa vihaDai khalo khaNauddheNa / duddhAidANao po-sio vi Dasaicciya bhuaMgo // 1 // " jitazatruranyatra gataH, dattastu bahUn yajJAna yajate, anyadA // 112 // RESEARCH Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 113 // dattamAtulaH kAlikAcAryastatrAgataH, dattastaM yajJaphalaM papraccha, sa ca pazudhAtapradhAnAnAM yajJAnAM phalaM naraka' ityAha, yataH proktaM vyAsena"jJAnapAliparikSipta, brahmacaryadayA'mbhasi / lAtvA'tivimale tIrthe, pApapaGkApahAriNi // 1 // " . 18|4bhAvanA" dhyAnAgnau jIvakuNDasthe, damamArutadIpite / asatkarmasamikSepai-ragnihotraM kuruttamam // 2 // " yugmama] 'dhikAre " kaSAyapazubhirduSTa-dharmakAmArthanAzakaiH / zamamantrahatairyajJaM, vidhehi vihitaM budhaiH // 3 // " " satyabhASaNa guNanirUpakaM "prANighAtAnu yo dharma-mIhate mUDhamAnasaH / sa vAJchati sudhAvRSTiM, kRSNAhimukhakoTarAt // 4 / " ityAdi / kAlakAcA___ tataH kupitena tenAsminnartha kaH pratyayaH? iti pRSTo guruH 'saptame'ti zvamissaha tailakumbhyAM tava kSepa eva pratyaya' ityAha / 5odAharaNam tatrApi kA pratyayaH? iti pRSTastasminnevAti prAgeva tvanmukhe kuto'pyazucipraveza iti / tato'tikruddho'sau gurumAha-kassa kare te mRtiH ?, gururAha-na kasyApi, kintu suciraM cariSyAmyadyApi vratamahaM / tato guruM rodhayitvA'tikupito rAjA sazaGko gRhaM pravizya sthitH| itazcAtiduSTatvena tenodvejitaiH sAmantairatIva dRDhaM mantrayitvA jitazatruzchannamAnItaH / dattastu kopavazAtsaptamamapyaSTamaM dina manyamAno'zvArUDho yAvad gRhAsannaM muni jighAMsuryAti, tAvadazvakSurotkSipto'zucilavastanmukhe praviveza / tato nUnaM dinAnto'hamiti vicintya bhIto yAvadanaM pazcAdvAlayati saH, tAvatA 'kuto'pi mantro bhinna' iti manyamAnAssarve sAmantAstaM bandhayitvA gale ca tasya kA bahUna zuno bandhayitvA taptatailakumbhyAM cikSipuradhazcAgniM jvAlayanti, dahyamAnAH zvAno nRpaM khaNDazaH kurvanti / evaM vedanAttoM datto nRpo mRtvA narakaGgataH, sUriH punaH suciraM vihRtya tridivaGgataH / ityavitathajinamataprarUpakakAlikAcAryakathAnakamiti gaathaarthH| P // 113 // athalaukikasamyagvAdasamarthanArthamAha ROCHACHCHOOT CAREE Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtiH // 114 // 4bhAvanA'dhikAre asatyadopAvirbhAvaka vasurAjakathAnakam vasunaravaiNo ayasaM, soUNa asaccabAiNo kitti / sacceNa nArayasta vi, ko nAma ramija ? aliymmi||150|| vyAkhyA-vasunarapaterasatyavAdinaH [ayaza-a]kIrtimatizayena zrutvA, apizabdasya vyavahitasya sambandhAt , tathA nAradasya satyena kIrtimapi zrutvA ko nAma rametAlIke ?, na ko'pItyarthaH / bhAvArthaH kathAnakenocyate - cediviSaye zuktimatIpuryAmabhicandre rAjJi kSIrakadambopAdhyAyAntike putraparvataka-rAjaputravasunAradA vedAna paThanti / anyadA''kAze gacchato munermukhAvayonarakagamanamekasya svargagamanaM zrutvopAdhyAyo viSaNNaH parIkSArtha lAkSArasabhRtaM kukuTaM pRthak pRthak pracchannaM datvoktAste 'batra na kazcijJAnAtIkSate vA tatrAyaM hantavya' iti / tato vasuparvatau kvacicchUnyagRhe to hatvA''yAtau, nAradastvahatakukkuTazciraM bhrAntvA samAgato guruM natvovAca-nAstyeva sa pradezo yatra na kazcijAnAti pazyati vA, yato yAvatsanti sarvajJA api / tatastaditarayonaraka nizcitya vairAgyAdguruH prAbAjId / parvatastasthAne ziSyAnadhyApayati, nAradaH svasthAnaM gataH, pitari prabajite vasU rAjyaM zAsti / itazca mRgAya mukta bANe skhalite sAzcaryakarasparzAdAkAzanirvizeSAM sphaTikaratnazilAM nRpocitAM vijJAya vasunRpAyAkhyavyAdhaH, vasuzca tAmAnAyya pracchannaM siMhAsanaM tayA'cIkarat, zilpinazca jabAna / AsthAne ca tasminnAsane svayaM niviSTaH, na cAsanAsanne ko'pi | gantuM labhate / tataH satyAdiguNairvasurvamumatIzo vyomni tiSThatIti procchalitaH prabAdaH / anyadA nArado gurau gosAdgurusutamAlokayitumAyAtaH / atrAntare "ajairyaSTavya"miti RgvedapadaM nAradasamakSaM ziSyebhyaH parvato vyAkhyAnayati. yathA-'ajA'pazavastairyaSTavyamiti / etaccAkarNya karNau pidhAya RSiNokta-AH!! zAntaM pApamiti, yato hanta yadi pazubhiyajJo bhotamA vyAsena paNDitAdi puruSa] catuSTaya lakSaNaM kurvatA yaduktaM CAREE // 114 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH / / 115 / / 44 " dharmAtmA paNDito jJeyo, nAstiko mUrkha ucyate / sarvabhUtahitasAdhurasAdhunirdayaH smRtaH // 1 // varamekasya savasya, pradattA'bhayadakSiNA / na tu sahasrebhyo, gosahasramalaGkRtam // 2 // " satyaM satyaM punaH satya-kSaya sujate / nAhita nAstyeva hi svArthaH parasvArthaM na kurvanaH // 3 // " ityAdi, tadviruddhayeta / na cAcAryeNApyevaM vyAkhyAtamidaM, kintu 'vaptAssanto na jAyante na prarohantItyajAstrivArSikA zrIhayastairyaSTavya'miti vyAkhyAtaM tairiti / parvatastyasambaddha vAkyairnAridamAkruzan 'ajai: - pazubhiryaSTavyamityevopAdhyAyaivyAkhyAtaM, atra ca sahAdhyAyI vasurAjaH pramANaM, yadyasau tvatpakSaM gurusammataM manyate tadA samUlA me jihvA chidyate, anyathA tave 'ti pratijJAM cAkarot / nArado'pi tadeva pramANIkRtya devArcAdinimittaM jagAma / tato nizi nijamAtrA sahitaH parvato gatvaikAkine vasurAjAya tatsarvaM channamAkhyasurapi yathA nAradaH prAha tathaiva gurubhirvyAkhyAtatvAdayuktamuktaM bhavatetyAha / tatazcopAdhyAyabhAryA''grahAtparvatokaM samarthanIyaM mayeti rAjJASGkIkRte parvato mAtA ca tasmA AzIrvAda datvA svagRhaM gatau / prAtaH samAgate parvate nArade ca milite sabAlavRddhapurajane kautukAkSipteSu bhavana [pati ]vyantarAdidevavargeSvAzIrvAdapUrva parvatanAradAbhyAmukke svasvapakSe--- " ghaDamAIyaM divvaM, loe bihu phurar3a sacavAINaM / to mottRNaM sacaM, pasaMsimo 1 kimiha loammi ||1||" tadanayoH pakSayoryatsatyaM tatprasadya nivedyatAmiti brAhmaNavRddhairabhihite'pyavivekatimirataralitataccadRSTinA rAjJA vyalIko'pi parvatapakSaH sahasaiva samarthitaH / tadaiva ca kruddhayA kuladevatayA datvA pANiprahAraM pAtitaH siMhAsanAnnarapatiH kSiptazca pAtAlaM / tatazca AH !! kimidamiti bhIto lokaH, pravRttaH parvatakabhUpayossarvatra dhikAraH, samucchalito nAradasya tu sAdhukAraH, viDambya nirvAsito nagarA 14 bhAvanA'dhikAre asatyajalpAdvasurAjasya rAjyabhraMzo durgatizca // 115 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ES puSpamAlA laghuvRttiH // 116 // nidarzanam CALCAREACOCCEELAM parvataH, abhiSikto rAjye vasubhUpateH putraH, pitRvyatikarakruddhayA kuladevatayA so'pi nipAtitaH / evaM pare'pi sapta vamuputrAH krameNa tarNayata eva tathaiva nipAtitAH / abhiniviSTena ca parvatena tatprabhRti yajJeSu sutarAM jIvaghAtaH prarUpitaH / vasustu narakaM gataH / iti 4|4bhAvanA 'dhikAre vasurAjakathAnakaM samAptam / atha tRtIyavratapAlanopadezamAha 'dattapari| avi daMtasohaNaM pi hu, paradavvamadinnayaM na giNhejA / ihaparalogagayANaM, mUlaM bahudukkhalakkhANaM // 151 // | ta hAraguNa___vyAkhyA- "avI"ti komalAmantraNe, dantazodhanamAtramapi paradravyaM na gRNhIyAt / kathambhUtamidaM ? ityAha-ihaparalokagatAnAM | khyAparka nAgadatta[bahu] duHkhalakSaNAM mUlamiti gAthArthaH // 151 // idameva samarthayannAha| taiyavvae daDhattaM, souM gihiNo vi nAgadattassa / kaha tattha hoti siDhilA, sAhU kayasavvaparicAyA ? // 152 // 5 vyAkhyA-tRtIyavrate dRDhatvaM gRhasthasyApi nAgadattasya zrutvA tatra-tRtIyavrate kRtasarvaparityAgAH sAdhavaH kathaM zithilA bhavanti ?, 18 prAyo gRhasthaH suvarNadhanAdiSu gRddha eva syAt tathApi nAgadattasya tRtIyavrate dRDhatvaM, tarhi kRtasarvasAvadyaparityAgAH mAdhavaH kathaM na tatra | dRDhA bhaveyuriti bhAvaH / kaH punastRtIyavrate dRDho nAgadattaH?, vANArasyAM jitArinRpaH, dhanadattaH zreSThI, dhanazrIH priyA / tayoH putro | nAgadattaH saubhAgyabhAgyakabhUjinadharmamarmajJaH saMsArAsAratAjJaH, svaguNagaNAvarjitA svayaMvaratvenAgatA api catuSpaSTikalAkuzalA api mahebhyaputrIne pariNayati / anyadA tatra nivAsi priyamitrasArthavAhaputrI puruSadveSiNI nAgavasunAmnI purAdahihemamaNimayajinAyatane // 116 // jinArcA kurvantaM nAgadattaM dRSTvA taM varaM pratyajJAsta / tatraiva pure vasudattanAmA ArakSakastAM dRSTvA dRDhAnurAgaH sArthezAdayAcata, jJAtapratijJena CICISSORS Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 117 // pitrA tasmai nAdAvi sA / itazca rAjapATikAM gacchato rAjJaH karNAtkuNDalamapatat, bahudhA vilokyamAnamapi na lebhe / anyadA reNucchannaM rAjamArge nAgadattastad dRSTvA cakito'nyamArgeNa gacchan vasudattena dRSTaH, tataH kimetaditi tatra vilokayatA kuNDalaM labdhvA nahi nAgadatte jIvati nAgavaturmI pariNeSyatIti tasyAnarthe hetuM vicArya parvaNi pauSadhapratimAsthitasya nAgadattasya gale tadbadhvA rAjJe vijJasaM, yathA- deva! tatkuNDalaM nAgadattagale mayA dRSTaM rAjJA taM tathA'vasthamAnAyyAnekadhA kuNDalasvarUpaM pRSTaH, pratimA'nte'pi mAbhUdvadattasyApakAriNo'pyanartha iti maunenAsthAnnAgadattaH / tato ruSTena rAjJA vadhyatayA''diSTasya viDambyamAnasya vadhyabhUmau preSitasya taduHkhaduHkhitAyA nAgavasukanyAyAH sacvena tasya ca satyena dharmaprabhAveNa ca zUlikA siMhAsanaM prahArAzcAbharaNAnyabhUvan / jinazAsane prabhAvanA'bhUt / rAjJA nAgadattaH pUjito vasudatto nirvAsitaH / nAgadatto'pi tathA'nuraktAM nAga (vasuM) zriyaM (?) pariNIya ciraM viSayAnupabhujya pravrajya priyayA saha svarga gataH, tau kramAnmuktiM yAsyataH iti tRtIyatrate nAgadattakathAnakaM samAptam // atha caturthavratapAlanopadezamAha - navattahiM visuddhaM, dharija baMbhaM visuddhapariNAmo / savvavayANa vi paramaM sududdharaM siddhANaM // 153 // vyAkhyA--khyAdivarjitA vasatiH, tatra devyo nAryazca striyaH sacittAH, citravAsturUpAstvacittAH pazavo - gomahiSyAdayaH, paNDakA:- zrInarasevinaH, etadvikAradarzanAdbrahmabAdhA 1 / strINAM kathA - ekAkinA dharmadezanAdirUpA "karNATI suratopacAracaturA lATI vidagdhapriyA" ityAdikA vA na karttavyA 2 / strIbhiH sahaikAsane nopavizet, utthitAsvapi muhUrtta ( yAvanna ) tiSThet, yadAha 4 bhAvanA 'dhikAre navaguptivi zuddhabrahmavratapAla nopadezaH // 117 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " itthIhiM maliyasayaNA-saNamima tapphAsadosao jaiNo / dUseha maNaM jahaNo, kuTuMjaha phaasdosennN||1||"3| puSpamAlA tadindriyAGgopAGgAvalokanatyAgaH 4 / gRhasthaiH saha kuDayAntaritAvasthitivirahaH 5 / pUrvakrIDitasmaraNAkaraNaM 6 / atisni |4bhAvanAlaghuciH 'dhikAre // 118 // gdhAhArAnabhyavaharaNaM 7 / atimAtrAhArAgrahaNaM 8 / vibhUSAparivarjanaM ca 9 / ityetAbhinavabhirguptibhirvizuddhaM, sarvavatAnAmapi madhye 13 sarvaprAdhAnya parama-prakRSTaM, viSayalubdhAnAM sudurddharaM brahma vizuddhapariNAmo dharediti gAthArthaH / / 153 / / asya ca sarvavratottamatvamAha brahmavratasya devesu vIyarAo, cArittI uttamo supattesu / dANANabhayadANaM, vayANa baMbhavayaM paramaM // 154 // vyAkhyA-deveSu prasiddheSu yathottamo vItarAgaH, supAtreSu cAritravAn , dAnAnAM madhye'bhayadAnaM, vratAnAM madhye tathA brahmavrataM pradhAnamiti gAthArthaH // 154 // athaitadvirahitasya vratAderakiJcitkaratvamAha| dharau vayaM carau tavaM, sahau duhaM vasau vaNanikuMjesu / baMbhavayaM adharito, baMbhA vi hu dei maha haasN||155|| ___vyAkhyA-vrataM dharatu, tapazcaratu, duHkhaM sahatA, vananikujeSu vasatu, tathApi brahmavrataM adharan , AstAM anyo, brahmApi mama | PI hAsyameva dadAtIti gAthArthaH // 155 // athaitadvayatirekasya sarvaduHkhaprabhavatvamAha8 jaM kiMci duhaM loe, haiparaloubbhavaM pi aidusahaM / taM savvaM ciya jIvo, aNubhuMjai mehuNAsatto // 156 // vyAkhyA-yatkizciduHkhaM iha-paralokodbhavaM atidussahamaSi, tatsarvameva maithunAsakto jIvo'nubhukta iti gAthArthaH // 156 // taa||118|| dRSTAntadvAreNaitatsamarthayabAha AKA SAREEKSHER Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 119 // SEARNAGAR kAzena zreSThayu 6 naMdatu nimmalAI, cariyAI sudaMsaNassa mhrisinno| taha visamasaMkaDesu vi, baMbhavayaM jassa akkhliy||157|| 4bhAvanAtA vyAkhyA-sudarzanasya maharSenirmalAnya tAni caritrANi nandantu / yasya, tatheti prasiddhau, skhalanAhetutvAdviSameSu saGkaTeSvapi PIdhikAre * brahmavratamaskhalita, atrAyaM vakSyamANazca sudarzana-sthalabhadrayorgaNastutipadapraNatidvAreNopadezastayorasamamahAsattvavismitena zAstrakAreNa 18| brahmadRDhanibaddha iti gAthArthaH // 157 // kaH punarayaM sudarzanamaharSiH, ucyate tAyAM sudahA aGgadeze campApuryA dadhivAhano rAjA, RSabhadAsaH zreSThI, ahaMdAsI bhAryA, tayormahiSIpAlakaH subhagAkhyo dAso hemanteSTavyAMka dAharaNam hai| kAyotsargasthaM cAraNazramaNaM dRSTvA jAtabhaktirmahiSIzcarantI muktvA sarva dinaM taM paryupAste / sAyaM punastaM natvA tAbhiH samaM gRhaM gataH, sAdhorguNAnsmarankathaM sakalAM rAtrimetAdRzaM zItaM sa soDheti cintayana sakalAM rAtri nidrAmalabhamAnaH prAtamahiSI nItvA tatra gatastaM sAdhu tathaiva sthitaM pazyati, tAvatA pAritotsargoM "namo arihaMtANaM" bhaNanAkAze uDDInaH / sa ceyamAkAzagAminIvidyeti jAnan "namo arihaMtANaM" ityevoccaran bhramati, sarvakAryANi karoti / tatastasya zreSThizreSTinIbhyAmupavRhyamANasya bhaktirapi tatra jAtA / anyadA varSAsu gaGgA'paratIre yudhyamAnAnAM mahiSINAM nivAraNAyAkAzagamanabuddhayA "namo arihaMtANaM" uccarannutplavamAnaH patanmahAkIlakenodare viddho mRtvA tatraiva RSabhadAsAIdAsIputro divyarUpalAvaNyaH sudarzananAmA'bhUt , tAruNye sAgaradattazreSThiputrI manoramAnAmnI pariNinye / pitA pravrajya svarga gataH / tasya ca dvitIyAtmA purodhAH kapilaH, tatkAntA kapilA sudarzanaguNotkarSa // 119 // zrutvA'naGgavANaviddhA zikSayitvA dUtIM preSayati, sA cAgatya zreSThinaM prAha-nanu kapiLo dAdhavarAtoM ratimalabhamAnaH kSaNaM sukhAya CRORECACCC Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvAmAkArayati / tatastayaiva saha sudarzanastadgRhaM gato yAvadita ito maye'pavarake nirvAte te bAndhava iti gupte nItvA dattadvArA nadbhAryApuSpamAlA ''ha-ma kapilo na dAghajvaraH, kintu kapilAyAH kAmajvarapratIkAraM kuru prasAdaM / tatastadatisaGkaTa nistitISuH zreSThI prAha-bhadre! kiM 4bhAktAlaghuvRttiH karomi ?, daivahato'haM paNDakaH, suguptamAtmAnaM jane rakSAmIti / tato jAtavirAgA sA taM visRjati / athAnyadA kapila-sudarzanasahito 'dhikAre // 120 // aa brahmadRr3harAjA vasantakrIDArtha nirgataH / paTTarAjJI abhayA kapilA manoramAzca zibikArUDhAH svasvaparivAropagUDhA nirgatAH / tadA ca kapilA'bha tAyAM sudayAmAha-kasyedaM puNyAdhikasya strIratnaM ?, rAjyAha-sudarzanasya, putrAzcaite jayantopamA iti / kapilA prAha-aho!! paNDakasyApita zanazreSThayadraputrAH?, gajhyAha-kathaM janAsi paNDakaH / tataH sA pUrvavRttAntamAha / rAjJI hasati-dhUrtamanyA'pi vazcitA'si / tataH sA dUnA prAha- dAharaNam jJAsyate te vaidagdhyaM, yadyanena riMsyase] ramase(?) / tato'bhayA kRtapratijJA upAyaM vicArya paNDitAnAmnyA dhAcyA sudarzanapratirUpaM putraka kArayitvA rAtriprathamayAme khAnte AnAyayati / kimetaditi kaJcukimiH pRSTe devyAH pUjanArtha kAmadevaM nayAmIti paNDitA prAha / dU evaM pratyahaM kriyamANe vizrabdheSu teSvaSTamyAM pauSadhapratimAyAM sthitaM sudarzanamAnayati paNDitA, kAmapratimeti na kiJcitpRSTaM kancukibhiH / | tataH puro muktaM taM kAmAturA'bhayA sarvAGgAliGganacumbanaprArthanaparihAsasItkAradhikArathUtkArAdyanukUlapratikUlaiH sarvA zarvarI na kSobhayitumalaM / tataH prAtaHprAye svaM nakharullikhya sA pUtkaroti, rAjA tat zrutvA tatrAgatya sudarzane tadasambhAvayan kimidaM ?, satyaM brUhIti taM pRcchati, sa tu mA bhUdabhayAyA bhayamiti maunenAsthAt / tatastatraiva sudarzane vyalIkaM nizcitya taM vadhyamAdizadavanIzaH / tatastatsAmayyA nIyamAnaM taM dRSTvA manoramA parayA bhaktyA jinamabhyarcya sAmigrahA kAyotsarge'sthAt / itazca tasyAH satvena svazIlamahimnA ca badhyabhUmau zUlikA siMhAsanaM prahArAzcAbharaNAnyabhUvan , tajjJAtvA rAjA tatrAgatya taM kSamayitvA sindhuraskandhamAropya mahAvibhUtyA 12 // 120 // RRRRrrrr SAUGAULOR Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 121 // svagRhe'naiSIt / abhayA svaduzcaritabhayenAtmAnamuddhadhya mRtvA pATaliputre vyantarI jAtA, paNDitA tu palAyya pATaliputre'nusamayaM sudarzanarUpAdIn varNayantI devadattAgaNikAgRhe tiSThati / atrAntare gRhItadIkSaM tatrAyAtaM bhikSAyai sametaM taM [sudarzanaM ] devadattAyA upAlakSayat sA dvAraM pidhAya vividhavezyAbhAvaH sandhyAM yAvadakSubdhaM taM dRSTvA pazcAttApena pretavane'mocayat / tatra ca kAyotsargasthaM taM dRSTvA pUrvavairaM smRtvA'bhayAcyantarI saptadinImanukUlapratikUlopasargestaM vyaDambayat / tadante ca zukladhyAnAttasya kevalajJAnamutpannaM / zakrAdibhirmahimA kRtA / dezanAM zrutvA'bhayAnyantarI paNDitA devadattA'pare'pi ca bahavaH zrAddhadharma kecitsAdhudharma ca jagRhuH / evaM bhavAvyAnuddharaMkhiraM vihRtya zrIsudarzana rSirmuktimavApeti zIle zrI sudarzanadRSTAntaH samAptaH / atraivodAharaNAntaramAha-- vaMdAmi caraNajuyalaM, muNiNo sirithUlabhaddasAmissa / jo kasiNabhuyaMgIe, paDio vi muhe na niDDusio // 158 vyAkhyA - zrIsthUlabhadrasvAmino munezvaraNayugalaM vande, yo bhagavAn madanoddIpanaviSamaviSeNa saMyamaprANApahArakatvAtkRSNabhujaGgI kozAgaNikA, tasyA mukhe - gocare patito'pi na nirdaSTo na tadviSayaviSeNa vyApta iti gAthArthaH / / 158 // zrIsthUlabhadrakathAnakaM hyAvazyakAdiSu prasiddhameva, sthAnAzUnyArthaM tu kiJciducyate - pATaliputre nandarAjJo mantrI zagaDAlaH, sthUlabhadra - siriyAkhyau tasya putrau, siriyAvivAhAvasare pUrva virodhitena vararucipaNDitenodbhAvitaM kapaTaM, tato jAtakope nande viSaprayogAdinA zagaDAle mRte dvAdazakoTIkanakavyayena dvAdazavarSANi koSAgRhe vezyAvAse vasantaM viSayadurlalitaM sthUlabhadra mAnAyya # 4 bhAvanADadhikAre brahmavata dRDhatAyAmeva sthUla bhadrakathAnakam // 121 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhAvanA dhikAre | brahmavratadRDhatA. yAmeva sthalabhadrakathAnakam mantrimudrAparidhAnAyAdizati nandaH / vimRzAmi iti tenokte rAjA pAha-atraiva mamAzokavane vimRzeti / tataH zrIsthUlabhadrastatra puSpamAlA gatvA dharmArthakAmamokSaghnamadhikAraM vimRzya pitRpaJcatvacaritaM ca cintayan vairAgyaraGgataraGgitaH paJcamauSTikaM locaM kRtvA ratnakambalaM laghuktiH | prAvRtya tatyAntaiH kRtarajoharaNo nandanapaM dharmalAbhayitvA zrIAryavijayasambhUti zrIAryasambhUtivijaya haste prAtrAjIt / krmaadgii||122|| hatArtho gurubhiH saha kadAcitpATaliputre samAgataH / varSAsu siMhaguphA-sarpavila-kUpakASTheSu kAyotsarge sthAtavyamiti munitraye'bhigraha all gRhNati kozA''vAsavasanAbhigrahamagrahItsthUlabhadraH / tadvasatiM yAcitvA copavane sthitaH / yathAprAptaM SaDrasaiH paDvikRtibhirapyanudinaM bhute| tataH paDvikRtyAhAra-keki cAtaka darArAve vidyadgarjanakozAprakAzitahAvabhAvAdidravyakSetrakAlabhAvairakSubdhe tasminnupazAntA sA | bhagavantaM prazaMsati / so'pi tathA tAmupadezairanugRhNAti yathA viSayavimukhA rAjadattAdanyanaraparihArAbhigrahaM jagrAha sA / itazcaturomAsA-|| nirAhAraM tapastaptvA siMhaguhAdivAsinaH samAya.tAH, pratyekaM svAgataM duSkarakArakANAmiti vadagirIpadabhyutthAnena sambhAvitA gurubhiH / sthUlabhadrastvatisambhrameNAbhyutthitaH sAdarataraM svAgataM bhaNito duSkaraduSkarakAraka iti prazaMsitazca / tata itare prayo'pIyAnalatarjitAzcintayantyaho!! vezyAgRhe sukhaM sthito'pi nityaM snigdhabhojyapi sarvAGgopacito'pyamAtyarutatvAdyathA'sAvAdareNa dRSTo na | tathA vayaM tathAkRtakaSTA api / atha cAgate dvitIyavarSAkAle gurubhirnivArito'pi sthUlabhadramatsareNa gRhItvA'bhigrahaM siMhaguhAnivAsI | gataH kozAgRhaM, mAgitA vasatirdattA ca tasminnevopavane sA tayA / prazAntacittA ca sA vibhUSitA'pyavibhUSitA vA pratidinaM taM vadante / tato'tIvodArarUpAyAM tasyAM jAtapariNAmo'nyasmin dine sa tAM prArthayate / tato'ho!! mahAnubhAvasya karmapAratantryaM, tadupAyena pratibodhayAmIti vicintya tayoktaM na vezyAnAM dharmalAbhaH, kintu dravya(dramma)lAbho'yaH, tadyadyasmAbhirarthastahi nepAlanRpeNApUrva CARRORECAMERA // 122 / / : Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pha puSpamAlA laghuvRttiH // 12 // OM* 4 bhAvanA'dhikAre parigrahaviramaNavratapAlanopadezaH * | sAdhave dIyamAnaM lakSamUlyaM ranakambalaM tvamapyAnaya / tataH sa kAmatRSNayA varSAsvapi tathA'karot / dattazca ranakambalastasyAH kare, kSiptazca | tayA tadaiva thaale| tataH mAdhurAha-satyaM mugdhA'si, yadevaM kaSTenAnIto'pyetAdRgranakambalo jhalaklinne kSAle kSipyate / sA'pyAha-jJAtaM te vaidagdhyaM, yadanantabhavabhramaNadurlabhaM cAritracintAmaNiratnaM sarvathA zucistrIzarIreSu kSipasItyAdi / tadvacanAjAtavivekavikAzaH sAdhubhaNati-sAdhubhaNitaM,mithyA me duSkRtaM syAt sarva / sA'pi sAdhu kSAmayati / sAdhurapi gurusakAzaM gatvAtaM natvA svAparAdhaM kSAmayati,zrIsthU| labhadraM prazaMsati,prAyazcittaM gRhNAti / sthUlabhadrasvAmyapyupabhadrabAhusvAmipAdamarthato dazapUrvANi,sUtratastu sarvANi pUrvANyadhItya prAptAcAryapadaH svargaGgataH / tadevaM pararapi sAdhubhirdRDhazIlairbhAvyamiti zrIsthUlabhadrakathAnakaM samAptam / atha parigrahavratapAlanopadezamAhajai vahasi kahavi atthaM,niggaMthaM pavayaNaM pavaNNo vi|niggNthtte to sA-saNassa mailattaNaM kuNasi // 159 // vyAkhyA-nirgranthaM pravacanaM yatidharmalakSaNaM prapanno'pi yadyartha vahasi tato nirgranthatve viSayabhUte zAsanasya mAlinyameva krossi| nirgranthatvaM munInAM vAGmAtramiti lokA bhaNiSyantItyartha iti gAthArthaH // 159 // [nanu] bhavatvevaM, ko doSaH ? ityAha| tammailaNA u satthe, bhaNiyA mUlaM punnbbhvlyaannN| niggaMtho to atyaM,savvANatthaM vivajjejjA // 160 // vyAkhyA-tanmalinatA punaH kriyamANA punarbhavalatAnAM-punaH punassaMsArotpattivallInAM mUlaM-kAraNaM bhaNitaM zAstre, tadyathA"pAvara titthayarataM, jIvo jiNasAsaNaM pbhaavNto| taM ceva ya mailaMto, mamai bhave bhIsaNaduhammi // 1 // " tato nirgranthaH sarve anarthA vadhabandhAdayo yasmAttaM sarvAnartha varjayedarthamiti gAthArthaH // 16 // ESHWETAILS 1 // 123 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 124 // AstAM tAvadarthasaGgrahastatpratibandho'pyupArjanAdyAgraharUpo na kArya ityAha jai cakkavahiriddhiM, laDaM pi cayaMti kei sappurisA / ko tujjha asaMtesu vi, dhaNesu tucchesu pADavadho? // 161 // vyAkhyA -- yadi vipulAM cakravartina Rddhi-lakSmIM labdhAmapi vidyamAnAmapi kecitsatpuruSA bharatAdivanyajanti tarhi sAdho ! kastavAsatsvapi dhaneSu tuccheSvasAreSu pratibandha-upArjanAdyAgrahaH ? iti gAthArthaH // 161 / / kiM tAvadvibhUtyAM zarIre'pi kecidAsannasiddhikA mamatvaM na kurvantItyAhabahaverakalahamUlaM, nAUNa pariggahaM purisasIhA / sarIre vi mamattaM cayaMti caMpAuripahuvva // 162 // vyAkhyA - parigrahaM vadhavairakalahAnAM prasiddhAnAM mUlaM jJAtvA puruSasiMhAcampApurIprabhuriva svazarIre'pi mamatvaM tyajantIti gaathaarthH|| 162 tatkathAnakaM punaridam -- campApuryAM kirtticandranRpastadanujaH samaravijayo yuvarAjaH / anyadA varSAkAle vAtAyanagatena prAsAdatalAye vahantIM kallolinIM nirakSya kautukAbhijabandhunA samaM beDAmAruhya mantrisAmantAdibeDAkalitastatra krIDituM lagnaH / tAvatsa ko'pi nadIpravAhaH samAgAt yena droNayo'nyAnyadikSu kSiptAH, sarvo'pi purIloko niSkAsanAya militastAvannRpadroNI adarzanaM gatA, nadIvegena dUraM nItA / tato dIrghatamAlAbhighATavyAM kvacittarumUle lagnA nRpadroNI, uttIrNaH sabandhurnRpaH katipayaparIkarakalitaH, tIre yAvadvizrAmyati tAvannadIkhAtataTasthaM nidhAnaM dadRze / tallobhAdanujo nRpaM hantuM dadhAve / paricchadena militvA nivArito nirvAsi tava / anyadA kevalipArzve'nujaprAgbhavaM nRpo'pRcchat, kevalI prAha- atra jambUdvIpe mahAvideheSu maGgalAvatIvijaye sugandhipure madanA 4 bhAvanADa dhikAre parigrahasyAnarthamUlatvam 1182811 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 125 // bhidhazreSTiputrau sAgarakuraGganAmako mahAparigrahI jaatii| bahulobhAdanekasa pApavyavasAyAn kAraM kAraM zatasahasralakSakoTilAbhe lobhAdanujo| 4|4bhAvanAjyeSThaM jaghAna, jAtastRtIyanarake / dvitIyo'pi mRtvA paJcamI pRthivIM gataH / tato rAjan ! bhavaM bhrAntvA nAnArUpI suduHkhitau katha || dhikAre JcitkarmayogAdajanagirI siMhI jAtau / tatrApyekaguhArthe parasparaM yuvA mRtau caturtha narakaM gtii| tata: sapA jaataa| tAvapyekAnadhikRte parigrahavairasye yuvA mRtau paJcamaM narakaM gatau / tato bahubhavasyAnte ekasya dhanino gRhe kalatratvaM prAptI, tayoH pRthak pRthakU putro'bhavat / bhartari mRte kirticandranRdhanArtha kalahetiroSeNa zabaryadhvA mRtau vimucya tadvittaM putragehAdi cotpannau paSThe narake, tato bahubhavAtyaye ekasya nRpasya putrI jAto, pAkhyAnakam / tatrApyuparate rAjJi rAjyArtha parasparamatisaMrambha kRtvA'nyonyanihato jAtau tau saptamAvanau / tataH punarbhave parigrahasyArthe nAnAsthAneSvApado labdhvA na kvApi svayaM svIyaH parigraho bhuktaH / itaH pUrve bhave'jJAnakaSTaM tathAvidhaM vidhAya sAgarastvaM samutpannaH, tvadbhAtA tu kuraGgasaMjJaH, so'dyApyekavAraM tava bAdhAM vidhAsyati, bhavAnArAdhako rAjan ! tRtIyabhavasiddhikaH, bhavadbhAtA tvanantaM bhavaM bhramiSyati / iti zrutvA saMvigno nijabhAgineyasya harisiMhasya rAjyaM datvA ca rAjA prAbrAjIt / navapUrvadharaH svadehe'pi nispRhaH pratipannajinakalpaH | kvacidudyAne kAyotsargastho'nujena dRSTvA jvalitakopena khaDgena hataH sahasrAre kalpe samutpannaH / tata'cyuto videheSu setsyati / iti kIrticandranRpAkhyAnakaM samAptam / atha rAtribhojanaviramaNapAlanopadezamAha| paJcakkhanANiNo vi hu, nisibhattaM pariharaMti vahamUlaM / loiyasiddhatesu vi,paDisiddhamiNaM jao bhnniy||162|||125|| __ vyAkhyA-pratyakSa avadhi-manaHparyAya-kevalarUpaM jJAnaM yeSAM te pratyakSajJAninaH / indriyajasyAsmadAdInAM ghaTapaTAdivAnasya tu | C4 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 126 // || 4 bhAvanA' dhikAre rAtribhojanaviramaNo pdeshH| vyavahAramAtreNaiva pratyakSatvAt / tataH kevalyAdayaH pratyakSajJAnino'pi nizi-rAtrI bhojanamAzritya bhaktaM pariharanti, kutaH? ityAha-yato vadhasya-jIvaghAtasya mUla kAraNaM tat , kevalyAdayaH kunthvAdijantUna bhaktagatAn pazyanto'pi teSAM vadhasya pariha mazakyatvAdrAtrau na bhuJjate, tarhi tAn jantUn draSTumapyazaknuvanto'smadAdayaH kathaM bhuJjate ? iti bhAvaH / kizca laukikasiddhAnteppapi pratiSidvamidaM-rAtribhojanaM, yato bhaNitaM teSviti gAthArthaH // 163 ||kiN tadityAha baMbhAiteyasaMbhUyaM, bhANu jaMpati veyavI / puDhe karehiM to tassa, subhaM kammaM samAyare // 1 // risihi bhutaM majajhaNhe, pucaNhe tiyasehi ya / avaraNhe piyarehiM, sAyaM bhuMjaMti dANavA // 2 // saMjhAe jakkharakkhehi, bhuttamevaM jahama / sabavelAmaikamma, rAo bhuttamabhoyaNaM // 3 // nevAhuI na ya pahANa, na saddhaM devayaJcaNaM / dANaM vA vihiyaM rAo, bhoyaNaM tu visesao // 4 // ete catvAro'pi zlokAH stryAdInAmupakArAya prAkRtatvenoktAH, smRtau tveta eva saMskRtAstadyathA"brahmAditejassambhUtaM, bhAnu vedavido viduH| spRSTaM karastatastasya, zubhaM karma samAcaret // 1 // " " madhyAhne RSibhirbhuktaM, pUrvAha tridazaistathA / apasaha pitRbhirmuktaM, mAyaM bhuJjanti daanvaaH||2||" "sandhyAyAM yakSarakSobhi-bhuktamevaM yathAkramaM / sarvavelAmatikramya, rAtrau bhuktamabhojanam // 3 // " "naivAhutine ca snAna, na zrAddhaM devatA'rcanaM / dAnaM vA vihitaM rAtrI, bhojanaM tu vishesstH||4||" pAThasiddhA eva / yadi laukikairapIdaM niSiddhaM tataH kim ? ityAha OMOMRY Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -RR puSpamAlA laghuvRttiH // 127 // iya annANa vivajjaM,misibhattaM vivihajIvavahajaNayaM / chajjIvahiyarayANaM,visesao jinnmytttthiyaannN||164 4 bhAvanA vyAkhyA-rAktanItyA ajJAnAmapi-samyagjJAnarahitatvena ghigvargAdInAmapi vayaM-varjanIyaM nizibhaktaM, yataH, kathambhUtama ? dhikAre ityAha-vividhAnAM kITikA-pataGgAdijIvAnAM vadhajanaka, tataH SaDjIvanikAyeSu rakSaNAdidvArA hitaratAnAM jinamatasthitAnAM vizeSatasta rAtribhojanadvarjanIyamiti gAthArthaH // 168 // atha rAtribhojinAmaihikAmuSmikAnapAyAnAha syAnartha| ihaloyammi vidosA, raviguttassava havaMti nisibhtte|prloe savisesA, niddivA jiNavariMdehiM // 165 // ll muultaa| vyAkhyA-raviguptasyeva nizibhakte ihaloke'pi doSA makSikAdibhakSaNAdvAntyAdayo bhavanti / paraloke punaH savizeSA bahutarA narakAdigatasya taptatrapupAnAdayo doSA jine jinavarendranirdiSTA iti gAthArthaH // 165 // ko'sau raviguptaH ? ucyate-ujjayinyAM mahendradevazreSThisuto raviguptaH, sa ca viSayagRddho yauvanagarvito nizibhojane'tyantaM raktaH, catuSpathAdipyapi sakalAM rAtri bhuJjAnastiSThati, zrAvakAnnindati, yadete varAkA rAtribhojanarasAnabhinnA iti, svajanAnindati / anyadA pitaparate gRhasthApi svAmI jAtaH / tato nizzaGkaH savizeSa pApAnyAcarati, yajJeSu pazughAtaM karoti / athAnyadA rAtribhojanAjjAtaroga AnadhyAnena mRtvA tRtIyapRthivyAM samutpannaH, tatra chedanabhedanatADanakartanadahanAdIni duHkhAni nizibhaktaM smArayitvA | smArayitvA anizamutpAdyamAnAni viSaya tata udvRtto'nantaM saMsAraM bhrAntvA rAtribhojanArjitaM bahuduHkhaM kSudhApipAsAdi sahamAno'nanta // 127 // II bhavaprAnte kAmpilyapure madhunAno viprasya putro vAmadevanAmA jAtaH / tatrApi gRddho rajanyAM bhuGkte / anyadA zrAvakaimitrarvivAhArtha nIta RRRRRRs. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muSpamAlA laghuvRttiH // 128 // -52882- ekasmin mArgagrAme rAtrimuSitA yajJayAtrikAH / tatra ca zrAvakA yAvanna bhuJjate tAvadvAmadeva upahasati-rAtrau yadi bhavatAM gale kavalo |||| 4 bhAvanAvilagati tarhi na bhoktavyaM, ahaM tAvadbhokSye / tatastanimittamupaskRtaH kUraH, mahAnase bhraman dhUmavyAkulaH kRSNAhipotastadbhAjanamadhye pacya || dhikAre mAnaH khaNDazo jAtastenA bhuktena dRSTaH, tatkSaNamevAso viSeNa vyApto bhUmau patitaH, tata Asanne dazapuranagare gArUDikapArzva nItaH, kathaM rAtribhojanAkathamapyatiklezena jIvitaH saMvega prAptaH, zrAvakaiH karuNayA kevalipAzcai niitH| bhagavatA karmazatrusaMhAriNI kRtA dezanA, proktazca || tyAge ravigupto | rAtrIbhojanAtprAgbhaveSu evaMprakAreNa bahunarakAdirogadAridrayAdiduHkhabhAgjAtastvaM, tatastadAkarNya saMvignassaMsArabhIruvAmadevo dIkSA daahrnn| jighRkSuH kAmpilyapuraM gatvA nijapiturmadhoH sarva rAtribhojanAdivyatikaraM kathayitvA vratArthamAtmAnaM mocitavAn / tato madhuvino'pi mithyAtvaviSe gate prabajitukAmo'jani / | tataH zIghraM gRhItvA ca, vrataM kevalino'ntike / yuktyA'nupAlya samprAptI,dvAbapyamarasampadam // 1 // ... / iti raviguptakathA samAptA / ___ tadevaM vrataSaTkaparipAlanopadezaM datvopasaMharannAhamA alamattha pasaMgeNaM, rakkhejjamahavvayAiM jatteNa |aiduhsmjjiyaaii, rayaNAI daridapurisovva // 166 // // 128 // vyAkhyA-alamatra vratopadeze prasaGgena vistareNa, saMkSipyaivopadizyate, yathA-rakSestvaM mahAvratAni yatnena, ka iva kAni ? ityAha-daridrapuruSa ivAtiduHkhasamarjitAni ranAnIti gAthArthaH // 170 / / CA-CA 22 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 129 // | 4 bhAvanA'|dhikAre sami tiguptipAlanopadezaH tatkathAnakaM punarevam-kauzAmnyAM kavibhipuNo'pi buddhimAnapi AjanmadaridraH puruSo vasati, sa cAnyairIzvaraiH svajanaizvAminA bhUyate, svodarapUraNe'pyakSamaH / ____"jaMpar3a dIrNa chaMda, carei dhaNavaMtayANa gehesu / kuNai kukammaM na tahA, vi tassa bhottaM pi sNpddi||1||" tataH nindana nirviSNazcintayati maraNamAtmanaH / athAnyadA bhraman sa kApi vidyAmaThe prAptaH / tatredaM vyAkhyAyamAnamazRNota"jAI rUvaM vijjA, tinni vi nivaDaMtu kaMdare vivare / atthocciya parivaDDhau, jeNa guNA pAyaDA hoti // 1 // " "vihavujjoeNa viNA, dAridamahaMdhayArapihiyAI / sesaguNagyaviyAi vi, najati na purisarayaNAI // 2 // " "dhaNajIvieNa muka, daridamaDayaM amaMgalabhaeNa / na chivaMti nUNaM dhaNiNo, dUreNa ciya pariharaMti // 3 // " "tamhA ajiNaha dhaNaM, payattao jeNa vibuhAIyaM / aNahuMtayaM pi pAvahu, guNanivahaM sylloymmi||4||" ityAdi zrutvA daridrapuruSeNoktaM-jAnAmyahametadanubhavAmi, paraM tatkizcidvadantu, yenAhamapi dhnmrjyaami| tata upAdhyAyaH prAha___ikSukSetraM samudrazca, yonipoSaNameva ca / prasAdo bhUbhRtAmete, nanti zIghraM daridratAm // 1 // ". iti zrutvA gurUNAM ca sevA naiva niSphalA bhavatIti matvA guruzca jaladhiriti tasyaiva sevA prArabdhA, trikAlaM puSpAJjaliM kSipati, vinayena praNamati, velAyAM caTantyAM dhAvati nivRttAyAM nivartate, evaM prabhUtakAlaM kleze kRte tadvinayaguNAkSiptaH susthito lavaNAdhi| pastasya pratyekaM lakSamUlyAni paJcaratnAni dadau, so'pi tAni vinayena gRhItvA evaM cintayati-mayA'mUni mahAkapTena prabhUtakAlenA // 129 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 13 // 4 bhAvanAdhikAre samiti guptyorthaH IryAsamitisvarUpaM c| | jitAni, tato gurUpAyena svadezaM netuM yujyate, iti tatraiva kaciddeze tAni suguptAni kRtvA ratnAkArANi paJcopalakhaNDAni aparANi gRhItvA kauzAmbImArge sarvacaurapallyAsannaM ityuccairvadan vrajati, vilokayantu mama paJcaratnAni 2 / tatazcaurA AgatyopalAn vIkSya | nivartante, nUnaM pahilaH ko'pyayamiti muzcanti, iti kauzAmbIsamudrayorantarA nirgamanAgamanaM cakAra / tataH sarvatra ahila iti | kRtvA pUtkurvantamapi na gaNayanti cauraaH| tatasturyavelAyAM nijajaGghAyAM rabAni gopitvA valitastenaiva nagarAdhvanA, Asannameva jalaM pibati, kandamUlaphalAdi ca bhute,na punare yAti, a()dRSTapUrvacaurabhayAt / evaM kaSTena ratnAnyAdAya svapurI prApto viSayasukhabhAgI jaatH| evaM paJcamahAvrataratnAnyapi muniH sugurusamudrAllabdhvA rakSitvA jJAnAdimAgaM nayan rAgAdicaurabhayAjjJAnAdimArgasyAsannaM tiSThan anta| prAntamazanAdyAsvAdayannivRtipurI prApto'nantasukhabhAgI syAt / ityAdi zeSo'pyupanayo budhaiH kaaryH| iti daridrapuruSakathA smaaptaa| atha vratopakAriNInAM samitiguptInAmutsargataH paripAlanamupadidikSurAhatANaMca tatthuvAo, paMca yasamiIu tinni guttiio|jaasusmppi savvaM, karaNijaM saMjayajaNassa // 167 // vyAkhyA-teSAM ca mahAvratAnAM 'tatra' paripAlane'yamupAyaH, kaH ? ityAha-paJca samitayastisro guptayaH, kutaH ? ityAhayAsu simitiguptiSu pAlyamAnAsu samApyate-samarpyate (?) sarvamapi karaNIya saMyatajanasya, samitiguptI samyak pAlayato mahAvratAni pAlitAnyeva bhavanti, ato vratapAlanArthinA etAsveva yatno vidheya iti bhAvaH, iti gAthArthaH // 167 // nanu sarva saMyatakaraNIyametAsu kathaM samApyate ? ityAha RS . 25% Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 131 // pavayaNamAyAu imA, niddiTThA jiNavarehiM samayammi / mAyaM eyAsu jao, jiNabhaNiyaM pavayaNamasesaM // 168 vyAkhyA - imAH samitiguptayo ( pravacanamAtaraH ) nirdiSTA jinavaraistIrthakaraiH samaye-siddhAnte, kutaH 1 ityAha-yata etAsu samitigutiSu mAtaM-niSThAGgataM jinabhaNitaM pravacanaM dvAdazAGgamazeSaM, tathAhi - iryAsamitau prANAtipAtaviramaNavratamavatarati, tadvRttikalpAni ca zeSatra tAnyato'traivAntarbhavanti, tathA sAvadyavacanaparihArato niravadyavacanabhASaNAtmikAyAM bhASAsamitau niravadyavacanaparyAyaH sarvo'pyantarbhavati, na ca tadbahirbhUtaM kimapyaparaM dvAdazAGgamastIti / evameSaNAsamityAdiSvapi bhAvanIyam / ityarthataH sarvamapi pravacanamiha mAtamucyata iti gAthArthaH // 168 // athaitAsu prakArAntareNa pravacanAntarbhAvamAha suyasAgarassa sAro, caraNaM caraNassa sArameyAo / samiIguttINa paraM, na kiMci annaM jao caraNaM // 169 // vyAkhyA - zrutasAgarasya sAraH - paramArthazvaraNaM - cAritraM, tadarthameva tatpravRtteH / caraNasyApi sArametA eva, kutaH 1 ityAhasamitiguptibhyaH paraM na kiJcidanyadyatazcaraNamasti, anupayuktamamanAdisAvadyaviratirUpaM hi cAritraM, tacca samitiguptibhireva sAdhyate, ataH sthitametajjJAnadarzanAvinAbhAvini cAritre pravacanamavataratIti cAritraM samitiguptiSu ityetAsu pravacanaM mAtamucyata iti gAthArthaH // 169 kAH punastAH samitiguptayaH 1 ityAha iriyA bhAsA saNa - AyANe taha pariTThavaNasamiI / maNavayaNakAyagutI, eyAo jahakkamaM bhaNimo // 170 // T 4 bhAvanA'dhikAre pazcamahAta rakSArtha ratnapaJcaka rakSaka daridra puruSakathA nakam / // 131 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 132 // RAKAR vyAkhyA-'saM samyag arhadvacanAnusAreNa 'itiH' AtmanazceSTA samitiriti tAntrikI saMjJA / samitizabdasya sarvatra yogAdIraNaM-IryA, gamanarUpA ceSTA, tadviSayA smitiriiryaasmitiH| (evaM) bhASAsamitiH essnnaasmitiH| 'AyANatti ekArasthAlA 4 bhAvanA kSaNikatvAddezena ca samudAyagamanAdAdAnaM-pIThaphalakAdegrahaNaM, nikSepaNaM-tasyaiva mocanaM, tadviSayA smitiraadaannikssepnnaasmitiH| tathA |dhikAre samipariSThApanasamitirityetAH paJca samitayaH / atha tisro guptirAha-'maNa' ityAdi, ceSTAdiSu gopanaM guptiH, samyagyoganigraha tiguptyoH ityarthaH / guptizabdasthApi pratyekaM sambandhAnmanoviSayA guptimanoguptiH, evaM vAgguptiH kAyaguptiH, etAH samitiguptayatIH (1, pratyeka pravacanAnta rbhAviH / kizcidvistarato yathAkrama bhaNAma iti gAthArthaH // 170 // tatroryAsamiti tAvadAhaAlaMbaNe ya kAle, magge jayaNAe~ cauhi ThANehiM / parisuddhaM riyamANo, iriyAsamio havai sAhU // 171 // vyAkhyA-vibhaktivyatyayAdAlambanena kAlena mArgeNa yatanayA ca, etaireva caturbhiH sthAnaiH parizuddha rIyamANaH-paryaTannIryAsamitimAn sAdhurbhavatIti gAthArthaH // 171 // AlambanAdInyeva vyAcikhyAsurAha| nANAI AlaMbaNa-kAlo divasoya upphvimkko|mggojynnaay puNo,davvAi caubviho innmo||1724 ___vyAkhyA-Alambyata ityAlambanaM, yadAlambya yatInAM gamanamanujJAyate, tacca 'nANAItti jJAnadarzanacAritrarUpamityarthaH / / jJAnaprayojanena pAThArthitvAdinA, darzanaprayojanena tasthirIkaraNArthatvAdinA, cAritraprayojanena tadupaSTambhakAzanapAnArthitvAdinaivala sAdhunA svIpAzrayAnnirgantavyaM, na rAjAdyavalokanAdinimittaM nirarthakaM ceti bhAvaH / kAlazca sAdhuparyaTanaviSayatvena divaso, na rAtriH, Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 133 // tasyAM hyacakSurviSayatvAdibhyaH puSTAlambanaM vinA gamanaM niSiddhamiti bhAvaH / mArgastu sAdhugamanaviSayatvenotpathavimukto draSTavyaH, utpathagamane AtmavirAdhanAdidoSaprasaGgAt / yatanA purnadravyAdiviSayA caturvidhA 'iNamo 'ti iyaM vakSyamANeti gAthArthaH // 172 // tadeva cAturvidhyamAha - jugamittanihiyadiTThI, khette davvammi cakkhuNA pehe / kAlammi jAva hiMDai, bhAve tiviheNa uvautto // 173 // vyAkhyA - yadA yugamAtrakSetranyastadRSTiH paryaTati tadA kSetre - kSetraviSayA yatanA kRtA bhavati, atyAsannasya dRSTasyApi kasyaci - jjIvAde rakSitumazakyatvAt yugamAtrAtparatastu sUkSmajIvAderdraSTumazakyatvAdyugamAtragrahaNaM / dravye - dravyamAzrityeyaM yatanA, yathA cakSuSA prekSeta, jIvAdidravyamiti gamyate / kAlatastu yAvad hiNDate tAvatkAlamAnaM sarvAmapi dravyAdiyatanAM karoti / yattu trivi - dhena manasA vAcA kAyena copayuktaH paryaTati sA bhAvato yatanA / iha ca gAthAbandhAnurodhAd dravyayatanAmutsRjya kSetrayatanAyAH prathamamupanyAsaH kRta iti gAthArthaH / / 173 / / upayuktatvameva vyaktIkurvannAha - uddhamUho kaharato, hasiro saddAiesa rajjaMto / sajjhAyaM ciMtaMto, rIejja na cakkavAleNaM // 174 // vyAkhyA- UrdhvamukhaH, kathAsu- vArttAsu rakto, hasana, zabdAdiSu rajyan- rAgaM kurvan, svAdhyAyaM cintayan, tathA cakravAlaMvArttA kathanAdyarthaM kuNDalakaviracanaM, tena ca na rIyeta, kintu jyeSTho'grataH zeSAstvanujyeSThAdikrameNopayuktAH pRSThataH ityevameva 4 bhAvanA'dhikAre IryAsamitinirU paNam / // 133 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 134 // nidarzanam KASARAHARASANNA riiytetyrthH| atra cordhvamukhAdivizeSaNeryathAsambhava kAyavAGmano'nupayuktatAniSedhaH kRtH| upalakSaNatvAcchandAdiSu dveSAdayo'pIDa | 4 bhAvanAzavaniSeddhavyA iti gAthArthaH // 174 / / athodAharaNa dvAreNAtIveryAsamitipAlanaparairbhAvyamityupadezamAha kAre iryAyAM taha hojjiriyAsamio, dehe vi amucchiodyaaprmo|jh saMthuosurohi, vi varadasamuNI mahAbhAgo // | varadattamunivyAkhyA-tathairyAsamito bhavet dehe'pyamUrchito dayAyAM paramo, yathA surairapi saMstatovaradattamunirmahAbhAga iti gAthArthaH // 175 kA punarvaradattamuniH ucyate-kvApi gacche varadattanirmahAcAritrI svazarIre'pi nispRhaH prazamaikabhAvitaH, vizeSata IryAsamitaH, prANAnte'pyanupayukto na gacchati, anyadA zakreNa sareSu tasyeryA prazasitA, devairapyakSobhyatvamuktaM / tatraiko mithyASTisara:"kassa na vallahaM niyaya-jIviyaM ? maraNabhIrue loe| kiMta viyArona khamaha, niuNANa vi bhattibhariesu // 1 // " ityAdi cintayitvA taM cAlayitumAgAt / tena sAdhovicArabhUmau gacchato mArge makSikApramANA nirantarA maNDUkikA vihitaaH|| pRSTito matto gaja AnIto, lokainazyabrihatto'pi sAdhana pazcAdvilokayati. na ca gati bhinatti, upayukta IyA~ zodhayati |cintayati ca ruSTo gajo mAmekaM haniSyati, ahaM tu dhAvanitayatInAM ghAtAya bhaviSyAmItIyAM zodhayato yadbhavati tadbhavatviti, tAvadgajenItpAvya khe kSiptaH patan svadehaM maNDakIghAtakAri[]] nindana SaDvidhajIvAna vAmayan punaHpunarmithyAduSkRtaM bhaNanavagaNitamaraNabhayaH | sureNa jJAtaH pratyakSIbhUya prazaMsitaH, zakraprazaMsAvyatikaraM uktvA kSAmayitvA suraH svargamagAta / iti devaiH stuto'pi gatagarvo vijahAra / / // 134 // iti varadattamunikathA smaaptaa| . atha bhASAsamitimAha Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti varNanam / TRASSERRURIER kohAihiM bhaeNava, hAseNa vajo na bhAsae bhaasN|mohrivighaahiN tahA, bhAsAsamiosa vinnnneo||176 / |4 mAvanA: |dhikAre bhASAvyAkhyA-krodhAdimiH krodhamAnamAyAlomaizcatabhiH, bhayena vA hAsyena vA, tathA maukharyavikathAbhyAM ca, yo bhASAM na samitibhASate, kintu hitamitaniravadyaguNopetAmeva bhASata ityarthaH, sa bhASAsamito vijeyH| etaistvaSTamiH sthAnairAviSTaH satyamapi vadanizcayato mRSAvAyeva syAditi gAthArthaH / / 176 // atraiva kiJcidviziSTamupadizamAha* bahuaMlAghavajaNayaM, sAvajaM niThuraM asaMbaddhaM / gAratthiyajaNauciyaM, bhAsAsamiona bhAsejjA // 177 // vyAkhyA-bahuka-makAryabhApaNAdirUpaM, asmiAnAbhogAdinA'nekAsatyavacanAdipravRttisambhavAta, pravacanAdilAghavajanaka-kazcana dhanADhayamuddizya dInatAmAlamvya 'tvadIyo'haM, na bhavantaM vimucya mamAparI nirvAhakartA'stI'tyAdirUpaM, sAvA-'gacchAgaccha bhukSva vA bho gRhastha ! 