Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195EARNAMASTELA RECEMrsesx gegreer s namo namaH zrIgurU masUraye // maladhAri zrIdevaprabhariviracitam / ||zrI paannddvcritr-mhaakaavym|| (dvitIyo vibhaag| navamamargAd assttaadshsrgpryntH|| prakAzaka zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa 7, trIjo bhoIvADo, bhulezvara, muMbaI -400 0 02 Raasa vNttiNtti looni plu svti tn vNtu pnulu : CHABAR
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ | namo namaH zrIgurupremasUraye / / kammamasaMkhijjabhavaM / khavei aNusamayameva Autto // annayaraMmi vi jaage| sajjhAyaMmi viseseNa // jinazAsananA koIpaNa cogamAM pravRtti karanAra asaMkhyabhavanA bAMdhelA karmone khapAve che. paraMtu svAdhyAyamAM pravRtta AtmA vizeSapaNe kamakhapAve che. - meladhArI hemacaMdrasUri-puSpamALA zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa 7, trIjo bheIvADa, bhulezvara, muMbaI-2. en Education international For Personal Private Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo nama: zrI guru memara je mldhaari-shriidevprbhsuurivircitmshriipaannddvcritr-mhaakaavym| [dvitIyo vibhAgaH / navamasargAd aSTAdazasargaparyantaH / ] zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa . bojo bhoIvADo, bhulezvara, mubaI-400.02. vikrama saMvata 2045 vIra saMvata 2515 -: prakAzaka : mUlya 3gp Jain Education Intematonal For Personal Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIpANDavaparitram / / pUrva prakAranisTAstAvanA prastAvanA vidAMkurvantu kAvyarasikA dharmajJAH sajanAH / iha kila cAturgatikaduHkhavAribhRtaM saMsArAbdhi titIryubhirbhavyaiH zrItIrthakRnnirmitasaddharmataraNDa evAzrayaNIyaH taccAlayitArazca sadgurunAvikAH sevanIyAH, yataste dravyAnuyoga-caraNakaraNAnuyoga-gaNitAnuyoga-kathAnuyogataraNDakASThaiH( pAdukAbhiH) duHkhavArINi nirasya | pAraM prApayitAraH snti| teSvime zrInaracaMdrasUriguravo devaprabhasUrayaH kathAnuyogadvArA bhavyopakAriNa idaM mahAkAvyaM guruvarANAM zrIdevA- | nandasUrINAmAdezAt SaSThoGgopaniSaddvAtAdharmakathA-triSaSThizalAkApuruSacaritrAdyavalokyASTAdazasargAtmakamaSTasahasrazlokamitaM pANDava caritranAmakaM saM. 1270 saMvatsare racitavantaH / etacca zrIyazobhadrasUri-naracandramUribhyAM saMzodhitam / | pUjyazcAmIbhiH zrIdevaprabhasUribhirdharmasArazAstrAparanAmakamRgAvatIcaritraM murArikRtAnagharAghavopari anargharAghavakAvyAdarza ca sArdhasaptasahasrazlokamitaM grathitamiti "tatkramiko devaprabha-mUriH kila pANDavAyanacaritram / zrIdharmasArazAstraM ca, nirmame sukavikulatilakaH" // 1 dRzyatAmatravASTAdaze sarge lokaH 280 / Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjazekharakRtanyAyakandalipaJjikAyAM likhitamastIti (jaina sAhitya itihAsa pR. 389) ityAdi / pUjyAzceme koTikAkhyagaNasya madhyamAnAmmyAM zAkhAyAM zrIpraznavAhanakule zrIharSapurIyagacche zrIabhavadevasUripaTTaparaMparAyAM | samabhavanniti granthasyAsya prazastau spaSTaM likhitamasti, paraMtu gRhasthAzrame teSAM kA janmabhUmiH ! ko mAtApitarau ! kadA janma ! kadA dIkSAgrahaNam ! ityAdijijJAsAyAmapi kimapi sAdhanaM na militamiti na kimapyatra likhyate / granthasyAsya mudrApaNe bhAvapurasthasaMghasatkajJAnabhANDAgArAt purANaM hastalikhitaM pratitrayaM militamatastaddAtRRNAM mahAzayAnAM zA. kuMvarajI-ANaMdajItinAmadheyAnAmatra mahopakAraM manye / / granthasyAsyAtigabhIrazabdArthA-laMkArAdeH zuddhiviSaye kSayopazamAnusAreNa sarvazaktyA mayA kRte'pi prayatne'lpajJatva-dRSTidoSa-mudrA| yantra doSAdinA kenApi kAraNena skhalanAsthAnAni dRSTavatA vidvadvargeNa kRpAlunA kRpAM kRtvA saMzodhanIyAnIti prArthaye iti zam // lI. saMzodhakaH // Jain Education a l For Personal & Private Use Only www.sainelibrary.org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // / 2 // sargaH viSayaH 1 pANDavapUrvajavarNanam 2 kRSNa - nemijanma - dvArakAsthApana - yudhiSThirajanma varNanam .... 3 bhIma-duryodhanAdijanma-kumAra kalAropaNAstra darzana varNanam 4 draupadIsvayaMvaravarNanam 5 pArthatIrthayAtrA - yudhiSThirarAjyAbhiSekavarNanam.. 6 nalopAkhyAnadyUtavarNanam .... emational / sargaviSayANAmanukramaNikA / sargaH viSayaH 10 virATAvasthAne gograhavarNanam 11 drupadapurohita - saMjaya viSNudUtyavarNanam 12 dUtasomakAgamanaprayANa kabalavarNanam 13 pANDava - kauravayuddhavarNanam 14 jarAsandhavadhavarNanam **** patram 1 - 20 36-52 53-68 69-86 87-120 7 jatugRha- hiDambabakavadhavarNanam 121-143 8 kirAtArjunIya -talatAlabadha-kamalAharaNavarNanam 144-162 9 duryodhanamocana - kRtyopadravanivartanavarNanam 163-175 20-35 .... ... For Personal & Private Use Only .... 15 gAGgeyasvargamanavarNanam 16 nemivivAhopakrama - vrata- kevalajJAnavarNanam 17 draupadIpratyAharaNa- dvArakAdAha-kRSNAvasAna varNanam 18 baladevasvargamana - zrIneminAtha pANDavanirvANavarNanam, prazastizca patram 175-193 193 - 204 205-221 222-259 260-270 271-275 276-287 287-299 299-310 sagAvaSa yANAma nukramaH // OM // 2 //
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AthIka sahakAra pAMDava caritra-bhAga-2 (mahAbhArata) graMthano saMpUrNa lAbha, 5. pu. saMdha avira thAriyokaniSi . AcAryadeva zrImad vijaya bhadrasUrizvarajI ma. sA.nAM ziSyaratna 5. pU. munirAja zrI jinacaMdra vijayajI ma. sA.nA ziSyaratna vidvAna munirAja zrI municaMdra vijayajI ma. sA.nAM upadezathI zrI jaina mitra maMDaLa (pAlanapura) taraphathI levAmAM Avela che.. TrasTa teozrIe karela adabhuta cutabhakitanI anumodanA sadAya karatuM raheze. eja lI. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa, zrI jena mitra maMDaLa (pAlanapura) Dan Zhu Biao Du Su Dao Zi Dao Qi Di Li Shi Du Zun Zhong Bie Pao Na Ying Yao Yao Sai Tuan Tuan Zhou Guan Cha Tuan Tuan Tuan Shu Yi Tu Yuan :Xin Hai Jun Tuan For Personal & Private Use Only wwwinelibrary.org
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intemati pra kA za kI ca dravyAnuyA, gaNittAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga ne kathAnuyAga A cAra agAdha pAyA upara ubhelI che jinazAsananI ameya kramArata. judI judI bhUmikAe rahelA jIvA vadhune vadhu AgaLa vadhatA rahe te mATe zAstranuM vibhAjana niyata karAyuM che. temAya keAI paNa jIvane saraLatAthI samajAvI jinazAsanamAM praveza karAvavA mATe tenA anurAgI banAvavA mATe, prathama pagathIyu' hAya, keAI Milestone haeNya, to te %0 kathAnuyA. tethI ja cAnuyogAdanA gahana padArthane samajAvavA mATe ya zAstrakAro kathAnuyoganA Azraya letA AvyA che. pUrva puruSonA jIvananA mahAna AdarzanA zravaNa vAMcanAdithI ApaNA jIvanamAM vairAgyAdi bhAve... tathA sAcu khamIra pragaTe che... `mAranI vAstavikatAnuM bhAna thAya che. sAmAnyatayA javAnI rUcI paNa kathAo tarapha vadhu haLatI hAya che. tethI ja zAsakAroe aneka puchya puruSonA caritronA nirmANa karyA che. prastuta 'pAMDavacaritra " nAmaka mahAkAya graMtha 13 mAM saikAmAM AcAya zrI devaprabhasUrie ramyA. temanA ja ziSya naraca drasUrie saMzAdhana karela. pU. devaprabhasUrinI ajoDa vidvatA A graMtha dvArA pragaTa thAya che. pAMDavAnA pUrva janmathImAMDI cheka nirvANa sudhInA adhikArane romAMcaka zailImAM ahI raju karavAmAM Avyo che. graMthanI mahAnatA sAthe madhuratA paNa teTalI ja che sAthe sAthe temanAtha prabhunA jIvanacaritrane pa kudaratayA sAMkaLI lIdhuM che. Aje vizvabharamAM mahAbhArata mahAkathAnI cAhunA vadhatI jAya che, te ja lokonI For Personal & Private Use Only www.jalelibrary.org
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ paurANika dharmakathA pratyenI bhAvanAnI sAkSI pUre che. " AjathI 53 va' pu' 1992 mAM zAstri jeThAlAla TAmAM dvArA saMzAdhana karAvI memasa'. e. ema. enDa kaMpanI dvArA be bhAgamAM prakAzita karavAmAM Avela. prathama bhAgamAM 1 thI 8 saga' tathA dvitIya bhAgamAM 9 thI 10 kaga lIdhela che. mAnI jINutA joI lAkha rUpiyAnA kharca jaNa dvArA thAya che, te stunya ja che, paNuM madhenI jANatA Apane dekhAtI nathI. jinazAsanane AdhAra zratajJAna che. lAkhe karoDo kaleka pramANu ApaNuM maulika tuM sAhitya dinapratidina naSTaprAya: thaI 2hayu che .. videzamAM vacAI gayuM che. udhaI lAgI jatAM saDI jAya che ne aMte AvuM kiMmatI sAhitya kuvA ane dariyAmAM vinA saMkeca padharAvI devAya che. AnA mATe javAbadAra kazuM ? zuM mApaNI karAja nathI, AvA amUlya vArasAne vinAzanA mULamAMthI bacAvI levAnI ? 5. pu AyAya deva zrImada vijayapremasUrIzvarajI mahArAjAnA palakAra 5. pU. AcArya deva zrImada vijayanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna 5. | samatAsAgara paMcAsajIzrI padmavijayajI gaNivaryAzrInA ziyarana pa. pU. AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUri mahArAjanI samayocita preraNa pAmI amArA dvArA thata cita zatabhakita thaI rahI che. kA:radAdevInI kRpAdraSTi ane pUjAnA AzIrvAda sadA varasatA rahe. tathA zratabhakita vizeSa thatI rahe eja abhyarthanA. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa ('', caMdrakumAra bI. jarIvAlA (2) lalitabhAI Ara. koThArI (3) navinaca' bI. zAha (4) puMDarIka e zAha Jan Education Interation For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ : prApti sthAna : 1) prakAzaka 9) zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa C/o. dipaka aravIMdalAla gAMdhI ghI kAMTA, vaDaphaLIyA, vaDodarA 390001 4) zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa C/o. sumatilAla uttamacaMda mAraphatIyA mahetAne pADo, geLAzerI, pATaNa 384265 2) mULIbena aMbAlAla ratana rasa dhamaLa sTezana reDa, viramagAma-382150 draya sahAyaka zrI jaina mitra maMDaLa (pAlanapura) in Education International For Personal & Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha navamaH srgH| tatrAtha pANDuputrANAM, sukRtAnyeva cinvatAm / upAgAdanyadA bhAnu-matI duryodhanapriyA // 1 // kSAt paJcAlasutayA, kRtapratyudgamakriyA / sA'timlAnamukhI kuntI, dharmAtmajamathAnamat // 2 // bhImAdibhiH kRtaucityA, draupadyA dattamAsanam / sA'dhyAsya dhArayAmAsa, rAjJo'gre cIvarAJcalam // 3 // adhomukhI maSIzyAma-vaktrA yatnaM ddhtypi| ruddhakaNThI(NThA) tadA vASpai-vaktuM nAlaMbabhUva sA // 4 // niSparyAyaM tu nirydbhi-muktaamnniknnopmaiH| astaM pUrayAmAsa, sA prasAritamaJcalam // 5 // vatse ! jAtaM kimatyanta-metadatyAhitaM tava / iti dharmasutenoktA, muktakaNThaM ruroda sA // 6 // svayamAzvAsitA kuntyA, samutthAya sabASpayA / rodasIpUramAkrandaM, mandaM cakre krameNa sA // 7 // pramRSTAnyapi pAzcAlyA, valkalenAdhikAdhikam / / tasyAH prasasrurazrUNi, netrapuSkariNImukhAt / / 8 // eSa vatse ! kathaMkAraM, pRthulaH prArthanAzcalaH / puro mameti sautsukyaM, pRSTA jyeSThena sA'bravIt // 9 // devAtidInayA kenApyamUtritaparitrayA / mayAjyaM bhartRbhikSAya, dhaaritstvtpuro'shclH||10|| duryodhanasya madvandhoH, kiM ko'pi vyasanodayaH ? | anuyukteti bhUpena, dhairyamAlambya sA'bhyadhAt // 11 // deva ! kurvan kRtArthAni, gokulAni vilokanAt / ihAjagAma bandhurvaH, svairaM dvaitavanAvanau // 12 // tataH sa dAtumAvAsAn , kvacidAsannakAnane / AdezinaH samA 1 'kaNThaistadA' pratidvaya / 2 akRtarakSaNayA / Jain Education interations For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // dharmaH 9 // // 163 // 2 dikSat, te vyAvRtya vyajijJapan // 13 // deva ! devavanasparddhi, vanamasti manoramam / asti saughaM ca tasyAnta - nAsti ghusadAmapi // 14 // rakSakebhyaH paraM tatra pravezo'pi na labhyate / iti vijJApitaH kruddho, yuSmadvandhurathAdizat // 15 // saMnaddhasArazauNDIrAM, camUmAdAya gacchataH / yo bhavedvo niSedhAya, sa vadhyo bhavatAmapi / / 16 / / tato haThAnnidezyaistai-niMgRhya vanarakSakAn / praguNIkRtamadhyAsta, tatsaudhaM bAndhavaH sa vaH // 17 // caturdizaM tadabhyarNe, karNa - duHzAsanAdayaH / dattvA''vAsAn sukhaM tasthu - rupacandraM grahA iva // 18 // bhrAtA'tha vastaruzreNi sazrIke tatra kAnane / cikrIDa nandanodyAne, pativiSadAmiva // 19 // lIlAziloccaye jAtu, vanAntarjAtu vo'nujaH / jAtu krIDAtaDAgeSu, vijahAra yadRcchayA // 20 // ucchRGkhalazcamUlokaH, kAnanaM tadamardayat / mlAniM mattaM nayatyeva, hAstikaM nalinIvanam // 21 // vimAnairvyAnaze vyoma, saGkhyAtItaiH paredyavi / vividhAyudhabhImAbhiH, saMkaTairbhaTakoTibhiH || 22 || anyAyavartanIpAnthaH kva re so'sti suyodhanaH ? vanasyAsya prabhuH saiSa, gaveSayati yatnataH // 23 // itthaM vadantIM tAM vIkSya, vidyAdharavarUthinIm / kaTakaM vikaTakSobha-sasaMrambhamabhUttadA // 24 // yugmam || apanIyApaNazreNiM, bhItAH paTakuTImayIm / bhANDAni vaNijo maJju, vAhaneSu nicikSipuH // 25 // AdAya tanayAn bAlA-nAkulA durgatatriyaH / baddhA parikaraM sajI - bhavanti sma palAyitum // 26 // tanutrANaM tanutrANaM, tUNaM tUNaM dhanurdhanuH / itthamAsmAkapattInA - muccaiH zuzruvire giraH || 27 || rAjanyAnAM nivAseSu, madAdUrjitagarjitAH / agrAhyantAtikRcchreNa, saMnAhaM hastinastadA // 28 // kecidvAnAyujAH kecit kAmbojAH ke'pi saindhavAH / vAhAH kecicca vAhIkA - vakrire 1 hastisamUhaH | 2 vartanI - mArgaH / 3 vAnAyuH - arabastAnadezaH, tatra jAtAH / Jain Education intemational For Personal & Private Use Only pANDavAnAM puro bhAnu matyA kathito vRttAntaH svabharturvidyAdharasaMkaTe patitasya // // 163 //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakSarAnvitAH / / 29 / / unmukhIbhRya naH zaurya-truTatsaMnAhasaMdhayaH / vidyAdharacamUmUcu-grAnIkabhaTAstataH // 30 // are! vidyAdharAH! krIDan, svacchandaM prabhurasti nH| asthAlaM kelibhaGgena, vayaM kaNDUharA hi vaH // 31 // ityAlapya nizAtAH, zarairUrdhvamukhaH samam / bhaTAste prathayAmAsu-rAtithyaM paripanthinAm // 32 // tadantikamagatvaiva, taistadIyaiH pttribhiH| vyA vRttamaphalaireva, samamasmanmanorathaiH // 33 // zarAsAraistatasteSAM, ghanAnAM vyomacAriNAm / nAmApyasmadanIkasya, paGka| syevAnazat tadA // 34 // somdtt-klinggesh-bhgdtt-jydrthaaH| vizalya-bhUrizravasau, citrasena-bRhaddalau // 35 // suzarmA kRtavarmA ca, rAjAno'nye'pi bhUrizaH / tato DuDhaukire yog, svayaM saha nabhazcaraiH / / 36 // yugmam // AyudhaiH zakti-nArAcazalya-zUla-zarAdibhiH / prajahaH pANimuktaizca, yantramuktaizca te samam / / 37 / / atha teSAM vimAnAste, bhinnA api tdaashugaiH| saromAcA iva babhu-jayalakSmIkaTAkSitAH // 38 // naitanyAyyamaho yuddhaM, bhuumisthggnsthyoH| vyomacAricamUnAthaH, svAn bhaTAnityavocata // 39 // saMhRtyAtha vimAnAni, senayA caturaGgayA / babhUva so'bhyamitrINaH, puraMdara ivAvanau // 40 // saMmohaM mohanAstreNa, lambhayAmAsa no nRpAn / abudhyanta na te'svANi, pANibhyaH patitAnyapi // 41 // abhUt karNaH samAkarNya, rAjanyAnAM parAjayam / darponmadiSNudordaNDaH, sAnIkaH samaronmukhaH // 42 // athAbhyadhatta rAdheyaM, mudA vidyAdharezvaraH / adya tvayi kRtodyoge, pUrNa me karNa! kautukam // 43 // caNDagANDIvadhanvAnaM, spardhase yasta 1 meghapakSe jalavRSTibhiH / 2 zatrusaMmukhagAmI-vIra ityarthaH / Main Education For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava caritram // sargaH 9 // // 164 // 4 marjunam / idAnIM tasya te karNa !, diSTyA draSTAsmi vikramam // 44 // ityuktastena rAdheyaH, suvidheyadhanuH kramaH / madIyaM vikramaM pazyetyuktvA cikSepa sAyakAn / / 45 / / tasyAkSAmabhujasthAna - stAdRzIM laghuhastatAm / so'pi vidyAdharAdhIzaH, smeracakSurakhaikSata // 46 // nijamAdAna-saMdhAnA kRSTi-vicchedagocaram / anaghaM lAghavaM so'pi, rAdhAsunoradarzayat // 47 // tayorbabhUva subhaTa - spRhaNIyo mahAraNa: / tasthau mAdhyasthyamAsthAya, jayazrIrubhayorapi // 48 // atha vidyAdharendreNa, bANairmarmaNi tADitaH / palAyanakalAM navyAM, rAdheyo'dhyApitastadA / / 49 // karNe naSTe bhavanti sma, khecarA jitakAzinaH / sarvo'pi sumanAyeta, nirjite durjaye rau // 50 // atha kruddho bhavadvandhu-rbandhubhirnikhilaiH saha / vIraMmanyamariM yoddha-mahaukata samAtulaH // 51 // vilokya mUlasaMnAhasahitaM taM hasanmukhaH / akharvagarvagarimA vAdIdvidyAdharezvaraH / / 52 / / suyodhana ! tavAyaM kiM, dormadaH ? zrImado'thavA 1 / yadasmadIyamudyAnaM, saudhaM cApi vilupyate / / 53 / / asau madaMgadaH ko'pi nirnidAno'sti yastava / taccikitsAM vidhAsyAmi, nijAyudhamahauSadhaiH || 54 // athAbhyadhAdbhavandhu raho vidyAdharanuva ! / upAlambhairalaM yasya, zaktistasya jagatrayI // 55 // AttaiH: saudhAdibhirbAhyaiH kimebhirvastubhirmama / jIvitavyamapi kSipraM tavA''dAsye saha zriyA // 56 // iti jalpannasau zatrumAjaghAna zitaiH zaraiH / pratipakSo hi nopekSya, ityeSA vaH kulasthitiH // 57 // sarvaiH sarvAtmanA zastraiH so'pyarAtirayudhyata / dviSA vikramiNA''krAntaH, kiM nu ko'pi pramAdyati 1 / / 58 / / zarAghAtairbhavadvandho- randhaMbhAvukavikramAH / samamevArivargINAH, 1 mUlaM - mukhyam / 2 garvavyAdhiH / 3 kAraNarahitaH / Jain Education Bonal For Personal & Private Use Only vidyAdharaiH saha duryo dhanasya yuddham // // 164 // ainelibrary.org
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 palAyAMcakrire kSaNAt / / 59 / / athAyU sukhagrAsa - mekAkinamariM puraH / adhAvata bhavadvandhuH, sabandhurvidhRtAyudhaH // 60 // kANDIraH so'tizauNDIraH kruddhaH krorDa iva zvabhiH / kRtvA kuNDalanAM ruddhaH sarvairvyAvRtya khecaraiH // 61 // yudhyamAnaH sa bhUyobhi-staiH saMbhUya nabhazvaraiH / khedayitvA kramAdvaddhA, gRhItaH sahito'nujaiH / / 62 / / niviDairnigaDaiH pUrva, dRDhaM saMyamya pAdayoH / ekaiva khecaraisteSAM cikSipe zRGkhalA gale || 63 || puraskRtya padAtIn vaH zatamapyanujanmanaH / tadupetya nijaM saudha - madhyaSThAt khecarezvaraH || 64 || sarvAM sa zriyamAdatta, rAjavargasya pazyataH / yuSmadvandhaMzva dhatte sma, duHsahe tapanAta // 65 // patyuzca devarANAM ca dRSTvA'haM tAdRzIM dazAm / tato'tyuccaiH kRtAkrandA, raNakSetramupAgamam || 66 || niraujaskAnnijAMstatra, medinIzAnavAdiSam / jayadratha ! rathaH kutra !, bRhadbala ! balaM kva te 1 / / 67 // dRSTA kalA kaliGgeza !, lajjAlezo'pi nAsti vaH / yaddhaddhA nIyate svAmI, purataH pazyatAmasau // 68 // ityuktAste'pyadhaH kRtvA, vaktraM pazcAnnivRtya ca / dUre jagRhurAvAsA - nAzritya viSamAM mahIm / / 69 / / nityaM vimAnamAropya, dInAnnigaDitAMstathA / khecarAH kaTakasyAsya, darzayanti tavAnujAn || 70 || ajalpaMzcaiSa vaH svAmI, dhRto'smatsvAminA haThAt / amuM sa mocayatvAzu, santi yasyorjitA bhujAH // 71 // te'pi vo bAndhavA bASpa - jalArdrA cikSipurmuhuH / svarAjanyajane mokSa prArthanApizunAM dRzam / / 72 / / rAjAnaste'pyajAyanta, lajjayA'vanatAnanAH / vivarA''kAGkSiNo'bhIkSNaM, vIkSamANA iva kSitim ||73 || prabhorbandigrahAttasmAt tasmAcca svaparAjayAt / karNo jIvanmRtAvastha - mAtmAnaM manyate'dhunA // 74 // tamudantamatha jJAtvA bhISma-droNa-kRpAH svayam / 1 ( kANDIro bANavAn / 2 koDa: zUkaraH / ) 3 veSTanam / For Personal & Private Use Only Jain Education'erational w.jainvelibrary.org
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ vipANDava-1 ritram // prmH9|| duryodhana bandho vidyaadhrkRtH|| // 165 // samarpya dhRtarASTrasya, rAjyaM vegAdihAyayuH // 75 / / duHkhAdadhomukhImuccai, rudantIM pAdayoH purH| gAGgeyo mAM bRhattAtaH, sagadgadamabhASata // 76 // vatse ! mA sma rudaH satya-mIdRzI bhvitvytaa| mayA niSiddho'pyAgacchat , patiste'tra kimanyathA ? // 77 // idAnImapi nAnyena, patiste mocayiSyate / ekaM gatvA prapadyasva, zaraNaM tapasaH sutam / / 78 / / sa tvadbhakRtAMzcitte, nApakArAn kariSyati / vizeSeNopakartAraH, sAdhavo hyapakartari // 79 // idaM guruvacaH kRtvA, hRdi tUNamihAgamam / saMprati svAM purIM so'pi, yiyAsuH khecarezvaraH / / 80 // ito yaducitaM deva !, tadvidhehi dhiyaaNnidhe!| kulavyomamaNe ! nUnaM, tejohAniriyaM hi te // 81 // | zrutvA manyumayImenA, bhImo bhAnumatIgiram / apavArya priyAM manda-mavAdIta phullalocanaH / / 82 // devi! diSTyA:dhunaivedaM, tvatkezagrahasaMbhavam / niryAtayitumArebhe, vairaM devena pazyaM naH // 83 / / suyodhanavadhautsukya-mAryeNAtmAjJayA purA / vinivAritamasmAka-mAryAdezo hi mUrdhani // 84 // Aryo'dhunA'pyudAste cet , tatra zatrau vipadgate / kiM tataH syAnna naH zreyo ?, na hyevaM tu kariSyati / / 85 // yena snehAtirekeNa, vane 'sminnayamAyayau / nAryeNa smayate so'pi, priyaMvadaniveditaH // 86 // atha bhAnumatImAha, snehArdrastapasaH sutaH / madvandhorapi hA vatse !, kIdRgvyasanamAyayau ? // 87 // tamahaM mocayiSyAmi, bhrAtaraM nAtra saMzayaH / baddhastu yanmadIyo'pi, bAndhavastadgunoti mAm // 88 // ityAzvAsya snupAM snehA-dratvaikAnte mhiiptiH|| bhImasya yAjJasenyAzca, pazyatoH pArthamabhyadhAt // 89 // baddhA kenApi pApena, gRhItaM vyomacAriNA / gaccha vatsa ! 1 zokamayIm / 2 pratikartum / 3 'pazyata' pratitrayaH / // 165|| in EU For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 javAdvatsa, vimocaya suyodhanam ||10|| atha bhImo'bhyadhAdArya !, kiM naH pazyasi vipriyam ? / daivenApi kRtaM yena, sahase nAsmadIpsitam 1 // 91 // garadAna - jalakSepa - dyUta - kezagrahAdayaH / apakArA riporasya, kathamAryasya vismRtAH 1 // 92 // Uce dharmasuto vatsa !, bAndhavasya kanIyasaH / tasyApyApatpratIkAro mayyevAyatatetamAm || 23 || nijamApagataM santo, nopekSante kadAcana / bhAnumAn vipadaM hanti, paGkajAnAM prage prage // 94 // gotraM trAtumahorAtraM, kulInAnAmupakramaH / na munibhiH pUrvai-rakulIno hi gotrahA / / 95 / / api durvRttamAtmIyaM, trAyante bhuvanonnatAH / apyuSNaM na hi puSNanti, payodAH kimiraMmaMdam / / 96 / / yadyapyAlokayatyastaM, pUrNo'sau pratipUrNimam / tathApyupakarotyeva, candraM darzagataM raviH // 97 // zataM vayaM paJca, yAvadvairaM parasparam / paraistu paribhUtA hi vayaM pazcottaraM zatam / / 98 / / tadgacchatvarjuno bandhuM vimocayatu bandhanAt / ImbandhUpakArAya, bhUyo'pyavasaraH kutaH 1 // 99 // AdezamenamAsAdya, jyAyasastasthivAn rahaH / tato vidyAmukhenendraM pArthaH prArthitavAMzcamUm // 100 // indreNa prahitastUrNaM, zauNDIrabhaTa saMkaTAm / dadhadvaimAnikIM senA -mAyayau candrazekharaH // 101 // aindraM vimAnamArUDhaH khecarendrairanudbhutaH / ArAdhyavargamAnamya, pratasthe kapiketanaH // 102 // alaMkRtAni saMnadvai - bhaTairgacchanti dUrataH / puro vimAnavRndAni dadRzuH pArthasainikAH // 103 // tanmadhye sAnujaM baddhaM, saMvarmita camUvRtam / dRSTvA duryodhanaM jiSNu - vegAt tAnanvaghAvata // 104 // te pArthAgresarairuktA, re re ! tiSThata tiSThata / bandhurduryodhanasyAya - mAgAdanupadI hi vaH // 105 // khecarANAmabhUt teSAM vacanaM 1 iraMmadaM - vaDavAnalam / 2 amAvAsyAsthitam / For Personal & Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // vrgH|| duryodhanamocanArthamarjunasya gamanam / / / 166 // tadviSopamam / navyapIyUpagaNDUpa-tulyaM duryodhanasya tu // 106 // tataH phAlgunavargINAH, pazyanto lonamAtmanaH / samaM taiH khecarairyoddha-mArabhanta kharaiH zaraiH // 107 // svAminaH kIrtisarvasvaM, parivRtya suyodhanam / zauNDIramAninaste'pi, pratyayudhyanta khecraaH||108|| lagne'tra sanyayoyuddhe, kapiketurudAyudhaH / abhyarNamabhyamitrINaH, prekSAMcakre suyodhanam // 109 // | so'pi phAlgunamAlokya, dadhyau dhyAmalitAnanaH / mRtyumevAdhunA dhAtaH!, kruddhaH kiM na karopi me // 110 / / yanme bandi- grahAdasmA-darjunena vimocanam / hRnmarmabhedakRnnityaM, mRtyorapyadhikaM hi tat // 111 // iti cintApare tasmin , krodhAdvidyAgharezvaraH / tasyaivAmyarNamabhyetya, sthito'drAkSIt puro'rjunam / / 112 // vinivArya tato yuddhaM, dhArtarASTrasya pshytH| sa gatvA bhUmiluThanai-rapatat pArthapAdayoH // 113 // utthApyAliGgitaH snehA-niviDaM pANDusUnunA / so'tyantavinayI nIcainiviSTo viSTare punH|| 114 // citrAGgada ! kathA keya-miti pRSTaH kirITinA / kathayAmAsa so'pyuccai-rdhArtarASTrasya zRNvataH // 115 // kumAra ! tvadvisRSTo'haM, svAM gacchannagarI purA / mAgeM nAradamadrAkSaM, mRrnA'spAkSaM ca tatkramau // 116 // so'tha mAM mudito'vAdI-citrAGgada ! kathaM cirAt / dRSTo'syatIva sotkaNThaM, mano me saMgamAya te // 117 ||ajlpissmRssiindrN ta-mindrakIlaziloccaye / AdinAthanamasyAeM, gato'smi bhagavan ! purA / / 118 // kItikolAhalaM tatra, kirAtavijayorjitam / pArthasyAkarNya yAto'smi, taM draSTuM rathanUpuram // 119 // dRSTe tasminnijAn bandhUn , vysmaarssmtivismitH| sa me tatra gururbhUtvA, 1 cauryadhanam / 2 zatrusaMmukhagantA / 3 zyAmamukhaH / // 166 // Jan Educa For Personal Private Use Only I w.sainelibrary.org
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanuHpArAyaNaM jagau // 120 // khecarAH zatamanye'pi, prayayustasya ziSyatAm / tasyAhameva ziSyeSu, priyo'smi nikhiledhvapi // 121 // idAnIM tu bahoH kAlAd, bandhUnAM milito'rjunaH / nijAmahamayaM yAmi, tadvisRSTazcirAt purIm // 122 // jagAda nAradaH smitvA, citrAGgada ! suyodhanaH / tvadguruM bandhubhiH sAdhaM, hanta hantumupetyasau // 123 // pazcAdapi guruprItyA, vidhAtAsi zucaM yadi / adhunaiva pratIkAra-stacitrAGgada ! cintyatAm / / 124 // munAvevaM vadatyeva, khecarAnucaro mama / Agatya kathayAmAsa, krodhAgnisamidhaM kathAm // 125 // asti krIDAvanaM deva!, yatte dvaitavanAntike / tadetyopAdravaharaM, virodhIva suyodhanaH // 126 // priyAbhirapi te deva!, lUnA yasya na pallavAH / AMkandaM tena mAkanda-khaNDazcakre sa khaNDazaH // 127 // yadIyakusumAmodaM, veda mUrdaiva tAvakaH / vilUnaprasavAH prApu-campakAste'nukampyatAm // 128 // secaM secaM tvayA zazva-llAlitaM yadapatyavat / tadabhUta saMprati prApta-lavanaM kadalIvanam // 129 // bhAsvanmarakatastambhaM, sphaTikopalabhittikam / sa saudhaM tattavAdhyAste, balAdyApAdya rakSakAn // 130 // ahaM tUtplutya nabhasA, tavehAkhyAtumAgataH / ito yaducitaM deva!, tvaM tadAdhAtumarhasi // 131 // nizamyAmRdRzIM vAcaM, nAradasya ca tasya ca / krodhAdduryodhanaM hantu-mutsuko'hamadhAviSam // 132 // yadAyeM tapasaH putre-'pyamunA durmanAyitam / asau tenAMhasA baddhaH, ko'hamasya puraH punaH / / 133 // athovAca pRthAsUnu-zcitrAGgada ! mukhena me / javAt tavAdizatyAryo, duryodhanavimocanam // 134 // bhAnumatyadhunA yena, bhartRbhikSAJcalaM puraH / udazrudhRtavatyasti, tenAryaH khidyatetamAm // 135 // tayoretAM giraM 1 krodhAgnau kASThasamAm / 2 mUlaparyantam / 3 vetti / in Educ a tional For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pANDavacaritram // sargaH 9 // // 167 // 10 zrutvA dhArtarASTro vyacintayat / kSate prakSipati kSAraM, hA ! dhigvedhAH punaHpunaH // 136 // tatazcitrAGgado'vAdIt, kumAra ! sphArasaurabhaH / Adezo me narezasya, ziromAlyamanAratam // 137 // bhrAtaraM prAbhRtIkRtya, dharmasUnorimaM punaH / mukhendumucchalajyotsnaM, kariSyAmyadhunA bhuvam // 138 // vimocya bandhanAdbandhu-mAnamya ca dhanaMjayaH / citrAGgadasameto'tha, jyeSThAntikamupAgamat // 139 // vimAnakiGkiNIkANa - zravaNenonmukhIkRtaiH / nabhasyadRzyatA''gacchan, bandhubhiH sa vikasvaraiH // 140 // nayanaiH snehakalola - nirnimeSairudaikSyata / kuntyA ca yAjJasenyA ca sa vimAnazatAnvitaH // 141 // dRSTvA pArthaM pRthuzrIka-mazrIkaM ca patiM tadA / bhAnumatyA mano jajJe, saMkIrNarasasaMkulam // 142 // samuttIrya vimAnebhyaH, sarve nemuryudhiSTiram | duryodhanastathaivAsI - dapraNentumanAH punaH // 143 // | ApAdamauli tasyAsI-vyastA satyaM kuzIlatA / yadasya namratA nAbhUd, dharmaje'pi mahAtmani // 144 // asau drAghIyaso bandhA-dacaMkramaNa ityataH / utpATya khecarairnIto nRpAbhyarNe suyodhanaH // 145 // vegAdAgatya kuntI tu, nIvArAkSatataNDulaiH / AzIHparamparApUrvaM taM tadAnImavardhayat // 146 // rAjJA''zliSyata sa prItyA, matsarAdanamannapi / na jhaucityavidhau santaH, paraucityavyapekSiNaH // 147 // ajalpattaM nRpo vatsa !, kimu tejasvinorapi / rAhuvandigraho naiva, sUryAcandramasorbhavet 1 / / 148 // nAbhaviSyattavAvazya-masAvapi parAjayaH / yadi dvaitavanAdasmA-nAyAsyAmaH puraH purA / / 149 / / anAthAH kuravo vatsa !, bADhaM sIdanti saMprati / tattAnavAyadovarya !, gatvA naya sanAthatAm 1 'kallolai: ' pratyantara 0 / 2 anamanacittaH / Jain Educational For Personal & Private Use Only duryodhana mocayitvA yudhiSThira samIpa A nayanam // // 167 // Sinelibrary.org
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ - // 150 / / evamAbhASya satkRtya, bhuuptirvnyvstubhiH| paryazruH sAnujanmAnaM, visasarja suyodhanam // 151 / so'pi kRSNamukhastUSNI-mevAsthAya yayau tataH / durAtmanyupakAro'pi, nazyatrIraM marAviva // 152 // citrAGgadaM visRjyAtha, candrazekharamapyanu / tasthau tAstAH kathAH kurva-nurvIzaH saha jiSNunA // 153 / / sAnukampA nRpasyAsIt , tatra dauryodhanI kthaa| apareSAM tu bandhUnA-mupahAsapuraHsarA // 154 // sukhena tasthuSAM teSAM, gate bhUyasyanehasi / prAtaH prasRmaraM vyomni, rajo dRSTipathaM yayau // 155 // mAyudhavAtapAdAtamudAttAzvIyahAstikam / gacchadvaitavanAntena, tairanIkamadRzyata // 156 // pariNetuM puro gaccha-nabhyetya spricchdH| jayadratho'namat kuntI, duHzalyAyAH patistadA // 157 / / AnandyAzIbhirAbhi-rjAmAteti sagauravam / kiyantamapi kAlaM sA, taM tatrAsthApayanmudA // 158 // divyayA rasavatyA'tha, jiSNurvidyopahUtayA / AtithyaM prathayAMcakre, tasya maaturnideshtH|| 159 // jAtu krIDAvihAreNa, pANDavepu gateSu sH| chalAjahAra pAJcAlIM, jAnakImiva rAvaNaH // 160 // druhyanti hi durAtmAnaH, sutarAM satkRtA api / dandazUko dazatyeva, pIyUSamapi paayitH||161 // pazcAnAmapi bhartRNAM, pratyeka nAma gRhNatI / hiyamANA ca pAzcAlI, cakrandoccaiHsvaraM tadA // 162 / / upazrutya tamAkrandaM, preyasyA duHzravaM tataH / abhyarNavartinI bhImA-rjunau krodhAdadhAvatAm / / 163 / / Adizat tau tadA kuntI, vatsAvetasya jIvitam / rakSataM yatnato mA ma, duHzalyA vidhavA bhavat // 164 // sAMyugInabhujI vIkSya, tAvAyAntau jayadrathaH / saMvarmitacamU raudro, raNAyAbhimukho'bhavat 1 kAle / 2 padAtInAM samUhaH pAdAtam / Jain Education a l For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 jydrthvRttaantH|| tIpANDavA // 165 // bhImaseno gadAstambha, dambholimiva dolayan / dantinaH pAtayAmAsa, sarvataH parvatAniva // 166 // vRkodaro vritrm|| darodrekAt , kAMdizIke dvipaddhale / zeSaM vaTamivArAme, dagdhe'drAkSIjayadratham / / 167 // aGgamAvizya pArthena, tadaikAkI srgH9|| jayadrathaH / uttarIyeNa tasyaiva, dasyubandhamabadhyata // 168 // bhallI kirITinastUNA-tUrNamAdAya maarutiH| muNDayitvA vyadhAt krodhAt , tasya paJcazikhaM shirH|| 169 // AdAya draupadI bAhau, tamuvAca vRkodrH| mAturAdezataH kuntyA, jiiv||168|| nmukto'si yAhi re / / 170 // pAzcAlyAH puratastena, lambhitastAM viDambanAm / lajAnamramukho'vAdId-bhImasenaM jayadrathaH // 171 // are ! zauNDIratAgarva-pInodara ! vRkodara ! / nirvikeka! mamApyeka-midamAkarNyatAM vacaH // 172 / / pazcAnAmapi yuSmAkaM, niyataM mRtyuhetavaH / paJcApyete zikhAbandhA, jJAyantAM dhUmaketavaH // 173 // tasyAtatAyino vAkyamakaNyava nirbhayau / Agatya militau jyeSTha-bandhorbhIma-dhanaMjayau // 174 // jayadrathasya vRttAntaH, saiSa teSAM parasparam / ciraM sahastatAlasya, hAsyasya syAnnibandhanam // 175 // anyadA nAradastepA-mekatraiva niSeduSAm / svairamAjagmivAMstaizca, saprazrayamupAsyata // 176 / / munIndra ! kathayAsmAkaM, saMpratyAgamyate kutaH / iti mArutinA pRSTaH, so'tha pramudito'bravIt // 177 // iti yuSmadvisRSTasya, duSTavRtteH kutUhalAt / duryodhanasya vRttAntaM, viditvA'hamihA''gamam / / 178 // hasannAha punarbhImaH, kathyatAM munipuGgava ! / itastadA kathaM yAtaH?, kathaM cAste suyodhanaH // 179 // punarmunirabhASiSTa, viSaNNo vaH sa bAndhavaH / dattvA duHzAsanaskandhe, bAhuM prasthita 1 vajram / 2 bhayAdhikyAt / 3 mumUrSoH / 4 anAkarNya / / / 168 // Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only ainelibrary.org
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 vAnitaH // 180 // viSamaiH zRGkhalAbandhai- bhagnacaMkramaNakramAn / pazyannijAnujAnmArge, so'ntarmanyumayo'bhavat / / 181 // athApatha evAya-madhaH zAlmalibhUruhaH / duHzAsanena zanakaiH samAnIyopavezitaH // 182 // karNo'pi jJAtavRttAntaH, skandhAvAranivezitaH / etya tUrNaM tadabhyarNe, sAntvayAmAsa taM zanaiH || 183 // yastvaM dustarayA deva !, citrAGgadamahApadA / vimuto'si tadasmAkaM nAsti nyUnaM hi kiMcana / / 184 // dhArtarASTro'pyabhASiSTa, sAkSepaM zokasaMkulaH / sUtAtmaja ! tava bhrUNaM, jIvato nAsti kiMcana / / 185 || alabdhapUrvI nyakkAra - mahaM tvasmi suyodhanaH / tataH prANaiH kimebhirme, parAbhavamalImasaiH || 186 || citrAGgadena baddho'smi, tadekamapi duHsaham / yanmocanaM tu pArthena, sA hi tasyApi cUlikA || 187 // prAMyopavezanaM tasmAt, mamAstu svasti vo'dhunA / gatvA kuruta sarve'pi sanAthaM hastinApuram / / 188 / / athAbhyadhatta rAdheyaH, khedaM deva ! dadhAsi kim ? / raNe hi bahuzaH zUrA, jIyante ca jayanti ca // 189 // bhUmivAsapaNakrItaM tava pArthena mocanam / pANDaveyA yadete'pi, vasanti bhavataH kSitau // 190 // bhUmivAsAdhamarNA hi, kulInAH kulavedinaH / rAjanyAH zatrusaMruddhaM, netAramupakurvate || 191 // na bandho na ca mokSo'yaM, smaraNIyastvayA prabho ! / vipadaH smaryamANA hi kuryurduHkhaM pade pade // 192 // atha karNe vadatyevaM sarve zivirapArthivAH / etya saMbodhya cAtyantaM purIM ninyuH suyodhanam // 193 // gatastatra na cikrIDa, savrIDaH kiM tvadhomukhaH / zayAnaH zayanIye'sau ninAya divasAn bahUn / / 194 // atha jAgaritotsAhaH, sacivaiH svairvacastribhiH / paTahaM dApayAmAsa, hastinApuravIthiSu // 195 // yaH kazcidatraiH zastraizva, 1. kSaNaM- parAbhRtaM nama'yiH / ananam / For Personal & Private Use Only www.jainvelibrary.org
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavopari 1 dviSTena pANDava- paritram // paryaH 9 // // 169 // duryodhanena kAritaH kRtyAyA updrvH|| 6 matraistatraizca zaktimAn / nihanti saptarAtreNa, pANDavAn paripanthinaH // 196 / / tuSTo duryodhanastasmai, stamberamamanoramam / vizrANayati rAjyAdha-miti so'sminnaghoSayat // 197 // (yugmam ) sAdaraH sodaro'bhyetya, purocanapurodhasaH / DiNDimaM| vArayAmAsa krUracetAH surocanaH // 198 // tataH pATahikairnItaH, sa duryodhanasaMnidhau / udhdhataH kathayAmAsa, zaktivyatikaraM nijam // 199 // ArAdhitA mayA pUrva-masti kRtyeti rAkSasI / kruddhA'sau grasate kSauNI, pakhaNDI kimu pANDavAna ? // 20 // vidhAsyAmi tavAbhISTa-mati tadeva ! saptame / mamApi pANDaveyA hi, purocanavadhAdviSaH // 201 // vAcaM surocanasyaitA-mavadhArya suyodhanaH / murda prasAdadAnena, lambhayAmAsa taM tadA // 202 // tena tenopacAreNa, taistaizca japakamabhiH / kRtyA''rAdhanamAdhAtuM, so'pi gehamupAyayau // 203 // ahaM cehAgamaM bhIma ! yuSmAkamatipIDayA / AjanmAbhyastaduSkRtyA, kRtyA sA'tyantadurjayA / 204 // atiraudramanovRtte-ranyarakSovilakSaNam / tasyA bhISmatvamadvaita, vikhyAtaM bhuvanatraye // 205 // so'pyupAsitadurvidyA-dIpo vipraH surocanaH / atikaramanAH kAmaM, dakSaH kSudreSu karmasu // 206 // tataH kRtyApraNIto vaH, prANasaMdehakudbhuvam / durAtmano dvijAdasmAdAgato'sAvupadravaH // 207 / / tadasyA vipadaH saumyAH !, pratIkArAya dhAvata / mahAtmasvapi nistriMzaM, pizunAnAM hi mAnasam / / 208 // ityudIrya munau tasmin , svasthAnamupajagmupi / sauSThavAjyeSTha magada-gadApANivRkodaraH // 209 // etu kRtyA drutaM draSTu1 nirdayam / 2 gate sati / // 169 // in Education a l For Personal & Private Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 mahamasmi samutsukaH / cUrNayiSyAmi kaNaza-stAM kSudrAM gadayA'nayA / / 210 // jyeSTho'tha tamabhASiSTa, satyameva vacastava / sA cette dRkpathaM yAyAd, vyApAdyeta tadA tvayA || 211 // rakSojAtistvatikSudrA, nAnA kUTapaTIyasI / adRzyA vairiNI hantuM zakyA norjasvalairapi // 212 // kuru karNe mamopAyaM sarvApAyanivAraNam / AyAnti vipadaH karma - dUtAhUtA hi dehinAm || 213 / / tacca karma nirAkartu - malaMkarmaNavikramaH / eka eva paraM dharmo, vatsa ! cetasi dhAryatAm // 214 // niHzeSaduHkhamUlAni yaH karmANi nikRntati / dharmo'smAkaM sa evaikaH, sa cetumucito'dhunA // 215 // etAM dharmasutasyAjJAM kRtvA maulizikhAmaNim / sarve sukRtacaryAsu cakrurujAgaraM manaH / / 216 // azanaM svAdimaM sarva, khAdyaM trividhamapyamum / paritatyajurAhAraM, te sarve saptavAsarIm / / 217 // ekatAnAH smarantaste, paJcAnAM parameSThinAm / uTajaM parito bhejurnirjanAM pRthivIM pRthak // 298 // pralambitabhujAstatra, nAsAnihitalocanAH / tasthuH pratimayA jAtu, dehenordhvadamena te / / 219 // vazIkRtendriyagrAmA, vidhAyotkaTikAsanam / AtmArAmaM manaH kRtvA, kadAcitte'vatasthire // 220 || kadAcanApi cakruste, sthitA godohikAsane / arhataccaikalInAntaH karaNAH karmaNAM kSayam / / 221 / / kAyaklezanisRSTAGgAH, zucayo brahmacAriNaH / evaM nirgamayAmAsu-rvAsarANi krameNa SaT // 222 // kirITI tvekapAdena, pratimAmAsthitastadA / mantrarAjaikatAnAtmA, ninye padivasImapi // 223 // adhiSThAyoTajakroDaM, dinAn SaDapi sAdaram / niSThAprAptamanuSThAnaM, kuntI kRSNA ca cakratuH || 224 // kRtyopasargasotkaNThAH, saptame tvaddhi pANDavAH / sarve dharmyaM vyadhurdhyAnaM, 1 atibalavadbhiH / For Personal & Private Use Only www.jatnelibrary.org
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRtyAyA zrIpANDava caritram // srgH9|| // 170 // nidhAyAstrANi saMnidhau // 225 // ujjhitaH zAntacetobhi-staistadA cirsNstutH| asvavyAjAdraso vIra-stadupAstimivAkarot / / 226 // atha pANDusutaiH pAMsu-pUro dUraprasRtvaraH / abhitaH karabhIkaNTha-romadhUmro vyalokyata // 227 / / atijabAlamuttAlaphAlagrastanabhastalam / tairazvIyamanalpIyaH, prekSAMcakre samantataH // 228 // jitodAmataDiddAma-varpadvasvivAmbudAH / sindUriNaH sravadgaNDA-stairadRzyanta dantinaH // 229 // atha veNulatAM pANI, bibhrANAH krUramUrtayaH / kecana dvAHsthavargINA-stAnAgatya babhASire / / 230 // are vanacarAH zIghraM, sthAnametadvimuJcata / rAjJo dharmAvataMsasya, nivAso'tra bhaviSyati // 231 // teSAM durvacasA tena, samutsArya zamaM balAt / bhImAntaHkaraNe krodhaH, samartho'sthApyata kSaNAt // 232 // AkasmikatiraskAra, raudrAkAro vRkodaraH / sATopaM kopakampreNa, pANinopAdade gadAm // 233 // abhASiSTa ca re duSTAH!, kaH kAlena kaTAkSitaH ? / balAnmaulimaNiM hanta, vAsukeH ko jighRkSati // 334 // kaH kesarikizorasya, karSati skandhakesarAn ? / tiSThatotra sukhenAsmAn , ko nu nirvAsayiSyati ? // 235 // vayaM nirvAsayiSyAmo, yuSmAniti vivakSavaH / te bhImena tathA krodhA-gale dhRtvA'paha~stitAH / / 236 // uccaiHkAraM kRtAkrozAH, krozamAtrAM bhuvaM yathA / utpatantaH patantazca, jagmuH kandukalIlayA // 237 // ullaNThevaitrivaNThastai-gatvA saMvarmitAM camm / samAnIya nimeSArdhAta , sarve'rudhyanta pANDavAH / / 238 // 1 . vidhAya' pratitraya0 / 2 azvAnAM samUhaH / 3 'sujAmbu' pratidvaya0 / 4 -- takSakAt ' pratitraya0 / 5 nirastAH / (6 vaNThazabdo bhRtyavAcI ) napuMsakavAcI dRzyate / // 17 // Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only ( l inelibrary.org
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 Urjakhalatapastejo - nistupIkRtakAntayaH / sAvajJamanasaste'pi, jagRhuH svaM svamAyudham // 239 // taiH saMgrAmakRtodyogairudyatAstraiH puruskRtAH / anezat paJcabhiH siMha- reNazreNIva sA camUH // 240 // senAnugamazauNDeSu, pANDaveSvetya pRSThataH / nRpalakSmA pumAneka steSAmuTajamAvizat // 241 // SaDdinopoSite kuntIkRSNe dharmaitatpare / paraM puruSamAlokya, paramaM kSobhamIyatuH // 242 // pANDaveSu davIyassu, te ubhe bhayakAtare / nimIlya kevalaM netre, hRdi sasmaraturjinam || 243 || balAdvAhau sa jagrAha, narendro drupadAtmajAm / hayamArohayaccoccai rudIrNaruditadhvanim // 244 // turaGgAntaramAruhya, sa prasahya jahAra tAm / draupadyAzca tamAkrandaM, zuzruvuH pANDavAH samam || 245 || tyaktvA camUM ta kruddhAste'bhyeyuH kAntApahAriNam / javinA vAjinA so'pi dhvajinImadhyamadhyagAt || 246 || ekatastannRpAnIka - manyataH paJca pANDavAH / tathApi balinAM teSAM na kSobhasya lavo'pyabhUt || 247|| ka re yAsi va re yAsi, preyasI mapahRtya naH 1 / iti vyAhRtya pArthena, tamanu preSitAH zarAH || 248 || udyatairyugapat pAtuM senAM saptArNavImiva / cakre tapaH kRzIyobhi-stairagastIyituM spRhA // 249 // yadA te saMnidadhate, dadhate ca parAkramam / tadA sa nRpatiH kRSNAM, kazAghAtairatADayat || 250 // tena nyakkAratApena, ziraHsthenAMzumAlinA / tapasA cAbhavat tepA- mudanyA tAluzoSiNI / / 251 / / tena tarpaprakarSeNa, klAnto'tIva tapaHsutaH / babhASe bAndhavAn vatsAH !, tRSNA mAM bAdhate'dhikam // 252 // suzAdvaladalazreNi- vyAkhyAtajalasaMnidheH / asau pazyata vAmena, dRzyate nikaTo vaTaH || 253 // indranIlazilAnIlaiH, patrairnetrapriyaMkaraiH / dRSTo'pi bandhuvaraM, nyagrodho mAM dhinotya1 eNo-magaH / senAmadhyama 3 tapA For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ katyAyA updrvH|| zrIpANDava caritram srgH9|| // 17 // yam / / 254 // pathikAzvAsanAhetuH, seturetasya vAmataH / zaMsatyasau pipAsAta-vitIrNAvasaraM saraH / / 255 / / amI vjulhaariit-jiivNjiivkpinyjlaaH| etasyopari kUjanti, jalavaibhavavandinaH // 256 / / etAni mRgayathAni, niryAnti pravizanti ca / dhruvametasya nirdoSa, svAyaM cAcakSate payaH // 257 / / epo'pi draupadIdasyu-vilokyAsmAnavasthitAn / yAvadvilambamAno'sti, tAvadAnIyatAM pyH|| 258 / / dvipaM propitatRSNastu, doSNoryalabharAdaham / kInAzavezma neSyAmi, pratyAnepyAmi ca priyAm // 259 // ityudIrya tapAsUnu-stasmin sarasi raMhasA / nakulaM sahadevaM ca, preSayAmAsa vAriNe // 260 // tAvatha tvaritaM gatvA, yatheSTaM papatuH pyH| kRtvA ca padminIpatre, celatuH paJcapAn kramAn // 261 / / tatastAvucchalanmUrchA-niHsahI petaturbhuvi / jantavo hi viDambyante, karmabhibhinnamarmabhiH / / 262 / / vilambamambunaH pazyan , pArthamUce yudhisstthirH| jalAya prahitau vatsa!, vatsau cirayataH katham ? // 263 // javAttadgaccha vRttAntaM, jAnIhi ca kanIyasoH / tUrNamAnIya pAnIyaM, muSANa ca tRSAM mama / / 264 // taDAgamatha jaMkAlo, jagAma ca dhanaMjayaH / svAMsAviva kanIyAMsau, petivA~sau dadarza ca // 265 // tAvAlokya tathA'vasthau, pArthaH pRthulapUtkRtaH / paryadevata hA ! vatmau :, kenemAM gamitau dazAm ? / / 266 // drutamuttiSThataM vatsau , nanvAryaH khidyatetamAm / tasmai tRSNAturAyaita-dupaDhaukayataM payaH / / 267 // etAM tUSNIkatAM vatsau !, muktvA kathayataM mama / kRtamatyAhitaM kena ?, nigRhNAmyepa yena tam // 268 // yadvA pipAsAmAryasya, pUrva vyapanayAmyaham / tato vipadametAM vAM, pratikartAsmi yatnataH / / 269 // ityudIryArjunaH sAzruH, kaNehatya payaH papau / bandhuhetohItvA ca, pratasthe 1 naSTatRSNaH / 2 zIghragatiH / 3 patitau / 4 tRptiparyantam / // 17 // Jain Educe For Personal & Private Use Only Dainelibrary.org
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiyatI bhuvam / / 270 / / azrumizraM vahannIraM, knisstthaantikmaagtH| tArtIyikastayorAsIt , so'pi mR.visaMsthulaH // 271 // abhyadhAddharmajo bhIma, bAndhavAnveSaNAkRte / prahitasyArjunasyApi, kAlo bhRyAnabhRt katham // 272 // kaniSThabandhuvargasya, nisargaprItizAlinaH / gatvA jAnIhi vRttAnta-mapatRSNaM ca mAM kuru // 273 // iti jyeSThagirA bhImaH, sarastIramupeyivAn / apazyadvAndhavAn prAptAna , mRtyornedIyasI dazAm / / 274 // vilalApa ca hA vatsAH!, kimidAnImupasthitam ? / idaM vo'styekato dausthya-manyataH klizyate guruH / / 275 // itazca hiyate kRSNA, kenApyasmadvirodhinA / itazcaikAkinI mAtA, duHkhaM tiSThati pRSThataH // 276 // na jAne samamasmAbhi-hatakasya vidheraho / kautaskutamidaM vaira-mevaM duhyati yena naH ||bh 277 / / paraM pipAsAmAryasya, pratikRtyAmbunA'munA / ahaM vatsAH! pratIkAraM, vidhAsyAmi vidherapi // 278 // zucaM kRtvaivamApIya,payastRSNApravAsakRt / gRhItvA ca vajannAsIt , tulyAvasthaH sa bandhubhiH / / 279 !! sthitvA'timahatI velAM, tato dadhyau tapAsutaH / vilambate sma bhImo'pi, kathaMkAramanAdaraH ? // 280 / / tadgatvA nikhilAcAra-caturAMzcaturo'pi tAn / zauNDIra(ri)makalAsindhUn , bandhUnanveSayAmyaham // 281 // ityAlocya zucA''cAnta-cetAH kuntIsutAgrajaH / gatastatrAnujAna prAptA-nadrAkSIta tAdRzI dazAm // 282 // vilapya tumulaM cocai-ruvAcAtyantavihvalaH / vatsA ! yuSmAbhirekAkI, kathaM | tyakto'smi kAnane ? // 283 / / caturbhirapi yuSmAbhi-vairibhUdharabhedibhiH / dantaitridazadantIva, sadaivAhaM vijitvaraH // 284 // babhUvAhamanullaGghayo, yuSmAbhiH pArzvavartibhiH / dharAbhogaH samaryAdai-zcaturbhiH sAgaraikhi // 285 // hA ! vatsa ! bhIma ! mAM 1 samIpasthAm / 2 adhamasya / FM in Education remational For Personal & Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava retram // : 9 // 172 // tyaktvA, kiM zepe nidrayA'nayA ? | sAMprataM sAMprataM kiM te, saduHkhaM mAmupekSitum ? || 286 // duryodhanasya gadayA, norubhaGgastvayA kRtaH / na ca dauHzAsanaM vakSaH, kSuNNaM tanmAM kimatyajaH 1 / / 287 / / hiDambabaka kimIrAH, kRtAntAtithayastvayA / mahAbAho ! kRtA yena, tacchauNDIryaM ka te gatam 1 || 288 / / siMheneva tvayA mukto, vanoddeza ivAdhunA / abhUvamahamAkramyo, hA ! mRgairiva vairibhiH / / 289 / / hA ! vatsa ! pArtha ! pArthakyaM, prANairapi na te mama / iyaM kathamavasthA te, jIvatyapi yudhiSThire ? || 290|| kiM pUrayasi vatsa ! tvaM, pizunAnAM manorathAn ? / dRDhacaNDimagANDIvaM yaddUraM tatyaje tvayA // 291 / / yena mRtyuparIrambhaM, lambhitAstalatAlavaH / akANDa eva gANDIve, tatrAnAsthA kathaM tatra 1 / / 292 // nAdyApi vihitaM kRSNA - parAbhava nizumbhanam / tvamevaM kimu nidrAsi vismRtArAtivikramaH ? / / 293 // idAnImapi kenApi, hiyamANA sadharmiNI / mocanIyA tvayaiveyaM tatkiM svapipi nirbharam ? / / 294 // abhavat pUrNadezIyA, vatsa ! dvAdazavatsarI / prApto'syambudhimuttIrya, goSpade maJjanApadam // 295 // rAdhAsutasya saphalaiH, saMjAtamupayAcitaiH / yAto'si daivayogena, yaccametAdRzIM dazAm / / 296 // vatsau ! yamau ! yuvAM dRSTvA, hRdayaM me vidIryate / akSato'haM gato mAtu-mayA vakSyAmi kiM puraH 1 / / 297 / / evaM vikleyamurvIzaM kazcidUce pulindakaH / bhoH ! kApuruSa ! kenApi, preyasI te vilupyate || 298 || uttarIyamapAkRtya, kazAbhistADyate bhRzam | AryaputrAryaputreti, karuNaM sA'pi roditi / / 299 / / hetoH kutazcidete tu, mUcchitAstava bAndhavAH / saraHsamIraNasparzA - dutthAsyanti svayaM kramAt // 300 // tataH priyatamAmAzu zatrotrAyasva sAMpratam / kalaGkI 1 ucitam / 2 pRthaktvam / 3 nizumbhanaM-nAzaH / 4 prAyaH pUrNA / 5 vyAkulam / For Personal & Private Use Only kRtyAyA upadravaH // 172 // ww.jainelibrary.org
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 hi mahAn puMsAM, dArANAmapyarakSaNam // 301 / / anena vacasA tasya, dharmasUnuH krudhA jvalan / payaH pItvA javAddhAvan , bandhUnAM | savidhe'patat // 302 // tathA teSAmupAgaccha-nmUrchA kA'pyatizAyinI / paJcatvameva nizcikye, yathA vyomacarairapi // 303 // tasminmU kSaNe teSA-mAraNyAH pazavo'pi hi / tRNagrAsAdikaM sarva, sarve'pi mumucuH zucA // 304 // samaM samastabhUtAnAM, pramodanavakandalaiH / kiMcitkSaNAntare te'tha, nayanAnyudamIlayan // 305 // ___ kRtvA'mbu nalinIpatre, ratnamAlApavitritam / pratyekaM te'bhiSizcantI, draupadI dadRzuH puraH // 306 // svavAsa pallavAgreNa, vIjayantI muhurmuhuH / siJcantIM cAzrubhiH kuntIM, te viikssaaNckrire'grtH|| 307 // bASpaplAvitapakSmAntai-nabhazcara-vanecaraiH / te pazyanti sma rodasyau, saMkIrNe svajanairiva // 308 // niviSTAste paTAntena, pramRSTarajaso'mbayA / priyAmaprAkSurAkSepAt, pratyAzaprahitekSaNAH // 309 // tavApahartA pApIyAn , sa nistriMzaziromaNiH / kva yayau ? yadihAyAsIH, sumanomAlabhAriNI // 31 // prakSiptaratnamAlena, kiM no nIreNa siJcasi / / vRttAntamenamasmAkaM, drutamAvedaya priye ! // 311 // samakSameva sarveSA-mAcakhyau sA'tha bhRbhuje / tvayyAyAte payaH pAtuM, taM nAdrAkSaM na tAM camUm / / 312 // kiMtvekAkinamAtmAna-mapazyamaTavIgatam / vyAlAnAM zRNvatI nAdA-nabhUvaM ca bhayAturA // 313 // tvamAryaputra! kutrAsi ?, rakSa mAmiti vAdinI / itazcetazca paryATa-maTavIpadavISvaham / / 314 // paJcaSAn vizikhAn pANI, dadhaddhanva ca jarjaram / upetya zabaraH kshci-nmaamvaadiiddyaanvitH||315|| paribhramasi zUnyeSu, kathaM kAntAravartmasu / bhadre ! bhadraMkarAkArAH,santIha tava vallabhAH // 316 // sa yuSmAn darzayitvA me, kuntIM cAmihAnayat | apazyAva mRtaprAyA-nAvAM vaH sAzrulocane / 317 / / yAvadAvAmatI Join Education international For Personal Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 pANDavavaritram // pargaH 9 // kRtyAyA updrvH|| // 173 // vArte, pravRtte paridevitum / AkarNayAvaH sahasA, tAvakilakilAravam // 318 // tato vyAtamukhapreGkha-daMSTrAGkurabhayaMkarAm / piGgAkSI piGgacikurAM, gavalazyAmalAkRtim // 119 // AlokayAva phetkAraiH, karNajvarakarI bhRzam / kAMcicaritamAyAntI-mantarikSeNa rAkSasIm // 320|| (yugmam) dUrAdAlokya tasyAsta-mAkAramatibhairavam / AvAbhyAmatibhItAbhyAM, seyaM kRtyeti nizcitam // 321 // vibhAvyAtha tathoddhAnte, sa pulindaH piteva nau / antIya svadehena, tasthau snehaardrmaansH|| 322 / / sA'pyAgatya mRtAn yuSmAn, vIkSya vailakSyamAgatA / abhyarNasthAmabhApiSTa, rAkSasI rAkSasezvarI // 323 // piGgale pANDavAnetA-smRtAneva nizumbhitum / prahitA'hamaho tena, brAhmaNena durAtmanA / / 324 // eteSAM kiM nu nizchamA, mRtyuzchadmakRto'thavA ? / ityAsannatarIbhRya, samyagjAnIhi piGgale! / / 325 // tAmimAM svAminIvAcaM pramANIkRtya piGgalA / yuSmAn paryasya pazyantI, pulindena nyagadyata // 326 // tvAdRzAM mRtakasparzaH, piGgale ! nnvmngglm| sarasyamI viSaM pItvA, mRtA eva na saMzayaH // 327 // yadyalpamapi jIveyu-rate te caNDi ! paannddvaaH| vipakSakSayamAdhAtuM, prabhaveyustato dhruvam // 328 // vikrAmanti mRteSveva, zRgAlIsaramAdayaH / jIvatsveva mahebhepu, siMhI saMrabhate punaH // 329 / / gatvA hantu tamevAsau, tadvipraM vipratArakam / duSprayuktaH prayoktAra-mabhicAro hi lumpati // 330 / / piGgalAvyapadezena, tAM giraM zabaroditAm / nizamya gaganenaiva, yayau vyAvRtya rAkSasI / / 331 // yuSmAkamantike'bhyetya, bhRyo'pi samamAryayA / vilApAn kurvatI tAMstAM-stAratAramarodipam // 332 / / smRtvA'tha 1 gavalaM-mahiSazRGgam / 2 mArayitum / 3 saramA-zunI / 4 mantraprayogaH / // 173 // JainEducation For Personal & Private Use Only sirelibrary ore
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgarAjasya, giraM svaM karNapaGkajam / vIkSya cAsaMdihAnAha-mAryAM kuntImavAdiSam // 333 // devi ! karNAvataMsAbjamadyApyetadvikasvaram / tannAmI niyataM prANai-vimucyante sutAstava // 334 // kevalaM dadhate dUraM, parIpAkamupeyuSA / kenApyApadvivartena, dhruvaM mUrchAlatAmamI // 335 / / tattasyaiva pratIkAraH, kazcidantarvicintyatAm / evaM vadantI mAmetya, kRpAluH zabaro'bravIt // 336 // kRtaM te cintayA bhadre, nRpakaNThavilambinIm / ranamAlAM nidhAyAntaH, kAntAn siJca saro'mbhasA // 337 / / kRtvA cetasi tadvAcaM, nipiJcAmi jalena vaH / yuSmacaitanyalAbhAcca, phalitaM me manorathaiH // 338 // niSkAraNopakArI me, sa kutra zabaro'dhunA ? / iti kandalitAnandaH, papraccha nRpatiH priyAm // 339 // kRtI sAMpratamatraiva, so'bhUditi tayodite / dRzau vyApArayAmAsa, sarvAsvAzAsu pArthivaH // 340 // sa dUre zabarastAva-na sarastanna taM baTam / taM bhUnabhazcaraM lokaM, na cAdrAkSInarezvaraH / / 341 // tapasyAsu vyavasyanta-mAtmAnamuTajAntike / muditaH sAnujanmAna-mAlokata sa kevalam / / 342 // puruSaM ca puraH kaMcit , kAzcanadyutivigraham / calanmANikyatATakaM, so'pazyadivyamRrtikam // 343 // athAsau vismayatrasya-ditikartavyatAjaDam / jagAda medinInAthaM, prasAdavizadAnanaH // 344 // zRNu vizvaMbharAdhIza !, tadekamanasA tvayA / yo'yamArAdhito dharma-stasyeyaM sphUrtivarNikA / / 345 // yataH saudharmavAstavyaH, suro vAsavavallabhaH / ahaM dharmAvataMsAkhyo, dhuyoM dhArmikapAlane / / 346 // jJAtvA'hamavadhijJAnA-ttaponiyamazAlinAm / kRtyopasargamucchettuM, rabhasAdAgato'smi vaH / / 347 // utpAdya kRtrimA senA-menAM hRtvA ca vaH priyAm / apUjayaM kazAghAta-miSAnmandAradAmabhiH // 348 // | saro'pi ca tadanyeSu, pIyupapratimodakam / yuSmAstrahaM vipIcakre, pulindazcAbhavaM tataH // 349 // sAMprataM muktabhUyiSTa. bhavatAmapi / Main Educati o nal For Personal & Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pANDava caritram // vargaH 9 // // 174 // 24 duSkRtam / ni'kAciteSvapi tapaH prabhavatyeva karmasu // 350 // idAnImanujAnIhi punaH svargamanAya mAm / jJeyaH sahAyasaMkhyAyA - mahamapyAtmanastvayA || 351 // ityudIrya gate deve, yayau sUryo'pyadRzyatAm / satAM kRtopakAraM taM harSAdanvIyivAniva / / 352 // sthApite ca nabhaHsthAle, nakSatrAkSatasaMbhRte / Ayayau kila tAnindu-danA vardhayituM nizA // 353 // matsaraM kururAjasya, krUratAM ca dvijanmanaH / tIkSNatvaM caiva kRtyAyAH, saujanyaM ca divaukasaH // 354 // muduzcintayatAM nAnA-bhAvacitreNa cetasA / sA teSAmaticakrAma, kSaNenaiva nizIthinI // 355 // yugmam // amlAnAMstAniva draSTuM, saptarAtramupoSitAn / paurastyAdarNavA cUrNa maryamA'tha viniryayau / / 356 // pAraNAvidhaye teSAM, kurvannabhyarthanAmiva / pANipAde sahasrAMzu-rlagati sma muhuH karaiH || 357 // atha vanyaiH phalairdhAnyaiH, zAkaizca hRdayaMgamaiH / kRSNA niSpAdayAmAsa, navAM rasavatIM javAt // 358 // svasvAsanopaviSTAnAM jananyA pariveSite / vastujAte samaste'pi, cintA teSAmabhUdiyam / / 359 / / kuto'pi samaye'muSmin kiMcitpAtraM tapomayam / yadyupaiti tadA vidmo, bhAgyAnAmanukUlatAm // 360 / / dhanyAste puNyakarmANa - steSAM cAsannabhavyatA / yeSAmasUdRze kAle, satpAtramupatiSThate // 361 // avatAro manuSyeSu teSAmeva phalegrahiH / sukSetra iva yaiH pAtre, nyAyAttaM vittamupyate // 362 // iti cintApareSveSu, sArthe kvacana tasthuSaH / sUreH sucaritAkhyasya, muniH ko'pyatisaMyamI // 363 / / vapuSmadiva cAritraM, mUrtaM tapa ivAnagham / etya teSAM purastasthau, Jain Educational ( 1. kAcitaH zikye sthApita iti koza: / unnata ityarthaH . ) nitarAM saMciteSu - tItrAdhyavasAyena baddheSu ityarthaH saMgataH / ( 2. ' ziSya iti zeSaH iti gadyapANDavacaritAjjJAyate / nAma cAsya munerdharmayo (ghoSa iti ca. ) For Personal & Private Use Only kRtyopdrvaanmuktiH|| // 174 // ainelibrary.org
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 mAsakSapaNapAraNe // 364 // ( yugmam ) taM tapodhanamAlokya, lokottaraguNodayam / punaH pallavitAnandA - ste'ntaH svAntamacintayan // 365 // eSaNIyamidaM vastu, pAtrametattapomayam / tadayaM sukRtaprApyaH, kaumudIndusamAgamaH || 366 // kva kuraGgArisaMcAra-ghorA kAntArabhUriyam / puNyairapyatidurlambhaH kva caiSa munikuJjaraH ? || 367 // tato rUkSaraTadhvAGgazamImAtratarau maMrau / akasmAdayamasmAkaM dhruvaM kalpadrusaMgamaH || 368 // ityuddAmaparINAma-zuddhinirghautacetasaH / AdAya bhAjanAnyete, munimetya babhASire / / 369 / / prabho ! suprAtaradyaiva, puNyairadyaiva puSpitam / nijairyat pAvitaM pAdai - stvayedamuTajAGgaNam || 370 // tadimaM zuddhamAhAraM gRhANAnugRhANa naH / labhyatAM daivayogena, nirdhanairapi sevaMdhiH || 371 / / dravyAdizuddhamAhAraM, vijJAyAtyantaniHspRhaH / munirapyAdade tAha-na virAdhyati saMyamam / / 372 / / * tadAnIM tADayAmAsu ghusado divi dundubhim / udyatpramodakallolA-velotkSepaM ca cakrire || 373 || vihitArthijanAdhArA, vasudhArA divo'ptt| puSpagandhAmbuvRSTIca petaturvAsitakSitI / / 374 || avAdIdevatA kAcit prasannA tAnnabhaH sthitA / dAnasyAsya prabhAvAdvaH samIpe saMpado'khilAH || 375 || virATanagare kiM tu varSametatrayodazam / navAbhyAM vepakarmabhyAM pracchannAH sthAtumarhatha // 376 // evamAvedya sA tebhyaH, kSaNenaiva tirodadhe / sunizca svargiNaJcaiva yayuH sarve yathAgatam / / 377 / / pAraNaM pANDutanayA - stenuH puNyamayaM purA / pazcAdannamayaM cakruH, zarIrasthitihetave / / 378 || arthenaH prINayA mAsu - ste tayA vasudhArayA / satAM ca toyadAnAM ca sArvajanyA hi saMpadaH // 379 // 1 dezabhUmau / tyanidhAnam / dhanavRSTiH / 4 sarvajanahitAH / For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpANDava caritram // sargaH 10 // // 175 // 26 saurabhyasAraghanasArakaMNAvadAtai- lokaMpUNairmunipatervimalaiguNauyaiH / tatraiva te vidadhato vadanAdhivAsaM, dvitrANyahAni muditA gamayAMvabhUvuH // 380 // iti maladhArizrIdevaprabhasUriviracite pANDavacarite mahAkAvye duryodhanamocana -kRtyopadravanivartanavarNano nAma navamaH sargaH / atha dazamaH sargaH / atha dvaitavanAt pANDu-sUnavo devatAgirA / pratasthire guptatamA, virATanagaraM prati ||1|| te mAtaraM puraskRtya, mUrtI nIti- . mivAdhvani / vrajanto'nugatA rejuH sAkSAlakSmyeva kAntayA || 2 || nagendra-nagara-grAma- nimnagA - rAmasaMkulAm / bhUyasIM bhImasaMcArA-matikramya kramAnmahIm || 3 || nIladudyAnakalloli - saraHzreNimanorame / te virATamahIbhartuH, purIparisare yayuH // 4 // (yugmam) rAmaNIyakamArAma - saraH puSkariNIgatam / pazyatAM pANDuputrANAM tatrocairmumude manaH // 5 // kvacit sarasi niniMdranalinImAlabhAriNi / payaHpAnAdinA te'dhva- zramavyapagamaM vyadhuH || 6 || tattIre sahakArasya, navapallavazAlinaH / chAyAyAmatisAndrAyAM, te'nujyeSThamupAvizan // 7 // 1 kaNaH - sUkSmaH, avadAtaH - zuddhaH / Jain Educational For Personal & Private Use Only pANDavAnAM virATa nagaraM prati gamanam // // 175 // jainelibrary.org
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 athArAtiparAbhUti - smaraNArdrIkRtekSaNaH / sadainyamavadadvandhUn, dharmasUrgaddAkSaram ||8|| vatsAH ! sAmrAjyasaurabhya saMbho gasubhagodayAH ! | yudhiSThireNa nItAH stha, ha hA ! dhikAmimAM dazAm 9 // 9 // vastavyamasti tatrApi varSametatrayodazam / pracchannairjana vanmatsya - bhartuH sevAparAyaNaiH // 10 // tato nisargavijJAta- sarvasevAkramAnapi / snehAdravImi vaH kiMcit, sAgare ghanavRSTivat // 11 // paraM mAnyatvamApyApi, vizvasyAt kSitipeSu na / vidhAvaivadhikebhyo'pi jAtu ruSyanti dantinaH // 12 // kurvannanulavaNaM veSaM zrayannucitamAsanam / ajalpito'prajalpaMzca rAjJo bhavati vallabhaH / / 13 / / nAntaHpurapuraMdhIbhirna cAntaHpuracAribhiH / na ca dveSyairmahIzasya, saMgaccheta vizAradaH || 14 || yasya kopo mahAbAdhaH, prasAdazca mahAphalaH / na tasya manasA'pIcche - dvipriyaM prAjJasaMmataH || 15 || asUyanti hi rAjAno, janAyAnRtavAdine / kSaNAdapyavamanyante, tathA paNDitamAni - nam / / 16 / / amlAno balavAn zUra - zchAyevAnugataH sadA / satyavAdI mRdurdAntaH kSmApateH priyatAM vrajet // 17 // sarva manasi kRtvaita- dyaH samyakarma vetti yat / sa tadeva puraskRtya zrayatu kSitivallabham // 18 // jayo jayanto vijayo, jayaseno jayailaH | Ature kvacidAhvAna - nAmAnIti bhavantu naH // 19 // iti jyeSThAnuziSTiM tA - momiti pratipadyate / vizvadhAnuSkadhaureyaM, savyasAcinamUcire // 20 // vilokya sAyudhAnasmAn lokaH pArtha ! vyathiSyate / AyudhAni nidhAtuM tat, kvacidetAni sAMpratam || 21 | jagAda vijayo yeya-mupapretavanaM puraH / nirUpyate zamI jIrNA, phaNiphUtkArikoTarA / / 22 / / lUtAjAlakarAlAyA-matucchacchadasaMpadi / nihitAnyAyudhAnyasyAM ko'pyavekSiSyate na hi // 23 // ityuktvA sarva1 (vidhA gajAzanam / vaivadhiko vaNik.) pakSe vidhA- vetanam . vaivadhiko - ghRtatailAnnAdivyApArI / For Personal & Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIpANDavacaritram // srgH10|| // 176 // pANDavAnAM virATanagare vaasH|| tejAMsi, dhArayantIva mUrtatAm / AyudhAni nyadhAttatra, zamIzAkhini phAlgunaH // 24 // madhye'drikandaraM te'tha, paJca paJcAnanA iva / virATasya vizAMbhartu-rantanagaramAvizan // 25 // tilakAn dvAdazAGgeSu, kare kuzapavitrikAm / kalayannupavItAGka-tanudhautasitAMzukaH // 26 // gatvA rAjakulaM kazci-drAhmaNastvAM didRkSate / ityAtmAnaM tapaHsUnu-triNA'jJApayannRpam // 27 // yugmam / tathA vijJApito vetri-puMgavena vizAMpatiH / taM sabhAmarghadAnAdi-puraHsaramavIvizat / / 28 // vilokayaMstamAyAnta-miti cAntaracintayat / kiM svayaM dharma evAyaM, mahItalamavAtarat ? // 29 // na hi brAhmaNamAtrasya, kvcidRsstteymaakRtiH| samudrarasanAmepa, mahIM zAsitumarhati // 30 // abhivAdya | namanmauli-staM vitIrNAziSa purH| prItyA paramayA pIThe, vizAmIzo nyabIvizat / / 31 // jagAda ca kuto brahma-najihmabrahma| vArdhinA / Agamyate tvayA ? ko vA, bhavAn bhuvanapAvanaH ? / / 32 // athAvocadajAtAriH, kaGko nAma dvijo'smyaham / bhRmibhartustapaHsUnoH, priyamitraM purohitaH // 33 // akSazca dIvyatastasya, sabhAstAro'smi sarvadA / madanyo hi na dakSo'bhUdakSadyUte'sya saMsadi // 34 // mayi grAmAntare yAte, samAnIya nijaM puram / kurubhiH kaitavAgAra-hAritaH so'khilAM mahIm // 35 / / pANDaveyAstadArabhya, babhUvurvanavAsinaH / rAjyapratyAzayA teSA-maneSamiyatIH samAH // 36 / / mAyAvIti mayA rAjan !, zrito duryodhano na hi / pANDavAnAmidAnI tu, kiMvadantyapi na kvacit // 37 // dharma-nyAya-sadAcAra-viveka| vinayAdibhiH / guNerAkIrNamepo'haM, tadbhavantamupasthitaH // 38 // ajalpannRpatiH kaGka!, niHzaGkotrApi pUrvavata / sukhena tiSTha 1 samudraH rasanA-kaTimekhalA yasyAH tAm / 2 sabhAsad / 3 varSAn / // 176 // For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ matpArthe, kvA''pyate tvAdRzaH suhRt // 39 // dhanyaH sa rAjA kaunteyo, yasya mitraM bhavAdRzam / sulabhA khalu rAjyazrI-durlabhaM mitramadbhutam // 40 // ityudIrya samabhyarcya, kAJcanai rcitaanyjliH| virATabhUpatizcakre, sabhAstAraM yudhiSThiram / / 41 // jvalanniva vapurlakSamyA, kha dIM ca dhArayan / karavAlakaro'tyuccaiH, sAnumAniva jaGgamaH // 42 // rAjapATyAmupetAya, madhyenagaramanyadA / virATabhUbhuje tasthau, gurusthAmA mrutsutH|| 43 // (yugmam ) dUrAdurvIpatirbhAmaM, vIkSya mAMsalamaM. | salam / mudA naidaMyugInAGgaM, vetriNA''hvAyayat kSaNAt // 44 // so'nuyuktastato rAjJA, svAM kathAmityacIkathat / vallavaH sUpa kAro'smi, bhUpaterdharmajanmanaH // 45 // na kevalamalaMkAraH, paurogavyakalaiva me / mamaiva mallasaMdoha-jyeSThatA'pyasya bhUbhujaH | // 46 // kiM tu rAjyaparibhraMzAt , tasya bhraamynnitsttH| rAjan ! kalAvizeSajJa-midAnIM tvAmupAgamam / / 47 / / nRpo'pyUce na sUdatva-masyAmucitamAkRtau / kurvIta ko hi gandhebhe, kakSabhArAdhiropaNam / / 48 // Urjasvinau hi te bAhU, pRthivIrakSaNakSamau / tathA'pIcchasi yat kartu, tadeva kuru vallava! // 49 // ityAbhASya nRpo bhIma-mAnandya knkotkraiH| paurogaMvAnAM sarveSA-masUtrayadadhIzvaram // 50 // Amucya kazcakaM citra-mAvadhya kabarI barAm / karNayoH kuNDale nyasya, netrayoraJjanaM vahan // 51 // nirmAyAnyadapi straiNa-mAkalpaM nRpavezmani / viveza visayasmerai-lokarAlokito'rjunaH / / 52 / / (yugmam / ) bhRpatirbalabhau kurvana , kelicaMkramaNakramam / udIkSya mudito vetra-pANinA tamajUhavat / / 53 / / Uce ca bhadre ! strI cettvaM, vakSastallakSaNaM na kim ? / yadi 1 khajaM-bhASAyAM camacA / 2 pAkazAlAdhyakSatvakalA / 3 kakSa:-tRNam / 4 pAkazAlA'dhyakSANAm / Jain Education Sitemalan For Personal & Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIpANDava caritram || sargaH 10 // 7 // 177 // 30 vA'si pumAneva, kutaH strIveSadhAritA ? // 54 // AkRtiste punaH seyaM strIpuMsavyativartinI / ihAgatya ca kiM sthAnaM, vihitaM virahAturam ? / / 55 / / kapiketurabhASiSTa, nAsmi nArI na vA pumAn / ahaM vRhannaTo nAma, kiM tu paNDo'smi bhUpate ! // 56 // yoSidveSaM vahanneva - mavanyAM viharAmyaham / nATyAcAryastapaH sUno -rabhUvaM rAjyabhUpaNam // 57 // tUryatrayarahasyAnA - mahaM vA khalu kovidaH / devI vizvatrayArAdhyA, sA vA vAcAmadhIzvarI // 58 // hemastomaistatastaistai-rabhinandya bRhannaTam | bhUmInduruttarAM putrI - madhyApayitumArpayat / / 59 / / tatastUryatrayAbhyAsa - hetoH putryAH kSitIzvaraH / uttareNa nijaM vezma, nATyazAlAmacIkarat // 60 // haridazvarathAzvAbha-manyedyuravanIbhujaH / hayaM kArayatacitraM, vAhyAlyAM caMkramakramam // 61 // mAMsalAMsasthalo baddha - mauliH prAvAravAsasA / nirlomAGghriH kazApANi-dRDhaM parikaraM vahan || 62 || nakulaH kulazailAbha - mUrtirAgAdRzoH pathi / veNa cAhvayat smera - vismayastaM mahIpatiH // 63 // (tribhirvizeSakam ) so'bhyadhAdbhUbhujA pRSTastapaH sUnormahIbhujaH / sarvAzvasAdhanAdhIza - stantripAlAbhidho'smyaham || 64 || azvAnAM lakSaNaM vedmi vedmi sarva cikitsitam / dezaM vedmi vayo vedmi vedmi vAhanikAkramam / / 65 / / rAjA'bravIt tava jJAna - mAkutyA'pi nivedyate / ArdratA hi vadatyambha - skumbhasya paripUrNatAm // 66 // ityudIryAzvamAropya, parIkSya kila tatkSaNAt / netAraM nakulaM cakre, nijAzvIyasya bhUpatiH || 67 // paridhAnapaTArdhena, baddhakakSaM sthavIyasIm / vibhrANaM vaiNavIM yaSTiM vRSaskandhaM mahAbhujam // 68 // gotrajeSu vrajannUvabhUtaM bhUpaH paredyavi / sahadevamudaikSiSTa, vratatIvaddhamUrdhajam || 69 || ( yugmam ) dharitrIpatirAmantraya, vismayena tamabhyadhAt / For Personal & Private Use Only pANDavAnAM virATanagare vAsaH // // 177 // nelibrary.org
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 bhadra ! ko'si ? kutazcAsi, sthAnAdAgatavAniha ? // 70 // jagAda sahadevo'tha, pANDaveyasya bhUbhujaH / gaNazo gokulAnyAsan, pratyekaM lakSasaMkhyayA // 71 // sa teSAM granthikaM nAma, saMkhyAkAraM nyayuGkta mAm / sarveSAM balavAnAM ca rAjanetAramAtanot / / 72 / / garbhAdhAne gavAM kAlamupAyamapi vedayaham / zarIralakSaNa - vyAdhi - cikitsAsu tu kA kathA ? // 73 // ityAkarNya giraM mAdya - pramodavivazAzayaH / sahadevaM mahIdevo, gokulAdhipatiM vyadhAt / / 74 / / atha vaidezikaucitya-kalpitAkalpazAlinI / rUpa-lAvaNya - saubhAgyai-vismAritaratismayA / / 75 / / mahAdevyAH sudeSNAyAH, sadmAbhyarNe kadAcana / viharantI bhujiSyAbhi-dehaze drupadAtmajA // 76 // dRSTvA savismayAstAca, sudeSNAyai nyavedayan / kutUhalavatI sA'pi tAmetAbhirajUhavat // 77 // upavezya paraprItyA, tAM mahatyAsane kvacit / narendrapatnI tAmbUladAnapUrvamabhASata // 78 // zubhe tavAyamAkAro, na kSmAvasthAnamarhati / kiM punaH pAdacAreNa, videzagamanaM kvacit ? // 79 // tataH kathaya kA'si tvaM, patnI kasyApi bhUbhujaH / kutazceyamavasthA te viSayAntaradarzanI 1 // 80 // strapAtha pANDurAjasya, smitapUrvamabhASata / mAlinI nAma sairaMdhrI, dAsyasmi na nRpapriyA // 81 // mayi pramANamatyucce - draupadI dhRtapUrviNI / mukundamahiSI dadhe, satyabhAmA'pi saMmadam // 82 // priyA virATa bhUbhartuH pAJcAlIM punaratravIt / hantAhamapi sairaMdhi ! brUpe yattatkaromi te // 83 // kiM tu tvAM yadi vIkSeta, kadAcit kSitivAsavaH / priyAmapi tadAnIM mAM, manasA na hi saMspRzet // 84 // bhUyo'pyuvAca pAJcAlI, kRtaM te zaGkayA'nayA / pracchannAH santi yat paJca gandharvAH patayo mama // 85 // 1 gopAnAm / 2 dAsIbhiH / 3 paragRhanivAsinI kalAvatI strI / 4 kRSNapaTTarAjJI / For Personal & Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pANDava caritram // sargaH 10 // // 178 // 32 virUpayA viloketa, yaH kazcana dRzA'pi mAm / naiva te tasya mRSyanti, tatkSaNAdeva jIvitam // 86 // vidyAtirohitAtmAnaH, sarvataH saMcaranti te / na ca dantIva siMhAnAM teSAM rAjA'pi kiMcana // 87 // tato'bhyadhatta bhUpAla - vallabhA tahiM mAlini ! / mama lakSmIstavaiveyaM, yathecchamupabhujyatAm // 88 // ityAlapya dukUlAni, kAJcanAbharaNAni ca / paridhApyAtmanaH pArzve, sudeSNA tAmatiSThipat // 89 // mukhavAsaM vitanvAnA, kurbatI patravallarIH / dhammillaM vividhaiH puSpai-graMthatI lalitAH srajaH // 90 // taistaiH sugandhibhirdravyai-raGgarAgaM ca piMpatI / narendrapatnyAH sairaMdhrI, nIrandhrAM mudamAtanot / / 91 / / ( yugmam ) te'pi karmANi kurvANAH svAni svAni pratikSaNam / prItiM tANDavayAmAsuH pANDavAH pRthivIpateH / / 92 / kenApyaviditAH zazva gatvA sarve'pi te nizi / kuntyAH pAdAnavandanta, sthApitAyAH kvacidgRhe // 93 // avAptairvedAneSu bhUpateH pAritoSikaiH / prItyA parayA nitya-mabhyanandan parasparam // 94 // teSAM sarvaprakAreNa tatrAnyo'nyopakAriNAm / sevAduHkhamapi prAyo, na manastApamAtanot / / 95 / / iti saMvasatAM teSAM virATanRpateH pure / trayodazasya varSasya, mAsA ekAdazAtyaguH / / 96 / / atha nidhyAya sairaMdhrIM, kadAcidapi kIcakaH / sahodaraH sudeSNAyAH, kaMdarpavazago'bhavat // 97 // dadhyau ca kiM ratirbhUmau, svargalokAdavAtarat ? / prANezadehadAhAya, tasyA vA kedRzaM vapuH 1 // 98 // imAM rasAyanairmanye, taruNIbhUya nirmame / rUpe'sminna pragalbheta, jarAkampro'nyathA vidhiH // 99 // na cedasyAstanusparauMH, prINitaM zizirAtmabhiH / 1 sahante / (2 *' dhammillavidhaye puSpairbranatI lalitAH srajaH / ' iti gadyapANDavacaritadhRtaH pATha ucitaH / 3 ' kurvatI ityapi tatraiva pAThAntaram / ) 4 parAkrameSu / 5 yuvA bhUtvA / * ayaM pAThaH pratitraye'pyasti / Jain Educatch fliational For Personal & Private Use Only pANDavAnAM virATanagare vAsaH // // 178 // (ainelibrary.org
