Book Title: Agam 01 Ang 01 Acharanga Sutra Part 06
Author(s): Ramchandrasuri
Publisher: Sanmarg Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004830/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArasaMat sUtra 'dhUtANayala'nAM vyAkhyALo pravacanakAra : pUjyapAda AcAryadeva zrImad 'vijaya rAmacaMdrasurIzvarajI mahArAja ma saMpAdaka RUIES pUjayapAda AcAryadeva zrImad 'vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAja TET Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna zA mATe ? AcArAMga zA mATe ? dhUnana zA mATe ? 'hayAkhyAnae ja TIkA che. TIkAkArasUtra upara TIkA 'phare aoo che (10ArA para TIkA kare. jo ahIM besojo, zAstranI paMkono ja vAMcavAnI hoya to mako upara 'besIne vAMcatA nathI AvaDato ? je aolloll| 'seTalI, zeTalA baollhavAdiL ya vINavuM. 'ThaLavuM, khAMDavuM, cUle caDAvavuM aoo zekavuM paDe. '(1aiArI sAthe kA1 paDayuM to (101oo paNa zekavA paDe. 'hayAyALI (11oo lAyaka banAvavA mATe che ho ? 'lliNa baghA pAyaolI TIkA thAya to 1o lAyaka baoLo keTIkA thayA vinA ? dayAkhyAna e ja TIkA che. aiArI e ja dildol che ke- (110o baghADo paranloka '1rapha jodi karavA. tamArI baMsthALanI jUcha A loka, 'paralokathI khaseDI panloka moDhA tarapha vALavI, aoo e mATe ja yAyAol vAMcuM chuM. emAM jo phaLIdica thAuM. to A Aet1 (12 (111 'hadayamAM soMsaruM utarI jAya. ApaNe AzAAM -mAMDyuM che. emAMya chachuM zl ollano| adayayaol 'vAMcavuM che. zrI eTale dUolol, zUolol eTale mULamAMthI halAvI. khaMkheravAnI phiyA. 1Laani pesITo je je doSonI saMdition oya, tocho pakaDo pakaDIne halAvavAnI khaMkheravAolo kiyA! | dhUoloLa thAya tyAM majabUta AdonI Take. tamArA hAthe anAdikALathI je viSayakapAyAdaol pAyA amjabUta karyA che. teoo tamArA hAthe ja khodAvavALA che. mATe ja dialoirvedanI vAd anDI. kAraNa e AyAvizAlUolol zA on baoo. - prakhara pravacanakAra pUjaya munirAja zrI rAmavijayajI mahArAjA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda AcArya zrI vijaya rAmacaMdrasUri smRtigraMthamALA-116 AcArAMgasUtranAM (dhUtAdhyayananAM) vyAkhyAno bhAga-1 pravacana-1 thI 20 saLaMga 95 thI 116 peja-1 thI 20, saLaMga 1419 thI 1708 : pravacanakAra : pUjaya munirAja zrI rAmavijayajI mahArAja vyAkhyAnavAcaspati suvizALa gacchAdhipati pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA ? saMpAdaka : pU. A. zrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAja - -- : prakAzaka : janmA pradAna Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra(dhUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno ISBN-81-87163-32-1 : prakAzaka : saMparkasthAna - prAptisthAna &bhAI prajAta zve. mU. tapa. jaina ArAdhanA bhavana, pAchIyAnI poLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-380001. phona-pheksa : 5352072 Email : sanmargp@lcenet.net AkhA seTanuM mUlya : rU. 2000-00 nakala : 2000 prakAzana : vi. saM. 2057, I.sana-2001. muMbaI. - saMparkasthAna - prAptisthAna (r) --- - : amadAvAda : janmA agzana kAryAlaya muMbaI: jI. esa. zvelarsa enDa kuM. 3-A, pahele mALa, rAjAbahAdura baMsIlAla bilDIMga, operA hAusa, 62-68, gIragAma roDa, muMbaI-400004. phona : (O) 36 30 340 (B).30 | 148 : surata : vipula DAyamaMDa 205-206, AnaMda, bIje mALa, jadAkhADI, mahIdharapurA, surata-395003. phona : (O) 421205. (R) 220405 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II jya jya dAdA neminAtha zrI neminAtha bhagavAna-bhorolatIrtha Jain Education InternationIna : 3815ason gujarAta. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja prakAzakIya 4 saMghasanmArgadarzaka vyAkhyAtRcUDAmaNi suvizALa tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnAM jinAjJAnAM rahasyone sAva sahelA zabdomAM rajU karatAM pravacanone pustakAkAre prakAzita karavA mATe amoe pUjyapAdazrIjInA kALadharma bAda teozrIjInA puNya nAmane anusAre pU. A. zrI vijaya rAmacaMdrasUrismRti graMthamALA gUMthavAnI zarUAta karI hatI. jemAM pAMceka varSamAM 108 bahuraMgI pravacana pustakonA seTa uparAMta anya paNa aneka daLadAra pustako prakAzita karavAno amane lAbha maLyo hato. zrI AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayana aMgenAM pUjyapAdazrInAM pravacanonA pUrA seTane eka sAthe prakAzita karavAnI amArI yojanA cokkasa avarodhonA kAraNe pUrNa na thaI zakI teno amane kheda che. Ama chatAM Aje moDe moDe paNa e ardhA seTanuM prakAzana karavA amo samartha banyA chIe ane najIkanA bhaviSyamAM bAkInA ardhA seTanuM prakAzana karI zakIzuM eno amane varNanAtIta AnaMda che. zrI AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayananAM A samasta pravacanonuM athathI iti saMpAdana paramatAraka parama gurudevazrIjInI tAraka AjJAthI teozrIjInA ziSyaratna vardhamAna taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna pravacana prabhAvaka pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjazrIe ati vyastatA vacce paNa samaya phALavI karI ApyuM che, te badala amo tamozrIjInA RNI chIe. A AcArAMgasUtra-dhUtAdhyayananAM pAMcaso vyAkhyAno paikI A 5 thI 113 ema kula-22 vyAkhyAno A chaThThA bhAga rUpe prakAzita karAI rahyAM che. zrI AcArAMga sUtrano paricaya, pUjyapAdazrIjIe je paristhitimAM A pravacano karyA, teno citAra ane saMpAdana zailI aMge vigatavAra noMdha pUjya saMpAdakazrIjIe karelI hoI ame eno ullekha atre karatA nathI. amArAM dareka prakAzanonI jema prastuta prakAzanamAM anugraha vRSTi karanArA prazAMtamUrti suvizALa gacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjA tathA vardhamAna taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAja vagere sarva vaDIla pUjyonA caraNe vaMdanA samarpavApUrvaka bhAvimAM paNa amo AvA satsAhityanA prakAzanamAM nimittarUpa banIe evI kAmanA karIe chIe. - sabhA pradAna Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... ama2 ... sabhA prakAzana dvArA Ayojita pUjyapAda AcAryazrI vijaya rAmacaMdrasUri smRtigraMthamALAnA upakrame prakAzita thatA AcArAMgasUtra(dhUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno bhAga-3 pustaka prakAzanano lAbha lenAra liMbodrA nivAsI zAha mAnacaMda dIpacaMda parivAramAMthI vi. saM. 2016, mahA suda10nA zubha divase vatanabhUmi liMbodrAmAM siddhAMtamahodadhi karmasAhitya karNadhAra pU. AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnI punita nizrAmAM tathA teozrInA prabhAvaka paTTadhara vyAkhyAnavAcaspati pU. AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna namaskAra mahAmaMtrArAdhaka pU. AcAryadevazrI cazodevasUrIzvarajI mahArAja temaja pU. AcAryadevazrI trilocanasUrIzvarajI mahArAja Adi vizALasaMkhya sAdhusamudAyanI pAvana upasthitimAM paramatapasvI pU AcAryadevazrI himAMzusUrIzvarajI mahArAjanA zubhAzIrvAdathI prazAMtamUrti pU. AcAryadevazrI nararatnasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna tarIke dIkSita thayela, pU. munirAjazrI vinayacaMdravijayajI mahArAjanA saMyama jIvananI anumodanArthe temaja tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA paramapUjya gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjAnA anaMta upakAronI puNyasmRtimAM - zeThazrI maMgaladAsa mAnacaMda dIpacaMda parivAra: sva. zrI prAcaMda caMda revarA mAnaciA sabhyo : sva. zrI ratilAla mAnacaMda zrI maMgaladAsa mAnacaMda a. so, AnaMdIbena maMgaladAsa zrI amRtalAla mAnacaMda ane suputro zrI sevaMtIlAla mAtacaMda zrI ramezacaMdra maMgaladAsa zrI bhogIlAla mAnacaMda zrI lAlabhAI maMgaladAsa tathA zrI surezacaMdra mAnacaMda zrI rAjendrakumAra maMgaladAsa Ape karelI zrutabhaktinI amo hArdika anumodanA karIe chIe ane bhaviSyamAM paNa Apa uttarottara uttama kakSAnI zrutabhakti karatA raho evI zubhecchA pAThavIe chIe. li.janmA prakArata iy Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha bhagavAna - bhorola tIrtha www.jainelibrary org. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda manipravara zrI rAmavijayajI mahArAjamAMthI vyAkhyAna vAcaspati, suvizALa tapAgacchAdhipati, saMghasanmArgadarzaka jarA ghaE RAIRed diva zrImad kijI 23 jAnIeidaraNIzvarajI mahArAjafinelibrary.org Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMga sUtra-dhUtAdhyayananAM vyAkhyAno bhAga6 . prAstAvikam zrI AcArAMga TIkA, upamiti ane yogazAstranA AdhAre cAre gatiomAM kevAM kevAM dAruNa duHkhonI hAramALA che. enuM khUba ja nirvedajanaka varNana pAMcamA bhAganA pravacanomAM karyA bAda A chaThThA bhAganA pravacanomAM e durgatinAM duHkhonA mULa kAraNa svarUpa mithyAtva, avirati, pramAda-kaSAya ane ajJAnAdinA svarUpanI khUba ja vigatathI spaSTatA karavAmAM AvI che. mULanA "saMti paUTI gaMdhA tati viyAphiyA' e bIjA sUtranA AdhAre vivecanA AgaLa vadhI che. bhAvAMdhatAne kAraNe bhAvaaMdhakAramAM jIvo sabaDI duHkhI thaI rahyA che, e jIvone e duHkhothI ugArI levA mATe bhavanirveda pedA thAya e ja AzayathI karuNAsabhara hRdaye jJAnIoe A vAto rajU karI che. saMsArI jIvo prAyaH mithyAtvAdi vaza hoI bhAvAMdha che ane tethI ja bhAvAMdhakAramAM sabaDe che; jyAre vItarAgano sAco sAdhu dekhato hoI bhAvodyotamAM mahAlI atyaMta sukhI che, ema jaNAvI nArakI, ekendriya, vikalendriya, tiryaMco ane manuSyagatinAM jIvonA duHkhonuM pharIthI TUMka chatAM rocaka varNana karI dharmopadezakanI maryAdA ane kartavya, AgamanI pratibaddhatA, jinAjJAnuM zaraNa, Atmonnatino mArga, satyanI surakSA mATenuM praNidhAna, dharmagurunuM kartavya, mArganI surakSA aMge jAgarukatA jevA aneka viSayo upara saMvAdI carcA karI che. saMsAramAM kyAMya sukha nathI ja, e vAta aneka dalIlopUrvaka zrotAonA gaLe utArI yuvAvasthA kevI unmAdabharI avasthA che ? ane emAMya svataMtravAdanuM bhUta vaLagI jAya to kevI dazA sarjAya tenuM saune anubhavamAM AvatuM citra rajU karI aMtima pravacanamAM duniyA jene sukha mAne te AhAra ane niMdrA paNa rogarUpa hoI duHkharUpa ja kaI rIte che ? tenI apUrva carcA karI bhAga samApta karyo che. A vibhAgamAM saLaMga pravacana kramAMka-95 thI 119 ema kula-22 pravacano levAmAM AvyAM che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM (dhUtAdhyayananAM) vyAkhyAno bhAga chaThTho pravacana damadana pravacana pravacana viSaya pRSTha saLaMga A pRSTha ma 1 - 95 dharmopadezakanuM parama kartavya: | 1419 2 - 96 avivekanuM sAmrAjya ane sudhArakonI aMdhazraddhA : 13 1431 3 - 97 zAstronI zraddhA vinA samakita nahi? 1445 4 - 98 pApa paNa pAvana thaI zake ? 1458 5 - 99 mithyAtvano ghora aMdhakAra : 1476 u - 100 mithyAtvano viSama vipAka : 1487 7 - 101 mithyAtvanA prakAra ane aviratino prabhAva 78 1496 8 - 102 pramAdanA prakAro ane pariNAma : 110. 9 - 103 kaSAyonuM svarUpa, prakAro ane pariNAma: 105 1523. 10 - 104 ajJAnano aMdhakAra : 115 1533 11 - 105 saMsAramAM sau duHkhI, sukhI eka aNagAra : 140 12 - 106 dharmopadezakanuM kartavya ane maryAdA: 140 1558 13 - 107 AtmakalyANano mArga - Agamano Adara : 15ra 1560 14 - 108 ANAe dhammo : 165 1583 15 - 109 unnati ane zAMtino sAco mArga : 173 1591 13 - 110 satyanI rakSA mATe sakriya bano ! 1607 17 - 111 bAhyatyAganI mahattA : 200 1618 18 - 112 sAcA dharmagurunuM kartavya 121 1639 19 - 113 mArgamAM sthira banI mArgarakSaka bano ! 244 1662 20 - 114 saMsAramAM sukha kayAM che ? 26ra 1680 21 - 115 yuvAvasthA ane svataMtravAdanuM bhUta: 268 1686 22 - 116 AhAra ane nidrA paNa roga che : 1693. 122 189 27pa - rAjI . . - VI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1H dhamopadezakanuM parama kartavya : 95 che tyAga karavA chatAM irAdo to tyAjyane vagara karyo paNa Disamisa : meLavavAno che ne ? * bApa dIkarAno ke sauno ? 0 lobhI vagha ane mAnI guru : jJAnI paNa ahIM ajJAnI : keLavaNI sAme virodha nathI paNa... : upadezakanuM kartavya : * dharmIe sAvadha rahevAnI jarUra : * cha Aro zuM vahelo lAvavo che ? RpaNa mithyAtvanA aMdhakAramAM AthaDatA jIvonI dazA ane temAMthI temane bahAra kADhavAno dharmopadezakano prayatna. . dhUtAdhyayananAM pahelA udezAnA bIjA sUtranI avataraNikA karatAM TIkAkArazrIjIe kaheluM hatuM ke, A bIju satrasaMsArI jIvone nirveda ane saMvega pedA thAya e mATe ja che."e ja muddAne AdhAre A pravacanamAM pravacanakArazrIjIe dAnAdi dharmanuM vidhAna mukti meLavavA mATe ja che, e vAta AvI che. e mATe jaina zAsananA dharmopadezakanI pharaja zuM che, te paNa vistArathI samajAvyuM bALaka padhya mAge toya enI sagI mA to e na ja Ape tema dharmaguru paNa kupathya jevA arthakomodinA mArgonabatAve athavA dharmane artha-kAmAdi meLavavA karavAnuM yana jaNAve. enI sAthe sAdhue gRhasthano paricaya kema na karavo, siddhAMtone tajanArA zAsana bahAra che, syAdvAdanI sAcI vyAkhyA, jJAnI ane ajJAnIno bheda, keLavaNIno paramArtha ane dharmAe rAkhavAnI vadhagIrI jevI aneka bAbato TuMkANamAM vaNI lIdhI che. saMsArano tyAga e ja dAnAdi cArenuM dhyeya che. * tyAganI sAme ghoMghATanuM kAraNa eka ja che ke, maLeluM paNa choDavuM paDe che. * vizvAse dharma levA AvanArane je dharmaguru artha-kAmanI lAlasAmAM joDe, enA jevo vizvAsaghAtI koNa ? vairAgya e to zrI jainazAsanano pAyo che. jyAM vairAgya nahi, tyAM zrI jainazAsana nathI. * unmArge to mUrkha ja cAle. zrI jainazAsananA siddhAMtone potAnI buddhi mujaba pheravavA icchanArA A zAsanamAMthI vagara karyo paNa DisamIsa thayelA ja che. * vicAro potAnA ane nAma mahAvIranuM e na ja cAle. * syAdvAda eTale "phAve tema nAcavAnuM nathI. * zrAvakanA ghare AvI adharmI paNa dharma pAmI jAya. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 : dharmopadezakanuM parama kartavya : tyAga karavA chatAM irAdo to tyAjyane meLavavAno che ne ? sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjAe, pharamAvelA A chaThThA adhyayananA prathama uddezAnA bIjA sUtranI avataraNikA karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAvI gayA ke "A bIjuM sUtra sUtrakAra maharSie, saMsAravartI prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna thAya e mATe pha2mAvyuM che." A uparathI e vastu spaSTa rUpamAM pratIta thAya che ke nirveda ane vairAgya vinA svajanAdikanuM dhUnana e azakya che. zrI jinezvaradevanA dharma pratye ruci thavA mATe paNa sAmAnya rItanA nirveda ane vairAgyanI AvazyakatA che. avivekarUpa aMdhatA gayA vinA mithyAtvAdirUpa aMdhakAramAM AthaDavAnuM maTI zakatuM nathI. mithyAtvarUpa aMdhakAramAM AthaDatA AtmAone zrI jinezvaradevanA mArga pratye ruci na jAge e sahaja che. cAhe zubhodaya hoya ke azubhodaya hoya, paNa emAMnI eka paNa cIja AtmAnI nathI, e samajAya to saMsAranA padArtho uparanI ruci ghaTe ane to ja zrI jinezvaradevano mArga haiyAmAM praveze : mATe dharmopadezake sauthI pahelAM saMsAranuM mamatva ghaTADavAno prayatna karavo joIe. jyAM sudhI e na thAya tyAM sudhI Dagale ne pagale vAMdhA AvavAnA. evI dazAmAM tyAjyane tajavuM joIe ane tajIe ene icchavuM na joIe, e vastu banavI muzkela che. lakSmInuM dAna denAro lakSmI mATe dAna de ? pAMcaso mATe pAMcanuM dAna de ? nahi, chatAM paNa e to Aje cAlu ja che. evI ja rIte zIla, tapa ane bhAvamAM paNa sAMsArika dhyeyanuM ja poSaNa cAlI rahyuM che : eTale ke tyAjyane meLavavAnA ja irAde moTe bhAge dharmapravRtti cAlI rahI che. AnAthI bacavA mATe dAnAdikanuM vidhAna zrI jinezvaradevanuM zAsana zA mATe kare che, e khAsa jANavAnI jarUra che. prabhu zrI jinezvaradevanA zAsanamAM dAnAdikanuM vidhAna eka saMsArathI mukti meLavavA mATe ja karavAmAM AvyuM che. e cAremAM saMsAranA tyAga sivAya anya koI vastu ja nathI. saMsArano tyAga, e ja e cArenuM dhyeya che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA - 1 : dharmopadezakanuM parama kartavya - 95 - lobhI vaidha ane mAnI guru ! sabhA : A pramANe hovA chatAM paNa tyAganI sAme ghoghATa kema ? tyAganI sAme ghaghATanuM kAraNa eka ja che ke maLeluM paNa choDavuM paDe che. ghoMghATa karanArA kahe che ke "puNyodaye maLelI sAmagrI paNa bhogavavAnI kema nA pADo cho ? ame khAIe-pIe emAM tamAruM zuM jAya ?' ame kahevAno dAvo karIe chIe ke "AnaMdapUrvakanA e bhogavaTAmAM pAyamAlI che, e pAyamAlI na thAya e mATe ja kahevuM paDe che." zrI jinezvaradevonI A dayA che. bhUkhyAne dekhIne sArI duniyAne dayA Ave, paNa - "e bhUkhyo kema che?" evA vicArapUrvakanI dayA samyagdaSTine ja Ave che. tAva caDe tyAre tAvavALAnI sevA mATe badhA kuTuMbI Ave, paNa pharI tAva na Ave evI sevA thavI joIe. A zAstra evI sevA pharamAve che. "Aje ATalI sAmagrI pAmyA cho, pharI kaMgAla na thAo' - e ciMtA khAsa thavI joIe. pUrve sAruM karyuM mATe maLyuM, paNa have bhUMDuM karo to pariNAma zuM? jenA yoge A maLyuM ene ja bhUlo to dazA kaI? dharmaguranI tathA dharmI mAtApitAnI A ciMtA hovI joIe. zrI jinezvaradeve A ciMtA UbhI karI, mATe ja e tAraka traNa lokanA nAtha thayA. traNa bhuvananA jIvonI AvI ciMtA karI mATe ja e traNa bhuvananA nAtha thayA. duniyAnA jIvo sAruM khAya-pIe enI IrSyA nathI, paNa jJAnIne dayA Ave che. daradIne kupathya khAvAnuM mana thAya ane nA kahevA chatAMye khAya to kAMDuM paNa pakaDavuM paDe, ema karatAM lAlacu daradIne gusso Ave eno upAya nathI. bALaka potAnA moMmAM kolaso ke mATI mUke tyAre mAtA zuM kare ? ene game che mATe khAvA de? nahi ja, khAvA na de, eTaluM ja nahi paNa khAdheluM kaDhAve; ema karatAM bALaka rue ane koI Thapako Ape to mA kahe ke "tame na samaja. e mare to mAro dIkaro jAya." mAtApitA, ke je zarIranA pUjArI che, te paNa bALakane nukasAnakAraka vastuthI bacAve to jJAnI ke jemanI pharaja AtmarakSAnI che, te kupaththamAM lIna kema ja thavA de? je AtmAnA Arogyane bagADanAra kupathyanI prazaMsA kare, anumodanA kare, enA jevo dharmadrohI anya koI ja nathI. bALaka to vizvAse dUdha pIe, paNa je mAtA jhera Ape e kevI ? vizvAse dharma levA AvanArane je dharmaguru arthakAmanI lAlasAmAM joDe, enA jevo vizvAsaghAtI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 koNa ? saMsArAsakta AtmAone ruce evuM ja na apAya. vyavahAramAM paNa kahevAya che ke mAMdAnI ruci pramANe kupathya na ja apAya ane Ape e vairI che paNa snehI nathI; mAMdA mAge tevI nukasAnakAraka chUTa Ape e vaidya nathI paNa lobhiyA che. lobhiyA vaidya evI chUTa Ape ke daradI UThavA jogo thAya ja nahi; e ja rIte potAnAM mAnapAna jALavI rAkhavA tathA vadhAravA mATe ane potAnA banAvI rAkhavA mATe satya nahi kahetAM, nukasAnakAraka rucatuM kahenArA dharmaguruo paNa lobhiyA vaidya jevA ja che, ema samajavuM joIe. 4 dharmanA yoge maLe badhuM. jenAmAM mokSa ApavAnI tAkAta che te saMsAranA padArtho paNa Ape. bhagavAna zrI haribhadrasUrijI mahArAjA kahe che ke dharma arthArthIne artha, kAmArthIne kAma, rAjyArthIne rAjya, putrArthIne putra ane mokSArthIne mokSa Ape che. e to mAge te Ape. ciMtAmaNimAM guNa che ke rAjya mAgo to rAjya Ape ane dhola mAgo to dhola paNa Ape. ciMtAmaNI pAse gAla kuTAve ke mUThI ATo mAge e kevo ? kahevuM ja paDaze ke mUrkha ! evI ja rIte dharma paNa Ape badhuMye ! rAjA, mahArAjA ane cakravartI banne, e badhA dharmanA ja pratApe, paNa dharmanI pAse duniyAnA padArtho mAgavA jevA ja che ema mAnIne mAge, e paNa mUrkhA ja che. upadezakanuM kartavya : sabhA H to evA mUrkhAone upadeza zuM kAma ? : 1422 nAdAna bALaka sukhI kema thAya, e mAtAnI bhAvanA che. caMdanano guNa che ke ene ghasa, kApe, bALe, to paNa sugaMdha de, tema mAtAnuM haiyuM ja evuM che ke lAta mAranArA dIkarAnuM paNa bhaluM cAhe. naThora dIkarAne mAnA haiyAnuM bhAna na hoya, e kA2Ne kAMI mAthI naThora ochuM ja banAya ? apakArI game tema karI le, paNa upakArI to upakAranAM ja chAMTaNAM chAMTe. choruM kachoruM thAya, paNa mAvatarathI kamAvatara na ja thavAya. chokaro chokarApaNuM gumAve, paNa mA mApaNuM na ja gumAve. mAtApaNuM nahi gumAvanArI mAtA pAse chokaro na sudhare, to paNa kahevAnI bArI rahe che ke meM to TheTha sudhI sudhAravAnA prayatna karyA hatA, eTale mAruM mAtApaNuM kAyama ja che. e ja rIte dharmanA duzmana bhale game tema varte, to paNa pharaja bajAvanAra dharmaguru pAse bArI che ke ame to TheTha sudhI cetavyA hatA ke A vartanathI rakhaDI marazo. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1423 - 1 : dharmopadezakanuM parama kartavya - 95 - - 5 sarakArano ronIo phare te "jAgajo, jAgajonI bUma mAre ja. koI na jAge ane koInuM jAya to emAM eno vAMka na nIkaLe, paNa e bUma na mAre to to gunegAra ja gaNAya. evI ja rIte mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane yoganI nidrAmAM paDelA yogya AtmAne vidhi mujaba jagADavAnuM ane jagADIne vidhi mujaba Ave to sAthe laI javAnuM paNa amAruM kAma che. na Ave, rakhaDe, gabaDe, e javAbadArI ene zire, paNa ame pharaja na bajAvIe, mithyAtva cAlavA daIe, aviratinI prazaMsA karIe, pramAdane poSIe, kaSAya tathA azubha yogonAM paNa vakhANa karIe, to to ame bhayaMkara gunegAra chIe. nimakaharAmIno cAMda amane avazya maLe ! mATe ja A vAta karyA karIe chIe. lUMTArA to munImane kahe ke aDadhuM tAruM paNa mAla batAva, paNa DAhyo munIma kema ja batAve ? kAraNa ke taratamAM aDadhuM maLe paNa pachI zI dazA ? A rIte pariNAmane samajanAro DAhyo munIma jema lUMTArAnI salAha na mAne tema saMsAramAM phaselA viSayanA kIDAonI salAha mAnI sAdhu paNa potAnI pharaja na ja cUke. dharmanA athaoe to vAha vAha khAtara mArgathI sarI paDatA sAdhune kahevuM joIe - "he bhagavan! ame to phaselA chIe ane saMsAranA saMgI chIe, mATe Apa paNa jo amArI vAta mAnazo to thaI rahyuM ! pachI amAruM moM kaI tarapha ? UMTanuM moM mAravADa tarapha. amane vAtavAtamAM artha ane kAma yAda Ave, mATe amAro vizvAsa na karazo." zAstra paNa pharamAvyuM che ke dharmakAraNane mUkI sAdhue gRhasthano paricaya na karavo joIe. muni paDatA hoya ene jhIlavAnuM kAma tamAruM che, paNa pADavAnuM nathI. tame paNa guru pAse evI prArthanA karo ke sAdhune sAdhupaNuM lakSyamAM rahe. sAdhunI pharaja che ke upasthita thayelA arthIne paraloka na bhulAya evo upadeza devo. zAstra tamane sAdhunAM mAbApa kahyAM che, paNa roja savAre tamAre sAdhune pUchavAnuM zuM ? "sukha saMyamayAtrA nirvaho cho jI !" arthAt "saMyamamAM vipna to nathI ne !" AthI spaSTa che ke saMyamanAM sAdhano pUrAM pADavAnI zrAvakanI pharaja che. A ja dRSTie tame sAdhunAM mAbApa cho, paNa potAnA jevA banAvavA mATe nathI. tame ocho dharma karo ane sAdhu vadhu dharma kare, paNa tamArI bhAvanA to vadhu dharma karavAnI ja hovI joIe ne ? tame aNuvratI ane sAdhu mahAvatI, paraMtu tamArI paNa bhAvanA to mahAvratI thavAnI ja ne ? tame sAdhunAM mAbApa, to Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 1424 tamArA chokarAnI saMyamarUpa milakata vadhe, emAM tame rAjI ke nArAja ? emano dharmavyApAra vadhe to khuza ke nAkhuza ? emanA saMyamanA pracAramAM tame sahAyaka ke vighna karanAra ? A jeone na samajAya teo zrAvaka-zrAvikA koTimAM paNa rahevA lAyaka nathI. chaThTho Aro zuM vahelo lAvavo che? zrI jinezvaradevoe saMsAranI asAratA varNavI che te zA mATe ? eka ja kAraNe ke tame bhogamAM phasIne gabaDI na jAo. vicAro ke emAM dayA vinA bIjuM zuM kAraNa che ? evI dayAmaya pravRtti sAme paNa yatheccha bolanArAo zuM jaina kahevarAvavAne lAyaka che ? zrI jainasaMghathI evAone sahAya karAya ? zrAvaka-zrAvikAnI paNa avagaNanA na thAya, e to amane paNa mAnya ja che. sAdhu, sAdhvI, zrAvaka tathA zrAvikAnI AzAtanA na karAya, evuM roja be vAra aticAranI AlocanAmAM amAre Ave che. e aticAranI be vAra AlocanA karavI paDe che, to pachI enuM apamAna kema ja karAya ? paNa vicAro ke samyakta eTale zuM ? samyakatva eTale sudeva, sugura, sudharmane ja hRdayapUrvaka mAne e ja ne ? tame "su" juo, to ame kema 'kune cAlavA daIe ? tame jo kadeva, guru ane kudharmane sudeva, suguru ane sudharma tarIke na svIkAro, to ame ku" zrAvakane suzrAvaka tarIke kema mAnI laIe ? bAkI sane "su' tarIke mAnavAmAM to harakata kema ja hoya ? jeo prabhumArganI ArAdhanAmAM rata che, tevA suzrAvakonI salAha ane sUcanAno ame jarUra svIkAra karIe, kAraNa ke tevAonI salAha zAstrAnusAriNI ja hoya ! paNa jeo saMsArarata hoI AvIne kahe ke "mahArAja ! amArA vepArarojagAranI sthiti juo- to to amAre kahI ja devuM paDe ke "ame gharabAra ane mAbApa choDIne cAlI nIkaLyA chIe, te tamArAM gharabAra calAvavA mATe nahi ja paNa enA akhaMDa tyAgane sevavA ane pracAravA ja.' hA, ame jo amArI e pharaja cUkIne sAMsArika pravRttimAM paDavA mAgIe ane tema karatAM tame aTakAvo to jarUra mAnIe. vaLI vadhumAM e vicAro ke tame ahIM Avo emAM zAsananI prabhAvanA ke ame tyAM AvIe emAM ? pAMca-pacIsa sAdhu zrAvaka thAya to prabhAvanA ke pAMca-pacIsa zrAvaka sAdhu thAya to prabhAvanA ? pAMca-pacIsa koTyAdhipati saMyama le to duniyA herata pAme. to pachI ame evo prayatna karIe emAM gusso zAno ? daridrI, zrImAnane daridrI banAvavA icche Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1425 1 : dharmopadezakanuM parama kartavya - 95 tyAM gusso Ave, paNa zrImAna, daridrIne zrImAna banAvavA icche tyAM gusso kema ja Ave ? zeTha, nokarane zeTha banAve emAM vAMdho zo che ? paNa Aja to daridrIo kahe che ke ame daridrI ane bIjA zrImAna kema ? e ja rIte sATha varasanA buTTAo kahe che ke 'amane vairAgya nahi ne nAnAM chokarAMone vairAgya Ave che, ethI to amane zarama Ave che.' kharekhara, e zaramane DhAMkavA khAtara keTalAka to vairAgyane khoTo kahe che ane sAdhune prapaMcI kahe che, paNa e rIte potAnI AbarUne rAkhavAno prayatna karavo, ethI AbarU rahetI nathI paNa UlTuM AbarUnuM lilAma thAya che. vAru, jainadarzanane mAnanAra pUrvasaMskArane to mAne ja ne ? pUrvasaMskAranA yoge, jJAnInI dezanAnA yoge, dharmarucinA yoge vairAgya thAya, emAM navAI zI che ? no vairAgya e to zrI jainazAsanano pAyo che. jyAM vairAgya ja nahi, tyAM zrI jainazAsana nathI. tamArAmAM paNa vairAgya dekhAvo joIe. jainazAsanamAM to Dagale ne pagale vAto vairAgyanI ja hoya ! paNa e to lagabhaga mUkAI gaI. have kalAka-be kalAka amArI pAse rahI che e paNa mUkAvavI che, to rAkhavuM che zuM ? Aje je vAyu cAle che te badhe pese to chaThTho Aro vahelo Ave, paNa ema bane ja nahi. bhagavAna zrI mahAvIradeva pharamAvI gayA che ke evA vAyumAM paNa evA puNyavAna jIvo rahevAnA ja ke jenuM eka rUMvADuM paNa pharake nahi ane na pharake to mAnavuM ke jainazAsana AvyuM. kharekhara, saMyamanuM sukha asaMyamamAM nathI ja. vagara karyo paNa Disamisa ! sabhA : A to kevaLa cIle cAlavAnI ja vAta thaI ! barAbara, cIle cAlavAmAM ja DahApaNa che. unmArge to mUrkhA ja cAle. mUrkhA ja kahe ke 'ame sIdhA nahi cAlIe, paNa vAMkA cAlaze.' bAkI DAhyAo to ema na ja kahe . vaLI cIle cAlavAmAM zarama paNa zI ? meila badhA pATe cAle ke nIce ? navA meIle navo mArga hoya ? to ema hoya to to besanAra bhAgye ja jIvatA 2he. jJAnIonA cIle cAlavAmAM zarama mUrkhane ja Ave, paNa DAhyAne nahi. kakko tame kayo bhaNo cho ? bApa bhaNyA hatA e ke bIjo ? IMglIza bhASA zuM kAma bhaNo cho ? rAjyabhASA che mATe ne ! enI sAthe pAnAM paDyAM mATe e bhaNavI paDe che, to jenA AdhAre muktie javuM che enA cIle cAlavAmAM zarama zI ? vIsamI sadIno paNa kAyado to samajo ke vidyArthIne paNa samaja na paDe to Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 -- ---- 126 prophesarane rItasara pUche, paNa "Ama kema bolyA ?' - evuM bolavAnI uddhatAI na ja kare. dhArAzAstrI paNa kAyadAnI bArIkIo rajU kare, paNa "Ama jajamenTa lakho !" ema na ja kahe : ane ema kahe to Disamisa ja thAya. e ja rIte zrI jenazAsananA siddhAMtone potAnI buddhi mujaba pheravavA icchanArA A zAsanamAMthI vagara karyo paNa Disamisa thayelA ja che. jJAnInI dalIlone soLamI sadInI kahI mazkarI karanArA gayelA vItelA ja che. nyAyAdhIza pAse dalIla thAya, araja thAya, paNa hukama na thAya. vakIlathI ema na ja kahevAya ke, "tamAro pagAra thoDo ane mAre Avaka vadhAre che. kAraNa ke adhikArI to nyAyAdhIza ja che. A badhuM vicArI mArgamAM sthira thavuM joIe. AjanA utpAtano doSa vIsamI sadIno nathI, paNa durgatigAmI AtmAono che. potAnI ja buddhi mujaba cAlanArA evAo potAnI meLe ja zrI jainazAsananI bahAra thayelA che. jene zrI jainazAsana na mAnavuM hoya te kahI de ke gamatuM nathI. zrI jinezvaradevanA kAyadA na game te khuzIthI rAjInAmuM Ape. dhArAsabhAmAM pesatAM paNa vaphAdArInA sogana levA paDe che, e rIte jene zrI jainazAsana mAnya hoya te rahe ane mAnya na hoya te rAjInAmuM Ape. udaya ghaNAmAM ja che, ema na mAnazo. rAjA paNa potAnI pAse cunaMdAne ja rAkhe. AjanI sosAyaTIo paNa uddeza ghaDe che ane kahe che ke "je che te A che, marajI hoya to mAno nahi to rAjInAmuM Apo : nahi Apo to Disamisa karIzuM. jyAre A zAstra to kahe che ke A kAyadA sAcA che, samajAvavA taiyAra chIe, kAM to khoTA sAbita karo, nahi to mAno ane na ja mAnavA hoya to enA nAme vAta na karo. vAta paNa kharI che ke vicAro potAnA ane nAma mahAvIranuM e na ja cAle ! bApa dIkarAno ke sauno ? sabhAH cAdvAda kharo ne ? syAdAda eTale zuM ? ghoDA AgaLa paNa joDAya ne pAchaLa paNa joDAya, ema ? ghoDAne gadheDA paNa kahevAya ema ? saMyamathI paNa mukti ane asaMyamathI paNa mukti, ahiMsAthI mukti ane hiMsAthI paNa mukti ema ? e to syAdvAdanI mazkarI che. eka vastumAM jeTalA guNa ke dharma ghaTI zakatA hoya te ghaTAvavA enuM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1421 - 1 : dharmopadezakanuM parama kartavya - 95 - nAma syAdvAda. eka AdamI bApa, dIkaro, pati, banevI, sALo badhuM che, paNa tenA dIkarAno bApa che, kaMI badhAno bApa nathI. jenI benano vara che teno banevI, paNa badhAno nathI. AthI samajavuM joIe ke syAdvAda eTale "phAve tema nAcavAnuM nahIM. sabhA : dharmanI jagAe dharma te dharma ane saMsAranI jagAe kAma te dharmane ? jema dIkarAnI apekSAe ja bApa ane bApanI apekSAe ja dIkaro, tema vItarAgatAnI apekSA e ja dharma ane aprazasta rAga AdinI apekSA e ja adharma, vastune evI rIte goThavo ke vAMdho na Ave. dharma e dharma ja che ane adharma e adharma ja che, ema mAno to ja samyakatva Take. avaLuM nirUpaNa kare ene to AghA karavA ja paDe ne ? sabhA sAMbhaLavuM nathI, karavuM nathI, ane sAme Dakho karavo hoya to? zahenazAhatanI sAme yatheccha bolanArA paDyA hoya, to dharmanI sAme na bole e kema bane ? je zahenazAhata covIsa kalAkamAM pAyamAla karI zake, enI sAme yatheccha bolanArA paNa paDyA hoya che, to dharma ke jenuM pariNAma parokSa che, enI sAme bolanAra hoya emAM navAI zI ? rAjyanA amaladAronI ThekaDI karanArA paDyA che ane amaladArone paNa keTalIka vAra baMdha bAraNe javuM paDe che, to dharmanI sAme na thAya e kema bane ? jJAnI paNa ahIM ajJAnI ! sabhA : dharmIne gALa de, zeIma kare to dharma ciDAya ? nirbaLa ciDAya, baLavAna na ciDAya. hAthI gAmamAM Ave to kUtarAM bhase, e eno dharma. hAthI AMkha pherave to nAse, vaLI hAthI cAle eTale bhase, paNa pAMca hAtha dUra rahIne bhase. paNa kUtarAM bhase mATe hAthI gAmamAM na pese e bane ? kAraNa ke kUtarAM bhasavAthI enI kiMmata ghaTatI nathI, tema dharmanI sAme koI bole ethI dharmanI kiMmata ghaTatI nathI. pUrvAcAryo paNa anupayoge bhUla thatI tyAM page paDIne prAyazcitta letA. e to evI zaktivALA hatA ke navA paMtha UbhA kare, paNa e potAnI buddhi svataMtrapaNe nahotA doDAvatA, paNa tattva kevaLIne bhaLAvatA. pUrve paNa jeNe Agraha karyo ene dUra kADhyA. vidvattA karatAM A zAsanamAM sad vastunA rAganI kiMmata moTI che, kAraNa ke samyagdarzana Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 -- - 1428 vinAnuM jJAna e ajJAna che; e ja kAraNe kahevAmAM Ave che ke "samakitaviNa nava pUravI ajJAnI kahevAya.' keLavaNI sAme virodha nathI paNa... sabhA : hAlanA keLavAyelA kevA? tame samajI lo. keLavaNIno niSedha to ajJAnI kare. bhavobhava ajJAnI rahevuM hoya e kare. jene roTalI khAvI hoya e kaNeka na keLave e kema bane ? mATIvALA hAthathI je kaNeka keLave ane e kAraNe niSedha karavAmAM Ave, ethI te bahAra AvIne kahe ke mane kaNeka na keLavavA dIdhI, e kema cAle ? e ja pramANe ame paNa keLavaNIno virodha nathI karatA, paNa emAM rahela svacchaMdatAdi rUpa mATI-kAMkarAno ja niSedha karIe chIe. sAdhu bhaNavAno virodha na ja kare. e to sudhArakonuM sAdhuone niMdavAnuM bahAnuM che. sAdhuo keLavaNInA virodhI nathI, paNa svacchaMdatA AdinA virodhI che. zrI iMdrabhUtijI cauda vidyAnA pAragAmI hatA, bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAne choDIne emanA jevo vidvAna e vakhate koI nahoto, te chatAM paNa emanA jJAnane paNa, bhagavAna maLyA te pahelAMnA vakhata sudhI, pagathIe caDyA tyAM sudhI, zaMkA rahI tyAM sudhI, are, prabhunA caraNamAM jhUkI na paDyA tyAM sudhI, zAstra ajJAna kahyuM che. sabhA : samAja khAtara samAjane gamatI vAta sAdhu na kahe ? evo svacchaMdAcArI samAja joIto ja nathI. ToLuM bheguM karavAno mokha ja nathI. duniyAdArInA dhyeyanA pUjArI paNa jo makkamatAthI dhyeyane pALe, to mokSanA pUjArIo mokSanA dhyeyane kema na pALe ? AthI samajI zakAze ke amAro aNagamo keLavaNI sAme nathI, paNa je keLavaNIthI dharmabuddhino nAza thAya, tenI sAme virodha che, ane e to rahevAno che. je keLavaNI AtmasvarUpane hAni pahoMcADe, dharmabhAvanAno nAza kare, te keLavaNIno muni upadeza ja na Ape ane temAM dharma sahAya paNa na ja kare, e dIvA jevuM satya che. chatAM enI sAme ukALA zA mATe ? tame vyavahAramAM ho, tamArA pojhIzana khAtara ApavuM paDe e vAta judI, paNa ene dharma kema manAya ? samyagdaSTi AtmAnI pharaja che ke pApane pApa Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142s - 1 : dharmopadezakanuM parama kartavya - 95 - - 11 ane puNyane puNya mAnavuM ane thayela pApano pazcAttApa karavo. mATe dAna gho te paNa samyagdaSTine chAjatuM gho. udAra evA bano ke gharabAra tArAja karavuM paDe toya mUMjhavaNa na thAya, ane mamatArahita evA bano ke zarIra tajavuM paDe to paNa na mUMjhAo. zrAvakanA gherathI bhikhArI pAcho na ja jAya ! dAna devAya te maryAdAthI ane vivekathI ja ! munine svazreya mATe namIne devAya ne bhikhArIne sukhI thAo, e bhAvanAthI devAya. zrAvaka ho to bhikhArIne paNa ApatAM kahejo ke "pApane lIdhe bhikhArI thayo che mATe have pApa na karato." zrAvakanA ghera AvI adharmI paNa dharma pAmI jAya. bhikhArI paNa dharma pAmI jAya. dharmIe sAvadha rahevAnI jarUra : vastupAla ane tejapAlanI udAratA anupama hatI. emane maMtrIpada uparathI bhraSTa karavA vighnasaMtoSIoe prayatno avazya karyA hatA. zrI vastupAla tejapAlanI udAratA evI hatI ke e gAmamAM Avelo koI bhUkhyo na jAya. zrI vastapAlanI patnI saunI khabara rAkhatI ane muninI bhakti zrImatI anupamAdevI karatI. A maMtrIonI kIrti virodhIothI sahana na thaI. teo rAjA pAse gayA ane pahelAM to maMtrInAM guNagAna karavA lAgyA. ayogya mANaso paNa jyAre sArA mANasa pAsethI svArtha sAdhavo hoya tyAre pIThikA sArI bAMdhe che. zrI vastupAlane tyAMthI potAnA mAlikane tyAM paNa thALa jatA hatA. pelA virodhIoe chevaTe kahyuM ke maMtrIzvaranI udAratA to ghaNI, paNa Apane tyAM eMThA-jUThA mAlane sArA rUpamAM goThavI mokale che. kAcA kAnanA rAjAe mAnI lIdhuM. AjanA saMyamavirodhIo paNa ema ja kahe che ke saMyama majenuM, paNa pachI e "paNa'mAM pAMcazerI phUTe che. e pAMcazerI kUTanArAne oLakhI kADho. dharmanI sAme bolanArane barAbara oLakho. vepArI paNa jue ke mANasa kono Avyo che. zAhukArano mANasa hoya to ceka phADe, nahi to na phADe. lakSmInI manamAM kiMmata che ane dharmanI kiMmata nathI samajAtI, ethI uThAugIra phAvI jAya che. rAjA veSa badalI tyAM gayA ane beThA. eka munine vahorAvatAM ghIthI pAtra bharAI gayuM. e pAtra zrImatI anupamAdevIe potAnI rezamI sADIthI lUchyuM munie kahyuM ke sAmAnya vastrathI lUchavuM hatuM ne ? anupamAdevI kahe che ke "evAM Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - -- - - 10 mArAM bhAgya kyAMthI ke ApanuM pAtra mArI sADIthI luchAya ? amAre khAmI zI che ? jevA amArA svAmI udAra che, tevA emanA svAmI paNa udAra che. rAjA viradhavalanI amArA para chAyA che. e amArA dharmakarmamAM vighna nathI karatA paNa sahAya kare che. viradhavaLa A sAMbhaLe che ane vicAra kare che ke jenI strIo paNa mArAM guNagAna gAya, te mane eThuM na ja mokale. nokarane khabara paDI ke rAjA AvyA che, ke tarata zrI vastupAlane khabara ApI. rAjA chUpA ochA ja rahe ? zrI vastupAla rAjAne aMdara laI gayA ane sanmAna karyuM. rAjAe kahyuM ke vijJasaMtoSIothI bhoLavAyo hato, paNa have samajyo ke mArI bhUla hatI. vijJasaMtoSIo badhuM kare, paNa dharmIo sAvadha rahe to kazuM ja na thAya. vAta karanArane oLakho. vyaktinA pUjArI na bano. paNa guNanA pUjArI bano. devamAM vItarAgatA, gurumAM nircathatA ane dharmamAM tyAgamayatA ema traNamAM traNa guNa hoya, to te pUjya ane e traNa na hoya, to kaho ke e amArA nahi. A badhuM tyAre ja bane ke jyAre vivekanA abhAvarUpa aMdhatAno vinAza thAya. vivekanA abhAvarUpa aMdhatAnA yoge AtmAo mithyAtvAdi aMdhakAramAM AthaDe, emAM kazuM ja Azcarya nathI. karmavaza AtmAo e aMdhatAnA yoge anAdithI mithyAtvAdi aMdhakAramAM AthaDe che e batAvavAno ja A prayatna cAle che, ane e batAvavAno hetu dhUnana karAvavAno che. vivekanA abhAvarUpa aMdhatAnA yoge AtmAnI zI zI dazA thAya che, e to ApaNe joI gayA chIe ane mithyAtva AdinuM svarUpa tathA tenA yoge thatI durdazA haju jovAnI che ane te have pachI - Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 avivekanuM sAmrAjya ane sudhArakonI aMdhazraddhA 96 * jinapravacana eTale zuM? * dharma gayo eTale DUbo ja samajajo ! * bhogave paNa AdhIna na bane : * niyama karo to AvAya karo ne ? * madhulipta talavAra : * svataMtravAda mAnavo che ? AtmA e bhAvuka dravya che : * e nyAya kayAMno ? * parIkSA thAya paNa kaI rIte ? * e gulAmagIrI che ? * chatI sAhyabIe tyAgI kema ? aMdhazraddhAthI bacavAnuM kahenArAo pote ja * prabhuzAsana kone mATe che ? aMdhazraddhALu che : * namaskAra tAre paNa te kyAre ? * bhaNelA ke bevakupha? 