'mityAdi, niSThuraM-re kANAndhavadhiracauryATa ! ityAdi, asambaddhaM-" gaGgA yamunayormadhye, dazahastA hai hriitkii| citrakUTaM gamiSyAmi, rAhagraste vinAyake [gurau] // 1 // " ityAdi, gRhasthajanocitaM-"he-ho-haletti [annetti, bhaTTe sAmiNi gomiNi / hole gole vasuletti, ithiyaM nevamAlave // 16 // " daza0 a0 6] ityAdi, evamanyadapi lokA- | 6 gamaviruddhaM bhASAsamito na bhASeteti gAthArthaH // 177 // etadeva sadRSTAntamAha H // 135 // na virujjhai loyaThiI, bAhijjhai jeNa neya prloo|th niuNaM vattavvaM, jaha saMgayasAhuNA bhaNiyaM // 178 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 136 // bhAvanA'dhikAre saGgatamunikathAnakam vyAkhyA--na virudhyate lokasthitiH, bAdhyate yena naiva. paralokaH, tadeva vaktavyamiti shessH| kimbahunA ? tathA nipuNaM || | vaktavyaM yathA saGgatasAdhunA bhaNitamiti gAthArthaH // 178 // .. kaH punaraso saGgatasAdhuH?, ucyate-kApi gacche vijJAtasamayasAro guNaratnarohaNassaGgatanAmA muniH, sa gurubhissama yA viharan kApi nagare praaptH| tatra gurubhinimittAtparacakrAgamanaM jJAtvA gaccho'nyatra vihaarito| glAnAdyarthaM saGgataM sAdhu muktvA |guravo'pi vijahaH, paracakreNa nagare ruddha saGgataH sAdhuH zuddhabheSajAhArArtha bahinissRtaH senAnyA dRSTaH pRSTaH-kutastvamAgato'sIti, | tenApyakSubdhacittenokta-nagarAt , tataH senAnyA nRpasainyapadAtilokasukhaduHkhAdisvarUpaM pRSTo'pi nAcIkathat / kRtakopenApi pRSTaH prAhasAdhUnAM nedaM vaktuM yuktaM, yata uktam--. - + (daza08-20). "bahuM suNei kaNNehiM, bahuM acchIhiM pecchai / na ya diTuM suyaM sarva, bhikkhU akkhAumarihaI // 1 // x | "saMgarahiyANa jamhA, sAvajaM jujjae na jpe| paratittIsu pavittI, satthe loyammi ya viruddhA // 2 // " - tataH senAnI prAha-kiMbahunA bhaNitena ? yUyaM herikAH, muniH prAha-na vayaM herikAH, kintu sAdhavo nissaGgA lokacintArahitAH PImIkSArthina ityAdi / evamekamapi lokaviruddhaM vacanamabhaNato hRSTaH senAnI praNamya bhaNati-satyaM, satya eSa eva dharmastato mamApyenaM | kathayantu / tato munirdharmamuktvA'NuvratAdi datvA gataH, evamanyenApi bhASAsamitena bhAvyam / iti saGgatamunikathA smaaptaa| - athaiSaNAsamitimAha // 136 // / 2561 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 137 // AhAra uvahi sijaM, uggamauppAyanesaNAsuddhaM / giNhai adINahiyao, jo hoi sa esaNAsamio // 179 // vyAkhyA - AhAraM - azanAdikaM, upadhiM pracchAdanAdikaM zayyAmupAzrayaM, udgamazuddhaM - gRhasthasamutthAdhAkarmAdiSoDazadoSarahitaM, utpAdanAzuddhaM - AtmasamutthairdhAtrIkarmAdiSoDazadoSaiH parihRtaM, eSaNAzuddhaM - gRhasthAtmobhayasambhavaiH zaGkitaprakSitAdidazabhidA~ parvirahitaM gRhNAti, adInahRdayo - 'lAbhAdiSvapi vaiklavyamanavalambamAno yaH sa eva epaNAsamito bhavati, nAnya, iti gAthArthaH // 179 // AhArazuddhirduSkareti cedAha - AhAramettakalle, sahasacciya jo vilaMghai jiNANaM / kaha sesa guNe dharihI ?, sududdhare so jao bhaNiyaM // 180 // vyAkhyA-- AhAra evAhAramAtraM, tasyApi kArye yaH sahasaiva - vAratrayamanyatra paryaTanamakRtvA puSTAlambanaM vinaiva jinAjJAM - - eSaNAsamitipAlanarUpAM vilaGghayati anepaNIyagrahaNenAtikrAmati, sa varAkaH kathaM zeSaguNAn brahmacaryAdIn sudurddharAn dhariSyati ? na kathaJciditi bhAvaH, yato bhaNitamAgame iti gAthArthaH // 180 // AgamoktamevAhajiNasAsaNassa mUlaM, bhikkhAyariyA jiNehiM paNNattA / ettha paritapyamANaM, taM jANasu maMdasaddhIyaM // 181 // vyAkhyA- 'jinazAsanasya' jinoktamArgasya 'mUla' tatvaM, bhikSArthamudgamAdidoSatyAgena caraNaM bhikSAcaryA, saiva jinaiH prajJaptA|ssdiSTA / asyAM tu bhikSAcaryAyAM paritapyamAnaM nirvedaM gacchantaM taM sAdhu jAnIhi dharmaviSaye manda zraddhAkamiti gAthArthaH // 181 // nanu jinAjolane kimaniSTamApadyate ? ityAha 4 bhAvanA' | dhikAre eSaNAsamitivarNanam / // 137 // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** * jaha naravaiNo ANaM, aikkamaMtA pamAyadosaNe / pAvaMti baMdhavaharo-hacchinnamaraNAvasANANi // 182 // bhAvanA'pi puSpamAlA laghuvRttiH taha jiNavarANa ANaM, aikkamaMtA pamAyadoseNaM / pAvaMti duggaipahe, viNivAyasahassakoDIo // 183 // |kAre eSaNA // 138 // vyAkhyA-yathA narapaterAjJAmatikAmanto-lavayantaH svakIyapramAdadoSeNa prApnuvanti, kAni ? ityAha-bandho rajvAdibhirva zuddhau dhanazarma| dho-lakuTAdihananaM, rodho-guptigRhAdiSu, chedana-dehAvayavAdeH karnanamityAdIni maraNAvasAnAni, duHkhaaniitydhyaahaarH| tathA jinavarANA- dharmaruci| mAjJAmatikrAmantaH pramAdadoSeNa durgatipathe vinipAtasahasrakoTIH prApnuvantIti gAthAdvayArthaH / / 182-183 // evaM ca sati dRssttaantau| jo jaha va taha va ladvaM,giNhai aahaaruvhimaaiiyN| samaNaguNavippamukko, sasArapavalao bhaNio // 18 // vyAkhyA-yo 'yathA vA tathA vA' udgamAdidoSaSitamapitaM vA 'labdhaM prAptaM kAmacAritvAjinAjJAviraheNa gRNhAtyAhAropa-13 | dhyAdikaM, sa zramaNaguNairvipramuktaH saMsArapravarddhako bhaNita iti gAthArthaH // 184 // athaiSagAzuddhipAlane AdarotpAdanArthaM taniSThamaharSINAM namaskAramAhadhaNasamma-dhammarui-mAiyANa sAhUNa tANa pnno'hN| kaThaTTiyajIehi vi, na esaNA pilliyA johiM // 185 // Toil . vyAkhyA-tAn dhanazarma-dharmarucyAdikAn sAdhUnahaM praNato'smi, kaNThasthitajIvarapi na yaireSaNAsamitiH pIDitA-khaNDite| tyarthaH / atra cApAsukamaneSaNIyaM ca pariharaneSaNAsamitaH syAdityaprAsukAneSaNIyayoH parihAre kramAddhanazarma-dharmarucidRSTAntI, to caivaM // 138 // avantyAM dhanamitra zreSThI, dhanazarmA sutaH, anyadA dharma zrutvA masutaH sa prAbAjIt / mo'nyadA dAruNe grISme gurubhissama Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRti: // 139 // vihAraM kurvannaraNye vrajati, tAvaddhana zarmakSullakastathA pipAsayA pIDito yathA'kSiNI bhramati mUrcchA samAyAti, muJcati visaMsthalAni padAni, parizuSyatyamRtakalA, tato gacchena samaM gantumazaktaH sa dUre pRSThata Agacchati / janako'pi tatpratibandhena tadAsannastho vrajati, tataH kvApyantarA zItalajala kallolasaGkalA mahAnadI mArge samAyAtA / tato dhanamitraH putramohamohito bhaNati - vatsa ! pibedaM jalaM, yena svastho gantuM zaknopi / tato'gre gatvA nadItIre vRkSAntaritaH sthitaH [pitA ], mA eSa laJjAto na pibatIti / dhanazarmA kSullakastu jinAgamoktavacanAni smarannazuddhajalasyAgrahaNe parityaktaprANaH zubhapariNAmo vaimAnikadeveSUtpanno'vadhinA pUrvabhavavyatikaraM jJAtvA - viSThitakSulla[ka]zarIro janakasya darzanaM datvA milito munisamUhe, mA mama maraNaM jJAtvA munInAM khedo bhavediti / tataH sarvAn munIn kSutpipAsApIDitAn jJAtvA sakale'pi mArge sthAne sthAne gokulAni vikurvitAni / munayo'pyajJAtatatvAsteSu takrAdi gRhNanti / atha yAvatte sukhenAraNyaM laGghayitvA janapade prAptAH tataH saMhateSu gokuleSu devasAnidhyaM jJAtvA munibhirmidhyAduSkRte kRte devo nijaM rUpaM kRtvA janakaM vinA sAdhUna vandamAnAM pipAsApIDitakSulla[ka] maraNavRttAntaM vadan gurubhirbhaNito- yadyevaM kiM na janakaM vandase 1, suraH prAha- anenAneSaNIyopadezena saMsAre kSipto'bhRvaM, yadi jalaM gRhItaM bhavet, ato'vagataparamArthaH kArye evopadezo dAtavya iti jJApanArtha na janako vandita ityuktvA janakaM kSAmayitvA gato devaH / evamApatsvapyapareNApyaprAsukaM na svIkarttavyamiti dhanazarmakathA samAptA / athAneSaNIyatyAge dharmarucikatheyaM-kApi gacche tapazzoSitAGgo dharmarucirmuniH so'nyadA grISme'STamatapaH pAraNa ke kApyaraNye gacchan kSuttRSAkAnto vanadevatayA kAJjikAbhRtAlAbukau dvau puruSau mArge gacchanto vRkSamUle sthitau darzitau / tayorekaH prAha-bho ! etatpiba, sa prAha-na tRSito'haM itaraH prAha tadidaM ko voTA ? tyajAmi, apareNoktaM yadyasya muneH kArye kimapyAyAti tadA'sya 4 bhAvanA'dhikAre eSaNA zuddhau dhanazarma dhanarucidRSTAnto / // 139 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 140 // dehi, tata itaro muniM pratyAha-gRhAga bho mune ! yadi te rocate, atha tyajAmi, tataH sAdhunA tRSArttanApi dravyakSetrakAlAdivilokanena devasambandhI jJAtvA doSabhItena nAgrAhi, prakaTIbhUya devatayA prazaMsito vigatagarvaH zivamagAt / evamanyenApyapramattena eSaNA kAryA, iti dharmarucikathA samAptA / athAdAna nikSepaNaviSayAM samitimAha paDilehiUNa sammaM, sammaM ca pamajjiUNa vatthUNi / givhejja nikkhivejja va, samio AyANasamiie // vyAkhyA - yaH samyakpratyupekSya-dRSTyA samyagnirIkSya tataH samyak pramRjya ca rajoharaNAdinA vastUni - pIThaphalakAdIni | gRhIyAnikSipedvA sa pade samudAyopacArAdAdAnanikSepaNasamityA samito bhavet, nAnya, iti gAthArthaH // 186 // yadi tAvadazakyaM kartuM na zakyate ? tadA zakyaM tu karttavyamevetyAha jar3a ghoratavaccaraNa, asakkaNijjaM na kIrae ihi / kiM sakkA vi na kIrai ?, jayaNA supamajjaNAiyA // 187 // vyAkhyA - yadi tIvratapazcaraNaM kartumazakyamata idAnIM na kriyate, tarhi kiM zakyA'pi supramArjanAdikA yatanA na kriyate ? kriyata eveti gAthArthaH // 187 // tataH kimityAha - tamhA uvautteNaM, paDilehapamAsu jayavvaM / iha dosesu guNesu vi, AharaNaM somila jamuNI // 188 // vyAkhyA - tasmAdupayuktena pratyupekSApramArjanayoryatitavyaM, iha doSeSu guNeSvapyudAharaNaM somilAryamuniriti gAthArthaH // 188 || kaH punaH somilAryaH ?, ucyate - kvApi gacche somilo munirgurvAdezAtpAtrANi [savelaM ] pratilikhyodgrAhya kizcitkAryaM prati 4 bhAvanA'dhikAre AdAnAdisamiti varNanam // 140 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 puSpamAlA laghuvRttiH // 141 // 4%A8+% 2 calitaH kArya siddha punaH sthitaH, pratilekhanAvilAyA jAtAyAM sAdhubhibhaNito-bhoH! pAtrakANyudgranthya pratilikha, tenokta-mayedAnImeva bhAvanA dhipratilisyopakaraNaM gaDItaM, kiMtatpunaH punaH pratilekhanayA, nahIdAnImevaitanmadhye sarpaH praviSTo'sti / tato devatayA tasyollaNThavAkyena kAre pazcama| tatra sarpaH kssiptH| gurubhiH proktaH-sAmpratamapi so bhavatIti prerito yAvatpAtrakANyAdatte tAvaddhAvito galaM prati sarpaH, muniSTA guruzaraNaM samitivarNagataH svAparAdhaM kSAmayati sma / devatayA'pi pratyakSIbhUyopAlabdhaH, tato'tIva pratilekhanAzIlo jAtaH / pazcAdapi zuddhapratilekhanayA | nm| nirantaraM gacchadAgacchatAM sAdhUnAM pratilikhya pratilikhya daNDagrahaNArpaNavizrAmaNAdivaiyAvRttyena ca ghAtikarmakSayAtsiddhaH / evamanyo'pi // 141 // | caturthasamitI pramAdyan doSAn apramattastu guNAnAsAdayatIti tatrApramattena bhAvyam / somilAryakathAnakaM samAptam / ___ athocAraprasravaNAdiparisthA[SThA]panAyAM samitimAha| AvAyAivirahie, dese saMpehaNAiparisuddhe / uccArAi kuNaMto, paMcamasamiiM samANei // 189 // vyAkhyA-ApAtastiryagmanuSyANAmAgamanaM AdiryeSAM saMlokAdInAM, te ApAtAdayo dopAstavirahite samprekSaNapramArjanAbhyAM ca parizuddhe pradeze uccAraprasravaNAdikurvannaneSaNIyamatiriktaM vA bhaktapAnAdi ca pariSTApayan pazcamI samitiM pariSThApanarUpAM | samAnayati-samarthayate ArAdhayatIti yAvaditi gAthArthaH // 189 / / atrodaahrnnmaah| dhammaruimAiNo iha, AharaNaM sAhuNo gypmaayaa| jahiM visamAvaisu vi, maNasA vinalaMghiyA esA // 2 // 14 // vyA.-iha dharmarucyAdayo gatapramAdAH mAdhava udAharaNaM, yairviSamApatmvapi papA-pariSThApanAmamitirmanasA'pi na laktaiiti gaadhaarthH| ||3|| Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 142 / / dharmarucivyatikarastAvaducyate - kvApi gacche dharmarucirmunirdayAparaH prANAnte'pyavidhinoccAraprasavaNotsarjanAdi na karoti / anyadA tasya sandhyAyAM sthaNDilapratilekhanA vismRtA, rAtrau tasya prastravaNanirodhe kRte dayAnimittaM pIDAM sahamAnasya 're jIva ! pramAdaparaH kiM sthaNDilapratilekhanAM na karoSi ?, idAnIM kiM tAmyasi ? nijapramAdatarukusumalAbhe' iti cintayataH sthiracittasya savaraJjitaH kazcitsuro hRSTaH prabhAtaM cakAra / sAdhuH sthaNDilaM pratilikhya prasravaNotsargamakarot tAvatA punA rAtrirzagityeva jAtA / tataH sAdhurdevamAyAM jJAtvA svaM nindan devasAnnidhye'pyagarvitaH suraprazaMsito vizeSata utsargasamitirataH karmakSayAtsiddha, ityanyo'pi caramasamitau dRDhatvaM kuryAt / [iti] dharmarucikathAnakaM samAptam / uktAH sodAharaNAH paJca samitayaH atha guptitraye manoguptiM tAvadAha- akusalamaNoniroho, kusalassa uIraNaM tahegattaM / iya niTThiyamaNapasarA, maNaguttiM biMti maharisaNo // 191 // vyAkhyA - yo'kuzalasya sAvadyacintArUpasya manaso nirodhaH, kuzalasya-sUtrArthAdicintArUpasya manaso yadudIraNaM, tathA | tasyaiva manasa ekatvaM - ekAgratAvyavasthApanaM, ityuktarUpAM trividhAmapi manogupti bruvate, sakalavikalpAtItatvAnniSTito vikalparUpamanasaH prasaraH- pravRttiryeSAM te niSThitamanaHprasarA maharSaya - stIrthakarA iti gAthArthaH / / 191|| kartumazakyA ceyaM gurukarmaNAmityAha - avi jalahIvi nirujjhai, pavaNovi khalijjai uvAeNaM / manne na nimmiocciya, kovi uvAo maNanirohe // vyAkhyA - apiH sambhAvane, etadapi sambhAvyate, yaduta - kenApi parvatAdizeSeNa jaladhirapi nirudhyate, pavano'pyantare 4 bhAvanADadhikAre paJcama samitizuddhau dharmaruci kathAnakam / / / 142 / / // 142 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 143 // kaTakuDavAdAnAdyupAyatastItravegapravRtto'pi skhalyate, manAMnirodhe punaH sUtrAdhyayanAdiko jinairnirmitA'pi paramopAyo, ko'pi manye na nirmita eva anabhijJatayA ayogyatayA vA bahUnAmasmAdRzAM tadupAyavahirbhUtatvAditi bhAva iti gAthArthaH // 992 // kuta etadityAha ciMtai atiNijjaM, baccai dUraM vilaM ghaD guruM pi / gu ANarU vi jeNa maNo, bhamai durAyAra mahilavva // 193 vyAkhyA -- cintayatyacintanIyaM strIrUpAdi, vrajati dUraM vilaGghayati gurumapyadrisamudrAdikaM, mahatAmapi yena mano bhramati durAcAra mahileveti gAthArthaH // 993 // atha jinavacanavidyAsahAyAH kecidgRhiNo'pi viSamitra mano nirundhayantyevetyAha-jigatrayaNamahAvijjA - sahAiNo aha ya kei sappurisA / saMbhaMti taM pi visamitra, paDimA paDivannasaDhovva // vyAkhyA -- jinavacanameva mahAvidyA, tatsahAyAH ke'pi satpuruSAstadapi prasaraNazIlaM mano viSamaviSamiva rundhanti, pratimAM pratipannaH zrAddho jinadAsaH, sa iveti gAthArthaH // 194 // arsat jinadAsaH 1, ucyate -campAyAM jinadAsaH zrAddho jJAtajinadharmo mahAnaiSThiko'STamIcaturdazyAH pauSadhaM gRhan pratimAM zUnyagRhAdiSu pratipadyate / anyadA kRSNacaturdazyAM pauSadhaM gRhItvA nRpamandirAsannazUnyagRhe pratimayA sthitaH, nizi parapuruSalubdhA tadbhAryA tatraivAgatA, tayA tamasi bharttA na jJAtaH, nizcalatvakRte caturSu pAdeSu kSiptatIkSNa lohakIlA khaTvA kSiptA tatra / tato jinadAsacaraNoparyekaH kIlaH samAgAt / sa ca pAdaM bhivA bhUmau praviSTaH pravRtto rudhirapravAhaH, ucchalitA'tIva vedanA, ghiTena bhujya 4 bhAvanA'dhi kAre manoguptau jinadAsazreSThi kathAnakam / // 143 // // 143 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 144 // -32%ER mAnAM priyAM dRSTvA'cintayat-re jIva ! saMsAre bhramatA tvayA'nantA bhAryAstyaktAH, enAmapi tAsvekA jAnIhi, mA punarviSAdaM gaccha, zAstre pIdRzA nAryaH kiM tvayA na zrutAH ? "sukRtena na gRhyante, gurumapi muzcanti yAnti nIce'pi / tattoSaviSAvakarA, na bhavantyetA mahAmanasAm // 1 // " ityAdi, tato'sau nizcalacittaH pApena prANaizca samameva parityaktaH prApto vaimAnikasureSu / patite ca taddehe sambhrAntotthitA tadbhAryA / etadvyatikaraM jJAtvA pazcAttApaparAM tAM suraH kRpayA samAgatya pratibodhya jinadIkSonmukhAM cakAra / tasmAdyadi gRhasthA apyevaM manonirodhaM kurvate tarhi sAdhubhirasau sutarAM kAryaH, iti jinadAsakathAnakaM samAptam / atha vAgguptimAha-- akusalavayaNaniroho, kusalassa uIraNaM thegttN| bhAsAvisArapahi, vaiguttI vaNNiyA esA // 195 // vyAkhyA--yokuzalasya-sAvadyabhASaNarUpasya vacanasya nirodho-nivAraNaM, kuzalasya tu-sUtrArthabhaNanAdirUpasya vacaso yahudIraNaM, tathA tasyaiva vacaso yadekatva-nirvyApAratAlakSaNaM, eSA trividhA'pi bhASAvizAradairvAgguptirvarNiteti gAthArthaH / / 195 // / azakyA ceyamapi gurukarmabhiH kartumityAha-- | dammati turagA vi hu, kusalehiM gayA visNjmijti|vivndhi saMjamiuM niuNANa vi dukkaraM manne // 1960/ vyAkhyA--damyante turaGgA api, hu:-sphuTa, kuzalaiH gajA api saMyamyante, vAgeva vyAghrI vAgvyAghrI, tAM punaH saMyamituM nipuNAnAmapi duSkaraM manye iti gAthArthaH // 196 // 4 bhAvanA'ghikAre vAguptinirUpaNam / // 14 // KRISH +5janana // 144 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 145 // nanvazakyAnuSThAnarUpayA kimanayopadiSTayA ? iti cedAha - siddhaMtanIikusalA, kei nigiNhaMti taM mahAsattA / sannAyagacoraggaha- jANagaguNadattasAhuvva // 197 // vyAkhyA - siddhAntanItikuzalAH kecinmahAsattvAstAmapi vAgvyAghrIM nigRNhantyatastadupadezo na nirarthakaH / ka iva nigRhanti ? ityAha- " sannAyaga" tti svajanAsteSAM caurairgrahaM jAnAti yo guNadattasAdhuH, sa ivetyakSarArthaH // 197 // kathAnakaM tUcyate kazcidguNadattanAmA bahularddhisvajanAdIMstyaktvA prAtrAjIt / gItArthaH pratipannaikAkivihAraH svajanapratibodhanArtha vrajannaraNye caurairgRhItaH, zramaNaM jJAtvA 'asmAkamatra sthitAnAM svarUpaM kasyApyagre mA kathayerityuktvA tairmuktasya tasyAgrato gacchato militA mAtRpitRbhrAtrAdiyutAH svajanasvajJAtIyayajJayAtrAH [' jAnIyA' iti loke ], svajanairvandito muniH tena sAdhuvaktavyAI proktaM, na caurAdisvarUpaM, svajanairAgRhya sAdhuH pazcAdvAlitastaissamaM gacchatyantarA sthitaizcorairluNTitA yajJayAtrA dhRtAstatsvajanAcAlitAH pallIM prati / tataH sAdhurdRSTacarairuktaM ca sa evAyaM sAdhuryaH Atmabhirbaddho muktazca hanyate'sau, mA''tmasvarUpaM vairiNo gatvA kathayet, tAvadetatkathaJcitsAdhujananI zrutvA prAha-bhoH ! pallIza ! tvatkSurikAM samArpaya, yena nijau stanau chiccA tyajAmi, pallIzena pRSTaM - vRddhe ! kasmAdevaM kariSyasi ?, tayoktaM-yata AbhyAM stanyaM pAyito'pyasau pratyakSaM bhavato dRSTvA nAsmAkamakathayat / cauraiH sAdhuH pRSTo-bhoH ! | kasmAnna kathitA vayamatra sthitAH ? / sAdhunoktaM- sAdhUnAM stokA'pi gRhiprasaGgavArttA jinairniSiddhA / tataH sarvajJavacanamullaGghya svajanakAryaM kathaM ( kathayAmi ?) karomi ? ityAdi zrutvA dRSTrAzraurAH bhadrakA jAtAH sarvamamuJcan / munirapi tuSTAnAM svajJAtIyAnAM dharmamuktvA pratibodhya viharatisma / evamanyenApi vAgguptiH karttavyA / iti [ vAgguptau ] guNadatta sAdhukathA samAptA // atha kAyaguptimAha bhAvanA'dhikAre vAguptau guNadattasAdhukathA | // 145 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuttiH // 146 // jo duTThagayaMdo iva, deho asamaMjasesu vddhto| nANaMkuseNa ruMbhai, so bhannai kAyagutto tti // 198 // A sh ... vyAkhyA-atra prAkRtatvAdvibhaktivyatyayastato yo duSTagajendramiva dehamasamaJjase-vAgamaviruddheSu vartamAnaM jJAnAGkuzena || ||kAra kAyaNapti | ruNaddhi, sa kAyagupta iti bhaNyata iti gAthArthaH // 198 // dRSTAntadvAropadezamAha pAlakasAdhukummuvva sayAMge, agovaMgAiM goviuM dhiiraa|citttthti dayAhauM, jaha maggapavannao sAhU // 199 // : kl kathAnakam / vyAkhyA-kUrma iva sadA'Gge aGgopAGgAni gopayitvA dhIrAstiSThanti dayA'rtha, yathA mArga prapannaH sAdhurityakSarArthaH // 199 // bhAvArthastu kathAnakenocyate-kazcitsAdhuH sArthena samaM prasthitaH, sArthaH kvApi haritabhUmau sthitastatra bhUmI sarvatra haritatvAtsAdhuH skhayogyAM bhUmimalabhamAnaH kRcchreNekapAdasthApanayogya sthaNDilaM prApya rAtrau tatraikapAdena sthito dhyAnasaMlInaH, zakreNAvadhinA dRSTo, bhaktyA vanditaH, kAyaguptyA sabhAmadhye prazaMsitazca / tataH kazcitsuro vyAghrarUpeNAcAlayatta, paraM sAdhu calanijadhyAnAt , phAlAhato'pi tilatuSamAtramapyazuddha sthaNDilaM na paribhuktavAn , tatastadguNaraJjitaH surastaM muni natvA kSAmayitvA hRSTaH svargamagAt / RI sAdhurapyagarvito mokSamagAt / ityanyenApi kAyaguptiH kAryA, iti kAyaguptasAdhukathAnakaM samAptam // - tadevaM samarthitAH samitayo guptayazca, AsAM parasparaM caiSa vizeSaH-gamanabhASaNAhAragrahaNAdAnanikSepapariSThApanArUpaceSTAkAla eva samitInAM vyApAro, guptInAM tu gamanAdirahitakAyotsargAdyavasthAyAmaceSTAkAle'pi ca vyaapaarH| yata uktaM| "samio niyamA gutto, gutto samiyattaNammi bhaiyavyo / kusalavaimuIrato, jaM vaigutto vi samio vi // 1 // iti / // 146 // atha vratakalito'pi samitiguptyudyato'pi ca sUtrArthapauruSIkrameNa tadupakArArthameva sUtraM paThedityAha // iti // // 146 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarala iya nimmalavayakalio, samiIguttIsu ujjuo saahuu| to suttaatthaporisi-kameNa suttaM ahijjhijaa|200 puSpamAlA vyAkhyA-ityuktaprakAreNa nirmalabatakalitaHsamitiguptiyuktaH sAdhuH, tatastadupakArArtha sUtrArthapauruSIkrameNa sUtramadhIyIteti gAthArthaH M bhAvanA'dhilaghuvRttiH kAre smiti||147|| / sUtraM ca paThataH kathaJcittadAlambanenAtIva tIvra tapo'tapyamAnasyaikatrApi kSetre tiSThatastasminnadhIte vizeSataH kRtyamupadizamAha guptyoH pravRtti || tammi ahIe vihiNA, visesakayaujjamo tvvihaanne| davvAiapaDibaddho, nANAdesesu viharejA // 201 // nivRttirUpatvam | vyAkhyA-tasmin-sUtre adhIte vidhinA tapovidhAne vizeSeNa kRtodyamaH, dravye-zrAvakAdau, AdizabdAtkSetre-nirvAtavasatyAdau, | kAle-zaradAdau, bhAve-zarIropacayAdau, aprativadvo nAnAdezeSu viharenmAsakalpAdinA, puSTAlambanaM vinA sukhecchayA naikatra tiSThedityarthaH / ayambhAvaH-dravyAdipratibaddhamamukaM kSetraM, idaM tu na, viharatAM ramaNIyo'yaM zaratkAlAdiH, sigdhamadhurAdhAhArAdiprAptyA tatra me zarIrasukha bhaviSyati, nAtra, atha caivaM viharantaM mAmevodyatavihAriNaM lokA bhaNiSyantyamukaM zithilamityAdi, dravyakSetrakAlabhAvapratibandhena mAsakalpavihAro'pi kAryAsAdhaka eva, tato vihAro'vasthAnaM vA dravyAdhapratibaddhana vidheyamiti gaathaarthH||201|| nanvekatra kuto na sthIyate ? ityAha-- paDibaMdho lahuyattaM, na jaNuvayAro na desavinnANaM / nANAINa avuDDI, dosA AvihArapakkhammi // 202 // vyAkhyA-bahukAlamekatrAvasthAne pratibandhaH zrAvakAdiSu jAyate, anAdeyavAkyatAdinibandhanaM laghutvaM loke bhavet , na ca nAnA // 147 // dezIyajanasya samyaktvaprAptyAdyupakArojAyate, nApi dezasambandhibhASAdInAM vijJAnaM bhavati, tadajJAne ca tatrotpanna ziSyapratibodhAnuvRttI dussAdhye, jJAnadarzanacAritrANAM ca pracurabahuzrutAdarzanena na ziSyAdyaprAptyA vA vRddhireva jAyate, ityAdyA avihArapakSe doSAH, ato'pu Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH / / 148 / / 295 TAlambanena naikatrAvasthitiH kAryeti gAthArthaH // 202 // mAsakalpAdinA viharatA'pyevambhUtenaiva bhAvyaM, anyathA svakAryAsiddherityAha- gayaNaM va nirAlaMbo, hujja dharAmaMDala va savvasaho / meruvva nippakapo, gaMbhIro nIranAhuvva // 203 // caMduvva somaleso, sUruvva phuraMta uggatavateo / sIhuvva asaMkhobho, susIyalo caMdaNavaNuvva // 204 // pavaNuvva appaDibaddho, bhAraMDavihaMgamuvva appamatto / muddhavahuvva'viyAro, sArayasalilaM va suddhamaNoM // 205 // vyAkhyA - gaganamiva nirAdhAra :- svajana kulAdi nizrArahito bhavet / dharAmaNDalamiva sarvasahaH / meruriva niSprakampaH-parIpahapavanAkSobhyaH / nIranAtha iva gambhIraH - parairalabdhamadhyaH / candra iva saumyalezyaH - prasanno, na tu raudramUrttiH / sUrya iva sphuradugratapastejAH / siMha ivAsaGkSobhyo- vAdigajaghaTA'bhItacittaH / candanavanamiva suzItalaH - ApyAyakako malavAkpravRttaH / pavana zvApratibaddho dravyAdiSu / bhAraNDapakSIvApramAdavAn / mugdhavadhUvadavikAraH-zRGgAragarbhavakroktyAdivikArarahitaH / sAgarasalilamiva zudhdhamanA iti gAthAyArthaH / / 203 -4 -5 // punaH kathambhUto bhavet ? ityAha | vajjejja maccharaM para-guNesu taha niyaguNesu ukkarisaM / dUreNaM parivajjasu, suhasIlajaNassa saMsaggiM // 206 // vyAkhyA - varjayenmatsaraM- pradveSaM paraguNeSu, tathA nijaguNeSUtkarSaM varjayet, tathA dUreNa parivarjaya sukhazIlaH - sukhalipsurjana:pAzvasthAdistasya saMsarga - saGgatimiti gAthArthaH // 206 // sukhazIlajanamevAha %%%%% 4 bhAvanA'dhikAresAdhunAM naikatrAvasthitiH / // 148 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRti : // 149 // pAsatthI osanno, kusIla saMsattanI ahaachNdo| eehiM samAinnaM, na AyarejjA na saMsejjA // 207 // vyAkhyA- samyagjJAnadarzanacAritrebhyaH pArzve - pRthak tiSThatIti pArzvasthaH, sa dvividhaH - sarvato dezatazva, tatra jJAnAdibhyaH pRthagbhUtaH sarvataH, niSkAraNameva zayyAtarAbhyAhRtarAjanityAgrapiNDa bhojitvAdidoSaduSTastuH dezataH, sAticAracAritrasadbhAvAt / abasIdati -pramAdyati sAdhusAmAcAryAmityavasannaH so'pi dvidhA - sarvato dezatazca, atrAvabaddha pIThaphalakaH sthApanAbhojI ca sarvato'vasamaH, tatraikakASTaniSpannasaMstArakAlAbhe bahubhirvaMzAdikASThakhaNDairdevarakAdibandhAn datvA varSAsu saMstArakaH kriyate, taM ca yaH pakSasandhyAdiSu bandhApagamaM kRtvA na pratyupekSate so'vabaddhapIThaphalako'bhidhIyate, athavA nityamAstIrNasaMstAraka ekAntAnAstIrNasaMstAraka eva vA. ya Aste sa eva vA vAcyaH, yastu pratikramaNasvAdhyAyapratyupekSaNAgamananirgamanasthAnaniSIdanAdikAM sAdhusAmAcArIM pratyekaM na karoti, hInAdhikAdidoSaduSTAM vA karoti, skhalite midhyAduSkRtaM na dadAti, preritazca guroH sammukhIbhUya travItItyAdidoSaduSTo dezAnasabhaH / kutsitaM jJAnadarzanacAritrarUpaM zIlaM yasya sa kuzIlaH, ayaM ca tridhA - jJAnadarzanacAritra kuzIla bhedAt tatra kAlavinayAdikamaSTabhA jJAnAcAraM virAdhayan jJAna kuzIlaH, nizzaGkitatvAdikamaSTadhA darzanAcAraM virAdhayan darzanakuzIlaH, jyotiSkavidyAmantrayogacUrNanimitAdikaM prayuJjAno jAtikula zilpakarmatapogaNa sUtrANi cAhArAdigRddhayA AjIvan vibhUSAdikaM ca caraNamAlinyajanakaM kurvaannshcrnnkushiilH| mUlottaraguNaviSayairbahubhirguNaida paizca saMsajyate - mizrIbhavatIti saMsaktaH, yathA - go bhuktamucchiSTamanucchiSTaM ca bhaktakhalakarSAsAdikaM sarvaM spRzati, evaM yo guNAn doSAMzcetyarthaH, ayaM ca dvighA - saGkliSTo'saGkliSTayaH tatra paJcAzravapravRtto gauravatrayapratibaddhaH zrIpratiSevI gRhakAryacintakazca sakliSTaH, yastu bahurUpaH sampadyate - saMvigneSu militaH saMvignatAM bhajate pArzvasthAdiSu ca tapAM 4 bhAvanA'ghikAre pArzva sthAderavandanIyatvaM saMsargatyAjyatvaM ca / // 149 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 150 // so'GsakliSTaH / * chando-'bhiprAyaH, sa cArthAdyathAchandasyeva tato jinavacanavahirbhUtaM svAbhiprAyasyaivAnurUpaM prarUpayati karoti vA iti yathAchandaH, utsUtramAcaran prarUpayaMzca parataptipravRttaH svalpe'pyaparAdhe punaH punarjhapanaHzIlo mithyAlambanasya kizcidbuddhayAdivikalpasukhAbhilASI vikRtipratibaddho gauravatrayagarvitazca yathAchanda ityarthaH / ete'nantaroktAH SaDapi sukhazIlajanasvarUpAH, etaizva SaDUbhirapi yaJjinAjJAmatikramya samAcIrNaM tanna svayamAcarennApi zaMse-cchobhanamidamiti na prazaMsedityarthaH / eteSAM ca pArzvasthAdInAmapuSTAlambanenAgrapiNDabhojitvA dinottaraguNabirAdhakAnAM paJcAzravapravRttyAdinA mUlaguNavirAdhakAnAM ca kRtikarmAdikamapi niSiddhaM, vizudvAlambanAH punarAtyantike kAraNe kaTakasammardamapi kurvanto'lpena bahnicchantaH saMyamazreNya meva varttanta iti vandanIyA, aparaM ceha bhraSTasaMyamaguNo'pyAyopAyakuzalena kAryArthinA vandanIyaH, anyathA dopaprasaGgAt / nanvasya landane'pi saMyamavyayAddoSAH prasaJjanti ?, satyaM, kintu saMyamavyayAttadAyo yathA garIyAn bhavati tathA yatitavyameva, tathA ca bhASyaM -- "kuNai vayaM ghaNaheDaM, ghaNassa ghaNiNo ya AgamaM nAuM / iya saMjamassa vi vao, tasseva'TThA na dosAya // 1 // " 'gacchassa rakkhaNaDDA, aNAgadhaM AuvAyakusaleNaM / evaM gaNAhivaiNo, suhasIlagavesaNaM kujA // 2 // " tadyathA - " vAyAe namokAro" ityAdi, kimbahunA ? 46 66 "vAyAe kammuNA vA, taha ciTThae jaha na hoi se mannuM / parasai jao avAyaM taM bhAvaM dUrao vaje // 1 // " iti guNavarjitaviSayaM ca namaskArAdikRtyamuktaM yatra guNaH svalpo'sti tatra kiM karttavyam ?, atrApi bhASyaM * "RtubaddhakAle mAsakalpaM varSA punaH kArtikacAturmAsikamatikramya duSTAlambanamantareNApi sukhapratilipyutayA ekatrApi kSetre [ya]tiSThati sa nityavAsI "ti bRhadvattau 4 bhAvanAsdhikAre pArzvasthAderavandanIyatvaM saMsargatyAjyatvaM ca / / / 150 / / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti: // 151 // 1564 4 bhAvanAsdhikArasAdhUnAM snehamayAdimI rhittvm| "dasaNanANacaritaM, tabaviNayaM jattha jattiyaM jaanne| jiNapannattaM bhattIe, pUyae taM tahiM bhAvaM // 1 // " iti [jIta. bhA01332], kimiha bahunA ?, "paDiseho ya aNuNNA" ityAdinA sUtreNAtraiva pravacanasArameva vakSyate, tadvistarArthinA tu nizItha [u05] kalpA [u03] vanveSaNIyau, ato gambhIraM jinavacanaM paurvAparyeNa paribhAvanIyaM, na tu kvacidvacanamAtrAkarNanenApi sammohaH kArya iti gAthArthaH // 207 // anyadapi yatsAdhUnAM niSiddhaM tadAhapejaM bhayaM paoso, pesunnaM maccharaM raI haaso| araI kalaho sogo, jiNehiM sAhUNa paDikuTTo // 20 // __vyAkhyA-premaH svajanAdiSu snehaH, bhayaM parISahopasargebhyaH zaGkA, pradveSo-jIvAjIvAdiSu krodhaH, paizUnyaM-durjanatA, matsaraH pratItaH, ratiH-suSThu zabdAdiSu samAdhiH, hAsaH-krIDA, aratiH-kaSTarogAdAvasamAdhiH, kalahaH, zokaH, jinaiH, sAdhUnAM pratikruSToniSiddha iti gAthArthaH / / 208 // tathAvaMdijjaMto harisa, nidijjaMto kareja na visaayN| na hi namiyAnaMdiyANaM,sugaiM kugaiMca biti jinnaa||209|| vyAkhyA-sAdhanADhyAdimirvandhamAno harSa, gopAlAdimizca nindyamAno na viSAdaM kuryAt / kutaH? ityAha-na hi yasmAllokaitAnAM sAdhUnAM sugatiM ninditAnAM kugati vA bruvate jinAH, kintvAtmagataguNadoSaireva tatprAptiriti gAthArthaH // 209 // . Atmana eva sugatidurgatisAdhakatvaM darzayati| appA sugaI sAhai, supautto duggaiM duputto| tuTTho ruTTho ya paro, na sAhao sugaikugaINaM // 210 // vyAkhyA-Atmaiva suprayuktaH-zobhanajJAnAdimArgavyApRtaH sugatiM sAdhayati, sa evAtmA duSprayuktaH-prANivadhAyunmArga 9ARASHREE Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4+%% puSpamAlA laghuvRttiH // 152 // prasthitazca durgatiM sAdhayati, na ca tuSTaH paraH sugateH sAdhakaH ruSTo vA kugateH sAdhaka iti gAthAthaH // 210 // - atha zrImahAvIracaritaM cintayatA parISahopasargAH soDhavyA ityAha 4 bhAvanA'dhi. kAre Atmana lahukammo caramataNU , aNaMtavIrio suriMdapaNao vi|svvovaayvihinnuu, tiyaloyagurU mhaaviiro||211|| eva sugatigopAlamAiehiM, ahamohiM uIrie mahAghore / jo sahai tahA sammaM, uvasaggaparIsahe savve // 212 // 18// durgatisAdhaamhArisA kahaM puNa,na sahati visohiyvvghnnkmmaa|iy bhAvatosamma, uvasaggaparIsahe sahau / 213 / 8 ktvm| vyAkhyA-yadi laghukarmA caramatanuzca anantavIryaH upasargakartanigRhItumapi zaktaH surendrapraNataH sarvopAyavidhijJazca trailokyagururapi zrImahAvIro'dhamaiApAlAdibhirudIritAn mahAghorAn sarvAnapyupasargAn-suranaratiyagajanitopadravAn, parIpahAn-kSutpipAsAdIn , tathA-tenAvazyakoktaprakAreNa samyaksahate, tarhi asmAdRzAH kathaM punastAna sahante ?, kathambhUtAH santaH ? ityAha-vizo-3 dhayitavyaM-kSapaNIyaM dhanaM-pracuraM karma yeSAM te tathA, gurukarmANa ityrthH| anena pUrvoktalaghukarmatAyA vaiparItyamuktaM, asya copalakSaNatvAccaramatanutvAdInAmapi viparyaya Atmani bhAvanIyaH, ityevaM paribhAvayannupasargaparIpahAn sahasveti gAthAtrayArthaH / / 291-92-93 // | nanu parIpahopasargatarjitasya sAdhoryadi caraNe'ratirjAyate, gRhavAsapratipattyA viSayasukhavAJchotpadyate tarhisa kiM kuryAt ? ityAhaevaM pi kammavasao. araI caraNammi hoja jaDa kahavitobhAvaNAe sammaM,imAe sigdhaM niyttejaa||214|| vyAkhyA-evamapi bhAvanAM bhAvayataH sAdhoH karmavazAyadi kathamapi caraNe ratirbhavet tata-stadA'nayAnantaraM vakSyamANayA // 152 // bhAvanayA zIghra nivartayena tAmevAratimiti gAthArthaH / / 214 // tatra tAvadgRhavAsapratipattinivRttyartha bhAvanAmAi sex Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PRA sayaladuhANAvAso, gihavAso tattha jIva! maarmsu|jN dUsamAe gihiNo, uyaraMpi duheNa pUraMti // 215 // puSpamAlA vyAkhyA sakaladuHkhAnAmAvAso yo gRhavAsastatra-gRhavAse re jIva! mA ramasva / yasmAdasmin dRSSamAkAle gahiNa mA4 bhAvanAlaghapatti udaramapiNo'pyudara (1) duHkhena pUrayanti, duSamAsuSamAdiSu prAyo nirvAhaH sukhenaivAsIdidAnIntu so'pi mahAkaSTeneti bhAva dhikAre skl||15|| iti gAthArthaH // 215 // kizca duHkhAvAsatvaM jalalavataralaM jIyaM, athirA lacchI vi bhaMguro deho| tucchA ya kAmabhogA, nibaMdhaNaM dukkhalakkhANaM // 216 // 2 gRhbaassy| ___vyAkhyA-jIvitaM jalalavataralaM kuzAgravartijalacapalaM, lakSmIrapyasthirA, bhaGguro-vinAzI dehaH, etatriyamUlAH kAmabhogAH P zabdarUparasasparzaviSayarUpAzvAsArA-stucchAH, nibandhanaM caihikapAratrikaduHkhalakSANAM, ataH kasyArtha vratatyAgaH ? iti gAthArthaH // 216 // tU | ko cakavahiriddhiM, caiuM dAsattaNaM samabhilasai ? ko vararayaNAI mottuM, parigaNhai ? uvlkhNddaaii||217|| vyAkhyA-kazcakravartisamadhi tyaktvA dAsatvaM samabhilapati !, ko vA ratnAni muktvA parigaNhAtyupalakhaNDAni?, cakriRdhi-ratnasamaM vrataM tyaktvA ko nAma dAsatvopalakhaNDakalpaM gArhasthyaM pratipadyate ?,na ko'pIti bhAva iti gaathaarthH||17|| kiJcabhaneraIyANa vidukkhaM, jhijjhai kAleNa kiM puNa narANaM? tA na ciraMtuha hohi, dukkhminnmaasmuvviysu|218 vyAkhyA-palyopamasAgaropamAyuSAM nirantaraduHkhAnAM nArakANAmapi taduHkhaM gacchatA kAlena svAyuHparyante kSIyate-truvyati, kiM punaH pratikSaNaM parivartamAnaduHkhAnAM svalpAyuSAM narANAM tantra Tipyati ? truttissytyevetyrthH| tasmAnna tava duHkhamidaM ciraM-bahukAlaM 4 // 153 // Paa bhaviSyati, mA samudvijasva-mA vratatyAgalakSaNaM vaiklavyaM bhajasveti gAthArthaH // 218 // mAvanopasaMhArArthamAha KASKAR Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 puSpamAlA laghuvRttiH // 154 // RECE%%% 9 TU iya bhAvaMto sammaM, khaMto daMto jiiMdio houN| hatthivva aMkuseNaM, maggammi Thavesu niyacittaM // 220 // || 4 bhAvanA:vyAkhyA-ityevaM samyagbhAvayan 'kSAntaH kRtopazamaH 'dAnto'haGkatirahito jitendriyazca bhUtvA, vibhaktivyatyAddhasti [dhikAre manaH namivAzena 'mArge vrataparipAlanazubhAdhyavasAyalakSaNe sthApaya nijacittamiti gAthArthaH // 219 // . sthryopdeshH| nanu veSamAnaM cenna mucyate tarhi kiM manasaH zubhAzubhAdhyavasAyacintayA ? ityAhajamhAna kajasiddhI. jIvANa maNammi ahie ThANe / etthaM puNa AharaNaM, pasannacaMdAiNo bhnniyaa|221|| . vyAkhyA-yasmAna mokSaprAptyAdikA kAryasiddhiIvAnAM, jAyate iti zeSaH, kva sati ? zubhapariNAmAdau sthAne manasi asthite sati / atra punarudAharaNaM prasannacandrAdayaH siddhAnte bhaNitA draSTavyAH, tasmAtsatyapi vepe manonigrahAbhAve saptamanarakAdigamanayogyakarmabandhAna veSamAtre tuSTai vyamiti gAthArthaH // 221 // . atra prasannacandrakathAnakaM kizciducyate-potanapure nagare somacandranRpaH, dhAriNI devI, tayoH putraH prsnncndrH| anyadA rAjJaH ziraH sammArjayantyA dhAriNyA palita dRSTvA haste dattvA proktam-deva! jarayA'yaM dUtaH preSito'sti 'mA bhaNiSyasi yantroktaM, ahamAgatA, dharma kuru' iti jJApanArtha / tato jAtavairAgyaH prasannacandra rAjye saMsthApya sabhAryastApasadIkSAM prapede / tasyAH stokadino garbha AsIt , tatassamaye putro jAtaH / sA ca.mRtvA jyotiSkAmaretpannA, vanamahiSIrUpeNa kumAramukhe dugdhaM snehena kSipantI vRddhi | taM nItavAn / balkalAvRtatvAdvalkalacIrIti nAmA jAtaH / atha sa katipayavarSAnte prasannacandreNa pituH pracchannameva svapArzve AnAyya // 154 // yuvarAjatve sthApitaH, pazcApituopitaM, tathApi snehena rudatastasya nayanayo lI jAtA / anyadA valkalacIrI pitaraM smaratsabandhurAzra % A4-%A4% ERS Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti // 155 // rzanam / 5-%-%CRORESCE% mapadaM prAptaH, tAbhyAM kRtapraNAmasya piturhanniyanayonIlyapagatA / tataH prasannacandraM kuzalaM pRcchati pitari valkalacaurI kautukAtsva P4 bhAknAna sthApitAni valkalAnyunamudraya pramArjayan pUrvamapyevaM kvacinmayA vastrapramArjanA kRteti cintayan saJjAtajAtismRtiH kRtapUrvAM jinadIkSAM dhikAre prasavaimAnikAmaratvaM cAnubhUtavAn / tataH saMvegamupagatasya bhAvataH pariNatA dIkSA, kRtA kSapakazreNiH, kevalajJAnaM cotpanna / atha bhacandranidataddezanayA vairAgyaM prAptaH prasannacandro gRhaM gataH / valkalacIryapi pitaraM zrIvIrajinAntikaM nItvA dIkSA grAhayitvA siddhaH / anyadA potanapure zrIvIre prApte dezanAM zrutvA saMvegamAgataH prasannacandraH putraM bAlamapi rAjye saMsthApya pravrajya ugraM tapaH kurvan gItArthaH zrIvIrajinena samaM rAjagRhaM prAptaH / tatra ca___ "egacalaNappaiho, sUrAbhimuho smuusiybhuyggo| ciTTha kAussagge, AsannaM samavasaraNassa // 1 // ". atha bhagadvandanArthamAgacchataH zreNikanRpateH senAmukhasthena sumukhAbhidhenoktaM-dhanyo'yaM muniryasyedRzaM dhyAnaM, anena mokSaH svargovA karasthaH kRtaH / tato'nyena durmukhanAmnA proktaM-'maivaM vAdIH, yataH prasannacandro'yaM, yena bAlo'pi putraH parityaktaH, idAnI catatsuto'nAtho nagararodha vidhAya dadhivAhanaprabhRtibhirbhUpaimantribhizca rAjyabhraSTaH kriyate, tadasAvaprekSaNIyaH / iti zrutvA rAjarSi : krodhaparavazaH pratyakSAniva ripuprabhRtIna vIkSyamANo 're kRtaghnazekharA mantriNo! yUyaM tathA sammAnitA lAlitA apIdAnImiti viparItAstArha yuSmAn zikSayAmi, re nRpAdhamA ! idAnIM bhavanto'pi sajjIbhavantviti bhaNitvA yo lagnaH / tataH subhaTakaraTituraga| sammarda nijamanasi kUrvatastasya bAhyataH sathAnasanivezaM dRSTvA hRSTaH zreNiko bhaktyA caraNayornipatitastadguNanikaraM stauti / raudradhyAnagatena ca tenAsau na jJAtaH, tato'dhikataraM tuSTena rAjJA bhagavatsamIpaM gatvA pRSTa-bhagavan ! mayA yadA praNataH prasannacandrastadeva KESAR // 155 // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 156 // -% yadi kAlaM karoti tadA ka gacchati 1 iti / bhagavAnAha - saptamapRthivyAM / tatacintayati rAjA-va taddhyAnaM kva [ca] tannArakatvaM 1, kiM mayA samyagna zrutametaditi vilambya punaH papraccha-bhagavannidAnIM kAlagataH prasannacandraH kva vrajati 1, bhagavAn bhaNati - sarvArthasiddhau / tato vismitena rAjJA'bhANi - nAtha ! kathaM pUrva narakagamanamidAnIM yUyameva suratvamAdizatha ? / svAmyAha - durmukhavacanAcine pravRtte raudradhyAne'ribhiryuddhayamAnasya tavehAgamane punarmanovikalpAdeva sakale praharaNavarge pariniSThite sa cintayatyevaM - nijazirastrANenainaM ripuM hani / tatastena spRSTaM hastena ziro viluptakezaM jJAtvA''tmAnaM nindan labdhavivekaH zuddhadhyAnAt kSapakazreNizirassamArUDho jAtaH punarapi sarvArthasiddhiyogyaH, iti yAvadvadati svAmI tAvatprasannacandrasyotpannaM kevalajJAnaM, surAcakurmahimAM, tatprakarSaM zrutvA bhaNati bhrUSuH kimetat ?, zuddhi prakarSAtprama candrarSeH kevalajJAnamuktaM svAminA / tataH zreNikazcintayati, satyamidaM vacaH "vAvArANaM garuo, maNavAvAro jiNehiM pannatto / jo nei sattamIe, ahabA mokkhammi so ceva // 1 // " iti prasannacandrakathA samAptA // evamanye'pi dRSTAntA draSTavyA, atha manastamAdhau yatno vidheya ityetadevAha - aharagaipaTTiYANaM, kiliTThacittANa niyaDibahulANaM / siratuMDamuMDaNeNaM, na vesametteNa sAhAro // 221 // vyAkhyA - adhara garti - narakaM prati prasthitAnAM kliSTacittAnAM nikRtirmAyA bahulA yeSAM te tathA teSAM zirastuNDamuNDanena veSamAtreNa rajoharaNAdinA na sAdhAra - strANaM / veSamAtraM dhArayatAM janAnAM mithyAtvotpAdahetutvena pratyutAdhogatipAta eva sthAna trANamiti bhAva iti gAthArthaH / / 221 / / kiJca - 4 bhAvanA dhikAre prasanacandranidarzanam / // 156 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhAvanA'vi kAre vyavahA puSpamAlA laghuvRtti // 157 // nizcayayorama ktvytaa| NAGA%EREOGORIES | velaMbagAiesu vi, dIsai liMgaM na kajasaMsiddhI / pattAiM ca bhavohe, aNaMtaso davaliMgAiM // 22 // vyAkhyA-viDambakA-veSavidUSakAsteSvapi yativeSagrahaNAvasthAyAM dRzyate liGgaM rajoharaNAdikaM, na ca tena teSAM kAcinmokSaprAptayAdikA kAryasiddhiH, viDambakatvAdeva bhAvazUnyatvAt / AdizabdAtsvayambharamaNagatasAdhvAkAramatsyAdiparigrahaH, tasmAdapramANaM vessH| kizca yadi liGgamAtramapi sAdhakaM syAt ? totAvantaM kAlaM saMsAre'vasthitireva na syAt , yato'nAdibhavapravAhe bhramadbhiH pratyekaM sarvairapi jIvaiH kvacidAjIvikAhetoH kvaciduparodhena kvacitkIyAdikAGkSayA prAptAnyanantazo veSamAtrarUpANi dravyaliGgAni, dravyato bhAvato vA gRhItayatiliGgasyaiva hi graiveyakedhUtpatteruktatvAt , bhaNitazca prajJaptyAM sarvajIvAnAM graiveyakeSUtpAdaH, tathAhi-"savvajIvA viNaM bhaMte ! uvarimagevijesu devattAe devittAe AsaNasayaNavaNakhaMDabhaMDamattovagaraNattAe uvavannapuvvA ?, haMtA goyamA ! asaI aduvA aNatakhutto, no ceva NaM devittAe" iti / ataH prAptAnyanantazo dravyaliGgAni / prAptairapi ca | tene mokSalakSaNA kAcitkAryasiddhistasmAnmanaHzubhapariNAmalakSaNe bhAve eva yatno vidheya iti gAthArthaH // 222 // etadevAhatamhA pariNAmocciya, sAhai kajaM viNicchao eso| vavahAranayamaeNaM, liMgaggahaNaM pi niddiSTraM // 223 // _ vyAkhyA-tasmAnmanasaH zubhapariNAma eva kArya mokSarUpaM sAdhayati, eSa vinishcyo-nishcyH| yadyevaM tarhi liGgagrahaNamapArthakameva ? ityAha-vyavahAranayamatena liGgagrahaNamapi jinainirdiSTamiti gAthArthaH / / 223 // nanu nizcaye eva yatno vidheyaH, kiM vyavahAreNa ? ityAha- . hai jai jiNamayaM pavajaha, tAmA vavahAranicchae muyaha / vavahAranaucchee, titthuccheo jao bhANao // 224 // FACCOURS // 157 / Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAA puSpamAlA laghuvRttiH 4 bhAvanAs|dhikAre vyvhaarblvttvm| // 158 // | :9CCUSTOC4%A%A9-%A4%250% vyAkhyA-yadi jinamataM prapadyadhvaM, tadA mA vyavahAranizcayau muJcatha, yato vyavahAranayocchede tadabhimatAni liGgagrahaNajinArcAcaityanirvartanavandanapUjanAdIni sarvANyakartavyAni syuH, tatastIrthocchedaH pratIta eveti gAthArthaH // 224 // syAdetat , tathApi nizcaya eva balavAn , netara ityAzakyAhavavahAro vi hu balavaM, jaM vaMdai kevalI vi chaumatthaM / AhAkammaM bhuMjai, suyavavahAraM pmaannto||225|| vyAkhyA-na kevalaM nizcayo'pitu vyavahAro'pi svaviSaye balavAneva, yadyasmAtkAraNAdutpancakevalajJAno'pi ziSyo vyavahAra pramANayan chadmasthaM guruM vandate, AsanadAnAbhyutthAnAdikaM ca vinayaM pUrvavadeva karoti yAvadadyApi na jJAyate, jJAte punagururapi nivArayatyeva / tathA ca mugdhena kenacid gRhiNA kRtamAdhAkarma, tacca zratopayuktenAzaThena chadmasthasAdhunA [zuddhaM ] vijJAya taM gRhItvA kevalinimittamAnItaM, yathAsthitaM ca tajjAnataH kevalino nizcayanayamatenAbhoktavyamapi zrutarUpaM vyavahAranayaM pramANIkurvanasau tadbhukta eva, anyathA zrutamapramANaM kRtaM syAttacca na karttavyaM prAyaH sarvavyavahArasya zrutenaiva pravarttamAnatvAt / tato vyavahAro balavA. neva, kevalinA'pi samarthitatvAt / tataH sthitamidaM-nizcayavyavahArazuddha saMyama eva mano nizcalaM vidheyaM , natu kutazcid gRhavAsAdyabhilApaH kArya iti gAthArthaH // 225 / / atha tIthakaroddezenApi yativeSeNa saMyamazithilIkaraNe doSamAhatitthayaruheseNa vi, siDhilija na saMjamaM sugaimUlaM titthayareNa vi jamhA, samayAmmi imaM viNiddidaM // 226 // . vyAkhyA-tIrthakaroddezenApi pUjAdyArambhapravRtyA sugateH paramaM nivandhanaM saMyama sAdhuna zithilIkuryAt / yasmAtkAraNAttvaM | yadarthe puSpasaGghaTTAghArambhaM cikIrSasi, tenApi tIrthakareNa siddhAnte idaM vakSyamANaM nirdiSTamiti gAthArthaH / / 226 / / tadevAha %E9 % nAra // 158 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 puSpamAlA laghuci: // 159 // - 4 bhAvanAsdhikAre, bhAvastavasya garI stvm| -04-02- ceiyakulagaNasaMghe, AyariyANaM ca pavayaNasue y| savvesu vi teNa kayaM, tavasaMjamaujamaMteNa // 227 // vyAkhyA-caitye jinapratimAyatanarUpe, kule vidyAdharAdau, gaNe tatsamudAyarUpe, saGgha sAdhvAdau, AcAryANAM ca pratItAnAM, pravacane sUtrArtharUpe dvAdazAGge, zrute ca kevalamUtrarUpe, eteSu sarveSvapi yatkimapi caityanirvarttanapUjanAdika kRtyaM tattena sAdhanA kRtameva jJeyaM / kiM kurvatA ? ityAha-tapassaMyamayorviSaye udyama kurvatA, caityanivartanAdikaihi kuzalAnubandhakrameNa saMyamaH prApyate, tato mokSaH / yena ca so'pi muktinivandhanaH saMyamaH prAptastena caityanivarttanAdikaM kRtameva, tatphalatvAtsaMyamasyeti bhAvaH / kiJca saMyamavAnapAdeyavAkyo dezanAdidvAreNa zobhanacaityanirvartanAdi karotyataH saMyama eva yatno vidheyo, nAnyatreti gAthArthaH // 227 // / atha caityavidhApanAsaMyamapAlanasya bahuguNatvamAha savvarayaNamaehi, vibhUsiyaM jiNaharehiM mahivalayaM / jo kArija samaggaM, tao vi caraNaM mahiDiyaM // 22 // - vyAkhyA--yaH sakalamapi mahItalaM sarvaratnamayairjinagRhaivibhUSitaM kArayet , tasmAdapi, AstAmekacaityamAtrakatyAtaca mahaddhika, saMyamapAlanaM bahuguNamityarthaH, yataH sarvotkRSTaguNAdapi zrAvakAdanantaguNavizuddhazcAritrI bhaNyate, ata eva kAritAnekacaityAdayo'pi cakrizakAdayastAhanadIkSitadramakamapi cAritriNaM praNamantIti gAthArthaH // 228 // Agamoktenaiva prakAreNa dravyastavAdbhAvastavo garIyAnityAhadavvatthao yaM bhAva-sthao ya bahuguNoti buddhi siyaa| aniuNavayaNamiNaM, chajIvahiyaM jiNA viti||229|| chajjIvakAyasaMjamo, davvatthae so virujjhae ksinno| tA kasiNasaMjamaviU, pupphAINaM na icchati // 230 // RRRRRARASHARE // 159 // % Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA rughuvRttiH // 160 // G .. vyAkhyA--dravyazabdoca guNavacanaH kAraNaparyAyo vA, tatazca dravyarUpo gauNatAmApano bhAvastavakAraNabhUto vA stava- 54 bhAvanA caityavidhApanapUjAkaraNAdinA guNavadabhyarcanaM drvystvH| bhAvataH-paramArthataH stavaH-sadguNotkIrtanAntaraGgaprItyA''jJApAlanAdinA dAdhikArekapUjyapUjanaM bhaavstvH|c zabdau dravyabhAvastavayoH svasvAdhikArividheyatve naiytykhyaapnprau| anayozcAnyonyApekSayA dravyastavo bharaNIyatvaM dravya bahuguNaH, svaparayoH zubhAdhyavasAyasyaiva hetutvAtIrthonnatinimittatvAceti kasyacidbuddhiH syAttadayuktaM, yato'nipuNamativacanamidaM stavasya sarvadravyastavabahuguNatvarUpaM / kutaH ityAha-yataH paNNAM jIvAnAM pRthivyAdInAM yatkimapi hitaM tadeva jinA bruvate, pradhAna muktikAraNa- saMyaminaH / miti gamyate, kiM punastaddhitam ? ityAha-paDjIvanikAyaviSayaH-"puDhavidagaagaNimAruya-vaNassaibiticaupaNidiajIve / | pehuppehapamajaNa-pariThavaNamaNovaIkAe // 1 // " ityevalakSaNaH saMyamo'yameva hitastarhi dravyastave'pyeSa bhaviSyati ? ityAha| dravyastave kriyamANe sa saMyamaH puSpasaGghaTTanAdyArambhataH kRtsnaH-paripUrNo viruddhayate, tataH kRtsnasaMyamapradhAnA vidvAMsaH sAdhavaH puSpAdyArambhasAdhyaM dravyastavaM necchantIti gAthAdvayArthaH // 229-30 // yadyevaM tarhi na kenApyasau dravyastavo vidheya ityAzaGkyAha| akasiNapavattagANaM, virayAvirayANa esa khalu jutto| saMsArapayaNukaraNe, davvatthae kUvAdaTuMto // 231 // vyAkhyA-akRtsnamasampUrNa saMyama dezaviratirUpaM pratayantItyakRtsnapravartakAH zrAvakAsteSAM viratAviratAnAM, khalu | evArthe, tata eva dravyastavo yukta eva, kutaH ? ityAha-yato'yaM sNsaarprtaanvhetuH| nanu prakRtyaiva ya ArambharUpaH sa zrAvakANAmapi kathaM yukta ityAzajhyAha-tasmiMzca dravyastave kartavye kUpadRSTAnto'rhadbhiruktaH, yathA hi tRSNAtApAdibAdhitaistadapagamanimittaM kUpakha HARSHA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti: // 16 // 4bhAvanA dhikAre grAhyatvaMsAlambanasevAyAH -OCHECCA%AROOPROCE%ERS nanArambha kriyamANe'dhikataraM teSAM tRSNAzramAdayo jAyante, khanite ca tasmin vipulaM zItalaM jalamAsAdya teSAmanyeSAM ca tRSNAdyapagamaH sampadyate. evaM dravyastave yadyapyasaMyamo bhavettathApi kAritAn jinagRhAdIn dRSTvA teSAmanyeSAM ca sa ko'pi vizuddhapariNAmo bhavedobharibhavArjitAni dravyastavakRtAni ca pApAni spheTayitvA nivRti