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 puretattadAnIM me, havirbhUtaM smarAnale // 100 // mamAtmano rasasyeva, taptasya madanAgninA / jAyeta yadyavasthAna -masyA dhAtorivAzayA // 101 // iti saMcintya dIrNAGgaH, kIcakaH smarasAyakaiH / pragalbhavadanAM kAMci-hUtIM pIttadantike // 102 || kSaNAdabhyetya sA tasyAH puraH kuMpaNamabhyadhAt / pativratAvrataM jAne, bhavatyA vizvavizrutam // 102 // tata evAsmi sairaMdhi !, tvadabhyarNamupAgatA / jAnAsi kIcakaM devyAH, sudeSNAyAH sahodaram // 104 // tasya prakAmamasvasthaM, vapura kutazcana / na kenApi prakAreNa, smerAkSi ! svAsthyamanute || 105 // yadi nAma bhavatpANispazaiH zAmyati tadyathA / anubhAvaH satInAM hi sarvadoSadvipaMtapaH // 106 // vegAttadetya kalyANi !, nijasparzasudhArasaiH / prasIda rataye tasya tvAdRzyo hi kRpAlavaH // 107 // iti zrutvA vacastasyAH, kamanIyAkSaraM bahiH / vyaJjayatu durAkUta-mantarjajvAla mAlinI / / 108 / / kopAdUce ca re dUti !, tAvakaM saviSAnnavat / mukhe madhuramAdatte, zIlaprANAnidaM cacaH // 109 // mRtyave kIcako nUnaM matpANisparzamicchati / siMhIkarAvamarzena, gomAyuH kimu jIvati ? // 110 // yadi svarUpamapyeta-jAnIyuH patayo mama / tadA na te na tasyApi, jIvitavyakathA kvacit // 111 // ityAkruzya bhRzaM dUtI, mAli nyA galaihastitA / gatvA mlAnamukhI sarvaM, kIcakasya nyavedayat // 112 // upAyairvividhairanyairapi dAnAdibhiryadA / prayuktairahate rantuM pAJcAlI na kathaMcana // 113 // tadA'nyedyurbalAdvAhau rahaH kvacana kIcakaH / kareNa dhArayAmAsa, tAM mRNAlImiva dvipaH // 114 // tatkarasparzamAsAdya, jvaladaGgArasodaram / tadaiva tAmratAM bheje, dAruvanmAlinImukham // 115 // 1 mandaM dInaM vA / 2 niSkAsitA / For Personal & Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 bhIpANDava caritram prgH10|| pANDavAnAM virATanagare vaasH|| // 179 // tasyAvadhIrya sairaMdhrI, cATUktiM vipavRSTivat / haThAdAkRSya dolli-mAkrozamukharA yayau / / 116 // vilakSamanasA tena, kIca- kena durAtmanA / gacchantI sA padA pRSThe, tataH kopAdahanyata // 117 // dInavaktrA bhuvi nyasta-dRSTiramAvilekSaNA / saMsadyupetya bhUbhartu-riti cakranda sA bhRzam // 118|| rAjannanyAyadurvAra-pAvakaprAvRDambudaH (d)| tvameva bhuvane'muSmin , sarvadurvRttazAsitA // 119 // pUtkaromi puraH kasya ?, babhUva zaraNAdbhayam / dharAdhIza ! yadanyAyaM, tvadIyA eva kurvate // 120 // svapratijJAtanirvAha-kovidAH styvaadinH| paropakArakadhanA, bhuvi pracchannacAriNaH // 121 // UrjasvalabhujaurjityA, dhrmdhaamaanymrpnnaaH| gandharvAH patayo yasyAH, paJca paJcAnanopamAH // 122 // vyalIkarahitAM tAM mA-manAthAmiva durmadaH / pativratAM padA pRSThe, pApIyAn kIcako'vadhIt / / 123 / / (tribhivizeSakam / ) niyataM te'pi kutrApi, na santyeva mama priyaaH| bhaveyuzcennihanyeta, spRzannevaipa mAM padA / / 124 // / bhRkuTIbhaGgabhImAsyo, dRzA dharmAtmajanmanA / mArutistaM krudhA hantu-mutthAsyan vinivAritaH // 125 // tato jJAteyadAkSiNyAt , kiMkartavyatvamohite / kiMcidapratipedAne, rAjJi tUSNIkatAjupi // 126 / / asaMstuta ivotthAya, mdhyesNsyudhisstthirH| audAsInyajupA vAcA, sairaMdhrImityabhApata ! 127 / / yugmam / / tAdRzAstava cet santi, priyA vadasi yAhazAn / te na nAma sahiSyante, tvAM pratyavinayaM dvipaH // 128 : tadgaccha gaccha sairaMdhi!, svasthAnaM kiM nu rodipi ? / viddhi kIcakamanyAya-dAvapAvakakIcakam // 129 // udAsInavadityuktA, draupadI dharmasUnunA / saMvRtya zokasaMrambha-mantaHpura 1 azruvyAptanetrA / 2 'durdAvapAva' pratidvaya / 3 vaiSa' iti pratitrayapATho na samyak / 4 kIcako-vaMzaH / // 179 // Bain Educ a tional For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ magAta punaH // 130 // kIcakasyAnaye tasmi-nirmAya gajamIlikAm / pRthivIpatirAsthAnA-dutthAyAbhyantaraM yayau // 131 // tasyAmeva nizIthinyA-mavijJAtA'tha kenacita / jagAma draupadI manda-pAdapAtaM mahAnase / / 132 // caraNAGguSThamAnamya, yAjJasenI zanaiH zanaiH / tatra jAgarayAmAsa, sukhasuptaM vRkodaras / / 133: so'bravIt preyasI devi!, kimaNi vimunycsi| dIrghadIrghAzca nizvAsAn , bhApase cAtigadgadam // 134 // sA'pyUce pRcchasi svAmin ! kiM nAmAsaMvidAnavat ? / kiM na hanta tvamadrAkSIH, kIcakAvinayaM mayi ? / / 135 / / bhavanto'dyApi jIvanta-mAtmAnaM manyate kimu ? / preyasI pazyatAM yeSAmaparaiH paribhRyate // 136 // zaurya satvamahaMkAra-zvaNDimA bhujadaNDayoH / jagAma sarvamapyeta-nmanye lakSmyA sahaiva vaH // 137 // pakSiNo'pi priyAM vIkSya, saMpannAnyaparAbhavAm / na hyalaMbhUSNavaH soDhuM, kiM punarmAnazAlinaH ? // 138 // ityAdibhiH priyAvAkya-bhatsito marutaH sutaH / jvalannapatrapAnamra-maulinIMcairavocata / / 139 / kathaM durAtmano devi !, tasyaitAvadahaM sahe ? / bhravaH saMjJA tadA'ya'sya, pratyUhAya na cedbhavet // 140 // prAtastu yadi kInAza-dAsatAM lambhaye na tam / kadApi gaNaye| devi!, mA ma tatpurupeSu mAm / / 141 / / paraM kAmAturaH sa tvAM, prAtarbhUyo'pi yokSyate / nArIpu siddhaye kAma-malakSyaM hi kAminAm // 142 // sa ca tvayA'bhiyuJjAno, mAnanIyo manasvini !| nihantumanasA mIna-mAmipaM hi nidhIyate // 143 // tataH kirITino nATya-zAlAyAM zIlazAlini ! / gRhNIyAstena saMketaM, nizIthasamaye nizi // 144 // tvadIyenaiva veSeNa, tatrAhaM purato gataH / tajjIvitaM hariSyAmi, niviDAliGganacchalAt / / 145 // ityAlocya rahaH kAntAM, visasarja vRkodrH| 1 ajJAtavat / 2 'devI' iti pAThazcen sAdhu / 3 lajjArAhityam / For Personal & Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 pIpANDavacaritram // srgH10|| // 18 // pANDavAnAM virATanagare vaasH|| niyayau nibhRtanyasta-padaM sA'pi mahAnasAt // 146 // | apsarojitvarAkalpa-zilpenAdhikazAlinI / AkRSantI vizeSeNa, kAminInAmapIkSaNe / / 147 / / drAvayantI manaH kAma, kRSNA lIlAvalokitaiH / kIcakAya prage tasthe, rAjavezmapravezane // 148 // (yugmam / ) tAM prekSya padamapyekaM, jAtastambhaH | sa nAcalat / tatpRSThacaraNAghAta-pAtakeneva yatritaH / / 149 // svedodabindusaMdohai-stasya danturitaM vapuH / draupadIsparzapApena, jAtasphoTamivAbhavat // 150 // tadvapurbaddharomAJcaM, nrkNkroddbhaavibhiH| sarva viddhamihaivAbhR-dayaHsUcIcayariva // 151 / / kRSNA'pi taM tathaikSiSTa, snigdhsnigdhairivekssnnaiH| sa prakAmaM yathA mene, tAmAtmanyanurAgiNIm // 152 // zanaiH zanaiH samabhyetya, dInairdInairvacaHkramaiH / so'tha tAmarthayAMcakre, tadviraM sA'pyamanyata // 153 / / tamabhyadhatta sairaMdhrI, nizIthe nATyavezmani / sthAsyAmyahamupAgamya, tatrAgacchedbhavAnapi / / 154 !! iti saMketamAdAya, draupadyantaHpuraM yayau / kIcako'pyullasatprItirantikaM nRpateragAt // 155 // devatArAdhanastaistaiH, kIcakasyAbhilaSyataH / priyaH suhRdivAgacchat , kathaMcidivasAtyayaH // 156 // bhAvinImApadaM pazyan , sudeSNAsodarasya tAm / zaGke paGkajinInAtha-staduHkhAdastamAyayau // 157 // yathA yathA'tipIvAno, bbhuuvustimirormyH| pIvatAmApa hapo'pi, kIcakasya tathA tathA // 158 // atha bibhratyahaMkAra-mandhakAre vRkodrH| nirmAya mAlinIveSa-mavizannATyavezmani // 159 / / kIcako'pi tamaskANDa-tANDavADambarolvaNe / vAsayannaGgasaurabhya-dizastasmi 1 AkalpaH-nepathyam / 2 narakamadhye bhAvibhiH / 3 atipuSTAH / 4 rolvaNaH' pratyantara / // 18 // Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only 14ainelibrary.ore
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 apAgamat // 160 / / sa nakhAghAtasaMketaM, dvAri tiSThanasUtrayat / bhImo'pyantaH sthitastUrNa, huMkAramakarocchanaiH / / 161 // pravizya nRpateH zyAla-staraGgitamanobhavaH / jagAda mudito bhIma, sairaMdhIveSadhAriNam // 162 // ehyehi devi ! sairaMdhi!, domRNAlaihimopamaiH / aGgaM nirvApayAliGgaya, manmathajvalitaM mama // 163 // ityAlapantamAyAntaM, tamabhyetya dhRkodrH| sapremeva tathA''liGga-dyathA so'gAt parAsutAm // 164 // nATayaukaso bahistasmA-mArutiH kIcakaM bhuvi / mAMsapiNDIbhavaddehaM, gavAkSeNa tato'kSipat // 165 // marutsutaH kRtAtmIya-vairaniryAtanastataH / medurAnandamAgatya, sva pati sma | mahAnase // 166 // tathAbhUtaM ca lokebhyaH, prAtarvijJAya kIcakam / zataM zokomivivazA-stasyAdhAvanta bAndhavAH // 167 // taM tathA- IN vidhamAlokya, mahItalaviloThinam / te sarve tArapUtkAra-marudana zokaviklavAH // 168 // teSAM netrataDAgeSu, svAndhovaMdhakAriNi / amarSagrISmadharmAMzu-razruvArINyazoSayat // 169 // yadA vilokayanto'pi, bhrAtu nAsiSuSim / tadA sarve'pi saMbhya, te pryaalocynmithH|| 17 // pUrvamapyasya jAnImo, mAlinyAmanurAgitAm / bhrAturnaH saiva tannana-mabhanmRtyuhetave // 171 // tadIyadayitaireva, bandhu! niyataM hataH / kathaMcinopalabhyante, te ca pracchannacAriNaH // 172 // tadetAmeva sairaMdhrI, sahAnena svabandhunA / citAvaizvAnare kSiptvA, krodhaM vidhyApayAmahe // 173 // __ityAlocya citAvato, nijena saha bandhunA / prakSeptumanaso'bhyetya, mAlinImAkRSan bhuje // 174 / balAdAkRSyamANA tai-riti pUtkurute sma sA / jayo jayanto vijayo, jayaseno jayadalaH // 175 // yUyaM cet kApi varnadhce, tanmAM HT amarSagrISmadharmAMzu-razruvAraNa mapyasya jAnImo, mAlinyAta, teca pracchanmacAriNa Jain Educati onal For Personal & Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pANDavavaritram // sargaH 10 // // 181 // 38 rakSata rakSata / etaizcitAnale kSeptuM nIyamAnAM durAtmabhiH || 176 // ityasyAH kRpaNAM vANI - mAkarNya pavanAtmajaH / krodhAddUrocchalatphAla, dhAvati sma mahAnasAt // 177 // so'bravIttAn kimetAM bho !, balAdAkrapatha striyam / asyAH kutrApi kiM nAma, kazcidastyeva na prabhuH 1 // 178 // te'pyUcurvallavaitasya mRtyave sodarasya naH / iyamevAbhavat kospi, hantA tu jJAyate na hi || 179 / / yaM nihatya balAdvaira - mAtmanaH zamayAmahe / citAmadhye nidhAsyAma - stadimAmeva puMzcalIm // 180 // bhImabhyadhAdyadhAdeva-manyAyaM vaH sahodaraH / riraMsuH paravAmAkSIM, tatphalaM cApyavAptavAn // 189 // kiM nAmAvibhyato yUyaM, strIhatyApAtakAdapi ? | dvaitIyIkaM kurudhve'muM (do), lapsyadhye'sya na kiM phalam ? / / 182 // jJAteyayaMtrito bace nRpo'nyAyaM sahiSyate / nodeSyati ziraHzUlaM, kimanyasyApi kasyacit ? / / 183 // te'thAbhyadhuH krudhA zakti - yasyAsti bhujadaNDayoH / imAmavatu so'smAbhiH, kSipyamANAM citAnale // 184 // tatastAnnikaTaM bhImaH, kamapyutpATya zAkhinam / kIcakasyAvadhIdrandhUJ, zatamapyekahelayA // 185 // ballavena hatAH petuH sudeSNAndhavo bhuvi / jaghnire sAdhu durvRttA, ityudasthAttu lokavAk // 186 // svasthAnaM mAlinIM preSya, hatArAtimataGgajaH / guhAmitra haribhamo, yayau nirbharmahAnasam / / 187 / / tato bandhubadhakrodha-sphuradoSThabhayaMkarA / sudeSNA bhUpamabhyetya bhAve sAzrulocanA || 188 || Aryaputra ! tavAyaM me, prasAdo'pi viDambanA / hanyante bAndhavA yasyAH pazya karmakarairapi // 189 / / tadekaH kIcakArAti-stAvanna jJAyate kvacit / ballavastvayamastyeva, pApastadvandhughAtakaH // 190 // sainyaiH samastairapyadya, na cedenaM haniSyasi / nUnamAtmAnamudradhya, tatastyakSyAmi jIvitam // 191 / / rAjA'tha sAntvayan vAkyaiH komalaiH komalaiH priyAm / pANinodaNI netre, Jain Educational For Personal & Private Use Only 77 pANDavAnAM virATanagare vAsaH // // 181 // jainelibrary.org
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 puMsayannidamabhyadhAt / / 192 // devi ! durnayamapyuccai-stvaddAkSiNyAdahaM sahe / bandhUnAM te na khalvanye, sahante bhujazAlinaH! // 193 / / Se tathA'pi yatkiMci-tanmRgAkSi! karomyaham / vallavo'yaM paraM sarva, sainyaM hanyAt khalIkRtaH / / 194 / / tasyAnyastu vadhopAyaH, saMpratyastyeva bhAmini / buddhyaiva hi nihanyante, durjayAH paripanthinaH // 195 // Agato dhArtarASTrasya, rAjJo mallamatallikA / vRSakarparanAmAsti, pure'smin hastinApurAt // 196 // jitAnekAhabaH sarvAn , sa ca mallAnadhikSipan / nAkharvabhujagaNa, vallavena sahiSyate // 197 / / tataH zazvatkRtAbhyAsaH, kadAcidakRtazramam / sa evAmuM durAtmAnaM, nihaniSyati vallavam // 198 / / iti pRthvIpatiH premNA, mRdubhidubhiH padaiH / sAntvayitvA zanaiH preSI-dantarantaHpuraM priyAm // 199 // mallavargatiraskAra-kAriNaM vRSakarparam / vallavo'nyedhurAbAsta, niyoddhaM nRpateH puraH // 200 // tato'kSavATamRkSeza-balakSasikatAcitam / bhUpatiH kArayAMcakre, tanniyuddhakutUhalI // 201 // imaM ca parito mazcAn , surendrasadanopamAn / dharAdhIzo'dhirohAya, rAjanyAnAmakArayat // 202 // divye'nyasmistato maJce, ratnamaNDapikAtale / maNisiMhAsane'bhyetya, bhUmIpatirupAvizat // 203 // tato nidezamAsAdya, virATavasudhAbhujaH / sarve'pyAruruhurmazcAn , sAmantAH saparicchadAH // 204 // yadyapyarijayaM bhIme, na te saMzerate kvacit / Ayayustadapi trasta-manaso dhrmjaadyH||205|| stheyAMsau bibhratAvaMsau, kastUrI 1 proJchayan / 2 zreSThamallaH / 3 mallayuddhasthAnam / 4 RbhezazcandraH, tadvat valakSA-ujvalA: sikatAH, tAbhiH citaM-vyA - tam / 5 saMzayaM cakruH / 6 atisthirau / Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavAnAM virATanagare vaasH|| 40 zrIpANDava- stbkaangkitau| candanAliptasarvAGgI, caNDacaNDAtakAMzukau // 206 // sahyavindhyAvivAdhyakSau, mallazreNiziromaNI / tau tato'vizatAM paritram // raGga, vRSakarpara-vallavI // 207 // (yugmam) asau kRtazramo mallo, vllvstvkRtshrmH| niyuddhamanayoryukta, nAdadhe vasudhAdhipaH srgH10||||| 208 // paraM zyAlArirasyAyaM, hantavyo'sti yathA tathA / nininda medinInAtha-miti sarvastadA janaH // 209 // (yugmam ) kandarAdAriNo'drINAM, bhujAsphoTaravAstayoH / tadA cakrurjagat sarva, vidrANazravaNendriyam / / 210 // kampayantau // 182 // bhuvaM pAdai-rdadAnau talahastakAn / tatastau vividhairbhaGga-ddhamuSTI prasarpatuH // 211 // Azveva hantumIzo'pi, vallavo vRSakarparam / netrotsavAya lokAnAM, kaMcit kAlaM vyalambata // 212 / / abhUtAM zatazastatra, tayorjayaparAjayau / vindhyadhAtrIdharATavyAM, mattamAtaGgayoriva // 213 / / vallavenAtha kasmiMzci-dAnIya nijabandhane / prANaprayANadInAsyo, babhaLe vRsskrprH||214 // vallavasya jaye hRSya-lokakolAhalo mahAn / udasthAdavanIbhartuH, sahaiva pulakAGkuraiH // 215 // sahAyo vidhure devi !, nedRzaH kApi labhyate / prasIdAsmiMstadityevaM, bhUpaH kAntAmasAntvayat / / 216 // hataM paurogaveNAtha, virATasya mahIzituH / vRSakarparamAkarNya, carebhyo dhRtarASTrabhUH // 217 // karNa-duHzAsanadroNa-gAGgeya-subalAtmajAn / pradviSTamatirekatra, mIlayitvetyamatrayat // 218 // (yugmam ) kRtyopAyaH purA cakre, hantuM yaH pANDunandanAn / so'yaM surocanasyaiva, pratyuta prAbhavat kSaNAt // 219 / / channaM ca vasataH kApi, samAmetAM trayodazIm / pANDavAn saMprati jJAtuM, prAheSaM vRSakarparam // 220 // zatakoTikaThorAGga, sarvasminnavanItale / vinA bhImamalaM 1 caNDAtakaM-vastravizeSaH / 2 kaSTe / 3 varSam / // 182 // Main Educati o nal For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ saphalo bhavet // 227 // bAva-dhanagrahe / bhajeyuH prakaTIbhAvaH // anyasyAM tu kRte tasmi- bhUSNu-rjetumenaM na kazcana // 221 // kutrApi yadi gupto'pi, bhavedanilanandanaH / nUnaM tanna sahetAsya, bhujAhaMkAraDiNDimam / / 222 // yudhyamAno'munA bhIma-zcenihanyeta tanmama / hataH syAdahito hanyAt , sa vA'muM vidito bhavet / / 223 // ityAkUtavatA malla-grAmaNIH prahito mayA / sa medinI kramAt krAman , virATanagaraM yayau // 224 // tasmiMzca tasya bhUbhartuH, sUpakRduSakarparam / jaghAneti zrutirjAne, tannUnaM sa vRkodaraH // 225 // sa yatrAsti dhruvaM bhAvyaM, tatrAnyairapi paannddvaiH|| rAjayakSmA hi na zvAsa-kAsa-zleSmAdibhirvinA // 226 // paraM te cedabhivyakti-mAnIyante kathaMcana / tattAnucchettumutseko, madIyaH saphalo bhavet // 227 // virATapurasaMrodha-praSTairaupayikairapi / na te vyaktimupeSyanti, tairamISAM hi kA. vyathA ? // 228 // kiM tUbhayordizostatra, kRte jIva-dhanagrahe / bhajeyuH prakaTIbhAvaM, te dayAmayacetasaH / / 229 / / asmAbhistadhe pUrvamekasyAM vihite dizi / dhAviSyate dharAdhIzaH, svasainyairakhilairapi // 230 // anyasyAM tu kRte tasmi-zUnyatAM nagare gate / niryAsyanti sthitAH pazcAt , pANDavA eva kevalam // 231 // tadevaM pANDaveyeSu, gateSu sphuTatAM bhRzam / saMraipsye'haM taduccheda-hetave pRtanormibhiH // 232 // ityAlocya balaiH kaizcit , sArairdanturayan dizaH / virATapuramabhyetuM, pratasthe dhRtarASTrabhUH // 233 / / tadazvIyakhurotkhAta-rajaHsthagitamaNDalaH / tasyAnyAyamivAdraSTuM, ravirAgAdadRzyatAm // 234 // mUrtimadbhirivAdharma-stasyAzvabalapAMsubhiH / patadbhirakhilAH zoSa-manIyanta samudragAH // 235 // kurugotrapradIpasya, sAMpretaM te na dasyutA / ityAkhyAtumivaitasya, mAruto'bhimukha vavau // 236 // yuktaM na tava kamaitat , karmasAkSiNi pazyati / ityAkhyA 1 zatruH / 2 garvaH / 3 yatiSye / 4 nadyaH / 5 yogyA / zam / sarapsye'haM / Main Education teman na For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 pANDava caritram // srgH10|| // 18 // virATopari dhArtarASTrasya gmnm|| ntya iva zivAH, sUryasyAdho vavAsire / / 237 // athAvidita evAyaM, prayANairavilambitaiH / virATanagarAbhyAsa-mAsasAda suyodhanaH / / 238 // tato'bhyarNe tamAyAtaM, | droNa-karNAdibhiH saha / bhItyA carAH skhaladvAco, virATasyAcacakSire // 239 / / tataH svsainysNbhaar-bhaarbhngguritkssitiH| gAndhAreyamabhi kSoNi-patiryAvat pratiSThate / / 240 // tAvadvaNitaniHzepa-vANo bANapaGgibhiH / Agatya mandiradvAri, pUtkurvanti sma vallavAH / / 241 / / bhUribhirbalasaMbhArai-rAgatya praNihatya nH| kurubhUpAlagRhyaNa, narendraNa suzarmaNA / / 242 // dakSiNasyA dizaH sarve, nIyante surabhIgaNAH / kSAtraM dharma puraskRtya, tato dhAvata dhAvata // 243 / / yugmam / / ityupazri(zru) tya, gopAnAM, giraH krunnpiivraaH| bhUpatirgogaNatrANa-maicchat prANairapi kSaNAt // 244 / / gomunitrAhmaNabhraNa-khaiNatrANe hi sAdhavaH / prANAnapi tRNIyanti, yazo hi kila tatpriyam / / 245 // saMgrAmarasavAcAla-balaistumulayan dizaH / tataH sarvAbhisAreNa, pratasthe pRthivIpatiH // 246 / / raNakautUhalI tatra, kRtgaannddiivtaannddvH| vimuktavanitAveSaH, sepa drAgbhavitA sphuttH||247|| ityAlocya vyavasthApya, kathaMcana kirITinam / virATena samaM sarve, pANDaveyAH pratasthire // 248 // yugmam / / AyudhAni samAnIya, sahadevaH zamItaroH / yathAtmIyasamagrANA-magrajAnAM tadArpayat // 249 // virATabhUbhujo vAji-sainyairdhAvadbhiruddhatam / kSuNNA mA zaraNaM reNu-vyAjAdviSNupadaM yayau / / 250 // yamapratimamAlokya, nRpamenamamaH striyaH / kampipyante'dhunetIva, pAMsavaH pidadhurdizaH // 251 // mA gAzcaureti zaMsanta, iva kAmaM sushrmnnH| karNajAhamagAhanta, tasya 1 arkavRkSasyAdhaH / 2 gopAH / 3 AkAzam / // 183 // in Educa For Personal Private Use Only elibrary.org
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 nisvAnanisvanAH // 252 // kAnapyadhikavAcAlAn , preSya vaitAlikottamAn / tvaramANaM suzarmANaM, sthApayAmAsa pArthivaH // 253 // jAtazarmA suzarmA'pi, virATAya mahIbhuje / nidhAya dhainukaM pRSThe, sarvaiH sainyairatiSThata // 254 // ubhayorapi nAsIra-zauNDIrANAM zarAzari / raNaH kSaNamabhUt pIta-pataGgakarapaJjaraH // 255 // alabhanta raNotsaGga-baddhotsekA guNaspRzaH / dhAnuSkebhyastadA lakSya-mubhaye'pi hi mArgaNAH / / 256 / parasparasya vizikhaiH, khaNDitA zaramaNDalI / adhomukhI sakhedeva, bhUpalyaGkatale'patat // 257 // sainyayorubhayorbANai-vilUnAvayavAvaliH / durdharo rudhirodgAri-vraNaH pravavRte rnnH|| 258 / / kacchapAyitamUrdvAno, mInAyitakarAyaH / paGkajAyitapANyoSAH, prsnurmRgaapgaaH|| 259 // cakrire'tha virATasya, bhaTaiH sainyAH sushrmnnH| pAzcAtyagAmino'mbhodhi-taraGgainimnagormivat // 260 // athottasthe balaiH kaizcit , NI sAraiH sphAraiH suzarmaNaH / davAgnineva niHzeSa, vairikakSaM didhakSuNA // 261 // kRtasvairasvarAstItra-zastrajvAlAkarAlitAH / vihaGgamA ivAnazyan , virATasyApi sainikAH // 262 // ekAGgavIrayoH kAmaM, sNgro'mRdbhnggurH| dvayorapi tayoranta-rvaNaM potrIndrayoriva // 263 // jayalakSmIH shraasaar-vrssduddhptejsoH| ekamapyanayorAtma-mRtyubhItyeva nAzrayat // 264 // / ekasminnativikrAnte, svargiNAM pusspvRssttyH| patantyo'nyazaraimArga-cchedacchekairna sehire // 265 / / samAptimAgate zastra-prAgbhAre tAvubhAvapi / rathAduttIrya doryuddha-matikruddhau vitenatuH // 266 / / virATaM vikaTAbhogai-rbhujadambholikelibhiH / suzarmA hatamarmANa-mAvadhya sve rathe'kSipat / / 267 // 1 nAsIram-agrasainyam / 2 zatrutRNama / 3 zreSThakiryoH / in Education hela For Personal & Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ virATadhAtarASTra yoyuddham // 44 zrIpANDavA athAlokya tathA kaGkaH, sAtaGkamavanIpatim / bhImamAhUya dAkSiNya-kSIrAmbhonidhiramyadhAt // 268 // vatsa ! saMva. caritram // tsaraH so'ya-masmAbhirgamito'khilaH / etatsAhAyakenaiva, tadenaM kimupekSase? // 269 // nihatya krUrakarmANaM, suzANaM kssnnaasrgH10|| damum / virATapRthivInArtha, vimocayitumarhasi // 270 // uddhartavyaH satAmApa-nimagno'nupakAryapi / kiM punaH kRtasarvasvo pakAro'yaM mahAmanAH ? // 271 // ityAdezagirA jyeSTha-bandhoH pavananandanaH / hantukAmaH suzarmANa-madhAvata sbaa||184|| ndhavaH // 272 // vibhAvya bhImamAyAntaM, doHzRGgasthagadAdrumam / bhrAtRbhirgaNDazailAbhai-girIndramiva jaGgamam / / 273 / / / punaH kAkA ivopetAH, saMvibhaktuM jyaamipm| dizo dizi palAyanta, suzarmapRtanAcarAH // 274 // yugmam / / parvataM kulizeneva, devo gotrnissuudnH| suzarmaNo marutsUnu-bibheda gadayA ratham // 276 // bhImastutIriva RSTa-maniryAntIrariM prati / kSipantamaGgulIrvaktre, taM jIvantamamuzcata // 276 // virATabhUpati bhImo, vidhAya gatabandhanam / Abadhya punarAtmIya-guNairAropayadratham // 277 // pANDavAnAmudAttaM ta-dvibhAvya caritAmRtam / prItipravIbhavaccetA-zcintayAmAsa pArthivaH // 278 / / kautukAt ke'pyamI devAH, kiM dharitrImavAtaran ? | vismRtya yugametadvA, dhAtrA vidadhire narAH 1 // 279 // kiM vA kRtayuga| syaiva, narAH katicidudhdhRtAH? / sphuratyedaMyugInaM hi, nAmIpAM puruSavratam / / 280 // na bhaveyuH sahAyAtA-zcedamI samare myaa| krUraistanme samApyeta, kathA'pi paripanthibhiH ? // 281 / / suzAmbhodharArabdho, madyazazcandravidravaH / vallavenAnileneva, rakSitaH so'yamakSataH // 282 // vicintyeti mahIpAlaH, priitipryshrlocnH| nimIlitakarAmbhoja-kuDmalastAnabhASata // 283 // 1 brAhmaNaveSadhArI yudhisstthirH| // 184 // in E For Personal & Private Use Only helibrary.org
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 kaGka! zrIkelipalyaGka !, vallava ! prItipallava ! / tantripAla ! dviSatkAla !, granthikApratipanthika ! // 284 // eSA lakSmIridaM rAjya - madazva mama jIvitam / adyaprabhRti yuSmAka - mevaitat kimataH param // 285 // yauSmAkINabhujaurjitya - phalakenaiva saMprati / satkIrtayo mamotteruH, suzarmavipadarNavam // 286 // ityucaiH stutivAcAle, bhUpAle pulakAGkite / trapAvanatamUrddhAnaH, pANDaveyA babhASire || 287 || anubhAvastavaivAyaM, jayAmo yadarIn vayam / mahobhirmihirasyaiva, hanti dhvAntaM yato'ruNaH // 288 // ityudIrya bhaTAn vAkyaiH, saMbhAvyApetrapAharaiH / gAH samastAH puraskRtya bhUtvA bhUmipateH puraH / / 289 / / netranIlAbja mAlAbhirarcitAH pRtanAcaraiH / vizvaM vismApayantaste, calanti sma puraM prati / / 290 // ( yugmam ) kiM bhaviSyattayA mUka-mAgatya nRpatiH puram / cintAcAntaparIvAraM, rAjamandira mAvizat / / 291 // bahiH ! saMsthApya kaGkAdIn, sazaGko'ntaHpuraM yayau / vIkSya medasvivedAM ca, sudeSNAmavadannRpaH // 292 // vicchAyaM te mukhaM devi !, kiM prage mRgalakSmavat ? / matkIrtivallarIkacchaH kva vatso'gacchaduttaraH 1 / / 293 / / sA'bravIddeva ! yuSmAsu, dhAviteSvanugograham / etya madhyaMdine kazcit, pUtkaroti sma vallavaH // 294 // tamUce vikramAdhAraH kumAraH khedakAraNam / kRcchrAttadAcacakSe'sau dakSiNermatrapuH zaraiH / / 295 // uttarasyAM dizi droNa- bhISma-karNAdibhiH saha / svayaM duryodhano'bhyetya, saurabheyIracAlayat / / 296 / / tataH sarve'pi saMbhUya, vallavAstamayodhayan / tava prANaparityAgA- dravAmAnRNyamAyayuH || 297 // kiMvadantIharasteSA - meka evAsmi jIvitaH / santi cAdyApi gAvastAn, patitAn paritaH sthitAH / / 298 / / ityAkhyAtaM mayA tAva - 1 sUryasya / 2 lajjAharaiH / 3 prabhUtakhedAm / 4 candravat / 5 kaccha:- sajalapradezaH / For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ AC pANDavavaritram // pryH10|| // 185 // virATadhArASTra yoyuddhm|| dvirATatanayasya te / kumAra ! sphAradoHsAra !, tadyathocitamAcara // 299 // ityAkarNya vacastasya, vatsaH sphuritamatsaraH / zauNDIrimasaromAJcaH, sakhedamidamabhyadhAt / / 300 // sahApi droNa-karNAdyaiH, ko nu duryodhano mama / papau bali-muku|ndAdyaiH, sahaiva munirarNavam / / 301 // jayaH kiM tu na vijJena, raNe sArathinA vinA / vizvadAhakSamo'pyagni-na jvalatya-1 nilAhate // 302 // tamabhyadhAnmadA(da)bhyarNa-vartinI mAlinI ttH| yo'yaM tUryatrayAcAryo, bhaginyAste vRhannaTaH / / 303 // jAnIhi tamamuM sarva-sArathInAM ziromaNim / koTizo'yaM mayA dRSTaH, prerayan sthavAjinaH // 304 // tataH klIbo'yamityuccaivicikitsAparo'pi san / tvattanUjaH samAhUya, vitene sArathiM rathe // 305 // gRhItAstreNa tenAtha, pryuktaashvmtllikH| suto'bhUdampamitrINa-stavaikAGgabhaTAgraNIH // 306 // tAM nizamya giraM tasyA, bhUpatiH sutavatsalaH / gatamekAkinaM sUnu-mityazocanmuhurmuhuH / / 307 / / ha hA bAhusahAyo'yaM, kSIrakaNThaH kva me sutaH ? / kva ceyaM vairikAsAra-gAhinI kuruvAhinI ? // 308 // tadanIke hi yodhAnA-mekaikasya | parAkramaiH / haremanasi vAstavyA, bhItayazcakrire ciram / / 309 // taddorvIryAnale kIrte-rAyuSTomAya jAgrati / hA bhaviSyati tannUnaM, sUnumeM prathamAhutiH // 310 // ityabhIkSNaM patiH kSoNeH, zocannUce sasauSThavam / mAlinyeti na bhIH kAcit , sahAyazcedahannaTaH // 311 // bhItina hi bhujaGgendrA-dabhyarNasthe garutmati / na tamaskANDabhIH kvApi, bhAskare karavartini // 312 // imAM bRhannaTastotra-kovidAM mAlinIgiram / AkarNya kupito yAva-nRpaH kimapi jalpati // 313 // tAvaddhAva 1 agastyaH / 2 'jaya' pratitrayapATho na sAdhuH / 3 vAhinI-senA, pakSe nadI / 4 AyuSTomaH-yajJavizeSaH / // 185| 185 // Jain Educ . For Personal & Private Use Only Byainelibrary.org
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 dbhirabhyetya, rAjamandiracAribhiH / Agacchatyuttaro (re) diyA, vAto bhUmivallabhaH || 314 // ( yugmam ) sutAgamazrutisudhAvibhAgamiva yAcitum / kSmAbhRtazcakSuSI harSA - dIyatuH zravaNAntikam || 315 || adbhirnetraghaTIyatra - muktAbhiH plAvite mudA / kSaNAt kSoNIbhRtaH kSetre, jajJire pulakAGkurAH || 316 / / prItyA pRthvIpatiryAtra-taM pratyudgantumicchati / kumArastAvadabhyetya, papAta pAdayoH pituH || 317 / / tatastanayamutthApya, gADhamAliGgaya bhUpatiH / raNAGgaNajayodantaM pRcchati sma samantataH // 318 // AsIneSu yathAsthAnaM, sarveSvatha kRtAJjaliH / kRtajJamaulimANikyaM, kumArastamacIkathat || 319 || yasmin kuptAGganAkalpakapaTo'yaM bRhnnttH| jayaH kimatidurlambha-statra saMbhAvyate raNe 1 || 320|| tAdRzA bAhavo'syaiva, yAdRzairvairinirjayaH / karA mRgapatereva, deva ! dantAvalaguhaH // 321 // ityuttarasya bhAratyA, vismeritamanA bhRzam / apRcchannRpatirmUlA-tamudantaM vizeSataH // 322 // abhyadhattottaraH svAmi-nnabhAvAdanyasAratheH / sArathiM SaNDhamapyena mAdhAya samare'gamam || 323 // anekarathacItkAra vAcAlaviyadaJcalam / gandhasindhurasindUrai-rlohitAyitapuSkaram // 324 // turaGgamakhuroddhRta- dhUlIkandalitAmbudam / zauryAvadAtapAdAta kSveDAkSobhitakAtaram // 325 // plAvayat parito dhAtrIM, kalpAntajalarAzivat / tatrAnIkaM kurUNAM tadapazyamavizeSataH || 326 || (tribhirvizeSakam ) gAGgeyo'yamayaM droNaH karNo'sAveSa saubalaH / saiSa duryodhanazceti, vizeSamavidaM tataH // 327 // niHsattvatAM sattvaM, vikramo'bhUdavikramaH / jAtamojo'pyanojasvi, garvo'pyAgAdagarvatAm // 328 // kSaNAdatyajadabhyAsaM, 1 zarIre / 2 dantAvala: - hastI / 3 puSkaram - AkAzam / 4 samIpam / For Personal & Private Use Only Jain Education anal www.nelibrary.org
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripANDavavaritram // sargaH 10 // // 186 // OM 48 zastrAbhyAsaH sabhIriva / atiSThat kulalajjA'pi tadAnIM pRSThato mama // 329 // ( yugmam ) kevalaM naurivAbhyetya bhayodanvati maJjataH / palAyanamatirme'bhU-daivAdabhyarNavartinI // 330 // vistIrNavepathurbhItyA, tato'vocaM vRhannaTam / puraH pazyasi pAthodhipratimAM vairivAhinIm || 331 // bhUyobhirapi me zuSye-nna bANakalazairasau / karairhi parimIyeta, kiM nAma gaganAGgaNam 1 // 332 // palAyiSye tadAzveva, kAtaraM mA sma mAM vadeH / dAvAnalo'pi ko nAma, varSati prAvRDambude ? // 333 // ityudIrya praNazyantaM, svAminnAdAya mAM kare / vRhannaTaH sasaMrambhaH, sAvaSTambhamabhASata // 334 // kumAra! yujyate naita- dvirATatanayasya te / zUrasyAyazase dRSTe, parAnIke palAyanam || 335 || pazcAdapi prayAsyanti, prANA na sthAsnavastava / yazastadgatvarairebhirarjanIyamagatvaram // 336 // uttareNa raNe naSTa - mityakIrtiravastava / kIrti kolAhalaistaistaiH piturno tirayiSyate // 337 // prakAmaM yadi nAmAsi, saMgrAmotsavabhaGguraH / tathApi mA palAyiSThA - stiSThatyevAntike mayi // 338 // jayanni(nne)va ripUMzcenme, vibhAti bhujavikramaH / tadAnImavatiSThethAH, palAyethAstvamanyathA // 339 // kiM punaH sArathIbhAvaM bhajasva mama saMprati / nihanmi dviSato yAva - gograhagrahilaujasaH || 340 / / itthametasya bhAratyA, bhiyA taralatArakaH / sthito'hamullasalajjAbhAraH sArathyamAcaran // 341 || jayA''rambha nirvAho, mRtyuryuddheSu laJjayA / lajjayaiva naye vRtti-rlajjA sarvasya kAraNam // 342 // tataH strIveSamunmucya, kalayan kArmukaM kare / bRhannadaH sphuTAnanda - nisyandaM dadRze na kaiH ? // 343 || divyamUrti ca taM tadAhamacintayam / ko'pyayaM khecaraH krIDA - tirohitavapuH kimu 1 || 344 // dhanurvedaH kimadhyakSaH ?, 1 'vada' pratitraya0 / 2 tiSThantItyevaM zIlAH sthAsnavaH / For Personal & Private Use Only virATa dhArtarASTrayoryuddham // // 186 // inelibrary.org
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sAkSAdvIro rasonu kim ? / kiM vA niHzeSazauNDIra-zauNDIya piNDatAM gatam ? / / 345 // ityAdyAlocayannAsya-kheladucchU- | blekssnnH| ciramApto'smi no tRpti-mIkSamANo bRhannaTam / / 346 / / (tribhirvizeSakam ) tenAtha zikharonmAtha-paTIyaH pRthivIbhRtAm / cakre vipakSavakSo'zma-TaGkaSTaMkArikArmukam // 347 // pratyanIkamaTaiISma-bhAradvAjAdibhistataH / vitene vigatAnanda-spandaiH sAMrAviNaM kSaNam // 348 // Uce'nyonyaM puraH so'ya-marjunaH so'yamarjunaH / varSato vizikhAnasya, vilokayata kautukam / / 349 // paraM kasyApi pazyAmo, nedRzIM sattvasaMpadam / avasthAya bhujasthAma, kSaNaM vIkSiSyate'sya yaH | // 350 // tato'mI kiM dviSo yuddhaM, kimetanmRtyuratra kim / vismRtya sarvamapyeta-dAnandaikamayo'bhavam // 351 / / . ___athAntaHsvAntamAsInme, kimayaM pANDavo'rjunaH ? / anvenaM khalu yoddhAraH, zrUyante sAMprataM bhuvi / / 352 // so'yaM manye naTIbhUya, duranehasamatyagAt / pravizya jaladhiM rAtriM, devo'pyatyeti bhAnumAn // 353 // tatsaMpratyasya sArathye, pratyArthabhyo bhayaM na me / nAruNo'rke hi pRSThasthe, tamobhirabhibhUyate // 354 // vismRtAtaGkaniHzaGka-stato'haM samarAjire / yathAmanasametasya, prerayAmAsivAn hayAn // 355 // ratho dIpa ivaitasya, dhAvati sa yato ytH| tamAsIvArizauNDIrA, nAlokyanta tatastataH // 356 // ekato dosahAyo'ya-manyataH kottisho'ryH| notthitaH kiM tu taiH sehe, pataGga iva tArakaiH // 357 / / ekamevAsya saMdhAna-mapazyaM nikaTe'pyaham / vispaSTaM muSTimapyekaM, kaizikanyAyavartinam / / 358 // nirvANaprANasauhArdAH, kSmAtale patayAlayaH / lakSazaH pratipakSAstu, nirIkSAMcakrire mayA // 359 // anyatejo'sahasyAsya, pidhAtuM dharmadIdhitim / kRpayeva 1 kolAhalaH / 2 duHsamayam / 3 sUryaH / 4 (kaizika keshsmuuhH|) in Educatio n al For Personal & Private Use Only www.sainelibrary.org
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripANDava mastrim // dharmaH 10 // 4187 187 50 zarAzcakru-rastambhaM divi maNDapam // 360 // dviSAM gANDIvanirmuktaH, kANDairetasya khaNDitAH / hiyeva mArgaNAH kSoNi- reNuvAsyamanInazan || 361 // prakrIDati pratApe'sya, prakSaratkSatejA dvipaH / raNadhArAgRhe dhArA - yatraputrakatAM yayuH || 362 // yAvanto vairivAhinyAM, bhaTAH pratyekameva taiH / Atmanaiva samaM jiSNu-yuddhyamAno vyabhAvyata // 363 // krIDatatkIrtisImanta - ghusRNaughairivAruNAH / jajJire rudhirAmbhobhiH saritaH kUlamudujAH || 364 / / raNe cakAra kIlAla- kUlinInAmuparyasau / saMcArAya ciraM kIrte - riva setuM zarotkaraiH || 365 // pArthanirlana maulInAM, surastrIsaMgamIyupAm / kabandhairvairivIrANAM mudeva nanRte ciram // 366 // tataH kimapi bIbhatsu - zarairAkulatAM gatau / dvAvapi droNa- gAGgeyau, raNAgrAdapasasratuH || 367 // tanmanaH kSobhavikSipta- mandAkSairaparairapi / rathA mahArathairdUraM, ninyire samarodarAt / / 368 || nItAM varUthinIM pArtha - zaraughairvizarArutAm / vilokya cakitaH karNaM, niyujyetasya saMgare // 369 // saurabheyIH puraskRtya dhRtarASTratanUruhaH / luNTAka itra sAzaGkaH, pratasthe svapurIM prati // 370 // ( yugmam ) sababhUva raNArambha - stataH karNa - kirITinoH / yatraiko'pi jayannIpe, jayalakSmyApi nai drutam || 371 / / vilokitumivAzcaryA - tayoH samaralAghavam / ubhayorapi zauNDIryA - duttasthumalikuntalAH || 372 || tAvubhAvapi saMgrAma - rasaromAJcitaM vapuH / puraiva dadhatuH kIrNa - manyonyavizikhairiva // 373 // vIrayorubhayorvANiH, parasparaparAhataiH / patadbhirantarAle'pi rAzi3 tIrabhedakAH / 4 kIlAla- rudhiram / 5 mandAkSaM -lajjA / 1 kSatajaM - rudhiram / 2 ghusRNaM- kuGkumam / 6 'nAdbhutAt' pratitraya0 / For Personal & Private Use Only virATarAjAgre tatputreNo to'rjuna prabandhaH // d // 18 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 tAmuccakairyatam // 374 / gacchan sotsekamekasya, prtiviirshreritH| uccakairucchalan vANo, gIrvANAn divyanInazat // 375 // saMgrAmasAmyamAlokya, muzcatA mArgaNAnadha / sahaiva krodhayodhena, dviguNaH phAlguno'bhavat // 376 // atha sArathirAlokya, phAlguneSukarAlitam / rAdheyamabhyadhAnmUniM, nidhAya praNayAJjalim // 377 / / gataH suyodhanastAva-daramAdAya dhainukam / tataH svAmin kimAtmAna-midAnI khedayiSyasi / / 378 // santi bhUyAMsi kAryANi, kAryANi suhRdastvayA / tadAtmAnamakANDe'pi, kiM mudhA gamayiSyasi // 379 // ityudIrya sshaunnddiiy-rsotkrssaadnicchtH| rathaM karNasya saMgrAmA-dapavAhitavAn balAt // 38 // apraNAzavrataM vIkSya, karNamapyavakIrNinam / mAmutsAhya tatastaistai, rathavegAya cATumiH / / 381 // matpurastAdurAtmAyaM, gacchatyAdAya gA iti / anuduryodhana kruddho, dhAvati sa dhanaMjayaH / / 382 // (yugmam ) Agacchatyarjune dUrA-ddhRtarASTrAGgajanmanaH / tuSairiva mahAvAyau, sainikairapacakrame // 383 // tataH prakSipya gAH pRSThe, subhttaikdhurNdhrH| babhUva sitayugyena, sAMyugInaH suyodhanaH // 384 // kSurapAnakSipattasmin , bhrAteti sadayo'rjunaH / sarvaprANaM sa vANAMstu, mumuce savyasAcini // 385 // tathApi nAtyaricyanta, paarthessubhystdaashugaaH| gajendragarjayaH kiM nu, vijayante ghanadhvanIn ? // 386 // tato dauryodhanaM zaurya-miva sAkSAt kpidhvjH| ciccheda sAyakaizchekaH, ketudaNDaM patAkinaH // 387 // tathApi kaurave | darpa-sarpadaSTAntarAtmani / caitanyavikale kAma-mAtmanInamajAnati // 388 // manAgvidyAmanusmRtya, jiSNuraprANahAriNam / 1 bhannavratam / 2 sarve prANA yasmin karmaNi yathA syAttathA sarvAtmabalapUrvakamityarthaH / (3 'cheko vidagdhaH' iti zabdArthacintAmaNiH / ) Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 zrIpANDava caritram // srgH10|| // 18 // kRpAluhRdayo'muJca-drAgavakhApanaM zaram // 389 // (yugmam ) duryodhnyshshcndr-lkssmiiliilaamupsttH| kSaNAdAkrAntadi- arjunasya kcakrAH, prasasrastimirormayaH // 390 // uccaracaNDagANDIva-pratApolkAbhayAdiva / nikhilAnIkanetrANi, nimIlanti sma IN prakaTanidrayA // 391 // sasainyasyApi saMjAta-lajjAnIva bhuvastale / AyudhAni patanti sma, karAt kurunarezituH // 392 // bhaavH|| keciddhanuravaSTabhya, rathamAzliSya kecana / sUtamAlambya kecicca, tasthuryodhAstadA'khilAH // 393 // tasthuSaH ketumAzritya, sAnIkasya kuruprbhoH| tatastAta ! mayA jiSNu-ruttarIyANyahArayat / / 394 // kSaNaM nAnuvabhUvAsau, mayA'pahRtacIvaraH / mahIyaHprasaranmoha-sajjo lajjArasajJatAm // 395 // astre kAruNyatastatra, saMhRte svysaacinaa| ripusainye'tha caitanya-mAvirAsItrapAkaram / / 396 // athocaizcakitasvAntaH, saurabheyIkhuro taiH| saMvItAGgo rjHpuurai-rneshddhtraassttrbhuuH|| 397 // prakSarantIstataH kSIra-mutsukAH prativatsakAn / AdAya vavale svAmi-barjunIrarjuno'khilAH / / 398 / / sitAMzurucisadhIcImartAH kiirtiirivaatmnH| nAgarebhyaH stutIgRha-nArpayadgAH kapidhvajaH // 399 // zapathairdevapAdAnA-mahaM tenAsmi vaaritH|| yadAkhyeyo na devAya, vyApRto'hamihAhave // 40 // sarvathApyetadeva tva-mAcakSIthAH kSitIzituH / yadAnItA mayA gAvo, nirjitya kuruvAhinIm // 401 // kiM tu me naiva jihveya-metadAkhyAtumIzvarI / svazakteratiriktaM hi, truvANo'pyupahasyate // 402 // yanmRgeNa mRgArINAM, zraddhatte kaH parAbhavam / manyate kuDavasthAlyAM, prasthapAkaM na kazcana // 403 / / punaH strIveSamAdAya, svayaM tu vijayo'dhunA / nATyazAlAmagAddeva-pAdAbhyaNe prahitya mAm // 404 // ityuttaragiraM zrotra-sudhAkAdambinI 1 dhenU : / 2 kAdambinI-meghaghaTA / // 18 // ta Jain Educat i onal For Personal & Private Use Only BJainelibrary.org
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 nRpH| AsAdyAsInavonmIla-medurAnandakandalaH // 405 // ___sa preSya nATyazAlAyAM, dharitrIzo'tha vetriNam / parAkramamivAdhyakSa, dhanaMjayamajUhavat // 406 / / tamAnandAzrubhiH | sAdhaM, sahaiva pulakAGkuraiH / AyAntaM muditaH pratyu-jagAma jgtiiptiH||407 / / hRdayena narendrasta-mAliGgaya niviDaM bhujaiH| kAminIveSamunmocya, parihAsapuraHsaram // 408 / / dukUlAni samaM ratna-bhUSaNaiH paridhApya ca / mahIyasi samazreNyA-mAsane | jiSNumAsayat // 409 // (yugmam ) jagAda taM mahInAthaH, pArthamIpatkRtasmitaH / vAsaro'yaM samagrANAM, vAsarANAM vizeSakaH // 410 // tasminnapi muhUrto'ya-mamRtaikamayaH khalu / vIrAvataMsa ! yatra tvaM, kirITIti nirIkSyase // 411 // yugmam // vizve'sminnahamevaikaH stheyaso yazasaH padam / AtmAgamAmRtairyasya, tvaM gRhAnabhiSiJcasi // 412 // rASTrametadvirATAkhyamadyAbhUdapazAtravam / spRSTaM yadvIradhaureya !, tvadIyapadapAMsubhiH // 413 / / anuttaraguNaiveya-muttarA tanayA mama / tvamadhyApayitA yasyAH, kalAnAM kuladevatA / / 414 // mamAsi tanayasyAsya, prANatrANena saMprati / dhanurdharadhurINa ! tvaM, jIvitasyApi jIvitam // 415 // kaGka-vallavayostanti-pAlasya granthikasya ca / amISAmapi cAnRNyaM, na me prANairapi kvacita // 416 // saMpratyeva ripukSoda-dakSairdakSiNagograhe / yazazca jIvitavyaM ca, yairmadIyamarakSyata // 417 // kiMcidvihasya sotsAha-mathAha kpiketnH| ko'pi svabhAva evAya-makhaNDaH pANDutejasAm // 418 // kiM kimAstheti vismera-manasA medinIbhRtA / pRSTo'tha spaSTaromAJcaM, vyAjahAra mahendrasUH // 419 // korijanitAtaGkaH, so'yaM 1 atisthirasya / Jain Education intentanal For Personal & Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava paritram // virATe pANDavAnAM praadurbhaavH|| b:10|| devo yudhisstthirH| vallavazca dviSadvalli-vahirAryo vRkodaraH // 420 // tantipAlo vilUnAri-kulazva nakulaH khalu / granthikazca kRtAsevaH, sahadevo virodhibhiH // 421 // kiM ca devyAH sudeSNAyA-stAM tAmApuSNatI mudam / sairaMdhrI | mAlinI nAma, seyaM drupadanandinI // 422 // iti bIbhatsubhAratyAM, gatAyAM karNapUratAm / virATendraH pramodazrI-subha- gaMbhAvuko'bhavat / / 423 // adhAbhyetya sa pArtho'pi, yudhiSThirapadAmbujam / AnandAzrukaNairmuktA-phalairarcannivAnamat // 424 // kauzeyavasanaistaistaibhUSaNaizca hirnnmyaiH| tAn vibhUSyAkhilAnAtma-bhadrapIThe yudhiSThiram // 425 // nivezya svayamAsInaH, puraH kandalitAJjaliH / vyajJApayadvirATendraH, sAndraharSobhiMgadgadam / / 426 / / (yugmam ) yat prati tvAM kadApyukta-mavajJAvacanaM bhavet / deva! tatkicana prAcyaM, vyalIkaM hRdi mA kRthAH // 427 // adya mAdyanti nAdharma-vipANi vipaye mama / yatra te puNyapIyUSa-prAvRSaH pAdapAMsavaH / / 428 // vIkSaNairdhArmikaMmanya-manasAM jaatpaapmnoH| prAyazcittamivAsInme, netrayostava darzanam // 429 // pure'sminnadya kalyANa-bhUruhaH korakolvaNAH / yatra svayaM guNazreNi-suraMbhistvamupAgamaH // 430 // tvatprasAdAmRtaiH siktAstvatpratApArkatApitAH / mama zrIvallayo deva !, pallavairullamantyamUH // 431 // matkIrtivIrudho yana, dehire'ridvaanlaiH| nUtanAmbhobhRtaH so'yaM, khaGgasya mahimA tava // 432 // avedaM gograhe'pyetat , kiMcittattvAntaraM khalu / prAkRtAnAM na nAmedamIkSyate bhujavaibhavam / / 433 / / kimAtmAnaM nigRhyevaM, naamvessvipryyaiH| sthitaM yuSmAbhirAgatya, nija eva niketane // 434 // 1 AtmAnaM subhagaM bhAvayatIti subhagaMbhAvukaH / 2 vasantaH / 18 118.6811 For Personal & Private Use Only Nw.jainelibrary.org
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 jAtasaMvidi nirguDhaM, mayi bhaktiM vitanvati / yuSmAn ko nAma jAnIyA - dvasato'tra svavezmani ? // / 435 / / paraM kiM nAma bhAgyAni tAdRzAnyeva santi me 1 / sevAM vaH pAdayoH kAla-miyantaM tAdRzairlabhe / / 436 || idAnImapi taddeva !, svapratApArjitA imAH / zriyaH sahodaraiH sArdhaM, paribhogaiH kRtArthaya // 437 // bhrAtRbhiH puruhUtAbhaiH, pattinA ca mayA tava / na tA api davayasyo, hastinApurasaMpadaH || 438 || UrjitaM vo dhruvaM rAjyA - didAnImatiduHsaham / vahniH pradIpAvasthAyA-madhikaM hi pradIpyate / / 439 / / rAjyaM ca jIvitavyaM ca dattametattvayaiva me / tatkimanyadidAnIM te, karomi yadupAyanam ? // / 440 // arjuno me sutAM kanyA-muttarAmadhyajIgapat / tAmasyaivopadAM kurve, cet prasIdasyanujJayA // 441 / / pazyatyAsyaM tato jyeSTha-bandhau bIbhatsurabhyadhAt / uttarA deva me ziSyA, sutAtulyaiva tanmama || 442 || virATaH kuruvaMzyaistu, yadi svAjanyakAmyati / saubhadreyo'bhimanyustAM, tadudvahatu me sutaH || 443 // iti praNayagarbhA tAM, bhAratIM sitavAjinaH / prItikallolalolAkSo, virATaH pratyapadyata / / 444 // subhadrAmabhimanyuM ca kRSNaM cAhrAtumutsukaH / kaMciddUtamajAtAriH, prAhiNodvArakAM prati / / 445 // paJcabhiH saha pAJcAlai - rAtmajairdrapadaM nRpam / AnetumaparaM dUtaM, kAmpilye prajighAya saH // 446 // tau dUtavacanAt pANDusutAnAkarNya nandinaH / bhejaturbhRzamAnandaM, kRSNa-drupadabhUpatI // 447 // bhUyastarairvitanvAnau, sainyairekArNavAM mahIm / tau tataH saparIvArau, virATapuramIyatuH // 448 // sAnIkena virATena samaM sarvaizva bandhubhiH / tataH pratyudgacchattau, prItacetAstapaH 1 atidUrasthAH / 2 balam / For Personal & Private Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ sc pANDava virATe caritram // srgH10|| // 19 // sutH|| 449 // virATasya zriyo reju-yudhiSThiramadhiSThitAH / svadante hi payorAze-rApaH prAptAH payomucam // 450 // virATasya girA kRSNa-drapadau phullabhUruhi / athAvAsamagRhItAM, purasyopavane kvacit / / 451 // subhadrA ca suSA naptA- kRSNAdIbhimanyubhaktimandiram / naptAraH pazca pAzcAlA, api kuntIM vavandire // 452 // kRSNAM mAtaramAnamya, pAzcAleH | nAmAgamapaJcabhiH sutaiH / prItipraDharanujyeSThaM, pANDaveyAH praNemire // 453 / / cirasaMgatayoH prItyA, rAkA-zvinyorivAbhavat / mano-IN nam / / jJapraNayAzleSo, yAjJasenI-subhadrayoH // 454 // ilAtalamilanmauli, praNamya drapadAtmajAm / pANDavAH kramazaH sarve, namyante'smAbhimanyunA // 455 // arcitaH sakuTumbo'pi, devateva kRtAdaram / AvAse kezavasyaiva, prItyA'tiSThAdhiSThiraH // 456 / / cirAya militA viSNo-rapuSNan pANDavA mudam / smarasyeva vsnte-ndu-pikaa-mr-mlyaanilaaH||457|| pANDavAzca virATazca, yogysvaajnyhpulaaH| upacakramire sarve, karma vaivAhikaM tataH // 458 // tattakama' dadhAnAnAM, yAdavInAmitastataH / AhlAdimanasAmuccai-ruccerurmaGgalAravAH // 459 // karmaNyodvAhike saktA, viraatthrinniidRshH| jAnanti sma zramaM kiMci-na pramodataraGgitAH // 460 // manmathAgArazRGgArai-rapsarovisarairiva / ulUlucaTulaiH prItyA-nuyAto yAdavIgaNaiH // 461 // navInakalpitAkalpaiH, surakalpairanekazaH / vividhaM yAnamArUDhai-ranvitaH pRtnaacraiH|| 462 / / dikuJjakroDavizrAnta-pratizrutibhiruccakaiH / sotsAhapaTahazreNi-dhAnabadhiritAmbaraH // 463 // rAkAzazAGkadezIya-vidhRtAtapavAraNaH / supratIkapratIkAza-mArUDho gandhasindhuram // 464 // saha drapada-kRSNAbhyAM, pANDavaiH privaaritH| abhimanyuH pratasthe 1 apsarasAM smuuhaiH| (2 ulUlurutsavakAle strIbhiH kriyamANaH shbdvishessH|) 3 IzAnavidiggajaH supratIkaH, tatsadRzam / // 19 // Jain Educe For Personal & Private Use Only a ainelibrary.org
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 'tha, pANipIDanaparvaNi // 465 || ( paJcabhiH kulakam ) dizo hi darzanAnarhA - amUreNurajasvalAH / itIva cakre nIreGgI, tadAnImabhimanyunA // 466 // vihArAya bahiH svairaM kumArayazasAmitra / nisvAnanisvanA rodaH, sphoTayanta ivodaguH / / 467 / / kuGkumAmbhazchaTAcchoTai - raghaNTApathareNukam / tatkAlamabhitaH kIrNa - puSpaprakaradanturam || 468 / / navotkSiptaiH patAhta - rAcAntArkamarIcikam / maJzcanyazcitagIrvANa-gehAhaMkAra huMkRti || 469 / / milatpauracakorAkSI-locanAJjalibhirbhRzam / pItalAvaNyasaMbhAraH, kumAraH puramAvizat // 470 || (tribhirvizeSakam ) dattA bhagarbhakAkUta - cUtapallavatoraNam / rambhAstambhadalaivajya - mAnAsannacaraJjanam // 471 || mauktikasvastikodAra-dvAragomaya gomukham / dhAvadvArAGganAvAra - vINAkSiptakArmu kam / / 472 / / pramodamedurazvazra - vihitArghAdimaGgalaH / vizati sma vizAMpatyu - rabhimanyurniketanam || 473 // (tribhirvizeSakam ) kumArIkaramAdatta, mAtRgehe kareNa saH / tasyai dadadivAjanma, premadakSiNahastakam // 474 // kumAraH kautukodAraparIhAsavikasvaraH / prasRtvaratrapAtAraM, tArAmelakamanvabhUt // 475 // sarvatejasvitejAMsi parikSipya svatejasA / jagallakSmI grahISye'ha-mityevaM kathayanniva // 476 || virATakanyayA sArdha-mabhimanyuH karIttayA / pradakSiNIkaroti sma jvalantaM jAtavedasam || 477 || yugmam || datte sma hAstikAzrIya-svarNaratnAdikaM bahu / kumArAya virATendraH pANimocanaparvaNi // 478 // parAM parasparAvAsa - gamanAgamanodyatAH / yAdavyazca virATyazca paurANAM dadire mudam // 479 // ( 1 prAkRto'yaM zabdo'vaguNThanavAcakaH / 'aMguTThIiNiraGgINIraGgIu' iti dezInAmamAlA / ) 2 AkAzam / 3 ghaNTApathaHrAjamArgaH / 4 gomukhaM lepaH / 5 vIkSaNaM - netram / 6 haste gRhItayA / Jain Education Intemational For Personal & Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIpANDava caritram // sargaH 11 // // 191 // 58 Jain Educational AnandaikamayAH sudhArasamayAH kalyANasaMpanmayA, lakSmIkelimayA mahotsavamayAH kautUhalazrImayAH / eteSAM katicidvirATanagare tasmin yayustasthuSA manyo'nyapraNayena puNyadivaseSvagresarA vAsarAH // 480 // iti maladhAri zrIdevaprabhasUriviracite pANDavacarite mahAkAvye virAdAvasthAne gograhavarNano nAma dazamaH sargaH // atha ekAdazaH sargaH / atha prItiparo viSNu-gauraveNa garIyasA / sabAndhavaM sarAjanyaM, ninye svapuri dharmajam // 1 // niviSTayormithaH snehA-dekatraiva rathe pathi / samapadyata saMvAdo, draupadI-satyabhAmayoH // 2 // satyabhAmA vihasyoccai - rjagAda drupadAtmajAm / mamAsti mahadAzcarya, tataH paryanuyujyase || 3 || asmAdRzInAmeko'pi durArAdhaH priyaH sakhi ! / priyANAM tvaM tu paJcAnAM kathaM to'nuvartase 1 // 4 // babhASe mahiSI pANDu - tanayAnAM nayojjvalA / sakhi ! priyavazIkAra - mantrapArAyaNaM zRNu // 5 // 1 pRcchayase / For Personal & Private Use Only abhimanyorvi vAhaH pANDavAnAM ca dvArakA gamanam // // 192 // ainelibrary.org
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 vapurvAcanasAnAM meM, priyeSveva layo'nvaham / yadeva rocate tebhya-stadeva ca karomyaham // 6 // ahaM pratyahamaznAmi. bhaktapUrveSu bhartRSu / teSu svapimi supteSu, pratibudhye ca pUrvataH // 7 // abhyutthAnaM ca pazcAnA-mapyamISAmupeyuSAm / karomi vinayAnamra, mauliM cAlApakAriNAm / / 8 / / eteSAmaGgazuzrUSAM, svayaM viracayAmyaham / karomyapatyavAtsalyaM, nijaM parijanaM prati // 9 // avizeSeNa varte ca, paJcasvapi patipvaham / tanmAM pazcApi manyante, nityaM prANagriyAM priyAH // 10 // vArtayantyostayorevamatikramya bhuvaM kramAt / AvAsAn dApayAmAsa, dvArakAdvAri dharmajaH / / 11 / / dazApyetya dAzArhAH shrii-smudrvijyaadyH| praNemuH praNayAttatra, kuntIM sotkaNThacetasaH // 12 // mAtulAnatulasneha-viklavAn vismRtklmaaH| prItiparyazrunetrAstAnamasyanti sma paannddvaaH||13|| ___athAbhyadhurdazArdAstAn , purA'smAbhiH kirITine / Iyupe tIrthayAtrAtaH, subhadrA pratipAditA // 14 // idAnIM santu yuSmAkaM, zeSANAmapyupAyanam / lakSmIvatI-vegavatI-vijayA-ratayaH sutaaH|| 15 // ityudIya prahRSTaistaiH, prArabdhamadhurotsavam / svakanyAstAzcatasro'pi, paryaNAyyanta pANDavaiH // 16 // sAnujasya tapAsUno-vidhAya svAgatakriyAm / darzayAmAsa kaMsAriH, svayaM dvAravatIzriyam // 17 // pradyumnAyaiH purodyAnA-diSu pANDavasUnavaH / pAJcAlapramukhAH kRSNakumAraiH saha remire // 18 // AgAMsi tAni bhUyAMsi, duryodhanakRtAnyatha / kRSNA bhImazca kRSNasya, sAzrunetrau zazaMsatuH // 19 // kRSNo'pi vAgminAmindraM, drupadezapurohitam / datyAya preSayAmAsa, krodhAduryodhanAntikam // 20 / / guNaiH zritaH sa vAgminva-caNDima Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Painelibrary.org
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpANDava caritram srgH11|| kRSNena preSitasya dUtasya hastinApura| gamanam // // 19 // pradimAdibhiH / tyocitaparIvAro, hastinApuramabhyagAt // 21 // sevAgatAnAM bhUpAnAM, nAnAmaNivibhUSaNaiH / tuGgatturaGga mAtaGga-zakaTaiH saMkaTAGgaNam / / 22 // saMcaradvAranArINAM, maJjumaJjIraziJjitaiH / ujAgarUkamadanaM, sa rAjasadanaM yayau // 23 // (yugmam ) droNena droNaputreNa, jAhnavItanujanmanA / zalyena sindhurAjena, kRpeNa kRtavarmaNA // 24 // bhagadattena karNena, vikarNena suzarmaNA / gAndhArapatinA bhUri-zravasA cedibhRbhujA // 25 // bhrAtRbhizcaNDadordaNDai-duHzAsanapuraHsaraiH / nandanairlakSmaNAdyaizca, paritaH parivAritam // 26 // gIyamAnaguNaM rakta-kaNThairgAndharvagarvitaiH / stUyamAnaM stutiprahajihvervaitAlikottamaiH // 27 // vIkSyamANamukhAmbhoja, sevakaraupajAnukaiH / namramaulibhirAdIya-mAnA''dezaM nidezibhiH // 28 // zrAvyamANaM sudhAseka-cchekAH sUktIH kavIzvaraiH / kathyamAnakathaM pUrva-bhUbhRtAM vRttavedibhiH // 29 // smRtivedibhirAvedyamAnadharmavyavasthitim / ugAhyamANapADaNya-rahasyaM nItikovidaH / / 30 / / adhyAsInaM sudharmAyAH, zrIvilAsopahAsinIm / nirmitAM maNicUDena, sabhAmAjAtazAtravIm // 31 // bhUSaNAGkitamANikya-jyotirmaJjaritAkRtim // 32 // dhRtarASTrAGgajanmAnaM, vizAmIzaM vizAradaH / sAndhivigrahikAkhyAta-pUrvastatra dardaza saH // 33 / / (dazabhiH kulakam ) sa karau kumalIkRtya, purastAdupavizya ca / uvAca vAgmighu prApta-gauravaH kauravaprabhum / / 34 // rAjan devo murArAtirarAtikarikesarI / tatrAntikamatisnehA-dAkhyAtuM prajighAya mAm / / 35 // urarIkRtanirvAha-hetave saha bAndhavaiH / virATapuri | dusskrm-gupto'tisstthdyudhisstthirH|| 36 // trayodazyAH samAyAstu, prAnte pUrNe ca vo'vadhau / jagAma gograhoddhAte, vyaktatAM sa 1 yudhiSThirasaMbandhinIm / // 19 // Jan Education at one For Personal & Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educatio viviktadhIH || 37 || virATo daivataM kiMci - divAnandAddivAnizam / kiMkurvANa iva prANa-rapyArAdhayati sma tam // 38 // Agatya drupadAdyaizva, so'vanIzairanekazaH / rasAla iva rolambaiH zizriye zritavatsalaH || 39 || abhimanyU-ttarApANipIDanaprakrame tadA / pure tatrAhamapyuccai - retadutkaNThito'vajam // 40 // pAJcAlapramukhAstasya sarve tatrAmilana sutAH / samasata bhUyAMsa - stadanye'pi suragaNAH // 41 // tathApi vadanAmbhoja - mapazyan sAnujasya te / kadAcidapi kaunteyaH, suprAtaM nAbhimanyate / / 42 / / tvadIyavirahe nityaM sa tAmyatyeva kevalam / bandhusneho'pyaho kAma - manarthaH pRthucetasAm // 43 // utkaNThAtaralo'pyuccai-vilaGghaya samayAvadhim / mA sma bhUdvaimanasyaM te, kiMcidityAgamanna saH // 44 // nAsmin kAcidabhaktiste, nApyasau tvayyavatsalaH / tadapyetadaho ! jAtaM, dhigvidherdurvilaGghayatAm // 45 // pUrNe'pi samaye so'ya - manAhUtastvayA khalu / hAstinaM naicchadabhyetuM, mahAtmAno'bhimAninaH // 46 // harSAduttoraNAzeSa - dvArAM dvAravatIM tataH / uparudhya mayA kAmamAninye dharmanandanaH || 47 // adhunA'pi tadAtmIyaM, bandhumAhvAtumarhasi / dvayorbAndhavayormA sma, virodho bhUnmUdhaiva vAm // 48 // virodhenApyupArjyante, bandhuhetoH khalu zriyaH / udAttacetasaH kvApi, nodaraMbhariceSTatA / / 49 / / tebhyaH sukhaM niSaNNebhyaH zriyaH svayamupAyanam / praNayena kriyante ce- tanmahat puruSavratam // 50 // hetoH kutazvana tvaM ce-denaM nAhvAyayiSyasi / bhrAtRbhistrijagatyeka - vIrairAneSyate balAt // 51 // na caivamAgatAstubhya - mete kalyANahetavaH / sarvAM kadAcidutsekAdAcchindIranmahImapi // 52 // bhavatA'pi tadA'vazyaM, martavyaM vA raNAGgaNe / kartavyaM vA zriyaM hitvA tairivAraNyagAhanam 1 bhramaraiH / 2 hastinApuram / ional GL 22 For Personal & Private Use Only jainelibrary.org
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ mIpANDavacaritram // sargaH 11 // // 193 // 62 // 53 // pracyutaprabhuzaktera pyutsAhe matizAlinaH / kAmaM dharmaH sukhasyeva, jayasya pratibhUrnayaH // 54 // bhUyAMsa cApi mAdRkSA-stAdRzAM sahacAriNaH / zriyaM bRhatsahAyazca kalayatyamahAnapi // 55 // nAtidurlambhamambho hi, vAride vazavartini / na ca mauktikadurbhikSa - mambhorAzau nidezini // 56 || vardhayiSyasi paizunyaM, tvaM tu kevalamAtmanaH / ulUka iva vairAya-mANaH kiraNamAlinaH // 57 // tAM nizamya giraM tasya, kampamAnAdharaH krudhA / kAmaM tAmrIbhavaccakSu ramyadhatta suyodhanaH // 58 // brahmannajihmavAnahman, vacaste pratibhAsate / karkandhUphalavat pUrvaM komalaM kaThinaM tataH // 59 // ko bhuvaM madbhujastambha - nyastAmuttArayiSyati ? / prakSipya kavalaM kumbha- mukhAt ka iva karSati // 60 // ko nAma kezavaH ? ke ca pANDavAH purato mama ? / ko nAma candramAH ! ke vA, tArakAstaraNeH puraH 1 // 61 // harirmatkArmukonmukta-mArgaNatraNito raNe / dvedhApi vedanAviSTaH kroSTeva sa bhaviSyati // 62 // khagAdhIzadhvajo'pyeSa mAmakInaiH khagotkaraiH / balIkariSyate'vazyaM, khagAnAM samarAGgaNe // 63 // ityupazrutya tadvAca- mudaJcitamavAJzcayan / balAdamarpaNo roSa -magra jainmAgraNIrjagau // 64 // lakSmIbhujA bhujotkarSa - saMharSaH ka ivaiSa te 1 / AkAzamaNinA kITa-maNeH sparddhA kaNo'pi kaH 1 // 65 // ariSTa - kezi- cANUrA - nAhutIkRtya yaH purA / kaMsaM pUrNAhutiM cakre, svatejojAtavedasi / / 66 / / AstAM tAvat sa niHzeSa- dviSaddAvAgnivAridaH / soDhAraH kena voDhArazcaNDatAM yudhi pANDavAH ? // 67 // tapaHsutazamAmbhodA - dutthitaH kopapAvakaH / durnivApo ripustraiNa - bASpapUrazatairapi / / 68 / / 1 garuDadhvajaH - kRSNaH / 2 bANasamUhaiH / 3 brAhmaNApraNIH / 4 kRSNena / For Personal & Private Use Only dUtaduryodhanayoH saMvAdaH // // 193 // wjainelibrary.org
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 bhImaH zamitakirmIra-hiDamba-baka-kIcakaH / na kasya samarArambha-parvasarvakaSo bhuvi ? // 69 // suzarmA yasya doHkarma, vIkSya dakSiNagograhe / tadAnIM bhavataH kiM na, prAbhRtIkRtavAn bhiyam ? // 70 // nihatya helayA yena, sadarpa vRSakarparam / manazca tava mRtyuzca, saMkathAM kAritau mithaH // 71 // vidhAya kIcakadhvAnta-vidhvaMsaM yena bhAsvatA / nirmame picchilacchAyaH, sudeSNAmukhacandramAH // 72 / / vidviSAmarjunacchAya-marjunasya zilImukhAH / malImasaM vitanvanti, kIrtikairaviNIvanam / / 73 / / astamastamahIbhreNa, pratyUSa iva pUSaNam / kSiptamindraM vipakSeNa, yaH pade sve nyavIvizat // 74 // bhAnumatyAM rudatyAM yo, jyeSThabandhornidezataH / tvAM mRgendrAdiva mRga, gandharvendrAdamocayat / / 75 / / hyastane gograhe yena, tvaM nagA eva kevalam / mocayAMcakrire'strANi, vastrANi ca zarotkaraiH // 76 // kimAcakSe ripukSoda-vilakSaniyamau yamau / gRhItastu natArAti-jIvitaM sunayau na yau // 77 / / jyeSThabhrAtuH sarasvanta, ivAjJAvelayA dhRtAH / te catvAro'pyahaMkAra-dvIpa na plAvayanti te // 78 // arpayiSyasi tannRnaM, kAzyapI zirasA samam / lobho'yaM lambhayet prANa-saMzayaM hi gurUnapi / / 79 // ityuktavAn sa vaagbrhm-prauddhimaaddhyNbhvissnnudhiiH| sa krudhA dhArtarASTreNa, saMrambhAdabhyadhIyata // 80 // dUtatvAcca dvijatvAcca, | tvamavadhyo'si bhUbhujAm / tena yadrocate tubhyaM, brUhi tadrAhmaNabruva ! // 81 // vairiNAM tu puraH ko'pi, yadi syAttasya tadbhuvam / evaM jalpata eva drAka, chinnaiva rasanA bhavet / / 82 // kiM tu cette viziSTatva-masti kiMcittato mama / savaikuNThAn kurukSetre, darzayethAH pRthAsutAn // 83 // iti vyAhRtya visphuurj-tkopaattopaarunnekssnnH| vyasAkSIttaM patiH kSoNe-hiyitvA 1 zvetacchAyam / 2 sUryam / 3 samudrAH / 4. kRSNasahitAn / Jain Education Promotional For Personal & Private Use Only www.sainelibrary.org
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ paannddvpritrm|| rgH11|| dutena kRSNasa bhAyAM 194 // kathito vRttaantH|| gale balAt // 84 // vidurAdyaistadA vIkSya, taM tathA galahastitam / samIrajanmano mene, saMdhI nirvAhazAlinI // 85 // vairibhUdhavasaMbAdha-bArakAM dvArakAM ttH| so'bhyetya pANDavopetaM, puNDarIkAkSamaikSata // 86 // svastigarbhamukhAbjena, nivizyAne gadAgrajam / abhyadhIyata gAndhArI-sutodantaH purodhasA // 87 // deva ! dorgavite tasmin , sAma nirnAma nazyati / ammAkumbha iva kSipto, dIpte davahutAzane // 88 // dIpayet pratyuta prAyaH, sAma zauNDIrimoddhatAn / alaM jvalati saptAciH, sarpiSA tarpitaH khalu / / 89 // saipa niHshessbhuupaal-maulilaalitshaasnH| tRNAya na zriyaM zAtaM-manyavImapi manyate // 90 // rAjAnastena saMmAna-dAnairAnanditAstathA / cakrayathopakurvANAH, prANAnapi na kiMcana // 91 // hiyante sma tathA tena, bhISmAdyA api bhaktitaH / yathA tulye'pi vAtsalye, tasyaiva jayakATiNaH // 92 // caturaGgacakrAnta-vizvavizvaMbharAtalaH / nAkanAyakamapyeSa, karadIkartumicchati // 93 // caturbhirapi tannAya-mupAyaivata sAdhyate / damyate kvApi kenApi, kiM kesarikizorakaH ? // 94 // gajendrasajjanaM vAha-vAhanaM pattivIkSaNam / rathanirmANamityuccai-statpure samarodyamaH // 95 // mayA viSNurmayA jiSNu-rmayA bhImo mayA yamau / tapAsUnurmayetyevaM, triyante tadbhaTairbhaTAH // 96 // kRcchreNaiva tato naida-yugInabhujatANDavaiH / pANDavairdevapAdaizca, yadyAdIyeta medinI // 97 // ityAkhyAya sthite tasmi-nagraNyAmagrajanmanAm / vikUNitamukhAmbhojaH, kaiTa bhArirabhASata // 98 // purA'pi jJAtamevaitat, kArya daNDaikagocaram / dUtastu prahito'smAbhi-lokanirvAdabhIrubhiH // 99 // tasya dhIradhurINasya, na nAma tadasAMpratam / 1 pratijJA / 2 indrasaMbandhinIm / // 194 // JainEducaITAation For Personal & Private Use Only Trainelibrary.org
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 vIkSituM samarotsaGga-raGgamudyacchate sa yat // 10 // Atmanazca ripUNAM ca, yadadRSdaiva dorbalam / arthyate pRthivI sA hi, zUrANAM mahatI trapA // 101 // tatpradattAM mahImetA-masmAkamapi gRhNatAm / kAmaM hasiSyate rAja-goSThISu bhujasauSThavam // 102 // na nAma nirjitAmanyai-lakSmI kAnti dobhRtaH / vayaM hi nihatairnAge-rAhAraM kurute hariH // 103 // bhImo'bhyadhAdbhuvastena, ramaNIyamanapaNam / anyathA hi kathaM me syAt , snggro'ymbhnggrH?||104|| shirHsroruhaakiinne-virodhirudhiraasvaiH| hariSyAmyadya medinyAH, svabhAravahanaklamam / / 105 // pArtho'pi prathamAnAGga-vepathuH kopato'bravIt / kSoNeranarpaNe nUnaM, bhAgyairjAgaritaM mama // 106 // nirvApyeta raNazrAddhaH, kauravaireva me bhujaH / na saskRtasauhitya-stRpyatIbhaH karAmbhasA // 107 / / AdIyate sma taiH sAkaM, kRSNAkezAMzukaiH kssitiH| gRhNantaH kevalA meva, vayaM lajAmahe na kim ? // 108 // tattAM pratyAhariSyAmo, jIvitaiH saha vidvipAm / tatkIrtIH suciropAttAH, kalAntarapade punaH // 109 / / yamAvapyUcatuH kAla-dvijihvarasanopamau / saMhatu tAmyataH kAmaM, zAtravAnAvayobhujau // 11 // dharmajo'thAbravIddhandhu-vadhAya kimu dhAvati / mano me ? kiM tu kArya'smin , daivadRSTe karomi kim ? // 111 // sarvaiH saJjIkriyantAM tat , patAkinyaH kSitIzvaraiH / dharmabhUH pazyatu bhrAtR-vadhapAtakamapyasau // 112 // ityAdezAttapaHsUno-devasya ca muradviSaH / prasthAnAya nRpaH senAH, sajIkartuM pracakrame // 113 // anyedhudhRtarASTrasya, sArathiH saMjayAbhidhaH / pratItaH pratidautyAya, tapaHsutamupAgamat // 114 // so'tha sAntvamayairvAkya-rabhASata yudhiSThiram / devo vaicitravIryastvAM, bhASate bhUpa ! madgirA // 115 // tvaM vivekasya dharmasya, nayasya 1 yuddhazraddhAluH / For Personal Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava - baritram // sargaH 19 // // 195 // 66 vinayasya ca / eka evAkaraH zaGkha-muktAdInAmivArNavaH // 116 // tat karau kuDmalIkRtya, vatsa ! kiMcitvamucyase / kanyA ivaniyujyante, pAtre hi gurubhirgiraH / / 117 / / vAco me'smin punaH sarvA grAvaNIva zilImukhAH / kuNThIcabhUvurulluNThe, zAThayadhAni suyodhane // 118 // svayamAsanna evAsya, pAtaH pAtakinastataH / pittajvarI ciraM hAra-hUrAdidviT kimedhate ? / / 119 / / vaMzasyeva khalu prAMzo - rapyanamratvazAlinaH / bahiHsArasya durvAra, eva bhaGgaH pade pade / / 120 / / akIrtipaTahaM vizve, dAsyase tat kimAtmanaH ? | mahAtmAno hi muJcanti prANAnapyayazaskarAn // 121 // dIprasyApi vivekasya, tamaH - saMparkazAlinaH / mahimA mihirasyeva, baMhIyAnapi hIyate // 122 // virodhayati lobhena, dharmameko'paraH punaH / lobhaM tyajati dharmArtha-mantaraM tadasatsatoH / / 123 / / varaM vanaM varaM bhikSA, kSudraraM maraNaM varam / na tu zrIrbandhusaMghAta - ghAtapAtakapaGkilA / / 124 / / dveSTi bandhUn dhanasyArthe, bandhudvepe dhanakSayaH / tasmAddhandhuviruddhAnAM na dhanaM na ca bAndhavAH / / 125 / / raNasya ca gatirdevI, kastatra jayanizcayaH 1 | jIyante jAtu dorvIrya-sphUrtimanto'pi durbalaiH // 126 // zAzvatikyaH zriyaH pikya, iva nAvekSitAH kvacit / akIrtayaH punaH kAkya, ivAvasthAstavazviram // 127 // tadvivekamanusmRtya, kRtyaM manasikRtya ca / hAtumarhasi dhAtrIza !, virodhaM saha bandhubhiH // 128 // iti zrutvA ripuNa - durjayaH saMjayoditam / dharmabhUrabhidhatte sma, smitastatrakitAdharaH // 129 // Arya saMjaya ! jIvAtu- dharmasya yazaso'pi ca / tAtena nyAyanirNikta-muktamAyaitipezalam // 130 // zauNDIrANAM tu dharmo'yaM, na khalu kvApi ( 1 hArahUrA - drAkSA / ) 2 candrasya / 3 sthirAH / 4 pariNAmasundaram | Jain Education international For Personal & Private Use Only i: kRSNapANDavAnAM yuddha sajatA / saMjayasya yudhiSThira samIpe kathanam !! // 195 // jainelibrary.org
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ gIyate / bhujyate bhUH purasteSAM, bAndhavairapi yadalAt // 131 / / akIrtirbhujavisphUrti-matAM bandhuvadhodyamaH / bhRbhogastu prasahyAya-makIrterapi maJjarI // 132 // zamaH prasAdhanaM puMsAM, yAvannAriparAbhavaH / parAbhUtau punaH krAnta-vairicakraparAbhavaH // 133 / / tana me bAndhavAn hantuM, kAmamutkaNThate manaH / rAjyamapyAtmanastyaktu-mevameva ca necchati // 134 // tyajAmi cet prazAntatvAt , kathaMcana mahImaham / amI tvavAryazauNDIya-mandiraM na sahodarAH // 135 // tadvicintya tadAdezya, yadevaM sati yujyate / iti me vRddhatAtasya, natipUrva nivedayeH // 136 // ___jagAda nandanastAra-nisvano mAtarizvanaH / kSoNipratyarpaNenApi, na taiH saMdhiM vidadhmahe // 137 // pazyatAM ciramasAka-mAyAto'yaM raNotsavaH / atra vIkSiSyate vairi-kabandhazatatANDavam // 138 / UraM dauryodhanI bhittvA, chittvA dauHzAsanIM bhujAm / bhaviSyAmi dhruvaM pAraM-gamaH saMgarasAgare // 139 // jiSNurapyujagAveta-yajAmaH samaraM na hi / tRpyantyanyatra nAnAsa-pAnazraddhAH khagAH ka me ? // 140 / / jalpataH sma yamau saMdhi-yadi syAttatkathaM dviSAm / bhittvA vakSaHsthalI vIkSA-mahe kauTilyapATavam 1 // 141 // evamudgIrya saMgrAma-raGgazauNDaiH sa pANDavaiH / visRSTaH saMjayaH spaSTa-khedo'gAnAgaMsAhvayam / / 142 // tatra vaicitravIryasya, kramAvAnamya sArathiH / duryodhanAdyupetasya, vyAjahAra giraM rhH||143 // vinA vizvaMbharAdAnaM, saMdhAnaM vaH kilepsitam / arpaNenApi medinyAH, saMdhisante na te punaH // 144 // paacaaliicikuraakRsstti-prtiikaarkraalitaaH| yauSmAkINaiH 1 zarAH / 2 hastinApuram / Jain Educationa la For Personal & Private Use Only helibrary.org
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 bhIpANDavacaritram // srgH11|| saMjayasya hastinApure Agamanam // // 196 // saha prANai-rAditsante hi te mahIm // 145 // ete nitAntakAntAra-vAsanirvAsitaujasaH / ityamUnmA'vamasthAstvaM, kuru- bhUpAla! pANDavAn / / 146 / / saMpratyasti yadeteSAM, pUrvasmAdadhikaM mhH| kAmaM ghanApaduttIrNaH, patistapati rocipAm / / 147 // nAtyaMnISajayo jyAyA-najayyAvanujau punaH / nAtyanIpatsaho dantI, hanta dantau tu duHsahau // 148 // tejasvinastiraskRtya, duSkaraM khalu jIvitam / prANanti dantinaH kaNThI-ravolluNThanayA kiyat ? / / 149 // zUraM pratyAttadhArAla-vairANAM tamasAmiva / kandarAH zaraNAyante, kevalaM kAzyapIbhRtAm // 150 / / iyatyapi gate tebhya-stadbhuvaM dAtumarhatha / sarvasya cet kuTumbasya, kalyANamabhilaSyatha // 151 // _athAmarSarasotkarSa-varSadazrUdavindunA / babhASe dhArtarASTreNa, bhAlabhaGguritabhruvA / / 152 // nUnameSa dviSadgRhyaH, saMjayaH samajAyata / yadevaM pauruSotkarSA-viSAM bhISayate'dya naH // 153 // jighatsoH zatrusainyAni, matkaukSeyakarakSasaH / bhavanti prathamagrAsa, eva pazcApi paannddvaaH|| 154 // kSoNirAkSipyate kena, mahAhukulizodarAt ? / mAMsamAkRSyate kena, siMhadaMSTrAGkurAntarAt ? // 155 / / kvAhaM bhruubhnggsNgiit-nrtitaanekraajkH| matsya-drupada-gopAla-mAtraguptAH kva ca dviSaH? // 156 // raNAraNye jvalatyuccai-matpratApadavAnale / bhaTitrIbhavitAraste, vAneyA iva jantavaH // 157 // nindannevaM tu naH sAkSAt , :saMjayo'yaM dhanaMjayaH / chidyate tAtadAkSiNyA-nAsya jihvA durAtmanaH / / 158 / / 1 nirvAsitaM-naSTam / 2 atisujayaH iti bhAvaH / 3 siMhasya tiraskAreNa / 4 dhArAlaM-tItram / 5 nRpANAm , pakSe parvatAnAm / // 196 // For a Private Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ C9 giraM tAmanvagustasya, karNa-duHzAsanAdayaH / dhvAnta-dhvAsa-vipakSAdyAH, pradoSasyAnugAminaH // 159 // yayau duryodhanaH krodhA-dityavajJAya saMjayam / dviSanti zleSmavanto hi, pathyAyApyuSNapAthase / / 160 // gate tasminnapasmAramedure vidurAdibhiH / zaGkAtaGkAkulaimeM ne, nedIyAn kulaviplavaH / / 161 // athAkSamI kurukSetraM, prati prasthAnahetave / mahaujAH sajjayAmAsa, gAndhAreyo varUthinIm // 162 // hastinApuravAstavyaH, samasto'pi janastadA / samagrakurusaMhAra-zaGkAzokamayo'bhavat // 163 // anyedhurudhadAnanda-mAhUya viduraM rahaH / papraccha kulakalyANaM, dhRtarASTro dharAdhavaH // 164 // avAdIviduro rAjan , pratibhAmayacakSuSA / dRSTaH prAgeva vispaSTaH, sarvo'pyarthoM bhavatyasau / / 165 // bhavAnevAbhavanmUla-masya vairamahIruhaH / jAtameva durAtmAnaM, nAtyajadyaH suyodhanam // 166 // madvAcaH svAdavo'pyAsaM-stadAnIM virasAstvayi / srotovAra ivAvAra-pAre vairasyadhAmani // 167 // chinatti nAGgaNamAnta-prarUr3ha yo viSadrumam / sa eva bhAvinaM hanta, kulakSayamupekSate // 168 / / jhagityambhobhiruttiSTha-bevAnirvApito'nalaH / kena nAma nirudhyeta, niHzeSa sadanaM dahan ? // 169 // nodvegahetave kasya, duSTAviSTo mahAnapi / bhayaMkaraH payodo'pi, jvalantamazaniM vahan // 17 // AtmIyeSvapyapanyAya-pravRttiM ye'dhikurvate / teSveva sakuTumbeSu, jAyante na sukhAya te // 171 // pAtayantastaTIstuGgA-staraGgA hi taraGgiNIH / kuzezayakulaiH sAkaM, paGkilIkurvatetarAm // 172 // aGgIkurvan kadAcAra, nyAyamullumpati kramAt / zamIdruma ivAbhyarNa, cUtamarIkRtAnalaH // 173 / / 1 'dAtaGka-mA', pratitraya0 / 2 duSTena sahitaH / 3 kamalasamUhaiH / 4 aGgIkRto'gniryena saH / Jain Education terhalana For Personal & Private Use Only www.Linelibrary.org
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpANDavaH caritram // srgH11|| saMjayena dhRtarASTrasya kRta updeshH|| // 197 // apAkRtanayaM mohA-na dharmo'bhyeti bhUpatim / na haMsaH zrayate hanta, bItAmbhojavanaM vanam // 174 // dunayadhvastadharmasya, zriyo bhaGgurasaMgamAH / vyomni pAthodapItendau, kaumudI kiyadIkSyate ? // 175 // bhogyAH zriyo na sAdhUnA-madharmazavalI- kRtaaH| sevyAH kiM nAma haMsAnA-mApaH prAvRAlAvilAH ? // 176 // zriyo'pyadharmasaMpRktAH, kasya nAma na mRtyave ? | hAraharApi kiMpAka-saMparkAnna hinasti kim ? // 177 // nityamArabdhadharmasya, nedIyasyastu sNpdH| karAropitadIpasya, na prabhA hi davIyasI // 178 // dharmakarmAntikIbhUya, satataM yasya siJcati / tasyAvazyaM bhavellakSmI-vallirullAsipallavA // 179 // nAsIre yasya dharmo'yaM, saMvarmayati saMgare / tasyArpayati kezeSu, samAkRSya jayazriyam / / 180 // dharmakalpadrumasyaite, pallavAH kSitipazriyaH / puSpANi vairivijayaH, phalAni sukhsNpdH||181 // tadA vairiparAbhUti-yAminI kSayagAminI / jAyate'sau yadA dharma-dharmadyutiruditvaraH / / 182 / / antike yasya jAgarti, dharmo'yaM nityayAmikaH / prabhaveyuH kutaH krUrA-stasya vyasanadasyavaH // 183 // yasya dharmo'sti satkarma-saMdhikRtpAripAzcikaH / sa nirvahaNamabhyeti, virodhivadhanATake / / 184 // sa ca dharmo na lubdhAnAM, seANAmiva sauhRdam / mahAn sahAnavasthAna-virodho dhrmlobhyoH||185|| naiva lobhaparIrambha-zAlino dharmasaMgamaH / kutastyaH zaucasaMparkaH, sraimaasutsngginH||186 // nyAyazailapavilAbho, lobho dharmArkadurdinam / zrIvalliparazulobho, lobhaH kIrtyabjinIvidhuH // 187 // lobhena bhrazyati nyAyA-danyAyI dharmamujjhati / muktadharmA gatazrIH syA-dazrIkasya na kIrtayaH // 188 // muzcenmahAn vRthA lobha-malubdho nayamandiram / dharmamanviSyati nyAyI, dhArmikaM vRNute jayaH 1 kamalajalAbhyAM rahitam / 2 atisamIpasthAH / 3 agrasainye / 4 zvAnasaGginaH / // 197 // For Personal & Private Use Only hinelibrary.org