0 A te jAgRti ke sannipAta ? viSayaH sarvaviratinI IcchA dharAvanAranI parIkSA koNa, kyAM, kaI rIrta karI zake. zraddhA ane aMdhazraddhAno tAtvika taphAvata. viSayothI virakta banyA vinA dharma Avato nathI. viSaya virakti AtmA virati levA prayatna kare tyAre mohAdhIna - ajJAnI AtmAo so vighna paNa UbhAM kare. e vijaya kaI rIte karavo,vaLI e mohAdhIna AtmAone viraktanI parIkSA karavAno adhikAra che ke nahi?che to kyAM, kevA saMyogamAM e parIkSA karI zake, e vAta jaNAvyA bAda "prabhuzAsana e samyagdaSTi AtmA mATe che' - e vAta karI enA anusaMdhAnamAM vItarAga deva, nigraMtha guru ane tyAgamaya dharmanI upAdeyatAne aneka prakAre siddha karatAM tAraka tattvo para avihaDa zraddhA keLavavI ja joIe e kAMI aMdhazraddhA na kahevAya e vAta suMdara rIte rajU karI che. duniyAnI dRSTie bhaNelA gaNAtAnI abhaNatAnA keTalAka nAdara namUnAo peza karI viSayane sArI rIte majabUta karyo che. eiaad * karmanA vipAkothI sAvadha rahe ane cAle tyAM sudhI ene AdhIna na thAya, e samyagdaSTi. * samyagdaSTi AtmA bhaviSyanA hitano vicAra kare, paNa vartamAna sukhanI icchA na kare. * samyagdaSTie sAcAne sAcuM tathA khoTAne khoTuM kahevuM joIe. emAM khoTI zarama ane khoTI maryAdA rAkhavI e mithyAdRSTipaNuM che. * jene potAnI bhAvadayA na Ave e bIjAnI zuM kare ? * jene saMsAra game ene zrI vItarAganuM kAma zuM che ? zrI vItarAga to jene mukti joIe tenA mATe che. jene namaskAra karIe chIe, e ApaNo tAranAra che' - evI bhAvanAvALo namaskAra e ja sAco namaskAra che. zrI jinezvara devamAM vItarAgatA dekhAya, e tAraka lAge, gurumAM nircathatA dekhAya, dharma tyAgamaya dekhAya to mAno, bAkI veSamAM rahelA bhavaiyAne to mAnavAnI manAI ja che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 : avivekanuM sAmrAjya ane sudhArakonI aMdhazraddhA : jinapravacana eTale zuM ? sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA pharamAve che ke 'aviveka e bhAre aMdhatA che ane e aMdhatAnA yoge narakAdi ane mithyAtva Adi aMdhakAramAM aneka AtmAo AthaDe che.' A kahevAno Azaya paNa e ja che ke 'koI paNa rIte saMsAravartI prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna thAya. A vAta ApaNane TIkAkAra maharSie prathama ja kahI dIdhI che. A vAta kahyA pachI paNa parama upakArI TIkAkAra maharSi, sUtrakAra paramarSie pharamAvelI karmavipAkanI gariSThatAne ApaNe sahelAIthI samajI zakIe, e mATe cAre gatinA jIvonI dazA vagerenuM ApaNane sArAmAM sAruM bhAna karAvI gayA. e uparathI ApaNe samajI gayA ke 'cAre gatimAMthI eka paNa gatimAM sukha nathI.' A vAta jo hRdayamAM barAbara jacI jAya, to AtmAne saheje nirveda thAya ane nirvedanA yoge vairAgya paNa ApoApa ja thAya. e rItanI virakta dazA Ave, eTale zrI jinezvaradevanI ekeeka AjJA ruce. e sivAya to anaMtajJAnIonI AjJA rucavI e kaThina che. 'deva ane manuSya gatimAM je sukha che, te paNa pariNAme duHkharUpa che, e sukha paNa kSaNika che ane saMyogajanya che, mATe emAM lepAvuM na ja joIe.' evI buddhi thAya to ja zrI vItarAga paramAtmAnuM tyAgamaya pravacana game. zrI jinezvaradevanuM pravacana ja e ke jene yoge AtmA duniyAnA padArthonI ArAdhanA ane AsaktithI pAcho vaLe. bhogave paNa AdhIna na bane : karmane yoge saMyoga ane saMyogane yoge karma, A dazAmAM jo AtmA saMyogane AdhIna thayA ja kare, to e ghaTamALa cAlu ja rahe, pachI mukti thAya kacAMthI ? ajJAnAvasthAmAM karma to bAMdhyAM, paNa sajJAnAvasthAmAM udaya Ave to pharaja kaI ? samyagdaSTinI avasthA to sajJAna kahevAya ja ne ? ApaNe karmanA svarUpa tathA vipAkane jJAnIonA kathanathI samajIe chIe, chatAM karma bAMdhatI vakhatanI ja ajJAnAvasthA karmanA udaya vakhate paNa rahe, to ApaNe paNa ajJAna. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1433 - 2 : avivekanuM sAmrAjya ane sudhArakonI aMdhazraddhA - 96 - 15 samyagdaSTi para kaMI khAsa chApa nathI. karmanA vipAkothI sAvadha rahe, ane cAle tyAM sudhI ene AdhIna na thAya, e samyagdaSTi. saMsAramAM rahelA mATe, bhale samyagdaSTi hoya ke mithyASTi hoya, cAre gati to che ja. je gatimAM jaIe te gatinI prakRtino udaya to AvavAno. te te gatine yogya sAmagrI sAthe AvavAnI ja. te gatinA vipAko samyagdaSTine na vaLage ema kaMI nathI ! ene mATe sarakhA jAya che. pharaka kayAM che ? mithyASTi udayane AdhIna thAya ane samyagdaSTi udayane AdhIna na thAya, e ja pharaka che. bAkI bhogave to beya. karma cIkAzane vaLage che ane udayane AdhIna thavuM e cIkAza. svAdhInatA e cIkAzano abhAva che; rAgadveSanI maMdatA. jeTalA aMze enI maMdatA, teTalA aMze karmanuM AvAgamana ochuM, codavuM ochuM; ane karma coTe ochAM eTale bhaviSyanA saMsarga ochA ane ethI mukti nikaTa. madhulipta talavAra : viSayanuM sukha kSaNika che ane vipAka keTalAya gaNo che. dRSTAMtamAM, madhathI lepAyelI talavAranI dhArA cATavA jevuM e sukha che. madhathI lepAyelI aNIdAra talavAranI aNI cATavAmAM jeTaluM sukha, teTaluM viSayasevanamAM sukha; pariNAme jIbhane cheda thAya ane je pIDA bhogavavI paDe, te rIte viSaya bhogavyA pachInI pIDA che. jIbha aDe tyAre jarA madhura to lAge, paNa pachI vAta karavAno samaya rahe nahi. bUma pADyA sivAya chUTako ja nathI. bImArane kupathya pA kalAka AnaMda Ape, pachI pariNAme e kupathya zarIramAM pariNAma pAmyA bAda vedanA thAya. jJAnIe kahelI vAta pratyakSa anubhavasiddha che. zabda-gaMdhAdi pAMca viSayone meLavavAnI mahenata, e bhayaMkara majUrI che. paNa tIvra AzAnA yoge e duHkha nathI lAgatuM. klorophormathI bhAna vinAnA thaI javAthI kApa-kUpanI vedanA mAluma na paDe, e rIte AzAmAM lInatAnA yoge caitanya dabAI jAya che, mATe duHkhanI khabara nathI paDatI. satyane choDI asatyanI pAchaLa janArane zAstra acetana jevA kahyA che. zAstra to samyagdaSTi sivAyanA badhAne asaMjJI paNa kahyA che. manavALo paNa yogya kAravAI na kare, to manavALA ane mana vagaranAmAM phera zo ? je vartamAna sukhamAM lIna thaI bhaviSyanA sukhane na vicAre, ene DAhyo kahe koNa ? samyagdaSTi AtmA bhaviSyanA hitano vicAra kare, paNa vartamAna sukhanI icchA na kare. vyavahAramAM paNa bhaviSyanA sukha mATe vartamAnamAM takalIpha veTho Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 14% cho. bApanI mUDI beMkamAM zuM kAma mUko cho ? beMka tUTe to ? tUTavAno saMbhava chatAM paNa bAra varase bamaNA thavA mATe mUko cho ne? zuM vartamAnanI e Apatti nathI ? che ja; vaLI vImA utarAvI lavAjama bharo cho te zA mATe ? saMtAna AdinA sukhane mATe ne ? saMtAna bhAgyahIna hoya to pAI paNa na pAme ema paNa thAya, e vAta judI, paNa tyAM mAnyatA kaI ? kahevuM ja paDaze ke e ja! e rIte bhaviSyanA bhalA khAtara vartamAna vastu gumAvavAmAM harakata nathI lAgatI ne ? jo hA, to kaho ke bhaviSyanA hitanI darakAra vagara viSayasukhamAM lIna thavuM, e madhathI lepelI aNIdAra talavAra cATavA jevuM che ke bIjuM kaMI che? bhaviSyanI darakAra vinA e talavAra cATe ane cATavuM vAjabI kahe, e DAhyo ke murmo ? viSaya bhogave ane vAjabI kahe to samyakatva kyAM rahe ? viSaya bhogavatAM chatAM pAmaratA kabUle tyAM sudhI to ThIka, paNa sevavA joIe ema kahe tyAM zuM thAya ? AtmA e bhAvuka dravya che ! - phalANA viSaya kema seve, enI kALajI samyagdaSTi rAkhe ke enAthI kema chUTe enI kALajI rAkhe ? viSayamAM paDelA paNa samyagdaSTi hoya, te itara viSayathI bace emAM sahAyaka thAya ke itarane viSayamAM homavAmAM sahAyaka thAya? koI viSayane tajavA taiyAra thAya tyAre "tame viSayo anubhavyA che ke nahi ?' - ema samyagdaSTi pUche ? agninI AgaLa mINano goLo mUkavo, e mINanA goLAno nAza karavA jevuM che. AjanA kahevAtA sudhArako ane potAne samyagdaSTio tarIke oLakhAvanArAo mINanA goLAne goLA tarIke rAkhavA mATe agni AgaLa mUkI Ave evA che. mINano goLo game tevo majabUta, paNa agni AgaLa to DhIlo ja. zAstra AtmAne bhAvuka dravya kahyuM che. vajAdika keTalAMka dravya abhAvuka che, jemAM kANuM na paDe, parivartana na thAya, paNa AtmA e to bhAvuka dravya che. parIkSA thAya, paNa kaI rIte ? zrI tIrthaMkaradeva jevA paNa niyamA ghara taje tyAre kevalajJAna thAya. emanA jevAne ghara tajavuM paDe, aTavIo laMghavI paDe, upasarga sahevA paDe, tapa karavA paDe tyAre kevalajJAna thAya ane tamane-amane emane ema ja thAya ema ? jJAnI kahe che ke koI apavAdane bAda karIe to saMyogane AdhIna thayA vagara AtmA prAya rahe nahi. mATe yAda rAkho ke aMkuza vagara koIne na cAle. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 - 2 : avivekanuM sAmrAjya ane sudhArakonI aMdhazraddhA - 96 - 17 munio mATe paNa keTalA aMkuza che ? zrI vItarAga jevA cAritravALAne paNa paDatAM vAra na lAge. virAgInI parIkSA mATe ene viSayanA gharamAM na ja mukAya. virAgIne eka sekaMDa paNa viSayamAM rahevAnI salAha samyagdaSTi AtmA na Ape. virAgInI parIkSA mATe ene viSayanA saMyogamAM eka sekaMDa paNa rahevAnuM kahevuM, ene samyagdaSTi iSTa na mAne, to pachI samyagdaSTionA samudAyano evo kAyado to kema ja hoya ? ane evo kAyado thAya tyAM samyakta kema rahe? ghaNAo kahe che ke "ATalAmAM zuM ?" huM kahuM chuM ke kUvAnA kinArethI jarA paga khase to zuM thAya ? AthI virAgInI parIkSAno niSedha nathI, enI parIkSA jarUra thAya, paNa susaMyogamAM rAkhIne ! evA sArA saMyogamAM joDIne thAya ! enI bhAvanA caDe evI kALajI rAkhavI joIe paNa ene viSayanA saMsargamAM mUkavAnI bhAvanA to na ja hovI joIe. chatI sAhAbIe tyAgI kema ? samyagdaSTie sAcAne sAcuM tathA khoTAne khoTuM kahevuM joIe. emAM khoTI zarama ane khoTI maryAdA rAkhavI e mithyASTipaNuM che. jANe kharo ane avasare paNa kahe nahi e jANapaNuM mohanA gharanuM che. zAstra kahyuM ke mithyASTino suMdara pariNAma paNa asuMdara che ane mithyASTinI kSamA, zAMti tathA samatA e paNa mohanI mUrchA che. samyagdaSTi che ke je vartamAna samayanA tuccha sukhanI khAtara bhaviSyanuM hita bagADavA na icche. chatI sAhyabIe dIkSA levI eTale vidyamAna gADIdhoDA ane pATahavelI choDIne bhikSA mAgavA nIkaLavAnuM che, vastI paNa mAgI maLe, koI Ape to rahevAya ane na Ape to na rahevAya. cha khaMDanA mAliko cha khaMDanI sAhyabI choDI ekalA kema nIkaLI paDatA ! e DAhyA ke vartamAna sukhane vaLagI rahelA DAhyA? zrI jinezvaradevo chatI sAmagrIe tyAgI kema banyA e hetu to tapAso ! roga thavAthI zrI sanatakumAra cAlI kema nIkaLyA ? roganI sevA to saMsAramAM sArI thAta paNa zrI sanatakumAre vicAryuM ke bhale thoDo vakhata vyAdhi bhogavavI paDe, paNa bhaviSyanA rogane maTADavA mATe A ja jarUrI che. prabhuzAsana kone mATe che ? vartamAna viSayasukhane vaLagelA chatAM je ene sAruM nathI kahetA ane nathI mAnatA tene prabhuzAsanamAM sthAna che paNa jeo ene sAruM kahe che tene prabhunA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 zAsanamAM sthAna nathI. vartamAna viSayasukhane ja upAdeya mAnIne vaLagI rahenArAo AtmAnI paNa dayA visarI gayA che ane teo potAnA AtmAnI paNa dayA visare te bIjAnI bhAvadayA zuM kare ? jene potAnI bhAvadayA na Ave e bIjAnI zuM kare ? pApamAMthI jhe2nA phaNagA phUTe che. 'ame je viSaya bhogavIe chIe e to pha2ja che, be-pAMca lAkha meLavavA ja joIe, to ja amArI pojhIzana vadhe, rAjakAjamAM pravezavuM ja joIe, rAjariddhi meLavavI ja joIe' - AvI AvI mAnyatAnA mULamAMthI pAparUpa kAyadAnA phaNagA phUTe che. pote viSayanA saMgamAM rahetAM tharathare e bIjAne viSayanA saMgamAM rata rahevAnI salAha kema Ape ? Aje to kAyado thAya che ke 'rahevuM ja;' paNa e kAyadA karanArane virAgI pUche ke 'tame koNa cho ?' tyAre e zuM kaheze ? 'ame zrImAna chIe.' ema kahezo to to virAgI kaheze ke 'tamane ame nathI mAnatA, tame bhagavAna zrI mahAvIranA dIkarA ho to tamane mAnavA taiyAra chIe, bAkI tamArI zrImaMtAInI to amane kazI ja kiMmata nathI, kAraNa ke tamArI zrImaMtAI kAMI amane amAre je joIe che te nathI devAnI mATe tame mahAvIrane mAno to ame tamane mAnIe.' AvuM kahenArane uttara to Apavo ja paDaze ne ? buddhipUrvaka uttara Apavo joIe ke jethI AbarU na gumAvavI paDe. 18 zrI jainazAsana samyagdaSTi mATe che, bhavane khoTo mAnanAra mATe che, saMsAranI asAratA jene lAgatI hoya ene mATe che, saMsArathI mukta thavAnI icchAvALA mATe che. namrutyurNamAM Ave che ke "amayasthAnuM saraLavALuM" paNa zaraNa kone ? bhavathI Dare ene. kSatriya paNa zaraNa kone Ape ? duzmanathI Dare ene ja ne ? tame bhagavAna zrI mahAvIranA zaraNe kema AvyA ? e tArakanA zaraNa sivAya bIje sukha na dekhANuM mATe ke banAvaTa karavA ? jo enA zaraNamAM ja AtmakalyANa lAge to e tArakanI AjJA pAse tamArA badhA vicArone AghA mUkavA ja paDe. bhavabhIru AtmAne ja A zAsana game, kema ke prabhunI AjJAmAM to khAvA pIvA vagere badhI ja paudgalika pravRttio upara aMkuza AvavAnA. aMkuza vinAnA game tevA sArA ane moTA ghoDA paNa jaMgalI kahevAya, enA upara savArI na ja thAya. tema zAstra kahe che ke mana, vacana, kAyAnA yogo paNa svacchaMde pravarte to te jaMgalI ghoDA jevA che ane evA yogonA svAmIne prabhunA zAsanamAM sthAna nathI. mana, vacana ane kAyAnA yogo e AtmAnA ke AtmA e yogono ? e ja mana, vacana, kAyAnA yogone 1436 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1st - 2 H avivekanuM sAmrAjya ane sudhArakonI aMdhazraddhA - 96 - 19 keLavI jANo to e ja muktinI nikaTa laI jAya kAraNa ke je ghoDA uthalAvI nAkhe che te ja ghoDAnA moMmAM lagAma Ave to dhArele ThekANe laI jAya che. paNa vAta eTalI ke jevo ghoDo tevI lagAma joIe. suMvALA ghoDAne suMvALI lagAma joIe ane tophAnI ghoDAne kAMkaravALI lagAma joIe. lagAma vagarano ghoDo adhavace khADAmAM nAkhe. mana, vacana, kAyAnA yogo e ghoDA che ane zrI jinezvaradevanI AjJA e lagAma che. samyagdaSTithI dareka vicAra, vAta, e pravRtti AjJAnusArI ja thAya ane evI na thAya to viruddha to na ja thAya. jenAmAMthI A yogyatA nIkaLI jAya teNe zAsanamAM rahevuM e nAhaka zAsanane kharAba karavAnA hissedAra banavA jevuM che. jene zekahenDa karavI, 'tAro chuM ema kahevuM ane tene ja pAchaLa lucco kahevo, enA karatAM evI khoTI sabhyatA na dekhADavI emAM zuM khoTuM ? moDhe kahevuM ke bhagavAna sAcA ane bahAra jaIne kahevuM ke bhagavAna A kahe che e manAya kema? e prAmANikatA nathI. baLAtkAre hA pADavAnuM koI ochuM ja kahe che ? A zAstra to kahe che ke vicAro, samajo ane mana mAne to hA pADo. jene saMsAra game ene zrI vItarAganuM kAma zuM che? zrI vItarAga to jene mukti joIe tenA mATe che. namaskAra tAre paNa te kayAre ? zAstra kahe che ke zrI vItarAga paramAtmAne karelo eka namaskAra paNa saMsArasAgarathI tAranAra che, paNa e sAmarthyayogano namaskAra hoya to tAre. icchAyoga, zAstrayoga ane sAmarthyayoga, e traNa yoga. emAM icchAyoga to joIe ja ne! sAmarthyayoga na Ave tyAM sudhI be yoga to joIe; chevaTa icchAyoga to joIe; e paNa na hoya e kema cAle? jene namaskAra karIe chIe e ApaNo tAranAra che evI bhAvanAvALo namaskAra e ja sAco namaskAra che. namaskAra karatI vakhate paNa saMsAra koTe vaLagelo hoya, tyAM paNa arthakAmanI lAlasA na jAya to icchita lAbha zI rIte prApta thAya ? jyAM beThA cho e game che ke nahi, e nakkI karo. davAnI vAta pachI rAkho. saMsAra e to roga che. e game che? e game tyAM sudhI A na game. aTavIno bhaya nahi tyAM sudhI vaLAu upara prema nahi; vaLAu upara prema na thAya tyAM sudhI enI salAha na manAya. sarpa jene karaDe tene ema lAge ke marI javAze to ja te jema gArUDI pAse jAya che tema jene saMsArarUpa sarpanA DaMsathI bhAvamaraNano bhaya lAge te ja devagururUpI gArUDI pAse jAya. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ----- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - - - 148 A te jAgRti ke sannipAta ? zarIranA vyAdhi mATe jeTalI ane jevI ciMtA AjanA saMsArIone hoya che, teTalI ane tevI athavA tethIya tIvra citA samyagdaSTi AtmAne vaLagelA ne vaLagatA karmavyAdhinI hoya che. daradI jo cikitsakanI AjJA na mAne to cikitsaka enI davA na kare. e kAraNe zarIranA roga maTADanAranI AjJAdhInatA che, ene anusaravAnI kriyA thAya che, enA vacana para zraddhA thAya che, to AtmAnA rogane maTADavA enA cikitsaka zrI jinezvaradevanI AjJA kema na mAnavI joIe ? kahevuM ja paDaze ke avazya mAnavI ja joIe. vaLI anaMta jJAnIonA vacananI zraddhAmAM nahi mAnanArAo paNa zraddhA vagara jIvI ja kyAM zake che ? 'vAvI vAvayaM prama' na hoya ema kahenArA paNa emanA bApanAM vAkyo pramANa ja kare che. jenI jarUra paDe tenAM vAkya pramANa karyA vinA cAlatuM ja nathI. chokaro nizALe jAya eNe ekaDo ghUMTavo ja paDe, mAstara kADhI Ape ene ekaDo na mAne ene maratAMye ekaDo na AvaDe. zraddhAmAM nahi mAnanArA paNa zraddhA vinA jIvI zake che ema tame mAno cho ? pacAsa varSanA jIvana mATe keTalA mANaso upara vizvAsa mUkavo paDe che ? mA-bApa, snehI, saMbaMdhI, badhAya upara vizvAsa mUkavo paDe. e badhA svArthI ke paramArthI ? bApe dIkarAne ane dIkarAe bApane mAryAnAM aneka dRSTAMta che, patnIe patine mAryAnAM paNa aneka daSTAMta che. chatAM tyAM vizvAsa rakhAya che. agiyAra vAge rasoI jamAya che, rasoImAM patnIe jhera nahi nAkhyuM hoya enI zI khAtarI ? A lokanA pacAsa varSanA jIvana mATe aneka para vizvAsa mukAya ane mAtra deva, guru ane dharmanI upara ja vizvAsa na mukAya ema ? A badhA tyAgI hatA eTale emaNe vakhate jherane saMtADyuM hoya evI zaMkA ane strI jhera de ke nahi enI zaMkA nahi ema? vicAro, kaI dazA che ? mahAvratadhArI te tyAgI ke strI ? vIsamI sadInI A te jAgRti che ke sannipAta che ? A tyAganI A bhakSya ane A abhakSya vagere kahevAnI jarUra zI e to vicAro ! gharabAra mUkIne nIkaLelA tyAgIo, tapa vagere karI zAstrasAgaranuM mahAmaMthana karI takalIpha veThI A badhuM lakhe emAM e tArakone kyAM koI jAtanI paulika lAlasA hatI ane che ? sADI tathA alaMkAra mATe tamArI strI thanArI ane potAnI ja sukha-sAhyabI mATe tamAro hukama uThAvanArI strInA vacanamAM vizvAsa rAkho to jJAnInA vacana para vizvAsa Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ us - 2 : avivekanuM sAmrAjya ane sudhArakonI aMdhazraddhA - 96 - 21 mUkavAmAM vAMdho paNa zo ? A tyAgIo tamane lAkha laIne AvavAnuM to nathI kahetAne ? lAkho choDIne ja AvavAnuM kahe che; je che tene choDavAnuM kahe che. dharma gayo eTale DULyA ja samajajo ! ATaluM chatAM paNa Aje to deva, gurunI AjJA uparanI zraddhAmAM pratibaMdha thAya che, enuM kAraNa saMsAranI pipAsA che. anaMtakAyamAM ghaNAM jIva che ema jJAnI kahe che, paNa tyAM svAda che mATe e mAnavAmAM mUMjhavaNa thAya che. enA yoge kahevAya che ke kyAM jIva bharyA che ?' kAraNa ke e kabUle to choDavuM paDe. moha bhaMDo che paNa e kabUle to moja kema thAya ? pipAsA ghaTI nathI enA ja badhA vAMdhA che. ethI ja kahevAya che ke jamAnAne oLakho." jamAnAne nAme vAMdhA badhA dharmamAM ! dharmanA kAmamAM pAMca rUpiyA ApavAmAM ja vAMdhA, tyAM samaya sAro nathI ema kahevAya, moTAbhAIne pUchIne vAta ema nAno bhAI kahI de, paNa ghera ramaNIsAheba kahe ke AnA vinA nahi cAle, to moTAbhAIthI chUpuM paNa laI Ave, khissA upara kApa paNa mUke ane khovAI gayA ema paNa kahe. moTAbhAI tathA mAbApane zA uttara devA te paNa yojI rakhAya. jo Ama na kare to ramaNI risAya ane eka vakhata e risAya to amuka samayanuM sukha jAya enuM zuM? enI khAtara to bAranA badale cauda kalAka kAma karAya, zeThanI pAMca gALa khavAya, e badhuM thAya, enuM kAraNa paudgalika sukhamAM khalela paDe e che; paNa yAda rAkho ke dharma gayo to AtmA DULyo ja samajajo. niyama karo to AvAya karo ne ? sarva virati sarvathA viSayo taje, "dezavirati' dezathI taje ane samyagdaSTi viSayone khoTA mAne.' AmAM vAMdho che e ja AjanA jamAnAmAM zAsananI sAmenA vigrahanuM mULa che. saMsAranI rasikatA che mATe ja anaMta jJAnIonA vacana upara zraddhA karavI nathI pAlavatI. anyathA jo zraddhA vinA javAya to karo abhigraha ke koInA upara zraddhA nahi rAkhavI. amuka cIja sArI ja eTale ekAMte svaparanuM hita karanArI che evI khAtrI na thAya tyAM sudhI levI ja nahi evo niyama karI zakazo ? kajiyo thAya evI koI paNa cIja nahi ja karavAno niyama karI zakazo ? koIne duHkha thAya evuM nahi karavAno niyama karI zakazo ? ane khoTI cIjano paNa anubhava lIdhA vinA nahi tajavAnI pratijJA karI zakazo ? A badhuM karo to to manAya paNa kharuM ke tamArA vAMdhA sAcA che eTale kaMIka hRdayapUrvakanA che; paNa tema Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 - --- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 --- - 1440 to che ja nahi, kema ke e bAbatamAM to zraddhA ane AvazyakatAnA tathA hitAhitanA vicAro thAya che, to pachI ahIM tema kema nahi? vaLI AjanA keTalAka lokonI laData e che ke je dharma karavAthI koIne duHkha thatuM hoya to dharma na karavo, to e ja rIte koIne duHkha thAya evuM kAma vyavahAramAM paNa nahi karavAnI pratijJA karo. kRpaNa pADozIne dAtAranuM dAna joIne duHkha thavAnuM ja, e to pelo dAna de temAM potAnI AbarU bagaDe ema mAne che. sAdhu pUjAya emAM paNa keMkane duHkha thAya che. guNavAna pUjAya emAM guNahInane ciMtA zI ? tamane khamAsamaNanI icchA hoya to tame paNa ahIM Avo, paNa ahIM AvavuM nahi ane bIjA pUjAya kema ? evuM kema bolAya ? svataMtravAda mAnavo che? svataMtravAda mAno cho to badhe mAno. eka bApanA cAra dIkarA temAM eka solisiTara thAya, eka baeNrisTara thAya, eka DaoNkaTara thAya tyAM virodha nahi, paNa eka sAdhu thAya tyAM virodha enuM kAraNa zuM? saMtAnane zuM jiMdagIbharanI gulAmI mATe pedA karavAmAM Ave che ? jo ema hoya to upakAra mATe dUdha pAo cho evo DoLa na karavo joIe paNa cakravRddhi vyAja mATe pAIe chIe ema kahevuM joIe. cakravRddhi vyAjathI paNa bhUMDuM. saMtAna ema kahe ke saMsAra nathI gamato to ene chUTo karavAmAM vAMdho zo ? ene pUche ke kema nathI gamato ? to e kahe ke "saMsAramAM sAra nathI, ghaNA marI gayA.' A rIte e saMtAna samajAve pachI mAbApe ene nA pADavAno adhikAra kyAM che? jUThanA dhaMdhA mATe, tAlImabAja banavA mATe dIkaro game te lAina le tyAM hakkano vAMdho nahi ane sAdhu thavA jAya tyAM hakka AvIne Ubho rahe che enuM kAraNa ? svataMtravAda paNa samAna joIe ne ! emAM bheda kema ? vyavahAramAM paDelA dIkarAne to bApa pUchavA jAya to dIkarI parakhAvI paNa che ke besI raho, mArI marajI.' bApa paNa tyAM kahe ke have moTo thayo che ene na kahevAya.' sAdhu thAya tyAM mAno ke pUche ane samajAve e adhikAra ApaNe mAnyo, vyavahAramAM to Aje e adhikAra paNa nathI rahyo, paNa khera ! mAno ke ahIM e adhikAra che, paNa ene baLajorIthI tyAga nahi karavA devAno nyAya kayo ? tyAM paramArtha buddhi kaI ? e nyAya kacAno ? vIsamI sadImAM paNa laData evI karo ke duzmanane paNa thAya ke laDatAM AvaDe Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 - 2 : avivekanuM sAmrAjya ane sudhArakonI aMdhazraddhA - 96 - 23 che. A to jonArA paNa kahe che ke "gamAra che, laDatAMye nathI AvaDatuM." tamane tyAganI vAta na game to rItasara phariyAda karo ke "amuka sAdhu tyAganAM vyAkhyAna vAMce che mATe emane gAmamAM na AvavA devA. noTiso coDo ke tyAganI vAto karanAra mATe A nagaramAM sthAna nathI. paNa A to kahe che ke amArA guru kaMcana kAminInA tyAgI' ane pAchA e mArga pracAranI ADe Ave che e nyAya kayAMno ? duniyA paNa kahe che ke laDatAM nathI AvaDatuM. sAdhupaNAnA pracAra sAme viruddha pracArakArya karanArAone pUcho ke tamane sAdhu zuM karavA joIe e kaho. jainazAsanamAM rahevAno DoLa karanArAone koI pUche ke tamArI ane sAdhu vacce takarAra kaI to teo zuM kahe ? e gulAmagIrI che? sabhA : sAheba ! e loko to ema kahe che ke gulAmagIrInI takarAra che ? kayA sAdhue temane gulAmI karavA kahyuM. parama vItarAga paramAtmAnI AjJA mujaba cAlavAnuM kahevuM e zuM gulAmagIrI che ? koI bole game tema paNa enI pAse pramANa mAgo. vakIla bole paNa dalIla bahAra jAya to korTa na sAMbhaLe. AMdhaLA thaIne mAnavAnuM A zAsana kahetuM ja nathI. manAvavA Agraha paNa nathI. e to kahe che ke saMsAra asAra lAge ane dharma upAdeya lAge to tema karavuM e hitakArI che. zrI jinezvaradevamAM vItarAgatA dekhAya, e tAraka lAge, gurumAM nircathatA dekhAya, dharma tyAgamaya dekhAya to mAno, bAkI veSamAM rahelA bhavaiyAne to mAnavAnI manAI ja che. veSa paNa guNadAyaka kyAre ke maryAdA hoya to, maryAdAnane mATe veSa paNa nakAmo che. deva vItarAga, guru nigraMtha, dharma tyAgamaya che ema lAge to mAno. enI sevAmAM kalyANa jaNAya to mAno. aDhAre pApasthAnaka e pApa che ane enA tyAgamAM dharma che. ema A zAstra, A guru ane A deva kahe che paNa "ame kahIe te ja mAno' ema nathI kahetA. aruci thAya e to game tema bole enI paravA na hoya. jene rUpiyA na ApavA hoya e to dastAvejane paNa khoTA kahe, sahIne paNa khoTI kahe ane sAkSIne paNa khoTA kahe. akSara oLakhanArane paNa lAMca ApIne phAvatuM bolAvavAnA prayatno kare. e rIte jene prabhuno mArga gaLe na Utare e game tema bole ane Agamane ughADI rIte e banAvaTI kahe. saMsAranI rasikatA khAtara tyAganI sAme ceDAM kare e ahIM zA kAmanA ? AjJA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1 24 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 -- pramANa nathI ema kahenArAnuM rahasya samajo. zraddhAno inkAra karIne koI ja jIvI zake tema nathI. nAstika paNa bhale AtmA, puNya, pApa vagere na mAne paNa nItine mAne, jo na mAne to bajAramAM koI Ubho paNa rahevA na de. bajAranI garaja hatI to nItine mAnI to pachI jenI jene garaja tyAM teNe zraddhA rAkhavI ja paDe che ne ! to pachI evI ja rIte muktinA arthIne anaMtajJAnIoe pharamAvelAM muktinAM sAdhanomAM zraddhA rAkhavI emAM gulAmI zAnI ? paNa muddo e che ke hRdayathI mithyA vAsanA ghaTatI nathI, viSayano prema gayo nathI enuM ja A pariNAma che. zrI jinezvaradevanA zAsanamAM zraddhA nathI, jIvasvarUpa mATe agaDabagaDe lakhAya che enuM kAraNa saMsAranI rasikatA che. 'e rasikatA khoTI che' ema kahevAmAM gusso Ave enA para dayA Ave che, khoTuM kahIne aTakatA hoya enA para to korI dayA Ave paNa jAhera karavAno prayatna kare to enA yoge bIjAo na bagaDe e mATe evAne khoTuM kahenAra tarIke jAhera karavAnA ghaTatA prayatno karavAmAM guno nathI kAraNa ke emAM ubhayanuM hita che. aMdhazraddhAthI bacavAnuM kahenArAo pote ja aMdhazraddhALu che ? sabhA : ApaNane aMdhazraddhAthI sudhArako bacAvavA mAge che. jJAnIonA vacanamAM karavAmAM AvatI zraddhAne aMdhazraddhA tarIke sAbita karavI paDe paNa gappAM mAryuM na ja cAle. vilAyatanAM bharatiyAM para nANAM denArA aMdhazraddhALu kharA ke nahi ? gharamAM ane vepAramAM paNa aMdhazraddhA kharI ke nahi ? zrI jinezvaradevanA vacana upara vizvAsa rAkhavo ene aMdhazraddhA kahenArA zuM mUkha nathI ? anaMtakAyamAM jIvo jJAnIe kahyA enI sAme vIjaLIno prakAza che evI vAto karavI nakAmI che. vijaLInI e tAkAta nathI ke dRSTi bahAranA jIvone batAvI zake. Apatti zAthI Ave che, e zodhavAnuM yaMtra kADhayuM ? Ajano koTyAdhipati kAle bhikhArI kema ? pratyakSavAdIo, jJAnIe kahela parokSa vastune nahi mAnIne rUlavAnA che. parokSa vastune mAnyA sivAya to nAstikano paNa chUTako nathI. A mA-bApa che paNa khAtarI zI ? ziSTa puruSo kahe e mAnavuM ja paDe. jherathI prANa jAya, paNa enI khAtarI zI ? koIe jhera khAdhuM e vAta kharI paNa jherathI ja prANa gayA enI khAtarI zI? mATe enI khAtarI karavA jAta para akhatarA na karatAM kUtarA para akhatarA karavA, prANI para akhatarA karavA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 - 2 H avivekanuM sAmrAjya ane sudhArakonI aMdhazraddhA - 96 - 25 enA jevI mUrkhatA ke adhamatA kaI? A badhuM nakhkhoda svArthIoe vALyuM che. zrI jinezvaradevanuM zAsana evA svArthIonI sAme Takkara jhIle che mATe ja enI pAchaLa cAlanArane AjanA kahevAtA sudhArako aMdhazraddhALu kahe che, paNa kharI rIte AMdhaLA to e che ke dunyavI netAnI ekeeka AjJA mAne che. e sAlanI DisembaranI 31mI tArIkhanI sAMje svarAjya maLavAnuM hatuM e divasa bhUlI gayA ? badhA UMcuM joI rahyA hatA. DAhyA DAhyAoe bagalamAM juttAM ghAlyAM hatAM. pachI svarAjya na AvyuM tyAre kahI dIdhuM ke "mahAsabhA devALuM kADhe tyAM huM zuM karuM ?" A AjJAdhInatA zAthI hatI ? tyAM zraddhA keTalI hatI ? vAto svataMtravAdanI chatAM parANe lokonI TopIo bALI hatI, e bhUlI gayA?A badhI aMdhazraddhA na hatI ? have vicAro ke zrI jinezvaradevanI AjJA kaI che ? "pApa na karavuM, viSayakaSAya ghaTADavA, mamatva mUkavuM vagere A vastune mAnavAmAM aMdhazraddhA kahevI e kevI ajJAnatA ? aMdhazraddhALu, gADariyA, mUrkha ane bevakUpha' vagere kahenArA pAchA jarUra paDye bhIkha mAgavA emanI pAse ja Avaze. bhaNelA ke bevakUpha? teo taraphathI dharmI upara aneka AkSepa thAya che. evAoe AkSeponI hAramALA banAvI che. dharmaguruone popa tathA jhAra paNa kahyA che. sAdhusaMsthAne utArI pADavA koI nAdAna AvA Aropo mUke, ene jeo sAcA mAne teo zuM bhaNelA kahevAya ? koI nAdAna, pAMca rUpiyA parANe pedA karato hoya ane pachI be-pAMca rUpiyA mATe phAve tema lakhe, ene sAcuM mAnanAra bhaNelA ke bevakUpha? paNa e zAthI mAne che ? sAdhu jIvatA hoya, pratiSThita hoya tyAM sudhI pAsA pobAra nathI paDatA ethI; kAraNa ke game tevo nAno sAdhu paNa zuM kahevAno ? sAmAyika, paDikamaNuM ane pauSadha karavAnuM kahe, zIla pALavAnuM kahe, dAna devAnuM kahe, tapa karavAnuM kahe, e bIjuM kahe zuM ? ane bIjA badhA zuM kahevAnA ? "lAvo phaMDa, lAvo phaMDa.' kAraNa ke arthakAmanA rAgI. evAo sAdhusaMsthAne utArI pADavA bane eTalA Aropa mUkavAnA. dI' Uge so Aropa mukAya che. zuddha vyAkhyAtAo mATe paNa luccA, zayatAna, pAkhaMDI vagere zabdo vaparAya che. AmAMnA eka paNa Aropane sAco sAbita karI Ape to to bhaNelA manAya, nahi to to madaghelA ja mAnavA joIe. eka solisiTara zAstranI vAtane gappAM kahe, padavIdharo mATe elaphela bole Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 --- -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - -- 1w ene e vAta pUravAra karavAnuM kahevAmAM Ave, AhvAna apAya, celeMja apAya tyAre na avAya ema kahe, enA jevo kAyara koNa ? chatAM ApaNe ApaNI sajjanatA na khovI joIe, bAkI jo korTamAM evuM thAya to bhayaMkara apamAna thaI jAya ane bIjI rIte paNa sahana karavuM ja paDe. sabhA tyAM tarata javAya che, ahIM zAsanamAM evuM nathI ne ? ahIM paNa jeo UMdhA cAlaze teonA phuracA uDI jaze. sabhA : pachavADe ne ? je pachavADenuM na jue e to AMdhaLA kahevAya. ApaNe pachavADenuM nathI joI zakatA mATe zrI jinezvaradevanI pAchaLa cAlIe chIe; mATe parama zraddhALu. nAgAM chApAM para vajana rAkhIne sAdhusaMsthAmAM popazAhI ane jhArazAhInI vAto karanArA ja aMdhazraddhALu. je itihAsanA AdhAre popazAhI ane jhArazAhInI vAto thAya che, te itihAsanA AdhAre jaina sAdhutAmAM e sAbita kare to emanI buddhine huM jarUra dhanyavAda ApuM ! sAdhu kadI ugra thAya to be-cAra zabda kahe ane te paNa anIti AdithI bacAvavA, paNa koInAM ghara lUMTavA to nahi ja! potAnI vyaktigata svArthasiddhi mATe, mAnyatAnI siddhi mATe, marajI mujaba zAstra mATe ane padavIdharo mATe elaphela lakhe, e vidvattA nathI, jAgrata nathI, paNa ghenathI Avelo sannipAta che. evA mATe DaoNkTara kahe ke bAMdhI rAkho evAne bAMdhI rAkhavAmAM hita che, paNa evAne bAMdhavAmAM mAthuM na phUTe e sAcavavAnuM che. | game tevo moTo dhArAzAstrI hoya, paNa zarIra para darada thAya to sarjana pAse jAya ane sarjanane kAyadAnuM kAma paDe to dhArAzAstrI pAse jAya. kAyadAnA jJAnamAM dhArAzAstrI DAhyA ane zarIranA kAyadAmAM sarjana DAhyA, e rIte ahIM tyAganI vAtamAM bIjAonuM DahApaNa kaI rIte cAle ? virAgInI parIkSA rAgI kaI rIte le ? paNa jyAM sudhI avivekarUpa aMdhArAnuM sAmrAjya hoya, tyAM sudhI A badhuM na samajAya. ene TALavA mATe ja upakArIo karmavipAkanI gariSThatAnuM varNana karI rahyA che. karmavipAkanI gariSThatAnA varNanamAM karmaparavaza AtmAonI dazAnuM upakArIo kevuM kevuM varNana kare che e have pachI - Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3: zAstronI zraddhA vinA samakita nahi ? 97 * prabhuzAsana, eka UMcuM vaidaka : * munine dAna devAmAM bhAvanA kaI ? * garIba ane zrImaMtamAM pharaka zo ? * zrAvakakuLanA manoratha : * kriyA eka paNa bhAvanA judI ! * prabhuzAsanano pratApa : * jenI jarUra teno niSedha kema ? * prabhuzAsananA lUMTArA : * saduparyAga e dharma : viSayaH zAstranirapekSatA e samakitanI ghAtaka ane zAstrasApekSatA e samakitanI kAraka. zAstromAM AvatI narakAdi durgationI vAtone nahi mAnavA mATe zAstrone ja apramANa TheravavAvALo je keTalAMka varga saMgha-samAjamAM pedA thayo che, te varganI e vAto kevI behUdI che, te A pravacanamAM khUba ja mArmika rIte rajU karavAmAM AvI che. dravyakSetrAdi paNa jovAnA paNa sAmAnA zreya mATe. bhava vadhe e rIte dravyakSetrAdi jovAM te paNa pApa ja che. sukha ane duHkhamAM samyagdaSTi AtmAnI manodazA kevI hoya? dharma mATe lAyaka evA garIba ke zrImaMtamAM kaI vastu hovI jarUrI ? eka ja kriyAmAM paNa pariNAma pharyo phaLamAM phera kaI rIte paDe? je vastunI jarUra paDe te vastu mAtrane upAdeya kema na gaNAvAya ? meLavavuM e dharma ke maLelAno sadupayoga e dharma ? zrAvakanA manoratha kevA hoya? zAstra koNa dhAraNa kare ? ane AgamanI vAtone haMbaga kahenArA zAsananA lUMTArA zAthI? AvA aneka praznanA rasapUrNa javAbothI A pravacana majAnuM banyuM che. muvAkyAta * zAstra nirapekSapaNe pravartatI samayAnusArI buddhivALo kadI ja zAstrane na sAcavI zake ke na mAnI zake. * cakravartI cakravartIpaNuM choDe ane bhikhArI bhikhArIpaNuM choDe, eTale e beya mArge AvI zake che. e beya dharmane mATe lAyaka che. * samyagdaSTi AtmA vartamAna karatAM bhaviSyanI ciMtA vadhAre kare che. * jenI tamane jarUra eno niSedha kema ?' AvA vicAro mithyASTinA hoya che. * lAlasA ja AtmAne pApa tarapha vALI rahI che. "A jamAnAmAM anIti vinA cAle nahi, mATe anItimAM pApa kema kahevAya ?' ema mAnavuM enA jevuM mithyAtva kayuM che ? - sAdhu gRhasthanI nizrAe rahe che, paNa kAdava tathA pANI vacce rahela kamaLanI jema nirlepa rahe che, jo nirlepa rahe to sAdhutA Take, nahi to kamaLa jema kahovAI jAya, tema sAdhutAmAM paNa saDo thAya. * maLelAno sadupayoga karavo e dharma. * 'zrI jinezvara devanI AjJA mastake' ema mukhethI kahevuM ane AgamamAM kahelI vAtane haMbaga kahevI, e kAramI nAstikatA che ane ema kahenAranI pITha oghAvALA paNa thAbaDe, eno artha to e ja ke prabhuzAsananA lUMTArA ane lUMTArAnA sAthI bhagavAnanA zAsanamAM vase che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3: zAonI zraddhA vinA samakita nahi ? prabhuzAsana, eka UMcuM vaidaka : sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIone saMsAra upara nirveda tathA vairAgya utpanna karavA mATe zrI AcArAMga sUtranA "dhUta" nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana kare che. sUtrakAra paramarSinuM e pratipAdana samajI zakAya te mATe TIkAkAra maharSie cAre gatinuM duHkhamaya varNana karyuM ane varNanamAM ApaNe joI AvyA ke cAre gatimAM karmanA vipAkane bhogavavA sivAya bIjuM kazuM nathI. emAM je sukha dekhAya che, te paNa karmavipAkajanya che. e sukha AtmIya sukha nathI; vastutaH sukha nathI, paNa saMyogajanya sukha che. saMyoga hoya tyAM viyoga niyamA. cAra gati paikInI be 'naraka ane tiryaca' - A be gatiomAM to nakkI duHkha che eTale narakagati to ekAMta duHkhamaya che ane tiryaMcagati paNa prAya: duHkhamaya ja che. e sivAyanI be gatiomAM sukha che te paNa vastutaH sukha nathI. je AveluM jAya te vAstavika sukha nathI, paNa Aje ghaNAne to e cAre gatinA varNanane mAnavAmAM paNa zaMkA che. AvI vastumAM zaMkA karanAra khare ja ajJAnI che, kAraNa ke manuSya ane tiryaMcagati to pratyakSa che ane e gationI hAlatano to anubhava thaI rahyo che, eTale jo e gationA anubhavane mAnI levAmAM Ave, to narakagati ane devagati mATe paNa AtmA sAkSI pUre, eTale ke e paNa buddhithI samajAya ema che : paNa bhavAbhinaMdI AtmAo to kahe che ke e be gatione mAnIe to mUMjhavaNa thAyane ? duniyAnA ghaNA jIvo viSayanA premI che : teo pAMca iMdriyonI lAlasAne laIne kahe che ke "ApaNane bhogathI vaMcita rAkhI A mArge lAvavA mATe naraka vagere bhayanI dIvAlo UbhI karI che !" keTalAka to AgaLa vadhIne kahe che ke "sAdhuoe potAnI khyAti ane pUjA mATe AvA bhayo pedA karyA che !' AvA vicAro mithyAtvanA yoge ane iMdriyonI AdhInatAne lIdhe ja thAya che, paNa Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ on - 3 : zAstronI zraddhA vinA samakita nahi - 97 -- 29 mokSasAdhaka zAstra kahe che ke viSayanA bhogavaTAmAM dekhAva mAtranuM ja sukha ane te kSaNika che. alpa samaya pachI to te bhogavaTo ahIM ja duHkhano anubhava karAve che. arthAt karmanI anukULatA hoya to bhogavatI vakhate ja sukha jaNAya che. bhojana majenuM paNa kyAM sudhI ? cavAIne kUco na thAya tyAM sudhI. kUco thayA pachI be miniTa moMmAM rahe to te paNa heThe UtaratAM takalIpha. pAMce iMdriyonA zabda, varNa, gaMdha, rasa, sparzAdinAM sukha, e paNa amuka kALa, iMdriyane sparza sudhI. e sukha paNa zArIrika Adi vikAra na hoya to ja. mAno ke mahenata vaDe iMdriyanA viSayonI sAmagrI maLI, tyAM zarIramAM zULa UDyuM, tyAM e maLeluM paNa nakAmuM thAya che. meLavavAnI mahenata karavAmAM paNa sukhano anubhava nathI. AzA hoya, AzAjanya sukha hoya, paNa sukhano sAkSAtkAra nathI. meLavatAM meLavatAM marI javAya to majUrI jAya ane natijAmAM pApa sAthe Ave. viSayanuM sukha tathA duHkha pratyakSa che. sukha kSaNika che ane duHkhanI sImA nathI paNa viSayasukhanI gADha lInatAnA pratApe maLatI naraka vagerenI vAtane haMbaga mAnanArA divase divase vadhatA jAya che ane evAo kahe che ke "jinezvaradevane tathA Agamane mAnIe, paNa emAMnA narakAdinA varNanane atizayokti mAnIe to vAMdho zo ?' AvuM kahenArAone ApaNe pUchI zakIe chIe ke anaMtajJAnI mahApuruSo mahAvratadhArI hatA ke mahAvratothI hIna hatA ? vaLI zrI vItarAga paramAtmA jUThuM bole paNa kharA ? sabhA ? evAo to sAheba ema ja kahe che ke bhagavAna zrI mahAvIranAM ja A pustako che enI zI khAtarI ? evAoe to bhagavAna zrI mahAvIradevane paNa na mAnavA joIe. sabhA mahAvIradevane to mAne che, kAraNa ke zAstromAM kahyA che. Ano artha to e ja thayo ke zAstro ane zAstronI vAta paNa phAvatI mAnavI ! paNa ema karavuM, e koI paNa rIte nyAyayukta na gaNAya. vaLI AgamanuM eka pAnuM mAnavuM ane bIjuM na mAnavuM enuM paNa kAMI kAraNa to hovuM ja joIe ne? vadhumAM je na mAnavuM hoya, tene prakSipta kahe che tyAre je mAne che te paNa prakSipta nahi enI zI khAtarI ? kharI rIte AvuM kahenArA ane mAnanArA akkala vagaranA ja gaNAvA joIe. kahevata che ke garajavAnane akkala na hoya. jenI jarUra te karavuM, evuM mAnanAro garaju thayo; enI akkala Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - 13 ApoApa UDI jAya. evAo bhagavAna zrI mahAvIradevanuM nAma paNa eTalA ja mATe de che ke e nAma vinA TaTTa cAle nahi, eTale emAM paNa polisI che ane e paoNlisI khAsa samajavA jevI che. dareka vastu samajavA zAstrAnusArI buddhi joIe. zAstra nirapekSapaNe pravartatI samayAnusArI buddhivALo kadI ja zAstrane na sAcavI zake ke na mAnI zake. zAstrAnusArI buddhivALo samaya paNa jarUra jue, dravya, kSetra, kALa ane bhAva paNa avazya jue. zAstrAnusArI buddhivALo AtmA dravya, kSetra, kALa ane bhAva Adino upayoga svaparanA sAcA premane mATe ja kare. zarIranA sAcA cikitsako, kAyama dUdha-ghI pInArAne paNa vakhata Ave tyAre mAtra chAza upara ke maganA pANI upara rAkhe che. koI pUche ke AvA moTA zeThane maganA pANI upara rakhAya ?' eno uttara e ja ke "hA ! rakhAya, zeTha to zuM paNa rAjA mahArAjAne paNa rakhAya." "to pachI A sAhyabI bhogavaze koNa ?" - AvA praznano uttara paNa e ja hoya ke "bhAgya haze te, paNa Ane mATe to maganuM pANI ja hitakara che." A vaidakanI vAta che, to A prabhuzAsana to UMcuM vaidaka che. peluM vaidaka zarIranA roga kADhavA mATe che ane A vaidaka to AtmAnA roga kADhavA mATe che. vaidya mAtrA khavarAvatI vakhate daradInI zarama na rAkhe, ane je vaidya daradInI zarama rAkhe te daradIne vahelo smazAnamAM mokale. sabhA : paNa vaidya ja na joIe to ! jene maratAM sudhI bImAra rahevuM hoya tene vaidyano khapa na hoya to evAne tyAM javA vaidya navarA paNa nathI. sabhA : paNa evAo to vaighanI peDhI ja ukheDavA mAMge che tenuM zuM? evAo bhale ema karavA mAge paNa davA khAnArAya hajI che ne ? e jarUra davAkhAnAM sAcavaze. vaidhe to pATiyuM mAryuM che, garaja haze te Avaze. davA nahi khAvAnI icchAvALAne cAlu davAkhAnA upara kuhADI mAravAno adhikAra nathI, kAraNa ke davA khAnArA hAjara che. e ja kAraNe dharmanI peDhInI ATalI ATalI niMdA karatAM chatAMye tyAM mANaso jAya che, enI ja Aje dharmanA virodhIone mUMjhavaNa thaI che; paNa hoya, jevI jenI dazA ! bAkI kalyANanA arthIoe nizcita karavuM joIe ke mithyAdRSTi AtmAo karatAM samyagdaSTi AtmAomAM viziSTatA zI ? e ja ke samyagdaSTi AtmA avirati AdimAM rAce nahi. e AtmAnI ramaNatA to prabhuAjJAnI ArAdhanAmAM hoya. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 - 3: zAstronI zraddhA vinA samakti nahi - 97 - - 31 samyagdaSTi AtmA vartamAna sukhamAM nathI lapAto, kAraNa ke bhaviSyano vicAra enA hRdayamAM sadAya jAgato rahe che. bhaviSyanA vicAra vinA daradIne kapathya khAtAM sukha to thAya, paNa e sukha pariNAme kAramI cIso marAve evuM hoya che. e ja rIte pAMce iMdriyonA je viSayo tenA sukhamAM lIna thavAnA pariNAme thatuM duHkha sImA vinAnuM hoya che. viSayonA upabhoga mATe jarUrI padArtho meLavatAM paNa majUrI che; meLavyA pachI paNa bhogavAze ja e nakkI nathI; meLavyA bAda bhogavavAnA samaye marI gayAnAM aneka dRSTAMta che. baMgalo baMdhAvyo, taiyAra thayo, AvatI kAle vAstu hoya ane AgalI sAMje sannipAta thAya evuMya bane che. anartha karI lUMTa karI, karoDanI mUDI karI, karoDa thayA, pachI Ama karuMtema karuM evA vicAramAM ne vicAramAM ja aneka sApha thayA che; ethI majUrI thaI gaI, bhoga rahI gayo ane pApa sAthe AvyuM. garIba ane zrImaMtamAM pharaka zo? sabhA: mana to tRpta thAya ? bhogavavA mATe meLavavAnA prayatnathI mana tRpta nathI thatuM. moTara lIdhI ane besatI vakhate pakSAghAta thAya, to enI hAlata kaI thAya che e tapAsajo. jJAnI puruSo viSayone viSavRkSa jevA kahe che. viSavRkSanA bhogamAM to nAza che paNa enI chAyAmAM besavAmAM paNa nAza che. ahIM karoDavALo ane garIba be sAMbhaLavA Ave temAM garIba je rIte sAMbhaLaze te rIte "mArA karoDa" e bhAvanAvALo nahi sAMbhaLe. jeNe manathI viSayane viSa sarakhA mAnyA hoya tenI vAta judI che, e bhAvanA thaI pachI to rAjA ane raMka beya sarakhA che. cakravartI cakravartIpaNuM choDe ane bhikhArI bhikhArIpaNuM choDe, eTale e beya mArge AvI zake che. e beya dharmane mATe lAyaka che. sabhA : garIbane ArtadhyAna rahe ne ! garIbane ArtadhyAna rahe ane zrImaMtane kayuM rahe ? garIbane to meLavavAnuM ja dhyAna, zrImaMtane to meLavavAnuM tathA sAcavavAnuM ema beyanuM dhyAna, eTale ke beya jAtanI phIkara. lAlacoLa dekhAya te zarIrathI, paNa haiye to sagaDI ja ne ? bhikhArIne cappaNIAmAM na maLe tyAM sudhI to meLavavAnI phIkara kare ane "annadAtA Apo" ema kahe paNa maLyA pachI saMtADe, koIne Avato jue eTale manathI kahyuM ke "e paDAvI leze ane ema kalpIne ciMtave ke evo mAruM ke pharI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ----AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - A tarapha najara na kare. maLyA pachI e dazA. e ja rIte karoDa AvyA pachI khumArI thAya ke "huM koNa? mAruM nAma denAra koNa ?' garIbane e khumArI na hoya, ene to maLatuM nathI eTale maLe to ThIka ema thAya, paNa karoDapatine to thAya ke "huM koNa? ane mArI pojhIzana zuM?' jene sAmagrI nathI maLI e to prAya: AdhyAna kare che ane jene maLyAM hoya che, e to sAcavavA mATe prAya: raudradhyAna paNa kare che. vaLI vicAro ke lakSmIne sAcavavAnI laganI e karyuM dhyAna che ? "saMrakSaNAnubaMdhI' nAmano raudradhyAnano chello pAyo che e na bhUlatA. bhale, e dazA darekane na Ave paNa tyAM sudhI javAnI hada che, ane saMrakSaNAnubaMdhI e pAyo to chello che, emAM bhAvanAnI tIvratA-maMdatA hoya, lakSmI sAcavavA mATe kampAunDa kare, maiyA rAkhe emAM heta zo ? koI lUMTavA na Ave, tyAM sudhI to mAravAnI bhAvanA nathI, paNa bhaiyo rAkhavAmAM irAdo kayo ? e khUba vicAro. pAMca jaNa caDI Ave to ekalo zuM karuM ?' mATe cAra DaMgorAvALAne rAkhyA che e ja bhAvanA che ne ? rahe to bhale ane jAya toye bhale, e bhAvanAvALAnI vAta judI che. kriyA eka paNa bhAvanA judI ! koI samyagdaSTi AtmA hoya, prabhunA mArgane pAmyo hoya enI vAta judI, kema ke enI mAnyatAmAM phera che. pote gRhastha che, ene amuka sthiti rAkhavI paDe che mATe rAkhe che, paNa lakSmI Ave tyAre e unmatta paNa na thAya ane jAya tyAre gabharAya paNa nahi, kAraNa ke evA AtmAne beyamAM samAna bhAva rahe che. lakSmI Ave tyAre puNyodaya mAnI sadvyaya kare ane jAya tyAre pApodaya mAne. lakSmI meLavavA mATe karavI paDatI mahenatane paNa e khoTI mAne ane sAcavavA mATe karavA paDatA vicArone paNa e pApa mAne che. samyagdaSTi AtmA lakSmImAM rAcato-mAcato nathI, kema ke ene potAnA bhaviSyanI ciMtA che. samyagdaSTi AtmA vartamAna karatAM bhaviSyanI ciMtA vadhAre kare che. rAtre kamADa vAse, sAMkaLa vAse, tyAre paNa samyagdaSTi ane mithyAdRSTi AtmAnI kriyA to eka hoya che, paNa pariNAmamAM bheda hoya che. mithyAdRSTi to sAcavavA mATe ja vAse che, tyAre samyagdaSTi AtmA to ciMtave che ke "saMsAramAM rahyo chuM mATe vAsavuM paDe che ! samyagdaSTi lakSAdhipati ane mithyASTi lakSAdhipati beya pAghaDI sArI vApare paNa mithyAdRSTinA manamAM bhAvanA "huM koNa" e Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1451 - 3 : zAstronI zraddhA vinA samakita nahi - 97 - 33 batAvavAnI ane samyagdaSTinI bhAvanA e ke rItasara pozAka na hoya to dharma niMdAya mATe paheravo paDe che. potAnAM saMtAna sarvavirati nathI pAmatAM mATe ene yogya rIte yogya mArge samyagdaSTi pitA yoje che. jyAre mithyASTi ThAThamAThathI lagna karAvavAnI bhAvanA rAkhe che. lagnakriyA samAna hoya to paNa bhAvanAmAM ja bheda. jenI jarUra teno niSedha kema ? Aje dhRSTatAthI puchAya che ke "jenI tamane jarUra eno niSedha kema?" AvA vicAro mithyAdaSTinA hoya che. "sAMje jamavA vahelA UThavAthI dasa-vIsa grAhaka tUTI jAya mATe A jamAnAmAM rAtribhojana thAya emAM bAdha zo ?' ema kahevAya che paNa "thoDA rUpiyAnI Avaka ochI thAya to vAMdho zo ?" e vicAra nathI Avato. ghImAM jhaboLIne khAvAne badale pANImAM jhaboLIne roTalI khAvI paDe emAM vAMdho zo che, ke jethI rAtribhojanamAM vAMdho nathI ema kahevuM paDe ? pAghaDI moTIne badale nAnI mukAya ane vIMTI pAMca hajAranI paherAtI hoya te pAMcanI paherAya, e rIte dareka bAbatamAM TUMkethI patAvavAmAM vAMdho che, ke jethI zAstra viruddha kahevAnI dhRSTatA karavI paDe ? kharekhara, lAlasA e ja mahApApa che. lAlasA ja AtmAne pApa tarapha vALI rahI che. AthI ja jamAnAvAdIo pratye amAre ema kahevuM paDe che ke tame loko jamAnAne kalaMka na gho, kAraNa jamAno kAMI kAna pakaDIne pApa karavAnuM nathI kaheto. svArthI kuTuMbIo to badhuM ja mAge, paNa kahI devAnuM ke "je nItipUrvaka maLe te ApuM chuM ane te tame khAo, kAraNa ke ghI-dUdha ApavA kAMI huM baMdhAyo nathI, huM saMsAramAM rahyo chuM. tame Azrita cho ane saMsAradaSTie tamArA pAlananI mArI pharaja che, huM bhUkhyo rahIne paNa tamAruM peTa bharuM, paNa anIti karIneya ghI-dUdha ApavA baMdhAyelo nathI. huM ghIdUdha khAuM ne tamane na Ape to vAMka kharo, bAkI tamArI khAtara anIti ke jUTha Adi pApa huM karavAno nathI." "A jamAnAmAM anIti vinA cAle nahi mATe anItimAM pApa kema kahevAya ?' - ema mAnavuM enA jevuM mithyAtva kayuM che ? samyagdaSTi to kahI de ke saMsAra choDI zakato nathI mATe nItipUrvaka maLe ethI tamAruM rakSaNa karIza." vastusthiti AvI hovA chatAM paNa Aje to kahe che ke "jenI jarUra eno niSedha kema ?' paNa vicAro ke duniyAnA jIvone to aDhAre pApasthAnakonI jarUra che mATe eno niSedha nahi ema ? Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno ka zrI arihaMtadevane mAnavAno dAvo kare ane chokaro mAMdo paDe tyAre melaDI pAse jAya, tyAM zuM zAstrakAra hA pADe ? guru nigraMtha joIe ema kahe, paNa pAchA kahe ke 'amArA vepAra rojagAra cAlatA nathI mATe tame paNa amArA bheLA bhaLo ane amArI sthiti sudhAro .' A kaI dazA ? zuM sAdhu e vAtane mAne ? mAne to pariNAma e Ave ke vIsamI sadImAM prabhunA zAsanane dezavaTo ja Apavo paDe ane te zuM yogya che ? nahi ja, to vicAro ke 'deva vItarAga, guru nigraMtha, ane tyAgamaya dharma, e traNanI pAse zuM maMgAya ? vItarAga deva pAse rAganAM sAdhano magAya ? kezariyAjIne kahe ke 'chokaro sAro karo to pAMca zera kesara caDAvuM' - e zuM ? zuM e vItarAga paramAtmAnI bhakti che ? 34 kharekhara, AjanI dazA ja koI vicitra che. keTalAka to Aje kahe che ke 'guru kaMcana-kAminInA tyAgI kharA, paNa e guru amArAM kaMcana-kAminIne sArAM kema na kahe ?' Ano artha e ja ke 'paMca e paramezvara, paNa mArI khIlI na phare.' AvI dazAnA yoge ja bhavAbhinaMdIo kahe che ke 'deva vItarAga, guru nigraMtha, dharma tyAgamaya e vAta sAcI, paNa e traNeye amArI jarUriyAta jovI ja joIe.' AvAone pUchavuM joIe ke zuM e tamArI jarUra jovA nIkaLyA che ? sadupayoga e dharma : 1452 sabhA : sobatamAM raho to eTaluM na hoya ? deva to muktimAM che, dharma e tArakanI AjJAmAM che ane amo tamArI sobatamAM chIe ja nahi, kAraNa ke sAdhu gRhasthanI nizrAe rahe che paNa kAdava tathA pANI vacce rahela kamaLanI jema nirlepa rahe che; jo nirlepa rahe to sAdhutA Take, nahi to kamaLa jema kohavAI jAya, tema sAdhutAmAM paNa saDo thAya. gRhastho ane sAdhuonI sthitimAM ghaNo ja pha2ka che. gRhasthane dravyadAnano adhikAra che paNa munine nathI enuM kAraNa e ja kegRhastha pAse dravya che mATe enI mUrchA choDAvavA mATe dAna che, gRhastha parigraha AraMbha samAraMbharUpa rogathI pIDAya che mATe dAnarUpI auSadhanI ene jarUra che, ane munine dravya nathI mATe mUrchA paNa nathI ane dravyadAna paNa nathI, dAnano upadeza de te rogIne mUrchAthI bacAvavA mATe. dravyamUrchAmAM paDelAne dAnano upadeza de paNa dAna mATe kamAvAnuM na kahe. mUrchAnAM sAdhanavALAne dAnano Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 3H zAstronI zraddhA vinA samakita nahi - 97 -- 3pa upadeza de. zrAvaka jamavA bese tyAre muninI rAha jue, paNa eka ja AdamI hoya ane rasoI banAvI nathI to munine mATe banAvI devAnuM vidhAna nathI. paSadhamAM tivihAro upavAsa agara ekAsaNuM karanAra zrAvaka mATe Avela cIja munine e zrAvaka vahorAve paNa covihAro upavAsa karyo hoya e zrAvaka maMgAvIne munine na vahorAvI zake. arthAt maLelAno sadupayoga karavo e dharma. lakSmI e pApasthAnaka sevyA vinA AvatI nathI. e lakSmI dvArA pApanA tyAgano upadeza e lakSmIvAnane muni de paNa dAna mATe pApane sevI lakSmI meLavavAnuM jainazAstra kahetuM nathI. lakSmI paranI mUccha utAravA mATe dAna che. pArakAnuM kalyANa thAya emAM vAMdho nahi paNa bhAvanA to mUrchAnA tyAganI che. kevaLa pArakAnA kalyANanI bhAvanAmAM dravyadAnano lAbha paNa emAMye "ApuM enAthI sogaNuM maLe" evI bhAvanA Ave to e lAbha paNa nahi. munine dAna devAmAM bhAvanA kaI? muni uttama pAtra che, ratnatrayInA dhAraka che. SakAya jIvanA pAlaka che, rakSaka che ane jagatamAM SaskAya jIvanI rakSAnA pracAraka che e mATe, e munine saMyamapuSTi mATe, emanuM zarIra vadhu Take to jagatamAM SakAyanI rakSA vadhu thAya, pikAyarakSAno pracAra vadhu thAya e mATe, temaja potAne paNa AnA yoge saMyamano avasara Ave e mATe munine bhaktipUrvaka dAna devAya. munine dAna devAmAM irAdo A! ocho ke vadhato, paNa irAdo to A ! zAstra kahe che ke "munine dAna detI vakhate zrAvakane harSanAM AMsu Ave, te kyAre Ave ? AvI bhAvanA vinA Ave ? Aje to keTalAka kahe che ke "ame hoIe to sAdhu jIve, ame jIvADanAra ane amArA AdhAre e jIvanAra A bhAvanAthI akaDAI AvI che tyAM harSanAM AMsu kayAMthI Ave ? samyagdaSTi to sAmAnya vAcako mATe paNa mAne ke yAcako na hota to dAna kone deta ? yAcako che to kalyANanA daravAjA ughADA che. Ano artha e nahi ke bIjAne yAcako banAvavA icche. zrAvakakuLanA manoratha : sabhA: dezamAM bhikhArI vadhe ne ? jainadarzana e vAta mAnya nathI rAkhatuM. badhA puruSo tyAgI thAya to emanAM kuTuMbo zuM karaze ? e phIkara jainadarzana nathI karatuM, kAraNa ke je divase badhA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno tyAgI thaze, tyAre temanAM kuLa paNa puNyavAna haze. Aja to pApAtmAo uttama kuLane paNa adhama ka2vAnI peravIo kare che. 37 - 6 prabhuno saMyamamArga sAMbhaLI samyagdaSTi devatAo paNa icche che ke 'kyAre zrAvakakuLa maLe ane saMyama pAmuM !' zrAvakakuLanI gaLathUthImAM ja tattvanuM jJAna hoya. nirveda ane vairAgyanAM jharaNAM e zrAvakakuLamAMthI nItaratAM hoya. zrAvakanA rasoDAmAM paNa tattvajJAnanI ja vAta hoya. zrAvakanA vepAramAM suMdara nIti, prAmANikatA ane udAratA hoya, enI dareka karaNImAM sadAcAra hoya, enA jIvanamAM zAMti, sahiSNutA ane sadAcAra hoya, paNa moha, lobha ke laphaMgAI na hoya. zrAvaka, jo potAnA gharamAMthI koI saMyamI nIkaLe to pote potAnA gharane puNyaghara mAne, ane koI paNa AtmA evo na nIkaLe to ene thAya ke eke caitanyavaMtI mUrti mArA gharamAM che ke badhAMya dhamaNa jevAM pUtaLAM che ? A badhuMya samajavA mATe samajo ke zrAvakanA manoratha kayA hoya ? sadAya 'kacAre mamatA chUTe ane kacAre municaryA pALuM ?' - AvA ja manoratho zrAvakonA hoya, evA zrAvako potAnAM saMtAnone saMsAramAM rasapUrvaka mahAlavAnuM kema ja kahe ? 1454 samyagdaSTi mAbApa bALakane sArAmAM sArI cIja khavaDAve paNa kAnamAM phUMka mAre ke 'enA rasamAM lIna thavAmAM majA nathI : jo emAM rAcyo to durgati thavAnI !' AvA zikSaNathI TevAyelo AtmA, thALImAM jeTalI cIja Ave emAMthI je cIja upara potAno prema vadhAre hoya te taje, paNa evA zikSaNanA abhAve Aja to na hoya te iSTa vastu mAgIne rasapUrvaka khavAya che. zrAvakanA AcAro gayA mATe ja bhayaMkara pApanI jarUriyAta manAI, pApanI jarUriyAta manAI mATe ja dharmano upadeza kaDavo manAyo, ethI ja zuddha prarUpaka sAdhu pratye vairabhAvanA jAgI, Agama uparano prema gayo, bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAnA vacana uparanI zraddhA gaI ane e ja hetuthI ghora mithyAtvano udaya thavAthI kA2muM nAstikapaNuM AvyuM. evAo to ApattinA samaye rodaNAM rotA Ave, paNa evAone sAdhu zuM kahe ? evAone sAdhu to e ja kahe ke 'karmaprabhAvo'yam ane saMsArasvabhAvo'yam / ' prabhuzAsanano pratApa : kharekhara Aje tattvadraSTinI vicAraNA moTe bhAge nAza pAmI che; anyathA zrAvaka, sAdhu pAse AvIne 'khAvA nathI maLatuM' ema kahe ? paNa e badhuM koNe Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhaDaka - 3: zAstronI zraddhA vinA samakita nahi - 97 - 37 zIkhavyuM? kahevuM ja paDaze ke saMsArIo sAthe mAnapAna mATe bhegA bhaLelAoe ja prAyaH evuM evuM zIkhavyuM che. sAdhutAnA marmane samajanArA sAdhu to kahe ke "bhAI ! evI karaNI kara ke bhaviSyamAM AvuM na thAya" AvI AvI zuddha prarUpaNAnA pratApe sAdhu pAse Avelo paNa evuM pAmI jAya ke ene ThaMDaka vaLe. muni sAdharmikanA uddhArano, sAdharmikanI bhaktino upadeza avazya Ape, paNa pelAne to muni ema ja kahe ke "prabhunuM zAsana pAmIne AvI dInatA na ja karAya, kAraNa ke sukha ane duHkha to karmanA yoge Ave ane jAya." zrI zAlibhadra jevA sAhyabIvALA je samaye vase, te ja samaye sADAbAra dokaDAnI mUDIvALo paNa zAMtithI vase, te zrI bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM, paNa bIje nahi. zrI zreNika mahArAjA, potAthI paNa adhika zrI zAlibhadranI Rddhi jue te chatAM paNa irSyA na thAya, e prabhunA zAsanano ja prabhAva. zrI zAlibhadranI batrIsa strIo AnaMda kare ane gharano vahIvaTa mAtA kare, chatAM paNa e mAtAne ema na thAya ke huM kAma karuM ane vahuo besI rahe e paNa bhagavAnanA zAsanano pratApa. zrI zAlibhadranI bahena, zrI zAlibhadranA vairAgyane saMbhAratI saMbhAratI rue ane dhanAjIne kahe ke "mAro bhAI eka eka strIno roja tyAga kare che" tyAre dhanAjI kahe ke "e to kAyara che. puruSasiMha vaLI ema kare ?' AvuM sAMbhaLIne zrI zAlibhadranI bahenanAM AMsu paNa sukAI gayAM. e jagyAe jo tame ho to bhegI poka ja mukAvo ne ? zrI dhanAjInI bIjI strIoe jyAre kahyuM ke karavuM muzkela che, tyAre pariNAme zrI dhanAjIe karI paNa batAvyuM. AthI samajo ke jo jarUrane dharma manAya to saMsAra Akho ja pApanI jarUriyAtavALo che. saMsAramAM rahevuM ane pApathI chUTavuM e che to kaThina paNa jo pApane paNa jarUrI manAya to samyagdaSTi ane mithyAdRSTimAM phera zo? samyagdaSTi AtmA eTalo UMco hovA chatAM paNa prabhusaMghamAM pradhAnatA sAdhunI ja, AgamanI dorI gItArthanA hAthamAM ja paNa gRhasthanA hAthamAM nahi, e ja kAraNe - arhadvakAprasUtaM gaNadhararacitaM dvAdazAGgaM vizAlaM, citraM bahvarthayuktaM munigaNavRSabhairdhAritaM buddhimadbhiH mokSAnadvArabhUtaM vratacaraNaphalaM jJeyabhAvapradIpaM, bhaktyA nityaM prapadye zrutamahamakhilaM sarvalokaikasAram / / 1 / / "zrI arihaMta paramAtmAnA mukhathI utpanna thayeluM, zrI gaNadharadevoe Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - raceluM, bAra aMgavALuM, vizALa, Azcarya karanAruM, bahu arthothI yukta, buddhimAna ane munigaNamAM vRSabhasamA maharSioe dhArI rAkheluM, mokSamahelanA agravArabhUta, vrata ane caraNarU5 phaLavALuM, jANavA yogya padArthone prakAzita karavA mATe pradIpa samAna ane sarva lokamAM eka sArabhUta evA saghaLAya zrutane huM sadA bhaktipUrvaka aMgIkAra karuM chuM. AmAM "mahAmunioe dhAraNa kareluM" ema jaNAvyuM paNa "gRhasthoe dhAraNa kareluM' ema na jaNAvyuM. A rIte prabhuzAsanamAM sAdhuonI ja pradhAnatA che. jenA AdhAre zAsana che te dvAdazAMgI kahI koNe ? to kahevuM ja joIe ke tyAganI akhaMDa mUrti evA zrI arihaMta paramAtmAe. mUrtimAna tyAgarUpa evA zrI arihaMta bhagavAne ene kahI te paNa vItarAga thayA pachI, kevaLajJAna meLavyA pachI kahI. svayaM tIrtha sthApanAra che mATe kevaLajJAna prApta thayA pachI ja kahe, kema ke chavsthAvasthAmAM anupayoga thavAno saMbhava che. zrI tIrthakara nAmakarmano vipAkodaya paNa kevaLajJAna pachI che. e Rddhi ane siddhi, e siMhAsana, chatra, cAmara, bhAmaMDala, vANInA atizayo, kAMTA paNa UMdhA thAya, jhADa paNa name, pakSI paNa pradakSiNA de, vAyu paNa pradakSiNA de, e badhuM vItarAga thayA pachI, kevaLajJAna thayA pachI thAya. prabhuzAsananA lUTArA : sabhA : A badhI vAtane mAnatA ja nathI tyAM zuM thAya ? mAne to to kalyANa thaI jAya ne ?na pAmI zakavAnI hAlatavALA na ja mAne ane evAne poSaNa denArane paNa zAstrakAro bhayaMkara kahe che. evAnI pITha thAbaDavA jevo eka paNa adharma nathI. gavarnamenTa paNa corIno mAla rAkhanAra zAhukAranA hAthamAM kaDI paherAvavAno kAyado karyo che. gavarnamenTa samaje che ke e vepArI bhale hoziyAra hoya, paNa evAne chUTA na mukAya, evA jo bajAramAM bese to satyAnAza vALe.coranA salAhakAra, corIno mAla lenAra, corane peDhI para paga mUkavA denAra paNa gunegAra che. borDa bhale moTuM hoya, e rA.rA. hoya ke zrI pAMca ke sAta hoya enI darakAra nahi paNa corIno mAla lIdho ke zAhukAra maTI cora thayo. e ja rIte vicAro ke jJAnInA vacanane banAvaTI kahenAra ane enI viruddha bolanArane tame paNa amArA' evuM kahenAra cora kharA ke nahi ? Astika zAstrakAroe lakhyuM ke "AtmA-puNya- pApa-svarga-naraka na mAne te Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 --- 3 : zAstronI zraddhA vinA samakita nahi - 97 - 39 nAstika' enI sAme koI laDavA gayo ? nahi, jaI zakAya ja nahi, kAraNa ke samaSTigata vAta che. e uparAMta zrI jainazAsane kahyuM ke "zrI jinezvara devanA vacanane mAne te Astika ane na mAne te nAstika. A samaSTigata vAkaya sAme virodha kema ja hoya ? zrI jinezvaradevanI AjJA na mAnavI, ethI UlaTI prarUpaNA karavI ane zrI jainazAsananA Astika kahevaDAvavuM e kema ja cAle ? "zrI jinezvaradevanI AjJA mastake' ema mukhethI kahevuM ane AgamamAM kahelI vAtane haMbaga kahevI, e kAramI nAstikatA che ane ema kahenAranI pITha oghAvALA paNa thAbaDe, eno artha to e ja ke prabhuzAsananA lUMTArA ane lUMTArAnA sAthI bhagavAnanA zAsanamAM vase che. A zAsanano kAyado che ke jJAnIonI AjJAo samajo, na samajAya to samajavA mahenata karo, chatAM na samajAya to buddhinI maMdatA mAnI cUpa raho, ema na raho to kahI do ke "ame jaina nathI.' A kathanamAM buddhipUrvaka carcAno niSedha nathI, dalIlathI samajavA-samajAvavAmAM vAMdho nathI paNa kevaLa Agamasiddha vAtomAM yukti na cAle. tyAM to Agama ja pramANa mAnavuM paDe. paNa A badhI vAto vivekI mATe che. viveka vinAnA AtmAo to avivekarUpa aMdhatAnA yoge mithyAtvAdirUpa bhAvaaMdhakAra ane narakAdirUpa dravyaaMdhakAramAM aTavAyA ja kare che. avivekarUpa aMdhatAnA yoge mithyAtvAdirUpa aMdhakAramAM aTavAtA AtmAonuM zuM thAya che e vagere have pachI - Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 : pApI paNa pAvana thaI zake : * bhoganI jhaMkhanA e ja kamanasIbI : bacAva khoTA mATe na joIe : * cora taraNAthI DhaMkAya nahi ! * zrAvakapaNuM eTale munipaNAnI umedavArI : ekadama pamAya temAM vAMdho zo ? pApI paNa dharmane pAme ! 7 AjanI vicitratA : bhavAI to bhAMDa kare ! jAherAta kevI hoya ? eka anukaraNIya dRSTAMta : cothA ArAnI chAyA joIe che, chaThThAnI nahi ! * saghaLuM ja saMbhavita che : ziSyalobha prazasta ke aprazasta ? ghaTAvatAM zIkho ! * zAsananI hayAtImAM ja hayAtI : sevA mATe nirdaMbha samarpaNa joIe : 7 pAtrano trAsa e ja yogyatA : viSaya : pUrvAvasthAno pApI paNa pApane tyAgI dharma jarUra karI zake. eka so ne AThe gaNadha256 ? amArI pAse bhabhUti che ? pUrvajIvanamAM ghorAtighora pApa karyAM hoya evo AtmA paNa pazcAttApanA pAvakamAM potAnAM pApone bALI, pharIthI e pApo na sevavAnA lakSyapUrvaka upara uparanI kakSAnA dharmanI ArAdhanA jarUra karI zake che. jo dIkSA levA mATe 'pUrvamAM pApa na ja karyuM hoya' e ja lAyakAta manAya to to koI paNa vyakti dIkSA ja na laI zake. kAraNa ke, dareka vyaktinA jIvanamAM kyAMka ne kyAMka koI paNa aMze-svarUpe pApanI vidyamAnatA hovAnI ja. aMgrejImAM paNa kahevata che ke - 'Every saint has his past.' dareka saMtane bhUtakALa hoya che. bhUtakALane vAgoLavAthI nahi paNa visaravAthI saMtatA Ave che. A vAtanI AsapAsa khUba ja sarasa rIte A pravacanano pravAha vahyo che. zuM 108 ziSyo thAya e gaNadhara thAya ? ane bhabhUtInI bhramajanaka vAtono khulAso ApI pUrNa karAyela A pravacanamAM gozALo ne prabhuvIra, devabodhi ane kumArapALa, hAranI corI karanAra zrAvaka temaja kaThIyAro ane sudharmAsvAmIjInAM dRSTAMtono saMyojanapUrvaka upayoga karAyo che. aspRzyatA aMge paNa atre keTalIka zAstrIya vAto karAI che. suvAkyAtRta 7 zrI jinezvara devano dharma te tyAga. bacAva sudharavA mATe thavo joIe paNa chaTakavA mATe na thavo joIe. dharma uparanA AghAta samaye ga2mI na thAya ane AIskrIma jevI ThaMDaka rahe e sAcI ThaMDaka nathI, paNa eka jAtano dhRSTatAbharyo DhoMga che. potAnI jAtane sauthI DAhyA kahe ane DAhyApaNAnuM abhimAna rAkhe e DAhyA nahi. * gAMDA jeno virodha kare tene DAhyAoe choDI devuM - evuM zrI jainazAsana nathI kahetuM. puNyakAryanI jAherakhabara Apo ke, jenI anumodanA karavAthI hajAro tare. 98 pApInI kAryavAhInI AjanI sudhAraka rIte jAherakhabara ApanAra anekane pApamArge laI jAya che. prabhuzAsana e patitone paNa pAvana karanAruM zAsana che. pAvana thavAnI bhAvanAvALA patitane paTakI denAruM A zAsana nathI. amArA samudAyamAM sAdhu vadho e bhAvanAmAM vAMdho nathI, paNa bIje na thAo e bhAvanAmAM pApa. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 : pApI paNa pAvana thaI zake : bhoganI jhaMkhanA e ja kamanasIbI : sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIgaNane nirveda tathA vairAgyanI prApti karAvavA mATe zrI AcArAMga sUtranA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA karmavipAkanI gariSThatAnuM yathAsthita pratipAdana kare che; enuM kAraNa e che ke aMze aMze paNa nirveda tathA vairAgya na jAge tyAM sudhI zrI jinezvaradevanA vacana upara te prakArano sadbhAva jAgato nathI ane saMsAra pratye aruci thatI nathI. paudgalika padArtha pratye rAga ghaTe nahi tyAM sudhI dharma prApta paNa kaI rIte thAya ane Take paNa kaI rIte ? zrI jinezvaradevano dharma te tyAga. baMdhanathI chUTavA mATe ja e dharma che. baMdhanone vadhAravA, majabUta karavA ke suMdara karavA mATe A dharma nathI. ayogya baMdhana kadI suyogya bane to rUpALAM kahevAya, paNa rUpALAM toye baMdhana ja. sAmAnyane nAnI jhUMpaDI ane moTAne baMgalA, paNa baMdhana to kharuM ja ne ! e baMdhana iSTa nathI, e ja kAraNe upakArIoe devajIvanane durlabha nahi kahetAM manuSyajIvanane ja durlabha kahyuM che, kema ke baMdhanathI saMpUrNa mukti manuSyajIvana sivAya koI paNa jIvanamAM zakaya nathI. AthI e vAta spaSTa che ke manuSya jIvananI mahattA bhogane laIne nathI, bhoga e manuSyajIvananuM sAdhya nathI, ane bhoganI sevanAmAM ja manuSyajIvanane gumAvanArA manuSya jIvanane nahi pAmyA jevA ja che. devajIvana e bhogajIvana che chatAM paNa tyAM beThelA samyagdaSTi devo tyAgajIvananI jhaMkhanA kare che, to tyAgasAdhaka jIvanamAM beThelA manuSyo bhoganI jhaMkhanA kare enA jevI kamanasIbI kaI ? bacAva khoTA mATe na joIe : sabhA : abhyAsa paDI gayo ne ! samajyA pachI ema kahevAya e na cAle. paDI javAthI hAni thAya e samajAyA pachI na paDAya e rIte ja UbhA thavAno prayatna karavo joIe. nAnA bALakane to khabara nathI mATe paDI jAya; paNa samajadAra, bALakanI mAphaka Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 - ---- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 500 ocho ja paDe ? samyagdaSTi eTale to samajadArane ? enAthI nAlAyaka jevA uttara na ja devAya. suzrAvaka lakhavAmAM to rAjI, koI suzrAvaka na lakhe e to khaTake ane koI paramadhamI kahe ethI to AnaMda thAya, to pachI "bhogano abhyAsa paDI gayo che" evo bacAva karIne kema ja aTakAya ? kahevarAvavuM satyavAdI ane Tevane laIne juThuM bolAya che mATe vAMdho nahi, ema kema bolAya ? jo ema ja bolAtuM hoya to satyavAdI nAma kADhI nAkhavuM joIe ane kahevuM joIe ke "satya game che paNa amala nathI thato.' e ja rIte "manuSyajIvana e vastutaH tyAga mATe che' - ema jANyA bAda bhoganA abhyAsano kevaLa bacAva na ja cAle, mATe pAmaratA kabUlavI joIe. abhyAsano bacAva karyA karavAthI to UlaTuM bhoganuM poSaNa ja thAya che ane arerATI jAgatI nathI. bacAva karavo ja hoya to evo karavo joIe ke jethI tyAgane poSaNa maLe. jo bhoga mATe abhyAsano bacAva thAya to to kahenAranI paNa asara na thAya. kahenAra tajavAnuM kahe ane sAMbhaLanAra kahe ke "abhyAsa paDI gayo che' eTale patI gaI vAta. Ama thAya e koI paNa rIte yogya na gaNAya, kAraNa ke bacAva sudharavA mATe thavo joIe paNa chaTakavA mATe na thavo joIe. cora taraNAthI DhaMkAya nahi ! Aje keTalAka kahe che ke "amAro svabhAva ja evo che ke game tema thAya to paNa amane azAMti thAya ja nahi.' A kathananI sAme zAstra kahe che ke chabastha ema kahe ke "huM ThaMDo ja chuM' to e sAco nathI, kAraNa ke jyAM potAnuM na bagaDe tyAM sudhI kadAca ThaMDaka rAkhe tevo te hoya che paNa mAthAnI TopI UpaDe to e ThaMDaka rAkhI zakato ja nathI : kadAca bahArathI rAkhe to paNa enA aMtara upara asara thayA vinA rahetI ja nathI. eka vitarAga AtmAnI vAta choDo, kAraNa. ke mAthuM kApo toya e AtmAne garamI Ave tema nathI. bAkI zarIranA pUjArIne to sahaja vAge eTalAmAM garamI Ave che. evAne dharma uparanA AghAta samaye garamI na thAya ane AiskrIma jevI ThaMDaka rahe e sAcI ThaMDaka nathI paNa eka jAtano dhRSTatAbharyo DhoMga che. vitarAgane lAlAza ke ugratA na Ave, chatAM e satyanI rakSA mATe e tArakoe paNa kahevAmAM bAkI nathI rAkhI. gozALAe jyAre kahyuM ke huM tAro ziSya gozALo nathI." tyAre bhagavAne kahyuM ke "cora taraNAthI DhaMkAya nahi, tuM ja gozALo che.' paNa "kaMI nahi have javA ghone ene' Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18aa - - 4 : pApI paNa pAvana thaI zake - 98 - 43 ema to bhagavAne paNa cAlavA na dIdhuM, kAraNa ke hitakara kIdhA vinA to avasare cAlatuM ja nathI. ahitakara kahevAno adhikAra vItarAganA zAsanamAM koIne nathI paNa hitakara hoya chatAM sAmAne ahitakara lAge enI ciMtAmAM paDI chatI zaktie sAcuM hitakara paNa na kahevuM ema jainazAsane kahyuM nathI. gAMDAne khoTuM lAge tevuM na kahevAya paNa DAhyA koNa ? potAnI jAtane sauthI DAhyA kahe ane DAhyApaNAnuM abhimAna rAkhe eDAhyA nahi.DAhyA to potAne khAmIvALA ja samaje. potAne sarvasva samaje te A zAsanamAM DAhyA nathI. gAMDAne khoTuM lAge e na kahevuM e kAyado thAya, to to pAnAM baMdha karIne ja besavuM paDe. saMsArarasikone khoTuM zemAM na lAge? sAdhu 'gharabAra kuTuMba badhuya choDavAnuM ja kahe" emAM ene khoTuM lAge ja. zrAvakapaNuM eTale munipaNAnI umedavArI : manuSyajIvanamAM bhoganI Asakti abhyAsathI ja thAya che ema nathI. abhyAsa kayo kahevAya ? bhagavAna zrI mahAvIre dIkSA lIdhA pachI, potAnA pitAnA mitrane joIne hAtha lAMbA karyA e abhyAsane laIne, paNa haiye kaMI rasa hato ? nahi ja, e rIte tame bhoga abhyAsathI ja bhogavo cho ane rasa nathI Avato, ema ? bhagavAne to tarata abhigraha karyo che ke "gRhasthano viveka nA karavo.' tame paNa evo abhigraha karyo che ke "have viSayo na bhogavavA.' nahi ja, to kaho ke "vagara kAraNe thAya e abhyAsa kahevAya !" anAdinI TevathI thAya e mAnyuM, paNa rasa Ave che eno zo bacAva ? mATe samajo ke abhyAsanA nAme bhogano bacAva karI tyAgathI AghA rahevuM, e A zAsanamAM na cAle. varSonA zrAvakane zuM tyAganAM svapna paNa na Ave ? tyAgane sAMbhaLatAM rUMvAMTI paNa khaDI na thAya ? yAda rAkho ke "zrAvaka eTale munipaNAno umedavAra." jenAmAM munipaNAnI umedavArI nathI, tenAmAM sAcuM zrAvakapaNuM paNa nathI ane sAcuM samyagdaSTipaNuM paNa nathI kiMtu mithyASTipaNuM che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjA kahe che ke "sarvaviratinI lAlasA vinAno dezaviratino pariNAma samyaka hoto nathI." tame ja vicAro ne ke amuka jagyAe javAno nizcaya karyA vinA uThAya ja zI rIte ? tema samyagdarzana yA pachI dezavirati e AgaLa javA mATe che, paNa vacce rahevA mATe nathI. sarvaviratine siddha karavA mATe dezavirati to sAdhanarUpa che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 1888 ekadama pamAya temAM vAMdho zo ? pahelAM je munipaNuM na laI zake te dezavirati banI yAvatuM pratibhAvahana karyA pachI paNa munipaNuM le, eno artha e nathI ke pratibhAvahana karyA pachI ja dIkSA levAya. je dIkSAne koI koI AtmA jema samyakta AdinA kramathI pAme che, tema koI koI AtmA pUrvanI ArAdhanA ane laghumitAnA yoge ekadama paNa pAme che, emAM koI paNa jAtano vAMdho nathI. koI dhIme dhIme koTyAdhipati thAya ane koI ekadama thAya, emAM kAMI ocho ja vAMdho che ? seMkaDopati thayA pachI koI hajArapati thaIne lAkhapati thAya eno inkAra nathI. paNa hajArapati thayA vinA lAkhapati thavAya ke nahi ? koI ekadama lAkhapati thAya enI irSA hoya ? nahi ja, tema zrI jainazAsanane nahi pAmelA AtmAo paNa e zAsana pAmatAMnI sAthe tarata ja muni thayA che, chellI kSaNa sudhI mithyAdaSTi hatA evA paNa tarata ja muni thayA che. koI hamaNAM ja jainazAsanamAM Avyo mATe tarata dIkSA na hoya, anubhava le te pachI ja dIkSAnI vAta, evuM koI paNa zAstrakAra paramarSi nathI kahetA. bhagavAna zrI haribhadrasUrijI mahArAjA tathA zrutakevalI bhagavAna zrI zayyabhavasUrijI mahArAjA paNa dIkSita thayA pUrve mithyAdRSTi hatA. paramAtmA zrI mahAvIradevanA prathama gaNadharadeva zrI iMdrabhUtijI paNa pahelAM kevA hatA ? kahevuM ja paDaze ke ghora mithyASTi hatA, kumatanA pracAraka hatA, eTaluM ja nahi paNa kumatanA pracArakomAM AgevAna hatA; kumatanI jaDane poSanAra e hatA, hiMsaka yajJanA karanAra tathA emAM sarvane joDanAra e hatA. mithyAdRSTi, hiMsaka, kumatavAdI, hiMsakyajJapracAraka evA paNa iMdrabhUtijI, bhagavAna sAthe vAda karavA AvyA hatA; eTaluM ja nahi paNa kevaLa harAvavAnI buddhithI ja AvyA hatA; evA paNa teo prabhunA darzana mAtrathI parivartana pAmI gayA ane alpakALamAM ja sarvasva pAmI gayA che. AthI e vastu siddha ja thAya che ke ArAdhaka athavA laghukarmI AtmA ekadama paNa pAmI jAya, emAM kazuM ja Azcarya pAmavA jevuM nathI; kAraNa ke AtmAno e svAbhAvika guNa che; koI parAI vastu nathI. vaLI AthI spaSTa che ke prabhuno dharma pAmanAranA, pAmatI vakhatanA ja pariNAma jovA joIe. pApI paNa dharmane pAme ! A zAsana khare ja anupama che. gozALo maryo tyAM sudhI kevo hato ? Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 - 4 : pApI paNa pAvana thaI zake - 98 - = 45 prathamathI Akhara sudhI tophAnI hato. prabhuno potAnI meLe celo thayo hato. pAraNAmAM khIra dekhI ane emAM bAdazAhI mAnI eTale pote potAnI meLe bhagavAnano celo thayo; kahone ke bhagavAnanI pAchaLa pharato hato. bhagavAnane paNa vitADavAmAM eNe bAkI nathI rAkhI. bhagavAna pAsethI jJAna meLavI kamata pracAravA lAgyo; je tArakanI pAsethI pAmyo te ja bhagavAnane gALo dIdhI; are, e tAraka upara paNa tejolezyA mUkI. bhagavAnane mArI nAkhavAno prayatna karavA sudhInI nIca hade e pApAtmA pahoMcyo. bhagavAnane mAryA, ema kahIe to paNa cAle, kAraNa ke bhagavAna bacyA e vAta judI, paNa eNe to tejalezyA bALavA mATe ja mUkI hatI ! eNe to zrI jinezvaradevano ghAta karyo ja, ema kahevAya; chatAMya evAne mATe paNa, e mUA pachI ene mATe bhagavAna zrI gautamasvAmIjIe pUchatAM bhagavAne jaNAvyuM ke "e pAmI gayo. chellI kSaNe enI bhAvanAnI zuddhinA yoge e pAmI gayo ema bhagavAne jaNAvyuM. A zAsana e bhagavAnanuM che. gozALo bodhibIja pAmavAnA yoge niyamo addhapudgala parAvartanamAM muktie javAno. kaho tyAre have pUrvano pApI e dhama thAya ke nahi ? kahevuM ja paDaze ke thAya' ! sabhA : aspRzyane ane anAryane dIkSA apAya? aspRzya paNa dIkSita thayA che ane anAryo paNa dIkSA pAmyA che e vAta kAMI chUpI nathI. saghaLuM ja saMbhavita che : paNa jeno aspRzya tathA aspRzyatAne nathI mAnatA evuM kahenArA gAMDA che. jainazAsana to kahe che ke duniyAmAM dekhAya che te badhuM ja che. eka paNa cIja evI nathI ke je anAdi anaMta saMsAramAM na saMbhave. karma mULa ATha prakAranAM, peTabheda ekaso aThThAvana prakAranA paNa prati prANIe taratamatAnI apekSAe anaMtA paNa kahevAya. eka jJAnAvaraNIya karmano udaya badhAne; paNa prAyaH jIva eTalA bheda. koI samAna hoya ema paNa bane. nigodIAne jJAna keTaluM ? akSarano anaMtamo bhAga. ApaNane kevalajJAnInI dRSTie taddana ochuM, koI pacIsa zloka kalAkamAM kare to koI be divase eka pada paNa na kare, koI miniTamAM samaje ane koI kalAkeya na samaje mATe e badhAya bheda samajo. e ja rIte gotrakarmane aMge; tIvra nIca gotrakama udayamAM Ave, to aspRzyatA paNa Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 14ma Ave. Aja sAMjanA karoDapati kAle savAre bhIkha mAge tenuM kAraNa zuM ? kahevuM ja joIe ke tIvra azubhano udaya. tIvra azubhodayanA yoge Apattio cotaraphathI Ave, peDhI tUTe, mAla luMTAya, gharamAM saMbaMdhI mare, chokarAne pakSAghAta thAya, potAne zULa thAya. tIvra azubhanA udaye e badhuM ja sAthe paNa thAya. zAsananI hayAtImAM ja hayAtI : tamArI vaLI sAhyabI kramasara ja jAya evuM paNa na mAnatA. paraMtu Aje to jANe javAnI koIne bhIti ja nathI dekhAtIne ? kayA nizcayabaLe ATalA naciMta cho ? tamArI bahAdurI Azcarya pamADe evI che. tamArI bahAdurI to puNyavAna cakravartIomAM paNa nahotI, kAraNa ke e paNa cetyA ke tarata ja bhAgyA. evI apUrva cetavaNI ApanAra zAsananI hayAtImAM ja ApaNI hayAtI che. e zAsananI AbarUmAM ja ApaNI AbarU che. ApaNI AbarU rahe ane zAsananI AbarU jAya to ApaNe jIvatA ke mUA ? zAsananI AbarUmAM ja potAnI AbarU mAnanArA to zAsananI hAnithI potAne mUA ja samaje. e ja kAraNe evA zAsanasevako prabhuzAsananA bhoge potAnI AbarU na sAcave, paNa potAnA bhoge prabhuzAsanane ja sAcave. koI gALa denAra na hoya tyAre to nAnuM bALaka paNa bole, kAraNa ke tyAre to bolavuM saheluM che. ApaNuM apamAna na thAya eTalA ja mATe sAcuM ane hitakara na bolavuM eno artha zo ? tame ane ame konA ? kaho ke bhagavAna zrI mahAvIradevanA. e tArakanA zAsananI hayAtImAM tamArI ane amArI hayAtI che. khokhA tarIkenI hayAtI to chaThThI ArAmAM paNa rahe, paNa sAdhu-zrAvakanI hayAtI kyAM sudhI ? zAsana rahe tyAM sudhI. ghaNAMne Aje maMdira gamatAM nathI, caravaLA gamatA nathI, oghA gamatA nathI, ethI kAMI maMdiro baMdha karI devAM, oghA ane caravaLA kabATamAM mUkI devA, ema kema bane ? be-pAMca varasa saMyama baMdha karavAmAM ane sAdhuone nagarImAM dAkhala thatA baMdha karavAmAM ochuM ja jainatva che ? chate maMdire tathA saMyamanA dhvani kAnamAM paDavAM chatAM paNa jainatva lUMTAI rahyuM che to e nahi hoya tyAre to jainatvanuM zuM nahi thAya ? mUrti joIne mithyASTi baLe, eTalA mATe mUrti upara paDado ocho ja nakhAya ? viSayamAM ja AnaMda mAnanArA lokone A rajoharaNa na game to e bhale na le, paNa jene gamato hoya evA yogya AtmAonI sAme kema na dhare ? drohI paNa AnAM darzanathI kvacita pAme, e Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 - 4 : pApI paNa pAvana thaI zake - 98 - 47 bhAvanA emAM rahI che. puNyavAna paNa pAme che, pApI paNa pAme che ane virodhI paNa joto joto pAmaze, e mATe virodha hoya to paNa A rajoharaNane dUra na ja mukAya. devabodhi Avyo tyAre zrI kumArapAla mahArAjA pUjA karatA hatA. e vakhate te pUrA zrAvaka nahotA. badhA devanI pUjA karatA hatA, paNa prathama pUjA zrI jinezvaradevanI karatA hatA. badhAnI madhyamAM bhagavAna zrI zAMtinAtha svAmInI mUrti rAkhI hatI.badhI mUrtio karatAM e mUrtimAM temane vItarAgatA dekhAtI hatI. devabodhine e ja mUrti khaTakI, eTale eNe e mUrtine uThAvI levA kahyuM, te chatAM paNa zrI kumArapAla mahArAjAe to kahyuM ke "e to tyAM ja rahevAnI.' pUruM pAmelA nahotA chatAM paNa emane vastu tyAM dekhAtI hatI eTale dUra mUkavAnI spaSTa nA pADI, jyAre Aja to virodhanA nAme saMyamanI vAta mUkI devAnuM kahevAmAM Ave che ane tyAM to viruddha gyA' saMbhaLAvI, kahevAya che ke 'zAstramAM paNa Ama kahyuM che. AnA jevuM usUtra kayuM? usUtrabhASIne mAthe zuM zIMgaDAM UgatAM haze ! nahi ja, mATe gAMDA jeno virodha kare tene DAhyAoe choDI devuM evuM zrI jenazAsana nathI kahetuM. sevA mATe nirdabha samarpaNa joIe: bhayaMkara viruddhatAnA jamAnAmAM paNa ApaNA pUrvajoe zAsanane akhaMDita jALavyuM che. Aje evo virodha che paNa kyAM ? pahelAMnA virodhIo sattAdhIza hatA, jyAre AjanA virodhIo kevA che ? e sTeja para bole, dhRje, dhrujAve ane gAMDAo pAse tAlI paDAve, ethI AgaLa vadhe ane bahu kare to dAMDAI ane naphaTAI kare ! e sivAya bIjuM kazuM ja karI zake tema nathI, mATe saheja paNa mUMjhAyA vinA zAsananI sevAmAM samarpAI javuM joIe. zAsanasevA mATe maryAdA pramANenI jarUrI ugratA Adino tyAga karI khoTI samatA, kSamA ane zAMti Adino daMbha na sevavo joIe. evA daMbhathI ekAMte AtmAnuM ahita che. prabhuzAsanane pAmelA AtmAonI zAMti, kSamA ke samatA hitanAzaka na hoya. zAsanasevAnA samaye hRdayathI judAo anyane niMdavAnA irAde ane potAnA durguNane chupAvavA mATe bhale potAne samatAdhArI tarIke oLakhAve. durjanono e svabhAva ja che ke potAnA durguNone chupAvavA mATe guNonuM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - 10 oThuM levuM ane guNIonA guNane durguNa tarIke oLakhAvavA." sajjana AtmAonA evA kayA guNa che ke je durjananI vANIthI kalaMkita na thayA hoya? sajjana bole to durjana ene vAcALa kahe ane sarjana rakSAnA prayatno kare to durjana ane jhanUnI kahe. kAraNa ke durjano samaje che ke sajjananA guNo bahAra Ave to potAnI kiMmata eka phUTI koDInI paNa nathI : eTale e durjano sajjananA guNone niMde ane potAnA doSone guNarUpe batAve, emAM navAI nathI. ApaNo muddo e che ke vastunA rakSaNa mATe game teTalA yogya prayatno karavAmAM Ave emAM vAMdho nathI. jenAmAM potAnuM vyaktitva jALavavAnuM mArApaNuM che, e zAsananI prabhAvanA karI zakato nathI. je zAsana vaDe potAne mAne arthAtu potAnA mAna-sanmAna prabhuzAsananA pratApe che ema mAne, e ja zAsananI prabhAvanA karI zake che. zAsananI prabhAvanA mATe pUrvanA mahApuruSoe je karyuM che, te jotAM to ApaNAthI saheje bolAI jAya che ke e to e mahApuruSo ja karI zake. e mahApuruSoe jo ATaluM na karyuM hota to Aje ApaNI dazA kaphoDI hota ! jainazAsananI suMdaratA sAcavI rAkhavA mATe e mahApuruSoe saghaLuM ja karyuM che. pApano trAsa e ja yogyatA : zrI jainazAsana te che ke jemAM pApI paNa puNyavAna thaI zake che. jainazAsana AtmAnAM baMdhana choDavA mATe che. paNa baMdhana vadhAravA ke suMdara banAvavA mATe nathI. sArAM ane khoTAM beya baMdhano choDavAnAM ja che, kAraNa ke te vinA AtmAnI mukti nathI; mATe baMdhana jene choDavuM hoya te A zAsanamAM AnaMdapUrvaka Ave. bIjA keTalAke to bhagavAnane mAtra juThThA ja kahyA hatA, paNa gozALo to zrI jinezvaradevano ghAtaka thayo hato eTale adhika pApAtmA gozALo hato. koI paNa zrI jinezvaradevanI ghAta karavAnI hade na gayo, jyAre gozALAe to bhagavAnane mAravA mATe tejolezyA choDI dIdhI. prabhumAM atizaya na hota, e tArakanuM AyuSya nirupakrama na hota, to to e tejolezyA mArIne ja jAta. bhagavAna to atizaya saMpanna hatA, nirupakrama AyuSyavALA hatA, ane zrI tIrthaMkaradevane tejalezyA vagere lAgatAM nathI, mATe bhagavAna bacyA, bAkI gozALAe to mAravA mATe ja tejolezyA pheMkI hatI; te chatAM paNa enA maraNa bAda bhagavAna zrI gautamasvAmIjIe pUchyuM ke, "gozALo kevo ?' to bhagavAne kahyuM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 - 4 : pApI paNa pAvana thaI zake - 98 - 49 ke "chelle pAmI gayo. AthI spaSTa che ke jiMdagI sudhIno bhayaMkara pApI paNa dharma pAmI zake. bhayaMkara pApI paNa dharma levA Ave ane saraLatA dekhAya, to ene dharma ApavAnI zAstranI AjJA che. kalAka pahelAMnA pApIne paNa dharma ApI zakAya che. paccakhANa lenAramAM traNa vastu hovI joIe. eka to atIta pApano pazcAttApa, bIjo vartamAnamAM pApano saMvara ane trIjo bhaviSyamAM pApa nahi karavAno daDha Atmanizcaya. A traNa jenAmAM jaNAya, tene paccakakhANa ApI zakAya. evo kAyado na ja baMdhAya ke prathamathI ja pApI na hoya tene ja paccakhANa ApI zakAya. dIkSA lenArA paNa prathamathI ja sarva pAparahita hoya evo kAyado na baMdhAya. dIkSA lenArA potAnA pUrvanA pApane niMdanArA hoya, letI vakhate pApathI dUra hoya ane bhaviSyamAM pApa nahi karavAnI pratijJA karanArA hoya, to te yogya che. dIkSA lenArA prathamathI ja pAparahita ja hovA joIe evo kAyado kema ja hoI zake? AjanI vicitratA : sabhA : sAheba, e to banI zake ja nahi paNa dIkSAnA lenAra dIkSA bhAMge to ApanArane doSa kharo ke nahi ? tIrthaMkaradevanA hAthe paNa dIkSita thayelA paDyA che, te chatAM paNa e tArakanI mukti aTakI nathI. celA paDavAthI koI gurunI paNa mukti aTakI nathI. zuddhabuddhithI zAstravidhi mujaba ApanArane koI doSa lAgI zakato nathI. sabhA : sAheba ! lobhathI dIkSA apAya to? lobhI guru ane lAlacu celAne to jainazAsanamAM vAstavika rIte sthAna ja nathI. e to eka ekanI coTalI le evA hoya che. e ja kAraNe lobha prazasta hoya to svIkArya che, paNa aprazasta lobha svIkArya nathI. sabhA : zuM aprazasta lobha nahi banato hoya ? bane badhuM. gAma hoya tyAM DhaMDhavADo paNa hoya ja. koI paNa nagara evuM nathI ke jyAM eka paNa devALIo na pAkyo hoya, chatAM vepAra ocho ja baMdha rahe ? tema abhavI AtmAoe paNa dIkSA lIdhI che. khUnanA irAde paNa dIkSA lenArA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - 148 thayA che ema paNa bane; paNa Aje amuka amuka taraphathI je jAtanI jAherakhabara chapAya che, tema pUrve tevI jAherakhabara nahotI chapAtI. bhavAI to bhAMDa kare ! zrAvakanA chokarAe derAsaramAMthI corI karI, enI jAherakhabara chapAvanArA ajJAnI che. potAno chokaro kharAba kAma kare, enI jAherakhabara sagAM mAbApa chapAve ? sagAM mAbApa hoM ! pUrvajanmanA vairI hoya, enI vAta judI che. A uparathI mAbApa e chokarAne paMpALe ja ema huM nathI kaheto. sAcAM mAbApe chokarAnA gunAne jato na ja karavo joIe. gharamAM yogya lAge te badhI ja sajA kare, thAMbhale bAMdhe, AkarI sajA kare, paNa pADozI paNa e vAta na jANe, e rIte prAyaH badhuM kare. tamArAM ghara to rUDArUpALAM ja haze ema ne ? tamArA gharamAM pApanuM nAma ja nahi hoya ema ne ? tamArAM chokarAM pAI-paiso letAM ja nathI ema ne ? nahi ja, chatAM paNa jAherakhabara ApI ? AthI keTalAka kaheze ke pApane chupAvavA upadeza Ape che, paNa e vAta khoTI che ane evA khoTA bakavAdane dhyAnamAM levAto paNa nathI, huM to eTaluM ja kahuM chuM ke kahevAnA Azayane samajo. sabhA : 'polane chupAvavAnuM kahe che ema kaheze ! ajJAnIo game tema kahe enI darakAra karavI e pAlave tema nathI. gharanI pola dUra karAya paNa bhavAI na karAya. bhavAI to bhAMDa kare paNa ApaNe to na ja karIe. jAherAta kevI hoya ? aDhAra pApasthAnakamAM paDelI duniyA che, emAMthI bacavuM ane bacAvavuM, e ApaNuM-prazAsanane pAmelAnuM kAma che. emAMthI kadAca pApanA phaNagA paNa phUTe to ene dUra karAya, paNa eno ghoMghATa na karAya. bacyA e puNyavAna. dharma paLAya te puNyodaya ane paDe e pApodaya, paNa e pApodayanI evI jAherAta na hoya ! A jAherAto to caDelAne pADanArI ane caDatAne aTakAvanArI che temaja sanmArgane vagovanArI che. puNyakAryanI jAherakhabara Apo, ke jenI anumodanA karavAthI hajAro tare. pApInI kAryavAhInI AjanI sudhAraka rIte jAherakhabara ApanAra anekane pApamArge laI jAya che. e jAherakhabara vAMcI kaika kahe ke Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paLa - 4 : pApI paNa pAvana thaI zake - 98 - 51 juo, pUjA karanArA corI kare che !" mATe kharAba kAmanI jAherAta na hoya. evI jAherAta na apAya e mATe saMgha cAMpatA upAya che. Ano artha avaLo na karatA. gunegAra guno karatAM aTake, evI yojanA na karavI evo A kahevAno hetu nathI ! guno karavAnA daravAjA khullA rAkhavAnuM nathI kahevAtuM paNa ema kahevAya che ke evI yojanA na karavI, ke jethI aneka AtmAo dharmathI khasIne pApamArge jAya. eka anukaraNIya daSTAMta H saMbhaLAya che ke eka zrAvaka evI duHkhI avasthAmAM AvI gayo hato ke jenAmAM AjIvikA calAvavAnI koI paNa jAtanI tAkAta rahI na hatI ane koInI pAse mAgavAnI enAmAM tAkAta na hatI. e kAraNe azubhanA udaye enA aMtaHkaraNamAM corI jevuM adhama pApa karavAnI icchA thaI. paNa "corI e kAramuM pApa che ane e jAheramAM Ave to dharmanI ghaNI ja laghutA thAya' ema te sArI rIte jANato, ethI eNe nizcaya karyo ke "mAre corI paNa evAnI karavI ke jethI e vAta jAheramAM ja na Ave.' A vicAranA yoge eNe pratikramaNa karatI vakhate eka dharmAtmA zrImAnano lAkha rUpiyAnI kiMmatano hAra lIdho. pelA zrImAne joyuM ke hAra gayo, te chatAM paNa te bolyo sarakhoya nahi. e samajato ke "bolavAthI to dharma niMdAya ane paDikamaNuM karanAre corI karI ema kahevAya. A to lAkha gayA eTaluM ja." AvI vRtti keLavo ane emAM keTalo lAbha thAya che e tapAso. zarUAtamAM veThavuM paNa paDe. AmAM gunegAranA gunA chupAvavAnI vAta nathI e vAta barAbara dhyAnamAM rAkhajo. cothA ArAnI chAyA joIe che, chaThThAnI nahi ! gunegArane paNa tenA gunAnI sajAthI bacAvanAra enA beya bhava sudhArI zake che, evI jainazAsananI mAnyatA hajI loka jANatA nathI. suvrata zeTha pauSadhamAM hatA. ene tyAM AvelA coro pakaDAyA. paNa savAre suvrata zeTha ene choDAvavA gayA. corane na choDAvuM tyAM sudhI pAraNuM na karuM, evo abhigraha lIdho ane choDAvyA. sadbhAvanAnA pariNAmamAM hajI zraddhA nathI, ethI ja evA kAryanuM rahasya nathI samajAtuM. hamaNAM kaheze ke cothA ArAnI vAto kare che, paNa huM to kahuM chuM ke huM to cothA ArAnI vAto karavAno ! jene chaThThA ArAnI jarUra Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para --- - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - --- 1470 hoya te chaThThAnI vAta kare ! mAre to cothA ArAnI jarUra che, kAraNa ke mAre to pAMcamA ArAmAM paNa cothA ArAnI chAyA jovAnI bhAvanA che. koI gunegAra abhavya ke durbhavya hoya to lAbha na paNa thAya paNa emAM upakAranI buddhivALAne vAMdho zo ? pelo duHkhI zrAvaka hAra to laI gayo paNa hAra kAMI khavAya ! hAranA paisA levA kyAM javA? jeno hAra temane tyAM ja javAnuM vicAryuM. ene khAtarI hatI ke mAro sAdharmI mArI vAta khullI nahi pADe; bahu to Thapako deze, paNa vAta bIje nahi jAya. vicAro ke zrAvakane zrAvakano vizvAsa keTalo hoya ? bhayaMkara evI corI prAyaH avizvAsathI janme che. "amane koI sahAyaka nathI' ema thayuM ke prAyaH corInI vRtti thAya. durguNanI khANa kaI che, e vicAro, udAratA rAkhavI paDaze. eka bAdazAhano dIkaro nIcethI bhIkha mAgatA bhikhArIne joIne kahevA lAgyo "khAjA khA le e sAMbhaLI enA hajUrIe kahyuM ke khAjA' to ahIM che, e bhikhArI bicAro khAjAM kayAMthI khAya !' e ja rIte khAvuMpIvuM ane peDhI calAvavI, emAM ja AnaMda mAnanArAomAM udAratA kayAMthI janme ? potAnA kayA sAdharmika duHkhI che e kadI vicAryuM ? samAjamAM cAlatI kaI dharmasaMsthA ApattimAM che e kadI joyuM ? potAnAM chokarAMo sAthe to sau khAya che; mithyASTi paNa khAya che tema tame paNa khAo temAM udAratA zAnI ? mane A puNyayoge maLyuM che paNa huM to, lakSmI caMcaLa che ema mAnuM chuM ane tame mArA sAdhama cho eTale mArAmAM tamAro paNa hisso che mATe lo ! evuM kadI sAdharmikane kahyuM? sabhA : levA Ave toye nathI ApatA ! ema che ethI ja AjanI durdazA che. jo bAra mahine hajAra rUpiyAnA rasoDAkharcavALo eka sAdharmikane jamADyA vagara nahi jamavAno niyama le to eka paNa zrAvaka prAyaH bhUkhyo na rahe. bAra mahine hajAra rUpiyAnA rasoDAkharcavALA evo niyama kare to sAdharmika bhAvanA keTalI phUle-phAle ? paNa e badhuM nathI thatuM ane zrImaMta ke garIba saune bhegA maLIne bekArI ne Arthika mUMjhavaNanI rADo pADavI che eTale udAratA Ave zI rIte ? zuM potAnAM saMtAnane sAruM sAruM ane moMdhuM moMghu lAvI lAvIne hoMze hoMze khavaDAve eTalA mAtrathI e sAco saddagRhastha Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ or - 4 : pApI paNa pAvana thaI zake - 98 -- - 53 che ema ? nahi ja ! ema to daridrI mANasa bhale chAza-bhaDakuM khAya, paNa potAnA chokarA sAthe to e paNa khAya che; e ja rIte gRhastha paNa chokarAM Adi parivAra sAthe ja khAya, to ethI ja mAtra e sahastha zAno ? evAM to jainakuLo saMkhyAbaMdha che ke A niyama thAya to eka paNa sAdharmika prAyaH na rakhaDe, e sAdharmika paNa sudharI jAya ane kuTuMba paNa dIpe. sAdharmikane jamADatAM jamADatAM zuM bolAya ? e khAsa zIkhajo. "sAdhu AvA che, sArA nathI. saMyamamAM zuM paDyuM che !" evuM evuM bolanArA to niSkAraNa svaparanA vairI bane che. ajJAnIo dvArA Aje bajAramAM ane core cauTe evI vAto thAya che ke je sAMbhaLatAM paNa cItarI Ave. sAdharmika jamato hoya tyAM paNa evI UMcI vAta thAya ke jamanArane paNa ema thAya ke Ane tyAM jamanAre AvA banavuM paDe, pariNAme hINabhAgI paNa puNyavAna thAya. jeno hAra lIdho che te UMcI koTino zrAvaka che, ethI hAra laI janArane vizvAsa che ke tyAM mUkavA javAmAM vAMdho nathI. pelAe zeThanA hAthamAM hAra mUkyo. sAMje gayelo hAra savAre zeTha na oLakhe e bane ? pelo paNa jANato hato ke oLakhaze. bhAvanA paNa e ja hatI ke "A tamArA hAra para paisA Apo.' pelAe tyAM jaIne kahyuM ke "A hAra para paisA Apo.' zeThe kahyuM ke "tamAro hAra pAcho laI jAo ane je paisA joIe te laI jAo; tamAruM ghareNuM mArAthI na rakhAya." Avo koI tamAre ghera Ave to ? are ! pahelI vAta to e ke Ave ja nahi, kAraNa ke tame evI sthiti rAkhI ja nathI. e sthiti rAkhI hoya to kadAca koI duHkhI thAya ane corI kare, to paNa e mAla laIne e zrAvakane tyAM ja Ave ane ene sudharavAno vakhata paNa Ave. zarUAtamAM sahana to karavuM paDe, cora thAya ane amuka rakama laI paNa jAya toye prasannatA rAkhatAM zIkhavuM paDaze. to e laI janAranuM paNa mana DaMkhe ciMtA corane ke zAhukArane ? mAra khAya ene bIka ke mAranArane ? A vAta atyAre kadAca tamArI buddhimAM nahi Utare paNa UtAravA jevI che. pelA hAra lAvanAranA AgrahathI zeThe hAra DabbAmAM mUkI, DabbA upara enA nAmanuM sIla karI paisA ApyA. ene paNa thayuM ke 'sAdharmika maLe to AvA maLajo. mAla potAno, kaMI paNa bolatA nathI ane sIla paNa mArA nAmanuM kare Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 che. e zrAvaka paisA laIne ghera gayo. pelA zrImAne A vAta potAnI strIne karI. strIe paNa kahyuM ke hAra rAkhyo kema ? zrAvikA paNa kevI hoya ? e vicArajo. AvAM zrAvaka-zrAvikA ja zAsananAM rakSaka banI zake che. corI karanAra zrAvaka paNa ghera AvyA pachI eka ja ciMtA kare che ke "mAre A bhUla kabUlIne zuddhi karI ja levI joIe. tyAre je puNyavAnano hAra coryo hato te puNyavAna zrAvaka vicAre che ke mArA sAdharmikanI daridrAvasthA pratye bedarakArI karI, enA ja pariNAme e puNyavAnane corI jevuM bhayaMkara kArya karavuM paDyuM, mATe mAre paNa sAdharmikanI kALajI na karI enuM prAyazcitta levuM joIe." A pramANe banneya puNyavAno vicAra karyA kare che. e vicAramAM ja caturdazI AvI eTale bannene thayuM ke "A pApanI AlocanA karyA vinA pratikramaNa zuddha thaI zake nahi.' pariNAme UbhA thaIne caturdazInI vyAkhyAnasabhAmAM dharmopadeza ApatA gurudevanI samakSa hAtha joDIne kahyuM ke "kRpAnAtha ! meM pApIe A puNyazALInA hAranI pratikramaNamAM corI karI che, enuM prAyazcitta. samarpa A pApIne Apa pAvana karavAnI kRpA karo." eTalAmAM jemano hAra corAyo hato te puNyazALI paNa ekadama sabhAmAM UbhA thaIne gurudeva sanmukha hAtha joDIne bolyA ke "he nAtha ! A doSa mAro ja che. meM mArA sAdharmikanI ciMtA na karI enuM ja A pariNAma che mATe e bedarakArInuM prAyazcitta samapI mane paNa pAvana karavAnI kRpA karazo.* ziSyalobha prazasta ke aprazasta ? vicAro, A ubhaya puNyazALIonI dazA ! AvI dazA konA pratApe ? kaho ke prabhuzAsananA pratApe ! prabhuzAsana e patitone paNa pAvana karanAruM zAsana che. pAvana thavAnI bhAvanAvALA patitane paTakI denAruM A zAsana nathI. pApI paNa zuddha thavA icche to ene zuddha banAvavAmAM zAsanano inkAra nathI. e ja kAraNe "kAlanA pApIne dharmI thavAno adhikAra nathI.' ema kahenArAo ajJAnI che. chellI kSaNa sudhI chakAyano virAdhaka AtmA chakAyano rakSaka banI zake che. zAsana pAmyA pachI varSo bAda ja saMyama levAya, ema che ja nahi. vyavahAramAM paNa peDhI kholyA bAda varSo bAda ja zrImaMtAI Ave to ja te kharI, nahi to khoTI ema nathI ne ? mithyAdRSTi paNa jo bhavane nirguNa mAnato hoya ane Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147s - - 4: pApI paNa pAvana thaI zake - 98 - -- papa vratonA pAlanamAM dhIra hoya, to ene paNa mahAvratI banAvavAnI vidhi A zAsanamAM che. evAne paNa jagapUjya banAvavAnI tAkAta A zAsananI che. gaIkAlanA raMkane paNa sAdhu thavAthI cakravartIoe pUjyA che. evAne paNa "tuM. kaMgAla hato mATe sAdhu thaI zake nahi ane thayo to paNa pUjya nathI' evuM cakravartIoe paNa nathI kahyuM. kaThiyArAe dIkSA lIdhI ane lokoe niMdA karavA mAMDI, eTale zrI sudharmAsvAmIjI pAse AvIne sAdhu kaThiyAre kahyuM ke "A nagaramAM mArAthI saMyama paLAze nahi." bhagavAna zrI sudharmAsvAmIjI to gaNadharadeva hatA ne ? e tArake paNa ema nathI kahyuM ke "sahana kara !" paNa tarata ja vihAra karavAnuM karyuM che. upasarga sahana thAya to karavA nahi to enAthI AghA javuM e vidhi che, paNa enI khAtara cAritra choDavAnI vidhi nathI. sudharmAsvAmIjI upara to ziSyalobhano AkSepa nathI karavo ne ? sabhA : ziSyalobha prazasta ke aprazasta ? saMsArathI pAra utAravAnI bhAvanAne lobha kahetA ho to e lobha prazasta che ane potAnI sevA khAtara ja ziSya banAvavAno lobha e aprazasta che. ghaTAvatAM zIkho ! sabhA : gacchamoha hoya to ? amArA samudAyamAM sAdhu vadho e bhAvanAmAM vAMdho nathI, paNa bIje na thAo e bhAvanAmAM pApa. sevA karavI e ziSyano dharma, paNa sevA mAgavI e guruno dharma nahi. padhAro' kahevuM e zrAvakano dharma, paNa evuM icchavuM e sAdhuno dharma nahi. e ja rIte dareka vastumAM ghaTAvatAM zIkho pachI tamane kazI ja mUMjhavaNa nahi thAya. eka so ne ADe gaNadhara pada ? sabhA : potAnI pAse pacAsa ziSya hoya ane bIjA pacAsa icche emAM vAMdho nahi? vAMdho zo ? pacAsa zuM karavA kaho cho ? "savijIva karuM zAsanarasI' A bhAvanAvALAnA ApaNe to anuyAyI chIe ne ! paNa A prasaMge eka-be vastuonA khulAsA karavAnI jarUra che. prathama to e ke eka so ATha ziSya ene gaNadharapada maLe' - A eka korI gapa che enuM kAraNa e che ke, eka karoDa ane Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - 17 thAya ATha ziSyavALA gurune paNa jo enAmAM sAdhutA na hoya, to A zAsanamAM sthAna nathI ane vagara ziSya paNa jo AtmA sAdhupaNAnA pariNAmavALo hoya to sahelAIthI mukti maLe che. zrI jainazAsanamAM gaNadhara koNa thAya ? e khAsa samajo. bhagavAna zrI mahAvIradevanA gaNadhara keTalA ? agiyAra. AkhI avasarpiNImAM covIse tIrthapatinA gaNadhara caudaso bAvana. aneka zrutakevalI bhagavAno ane anya prabhAvaka Adi sUripuraMdaro paNa gaNadhara nathI kahevAyA. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjA paNa gaNadhara nathI kahevAyA. jagadguru zrImad vijayahIrasUrijI mahArAjA pAse be hajAra sAdhu hatA, paNa gaNadhara nathI kahevAyA. e prabhAvaka sUripuraMdaranI pAse aneka upAdhyAyo hatA ane aneka paMnyAso hatA chatAM paNa e gaNadhara nathI kahevAyA. mATe samajo ke gaNadhara koNa kahevAya ? "upaI vA, vigamei vA ane dhuveI vA' e tripadI uparathI dvAdazAMgI banAvavAnI tAkAtavALA ja gaNadhara thaI zake ane e tArako khuda tIrthaMkaradevanA haste ja dIkSita thayelA hoya. e kAraNe eka so ATha ziSyathI gaNadharapada maLe e korI gapa ja che. amArI pAse bhabhUti che? bIjI vAta che bhabhUtinI ane te paNa evI ja eka upajAvI kADhelI gapa che. e kahevAtI bhabhUti dvArA mAno ke Aje koIne bhoLavyo, paNa pachI zuM? sAdhupaNuM to lenArane ja pALavAnuM che ne ? e bhabhUtithI kema ja paLe ? bhabhUtinI vAto ajJAno kare e to ThIka, paNa bhaNelAya kare che, paNa emAM Azcarya kazuM ja nathI, kAraNa ke e mithyAjJAnano unmAda che. bIjuM jo jevI kahevAya che tevI bhabhUti hota to AjanA virodhano nAza karavAmAM ja eno upayoga kema na karIe ? virodhIo upara ja eno upayoga karI evAone ja zA mATe zAMta na banAvI daIe ? Aje evA aneka dIkSAnA arthIo che ke jeo hadayanA ullAsapUrvaka ema kahevA Ave che ke "amane dIkSA game che paNa hajI jevo joIe tevo vairAgya Avato nathI mATe kAMI hoya to nAkho ke jethI amAro uddhAra thAya." paNa hoya to ne ? vaLI evI anekane saMsAramAMthI uddhAranArI vastu hoya to harakata paNa zI ? paNa AtmAnA uddhAra mATe evI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 : pApI paNa pAvana thaI zake 98 evI vastuo kAmanI ja nathI. e mATe to AtmAnA svAbhAvika guNonI ja jarUra che ane te vinA dIkSA levAnuM ke pALavAnuM banI zakatuM ja nathI. upasaMhAra : 1475 kaThiyArA muni mATe bhagavAna zrI sudharmAsvAmIjIe vihAranI taiyArI karI ane e vakhate zrI abhayakumAra AvI pahoMcyA. emaNe vihA2nI taiyArI joI ane pUchyuM ke 'bhagavan ! kema acAnaka vihAra ?' bhagavAna zrI sudharmAsvAmIjIe vAta jaNAvI. zrI abhayakumAre paNa e divasa rahevAnI vinaMti karI. zrI abhayakumAre yogya upAya dvArA AkhI rAjagRhIne cakita karI nAMkhI, dIkSAno marma samajAvyo ane niMdakane paNa vAMdatA banAvyA paNa ema na ja kahyuM ke AvAne kema dIkSA ApI ? A uparathI vicAro ke dharmI AgevAnanI pharaja kaI ? ane dharmIo TharAva kare to paNa kevA kare ? paNa A vastu karmajanya avivekarUpa aMdhatA TaLyA vinA banavI zakya nathI. aviveka TaLyA vinA AtmA mithyAtvAdirUpa aMdhakAramAM AthaDavAthI bacI zake nahi ane enuM ja Aje sAmrAjya che. A badhAthI bacavA e sAmrAjyanA sakaMjAmAMthI chaTakavuM joIe mATe avivekanuM svarUpa samajI mithyAtvAdirUpa aMdhakArathI bacavA mATe prayatnazIla thavAnI jarUra che. aviveka kevI bhayaMkara vastu che e ApaNe joI gayA chIe ane mithyAtva Adi zuM che ane enA yoge AtmAnI kevI hAlata thAya che e vagere have pachI - 57 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 : mithyAtvano ghora aMdhakAra : * be prakAranI aMdhatA : * mithyAdarzanano mahimA : * aMdhatA ane unmArganA yoga : * kudevane mahAdeva manAvavAnuM ane mahAdevone * mithyAdRSTi AtmAonI durdazA : chupAvavAnuM sAmarthya : mithyAtvanI acikitsyatA : * adharmane dharma manAvavAnuM ane * mithyAtvanuM svarUpa : saddharmanuM AcchAdita karavAnuM sAmarthya : viSaya : mithyAtvanuM svarUpa - upamiti temaja yogazAstranA AdhAre mithyAtvanI vicAraNA. viSama karmanA phaLarUpe saMsArI jIvo paikI moTo bhAga cakSunA abhAvarUpa ke savivekanA abhAvarUpa aMdhatvane bhogave che. e aMdhakAra paNa dravya-bhAva bhede be prakArano che. narakAdi durgatiomAM dravyAMdhakAra che ane mithyAtva e bhAvAMdhakAra che. emAMya aMdhatA ane unmArganI mitratA hoI aMdhakAranA upAsako unmArge aTavAI jAya che. e mithyAtva kevuM bhayaMkara che ? ene vividha upamAno dvArA zrI yogazAstra ane zrI upamiti bhavaprapaMco kathAnA TaMkazALI zlokonA AdhAre pUjya pravacanakArazrIjIe A pravacanamAM rajU karyuM che. mithyAtvanuM svarUpa, enI acikitsyatA, adharmane ja dharma manAvavAnI ane saddharmane dabAvI devAnI enI tAkAta kevI che ? vagere bAbato 'mahAdeva'nI vyAkhyApUrvaka suMdara rIte prastuta pravacanamAM varNavAI che. A aMgenI vicAraNA AgaLanA pravacanomAM paNa AgaLa vadhe che. suvAkyAtRta * vivekanA sadbhAva vinAnA athavA to viveka mahApuruSanA sahavAsa vinAnA AtmA e aMdha ja che. * 'aMdhatA" ane "unmArga' e bene virodha nathI, paNa gADha maitrI che, eTale aMdhatAnA upAsaka AtmAo unmArge jAya e sahaja che. * mithyAtvathI gherAyelA AtmAo tattvAtattvano viveka nathI karI zakatA. rogAdi duHkha Ave to mAtra eka ja bhavamAM AvI zake che, jyAre mithyAtva to aneka bhavo sudhI AtmAne narakAdi aMdhakAramAM paTakI cirakALa sudhI sArAmAM sArI rIte kAramI nirdayatApUrvaka ribAvI zake che. mithyAdarzanano mahimA kalyANanA arthI AtmAo mATe ghaNo ja kAramo che. sarva prakAre tajavA yogya AtmAonI upAsanAmAM paMDita gaNAtA AtmAo paNa mUMjhAya e pratApa mithyAdarzana sivAya anya koIno ja nathI. * kudevanA pUjArIo zuddha dharmone choDI azuddha dharmonI upAsanAmAM rAce emAM kazuM ja Azcarya nathI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 : mithyAtvano ghora aMdhakAra : be prakAranI aMdhatA : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA saMsAravartI prANIgaNane saMsAra uparathI nirveda ane vairAgya utpanna thAya e hetuthI, A zrI AcArAMga sUtranA "dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA prathama uddezAnA bIjA sUtra dvArA, 'karmavipAkanI gariSThatA" yathAsthita pratipAdana karatAM e sUtranA "kSatti pApa saMghA taNi vivAdiyA" A avayava dvArA pharamAvI gayA ke - "viSama karmavipAkanA pratApe saMsAravartI prANIo paikIno moTo bhAga be prakAranI aMdhatA bhogave che. e be prakAranI aMdhatAmAM eka aMdhatA che - "cakSanA abhAvanI' ane bIjI che "saddavivekanA abhAvanI !' saMsAravartI prANIono moTo bhAga jyAre e beya prakAranI aMdhatA bhogave che, tyAre ghaNo ja nAno bhAga evo paNa che ke je cakSunA abhAvarUpa aMdhatAne nahi bhogavavA chatAM paNa, sadavivekanA abhAvarUpa aMdhatAne to avazya bhogave che; ane e aMdhatAnA pratApe e AtmAo "narakagati Adi dravya aMdhakAramAM ane "mithyAtva AdirUpa bhAvaaMdhakAramAM aTavAI rahyA che ema zrI tIrthaMkaradevo pharamAve che." aMdhatA ane unmArganA yoga : cakSuno sadbhAva hovA chatAM paNa, vivekanA sadbhAva vinAnA athavA to vivekI mahApuruSanA sahavAsa vinAnA AtmA e aMdha ja che, ema upakArIo pharamAve che e paNa ApaNe joI AvyA chIe. mahApuruSo spaSTapaNe pharamAve che ke - "A vizvamAM nirmala cakSu be che; eka to nirmala cakSu "svAbhAvika vivekache ane bIjI nirmala cakSu, vivekathI vibhUSita thayelA AtmAono sahavAsa che. A be prakAranI nirmala cakSu jenI pAse nathI, te tattvathI aMdha ja che ane evI aMdhatAne AdhIna thayelA AtmAo unmArge cAle, emAM e AtmAono aparAdha nathI, paNa e AtmAonI aMdhatAno ja aparAdha che." Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 -- - 14 "aMdhatA' ane 'unmArga" e bene virodha nathI paNa gADha maitrI che; eTale aMdhatAnA upAsaka AtmAo unmArge jAya e sahaja che. aviveka e mithyAtva Adi je je AtmAnA anAdi siddha zatruo che, tene zatru tarIke nahi mAnavA detAM mitra tarIke manAve che; e ja kAraNe AtmA, e zatruone mitra mAnI teono doravyo dorAya che ane A anAdi-anaMta saMsArarUpa aTavImAM AthaDe che. mithyAdaSTi AtmAonI durdazA : AtmAnA anAdisiddha zatruomAM, mithyAtva e kAramo aMdhakAra che. e aMdhakAranA yoge AtmA nathI jANI zakato heya ke upAdeya, nathI jANI zakato gamya ke agamya, nathI jANI zakato peya ke apeya tathA nathI jANI zakato karaNIya ke akaraNIya ane nathI jANI zakato sudeva ke kudeva, nathI jANI zakato sugara ke kagara, nathI jANI zakato sudharma ke kudharma ! e ja kAraNe e kAramAM aMdhakArarUpa mithyAtvathI vyApta banelA AtmAonI durdazAnuM varNana karatAM, kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke - "mithyAttvinA nitAnta, tattvAtattvaM jAnate naiva jIvAH / kiM jAtyandhAH kutracivastujAte, ramyAramyavyaktimAsAdayeyuH ? / / 1 // " "ekate mithyAtvathI vyApta cittavALA jIvo, tattvane ane atattvane jANatA ja nathI; kAraNa ke jAlaMdha AtmAo zuM koI paNa vastunA samudAyamAM "A vastu suMdara che ane A vastu asuMdara che evA vivekane pAmI zake che ? arthAtu nathI ja pAmI zakatA; e rIte mithyAtvathI gherAyelA AtmAo paNa tattAtatvano viveka nathI karI zakatA." mithyAtvanI acikitsyatA : A ja hetuthI kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA, mithyAtvane parama roga tarIke, parama aMdhakAra tarIke, parama zatru tarIke ane parama viSa tarIke oLakhAvIne, enI acikitsya dazAnuM varNana karatAM zrI yogazAstramAM pharamAve che ke - Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 : mithyAtvano ghora aMdhakAra - 99 "mithyAtva paramo rojo, mithyAtva parama tamaH / mithyAtve parama: zatru-mithyAtve parama viSam / / / / " "nabacetra du:plAya, rozo kvAnta ripuviSam / api janmasahasreSu, midhyAtvamacikitsitam / / 2 / / " "mithyAtva e parama roga che, mithyAtva e parama aMdhakAra che, mithyAtva e parama zatru che ane mithyAtva e parama viSa che; roga, aMdhakAra, zatru ane viSa, e to mAtra eka janmamAM duHkhane mATe thAya che, paNa jenI cikitsA karAI nathI (arthAt ke je yogya upAya dvArA dUra karAyuM nathI) evuM mithyAtva to hajAro janmamAM duHkhanuM kAraNa bane che, eTale eno vipAka AtmAne hajAro bhavo sudhI bhogavavo paDe che." A u52thI samajI zakAze ke zarIramAM utpanna thato roga, dRSTimAM Avato aMdhakAra, sAme dekhAto zatru ane ApaNe joI zakIe chIe te viSa, jeTaluM bhayaMkara nathI teTaluM bhayaMkara A mithyAtva che; kAraNa ke jo rogAdi duHkha Ape to mAtra eka ja bhavamAM ApI zake che, jyAre mithyAtva to aneka bhavo sudhI AtmAne narakAdi aMdhakAramAM paTakI cirakAla sudhI sArAmAM sArI rIte kAramI nirdayatApUrvaka ribAvI zake che. mithyAtvanuM svarUpa : A kAramA zatrunuM svarUpa varNavatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA varNave che ke - "arere tevadhuddhirvA, gurudhIrapuro ca yA| adharme dharmabuddhizca, mithyAtvaM tadviparyayAt / / 1 / / " "mithyAtvanuM svarUpa samyaktvathI viparIta che, eTale samyaktva jema devamAM devabuddhi, gurumAM gurubuddhi ane dharmamAM dharmabuddhi karAve che, tema mithyAtva e adevamAM devabuddhi, agurumAM gurubuddhi ane adharmamAM dharmabuddhine utpanna karAve che; eTaluM ja nahi paNa mithyAtvamAM jema adevamAM devabuddhi, agurumAM gurubuddhi ane adharmamAM dharmabuddhi karAvavAnuM sAmarthya che, tema devamAM adevabuddhi karAvavAnuM, gurumAM agurupaNAnI buddhi karAvavAnuM ane dharmamAM adharmapaNAnI buddhi karAvavAnuM sAmarthya paNa che." 61 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 ---- 1480 mithyAdarzanano mahimA : A ja vastune "zrI upamiti bhava prapaMcA' nAmanI mahAkathAnA racayitA zrI siddharSi gaNivara "mithyAdarzanano mahimA" tarIke ghaNA ja vistArathI varNave che ane e vastu A mithyAtvanI kAramI rogamayatA, aMdhakAramayatA, zatrutA ane viSamayatA samajavA mATe avazya samajavA jevI che. mithyAdarzanano mahimA samajAvavA mATe prathama to 'mithyAdarzana' nAmano mohArAjAno mahattama zuM kare che, e vastuno sAmAnya khyAla ApatAM e paramopakArI kathAkAra paramarSi pharamAve che ke - "adeve devasaGkalpa-madharme dharmamAnitAm / atattve tattvabuddhi ca, vidhatte suparisphuTam / / 1 / / "apAtre pAtratAropa-maguNeSu guNagraham / saMsArahetau nirvANa-hetubhAvaM karotyayam / / 2 / / " A "mithyAdarzana' nAmano moharAjAno mahattama, atizaya spaSTapaNe adevamAM devano saMkalpa utpanna kare che, adharmamAM dharmanI mAnyatAne pedA kare che ane atattvamAM tattvabuddhine pragaTa kare che tathA apAtramAM pAtratAno Aropa kare che, aguNomAM guNano graha kare che ane saMsAranA hetumAM nirvANanA hetubhAvane kare che." arthAt - mithyAdarzanane vaza paDelA AtmAo adevamAM devapaNAne ane devamAM adevapaNAno saMkalpa karatA thaI jAya che; adharmamAM dharmapaNAnI ane dharmamAM adharmapaNAnI mAnyatA karatA banI jAya che, atattvamAM tattvabuddhine ane tattvamAM atattvabuddhine dharatA thaI jAya che; eTaluM ja nahi paNa apAtramAM pAtratAno ane pAtramAM apAtratAno Aropa ane aguNomAM guNapaNAno graha tathA guNomAM aguNapaNAno graha karavA sAthe saMsAranA hetumAM nirvANanA hetubhAvano ane nirvANanA hetumAM saMsAranA hetubhAvano svIkAra karatA thaI jAya che. kudevane mahAdeva manAvavAnuM ane mahAdevane chupAvavAnuM sAmarthyaH mithyAdarzananA A kAramA svarUpano sAmAnya khyAla ApyA pachI, enA svarUpano vizeSa, prakAre khyAla ApavA e mithyAdarzanamAM kevI kevI zaktio che enuM varNana karatAM kathAkAra paramarSi pharamAve che ke - Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: - 5 : mithyAtvano ghora aMdhakAra - 99 - - 63 "hasitodgItabibboka-nATyATopaparAyaNAH / hatAH kaTAkSavikSepai-nArIdehArdhadhAriNaH / / 1 / / "kAmAndhAH paradAreSu, saktacittAH kSatatrapAH / sadothA: sAyuA vorA, vairimAraVAtatyaRI: IorA "zApaprasAdayogena, lasaccitamalAvilAH / IdRzA bho mahAdevA, loke'nena pratiSThitAH / / 3 / / " "hAsya, ucca svaranuM gIta, kAmanA cALA, naTakriyA ane ahaMkAra karavAmAM tatpara, kaTAkSanA vikSepothI haNAyelA, nArInA dehane zarIranA ardhA bhAgamAM dhAraNa karanArA, paradArAomAM Asakta cittavALA, lajjAthI rahita, krodhathI sahita, Ayudhane dharanAra e ja kAraNe bhayaMkara ane verIone mAravAmAM tatpara tathA zrApa ane prasAdanA yoge prakAzita thatA cittanA melathI vyApta AvA prakAranA AtmAo ke je duniyAmAM mANasa tarIke manAvA mATe paNa lAyaka nahi, tevAone A "mithyAdarzana' nAmanA moharAjAnA mahattame lokanI aMdara mahAdeva tarIke pratiSThita karelA che." ane - "je vItara : sarvajJA:, zAzvata suSezvara: | kliSTakarmakalAtItAH, niSkalAzca mahAdhiyaH / / 1 / / "zAntakrodhA gatATopA, hAsyastrIhetivarjitAH / AkAzanirmalA dhIrA, bhagavantaH sadAzivAH / / 2 / / "zApaprasAdanirmuktA-stathApi zivahetavaH / trikoTizuddhazAstrArtha-dezakAH paramezvarAH // 3 // "ye pUjyAH sarvadevAnAM, ye dhyeyAH sarvayoginAm / ye cAjJAkAraNArAdhyA, nirdvandvaphaladAyinaH / / 4 / / "mithyAdarzanAkhyena, loke'nena svavIryataH / tevA praznAhitA madA, rajJAyatte vizeSataH III "he bhadra! A "mithyAdarzana' nAmanA mahattame potAnA parAkramathI A lokamAM ghaNo ja bhayaMkara julama karyo che, kAraNa ke teNe je mahAdeva vItarAga che, sarvajJa che, zAzvata sukhanA svAmI che, kliSTa karmorUpa kalAothI rahita che, saghaLI ja prapaMcamaya kaLAothI paNa rahita che, Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - mahAbuddhizALI che, krodhathI rahita che, ahaMkAra vinAnA che, hAsya, strI ane hathiyArathI varjita che, AkAzanI mAphaka nirmala che, dhIra che, AtmAnA anupama aizvaryane dharanArA che, sadAya nirupadravI che, zrApa ane prasAdathI sarvathA mukta hovA chatAM paNa zivanA hetu che, kaSacheda ane tAparUpa traNe koTithI zuddha evA zAstrArthanA dezaka che ane paramezvara che tathA je mahAdevo sarvadevonA pUjya che, je mahAdeva sarva yogIone mATe dhyAna karavA