janayati, tasmAnityamArambhapravRttAnAM zrAvakANAM bahalAbhadetatvAdadavyastavo yakto.na pUnastyaktArambhANAM bhAvastavalAbhavatAM munInAM niSiddhatvAta,nijamativikalpitaM punassava bhvhetrevetylm| kiM punastadAlambanaM jJAnAdivRddhihetuH? ityAha kAhaM achittiM aduvA ahIhaM, tavovihANeNa ya ujmissN| gacchaMca nIIe (nII ai?)sAraissaM, sAlaMbasevI samuvei mokkhaM // 233 // vyAkhyA-mAM vinA tIrthocchedApattestasyAvyavacchittiM kariSyAmi. athavA jJAnAdisAdhakAn granthAnadhyeSye, yadivA tIvratapovidhAnena purastAdyamaM kariSyAmi, athavA mAM vinA gacche'samaJjasApattestaM siddhAntoktanItyA sArayiSyAmi-sanmArge pravartayiSye, evamAdyAlambanena saha vartata iti sAlambaH-puSTAlambanavAn , evambhRtassan rogAdyApadaM prApto yaH sAdhurgItArtho'nanyatadapagamopAyaH kimapyaneSaNIyamaupadhAdikaM sevata iti sAlambasevI / saca jinAjJA'nullaGghanAnmokSaM samupaiti-gacchati, tasmAttIrthAvyavacchedAdikameva yathoktaM jJAnAdivRddhijanakamAlambanaM, nAnyaditi gAthArthaH // 233 // nanu kuto rogAdyApadapagame'pi jJAnAdivRddhijanakamAlambanamanveSaNIyaM ? ityAha| sAlaMbaNo paDato, appANaM duggame vi pArei / iya sAlaMbaNasevA, dhArei jaiM asaDhabhAvaM // 234 // // 16 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VEGCOC puSpamAlA rughuvRttiH // 16 // 4 bhAvanA dhikAre nidoSatvamazaSThakRtAyAH sAlambanasevAyA: ___ vyAkhyA-Alambyate-patadbhirAzriyate ityAlambanaM, tacca dravyabhAvabhedAdvidhA, tatazca sahAlambanena vartate iti sAlambanaH, asau patannAtmAnaM durgame'pi gartAdau dRDhavallyAdipuSTAlambenAvaSTambhato dhArayati, ityevameva sahAlambanena vartanta iti sAlambanA jinoktatIrthAvyavacchityAdipuSTAlambanA, na svamatimAtrakalpitA apuSTAlambanetyarthaH, sA cAsau sevA, niSiddhAcaraNarUpA ca sAlambanasevA kabhRtA saMsAragartAyAM patantaM yatimazaThabhAvaM-mAtRsthAnarahitaM dhArayati, eSa AlambanAnveSaNe guNa iti gAthArthaH / / 234 // yadyevaM tataH kim ? ityAha|| ussaggeNa nisiddhaM, avavAyapayaM nisevae asddho| appeNa bahuM icchai, vizuddhamAlaMbaNo samaNo // 235 // vyAkhyA-utsargeNa-sAmAnyavidhirUpeNa yaniSiddhamAgame, tadapyapavAdasyAneSaNIyaparibhogAdirUpasya pade rogaprAptyAdirUpe P sthAne prAptaH sevate azaTho-'mAyAvI, kutaH ? ityAha-yato'lpena saMyamavyayena bahu saMyamalAbhamicchatyasau zramaNaH / kathambhUtaH san ? | ityAha-vizuddha-mayArahitaM AlambanaM yasyAsau vizuddhAlambanaH, makAro'lAkSaNika iti gAthArthaH // 235 // nanu pratiSiddhaM kurvannapyasau kathaM na doSabhAg ? ityAha| paDisiddhaM pi kuNaMto, ANAe dvkhittkaalnnu| sujjhai visuddhabhAvo, kAlayasUrivva jNbhnniy||236|| vyAkhyA-kAlakamarivadrvyAdisvarUpajJo jinAjJayA-"sAhUNa caiiyANa ya, paDiNIya taha avaNNavAyaM c| jiNa-| pavayaNassa ahiyaM, savvatthAmeNa vArei // 1 // " tathA-"saMghAiyANa kajje, cuNNijjA cakavaTimavi" ityAdikayA sAmAnyataH pratiSiddhamapi jantughAtAdikaM kurvan AjJAparatantrapravRttevizuddhabhAvaH zuddhatyeva-karma nirjarayatyeva, atraca kAlakAcAryakathA %20- // 162 // %2-13 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti // 16 // 4 bhAvanA'dhi kAre nirjarA phalatvaM yata mAnasya. virAdhanAyAH CRORECOROSAROORC%ak vistAro nipuNenizIthAdavaseyaH, tadrahasya tu "bhaginyAvratadhvaMsi-vizAlezaM tathA tathA / utkhanannapi saMzuddhaH, kAlakAryaH sphuTaM hydH||1||" nanu kathamevaM karma nirjarayatItyetajjJAyate ? ityAha-yadyasmAdbhaNitamAgame iti gAthArthaH / / 236|| AgamoktamevAhajA jayamANassa bhave, virAhaNA suttvihismggss|saa hoi nijaraphalA, ajjhatthAvasohijuttassa // 237 // vyAkhyA-'yatamAnasya virAdhanArakSaNatatparasya sUtravidhisamagrasya gItArthasya yA kAcitpRthivyAdisaGghaTTanAdikA virAdhanA bhavetsA'zabhakarmanirjarAphalaiva syAt / yadapi yatamAnasya virAdhanApratyayaM karma' tadapi prathame samaye badhyate, dvitIye nirjarayati. vatIye tvakarmA bhavatIti siddhAntarahasyaM / kIdRzasya ? ityAha-adhyAtmavizuddhiyuktasyeti gAthArthaH // 237 // kathaM virAdhanA'pi nirjagaphalA ? ityAha4 je jattiyA ya heU, bhavassa te ceva tAttiyA mukkhe| gaNaNAIyA logA, doNha vi puNNA bhave tullaa||23|| hai vyAkhyA-rAgadveSAjJAnavatAM jantUnAM vadhAdyanivRttAnAM vitathaprarUpaNAdipravRttAnAM ye sUkSmavAdarajIvasarvadravyAdayo bhAvA yAvanmAtrAzca hetavo-nimittAni saMsArasya, rAgAdivirahitAnAM samyak zraddhAnavatAmavadhAvitathaprarUpaNAdipravRttAnAM ta eva sarvajIvAdayo bhAvAstAvanmAtrA hetavo mokSe-mokSasyApIsyarthaH, uktaM ca-"aho!!dhyAnasya mAhAtmya, yenaikA'pi hi kaaminii| | anurAgavirAgAbhyAM, syAGkavAya zivAya ca // 1 // " nanu bhavatvevaM, kintu kiyatsaGkhyA amo bhavazivahetavaH? ityA -dvayorapi bhavamokSayoH sambandhinAM hetUnAM pratyeka BRORSCRIBECASSREEN // 163 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 164 // gaNanayA eka dvitryAdirUpatayA'tItA-atikrAntA lokA bhavanti pUrNAH, naikenApyAkAzapradezenahanAH, parasparaM tulyA - anyUnAdhikasaGkhyAH / nanu trailokyAntarvarttijIvAdipadArthAnAmanantatvenAnantA eva bhavamokSayorhetavo bhavantyataste kathaM asaGkhyeyA ityuktaM ! satyaM, yadyapi jIvAdayo bhAvA anantAstathApi taiH sarvairapi visadRzAnyasaGkhyeyAnyevAdhyavasAyasthAnAni janyante, nAnantAni, | tebhyaH parato 'nyAdhyavasAyAnAM pUrvAdhyavasAyeSvevAntarbhAvAt, atastajjanyAdhyavasAyasthAnAnAmasabyeyatvenArthA apyupacArAdasaMkhyeyatvenoktA ityadoSaH, ataH sthitamekA'pi jItropamardAdikA virAdhanA pariNAmavaicitryeNa karmabandhahetustannirjjarA hetuzca jAyata iti gAthArthaH // atha jIvAdayo'rthAH yeSAM bandhahetavo yeSAM ca mokSahetavo bhavanti, tadAha- iriyAvahiyAIyA, je ceva havaMti kammabaMdhAya / ajayANaM te ceva u, jayANa nivvANagamaNAya // 239 // vyAkhyA - IraNaM IrSyA - gamanaM, tadupalakSitaH panthA IryApatho-gamanamArgastatra bhavamairyApathikaM gamanAgamanaM ca tadAdiyaiSAM bhojanazayanAdInAM te airyApathikAdayo bhAvA ya evAyatAnAM asaMyatAnAM karmabandhAya jAyante, ta eva ca yatAnAM - saMyamodyogaparANAM punarnirvANagamanAya bhavantIti gAthArthaH // 239 // egaMteNa niseho, jogesu na desio vihI vAvi / daliyaM pappa niseho, hoja vihI vAvi jaha rogaM // 240 // vyAkhyA - yogeSu - gamanAgamanabhojanAdiSu tIrthakarerekAntena niSedho vidhirvA na darzitaH, kintu dalikaM- jIvadravyaM 'prApya ' samAzritya niSedha vidhirvA bhavet / dRSTAntamAha-yathA roge / idamuktaM bhavati-ya kathidvaidyothA jvarAdAvRtpanna kazcitpavanapIDita | paribhAvya tasmin laGghanAdikaM niSedhayati, snigdhopacArAdikaM tvanujAnati, anyaM tu tasminneva jvare'jIrNapUrNa paribhAvya vyatyaya 4 bhAvanA'dhi kAre samatvaM bhavamokSayohetUnAm / // 164 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 165 // mAdizati, evaM jinA api tathAvidhasaMhanana vikalaM adhyayanAdipravRttaM sAdhudravyamAzritya vikRSTatapaH karmAdikaM niSedhayanti, snigdhAhArAdikaM svanujAnanti, anyaM tu dRDhasaMhananaM vijJAya tasmimeva karmaroge cikitsanIye vyatyayamevAdizanti, ekasyaiva vA jIvadravyasya dezakAlAdibhedena kRtya bhedamAdizantIti gAthArthaH // 240 // evaM ca sati mujyamAnAhArAdiko'rthaH kasyacinna bandhAdikAraNaM, kintu svapariNAma evetyAhaaNumittovi na kassai, baMdho paravatthupaccayo bhnnio| taha vi ya jayaMti jaiNo, pariNAmavisohimicchaMtA // 241 // vyAkhyA--paravastupratyayAdvAhyArthakAraNAdaNumAtro'pi svalpo'pi na kasyacidvandho mokSo vA maNitaH, kintu svapariNAmavazAdeveti bhAvaH / yadyevaM tarhi zuddhamanaso bAhyAsu prANAtipAtAdiceSTAsu yatheSTaM varttAmahe ityAzaGkyAha- tathApi yatante - prayatnaM kurvanti munayaH, prANAtipAtavarjanAdiSviti zeSaH, kiM kurvantaH 1 ityAha- pariNAmasyaiva vizuddhimicchanto'nyathA ca tacchuddherayogAditi gAthArthaH // 241 // nanu prANAtipAtAdikaM kurvantaH pariNAmaM zuddhameva kariSyAmaH ? ityatrAha - jo puNa hiMsAyayaNe-su vaTTaI tassa naNu pariNAmo / duTTho na yataM liMga, hoi visuddhassa jogassa // 242 // vyAkhyA - yaH punA rAgAdidUSitacittaH ghaTatayA hiMsAyataneSu hiMsAsthAneSu upalakSaNatvAnmRSAvAdAdipadeSu cAnekazaH pravarttate, nantrityakSamAyAM inta tasya pariNAmo dRSTa eva, na ca vAGmAtreNaiva pariNAmazuddhatA jJAyate, kintu kriyAdvAreNa na ca vAcyaM kAlakAryasyevAsmAkamapi hiMsAdipravRttirapi zuddhapariNAmasya liGgaM bhaviSyati ityAha-na ca taddhisAsthAnAdivarttanaM vizuddhasya yogasya manaHpariNAmarUpasya liGgaM-cihnaM matrati, yo hi samdhagajJAnavAn rAmAdyadUSitamanA sarvadA jIvarakSAdipariNato'nanyopAyasAdhye mahAkArye samutpanne kadAcideva disAdoM pravarttate, tasya yuddhapariNAma cinhamapi tadbhavati, yastu rAgAdidoSaduSTa eva teSu pravarttate tasya saGkliSTapariNAma cinhameveti gAthArthaH // 242 // 4 bhAvanAdhi kAre svapariNAprasyeva kAraNatvaM bandhamokSayoH // // 165 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 166 // kimbahunA sarva pravacanatAtparyamevAha paDiseho ya aNunnA, egaMteNa na vanniyA samae / esA jiNANa ANA, kajje sacceNa hoyavvaM // 243 // vyAkhyA - ekAntena samaye - siddhAnte pratiSedho'nujJA ca na varNitA, kintvevaiva sarvajinAnAmAjJA - yatkArye auSadhAdiviSaye satyena - mAyArahitena bhAvyam / eSaNAdizuddhe tasminprApyamANe zaThatayA'neSaNIyAdiduSTaM tanna grAhyamityarthaH iti gAthArthaH // 243 // tathAdosA jeNa nirumbhaMti, jeNa khijaMti puvvakammAI / so so mukkhovAo, rogAvasthAsu samaNaM va // 244 // vyAkhyA - yenakenApi ca prakAreNa doSA rAgAdayo nirundhyante yena ca pUrvArjitAni karmANi kSAyante sa sa mokSopAya eva, yathA hi rogAvasthAyAM tadeva zamanaM auSadhaM rogamokSopAyo, yena pUrvasaJcitAjIrNAdayaH kSIyante, vAtAdayastu nirundhyante iti gAthArthaH // 244 // aparazca bahuvitthara mussagaM - bahuyaramavavAyavittharaM nAuM / jeNa na saMjamahANI, taha jayasU nijjarA jaha ya // 245 // vyAkhyA - bahuvistaraM utsarga bahutaravistaramapavAdaM ca jJAtvA yenotsargeNApavAdena vA sevitena saMyamayogAnAM hAnirna bhavati, yathA ca karmanirjarA syAttathA yatasvati gAthArthaH // 245 // ukto bahudhotsargApavAdavidhiH, athaitayoH svarUpamAhasAmanessaggo, visesao jo sa hoi avavAo / tANaM puNa vAvAre, esa vihI vaNNio sutte // 246 // vyAkhyA - sAmAnyenaiva yo vidhirucyate sa utsargaH, yathA - "goyaraggapaviTTho ya, na nisIeja katthaI / [ kaI cana pabaMdhejA, ciTTittA Navasajae || 1 | " ] ityAdi [ daza0 a0 5 u0 2 gA08] vizeSato vizeSaprokto yo vidhi H so'pavAdaH, 4 bhAvanAvi kAre ekAntaniSedhAnujJayo rananujJApanA tmakatvaM jinazAsanasya / // 166 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A puSpamAlA laghuvRttiH // 167 // % % CAREERERAKALA 5|| yathA-" tihamaNNayarAgassa, nisejjA jassa kpph| jarAe abhibhUyassa, vAhiyassa tavassiNo // 1 // " [daza0 6-60] tayoH punarutsargApavAdayoApAre eSa vakSyamANo vadhirvarNita: sUtre-siddhAnte iti gAthArthaH // 246 // sUtroktameva cAha Be mAvanAdhihai ussagge avavAya, AyaramANo virAhao hoi / avavAe puNa patte, ussagganisevao bhaIo // 247 // kAre virAdhakavyAkhyA-lAnAdyavasthAyAmutsarge cikitsAdikaM vinA'pi saMyamayoganirvAharUpe prApte apavAda-cikitsAkAraNAdikamAcarana tvamutsargApavAsAdhurvirAdhako bhavati, apavAde-cikitsAkAraNAdike punaH prApte utsarganiSevakazcikitsAdikamakurvan majanIyo-vikalpanIya:, kazcicchuddhaH il dayoviparyaya|| kazcinnetyarthaH iti gAthArthaH // 247 // etadeva sapraznottaramAi krnne|| 6. kiha hoi bhaiyavyo ?, saMghayaNadhiIjuo samattho ya / erisao avavAe, ussagganisevao suddho // 24 // 5 iyaro u virAheI, asamattho jaM parIsahe sahiu~ / ghisaMghayaNehito, egayareNaM va so hINo // 249 // | __ vyAkhyA-kathamasau bhajanIyo bhavatIti ziSyapraznaH, uttaramAi-varSamanArAcAdidRDhasaMhanena dhRtyA ca saMyamasthairyarUpayA yo yuktaH, samarthazca-balopacayasampannazca, IsaH sAdhurjinakalpikAdirapavAdaprAptAvapyutsarga niSetramANaH zuddha eva / tasyetyamapyArtadhyAnAdhasammavAditi hRdayam / itarastu kazcidasAravapurapavAdaprAptAvutsarga sevamAnaH AttadhyAnAdisambhavena virAdhayati, saMyamamiti gamyate / kutaH 1 ityAha // 167 // yadyasmAdasamartho'sau parISahAna kSutpipAsAdIna seddhuN| idamapi kutaH ? ityAi-dhRtisaMhananAmyAM dvAbhyAmanyatareNa vA yato'sau hono-'bala iti gAthAdvayArthaH // 248-249 // athotsargApavAdAdijJAnagahanaM jinavacanaM vibhAjyAha Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to majjhatthehiM hama, vibhAvaNI puSpamAlA laghuvRttiH // 168 // jinavara vyAkhyA-jinavacanaM tAvad gambhIra | 4 bhAvanAdhikAre utsargApavAdamayasvAda gambhIratvaM jinopdeshsy| GLO-NCREAGECOMMENDAGOG gaMbhIraM jiNavayaNaM. davinneya aniuNabuddhIhiM / to majjhatthehiM ima, vibhAvaNIyaM payatteNaM // 250 // / vyAkhyA-jinavacanaM tAvad gammora-mahAthai, ata evAnipuNabuddhimivijJeyam, tasmAnmadhyasthai-rAgadveSakadAgrahAdyadUSitacittaretajinavacanaM prayatnena vibhAvanIyaM-vicAraNIyamiti gAthArthaH // 350 // nanu yadyevaM tAhi atigambhIre jinapravacane ko'pi cAritrI ko'pi na vA iti na nizcIyate, tadanizcaye ca sarvavyavahArAmAvaprasaGga iti kA punazcAritraviSaye tAvatparamArthaH ? ityAhaussagga'vavAraviU, gIyattho nissio ya jo tassa / anigRhaMto viriyaM, asaDho savvattha cArittI // 25 // vyAkhyA-yaH svayamevotsargApavAdasvarUpavyApArAdivettA, gItArthoM-gRhItasamyakpariNamitasiddhAntaparamArthAcAryAdiH, yazca svayamanadhItatathAviSasUtrArthastasyeti gItArthasya nizritaH ziSyAdiH, sasvavIrya sarvatrAnigUDyana, svazaktitastapAsayamAdidyama amuzcamityarthaH, sarvatra ca vaiyAvRtyAdikartavye'zaThA 'mAyAvI, kAlocityena yatamAnazcAritrIti vyavahiyata iti gAthArthaH // 251 / / ___atha caraNazuddhereva phalalakSaNaM caramadvAramAharAgAi dosarahio, mayaNamayaThANamaccharavimuko / jaM lahai suhaM sAhU, ciMtAvisaveyaNArahio // 252 / / | taM ciMtAsayasalliya-hiyaehiM kasAyakAmanaDiehiM / kaha uvamijailoe, suravarapahucakavaTTI hiM // 253 // vyAkhyA-rAgAdidoSarahito madanena madasthAnamatsareNa ca vimuktaH, AdizabdalabdhA api madanAdayo'tidujeyatvakhyApanArtha TU pRthaguktAH, draviNopArjanarakSaNavyayAdicintaiva viSavedanA, tayA ca rahitaH sAdhuryatsukhamatrApi labhate tatsukha loke cintAztazalyitahRdayaiH windime // 168 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 169 // AAAAAAPra kaSAya kAmaviDambitaizca suravaraprabhucakravartibhiH kathamupamIyate ? kathaM zakracakravartimukhasadRzaM mAdhusukhaM gIyate 1, na kathaJcidityarthaH / tasmA- 1|| danantaguNatvAttasyeti bhAvaH / idamuktaM bhavati-nArakAstiyaJcazca prAyo duHkhitA eyeti na tacintA, devA bhapIyAviSAdamadAdimirAtaraudradhyAnopagatA nityaM duHkhitA eSa, manuSyA apyadya-" anaM nAstyudakaM nAsti, nAsti tailaM ghRtaM dhanaM / indhanaM lavaNaM nAsti, kathaM bhAvi?| 4 bhAvanAdhi kuTumbakam // 1 // adya dviSTaH prabhU ruSTaH, kumAryasti sutA sutaH / nArjayatyarthamityAdi-mahAcintAviDambitAH // 2 // " aneka vyAdhi || kAre anaupam bAdhitAzceti / nityaM cintAdivarjitA jinavacanaratAH sAdhava evehamave'pi sukhina iti gAthAdvayArthaH // 252-53 // vItarAga mukha nanu yadi zakrAdibhyo'pyanantaguNasukhAH sAdhavastAhi kathaM parISadAdiduHkhAmAvena sukhitAneva tAnAvagacchA : ? ityatrAha paihikaM para ja lahai vIyarAo, sukkhaM taM muNai succiya n,anno| nahi gattAsUyarao, jANai suraloiya sukkha // 25 // phalaM c| vyAkhyA-vizeSeNa 'ita: sarvathaivApagato mandIbhUtovA rAgo-mAyAlomarUpo yasya sa tathA, rAgApagame ca krodhamAnAtmakadveSApagamo labhyata eva, dveSakSayaM vinA gagakSayAyogAt / tato vItarAgadveSo muniyatprazamasukhaM lagate tadanubhavasiddhatvAtsa eva jAnAti, nAnyo rAgAdiviSamUJchitaH, yena hyanAdibhavAdArayAdyApi prazamasukhalezo'pi nAnubhUtaH sa kathamiva parakIyamana:svAsthyarUpaM prazamasukha kathyamAnamapi jAnAti zraddadhAti vA ? iti bhAvaH / etadevAha-na hi svayamananubhUtaM suglokasRkhaM sadaivAzucimamAtranimagno gardAzUkaro vagaH samavetIti gAthArthaH // 254 // tadevamahikaM caraNaphalamupadazyopasaJjihIrghaH pAratrikaM ca taddidarzayiSurAhaiya suhaphalayaM caraNaM, jAyai ettheva taggayamaNANaM / paraloyaphalAI puNa, suranaravarasiddhisokkhAiM // 255|| // 169 // vyAkhyA-"estheva" ti iha loke eva caraNaM-cAritraM ityuktasvarUpaM sukhaphaladaM jAyate, keSAM ? ityAha-tadgatamanasA-caraNa Arror Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 17 // saMprati bhAvitacittAnAM, na punastadudvignAnAM, uktaMca-"devaloyasamANo ya, pariyAo mahesiNaM / rayANaM arayANaM tu, mhaanirysaariso||1||" ti [daza. cUli. 1gA.10], paralokaphalAni punaranantaramave eva cAritriNAM divyadevendrasukhAni jAyante, 4 bhAvanAdhitato'pi cyutAnAM naravarA-bakravAdayastatsukhAni sampadyante, tatazcAnantAni siddhisambandhisukhAnyapi bhavantIti gAthArthaH // 255 / / prakAre pAratrike tiSThatu tAvatparipUrNena, ekadinamAvinA'pyavyaktasAmAyikacaraNena paraloke rAjyAdizrIH prApyata evetyA: caraNaphale anyatveNa vi sAmA-ieNa taha egadiNapavannaNaM / saMpairAyA riddhi, patto kiM puNa samaggeNaM ? // 256 // vyAkhyA-avyaktena tathaikadinaprapamenApi sAmAyikena hetunA sampratirAjaH Rddhi rAjyAdirUpAM prAptaH, ki punaH samagreNa-pUrNena ? nRpodAharaNam / ityakSarArthaH, bhAvArthaH kathAnakenocyate kauzAmbyAM durbhikSe pravRtte'nyadA suhastimUrisAdhUnAM lokairanAdikaM bahvAgrahe kriyamANe dIyamAnaM dRSTvaikena dvArasthena raGkapuruSeNa cintita'tulye'pi jIvitavye'bhyarthanAzataiH snigdhamadhugaNyekAntanirIhANAM paryaTatAmeteSAM jano dadAti, mama punaH pApasya pratigRhaM prArthayamAnasyApyamanojJaM rUkSAnnamikSAgrAsamapi na dadAti, kevalamAkrozallime, tadetAna sukRtinaH kimapi prArthaye' iti prArthitA munayo dIkSAM tairamANi-gurava idaM vidanti, tataH sa pRSTalagno gurvantikamagAdIkSAmayAcata, asau zAsanaprabhAvako bhAvIti jJAtvA gurumirdIkSitaH sadbhojanena mojitazca, rAtrau gADha vizUcikayA gurubhirniryAmitaH zuddhadhyAne vartamAno mRtH| itazca pATaliputre pure cANikyasthApitacandraguptasuto bindusAra | // 17 // statsuto'zoka zrIstasya sutaH kuNAlastasya suto dramakajIvaH sampratinAmA'mavata, sa cAvyaktasAmAyikaprabhASeNa anAryAnapi vazIkRtya bharatArdhAdhipo jaatH| anyadojayinyAM gavAkSastho jIvatsvAmipratimAvandanArthamAgataM zrIhastimari nagarIrAjamArge dRSTvA jAtajAtismRtirgatga Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 17 // tamavandata / guruNAM pArzve dharmadezanAM zrutvA pRSTam-kiMphalo jinadharma: 1 iti, guru[bhirUce-svargApavargaphalaH / punaH sAmAyikasya kiM phala miti prazne avyaktamAmA yakasya rAjyaM phalamityukta jAta dRDhapratyayo rAjA papraccha-bhagavan ! pratyabhijJAyate ? ko'Amiti / guravaH zrutopayogapUrva zAkhA prAhu:-kAmaM jAnImaH, rAjan ! puga yUyaM asmacchiSyA abhUvana kauzayAM, tato haSTo jJAnAdiguruguNavismitaH zrAvakadharma pratipadya 9 bhAvanAdhividhivatkaroti / sa ca jinaprAsAdamaNDitAM medinImakArayata. zrIjinadharmonnatyartha sAdhuveSaiH preSitazrAddhaignAryadezeSu daNDadAyinRpamukhyA lakAre pAratrike nmanuSyAna [pati jinadharma kAritavAn / tataH kiyatkAlaM anAryadezeSvapi susAdhuvihAro'bhavat / punarbahUnAM ayogyakulAnAM yogAdalpAnAM cANaphale saMpati nRpodaahrnnm| ya gyakulAnAM sambhavaH sthitH| athAnyadA nRpaH pUrvamavaraGkatvaM smagna caturvapi nagaradvAreSu mahAdAnazAlAH kArayitvA mahAdAnaM dadat, tatrodagiritamadhanAdimahAnasikebhyo mUlyena gRhItvA sAdhubhyo yacchati, pracchamAmUlyadAnaM cAvidantaH sAdhavastadgRhanti / evaM ca sati sarvajano'pyevameva pravRttaH / tacca vidanto'pyAcAryAH ziSyAnugagAna nivArayanti / athaikadA tajjJAtvA AryamahAgirimAyaH AryasuhastinamupAlabhante, sa bhaNati-jano gajA'nuvRtyA svayaM dadAti, kA'trAnepaNA ? iti, tataH parirmAyA eSA iti kupitaH prAha-Arya ! itaH prabhRti tvayA | sahAsambhogo'smAkaM / tataH suhastimirgurUn kSAmayitvA mithyAduSkRtaM dattam / tato'nyatra vijhuH| zrIsampratirapi zrAvakatvaM prapAlya | vaimAniko jAtaH, krameNa siddhi yAsyati / avyaktamapyevaM phalaM ki punaH pratipUrNa sAmAyikamiti sampatirAjakathA samAptA || ityutsargApavAdAbhyAM, zuddhaM nigaditaM jinH| cAritraM pratipanno hi, prApnuyAtparamaM padam // 1 // iti puSpamAlAvivaraNe bhAvanAdvAre caraNazuddhirUpaM pratidvAraM samAptam // 7 // THeman Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 172 / / ECA%EA %A9-%AA% atha karaNajayalakSaNaM pratidvAraM cimaNiSuH pUrvadvAreNa saha sambandhago gAthAmAi| ajiiMdiehiM caraNaM, kaTTha va ghuNehiM kIrai asAraM / to caraNa'tthIhiM, daDhaM jayavvaM iMdiyajayammi // 257 // 4 mAvanAdhi vyAkhyA-ghuNe-madhye sArabhUtamakSaNaparaiH kITavizeSaH kASThamiva ajitendriyaiH kaSTAnuSThAnaM kurvadbhirappanivRttarasanAdilolyaiH sAdhubhiH || kAre iMdriyavaraNamasAra-antastastrazUnyaM kriyate, tataH sAracaraNArthibhirindriyajaye dRDhaM yatitavyamiti gAthArthaH // 25 // jayopadezAtatatha prastutadvAreNa maNiSyamANArthasaGgrahamA: / pratibhedAca / || melo' sAmittaM ciya, saMThANa pamANa taha ya visao' yo iMdiyagiddhANa tahA, hoi vivAgo ya bhnniynvo|| vyAkhyA- indriyANAM bheda:-prakAro vAcyaH, tathA keSAM jIvAnAM katIndriyANi syurityevaM rUpaM svAmitvaM ca vAcyam, kadammapuSpa golakAdyAkAra saMsthAnaM, aGgulAsaGkhyeyamAgAdikaM pramANa, dvAdazayojanAdiko viSayaH, indriyagRddhajantUnAM viSAkazcaihikaduHkhAdiko maNiSyata iti gAthArthaH / / 258 // tatra pazcavidhatvarUpaM bhedamAha___ paMceva iMdiyAI, loyapasiddhAI soyamAINi / dabiMdiyabhAviMdiya-bheyavibhinnaM puNikikaM // 259 // vyAkhyA-lokaprasiddhAni zrotrAdIni paJcaivendriyANi, tadvaividhyamAha-dravyendriyabhAvendriyabhedAbhyAM vibhinna punarekai zrotrAdi // 17 // dvibhedamiti gAthArthaH / / 259 // tatra dravyendriyamAvendriyayoH svarUmAra| ato bahinivvattA, tamsattisarUvayaM ca uvagaraNaM / davidiyamiyaraM puNa, ladbhuvaogehiM nAyavvaM // 260 // AAAA Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 17 // vyAkhyA-bhavaNAdIndriyANAM 'mantamadhye pAgocagatItA kevalidRSTA kadampapuSpagolakAdyAkArA dehAvayavamAtrarUpA yA nirvRttiH sA'ntarnittiH, pahinivRttistu bahireva zrotrAdInAM karNazakulikAdikA dRzyamAnA'vagantavyA, teSAmeva kadambagolakAkArAdInAM yA svasvaviSayagrahaNazaktistatasvarUpaM copakaraNaM draSTavyam, tato'ntarbahizca yA nivRttistasyA antahinivRtteH zaktistatsvarUpaM ca yadupakaraNaM, ra bhAvanAdhietadvitayamapi dravyendriyamucyate, "nivRtyupakaraNe dravyendriyam" iti [taccA0 2-17] vacanAt / itarada-bhAvendriya punarlabbhyupayogAbhyAM kAre indriyAkasAtavyam / tatra nAvaNAdikarmakSayopazamAjIvasya zabdAdeDaNazaktilabdhiH, upayogastu zabdAdInAmeva grahaNapariNAmaH, etattu dvayamapi | titatsvAmitva mAvendriyamiti mAvaH, iti gAthArthaH // 26 // atha svAmitvadvAramAha nirUpaNam / puDhavijalaaggivAyA, rukkhA egidiyA vinnihittttaa| kimisaMkhajalUgAlasa-mAivahAI ya beiMdI // 261 // kuthupipIliyapisuyA, jyA uddehiyA ya teiMdI / vicchuyabhamarapayaMgA, macchiyamasagAi cauriMdI // 262 // mUsayasappagiloiya--babhaNiyA saraDapakkhiNo mcchaa|gomhis sasaya sUara--hariNamaNussA ya pNciNdii||263|| vyAkhyA-kSmavAdarAdibhedabhinnAH pRthivyAdayaH eka-spardhanamevendriyaM yeSAM te ekendriyA vinirdissttaaH| kamyAdayo dve-sparzanasane indriye yeSAM te dvIndriyAH / kunthvAdayaH trINa-sparzanarasamaghrANAnIndriyANi yeSAM te shriindriyaa|| vRzcikAdayazcatvAri-spardhanarasanaghrANa- IN cakSUSIndriyANi yeSAM te cturindriyaaH| mUSakAdyAH paJca-parzanAsanaprANacakSaHotrANIndriyANi yeSAM te pnycendriyaaH| "pisuya" ti sulabhakAma, saraDA-kukalAzA:, "mAivaha" ti mAtRvahakA ye kASThakhaNDAni samAni sambadhnanti, zeSaM vyaktamiti gAthAtrayArthaH / / 261-62-63 // // 173 // saMsthAnadvAramAha ARE Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 174 // BAEESAK kAryavapupphagolaya-masUraaimuttayassa puSpaM va / soyaM ca ghANaM, khurappaparisaMThiyaM rasaNaM // 264 // nANAgAraM phAsiM--diyaM tu 4 mAvanAdhi prakAre iMdriyAka vyAkhyA-zrotraM cakSurghANaM rasanamiti catvArIndriyANyantanivRttimAzritya krameNa kadampapuSpagolaka 1 dhAnyamamura 2 atimuktaka- titaSiyaparikAilApuSpa 3 kSurapra-praharaNa 4 saMsthAnAni mantavyAni / sparzanendriyaM tu nAnAsaMsthAna, tadvyApyAnAM sarvajIvazarIrANAmasaGkhyeyatvAca- maannniruupnnm| dAkArapariNataM sparzanamapyasaGkhyeyAkAramiti bhAva iti sapAdagAthArthaH // 164 // pramANadvAramAzrityAha bAhallao ya svvaaii| aMgulaasaMkhabhAgaM, emeva puhuttao navaraM // 265 // aMgula puhuttarasaNaM, pharisaM tu sarIravitthaDaM bhaNiyaM / vyAkhyA-zrotrAdIni sarvANyapyantanivRttimAzritya pAhalyata:-sthUlatayA pratyekamagulAsaGkhyeyabhAgapramANAnyeva, pRthutvamAzrityApyetadeva pramANa, navaraM-utkRSTato rasanendriyaMkasyacidagulapRthaktvamapi pRthulaM bhavati, sparzanendriyaM tu svAdhArabhUtazarIravistAropetaM draSTavyamiti sArddha[pAdona] gAthArthaH // 165 // aya viSayadvAramA:. bArasahiM joyaNehiM, soyaM parigiNhae saI // 266 // rUvaM giNhai cakkhaM, joyaNalakkhAu sAiregAuM / gandhaM rasaM ca phAsaM, joyaNanavagAu sesAiM // 267 // | // 174 // vyAkhyA-zrotraM tAvanmeghagarjanAdizabdarUpaM svaviSayamutkRSTato dvAdazamiryojanairvyavahitamAgataM parigRhNAti-zRNoti, na parataH / HEROINSIBABAADAGA A CHCHICE Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 175 // cakSuH punarutkRSTato yojanalakSAtsAtirekAdrapaM gRhNAti, viSNukumArAdehiM kRtasAdhikalakSayojanamAnavaikriyadevasya svacaraNapurovartigartAdyantargata leSTvAdikaM pazyatazcakSuSaH sAtirekayojanalakSaviSayatA draSTavyA, etaccAmAsurapadArthApekSayoktaM, bhAsvaraM tvadhikamapi pazyati, yathA"paNasayasattattIsA, cautIsasahassalakkhahagavIsA / puksaradIbaDDhanarA, pulyeNa'vareNa picchaMti // 1 // " iti / bhAvanAdhizeSANi punarghANarasanaspardhanendriyANi yathAsaGkhyaM gandhaM rasaM pa ca pratyekamutkRSTato yojananavakAdAgataM gRhanti, na paratastathAhikazcitpaTughrANAdizaktirdevAdiH karpagadInAmutkRSTato navayojanAntaritAnAmapi AgataM gandhaM gRhNAti, tiktakaTukAdirasaM ca vetti, zItAdi- titadviSayaparisparzamapi paricchinattIti sArddhagAthArthaH / / 66-67 // jaghanyata: puna: kiyadurasthitaM svaviSayametAni gRhNantItyAi |P maannniruupnnm| aMgula asaMkhabhAgA, muNaMti visayaM jahannao mottaM / cakkhaM taM puNa jANai, aNgulsNkhejbhaagaao||26|| ____ vyAkhyA-cakSurmuktvA zeSANi sarvANyapi indriyANi jaghanyato'GgulAsaGkhyeyamAge sthitaM pratyekaM mnaviSayaM gRhanti, tarhi cakSuSaH |LU kA vAtyAha-tatpunazcakSurjAnAti jaghanyato rUpaM aGgulasaGkhyeyamAge sthitaM, atisannikRSTasya cakSuSA anupalammAdasaGkhyeyabhAgasthitaM atyAsana cakSurna pazyatyeveti gAthArthaH // 268 // nanvindriyArthagRddhivipAka eva vAcyaH, tasyaiva vairAgyajanakatvAta, kimindriyamedAdikathanena ? ityA:iya nAyatassarUvo, iMdiyaturae saesu visaesu / aNavarayaM dhAvamANe, nigiNhai nANarajjUhi // 269 // vyAkhyA-ityuktaprakAreNa jJAtendriyabhedAdisvarUpa eva puruSa indriyaturagAna sveSu sveSu viSayeSu anavarataM dhAvamAnAn pravRttimAjo // 175 // jJAnavalmAbhiH sukhenaiva nigRhNAti, nAjJAtaM nigRhItuM zakyate, iti indriyabhedAdayo'pi kathanIyA eveti gAthArthaH // 269 / / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRti: // 176 // kaH punarindriyaira nigRhItairdoSaH 1 ityAha taha sUro taha mANI, taha vikkhAo jayammi taha kusalo / ajiyaMdiyattaNeNaM, laMkAhivaha gao jihaNaM // 270 // vyAkhyA--'tathA' tena lokaprasiddhena prakAreNa zUraH, tathA 'mAnI' ahaGkArI, tathA jagati [ vikhyAtaH ] - prasiddhastathA kuzalaH, so'pi laGkAdhipatI rAvaNaH sItAharaNAdyabhivyaGgenA jitendriyatvena vibhavayazojIvitanAzalakSaNaM nidhanaM gataH, kiM punaritara: 1 iti gAthArthaH // 270 // rAvaNakathAnakaM tu loke'pyatiprasiddhameveti na kiJcidevocyate, yadi vA rAvaNaH zUra eva na bhavatItyAhadehaTTiehiM paMcahiM, khaMDijjaha iMdiehiM mAhappaM / jassa sa lakkhaMpi barhi, viNijiNato kaha sUro 1 // 272 // vyAkhyA - dehasthitaiH pazcabhirindriyairyasya sAmarthya khaNDyate sa bahiH puruSalakSamapi vinirjayan kathaM zUro 1, na kathaJciditi gAthArthaH || 271 || kastarhi zUraH 1 ityAha socci ya sUro so ceva, paMDio taM pasaMsimo nicaM / iMdiyacorehiM sayA, na luMTiyaM jassa caraNaghaNaM // 272 // vyAkhyA - sa eva zUraH sa eva paNDitaH, tameva nityaM prazaMsAmo, yasya caraNadhanamindriyacaurairna luNTitamiti gAthArthaH // 272 // athodAharaNAdvAreNopadezamAha soNa subhaddAI, niyA taha cakkhuNA vaNisuyAI / ghANeNa kumArAI, rasaNeNa hayA nariMdAI // 273 // phArsidieNa vasaNaM, pattA somAliyAnaresAI / ikkikeNa vi nihayA, jIvA kiM puNa samaggehiM ? // 274 // 4 bhAvanAvikAre indriyajayAjaye guNadoSanirUpaNam / // 176 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 177 // vyAkhyA-zrotreNAnigRhItena sumadrAdayo nihatAH, atraiva mave mAraNAntikImApadaM prAptAH, tathA cakSuSA'nigRhItena vaNiksutAdayo nihatAH, ghrANena punaH (rAja) kumArAdayo nihatAH, rasanenAniyantritena hatA narendrAdayaH, sparzanendriyeNa rAjyabhraMzadivyasanaM prAptAH sukumAlikAsambandhinarezAdayaH, evamekaikenApIndriyeNa jantavo nihatAH kiMpunaH samariti gAthAdvayArthaH // 273-74 // P mAvanAdhisubhadrAdInAM kathAnakAni punaH krameNAmUni mantavyAni, tadyathA kAre zrotraindri___vasantapure dhanasArthavAhaH samRddhayA dhanada iva vikhyAtaH, tasya subhadrA mAyo, anyadA dhano vANijyAthai dezantaraM gtH| anyadAyavipAke subhadrA vasantapure madhurasvara: puSpazAlanAmA gAyanaH kirANAmapi zravaNasukhaM gAnaM kurvana sumadrayA kvacitkAryapreSitadAsIbhidRSTastadgItaM cApUrva kthaankm| zrutaM / tatazcirAgrAM prAptA nirmatsitAstAH sumadrayA bhaNanti-svAmini ! ki kopaM karoSi ? atra kAraNaM zaNu-yadadyAsmAbhirgItaM puSpazAla sya zrutaM tenAkSiptAH pazvo'pi nizcalAstiSThanti, ki punarmanujAH, tato gacchannapi kAlo na jnyaatH| subhadrA prAi-yadyevaM ta mamApi tadgeyaM zrAvayantu, dAsImiH pratipana, anyadaikatra devakulayAtrAyAM pravRttAyAM militeSu lokeSu puSpAle gItaM gAyati sumadrA taM vilokituM gatA, tAvatyupazAlo gAnaM kRtvA devakulapRSThau eptaH sa tatra daasiimidrshitH| taM ca kurUpaM piGgalakezaM danturaM dRSTvA thUtkRtya yAdazaM rUpaM tAdRzamevaitasya geyaM mAvi, AkRtivirahe kuto guNA ? iti nindatI svagRhaM punrgtaa| tatra sanihitena kenacitpuSpazAlasya sumadrAsvarUpamuktaM / gAyano ruSTastatpatidezAntaragamanasvarUpaM jJAtvA tadgRhAsannaM gatvA yathA sArthavAhavalito dezAntaraM ca prAptaH, yathA rAjA mAnito manamarjitaM, yathA ca valitaH krameNa gRhaM prAptA, ityAdi sakalameva rAtrau tathA gAtuM pravRtto yathA sA sarvAGgapradIptavirahAnalA // 177 // prAsAdoparisthamapyAtmAnaM bhUmisthaM manyamAnA prakarSaprApta gIte AkAze kramaM dattvA bhUmau patitA mRtA, evaM vairaniryAtanaM kRtvA puSpazAlo'nyatra Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti: // 178 // gataH / evaM zrotranimittaM subhadrA mRtA, paraloke'pi duHkhamanubhaviSyati, AdizabdAdanye'pi samayaprasiddhA jJAtavyAH / iti zrotre subhadrAkathA samAptA // kAnapure zrI nila zreSThI, yazobhadrA mAryA, tayoH suto jAtaH, sarvalakSaNalakSito'pi lakSaNavidbhizcalacakSustvAtstrIlolo mAvIti proktaH, so'pi bAlakAlAyAM yAM nArIM pazyati tatra tatra dRSTi badhnAti iti janairlolAkSa ityAkhyayA jalpitaH yauvane punaH kAcidrUpavatIryubatISTvA tadanu ghAvan kAJcidAliGgan tadvyatikareNa sthAnesthAne janaiH chuTTito duHkhAni viSahate / anyadA magadhadeze rUpavatI strIH zrutvA vyavasAyAdimiSeNa dhanaM dhanamAdAya gatastatra havaM gRhItvA vyavaharati / tatra kAJcidrapavartI lolAkSatvena spRzan baddho rAjapuruSairdhanaM sarve gRhItaM, rAjJo'gre nIyamAno'ntarA piturmitreNa drumanAmnA zreSThinopalakSya bahudravyairmocayitvA svagRhe nItaH sa tatrApi zreSThamAryAyAM dhanavatyAM rUpavatyAM lubdha:, tajjJAtvA zreSThI tadvairAgyAtsarvaM tyaktvA prAnAjIt / lolAkSastu tadgRhavAse'pyanyadA surasundarInAnIM rAjapatnIM rUpavartI dRSTvA dhRtimalamamAno rAtrau tadgRhaM prati vrajan kenacidvidyAsAghakenAntarAle ghRto'raNye gRhItvA vidyAsAdhanamAMsArthaM pratidinaM cheditasarvAGgAMzo'traiva narakakalpaM duHkhamanubhavan vidyAsAdhakaM pratyAha-bhoH ! mama samAdhyarthamekadA rAjapatnIM darzaya pazcAjjIvitaM hara, ityAdi mAnasazArIraduHkhasantaptastana dinAni gamayati, tAvadekaH kAJcanapura nivAsI zrInilayazreSThino bAlamitro bhuvanottamanAmA sArthavAho vANijye Agatya vinivRtta stasmin pradeze vizrAmyan daivayogAllolAkSaM vIkSya gatastatsamIpe saparivAraH / lolAkSo'pi praNaSTamayaH svasvarUpaM proktavAn tatastenauSadhaiH zarIraparikarmaNAM kArayitvA sajjIkRtya muktaH, punaH rAzIdarzanArthe mohito rAjagRhe gataH sva [1sa gRhe] dhanavatyA 'kA iyanti dinAni sthitaH 11 iti pRSTe vastvantareNottaraM kRtavAnaM / tataH surasundarIvirahanaTito rAjabhavanaM gatazcakSurlolaH, rAjJIM dRSTvA tAM prati dhAvan rAjapuruSairvavA 4 bhAvanAvi kAre cakSurviSayAsaktau lolAkSAkhyAnakam / // 178 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 179 // mAnAprakAreviDammito rAjAdezenollambito paTizAkhAyA, rAjapuruSairmata iti vAvA tyaktaH, tato daivAttruTitapAzo banapavanairlabdhAzcAsaH prapalAyya gato dhanavatIgRhe / tayA ca sajjaH kRtH| anyadA tatra vane kevalinaM samAgataM nantuM nRpAdayo yayulolAkSo'pyagAt / tatrApi lolAyatvAdrAjhI pazyana nissArito rAjA / tato gacchan sapA kAzcitsamAgacchantIM pazyan bhavena ito raudradhyAnAttatIyanAke utkRSTAyu. 14 bhAvanAdhinArako jAtaH anantaM ca bhavaM bhramiSyati, kevalinA spardhane ? [cakSurindriyasvarUpa prAkte vairAgyAnnRpaH pravajya prAptakevala: siddhH| tadeva kAre ghrANAsaktI lolAvazcakSuSA itA, evamanye'pi vAcyAH samayaprasiddhAH, iti cakSuSi lolAkSAkhyAnakaM samAptam // ghANalola vasantapure narasiMhanRpasya jyeSThassuto rAjyAIH sarvaguNamayaH paraM ghrANalolaH surami durami vA gandhaM dRSTvA sarvamekadA jiprati / / raajmutkthaa| pitRgurvAdiminivArito'pi na tiSThati ghANalolyAt / anyadA sapatnyA mAtrA svaputrarAjyecchayA maJjUSAyAM ujvala viSapuTikA zivA kumArasya nadIjale krIDatA upari pArthe sA'moci, kumAreNa tAM navInAM tarantImAgacchantI dRSTvA hRSTenonmudraya vilokayatA puTikA'darSi || jane c| tataH kumAra kSaNena prANaH parityaktA, ato yadapi tadapi vastu nA''ghAtavyaM na ca surabhiduramigandheSu mUrchA kRtsA vA kAryA, iti ghANendriye rAjasutakathA samAtA // mithilAnagaryo vimalayazAnRpo'nyadA pahisyAne kevalina nantuM gatastasya dharmakathA kathayatA bhagavatIktaM"akkhANa rasaNI kammANa mohaNI tahaSayANa saMbhavayaM / guttINa ya maNaguttI, cauro dukkheNa ghi(ji) paMti // 1 // " tato nRpeNoktam-bhagavan ! zeSendriyebhyo rasanaM to durjeyam ?, ucyate-sanasya nigrahe kSudhAklAntasya geyarUpAdInyarati janayanti, // 179 // * " rasana-vanite svAde, rasazArAslayorapi / " iti haimAnekArthaH kA. 3, lo. 431 // va Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 18 // vicitrarasamoktA tu lalitageyaM ratisukhaM karpUrAgarucandanavilepanAdi va prArthayate, yathA ca mUle sikte taka phalati mUle zuSke zeSAGgAnyapi zuSyanti tathendriyatArapi rasane prINite bahubhirvikAraH phalati tasmina punaH zuSke zuSyati, didameva durjeya, asmizca jite nizzeSANi ra bhAvanAdhijitAni / atrodAharaNam DkAre indriyajabhUvalayanAmni pure nijakarmAnRpaH, tasya dve bhArya-zumasundarI azumasundarI c| prathamAyAH putro vibudhanAmA dakSaH kRtajJaH ||pANaye guNadoSasaralo dhImAna, dvitIyasyAH suto mativikalAkhyaH pUrvasmAdviparItaguNo vizeSato rasalolatayA loke rasalola iti vikhyAtaH / niruupnnm| yathAkAma khAdyAkhAdya peyApeyaM ca mukte, so'nyadA rogaiApto vaidyairlAnA (2) yAM prokto'pi na calanaM karoti, gADhaM bahumI rogaiH pIDito'nyadA bhrAturvacasA dAkSiNyAllacanne sthito bhrAtaraM mojyai bhojanaM kurvANaM dRSTvA cintayati, yathA-duSTo'yaM, mAM ata eva vArayati bhojanAta. yadAmevaikAkI sarva snigdhamadhuraM bhaje, nUnaM sapatnIjo bhrAtA vairI sa kathaM hitaH / iti| tato re !! mAM mojyAbhivArya mavAn muGkte ? ityuktvA sa kSurikAmAdAya bhrAtaraM hantuM dadhAve, vibudho pAtaM vazcayitvA vairAgyAtprAvAjIta, lolayA samaM cUrNitendriyasainyaH prAptakevala: so'hamihAgataH / vimalayazAnRpeNa sakautukaM pRSTa-bhagavan ! vikalamatinA purataH kiM prAptam ?, bhagavAnAha-sa ca rAjA jAto vizeSeNa rasagRddho jvalito vanadava havana kizcittyajan palaM bhuGkte, anyadA sUpakAreNa palapAke kRte tanmArjAryA bhuktaM, bhItena mUpakAreNa kyApi mRtasya pAlakasya palaM ( labdhaM, tadeva ) lAtvA saMskRtya mojito nRpaH / tato manuSyapale lubdho bAlakAna pratidinaM nagarAdbhujana mantribhidhvA'raNyAnIM niitH| asmAllaghubhrAtA rAjye sthApitaH, anyo rakSo bhutvA manuSyAnaM bhuGkte, arthakadA millArbhake ca takSaNe kruddhena millena vANena viddho mRto gatasaptamAvanau / tato'nantaM saMsAraM bhramiSyati / ityAkarNya vimalayazo nRpaH pravrajya prAptakevalo vibudhakevalinA samaM siddhaH, iti // 18.1 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** puSpamAlA laghuvRttiH // 18 // ArcEACars jihvendriye rasalolanRpakathA samAptA // vasantapure jitazatrapaH, sukumAlikA rAjJI, tasyAH komalasparze'tyAsakto nRpo dezarAjyaparijanacintAM tyaktavAn / tato mantribhissarAjJIko nidrAbhare baddhvA mahAvane muktaH, tatsuto rAjye sthaapitH| atha tayormArge mahASTavyAM gacchato devI pari 4 bhAvanAdhikA zrAntA tRSitA puro gantuM na zaknoti / rAjA tAM ekatra sthApayitvA savatra gaveSayan yAvajjalaM na labhate tAvatkSurikayA svabAhu || sparzanendriyabhyAM zoNitaM niSkAsya puTikAyAM kSiptvA mRlikAkSepeNAcchaM vidhAya pAyatisma / tato dRDhaM kSudhitA jAtA sA, anyasyAhArasyA viSaye sukumA bhAve nijorvomAMsaM chittvA saMrohaNamalikayA vraNarodhaM kRtvA davAgnau bharjayitvA zazAdimAMsacchalena rAjJA sA bhojitA / evaM likaanRpkthaa| gaGgAtIre kvacinagare prApto nRpo devyAbharaNamUlyena vANijyaM kurute / anyadA devI pAha-pUrvamahaM sakhimi nAgItAdyarvinoditA tadidAnI kathamekAkinI tiSThAmi ?, tatkamapi mAnuSaM me sakhAyaM kuru, tato nRpeNAyaM kalAvAniti vicintya paGguhe sthApitaH, na punaridaM jJAtam-yathA vaneSu vallyaH pratyAsannameva tarumAzrayanti Amra vA nimba vA, iti nAryo'pi saguNamaguNaM vA nIcamuttamaM vA Asannameva puruSaM bhajante, tataH paGgusvarAdimohitayA tenaiva samaM lubdhayA anyadA gaGgAtIre gato nRpaHprerya jale kSiptaH kvApi pure taTalagnaH zrAntaH suptastarutale / puNyena chAyA taduparito nApasarati / tatra ca tatpuranRpe aputre mRte divyairabhiSikto rAjA jAtaH / sukumAlikApi hastagataM dravyaM bhuktvA paG collake kSiptvA bhikSA mArgayati, paGguH pratigRhaM gItaM gAyati, pratipuraM ca hiNDamAnA daivAjjitazatranRpapure prAptA, rAjJA gavAkSasthena dRSTA, AkArya pRSTA, bhUmisthA prAha-pitRdevabrAhmaNaireSa eva datto bhartA, // 18 // tataHzIlaM pAlayantI pativratA'haM / nRpaH prAha-" bAhvo rudhiramApItaM, urvormAsaM ca bhakSitaM / gaGgAyAM vAhito bhartA, Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu sAdhu pativratA // 1 // " nirvissyaa'jnytaa| iti spazanendriya vyasanaheturnupasya devyAzca savizeSaM jAtam // // iti sparzanendriye sukumAlikAnRpakathA samAptA // puSpamAlA laghuvRttiH // 182 // DAS ROSAS ||4 bhAvanAdhiva indriyaviSaya gRddhivipAka: GROUGBOLGEBECE | sevaMti paraM visama, visaMti dINaMbhaNaMti guruAvi / iMdiyagiddhA ihaI,aharagaiMjaMti paraloe // 275 // vyAkhyA-iha indriyArthagRddhAH prANinaH para-manyaM sevante, viSamaM saGgrAmAdikaM vizanti, tathA dInaM prArthanAdirUpaM bhaNanti mahAnto'pi, paraloke ca nArakatiryakudevamanujarUpAM adharagatiM yAntIti gAthArthaH // 275 // indriyavazagAnAM yAni duHkhAni teSAmanantatvAtsvasya tadbhaNanAzaktimAhanArayatiriyAibhave, iMdiyavasagANa jaaiNdukkhaaii|mnne muNejja nANI, bhaNiuM puNa so vina smttho||276|| - vyakhyA-indriyavazagAnAM nArakatiryaGnarAmarabhaveSu bhramatAM yAni bandhanatADanamAraNAdIni duHkhAni jAyante tAnyahamevaM manye sarvANyapi jAnIyAtkevalI, nAtra saMzayaH, bhaNituM-pratyekaM kathayituM punaH so'pi na samarthaH, teSAmanantatvAtkevalinastu parimitAyuSkatvAt , tataH kuto'smAdRzasvAjJAninastadbhaganazaktiH? iti gAthArthaH / / 276 // athendriyajayadvAramupasaMharan vakSyamANakaSAyanigrahadvAraprastAvanAmAhato jiNasu iMdiyAI,haNasu kasAe va jai suhaM mahasi / sakasAyANa na jamhA, phalasiddhI iMdiyajae vi // vyAkhyA-yata evaM tasmAttvamindriyANi jaya, tathA jahi-samucchinddhi kaSAyAn , yadi svargApavargasukhaM vAJchasi, // 182 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SpamAlA laghuvRttiH // 183 // ANGE na tvindriyajaya mAtrA devoktaphalaprAptirbhaviSyatItyAha yasmAtsa kaSAyANAmindriyajaye'pi phalasiddhirna bhavatIti gAthArthaH // 277 // iti matimatA mattvA samyak samasnajinoditAM, prakRtimazubhAM paJcAkSANAmanigraha dAruNAm / ziva sukharasAkArakSeNaiSAM jayAya mahodyamaH, zamadamavatA kAryaH sthairya vidhAya nije hRdi // 1 // [ pRthvIvRttam ] iti puSpamAlAvivaraNe bhAvanAdvAre karaNajayalakSaNaM pratidvAraM samAptam // 8 // athAnantarameva sambandhitaM kaSAyanigrahadvAraM vibhaNiSurbhaNiSyamANArthasaGgrahadvAramAha tesi sarUvaM bheo, kAlo gaimAiNo ya bhaNiyavvA / patteyaM ca vivAgo, rAgaddosattabhAvo ya // 278 // vyAkhyA -' teSAM ' kaSAyANAM yathArthAbhidhAnatArUpaM svarUpaM tAvadvAcyam, tathA bhedo vAcyaH, tadavasthitirUpaH kAlo, devagatyAdikA gatiH, AdizabdAnnarakagatyAdiSu krodhAdyadhikatvAdayo bhaNitavyAH / pratyekaM caihikAmuSmikaphalarUpaH krodhAdInAM vipAko vAcyaH / tathA rAgadveSatvena bhavanaM - bhAvo vAcyaH kaH kaSAyo rAge'ntarbhavati ? ko vA dveSe ? iti gAthArthaH // 278 // tatra svarUpadvAraM tAvadAha kammaM kasaM bhavo vA, kasamAo siMjao kasAyA to / saMsArakAraNANaM, mUlaM kohAiNo te ya // 279 // vyAkhyA-kaSyante-hiMsyante jIvA aneneti kathaM-karma asminniti vA kapa caturgatiko bhavaH / tatazca "kasaM " ti vibhaktivyatyayAtkaSasya - karmaNo bhavasya vA Ayo- lAbhaH, "siM" ti etebhyaH krodhAdibhyo yato bhavati " to " tti 4 bhAvanA'dhiva indriyajayo' deza : / // 183 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhAvanAdhikA kaSAyanigrahopadezastatsvarUpaMca tasmAtkAraNAdyathArthanAmAnaH kaSAyAH krodhAdayo bhaNyante / bhavalAbhahetavazca gauNavRttyApi syurityAha-saMsArakAraNAnAM asaMyamAdInAM | puSpamAlA ||| madhye mUlaM-pradhAnaM kAraNaM kaSAyAH, ke te? ityAha-te ca krodhAdayaH, AdizabdAnmonamAyAlomA iti gAthArthaH // 27 // laghuvRttiH || bheddvaarmbhidhitsuraah||184|| || koho mANo mAyA, lobho cauro vi hoMti cubheyaa| aNaapaJcakkhANA, paJcakkhANA ya sNjlnnaa||280|| ___ vyAkhyA-krodhAdayazcatvAro'pi pratyekaM caturbhedA bhavanti, tadevAha-sUcanAtsUtrasyAnantAnubandhI krodhaH, apratyAkhyAnAvaraNaH krodhaH, pratyAkhyAnAvaraNaH krodhaH, sajvalanaH krodha iti / evaM mAnAdyabhilApenApi catvAro bhedAH pratyekaM vAcyA iti gAthArthaH // 28 // anantAnubandhina iti kA zabdArthaH? ityAhabaMdhati bhavamaNataM, te(ya)Na aNaMtANubaMdhiNo bhnniyaa| evaM sesA vi imaM, tesi sarUvaM tu vinneyaM // 281 // vyAkhyA-ye kaSAyA udayaprAptAH santo'nantaM bhavamanubadhnanti-bhramaNIyatvenAvasthApayanti te.ca) samyaktvamAtrasyApi ghAtakA anantAnubandhinaH krodhAdayastIvratamA ityrthH| evaM "sesA vi"ti yathA'nantAnubandhino vyutpAditAstathA zeSA api vyutpAdanIyAH, tathAhi-naJo'lpArthatvAdalpaM kAkamAMsaviratyAdimAtramapi pratyAkhyAnamAvRNvanti ye te apratyAkhyAnAvaraNAH krodhAdayastIvratarA ityarthaH, tathA ye pratyAkhyAnaM sarvaviratirUpamAvRNvanti-nivArayanti te pratyAkhyAnAvaraNAH krodhAdayo'dyApi tIvrA ityarthaH, cAritriNamapi ye savalayanti-kSaNamAtramaudayikabhAvamAnayanti ne,sajvalanAH krodhAdayo mandatAmApanA ityarthaH / athaiteSAM | kiJcidvizeSa vyAciravyAsurAha-teSAM punaranantAnubandhyAdikrodhAdInAmidai pazcAnupUrvyA vakSyamANaM svarUpa vijJeyamiti gAthArthaH // 281 // kiM punastadityAha GEMECEBHADRArc // 184 // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 18 // jaleraNuMpuDhe vipavaya-rAIsariso cauvviho koho| tiNisalayAkaTTeTThiya-selatthaMbhovamo mANo // 28 // maayaa'vlehigomutti-miNddhsiNgghnnvNsimuulsmaa| loho haliikhaMjaNa-kadamakimirAgasAmANo // 283 // 6 bha bhAvanAdhikAre ___ vyAkhyA prathamArddha pratyekaM rAjizabdasambandhAjalarAjisamAnaH sacalanaH krodhaH, yathA jale rekhA kriyamANA zIghrameva / kaSAyabhedanirUnivate, tathA yaH kathamapyutpanno'pi satvarameva vyAvarttate sa sajvalanaH krodha ityarthaH, reNurekhAtulyastu pratyAkhyAnAvaraNaH, paNam / ayaM hi reNumadhyavihitarekhAvaccireNa nivartata iti bhAvaH, pRthvIrAjisamAno'pratyAkhyAnAvaraNaH, yathA