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 189 // rAjastallobhamunmucya, dharmamAlocya jitvaram / kIrtivallisudhAsekaM, vivekamavalambya ca // 190 // AtmajanmAnametasmA-nivartaya kadAgrahAt / grAsIbhUyaM bhavanmRtyo-svAyasva sakalaM kulam // 191 / / (yugmam ) zuddhadhIdhRtarASTro'tha, jagAda viduraM prati / tvAM vinA vakti ko nAma, tathyavAkpathyamIdRzam ? // 192 // iyamA. pAtatiktA'pi, gIstavA''yatisundarA / mukhadveSyA'pi kiM naiva, guDUcI saMnipAtabhit ? // 193 // yo bandhUnAmupekSeta, kuvyApAradavAnalam / pazya tasyApi kiM na syA-ttadoSaploSavaizasam ? // 194 / / mRtyumUlaM hyanucchindana , kAlakUTasya pATavam / kalaGkapaGkilaH zaGke, sudhAdhAmA'pyajAyata / / 195 / / paraM mayA durAtmA'yaM, bodhito'pi sahasradhA / pizAcakIva. durdaivAdvadhyate na kathaMcana // 196 // dvAvapyAvAM tamabhyetya, bodhayAvaH punastataH / kathaMcidyadi nAmAsmA-dapasmArAnnivartate // 197 // ityAlocyAtha tau gatvA, bddhprnnymuuctuH| durnirodhasphuratkrodha-sudurbodhaM suyodhanam / / 198 // vatsa ! vAtsalyasautsukya-masmadIyamidaM manaH / tvAM prati prasabhaM vaktuM, niyuMkte nau punaH punaH // 199 // niSThAM vacaHpratiSThava, prApayet puruSavratam / kSameva guNasaMbhAraM, rAkeva mRgalAJchanam // 20 // vAci bhraSTapratiSThastu, hIyate puruSavratAt / puruSavratazUnyA''tmA, zvasanapi zavAyate // 201 // zavAyamAnaH kramaza-styajyate svajanairapi / jAyate kSudrajantUnAmAspadaM sa tataH param / / 202 // mA kRthAstadvacolopaM, puruSavratahAriNam / asatyavacasaH satyaM, sthAnavo na zriyo'pi te // 203 // yAntyastAzcotpathAyAtAH, saputra-pazu-bAndhavam / bhavantamapi neSyante, tttgraammivaapgaaH||204 // satya 1 mRtakamivAcarati / JainEducational For Personal & Private Use Only inlibrary.org
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpANDavacaritram // srgH1|| // 198 // pUtaM tu kaunteya-meSyanti niyataM zriyaH / marAlAnAmiva zreNyaH, saraH sarasijovalam // 205 // satyameva tadIyaM te | dhRtarASTra purA'pi hi mahImadAt / ko nAmAparathA tasmA-dimAmAcchettumIzvaraH 1 // 206 // dordaNDAn pANDaveyAnAM, saMnidhAyA-15 saMjayAbhyAM dhimAnasam / AtmanaH satyamatyanta-muttambhayitumarhasi // 207 // yadvA rAdheya-gAGgeya-droNAdInAM dhanuSmatAm / bhujA- dhArtarAnAlokya nirbhIko, bhuvaM nArpayasi dhruvam // 208 // amISAmapi gandharva-rAja-gograhavigrahe / pratyakSIkRtamevAsti, bhujayorU pdUsya kRta rjitaM tvayA // 209 // nidezAdyadyajAtAre gmissyddhnNjyH| tvAM gandharvendrapArIndrA , kastato'mocayiSyata ? // 210 // | updeshH|| gograhe smarasi prANa-nigrahe saghRNo'rjunaH / sAnIkasyApi te vastra-mUrtyA kIti hariSyati // 211 // preyasyaH sarvadA yasya, dharmamarmAvidhaH kriyAH / dharmAbhisAriNIyAbhi-lakSmIbhirnAsya saMgamaH // 212 // yasya dharmo'yameko'pi, sainye saMnadyate mudA / kakSavatpratipakSaugha, tasya saMharate'gnivat / / 213 // vatsa ! matsaramutsRjya, tadarpaya mahImimAm / dharma-jIvitakIrtInAM, mA sma bhUH kssyvaasrH|| 214 // ityAkarNya tyorvaac-muccairutprospaaNsurH| dordapadarzitAvajJa-mabhyadhAddhatarASTrabhUH // 215 // tAtau ! dharmamapi kSAtraM, na jAnIthaH kathaM yuvAm ? / kAzyapI karamArUDhAM, kSatriyaH ka ivApayet / / 216 // pratyutArpayataH kAma, do kIrtiH kalupIbhavet / karAkrAntakarityAge, kuNThaM kaNThIravorjitam / / 217 / / nyAyopi sa khalu nyAyo, yastejasvibhirAhataH / 1 manasi / 2 paariindrH-siNhH| 3 vastramiSeNetyarthaH / 4 tRNavat / 5 uphaasshitH| 6 siMhazauryam / 7 'anyAyo'pi khalu nyAyaH' iti gadyapANDavacaritAnusAreNocitaM pratibhAti ) ekasyAM pratau ayaM pATho'sti / / // 198 // // 19 // Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only b ore
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 aGgIkRtaH pradIpaudhe-darzo'pi hi mahotsavaH / / 218 // kiM ca yajIyate jAtu, kaatrairpykaatrH| tadaivavaibhavaM kiMci-na nAma | bhaTimavyayaH / / 219 / / tanmA bhaiSTamadIpiSTa, vissttpgraaslaalsH| madvikramakRzAnuzce-ttaddagdhA eva pANDavAH // 220 // etairjarApralApaistu, mA mA mAM bhayaviklavaiH / punaH punarmanaHklAnti-hetubhirvyathayiSyathaH // 221 // tasyetyuktimupazrutya, zrutivizrANitajvarAm / khedAdutthAya vaicitra-vIryo svasthAnamIyatuH // 222 / / ____ atha dAyAdasaMdoha-kSayAzaGkAviraktadhIH / saMsArasukhasaMbhAra-bhaGguro viduro'bhavat // 223 // sa vairAgyabharAcAntasvAntavRttiracintayat / dhik saMpadaHprabhutvaM dhik, dhik ca vaiSayikaM sukham / / 224 // yatkRte pitaraM putraH, pitA putramapi kvacit / suhRcca suhRdaM bandhu-rbAndhavaM ca jighAMsati // 225 / / dhik pApaprabhavAH pApa-prasavinyaH zriyo'satAm / jAtA hi yAdRzastAdRk, phalaM prasuvate latAH ||226||shriimaatnggiipriirmbh-lmbhitaadbhtklmssaaH|n dharmamagrajanmAnaM, spraSTumapyadhikAriNaH // 227 / / kathaM nu viSayAsaGga-paGkapaGkilamUrtayaH / subhagaMbhAvukIbhRya, bhajeyurmuktiyoSitam ? // 228 // etAnadharmacANDAlasaMzleSamalinAn kurUn / na khalu draSTumIziSye, mriyamANAn raNAGgaNe // 229 // tattadIyamadRSTvaiva, saMhAraM samarAjire / mama pravrajituM saMpra-tyutkarSa dadhate dhiyaH // 230 // evamAlocayan so'ya-mazrauSIt kasyacinmukhAt / yaddyAne munirjJAnI, vizvakIrtirupAgamat // 231 / / tatropetya tato harSA-dunmipatpulakAGkaraH / sa taM munIndramAnamya, tatpurastAdupAvizat // 232 // atha saMsArasaMtApa-nirvApaNasudhopa 1 subhaTavyayaH (?) / For Personal Private Use Only w inelibrary.org
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ FA vidurasya vairAgyeNa pravrajyAgrahaNam / / prIpANDavA mAm / Arebhe bhagavAn datta-zarmAgaM dharmadezanAm // 233 // manaHkSetre gurorvAkya-jalairaplAvitAtmani / puNyabIjAni kiM paritram // nAma, dehinAM dadhate'Gkuram ? // 234 // kapAyagvipAhIndra-viSaviklavite hRdi / guruvAgamRtasyApi, nAlaMkINatA kvacitra urgH11|| // 235 // kaSAyadhanavarSeNa, vivekakamalotkare / nAzite'syAM manovApyAM, dharmahaMsaH kiyadvaset ? // 236 / / kaSAyamadirAsvAda vipryaasitcetsH| hahA ! dehabhRto hantu-mIhante bAndhavAnapi / / 237 / / kaSAyanimnagApUraH, kaSitvA bhAgyabhRruham / jantUn // 199 // plutanayadvIpaH, prakSipedvipadArNave / / 238 // bhavet pANidhamaH kAmaM, sanAtanapurIpathaH / svatatrAstatra cenna syuH, kapAyAH primossinnH|| 239 // ta evAsmAdvimucyante, kaSAyadavapAvakAt / ye zrayanti narAH puNya-pIyupasaraso'ntaram // 240 // kaSAyaviSakulyAbhiH, siktAn saMsArakAnane / prANApahAn hahA jIvAH, sevante viSayagumAn // 241 // tattvayA'pyadya daayaadkssaaygriissmtaapitH| mahAtman ! zamapIyuSa-rAtmA nirvApyatAmayam / / 242 / / manastava parijJAya, jJAnAt saMsArakAtaram / AyAto'smi patho durA-ttadvidhehi svamIhitam // 243 / / sarvasaMhArasAkSepA, rAkSasI bhavitavyatA / na nivartiSyate seyamakRtvA te kulakSayam // 244 // utthAya viduro'vAdIt , tataH kumlitaanyjliH| svAmiMstvameva saMsAra-pArAvArAntarIpabhUH / / 245 // tvAM vIkSya vizvajIvAtuM, jImUtamiva nUtanam / tyaktaduHkhaughadharmartu-saMtApaM me mano'bhavat // 246 // vimuktipathapAtheya-kalpamasvalpasaukhya 1 dattasukhAm / 2 na samarthatA / (3 andhakArAdyAvRtamArgaH) pANiM dhamatIti pANiMdhamaH saprakAza ityarthaH saMbhavati / 4 antarIpa:-dvIpaH / // 199 // in Edu ational For Personal & Private Use Only ainelibrary.org
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 75 dam / tat svapANisarojena, vrataM me dAtumarhasi // 247 // mA kRthAH pratibandhaM tva- mityukte muninA tataH / praNamya prItiparyazru - viduraH puramAgamat // 248 // jyeSThaM bAndhavamAmadhya, madhyamaM tu vizuddhadhIH / nidhAya mAyAM tadvAcA, sa taM munimagAt punaH || 249 / / cakAra sarvasAvadya - nivRttiM ca tadantike / mahImapratibaddhazva, vijahAra samIravat // 250 // anyedyurmita sAmanta - paricchadavirAjitaH / devaH sa kaMsaMvidhvaMsI, svayaM hAstinamAyayau / / 251 / / mRgAGkamiva rAkAyAM, sto katArakabhUSitam / pratyudyayau tamatyalpa - parivAraM kurUdvahaH / / 252 // mitairapi hareH sainyaiH kurusenA mahatyabhUt / bhRzaM varddhayate'mbhodhe- staraGgo'pi taraGgiNIm || 253 // athatkSiptapatAkau prasUnaprakarAGkitam / puraM saMbhrAntarambhoru, kaiTabhArAtirAvizat / / 254 // tataH saudhe samAnIya sUtritasvAgatakriyam / tasyAM saMsadi divyAyAM nyavIvizadamuM nRpaH / / 255 || ratnasiMhAsanajyoti-jaMTAlitatanudyutiH / babhAra kaiTabhArAtiH sendrAyudhaghanazriyam // 256 // bhISma-duryo dhana-droNa-karNa- duHzAsanAdibhiH / vRtaH sadhRtarASTraiH sa vyabhAdindurivobhiH || 257 // atho jagAda sAnandaM, mukundaM kundasundaraiH / vaicitravIryaH sarpeya-nudazru dazanAMzubhiH || 258 / / dhanyaMmanyaM gRhaM me'bhUt tvatsaMbhAvanayA'nayA / idAnIM tu girA zrotre, pavitrayitumarhasi / / 259 // saMsaduddyotanistandra - smitacandrAtapojjvalam / vadanenduM vahannuccai-yajahAra haristataH / / 260 // vaicitravIrya ! dhAtrIza !, vacovaicitryajanmabhUH / bhavadbhiH prahito'gaccha-dvArakAM saMjayaH purA / / 261 / / sa tadAnI1 kRSNaH / 2 saMbhrAntanAri / 3 indrAyudhaM vidyut / 4 'snapayan prAMzubhirdaza0 ' pratidvaya0 / For Personal & Private Use Only helibrary.org
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRSNasya dautyena pANDavaparitram // prgH11|| // 20 // hastinApure gamanam / / matisnehAt , kulprlykaatrH| saMdhAnavipayaM kiMci-ttapaHsutamavocata / / 262 // saMdhisatyapi kaunteye, bhRpAle balazAlibhiH / bhrAtRbhirbhIma-bIbhatsu-pramukhenaiva saMdadhe // 263 // tato'smAkamanAvedya, vigrahe jAtanizcayaH / dvAravatyAH | sameyAya, saMjayo gajasAhvayam // 264 // taM samastamudantaM me, dharmasUnuracIkathat / hRdayasya hi sarveSA-manAkhyeyaM na kiMcana / / 265 // tato'haM kurubhUpAla-kulakalpAntabhIrukaH / anAlocyaiva kaunteyAn , danyAya svayamAgamam / / 266 // yUyaM kiMcittadAptatvaM, saMbhAvayatha cenmayi / tanmamedaM manAgvAkyaM, manasyAdhAtumarhatha // 267 // AptavAco'pi hi prAyo, dadhmAte jaDAtmani / hanta manjanti nirnAma, parvatA iva sAgare / / 268 // pratyuta prajvalatyApto-padezairdomadoddhataH / dIpyate nitarAmagni-stailabhUranalo'mbubhiH (1) // 269 // andhatvaM netrasadbhAve, vAdhiyaM zrutipATave / mRkatvaM vAkpravRttau ca, zrIriyaM mahatAmapi // 270 // durgehinIva puMsaH zrI-rcezmanIva na mAnase / datte hitopadezAnAM, svajanAnAmivAzrayam // 271 // lakSmIzca bhujadarpazca, dvayametaduratyayam / grISmazrIzca davAgnizca, duHsahI khalu saMhatau // 272 // sujanoktiH kathaMkAra-mahaMkAramayaM mnH| vizeta kulInakanyeva, nivAsaM viTasaMkaTam ? // 273 / / saMvRtya tadbhajAgarva, lakSmImadamudasya ca / zRNoti cettadetahiM, kiMcidvacmi suyodhanam // 274 // svacchandaM bada govinde-tyukte kurumahIbhujA / pratItastaM prati prAha, vihaGgezvaravAhanaH // 275 // 1 nAmarahitaM yathA syAttathA / 2 (' anilAmbubhiH' iti bhavet ) 'magnitailabhUranalo'mbubhiH' ityekapratipAThaH samyag bhAti / // 20 // JAREDUCER S trona For Personal Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavebhyo bhuvaH khaNDa-mapi tvaM naiva ditsasi / etAM te tu jighRkSanti, tava prANaiH sahAkhilAm // 276 // pArthAnunmathya sAmrAjyaM, tvamevAtha kariSyasi / tathApi na khalu zreyaH, kAH zriyaH svajanairvinA ? // 277 // raNAGgaNe ca te nUnaM, vipatsyante na kevlaaH| tavApi gAtramAtreNa, yadi syAdavazeSatA // 278 // tadArabdhakulocchedaH, ko'yaM zauNDIrimA tava / kimetaca tulAkSipta-prAbhavaM buddhivaibhavam ? / / 279 // yato dvedhA'pyasau vedhA, dharmabhUdharmakarmaNi / AtaGkakRdgado'rINAM, dvedhA'pi pavanodbhavaH // 280 // bIbhatsuratibIbhatsa-karmakRdvairidAraNe / yamau dobaladuHprekSya-vipakSamA peTalIyamau / / 281 // zreyaskarastadetaistaiH, saMdhireva pRthaasutaiH| IdRzA hi ka labhyante, sahAyAH svasya bAndhavAH / / 282 / / / vimArya tadapamAraM, vitaryodarkamAtmanaH / paJca prAmAnimAn pANDu-sutebhyo dAtumarhasi !! 283 / / kuzasthalaM vRSasthalaM, mAkandI vAraNAvatam / caturovarajebhyo'mRn, kiMcittvAdyAya pazcamam / / 284 // (yugmam ) iyatA'pi tvayA saMdhiM, te vidhAsyanti madgirA / santo'lpenApi tuSyanti, vIkSamANAH kulakSayam // 285 / / anyathA nIrarAzInA-miva plAvayatAM jagat / / tvadale ka itrAste ya-steSAM seturbhaviSyati ? // 286 / / / vyAhRtyeti hRSIkeze, sthite duHzAsanAgrajaH / Uce campAdhipAloka-sAcisaMcArilocanaH // 287 / / etAvadapi govinda ! manyase naiva kiM bahu ? / yadadyApyepa muzcAmi, prANataH pANDunandanAn / / 288 // idAnImapi yadyete, bArtA grAmasya domadAt / ekasyApi kariSyanti, na bhaviSyanti tadbhuvam // 289 // svabhujaurjityaparyantaM, te'tha kAmanti vIkSitum / 1 kuntIputrAn / 2 'kulAkSipta -prabhAvaM' itipratya0 / 3 paTalI-samUhaH, tasyAM yamarAjasadazau / IMAananama in Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 zrIpANDava caritram // mrgH11|| // 201 // tadA''yAntu kurukSetre, kSipraM sAkamapi tvayA // 290 // ityukvA saha karNena, nirgatya sdnaarhiH| sa nizcitya harervandha-metya duryodhanena bhUyo'pyupAvizat / / 291 // taM kathaMcit parijJAya, saatykirmtrmetyoH| saMjJayA jJApayAmAsa, kaMsaMvidhaMsakAriNaH / / 292 // kRtaH kRSNatatastAmrIbhavadbhAla-kapolanayanotpalaH / sastedapulakaH krodhA-jagAdeti gadAgrajaH // 293 / / upakAriNamapyuccai-pakurvantisya tiradudhiyaH / dandahIti na hotAraM, kiM huto'pi hutAzanaH? || 294 // etajjIvAtave'pyuccai-bahudhA mama dhaavtH| bandhamicchati durmedhA-statko'yaM kupite mayi ? // 295 // mando'pi na mRgArAtiH, zRgAlaiH paribhUyate / grasyate na grahodayotaiH, kSINa- gAMgeyAsyApi vidhomahaH // 296 // kRpayaiva tu nedAnI-meva vyApAdayAmyamum / bhavantu pANDaveyAnAM, sAvakAzAH krudho'pi ca / dinA saa|| 297 / / kurukSetre tvasau kSatra-lakSagupto'pi daukatAm / sarvepAmapi tatraiva, jJAsyate bhujavaibhavam // 298 // ete tu vayamA-IIntvanaM ca / / yAtA, eva saMprati satvaram / UrjasvibhujavIryANA-mAhavo'pi mahotsavaH / / 299 // ityuktvA sahasotthAya, krodhAttAmratanudyutiH / jvalanniva vRhadbhAnu-niryayau sahasA hariH // 300 // tatprakopA''kulIbhRta-svAntAH sAntvayituM tataH / gAGgeya-dhRtarASTrAdyAH, pAripadyAstamanvayuH // 301 // tataH kare samAlambya, gauravottarayA giraa| te kAmaM cakitAtmAno, maJjukezinamUcire / / 302 // mahAtmAno na kupyanti, kheditA api durmdaiH| tuSArataradhAro hi, taDittato'pi toyadaH // 303 // na tAmyanti mahIyAMso, durvacobhirlaghIyasAm / vahate na hariH khedaM, pheraNDaravatANDavaiH // 304 // santo vikRtimeSyanti, cet paraiH paritApitAH / kAJcanaM dahana kliSTaM, tadgamiSyati 1 kRSNasya / 2 kRSNaH / 3 'myaham' iti pratitraya | 4 sundarakezavantaM-kRSNam / // 201 // Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only aanadainelibrary.org
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 79 rIrtitAm // 305 // tanmanAgapi mA kRSNa ! krodhaM duryodhane vyadhAH / Apadyapi bhaveyuH kiM, himAMzoragnivRSTayaH ? / / 306 / / AsatAM pANDavAstAva-vayA'pyekAkinA raNe / abhiyuktAH kva nAmaite, santi duryodhanAdayaH 1 // 307 // puraH kesariNaH kehi durdharA api sindhurAH 1 / bhAskarAya kiyatkAlaM tiSThante timirormayaH 1 // 308 // tvayA pANau kRtA pUrva, jayazrIH paribhogabhAk / kathaM govinda ! nirvraDaiH pANDavaiH pariNeSyate // 309 // vinA'pi tvAM vijeSyanti, kaunteyAH samiti dviSaH / yeSAM tau sahayoddhArau, dharmanyAyau tarakhinau // 310 // pApIyAMsastu lapsyante, gAndhAreyAH kSayaM svayam / jIvitavyaM kiyannAma, gurvAdezavilaGghinAm 1 || 311 / / tvaM tu khajanadAyAda - ghAtapAtakasaMbhavAm / akIrti mA grahItAM, mahatAM hi yazaH priyam / / 312 // tadAhUto'pi kaunteyai-rAvAsIrmAsma saMyati / ta eva hanta yudhyantAM, yeSAM vairaM parasparam // 313 / / vayaM mAnyAca kArye'smin varSIyAMsa iti tvayA / sukRtAtmani vRddhAnAM praNayo hi phalegrahiH / / 314 // ityeSAM vinayArdrAbhi-bhAratIbhirmRdUkRtaH / kopaprazAntikAntazrI - rjagAda garuDadhvajaH // 315 // varSIyAMso bhRzaM yUyaM, mAnanIya giro mama / mAM vIkSya vigrahaH kiM tu, prastutaH pANDavairapi // 316 / / tadeSAM sAMyugInAnAM saMyugotsaGgasaGginAm / bhAvyameva mayA sadbhiH, pratipannaM hi nAnyathA // 317 / / kiM tu saMgrAmamuttIrNo, na grahISye dhanuH svayam / sArathyenaiva pArthasya, sahAyo bhavitAsmyaham || 318 // etAvatA'stu yauSmAka - vacasAmanatikramaH / ameyamahimAno hi, mAnyA eva 1 ( rItirdagdhasvarNAdimalam ) rItiH - pittalanAmakadhAtuH ityarthaH sAdhuH / 2 ' AH kadApi pratidvaya0 / 3 yadve / For Personal & Private Use Only ional www.jainvelibrary.org
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 kRSNena pANDavaparitram // vrg:11|| // 202 // INI bhvaadRshaaH|| 319 / / ityuktvA sa milatpANi-kuDalastAnyavartayat / rAdheyaM ca kare dhRtvA, rathamAropayantrijam // 320 // pANDamAlokituM gacchan , harirviduravezmani / karNamabhyarNamAsIna-mabhyadhAdidamAdarAt / / 321 // karNa ! nirnAma nirma- mArge gaat , tvayA vIravrataM dhRtam / prakAzena pradIpasya, netrakarmeva rAtriSu // 322 / / tvayA duryodhano duryo-dhana ityabhidhIyate ||cchtaa karNadambholinaiva devendro, devendra iti gIyate // 323 // dadhatyAsIdakarNaiva, punarvIrAnanIdRzaH / bibhratI tvAM tu bhUH karNa !, sya kRta sakarNeyaM dvidhA'pyabhUt / / 324 // tvayyevaudArya-gAmbhIrya-zaurya-dhairyAdayo guNAH / vAridhAviva ratnAni, vyomAGgaNa iva grahAH updeshH|| // 325 // santyeva vIrAH kiM tvanya-ddhIra ! vIravrataM tava / girayo guravaH kAma, merostu garimA'paraH // 326 / / kiMtu duryodhane duSTe, dunoti taba sNshryH| mANikyasyeva jAtyasya, bhUSaNe rItinirmite // 327 / / mitraM karoti ko nAma, karakarmANamIdRzam ? / vayasyIyati vizrambha-ghAtinaM ko hi pannagam // 328 // kAmaM kRtopakAre'pi, vizvasthAna jaDAtmani / kiM na sAMyAtrikaM jAtu, nimajjayati nIradhiH 1 // 329 // pumAMsamanayakrAnta, vijahatyAtmajA api / rAhugrastaM vivasvantaM, muzcanti hi marIcayaH // 330 // avazyaM nipatantyeva, patayAlupu sNshritaaH| patatyeva taruH kUlaM-kaSAkUle nipAtini / / 331 // varddhante tu vivarddhiSNu-zriya(yA)mAzrayataH shriyH| lakSmIvalakSapakSendu-marIcInAmuditvarI / / 332 / / pAvayatyantarAtmAnaM, praNayaH puNyazAlibhiH / taraGgayati saurabhyaM, karpUradumasaMgamaH // 333 / / vikramo'pi sphuratyuccaiH, purataH punnytejsH| bhAkhataH purataH kAmaM, dIpyate darpaNadyutiH // 334 // sArvajanyena saujanyaM, kIrtimAvahate parAm / prAcyena marutA maitrI, zlAghanIyA 1 pakSe badhirA / 2 pakSe zravajayuktA / 3 pittalena nirmite / 4 valakSapakSaH-zuklapakSaH / // 202 // Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only Al inelibrary.org
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghanasya yat // 335 // tattavArhati dharmAtma-janmanA saha sNgmH| na punardhArtarASTreNa, matiman ! pApajanmanA / / 336 // kiM ca tvamapi kaunteyaH, prakAreNAsi kenacit / mamAtraiSyata evAsau, rahaH kuntyA niveditaH // 337 // tyaktalabdhastu rAdhAyAH, karNa! tvamami nandanaH / na hi niryAti vaiDUrya, bAlavAyabhuvaM vinA // 338 // tadbhavAn subhaTottaMsa ! kaunteyAnAM sahodaraH / bandhUneva tato'bhyetuM, sAmpratam taba sAmpratam // 339 // kRte tejasvidhaureya!, saMgate dharmasU nunA / tadIyabandhutAmuktA-latAyAM nAyakAyase // 340 // ityudIrya sthite prIti-nirbhara kaiTabhadviSi / karNaH kIrNasmitajyotsnA-badAtavadano'vadat // 341 / / satyaM nItila-1 | tAkanda !, govinda ! tvaM ydbhydhaaH| maitrI kAmamayuktava, sArdhaM duryodhanena me / / 342 / / AliGgati kadAcit kiM, hemantaM malayAnilaH ? / bhajate vibhavaH kiM vA, dAridyeNa samAgamam ? / / 343 // paraM duryodhanenaiva, mUtatvamavicintya me / bhUpatitvaM sitacchatra-pavitramabhimUtritam // 344 // mayA'pyamAyinA tasmi-nAjanmedamurIkRtam / yattavaiva mama prANA, netavyA yatra te ruciH // 345 // mitropakRtibhirnitya-mAtmA nIto'yamArdratAm / tadviSadyogadhUlIbhiH, paGkilIkriyate katham ? / / 346 // gAndhAreyaM parityaja, pANDaveyaM zrayatyapi / vizrambho hanta sauhArde, mayi tasyApi kIdRzaH? // 347 // akIrtayastu kAkola-kola-kokilakazmalAH / vizve'pi mayi kartAraH, zAzvatI darzazarvarIm // 348 // tanyAyavikalasyApi, gAndhArItanujanmanaH / kArye nUnamaman prANAn , mokSyAmi samarAGgaNe // 349 // tvayA kakSIkRtaH kRSNa!, dharmabhUrbho 1 kuntIputraH / 2 yogyam / 3 kRSNe / 4 kRtam / 5 zatrusaMyogarUpadhUlIbhiH / 6 aGgIkRtaH / Jan Education interational For Personal Private Use Only W itary.org
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSyate bhuvam / vAtenAnugRhIto hi, puSpAmodo'znute dizaH / / 350 / / bhavitA tu mayA tyakto, nirAzaH kauravo bhRzam / karNena varitram // vaheH kiyAnavaSTambho, vimuktasya nabhasvatA? // 351 // aGgai bhArabhRtaiH kiM ?, na yeSAmasthisaMcayaH / dadhAti yudhi mitrArthe, datta uttaraH zAsainyasaMmardapAMsutAm // 352 // mitrasnehena digdho'yaM, rUpito rnnrennubhiH| khagadhArAjalaiH mAto, dhanyasyAtmA vizudhyati || kRSNasya / // 353 // tanna kiMcana vAcyo'haM, dharmabhUmaitrakarmaNi / mahAtmAno hi sarvapAM, hRdayAkUtakovidAH // 354 // kiM tu me kRSNasya ca // 20 // natimAkhyAya, mAtuH kuntyA nivedayeH / jIvitaM na hariSyAmi, caturNAM tvattanUruhAm // 355 // phAlgunaM punarAbAlyA- pANDomiladapi kenApi hetunA / manmano vijayAkAsi, saMparAye jighAMsati / / 356 // tanmAtaste bhaviSyanti, pazcaiva niyataM sutaaH||| nam / / sArjunA vA hate karNe, sakarNA vA hate'rjune / / 357 / / ityuktavantamAliGgaya, tamabhaGgurasaMgaram / ullasadvismayaH karNa, kaMsArAtiyavIvRtat / / 358 // mandire vidurasyAtha, magnaM zamasudhAmbudhau / adrAkSIt puNDarIkAkSaH, pANDu tANDavitotsavam / / 359 / / pazcagrAmArthanApUrva, vigrahAntamasau tataH / nijAgamanavRttAntaM, puraH pANDonyavedayat / / 360 / / prakopaM zamapIyUSa-bAdheraunilopamam / tatkAlaM kalayan pANDubhASe kaiTabhadviSam // 361 // matkopapralayAmbhodhe-dUraM kauravabhUdharAn / nimajayiSyataH setuH, zastrasaMnyAsasaMgaraH // 362 // atastAneva madvAca-mAcakSIthAH pRthAsutAn / yuSmAkaM canmayA janma, mA sma tadbhata kAtarAH / / 363 // mA bhRcca vaH samIkeSu, bAndhavasnehaviplavaH / kArya bandhuSvapi prema, na sarvasvavilopiSu // 364 / / sanAbhInapi nirmindyAta , sva1 namaskAram / 2 yuddheSu / 3 pitRvyAn / // 20 // Tin tone For Personal Private Use Only ww.iainelibrary.org
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ pdaakraantikaarinnH| nirnAzayati tigmAMzu-ryadvathomavyApino grahAn // 365 // prANan parairhatakSoNiH, kSatriyaH kSatriyaH kimu ? / vilUnakesaro jIvan , kesarI kimu kesarI ? // 366 / / jIvato yasya jIvanti, pribhRyaapyraatyH| tasmAt puMso varaM pAMsu-yo'sti ced grasate jalam // 367 // sa grAvApi varaM yo'rka-pAdAkrAnto balatyalam / na punaH sa pumAn NI vairi-paribhRto'pi yaH kSamI // 368 // tadvatsAH ! zamamutsRjya, svamUrIkRtya tanmahaH / mahIM kI. samaM pratyAhareta ripubhihatAm // 379 // kiM cAnyat kRSNa ! niSNAte, vairikhaNDanakarmasu / mahAye tvayi saMgrAmaH, kaunteyaitidurjayaH // 370 // ityukte pANDunA caNDa-kopAruNitacakSuSA / manyamAnastRNaM zatrUn , kaiTabhArAtirabhyadhAt // 371 // virodhinAM jaye rAjan!, saMzayastava mA sma bhUt / iyatkAlamagopAyat , tvattanUjakSamaiva tAn / / 372 // dAvAnale jvalatyuccai-mahAnto'pi mahIruhaH / bhavanti bhasmasAttUrNa-miSIkANAM tu kA kathA? // 373 // kiM tu rAjan ! mayA sAdhaM, tvamapyAgatumarhasi / tvadviyogAturAH kAmaM, duHkhaM tiSThanti te sutaaH|| 374 // ityukte'mbhojanAbhena, bhRyaH pANDurado'vadat / sati tvayi sutAnAM me, na dUre vijayo hare! // 375 // tdvidhvstriputraataa-nuddhvijyshriyH| bhRyaH prAptasvarAjyAMstAn , draSTumicchAmi | nAnyathA // 376 // tadgaccha tvaM javAdetya, nirjitya samiti dvissH| svabandhubhyaH punardehi, nijAM sAmrAjyasaMpadam // 377 // ityuktavantaM vaicitra-vIryamApRcchaya tatkSaNAt / jagAma tvaritaM kopAd, dvArakA dvArakApatiH / / 378 // tatropetya rahaH 1 kuzale / 2 tRNAnAm / For Personer & Private Use Only wantuithelibrary.org
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 zrIpANDava kA pANDoH prativaca nam / / sarvAM, hAstinIyAM janArdanaH / tAM kathAM kathayAmAsa, savandhodharmajanmanaH // 379 // pANDaveyAstataH sarve-'pyAnandacaritram // matulaM dadhuH / nedIyAnibAhUnA-mAhavo hi mahAmahaH // 380 // murAreH punarAdezAt , saJjIkartumanIkinIH / sainikaiviksrgH11|| sadbhAhu-vikramairupacakrame / / 381 // dantAghAta-karAghAta-gAtrAghAtapuraHsaram / karma sAMgrAmikaM tatta-dadhyApyante sma sindhurAH // 382 // racayanti sma saMcArya, sarvasAnnAdyavIthiSu / turaGgAn saGgarotsaGga-yogyAnazvaMdamottamAH / / 383 / / kepuciddh-ruuNthaa-kss||204|| yuga-cakra-dhvajAdikam / kAMzcicca syandanAnnavyAn , sUtrayanti sma mUtriNaH // 384 // pitrAkhyA-jAtya-bhijJAna-vRttya-strapraznapUrvakam / prastUyante sma pattibhyo, dAnAni kanakotkaraiH // 385 // sAmantebhyaH samastebhya-stvarAgamanahetave / rAjadauvAri- kairAptai, rAjAdezA viniryayuH // 386 / / karIra-picumandA''di-pallavA''svAda meduram / svaM svamauSTrikamAnAyi, rAjakairjAGgalasthalAt / / 387 / / guDa-prakSara-paryANo-pakAryA-kavacAdayaH / rAjavezmani nirmAtu-mArabhyante sma kArubhiH // 388 // bhArA''ropakRte kaizci-darpA iva zarIriNaH / damyante sma kakudmanto, reNugoNibhirulvaNAH // 389 // paNyasaMgrAhiNaH ke'pi, ke'ya'nakrayakAriNaH / vaNikputrabhRtaH ke'pi, saMvahante sma naigamAH // 390 // saudhopari splyngk-dttgupydguruutkraaH| VI saJjanti sma prayANAya, vArasAraGgacakSuSaH // 391 // | 1 senAH / 2 varUthaH-rathasya lohAdimayaM varma / 3 vanAt / 4 guDaH-gajapIThAstaraNam / 5 upakAryA-vastragRham , taMbu' iti bhASAyAm / 6 'pyanaHkrayakAriNaH' iti likhitapratitrayapATho'pi sAdhuH, tatra "klIbe'naH zakaTo'strI syAt" ityamarakozaH / 7 vArAGganAH / kRSNasya dvArakAyAM pANDavAnaM milanam / / // 204 // in Educ a tional For Personal & Private Use Only -mainelibrary.org
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 iti sarvataH puranivAsijanaH, kaTakaprayANarabhasA''kulitaH / nijakarma tattadaciraM racayannabhavadbhRzaM pramadapallavitaH // 392 // iti maladhArizrIdevaprabhasUriviracite pANDavacarite mahAkAvye drupadapurohita-saMjayaviSNudUtyavarNano nAmaikAdazaH sargaH // 11 // atha dvAdazaH sargaH / athAnyedyurjarAsandha - dUtaH somakasaMjJakaH / AgamadvikramadvIpi - dhArako dvArakAM purIm / / 1 / / sa zAlaskhalitAlola- tuGgakallolazAlini / vizrAntacakSurazrAntaM, sAgare parikhAyite // 2 // UrdhyAnItasphuTacchukti-muktamuktAGkavedike / prAkAre kAJcane'tyuccai - cane caritArthayan || 3 || velAvananabhasvadbhi-rasau vItapathabhramaH / ullasadvismayAveza - citrazaH prAvizat purIm || 4 || (tribhirvizeSakam ) tAM vilokya sa niHzeSa - hiraNmayaniketanAm / tRNAya matimAn mene, purIM paurandarImapi // 5 // zuzoca vipaNau vIkSya, ratnakUTAn sa koTizaH / muSTaH kaSTamasau duSTai riti ratnAkaraM muhuH || 6 || atha bhrAtRbhirakSobhyapramukhaiH parivAritam / putrairnemi - mahAnemi-sIri- zaurimukhairapi // 7 // namadbhupAlamaulisra-gmarandaturabhikramam / vAranA 1 zAla :- prAkAraH / 2 marandaH - makarandaH / For Personal & Private Use Only jainelibrary.org
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 jarAsandha dUtena | samudravijayasabhAyAM kathito vRttaantH|| pANDava-IIrIkarAmbhoja-cArucAlitacAmaram // 8 // rana siMhAsanAsInaM, sunAsIramivAparam / so'ntaHsadasamadrAkSIt , samudravijayaM nRpam caritram // // 9 // (tribhirvizeSakam ) jarAsandhasya bhUbhAnoH, pratApa iva mUrtimAn / parvatra garvazItAMzoH, so'grenRpamupAvizat // 10 // dhrmH12|| vAcAlamaulimANikya-mudazcitavilocanaH / sa rAjAnaM jagAdeti, yAdavAnvayakaustubham / / 11 // rAjaMstvAmAha mAhAtmya khavitAmaraparvataH / kIrtikRtridazAdhIza-mAgadho magadhAdhipaH // 12 // dArako taba gokSIra-pAnapInAMsakuTTimau / asmjaa||205|| mAtaraM kasaM, jannaturnivacetasau // 13 / / tadAgaHpavamAnena, prejite'smanmanovane / yaduvaMzaikasaMhAra-kArI kopAgnirajvalat // 14 // sutAyA jIvayazasaH, ptimRtyuucchlcchucH| locanAzrupayaHpUrai-stasminnAjyaghaTAyitam // 15 // tataH kAlakumAro'smAn , kRtodyogAn vyajijJapat / saMrambhastAtapAdAnAM, kiM sute sati mayyapi ? // 16 // huMkAre'pi sati prANanigrahahilojasi | svayaM saMrabhate hantuM, hariH kiM hariNavrajAn ? // 17 // tataH prApyAsmadAdeza-mAvezavivazaH krudhaH / sa yuSmAn pratyadhAviSTa, sindhurAniva kesarI // 18 // tato'sminnabhyamitrINe, bhiyA yUyamanazyata / unmIlite vasante hi, kIdRzAH zizirAnilAH // 19 // kraudhAndhaMbhAvuko'dhAva-ttadapyanupadI sa vH| vyajJapyata carairetya, tataH kaizciddinairadaH // 20 // yat kumAraH puro gacchan , kvacit parisare gireH| zUnyAnekasthalaM zUnya-rathebhAzvIyasaMkulam // 21 // nirmAnuSaparIvAraM, skandhAvAramudaivata / bhISaNAbhraMlihajvAlA-jaTilAMzca citAcayAn // 22 // yugmam // nAmagrAhaM yadnAM ca, krandantI parito'pi tAn / kAMcidvarSIyasImekAM, so'drAkSIdatiduHkhitAm / / 23 / / so'tha papraccha tAM bhadre!, kimetadasamaJjasam / sA''ca 1 indram / 2 hatacittau / 3 'prekhito.' pratitraya0 / 4 prahilaM-grahItumicchat / 5 vRddhAm / // 205 // Main Educ a tional For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakSe sabASpAkSI, mahAbhAga !, nizamyatAm // 24 // smudrvijyo'mussyaa-msyaamaankdundubhiH| rAma-dAmodarAvasyA-metAvanye'pi yAdavAH // 25 // citAsu vivizuH kaal-kumaarbhybhngguraaH| etasyAM tvahamapyasmi, vivikSuH kRSNa| sodarA // 26 // (yugmam ) kumAro'thAbravIt pratya-jJAsiSaM purataH pituH / vizantu yatra kutrApi, duSTAn RSTAsmi tAMstataH | // 27 // tatkarSAmi dviSo nUna-mapi vaizvAnarodarAt / iti krodhena mUDhAtmA, vamRtyumavicintya sH||28|| deva! mA meti | | sainyAnA-muccairvArayatAmapi / jhampAM kRpANI datte sma, citAyAM rAmakRSNayoH // 29 // yugmam // kSaNAcca bhsmsaadaasiitttstcchokviklvaiH| bhItaizca devapAdebhyaH, sainikairapi tatkRtam // 30 / / tadAkaye kSaNAnno'bhU-durmiH zokasAgaraH / krameNa ca yayau zAnti, zatravo'pi mRtA iti // 31 // dattvA patyuzca bandhozca, yuSmAkaM ca jalAJjalim / sutA jIvayazA lebhe, vairaniryAtanAsukham // 32 // cirAya kecidAdAya, ratnakambalakAdikam / vastujAtamathAjagmu-naigamA nagaraM mama // 33 // tairjIvayazaso'bhyetya, / ratnakambalakAstataH / darzayAMcakrire cakre, mUlyaM teSAM ca bhUrizaH // 34 // tenAtha tairasaMtuSTaiH, khedAdidamudI(dai)ryata / rAjaputri ! purA hyete, dvArakAvAsibhirjanaiH // 35 // ito'STaguNamUlyena, yAcitA racitAgraham / paramAninyire'smAbhi-ratra bhUya- | starecchayA // 36 // tanmahIpatimAtrasya, saiva dvAravatI varam / na tvardhacakriNo'zrIka-midaM rAjagRhaM puram / / 37 // tairityAvedite'pRccha-dvismayAttanayA'pi naH / kA'sau dvAravatI nAma, yeyamitthaM vikathyate ? // 38 // te'pyUcuH zrUyatAM 1 vasudevaH / 2 niryAtanA-pratikAraH / 3 'bhUri sA' ityekapratipAThaH samyak pratibhAti / Main Education or Personal & Private Use Only www.jagelibrary.org
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrISANDavacaritram / sargaH 12 || // 206 // 88 devi !, tIre lavaNanIradheH / asti dvAravatI nAma, purI suravinirmitA // 39 // UrmiSu skhalanAduccai rucchalatsu balIhakAH / vaprAsInAH sukhaM yasyAM gRhNate saindhevIrapaH // 40 // yasyAmusuGgasauvarNa-niketavalabhIgataH / pratyuta dyotate vidyudutsaGgastha ivAmbudaH // 41 // yasyAM himakaro haima-vezmakAntikarambitaH / satyamevekSyate vahni-mayo rAtrau viyogibhiH // 42 // yasyAM yadukumArANAM, khuralIkhedaviSaH / pibanti maruto'mbhodhi- velAvanavihAriNaH || 43 / / ratnarAzimupAdAtu-mitrAdbhutataraM ciram / zaGke ratnAkaro yasyAH, sevAhevAkavAnabhUt // 44 // samudravijayastasyAM yaduvaMzaikamauktikam / kharcIkRtasuparveza- sphItagarvo'sti bhUpatiH || 45 || tasyAstyavarajo divya - mUrtirAnakadundubhiH / yadguNAH khecarIvarga - jAgarA parvazarvarI // 46 // tasyAnekatanUjasyA- pyAsAte tanayAvubhau / gotrasya maNDanaM vyomnaH, sUryAcandramasAviva // 47 // tayorAdyo jagatyeka -balI bala iti zrutaH / nityazalyAyitaM yasya, dordaNDairhRdi vidviSAm // 48 // dvaitIyIkaH punavIra - bhogIbhujavaibhavaH / kRSNa ityuSNadhAmno'pi yanmaho mahimApadam // 49 // yasya gopAGganAvAra - parIvAravirAjinaH / kAlindItIravAnIra-zAkhinaH kelisAkSiNaH // 50 // tathA kezyAdikakSoda-rasairyadvikramAnalaH / paTuzcakre yathA tatta - dvIragrAsairna tRpyati // 51 // aMsayoryasya cANUraM hantuM prasthAnakAmyataH / sthAsakAMcakrire gopyaH, kaTAkSamRganAbhibhiH // 52 // kampitAzeSabhUmIbhR-nRtyain zaktipriyakaraH / kaMsakalpAntamAtene, bhairavo yasya vikramaH // 53 // kartuM nizcintamAtmAnaM, samudravijayo nRpaH / yaM cakAra ciraM dvAra - vatIrAjyAdhidaivatam // 54 // ta ete yAdavA yasyAM 1 meghAH / 2 samudrasya jalAni / 3 yadguNAH pUrNimArAtrirUpAH santi / 4 ' nRtyacchakti 0 ' pratyantara0 / For Personal & Private Use Only jarAsandha dUtena samudravija yasabhAyAM kathito vRttAntaH / ! // 206 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 zriyaM nirjitya vajriNaH / vikramante na kiM sA'pi zrutA dvAravatI tvayA 1 // 55 // iti jIvayazAsteSAM vacaH zrutvA'tiduHzravam / kaSTamadyApi pApAste, jIvantyevetyakhidyata // 56 // rudantI sA tatastAra - mAgatyonmuktakkuntalA / AsthAnImAsthitAnAM na staM vRttAntamacIkathat // 57 // jagAda sA pitaH ! krUrA-nna cettAn saMhariSyasi / tadA'haM niyataM tAta !, pravekSyAmyAzuzukSaNim // 58 // ityetasmiJzrute manyo- rjAgaryAmaGgaladhvanau / saukhazAyanikI cAsya, cintA'smAkamabhUdiyam / / 59 / / dhik carairnastadA''khyAyi, nirdagdhAH kukurA iti / adyApi te tu jIvanti, tatki nAmedamadbhutam ? // 60 // yadvA varSIyasI manye, tayA devataiva sA / saMjahAra kumAraM no, vipralabhya citA'nalaiH // 61 // yadvA kiM tena te'dyApi davIyAMso na yAdavAH / baddhakrodhe nidAghe hi kiyat khelanti palvalAH 1 / / 62 / / paramadyApi jAmAtR-dviSau cedarpayiSyatha / tadudeSyanti kalyANa - vallayo vaH kule ciram // 63 // AkhyAtumiti vo rAjan !, svAminA prahito'smyaham / tadarpaya kulakSema - kRte gopAlabAlakau // 64 // tyajanti kRtinaH kAma - malpIyo bahuhetave / munayo viSayA''nandaM, mahA''nandakRte yathA // 65 // bhAsvAnapi samAkrAnto hemantena balIyasA / nijaM tejaH parityajya, gamayet kiM na vAsarAn ? / / 66 / / ekaM kramelaeNkaM tyaktvA, paiAmanaM pAmarairapi / auSTrakasya samagrasya kiM na zAntirvitanyate ? // 67 // dUtavAkyamiti zrutvA svaprabhuprAbhavorjitam / ISatkopakarAlAsyaH kAzyapIpatirabravIt // 68 // ramaNIya tamaiveyaM, 1 ' zrIvinirjitavatriNaH ' pratitraya0 / 2 ' ca yadi ' pratidvaya0 / 3 agnim / 4 uSTam / 5 pAmAvantam / For Personal & Private Use Only Jain Education Merational
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava- ritram // vrg:12|| samudravijayasyottaram // // 207 // 30 vAcoyuktistava prabhoH / tvamapyahitamasAka-mRcivAnnaiva kiMcana // 69 // kSatragotraprasUtAnAM, naitadazcatyanaucitIm / gRhyante mitravarge'pi, yaddaramaparAdhinaH // 70 // paraM sa yadi sauhArdA-dyAcate'smAnasUnapi / dadma eva tadA sarva, mAdRzAnAM hi mitrasAt / / 71 // yattu svAjanyamutsRjya, balAbalajanArdanau / yAcate bhavataH svAmI, tadatyantamasAMpratam // 72 // kiM ca pApAtmanAM kArya, zAsanaM bhUmizAsanaiH / bhrUgatastaca kaMptasya, cakre cet sabalo hariH / / 73 // tat kiM na te prabhoreva, ramaNIyamabhUdidam ? / aruNena tamodhaMsaH, zreyase kiM na bhAsvataH 1 // 74 / pratyutAdhikSipan gopa-dArakAviti tAvimau / jighAMsati sa te nAtho, dordaNDabaladurmadI // 75 // tannAvaiti sa kiM yAdR-vidhau gopAlavAlako ? / vetti vA zaktimagneH kiM, bhasmatAmagatastaruH 1 // 76 / / sa svasya dAsyate nUnaM, jIvitasya jalAJjalim / dadureNa hi durjIvaM, khalIkRtya bhujaMgamam // 77 // jAtau kaMsazca kAlazca, kAlasya bhavanAtithI / adhvanA yena so'dyApi, khilo'sti na khalu kvacit // 78 // sAvaSTamme bhuvaH patyA-vityAdAya vacaH sthite / dUtaH sa kopaniSThayUta-vAgviSaH punarabravIt // 79 // rAjannAjanma devasya, jarAsandhasya zAsanam / mUrdhni tvayaiva kiM nAma, na zeSAkusumIkRtam // 80 // tattavAdyatanaH ko'ya-mahaMkAranavAkuraH ? / pakSau paryantaMkAle vA, kalayanti pipIlikAH / / 81 / / etayorbata mA dRpya, gopabAlakayobalAt / tamisrabalamAzritya, kiyanmAdyanti kauzikAH ? / / 82 // bhiyA kAlakumArasya, vimucya mathurAM purIm / nazyatAM vastadA nAsI-didaM 1 zUnyaH / 2 zeSApuSpasadazaM kRtam / 3 maraNasamaye / 1 // 207 // Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only iainelibrary.org
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ ge gopadvayaM kimu 1 / / 83 / / tajjarAsandhadevasya, kazca tvaM ? kau ca tau zizU ? / ke cAmI yAdavAH sarve, sapautra - suta-bAndhavAH 1 // 84 // vanavahnirvanotsaGge, dahannakhilabhUruhaH / kiM nu kaNTakinAM dAha-kRte saMrabhate'dhikam ? // 85 // akSauhiNImirAsannadazAbhirupajagmivAn / kauravendro'pi taM saMpra tyahitocchedavAJchayA / / 86 / / saMpratyeSa vizeSeNa tadindreNApi duHsahaH / dustaraH sarvadA'mbhodhiH, kimuta grISmasaMgamI 1 // 87 // kiM cAGgIkRtya mitrasya, zAtravAn pANDavAnamUn / matprabhovata yuSmAbhi-vyalIkAntaramAdadhe // 88 // tadvo yAvanna so'dyApi vyalIkaM kalayatyadaH / gopadvayArpaNAttAvadyujyetAsya prasA danam || 89 / / tadadyApi hi budhyasva, hitamAlocayAtmanaH / kukurANAM kulaM mA sma, lambhayaH smRtizeSatAm // 90 // vimuJca satvaraM duSTau, rAjadviSTakRtAvimau / cirAya medurAmodAM, mudaM puSNantu vRSNayaH // 91 // vAcAlapuruhUtasya zrutvA dUtasya tAM giram / uvAca kezavaH kopa- rAgazyAmAruNekSaNaH / / 92 / / re dUta ! nUtanaM kiMcitAptatvamidaM khalu / vaktuM ko nAma jAnAti, tvAM vinA pathyamIdRzam 1 // 93 // gopo gopa iti brUte, prabhuste satyameva mAm / khalebhyo yat khalu kSoNe - rahaM pAtA'smi saMprati / / 94 / kiM cArdhabharatezo'pi, ka eSa purato mama ? / kaH kakSatuGgakUTo'pi, puro devahavirbhujaH ? / / 95 / / sAratA jaiyajIvAtu-rna punarbahusainyatA | unmUlayati vAtUla-stUlarAzIn mahIyasaH // 96 // kiM nAma dRSadaSTaGko, dArayenna garIyasIH ? / na chinatti kuThAraH kiM bhUruho'bhraMlihAnapi 1 // 97 // ( yugmam ) pakSapAtena kaMsasya, bhrUNadhvaMsavidhAyinaH / so'pi hantavyapakSe'bhU-dasmAkaM duSTazAsinAm / / 98 / / kurUnanyAyinaH puSya1 anyAparAdhaH / 2 jayasya jIvanam / 3 vAyusamUhaH / For Personal & Private Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ shriipaannddvcritrm|| srgH12|| ra08 kRSNasyo tarama / sainyAyANaM c|| 12 anyAyI nAyako'pi te / anyAyaM ca sahe nAhaM, tato'pyasya na jIvitam // 95 // plAvayatyaskhakallole-mayi kalpAntatoyadhau / paritrANakSamAstasya, noccakairapi bhUbhRtaH / / 100 // nihantuM prasthitA eva, kurUn vartAmahe vayam / so'pyetu samare tasmin , bhavatvasmatsamIhitam // 101 // ahitAnAM tu bAhulyaM, mude zauNDIyazAlinAm / AdhikyamedhasAM kAma-mutsavAya havirbhujaH // 102 // mayyAgate tu saMgrAma-vyomanyutpAtavAtavat / prabhuH sa bhavato mA gA-meghavadvizarArutAm // 103 // tadgaccha kathayestasya, santi cettava vAhavaH / putra-jAmAtRkalpAnta-kopazcaM sphurati sphuTaH // 104 / sAMyugIno jhagityeva, tadbhaveH saha senayA / cirAdupoSitasyAstu, matkRpANasya pAraNA // 105 // yugmam // evamudgIrya taM dUtaM, visasarja gadAgrajaH / AhUya tamudantaM ca, kaunteyAnAmacIkathat // 106 // tenAkhyAte'tha vRttAnte, pANDavairmumudetarAm / tatkAryamapi zauNDIryAt , svayameva cikIrSubhiH // 107 // atha prAsthAnike lagne, sarvagrahabalojvale / / praNItamaGgalAH kuntyA, pANDaveyAH pratasthire / 108 // apare'pyavanIpAlA. virATa-drapadAdayaH / tAnanvagurmahotsAhAH, saMskArA iva dhIguNAn // 109 // te samucchaladutsAha-laharIpIvarazriyaH / samaM senAbhirabhyetya, rAjadvAre'vatasthire // 110 // devo'pi kaMsavidhvasI, devakIkRtamaGgalaH / pratasthe sjitaanek-raajkaaniikraajitH|| 111 // bAndhavaizca tanUjaizva, vasudevabalAdibhiH / yutastamanuvabAja, samudravijayo nRpaH // 112 // tatkAlakalitauddhatyaH, kArmukAdiparigrahAt / vahabuccai rasaM zAntaM, vibhrANaM vIrabhUmikAm // 113 // savayobhiH smarA''kAraiH, kumAraiH parivAritaH / dadhaddivyAnalaMkArAn , mAyarAtapavA 1 kASThAnAm / 2 rAjJAM samUho rAjakam / // 208 // For Personal Private Use Only orahinelibrary.org
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 raNaH // 114 // bAlAbhiraGgasaubhAgya-vizeSavalitekSaNam / vIkSito'nukSaNaM nemiH, pratasthe syandanasthitaH // 115 // (tribhirvizeSakam ) dadhvane madhuradhvAna-rAnakairabhayAnakam / avAmAH zizirAstyakta-pAMsavo vAyavo vavuH // 116 // nUtanAmbhodagambhIraM, garjanti sa mtnggjaaH| uttaraGgAsturaGgAzca, baddhaharSa jiheSire // 117 // anIkAni tapAsUno-devakInandanasya ca / muditAni manAMsIva, tadAnImekatAM yyuH||118 // yAdavI pANDavIyA ca, jAhnavI-yamune iva | saMbhUya celatuH sene, gantuM saMgarasAgaram // 119 / ekaikA'pi camaH kAmyA, kimu saMvelite ubhe / zauNDIratA ca nItizca, yathA saMjAtasaMgame / / 120 / / utkhAtahemabhUpAMzu-mAMsalIkRtakAntayaH / prayANapaTahA''hUtA, dhAvanti sma purAGganAH // 121 // gavAkSalakSavAmAkSI-mukhaiH kanakavezmabhiH / cakAze'nekazItAMzu-phalaiH kalpadrumairiva // 122 // janairekamukhaiH sarvaiH, prati | prasthAnavartanIm / babhUve saritAmoghe-riva prati mahAnadIm // 123 / / dRSTvA'mRnmA sma bhUdAno-khajJA nijavAjiSu / itIva saptayaH kupta-vitAnAH pAMzubhiryayuH / / 124 // ajaiSIt kuJjarazreNi-madakallolapaGkilA / siktaM jambUrasairjAmbU-nadAdi kAzcanAvaniH // 125 // yAvekacchavikauzeya-kirITavikaTayati / ugrauveyakavANa-nirvANAnekanikvaNam // 126 // suvarNacchavinA sAkSA-tejaseva nijprbhoH| cInAMzukena saMzobhi-pRSThaM prAtiSThatauSTakam // 127 // (yugmam ) jayamaGgalatUryasya, gambhIrainibhizcirAt / smAryate sma mukundasya, sindhunirmathanadhvaniH // 128 // ketukandalitai rtn-piivitaarkmriicibhiH| rathaiH | prAsthIyatottIrNe-vimAnairiva medinIm // 129 // aGgamAtrekSaNAkAGkSaH, kAmibhirmuhurIkSitAH / yApyayAnaiH paTacchannA, rAja 1 milite / 2 'lakSya' pratyantara0 / 3 prayANamArgam / 4 azvAH / 5 yAvakaH-alaktakaH / - - For Personal Private Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ piANDavaparitram // pryH12|| pANDavakRSNAdInAM sainyninmH|| // 209 // 34 dArAH pratasthire // 130 // kApAyaiH keciduSNIpaiH, kausumbhairapi kecana / kurvantaH sarvataH saMdhyAM, nUtanAM sAdino yyuH||131|| vArastriyo'psarorUpa-vaihAsikatanuzriyaH / azvairyAnti sma dRkpAta-pItakAmukacetasaH / / 132 // vilolapallavAzcelu-ranilarAnukUlikaiH / jayazrIkarSaNapreDa-tkarAgrA iva ketavaH // 133 // vAtoddhRtebhasindUra-pUrapiJjaritA dishH| rejurmaGgalamAdhAtuM, sakausummAMzukA iva // 134 // guptaM khiDgAstudanti sma, vesaraM tAvadArayA / yAvadutplutya zuddhAnta-dAsImayamapAtayat // 135 // prayANamIkSituM pAda-prAntasthairaTTamUrdhani / patadbhirupari straiNai-ruMdaguH kAminAM mudaH // 136 / / / / atha celAJcalotkSepa-pUrva paurAGganAjanaiH / kIryamANau muhurlAjai-mUtaH prItikaNairiva / / 137 / / sthAne sthAne pratIccha ntau, pauramAGgalikAnyubhau / ajAtArimurArizca, jagmatuH puragopuram // 138 / / yugmam // balaughaH sa tadA tatra, vizan | saMkaTatAmagAt / payodhiriva rAkAyA-mutkallolaH sarinmukhe // 139 / / maNInAmanaNIyobhiH, prabhApujaiH pratolyapi / balaughasyAsya kurvANA, reje nIrAjanAmiva // 140 // saMkrAntamabhito'nIkaM, gopure ratnabhittiSu / babhAra triguNIbhAvaM, prabhAvAt prAmavAdiva // 141 // gopure vAranArINAM, pratibimbaiH karambitAH / vibhAnti sma maNistambhA, jIvatpAJcAlikA iva // 142 // zanaiH zanaiH purodvArA-niSpapAta ptaakinii| kavervadanarAjIva-kuharAdiva bhAratI // 143 // uttaraddhAstikaM hasti-nakhAramadhomukham / sasmAra narmadAtIrtha-pathAnAM vindhyakAnane // 144 // niryadbhiH zuzubhe zauri-_lasauhArda (1 kAmukAH / ) (2 azvataram / ) (3 carmaprabhedinyA / ) 4 prabhutAyAH / 5 militaaH| (6 'hastinakhaH parikUTam' iti halAyudhaH / puradvArAvataraNArtha kRtaH kramanimno mRtkUTa ityarthaH / ) // 209 // Education a For Personal & Private Use Only tinerary or
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 95 saMgataiH / kAlinyA iva kallole- chatrairmAyarapatrakaiH // 145 // pragrahAkarSaNArdhva, bhgngriivaisturnggmaiH| svasthAnasthayugaireva, ninyire syandanAH kSitim / / 146 // haiyAduttarato vegA-dadhaHskandhaM nipetupI / yayau srastAMzukA kAci-dAsI sainyasya hAsyatAm // 147 // lavalI-pUga-puMnAga-nAgavallIvanolvaNam / ketakI-kadalI-tAlI-nAlikerIkarAlitam // 148 // kallolotkUlitAneka-ratnarAjivirAjitam / tayA'dhyape patAkinyA, tIraM lavaNanIradheH // 149 // (yugmam ) maayurairaatptraudhe-nuutnaambhodkaantibhiH| velAvipinapaGkInAM, paunaruktyamasUtryata // 150 / / tuhinadyutisaMtAna, ivAmbhodhiM pitAmaham / AgataH zuzubhe rAjJAM, sitacchatrAvalicchalAt // 151 / / rAzIkRtAH sphuTantIbhiH, paare'kuupaarmuurmibhiH|| prekSyanta sainikaiH phena-kalpA mauktikapatayaH // 152 // pratidvipadhiyA kruddhaa-niipaadntaanissaadinH| dhAvanto rurudhuH sindhukallolebhyaH kathaMcana // 153 / / tAmbUlInAM dalaiH kAMzci-nAlikerAsavaiH parAn / kakkolai-lAphalairanyA-nabdhikUlamupAkarot // 154 // ullasatpallave'pyAsyaM, lavaGga-lavalIvane / dIyate sma na dAseraiH, kriirspRhyaalubhiH||155 // sAMyAtrikaiH kRtaM tatra, nAnAdezyamupAyanam / sarvamapyupadIcakre, cakrabhRddharmasUnave // 156 // ketakAmodamedastrI, vIcisaMcAramantharaH / madhyAhvAkavyalIkAni, lumpati smArNavAnilaH // 157 // dhAvadbhirUmibhirvAri-vAraNA-zvavirAjibhiH / sAhAyakAya sAnIka-zvacAlevormimAnapi / / 158 // vArirAzitaTArAma-rAmaNIyakalampaTAn / AcakarSa puro vIrAn , yuddhazrAddhaM mano balAt // 159 / / sainyairaikSi puraH zyAmaH, zUrazrAnticchide raNe / sahAgantuM sthito'mbhoda, iva raivatakAcalaH // 160 / / jharanirjhara 1 * vRSAdu0' pratyantarapAThaH saadhuH| (2 dIrghadantagajAn / ) 3 uSTraiH / For Personal Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // f: 12 // 210 // 96 jhaatkaar-mukhrodaarkndraiH| ullasanmallikA - zoka - campakA - prakarambitaiH / / 161 // upatyakAvanaistasya, bhRGgIsaMgItasaMgibhiH / vismAryante sma sainyAnAM vArdhivelAvanazriyaH // 162 // ( yugmam ) kSaNAt kandalitAneka-lokakAme'tra bhUbhRti / rantuM niHsaGgatAmeva, neminazcakame manaH / / 163 / / gaNDazailAtigairnAgaiH, ketubhiH kAnanAtigaiH / uttaraGgaisturaGgaizva, kuraGganika - tigaiH // 164 // reNubhizcAmbarotsaGga saGgibhiH zikharAtigaiH / dharAdharo varUthinyA, sa kramAdaticakrame // 165 // (yugmam) parakSetrANyabhikSundan, luNTayan sarasAM zriyam / uddhataH sa balavyUho, dUraM mArgamalaGghayat // 166 // kramAdvarUthinI sAtha, vyatItya mahatIM mahIm / dazArNAn pravitIrNAri-klezAvezA samAvizat // 167 // dharmasUnotha viSNotha, dIyante sma nidezibhiH / sthalAni pRthulAbhoga - subhagAni pRthak pRthak / / 168 / / sauvidezreNisaMruddhAH, pratisIrApariSkRtAH / etAni parito'bhUvan zuddhAntapaTamaNDapAH // 169 // yathAsthAnaM bhujasthAma- nAmitAzeSavidviSAm / sAmantAnAmajAyanta, nivAsAH sundarazriyaH // 170 // aparAhNe'tha palyaGka-vizrAntigalitazramaH / eSa vijJApayAMcakre, vetriNA tapasaH sutaH // 171 // mAtuH sahodaro mAyA, madramaNDalacandramAH / zalyaH kalyANavikrAnti - dvAri te deva ! vartate // 172 // javAt pravezayetyuktvA, pratIhAraM mahIpatiH / sAnujaH saMbhramAdbhUmi-mabhyagAt kiyatImapi / / 173 / / AyAntamagrato vetri - dattahastAvalambanam / Azli yati sma bhUmIndra-staM madrANAmadhIzvaram || 174 // yathaucityaM gatauddhatyamanohAripravRttayaH / racayAMcakrurAcAra - mapare'pi 1 nRpaH, pakSe parvataH / 2 sauvidaH - antaHpurarakSakaH / 3 pratisIrA - javanikA / For Personal & Private Use Only yudhiSThirasamIpe zalyasyA gamanam // // 210 // w.jainelibrary.org
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRpAnujAH // 175 // prItipallavitAnanda-kandalo medinIpatiH / nijAsanasamAne'tha, taM nyavezayadAsane // 176 // sakuTumbasya tasyAtha, nAma gRhNan pRthak pRthak / papraccha kuzalodanta-mudazcatpramado nRpaH // 177 / / Uce madrapatirmadeM, tasya rAjan ! sanAtanam / svasrIyo yasya vizvaika-madrakAro bhavAdRzaH // 178 // bhaginyau vizvapAvinyau, kuntI mAdrI ca yasya me / yayoH saGgena gaGgA'pi, pratyuta svaM pupUSati // 179 // paraM kimapi vaktavya-masti runddhe trapA tu mAm / vacmi kiMcitathApi tvAM, naiva cedurmanAyase / / 180 / / svAjanyapraNayena tva-mAtmIyamavagamya mAm / preSayAMcakRSe dUtaM, samityAmantraNAya me // 181 // kiM tu dUtAgamAta pUrva-murvIcandraH suyodhanaH / testairbhaktikriyArambha-uparodhaM mama vyadhAt // 182 // upasthAnaM samIkeSu, tanmayA'sme pratizrutam / prabhavAmyanyathA kartu, na cAhaM vAcamAtmanaH // 183 / / kiM so'pi puruSo? yasya, na giinirvaahshaalinii| kiM nAma sa maNiryasya, naiva zAzvatikI prabhA // 184 // vimucya tadahaM rAjan !, vAhinImadavIyasIm / ityAkhyAtumihAyAta-stvaM pramANamataH param // 185 / / athAjalpadajAtAriH, kiM nAmedamasAMpratam ? / gAndhAreyo'pi jAmeya, eva te nanu mAtula: // 186 // tatvayA na pA kApi, kartavyA vaja satvaram / samarAya bhavaddatta-sauSThavaH sa pratiSThatAm // 187 / / ityudIrya tmaudoty-drshitstraagtkriyH| ajAtazAtravo devaH, prayANAyAnvamanyata // 188 / / sa pAdopa| grahaM kuntI-mAnamya calitaM ttH| yamau tamanugacchantau, svcchndmidmRctuH|| 189 // mAtulAtyantamaucitya-cyutamAkA caritaM tvayA / karhicinmuhyati prAyo, viduSAmapi zemuSI // 190 // mAdrI mAtA'pi lokeSu, kiMvadantyA'nayA tava / 1 maGgalam / 2 bhAgineyaH / 3 pavitraM kartumicchati / 4 yuddheSu / 5 udAttameva audAtyam atyantamityarthaH / Education For Personal Private Use Only Wwwelry.org
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 pANDava- caritram // urgH12|| kRSNapANDavasainyaprayANam / / // 21 // zirastrapAbharAbhugnaM, kathamunnamayiSyati // 191 / / bhImoddhataramIbhiste, duryazobhimalImasam / AvAmapyAsyamAryasya, darzayi- vyAvahe katham // 192 // zalyo'pyAha sma he vatsau!, trUtaM yayudhayomatam / nirvAhaM svagirAM kurvan , kariSyAmi tadapyaham // 193 // jajalpaturyamau tarhi, kartumarhasi mAtula ! / pade pade tvamutsAha-bhaGga karNasya saMgare / 194 // giraM tAmurarIkRtya, kRtyavidAgineyayoH / sphuritAmandamandAkSo,madrakSoNipatiryayau / 195 / / . pratasthe'tha prage preGkha-tpaTIyaHpaTahAravA / kurukSetraM prati kSatra-trAtaraudrI varUthinI // 196 // kramAdupakurukSetraM, kssonnirennuukrairdishH| kSipantIva pibantIva, puJjayantIva sA'gamat / / 197 / / prasArarucirodeze, tasminnanusarasvati / nivAsAnAdadAte sma, puNDarIkAkSa-pANDavo // 198 // bhArottArakRte'pyuSTra-pAlakairupavezitam / cukoza paritaH kSipta-lolauSThamukhamauSTrakam // 199 // kramayAMcakrire svaira-mazvavAraiH kutUhalAt / viraMzciduhituH sAndra-sikate saikate hayAH // 200 // nirIkSya murajitketuM, shkunteshvrmucckaiH| nijAvAsabhuvaH sarvaiH, sainikairadhijagmire // 201 // anyasyAvAsabhUbhAga-manye prAgA-1 gatA api / zAvalA-nokahavyUha-parItamapi nAzrayan / / 202 // ahaMpUrvikayA sarvaiH, sarvataH pRtanAcaraiH / zritAH sarasvatItIra-bhUruhaH zizirazriyaH / / 203 / kecidAlokya saMprApta-manojJavasatIn parAn | yAnabhaGgAdapavyastAH, sainikAH zuzucuzviram / / 204 // bhuurilaabhsphurllom-rhNprthmikaagtH| tenire vipaNau vegA-naigamaiH paTamaNDapAH // 205 / / drauhiNIlaharivyUha-vihArazizirIkRtaiH / pIyamAnazramasveda-vArayo maatrishvbhiH||206|| dumacchAyAsu nidrANA, visaMsthulita 1 mandAnam-lajjA / 2 sarasvatyAH / 3 garuDam / 4 drauhiNI-sarasvatI (?) 5 vAyubhiH / // 21 // For Personal Private Use Only Jainelibrary.org
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 vAsasaH / IzvarANAmapi svairaM, janairaikSyanta yoSitaH // 207 // ( yugmam ) pItairatyantamazrAntaM, romamArgavinirgataiH / yazaH kSIrerivArINAM, phenavAribhiraGkitAH // 208 // kaumudIvizade brahma-nandinI pulinodare / vellayAMcakrire vAhAH, svairaM vallabhapAlakaiH // 209 // ( yugmam ) virejuH kuJjarAH kAma-muttIrNa kuthaketanAH / samUlonmUlitAzeSa- pAdapA iva parvatAH // 210 // ruSyannAsannacAribhyaH, sAdibhyo vismRtazramaH / mahAmAtreNa mattebhaH kathaMcit pratyarudhyata || 211 // kAmamadhvaklamottaptaM, navamuktAphalojvalaiH / siJcati sma vapuH kazcit kareNuH karazIkaraiH // 212 // ninyire dUramudbhinna- kaTAntAH kaTakAddvajAH / kurvIta kovidaH ko vA nedIyAMsaM madoddhatam || 213 / / upavAhyA na bAhyatvaM prabhinnA api lebhire / kalaGkayati niHzaGka, mado hi na mahIyasaH || 214 // calan pratyanyamAtaGgaM, kopato'yamatAGkuzaH / sindhurendro dhunoti sma, niSidhyantaM niSAdinam // 215 // hasanta iva hepAbhi-haridazvaharIn hayAH / nadIvArivihArArtha-mavateruH sarasvatIm / / 216 / / vismRtya payasaH pAna - manArohAda khedavAn / saheSamanududrAva, drutamazvAM hayezvaraH // 217 || dantakSodaiH padAghAtai-stArahepAravolvaNAH / balAdakalahAyanta, nIratIre turaGgamAH || 218 // vArivindUtkarairmuktA- maNDitAstaraNA iva / turaGgapatayaH sadya- staTotIrNA virejire // 219 // dUrIkRtajanairnAgA, hastyAro hairamarpiNaH / tIrthe pRthakpRthagdUraM, ninyire jalakelaye || 220 / / madAmbunirjharodgArI, karIndro idinIhradam / kAmaM viloDayAmAsa, payodhimiva mandaraH // 221 // haThAkRSTamukhAmbhojaH, kSipan 1 brahmanandinI-sarasvatI / 2 ( rAjavAhakahastino manA api bAhyatvaM na lebhire ityarthaH / ) 3 sUryAzvAn / 4 ' dantakhAdaiH' iti pratyantarapAThaH sAdhuH / 5 ' snAnottIrNA' iti pra0 / For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // rgaH 12 / / |212 // 100 karamitastataH / cakAra saritaH kSobha -mabhIkaH karipuMgavaH // 222 // zvAsoddhRtairiva sthUla - maulimaNDalamauktikaiH / siJcati sma tanuM hastI, hastodastAmbuzIkaraiH // 223 // tadurmisauhRdAyAtAH payorAzerivormayaH / virAjante sma majjantaH, saridvAriNi vAraNAH // 224 // citritA iva bhUyo'pi, niryAntaH sarito'ntarAt / sarojinIrajaHpuJja - piJjarAH kuJjarA babhruH // 225 // samudra iva zItArti-nirgatAntardharAdharaH / gajaistIrtvA taTottIrNe, rAjate sma nadIidaH // 226 // babhau svAyaMbhuvI sindhu-dantAvalamadAvilA / svaM mAlinyamapAkartuM, kAlindyeva niSevitA // 227 // krIDadunmattavAneya-dantidAnAmbupaGkile / kopataH saritaH kUle, payaNasIdgajAgraNIH / / 228 // petuSIM sindhuravAsA - davanIzvaravallabhAm / kazcidAliGganaM sArdhaM, sAdhuvAdena labdhavAn // 229 // zreNIbaddhaisturaGgendrai - lalavArledhizAlibhiH / vIjayadbhirivArAji, cAmaraiH svaprabhuzriyam // 230 // preGkhatkhuraiH sphuratprothai-stAragraiveyakasvanaiH / rAzIkRtAH puro vAhaiH, svAdayAMcakrire yavAH // 231 // vairivikrAntisaMtApaM, saptAGgayAH svAGgasaMpadaH / samucchettumivAtucchaM, kSarantaH saptadhA madam // 232 // nivAsAn paritaH pANDu - tanUjavanamAlinoH / ibhAH zAGkhalasAndreSu, drumeSvAlAnitA babhruH || 233 || ( yugmam ) AlAnapAdapaH puSpai - raGgavalganapAtibhiH / vyabhAdimezvare harSAt, puSpavarSaM kiranniva // 234 // AnIya kumbhayoH karNa - tAlayorlolayanmuhuH / prasphoTayan kaTe danta - kozAntaH sthApayan kSaNam || 235 || taistairhastipakodgIrNe noMdanAvacanakramaiH / mandAdaraH karIndraH sma, varNute tRNapUlakam / / 236 || ( yugmam ) 1 zItapIDayA nirgatAH antaHsthitaparvatAH yasmAt saH / 2 sarasvatI nadI / 3 tiryagdantaprahAramakarot / 4 vAladhiHpuccham / 5 ' svAmIsaMpadaH ' pra0 / 6 khAdati / For Personal & Private Use Only kRSNapANDa vasainyA vAsaH // // 212 // Ajainelibrary.org
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inetic fof anIhairiva nAgendra - vidhApiNDo'pyupAdade / ameyamahimAno hi niHspRhA eva sarvataH / / 237 // strAtapItAH kakudmantaH, paryaTantaH saritaTe / zazAGkavizadA rejuH phenakUTA iva sthirAH || 238 // mahIyaH zuzubhe zubhaiH, kUlinIkUlazAGkhalam / caradbhiH zAGkarastomai - vyameva zatacandritam / / 239 / / anyApi vAhinI nAme- tyasUyAkalupairiva / jAtaM kallolinIkUlamuDujairvAhinIvRpaiH // 240 // riraMsumanasAmekAM, gAmanudravatAM javAt / nAbhUnetrotsavaH kasya, mahokSANAM raNaH kSaNam / / 241 / / karIrAditarustoma - kamanIyamanIyata / pItAmbhAH karabha zreNi- vizAlaM jaGgalasthalam // 242 // karIzvarakarAkrAntaM, dantAttazravaNAJcalaH / karabho'rakSadAtmAnaM, "vikramo hi phalegrahiH " // 243 // mArgazramacchide smera - dabjinIkhaNDamaNDitam / svairaM taraGgiNIvAri, gAhante sma camUcarAH // 244 // subhruvAM nAbhayaH pAyaM, pAyaM sArasvataM payaH / pAthodhikSiptamanthAdri-darIkAryamapUrayan / / 245 / / tApocchittikRte kespi, saridvAra jagAhire / kAmapyAlokya majjantIM punastApaM dadhustamAm // 246 // keciducchRGkhalaprema, rathAGgamithunaM mithaH / vIkSamANAzviraM tasthuH, zramaM vismRtya saikate / / 247 || marAlIM kAcidAlokya, preyasacATukAriNIm / strItvaM sAmrayametasyA, nindati sma muhurmuhuH || 248 || ito bhRGgAGganAgItaiH, sArasIrasitairitaH / AkRSTazrutayastatra, tasthurvyagraM mRgIdRzaH / / 249 / / kAzcidacchapayaHpAnai - mRNAlavalayaiH parAH / karNocaMsotpalairanyA, dhinoti sma vadhUrdhunI / / 250 / / kAzcittAtkAlikasnAna - kamanIyatamazriyaH / vAnIravezmasu preyaH - prArthanAmakRtArthayan // 259 // priyaciMkramaNe haMsI- prayAte cAghisaikatam / vettuM nAbhUdalaM 1 'anIhayaiva' pratya0 / 2 hastibhakSyAnnapiNDaH / 3 ' kAcidu0 ' pratya0 / 4 priyAyA gamane / For Personal & Private Use Only helibrary.org
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpANDava- critrm|| srvH12|| kRssnnpaannddvsainyaavaasH|| // 213 // 102 kazci-dupamAnopameyatAm // 252 // phalaiH puSpairapi brahma-tanayAtIrabhUruhAm / sainikAH puNDarIkAkSaM, pANDavaM copatasthire // 253 // kharjUra-nAgaraGgAmra-jambU-jambIramaNDite / saptalA-mAlatI-mallI-campakA-zokazAlini // 254 // dattonmAdapikInAde, hArihAritanikkaNe / | kalakAdambanidi, puSyatpuSpaMdhayadhvanau // 255 // dinAnte hari-kaunteyau, rodhasi brAhmasaindhave / AkalpakamanIyAlpaprAyapreyaHparicchadau / / 256 // nyazcitocaiHzravaHkIrti-muccamAruhya vAjinam / karambitakarI taistaiH, phlpusspairvijhtuH||257|| (caturbhiH kalApakam / ) tathAItpratimArcAdi-kriyAM prAthamarAtrikIm / nirmAya nirmitAnandau, divyasaMgItabhaGgibhiH | // 258 // namatsaMbhrAntasAmanta-kirITamaNijanmabhiH / aMzubhirmAsalIbhRta-pAdAmbujanakhatviSau // 259 // cAmIkaramayAneka-bhUSaNAdbhUtakAntibhiH / yAdavaiH pANDaveyaizca, sevitAcaupajAnukaiH // 260 // vaarsNgtgaanniky-maannikykirnnotkraiH|| dUrAnIrAjitAtmAnau, sevAyAtairivAgnibhiH / / 261 // ujjRmbhitaprabhAjAla-bhAsurairmaNibhUSaNaiH / nipItadIpikAdIpti-maNDalaiH parimaNDitau // 262 // idaM ramyamatho vAra-nArIvaktramiti sphuTam / AttabrahmasutAsUta-kelipaGkeruhau kre|| 263 // manojJamekamAsInau, vaiDUryamayamAsanam / praNayAttattaduddizya, mithaH sAMkathitau muhuH / / 264 // kaunteyazca zakuntendra-dhvajazAdhvastasauhRdau / samaM sAyaMtanAsthAna-sthalamAtiSThatAmumau / / 265 // (aSTabhiH kulakam ) kSaNAdabhyetya kakSAyAM, vetraM nikSipya dakSiNaH / natvA kumAlayan pANI, vetrapANirabhASata // 266 // tvaritakramamAyAto, 1 puSpaMdhayaH-bhramaraH / 2 vAraH-avasaraH / 3 garuDadhvajaH-kRSNaH / // 2131 Shin Educati o nal For Personal & Private Use Only Dalainelibrary.org
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 deva! rAjagRhAta purAt / caraH zekharako nAma, devapAdAn didRkSate // 267 // murArAterathAdezA-dvetrabhRttamavIvizat / so'pyAnamya milatpANi-rupavizya vyajijJapat // 268 // deva ! dUto jarAsandha-bhUbhujaH somkaabhidhH| dvArakAtastadA vegA-dagAdrAjagRhaM puram / / 269 // bhavadbhirvihitAtyanta-dharSaNaH so'tyamarSaNaH / tatra vyajJApayat krodha-bhAkharaM magadhezvaram // 270 // deva ! dvAravatIM gatvA, samudravijayaM nRpam / devAdezena gopAla-bAlako tAvayAciSam // 271 // varSIyAnapyavarSIyo-buddhiruddharakandharaH / prabho! tAbhyAM tu gopAbhyAM sa mAti na jagatyapi // 272 // brUte ca svAminaste'ha| mIhakaH kiMkaro'thavA / yadAkramya kumArau me, durmatiryAcate balAt // 273 // ahIzvaraziroratnaM, nUnamAdAtumIhate / nara kesariNo'pyeSa, daMSTrAmAkraSTumicchati // 274 / / tau tu gopAlako deva !, navatAruNyapIvarau / ahaMkArAvivotsAhA-vivAmarSAvivAGginau // 275 // jyAyAneko'pi tatrodya-dovilAsaH pipAsati / kumbhodbhava ivAmbhodhIna , sarvAn yudhi virodhinaH // 276 // kanIyAMstu bhujastambha-nyastanistuladhAmabhiH / caritrazcitritAzeSa-lokairlokottaraH paraH // 277 // asau zakti tRNAyApi, zatamanyorna manyate / mAnuSImalakITAnAM, pArthivAnAM tu kA kathA ? // 278 // kazcit kvaciJjarAsandho-'pyastItyevaM na vetti saH / bhAnuM jAnAti na dhvAnta-zukravAlagireH paraH // 279 / / nihatya taM tathA kaMsa-muttaMsaM viirsNhteH| so'bhavaduramullaNThaH, kaNThIrava iva dvipam // 280 // tadRSmakalitoSmANo-'bhUvananye'pi yaadvaaH| kiM na tigmAMzu| 1 ativRddhaH / 2 'hamAha kaH kiMka0' pratya0 / (3 'naraH' ityucitaM pratibhAti) 'nanu kesa.' pratidvaya0 / vA 4 sUryakAntAH / Jain Education For Personal & Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zekharakeva kathitaH jarAsandhavRttAnta: kRssnnsy|| 104 zrIpANDava- vargINA, grAvANo'pyagnivArSiNaH // 281 // mArutairiva dAvAgniH, pANDavairdattacaNDimA / sAMprataM saiva niHzeSa-dveSikakSaM caritram // didhakSati // 282 // srgH12|| avocacca sa mAM kiMci-dyadi dUtatvamasti te / jarAsandhaM tadAbaddha-nirbandhaM yudhi darzayeH // 283 // mahAnapi sa me | NkAmaM, na kiMcidiva saMgare / "sthavIyAnapi dambhole-bhuMdharaH kila kIdRzaH?" // 284 // // 214 // "vahirindhanakUTeSu, tapanastimirormiSu / vIrazca vairivAreSu, svAdhikeSvapi zaktimAn" // 285 // ____ jarAsandhaziraHskandhA-cchinnamucchalitaM divi / mama tasya ca doSkarma, rudreNa drakSyate kSaNam / / 286 // unnamya samaravyoma-nyasirdhArAdharo mama / nirvApayiSyati kSoNiM, jarAsandhabhujoSmalAm // 287 / / re'hamarjunasyApi, zarANAM taM jighatsatAm / tairbhaviSyatyapozAna-meva kauravazoNitaiH // 288 // saMkhyAnaviSayAtItai-balaudhairyadubhUbhujAm / amRbhiH pANDaveyasyA-kSauhiNIbhizca saptabhiH // 289 // ayamAyAta evAsmi, kurukSetrakSitau kSaNAt / tatrAbhyetu tvadIzo'pi, yadyasti | bhujavaibhavam // 290 // (yugmam ) ityAkaNyobhayAkarNi-kIrNajvarabharAM giram / jarAsandho'tijajvAla, kAlAnala ivAGgavAn / / 291 / / tato'bhyadhAyi gAndhArI-putrairAsannavartibhiH / rAjan ! ko'yamibhArAteH, saMrambho mRgadhRrtake // 292 // vayamenaM haniSyAmaH, pRSThAdhiSThAyini tvayi | pRSThasthe kimu dharmAzI, na nanti ghRNayastamaH ? // 293 // pANDunandanakalpAnta-nATyaM nATayatAM hi naH / 1 'bhadreNa drakSyati' pratidvaya0 / 2 bhojanAdau yajalenAcamanaM kriyate tat / 3 kiraNAH / // 214 // For Personal Private Use Only nelibrary.org
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tos vadho'muSya bhavannetrA-nandI nAndI bhaviSyati // 294 // khaNDayan pANDavAnnaM, bhujo naH zeSayiSyati / merumujjhati kiM zailAn , majayan pralayArNavaH // 295 / / vArito'pi tatastaistai-dunimittaiHkSutAdibhiH / Adideza jarAsandhaH, prasthAnAya varUthinIm / / 296 // bharaM voDhumasaMbhAvya-manye sainyasya tAvataH / deva ! tannagarotsaGge, cakampe kAzyapI muhuH // 297 // prabho vi vibhAvyeva, vipadarNavamanjanam / dizaH zyAmamukhAH kAmaM, jajJire malinAmbarAH // 298 // sainyareNubhirazrAntaM, vArayiSyAmahetamAm / bhiyeveti divo bhAni, jhampAmulkAcchalAddaduH // 299 // prasapattvatpratApAgni-jvAlAjAlairivAbhitaH / adRzyanta dizAM dAhAH, pure tasya divAnizam // 300 // prasthAnostvadarivAtaM, saMhata samavartinaH / sainyairuttambhitaH zaGke, divi ketuLajRmbhata // 301 // prasthito'mIbhirutpAtai-naityasAviti zaGkayA / nirghAtAH paritaH kSoNi-vakSodhAtA ivAbhavan // 302 / / krodhAvezAdanAdRtya, dunimittAnyamUnyapi / prayANaM kurubhiH sAdhaM, vidadhe magadhezvaraH // 303 // harirityabhidhAyAste, deva ! trasta ivAtyajat / ArurukSoH kSaNAttasya, kuJjaragrAmaNImadam // 304 // tasya prasthAsyamAnasya, vAhinIvAjikuJjaram / purISa-prasravau cakre, tvatpracakrabhayAdiva // 305 // jJAtatadvipado rAjya-lakSmyA vakSa iva kSaNAt / tADanArambha evoccai-rasphuTajayadundubhiH // 306 // bhISma-droNa-kRpAdInAM, kurusainyamahIyasAm / tadA''man jAtakhedAnAM, parasparamimA giraH // 307 // etaiduSTaiH sphuTaM riSTaiH, saMgarotsaGgamIyuSAm / zauNDIrANAmapi prAyaH, pratyAvRttina 1 'vadho muraripornetrA' pratitraya0 / 2 'manyai ' pratyantarapAThaH, 'manyaiH' itipAThaH saMbhavati / 3 yamasya / 1 'rnetAsA.' kA iti pratyantarapAThaH sAdhuH / sain Education For Personal Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIpANDavacaritram // sargaH 12 // // 215 // 106 jarAsandha jAyate // 308 // paraM dvaimAturo rAjA, so'yamauddhatyamandiram / adhyAyatyekapathyAnA - mAptavAcAmagocaraH // 309 // gAndhAreyastu dhaureya eva durmedhasAmasau / na khalvarhati vRddhAnAmupadezaM manAgapi / / 310 / / ekastAvajjarAsandho, durghI- vRttAntaH // duryodhano'paraH / saiSa grISmartusaMtApa - kAlakUTasamAgamaH // 311 // dAvapAvakavat sarva, nirdaya kulakAnanam / nUnametau durAtmAnau, nirnAma kSayameSyataH // 312 // athAsau kauravAnIkai-raindavairiva razmibhiH / cacAla mAMsalIbhUto, jarAsandhabalodadhiH // 393 // prAgabhyAsA ivAtmAna- mudavAhA ivArNavam | bhUbhujaH kaTakaM tasya, vizanti sma sahasrazaH // 314 // tadvalAkrAntabhUbhAro -dvArasAhAyakArthinA / phaNino'nye phaNIndreNa, prArthayAMcakrire dhruvam || 315 || tatturaGgakhurAghAtai rvivyathe pRthivI tathA / rajovyAjena saMjajJe, yathA gaganagAminI // 316 // tadA satyApayAmAsa, svAM mahAbalatAM marut / abhUdvIrAvataMsasya, yadasya prAtilomikaH / / 317 / / gacchantaM mRtyave mitra !, tvamapyenamupekSase / itIvAdityamabhyetya, zivAH kAmaM vavAzire / / 318 || anIyupINAM tatsainyazoSitAzeSapAthasAm / vArdhiH zaGke'dya kAntAnAM bibharti virahavyathAm || 319 / / kimete bhUbhRto inta, pRthakaTakazAlinaH / iti krodhAdivAnIkai - rAcakrAma sa bhUdharAn || 320 // anUpAJjAGgalIkurva - khaGgalAnapyanUpayan / urvImanurvIkurvANaH, sUtrayannanagAnnagAn / / 321 || vyaktazaktirjarAsandhaH so'yamanyaH prajApatiH / samaM kurubalairAgA - nikaTe koTarAvaNe / / 322 / / ( yugmam ) prAtareva kurukSetra - mayamAyAsyati dhruvam / "vIrA hi priyasaMgrAmA, na nAma cirakAriNaH " || 323 // ityAkarNya 1 jarAsandhaH / 2 nadInAm / 3 jalamayadezAn / 4 vRkSarahitAn parvatAn / For Personal & Private Use Only // 215 // www.jalnelibrary.org