yogya che ane je mahAdeva AjJArUpa kAraNathI ja ArAdhavA yogya che tathA nirTandra phalane eTale muktisukhane ApanArA che te sAcA mahAdevone potAnA baLathI evI rIte pracchAdita karI nAkhyA che ke jethI e mahAdevo A vizvamAM vizeSa prakAre jaNAtA nathI." adharmane dharma manAvavAnuM ane sadharmane AcchAdita karavAnuM sAmarthyaH je rIte 'mithyAdarzana' nAmanA mahAmohanA mahattamamAM, jeo mANasa tarIke gaNAvavAnI lAyakAta paNa na bhogavatA hoya teone mahAdeva tarIke pratiSThita karavAnuM ane sAcA mahAdevone AcchAdita karI devAnuM sAmarthya che, te ja rIte tenAmAM, adharmane dharma manAvavAnuM ane zuddha dharmanuM AcchAdita karavAnuM prabaLa sAmarthya che. e sAmarthyanuM pratipAdana karatAM zrI siddharSi gaNivara pharamAve che ke "dira , golA, gharI naM muddA snAnaM pAnaM ca dhUmasya, paJcAgnitapanaM tathA / / 1 / / tarpaNaM caNDikAdInAM, tIrthAntaranipAtanam / yaterekagRhe piNDo, gItavAdyamahAdaraH / / 2 / / vApIkUpataDAgAdi-kAraNaM ca vizeSataH / yAge mantraprayogeNa, mAraNaM pazusaMhateH / / 3 / / kiyanto vA bhaNiSyante, bhUtamardanahetavaH / rahitAH zuddhabhAvena, ye dharmAH kecidIdRzAH / / 4 / / sarve'pi balinA'nena, mugdhaloke prapaJcataH / te mithyAtanAana, madra ! yA pradfsaMtA: ITI" "kudeva, kuguru ane kudharmanI upAsanAmAM paDelA tathA AraMbha, parigraha ane viSayakaSAyamAM rata banelAone guru tarIke svIkArI teone pAtrabuddhithI bhaktipUrvaka suvarNanuM dAna karavuM, gAyonuM dAna karavuM ane Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10: - - - - 5 : mithyAtvano ghora aMdhakAra - 99 - - - 65 pRthvInuM dAna karavuM ? vAraMvAra snAna karavuM ? dhumADAnuM pAna karavuM? paMcAgnithI tapavuM ? ciMDikA Adi hiMsaka devIonuM tarpaNa karavuM ? tIrthAntAromAM jaI jaIne jhapApAta khAvo yatie eka gharanI bhikSA levI : gIta ane vAdyamAM mahAna Adara karavo H zarUAtamAM paNa hisAthI ja sAdhya ane pariNAme paNa hiMsAnuM ja sAdhana tathA zuddha dharmadaSTine apoSaka evI vAvo, kUvAo ane taLAvo Adine vizeSa prakAre karAvavAM maMtranA prayogathI yazanI aMdara pazuonA samudAyane homavoH AvAM AvAM prANIonA mardanamAM hetubhUta ane zuddhabhAvathI rahita dharmo keTalA kahI zakAya ? arthAt evA dharmo aneka che, evA prakAranA aneka je koI dharmo che te saghaLA ja dharmone; mahAmohanA mithyAdarzana' nAmanA A baLavAna mahattame mugdha lokamAM prapaMcathI pravartAvelA che, ema he bhadrapuruSa! tAre jANavA yogya che." ane - "kSAnti mArdavasantoSa-zaucArjavavimuktayaH / / tapaHsaMyamasatyAni, bahmacaryazzamo damo / / 1 / / ahiMsAsteyasaddhyAna-vairAgyagurubhaktayaH / apramAdaH sadaikA'grya-nairgranthyaparatAdayaH / / 2 / / ye cAnye cittanairmalya-kAriNo'mRtasanibhAH / saddharmA jagadAnanda-hetavo bhavasetavaH / / 3 / / teSAmeva prakRtyaiva, mahAmohamahattamaH / bhavetpracchAdano loke, mithyAdarzananAmakaH / / 4 / / " "potAnA polika svArthanI game tevI hAni thatI hoya athavA to evA ja kAraNe potAnA upara aneka prakAranI Aphato UtarI Ave te chatAM paNa krodhAyamAna nahi thavArUpa kSamA : potAnI ja mahattAne sthApita karavA mATe athavA to aneka prakAranI akkaDa banAvanArI sAdhanasAmagrInuM svAmitva hovA chatAM paNa akkaDa nahi banavArUpa mRdutA H polika padArthonI prAptino je lobha tenA abhAvarUpa saMtoSa : mana, vacana ane kAyAne AraMbha Adi pApapravRttithI malina nahi karatAM nirAraMbha Adi zuddha dharmanA AsevanathI pavitra thavArUpa zaucaH paulika padArthonI sAdhanAmAM je prapaMcabharI pravRttio ane Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - -- 14% mAnasika vRttionuM sevana tenA abhAvarUpa saraLatA : polika padArtho uparanI je mamatA tenA tyAgarUpa vimuktiH aneka prakAranI paulika lAlasAo ane enAM sAdhano tenA tyAgarUpa tapaH iMdriyo Adine muktinI sAdhanA mATe kAbUmAM rAkhavArUpa saMcama ? asatyano tyAga ane hitasAdhaka vastunuM ja pratipAdana jenA dvArA sAdhya che evuM satya: zIla athavA to saghaLAya viSayothI para thaI kevaLa AtmaraNa karavArUpa brahmacarya vikalparUpa viSayathI uttIrNa banelo ane sadAya svabhAvanuM avalaMbana karanAra evo je jJAnano paripAka te rUpa zamaH parabhAvamAM ramatA AtmAnuM damana karavArUpa dama prANImAtrane manathI, vacanathI ane kAyAthI nahi haNavArUpa, nahi haNAvavArUpa ane haNAtA hoya teone nahi anumodavArUpa ahiMsA: koInI paNa eka taraNA jevI vastunuM paNa tenA mAlikanI AjJA vinA nahi levuM, anya pAse nahi levarAvavuM ane evI rIte lenArAone sArA nahi mAnavArUpa asteya zuddhadhyAna saMsAra e nirguNa vastu che evA svarUpanuM jJAna thavAnA yoge thatI sAMsArika sukhanI aruci, tenA pratApe sAMsArika sukhanI icchAno uccheda karavAnI je bhAvanA te rUpa vairAgya : sarva prakAre prANAtipAta viramaNa Adi pAMca mahAvratonA dharanAra, tenA pAlanamAM dhIra, mahAvratonI rakSA mATe ja akRta, akArita ane ananumata Adi doSothI rahita evI je bhikSA te bhikSA mAtrathI ja AjIvikAnA calAvanArA sAmAyikamAM rahenArA ane kevala dharmanA ja upadezaka evA sa onI bhakti H "nazo pedA karanArI vastuo, zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzarUpa je pAMca iMdriyonA viSayo tenI lAlasA, krodha, mAna, mAyA ane lobharUpa kaSAyo, nidrA ane saMsAranI vRddhi karanAra A ane raudradhyAnamAM joDanArI rAjakathA, strIkathA, dezakathA ane bhojanakathArUpavikathAo'- A pAMca prakArano je pramAda tenA abhAvarUpa apramAda : sadAya cittanI ekAgratA ane nigraMthapaNAmAM eTale munipaNAmAM tatparatA Adi tathA esivAyanA paNa cittanI nirmalatAne karanArA e ja kAraNe amRtanA jevA, jagatane AnaMdanA hetubhUta ane saMsArasamudrane laMghI javA mATe setusamA je je zuddhadharmo te saghaLAya zuddha dharmone AmithyAdarzana' nAmano mahAmoha rAjAno mahattama prakRtithI ja prayatnapUrvaka lokanI aMdara AcchAdita karI denAro thAya che." Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1485 - - 5 : mithyAtvano ghora aMdhakAra - 99 -- - 7. A be prakAranA sAmarthyanA varNanathI paNa samajI zakAze ke 'mithyAdarzana'no mahimA kalyANanA arthI AtmAo mATe ghaNo ja kAramo che. mahAmohanA e yathArtha nAmadhArI mahattame, jeonI kAravAIthI prAyaH sau koIne dhRNA utpanna thAya; tevAone mahAdeva tarIke pratiSThita karI, zuddha devanI upAsanAnA arthI AtmAone paNa, zuddha devanA svarUpane jANavAthI vaMcita rAkhyA che. dhRNAjanaka pravRttione lIlAnuM upanAma samarpa zANA gaNAtAone paNa e bhayaMkara zatrue mitra banIne mUMjhavyA che. kukalpanArUpa AMdhI phelAvavAmAM niSNAta evA eNe nyAyanI moTI moTI koTio karanArane paNa evA aMdha banAvyA che ke jethI e bicArAo paNa zuddha mahAdevonI upAsanAthI vaMcita rahI, kaniSTamAM kaniSTa AtmAone mahAdeva mAnI, evAonI upAsanAmAM amUlya jIvananI barabAdI karI rahyA che. paMDita gaNAtA AtmAo jo mithyAdarzananI mohinImAM na phasyA hoya to rAga ane dveSathI sarvathA mukta banelA evA zrI vItarAga paramAtmAonI upAsanA tajI "hasavuM, gAvuM, kAmanA cALA karavA. nRtyakaLAo karavI, khoTA ADaMbaro karavA, strIonA je kaTAkSo tenA vikSepone AdhIna thavuM, nArIne potAnA zarIranA aDadhA bhAge rAkhavI, kAmathI aMdha banavuM, parastrIomAM Asakta banavuM, nirlajja pravRtti karavI, vAtavAtamAM krodhAyamAna thavuM, kSaNe kSaNe bhayaMkara banI vairIone mAravAmAM tatpara thavuM, koIne zrApa to koIne varadAna ApI malina cittanA dharanAra thavuM' - AvI AvI rAga ane dveSathI bharelI pravRttiomAM ribAtA ghora pApAtmAonI upAsanAmAM kema ja rata bane ? | sarvajJAnane dharanAra zrI sarvajJa paramAtmAonI upAsanA karavI mUkIne strIo AdinI zodhamAM ajJAnanI mAphaka AthaDatA ane ajJAnatA bharelI aneka kuceSTAo karatA ajJAna ziromaNionI upAsanAmAM kema ja AnaMda mAne ? zAzvata sukhanA IzvaronI upAsanAthI vaMcita rahI azAzvata sukho pAchaLa bhaTakatA bhikhArIonI upAsanAmAM kema ja marI paDe ? kliSTa karmanI kalAthI rahita thaIne baMdhanamukta banelA mukta AtmAonI upAsanA choDIne baMdhanathI baddha thaIne A saMsArarUpa aTavImAM AthaDI rahelAonI upAsanAmAM kema ja rasika bane ? saghaLAya prapaMcothI mukta banelA paramapuruSonI upAsanA mUkIne prapaMcaparAyaNa pAmaronI upAsanAmAM kema ja pulakti hRdayavALA bane? Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 -------- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 -- - 10 krodha ane ahaMkArathI rahita, hAsya, strI ane zastronA saMsargathI paNa mukta, AkAzanI mAphaka sarvathA nirmaLa, dhIra, aneka prakAranI anaMta jJAnAdi lakSmIne dharanArA, sadAya saghaLA ja upadravothI para, zApa ane prasAdathI sarvathA mukta chatAM paNa zivasukhanI prAptimAM hetubhUta, kaSa, cheda ane tAparUpa traNe koTithI paramazuddha evA ja zAstrArthanA dezaka, parama aizvaryanA svAmI, sarva devonA pUjya, sarva prakAranA yogIo mATe dhyAna karavAne yogya, ane AjJAnI ArAdhanA dvArA ja je ArAdhya che tathA ArAdhaka AtmAone je nirvaja sukhanA ApanAra che eTale ke jeonI ArAdhanAthI bhavya jIvone zAzvata sukhanI prApti thAya che te paramazuddha paramAtmAonI upAsanA choDI krodhathI dhamadhamatA, abhimAnathI akkaDa banelA, hAsya, strI ane zastrano saMsarga kadI paNa nahi tajanArA, kuvartananA yoge kAjaLa karatAMya adhika kALA, caMcaLa cittanA dhaNI, eka paNa Atmika guNathI rahita, niraMtara upadravomAM paDelA ane upadravone karanArA, zApa ane prasAdano upayoga karavAmAM utAvaLiyA ane saMsAramAM rakhaDanArA tathA rUkhaDAvanArA, kaSa, cheda ane tApa Adi traNe koTiothI malina zAstrArthanA dezaka e ja kAraNe sarva prakAre tajavA yogya AtmAonI upAsanAmAM paMDita gaNAtA AtmAo paNa mUMjhAya e pratApa mithyAdarzana sivAya anya koIno ja nathI. evA kutsita devo ane teonI AjJAmAM paDelA AtmAo kSamA Adi uttama dharmonA ArAdhaka na bane e sahaja che. kudevanA pUjArIo zuddha dharmone choDI azuddha dharmonI upAsanAmAM rAce emAM kazuM ja Azcarya nathI. je mithyAdarzana, zuddha mahAdevone ane zuddha dharmone AcchAdita karavApUrvaka adhamamAM adhama AtmAone mahAdeva tarIke ane prANIono ghAta karanArA tathA malina bhAvane vadhAranArA azuddha dharmone zuddha dharmo tarIke vizvamAM pratiSThita karI vizvamAM enI pUjyatA ane upAdeyatA siddha kare che te ja rIte kevAM kevAM zuddha tattvono apalApa karI kevAM kevAM azuddha tattvomAM tattvabuddhi karAve che te ane kevAM kevAM zuddha pAtrone apAtra manAve che tathA kevAM azuddha pAtrone supAtra manAve che e vagere ApaNe have pachI jozuM. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6H mithyAtvano viSama vipAka : (100) - - atattvamAM tattvabuddhi karavAnuM ane tattvano apalApa karavAnuM sAmarthya : * guNahinone guNI tarIke ane guNIne guNahIna tarIke prakAzita karavAnuM sAmarthya ! * mokSanAM kAraNono lopa karI saMsAranAM kAraNone mokSakAraNo tarIke sthApavAnuM sAmarthya : viSaya: mitve sarjelo viparyAsa. tattvamAM atattvabuddhi ane atatvamAM tattvabuddhi. gata pravacanamAM "saMti paNa gaMdha tamasi vidiyA" A mUtra sUtrane spaSTa karavA mithyAtva rUpI aMdhakArane lagatI keTalIka vAto karavAmAM Avela. te ja sUtrane avalaMbI e vicAraNA prastuta pravacanamAM ya AgaLa vadhI che. upamiti bhavaprapaMcA kathAnA zlokonA AdhAre thatI A vicAraNA mithyAtvanA kAramAM nAcane samajavA khUba ja upakAraka bane tevI che. mithyAtva jema kudevane deva manAve tema sudevane kudeva paNa manAve. e ja rIte guru ane dharmatattvanI bAbatamAM viparyAsa - UMdhI buddhi janmAve che. tethI ja e parama zatrunuM kAma sAre che. A vivecana vAMcavAthI sAdhu veSadhArIonAM kRtyo kevAM hoya ane susAdhu kevAM kevAM kAryo na karAvI zake, eno suMdara khyAla Ave che. muvAkyAtRd * eka mithyAtvanA ja pratApe prAyaH AkhuM jagata, AtmA AdinI mAnyatAomAM bhUluM bhame che. * mithyAtva e evo aMdhakAra che ke, enA yoge eno pUjArI pote bhaTakAya ane anyane bhaTakADe. * A vizvamAM satya, pratItithI siddha ane pramANathI pratiSThita evAM paNa tattvono apalApa karIne, asatya ane pramANa tathA pratItithI paNa bAdhita evAM tattvone pravartAvanAra koI hoya to te eka mithyAdarzana ja che. * mithyAdarzanane AdhIna banelA AtmAo mithyAdarzananA yoge potAno nAza karavA sAthe parano nAza paNa khUba ja kare che. * mithyAtvane AdhIna AtmAo dvArA satyanA pUjaka vizvane ghaNuM ghaNuM sahevuM paDe che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 : mithyAtvano viSama vipAka : atattvamAM tattvabuddhi karavAnuM ane tatvano apalApa karavAnuM sAmarthya sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIgaNane saMsAra uparathI nirveda ane vairAgya utpanna thAya e hetuthI, A zrI AcArAMga sUtranA "dhUta" nAmanA chaThThA adhyayananA prathama uddezAnA bIjA sUtra dvArA, karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana kare che. e sUtranA - saMti paNa gaMdA taNi vidivA" A avayava dvArA be prakAranI aMdhatAnuM pratipAdana karyuM. e bemAM eka aMdhatA dravyathI che ane bIjI aMdhatA bhAvathI che. dravyaaMdhatA cakSanA abhAvarUpa che ane e sarvane supratIta che, paNa bIjI avivekarUpa aMdhatA e sujJa AtmAone ja supratIta che, e kAraNe enuM svarUpa ApaNe joI AvyA. e kAramI aMdhatAmAM paDelA AtmAo 'mithyAtva' AdirUpa bhAvaaMdhakAramAM athaDAya che, ema paNa A sUtranA avayavathI sUtrakAra paramarSi pharamAve che. e bhAvaaMdhakArarUpa zatruo paikInA " mithyAtvarUpa mahAzatrunuM svarUpa ApaNe joI AvyA ane enuM sAmarthya samajavA mATe ApaNe A "zrI upamiti bhavaprapaMcA' nAmanI kathAmAM zrI siddharSi gaNivare "mithyAdarzanano mahimA' tarIke varNaveluM enuM sAmarthya joI rahyA chIe. paramopakArI zrI siddharSi gaNivare varNavelA sAmarthyamAM ApaNe enI be ajaba zaktio joI AvyA. e be zaktiomAM enI prathama zakti to e che ke - mANasAIthI paNa paravArI beThelAone mahAdeva tarIke pratiSThita karavA ane sAcA tathA vizvanA ekAMta upakArI mahAdevane jagatanI dRSTie AvavA ja na devA." ane bIjI zakti e che ke - "prANIonA ghAtamAM ja hetubhUta ane zuddha bhAvathI rahita evA azuddha dharmone prapaMcapUvaka pravartAvavA ane je je dharmo cittanI nirmaLatAne karanArA che, jagatane AnaMdanA hetu che tathA saMsArarUpI sAgarane taravA mATe setu samA che, te te dharmothI mugdha lokone vaMcita rAkhavA." Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 6 H mithyAtvano viSama vipAka - 100 - - 71 have enI trIjI zaktinuM pratipAdana karatAM e paramopakArI paramarSi pharamAve che ke - "zyAmAkataNDulAkAra-stathA paJcadhanuzataH / eko nityastathA vyApI, sarvasya jagato vibhuH / / 1 / / "kSaNasantAnarUpo vA, lalATastho hadi sthitaH / Atmeti jJAnamAtraM vA, zUnyaM vA sacarAcaram / / 2 / / "paJcabhUtavivoM vA, brahmoptamiti vA'khilam / devoptamiti vA jJeyaM, mahezvaravinirmitam / / 3 / / "pramANabAdhitaM tattvaM, yadevaMvidhamaJjasA / saddhi purutte tatra, mahAmoda datta: 18aa" "AtmA che kharo paNa te "zyAmAka' nAmanA "taDula" eTale cokhA jevA AkAravALo che, athavA to pAMcaso dhanuSyanA pramANavALo che; vaLI AtmA che paNa te eka ja che, nitya ja che, sarva jagatamAM vyApIne rahenAro che; ane e ja kAraNe vibhu che AtmA che paNa kSaNa saMtAna rU5 che, athavA to AtmA che paNa kevaLa lalATa eTale kapALa, tenI aMdara rahenAro che; athavA to hRdayamAM rahenAro che, athavA to jJAnamAtra che; e sivAya AtmA koI vastu ja nathI ane A cara ane acara vastuothI sahita je jagata dekhAya che te kevala zunya ja che athavA to A saghaLuM pAMca bhUtono mAtra vikAra ja che; athavA to A saghaLuM brahmAe vAveluM che; athavA to A saghaLuM devatAe vAveluM che ema jANavuM athavA to A saghaLuMya mahezvare nirmANa kareluM che. AvA prakAre je tattva ekadama pramANathI bAdhita che. tenI aMdara mahAmohano mithyAdarzana' nAmano mahattama sabuddhi kare che." ane - "jIvAjIvau tathA puNya-pApasaMvaranirjarAH / Asravo bandhamokSau ca, tattvametantravAtmakam / / 5 / / satyaM pratItitaH siddha, pramANena pratiSThitam / tathA niti bhadra!, tapa navAba: sAdA" "jIva, ajIva tathA puNya, pApa, saMvara, nirjarA ane Azrava tathA baMdha ane mokSa; A nava saMkhyAvALAM je tattvo che te satya che, pratItithI paNa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72. - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 -- 140 siddha che ane pramANathI pratiSThita che to paNa te bhadra ! loko mATe bhayaMkara evo A "mithyAdarzana' nAmano mahattama e tattvono apalApa kare che." A vizvamAM satya, pratItithI siddha ane pramANathI pratiSThita evAM paNa tattvono apalApa karIne, asatya ane pramANa tathA pratItithI paNa bAdhita evAM tattvono pravartAvanAra koI hoya, to te e mithyAdarzana ja che. enA pratApe prAyaH AkhuMya jagata, AtmA AdinI mAnyatAomAM bhUluM ja bhame che. mithyAdarzananI asarathI pIDAtA paMDito paNa satya ane pramANasiddha tattvothI moTuM maraDe che ane asatya tathA pramANabAdhita tattvone ja satya ane pramANasiddha karavAmAM ja rata rahe che. anekAneka paMDita gaNAtAoe atattvone tattva tarIke manAvavA mATe anekAneka graMtho racI kADhIne ema karavA mATe AkAza-pAtALa eka karyuM che. mithyAdarzanathI matta banelAo, jema kudevone mahAdeva manAvavAmAM ane kudharmane saddharma manAvavAmAM masta che, tema atattvone tattva manAvavAmAM paNa sarva rIte sajja che. e mithyAdarzanane AdhIna banelA AtmAo mithyAdarzananA yoge potAno nAza karavA sAthe parano nAza paNa khUba ja kare che. evA AtmAo dvArA satyanA pUjaka vizvane ghaNuM ghaNuM sahavuM paDe che. evAonI anarthakArI kalpanAo ane yuktio bhadrika ane ajJAna jagatane khUba ja mUMjhave che. e mUMjhavaNanA pariNAme aneka AtmAonuM amUlya mAnavajIvana barabAda thAya che. kharekhara, mithyAtva e evo aMdhakAra che ke enA yoge eno pUjArI pote bhaTakAya ane anyane bhaTakADe. e aMdhakAra AtmA upara kAramI zatrutA ajamAve che. e kAramI zatrutAthI sajja thayelo "mithyAdarzana" nAmano anAdisiddha zatru potAno mahimA phelAvIne deva, dharma ane tattvanI bAbatamAM jema viparIta pariNAma ANe che, tema pAtra ane apAtra tarIke kone kone jAhera kare che, enuM varNana karatAM paNa paramopakArI zrI siddharSi gaNivara pharamAve che ke - "gRhiNo lalanA'vAcya-mardakA bhUtadhAtinaH / / asatyasandhA: pApiSTAH, saMgrahopagrahe ratAH / / 1 / / "tathA'nye pacane nitya-mAsaktAH pAcane'pi ca / madyapAH paradArAdi-sevino mArgadUSakAH / / 2 / / "taptAyogolakAkArA-stathApi yatirUpiNaH / che tevu kutte para! patravuddhina bane rU." Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALa - - 6 : mithyAtvano viSama vipAka - 100 - 73 "he bhadra ! lokanI aMdara A "mithyAdarzana' nAmanA moharAjAno mahattama, gRhasthAvAsamAM rahenArA, strIonA avAcya pradezanuM mardana karanArA, arthAt strIonuM sevana karanArAo, prANIono ghAta karanArA, asatya pratijJAone dharanArA eTale khoTI pratijJAne lenArA ane toDanArA, aneka prakAranAM pApone AcaranArAo ane dhana-dhAnya Adi nava prakArano je parigraha, teno saMgraha ane upayoga karavAmAM rata evAo je che, teone viSe tathA anya jeo yatirUpane dharanArA hovA chatAM paNa haMmezAM pakavavAnI kriyAmAM ane anya pAse pakAvavAnI kriyAmAM Asakta che, madirApAna karanArA che, parastrI AdinuM sevana karanArA che, sanmArgane dUSita karanArA che, e ja kAraNe jeo yatirUpane dharanArA hovA chatAM paNa tapAvelA loDhAnA goLA jevA AkArane dharanArA che, tevAone viSe pAtrabuddhi pedA kare che." ane - "sajjJAnadhyAnacAritra-tapovIryaparAyaNAH / guNaratnadhanA dhIrA, jagamAH kalpapAdapAH / / 1 / / "saMsArasAgarottAra-kAriNo dAnadAyinAm / acintyavastubohitthatulyA ye pAragAminaH / / 2 / / "teSu nirmalacitteSu, puruSeSu jaDAtmanAm / voDAtraNa ghare, madAromadatta: rUpA" "sa ane asad, heya ane upAya, gamya ane agamya, peya ane apeya Adino viveka karAvanAra je suMdara jJAna AtmAne potAnA kalyANakArI dhyeyamAM sthira banAvanAruM suMdara dhyAna karmano kSaya karavAmAM samartha evuM suMdara cAritraH karmane tapAvavA mATe asAdhAraNa tApa samAna tapa ane sAdhyanI siddhi mATe jarUrI evuM je vIrya e sarvanA sadAne mATe jeo uttama AzrayabhUta che, aneka guNo rUpI vividha prakAranAM ratnorUpa dhanane jeo dharanArA che, aMgIkAra karela anupama mahAvratonuM pAlana karavAmAM jeo dhIra che, yogya AtmAonA uttama manorathone pUrNa karavA mATe jeo hAlatAM-cAlatAM kalpavRkSo che, zuddha bhAvanAthI koI paNa jAtanI AzaMsA vinA zuddha dAna denArA AtmAono saMsArasAgarathI uddhAra karanArA che, eTale ke evA AtmAone saMsArasAgarathI pAra utAranArA che ane acinya vastuonA jahAjatulya hoI jeo saMsAranA pArane pAmanArA che, tevA nirmaLa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 - - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 1 cittane dharanArA mahApuruSorUpa pAtrane viSe e mahAmohano mahattama jaDAtmAonA aMtaramAM apAtra buddhine utpanna kare che." guNahInone guNI tarIke ane guNIne guNahIna tarIke prakAzita karavAnuM sAmarthya ! sAcA mahAdevane chupAvI kudevone mahAdeva tarIke oLakhAvavAnuM, mokSaprApaka sadudharmane chupAvI hiMsaka ane cittane malina karanAra dharmone saddharma tarIke pravartAvavAnuM, satya ane pratIti tathA pramANathI abAdhita tattvano apalApa karI asatya ane pramANathI bAdhita tattvone tattva tarIke prasiddha karavAnuM ane zuddha guNasaMpanna mahApuruSone apAtra tarIke jAhera karI kevala bhayaMkara avaguNothI ja bharelA adhamAdhama AtmAone pAtra tarIke vizvamAM pratiSThita karavAnuM jevuM sAmarthya mithyAdarzanamAM che, tevuM ja sAmarthya tenAmAM ekAMta zuddha ane anekAneka guNothI alaMkRta thayelA AtmAone ekAMta nirguNI Adi tarIke prakAzita karIne kevala kAramA doSothI ja bharelA ghora pApAtmAone guNavAna Adi tarIke oLakhAvavAnuM paNa che. e sAmarthyanuM pratipAdana karatAM paNa paramopakArI zrI siddharSi gaNivara pharamAve che ke - "kautukaM kuhakaM mantra-mindrajAlaM rasakriyAm / nirviSIkaraNaM tantra-mantardhAnaM savismayam / / 1 / / "autpAtamAntarikSaM ca, divyamAGgaM svaraM tathA / lakSaNaM vyajjanaM bhauma, nimittaM ca zubhAzubham / / 2 / / "yAdavaM viSa-mayurve sanAta . jyotiSaM gaNitaM cUrNaM, yogalepAstathAvidhAH / / 3 / / "je rAtre vismatharI, vizeSa: pApIsTanA: anye bhUtopamardasya, hetavaH zAThyaketavaH / / 4 / / "tAmeva ye vijAnanti, nizaGkAste prayuJjate / na dharmabAdhAM manyante, zaThAH pApaparAyaNAH / / 5 / / "ta eva guNino dhIrA-ste pUjyAste manasvinaH / ta eva vIrAste lAbha-bhAjinaste munIzvarAH / / 6 / / "ityevaM nijavIryeNa, bahiraGgajane'munA / miththAnAsana, madra ! pApA: prANitA pAchA" Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 - 6 : mithyAtvano viSama vipAka - 100 9 . kautuka eTale saubhAgya mATe sAdhu avasthAmAM paNa rAkha lagADavI te, kuhaka eTale gArUDI vidyA athavA jAdugarInA prayogo karavA te, maMtra, iMdrajAla, rasakriyA, nirviSa karavAnI kriyA, Azcarya pamADe evI rIte aMjana dvArA adazya thavAnI kriyA, autpAta eTale tArA vagerenA kharavAthI sArA-khoTA phaLanuM kathana karavuM te, AMtarIkSa eTale grahonA udaya ane astathI sArAnarasA phaLanuM pratipAdana karavuM te,divya eTale tapAvelA telamAM paDavuM ane agninA kuMDa AdimAM jhapApAta karavAnI pratijJA svIkAravI te, AMgaM eTale puruSo ane strIonAM jamaNAM ane DAbA aMgo pharakavAthI zubhAzubha phaLanuM jANavuM te, svara eTale pakSI vagerenA svarathI zubhAzubha phaLanuM kathana karavuM te, lakSaNa eTale hAtha ane paganI rekhA uparathI sArA narasA phaLanuM kahevuM te, vyaMjana eTale masA ane tala vagere parathI zubhAzubha phaLanuM kahevuM te ane bhIma eTale dharatIkaMpathI zubhAzubha phaLanuM kahevuM te; A ATha aSTAMga nimitta tarIke oLakhAya che. enA dvArA zubha ane azubha nimittanuM kathana karavuM, zatrunAvinAza mATe vairabuddhipUrvaka kAmaNaTramaNa karavAM, horA graMthanI sAthe Ayurvedano upayoga karavo eTale vaidyakakriyA karavI ane saMtatinAM zubhAzubhabatAvI ApanArAM cakro banAvavAnI kriyA karavI, jyotiSazAstra ane gaNitazAstrano AraMbhAdikanI pravRttiomAM upayoga karavo, sAMsArika kAryasAdhaka cUrNa taiyAra karavA ane yoganA pAdalekho taiyAra karavA tathA tevA ja prakAranA bIjAM paNa je je pApazAstrothI utpanna thayelA ane vismayane karanArA vizeSo eTale bhinna bhinna prakAranA pApavardhaka vyApAro ane bIjA prANIonA upamardanamAM eTale ghAtamAM hetubhUta thAya tevA ane zaThatAno dhajAgaro pharakAve tevI che je pravRttio tene ja jeo vizeSa prakAre jANe che; jANe che eTaluM ja nahi paNa niHzaMka banelA jeo koI paNa jAtanI zaMkA vinA e pravRttiono prayoga kare che ane pApamAM tatpara banelA che dharmaThago tema karavAmAM dharmane bAdhA pahoMce che ema mAnatA nathI, teo ja A vizvamAM guNI che, dhIra che, pUjya che ane buddhizALIo che, eTaluM ja nahi paNa te ja sAcA vIra che, sAcA lAbhanA bhAgIdAra che ane munIzvaro che, - A pramANe manAvI he bhadra!moharAjAno A "mithyAdarzana' nAmano mahattama pApI AtmAone A lokamAM prakAzita kare che." ane - "ye punarmantratantrAdi-vedino'pyatinispRhAH / nivRttA lokayAtrAyA, dharmAtikramabhIravaH / / 8 / / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 11 "mUkAnthAH paravRttAnte svaguNAbhyAsane ratAH / asaktA nijadehe'pi, kiM punaviNAdike / / 9 / / "zopadattopAI-rata: vinaMtI ! tiSThanti zAntavyApArA, nirapekSAstapodhanAH / / 10 / / "na divyAdikamAkhyAnti, kuhakAdi na kurvate / mantrAdInAnutiSThanti, nimittaM na prayuJjate / / 11 / / "lokopacAraM nizeSaM, parityajya yathAsukham / svAdhyAyadhyAnayogeSu, saktacittA: sadA'pi te / / 12 / / "te nirguNA alokajJA, vimUDhA bhogavaJcitAH / apamAnahatA dInA-jJAnahInAzca kurkuTAH / / 13 / / "ityevaM nijavIryeNa, bahiraGgajane'munA / te mithyAdarzanArvena, sthApitA mada ! sAdhava: 24." je mahApuruSo maMtra ane taMtra AdinA jANakAra hovA chatAM paNa ati niHspRha che, lokayAtrAthI nivRttine pAmelA che ane dharmanA atikramathI ghaNA ja DaranArA che. e ja rIte je mahApuruSo paranA vRtAntamAM mUMgA ane aMdha hoya che, potAnA jJAnAdi guNonA abhyAsamAM rata hoya che ane potAnA zarIra upara paNa mamatA vinAnA hoya che evAo mATe dravya AdinI mamatAnI vAta paNa kema ja thAya ? arthAt jeo sarva prakAranI mamatAthI rahita hoya che : je mahApuruSo kopa, ahaMkAra ane lobha AdithI dUrathI ja tajAyelA che, arthAt je mahApuruSoe kopa, ahaMkAra ane lobha Adino dUrathI ja tyAga karelo che ane je mahApuruSo, saghaLAya hAnikara vyApAronA tyAgathI zAMta vyApAravALA banIne ane koInI paNa apekSAthI rahita thaIne tathA tapane potAnuM dhana mAnIne rahe che je mahApuruSo divya Adine kahetA nathI, gArUDI vidyA ke jAdugarInA prayogo Adine karatA nathI, maMtra AdinuM anuSThAna paNa AdaratA nathI ane nimittono prayoga karatA nathI : arthAtu-saghaLA lokopacArano sukhapUrvaka parityAga karIne je mahApuruSo sadAya svAdhyAya ane dhyAnanA yogomAM Asakta cittavALA banIne rahe che tevA sAdhupuruSone he bhadra! A "mithyAdarzana' nAmanA mahattame A lokanI aMdara potAnA parAkramathI nirguNa tarIke, lokanA svarUpathI ajJAna mahAmUrkha tarIke, bhogothI vaMcita thayelA tarIke, apamAnathI haNAyelA banAvIne dina tarIke ane jJAnahIna kUkaDA tarIke sthApita karyA che." Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1495 - - 6 : mithyAtvano viSama vipAka - 100 - - 77 mokSanAM kAraNono lopa karI saMsAranAM kAraNone mokSakAraNo tarIke sthApavAnuM sAmarthya : e ja rIte mahAmohanA e mithyAdarzana' nAmanA mahattamamAM mokSanAM kAraNone lupta karI daIne saMsAranAM kAraNone mokSakAraNa tarIke sthApita karavAnuM sAmarthya paNa che. e sAmarthyanuM varNana karatAM zrI siddharSi gaNivara pharamAve che ke... "udvAhanaM ca kanyAnAM, jananaM putrasaMhateH / nipAtanaM ca zatrUNAM, kuTumbaparipAlanaM / / 1 // "yadevamAdikaM karma, ghorasaMsArakAraNam / tada ti saMsthANa, zivaM bhavatAram aa2aa" "kanyAonuM lagna karavuM, putronA samudAyane pedA karavo, zatruono nAza karavo ane kuTuMbonuM pAlana karavuM, - A Adi je je ghora saMsAranAM kAraNa karma che, te karmanuM dharma tarIke saMsthApana karIne saMsArane taravAnAM sAdhana tarIke, lokanA verI evA mithyAdarzane darzAvelAM che." ane - "H punarjAnacaritra-tanAkayo vimukyA mArgaH sarvo'pi so'nena, lopito lokavairiNA / / 3 / / " "jJAna, cAritra ane darzana karIne sahita evo mArga AtmAnI vimukti mATe che, te saghaLoya mokSamArga lokaverI evA A mithyAdarzane vizvamAMthI lupta karelo che." A pramANe - A mithyAdarzana' nAmano mahAmoha rAjAno mahattama potAnA mahimA dvArA jaDa AtmAonA aMtaramAM adevamAM devapaNAno saMkalpa kare che, adharmamAM dharmapaNAnI mAnyatA kare che ane atattvamAM tattvabuddhine kare che; e ja rIte ajJAnIono kAramo zatru e, ajJAnI AtmAonA aMtaHkaraNamAM apAtranI aMdara pAtratAno Aropa kare che, guNarahita AtmAomAM guNIpaNAno graha kare che ane saMsAranA hetuomAM nirvANanA hetubhAvane kare che. A rIte - varNavIne paramopakArI zrI siddharSi gaNivara, mithyAdarzanano mahimA samajAvI mithyAdarzanarUpa bhAvAMdhakArathI bacavAnuM pharamAve che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 : mithyAtvanA prakAra ane aviratino prabhAva : 101 aviratinuM pariNAma : 70 virati mATeno upadeza : 'akaraNaniyama'nuM svarUpa : 'akaraNaniyama'no prabhAva ane pariNAma : adhikArinA bhede bhinnatA : 7 karmano ja vilAsa : 7 mithyAtvanA prakAro ane tenA svAmI : mithyAdaSTine sukhanA yogamAM paNa du:kha ja : mithyAdRSTinuM jJAna paNa ajJAna : aviratinuM svarUpa : 7 aviratinA prakAro : 'sarvavirati' guNasthAne viziSTatA : viSaya : mithyAtvanA prakAro, aviratinuM svarUpa, viratino upadeza, akaraNa niyama. pUrvanAM pravacanomAM jaNAvI gayA ke, cakSuno abhAva e dravya aMdhatA che ane sadvivekano abhAva e bhAvAMdhatA che. temaja narakAdino aMdhakAra te dravya aMdhakAra che ane mithyAtva, avirati Adi rUpa aMdhakAra te bhAvAMdhakAra che. e bhAvAMdhatA ane bhAvAMdhakArane dUra karavo jarUrI che. e mATe enA prakArone jANI levA paNa anivArya bane che. mATe ja prastuta pravacanamAM kalikAlasarvajJazrIjInA zabdonA AdhAre e mithyAtvanA bhedo darzAvI enuM svarUpa oLakhAvyuM che. mithyAtvI saMsAranA sukhamAM ya duHkhI hoya jyAre samakitI e sukhano ya sAco anubhava karI zake che. mithyAtvInuM jJAna paNa ajJAnarUpa kema bane ? e vAta paNa sarasa samajAvI che. AgaLa jatAM aviratinuM svarUpa, prakAro, pariNAmAdinI vigate vAta karI ethI bacavA viratinA upadezanI vAta karI che. aMtamAM mithyAtvanA yoge mokSanAM kAraNo kaI rIte saMsArasAdhaka bane ? ane akaraNa niyamanI vAta karI pravacana samApta karyuM che. suvAkyAtRta mithyAdRSTi AtmA sukhI avasthAmAM paNa duHkhI ane jJAnI avasthAmAM paNa ajJAnI hoya che. A saMsAramAM paNa sukhano sAco anubhava samyagdaSTi AtmA ja karI zake che. mithyAdRSTi AtmA, zuddha syAdvAdI banI zakato ja nathI. sadAne mATe e prAyaH ekAMtavAdI ja hoya che. e ekAMtavAda ja enA jJAnane ajJAna banAve. * mana ane IMdriyone AdhIna banI enI ja anukULatA khAtara ucchaMkhala banI vratono upahAsa karavo, e AtmAno kA2mI rIte nAza karavAnI kAravAI che. avirati tarapha samyagdaSTi AtmAno tiraskAra ja hoya che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 : mithyAtvanA prakAra ane aviratino prabhAva : karmano ja vilAsa : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIgaNane saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA ja eka hetuthI A 'dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karI rahyA che. cAra gatirUpa saMsAramAM paDelAM prANIo kevA prakAranA karmavipAkane bhogavI rahyAM che enuM pratipAdana karatAM bIjA sUtranA - "saMti pANA aMdhA tamasi viyAhiyA " A avayava dvArA sUtrakAra paramarSi, pha2mAvI gayA ke 'A vizvamAM prANIo be prakAre aMdha che. jema cakSuno abhAva e aMdhatA che tema sadvivekano abhAva e paNa aMdhatA che. jema aMdhatA be prakAranI che tema aMdhakAra paNa be prakArano che. narakagati AdimAM je aMdhakAra che te dravyaaMdhakAra che ane mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya Adi je aMdhakAra te bhAva aMdhakAra che. karmanA yoge cakSuvikala ane sadvivekathI vikala banelA AtmAo karmavipAke ja ApAdita karela na2kagati, pramAda ane kaSAya AdirUpa bhAvaaMdhakAramAM aTavAyelA che ema zrI tIrthaMkaradevo pharamAve che.' A uparathI te vastu spaSTa che ke avivekarUpa aMdhadazAne AdhIna thaIne AtmAo ubhaya prakAranA aMdhakAramAM je anAdithI AthaDyA kare che e saghaLo ja vilAsa karmano che. AtmAnuM sukha AvarI laIne ene A bhayAnaka saMsAramAM koI ribAvanAra hoya to te karma che. enA pratApe mithyAtvAdirUpa bhAvaaMdhakAramAM phasI savivekanA abhAvarUpa aMdhatAnA yoge AtmA, dravya aMdhakArarUpa narakAdigatiomAM AthaDyA kare emAM kazuM ja Azcarya nathI. savivekano abhAva e evI aMdhatA che ke e aMdhatAne AdhIna thayelo AtmA unmArge jAya e sahaja che ane mithyAtvAdirUpa aMdhakAramAM AthaDatA AtmA mATe narakagati AdirUpa aMdhakAramAM AthaDavuM e paNa asahaja nathI. AtmasvarUpathI ajJAta rAkhI tene nahi pragaTa thavA denAra mithyAtva AdinA svarUpane paNa jANavAnI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 6 jarUra che. avivekanuM svarUpa ane pariNAma ApaNe joI AvyA tema bhAva aMdhakArarUpa mithyAtva Adi AtmAnA anAdisiddha zatruonuM svarUpa ApaNe joI rahyA chIe. atyAra sudhImAM ApaNe mithyAtvanI acikitsyatA, mithyAtvanuM svarUpa ane mithyAdarzanano mahimA joI AvyA. mithyAtvanA prakAro ane tenA svAmI : devamAM adevapaNAnI, gurumAM agurupaNAnI ane dharmamAM adharmapaNAnI buddhi karAvanAra mithyAtvanA prakAra ane te te prakAronA adhikArInuM pratipAdana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke - " mithyAtvaM ca paJcadhA abhigrahakamanAbhigrahikamAbhinivezikaM sAMzayikamanAbhogikaM - 1- tatrAbhigrahikaM pAkhaNDinAM svasvazAstraniyantritavivekAlokAnAM parapakSapratikSepadakSANAM mati / 2- anAbhigrahikaM tu prAkRtalokAnAM sarve devA vandanIyA na nindanIyA evaM sarve guravaH sarve dharmmA iti / 80 3 - AbhinivezikaM jAnato'pi yathAsthitaM vastu durabhinivezalezaviplAvitadhiyo jamAlevi pravRti / 4- sAMzayikaM devagurudharmeSvayamayaM veti saMzayAnasya bhavati / 5- anAbhogikaM vicArazUnyasyekendriyAdervA vizeSavijJAnavikalasya bhavati " "mithyAtva pAMca prakAre che : 1-eka to Abhigrahika, 2-bIjuM anAbhigrahika, 3-trIjuM Abhinivezika, 4-cothuM sAMyika ane 5-pAMcamuM anAbhogika." A pAMce prakAranAM mithyAtvo paikInuM - 1 - pahelA prakAranuM 'Abhigrahika' nAmanuM mithyAtva, jeono vivekarUpa prakAza potapotAnAM zAstrothI niyaMtrita thaI gayelo che ane jeo paranA pakSano tiraskAra karavAmAM hoziyAra che tevA pAkhaMDIone hoya che. 2 - bIjA prakAranuM 'anAbhigrahika' nAmanuM mithyAtva, prAkRta lokone hoya che. kAraNa ke vivekanA abhAve teonI mAnyatA ja evI hoya che ke 'saghaLAya devo vaMdanIya hoya che paNa niMdanIya nathI 1498 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1499 - 7 : mithyAtvanA prakAra ane aviratino prabhAva - 101 - 81 hotA. e ja rIte saghaLAya guruo vaMdanIya che paNa niMdanIya nathI ane saghaLA dharmo mAnanIya che paNa niMdanIya nathI. AvA prakAranI mAnyatAnA pratApe saasano viveka nahi karI zakatA prAkRta lokone anabhigrahika' nAmanuM bIjA prakAranuM mithyAtva hoya che. 3- "abhinivezika' nAmanuM trIjA prakAranuM mithyAtva tene hoya che ke "jenI buddhi, jamAlinI mAphaka vastune yathAsthita jANavA chatAM paNa durabhinivezanA lezathI viplAvita thaI gaI hoya. arthAta je vastune yathAsthitapaNe jANavA chatAM paNa potAnA khoTA Agrahane poSavAnI khAtara ja Atura hoya tevA AtmAne Abhinivezika nAmanuM trIjA prakAranuM mithyAtva hoya che. 4- "sAMzayika' nAmanuM cothA prakAranuM mithyAtva, deva, guru ane dharmane viSe; deva A ke A? guru A ke A? ane dharma A ke A? A prakAre saMzayazIla banelA AtmAne hoya che. 5 - "anAbhogika' nAmanuM pAMcamA prakAranuM mithyAtva, vicArazUnya ekendriyAdikane athavA to harakoI vizeSa prakAranA vijJAnathI vikala AtmAne hoya che." A pAMca prakAro uparathI samajI zakAya che ke A vizvamAM mithyAtvarUpa zatruthI bacelA AtmAonI saMkhyA atizaya alpa che. AvA prakArano mithyAtvarUpa aMdhakAra e kAramo aMdhakAra che. e kAramAM aMdhakAranA pratApe vastasvarUpane nahi samajanAra AtmA aneka anAcAro AcarIne narakagati AdirUpa aMdhakAramAM AthaDe emAM kazuM ja Azcarya nathI. mithyAdaSTine sukhanA yogamAM paNa duHkha ja: suvihita ziromaNi AcArya bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA, mithyAdaSTi AtmAne sukhI avasthAmAM paNa duHkhI tarIke ane jJAnI avasthAmAM paNa ajJAnI tarIke ja oLakhAve che. mithyAdRSTi AtmAne sukhanA yogamAM paNa duHkha kaI rIte ? tenuM pratipAdana karatAM teo zrImad pharamAve che ke - "Naya tattao tayaMpi hu, sokkhaM micchattamohiyamaissa / jaha rohavAhigahiyassa, osahAovi tabbhAve / / 1 / / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - ka - 1500 jaha cevovahayaNayaNo, sammaM rUvaM Na pAsai puriso / tada ghea fmajIThThiI viDanaM varSa ra pAve pArA" "jema duHsAdhya vyAdhinI pIDAthI pIDita zarIravALA AtmAne auSadhathI paNa vAstavika rIte sukha nathI thatuM tema mithyAtvathI mohita mativALA AtmAne raiveyaka AdimAM raheluM sukha paNa sukharUpa nathI thatuM. jema kAcakAmalAdi doSathI upadravavALAM netrone dharanAro, koI paNa vastune vastunA rUpe joI zakato nathI temaja mithyASTi AtmA, potA mATe samupasthita thayela evA vipula sukhane pAmI zakato nathI." vAta e che ke asAdhya vyAdhithI pIDAtA AtmAne, svabhAvathI