sphuTitapRthvIsambandhinI rekhA kacavarAdibhiH pUritA kaSTenApanIyate, evameSo'pIti bhAvaH, vidalitaparvatarekhAtulyastvanantAnubandhI, kathamapi nivartayituM na zakyata ityarthaH, iti caturvidhaH krodhH| mAnastu tiniso-vanaspativizeSastasya latopamaH mukhenaiva namanIyaH sajvalanaH, kASThopamaH pratyAkhyAnAvaraNo mAnaH, yathA'gnisvedAdibhiH kaSTena kASThaM namati tathA'yamapIti bhAvaH, asthi-har3a, tadupamaH kaSTataranamanIyo'pratyAkhyAnAvaraNo mAnaH, zilAyAM ghaTitaH zailaH, sa cAso stambhazca zailastambhastadupamastvanantAnubandhI mAnaH, kathamapyanamanIya ityrthH| mAyA punarullikhyamAnAnAM dhanurAdInAM yA'valekhikA vakratvApA, tatsamAnA sA sajvalanItyucyate, sukhenaivArjavamApAdanIyetyarthaH, gomUtrikAsamAnA kiJcitkaSTenApanIyA pratyAkhyAnAvaraNI mAyA, evaM meSazRGgopamA kaSTataranivarttanIyA apratyakhyAnAvaraNI mAyA, dhanaM-dRDhaM yadvaMzImUlaM, tatsamAnA tvanantAnubandhinI, yathA nibiDavaMzImUlasya kuTilatA kila vahinA'pi na dahyate, evaM yA kuTilatA kathamapi na nivartate sA'nantAnubandhinI mAyetyarthaH / lobhastu haridrArAgopamaH sukhanivartanIyaH // 185 // + 'sakArasya dIrghatvaM prAkRtvAt / BAE% Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECE puSpamAlA laghuvRttiH // 186 // sajvalanaH, kaSTanivartanIyaH pradIpAdikhaJjana( kajjala rAgasamAnaH pratyAkhyAnAvaraNaH, kaSTatarApaneyaH kardamarAgatulyo pratyAkhyAnAvaraNaH, (kRmirAga)raktapaTTasUtra(rAga)vatkathamapyapanetumazakyo'nantAnubandhI lobha iti gAthAdvayArthaH // 282-283 // 4 bhAvanAdhikAre athAvasthitikAlamAnenApi sajvalanAdInAM svarUpaM gatidvAraM cAha kaSAyANAM pakkhacaumAsavacchara-jAvajjIvANugAmiNo bhaanniyaa| devanaratiriyanAraya-gaisAhaNaheyavo NeyA // 2846 sthitimAnam / vyAkhyA-pakSaM yAvadavasthitiryeSAM te sajvalanAH kaSAyAH, parato yAvaccaturmAsAvasthitayaH pratyAkhyAnAvaraNAH, parataH saMvatsaraM yAvadapratyAkhyAnAvaraNAH, yAvajjIvAnugAminastvanantAnubandhino bhaNitAH, tathA ca devagatisAdhanahetavaH sajvalanAH, naragatisAdhanahetavaH pratyAkhyAnAH, tiryaggatisAdhanahetavo'pratyAkhyAnAH, nArakagatisAdhanahetavo'nantAnubandhino jJeyAH / sajvalanodaye mRto deveSveva gacchati, pratyAkhyAnAvaraNodaye manuSyeSu apratyAkhyAnAvaraNodaye tiryakSu anantAnubandhyudaye tu mRto narakagatAveva gacchatIti bhAvaH / idaM ca sthitigativyAvarNanaM "pharusavayaNeNa diNatavaM, ahikkhivaMto ya haNai mAsatavaM" ityaadi| vadvyavahAranayamAzritya kaSAyabahulajanapratibodhanArtha dezanAmAtraM, bAhubaliprabhRtInAM pakSAdiparato'pi sajvalanAdyavasthiteH keSAzcitsaMyatAdInAM cAvarSAdikAle ['kSAmaNAdizravaNAttathA] pratyAkhyAnAvaraNAnAM [apratyAkhyAnAvaraNAnAM] anantAnubandhinAM cA[vA] tamuhUrtAdikAlamapyudayazravaNAt , anantAnubandhyudayavatAmapi mithyAdRzAM kepAzciduparimoveyakeSatpattibhaNanAt , pratyAkhyAnAvaraNodayavatAM ca dezaviratAnAM devagatinizcayAt , apratyAkhyAnAvaraNodayavatAM ca samyagdRSTidevAnAM manuSyagatinirNayAdityala // 186 // prasaGgeneti gAthArthaH // 284 // AdizabdasagRhItArthAdhikAramAha SONG Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 187 // 4 bhAvanAdhikAre kaSAyacatuSkasya gatyApekSikamalpabahutvam / A causu vi gaIsu savve, navaraM devANa samahio loho / neraiyANaM kovo, mANo maNuyANa ahiyyro||285|| mAyA tiriyANahiyA, vyAkhyA-catasRSvapi nArakAdigatiSu pratyekaM sarve'pyete krodhAdayaH sabhedAH prApyante, navara-mayaM vizeSaH-ya vAnAM zeSakaSAyApekSayA lobhassamadhiko, ramyaprAsAdavanakAminIratnanivaheSu mUrchAdhikyasambhavAt / nArakANAM tu krodhassamadhiko, yAtanAkartRSvAvezAdhikyasambhavAt / manuSyANAM tu mAno'bhyadhikoSTAnAmapi jAtyAdimadasthAnAnAM prakarSavatvAt / mAyA tiravAmadhikA, bahumirmAyAprayogaisteSAmAhArAdiprAptestatsvabhAvatvAceti sapAdagAthArthaH // 285 // mehuNaAhAramucchabhayasannA / sabhave kameNa ahiyA, maNussatiriamaranirayANaM // 286 // vyAkhyA-atra ca krameNa sambandhaH, tadyathA-svabhave-svasthAne AhArAdisaMjJA'pekSayA manuSyANAM svabhAvatvAdeva maithunasaMjJA samadhikA, tirazcAM tu zeSApekSayA AhArasaMjJA, amarANAM tu "muccha"tti parigrahasaMjJA, nArakANAM tu bhayasaMjJA samadhiketi gAthArthaH // 286 // atha vipAkadvAramAhamittaM pi kuNai sattuM, patthai ahiyaM hiyaM pi prihri| kajjAkajaM na muNai, kovassa vasaMgao puriso||287|| vyAkhyA-mitramapi-suhRdamapi tathAvidhadurvAkyAniSTApAdanAdibhiH zatru karoti, tathA yadeva svasyAhitaM tadeva prArthayate, hitaM ca pariharati, kAryAkArya ca na jAnAti, kaH ? ityAha-kopasya vazaGgataH puruSa iti gAthArthaH // 287 // tathA AE%ARALE CPEPEATESPE // 187 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 188 // dhamatthakAmabhogANa, hAraNaM kAraNaM duhasayANaM / mA kuNasu kayabhavoha, kohaM jai jiNamayaM muNasi // 28 // vyAkhyA-dharati durgatipatantaM prANinamiti dharmo jIvadayAdiH, arjI arthyata ityartho-dhanaM, kAmyanta iti kAmAH 4bhAvanAdhikAre zabdAdayaH, bhujyanta iti bhogAH sparzAdayasteSAM hAraNa-nAzanaM, duHkhazatAnAM ca kAraNaM-sAdhanaM, tathA kRto bhavaudhaH-saMsArapravAho | kaSAyacatumke yena sa tathA, taM, evaMvidhaM krodha mA kuruSva, yadi jinamata jAnAsi ? "jJorjANamuNau" iti hemaprA0 94-7] muNAdeza iti ||8| krodhasya heyatvam gAthArthaH // 288 // kizcaiha loe cciya kovo, sriirsNtaavklhveraaiN| kuNai puNo paraloe, naragAisu dAruNaM dukkhaM // 289 // | vyAkhyA-iha loke evAsmin bhave eva tAvatkopaH zarIrasantApakalahavairANi prasiddhAni karoti, dhAtUnAmanekArtha- | vAjjanayati, paraloke'nyabhave punarnarakAdiSu dAruNa-asahyaM duHkhaM janayatIti gAthArthaH // 289 // atha vyatirekamAhakhaMtI suhANa mUlaM, mUlaM dhamassa uttamA khNtii| harai mahAvijjA iva, khaMtI duriyAI sayalAI // 29 // ___ vyAkhyA-kSAntiH sarveSAM sukhAnAM mUlaM-mukhyamutpattinibandhanaM sthAnamiti yAvat , tathottamA zAntirdharmasya mUlaM, sphuratprabhAvA mahAvidyeva zAntiH sakalAni duritAni haratIti gAthArthaH / / 290 // iha ca kope kSamAyAM ca doSaguNadarzanaparaM dRSTAntadvayamAhakovammi khamAe viarcakAriyakhuDDuo ya AharaNaM / koveNa duhaM patto, khamAe nAmao surehiM pi||291|| // 188 // vyAkhyA-kope kSamAyAM ca, ekadeze samudAyasya gamyamAnatvAt , acaGkAritabhaTTikA tathA kSullakazca nAgadattAbhidhAnaH Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 189 // 'kUragaiyaka' iti prasiddhaH, tAvadudAharaNaM, kathambhUto'yam ? ityAha-pUrva kopena duHkhaM prAptaH, pacA vihitayA kSamayA praNataH surairapi mokSa ca gataH, acaGkAritabhaTTikA'pi kathambhUtA ? praNayavRttyA yojyate, kA punarasAvityucyate pUrvaM kopena duHkhaM prAptA, pazcAttu vihitayA kSamayA surairapi ujjayinyAM dhanazreSThI, kamalazrI bhAryA, tayA'STaputropari sutA prasUtA bhaktiketi nAmnI, zreSThinAsbhANi naiSA kenApi matsutA caGkArathitavyeti loke'caGkAritabhaTTiketi prasiddhA, prAptayauvanA pariNayanArthaM, anekairyAcyamAnA'pi zreSThinA na dIyate, bhaNati ya etasyA AjJAvacanaM nityameva saparijano na khaNDayati tasmaiva dadAmi nAnyasya / tataH subuddhinA'mAtyena kAmAtureNa tattathA pratipadya mahAvibhUtyA pariNItA, nItA nijagRhaM / sa tadAjJayA varttamAno bhogAn bhuGkte / anyadA tayA bhaNito, yathAastamite sUrye kSaNamapi na vahiH stheyaM, gRhamAgantavyaM, tathaiva nityaM karoti / anyadA rAjJA jJAtatadbhAryAvRttAnte kautukena kAryacchalenAmAtyo dhRtaH / arddharAtrisamaye visRSTo gRhaM gataH tAvat dRDhajaTitakapATasampuTa vAsagRhasthitA nAnoktibhirbhASitA'pi na kapATamudghATayati sA tataH kaTuvacanoktau jhagityeva kapATamudghATyAmAtyasya dRSTiM vaJcayitvA nirgatA pitRgRhaM prati, mArge caurairgRhItA, vilapantI mukhe vastrapiNDaM datvA nItA nagarAdbahiH, gRhItAni koTimUlyAnyAbharaNAni, tataH pallyAM nItvA vijayanAmno nijAdhipaterdattA, tenApi hRSTena caurANAM bahudhanaM dataM samaye'nekaprakAraiH pallipatinA prArthitA'pi sarvathA taM necchati, tataH kupitena vADhaM tADitA, kaNTha gataprANA'pi yAvannecchati tAvadvikrItA ekasya sArthavAhasya haste bahudraviNena / so'pi prArthayate'nukUlaiH pratikUlaizvopAyaiH, yAvannecchati tAvadvikrItA pArzvakUle kambalavaNijo dattA, so'pi tathaiva prArthaya tata eSA 3 " | 4 bhAvanA'dhikAre krodhavipAke'ca GkAritabha.Da kodAharaNam / // 189 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 190 // 4bhAvanAdhikAre krodhavipAke kUragaDUyaka munivRttam / ARREST karpAsapANDuradehA kSINAGgI jaataa| tato daivAtkathamapyatrAgatena jyeSThena tabandhunAsau dRSTA pratyabhijJAtA, kathazcinnItA svagehaM, ||lU yadevaM tayA pade pade duHkhaM ajJAnakopakaraNAdanubhRtaM, tataH saMvignA sAdhvInAM pArzva dharma zrutvA brahmavrataM pratipadya mAryamANA'pyahaM kasyApyupari kopaM na kariSye iti ghoramabhigRhaM gRhItvA tiSThati / anyadA tasyAH zarIrabalakaraNavraNarodhanArtha lakSapAkatailaghaTatrayaM kRtaM, tattailArtha ca munayojyadA tatrAgatAH, acakAritabhaTTikayA dAsyAH sakAzAdghaTa AnAyitaH, atrAntare zakreNAcakAritabhaTTikAyAH kSamAdRDhatvaM prazaMsitam / tadaiko devo'sahamAnastadA tatrAgatya dAsyA hastAttailaghaTaM sphoTayatisma, dvitIya AnAyitaH | so'pi sphoTitaH sureNa, atha prazastabhAvA svayaM gatvA tRtIyaM ghaTamAnIya sAdhubhyastailaM datvA hRSTA / tataH suraH pratyakSIbhUya stutvA svarga gataH, sAdhavo'pi svopAzrayaM gtaaH| itarA'pi gatagarvA zrAvakadharma pAlayitvA svarga gtaa| evaM kopena duHkhaM prAptA, | | kSamayA punarasau surairnatA, iti acngkaaritbhttttikaakthaasmaaptaa|| atha kSullakakathocyate-kvApi gacche mAsakSapakaH sAdhurAsIt , anyadA mAsa[kSapaNa]pAraNake bhikSAyAM kSullakena samaM bajatA tena pramAdAnmaNDUkI campitA mRtaa| tataH kSullakenoktaM-maharSe ! eSA tvayA pAdena campitA, tataH kruddhaH kSapakaH pUrvamRtAstA darzayan prAha-re re duSTa ! kimepA'pi mayA hatA?, anyA api ki mayA hatA, tato mAtra jJAtvA kSullakastUSNIkaH sthitaH, athA''vazyakakAle svasthAvasthaM kSapa pratyAha kSullaka:-'maNDUkImAlocaya mhrss!'| tato'dhikaM jvalitakopAnalaH kSullakAbhimukhaM dhAvan krovAndhaH stambhe AsphAlya marmapradeze sphuTitaziro mRtvotpanno jyotipheSu, tatazyutvA [utpannaH] kvApyaraNye dRSTiviSayutAnAM pUrvabhavavirAdhitazrAmaNyAnAM bhujaGgAnAM kule, jAtismRtizcaiSAmastIti te sarve ca rAtrau bhramanti, bhuJjate ca mAna Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 191 // prAsukAhAraM, mA'smAkaM dRSTiviSeNa prANighAto bhUyAditi / sa tu bile'pi adhomukhaH kRtAnazana stiSThati / itazca vasantapure 'rimananRpateH sutaH sarpeNa daSTo mRtaH, tataH kupito bhUpo bhujaGgAn svayamanyaizca mArayati, yo yaH sarpa hatvA ziro rAjJaH samarpayati tasya dInAramarpayati / anyadaiko gAruDiko mantrauSadhairvilAt sarpAnniSkAsya ziro gRhiMstaM sarpa niSkAsayati, so'pi dharmabuddhayA'dhomukhaH pucchena nirgacchati, tAvatsa gAruDiko nirgataM nirgataM chinatti, tato dRDhaM duHkhe utpadyamAne bhujaGgaH samyak saMvegAtsahate | evaM so'pi gArUDikena hataH, sarve'pi nRpasya darzitAH, labdhamucitaM dravyaM / atrAntare bhUpaH kenApi nAgadevena putraste bhaviSyatItyuktvA sarpavadhAnnivarttitaH, tadA ca sa bhujaGgo mRtvA tatputratvenotpannastasya nAgadatta iti nAma kRtam / sa ca rUpAdiguNAkaro'pi dharmameva puruSArthaM manyamAnaH sAdhUnupAste / anyadA saJjAtajAtismRtiH pituprabhRtiMstyaktvA saMvignaH pravrajitaH, pAlayati niSkalaGkaM cAritraM, kevalaM kSudhA bahustato dvitrirbhuGkte niravadyamAhAraM, tataH 'kUragaDUyaka' iti prasiddhAkhyo'jani / tasmiMzca gacche catvAra ekadvitricaturmAsikAH kSapakAH santi, tAn dRSTvA cintayati - saphalameteSAM jIvitaM, ye karmazailakulizamevaM tapaH kurvanti, ahaM punarmandabhAgyo, yaH pratyahaM bahuvAramAhAraM gRNhAmi, iti bhAvanAzuddhamanA vaiyAvRtyenApi mahatI nirjarA iti vicintya kSapakAnAM vaiyAvRtyAbhigrahaM gRhItavAn / anyadA kSapakAnatikramya devatayA sa eva praNataH sAdhuH, tato nivarttamAnA sA cAturmAsikakSapakena kopena vastrAJcale dhRtA bhaNitA- pApe kaTapUtane! kimiha prAptA'si ? yanmahAkSapakAnullaGghya trikAlabhojinaM vandase, tato devatayoktaM- tapasvin ! mA kuru akArya kopaM, bhAvakSapakaM vande, na dravyakSapakaM / jAnItha yUyaM svayameva yAdRzI Atmano dravya kSapakatA sulabhA'nantazaH prAptA ca / eSa trikAlaM bhuGkte iti yadbhaNasi sa matsaraH, IdRzAnAM nityamupavAsa eva yaduktaM 4 bhAvanA'dhikA krodhavipAke kUragaDyaka munivRttam / // 191 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhAvanAdhikAre mAnasya heytvm| "niravajjAhArANaM, sAhaNaM niccameva uvvaaso| uttaraguNavuddhikarA, tahavihu uvavAsamicchati // 1 // " puSpamAlA | "sattIe tavo jiNehiM, bhAsio taM ca govae na imo / tA kihu taveNa hINo ?, eso kiha samahiyA tubbhe? // 2 // laghuvRttiH ityAdiprazaMsAM kRtvA gatA devatA, prAdeM pAnamAdAya samAgataH sAdhunimantrayati caturmAsikakSapakaM, so'pi kupist||192|| tpAtrake khelamakarot , zeSA api nimantritAstathaiva cakraH, saMvigno munirbhaNati-dhidhig mAM pramAdinaM, kSapakAnAM khelamallako na kRtaH, ahameteSAmasamAdhikAraNaM jAtaH, ityAdyAtmAnaM, nindana tamAhAraM bhujAnastathopazamaprakarSa prApto yathotpannaM kevalajJAnaM, devaiH surabhivAyugandhodakakusumavRSTisuvarNakamalAdimahimA kRtA / devatayoktaM-bhoH kSapakAH! pazyantu trikAlabhojino mAhAtmyaM, tataste sarve svakopanindA tasyopazamazlAghAM ca kurvantastathA saMvegamApannA yathA prAptaM kevalajJAnaM / pazcApi krameNa siddhAH / ityasau nAgadattaH kopena duHkhaM prAptaH, punaH kSamayA surairnata iti kSamA kAryA, kopastyAjyaH, iti naagdttmunikthaasmaaptaa|| uktaH sodAharaNaH krodhavipAko'thAdhikRtamAnasyASTadhAtvopadarzanapUrva heyatvamAhajAikularUvasuabala-lAbhatavissariyaaTTahA maanno| jANiyaparamatyahi, mukko saMsArabhIrUAhiM // 292 // | vyAkhyA-jAtikularUpazrutabalalAbhatapaaizvaryamamottamA jAtirityAdirUpo'STadhA mAno jJAtaparamAthaiH saMsArabhIrubhirmukto, hai| naiva kRta iti gAthArthaH // 292 // athaiteSvanyataro'pi kriyamANa iha loke'pi mahate doSAyetyAhaannayaramaummatto, pAvai lahuyattaNaM suguruo vi| vibuhANa soyaNijjo, bAlANa vi hoi hsnnijjo||29|| vyAkhyA-jAtyAdInAmanyatareNaikenApi madenonmattaH, AstAM laghuH, suguruko'pi-atimahAnapi laghutvaM prApnoti, ECOGESARIA // 192 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 193 // vibudhAnAM zocanIyo bhavati, kiMbahunA ? bAlAnAmapi hasanIyo bhavatIti gAthArthaH // 293 // kizca - jai nANAimao vi hu, paDisiddho aTThamANamahaNehiM / to sesamayaTThANA, parihariyavvA payateNaM // 294 // vyAkhyA - yadi jJAnAdInAM zubhAnAmapi padArthAnAmahaM jJAnItyAdyAtmabahumAnarUpo'pi mado'STavidhamAnamathanaistIrthakaragaNa dharaiH pratiSiddhaH, tataH zeSANyazubhAni jAtyAdimadasthAnAni buddhimatA prayatnena pariharttavyAnIti gAthArthaH // 294 // vizeSeNa jJAnamadasyA katrttavyatAmAha dappavisaparamamaMtaM, nANaM jo teNa gavvamuvvahai / salilAo tassa aggI, samuDio maMdapunnassa // 295 // vyAkhyA - jAtyAdyarthaviSayasyApi darpaviSasyottAraNArthaM kila jJAnamiSyate yastu tenApi garvamudrahati tasyApuNyavato varAkasya salilAdadhyagnirutthito, jJAnasya salilakalpatvAddarpasya tvagnitulyatvAditi gAthArthaH / / 295 // nanu darpe kriyamANe ko doSo ? yena pratiSidvayata ityAzaGkyAha dhammassa dayA mUlaM, mUlaM khaMtI vayANa sayalAMNa / viNao guNANa mUlaM, dappo mUlaM viNAsassa // 296 // vyAkhyA- yathA dharmasya jIvadayAdayo (1) mUlaM yathA ca sakalAnAM vratAnAM kSantirmUlaM yathA vinayo gugAnAM mUlaM, tathA vinAzasya darpo mUlaM - mukhyameva nibandhanamiti gAthArthaH // 296 / / athavA idAnIM garva karaNAvakAza eva nAstItyAhabahudosasaMkule guNa lavammi ko hojja gavvio ihaI ? / soUNa vigayadotaM, guNanivahaM puvvapurisANaM // 297 // 4 bhAvanA'dhikAre gurutaratvaM mAnavipAkasya / // 193 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 194 // vyAkhyA - sAmprata tAvaduSpamAsamAnubhAvAdguNalava eva kazcitprApyate, na tu sampUrNaH ko'pi jJAnAdiko guNaH, so'pi ca bahubhiH krodhAdibhirdoSaiH saGkulo - vyAptaH, tatastasminnapi bahudoSasaGkule guNalavamAtre sati ko nAma savivekaH san garvito bhavet , na kazciditi bhAvaH / kiM kRtvA ? ityAha- pUrvapuruSANAM - tIrthakaragaNadhara cakravaryAdInAM vigatadoSaM guNanivahaM anantajJAnaizvaryAdirUpaM zrutvA / ayammAvaH- mAtsaryAdidoSalezenApyakalaGkitAn pratyekamanantAn pUrvapuruSANAM jJAnaizvaryAdiguNAn zrutvA'nekadopakalaGkite guNalave garvasya ko'vakAzaH ?, iti gAthArthaH // 297 // vibhavinA guNinA ca vizeSa (taH ) evAhaGkAro na karttavya ityAha sAhei dosAbhAvo, guNovva jai hoi maccharuttiSNo / vihavIsu taha guNI su ya, dUMmai Thio ahaMkAro // 298 // vyAkhyA - prAyo doSAbhAvo'pi yadi matsarotIrNo bhavati, ahaGkAramizrito na bhavati, tarhi guNavacchobhata eva, ahaGkAraH punarvibhaviSu guNiSu ca sthito dUnoti - ziSTajanasya mahatIM manobAdhAM janayati, anyenApyahaGkAro na karttavyo, vizeSato vibhavinA guNavatA ceti bhAva iti gAthArthaH // 298 // atha dRSTAntadvAreNa mAnavipAkramAha- jAima eNikkeNa vi, patto DuMbaNaM diyavaro vi / savvama ehiM kahaM puNa, hohiMti ? na savvaguNahINA // 299 // vyAkhyA - ekenApi jAtimadena hetubhRtena dvijavaro'pi - purohitaputro'pi imbatvaM janmAntare prAptaH, tataH sarvairjAtyAdiviSayairmadaiH kriyamANaiH kathaM punastaiH sarvairapi sukulotpatyAdiguNairhIIMnA na bhaviSyanti 1, api tu bhaviSyantyevetyakSarArthaH // 299 // atha katha dvijavareNa DumbatvaM prAptamityucyate - gajapura ( bare) pure somadattAbhidhapurodhasaH putro brahmadevanAmA sarvavidyAgRhamapi 4 bhAvanA'dhikAre vibhavinA guNa. vatA'pi ca mAnasyAkaraNIyatvam / // 194 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8/4 bhAvanA'dhikAre mAnavipAke brhmdevdvijodntm| bAlakAlAjjAtimadaM kurvannanekayuktibhiH pitrAdibhirvArito'pi brAhmaNajAtiM tyaktvA'nyatsarvamavastu manyamAnaH saJcaradbhiH zabdai rapyapAvitryazaGkayA punaH punaH sacelasnAnaM kurvan jAtimattastiSThati / anyadA pitaryuparane rAjJA taM jAtimadagrastaM jJAtvA tatpade'nyapuSpamAlA purodhAH kRtH| sa brahmadevo nirdhano vyavahArarahito lokaniraMzaGkamupahasyamAnazcintayati-satra mayA mantavanaM yatra sarvo'pyazuddhajano laghuvRttiH kAna dRSTayA'pi dRzyate, na ca sazcarati kvacinmArge'pi / tato nirgatoSTavyAM ekAkI mArgamajAnan prAnto DumbapallyAM prApto // 195 // bahUn DumbAna pazyati, tAvadekena DumbenAgatya spRSTaH Rddho Dum nindan zapati, Dumbena kupitena kSurikakA hato mRtvA tasyaiva Dumbasya suto jAtaH, tasya damana iti nAma kRtaM / sa ca kANaH khaJjaH kubjaH piturapyudvejakarUpaH pAparddhiprabhRtibahupApAni kRtvA mRtaH paJcamanarakapRthivyAM nArako jaatH| tato matsyabhavAntarito narakeSu bhrAntvA prAyaH sarvatra hInajAtiSUtpadya mahAduHkhito jAtaH / athAnyadA kathamapyajJAnatapo'nubhAvAjjAto jyotiSkeSu / tato bharate padmakheTe nagare kundadantAyA gaNikAyAH madananAmA suto surUpaH kalAvAn vidyAvAn jAtaH / sa ca kRtajJaH paropakArarasiko gambhIrastathApi jano bhaNati-kimepa ? bho daarikaaputr!| tato guNAnurUpaM phalaM aprApnuvan kadAcicitte cintayati-dhAtrA yadyahaM hInajAtI kSiptastato'yaM gupAprakarSaH kathaM kRtaH? yadi cAso tatkRto'dhamA jAtiH1, athavA "sayalaguNamIlaNemu, sacaM vihiNo parammuhA buddhI / rayaNehiM pUriUNa vi, khAro jaM nimmio jalahI // 1 // " ityAdi yAvadviSaNNazcintayati tAvatkevalina Asannavane samavasRtaM jJAtvA tatra gataH, dharmadezanAM zrutvA svasthAdhamajAtikAraNamapRcchat / tataH kevalivacanAtprAgbhavAn viprabhavAdArabhya jJAtvA vairAgyAddIkSAM yAcitavAn , dIkSaNAnaheMjAtirapi kevalinA'tizayajJAnenArAdhako bhAvIti matvA dIkSitaH samyagArAdhya paryante mAsaM pAdapopagamanAnazanena mAhendrakalpaM devo jAtaH, reOSAEEGAAAAAAESAR CRICKS // 195 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 196 // PDAORDAEBRIORABAR | mahAvidehe siddhiM gamiSyati / iti jAtimAnavipAke (brahmadeva)viprakathAsamAptA // atha mAyAvipAkamadhikRtyAha- DU je muddhajaNaM parivaM-cayaMti bhualiykuuddkvddoh| amaranarasivasuhANa, appA vihu vaMcio tehiM // 300 // 4 bhAvanAdhikAre vyAkhyA-ye puruSA mugdhajanaM parivaJcayanti, kai? ityAha-bahUnyalIkavacanaracanApradhAnAni kUTakapaTAni bahvalIkakUTa- | mAyAvipAke kapaTAni, taiH, atra kUTAni hInAdhikatulAdIni, kapaTAni anyathA cikIrSitasyAnyathA bahiH prakAzanAdIni, taH, khalu amara- vasumatyudAharaNamA narazivasukhebhyaH svAtmA'pi vaJcita eveti gAthArthaH // 300 // atha dRSTAntadarzanena mAyAvipAkamAhajai vaNisuyAi dukkhaM, laddhaM ekkasi kayAi maayaae| to tANako vivAgaM, jANai ? je mAiNo niccaM // 301 // ___ vyAkhyA-yokazaH kRtayA'pi mAyayA vaNiksutayA vasumatInAmnyA duHkhaM labdhaM, tato ye nityaM mAyinasteSAM vipAkaM | ko jAnAtIti gAthArthaH // 301 // kathaM punastayA vaNiksutayA duHkha labdhaM ? ityucyate-zrAvastyAM (sudhanuH zreSThI, tasya amRtazrI-kamalazrInAmnyo dve bhArye) amRtazrI vasumatI sutAM prasUtA, sA sakalakalAsu nipuNA bAlapaNDiteti sarvatra vikhyAtA zreSThinaH premapAtraM jaataa| anyadA rAgakesarisutA mohanarendranatrI bahulAnAmnI tasyAH sakhI jAtA | tasyAH kumAratve'pi parabhava praaptaa'mRtshriiH| anyadA vasumatyA mAtRmatsareNa mAtuH sapatnyAH kamalAyAH kalaGkadAnArtha pitaraM gRhAntaH suptaM jAgUtaM jJAtvA zanairbahulAnAmnI sakhI bhASitA-sakhe ! mama mAtA kamalA zATikayA cokSA na vartate, sakhyoktaM-kimidaM ?, tayA mAyayA punaruktaM-kiM (anena)? samprati nidrA samAyAtI(ti) // 19 // | suptA sA / zreSThinA tatazrutvA saJjAtakopena tyaktA kamalA, tadduHkhena dvAdazapraharAnnirantaraM rudantI kamalAM dRSTvA kRpayA tatkalaGkoH | READREACHERSAX Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 197 // taraNArtha pitaramAha-tAta! kiM kamalAM mAtaramavajAnAsi ?, sa Aha-nanu svayevoktaM yadasAvacokSazATiketi, sA''ha-nAsau tAM | 4 bhAvanAdhikAra dhAvayatIti mayA taduktaM, na zIlamAlinyeneti / tato vyAvRttacitto dhanustathaiva kamalAM snehenAlokate / vasumatyapi ciraM gRhavAse mAyAvipAke sthitvA prAnte tApasItvaM gRhItvA mRtvA vyantareSu vezyA jAtA / tato mRtvA RSabhapure satpathazreSTisatA kamalinI nAmnI jaataa| vsumtiikthaa| campAyAM suvratazreSThiputravasudattAya dattA saa| vasudattasya ca kenacinnarmaNA kamalinyAH kaayekaanntvkubjtvkuruuptvaadidossaastthoktaa | yathA tAn zrutvA tAmanicchannapi pitrA pariNAyyamAno vasudattazcakSurdUSaNamiSeNa netrayoH paDheM baddhvA tasyA AsyamanAlokya pariNIya pUrvabhavakarmaNA dvAdazavarSANi tAM ttyaaj| pitrAdibhiH prArthyamAno'pi nAGgIcakre / anyadA matimandiramitreNa tAmAnAyya rAjapatnIveSAM vidhAya kvApi darzayitvA vasudattastadanurakto vyadhAyi, proktazca mA duHkhamAvahestvamenAM sampAdayiSyAmIti prakAreNa prAkarmaNaH | kSayAdratau prItibhAjau jAto kamalinIvasudattau / kAlenAvadhijJAninaH pArzve dharma zrutvA prAptAvasarA kamalinI prAha-bhagavan! kiM karma mayA pUrvabhave kRtaM ? yena tathA priyeNa parityaktA ?, jJAnI prAha-vasumatIbhave bahulAsakhItvena kamalA dvAdazapraharAMstIvra priyAvamAnanAduHkhe pAtitA yattvayA tatkarmavipAkena dvAdazavarSANi tavaivaM duHkhaM jAtam / prazne sati vasumatIbhavAtsavistaraM pUrvabhavAnuvAca jJAnI,tacchatvA saMvega prAptau kamalinIvasudattau pravrajya dazamaM devalokaM gato, iti mAyAyAM vaNiksutAvasumatIkathA samAptA // / atha lobhasya balIyastvamativyApti cAhako lobheNa na nihao?,kassa na ramaNIhiM bholiyaM? hiyayAMko maccuNA na gasio?,ko giddho neya visaesu? // 197 // __vyAkhyA-lobhena ko na nihataH ?, nArIbhiH kasya hRdayaM na bholitaM-vyAmohitaM ?, mRtyunA ca ko na gUsto ?, viSayeSu / / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 198 // ko na gRddha: ?, api tu sarve'pItyarthaH / yathA ramaNImRtyuviSayaprabhRtayaH padArthA vyAmohanAdiSvatIva samarthAH sarvazAskhalitAzca tathA lobho'pIti bhAvaH iti gAthArthaH // 302 // garIyastvameva lobhasya prakArAntareNAha - piyavirahAuna dusahaM, dAriddAo paraM duhaM natthi / lobhasamo na kasAo, maraNasamA Avai natthi // 303 // vyAkhyA - priyavirahAdanyaddussahaM nAsti, dAridryAtparaM durbhavaM nAsti, lobhasamAno'nyaH kaSAyo na, maraNasamA anyAsspannAstIti gAthArthaH // 303 // zeSakaSAyebhyo lobhasya garIyastve kiM kAraNaM ? ityAhathovA mANakasAI, kohakasAI tao visesa'hiyA / mAyAeN visesa'hiyA, lohaMmitao visesa hiyA // 304|| iya lobhassuvaogo, sattevi hu dIhakAlio bhaNio / pacchA ya jaM khavijjai, esocciya teNa garuyayaro // 305 // vyAkhyA - catasRSvapi gatiSu kevalinA cintyamAneSu jIveSu stokAstAvanmAna kaSAyavantaH mAnakaSAyopayogasya hrasvakAlatvAtstokA eva tadupayoge prApyanta ityarthaH / tebhyaH krodhakapAyavanto vizeSAdhikAH / tebhyo'pi mAyopayoge varttamAnA vizeSAdhikAH / tebhyo'pi lobhakaSAyopayogayuktA vizeSAdhikAH / eteSAM yathottaramupayogakAlasya vizeSAdhikatvAdityuktaprakAre Naiva zeSapAyopayogamadhikRtya lobhasyaivopayogaH sUtre'pi - Agame'pi huryasmAddIrghakAliko bhaNitaH / kSapakazreNyAM cAnivRttivAdarasamparAyaguNasthAne sarveSvapi zeSakaSAyeSu kSapiteSu yataH pazcAnmahatA kaSTena sUkSmasamparAyaguNasthAnaka eva lobhaH kSapyate, tenAmunA kAraNadvayena eSa eva - lobha eva gurutaraH zeSebhya iti gAthArthaH // 305 // tRtIyamapi kAraNamAhakohAiNIya savve, lobhAocciya jao payati / esocciya to paDhamaM, niggahiyavvo payattaNaM // 306 // 4 bhAvanAdhikAre lobha nigrahopAyaH / / 198 / / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pappamAlA laghuvRttiH // 199 // 4 bhAvanAdhikAre kaSAyeSu lobhasya balIyastvam AAAAAE vyAkhyA-krodhAdayazca sarve lobhAdeva yataH pravartante, ato'pyayameva gurutara iti shessH| nahi sarvathA niSparigrahasya zarIramAtre'pi nirmamasya nirAlambanAH krodhAdayaH pravartante, kintu dhanAdimUrchAvata eveti bhaavH| tataH kiM ? ityAha-eSa eva-lobha eva | tataH prathama prayatnena nigRhItavyaH, tasminnigRhIte coktayuktyA nigRhItA eva zeSA iti gAthArthaH // 306 // yadyevaM tarhi prabhRtaM vibhavamevArjayitvA taM zamayiSyAma ityAhanayAvahaveNuvasamio, lobho surmnnuyckkvttttiihiN| saMtosocciya tamhA,lobhavisucchAyaNe mNto||307|| ___vyAkhyA-na ca-naiva suramanujacakravartibhirvibhavena lobha upazamitaH, tasmAtsantoSa eva lobhaviSotsAdane-lobhaviSaparA| karaNe mantra iva mantra iti gAthArthaH // 307 // vibhavavRddhau ca pratyuta lobhA'pi varddhata evetyAhajahajaha vaDDhai vihavo, tahataha lobhovi vaDDhae ahirya / devA itthAharaNaM,kavilo vA khuDDao vA vi||30|| vyAkhyA-yathA yathA varddhate vibhavastathA tathA lobho'pyadhika vardrata eva, devA atrodAharaNaM, teSAM hi vibhavastAvanmahAniti pratItameva, lobho'pyAgame zeSajIvebhyo devAnAmevAdhika ucyate, maryeSvapi ca dRzyate vibhavinAM prAyo mUrchAdhikyaM, kapilazvehodAharaNa, tathA kSullakazcApi / tatra kaH punaH kapilaH?, ucyate kauzAmbyAM puryoM rAjadattabahumAnaH kAsavanAmA purohitastadbhAryA jasA, kapilanAmA putrastasya bAlye'gi pitA brahmasvarga jagAma / rAjJA tadadhikAro'nyasmai savidyaviprAya prdttH| so'nyadA zirodhRtadhavalAtapatraH puramadhye bhraman dRssttstjjnnyaa| sA saduHkhaM karuNasvaraM rodituM pravRttA / samIpasthena kapilabAlakena pRSTA-he mAtaH! kimiti rodipi| he vatsa! taba pituriyaM vibhUtiranena praaptaa| RAMAP // 199 // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 20 // 4 bhAvanAdhikAre lobhanigrahe kapilodAharaNam PADANEOPOREAPBREPBABA rAjJA'smAkaM kiM na dattA ? / sA prAha-vatsa ! tvaM laghuvayA mUrkhaH, ihatyA adhyApakA matsareNa na tvAM pAThayanti, ataH zrAvastyAM tvatpimitra indradattanAmA'dhyApako'sti, sa tvAM pAThayiSyatItyAdi zrutvA mAturAziSaM gRhItvopapitRmitraM gataH kapilaH / AgamanakAraNAdivyatikaraH sarvo'pi saadhitH| tata indradattena gurutarasnehenAliyoktaM-vatsa ! samyagvihitaM, bhavAdRzAmuttamakulaprabhavAnAM yuktametat, paramatra na bhojanasampattiH, tAmantareNa paThanaM na syAt / yataH-"ArogyabuddhivinayodyamazAstrarAgAH, pazcAntarAH paThanasiddhiguNA bhavanti / AcAryapustakanivAsasahAyavallA, bAhyAstu paJca paThanaM parivarddhayanti // 1 // " tataH sa vasantakrIDArthamudyAnaprAptamibhyaM zAlibhadrazreSThinaM "OM bhUrbhuvaH svastatsaviturvareNyaM bhargo devaH svadhImahi dhiyoyoni prANe deve"tyAdyAzIrvAdapurassaraM prArthayAmAsa / tatpuraH sarvo'pi svodanto niveditaH, pratipannaM bhojanaM / tataH paThati, tadgehe mukt| so'nyadA tatpariveSaNAdhikAriNyAM dAsyAmanurakto bhogAn vilasati, anyadA dAsyutsave zRGgAritadAsIH prekSya sA zRGgArakusumatAmbUlavirahitA rudati, "aho !! mandabhAgyAyA me patirdaridra' iti tadvacaH zrutvA so'pyadhatiM mato'ho !! nirdhanAnAM pade pade parAbhava iti / tatraiko dhanazreSThI nidrAnte pratyUSe prathamameva yastaM prArthayate tasmai paladvikaM svarNa prayacchati, tatazcintAvazagataH sadya eva tasmin supta eva brajAmItyAdi vicintya arddharAtre utthAya vrajanantarA ArakSakaiddhaH, prabhAte rAjJaH samarpitasteneGgitAdinA zuddho vijJAtaH, pRSTazca sa sarva yathArthamuktavAn / tuSTena karuNApareNa rAjJoktaM-'yAvatsvarNa yAciSyasi tAvanmAnaM dAsyAmIti vd| tataH so'zokabanikAmadhye vimaSTu lagno dvAbhyAM palAmyAM vAsAMsyapi na bhaviSyanti, tata: suvarNazataM suvarNasahasraM suvarNalakSaM suvarNakATiM suvarNakoTAkoTiM yAvacintayato'pi nai manassantoSaH, tasminnAsare samudIrga kimapi zubhakarma, teneti cintayituM lagnaH kiM mayA mUDha ROPORRORASHRA // 20 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 201 // 4bhAvanA'dhikAre kapilakevalikathAnakam / MORRHEARomanamanna mAnasena duSkRtaM prArabdhamiti bhAvayataH samutpede jAtismaraNa, jJAtaM ca pUrvabhave pazcazatasAdhumadhye zrAmaNyaM suralokagamanaM ca / tato jJAtabhavaparamArtho dIkSAM prapede, veSo devatayArpitaH, upanRpamAgatya dharmalAbho dattaH, kimetaditi rAjJA pRSTe idamevAlocitaM, santopajalena tRSNAgnirupazAmitaH, dharmopadezapradAnena sarvo'pi rAjalokaH prabodhitaH / tato navakalpavihAreNa viharana ugraM tapaHkarma samAcaran svayambuddhaH kapilaH paSThe mAse kevalalakSmI paryaNeSIta, tasmin samaye pUrvabhavasambandhinaM sAdhuzatapazcakaM mRtvA svargasukhamanubhUya rAjagRhAsanATaviSu saJjAtakirAtasamUhaM vIkSya pratibodhituM jagAma / taskaraiH senApatisamIpaM. dhRtvA nItaH sa RSistataste nanitaM lagnAH,RSiH-"adhuvesAsayammi, [saMsArammi dukkhapaurAe / kiM nAma hauja taM kamma?,jeNAhaM duggaI ngcchijjaa||9||" uttarA0 8 a0]"saMbujjhaha mA vimujjhaha, [saMbohI puNarAvi dullahA / no evaNamaMti rAio, no sulabhaM puNarAvi jIviyaM // 9 // " sUtrakR. vetAlIyAdhyayana] ityAdidhruvakAn kathayAmAsa, sarve'pi te pratibodhitA dIkSAM pratipadya krameNa mokSa yAsyanti, evamanyAnapi jantUn prabodhya kapilaH kevalI siddhi prApa / iti kapilakevalIkathA smaaptaa|| atha kSullakakathocyate-rAjagRhe nagare zrIsiMharatharAjA rAjyaM karoti, anyadA tatra guNazile caitye dharmarucimurayaH samAgatAstacchiSya ASADhabhUtiH, so'nyadA bhikSArtha vrajannRpanaTagehe praviSTaH, tatraiko modako rasagandhADhayaH prAptaH, tato nirgatyAcinti-eSa tAvadgurUNAM bhavitA, punarAtmane'nyaM yAcayAmIti cakSuHkANIkRtya punargato, datto modakazcaikaH, punareSa upAdhyAyAnAM bhaviteti manasi nidhAya kubjarUpaM vidhAya gato, vihAritazcaiko modakaH, eSa saGghATakasAdhobhaviteti vicintya pazcAtkuSThirUpaM vidhAya punargato, vihA. ritazcetyAdi kSullakacaritraM prAsAdopari sthitena naTena dRSTvA cintitaM-eSa sundaro naTo bhavati, kenApyupacAreNa rakSyaH, labdhopAyena // 201 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 202 // CREATERI RomarmanamaAAR 4bhAvanAdhikAre kssullkaassaaddhbhuutinidrshnm| tena punarAkAritassAdhurmodakai tasthAlaiH pratilAbhitaH, punarbhaNitazca svayeha pratidinaM modakArtha sametavyamiti zrutvA nirgtH| tadanu | | bhAyoM pratyuktaM-eSa sAdhurmodakAdinA pratilAbhyaH, nijaputryoH pratyuktaM ca-sAnukUlopacArairenaM vazIkuruta / tatastAbhyAM mudA zRGgAra hAvabhAvAdibhistasya cetastathA bhinnaM yathA naSTaH kulAbhimAnaH vismRtassagaruvAGamantraH saJjAto nissapa udita caraNAvaraNa karma tasya, tataH so'pi parihAsAdi katu pravRttaH, pratipadya vivAhAdi upazrIAcArya gato. bhaNito nijapariNAmavizeSastato gururAha "uttama kulunbhavANaM, viveyarayaNAyarANa hoUNaM / ihaparaloyaviruddhaM, kiM jutaM ? erisaM kAuM // 1 // ___ "dIharasIlaM paripA-liUNa visaesu vaccha!mA ramasu / ko gopayammi buDDaha?, jalAhiM tariUNa yAhAhA / tataH kSullakenoktaM etatsatyameva, paraM pravrajyAM karttamahaM na tarAmi sAmprataM / liGga muktvA vasaternirgato naTagRhaM prApto, naTena svasuta tasma pariNAyita,ukta cAyaM dharmAnurakta uttamaprakRtiH satpuruSastatoyuvAbhyAmapramattAbhyAM zucibhUtAbhyAM upacaraNIyaH,yathA vairAgyaM na gacchati / evaM paJcavidhaviSayasukhamanubhavataH kAlo brajati, anyadA rAjJA divase ASADhabhUtipramukhA naTA nATakanirIkSaNArthamAkAritAH, tAsman prastAve naTavadhUbhiH kSullavadhUbhissaha madhaM pItaM yatheccham, tatastA viluThitakezakalApAH prasRtadurgandhA jAtAH / tato rAjakulAdAgatena tena tacceSTitaM vIkSitam / tataH prAptavairAgyaraGgazcintayati-'kiM mayedaM vilasitaM ?, cAritracintAmaNivRthaiva hArita etayoH kRte' | ityAdi, tato nirgacchan gehAnaTena dRSTazceSTitAto viraktacitto'sAviti / tena pugyau bhaNite-AH pApe ! kiM yuvAmyAM vilasitam , yuSmadbhatA cAritrAya bajatItyukte vigalitamade patipAdamUle nipatya vadataH kSamasvAparAdha, ehi gehaM, no cedAjIvikoM datvA brj|| tatassaptarAtreNa nirmitaM bharatacakricaritrapratibadanATaka, tato rAjJe niveditaM naTaiH, rAjJoktaM tacchI, matpurato nATayantu, tato naTena A CORE Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 20 // % ARORAMAmers rAjJaH pAzrthAtpaJcazataM pAtrANAM sarvAlaGkArapravarANAM rAjapuruSANAM prApya ASADhabhUtiH svayaM bharatIbhUya paJcazatapAtressamaM tabATakaM nATa yati, yathA bharatakSetraM sAdhitaM, yathA nidhayaH prAptAH, yathA dvAdazavarSANi rAjyAbhiSekaH, yathA ca bhuktAH kAmabhogAH, yathA ca rAjyaM na 4bhAvanA'dhikAre pAlayati zrIbharatastathA tena sAbhinayaM sarvamapi satyacittena nATayatA nRpatiH pravaranATakarasena tathA pratoSaM nItassaparijanaH, yathe kSullakASADhabhUti tasya mukuTAdhalaGkAro dattaH, zeSajanAbharaNaizca tatra kanakastUpo jAtaH / tata ASADhabhUtiH zrIbharatanRpa iva praviSTa AdarzagRhe, mudrA 4 munerudaahrnnm| patanAdikrameNa paJcazatapAtraissamaM gRhItazramaNalikaH paJcamauSTikaM locaM kRtvA nRpaM dharma lAbhayitvA nirgataH. tato hA hA !! kimataditi bhaNannapaprabhRtiloko bAhau lagitvA nivartayati taM, ASADhabhUtibhaNati-yadi bharato dIkSAM gRhItvA'pi vinivRttastarhi mAmapi nivartayata, muzcatAnyathA asadgrahaM / tato bhAvaM jJAtvA muktaH / zeSANAM pazcaztarAjapuruSANAM lajjayA kulAbhimAnena dIkSAmamuzcata bhAvato'pi pariNatA / ASADhabhUtirapi Alocya pratikramya ugraM tapaH kRtvA prAptakevalaH siddhaH / kecitpunarevamAhuH-zrIbharata ivAdarzagahe praviSTaH zrIASADhabhUtiraD-gulIyakaratnapAtAttathaiva bharatavanduribhAvanayA labdhakevalAloko gahItadravyaliGgo rAjAdIn sambodhya pAtrIkRtarAjasutapaJcazatyAH pradattavrato bhavyalokamabodhayat / atha kusumapure'pyasminnATake nartite pravajito bahujanaH, tato nAgarastadagdhaM / ASADhabhUtitulyA:kiyanto bhaviSyanti tasmAtprathamamevAhArAdiSu lobho na kAryaH iti lobhe ASADhabhUtikathA smaaptaa| tadevaM caturNAmapi kaSAyANAM pratyekaM vipAkamabhidhAyAtha samuditAnAM tamAhasAmannamaNucaraMtassa, kasAyA jassa ukkaDA huNti| mannAmi ucchapupphaMva, niratyayaM tassa sAmannaM // 309 // vyAkhyA-zrAmaNyaM-cAritramanucarato yasya kaSAyAH krodhAdaya utkaTA bhavanti, tasya zrAmaNyamikSupuSpamiva nirarthakaM manye // 203 // HARE MEArun-MRAPE%- Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtiH // 204 // iti gAthArthaH // 309 // kuta etadityAha jaM ayaM caritaM, desUNAe vi puvvakoDIe / taMpi kasAiyamitto, hArei naro muhutteNaM // 310 // vyAkhyA - pUrvakoTayadhikAyuSkasyAkarmabhUmijAdestAvadbhatameva na bhavati, pUrvakoTyAyuSkasyApi varSASTako paryeva dIkSA, ato dezonayA'pi pUrvakoTayA yadarjitaM cAritraM duzvaratapazcaraNalakSaNaM, tatsarvamapi kazcinnara : kenacitkarmavazena kaSAyitamAtro'ntarmuhUrttamAtra| mapi kAlamanantAnubandhikaSAyodaye varttamAno hArayati viphalIkuryAt, tathAvidhakaSAyatIvratve mRtaH kadAcinnarakeSvapyutpadyata ityartha: iti gAthArthaH // 310 // etadevAha - jai uvasaMtakasAo, lahai aNaMtaM puNo vi paDivAyaM / na hu me vIsasiyabvaM, theve vi kasAyasesammi // 311 // vyAkhyA- yadyupazAntakaSAyaH - upazamitasa mastamohanIya karmA, ekAdazaguNasthAnavatI, kevalisamAnacAritrayukta ityarthaH, sospi kazcitpunarapyanantabhava bhramaNalakSaNamanantaM pratipAtaM labhate tadA bhavadbhiranupazAntakaSAyaiH stoke'pi kaSAyazeSe na khalu vizvasanIyaM - nopekSA kAryA, kintu sarvathopazamanIya eveti gAthArthaH // 311 / / atha ke kaSAyAH kaM guNaM ghnantItyAhapaDhamANudaye jIvo, na lahai bhavasiddhio vi sammattaM / bIyANa desaviraI, taiyANudayammi cAritaM // 312 // savve vi ya aiyArA, saMjalaNANaM tu udayao huMti / mUlacchejjaM puNa hoi, bArasahaM kasAyANaM // 313 / / vyAkhyA - prathamAnAM - anantAnubandhinAM kaSAyANAmudaye, bhavA - tasminneva bhave bhAvinI siddhiryasyAsau bhavasiddhikaH, so'pi jIvaH samyaktvaM na labhate, tathA pUrvalabdhamapi tattadudaye vamatyevetyapi draSTavyam / dvitIyAnAM apratyAravyAnAvaraNakaSAyANAmudaye deza 4bhAvanA'dhikAreM kaSAyodayavataH zrAmaNyaniSphala tvam // / 204 / / Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4mAna puSpamAlA laghuvRtti // 205 // 4bhAvanAdhikAre kaSAyanigrahAnigrahaphalam / -SERIES RS viratiM na labhate, pUrvapratipanAmapi ca tAM tyajatyeveti / tRtIyAnAM tu pratyAkhyAnAvaraNakaSAyANAmudaye cAritraM na labhate, labdhamapi cojjhtiiti| sajjvalanAnAM caturthakaSAyANAmudaye labdhasyApi cAritrasya mAlinyahetavo vitathAcaraNarUpAH sarve'pi-malottaraguNaviSayA aticArA bhavanti / sajvalanodaye yathAkhyAtacAritraM tAvatsarvathaiva na labhate, zeSasyApi sAmAyikAdicAritracatuSTayasya mAlinyajanakatvena dezaghAtina ete iti bhAvaH / tarhi kathaM zeSacAritrasya sarvaghAtaH? ityAha-dvAdazAnAM punaranantAnubandhyapratyAkhyAnA-1 varaNapratyAkhyAnAvaraNarUpANAM kaSAyANAM pratyekaM samuditAnAM vA udaye, mRlena-aSTamaprAyazcitavizeSeNa chidyate-'panIyate yahoSajAlaM tanmUlacchedyaM bhavati, azeSacAritraghAtakaM doSajAtaM tadudaye sampadyata iti gaathaadvyaarthH|| 312-13 // atha kapAyanigrahAnigrahaphalasya vyaktito bhaNitumazakyatvAtsAmAnyatastadAhajaM picchasi jiyaloe, caugaisaMsArasaMbhavaM dukkhaM / taM jANa kasAyaphala,sokkhaM puNa tajjayasta phalaM // 31 // _ vyAkhyA-yajIvaloke caturgatisaMsArasambhavaM duHkhaM prekSase tatkaSAyaphalaM jAnIhi, saukhyaM punastaJjayasya-kaSAyajayasya phala'miti gaathaarthH|| 314 // yadyevaM tarhi kiM vidheyaM kazceha paramArthaH ? ityAha| taM vatthu muttatvaM, jaM pai uppajae ksaay'ggii| taM vatthu cittavvaM, jatthovasamo kasAyANaM // 315 // eso so paramattho, eyaM tattaM tiloysaarminnN| sayaladuhakAraNANaM, viNiggahoja kasAyANaM // 316 // || vyAkhyA-tadvastu moktavyaM, yatprati-yadvastvAzrityotpadyate kaSAyAgniH / tadvastu grAhya, yatropazamaH kaSAyANAM / eSa sa paramArthaH, etattatvaM trailokyasArametatU, sakaladuHkhakAraNAnAM vinigraho yatkaSAyANAmiti gAthAdvayArthaH // 315-16 // -UGC // 205 // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti // 206 // gataM viSAkadvAramatha kaSAyANAmeva rAgadveSarUpatApariNamanarUpamanyadvAramAhamAyA lobho rAgo,kohomANo ya vnniNodoso|nijinnsu ime donni vi,jai icchasi taM payaM prmN||317|| 4bhAvanAdhikAre vyAkhyA-mAyAlobhazcetyetau dvAvapi rAgaH, mAyAsahito lobhapariNAma eva rAgavyapadezamAgbhavatItyarthaH / krodhamAna rAgadveSamayatvaM yostu saMvalitapariNAmo dveSo varNitaH / tataH kima ? ityAha-etau dvAvapi rAgadveSau] krodhamAnau (1) nijeya-tiraskuru, yadI || kaSAyANAm / DA. cchasi tatsamayaprasiddha padaM-mokSalakSaNaM sthAnaM parama-pradhAnamiti gAthArthaH // 316 // atha ye rAgadveSau jayanti ta eva subhaTA ityAha| sasurAsUraM pi bhuvaNaM, nijiNiUNaM vasIkayaM jehiM / te rAmadosamalle, jayaMti je te jaye suhaDA // 318 // vyAkhyA-surA-bhavanapatyAdayazcaturvidhA devAH, na surA asurAH, nao niSedhamAtravRttitvAt, suravyatiriktAH zeSA nAraka-| tiyaGmanuSyAH, saha surAsuravartata iti sasurAsuraM, tadazeSamapi bhuvanaM yakAbhyAM rAgadveSAbhyAM nirjitya vazIkRtaM-saMsAra eva sampiNDaya | vidhRtaM, tAvevambhUtau sarvajagajjetArau rAgadveSamallo ye kecijinavacanaratA mahAsattvA jayanti-abhibhavanti ta eva jagati subhaTA iti gAthArtha : // 318 // atha rAgabhedAnirUpayan teSu dveSe codAharaNAnyAha| rAgo ya tattha tiviho, diThisiNehANurAyavisaehiM / kuppavayaNesu paDhamo, bIo suyabaMdhumAIsu // 319 // | visayapaDibaMdharUvo, taio doseNasaha udaahrnnaa| lacchIharasuMdara-arihadattanadAiNo kmso||320|| | // 206 // vyAkhyA-tatra tayo rAgadveSayormadhye rAgastAvadhividhaH, katham ? ityAha-ihAnurAgazabdo DamarukamaNinyAyena pazcAdagratazca ||| RERAwan-0IMER Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti 1120011 yojyate, tatazca vibhaktivyatyayAdayamarthe dRSTiSu zAkyA dikupravacana rUpAsvanurAgo dRSTayanurAgaH prathamaH / snehaH- sutabAndhavAdiSu pratibandhastadrUpo'nurAgaH snehAnurAgo dvitIyaH / viSayeSu zabdAdiSu pratibandho-gAddhartha, tapo'nurAgoM viSayAnurAgastRtIyaH / asmiMzca trividhe rAge dveSeNa saheti caturthe dveSe lakSmIdharAdayazvatvAro'pi krameNodAharaNAni tadyathA-vindhyapure varuNazreSThI, tasya zrIkAntA vijayAnanya bhArye / zrIkAntAyAM lakSmIdhara- sundara - arhadattanAmAnastrayaH sutA jAtAH, vijayAyAM nandanAmA nandano'bhUt / tatkuTumbaM jinadharmabhAvitaM / putrA varddhitAH, pitrA pariNAyitAH / itazvAnAdibhavapure mohanRpaH svAsthAnasaMsthaH cintAparo yAvajjAtastAvad dRSTirAga-sneharAga-kAmarAga-dveSagajanAmAnazcatvAro'pi putrA Agatya prAhu:- tAta ! kA te cintA'smAsu satsu ?, mohaH prAha- he vatsAH ! vairI cAritradharmarAjastena varuNazreSThikuTumbaM vAsitam / tatra catvAro'pi zreSThisutA adyApi samyagvAsitA na santi, avasaro'yamAtmanAM / tacchrutvA catvAro'pi mohamutA dhAvitAH, melito dRSTirAgeNa lakSmIdharasya tridaNDI, tenAvarjito mantratantrAdibhiH kumAraH prathamaH / sneharAgeNa sajjAtaputrasya sundarasya kAritaH putralAlanAdivyApArastyaktadharmakRtyo jAto dvitIyaH kumAraH / vipayarAgeNAddattasya bhAryAvazitve kArite tadvacasA pAtito mahAcintAyAM, jAto dharmaparAGmukhastRtIyo'pi kumAraH / dveSagajena nandasya zikSitaM kalahakaraNaM pitrAdiSvapi, kAritaM durbhASyabhASaNaM, tyAjito jinadharmapariNAmAccaturtho'pi kumAra: / tato varuNazreSThI sutAn dharmavimukhAn vIkSya duHkhitaH sAdhUnAM pArzve pravrajya sugatibhAgabhavat / sutA rAgadveSairvyAptAzcatvAro'pi mAraNAntikaM duHkhaM prAptAH durgatiSvanantaM bhavaM bhramiSyanti prApsyantyanantAniM duHkhAni tAni ca kenApi sarvAyuSkeNa vaktuM na pAryanta iti / "tA jANiUNa eyaM, appamattA nijjiNeha dovi ime / rAgaddose dujjaya-sattU ahavirasapariNAme // 9 // " 4 bhAvanA'dhikAre rAgatrikekaSAye ca lakSmIdharAdInAM nidarzanAni / 11 200 11 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRti // 208 // iti lakSmIdharAdInAM kathAnakaM samAptam // yatazcehAmutra cAnantaduHkhadAyako rAgadveSAvata Aha sattU visaM pisAo, veyAlo huyavaho ya pajjalio / taM na kuNai jaM kuviyA, kuNaMti rAgAiNo dehe // 329 // vyAkhyA - zatrurviSaM pizAco vetAlaH prajvalito hutavahazca tadduHkhaM dehe na karoti, yatkupitA - bAhulyaM prAptA rAgAdayaH kurvanti / zatruprabhRtayo kiduHkhamAtrapradAne'pi sandigdhAH, rAgAdayastu parabhave'pyasa ikhyaduHkhapradAH, atasta eva yatnato jetavyA iti bhaavH| iti gAthArthaH // 329 // atha rAgAdivipAkasya tajjayasya ca phalamanantaM pazyan saGkSepatastadAhajo rAgAINa vase, vasammi so sayaladukkhANaM / jassa vase rAgAI, tassa vase sayalasukkhAI // 322 // vyAkhya / --- yaH prANI rAgAdInAM vaze, sa niHzeSaduHkhAnAM vazaga iti mantavyam / yasya tu vaze rAgAdayastasya sarvANyapi saukhyAni vazavatInyeveti ta eva jetavyA iti gAthArthaH // 322 // itthaM kaSAyAn viSamAn vibhAvya, projjhya pramAdaM prazamaM zrayadhvam / rer zive'nantasukhe sukhena, lakSmI labhadhvaM laghu dehabhAjaH // 9 // iti puSpamAlAvRttau bhAvanA'dhikAre kapAyanigrahalakSaNaM pratidvAraM samAptam / / 9 / / atha gurukulavAsadvAraM vibhaNiSuH pUrvadvAreNa saha sambandhagarbhA gAthAmAha puvvuttaguNA savve, daMsaNacAritta suddhimAIyA / hoMti gurusevaNucciya, gurukulavAsaM ao vucchaM // 323 // | 4 bhAvanA'dhikAre anantaduHkhadAyakatvaM rAgadveSayoH / // 208 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti // 209 // - %a vyAkhyA-pUrva samyaktvacAritrAdikaSAyanigrahAnteSu dvAreSu tacchuddhayAdayaH kapAyajayAntA guNA uktAste sarve'pi gurua. sevApravRttasyaiva bhavanti, tadupadezAdeva tatparijJAnAdityato'nantaraM gurukulavAsaM vakSya iti gAthArtha // 323 // are bhAvanAdhikAre atha prastutadvAre bhaNiSyamANArthasaGgrahamAhakoyagarU? ko sIso?.keya guNA?gurukule vsNtss|tppddivkkhe dosA,bhaNAmileseNa tattha guruN||32|| gurukulavAsa nirUpaNe vyAkhyA ko guruH?