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intemation 107 carodgIrNAM tAM kathAM pratipanthinaH / hRSyati sma hRSIkezaH, paitRkhasaiH sahAkhilaiH // 324 // " priyANAM ca ripUNAM ca savidhe hi samAgame / sAraGgAkSyazca zUrAzca, bibhrate paramAM mudam // 325 // " dApayAmAsa cArAya, murAriH pAritoSikam / niyojyeSu prabhoH prItirna bhavatyaphalegrahiH || 326 / / udyanto'tha dizi prAcyAM, sUryasArathinA samam / azrUyanta janairUrja-svino nikhAnanisvanAH || 327 // zyAmAyuSTomayajvAno, dhvAntamedaskarodayAH / nipItaprasaraddhAsva- daMzavaH pAMsavo'sphuran // 328 // jitocairmandarakSubdha-kSobhitAmbhonidhidhvaniH / AkarNyatollasatkarNaiH, sainyakolAhalo janaiH || 329 || avaterustataH sArdhaM, karaiH kiraNamAlinaH / dAmodaracamUloka-locanAdhvaniketavaH / / 330 / / rodhasyeva sarasvatyA - stataH sAndrataradrume / davIyasyeva govinda - skandhAvArasya bhUtale / / 331 || agRhyanta jarAsandha - sainikairvItabhItibhiH / nivAsA vAsavAgAra - garvasarvasvahAriNaH // 332 // yugmam // nivAso magadhezasya, taiH zazAGkasitaH sitaiH / rocate sma tuSArAdri-riva pratyantaparvataiH // 333 // karNAdInAM pravIrANAM, zalyAdInAM mahIbhRtAm / jAhnavItanayAdInAM, skandhAvAragarIyasAm / / 334 / / samabhUvan yathAsthAnaM, svasvaketanazAlinaH / AvAsA hAstikA zrIyarathyau-pAdAtazobhinaH // 335 // ( yugmam ) reje duryodhanAvAso- 'pyujvalaistaiH pariSkRtaH / mAlatImukulazvetaiH zvetabhAnuriva grahaiH // 336 || hAstikA - zvamayI rathyA-mayI pauMstamayI tathA / AsIdvayairanIkaistaiH, kurukSetropakaNThabhUH // 337 // atha sAyaMtanA''sthAna-mAsthito magadhezvaraH / Adade giramadhyakSaM, sarvakSoNIbhRtAmapi // 338 // mama cakrasya gopAlaM, 1 zyAmA - rAtriH / 2 kSubdhaH - manthanadaNDaH / 3 sUryasya / 4 nivAsaiH 5 rathAnAM samUho rathyA / For Personal & Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ to8 bhIpANDavacaritram // sargaH 12 // kauravajarAsandhasainyayorAgama // 216 // nam // kavalIkurvato raNe / upadaMzapade nUnaM, te bhaviSyanti pANDavAH // 339 // rAjatA rAjate candrA-dviparItava bhUbhRtAm / praNayAdAzritaM yatte, mitramevopakurvate // 340 // yastu tAdRgvidho naiva, sa kathaM rAjazabdabhAk ? / labhatAM ca kathaMkAraM, gaNanAM puruSeSvapi ? // 341 // tadvidhAya dhruvaM prAta-mahIkhaNDamapANDavam / neSyAmi kururAjasya, rAjyaM / dvairAjyazUnyatAm // 342 / / athoccaiH kuDbalIkRtya, karau duryodhano'bhyadhAt / zrotumarhasi rAjendra !, bhAratI mAmikAmimAm // 343 // tvayi | zauNDIryamANikye, saMgarAGgaNasaMgini / AstAmanyaH sphuTaM so'pi, varAkaH pAkazAsanaH // 344 // zatrumAtreSu te svairaM, te'pylNbhuussnnuvikrmaaH| ye tAvakInamAhAtmya-devatApAtratAM yyuH|| 345 / / tadasya yazasaH paannddu-mnusNhaarjnmnH| vIrotaMsa ! na me gantuM, tvamarhasyaMzahAritAm // 346 // tamapyetaiH samaM yuddhe, haniSyAmi hariM yadi / tannidezyakRtatvena, vizeSayazase tava // 347 // tadyAvadeva ! kaunteya-kauravIyo'yamAhavaH / sabhya eva bhavestAva-nmayi bhRyAdanugrahaH // 348 // omiti pratipedAne, tAM giraM magadhezvare / svAvAsAn saparIvAro, jagAma dhRtarASTrabhUH / / 349 // saMgamayya tadaivAyaM, nijAnIkamahIyasaH / gAGgeya-droNa-karNAdIn , subhaTAnityabhApata // 350 / / samAgacchadagAdho'yaM, prAtaH saMgarasAgaraH / uttarItumimaM yuSma-dordaNDA eva setavaH // 351 / / anISatkaramapyuccaiH, kAryamISatkaraM bhavet / yatraikahRdayotsAha-dhAriNaH sahakAriNaH // 352 // 1 rAjadvayAbhAvatAm / / / 216 // JainEducati For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ | "kRtasAhAyakazcandra-vasanta-malayAnilaiH / munInAmapi cetAMsi, kiM na manAti manmathaH ? !! 353 // " bhavaddorvikramaiH kAmaM, vijeSye'haM virodhinaH / pakSirAjo'pi yata pakSa-staratyambarasAgaram / / 354 / / vairikhaGgAmbudurvAra| yauSmAkINaibhujoSmabhiH / madIyA satatollAsa-mallikA kIrtimallikA // 355 / / jarAsandho'dhunAbhyaNa, prArthitaH prathamAhavam / svayaM pANDutanUjAnAM, vadhazraddhAlunA mayA / / 356 // tadanugrahamAdhAya, nivedayitumarhatha / svakhyaM me samagrANAmAtmAnIkadhanuSmatAm / / 357 / / kiyanto'tirathAH samya-kkiyantazca mhaarthaaH| kati cArdharathAH sainye, senAnyaM ca karomi ki(ka)m / / 358 // athAbhASata bhISmastaM, rAjan ! kimidamucyate / svayaM vetsyeva yat satyaM, rahasyaM sarvadhanvinAm / / 359 / / rAdheyastu pramAdI ca, kRpAluzca raNAGgaNe / tenArdharatha evAya-miti meM pratibhAsate // 360 // vacastadidamAkarNya, karNayoviSasodaram / abhidhatte sma rAdheyaH, kopakamproSThapallavaH / / 361 // gAGgeyasya raNe yAva-dAtirathyaM prathiSyate / na pANDavaiH samaM tAva-ddhArayiSye dhanuyudhi // 362 / / ityudIrya bhujAvIrya-manyamAnastRNaM jagata / karNaH krodhAndhalo'gaccha-dutthAyAsthAnamaNDapAt // 363 // gate'sminnasukhAyantaM, bhISmo'bhASiSTa bhUpatim / rAjan ! ko'yamakANDe'pi, mukhe kaSmalimA tava ? // 364 // paMdhane dhRtadhanvA'haM, yadi karNena kiM tadA / na cedupAttacApo'smi, rAdheyena tadA'pi kim ? // 365 / / athAbhyadhAyi gAndhArI-tanayena pitaamhH| cet prasIdasi me tAta!, kiMcidvijJApayAmyaham / / 366 / / tAtameveyamadhyAstAM, raNabhAradhurINatA / dharA'bhyuddhAradhaureyaH, ko nAmAnyaH phaNIzvarAta ? // 367 / / tAM giraM kauravendrasya. pratya 1 samIpasthama / 2 yaddhe / Jan Education tematang For Personal & Private Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava parizram // sargaH 12 // // 217 // 1to zrauSIt pitAmahaH / senAnItve tadaivAya-mabhyaSicyata cAmunA || 368 / / atha prasthApito rAjJA, gAndhArItanujanmanA / sumedhA mAgadho'bhyetya pANDunandanamabhyadhAt // 369 // rAjan ! durvAdorvIrya-nirjitArA timaNDalaH / jalpati tvAmidaM vIro, madirA kauravAgraNIH || 370 || tvadvayintabhutraH kIrteH, saMvibhAgamitaM pacaH / ahamAdyaM raNArambhaM, jarAsandhamayAcipam // 371 // tat prAtastAta gAGgeya - mAhavotsavadIkSitam / puraskRtyAvatIrNaM mAM, drakSyasi tvaM raNakSitau / / 372 / / tadantarmanasaM ko'pi savotkarSo'sti cettava / vizvavizvaMbharAbhogavaibhave ca yadi spRhA / / 373 || yadi dorvikramo'pyasti tatra ko'pi pacelimaH / bandhavo'pi raNopAsti - sauvastikabhujA yadi || 374 // tadA''tmIyabalaiH sArdhaM, sarvairapi harerbalaiH / tiSThedhAH purataH prAta rAhave mama bAhave // 375 // (tribhirvizeSakam / ) tadvandino vacaH zrutvA zatruzauNDIrimorjitam / dUramakuritaprIti- ramyadhatta yudhiSThiraH || 376 / / tasyApi svaprabhorevaM, bandirAja ! nivedayeH / tvamapyetadvacaH kArpA-rmA viparyAsasuram || 377 || ahaM tu yadi nAbhyemi tvat prAgeva raNAGgaNam / sUnRta vratinastanne saMpUrNa vAva kIrNatA || 378 || vyAhRtyeti hiraNyaughairamuM satkRtya mAgadham / visRjya ca tapaH sUnu - yau kaMsAntakAntikam || 379 / / nivedya bandinodgIrNAM kauravIyAM kathAmimAm / svayaM prathama saMgrAma - macyutaM so'pyayAcata // 380 // ariSTArirabhASiSTa pANDaveyaM tato hanan / mAmatraikatulAdyUne, bhAginaM na kariSyasi // 381 / / na hi sAhAyakApekSI, nUnaM tasmin raNe jayaH / mahaH pANDumahIbhartu-yaMtra dedIpyatetamAm || 382 / / tathApi sArathIbhUya, 1 mitaM pacatIti mitaM pacaH - lobhavAn / 2 yuddhasevAyAM kalyANakAriNau bhujau yeSAM te / 3 vratabhaGgaH / Jain Educadnational For Personal & Private Use Only kauravamISmayorvi cAraH / yudhiSThirAntike mAgadhasyA gamanam / / // 217 // ainelibrary.org
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ darza darza navAM bavAm / kapidhvajadhanuSmattA, prINayiSye dRzau mama // 383 / / dharmasUtiH pratizrutya, tAM giraM muravidviSaH / gatvA ca svacamUryuddha-saMvAhAya samAdizat / / 384 // matimAn sarvasaMmatyA, drupadozanandanam / patAkinIpatiM cakre, dhRSTadyumnaM yudhiSThiraH // 385 // nAnAvarNAstadaivAntaH-krodhArciSmacchikhA iva / skandhAvArapravIrANAM, netrapaTTA viniryayuH // 386 // raNArambhotsave vIra-kavalAya bhaTAvaleH / karambhAH karakAbhAso, nirapAdyanta dAdhikAH // 387 // drakSyAmo bhaTakaNThasthA, yuddhotsavamiti dhruvam / vikAsasubhagAbhogAH, sRjyante sma navAH sajaH // 388 / / ghRSyate sma pravIrANA-maGgarAgAya candanam / piSyante sma lalAmebhyo, bhUyasyo mRganAbhayaH // 389 / / balipuSpopahArAdi-vastubhirbhaTavezmasu / purastAdatradevInAM, prAvartanta mahotsavAH // 390 // upayAcitalakSANi, devatAnAM pRthakpRthak / pratizuzruvire vIra-dAraijayaipibhiH / / 391 // tatpUrvasaMgamaprema-kallolinya ivoccakaiH / preyaso rahasi svair-maalilinggurbhttaanggnaaH|| 392 // vIrasUtirahaM vIra-snuSA ca jagati zrutA / akhaNDaM vIrapatnItva-midAnIM tu mama kriyaaH|| 393 / / bhItAzca sapramodAca, tvayyeva raNaraGgiANi / vizrAmyantu dRzaH kAma, vairiNAM ca prabhozca te // 394 / nijakaukSeyakakSuNNa-kumbhikumbhasthalodbhavaiH / vidadhyA mauktikairmI ca, svAmikIrtiM ca hAriNIm // 395 // kurvIthAstvaM tathA nAtha !, yathA tvAM pazyato raNe / bhaTIjanasya sarvasya, spRzAmi spRhaNIyatAm // 396 // | nirjityArInupetasya, prathayiSyAmi nAtha ! te / niviDAliGganareva, prahAravraNazodhanam / / 397 / / ityAliGgaya rahaH kAzci 1 dadhivikArAH / * bhUpaNebhyaH / 3 kauzeyakaH-khaDgaH / in Education intern al For Personal & Private Use Only www.ainelibrary.org
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavarim // sargaH 12 // // 218 // 112 duccaratpulakAGkarAH / upasthitaraNAn prAtaH, prANanAthAn babhASire || 398 || (paGkiH kulakam ) vIrazriyA puraskRtya prItyA dRSTo'psarogaNaiH / jayalakSmyA samAzliSTo naiva vIkSiSyase'pi naH // 399 // ityuccaiH kRtakAmyA - nirbharaM vallabhAjanaiH / raNaiSiNaH smarasmera- kapolaiH kecidUcire // 400 // ( yugmam ) mayA yudhi hatAH svarga, yAsyanti ripavaH sphuTam / madvairAttatra yoddhAra- svataH kSuNNAH gAminaH ? / / 401 // AttAsirjarjarAn svarga bhUmikAM grAhayannarIn / raNaraGge'bhineSyAmi, svAmilakSmIsvayaMvaram // 402 // matkRpANaprahArotthe - mauktikairibhasaMbhavaH / dviSo drakSyanti satrAsaM divA tArakitAM divam / / 403 / / unnataH samaravyomni, mamAsirnUtano'mbubhRt / sUtrayiSyati saMtApaM, keSAM nAma na vairiNAm ? // 404 // kIrti - pravAramunmucya, bahirbAhUSmatApitAH / kRpANAmbhasi maGkSyanti mama ke nAma nArayaH ? || 405 || ekasminneva nikSiptA, madIyazarapaJjare / dviSaH sarve'pi lapsyante, kelipArApatopamAm / / 406 / / pAsyanti me pipAsArtA, iva vegena gAminaH / vidveSidantinAM dAna - vAridhArAM zilImukhAH // 407 || AdAsyanti mamArAti-dantidAnAni mArgaNAH / kIrti tu matprabhoreva, kariSyanti jagatraye // 408 // ityAdayastadA'nekAH, semIkotsAhazAlinAm / bhaTAnAmabhavan bhUyo bhUya eva mithaH kathAH || 409 // ( navabhiH kulakam ) athobhidrajapAjaitraM, tanyamAno ravirmaha: / ullalAsa dizi prAcyA- mAnandaiH saha doSmatAm // 410 // sarvAJjAgarayan 1 ' stAta ! ' pratidvayapAThaH / 2 ' svargi0 pratidvaya0 / 3 abhinayaM kariSyAmi / 4 kIrtivastram / 5 samIka:- yuddham / Jain Educational For Personal & Private Use Only pANDavasainya sajjatA // // 218 // ainelibrary.org
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 sainya-rAjanyAn saha vikramaiH / vArijanmA nidadhvAna, drAksaMnAhanikastataH // 411 // zrotreNAntaH praviSTaista - nAdairudvelitA iva / niryayuH pulakanyAjA-nmahIzAnAM bahirmudaH // 412 // raNarAmasikAH patti-syandanA-zve-bhasajjane / rAjAno'dhikRtAnuccai - stvarAbhAjo'pyatatvaran // 413 || madAmbupaGkilIbhUtAH, kvaNatkanakazRGkhalAH / kAzyapIzayanAduccai - rudasthApyanta dantinaH // 414 // sAdibhidrutamabhyetya, raNatkAJcanabhUSaNAH / sarvato'pyuda mocyanta, vallito'zvamatallikAH || 415 // mAsma kA taratA kAci- drandhulokasya bhUditi / dRDhazauNDIryavarmANo 'pyuvazAH samabarmayan // 416 // hRdi yasyaikadeze'pi varUthinyo mamurdviSAm / yuktameva bhaTasyAGga, mamau varmaNi yena tat // 417 // sahiSyate'rinArAcAn, kimetaditi kecana / parIkSitumivAvidhyan varma romAJcatomaraiH // 418 // anAlokya mukhaM saMya-tyAhnAsyante dviSo na naH / iti kecicchirastrANaM, nAtmanaH zirasi nyadhuH // 419 / / kSaNamAtrAnmahAmAtrai -ribhAH saMvarmitA babhuH / sAnumanto nitambAnta-lambamAnAmbudA iva / / 420 || vArdhikallola tatkAla-niryaduccaiHzravaH zriyam / vibhratyaH prakSaropetA, rejire vAjirAjayaH // 421 / / rathaivaruthibhirdivyairyuktavAhlIkavAjibhiH / kAmaM reje'vamanvAnaiH pataGgasya patAkinam // 422 // ariSTAya dviSAM dharma- janmApi saha bAndhavaiH / darzitAGgo durIkSyo'bhUt, pariveSItra bhAnumAn // 423 // paJcApi pANDavA reju - dhRtanAnAyudhAstadA / kalpAnta iva pAthodAH, sphuritAnalpavidyutaH || 424 | pAtheyairiva sAmbhobhiniMcitya vividhAyudhaiH / saMgarArNavanaukalpA- nArohante sma te rathAn // 425 / / ArUDhakalpitAneka - rathA nekapa- vAjinaH / 1 zaGkhaH / 2 ' yatnataH pratya0 / 3 tomaram - Ayudham / 4 kavacavadbhiH / 5 ratham / 6 kavacitAGgaH / For Personal & Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 bhIpANDava caritram // sargaH 12 // // 219 // pANDava senysnyjtaa|| bhRbhujaH parito bheju-stAnindrAniva nAkinaH // 426 // karazreNibhirAgneyAn , mArgaNAniva dhArayan / raucanikyA rucA haima, vAravANaM vahanniva // 427 // tadAnIM vinaMtAsUnu-noditAzvaH patiryutAm / teSAM sAhAyakAyeva, dRzyatAmagamat puraH // 428 // (yugmam ) kheladucchRGkhalodyotA, caNDarociHsahasriNIm / vIkSAmAsustadA sarve, kauverImapi te dizam // 429 // tAM dizaM yAvadekSanta, vismayasmeracakSupaH / divyAni dadRzustAvat , te vimAnAni bhUrizaH / / 430 // tebhyo'vatIrya doryiparyastAribhujaujasaH / maNicUDa-sahasrAkSa-candrApIDa-mahAbalAH // 431 / / citrAGgadAdayo'nye'pi, khecraaniikiniivRtaaH| vidyAdharezvarAH sarve, praNemurdharmanandanam / / 432 // (yugmam ) Ucireca purA deva!, tvayA taba shodraiH| jIvitaM sukRtaistaistaiH, kAmaM krItamidaM hi naH // 433 // adya vidyAdharebhyastat , kauravaiH saha saMgaram / viditvA bhavato vegA-dihAgacchAma zAdhi naH / / 434 // atha ko'yaM raNArambha-saMrambho bhavataH svayam / iyadbhiH sadbhirasmAbhiH, pattibhirnirvipattibhiH? // 435 // ityudIrya yathaucityaM, bhImAdInabhivAdya ca / tuSTAtmanastapaHsUno-nidezAtte'pyadaMzayan // 436 // haiDambeyo. 'pi vijJAya, vidyayA samarodyamam / Ayayau manasA sarvAn , dvipo gaNDUSayiSyatA / / 437 // Anamya dharmajaM natvA, kramAt pitRpitRvyakAn / AdiSTastaiH prahRSTAsyaiH, so'pi saMnAhamagrahIt / / 438 / saharSI hayaheSAbhi-rUjito gajagarjitaiH kSIbaH pravIrakSveDAbhi-razcito rathacItkRtaiH // 439 / / lumpallokazrutizreNI-rdArayan girikandarAH / udvelayanmahAmbhodhIn , kampayan kAzyapItalam // 440 // zabdAdvaitamayIM rodaH-saMpuTI ghaTayanniva / mahAnAdo'tha dadhvAnaH, dundubhiH sAMparAyikaH 1 kavacam / 2 vinatAsUnu:-garuDo'ruNazca / 3 mattaH / 61 // 219 // Shin Educ a tional For Personal & Private Use Only jainelibrary.org
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 // 441 / / (tribhirvizeSakam ) arkavanmakaraM dharma-sUtirAsthitavAn ratham / pratasthe'rihimocchityai, raNakSoNimanuttarAm // 442 // sa prAtipanthikastasya, plAvayiSyannivAvanim / dhRSTadyumnaM puraskRtya, cacAla balanIradhiH // 443 // rathAGga| pANiH sArathya-mAcaran savyasAcinaH / dadRze vismayAllokai-ruNasyeva bhAnumAn // 444 // mamotpattibhuvo vyomnaH, zalyAnyetAnyato dhruvam / nisvAnanisvanastasya, zailazRGgANyapAtayat // 445 // tasmin sainyaughasaMmarde, nirucchAsaM mahIrajaH / vyaznute sma cireNa dyA-mapyuddhatamanekadhA // 446 // ketavaH pavanaiH kAma-manukUlaistaraGgitAH / ito jaya ito lakSmIrityAkhyAnta ivAbabhuH // 447 // reNurAnvIpikaigandha-vAharudvAhitaH purH| nAsIrasyApi nAsIre, dviSo jetumivAcalata // 448 // bhaTAH zatrUna pazyeyu-rebhirandhaMbhaviSNavaH / itIvAzamayan dAnaiH, kSoNireNUn kareNavaH // 449 // zUrasyApi parasyoccaiH-karakSepAsahairiva / kAmaM vIrAyudhairbhAsva-tkarAzleSAt prajavale // 450 // vimAnairanukAmInaiH, khecarANAM mnniimyaiH| cakAze daramAkAze, kurvadbhiH kamalAkaram // 451 // nivAseSu padevyAM ca, raNakSoNI ca sA cmuuH| sAkalyenaiva sarvatra, mahAvRSTirivAbabhau // 452 // athopetya samidramau, pANDaveyasya zAsanAt / Aracayya mahAyuha, bhUnetA-1 ro'vatasthire // 453 // yadaiva ca tapAsUno-ranIkaM samanahyata / tadeva koravasyApi, zaGkaH sAMnAhiko'dhvanat // 454 // kiM nAmAsmintraNArambhe, bhaviteti ghiyA samam / atha prajAgarAMcaku- bhujo bhujazAlinaH // 455 // vllbhaadoltaashless-sukhnirmgncetsH| 1 sUryaH makararAzimiva / 2 'stAraH' pratidvaya0 / (3 anukUlaiH) / 4 'nAsIradvi0' pratyantara0 / 5 mArge / For Person Private Use Oy
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ . kaurvsainysnyjtaa|| 116 pIpANDava kecittalpaM cirAdauna-zrutazaGkhasvanA api // 456 // tadAnIM viditAtyanta-viprayogAgamA iva / svacchandaM dayitAM paritram ||NI keci-dAliliGgaH punaH punaH // 457 // utsuko'si khalu svarga-strIbhogeSviti bhASiNI / preyasI kaMcidutthAsnu-mAzliSya vrgH12|| rurudhe ciram // 458 // tAmistAbhiH kRtotsAhai, rAjadauvArikoktibhiH / saMvarmayitumAreme, tato vizvaMbharAdhavaH // 459 // navoDhadayitA''syendau, kecit stimitadRSTayaH / udastavamaNo'pyagre, nApazyannanujIvinaH / / 460 // kiM bhaviSyatyaso jAte, // 220 // mama devAdamaGgale / zocanniti priyAM kazci-na saMvarmaNamasmarat // 461 // kazcidavyaktajalpAka-bAlalAlanalAlasaH / daMzanAnayanAdeza-mapyadAna nidezinAm / / 462 // zrIzuddhAnta-gajA zvAdi-cintayA''cAntacetasaH / AropyamANamapyaGge, na varma vividuH pare // 463 // rAjAno rejire naddha-hATakotkaTakaGkaTAH / vaizvAnarA ivodgr-jvaalaajaaljttaalitaaH||464 // kazcit saMhananottAla-balakolAhalAkulaH / AlAnadrumamunmUlya, jagAhe zibiraM karI // 465 / / senAkalakaloddhAnta cetasAM sAmajanmanAm / vizuSyanti sma keSAMci-nmadasrotAMsi tatkSaNAt // 466 // kathaMcidrAhayAMcakre, zrutasAMgrAmikAnakaH / | unmIlitakaTaH sadyaH, kaGkaTaM ko'pi kuJjaraH // 467 // AdAya sindhuraH saadi-maattekguddepksskH| kazcidAkasmikakSobhakSuNNacetAH palAyata / / 468 / Ajaye sajjitAH kAmaM, rejire kuJjarezvarAH / patralAH parito namra-zAkhAntA iva zAkhinaH // 469 // vinItA api tatkAlaM, kalitAvinayakramAH / grAhyante sma balAt kecit , khalInamapi vAjinaH // 470 / / kalpayantaM tathA pajhjhAM, sAdinaM ko'pyahan hayaH / yathA so'bhUdalaMbhUSNuH, sAMyugIne na karmaNi // 471 // saMsUtritatanutrANA 1 (daMzanaM kavacam / ) 2 gajAnAm 3 kaTa:-gaNDasthalam / 4 kavacam / 5 guDaH-AstaraNam , sa eva sahAyo yena / // 220 // Jain Educ For Personal & Private Use Only AGRainelibrary.org
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ PHY sturaGgendrAzcakAsire / kallolA iva kUlinyAH, parItAH padminIdalaiH // 472 // saMpratyamaGgalaM bASpa-nipAto mA sma bhUditi / UrddhapakSmapuTaprAntaM, vitanvatyAH padakramam // 473 // kariSyati priye siddhiM, sarakaM skhalanAt pdH| papAta pANeH kasyAzcidalAt kanakabhAjanam / / 474 // (yugmam ) kasyApi kurvato vIra-kavalaM gRhkukkurH| kRtaM kare karambhasya, bhraMzayAmAsa bhAjanam // 475 // dimaGgaleSiNyA-calantyAzcaTulakramam / hArastutroTa kasyAzcit , patyau saMgrAmagAmini // 476 // unmIlati kSute nAsAM, vidhartuM dhAvato javAt / priye calati kasyAzcit , sasraMse valayaM karAt / / 477 / / prakSeptumanasaH prItyA, dUrvAdi patimUrddhani / asraluptadRzo'nyasyAH, patati sma tadanyataH / / 478 / / parasyAH kuzalI yuddhA-dAgaccheriti bhAratI / ApRcchamAne kAnte'zru-pUraininye vRthArthatAm / / 479 / / ApRcchaya gacchataH prANa-nAthasya valitAnanam / kasyAzcit kRpaNaidRSTi-nipAtairnigaDAyitam // 480 // dhRtadhArAlavairatvA-yuddhazraddhAvazAdapi / darpAcca dunimittAni, tAni tAnyavahelayan / / 481 // tulAmiva ravirjetuM, jImUtAniva pANDavAn / athArohanmahAbAhuH, syandanaM kurunandanaH / / 482 // (yugmam ) sanjitasvastrayAnAdhi-rohiNaH kava-: cAzcitAH / mUrtimanta ivotsAhA-cApavedA ivaangginH|| 483 // droNAcArya-kRpAcArya-pramukhAH saamvaayikaaH| kanIyAMsazca dagdhAri-vanA duHzAsanAdayaH // 484 // zalya-prAgjyotiSAdhIza-jayadrathapuraHsarAH / bhUmIbhujazca taM mukta-paryAyaM paryavIvaran // 485 // (tribhirvizeSakam ) grahairiva grahAdhIzaH, svayUthairiva yUthapaH / puNDarIka ivAmbhojaiH, 1 madyapAtram / 2 vIraM-karambhaH / 3 sAmUhikAH / Jein Education For Personal & Private Use Only www.sainelibrary.org
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaurava bIpANDava caritram // dhrmH12|| // 22 // sjtaa| mainyadvayasya varNanam / / 118 zobhate sma sa tairnRpaH / / 486 // kAtarAn vimanIkurva-zUrAn kaNTakayastataH / jambhe dundubhidhvAno, dignikuJjodaraMbhariH // 487 // AdhAya purato bhISma, bhISmamiSvAsakarmaNA / kauravIyA'calan sarva-pathInA sA varUthinI // 488 // kenanAni parAzcanti, pavanaiH prAtilomikaiH / kaunteyAnIkinIbhItyA, nazyantIva cakAsire // 489 // asmadvirodhino'mbhodAna , bibhartIdamiti dhruvam / pAMzubhinabhaso lakSmI-rakSudyata baloddhataH // 490 // kasyApyauddhRtyamanyasya, vayaM na hi sahAmahe / itIva dantibhirdAnai-nIyate sma zamaM rjH|| 491 // AyudhAnyAyudhIyAnAM, pataGgakarasaMgamAt / sAkSAnirIkSya- mANAgni-daivatAnIva rejire // 492 / / kSayArNava ivodvelaH, kSaNAt kukSibharidizAm , balaughaH so'pi saMgrAma-bhUmisImAnamAgamat // 453 / / balairalambusa (pa) praSTa-khecarANAmalaMkRtA / pANDavAnIkamabhyasthAt , kRtavyahA camUrasau // 494 // taistairanyo'nyaviccheda-pUraNapravaNAravaiH / virAmarahitodAma-pravRttaninadairiva / / 495 / / mithaH piitprtidhvaan-rntrmnaanynisvnaiH| praNede'tha raNAtoyaiH, sainyayorubhayorapi / / 496 // (yugmam / ) tarjayanta iba krodhA-nmarutpreGkholanaimithaH / anIkadvitayasyApi, virAjante sma ketavaH // 497 / / svAmivairaNa vairAya-mANA iva parasparam / dvayorapi varUthinyo-| rambare reNavo'milan // 498 / / pUrvazauNDIradordaNDa-caNDimastavapUrvakam / janakasyAvedAnAGka-nAmodgArapuraHsaram // 499 / / zazvatprAptAdbhutasvAmi-prasAdasmaraNottaram / prastutastutikarmabhyaH, saMgarotsAhahetave / / 500 / / ubhayorapyanIkinyoH, subhaTaiH | samarodyataiH / pradIyante sma bandibhyo, bhUpaNAni yathocitam // 501 // (tribhirvizeSakam ) dvaye'pi bharturAdezAt , kathaM 1 'vRtaH' pratidvaya0 / 2 pazcAJcalanti / 3 namaH / 5 avadAnaM-parAkramaH / // 221 // in Educ a tional For Personal & Private Use Only TMainelibrary.org
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educatio 119 cidvetrapANibhiH / dhiyante sma dhanuSmantaH, prathamapradhanecchavaH || 502 / / pIyUSAMzumayaM mukhaiH kuvalayazreNImayaM locanairnAnAratnamayairvimAnanivahaiH saMdhyAmbudAlImayam / kurvadbhiH kurupANDaveyasamaranyAlokana vyAkulai-rgAndharvA - mara- khecarairviyadalaMcakre tadAnIM kSaNAt // 503 // iti malaghArizrIdevaprabhasUriviracite pANDavacarite mahAkAvye dUtasomakAgamanaprayANakabalavarNano nAma dvAdazaH sargaH // 12 // atha trayodazaH sargaH / athaivaM samayazcakre, sainikairubhayairapi / nAvaMhAre prahartavyaM, nApazastre na ca striyAm // 1 // tataH prauDharathArUDhau, vRkodarakirITinat / dhRSTadyumnasya senAnya- cakratuzcakrarakSitAm || 2 || atha pratipatAkinyA, bhaTAnekaikazaH puraH / sUtaM papraccha pakSIndra - ketanaM kapiketanaH // 3 // tataH pratyekamAlokya, pratipanthivarUthinIm / abhyadhAnmAdhavo vAji - ketukIrtanapUrvakam // 4 // eSa tAladhvajaH kAlaH, sAkSAdiva raNakSitau / serAhaturago gaGgA- sUnuH sarvakaSo dviSAm // 5 // droNaH so'yamavidrANa - kIrtiH kalazaketanaH / zoNasaptiH samitsarva-dhurINadhanurUrjitaH / / 6 / / itazcAyaM kRpAcAryo, dhvajIkRtaka 1 pradhanaM yuddham / 2 yuddhabhUmeranyatra zibirasthAne / ( 3 pIyUSavarNAzvaH / ) 4 raktAzvaH / For Personal & Private Use Only Donal
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // rgH13|| kRSNena kRtaM kauravasainyavarNanam / / 1222 // 120 maNDaluH / dhanurvidyAlatAkanda-vandanAbhaturaGgamaH // 7 // saipa duryodhano dhanvI, nIlAzvo naagketnH| bhuJAnasya bhuvaM yasya, zalyanti tvaddhajAH param // 8 // duHzAsano'yamAnAya-ketuH pItaturaGgamaH / sthitaM yadbhayato lInInairmInairivAribhiH // 9 // vollAhaizca hayaiH so'yaM, saubalo gvldhvjH| bhuvane'pyuttamarNatva-masyaiva RrimazriyAm // 10 // azvasthAmAyamasthAnaM, vairivArabhuvAM bhiyAm / droNasUnuH kiyA~hAzvaH, siMhalAGghalaketanaH // 11 // zalyaH saiSa manaHzalyamiva niHzeSavidviSAm / sItAketurdviSatketu-razvairbandhUkabandhuraiH // 12 // vidviSadvAradurvAra-rathaH so'yaM jayadrathaH / lohitAzvo hRtArAti-cetanaH kolaketanaH / / // 13 // asau bhUrizravAH zravya-kIrtikolAhalaH puraH / pacabhadrahariH kAmA-nurUpo yUpaketanaH // 14 // bhagadatto'yamAttAri-kIrtirArohakAgraNIH / supratIkagajArUDhaH, prauDhastamberamadhvajaH // 15 // ete'nye'pi suzarmAdyA, bhUbhujo bhujabhUSaNAH / taistaiH ketubhirazvaizva, nirIkSyante'bhilakSitAH // 16 // etAvanto jayadvIpaM, yAsyato dharmajanmanaH / antarambhodhayaH santi, potastu dhanureva te // 17 // ___imAmambhojanAbhasya, nizamya vimalAM giram / nyapIdadujjhiteSvAso, rathakoDe kapidhvajaH // 18 // nijagAda ca govindaM, guru-saMbandhi-bAndhavAn / hantumutsahate naitAn , manAgapi mano mama // 19 // tat kiM rAjyaM ? zriyastAH kAH?, kiM ca tata pauruSaM mama ? / bIjAni yAni dAyAda-guru-bandhuvadhainasAm // 20 // mattanUvIrudho'muSyAH , zazvadAvAlatAmagAt / 1 AnAyaH-matsyajAlam / (2 vollAhaH pANDukezarabAladhirazvavizeSaH / ) 3 mahiSadhvajaH / (4 raktavarNAzvaH / ) 5 haladhvajaH / 6 mukhAdiSu paJcasu sthAneSu bhramaracihnavAn paJcabhadraH / 7 'vimanA' pratyantara / // 222 // in Educ a tional For Personal & Private Use Only Ore
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasyAGkaH kiM zarAstasmin , pateyumeM pitAmahe ? // 21 // azvatthAmno'pi nA''mnAyaM, tathA cApasya yo dadau / vAtsaVlyAnme yathA'datta, taM guruM hanmi kiM raNe ? // 22 // bAndhavA bAndhavA eva, bADhamapyapakAriNaH / eteSvapi madiSvAsaH, saMdadhatrapate zarAn / / 23 / / ___athojagAra kaMsAri-nanu vIrAvataMsa ! te / kRpAnavAGguraH ko'yaM, kSatradharmavilakSaNaH ? // 24 // gurau pitari putre vA, bAndhave vA dhRtAyudhe / vItazata prahartavya-miti hi kSatriyavratam / / 25 // bAndhavA bAndhavAstAva-dhAvat paribhavanti na / parAbhavakRtastUcaiH, zIrSacchedyA bhujAvatAm / / 26 // "vaizvAnaraH karasparza, mRgendraH zvApadasvanam / kSatriyazca ripukSepaM, na kSamante kadAcana // 27 // " dAyAdA api hantavyA, vahanto vairigRhyatAm / "tamogRhyAnigRhNAti, grahAn kiM na grahAyaNIH ?" || 28 // bhrAtuvizvaikavAnuSke, satyapi tvayi bAndhave / yat kRSanti dviSo lakSmI, sApi te mahatI trapA / / 29 // tat kRpAM zithilIkRtya, cApamAdAya pANinA / AdhipatyaM bhuvo bhUyaH, svabhrAturdAtumarhasi // 30 // kiM cAmISAmupeto'ya-mantaH svaireva karmabhiH / tvaM tu kevalametasmin , hetumAtraM bhaviSyasi / / 31 // avazyamavyalIkasya, vadhaH pApAya jAyate / dhanuSmanto jighAMsanti, jighAMsantaM punaH param / / 32 // tadgrahANa kare bANAn , cApamAropaya drutam / ghAniSyante'ribhiH pazya, pazyatastava bAndhavAH // 33 // ityAdiSTAmupazrutya, viSTarazravaso giram / samuttasthau zanaiH pArthaH, kArmukaM kalayana kare // 34 // 1 zatrupakSam / 2 anaparAdhinaH / For Personal Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIpANDava- caritram // srgH13|| // 223 // 122 ubhayorapi kaunteya-kauravAnIkayostataH / dhanapi dhandhino ghora-ni?pANyadhyaropayan // 35 // uttaraGgayazorAzi- kSIranIranidhidhvanIn / te viDambayato dadhpu-jalejAMzca nijAnnijAn // 36 / tannAdena tadAcAnta, ivAstamiva lammitaH / prAptavAniva vizrAnti, raNatUryaravo'bhavat / / 37 / / athottIrya rathAt padmA-mupetya tapasaH sutH| bhImaM kRpaM ca droNaM ca, kalyANIbhaktirAnamata // 38 // tato vaijayikIM tAM tA-muccArya muhurAziSam / te'tiprahamabhASanta, taM ljaajimitaannaaH||39|| vatsa ! tvayi na vAtsalya-masAkaM parihIyate / tathaiva bhavato'dyApi, bhaktirapyadhibhUyasI // 40 // paraM kiM kurmahe vIra !, kauravairbhUribhaktibhiH / gRhItAH smastathA naitAn, yathA hAtuM sahAmahe // 41 / / asmAbhirjanatAhAsya-rdhanena nidhnprdH| kRtaH sukRtahudainya-nikAyaH kAyavikrayaH // 42 // yudhi yuSmAkamevAyaM, jayastu na hi saMzayaH / yannAsIre mahAvIrau, nyAyadharmI visarpataH // 43 // sAkSAdvijayamUrti tA-mAdAya gurubhAratIm / Agatya punarArohat , svaM rathaM sa mahArathaH // 44 // samIke manasA sAkaM, vipakSe saha cakSuSA / iSUnaiSvAsikAzcaNDAn , kodaNDeSvatha saMdadhuH // 45 // dikkUlaMkapanirghoSanirbharAzeSarodasaH / tatazcakRSuriSvAsA-nubhaye'pi dhanurbhRtaH / / 46 / / navavisphUrtido kIrti-paTaho'tha kirITinaH / nipItetaravisphAraH, sphAritazrutivaizamaH // 47 // ullalAsa pratisvAnaH, kAmaM tumulayan dizaH / gANDIvakarSaNakkANaH, prANaprAvAsiko dviSAm / / 48 // (yugmam ) vyomni vyomacaraNe-/kSitazcakitekSaNam / jambhate sma tato vIra-do priyaMkaraNo rnnH|| 49 / / 1 zaGkhAn / 2 maraNapradaH / 3 dainyanivAsaH / 4 yuddhe / kRSNArju nayoH sNlaapH| yudhiSThirasya bhISmAdiSu bhaktiH / yuddhaarmbhH|| // 223 // Main Educa t ional For Personal & Private Use Only Sainelibrary.org
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 puJjayanta ivA''zAntAn , saMvRNvanta ivAmbaram / ceru sIravIrAsa-gmAtrabhojanikAH zarAH // 50 // patriNAM patranirhAdaiH, ziJjinInAM ca ziJjitaiH / kSveDAmirdobhRtAM cAbhUt , saMbhramakSubhitaM jagat // 51 // nizAtavizikhavyAjA-yasyo rasanA iva | samaM sarvAn bhaTAnattuM, pretabharturjajRmbhire / / 52 // anyonyAsphAlanodbhata-sphuliGgairmArgaNA api / kopAdasvamivAgneyamAtenuritaretaram // 53 // khecaraiH khecarAH khaDga-pANibhiH khaGgapANayaH / sAdibhiH sAdinazcAdho-raNairAdhoraNA api // 54 // rathArUDhai rathArUDhA, apyuccaiH samagaMsata / dvandvayuddhamiti svairaM, zauNDIrANAmavartata // 55 // (yugmam ) mA sma razmISavo'syApi, patan yodheSviti dhruvam / reNavo'tirayan bhAnu, rathapradhibhirutthitAH / / 56 // baMhIyasi tadA pAMzI, raNotsavamivekSitum / lalambe'mbaramabhyarNI-babhUvuH kkubho'khilaaH||57|| zarAzariparitrAsA-diva vyomni plaayitaaH| vidyAdharavimAnAnta-rAvizan raNareNavaH / / 58 // nirmAya nUtanAM siddha-kAmukA iva yAminIm / pAMsavo dikpuraMdhrINA-mAkRSannambarAJcalam // 59 // ghanAnau(nau)pamyabandhUnnaH, paGkayantitamAmamI / itIva zamayAmAsuH, pAMmUn madajalairgajAH / / 60 // karNatAlacchalA. cAla-vRntairiva mtnggjaaH| rajaH parAjayAMcakruH, saMparAyAntarAyakRt // 61 // dantinAmanilodbhUtA, rejuH sindUrareNavaH / antaHkopahutAzasya, jvAlA bahirivotthitAH // 62 // dhAvantaH sindhurAH kAmaM, pratistamberamAn prati / utpAtapavanokSiptAH, zailA iva cakAsire // 63 // vAjino'pyAjidhaureyA, navadhoritabandhurAH / manAMsIvAzvavArANA-mazvarUpeNa 1 digantAn / 2 pratyaJcAnAm / 3 "ghanAnaH pazyatAM bandhUna ," "ghanAnau pazya bandhUnnaH" iti pratidvayapAThI, mUlapAThazca pratidvaye'sti / 4 dhorita-gativizeSo'zvasya / For Personal Private Use Only www.sainelibrary.org
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajamUddhajAH pANDa pANDavaparitram // rgaH 13 // // 224 // 124 rejire / / 64 / / sthAnAM patayaH ketu-dukUlairanilAkulaiH / cerurAhayamAnAnA-miva praticamurathAn // 65 // UrdhvajamUrddhajAH zauryAt , kopAruNitacakSuSaH / valganti sma muhuH kAla-kiMkarA iva pattayaH / / 66 // | kaurava. bale draupdireksmi-nnysminyjaahnviisutH| surAn kumArakhadyodhAn , yodhayAmAsa vairibhiH // 67 // tataH zauryapravAlAni, vIravratanavAkurAH / utsAhakandalodbhedAH, kSatradharmAgrasUcayaH // 68 // uttarazcAbhimanyuzca, pAzcAlAzca raNAGgaNam / muhurjagAhire'nye'pi, kumArA navabAhavaH // 69 // (yugmam ) parAJcazcakrire vIra-zauNDIrAstacchilImukhaiH / zvApadA | iva zArdUla-vAyubhirnAsikaMdhamaiH // 70 // madrarAjasya zalyasya, vairATeruttarasya ca / jajJe'tha samaro ghoraH, syandanasthagajasthayoH // 71 // zrutinirbhedinirhAdA-nabhidyotayato divam / azanIniva jImUtau, tau maheSUnamuzcatAm // 72 // ambare'pyamarastrINAM, kutUhalitayodRzoH / mAnasasya ca bhItasya, tadA'bhUt kalaho mahAn // 73 / / uttareNAtidurvAra, zarAsAraM vitanvatA / tirazcakre kSaNaM zalya-stoyadeneva bhAnumAn // 74 // jitAnekAhavaH zalyo, hAdinyeva giriM hariH / vairATiM navasaMsphoTa-saktaM zaktyA nyapAtayat // 75 // manthAnagirinirmathya-mAnArNavaravopamaH / AsIt kaunteyasainyeSu, hAkAratumulo ravaH // 76 // atha prathitakarmANo, dharmasUnudhanurdharAH / zaraiH senAnibhogInaiH, kAmaM bhISmamayodhayan / / 77 // devavratazaravAtAH, zatrusAMtApikAstataH / dizaH sarvAH kSayAmbhoda-dhArAsArA ivAstRNan // 78 // atha keSAMcidakSasya, bhaGgo mAnaiH sahAbhavat / pareSAmapatan vAhu-sauSThavaiH saha ketavaH // 79 / / samaM savena keSAMci(1 'uddhRtamUrddhajAH' iti yuktaM pratibhAti / ) 2 vidyutaH / 3 vajreNa / 4 bhISmazarasamUhAH / Ho|224 // Jan Education international For Personal Private Use Only n ary.org
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 125 ddhaMsante sma dhanurlatAH / ziJjinyo janyakAGkSAbhiH, sAkaM keSAMcidatruTan // 80 // prANaiH sArdhaM palAyanta, yugyAH keSAMcana drutam / vikramaiH saha cakrANi, pareSAM khaNDazo'bhavan // 81 // chidyante sma sahAnyeSAM varmANi raNakarmaNA / sArdhaM roSeNa keSAMci - dadhaH sArathayo'gaman // 82 // samaM mahinA keSAMci - dAtapatrANi dudruvuH / sahAnyeSAmahaMkAraiH, kUbarIH kaNazo'bhavan || 83 || pArzvAni jajJire'nyeSAM zUnyAni manasA samam / ojasA saha keSAMcit, sasraMse kArmukaM karAt // 84 // valganti smasamaMkIya, keSAmapyasRgUrmayaH / bheje bhujaiH sahAnyeSAM rathotsaGge'khariktatAm / / 85 / / itthamutthApitAnanya - sAmAnyazarakarmaNAm / pANDavAnAM camUzcakre, gAGgeyenAkulAkulA / / 86 / / dhRSTadyumno'pi dordyumna nimnitArAtivikramaH / kauravIye bale bhUpAn, saMjahAra sahasrazaH // 87 // zaivalinyaH kacai raktotpalinyaH subhaTAnanaiH / rathastomaistarImatyo, mInavatyaH karAGghribhiH / / 88 / / sitacchatraiH kumudvatyo, vetasvatyazca ketubhiH / prAvartanta tataH kUlaM - kapAH zoNitasindhavaH / / 89 / / ( yugmam) ucchRGkhalaM cartentInA - masRgjaladhiyoSitAm / prahArapatitA mArge, zailAyante sma dantinaH // 90 // ketudaNDamayI kApi, cApadaNDamaya kacit / totradaNDamayI kvApi, chatradaNDamayI kvacit // 91 // turaGgAGgamayI kApi, kvacidvipavapurmayI / vIravamayI kApi, raNakSitiravaikSata / / 92 / / ( yugmam ) prahArapATavAt kAmaM, nabho'GkamabhidhAvitaiH / raktaiH saktairivAtAmro, bhAsvAnastamupAyayau // 93 // tyajannanAyudhaM SaNDaM, yoSitaM pUrvapoSitam / vitrastaM kAtaraM dInaM, parAJcamabhayArthinam // 94 // vyomAntavyApibhistaistaiH, zarAsArairaruMtudaiH / bhISmaH paraHzatAn bhUSA - nAdinAntAdapAtayat / / 95 / / ( yugmam ) tataH sa 1 yuddhakAkSAbhiH | 2 kUvaraH - sArathiniSadnasthAnam / 3 dyumnaM - balam / 4 yAcamAnAnAm / 5 totraM - vaMzayaSTiH / 6 mRtaprAyam / For Personal & Private Use Only onal
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuddham // pANDavaritram // purg:13|| // 225 // 126 kRpayA cApa-zinjinImabaropayan / sainyadvaye'pi tatkAla-mavahAramakArayat / / 96 / / athottaravadhAt kheda-medurAH pANDusUnavaH / dhArtarASTrAstu sAnandAH, svaM svaM ziviramanvaguH // 97 // virATadayitAM rAtrau, putrazokArtiviklayAm / sudeSNAM niryaduSNAzrRM, dharmabhUrityamAnvayan // 98 // kalyANi! vIrakAntA'si, zucA kastava saMstavaH? / nanu vansena tenAdya, vIramUrasi nirmitA // 99 // tasya pApIyaso nadra-bhUbharturudarAdaham / pRSakaizcenna karSAmi, tavAGgaruhamuttaram / / 100 // tadA'yaM samarArambho, mA sma bhRnme phalegrahiH / kadAcidapi manyethA, mA ca mAM satyasaMgaram / / 101 // (yugmam ) evamAzvAsitA dharma-sUnunA mA'mucanchucam / "udAttaprakRtInAM hi, zokaH stokatarasthitiH" / / 102 // tathaiva vishikhbaat-nepaaniikaanynekshH| bhISmo nighnan ghRNAninaH, saptAhAnyatyavAhayat // 103 // udAradhIH sadArAya, dhRtarASTrAya saMjayaH / nityamAvedayAMcakre, nizi sAMgrAmikIH kathAH // 104 // dharmAtmajo'pi vAtsalyAnijAnAM dakSiNemaNAm / nirmame svormikAvAbhiH, pratyahaM vraNarohaNam // 105 / / aSTame'pi tathaivAhi, yudhyamAne pitAmahe / bhRzamArebhire yoddhaM, pANDavAnIkabhRbhujaH // 106 // nigaGge yo'gaman pANi-statraiva tamakIlayan / yazcakre zarasaMdhAnaM, cicchidustasya cAGgulIH // 107 // jyAM karo yo'kRSattaM tu, samaM karNena vivyadhuH / cakSuraikSata yallakSya-mAkarSastasya tArakAm // 108 // sthairyagarva ca mUrchAyA, manAgapi na se hire / kiM punarRmahe chede, kArmukasya guNasya ca // 109 // evaM 1 yuddhasthAnAdanyasthAne nayanam / 2 virATaputravadhAt / 3 bANaiH / 4 nirdayaH / ans // 225 // For Personal Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 kuruvarUthinyA, dhAnurdaNDikamaNDalIm / kurvate sma nirucchrAsAM, kaunteyabaladhanvinaH // 110 // ( caturbhiH kalApakam / ) dormRtaH sarvataH kecidAcitAGgAH zilImukhaiH / zalyAkulazarIrasya, zvAvidho dadhire tulAm // 111 // majjattalinanArAcamaNDalavyAptamaulayaH / babhruryuddharasottabdha - kuntalA iva kecana / / 112 / / vANatraNitasarvAGgaM kurUNAM tadvalaM babhau / udbuddhamiva bandhUka - vanaM jaGgamatAM gatam // 113 // tadAnIM dhanvinAM svaira-mucchaladbhiH zarotkaraiH / kSuNNaH prekSakavanmanye, vAsaro'pyantamAsadat // 114 // hatavatyapi gAGgeye, mahIpAlAn sahasrazaH / hatAbhyadhikabhUpAlAH, sAnandAH pANDunandanAH / / 115 / / kauravAH punarudvela - vaimanasya mahArNavAH / avahAre kRte jagmuH, skandhAvAraM nijaM nijam // 116 // ( yugmam ) dhArtarASTrastato rAtrau gAGgAya nimupAgamat / praNipatyopavizyAgre, sopAlambhamado'vadat // 117 // tAta ! spaSTamavaSTambhA - tava kArmukakarmaNAm / sarvaH pArthavighAtArtha - mArambho'yaM mamAbhavat / / 118 // ko nAma himamucchettuM sUro'pi suraMbhi vinA ? / kIdRzaH kAnanaM dagdhu-magnirapyanilAhate ? // 119 // tvaM tu kaunteyadAkSiNyAt, saMgare taddhanurdharaiH / nityamAsmAkavargINAn, hanyamAnAnupekSase / / 120 / / tebhyo'smadahitebhyazced, dAtuM rAjyaM tavepsitam / tadvyApAdaya mAM tAta !, sadyaH svenaiva pANinA / / 121 // ityArtabhASiNaM bhISmaH kauravAdhIzamabhyadhAt / vatsa ! tucchocitaH ko'ya muddvAro'ya girAM tava ? / / 122 / / jJAteyAnme yadapyeta-ccetasteSvapi vatsalam / tathApi tvayi vikrItaM, jIvitavyamidaM mayA // 123 // tvatprayojana evedaM vyayanIyamasaMzayam / yoddhavyamanurodhaM ca, vimucya saha pANDavaiH / / 124 / / paraM kapidhvajo yatra, kare 1 zvAvit-bhASAyAM 'zAhuDI' / 2 vasantam / 3 jJAtisaMbandhAt / 4 anusaraNam / For Personal & Private Use Only Jain Education Intelational
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 yuddhm|| paannddvritrm|| pH13|| 226 // dhArayate dhanuH / jayaH sAMzayikastasmi-avazyaM samarAGgaNe // 125 // tathApyAjanmato'bhyasta-nistuSaizcApakarmabhiH / tAta! prAtaH kariSyAmi, niHzauNDIrAM vasuMdharAm // 126 // evamunmIlitaprIti-rjAhnavItanujanmanA / jagAma nijamAvAsamutthAya kurupuGgavaH // 127 / / navame'si tataH kopAt, kaunteyAnIkinIbhaTAn / manAti sma zarISmaH, karairdhvAntAnivAMzumAn / / 128 / / kare'tha kArmukaM kartu-mapi kecinna sehire / ziJjinImaTeniprAnta-mAnetuM tu kathaiva kA? // 129 / / kecana dhvajadaNDasya, lIyante smAntare muhuH / vizanti sma varUMthAnta-nIMcakairbhUya kecana // 130 // pAnti sma kecidAtmAna-mantarAkRtya sArathim / akIrtimurarIkRtya, mumucuH kecidAhavam / / 131 / / pazyati sma tadA pazcA-dbhAgAneva pitAmahaH / vairiNAM ca zarANAM ca, I naiva keSAMcidAnanam // 132 // pArthIyapArthivAn bhISmo, hanti smko'pynekshH| nAdeyAniva kallolAn, kallola: salilezituH // 133 / / bANavarSiNi gAGgeye, pANDavIyA dhanurbhUtaH / nirjIvardhanvabhiH sAdhaM, nirjIvA eva jajJire // 134 // athAtAmrAmbudavyAjA-cchoNitokilAM divam / kurvannavanisaMharSA-divAbhRddivasAtyayaH // 135 / / vikAzazrIstadA lebhe, kauravaiH kairavairiva / prApyate sma ca saMkocaH pANDavaiH paGkajairiva // 136 // ubhe api patAkinyau, vetrivAritasaMgare / sAyaMkAle tataH svasva-nivAsAnupajagmatuH / / 137 / / samAhRtya hRSIkeza-mukhAn sAMsadikAMstataH / idamAlocayAmAsa, kSapAyAM tapasaH sutaH // 138 // jAhavItanayo 1 aTaniH-dhanuraprabhAgaH / 2 rathAstaraNAntaH / 3 pratyaJcArahitaiH / 4 udakilaM-sajalam / 5 'nevAtisaM0' pratya0 / : jAva hAM- // 226 // Sain Educ a tional For Personal & Private Use Only M ainelibrary.org
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 yAva-noti pradhane dhanuH / dare'stu vijayastAva-jIvitAzA'pi nazvarI // 139 / / saMvarmayati hi dhvAnta-dhvajinyAM nava-|| nIrade / kaH prakAzastuSArAMzo-rastitve'pi hi saMzayaH // 140 // tadaidaMkAlikaM kiMcit , kartavyamupadizyatAm / saMzayya tiSThate yasmA-yuSmAsveva mano mama // 141 / / tataH kaMsAntako'voca-nanu mandAkinIsutam / saMgrAme'dyatane kAma, saMharantaM dharAdhavAn // 142 // svayameva krudhA hantuM, bAhurutsahate sma me / kiM punaH zapathaistaistai, rurodha plvgdhvjH||143 // (yugmam ) idAnImapi niHzaGka-manujAnItha mAM yadi / karomi tadidaM prAta-nirgAGgeyamilAtalam // 144 // vyAjahArAtha bhUnAtho, hare! cApakare tvyi| raNatandrAlurindro'pi, gaGgAsUnostu kA kathA // 145 // kIrtayaH kiM tu gAndhArI-sutavargavadhodbhavAH / prItena bhavatA'smabhyaM, dakSiNIcakrire purA // 146 // gAGgeyasyAGkapalyaGka-lAlitau bAlakAlataH / vadhaM vidhitsataH sAkSAt , kathaM bhIma-kirITinau? // 147 // tadAvedaya govinda !, kiMcidaupayikAntaram / yena jIyeta vizvakarathI bhaagiirthiisutH||148|| athAha sma haristarhi, mamedaM zrUyatAM vcH| idamAbAlagopAlaM, tAvadastyeva vizrutam / / 149 // | striyAM pUrvastriyAM dIne, bhIte paNDe nirAyudhe / yadbhISmasya samIkeSu, na patanti patatriNaH / / 150 // tat prAtadrUpadovIza-sutaM SaNDaM zikhaNDinam / puraskRtyopatiSThadhvaM, samarAGgaNasImani // 151 // tatastasminnamuzcantaM, nArAcanicayAn raNe / sa hanyAnizitairbANai-ropakArNakakarSaNaiH // 152 / / ityupAyaM parijJAya, dezitaM kezivairiNA / sarve nijaM nijaM sthAnaM, yayurutthAya harSalAH // 153 // 1 andhakArarUpasenAyAm / Jain Educati For Personal & Private Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritrm|| :13 // 227|| 130 atha prAtaH purodhAya, te'pi caNDaM zivaNDinam / saMgrAmAnamupAgacchan , gAGgeyavadhavAJchayA // 154 // babhau bhImakirITibhyAM, gatAbhyAM cakrarakSitAm / zigvaNDI caNDarazmIndu-madhye budha iva sthitaH // 155 // mithaH sAyakasaMpAtakhAdvAramukharAmbaram / aatyntikmbhuudyuddh-mubhyorpyniikyoH|| 156 // dvipAnAmapanItAsyA-varaNAnAmapi kSaNAt / pAMsavaH spandanoddhatA, mukhapracchadatAM yayuH // 157 // anyo'nyaradanAghAta-jAtaH kArzAnavaiH kaNaiH / ayudhyantAntaraM tejo, vamanta iva dantinaH // 158 // dantino dntdmbholi-sNghttttghttitairmiyH| pluSyete sma zikhijvAlA-kalApairAsya-karkaTau // 159 // kenApi kariNotkSipte, rathAgre pRthivIM yayau / rathI samArathI rathyA, yoktrabaddhA lalambire // 160 / / kuntairddhamudastAGgAH, sAdibhiH pratisAdinaH / vaMzAgragatazailUSa-kelimAkalayan muhuH // 161 // na varmiNairna rathyAbhi- zvIyairna ca / haastikaiH| revApUra iva kvApi, ko'pi sAdI na caskhale // 162 / ekaiva vivide muSTiH, karNajAhavigAhinI / bhaTaiH patadbhiH keSAMci-diSumokSastu lakSazaH / / 163 // kasyApi rathinaH krodhA-ddhAvato'nuvirodhinam / AsIduruttarA rakta-nimagnaivAntarArgalA // 164 // kAMzciJjarjarayan kAMzcit , samarAdapamArayan / kAMzcit piMpanniputrAtai-yudhyate sma pitAmahaH // 165 // na tasya bhejire vairi-zreNayaH saMmukhInatAm / tarUNAmAparAhnikya-zchAyA iva vivasvataH // 166 // kecidvipaMtapaiISmasAyakairAkulIkRtAH / kSipanti sma parAsUnAM, dantinAmantare rathAn // 167 // anIke pratyanIkAnAM, kAmaM vimukhatAM gate / bhISmasya samare'tiSTha-davyApAraH karazciram / / 168 // rAkendumanDalaM bhAnu-bimbasyevAmbare tataH / zikhaNDisyandano 1 agnisaMbandhibhiH / 2 kaGkaTa:-kavacaH / // 227 // For Personal & Private Use Only M.jainelibrary.org
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 331 bhISma-rathasyAbhUta puro raNe // 169 // zikhaNDinamanUdaNDaM, dhAvanto dhanvinaH pare / vRkodara-kirITibhyAM, nArAcaiH praticakrire // 170 // puro'valokya kodaNDa-caNDapANiM zikhaNDinam / babhUva raNasaMrambha-mando mndaakiniisutH| // 171 // koTizo bhaTasaMbhAra-saMhAravihitazramam / dhanurvizramayAMcakre, kRpayeva pitAmahaH // 172 // haimantika ivAdityo, mantrastabdha ivAnalaH / jarIva hariNArAti-rgAGgeyo dadRze tadA // 173 // tataH zikhaNDinA kANDai-bhISmaH svairamatADyata / gajo gambhIravedIva, na kiMcittu viveda sH|| 174 / / etasminnantare hRSTA, dhRSTadyumnAdayo'pi tam / sarve sarvAbhisAreNa, zarAsArairatADayan // 175 // prahAradAruNAnetAn , vIkSya gnggaasutsttH| kopakamprAdharazcApe, ropamAropayat punaH // 176 // taccakrarakSiNau duryo-dhana-duHzAsanAvapi / samaM vavRSaturvegA-dvANaiH prANaikabhikSubhiH // 177 // na dizo vidizo nApi, nAkAzaM na ca kAzyapI / Aloki kevalaM lokaH, zarAdvaitamayaM jagat // 178 // sasaMbhramamathAjalpata , kapiketuM vRSAkapiH / kathaM vRthA pRthAsUno! sainyakSayamupekSase? // 179 // zikhaNDinA tirodhAnA-mAnayitvA trapAmapi / tat kuruzrIlatAmUlaM, bhISmamunmUlaya svayam / / 180 // kathaMcidamumAdRtya, nidezaM maJjukezinaH / zivaNDirathamArohat , tataH plavagaketanaH // 181 // zigvaNDivapuSA gupta-mUrtinA'tha kirITinA / iSvAsazcakRSe karNa-prAntavizrAntamuSTinA // 182 // animeSA api dRzaH, samunmepayatAM bhRzam / babhUva rabhasottAlo, devAnAM tumulastadA // 183 // mAtaNDamaNDalaM pUrva-vArSikA iva vAridAH / tirayanto'ntarA bhISma-rathaM duryodhanAdayaH / / 184 // vAtUlairiva diGmUla-keli 1 'prahArAn dAru0' pratidvaya0 / 2 bANam / 3 vAyusamUhaiH / JainEducationaries For Personal & Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // : 13 // 228 // 132 kAraparAkramaiH / bhImaprabhRtibhiH sadyo, ninyire vizerArutAm // 185 // ( yugmam ) patAkApallavairvAyu- vellitaiH satryasAcinam / nodayanniva nArAca - muktaye'bhAttadA rathaH / / 186 // sahaiva trapayA bhaktyA, snehena ca pitAmahe / gANDIvadhanvanA kANDa - maNDalI mumuce tataH // 187 // zikhaNDiracitAntardhi-mapazyan kapiketanam / gAGgeyo dakSiNermAGgastadA tamavocata / / 188 // kAmaM marmAvidho varma-cchedakarmaNi karmaThAH / vegAdacchinnasaMtAna - pAtinaH saralakriyAH // 189 // alakSyagatayo lakSya-bhedameduritaujasaH / kurvanto vidyududyota - lekhAM puGkhairhiraNmayaiH // 190 // surA iva suparvANaH, satphalAH zubhakarmavat / avazyamarjunasyaite, vizikhA na zikhaNDinaH // 191 / / (tribhirvizeSakam ) vatsasyAsya dhanurvidyA - madyAnubhavataH svayam / jIvatIvAntarAtmA'yaM, mRtyukoTigato'pi me / / 192 / / atrAntare'ntarikSAnta - rullalAsa sarasvatI / mA sma vismara gAGgeya !, giraM gurusamIritAm // 193 // atha duryodhano'bhyetya, bhISmaM papraccha vismitaH / kAmete khecarAstAta !, smarayanti gurorgiram // 194 // atha gAGgAyaniH prAha mAtAmahagRhe vasan / cAraNazramaNAn bAlye, mAtrA samamanaMsiSam / / 195 / / vizuddhaM sAdhudharmaM ca zrAddhadharmaM ca me puraH / vyAkurvan kururAjendra !, munIndrAste kRpAlavaH // 196 // dharmasyopaniSattebhyo, babhUva hRdayaMgamA / tathA mama yathAkAmaM, kAmo'bhUnnArthakAmayoH // 197 // tataH prabhRti pazyAmi, bhUtasaMghAtamAtmavat / vAcaM vAcaMyama iva, bruve satyapavitritAm / / 198 // paravitteSu me cittaM sarvathA'bhUt parAGmukham / ajihmabrahmamanasaH sarva straiNaM tRNaM mama // 199 // 1 vizIrNatAm / Jain Educational For Personal & Private Use Only yuddham // // 228 // helibrary.org
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 akArSaM priyasaMtoSaH parigrahavinigraham / kiM nAma duSkaraM jaina-dharmavAsitacetasAm 1 || 200 // itthaMkAramanAcAra-vimukho dharmasaMmukhaH / vyaraMsipamazeSebhyo 'pyAzravebhyaH zrutaikadhIH // 209 // arhatpUjA gurUpAsti tapaHsvAdhyAya-saMyamaiH / dAnena caTatkarmA, parmA'smyahamanvaham || 202 || sarvasaGgaparityAga - maGgIkartumanA api / kalAH pavanavegena, mAtulenAsmi zikSitaH / / 203 // ekadA tu trikAlajJaM, nicandrAbhidhaM munim / mAtAmahena sahito, gatavAnasmi vanditum // 204 // AsAdyAvasaraM sadyaH, kalayan pulakAGkarAn / sarvapratyakSamaprAkSaM, taM guruM racitAJjaliH || 205 || munIndra ! paramAnanda-mUlakanda ! kadA mama / mohAndhakArasavitA, bhavitA sarvasaMyamaH ? || 206 / / so'pyAkhyadbhadra ! yA mAtA, navacandrojjvalA guNaiH / satI satyavatI nAma, bhaviSyati yavIyasI // 207 // tadAtmajAnurodhena, sthAtAsi suciraM gRhe / " parArtha eva hi svArthaH prathate pRthucetasAm " || 208 || pituH prItyarthamAkAlaM, kalayan brahmacAritAm / devatrata iti khyAtiM gRhidharme'pi lapsyase // 209 // baMhIyomahimA bhUtvA kramAdgotrapitAmahaH / Artasya dhArtarASTrasya raNenAnRNya mIyivAn || 210 || mamAntevAsino bhadraguptAcAryasya saMnidhau / atha zraddhAluruddhatya, bhAvazalyAni sarvataH // 219 // tAM dazAM dravyazalyotthAM sahamAno'tiduHsahAm / varSamAtrAvazeSAyuH, prayataH pravrajiSyasi // 212 // ( tribhirvizeSakam ) vidhAyA''rAdhanAM samyaksAmyanirmagramA - nasaH / upagantAsi varSAnte, sukhI svarlokamacyutam // 213 // ityAkhyAya yathAkhyAta - caritro'nyatra so'gamat / ahamapya1 mahAmahimA vinAzinaH / For Personal & Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 vIpANDava baritram // vrgH13|| miissmvRttaantH|| // 229|| nvabhUvaM ta-pratipAditamAditaH // 214 // tato'mI khecarA vatsa!, dhrmsbrhmcaarinnH| dakSAH savayaso dIkSA-samayaM smArayanti me // 215 // evamAvedapanneva, pArthIyaiH pripuuritH| pratiroma zarastomai, romAJcanicayairiva // 216 // karAdgalitakodaNDaH, saMmIlitavilocanaH / niSpapAta rathakroDe, mRjalastAlaketanaH // 217 // (yugmam ) avasthAdausthyametasya, manye viikssitumkssmH| vimuktavasusarvasvaH, prApavIpAntaraM raviH // 218 // tamastomanirastAzau, nakSatrodayazAlinau / kauravyazca pradoSazca, dvAvaSyabhavatAM tadA // 219 // avahArastatastAta !, tAteti pridevibhiH| zokAndhakAravidhurai-zcakre kaurava-pANDavaiH / / 220 // utpAThya purato bhadra-guptAcAralaMkRtam / bhISmo ninye vinItaistai-rAsanagirikandaram // 221 // taM vRttAntamupazrutya, dhRtarASTro'pi saMjayAt / taddattabAhurudvAppo, bhISmAntikamupAyayau // 222 // kauravaiH pANDaveyaizca, sAzrunetraiH pitAmahaH / tena tenopacAreNa, punaH prApyata cetanAm // 223 // sudhArasamayImeSa, dRzaM naptRmukheSu ca ! nyatrIvizattupArAMzuH, kaumudI kumudeSviva // 224 // teSAmutphullanetrANi, tadAnIM vadanAni ca / / | bhejuruddhAntabhRGgANi, vikAzaM karavANi ca / / 225 // mandaM mandadhvanirnapta-natha prAha pitAmahaH / vatsA ! me bAdhate bADhaM, nirAdhArA zirodharA // 226 / / tataH sukhanidhAnAni, haMsatUlamayAni te| upAdAyopadhAnAni, vinayAdupatasthire // 227 / / niSidhya mUrddhakampena, tAnahAya pitAmahaH arjunAmarjune dRSTiM, nyasyati sma smitAnanaH / / 228 // vijJAtatadabhiprAyacApamAropya phAlgunaH / kakapatratrayIM tasya, nyadhAdadhizirodharam / / 229 / / adRSTe vairibhiH pRSTe, sAdhu sAdhvityudIrayan / 1 pRthAputrasaMbandhibhiH / 2 ujjvalAm / 3 vANatrayam / REE // 229 // ITE Jain Education international For Personal & Private Use Only HALNainelibrary.org
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 135 jyAkuSTikRSTinA so'tha, pArthaM pasparza, pANinA // 230 // pitAmahaM praNamyAtha, jajalpa tapasaH sutaH / zalyAnyetAni te tAta !, mano dunvanti no bhRzam / / 231 // tadAdiza yathemAni, nIrandhrANyuddharAmyaham / karomi cormikAvAbhiH sarvAGgavraNarohaNam / / 232 UrmikAyAH purA yasyAH sphUrtistAtena pANDunA / kIrtitA me mayA'pIya-mIkSAMcakre ca lakSazaH // 233 // kiM cAtyakarairebhiH putrairiva patatribhiH / dhatte pArthaH svanAmA - pAvAmanamAnanam // 234 // tataH prasIda sIdantaM dhinu tAta ! dhanaMjayam / anujJAmadhunA dehi, zalyoddhAravidhau mama // 235 // atha dharmAtmajaM bhISmaH saprasAdamabhASata / naitAni vatsa ! zalyAni, vyathayanti manAgapi / / 236 / / aruMtudAni me santi, bhAvazalyAni yAni tu / sukhamevoddhariSyanti tAnyete guravo'dhunA // 237 // dehamevedamAtmeti, matiryeSAM vyavasthitA / teSAmeva bhaveddehe, dravyazalyairupadravaH // 238 // mamAnUni punarvatsa !, bhindAnAni bahirvapuH / duSkarmamarmanirbhede, bhajante sahakAritAm // 239 // vilambyAtha kSaNaM bhISmaH pazyataH kaMsavidviSaH / zliSyanniva dRzAvAdIt puraH kaurava - pANDavAn // 240 // mAmapyanyamivodanyA, vatsAH ! klamaiyate'dhikam / tataH pAnIyamAnIya, mamaitAM hartumarhatha / / 241 / / ityAkarNya sakarNAste, svacchaM surabhi zItalam / nIramAnAyayAmAsu - mUrta mana ivAtmanaH || 242 / / kRtvA svarNamaye pAtre, purastairupaDhaukitam / dUrAnnivArya tadvAri, punarUce pitAmahaH // 243 // yattiryagbhiranucchiSTa-maspRSTaM ca raveH karaiH / maccetastatpayaH pAtuM, vahati 1 pratyavAkarSaNapaNDitena / 2 sahAyatAm / 3 pIDayati / ional For Personal & Private Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // miipmvRttaantH|| :13 // 230 // 136 spRhayAlutAm / / 244 // tataste cintayAmAsu-rIgambho'tidurlabham / yatastanmAnasA-cchoda-prabhRtiSvapyasaMbhavi // 245 // iti kiMkAryatAmUDhAn , bADhamAlokya tAMstadA / bhISmokSipadRzaM pArtha-mukhe pIyUSavarSiNIm // 246 // vijJAya tadabhiprAya, so'pi zastrAstrakovidaH / maNDalIkRtya kodaNDaM, saMdadhe vAruNaM zaram // 247 // udydaanndgovind-dRssttipaatpvitritH| yadaivApAtayat pArtha-stadvicchedamadhomukham // 248 // svacchAM tadaiva tatkIrti-trisrotaHsrotamaH sakhIm / sarve'pyaikSanta niryAntI, vAridhArAM dharAtalAt / / 249 // (yugmam ) pANDavAnAM kurUNAM ca, dRSTipAtaiH sitaasitaiH| jAhnavI-yamunAsaGga-bhaGgimaGgIcakAra sA // 250 // tatastattoyamAdAya, kirITI bhISmamabhyagAt / so'pi netrapuTaiH pItvA, prItaH pArthamabhASata / / 251 // vArIdamAnayanneva, tRSNAM tvaM vatsa! me'cchidaH / rocirullAsayanneva, kokasyeva zucaM raviH // 252 // taniSIda sukhaM vatsa !, jyAyaso bhrAturantike / ebhizca vijayI bhRyAH, svaguNairbhuvanAtigaiH / / 253 // duryodhanamathovAca, hitAM vAcaM pitAmahaH / pArthAvadAnatastasya, mlAnamunnamayanmukham / / 254 // asmin kurukule janma, vatsa ! puNyairavApyate / anuttareSu saMbhRti-na samyagdarzanaM vinA // 255 / / etatkulocitA eva, visphuranti guNAstvayi / surasindhusarojAnAM, vyabhicAri na saurabham / / 256 / / tathApi vatsa! vAtsalyA-didAnI kiMciducyase / vinayaM ca nayaM cApi, guNAvetau puraskuru // 257 // vinayo vinayAhSu, kIrtimAvahate parAm / rAme namrasya saumitraH, pazyAdyApi kiyadyazaH ? // 258 // kramAnatikramaH kasya, na syAdudayahetave ? / krameNa kAmatAM pazya, jyotiSAmudayo 1 acchodaM-sarovizeSaH / 2 'vAprathayat' pratyantara0 / 3 gaGgApravAhasya / 4 arjunaparAkramAt / al // 23 // For Personal & Private Use Only S ainelibrary.org
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 dhruvaH // 259 // tattavArpayituM nyAyyaM, rAjyaM jyeSThe yudhiSThire / svayaM pUrvamiva sthAtu-mindraprasthe tu yujyate // 260 // utsArya parataH kiMci-janamAsanavartinam / kauravezvaramekAnte, gAGgeyaH punarabhyadhAt / / 261 // vatsa ! pADaNyacintAyAmapi saMdhistavocitaH / vigrahaM hi niSidhyanti, budhAH sAdhaM balAdhikaiH // 262 // teSu teSu samIkeSu, zaizavAt prabhRti tvayA / bahukRtvaH samAloki, balaM bhIma-kirITinoH // 263 // nItimAnnatimAneva, saMjAyeta balIyasi / dhAvamAne dhunIpUre, namanandati vetasaH / / 264 // vyAjena darzitedAnI, pArthacApakalA tava / mamopadhAna-pAnecchA, tyaktadehasya kA punaH 1 // 265 / / tadadyApi tapAsUnoH, zriyaM pratyarpaya svayam / rakSa rakSa vizeSajJa!, zeSarAjanyakakSayam / / 266 / / ityuktastyaktamaryAdaH, sudurbodhaH suyodhanaH / vardhamAnamanaHsAdaH, samAdatta zanairvacaH // 267 / / antareNa raNaM tAta !, pANDavebhyo dhruvaM mama / mano nakhazikhAmAtrA-mapi dhAtrI na ditsati // 268 // ucchalanmatsarotseka-picchalAmiti bhAratIm / zrutvA dauryodhanI dUraM, yate sa pitAmahaH // 269 // ____ athAsau nizvasannuccai-vibhAvya bhavitavyatAm / saMbhASya dhRtarASTrAdi-jJAtivarga pRthakpRthak / / 270 / / bharatAdhapati(tvA, hare! zAsanamArhatam / prabhAvayeH prakAraistai-stairityAzAsya kezavam // 271 // Alocya pApakarmANi, svAdayan samatAmRtam / zrIbhadraguptasUrINA-mantike vratamAdade // 272 // (tribhirvizeSakam ) jJAnacakreNa mithyAtva-daNDanAthamathonmathan / bhindAnaH samatAzaktyA, rAga-dveSamataGgajau / / 273 / / dhyAnakuntena durdAntA-nindriyAzvAnupadravan / krodhAdiyodhasaMghAtaM, ninan bANaiH za(kSa)mAdibhiH // 274 / / zraddhAsaMnaddhasarvAGgo, gAGgAyanimunistataH / saMgrAmayitumAreme, moharAjena For Personal Private Use Only Warmidainelibrary.org
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 zrIpANDava-* caritram // srgH13|| miissmprvrjyaa| yuddhe dronnaavtaar:|| // 23 // nirbhayaH / / 275 // (tribhirvizeSakam ) ___ munimekaikazo natvA, tattvaikamanasaM tataH / sAsrAH sarve nijAvAsA-agmuH pANDava-kauravAH // 276 / / pramlAnavadanaM kiMci-cintAmukulitekSaNam / bhAradvAjastadAbhyetya, kauravezvaramabhyadhAt // 277 // rAjan ! kA nAma te sattva-niSaNNasya viSaNNatA ? | cintA ca keyamAcAnta-svAntazauNDIyaDambarA ? // 278 // zocya kimiva tasyAsti, zAntanostanujanmanaH / yenaivamadavIyAMso, vIralokA vitenire // 279 // na nAma vIradhaureya-manyaM manye pitAmahAt / bAhyeSvivAntaraGgeSu, vikrAntaM yena vairiSu / / 280 // raNe tu dakSiNe satya-pyasmin vaamdhuriinntaa| mamaivAsIttadantaH kiM, cintayA paritapyase? // 281 / / plavaGgaketunA rAja-banadhyAsitasaMnidhim / baddhA dharmAtmajaM nUna-marpayiSyAmi te yudhi / / 282 / / iti droNagirA cintA-mullUya manasaH kSaNAt / dhArtarASTro'vapattasmin , sadyaH pallavinImudaH / / 283 // tadaiva sUtrayAmAsa, sa droNaM pRtanApatim / dantIndrasyaiva dantIndra-vyApAre'laM bhaviSNutA / / 284 / / prAtastadvihitavyUha-racanAraJjitAzayaH / AyodhanadhurAM duryo-dhanaH svairamavAtarat // // 285 // kaunteyA api gAGgeya-durdazAdurmanAyitAH / jayAzAsapramodAzca, samIkamupatasthire / / 286 // atha vyAvalagadAzvIyaH, sainyayorubhayorapi / ujjambhe sasaMrambha-sindhurAdhoraNo raNaH // 287 // nIrandhairambare patraiH, sUtrayanto'bdaDambaram / mithaH saMghaTTasaMbhUtai--stanvantastaDito'gnibhiH // 288 // azItakiraNasyApi, pratApamasahiSNavaH / 1 'manasaH ' pratidvaya0 / 2 raNadhurAm / // 23 // Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 dvayAnAmapi vIrANAM, preDanti sma zilImukhAH // 289 / / (yugmam ) zaraiH zirasi lUne'pi, kayorapyekahelayA / kabandhAvapyayudhyetAM, tathaiva kupitau mithaH // 290 // samaM nistriMzanistriMza-ghAtocchalitasaMgate / kayozcicchirasI vyomni, dantAdanti vitenatuH // 291 // kazcinmaulau vilUne'pi, vairiNA taravAriNA / sakRpANe punaH pANau, pAtite vyaramadraNAt // 292 / / hate prasabhamAtmIya-kabandhena virodhini / kasyApyahasadutphulla-netramAlhAdataH ziraH / / 293 // keSAMcidaramutaiH, patitebhanipAtibhiH / / babhUve maulibhiH sabhyaiH, krIDatAmasimabhiH // 294 // prelitAbhiH zaraiyomni, patantIbhiribhaiH punaH / prevayadbhiH karairmuni, bhastrikAbhiradIvyata / / 295 // paryaNaMsIt karI kazcit , kasminnapyudbhaTe bhaTe / anyeSAmIpadAroho'bhavavaividhaiSiNAm // 296 // AtmAdhiko guruH pazyan , dhanaMjayadhanuSkalAm / AcAryAntarasaMskAraM, bhRzaM tasminnazaGkata / / 297 // arjuno'pi gurorvIkSya, cApavidyA'navadyatAm / kalAropamasAkalyAt , kSAmamAtmanyamanyata // 298 // zoNitAruNitaiH zastra-vraNaudhairanucakratuH / ubhe api bale bAda, phullaM kaGkellikAnanam // 299 // atha saMdhyA vyatIte'hni, kausumbhAmbaradhAriNI / riraMsustatra jetAraM, jayalakSmIrivAgamat / / 300 / / avahAraM vidhAyAtha, varUthinyAvubhe api / jagmatuH zibiraM svasva-mamanditamade mithaH / / 301 // atha dharmajagotAraM, nizi kauravyazAsanAt / saMsaptakAkhyAstraigertA, bhUbhujo'bhyeyurarjunam // 302 // vyAharanti sma. bA 1 mudhdhUteH' pratyantara0 / 2 kRtajJaiH / 3 ' carmabhiH' pratidvaya0 / 4 "khantIbhiH zarairyomnaH" pratyantaH / 'mUrdha-bhastri.' pratyantarapAThaH sAdhuH / 5 trigarto nAma dezaH / in Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ varNana 140 pANDava |te smera-mujAhaMkArakorakAH / tvamevaM yudhyase pArtha!, kimu sAmUhiko'nyavat 1 // 303 // na khalvaparazauNDIra-DambaroDAmare ritram // NI raNe / tava trijagadullaGghi, vyajyate bhujavaibhavam / / 304 // tamaHsarvakaSonmeSa-pradIpazatasaMkule / jRmbhate kaustubhasyApi, kimaho! HH 13 // mahimA kvacit ? // 305 // tat prabhAte pRthagbhUya, kurukSetraraNakSiteH / yudhyasva kSaNamasmAbhi-rarjunaH ko'pi yadyasi | // 306 // athAbhASiSTa bIbhatsu- tat kiMcidasAMpratam / mA bhUvan vaH punarvAco, rambhAstambhasya saMnibhAH // 307 // 232 // madANAH subhaTaprANA-nAsvAdyAtipipAsitAH / kurUnattuM kSamiSyante, pItvA vaH zoNitAsavam // 308 // ekAkyeva tadetasmAt , kSetrAdeSyAmyahaM bahiH / sarve saMbhUya yUyaM tu, drutamAgacchata prage // 309 // ityarjunavacaHsphUrja-tpramodabharamedurAH / / AgacchannijamAvAsaM, te saMsaptakabhUbhRtaH // 310 // | dronnprtishrutjyesstth-bndhubndhnkaatrH| dhRSTadyumnaM ca bhImaM ca, nakulAdIMzca dobhRtaH // 331 // tasya gopAyane kAmaM, niyujya sphuradUrjitAn / jiSNuH saMsaptakAJjetuM, dvAdaze'tha dine yayau // 312 / / (yugmam ) tadaiva kauravIyA ca, pANDavIyA ca vaahinii| prabhinnagajatAbhIme, samIkamavateratuH // 313 // sadyaH prINayituM vIra-priyAmiva jayazriyam / / ahaMpUrvikayA sarve, yudhyante sma bhujAbhRtaH / / 314 // dhRSTadyumnAdivIrANAM, nirAkRtya zarotkarAn / karAn himakarAdInAmahaskarakarA iva // 315 // digmaNDalImivAneka-divyAnekapamaNDitAm / droNabANAH stuNanti sma, pANDaveyapatAkinIm // 316 // (yugmam ) kaunteyavAhinIM heti-bAtaraudro gurusttH| kAntArIyAM taruzreNiM, davAnala ivAvizata // 317 // / 1 prabhinno-madonmattaH / 2 AcchAdayanti / // 232 // Jan Education tematang For Personal & Private Use Only a w.jainelibrary.org
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 - supratIkadvipArUDho, bhagadattakSitIzvaraH / tamanvavizadAditya-mivodayoto balArNave // 318 / / senAntardiyute muzcan , viSvadrIcaH zarAn guruH / vivasvAniva madhyAhe, tanvanmadhye'mbaraM karAn // 319 // kareNAtha haThAtkrAntA, bhagadattasya dantinA / vAhinI sA navoDheva, kAmamAkulatAmagAt // 320 // jIvato'psarasAM dAtu-mivAbhigaganAGgagam / kAnapyabhimukhAn vIrAn , sa kareNodalAlayat / / 321 // nAnAbhaTazavAkIrNe, tasya saMcarato raNe / kIkasaupakaDatkArAH, kakSAnAdAnirAsire // 322 // sarpatsAripakSAnta-bAtoddhRtadrumopamAH / garjitaiH parito nezuVIrdhAvantastasya saindhavAH // 323 // bhaJjati prasabhaM tasmin , bhayAdiva palAyitaiH / uDDInai rathakaTyAnAM, yAtaM dUre dhvajAMzukaiH // 324 // tasminnIradharadhvAna-dhIrabaMhitazAlini / keSAMcit kariNAM citra-mazuSyan madanirjharAH // 325 // tenAhatAstathA keci-cItkurvanti sma dntinH| jagmukhAsAvaM durAM, yathA'nye'vamatAGkazAH // 326 // tena kecana dantAgra-prototkSiptAH kareNavaH / rejuradrIndrazRGgasthA-stoyadA iba nUtanAH // 327 // dviSatkIrtizravantInA-mAdizailA ivAmunA / pAtayAMcakrire | kecit , prahRtya dviradA radaiH // 328 // evaM pANDavasainyAnAM, tena durdAntadantinA / zuzrAva mRdyamAnAnAM, dAdAkrandamarjunaH // 329 / / hatazeSAn parityajya, tataH saMsaptakAn yudhi / andhaMbhUSNuH krudhA kAmaM, dadhAve vAnaradhvajaH // 330 // taM tato nizitairvANaiH, samAtaGgamatallikAm / sAgrahaH pratijagrAha, jiSNuH prAgjyotiSezvaram / / 331 // navonmIlanmadAsAra-pAnaikaspRhayAlavaH / taM mahebhama 1 'vareNA0' pratidvaya0 / 2 kakSA-hastibandhanarajjuH (zaGkhalA ) tasyA nAdAn / 3 rathAnAM samUho rathakaTyA / For Persona & Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 mI pANDava sargaH 13 // nUceluH, phAlgunasya zilImukhAH // 332 // niSpuNyaka ivotuGga-marthaM prati manoratham / bhagadatto'pi taM nAga-mantracaritram ||rjunamanodayat / / 333 || mahAtimirivAmbhodhi-mahormimatibhairavam / tamAyAntamimaM pArthaH, kSuraprairvidadhe dvidhA // 334 // darzayan bhagadatto'tha, mahAmAtrakalAM nijAm / UrubhyAM gADhamAkramya, kramayAmAsa taM balAt // 335 // tathaiva prathayan sainya-saMmardamatidurdamaH / kirITinamanu krodhA - tato'ghAvatsa sindhuraH || 336 // tadA tenAvedAnena, sAnandamanaso'mucan / divaukaso divaH puSpa-varSaM prAgjyotiSezvare || 337 || tattasminnapatat pazcAdbhagadatte mahIpatau / pUrvameveSuvarSaM tu patati sma kirITinaH || 338 || hiyante sma kSaNAt prANA- stena prAgjyotiSezituH / vArivarpeNa kAsArasyeva rAjIvarAjayaH // 339 // hate sakuJjare tasmi - JjiSNunA rAjakuJjare / kauravIyabale rAjJAM zRGgabhaGga ivAbhavat || 340 || dayAlaba iva prANi-kadambakadane tadA / dikpuraM yaH praNudyoccai - ninyurastagirau ravim || 341 // // 233 // droNo'tha pANDavAnIkA - vyAvRtya svabalaM yayau / saritpravAhato velA - jalaugha iva sAgaram || 342 || pratiSiddhe tato yuddha-saMrambhe vetrapANibhiH / varUthinyAvubhe svaM svaM skandhAvAramupeyatuH // 343 / / madhyarAtre tataH pANDuputrANAM gUDapUruSAH / abhyetya kauravAnIka - kiMvadantImacIkathan // 344 // bhagadattavadhakruddho, bhAradvAjo guruH prage / cakravyUhaM tapaH sUnu-mAdAtuM racayiSyati / / 345 || caravAcamiti zrutvA cakravyUhabhidAvidhim / sarvairAlocayAM cakruH, pArSadaiH saha pANDavAH || 346 || abhimanyurathAvAdI daarjunirmhimorjitH| dvArakAyAM purA tiSThan pravAse vaH purAnnijAt // 347 // 1 parAkrameNa / Jain Educat tional For Personal & Private Use Only yuddha varNanam // // 233 // Binelibrary.org
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 mukhAt kasyacidazrauSa-mahaM govindasaMsadi / pravezaM kevalaM cakra-vyUhasya na tu nirgamam // 348 // (yugmam ) bhASate sma tato bhIma-stat kRtaM zaGkayA'dhunA / traigarta vijaye prAta-gate'pi plavagadhvaje // 349 // catvAro'pi vayaM sarvA-nirbhidya prasabhaM bhaTAn / mArgamAsUtrayiSyAmo, nirgamAya balAdapi // 350 // (yugmam ) ityAlocya tataH sarve, pANDavAH saparicchadAH / vizramAya raNazrAntAH, sthAnaM jagmurnijaM nijam / / 351 // prAtarjiSNustapAsUnu-abhimanyuM ca rakSitum / niyujya kAmaM bhImAdIn , saMsaptakajaye yayau // 352 // ___etya droNo raNakSetra, dharmajUtejighRkSayA / cakre saMsAracakrAbhaM, cakravyUhaM duruttaram // 353 / / pANDavA api niHzeSarabhimanyupuraHsaraiH / sAdhaM dhanurdharaiyuddha-dharitrImadhyarata // 354 // raktapATalavisphUrja-cchilImukhakulAkulaH / pravIrajIvanagrISmaH, samaraH sainyayorabhUt // 355 // abhimanyu purodhAya, catvAro'pyatha pANDavAH / sauSThavenodatiSThanta, kalpAntamiva sAgarAH // 356 // te yamA iva pazcApi, droNaM nirjitya karmavat / durbhedaM vibhiduzcakra-vyUhaM saMsAracakravat / / 357 // kSAntyAdibhiH phalodaH, kapAyAniva saMyamI / pANDavAMzcaturo'rautsIt , kaGkapatrairjayadrathaH // 358 // samanyurabhimanyustu, nistuSotsAhasAhasaH / taM vyUhamavizadbhISmaM, pAtAlavivaropamam // 359 / / nihanti sma sa eko'pi, koTizaH subhaTAn raNe / udvelo hi mahAmbhodhiH, sarvAn plAvayate girIn // 360 // tasyaikadhanvino bhRpAH, rairvivyathire'dhikam / akAlajalavAhasya, salilairiva zAlayaH // 361 // zalya-karNa-kRpa-drauNi-kRtavarma-suyodhanaiH / sa nAmayata 1 jIvana-prANaH, pakSe jalam / 2 yamAH-prANAtipAtaviratyAdayaH / Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Jawlinelibrary.org
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 zrIpANDava caritram // sargaH 13 // // 234 // sasyaudhai-stIvratApa ivAnalaH // 362 / / tAn vikSipya kSiNoti sma, lakSmaNaprabhRtInasau / bahUn kumArAn duSkarma-mahimeva | manorathAn / / 363 // athainaM durjayaM jJAtvA, kauravAnIkanAyakAH / tulyamAvAriSuH sarve, kolaM kauleyakA iva // 364 // tamekamapi te'bhUva-jetuM vizve'pi nezvarAH / zRgAlA iva zArdUlaM, taraNiM tArakA iva // 365 // tasyAdalayadiSvAsa-maGgezaH sArathiM kRpaH / kRtavarmA rathaM so'tha, yuyudhe khaDgacarmabhRt / / 366 // tasya drauNiH kSaNAt kopa-havyavAhasya diivytH| dhUmadaNDanibha kANDai-maNDalAyamakhaNDayat / / 367 // svakIrtikalamakSetra-tRNastambopamAMstataH / cakreNa rAjacakrasya, maulInabhyuddadhAra saH // 368 // ityanekAyudhairyuddhaM, kurvan kopAt pipeSa saH / gadAdambholinA zaila-nibhaM dauzAsane ratham // 369 / / yudhyamAnastatastena, duHzAsanasutena saH / prajahe hiyamutsRjya, samaM sarvairmahArathaiH / / 370 // iti nAnAstrasaMpAta-jarjarIkRtavigrahaH / papAta sa bhuvaH pRSThe, chinnamUla iva dumaH // 371 // mRtamAraNadaurAtmyAt , svakIrtilatayA samam / tato dauHzAsanistasya, nistriMzenAcchinacchiraH // 372 / / tattadAnIM dvayoH karma, pazyatAM nAkinAmabhUt / mukheSu sAdhuvAdasya, hAnAdasya ca saMkaraH / / 373 // tadAnIM cArjuneH zaurya-saMtuSTaH puSpavRSTaye / puSpANi raviruccetu-mivAstAdrivanaM yayau / / / 374 // avahAre pratIhAra-pUrupairvihite tataH / te ubhe apyanIkinyau, svaM svaM shivirmiiytuH|| 375 // traigartAn svabhujAvate, kIrtizeSAnathArjunaH / nirmAya yAvadAgaccha-cchibiraM tanayotsukaH // 376 / / tAvadeziSTa tatsarva, nimagnaM zokasAgare / manaHkadanamAkranda-dhvani cAntaHpure'zRNot // 377 // na cApi kvacidoSI-dvIrANAM raNa 1 'ivAnilaH' ekapratipAThaH sAdhuH / 2 varAham / 3 duHzAsanaputrasya / ||234 // For Pro & PvUse Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ LA5 ! vAkyAtmajanmano mRtyu-mAza pravizya sa nRpAvA nandamucchedya, saMsaptakavadhodbhavama / // 381 // pravizya sa napA / subhadrA lotsavaH // 3 sNkthaaH| bhaTAnAM vikaTATopAM, vAcamAkarNayana ca // 378 // na cAzvAnAM puraH kIrNa, dadarza yavasotkaram / sindhurANAM vidhApiNDa-pradAnAdi na caikSata // 379 // zUnyAraNyanibhAM loka-saMkulAmapi tAM camUm / vIkSyAtmajanmano mRtyu-mAzazaGke kapidhvajaH // 380 // balAdAnandamucchedya, saMsaptakavadhodbhavam / tasyAstokaH padaM zokaH, sUtrayAmAsa mAnase // 381 // pravizya sa nRpAvAsaM, tato'pRcchattapaHsutam / so'pyetasmai yathAvRttaM, yuddhodantaM nyavedayat // 382 // tataH zuddhAntamAvizya, shokviicimlimlucaiH| subhadrAM vacanaistaistaiH, sAntvayitvA dhanaMjayaH / / 383 / / avocadantavatnIyamuttarAsti snuSA tava / tatsuto bhavitedAnI-mAvayonayanotsavaH // 384 / / (yugmam ) pratyazrauSIca cet prAta-rAdinAntAjayadratham / tvatputramRtyuhetuM no, hanmi vahiM vizAmi tat // 385 // athaurdhvadehikaM sUno-ste samApya vishshrmuH| zocyAH kiM nAma vIrANAM, raNArjitasurazriyaH // 386 // prAtadroNo'tha vijJAya, tAM pratijJAM kirITinaH / vikIrNahRdayastUrNa-mAgatya samarAvanau // 387 // prANatrANakRte'nekarAjanyakatirohite / saindhavaM zakaTavyUha-sUcIpAze nyavezayat // 388 / / (yugmam ) pANDavA api kodaNDa-TaMkAradhvaniDambaraiH / kSobhayanto vipakSaughaM, raNakSoNimupAgaman // 389 // anyonyaskhalanAdara-mucchalanto nabhastale / ubhaye'pi zarA zreluH, prAkpratyaJca ivAnilAH // 390 // atha droNasya jiSNozca, vijetumanasorapi / vyApriyetAM karau snehA-na bANe| vitaretaram // 391 // droNaM pradakSiNIkRtya, tato vyUhaM viveza tam / jiSNurvindhyAdrikAntAra-mAraNyaka iva dvipaH // 392 // 1 vidhA-hastibhakSyAnnam / 2 garbhiNI / 3 jayadratham / For Personal & Private Use Only www.sainelibrary.org