to sukha hotuM ja nathI, paNa auSadhanA yogeya vAstavika sukhano e anubhava nathI karI zakato; kAraNa ke atyaMta dAruNa roganA pratApe, tene mArmika pIDA to cAlu ja hoya che, eTale auSadhathI kadAca tene sukhano lAbha thAya to te bAhya ja paNa AMtara to nahi ja. jema zaratkAlamAM atizaya pracaMDa sUryanAM kiraNothI tapI gayelA moTA moTA hRdonuM pANI jema bahArathI ja uSNa thaI jAya che paNa madhya bhAgamAM to atizaya zItala ja rahe che tema uttama prakAranI kriyAonA yoge mithyAdRSTi AtmAne, raiveyakAdikanA bAhya sukhano yoga thavA chatAM paNa tenuM citta mithyAtvathI upadrava vALuM hovAthI AMtarika to duHkha ja hoya che. kAcakAmalAdi doSothI upadravavALo mANasa vastune vasturUpe nathI joI zakato te ja rIte je je AtmAnuM samyajJAna, mithyAtvanA pratApe upahRta thaI gayuM che te AtmA prApta thayelA atizaya sukhane paNa sukha tarIke nathI bhogavI zakato. mithyAtva e evI kAramI vastu che ke sukhane paNa duHkha banAvI de che arthAt A saMsAramAM paNa sukhano sAco anubhava samyagdaSTi AtmA ja karI zake che, kAraNa ke e AtmA samyajJAnanA pratApe vastu mAtrano viveka karI zake che, eTale e duHkhanI sAmagrImAM paNa sukha anubhave che to sukhanI sAmagrImAM sukha anubhave emAM to Azcarya ja zuM che ? kharekhara samyagdaSTi AtmA eka mokSasukhano ja pipAsu hoI enI aprAptinuM duHkha ene sAlyA ja kare che te chatAM paNa te vivekI hovAnA kAraNe potAnA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1501 -- 7H mithyAtvanA prakAra ane aviratino prabhAva - 101 - 83 AtmAnI zAMti te koI paNa saMyogamAM gumAvato nathI; jyAre mizrAdaSTi AtmA eka paulika sukhano ja abhilASI hoya che ane paudgalika sukho duHkhathI mizrita hovA sAthe pariNAme paNa duHkhane ja ApanArAM hovAthI te AtmA duHkhI duHkhI ane duHkhI ja rahe che. paulika sukhonI pipAsAthI ribAtA AtmAo game tevA ane game teTalA sukhamAM saMtoSa nathI mAnatA ane asaMtoSa e kAramuM duHkha che. e kAramuM duHkha mithyAtvanI hayAtithI ghaTatuM nathI paNa vadhe ja che; e ja kAraNe mithyASTi AtmAo, sukhasAmagrInI hayAtimAM paNa sukhano anubhava karavAne badale duHkhano ja anubhava kare che kAraNa ke enuM jJAna paNa ajJAnarUpa che. mithyAdaSTinuM jJAna paNa ajJAna : 'mithyASTinuM jJAna e ajJAna che !" enA hetuonuM pratipAdana karatAM e ja sUripuraMdara, pUjyapAda zrI jinabhadra gaNi kSamAzramaNajInA zabdomAM ja pharamAve che ke - "sadasadavisesaNAo, bhavaheujahicchiovalaMbhAo / NANaphalAbhAvAo, micchaddihissa annANaM / / 1 / / " mithyAdaSTi AtmAnuM jJAna cAra hetuthI ajJAna che - eka to enuM jJAna, vizeSaNarahitapaNe sahu ane asatuno svIkAra kare che." e hetuthI azAna che : bIjo hetu e che ke enuM jJAna saMsAranuM kAraNa che kAraNa ke mithyAdaSTinuM zAna karmabaMdhanA hetuo jemithyAtvAdi tenI jAya pravRtti karAvanAra che.' trIjo hetu e che ke "enA jJAnathI je vastuno bodha thAya che te thaicchArUpa eTale potAnA vikalpa mAtrathI thayelo hoya che paNa samyagdaSTi AtmAnI mAphaka zrI sarvajJa paramAtmAnA vacananI parataMtratAthI thayelo nathI hoto' e kAraNe paNa enuM jJAna ajJAnarUpa hoya che ane cotho heta "zAnanA phaLano abhAva che." jJAnanuM phaLa je virati tenA abhAvathI paNa mithyASTinuM jJAna e ajJAna kahevAya che." kharekhara mithyAdRSTinuM jJAna ghaNuM ja kAramuM jJAna che. enuM jJAna, jyAM sudhI mithyAtvanI hayAtI hoya tyAM sudhI jJAnarUpa thaI zakatuM ja nathI. mithyAdRSTi AtmA, potAnA jJAnathI jo koI vastunuM astitva svIkAraze to te astitva Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 --- - 1502 paNa sarva prakAre ja svIkAraze ane nAstitva svIkAraze to te paNa sarva prakAre ja svIkAraze; paNa vastunuM kayA svarUpe astitva che ane kayA svarUpe nAstitva che eno viveka e ajJAnarUpa jJAnanA yoge e AtmA nahi ja karI zake. vAstavika rIte koI paNa vastunuM svarUpa mithyAdRSTio je rIte svIkAre che te rIte hotuM ja nathI. e ajJAnIo paikInA koI jJAnIo, AtmAne nitya ja mAnaze to koI vaLI anitya ja mAnaze paNa dravyanI apekSAe nitya ane paryAyanI apekSAe anitya ema mAnavA jogI zuddha mati teomAM e kAramAM mithyAtvanA yoge nahi ja thavAnI. mithyAdRSTi AtmA, zuddha syAdvAdI banI zakato ja nathI. sadAne mATe e prAyaH ekAMtavAdI ja hoya che. e ekAMtavAda ja enA jJAnane ajJAna banAvanAra che. ekAMtavAdIo game tevA jJAnIo hoya to paNa vAstavika rIte ajJAnIo che.ajJAnIo hovAne kAraNe e AtmAo, mithyAtva Adi karmabaMdhananA hetuothI bacI zakatA nathI : kAraNa ke eonuM jJAna eone prAyaH mithyAtvAdi karmabaMdhanA hetuomAM ja pravartAvanAra che ! e ja kAraNe teonuM jJAna saMsArano hetu che paNa mokSano hetu nathI ethI paNa eonuM jJAna ajJAna kahevAya che. mithyAtvanA pratApe viparIta rucivALA banelA mithyAdRSTi AtmAo, prAya: zrIarihaMta Adi zuddha tattvonA niMdaka ane azuddha tattvone kuyuktiothI siddha karanArA hovAthI teonI asatyavRtti bhavAMtaramAM paNa anubaMdhavALI ja thAya che e kAraNe paNa eonuM jJAna saMsArano hetu che ane ethI e ajJAna kahevAya che. vaLI mithyASTi AtmAone vastunA bodharUpa je lAbha thAya che te mithyAtva mohanIya karmanA vipAkathI unmatta manuSyanI mAphaka yadacchArUpa thAya che, kAraNa ke mithyAdRSTi AtmA,zrI sarvajJa paramAtmAnI AjJAne parataMtra nahi hovAthI e dareka vastune potAnI matikalpanAthI ja jANavAno ADaMbara kare che. madirApAnI, madanA AvezathI jema kiMkarane paNa rAjA tarIke ane rAjAne paNa kiMkara tarIke mAne che tema mithyAtvanA udayavALo AtmA, sadbhuta vastuno paNa atattvarUpe vyavahAra kare che ane asadbhuta vastuno paNa tattvarUpa vyavahAra kare che e ja kAraNe upakArIo mithyAtvane pAramArthika graha tarIke oLakhAve che; pizAcArirUpa itaragraho karatAM paNa mithyAtvarUpa graha moTA moTA anarthone pedA karanAra che ane e ja kAraNe e grahanI hayAtImAM thatuM jJAna e jJAnarUpa nathI hotuM paNa ajJAnarUpa hoya che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1:08 - 7 : mithyAtvanA prakAra ane aviratino prabhAva - 101 - 85 vaLI jJAnanuM phaLa e che ke "enA yoge AtmA, yogyatA mujaba dravya kSetra kALa ane bhAvanI anukULatA pramANe pAparUpa prANAtipAta Adi kukRtyothI virAma pAme ane pavitra svAdhyAya, dhyAna ane tapazcaraNAdirUpa kRtyavizeSomAM pravRtti kare.' A vastu, vAstavika rIte mithyAdRSTi AtmAone nathI prApta thatI; e ja kAraNe mithyASTinuM jJAna paNa ajJAna kahevAya che, kAraNa ke "azuddha alAbupAtramAM (tuMbaDAmAM) nAkhela dUdha ane sAkara Adi madhura dravyo paNa viparIta bhAvane - kaTutAne pAmI jAya che tema mithyASTi AtmAmAM raheluM jJAna paNa mithyAtvanA udayathI viparIta bhAvane pAmI jAya che." AthI samajAze ke mithyAtva e AtmAno kAramo bhAvazatru che. AvA bhAvaaMdhakArarUpa zatrunA pratApe AtmA narakAdi rUpa dravyaaMdhakAramAM AthaDyA kare emAM kazuM ja Azcarya nathI ema harakoI vivekI AtmA samajI zake tema che. aviratinuM svarUpa : mithyAtva jema AtmAno zatru che tema avirati paNa zatru ja che. avirati paNa AtmAno eka moTAmAM moTo durguNa che. e mahAdurguNathI bacavA mATe sAvadya yogo eTale pApamaya vyApArothI ane viSayAvezathI pAchA haThavuM joIe. ema karyA vinA aviratithI bacavuM e muzkela che kAraNa ke aviratinuM svarUpa ja e che ke "e AtmAne sAvadha yogothI ane viSayAvezathI pAcho na haThavA de." aviratinuM svarUpa darzAvatAM upakArIo pharamAve che ke - sAvadarombo nivRjyamAve" "pApamaya vyApArothI nivRttinA abhAvamAM avirati rahI zake che." arthAt "pApamaya vyApArothI anivRtti' enuM ja nAma "avirati che, hRdayapUrvaka pApamaya vyApArothI nivRtti pAmyA vinA AtmAnI avirati TaLatI nathI. e ja rIte - mahero viSayazA mavevirati zina" kharekhara bAhya iMdriyonA je artho tenA vyAparUpa je viSayAveza tenAthI anuparamarUpa je akheda te avirati thAya." arthAt zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza rUpa iMdriyonA viSayonI lolupatAthI virAma nahi pAmavuM enuM nAma avirati che. iMdriyonA viSayonI pipAsA e Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - 150mI aviratinuM svarUpa che. iMdriyonA viSayo sAthe rAgadveSapUrvaka athaDAyA karavAnI dazA e aviratinI dazA che sAvadya vyApArothI nivRtti na karavI enuM nAma paNa avirati che ane iMdriyonA viSayo pratyenA AvezathI pAchA nahi pharavuM enuM nAma paNa avirati che. aviratinA prakAro : e ja kAraNe aviratinA prakAro paNa bAra che. aviratinA prakAronuM varNana karatAM upakArIo pharamAve che ke - "kAziprArAvirati, tha? - tyAda-mana svAnta, varakhAnajina paca, teSAM svasvaviSaye pravartamAnAnAmaniyamo'niyantraNaM; tathA SaNNAM pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasasvarUpANAM jIvAnAM vadho hiMseti / " "avirati bAra prakAre che : "avirati bAra prakAranI kevI rIte? A praznano uttara ApatAM kahe che ke mana ane pAMca iMdriyonuM aniyaMtraNa ane pRthvIkAya, aplAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAyarUpa chaye prakAranA jIvono vadha eTale hiMsA." A pramANe avirati bAra prakAranI che. arthAta manane ane sparzanA Adi pAMce prakAranI iMdriyo e chayene niyamamAM nahi rAkhavAM ane chaye kAyonA jIvonI hiMsA karavI e bAra prakAranI avirati che." aviratithI bacavA icchanAre jema pakAyanA jIvonI hiMsArUpa sAvadya vyApArothI bacavAnI AvazyakatA che, tema mana ane iMdriyonI AdhInatAthI paNa bacavAnI AvazyakatA che. chaye kAyanA jIvonI hiMsAthI bacavA mATe jema saMpUrNa prANAtipAta viramaNanI AvazyakatA che tema mRSAvAda viramaNa, adattAdAna viramaNa, maithuna viramaNa ane parigraha viramaNanI paNa saMpUrNa AvazyakatA che; e ja kAraNe upakArIo prANAtipAtAdinA aniSedhamAM avirati pharamAve che. prANono atipAta, mRSAvAda, adattanuM AdAna, maithuna ane parigraha A jema aviratinA pratApe che, tema mananI ane iMdriyonI viSayo pratye AvezapUrvakanI doDAdoDa e paNa aviratinA ja pratApe che. sarvaviratine dharanAra AtmAoe jema prANAtipAta AdithI saMpUrNapaNe bacavAnI jarUra che tema iMdriyonA viSayo pratye doDAdoDa karatAM aTakavAnI paNa atizaya AvazyakatA che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1505 - 7H mithyAtvanA prakAra ane aviratino prabhAva - 101 - 87 aviratinuM pariNAma : A avirati evI kAramI che ke AtmAmAM enI hayAtI hoya tyAM sudhI pApanI pravRtti thAo yA na thAo to paNa tenA nimitte thatuM, AtmAnuM baMdhana cAlu ja rahe che. AtmAnI mukti icchanAre avazya e AzravathI bacavuM joIe. avirati doSanuM pariNAma varNavatAM upakArIo pharamAve che ke - "jaivi a na jAI samvattha, koi deheNa mANavo ettha / aviraiabdayabaMdho, tahAvi nicco bhave tassa / / 1 / / " jo ke A saMsAramAM koI mANasa dehe karIne sarvatra jato nathI to paNa tene avirati ane avatano baMdha nitya thAya che." avirati ane avratano e prabhAva che ke cAhe e avirati ane avratano amala thAo yA na thAo to paNa AtmA tenA nimitte thatA baMdhamAM avazya phasAya ja che. enI phasAmaNathI bacavA mATe pratyeka mokSArthIe potAnA jIvanane niyamothI niyaMtrita banAvI levAmAM koI paNa rIte cUkavuM e iSTa nathI. viSayonI pipAsAthI para banIne sarvaviratidhara banAya e to suvarNa ane sugaMdhano yoga thayA jevuM che paNa jo ema na bane to paNa dezaviratidhara banavuM ane te paNa na bane to aviratinA vipAkathI DaratA banI yathAzakti jIvanane niyaMtrita banAvavuM joIe. mana ane iMdriyone AdhIna banI enI ja anukULatA khAtara ucchaMkhalA banI vratono upahAsa karavo e AtmAno kAramI rIte nAza karavAnI kAravAI che. e kAravAI tarapha pasaMdagI darzAvavI e paNa samyaktane lAMchanarUpa che. samyagdaSTi AtmA, aviratimohanA yoge viratidhara na banI zake e banavA joga che paNa avirati tarapha tenuM hRdaya DhaLe, e nahi banavA joga vastu che. avirati tarapha samyagdaSTi AtmAno tiraskAra ja hoya che. aviratithI na chUTAya enuM ene kAramuM duHkha hoya che. aviratimohanA pratApe avirati tarapha tenAthI ghasaDAI javAya e judI vastu che paNa e dazAmAMya tenuM hRdaya to saLagatuM ja rahe che kAraNa ke "aviratinuM pariNAma kAramuM che' e vAtane e sArI rIte samaje che. virati mATeno upadeza : upakArIo paNa aviratithI bacAvavA mATe sAmAnya upadeza ApatAM pharamAve che ke - Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 13 88 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - "asadvastutyAge'pi viratyAdimahAphalam / anyathA tu tattadvastvagrahaNe'pi pazUnAmivAviratatvaM tattaniyamaphalena vaJcayate / na hi sakRdbhojyapi pratyAkhyAnoccAraM vinaikAzanAdiphalaM labhate / asambhavadvastuno'pi niyamagrahaNena kadAcitkathaJcittadyoge'pi niyamabaddhastanna gRhNahvAtyapIti vyaktaM niyamaphalam / yo yAvadavadhi yathA pAlayituM zaknoti sa tAvadavadhi tathA samucitaniyamAnaGgIkuryAt, natvaniyamita eva kSaNamapi tiSThet, viratermahAphalatvAdaviratezya bahukarmabandhAdidoSAt / " "potAnI pAse je vastu na hoya teno paNa tyAga karavAthI AtmAne virati Adi mahAphaLanI prApti thAya che ane tyAga nahi karavAthI to te te vastune grahaNa nahi karavA chatAM paNa pazuonI mAphaka aviratapaNAnI prApti thavA sAthe AtmA, te te niyamanA phaLathI vaMcita thAya che ? eka vAra bhojana karanAro paNa paccakakhANanA uccAra vinA ekAsaNA AdinA phaLane nathI pAmato jenI prApti potA mATe asaMbhavita che evI vastuno paNa niyama karavAthI 'niyamabaddha AtmA, koI vakhate koI paNa rIte te vastuno yoga thaI javA chatAM paNa te vastune nathI paNa grahaNa karato." A pramANe niyamanuM phaLa pragaTa che A hetuthI je AtmA, jyAM sudhI je rIte niyamone pALavA mATe zaktimAna hoya; te AtmAe, tyAM sudhI te rItanA yogya niyamo aMgIkAra karavA joIe; paNa aniyamita avasthAmAM to AtmAe eka kSaNa paNa na rahevuM joIe kAraNa ke viratinA pratApe mahAphaLa thAya che ane aviratithI bahu karmono baMdha e Adi aneka doSo thAya che." A pramANe sAmAnya koTinA AtmAne paNa upakArIo niyamita banavAno upadeza Ape che kAraNa ke avirati e mahApApa che. sarvavirati ane aNuvratAdi dezavirati paNa jenAthI na bane teNe paNa taddana aniyaMtrita nahi rahetAM zakti mujabanA niyamo avazya karavA ja joIe e A upadezanuM audaMparya cheaniyaMtrita jIvana e manuSyajIvanamAM paNa eka jAtanuM pazu jIvana che. manuSyabhava jevA uttama bhavane pAmIne aniyamita avasthAmAM rahevuM e A jIvanano durupayoga karavA jevuM che. kalyANanA arthIe potAnA jIvanano durupayoga na thAya enI khAsa kALajI rAkhavI joIe. AvA durlabha jIvanano saMpUrNa sadupayoga na karI zakAya to eno AMzika sadupayoga to avazya karavo ja joIe. samyakta AdinA svarUpathI aparicita evA paratIrthIoe paNa pApamAM pravRtti nahi karavArUpa Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 : mithyAtvanA prakAra ane aviratino prabhAva - 101 'akaraNaniyama' upadezyo che ane e paNa ayogya che ema nathI kAraNa ke 'e paNa zubha bhAvanA yoge pariNAme lAbhadAyI che.' 1507 'akaraNaniyama'nuM svarUpa H samyaktva pAmyA pachI paNa sarva aNuvrato Adino svIkAra nahi karI zakatA AtmAone amuka pApane nahi karavArUpa 'akaraNaniyama'no upadeza prabhuzAsanamAM paNa apAya che. eka mahAsatI pravartinIe, potAnI sakhIo sAthe AvelI eka rAjaputrIne sakhIonI sAthe samyaktvanuM dAna karyA bAda aka2Naniyamano upadeza ane tenuM svarUpa darzAvatAM pharamAvyuM che ke - " bhaNiyaM ca jar3a na sakkaha, savvANuvvayaguNavvae dhariDaM / tahavi parapurisasaMge, akaraNaniyamaM daDhaM kuNaha / / 1 / / pAvaM sayaM na kIrai, viNiyattijjai parovi pAvAe / maivihavA nayaniuNaM, akaraNaniyamassa rUvamiNaM ||2|| "jo tame sarva aNuvratone ane guNovratone dhAraNa karavAne zaktimAna na ho to paNa tame parapuruSanA saMgane nahi karavAno dRDha niyama karo : 'pote pApane karavuM nahi ane potAnA mativibhavathI nyAyanipuNatAnuM rakSaNa thAya e rIte bIjAne paNa pApathI vizeSa prakAre pAchA pheravavA.' A 'akaraNa niyama'nuM svarUpa che." 'abrahmacaryanuM sevana Adi je pApo te pApone nahi karavAno pote niyama ka2vo ane anya paNa bhavya AtmAo ke jeo evI jAtanAM pApomAM utsAhapUrvaka pravRtti karatA hoya tevA AtmAone tevA prakAranAM pApothI nivRtti karAvavI.' e 'akaraNaniyama' kahevAya che. aNuvrato Adi gRhIdharmane nahi svIkArI zakatA AtmAoe paNa AvA prakAranA 'aka2Naniyama'nA to upAsaka banavuM ja joIe. AvA prakAranA 'akaraNaniyama'nA prabhAva ane pariNAma paNa kAMI sAmAnya nathI. 'akaraNaniyama'no prabhAva ane pariNAma : 89 e ja mahAsatI pravartinIe, saparivAra rAjaputrIne 'akaraNaniyama'ne daDhatAthI aMgIkAra karavAno upadeza ApyA bAda enA prabhAvano ane pariNAmano khyAla ApatAM paNa pharamAvyuM che ke - " itto vittharai jae vimalA, AcaMdasUriyaM kittI / itto kallANaparaMpareNa pAvijjAe muttI / / 1 / / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - 108 vaTuMti vase tiyasA, ciMtiyamettAiM sbkjjaaii| saMpati niyAmAM, patto baLeva kaba rA" A "akaraNaniyamanA pratApe caMdra ane sUryanI hayAtI rahe tyAM sudhI AvizvamAM vimala kIrti vistAra pAme che. pariNAme e"akaraNaniyama'nA pratApe kalyANanI paraMparAlArA mukti prApta thAya che: "akaraNaniyamano pratApa evo che ke enA yoge A janmamAM jIvone devo vazamAM varte che ane sarva kAryo ciMtavavA mAtrathI saphaLa thAya che? arthAt sarvavirati ane sarva aNuvrato ane guNavato AdinA svIkArarUpa dezaviratino svIkAra to dUra raho paNa "abrahmasevAdirUpa je pApo tene paNa nahi karavArUpa ane anya AtmAone paNa tethI virAma pamADavArUpa je "akaraNaniyama' tenA pratApe A loka paNa suMdara bane che, paraloka paNa suMdara bane che ane pariNAme zAzvata sukhanA dhAmarUpa siddhipadanI paNa prApti thAya che. adhikArInA bhede bhinnatA : A "akaraNaniyamanA svIkAranA pariNAmamAM adhikArInA bhede avazya bhinnatA rahe che kAraNa ke je AtmAne graMthibheda thayelo nathI hoto te AtmAno "akaraNa niyama' kAyamI nathI banato ane jenI mohagraMthi bhedAyelI hoya che teno "akaraNaniyama' kAyamI bane che. A vastune samajAvatAM zAstrakAra maharSi pharamAve che ke___ "iha yathA kasyacitrIrogasyApi durbhikSAdiSu tathAvidhabhojanAbhAvAt zarIrakAryamutpadyate, anyasya tu pUryamANabhojanasambhave'pi rAjyakSmanAmno rogavizeSAt / tatra prathamasya samucitabhojanalAbhe'vikalastadupacayaH syAdeva / dvitIyasya tu testairupacayakAraNarupacaryamANasyApi pratidinaM hAnireva / evaM sAmAnyakSayopazamena nivRttimantyapi kRtAni pApAni sAmagrIlAbhAt punarapi samujjammante / viziSTakSayopazamavatastu, sampannarAjayakSmaNa iva zarIraM, tAvat pApaM pratibhavaM hIyate yAvat sarvaklezavikalo muktilAbha iti / " "A saMsAramAM jema koI rogarahitane paNa duSkAla Adi prasaMgomAM tevA prakAranA bhojananA abhAvathI zarIranuM durbalapaNuM utpanna thAya che ane koIne to zarIrane pUrNa karanAra bhojananI sAmagrI hovA chatAM paNa "rAjyazmA' nAmanA rogavizeSathI zarIranuM durbalapaNuM thAya che e be paikInA prathamane to yogya bhojanano lAbha thatAM tenA zarIranI vRddhi avikalapaNe thAya ja paNa bIjAne eTale "rAjyasmA' nAmanA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150g - 7 : mithyAtvanA prakAra ane aviratino prabhAva - 101 - 91 rogavizeSathI pIDAtAne to te prakAranAM vRddhinAM kAraNo dvArA sevAvA chatAM paNa zarIranI hAni ja thAya : e pramANe sAmAnya kSayopazama dvArA nivRttivALAM paNa karelAM pApo sAmagrInA lAbhathI pharI paNa sArI rItathI vikAsa pAme che ane jema "rAjyakSamA" rogathI saMpanna mANasanuM zarIra kSINa ja thAya che tema viziSTa prakAranA kSayopazamavALA AtmAnuM pApa to jyAM sudhI sarva prakAranA klezothI rahita muktino lAbha thAya tyAM sudhI bhave bhave kSINa thAya che." sarvavirati guNasthAne viziSTatA : alpa kSayopazamavALA AtmAne sAmAnya lAbha ApatA ane jeno mohagraMthi bhedAyo che evA AtmAne kAyamI suMdara lAbha Apato A "pApaakaraNaniyama anya tIrthikoe paNa potAnAM zAstromAM upadezyo che te paNa zrI sarvajJa paramAtmAnA pravacanane ja AbhArI che, kAraNa ke akaraNaniyama' Adine kahenArAM vAkayono udaya zrI jinavacanarUpa sAgaramAMthI ja thayelo che. A "pApaakaraNaniyamano saMbhava dezavirati guNasthAnake paNa che ja ane : "saccAvika guNavA visitAro so so " "sarvaviratiguNasthAnake yAvajjIvaM samastapApoparamalakSaNe viziSTatarako dezaviratyakaraNaniyamApekSayA'karaNaniyamo bhavati" jiMdagI paryata samasta pAponA upazamarUpa "sarvavirati' nAmanA chaThThA guNasthAnakamAM, "dezavirati' nAmanA pAMcamA guNasthAnakamAM je akaraNaniyama' hoya che tenI apekSAe atizaya viziSTa prakArano akaraNaniyama' thAya che." A sarva uparathI eka ja vastu siddha thAya che "aniyaMtrita eTale karmabaMdha mATe anukULa jIvanane niyaMtrita banAvavA mATe zrI jainazAsane kaDakAI karavAmAM kazI ja kamI nathI rAkhI." koI paNa pApanI ane karmabaMdhanA sAmAnya paNa kAraNanI avirati je zrI jainazAsane duHkhakara mAnI che te zrI jainazAsana aviratine bhayaMkara batAve emAM zuM Azcarya che ? mithyAtva e jema AtmAno anAdisiddha kAramo zatra che tema avirati paNa evo ja zatru che e ubhayane aMge ApaNe sAmAnya vicAraNA karI AvyA. pramAda ane kaSAyAdinI vicAraNA have pachI - Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 : pramAdanA prakAro ane pariNAma : 102 * bacavAno upAya : pramAdIne upAlaMbha : * pramAdanI vyutpatti : pramAdathI pravajyAsAdhakane viziSTa apAya : * pramAdanuM svarUpa ane prakAra : * suvihitanuM kartavya : * pramAdanuM phaLa : * aMtima upadeza - pramAdathI baco ! viSayaH karmabaMdhanA kAraNabhUta pramAdanAM anekavidha svarUpanI vicAraNA. prakarSe karI madane pamADe te pramAda. A pramAda jIvane saMsAramAM pADe che. moharUpI aMdhatAmAM kAraNabhUta pramAdanuM A pravacanamAM savigata varNana karAyuM che. madha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA svarUpa paMca prakAraka pramAdanuM prasiddha varNana to atre maLe ja che, vadhumAM vikathAnA prasiddha cAra prakAra uparAMta darzana bhedinI, cAritrabhedinI ane mRdukAruNikA nAmanI vikathAnA bhedo paNa atre varNavAyA che. te ja rIte pramAdanA anya prakAro jevA ke, ghRta (jugAra) ane paDilehaNA pramAdanI apUrvazruta vAto paNa khUba ja vismaya pamADe tevI che. paDilehaNA pramAdanA dravya-kSetrAdi cAra prakAra batAvI pramAda kevo vinipAta sarje che ane enAM kevAM mAThAM phaLa jIvane bhogavavA paDe che, tenuM bhayAvaha citra atre AbAda rajU thayuM che. vaLI ATha prakArano pramAda paNa varNavyo che. chevaTe pramAdI jIvane upakArIo kevI cImakI Ape che ? viziSTa saMyamIne paNa e kevo pajave, pachADe che ?, pramAdathI bacavA suvihita zramaNo vageree zuM zuM karavuM joIe, enA upAyo aMgenuM mArgadarzana ApI pravacana pUrNa karyuM che. mulAkAtRta * pramAda e AtmAne uttamamAM uttama vastunI ArAdhanAthI vaMcita rAkhe che. * viSayo paikInA manohara upara rAga ane amanohara upara dveSa enuM nAma pramAda che. * vikathAono pracAra e dharmanA nAzano ja pracAra che. * avasara AvI paDe to prANIoe viSa khAvuM e sAruM che, agnimAM paDIne baLI maravuM e sAruM che, paNa pramAda karavo e sAruM nathI. * pANInA siMcanathI jema vanavRkSo vadhe tema pramatta hRdaya dharAvanAranA jIvanamAM pramAdanA pratApe doSonI vRddhi ja thAya che. muni mATe koI paNa kriyA evI nathI ke je kriyA apramattabhAva vinA phaLe. zrI jinezvara devoe pharamAvelI koI paNa kriyAmAM potAnI mati kalpanAthI pravRtti karavI e paNa pramAda che. * prabhu zAsanamAM te ja paMDitAI sAcI manAya che ke, je viSayAdika pramAdathI bacAvI AtmAne ratnatrayInI ArAdhanAmAM ujamALa banAve che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 : pramAdanA prakAro ane pariNAma : bacavAno upAya H sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIgaNane A kAramA saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA ja eka zubha hetuthI : A 'dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karI rahyA che. cAra gatirUpa saMsAramAM phaselAM prANIo kevA kevA prakAranA karmavipAkane bhogavI rahyA che enuM pratipAdana karatAM bIjA sUtranA - "saMti pANA aMdhA tamasi viyAhiyA " A avayava dvArA e paramopakArI paramarSie prarUpyuM ke 'karmanA pratApe cakSuthI ane sadvivekathI vikala banelA AtmAo, karmavipAke ja ApAdita karela narakagati AdirUpa dravyaaMdhakAramAM ane mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya AdirUpa bhAvaaMdhakAramAM aTavAyelA rahelA che.' ema zrI tIrthaMkaradevoe pharamAvyuM che. bhAvaaMdhakArarUpa mithyAtva AdinA svarUpathI paricita thaI jo AtmA, e kAramA zatruothI sAvadha banI jAya to avazya e karmanA vipAkathI bacI jAya ane narakagati AdirUpa dravyaaMdhakAramAM enuM AthaDavuM aTakI jAya. aviveka jema AtmAne aMdha banAvanAra che tema mithyAtva Adi aMdhakArarUpa hoI narakagati AdirUpa aMdhakAramAM athaDAvanAra che; e ja hetuthI avivekanuM svarUpa jANavAnI jeTalI jarUra che, teTalI ja jarUra mithyAtva AdinA svarUpane jANavAnI paNa che. karmanA kAramA vipAkathI bacavAno e ja eka upAya che ke 'aviveka AdinA svarUpane jANI tene AtmAthI alaga karavAno avirata prayatna karavo.' aviveka AdithI bacavA mATe aviveka AdinA hetuothI khUba ja sAvadha rahevuM joIe, e ja kAraNe ApaNe aviveka AdinuM svarUpa avazya samajavuM joIe. aviveka AdinuM svarUpa samajatAM enA hetuo sahelAIthI samajAI jAya che. aviveka AdinuM svarUpa ane pariNAma ApaNe joI AvyA tema mithyAtva ane Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 --- -- 152 avirati AdinuM svarUpa vagere paNa ApaNe joI AvyA ane have ApaNe 'pramAda'nuM svarUpa ane phaLa vagere joIe. pramAdanI vyutpatti : pramAdanI vyutpatti karatAM upakArIo pharamAve che ke - "prajarve madhanyaneneti pramANa" jenA yoge prANIo prakRSTapaNe madane pAme che tenuM nAma pramAda" prANIone khUba khUba mada karAvanAra jo koI hoya to te pramAda che. e vAta A pramAdanI vyutpattithI spaSTa thAya che. pramAda e AtmAne uttamamAM uttama vastunI ArAdhanAthI vaMcita rAkhanAra che. pramAdanuM svarUpa ane prakAra : prANIone khUba khUba mada karAvanAra pramAdanuM svarUpa ane tenA prakAra varNavatAM paNa paramopakArI paramarSio prarUpe che ke - pracurakarmendhanaprabhavanirantarAvimAtazArIramAnasAnekaduHkhahutavahajvAlAkalApaparItamazeSameva saMsAravAsagRhaM pazyaMstanmadhyavartyapi sati ca tanirgamanopAye vItarAgapraNItadharmacintAmaNI yato vicitrakarmodayasAcivyajanitAtpariNAmavizeSAdapazyanniva tadubhayamavigaNayya viziSTaparalokakriyAvimukha evA''ste jIvaH sa khalu pramAdaH / tasya ca pramAdasya ye hetavo madyA''dayaste'pi pramAdAH / tatkAraNatvAt / uktaM ca "majjaM visayakasAyA, nihA vigahA ya paMcamI bhaNiyA / @ paMca pAyA, garva pati saMsAre II" "saghaLAya saMsArarUpa vAsagRhane, puSkaLa karmorUpI iMdhanothI utpanna thayela ane niraMtara pavanathI pheMkelA aneka zArIrika ane mAnasika duHborUpI agninI jvALAonA samUhathI cAre bAju gherAyela tarIke joto tathA e rIte cAre bAjuthI saLagatA saMsArarUpa vAsagRhanI madhyamAM rahenAro hovA chatAM paNa ane temAMthI nIkaLavAnA upAyarU5 zrI vitarAga paramAtmAe prarUpela dharmarUpa ciMtAmaNinI hayAtI hovA chatAM; vicitra prakAranA karmodayanI dIvAnagIrIthI utpanna thayela pariNAma vizeSane kAraNe na joto hoya tema te ubhayane avagaNIne viziSTa prakAranI paralokanI kriyAthI vimukha ja rahe che, te pariNAma vizeSa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 - 8 : pramAdanA prakAro ane pariNAma - 102 - 95 kharekhara pramAda che ane te pramAdanA magha Adi je hetuo te paNa pramAdanA kAraNa hovAthI pramAda kahevAya che ke kaheluM che ke - "madha, viSaya, kaSAya, nidrA ane pAMcamI vikathA kahelI cheA pAMce prakAranA pramAdo jIvane saMsAramAM pADe che." arthAt - AtmAne jANavA chatAM paNa paralokanI kriyAthI vimukha rAkhanAra koI paNa kAramo duzmana hoya to pramAda che : pramAda e karmodayajanya pariNAma vizeSa che : e pariNAmanA yoge AtmA dekhato hovA chatAM aMdha banI jAya che : prabhupraNIta dharmaciMtAmaNinI, jANavA chatAM paNa avagaNanA karAvanAra pramAda che : "aneka prakAranAM zArIrika ane mAnasika duHkho rUpa je agni, te pracura karmarUpa IMdhanothI utpanna thayela che ane aviratapaNe moharUpa pavanathI phUMkAto hovAthI tenI jvAlAono samUha saMsArarUpa vAsagharanI cAre bAjue pharI vaLelo che : e kAraNe cAreya bAjuthI AkhuMya saMsArarUpa vAsaghara sadAne mATe saLagatuM che : e kAramAM agninI kAramI jvALAothI saLagatA saMsArarUpa vAsagharane jovA chatAM paNa tenAthI AtmAne bedarakAra rAkhI emAM phasAvI rAkhanAro pramAda che : e pramAdano ja e pratApa che ke "saLagatA saMsArarUpa vAsagharanI madhyamAM raheto AtmA, madAnvita thavAthI pote jenI madhyamAM vase che tene saLagatuM jovA chatAM paNa naciMta rahe che ane temAMthI nIkaLavAno upAya vidyamAna chatAM tenAthI paNa vimukha rahe che." "saMsArarUpa vAsaghara saLagatuM che eTale temAM rahevAthI saLagyA karavA sivAya bIjuM koI ja zabha pariNAma AvanAra nathI." ane "e saLagatA vAsagharathI bahAra kADhI zAzvata zAMtine ApanAra zrI vItarAga paramAtmAe prarUpela dharmarUpa ciMtAmaNi mojUda che." ema jANavA chatAM paNa AtmAne e saLagatA saMsArarUpa vAsagharamAMthI bahAra nIkaLatAM aTakAvIne zAzvata zAMti ApanAra zrIvItarAga paramAtmAe kahela dharmarUpaciMtAmaNinI upAsanA nahi karavA denAra koI paNa anArya zatru hoya to te pramAda che e pramAdanA hetubhUta pramAdo pAMca prakAranA che :1. "madya' - AtmAne nazo caDAvanArI vastuonuM sevana e A "magha" nAmanA pramAdamAM samAya che. saMsArathI chUTIne mokSasukhanI abhilASA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - -- 1514 rAkhanAre, evI vastuonA sevanathI avazya bacavuM joIe. madirA Adi mada karanArI vastuonuM sevana sujJa AtmAne paNa pAgala banAve che. enA panAre paDelA AtmAo vivekarahita banIne nahi bolavAnuM bole che ane nahi AcaravAnuM Acare che. A vastune jANavA chatAM paNa evI vastuone AdhIna banelA AtmAo, e kAramI vastuono tyAga nathI karI zakatA chatAM paNa kalyANanA kAmI AtmAoe, baLAtkAre paNa evI vastuonA pAzathI avazya chUTavuM ja joIe. 2. "viSaya' - "zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza' - A pAMca, pAMca iMdriyonA viSayo che. A viSayo paikInA manohara upara rAga ane amanohara upara dveSa enuM nAma pramAda che. manohara zabdAdi viSayo upara rAga ane amanohara zabdAdi viSayo upara dveSa karanArA AtmAo pramAdI gaNAya che. A pramAdanA pratApe AtmAo jIvananI saphaLatA sAdhavAmAM niSphaLa jAya che. viSayo pratyenI lAlasA e kAramI che. kAyara puruSothI eno vijaya thavo azakya che. 3. "kaSAya' - krodha, mAna, mAyA, ane lobharUpa kaSAya e AtmAno kAramo zatru che. A kaSAyarUpa pramAdane AdhIna thayelA AtmAo, AtmAnA svabhAvarUpa guNonA anubhavathI vaMcita rahe che. A kaSAyanuM varNana ApaNe pramAdanuM varNana karyA pachI karavuM che eTale A sthaLe ATaluM ja basa che. 4. "nidrA' - A pramAdanA paNa pAMca prakAra che. nidrA paNa AtmAnA bhAnane bhulAvanArI che. "nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalApracalA ane svAddhi A nidrApramAdanA pAMca prakAra che. nidrAne vaza thayelo AtmA sahelAIthI jAgrata thAya che : nidrAnidrAne AdhIna thayelo AtmA musIbate jAgrata thAya che : pracalAne AdhIna thayelo AtmA beThAM beThAM paNa UMdhe che : pracalApracalAne AdhIna thayelo AtmA cAlatAM cAlatAM paNa UMghe che ane svAddhi nidrAne AdhIna thayelo AtmA to divase ciMtavela kAryane paNa UMghamAM kare che. A rIte nidrA paNa eka kAramo pramAda che. 5. vikathA' - A pramAda, kAramI pApapravRttimAM joDanAro che. vikathAo aneka prakAranI che. cAra prakAranI paNa che ane sAta prakAranI paNa Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 - 8 : pramAdanA prakAro ane pariNAma - 102 - che. "rAjakathA, strIkathA, dezakathA ane bhaktakathA' A vikathAnA cAra prakAra ane tenI sAthe "darzanabhedinI, cAritrabhedinI ane mRdu kAraNikI" A traNa bheLavavAthI sAta prakAranI che. A vikathAonuM to Aje sAmrAjya varte che. dharmano khUba hUAsa to ene ja AbhArI che. prathamanI cAra kathAoe vizvane pAgala banAvyuM che ane pAchaLanI traNa kathAoe to dharma samAjane paNa hataprata karI nAkhyo che. vikathAono pracAra e dharmanA nAzano ja pracAra che. pratyeka kalyANanA arthIe vikathAothI bacavuM ja joIe. vikathAono vilAsa kAramo che. vikathAvaza AtmAo tattvavAdanA nAmathI ja UbhagI jAya che. evAonI AgaLa tattvanI vAto karanArA mahApuruSo paNa upahAsanuM pAtra bane che. vaLI cha prakArano paNa pramAda pharamAvyo che - "chabihe pamAe paNNatte / taM jahA - majjApamAe, NihApamAe, visayapamAe, kasAyapamAe, juyapamAe, paDilehaNApamAe / ' "pramAda cha prakArano prarUpyo che ane te A pramANe che - eka madha pramAda, bIjo nidrA pramAda, trIjo viSaya pramAda, cotho kaSAya pramAda, pAMcamo dyuta pramAda, ane chaThTho paDilehaNA pramAda." AmAMnA cAra prakAra to prathama pAMcamA AvyA e ja che ane be prakAra navA che. temAMno eka "ghuta' nAmano to prasiddha ja che. ghuta pramAdane AdhIna thayelAonI kAramI dazA prAyaH saune paricita che. bAkI rahyo eka paDilehaNA pramAda." A pramAda aparicita gaNAya. pramAdanA svarUpathI sAdhuo ane niraMtara sAmAcArInA zravaNamAM rata evA zrAvako paricita hoI zake paNa anya nahi, e pramAdane jJAnIo "dravya, kSetra, kALa ane bhAva" - A cAra prakAre varNave che kAraNa ke 'paDilehaNA' cAra prakAranI che eTale ene lagato pramAda paNa cAra prakArano che. cAra prakAranI paDilehaNAmAM - 1. dravya paDilehaNA tene kahevAya che ke vastra ane pAtra Adi upakaraNo tathA azana, pAna Adi AhArone cakSuthI barAbara joyA pachI upayogamAM levA. 2. kSetrapaDilehaNA tene kahevAya che ke "kAyotsarga karavAnuM sthAna, besavAnuM Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - - 116 sthAna ane sUvAnuM sthAna tathA spaMDilano mArga ane vihAranuM kSetra A badhA sthAnanuM barAbara nirIkSaNa karavuM." 3. kApaDilehaNA tene kahevAya che ke "meM karaNIya zuM karyuM athavA mAre karaNIya karavAnuM zuM bAkI che ane evo kyo karaNIya tapa che ke jene huM nathI karato ?' AvA vicAramAM rata rahevArUpa dharma jAgarikA Adi karavI.' 4. bhAvapaDilehaNA tene kahevAya che ke "pUrvApararAtrakAle eTale pahelA ane chellA prahare zuddha ciMtavanamAM rahevuM." A cAre prakAranI paDilehaNAmAM zithilatA ane AjJAno atikrama enuM nAma paDilehaNA pramAda kahevAya che. vaLI pramAdane ATha prakAre paNa varNavyo che - "pamAo ya muNiMdehi, bhaNio aTThabheyao / anANaM saMsao ceva, micchAnANaM taheva ya / / 1 / / rAgo doso saibbhaMso, dhammammi ya aNAyaro / yori sukhadA, ku niyatraNa rA" jenA pratApe AtmA mokSamArga pratye zithila udyamavALo thAya tenuM nAma pramAda kahevAya che ane e pramAda zrI tIrthaMkara mahArAjAoe ATha prakArano kaho che - 1. "ajJAna' eTale mUDhatA. 2. "saMzaya' eTale "zuM A vastu A pramANe haze ke anyathA" AvA prakArano saMdeha. 3. "mithyAjJAna' eTale vastu je svarUpe hoya te svarUpe nahi svIkAratAM UlaTA svarUpe svIkAravI te. 4. "rAga' eTale AtmA, AtmAnA guNo ane tenI khilavaTanAM sAdhano sivAyanA je je padArtho tenA upara mamatvabharyo atyaMta prema. 5. "DheSa eTale "aprIti. 7. "smRtibhraMza' eTale " vismaraNazIlatA'. 