- kIdRgguNayukto gururbhavatIti tAvatprathamaM vaktavyam / kazca ziSyaH? iti vAcyam / keca guNA guru guroryogytaa| | kule vasataH ziSyasyeti vAcyam / tasya ca gurukulavAse vasanasya pratipakSe tatparityAgarUpe ye doSAH ziSyasya bhavanti tAnapi bhaNi- || | pyAmi / tatra teSu yathoktAdhikAreSu madhye lezena-sakSepatastadguNanirUpaNadvAreNa guruM tAvadbhaNAmIti gAthArthaH // 324 // tadevAhavihipaDivanacaritto, gIyatyo vacchalo susIlo y| seviyagurukulavAso,aNuyattiparogurU bhnnio||325|| vyAkhyA-vidhinA-zubhamuhUrttakaraNAdinA pratipannacAritraH, gItArthaH- samastasUtrArthavettA, vatsalaH-sarvajIveSu hitaH, suzIDil latha, sevitagurukulavAsaH, ziSyajanAderanuvRttiparo gurubhaNita iti gAthArthaH // 325 // bhaGgayantareNa guruguNAnevAhadesakulajAirUbI, saMghayaNadhiIjuo aNAsaMsI / avikatthaNo amAI, thiraparivADI gahiyavakko // 326 // jiyapariso jiyanido, majjhatyo desakAlabhAvaSNU / Asannaladdhapaibho, nANAvihadesabhAsaNNU // 327 // paMcavihe AyAre, jutto sutt'tthtdubhyvihissnnuu| AharaNaheuuvaNaya-nayaniuNo gAhaNAkusalo // 328 // sasamayaparasamayaviU,gabhIro dittimaM sivo somo| guNasayakalio eso,pavayaNauvaesaoya guruu||329|||| // 209 // 15 16 17 5OREAKIGAR 26 27 28 29 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti bhAvanAdhikAre gurukulavAsanirU// paNe SaTtriMzad gurugunnaaH| // 210 // ABROADRBARADARSHA vyAkhyA-"desa"ti, atra sarvatra sUcAmAtratvAtsUtrasyAryadezotpanna eva guruH syAdityarthaH1,tathA "kula"ti pitRpakSazuddhaH2, | "jAi"tti mAtRpakSazuddhaH 3, tathA rUpavAn-pratirUpaH 4, saMhananena-viziSTazarIrasAmarthyena yuktaH 5, dhRtyA-saMyamAdinirvAhaNapratyalama* novalena yuktaH6, dharmakathAdipravRttau vastrabhojanAdyAzaMsAvirahitaH7, svalpe'pi kenacidaparAddhe tucchatayA punaHpunastadutkIrtanaM vikatthanaM, tadrahitaH 8, mAyAvinirmuktaH9, sthiraparipATi:- avismRtasUtrArthaH 10, gRhItavAkyaH-AdeyavacanaH11, jitapariSat-mahatyAmapi sabhAyAM kSobharahitaH12, jitanidraH13, madhyastho-rAgadveparahitaH14, dezaucityena yaH pravarttate sa dezajJaH15, evaM kAlajJaH16, | bhAvaH- parAbhiprAyastadaucityena pravartako bhAvajJaH17, AsannA-jhamityeva labdhA-karmakSayopazamenAvibhUtA pratibhA-paratIrthikAdInAM uttarapradAnazaktiryasyetyAsannalabdhapratibhaH18, nAnAvidhadezabhASAkuzalaH19,jJAnadarzanacAritratapovIryAcArarUpapazcavidhAcArayuktaH24, sUtrArthatadubhayavidhijJaH25, AharaNaM-dRSTAntaH26, sAdhyAgamako hetuH, kRtakatvAdiH27, dRSTAntadarzitasyArthasya prakRte yojanA upanayaH28, nayA naigamAdayaH, eteSu sarveSvapi nipuNaH29, grAhaNAkuzalaH-pratipAdakazaktiyuktaH30, svasamayavettA 31, parasamayavettA 32, gambhIra:-parairalabdhamadhyaH33, dIptimAna-kutIthikAdInAmasahyapratibhaH34, vidyAdisAmarthyAdupadravazamakatvena zivahetutvAcchivaH35, saumyo raudraprakRtiH36, iti SaTatriMzadguNopetaH, upalakSaNatvAccAmISAmaparairapi guNazatai : kalitaH, eSa pravacano| padezakazca gururbhavatIti gAthAcatuSTayArthaH / / 326-329 // punarbhaGgyantareNa guroH SaTtriMzadguNAnAhaaTThavihA gaNisaMpaya, AyArAI cuvihikkekkaa| cauhA viNayapavittI, chattIsaguNA ime gurunno||330|| vyAkhyA-gaNo'syAstIti gaNI-AcAryastasya sampata-samRddhiH, sA cehAcArAdibhedAdaSTavidhA, tadyathA-AcArasampat RECEMBEGA. // 21 // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti // 21 // 4 bhAvanAdhikAre guruguNavarNane assttvidhaacaarsNmpdH| ARKESAR ASARABGABROADCAMPORDE zrutasampat 2,zarIrasampat 3, vacanasampat 4, vAcanAsampat 5, matisampat 6, prayogamatisampat 7, saGgrahaparijJAsampadA tathA coktaM "AyArasuasarIre, vayaNe vAyaNamaI paogamaI / eesu saMpayA khalu, aTThamiyA saMgahapariNNA // 1 // etAsu caikaikA caturvidhA, tatra tAvadAcArasampaditthaM caturkI-nitya cAritrodyuktatA 1, jAtyAdimadamuktatvaM 2, ani. yatavihArasvarUpatA 3, nirvikAratA 4 // atha zrutasampaccaturdA-bahuzrutatA 1, paricisUtratA 2, ghoSavizuddhikaraNatA 3, udAttAnu dAtAdisvaravizuddhividhAyitA 4 / atha zarIrasampaccaturkI-lakSaNapramANopetadairdhya vistArayuktatA 1, sampUrNAhInasarvAGgatvena lajjA yitumano'zakyo vA alajjanIyastadbhAvo'lajjanIyatA 2, paripUrNendriyatA 3, sthirasaMhananatA ceti 4 / atha vacanasampaccaturddhA-AdeyavacanatA 1, madhuravacanatA 2, rAgAdyanizritavacanatA 3,parisphuTAsandigdhavacanatA 4 / atha vAcanAsampaccaturdA-ziSyANAM yathAyogyaM sUtrasyoddezanaM 1, evaM samuddezanaM 2,pUrvapradattamUtrAlApakAn samyaka pariNamayya tato'parAlApakAnAM vAcanA 3,pUrvAparasAGgatyena vimRzataH prarUpayato vA sUtrAbhidheyasya samyagnirvAhaNAnA 4 / atha matisampaJcatuddhA-avagraha 1, IhA 2, avAya 3 dhAraNA 4 bhedAta, tatsvarUpaM ca-"atyANa uggahaNammi,uggahotaha viyAraNe IhA / vavasAyammi avAo, dharaNaM puNa dhAraNa thiti // 1 // " ityAdi / atha prayogamatisampaccaturdA-vAdAdivyApArakAle kimamuM vAdinaM jetuM mama zaktirasti na vA ? ityAdyAtmasvarUpaparyAlocanaM 1, kimayaM vAdI sAGkhyaH saugato'nyo vA ? pratibhAdimAnitaro vA ityAdi puruSaparibhAvanaM 2, kimidaM kSetraM sAdhubhirbhAvitamabhAvitaM vA? ityAdi vimarzanaM 3, kimidamAhArAdivastu mama hitaM na vA? ityAdi vicAraNaM ceti 4 / saGgrahopasampadapi catu-bAlaglAnabahuzrutAdinirvAhayogyakSetragrahaNaM 1, varSAsu niSadyAdimAlinyajantughAtAdiparihArAya pIThaphalakopAdAnam 2, yathAsamayameva R ECE // 211 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PRO puSpamAlA laghuvRtti // 212 // bhAvanAdhikAre | guruguNavarNane sAraNAdInAM viziSTatA svAdhyAyapratyupekSaNAbhikSATanopadhisamutpAdanaM 3, pravrAjakAdhyApakaratnAdhikAdInAmapadhivahana vizrAmaNAbhyutthAnAvirUpA catuthI 4 / tadevaM darzitaH pratyekaM caturvidhA aSTAvapi gaNisampada / atha caturvidhA vinayapratipattiH, tadyathA-saMyamatapaHprabhRtInAmAcaraNakArApaNasthirIkaraNAdirUpa AcAravinayaH1, sUtravAcanavyAkhyAnAdirUpaH zrutavinayaH2, mithyAdRSTayAdInAM samyaktvadharmAdisvIkAra NAdilakSaNo vikSepaNAvinayaH3, kaSAyaviSayAdibhirduSTasya tadbhAvanivartanAdirUpo dossnirdhaatnaavinyH4| tadevamete sarve'pi SaT triMzada guNA gurorbhavantIti gAthArthaH // 330 // nanvete sampUrNA guNAH sAmprataM na sambhavanti, tadasambhave ca gurorvyavacchittiprasaGga ityAzajhyAha| kAlAidosavasao, etto ekkAiguNAvahINo vi|hoi gurU gIyattho, ujjutto sAraNAIsu // 331 // . vyAkhyA-kAlAdidoSavazataH, AdizabdAtkSetrAdiparigrahaH, itaH SaTtriMzadguNasamudAyAdekadvivyAdiguNaivihIno'pi gurubhavati, yadi punagItArtha udyuktazca sAraNAdiSvityetadguNadvayaM gurovizeSeNAnveSaNIyam / sAraNAdInAM caiSa vizeSa:-"pamhaDhe sAraNA. | buttA, aNAyArassa vAraNA // cuklANa coyaNA buttA, niThuraM paDicoyaNA // 1 // " iti gAthArthaH // 331 // atha sAraNAyabhAve doSAnAhajIhAe vilihito, na bhaddao jattha sAraNA ntthi| daMDeNa vi tADaMto, bhaddao sAraNA jattha // 332 // / vyAkhyA-ativatsalatayA guruH ziSyaM jihyayA'pi leDhi-avaleDhi, zeSavAtsalyAtizayokti paramevedaM vizeSaNaM, so'pyeva mmRto guruna bhadrako - na zobhano, yatra gurau sAraNA nAsti, upalakSaNaM cedaM vAraNAdinAM / daNDenApi tADayan sa eva gururbhadrako, yatra AGRAAAAAAOREGAON // 212 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAraNAdaya iti gAthArthaH // 332 / / kaH punassAraNAghapradAne gurordoSaH 1 ityAhapuSpamAlA || jaha sIsAiM nikiMtai, koI saraNAgayANa jaMtUNaM / taha gacchamasAraMto, gurU vi sutte jao bhaNiyaM // 333 // bhAvanAdhikAre laghuvRttiH vyAkhyA-yathA kazcitpApakarmA zaraNAgatAnAmapi jantUnAM zirAMsi nikantati-chinatti, tathA-tenaiva prakAreNa gururapi saMsAra ca. tathAntana prakAraNa gururApa saMsAra- sAraNAdyapradAne gataM gacchaM-sAdhusAdhvIsamudAyarUpamasArayan bAnadarzanacAritrarUpatacchiraHkartako draSTavyaH / dravyazIrSe hi kartite | gurordossH| |ekabhavika kSaNikameva duHkhaM. guruNA tu doSebhyo'nivartitAnAM bhraSTaziSyANAM jJAnAdirUpe bhAvazirasi kartite'nantabhavikA niravadhireva / | duHkhaprAptiH, sUtre-Agame'pi yato bhaNitamiti gAthArthaH // 333 // kiM tadityAha| jaNaNIe anisiddho, nihao tilahArao pasaMgeNaM / jaNaNI vi thaNaccheyaM, pattA anivArayaMtI u // 334 // | | iya anivAriyadosA, sIsA saMsArasAgaramurviti / viNiyattapasaMgA uNa, kuNaMti saMsArakhuccheyaM // 335 // || | vyAkhyA - jananyA aniSiddho nihato-nipAtitastilahArakaH prasaGgena jananyapi cAnivArayantI stanacchedaM prAptA / ityanivAritadoSAH ziSyAH saMsArasAgaraM prApnuvanti, vinivRttaprasaGgAH punaH kurvanti saMsArocchedamityakSarAthoM, mAvArthaH kizciducyate vasantapuravAsinyA, ekasyA vizvAstriyaH / putro bAlye kRtasvAnaH, svinAGgo niragAd gRhAt // 1 // kasyacidaNijo baha-dvAre'sau tilarAziSu / Askalpa patito lagnA-stadane bahavastilAH // 2 // tato gehe matasyAsya, mAtA vAnAdade tilAn / / evameva dvitIye'pi, dine'sAvakarocataH // 3 // amlyA'pi gRhItAste, tathaiveti dina prati / anyAnyavaNijo dhAnyAnyAharenA // 31 // HiOROSS % AN Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R muSTibhiH // 4 // nivArayati no mAtA, tuSTA tabahumanyate / prasaGgAdalAcaurya, sthUle'jyeSa tato'nyadA // 5 // prAptaH sa rAjapurupaiH, puSpamAlA - salopatraH prAptayauvanaH / vadhasthAne samAnIta-stAnprati prAha ca svayam // 6 // ekavAraM mamAmbAM me; melayanviti taistathA / pratipannaM bhAvanAdhika re laghuvRttiH samAsannA, samAnItA jananpapi // 7 // tena svamAtustakAlaM, kupaNyA kattitauM stanau / janoM hAhAravaM kRtvA--'pRccha denaM tato'ghadatsAraNAdyapradAne // 314 // 6 // 8 // eSA heturanarthAnA-meteSAM me'bhvdytH| nyavAriSyannAkariSya, caurya bAlye'dhunA'pyadaH // 9 // janassatyamidaM jJAta--mevaM jananIputra nAzayati dvayaM / nijaM ziSyAMzca dopebhyo, gururapyanivArayan // 10 // tarhi yatra gacche sAraNAdayo na dRzyante tatra kiM kartavyaM ? ityAha- yorudAharaNam | jahiM natthi sAraNavAraNA, va coyaNapaDicoyaNAva gcchmmi| soya agaccho gaccho, saMjamakAmIhiMmuttavyo 336 / ___ vyAkhyA-yatra gacche uktavarUpAH sAraNAdayo na bhavanti sa gaccho'pi gacchakAryAkaraNAdagaccha eva, tataH saMyamAbhilASi| mirmoktavyaH / yatra ca sAraNAdayaH sa evAzrayaNIya iti gAthArthaH // 336 / / tataH kim ? ityAhaaNabhiogeNa tamhA, abhiogeNa va viNIyaiyare ya / jaciyaraturaMgA iva, vAreabvA akajjesu // 337 // vyAkhyA-tasmAdguruNA akAryeSu pravartamAnAH ziSyA vinItAstAvadanabhiyogena-komalavacanAdirUpeNa nivAraNIyAH, hai itare-avinItAstvabhiyogena-niSThuravacanAdirUpeNa niokSyAH / dRSTAntamAha-jAtyetaraturaGgA itra, yathA jAtyaturaGgA valgAsazcArAdisukumAropAyenApyunmArgAnivaya'nte, itare-duSTAzvAH kazAghAtAdiniSThuropAyena, evaM ziSyA apIti gAthArthaH // 337 // atha gacchasya sAraNAdyapadAne gurordoSaM tatpradAne guNaM cAha SCSCRe% % Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gacchaM tu uvehito, kubbai dIhaM bhavaM vihIe u / pAlaMto puNa sijjhai, taiyabhave bhagavaI siddhaM // 33 // vyAkhyA-sAraNAdyapradAnena gacchamupekSamANo gururdI bhavaM karoti,vidhinA punastaM pAlayaMstRtIyabhave siddhyati, bhagavatyAM- bhAvanAdhikAra puSpamAlA laghuvRttiH Id pazcamAGge siddhamidam, yadAha-"AyariyauvajjhAeNaM bhaMte ! agilANIe gaNaM saMgiNhemANe uvagiNhemANe kaIhiMmANa // 31 // bhavaggahaNehi sijjhai ? jAva savvadukkhANamaMtaM karei ? goyamA ! atthegaiyA teNaM ceva bhavaggahaNeNaM sijjhai garogaNadoSI jAva aMtaM karei, tacaM puNa bhavaggahaNaM nAikamai" aglAnyA-anirviNNatayetyarthaH iti gAthArthaH // 338 // uktaM guruguNadvAraM, atha guNadvAreNa ziSyasvarUpamAhagurucittaviU dakkhA, uvasaMtA amuiNo kulabahubba / viNayarayA ya kulINA, hoti susIsA gurujagassa 339 / vyAkhyA-gurucitvavido'ta esa dakSAH, upazAntAH, yathA kulavadhU sabhA Akruza prahatA vA na kathaJcittaM muzcatyevaM hai| A suziSyA api "amuiNo" ti amocakAH, na kathaJcidguruM muJcantItyarthaH / gurujanasya vinayaratAzva, tathA kulInAH, evaMvidhAH | suziSyA bhavantIti gAthArthaH // 339 // punarapi suziSyaH kiM kuryAdityAhaAgAriMgiyakusalaM, jai seyaM vAyasaM vae pujjaa| tahavi ya siM na vikaDe. virahammi ya kAraNaM pucche 340 vyAkhyA-AkAra:-prasthAnAdibhAvasUcako digavalokanAdiH, iGgitaM tu pravRttinivRttisUcakamISadbuziraHkampAdi, tayoH kuzalaM ziSyaM yadi kathacidvinayaparIkSAdinimittaM pUjyA-guravaH zvetaM vAyasaM pazyetyAdi vadeyustathApi 'siMti eteSAM pUjyAnAM tadaco na vikUTayet, SCRESCRRENCECCANCHECEOCOCORE Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punpamAlA laghuvRttiH // 316 // | yathA-kimAcAya ! na pazyasi cakSubhyAM 1 yatkRSNamapyanuM vAyasaM zvetaM pravISItyAdi na vikatthayet kintu tathetra pratipadheta / punaH kiM | kuryAdityAha - virahe- ekAnte prApte sati tacchrutatvAbhidhAne kAraNaM pRcchedguruM suziSya iti gAthArthaH // 340 // dRSTAntapUrva suziSyatvopadezamAha nivapucchieNa guruNA, bhaNio gaMgA kaomUhI vahai ? | saMpAiyavaM sIsA, jaha taha savvattha kAyavyaM 341 vyAkhyA - nRpapRSTena guruNA gaGgAnadI kiMmukhI vahatIti bhaNitaH ziSyo yathA samyagvinayapUrvakaM sarvaM sampAditavAn kRtavAMstathA | sarveSvapi prayojaneSu suziSyeNa karttavyamityakSarArthaH / bhAvArthastu yathA prAvarttata purA jalpo, rAjassUrezva kasyacit / rAjA vinItAMstatrAha, rAjaputrAn gururmunIn // 1 // parIkSAya tato rAjJA -''jJApito rAjaputrakaH / nivedaya nirIkSya tvaM, gaGgA vahati kimmukhI 1 // 2 // AdAveva ca tenoktaM, prekSaNIyaM kimatra yat / supratItamidaM pUrvAbhimukhyeva vahatyasau // 3 // tataH kathaJcinmahatA, kaSTena preSito'pyayaM / apAntarAlAdAgatya, proktavAniti tadyathA ||4|| Agato'haM dutaM rAjan ! gatvA tatra nirIkSya ca / na calenmadvacaH pUrvAbhimukhyeva vahatyasau // 5 // tatazca guruNA sAdhuH, preSito navadikSitaH / | so'pyacintayadityeta -- dvidanti guravo'pyadaH // 6 // yatpUrvAbhimukhI gaGgA, vahatIha pure paraM / kenacitkAraNeneha, bhAvyamevaM vimRzya ca // 7 // jAnannapi gato gaGgAM, svatazca paratazca saH / vizeSato vinizcitya, gurubhyodo nyavedayat // 8 // yathA-mayA tAvadidaM, jJAtaM yaduta pUrvaNA / gaGgA tavaM punaH pUjyAH, jAnantIha mahAzayAH ||9|| ubhayorapi ceSTeyaM, rAjJaH pracchannapuruSaiH / niveditA bhUmibhuje, | pratipannamanena ca // 10 // sAdhUnAM vinayaH kAmaM, pratibuddhazva zuddhadhIH / tatsarvamanyenA'pyevaM, kArya vinayapUrvakam // 11 // iti gAthArthaH / 4bhAvanAdhikAre rAjaputrAdapi sAdhau vinayA dhikyam // // 316 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | // 341 // suziSyamuktvA tadvyatirekamAhapuSpamAlA || niyaguNagAravamatto, thaddho viNayaM na kuvvai gurUNaM / tuccho avaNNavAI, gurupaDiNIo na so sIsA 342 bhAvanAdhikAra laghuvRttiH 18| necchaI ya sAraNAI, sArijjato akuppai sa pAvo / uvaesa pi na arihai, dure sIsattaNaM tassa // 343 / / ||ziSyakharUpanisTa // 317 // _ vyAkhyA- ahaM guNavAniti nijaguNagauravamatto'ta eva stabdho 'namro'ta eva ca vinayaM na karoti gurUNAM, tathA tuccho , paNe kuziSyahai gurorapyavarNavAdI, ata eva gurupratyanIkaH, sa evaMvidho na suziSyaH / tathA yo necchati guruNA dIyamAnAn sAraNAdIn uktarUpAn, vrnnnm| , tatazca sAryamANo guruM prati kupyati sa pApA-pApavAn, upadeza-sAdhvAcArAdikathanalakSaNamapi nAIti, dUre punastasya ziSyatvaM, upadeza dAnamAtre'pi krudhyamAnatvAditi gAthAdvayArthaH // 342-343 // tarhi tasya kiM vidheyam ? ityAha8. chaMdeNa gao chaMdeNa, Agao ciTThio ya chaMdeNa / chaMde aTTamANo, sIso chadeNa muttbo||344|| vyAkhyA-yaH chandena-vAbhiprAyeNa gurumanApRcchyaiva kvacitsvAbhimate prayojane gataH, chandenaiva cAgataH, chandeneva copAzraya hai eva sthitaH, upalakSaNatvAdanyA api kriyAH svAbhiprAyeNaika karoti, sa evambhUto gurUNAM chande-'bhiprAye'vartamAnaH ziSyI gurumizchandena-svAbhiprAyeNaiva moktavyaH-parihartavyaH, anyathA zaTitapatranyAyenAnyeSAmapi binAza Apadyate iti pathArthaH // 344 // samarthitaM ziSyadvAraM, atha gurukulavAsasevAmuNadvAramamidhitsurAhanANassa hoi bhAgI, thirayarao daMsaNe carita ya / dhannA AvakahAe, gurukulabAsa meM muMceti // 345 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 318 // vyAkhyA - gurukulavAsasevI jJAnasya bhAgI bhAjanaM bhavati, tathA darzane cAritre ca sthiratara ko 5tisthiro bhavati, ato dhanyA yAvatkathA- yAvajjIvayA gurukulavAsa na muJcantIti gAthArthaH // 345 // - 8. nanu gurukulavAse vasatAM ziSyANAM guroH preraNA vAkyAni duHkhamutpAdayeyustatkathamasau prazasyaH 1 ityAhapaDhamaM citra guruAyaNa, mummurajalagotra dahai bhannaM taM / pariNAme puga taM citra, mugAlailasIyalaM hoi 346 vyAkhyA-prathameva tAvadguruvacanaM murmurajvalana iva dahati, dAghasadRzaduHkhajanakatvAt ziSyArthaM bhavyamAnaM / pariNAme - vipAke punastadeva guruAcanaM mRgAlaivalacDItalaM bhavati, tadeva sukhasampAdakatvAditi gAthArthaH // 346 // . kiM gurukulavAsasevAyAM kevalamAtmopakAra eva ? paropakAro'pItyAha taha sevaMti saunnA, gurukulavAsaM jahA gurUNaM pi / nityArakAraNaM ciya, paMthagasAhuna jAyaMti // 347 // vyAkhyA - sapuNyAH- pUNyavantastathA tena prakAreNa gurukulavAsaM sevante, yathA kAcitkathaJcidamArgasevinAM gurUNAmapi nistArakAraNameva jAyante, panthakasAdhuvaditi gAthA'kSarArthaH // 347 // patthakakathAtvetram -zrIdvAravatyAM nagaryAM jagattrasiddho nArAyaNaprabhuH, tatra sArthavAhAyAsthAvAnAmnyA gAthApatipatnyAH putrasthAvaccAputra iti nAmnA vikhyAto dhanadhAnya kanakaratnasamRddhyA ca / krameNa prAptatAruNyena tena parigI udvAtriMzatkanyakAbhirdivyAn bhogAn bhuJjatA raivatakAcale zrIne misvAmisanavasaraNaM zrutvA vandanArtha saparikarega gatam / tatra ca sarasAM madhuraM bhagavadvANa nizamya prApta saMvegena svajananyA niveditaH khaH bhinAyaH, tato jananyA sutaniSkramaNamahotsavArtha tadA cAmaramukuTAdInyAbharaNAni rAjJaH pArzve 4 bhAvanAdhikAre gurukulavAsatyAge kUlavAlaka kathAnakam / // 318 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 319 // E-HetSC46 yAcitAni, tannizamya sasainyasta gRhamAgato rAjA, bahuzo nipArito'pi thApaccAputro na snehavazaM gamiH, tataH kRSNena khAramadhye paTaho vAditaH, anyo'pi yaH kazcidanena saha dIkSAM gRhAti tasyApi nikaraNamahotsAna kArayiyAmi, tamitronihiM ca dadAmi, : 4bhAvanAdhikAra tatasthAvaccAputro rAjezvarasArthavAhapramukharAjasahasrayutaH zrIkRSNakAritamahotsave zrI nemizAdamUle pravajyAmagrahIt / tato dvividhazikSAzi gurukulavAsakSitaH paThitacaturdazapUrvaH zravaNasahasrArikRtasthAvaccAputro mahAmuniHzrI neminAthAjJayAmahImaNDalaM svAdaiH pavitrayan zailakapuraM prAptaH, stra sevAyAM pancAra zailakanAmA nRpatiH panthakapramukha pravarapaJcazatamantrisahitaH zrAvakadharme nigejita,tataH saugandhikanagare zukanAmA (parivrAjakaH) pratibodhya munikathAnakA diikssitH| sa dvividhazikSAzikSitaH krameNa caturdazapUrvadharo jAtaH / anyadA sazukasthAvaccAputraH punaH zailakapuraM prAptastahA zailakanRpapaJcazataparikaro muNDakAbhidhAnaM sutarAje saMsthApya niSkrAntaH / kAlena jAto gItArthaH / asminsamape sAdhusahasrayutaH marusthAvaJcAputro mahAmuniH zrIpuNDarIkagirI anazanaM prapadya siddhaH / tataH zailakamuniH sthApitasyUrisade / anyadA jAto'sya vyAdhirakAri sutena cikitsA, pazcAtpraguNIbhUto'pi rasAdilAmpaTyAcchItalavihAritAMjagAma / panthakamekaM vihAya tyaktaH zeSaziSyaH / anyadA cAturmAsika kSAmayatA gADhanidrAprasuptaH saGghaTTitastena suurishcrnnyoH| tato'sAvakANDanidrAvyapagamAdutpannakrodhastaM pratyAha-kaepa durAtmA mAM prerayati ?, ziSyo'bravIt-bhagavan ! panthakasAdhurahaM cAturmAsikaM kSAmayAmi, tataH pAdayolagno, na punarevaM kariSye, zamadhamekamaparAdha mandabhAgyasya me, 'mithyAduSkRta' miti vadan patitaH punaH pAdayoH / tato'ho !! asya prazamo gurubhaktiH kRtajJatA ca mama tu pramAdAtireko nirvivekatvaM 18|| ceti jAtasaMvegotkarSastharirAha-mahAtman ! icchAmi vaiyAvRtyamuddhRto'haM bhavatA bhavagatopAtAditi / / tataH prabhRtyudyatavihAreNa baha- // 3 kAlaM vihRtya pazcAcchatruJjaye girau paJcazatasAdhuparivAraH siddhaH zailakAcArya iti / evaM gurukulabAsa sevamAnAH ke'pyuttamaprakRtayaH / M Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnaM ca paraM ca bhavaduHkhAnmocayanti, iti panthakasAghukathA smaaptaa|| na kevalaM panthakena, zrIgautamAdibhirapi gurukulavAsa eva niSevita ityAhapuSpamAlA mAvanAdhikAre laghuvRttiH / siriMgoyamAiNo gaNa-harA vi nIsesaaisayasamaggA / tabbhavasiddhIyAvi hu, gurukulavAsaM ciya pavannA 3482 gurukulavAsalA // 32 // ____ vyAkhyA-zrIgautamAdayo gaNadharA api niHzeSAtizayaiH samagrAH-sampUrNAH, nizcitatadbhavasiddhikA api gurukulavAsameva / kUlavAlakaprapannA iti gAthArthaH // 348 // atha gurukulavAsatyAge doSaprarUpaNArUpaM caramadvAramAha kthaankm| ujjhiyagurukulavAso, ekko sevai akajjamavisaMko / to kUlavAlao iva, bhavao mamai bhavagahaNe 349 ra vyAkhyA-parityaktagurukulavAsa ekAkI avizaGko-gatAnyazaGko'kArya sarvavatalopalakSaNaM sevate, tataH kima ? ityAha - | tato'kAryasevanAddhaSTavataH kUlavAlaka iva bhavagahane bhramatIti gAthArthaH // 349 // - kUlavAlakakathAnakaM punarevam-kazcitkSullaH keliparaH zrIsiddhAcalatIrthAdevAnnamaskRtyottaratAM gurUNAM pRSTisthazcapalatvAcchilAmacAlayat, sA patantI gurUNAM jhagiti prasAritapAdAnAM kathamapi na lgnaa| gurubhiH kSulasyoktaM-re duSTa ! tvayA kiM kRtaM 1, yadyevaMvidho'si tatvItastava vinAzo bhaviSyati, tataH kSulla AcAryavaco'lIkatAkaraNAtha mahAraNye strIpravezarahite gatvA mahattapaH karoti / kadAcitkvApi tatrAgatasArthAdbhivAM gRNhAti / varSAkAle nadyAM kAyotsargasthasya tasya devatayA kUlamanyatra vAlitaM, tataH kUlavAlakanAmnA prasiddhaH / itazcAzokacandrAparanAmA koNikanRpaH padmAvatIbhAryAprerito hallavihallAmyAM hArakuNDalAdiyAcamAnastAmyAM secanakaM gRhItvA , mukto'zokacandraH, Azrito vizAlAyAM ceTako mAtAmahaH / tannimittaM tayornupayolagnaM yuddhaM, yAvacchilAkaNTakaM nAma yuddhamabhavat / / 320 // CCCCCA-SECRECECA Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4bhAvanAdhikAre kUlavAlaka CO N tasmizcaturazItilakSA janAH patitAH / anyacca sthamuzalaM nAma yuddhaM jAtam / tatra SaNNavatirlakSA janAH patitAH / tato vizAlAyAM puSpamAlA | praviSTazceTakanRpaH, itaro rodhaM kRtvA sthitaH / zrImunisuvratastUpaprabhAvAnna ca sA gRhyate, tato viSaNNa koNikaM devatA''kAzasthA prAhalaghuvRttiH PI"samaNe jai kUlavAlae, mAgahiyaM gaNiyaM ramissaI / rAyA asogacaMdae, vesAli nagari lhissii||1||" // 32 // | tat zrutvA nRpeNa mAgadhikA prArthaM preSitA / tayA zrAvikAveSeNa saGghayutayA tatra gatvA yAtrArtha prArthya kuulvaal(k)shcaalitH| kudravyamizramodakadAnenotpAditAtimAro vaiyAvRttyodvartanAdyatibhaktiparicayena pAtitaH saMyamAt, nItaH koNikapAyeM, nRpeNa pRSTo vizAlagaDaNArtha / sa ca naimittikaveSeNa vizAlAmadhye gatvA tatra saprabhAvaM zrImunisuvratastUpaM jJAtvA bahudinarodhavyAkulAjanAn prAha| yAvadamo stUpastAvanagararodho nopazamiSyatIti, tat zrutvA janaiH stUpaH pAtitaH / tataH koNikena vizAlAyAH koTTe pAtite nirgacchan ceTa kanRpo bhaNitaH-kathaya kimidAnIM karomi?, ceTakaH prAha-kSaNamekAmahaiva tiSTha, mA praviza nagarIm, yAvadahaM puSkariNyAM snAna kRtvA samAgacchAmi iti, pratipannaM tena, tatazoTakastatra gatvA lohamayI pratimAM gale badhA vApyAM patan dharaNeMdreNa sa gRhItaH, sAdhamkibahumAnAnnItazca nijabhAne, tatrAsau kRtAnazano gataH sahasrArakalpe / tadvacanAnagarIjanazca nIto nIlavadgirau (stykinaa)| | koNi kazva vizAlAyAM gardabhayotritAni halAnyavAhayat / "gurukulavAsabhaTho, bhaTThavao thUbhabhaMjaNAIyaM / taM kUlavAlao vihu, kAUNa'samaMjasaM savvaM // 1 // bhamihI bhavaM sa baDuyaM, sahamANo dArUgaM mahAdukkhaM / tamhA gurukulavAsaM, mA muMcasu pANacAe vi // 2 // " . kulavAlakakamA samAtA // atha prakRtamAsaMdaran vakSyamANadvAreNa saha sambandhamAha OMOMOMOMOMOMOMOM C8C % + -- // 32 // - Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to sevijja guruM ciya, mukkhatthI mukkhakAraNaM paDhamaM / Aloejja susamma, pamAyakhaliyaM ca tassaM'to 350 puSpamAlA vyAkhyA-yata evaM tasmAnmokSArthI gurumeva sevate, yato gurusevanameva prathamaM kAraNaM mokSasya, tadantareNa jJAnAdiguNAnaptya bhAvanAdhikAreM laghuvRttiH | bhAvAt, gurusevanaM kurvan yatkimapi pramAdavazAtskhalitamAgacchati tatsarva tadantike samyagAlocayet, anyathA tatsevanasya niSphalatvAditi gurukulvaas||322|| | taddvAramucyata iti gAthArthaH // 350 // dvaaropsNhaarH| iti gurukulavAsassarvadA sevanIyaH, sukRtibhirbhiyuktairmokssmaakaangkssmaannaiH| na khalu bhavati mokSo jJAnalAbhAhate yat, sa ca punariha samyaksadgurossevanena // 1 // iti puSpamAlAvivaraNe bhAvanA dvAre gurukulavAsalakSaNaM pratidvAraM samAptam // 10 // athoktasambandhe AlocanAdvAra eva bhnnissymaannaarthsnggrhmaah| kassAloyaNa ? Alo-yao ya AloiyavvayaM ceva / AloyaNavihimuvariM, tadosaguNe ya vucchAmi // 351 // 1 vyAkhyA-kassa gurostAvadAlocanA dAtavyeti vaktavyam , AlocakaH ziSyazca kIdRzo bhavatIti vAcyam, kizca vastu | gurvantike AlocanIyamiti ca vAcyam / tathA upari AlocanAvidhi tathA tadoSAn-AlocanAviSayANi kSaNAni tathA tadviSayAneva | guNAMzca vakSyAmIti gAthArthaH // 351 // tatrAdyadvAramadhikRtyAha l||32|| AyAkhamAhAvaM, vavahAro'vIlae pakuvvai ya / aparissAvI nijjava, avAyadaMsI gurU bhaNio // 352 // AHAROMOMOMOM OM Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JIOUSE% 4bhAvanAvikA AlocanAdA yakavarNaneka vArapaJcakA vyAkhyA-tatrAcAravAn-zAnAdipazcaprakArAcArayuktaH, makAroblAkSaNikA, 'AhArava' ti AlocitAparAdhAnAmavadhAraNA sampannaH, 'vavahArava' ti anantaravakSyamANaAgamazrutAdipazcaprakAravyavahAravAn , apavrIDakA-lajjayA'tIcArAn mopAyantaM vicitrapuSpamAlA laghuvRttiH vacanairvilajjIkRtya samyagAlocanAkArayitetyarthaH / , prakurvakaH-samyak prAyazcittadAnato vizuddhiM kArayitu samarthaH, aprishraavii||323|| AlocakaniveditadoSANAmanyasyAnivedakaH, niryApaka:-asamarthasya prAyazcittinastaducitaprAyazcittadAnato nirvAhakaH, 'avAyadaMsI' ci. samyaganAlocayataH pAralaukikApAyadarzakaH, evaMvidha evAlocanIyavastukathanayogyo gurubhaNita iti gAthArthaH // 252 // ___atra yaduktaM vyavahAravAniti, tatra pazcaprakAravyavahArasvarUpadarzanArthamAhaAgamasuyaANA-dhAraNA ya jIyaM ca hoi vavahAro / kevalamaNohicaudasa-dasanavapuvvAI paDhamottha 353 | __vyAkhyA-Agamyante-paricchidyante padArthA anenetyAgamaH 1, zravaNaM zrUyata iti vA zrutaM 2, AjAyate-Adizyata ityAcA 43, dhAraNaM dhAraNaM 4, jIyata iti jItaM 5, iti paJcadhA vyavaharaNaM vyavahAro-mumukSupravRttirUpastatkAraNatvAjJAnavizeSo'pi vyavahAro bhavati / ka AgamavyavahAraH ityAha-kevalajJAnaM manaHparyAyajJAnaM avadhijJAnaM caturdazapUrvANi dazapUrvANi navapUrvANi, eSa prathama AgamavyavahAra ucyate / iha ca yadi kevalI prApyate tadA tasyaivAlocanA dIyate, tadabhAve manaHparyAyajJAninastasyApyabhAve'vadhi| jJAnina, ityAdi yathAkramaM vAcyamiti gAthArthaH // 353 // __ / nanu kevalI sarva jAnan ziSyAparAdhAH / svayamapi prakaTIkRtya prAyazcittaM dadAti na vA ityAzayAha 9E%%%95%* EMAGAR // 33 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lA I kahehi savvaM jo vutto, jANamANo vi gRhai / na tassa diti pacchittaM, biMti annattha sohaya // 354 // puSpamAlA na saMbharai jo dose, sabbhAvA na ya maayo| paJcakkhI sAhae te u, mAiNo na u sAhaI // 355 // bhAvanAvikAra laghuvRttiH vyAkhyA-kathaya sarva doSajAtamiti kevalinA prokto yaH ziSyo jAnabapi khadoSAnmAyAvitayA gopAyati, na tasmai AlocanAdA // 324 // mAyAvine prAyazcitta dadati kevalinaH, kintvetadeva bruvanti-yadutAnyatra kvacidAtmAnaM zodhayeti / yastu na smarati sadbhAveneva yakavarNane kAMzcitvadoSAn , na punarmAyAtaH, tasya tAn doSAn pratyakSI-kevalI sAdhayati, mAyAvinastu na sAdhayatIti zlokadvayArthaH 354-55 vahArapaJcakA ityalaM prasaGgena / atha prastutazrutAdivyavahAranirUpaNArthamAha AyArapakappAI, sesaM savvaM suyaM viNiddiI / desaMtaraThiyANaM, gRDhapayAloyaNA ANA // 356 // vyAkhyA-AcAraprakalpo-nizIthastadAdikaM kalpavyavahAradazAzrutaskandhAdikaM zeSaM zrutaM-sarvamapi zrutavyavahAraH / caturdazA | dipUrvANAM tu zrutatvAvizeSe'pi viziSTajJAnahetutvena sAtizayatvAdAgamatvena vyapadezaH / AjJAvyavahAramAha-dezAntarasthitAnAM gurUNAne mantike gantumazaktaH ziSyo gacchadagItArthahaste AgamabhASayA gUDhAnyaparAdhapadAni likhitvA prasthApayati, gururapi tathaiva gUDhapadaiH prAyazcitta likhitvA preSayati, tadA'sau AjJAlakSaNastRtIyo vyavahAra iSyata iti gAthArthaH // 356 ||dhaarnnaavyvhaarmaahgiiysthennN dinnaM, suddhiM avadhAriUNa taha ceva / ditassa dhAraNA sA, uddhiyapayadharaNaruvA vA // 357 // vyAkhyA-iha kenacidgItArthasaMvignena guruNA kasyApi ziSyasya kvacidaparAdhe dravyAdyapekSayA zuddhiH pradatvA, tAM zuddhi IN224 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdhikAre prAyazcittaprasaMge jItavyavahAra tathaivAvadhArya so'pi ziSyo yadA'nyatrApi tadrUpa evAparAdhe tathaiva prayuGkte tadA'sau turyo dhAraNAvyAhAra iSyate, athavA yadA gururazeSapuSpamAlAcchedazrutAyogyasya kasyacicchiSyasyAnugrahaM kRtvoddhRtAnyeva kAnicitprAyazcittapadAni kathayati, tadA teSAM padAnAM dharaNaM dhAraNA'bhilaghuvRttiH dhIyata iti gAthArthaH // 357 // jiitvyvhaarmaah||32|| dabAi ciMtiUNaM, saMghayaNAINa hANimAsajja / pAyacchittaM jIyaM, rUDhaM vA jaM jahiM gacche // 358 // vyAkhyA-yevaparAdheSu pUrvAcAryA bahutapAprakAreNa zuddhiM kRtavantasteSveva sAmprataM dravyakSetrakAlabhAvAnvicintya saMhananAdInAM |ca hAnimAsAdya samucitena kenacittapaHprakAreNa yatprAyazcittaM gItArthA nirdizanti tatsamayabhASayA jItamucyate, athavA yadyatra gacche | sUtrAtiriktaM kAraNataH prAyazcittaM pravartitaM, anyaizca bahubhiranuvartitaM, tattatra rUDhaM jItamucyata iti gAthArthaH // 358 // eteSAM ca vyavahArANAmanyatareNApi yukto gItArtho guruH prAyazcittadAne'dhikArI, na tvagItArthaH, kutaH ? ityAha| agIo na viyANei, sohiM caraNassa dei UNa'hiyaM / to appANaM Alo-yagaM ca pADei saMsAre // 359 // ___ vyAkhyA-agInArtho hi caraNasya (zodhi)-zuddhiM na vijAnAtyataH sUtroktAnAmadhikAmapi ca tAM dadAti, tato nyUnAdhikahai. prAyazcittadAnAdAtmAnamAlocakaM ca saMsAre pAtayatIti gAthArthaH // 359 // yata evaM tana Ai| tamhA ukkoseNaM, khittammi u sattajoyaNasayAiM / kAle bArasavarisA, gIyatthagavesaNaM kujjA // 360 // vyAkhyA- tasmaH karSaNa kSetre-kSetramAzritya saptayojanazatAni yAvat , kAle-kAlamAzritya dvAdazavarSANi yAvadgItArthagurugaveSaNAM // 325 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kuryAt , etAvati kSetre tadanveSaNArtha paryaTedetAvantaM ca kAlaM tamAgacchantaM pratIkSetetyarthaH iti gAthArthaH // 360 // puSpamAlA nanvevaM kurvannauM yadyantarAle'pradattAlocano priyate tadA kimArAdhako na vA ? ityAha - 44bhAvanAdhikAre laghuvRttiH hai AloyaNapariNao, sammaM saMpaTThio gurusagAse / jai aMtarA vi kAlaM, karei ArAhao taha vi // 361 // | paalocnaaprinn||326|| __vyAkhyA-AlocanAM dAtuM samyakpariNato gurusakAze gantuM ca samprasthito yadi kadAcidantarApi kAlaM karoti-mriyate | tasya mRtAvapyAtathApyayamArAdhaka eva, viparyaye tu virAdhaka iti gAthArthaH / / 361 / / athAlocakadvAraM bibhaNiSurAha rAdhakatvaM / jAikulaviNayauvasama-iMdiyajayanANadaMsaNasamaggA / aNaNutAvI amAI, caraNajuyAloyagA bhaNiyA 362 18 vyAkhyA-jAtimampannAH svadoSAn samyagAlocayantIti, kulasampannA hi pratipannaprAyazcittavoDhAraH syuH, vinayasampannA vandanAdyAlocanAsAmAcAryAH prayoktAraH, upazamasamagrAH gurUpAlambhAditarjitA apyakopanAH, indriyajayasampannAH samyaktapaHkartAraH, jJAna sampannAH kRtyAkRtyavibhAgabAH, darzanasamagrAH prAyazcittena zuddhiM zraddadhAnA, ananutApinaH AlocitAparAdheSu kimiti mayedamAlocitamityAdipazcAttAparahitAH, amAyAvino-'gopAyantaH, cAritrayuktAH, nAnye, zodhanIyasyaivAbhAvAt / evaMvidhaguNopetA AlocakA bhaNitA iti gAthArthaH // 332 // athAlocayitavyadvAramAzrityAha| mUluttaraguNavisayaM, niseviyaM jamiha rAgadosehiM / dappeNa pamAeNa va, vihiNA''loejja taM sabbaM // 363|| // 36 // vyAkhyA-prAkpradarzitamUlottaraguNaviSayaM yadavitathamiha rAgadveSAmyAM darpaNa-upetya karaNena pramAdenA-nAbhogAdinA vA niSevitaM, OMOMOMOMOMAR Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % Re- tatsarva sUkSmavAdarabhedabhinnaM vidhinA vakSyamANalakSaNenAlocayediti gAthArthaH // 363 // AlocanAvidhidvAramevAzrityAha4] cAummAsiyavarise, dAyabA''loyaNA cauchakannA / saMveyabhAvieNaM, sabvaM vihiNA kaheyavvaM // 364 // ra puSpamAlA vyAkhyA-triSu caturmAsakeSu paryuSaNAyAM cAvazyamAlocanA pradAtavyA / kena vidhinA ? ityAha-catuHkarNA SaTkarNA ca / yadA laghuvRttiH // 327 // puruSaH zuddhi pratipadyate tadA guruziSyayoH pratyekaM dvikarNatvAzcatuHkarNA''locanA bhavati / yoSitastvekAkinyA AlocanA na dIyate, motI | kintu sadvitIyAyAH, tatazca dvayoryoSitozcatvAraH karNAH, dvau ca gurorityevaM SaTkarNAlocanA bhavatIti, saMvegabhAvitena sarva sUkSmabAdararUpaM doSajAtaM sUtroktena vidhinA kathanIyamiti gAthArthaH // 36 // kaH punarasau vidhiH? ityAhajaha bAlo jaMpato, kajjamakajjaM ca ujjuyaM bhaNai / taM taha AloejjA, mAyAmayaviSpamukko u // 365 // vyAkhyA-yathA kila bAlo jalpana kAryaprakArya ca RjuI-saralameva bhaNati, tathA mAyAmadavipramuktaH saMstatsvadoSajAtaM / |samAlocayediti gAthArthaH / / 365 // iyaM cAlocanA sarvairapi parasAkSikyeva vidheyetyAha| chattIsaguNasamannA-gaeNa teNa vi avassa kAyavvA / parasakhiyA visohI, suThuvi vavahArakusaleNaM // 366 // ___vyAkhyA-SaTtriMzadguNaissamanvAgatena-AzlipTena tena guruNA'pyavazyaM parasAkSikI vizuddhiH kartavyA, kathambhUtena ? ityAhahai suSThu-atizayenAgamAdipaJcaprakAravyavahArakuzalenApi, kiM punaritareMNeti gAthArthaH // 366 / / etadeva samarthayannAha // 327 // jaha sukusalo vi vijjo, annassa kahei attaNo kAhiM / evaM jANaMtassa vi, salluddharaNaM parasagAse 367 / % % % Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4bhAvanAdhikAre AlocanayA | bhAvazalyAnu raNadoSe AdrakumAravRttam / vyAkhyA-yathA sukuzalo-nAnAcikitsAcaturo'pi vaidya Atmano vyAdhi anyasya kathayati, evaM zuddhiM jAnato'pyAcA puSpamAlA parasamIpe eva zalyoddharaNamiti gAthArthaH // 367 // vidhivistArastu chedagranthebhyo'vaseyaH, atha tadoSadvAraM vibhaNiSuH sUkSme'pyaparAdhapade laghuvRttiH | anAlocite yo doSaH sampadyate taM sdRssttaantmaah||328|| 4 appaM pi bhAvasallaM, aNuddhiyaM rAyavaNiyataNaehiM / jAyaM kaDayavivAgaM, kiM puNa bahuyAI pAbAI? // 368 // vyAkhyA-iha ca rAjatanayenArdrakumAreNa vaNiktanayena ilAputreNa cAnuddhRtaM-gurubhyo'niveditaM khapamapi bhAvazalyaM jIvaghAtamRSAvAdAdi. kaTuvigakaM-dAruNaphalaM jAtaM, kiM punarbahUni pApAni / tatrArdrakumArakathA tve-kavidvasantapuravAsI somAdityanAmA bandhumatIpatnyA saha zrIsusthitamUrisakAze vairAgyAtprAbAjIt / / samyagadhyayanatapocayAvRtyAdiparo gurubhissama viharati / anyadA bhAryAM sAdhvIM dRSTvA pUrvavilasitAni smRtvA tasyAM tasya sAdhomanaH sarAgamabhUta / tatobhAvanAsahadainivaya'mAnamapi yadA)di tasyAM mano na nivartate tatastena saGghATakasAdhoruktaM-mo! yadA'hamenAM pazyAmi tadA me manaH sarAgaM syAditi / tenApi taduktamuktaM bandhumatIsAdhvyAH , tataH sA''tmAnaM tasya karmabandhakAraNabhUtaM vicintya guruNyAzcAkhyAyAnazanaM gRhItvA varga gatA / sa sAdhurapi tadvijJAyAho!! sA mabatarakSArtha prANAnatyAkSIdahaM tu bhAvato vratabhaGgamakArSa tasyAzca mRtyave jAtastadatho mahApAtakinaH kiM me jIvitavyena ? iti vicintyAnazanaM gRhItvA tatsthAnamanAlocyaiva kharga gataH / tatazzyutvA'nAyeM Ardradeze Ardraprare Ardra(ka)rAjasyAnAmnA sa putro jAtaH / sakalakalAkuzalastAruNyaM prApa / anyadA kramAgatasnehavRddhyartha zrIzreNikakSmApAlena preSitaM prAbhRtaM gRhItvA zrIAIkarAjopAntikamAgatebhyaH pradhAnebhyaH sakAzAt zrIabhayakumAragauravamAkarNya tena saha prIti // 328 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 329 // ! cikI : zrI ArdrakumAraH zrI abhayArthaM teSAM muktAphalAdi samarpayati sandizati ca "dUrasthAnyapi mitrANi, mitrANAmupakurvate / tAvatyabhyantare pazya, padmeSu raviNA kRtam // 1 // tvannirmalaguNagrAma - rajjusandAnitaM manaH / madIyaM zrImadabhaya!, jAnIhi khAntike sthitam ||2|| " atha pratiprAbhRtaM datvA''rdrarAjena visRSTAste rAjagRhaM gatvA zreNikA bhayayostaddatvA''rdrakumArasandiSTamabhayAyAkhyan, abhayastvacintayat" mRgA mRgaissaGgamanuvrajanti, gAvazca gobhisturagAsturaGgaiH / mUrkhAstu mUrkhessudhiyassudhIbhiH samAnazIlavyasaneSu sakhyam ||1|| " tannUnamayaM mayA maitrImAsUtravan ko'pyAsanna siddhikaH pUrvamISadvirAddhazrAmaNyAdanAryeSutpannastatkenApyupAyenainaM jinadharma bodhayAmi, yataH - " pravarttayati dharme ya-jjIvaM mohavazAnugaM / nivarttayati pApAntu tatsumitramudAhRtam ||1||" tadadbhutAM kAJcijinapratimAM preSayAmi taddarzanAtkadA cijAtiM smarediti yugAdijinapratimAmanupamaratnamayIM dhUpadahanaghaNTAdyupakaraNamahitAM maJjUSAyAM kSiptvA mudrAM ca kRtvA rAjapuruSANAM haste prasthApayati sandizati ca sAdhuziromaNe ! tava na kizcidupakartu mahaM kSamastathApi kizcididaM preSitamasti, tanmAmanugRhya kvacidgUDhApatrarake mahAndhakAre ekAkinodghATya yatnena nirIkSaNIyamiti / tairapi nItvA tadarddhakumArasyArpitaM sandezayoktaH / hRTena tenApi sandiSTarItyodghATitA maJjUSA, dRSTA ca nijaprabhApaTalena pradhotanamamyupahasantI yugAdvijitapratimA / tatosho ! / apUrva mahoH ! apUrvamidamAbharaNaM zIrSakaNThAdau kva paridhIyate / iti na jAne, athavA kvacidRSTamiti cintayatastasya : jAtismaraNamutprabhaM tataH pUrva yathA gRhItaM yathA ca virAddhaM zrAmaNyaM tathA smRtvA saMkezamApatracintayatyahI !! manaH 4bhAvanAdhikAre bhAvazalyAnuddharade ArdrakumAravRcam // // 229 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtti: // 330 // kalpitavirAdhanA phalamidaM yadahamanAryeSUtpanno, yatra dharmetyazvarazrutirapi na, kintu yenaivaM karuNayA'hamanugRhItaH sa zrI abhayakumAra eva me paramabandhuH, yaduktaM - " kastasmAtparamo bandhuH ?, prmaadaagniprdiipite| yo mohanidrayA suptaM bhavagehe prabodhayet // 1 // ". tadAryeSu gatvA pravrajyAM gRNDAmIti / tataH pratimAM prapUjya pitaramAha, yathA-tAta ! kRtA mayA maitryabhayena, sAmprataM taM draSTumu[zcata]kta iti / tato na vatsa ! vairivArAntarite'smAkaM gamanamucitamiti rAjJA niSiddhaH kumAraH saMsArodvigno na vilAsAdi kurute / atha jJAtatadabhiprAyeNa rAjJA ta[dra]kSArthamAdiSTA nRpaputrapaJcazatI / sA ca sarvatra tena sahaiva yAsyAyAti ca / tatastayA saha vAhyAlIM yAti, turagAn vAhayannadhikamapi gatvA punarAyAtyevaM pratidinaM kurvatA sA vizvA / itavAndhitIre'tipratItanaraiH pravahaNaM ratnaiH pUritaM pratimA ca tatra kSipitA / sarvathA praguNIkRte pravahaNe kumArasturagamAruhya palAyitasamudratIre gatvA pravahaNamAruhyAryadezaM samprAptaH / tato jinapratimAM abhayakumArasya sampreSya ratnAni dharme datvA svayaM yAvatpaJcamauSTikaM locaM karoti tAvaddevatayA gagane bhUtvoktaM- bhoH ! tavAdyApi bhogaphala karmAsti, tato mA dIkSAM gRhANeti / tataH kumAraH kiM tena karmaNA 1, yadi pratyAkhyAtAn bhogAna bhokSye'haM tariMka kariSyati ? me bhogaphalaM karmeti dIkSAM gRhItvA viharan vamantapUraM prApto bahiH kAyotsarge sthitaH / itazca pUrvamatrabhAryA'pi devalokAcyutvA'traiva zreSThiputrI dhanazrInAmnI jaataa| sA'pi ca devayogAttasmimeva pradeze bAlikAbhistamaM pati[varaNa] krIDayA krIDati, tAmiH parasparaM bhaNitam - svAbhirucitaM varaM vRNudhvaM tato dhanazriyA vRta ArdrakumArarSiH, zeSAmizra ko'pi ko'pi / atrAntare kA'pi devatA suvRtaM bhaNantI garjitaM kRtvA ratnavRSTiM cakAra / tato garjitakSubdhA dhanazrIrmunIndracaraNayorlanA / tata upasarga jJAtvA'nyatra gatassAdhuH / tato nRpo ratnAni gRhItumAgato devatayA nivAryaivaM bhaNitaH mayA'mUni kanyAyA varaNe dattAni santi, tato nAnyasyAtrA dhikAraH / tataH 4 bhAvanAdhikAre mAvazalyAnuddharaNe ArdrakumAravRcam / // 330 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghupattiH // 33 // OMOMOMOMOMOMOM kanyAM ratnAni ca gRhItvA nijagRhaM gato jnkH| athAgacchatsu varaNArtha bahuSu bhaNatpeSA-kimete samAyAnti, pitA praai-khbrkaaH| |4bhAvanAvikAre sA prAha- "sakRtkanyAH pradIyante" iti vacanollAnaM kimidamArabdhaM ?, yasya varaNadhanaM tvayA rakSitaM tasyAhaM dattava praak| tataH mAvazalyAnudaraka pitrA'mANi-nanu sa vratI na pariNayati ko vA tamupalakSayati / / sA bhaNati-sa eva me gatiragnirmA, lakSaNaM cAsti taddakSiNAMhI, tatastadupalakSaNArtha pitrAdezAddAnazAlAyAM sA sarvabhikSAcarANAM dAnaM datce, dvAdazavarSAnte karmavazAttatrAgatamAmunimupalakSya caraNayo | aandhaar'nth lagitvA sA bhaNati-hA nAtha! anAthAM mAM muktveyacciraM kva bhrAntaH, samprati na tyakSyAmi na tyakSyAmi tvacaraNau, tAvatA zreSThI rAjA ca samAyAtau sAdhu bhaNataH-bho mahAnubhAva ! bahuzo maNyamAnA'pyaso tvayyeva kRtapratijJA, nAnyanAmApi sahate, tvayA'naGgIkRtA | ca kRtajvalajjAlanapravezapratijJA, tatkaruNAM kRtvA pariNayemA bAlAM, karuNaiva hi dharmoM viziSTiodhyaH (?) yuSmanmArga, tadevaM tasyA rAbaH zreSThinazca zRGgAradenyaprArthanAgarbhabhaNitaruditamogaphalakarmA munirvivAhamakarot / atha bhogapramaNApatre jAte sAdhuH priyAM bhaNati-jAto'yaM tava sahAyo, visarjaya mAM, gRhNAmi dIkSAm / tato dUneyaM svatramekAnte zikSayitvA kartayituM lgnaa| itatha tanujo'vAdIdamba! kiM tvayedamasadRzamArabdhaM, sA prAha- putra! patyau parokSe strINAmidameva maNDanaM, sa prAha-mAtaH! tAte vijayamAne kimidamasambaddhaM brUSe?, sA prAha-vatsa! kvaciccalito'yaM tava pitA, tataH kva yAti? tAto, baddhA dharAmIti manmanamu chapastantubhistaM pAdayorveSTayati sH| tasya tathA ceSTayA dRSTastAto'pi cintayati-yAvato veSTAnasau dAsyati tAvanti varSANi mayA stheyam / tantorTAdaza vepTAngaNayitvA sthito dvAdazavarSANyAH punrgehe| tadante ca cintayati-prAcamanasaiva virAddhazrAmaNyomAryeSutsanaH, samprati tu sarvathA bhagnavrataH kiM bhaviSyAmIti na jAne, kiza // 33 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 332 // "pacchA vi te payAyA, khippaM gacchati amarabhavaNAI / jesiM pio tavo saM-jamA a khaMtI ya baMbhaceraM ca // 1 // " [ daza0 4 - 28 ] ityadhunA'pi tapaH zreya iti vicArya vAryamANo'pi bhAryayA niSkrAntaH kumArAdraH / itatha ye rAjJA pazcazatarAjakumArAH kumArarakSArtha dattA abhUvaMste kumAre palAyya gate laJjabhayAdibhiruparAjaM gantumazaknuvantaH kumAraM gaveSayantaH kAzvidavIM prApyanirvahantacauravRtyA tatra tiSThanti te ca tatrArdramuninA pUrvAdhItavicitrazrutopadezalabdhyA pratibodhya dIkSAM grAhitAH / tataH purataH zrIvIrapArzve gacchata ArdramunergozAlako militaH sa collaNThavacanaiH zrI vIradoSAn mASamANo vAde nirjitya mahAmatinA'nena tathA nihattarIkRto yathA naMSTvA gataH / atha yAvatpuraH kumArarSI rAjagRhapurasamIpamAyAti tAvattatra tApamAnAmAzramo'sti, te ca 'kiM bahubhirbIjAdibhirvinAzitaiH ?, baramekaM gajaM hatvA bahUn divasAnazrIma' iti kuvikalpena hastinaM ghAtaM ghAtaM psAnti-bhakSayanti, tadA ca taireko vanakarI bhArazatA khalA zRGkhalitAM hnirmahAtaruskandhanibaddhaskandho dRDhArgalAlitastatrAzrame tiSThati sa ca hastI mArgapratibodhitabhakta zatAdgIyamAnaguNagrAmaM taM muniM nirIkSya cintayatyahamapyenaM muniM vande, tadaiva ca muniprabhAvAjjhaTiti trutizRGkhalAdivandhanaH karI taM praNamya vanaM gataH tena cAtizayenAmarSAdvivadamAnAH sarve tApasA nirjityAIddha meM sthApitAH / itazca zrINikaH zrIapayazca janAnanAd gajabandhanonmocanAdi tasyAtizayaM zrutvA tatraivAzrame vandanAya samAyAtau natvA stutvA ca rAjA prAha-bhagavan ! atiduSkaraM yaddRilohabandhatAttiryagapi karI meocito nijamahimnA / munirAha - 4 bhAvanAdhikAre bhAvazalyAnuddhara ArdrakumAravRccha / / 332 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % puSpamAlA laghuvRttiH 333 // % -36 "na dukkaraM baMdhaNapAsamoaNaM, gayassa mattassa vaNammi raay!