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavacaritram // dharmaH 13 || // 235 // Jain Educa 146 sarve'pyurvIbhRtastasya, sAyakAsAravarSiNaH / rayaM na sehire kAmaM, vAtUlasyeva zAkhinaH // 393 // sutazokAgnisaMtApa-zamAyeva kirITinaH / vairiNAM prANavArINi, bhRzamAdadire zaraiH / / 394 // dadhmau tatrArjunaH zaGkha, devadattaM yathA yathA / jayAzA dharmajAdInAM, jAgarti sma tathA tathA / / 395 / / atha svabalamAlokya, pArthavANaiH kadarthitam / uttasthe kururAjendu-rutpAta iva mUrtimAn // 396 // dvipayUthAdhipeneva, vipine gandhahastinaH / tena sArdhaM ciraM ghoraH, saMgaro'bhUt kirITinaH || 397 // taM vilaGghaya plavaGgendra-ketuH setuviDambi - nam / nadIraya iva svairaM pratasthe purato raNe // 398 // cakSuSA kopadIpreNa, didhakSanniva tatkSaNAt / kaMsArisArathirdUrAdanviyeSa jayadratham / / 399 / / taM mohamiva kAmAdIn bhRzamAvRtya tiSThataH / tAMstAnAtmeva tejasvI, pArtho'manAnmahArathAn / / 400 / / ito'pi raNavaiyathyA-devadattadhvanau sthite / kirITini gate dUraM zaGkito'bhUttapaHsutaH // 401 // tatpravRttimatha jJAtuM sAtyakiM satyavikramam / dvaitIyIkamivAtmAnaM, prajighAya yudhiSThiraH // 402 // so'tha droNaM praNAmena, vaJcayannadhikatvaraH / tadvyUhamavizat pota, iva srotasvinIpatim // 403 || taTadumAniva svaira - mIrayan sa mahIbhujaH / nimnagApUravat setuM bhUrizravasamAsadat // 404 // vIradhaureyayoH kAmaM, vanazUkarayoriva / ajRmbhata raNArambha - stayorvizvabhayaMkaraH // 405 || tAvanyonyamatho dhvasta - rathau mathitasArathI / chinneSvAsAvayudhyetAM khaGgakheTakadhAriNau / / 406 / / AcADspi bahirvyUhA- dIrghikAmiva sevaidhim / tapastanayamAdAtu-mazuzoSayiSaccamUm || 407 / / manatyamuSmin vIraugha-mambho 1 vAyusamUhasya rayam / 2 devadatna:- arjunasya zaGkhaH / 3 nidhim / ational For Personal & Private Use Only yuddha varNanam // // 235 // jainelibrary.org
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 dhimiva mandare / kallolAnAmivottasthau, lokAnAM tumulo mahAn // 408 // itazcAkramya kezeSu, gRhItvA sAtyakeH ziraH / khaGgenAcchettumudyaccha-mAne bhUrizravobhuje // 409 // kaiTabhArirabhASiSTa, dhanaMjaya ! dhanaMjaya ! | mriyate mriyate hanta, pazyatastava sAtyakiH // 410 // chindhi chindhi zarairenaM, tabhUrizravaso bhujam / vIramAnibhirAtmIya-khAtavyo hi yathA tathA // 411 // (tribhirvizeSakam ) tadAnImaMzumantaM ca, namantaM dadRzuH samam / pArtha-kauravayoH koka-kauzikA iva sainikAH // 412 // tasmiMzca samaye savya-sAcI sA~cIkRtAnanaH / samaM samApatatkRtya-vyagratvAdityacintayat / / 413 / / NI ito rAjAntike yAna-mitaH sindhuptervdhH| ito'pi sAtyakevANa-mitazcAstotsuko raviH // 414 // iti cintA turo bhUyaH, praNunaH zauriNA'rjunaH / ciccheda bhUrizravasaH, sakRpANaM zaraiH karam // 415 // akSatrAddakSiNe chinne, karatAmarase tataH / sakopairvacanaistaistai-rupAlabhya kapidhvajam // 416 // niSkAmayantamabhyAsA-brahmadvAreNa mArutam / bhUrizravasamutthAya, svairaM hanti sma sAtyakiH / / 417 / / (yugmam ) karNajAhamanAroha-tyarjune jalajadhvanau / dharmajanmA punIma, prAhiNottatpravRttaye // 418 // vidrANavAjinaM droNarathamutkSipya tatkSaNAt / viveza mArutivyUha, samUhana bhaTamaNDalIm / / 419 // navAmbuvAhamAyAntaM, pratikUla ivAnilaH / karNaH karNAntikAnIta-nArAcastamaciskhalat // 420 // kurvANI raNamutsarpi-matsarau rejatustadA / sahya-vindhyAvivottuGgA| vaneza-pavanAGgajo // 421 // pauruSaM puruSasyeva, durbuddhayA vimukho vidhiH / karNasya gadayA bhImo, nirmamantha varUthi 1 mAci-vakram / 2 anyAyAt / 3 prANavAyum / 4 ratham / SPO www.dhelibrary.org
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ varNanam // 148 pANDavA nam // 422 // tadaiva dutamAsthAya, rathamaGgezvaro'param / bhujaujobhiH mahAbhAbhI-DrImasyApi patAkinam // 423 // ptritrm|| dbhistaccharAsArai-rArAsArasahodaraiH / nirmIyate mma dantIva, nirucchAso vRkodaraH // 424 / / kapidhvajo mayA vadhyaH, rgH13|| kuntIputreSu nAparaH / ityAtmIyAmanusmRtya, pratijJAM prAgvinirmitAm // 425 // jahAra jIvitaM naiva, karNaH pavanaja nmanaH / viparyeti pratijJA tu, karhicinna mahAtmanAm / / 426 / / (yugmam ) / 236 // itazca svapratijJAndhi-pArabhRmIruhaM puraH / kapiketurdinasyAnte, pazyati sma jayadratham // 427 / / tamAlokya babhau jiSNoH , kopakaNTakitaM vapuH / sutazokAbdhizaivAlA-rairikha karambitam // 428 // tAmrAkSipuSpastabakaM, vepamAnauSThapallavam / sazokamapyazokatvaM, ninye'marSastadA'rjunam / / 429 // vizvatejasvinAmIze, saindhavo'pi kapidhvaje / Adarza iva caNDAMzI, didIpe'bhimukhasthite // 430 // sadyomukulitAzAntaM, palAyitanabhazcaram / vIrAvataMsayorAsI-ccharAzari tayoH kSaNam // 431 // tathA'tinicitaM tene, kirITI zaradurdinam / saindhavasya yathA tasmi-zarAzcarurbhiyeva na // 432 / / bhRshmojaaymaansyaa-pyaayudhairvividhaiyudhi| dhAtrIzaikhAyamANasyA-pyuccairduryodhanAdibhiH // 433 // gadaMgranthi pratijJAyAH, stamba zauryavairUthinaH / kIrtisindhoH sthalaM pArtha-zcicchedAsya zaraiH ziraH // 434 // (yugmam ) gANDIvadhanvanaH sAdhaM, harSaromAJca-! korakaiH / jayadrathaziraH kRtaM, dUramucchalati sma tat / / 435 // gRhItaM nakharaMdhra-zreNibhilulitAlakam / tadabhRddhamadabhyepya-ttamaHsainyacaropam / / 436 / / saindhavasya kabandho'pi, zoNitaH zoNitadravaiH / bhUmAvabhyadhikonmIla-tkopatAmra ivApatat | 1 rathama / . rogagranthim / 3 zauryarathasya / 236 // Jain Education international For Personal & Private Use Only Jainelibrary.org
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 // 437 // hanti hantAyamadyApi, bIbhatsu yaso bhaTAn / itIva karuNAbandhuH, saMdhyA'tha tvaritaM yayau // 438 // caturdaza dinAnyevaM, tanvAnA yuddhamuddhatam / kauravAkSauhiNIH sapta, kSapayanti sma pANDavAH // 439 // caturdaze dine'thAsmi-nmathite sindhupArthive / AcAryastrapayA rAtri-yuddhAya balamAdizat / / 440 // pIvarendukapAlAGkA, tArAsthisragviNI tataH / kSayAya mAbhRtAM rAtriH, kAlI sAkSAdivAgamat / / 441 // samIkAGkahatAneka-vIrAsRkpAnalolupaiH / naktaMcarairalizyAmai-stamobhirvyAnaze'vaniH // 442 // athAnyo'nyAtrasaMghaTTa-labdhollAsaiH kRshaanubhiH| vavRte'statamaHstomo, vIrANAM dAruNo raNaH / / 443 / / avIkSya lakSyamuccaNDA-kRSTamukto dhnurdhraiH| sUtkAravyaJjitApAto, nipapAta zarotkaraH // 444 // danteSu khaDgakhAdAra-nAdenaiva nipAdibhiH / AgatA apyalakSyanta, dvipAnAM purato bhaTAH // 445 / / mitho nijanijakhAmi-nAmabhiH kIrtitairmuhuH / vidAMcakruH parAtmIya-vibhAgaM subhaTAstadA // 446 // rathazcakrasya cItkArai-ghaNTAnAdemataGgajaH / bhaTo'bhimukhamAgacchan , zveDAbhizcAbhyalakSyata // 447 // lolakallolakIlAla-kUlinImetya pattibhiH / lebhe maraNamajJAta-pAtairnirmajya kaizcana / / 448 // dhAvantaH zavagAtreSu, skhalanAt patayAlayaH / svaireva viSamIbhUtaiH, kRpANaH ke'pi janire // 449 // adharAtre'tha mithyAzAM, kurvan kuruvarUthinIm / jvalajvalana-pASANa-pAdapAdi| bhirAyudhaiH // 450 // pradIpakalikAtAmra-tArakAbhISaNekSaNaH / dIpayan vadanolkAbhi-rabhitaH saMgarAGgaNam // 451 / / hiDambAkukSimANikya, maruttanayanandanaH / rakSasAM patiruttasthe, ghorakarmA ghaTotkacaH / / 452 // (tribhirvizeSakam ) / 1 sandhyAvattvaritaM' pratya0 / 2 kIlAla-rudhiram / Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavacaritram // rgaH 13 / / // 237 // 150 tanvAnasya bhRzaM tasya mAyAyuddhamanekadhA / tamobhiriva dIpasya, purastAdvidrutaM bhaTaiH || 453 / / rathAn pipepa pASANa-rjaghAna tarubhirgajAn / sa vegApAtavAtena, bhaTakoTIrapAtayat / / 454 // ekenaiva tadA tena, sarvA'pi kuruvAhinI / tirazcakretarAM prAvRda - ghaneneva grahAvaliH || 455 || mu(mo) dastapaH sutAdInAM dviSAM jIvitasaMzayaH / kautukaM prekSakANAM ca tasmin yuddhodyate'bhavat // 456 // ma mAta, kauravAraNyamAthinam / vArigarta ivodIrNaH, karNastamaruNat kSaNAt || 457 // yudhyete sma tataH krodhabodhitoddAmavikramau / saMparAyarasodaJcatkacau karNa ghaTotkacau // 458 // azmabhi naiminirmuktaH karNasAyakacUrNitaiH / dizo'bhUva nakzAnta - rajaso'pi rajasvalAH / / 459 / / rakSaH kSiptadrumacchede 'pyaGgezasya zilImukhaiH / na paryApyata tatpuSpoDInaistvAnazire dizaH || 460 || mohayan vAhinIM sarvAM, sphuran divi rathe bhuvi / krIDayaiva hiDambA bhU-rArebhe yoddhumA zugaiH // 461 || rAdheyIyAstadIyAzca, mithaH saMvalitAH pathi / patriNo'pi raNakrIDA- mitrAghAtairvitenire // 462 // mamaM dordaNDazoNDIrya - sauSThavairatiniSThurAH / karNasya mArgaNAn mArge, cicchidustasya sAyakAH || 463 / / yAvantaH kAlapRSThena, niSThatAH patriNo'bhyaguH / tatsahasraguNAnetra, suSuve tasya kArmukam // 464 / / kodaNDe ketudaNDe ca sArathau ca hayeSu ca / nirvarNyante sma karNena, patantastaccharAH samam // 465 // ityAkulIkRtastena, dattAM devatayA purA / dehinImiva vikrAnti, mUrtamiva jayazriyam / / 466 / / vadhAya madhyamasyaiva pANDaveyasya saMbhRtAm / ekavIravadhe zaktAM, zaktimaGgezvaro'grahIt 1 vanasaMbandhinam / 2 vAri - hastibandhanasthAnam / 3 vRkSapuSpANAmuDayanaiH / 4 kAlapRSThaM- karNadhanurnAma | For Personal & Private Use Only yuddhavarNanam // // 2377 janelibrary.org
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 // 467 // ( yugmam ) sa krudheva tayA kAmaM, sphuradvahnisphuliGgayA / samaM pArthapramodena, saMjaghAna ghaTotkacam // 468 // khelati sma tadA zokaH pANDavAnAM bale manAk / punarujjIvitevAbhUt, kauravIyA tu vAhinI || 469 // tamasyagaNitAtmIya- parakIyabhaTe tataH / baddhakrodhamayudhyetA - manIkinyAvubhe api // 470 || bhaTopari bhaTAH petu-sturagAsturagopari / mAtaGgopari mAtaGgAH syandanAH syandanopari / / 471 / / vIrazoNitamaireyai - pAnotsave'nta / uccatAlAyitaM tasmin samare'sthicchidAravaiH // 472 / / nirIkSya caturo yAmA-nizA'pyevaM raNotsavam / zrAnteva zAntimAyAsI - yudhyamAnAstu no bhaTAH || 473 || sahAnUruprakAzena, vikasan droNavikramaH / drutamadrAvayattAMstAn, kauzikA niva zAtravAn ||474 || vizvopakAriNau zazvat satAM vallabhatAM gatau / kIrtimallInavAmoda-moditAzeSaviSTau ||475 // tAvuccApakriyAraudrau, virATa-dupadau guruH / dharmArthAviva kaMdarpo, nihanti smaikahelayA // 476 || ( yugmam ) rAtrimullupya pUrvasyAM, patirbhAsAmathodgAt / utsAhaH zrAntimucchidya, senayozca dvayorapi // 477 // ubhayorapyanIkinyoH kaGkapatraparamparAH / arkasya ca karazreNyaH, prasasrurgaganAGgaNe || 478 // anvagurvIracakrAGkAH, kurukSetrAsRgApagAH / nadIranyAH praphullAbjAH, pratyaprAtapalohinIH // 479 // tyajyate sma tadA cApai - rArjavaM saguNairapi / dhruvaM tadbhaGgurA teSA - mabhUt parvaparamparA // 480 // vitene maNDapaH kaizci-dakANDe kANDamaNDalaiH / dIrghanidrAM sukhenAnye, tacchAyAyAM samAsadan // 481 // datte'pi dhanvibhirlakSe, mArgaNatvaM na te'tyajan | manye tenaiva nArohana, patriNastaM guNaM punaH // 482 // keSAMcit patitAH zveta-kheTakeSvasiyaSTayaH / 1 maireyaM madyam / 2 anUruH- aruNaH / For Personal & Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpANDavacaritram / / sargaH13 varNanam // // 23 // ise rejire hariNAGkeSu, svarbhAnurasanA iva // 483 // dantArUDho'valambyAnyaH, karNa kRSTAsidhenukaH / AdAtuM mauktikAnIva, nyazumbhat kumbhayoribham // 484 // yadyapyAzveva kepAMci-nmArgaNA guNamatyajan / tathApi na kvacit prApuH, sapakSatvAdvilakSatAm // 485 / / anyeSAM yadaddhamnA, karo nistriMzasaMgamI / jaghAna lalanAH kIrtIH, zaGke tenaiva vidviSAm // 486 // udasthitAtha pArthAnA-manIkinyekahelayA / pipAsugumarabdhInA-mambhAMsIva ghaTodbhavaH // 487 // nUtanAmbhodavattasmi-zarAsAraM vimuzcati / hasastatyajire sarva-zauNDIratanudIrghikAH // 488 // tasyaupakarNikAH karNe-japA iva patatriNaH / kepAM nAma raNe'bhUva-na vIrANAmaruMtudAH // 489 // abhicArakamatrAbhaM, dadhAnastattadAyudham / baddhamRtiratharveva, didIpe so'dhikaM tadA // 490 // tasmin vIrAn zaravAta-jAtavedasi juhvati / sphAraribAsavisphArai-rabhicArAkSarAyitam // 491 / / kSmAbhujo vIkSya kodaNDa-daNDadhAriNamAhave / sainyasaMhAriNaM vipra-mRrtyA taM menire'ntakam // 492 // kalpAntAmbhodhirudvela, iva vizvaMbharAtalam / plAvayan pANDavAnIkaM, nijanArAcavIcibhiH / / 493 / / vyomAGkacumbibhistaistaiH, sAyakaNisetubhiH / AcAryaH skhalayAMcakre, dhRSTadyumnena tatkSaNAt / / 494 / / (yugmam ) tayoratha mithHkssipt-gaadhpkssshsryoH| taraGgitApsaroraGgaH, saMgaraH samabhRcciram / / 495 // droNabANAn vilupyApi, dhRSTadyunnazarAvaliH / kSaNaM reme tapasyAnte, mihikeva raveH karAn // 496 // tataH kramAdvivardhiSNu-rAcAryAyaH zarotkaraH / Atapo'paranaidAgha, ivAbhUdatiduHsahaH // 497 // tadA 1 rAhujihvAH / 2 acchinat / 3 khaGgasaMgamavAn / 4 droNAcAryaH / 5 agastimuniH / 6 pakSe prANaiH / GI 7 zauNDIrA:-vIrAH / 8 atharvavedaH / 9 dhanuSTaGkAraiH / 10 gRdhrapakSanirmitAH bANAH gArdhapakSAH / 11 himam / // 238 // Jain Educa For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 zvasthAmanAmaiva, mAlavezvarakuJjaraH / kAlavadbhalasaMhAra - mAvahannAhave hataH // 498 // azvatthAmA hataH so'ya-mabhIkSNamiti vAdinAm / sainikAnAM samuttasthau tadA kolAhalo mahAn // 499 // lokavAkye gurustasmin karNamUlamupeyuSi / azvatthAni nije sUnau mRtyuzaGkAmadhArayat ||500|| anarjunaistato bhIma-kaiTabhAripuraHsaraiH / lambhito vacanaistaistaidakSiNyamatiduHsaham || 501 // nIcaiH kathaMcidavyaktaM, vyAjahAra yudhiSThiraH / azvatthAmA hato hanta !, hato hanteti bhAratIm / / 502 / / ( yugmas ) tAmAkarNya sphuTatkarNa, giramAjItazAtravIm / tasyAmavyabhicAritva - pratyayaikaniSaNNadhIH // 503 / unmIlatsutazokormi- pariplAvitamAnasaH / / saMnyasyati sa tatkAla - mAcAryaH sarvamAyudham / / 504 || ( yugmam ) tadaiva murajidvAcA, rathAt khagamiva drumAt / dvipamai pepikairbANai - draupadistamapAtayat / / 505 / / hato'zvatthAmanAmAyaM, gajo na tu tavAtmajaH / nRpeNa punarityukte, kupito gururabravIt / / 506 / / tvayA rAjannidaM satya - vratamAjanma dhAritam / brAhmaNasyAsya vRddhasya, kevalaM mRtyave guroH // 507 // ityAdyanyadapi krodhA -dvAradvAje'bhidhAtari / unmIlati sma vAgvyomni, tatkAlamazarIriNI / / 508 / / brahman ! muJca rUpaM snAhi, zamAmRtasarakhati / anaikAlikaM raudra-dhyAnametat parityaja // / 509 / / dharmyaM taddhyAnamAdhehi, dhIman ! sAMpratakAlikam | AyuSaH kSaya evAya-madya mRtyustavAgamat // 510 // yat puraskRtya niHzeSa-mavatAraNamaGgalam / tavAdhvAnaM vilokante, brahmalokasukhazriyaH / / 511 / / ityAkarNya bhavAraNya - bhISatvaM vibhAvayan / nyakkurvan racitAtaGkAn, roSAdIna parimoSiNaH // 512 // smaran paJcanamaskAra - matraM duritaghAtinam / 1 yudhiSThirasaMbandhinIma | For Personal & Private Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // rmaH 13 // | | 239 // 154 vizvaikabAndhavAnarha-nmukhAJzaraNamAzritaH // 593 // paramAtmalayArAma - pravezaparinirvRtaH / brahmadvAravimuktAtmA brahmalokaM guru || 514 || (tribhirvizeSakam ) kezeSvAkRSya nAleSu, zAlistambamiva kSaNAt / kRntati sma kRpANena, dhRSTadyumnostha tacchiraH / / 515 // hate'smin kauravAnIka - lokAkrandapratisvanaiH / cakranduriva kodaNDa - vidyA api tirohitAH || 516 // madhyAhve'pi tadA zoka - timirormikarambite / kauravIyabale bArDa, nizItha iva paprathe // 517 // vyomeva puSpadantAbhyAM locanAbhyAmivAnanam / vimuktaM na vyabhAdbhISma-droNAbhyAM kauravaM balam || 518 || madhyaMdine'pi kaunteya - patAkinyAstu sarvataH / nitAntamuttaraGgo'bhU-dAnandakSIranIradhiH || 519 // droNe zalya ivotkhAte, pANDavAnAM sa vigrahaH / arAtizriyamAdAtu-matyantapraguNo'bhavat / / 520 / / nirmanatha pArthAnAM mudaM kumudinImiva / drauNiH pitRvadhakrodhA - dadhAvadaruNadyutiH / / 521 / / atha pAsyannivAkAzaM, bhraMzayiSyannivAmarAn / kSodayiSyanniva kSoNiM, cAlayiSyannivAcalAn / / 522 / / zoSayiSyannivAmbhodhIn, giliSyanniva bhAskaram | pekSyanniva vailakSAMzuM, nigrahiSyanniva grahAn // 523 / / lambhaviSyannivAzeSa-mapi gaNDUSatAM ruSA / pANDavAnAmanIkaM ta- jagAda gurunandanaH || 524 || (tribhirvizeSakam ) ye cakruH kArayAMvakru- rye ca ye cAnvamanyata / ye cAlu - ( 1 ' puSpadantau puSpavantA - vekoktyA zazibhAskarau' / iti haimaH / adanto'pyayaM zabdaH / ' prAkpratyagdharaNIdhara zikharasthitapuSpavantAbhyAm ' / ityAzcaryamaJjaryAmadantatvadarzanAditi mukuTollekhAt ) / 2 ' pA pAne' iti dhAtuH / 3 candram / For Personal & Private Use Only yuddha varNanam // // 239 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 lokire ye cA- zrauSurmRtyuM piturmama / / 525 / / sarvAn pazyata tAn hutvA, krodhadhUmadhvaje mama / pUrNAhutimamI bANA:, prathayanti pRthAsutaiH || 526 / / ityAkSipya bhaTAn sarvAn dAntadigdantimaNDalaiH / droNAyanistanoti sma, zarairekArNavaM nabhaH / / 527 / / sAyakAn saMdadhatyeva, tasmin vIre'dhikArmukam / stairiva prahArebhyaH prANairmumucire dviSaH / / 528 // ko'bhUt somalaMbhUSNu-rAzvatthAmaM zarotkaram / zailA api na soDhAraH, kalpAntajaladAzanim // 529 / / tatkArmukavinimuktAH zarAH sarvAribhUbhujAm / hRdayeSu vizanti sma, sattvasAramivekSitum // 530 || zoSayan sainyavArINi, naidAgha iva bhAnumAn / rurudhe'mbhodhareNeva sa kapIzvaraketunA // 531 // chidritadhvajamutkRta- varUthaM chinnasArathi / saMbhrAntaturagaM bANaiH, kSaNaM yuddhamabhUttayoH || 532 / / zarAH pArthasya niHsthAmA - mAzvatthAmAmiSukriyAm / kramAccakrurapAMcInAM, himAnImiva vAyavaH || 533 / / krodhenAtha jvalan sadyo, dattAhutirivAnalaH / nArAyaNIyamAtene, droNabhUrastramudbhaTam / / 534 // unmimIlAtha tanmIla-tsarvazauNDIraDambaram | ambaraM ca digantAMzca mAdyadagnInasUtrayat / / 535 / / kAlAgnirudraH pAtAlAt kiM farart ? | mucchopyodagAt sindhu - jalAni vaDavAnalaH 1 // 536 || mAdyatyadyaiva kiM vAyaM sa kalpAntahutAzanaH / jajJire'rkakarAH kiM vA, jvAlAsthUlaMbhaviSNavaH 1 || 537 || samaM jvalitumArebhe, sarvairvA bhuvanAgnibhiH ? | ityAdyanekazastarkAH, sainikaistenire tadA // 538 // ( tribhirvizeSakam ) taistaijvalAvRtitrAtai- grAmINamitra dhainukam / tasminnastre pRthAsUna - sainyamAvivarISati // 539 // lokAnAM nazyatAM pAdapAMzubhiH pihitoM'zumAn / baMhIyobhistadudbhUtai- mo 1 amtho - rathaH / 2 dakSiNadizAsaMbandhinIm / 3 astram / 4 sugandhi tRNam / For Personal & Private Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // rgH13|| / 240 // 156 dhUmairivAbhavat / / 540 // (yugmam ) UrdhvabAhustato'vAdI , sainyAnucaistarAM hariH / ujjhatojjhata zastrANi, rathAnmuzcata muzcata // 541 // bhaktinamrIbhava- varNanam / / nmauli, namasthata namasthata / atrametadyathA vizva-ghasmaraM zAmyati kSaNAt / / 542 / / (yugmam ) iti zoregirA vegA-dAyudhAni, dhnurdhraaH| saMgarAbhinivezena, samaM sarve'pi tatyajuH // 543 // kiM cApatrapayA sAdha-mujjhAMcakrurvarUthinaH / namanti sma ca tanmauli-calacumbitabhRtalAH // 544 // ahaMkArakulAgAra-mAtmajo marutaH punH| zastratyAgAdi tat kiMci-na cakAra kathaMcana // 545 // jagAda ca jagat sarva, yasyaitattRNameva me / sUryAcandramasAvetau, yasya grAsArdhameva me // 546 // agAdho'pyayamambhodhi-ryasya me goSpadAyate / kulabhUmIbhRto'pyete, vAmalUranti yasya me // 547 // yo'hamuddhartumicchAmi, kAzyapI lessttuliilyaa| takSakasya jighRkSAmi, kSaNAdyo'haM phaNAmaNim // 548 // kelikandukatAM yAnti, yasya me diggajA api / / yasya me pAMsudezIyaM, vAsavIyaM tadAyudham // 549 // yasya me vishvvishvaik-maahaatmyprimossinnH| vitIrNajanavitrAse'pyasve'smin gaNanaiva kA ? // 550 // (paJcabhiH kulakam ) ityAdhudIrayanneva, zeSAnutsRjya sainikAn / tenAstreNa vakArAtirAvarItuM pracakrame / / 551 / / tUrNamevAtha dhAvitvA, tAkSyadhvaja-kapidhvajau / avAtItaratAM bhIma-mAkRSya prasabhaM rathAt // 552 // AyudhAni ca sarvANi, mocayAMcakratubalAt / pramodamakhilaM sainyaM, grAhayAmAsatuH punaH // 553 / / jagatyaskhalitaH kAla-pratApa iva mRrtimAn / tadastraM sainikAtaGkaH, sAkaM prazamamAgamat / / 554 // droNaputrastu kopena, didIpe 1 vizvanAzakam / 2 valmIkavadAcaranti / // 24 // in Educ tion For Personal Private Use Only analary.org
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 nitarAM tadA / prajvalantitarAM vairi-hatArambhA hi dobhRtaH // 555 // netrAbhyAM roSatAmrAbhyAM, dattanAsIravaibhavam / sasmayo'thAsmaradroNi-rakhaM kArzAnavaM navam // 556 // bhAnti sma kakubho vahi-jvAlApiJjaritAstataH / digdantAvalasindUra-rajobhiriva rUSitAH // 557 // prajvalajjvalanAH kAma-mazvebhabhaTakaGkaTAH / nirIkSAMcakrire caJca-tkAJcanairiva nirmitAH // 558 // dIptasaptArciSaH stambe-ramAH zuzubhiretarAm / jvaladdAvAnalAlIDhAH, sarvataH parvatA iva / / 559 / / lagno'pyagniH sadA lole, hayaughe haimavarmaNi / cireNa vivida dAhA-ducakairucchalatyapi // 560 // patAkinIpatAkAsu, vellitAtu nabhavatA / kAmaM nRtyanniva prItyA, lakSyate smAzuzukSaNiH / / 561 // samantAdantayannAnA-hetibhiH subhaTAn raNe / dhanaMjaya iva svairaM, valgati sma dhanaMjayaH // 562 // iti ploSaccamUmastraM, brAhmaNAstreNa tajjavAt / dhyAneneva muniH karma, zamaM ninye kapidhvajaH // 563 // tejasIvAntare sAkSA-dutsAha iba dehini / aGginIva jaye tasmi-napyaskhe kSayamIyuSi // 564 // grahagrasta ivopAtta-sarvasva iva dasyubhiH / azvatthAmA ciraM tasthau, khedamedasvimAnasaH // 565 // (yugmam ) vIkSya ca sphUrtiluNTAko, kaiTabhAri-kirITinau / tAmyati smAdhikaM drauNiH, phaNIvAgadamAtrikaiH // 566 // tataH krodhena dhRmAya-mAnamAnasamAkulam / devatA kAcidAkAze, tamavocattirohitA // 567 // kimevaM khidyase krodhA-dandhaMbhUSNurdvijottama ! / devA api tayorjiSNu-kRSNayona prabhUSNavaH // 568 // prAci janmanyamRbhyAM hi, tepe kimapi tattapaH / yenAbhatAmimau loka-vijitvarabhujorjitau // 569 // devatAyAstayA vAcA, 1 Agneyama / 2 agniH / 3 agniH / 4 " vAruNAstreNa" pratyantara0 / Main Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 varNanam / / pANDava- droNasUnurajAyata / phAlabhraSTo yathA dvIpI, yathA kRttakaraH karI // 570 / / atha drauNAyanerenA-mabhilakSya vilakSyatAm / ritram // N devA bhAtA devo bhAsAmadhIzAnaH, khedeneva tirodadhe // 571 // tato dvAdazayAmena, raNenocaiH kRtazrame / ubhe api bale svaM stra, rg:13|| skandhAvAramupeyatuH // 572 // atha droNe hate karNa-mAzAvallimahIruham / Adhipatye patAkinyAH, kauravendro'bhyaSizcata // 573 // tathA snehmyshckre||24|| 'bhiSekaH kurubhUbhujA / zauNDIrimAnalastasya, yathA'bhyadhikamajjalat / / 574 // tena vIrakirITena, saMgarAya gmissytaa| pravartyante sma dAnAni, yAcakebhyo yathAruci // 575 // kAmaM pravarpatyetasmi-zrImRta iva nUtane / Azcaryamabhavannarthi-taDAgAH kamalAkulAH // 576 // zauNDIrakuJjare tasmi-stadAnIM dAnazAlini / madaM sapadi ke nAma, nAtyajan paravAraNAH ? // 577 // bandinazca dvijendrAzca, varNaprAdhAnyazAlinaH / tasmin dAtari yAnti sma, drAksvavarNapradhAnatAm / / 578 / / mAhe| ndrIya mahAsena-menamagre vidhAya sA / kauravIyA camUH prAtaH. saMgarotsaGgamAgamat // 579 // saritpUra ivAmbhodhau, karNavaitA| likadhvanau / nilInAtmA raNAtodya-nAdaH sannapyasannabhUt / / 580 / / vIrotsaM purodhAya, tameva drapadAtmajam / pANDavA api sAnIkAH, samIkamupatasthire // 581 // yuddhAntaraM diganteSu, sUtrayanti pratisvanaiH / raNatUryANyatADyanta, patAkinyo yorapi / / 582 // pUrvAparamarununnA-staraGgA iva nIradheH / ubhaye'pi bhaTAH svairaM, milanti sma parasparam // 583 / / bhAnti sma khaDgAH keSAMci-dvirodhirudhirA 1 sUryaH / 2 parAkramAgniH / 3 kArtikasvAminam / // 24 // Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 GkitAH / lAJchitA iva vIrazrI-pAdAlatakabindubhiH / / 584 // kasmiMzcit sumanovRSTi-rapsarobhiramucyata / papAta punaranyasmin , samIraNasamIritA / / 585 // dantidantaprahArottha-sphuliGgapaTalacchalAt / dviTpratApaM bhRzaM pItaM, keSAMcidasayo'mucan // 586 // raktakuTTimitAM bhUmi, dantinAM dantamauktikaiH / kecidAninyire tArA-sArasaMdhyAvarazriyam // 587 // kazcidAyAtamullUya, karIzvarakaraM raNe / kautukAt karavAlasya, kozatAmanayat kSaNam // 588 // khddgaaghaatocchldnti-mauktikgrhnnaakulaaH| cakAra suciraM kazci-ghomni vyomacarastriyaH // 589 / / bhRrizo vIrasaMhAraM, sUtrayan patriNAM gaNaiH / rAdheyo yuddhamAdhatta, dhanurveda ivAGgavAn // 590 // divi karNasya kANDAnAM, maNDale maNDapatyapi / citraM vicchAyatA vairi-vIreSu dadRze bhRzam // 591 // kArmukasya guNo jajJe, krnnkrnnaantsNgmii| labhante sma punaH prauDha-pakSA lakSANi mArgaNAH // 592 / / saMhartumudyate'pyevaM, tasmin vizvaM dviSadalam / duHzAsano'nyato'dhAvad , vajravatpralayAmbude / / 593 // sarvataH satvasarvasvaM, kSundAnaH sa madoddhataH / jagAhe pANDavAnIkaM, nAkadantIva mAnasam // 594 // khaNDitAstasya kANDauSaiH, zUrA api zarA api / saMgare cakrire bhUyo, na zarAsanasaMgamam // 595 // citraM tasya dviSadvarga-zAyakairapi saaykaiH| dviSAM jAgarayAMcakre, bhayodrekaH paro raNe // 596 // sainyaM sarvAGgamAkrAman , viSavega iva kSaNAt / saiSa jAGgalikeneva, ruddhaH kirmIravairiNA // 597 / / dhnuHkaarnirmgn-dhvjiniitumuldhvniH| tayorAsIjagaddatta-DamaraH samaro mahAn / / 598 // kaGkapatrAstayozcitra-mapatabhitaretaram / dharmajaM kauravendraM ca, kiM tu vivya 1 chittvA / 2 maNDapavadAcarati sati / 3 bhImena / sattvasarvasvaM, zUndA gare cakrire bhUyoH // sainyaM sarvAGgamA tayo Bain Education a l For Personal Private Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // rgaH 13 / / // 242 // PS60 thiretarAm || 599 // kRSNA kezAMzukA kRSTi-smRtigharmartu nartanaiH / kAmaM kallolayAMcakre bhImakrodhamahAmbudhiH // 600 // Urjitena samaM bhImaH zarairunmathya sArathim / dauHzAsanamathAbhAGgI drathaM saha manorathaiH // 601 // uttIryAtha rathAdbhImaH, preSitAsiM rupA puraH / duHzAsanaM samAkramya, bhujAbhyAM bhUmimAnayat / / 602 / / avocata ca re karma - caNDAla ! malinAzaya ! | durAtman! kurubhUpAla - gotra hAlAhaladruma ! / / 603 / / adharmaikamaya ! kSatra - jAtipUrNendulAJchana ! | akIrtikandalImUlakanda ! durnayazevadhe ! // 604 / / draupadIprasabhARRSTi- pAMsuvRSTirajasvala ! / sa tvadIyo bhujaH ko'yaM, nanu saMprati darzaya / / 605 / / (tribhirvizeSakam ) ityudIrya bhujenAdyaM, vairaprasavazAkhinam / dauHzAsanaM bhujaM bhImaH samUlamudamUlayat / / 606 / / tanmUlotthairagbindu - sado hairaGgasaGgibhiH / nirvava nitarAM bhImo, jitalohitacandanaiH // 607 // ropabhImamukhe bhIme, duHzAsanamaruMtudam | khaNDIkurvati dattAraM, pratikAramiva dvipe || 608 || sarvasmin vidrute trAsAt sainye tatpAMzuvAsasA / bhiyeva dyaurapi channa- dinezavadanA'bhavat || 609 || ( yugmam ) didIpe nitarAM bhIma-stIrNasaMgarasAgaraH / klezAkUpArapArINa, iva yogIndrapuMgavaH / / 610 // zaGke nAkivimAnAnAM militAnAM kutUhalAt / preritaH paunaruktyena, yayau vyomAntamaMzumAn // 611 / / niSiddhe raNasaMrambhe, tato'dhikRtapUruSaiH / varUthinyAtrubhe svaM svaM saMnivezamagacchatAm // 612 / / duHzAsanavadhAdhAna - subhagaMbhAvukAgamam / netrAbhyAM draupadI bhImaM dUrAdAyAntamApapau / / 613 || bhImo'pyabhyetya pAJcAlI - mAliGga kabarIM spRzan / duHzAsanavadhodanta - mAnandena nyavedayat / / 614 / / sA'pi vijJAtaniHzeSa - vRttA1 parAkrameNa / For Personal & Private Use Only yuddha varNanam // // 242 // jainelibrary.org
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 ntA'pi paricchadAt / zRNvatI vallabhAdrayaH, kAmapyAgAddazAM parAm // 615 // | rAdheyo'pi vibhAvA~, skandhAvAramupeyivAn / dhArtarASTramabhASiSTa, kaniSThavadhaduHkhitam // 616 // rAjannarjuna evAsti, pANDavIye bale shirH| chinne tasminnazeSaM tat , lapsyate zavakalpatAm // 617 // prathamaivAhutiH so'pi, mAmake bANapAvake / kiM punaH ? samare sUta-mukhamAlokate jayaH / / 618 // pArthasya sarvakarmANaH, sa sArathirudAradhIH / vartate me punaH kazcit , sArathina tathAvidhaH // 619 / / tanme mAtalinA tulyaM, zalyamarpaya sArathim / hatvA'rjunaM yathA bandhuzokamunmUlayAmi te / / 620 / / tato marendramAya, gauravAt kauravAdhipaH / sArathyamarthayAMcakre, campezasya kRtAJjaliH // 621 // zalyo'vocata kimaucitya vandhyamityabhidhIyate ? / kva rAjanyakulIno'haM ?, mUtamUtirasau ka ca ? // 622 / / kiM nAma na pe kAma-masyAhaM sArathIbhavan ? / kAkole kalahaMsasya, dAsyaM hAsyaM na kiM bhavet ? // 623 / / kauravendra-1 stato'vAdI-didaM madreza mA vada / Ature hi suhRdvAcA-maucitI na vicAryate / / 624 // dhIrAH kArye hi mitrANA-makatyamapi kurvate / mitrakArya vicArazca, naikatra khalu khelataH // 625 // tacamicchasi yadyasmin , saMparAye jayaM mama / tadUrIkuru karNasya, sArathyaM samarAjire // 626 // iti dAkSiNyamatyanta-mAnItaH kurubhUbhujA / smRtapUrvI ca mAdreyau, pratyUrIkRtamAtmanaH // 627 // zalyo'bravIt kariSye'ha-metattarhi bhvdvcH| kiM tu karNena soDhavyaH, svairajalpo raNe mama // 628 // (yugmam ) girA'tha kurunAthasya, vacastanmadrabhUpateH / aGgIcakre'GgabhUpAlaH, kAlajJA hi manISiNaH / / 629 // pratijajJe 1 sArathiputraH / 2 nakulasahadevau / sain Education international For Personal Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // rgaH 13 / / // 243 // 162 ca cet prAtaH, kAzyapImakapidhvajAm / na karomi tadA nUnaM, havyavAhaM vizAmyaham / / 630 / / athodagAt prage bhAnu-stimirAnIkamantayan / tatprahAravraNodgIrNaiH zoNitairiva zoNitaH / / 631 // puro vidhAya rAdheyaM, tataste zalyasArathim | AyayuH saJjitakrUra-vAraNaM kauravA raNam / / 632 || rAjahaMmakRtottaMsA, puNDarIkaughamaNDitA / samitsImAM samAgacchat pANDavIyA'pi vAhinI // 633 || gambhIravIrasaMrambha-saMbhrAntabhuvanatrayaH / valgati sma tato bANa - dhoraNIbhIpaNo raNaH / / 634 // niSkrAmanti sma kepAMci - dipavazca zarAsanAt / prANAzca prativIrANAM, spardhayeva zarIrataH / / 635 // viteruH phalamasmabhyaM karmaNyavihite'pyamI / iti prItA ivAnyeSAM zarAH kiM kiM na tenire / / 636 / / dantAn dantAvalendrANA - masinA kazcidacchinat / asAvapi tatarichanne, ninye tAneva zastratAm || 637 // vIraprahAramUrcchAla-cetasaH patitA api / huMcakrire ciraM zUnya - kSiptakaukSeyakAH pare // 638 / / kare pArthaH ? ka re pArtha 1, iti jalpantamuccakaiH / saMdhairyamatha rAdheya-mabhyadhAnmadrabhUpatiH || 639 // mUrdhni karNa ! na karNau te, hRdaye na vivekitA / nAntarAtmani caitanya-miti me manyate matiH / / 640 // yat pratijJAmakArSIstva-mAtmanInetarAmimAm | yathA dorvikramairmAdya-nadya vadhyo mayA'rjunaH || 641 // kiM nAma so'pi ko'pyasti 1, yena jIyeta so'rjunaH / narakaNThIrave kuNThI- bhavanti bhuvanAnyapi / / 642 // yamapyAcaraH krAntaH, zarairetasya gograhe / anISatkaramatyantaM, tadvaktumapi mAdRzaiH || 643 // tvAM vidhUya yudhi krodhA -dvAndhAreyaM babandha yaH / so'pyasmin vinayAdvatte, 1 zarAgrabhAgam / 2 kha / 3 zUnyapradeze kSiptakhaGgAH / 4 Atmano'hitAm / Jain Educational For Personal & Private Use Only yuddha varNanam // // 243 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 gandharvendro'tiMkharvatAm // / 644 // tamadyAhvayamAnastva - marjunaM kiM na lajjase 1 / " viparyasyanti keMdIyo-mRtyUnAM matayo'thavA " / / 645 // atha prAdurbhavatkopa - kampaJcampezvaro'bravIt / madrANAM mlecchavRttInA - manurUpamidaM vacaH || 646 || parametarhi te kiMcidantaraM darzayiSyate / cet kuNDalitakodaNDaH, puro vIkSiSyate'rjunaH // 647 // zalyenAbhidadhe zIrSa-cchedAdarvAkirITinam / samyaG na jJAsyase karNa !, pazya pazya purastataH / 648 // pArthaH so'yaM rathArUDhaH kRSNasUtaH kapidhvajaH / abhyeti nimnan sainyAnAM, dhyAnavahnirivainasAm || 649 / / ityAkarNya giraM karNaH kIrtitAM madrabhUbhujA / krodhadhUmAyitavAntaH, kSaNaM tUSNIkatAmadhAt // 650 // zarairvarSan dadhAve'tha, rAdheyo'nu dhanaMjayam / virokairanu bhUrlokaM, kalpAntadyutimAniva / / 651 || mArge sa mArgaNairvIrAn, saMjahAra sahasrazaH / taraGgairnUtanaprAvRd-nadIraya iva drumAn ||652 || pratyaicchadurumAtsarya, tamAyAntaM tapaHsutaH / saridoghamivodvIci - rApatantaM mahAidaH || 653 || nirbharAsRgbharodgAra - kAtarIkRtakhecaraH / AsIttayoH zarAsAra - vyAptavyomAGgaNo raNaH / / 654 // mAsmAnyo'nyamimau kruddha, nirIkSetAmiti dhruvam / zarAH zailIbhavanti sma, chinnAstAbhyAM mitho'ntare / / 655 / / muSTiranyo'nyanirmuktaH, sAyakairitra kIlitaH / eka eva tayorvIkSAM cakre karNAntamAgataH / 656 // patribhistvabhito'pyastra-vidyayeva vinirmitaiH / gaganaM ca digantAzca, tirayAMcakriretarAm // 657 // tayorvANatraNodgIrNo, reje rudhira1 atinamratAm / 2 namIpasthamRtyUnAm / 3 kiraNaiH / 4 arudhat / For Personal & Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ NDavatram // 13 // 144 // 164 nirbhara: / niryanaGgeSvaparyAptaH, kopajanmetra zoNimA || 658 / / yugAntAzanidezIyaiH kramAt karNazilImukhaiH / kAmaM loka ivAkAri, tapasaH sUnurAkulaH / / 659 / / tUNAdAttaM na saMdhAtu- mAkraSTuM ca na saMhatam / na cAkuSTaM zaraM mokta-mIzvaro'bhUdhiSThiraH || 660 // kevalaM karNanirmukta-mArgaNatraNazoNitaiH / bhImAgrajo babhArAGgaM, jitapuSpitakiMzukam / / 661 / / taM karNena tathA madhya - mAnamAlokya kezavaH / spaSTAkSepairabhASiSTa, vacobhiH kapiketanam || 662 / / dhik te kodaNDapANDityaM dhik ca dordaNDa caNDatAm / dhig dhik zauNDIramAnitvaM, dhig dhik te puruSavratam / / 663 / / akhaNDa bhujadaNDasya, pazyato yasya vairibhiH / jyeSThabandhuH kimapyevaM prApyate prANasaMzayam || 664 // nyastapUrvI dhanurvidyA-mAtmano'pyadhikAM tvayi / adyendrasadasi droNo, gururlajiSyate dhruvam / / 665 // bhRzaM paJcottare pautra-zate'pi tvayi vatsalaH / adya bhISmapAmucairmumukSurapi vakSyati || 666 / / lokena samarAloka - vilInahRdayasya te / sArathyaM prathayan pArtha !, hasiSye'hamapi sphuTam / / 667 / / tvatpade hanta kuntI cet kanyAM kAMcidasodhyata / tatastasyAH patirnUna - marakSiSyattapaH sutam // 668 // ityAdyambhojanAbhena, tarjito muhurarjunaH / dhAvati smAnurAdheya-mamarSa iva mUrtimAn // 669 // sa dhAvan vRSasenena, rAdheyatanujanmanA / kSaNaM mArgameNetra, sindhuraH pratyarudhyata || 670 || abhimanyuvadhasmRtyA, taraGgitarayo'rjunaH / tUlazailamivAkRcchrA - taM mamantha mahAbalaH / / 671 / / tadIyavadhanirbhinna cetAstyaktvA tapaH sutam / rAdhAsUnadhAviSTa, spaSTakoposnu phAlgunam || 672 / / tasmin vismApitAzeSa- vizve doH stambhajRmbhitaiH / Agacchati javAcchauri 1 pralayAmisadRzaiH / For Personal & Private Use Only yuddha varNanam // // 244 // ainelibrary.org
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education f 165 khocat savyasAcinam // 673 || pArtha ! nanveti rAdheyaH, zvetAzvaH zalyasArathiH / nAgakakSA dhvajaH sAkSA-diva vIro rasaH puraH || 674 || AjanmakArmukAbhyAsa- tAratamyaM dvayorapi / idAnIM yuvayorjanya - dakSayorlakSayiSyate / / 675 || mA punaH siMhikAnUnu-kAntasyeva vivastrataH / karNaruddhasya tejaste, samastamapi gAt kvacit // 676 / / ityudIrya mukundena vacasA savyasAcinaH / noditAzro rathaH karNa - rathaM pratyacalajjavAt / / 677 / / saMmukhInau tadAsnyo'nyaM, dhanvinau tau ruSA'ruNau / vAsarAdau tupArAMzu - bhAskarAviva rejatuH // // 678 // kiMkiNIjAlavAcAlau, viloladhvajapallavau | AhvAsAtAmivAnyo'nyaM, rathAvapi tayostadA / / 679 // tAvubhAvanurUpAri - lAbhalambhitasaMmadau / abhUtAmuccaromAJca - TatkaJcakabandhanau // 680 // saMparAyarasodrekA-dullasanmaulikuntalaH / rAdheyo'thAbhyadhAt krodha - pATalAkSaH kirITinam // 681 // arjuna ! drutamehi, mA sma mantharatAM gamaH / ojasvI khalu vIrANAM kavInAM ca padakramaH || 682 / / pravIrAnaparAnnityaM nighnatAM te patatriNAm | abhyAso'bhUdiyatkAlaM, tatphalaistvadya bhAvitA / / 683 // tvAmahatvA jagatyeka - vIraMmanyamanAratam / kaSitAnekavIro'pi na prIye'haM nijaujasA / 684 // nirdagdhanikhilakSoNI- ruhapakSo'pi lakSazaH / ko nAma dahano hanta, mahIdharamanirdahan || 685 / / tadasti tava cet kiMci-dUrjitaM bhujadaNDayoH / tat kuNDalaya kodaNDaM, nanveSa na bhaviSyasi // 686 / / bhAradvAjaM guruM kiMtu mA sma taM hanta lajjaya / nyAsIcakre mudA yena, kArmukopaniSattvayi // 687 // bhagnorvIzadrumavasya, 1 kakSA- vastram / 2 yuddhadakSayoH / For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava- ritram // rg:13|| varNanam / / bha 245 // REG viirkunyjrmaaninH| zauNDIryadantabhaGgAya, bhavato'dyAsmi bhUmibhRt // 688 // matpratApayugAntArka-stvadAhumahimArNavam / nipIyAdya kulaM pANDo-vizvaM nirdagdhumIhate / / 689 // mahItalamidaM pANDu-sutAnutpATya kaNTakAn / adya kauravakIrtInAM, susaMcAra karomyaham / / 690 // ityahaMkArajhaMkAri-giramaGgAvanIzvaram / sauSThavottiSThaduddAma-romAJco'vocadarjunaH // 691 // rAdheya! vIradhaureyaH, ko vinA tvAM jagatyapi / Rte 'mihiramanyo'sti, yadi vA na divAkaraH // 692 / / kiM tu nAtmaguNaH sadbhi-rAtmanaiva prakAzyate / kriyaiva khalu kartavyA, guNavaitAlikI jane // 693 / / viSapramoSa evoccai-rvakti gArutmataM maNim / nigadatyudayaM dhvAnta-dhaMsa eva vivasvataH // 694 // tatvayA madvadhAyaiva, janmaprabhRti saMbhRtam / yajagatritayAmodi, kArmukAbhyAsapATavam // 695 / / drutamiSvAsamAkRSya, tadadya prakaTIkuru / zauNDIrANAM hi zauNDIyaM, doSNorvasati no giri // 696 // (yugmam ) kiM tvavazyaM vacasyeva, paryAptatvAt parAkramaH / bhujastambheSu vIrANAM, svalpa eva vijRmbhate // 697 // ityudIrayati zreSTha-sauSThavaM savyasAcini / kAlapRSThe bhaTapraSTho, rAdheyaH saMdadhe zaram // 698 / / jRmbhamANaguNaH zazvadvizvakarNAntasImani / kRSTvA cApaguNaM karNaH, svakarNAbhyarNamAnayat // 699 // tadAkarSabhavatkrUra-phreMkArakapaTAdabhUt / sATTahAsa iveSvAsaH, saMgarotsavaharSulaH / / 700 // kalayAmAsa karNasya, muSTiH krnnaantsNgtH| vikAsavikalottaMsa-sarasIruhavibhramam // 701 // nIrAdivormayaH sindho-bimbAdiva rakheH karAH / kArmukAdatha karNasya, kAmanti sma zilImukhAH 1 sUryam / 2 guNaprazaMsAkarI / 3 viSanAzaH / 4 'vavIrA0' pratitrayapAThaH / 5 vikalaM-vyAptam / 245 // in Education International For Personal & Private Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 / // 702 // azrAntasaMhitAzeSa-saMgrAmajayavAsane / zarAsane zanaiH pArtho-'pyavandhyaM saMdadhe zaram // 703 // jIvitavyAzayA sAdhaM, samagrakurubhUbhujAm / AcakarSa jagajiSNu-rjiSNuriSvAsaziJjinIm / / 704 // saMmukhasyApyasau yuddhe, jagrAha guNameva | me | pRthAsUnoH suvaMzottha-mitIva dhanurAnamat // 705 / / etaita trijagallokAH !, pazyatArjunadokalAm / ityuvAceva gANDIvaM, sphAravisphArakaitavAt / / 706 // karNottaMsIbhavatpANi-pANijadyutikandalaiH / kodaNDamaNDanaH prApa-diSureko'pyanekatAm / / 707 / / jiSNorunmucya nArAca-mUrtIbhRtAGguliH krH| vizvavizvakadhanvitva-kIrtihasta ivAbabhau // 708 // kvApi sthemAnamanyasya, na vyaloki tvayA vinA / itIvAsphAlayat prItA, prakoSThaM tasya ziJjinI // 709 // stheyasImiva tau muSTiM, bibhratAvaparAmapi / alakSyagrahasaMdhAnau, citrasthAviva rejatuH // 710 // bhuvanAdvaitadhanvitva-kIrtikolAhalairiva / Akramyate sma dikcakraM, ziJjinIziJjitaistayoH // 711 / / vibhAvya raNasaMrambhaM, mA sma mUrcchannimAH striyaH / itIva taccharavAtaiH, paritastarire dizaH // 712 / / kurvantaH pratipakSaNa, kRtasya dviguNaM kSaNAt / prathante sma mithaHspardhA, gAthakA iva taccharAH / 713 // avadAneSu tanmUni, vimuktAH svarvadhUgaNaiH / anyonyasya srajaH kANDa-maNDapena na sehire / / 714 // tAvubhAvapyazobhetA, zoNitAbhyaktavigraho / sphuTAnurAgairvIrazrI-kaTAkSazchuritAviva / / 715 // bhUyiSThabhujasaMbhaura-duHsahaprasarAstataH / tUNamaurNaviSuH karNa-mArgaNazreNayo'mbaram // 716 // na rathyA na ratho nApi, 5. sArathinaM ca ketnH| na dehamapi pArthasya, dadRze tattirohitam // 717 // rAdheyasyAtha tAM bANa-dhoraNI dhUmarImiva / / 1 pANija:-nakhaH / 2 'parAvapi' pratidvaya0 / 3 parAkrameSu / 4 saMbhAra:-parAkramaH / in Educationala For Personal & Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // rgaH 13 / / |246 // 168 zarAH karA ivoSNAMzo - rmuSNanti sma kirITinaH / 718 || phAlgune valgati svairaM, patripatraughazAtini / babhUva cchiduracchAyaH, kAmaM karNamahIruhaH // 719 // mandIbhRte'tha karNasya, zarazaiziramArute / vANadakSiNavAte ca sphUrjatyadhika mArjune // 720 // kauravAH paritaH kundA, ivAsumanaso'bhavan / vikAzaM cAgamannu cai zrampakA iva pANDavAH // 721 // ( yugmam ) andhI bhraSNuratho jiSNu-mArgaNairaGgabhUpatiH / atrasnurastramAheyaM, mahIyaH samajUhavat // 722 // pyadhIyanta taDiddaNDa- maNDi - tAbdaviDambibhiH / viSajvAlAkarAlAsyai- dandazU kairdizastataH // 723 // babhurvyAlacchalAt sapta saptasauptikahetave / saMbhUyevAgatAH sarva-zarvarItimirormayaH / / 724 || bhujaGgajaladaiH sadyaH, pIte tapanatejasi / tatphaNAmaNayo jyoti - riGgaNA iva rejire // 725 // sarpasaMtamase tasmin dyAvAbhUmipidhAyini / subhadrA bharturAsyenduH zuzubhe'bhinavodayaH // 726 / / kAdraveyairupadrotu - manobhirabhito'rjunam / saMbhramAdabhrami svairaM, sAkSAdApadbhedairiva // 727 // tAnmurArAnirAlokya, trailokyaikabhayaMkarAn / Trustaurant bandha-zaGkAtaGkAkulo'bhavat / / 728 / / athAheyAstrasaMhAra - hetave tArkSyadaivatam / kArmuke sAyakaM sadyaH, saMdadhe ca dhanaMjayaH // 729 / / jagmuzca kvApi nirnAma, te bhujaGgamapuMgavAH / durnItihatavRttInA-masAdhUnAmivodayAH || 730 || rAdheyasya tatazvetaH praviSTa iva viSTapam / ujjhAmAsa tamastomaH pANDavAMzca bhayodayaH // 731 / / sAkSAdiva jaye tasminnane vilayamIyuSi / ghaTotkacavadhAdApta-vatyAM zaktau ca riktatAm || 732 || nizcikAyAtmanaH kAya-vyayaM karNaH kapidhvajAt / rAjyabhaGgaM kurUNAM ca pANDavAnAM ca saMpadam / / 733 / / (yugmam ) 1 sArpam / 2 sUryeNa saha rAtriyuddhanimittam / 3 khadyotAH / 4 sarvaiH / 5 Apada eva bhaTAstaiH / For Personal & Private Use Only yuddhavarNanam // // 246 // www.jainvelibrary.org
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 169 atha sarvAbhisAreNa zarANAmanaNUrjitaH / mRtyumevorarIkRtya sa yoddhumupacakrame // 734 // ekAzrayamasaMdeha - jayalakSmInirIkSitaH / babhUva bhImaH samara-stataH karNa - kirITinoH // 735 // vyomni vaimAnikairdikSu, diggajairbhuvi bhUcaraiH / ucchalataccharatrAta - bhItyA dUreNa dudruve / / 736 / / kalpAntacalitodanya-nIranirghoSabhISaNaH / bhayasaMbhrAntayorAsI- dvAhinyostumulo mahAn // 737 // vahnIkaiH kvacidAsphAlya, kolAhalapalAyitaiH / babhaJjire rathAH sAkaM, rathikAnAM manorathaiH // 738 // nIcaimargadruzAkhAbhiH, paryastakuthakaitanAH / imAH praNezurjhampAmi - rnazyadAdhoraNA raNAt / / 739 // karNa - phAlgunayorazvAn, punarmadreza - kezava / dhArayAMcakratuH samya - kasArathyakalayA balAt / / 740 // sarvasminnapyanIke'tha, vidrute vIrakuJjarau / rejatustau raNAsaktA - vaTavyAmiva kuJjarau || 741 || athaivaM raNasaMrambhe, karNasyA cakranAbhitaH / maGkSu dharma ivAnItau, nirmamaja rathaH kSitau // 742 / / kalAkalpena zalpena, preritA api vAjinaH / nesate sma tamuddhartu, vivekamiva durdhiyaH // 743 || zyAmalimnA'dhivaktrendu, vailakSyeNAdhimAnasam / maindimnA cAdhidordaNDaM, karNasyAkriyatAspadam // 744 // so'tha svayamavAtArI - duddidhIrSurvarUthinam / uccairutsAhamArohatadAnImarjunaH punaH // 745 // tataH pallavitaprANaM, bANadhoraNivarSiNam / karNo'bhyadhatta bIbhatsu-mIpadainyakirA girA / / 746 / / kSatriyakSiptamakSatramidamarjuna ! mA kRthAH / " na khalvayudhyamAneSu prahAraH satyazAlinAm " || 747 // kSAtraM dharmamimaM vIra !, yadi tvamapi 1 vAlIkadezajairavaiH / 2 cakranAbhiparyantam / 3 mandatvena / 4 kSatriyeNAnaGgIkRtam / 5 'satva 0 ' pratyantarapAThaH sAdhuH / 4: For Personal & Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpANDava caritram // srgH13|| // 247 // 170 lumpasi / tadAnImaparitrANaH, kutrAyamavatiSThatAm ? / / 748 // tanmuhUtaM pratIkSasva, mA mucaH sutarAM zarAn / uddharAmi gharAmana-mahaM yAvadimaM ratham // 749 // / tamevaM kRpnnaalaap-mlpnmdrbhuuptiH| rAdheya ! na bhavAn mUta-kulaM hiyamalambhayat / / 750 / / kSatriyaH ka iva prANa-saMdehe'pi mahIyasi / vacastvamiva zatrUNAM, puro dInamudIrayet // 751 // durthIduryodhano nUnaM, yena bhIruziromaNau / kRtA gomAyudezIye, siMhasaMbhAvanA tvayi / / 752 // na kauravyaH sa te mitraM, manye mAnakamandiram / badasyevaM giraM dInAM, yat puraH paripanthinaH // 753 / / | iti zalyagirA zalya-tulyayA galitaujasam / smitadhautAdharoddezaH, kezavaH karNamabravIt / / 754 // rAdheya ! dharmasarvasvaM, tvAM vinA bata vetti kaH / zaGke smRtirahasyAni, sphAyante tvayi saMprati // 755 // abhimanyuvadhe kiM tu, vismRtAnyeva tAni te / sarvaiH saMbhUya yuSmAbhi-ryadekaH sa tadA hataH // 756 // yadi vAtmavipadyuccai-ddharmatattvavidaH khlaaH| parApadi tu dharmasya, visRjanti jalAJjalim // 757 // sotprAsamityupAlabhya, rAdheyaM garuDadhvajaH / tadrAi mantharIbhRtabhujamarjunamabhyadhAt // 758 / / arjunArjuna ! kiM nAma, nArAcAnna vimuJcasi / kRpA kautuskutIyaM te, dviSatyasmin sutadruhi ? // 759 // bhRyo hi rathamArUDhaH, so'yamatyantadurjayaH / jIyate kesarI kena, kandarAntarasaMcaraH ? // 760 // na | cAkSatramidaM kiMci-ttava dharmavyatikramaH / "virodhI balavAn randhre, hantavyo hi jayaiSibhiH " // 761 // iti viSNugirA 1 mRgasadRze / 2 sopahAsam / // 247 // Shin Educ a tional For Personal & Private Use Only hinelibrary.org
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 jiSNuH, punarapyAttadhanvanaH / kSiprameva kSurapreNa, rAdheyasyAharacchiraH // 762 / / unmIlatkuNDalajyoti-GTAlaM tat samucchalat / babhau campApatestejaH, piNDIbhRtamivAntaram / / 763 // ziro'dIyata mitrAya, bandhubhyazca dharA mayA / iti karNakabandhena, prItyeva nanRte tadA // 764 // udeti smaabhikauntey-blmaanndcndrmaaH| mIlati sma ca tatkAlaM, kauravAmbhojakAnanam // 765 // piNDitaH pANDavAnIka-harSakolAhalomibhiH / nipIyante sma kauravya-sainikAkrandakandalAH // 766 / / viyatyutpatitaM vIkSya, taccampAdhipateH ziraH / rAhutrasta ivAstAdri-kAnane'vizadaMzumAn / / 767 / / karNasya zirasaH karNa-kuNDale bhuvi petuSaH / Adatta mArutirbimbe, bhAvato bhUgate | | iva / / 768 // pUSNi cAstaM gate karNe, nitarAmandhakAritAH / kauravAH ziviraM jagmu-mandamandapadakramam // 769 // pANDavAH punaratyanta-muddathotivadanendavaH / skandhArAraM yayuH svairaM, saMcAracaturAtayaH // 770 // kuNDalAbhyAM tathaitAbhyA-mabhyarcya caraNadvayIm / te rAdheyavadhaprItAH, praNemustatra mAtaram // 771 // te niHsaMdehamAsmIye, pratyabhijJAya kuNDale / akasmAnmuhuruSNoSNAH, sA vavarSAzruviyuSaH // 772 // tAmavAdIdajAtAriH, kaSTamAnandaparvaNi / mAtaH keyamakANDe'pi, zokasaMkulatA tava / / 773 // nanvadya phAlgunAgastya-graste karNamahArNave / jayadvIpamabhUdevi !, tvatsutairISadAmadam // 774 // tattvayA''kasmikIbhiH kiM, kaSTAbhi SpavRSTibhiH / mukhAmbhojavikAzazrI-rAsmAkIya vilupyate ? 775 / / 1 patitasya / 2 saukaryeNa prAptam / Education For Personal & Private Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram / / rgH13|| varNanam // ||248 // 12 athovAca sutAn kuntI, manyunA gadgadAkSaram / vatsAH kiM nAma vo'dyAhaM, mandabhAgyA nivedaye 1 // 776 / / koM hi pANDudevasya, tejasAmAdyakandalaH / sodaro bhavatAM bandhuH, sindhuraurjityavAriNaH / / 777 // kiMtu hetoH kuto'pyAzu, jAtamAtro'pyasau mayA / kuNDalAbhyAM kilaitAbhyAM, sanAthIkRtya tatyaje // 778 // heturmAtaH sa ko nAma ?, sutaM yenainamatyajaH / iti vismeracetobhiH, pANDujanmabhirIrite // 779 / / strIkhabhAvabhuvA kuntyAM, hiyA tUSNIkatAjuSi / vRttAntamakhilaM karNe, kathayAmAsa kezavaH // 780 / / (yugmam ) bandhUcchedasmaratkhedAH, pANDavAH punarabhyadhuH / AH kRSNa ! na tvamapyeva-miyatkAlamacIkathaH // 781 // kAritAH kiM vayaM hanta, bhrAtRhatyAmimAM tvayA ? / kva nAma pAtakasyAsya, vizuddhirbhavitA'dya naH // 782 // ityAtahRdayAn bandhu-hatyayA pANDunandanAn / sabhrabhaGgamamApiSTa, vispaSTaM viSTarazravAH // 783 / / vRthA tAmyatha kiM nAma, kArye'muSminnakalmaSe? | jighAMsantaM jighAMsIyA-diti dharmo hi doSmatAm / / 784 // kiM ca yAtena dRtyAya, tadAnIM hAstine mayA / kiMcidAvedya vRttAnta-mevaM karNo'bhyadhIyata // 785 // tataH karNa! tavedAnI, yuktA sodaryasaMgatiH / sevituM na tu yujyante, kuravastadvirodhinaH // 786 // so'pyUce taM hare ! nAhaM, moktumarhAmi kauravam / karNaH karNa iti khyAti, yena nIto'smi sarvataH / / 787 / / puruSeSu na rekhApi, sAdhubhistasya dIyate / yaH | snigdhamadavIyasyAM, mitramApadi muzcati / / 788 // pazya mitraM marIcInA-muparAge vimuJcatAm / gIyate khalu vidvadbhiH, puMstvameva na kevalam // 789 / / kauravyasya tataH kArye, tyAjyAH khalu mayA'savaH / kiM punaH phAlgunAdanyaM, haniSyAmi 1 zokena / 2 samIpasthAyAm / // 248 // Jain Eduend For Personal & Private Use Only linelibrary.org
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 na bandhuSu / / 790 / / iti vairAyamANaM taM vinizcityArjune mayA / vaktumiSTo'pi yuSmabhyaM, nodanto'yamakathyata // 791 // * jJAte'sminnarjuno bandhu - snehaviklavatAM gataH / yadi karNena hanyeta tadbhavet kiM hi maGgalam ? / / 792 / / ityAkarNya giraM zArGga - pANerbASpAyitekSaNAH / pANDavAzcakrire sarva, rAdheyasyaurdhvadehikam // 793 // yAvatiSThanti te stoka- zAntazokabharAstadA / tAvat prauDhaprabhAjAla - kSAlitakSaNadAmalAn // 794 // AtapatrAyitasphAra-sphuTAmaNDalamaNDitAn / kAMzcidAlokayAMcaku - divyamUrtidharAn puraH / / 795 / / ( yugmam ) paJcAGgacumbitakSoNi-talairAnamya taistataH / vijJApitastapaH sUnuH kuGkhalIkRtapANibhiH // 796 // deva ! divye purA tasmin pannagendrasarovare / vipriyaM yairvitene va-ste vayaM pavanAzanAH / / 797 // tadA sAhAyakaM yAvat karNayuddhe kirITinaH / ruSA vAritavAn dvAramasmAkamuragaprabhuH || 798 // tadadya kRtamasmAbhiH sAhAyyaM sitavAjinaH / majjayadbhiH kSitau cakra-dvayaM karNavarUthinaH / / 799 / / hatvA ca saparIvAraM kauravendramasaMzayam / yUyaM bhaviSyatha prAtaH, pArINAH pradhanAmbudheH || 800 // tadAdiza yathainaM vo, jayodntasudhArasam / upAyanamupAdAya, pazyAmaH pannagezvaram // 801 || dharmajo'pi yathaucityaM racitasvAgatakriyaH / bhImAdyairAdarAdRSTA - nAbhASya visasarja tAn // 802 // itazca kauravaH karNa, karNadhAraM raNArNave / zocaziviramAgatya, palyaGke'vAGmukho'patat // 803 // vilIna iva mUrcchAla, iva vyasurivAtha saH / na dadarza na zuzrAva na viveda ca kiMcana // 804 // tasmiJzokanipIte'bhUt kAmaM zokamayI 1 sarpAH / 2 yuddhasamudrasya / For Personal & Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // rgaH 13 // // 249 // 174 camUH / tamaH kavalite dharke, kiM mahI na tamomayI ? || 805 // mumUrccha kSaNamucchrAsa-vikalo mukulekSaNaH / sorastADaM kSaNaM mukta kaNThamucce ruroda ca / / 806 / / nAmagrAhaM ca hA karNa !, karNeti vyalapat kSaNam | kSaNaM tasthau ca tUSNIka- stadA duryodhanaH zucA // 807 || ( yugmam ) itthaM navanavotthAsnu- zokormivivazIkRtam / vegAdAgatya sAkSepaM, drauNirvANIM tamabravIt / / 808 || mahArAja ! sa nirvyAja - zauNDIrimaguNaH kva te ? / kva te sattraM ca tadvIra !, vajra visphUrtijitvaram ? || 809 / / so'vadhIritaghAMtrI - garimA garimA ka te ? / kva te gAmbhIryamambhodhi - garvasarvakapaM ca tat 1 || 810 // yadevamabaleva tva - muccakairAciMtaH zucA | muhurmUrcchasyatikranda-syatyantaM paridevase // 811 // tvAdRzAnapi zoko'ya mAkramiSyati cedralAt / calayiSyati zailendraM, bAlastanmalayAnilaH // 812 || mahAnatha sahAyo me, karNo'bhUditi zocasi / tatra trailokyamallasya, tadapyetatrapAkaram / / 813 / / yaccApakarSaNe vAmaM, sahAyIkurute karam / tenApi trapate kAmaM, zUrANAM dakSiNaH karaH / / 814 / / adyApi tvayi saMgrAma - sImAnamadhitasthupi / ravau divamiva dhvAntAH pANDaveyA na durjayAH / / 815 / / AstAM tAvadbhavAn zalyo - 'pyatulyabhujavaibhavaH / khaNDane pANDuputrANAM jainyamUrddhanyalaMtamAm // 816 / / prakSAlya paritaH zokAtaGkapaGkamimaM tataH / rAjan ! madrendramevainaM, senAnyaM kartumarhasi / / 817 / / iti drauNegirA madyo, ruceva ravisAratheH / mumoca sa zucaM kiMci - jIvaloka iva kSapAm / / 818 // taM ca senAnyamAtene, madracandraM jayecchayA / AzA hi dUraM durveva, vinA'pi prarohati / / 819 // 1 dhAtrIdhA - rAjAnaH / 2 vyAptaH / 3 raNamUrdhani / Jain Educational For Personal & Private Use Only yuddha varNanam // // 249 // linelibrary.org
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 kRtvrm-kRp-draunni-saublaadivlaanvitH| agre kRtvA prage zalyaM, kauravo raNamAgamat / / 820 / / unmUlya zalyamullAgha-mAdhAtuM jayamAtmanaH / kSetrakSoNimupAgaccha-ddharmajo'pi mahAbhujaH // 821 / / trutttsubhttknntthaasthi-sstthaatkaarmurjdhvniH| kabandhatANDavoccaNDa-stato'bhUt saMgagetsavaH // 822 / / prANopadaMzamApIya, ripUNAM zoNitAsavam / kSIbA iva | luThanti sma, kSitau tatra patatriNaH / / 823 / / gatvarairasubhiH krItaM, kalpasthAsnu mayA yazaH / iti prItyeva kasyApi, kabandho'nRtyadadbhutam / / 824 // ujjambhamANapuMnAga-saMtAnarasapAyinaH / ullasatpakSamUtkArAH, khelanti sma zilImukhAH / / 825 / / nUtanAtapasaMpRkta-nirjharAmbuviDambibhiH / durvAra rudhirodgAraiH, ke'pi bhAnti sma bhUbhRtaH / / 826 / / nirastanikhilArAti-kulo'tha nakulo raNe / tatkAlaM kavalIcakre, vairinAgAnanekazaH / / 827 // vizanto hRdayaM sadyo, nakulasya shiliimukhaaH| vidviSAM mukhapadmAni, mukulIcakrire'dbhutam / / 828 / nakulasya zarAH kAmaM, sehira na virodhibhiH / sAraGgavairiNaH pANijanmAna iva kuJjaraiH // 829 // tIvrapAtairiSuvAtai- kulairAkulIkRtAm / cammAlokya madrezaH, krodhAvezAdadhAvata // 830 // atyuddharaiH zaraistasya, taraGgairiva nIradheH / nimnageva camRzcakre, pANDavIyA parAGmukhI // 831 / / kSundati kSatriyavyUha, tatastasminniraGkuze / bhrakuTIbhaGgabhImAsyo, harirUce tapaHsutam / / 832 // yudhiSThira ! samIcIna-mucyase tvaM yudhiSThiraH / yadevaM ripuNA sainyaM, hanyamAnamupekSase / / 833 // puMsaH sthamA hi mausthitye, guNatvamavalambate / pratyarthinyutthite kiM tu, guNazcApAya cApalam // 834 // sindhurendrAH pare yUthaM, yUthapasyeva pazyataH / piMSanti yadviSaH sainyaM, 1 siMhasya / 2 nakhAH / 3 sthiratA / Jain Education anal For Personal & Private Use Only wwwLinelibrary.org
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava varNanam // rgH13|| / 250 // 16 nanviyaM te trapA parA // 835 // RSTAsmi te sutaM zalyo-darAditi giraM nijAm / evaM tiSThan sudeSNAgre, kathaM satyAM kariSyasi ? // 836 / / vadhotsuko'pi bIbhatsu-stvatsaMgaramanusmaran / kSundAne'pi camUM zalye, bANazreNI na muJcati // 837 // tat jhagityutsRja sthairya-maurjityamurarIkuru / lambhaya prasabhaM zalya-menaM kInAzadAsatAm // 838 // ityacyutavacaSTako-llikhitAtmA tapaHsutaH / pratijJA madrabhUbhatu-rAmadhyAhvAdhe vyadhAt // 839 // utkallolaM tataH zalyaM, dharmabhUrbhujavaibhavAt / narmadAyAH parIvAhaM, kArtavIrya ivArudhat / / 840 // ucchaladrANanirvANa-gIrvANanayanastataH / abhUt kRtajagaDimba-DambaraH samarastayoH // 841 / / vizvasaMhAribhiH kAlI-kaTAkSairiva tatkSaNAt / vyAnaze nizitavyoma, tatkalambakadambakaiH // 842 // stRNoti sma kSaNaM baannai-laaghvollaaghmuktibhiH| sarathyaM marathaM dharma-nandanaM madrabhUpatiH // 843 // mumurchAtha kramAcchinda-zalyavANamayaM tamaH / pragetana ivodayoto, yudhiSThirazarotkaraH / / 844 / / zalyatrANakRte dUrA-ddhAvanto'nyadharAdhavAH / bhAgyairiva vipatpUgAH, phAlgunAdyairmamanthire / / 845 // madhyaMdinadinAdhIzaH, pazyaMstatsamarotsavam / lakSyate sma tadA vyomni, mandamandamivoccalan // 846 // yudhyamAnaM tato yatnA-dgataM bANairajeyatAm / nihanti sma tapAsUnuH, zaktyA zalyamamoghayA / / 847 // vyAladantAvaleneva, krodhAdandhaMbhaviSNunA | marudbhavA'pyabhidyanta, bhRyAMso yudhi kauravAH // 848 // udyatpArthapratApAkhya-bAlArkeNeva shonnitaaH| prAvartantAbhitaH kumbhi-dvayasyo 1 nirvANaM-nimIlitaM nizcalaM vA / 2 Dimba:-kalakaladhvaniH / 3 kalamba:-bANaH / 4 lAghavena zuddhaM mocanaM yeSAM taiH / / | 5 vavRdhe / 6 ApatsamUhAH / 7 gajapramANAH / // 250|| For Persons & Private Use Only P ainelibrary.org.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 rudhirApagAH / / 849 || kvacitkaraiH kvacitpAdaiH, kacidaGgaiH kvacinmukhaiH / AkIrNAGkA vidheH karma-zAleva raNabhUrabhUt / / 850 / / zaGke tasyAM vizan raudyAM, so'pyabhaiSIttadAntakaH / zvasanti sma ciraM kecidyadarAtihatA api / / 851 / / zastrAghAtocchalanmUcha - nabhiSicyAbhito'mbubhiH / bhUyo'pi praguNIkurvan, kAMzcitsamarakelaye || 852 / / pAyazca payaH kAMzci-cchuSkatAlUn pipAsayA / ikSudrAkSAdibhistayakta - tApAn kAMzcicca sUtrayan / / 853 || nirbhatsyabhimukhIkurvan, kAMzcidbhItyA parAGmukhAn / tatra babhrAma nirbhIkaH, sarvataH subhaTIjanaH // 854 // (tribhirvizeSakam ) athAzeSairnRpaiH sArdhaM, sabalaiH saubalAdibhiH / uttasthe mAMsalasthAmA, kauravANAmadhIzvaraH / / 855 / / pANDavIyAH kSaNaM prauDha-kaTakA api bhUbhRtaH / saMhAramArutasyeva, tasya vegaM naM sehire / / 856 / / AsannAntastadA so'bhUt pANDavairapi duHsahaH / tApo hyaparanaidAghaH, soDhuM kairnAma zakyate 1 / / 857 // tanvannakAlakalpAnta-bhrAnti trijagadaGginAm / saMgaro'bhUnmahAghoraH, sainyayorubhayostataH / / 858 // zakuniH kurubhUbhartuH, kUTanATakasUtrabhRt / sahadevamathArautsI - nmahebhaH kalabhaM yathA // 859 / / dyutIzadyutisaMkrAntyA, tApitAniva vahninA / mAdreyamabhito raudrAn sa vavarSa zilImukhAn / 860 / / edhobhiriva tairetaiH, sAyakaiH svairapAtibhiH / didIpe sahadevasya, nitarAmUrjitAnalaH || 861 / / mAdreyastasya nArAcaiH, kANDa zreNIrakhaNDayat / ambhodhara ivAmbhobhi-jvalA darvahavirbhujaH // 862 // samaM doH stambhasaMrambhaiH, sAkaM kapaTapATavaiH / kSayamIyuH kSaNAdvANA, gAndhArANAmadhIzituH || 863 / / dIvyantaM samaradyUte, tataH prANaiH paNIkRtaiH / mAdreyo'kSairiva kSipraM kSuraprairja 1 vyAptamadhyabhAgA / 2 dAvAnalasya / For Personal & Private Use Only www.jainvelibrary.org
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // | 13 // 251 // Jain Edu 178 yati sma tam || 864 || kSuNNe'tha zakunau sAkSA-cetasIva kuruprabhuH / ucchramannapi bhastreva, caitanyavikalo'bhavat // 865 / / vIkSyAnIkamathAtmIya- meyiMvadvizarArutAm / gAndhAreyo gatasthAmA, jagAmAkulatAM tataH / 866 / / atha sainyarathodbhUtaiH, so'ndhakArapaTopamaiH / tirohitavapuH pAMzu - pUraiH svairamapAsarat || 867 / / na nAma zuzubhe zeSa - dvitrazauNDIramauktikam / tadA mauktikadAmeva, tadanIkamanAyakam || 868 || kRpaya kRtavarmA ca droNabhUva trayo'pyamI / dhArtarASTramapazyantaH, star ra divAkaram || 869 / / vibhrataH kAndizIkatvaM, vicchAyavadanazriyaH / kAmaM gaveSayAmAsu-vipaNNAstamitastataH ||870|| ( yugmam ) bhrAmyanto dadRzuste'tha, gAndhAreyapadAvalIm / maro vyAsasaro nAma, yayustadanusArataH // 871 // ambhaH saMstabhya saMviSTaM tatra nizcitya kauravam / bhartRbhaktyA kSaNaM tasthu-stasya te sarasastaTe || 872 || adhAvalokya dhUlIbhi-staiH kadambitamambaram / kauravAnupadI pArtha- balarAzirazaGkayata / / 873 // dRSTvA nostra sthitaM pArthA, jJAsiSurmA sma kauravam / ityAlocya tiro'bhUvan kvApi te tarugahvare // 874 // tasmin sarasi vijJAya vanecaragirA tataH / praviSTaM kauravAdhIza - manvaguH pANDusUnavaH / / 875 / / tadaikAkSauhiNIzeSa- balasaMbhArabhAsurAH / tiSThanti sma sutAH pANDoviramAvRtya tatsaraH || 876 // tannIrasya tatastIra-madhiSThAya yudhiSThiraH / spaSTamAmRSTamarmANaM, vANImiti samAdade || 877 // duryodhana ! mudhA vIraM, tvAM sma manyAvahe vayam / mRgendramatirasmAkaM, pherave sphuTamasphurat || 878 || niSkalaGke kalaGko'bhU-stvamevAsmatkule1 prAptam / 2 zRgAle / ernational For Personal & Private Use Only B yuddhavarNanam // // 251 // jainelibrary.org
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 179 khile / tvayaiva kaluSaM tAta - dhRtarASTramahaH kRtam / / 879 / / ghAtayitvA samityevaM suhRtsaMbandhinbAndhavAn / yadidAnIM nijaprANa - trANAyAmbhasi majasi / / 880 // manasyApi jale kiM tu jIvitavyaM na te kvacit / muhUrto'pi gamI naitat saraH zoSayatAM hi naH / / 881 / / kkAya te sa bhujAdarpa-stRNIkRtajagatrayaH ? / yenAvamatya naH sarvAstvaM mahIM bhoktumaihathAH // 882 / / yadyetAvadanAtmajJa !, tvamAsIrmRtyukAtaraH / tatsaMghitsUna purA kiM na gotravRddhAnamAnayaH / / 883 || saMdhimAdadhataM kiM ca paJcagrAmyA'pi zArGgiNam / nirAkRtya tadA kiM tvamAtmanInamamUtrayaH ? // 884 // tatte'dya sphuTamAyAta, eva mRtyuryathA tathA / jIvitaM hyatidurlambha- mAptavAkyavilaGghinAm / / 885 || atyantAnucitAM kSatra- vratasya ca kulasya ca / kRSNAkezAmbarAkRSTiM tadA kArayatastava / / 886 / / baMhIyo yadabhUdehaM stasyAsmAbhirbalAdapi / adya prANaprahAreNa, prAyazcittaM vidhAsyate || 887 || ( yugmam ) tannirgatyAmbhaso bhUtvA zauNDIravedvipadyase / tadAtmabhujayorlaja, kulasya ca vilumpasi // 888 || niryAsyasi na cetarhi, saMhitaH savyasAcinA / kSaNAdAgneyavANo'sau zoSayiSyatyadaH saraH / / 889 // athaiko nikhilairnAma - dhoddhRbhiryoddhumIziSe / tadyena rocate tubhyaM tena yuddhaM vidhIyatAm // 890 // ekasminnapyaho tasmi - sadhanaM tvayA / jitA eva vayaM sarve, bhuJjIthAH pRthivImimAm // / 891 / / zrutveti zravaNakroDa - vipavRSTimahodarAm / bhAratIM tapasaH sUno -ramarSakvathitAzayaH / / 892 / / gadAyuddhaM vinirNIya, samaM pavanajanmanA / kauravo niragAnnIrA-dabhrAdiva divAkaraH / / 893 / / ( yugmam ) 1 saMdhi kartumicchran / 2 pApam / 3 yuddhe / For Personal & Private Use Only library.org
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuddha vrnnnm|| pANDavaretram // pH13|| 252 // 180 tataH parisaraM matta-mAtaGgendramivArikAH / pANDaveyAstamAvRtya, raNakSetramupAnayan / / 894 // bhIma-kauravyayostatra, caraNAyudhayorikha / dharmajAdyA dadhuryoddha-kAmayoH pAripadyatAm // 895 // indranIlAmalaM vyoma, vyAptaM gIrvANa-khecaraiH / bhAti sma bhUmilalloka-pratibimbairivAGkitam // 896 // dvaimAturIyasainyasya, yAdavIyabalasya ca / drAgdidRkSArasAkSiptAH, saMgacchante sma sainikAH // 897 // gadAyudarahasyaika-bhASyakArabhujorjitaH / balabhadro'pi tatrAgA-dvilokanakutUhalI // 898 / / raNaraGgAGgaNe lokaiH, paritaH pariveSTitau / aGkakArAvivAsthAtAM, gAndhAreya-vRkodarau // 899 // kepi prANAdhiko dhArta-rASTro na tu vRkodaraH / kecica balavAn bhImo, na nAma dhRtarASTrabhUH / / 900 // anye tu mAMsalAbhyAsI, mArutina kurUdvahaH / apare punarabhyAsI, kauravo naiva pAvaniH // 901 // kecittu manmahe nAnyaM, mAninaM kauravaM vinaa| iyatyapi gate yasya, sarvAn vA hanmi vidvissH||902 / / mRtyunA saha saMgrAme, kelilIlAH karomi vA / ripumyo na punardInaM, vaco vacmIti gIHkramaH // 903 // anye tu dhigdhiyaM dhik ca, mAnitAM dhik ca matsaram / yadupajJamasau jajJe, kauravasya kulakSayaH // 904 / ityetAn bahuzo jalpA-alpayantaH parasparam / yuddhakautukinastasthuH, sura-khecara-mAnavAH // 905 // (pabhiH kulakam ) __ kauravya-mArutI vegA-dRzyamAnAM sahasradhA / athAbhramayatAM bhImA-mAtmAnaM parito gadAm // 906 // sAnumantAvivotkSiptau, kalpAnte maNDalAnilaiH / gadAjhipaM dadhAnau tau, ceratuzcitramaNDalam // 907 // rAjati sma tayoraGga, zauryaro 1 kurkuTayoH / (2 aGkazabdo'trAparAdhArthaH / ) 3 'jalpAna , kalpa0' pratidvayapAThaH / // 252 // For Personal Private Use Only Intary on
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 mAJcakorakaiH / antarjvalitakopAgni-niryaddhUmalavairiva / / 908 // kadAcittau vinirmukta- kSveDArAvau prasasratuH / pAdamAkRSya ca svairaM, kadAcidapasasratuH // 909 // bhujazauNDIrimodrekA- dvAvamAno'tiduHsaham / atyAjayat kadApyanyaH, svAM mahImitaraM balAt // 990 // trijagatkautukAsthAnaM sthAnamAvizya tau tataH / prahArodastahastAgrA - vatyAsannIbabhUvatuH / / 911 // prakSipya purataH pAda- mekasminnabhihantari / kRSTAGgimaGganAzena, prahAramaparo'tyajat // 992 // kadAciccelatuH preGkha-tkarAvabhyAsapATavAt / tAvanyo'nyagadAghAtaM gadayaiva rakSatuH // 993 // tadIyagadayornAdai - ranyonyAsphAlanodbhavaiH / zaGkante sma jagatkoza- sphoTamAkAlikaM janAH // 994 // tayoritthamatikrodhA - duddhataM yudhyamAnayoH / jayazrIH suciraM tasthA - vAttayA varamAlayA // 995 // kauravo'tha cirAdRSTi, vaJcayitvA kathaMcana / nibiDaM tADayAmAsa, maulideze marutsutam // 996 // tatprahAravyathAbhAra-nirbharabhramitekSaNaH / mArutiH kSoNimadrAkSI - madadri-vana- drumAm // 997 // saccotkarSAdadhAtmAnaM, saMsthApya sa kathaMcana / krodhapraguNitaprANaH, prajahe hRdi kauravam // 998 // tena duHkhAsikAmAtra - manubhUya suyodhanaH / nihanti sma punarmUrdhni, kopATopAkodaram // 919 // tatpIDAbhirabhUdandhaM - bhaviSNunayanadvayaH / nikAmaM niHsahIbhUta - sarvAGga pavanAGgajaH / / 920 // tathAbhUtaM tamAlokya malImasamukhadyutiH / sasaMbhramamabhASiSTa, kirITI kaiTabhadviSam // 929 // hanta govinda ! govinda !, kimasmAkamupasthitam ? | uttIrya pAthasAM nAtha - midaM goSpadamajanam / / 922 / / jite bhISme kSite droNe, ' kadAcicca laghupreGkha0 ' pratidvayapAThaH / 1 For Personal & Private Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava retram // : 13 // | 253 // Jain Edu Ll 190 sUdite sUtanandane / zalye nirmUlite sindhu-rAjAdiSu hateSu ca / / 923 / / pazyatAmeva naH so'yaM sarveSAmapi jIvitam / dhRSTena dhArtarASTreNa, mArutiryannihanyate // 924 // ( yugmam ) ityarjunoktamAkarNya kaMmavidhvaMsano'vadan / pArtha ! bhImena kauravyaH, satyametrA'sti durjayaH // 925 / / ayaM hi khuralIraGge, kurvANo gadayA zramam / nityaM lohamayaM bhImaM, bhasmasAdakarot purA / / 926 // tadetasya puro vairi-kule kAlAnalannapi / zaGke na khalu vaMhIyAn bhImo'pi bhujasaMpadA // 927 // kiM tu cet praharatyena - mUrudeze vRkodaraH / tadAnIM nAtidurlabhaM jayaM saMbhAvayAmi vaH / / 928 // bhAratImityupazrutya, phAlguno vanamAlinaH / kauravyoruprahArAya mArutiM samaketayat / / 929 // taM saMketaM vidAmAsa, kovidaH kauravAgraNIH / raNasaMrambhasaMbhrAmya-dambeko na vakAntakaH / / 930 / / kurUNAmagraNIrUru- ghAtaM vaJcayituM tataH / manAgucchalati smo, maNDUka iva bhUtalAt // 931 // pUrvIGga eva nirmuktaH, prahArastu vakAriNA / tasyAbhAGkSIdubhAvUrU, na dhIrdevAdvalIyasI / / 932 / / utphAlaH zailazRGgAntAt kaNThIrava ivAvanau / bhagnoruH krodhadhUmAya-mAno duryodhano'patat // 933 // asAvatha vyathApUra - pUrito'pi krudhA muhuH / phaNIndravat phaTAghAtAn gadAghAtAnamuJcata / 934 / / tadavasthe'pyanirvANa-raNArambhe ca kaurave / bhIme ca jayini prItAH puSpANi vapuH surAH || 935 / / kauravyagrAmaNIH pIDA - nimIlitavilocanaH / kSepaM kSepaM gadAM zUnyaM kramAnniHsahatAmagAt / / 936 / / , athAbhyetya muhurbhImaH, paiMvisabrahmacAriNA / pAdena dalayAMcakre koTIraM kurubhUpateH // 937 // balabhadrastadAlokya, 1 kAlAgnisadRzo'pi / 2 ambakaM - netram / 3 vajrasadRzena / mational For Personal & Private Use Only yuddhavarNanam // // 253 // janelibrary.org