7. "dharmamAM anAdara' eTale "zrI arihaMta paramAtmAe arpaNa karela Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 - 8 : pramAdanA prakAro ane pariNAma - 102 --- 99 dharmanI ArAdhanAmAM udyama na karavo te. 8. "yogonuM duSmaNidhAna eTale 'mana vacana ane kAyA A traNe yogonI duSTatA karavI.' A AThe prakArano pramAda karmabaMdhano hetu hovAthI varjavA yogya che." pramAdanuM phaLa : AtmAne mokSamArganI ArAdhanAmAM udyamahIna banAvanAra pramAdanuM phaLa paNa bhayaMkara che. pramAda A AtmAnA zreyamAM kevo ane keTalo vighnakara che e vastu avazya kalyANanA arthIoe vicAravA jevI che. pramAda e kevo kAramo zatru che ane enA mATe ekAMta paropakAramAM ja parAyaNa evA paramarSio zuM zuM pharamAve che e ApaNe joIe. pramAdanA dAruNa vipAkanuM pratipAdana karatAM paramopakArI paramarSio pharamAve che ke - "zreyo viSamupabhoktuM, kSamaM bhavet krIDituM hutAzena / saMsArabandhanagatai-rna tu pramAdaH kSamaH kartum / / 1 / / asyAmeva hi jAto, naramupahanyAdviSaM hutAzo vA / AsevitaH pramAdo, hanyAjjanmAntarazatAni / / 2 // yatra prayAnti puruSAH, svarga yacca prayAnti vinipAtam / tatra nimittamanAryaH, pramAda iti nizcitamidaM me / / 3 / / saMsArabandhanagato, jAtijarAmaraNavyAdhiduHkhArttaH / yatrodvijate sattvaH, so'pyaparAdhaH pramAdasya / / 4 / / AjJApyate yadavaza-stulyodarapANipAdavadanena / karma ca karoti bahuvidha-metadapi phalaM pramAdasya / / 5 / / iha hi pramattamanasaH, sonmAdavadanibhRtendriyAzcapalAH / yatkRtyaM tadakRtvA, satatamakAryeSvabhipatanti / / 6 / / teSAmabhipatitAnA-mudghAntAnAM pramattahRdayAnAm / varddhanta eva doSAH, vanataravazvAmbusekena / / 7 // " "viSano upabhoga karavo e kalyANakara che ane agni sAthe kriIDA karavI e hitakara che paNa saMsAranA baMdhanamAM paDelAM prANIoe pramAda karavo e hitakara nathI. kAraNa ke viSa ane agni manuSyane A ja Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 ---- 15te janmamAM mAre che tyAre A sevana karAyelo pramAda A janmane haNavA sAthe seMkaDo janmone haNe che : puruSo je svargamAM nathI jatA ane vinipAtane pAme che temAM nimitta anArya evo pramAda che.' A mane nizcita che saMsAranA baMdhanamAM paDelo ane janma, jarA, maraNa tathA vyAdhirUpa duHkhothI pIDita evo paNa AtmA, je saMsArathI udvega nathI pAmato te paNa pramAdano aparAdha che : udara, hAtha, paga ane mukhathI tulya evA paNa mANasa dvArA je parAdhIna manuSya AjJA karAya che ane bahu prakAranA karmane kare che e paNa pramAdanuM phaLa che kAraNa ke A saMsAramAM pramatta manavALA AtmAo, unmAdayukta manuSyonI mAphaka iMdriyone kAbUmAM rAkhanArA nathI hotA ane caMcaLa hoya che e ja kAraNe tevA AtmAo je kRtya hoya che tene nahi karIne niraMtara akAryomAM ja paDe che. pANInA sIMcavAthI jema vana-vRkSo vadhe che tema akAryonI AcaraNAmAM paDelA e ja kAraNe utkrAMta banelA ane unmatta hRdayavALA banelA te pramAdI AtmAonI aMdara pramAdanA pratApe doSo vadhe ja che." A uparathI samajAze ke pramAda e kAramo zatru che. avasara AvI paDe to prANIoe viSa khAvuM e sAruM che, agnimAM paDIne baLI maravuM e sAruM che paNa pramAda karavo e sAruM nathI, kAraNa ke viSa ane agni eka ja janmamAM maraNa Ape che jyAre pramAda e aneka janmomAM mAre che. puruSAtana dharAvanArA paNa puruSo svargamAM nathI jatA ane sanmArgathI patana pAme che temAM nimitta tarIke eka anArya pramAda che. saMsAranA baMdhanamAM phasAyelo ane janma, jarA, maraNa tathA vyAdhi Adi aneka prakAranAM duHkhothI pIDAto hovA chatAM paNa AtmA, A asAra ane duHkhamaya saMsArathI uga nathI pAmato e aparAdha paNa eka pramAdano che. manuSyapaNAthI samAna hovA chatAM paNa eka manuSyane, eka manuSyanI AjJAne tAbe thavuM paDe che ane aneka prakAranAM karmo karavAM paDe che e phaLa paNa pramAda sivAya anyanuM nathI. pramAdane vaza paDelA AtmAo, unmAdI AtmAonI mAphaka iMdriyone AdhIna karI ja nathI zakatA eTaluM ja nahi paNa UlaTA teo ja iMdriyone AdhIna thAya che ane iMdriyonI AdhInatAnA pratApe caMcaLa hRdayanA bane che; Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1519 - 8 : pramAdanA prakAro ane pariNAma - 102 -- 101 enA pratApe te AtmAo je karavA yogya hoya che te karI nathI zakatA ane akAryo karavAmAM ja rata bane che. akAryomAM paDelA te AtmAo utkrAMta bane che ane utkrAMta banelA te pramatta hadayanA svAmIomAM niyamathI doSonI vRddhi ja thAya che. pANInA siMcanathI jema vanavRkSo vadhe tema pramatta hRdaya dharAvanAranA jIvanamAM pramAdanA pratApe doSonI vRddhi ja thAya che. pramAdIne - upAlaMbha : A ja hetuthI vizvanA prANIo upara ekmAtra upakAra karavAnA ja irAdAthI upakArIo, pramAdI AtmAne cAnaka lAge ane apramAdanA arthIone protsAhana maLe e rItano pramAdIne upAlaMbharUpe upadeza ApatAM pharamAve che ke - "taM taha dullahalaMbha, vijjulayAcaMcalaM maNussattaM / naLa no panArA, so vAraso ja sapustio IIII" "te te prakAre durlabha che prApti jenI evA ane vIjaLInI latAnI mAphaka caMcaLa evA manuSyapaNAne pAmIne je pramAda kare che te satparuSa nathI paNa kApuruSa che." daza daza daSTAMte durlabha evA manuSyapaNAne pAmIne paNa jeo pramAdane paravaza bane che teo satparuSonI kakSAmAM nathI AvI zakatA paNa kAyara puruSonI ja kakSAmAM ja AvI zake che, emAM koI jAtanI zaMkA nathI. pramAdI AtmAone AvA prakArano upAlaMbha ApavAmAM te AtmAone cAnaka lagADavAno ane vastune vastasvarUpe varNavavAno tathA uttama AtmAone pramAdanA pAzamAM paDatAM bacAvI levAno ja eka irAdo che : pramAdI AtmAone cAnaka lagADavAnI kAravAI karavApUrvaka vastune vastusvarUpe pragaTa karI uttama AtmAne jAgrata banAvavAnuM kArya upakArIo na kare to anya kare paNa koNa ? niHspRha upakArIo sivAya anya koI ja AvA zabdomAM kahI zake tema nathI. pramAdathI pravajyAsAdhakane viziSTa apAya : A pramAda prANImAtrane hAni karanAro che paNa pravajyAnA sAdhake enAthI ghaNA ja sAvadha rahevAnuM che, kAraNa ke pravajyAdharane pramAdanA pratApe sAdhanA phaLatI nathI ane navo apAya Ubho thAya che. e ja vastunuM pratipAdana karatAM paramarSio pharamAve che ke - Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 - - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - 10 "pavajja vijja piva, sAhaMto jo hoi pamAillo / tassa na sijjai esA, karei garuyaM ca avagAraM / / 1 / / "vidyAnI mAphaka dIkSAne sAdhato je pramAdI thAya che tene dIkSA siddha nathI thatI ane bhAre apakAra kare che." jema vighA. pramAdI vidyAsAdhakane siddha nathI thatI ane grahasaMkrama Adi anarthane utpanna kare che tema zrI jinezvaradevoe pharamAvelI dIkSAnI ArAdhanAnI pravRttimAM zithila banelA A AtmAne, zrI jinezvaradeve prarUpelI A dIkSA sugatine pamADanArI nathI thatI eTaluM ja nahi paNa durgati ane dIrgha kAla sudhInA bhavabhramaNarUpa apAyane utpanna karanArI thAya che. suvihitanuM kartavya : e ja hetuthI upakArIo, munione saghaLI ja kriyAomAM apramatta rahevAnuM bhArapUrvaka pharamAve che. muni mATe koI paNa kriyA evI nathI ke je kriyA apramatabhAva vinA phaLe. e ja kAraNe munine saghaLI ja kriyAomAM apramatta rahevAnuM pharamAvatAM mahApuruSo pharamAve che ke - "paDilehaNAi ciThThA, chakkAyavighAiNI pamattassa / bhaNiyA suyammi tamhA, apamAi suvihio hujA / / 1 / / " "siddhAMtamAM pramAdI AtmAnI paDilehaNA Adi ceSTA chaye kAyanI vighAtinI kahI che te kAraNathI suvihita munie saghaLI ja kriyAomAM apramatta banavuM joIe." munie darekedareka kriyA apramattapaNe karavI joIe. paDilehaNA, gamanAgamana Adi koI paNa kriyAmAM anya kriyA karanAro muni pakAyano rakSaka banavAne badale ghAtaka bane che. kalyANanI kAmanA rAkhanArA munie, je je kriyAmAM je je kriyAo karavAno niSedha karyo che te te kriyAone tajavAmAM avazya apramatta banavuM joIe. zrI jinezvaradevoe pharamAvelI koI paNa kriyAmAM potAnI pratikalpanAthI pravRtti karavI e paNa pramAda che. je je kAle je je kriyA je je rIte karavAnI jJAnIo pharamAve che te te kAle te te kriyA te te rIte ja karavAmAM rata rahevuM e ja apramAda che. evA prakArano apramAda karavAmAM suvihita munie sadAya sajja rahevuM joIe. anaMtajJAnIoe pharamAvelA A Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1521 - 8 : pramAdanA prakAro ane pariNAma - 102 -- 103 kartavyanuM pAlana karavAmAM saheja paNa khAmI AvavA devI e potAnA AtmAnuM ja azreya karavAnI kAravAI che. aMtima upadeza - pramAdathI baco : A rIte pramAda prANImAtranuM ekAMte ahita karanAra che. e ja kAraNe upakArIo pramAdano tyAga ane apramAdamAM yatna karavAno upadeza jorazorathI Ape che. pramAda bhayaMkara hovAthI tIrthapatinA AtmAo paNa e zatruthI sAvadha rahetA. e ja kAraNe prathama tIrthapati zrI RSabhadevasvAmInA eka hajAra varSanA chabasthakALamAM, bheLA karavAmAM Avato nidrArUpa pramAdakALa mAtra eka ja ahorAtra jeTalo thayo che ane carama tIrthapati zrI vardhamAnasvAmInA sADA bAra varasa ane paMdara divasa jeTalA chadmasthakALamAM, bheLo karavAmAM Avato nidrArUpa pramAdakALa mAtra eka aMtarmuhUrta jeTalo ja thayo che. e tArako paNa pramAdathI ATalA sAvadha rahe to bIjAe keTalA rahevuM joIe e khUba vicAro. upakArI mahApuruSo pramAdanuM kAramuM pariNAma darzAvI enA parityAgano ane apramatta banavAno upadeza ApatAM pharamAve che ke - "jesiM tu pamAeNaM, gacchai kAlo niratthao dhamme / te saMsAramaNaMtaM, hiMDaMti pamAyadoseNaM / / 1 / / tamhA khalu ppamAyaM, caiuNaM paMDieNa puruseNaM / haMsAnA rinta, vAvaDyo pramANa 3 aa2aaaa" "dharmamAM pramAdanA yoge je AtmAono kALa nirarthaka jAya che te AtmAo, pramAdanA doSathI anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhramaNa kare che ? te kAraNathI nizcayapUrvaka paMDita puruSe, pramAdane tajIne samyagdarzana, samyajJAna ane samyakyAritramAM apramAda karavo e ja yogya che." pramAdane vaza paDelA AtmAo pramAdanA yoge potAnA dharmakAryone ArAdhatA nathI paNa nAza ja kare che. pramAdavaza AtmAo, dharmane ArAdhavAnA kALamAM dharmane nathI ja ArAdhI zakatA. evuM eka paNa dharmAnuSThAna nathI ke jenI ArAdhanA pramAdI AtmAo sArI rIte karI zake, e kAraNe upakArIo pharamAve che ke "pramAdI AtmAo, pramAdanA pratApe dharmamAM upayogI kALane phogaTa gumAve che ane e ja hetuthI pramAdarUpa doSathI pramAdavaza paDelA pAmaro Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 1 - 12 anaMtakALa sudhI A anaMta saMsAramAM paribhramaNa kare che; te kAraNathI evA kAramAM pramAdanA doSathI bacavA icchatA paMDita puruSe, e kAramA pramAdano parityAga karI ratnatrayInI ArAdhanAmAM apramatta banavuM joIe." prabhuzAsanamAM te ja paMDitAI sAcI manAya che ke je viSayAdika pramAdathI bacAvI AtmAne ratnatrayInI ArAdhanAmAM ujamALa banAve che. prabhuzAsananA premIoe AvI paMDitAI mATe ja prabaLa prayatno karavAnI jarUra che, jeo AthI viparIta paMDitAIne pracAre che teo janatAnA hitano saMhAra ja kare che. jeo potAnuM ane paranuM hita karavA icchatA hoya teoe pramAdathI bacavuM ja joIe. A rIte mithyAtva, avirati ane pramAdanuM svarUpa vagere ApaNe joI lIdhuM. kaSAyanuM svarUpa vagere batAvatAM upakArIo zuM zuM pharamAve che e vaLI have pachI - Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 : kaSAyonuM svarUpa, prakAro ane pariNAma : 7 eka ja upAya : kaSAyanuM svarUpa : kaSAya e saMsAranuM mULa che : kaSAyo e mahAbhayarUpa 1: - dharmanI ArAdhanAno upAya : 7 krodhAdino ihalaukika vipAka : 0 krodha AdinA cAra cAra prakAro : 'anaMtAnubaMdhI AdinI nirukti : anaMtAnubaMdhI AdinuM vizeSa svarUpa : 0 kaSAyathI bacavAno upadeza : viSaya : karmagraMthAdinA AdhAre 'kAryo' aMge vizada vicAraNA. bhAva aMdhatAnA kAraNarUpa mithyAtva, avirati ane pramAdanuM pUrva pravacanomAM vivecana karyA bAda A pravacanamAM kaSAyo aMge savistara vivecana rajU karAyuM che. kaSAyonuM svarUpa, 'saMsAra ane karmane lAvI Ape arthAt saMsAra ke karmane vadhAre te kaSAya' evI aneka prakAranI vyAkhyAo; e kaSAyonA anaMtAnubaMdhI vagere cAra prakAro ane tenI sthiti - phaLapradAyakatA aMgenuM varNana, niryukti, uttarAdhyayana, dazavaikAlika temaja karmagraMthAdinA AdhAre karavA pUrvaka enI dArUNatA samajAvI chevaTe A sarva varNananA heturUpa kaSAyathI bacavAno upadeza, zAstrakAronA ja zabdomAM Apyo che. 103 suvAkyAtRta punarjanmanI paraMparAne toDI nAkhavA icchanArA AtmAoe krodha ane mAnane uzRMkhala banatAM ane mAyA tathA lobhane vRddhi pAmatAM aTakAvavAM joIe. krodha e, prItino jaDamULathI nAza karanAra che. mAna e, vinayano nAza karanAra che. mAnI AtmAmAM ahaMkAranA yoge mUrkhatA jhaTa Ave che ane e mUrkhatAne laIne dareke dareka vAtamAM e ucita AcaraNano virodhI banI sva-para ubhayano saMhAraka bane che. mAyA, mitronI nAzaka che, e vAta vinA vivAde siddha thaI zake tevI che. lobha e, sarvano vinAza karanAra che. kaSAyo e, AtmAnA guNono kAramI rIte nAza kare che ane AtmAne saMsAramAM bhaTakAvavAmAM bhAremAM bhAre bhAga bhajave che. jeo kaSAyano vizvAsa rAkhe che, teo pAyamAla thayA vinA rahetA nathI. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 : kaSAyonuM svarUpa, prakAro ane pariNAma : eka ja upAya : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIgaNane nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI; A 'dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA, karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karI rahyA che. cAra gatirUpa saMsAramAM paDelAM prANIo kevA prakAranA karmavipAkane bhogavI rahyAM che, enuM pratipAdana karatAM bIjA sUtranA - " saMti pANA, aMdhA tamasi viyAhiyA x x x buddhehiM eyaM paveiyaM" A avayava dvArA sUtrakA2 52marSi pharamAvI gayA che ke 'A vizvamAM prANIo be prakAre aMdha che : cakSuvikalatA e dravyaaMdhatA che tyAre vivekavikalatA e bhAvaaMdhatA che : jema aMdhatA be prakAranI che tema aMdhakAra paNa be prakArano che : na2kagati AdimAM je aMdhakAra che te dravyaaMdhakAra che ane mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya AdirUpa je aMdhakAra che te bhAvaaMdhakAra che : karmanA yoge cakSuvikala ane sadvivekathI vikala banelA AtmAo, karmavipAke ja ApAdita karela narakagati AdirUpa dravyaaMdhakAramAM ane mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya AdirUpa bhAvaaMdhakAramAM aTavAyelA che. A vastu zrI tIrthaMkaradevoe pravedI che.' dravyaaMdhatA ane dravyaaMdhakArathI bacavAno rasto eka ja che ane te e ja ke bhAvaaMdhatA ane bhAvaaMdhakArathI bacavuM. dravyaaMdhatAnuM pariNAma keTaluM kharAba che e vagere jema ApaNe joI AvyA tema bhAvaaMdhakArarUpa mithyAtva, avirati ane pramAdanuM svarUpa vagere paNa ApaNe joI AvyA. have kaSAya ane AdithI ajJAnanuM svarUpa jovAnuM rahe che. kyAyanuM svarUpa : kaSAyanuM varNana karatAM prathama, kaSAyanuM svarUpa nirukti Adi dvArA jaNAvatAM u5kA2I mahApuruSo pharamAve che ke - Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1525 -- 9 : kaSAyonuM svarUpa, prakAro ane pariNAma - 103 - 107 "kammaM kasaM bhavo vA, kasamAosiM jao kasAyA tA / kasamAyayaMti va jao, gamayaMti kasaM kasAya tti / / 1 / / Au va uvAyANaM teNa, kasAyA jao kasassAyA / nIva paripAmavA x x x x x rA" "jenA yoge prANIo bAdhita thAya che tenuM nAma kaSa kahevAya che ane kaSa' eTale karma athavA saMsAra, teno lAbha jenA yoge thAya che te kAraNathI krodhAdi kaSAya kahevAya che je kAraNathI krodhAdi karmane athavA bhavane pamADe che, te kAraNathI paNa te kaSAyo kahevAya che athavA je kAraNathI krodhAdika saMsAranA athavA karmanA hetuo che te kAraNathI paNa te kaSAya kahevAya che ane te kaSAyo jIvanA pariNAmarUpa che." athavA - "kRSanti-vilikhanti karmarUpaM kSetraM sukhaduHkhazasyotpAdanAyeti kaSAyAH / " "sukha ane duHkharUpa anAjane utpanna karavA mATe je karmarUpa kSetranuM kheDANa kare che te kaSAyo kahevAya che." athavA - "kaluSayanti-zuddhasvabhAvaM santaM karmamalinaM kurvanti jIvamiti kaSAyAH / " "zuddha svabhAvavALA evA paNa jIvane je karmathI malina kare che te kaSAyo kahevAya che." kaSAya e saMsAranuM mULa che : AthI samajAze ke AkhAye saMsAranuM mULa koI hoya to kaSAya che. A kaSAyonA pratApe ja AtmA saMsAramAM rUle che. kaSAyanI AdhInatAthI AtmAnI dazA ghaNI ja vikaTa bane che. krodha, mAna, mAyA ane lobha' A cAre kaSAya kahevAya che e sau koIne pratIta che. "e cAre kaSAyo bhavaparaMparAnuM mULa che." A vAta upakArIo spaSTa zabdomAM pharamAve che. zrutakevalI bhagavAna zrI zaabhavasUrijI mahArAjA sApha sApha pharamAve che ke - "koho a mANo a aNiggahIA, mAyA a lobho a pavaDDamANA / cattAri ee kasiNA kasAyA, siMcaMti mUlAI puNabbhavassa / / 1 / / " Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 - ------ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAna - 6 - - 1 "nahi nigRhIta karela eTale uzruMkhalA banela krodha ane mAna tathA vRddhine pAmatA mAyA ane lobha.' A saMpUrNa athavA kliSTa evA cAre kaSAyo azubha bhAvarUpa pANI dvArA punarjanmarUpI tarunAM tevAM prakAranAM karmarUpa mULone sIMce che." AthI ApaNe kaSAyone ja bhavaparaMparAnA mULa tarIke oLakhI zakIe chIe. punarjanmanI paraMparAne toDI nAkhavA icchanArA AtmAoe krodha ane mAnane uzruMkhala banatAM ane mAyA tathA lobhane vRddhi pAmatAM aTakAvavAM joIe. jo tema karavAmAM na Ave to e AtmAne saMsAramAM paribhramaNa karAvyA vinA nathI rahetA. kaSAyo e mahAbhayarUpa che ? e ja kAraNe zrutakevalI, bhagavAna zrI bhadrabAhusvAmIjI mahArAjA, noiMdriyaprasidhi'nuM varNana karatAM krodhAdi kaSAyane mahAbhaya tarIke oLakhAve che. noiMdriyaprasidhinuM varNana karatAM e paramopakArI paramarSi prarUpe che ke - "kohaM mANaM mAyaM, lohaM ca mahanbhayANi cattAri / no sukhada sukha, so nodigaggI jA." "krodha, mAna, mAyA ane lobha' - A cAra mahAbhayo che A cAra mahAbhayarUpa kaSAyone je zuddha AtmA, udayanirodha Adie karIne roke che enuM nAma "no driyaprasidhi" kahevAya che." dharmanI ArAdhanAno upAya : A mahAbhayarUpa cAre prakAranA kaSAyone vamavA e ja dharmanI ArAdhanAno upAya che. krodha Adino tyAga karavA sivAya dharmanI ArAdhanA zakya nathI; e ja kAraNe zrutakevalI bhagavAna zrI zayyabhavasUrijI mahArAjA, cAritradharmanI ArAdhanAnA upAyanuM varNana karatAM e ja pharamAve che ke - "kohaM mANaM ca mAyaM ca, lobha ca pAvavaDaNaM / ache vattara kore 3 chaMto hippo " krodha, mAna, mAyA ane lobha A cAre pApanI vRddhinA hetuo che; Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 - 9 : kaSAyonuM svarUpa, prakAro ane pariNAma - 103 - 109 ane kAraNe doSarUpa che, mATe AtmAnuM hita icchatA munie, e cAre doSonuM vamana karavuM joIe, kAraNa ke e cAre doSonuM vamana karavAmAM ja sarva saMpattinI prApti che." krodhAdino ihalaukika vipAka : AvA kAramAM krodhAdino vipAka paralokamAM to kAramo che ja paNa A lokamAMya e cAra kaSAyo kharAba pariNAma lAvyA vinA nathI rahetA. "e mahAbhayarUpa ane mahAdoSarUpa krodhAdi, A lokamAM paNa potAno kevA prakArano vipAka darzAve che." enuM pratipAdana karatAM paNa e ja zrutakavalI bhagavAna pharamAve che ke - "do va paje, mAre viSayanAso . mAvA mittAni nAme, noma sadgavisakho sAra" "krodha e, prItino prayAza kare che; mAna, vinayano nAzaka che; mAyA, mitrono nAza kare che ane lobha e, sarvanAzaka che." A cAreno A prakArano vipAka prAyaH sau koIne pratIta che : krodhathI aMdha banIne nahi bolavA yogya vacananA bolavAthI prItino jotajotAmAM nAza thaI jAya che e sau koInA anubhavanI vAta che. krodha e evo kAramo kaSAya che ke ene AdhIna thayelo AtmA, aMdha ja banI jAya che ane ethI pote zuM bole che, tenuM paNa tene bhAna nathI rahetuM. e bhAnahInatAnA pratApe, prIti to nAza pAmI ja jAya che paNa ethI AgaLa vadhIne punaH prIti thavA na pAme evA kAramA saMgrAma paNa UbhA thAya che; AthI spaSTa ja che ke krodha e prItino jaDamULathI nAza karanAra che." mAna e, 'vinayano nAza karanAra che. emAM inkAra koNa karI zake tema che? mAna ja mAnavIne uddAma ane akkaDa banAve che emAM koNa nA kahI zake tema che ?mAnanA pratApe, to Aje aneka AtmAo evA dRSTigocara thAya che ke jeo, sanmArga pAmI zake evI lAyakAtavALA hovA chatAM paNa; unmArge AthaDyA kare che. mAne to anekane devadarzana, guruvaMdana ane zAstrazravaNathI paNa vaMcita karyA che. mAne, aneka AtmAne zakti chatAM niHzakti banavAnuM zIkhavyuM che. aneka AtmAo Aje evA che ke jeo, "amuka sthaLe ane amuka samaye Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - 128 namra banavuM e ja hitAvaha che.' A pramANe jANavA chatAM paNa; mAnanA pratApe, namra nathI banI zakatA ane hita nathI sAdhI zakatA. "sahiSNutA'nA guNane jANavA chatAM paNa mAnathI marI rahelAo, e guNanuM svapna paNa nathI sevatA. potAnI prazaMsA pote karavI e to mahAdurguNa che." ema jANanArAone paNa mAne, Aje potAnI jAtanI prazaMsA mATe bhayaMkaramAM bhayaMkara koTinA bhATa banAvyA che. mAne, Aje "niMdA e mahApApa che' ema jANanArAone ane mAnanArAone paNa mahAniMdaka banAvI bhayaMkara ane kAramI koTinA bhAMDa paNa banAvyA che. khare ja mAna e, prANIonA umadAmAM umadA vinayajIvitane kAramI rIte nAza karI nAkhe che ane enA pratApe, enA upAsako, aucitya AcAranA paNa virodhI bane che. mAnI AtmAmAM ahaMkAranA yoge mUrkhatA jhaTa Ave che ane e mUrkhatAne laIne darekedareka vAtamAM te ucita AcaraNano virodhI banI svapara ubhayano saMhAraka bane che. mAyA e, evuM dUSaNa che ke e dUSaNanI upAsanA karanAranA mitro koI thatA nathI ane hoya te paNa enI kuTilatAne joIne enAthI dUra thAya che; e kAraNe mAyA, mitronI nAzaka che e vAta vinA vivAde siddha thaI zake evI che. mAyA, kuzaLatAne pedA karavA mATe vAMjhaNI che; satyarUpI sUryanA asta mATe saMdhyAsamI che; kugatirUpa yuvatIno samAgama karI ApanArI che; samarUpa kamalano nAza karavA mATe himanA samUhasamI che; duryazanI rAjadhAnI che ane seMkaDo vyasanone sahAya karanArI che. mAyA e avizvAsanA vilAsanuM maMdira che eTale mAyAvI, mAyAnA yoge vizvamAM avizvAsanuM dhAma bane che. A badhA uparathI spaSTa che ke "mAyA, A loka ane paralokanuM hita karanArA saghaLAya mitronI nAzaka ja che." lobha e, sarvavinAzaka che; kAraNa ke krodha, mAna ane mAyA e traNenI hayAtI e lobhane AbhArI che : A ja kAraNe mahApuruSo pharamAve che ke vyAdhionuM mULa jema rasa che ane duHkhanuM mULa jema sneha che tema pAponuM mULa lobha che : vaLI lobha e, moharUpI viSavRkSanuM mULa che; krodharUpa agnine pedA karavA mATe araNI kASTasamo che; pratAparUpI sUryane AcchAdita karavA mATe meghasamAna che; kalinuM krIDAghara che; vivekarUpI caMdramAnuM grasana karavA mATe rAhu Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152s - 9 : kaSAyonuM svarUpa, prakAro ane pariNAma - 103 - 111 che, ApattirUpI nadIono sAgara che ane kIrtirUpa latAnA samUhano nAza karavA mATe trIsa varSanA hAthI jevo che. A uparathI spaSTa che ke "lobha e sarvano vinAza karanAra che." krodha AdinA cAra cAra prakAro : krodha, mAna, mAyA ane lobha' A cAre kaSAyo paNa cAra cAra prakAranA che. A cArenA - "anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa, ane saMjvalana' A cAra prakAra che. A cAre prakAranA krodhAdi kaSAyonuM kArya bhinna bhinna prakAranuM che. A cAre prakAranA krodhAdi kaSAyomAM anaMtAnubaMdhI kaSAyo ghaNA ja bhayaMkara che. apratyAkhyAna, pratyAkhyAna ane saMjvalana Adi karatAM anaMtAnubaMdhI krodhAdi AtmAnuM bhAremAM bhAre ahita karanArA che. jo ke cAre prakAranA kaSAyo bhayaMkara che. paNa anaMtAnubaMdhInI bhayaMkaratA ghaNI ja bhAre che. anaMta upakArI paramarSioe, anaMtAnubaMdhI AdinuM svarUpa darzAvavA mATe enI paNa niyukti karI che. e cArenI niyukti karatAM e upakArI paramarSioe pharamAvyuM che ke - "anaMtAnubaMdhI' AdinI niyuktiH "anantAnyanubadhnanti, yato janmAni bhUtaye / atonantAnubandhyAkhyA, krodhAdyA''dyeSu darzitA / / 1 / / nA'lpamapyutsaheoSAM, pratyAkhyAnamihodayAt / apratyAkhyAnasaMjJA'to, dvitIyeSu nivezitA / / 2 / / sarvasAvadyaviratiH, pratyAkhyAnamudAhRtam / tadAvaraNataH saMjJA'tastRtIye nivezitA // 3 // zabdAdIkaviSayAn prApya, saJcalanti yato muhuH / ata: saJjavalanAhvAnaM, caturthAnAmihocyate / / 4 / / "prathama kaSAyomAM rahela krodhAdinuM nAma anaMtAnubaMdhI te kAraNathI darzAveluM che ke je kAraNathI te janmane mATe anaMtA janmono anubaMdha kare che arthAtu anaMta bhavanI paraMparAne avicchinna karanArA krodhAdi kaSAyo anaMtAnubaMdhI'nA nAmathI oLakhAya che? Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 2 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - - - 11 A saMsAramAM je krodhAdi kaSAyonA udayathI alpa paNa pratyAkhyAna utsahita nathI thatuM e kAraNathI e bIjA prakAranA kaSAyomAM apratyAkhyAna' saMjJA sthApelI che ? anaMtajJAnIoe "sarvavirati' nAmanuM pratyAkhyAna paNa pharamAveluM che, tene trIjA prakAranA kaSAyo Avare che e ja kAraNe "pratyAkhyAnAvaraNa' nAmanI saMjJA trIjA prakAranA kaSAyomAM sthApana karelI che ane - je kAraNathI cothA prakAranA kaSAyo, vAraMvAra zabdadika viSayone pAmIne saLagI UThe che, te kAraNathI cothA prakAranA kaSAyonuM nAma "saMjvalana' kahevAya che." anaMtAnubaMdhI AdinuM vizeSa svarUpa : A cAre prakAranA kaSAyo kAramA che ema nirukti dvArA paNa ApaNane samajAya tema che. A cAre prakAranA kaSAyonI viSamatAne samajanArA upakArI mahApuruSo, bhavya jIvonA upakAra mATe enAM svarUpo kaMIka vizeSa prakAre varNavatAM pharamAve che ke - "jA jIva varisa cau mAsa-pakkhagA narayatiriyanaraamarA / sammANusavvavirai-ahakkhAyacaritta ghAyakarA / / 1 / / " "anaMtAnubaMdhI kaSAyo yAvajIva sudhI rahenArA che, apratyAkhyAnI kaSAyo varSabhara rahenArA che, pratyAkhyAna kaSAyo cAra mAsa rahenArA che ane saMvalananA kaSAyo paMdara divasa sudhI rahenArA che : anaMtAnubaMdhI kaSAyo narakagatinuM kAraNa che, apratyAkhyAna kaSAyo tiryaMcagatinuM kAraNa che, pratyAkhyAnAvaraNI kaSAyo manuSyagatinuM kAraNa che ane saMjavalana kaSAyo devagatinuM kAraNa che anaMtAnubaMdhI kaSAyo samyaktano ghAta karanArA che, apratyAkhyAnAvaraNI kaSAyo dezaviratino ghAta karanArA che, pratyAkhyAnAvaraNI kaSAyo sarvaviratino ghAta karanArA che ane saMjvalana kaSAyo yathAkhyAta cAritrano ghAta karanArA che." A uparathI spaSTa thaze ke "anaMtAnubaMdhI kaSAyo, narakagatinuM kAraNa hovAthI e kaSAyone ja "naraka' zabdathI saMbodhe che : apratyAkhyAnAvaraNI kaSAyo, tiryaMcagatinuM kAraNa hovAthI e kaSAyone ja tiryaMca tarIke oLakhAve che : pratyAkhyAnAvaraNI kaSAyo manuSyagatinuM kAraNa hovAthI e kaSAyone ja Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 - 9 : kaSAyonuM svarUpa, prakAro ane pariNAma - 103 - 113 manuSya tarIke oLakhAve che ane saMjavalana kaSAyo devagatinuM kAraNa hovAthI e kaSAyone ja deva tarIke oLakhAve che; arthAt anaMtAnubaMdhInA udayamAM marelo AtmA, narakagatimAM ja jAya che; apratyAkhyAnAvaraNanA udayamAM marelo AtmA, tiryaMcagatimAM ja jAya che; pratyAkhyAnAvaraNanA udayamAM marelo AtmA manuSyagatimAM ja jAya che ane saMjvalananA udayamAM marelo AtmA, devagatimAM ja jAya che." paNa A vAta je kahevAya che, te vyavahAra nayanI apekSAe kahevAya che e vAta barAbara dhyAnamAM rAkhavI, kAraNa ke jo ema na hoya to anaMtAnubaMdhInA udayavALA evA paNa keTalAka mithyASTionI gati uparitana raiveyakamAM thAya che : apratyAkhyAnAvaraNanA udayavALA avirati samyagdaSTi AtmAonI tiryaMcagati, manuSyagati ane asuromAM utpatti thAya che : pratyAkhyAnAvaraNanA udayavALA dezaviratidhara AtmAonI devagatimAM utpatti thAya che ane apratyAkhyAnAvaraNanA udayavALA samyagdaSTi devanI manuSyagatimAM utpatti thAya che." A pramANe je zAstromAM saMbhaLAya che e na saMbhave. e ja rIte e cAre kaSAyonA kALamAnanI vAta paNa vyavahAra nayanI apekSAe jANavI kAraNa ke e viSayamAM paNa jo ema mAnavAmAM na Ave te - zrI bAhubalIjI Adine eka pakSathI adhika paNa sthiti saMjavalananA kaSAyanI saMbhaLAya che ane anya saMyata AtmAone mAsa ane varSa AdinA kAlamAnavALA pratyAkhyAnAvaraNa, apratyAkhyAnAvaraNa ane anaMtAnubaMdhI kaSAyono udaya aMtarmuhUrtAdino paNa saMbhaLAya che." A vAta paNa na saMbhavI zake. A badhA uparathI e vastu to barobara phalita thAya che ke "kaSAyo e, AtmAnA guNono kAramI rIte nAza kare che ane AtmAne saMsAramAM bhaTakAvavAmAM bhAremAM bhAre bhAga bhajave che. kaSAyathI bacavAno upadeza : A ja kAraNe anaMta upakArI mahApuruSo, eka sahaja paNa kaSAyathI bacavAno upadeza bahu ja joradAra zabdomAM pharamAve che. kaSAyarUpa zatruthI bacavA mATe anaMta upakArIo pharamAve che ke - "aNathovaM vaNathovaM, aggIthovaM kasAyathovaM ca / na hu bhe visasiyavvaM, thovaM vi hi taM baha hoi // 1 // " Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - 150 "raNa thoDuM che, vaNa thoDo che, agni thoDo che ane kaSAya thoDo che ema mAnIne eno tamAre bilakula vizvAsa karavo joIe nahi; kAraNa ke thoDuM paNa te RNa Adi khUba ja thAya che." e ja kAraNe anaMta upakArIo ema paNa pharamAve che ke - "dAsattaM deha aNaM, acirA maraNaM vaNo visappaMto / savvassa dAhamaggI, deMtI kasAyA bhavamaNaMtaM / / "kaNa dAsapaNuM Ape che. vRddhi pAmato vraNa alpa samayamAM maraNa Ape che, agni sarvano dAha kare che ane kaSAyo anaMta saMsAra Ape che." A ja kAraNe kalyANakAMkSI AtmAoe, kaSAyothI khUba ja sAvadha rahevuM joIe. kaSAyo eka kSaNamAM AtmAno adha:pAta karI nAkhe che mATe eno sahaja paNa vizvAsa rAkhavo joIe nahi. jeo kaSAyano vizvAsa rAkhe che teo pAyamAla thayA vinA rahetA nathI. A rIte have samajAze ke mithyAtva, avirati pramAda ane kaSAya A cAre bhayaMkaramAM bhayaMkara zatruo che. A cArenuM svarUpa Adi ApaNe joyuM. e ja rIte ajJAna paNa bhayaMkara che enuM svarUpa Adi vaLI have pachI - Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 : ajJAnano aMdhakAra H bhAvadayAnAM pAtra koNa ? ajJAna eTale zuM ? * du:kha ane doSamAtranuM kAraNa zuM ? 104 7 ajJAnano vipAka : ajJAnano pratApa : ajJAnano nAza e ja sukhano upAya : viSaya : du:kha ane doSanuM mukhya kAraNa ajJAna che; e ajJAna aMgenI vicAraNA, dravya aMdhakAra karatAM bhAvAMdhakA2 kA2mo hovAnI vAta pUrve karI gayA. A aMdhakAranuM kAraNa aMdhatA ane tenAM kAraNo mithyAtvAdi che. jenI vAta A pUrvanA pravacanomAM kramazaH AgaLa vadhI hatI. A pravacanamAM eka bIjA ja kAraNanI carcA karAI che. e kAraNa che ajJAna. mithyAtvavAsita jananuM jJAna e ajJAna che. e ati bhayAnaka che, sakaLa duHkha ane doSonuM e nidAna-kAraNa che. enA vipAko, eno avaLo pratApa vagere bAbatone atre vividha zAstronA saMdarbho TAMkIne saraLa zailImAM samajAvavAmAM AvI che. je vAMcatAM kharekhara ApaNAmAM rahelA ajJAnane hAMkI kADhavAnuM ane samyajJAnane meLavavAnuM mana thayA vinA rahe nahi. suvAkyAtRta paralokane sudhAranAruM je jJAna te sabhyajJAna che; tyAre kevaLa A lokamAM ja upayogI ane aprazasta rAgadveSAdi doSone vadhAranAruM je jJAna te mithyAjJAna che. ajJAna eTale AtmAne saMsAramAM bhaTakAvI mAranArI vastu. * mAtra A lokamAM ja upayogI nIvaDatA ane AtmAne rAgAdi doSomAM ragadoLI nAkhanArA jJAnano pracAra e samyajJAnano pracAra nathI paNa ajJAna kaho ke mithyAjJAna kaho - eno ja pracAra che. ajJAnathI aMdha banelo AtmA, nathI jANI zakato kArya ke akArya : nathI jANI zakato gamya ke agamya : nathI jANI zakato bhakSya ke abhakSya ane nathI jANI zakato peya ke apeya. ajJAnano nAza e ja eka sAcA sukhano ananya upAya che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 : ajJAnano aMdhakAra : bhAvadayAnAM pAtra koNa ? - sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIgaNane nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI A "dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA, karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karI rahyA che. cAra gatirUpa saMsAramAM paDelAM prANIo, kevA prakAranA karmavipAkane bhogavI rahyA che enuM pratipAdana karatAM bIjA sUtranA ti pAchA aMzA ta vivAdiyA +++ yu i pave" A avayava dvArA sUtrakAra paramarSi pharamAvI gayA ke A anAdi anaMta saMsAramAM paribhramaNa karatAM prANIo, be prakAre aMdha che : eka dravyathI ane bIjA bhAvathI. dravyathI aMdha te AtmAo kahevAya che ke je AtmAo, cakSuthI vikala hoya ane bhAvathI aMdha te AtmAo kahevAya che ke je AtmAo, vivekathI vikala hoya : kAraNa ke cakSuvikalatA e dravyaaMdhatA che tyAre vivekavikalatA e bhAvaaMdhatA che : jema aMdhatA be prakAranI che tema aMdhakAra paNa be prakArano che : narakagati AdimAM je aMdhakAra che te dravyaaMdhakAra che ane mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya AdirUpa je aMdhakAra che te bhAvaaMdhakAra che : karmanA yoge savivekathI vikala banelA AtmAo, karmavipAke ja ApAdita karela narakagati AdirUpa dravyaaMdhakAramAM ane mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya AdirUpa bhAvaaMdhakAramAM aTavAyelA rahelA che. A vastu zrI tIrthaMkaradevoe pravedI che.' AthI spaSTa che ke dravyaaMdhatA karatAM bhAvaaMdhatA kAramI che ane dravyaaMdhakAra karatAM bhAvaaMdhakAra kAramo che. bhAvaaMdhatAnA yoge bhAvaaMdhakAramAM AthaDI rahelA AtmAo ja bhAvadayAnA pAtra che. bhAvaaMdhakArarUpa mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya e kevA kAramA zatruo che ane e zatruonA paMjAmAM phasAyelA AtmAonI kevI kevI durdazA thAya che e vagere ApaNe joI AvyA. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1535 - 10 : ajJAnano aMdhakAra - 104 117. have "ajJAna' e zuM vastu che ? ane enA yoge AtmAonI kevI kevI dazA thAya che ? e joIe. ajJAna eTale zuM ? ajJAna eTale jJAnano abhAva athavA samyajJAna sivAyanuM je jJAna te paNa ajJAna.mithyAtva avasthAmAM raheluM jJAna paNa ajJAna che. tuccha jJAna paNa ajJAna che. jJAnIo, samyagdaSTi AtmAone ja jJAnI tarIke oLakhAve che ... kAraNa ke mithyASTiomAM je jJAna hoya che te mithyAjJAna hoya che. sAcA khoTAnA viveka vinAnuM jJAna e ajJAnakoTinuM ja che. evA mithyAjJAnathI AtmAonuM kadI paNa zreya thatuM nathI. paralokane sudhAranAruM je jJAna te samyajJAna che tyAre kevala A lokamAM ja upayogI ane aprazasta rAgadveSAdi doSone vadhAranAruM je jJAna te mithyAjJAna che e ja kAraNe upakArI paramarSio pharamAve che ke rAjeSa mA pravartatte zarirI " "je jJAna A lokamAM upayogI che ane je jJAnathI zarIradhArIonA rAga ane dveSa Adi khUba khUba vRddhine pAme che te saghaLuM ja jJAna mithyAjJAna che." A lokanA ja upayogamAM AvatuM ane aprazasta rAga tathA TheSa Adi doSone vadhAranAruM je jJAna, te mithyAjJAna hoI kAramuM ajJAna che : e ja kAraNe upakArIo pharamAve che ke - "sadasadavisesaNAo, bhavaheu jaicchiovalaMbhAo / nAnAmAvAgo, micchAdisa gAii Tem" "mithyASTi AtmA, vastunA astitvane ane nAstitvane vizeSaNa rahitapaNe eTale ekAMte mAne che e kAraNathI : mithyAdRSTi AtmA. potAnA jJAnano upayoga karmabaMdhanA hetubhUta mithyAtvAdinI sevAmAM kare che e kAraNathI : mithyAdRSTi AtmAno saghaLo ja bodha, potAnI icchA mujabano hoya che paNa sarvajJadevanA vacanane parataMtra nathI hoto e kAraNathI ane mithyAdaSTi AtmA, jJAnanuM phaLa je virati tene nathI pAmI zakato e kAraNathI tenuM jJAna e ajJAna che." nal Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - 107 A saghaLA varNanathI e eka vastu spaSTa thaI jAya che ke ajJAna eTale AtmAne saMsAramAM bhaTakAvI mAranArI vastu. mithyASTi AtmAnuM jJAna, e ajJAna ja che kAraNa ke e, AtmAne saMsArathI bacAvI muktipade pahoMcADavAmAM sahAyaka nathI banatuM. mAtra A lokamAM ja upayogI nIvaDatA ane AtmAne rAgAdi doSomAM ragadoLI nAkhanArA jJAnano pracAra e samajJAnano pracAra nathI paNa - ajJAna kaho ke mithyAjJAna kaho - eno ja pracAra che. ajJAnanA A svarUpane samajavuM e atizaya Avazyaka che : kAraNa ke jJAnIo, ajJAnane ja mahApApa tarIke ane duHkhanAM kAraNa tarIke oLakhAve che. AthI ajJAna jema AtmAne saMsAramAM bhaTakAvI mAranArI vastu che tema mahApApa che ane duHkhanuM kAraNa hovAthI duHkhe karIne dUra karI zakAya evo mahAroga che. upakArI mahApuruSo to "ajJAna eTale zuM ?' enuM varNana karatAM pharamAve che ke - "mAnaM nara ghora-stomarUpatA matam ajJAnameva dAridrya-majJAnaM paramo ripuH / / 1 / / ajJAnaM rogasaMghAto, jarA'pyajJAnamucyate / ajJAnaM vipaka sarvA, mAna marayi matam . 