| jahA u cattA valieNa taMtuNA, sudukaraM me paDihAi moaNaM // 1 // " BebhAvanAdhikAre rAjA''ha-kimidaM ? mune!, bhagavAnapi khavyatikaraM sarva savistaramuktvA prAha- rAjan ! avyaktamullapatA tena bAlena yaH aardrkumaarkthaa| sUtratantumirahaM baddhaste snehatantava eva mayA'pi duHkhena troTitAH, tadapekSayA gajabandhanatroTanaM kiyadetat / tatazca dharmadezanAM zrutvA nijayuddhassAphalyena hRSTau zreNikAbhayo praNamya svagRhaM gtau| munizca zrIvIrajinAntike gataH, praNato bhagavAn, pratibodhitAMca sarvAnapi rAjaputrapramukhAn zrIvIrapAyeM dIkSAM grAhayitvA svayaM cAlocitapratikrAnto nissaGga ugraM tapaH kRtvA kevalajJAnamutpAdya mokSamanantasaukhyaM prApta, ityArdrakumArakathA samAptA / / atha vaNiktanayakathocyate-vasantapure agnizarmanAmA dvijo dharma zrutvA sabhAryaH sthavirAntike prAbrAjIt / tadvayamapi ratnatrayaniSTha, paraM mAdhuH pUrvAbhyAsAdbhAryAyAmanurAgaM na tyajati, sAdhvI tu dvijajAtimadamudhate, te sthAne anAlocya gatau dvAvaNi devaloke, sAdhujIvastatazyutvAna bharate ilAvarddhanapure [dhanadatta] ibhyadhAriNyorilAdevyupayAcanena jAtatvAdilAsutanAmA suto jAtaH / | sAdhvIjIvastu jAtimadadoSAtsvarUpopahasitatilottamA'pi nRtye'ticaturA naTasutA jaataa| anyadA yauvanonmAdI yauvanonmAdinI tAM naTI halAsutastathA tasyAmanurAga babandha yathA kulakalaGkAyavagaNayya naTebhyastAmayAcata / te tyAhuH-akSayanidhikalpAM suvarNakoTidAne'pi nainAM damaH, yadi paraM tavAsyAM nirbandhastadA'smAsu mila, zikSaskhAsmatkalAM, tasyAmatyanuraktenatena mAtRpimitrAdisneha // 333 // 1 tarkoparisthanirbalena tantunA. %E4%95454334 % % % % Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 334 // 4mAvanAdhikAre ilaaputrkthaa| OMACROSECXSCORK CS4 vihAya tadeva kRtaM, zikSitaM sAtizayaM zilpaM / tataste bhaNanti-arjaya vivAhArtha dhanaM, tataH pariNayemAM, tadapyabhyupagamya naTapeTakena sAmilAputro gato benAtaTa, rAjJo'gre naciMtuM sAmagyA gataH, nikhAtazcAtra mahAvaMzaH, taddha mahatkASThaM, tasya dvayorantayodvau dvau lohakIlako, tatrAcaTaccelAputro'sikheTakavyagrakazchidrapAduke paridhAya saptakaraNAnabhasi pazcAdabhimukhaM sapta cAgrAbhimukha, evaM caturdaza karaNAn dadAti, pratikaraNaM ca pAdukAchidrayoH kIlako nivezayati, sA naTakanyA ca vaMzamUle tiSThati, tapAkSiptacetAcintayati nRpatiH-yadyasau patitvA mriyate tadA'haM pariNayAmIti, lokaH smAha-sAdhu sAdhu nRtya, dadAtu pAritoSike devo yathA vayamapi dadmaH | kiJcit, nRpaH zaThatayA smAha- na mayA samyagavalokitaM, punarnu tyatu, tato rAjJo bhAvaM vijJAya janaH zyAmamukhIbhUtaH, ilAsutastu | prAgvaccaturdazAkaraNAMchobhAdatte, rAjA patanecchayA punarna samyagdRSTaM iti prAha / tataH pradviSTo jana itaraH, punarnRtyati, evamaSTAviMzatau karaNeSu dattevapi rAjA tayaivecchayA tathaivAha, tato rAjJi so janastathA virakto jAto yathA samakSameva nRpamAkozate / ilAputreNa ca jJAto rAjJo manogato bhAvaH / pratyAsanne cezvaragehe bhaktivyaktimilatskArazRGgArasundarIbhiH pratilAbhyamAnaH zuddhapaNopayuktAH ke'pi sAdhavo dRssttaaH| tata ilAputraH saMvegamupagatazcintayatyevaM-aho!! mohassa mahAvilAsaH, yenAhaM tathAvidhottamakulotpanno'pyevaM duHkhAvasthA praapito'smi| tata ete eva dhanyA munayo, ye dotsAritavikAralezAH prazAntamanaso brahmavataM dharanti, eteSAmeva mAgoM mamApi pramANaM, iti bhAvanAM bhAvayataH pAriNAmikaM cAritraM jAtaM, samutpannaM ca kevalajJAnaM, navvadUrapi nRpasya bhAvaM tathAvidhaM vijJAyAcintayat , yathA-dhigme yauvanaM, yenAyaM ilAputra enAdRzamanartha prApitaH, saMsArazca sarvo'pi duHkhAkara iti bhAvayantyAstasyAH kevalajJAnamutpana, itazca nRpapArzvasthAyA agramahinyAzca rAjJazcittAbhiprAyaparijJAnAdvairAgyaM gatAyAH kevalaM samutpanna, rAjApi ca // 334 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuSpamAlA laghuvRttiH // 335 // janavirAgaM jJAtrA svaM bhindan tathA vizuddhabhAvo'jani yathotpannaM tasyApi kevalahAnaM / tata ilAputraH kevalI yathA priyAyAmanurAgo'nAlocito duHkhado jAtaH priyAyAzca jAti mado'nAlocito nIcakulaheturjAtastatsarvaM sarvajanasyoktvA tataH pratibodhya bahujanaM catvAro'pi karmakSayAdanantaM mokSasukhaM prAptAH, iti ilAputrakathA samAptA // atha laJjAdibhiH khaduzcaritaM gurubhyo'nivedayatAM yo doSastamAha lajjAe gAraveNa va, bahussuyamaeNa vA vi duccariyaM / je na kahaMti gurUNaM, na hu te ArAhagA huMti // 369 // vyAkhyA - lajjayA Atmano gauraveNa vA bahuzrutamadena vA'pi ye gurUNAM svaduzcaritaM na kathayanti te narA naivArAdhakA bhavantIti gAthArthaH || 369 || kizva - navitaM satthaM va visaM, duppautto va kuNai veyAlo / jaM kuNai bhAvasallaM, aguddhiyaM sannaduhamUlaM // 370 // vyAkhyAnaitra zakhaM viSaM vA pratItaM, duSprayuktaH- prakopito veThAlo vA taduHkhaM-karoti, yatsarvaduHkhamUlaM bhAvazalya manuddhRtaM sarakarotIti gAthArthaH // 370 // athAlocanApradAnopasthitena varjanIyAn doSAnAha AkaMpaittA aNumANaittA, jaM diDaM bAyaraM va suhumaM vA / channaM saddAluyaM, bahujaNa avvattatassevI // 371 // 4 bhAvanAdhikAreSnAlocane nArA dhakatvam ||335 // Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdhikAre alocnaadossaa| - vyAkhyA-Avarjito guruH stokaM me prAyazcittaM dAkhatIti buddhyA guruM vaiyAvRtyAdinA Akampya-AvAlocanaM doSaH, puSpamAlAmA tathA anumAnya-anumAnaM kRtvA laghutarAparAdhinAM mRdudaNDapradAyakatvAdisvarUpamAkalayyAlocanaM, evaM yadAcAryAdinA dRSTamaparAdhajAtaM saMghuvRttiH / tadevAlocayati, nAparaM, tathA bAdaramevAlocayati, na pUkSma, tatrAvajJAparatvAta , tathA sakSmameva doSamAlocayati, na bAdaraM, yaH kila // 336 // sUkSmamapyAlocayati sa kathaM bAdaraM nAlocayedityevaM bhAvajJApanArthamAcAryasyeti; tathA channa-pracchannamAlocayati, lajjAdikAraNato'tyavyaktavacanena vaktItyarthaH; tathA zabdAkulaM bRhacchabdaM yathA bhavatyevamAlocapati, agItArthAdInAmapi zrAvayatItyarthaH, tathA | bahavo janA AlocanAyAM yatra tabahujanaM, ekasyApyaparAdhasya bahubhyo nivedanamityarthaH; tathA avyakto-gItArthastasya yaddopAlocanaM tadapyavyaktamiha vivakSitaM; "tassevi" ti ziSyo yaM doSamAlocayati tameva sevate yo gururasau tatsevI, tasmai yadAlocanaM so'pyAlocanAdoSa iti gAthArthaH // 37 // yadyete AlocanAdoSAstahiM kim ? ityAha3 eyadosavimukaM, paisamayaM vddddhmaannsNvego| Aloejja akajja, na puNo kAhaMti nicchio||372|| vyAkhyA-etaddoSavimuktaM yathA bhavati tathA pratisamayaM barddhamAnasaMvegassan punarapyamuM doSaM na kariSyAmIti kRtanizcayaH |svakRtamakAryamAlocayet , anyathA AlocanAdAnasya vaiyarthyaprasaGgAditi gAthArthaH // 372 // nanvidAnI prAyazcittaM tadAtArazca na santyeva, tatkaH kasyAlocanAM dAsyatIti ye prAstatsambodhanArthamAha OMOMOMOMOMOMOM - Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo bhaNai natthi iNhiM, pacchittaM tassa dAyagA vA vi / so kubai sasAraM, jamhA sutte viNiddiLaM // 37 // 4 bhAvanAdvAre puSpamAlA|. vyAkhyA-yaH kazcidevaM bravIti, yadutedAnI prAyazcitta pratipAdakagranthAbhAvAtprAyazcittaM tadAtArazca gItArthA na santyeva. sa duSprasahAcAryAnta laghuvRttiH unmArgadezakatvAdAtmano dIrghasaMsArameva karoti, yasmAtsUtre'pi chedagranthalakSaNe nirdiSTaM-bhaNitamiti gAthArthaH // 373 / / kiM tadityAha- smaalocnaadaayaa1337|| kA sambaMpi ya pacchitta, navame pubammi tiyvtthummi| tatto vi ya nijjUDhA, kappapakappo ya vavahAro // 374 // || svitvam / vyAkhyA - sarvamapi prAyazcittaM tAvannavame ca pratyAkhyAna[pravAda]nAmni pUrve tadantargate ca tRtIyavastuni pUjyanibaddhaM / |All tato'pi ca prAyazcittapratipAdakanavamapUrvagatatRtIyavastuno madhyAnniyUDhAH-samuddhRtAH kalpaH prakalpo vyavahArazca, tatra prakalpo nizItha iti gAthArthaH // 374 // te'pi ca kalpAdaya idAnIM na santIti cet ? Ahate viya gharaMti ajjavi, tesu dharatesu kaha tuma bhaNasi? | vocchinnaM pacchittaM, taddAyAro ya jAtitthaM // 375 // | vyAkhyA-te'pi ca kalyAdayo'dyASi dharanyanekArthatvAddhAtUnAmavatiSThante, atasteSu dharatvapratiSThamAneSvevaM kathaM tvaM bhaNasi ?, yaduta-vyavacchinnaM prAyattimiti asambaddhamevetyarthaH / atha prAyazcittadAtAro gItArthA vyavacchinnAstadapyayuktamityAha-tadAtAra:-prAyavi.vAtAro'pi yAvattIrtha- duSprasahAcAryaparyantaM yAvatyApsyante ityAgame'sadbhaNitamite gAthArthaH // 37 // athAlocanApadAne yo guNastadbhaNanalakSNaM caramadvAramAikAyabo vi maNUmo, AloiyaniMdiuM gurusgaase| hoi airegalahuo, ohariyabharundha bhAkho // 376 / / // 33 // Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-kRtapApo'pi manuSyo gurosmakAze khadoSAn vidhivadAlocya ninditvA-pazcAttApaM kRtvA "aregalahuo" puSpamAlA 4 bhAvanAdvAre laghuciH tti gatabahukarmatvAtkarmANyAzrityAtirekalaghu-ratIvalaghukarmA bhavati, ka iva ? ityAha-apahatabharo bhAravaha iveti gAthArthaH // 376 / / movaaptiphlk||338|| athAlocanApradAnenaivAnantAnAM mokSaprAptirjAtetyAha maalocnaayaa| niviyapAvapaMkA, sammaM AloiuM gurusgaase| pattA agaMtajIvA, sAsayasukkhaM agAbAI // 377 // vyAkhyA -gurossakAze-samIpe khadopAn samyagAlocya-kathayitvA kSapitapApapaGkAssanto'nantA eva jIvA anAvAcaM zAzvataM saukhyaM prAptAH, siddhA ityarthaH iti gAthArthaH // 377 / / itthaM vibhAvya bhagavacanena zuddhe-doSAnguNAMna sukRtI khakRtAparAdhAn / Alocya samyagiha sadgurupAdamUle, zuddhaH prayAti padamavyayamadvitIyam // 1 // iti puSpamAlA vivaraNe bhAvanAdvAre doSavikaTanAlakSaNaM pratidvAraM samAptam // 11 // atha bhavavirAgadvAraM vibhaNipuH pUrvadvAreNa sambandhagarbhA gAdhAmAha2 evaM visuddhacaraNo, sammaM viramejja bhvsruuvaao| naragAibheyabhinne, natthi suhaM jeNa saMsAre // 37 // vyAkhyA-evaM-yathoktavidhinA prAyazcittapratipattidvAreNa vizuddhaM caraNaM yasya sa vizuddhacaraNassan samyaga viramestvaM-virAma | Pawan gaccheH, kasmAdityAha- bhavasvarUpAta , na punarAlocanAdAnenaiva tuSTastiSTheriti bhaavH| kutaH? ityAha- yena narakAdimedamitra nAsti CCCCCCCCCCCECE0% Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 339 // sukhaM saMsAre, etenAlocanApradAne'pi bhavavirAga eveSTArthasAdhaka ityAlocanAdvArAnantaraM bhavavirAgadvAramucyate iti gAthArthaH // 378 // // tatra narakeSu yathA na sukhaM tathA''ha dIhaM susaMti kalaNaM, bhAMti virasaM rasaMti dukkhattA / neraiyA avaroppara - surakhitasamutthaviyaNAhiM // 379 // vyAkhyA - dIrgha zvasanti zvAsAn gRNhanti, kaluNaM - dInaM bhASante virasaM ramanti-AraTanti, duHkhArttA nArakAH / kAmiH ? ityAha-parasparaM ca surAzca kSetraM ca parasparasurakSetrANi, tebhyassamutthA:- prAdurbhUtA yA vedanAstAmiH / nArakANAM hi narakatrayaM yAtrividhA vedanA, puratastu paramAdhArmikasuragamanAbhAvAdvividheveti gAthArthaH // 379 // atha nArakaduHkhAnAM pratyekaM maNitumazakyatvAtsaMkSipannAha - jaM nArayANa dukkhaM, ukkattaNadahaNachidaNAIyaM / taM varisasahasse hi vi, na bhaNejja sahastavayaNo vi // 380|| vyAkhyA -pannArakANAM duHkhaM utkarcanaddahanachedanAdikaM tadvarSasahasrairapi na bhaNen sahasravadanaH zakro'pIti gAthArthaH // 380 // idaM tAvArakANAM duHkhaM kevalivacanagamyaM, tirathAM tu duHkhaM lokasyApi pratyakSamevetyAhasIuNhakhuppiyAmA dahaNaM kaNavAha dohadukkhehiM / dUmijjati tirikkhA, jaha taM loe vipacakkha // / 381 // vyAkhyA - zItoSNa kSutpipAsAH pratItAH, dahanaM vanadavAdinA, aGkanaM trizUlAdyAkAreNa dambhadAnAdi, vAhaH - skandhAdinA 4 bhAvanAdvAre bhavavirAmAruvaM pratidvAram / // 339 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 34 // mAravahanaM, doho- gomahiNyAdistanebhyo dugdhAkarSaNa, eteSAM sambandhi yAni duHkhAni tairante tiryo yathA taloke'pi IP4 mAvanAdvAre puSpamAlA pratyakSameveti gAthArthaH // 38 // bhavavirAmAravaM laghuvRttiH / manuSyaSvapi nAnAprakAraM duHkhaM sarvajanAtyakSameva / atha sukhatayA pratItAnAM lakSmyAdInAmapi ca duHkharUpatAM vimaNipurAha- pratidvAram / lacchI pimmaM visayA, deho maNuyattaNe vi loyassa / eyAI vallahAI, tANaM puga ema pariNAmo // 382 // vyAkhyA-lakSmIrdhanaM, prema-khajanAdiSu snehA, vizyAH zabdAdayo, dehaH-zaroraM, etAni manujave'pi sukhamrAntijanakatvena lokasya kila vallabhAni, teSAM punareSa vakSyamANaH pariNAmaH-svarUpamiti gAthArthaH // 382 // tatra lakSmIkharUpamAhana bhavai patthaMtANa vi, jAyai kaiyA vi kahavi emeva / vihaDai picchaMtANa vi, khagega lacchI kumhildh||38|| vyAkhvA-yathA kumahilA-duHzIlA nArI, evaM lakSmIrapi kadAcitvArthayamANAnAmapi puruSANAM na bhavati, kadAcitu teSAmevAprArthayamANAnAmapi evameva-khata eva kuto'pi kathamapi jAyata esa, jAtA'pi kSaNenaiva kahAcitsazyatAmeva vivarata iti | kastasyAM vivekinaH pratibandhaH ? iti gAthArthaH 383 / / kizveya jAtA'pi prAyo'narthaphalaivetyAhajaha salilA vaTuMti, kUlaM pADei kalusae appaM / iha vihave vaDDhate, pAyaM purise| vi davA // 38 // vyAkhyA-yathA salilA-nadI varSAsu pracurapayaHpUreNa barddhamAnA- vistAntI svakIyameva kUlaM-taTa pAtayati, pUrAkRzazucikacavarakAdinA kaluSayati cAtmAnaM, upalakSaNavAcchiSTajanAnabhigamanIyA ca jAyate, iha vibhave prabarddhAne puruSo'pi prAya evameva // 340 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH 341 // 4 bhAvanAvikA premakharUpanirUpaNam / draSTavyaH, tathAhi-eSo'pi matsarAhaGkArAdyutkaTatayA svakUlakalpaM svajanAdikaM tAvadupahanti, nAnArambharApavyApAropArjitakarmarajasA ca kaluSapatyAsmAnaM, kArpaNyAdimizcAsambhogyalakSmIkatvena ziSTAnabhigamanIyaH sampadyate, prAyo grahaNaM tu keSAgnidAsababhatrasiddhikAnAM vibhavavRddhAvapyuktakharUpaparItyadarzanAditi gAthArthaH // 384 // atha premasvarUpaM darzayannAhahoUNa vi kaha vi niraM-tarAI dUrataMrAI jaayNti| ummoiyarasaNaM'to-camAiM pemmAI loyassa // 385 // vyAkhyA-unmocitA-choTitA yA'sau rasanA-kaTisUtraM, tasyA antAvunmocitarasanAntau, 'tAmyAmupamA-sAdRzyaM yeSAM tAni unmocitarasanAntopamAni premANi-snehA lokasya, kathaM? ityAha-yato bhUtvA'pi kvacitkathamapi keSAzcinirantarANi-niviDAni premANi punarapi kadAcitkenApi kAraNena dAntarANi jaaynte| idamuktaM bhAti-yathA kaTIvandhanakAle rasanAyA antau nirantarau bhUtvApi punareva tacchoTanakAle tau dAntarau jAyete, evaM lokasyApi prayojanApekSitayA prathamaM premANi nirantarANi bhUtvA'pi punarapi svaprayojanasiddhAvaparAdhazravaNAdinA jhagityeva darAntarANi sampadyante, tatkamteSvapi vivekinAM pratibandhaH? iti gAthArthaH // 385 // nanu mAtApitrAdiSu nibiDaM prema, tacca na vyabhicaratIti cedityata AhamAipibaMdhubhajjA-suesu pemmaM jaNammi svisesN| culaNIkahAe taM puNa, kaNagarahaviciThieNaM ca // 386 // taha bharahanivaibhajjA-asogacaMdAicariyasavaNeNaM / aivirasaM ciya najjai, vicidaThiyaM mUDhahiyayANaM // 38 // vyAkhyA-mAtRpitRvandhubhAryAsuteSveva vAvajane-loke savizeSa prema ityasmAkamapyabhimatameva, kevalaM tatpunarvyabhicAritayA OMOM5555 // 34 // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 342 // 'ticirakhaM-avinirvedajanakaM jJASate, kathambhUtam / ityAha- mUDhahRdayAnAM - bAla prakRtInAM prANinAM viveSTitaM vijRmbhitaM, kayA hetubhUtayA tadvirasaM ? ityAha- trahmadaca jananyAzrulanyAH kathayA mAtRprema tAvadativirasaM nizciyate / kana karatharAja viceSTitena ca pitRprema, tathA bharatanRpaticaritazravaNena bandhuprema, pradezInAmakanRpatibhAryAcaritazravaNena bhAryAprema, azokacandraH - kUNikastaccaritazravaNena sutaprema, AdizabdAdaparairapi samaya lokaprasiddhairjantubhistadvirasatA bhAvanIyeti gAthAdvayAkSarArthaH 386-87 // atra kathAnakAni punarevaM krameNocyante, yathA-Adau culanIkathAnakaM taccedam- sAketa purakhAmI candrAvataMsaka rAjasUnunA municandreNa prapannatranenATavyAM catvAro gopAladArakAH pratibodhya pravAjitAH, tanmadhye jinadharmajugupsayA zrAmaNyaM virAdhya dvau devaloke samutpanna, tato'pi cyutvA dazArNa pure dAsauM, tato'pi viSadharadaSTau mRtvA kAliJjaraparvate mRgauM, tato'pi gaGgAtaTe haMsau, tato vArANasyAM citrasambhUtanAmAnau mAtaGgadArakAvutpannau / tatra sambhUtaH sanidAnacAritraH citrastu niraticAracAritro, dvAvapi saudharma devaloke samutpannau, tato'pi cyutvA citraH purimatAlapure ibhyaputratayA samutpannaH sambhUtastu paJcAlajanapade kAmpilpapure brahma narendrarAjJyAlanyA brahmadattaputraH samutpannaH, tadbAlatve'pi mriyamANena brahmararAjena 'mavadbhirevAyaM bAlako rAjyaM kArayitavya' ityuktvA kAzI janapadAghipatikaTaka - gajapuraprabhukaNerudatta - kozalAviSayasvAmidIrgha - campApurIprabhupuSpacUlAbhidhAnAnAM nijabhitrANAM brahmadattaH samarpitaH / tanmadhye dIrghe culanI samAsaktA, tadanu rAgamUDhamAnasayA ca tayA'bhinavapariNItaM svaputraM brahmadattaM sapriyaM jatugRhamadhye prakSipya mamantAdahanaH pradIpitastanmadhyAcca dhanurmantriviracitopAyena tatsutavaradhanunA sArddhaM brahmadatto'pi nirgatya dezAntareSu bhrAntasteSu ca bahvI brAhmaNavaNa bhUpAla vidyAdharaputrikAH saMvidhAnapUrvakaM pariNItavAn / krameNa ca dIrgharAjaM nihatya bharatakSetraM prasAdhya cakravarttipadaM prAptatrAn / tataH pravi 4 mAvanAdhikA premNo'sAratAyAsudAharaNAni // 342 // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 343 // pakvateva pUrvamabhrAtrA citreNa vicitravacanoktibhirbodhyamAno'pi na kathamapyasau pratibuddhaH paryante parikSINapuNyodayena prakRtikabrAhmaNamAtraniyukta gopAlA karSitanetro raudradhyAno saMgataca mRtvA saptamapRthivyAma pratiSThAnanarakAvAse samutpanno, vyaasaarthshcitrsmbhuutiiyaadhyynaadvseyH| yadItthaM culanyapi brahmadattasya mAraNAya pravRttA tataH ko'tra mAtRpremNi pratibandhaH ? iti culanIkathA samAptA // atha kanakaratha [nRpa] kathAnakaM kathyate - tetalipure nagare rAjA kanakarathaH, sakalAntaHpurapradhAnA tajAyA padmAvatI, tanmantrI tetalitanAmA rAjyacintAM karoti / anyadA rAjya sukhatRSitena rAjJA vividhayAtanAbhirjAtAH svasutA 'varddhamAnA me rAjyaM hariSyantI'tyabhiprAyeNa sarve mAritAH / tavastetalisutamantriNA'nyadA 'padmAvatyA atha dArikA jAtA, sA'pi mRteti vyAjena kanakadhvajastatsutaH svagRhe nidhAya rakSitaH, sa ca kanakarathe mRte rAjye'bhiSikta iti / iha yadItthaM kanakaratho'pi putrANAM vyApAda ko'jani tataH kaH pitRjanapremNa pratibandhaH 1, iti kanakarathakathA samAptA // atha bharatArUpAnakamucyate -- zrIbhadevaputrau maratabAhubalinau, rAjyArtha dvAvapi bhrAtarau yuddhAya pravRttau tatrAdau dRSTiyuddhaM tato vAgyuddhaM tato'pi bAhuyuddhaM tato muSTiyuddhaM tato daNDayuddhaM jAtaM, kintu sarvatra bAhubalI jayati bharato hArayati / staH sa viSaNNazvintayati-kimeSa cakrI ? mama nikalaprayAsaH 1 / tAtratA devatA'dhiSThitaM cakraratnaM sphurat bharatakaratale samAgatyopaviSTaM, tataH sa cakreNa bAhubalinaM hantuM pradhAvitaH / tAvadvAhubalI cintayati-cakreNa samamevainaM cUrNayAmi / athavA daNDayuddhe prArabdhe cakreNopasthita eSaH, tato bhraSTapratijJo'yaM svayaM mRto varAkaH, tucchAnAM kAmabhogAnAM kArye yadyasau mahAtmA arujita evaM karoti, tathApi na me yujyate bAndhavatradhaH karttuM tataH prAha-cakreNa samamapi tvAM cUrNayAmi paraM lokA maNiSyanti - zrI RSabhata etramakRtyaM kRtavAn, 4 mAvanAdhikA premNo'sAratye culanyAdi dRSTAntAH / // 343 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - tucchAca mIvitayaunAiyo'rthAH, tatastvameva gRhANa rAjyaM, ahaM tu dI gRhAmi / tataH karAddaNDaM pustvA paJcanauSTikaM locaM kRtvA puSpamAlI 4 dIkSAMatipannaH / barSaprAnte kevalaM samutpanna / 44 bhAvanAvikA laghuvRttiH "tA jai caramasarIro, uttamapuriso vi usamataNao vi / bharaho vi baMdhavAINaM, iya vavasai rajalobheNaM // 1 // " premNo'sAratve // 344 // "to sesANa mugejasu, kajjAvekkhAe ceva pemaaii| sAiM tu khageNa visaM-vayaMti to kimiha paDibaMdho ? // 2 // " | bharatAvyAlyAiti bharatAkhyAnakaM samAptam / / nkaani| atha nRpatimAryAkathocyate-zvetAmbyAM nagaryAM zrIpadezIrAjA, sUryakAntAnAmnI tAryA, citro mantrI jainH| saca bahisyAne samavasRta kezinAmAnamAcAryamAkAcintayat-ayaM rAjA mahAmithyAtvagrahagrastaH pApAnuSThAnarato, mayyapi manviNi yAsyati naraka, tadenaM nayAmi bhagavanmUlaM, tato'zvavAhanikAvyAjena nItastatpradezaM, khedavinodacchalenopavezito yatra bahujanapariSanmadhyagato bhagagana dharmamAcaSTe, sa mantriNaM pratyAha-kimayaM muNDo rAraTIti ?, mantriNoktaM-na jAnImo'bhyarNIbhUyAkarNayAmo, gatI nikaTe, tataH mUriNA prarUpite devatAvizeSasvarUpe jIvAdiSu ca prAha-sarvamidamasambaddhaM, asatcAt / asacaM ca pratyakSagocarAtItatvAt , viyadaravindavat , vidyamAnaM hi na pratyakSagocarAtItaM, bhUtacatuSTayavat / mUrirAha-bhadra ! kimidaM bhavato'dhyakSaviSayAtIvamuta sarvAtmanAM ?, AdyapakSe tAvatstambhAdimadhyaparabhAgAdInAmabhAvaprasaGgo, bhavadarzayAgbhiAgavartitvamAtragrahaNatayaiva vyApArAt / nApi dvitIyaH pakSaH, tasyApyasiddhatvAta, tasiddhau tavaiva sarvajJajIvatAsiddherdevatAvizeSajIvAdipratiSedhAnupapattiH, jIve sati bandhAdInAM sUpapAdakatvAdityAdinA vAina nirAkRto jAtasamyagdarzanapariNAmaH sa prAha-bhagavAn ! evameva, naSTo me moipizAco yuSmadvacanamantraiH, kaoNlaM kulakramAyAtA // 344 // 4%AECICIC--- atsAKA RMA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH 4 bhAvanAdhikAra premasyAsAratAvA kUNikadRSTAntara // 245 // RASAUCER-- asmAkaM nAstikatA, sA kathaM moktavyA ? / gururAha-bhadra ! na kiJcidetat sati viveke, kiM kulakramAyAto vyAdhiridrayaM vA na tyAgAI ? iti, kiMvA kulamakulaM vA?, prANinAmekAkinAmevAnAdau bhave bhramaNAtsarvakulevRtpAdasambhavAcca / tato'sau saJjAtatattvanirNayaH pratipadya zrAvakadharma pratipAlya ca niraticAraM pazcAtpuruSAntarAsaktayA sUryakAntAbhidhayA bhAryayA pAraNake dattaviSo jJAtavyatikaro'pyacalitacitto'nazanaM pratipadya samAdhAnena mRtvA saudharma kalpe sUryAbhe vimAne samutpannaH pUryAbhanAmA devaH / tatra catvAri palyopamAnyAyuH pAlayitvA mahAvidehe setsyati, iti bhAryayA samamapi virasapariNAma prema jJAtvA kastatrApi pratibandho vivekinAm / / | iti sUryakAntA''khyAnakaM samAptam // azokacandrAparanAmnaH kUNikasya kathA kathyate, yathA-zrIrAjagRhe nagare zrIzreNikarAjapatnyAzcelanAyA garbhadoSAdbharturantramaNe dohado'bhUta , pUritaM tadandhakAre kRtrimAntrairmantriNA, jAtazcojjhito duSTo'yamiti tanayastayA gRhopavane, dRSTaH zreNikarAjJA, samarpito dhAvyAH, kRtamazokacandra iti tannAma, tasya cojjhitasya kukkuTenAGgalI manAm bhakStiA''sIt , tatpIDayA rudato'tisnehena kledadigdhAM tAM pitA cUSitavAn / praguNIbhUtA ca sA kUNA [saGkacitA] jAtA, taddvAreNAsauM kUNika ityaakaaritH| pazcAtkUNikAya rAjyamAraM ditsunA rAjJA hai| hallavihallAbhyAmaSTAdazacakro hAraH kuNDalayugmaM hastiratnaM ca dattaM, ajJAtatadabhiprAyamyotpannaH kUNikasya matsaraH, sAmantAnsahAyIkRtya baddhvA kSiptazcArake sa rAjA tena, kazAnAM zatena kadarthayati ca pratidinaM krodhAt / anyadA bhuJjAnaspotsaGgopaviSTena tasya sutena bhAjane mUtritaM manAgapasArya bhuktaM tattena, cellanAM ca pratyuktaM- he mAtardRSTo mamApatyasnehaH / sA gadgadavAgAha- vatsa ! tava piturgurutarasneho'bhUta, ttklmnubhvtiidaaniiN| samAha-kathaM ?, tataH kathito vRttAntastato jAvapazcAttApaH svayameva gRhItvA parazuM nigaDakhaNDanAyeM gataH 55453 // 24 // Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArAgRhaM, Agacchan dRSTo guptipAlaiH, kathitastaiH zreNikAya, tenApi 'duHkhamAreNa mAM mArayinyatIti saJcintya bhakSitaM tAlapuTaM puSpamAlA 4 mAvanAdhikAre laghuvRttiH viSaM, prAgbaddhAyuSkatvAnmRtvA gataH prathamapRthivImitaro'pi kAlena SaSThImiti / viSayAsAravAyA // 246 // "iya puttesu vi pimma, virasaM nAUNa munniyprmtthaa| mottuM tappaDibaMdha, sakajasiddhiM pavanaMti // 1 // " bandhuyugmoiti azokacandrAkhyAnakam / iti darzitA premNo'sAratA // atha viSayAsAratAM darzayannAha daahrnnm| haoNti muhecciya mahurA, visayA kiMpAgabhUruhaphalaM v| pariNAme puNa teciya, nArayajalagiMdhaNaM muNasu // 388 // | vyAkhyA-bhavanti mukha eva-AdAveva madhurA-manojJA viSayAH- zabdAdayaH, kiM vadityAha-kimpAkavRkSaphalavat, yathA | kila kimmAkaphalaM bhakSaNasamaya eva madhuraM, vipAke punardAruNavarUpaM tathetyarthaH, pariNAme punasta evaM nArakajvalanendhanaM jAnIhi, IP narakavahirviSayendhanaireva narakotpannaprANidahanAya prajvalati, nAnyathA, viSayAsevAM vinA hi na kazvinarakaM vrajet , tatazca ninimitto narakahina prajalet, iti viSayA eva narakavadverindhanamiti gaathaarthH||388|| ata eva viSayagRddhiparihArArtha sadRSTAntamupadezamAha| visayAvekkho nivaDai, niravekkho tarai duttarabhavohaM / jiNavIraviNidiTTho, diLaM to baMdhujuyaleNaM // 389 // vyAkhyA-viSayApekSo-viSayAbhilASI nipatati-buDati, viSame saMsArasAgare iti shessH| tannirapekSaH punastarati dustaramavaughaM / atra ca vIrajinavinirdiSTo bandhuyugalena dRSTAnto jJAtavyaH, tadyathA-campApuryAM mAkandInAmA sArthavAhaH, tasya jinapAlita-jinarakSita // 246 // & sutau, tau dvAvapyekAdazavArAH kSemeNAgatya dvAdazI vArAM pitRbhyAM vAryamANAvapi pravahaNaM pUrayitvA samudre jgmtuH| abhAgyAdbhagne pote Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA 4 bhAvanAdhikAre viSayavipAke bndhuyugmodaahrnnm| rughuvRttiH // 247 // 44th-ROWSE labdhakAlako lagnau ratnadvIpam / tatra bhramantau tadvIpasvAminyAH kSudrAyAH devatAyAH ratnamayaM prAsAdaM vilokya tatra gtau| tayA sapraNayaM nijabhartRtve sthApito duuriikRtaashubhpudglau| anyadA devatayA zakrAdezena jaladhizodhanArtha gacchantyA proktaM-bho bho ! yAvadahamAgacchAmi tAvadbhavadbhyAM prAsAdAddakSiNamudyAnaM muktvA'parodyAneSu stheyamiti / tasyAM gatAyAM tau aparaM sarva vilokya kautukAdakSiNodyAnaM gatau, tatra zUlikAbhinnaM kazcitpuruSaM krandantaM dRSTvA tatkAraNaM pRcchtH| so'vadat-bho! bhagnapoto'haM phalakalagnovAyAto devatayA bahumAnaM datvA sthApitaH, tayA samaM bhuktA bhogAH, anyadA tucchamaparAdhamudbhAvya kSipto'haM vilapan zUlAyAM / anye'pyevaM bahavo vyApAditAstayA nraaH| tato mAkandIputrAbhyAM bhItAbhyAmuktaM vayamapyevameva tayA sadgRhItAstiSThAmaH, tatkimasmAkaM bhAvi', zUlApuruSeNoktaM-eko'styupAyaH, ahaM jAnAmi / tAbhyAmuktaM-bho mahAbhAga! prasAdaM kRtvA vada, tato bhaNitaM tena-paurastyodyAne pravararUpadhArI zailakayakSo'sti samyagdRSTiH, sa cASTamyAM caturdazyAM pUrNimAyAM amAvasyAM ca 'kaM pAlayAmi ? ke tArayAmi ?' iti bhaNati, yUyaM ca tadA tatra gatvA 'tvamasmAn pAlaya rakSeti bhnntH| tatassa yuSmAn susthAn kariSyati, yadi devIvAkyaM na kariSyatheti / tataH pIyUSamiva tadvacanamabhyupagamya tathaiva kRtaM tAbhyAM, yakSeNa 'kaM tArayAmI' tyAdi bhaNitaM / 'idAnIM vayamevAzaraNAstato'smAn pAlaya tArayeti bhaNitaM / yakSaH prAi-karomyetatparaM mama pRSTau samArUDhAn dRSTvA samudre sA kSudadevatA samAgatya paruSaiH snigdhamadhuraizca vAkyayuSmaccittaM hariSyati, tadyadi citte kathamappanurAgaM kariSyatha tadA nijapRSTebidhUnayitvA kssepyaami| atha tadapekSA na kariSyatha tadA zrIbhAjanaM kariSyAmi / atha tau dvAvapi 'yathA yUyaM bhaNatha tathA kariSyAma' iti bhgtH| tato yakSaH pravaraturagarUpaM kRtvA nijapRSTo dvAvapyAropya calitaH smudrmdhye| atrAntare sA kSudradevatA jJAnena vijJAya tatraiva samudramadhye samAgatA prAha-re re duSTA ? // 27 // Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 248 // &4 mAvanAvikA dehAderasArata niruupnnm| FACROSAMACHAR mAM tyaktvA kathaM zailakena samaM gacchatha / tatastasyAH snehavacana dino jinarakSitaH, tathA gRhIyA nAnopAyaviMDambito duHkhbhaagbhvt| jinapAlitaH svagRhaM prApto bhogAn bhuktvA zrIvIrajinAntike pravajito'tisukhabhAgabhUt / evaM anyo'pi viSayavAhito duHkhI syAt / asya cAyamupanayaH- yathA ratnadvIpadevI tathA'viratiH; yathA lobhArthino vaNijastathA sukhakAmA jIvAH yathA tIteISTaH zUlIpuruSastathA saMsArabhItA dharmakathAM pazyanti; yathA tena duHkha kAraNaM devI uktA, tatazca zailakapakSAnistAra uktastathA dharmakathA bhavyAnAmaviratisvabhAvaM vakti sakaladuHkhakAraNarUpaM, zailakapRSTopamaM caraNaM vAJchitadezasukhahetuH; yathA punastaraNIyassamudrastathA saMsAraH yathA svagRhagamana tathA nirvANamiti bandhuyugmakathAnakaM samAptam // atha dehAsAgtAmAha AhAragaMdhamallA-iehiM sualaMkio supuTTho vi / deho na suI na thiro, vihaDai sahasA kumittoca // 390 // . . . . vyAkhyA-bhojanagandhapuSpadAmAdibhiralaGkataH supuSTo'pyabhyaGgAdibhirdeho na zucirnApi sthiraH, kintu vighaTate sahasA kumitramiveti gAthArthaH // 39 // athopasaMharan punarmanuSyeSu sahetukaM sukhAmAtramAhatamhA daaridjraa-prpribhvrogsogtviyaannN| maNuyANa vi natthi suhaM, daviNapivAsAinaDiyANaM // 391 // vyAkhyA-tasmAddAridrayajarAparaparibhavarogazokataptAnAM dravyatRSNAdinaTitAnAM manuSyANAmapi sukhaM nAstIti gaathaarthH| nanu na sarvo'pi saMsAraH sukharahitaH, surANAM ratnamayaprAsAdanivAsAdimahAsukhasya pratItatvAt , satyaM, tatvatasteSvapi sukhAbhAva eveti darzayannupasaMhAramAha OMOMOMOMOMOMRATE // 248 // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA ghuvRttiH // 249 // | 4 mAvanAdvAre savarNInAmananda prAptapUrvatvam / vyAkhyA-satyamiti parapratItimAtreNAbhyupagame, surANAM ratnaracitabhAneSu divyAbharaNAni ca vilepanAni ca varakAminyazca | nATakAni ca, teSu ratAnA-mAsaktAnAmanuttaro vibhavaH-mukhaM vidyate, kintu maimAnamatsaraviSAdeAnalena santaptAste'pi devAstasmAddeva lokAcyutvA kecidanantaM bhavaM bhramanti, tasmAduktayuktyA tattvataH surANAmapi na kiJcitsukhaM / athavA imAni mahAvibhavAdIni | sukhAni bhavabhramaNanivandhanAdimyo'vasAnadAruNAnyevAtaH kimetaiH sAdhyate ?, anantazazca prAptapUrvANyetAni, tatkasteSu sukhAmimAnaH?, iti gaathaatryaarthH||392-93-94|| etadevAhataM natthi kiM pi ThANaM, loe vAlaggakoDimittaM pi / jattha na jIvA bahuso, suhadukkhaparaMparaM pattA // 395 // _vyAkhyA-'loke caturdazarajjvAtmake vAlAgrakoTimAtramapi tatsthAnaM kimapi nAsti, yatra sarve jIvA bahuzo-'nekavArAn sukhaduHkhayoH paramparAM na prAptA iti gAthArthaH // 395 // arthatatsamarthanAsAraM dvArasyopasaMhAramAha - savvA avi riddhIo. pattA savve vi synnsNbNdhaa| saMsAre to viramasa. tatto jaDa maNasi appANaM // 396 // vyAkhyA-sarvA api RddhayaH sarve'pi svajanasambandhAzca saMsAre prAptAH, paraM te na ca sthirAH, atastemya Rddhikhajanasambandhebhyo virama[kha], yadi jAnAsi kimapyAtmAnaM nityakharUpAdinA tebhyo mitramiti gAthArthaH // 396 // iti niravadhiduHkhAzleSarodhakadakSA, kRtazivasukhapoSaH prAstaniHzeSadoSaH / avagataguruvAcAM sadvivekAzritAnAM, bhavatu bhavavirAgaH prANinAM nitya evaM // 1 // iti zrIpuSpamAlAvivaraNe bhAvanobAre bhavavirAgalakSaNaM pratidvAraM samAptam // 12 // SHRSS // 24 // / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuSpamAlA laghuvRttiH // 250 // 346 atha vinayadvAraM vimaNiSuH pUrveNa saha sambandhagarbhA gAthAmAha - iya bhavaviratacitto, visuddhacaraNAiguNajuo niccaM / viNae ramejja sacce, jeNa guNA nimmalA huMti // 397 // vyAkhyA - itthaM bhavaviraktacico vizuddhacaraNAdiguNakalApena yukto nityaM sacye- mAyAdyadUSite vinaya eva rameva, kutaH 1 ityAha-yena vinayena hetubhUtena sarve guNA nirmalA bhavanti, vinayasya sarvaguNAlaGkArahetutvAdityarthaH / iti bhavavirAgadvArAnantaraM vinayadvAramucyata iti gAthArthaH // 397 // tatra tAvadvinayazabdasyArthamAha jamhA viSaya kammaM, aTThavihaM caaurNtmokkhaae| tamhA u vayaMti viU, viNao tti vilINa saMsArA // 398 // vyAkhyA - yasmAdvinayati-spheTayatyaSTaprakAraM karmma, tasmAdvilInasaMsArAH vido -jJAninastIrtha karagaNadharA vinaya iti vadanti, kimarthaM punarasau karma vinayati ? ityAha- catvAro'ntA nArakAdigatilakSaNA yasyAsau caturantaH, caturanta eva cAturantaH - saMsArastasya mokSo 'pagamastadarthamiti gAthArthaH || 398 || atha vinayaprakArAnAhalogovayAraviNao, atthe kAme bhayammi mukkhe y| viNao paMcaviyappo, ahigAro mukhaviNaNaM // 399 // vyAkhyA - lokAnAmupacAro - vyavahArastatra rUDho vinayo lokopacAra vinayaH, tadyathA - taducitasya kasyaciddAgacchato'bhyutthAnaM AsanapradAnaM vijJApanAdAvaJjalibandha ityAdi, tathA arthe 'rthaviSaye tatprAptinimittaM vinayastadyathA - arthalAbhAkAGkSayA rAjAdInAM samIpe'vasthAnaM chando'nuvarttanaM abhyutthAnAJjali bandhAsana pradAnAdi ceti / etAnyeva samIpasthAnAdIni kAminAM vezyA 4 mAvanAmAre vinayazabdArthama // 250 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 mAvanAdvAre mokSavinayakharUpam / dyAzritya kurvatAM kAmavinayaH / etAnyeva bhRtyAdInAM khAmino bhayena kurvatAM bhyvinyH| vakSyamANasvAstu mokssvinyH| evaM paJcaprakAro puSpamAlA vinyH| atra dharmopadezAnAmevAdhikRtatvAt mokSavinayanavAdhikAra iti gAthArthaH // 399 / / athAdhikRtasya mozavinayasyaiva svarUpamAhalaghuvRttiH hai| dasaNanANacaritte, tave ya taha ovayArie veva / mokkhaviNao vi eso, paMcaviho hoi naaybvo||40|| hai // 25 // vyAkhyA-na kevalaM vinayaH sAmAnyenaiva paJcadhA, tadbhedarUpo mokSavinayo'pyeSa paJcavidho jJAtavyo bhavati / kathaM ? ityAhadarzane jJAne cAritre tapasi ca vinayaH, tathA aupacArikazceti gAthArthaH // 4.0 // atha darzanAdivinayasvarUpaM tAvadAhadavvAisadahaMto, nANeNa kuNaMtayassa kiccaaii| caraNaM tavaM ca sammaM, kuNamANe hoi tvinno||401|| vyAkhyA-dravyakSetrakAlAMstatparyAyAMzca samastAn samayoktanItyA zraddadhato darzanavinayaH / jJAnamanukSaNamevAbhyasyatastaduktAnusAreNaiva ca sarvANi saMyamakRtyAni kurvato baanvinyH| caraNa-cAritraM tapazca samyag jinAjJayA kurvatastadvinayazcAcAritravinayastapovinaya || zreti gAthArthaH // 40 // athaupacArikamokSavinayasvarUpaM bibhaNipurAha13aha ovayArio uNa, duviho viNao samAsaohoi / paDisvajogajuMjaNa, taha ya annaasaaynnaavinno||402|| vyAkhyA-atha gurvAdyupacAre bhava aupacArika punarvinayaH samAsataH-sakSepato dvividho bhavati / pratirUpA-ucitA yogAmanovArakAvalakSaNAsteSAM yojanaM-yathAsthAnavyApAraNaM pratirUpayogayojanaM, tathA anAzAtanAvinayazceti gaathaaskssepaarthH||42|| . vistarArtha tu patrakAra evAha PRECACOCCA-NCHECK SAGES // 25 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 mAvanAdvAre kAyikavinaya khaassttvidhtvm| paDirUvo khalu viNao, kAiyajoge ya vaaymaannsio| acaubihaduviho, parUSaNA tassimA hoi // 40 // puSpamAlA hai vyAkhyA-'pratirUpaH' sthAnaucityena yogavyApAralakSaNo vinayaH khalu-niyayena, kAyayogaviSayo vAgyogaviSayo rughuvRttiH manoyogaviSayazceti tAtparyam / tatra kAyayogo'STavidhA, vAgyogapaturvidhA, mano yogo dvividhaH, iti yathAkrama smbndhH| tasya | // 25 // || cArAvidhakAyikAdivinayasya prarUpaNA iya-manantaravakSyamANarUpA bhavatIti gaathaarthH||407|| tatra kAyikasyASTavidhatvaM tAvadAhaabbhuTThANaM aMjali, AsaNadANaM abhiggahaM kiI y| sussUsaNa aNugacchaNa, saMsAhaNa kAyaalaviho / / 404 // 4 ___ vyAkhyA-tadahasya sAdhvAderabhyutthAnaM 1, gurupraznAdAvacalibandhaH 2, zrutavRddhAdInAM AsanapradAnaM 3, abhigraho-gurvAdyAdezakaraNanizcayaH sAkSAttaskaraNaM ca 4, kRtikarma-sUtrArthazravaNAdau vandanakaM 5, suzrUSaNaM-vividhadAsamatayA gurgadisevanaM 6, anugamanaM-Agacchato'bhimukhayAnaM 7, saMsAdhanaM tu-vrajato-gacchato'nuvajanaM 8, ityaSTavidhaH kAyiko vinyH| lokopacAravinayasyAsya ca medo vyavahArAdimAtreNetyaparajanaiH kriyamANatvena mokSAkAGkSayA mumukSubhiH kriyamANatvena ca dRSTavya iti gAthArthaH // 404 // atha vAgyogasya cAturvidhyaM manoyogasya ca dvaividhyamAhahiyamiyaapharusavAI, aNuvIIbhAsi vAio vinno| akusalamaNo niroho, kusalamaNodIraNa ceva // 405 vyAkhyA-vAkzabdasya pratyekaM sambandhAt hitavAk-pariNAmasundaravacanaH 1, mitavAk-stokAkSaravacanaH 2, aparuSavAkaniSThuravacanaH3, anuvicintya bhASI-khAlocitavaktA 4, iti vAciko vinyH| akuzalasya AdhyAnAdiyuktasya manaso nirodhaH 1, ---OMOMOM Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + + 4 bhAvanAdhikAra prtiruupvinykhruupH| 37 kuzalasya-dharmadhyAnAdiyuktasya bhanasa udIraNaM-pravarttanaM 2, iti dvividho mAnaso vinaya iti gamyate, iti gAthArthaH // 405 // puSpamAlA nanu kimAtmako'sau pratirUpavinayaH ? kasya cAyaM bhavati ? ityatrAhalaghuvRttiH paDirUvo khalu viNao, parANuvittimaio munneybo| appaDirUbo viNao, nAyavyo kevalINaM tu // 406 // 1953 // vyAkhyA-pratirUpa-ucitaH khalu vinayaH parAnuvRttyAtmako jJAtavyaH, apratirUpo-'parAnuvRttyAtmakaH kevalinAmeva jJAtavyaH, etena ca pratirUpavinaya chadmasthAnAM bhavatIti gAthArthaH // 4.6 / / athaitadupasaMharan anAzAtanAvinayaM tu bibhaNiSurAhaeso bhe parikahio, viNao paDirUvalakSaNo tiviho / bAvannavihivihANaM, viMti aNAsAyaNAviNayaM // 407 // . vyAkhyA-epo-'nantarokto bhe-bhavatAM parikathitaH pratirUpalakSaNo vinaSatrividhaH, anAzAtanAvinayaM punadipazcAzadvidhividhAnaM yuvate tIrthakadgaNadharA iti gAthArthaH // 407 etadevAhatitthayarasiddhakulagaNa-saMghakiriyadhammanANanANINaM / AyariyatheSajjhAya-gaNINaM terasa payANi // 40 // vyAkhyA-tIrthakarasiddhau pratIto, kulaM nAgendrAdiH, gaNaM kauTikAdiH, saGghaH prasiddhaH, kriyA'stivAdarUpA, dharmo yatidharmAdiH, jJAnaM matyAdiH, jJAninastadvantaH, AcAryaH pratItaH, sthaviraH sIdatAM sthirIkaraNahetuH, upAdhyAyaH prasiddhaH, kiMyato'pi sAdhusamudAyasyAdhipatirgaNI-gItArthaH, iti tAvattrayodaza padAnIti gAthArthaH // 408 // tataH kim ? ityAhaaNAsAyaNA ya bhattI, bahUmANo taha ya vnsNjlnnaa| titthayarAI terasa, caugguNA hoti bAvannA // 409 // // 253 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R ATE puSpamAlA laghuvRttiH 4 mAvanAdhikAre | ananyasamatvaM vinykh| - // 254|| A vyAkhyA-AzAtanA-jAtyAdihIlanA, tadabhAvo'nAzAtanA tIrthakarAdInAM sarvadeva karttavyA, tathA bhaktisteSvevocitopacArarUpA, bhumaanstessvevaantrnggbhaavprtivndhruupH| varNasajvalanA-teSAmeva sadbhUtaguNotkIrtanarUpA / anena prakAreNa tIrthakarAdayastrayodaza caturguNAH anAzAtanAyupAdhimedena dvipaJcAzadbhedA bhavanti, eteSAM cASTavidhakarmavinayAdvinayatvamiti gaathaarthH||4.9|| atha sarvaguNeSu vinayasya prAdhAnyamAhaamayasamo natthi raso, na tarU kappadumeNa pritulo| viNayasamo natthi guNo, na maNI ciNtaamnnisriccho||410|| vyAkhyA-yathA kila rasevamRtasamo raso nAsti, taruSu kalpadrumeNa tulyastarurmaNiSu cintAmaNisadRzo maNi sti, || tathA guNeSu madhye vinayasamo guNo nAsti, vinaya eva pradhAna iti tAtparyamiti gAthArthaH // 410 // keSAM punareSa vinayo bhavatIti sadRSTAntamAhacaMdaNatarUNa gaMdho, juNhA sasiNo siyattaNaM saMkhe / saha nimmiyAI vihiNA, viNao ya kulappasUyANaM // 411 // vyAkhyA- yathA candanatarUNAM gandhaH, zazino jyotsnA, zahakhe zvetatvaM, etAni vidhinA saha-utpattisamayAdapyArabhya nirmitAni, tathA kulaprasUtAnAM vinayo'pi janmanA sahaiva jAyata iti gAthArthaH // 41 // vinItAnAM kimapyasAdhyameva nAstItyAha: hojja asajhaM manne, maNimaMtosahisurANa vi jymmi| natthi asajhaM kajaM, kiMpi viNIyANa purisANaM // 412 // vyAkhyA-acintyo hi maNimantrauSadhInAM prabhAvaH, "maNasA devANa"mityAdivacanAnmaNiprabhRtInAM kimayasAdhya RE- A x C Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NiAGAR dohimapArapike ptyimukhatvaM vinykh| nAsti tathApyahamevaM manye-bhavedasAdhyaM kimapi kArya jagati teSAmapi, paraM vinItAnAM puruSANAM nAsti kiMpapyasAdhya kArya, vinIto puSpamAlA I&| hi khargApavargAvapi sAdhayati, na tu maNimantrAdiriti mAthArthaH // 41 // aihika pAratrikaM ca vinaya phalaM sadRSTAntamAhalaghuvRttiH / iha loeciya viNao, kuNai viNIyANa icchiyaM lcchi| jaha sIharahAINaM, sugainimittaM ca paraloe // 413 // // 25 // _ vyAkhyA-ihaloka eva tAvadvinayo vinItAnAM IpsitA lakSmIM karoti, yathA siMharathAdInAM, paraloke punaH sugatinimittaM / ca bhavatIti gAthArthaH // 413 // ____ kathAnakaM tUcyate-sugandhapure puNDarIkanRpaH, tasya sutaH siMharathanAmA'paraguNayukto'pi durvinItatvAdrAjJo'zeSajanasya / cAniSTo'jani, rAjJA sa parityakto duHkhI kvApi pure bhraman kvApyekaM turaGgaM sarvaprakArairaya'mAnaM dvitIyaM kuTyamAnaM dRSTvA vismitaH kumAraH kazcanApRcchat , sa naraH prAha-bho ! asau vinItaH, khakhAmino mano'bhiprAyeNa calati, ataH pUjyate, aparo durvinItastena / kuTyate / taduniyaphalaM zrutvA prabuddho vinayaM tathA cakAra yathA [tatratya] nRpaM janAMzca rajayAmAsa sH| tena ca rAjJA satsvapi bahuSu putreSu vinItatvAttasya svaM raajymdaayi| pitrA puNDarIkanRpeNApi sutaM vinItaM jAtaM zrutvA bahumAnapUrvakamAkArya sugandhapurarAjyaM tasyAdAyi / nRpAbhyAM dIkSA gRhiitaa| zrIsiMhastho vinayAzrayaNAtprAptaprauDhapratiSTha AzritasarvaguNaH kroNa labdhazrIsaMyamatAnrAjyaH sarvArthasiddhimagamat / mahAvideheSu setsyati / iti aihalaukikapAralaukikasukhAnAM kAraNaM vinayaH, iti siMharatharAjakathA smaaptaa|| athopasaMharanAhakiM bahuNA ? viNaociya, amUlamaMtaM jae vasIkaraNaM / ihaloyapAraloiya-suhANa vaMchiyaphalANa // 414 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 256 // 4 mAvanAdhikAre vaiyaavRtydvaar| RSSRA-SINHRS vyAkhyA-kimbahunA tAtparya mevocyate-vinaya eva amUlamantraM-malikAmantrAbhyAM pRthagbhUtaM, apUrvameva kizcidityarthaH, jagati paramaM vazIkaraNaM, keSAM vazIkaraNaM? ityAha-aihikapAratrikamukhAnAM saubhaagyaarogyaadivrgaapvrgaadiinaaN| kathambhUtAnAM ?, manovAJchitAnA puNyasya phalAnA, sarvasukhAnAM vidhAyI vinaya eveti tAtparyamiti gAthArthaH // 414 // iti sukRtasuradromUlamAnandakandaH, suranarazivalakSmIkArmaNaM karmabhedI / pratidinamanavadyaH puNyavadbhirviveyo, vinaya iha tadarhe sarvataH sveSTasiddhaye // 1 // iti puSpamAlAvivaraNe bhAvanAdvAre vinayalakSNaM pratidvAraM samAptam // 13 // atha vaiyAvRttyaM vibhaNiSuH pUrveNa [saha] sambandhagarbhA gAthAmAhaviNayaviseso ya tahA, aayriygilaannsehmaaiinnN| dasavihaveyAvaccaM, karijja samae jao bhaNiyaM // 415 // vyAkhyA-yathA vinayastathA AcAryAdiSu dazasu sthAne[9] kriyamANatvAddaza vidhaM, vyAvRttasya mAvo vaiyAvRttyaM-bhaktapAnauSadhapradAnAdirUpaM, tadapi kuryAstvaM, keSAM? ityAha-AcAryaglAnazekSakAdInA, uktaM ca"AyariyajvajjhAe, theraitavastIgiloNasehINaM / sAhammiyakulagaNasaMdha-saMgayaM tamiha kAyavvaM // 1 // " kathambhRtaM yayAvRtyaM ? ityAha-vinayavizeSa eva, samayaprasiddhena kena kenacitprakAreNa vaiyAvRtyamapi vinaya evetyarthaH, anayaiva ca pratyAsatyA vinayadvArAnantaraM vaiyAvRttyadvAramuktaM, ityadhikRtadvArasya sambandhaH suucitH| kuta idaM kartavyaM ? ityAha-samayesiddhAnte yato bhaNitamiti gAthArthaH // 415 / / samayoktamevAha // 256 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtiH // 257 // ! | bharahekhayavidehe, pannarasa vi kamma bhUmigA sAhU / ikkammi [vi] pUiyammi, savve [va] te pUiyA huMti // 416 // vyAkhyA - bharatairavata videheSu paJcadazakhapi karmabhUmiSu gacchanti tiSThantIti paJcadazakarmabhUmigA, ye kecana sAdhavaste sarve'pi pUjitA bhavanti, kava sati ?, ekasminnapi sAdhau pUjite sati yataH samayavacanaM / tato bRhallAbhasambhavAdbhaktapAnAdinA sAdhUnAM vaiyAvRttyaM karttavyamiti bhAva, iti gAthArthaH // 416 // vyatirekamityAha ekkammi hIliyammi vi, save te hIliyA muNeyavvA / nANAINa guNANaM, savvatya vi tulabhAvAo ||417|| vyAkhyA - (na) kevalamekasmin pUjite sarve pUjitA bhavantyapitve kasmin jAtyAdinA DIlite'pya-pamAnite'pi sarve'pi te sAdhavo hIlitA jJAtavyAH / kathametadityAzaGkyopapattimAda - jJAnAdiguNAnAM sarvatra tulyatvAt puruSa evaM kila bhinnA', jJAnAdiguNAstu sarvatra ta etra, pUjA'pi ca jJAnAdiguNAnAmeva, na tu puruSamAtrasyetye kasminsAdhau pUjite sarve'pi tadvantaH pUjitA eva, evaM jJAnAdiguNavatAM hIlanamapIti bhAva, iti gAthArthaH // 417 || prakRtamupasaMharannAha hA saguNa, sAhUNaM bhattapANamAIhiM / kujjA veyAvaccaM dhaNayasuo rAyataNauvva // 418 // vyAkhyA - tasmAdyadyeSa guNa ekasmin pUjite samastapUjA siddhilakSaNastadA sAdhUnAM bhaktanAdibhiH kuryAstvaM vaiyAvRtyaM / ayambhAvaH-paJcadazaskhapi karmabhUmiSu jaghanyapade'pi koTisahasrapRthaktvaM cAritriNAM sarvadaiva prApyate, uktaM ca prajJaptyAM- "sAmAiyasaMjayANaM bhaMte ! egasamaeNaM kevaiyA hojjA 1, goyamA ! paDivajamANae pahuca sipa atthi siya natthi; jai asthi, jahantreNaM eko vA 4 bhAvanAdhikAre vaiyAvRtya mahatva // 257 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 258 // do vA tibhi vA " evaM sarvatra praznAlApaH pratipadyamAnakAn pratItya jaghanyapadottarAlApazca draSTavyaH / "ukoseNaM sahassapuhuttaM, puncapaDinae paTucca janeNaM koDi sahassaputtaM ukoseNa vi koDisadasmapuDutaM, cheovaTTAvaNiyasaMjayA0 goyamA ! paDivajamANae paDucca siya atha siya natthi, jai asthi, jahanneNaM ekko vA do vA tinnivA, ukkoseNaM sayahutaM, puvtrapaDivannae paDucca siya asthi siya natthi, jai atthi, jahanneNaM koDisaya puhuttaM ukkoseNa vi koDisaya puhuttaM" ihotkRSTaM chedopasthApanIyasaMyataparimANaM AditIrthakaratIrthAnyAzritya