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 HipadA mukuTapeSaNam / roSonmeSAruNIbhUta-sarvAGgadyutirabhyadhAt // 938 // dhigdhigbatedamakSatraM, na mleccheSvapi vartate / riporapi kirITo yata, petuSaH piSyate padA // 939 // kadAcidapi kasyApi, naivAnyAyamahaM she| mAdRgvidhA hi sarveSA-manAcAracikitsakAH // 940 // mamaitanmusalaM kopA-danyAyasyAsya yat phalam / pazcAnAM pANDuputrANAM, tat sadyo'darzayiSyata // 941 // nAbhaviSyadidaM hanta, yadi jJAteyamantarA / tathApi mukhamIkSiSye, nAhameSAmataH param // 942 // (yugmam ) iti saMkarSaNo roSa-kaluSaH paruSAkSaram / udIrya nijamAvAsaM, tvaritaM tvaritaM yayau // 943 // rauhiNeyAnuvRttyeva, karmasAkSyapi tatkSaNAt / roSAvezavazAttAmraH, kApi dvIpAntare'gamat // 944 // tathaiva patite kAma, vedanAvimanIkRte / kopAdujjhati kauravye, nizvAsAnnAsikaMdhamAn // 945 // murArAtirathAkRSya, sAkUtaH pANDunandanAn / jyAyAMsaM bhrAtaraM mAnya-manunetumacAlayat // 946 // (yugmam ) dakSau zibirarakSAyai, dhRssttdyumn-shivnnddino| Adizya saha kRSNena, pANDaveyAH pratasthire // 947 // AyodhanAdhvajaGghAlaiH, pAzcAlaiH samalaMkRtam / AdAya sainyamAvAsA-JjagmatudrapadAtmajau // 948 // tato diGmukhakastUrI-patrabhaGgatha ivodaguH / kauravezvaranizvAsa-dhUmasAndrAstamazchaTAH // 949 // sahasraguNitadhvAntA, mAbhiH kauravezituH / sAkaM taistaimanoduHkhaiH, prasasAra tamasvinI // 950 // athAbhyetya tathAsaMstha-mRcire manyugadgadam / kRtavarma-kRpa-droNa-sUnavaH kurupuGgavam / / 951 // mahArAja! tvamevAsi, mAninAmadhidaivatam / IdRze'pi sthite yena, dainyaM cakre na vairiSu / / 952 // vayaM tu karmacANDAlAH, kRtanaikadhuraMdharAH / zatrubhiH pazyatAM yeSAM, lambhito'si dazA 1 jhAtisaMbaMdhaH / 2 yuddhamArgapathikaiH / Jain Edu For Personal & Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANDava tram // : 13 // 154 // 192 mimAm // 953 // kiM tvidAnImadho'smAbhiH sthitairnyagrodhabhUruhaH / vane'smin mahatI dRSTA, yuktiH pratyarthimanthane / / 954 / / tatra hi kSaNadAdakSa - cakSuSA'bhyetya tatkSaNAt / kAkAnIkamulUkena, sarva suptamahanyata / / 955 / / taddRSTvA tuSTacetobhi-rityasmAbhiracintyata / yadeko'pyakhilAn hanti, kAlamAlambya zAtravAn // 956 // asmAbhirapi tannUnamidAnIM nizi pANDavAH / raNottIrNatayA svairaM khapanA nAtidurjayAH / / 957 / / ityAlocya vayaM rAtri - saMgare kRtasaMgarAH / bhavadAdezamAdAtu - mihAgacchAma saMprati / / 958 // jIvataste balAcchittvA pANDuputrazirAMsi cet / darzayemahi tat kiMci - dAnRNyaM tvayi no bhavet / / 959 / / ityetairvacanaisteSAM, pIyUSarasavarSibhiH / vismRtya vedanAvega - mAkRSyAzliSyati sma tAn // 960 // vakti sma ca mahAvIrA !, jalpatedaM punaH punaH / yacchirAMsi dviSAM chittvA darzayiSyAmahe tava / / 961 / / na tat kimapi yuSmAsu, yanna saMbhAvyate khalu / kiMcinnAstyeva yaccintA - ratnasyApi davIyasi / / 962 / / taJjavAdgacchata cchittvA maulIn darzayata dvipAm | madIyairna khalu prANaiH, sthAtumIziSyate ciram // 963 // azvatthAman ! gurostasya tanayo'si tvamaurasaH / mAnaso'haM punastena, mahajjJAteyamAvayoH // 964 // tadvidhRtya mayi prIti mAviH kRtyApyanugraham / mUrdhnaH pANDubhuvAM kRttAn, yadi darzayasi kSaNAt / / 965 / / prasthitasya tadedAnIM vartanIM pAralaukikIm / mamAnandamayaM dattaM pAtheyaM bhavatA bhavet / / 966 / / ( yugmam ) ajeyo'si tvameko'pi, zAtravANAM zatairapi / kRtavarma-kRpAcArya - saMgatastu kimucyate 1 / / 967 // ityAdi 1 sukhasuptAH / 2 kRtapratijJAH / 3 mArgara ! For Personal & Private Use Only yuddhavarNanam // // 254 // jainelibrary.org
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 drauNimAbhASya, kRtavarma-kRpAnvitam / vadhAya pANDuputrANAM, prAhiNoddhRtarASTrabhUH // 968 // te trayo'pi tato'neka-bhaTazreNivisaMkaTam / ahAya pANDaveyAnAM, skandhAvAramupAgaman // 969 // re kaunteyacamUsainyAH!, satvaraM kurutAyudham / kruddho yuSmAsu nanvazva-sthApanAmA yamo'dhunA // 970 // iti drauNigiraM zrutvA, sphUrjathusphUrjitApaham / cApAropaninAdaM ca, trayANAmapi do tAm / / 991 // dravannidrAsukhaM kAma-mucchalattumulAravam / kSubhyati sma kSaNAt sarva, zibiraM pANDujanmanAm // 972 / / (tribhirvizeSakam ) trayANAmapi niHzepaM, teSAM vizikhapatibhiH / kalpAntAzanikalpAbhiH, pANDavAnIkamAnaze // 973 // kodaNDamadhimaurvIkaM, kurvANau rabhasAttataH / dhRSTadyumnaH zikhaNDo ca, dhAvataH sma mahAbhujau // 974 // tatastAbhyAM bhRzaM duSTa-grahAbhyAmiva sarvataH / kriyate sma kRpAdInAM, bANavRSTeravagrahaH // 975 // parAkramamayIM kAMci-diSTimiSTvA bhaTAhutim / tau kSaNAllambhitau zAnti-mazvatthAmAdibhistataH // 976 // mUrddhAnau tainikuntadbhi-dhRSTadyumna-zikhaNDinoH / vairaniryAtanaM kAma-makAri droNa-bhISmayoH // 977 // tayonihatayodveSa-rAgayoriva taiH kSaNAt / karmAnIkamivAnezat , pArthIyamakhilaM balam // 978 // paJcAnAM pANDaveyAnAM, dvitIyA iva mUrtayaH / pAJcAlIkukSikAsAra-puNDarIkAstato javAt / / 979 // vizikhA iva pazcapo-jaMgadbhirapi durjayAH / kruddhAH paJcApi pAJcAlA, bhajante smAbhyamitratAm // 980 // (yugmam ) pANDaveyabhramAdrAtrI, | drauNiprabhRtayopi te / dhAvanti smAdhikakrodha-gariSThabhujasauSThavAH / / 981 // athAbhUdubhayeSAma-pyamISAmitaretaram / vimuktaiH 1 vanadhvaninAzakarIma / Jan Education Interations For Personal Private Use Only www.n ary.org
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 pIpANDavaparitram // jrg:13|| suyodhanamRtyuH / smaaptiH|| // 255 // patribhiH prANa-prayANapravaNo rnnH|| 982 // pratipakSodayAH samya-gmatrAGgariva paJcabhiH / kAThaNevaiyakriyante sma, drauNimukhyAstrayo'pi te // 283 // tairathojAgarUkAbhi-lajjAbhiratitarjitaiH / mAramarvAbhimAreNa, prahartumupacakrame // 984 // pAzcAlavizikhAn bANa-zreNioNerazopayat / naidAghasya raverusra-maNDalIva jalAzayAn // 985 // paJcatAzAlinI zazvadvibhraMtAmabhidhAmapi / kArNeyAnAM tatazcakre, paJcataiva tadAzugaiH // 986 // tacchirAMmi kSaNAcchitvA, pANDaveyadhiyaiva taiH|| azvatthAmAdibhiHprIta-ninyire kauravAntikam / / 987 // vedanAtizayAnmUche-nmU mukulitekSaNaH / tatra tairdadRze zvAsa-mAtrazeSaH suyodhanaH / / 988 // saraHsalilasekena, pratyAhRtyAtha cetanAm / sAnandasya purastasya, muzcanti sma zirAMsi te / / 989 // kSaNAcAraNikASThAni, te nirmathya pRthuurjitaaH| racayAMcakruruddathotaM, dyotitAkhilabhUtalam // 990 // abhyadhuzca dharAdhIza !, chinnAn pazcApyaman purH| pANDavAnAM kSaNaM maulI-nAlokya bhava nirvRtaH / / 991 / / ityetayA girA tepAM, manAgunmathitavyathaH / pUrvAGgatyaktabhRmistAn, samyagmaulInyalokayat / / 992 // tAnudvIkSya sa vailakSya-zyAmIkRtamukhadyutiH / dIrgha nizvasya bhUyo'pi, papAta sahasA bhuvi // 993 // jalpati sma ca dhigmurkhAH !, ko'yaM yuSmatparAkramaH 1 / pAJcAlAH khalu yuSmAbhi-jagnire'mI stanaMdhayAH // 994 // santi duSTAstu te spaSTa-makhaNDA eva pANDavAH / kva vA bhAgyAni me tAni ?, yaiH pazyeyaM hatAnaman // 995 // iti mandaM vadannevA-tucchamUrchAbharAkulaH / krauryatrastairiva prANai-styajyate sma suyodhanaH // 996 // (tribhirvizeSakam ) / 1 kiraNasamUhaH / 2 'bhratAM navatAmapi' pratidvayapAThaH, tatra navatA-yauvanam / 3 bhUmeH kiJcidutthAyetyarthaH / // 255 // in Educa t ional For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 195 tetha kiMkAryatAmUTha - buddhayo baddhamItayaH / parityajya tathA saMstha - meva kauravapuGgavam // 997 // azvatthAmAdayaH kAma - manyo'nyasyApi lajjitAH / viSaNNamanaso jagmuH kvApi kvApi pRthakpRthak // 998 // ( yugmam ) samastamatha vRttAnta-menaM vijJAya kovidaH / upetyAkhyat sudArasya dhRtarASTrasya saMjayaH // 999 / / tannizamya zrutikroDapavipAtaviDambanam / gAndhArI dhRtarASTrazca, sahasaiva mumUrcchatuH || 1000 || zokAgnidahyamAnAsthi - traTatkAra ivoccakaiH / tatparIvAralokAnA- mAkrandadhvanirudyayau / 1001 // tau marudbhirnizAzItai- virAdAsAdya cetanAm / evaM parididevAte, baddhabASpAmbupalvalau // 1002 // hA ! vatsa ! dhIradhaureya !, hA ! mAnaikaniketana ! / hA ! guNorvIruhArAma !, hA ! yazaHkSIranIraghe ! // 1003 // hA ! kauravakulottaMsa !, hA ! guruSvekavatsala ! / hA ! niHsAmAnyasaujanya !, hA ! durAkramavikrama ! || 1004 // hA ! kRpANapayaHpUra - plAvitArAtimaNDala ! / hA ! natAkhilabhUpAla-maulimAlAJcitakrama ! // 1005 / / hA ! duryodhana ! kutrAvAM, vihAya gatavAnasi 1 / kiM nAmAbhUdvirodhibhya-stavApIdamamaGgalam / / 1006 / / babhUva purato yasya, vAsavo'pi kRpA''spadam / ? daivAdahaha ! tasyApi, kA taveyaM dazA'bhavat 1 / / 1007 // bhavantaM haratA vIra ! mRtyunA'dya durAtmanA / AkRSTA yaSTireveyamandhayorAvayoH karAt || 1008 || vIra ! yAte'dya vizvAnA- mekacandramasi tvayi / ko ghinotu nirAdhArA- nanujIvicakora - kAn 1 / / 1009 / / tvAM vinA jagadapyetadadya zUnyaM babhUva nau zokAndhayorbhuvaM ceyaM, zAzvatI bhavitA rtamI / / 1010 / / 1 rAtriH / For Personal & Private Use Only helibrary.org
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaratram // rgaH 13 // / 256 / / 186 itthaM vilapatostAraM, krandatobahumUrcchatoH / nighRNaM nimnatorvakSaH, mApRSThe luThato huH // 1011 // hAlAhalamayaM vaTvi-mayaM dhRtarASTramRtyumayaM jagat / tadA'bhUt sutazokena, gAndhArI-dhRtarASTrayoH // 1012 // (yugmam ) vilaapH| ___ itazca pANDavAH kruddha, prasAdya zitivAsasam / yAvaduccelurAtmIyAM, pramodAt pRtanAM prati // 1013 // tAvadudvepathu- kRSNena bhItyA, vegAdAgatya sAtyakiH / pAJcAlAdivadhodanta-mAditassamacIkathat / / 1014 // tUrNamAkarNya taM karNa-kroDakraka- kRtaM pANDacakarkazam / zocataH pANDavAn kAmaM, murArAtiravocata // 1015 / / vIrAH ! kimiva yuSmAka-mapyadaH sphuritaM javAnAM sA zucAm ? / kAzcanasyApyasau kiMci-nmanye mAlinyasaMbhavaH // 1016 // jJAtasaMsAratattvAzce-yUyamapyAspadaM zucaH / bhvissyti| nva nam / / | tato nUna-mAdityo'pi tamApadam // 1017 / / saMbhAvya drauNimukhyAnA-midamApAti sauptikam / svAnIkamAnayaM yuSmAn , balAnunayahetave // 1018 // pitR-svAmivadhakrodhA-dayaM hi dronnnndnH| zrAntasuptAna dhruvaM hanyA-yuSmAneva camUsthitAn / // 1019 // tadetAvAn samasto'ya-mArambho viphalIbhavet / putrAstu satsu yuSmAsu, nAtidurlabhasaMbhavAH // 1020 / tadvimucya zucaM vegAt , pratiSThadhvaM camUM prati / sAntvayAmo yathA kRSNAM, putra-bhrAtRvadhArditAm / / 1021 // ityacyutagirA zokaM, zithilIkRtya pANDavAH / sthAnasthAnodyadAkranda, nijaM ziviramAgaman / / 1022 // tatra bhRluThanavyagrA-magrato lulitAlakAm / krandantIM tAratAraM te, dadRzurdrapadAtmajAm // 1023 // hA ! vatsA! hA! 1 rAtriyuddham / (2 'svAnIkaM prati saMceluH suprasannamukhazriyaH' iti bhavediti gadyapANDavacaritAjjJAyate ) iyaM TippanikA samIcInA na bhAti / trayodazasya zlokasyottarArdhazceta sAdhuH ini manapa / // 256 // For Personal Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educa 197 mahAvIrA !, hA! jananyekacetasaH / kva nAma yUyaM yAtAH stha, mandabhAgyAM vimucya mAm 1 / / 1024 // ityAdyanekadhAbaddhaparidevanaviklavAm / sAntvayAmAsa kaMsAri - riti drupadanandinIm / / 1025 / / kalyANi ! vIrapatnInAM, na khalveSa vidhiH kacit / zokena paribhUyante, hyalpIyasyaH puraMdhrayaH || 1026 / / praNaSTairAtmajairAjau, lajjante vIrayoSitaH / modante tu zritaimRtyu - mUva bhUtairvijitya vA // 1027 // bAndhavau tava tau dhanyau, dhanyAste ca tanUdbhavAH / kulaikatilakaiH prANAn, yaistyajadbhirnijAn raNe / / 1028 / / dIyate sma ciraM tubhya - mavaidhavyamakhaNDitam / cakre ca kIrtirAtmIyA, lokAlokAvalokinI / / 1029 // ( yugmam ) rakSitA api hi prANA, yAsyantyeva kadA'pyamI / te tu kasmiMzcidapyarthe, yAnti cettat phalaM mahat // 1030 / / bAndhavA api hanyantAM, mriyantAM tanayA api / nandanti dayitAnAM tu, kuzalena pativratAH / / 1031 / / tanmuJca zucamAtmAnaM, saMsthApaya visaMsthulam / drupadasya tanUjA'si, zrIpANDozca vadhUrasi || 1032 // ityAdyairmurajidvAkyaiH, pANDaveyAnumoditaiH / muJcati sma zanaiH zoka-zyAmikAM drupadAtmajA / 1033 // atha prabhAtakalpAyAM, kSapAyAM zauri - pANDavAH / dhRtarASTraM sapatnIka - mapazokayituM yayuH / / 1034 // tatrAbhyetya bhRzaM magnau, zokanAmni mahArNave / gAndhArIM dhRtarASTraM ca namasyanti sma pANDavAH / / 1035 / / bhaktiprahvataraM teSu, namaskurvatsu roSaNau / punaH pInocchalacchoko, tau parAcau babhUvatuH // 1036 // pANDaveSvatha tatpAda-tale lulitamauliSu / vAgminAmagraNIrevaM, gadati sma gadAgrajaH || 1037 // rAjannamI na kiM pANDu-sUnavastava sUnavaH 1 / na kvacidbhaktirapyeSAM pANDutastvayi hIyate || 1038 || pUjyAM hRdi pRthAto'pi, gAndhArIM dhArayantyamI / kuravo'pi tapaH sUno - bhImAdi For Personal & Private Use Only national
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // rgH13|| 257 // kRSNena kRtaM dhRtarA Trasya sAntva nam / / 198 bhyo'pi vllbhaaH||1039 / / yattu duramanAkhyeya-mabhUdetadamaGgalam / tatra manye durAtmA'yaM, vidhirevAparAdhyati // 1040 // pazcagrAmyA'pyamI pANDu-sutAH saMdhisavastadA / kauraveNa nirastA ya-devadaurAtmyameva tat // 1041 // yannirAcakrire tena, giro yuSmAdRzAmapi / hetustatrApi jAgarti, kevalaM bhavitavyatA // 1042 // kiM ca bandhubhirapyAtAM, pANDavayA yathA tathA / tyajeyuryadi dhAtrI ta-lajayeyurna te kulam ? // 1043 // kurvatA punaranyAya-mayopmAkakulocitam / yadi jAnAmi tat kAmaM, kauraveNAsi lajjitaH / / 1044 // sutA api satAM dveSyAH, zatruvat kalitAnayAH / nyAyinastu pare'pyucce-ballabhA eva putravat // 1045 // amI tu pANDavAH sphIta-nayAzca tanayAzca te / tadetepu vizeSeNa, prasattiM gantumarhasi // 1046 / / kramAvanatamUrddhAno, gAndhAryAM tvayi cAnvaham / bhaktiM caite kariSyanti, kauravebhyo'dhikAM dhruvam // 1047 // tat prasannaM manaH kRtvA, vismRtya ca rupaM manAka / ubhAvapi yuvAM dattaM, pRSThe'mIpAM karaM mudA // 1048 // sarvathA'pyasya vizvasya, kalaya tvamanityatAm / pIDayet putrazoko'pi, kaM hi nAma vivekinam ? // 1049 // iti mandIkRtAmI, girA dAmodarIyayA / tau pRSThe pANDaveyAnAM, kRcchreNa dadatuH karam // 1050 // devasyaivAparAdho'yaM, na vo nAsmattanUruhAm / ityutthApya kramAnamrA-namUnAliGgataH sma tau // 1051 // vyAjahArAtha gAndhArI, vatsA ! mahAlakAH stha cet / tanmAM saMgrAmasImAna-midAnI nayata drutam // 1052 // yathA viproSitAsUnAM, sarveSAmAtmajanmanAm / karomi mandabhAgyA'ha-mantyamAnanadarzanam // 1053 // tatastigmadyutau pUrva-zailazRGgA 1 saMdhi kartumicchavaH / 2 yuSmAkaM kulasyAnucitam / 3 'kalayatamani0' pratidvayapAThaH / // 257 // For Personal & Private Use Only Finelibrary.org
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 ntaraGgiNi / samavasthApya tatraiva dhRtarASTraM kathaMcana / / 1054 || pANDaveyAH svayaM bhaktyA, dattahastAvalambanAm / udazrunayanAM ninyu-rgAndhArIM samarAjiram || 1055 // ( yugmam ) devarIbhiH samaM sarva - rAjanyAnAM ca yaurvataiH / zvazrUmanvacaladbhAnu-matI duryodhanapriyA / / 1056 || tAmaneka mahAvIra - karaGkanikarAGkitAm / vIkSya yuddhakSitiM tAsAM hRdayAni viduH // 1057 / / tAsAM yugapadAkranda-pratidhvanibhirudbhUtaiH / krandantya iva bhAnti sma, dizastacchokaviklavAH / / 1058 / / gadAprahArabhagnoruM, paricchadaniveditam / gAndhArI snuSayA sArdhaM, kauravezvaramabhyagAt / / 1059 / / zoNitokSitasarvAGgAnanyA api mRgIdRzaH / upalakSyopalakSya svAn vallabhAnabhizizriyaH // 1060 // pRthak pRthak paribhraSTA-nasrAvilavilocanA | zarIrAvayavAn patyuH kA'pi kucchAdamIlayan // 1061 // vakSaH pITe'ntimAzleSa-saktaiH svastanakuGkumaiH / kA'pyupAlakSayat patyuH, kabandhaM na punaH ziraH / / 1062 // antyacumbanasaMkrAntAt, kastUrItilakAnnijAt / pratyabhyajAnAt kAntasya kA'pyAsyaM na punarvapuH // 1063 // kA'pyantyacumbanavyAjA - dabhijJAnaM priyAnane / nijauSThayAvakaiH kuptaM nApazyadrudhiraistadA // 1064 || svakAntavadane maugdhyA- danyasyAGge niyojite / 'ciraM bhartRvivAdo'bhUt, kasyAzcittasya kAntayA / / 1065 // kA'pi sarvAGgasaMsakte, raktaravyaktatAM gatam / svaprANezabhramAdanyamapyAliGgat punaH punaH / / 1066 / / mAnAt kA'pyantimAzleSe, nirAkRtya priyaM purA / mRtaM tu sasvaje svAgaH, zocantI tat punastamAm // 1067 // bharturAdAya mUrddhAnaM kare kAyagaveSiNI / kA'pi kSetrakSitiM sarvAM, kAlI sAkSAdivAbhramat 1 - yuvatisamUhaiH / 2 karahUM -zIrSam / For Personal & Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pANDavacaritram / / sargaH 13 // // 258 // 200 // 1068 // sApatyArtA purA patyuH, paJcatAmapyacintayat / tadAnIM tu mRte tasminnazocat kAciduccakaiH // 1069 / / kAntamaGge gataprANaM, cikIrSantyornije nije / tadAnImapyabhRduccaiH, sapatyoH kalaho mahAn // 1070 / / prApya patyurmukhaM . kAciccumbati sma punaH punaH / aparA vapurAsAdya, parirebhe muhurmuhuH // 1071 / / anyAsaktaM patiM kAcit prAgaprAptopagUhanA / tadAnIM tu gataspandaM, svacchandaM pariSasvaje // 1072 // aGkamAropya gAndhArI, tato duryodhanaM sutam / cakranda tArapUtkAraM, sadainyamiti bhASiNI / / 1073 / / hA ! vatsa ! hA ! mahotsAha!, hA ! zauNDIraziromaNe ! / hA ! vIrarasakAsAra !, hA ! kulAmbarabhAskara ! / / 1074 / / madekahRdayo bhUtvA pUrvamurvIpuraMdara ! / asaMstuta ivedAnIM, nekSase kiM dRzA'pi mAm // 1075 // pUrvamAjJApya bhUpAlAn, tattatkRtyeSvanAratam / kAmaM kimasi tUSNIko, vAcaMyama ivAdhunA 1 // 1076 / / kSityavekSaNamAkAGkSan, prAGghridrAM na kadA'pyagAH / kimekahelayedAnIM, dIrghanidrAM niSevase ? / / 1077 / / vatsalasyaiva te vatsa !, kopaH ka iva mAtari / krandantyAmapi yenoce - nottaraM mayi dIyate / / 1078 // vilapantyAmiti svairaM, gAndhAryAM bhAnumatyapi / priyAGgI zirasi nyasya rudantItyavadanmuhuH // 1079 // hA ! nAtha ! hA ! ripUnmAtha !, hA ! mAnaikaniketana / hA ! saubhAgyAmRtAmbhodhe !, hA ! rUpaglapitasmara ! / / 1080 / / hA ! kalpapAdapaudArya !, hA ! sudhAmayavAGmaya ! hA ! vizvakamalAditya !, hA ! netratuhinadyute || 1081 // mAMsale'pi 1 aprAptamAliGganaM yayA sA / Jain Educational For Personal & Private Use Only gAndhAyAM dInAM vi lApAH // / / 258|| Sinelibrary.org
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 vyalIke prAg, nAsaMbhASaM mayi vyadhAH / nirvyalIkAmapIdAnIM, mAM na saMbhASase katham 1 || 1082 madIyaM yadi vA kiMcivyalIkamapi manyase / tadAviSkuru yena tvAM sadyaH pratyAyayAmyaham || 1083 // cet prasannamanA eva, vartase yadi vA mayi / tannijairmAM niSiJcasva, vilokanasudhArasaiH || 1084 // mAM vihAya purA nAtha !, naiva lIlAvane'pyagAH / kimadya paralokAya, prasthito'si mayA vinA 1 / / 1085 / / svAmin ! vizvasya vizvasya nityamAsthAya nAthatAm / prayAtAsmyahamapyadya, tvAM vinA nanvanAthatAm || 1086 // mamAbhUdvimuktAyAH, pUSA'pyeSa tamomayaH / jAtAzcaite davaprAyAH, svAmin prAbhAtikA - nilAH || 1087 // patatriNa iva dhvaste, kulIyajagatIruhe / kiM vipanne tvayIdAnIM zrayeyuranujIvinaH ? / / 1088 / / bhAnumatyAmiti sphAraM, krandantyAM karuNaiH svaraiH / duHzalyA'pyatha gAndhArI- dhRtarASTratanUdbhavA / / 1089 / / duryodhanasvasA prANa - priyaM samarazAyinam / AsAdya sindhubhUpAlaM, rudatI paryadevata / 1090 // ( yugmam ) hA'bhirAmaguNagrAma - marAlakulamAnasa ! / hA ! sindhuvanitAnetra - kairavAkaracandramaH ! // 1091 // na nAmAsti mamAnRNyaM, prANeza ! praNaye'pi te / madhoryat punaH prANAn, svAnadAstatra kiM buve ? / / 1092 // hA ! mamAstamite tulyaM, pitR - zvazurayoH kule / maNDale darzayAminyAM, sUryAcandramasoriva / 1093 // yairnAjJAyi purA kAcit kathA'pi paripanthinAm / tvAM vinA te mahAvIra !, kiM bhaviSyanti sindhavaH 1 // 1094 // mitrakRtyamayaprANe, svAminnastaM gate tvayi / svacchandamadya modantAM, tvanmitrANAmarAtayaH // 1095 / / ito'pyApya karaM patyu - raGgulIyopalakSitam / iti bhUrizravaH patnya-stAraM paridide1 nIDavRkSe / 44 For Personal & Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavavaritram // rgaH 13 / / // 259 // 202 vire / / 1096 / / saipa naH stana kArkazya- suhRjjaghanavAndhavaH / nAbhIdurlalito nIvI - mokSakelikaraH karaH // 1097 // saipa jyAkarSaNAkkAmya- daGgulIvalayoGavalaH / kRSTaduSTArikAmAkSI - ziraH kezotkaraH karaH / / 1098 / / pa namrAribhUpAla - pRSThavizrA manaiSThikaH / samastArthicamUdatta - hiraNyanikaraH karaH || 1099 / / ekacchatrAmimAM dhAtrIM yasya svairaM vitanvataH / kurvanti sma zarAH pUrva, vaMzecchedaM mahIbhRtAm // 1100 // hA ! nAtha ! mathitAneka- vIrakiMmarine raNe / so'pi tvamadhunA pANi-mAtragAtro vilokyase // 1101 / / (yugmam ) tvAmadya haratA vIra !, vedhasA mandameghasA / zRGgArava vilAsazca ratizva hiyate smanaH / / / / 1102 // ityAdyanyA api prApya, prANanAthaM nijaM nijam / vilApatumulAH kAmaM krandantIrmRgacakSuSaH ||1103 // saMsArabharI bhAva - bhAvitairamRtopamaiH / taistaiH saMbodhayAMcakre vacobhistapasaH sutaH | 1104 || ( yugmam ) athAdezAdajAtAre-bhUbhujAM plavagadhvajaH / AgneyAstreNa sarveSA - magnisaMskAramAdadhe / / 1105 / / skandhAvAraM tatosbhyetya bhraatRnnaamaurdhvdehikm| sahaiva dhRtarASTreNa pANDaveyA vitenire // 1106 / / tAbhistAbhiH kriyAbhizca, zokamAkSipya tatkSaNAt / vitIrNavinayAdezaM, sahAyIkRtya sAtyakim / / 1107 // dhRtarASTraM samaM tAbhiH samastAbhiH puraMtribhiH / preSayAmAsa nagaraM, dharmabhUrnAgasAhvayam / / 1108 // ( yugmam ) avekSaNIyAH svayameva tAvat prajAH pratIkSaiH prayatairajasram / yAvajjarAsandhavadhaM vidhAya, harernidezAdahamabhyupaimi / 1109 / / vijJaptimevaM caraNapraNAma - pUrvaM jayodantapuraHsaraM ca / prayAsyatA sAtyakinA tadAnIM tapaHsutaH kArayati sma pANDoH // 1110 // ( yugmam ) 1 'puraMdarapurIdaram ' pratidvaya0 / 2 kirmIritaM vicitram / For Personal & Private Use Only gAndhAryA dInAM vilApaH / mRtAnAM saMskAraH // // 259 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educatio 203 itthaM krodhAdvidhAya pradhanabhuvi riputrAtakalpAntamantaH, prIti tAM tAM vahantaH punaravaniparI bhogalA bhaprasUtAm / tuSTiM puSTAmariSTadviSati racayituM mAgadhakSoNibhartuH, saMhAreNAtha tasthuH kisalayita mahastANDavAH pANDaveyAH / / 1111 / / iti maladhAri zrIdevaprabhasUriviracite pANDavacarite mahAkAvye pANDava - kauravayuddhavarNano nAma trayodazaH sargaH // 13 // atha caturdazaH sargaH / duryodhana vadhakruddha-magadhe zanidezataH / dUtaH sametya vAkpUtaH, kaMsArAtimathAbhyadhAt // 1 // samApya kauravAn pyaH, kRSNa ! mA sma manAgapi / trikhaNDAkhaNDalo yAva-dviyajI magadhezvaraH || 2 || priyaM jAmAtaraM kaMsaM suhRdaM suyodhanam / atyutsuko'yamAkraSTuM, dvAvapyetau tavodarAt // 3 // kiM tu tvAM vyAharatyeSa, picchilA zoNitormibhiH / anekAkSauhiNIruNDai-bhUriyaM sthaMpuTApi ca // 4 // tatastyaktvA kurukSetraM, saMparAyakSamakSame / sanapaTTayAiye grAme, saMgrAmo'stva1 jarAsandhaH / 2 viSamApi astItyarthaH / tional For Personal & Private Use Only www.jainvelibrary.org
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrISANDavatrim // vargaH 14 // // 260 // 204 vayorayam / / 5 / / visphuracchapharInetrA, tatrApi raNasAkSiNI / asti jyotsnAsapatnAmbu-riyameva sarasvatI // 6 // ityuktvA virate dUte, sAvajJaM kezavo'bravIt / bubhukSitAnAmasmAka - mAmantraNamidaM vacaH // 7 // jajJe nAdyApi madvAhoH, sauhitya kaMsa - kauravaiH / vidhAsyati jarAsandhaH punastadadhunA dhruvam // 8 // tatraite vayamAyAtA, eva so'pyetu satvaram / evamAkhyAya taM dUtaM, visasarja janArdanaH // 9 // dUto'pyetya jarAsandhaM, dharAdhIzaM nyajijJapat / sarvo deva ! tavAdezaH, kezavAba. niveditaH // 10 // aaisa (pa) bhUpAlaH, kiMcit somaka ! pRcchayase / brUhi gopaH sa kiMrUpa: 1, kiMbala ? kiMnayo'pi vA ? // 11 // vaktuM pracakrame so'tha, yathAdRSTaM nigadyate / vidadhyAnmayi devazve - nAprasAdaspRzo dRzaH // 12 // vapuSmadiva zoNDIrya-mutsAho dehavAniva / saMgatAGga ivAnaGgaH, sa gopo deva ! rUpataH // 13 // taddarzanAdarINAM ca nArINAM ca pade pade / AtmavismArakaH ko'pi, vepathuH prathatetamAm // 14 // na devasya samaH kazcit, senayA caturaGgayA / kiM tu zUrAH sagotrAztha, sarve'tyalpe'pi aam || 15 || yossya bandhuH kaniSTho'sti, samudravijayAtmajaH / ariSTanemirbhagavAn, so'riSTaM dviSTabhUbhujAm / / 16 / / kiM brUmo vikramaM tasya, svakIye lIlayaiva yaH | dordaNDazikhare dhAtrIM, chatrIkartumapi kSamaH || 17 // yastu jyAyAMstayorbandhurbaladeva iti zrutaH / apUrva: pUrvanaSTAnAM vairiNAM zaraNaM raNe / / 18 / / tato vaizvirUthinyA - mete'tirathayastrayaH / tadIyatanujanmAnaH, koTizastu mahArathAH / / 19 / / kRtajJAstanayAH pANDo - ruDDAmarataraujasaH / prANairapi priyaM kartuM samIhante'dhunA 1 ' va ' pratidvaya0 / 2 tRptiH / 3 prAptazarIraH / 4 ' apUrvapUrva 0 ' pratitraya0 / Jain Educatch temational For Personal & Private Use Only jarAsandha dUtena kRSNasya yuddhanimaMtraNaM kRtam / tasya ca varNanaM jarA sanvasamIpe kRtam // // 260 // gainelibrary.org
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 hreH||20|| tArakairiva naH sainyaiH, sUryA-candramasAviva / tejasvinau sahiSyete, kathaM bhImA-rjunau yudhi ? // 21 // utpAtapavaneneva, raNe kIcakavairiNA / kSiptAH pAMzucayakSepaM, prekSitAH kairna kauravAH ? // 22 // AsmAkInadhvajinyAM tu, tvamekotirathiH param / ye'pyanye santi rAjanyA-ste'pi naiva nijAstava // 23 // sahodaya-vyayAH ptr-pussppraayaastronijaaH| bhRGgAstu bahirAyAtAH, svalomenaiva sevakAH // 24 // viSNoH pADaNyanaipuNyaM, devo veda svayaM purA / palAyAmAsa yat kaMsaM, hatvA jAmAtaraM tava // 25 // tadA hi vaahiniisindho-devsyaabhimukho'bhvt| viSNurnirnAma nirmajan , kena rakSyeta saMyuge ? // 26 // tvAM vijJAya balIyAMsa-mAtmAnamavalaM punH| viSNurAtmaparitrANaM, palAyanamamanyata // 27 // paaraavaaro-| pakaNThe ca, navyAM dvAravatIM purIm / prApya devakRtAM daiva-majJAsIdAnukUlikam / / 28 // idAnIM tu samAsAdya, koTizaH subhaTAna sutAn / bAndhavaM neminAthaM ca, so'pyAgAt sAMyugInatAm // 29 // tadasyAdhikyamasmatto, balena ca nayena ca / bharatArdhazumodaka-stasmAnAyamupakramaH // 30 // khAminasmAddarArambhA-dvimRzyA''zu viramyatAm / mA bhRdabhUtapUrvaste, cirAdAjau parAjayaH // 31 // nizamya somakasyainAM, giraM gItArivikramAm / abhyadhAnmamadhAdhIzaH, krodhAruNavilocanaH // 32 // AH somaka! tvamapyevaM, jihvAM nAlocya jalpasi / bharatArdhapatiH kAhaM ?, kaca gopo'bdhikacchapaH // 33 // kiM lajjito'si notkarSanmRgendrAnmRgadhartakam ? / ayamunmUlya gopAlaM, kurve niSkaNTakA mahIm // 34 // ityAkSipya tamuttAlaH, kAlaH pratyavanI 1 bhImena / 2 bhavAn / 3 yuddhakuzalatAm / 4 'bhAratArka0' pratitraya0 / Main Educ a tional For Personal & Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRssnnjraasndhyoyusaamgrii|| 206 pANDava- bhujAm / Adideza vizAmIzaH, prayANAya patAkinIm // 35 // paritram // athAnItadviSadainyAta, sainyAnmagadhabhUpateH / etyAptacetasazcArAH, zazaMsuH kaMsavidviSam // 36 // deva ! dttvaargH14|| rAtiH, sphItabAhubalairbalaiH / sanapallIsamIpasthA-mupatasthe sarasvatIm / / 37 / / kiM tu dhAturviparyAsa, iva tasyAvasIyate / pratIpaH sAMprataM yena, mAnyAnapyavamanyate // 38 // hitamapyahitaM mitra-mapyamitrestava dvissH| bhAgadheyaviparyAsAta, saMprati // 26 // pratibhAsate // 39 // sanapallIM tato gatvA, deva ! gRhNAtu kArmukam / magadhAnAmadhIzo'yaM, yAtu jAmAturantikam // 40 // tadAkarNya mukundo'pi, kundovalamukhAmbujaH / pratiSThate sma devakyA, kRtaprasthAnamaGgalaH // 41 // jarAsandhena yoddhavya midAnIM kRSNavairiNA / iti prasRmarotsAhAH, praceluH pANDusUnavaH // 42 // audAsInyAdasaMpUrNa-kautukAH kauravAhave / apuro babhUvurautsukyAt , kumArA murvidvissH|| 43 // upAjagAma saMgrAma-mahotsavasamutsukA / sanapallIvanAnteSu, janArdanapatAkinI // 44 // AkarNya magadhezena, cakravyUhaM prakalpitam // niviDaM garuDavyUha, kArayAmAsa kezavaH // 45 // ye purA vasudevena, vaitAThye saMcariSNunA / sahasrarupakArANAM, mitratAmupaninyire / / 46 // te'tha sAhAyyamAdhAtumAhavakSamabAhavaH / samudravijayaM bhUpa-mupAjagmurnabhazcarAH / / 47 // (yugmam ) te praNamya sukhAsInA, yadurAjaM vyajijJapan / santi vidyAdharAH keci-deva ! tvadaripAkSikAH / / 48 // saMpratyapratimallAste, smstdhvjiniiyutaaH| jarAsandhamupasthAtuM, nijasthAnAt pratasthire // 49 // dantAvalaghaTAbhISma-bhavitA magadhezvaraH / militaistaistamaHstoma-stoyadairiva durjayaH 1 pratikUlaH san 2 'mitraM tava' pratyantara0 / // 26 // For Personal & Private Use Only Dainelibrary.org
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 // 50 // taddeva ! basudevastAn , preSyatAM roddhamuddhatAn / pakSacchedo vipakSasya, nIterupaniSat parA // 51 // dhRtvA vijJApanAmenAM, hRdi yAdavavAsavaH / vaitADhaye vikrameNADhathaM, preSIdAnakadundubhim // 52 // sutau pradyumna-sAmbo ca, samastAstAMzca khecarAn / prasthitena samaM tena, jayAya visasarja saH // 53 // yA nitAntamarAtInA-mAyudhauSavighAtinI / mero janmamahe bAhau, baddhapUrvA suparvabhiH // 54 // sA bhuje vasudevasya, prasthitasya mahauSadhI / abadhyata svahastena, hRSTenAriSTaneminA / / 55 // (yugmam ) yAte vijayayAtrAyAM, vegAdAnakadundubhau / mahendrasArathirnemi-metya mAtalirabravIt // 56 // svAminnUcehamAya, maghonA nanu mAtale ! / bAndhavArthe'sti yuddhArthI, nemiAviMzatIrthakRt // 57 // divyazastraughasaMpUrNa, bhagavairimanoratham / rathaM savajrasaMnAhaM, gRhItvA tvaM vraja drutam // 58 // tadArohatvimaM svAmI, guNamANikyarohaNaH / iti vijJApanAM tasya, kRtArthIkRtavAn prabhuH // 59 // sabhujAsphoTasubhaTau, garjadUrjasvikuJjarau / uddhatau yo manyonyaM, vyUhI tAvatha celatuH // 60 // pIvarA hayaheSAbhirUrjitA gajagarjitaiH / namo bdhiryaaNcku-shcmRnikhaannisvnaaH||61|| raNattUryaninAdena, dviguNotsAhasaMpadAm / zUrANAM vajrasaMnAha-saMdhayaH zatadhA yyuH|| 62 // pAJcajanyo mukundena, devadattaH kirITinA / kIrti-vaitAliko zaGkhau, dadhmAte madhuradhvanI // 3 // ubhayavyahavartinyo-ranyonyaM sprdhmaanyoH| saMgrAmo'apatAkinyoH, prAvartata bhayaMkaraH // 64 // sarvataH 1 brahmavidyA / 2 'merujanma' pratidvaya0, 'merorjanma0' pratyantara0 / Main Educati o nal For Personal & Private Use Only pa Einelibrary.org
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 pIpANDava paritram // vrgH14|| kRSNajarAsandhasainyayoryuddhArambhaH // // 262 // paripItArka-vyUyorubhayorapi / zaraiH prasRmarairvizva-mekacchatramajAyata / / 65 // mgdheshvrshaunnddiire-govindsyaagrsainikaaH| Urjasvibhirabhajyanta, gajaiH pratigajA iva / / 66 // te palAyya sphurallajjAH, kezavaM zaraNaM yayuH / tAn so'pyAzvAsayAmAsa, tripaMtAkena pANinA // 67 // athoccai rohiNIsUnu-nijagAda gadAgrajam / itarairepa durbheda-zcakravyUhazcirAdapi // 68 // tato dakSiNato nemimataH kapiketanaH / mukhe punaranAdhRSTi-bhindantvenaM mahaujasaH // 69 // evamuktena kRSNena, nyayujyanta trayo'pi te / prAvartanta tathA kartu-mete'pi tapanadyutaH / / 70 / / arasandhiSu nemau ca, sarva nirjitya rAjakam / cakravyUha dvidhA cakruH, samaM te'rimanorathaiH / / 71 // teSAmanupadaM tatra, sainyAni vivizuH kSaNAt / pRSThato yathanAthAnAM, yathAnIva banAntare / / 72 // Urjaskhalabhujaurjityai-stairmAgadhamahIpateH / balaM viloDayAMcakre, gajairiva mahAsaraH // 73 / samaM nemijinendreNa, gajendreNeva kukkuraH / kuraGga iva siMhena, rukmI yoddhamaDhaukata // 74 // vikramopakramastasya, jine viphalatAM yayau / khadyotasyeva mArtaNDa-maNDale dyutiDambaraH / / 75 // guruH kodaNDaTaMkAraH, salIla neminirmitH| rukmiNaH karNamabhyetya, palAyanamupAdizat / / 76 // apare'pi parolakSAH, kSoNipAlA baloddhatAH / samamevodatiSThanta, jinaM yodhayituM madAt // 77 / / avidhitsurvadhaM teSAM, devaH kAruNyasAgaraH / divyamApUrayAmAsa, zaGkha vikhyAtavikramaH // 78 // tena zaGkhaninAdena, karNajAhopagRhinA / dviSAM pANitalAt petu-rAyudhAnyakhilAnyapi // 79 // te samujjhitazauNDIrya-vyApArAH 1 saralAkulitrayeNa / 2 cakravyUham / 3 sUryasadRzatejasaH / 4 karNamUlaprAplena / 262 // JainEduce For Personal & Private Use Only Lainelibrary.org
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educatio 209 purataH prabhoH / nirnimeSaDazastasthu-rAlekhyalikhitA iva // 80 // hiraNyanAbhamukhyAnAM peSTuM vidviSTabhUbhujAm / anAdhRSTiradhAviSTa, kariNAmitra kesarI // 81 // tadA yuyudhire te'pi, sarve sarvAtmanA tathA / bhAle rAmAnujasthApi, svedaH prAdurabhUdyathA // 82 // azvIyasaMkaTe tasmin, miM hiro'pi mahAhave / zaraprahArabhItyeva, pAMzuvarmAvRto'bhavat / / 83 / / chinaprocchalitairdUraM, cAmIkaramayairdhvajaiH / ajAyata tadAnIM dyau - rulkAbhiriva saMkulA // 84 // rudhirAsavasauhitya-mArgaNAH pArthamArgaNAH / kRpaNe ripubhirnaSTairna nItAH kRtakRtyatAm / / 85 / / pArthasya khuralImAtra -mabhavat kauravAhavaH / bAhvoriSTamapUriSTa, jarAsandharaNaH punaH // 86 / / saMdhAnA kRSTi viccheda - viSaye tasya lAghavam / dRSTvA sumanaso vyomni, satyaM sumanaso'bhavan // 87 // asahyastAvadeko'pi, ripubhiH kapiketanaH / paurupoSmaladordaNDaiH, kiM punarbandhubhiryutaH 1 // 88 // gadayA dalayAmAsa, bhImaH pratyarthipArthivAn / pakSobhidravalAnindraH, pavinA parvatAniva // 89 // athotthite raNavyoma - ghumaNau dharmanandane / parairdhvAntAyitaM kaizcit kaizvittArAgaNAyitam // 90 // jarAsandhasya rAjanyA - anye hiMsanahIniva / prazasyadarzanacakre, nakulaH svakulocitam // 91 // dideva sahadevo'pi, saMgrAmaphalake tadA / rundhan zarAnivArAtIn vazyairasairiveSubhiH // 92 // itthaM pANDusutaizcaNDa - bhujadaNDaparAkramaiH / lammitAH zatravaH kecidAzu kInAzadAsatAm // 93 / / kecicca nizitairbANai rgamitA dakSiNermatAm / avanIzayanIyeSu, zoNitArdreSu zAyitAH / / 94 / / ( yugmam ) 1 anAdhRSTeH / 2 sUryaH / 3 khuralI - dhanurvidyA'bhyAsaH / 4 devAH / 5 saMtuSTAH / 6 'zArIH ' iti syAt / For Personal & Private Use Only onal www.inelibrary.org
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava vitram // zeSAstu muSitotsAhAH, prApitAH prANasaMzayam / hiraNyanAbhaM zaraNaM, senAnyaM samupAyayuH // 95 // tAnavasthApya durvAra-zauNDIryaH sthairyamandaraH / so'tha yAdavayAdAMsi, mamarda samarAmyudhau // 96 // yadusenAparivaraiH, soDhaH prauDhabalairapi / 14 // na tasa samarArambhaH, siMhasyeva mataGgajaiH // 97 // keci-nnemijinAdhIzaM, ke'pyanAdhRSTimanjasA / hiraNyanAbhato bhItAH, zaraNAya raNAdyayuH // 98 // yAdavendracamUM vIkSya, pratipakSabhayAkulAm / hiraNyanAbhamabhyetya, dhIraM bhImo'bhyadhAdvacaH 263 // // 99 // jarAsandhacamUnAtha !, kiM manAsi pRthA balam ? / mAmehi yena dordaNDa-kaNDUmapanayAmi te // 100 // ityAhUtaH sa bhImena, mainAka iva vegataH / prAvizat pakSarakSArthI, vegAt saMgarasAgaram // 1.1 // prAvartata tayoH pUrva, mahAbAhoH zarA. zari / niSThitAyudhayorAsI-muSTAmuSTi tataH param // 102 // jarAsandhasya senAnyaM, bhImastAmanayaddazAm / lambhitau haripArAmAbhyAM, yAM prAk cANUra-mauSTiko // 103 // purA duHzAsanenApi, na hyasahyanta hanta yAH / kathaM hiraNyanAbhorNa nAbho muSTIH saheta tAH // 104 // mAgadhakSamApatestasmin , patite pRtnaaptau| anIkakAnanaM dagdhaM, yAdavaistaddavairiva | // 105 // yAdavadhvajinIzAnAM, khadordarpaspRzAmapi / pauruSotkarpasAnandAH, peturbhIme dRzastadA / / 106 // kimasti kvacidanyo'pi, ko'pi bhImopamo bhaTaH / itIvAlokituM bhAnuH, prApavIpAntaraM tadA // 107 / / vihAya samarArambha-mubhayorapyanIkayoH / svAmyAdezena bhUpAlAH, pradoSe zibiraM yayuH // 108 // ekacchatraM mudAmAsIt , skandhAvAre muradviSaH / jarAsandhasya tu zucA-maho vilasitaM vidheH||109 // anAdhRSTi1 yadusenAprabhubhiH / N263 // For Personal Private Use Only Sinelibrary.org
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 samAkhyAta-bAhupauruSasaMpadaH / prItenAbhisabhaM rAjJA, samAliGgayanta pANDavAH // 110 // hate hiraNyanAbhe'tha, prabhrazyaddhairyavaibhavaH / zuzoca magadhAdhIzaH, sahAyAH khalu durlbhaaH|| 111 // tataH prAtaH punaH prApta-dhIrimA mgdheshvrH| zizupAlamahIpAlaM, senAnItve'bhyaSizcata // 112 / / svayamevAttasaMnAhaH, saMyugotsAhaduHsahaH / uDhazastramArUDhaH, syandanaM sAmparAyikam // 113 // adya syAdajarAsandha-makRSNaM vA mahItalam / itthaM saMdhA'nusaMdhAna-grahilIkRtamAnasaH // 114 // kInAzA''vAsasaMvAsa-pratibhUmiH pade pade / yamadutairivollaNThaidunimittairurIkRtaH // 115 // va re kRSNaH ? kva re kRSNa ?, ityuccaiAharanmuhuH / uddhRto magadhasvAmI, vegAta saMyugamAyayau // 116 // (caturbhiH kalApakam ) viracayya punazcakra-vyUhamavyAhatorjitaH / babhaJja yAdavodyAnaM, madAndhazcedipadvipaH // 117 / / tato yAdavasenAnI-ma'nda-zcedipatezcamUm / vidadhaddhanurAkRSTi-manAdhRSTiradhAvata // 118 // nRpA daza sahasrANi, ye cedipasamIpagAH / rurodha tAnanAdhRSTiH , kuJjarAniva kesarI // 119 // tadvadhavyagramAlokya, yadurAjacamUpatim / uttAlaH zizupAlastu, tatrAgAdyatra keshvH|| 120 // abhyadhAca tamityuccaiH, kRSNa ! niSNo'si saMyuge / tat kiMcidAyudhaM dhatsva, yatte trANAya jAyate // 121 // hasannuvAca govindo, mAdrImAtastavedRzIH / duHsahA api soDhAsmi, kAmaM vAgviSavipuSaH // 122 // aparAdhazatenApi, na krodhaM devi! te sute / kartAsmIti mayA yasAt , pratipanaM pitRSvasuH / // 123 // paramzatAparAdhaM tvA-midAnIM tu samApayan / manAgapi bhaviSyAmi, nopAlabhyaH pitRssvsuH|| 124 // iti 1 mAdrI mAtA yasya tatsaMbodhanam / Jain EducAMIL For Personal & Private Use Only O nelibrary.org
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // 14 / / 264 // 212 kRSNe vadatyeva, nisrapazcedipastadA / vitatAra zaraireva pratyuttaramanuttaraiH // 125 // tasya bANAvalIM chinnA, bisacchedaM janArdanaH / ciccheda dhanuSo jIvAM, jIvAtumiva tejasAm / / 126 / / upAdAya paraM cApa-masau yAvadayudhyata / tAvat kRSNo'sya rAjyazrI-niketaM ketumacchidat // 127 // mamandha sArathiM rathyAn rathaM caitasya kezavaH / " balinA spardhamAnasya, nyakkAro hi pade pade " / / 128 // asikheTakahastena, bhUyastenotthitaM raNe / kaMsavidhvaMsano'pyenaM, nandakenAbhyapadyata / / 129 / / abhUt kutUhalotthAsnu - diviSatpariSattayoH / parasparahaMdAghAta - bhagnapraharaNo raNaH // 130 // hariM jaghAna niHzaGka - mAnaso damaghoSajaH / taM punarjJAtisaMbandha - baddhApekSamadhokSajaH // 131 // tamathAriSTamadhano, niSpiSTamukuTaM vyadhAt / AcakAGkSa zirazchettuM tasya cedipatiH punaH / / 132 / / zirSacchedyo'yamityAtta - nizcayazcaidyamacyutaH / khaGgadUtamukhAccakre, kaMsasya paricArakam / / 133 / / zizupAlavadhAloka - kallolitaruSA tataH / agastIyitumArebhe, yuddhAbdhau prativiSNunA // 134 // saMnaddhaH samukhIbhUya, bhUyaH kSitipasaMkulAm / dRSTvA yaducamUM so'tha, dUtaM papraccha somakam // 135 // dUtyena gatavAnetA - nurvIzAn dRSTapUrvyasi / nAmagrAhamastanme, sarvAnAkhyAtumarhasi // 136 // athAkhyat somakaH svAmin, sainyanAbhau nRpaH puraH / samudravijayaH svarNa - varNAzvo'yaM haridhvajaH // 137 // asya sUnurjaganmAnyo, niHsImabhujavikramaH / ayaM tu zukavarNAzvo'riSTanemivRSadhvajaH // 138 // senA'gre dhavalairazvaiH kRSNo'yaM garuDadhvajaH / navIna iva jImUto, balAkAbhiralaMkRtaH // 139 // 1 tannAnnA khanena / Jain Educational For Personal & Private Use Only yuddhavarNanam // // 264 // Jainelibrary.org
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213 asya dakSiNapakSastho'riSTa varNaisturaGgamaiH / rAmastAladhvajaH so'yaM, himavAniva jaGgamaH // 140 // nIlAzvena rathenaiSa, pANDusUnuryudhiSThiraH / dhanaMjayaH punarayaM rathena zvetavAjinA // 141 // nIlotpaladalAbhAzva - rathastveSa vRkodaraH / kRSNAzvena rathenAya-manAvRSTirgajadhvajaH / / 142 / / ayaM ca zabalaira-rakrUraH kadalIdhvajaH / mahAnemikumAro'yaM, kumudA bhaisturaGgamaiH // 143 // ugrasenaH punarayaM, zukatuNDapra bhairhayaiH / eSa tittirakalmApaiH sAtyakistu turaGgamaiH // 144 // jarAkumAraH kanaka - pRSThAzvo'yaM mRgadhvajaH / meruH kapilaraktAzvaH, zizumAradhvajastvasau // 145 // kAmbojairvAjibhizvAyaM, siMhalaH zlakSNaromasUH / padmAbhairvAjibhizcaiva, rAjA padmarathaH puraH || 146 || paJcapuNDrairhayaireSa, kumbhaketurvidUrathaH / pArApataprabhAzvo'yaM, sAraNaH puSkaradhvajaH // 147 // bahavo yadavo'nye'pi, nAnArathahayadhvajAH / santyete na tu zakyante, sarve'pyAkhyAtumAkhyayA // 148 // tadAkarNya jarAsandhaH, pravRddhotsAhasAhasaH / manyamAnastRNAyaitA-namRdnAdyAdavIM camUm // 149 // babhAra bhAratArdhezaklezitaM yAdavaM balam / mattamAtaGganilUna - nalinIvanavibhramam // 150 // hatastamberamastoma - mastaMnItaturaGgamam / bhagnasyandanasaMdoha - durAsadapadakramam // 151 // prahAra proSitaprANa- subhaTastha puTakSiti / navyaniryadasRkkulyA-siktamAgadhasaMmadam // 152 // parAjayanitAntArta - kuzArtavasudhAdhipam // mAnamardanasaMpanna - samarAvezakezavam // 153 // nRtyatkabandhanidhyAna- taddhyAnatridazAGganam / ariSTanemiraikSiSTa, svasainyaM sAndrayA dRzA / / 154 // ( caturbhiH kalApakam ) 1 sthapuTaM - viSamam / 2 nidhyAnaM - darzanam / For Personal & Private Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNDava retram // : 14 // 265 / / 214 vyAjahAra kumAraM taM prAJjalirmAtalistataH / pazya deva ! tvamevAsi saMyuge'smina gaMjitaH // 155 // idaM nirmathitaM nAtha !, sainyaM te paripanthinA / tadevaM deva ! kiM yuktaM, nijaM pakSamupekSitum 1 || 156 / / bhavedyadyapi sAvadyaM, karmedaM nirmamas te / rathaM tathApi vRtrAreH, kiMcidenaM kRtArthaya / / 157 / / iti mAnalivijJaptaH kumAro'pyakutobhayaH / AkhaNDalakarA kalpa-madhijyaM dhanva nirmame / / 158 / / kruSTadvipadahaMkAra - TaMkArastasya dhanvanaH / vyAnaze rodasI kAla - mahipadhvanibhISaNaH / / 159 / / zaGkhaM cApUrayannemi - dikkukSibharinisvanam / yacchanmUrchAlatAM so'bhU-daityAnAmapi duHsahaH // 160 // lakSaM vipakSakSitipA, yoddhArastatra ye'bhavan / stambhitAste'bhitastena, dhvaninA dhanva - zaGkhayoH / / 161 // athAha mAtalirnemi, vismitaH sasmitastadA / lIlayaiva tvayA deva !, jigye vairicamUriyam // 162 / / enaM punarjarAsandhaM, madAndhaM svabhujaujasA / yAdavakSodanikSobhaM kSamo'pi kimupekSase 1 // 163 // tato vibheda vAGmudrAM, samudravijayAGgajaH / asau rAjanyarodho'pi, nocitaH sUta ! mAdRzAm // 164 // kiM tu bandhUparodhena nIto'smi raNadhuryatAm / kiM nAmaitA na bAdhante, durdharA mohavIcayaH 1 // 165 // kiM cAyaM zAzvato bhAvaH sadA sarvatra nizcitaH / saMyuge yannihantavyA, viSNubhiH prativiSNavaH || 166 / / acireNaiva so'pyartho, bhavitA pazyatastava / iti nemirbuvannevaM, svAM saMsthApitavAMzvamUm / / 167 / / tatastatherayAM cakre, zakrasArathinA rathaH / yathA so'rivarUthinyAM, puraH sarvairavaikSyata / / 168 / / athAlokya jarAsandho, yavanAdisutakSayam / vikaTabhrukuTIbandhaH, kaiTa bhArAtimabhyagAt // 169 // haptairekonasaptatyA, jraasndhsutairth| pituragresarairbhUtvA rudhyate sma janArdanaH // 170 // zoNadRSTipuTairaSTAviMzatyA tu halAyudhaH / saMgrAmayi mational For Personal & Private Use Only yuddhavarNanam // // 265 // lainelibrary.org
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ tumAreme, zarabhaH siMhakairiva // 171 // sAvahelamudastena, halena musalena ca / amRnmazakaniSpeSa, niSpipeSAgrajo hareH // 172 // tadvadhocchalitakrodha-prabodho magadhezvaraH / nirdayo gadayA rAma, tADayAmAsa vakSasi // 173 // tatprahAravyathAdausthyA-dasakkallolamAkulaH / bhRzaM vavAma rAmo'pi, hAhArAvaM ca vAhinI // 174 // prajihISu punA rAme, nistriMzaM mAgadhaM nRpam / caNDagANDIvapANDityAt , khalayAmAsa phAlgunaH // 175 // arjunasya zitairvANai- dhito mAgadhastadA / tadekopajJamajJAsIt , kauravA''rAmasaMkSayam / / 176 // gadAprahAravaidhurya, pazyan rAmasya kezavaH / sarvAMstAnantayAMcakre, tnuujaanmgdheshituH|| 177 // tanizumbhanasaMbhRta-prabhRtAkSepaduHsaham / mAdhavaM magadhAdhIzaH, sametya savidhe'bhyadhAt / / 178 // re gopAla! dhruvaM kAlaH, kRtakrodhodayo'dhunA / AkarSati jarAsandhaH, kaMsamukhyAMstavodarAt / / 179 // samAdatsva kimapyasva-mAtmatrANekakAraNam / anAyudhamasaMnAhaM, nAhamAhanmi jAtucit // 180 // dRSTabhartRvadhA dRSTvA, vadhaM tadvadhakasya te / sutA jIvayazA me'stu, prtijnyaapaardRshvrii||181|| vibruvantamiti krodhA-dvirodhinamanekadhA / manAgapyakRtakSobha-staM jagAda jnaardnH||182|| rAjan ! yadAttha tattathya, satyaiva duhitustava / pratijJA bhavitA kiM tu, jvaladvahipravezanAt // 183 // iti taM vyAharaneva, preritaH zakunaiH shubhaiH| hariH sarabhaso'bhyetya, pratijagrAha mArgaNaiH // 184 // jarAsandho dhanurdaNDA-datha prasRmaraiH zaraiH / | bhayaM yadUnAM vidadhe, pidadhe cArkamaNDalam // 185 // citrAMstAn patriNaH zatro-bhrAniva manorathAn / niruddharodasIrandhrAn, 1 aSTApadaH / 2 nizumbhanaM-vadhaH / 3 'krodhaH' iti pratidvaya / 4 'jarAsandhadhanu' pratitrayaH / in Edu n g For Personal Private Use Only www.ebay.org
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava retram // H 14 / / |266 // 216 khaNDayAmAsa kezavaH / / 186 // rAma-rAvaNasaMgrAma - dRzvanAM svarnivAsinAm / ajAyata tayoryuddhe, tAgeva rasaH punaH // 187 / / zastraM yadyajjarAsandho, mokumaicchadadhokSaje / mArgaNaistattadaprApta-mokSaM ciccheda sa kSaNAt / / 188 / / apUrvasaMyugAloka - kautukAkulamAnasaiH / khecarai racayAMcakre, kalaH kalakalo divi / / 189 / / murAreH pratipakSAstre - rastrANi magadhezituH / vidhIyante sma vandhyAni, dhvAntAnIva raveH karaiH // 190 // ketuccheda-zaraccheda- jIvAcchedairvilakSyatAm / nItaH pItadviSaccakraM, cakraM sasmAra mAgadhaH / 191 / / devatA'dhiSThitaM tasya krodhAruNadRzastadA / karAmbhojamalaMcakre, tadapyAgatya vegataH / / 192 / / re ! gopa ! na bhavasyeSa, iti jalpanmuhurmuhuH / cakraM cikSepa sAkSepa - mAnaso magadhAdhipaH // 193 // tacca svacchandamAgacchat, samudravijayAdibhiH / yAdavairdadRze vyomni, hAhAravapuraHsaram // 194 // itastataH paribhramuH saMbhrameNa nabhazvarAH / svargIkaso'pi tanmArgA-dvimAnAnyapaninyire // 195 // tadastraistADayAmAsa, cakramardhapathe hariH / muhurmusala-sIrAbhyAM, sIrapANizca nizcalaH || 196 // ruSTo'tyantamanASTaSTiH parigheNa jaghAna tat / zastraiH samastairnistandraH, samudravijayaH punaH // 197 // zaktiM ca tatprahANAya, prAhiNoddharmanandanaH / gadAM punarjagajaitrI - mAdareNa vRkodaraH // 198 // rurodha kauravajayo-rjasvalairarjunaH zaraiH / kuntenArikRtAntena, prayatnAnnakulaH punaH // 199 // saMroddhuM sahadevo'trai - staccakramupacakrame / sarvAtmanA'pi vikrAntaM paJcabhistatra pANDavaiH // 200 // anye'pi yAdavAH sarve, vividhairAyudhairnijaiH / yugapattadapAcakra-cakramuddAmavikramAH || 201 // kenApyaskhalitaM bhUri-sphuliGgodvAri tattadA / mArtaNDamaNDalanibhaM nabhasyAyAti vegataH / / 202 / / Jain Educational For Personal & Private Use Only yuddha varNanam // ||266 // ainelibrary.org
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 217 tato manasi manvAnA, jAtaM vizvamakezavam / yAdavAH samajAyanta, savASpazyAmalA''nanAH // 203 // jarAsandhapatAkinyAM, kiMcitsAnandacetasi / aho ! kimadya bhAvIti, sotprekSe prekSake jane // 204 // samudravijayAdInAM dInAntaHkaraNaspRzAm / pazyatAmeva tumbena, javAdAhatya vakSasi / / 205 // upasarge'pi tAdRkSe, niHkSobhamanaso hareH / antevAsIva pAdAntaM taccakraM samazizriyat / / 206 / / (tribhirvizeSakam ) sAnande yAdavAnI, pratyanIke viSAdini / helayaiva hariH kiMci - nIcairbhUya tadAdade || 207|| dambholineva jambhAriH, prabhAmaNDalazAlinA / pANipraNayinA tena, kezavaH zuzubhetamAm // 208 // ambhojabhitra taccakra - mupAdAya pratolayan / nigarvaH kaMsavidhvaMsI, magadhAdhipamabhyadhAt || 209 || bho ! bhUpAlaziroratna !, na yatnaH saMyugAya te| sAMprataM sAMprataM yena, daivaM naivAnukUlikam || 210 // AtmIyamapyanAtmIyaM, zastraM syAt kathamanyathA / tadgaccha mAgadhAn svecchaM vilasakha mamAjJayA // 219 // naSTaM na kiMcidadyApi, medinIza ! vimRzyatAm / zrutaM kiM na tvayA ? jIva-naro bhadrANi pazyati / / 212 // ityuktaH so'pi sATopaM, kaiTabhArimabhASata / are ! gopAla ! vAcAlaH, sutarAmasi saMprati // 213 // saMprAptenAmunA manye, lohakhaNDena mAdyasi / "ameyaH sArameyasya, garvo'sthizakalAdapi " // 214 // iti saMtakSya tIkSNena vacasA sahasA harim / sa zaraistADayAmAsa, vyomevAbdaistapAtyaye // 215 // svacakreNaiva netavyAH, prANAntaM prativiSNavaH / ityAgamarahasyAni, nAnyadheti vicintayan // 216 // zIrSacchedyasya tasyAzu, zirazchedAya kezavaH / prasRtvaraprabhAcakraM cakraM cikSepa lIlayA // 217 // ( yugmam ) tena jvAlAjaTAlena, sakirITaM sakuNDalam / etya prasabhamambhoja-cchedamacchedi 1 For Personal & Private Use Only Jain Education Interfational
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava retram // : 14 // ||267 // 218 tacchiraH // 218 // nirvyUDhasvAmikAryatvA-dADharthabhAvukatejasA / cakreNa tenAlaMcakre, punareva hareH karaH // 219 // jagacetazcamatkAri-kaMsAribaladRzvanAm / AnandaniryadabhrUNAM, prasasruH svargiNAM giraH || 220 // navamo'naMtramasphUrti-visphuratkItisaurabhaH / sa eSa dviSaduccheda-ccheko'jani janArdanaH || 221 / / kaMsadhvaMsaH purInyAso, jarAsaMdhavadho'pyayam / janmato'pi kimetasya, caritraM 1 yana citrakRt // 222 // ityanyonyakRtAlApA - striviSTapasadastadA / govinde nijamAnandaM, vivavruH puSpavarSataH || 223 || bhUrbhuvaHsvatrayIloke, zaMsadbhiH kezavodayam / te mudA dundubhidhvAnaiH zabdAdvaitaM vitenire // 224 // atha lakSamapi kSoNe - radhipAH svAvarodhataH / ariSTaneminA muktAH, siMhena hariNA iva / / 225 / / te tadotsAditotsAha-mucchannAstraparigraham / AtmAnaM vIkSya dadhire, trapAmalinamAnanam || 226 || jarAsandhavadhaM jJAtvA nRpAH prAJjalayastadA / vijJA vijJApayAmAsuH, samudravijayAtmajam // 227 // vaikuNThe kuNThazauNDIryA, mA bhUvan ripavaH katham / vipakSakakSadAvAgni-ryasya tvamasi bAndhavaH || 228 // rAjanyamRtyau janye'sminnajIviSyAma kiM vayam ? / kRpayA trijagatrAta-revamatrAsyathA na cet // 229 // kiM tu zrIbhramarI kundA-nmukundAtrAtumarhasi / anyathA kupite tasminnasmAkaM ka nu jIvitam 1 // 230 // tathetyeSAM pratizrutya, prArthanAM pRthivIbhujAm / upatasthe sametastai-rnemiH kaMsaniSUdanam / / 231 / / saMmukhaM prasarantIva, zliSyantIva muhustadA / saMbhASanta ivAnyonya - metayormilitA dRzaH // 232 // syAtAM rAkA - mRgAGkau cet, 1 zreSThasphUrtiH / For Personal & Private Use Only yuddhasamAptiH // // 267|| ainelibrary.org
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 saMmukhInAvubhau divi / tadA tadAsyayojUna-mupamAsaMbhavo bhavet // 233 // ubhau tApicchagucchAbhau, zrIvatsAGkAvubhAvapi / tAvanyonyaM kRtAzleSau, satyamekatvamApatuH // 234 // prAvartanta tataH svaira-mavAryabhujavIryayoH / saMgrAmasaMkathAstAstA-stayoH zAtravajaitrayoH // 235 // AsAdyAvasaraM teSAM, lakSasyApi kSamAbhRtAm / nemiH prasAdya govindaM, pRSThe hastamadApayat // 236 // atrAntare mahAmAtyA, jarAsandhatanUdbhavam / sahadevaM naye niSNAH, kRSNasyAGke nicikSipuH // 237 // mAdhavastaM vidhatte sa, magadheSu punarnupam / "praNipAtAvasAno hi, kopo vipulacetasAm" // 238 // tena tenograsaMgrAma-karmaNA dakSiNemaNAm / subhaTAnAmanAdhRSTi-zcake vraNacikitsitam // 239 / / saMparAye parAsUnA, samudravijayAjJayA / sa karoti sma saMskAra-mAgneyAstreNa kAlavit // 240 // visRjya sahadevAdyAn , pArthivAnatha kezavaH / kulavRddhAbhirArabdha-zivaM ziviramabhyagAt // 241 // samudravijayaH putraH, pautraizca ripujitvaraiH / anuyAtaH pathi prApa, kAmapyanupamAM zriyam // 242 // amanyata garIyobhi-laMghIyobhizca yAdavaiH / prabhutvotkarSavizrAnti-bala-kezava-nemiSu // 243 / / yathAsvaM mAtarasteSAM, maGgalAni vitenire / dviSajayo'vadAnaM hi, kSatriyANAmanuttaram // 244 // yayau nemimanujJApya, mudito mAtalirdivam / Akhyacca taccaritrANi, zakrAya pulakaM vahan / 245 // AsthAnImAsthite'nyedyuH, samudravijaye nRpe / uccaistUryavaM sarve, zuzruvurdivi yAdavAH // 246 // parolakSANi cAdrAkSu-rutpakSmANaH kSaNena te / sthagitArkavimAnAni, vimAnAni namo'GgaNe // 247 // samaM pradyumna-sAmbAbhyA-mathottIrya 1 'parivAritaH ' ekapratipAThaH / 2 parAkramaH / Jan Educat i onal For Personal & Private Use Only Linelibrary.org
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ NDava tram // 14 / / 168|| 220 vimAnataH / vanudevaH praNoti sma, samudravijayakramau // 248 // baladevAdayaH sarve, vasudevamanaMsiSuH / vRddhAn pradyumnasAmbau ca vavandate yathAkramam // 249 // yathAsthAnaM yathAnAma, pradyumnena niveditAH / samudravijayaM natvA praNemuH khecarA harim || 250 || vyajijJapaMzca te pitrA, shauryruupaadibhirgunnaiH| jigye jagatrayaM yena, purastAttasya ke vayam 1 || 251 || tavA''jJAsragviNo mUrdhni, viddhi nastadataH param / navamo'si hRSIkeza - stannaH zAdhi yadRcchayA || 252 // ityuditvA navAditya-prabhaM te kaiTabhadviSam / apAstakaustubhamade, ratnapuJjerapUjayan // 253 // so'pi saMmAnayAMca, vacamA kriyayA tAn / " udAttacetasAM kvApi, na hyaucityavyatikramaH " // 254 // saMparAyapramItAnAM svavIrANAM narAyaNaH / kriyA'bhijJaH kriyAstAstA, vidadhAvaurdhvadehikIH || 255 // nivApaM sahadevo'pi vyadhatta vidhivat pituH / anye'pi pretakAryANi, svasvasaMbandhinAM vyadhuH / / 256 / / sA'pi jIvayazAH sAkSA-dIkSyAkhilakulakSayam / pituH patyuzca yugapa-nirlajjA'dAJjalAJjalim // 257 // kUrditvA yAdavaistatra, svAnando yat pradarzitaH / kRSNopajJaM tato'nvartha-mAnandapuramityabhUt || 258 || bhAratasya haristrINi, khaNDAnyAkhaNDalopamaH / pratasthe'tha vazIkartuM kezavAnAM kramo hyayam // 259 // kAMzcidutthApayan kAMzci-dutkhAtapratiropitAn / kurvannurvIpatInurvI, sAdhayAmAsa mAdhavaH / / 260 // hariH prApa pradezaM taM vasudhAsA dhanakramAt / zilA koTizilA nAma, yatrAsti girisodarA / / 261 / / uccatva- vistarA yAmai - rviduryAmekayojanAm / yayA ca vAsudevasya, balaM bAhvoH parIkSyate // 262 // ( yugmam ) pazyatAM sarvabhUpAnAM, bhUtalAccaturaGgulIm / mukundaH kandukotkSepa1 yuddhe mRtAnAm / 2 pitRtarpaNAdikriyAm / For Personal & Private Use Only kRSNasya maratArtha sAdhanam // // 268 // jainvelibrary.org
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221 muccikSepa kSaNena tAm / / 263 // tato jayajayadhvAna-pUrva giirvaannkhecraaH| prahRSTAH sumanovRSTiM, kRSNopari nicikSipuH // 264 / / akhaNDitodayaM padmi-sairAsUcya digjayam / akhilaiH saha bhRpAle-valati sma balAnujaH // 265 // atha krameNa vardhiSNu-bharatArdhamahArddhibhiH / so'vizadvArakAM dvAra-dvAraprArabdhamaGgalAm // 266 // tato rAjyAbhiSekAya, viSNoruSNAMzutejasaH / tIrthAnAM mAgadhAdInAM, jalAnyAninyire suraiH // 267 // samudravijayo rAjA, svayamAnakadundubhiH / balabhadrastapaHsUnu-bhImasenA-rjunau yamau // 268 // anAdhRSTimukhAzcAnye, kumArAH svajanA api / rAjAno'pi sahA''yAtA-ste sahasrANi poDaza // 269 // ardhabhAratavAstavyA-striviSTapasadastathA / sarve vyomacarAste ca, vasudevavazaMvadAH // 270 // hiraNmayai rtnmy-stiirthaambhHpuuritodraiH| kalazairmukhavinyasto-dAramandArapallavaiH // 271 / / AnandAzrusamArabdha-cAridhArAdviruktayaH / vaikuNThamuccapIThastha-mabhyapizcannamI kramAt // 272 // (pazcabhiH kulakam ) mAtaro'sya zivAdevI-rohiNI-devakImukhAH / suvAsinyazca kuntyAdyA, maGgalAni muhurjaguH // 273 // hayAH kaizcigajAH kaizcit , kaishcinmaannikyraashyH| kanyAH kaizcittadA bhUpai-rupadIcakrire hreH|| 274 // vRtte pratipuraM tasmi-abhiSekamahotsave / satkRtya vyasRjadviSNu-nRpAn bhUcarakhecarAn // 275 / / yudhiSThirapratiSThArtha, nRpaH katipayairvRtaH / anyedyuH so'calat sAzva-hAstiko hastinApuram // 276 // rAmo nemiranAdhRSTiH, pANDaveyAnurodhataH / pradyumnAdyAH kumArAca, saha tena pratasthire // 277 // maMtrI maJjarayadbhizca, mitrazcitrA 1 'todayaH' pratidvaya0 / Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava- ritram / / 4:14 // 269 // kRSNasya vAsudevA| bhiSekA, hastinApure gamanaM ca / / 222 GgadAdibhiH / cele vyomacaraiH kaizci-ttadA sAkaM kirITinA / / 278 // kunyA maha zivAdevI, rohiNI devakI tathA / saujanyamanurundhatya-zceluH sasnehacetasaH / / 279 // yAsyAmaH kathamAnRNyaM, viSNorvayamaho iti / saMkathAH pANDaveyAnAM, pathi paprathire mithaH // 28 // prAgetya kezavAdezAt , putrotknntthaakrmiiysH| pANDavAgamanaM pANDo-rAvedyata nabhazcaraiH // 281 // pratyudyayau tadAkarNya, sapauraH pANDurAtmajAn / nepAmAlokya ca sphIti, pupopa pulakotkaram // 282 // upe- yuSI samaM patyA, sutAnudvIkSya tatkSaNAt / mAdrI harSAzruvarSeNa, prAvRpaM nUtanAM vyadhAt / / 283 // vihAya vAhanAnyAzu, vikAsivadanAmbujAH / vyaktAnandamavandanta, pitarau pANDavA api // 284 // unnidrapraNayA mAdrI, gADhAlepapuraHsaram / padmotphulladRzaH kuntyAH , pANibhyAmagrahItkramau // 285 / / maromAzcA ca pAJcAlI, paJcAGgIcumbitAvaniH / kramAt pANDozca mAdyAzca, prANamaccaraNAmbujam // 286 // anyairapi yathaucityaM, praNIte praNatikrame / pIyUpamayamAnanda-mayaM teSAmabhRjagat // 287 // AmuktamauktikoccUlAH, svavimAnajitastataH / jagatyA iva romAzcA, macA nimamire pure / / 288 // prativezma vyaracyanta, celotkSepapuraHsaram / sAkSAdiva mudo muktA-svastikAstoraNAni ca // 289 // pratirathyamadIyanta, piSTAtakaparAgiNaH / mUrtA iva manoraGgA, vikaTAH kuGkumacchaTAH // 290 // amUtryata bhramadbhuGgI-saMgItasubhagodayaH / kusumaprakaro jAnudano ghaNTApathakSitau // 291 // sabandhorapyajAtAreH, pravezAya prasAdhanam / pANDuH pramodanIrandhraH, sairaMdhrIbhirakArayata // 292 // yazaHsaMbhArasaurabhya-surabherdharmajanmanaH / candanAdyaGgarAgo'Gge, pupoSa punaruktatAm / / 293 // sadaivAparaduSprApa 1 saMbandhora0 ' pratitrayapATho na samyak / | // 269 // Sain Educ a tional For Personal & Private Use Only Jainelibrary.org
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2.23 gunnaalNkaardhaarinnH| tasyAbhUvanalaMkArAH, pitrornetrotsavaH param // 294 // gaGgominimale tasya, vsaansyaacchvaassii| lavaNottAraNaM cakre, romAGkarapRthuH pRthA // 295 // so'tha tatkAlamunmIla-dAnamairAvaNopamam / mahendra iva garjanta-mArohaJjayakuJjaram / / 296 // tena sAkaM puraH pANDaH, pArzvataH keshvaadyH| bhImAdyA bAndhavAH pRSThe, gajArUDhAH pratasthire // 297 // zvetacchatrApadezena, sevyamAno nRpshriyaa| cAruvArAGganAvagaiH, salIlodbhutacAmaraH // 298 // cirAyopacitotkaNThAH, zliSyanniva vadanniva / dRzA pIyUpavapiNyA-nugRhanabhitaH prajAH // 299 // udgacchaduccaromAzca-mazcalottAraNottaram / prajAnAM lAjanikSepaM, pratigRhNan samantataH // 300 / / pramodotphullanetrANAM, nAgarANAM pade pade / anurAgagirastAstAH, zRNvannAzIHpuraHsarAH // 301 // parityaktAnyakRtyAbhiH, prejolatprItivIcibhiH / gavAkSaprahitAkSIbhi-muMgAkSIbhirnirIkSitaH // 302 // catvare catvare so'tha, maJce maJce gRhe gRhe / gRhanmAGgalikAnyuccaiH, prAvizanAgasAhvayam / / 303 // (padbhiH kulakam ) tasyAdhyAsitasaudhasya, dadhirvAkSatAdibhiH / prasRtolUlukallolaM, kuntI maGgalamAdadhe // 304 // zriyA nUtanayA rAjan , rAjasiMhAsane punaH / sa tadA sthApayAMcakre, pANDunA viSNunA'pi ca // 305 // upadAyAmupetAnA-mibhAnAM bRMhitairmuhuH / tadA maGgalatUryANAM, ninAdo medurIkRtaH // 306 / / kuzmasthAsakai ratnA-kalpaizcAzvIyasaMkaTe / upadA vAjinastasthA-jire vyAnaJjire tadA // 307 // mahIpAlakirITo'sau, kirITaM kaiTabhAriNA / pArAvArArpita ratnaiH, paryuptaM paryadhApyata // 308 // ajAtArestato jAte, kSitipAnAmupAyane / atiprItiparAH paurA, maGgalAni vitenire // 309 // upetyopetya Sin Educati o nal For Personal & Private Use Only www.shinelibrary.ore
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pANDava- ritram // gH14|| // 27 // kRSNasya hastinApure | prveshH| yudhiSThirasya raajyaabhipekH|| 224 vRndena, paurapaNyAGganAgaNaH / saMgItaM mUtrayAmAsa, tUryatrikavicakSaNaH // 310 // jAte svAminyajAtArI, prajAH puurnnopyaacitaaH| puramujAgaraM caku-devebhyastUryajAgaraiH / / 311 // vIkSya dharmAtmaje gAI, naagraannuraaginnH| azlAghata pRthAM tA-putraprasavinIM hariH // 312 // vyadhatta dharmamUrnityaM, kuntyAH pANDozca yAdRzIm / vitene tAdRzI bhaktiM, gAndhArI-dhRtarASTrayoH // 313 // paJcamUrtikamAtmAnaM, sa pazyannativatsalaH / cakre'rdhacakriNo'dhyakSa, bandhUn sarvAdhikAriNaH // 314 // ApRcchamAnamanye-gamanAya janArdanam / sabhAyAmaJjaliM baddhA, dharmajanmA vyajijJapat // 315 // dAmodara ! kA tavaiveda-manubhAvavijRmbhitam / bhUyo'bhUvan yadetA me, hastinApurasaMpadaH / / 316 / / smarasyetadvirATeSu, gUDhavAsakadarthitAn / AdarAvArakAM nItvA, tathA'smAn satkariSyasi // 317 // kiM cAsmizcaNDazauNDIre, kiM jayeyaM raNAjire ? / sumedhAH sahayoddhA ce-na tvamekamanA bhveH|| 318 // rAjyalakSmIstavaiveya-mime prANAstavaiva ca / kimanyadasti ? yena tvAM, viSNo! satkurmahe vayam // 319 / tathApi pRthucittena, ninimittopakAriNA / padAtilavasaMkhyAyA-mayaM cintyo janastvayA // 320 // iti vijJena vijJApya, viSNave pANDujanmanA / svarNa-ratna-gajA-zvAdi-sarvasvamupadIkRtam // 321 // tvayedAnIM mamevedaM, sarva vastu samarpitam / nirbandhaM tadalaM kRtvA, vijayethAzciraM bhuvi / / 322 // ___ iti saMbodhya kaunteyaM, tenArcitaparicchadaH / vaikuNTho'caladutkaNThA-vatI dvAravatIM prati / / 323 // (yugmam ) dharmajastamanuvrajya, puraM kRcchrAnyavartata / pRthAsUnukathAniSNaH, kRSNo'pi svapurIM yayau // 324 // samabhyaya yathaucityaM, 6 // 27 // Jan Education intematon For Personal Private Use Only Sainelibrary.org
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 te'pi citrAGgadAdayaH / prItaiH pANDusutaiH sarve, vimujyante sa khecarAH // 325 // kaunteyo'tha pure sarva-vyasanAni nyavArayat / "ekasyApyaparAdhe hi, jJAtirucchidyate dhruvam" // 326 // amAripaTahaizcApi, dharmamunnidramAdadhe / "kRpA hi sarvajIveSu, paraM dharmasya jIvitam" // 327 // sa bhojanAya dInAnA-manAdInavamAnasaH / nAnAbhojyavicitrANi, satrAgArANyakArayat // 328 // yAtrAM sa sUtrayAmAsa, samastajinavezmasu / "sarbadvAramudArA hi. yatante sukRtAjane" // 329 / / tatrastha eva nAzikye, sa zrIcandraprabhaprabhoH / acIkarat sadAcAra-pUtaH pUjAmahotsavam // 330 // iti sucaritaistaistaiH siktvA sudhA iva bAndhavaiH, paramupacayaM pANDoH sUnurninAya nayadrumam / saca nirupamAnandasyandi kSaNAt suSuvetamA mamkhilanapatizlAghyaM puNyaM yazazca phaladvayam // 331 // iti maladhArizrIdevaprabhasUriviracite pANDavacarite mahAkAvye jarAsandhavadhavarNano nAma caturdazaH sargaH // 14 // 1 na AdInavo-doSo yasmistadanAdInavam / Jain Educon ational For Personal & Private Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // rmaH 15 // // 271 // 226 atha paJcadazaH sargaH / dIkSAprapannamanyedyu-rudyadbhakti pitAmaham / nantuM yiyAsurAdikSat, sapaurAn bAndhavAnnRpaH // 1 // te tadaiva samArUDhAH, prauDheSu turagAdiSu / kuptAMkalpA nRpadvAra-mabhyupetyAtratasthire || 2 || agaNyadevamaNyAdi - vareNyAvartavAjinam / vAjinaM pazcakalyANa - mAruroha mahIpatiH || 3 || muniryatrAsti gAGgeyaH, pratasthe tatra pArthivaH / RkSezamiva RkSANAM gaNo lokastamanvagAt // 4 // munivandArugIrvANa-vimAnaiH sthagite vau / rAjanyAnAM pathi vyathai-jatamAtapavAraNaiH || 5 || sapaurastaM bhruvo bhartA, dezamAdezavAn kramAt / bhISmAlaMkRtazailAnte, svasainyaM sa nyavezayat // 6 // tatazcaraNacAreNa gacchannarapatiH puraH / zayAnaM zarazayyAyA - mAtmadhyAnaparAyaNam // 7 // gItArthairmunibhirlAna- paricaryAvicakSaNaiH / saMvAhyamAna sarvAGga, karaiH kamalakomalaiH // 8 // AcArya bhadraguptena dIyamAnAnuzAsanam / dehato dehino bheda - nizcayaikAgracetasam // 9 // dehadakSiNabhAgasthaM bhavabhaGgaikamudgaram / dhArayantaM manohAri rajoharaNamantike // 10 // ahaMpUrvikayopetai- ramarairatha khecaraiH / varddhamAnAdhika zradvai - rAtraddhaparimaNDalam // 11 // narANAM khecarANAM ca strIbhiH svarvAsinAmapi / prArabdharAsako tAla-tAla vAcAlasaMnidhim // 12 // AnandamagnaM nAsAgranyastanizcalalocanam / gAGgeyamunimadrAkSI - cAritramitra mUrtimat // 13 // ( saptabhiH kulakam ) 1 racitAbharaNAH / 2 devamaNiH - avagalasthalomAvartavizeSaH / 3 vAjI- vegavAn / Jain Educational For Personal & Private Use Only yudhiSThirasya gAGgeyamuni samIpe gamanam // // 271 // inelibrary.org
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 227 pitAmahaM tathA prekSya, pANDavAnAM dRzastadA / AsannAnandazokAbhyAM zItaloSNajalAvilAH // 14 // kirITaM pAduke chatraM, kRpANaM cAmarANi ca / dUrAdurvIpatirmuJcan paJcadhA'bhigamaM vyadhAt // 15 // aSTamIndunime kurva-llalATe karakubGmalam / yayau naivedhikI pUrva - murvI zastadavagraham // 16 // tatra kRtvottarAsaGgaM, niHsaGgaikaziromaNeH / sa triH pradakSiNIkRtya, pAdayoratanmuneH // 17 // pratyekaM tasya vAtsalyaM, smarantastattadadbhutam / naptAro'nye'pi catvAra-caraNau mUrddhani nyadhuH // 18 // tejasramazrudhArAbhiH kramAvastrapayanmuneH / bhejire virajIbhAvaM bhaktiprahvAH svayaM punaH // 19 // dharmalAbhamayIsteSA - mAziSo'dAnmuniH zanaiH / te'pyupetya pramodena, nyaSIdaMstanmukhAgrataH ||20|| munirAkRSya nAsAgrA - teSu cikSepa cakSuSI / " mahAnto hi parArthAya, svArtheSu zithilAdarAH " // 21 // AjanmacApasaMparka - karkazaM munipuMgavaH / pANiM vyApArayAmAsa teSAM pRSThe punaH punaH // 22 // sudhAsabrahmacAriNyA, gAGgAyanimunerdRzA / siktastyaktamanastApaH, pArthivastaM vyajijJapat // 23 // prabho ! prabhUtasaMbhUtapApapaGkena paGkilaH / nirmalo'stu mamA''tmA'yaM, tvadupAstisudhAmbudhau ||24|| vivekA''khyaM nidhiM tAta !, tRSNA'muSNAnmamAkhilam / rAjyAya bAndhavadhvaMsa-makArSa kathamanyathA 1 / / 25 / / jJAtisaMjJApanopajJa - kalmaSaikamalImasAH / vyAMkozakozahastyazva-bandhurA api dhik zriyaH // 26 // indu-kundadyutiM kIrti, dharma ca dvayamapyadaH / duHkhAkRtyodayante yAH, saMpadastA na saMpadaH // 27 // ahaha ! jyeSThayoH pitro- rgAndhArI- dhRtarASTrayoH / adAyi yanmayA duHkhaM tattu vAcAmagocaraH // 28 // 1 saMjJApanaM-mAraNam / 2 vyAkozaM praphullama / For Personal & Private Use Only library.org
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAya pANDavaH paritram // rgH15|| / 272 // praathnaa|| 228 | tatpathaprasthitastAta !, sAMprataM paarlaukike| prasIdAntyopadezena, kenApyanugRhANa mAm / / 29 // yenAsmAnnarakakroDa-bAma- pratibhuvo'dhunA / mukhyeyaM bAndhavadhvaMsa-nidAnAt khalu pApmanaH // 30 // purA'pyadAyi yo mahAM, raajdhmocitstvyaa| upadezaH sa hRdyasti, vAstavyo'dyApi tadyathA // 31 // sarvenUpaguNairyuktAH, suvRttAH praajyvNshjaaH| bhRmebhUSaNatAM yAnti, hArA iba narezvarAH // 32 // pArthivAnAmalaMkAraH, prajAnAmeva pAlanam / kirITa-kaTakoSNISai- Syante kevalaM naTAH // 33 // vizeSajJaH kRtajJazca, gurau deve ca bhaktimAn / apratAryazca dhUrtAnAM, bhuvaM bhuGkte'bdhimekhalAm // 34 // sevA gurau tadAdiSTe, grahaH puruSasaMgrahaH / zaurya dharmazca paJcAmI, rAjyalakSmIlatAmbudAH // 35 // ApannasyAtiharaNaM, zaraNAgatarakSaNam / tyAgaH prajAnurAgazca, zrItarInAMgarA amI // 36 // dAnena kSamayA zaktyA, gaNaM rAjA'nupAlayet / gaNakopaH kSayo rAjJAM, vijayo gaNasaMgrahaH // 37 / / zapante kRpaNA''kranda-cchamanA kSitipaM zriyaH / AdadIta tato loka-pIDayArtha na pArthivaH / / 38 // AzAM na viphalAM kuryA-nRpaH kalpadrumo'rthinAm / AzApAzamamaM nAsti, hRdayA''karSaNaM nRNAm // 39 // bhogAnna ca na ca tyAgA-na cAdhena ca rogtH| prajAsaMtApazApAtu, kSIyante kssitipshriyH||40||kssmaabhujaaN kSipyate lkssmii-dhRtmdhurvaadibhiH| atipravardhitai tyai-vallabhaizca nirngkushaiH|| 41 / / samAviSayagrAma-sarvasvasvAdalAlasaiH / indriyaritra kAyasthaiH, kAyastheH, kSapitA nRpAH // 42 // caNDadaNDamagoptAraM, kSitipaM necchati zitiH / niSkalaM kalahakara, lubdhaM patimivAGganA // 43 // prAgityupAdizaH samya-gyathA me hRdayaMgamam / adhunA'pi prabho ! pathyaM, tathopadiza kiMcana / / 44 // 1 'tathya ' pratyantara0 / 2 rAjyAdhikArivizeSaiH / // 27 // Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Nainelibrary.org
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 iti vijJApanoM rAjJo, nizamya munipuMgavaH / dRzau vyApArayaMstasmin , sAnande mandamabhyadhAt // 45 // purA rAjyocitaM te'rtha, puruSArthamacIkatham / puSTo'rthaH pArthivAnAM hi, sarvopakramasiddhaye // 46 // RSINAM tvidamAkhyAtuM, rAjannazcati naucitIm / tato dharma ca mokSaM ca, samAcakSe tavAdhunA / / 47 // dAnaM zIlaM tapo bhAva-zceti dhrmshcturvidhH| caturNAmapi varNAnAM, jAyate yaH shivNkrH||48|| svargApavargayo/jaM, tatra dAnaM bhanetridhA / gRhasthairapi mArgasthai-rbhavAbdhiryena tIryate // 49 // prANinAM prINanaM mRtyo-(tAnAmabhayena yat / karmanirmalanaM sarva-jyeSThaM dAnaM tadAdimam // 50 // jantuM ghinoti nodAttai-dattA ratnAvalistathA / sarvato'pyabhayaM tubhya-miti varNAvaliyathA / / 51 // AgamAdisamIcIna-granthatattvArthasiddhiSu / kurvatAM sAdhusAhAyya, jJAnadAnamudAhRtam / / 52 // dhanyairjJAnapradIpena, nistuSajyotiSAdhikam / antaraGgaM tamaskANDamazeSamapi khaNDyate // 53 // vastunA yena dattena, sAdhoH sidhyati saMyamaH / tRtIyaM tadupaSTambha-dAnamAmnAtamarhatA // 54 // prItyudazcitaromAJcaH, karmakSayakRte kSamI / vastu kalpyaM supAtrAya, dadIta vigataspRhaH // 55 // kAle dAnaM supAtrebhyaH, sadgu| rUNAM samAgamaH / bhavAbdhau bodhilAbhazca, bhAgyalabhyamidaM trayam // 56 // cittaM vittaM ca pAtraM ca, trayamekatra saMgatam / durlabha labhyate yena, janma tasya phalegrahi / / 57 // lakSmIH sobhAgyamArogya-mAjhaizvarya gunnonntiH| AdeyatA ca kaunteya!, daanklpdrupllvaaH||58|| dezataH sarvato vApi, viratiH zIlamucyate / yataH saMsArapArINAH, striyo'pyAsabhanekazaH // 59 // dAnamAtanyate pApa-pIvarairapi paamraiH| na tu pAlayituM zIlaM, zakyate yena kenacit // 60 // bAhyamuktaM tapaH SoDhA, 1 kalpaM, kalpAM, kalyAM, iti pratyantarANAM pAThAH / Jain Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ NDava trim // | 15|| 173 // 230 SoDhA cAbhyantaraM budhaiH / karmamarmacchidA karmacchekamekaM yaducyate // 61 // ihApi syAnmahIyasyai, tapo'bhISTArthasiddhaye / svayameva tvayA dRSTo dRSTAnto'tra jayadrathaH // 62 // draupadIharaNe hoSa, tadA prApya parAbhavam / duSTaH kaSTaM tapastepe, yuSmadvadhavidhitsayA / / 63 / / tuSTA ca tapasA tena, kAcidabhyetya devatA / varaM vatsa ! vRNISveti, nijagAda jayadratham // 64 // so'tha me dustapasyAsya, yadyasti tapasaH phalam / tato vadhAya pANDUnAM syAmityetAmayAcata / / 65 // sA'pyavocadavAcyaiva vAcoyuktiriyaM tvayA / saMvidhAtuM vardha vatsa !, naiSAmAkhaNDalo'pyalam || 66 || AyuzvaramadehAnA - meSAM hi nirupakramam / yadete vratamAdAya, tIrthe setsyanti neminaH / / 67 / / tadeteSAM vadhe mA ma, kRthA mithyA manorathAn / kevalaM duSkarasyaita- dvAtriM te tapasaH phalam // 68 // yadbhavAn pANDavAnetAn, kuruvyUhe vivikSataH / dinamekaM raNaccheko, lIlayA skhalayiSyati / / 69 / / iti tasmai samAkhyAya, devatA sA tirodadhe / kRtaM yuSmAsu tenApi, yatkicidvittha tat svayam // 70 // tadetattava kaunteya !, tapomAhAtmyamIritam / bhAvo'dhunA sarvadharma-dhuryasturyo nizamyatAm // 71 // sarvadaivAtidurlambho, bhAvaH siddharasopamaH / dAnAdayo'pi jAyante yena kalyANamUrtayaH / / 72 / / etasmAdeva kaunteya !, saccAritrapacelimAn / mokSo'pi karmanirmokSa-lakSaNastatkSaNAdbhavet // 73 // cAritrAvAptisaMpanna - tattvajJAnena te mayA / pumarthAvuttamAvetau, dharmamokSAvudAhRtau // 74 // kaunteya ! vidhivannityamupAsIthAstvamapyam / samagrasamarArambha - pApmano yena mucyase / / 75 / / evamAkarNya parjanya-garjibanmunidezanAm / zikhaNDIva kRtAnanda - tANDavo'bhUyudhiSThiraH // 76 // abhyadhAcca prabho ! sAdhu, Jain Edemational For Personal & Private Use Only gAGgeya suninA kRtA dezanA yudhiSThi rasya // // 273 // Tww.jainelibrary.org