sambhavati, jaghanyaM tu tatsamyag nAvagamyate / duSpamAnte bharatAdiSu dazasu kSetreSu pratyekaM tadvayasya bhAvAdviMzatireva teSAM zrUyate / kecitpunarAhuH - idamapyAditIrthakarANAM yastIrthakAlastadapekSayaiva samavaseyam, koTizatapRthaktvaM ca jaghanya-bhalpataraM, utkRSTaM ca bahutarami " ti 'bhagavativRttau ' [918 patre ] "parihAravisuddhiyasaMjayA0 goyamA ! paDivajjamANae paDucca siya atthi siyana tthi, jai asthi, jahanneNaM eko vA do vA tinnivA, ukkoseNaM sayapuhuttaM, puvvapaDivannae paDucca siya atthi siya natthi, jai asthi, jahanneNaM ekko vA do vA tinnivA, ukko seNaM sahastrapuhRttaM 3 / humasaMmarAya saMjayA vi paDivajjamANae paDucca siya asthi siya natthi, ja asthi, jahanneNaM ekko vA do vA tinnivA, ukkoseNaM bAvaTThisaya, aTThottarasayaM khavagANaM, cauppannaM uvasAmagANaM puNvapaDiyannara pahucca sipa atthi siya natthi, jai asthi, jahanneNaM ekko vA do vA tinni vA ukkoseNa sayapuhuttaM 4 / ahakkhAyasaMjayANaM pucchA, goyamA ! DijmANae pahuca saya asthi siya natthi, jai asthi, jahanneNaM ekko vA do vA tinni vA, ukoseNaM bAvaTTatayaM, adbhuttarasa khavagANaM cauppannaM uvasAmagANaM, jahA suhuma saMparAyasaMjayAH puvyapaDivannae paDucca jahanneNaM koDinuhuttaM ukkoseNa vi koDipuhuttaM 5 / " ityekasminnapi sAdhau pUjite varttamAnakAlApekSayA'pi nivitaM koTisahasrapRthaktvaM pUjitaM bhavatIti, anAgatakAlApekSayA tvanantA 4 bhAvanAdhikAre sarvasAdhUna vaiyAvRtya karaNam / | // 258 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAM puSpamAlA laghuvRttiH 1159 // | api sAdhanaH pUjitAH syuH| tadetAvatIM guNasiddhimAlocya sadaiva vaiyAvRttyaM kuryAstvaM / ka iva ? ityAha-rAjaputra iva, kasya || bhAvanAdhiyo satko'sAvityAha-dhanadarAjasuta, iti gAthArthaH // 41 // vaiyAvRttyopari kathAnakaM tvevam-kusumapure dhanadanRpaH, padmAvatIdevI, tayoH putro bhuvanatilakanAmA vidyApAraGgato rUpasaubhAgyAdikalito dhanadanasato vizvavikhyAto ratnapuravAmino'maracandranRpasya yazomatI sutAM kumAraguNazravaNamohitAM pariNetuM gacchan sasainyo yAvatprAptaH siddhapuraM daahrnnm| tAvadakasmAdrogagrastaH, kaNThIravAmidhasAmantAdibhiH kriyamANavividhopacAro'pi na sajjo'bhUt / itazca tadaiva daivayogAdratnabhAnukevalI tatra samAsAta , sAmantAdyairgatvA kevalI tadrogakAraNaM pRSTaH prAha-dhAtakIkhaNDabharate bhavanAkarapure ekasmin gacche vAsagnAmA sAdhuH sukulabhavo'pi kriyApramAdI, sAdhubhiH ziSyamANo ruSTo gacchapratikUlo yatimAraNArtha nIre tAlapuTaM viSaM cikSepa / kayAcitsAdhubhaktadevatayA viSamapaninye, sa ca nirbhasitoraNye'gAt / mArge davadagdhaH saptamaM narakaM jagAma, tata uddhRtya matsyeSu, punarnarakepu, punastiryakSu, punarnarake, evaM saptasu narakeSu bhrAntvA tataH kvApi kRtapuNyo bhuvanatilakakumAro jAtaH, RSighAtapariNAmena yattadA karmopArjitaM taccheSa etasyedAnImudayaprAptastenAyaM rogasamudAyo'sya / idAnImeva kAlAdivazena kSINatatkarmA so'trAgamiSyati, tAvadAyAtaH kumAraH, praNataH kevalI, pUrvabhavAdivyatikaraM kevalipArzve zrutvA jAtajAtismaraNaH tatkSAmayitvA vairAgyAtpAbAjIt / prAkarmaphalavipAkaM smAraM smAraM sAdhubhaktiparo dazavidhavaiyAvRttyaM kurvan surairbahudhA vaiyAvRtye parIkSito'pi nAcalat / dvAsaptatipUrvalakSANi vaiyAvRttyaM kRtvA azItipUrvalakSANi sarvAyuH paripAlya zubhabhAvanAgataH kevalabAnamutpAdya mokSamagAt, iti vaiyAvRttye dhanadvapasutakathA samAptA // // 359 // athAnanyasAdhAraNatanmAhAtmyagarbha vaiyAvRyakaraNopadezamAha OMOMOMOMOMOM SSSS Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtiH // 260 // veyAvacaM niyayaM, kareha uttamaguNe gharaMtANaM / savvaM kira paDivAI, veyAvacca apaDivAI // 419 // vyAkhyA - vaiyAvRtthaM niyataM nizcitaM kuruta yUpaM, kepAM ? ityApAda - uttanAn jJAnadarzanacAritraguNAn ye dharanti teSAM yataH kAraNAt, kiThe yA to rahegeM, sarva cAritrazrutAdikaM praviratanazIlaM vaiyAvRtthaM punarapratipAti- avinAzIti gAthArthaH // 419 // etadeva bhAvayati paDibhaggassa mayassa va, nAsai caraNaM suyaM agugaNAe / na hu vethAvaca kathaM, suhodayaM nAsae kammaM // 420 // vyAkhyA - pratibhagnasya - utpravajitasya sato mRtasya aviratatvamApannasya nazyati tAvacaraNaM, 'vA' punararthe zrutaM punaraguNanayAaparAvarttanayA nazyati, atassarvamapIdaM pratipAti, na tu vaiyAvRtyo'pi, tulyamevaitaditi ceccaraNazrutazabdenAtra tajanitaM zubha karmocyate, tatazcaraNazrutaguNenopArjitaM yacchubhaM karma tatyatibhagnAdyavasthAyAmaviratasya vismRtasUtrasya ca sataH kiMzcitpradezodayenaivavedyamAnaM svakIyavipAkamadatvA evameva nazyati vaiyAvRcye tu naivamityAha - 'na hu' naiva vaiyAvRtyena hetubhUtena krataM zubha udayo-vipAko yasya tacchubhodayaM - zubhavipAkaM karma tIrthakara nAmocce gotrAdikaM pradezodaya mAtreNaiva vedyamAnaM svavipAkamadatvA evameva na khalvapagacchati, hetoH prabalasAmarthyena pratibhagnAdyavasthAyAmapi khavipAkenaiva tatprAyo vedyate, nAnyatheti bhAvaH / iti vaiyAvRtyamapratipAtIti buddhyAmahe, tavaM punaH kevalino vidantIti gAthArthaH 420|| nanu yadyetAvAnguNo vaiyAvRtyasya tarhi gRhasthAdInAmapi tatkurma ityAhagihiNo veyAvaDie, sAhUNaM vanniyA bahu dosA / jaha sAhuNI subhaddAe, tega visae tayaM kujjA // 421 // 4 mAvanAdhikAre vaiyAvRtyasyApratipAtiguNatvam / // 260 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuvRttiH vyAkhyA-sAdhUnAM gRhiNo vaiyAvRtye-gRhasthasya vaiyAvRttyaM kurvatAM Agame bahavo doSA varNitAH, yathA sAdhIsubhadrAyAH, 31 puSpamAlA || tena kAraNena viSaye-yathA'rhameva takaM-cayAvRtyaM kuryAnna yatheSTaM / 4 mAvanAvikAra kA punarasau subhadrA ? inyucyate-vArANasyAM bhadrabAhuH sArthavAhaH, tasya subhadrA bhAryA, paraM nirapatyA, taduHkhena sAdhvIpArzva 1261 // prAtrAjIta , mahAtapaH karoti, paraM tatropAzraye samAgatazrAvikANAM DimbhAn bhAlayati utpATayeti utsaGge lAti, sAdhvImirvAritA'pi doSe subhadrA tatkRtyAnoparamate, tataH pRthagupAzrayasthA niraGkazA savizeSa DimmohaniratA kAlaM gmyti| tadanAlocya prAnte'STamAsAn yAvadanazanaM saadhviikthaa| kRtvA mRtA saudharmakalpe devI jaataa| anyadA kRtAnekaDimbharUpaiH parivRtA zrIvIravandanArthamAgatA, DimbharUpairnRtyantI sAdhusAdhvIjanAn hai vyasmApayat / zrIgautamena pRSTo bhagavAn vIraH-kaiSA? prabho!, prabhurAha-he gautama! prAgbhave [su]bhaTTaiSA sucAritriNI, dhAtrIkarma nAkariSyattadA kevalajJAnamavApya siddhisaukhyabhAgabhaviSyat , prabhuNA tasyAH prAgbhave prokte bahubhiH sAdhusAdhvIbhiranarthaphalaM gRhasthavaiyAvRttyaM pratyAkhyAtam / tato gautamapRSTaH prabhustasyA AgAmi bhava] svarUpa prAha-eSAtra catvAri palyopamAnyAyuH paripAlyAtraiva bharate vindhyagirimUle vemelasanniveze somAnAmnI dvijaputrI bhaviSyati, rASTrakUTa viprastAM pariNeSyati, tasyA saptavarSAnte'patyayugalaM bhaviSyati, evaM dvitIye'pi varSe, evaM SoDazamirvAtriMzatsutAn janiSyati, tairuccATitA kathamapi patimanujJApya dIkSA grahISyati, ekAdazAGgAnyadhItya vividhaM tapaH kRtvA saMlekhanApUrva mAsamanazanaM kRtvA saudharmazakrasya sAmAnikadevatvaM prApya mahAvideheSu setsyati / "iya souM jiNavayaNaM, veyAvaccaM kareja smymmi| visaecciya vihiyAo, kiriyAo havaMti shlaao||1||" iti subhadrAsAdhvIkathA smaaptaa| // 26 // nanu vaiyAvRtyakaraNodyatena kenacidbhaktapAnAdyAnayanena nimantrito'pi sAdhuryadi tanimantraNAM necchettataH kim ? ityAha OMOMOM Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhuvRttiA A + icchejjanaicchejjava, taha vihu payaonimaMtae saahuu| pariNAmavisuddhIe, u nijjarA hoi agahie vi // 422 // 4 puSpamAlA | vyAkhyA-nimalayamANaH sAdhustAM nimantraNAmicchennecchedA tathApi vaiyAvRttyakartA sAdhuH prayataH-sAdarastaM sAdhuM nimantra- 4 mAvanAvikAra yedbhaktapAnAdyAnayanena / nanu yadi kathamapyasau tana gRNhIyAcadA niSphala evAyaM prayAsaH ityAha-karomyahamasya vaiyAvRtyamityevaMrUpayA 4 pariNAmavizuddhyA tvagRhIte'pi tenAhArAdike vaiyAvRttyakartuH karmanirjarA bhavatyeva, mukhyatayA bhAvazuddhereva karmanirjarAhetutvAditi gaathaarthH| svaadhyaaykh| iti sakalayatInAM bhaktapAnapradAna-prabhRti kuruta vaiyaavRttymekaagrbhktyaa| bhavati jagati yasmAnnizcalaH puNyalAbhaH, paramapadasukhAni syustato hastagAni // 1 // iti puSpamAlAvivaraNe bhAvanAdvAre vaiyAvRttyalakSaNaM pratidvAraM samAptam // 14 // atha khAdhyAyaratidvAraM vibhaNiSuH pUrveNa sambandhagarmA gAthAmAhaveyAvacce abbhu-jjaeNa to vaaynnaaipNcviho| vicammi u sajjhAo, kAyabbo paramapayaheU // 423 // ___vyAkhyA-vaiyAvRtye'bhyudyatenApi sAdhunA "vicammi"tti antarA'ntarA vAcanA-pRcchanA-parivartanA-anuprekSAdharmakathArUpaH paJcavidhaH khAdhyAyaH kartavyaH, iti vaiyAvRtyadvArAnantaraM khAdhyAyadvAramiti bhaavH| yataH, kathambhUto'sAvityAhaparamapadaheturiti gAthArthaH // 423 // vaiyAvRttyAdibhyo'pi khAdhyAya eva paramaM mokSAGgamityAha P // 26 // etto samvannuttaM, titthayarattaM ca jAyai kameNa / iya paramaM mukkhaMgaM, sajjhAo teNa vinneo // 424 // kara SHRE Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na vyAkhyA-itaH-khAdhyAyAtsarvacatvaM tIrthakaratvaM ca krameNa jAyate, iti paramaM mokSAGgaM svAdhyAyaH, tena kAraNena vijJeyaH | puSpamAlA kartavyatayeti zeSa iti gAthArthaH // 424 // kizca 4 mAvanAvikAra laghuvRttiH da taM natthi jaM na pAsai, sajjhAyaviU payatthaparamatthaM / gacchai ya sugaimUlaM, khaNe khaNe paramasaMvegaM // 425 // krmkssyaanny3163|| kAraNatvaM .. vyAkhyA-tantrAstyeva yatpadArthaparamArtha svAdhyAyavinna pazyati, yatkiJcidasti tatsarva pshytiityrthH| gacchati ca kSaNe svaadhyaayskh| Baa kSaNe sugatimUlaM paramasaMvegamiti gAthArthaH // 425 // nanu svAdhyAya ivAnyasminnapi pratyupekSaNAdau yoge asaGkhyeyamavikaM karma kSapayatyeva, tatkotra vizeSaH ? ityAha* kammaM saMkhijjabhavaM, khavei aNusamayameva aautto| annayarammi vi joge, sajjhAyammi viseseNa // 426 // * _ vyAkhyA-pratyupekSaNA-prabhArjanA-mikSAcaryA-vaiyAvRtyAdiyogAnAM madhye'nyatarasminnapi yoge-saMyamavyApAre Ayukta:" AdareNa pravRttaH sAdhuH pratisamayamasaGkhyeyabhavasthitikaM karma kSapayati, paraM khAdhyAye vartamAnastadapi vizeSeNa-sthitirasAbhyAM vizeSataraM ksspyti| yathA khAdhyAye karmacayaH sampadyate na tathA prAyaH pratyupekSaNAdAviti svadhyAyasya garIyastvamiti bhAvaH, utkarSato'pi saptatisAgaropamakoTAkoTiparataH karma[sthi]terabhAvAdanantabhavAparipUrasakhyeyamavasthitikaM karma kSapayatItyuktaM, nAnantamavikamiti gAthArthaH // 426 // atha kiM parimANaH khAdhyAyo bhavatItyatrAha // 263 // ___ ukkoso sajjhAo, caudasapuvINa vaarsNgaaii| tatto parihANIe, jAvaM tayatyo namokkAro // 427 // / ' OMOMOMOM Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA sadhuvRttiH SHARE 4 mAvanAvikAra utkRSTetarI khaadhyaayau| // 26 // vyAkhyA-utkRSTaH svAdhyAyazcaturdazapUrviNoM dvAdazAGgAni, caturdazapUrvadharA hi mahAprANadhyAnAdisAmarthyato'ntarmuhUrcAdinA kAlena caturdazApi pUrvANi parAvarttayanti, dazapUrvadharANAM tu dazapUrvANi svAdhyAyo, nApUrviNAM tu nH| evaM parihANyA tAvajjheyaM yAvadyasthAparaM kimapi nAgacchati tasya paJcaparameSThilakSaNo namaskAraH khaadhyaayH| kathambhUto'yamityAha-tadoM-dvAdazAGgArtha iti gAthArthaH // 427 // nanu kathamayaM namaskAro dvAdazAGgArthaH ityAhajalaNAibhae sesaM, montu ekkaM pi jaha mahArayaNaM / peppai saMgAme vA, amohasatyaM jaha taheha // 428 // mottaM pi vArasaMgaM, sa eva maraNammi kIrae jamhA / arahaMtanamokkAro, tamhA so bArasaMgattho // 429 // vyAkhyA-jvalanAdibhaye samupasthite zepaM-voDhumazakyaM karpAsAdikaM muktvA ekamapi yathA mahAratnaM gRhyate, saGgrAme vA zeSa lakuTAdikaM muktvA yathaikamapyamoghaM-ripuvadhe askhalitaM bANazaktyAdikaM zastraM gRhyate, tahApi maraNe samupasthite tasyAmavasthAyAM smartumazakyaM muktvA'pi dvAdazAGgaM sa evAIdAdinamaskAro yasmAkriyate, tasmAddAdazAGgasthAne kriyamANatvAdanyathA'nupapattarasau dvaadshaanggaarthH| ayambhAvaH-jJAnadarzanacAritrANyeva hi dvAdazAGgArthaH, tAni ca paJcakhahaMdAdiSveva syurnAnyatra, namaskAre cArhadAdaya evAbhiyA, ato dvAdazAGgasmaraNociteSvapi teSu teSu maraNAdisthAneSu sukhAnusmaraNIyatvAdikAraNadayaM smaraNIyatvenopadiSTastato yuktaivAsya dvAdazAGgArthateti gAthAdvayArthaH // 428-29 // etadevAvazyakabhASyoktayuktyA darzayannAhasavvaM pi bArasaMgaM, prinnaamvisuddhiheumittaagN| takkAraNamettAo, kiha na tayattho namukkAro ? // 430 // akhaOMOMOMOMOM S HSHARE // 264 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA ghuvRttiH // 56 // 4 mAvanAvipara namaskAramanta maahaatmym| FASNASE vyAkhyA-sarvamapi dvAdazAGgaM tAvatpariNAmavizuddhihetumAtrakameva, tatastatkAraNamAtratvAtpaJcaparameSThidvAreNa pariNAmavizuddhiPA kAraNamAtratvAtkathaM na tadarthoM-dvAdazAGgAthoM mamaskAraH?, apitu tadartha eveti mAthArthaH // 430 // atha maraNAdyavasthAyAmapi asyaiva smaraNIyatve kAraNamAhana hu tammi desakAle, sakko bArasaviho suykkhNdho| savvo aNuciMteu, dhaMtaMpi samatthacitteNa // 431 // vyAkhyA-na hu-naiva tasmin dezakAle-maraNAdipradezakAle dvAdazavidho'pi zrutaskandho'nucintayituM shkyH| kena ? ityAha-'dhantaM' atyartha samarthacittenApi, tato dvAdazAGgasAdhyasAdhakatvAt sukhasmaraNIyatvAcca tadavasthAyAmeSa eva smaraNIya iti gAthArthaH // 43 // atha namaskArasyaitra mAhAtmyamAhanAmAimaMgalANaM, paDhama ciya maMgalaM nmokkaaroN| avaNei vAhitakkara-jalaNAibhayAiM sabvAiM // 432 // harai duhaM kuNai suhaM, jaNai jasaM sosae bhavasamudaM / ihaloapAraloia-suhANa mUlaM namukkAro // 433 // vyAkhyA-nAmasthApanAdravyabhAvamaGgalAnAM madhye prathama-pradhAna maGgalaM namaskAra eva, yataH kathambhUto'sau ? ityAhaapanayati vyAdhitaskarajvalanAdibhayAni sarvANi, tathA duHkhaM harati, sukhaM karoti, yazo janayati, bhavasamudraM zoSayati, kimbahunA! aihalaukikapAralaukika sukhAnA mUlaM namaskAra iti gAthAdvayArthaH // 432-33 // athaihikeSu pAratrikeSu ca namaskAraguNeSu dRSTAntAnAhaihaloyammi tidaMDI, sAdivvaM mAuliMgaSaNameva / paraloe caMDapiMgala-huMDiyajakkho ya diLaMtA // 434 // SAR // 26 // OMOM Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4aa pramAve shivkumaarkyaa| vyAkhyA-aiilaukike namaskAramAhAtmye tridaNDyudAharaNaM, tathAhi-jinadAsasutaH zivakumAra uttamo'pi dyutavyasanI, pitrA gurupArzve nIto'pi dharma na pratipadyate, anyadA pitroktaM-vatsa! amuM mantraM mahAprabhAvaM mahAbhayApahArapravaNaM gRhANa, smaraNamAtrApuSpamAlA ladhuvRttiH skAryasiddhiH syAt / tato lomAtena pitsakAzAdgRhItaH pnycprmesstthinmskaarH| krameNa pitayuparate'pyasya tathaiva vyasanarasikasya // 266 // draviNaM na puuryte| tatastenaikatridaNDI dhanArthamabhyarthitaH prAha-dAsye'kSayaM dhanaM yadi paramakSatamRtakamAneSyasi, tato lubdhena zivena vRkSazAkhollambitacauramRtakaM tasyopanItaM / so'pyupazmazAnaM khagakara mRtakaM tadaMtisaMvAhakaM ca taM saMsthApya maNDale sthitaH svavidyA smarati, bhItaH zivastu namaskAra, pUrNe jApe khaGga gRhItvotthivataM mRtAto) namaskAraprabhAvAcchivasthAprabha(ko)tathaivApatat / tataH punarapi savizeSaM triNDI svavidyAM zivo'pi namaskAraM japati, pUrNe jApe punarutthAya tathaivApatat , tataH zaGkitaH sa zivaM papraccha-kiM tvamapi vatsa! vetsi kAzcidvidyA ?, sa prAha-yadi tvaM tuSyasi, tataH punakhidaNDI sAkSepaM tAM smarati, pUrNe jApe zivAyAprabhavannutthitamRtakAvatINoM vetAla saGgena tridaNDInaM dvidhA vidhAya zmazAne'kSepsIta, sadyazca hemamayaM jAtaM / taM puruSaM harSAdgRhItvA gRhmgaacchivH| tataH prabhRti tatprabhAvAjjAto'yaM mahebhyaH, tadevaM namaskAraprabhAvaM sAkSAdupalabhya jinadharmArAdhanodhatamatiH zivakumAraH samyaktvavratAmigraha4 pratipAlanaparastIrthayAtroddhArAdibhiH zAsanaM bhAsayAmAma, itIhalokakale tridaNDyupalakSitaH zivakumAradRSTAntaH smaaptH|| 'sAdivvaM' ti namaskArapramAvato devatAsAnidhyamapi jAyata iti bhAvastadyathA | zrAddhasutA zrImatI paramazrAvikA mithyAhapariNItA, tayA vinayaguNenAvarjitaH zvasuravargaH, priyeNa vAritA'pi jainadharmamamuktavatI, anyadA tasyAM virakto bhatto'nyAM pariNemumicchati, paraM na ko'pi guNavatyA mAyA upari svakanyAM prayacchati, tataH 8 // 266 // % ACa Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA Psa niNaH zrImatImAraNAya kuto'pi kRSNasarpamAnIya ghaTe cikssep| tatastAM pradoSasamaye samAdizatisma-priye ! ghaTasthAM kusumamAlA IPY mAvanAvidhI 4 samarpayeti kathanAnantaramevAndhakArasthApitaM ghaTaM dRSTvA tayA namaskAramaNanapUrva kare kSipte sannihitadevatayA sarpamapahatya saMsthApitA | SInamA ghuvRtiH kusumamAlA, tAmAdAya mattudatte sA, so'pyativismitazcintayati-aho!! kimetat ?, gatvA yAvad ghaTaM vilokayati tAvatpuSpANi bIjapUravanodA a567! | pazyati, na punarbhujaGgaM, tato bhAryAguNahRSTastanmAhAtmyaM ca vicArya mItastAM kSAmayitvA dRSTanamaskAraphalo jinadharma pratipadya zrImatI || haraNam / sarvagRhasvAminI kRtvaan| tato vipulAn bhogAn bhuktvA bahudinaprAnte dvAvapi vairAgyAdIkSAM pratipadya samyak pratipAlya brahmalokagatI, mahAvidehe setsytH| "evaM ca namukkAro, jIviyarakkha ca kAmalAbhaM ca / ihaloyammi vi sAhai, jIvANaM | bhattijuttANa // 1 // " iti zrImatIkathA samAptA / mAtuliGgavanaM-bIjapUravanaM, tadudAharaNam , tathAhi-ekasminnagare nadItIre ekena kharakArmikeNaikaM mahApramANaM sugandhivarNADhyaM bIjapUraM patitaM prApyAtyadbhutaM jJAtvA rAbassamarpitaM / pRSTazca rAjA kva labdhaM ?, tenApyuktaM-nadIpravAhe, tatastuSTidAnaM datvA visRssttssH| | rAjJA tasminnapUrve bhukte svapuruSainadItIraM zodhitaM, yAvadekatrApUrva vanaM dRSTaM zrutaM ca-yaH kuto'pyamUni phalAni gRhAti sa mriyate, tatastaiH pratyAgatyoktaM nRpatestat / tathApyanivRttAmilApo rAjA nagaralokanAmagarbhagolakAn ghaTe prakSipya pratidinamekagolakAkarSaNe tannAmnA puMsA vIjapUramAnAyayati, so'pyanAtmavazastatra bane pravizya bIjapUraM troTayitvA bahiH kSipati, anyastadgRhItvA nRpaterdadAti, itarastatreva mriyate / evaM bahubhidinairekasya zrAvakasya vArakaH prAptaH gatazca sa tatra, zrIjinapraNidhAna vidhAya namaskAraM bhaNitvA naSedhikIM 4 // 2677 |ca kRtvA yApadane pravizati tAvattatrastho vyantaro namaskArAdyAkarNanAtpratibuddhaH zrAvakaM pratyAha-bho mahAnubhAva! sAdhukRtaM tvayA, OMOMOMOMOMOM Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 268 // yadahaM bhavAdughRto namaskArasmAraNena, tadbhaNa yattava priyaM karomi, zrAddhenoktaM-kiMmanyena me ? tathA tvaM kuru yathA na mriyate naMgaranaraH, tatastuSTaH suraH prAha tatraiva sthitasya tavocchIrSa ke pratyahamaha mekaikaM bIjapUraM sthApayiSye, tannRpaterdeyaM, evaM ca rAjA tvayi tuSToM bhaviSyati, na ca nagarajano mariSyati iti varaM prApya sa svagRhaM prAptaH / tato rAjJA lokena cAtivismitena pRSTaH pUrvokta sarva jinanamaskAramahAtmyamAha / tato bahuloko jinadharma prapede / rAjA'pi tuSTo ghanaM ghanaM dattvA zrAddhamadaridraM cakAra / evaM ihaloke'pi vizuddhacittAnAM jantUnAM jIvitadhanAvo namaskAro niyamAjjAyate iti mAtuliGgavanAkhyAnakaM samAptam // pAralaukike namaskAra mAhAtmye caNDapiGgalakathAnakam, taccedam -- vasantapure caNDapiGgalacauraH zrAvikAvezyAgRhe vasati tadanuraktaH, anyadA'nena rAjJo gRhAnmahAmUlyo mauktiko hArazraurayitvA'tiyatnena vezyAgRhe gopitaH, anyadA mahotsave sarvA asurH khakhasamRddhisamudayenAlaGkRtA bahirvajanti, atha sarvAsvamevAtizayataH zRGgArA syAmiti taskaravezyA tameva hAraM kaNThe kSiplodyAnaM gatA nRpapatnIceTyA dRSTA, upalakSito hArastayA, jJApitaM ca devyAH, tayA ca rAjJastena ca gaveSayitvA gRhItastaskaro vivya zUlikayA bhinnaH / tacchrutvA vezyA svaM nindantI mahAduHkhitA tatra gatvA cauraM namaskAra manuzAsti 'iha nRpaputro bhaveya' miti nidAnaM cAkArayattasmAt / tato'yaM namaskAraM paThan mRtvA tena nidAnenAgramahiSIgarbhe putratvenotpannaH yAvatsA vezyA bhavitavyatAvazena krIDApanadhAtrItvaM prAptA / atha sA cintayati-garbhasya caNDapiGgalamaraNasya ca tAvattulya eva kAlaH, tasmAtsambhAvyate sa evAyaM iti vicArya rudatastasya kumArasya bhaNati - mA rodikhaNDapiGgala !, punaH punarityAlapatyAM jAtaM jAtismaraNamasya, jinadharmaH pratipannaH, sa ca kAlena rAjyaM pratipAlya tayA vezyayA samaM pravajyAM pratipadya tatsamameva siddhaH / evaM namaskAge bhogaphalaH zivaphalatha 4 bhAvanAdhikAre pAratrike namaskAra mantraphale Sasurnidarzanam / // 268 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhAvanAdvAre vAdhyAyarato huNDikayakSa dRssttaantH| &| bhAvapradhAnajIvAnAM jAyata iti caNDapiGgalakathAnakaM samAptam // huNDikaya kSasya dRSTAntaH kathitaH, sa caivamucyatepuSpamAlA mathurAyAM huNDikazcauraH sarvAmapi nagarI muSNAti, anyadA koTTapAlena salonaH prAptaH sa kSiptaH zUlAyAM nRpAdezena / tata. laghuvRttiH stenAtipipAsitena samIpe gacchato jinadattazrAvakasyoktaM-'bho! bhavatAM dayAya yo dharmastato mahAmAga! dInasya vRSitasya me pAnIyaM // 269 // pAhi 'parakArye eva dharanti jIvitavyaM dhIrAH' iti jinadataH prAha-yadi saM namaskAra nirantaraM paThastiSThasi tadA'haM pAnImAnIya pAsyAmi, evaM ca pratipanne jalamAnetuM gate zrAddhe namaskArodghoSaM pUrvameva kAlaM kRtvA tadanubhAvAdyakSo jAtaH / zrAddhaH punarnIramAdAya tatrAgatastAvadrAjapuruSaigRhItvA rAjJaH kathitazcaurANAM bhaktadAtA'yamiti, mahA so'pi zUlAkSepArthamAdiSTaH, huNDikayakSazcAvadhinA pUrvabhavavyatikaraM jAnanmahAgirimekaM gRhItvoparyupari sthito bhaNati-are ! na jAnItha yUyaM', yadetasyeha mAhAtmyaM, tanmuJcata zIghra. manyathA sakalA purIM yUrayiSyAmi, tato rAjA saparicchado bhIto huNDikayakSaM pUjayati kArayati ca tasyAyatanaM, jinadattaM ca thAmayitvA visRjati / yakSazca jinadattaM natvA bhaNati-tathA sarvapApAspadamapyahaM yadiyatIM Rddhi prAptavAn sa tavaiva namaskAradAnakRtaH | prasAdA, tataH punaH kArye viSame'haM smartavyaH' ityuktvA yakSaH khasthAnamagAt / iti dravyato'pi gRhIto namaskAraH suradiheturjAyata iti gAthArthaH // 438 // iti huNDikayakSakathAnakaM samAptam // iti kuruta khAdhyAyaM, jinendrabhaNiteSu ghRtavimalabhAvAH / yeneha cittazAntiH, prabhavati gunnvRddhisNsiddhiH||1|| iti puSpamAlAvivaraNe bhovanAdvAre svAdhyAyaratilakSaNaM pratidvAraM samAptam // 15 // athAnAyatana tyAgadvAraM vimaNiSuH pUrveNa sambandhagarmA gAthAmAha CRORENA -CXCSACROSROOR // 269 // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -4 * 15 sajjhAyaM pi karejA, vajjato jattao aNAyayaNaM / taM itthi mAiyaM puNa, jaINa samae jao bhaNiyaM // 435 // || puSpamAlA vyAkhyA - uktakharUpaM svAdhyAyamapi yatnato'nAyatanaM varjayanneva kuryAnna tvanAyatane, iti svAdhyAyadvArAnantaramanAyatana- 4 mAvanAdhika laghuvRttiH / tyAgadvAramucyata iti bhaavH| tatrAyatane-mokSAya prayatante sAdhavo yatra tadAyatanaM-gurucaraNamUlAdi, kutsitamAyatanaM strIjanAdi, ata 'karaNIyatvaM // 27 // Aha-tatpunaranAyatanaM yatInAM stryAdikaM draSTavyaM / yataH samaye bhaNitamiti gAthArthaH / / 435 // siddhAntoktamevAha khadhyAyasyA vibhUsA itthisaMsAMgI, paNIyaM rasabhoyaNaM / narassa'ttagavesissa, visaM tAlauDaM jahA // 436 // [daza0 8-56] | naaytne| vyAkhyA-vibhUSA-vastrAdirADhA, yena kenacitprakAreNa strINAM saMsargastathA] praNItarasabhojana-galatsneharamAbhyavahAraH, etatsarvameva vibhUSAdiH narasyAtmagaveSiNa-AtmahitAnveSaNaparasya viSaM tAlapuTaM yathA, tAlamAtravyApattikaraviSakalpamahitakaramiti gAthArthaH / / 436 // nanu jinavacanabhAvitAnAM jitendriyatvAdiguNayuktAnAM cyAdisaMsargo'pi na doSAya bhaviSyati, kiM punaranayA tarjanayA? ityAhadasiddhaMtajalahipAraM, gao vi vijiiMdio vi sUro vi / thiracitto vi chalijjai,juvaipisAIhiM sudAhiM // 43 // ___ vyAkhyA-siddhAnta eva jaladhistasya pAraGgato'pi vijitendriyo'pi [zU] ro'pi sthiracitto'pi chalyate yuvatIpizAcImiH | IA kSudrAbhiriti gAthArthaH // 437 // punadRSTAntadvAreNa svIsaMsargasya duSTatvamAhamayaNanavaNIyavilao, jaha jAyai jalaNasannihANammi / taha ramaNisannihANe, viddavai maNo muNINaM pi // 43 // vyAkhyA-yathA jvalanasannidhAne madananavanItayovilayo-drAvaH saJjAyate, tathA ramaNInAM sannidhAne munInAmapi-susAdhU * Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R | nAmapi mano vidravati / brahmacarye dRDhamapi zithilI bhavatIti gAthArthaH // 438 // kizcaapamAlAnIyaMgamAhiM supaoharAhi, uppicchamaMtharagaIhiM / mahilAhiM ninnayAhiM va. girikhagguruyAvi bhijjaMti // 439||4|| 4 mAvanAdhikAra laghuvRttiH | vyAkhyA - mahilAmiH-strIbhirnimnagAbhi-nadIbhiriva girivaraguravo'pi bhidyante-'varIkriyante, AstAmitare lghvH| 'tiniSidhatvaM / 71 kathambhUtAbhiH strImiH 1, nIcaM-jAtyAdihInaM gacchantIti nIcamAstAbhiH, nadIpakSe tu nIco-nimnaH pradezastena gacchanti-vahantIti strIsaMsargasya / nIcapAstAbhiH, zobhanAH payodharA:--stanA yAmAM tAstAbhiH, nadIpakSe tu zobhanaM payaH pAnIyaM dharantIti supayodharAstAbhiH, pakSadvaye'pi haraNam / utpicchA-manohAriNI mantharA gatiryAsAM tAstAbhirityatastyAjyA evaitA iti gAthArthaH // 439 // api caghaNamAlAu va dUra-namaMtasupaoharAo vaDdati / mohavisaM mahilAo, duniruddhavisaM va purisassa // 440 // vyAkhyA-dhanA-meghAsteSAM mAlA:--paramparAstA iva daraM-atyartha unamantaM-unnatibhAjaH zobhanAH payodharA yAsAM tA donamatsupayodharA mahilA:-striyaH puruSasya moha eva viSaM, tadarddhayanti; atra meghamAlApakSe payodharA:-jaladAH, strikSe tu stanA iti. kimiva kAH? ityAha-meghamAlA eva duniruddhaviSamitra, yathA kumantravAdinA kenacidurucAritaM viSaM puruSasya donnamattupayodharAmeghamAlA dRSTAH satyaH punarapi vRddhi nayanti, tathA striyo'pi mohaviSamiti tAtparyamiti gAthArthaH // 440 // apAcasiMgArataraMgAe, vilAsavelAe jobbnnjlaae| ke ke jayammi purisA, nArinaIe na vujhaMti ? // 441 // HIN vyAkhyA-nAryeva nadI, tayA ke ke jagati puruSA nohya-te-nApahiyante ?, apitu sarve evohante, kathambhUtayA nadyA! Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- ityAha-AbhagNA-aGgagagAdirUpAH zRGgArA eva taraGgA yasyAM sA tathA, tayA, netrabhramAdirUpA vilApA eva vegA yasyAM sA tathA, puSpamAlA yauvanameva jalaM yasyAM sA tathA, tayeti gAthArthaH // 441 // punarapi strINAmanAyatanatvaM sadRSTAntamAha 4mavanAdhikAre laghuvRttiH 8 juvaIhiM saha kuNaMtA, saMsaggiM kuNai sayaladukkhehiM / nahi mUsagANa saMgo, hoi suho saha biDAlehiM // 442 12 'tivapatvaM // 27 // vyAkhyA-yuvatIbhiH-stribhiH saha saMsarga kurvan sakaladuHkhaiH saha saMsarga karoti, sarvANi daHkhAni prApnotItyarthaH, naiva mahilAsaMsargasya / | mUSakANAM biDAlaiH saha saGgaH-saMsargaH zubho bhavatIti gAthArthaH // 442 // atha strINAM kapaTapATavaM prakaTayabAharoyaMti ruyAvaMti ya, aliyaM japaMti pattiyAvaMti / kADega ya khaMti visaM, mahilAo na jaMti sambhAvaM / / 443 / vyAkhyA-rudanti rodayanti ca alIkaM jalpanti pratyAyayanti ca kapaTena khAdanti viSaM mahilA:-striyo, na 4 kvacitsadbhAva-saralatvaM yAnti-gacchantIti gAthArthaH // 443 // yadyanAyatanametAH striyastAI kiM karttavyamityAhapariharamu tao tAsiM, di ididaThivisassa va ahissa / jaM ramaNinayaNavANA, carittapANe viNAsaMti // 454 // vyAkhyA-taH kAraNAtparihA tAmAM-strINAM dRSTiH, kasya kAmiva ? ityAha-dRSTiviSasyAhedRSTimitra, kutaH? ityAha4 yadramaNInetravANAzcAritramANAn vinAzayantIti gAthArthaH / / 414 / / nanu parityaktasaGgAdInAM kimetAH kariSyantItyAha19 jai vi paricattasaMgA, tavataNuaMgo tahAvi prikhddi| mahilAsaMsaggIe, pavasiyabhavasiyamaNiba // 445|| vyAkhyA -yadyapi parityaktasaGgastapastanvaGgattathApi paripatati-cAritrAdmazyati, kena hetunA? ityAha-mahilAsaMsargeNa, %A- // 27 - Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 273 // ACEACCAL 4 bhAvanAdhikAre | aIcaka kathAnakam / ka iva ? ityAha-proSito-[videzaGgato] dhanADhyavaNik, tasya bhavanaM-gRhaM, tatsamIpe upito-vizrAmahetoH sthitaH, sa cAsau munizca proSitabhavanoSitamunistadvat / kaH punarasAvityucyate tagarApuryA devadatto vaNik, tasya bhAryA bhadrA, suto'rhanakA, anyadA devadatto vairAgyAdarhanmitrAcAryasamIpe sasutabhAryaH prAbrAjIt / sucAritrapAlanaparo'pi putraM snehena lAlayan sAdhubhirvArito'pi na vyaraMsIt / arhannako bahulAlitatvAtsukhazIlo jaatH| anyadA pitari mRte'tiduHkhitaH svayameva mikSAyai bhraman sukumAlaH parISahopasagAI bAdhyate / atha grISme paritaptasakalabhuvane mikSArtha bhramannasau dRDhaM parizrAntaH sarvAGgasvedapUrNaH proSitakasArthavAhamahAgRhacchAyAyAM yAvadvizrAmyati kSaNamekaM tAvadvahudinama viyogajanitamadanAgnisantApA tadgRhasvAminI vAtAyanasthA tapaHzoSitagAtramapyannikaM surUpaM sukumAlaM vilokyAkArya pracurataramodakAcAhArAn datvA zRGgArasAravacanAGgavikAraprakAraiH khAnuraktaM taM kRtvA svagRhe pracchannamasthApayat / so'tha sarvaiH kAmAGgaissamagrastayA samaM bhogAn bhuJjan dinAni gamayati / itazca sa sarvataH sAdhubhirgaveSito'pi na dRSTaH, tajananI ca sAdhvI sutasnehena taM vilokayantI arhantraka ahannaka iti vilapantI 'dRSTaH kvApyahantraka' iti pratijanaM pRcchantI bhrAntacittA pure bammramIti / anyadA rAjapathasthA pracchannagavAkSasthena sutena dRSTA sA, tato lajjito'sAvityacintayat "pecchaha aho !! kuputto, so'haM iya jassa kAraNe esaa| eyAvatthaM pattA, sunnA paribhamai nayarIe // 1 // " "ahavA dupputtehiM, jAehiM kiM phalaM havai annaM ? / jAo araNIe sihI, dAI mottUNa kiM kuNai ? // 2 // " ityAdi svaM nindana jhagiti gehAnirgatya mAtarantikamagAt / taM sahasA dRSTvA sA hRSTA pUrvavyatikaramapRcchat / tato'tyAgraha // 27 // .. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhAvanAdhikArI saMyatIsaMsargava vizeSato'nAyatanatvam / kRte tena sarvamapyuktaM tadane, tato'tiviSannayA tayA saMpArabhramaNamayaM darzayitvA sa jinadIkSA'bhimukhaH kRtaH, so'pi saMvigno gurupAdapuSpamAlA mUle [punaH] prAbAjIt / tato gurUnnatvA'vadat-bhagavan ! gatasaco'haM, na ciraM dIkSA rakSituM kSamA, tayadi bhavatAmanumatiH syAttadA'laghuvRttiH nazanaM kRtvA zIghrameva svakArya sAdhayAmi, ArAdhaka iti jJAtvA gurubhiranujJAtaH pApAnyAlocya zailazikhAmAruhya taptazilAtale // 274 // kAyotsarga sthito grISme madhyAhe sarvatastApitaH sukumAlo navanItapiNDavadvilayaM gtH| zubhadhyAnAdvaimAnikassuro'bhUt / evaM saMsargamAtre'pi bahulAnarthaphalA mahilA jJAtvA tatsaMsarga daratastyajediti anikayathA smaaptaa|| samprati saMyatIsaMsargasya vizeSato'nAyatanatvamAhaiyaratthINa vi saMgo, aggI satthaM visaM visesei / jo saMjaIhiM saMgo, so puNa aidAruNo bhaNio // 446 // * vyAkhyA-tadevaM muktaprakAreNa itarAkhAmapi gRhasthakaliGgistrINAM saGgaH-sambandhaH agniM zavaM viSaM ca vizeSayati-atizete, - agnyAdInAmekamavikaduHkhamAtradAyakatvAt strIsaMsargasya tvanantabhavikAnantaduHkhadAyakatvAditi bhaavH| yaH punaH saMyatInAM sAdhvInAM saGgaH, so'tidAruNo'nantAnantaraudraduHkhadAyako bhaNita Agama iti vizeSeNAsauM varjanIya iti gAthArthaH / / 146 // AgamoktamevAha ceiyadabaviNAse, isighAe pavayaNassa uDDAhe / saMjaicautthabhaMge, mUlaggI bauhilAbhassa // 447|| ___ vyAkhyA-iha caityaM-sAmAnyena jinAyatanaM, tasya sambandhidravyaM, tadvinAze kRte, tathA RSidhAte-saMyatavinAze kRte, pravacanasya coDDAhe prakRSTAkRtyakaraNena kRte, saMyatyAzcaturthavatabhaGge kRte prANinA mUlAgnidatto bhavati, kasya ? bodhilAbhasya-samyaktva lAbhataroriti sarvatra yojyte| ayambhAvaH-anyenApi mahApApakaraNena prANino'nantaM bhavaM bambhrantyeva, ebhiH punarvizeSatastameva OMOMOMOMOMOMOMOM nayara // 27 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 mAvanAdhikAra mahAnarthatvaM devdrvyaadibhvnnkh| IN -- dAruNadAkhAnvitaM pracurataraM paryaTanti, bodhiM tu sarvathA na labhante, yadi tu keciThabhante te'pyatikaSTeneti gAthArthaH // 447 / puSpamAlA nanu santu saMyatIcaturthavrata maGgAdayo viruddhAH, devasthApi niSprayojanasya caityadravyasya bhakSaNaM nirdapaNamevetyAzakyAha- raghuvRttiH / ceiyadvvaM sAhA-raNaM ca jo musaix jANamANo vi| dhamma pi sona yANai, ahavA baddhAuo nre||44|| vyAkhyA-caityadravyaM prasiddhaM, sAdhAraNaM ca-jIrNacaityoddhArAdinimitta mekatra sthApitaM dravyaM ca yo jAnannapi muSNAti-svayaM bhakSayati anyairvA bhakSayati makSayato vA'nyatsamanujAnIte sa evambhUto janturanayaiva ceSTayA jJAyate yaduta-sarvajJoktaM dharmamapi na jAnAti, athA jJAtajinadharmo'pi yadyevaMvidhapApeSu pravartate tadA jJAyate yaduta-pUrvameva narake baddhAyuSko'yaM, anyathA tatpravRttyayogAditi gAthArthaH // 448 // atha caityadravyopekSiNAM sadRSTAntaM doSamAha___ jamuvehaMto pAvai, sAhU vi bhavaM duhaM ca soUNaM / saMkAsamAiyANaM, ko ceiyadabamavahai ? // 449 // vyAkhyA-yaccaityadravyamupekSamANaH-sati sAmarthe dezanAdidvAreNa tadrakSAmakurvan sAdhurapi, AstAmanyaH vayaM bhakSakAdiH; bhavaM-saMsAramanantaM prAmoti, uktaM ca zrInizI [thabhASye] the "ceiyabaviNAse, tahavvaviNAsaNe duvihabhee / sAhu uvikkhamANo, agaMtasaMsArio hoi // 1 // " tatazcaityadravyApahAriNAM saGkAzazrAvakAdInAM duHkhaM cAnantaM zrutvA kazcaityadravyamapaharati ?,na ko'piityrthH| saGkAzakathAnakaM tvevamucyate x itaH " sayaM va bhkkhed| sai sAmasthi uvekvai, jANato so mahApAvo // " iti bRhadvRttyanvitamudritaprato / // 27 // - - Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 276 // bhAvanApikI lA saMkAzabAda kthaankm| OMOMOMARSHA gandhilAvatyAM [nagaryA] amarabhavanopamaM zakrAvatAranAmakaM jinAyatanaM, tasya ca gurvI kozasamRddhibahudravyAgamazca / itazca tatrAtisamRddho mahAzrAddhaH saGkAzasaMjJaH parivasati, sa tasmizvetye sakalAM taptiM karoti, nityamupayuktastadravyaM varddhayati, samyaglekhyakaM karoti, tato'tidharmaparaM samRddhamudyuktaM ca taM matvA na ko'pyanyaH zrAvakastaptiM karoti, saGkAzo'pyapramattaH paramabhaktyA taM vyApAra cAlayati / iti vrajati kAle so'pi kathamapi pramAdI jAtaH, tatazcaityavastu yatkiJcittatkare caTati tatkSipati svavastuni, cintayati ca-kSeppayAmi lekhyake, pavAdvismArayati / kAlena truTitadhano dAsyAmIti buddhyA kArye jAte caityadravyaM vyayati, asampacyA na dadAti, iti prasaGge varddhite naSTasarvadhanaH kliSTapariNAmaH sarva tadvyaM nAzitavAn / kAlenAnAlocya mRtvA saptasu narakeSu mahAduHkha manubhUya tiryakSu duHkhAni viSaya manuSyeSu hInakulebvanekazo daridro jaatH| anyadA kathamapi tagarAnagA~ ibhyaH shresstthisuto'jni| bAlatve'pi pitrormaraNena lakSmIgamane duHkhI durbhago'tidInaH kaSTAjIvikaH zUnyo bhramati / athAnyadA tatraivAgatasya kevalinaH pArzva saM duHkhakAraNamapRcchata / kevalI sarva devadravyavinAzajaM karmAkhyAtavAn / tacchutvodaranirvAhAdhikaM dravyaM devagRhe vyayiSye tyabhigrahaM gRhItvA tatraiva [vyavasAyaM] kurvannupArjitaprabhUtadhano jinaprAsAdabimbasnAtra yAtrAjIrNoddhArAdIni dharmakRtyAni pratipuraM pratinagaraM racayan zAsanaprabhAvanAM vidhAya vigatakarmA siddhaH, iti saGkAzajIvakathAnakaM samAptam // tasmAJcatyoddhArAdiprayojanavatazcaityadravyasya vinAze doSa evetyatastadrakSA vidheyaa| ityalaM prasaGgeneti gAthArthaH // 449 // atha prakRtamucyatejo ligiNiM nisevei, luddho niddhaMdhaso mahApAvo / sabajiNANa jjhAo, saMgho AsAio teNa // 450 // kaa||276|| Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdhikAre mahAphala sNytiisevnkhaa| vyAkhyA-yo liGginI-sAdhvI niSevate, sa kathambhRto?, lubdho-gRddhaH niHzUkastathA mahApApaH, tena sarvajinAnAM dhyeyaH puSpamAlA saGgha AzAtita iti gAthArthaH // 450 // kizcalaghuvRttiH| pAvANaM pAvayaro, diThi'bbhAse vi so na kAyavyo / jo jiNamudaM samaNiM, namiuM taM ceva dhaMsei / / 451 // // 27 // vyAkhyA-pApAnAM pApataro'sau, dRSTyabhyAse'pi-dRSTisamIpe'pi sa na karttavyo, yaH kim ? ityAha-jinasya mudrA yasyAH sA jinamudrA, tA jinamudrAM zramaNI jJAnAdiguNAdhAratvena natvA punastAmeva dhvaMsayati-caraNajIvitanAzena ca nAzayatIti gaathaarthH||452|| tasyaiva jinamudrAghAtinaH pAratrika doSamAhasaMsAramaNavayaggaM, jAijarAmaraNaveyaNApauraM / pAvamalapaDalacchannA, bhavaMti muddAdharisaNeNa // 452 // vyAkhyA-saMsAramanavadagraM-aparyavasitaM jAtijarAmaraNavedanApracuraM, prANino bhramantIti zeSaH / pApamalapaTalacchannAtha bhavanti / kena ? ityAha-jinamudrAyA-jainavratarUpAyA gharSaNena-lopeneti gAthArthaH // 42 // nanu strIlakSaNamevAmAyatanaM varjanIyaM utAnyadapi , tarjane ca kiM (aparaM) sevanIyamityAzajhyAha| annaM pi aNAyayaNaM, paratitthiyamAiyaM vivajjejjA / AyayaNaM sevejjasu, vuDDikaraM nANamAINaM // 453 // - vyAkhyA-anyadapyanAyatanaM paratIthikAdikaM vivarjayet-pariharet , AyatanaM ca seveta jJAnadarzanacAritrANAM vRddhikaramiti | gAthArthaH // 45 // yataH Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 278 // bhAgadavvaM jIvo, saMsaggIe guNaM ca domaM ca / pAvai etthAharaNaM, somA taha diyavaro ceva ||454 || vyAkhyA - jIvo hi bhAvukadravyaM, ataH zomanetarasaMsargeNa guNaM ca doSaM ca prApnoti, atrodAharaNaM somA tathA dvijavaratheti gAthArthaH || 454|| kathAnakaM tUcyate bhomapure nagare jvalanazikho viprastasya sUrAnAmnI bhAryA yugmaM prasUnA, citrabhAnunAmA putraH somAnAmnI sutA / tau kalAkuzala prAptayauvanau pitrA uttamakule pariNAyya zikSitau vatso ! kusaMsargaratau mA bhavetAM, yataH "taM na kuNai veyAlo, aggI satthaM mahAviso sappo jaM kuNai kusaMsaggo, mANusassa iha parabhavaviruddho // 1 // " kizca - "pecchasu saMsaggIe, mAhappaM jeNa kahavi emeva / milio dujaNamajjhe, lahai kusaMbhAvaNaM jhanti ||2|| sajaNamajjhagao puNa, mahaMta saMbhAvaNAe iyaro vi| saMbhAvijjai loe, kimettha bhaNieNa anneNa ? || 3 || " ityAdi pitRzikSAM pratipadya sarvajanaiH samaM AlApamAtra saGgaM tyaktavantau / anyadA pitari mRte prAtivezikyAH zIlavatI nAnyAH zrAvikAyAH AsannatvAttadvAkyAni jainadharmAnugAni svakumbAgre bhaNyamANAnyAkarNya prabuddhA somA cintayati- pitRproktaH susaMsargastadA samyagjAyate yadyasyAH saGgatiH syAditi / tataH sA zILavatyAH sakhI jAtA, jinadharma prapede / zIlavatI prAha- sakhe 1 jinadharmamAhatya yadi avivekijanavacanaimtyakSyasi tadA saMsAre'tibhramibhyasi, ataH kanyA siddhavadasthiracittA mA bhaveH, yathA - kazcidvijo daridraH kazcana vidyAsiddhamArAdhya vidyAM labdhavAn, sAghitA tena vidyA, vidyAdevI tasyaikAM kanyAM samarpya prAha 4 bhAvanAdhikAre kusaGgatyAgAtyAge citrabhAnusomA dRSTAntau / // 278 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ havRttiH %% bho! eSA kanthA sarvattusukhAvahA, pratyahaM sphovyamAnA paJca ratnAni pratyeka lakSamUlyAni giriSyati, paraM khaGgAna mocyaa| yadi kadAcityasi tadA'parAdha ityuktvA devatA tiroddhe| dvijaH kanthAveSo janaihasitastAM tyaktavAn duHkhIbhUtaH, evaM mA tyajeddharmamiti II mAhitI puSpamAlA pratipanne dvAdazabratAni gurupArzve grAhitA somA susaMsargAtsarvajanaprazaMsitA pazcAddIkSAM gRhItvA siddhisukhabhAgabhavat / atha citrabhAnuH saGgatyAgAtyAne pituH zikSA pAlayan svaguNa rAjamAnyo'bhavat / kasyacidadhamajAteH puruSasya snehavAkyaistuSTastaM mitratve[na]pratipannavAn / atha tasyA somAdvijavasyo dhamajAteradhamakRtyazcitrabhAnujanarabhakSyabhakSaNAdikalaGkaH kalaGkito duHkhI jaatH| pitRvacane jAtapratyayazcintayati-sA somA dhanyA, kathAnakam / yaskhAstathA susnggtirjaataa| adyApyahamapi dhanyo yatkusaGgato maraNaM na prAptastadadyApi satsaGgati karomIti vicinvAtizayabAnimunipArzve pratyahaM dharmazravaNAtpratipannajinadharmazciraM gRhe sthitvA tataH pravrajyAM pratipadya paramapadaM praaptH| iti zubhAzubhasaGgateH phalaM jJAtvA satsaGgatiH kAryeti somAdvijavarayoH kathAnakaM samAptam // ityanAyatanavarjanaM, siddhisaukhyajanakaM nizamya bhoH!