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educatio 231 sAdhu saMbodhito'smyaham / tavAmunA prasAdena, nItazca kRtakRtyatAm // 77 // 'AcArya bhadragupto'tha, muniM bhISmamabhASata / pratyAsanno mahAbhAga !, paryantasamayastava // 78 // anutiSTha kuruzreSTha !, bhUyo'pyArAdhanAM tataH / yogo nirantarAbhyAsAt, saurabhyaM labhate'dhikam / / 79 / / evaM gurubhirAdiSTa-stuSTuve tAnmunIzvaraH / punarvidhivadAdhatta, mUlAdArAdhanAmiti // 80 // jJAnAcAre'STamede'bhU-dyo'tIcAraH kathaMcana / samastamapi nindAmi taM tredhA zuddhamAnasaH // 81 // aSTadhA darzanAcAre, jAtaM niHzaGkitAdime / janmato'hamatIcAraM, sarva garha samAhitaH / / 82 / / khyAtAH samitayaH paJca, tisrastu kila guptayaH / aSTAvetAH sametA yAH, proktAH zAsanamAtaraH || 83 / / tadekAtmani cAritrA - cAre'tIcAramAgatam / antimArAdhanAM samyagvidhitsuyutsRjAmyaham // 84 // ( yugmam ) SoDhA bAhyaM tapaH SoDhA, vadantyAbhyantaraM tathA / tatrAtIcAramAyAtaM, nindAmi prayato'dhunA || 85 / / svAnuSThAneSu yadbhazya - dvai ( hai ) yoM vIryamagopayam / tatridhA trividhenAhaM, garbhe daurAtmyamAtmanaH // 86 // sUkSmabAdarabhedeSu, sthAvareSu traseSu ca / prANAtipAtamAjanma, kRtaM nindAmyahaM tridhA // 87 // hAsyalobhabhayakrodhaiH, pIDAkAri parasya yat / ajalpiSaM mRSA kiMci tatsarvaM vyutsRjAmyaham // 88 // alpamalpetaraM vA yat, parakIyaM mayA kvacit / adatamAcamAbAlyA - taM nindAmi punaH punaH / / 89 / / tairathaM mAnuSaM divyaM, yadabrahma niSevitam / trividhena tridhA tatra, mithyAduSkRtamastu me / / 90 / / samasta vAstu-dhAnyAdau, dvipade'tha catuSpade / yadakArSamahaM mUrcchA, tannindAmi muhurmuhuH // 91 // samRddhigadhiMnA pUrva-mAhAratha caturvidhaH / anujyata mayA naktaM, viviktastaM tyajAmyaham // 92 // mahAvratAni catvAri, For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANDavatram // : 15 // 174 // 232 sUtrato'pyarthato'pi ca / parAvartya tadekAgraH, punarujvalatAM naye // 93 // durvAkyAdapakArAdvA, yadvA dravyApahArataH / mo yA lambhitaH pIDAM sa me kSAmyatu saMprati // 94 // devatve ye mayA devA, nArakatve ca nArakAH / tiryaktve'pi ca tiyaJcI, mAnuSatve ca mAnuSAH || 95 / / sthApayAMcakrire duHkhe, sarve kSAmyantu te mayi / upetaH samatAM sarva, teSAmahamapi kSame // 96 // ( yugmam ) lakSmI rUpaM priyairyogo, jIvitaM yauvanaM balam / vAtoddhRtAbdhikallola - caJcalaM sakalaM khalu // 97 // roga-mRtyujarA- janma - duHsthAnAmiha dehinAm / dharmamekaM vinA jainaM, na ko'pi zaraNaM bhavet // 98 // jantavaH svajanAH sarve jAtAH parajanAzca ye / vivekI teSu kurvIta, ko mamatvaM manAgapi 1 / / 99 / / ekasyaiva bhave janma, syAdekasyaiva paJcatA / ekasyaivAGgabhAjaH syu - duHkhAni ca sukhAni ca // 100 // trapuranyadidaM jIvA - danyaddhAnyadhanAdikam / jIvo'nyaH punaretebhyaH kathaM mujhanti bAlizAH 1 // 101 // vasA zoNita-viNmUtra- yakRnmAMsA-sthisaMbhRte / azucipracite dehe, ko hi muhyati kovidaH ? // 102 // avakrayakuTItulyaM, yalAllAlitapAlitam / acirAdapi moktavyaM, vinazvaramidaM vapuH // 103 // dhIrasya kAtarasyApi mRtyuretyeva dehinaH / tantriyeta tathA dhImA - na mriyeta yathA punaH // 104 // arhanto nikhilAH siddhAH sAdhavaH svaguNobhatAH / arhaddharmazca zaraNaM, bhavantvazaraNasya me / / 105 // sAdhavo bAndhavAH sarve dharmaH svAmI guruH pitA / nAtmIyaM paraM kiMcit karmabandhanibandhanam || 106 || sadbhyo'tha bhUta- bhAvibhya-staraNDebhyo bhavArNave / zAzvatebhyazca me zazvadarha namo namaH // 107 // karmakakSe kSaNAdyeSAM dhyAnena dahanAyitam / tebhyo bhavatu siddhebhya - strividhena namo namaH / / 108 / / pazcadhA''cAradhAribhyo, bhAnubhyaH zAsane'rhatAm / kRtabhavyAbjabodhemya, AcAryebhyo namo namaH // 109 // etyA For Personal & Private Use Only gAGgeyamunikRtA 'ntyA rAdhanA // // 274 // ww.jainelibrary.org
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 ntevAsino nityaM, yebhyaH sUtramadhIyate / upAdhyAyapadasthebhyastebhyo me'stu namo namaH // 110 // asahAyasahAyebhyaH, sAdhubhyo'stu namo namaH | cAritrayAnapAtre ye, dadhate karNadhAratAm / / 111 // bAhyAbhyantaramupadhiM, dharmasyAnupakArakam / sAvadyayogavirata-strividhaM vyutsRjAmyaham // 112 // catuHprakAramAhAraM pratyAkhyAmi samAdhinA / caramocchrAsavelAyAM, tanUmetAM tyajAmi ca // 113 // evamArAdhanAM kRtvA muniH zAntanavastadA / svagurUn kSamayAmAsa sAdhUna sAdhvIzca tatparaH // 114 // pANDavA niSpatadvASpa- mucchrAyavinayAdatha / nipatya pAdayorbhISmaM, munirAjaM vyajijJapan / / 115 / / tAta ! tvayA vayaM bAla-rasAlA iva lAlitAH / vRddhimetAvatImanya - durlabhAmalabhAmahi // 116 // kRtvA droNamavidroNa- garimANaM guruM purA / kalAkalApamakhilaM, tvayaivAdhyApitA vayam // 117 // zazvatte punarasAbhirvyalIkAnyeva tenire / ayaM tu raNasaMrambho, vyalIkasyApi cUlikA // 118 // tataH kiM bahunA 1 tAta !, sarva naH kSantumarhasi / gurUNAM naiva kopAya, DimbhAnAM durnayo'pi hi // 119 // kSamayitveti gAGgeyaM, sthiteSvaparabandhuSu / eko bhUyo'pi nirvyAjaM, vyAjahAra dhanaMjayaH // 120 // ete tvadaGgasaMsaktA, mannAmAGkAH patatriNaH / duSkarmatarjanIkalpA- stAta ! mAM tarjayantyalam // 121 // samaraM saMsmaranevaM, tAta ! khidye pade pade / saMpratyetAM tato'vajJA - mavijJasya kSamasva me // 122 // evaM vijJApitaH sarvaiH pANDavairmunipuMgavaH / prasAdapi - zunaM teSAM pRSThedAt karapallavam // 123 // Jain Education Intentional 1 avinazvaragauravam / 2 apriyANi / 3 prasAdasUcakam / For Personal & Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 gAGgeyasya paannddvritrm|| 15 // varga manam // 275 // zuklaM dhyAyanatha dhyAnaM, susamAhitamAnasaH / sadyo vidantrivA''tmAnaM, saMsArArNavapAragam / / 124 / / AnayanAtmatAdAtmya, pazcApi parameSThinaH / mAsikAnazano mRtvA, gAGgeyaH prApadacyutam // 125 // surairnabhazvaraiH pANDu-nandanairapi saashrubhiH| akAri dehasaMskAra-stasya gozIryacandanaiH // 126 // pANDavAnatha saMbodhya, zrIbhadraguptasUrayaH / anyatra sUtrayAmAsu-vihAraM horisaMyamAH / / 127 / / gAyantazca saromAJcaM, munestasya guNAnmudA / khecarA-mara-gandharvA, yayuH sarve yathAgatam // 128 / / tadbrahmavratamadbhutaM nirUpamAM tAM prANivarge kRpAM tacchauNDIryamananyatulyamatulAM sarvatra tAmAptatAm / gAGgeyasya muneH parairasulabhAM tAM cApi niHsaGgatAM vyAkhyAntaH pathi pANDavA api tato jagmuH puraM hAstinam // 129 / / iti maladhArizrIdevaprabhasUriviracite pANDavacarite mahAkAvye gAGgeyasvargamanavarNano nAma paJcadazaH sargaH // 15 // 1 cakruH / 2 manoharasaMyamAH zuddhacAritravanta itya'rthaH / 3 kathayantaH / // 275 // Education international For Personal & Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 atha SoDazaH srgH| govindarAjakalpadru-korakaH korako'nyadA / adhyUSivAMsamAsthAna-mupatasthe yudhiSThiram // 1 // praNamyAsannamAsIna-murvIzaH pUrvasaMstutam / tamabhyAgamane hetu-manvayuta priyoktibhiH // 2 // so'pyUce prApya vaH pUjA, tadAnImIyivAnitaH / alakA-svaHpurIjiSNuM, viSNuH svAmavizat purIm // 3 // kaMsadhvaMsI jarAsandha-daNDabhRt pANDavapriyaH / ityAdivirudA| lIbhi-bandivRndaiH sa gIyate // 4 // dalitArAtinA tena, rAjanvatyAM muradviSA / dvAravatyAM nirAtaGkAH, svairaM krIDanti yaadvaaH|| 5 // viceruH kecidudyAne, vApISu vyalasan pare / krIDAdrau ke'pi cikrIDu-navoDhadayitAnvitAH // 6 // zrImanemikumArastu, gunnairvishvvilkssnnH| zAntacetAH kvacinnaiva, ramate'nyakumAravat // 7 // alaukikaM tamAlokya, viSayebhyaH parAGmukham / khedAce zivAdevI, samudravijayaM tataH // 8 // dhanyAstA mAtaraH sAdhaM, vadhUbhiH khelataH sutAn / pazyantyo yAH sudhAmaitrI, sUtrayanti svanetrayoH // 9 // ekaivAhamadhanyA'smi, jagatyadyApi hanta yA / na pazyAmi svaputrasya, vadhUTIvadanAmbujam // 10 // tadAryaputra ! saMbodhya, tanUjaH pariNAyyatAm / syAM nRtyantI mahe tatra, yathA pUrNamanorathA // 11 // tato'nvitaH zivAdevyA, samudravijayaH svayam / AhUya rahasi prItyA, jagAda nijanandanam // 12 // vatsa! tvameva sarvasva-mAvayostvaM ca jIvitam / bhAgya-saubhAgya-rUpaizca, tvaM trilokIvilakSaNaH // 13 // tvaM purA'pyutsavAyAsi, netrayoradhunA punH| vidhehi nau navoDhaH sa-zrutsavAdutmavAntaram // 14 // kumAro'pi saMbodhya, tanUjA pAlamapanya vatsa ! tvameva samvataH zivAdevyA, sama Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram / / rgH16|| // 26 // shriinemikumaarvRttaantH|| hasannAha, nAhamudvAhabhaGguraH / kiM tvadyApyanurUpA'sti, na kA'pi vanitA kvacit // 15 // tato'vAdIcchivAdevI, vatsa! te kimidaM vacaH / nanvihaivAsti vAstavyA, rUpaniloMDitApsarAH // 16 // kanyA rAjImatItyugra-senabhRpAlanandinI / guNairapyanurUpaiva, sA te'tastAM vivAhaya // 17 // (yugmam ) nemirUce na rocante, maayaacturcetmH| duHkhaikakhAnayastucchA-zchekebhyastAdRzaH striyH|| 18 // yAstu nistuSasauhArdAH, sarvakAmaniketanam / sadAnandasudhAnadyaH, santi me hRdayaMgamAH // 19 // pariNeSye samastAstAH, samaye yuSmadAjJayA / kiyAnapyucitaH kAla-statpratIkSyaH pratIkSyatAm // 20 / / gambhIraM pitarAveva-mAvartya sphUrjadAjavau / satAmAcaraNaiH kaMcit , kAlaM nemirajIgamat // 21 // ___ anyadA rAjakAkIrNA-mAsthAnImAsthite harau / ujihIte sma niHzepa-dhvanipiNDa iva dhvaniH // 22 // prAsAdazikharazreNi-saMsanasvanamUJchitaH / hAkArairvRhitaH so'bhU-ddayAvAbhUmyudaraMbhariH // 23 // lIlayA''lAnamunmIlya, mahebhAH pritrbhrmuH| mandurAntasturaGgAzca, tresutroTitavandhanAH // 24 // kampaM dvAravatIva, cirmaitryaadivaambudhiH| AliliGga bhRzaM kSobha-lolaiH kallolabAhubhiH // 25 // pazyatyevAtisaMbhrAnte, rAme rAmAnuje'pi ca / nikhilo'pyucchalanmachaH, papAta | pariSajanaH // 26 // kSobhAcca vismayAccAtha, cintayAmAsa kezavaH / kimasau sphUrjathuH ? kiM vA, pralayAmbhodharadhvaniH ? // 27 // kiM cAsau pAJcajanyasya, janyavyomavidho dhvaniH / tadayuktaM yato nAya-magovindena vAdyate / / 28 // ityUhavyAkule kRSNe, cArukRSNAbhidhaH kSaNAt / etyA''yudhagRhArakSa-staM praNamya vyajijJapat // 29 // deva ! nemiH kumArANAM, gaNena parivAritaH / tvadIye tvamivedAnI, vivezA''yudhavezmani // 30 // dRzaM sudarzane zAGge, gadAyAmatha // 276 // in Education intentional For Personal Private Use Caly
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 nandake / sa vyApArya nicikSepa, pAJcajanye punaH punaH // 31 // tatpUraNe kRtA''kUto, jighRkSuH so'kSipat karam / ahaM ca hastamudyamya, tametyAvocamuccakaiH / / 32 / / kiM kumAra ! prayAsena, niSphalena tavAmunA 1 / jAyate yo na hAsAya sa evodasyate bharaH || 33 || AdAtumapyalaMbhUSNu viSNurenaM hi nAparaH / mukhamArutapUreNa, dUre pUrayituM punaH // 34 // mayaivaM vArya - mANo'pi taM kareNa kareNuvat / nemirbhujoSmaNA caNDaH, puNDarIkamivAgrahIt / / 35 / / naminA sthApitaH so'tha, bandhUkamadhure'dhare / raktotpaladale khelan, kalahaMsa ivAbabhau // 36 // helotphullakapolena tenAsau pUritastathA / yathA mUrcchAmagacchAma, vayaM sarve'pi yAmikAH // 37 // kramAdathAptacaitanya-stvadantikamupAgamam / ityAkhyAya gate tasminmudA hariracintayat / / 38 / / nemirasmatkule ramye, cakravartyadapadyata / pAJcajanye mayAssdhmAte, nAdo nedRkadA'pyabhUt // 39 // uttaMsaH sarvavaMzAnAM, harivaMzaH paraM bhuvi / yasteja stribhirIdRkSai-rnararatnairalaMkRtaH // 40 // ityAlocayati prItyA harau vizvamanoharaH / anutsuko nirutsekaH, sabhAmeyAya nemyapi // 41 // sarvamajJAtapUrvI ca, prakRtyA priyabAndhavaH / kumAramanuyuGkte sma, prazrayeNa narAyaNaH // 42 // bhrAtarvizvaMbharAbhoga - saMbhramabhramikAraNam / kiMsvidurjasvinirghoSaH zaGkho'yaM pUritastvayA ? / / 43 / / taM ziraH kampanenaiva dattapratyuttaraM hariH / pratyakSamutthitasthUla- pulakaH punarabravIt // 44 // dUre'nyabhUbhujo bhrAtaH !, zaGkha dhmAte tvayA'dhunA / asaMstutacaraH kSobho, rAmasyApi manasyabhUt / / 45 / / tadasmi tatra doHsthAma-vilokanakutUhalI / muharttamAnayoreva niyuddhaM jAyatAM tataH // 46 // For Personal & Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // rgaH 16 / / |277|| 238 tatheti nirvikAreNa, kumAreNa pratizrute / taM prahRSTo harirvAha, gRhItvA khuralIM yayau / / 47 / / ubhayAbhimate rAme, sabhAbhartari tasthupi / cANUracUraNo malla yuddhAya samanahyata // 48 // dRSTvA tathA'dhyavasyanta-mantakaM kezi-kaMmayoH / astAghabaladostambho, mirgambhIramabhyadhAt // 49 // bharatArdhapate ! yuddha - metannIcajanocitam / kiM vRthA pRthivIpAMzu -pAMzurA kriyate tanuH 9 / / 50 / / tanmurAre ! bhujastambha-vAlanenaiva kevalam / anyo'nyamAvayorastu, sArasarvasvIkSaNam // 51 // ityUrIkRtya govindaH, zrIvazAlAnamaJjulam / trikhaNDarakSAparighaM bhujaM tiryagadhArayat / / 52 / / taM nemilanalinI-tantucAlamacAlayat / svaM ca prasArayAMcakre, bhUdharendranibhaM bhujam / / 53 / / pUrva kareNa sAvajJaM, karIndra iva kezavaH / sthAnAccAlayituM neme - rArebhe bhujavallarIm // 54 // Akucaya caraNau pazcAt, sArasarvAbhisArataH / lalambe nemidoH stambhe, kRSNaH kapiriva drume / / 55 / / na ca nemibhujastambhaH, sUtramAtramapi kvacit / sthAnAccacAla kiM mero-zrRlA calati vAtyayA ? || 56 || guNagRhyo mudA bhrAtu-rojo'tizayajanmanA / vimucya dolatAM nemi-mAliliGga harirmuhuH / / 57 / / avadacca lasacetAH, zlAghyaM bandho ! kulaM hi naH / pavitre yatra jAto'si tvamasAmAnyavikramaH / / 58 / mAmakInena do:sthAnA, yathA rAmaH pramodate / tathA'haM tAvakInena, trailokyoparivartinA / / 59 / / zlAghAmityAvahannemiM visRjyA''layamIyivAn / manaso vizramArAmaM rAmaM papraccha kezavaH / / 60 / / dRSTamArya ! tvayA''zvarya, nemino me'nujanmanaH 1 / yo'muSya vikramaH so'sti, na zakrasya na cakriNaH // 61 // tadasau nijazauryeNa, vizvavizvAtizAyinA / kathaM na sAdhayatyetAM, SaTkhaNDAmapi medinIm 1 || 62 / / sIrapANirathAbhANI murAre ! me smara For Personal & Private Use Only zrInemi kumAravRttAntaH // // 277 // ainelibrary.org
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyadaH / yadA devyAH zivAdevyA, garbhe nemiravAtarat / / 63 // caturdaza mahAsvamA-stadA dadRzire tayA / etainaimittikaiH saI-ritthaM ca vyAcacakSire / / 64 // zubhairebhirmahAsvana-jetA bAhyAntaradviSAm / cakrI vA dharmacakrI vA, suto devyA bhavi| Syati // 65 // etayodAttayA mUrtyA, nirvikAratayA tayA / kRpAlutvena cAnena, manye tat saiSa tIrthakRt // 66 // atrAntare'jani vyomni, zrAvyavarNA srsvtii| kRtametairanalpairvAM, vikalpai rAma-kezavau ! // 67 // namiH pUrva jino hyevaM, saMsadi pratyapIpadat / nemistIrthaMkaro bhAvI, dvAviMzo'traiva bhArate // 68 // samastamapi sa vaiNaM, tRNavacintayiSyati / rAjyaM prAjyabhujoSmA'pi, nirIho na grahISyati // 69 / / etajinoktamAkhyAya, tasyAmuparamaspRzi / taM taM neme guNagrAma-mazlAghata harirmudA / / 70 // kSaNena rAmamApRcchatha, so'ntaHpuramupeyivAn / nemezcaritramAcakhyau, zuddhAntasudRzAM puraH // 71 // tatrokamAnaso nemi, hariH snehAdajUhavat / tato ratnAsanAsInaH, nAti sma saha neminA // 72 // zuddhayA gandhakASAyyA, samunmRjya vpustyoH| karpUrAgarumizreNa, candanena vyalipyata // 73 // taistaiH svAdurasaiaujya-rabhuJjAtAmubhAvapi / madhyAI cAtyavartetAM, saMkathAmantharau mithaH // 74 // lIlAvaneSu vApISu, krIDAdrau sarasISu ca / samaM nemikumAreNa, reme sAntaHpuro hriH||75|| iti pratidinaM khelaM-staistaiH kelibhiracyutaH / na vinA neminA cakre, cakrabhRt kAmapi kriyAm / / 76 // ekadA sauvidallAMca, dvArapAlAMzca sarvataH / nikhilAnagarakSAMzca, samAdikSadadhokSajaH // 77 // ho ! nemikumAro me, prANebhyo'pyativallamaH / na kadApi na kutrApi, skhalanIyastato hyayam // 78 // priyAzca satyabhAmA''dyAH, kaiTabhArAti Bain Educati o nal For Personal & Private Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrInemikumArasya jlkriiddaa|| 240 rAdizat / yuSmAbhirdevaro nemiH, khelanIyo'pazaGkitam // 7 // harerantaHpure nemi-rekAkyapi yayau ttH| "dhIrA vikArahetau hi, vyApriyante vizeSataH " // 80 // narmaNaH pratinarmANi, nirvikAreNa kurvatA / nityaM sarvAH prajAvatyaH, paryato pyanta neminA // 81 // atha dAmodaro neme-rasvIkArahetave / anodyata zivAdevI-samudravijayAdibhiH // 82 // so'pyabhANIzaM bhAmA-rukmiNIpramukhAH priyAH / kArye prAyaH pragalbhante, tAdRze hi mRgIdRzaH / / 83 // tatastAH prArthayAmAsu-rupayAmAya neminam / so'pi pratArayAmAsa, cchekaiH prtyuttrairimaaH|| 84 // tAsAM nemevacolakSa-vilakSamanasAmatha / sAhAyakamivAdhAtuM, vasantarturavAtarat / / 85 / / tatazcatAlimattAli-vAgmino dakSiNAnilAH / AzliSyannemimArabdha-vivAhaprArthanA iva // 86 // dinaiH sArdhamavardhanta, vanapAdapasaMpadaH / sahaiva ca himAnIbhiH, kSIyante sma kSapAstadA // 87 // tataH paurAnvitaH sArdha-mavarodhena mAdhavaH / rantuM raivatakodyAna-magamanneminA samam / / 88 // paripItA''savAH svaraM, cikrIDustatra yaadvaaH| navyaH kecidalaMcakraH, kusumAbharaNaH priyAH / / 89 // preyasInAM priyaM cakruH, kepi pallavahastakaH / cetazcAlobhayan keci-navaiH kusumakandukaiH / / 90 // revatI-satyabhAmAdyAH, punariddhaprasAdhanAH / rAma-kezavayo rAmA, remire neminA saha / / 91 // tatra kAcinijAzlepa-bhavaiH kuruvakenavaiH / pRSThanyastastanI neme-zcakre dhammillabandhanam // 92 / / kA'pi svamukhagaNDUSa-puSyatkesarasaurabhAt / durAbhyadhikasaurabhyaM, nemeH zvAsAnilaM papau / / 93 // kA'pi svAbhiprahArotthaiH, kaGkellikusumaiH kRtAm / akSipanneminaH kaNThe, zlathanIvinavamrajam // 94 // AvirbhAvitadormulA, kAciduccapayodharA / sva ||278 // Education Interational For Personal & Private Use Only Pw.sainelibrary.org
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 241 kaTAkSodbhavairneme-ruttaMsaM tilakairvyadhAt // 95 // prajAvatInAM nAbhaJji, yadRcchA kA'pi neminA / vazinAmindriyArthA hi, prabhavanti na kiMcana || 96 / / iti zrIneminA sArdhaM, paurairantaH pureNa ca / cikrIDa pratyahaM krIDA-vane viSNurnave nave // 97 // nemervikAramAdhAtu-manIzvaratayA''tmanaH / lajjayevAticakrAma, vasantarturatidrutam // 98 // zirISamiSataH zastraM, zastrAdhyakSa ivArpayan / kAmasya jetukAmasya, nemiM grISmastato'bhyagAt / / 99 / / kopAdiva nidAghena, pATalAkSeNa vIkSitAH / vyalIkamUlamapyAzu mAninyo mAnamatyajan // 100 // grISme bhISmarucirbhAnu-rabhUdviSTapratApakRt / yadvA kAlavazAnmitre - pyamitratvamuJcati // 101 // marmAviddharma saMtaptai- rviSNurantaH purairyutaH / yayau raivatakodyAna - vApISu jalakelaye || 102 // bhrAturjAyAbhirAkRSya, samaM nemyapyanIyata / svakRtyasyAvarodhena, santaH sarvAnurodhinaH // 103 // vegAdupAgate prItyA, tIraM dvAravatIpatau / dIrghikA'rghamiva prAdA-dambhojAzcitavIcibhiH // 104 // ambhoruhavana bhrAmyanmadhuvratarutacchalAt / vApI svAgatikIvAbhU-dukmiNIramaNaM prati / / 105 / / govindAyopadIcakruH sametyArAmikAH puraH / phullanmallIma yAMstAMstAn puSpAkalpAnanekazaH // 106 // teSu kAmyatamaM pUrva, rukmiNyAdyAH priyA hareH / devaraM devaramyAGga, neminaM paryadhApayan // 107 // gandhalubdhabhramadbhRGga-bhayavyAkuladolatAH / pradattAMstAnupendreNa tatastAH paryadhuH svayam || 108 || mahiSIbhiH samaM tAbhi-neMminaM dhArayan kare / kezavo'vAtaradvApyAM, lIlayA kalahaMsavat / / 109 / / smarabhogiphaNAkalpa - ratnazRGgakapANayaH / vItakrI ( vI ) DA jalakrIDAM, tenire te parasparam // 110 // zArGgiNA zRGgikAmbhobhirbhAmA bhRzamatADhyata / aparAsAM tu sarvAsAM vyathA'bhavadaruMtudA // 111 // Ahanyata stanotsaGge, rukmiNI cakrapA For Personal & Private Use Only Melibrary.org
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava retram // zrInemikumArasa jlkriiddaa|| 16 // 279 // sa NinA / aparAbhiH kRtAkSepai-dRSTikSepairayaM punH|| 112 // suparNaketusaMketAt , tAH samaM neminaM prati / udasya jalabhR. gANi, sazRGgAraM Dubaukire // 113 // jitamAraH kumAro'pi, pratyaicchattaM jalaplavam / "dakSANAmapi durlakSA-stAdRzAnAM pravR. ttayaH" / / 114 // nIvyAM nemijalAghAta-zithilAyAmapi kSaNam / sakhIbhiriva bhAmAyAH, kSaumamadbhiradhAryata // 115 // neminIrAhatikSobha-truTatkaJcakabandhanA / lajamAnA yayau vApI-tIradezAya rukmiNI // 116 // kapolaphalake kAcit , kAcidvakSojakuTTime / Arohapuline kAci-neminA sipice jalaiH // 117 // jalakelibhare tatra, tAstAMstAnatha vibhramAn / prAduzcakruH kumArasya, smarajAgarahetave / / 118 / / yAntyeva jalasaMsargA-guNino'pi viparyayam / manye nivasanastAsAM, tena svArtho'pyamucyata // 119 // tathApi madano neme-nonmimiil manAgapi / sarvathA bhAvinaM tasmA-dAtmocchedaM vidanniva // 120 // mudA jAmbavatIdatta-karAlambaH zanaiH zanaiH / uttatAra kumAro'tha, puSkariNyAstaTIbhuvi // 121 // tasyAnupadamutterurdAmodarakRzodarAH / vamantya iva lAvaNyaM, celathyotajalacchalAt // 122 // nirmitAni tuSArAMzu-kiraNaudhairiva kSaNAt / upAnaSIdukUlAni, nemeranyAni rukmiNI // 123 / / bhadrAsane nivezyAtha, nemeH kAcit prjaavtii| kezAnutthApya kusumai-bandha kabarI navAm // 124 // kA'pi | svarNasavarNAGgI, sphuraddharmodavindukam / nirvyAjaM vIjayAmAsa, kumAra sicayAzcalaiH // 125 // atha nemeH kramAmbhoja 1 ArohaH-nitambaH / 2 vasnAt bharato jalasya miSAt / 3 'nudvApya' pratidvaya0 / // 279 // Jan Educati o n For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 saMvAhanapuraHsaram / satyabhAmAmukhenaitA, vaktumArebhire puraH // 126 // ayaM kumAra ! saMsAraH, sAravAn dArasaMgrahAt / / zrImAnapi pumAn reNu-rantareNa sadharmiNIm // 127 // mhendr-cndrmukhyaanaa-mindraannii-rohinniimukhaaH| patyaH santi jagatkhyAtAH, ko'sti yo gRhaNIM vinA // 128 // tavedamITaksaubhAgya-midaM rUpamidaM vayaH / guNodArAn vinA dArAn , sarva jAnIhi niSphalam // 129 // dharmazcArthazca kAmazca, purussaarthaastryo'pymii| puMsAM sadharmacAriNyA-meva deva ! vyavasthitAH // 130 // puNyaikapAtraM putro'pi, kalatrAdeva jAyate / yaH pitustvamiva khyAti, trilokyAM tanutetamAm // 131 // viSayA api zabdAdyAH, prakAmaM hRdyNgmaaH| bhavanti strIjanenaiva, lavaNena rasA iva // 132 // kiM ca pANigrahe lAbha-stavAyamadhiko bhavet / pitarau bhrAtarazcaite, yaddadhatyamitAM mudam // 133 // vivAhotsAhaviSaye, taddevara ! baro'stu naH / dhvajAropaH zivAdevyA, manoratharathe'stu ca // 134 // iti prArthayamAnAsu, tAsu nemiM janArdanaH / drutametyAbhyadhAdvandho!, kuru prItAH prajAvatIH // 135 // atha tIrthakaro'smIti, neme'smAnavamanyase / nAbheyAdyairna kiM pUrva, babhUve | gRhamedhibhiH // 136 / / iti tadvacasA nIte, kumAre sukumAratAm / AjagmatuH zivAdevI-samudravijayau javAt // 137 // avAdIca zivAdevI, balinayanayostava / mriye'haM taba rUpasya, jIva kalpazatAni ca // 138 / / sakalAbhiH kalAbhizca, jJAnena ca nayena ca / matsutasya samo nAsti, ko'pi kApi bhuvastale // 139 // tAta! mAtaramAtmIyAM, prArthanAbhaGgadurmukhIm / mA kRthAH sarvathA'rthe'smi-staddhRto'si mujedhunA // 140 // ityuktvA lambite bAhau, tayA nemiracintayat / pazyAho saMkaTaM JainEducade For Personal Private Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pANDavacaritram // vargaH 16 // // 280 // 244 kIdR-gjAtamasnAdRzAmapi ? // 141 // ekataH kurute mAtA, mama pANigrahAgraham | tIrthapravartanaM kArya- manUDhena mayA'nyataH // 142 // yo vA kevalibhirdRSTaH, so'rtho'vazyaM bhaviSyati / anatikramaNIyA tu, mAturAjJA manastrinAm // 143 // ityAlocya vaco mAtu-neMmizca pratyapadyata / sAnandaH saparIvAraH, kezavazvAvizat purIm // 144 // yogyAM rAjImatI nemeH, so'tha sarvAbhisaMmatAm / prahitya caturAmAtya mugrasenamayAcata / / 145 // prAcInajanmasaMbandhA-guNaughazravaNAdapi / darzanAcca kvacinne meH, pUrvamapyanurAgiNI // 146 // dadau so'pi kumArAya, kumArIM tAM praharSulaH / amUdRzAya jAmAtre, sacetAH spRhayena kaH ? // 147 // ( yugmam ) atha kaMsAriNA lagnaM, pRSTaH kroSTukirabhyadhAt / uttAlajaladaH kAlaH, pravRtto deva ! saMprati // 148 // kuzalairatra kAryANi na kAryANyaparANyapi / kiM punaH puNyapAtrANAM, pANigrahamahotsavaH ? || 149 // tanmarAlacamUkAlaH prAvRAlo vilambyatAm / ityukte tena sautsukyaM, samudravijayo'vadat // 150 // samartho na hyasAvarthaH, kAlakSepe vicakSaNa ! | nemiH kathaMcidudvAha- svIkAraM kArito'sti yat / / 151 / / ityAlokya tadautsukyaM, dhvAtvA kroSTu kiratravIt / zrAvaNasya sitA paSThI, tarhi tiSThatyagarhitA // 152 / / teneti dattamAsannaM, dinaM vijJAya tajJjavAt / AmantraNAya mAM viSNuH, prAhiNodyuSmadantike || 153 / / ityuktvA mRganAbhyaGkAM !, korakaH kuGamAkSarAm / ArpayattapasaH sUnoH, kare kuGkumapatrikAm || 154 // ghanasArarasAkIrNAM, snehacUrNAGkitAmiva / tAmudvezya prahRSTA - tmA, sabhAyAM so'pyavAvayat / / 155 // svasti dvAravatIpuryAH, kezavo nAgasAhvaye / dharmanandanamAliGgaya vArtAbhirabhinandati / / 156 / / matvA kuzala Jain Educandational For Personal & Private Use Only zrInemi kumArasya vivAhA rambhaH // // 280 // ainelibrary.org
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245 kiM nAma, jagatyaupamyamazcati ? / muSTirapyasya madhyasya, mAne manye'tibhUyasI // 187 / / dattA tadbhaGgamItyeva, romAlI lohapaTTikA / kIrtistambhopamAvUrU, madvadhUratnazilpinaH // 188 / / jaGgha laGghayataH sarva-mupamAgocarIkRtam / pAdau ca hasataH padma| vAsAM lakSmI nakhAMzubhiH // 189 / / na vizvasimi bhAgyAnA-miyatyapi gate param / vadharetAdRzI gehaM, yanmamAlaMkariSyati // 190 // sA'tha strIbhiH zivAdezA-dalaM kartuM vibhUSaNaiH / samArabhyata varSAbhiH, kusumairiva mAlatI // 191 // sarvAGgAlaMkRtA kAma, reje rAjImatI tadA / sarasIva navotphulla-kairavArAmamaNDitA // 192 // AkalpaiH pIvarazrIkaM, sA muhurvIkSya darpaNe / rociSyamANamAtmAnaM, nemaye samabhAvayat // 193 // tato'ntarmAtRkAgAra-mavasthApya vadhUM mudA / zivAdayaH pramodena, varAntikamupAyayuH // 194 // tatazcandanalipsAGgo, muktAbharaNabhUSitaH / varaH prINitanetrANi, pAriNetrANi paryadhAt // 195 // maulau dhRtasitacchatro, vAralIdhUtacAmaraH / pariNetuM pratasthe'tha, sthito rathavare vrH|| 196 // kepi stamberamAna ke'pi, rathAn ke'pi turaGgamAn / ArUDhAH prauDhalakSmIkAH, kumArAH purato'calan // 197 // anye pracelurAkalpa-parAjitabiDaujasaH / ArubairAvaNanibhAnibhAnubhayato nRpAH // 198 // rAma-kRSNau dazAhazci, varSIyAMsastathA'pare / Aruhya kuJjarapraSThAna , pRSThatastu pratasthire // 199 // prAsthAyi svairamAsthAya, zibikAH syUtamauktikAH / kuntI zivAdibhisteSAM, pazcAdvaivAhinIjanaiH // 20 // ibhavRMhitamazvIya-heSA tUryaravA api / samantato'pyadhIyanta, tAsAM maGgalagItibhiH // 201 // tAni tAnyavadAnAni, 1 pariNetRsaMbandhIni alaMkArAdIni / 2 parAkramAn / Jain Educat onal For Personal & Private Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANDava tram // : 16 // 282 / / 246 guNairjitasitadyuteH / peTunai mikumArasya, prItA vaitAlikA H puraH || 202 || netrAmbhojaizva lAjaizva, kIryamANaH pade pade / zlAghyamAnacaritrazca dUraM paurAGganAjanaiH || 203 || sphAraM pratyApaNadvAraM, pratIcchanmaGgalaM muhuH / ugrasena gRhAbhyarNa bhUmi mabhyAyayau varaH || 204 || ( yugmam / ) tadabhyAgamasaMbhUtaistaistaiH kalakalaiH kalaiH / mudaM rAjImatI prApa, kekinIvAndazabditaiH // 205 // sUtrayatAM cirarAtrAya, netrayoH sakhi ! pAraNam / ityAlapya vayasyAstAM, mArgavAtAyane'nayan // 206 // tamaSTabhavabhartAraM kumAraM vIkSya saspRhA / sA tadApadanirvAcyA - mAnandAsyandinIM dazAm // 207 // sastambhaM saharomAJcaM, sasvedaM sahavepathu | navyAnavyosadbhAvaM bibharAmAsa sA vapuH / / 208 || kSaNAdatha vitIrNoSThacaivarNyAH kRmitasrajaH / prasaranti sma niHzvAsA, rAjItyA mukhAmbujAt // 209 // tamAkasmikamutpAtaM vilokyAtyantamAkulAH / zyAmIbhavanmukhAH sakhyaH, papracchustAM samutsukAH || 210 || hA ! sakhi ! kimetatte, durnimittamupasthitam ? / niSasAda vipAdo'yaM, yadAnandapade tava / / 211 // sA jalpati sma sakhyaH ! kiM, nirbhAgyA kathayAmi vaH / spandate dakSiNaM cakSu-rUruH sphurati dakSiNaH / / 212 // mukhyosaocan vacaste dhik, sakhi ! zAntamamaGgalam | sarvato'pi kariSyanti, kuzalaM kuladevatAH || 213 || muJcAnyadabhiSiJca svaM svabharturdarzanAmRtaiH / saMtApasya tavAsya stA-didameva mahauSadham // 214 || iti prahNIkRtA yAvat, sakhIbhiH sA vilokate / lokArabdhastavastAva - dvaro dRGmArgamabhyagAt / / 215 / / sa ca gacchan puro'zrauSI - dviklavaM tumulakharam / itthamArtadhvaniH ko'ya - mityaprAkSIcca sArathim || 216 / / jAnato'pi kumArasya, sUtasta For Personal & Private Use Only ( zrInemi kumArasya vivAhArthaM gamanam // // 282 // w.jainelibrary.org
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ masmAkaM, vidheyaM dhRtimanmanaH / vayamAnandanIyAzca, nijAbhyudayavArtayA // 157 // kArya cedamihAsmAbhi-mumukSurvijitendriyaH / vivAhAya balAnnemi-raGgIkAramakAryata // 158 // tadasAmAnyasaujanyaiH, sadAraiH sAnujanmabhiH | lagnasyopari yuSmAbhi-rupasthAtavyamaJjasA // 159 / / kiM cAnyadbhAtRjodvAha-kAryANAmadhikAriNIm / samamevAtmanA devIM kuntImAnetumarhatha / / 160 // zItAMzuzItalAttasmA-nArAyaNanimantraNAt / sadaiva vizadesteSAM, manobhiH kumudAyitam // 161 / / rAjyabhAra samAtha, pituH satkRtya korakam / AbaddhatoraNazreNI, maJcAzcitacatuSpathAm / / 162 // hRSIkezasamAhUta-mahIpatizatAkulAm / uttuGgakadalIstambha-parivAritagopurAm // 163 // pratimandiramArabdha-vadhUvaraguNastutim / hareH purImupeyAya, sakuTumbo yudhisstthirH|| 164 // (tribhirvizeSakam ) viSvaksenaH saseno'tha, pratyudyAya sagauravam / vaivAhikakriyArambha-saMrambhiramaNIjanam // 165 // uddAmadhavaladhvAna-vAcAlAkhilabhUmikam / navInAmuktanirNikta-muktoccUlajaTAlitam // 166 // zivAdevIsamAdeza-samutsukaparicchadam / rambhAstambhAdimAGgalya-maNDitodvAhamaNDapam // 167 // vegATanatruTacceTI-hAratArakitodaram / prauDhapremA nijaM saudha-mAneSIddharmanandanam // 168 // (caturbhiH kalApakam ) vRtte'nyeSAM yathaucitya-manyo'nyapraNatikrame / pAdopagUDhamAnamya, zivA kuntImabhASata // 169 // asau devi! tvadIyAzIrvAdapAdapapallavaH / yadIdRzasya putrasya, mAtRzabdaM vahAmyaham // 170 // nijabhrAtRtanUjasya, vRddhiryeyaM tavaiva sA / 1 nirNiktaM--zodhitam / in Education For Personal & Private Use Only Slibrary.org
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 pANDava- ritram // rg:16|| zrInemikumArasya vivAhasAmagrI // // 28 // kuru sarvANyataH kRtyA-nyucitAni pitRSvasuH / / 171 // vacanenAmunA tasyAH, pIyupeNeva vallarI / jananI pANDaveyAnAM, vizeSocchusitA'bhavat / / 172 / nedIyasi tato lagne, prItyAliGgitacetasAm / samudravijayAdInAM, dazArhANAM nidezataH // 173 // devI kuntI zivAdevI, devakI rohiNI tathA / kRtamAGgalyavepAzca, sametAH sarvamAtaraH // 174 // revatIrukmiNI-bhAmA-pramukhAH prahasanmukhAH / prANezaputravatyazca, prajAvatyo'khilA api // 175 // vivAhadIkSAvidhaye, saMsthApya prAGmukhaM varam / maGgalodgAramukharAH, payAmAsurAdarAt / / 176 / / (caturbhiH kalApakam ) pANAvarpitanArAcaM, baddhapratisaraM varam / zivAyAH prekSamANAyA-stRptirAsIna netrayoH // 177 // vadhvAH prasAdhanakRte, zivA-kuntyAdayastataH / bahalolUlakallola-mugrasenagRhaM yayuH / / 178 / / tatra sAbhyaGganepathyAM, tAM karopAttamAyakAm / vRddhAH siddhArthamuni, striyaH kanyAmasisnapan / / 179 // dhavalakSaumavasanAM, baddhAzyAmaziroruhAm / prasAdhanAya sairaMdhya-stAM catuSke nyavezayan / / 180 // naisargikavadhUrUpa-pAnaikarasamAnasA / prasAdhanavilambAya, saspRhA'bhUt kSaNaM zivA // 181 // kuntyAzca darzayAmAsa, vadhvAH svAbhAvikI zriyam / devi ! pazyAlikAlimnA, sparddhate'syAH kacoccayaH // 182 / / aSTamIzazinaH zobhA, bhAlena paribhUyate / karNAntevAsinI netre, vibhramAbhyAsazAlinI // 183 // dRksudhAdIrghikAtIra-vallIlIlAbhRtau bhravau / jagadRSTimRgIpAzI, karNapAzau na sNshyH||184|| nayanotpalanAlazrI- sAvaMzo vilokyatAm / kapolaphalakAveto, sphArakAviva mAnmathau // 185 // grIvA ratipate tra-yAtrAkambuviDambinI / mRNAlakandalIlakSmI-luNTAkalalitau bhujau // 186 // vakSo'vanestu 1 suvarNabududau / 2 'vakSovane'stu' pratyanta0 / // 28 // in Educ a tional For Personal & Private Use Only indinelibrary.org
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249 dhyamacIkathat / nanvete sarvajAtIyA, jantavaH santyupAhatAH // 217 // ete hi tava vIvAhe, yaadvaanaamnekshH| mAMspAkagauravaM kartu, bhojenAninyire mudA // 218 // athA''ha sma vahannemiH, kRpAkaNTakitaM vapuH / hahA! dhigeSa saMsAraH, sAgaraH sarvapApmanAm // 219 // tadete yatra tatrAyaM, nIyatA sArathe ! rathaH / svacchandacAritA bhUyo-'pyamIbhiranubhUyatAm // 220 // tataH sapadi sUtena, tadAdezAttathA kRte / cikSepa cakSuSI nemi-stamabhi prANivATakam // 221 // tatra kAMzcidgale baddhAn , pade baddhAMzca kAzcana / kAMzcicca paJjare kSiptAna , dInavaktrAn dadarza saH // 222 // nemimAlokya te vizva-priyaMbhAvukadarzanam / pAhi pAhIti pUJcakaH, sarve'pi svasvabhASayA / / 223 // jIvAMstAna mocayAmAsa, nemiH kaarunnikaagrnnii| nyavateyacca nirvedAt, syandanaM sadanaM prati // 224 // samudravijayaH kRSNaH, sIrapANiH pare'pi ca / zivAdyAzca striyastyakta-yAnAstatpurato'bhavan / // 225 // tataH samaM zivAdevyA, samudravijayo'vadat / kasmAdakasmAdevAsA-dvimukho'bhUstvamutsavAt // 226 // nemirjagAda tAtAmUna, prANino bhaTaveSTitAn / dRSTvA'drAkSaM vipakSaudhe-rAtmAnamapi veSTitam // 227 // svamudveSTayituM tebhyo, yatiSye tadataH param / vipakSAkrAntamAtmAnaM, sudhIrnanu saheta kA? ||228||k nu te ripavastAta!, pralapyAlamidaM ttH| evamAbhASitastAbhyAM, nemiH punarabhASata // 229 // asmi vairimiraSTAmi-ceSTitaH krmnaambhiH| yeSAM jitAnyazauNDIraH, zauNDIro'pi na kiMcana / / 230 // guptipAlerivAmIbhiH, purA nrkcaarke| kSiptvA'haM chedamedAdyA, lambhito bhuuysiiy'thaaH||231 // bandikArairivAmIbhi 1 'kAraNaM' pratidvaya0 / 2 'bandakAra' pratidvaya0 / 48 in Education mattonal For Personal & Private Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 98 zrInemikumArasya vivAhAt prtyaammH|| krnnkottrkhelini| zivA- sa ta pANDavA nItvA tiryagbhavATavIm / zItAtapAdibhiH klezai-yojito'smi sahasrazaH // 232 // ahamebhirmanuSyaH sa-nRpadvAri viddmbitH| trim|| manjitazca payorAzI, muSitazca sthalAdhvani // 233 // krUrairetairapatyAni, hatAni mama pazyataH / sarvadA'pyahitarebhiH, kiM kiM m16|| nApakRtaM mama // 234 // etairdatvA kudevatvaM, pAravazyabhavAni me / parAbhavasahasrANi, vyazrANyanta durAtmabhiH // 235 / / ityanekAM saraMsteSA-mapakAraparamparAm / eSa saMvarmayiSyAmi, mUlocchedAya vairiNAm // 236 // Aruhya samitilAdhya-muccaiH // 28 // saMyamavAjinam / tapAzastreNa tIkSNena, kSapayiSyAmyarInaman // 237 // ityUrjasvinivAgvaje, krnnkottrkhelini| zivA-samudravijayA-vAturau dvau mumuurcchtuH||238|| tau samAzvAsya kaMsArinemi vyAharadAdarAt / dayAluhRdayAluzca, kumAra! tvatparo'sti kaH? // 239 // amI duHkhAdamocyanta, jantavaH kRpayA tvyaa| duHkhodanvati pAtyete, sutarAM pitarau katham ? // 240 // pitarau duSpratIkArA-viti sarvavido viduH / tatrApi vimukhazcettvaM, tat kA pAntho'stu satpathe? // 241 // yasminnasmAkamAnando, yatra pitrormudaH praaH| vadhU rAjImatI yatra, tat svIkuru tamutsavam | ||24||hsnnemikumaaro'th, nijagAda janArdanam / kimAnandapade pitroH, zokazakumudAharaH // 243 // yamajihvopamasphUrjajvAlAjAlAt pradIpanAt / nirgacchati sute pitroH, kimAnando na jAyate // 244 / / niryannapArasaMsAra-prajvalajvalanodarAta / tato'haM kimu na prItyai, pitromatsukhakAziNoH // 245 // yadi bhAgaharau syAtA, pitarau mama karmaNAm / dhruvaM tadA tadAdezAta , svIkuyA~ kAryamIdRzam / / 246 // paraM na ko'pi kasyApi, bhAgahRt karmaNAM bhavet / A razakrataH sarvaiH, karma 1 "Aturau pitarau neme-mUMchetkhedo mumUrcchatuH" || pratitrayapAThaH / ? // 239 // amI dUrasAdaH / tatrApi vimura // 283 // Jan Education Interational For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 svaM svaM tu bhujyate // 247 // kaSAya-viSayAhUtai- retairhRnmarmabhedibhiH / Dhaukyante yAni duHkhAni, tebhyo vibhyattapaH zraye // 248 // niHzeSasadanuSThAna - jyAyasastapasaH khalu / timirArestamAMsIva, nazyantyetAni dUrataH // 249 // atha mAtA zivAdevI, paryazrurnemimabhyadhAt / sukumAraH kathaM vatsa !, soDhAsi klezamIdRzam 1 // 250 // Atapo - snAtapatrasya, vapurbAdhiSyate tava / hahA ! zItaM ca hemante, tAdRgAvaraNaM vinA // 251 // kAnaneSvanagAreNa, pratyUho dehavA - niva / sahanIyastvayA vatsa !, varSAvAribharaH katham ? / / 252 / / yAJcAnArAcaduSprekSAM, parISahamahAcamUm / kathaM tvamabhidhAvantI - masahAya : sahiSyase 1 / / 253 / / kezahastaM mayA haste nijaiH saMvardhitaM svayam / kathaM bhramarasaMkAza-menamutpATayiSyasi 1 // 254 // athoce jananIM nemi-rmAtaH satyamasantyapi / duHkhAni putrabhANDAnAM prItirvo darzayatyasau / / 255 // aisi yAM parAdhInaH, sahate duHkhasaMhatim / tAmetAmAtmatatrazcet kiM na mucyeta bandhanAt ? / / 256 / / saMtoSAyattacittAnAM, yattu saMyaminAM sukham / lobhalampaTayostana, mAnavendra - surendrayoH // 257 // cintAjvAlAdviniryAya, gRhavAsadavAnalAt / karotyasaMgatAvApyA-mAtmanirvApaNaM sudhIH / / 258 || samatAnimnagApUre, dUramullasite sati / abhito viSayagrAmaH samagro'pi vinazyati // 259 // preyasI samatA yasya zazvadevAnukUlikI / viramet paramAnanda - stasya naiva kadAcana / / 260 / / upakaMsye priyAM kartuM mAtastAmeva taddhruvam / AnandaikamayIM grISme, candrikAM ko na sevate 1 // 269 // iti sarve'pyupazrutya, vAcoyuktimanuttarAm / nemerniHsaMgatAgRhAM, ceto nizcikyiretarAm / / 262 / / tato muktvA puro mArga, zokAvezavisaMsthulAH / 1 niHsaGgataiva vApI tasyAm / 2 Arapsye / For Personal & Private Use Only helibrary.org
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminA pANDavabaritram // miH16|| NI kRto pitrAdInAM | bodhH|| // 284 // mUrcchanti sma rudanti sma, khidyante sma ca te bhRzam / / 263 // sArathipreritaratho, madhana mohavarUthinIm / bhaTazcAritrarAjasya, nemirAgAniketanam // 264 // ___tataH sArakhatAditya-pramukhAtridivaukasaH / samayAkhyAnaniSNAtAH, kumArAntikamAyabuH // 265 // kalpo'yamiti te neme-oNnato'pi vyajijJapan / sarvajagajIvahitaM, prabho! tIthaM pravartaya / / 266 // sAMvatsarikadAnAya, khAmino'tha narAmaraiH / svarNotkarA vyadhIyanta, dvArakAtrikacatvare // 267 // grAvartata tato dAnaM, yAvadicchamahardivam / aho ! lokottaraH kazcit , panthAstIrthakRtAmayam // 268 / / kuntI dRSTvA zivAduHkhaM, ninindAgamanaM nijam / rAjImatImabhAgyeti, zuzoca draupadI punaH // 269 // nAnAsAMsArikakleza-sAkSAtkArakadarthitAH / gRhatyAgonmukhaM nemi, pANDavAstuSTuvurmuhuH // 270 // pratyAvRtte vare tasmin , sAnurAge tapaHzriyAm / lateva parazucchinnA, rAjImatyapatadbhavi // 271 / / sakhIzItopacAreNa, sA punaH prApya cetanAm / vilApAMstumulAMzcakre, kRtaM hA deva ! kiM tvayA ? // 272 // bhogebhyo vimukhI manye, dAtuM duHkhamidaM tvayA / darzayitvA varaM nemi, kRtA'haM bhogasaMmukhI // 273 // prAgapyetanmayA jJAtaM, nAyaM me bhavitA varaH / Agehati kaTustumbI, kimu kalpamahIruham ? // 274 // AtmaikazaraNaM svAmin !, mAmAdRtyAtyajaH katham / jahAti jAtu nAGkasthaM, zazamapyAdRtaM zazI // 275 // bhRbhuvaHsvaskhaye'pyeka-stvamAsIt kalpapAdapaH / mAM tu pratyanyathAkAraM, kathaMkAramabhUH prabho! ? // 276 // araNyamAlatIpuSpa-puSpasabrahmacAribhiH / nAtha ! tvayA vimuktAyAH, kimebhirmama bhUSaNaiH | // 277 // svAmin ! manohareNApi, hAreNa kimanena me ? / kandarpakalahe yena, kaNThe pAzAyitaM na te // 278 // ime // 28 // Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 ratnamaye svAmin!, kuNDale me viDambanA / na ye rahasi solluNThe, lulite tvatkapolayoH / / 279 // eSA saMprati duHkhAya me khalA mekhalA khalu / naiva yA rahasi spRSTA, pANinA praNayAttvayA // 280 // etau bahughutI bAhvormama ratnAGgadau gadau / nirmamaturAzleSe na yau te kaNThakandale || 281 / / iti nemiM prati premNA, vyAharantI muhurmuhuH / tatyAja sarvamArkalpajAtaM rAjImatI tadA / / 282 / / muhululoTha bhUpIThe, vakSo'bhIkSNamatADayat / cakranda punaruktaM ca sA'tha nemiviyoginI // 283 // itthaM visaMsdhulAstAstAH prANezavirahocitAH / sarvataH kurvatIM ceSTAH sakhyastAmevamabhyadhuH // 284 // sakhi ! prakSINadAkSiNye, nIrase'sminnalaukike / pradattadehasaMdehaH, snehaH ko'yaM vare tatra 1 / / 285 / / anye'pi santi rUpeNa, vikrameNa krameNa ca / khyAtAH kSatrakulottaMsAH kumArAstadanena kim ? / / 286 / / kuru tat sakhi ! mA kheda - manurUpeNa kenacit / vareNa yojayiSyAmastvAM candreNeva rohiNIm // 287 // anyena vRtapUrvA'pi kanyA'rhati varAntaram / kenApi hetunA yAvatasyAH pANirna pIDyate // 288 // atha bhojAtmajA baddha - bhImabhrakuTirabhyadhAt / sakhyaH ! saMprati vaH keya-mavimRzya vacasvitA // 289 // daivatebhyaH priyaM nemi-manAratamayAciSam / so'pi pitranurodhena, mAmudvoDhuM prapannavAn / / 290 // sakRcca kanyA dIyante, tataH kulakalaGkinIm / nemeranyo varaste'stu, vAcamevaM na vaH kSame // 299 // nAbhUttAvat smarAcAryo, nemiH sakhyaH ! karomi kim 1 / bhUyobhiH sukRtairbhUyAdvatAcAryaH sa eva me / / 292 // bhUyo'pyanalpajalpAkIH, pratiSidhya sakhIH krudhA / pratIkSAmAsa sA dIkSA - kAlamuttAlamAnasA // 293 // 1 rogau / 2 alaGkArasamUhama. / For Personal & Private Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 neminAra sya diiyotsvH|| nIlANDavA dattvA nemikumAro'pi, dAnaM vArSikamaddhatam / bhavAbdhiyAnapAtrAya, cAritrAyotsuko'bhavan // 294 // etya dIkSAparitram // miSekAdi, vidhAya vidhivatsurAH / zivikAmuttarakuruM, nAmnA'dhyAropayan jinam // 295 // zakrezAnau jinezAgre, ddhtusmH16|| statra cAmare / chatraM sanatkumAro'pi, mAhendraH khaDgamadbhutam / / 296 / / brahmendro darpaNaM pUrNa-kalazaM lAntakezvaraH / zukrezaH svastikaM ramyaM, sahasrAraH zarAsanam / / 297 / / zrIvatsaM prANatAdhIzo, nandyAvarta tthaa'cyutH| zakhANyadhArayannAzu, shesse||285|| ndrAzcamarAdayaH // 298 // samudravijayenAtha, rAma-kezava-pANDavaiH / devakyA zivayA kuntyA, cAnuyAto'calajinaH // 299 // paramaGgalagItAni, zivAdyAH saashrulocnaaH| vivAhavaJjagurnAho!, mohasyAjJA mahIyasI // 30 // gRhAbhyarNamupetasya, neminAthasya darzanAt / rAjImatyAstadA bADhaM, punarjAgaritAH zucaH // 301 // tadbhojaduhiturduHkhaM, jJAnAdapi jnaadpi| jAnannapi jino rAga-vairiNA nAbhyabhUyata // 302 / / tato raivatakottaMse, sahasrAmravaNe prabhuH / narA-marendravAhyAyAH, zivikAyA avAtarat // 303 // pratIkSya bhUpaNazreNiM, prabhostatra vimuzcataH / adAdindro mukundAya, yojitobhayapANaye // 304 // atha varSatrizatyAyuH, pUrvAddhe tvauSTrage vidhau / sitAyAM narbhasaH SaSThayAM, kRtaSaSThaH zivAtmajaH // 305 // svayamutpATayAmAsa, muSTibhiH paJcabhiH kacAn / pratIyeSa haristAMzca, duSyaM cAMse prabhoya'dhAt // 306 // (yugmam ) kezAn kSIrAmbudhau kSipvA, kSipraM zakraH sametya ca / nyaSedhattumulaM tasthau, svAmI sAmAyike tataH // 307 // manaHparyayasaMgaM ca, jJAnaM prAdurabhUt prabhoH / sukhamaprAptapUrva ca, nArakANAmapi kSaNam // 308 // anuprAbrAjiSurnemi, sahasraM vsudhaadhipaaH| natvA 1 citrAnakSatragate candre / 2 zrAvaNasya / 3 jagrAha / // 285 in Educ a tiana For Personal & Private Use Only linelibrary.org
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255 nemiM yayurdhAma, zakra - govinda pANDavAH // 309 // dvitIye'tha dine nAthaH, saMpadA dhAmni gokule / varadattagRhe cakre, paramAnnena pAraNam / / 310 // puSpa-gandhAmbu-ratnAnAM varSaM dundubhitADanam / celotkSepaM ca vidadhu - stridazAstasya vezmani // 311 // tato vizvaprabhurghAtaM nirmAtuM ghAtikarmaNAm / vijahAra mahIhAraH, pura-grAmAkulAmilAm || 312 // dvAravatyAmathA''yAtAH pANDavAH saha zArGgiNA / gataM nAjJAsiSuH kAla-mAnandaikavazaMvadAH // 313 // vihRtya neminAtho'pi catuSpaJcAzataM dinAn / upAjagAma tatraiva, sahasrAmravaNe punaH // 394 // tatrASTamatapaH sthasya, vetasatale prabhoH / Azvine darzapUrvAhne, citrAkhajani kevalam || 315 || sadyaH surezvarAstasminnupetyA''sanakampataH / cakruH samavasaraNaM, vapraistribhiralaMkRtam || 316 || prAgdvAreNa pravizyAtha, viMzadhanvazatocchrayam / tatra pradakSiNIkRtya, vidhivacai - tyapAdapam // / 317 // tIrthaMkaraH so'tha nama- stIrthAyetyuktipUrvakam / prAci siMhAsane prAcI-saMmukhaH samupAvizat // 318 // ( yugmam ) triSu siMhAsaneSvanye vanyatrApi dizAM traye / amarA vyantarA netuH, pratirUpANi cakrire || 319 // tatazcaturvidhA devA, devyazca svAmisaMmukhAH / upAvizan yathAbhUmi, kuGkhalIkRtapANayaH // 320 // tadA raivatakodyAna - pAlakAzcakrapANaye / prabhorjJAnotsavodantaM, vegAdetya nyavedayan // 329 // koTIrdvAdaza rUpyasya, sArdhAstebhyo dadau hariH / upavAhyemamAruhya, bhaktyuttAlazcacAla ca / / 322 / / samaM pitrA pitRvyaizva mAtR-bhrAtR-sutaistathA / 1 tIrthaMkarasya / 2 paTTagajama / For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // :16 // jJAnaM dharma // 286 // 256 pRthakstamberamArUr3ha-ranvitaH pANDavairapi // 323 // samagreNAvarodhena, pauralokaizca saMyutaH / dvAravatyAH patiH prApa, jJAnotsava- neminAra bhuvaM vibhoH / / 324 // vandAruH prabhupAdAbjaM, rAjImatyapi tAM mahIm / zraddhAlurmAlatIgandhaM, bhRGgIvAgAn samutsukA sya kevl|| 325 / / gajAduttIrya sAmrAjya-lakSaNAni vimucya ca / pravivezottaradvArA, hariH prabhusabhAM mudA / / 326 / / sa triH pradakSiNApUrva, namro nAthamavandata / anuzakraM nyapIdaca, yathAsthAnaM pare'pi ca // 327 // IN dishnaac|| athoddhartumanA jantUn , bhavakUpodarAt prbhuH| dezanAM rajjudezIyA-mAtatAna paarnnvH||328|| AyurvAyucalAmbhoja-patramitrAmbusodaram / zailazaivalinIvega-garvasarvakaSAH zriyaH // 329 // yauvanaM sarvasattvAnAM, dhRtasaMdhyAbhravibhramam / vitIrNadustarakle. zo-pagamAH priyasaMgamAH // 330 / / vapurvapuSmatAM prAyo, vipadekaniketanam / putra-mitra-kalatrAdyAH, prdttvividhaadhyH||331|| saMsArastadasau sAra-vastuzUnyo na sNshyH| sAraM tu jJAna-samyaktva-cAritrANyeva kevalam / / 332 / / jIvA-jIvAditattvAnAM, samyagjJAnAdvicakSaNaH / hitvA heyamupAdeya-mupAdAya vimucyate // 333 / / sulabhAH prANinAM prAya-khidazAdhipasaMpadaH / saMvadhiH siddhisaukhyAnAM, samyaktvaM tvatidurlabham // 334 / / bhUyiSThe karmaNi kSINe, kaizcicAritramApyate / sukhaikahetoryasyAgre, cintA ratnaM na kiMcana / / 335 // bhavadAvAnalajvAlA-nirvApaNanavAmbudaH / vivekino manaHkeki-mude syAt sarvasaMyamaH // 336 / / nizamya dezanAmenA-menonI svAmino mukhAt / utthAya prArthayAMcakre, varadattanRpo vratam // 337 / / atha taM dIkSayAmAsa, karuNAmbhonidhiH prbhuH| anupravrajitAstaM ca, dve sahasra nreshvraaH|| 338 // varadattAdikAMsteSu, mahotsavapura:1 mitram-snehalam / 2 nidhiH / // 286 // Jan Education international For Personal & Private Use Only Linelibrary.org
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 saram / asthApayat prabhuH prAjJA-nekAdaza gaNezvarAn // 339 // jinendrAta tripadI zrutvA, dhrauvyotpAdavyayAtmikAm / te'tiprasRmaraprajJA, dvAdazAGgAnyasUtrayan // 340 // bhUrikanyAnvitAM rAja-putrIM pravrAjya yakSiNIm / nyadhatta vidhivaddharmacakravartI pravartinIm // 341 // svAmyekadattanayanAM, vratabaddhamanorathAm / vIkSya rAjImatI dakSaH, prabhuM papraccha kezavaH // 342 // prabho ! prItiratisphItA, kasya jAgarti na tvayi / rAjImatyAstu kA'pyeSA, kiM tu vAGmanasAtigA // 343 // AtmanyananyasAmAnya, rAjImatyAstato'khilam / bhavASTakabhavaM prema, vyAjahAra jinezvaraH // 344 // tasyAH prabhudadaddIkSAmakarot premaniSkrayam / " mahAtmasvanurAgo'pi, bhavatyeva zubhAyatiH" // 345 // dazAharugrasenAdyai-narezaiH kezavena ca / pradyumnAdyaiH kumAraizca, zrAddhadharmo'bhyapadyata // 346 // rohiNI-devakI-bhAmA-rukmiNIpramukhAH striyaH / zrAvakatvaM vivekinyaH, prabhoH pArzve prapedire // 347 // evaM sabhAyAmAdyAyAM, saGghaH zlAghyaH prabhorabhUt / caturvidhazcatasRNAM, pratirodhakSamo dizAm // 348 // natvA nAthaM jagAmAtha, divaM diviSadAM ptiH| harizca pANDavaiH sArdha, sabandhurikAM purIm // 349 // prAvRSa zaradaM cApi, vyatItya bhagavAnapi / bhavyAjakhaNDamArtaNDo, vijahAra vasuMdharAm // 350 // atha kathamapi te'pi prItamApRcchaya kRSNaM, tribhuvanaguruvAcAM saurabhaM bhAvayantaH / tvaritataramavApuzcArukuptopacArAM, muditamuditapaurAM svAM purI pANDaveyAH / / 351 // iti maladhArizrIdevaprabhasUriviracite pANDavacarite mahAkAvye zrInemivivAhopakramavratakevalajJAna varNano nAma SoDazaH sargaH // 16 // Jain Education For Personal Private Us Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ trim|| 17 // neminAthasa hastinApure gamanaM, tatra ca samavasaraNam / / 287 // 258 atha saptadazaH srgH| hstinaapursaamraajy-srojvnkhelinH| dinAni ninyurbhUyAMsi, rAjahaMsAH pRthAsutAH // 1 // smygaaraadhitnyaaycintaartnopniityoH| naivArthakAmayorathai, prayatnastairvyadhIyata // 2 // dharme ca bahudhA klp-paadpaadivijitvre| te sarantaH prabhorvAca-mayatanta nirantaram // 3 // tathA nityaM nayAmbhobhi-ste'siJcan dharmazAkhinam / yathaitadabhavat sarva, sacchAyamavanItalam // 4 // te taistairvidhibhidharma-zAlikSetramavardhayan / kAmArthAbhyAM punastasmi-antastAmarasAyitam // 5 // anvahaM te vitanvanto, navyA navyAH prabhAvanAH / sarvato'pyAhataM dharma-mekacchatramasUtrayan / / 6 // samIhAMcakrire teca, jagadAnandinaH prabhoH / nemerAgamanaM prItAH, payodasyeva kekinaH // 7 // vijJAya tanmanovRtti-manyedhurbhagavAnapi / krameNa viharan sarvA-muvI tatpuramAgamat / / 8 // bAhyodyAnabhuvaM vAyu-kumArAH priitcetsH| tadAnImAtmanA sArdha-mamRjannekayojanam // 9 // puNyAni puNyabIjAni, vastukAmA ivAtmani / tAM mudA siSicurmegha-kumArA gndhvaaribhiH|| 10 // kSipantaH karmaNAM bandha-mAtmano vyantarAmarAH / babandhurakhilaM ratna-zilAbhistanmahItalam // 11 // tasmiMzcaturdizaM rana-dyutividyotitAmbarAm / te catustoraNI cakru-ja-cchatrairalaMkRtAm // 12 // prAMzujyotiHzikhAkIrNa-kapizIrSakakaitavAt / tasminnabhyantare ratna-vapraM vaimAnikA vyadhuH // 13 // madhyamaM madhuraM nAnA 1 'yojanAm ' pratidvaya0 / // 287 // Jain Education Intematanal For Personal & Private Use Only Hainelibrary.org
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 mANikyakapizIrSakaiH / prAkAraM jyotiSAmIzA-stanvate sma hiraNmayam // 14 // piNDitAbhiriva jyotsnA-vIcibhiH parinirmitam / kAladhautaM bahiHzAlaM, vitenurbhavanAdhipAH // 15 // mANikyazAlabhaJjIbhi-bhUSitAni samantataH / catvAri gopurANyAsan , pratiprAkAramuccakaiH // 16 // bahirvapracaturdhArI-purastAdvikacAmbujAH / catasro dIrghikAH kAmyA, vickrurvyntraamraaH||17|| madhyavaprAntare pUrvottarasyAM dizi sundaram / devacchandaM vitenuste, vizrAmAya jinezituH // 18 // madhyemANikyavagraM te, caityadrumavirAjitam / ratnasiMhAsanaM ratna-pIThe prAmukhamAdadhuH // 19 // ta eva svAmino vizva-trayasAmrAjyabandinIm / tasyopariSTAdAtenu-rAtapatratrayIM sitAm // 20 // samaNDalamivAyAtaM, ravimAtmapupUSayA / tatpurastAdvicakruste, dharmacakramadhidyuti // 21 // jagadadvaitatAM netu-rAkhyAtumiva sarvataH / te mANikyamayaM tasya, puro dharmadhvajaM vyadhuH // 22 // dezanoyAM tatastasyA-madhonikSiptabandhanAm / puSpavRSTiM kiranti sma, jAnudanIM divaukasaH // 23 // padAni navasu nyasyan , suvarNajalajanmasu / etya pradakSiNIkRtya, caityadhAtrIruhaM ca tam // 24 // tIrthAya nama ityuccairuccArya suvanaprabhuH / tasmin siMhAsane divye, zrImAnnemirUpAvizat // 25 // (yugmam ) mArtaNDamaNDalajyoti-stiraskArodyatadyuti / anumauli kSaNAdAvi-rAsIdbhAmaNDalaM vibhoH / / 26 // antarnagaramabhyetya, jhagityudyAnapAlakaH / prabhorAgamanaM dharma-sUnave'tha vyajijJapat // 27 // tasmai ca sapadi prItamAnasastapasaH sutH| dvAdazArdhayutA lakSAH, kaladhautasya dattavAn // 28 // gajesthairatha bhImA-ndhivaiH privaaritH|| 1 suvarNakamaleSu / 2 'samastai.' pratidvaya0 / Jan Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // H 17 // 288 // 260 sevAmilitasAmanta- balavA tairalaMkRtaH // 29 // saindhavodbhUtadhUlIbhirSyAmalIkRtabhAskaraH / preGkhadbhiH karisindUre-rdanasaMdhyAbhravibhramaH // 30 // pitRvargaM puraskRtya divyamAruhya kuJjaram / namaskartuM jagannArthaM, tatkAlamacalannRpaH // 31 // tribhirvishesskm| anekAmantritaiH paura-lokairAlokito mudA / svAmino dezanAvezma, medinIpatirAsadat // 32 // cAmarAdIni saMtyajya, rAjyacihnAni dUrataH / vismayasmeritastasminnAviveza vizAMpatiH // 33 // surA-sura-naravAta - cAtakazreNisevitam / niHzeSamupakurvANaM, bhuvanaM dezanAmRtaiH // 34 // bhavagharmartusaMtApa - nirvApaNasudhAmbudam / pazyati sma tapaHsUnuH, svAminaM muditaH puraH / / 35 / / trizca pradakSiNIkRtya, prItiparyazrulocanaH / mIlitAJjalirArebhe, stotumevaM mahIpatiH || 36 // jaya dustarasaMsAra - prAntaraprAntapAdapa ! / jayAntaratamaH stoma - nistakSaNanabhomaNe ! || 37 || samastatrijagatsaMpa-tsaMpAdanapaTIyasI / nRNAM tvaccaraNAmbhoja-bhaktiH kalpalatAyate / / 38 / / tvatpAdapAdapacchAyAM, klAnticchidamupeyuSAm / Adhi-vyAvibhavastApaH, pralayaM yAti janminAm / / 39 / / bhavadAvAnalajvAlA - prataptasya mama prabho ! / bhavanmUrtiH sudhAvarti - rdiSTyA dRSTigata ||40|| vannAmamantramazrAntaM smareyurjanmino yadi / saMbhogaH saMpadAM sadyaH, svAduH prAdurbhavettataH // 41 // tvatpadAmbhoruhadvandva - sevAhevAkazAlinIm / jagannAtha ! manovRtti, nityamIhe nijAmaham // 42 // tvanmUrtiryadi jAgarti, rogArtiharaNakSamA / mama citte jagannAtha ! prArthaye kimataH param ||43|| kArya me prabhubhirlabdhe, tvayi netari netaraiH / kalpAGkSipaM parityajya, kaH karIraM samAzrayet 1 || 44 // tava kramarajorAji - yeSAM bhAlamabhUSayat / narendrA- hIndra - devendra - zriyasteSAM vazaMvadAH // 45 // 1 prAntaram - araNyam / 2 sudhAJjanam ! For Personal & Private Use Only neminAtha sya samava saraNam // // 288 // jainelibrary.org
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 evaM nAma nirIhatva-murIcakre tvayA vibho / yathA parAzcitaM cetaH, zivAnusaraNe'pi te // 46 // yuktaM yannAbhavat kiMcit , samudravijayo'pi te / gAmbhIryamunnatatvaM ca, yasya vizvAtivartinI(hi) // 47 // svAmin ! rAjImatItyAgA-jjJAtvA'pi svIparAGmukham / yattvAM kAsati mokSazrI-statte saubhAgyasaurabham // 48 // yadvA'haM tava ko nAma, sAmastyena guNastutau / vizvAtikrAnta evAsi, bravImi kimataH param 1 // 49 // bhavAraNyabhramiklAnta-vizvavizrAmapAdapAH / santu me bhavataH pAdAH, kalyANaphaladAyinaH // 50 // ityabhiSTutya sASTAGga-mAnandAzrukaNAn kiran / zrImannemijinAdhIzaM, namati sma yudhiSThiraH // 51 // kadambamukulasthUla-romAJcakalitastataH / pitR-bandhujanaiH sArdha, so'nuzakramupAvizat / / 52 / / ____ atha saMsArasaMtApa-navakAdambinIM vibhuH / Areme trijagaddatta-zarmANaM dharmadezanAm // 53 // aho ! kimapyapAreyaM, saMsArakhyA mahATavI / anantenApi kAlena, laGghante yAM na jantavaH // 54 // puurnnaayaampsiddhaant-kssaarniirairnekshH| eka eva sudhAkUpa-stasyAmasti sdaagmH|| 55 // kathaMcana kaNehatya, tasmin pibati yaH payaH / sa eva yadi nAmAsyAH, pArezivapuraM vrajet // 56 // sa tu samyaktvasaMjJasya, gireratidavIyasaH / vartate kvApi duSprApe, gahare vAsanADhaye // 57 // prmaadaa-lsy-maandyaadi-vllivyuuhtirohitH| vIkSyate na mahAkUpo, mandabhAgyaiH kadA'pyasau // 58 // kecidAptopadezena, prApya taM puNyazAlinaH / tadIyarasamAkaNThaM, svAdayanti sudhopamam / / 59 // tamirgatena saddhyAna-nAnA saralavartmanA / kAlenAlpIyasA mukti-purImAsAdayanti te / / 60 / / kiM cAjJAnAdivRttAntaM, tatrATavyAM visaMkaTam / atinedIya evAsti, mithyAtvA| khyaM mahAsaraH // 61 // kkupkuulNkssaistaistai-rjnyaanslilormibhiH| hiyante sarvadA tena, keSAM nAma na dRSTayaH 1 // 62 // 1 For Personal Private Use Only www.n ary.org
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // rgaH 17 // |289 // 262 tatparyanteSu sacchAyaM, viSayadrumakAnanam / azeSajagadAkarSi, tat kimapyasti dustyajam // 63 // mUDhabuddhiryadAsAdya, sarvendri yamanoramam / muktipUHpathapAntho'pi na puro gantumIhate // 64 // vikasvarataraM tatra, kAminInalinIvanam / yat punarvartate tasya, kiM nAma brUmahe vayam ? / / 65 / / ye tu kAmAdayastatra, khelanti jalapatriNaH / te haranti jhagityeva, kasya nAma na mAnasam 9 // 66 // tato'smin sarasi snAtvA nipIya ca bhRzaM payaH / mUDhAstAn viSayAkhyAn ye, zrayante tIrabhUruhaH // 67 // teSvasAdhyatamaH sarva - mAtrikairniravagrahaH / premanAmA mahAbhUta-stAnAvizati tatkSaNAt / / 68 / / tenAviSTAstatastesmI, vimuJcanti trapAMzukam / vidviSanti hitebhyo'pi, gurUnapyavamanvate / / 69 / / asaMbaddhAni jalpanti, dInatAM paricinvate / tasyAmaTavyAM sarvasyAM bhramanti ca nirantaram // 70 // bhrAmyatAM ca sadA teSAM kaSAyaparimoSiNaH / haranti dharmasarvasvaM niHzaGkaM praharanti ca / / 71 // rAgakesariNA dveSa-kariNA ca pade pade / kadarthyante tathA kiMcidyathA vAcAmagocaraH // 72 // evamasyAM mahATavyAM, saMcaranto niraGkuzam / sA kAcidApannAstyeva, yAM labhante na te'GginaH // 73 // tataH saMtyajya dUreNa, tanmithyAtvamahAsaraH / tatsadAgamakUpasya payaH pivata he janAH ! // 74 // yena gacchata nirvAdha - saukhyasaMbhArabhAsurAm / zazvadujagarajyotirmayIM zivapurIM javAt / / 75 / / ityAkarNya sudhAsindhu, bhagavadezanAgiram / pratyabudhyanta ke nAma, na pratyAsannamuktayaH 1 // 76 // striyo babhUvuryAH kAzcit samare mRtabhartRkAH / tAH sarvAH prabhupAdAnte, vratamAdadire mudA // 77 // gAndhArI - dhRtarASTrau tu, svAmivAgbrahmabhAvitau / sasamyaktvAmagRhNItAM zrAvakadvAdazavatIm // 78 // anye'pi dezaviratiM, kecijagRhire kSaNAt / kecicca sarva For Personal & Private Use Only zrInemi nAthasya dezanA / / // 289 //
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 viratiM, svAminazcaraNAntike // 79 // vyasAkSIddezanAsthAnI, samaye'tha jgtptiH| zakra-dharmasutAdyAzca, svaM svaM sthAnaM yayurjanAH / / 80 / / jagadambhojakhaNDaika-caNDarazmistato vibhuH / vyahArSIdanyato harSAt , svrgivgairnudutH|| 81 // prabhorvacanapIyUSa-rasaniryAsavarSiNaH / AnandaikamayAnninyu-rvAsarAn pANDusUnavaH / / 82 / / saMpadAmAdikandaM ca, dharma nityamasUtrayan / tasyApi bIjabhUtaM ca, nyAyamazrAntamAzrayan / / 83 // te dharmArthAvirodhena, mithaH praNayicetasaH / pAzcAlasutayA | sAdhaM, kAmamapyakRtArthayan // 84 // anyedhurjagadAloka-kautukI nArado muniH| draupadImandire'bhyAgA-dakasmAt pavanAdhvanA // 85 / / tayA cAviratasthAsya, na cakre kAcidahaNA / tenAsyAmayamatyanta-mamarSAdityacintayat / / 86 // kSeptavyeyaM mayA'vazyaM, gambhIre duHkhasAgare / cintayitveti pakSIva, tatkSaNAdutpapAta saH // 87 // prAsAdavalabhau sArdha-manyadA dharmasUnunA / sukhanidrAyitAM kazci-jahAra drupadAtmajAm // 88 // prAtarAlokya palyaDU, pAJcAlIzUnyamAtmanaH / saMbhrAnto bhUpatiH sArka, sarvairapyanujanmabhiH // 89 // AptargaveSayAmAsa, vallabhAM tAmitastataH / na punaH kvacidadrAkSu-bhUtale te'khile'pi tAm // 90 // tatastakalAmunmIla-duHkhasaMbhAranirbharAH / pANDavAH preSayanti sma, kuntIM kaMsadviSo'ntikam / / 91 // gatvA ca dvArakAM kuntyA, tatrodante nivedite / kaMcit kAlaM haristasthau, kiMkartavyavimUDhadhIH / / 92 // nArado'nyedhurAyAtaH, satkRtya muravidviSA / pRSTaH pravRttimityAkhyat , paanycaaltnujnmnH|| 93 // dvIpe'sti dhAtakIkhaNDe-'marakakketi pUrvarA / tatpatiH padmanAbho'sti, vAsapadma iva zriyaH / / 94 // tadIyasadane zaure !, pAzcAlIsaha Jan Education For Personal Private Use Only www t ary.org
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // rgaH 17 // // 290 // 264 zAkRtim / mRgAkSIM kAMcidrAkSa - mityAkhyAyotpapAta maH / / 95 / / nUnaM karmedamasyaiva, sA'pi drupadabhUrbhuvam / iti nizcitya kaMsAriH, pitRSvastre nyavedayat / / 96 || saMdideza tathA pANDu-mUnubhyazca yathA jatrAt / yuSmAbhirabhyupetavyaM, tIre prAgla. vaNodadheH / / 97 / / ityudIrya visRSTeyaM, viSNunA hAstinaM yayau / samastaM pANDavebhyazca taM vRttAntamacIkathat / / 98 / / dse priyAviyogArtAH, paurastyodadhirodhasi / prAgugRhItanivAsena saMgacchante sma zauriNA / / 99 / / atha susthitamArAddhu-madhIzaM lavaNodadheH / prayatAtmA tapo'kArSI-dariSTArAtiraSTamam // 100 // tato'bhyetyAbhyadhAdviSNuM, susthito racitAJjaliH / kartavyAya murAre ! mAM, kiMkurvANamivAdiza / / 101 / / vyAjahAra haribhadra !, kenacidraupadI hRtA / tadIyA dhAtakIkhaNDe, kiMvadantI ca vidyate // 102 // tattathA kiMcidAdhehi, sA pratyAhiyate yathA / ityAkarNya harervAca mutrAca lavaNAdhipaH / / 103 || mAnIkamahitaM hatvA kSitvA ca makarAkare / tAM deva ! dhAtakIkhaNDA-dupAnIya tavArSaye // 104 // mama svapreSyadezyasya, yadyAdezaM prayacchasi / svayaM tu ko'yamArambhaH kArye'muSmin laghIyasi ? / / 105 // ( yugmam ) tato'bravInmurArAtiH, sarva tvayyupapadyate / kiM tvevaM vihitaM kArya- masmAkamayazaskaram / / 106 / / tato naH saritAM nAtha-matikramya yathA rathAH / yAMnti SaD dhAtakIkhaNDe, tathA tvaM kartumarhasi / / 107 // tathaiveti kRte tena paJca pANDutanUruhAm / SaSThazca syandanaH saure-rutterulavaNArNavam // 108 // tataste dhAtakIkhaNDe - 'marakaGkApurIM yayuH / bAhyodyAne ca sarvartu - kelivezmanyavAtaran // 109 // " 1 ' prayAnti dhAtakI 0 pratyantaraH / For Personal & Private Use Only draupadyA haraNam amarakaM kAyAm // // 290 //
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 tatra kopabharAtatta-danuziSya murAriNA / dArukaH preSayAMcakre, padmanAbhanRpAntikam // 110 // tasyAsthAnasthitasyaitya, dAruko daarunnaakRtiH| pAdapIThaM padA''kramya, dadau kuntena patrakam // 111 // avAdIca madAcAnta-svAnta ! bhUpAlapAMsana ! / brUte tvAM murajijjambU-dvIpasya bharatArdhabhuka // 112 // re! tvayA pANDaveyAnAM, madvandhUnAM priyAM purA / draupadI haratA kiM na, cintitaM me bhujorjitam ? // 113 // tattavAdya dhruvaM daiva-mabhavat prAtilomikam / dormadastava yadyasti, ko'pi tat saMmukhIbhava // 114 // ahaM tu tvatpurIbAhya-kAnane saha pANDavaiH / paDireva rathairetya, sthito'smi raNakelaye // 115 // dArukasyeti gAM zrutvA, pATayitvA javena tat / padmaH sama prakopasya, dUraM cikSepa patrakam / / 116 // Uce ca re mukundo'sau, jambUdvIpe bhayaMkaraH / iha tUrjasvinaH kIdRka, sAnIko'pi puro mama ? // 117 // tadvajA''yAta evAha-meSo'nupadameva te / sajIkuru samIkAya, taM javAta saha pANDavaiH // 118 // paraM yadi raNe naitAn , sarvAnapyekahelayA / grAsIkurve / tadA dUta !, padmanAbho'smi na dhruvam / / 119 // ityasya giramAgatya, dAruko muravidviSaH / AkhyAti sma tataH so'pi, sapArthaH samavarmayat // 120 // padmanAbho. 'tha kakubhaH, pUrayan pRtanormibhiH / nagaryA niragAyoddha-kAmaH kezava-pANDavaiH / / 121 // pANDavAn puNDarIkAkSastasminnabhyAgate'bhyadhAt / yotsyadhve yUyametena, yudhye'haM vA virodhinA ? // 122 // athocuH pANDavAH ko'ya-masmiapi tavodyamaH / vaDavAhavyavAhasya, kaH saMrambho hi palvale 1 // 123 // tad viSNo vayamevainaM, yodhayiSyAmahe balAt / 1 yuddhAya / vaDavAnalasya / Jain Educat internal For Personal & Private Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // rgaH 17 // // 291 // 266 OM ayaM vA bhavitedAnIM, vayaM vA jayabhAjanam // 124 // ityudIrya sutAH pANDo - ramyamitrINatAM dadhuH / tathaivAsyAnmurAristu, saMgarAlokakautukI // 125 / / padmanAbhapatAkinyA, sAkaM kuntItanUruhAm / athAbhRdbhuvanAbhoga - DAmaraH samarazciram // 126 // tataH parAJcite kiMci-danIke pANDujanmabhiH / bhUpatiH svayamuttasthe, bhUristhAmA mahAbhaTaiH // 127 // pANDaveyAstatastena, tathA bANairbabhaJjire / yathA samaramutsRjya, murAriM zaraNaM yayuH // 128 // vyAharezva hare ! nainaM, vijetuM vayamIzmahe / tvameva nUnametasmai, sthAsyase samarAGgaNe / / 129 / / Uce'tha sasmitaH zauri - dvipA yUyaM jitAstadA / yadA'yaM vA vayaM vA'tha, jetAro'dyetyavocata / / 130 // idAnIM tu vilokadhvaM madIyaM raNakautukam | jeSyAmyenaM raNe jeSye, nAnena kathamapyaham // 131 // ityuditvA murArAti-ruccaNDairdhvaniDambaraiH / kSobhitAnekarAjanyaM, pAJcajanyamapUrayat / / 132 / / balatribhAgaH padmasya, tadIyadhvaninA'nazat / paJcAhenAsitenendo - bimbAbhogAtribhAgavat / / 133 / / zArGgaM zAGgamathAropya, kopAdAsphAlayadRDham / tannAdenApi tatsainya- tribhAgastadvadanut || 134|| praNazyAtha purIM padmaH, zepasainyAvRto'vizat / dRDhalohArgalAH sarvAH, pratolIzcApyadhApayat / / / / 135 || uttIryAtha rathAdviSNu-vyamAntarvyApi bhairavam / vyAttAnanaM hasadaMSTraM, nArasiMhaM vapudhAt / / 136 / / athonmaryAdayannabdhIn, kampayan kAzyapImapi / cAlayanacalAn viSNu-vitene pAdadadaraun // 137 // prAkArAprANi taiH petu-dudruvurgApurANi ca / dhvaMsante sma ca vezmAni sasraMse cATTamaNDalI || 138 || nimneSu ke'pyalIyanta, nipetuH 1 DAmaraH - AzcaryakRt / 2 parAjite / 3 paJcadinena kRSNapakSeNa / 4 dardara:- parvatavizeSa AghAto vA / Jain Educational For Personal & Private Use Only amarakaMkAya kRSNapA NDavAnAM gamanam // padmanAmena saha yuddham // // 291 // jainelibrary.org
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267 AND kepi mUJchitAH / AliliGgastarUn ke'pi, janAH ke'pyapsu cAvizan // 139 // kSamyatAmidamAgo me, devi ! daurAtmyavezmanaH / mUrtakInAzadezIyA-mAM rakSAsmAdadhokSajAt // 140 // ityAdhudIrayan dIna, bhiyA taralatArakaH / padmanAbho'tha pAJcAlI-pAdapaGkeruhe'patat // 141 // (yugmam ) sA'pyUce cedvadhUveSa-mAdhAyAgre vidhAya mAm / zAGgiNaM zaraNaM yAsi, tadA jIvasi nAnyathA // 142 // tayetyuktastathA cakre, padmanAbho bhayAturaH / prANatrANAya jIvA hi, nAsti tadyanna kurvate / / 143 // nRsiMhavapurutsRjya, prasannastaM jnaardnH| mA bhaiSIriti saMbhASya, papraccha prAktanI kathAm // 144 // padmanAbho'bravIdeva!, nArado munipuMgavaH / mahasaiva kadAcinmA-mAgAdantaHpurasthitam // 145 / / tadA'bhyarcya yathaucitya-mapracchi sa munirmayA / yadIdRzyaH kvaciddaSTAH, striyo matpreyasIsamAH ? // 146 // mAmathoce sa kiM kUpa-maNDUka iva bhASase / pAzcAlyAH purato rAjan , kIdRzyastava vallabhAH // 147 / / bhUyo'pi vismayasmera-mAnaso'haM tamabhyadhAm / pAJcAlI bhagavan ! keyaM ?, yattvayaivaM prazasyate // 148 / / athAha sa munirjambU-dvIpabhAratabhUSaNam / hastinApuramityasti, puraM svargapuropamam // 149 // pANDavAzcaNDadordaNDA-staddhinvanti yshodhnaaH| Adikando sukundo'bhU-dyatsAmrAjyamahIruhaH // 150 // gajA hiraNyagarbhasya, rUpa-lAvaNyasaMpadAm / pAJcAlI nAma pazcAnAM, teSAmekaiva vallabhA // 151 // vyAhatyeti kSaNAdanta-rikSamutpatite munau / pAJcAlIguNaTaMkAra-rahamujAMgarasmaraH // 152 // pUrvasaMgatikaM mitraM, devaM bhavanavAsinam / saMsmRtya prArthayAmAsa, kRSNA''haraNahetave // 153 // (yugmam ) so'bravIdatha pAzcAlI, satIsImantamauktikam / 1 khAniH / 2 kAmAtura ityarthaH / Jain Education a l For Personal & Private Use Only elibrary.org