| nityamAyatanasevane, mano nizcalaM kuruta kAyavAgyutam // 1 // iti puSpamAlAvivaraNe bhAvanAdvAre anAyatanatyAgalakSaNaM pratidvAraM samAptam // 16 // atha paraparivAda nivRttidvAraM vimaNiSuH pUrveNa sambandhagarbhA gAthAmAhasudchu vi guNe dharato, pAvai lahuyattaNaM akitti c| paradAsakahAnirao, ukkarisaparoya saguNesu // 455 // vyAkhyA-suSvapi guNAn dharan laghutvaM abahIlanArUpaM akIrti ca prApnoti, kA? ityAha-paradoSakathAnirataH, utkarSaparaca // 279 // X| khaguNeSu, iti paraparivAdAtmotkarSAvavazyaM tyAjyAvitya nAyatanatyAgadArAnantaraM paraparivAdanivRttidvAramiti gAthArthaH // 455 // NAOMOMOMOM 95+5 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | devalaM nanvakAryamAcarantaM paraM dRSTvA kathaM paraparivAdamantareNa sthAtuM zakyate ? ityatrAhapuSpamAlA |||Ayarai jai akajjaM, anno kiM tujjha tattha ciMtAe? / appANaM ciya ciMtasu, ajja vi vasagaM bhavaduhANaM / / 456/4 bhAvanAvikAre laghutiH vyAkhyA-Acarati yadyakAryamanyaH kazcittarhi tatra kiM tava cintayA prayojanamaihikaM pAratrikaM vA?, na kiJcidityarthaH, // 28 // tatazcAtmAnameva cintaya / kathambhUtaM ?, adyApi vagaM bhavaduHkhAnA, kathaM kathametairbhava duHkhairmadIyajIvo mokSyata itIimeva cintaya, kiM paraparivAdakhA paracintayA ? iti gAthArthaH // 457 // atha paradoSagrahaNe'rthAbhAvAnarthaprAptI eveti prAhaparadose jaMpato, na lahai atthaM jasaM na pAvei / suaNaM pi kuNai sattuM, baMdhai kammaM mahAghoraM / / 457 // vyAkhyA-paradoSAn jalpana labhate artha-dhanaM, yazazca kvApi na prApnoti, khajanamapi zatru karoti, tathA mahAghoraMatiraudraM karma badhnAtIti gAthArthaH // 47 // nanvastu saguNasyaiva doSAgrahaNaM, nirguNasya tu yathAvasthitabhaNane ko doSaH ? ityAzajhyAhasamayammi nigguNesu vi, bhaNiyA majjhatthabhAvayA ceva / paradosagahaNaM puNa, bhaNiyaM annehi vi viruddhaM // 45 // 4 vyAkhyA-samaye-siddhAnte niguNeSvapi madhyasthabhAvataiva bhnnitaa| yattu paradoSagrahaNaM, tanna kevalaM samaye, kintvanyairapi tIthikaiviruddhameva bhaNitamiti gAthArthaH // 458 // anyoktamevAha // 28 // loo parassa dose, hatthAhatthiM guNe ya giNhato / appANamappaNo ciya, kuNai sadosaM ca saguNaM ca // 459 // ReceKERSALORESec Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-loka AtmAnamAtmanaiva sadoSa ca saguNaM ca karoti, kiM kurvatriyAha-parasya dogan guNAMzca kameNa gRNhan , puSpamAlA kathaM ? "hatthAhatthi"ti sAkSAtsvayamevetyarthaH / yo hi yadgRNhAti sa tadyukta eva bhavatIti bhAvaH, tasmAdguNivamAtmanaH samIhamAnena || 4 bhAvanAdvAre laghuvRttiH|| pareSAM guNA eva grAhyA iti gAthArthaH // 451 // AtmanaivAtmanale // 28 // ____ idaM ca mAdhyasthyaM nirguNeSveva draSTavyam , 'sarve'pi prazaMsanIyA eve' ti tIrthAntaroyoktameveti darzayannAha doSa-guNavatvaka rnntvm| hai| bhUriguNA viralacciya, ekaguNo vi hu jaNo na savvattha / nidosANa vi bhadaM, pasaMsimo thevadose vi||460|| [8] vyAkhyA-bhUrayaH-pracurA guNA yeSAM te bhUriguNA viralA evaM kecitprApyante, ataste prazaMsanIyA eva, tathA eko jJAnAdikaH puSTo guNo yasya sa tathAbhUto'pi jano na sarvatra prApyate, atasso'pi prazasthata eva, nirdoSANAmapi bhadraM, yeSAM guNAbhAva| vadoSAbhAvo'pi, teSAmapi kalyANamevetyataste'pi prazasyA eveti bhAvaH / yeSAM ca guNAbhAve'pi doSA api stokA eva, tAnapi | stokadoSAn doSabahule loke prazaMsAma iti gaathaarthH||460|| nanu vacanamAtrarUpAyAM paradoSokto kathamiva doSasambhavaH! isa paradosakahA na bhavai, viNApaoseNa so ya bhvheuu| khabao kuttaladevI, surI ya ihaM udAharaNA // 46 // vyAkhyA-bAdaraM sUkSma vA pradveSamantareNa paradoSakathA na bhavati, saca pradeSaH prANinAM mabahetareva nirdiSTA, atra dhapaka: kuntaladevI sUrizcodAharaNAni, ko'sau tAvatvapakaH ityucyate 1 // 28 // CORERA OMOMOM-% Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA raghuvRttiH // 282 // OMOMOMOM2-% kusumapure agnizikhanAmA kSapako varSArAne samAgataH kasyApi gehe'dhata sabhU nau sthitH| tAvata hAnyo'pi ahaganAmA IPAvanAbAre sAdhuH saMyamayogeSu zithilaH praaptH| so'pi tatraiva gRhe upari bhUmau sthitH| tataH sa kSAko nAnAvidha tAstapyate, itaraH punanityaM paraparivAda do bhuGkte / tataH kSamA praveSasudahati, cintayati ceSo nirdharmA pratya bhurUkte liGgopajIpanarataH, ki papyanupAnaM na karoti, upari kSipaka-kuntalAdhabadhabazabdAn kurvannaratikAraNamiti pramukhaM pradeSaM vahati sAdhau nityshH| arugaH pupazcintayati-pula kSarajanma, yadevamatiduSkA mhissyudaahrnnau| tapaH karoti, jinostaM pAlayati, nityaM sarvAn parISahAn shte| ahaM punardhAnyakITo jinAcAparibhraSTo vibhUmAnito nidharmA mudhA / bhramAmIti tadguNagaNaM prazaMsannAtmAnaM nindan bhavaM svalpaM karoti zubhabhAvena / kSapakastathApradveSabhAvena bharibhavaM janayati / vRtta varSArAtre dvAvapi vihRtAvanyatra / atha kSapakAkSapakaguNaraJjitarjanastatrAgataH kevalI dvayoH karmakSayakharUpaM pRSTaH prAha-bho janAH! kSapakasya dveSavato'lpakarmakSayo'parasya zithilasyApi anumodanayA bahakarmakSayaH, ato viSamA jIvAnAM gatiriti vijJAya vismitacittahetuH pradveSo bahubhiH pratyAkhyAta iti kSapakokhyAnaM samAptam // avanipure jitazatrunRpasya bahurAjJImirjinaprAsAdAH kaaritaaH| tAsu kuntalAnAmnI mukhyA tAsAM prAsAdeSu mahotsavaM dRSTvA vidveSaM vahati / anyAstu na svaparabhAvaM cintynti| anyadA kuntalAdevI rogagrastA''dhyAnopagatA sapatnIcetyeSu pUjApradveSeNa ca mRtA nijaprAsAde zunI jAtA dvAre tiSThati / kenacijjJAninA tatsvarUpaM jJAtvA kRpayA prAgveSavarUpaM cApitA jAtajAtismRtiranazanena // 28 // mRtA svarga gatA, iti pradveSo duHkhakalo jJAtvA tyAjya, iti kuntalAdevIkathA samAptA // A5 % - Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA ghuvRttiH 1283 // NON-SHAOMOMOM kvApi gacche paribahvAgamapArago'pi karmavazAcchithilakriyaH / ekA punastacchiSyaH sakalAgamapAragaH kriyAsu baaddhmudytH| tato guNabahumAnena ziSyAH zrAvakAcA[cA]] muktvA ziSyasyaiva pArtha dharma zRNvanti, bhaktiM bahumAnaM ca kurvanti / tataH karmavazAtpradveSa 4 mAvanAdvAre paraparivAda do vahati maristathApi ziSyaH svocitapratipattiM na muzcati / iti vrajati kAle [mariH] tathaiva kaluSitacitto mRtvodyAne viSadharo jAtaH / ziSya AcAryo'bhUt / anyadA vane bahibhUmigama ne sohiH zeSAn sAdhUstyaktvA tamAcArya prati pUrvapadveSAnusandhito dhAvati nityaM, suuyudaahrnnm| sthavirairAcArya: prota-ko'pi viraadhitshraamnnyo'sau| atha tatraivAgatya samavasRtaH kevalI sAdhubhistadbhujaGgamavyatikaraM pRSTaH prAha-18 pUrvabhave'sau sarirAsIt , so'smin samatsaro virAdhitacaraNo'hirjAta iti / tataH saMvegamupagatAH sAdhavaH kelivacanAttadupazamanopAyaM prAgbhavaprarUpaNameva matvA tathaiva ca kRte sarpaH prAgbhAvyatikarajJAnena saJjAtajAtismRtiH kRtamithyAduSkRta upazAnto'nazanavirSi vidhAyotpannaH sureviti bhoktavyaH pradveSaH paraparivAdazca bhavaheturiti / iti sUrikathA samAptA // iti paraparivAdaM prAstasAdhupravAdaM, pariharata hitAya svAtmanaH savyapAyam / guNiguNagaNanAyAM sAdhuvAdapradAyAM, kuruta zivasukhAptyai jainadharme ca cittam // 9 // iti puSpamAlAvivaraNe bhAnAdvAre paraparivAdanivRttirUpaM pratidvAraM samAptaH // 17 // atha dharmasthiratArUpaM pratidvAraM bibhaNiSuH pUrveNa sambandhayamAha PUR puvvuttaguNasamaggaM, dhariuM jai tarasi neya cAritaM / sAvayadhammammi daDho, havejja jigapUyagujjutto // 462 // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-pUrvoktAH kaSAyendriyajayAdayo ye guNAstaiH samagraM-sampUrNa cAritraM yadi dhattu-pAlayituM na zakrosi, tadAvaraNapuSpamAlA karmodayAt , tadA Agamoktena vidhinA zrAvakadharme'pi samyaktvANuvratAdiparipAlanalakSaNe dRDho-prakampacitto bhavestvaM / kathambhRtaH 4 bhAvanAdvAre laghuvRttiH samityAha-jinapUjane udyuktaH -- udyamaparaH sannityevaM paraparivAdaviratenApi jinadharme haDhena bhavitavyamiti taddvArAnantaraM dharma- dhrmsthirtaayaa1284|| 14 sthiratAdvAramiti gAthArthaH // 462 // katiprakArA'sau jinapUjA bhavatItyAzaGkyAha maSTaprakAra pUjAvidhAna varapupphagaMdhaakkhaya-paIvaphaladhUvanIrapattehiM / nevijjavihANehi ya, jiNapUyA aTTahA hoI // 463 // ___vyAkhyA-puSpagandhAkSatapradIpaphaladhUpanIpAtrainaivedyavidhAnazca jinapUjA'STadhA bhavati / iha ca gandhagrahaNena zrIstraNDa-12 vilepanAdigrahaH, dhUpopAdAnena tu karpUgaguruprabhRtigrahaH / evaM kusumAdayo'pi vastrAdyupalakSaNaM yathAsambhavaM vAcyA iti gAthArthaH // 163 // atha sajhepato jinapUjAyAH phalamAha --- uvasamai duriyavaggaM, harai duhaM jagai sayalasokkhAiM / ciMtAIyaM pi phalaM, sAhai pUyo jiNiMdANaM / / 464 // vyAkhyA-upazamayati duritavarga-pApasamUha, harati duHkhaM iSTaviyogAdi, janayati ca sakalasaukhyAni, cintAtItamapi phalaM svargApavargAdisukhaM sAdhayati jinendrANAM pUjeti gAthArthaH // 464 // atha jinapUjAphale dRSTAntamAhapupphesu kIrajuyalaM, gaMdhAisu vimalasaMkhabarasegA / sivavaruNasujasasubdhaya-kameNa pUyAe AharaNA // 465 // 284 // CRACCRICCCX ASHISHASR AS Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH / / 285 / / %%%%%% vyAkhyA - puSpeSu tAvatkIrayugalaM- zukra mithuna mudAharaNaM, gandhAdiSu vimalazaGkhavarasenAH zivavaruNa suyazassuvratAH krameNa pUjAyAmudAharaNAnIti gAthArthaH || 465 // tAni cAmUni --- atra bharate madhyamakhaNDe vanavizAlATavyAM khecarakAritaratnamayajinabhavanadvAre sahakAre kIrayugmaM sthitaM, zrAddhAn zrIjinaM pUjayanto dRSTvA hRSTaM, tadapi vanakusumairjinamapUjayat zubhabhAvaprakarSAndhaM bodhivIjaM tatpuNyAcchukajIvaH pRthivItilakapure jitazatrunRpaputro'jani / tasmin garbhasthe mAtuH khapne kuNDalayugaladarzanAtpiturnidhiprAptezca nidhikuNDala iti tannAma kRtaM, kIrabhAryA'pi mRtvA'nyatra pure purandarayazAnAmnI nRpanandanA daivavazAnnidhikuNDalasya rAjJI jAtA / tatra tau bhogAn zuktvA jinadharmaparau dvitIyakalpe zakasAmAniko jAto, tatazrayutau nidhikuNDalajIvo lalitAGganAmA nRpaputro'bhUt / anyo'pyamaro nRpagRhe umAdevI putrI jAtA tatrApIyaM svayaMvarA lalitAGgena pariNItA / tato rAjyaM prapAlya tIrthakara pArzve pravrajya samyagArAdhya dvAvapIzAna devaloke devau jAtauM / tato lalitAGgajIvo devasenAkhyo rAjasutaH saJjAtaH itaro'pi vaitADhye candrakAntAmidhA khecaraputrItvena saJjAtaH / tatrApi devaseno daivavazAttAM pariNIya rAjyaM bhuktvA paJcAtpravajyAM pratipadya parivAcya brahmaloke dvAvapIndrasAmAniko surau jAtau / tatazyutvA devasenasuro mahAvidehe pUrvabhAge priyaGkarAmivavarttI itarastasyaiva mantrI jAtaH / pUrvabhavAbhyAsa tastayoratyantaM premAsIt / tato vismitacittAbhyAM tAbhyAmanyadA snehakAraNaM pRSTastIrthakaraH kIrabhavAdArabhya jinapUjanAdivRttAntaM tayossarvamacIkathat / tacchrutvA saMvegAttAbhyAM tasyaiva tIrthakarasya pAdamUle pravrajyA pratipraznA, kAlena tau gItArtho bhUtvA tIvrAbhigrahAn prapAlya kevalajJAnamutpAdyApagatakarmAzau siddhau / iti kIrayugmAkhyAnakaM samAptam / 4 bhAvanAdhikAre jina puSpa pUjAyAMkIrayugalo dAharaNam / ||285|| Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 286 // ___ atha jambUdvIpe mahAvidehe puNDarIkiNyAM puryAM varasenazcakrI, so'nyadA samavasaraNe jinadezanAM zRNoti, tAvatsaptamakalpAdaSTau turAn dIptibhAsurAn surabhigandhavAsitasarvaparSado vandanArdhamAgatAn dRSTvA vismitazcakrI jinamapRcchat-bhagavan ! ete devA kuta A bhAvanAdhikAre AgatAH, ke ca pUrvabhave Asan ?, kimataH sukRtaM kR?, yannijasamRddhyA samagramapi suragaNaM paribhavanti / jinaH prAha-dhAtakI- aSTavidhapUjAkhaNDabharate mahAlayapure vasuzreSThI, tasya dhana-vimala-zaba-varasena-ziva-varuNa-suyazaH-suvratanAmAno'STasutAH / sarve kalAsukuzalA yAM bhrAtarapTakarUpalAvaNyaguNakalitAH sthiracittAstIrthakarapAzve'STavidhapUjAphalaM zrutvA'TAvapi pratyekaM tAM vidhAya kusumAdibhedevekaikaM bhedaM vizeSataH kathAnakam / sampAdya paJcaviMzatilakSapUrvANi jinapUjAM vidhAya tathA dvAdazatratAni niraticArANi pratipAlya paryante mAsaM mAsamanazanaM kRtvA saptamakalpe sarve'pyekasminneva vimAne saptadazasAgarAyuSaH surA jAtAH, jinapUjAmAhAtmyatatribhuvanajanamanohArirUpAdiguNAH praaptaaH|| avadhinA pUrvavRttAntaM jJAtvA'smaddarzanArthamAgatA ete, atazyutvA videheSu setsyanti, iti zrutvA cakravartiprabhRtiprabhUtajano jinapUjAghabhigrahAn gRhItvA pratipAlya paramaphalaM prAptavAn / iti pUjAphale vimalAdikathAnakaM samAptam // iha ca kusumapUjodAharaNe dhananAmni vidyamAne yatpUrva kusumeSu kIrayugmodAharaNamuktaM, tattathAvidhavivekavikalAnAM tirazcAmapi bhAvazuddhyA jinapUjA vidhIyamAnA mahate guNAya syAt , kiM punarmanuSyANAmityasyArthasya darzanArtha mantavyam / tasmiMzva tatrokte yadiha sUtre'nupAttamapi kusume dhanodAharaNaM ttprstutkthaasmpuurnntaasmpaadnaarthmvseymiti| atha jinadIkSAM kartumasamathoM yadi zrAvakatvamapi jinapUjanAdinA samyag nArAdhayettadA tena hAritameva janmeti darzayannAha- mean anno mukkhammi jao, nathi uvAo jiNehiM niddittttho| tamhA duhao cukkA, cukkA savvANa vi gaINaM // 466 // 4 // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA-yato-yasmAdviziSTayatidharmazrAvakadharmAvantareNAnyo mokSaviSaye nAstyupAyaH ko'pi jinanirdiSTaH, tasmAt puSpamAlAlA "duhao"tti viziSTayatidharma-zrAvakadharmAbhyAM prakArAbhyAM ye "cutti bhraSTAste sarvebhyo'pi gatibhyaH-prakArebhyo bhraSTA eva || mAvanAdhikAre raghuvRttiH draSTavyA iti gAthArthaH 466 // yadyevaM tataH kimityAha sAdhuzrAddhadharmaTa // 287 // | to avagayaparamattho, duvihe dhammammi hojja dddhcitto| samayammi jao bhaNiyA, dulahA mnnuyaaisaamggii||46|| bhavanopadezaH 2vyAkhyA-tato'vagataparamArthaH san yatizrAvakabhedAbhyAM dvividhe dharme dRDhacitto bhavestvaM, yataH samaye-siddhAnte durlabhA / | manuSyatvAdisAmagrI bhaNiteti gAthArthaH 467 // taccAtidurlabhaM manujatvaM kathamapyavApya yo dharmaviSaye pramAdyati sa maraNakAle zocatItyAha- 4 aidullahaM pi laddhaM, kahamavi maNuyattaNaM pamAyaparo / jo na kuNai jiNadhammaM, so jhUrai maraNakAlammi // 46 // uktArthA // 468 // kathaM zocatItyAhajaha vArimajjhachUDho vva, gayavaro macchauvva glghio| vaggurapaDio ba mao, saMvaTTaio jahava pakkhI // 469 // - vyAkhyA-gajabandhanopAyabhUtaM yatkUTaM viracyate tadvArItyucyate, tato yathA tanmadhyakSipto gajaH zocati-pazcAttApaM karoti, | yathA vA vaMzAgravartiparyantaprotAmiSakhaNDalohamayacakrakIlavarUpeNa galena-biDizena gRhIto gala gRhIto matsyaH zocati, yathA vAgurA yAmAkheTikajanaprasiddhAyAM patito mRgaH zocati, saMvartito vA-pAzena baddhaH paJjare kSipto yathA pakSI zocati tathA jIvo'pyakRtazubha M // 2871 saJcayo maraNakAle zocatIti gAthArthaH // 46 // yastu vibhavAdiSvasthireSu pratibaddho dharma pramAdyati so'pyajJa evetyAha SECRECECRECCLECR Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rece jalalavacalammi vihave, vijjulayAcaMcalammi mnnuytte| dhammammi jo'vasIyai, so kAurisona sppuriso||470|| puSpamAlA vyAkhyA-kuzAgravartijalabindurjalalavastadvaccaJcale-kSaNadhvaMsini vibhave, tathA vidyullatAcaJcale manujatve, upalakSaNAdyauvana- 4 bhAvanAdhikAra laghuvRttiH 8| snehAdiSvasthireSu satsu yo dharme'vasIdati sa kApuruSo, na satpuruSaH, iti gAthArthaH // 474 / / vinA dharmeNa // 288 // kiJca yadi viSayAdIn vAJchasi tathApi dharma evodyama kurvityAha vAJchitArthAA varavisayasuhaM sohagga-saMpayaM pavararUvajasakittiM / jai mahasi jIva! nicaM, tA dhamme AyaraM kuNasu // 471 // praaptiH| vyAkhyA-varaM viSayasukhaM, saubhAgyasampadaH, pravaraM rUpaM, yazaH kIrti ca yadi mahasi-zlAghase vAJchasItyarthaH, re jIva ! 4 tarhi dharma evAdaraM kuru, yatastatsampadyate, tatkAraNatvAddharmasyeti gAthArtha // 47 // janu dharbhaNa binApyamUni vAJchitAni bhaviSyantItyatrAha 11 dhammeNa viNA pariciM-tiyAI jai huMti kahavi emev| tA tihuyaNammi sayale, na hujja iha dukkhiokoii||472||6|| ___ vyAkhyA-dharmeNa vinA'pi yadi kathamapyevameva cintitAni bhavanti, tarhi iha makale tribhuvane ko'pi du khito na bhavet, dRzyante ca nAnAduHkhAnubhavabhAjino jIta iti cintitArthinA dharma evaM kArya iti gAthArthaH // 47 // na ca vAcyaM dharmAdharmoM na staH, sukhaduHkhAdestatkAryasya darzanAdityAhatulle vi mANusatte, ke vi suhI dukkhiyA ya jaM ann| taM niuNaM pariciMtasu, dhammAdhammaphalaM ceva // 473 // 288 // vyAkhyA-tulye'pi mAnuSatve ka'pi sukhitA dRzyante duHkhitAzca yadanye taddharmAdharmaphalame veti nipUrNa-samyak pricinty| 9A%A-AAS Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRttiH // 289 // ayaM cArtho vimalayazAkathAyAM prAk prapaJcita iti neha pratanyata iti gAthArthaH || 473 // atha sadRSTAntaM prastutopasaMhAramAhatA jai maNorahANa vi, agoyaraM uttamaM phalaM mahasi / tA dhaNamittovva daDhaM, dhamme cciya AyaraM kuNasu // 474 | vyAkhyA - yata evaM tadyadi manorathAnAmapyagocaraM kimapyuttamaM [phalaM] vAJchasi tarhi dhanamitra iva dRDhaM dharma eva kurvii gAthArthaH || 474 || kathAnakaM tucyate iha jambudvIpe bharate vinayapure basuzreSThI, bhadrA bhArpA, tayoH putro dhanamitraH, bAlye'pi tasya kiyaddinairdraviNaM kuTumbaM cakSayaGgataM kathamapi kaSTena vRddhiGgataH / prAptayauvanasya tasya dravyopArjanopAyA niSkalA abhavan, duHkhAdvane gataH, kSIravRkSe praroddadvayaM dRSTvA'dho nidhAnadvayamAsIt / bhuvaM khanitvA vilokayati tadA'bhAgyAttayoraGgArAn pazyati, tato dhanArtha punarbahuSu jalasthalagirinagareSu bhraman hastinAgapure sahasrAmravane kevalajJAninaM zrIguNasAgarasUriM svaprAgbhavamapRcchat, kizca mayA cakre ? yenedRzo'haM duHkhIti / sUrirAha-atraiva vijayapure nagare prAk tvaM gaGgadattanAmA gAthApatirAsIt, sa ca dharmasya nAmApi na vetti, dharmakaraNapravRttAnAM ca vighnaM karoti, svabhAvAt krodhanaH, kasyApi kapardikAmAtraM lAbhaM draSTuM na zaknoti, vividhopAyairlAbhavighnaM janayati, yadi punaH kasyApi | lAbhaM prekSate tadA dAghajvarAdibhirgRhyate / anyadA sundaranAmnA zrAvakeNa kRpayA kathamapi nIto munInAM pAva, tairapyukto dharmaH, tataH kiJcitsvabhAvena zrAvakoparodhena ca nityacaityavandanAbhignaheNa samaM dvAdazatratAni pratipadya gRhaM gato gaGgadattaH / tataH kAnicidaticAra malinAni karoti vratAni kAnicinmUlato nAzayati, ekaM punarnitya caityavandanAbhigrahaM dravyabhAvAbhyAM pratipAlitavAn pareSAM lAbhavighnAdikurvan samatsaro mRtvA dhanamitrastvaM jAtaH, vratabhaGgAdisamutpannapApapaTalenottamakulo'pi niHsvo'si / tatastadAlocya - 4 bhAvanAdhikAre dharmatve dhanamitra kathAnakam / // 289 // Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pha bhAvanAdhikAre dRDhadharmatve dhanamitra kathAnakam / -1 zuddhaM dharma kurvananyadA kazcana naraM nidhiM tyaktavantaM dRSTvA'pRcchat-bhoH ? kiM karoSi ?, sa prAha-matpitrAva kharNa proktaM paramagArAH santIti tyajAmi, nUnaM vazcito'haM, dhanamitro vilokayati tAvatsvarNa pazyati, tatastasyocita mUlyaM datvA te dhanadattena gRhItAH, gRhe pimAlA ighuvRttiH 4 gatvA yAvatsambhAlayati tAvadhibhatsahasrANi suvarNasya jAtAni, tanidhAnAdidhanena bahudhanamarjayitvA dharma eva vyayati, puurnnimaa'maa||29|| vAsyAsTamIcaturdazISu pratimayA tiSThati, taddharmaprabhAvAtkIrtilakSmIzcAtivistAraM praaptaaH| anekadhA zAsanaprabhAvanAH kRtvA pravrajyAM pratipadyograM tamastaptvA dIrghakAlaM paryAyaM pratipAlya siddhaH zrIdhanamitraH, evaM samatikAntAnyapi saukhyAni dharmAdeva jAyanta iti dharmameva kuruta, iti dhanamitrakathAnakaM samAptam / / iti hi yadi bhavantaH zarmasampatsatRSNAH, svamanasi vikasantaH santu dhrmaiknisstthaaH| na khalu kimapi yasmAdanyadastyarthasiddhau, pravarakaraNamUtaM bhUtale prANabhAjAm // 1 // iti puSpamAlAvivaraNe bhAvanAdvAre dharmasthiratAlakSaNaM pratidvAraM samAptam // 18 // atha paribAdvAra, tatra parijJAnaM parikSA, sA ca dvidhA-jJAnataH phalatazca, tatrAdyA heyopAdeyavastuparijhAnarUpA, phalatastu viratyArAdhanAtmikA, "jJAnasya phalaM virati" riti vacanAt / viratyArAdhanA'pi dvividhA-paryAyaparipAlanakAle paryantasamaye ca / tatra paryantArAdhanAmadhikRtya pUrvagranthena sambandhagarbhamupadezamAha iya savvaguNavisuddhaM, dIhaM paripAliUNa pariyAyaM / tatto kuNaMti dhIrA, aMte ArAhaNaM jamhA // 475 // ____ vyAkhyA iti pUrvoktadharmasthiratAparyantaiH sarvairapi guNairvizuddhaM dIrgha-cirakAlaM paripAlya cAritraparyAya, tatazcAnte-maraNakAle - A AACCORCHAR R Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhAvanAdhikAre paryantArAdhano pamAlA ghuvRciH // 59 // 1 pdeshH| pratyAsanne dhIrA-mahAsattAH saMlekhanApUrva pAdapopagamanAdirUpAmArAdhanAM kurvanti tIrthadAdayaH, ata eva hi dharmasthiratAparyantAni dvArANyabhidhAya tadante parijJAdvArAbhidhAnamiti sambandhamaNanaM / kutaste paryante ArAdhanAM kurvanti ? ityAha-"jamha"tti yasmAdida- mAgame proktamiti gAthArthaH / / 475 // AgamoktamevAhasuciraM pi tavo taviyaM, cinnaM caraNa suyaM ca bahupaDhiyaM / aMte virAhaittA, aNaMtasaMsAriNo bhaNiyA // 476 // | ___ vyAkhyA -yaiH suciramapi tapastaptaM, caraNaM cIrNa, zrutaM ca bahupaThitaM, tathApyante tapaHprabhRtIn virAdhayitvA anantasaMsAriNo bhaNitA iti gAthArthaH // 46 // durlabha cAnte samAdhimaraNamityAhakAle supattadANaM, caraNe sugurUNa bauhilAbhaM ca / aMte samAhimaraNaM, abhavajIvA na pAvaMti // 477 // vyAkhyA-kAle-tathAvidhAvasare supAtradAna, tathA sugurUNAM caraNe-samIpe ityarthaH, bodhilAbhaM ca, tathA ante samAdhimaraNaM, abhavyajIvA upalakSaNArabhavyA api na prApnuvantIti gAthArthaH // 477 // athAdhikRtamaraNasyaiva svarUpamAhasaparakkameyara puNa, maraNaM duvihaM jiNehiM niddiLaM / ekke pi ya duvihaM, nivAghAyaM savAghAyaM // 478 // vyAkhyA-iha prastutamaraNaM punarjenendravividha nirdiSTa, saparAkramamitaradaparAkramamiti / tatra saha parAkrameNa-bhikSAcaryAdigamatagaNAntarasakramaNAdirUpeNa vIryeNa varcata iti saparAkramastathAbhUto yanmaraNaM pratipadyate tatsapakrama, tadviparItamapakramAM punarekai dvidhA-nirvyAghAtaM savyAghAtaM ca / ayamarthaH-rogapIDAsarpadazanAgnidAhazastraghAtAdikena vyaghAtena vinA'pi khasthAvasthAyAM yo maraNaM pratipadyate tatsaparAkramasvAparAkramasya ca nirvyAghAtaM / tadviparyaye tu savyAghAtamiti gAthAthaH // 47 // 15646450%A5%%% // 29 RRC Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA laghuvRtiH // 292 // atha sUtrakRdeva saparAkrama maraNasvarUpa mAha saparakkamaM tu tahiyaM, nivvAghAyaM taheva vAghAyaM / jIyakappammi bhaNiyaM, imehiM dArehiM nAyavvaM ||479 || vyAkhyA - tatra maraNayormadhye saparAkramaM tu nirvyAghAtaM tathaiva vyAghAtayuktaM ca 'jItakalpabhASye' etairanantaravakSyamANedvArebhaNitaM jJAtavyamiti gAthArtha : 479 / / tAnyeva dvArANyAha - sagaNu nirasaNaparagaNe, siti saMlehe agIyasaMvigge / ego moyaNamanne, aNapuccha paricchayA laue // 480 // ThANa va sahI patthe, nijjavagA davadAyaNe carime / hANi paritaM tanijjara - saMthAruvattaNAINi // 481 // sAreUNa ya kavayaM, nivvAghAeNa ciMdhakaraNaM ca / vAghAe jAyaNayA, bhattapariNNAeN kAyavvA ||482|| vyAkhyA - iha - bhaktapratyAkhyAnaM cikIrSuNA AcAryAdinA svagaNAnnissaraNA-nirgamanaM samayoktayuktyA kartavyA 1 paragaNe ca vidhinA saGkramaNaM kArya, kuta etadityucyate - svagacche hi tiSThantaM saMlikhitazarIraM paralokaprasthitaM AcAryAdikaM dRSTvA mAdhyAdayo rodanaH krandanAdikaM kurvanti, tatastasyAcAryAderSyAnavighnaH sampadyate, tathopakaraNAdivyatikare kalahayataH sAdhUn dRSTvA tasyAsamAdhirutpadyate, ityAdikAraNakalApaH siddhAntAdavaseya iti 2 / 'siti'tti zreNirvizeSataH paryantArAdhanAsamaye prazastAdhyavasAyaparamparA lakSaNaiva bhAvazreNiH pratipattavyA 3 / 'saMlehe' tti saMlekhanaM saMlekhaH, zarIrAdyapakarSaNarUpA saMlekhanetyarthaH, sA ca tridhA - jaghanyA pANmAsikI madhyamA sAMvatsarikI utkRSTA dvAdazavArSikI / sA caivaM 4 bhAvanAdhikAre | saparAkrametaramaraNa svarUpam / // 292 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "cattAri vicittAI, vigaInijahiyAiM cattAri / saMvaccharAI dunni ya, egaMtariyaM ca AyAmaM // 1 // " puSpamAlA "nAivigiLaM ca tavo, chammAse parimiyaM ca AyAma / anne vi ya chammAse, kuNai vigiTUThaM tavokammaM // 2 // " 44 bhAvanAdvAre laghuvRttiH "vAsa koDIsahiyaM, AyAmaM kuNai ANupuvIe / bArasa vAsA saMle-haNAe iya huti ukkosA // 3 // " dAsalekhanA'nazana // 293 // iha ca dvAdaze varSe pAraNAdine bhojanaM kurvan pratidinamUnodaratAM tAvatkaroti yAvadekameva sikthaM bhute, kiJcaha paryantavarti vidhiH| nazcaturmAsAn yAvadekAntariteSu pAraNakadineSu ciraM tailagaNDuSamasau mukhe dhAryate, tataH khelamallake bhasmani prakSipya mukhamuSNodakena zodhayati, yadyevaM na kAryate tadA vAyunA mukhabhIlanasambhave'ntyasamaye namaskAramuccArayituM na zaknoti, tadevametadanusAreNa jaghanyamadhyame'pi saMlekhne kArye, tadante ca bhaktapratyAkhyAnAdyanyataranmaraNaM pratipadyate iti 4 / 'agIyatti agItArthAntike bhaktaM na pratyAkhyAtavyaM, te hi bubhukSApipAsAdinA bAdhyamAnaM bhaktAdiyAcamAnaM bhaktapratyAkhyAtAraM dRSTvA sahasaiva parityajanti, na sUtroktayatanayA jAgrati, tato'yamArtadhyAnapatito vratamapi tyajet , mithyAtvaM gacchet , mRtvA ca vyantarAdiSu cotpannasteSAmupaghAtAya pravartate, ityAdya4A myUz2a, gItArthAstu tathAvidhaM taM dRSTvA samAzvAsya sthirIkRtya samadhimutpAdayanti, tataH sugatigAminamamuM kurvantItyAyanyataraM jJAtvA gItArthAntike eva bhakaM pratyAkhyAtavyamiti 5 / 'saMvigge'tti gItArthavApi saMvignasyAntike bhaktaM pratyAkhyAtavyaM, na zithilasya, | so hyAdhAkarmAdyAhArauSadhapathyAdisamAnIya prayacchati, yaza-kIrttikAmitayA janavijJAtaM karoti, tato lokaH puSpAdyArambhaM karotItyAdi doSA abhyUhyAH 6 / 'ega' ti gItArthasaMvigno'pyeko niryApako na kArya:, kintu vakSyamANasakhyopetA aneke, anyathA bhaktapratyAkhyAtuniryApake pAnakAdiprayojanena gate sati tasyA-dhyAnAdayo doSAH syuriti 7 / 'AbhoyaNati AbhoganamAbhogo'ti ARTA 29 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA bhAvanAdvAre anazanavidhi kavRttiH / // 294 // CACANCE zayajJAnAdyupayogaH, ayamarthaH-bhaktaM pratyakhyAtumudyate sAcAdau mariNA svayamatIndriyavAne upayogo dAtavyaH, kimayaM svapratijJAyAH pAragona vA?, AyuH parisamAptizcAsyAmukadine sampatsyate ? ityaadi| ayaitatparivAnaM khAM nAsti tAnye pRcchayante, tadabhAve tu hai mantrasAmarthyAMkRSTA devatAH pRcchayante, tadabhAve zakunA viThokyante, evamaparairapi prakArairatIndriyaM paryAlocanIyamiti 8 / 'ane'tti anyasmin sAdhau bhaktArijJArthamupasthite vidhirvAcyaH, yathA-yadyekakAlaM dvau sAdhU bhaktArijJArthamupasthitau, tadaikaH saMlekhanAM | karotyaparastu bhaktapratyAkhyAna kAryate, tRtIyAdayo'pi ca yadyutiSThanti tadA tadyogyAyA api niryArakAdisAmAH sadbhAve te'pyaGgIkriyate, anyatha ''rtadhyAnAdisammavAniSikSyante, yazca bhaktapratyAkhyAtA aGgIkRto'sti sa yadi kathaJcitpratyAkhyAnAdbhajyate jane ca bhaktapratyAkhyAtatayA jJAto dRSTazca bhavati tadA yaH saMlekhanAM kurvastiSThati sa eva tatsthAne jhagityevopavezyate, cilimilI | cAntarA badhyate, yaizva pUrva jJAto dRSTazca te yadi vandanArthamAgacchanti tadA teSAM pAzcAtyo na dayate, kintUcyate-dvArasthA eva | vandadhamityAgabhoktayatanA vaktavyeti / 'aNapucchaM' tti svagaNamanApRcchayAcAryeNa bhaktaparijJodyataH sahasaiva nAGgIkartavyaH, gacchasya tasya ca bRhadasamAdhiprasaGgAditi pratItameveti 10 / 'paricchaya'ti aba parIkSaNa parIkSA, sA cAgantukasyAcAryeNa gacchasAdhubhizca kAryA, kinasau jitendriyatvAdiguNairyukto na veti, AgantukenApi ca teSAM sAdhUnAM parIkSA kAryA, kimete pariNatajinavacanA na ve ta, tathAhi-bhaktaM pratyAcikhyAtaH samAgatamAtro'pi tAn vakti-kala mazAlidugdhAdikaM mama bhojanArtha samAnayata yayaM, tatazcAho !! jitendriyo bhaktapratyAkhyApanArthamAgato'stItyAdisocchaNThamabhidhAya yadi isanti kupyanti vA tadA abhAvitAIdacasa ete mama samAdhyutpAdakA na bhaviSyantItyAkalayya prihrttvyaaH| athenchAma ityuktvA tatpratipadyante tadA'IdacanamAvi -C+ // 29 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA ghuvRtiH 1995 // 4 bhAvanAdvAre anazanodyatva priikssaadyH| ttvaadniikttvyaaH| AnIte ca kamalazAlyAdau sundaramidaM bhujAmIti gRddho yabasau bhoktumArabhate tarhi yadyAhAre gRddhiM tyakSyasi tadA bhaktaparijJAyogyo bhaviSyasItyAdyuktvA ajitendriyatvAdAgantuko'pi taiH sAdhumistyAjyaH, athaivaM vakti, yaduta-pUrvagRhItAhArairyadyahaM va tRptastatkimidAnImanena hataM prApsyAmi ?, tasmAdyadyapi mayA kathaJcididamAgayi tathApi na bhokSyAmotyAdi, tadA yogyatvAtsvIkartavyaH / AcAryeNApyAgantukaH parIkSArthamitthaM vaktavyo-devAnupriya! saMlekhanA tvayA samyaktA naveti, tatazca meM kopAdaGgalI bhaktvA pazyAcArya ! adyApi mama zarIre kizcinchoNitAdi vIkSase , hanta !! kimIzadehamapi mAM kRtasaMlekhanaM na vesi ?, yenetthaM pRcchasi / tatazca mUriNA vAcyaM-kiM dravyasaMlekhanayA, bhAvasaMlekhanava kartavyA, sA ca tvayA'dyApi na kRtA, kopasyaivAsaMlikhitatvAdityAdhuktaH san yadi mithyAduSkRtaM dattvA kSamayati tadA svIkartavyo, nAnyathA, evamanyA'pyatra parIkSA vaktavyeti 12 / 'Aloe' ti AlocanamAlocanA, sA ca tasminsamaye vizeSataH samyag dIkSAgrahaNakAlAdArabhya dAtavyA, tasyAM ca dattAyAM ye guNAstadapradAne ca ye doSAstadgrahaNavidhizvetyevamAdisarva pUrvamAlocanAdvAroktaM draSTavyam 12 / 'ThANa' tti, prazastazabdaH pratyekamabhisambadhyate, tatazca prazaste sthAne bhUbhAgalakSaNe'sau anazanavidhiH kaaryte| ayambhAvaH-yatra gItanRtyAdInyAsabAni syustathA yakSagRhAdipratyAsattiryatrArAmodakAdipratyAsattizca yatra ca kalpapAlarajakacaNDAlaghazcikAdyAsacistatsthAna tyAjyam , dhyAnavyAghAtajugupsAkSudropadravAdidoSasambhavAt 13 / tatrApyudgamAdidoSarahitaM prazastaM catuHzAlaM trizAlaM vA vistIrNa vasatidvayaM gRhyate, tatraikasyAM bhaktapratyAkhyAtA priyate, anyasyAM sAdhavo bhojanAdi kurvate, anyathA bhaktagandhAdinA tatpratyAkhyAtastadabhilApaH syAt , tato'nekadoSasambhavAditi dvAra 14 / 'nijaya'ti pArzvasthAdayo'gItArthAzca nipakA na kartavyAH, kintu vyAH, kintu 2955 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA paghuvRttiH // 29 // 4 bhAvanAdvAre | anazanocatasa niryaapkaa| kAlaucityena gItArthatvAdiguNayuktAste cASTacatvAriMzat, tadyathA-ye'nazaninamudratapani parAvataipanti ca, te catvAro, ye cAbhyantaradvAramale tiSThanti te'pi catvAraH2, evaM saMstArakAra:3, tasyaiva cAtatattasyApi dharmakathAH4, [vAdinaH] agravAramUlAvasthAyakAH6, taducitamaktAnayanayogyA:7, pAnakAnayanayogyA:8, uccArapariSThApakA:9, prasravaNapariSThApakA:10, bahirmakathakA 15, pratyekamekaikAtasRSvapi dikSu kSudropadravanivAraNAya catvAraH sahasrodhino mahAmalla 12, evameteSu dvAdaza sthAneSu pratyekaM catvAra iti sarve'pyaSTacatvAriMzat / anye tUccAraprasravaNapariSThApane milite'pi caturo'bhidhAya tato dikSu dvau dvAvityau mahAyodhAnmanyante, ityevamaSTacatvAriMzataM pratipAdayanti / athaitAvanta ste na lampante ? to kahAnyA tAvadvaktavyaM yAvadavazyaM dvau niryApako kAryo, tatraiko bhaktaganakAdyAnayanAdyartha paryaTatyanyastu sAvadhAna eva tatsamIpe tiSThatIti dvAram 15 / 'davvadAyaNe carime' ti carame-paryante maraNakAla ityarthaH, tatra ca | mumUrSoH prAyeNa bhojanAmilApaH samucchalatyatastasya samAputpAdanArtha sarvANyapi stokastokAni dadhidugdhaghRtapakAnazAlidAlivyaJjanAdIni dravyANi pradarthante, yAni ca tasya pratibhAsante tAni vizeSato darthale, yadi capaNIyAni na labhyante tadA paJcakAdiparihANyA anyAnyapyAnIyante / tAni ca yadyasau mukte tadA ko guNaH? ucyate-tasyAhAratRSNAvyavacchedastasmithA sati svastho vairAgyamupagata AhArasyAsAratAdisvarUpaM paribhAtayansukhenaiva tyajati prANAn , anyathA ArtadhyAnagadayo doSA iti dvAraM 16 / / 'parihIyamANa (hANi)' ti yathA''nInaM tadamau bhukte tadA dvitIye'hni parihIyamANaM stokamAnIyate, yacca tasya priyaM tadviparIta+ " tasyAnazaninaH prabhAvana matizAyinI zrAvakalokaiH kriyamANAM dRSTvA kecidurAtmanastAmasahamAnAH sarvajJamatanirAkaraNAya vAdadAnAyopatiSThante. tatasteSAM tiraskaraNAya vAdino vAvadUkAzcatvAraH pramANapravINAH praguNIbhUtAstiSThanti / " prava0 sAro0 bRhadRtti, patra 177 / 296 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA kaghuvRtti // 297 // B bhAvanAdhikAre 'nshnkrnnniymaa| rAtrirdinaM vA? ityAdi, evaM ca sArito yadyasau prastutaM bravIti tadA jJAyate na devatA'dhiSThitaH, kintu parISadabAdhita iti jJAtvA samAdhyutpAdanArtha tomarAdiprahArakalpAdAdiparISahAvagaNanahetutvAtkavacamiva kavacamAhAro dIyate, tatastadvalena parIpahAn jitvA prastutapAragAmI bhavatyasAviti dvAram 22 / anena vidhinA nirvyAghAtena kAragatasya sAdhoSita kartavyaM, tacca dvidhA-zarIrata upakaraNatazca, tatra zarIratastAvadbhakaM pratyAcikhyAsoH prathamameva locaH kAryaH, gRhIte cAnazane bahudinaiH kezavRddhisambhave punarlocaH kAryaH, upakaraNatastu kAlagatasyApi samIpe mukhapotarajoharaNacolapaTTarUpamupakaraNaM mucyata eva, yena divamapi gatassAdhurUpaM dRSTvA samyaktvaM pratipadyate, anyathA surASTrAzrAvakavanmithyAtvagamanasambhavAda, kizva-cihnamantareNa pariSThApane cauH ko'pyayaM galamoTanAdinA vinAzita ityAzaGkayA grAmANAM rAjanigrahAdayo doSA iti dvAram 23 / vyAghAte-bhaktapratyAkhyAne parAbhanmatvarUpe punaryAcanAanveSaNA, saMlekhanAkaraNapravRttasya dvitIyasya pUrvoktavidhinA tatsthAne upavezanArtha kriyate, atha nAstyasau tadA samayoktavidhiratra drssttvyH| etacca sarva bhaktaparibApratyAkhyAnalakSaSe maraNe draSTavyam, pAdapopagamaneGginImaraNayostu vidhirvakSyate, eSAM cAyaM viSayavibhAga: savvAo ajjAo, savve vi ya pddhmsNghynnvjjaa| sabve ya desavirayA, pacakkhANe u maraMti // 1 // " iti gAthArthaH // 482 / uktaM dvidhA'pi saparAkrama, athAparAkramamAhaaparakamo balahINo, nivvAghAeNa kuNai gacchammi / vAghAo rogavisA-iehiM taha vijjumAIhiM // 483 // vyAkhyA- aparAkramaH kaH? ityAha-balahInaH-paragaNaM gantumazakta ityarthaH, sa evambhRto nirvyAghAtena rogAdyupadravAbhAvarUpeNa karotyuttamArtha svagacche'pi, na tvanyagaNaM gacchatItyarthaH, vyAghAtamevAha-vyAghAto rogaviSAdibhistathA vidyudAdibhizca drssttvyH| & // 29 // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAT ppamAlA idhuvRtiH // 29 // -X-RS- K manyatkimapyAnIyate, prArthayamANasya ca 'svatpriyaM nAdya labdha'mityAdhuttaraM kriyate, AhAragRddhivicchetrI ca dezanA kriyate, tRtIyadine'pyeSa eva vidhirnapara-stokatAmAnIyate, tataH paraM sarvathaiva na kiJcidAnIyate pratiyodhyate ca / atha parAbhagnatvAd gRddho na bhAvanAdhikAre pratibaddhyate tadA pUrvamevAnyadvAranirNIto vidhirAzriyate iti 17 // 'aparitaMta'tti aparitAntarapyanirviNaH praticakainirjarArthi- 'nazanakaraNabhiryathAbalaM yathAparijJAnaM ca sarva tadviSayaMkatyaM vidheyamityarthaH 18 / 'nijara' ti bhaktaparikSAninaH paricarakANAM ca samakSaM guNA:- 81 niymaa| karmanirjarA prarUpaNA kAryA, yathA"kammamasaMkhijabhavaM, khavei aNusamayameva aautto| annayarammi vi joge, sajjhAyammi viseseNa // 1 // " ityato yAvat "(kasmamasaMkhijjabhavaM, khaveha aNusamaya meva aautto| annayarammi vijoge), visesao uttmmmi||1||" tadevaM uttamArthasvAnazanalakSaNasya sarvopari nirjarAhetutvAt samyagevodyatairayaM vidheya iti dvAraM 19 / 'saMthArayatti saMstArakavidhi-TU vaktavyaH, tatra bhUmau zilAtale vA asphuTite sottarapaTTaH saMstAraka AstIryate' tatropaviSTaH supto vA samAdhinA tiSThati / athetthaM sthAtuM na zaknoti, tadaikakhaNDe, tadalAme dvikhaNDAdike'pi paTTe saMstAraka AstIryate, tathApi sthAtuM na zaknoti tadA ekaTyAdayaH kalpA AstIryante, tathApi samAdhyasambhave tUlirAstIryata iti dvArama 20 / urtanAdInIti, AdizabdAtparAvartanabahiH pravAtArthanissAraNAdiparigrahaH, etAni ca komalakarANAM sthiragambhIrANAM-sthirasamarthAnAM sAdhUnAM pArthAtkAryante, tasya ca samAdhyutpAdanArtha dezanAM kurvanti sAdhava iti 21 / 'sAreUNa ya kavayaM ti pratyAkhyAte'pyAhAre yadyasau kathamapyAhAraM prArthayate tadA mA kathaJcidasau pratyanIkadevatayA'dhiSThito yAcate iti parIkSArtha prathamaM tAvatsAraNA kriyate, ko'si tvamagItArthoM gItArtho vA? idAnIM // 29 // VERENA C +CC Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA pravRttiH // 199 // tatra kSaNamAtreNaiva maraNakArI zUlAdirogo vidyudvyAghrAdibhayaM ca yatraiva sthitasyopajAyate tatravottamArtha pratipadyate iti bhAva iti | | gAthArthaH // 48 // atha paNDitamaraNasyaiva mAhAtmyamAha 4 mAvanAdhikAne eka paMDiyamaraNaM, chiMdai jAIsayAI bahuyAI / ekaM pi bAlamaraNaM, kuNai aNaMtAI dukkhAI // 484 // vAlapaNDitamA vyokhyA-ekaM paNDitamaraNaM chinatti janmazatAni bahUni, ekamapi bAlamaraNaM karotyanantaduHkhAnIti gAthArthaH // 484 // II yorantaram / maraNe copasthite dhIrataiva kartavyetyAhadhIreNa vimariyavvaM, kAuriseNa vi avassamariyavvaM / tA nicchiyammi maraNe, varaM khudhIrattaNe mariyaM // 485 // , vyAkhyA-dhIreNApi martavyaM, kApuruSeNApyavazyaM marttavyaM, tanizcite maraNe dhIratve eva mRtaM varamiti gAthArthaH / / 485 // nanu pAdapopagamanAdipaNDitamaraNena mRtAH prANinaH kva yAntItyAhapAovagameNa iMgiNi-bhattapariNAivibuhamaraNeNaM / jaMti mahAkappesuM, ahavA pAviMti siddhisuhaM // 486 // vyAkhyA-pAdapopagamaneGginIbhaktaparikSA''divibudhamaraNena mRtAH prANino yAnti mahAkalpeSu-anuttaravimAneSu, athavA niSThitakarmANaH prApnuvanti siddhisukhamiti / pAdapopagamanAdivarUpaM tu"savvatthApaDibaddho, daMDAyayamAiThANamAimiha tthaauN| jAvajjIvaM ciTThai, niciTho pAyavasamANo // 1 // " "iMgiyadesammi sayaM, caubvihAhAracAyaniSpha / uvvattaNAijuttaM, nanneNa u iMgiNimaraNaM // 2 // " // 299 // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + " bhattaparinnA'NasaNaM, caubvihAhAracAyanipphannaM / sappaDikammaM niyamA, jahAsamAhI viNiddilaM // 3 // " iti gAthArthaH // 486 // nanu kiM siddhau saukhyamasti ? yadarthamevaM kaSTamAceSTyata ityAhapuSpamAlA P bhAvanAdhikAra raghuvatiH | suragaNasuhaM samaggaM, sabbaddhApiMDiyaM jai havijjA / navi pAvai muttisuhaM-'NaMtAhiM vi vaggavaggRhi // 487 // pAdapopaNamA vyAkhyA-suragaNasya-sarvasyApi devasaGghAtasya sambandhi yadatItAnAgatavartamAnakAlabhAvi samaya-samastaM sukhaM tadapi sarvAddhApiNDitaM-sarvakAlasamayarAzinA guNitaM yadi bhavet , upalakSaNaM cedaM, tataH punarapyanantaguNaM kriyate, yAvatsamastalokAlokanamaHpradezasaGkhyAstadrAzayaH kRtvaikatra mIlyante, tathApyevamapi prakarSamapi gatamidaM surasukhaM kartRkarmatApanna muktisukhaM na prApnoti / asyApi rAzervargasyApi punarvarga, etasyApi punarvarga, ityevamanantairapi vargavagairvargitaM sanna tattulyaM tadbhavatIti gAthArthaH // 487 // kizca tattvataH siddhA eva sukhino, nAnye ityAhadukkhaM jarAviogo, dAridaM rogasogarAgAi / taM ca na siddhANa tao, teciya suhiNo na rAgaMdhA // 488 // vyAkhyA-jarA'mISTadiyogo dAridrayaM rogazokarAgAdayo duHkhahetutvAduHkhaM, taJcaivambhUtaM duHkha siddhAnAM nAsti, tatasta da eva sukhino, na rAgAndhA devAdayaH / ayaM cArtho bhavavirAgAdidvAreSu bhAvitaprAya iti gaathaarthH||188|| yata evaM tataH kimityAha nicchinnasavvadukkhA, jAijarAmaraNabaMdhaNavimukkA / avvAbAhaM sukkhaM, aNuhuMti sAsayaM siddhA // 489 // * // 30 // vyAkhyA-nitarAM chinnasarvaduHkhA janmajarAmaraNabandhanairvimuktAH siddhA evAvyAcA, zAzvataM sukhamanubhavantIti gAthArthaH // 489 // OMOMOMOMOMOM Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itthaM nizamya samyag. jinAgamAhibuvamaraNamAhAtmyaM / sarve bhavantu bhavyAH!, pnndditmrnne'tikRtynaaH||1|| puSpamAlA zAsropasaMhArA praci hai iti puSpamAlAvivaraNe bhAvanAdvAre [bhakta] parijJAnalakSaNaM pratidvAraM samAptamiti // 19 // prAdhikAra // 30 // atha zAstropasaMhArAdhikArastatra tAvadanantaroktArthamevAzrityAha saMte vi siddhimokkhe, pubutte daMsiyammi vi uvAe / ladve vi mANusatte, patte vi jinniNdvrdhmme||490|| jaM ajja vi jIvANaM, visaesu duhAsavesu pddibNdho| taM najjai guruANa vi, alaMghaNijjo mhaamoho||491 | vyAkhyA-anantaroktarUpe satyapi siddhi saukhya, pUrvone cAbhayapradAnAdike darzite'pi tatprAptyupAye, labdhe'pi mAnuSatve, prApte'pi jinendravaradha, yadadyApi jIpAnAM viSayeSu duHkhAzraveSu-duHkha padeSu prativandho dRzyate, tajjJAyate-gurUNAmapi prAyo'laGghanIyo mahAmoha iti gaathaadvyaarthH||490-191|| kizcanAUNa suyabaleNaM, karayalamutAhalaM va bhuvaNayalaM / kevi nivaDaMti tahavi hu, piccha kammANabaliyattaM // 492 // vyAkhyA-vAtvA zrutabalena karatalamuktAphalamiva bhuvanatalaM, tathApi kecinipatanti cAritrAdiguNazAsaMsAre, tatprekSakha 18 aho ! karmaNAM mohanIyAdInAM balIyastvamiti gAthArthaH // 492 // anye punaH kimityAha // 3015 * ekaM pi payaM sou, anne sijhaMti samaranivaivva / saMjAyakammavivarA, jIvANa gaI aho !! visamA // 19 // 334353693456 *HASHASTRIOMOM Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samara tuma kathAnakam / vyAkhyA-ekamapi padaM -mokSasAdhakaM sthAnaM zrutvA anye kecitsityanti, samaranRpatiriva, kathambhUtAH santaH ? ityAhaPsaJjAtakarmavirA-apagatakarmANaH, tatazcAho // viSamA gatirjIvAnagamiti [gAthArthaH] // 1936 upamAlA pravRtiH BI ko'yaM punaH samaranRpaH ityucate-saMsArI jIyo mohanAvalenAnantaM kAlaM kadacitazcAritranRpasainyAvasaramalamamAna umydl||30|| milantyA karmapariNAmabhapabhAryayA bhavitavyatayA tadIpenaiva kenApi prabalasucaritena raJjitayA puNyodayaM sahAyaM datvA samAnIto'sau saMsArijItaH sAketapure vizvambhararAjasya putraH kutaH samaraH, vizvambharatapeNa vrataM jighRkSatA rAjye sthApitaH, sAdhitAzcAnena piturapyasiddhA bahavo viSayAH, saJjAtaH samudIratApo mahAnarapatiH, anyadAsamutpannAsya zarIre pracalA dAhavedanA, tayA pIDitaH kRcchreNa dinAni gamayati / atrAntare cAritradharbhanRpasyotpanA cintA, yathA aho!! ayaM saMsArijIvaH suciraM kathito moharAjasainikaH, | karuNAparAzca vayaM, tatkathamapyapI tebhyo mocayi yukta ite vicanyAhU naH sadbodhamantrI, proktaH svAmiprAyaH, tAvatA bhavitavyatayA pAThitIkA puruSa enAM gAthAM, yathA| "purisANa pavittIo, suhAbhilAsINa tAva svvaao| dhamma viNA ya na suhaM, dhammo ya na saMgamUDhANaM // 1 // " zrutA ca [samara] rAjJA, adhAritaM caikaM padaM 'dhammaM vigA ya na suhaM ti, na zepaM, vedanAvidhuritatvAt / atrAntare samAgataH sadbodho rAjaH samIpe, kSaNaM sthitaH, tato bhItabhItA nilInA moiraajaaiyH| tatazca rAjJA cintitaM-dharma vinA kasyApi sukhaM na bhavatIti mamApyanubhavasiddhameva, yato bAlakAlAdArabhya dharmakha vArtA'pi mayA na katA, tata itthaM duHkhabhAjanaM jAtastiSThAmi, tasmAdidAnImapi yujyate mama dharmaH karnumiti, prabhAte eka vrataM gRhIyAmIti nizcayaH kutH| punaH prabhAte jAte mauharAjapreSitarAgakesarI 3.2 // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VI puSpamAlA aghuvRtiH // 3.3 // DISHAN prabhRtimiH kRtaH krnnjaapH| tato rAjA cinine-samprati putro me laghurbhAryA taruNI, tataH kiyadinaparyante vrataM gRhISyAmIti / tacca upasaMhArAdhikAra sadbodhamantriNA kuto'pi vijJAya rAjaH proktaM -'deva ! eko'pi muhatoM bahuvighna evetyavadhArya parityajyatAM prastutadharmakArye karmakSapaNopaNo vilamba' ityAdivacanaiH samutsAhya samAhUtA bhavitavyatA, kathitava tasAH so'pi vyatikaraH, tato mohArAjakaTakopari ruSTayA'nayA ma pdeshH| saMsArIjIvahaste datto jIvanI parANasena ca tAhitAni mAgyapi mohamAnupANi, tato dAdhavare zAnte putra rAjye saMsthApya janakakevalipArzve pravrajya cAritradharmarAjamAmipyaM pratipanno'lpakAlena sUtrArthAvadhItya dharmabuddhisadAgamasadbodhana myagdarzanAdisAhAyyA| nihatya samastamapi moharAjavalaM samprApya kevalaM prApto nitipurIM samArAjarSiH, iti samararAjakathAnakaM samAptam // yata evaM tataH kimityAhatamhA sakammavivare, kajjaM sAhati pANigo savve / to taha jaejja sammaM, jaha kammaM khijjai ases||494|| hai| vyAkhyA-tasmAtsvakarmavivare-khaka kSaye epa sarve prANinaH kArya mokSagamanalakSaNaM sAnni, tatastathA yateta samyam yathA'zeSaM karma kSIyata iti gAthArthaH // 44 // keno gayena punaH karma kSIyate ? ityAhakammakkhae uvAo, suyANusAreNa pagaraNe ittha / leseNa mae bhaNio, aNuThyibyo subuddhIhi // 495 // vyAkhyA-karmakSaye punarupAyaH zrutAnupAreNAtra prakaraNe lezena mayA bhaNitaH, anuSTheyaH ddhibhiriti gAthArthaH // 495 // D // 3034 keSAM punaridaM prakaraNamupakArAya bhaviSyatItyAha Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA ghuvRttiA // 30 // pAyaM dhammatthINaM, majjhatthANaM suniuNabuddhINaM / pariNamai pagaraNamiNaM, na saMkiliTThANa jaMtUrNa // 496 // ___ vyAkhyA-prAyo-bAhulyena dharmArthinAM tathA madhyasthAnAM sunipuNa buddhInAM-ativicAracaturANAM pariNamati-rocate prakaraNa- & prakaraNoktamidaM, na punaH sakliSTAnAM-rAgadveSadakSitAnAM jantUnAmiti gAthArthaH // 49 // atha granthakAraH svanAma prakArAntareNAha rocaneti hemamaNicaMdadappaNa-sUrarisipaDhamavaNNanAmehiM / siriabhayasarisIsehi, viraiyaM payaraNaM iNamo // 497 // kaarinnH| vyAkhyA-hema-maNi-caMda-dappaNa-sUra-risi eSAM kSandAnAM prathamavarNanAmamiH, hemacandramaribhirityarthaH, tathA 'siriabhaya' ti pade samudAyopacArAt zrIabhayadevamUriziSyaviracitaM prakaraNamidamiti gAthArthaH // 497 // kiM nAmakaM kiM phalaM cedaM prakaraNamityAha ubaesamAlanAmaM, pUriyakAmaM sayA paDhaMtANaM / kalANariddhi maMsiddhi-kAraNaM suddhahiyayANaM // 498 // | ___ vyAkhyA-upadezamAlAnAmakaM prakaraNametatpUritamanorathaM sadA paThatAM zuddhahRdayAnAM kalyANaRddhisaMsiddhInAM kAraNamiti || | gAthArthaH / / 198 // atraivAdhikArasaGkhyAM granthamaGkhyAM cAhaittha vIsa higArA, jIvadayAIhiM vivihaatthehiM / gAhANaM paMcasayA, paNuttarA hoti saMkhAe // 499 // vyAkhyA-jIpadayAdibhirvividhairathaiH kRtvA iha prakaraNe viMzatiradhikArA bhavanni, tathAhi-dAnaM tridhA, zIlaM tapazca, "sammatta varaNasuddhA tyAdibhAvanAdvArasambandhinacaturdazAdhikArA iti so'nyekonaviMzatiH, viMzatitamastu prakaraNopasaMhArAdhikAra P // 3.4 // | iti / gAthAnAM ca sarUvA pazca pratAni pazcottarANi bhavanti jJAtavyAnIti gAthArthaH // 499 / / Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FADARSHAHARASH na yadyapyanyasya sambandhinA puNyenAnyasyAdhikArastathApyudAradhiyAM pradhAnaM vacaH karmApagamAyeti vRddhavAdAdityAha| uvaesamAlakaraNe, jaM punnaM ajjiyaM mae teNa / jIvANaM hoja sayA, jiNovaesammi paDivattI // 50 // vyAkhyA-upadezamAlAyAH karaNe yatpuNyamarjitaM mayA tena puNyena jIvAnAM sadA' nityaM jinopadezapratipattirAdaroGgIkAro bhUyAditi gAthArthaH / / 5.0 // atha zrutabahumAnArthamapazcimaM maGgalamAhaRs jAva jiNasAsaNamiNaM, jAva yadhammojayammi vissphuri| tAva paDhijau esA, bhavehiM sayAsuhatthIhiM / 501 // vyAkhyA-yAvajinazAsanamidaM yAvaca dharmoM jagati visphurati tAvatpaThayeta eSA upadezamAlA bhavyaH sadAsukhArthimi-nityasukhArthibhiriti gAthArthaH // 5014 // ttiikaakRtprshstiH| zrImaccandrakulArNavojjvalakulodbhUtiH pRthuprAmavA, puNyaprauDhaphalaH praphullasumanaHzreNizriyA sngklH| pAtrodArataro gaNaH kharataro gIrvANakAraskaro, vistArapravaro vimasti vilasannuccaiH sthitaH srvtH||1|| 4 yadyapi granthakRtA svayamasya pranthasya pramANaM gAthAnAM paJcAdhikazatapaJcakaM nirdiSTaM paraM pratiSvanekAsvapi gAthAnAmekottarazatapaJcakamevopalabhyate, yadyapi mudritabRhadvRttau prAnte gAthAnAM paJcottarazatapaJcakAGko likhitaH kintu madhye madhye gAthAGkAnAmavyavasthitatvAtsamuditA etAvatya eva gAthAH samastIti kenApyajJAtakAraNena madhye kvacit 2 gAthAH patitA bhaviSyantItyanumAnam / KitchecialKARAKATARA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpamAlA prakaraNam / // 305 // Se jllchacha tatra navAGgIvivaraNa - kartuH zrI abhayadevasUri suguroH / ziSyaH zrIjinavallabha-sUri sUrIndra mukuTamaNiH // 2 // ziSyastadIyo'dbhuta bhAgyabhUri-yuga pradhAno jinadattasUriH / tadanvaye dIptacaritratejA, reje guruH zrIjinarAjasUriH // 3 // tatpaTToTapuNDarIkaniviDakroDaikahaMsatriyAM, tatvajJAnavizuddhasaMyamajuSAM samyakpathaM procuSAm / nissaGgatvanirIhatAgrimaguNagrAmAvadhInAM sudhA-sArodAragirAM gabhIrimaramAvArAMnidhInAM tathA // 4 // saumyatvena zazAGkasundaratarazrINAM kSamAdhAriNAM zrIjainendra mataprabhAsanapuSAM durvAdikakSapluSAm / niHzeSazrutatazvanaipuNavatAmagresarANAM prabhuH zrImacchrI jina bhadrasUri sugurUNAM ziSyavargAgraNIH // 5 // teSAmeva vineyai-rnRpatisamAlabdhavAdivRndajayaiH / zrIsiddhAntarucimahopAdhyAyaiH pAThito yatnAt // 6 // samayamakaranda bindUnAM dAyAdAya katipayAneSaH / sAdhurvRttimakArSInmadhukara iva puSpamAlAyAH // 7 // utsUtra mAsUtritamatra kiJcit pramAdamAndyAdivazAdyadi syAt / zodhyaM svatastatprayatairvahuzrutai- reSo'JjalisteSu vijRmbhito me // 8 // samprApitA vRttiriyaM pramANatAM yugapradhAnairjina bhadrasUribhiH / tadvadvarairvAcakasomakuJjare - viMzodhya vaiyAkaraNaprakANDaiH // 9 // TIkAkRtprazastiH / // 305 // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CHISTS sAdhusomasamutpanna, vibudhAH satsudhAmiva / pArtha pAyamimAM vRttiM tRptAH syurajarAmarAH // 10 // varSe bANa candre (1512 ), vRttiH zrIkhImarAjazAlAyAm / zrIdriya (53) zatamitireSA samarthitA'hammadAbAde // 11 // iti zrIkharataragaNezvarazrIjina bhadrasUriziSya zrIsiddhAnta rucimahopAdhyAyaziSyasAdhusomagaNiviracitA zrIpuSpamAlAvRttiH samAptA / Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I nAmnA mohanalAleti, vikhyAtA yavanItale / zrIkharataragaNottaMsA, jainazAsanabhUSaNAH // 1 // iti zrIlaghuvRttiyutA puSpamAlA samAptA / CCIRCTCHECCALCHECRECHARG OSHOEACCARE teSAM praziSyapaMnyAsa-gaNikezarasanmane ziSyaM buddhyabdhinAmAnaM, bhadraM tanvantu te'nvaham M // 306 //