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // rgaH 17 || ||292 // 268 kathaMcidIhate nAnyaM vacaH kurve tathApi te // 154 // ityuktvA me'nurodhena, mandiroparizAyinIm / dattvA'vasvApinIM vidyAM draupadIM sosharat suraH || 155 / / tenA''nIyArpitA mahyaM pAJcAlI bubudhe tataH / apazyantI nijaM vezma, saMbhramaM cAbhajat param // 156 // tato'haM tAM tathAbhUtA-mabhyadhAM mA sma sundari ! kiMcit kAminaHkSobhaM, kiMkaro'smi purastava // 157 // dvIpe'smin dhAtakIkhaNDe, jambUdvIpAdahArayam / nRpaH padmAbhidho'haM tvAM tanmAM manyasva vallabham / / 158 / / tataH kiMcidvicintyeya-mUce mAM cenna mAmakaH / kazcideSyati mAsAntaH, kariSye te vacastadA / / 159 / / sAgarAntaritAambU dvIpataH ka iSyati 1 / ityAlocya mayA'pyasyA, vacastadurarIkRtam // 160 / / bhavanto bha( bhuvanAtIta - mahimai kAspadaM punaH / vyatItyArNavamapyenaM pRSThato'syAH samAgaman / / 161 / / ityAkhyAya kathAM kRSNa-visRSTaH so'vizat purIm / kRSNo'pi vavale kRSNAM kRtvA kaunteyasAttataH / / 162 / / tadA ca tatra campAyA - mArAme pUrNa bhadrake / munisuvratatIrthezaH sametya samavAsarat / / 163 / / raNArambhabhavaM kRSNapAJcajanyasya niHsvanam / zrutvA'pRcchat sabhAsIna staM hariH kapilAbhidhaH // 164 // bhagavan ! bhuvanAbhoga - bhidArambhabhayaMkaraH / matsamAnasya kasyaiSa, zaGkhanAdo vijRmbhitaH 1 / / 165 / / tIrthakRt kapileneti, pRSThe vispaSTavismayam / padmanA mahIpAla - kathAM sarvAmacIkathat // 166 // atrAyAtasya kRSNasya svAgataM kartumicchati / mano me kapileneti, prokte bhUyo vibhurjagau // 167 // kadApi na bhavatyetadbhaviSyati babhUva vA / saMgacchete jinau cakra-bhRtau zaurI ca yanmithaH / / 168 / / vIkSiSyase tathApyasya, tvaM patAkAM patAkinaH / ityAkarNya vibhorvAcaM, so'nukRSNamadhAvata // 169 // Asa For Personal & Private Use Only draupadIM lAtvA amara kaMkAyA nivartanam // tatpRSThe kapila vAsudevasya gamanam / / | // 292 // jainelibrary.org
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 sAda kSaNAdeva, lavaNodanvatastaTam / apazyacca sa kRSNasya, syandanapradhipaddhatim // 170 // paJcavarNarucIna saMdhyA-rAgairiva vinirmitAn / madhyejaladhi caikSiSTa, tadIyarathaketanAn // 171 // tato madIyamAdAya, svAgataM gantumarhasi / iti vyaktAkSaraM dadhmau, kapilo vaurijaM nijam // 172 // svAgataM labdhamasmAbhiH, praNayenAmunA tava / iti vispaSTavaNaM svaM, zaGkha kRSNo'pyapUrayat // 173 // tanninAdamupazrutya, kapilo'tha nyavartata / jagAmAmarakaGkAM ca, dattAMtaGkAM murAriNA // 174 // kurvANenainamanyAya, pratApasya mama tvayA / cakre mlAniriyaM duSTa !, tiSTha mA tat puro mama // 175 // ityuktvA padmabhUpAlaM, | kopena niravAsayat / kapilaH sthApayAmAsa, tatpade ca tadAtmajam / / 176 / / ____ gacchannantaHsamudraM ca, rathotsaGge niSeduSIm / preyasImiti saprema, vyAjahAra yudhiSThiraH // 177 // praNItaprArthane devi!, / tasmin bhUpAlapAMsane / kiM vicintya tadA mAso-vadhitvena tvayA'thitaH 1 // 178 / sA'bhyadhAd deva ! cenmAsa-madhye naiSyanti mtpriyaaH| tadA'nazanamAdAya, mariSyAmItyacintayam // 179 // kRSNo'thAbhyAgamat pAre-pArAvAraM yathAgatam / vallabhAlAbhakalloli-cetobhiH saha pANDavaiH // 180 // susthitaM lavaNAdhIzaM, yAvadAmanaye kSaNam / tAvanmandAkinI yUya-metAmuttaratAgrataH // 181 / / ityAdezena kaMsAre-nAvamAsAdya kAMcana | utteruH pANDavA gaGgA, pRthu dvASaSTiyojanIm // 182 / / (yugmam ) balAnujanmano bAhu-balaM viikssissyte'dhunaa| ityAlocya na te nAvaM, prAhiNvan vanamAline // 183 // tataH susthitamApRcchaya, nyasya vAme bhuje ratham / doSNA'nyena 1 pradhiH-cakranAbhiH / 2 zaGkham / 3 dattabhayAm / Main Educati o nal For Personal & Private Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ ritram // kRSNapANDavAnAM svasvanagare gamanam / / pANDava- harigaGgA, tarItumupacakrame // 184 // kRcchrAdgacchan pravAhAntaH, zrAntaH zauriracintayat / zlAghyAste khalu kaunteyA-stI NNeyaM yaH surApagA // 185 // athAsminnatikhinne'nta-vicakre devatA sthalam / muhUrta tatra vizramya, pAregaGgaM yayau hariH :17 // // 186 // tatrApRcchat sutAn pANDoH , kezavo nanu jAhnavIm / bhavantaH kathamuttIrNA-ste'pi nAvetyacIkathan // 187 // kiM naurna preSitA mahya-mityukte'tha murAriNA / vIkSituM tava doHsAra-mityAkhyAnti sma pANDavAH // 188 // tataH 293 // kopAruNIbhRta-cakSurdAmodaro'bhyadhAt / kaMsa-kezi-jarAsandha-cANUrAdivadhe purA // 189 // saMpratyeva jaye padma-nAbhasya ca mahIbhujaH / nekSitaM mama dosAraM ?, didRkSadhve'dhunaiva yat ? // 190 / / ityudIrya murArAti-lohadaNDena koptH| syandanAn pANDaveyAnAM, loSTacUramacUrayat // 191 / / (tribhirvizeSakam ) jagAda ca yadi kSoNI, madIyAmadhivatsyatha / saputrabAndhavA-nIkA-stadAnIM na bhaviSyatha // 192 // sakrodhamabhidhAyeti, kaMsAririkAM yayau / zyAmIbhRtamukhAmbhojAH, pANDavA api hAstinam // 193 // te tatrAbhyetya tAM vArtA, mAtA-pitrodyavedayan / " mukhaduHkhaikavizrAmaH, pitarau hi tanUruhAm" / / 194 // atha pANDurvimRzyAnta-ranurodhavidhitsayA / dvArakAyAM puri praipIt , kuntI kaMsAntakAntikam // 195 // tataH kuntI gajArUDhA, dvArakodyAnamIyuSI / prabhoH samavasaraNaM, vIkSya pachyAM tadAvizat // 196 // natvA nAthaM nipezyAmetasyAM devakI tadA / aprAkSIdAyayurye hyaH, prabho! maddhAmni sAdhavaH // 197 // anyo'nyamatisArUpyA-dabhedabhramakAriNaH / mama prItikarAH ke te?, kathaM ca sadRzA hareH ? // 198 // (yugmam ) AkhyAti sma tataH svAmI, pure | // 29 // Jan Edulli n atang For Personal & Private Use Only * ainelibrary.org
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadre'sti bhadrile / sulasA'nalasA dharma, nAgasya zreSThinaH priyA // 199 // tasyai pradadire bhakti-toSiNA naigmessinnaa|| kRSNAgrajAH SaDapyete, putraastvtkukssikaustubhaaH|| 20 // tasyA mRtAnyapatyAni, tenAryanta punastava / gatvA tatra mayA'pyete, dIkSitA mokSagAminaH // 201 // ato'mI sadRzA viSNo-stvadRzoramRtAJjanam / "AnandakandalIhetu-rIdRzaM hyaurasaM mahaH " // 202 // zrutveti devakI sneha-laharIprasutastanI / vavande saha kRSNAdyai-stAn prItipulakAGkitaiH // 203 / / svAminA'tha visRSTAyAM, dezanAyAM janArdanaH / kuntI pitRSvasAraM svAM, muditaH svagRhe'nayat // 204 // paredyapi samaM kuntyA , punarAsedivAn sadaH / svAM lakSmI vIkSya tAdRkSA-manvayuta prabhuM hariH / / 205 / / asyAH sphItazriyaH puryAH, kSayo bhAvI kimanyataH? / mamApi mRtyuranyasmAt , kiM svAminniti kathyatAm / / 206 // Ameti prabhuNA prokte, kamAditi jagau hariH / athAcakhyau jinaH puryA, munIMpAyanAt kSayaH // 207 // asmAjarAkumArAca, snigdhAdvandhorvadhastava / yaduvaMzakSaye viddhi, madyamAdyaM ca kAraNam // 208 // ityAkarNya vibhorvAca-mAcAntahRdayo bhiyA / sarvaparSajano jajJe, vaimanasyamalImasaH // 209 // dhigenaM yadasau pAtraM, bhAvI bandhuvadhainasAm / ityekakAlamAloki, tadA lokaijarAtmajaH // 210 // bhrAturdhAtAya mA bhUva-mityasau dhanva seSudhi / vibhradyayAvaraNyAnI, dvArakAM ca hariH punaH / / 211 // tatraiva yAdavasnehAt, pArivrAjyavratI vasan / dvIpAyano'pi zuzrAva, janebhyastadvacaH prabhoH / / 212 // tataH SaSThatapaH kurvan , brahmacArI zuciH zamI / pUrdAhapAtakAzItaH, kAntAraM so'pyazizriyat // 213 // purIdAha-kuloccheda-| 1 'bhahile' pratyantara0 / 2 vyAptacittaH / For Personal & Private Use Only www.ainelibrary.org
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava :17 // dvArakAkSayAdivRttAntaH prbhukthitH|| / 294 // 212 nidAnamatha keshvH| navInaM sIdhusaMdhAnaM, pratyaSedhajanapriyaH / / 214 // prAktanaM tu kadambAdreH, kadambAhe vane hriH| | kAdambarIguhAbhyaNe, madyamatyAjayajanaiH // 215 // bhUribhRmIruhAkIrNe, tatra taistyaktayA tayA / AkarNAntamapUryanta, zilAkuNDAni zuNDayA // 216 // tadAnIM cAbhyadhAdvandhuH, siddhArthaH sArathirbalam / anujJAtastvayA dIkSAM, jighRkSAmi jinAntike // 217 // balo. 'pyUce sahAyaM tvAM, visraSTuM nAhamutsahe / etena paNabandhena, vidadhe tu tavepsitam // 218 // yadi devapradattApa-prauDhivyAmUDhamAnasam / divaM yAtaH kadA'pyetya, snehAnmAM bodhayiSyasi // 219 // tathetyuktvA vyadhAt svArtha, siddhArthastadanujJayA / caraMzcAritramanyatra, yayau ca svAminA samam / / 220 // cirAdavasaraM prApya, kuntI kRSNamathAvadat / pANDavAH kA''satAM vatsa !, tvayA nirviSayIkRtAH ? // 221 // tavaiveyamazeSA'pi, bharatArdhavasuMdharA / tat prasIda khabandhUnAM, kimapi sthAnamAdiza / / 222 // kezavo'pyanavInnavyA, dakSiNA mbhodhirodhasi / nirmAya pANDumathurAM, tatra tiSThantu pANDavAH // 223 / / athaitya hAstinaM kuntI, sutAnAM tadacIkathat / Agatya pANDuviSaye, tattathA te'pi cakrire / / 224 // abhimanyUttarAputraM, subhdraapautrmcyutH| hastinApurabhUpAlaM, parIkSitamatiSThipat // 225 // atha tAM dvArakAvArtA, parAvartayaMtAM hRdi / pArthAnAM pANDumathurA-rAjyeSvAsInna nirvRtiH // 226 / / dhyAyantaH 1 madirayA / 2 smaratAm / // 294|| Jan Educ a tional For Personal Private Use Only elibrary.org
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 273 sarvavastUnAM, te kevalamanityatAm / dInoddhAradayAdIni, dharmakarmANi cakrire / / 227 // pANDaH kuntI ca saMsAra-masAraM dadhatau hRdi / tadA sasmaratuH kAmaM, bhagavantaM vratArthinau // 228 / / nAtho'pi samavAsArSI-ttatraitya jnyaattnmnaaH| bhagavAMzca vivasvAMzca, paropakRtikarmaThau // 229 // dharmajanmA'tha sotkaNThaM, mAtApitapuraHsaraH / gatvA'namajagannAtha-mAhitonmAthamApadAm / / 230 // prabhoH sudhAmucaM zrutvA, vAcaM saMvignamAnasau / praNamya pANDaH kuntI ca, parivrajyAmayAcatAm / / 231 / / sa(ta)daiva smyjnyaanaa-maatmjaanaamnujnyyaa| tayoriSTamapUriSTa, samIpe'riSTaneminaH // 232 / / tAvathAsAditasvAmi-prasAdamuditAzayau / vratAcAramadhIyAnau, samaM tena vijahatuH / / 233 // prabhoH pitroca virahe, pANDavairunmanAyitam / naktaMdivaM tadAdiSTe, dharme tu sumanAyitam // 234 // nirmApya tatra taizcaityaM, svAmyutkaNThA vyanodyata / mAtApitroviyogastu, klamayAmAsa tanmanaH / / 235 // kRSNA vijJA vizeSeNa, zuzrUSAmAsa tAMstadA / "prItipAtraM kalatraM hi, sarvaklezApahaM nRNAm " // 236 / / te paJcapujigISAyAM, visphuratpauruSA api ! tatastadekaviSayAn , viSayAnanumenire // 237 // paryAyeNAtha bhuJjAnA, saha tairdayitaiH sukham / garbha babhAra pAJcAlI, nidhAnamiva medinI // 238 // anyatejasvimAhAtmya-grAsojAgaratejasam / prAtaH prAcIva mArtaNDaM, sA kramAt suSuve sutam // 239 // jagadAnandane tasmi-candane dhamenandanaH / jAte dAnaM dadau kiMca, zodhayAmAsa cArakAn / / 240 // nAmAsya pANDavaiH pANDu-sena ityujvalaujasaH / dInAnAthajanoddhAra-puraHsaramasUtryata // 241 // pANDuseno'tha senAnI-riva bAlye'pi vikramI / vijJaH prajJAvatAmayyo, jagrAha 1 kArtikasvAmI / kAvaSayAn , viSayAnanahi , sarvaklezApahaM nRNAma puJjAnA, saha tai Jain Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIpANDava- britrm|| argH17|| pANDakutyocAritram / kRSNasya vRttaantH|| // 295 // sakalAH kalAH // 242 // jagaJcetazcamatkAri-guNagRyaiH sa pANDavaiH / adbhutaprAMbhavaprAjye, yauvarAjye nyayujyata / / 243 / / sarvataH kurvatAM teSAM, tAM tAmahatprabhAvanAm / kalyANodakarAjyAnAM, yayau kAlaH kiyAnapi // 244 // mapIzyAmamukho jAtu, karAgropAttakaustubhaH / yudhiSThiraM jarAsUnu-rupa tasthe sadaHsthitam / / 245 // kRtasaMmAnamAMsInaM, vIkSya haste'sya kaustubham / adabhraM saMbhramaM vibhra-taM papraccha tapaHsutaH / / 246 // etadatyAhitaM kiM nu ?, bhrAtarAvedaya drutam / prabhozciraMtanI vAcaM, smarannasmi bhiyA''turaH // 247 // satyaiva svAmino vANI-tyukte'nena vipAdavAn / punaH kuntIsuto'vAdI-dyathAvRttaM tadAdiza // 248 // so'pyuvAca zRNu bhrAtaryAto'raNyamahaM tadA / vyAdhanizciraM sthitvA, jAtu bANaM mRge'kSipam / / 249 / / athAditsuH zaraM gaccha-nahamantarito dumaiH / aho ! ko'yamanAgaskaM, sukhasuptamanAlapan // 250 / / bANenAGkitale bADhaM, nighRNo nijaghAna mAm ? / mayA tu jAtu nAjJAta-nAmagotro hataH paraH // 251 / / vegAdeSa tadAkhyAtu, nAmagotre nije mama / yenAhamapi nArAcaM, taM prati pratisaMdadhe // 252 // zrutveti kasyacidvAcaM, dhIrodAttAM | mahAtmanaH / naiNo'yamiti nizcinvan , khedamAsAdayaM param // 253 // (caturbhiH kalApakam ) dazamasya dazAhasya, sUnurAnakadundubheH / nAmnA jarAkumAro'smi, jarAdevyAstanUdbhavaH // 254 // nirmAnuSe basAmyatra, vane kenApi hetunaa| kosi tvaM punarityuccai-darasthastamavAdiSam // 255 / / tataH so'vadadevahi, jyAyobhrAtarahaM hariH / sa evAsmi prayatnaste, viphalaH sakalo'bhavat / / 256 // taM dRSTvA vANijeneva, dattaM zulkamidaM tvayA / iti zRNvan vacastasya, samIpaM prApamAkulaH 1 prabhorbhAvaH prAbhava-prabhutA / 2 'AsInaM tam' itynvyH| 3 'vadAditaH' pratidvayaH / 4 na mRgH| 5 'mAM' pratidvaya0 / / / 295 // Jan Education tematang A For Personal & Private Use Only n tibrary.org
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 i // 257 // kRSNamAlokya cAmurcha-mapRcchaM cAptacetanaH / kathametadabhRddhA! te, tadA dvaipAyane vanane / / 258 // l acIkathattataH kRSNaH, prabhuvAkyAdanantaram / pauraiH samujjhite madye, SaNmAsAH prayayuH sukham / / 259 / / AyAte mAsi vaizAkhe, kadambavanapAlakaH / sabhAyAmAyatiprekSI, mAmupetya vyajijJapat / / 260 // tatra tyaktaM tadA deva !, dumapuSpAdhivAsitam / upAgatena susvAdu, madyaM tatpItapUrviNA // 261 / / kenApi suhRdA sAmbaH, prAbhRtIkRtya pAyitaH / kumAraiH saha durdAnta-dhanustadvanamAyayau / / 262 // (yugmam ) te tatrApAnamAvadhya, tAM surAM svairamApapuH / kSaNena kSIvatAM prApya, viceluzca yadRcchayA // 263 // tatraikAnte tapasyanta-mantakaM pApakarmaNAm / dvaipAyanaparivrAjaM, te nidhyAya dadhuH krudham // 264 / / hanyatAmadhunavAyaM, durAtmA munipAMsanaH / vyApAditaH kathaM nAma, dagdhumIziSyate purIm ? / / 265 // iti sAmbagirA leSTucapeTA-yaSTi-muSTibhiH / hatvA hatvA mRtaprAyaM, taM vyadhurbhavadAtmajAH // 266 // mRto'yamiti mUrchAlaM, taM tyaktvA gRhmaayyuH| murchAvirAme sAmarSa, taM ca vIkSyAhamAgamam // 267 // ityAkhyAya sthite tasmi-banartho mA sa bhUditaH / ityagacchaM sarAmo'haM, sAntvanAya munervanam // 268 // kopATopakaDArAkSa-madrAkSaM tatra taM munim / karau ca kuDmalIkRtya, saprazrayamavAdiSam // 269 // dustapaM te tapaH kedaM ?, mune ! kopaH ka cedRzaH / kathamekatra saMvAsa-stejastimirayorayam ? // 270 // muhuH siktaM zamAmbhobhiH, phaliSyanmuktisaMpadA / tapobIjamakhaNDaM te, krodhavAhidahatyayam // 271 / / ajJAnairmadyapAnAndhai-DiMmbharUpairmahAmune! / aparAddhamidaM yatte, tadadya kSantumarhasi __1 "kathametadabhUdyAte, tadA dvaipAyanaM vanama" pratidvaya0 / 2 dRSTvA / Main Education For Personal & Private Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // rgH17|| daahvRttaantH|| / 296 // 276 // 272 // athAvAdInmunirviSNo!, paryAptaM tava saantvnH| adhunaiva dhA'ndhena, nidAnaM vidadhe mayA // 273 // dvArakAyA yadUnAM ca, kSayAya syAmato hre!| sarvasya pralayo bhAvI, lokasyAsya yuvAM vinA // 274 // punaH prasAdanApAsya, sAbhilASaM vilokya mAm / nyaSedhallAgalI viSNo!, kRtametasya sAntvanaiH / / 275 / / vakrAGki-nAsikA-hastAH, sthUloSTho- dara-nAsikAH / hInAGgA viSamAGgAzca, zAnti yAnti na jAtucit / / 276 // tataH preGghanmanaHkhede, mayi harmyamupeyuSi / dvaipAyananidAnArthaH, sarvo'pi puri paprathe / / 277 / / svabhAvato mamAdezA-dupadezAdapi prabhoH / babhUva dharmakamaika-sajjo dvAravatIjanaH / / 278 / / tadA kRpAluH kAlajJaH, sametya bhagavAnapi / pitarau svau kumArAMzca, pradyumnAdInadIkSayat // 279 // rukmiNIpramukhAH svAmI, madIyA mahipIrapi / prAtrAjayadanekaM ca, dvArakAlokamAkulam / / 280 // vatsare dvAdaze'vazyaM, bhAvinaM dvArakAkSayam / pRSTaH punarmamAdizya, vijahe prabhuranyataH // 281 // shshvccturth-sssstthaadi-tponisstthukcetsH| janasyaikAdazAbdAni, nirvighnaM vyaticakramuH // 282 / / tatazca dvAdaze varSe, vyatIyupi kiyatyapi / jito'smattapasA naSTo, dvaipAyanamunirbhuvam / / 283 // evaM nizcitya pUrlokaH, pramAdaM madirAdikam / nistandraH punarAdadre, durlaGghayA bhavitavyatA / / 284 / / (yugmam ) ____ athotpAtA mahIkampa-nirghAto-lkAdayo'bhavan / grahebhyo niryayau dhUmaH, kRzAnuzca vivasvataH // 285 // nanRtuzcitrarUpANi, jahasuH zAlabhaJjikAH / akAle rAhuNA grAsaH, sUryAcandramasorabhRt // 286 // akalyANaphalAH khamA, janairdazire 1 'nAbhikAH' pratyantara0 / 2 'viSamAjhAzca' pratiyaH / // 296 // in Education International For Personal & Private Use Only Thainelibrary.org
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 277 nizi / anezana kvApi ratnAni, cakrAdIni mamApi ca / / 287 / / tataH saMvatako vAtaH prAvartata samantataH / sa nicikSepa puryanta - dUrAdunmUlya pAdapAn // 288 // antadvasaptatiH SaSTi-rbahizca kulakoTayaH / apiNDyanta bhayAnnaSTA, apyupAnIya kenacit // 289 // mayi pazyati rAme ca vahnimahnAya kazcana / dAruNo dArupUrNAyAM, dvArakAyAmadIpayat / / 290 // ahaM zokAndhakAreNa, dhUmastomena cAmbaram / yugapat paritaH prApta - vyAsena vyAnazetamAm || 291 | abhraMlihAbhilAbhi-dhUmosr niradhyata / mama zokAndhakArastu, kAmaM vRddhimanIyata / / 292 / / athAhaM vasudevaM ca, devakIM cAtha rohiNIm / Aropya rathamAkraSTuM pravRttaH saha zIriNA // 293 // nAcairna vRSabhaiH kiMcidrathaM kraSTumazakyata / AvAM yugArpitaskandhau, tato'bhUva dhuraMdharau // 294 // abha idrutamakSAbhyAM sadyo'bhAji yugena ca / rathaH kathaMcidAvAbhyAM ninye tadapi gopuram // 295 // atha kSaNAdadIyetAM, kapATau tatra kenacit / rAmeNAGghriprahAreNa, vyaghaTayetAM ca vegataH / / 296 // mahImanorathaH kiMci-dasmatkRSTo'pi nAcalat / klIbaH pitrorapi trANe, vyapIdaM pauruSe tataH / / 297 / / viSAdinaM tadAnIM mAM, devaH kazcifrfa sthitaH / uccairuvAca bhoH kRSNa ! kRtaM tava parizramaiH // 298 // yasmAdasmi sa evAhaM, dvIpAyanavaraH suraH / utpannosakumAreSu, smRtvA vairaM karomyadaH / / 299 / / kiM tvekAdaza varSANi, paramotkarSacacanA / janAnAmapramAdena, nAvakAzo mamAbhavat // 300 // tadaho dahanenaiva, mannidAnabhruvA'munA / asAvAneSyate mRtyuM mAtApitRjanastava / / 301 || yadabhAvi na tadbhAvi, bhAtri cenna tadanyathA / tadgacchata (taM) purA''khyAtaM mA sma vismarataM mama // 302 // iti zrutvA'pi tadvAca- mAkarSantau rathaM punaH / bhRzamAvAmabhApanta, pitaraH snehakAtarAH // 303 // vatsau ! vAtsalyamasmAsu svocitaM cakratharyavAm / avazyaM For Personal & Private Use Only www.jainvelibrary.org
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava dvaarkaadaahvRttaantH|| mii17|| // 297 // 214 bhAvino bhAvAH, kiM tu syumahatAmapi // 304 // tato'stu vAM zivaH panthA, vijayethAM ciraM yuvAm / asmAbhiH punarava, nemiH zaraNamAzritaH / / 305 // yadaddhaM manamA'smAbhi-bacamA yacca bhASitam / kRtaM yaccApi kAyena, tanno mithyA'stu duSkRtam // 306 // kSamayAmo'khilAn jIvAna, sarve kSAmyantu te'pi naH / maitrI sarvapu bhUteSu, vairamasti na kenacita 1 // 307 // azanAdikamAhAraM, pratyAkhyAmazcaturvidham / arhadAdIMzca pazcApi, smarAmaH parameSThinaH // 308 / / vayaM kasyApi nedAnI-masmadIyo na kazcana / ityunmadiSNunirveda-mAtmAnamanuzAsmahe // 309 // ityAhAraparIhAra-tatparaiH pitRbhiH punaH / visRSTau valitagrIvau, bajAvaH sma kathaMcana / / 310 // / tadaiva devApasada-stAnadhAkSIta kSaNena sH| te'pi tridivamAsedu-dhruvaM taddhyAnahaukinam // 311 / / jarAsandhavadhAkhyAna sadupAdhyAya ! pazyati / nAthe tvayyapyasona, hahA ! dahyAmahe'gninA // 312 // itthamutthAsnubhirdInaiH, pralApaiH puravAsiVI nAm / dIrNakarNaH sarAmo'haM, jIrNArAmamupAgamam // 313 / / (yugmam ) bhavantIM bhasma pAdvIkSya, dvArakA raGkavat puraH / | tatra sthitaM viSaNNAtmA, saMkarSaNamavAdiSam / / 314 / / Arya ! puryAH kva sA lakSmIH ?, kva ca dAho mahAnayam ? / ka 4 zauNDIryamavArya tat ?, kva ceyaM klIvatA mama ? // 315 // Arya ! kiMkAryatAmRDhaH, prauddhaaptptitsttH| kiM karomi ? ka gacchAmi, rAjacakre virodhini ? // 316 // sIrapANirathAbhANIta , kRSNa mA khedmaatthaaH| prabhuvyAkhyAtamazraupIH, kiM na saMsAranATakam ? // 317 // atra 1 adhamadevaH / // 297 // For Personal Private Use Only Dainelibrary.org
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 279 karmaparINAmaH, sUtradhAro nirargalaH / prANino nATyapAtrANi, nAnAnepathyadhAriNaH // 398 // sa khalUcchRGkhalatsAhaH, svamatArpitabhUmikaH / harSa - zokAdibhirbhAva-vivartairnartayatyamUn / / 319 || bhavanATye tato'nena, sUtradhAreNa sUtritA / saMsthA sarvA'pi pAtrANAM tadviSNo ! mA sma vidyathAH // 320 // gantavyaM punarAvAbhyAM pANDaveyAntike'dhunA / te smarantyupakAraM no, nApakAraM tu jAtucit / / 321 // apakAre'pi saujanyaM, sujano naiva muJcati / jahAti dahyamAno'pi, ghanasAro na saurabham || 322 / / " tataH pracalitAvAvAM, pANDavAnAM purIM prati / hastikalpapurodyAna - mAgamAva zramAditau || 323 || kSutkSAmaM vIkSya mAM rAmo, bhojanAnayanecchayA / vegAttasya purasyAntaH, prasthito'bhidadhe mayA || 324 || acchadantAbhidhAno'tra, dhRtarASTrAtmajo nRpaH / sa ca pANDavagRhyeNa mayA vairAyate bhRzam || 325 || anAryo'yaM kimapyArya !, cedvairocitamAcaret / vidadhIthAstataH kSveDA-mApateyamahaM yathA / / 326 / / tat pratizrutya rAme'tha purImadhyamupeyuSi / mama kSaNAntare kSveDA, karNamUlamupAgamat // 327 / / tataH krodhakarAlo'ha - matyuttAlamadhAviSam / pihitAMca padA''hatya, pratolImudaghATayam // 328 // bhindantamacchadantasya caturaGgAM varUthinIm / adrAkSaM kuJjarAlAna -stambhapANiM ca sIriNam / / 329 / / purIparighamAdAya, dhArtarASTramavAdiSam / durAtmannAgamaM so'haM kauravAntakaro hariH // 330 // tataH parighamAlokya praNato mRtyu - kAtaraH / baddhAJjalirajalpanmAM, sa suyodhanabAndhavaH / / 331 / / kimAkramyaH kuraGgANAM, duHsthAvastho'pi kesarI ? / deva ! svasevakasyAsya, tadAgaH kSamyatAmidam || 332 / / taM muktvA'tha prasAdena, punastadvanamAgamam / nAnAmanoharAhAra For Personal & Private Use Only elibrary.org
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // rgaH 17 / / // 298 / / 300 pANinA sIriNA samam // 333 // rAmastatra mayA'pracchi, labdhaM bhojyamidaM katham ? / AyAto'si kathaM cAsya, dRkpathe paripanthinaH 1 / / 334 // rAmeNAkhyAyi govinda !, kandukAdbhojyamadbhutam / suvarNa kaTakakrIta mAnayantamidaM pathi // 335 // kathaMcid jJAtavRttAntaH, kRtAnta iva bhISaNaH / sainyodanvAnarautsInmA-macchadanto'bhyadhAdapi / / 336 || ( yugmam ) kutrAho ! rohiNIsuno !, yAsi pANDavabAndhava ! 1 / gRhANAyudhamAdhehi, punarAyodhane manaH // 337|| vimucya bhojyapAtrANi, tataH kSveDAyitoddhRtaH / stambhena dalayan vairi-balaM dRSTastvayA'pyaham // 338 // athAvAM vihitAhArau, tataH pracalitau kramAt / upAgAva durApAmbu, kauzAmbaM nAma kAnanam // 339 / / puMnAgapAdapasyAsya, chAyAmAyAtavAnaham / tRpArditaH payaHpAnaM, zrAnto rAmamayAcipam // 340 // sopadrave vanemuSmin kRSNa ! mA bhUH pramadvaraH / Agato drutameSo'hamiti vyAhRtya mAM muhuH || 341 || viniyujya ca sAhAyye, mameha vanadevatAH / ito jagAma rAmo'mbu, nirvilambamavekSitum || 342 || ( yugmam ) ahaM tu prAvRtaM kSaume- NAGghrimAropya jAnuni / asvayaM zramasu prApa - nidro'traiva tarostale || 343 // tato vidro'smi kasmAccidramAt pAdatale tvayA / iyaM tatra jarAmrano ! kathitA mUlataH kathA || 344 || zrutvA viSNumukhAdevaM, dvArakAdAhavaizasam / ityazocaM ciraM duHkhA - devopAlambhapUrvakam // 345 // durvidheya ! vaidheya !, vidhe ! vividhakautukAm / evaMvidhAM vidhAyaitA madhAkSIradhunA katham ? || 346 // dagdhau hanta hutAzena, hA ! mAtApitarau mama / mAmakInAH kva te nAma, bandhavaH snehabandhurAH 9 / / 347 / / jitavAsavasAmrAjyaM, rAjyaM hAri , For Personal & Private Use Only rAmakRSNayorhastika lpapure gamanam / tataH kauzA mbavane gamanam // // 298 // ainelibrary.org
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 hareka tat ? / ka cAsyetthamavasthAnaM, tale sikatile taroH ? // 348 // hA! tatrApyasya kutredaM, mayA bANena tADanam / dhiG mAM hanta ! sukhasupta-bhrAtRhatyAmalImasam // 349 // zocantamiti mAmUce, vAtsalyAdutsuko hriH| alamebhirvilApaiste, bhava kAryakaro'dhunA // 350 ita Urdhva muhUrtena, mRtyurbhAvI mama dhruvam / tadidAnI smariSyAmi, zrInemipadapaGkajam // 351 // tattvaM kaustubhamAdAya, javena braja pANDavAn / anyathA mathitA'vazya-mAyAtastvAM balo balI // 352 / / kiyantamapi | panthAnaM, yAyAH pazcAnmukhaiH padaiH / yathA saMkarSaNo roSA-nna syAdanupadI tava // 353 / / marmAvidhamathoddhRtya, harerabhitalAccharam / kaustubhaM ca kare kRtvA, dharmajanmabihAgamam / / 354 // ityAkarNya jarAsUno-rmukhAvAravatIkathAma / prApuH paramasaujanyAH, zucaM pazcApi pANDavAH // 355 // cittavRttikRtAvAsaM, samyagdarzanamatriNA / yati-zrAvakadharmAbhyA-mAtmajAbhyAM ca rAjitam / / 356 // cAritrarAjamAsannA-sInasaMtoSasevakam / hatvA zokaM viveko'tha, pANDavAnAmadarzayat // 357 / / (yugmam ) tatra vIkSitamAtre'pi, te'nvabhUvan paraM sukham / vidAMcakruzca paramaM, tamevAtmopakAriNam / / 358 // AkAlaM satkRtAsteSA-matyantamapakAriNaH / pratyekaM pratyabhAsanta, moharAjAdayastadA // 359 // nirvedAkhyaH sakhA'bhyetya, sdbodhshitsttH| mohAdInAM pRthak pArthAn , doSajAtamajijJapat / / 360 // atha te pANDujanmAna-zvetaso'ntaracintayan / ahito'pi hito nUnaM, moho naH pratyabhAdayam / / 361 / / etasya jyeSThaputreNa, rAgakesariNA shriyH| asArA api naH sAra-rUpatvena pradarzitAH / / 362 / / nAmnA dveSagajendraNa, sutenAsya 1 samIpasthitasaMtoSAbhidhasevakam / For Personel Private Use Only rary.org
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava rim // rgaH 18 // // 299 // 302 after / bandhupa dhArambha - makArya kAritA vayam / / 363 || anyo'pyetasya saMtAna-stAnavAya sukhazriyAm / sarvadA'bhavadasmAkaM, kapAyaviSayAdikaH || 364|| tasmAdenaM tiraskRtya, kurmo netAramAtmanaH / taM cAritrakSamAdhIzaM, sAkSIkRtya jagatprabhum || 365 // kiM tu na jJAyate dezo, yaM punIte'dhunA prabhuH / yadvA jAnanmumukSUnnaH, svayaM so'nugrahISyati // 366 // sAMdhIyo'dhyavasAya saMtatimayI mArUDhavanto dRDhaM nizreNiM spRhaNIyavodhapaTimaspaSTI bhavadRSTayaH / taistairutkalikAzataiH karvacitaM ceto vahantastadA, panthAnaM kila pANDavA jinapaterAlokayAMcakrire || 367 / / iti maladhArizrIdevaprabhasUriviracite pANDavacarite mahAkAvye draupadIpratyAharaNa-dvArakAdAhakRSNAvasAnavarNano nAma saptadazaH sargaH // 17 // atha aSTAdazaH sargaH / atha nemijinAdezA - dezanAkSIrasAgaraH / dharmaghoSamuniH pANDu-madhurodyAnamAyayau // 1 // samAgamaM munestasya, viditvodyAnapAlakAt / sahAnujairajAtAri - muMdito vandituM yayau // 2 // athAdhyAsIna munmIla- dAnandAzrUda bindubhiH / surA-suranarAdhIza - maNDalairmaNDitaM sadaH ||3|| niviSTamamaraiH sRSTe, vikace kAJcanAmbuje / kartuM vizvatrayIM dharma-mayImanyaM prajApatim ||4|| 1 laghutvAya / 2 sAdhIyAn - atiprazasyaH / 3 utkaNThAzataiH / 4 kavalitaM ( vyAptaM ) pratidvaya0 / Jain Educational For Personal & Private Use Only kRSNasya maraNam / pANDavAnAM vairAgyam // // 299 // nelibrary.org
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 paJcazatyA mahAmAtya-munInAM parivAritam / dharma sAkSAdivoda}-stapodAnAdibhirvRtam // 5 // rUpasya tapaso'pyeka-mAzrayaM zreyasAM nidhim / adrAkSIt prItiphullAkSa-staM muni medinIpatiH // 6 // ( caturbhiH kalApakam ) bhaktinirbharamAnamya, taM tato munipuGgavam / jarAGgajanmanA sAdhaM, nyavikSata patiH kSiteH / / 7 // munIndraH so'tha pIyUSa-syandasodarayA giraa| vairAgyaikamayIM dharma-dezanAmupacakrame / / 8 // ___hA! dhiksAkSAdasAratvaM, saMsArasya vidannapi / madyAnmadyapavattasmA-nAyaM nirvidyate janaH // 9 // sukhAdvaitamayAH kAma, ye'pyanuttaranAkinaH / teSAmapi yato hanta, paryantavirasAH zriyaH // 10 // karmastomabhujiSyANAM, manuSyANAM tu kA kthaa| yeSAmAyuH zriyaH saukhyaM, yoSibhaGgabhaGguram // 11 // saMpadbhirdovilAsaizca, ye'pyahaMkAriNo'dhikam / te'pi hyanyasya dRzyante, bhrUlatAyattavRttayaH // 12 // ye'pi dorvikramAkrAnta-bhUcakrAzcakravartinaH / jAtucitte'pi vIkSyante, hanta dInAM dazAM patAH // 13 // duHkhaikAntamayaM saMpa-ttAratamyamayaM ca tat / dhIrAH saMtyajya saMsAra-muttiSThante vimuktaye // 14 // iti saMveginIM vAva-muccArya virate munau / pANikumalamAmIlya, jagAda jagatIpatiH // 15 // bhavAneva prabho ! veda, kAma saMsAramIdRzam / giraH prakramate vaktu-mIdRzIna hyanIdRzaH // 16 // nizcityAnubhavaistaistai-rbhavasyAnabhirAmatAm / asmAbhirapi vairAgyAt, pravivajiSumAnasaiH // 17 // zrInemikhAmino dhyAta-cirAdAgamanotsavaH / nUnaM tenApi vijJAya, preSito'sIha naH kRte // 18 // (yugmam ) tadbhavAnapi naH sAkSA-ttasya mUrtirjagatpateH / saMsArasAgarAdamA-duddharAsmAMstataH 1 'mahAmatyA' pratidvaya0 / 2 bhujiSyaH-dAsaH / in Educ a tional For Personal & Private Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripANDavavaritram // rgaH 18 / / / // 300 // 304 prabho ! // 19 // kiM tvartho'tIndriyajJAna- zevadhInAM bhavAdRzAm / na ko'pi kSetrakAlAbhyAM davIyAnapyagocaraH // 20 // tadvane'bhUdyathA mRtyuH, zayAlorvanamAlinaH / jarAGgajanmanA'nena, tathA naH kathitaH svayam // 21 // tatkRte jalamAhatuM, gato'bhUttu halI tadA / tatkathAM zrotumicchAmaH, svAminnAkhyAtumarhasi // 22 // athetyavyAhatajJAno, vyAjahAra munIzvaraH / balaH salilamAdAya, kezavAntikamAyayau || 23 || jalpati sma ca taM bhrAtaruttiSThottiSTha satvaram / sphItamastIdamAnIta-mambhaH surabhi zItalam / / 24 / / tat prakSAlya kSaNAdAsyaM, kaNehatya nipIya ca / dUrakAntArasaMcAra - sUtiH zrAntirvinIyatAm || 25 || avyAharati kaMsArau, sIrabhRt punarabravIt / kimu ruSTossyariSTAre, kAlakSepAnmanAgapi ? ||26|| epa te'sAMprataM roSaH, sAMprataM tu prasIda me / deze davIyasi prApti-vAriNo'trAparAdhyati // 27 // tathApyasminnajalpAke, sIrapANiracintayat / zayAno'sti pathi zrAntaH, zetAM nAmaipa tanmanA ||28|| ityAlocya sthitaH kRSNaM, paritaH kRSNamakSikAH / bhramantIrvIkSya saMbhrAntaH, so'pi ( pa ) ninye'vaguNThanam // 29 // tato'pazyadapetAsuM, kaMsavadhvaMsanaM halI / zoNitaivolvaNaM bhalivaNaM caraNapallave // 30 // kopATopAttataH siMhanAdamuccaizvakAra saH / yenAraNyamRgAstresuH, kampate sma ca kAzyapI || 31 || jagAda ca madAdhmAtaH, pAtakI nanu ko'sti bhoH / nidrANamatuprANaM yo'vadhInmama bAndhavam // 32 // supta matta pramatteSu, bAla-strI-muni-goSvapi / krUrakarmaikacANDAlo-pyabhijJaH prahareta kaH1 / / 33 / / dordapoM'pyasti cet kazcit, tat svamAviH karotu saH / bhujoSmajvariNAM bAhuH sarveSAmeSa bheSajam // 34 // 1 'kSepAgamAnmayi, ''kSepAnmanAramayi pratyantarapAThI / For Personal & Private Use Only baladevavRtAntaH // // 300 // linelibrary.org
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 | ityAdyanekazaH kopA-dviramudgIrya lAGgalI / tAraM pUtkAramunmucya, mUrchitaH kSmAtale'patat // 35 // kSaNAccaitanyamAsAdya, zItaiH kAntAramArutaiH / rodayazvApadAna kAma-mAkrandairvilalApa saH // 36 // hA! vizveSvekazauNDIra!, hA! ripuSvekaroSaNa ! hA! guNiSvekadhaureya !, hA! guruSvekavatsala ! // 37 // hA! kaMsadhvaMsaghorAMsa!, hA! kAlAnalanIrada ! / hA! niHsandhajarAsandha !, hA! raNakrUravikrama // 38 // hA! lakSmIkelipalyaGka!, hA ! niHshngkshiromnne!| hA! yaza:kairavArAma !, hA ! rAmanayanotsava ! // 39 // zastrAdhAtairdviSAM taistaiH, zramo'pyAsIna te purA / saMpratyabhitraNAdasmA-nmRtyuH zraddhIyatAM katham ? // 40 // taduttiSTha drutaM bhAnu-rArohatyantarambaram / na khalvatyAtape'lpIyo-'pyagrato gantumIzvahe / / 41 // caraNavraNapIDAbhi-na cecalitumIziSe / tadA''roha mama skandhaM, bandho! kimasi mohitaH ? // 42 // kimiti krandato'pyevaM, vitarasyuttaraM na me ? / ime hi zravasI pAtu-mutsuke te vaco'mRtam // 43 // roSaM mayi purA'kArSIH, sA''gasyapi na jAtucit / idAnIM tu vinA'pyAgaH, keyaM te dIrgharoSitA? // 44 // hA! daiva ! yadyayaM netuM, cintito'bhUddazAmimAm / tatvayA kiM kRto vizva-maulilAlitazAsanaH ? // 45 // yadvA jJAtaM nitAntaM | ya, viDambayitumIhase / tasya kandalayasyeva-matIva mahatIH zriyaH // 46 // etairvA kimupAlambhai-tiryAvaH puraH kvacit / daivAya prabhaviSyAva-statrAmuSmai durAtmane // 47 // nidrAsukhAsikAlobhAd, gantumutsahase na cet / bhrAtastadadya tiSThAvaH, sacchAye'traiva kAnane // 48 // ityAdi pralapaJcA-vacena vacasA muhH| sIrabhRttaM dinaM tAM ca, yAminImatyavAhayat / / 49 // | prage ca vacanaistaistai-ranutiSThantamacyutam / jIvaguDhyA nijaskandha-madhyAropya balo'calat // 50 // skandhanyastaharirvandhu Jan Educa For Personal & Private Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // 18 // // 30 // 306 snehavyAmohito halI / bhrAmyati sma sari-chala-kAnanAni divAnizam / / 51 // puSpairvanyadrumANAM ca, nityamAnarca zAhi baladeva| Nam / evaM rAmo'ticakrAma, SaNmAsAn paryaTana vane // 52 // prApa prAvRDathA''zAntA-nIlayantI balAhakaiH / nuutnairkurovRttaantH|| dgArai-medinImaNDalaM punaH // 53 // atha prAvamayaM zailA-duttIrNa helayA halI / syandanaM kaMcidadrAkSIta , samabhUbhAgabhaGgaram // 54 // sajjayastaM jajalpe'tha, sArathiH sIrapANinA / rathe'smin kaNazo bhagne, kaste mUha ! mudhA zramaH? // 55 // sArathimtamathovAca, maMgareSu shsrshH| nirmUDho'pyadhunA pAda-prahAreNApi yo mRtaH / / 56 // so'yaM cedvizvajIvAtu-rjIvitA taba bAndhavaH / khaNDazastadgato'SyeSa, praguNIbhavitA rathaH // 57 / / kva me bandhurmRto'stIti, kAmaM mAsUyamAnasaH / taM muhuH kuTilaM pazya-bacAlIllAGgalI puraH // 58 // ropayantaM nirUpyAtha, zilAyAM nalinI kvacit / sArambhamabhyadhAt kaMci-ducaiHzabdaM hasan halI // 59 // vyAmUDhAsman kimetasmi-atyantakaThine'zmani / sahasrairapi yatnAnAM, prarohati sarojinI ? // 60 / so'pyavAdIttavAyaM cet, prANi. pyati shodrH| pASANe tat khare'pyasmin , parokSyatyaravindinI // 61 / / ityetasyApi bhaartyaa-mvjnyaavivshaashyH| vyaktotpAMsasmitasmera-cacAla musalI puraH / / 62 // tato dAvAgninirdagdhaM, mizcantamavanIruham / kaMcidArAmikaM rAmaH, pazyati sma brajan puraH / / 63 / / taM cAbhyadhAddhigetAM te, hanta durvyavasAyatAm / muzcanti jAtuciddagdha-bhUruho'pi kimakurAn ? // 64 // sa jagAda yadi skandha-zavo vArtayitA tvayA / zADulIbhavitA bhUya-stadA'yamapi pAdapaH // 65 // tAmazrutveva 1 digantAn / 2 medhaiH| 3 'syandanaH' pratidvaya0, syandanamiti syaat| 4 utprAsa:-upahAsaH / 5 'durvyavasAyitAm' pratya 10 // 30 // For Personal & Private Use Only wwwsainelibrary.org.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 307 tadvAca-muccacAla halI puraH / dUrvAzca gozavAsyeSu, kSipantaM kaMcidaikSata // 66 // tamapyabhidadhe gAvaH, kathametAH parAsavaH / dUrvAH kavalayiSyanti gatAH kaGkAlazeSatAm 1 // 67 // tenApyUce balaH padbhyAM gantA cedeSaM saMsthitaH / caritArastadA gAvo'pyamUrvAGkurAnimAn // 68 // rAmo'thAcintayat satyaM kiM mRto'yaM mamAnujaH 1 / vadanti yadamI sarve 'pyekarUpamidaM vacaH // 69 // yAvadityAptacaitanyaH, kiMciccalati lAGgalI / tAvadudyotitA''zAntaH kazcidasthAt puraH suraH // 70 // so'bravIt sIriNaM soshaM, siddhArthaH sArathistava / prabhAvAttapasastasya, devabhUyamupAgamam // 71 // smarasyetat parivrajyA - kAle mAmarthayiSyase / yanmAmabhyuddharejatu, patantaM vyasanArNave / / 72 / / tattvAmidAnImAlokya mohanidrAvisaMsthalam / prabodhayitumabhyAgAM, tAM tavAsyarthanAM smaran // 73 // zrIneminA purA mRtyu- rmurArAterjarAsutAt / yadUce tattathaivAbhU-danyathA nArhatAM giraH // 74 // etAnyazma - rathAdIni, vaikRtAni kiyantyapi / bhrAtarmohavyapohAya darzitAni mayaiva te // 75 // vimucya tamimaM mohaM, saMdohaM duHkhasaMpadAm / AtmanInaM mahat kiMcit karma nirmIyatAM tvayA // 76 // bandhavaH khalvavApyante, jIvairjanmani janmani / kiM tu te mohasainyaika - ketavo bhavahetavaH // 77 // jIvAH sarve hahA ! bandhu-saMhatisnehamohitAH / duHkhaSThoSa - kSame karma - yutsahante na jAtucit // 78 // bandhusneho'tarAmbhodhi - reSyatInAM sukhazriyAm / duHkhazreNyAzca vizrAma - dhAma tadvidhunIhi tam // 79 // 1 kaGkAlaH - asthipiJjaram / 2 mRtaH / 3 ' zrata: !' pratidvaya0 / For Personal & Private Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDavaritram // rgaH 18 // // 302 // 308 iti siddhArthadevatAM, giramAkarNya lAGgalI | jalpati sma tvayA bandho !, sAdhu sAdhvasmi bodhitaH // 80 // kiM tu me kathaya bhrAta-bhrAturasya muradviSaH / mRtyunA'tyantaduHkhArtaH pravarte kvAtmano hite 1 / / 81 / / devo'bhyadhAnnanu bhrAtatrilokI kalpapAdapaH / astyeva bhagavAnnemi - duHkhArttInAmaruMtudaH // 82 // zreyaH pIyUSavarSaika - prAvRSaM tatpadAntike / dIkSAmAdAya zAzvatyA mudyacchakha sukhazriya (yA) m // 83 // tatheti pratipedAna - stadgiraM sIrabhRttataH / tatsameto murArAte-ragnikarmAdi nirmame // 84 // tato'sau yAvadatyantaM, saMyamotsukamAnasaH / lAGgalI tAvadadrAkSI - dvidyAdharamRSiM puraH / / 85 / / pratyudgamya praNamyAtha, rohiNItanayaH kSaNAt / papraccha svAgataM harSa - baddhotkarSamanA munim // 86 // munirapyabhyadhAddha !, vizvabhadraMkaraH prabhuH / zrImannemidrutaM jJAta - tvanmanAH prajighAya mAm // 87 // tat kuruSva mano'bhISTaM, puSTaye puNyasaMpadAm / kAlo'yameva duSkarmazreNimarmacchide tava // 88 // ityutsAhAgramAnIto, nabhazvaramunergirA / prapede sarvasAvadya - viratiM sIrabhRt kSaNAt / / 89 / / javAdyatirahasyAnAM, jajJe vijJazca tatkSaNAt / bhUyAnna khalu saMskAro, jAtyaratnairapekSyate / / 90 / / sAMprataM ca tapaHkarma kurvan SaSThASTamAdikam / tulyAntaHkaraNAkAro, loSTe'pyaMSTApade'pi vA // 91 // zamAdvaitasudhAkuNDasnAnazauNDamanAH sadA / tAnapyati hi manvAno, nAkinaH klezapAkinaH // 92 // vairaGgikaH zarIre'pi jIvitavye'pyarAgavAn / ariSvapi nirAtaGko, niHzaGko vipineSvapi / / 93 / / dharmAmRtamayaiH zAntai -staistairvacanavIcibhiH / tatra tatra janAMstAMstA-nupa1' tanmukhAt' pratidvaya0 / 2 suvarNe / For Personal & Private Use Only * baladevasva - viratiH // // 302 // inelibrary.org
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 309 kurvannakhavadhIH // 94 // araNya - nagara - grAma - karbaTeSu samIravat / svairamapratibaddhAtmA, viharatyekaMkuNDalaH // 95 // (paJcabhiH kulakam ) tatsaparyAbhirazrAntaM kRtArthamanyamAnasaH / siddhArthadevaJchAyeva, tasyAbhyarNacaro'bhavat / / 96 / / ekato bhagavAnnemiranyatazca sa dhIradhIH / medinImupakurvAte, sUryAcandramasAviva // 97 // tattayobandhavo mArga - mAzrityAzu tadAzritam / nirIhamanaso yUya-mapyevaM kartumarhatha / / 98 / / ekaiva sanmaNInAM hi, lokAlaMkaraNaM gatiH / dhvAntadhvaMsAdRte kRtyaM, pradIpAnAM ca nAparam / / 99 / / dvipaH kSiptAH kRtaM rAjyaM bhuktamapratimaM sukham / kiMcidvastanna saMsAre, yadadyApyavaziSyate // 100 // kevalaM tatsukhAdvaitaM, mukterbhoktavyamasti vaH / taddAtari vrate tasmAt kAlakSepo na hi kSamaH // 101 // ityucairvihitotsAhA, dharmaghoSagurorgirA / saMsAraM jhamiti tyaktu- maiSiSuH pANDusUnavaH // 102 // te tataH sahasotthAya, tamAnamya munIzvaram / uttaraGgitasaMvegAH, prAvizannagarIM punaH // 103 // te muhUrte zubhe kRSNa- prIterAnRNyamicchavaH / cakrurjarAGgajanmAnaM, svarAjyasyAdhidaivatam || 104 || te ruddhAnyavaroddhavyaiH, kArAgArANyazodhayan / AtmAnaM punarAkIrNa, duSkarma - paramANubhiH || 105 // dInAnAM te hiraNyauSai- daurgatyamudamUlayan / Atmanastu bRhanmUlaM, saMsAraviSazAkhinam // 106 // jIrNabhraSTAni te vizve, caityAnyudadhurarhatAm / gambhIrAt punarAtmAnaM, durgatyAkhyAndhakUpataH // 107 // ameyAni vapanti sma, saptakSetryAM dhanAni te / muktiryeSAmazeSANA - mekamevAbhavat phalam // 108 // kimanyate tathA'varSan, sarvataH kanakotkaraiH / lumpanti sma yathA nAmA- pyuttamarNAdhamarNAyoH // 109 // 1 balarAmaH / Jain Education internal For Personal & Private Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ mIpANDavavaritram // sargaH 18 || // 303 // 3to kuJjarendrAnathArUDhAH, surasindhurabAndhavAn / tadAtvocitamANikya- mauktikAkalpazAlinaH // 110 // uddhRtacAmaraiH sAkSA-dapsaronikarairiva / vRtAH zRGgArasaMbhAra-sArairvArAGganAgaNaiH // 111 // mapaure : saparIvAraiH sAmantA-mAnya-maMtribhiH / anvIyamAnAH sasurairiva sAmAnikAmaraiH // 112 // lokapAlA ivAdhyakSAH, paJcApyudAmIptayaH / karAgrapreGkhitai ratnaiH, prINayanto'rthimaNDalam // 113 // tanmArgAnugamaprauDha-tRSNayA kRSNayA'nvitAH / UrIkartuM parivrajyAM, praceluH pANDusUnavaH / 114 / / (paJcabhiH kulakam ) sanetrAzrukaNAn lAja- kaNAna pauramRgIdRzAm / pANDaveyAH pratIcchanto, bAdyodyAnamupAyayuH // 115 // tatrottIrya gajendrebhyo, rAjacihnAnyapAsya te / sapatnIkAH prabhuM dharma-ghoSAkhyamupatasthire ||116 // vijJA vyajJApayannenaM, te nipatya padAmbuje / ziro naH pAvaya svAmin, dIkSAdAnAt svapANinA / / 117 // bhUtvA bhagavato neme - stataH sa pratihastakaH / dakSiNo dIkSayAmAsa, muniH mapreyasInamUn // 118 // tadaGgeSu tadA harpA-nirgacchatpulakacchalAt / dRzyante sma praNazyanti, kalmaSANIva sarvataH // 119 // teSAM bhAvAraghaTTo'nta vahati sma tadA tathA / siktAH puNyadrumAH kAmaM, yathA''nandAzrukulyayA // 120 // draupadyAttatratA teSAM paJcAnAmanugA babhau mahAvratAnAM mUtanA mitra mUrtimatI kriyA // 121 // tAn praNamya tataH sarvaH, paurA-mAtyAdiko janaH / mandaM mandaM prayAti sma, zreyaH saMbhAranirbharaH / / 122 / / ds se gurostaM tamabhyasyantaH kriyAkramam / nirIhAH svazarIre'pi vyaharannanyato'nyataH / / 123 / / athonmI lanmanobhAva - paricArakalAlitAH / nityaM prazamapIyUSa - pAna sauhityazAlinaH // 124 // vAcamindriyakhiGgAnA-mazRNvanto 1 pratinidhiH / 2 samIpe / 3 " pAnapIyUSazA0 " pratidvaya0 / Jain Education international For Personal & Private Use Only draupadIsahita pANDavAnAM pravrajyA // // 303 // ainelibrary.org
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ See manAgapi / tyajanto dUrataH kAma - mAlasyAdInasUyakAn / / 125 / / Ananendumapazyanto jAtu nidrAmRgIdRzaH / krameNa dvAdazAGgayAM te, samabhUvannadhItinaH / / 126 / / (tribhirvizeSakam ) ityAptazrutasaMskArA, dadhurgItArthatAmamI / rasendrasaMskRtA loha dhAtavo hematAmiva / / 127 / / yAjJasenyapyupAsAnA, pravartinyAH padAmbujam / tapo-jJAna- vivekAnAM parAM koTimazizriyat // 128 // tataH kadA'pyanujJApya dharmaghoSamunIzvaram / te pRthagviharanti sma, haranto vizvakalmaSam // 129 // tapyante sma tapaste'bhi-grahodagraM pRthaka pRthak / yena svaM pavituM zaGke, sA'pyaicchanmuktikAminI / / 130 // saMbhAvya subhaTaM zatru - jitvaraM nijamAtmajam / mohadurviSahotsAhaH, zrImAn dharmaH kimapyabhUt / / 131 || dharmateH sadA zAnti - himAnImahimodayaH / jagatyapi mahAmoha - grISmArambhaM vRthA'karot / / 132 / / dhAvanto vidviSaH svAntaH-puramAdAtumantarA ! ke nAmajaMstapaH sUnoH, prazAntiparikhAmbhasi ? / / 133 / / bhImasyAbhUdyathA sattvaM, durlaGghyamaribhiH purA / saMpratyapi tathaivAsIdAntaraiH paripanthibhiH / / 134 // yathA yathA'riSaDurga-nigrahe'bhUdaruMtudaH / tathA tathA dadhau citraM, bhImaH kAMyamabhIpaNam // 135 // bhImo'ntarvidviSaH kSAnti - gadayA'dalayattathA / yathA nAmApi nAzrauSI deSa teSAM punaH kvacit // 136 // arjunasya munerjIyA- tapo gANDIvatANDavam / yena jainagavIvargaH, sUtrito nirupadravaH // 137 // vidhAya samatArAdhA - vedhaM prazamapatriNA / pArthaH pANau karoti sma, paramAnandasaMpadam || 138 || dhyAnavaizvAnaraH pArtha- munerajani ko'pyasau / yasya krodhAgnirevAbhUdindhanaM prajvaliSyataH / / 139 // nakulasya tapo'mbhodhe- nirgataM yacchamAmRtam / prIyante sma surAstena, tat kiM nAmAtra 1' kAmamabhImatAm pratidvaya0 / 2 'mamatA' pratidvaya0 / For Personal & Private Use Only Jain Education rational ainelibrary.org
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 pANDava- ritram // rgH18|| // 30 // kautukam // 140 // manye muniSu sarveSu, sahadevo'dhidevatam / tapastaraNinA yasya, jJAnendurupajIvitaH // 141 // jIyate ma pANDavapurA pANDu-sUnubhirdviSatAM zatam / tattadA jetumIpe'STA-catvAriMzaM tu karmaNAm // 142 // tato bhInamunirbhIma-mitya munInAM bhigrahamagrahIt / kuntAgradattamevoJcha-mAdAsye nAnyathA punaH / / 143 // tasya puNyAtmanaH so'pi, mAsaiH paDirapUryata / na vihaaraadi| kiMcidatidurlambha, sacanirNiktacetasAm / / 144 // pratisthAnaM pratigrAma, pratyadhva pratikAnanam / janaM dharmamayastaista-vacobhi rupakurvatAm / / 145 // evaM teSAM tapastatta-nmahAbhigrahadustaram / kurvatAM kharvatAM nityaM, nayanAM karmasaMhatim / / 146 // svadehe. | 'pi nirIhANA-mavirAmavihAriNAm / hAyanAnyatibhRyAMsi, vyatIyuH pANDujanmanAm // 147 / / (tribhirvizeSakam ) atha nityavihAreNa, viharanto'vanItale / kadAcidapi te jagmu-stuGgIzailAntikakSitim // 148 // dhamaghopaguruM tasya, zailasyopatyakAvane / te janAdAgataM zrutvA, vandituM muditA yayuH // 149 // adrAkSuzca guruM drAkSA-pAkapezalayA giraa| dizantaM vizadaM dharma, tirya-martya-divaukasAm / / 150 / / durAdAlokya tAn so'pi, guruH priititrnggitH| pratyudyAti sma vismeraH, saMbhramAdujjhitAsanaH / / 151 / AnandAzrukaNAkIrNa-pakSmANo romaharSiNaH / ne padAmbhoruhakSipta maulayastaM va ndire // 152 : tAnutthApya kare dhRtvA, prItigadgadayA giraa| vikambarakapolAkSaH, papraccha svAgataM guruH // 153 / / punarAsanamAsIne, gurau te'bhyarNabhRtale / vanditAH paripadeva-nR-tiryagbhirUpAvizan // 154 : puNyArjanakRte sarva sadasyAnAM vizeSataH / tattapaHprauDhimuddizya, vitene dezanAM vibhuH // 155 // deshnaante'khilshreyH-sNbhaaraatmbhrirjnH| praNamya taM vibhuM 1 , stuGgI' pratyantara0 / // 304 // Jan Education International For Personal Private Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 315 in tAMzca, yayau sthAnaM nijaM nijam // 156 // vismeramanaso'tyanta-mathaite gurumabhyadhuH / kariSyante'parAH sarvA, vArtAH pazcAdapi prabho! // 157 // kathyatAM tAvadetanno, yadAraNyAH zarIriNaH / krUrA apyatra dRzyante, zama-saMvegazAlinaH // 158 // tadyauSmAkAgamasyaivA-nubhAvo'yaM kimadbhutaH / kiM vAtra kiMcidapyasya, jRmbhate kAraNAntaram ? // 159 // tato'bhASiSTa bhagavAn , pura-prAmAdiSu kramAt / viharannabhyagAt pUrva, zaile'sminmuzalI muniH // 160 // upAsyamAnaH siddhaarth-devenaadbhtbhktinaa| mAsakSapaNamAtene, sAnunyasya sa dhIradhIH / / 161 // paryante tapaso'muSya, sa pAraNakahetave / pure kasmiMzcidAsanne, viveza vazitendriyaH // 162 / / vizan svarUpa-lAvaNya-puNyamUrtiH kayA'pyasau / kUpakaNThasthayA dRSTaH, samIpasthApi(pi)tAyA // 163 // rUpA''kSiptA gale baddhA, rajju kumbhadhiyA'tha sA / kUpe prakSeptumArebhe, taM bAlaM valitAnanA // 164 / / tadvilokya munirvegA-dAgatya pratibodhya tAm / nindan vyAmohinI rUpa-saMpadaM svAM nyavartata // 165 // jagrAhAbhigrahaM ceti, vane kASThAdihAribhiH / dattanAnAdinA'vazya, pArayiSyAmi nAnyathA // 166 // tataH prabhRti tenaiva, vidhinA kRtapAraNaH / tapyamAnastapo'tyugraM, so'sthAdatraiva kAnane // 167 // tamanaidaMyugInAGgA-bhogamuddAmatejasam / te vilokya tapasyantaM, tRNa-kASThAdihAriNaH // 168 // gatvA svasvanarendrebhyaH, zazaMsurativismitAH / adhRSyazrIrvane kazci-tapasyati pumAniti // 169 / / (yugmam ) bhItAntaHkaraNAste'pi, bhUsujastuccha 1 zikhare / For Personal Private Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAmaH zrIpANDavacaritram // srgH18|| prbhaavaa|| // 305 // 314 cetasaH / svatulyakalitAzepa-jagato'ntaracintayan / / 170 // nUnamanyUnamAhAtmya-tapaHpallavitojitaH / ko'pyasAvasmadIyAni, rAjyAnyAcchetumicchati // 171 // tatsaMpratyeva taM hanma, ityAlocya mhiibhujH| sarve sarvAbhisAreNa, taM sagityamyaSeNayan // 172 // tataH paadaatikaa-shviiy-rthy-haastikshaalinH| abhyetyAsmin vane yAva-tte rAmaM paritaH sthitAH // 173 / / tAvat siddhArthadevena, nityaM rAmopasevinA / siMhAH phAlakriyottAlA, vikriyante sma koTizaH // 174 / / taizca vivAsitAzeSa-sainikAste'vanIbhujaH / tatkSaNakSubhitasvAntA, nyavartanta praNamya tam / / 175 / / tadA prabhRti niHsIma-zamaikaniraterapi / rAmasya bhuvane nAma, nRsiMha iva paprathe / / 176 / / pazyanto'tha zamaM tasya, zItAMzuparibhAvinam / lakSayanto'parikSAmAM, bhUtagrAme dayArdratAm // 177 // vindAnAH mamapiNyAka-hiraNyAM ca nirIhatAm / zRNvAnAzca giraM dharma-mayImamRtajitvarIm / / 178 / / krUrA apyujjhitakrauryAH, shmaikmycetmH| sarve'pyatra bane vanyAH, pratyabudhyanta jantavaH // 179 // (tribhirvizeSakam ) samyaktvaM jagRhuH keci-tte dezaviratiM pare / anye ca bhadrakIbhUya, pApakarmANi tatyajuH // 180 // cakrire'nazanaM kecit , kAyotsarga vyadhuH pare / ziSyA ivAnye rAmarSe-rAsannAsannasevinaH // 181 // kazcittu prAgbhavaprIti-bhAvAjAtismaro mRgaH / kalyANabhaktirazrAnta-mupAsAmAsa taM munim // 182 // bhrAntvA bhrAntvA ca so'jasraM, sArthamAvAsitaM bane / gRhItAnnAMzca kASThAdi-hArakAnagavepayat // 183 // yadA caikSiSTa tAn kApi, tadaivAgatya satvaram / saMketaiH praNipAtAyaiH, sa rAmarSimajijJapat // 184 // pArayitvA tato dhyAnaM, rAmastasyAnurodhataH / 1 prANisamUhe / 2 piNyAkaH-tilakhalaH / // 305 // Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 315 taddarzitapatho bhaikSyaM, sArthAdibhyo'grahIttadA // 185 / / hAdyarhANi sArANi, kASThAnyAhartumanyadA / rathakArAstadA'bhyeyu- yAMsaH kAnanodaram // 186 // bhrAmyaneNaH sa tAn vIkSya, mAsakSapaNapAraNam / vidhAtumanase rAma-munaye'jJApayad drutam / / 187 // tenAgragAminA so'pi, nirAkAsamanA muniH / IcaturacakSustA-nutsasarpa vanacchidaH // 188 // chedaM chedaM tarUna sArAn , te'pi madhyaMdine tadA / nAnArasavatIpAkAH, samagacchanta bhuktaye // 189 // dharma sAkSAdivAyAntaM, dUrAdAlokya taM munim / sAnando rathakArANA-magraNIrityacintayat // 190 // dhavAdizAkhinAmeva, sthAne'smin vipine katham / kalpadravo'pi dRzyante ?, bhAgyaM nastadaho mahat // 191 // aihikazrIphalAH kAmaM, te'pi kalpadravo'thavA / ete tu munayaH svargA-pavargakamalAphalAH // 192 // tadadya khalu dhanyo'smi, stutyamadyaiva janma me / jAtaM saphalamadyaiva, vanAgamanamapyadaH / / 193 // ityAdi cintayannanta-runmIlatpulakAGkaraH / abhyutthAya sa bhUnyasta-maulistaM munimAnamat // 194 // prAsukaireSaNIyaizca, taistairaannditendriyaiH| pInaprItiH sa pAnA-rupatasthe balaM munim // 195 // tanmanovRttimAlokya, zraddhAtizayavandhurAm / rohiNeyamunizcitte, cintayAmAsivAniti // 196 // aho ! mahAtmano'muSya, bhAvaH ko'pyeSa nistuSaH / evamAnandavaiklavya-midAnIM yaddadhAtyasau // 197 / / tanoti kRtinAM bhAgya, bhAvastAtkAliko'pi yat / mRlAdunmUlyate teSAM, tenaiva bhavabhUruhaH // 198 // tanmahAtmAyamArUDhastasmin bhAve'sti saMprati / yasmin karapraceyAni, manye muktisukhAnyapi // 199 // tato'GgAdhAramAtrAya, prAntAhArecchurapyaham / na bhAvaskhalanaM kiMcit , kariSye'sya vivekinaH // 200 // tato rAmamunirbhekSya-mAdAtumupacakrame / dAtuM ca rathaka RSS Jain Education For Personal & Private Use Onl -ibrary.org
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpANDavavaritram // srgH18|| rAmaHkhagamanam // // 306 // 3.16 dvarga-grAmaNIrmuditAzayaH // 201 // tAvubhAvapi saMvIkSya, dAtR-pAtraziromaNI / sa kuraGgo'pi saMvega-bhAvanAmityamAvayat // 202 // aho dhanyo'yamevAdya, grAmaNIvipinacchidAm / yasya prAdurabhUva puNya-prAgbhAro'yamacintitaH // 203 // munibhyo dattamIharabhyo-'nyadApi zivasaMpade / kiM punastadyadetasmin , mAsakSapaNapAraNe // 204 // ahaM tu na tapaH kiMcit , kartumalpamapi kSamaH / chidyante karmaNAM marma-granthayo yena tatkSaNAt // 205 // na caitAgvidhaM kiMci-dAnaM dAtumapIzvaraH / hA! hato'hamidaM janma, dhiGme tiryaktvapAMsuram // 206 // ityamISAM parAM koTi-mIyupAM bhAvasaMpadaH / upariSTAt papAtAIcchinno vAtyAhatastaruH // 207 // tannipAtAbhighAtena, te trayo'pi gtaasvH| kalpe brahmAbhidhe'bhRva-nnamarAstulyasaMpadaH // 208 / / tirya-rA-marAnitthaM, pratisthAnaM prabodhayan / babhAra vrataparyAyaM, sIrabhRdvatsarAn zatam / / 209 / / tatprabhRtyanubhAvena, munerlAGgalalakSmaNaH / idaM zAntAkhilakrUra-zvApadaM samabhUdanam / / 210 // ___ ityAkarNya kathAM tasya, dharmaghoSamunarmukhAt / viSAdakaluSAtmAnaH, pANDaveyA babhApire // 211 // igadvaitacAritrapavitrAtmA balo muniH / hA ! dhigasmAbhiratyantaM, bhAgyavandhyana vanditaH // 212 / / zrotrapAtrIkRtA yasya, vArtA'pIyamanuttarA / niSiJcatyantarAtmAna-mazrAntamamRtairikha / / 213 / / vizvabhadraMkaraH sa syA-dyadi saakssaadvekssitH| zreyaHsaMvalitAnandamayaM nastajagadbhavet // 214 // (yugmam ) tannaivAbhUdabhAgyairna-stAvat saMprati tu prabho! / zrInemisvAmipAdAra-vindaM vandAmahe yadi // 215 // tadbhavatyeva naH sarva-pApmabhyaH salilAJjaliH / vibharti kRtakRtyatvaM, vratagrahaNamapyadaH // 216 // (yugmam ) kiM tu trijagadambhoja-smaraNadhumaNiH prabhuH / kAdhunA viharatyevaM, vidmaH kimapi no vayam / / 217 / / a ||306 // Jan Education tematang For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 317 ityukte sUnubhiH pANDo-dharmaghoSamunIzvaraH / jJAnAlokamayenAkSNA, sAkSAtkRtajagajagau // 218 // AryA-nAryeSu dezeSu, madhyadezAdiSu kramAt / vihRtya hImadAyeSu, bhuudhressvpynekshH|| 219 // mArtaNDa iva rAjIva-khaNDAnizi nimIlitAn / mohavyAmohitAMstAMstAn , prANinaH pratibodhya ca // 220 // jJAtvA nedIyasImAtma-nivRti bhuvanaprabhuH / giri raivatakaM nAma, nanvalaM kurute'dhunA // 221 / / (tribhirvizeSakam ) ityasya giramAkarNya, viklavotsukacetasaH / svAmisaMgamasotkaNThA, jajalpuH pANDulUnavaH // 222 / / nanu tvaritamadyaiva, tarhi prasthIyatAM prabho ! / dayatAM naH purobhRya, pAdAstasya jagatpateH // 223 // mA sma nirbhAgyadhaureyAH, purastAdeva taM vibhum / nirvANapadavI prAptaM, na vandiSyAmahe vayam / / 224 / / puraskRtyeti taM vegA-nmuni raivatakaM prati / zrImannemijinaM nantuM, pANDaveyAH pratasthire // 225 // avizrAntaM vrajantaste, darzanotkaNThitAH prbhoH| hastikalpaM puraM jagmu-sakSapaNapAraNe / / 226 / / nagare'smin vizantaste, dharmaghoSamunIzvaram / vyajJApayanniti prItyA, nipatyAGgrisaroruhe // 227 // prabho ! raivatako'muSmAt, purAvAdazayojanIm / pragetanaprayANena, tatra prAyo gamiSyate // 228 // tadRSTe viTa(STa) pAdhIze, pAraNAvidhirastu naH / ityabhigrahamAtenu-ste taraGgitasaMmadAH // 229 // pravizyAtha pure tasmi-nujayantagireH pthaa| janAnAgacchato vIkSya, zyAmIbhRtAsyapaGkajAn / / 230 // kSaNaM yAvadamI tasthuH, kiNcicckitcetsH| cAraNaH zramaNaH kazci-tAvadAgAdvihAyasA // 23 // (yugmam ) parimlAnamukho dharma-ghoSAra hitaantiH| praNamya pANDavaiH pRSTaH, sa vyAcaSTeti ziSTadhIH // 232 // sanakArirAsana, jJAtvA nirvANamAtmanaH / bhagavAn samavAsArSI-| | detya raivatakAcale // 233 // rUpya-kAzcana-mANikya-mayavapratrayAGkitam / nAnAmaNiprabhAjAla-kelibhiluptagopurama // 234 // Main Education International For Personal & Private Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpANDavacaritram // sargaH 18 // // 307 // 318 sarvato ratnabhigyantaH - saMkrAntapratimAcchalAt / ekAzokamapi vyApta-mazokavipinairiva / / 235 // AnandAnAmupAdAnaM, nidAnaM puNyasaMpadAm / surA viracayAMcakru-rdezanAgAramantimam // 236 // ( tribhirvizeSakam ) vikurvanti sma gIrvANAH, kakupsu catasRSvapi / tasyAntarbhUrimANikya- bhAsurAM caturAmanIm // 237 // tato'sminnullasaddharma - dhvajamaJjaritAGgaNe / rAkAhimakarAkAra - jaitracchatratrayolbaNe // 238 // yathAsthAnaM samAsIna ( ne) surA - sura-narezvare / siMhAsanamalaMkRtya, kRtyavit pUrvadiGmukham / / 239 || mokSaM prati pratiSThAsu- vizvAnugrahakAmyayA / ciraM cakAra bhagavA - nantimAM dharmadezanAm // 240 // (tribhirvizeSakam ) pratibuddhAstayA kecidvatamAdadire kSaNAt / zrAvakatvaM paraM bheju - ranye bhadrakatAM punaH || 241 // tataH parItaH sAdhUnAM SaTtriMzaiH paJcabhiH zataiH / pAdapopagamaM cakre, mAsikAnazanaM vibhuH / / 242 // tataH zucisitASTamyAM, citrAyAM citritAzayaiH / saMgataH paritaH zakra - pramukhaikhijagaJjanaiH // 243 // sAdhubhiH sahitaH zuddha-zailezIdhyAnabandhuraH / Azu lambhitavAn sarvaM karmajAtaM niraMzatAm // 244 // sAgramandasahasrAyu- rjagadekadivAkaraH / nirvyAbAdhasukhAM svAmI, nirvANapadavIM yayau // 245 // ( tribhirvizeSakam ) tataH kumArAH pradyumna - sAmbAdyAH sattvazAlinaH / rathanemyAdayaH svAmi-bhrAtarazca tarasvinaH || 246 || kRSNasyASTau mahiSyazca tathaiva munayo'pare / sAdhvyazca rAjImatyAdyA, bhUyasyaH zivamAsadan || 247 || ( yugmam ) prabhormAtA zivAdevI, samudravijayaH pitA / sahaiva sarvairdAzArhai - deva bhUyamupA (pe ) yatuH || 248 // kuberaH zivikAM zakra - zAsanAdvyakarot kSaNAt / harirvidhivadabhyarcya nyadhAttasyAM vapuH prabhoH // 249 // gozIrSa-candanAdyaizca, kASThai ratnazilAtale / vitenurdizi nairRtyAM triviSTapasadazcitAm // 250 // utpATya zivikAM tatra, nItvA For Personal & Private Use Only zrIneminAtha rvANam // // 307 // Inelibrary.org
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 319 tasyAM vibhorvapuH / svayaM tasyAgnisaMskAraM, vAsavo'kArayat suraiH // 251 // nirvApite citAgnau ca, medhaiH kssiirodvaaribhiH|| devairbhUpairjanaizcAnyai-rasthyAdi jagRhe prabhoH // 252 // tasmiMzca vahisaMskAra-pUte ratnazilAtale / sUtrAmA sUtrayAmAsa, zrInemijina-1 mandiram // 253 // AnamyAnamya tatrasthA, svAminaH pratimA tataH / sAzruH sura-narezAdiH, svaM svaM sthAnaM yayau jnH||254|| vidyAdharamunervAca-mityupazrutya duHzravAm / dazAM duHkhamayIM kAMcit , pANDaveyAH prapedire // 255 // jalpanti sma ca bhAgyaM naH, sarvathA pratilomikam / yatra sIrabhRtA nApi, svAminA saMgamo'bhavat / / 256 // ta evaM jagati stutyA-ste trilokIvizeSakAH / dhanyA mAtA tadIyaiva, tajjanmaiva phalegrahi // 257 // yeSAM dIkSotsavaH svAmi-pANinA pAvito'bhavat / avizrAntaM pibanti sma, svAmivAgamRtaM ca ye // 258 // ( yugmam ) dhanyeSvapi hi dhanyAste, te ca zlAdhyatamAH satAm / svAminaiva samaM yeSAM, nirvANamahimA'pyabhRt // 259 / / iyatA'pi kRtArthatvaM, yadvataM samapAdi naH / cettu prabhurapIkSyeta, tat | syAttasyApi maJjarI / / 260 // prabhorvAgamRtaizcennaH, sicyetAyaM tapastaruH / tato vAmanasAtItaM, kimapyeSa phaled dhruvam | | // 261 // kiM punarbhAgyazUnyAnAM, phalanti na manorathAH / "na jAtu syAddaridrasya, kalpadrumasamAgamaH" // 262 // tattAvajagRhe'smAbhi-rdustaro'yamabhigrahaH / yadvayaM pArayiSyAmo, dRSTe svAmini nAnyathA // 263 / / tattameva puraskRtya, pratyAsanne nagottame / Aruhya vimalAkhye'smin , kurmahe nijamIpsitam // 264 // atra hi kSINaniHzeSa-karmasaMtatayaH purA / munayaH puNDarIkAdyAH, koTizaH prayayuH zivam // 265 // tadayaM sarvatIrtheSu, mahattIrtha girIzvaraH / asmAkamapyabhISTArtha-siddhaye 1 'svAmin' pratitraya0 / JanEduca For Personal Private Use Only www. tary ore
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANDava ritram // rgaH 18 / / // 308|| 320 bhavitA'dhunA || 266 / / ityAlocya tamadrIndra-mArohan pANDavAH kSaNAt / duHsAdhe'pi na sAdhye'rthe, mandAyante mahAzayAH // 267 // gireH zirasi te tasya, vidhAyArAdhanAvidhim / dharmaghoSaguroH pArzve, cakrire'nazanakriyAm // 268 // athekSamANA bhRzamAtmatulyAn jagatyazeSAnapi dehabhAjaH / sAmyAmRtAmbhodhinimajjanaika - prazAntamantaHkaraNaM vahantaH // 269 // matiM sitadhyAnasamAdhibandha - prabandhamaitrImadhurAM dadhAnAH / nizreNikalpAM zivamandirasya, zreNiM zrayantaH kSapakAbhidhAnAm || 270 // sarvakriyAkauzalazAlicetaso, niryAmyamANA guruNaiva tena te / AsAdayAmAsurasAditaujasaH, kramAtrilokIkRtakelikevalam || 271 / / (tribhirvizeSakam ) dharmaM vizuddhamupadizya tataH sadaiva, martyA -sure sadasi yogajuSo muhUrtam / pANDoH sutAH kSaNamayogiguNAspade te, vizramya muktipadamakSaya saukhyamIyuH // 272 // tatpathAnugamakAmyavikramA, nirmalAnazanakarmapAvanI / nandinI drupadabhUbhujo'pi sA brahmalokamatulazriyaM yayau || 273 || hutAzaiH saMskAraM tridazatarudArupraNayibhistadaGgAnAM tattadvidhimadhuramAdhAya vibudhAH / jagatkAmye tasmin girizirasi nirvANamahimA - mahaM cakrurnRtyatsurayuvatisaMgIta kamayam / / 274 / / ityetatkila pANDaveyacaritaM paryAptametasya tu (nu), brUmaH kiM mahimAnamanvahamapi vyAtanmahe'smai namaH / yasyaikakramalaGghitAnyacaritAraNyApi vidvadbhavI, zrAmyantIva pade pade vata parAM sImAnamAlambate / / 275 / / etasya stutaye kutUhalitayA jihvAntayogAsanA-nyadhyAste kavimaNDalasya niyataM devI girAmIzvarI / kuNThIyanti kanIyaso'pi kavituM ye'nye prabandhAnmuhuH, te'pyasmin kimapi pragalbhavacaso vAcaspatIyanti yat || 276 // etasmin vyavahArakauzalamiha vyutpattayaH prazraya prAyeSu prasabhaM guNeSu dadhate vaidagdhyamasmadbhiraH / asmin saMvananaprapaJcapaTimA kIrterudAttakrama - trailokyAbhayadAnapInamahimA dharmo'pya For Personal & Private Use Only pANDavAnAM nirvANam // // 308|| Cainelibrary.org
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educatio 324 muSmin paraH // 277 // ekasyApi mahAtmano'sti caritaM yasmiMstadapyAspadaM, kalyANasya na kasya yatpunaralaMcakrusta etedbhutAH / zrInemirmuzalI hari-pratiharI pANDoH sutAH kauravA, bhISmaH karNa - kRpAdayazca bahavastasyAsya kiM brUmahe // 278 // kiM tvasminniyamasti doSakaNikA vaktA yadasmAdRzaH santaH saccaritAmRtaikarasikAstasyAmanAsthAparAH / saurabhyaspRhayAvataMsapadavIM paGkeruhaM lambhayan paGkotpattikalaGkamasya matimAn ko nAma mImAMsate 1 || 279 / / SaSThAGgopaniSa - triSaSTicaritAdyAlokya kautUhalA-detat kandalayAMcakAra caritaM pANDoH sutAnAmaham / tatrAjJAnatamastiraskRtivazAdutsUtramAsUtrayaM, yatkicinnanu mayyanugrahaviyA zodhyaM tadetadbudhaiH // 280 // yAvat saMsAratApavyatikarabhidurA vAgU jinAnAM munIndraprajJAkAntAvagADhA vidhurayati sudhAdIrghikAdarpamudrAm / tAvannirnidrakArtasvarakamalakalAM puSpadazrAntamasyAM tional vizvaM vidvadvirephArpitamahimamahAkAvyametaddhinotu // 281 // iti maladhArizrIdevaprabhasUriviracite pANDavacarite mahAkAvye baladevasvargagamanazrIneminAthapANDavanirvANavarNano nAmASTAdazaH sargaH // 18 // For Personal & Private Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42.2 pIpANDava / atha prazastiH / prazastiH // critrm|| // 309 // zrIkoTikAkhyagaNabhUmiruhasya zAkhA, yA madhyameti viditA vittpopmo'syaaH| zrIpraznavAhanakule sumano'bhirAmaH, khyAto'sti guccha iva harSapurIyagacchaH tatrAjani zrutasudhAmbudhirindurociH-spardhiSNukIrtivibhavo'bhayadevasUriH / zAntAtmano'pyahaha ! niHspRhacetaso'pi, yasya kriyA'khilajagajayinI babhUva // 2 // baddhakrIDa ivAvatIrya paramajyotirvivartaH kSitau, tatpaTTAmbaracandramAH samajani zrIhemasUriH prabhuH / citraM yadvacanAmRtAni nRpatiH zrIsiddharAjaH papau, vizveSAmapi lebhire tanubhRtAmAyUMSi vRddhiM punaH // 3 // tasya pade madanAdi-dveSijayI vijayasiMhamUrirabhUt / yadvapuSi spardhA'bhUt , lAvaNyAmRta-zamAmRtayoH // 4 // zrIcandrasUrirabhavat , tadIyapadabhUSaNaM guNekanidhiH / vidyAyAzca madasya ca, yena vitene ciraviyogaH // 5 // dharma-jJAna-viveka-saMyama-tapaHsaMketakelIgRhaM, sa zrImAn municandrasUrirabhavat ttpttttbhuussaamnniH| mastatkarapuSkarasya mahimAM kiM nAma yatsaurabha-gaNyante bata mAdRzA api janaiH saMkhyAsu saMkhyAvatAm // 6 // zrIdevabhadrasUri-bhUva taccaraNakamalarolambaH / yena kalaiH kIrtiravai-rabhito mukharIkRtaM bhuvanam 1 'pame'syAH ' pratyanta0 / 2 'puSaH' pratya0 / // 309 // Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only hinelibrary.org
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 8 // municandrasaripaTTe, zrIdevAnandasUrayo'bhUvan / stotrAya yadguNAnAM, dhruvaM na vedhA api sumedhAH teSAM kalpatarutriviSTapagavIcintAzmavaihAsikA-dAdezAt kavimArgavalganakalAnaipuNyazUnyairapi / zrIdevaprabhasUribhistanubhuvAM pANDozcaritraM kima-pyetattadvibudhAdiziSyahRdayollAsArthamAthyata zrIyazobhadrasUrINAM, tathA'tra vyApRtA dRshH| yathaitadagamat sarva, vidvallokAvalokyatAm jJAnaikamayamUrtInA-masminnavarasAnvite / zrInaracandrasUrINAM, prajJayA ketakAyitam prItyA'valokanenaiva, karNakroDanavAtitheH / kartumAtithyamarhanti, granthasyAsya manISiNaH // 10 // // 11 // // 12 // // iti prazastiH // samAptazcAyaM granthaH 1 vaihAsikaH-hAsyakArakaH / 2 'ca prakAzitam"pratyanta0 / For Personal Private Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 310 // Jain Educational samAptaM zrIpANDavacaritra - mahAkAvyam For Personal & Private Use Only // 310 // ainelibrary.org
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma kramAMka 1. jIvavicAra prakaraNa krU ka zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa taraphathI prakAzita graMthA TIkAkAra kAyasthiti stotrAbhidhAna,, ra. nyAya saMgrahu saTIka 34 5. dhama saMgrahu saTIka bhAga 1 2 3 6. jIva samAsa TIkAnuvAda saTIka 7. jaMbudrIpa saMghANI saTIka 8. syAdvAda maMjarI sAnuvAda 11. zrRkSetra samAsa saTIka 12. bRhat saMgrahaNI 13. 22 9. na'dIsUtra saTIka 10. saMkSepa samarAditya kaeNthalicaritra "" 23 29 39 14. ceIyavaMdaNu mahAbhAma 15. nayApadeza TIka 16. puSpamALA (mULa) sAnuvAda mULakAr zrI zAMti sUri zrI gajasAra muni zrI kulamaMDana sUri zrI hemahaMsagaNi maheA. zrI mAna vi. gaNi zrI pUrvAcA zrI haribhadra sU. ma. hemacaMdra sU. ma. devavAcaka gaNi 23 "" *, pradhumna sU. ma. jinabhagaNikSamAzramaNa 23 " candra sUri" zAnti sUri maheA, zrI yazA vi. ma. malladhArI hemacaMdra vi. ma. For Personal & Private Use Only pAkaratnAkara muni rupacandra ajJAta svApajJa svApanna malladhArI zrI hemacaMdra su. kRta TIkAnA anu. zrI prabhAnaMda sU. 23 27 '' maliyeNa su. ma. malayagiri sU. ma. 39 devabhadrasUri sthApanna
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ kramAMka nAma 17. mahAvIra cariya 18 mallinAtha caritra 19. vAsupUjya 20. zAnta sudhArasa saTIka 21. tatvajJAna taraMgiNI 22. zrAddhaguNu vivaraNu 23. tripuSTizalAkA puruSacaritra patra' 3/4 pava pada "" 24. 22 25. abI tApatha vavaraNa 26. yuktiprabodha saTIka ra7. vizeSaNavatI vaMdana pratikramaNa avasUrI 28 pravrajyA vidhAna kulaka saTIka 29. caityavaMdana bhASya (saMghAcAra bhAvya) saTIka 30 31. vadhamAna dezanA padya bhAga 1/2 32. vyavahAra zuddhiprakAza mULakAra zrI guNacandra gaNi zrI vinayacaMdra sUri zrI vadhamAna sUri maheA. zrI vinaya vijaya ma. jJAnabhUSaNa zrI jinamaMDana gaNi zrI hemacandra su; ma. mULa-AptamImAMsA-sama tabhadra bhASya - akalaMka deva vRtti - vidyAnaMdasU. mahA. zrI megha vi. ma. zrI jinabhadragaNikSamAzramaNa pUrvAcAya zrI devendra sU. ma. zrI zubhava'na gaNi zrI ratnazekhara sUri For Personal & Private Use Only TIkAkAra gaMbhIra vi. gaNi maheA. zrIyazA vi. ma. svApajJa ratnazekhara sUri ma. zrI pradyumna ru. ma. zrI dhama gheya su. ma
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33. anekAnta vyavasthA prakaraNa 38. pacaraNa saMdeha 35. upAdAdi siddhi prakaraNa saTIka 36. hAribhadrIya Avazyaka TIppanaka svapajJa mahe zrI yaza vi. ma. pUrvAcArya zrI candrasena sU. ma. TIppaNa-mala. zrI hemacaMdra sU, ma. zrI hemacaMdra su.ma. kRta abhidhAna ciMtAmaNi TIkAnuM akArAdikane saMkalana zrI sena sU ma. zrI jagazekhara sU. ma. zrI haribhadra sUma zrI jayazekhara sU. ma. zrI haribhadra sU. ma. zrI ratnazekhara sU. ma. pUrvAcAryo zrI jJAnasAgara zrI somadhamaMgaNi zrI munisuMdara sUri ma. zrI caMdra sU. saMkalita For Personal Private Use Only 37/38. abhidhAnayutpattiprakriyAkAkA bhAga 1/2 39 praznottara ratnAkara (sena prazna) 40. saMdhasaptati saTIka 41. paMcavastu saTIka 42. jaMbusvAmI caritra 43. zrI samyakRtva stuti saTIka 44. guruguNaka trizatrizikA saTIka 45. stotra ratnAkara 46. vimalanAtha caritra (gadya) 47. upadeza stuti 48. upadeza ratnAkara 49. sugedhA sAmAcArI zrI guNavinaya gaNi pajJa zrI saMghatilakAcArya svapajJa Jan Education n ational
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAkAra mULAkAra mahe. zrI kIti vi. gaNi zrI devabhadra sUri zrI devabhadra sUri zrI bhAvacaMdra sUri zrI hemavijaya gaNi upA. zrI yazadeva ma. svapajJa kamAMka nAma 50. vicAra ratnAkara 51/para. navapada prakaraNa bRhadavRti bhA-1-2 53. navapada prakaraNa laghuvRti 54. zAMtinAtha caritra (gadya) 55. zrI pArzvanAtha caritra (padya) 56. zrAddha pratikramaNa vRtti (vadAruvRtti). 57. vijaya prajJasti kAvya (senasUri caritra) 58 59, dhama ratna prakaraNa bhAga 1-2 60 kumArapAla (mahAkAvya) dvayAzraya 61. devendra narakendra prakaraNa 62. pupa prakaraNa mALA. vividha prakaraNe saMgraha muLa bhASAMtara) 63 64. upadezapada bhA. 1-2 65. upadeza saptatikA (navya) 66/67. zrI zrAddhadina kRtya-bhA. 1/2 hemavimala gaNi zAMti sUri hemacaMdrasUri pUrvAcArya purvAcAryo zrI devendra sra. devendra sUri puNakalazagaNi municaMdra sUri municaMdra sUri haribhadrasUri kSemarAjamuni zrI devendra sUri (pajJa) Jan Education International For Personal & Polvate Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 namo namaH zrIgurupremasUraye / sUccA te jIvaloe / jiNavayaNaM je narA na yAti // sUccANa vi te sUccA / je nAuNa navi kareti // tee zeAcanIya (dayApAtra) che ke jee jinavacana jANutA ja nathI. paNa jee jANavA chatA peAtAnI zakti anusAra tene amalamAM mukavAnA prayatna karatA nathI tee tenA karatA paNa vadhAre dayApAtra che. -upadezamALA zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa 7, trIjo bhoivADo, bhulezvara, mubai - 2. For Personal & Private Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ in u ntergatan Ero Personal & Pilva User www.janelitarying