2 " "aMdhakArarUpa hovAthI ajJAna e ghora naraka mAneluM che, ajJAna e ja dAri che, azAna parama zatru che, ajJAna e rogono saMghAtasamudAya che, ajJAnane jarA paNa kahevAya che ane ajJAna e saghaLI vipattio che tathA ajJAna e maraNa mAneluM che." AvAM AvAM upanAmothI oLakhAtuM ajJAna e krodhAdi sarva pApo karatAM kaniSTa pApa che ane hitAhitanuM bhAna nahi thavA denArI vastu che. duHkha ane doSamAtranuM kAraNa zuM? - A ja hetuthI upakArIoe, duHkha ane doSamAtranA kAraNa tarIke ajJAnane varNavyuM che. ajJAnane duHkha ane doSamAtranA kAraNa tarIke varNavatAM upakArI mahApuruSo pharamAve che ke - "ajJAnameva sarveSAM, rAgAdInAM pravartakam / svakArye bhogatRSNA'pi, yato'jJAnamapekSate / / 1 / / yAH kAzcideva matryeSu, nirvANe ca vibhUtayaH / mAmaiva tA: sarvA, hatI sanmAdhinA | 2 || Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s - 10 : ajJAnano aMdhakAra - 104 - 119 yAH kAzcidapyavasthAH syu - ryAzconmArgapravRttayaH / yaccAsamajjasaM kiJci-dajJAnaM tatra kAraNam / / 3 / / ddhi sahAnAM, vAra vataM : | udvegasAgare ghore, haThAdetatpravartakam / / 4 / / ajJAnameva sarveSAM, hiMsAdInAM pravartakam / " "rAga Adi saghaLAya doSonuM pravartaka ajJAna ja che, kAraNa ke bhogatRSNA paNa potAnA kAryamAM ajJAnanI apekSA rAkhe che : sanmArgano rodha karanAra ajJAne manuSyajIvanamAM ane nirvANamAM je koI vibhUtio che te saghaLIonuM haraNa, kareluM che ? A saMsAramAM ja koI vilakSaNa avasthAo banI rahI che, je koI unmArganI pravRttio cAlI rahI che ane je kAMI ayogya thaI raheluM che temAM kAraNa ajJAna che : paMDita puruSoe, sarva duHkhonA kAraNa tarIke ajJAnane ja varNaveluM che ? ghora udvegasAgaramAM baLAtkAre dhakelanAra ajJAna che: hiMsAdi saghaLAM pApomAM pravRtti karAvanAra ajJAna ja che." rAga Adi doSonI vRddhi ajJAnane AbhArI che. bhogatRSNA paNa ajJAnI AtmAne ja satAve che. AtmAnI saghaLI ja sukhasaMpattiono saMhAra karanAruM ajJAna ja che, kAraNa ke te AtmAne sanmArgamAM pravRtti karatAM aTakAvanAruM che. saghaLI ja avyavasthAonuM, saghaLI ja unmArga pravRttionuM ane koI paNa aNachAjatA banAvanuM kAraNa eka ajJAna ja che. hiMsA Adi pApanA sthAnomAM pravRtti karAvanAruM paNa ajJAna ja che. e ja kAraNe upakArIone pharamAvavuM paDe che ke - ajJAna ja sarva duHkhonuM ane sarva doSonuM kAraNa che tathA AtmAne bhayaMkara udvegasAgaranI aMdara DubAvavAnuM kArya ajJAna baLAtkAra kare che. ajJAnano vipAka : e ja hetuthI "ajJAnano vipAka ghaNo ja kAramo che" ema pharamAvatAM upakArIo varNave che. "kAryAkAryaM na jAnanti, gamyAgamyaM ca tattvataH / / 5 / / bhakSyAbhakSyaM na budhyante, peyApeyaM ca sarvathA / andhA iva kumArgeNa, pravartante tataH param / / 6 / / tato nibadhya ghorANi, karmANyakRtazambalAH / bhavamArge nirante'tra, paryaTanti suduHkhitAH / / " Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - - 18 "ajJAnanA yoge AtmAo - "tatvathI kArya-anAryane ane gamyaagamyane jANatA nathI : bhaThya-abhakSyane ane peya-apeyane sarvathA jANatA nathI : te kAraNathI ajJAnavaza AtmAo, aMdhanI mAphaka kumArge karIne pravRtti kare che ane e kumArge pravRtti karavAnA kAraNathI paralokanuM bhAthuM nahi karI zakanArA te ghora karmono baMdha karIne atizaya duHkhI thaIne aMta vinAnA A bhavamArgamAM paryaTana karyA kare che." ajJAnano A jAtano vipAka ocho kAramo na ja gaNAya. ajJAna AtmAne aMdha banAvI de che. ajJAnathI aMdha banelo AtmA, nathI jANI zakato kArya ke akArya nathI jANI zakato gamya ke agamya nathI jANI zakato bhakSya ke abhakSya ane nathI jANI zakato peya ke apeya. kArya ane akArya, gamya ane agamya, bhakSya ane abhakSya tathA peya ane apeyane nahi jANanAra AtmA, unmArge pravRtti kare e sahaja che. unmArge AthaDato AtmA, paralokanI sAdhanA na karI zake ane ghora karmono baMdha karI A anAdi anaMta saMsAramAM potAnuM kAramuM paribhramaNa vadhAre emAM kazuM ja Azcarya nathI. ajJAnanA AvA vipAkane jANyA pachI paNa jeo na cete teono A saMsAramAMthI kadI ja aMta Avato nathI. ajJAnano pratApa : kAraNa ke ajJAne to, potAnA pratApathI AtmAnI bhAremAM bhAre durdazA karI nAkhI che. "ajJAne, AtmAnI karelI durdazA hRdayane hacamacAvI nAkhe tevI che. ajJAne, "anaMta jJAnAdimaya AtmAne kevo banAvI dIdho che enuM varNana karatAM upakArI mahApuruSo pharamAve che ke - sarvajJa ta , nirmaloyaM svataH | mAnagatino hAtmiA, pASA vize 2 " sarvajJa, sarvadarzI ane svarUpathI nirmala evo paNa A AtmA ajJAnathI malina thayo hovAthI pASANathI vizeSa nathI hoI zakato." ajJAnano nAza e ja sukhano upAya : svarUpathI nirmala ane sarvajJa tathA sarvadarzI evA paNa AtmAne pASANavatuM banAvI denAra ajJAna e AtmAno sAmAnya zatru na ja kahevAya. bhayaMkara Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Iche - 10 : ajJAnano aMdhakAra - 104 - 121 zatrurUpa ajJAnathI bacavA mATe kalyANakAmI AtmAoe avirata prayatno bAdaravA joIe. ajJAnanA nAza vinA pApanI pravRtti aTakatI nathI ane pApanI pravRtti aTakayA vinA AtmAmAM nirmalatA AvatI nathI tathA nirmalatA bAvyA vinA AtmAne sAcA sukhanI prApti kadI ja thatI nathI : e ja kAraNe ajJAnano nAza e ja eka sAcA sukhano ananya upAya che. bhAvaaMdhakArarUpa mithyAtva Adi anAdisiddha zatruonuM svarUpa Adi joI AvyA. AgaLa sUtrakAra paramarSi zuM zuM pharamAve che e have pachI - Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : saMsAramAM sau duHkhI, sukhI eka aNagAraH 105) * siMhAvalokana : * viSayavipAkanI bhayaMkaratA : 0 punaH punaH du:khAvasthA : * zrAvakapaNuM sAcavavA mATe : 0 AtanI AdhInatA * muni ke zrAvaka DhALa mujaba DhaLe nahi : * prANIo anya prANIone pIDe che : * zrI zreNika te jevI manovRtti kyAM ? * saMsAramAM sukhI koI nathI : * eka dharmathI ja manuSyonI mahattA che : * sukhanuM auSadha che paNa sevanArA keTalA ? * saMvega ane vairAgya e ja dharmano upAya : viSayaH "saMsAramAM sarvatra duHkha ja che. sukha to saMyamamAM ja - A mudrAlekhane kaMDAratuM pravacana. mithyAtvAdi bhAva aMdhatAnA kAraNonuM pUrva vyAkhyAnomAM vistRta nirUpaNa kya bAda sarva tIrthakaroe kahelI saMsAranI duHkhamayatAnuM A pravacanamAM tAdRzya varNana karAyuM che. saMsAra ja tenuM nAma ke jemAM pharI pharIne duHkhAvasthA prApta thAya. saMsAravartI badhA ja jIvo anya jIvone AhArAdi mATe trAsa pahoMcADe che. sabaLAno nabaLAne bhaya che ane sabaLA nabaLAne mAre paNa che. AvA saMsArane paNa choDavAnuM mana thatuM nathI, tenuM kAraNa nirvedano abhAva. sukha meLavavA mATe saMyama e auSadha che, te seve te sukhI thAya. A vastu samajAya mATe ja jJAnIo vAraMvAra upadeza Ape che. A mukhya vAta sAthe zrAvaka kyAM vase ? zrAvakapaNuM sAcavavA zuM karavuM jarUrI che ? samakitanI bhAvanA ane karaNIno tAlamela kevo hoya; dharmathI mAnavanI mahattA kema ? ane dharmano upAya kayo ? e prazno suMdara carcA mahArAjA zreNika ane prAsaMgika dhannA zAlibhadranA dRSTAMto paNa ApyAM che. mulAkAtRta * zrI jinezvara devanA zAsanamAM AptanI AdhInatA e ja pradhAna che. - nirveda ane vairAgya e zabdo to hAthamAM AvyA paNa haiyAmAM kyAM che ? Agama para zraddhA thAya to e haiye Ave. 0 jeTalA pramANamAM saMsAra khasyo teTalA pramANamAM ja aNagAra paNa sukhI ane teTalA pramANamAM duHkhanI mukti. - sAdhu ane zrAvakanI karaNI e sukhanuM auSadha che. paNa seve te sukhI bane, na seve te kyAMthI sukhI bane ? * pAMceya IndriyonAM sukha kSaNika che ane duHkha cirakAlIna che. * bhaviSyamAM duHkha chatAM bhogavaTAmAM AnaMda Ave e to mithyAdRSTino AnaMda che. * pApI jIvone pApanA phaLane bhogavavAmAM sahAyaka thavAnI buddhi samyagdaSTine na Ave. * duniyA phare tema zrAvaka na mUMjhAya, tevI rIte nAma zrAvako phare tema sAdhu paNa na mUMjhAya. artha-kAmanI lAlasAmAM gAMDI banelI duniyAne paisA vagerenI lAlacathI vaza karavAmAM vAra zI ? tiryaMcanAM zabda mATe kAnamAM khIlA ThokavAnuM zAstra nathI kahyuM, paNa evA kaMka manuSyo che, jenA zabdo sAMbhaLavA karatAM kAnamAM khIlA ThokavA sArA ema zAstra kahyuM che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : saMsAramAM sau duHkhI, sukhI eka aNagAra : siMhAvalokana : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravartI prANIgaNane saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karAvavA mATe A "dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA bIjA sUtranA - raM sukheda nahI taer" A avayava dvArA, zrotAone zravaNasanmukha banAvavA anaMtajJAnIoe pharamAvelA te yathAsthita karmavipAkane yathAsthitapaNe ja kahetA evA mane he bhavyo ! tame sAMbhaLo. A pramANe pharamAvyuM : ane - "kSati paVI graMthA ta ivivAdiyA" A avayava dvArA, "cAra gatimAM paDelAM saMsArI prANIo nAnA prakAranA karmavipAkane anubhave che. A vAtane darzAvavA pharamAvyuM ke - A saMsAramAM "cakSu iMdriyathI rahita ane sadvivekathI vikala eTale dravyathI ane bhAvathI paNa ema ubhaya prakAre aMdha evAM prANIo, karmavipAkathI ApAdita karela narakagati AdirUpa dravyaaMdhakAramAM ane mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAyAdirUpa bhAvaaMdhakAramAM paNa aTavAyelA rahe che ema sArI rIte prasiddha che. A vizvamAM aneka prANIo cakSunA abhAvathI mAtra dravyaaMdha ane saddavivekanA abhAvathI bhAvaaMdha hoya che : tyAre aneka prANIo ubhayanA abhAvathI dravya ane bhAva ema ubhaya prakAre aMdha hoya che : e ja rIte karmanA yoge keTalAMka prANIo, dravya ane bhAva ema ubhaya prakAranA aMdhakAramAM paNa AthaDyA kare che. punaH punaH duHkhAvasthA : A rIte cAre gatimAM bhaTakatAM prANIonI duHkhamaya avasthAnuM varNana karyA pachI punaH paNa enI e ja avasthAnuM varNana karatAM sUtrakAra paramarSi pharamAve che ke - Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 -- - 149 "tAmeva saI asaI aiacca uccAvayaphAse paDisaMveei" "kiM ca- tAmevAvasthAM kuSThAdyApAditAmekendriyAparyAptikAdikAM vA sakRdanubhUya karmodayAttAmeva asakRd-anekazo'tigatyoccAvacAn tIvramandAn sparzAna-duHkhavizeSAn 'pratisaMveti' anumati " "vaLI te ja avasthAne eTale koDha Adi rogoe karelI avasthAne athavA ekeMdriya, aparyApta Adi avasthAne aneka vAra pAmIne (saMsAravartI prANI) tIvra ane maMda duHkhavizeSone anubhave che." AptanI AdhInatA : koI ema na mAnI le ke "sUtrakAra maharSi, A badhI vAto potAnI matikalpanAthI ja kahe che. e ja kAraNe sUtrakAra paramarSie, potAmAM rahelI AkhAdhInatAne spaSTa karavA pharamAvelA sUtrAvayavanI avataraNikA karatAM TIkAkAra maharSi pharamAve che ke - uta tIrthavRddhiAvelimitrAda-" "ane A je vAta kahI AvyA te tIrthaMkara mahArAjAoe jaNAvela che. e pramANe kahe che " "pu ivave-" 'buddheH' tIrthakRdbhiH 'etad' anantaroktaM prakarSaNAdau vA veditaM praveditaM / etacca vakSyamANaM praveditamityAha-' "A hamaNAM taratanuM kaheluM tIrthaMkaradevoe, prakarSe karIne athavA AdimAM jaNAvela che ane A AgaLa je kahevAnuM che e zrI tIrthaMkaradevoe jaNAveluM che." AvA prakAranA kathanathI sUtrakAra paramarSi spaSTa kare che ke ame je kaMI kahIe chIe te zrI tIrthaMkaradevonuM kaheluM ja kahIe chIe paNa amAruM potAnuM kahetA nathI. zrI jinezvaradevanA zAsanamAM AptanI AdhInatA e ja pradhAna che. Akha eTale arihaMta bhagavAna; e paramatArakanI AjJA e ja zrI jinazAsananuM sarvasva. zrI jinazAsanane mAnanAro paNa te ja ke je zrI arihaMta bhagavAnanI AjJAmAM ja dharma mAne. jemAM e paramatArakanI AjJA nathI e dekhAvamAM dharmarU5 hoya to paNa vAstavika rIte dharma nathI. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 - 11 : saMsAranAM so duHkhI, sukhI eka aNagAra - 105- 125 prANIo anya prANIone pIDe che : cAra gatirUpa saMsAramAM paDelAM prANIo be prakAranI aMdhatA ane be prakAranA aMdhakAramAM AthaDe che tathA karmanA yoge ekanI eka duHkhada avasthAne aneka vAra pAmIne tIvra ane maMda duHkhavizeSone anubhave che." A vAto jema saMsAravartI prANIone saMsAra uparathI nirveda ane vairAgya utpanna karAvavA mATe zrI tIrthaMkaradevoe pharamAvI che tema "anya zuM pharamAvyuM che ?' enuM pratipAdana karatAM sUtrakAra paramarSi pharamAve che ke - ___ "saMti pANA vAsagA rasagA udae udaecarA ____ AgAsagAmiNo pANA pANe kilesaMti," tti viine 'prA: 'prANano 'vAsa: "vAzadajtsava vAsattati vAsava: - bhASAlabdhisaMpatrA dvIndriyAdayaH, tathA rasamanugacchantIti rasagA: kaTutiktakaSAyAdirasavedinaH saMjJina: saMsAriNAM ityarthaH, ityevambhUtaH karmavipAkaH samprekSya iti sambandhaH, tathA - 'udake' udakarUpA evaikendriyA jantavaH paryAptakAparyAptakabhedena vyavasthitAH, tathA udake carantItyudakacarA:- pUtarakacchedanakalohaNakatrasA matsyakacchapAdayaH, tathA sthalajA api kecana jalAzritA mahoragAdayaH pakSiNazca kecana tadgatavRttayo draSTavyAH, apare tu AkAzagAminaH pakSiNaH, ityevaM sarve'pi 'prANA:' prANino'parAn prANinaH AhArAdyarthaM matsarAdinA vA valtAnta' 3patAtti ." "A vizvamAM prANIo vAsaka hoya che, rasaga hoya che, udakarUpa hoya che, udakacara hoya che ane AkAzagAmI hoya che : A badhAM prANIonA svarUpane eTalA mATe samajavAnuM che ke "jethI saMsAravartI prANIonA karmavipAkane sArI rIte samajI zakAya.' : "vANuM' dhAtu "zabdakutsA' evA arthamAM Ave che, AthI 'vAni' eTale vAsita kare enuM nAma vAsaka eTale 'vAsaka prANIo te kahevAya che ke "jeo bhASAlabdhithI saMpanna hoya." ane beiMdriya Adi jIvo bhASAlabdhisaMpanna che ? tathA jeo rasane jANe che teo rasaga kahevAya che. A vyutpattine anusarIne, je prANIo, kaTu, tikta ane kaSAya vagere rasone jANanArA hoya che te rasaga prANIo kahevAya che ane evA prANIo saMgI' che tathA udakarUpa ja je jIvo che te eka iMdriyavALA hoya che ane te paryAptA' ane "aparyAptA' ema be bhede rahelA che ? tathA pANImAM pharanArA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 jIvo 'udakacara' kahevAya che ane te pANImAM rahelA porAone chedanAra ane DoLanAra matsya ane kAcabA Adi trasa jIvo che : tathA keTalAka sthaLamAM utpanna thayelA sarpa vagere paNa jaLane Azrita rahenArA hoya che ane evAM keTalAMka pakSIo paNa jaLamAM rahevAnI vRttivALAM hoya che : ane bIjA AkAzagAmI pakSIo hoya che ; A pramANe ane A prakAre rahelA saghaLA prANIo, bIjA prANIone AhAra AdinA mATe athavA to matsara AdithI upatApa pamADe che." A pramANe kahyA pachI TIkAkAra maharSi A chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtranA chellA avayavanI avataraNikA karatAM pharamAve che ke - yadyevaM tataH kimityat Aha - 66 jo A pramANe che tethI zuM ?' A pramANeno prazna upasthita thAya che, e kAraNathI sUtrakAra paramarSi kahe che ke "pAsa toC madamayaM" 'pazya' avadhArava 'hoThe caturdazarakhyAtma, rmaviSAtsAzAs 'mamAM' nAnAgatiduHkhaklezavipAkAtmakamiti / / " "he bhavya ! tuM jo-nizcita kara ke cauda rAjasvarUpa lokamAM karmavipAkanA yogathI vividha prakAranI gatiomAM utpanna thatAM aneka prakAranAM duHkho ane klezonA vipAkarUpa mahAbhaya che." 1544 saMsAramAM sukhI koI nathI : A saghaLuM ja varNana e vastune spaSTa kare che ke saMsAravartI prANI koI evo nathI ke jene kSaNabhara zAMti hoya. A saMsAramAM vadhu duHkha to e che ke baLavAna, nabaLAne mAre che ane nabaLA baLavAnathI Dare che H AthI saMsAramAM koI jAtanuM vAstavika sukha nathI. 'saMsAramAM koI paNa sthAna vAstavika sukhamaya nathI ane vAstavika sukha denAra nathI.' e na samajAya tyAM sudhI nirveda tathA vairAgya na thAya. saMsAramAM karmanI to pIDA che ja uparAMta karmanA pratApe prANIo paNa paraspara kleza pAme che. baLavAna nabaLAne mAre che ane nabaLA baLavAnathI Dare che, ethI mUMjhavaNa beyane che. saMsAranI cAre gatimAM koI paNa gatimAM rahelo jIva vastutaH sukhI nathI. AtmA, AtmA sAthe paraspara laDe e sthitimAM aMta Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : saMsAranAM sau duHkhI, sukhI eka aNagAra 105 Ave cAMthI ? mAtra karmanI ja vedanA hoya to to dhULa nAkhI, paNa karmavaza AtmA, bIjAne ribAvavAnI icchAmAM paNa jIvana gumAve che : AthI nathI to sAmagrIvALA sukhI ke nathI to sAmagrI vinAnA sukhI : nathI to sarva saMyogavALA sukhI ke nathI to saMyogathI vaMcita sukhI : nathI nArakI sukhI ke nathI devatA sukhI, nathI tiryaMca sukhI ke nathI manuSya sukhI : manuSyamAM paNa nathI rAjA sukhI ke nathI prajA sukhI ane nathI moTA sukhI ke nathI nAnA sukhI. A vAta samajAya to nirveda ane vairAgya thAya. nirveda tathA vairAgya e zabdo to hAthamAM AvyA paNa haiyAmAM kyAM che ? A zabdo haiye kyAre Ave ? Agama para zraddhA thAya to e haiye Ave. jo vAtothI nirveda ane vairAgya thatA hota to to sADAnava pUrvI thayelo abhavI, nirvedanAM lakSaNa to ghaNI sArI rIte kahe che paNa enA haiyAmAM tenI sAcI chAyA nathI paDatI e na banata. 1545 'narakagatimAM tathA bIjI gatiomAM du:kha che.' A vastu 'bhavya AtmAo nirveda ane vairAgyane bhajanArA thAya' e hetuthI kahI che. A vAta zraddhApUrvaka manAya to ja e vastu AtmAne phaLe. sArAne paNa vastunuM svarUpa samajavAmAM na Ave to te pApathI na bacI zake mATe cAre gatinuM svarUpa, pariNAma tathA te te gatimAM javAnA hetu, te te gatiomAM koNa jAya e badhuM e jJAnIoe batAvyuM che. e badhuM je samaje ane zakti mujaba jIvanamAM utAre e ja sukhI te sivAyanA to A saMsAramAM sukhI koI ja nathI. sabhA : zuM aNagAra paNa sukhI nahi ? aNagAra paNa sukhI zAthI ? kahevuM ja paDaze ke saMsAra khasyo ethI. jeTalA pramANamAM saMsAra khasyo teTalA pramANamAM ja aNagAra paNa sukhI ane teTalA pramANamAM duHkhanI mukti. bAkI saMsAra to duHkhamaya ja che, saMsAramAM to sukha che ja nahi. mithyAtvanA udaye je bicArA, nArakInA du:khavarNana 52 zraddhA nathI rAkhatA : te bicArAo, 'Akhoye saMsAra duHkhamaya che.' A kathana upara zraddhA cAMthI rAkhe ? jeone zrI jinezvaradevanA vacana upara zraddhA nathI teonI vAta to dUra rAkho paNa jeone zraddhA che teo paNa A vastuvarNana sAMbhaLIne ghare yAda na kare to ? pelA to vAtane mAnatA ja nathI mATe yAda na kare e bane paNa tame to mAno cho, enA hetune mAno cho chatAM e hetumAM pAchA lahera karo enuM zuM kAraNa ? muddo e che ke 'A vastu haiye sparzatI nathI.' ane A vastu na sparze 127 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - 1% tyAM sudhI duHkha jAya nahi ane sukha Ave nahi : A ja hetuthI saMsAramAM koI ja sukhI nathI. sukhanuM auSadha che paNa sevanArA keTalA? sabhA: enuM auSadha che ? auSadha to che paNa sevanArA kyAM che ? sAdhu tathA zrAvakanI karaNI parama auSadharUpa che. sarvaviratine dharanAra AtmA, saMsAranA saMyogathI sarvathA vikhUTo che : tyAre zrAvaka, pramANamAM vikhUTo che. zrAvakanI karaNI evI rIte yojAI che ke e jo barAbara thAya to A vastu - Agama - eka kSaNa paNa na bhulAya, paNa karaNI sevAya che kyAM ? thoDI ghaNI karaNI sevAya che e paNa judI ja rIte ! bhAvanA, uddeza vagere pharI jAya che tyAM thAya zuM ? AtmA zarIrathI judo che." evuM kahenArA ghaNA che paNa ema mAnI zarIranI sevA ochI karanArA keTalA che? "zarIrane choDI javAnuM che' ema to sau samajadAra kahe che paNa zarIrane mATe mahenata karanAra keTalA ane AtmA mATe mahenata karanAra keTalA ? Aje to narakagatinAM duHkhonuM varNana sAMbhaLIne kahe che ke "A varNana to nArakImAM jAya ene mATe ne ! amAre zuM ?' paNa o bhAI ! tamAre narake na javuM paDe mATe jJAnIe kahyuM che. tamane narake mokalavA nathI kahyuM paNa narake javAnA hetune samajI e hetu na evo to narake na jAo e hetuthI kahyuM che. narakagatimAM javAnA hetune narakanA hetu tarIke na svIkArAya to kahevuM joIe ke nirveda tathA vairAgyanuM samyaka svarUpa samajyA ja nathI. Dagale ne pagale nirveda tathA vairAgyanI bhAvanA jhaLakavI joIe. zAstrakAra kahe che ke kumArapALa rAjA chatAM emanI dareka kriyA vakhate e muni jevA lAgatA. cAlatAM, besatAM, UThatAM, khAtAM, pItAM dareka kriyAmAM teo muni jevA lAgatA. samyagdarzanane pAmelAnI bhAvanA, pariNAma, lAlasA vagere kevI hoya? pAnAmAM to badhuM lakhyuM che, tame sAMbhaLyuM paNa che paNa e pariNAmanI dhArA che ke nahi e kadI hRdayane pUchyuM che ? sUtrakAra to cAre gatinAM varNana kare che paNa manuSyagatinAM varNana kare tyAM ja tame na mAno ane tamane thAya ke "AvuM te hoya !" tyAM tame nArakInI vAta Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 -- 11 : saMsAranAM sau duHkhI, sukhI eka aNagAra - 105 - 129 kaI rIte mAno ? "haze" ema ja kahone ? nahi mAnanArA nA pADe, ane mAnanArA nA na pADe, hA pADe, paNa beya jaNa sarakhI rIte varte to pachI aMtara kayAM paDAya ? ghaNAne ciMtA thAya che ke AvI vAto sAMbhaLIe to khAIe zuM?" paNa huM kahuM chuM ke khAvAnI jarUra na paDe to khoTuM paNa zuM ? khAvA mATe A sAMbhaLo evuM huM kyAM kahuM chuM ? peTa bharavA mATe A badhuM nathI, paNa peTa bharavAnI paMcAta maTADavA mATe che. A jJAna peTa bharavAnI paMcAta maTADavAnuM sAdhana che. A vastune je svarUpe samajAvI joIe te svarUpe nathI samajAtI enuM ja A duHkha che. cAre gatinAM duHkhane varNavavAno zAstrakArano hetu e che ke paudgalika sukhanI lAlasAmAM paDelA je jIvo, e duHkhane bhUlI gayA hoya : teone e duHkhanuM bhAna thAya, ane e jIvo jyAM sukha mAne che tyAM rahelA duHkhane paNa samaje ke jethI bace. pAMce IMdriyonAM sukha kSaNika che ane duHkha cirakAlIna che. zabdAdi viSayonA bhogavaTA vakhate kSaNika sukha che, paNa enI pahelAM tathA pAchaLa to duHkha ja che, e na samajAya tyAM sudhI manuSyagatinA duHkhane paNa nahi samajAya. tame mAMdAne duHkhI mAno cho paNa khAtA pitAne duHkhI nathI mAnatA, tyAre jJAnInI mAnyatA ethI judI che. jJAnI kahe che ke viSayanA bhogavaTA vakhate kSaNika sukha che te paNa zarIra sAruM hoya to, zubhodaya hoya to, nahi to e paNa nahi. jo zarIra sAruM na hoya to to viSayanA bhogavaTA vakhate paNa pIDA cAlu hoya che. ghaNI vakhata baLate hRdaye khAvuM paDe che e zuM nathI jANatA ? khAvAnuM bhAve nahi, gaLe Utare nahi chatAM khAvuM paDe che e jANo cho ne ? bhogavaTAnA svAdanI Asaktine laIne meLavavAnA duHkhane sukha manAyuM che, nahi to thAkI jAta. ahIM paDikkamaNAmAM be ghaDI UbhA rahevAnuM temAM paNa somAM sittera evA che ke besIne kare, enA e soe jaNA vepAra mATe bajAramAM traNa kalAka UbhA rahe. tyAM na thAke. kAma patyA pachI paNa jo vastu maLI hoya to to na thAke paNa na maLe to vaLI thAke. have tyAM traNa kalAkeya na thAke ane paDikkamaNAmAM be ghaDImAM paNa thAke emAM kaMI zarIramAM bheda che ke mananI mAnyatAmAM bheda che ? kahevuM ja paDaze ke tyAM sukha mAnyuM che mATe duHkha nathI lAgatuM; bAkI duHkha hatuM e to nakkI ja che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - 17 zabdAdi viSayo meLavatAM takalIpha nathI lAgatI mATe tyAM takalIpha nathI; ema nathI paNa lAlasAthI behoza banyA che mATe takalIpha nathI lAgatI. viSayono bhogavaTo to mAtra amuka samayano ja hoya che jyAre duHkhanI sImA nathI hotI. jenI zarUAtamAM bhaya, jenuM pariNAma vikaTa tene paNa bhogavatAM AnaMda Ave tyAM nirveda tathA vairAgya zI rIte rahe ? AvI sthitinA bhogavaTAmAM jene AnaMda Ave che te jJAnI ke ajJAnI ? AgaLapAchaLa sukha hoya ane vacce AnaMda Avato hoya to kazI ja harakata nathI e ja kAraNe jeone kaThina evI paNa dharmakriyAmAM AnaMda Ave che e vAstavika che, kAraNa ke ethI bhaviSyamAM sukha che. bhaviSyamAM duHkha chatAM bhogavaTAmAM AnaMda Ave e to mithyASTino AnaMda che. samajadArane to emAM AnaMda na ja Ave paNa evA AtmAo che keTalA ? kahevuM ja paDaze ke thoDA. viSayavipAkanI bhayaMkaratA ? prabhuvacanane mAnanArA to sArI rIte samaje ja che ke viSayanA vipAka bhayaMkara che. enA bhogavaTA AtmAne narakagatimAM ghasaDI janArA che ane narakagatimAM vedanAno pAra nathI. "kSetravedanA, paramAdhAmI taraphathI vedanA ane parasparanI vedanA A traNa prakAranI vedanAo narakamAM hoya che. paramAdhAmInI pIDA uparAMta parasparanA vairane laIne ekabIjAthI paNa vedanA thAya che. paramAdhAmI to bhayaMkara pIDA kare che. evI pIDA kare che ke je sAMbhaLatAM paNa trAsa thAya. jema ahIM anAryo, nAnA jIvo upara julama gujAre che : jevA ke mAMkaDa kIDI maMkoDIne soyamAM parove che, kacaDe che, paththara mAre che, vATe che, ghase che, lasoTe che, saLagAve che ane emAM AnaMda pAme che : tema paramAdhAmI devo paNa potAnA kutUhala khAtara tyAMnA jIvone bhayaMkara pIDAo kare che. nArakInA jIvonA azubhodayanA yoge paramAdhAmI devo, potAnA kutUhala khAtara emane pIDA kare che. paramAdhAmI devo, nArakInA jIvone kApe che, vere che, bhAlAthI vadhe che ane evuM evuM badhuM ja kare che. paramAdhAmI devo, vedanA kare che te kaMI koIe ema karavAnI teone chUTa nathI ApI paNa ahIM jema anAryo, vIMchI vagerene kutUhala AdithI mAre che tema paramAdhAmIonA saMbaMdhamAM paNa samajavAnuM che. vIMchI Adine mAravAnuM kAraNa jo ApaNe anAryone pUchIe to Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1549 11 : saMsAranAM sau duHkhI, sukhI eka aNagAra teo kahe ke 'e vIMchI Adi thayA kema ?' paNa evAone vIMchI Adine mAravAnI chUTa to koIe ApI nathI ne ? rAjyanA sipAIne paNa gunegArane pakaDavAnI chUTa che paNa khoTI rIte guno kabUla karAvavA phAve teTalA pramANamAM pITavAnI chUTa nathI paNa pote pakaDelA gunegArane keTalIka vakhata sipAI evA pITe che ke binagunegAra paNa potAne gunegAra kabUla kare che. e rIte paramAdhAmIne koIe nArakInA jIvone mAravA chUTa ApI che ke nImyA che evuM kaMI nathI paNa e to potAnA kutUhala khAtara kare che. - 105 A duniyAmAM vIMchIno mAranAra kahe che ke 'e karaDe che mATe mAruM chuM' paNa ene kahevAmAM Ave ke 'e to karaDe tyAre kharo paNa tuM to mArI rahyo che to tane zI zikSA thavI joIe ? vIMchI karaDavAnA bhayane laIne jo tuM tene mAravAnI chUTa mAnI le to tuM ene mAre che to tane mA2vAnI bIjAne chUTa kharI ke nahi ?' AnA javAbamAM e zuM kahe ? kaMI ja nahi. kharI rIte mithyAtvanA yoge pApane pApa nahi mAnanArA AtmAo, je na kare e ja thoDuM che. 131 samyagdaSTi AtmA bIjAne pApanA bhogavaTAmAM sahAya na kare. e to samaje che ke enA pApanA udayanA bhogavaTAmAM sahAyaka thaI huM kAM pApa bAMdhuM ? pApI jIvone pApanA phaLane bhogavavAmAM sahAyaka thavAnI buddhi samyagdaSTine na Ave. 52mAdhAmI jIvo to potanA kutUhala khAtara ja A badhuM kare che ane e pApanA yoge teo paNa bhavAMtaramAM ghaNA ribAya che. zrAvakapaNuM sAcavavA mATe : A ja kA2Ne viSayavipAkanI bhayaMkaratAnA jANakAra zrAvako banatAM sudhI to mUrkhAonA ToLAmAM rahe ja nahi, e puNyAtmAo to uttama saMsargamAM ja rahe. jyAM zrI jinezvaradevanuM maMdira na hoya tyAM zrAvaka na vase; kAraNa ke tyAM sAdhu na Ave. jyAM jinamaMdira na hoya, sAdhunuM AvAgamana na hoya, dharmazravaNano yoga na hoya, sAdharmikano saMyoga na hoya tyAM zrAvaka na vase : kema ke sAcA saMskAro nAza pAme. zrAvaka evo vyApAra paNa na kare ke jethI sevApUjAdi dharmakaraNI rItasara na thAya. zrAvaka evA sthaLe paNa na jAya ke jyAM dharmakriyA na thAya ane AvazyakamAM vAMdho Ave. zrAvaka evI musApharI paNa na kare ke jethI pUjA paNa rahI jAya, guruno yoga paNa na maLe ane Avazyaka paNa na thAya. evA zrAvako Aje paNa che ke cAra divasanI musApharI karavI hoya to ekasAthe Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - 1550 na kare paNa potAnA kriyAkAMDa sAcavIne kare. dharmakriyA sAcavavAthI vyavahArano vilopa ja thAya che ema nathI banatuM paNa e vAta kharI ke tame je vyavahAra mAno cho te to nahi Take. dharma banavuM ane duniyAne ja sAdhavI e nahi bane. zrI jinezvaradevanuM maMdira ane dharmaguru e to parama sahAyaka che. jevo jevo samaya ane jevuM jevuM sthAna tyAM te te rIte vartavuM eno artha to e ke zrAvakapaNAnI kiMmata nathI. jema cothA ArAmAM paNa sAdhupaNuM ke zrAvakapaNuM sAcavavAnuM dhyeya tema pAMcamA ArAmAM paNa dhyeya to e ja ne ! jema zrImaMta, zrImaMtAI sAcave ane daridra potAnI sthiti anusAra varte e maryAdA paNa lokanA kahevAthI. daridrI Avaka vinA varo kare ? varo kare to Aje to sArA kahe paNa enA e pAchA kAle bevakUpha kahe. have vAro na kare to paNa loko to enI viruddhamAM bolavAnA ja, evA lokavirodhanI paravA karo ke nahi ? nahi ja, to pachI kALane anusarIne marajImAM Ave tema pharAya ema kema kahevAya ? ApaNAmAMthI ApaNApaNuM jAya te na ja pAlavavuM joIe. khAmIne samajavI nathI e nahi cAle. khAmIne samajI tene sudhAravA avazya prayatna karavo joIe. puNyayoge je mokSanI ArAdhanAnuM suMdara sAdhana maLyuM che te sAcavavuM ja joIe. zrAvake lakhyuM khAvuM paDe enI harakata nahi paNa jyAM zrI jinezvaradevanuM maMdira na hoya ane dharmaguruno yoga jyAM na maLe tyAM rahevuM na joIe. zrAvakapaNuM na sAcavavuM hoya, kaMI nahi, e to cAle' kahIne rakhaDavuM hoya to vAta judI che paNa zrAvakapaNAnA arthIe to enI kALajI pUrI rAkhavI joIe. muni ke zrAvaka DhALa mujaba DhaLe nahi? - duniyA phare tema zrAvaka na mUMjhAya tevI rIte nAmazrAvako phare tema sAdhu paNa na mUMjhAya. jo mUMjhAvA jevI dazA Ave to deva, guru, ane dharma upara bhAva nahi Take. pachI to ema thaze ke "deva to kharA paNa jevo samaya, guru to kharA paNa phAve tyAM sudhI, pUjA karavAnI paNa vakhata hoya to, vyAkhyAna sAMbhaLavuM paNa navarAza hoya to, Avazyaka karavuM paNa TAima hoya to, rAtre na khAvuM e vAta kharI, paNa bane to." AvI bhAvanA thavAnI. AvI bhAvanAnA yoge prathama to "emAM zuM ? e to cAle' Ama thayuM. A rIte zarUAtamAM to ema thayuM ke "emAM zuM !' pachI "e to cAle', pachI "rAtre khAIe to paNa harakata nahi', pachI "na khAya e to bhagataDAM' A bhAvanA AvI enA pariNAme Aje ema paNa kahevAya che ke sAheba ! rAtre na khAvuM e vAta sArI che, paNa have jamAno badalAyo, have to Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188aa - 11 : saMsAranAM so duHkhI, sukhI eka aNagAra - 105 - 133 sAMje ja gharAkI Ave vaLI rAtre paNa lAiTa che, gRhasthathI te A badhuM sacavAya !' Ama DhaLelA zrAvakathI DhaLI jaIne evI vAtamAM kharI vAta tyAre ema munithI na ja kahevAya. DhaLI gayelA muni paNa, jo ema kahe ane ema kahIne zrI zreNika mahArAjAno dAkhalo paNa de tathA kahe ke "kSAyika samakitI zreNika mahArAjA paNa virati nahotA karatA. to thAya ? e ja ke muniveSamAM rahenAra, Ama kahe eTale pelo zrAvaka paNa mAne ja ke "ThIka tyAre, vAMdho nathI. AthI A rItanuM namatuM vastumAM na ja mukAvuM joIe. zrI zreNika jevI manovRtti kyAM ? zrI zreNika mahArAjAnA daSTAMtathI paDatAne pADavAnuM kAma karanArAoe, dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke zrI zreNika te zreNika ja hatA. nyAyAcArya mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjAe paNa pharamAvyuM che ke zreNika jevA avirati thoDalA' zrI zreNika mahArAjAe, aviratimAM rahevA chatAM viratinA sthApaka zrI arihaMta paramAtmA ane viratine dharanArAonI ArAdhanA evI rIte karI ke tIrthakara nAmakarma nikAgyuM. zrI zreNika mahArAjA, avirati chatAM bhoga pratye emanI bhAvanA kaI hatI e vicAro. e puNyAtmAnI avirati jovI ane samyaktanI karaNI na jovI enA jevI mUrkhatA eka paNa nathI. e puNyAtmA, samyaktanI karaNI evI karatA ke jevI karaNI AjanA viratidharo paNa nathI karatA. viratidhara pratye emano prema keTalo hato ? deva, guru,dharma pratye sabhAva tathA sevA keTalI hatI ? bhagavAna zrI mahAvIradevanA samAcAra roja meLavatA. eka paNa divasa evo nahi ke bhagavAnanA samAcAra na meLave. bhagavAna amuka dizAmAM vicare che e samAcAra maLatAM ja e puNyAtmAnI romarAjI khaDI thatI, tarata pote sihAsana uparathI UbhA thatA, pAMca-sAta kadama te dizAmAM jatA, paMcAMga praNipAta karatA, zakrastavathI stuti karatA ane pachI siMhAsana upara besatA. rojanI A kriyA cAlu hatI. e puNyAtmAnI trikAla pUjAmAM kadI khAmI nahotI AvatI. sAdhunA yogamAM, vyAkhyAnazravaNamAM kadI khAmI nahotI AvatI. sAdhu mAtra pratye bhaktinI nyUnatA nahotI. patita sAdhune bacAvavAnI paNa emanI utkaTa abhilASA hatI. enuM pApa koI na jANe enI paNa emane kALajI hatI. garbhiNI sAdhvIne joI pote ghera laI gayA. koIne jANavA paNa na Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 7 dIdhuM, deva pragaTa thayo e to pachI banyuM paNa tyAM sudhI emanuM vartana kayuM ? e puNyAtmAnA samyaktvanI nirmaLatA joI deva tuSTamAna thayo, e pachI paNa emaNe zuM karyuM e vicAro. tamane jo Avo saMyoga maLe to zuM karo ? tamane to na maLe, paNa maLe to ? vAvaTA kALA bAMdho ke lAla ? sAdhvI e tamArI mAtA che. mAtAnA vAvaTA bAMdhanArA kulAMgAra che. jAhera khabara chapAvo to evI chapAvo ke je vAMcIne adharmI paNa AnaMda pAme. pApanI te jAhera khabara hoya ? Aje manovRtti palaTAI che, malina thaI che enuM ja kharAba pariNAma che mATe ethI baco. 134 vaibhAragiri upara zrI dhanAzAlibhadre anazana karyuM tyAre zrI zAlibhadranI mAtAe batrIza vahuo sAthe evo vilApa karyo ke jaMgalanAM pakSI paNa vilApa karavA lAgyAM. tyAM zrI zreNika mahArAjA jaIne rovarAvatA nathI paNa kahe che ke, 'he mAtA ! AvA putra tathA jamAInA yoge to tuM jagapUjya banI, tAro dIkaro tathA jamAI bhagavAna mahAvIranA mArgane sAdhe, muktinI sAdhanAmAM je vakhate tallIna bane te vakhate vighna ka2vAnuM hoya ke AzIrvAda devAnA hoya ?' AvAM vacanathI mAtAnAM AMsu sApha thayAM. mAtAe putrane AzIrvAda dIdho. zrI zreNika mahArAjA rovarAvavA nahotA gayA. ethI 'zAlibhadra UTha, mA rue che, moTo sAdhu thaI gayo ane mAne rovarAve che, Avo dharma koNe zikhavADyo ?' AvuM zrI zreNika mahArAjAe na kahyuM, kAraNa ke zrI zreNika mahArAjA to mAtAnuM, dIkarAnuM tathA dharmanuM svarUpa samajatA hatA. dharmI, mohanA yoge rudana karanAranuM rudana baMdha karAve ke enuM rudana vadhAre ? vyavahAra paNa kahe che ke ronArane AzvAsana devAya paNa rovarAvAya nahi. gAMDA banelAne vadhu gAMDo na banAvAya. jenI kriyA jeTalA pramANamAM joIe te samajo, pahelAM to pApano Dara hato, Aje to 'e to cAle' e bhAvanAthI pApa vadhyuM. sabhA : are sAheba ! pApanI prazaMsA thAya che ! 1552 jeTaluM ochuM thAya che eTaluM ahobhAgya. ApaNA bacAva mATe hajI e ochuM thayuM che. bAkI adharmane vadhA2vAmAM muzIbata zI che ? artha-kAmanI lAlasAmAM gAMDI banelI duniyAne paisA vagerenI lAlacathI vaza karavAmAM vAra zI ! bAvo mUThI vALIne bese ane 'AmAM kAMka che' ema kahe to keTaluM ToLuM bheLuM thAya ! e bAvo pAMcarse jaNane phUMka mAre emAM pAMcane e phUMka phaLe ane te phUMka Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : saMsAranAM sau duHkhI, sukhI eka aNagAra 135 phaLI ke enuM bhAgya phaLyuM ? paNa vicAre koNa ? duniyAne paisAnI lAlace kheMcavAmAM kazI ja vAra nathI. gozALAnA agiyAra lAkha zrAvaka ane bhagavAnanA ochA enuM kAraNa e ja ke bhagavAna to mohanA killAmAM besIne mohane mAravAnuM kAma karatA hatA, jyAre gozALo to mohanAM maMDANa karato hato. 'je kALe je thavAnuM te thavAnuM ja mATe khAo, pIo, ane lahera karo, upavAsAdi te karavAnI jarUra nathI, bhUkha lAge ane na khAIe to ArttadhyAna thAya ane ArttadhyAnathI durgati thAya, mATe bhUkha lAge to khAI levuM.' AvA upadezathI janatAne kheMcavI emAM kazI ja muzIbata nathI. 1553 Aje paNa kahevAmAM Ave ke 'mAtra cAMllo kare e jaina, bAkI pUjA, sAmAyika, pratikramaNanI jarUra nathI, thAya to paNa bhale, na thAya to harakata nahi,' to aneka bhaLe. samosaraNathI AkarSAIne AvelAne, siMhAsana para beThelA prabhu dezanA detA ane mohathI parAbhukha banAvavA prayatna karatA tyAM thoDA ja zrAvaka thAya e dekhItuM che emAM navAI pAmavA jevuM kAMI nathI. AthI kahevuM paDe che ke vastune samajo ane zrI zreNikanA dRSTAMtathI dharmanI ArAdhanAmAM atizaya dRDha bano. 105 nA2kI Adi cAre gatinuM svarUpa jANanAra, jJAnInA vacana para zraddhA rAkhanAra, zrI zreNika mahArAjAnA dRSTAMtathI to AtmA evo dRDha banavo joIe ke game tevA samayamAM paNa zrAvakapaNuM ke samyakdaSTipaNuM choDIne koI vAtamAM 'hAjIo' na bhaNe ane e evA sthAnamAM ja rahe ke jethI AtmAnuM bagaDavA saMbhava na rahe. jinamaMdira hoya, sAdhunuM AvAgamana thatuM hoya, upAzraya hoya jethI sAmAyikAdi thAya ane sArA sAdharmikono sahavAsa hoya evI jagyAe zrAvaka rahe jethI AtmahitanI kAryavAhI cAlu rahe. evo vepAra paNa zrAvaka na kare ke jethI dharma bhulAya. eka dharmathI ja manuSyonI mahattA che : pratiSThAhIna vepArI jema vepArI nathI, zAkha vagarano zeThIo jema zeTha nathI, sattA ane nIti vagarano amaladAra jema amaladAra nathI tema dharmahIna AdamI e AdamI nathI. duniyAmAM yojanApUrvaka vadhAremAM vadhAre pApa tiryaMca karI zake ke manuSya ? Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - - 154 jaMgalamAM zikArI pazu to be-pAMca manuSyane mAre, siMha kadI nagaramAM paDe to pAMca-pacAsane mAre paNa manuSya dhAre to yojanApUrvaka keTalAne mAre ? je manuSya yojanApUrvaka saMsArathI mukta paNa thaI zake che te ja manuSya yojanApUrvaka sAtamI narake paNa jaI zake che. manuSyapaNuM na Ave to manuSya bhayaMkara che. manuSyamAM manuSyapaNuM Ave to e deva jevo che. e hajArono pAlaka che, rakSaka che ane hajArono zAMtidAtA che. hajAro AtmAne potAnA saMbaMdhathI muktie mokalI zake che. evA paNa manuSyo che ke enA sahavAsamAM je gayo te gayo ja gayo. tiryaMca to je AdamI bhaTakAya tene mAre paNa manuSya to AghethI irAdApUrvaka mAre che. tiryaMcanA zabda mATe kAnamAM khIlA ThokavA zAstra nathI kahyuM. paNa evA keMka manuSyo che jenA zabdo sAMbhaLavA karatAM kAnamAM khIlA ThokavA sArA ema zAstra kahyuM che. tiryaMcane jovAthI akalyANa thavAnuM nathI kahyuM paNa evA keka manuSyo che jene jovAthI paNa akalyANa che ema zAstra kahyuM che. manuSya tAraka paNa kharo ane DubADanAra paNa kharo. je kaptAna hajArone baMdara para pahoMcADe e ja kaptAna dhAre to hajArone adhavaca DubADe. sAco mArga pravartAvanAra paNa manuSya ane mithyA mArga pravartAvanAra paNa manuSya. hiMsA pracAranAra paNa manuSya ane ahiMsA pracAranAra paNa manuSya. durAcArone ane sadAcArone pravartAvanAra paNa manuSya, jagatane hiMsaka banAvanAra paNa manuSya ane jagatamAM dayA pracAranAra paNa manuSya. potAnA svArtha mATe hajAronI hiMsAnA mArga khullA karanAra paNa manuSya hoya che. eka kUtaruM bhase ke karaDe tenI khAtara kUtarAM mAtrane mAravAno hukama choDanAra paNa manuSya. kahe che ke "kUtarAnA bhasavAthI nidrAno nAza thAya che.' e to bhaNe tyAre jarA vAra ema thatuM eNe mAnyuM paNa e manuSyanA avAjathI keTalAne nidrA nathI AvatI e vicAre che ? kUtaruM to bhase tyAre ema thatuM haze paNa enA potAnA to nAmathI pheMkane nidrA nathI AvatI enuM zuM ? enuM to nAma paNa kaMkanA upara trAsa vartAve che enuM zuM ? jherI jaMtu to jhapaTAya to karaDe paNa AvA manuSya to vagara haDapheTe karaDe Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 - 11 : saMsAranAM sAM duHkhI, sukhI eka aNagAra - 105 - 137 che. AkhalA vagere to haDapheTe Ave to zIMgaDuM mAre paNa manuSya to AghethI goLI mAre che. A badhA uparathI dharmahIna manuSya e manuSya nathI ema kahevAmAM vAMdho che ? kahevuM ja paDaze ke nahi', to spaSTa che ke eka dharmathI ja manuSyanI mahattA che. gharma choDI devAya, ahiMsAnI bhAvanAnuM nikaMdana vaLAya, bhalAnI bhAvanA cAlI jAya chatAMye e manuSya, manuSya che ema kema kahevAya ? sAmAnya oghabhAvanA A che, have ethI AgaLa cAlo. sAmAnuM sAruM karavAnI bhAvanA paNa evI ja hovI joIe ke jene pariNAme sAruM ja thAya, mATe jJAnIoe dravya ane bhAva e be bheda pADyA. mAtra dekhAvanuM sAruM kare e jaina nahi paNa pariNAme sAruM thAya evuM kare e jena. pariNAme bhUMDuM thAya evI kriyA potAnI jAta para na thAya to pArakA upara to thAya ja kema ?" AvI vRtti sAcA jenanI hoya che. A ja kAraNe zAstro, jainane jainanA sAdharmika tarIke oLakhAve che ane kahyuM che ke - sAdharmInA sagapaNa samuM, avara na sagapaNa koI;" mA bhInAthI sUke suvADe ane bApa uchere chatAMye mA-bApathI sAdharmikanuM sagapaNa vadhyuM ne ! mA-bApathI sAdharmika vadhe, sAdharmikathI guru vadhe, guruthI Agama vadhe ane AgAmathI deva vadhe. e vAta kharIne ? paheluM koNa ? devane ? deva, Agama, guru, sAdharmika, pachI mA-bApa e kramane ? sabhA: hA ! hA pADo to sAcI pADajo. hA pADanArA jyAM tyAM DhaLe nahi. hA pADanArA te sAcA che ke bhale ahIMthI jAya paNa emanuM moTuM ahIM ja hoya. AvA manuSyo sAcA manuSyo che. manuSya jema bhayaMkara che tema manohara paNa che. e tAraka paNa che ane DubADanAra paNa che. tiryaMca to karaDe, zIMgaDuM mAre, bahu to zarIra khAI jAya paNa manuSya je hAni kare che te tiryaMca nathI karI zakato. AthI ja dharmahIna manuSyane to AghA rakhAya, enA bhegA na bhaLAya. dharma vinAnA, paisA khAtara dharmanI paravA na karanArA ane duniyAnA sukhanI khAtara dharmane bhUlI janAra e sAcA manuSya nathI ema kahevAmAM kazI ja harakata nathI. eka kavie paNa kahyuM che ke - Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno Ga "dharmaLa jJInA pazumi: samAnA:|" "dharmathI hIna manuSyo pazu jevA che." evo manuSyabhava maLyo zA kAmano ? e to anaMtAmAM ekano vadhAro. ApaNe vadhAro nathI karavAno paNa sudhAro karavAno che. A bhava to Atmasthiti sudhA2vA mATe che paNa paisA kamAvA ke khAvApIvA mATe nathI. AthI spaSTa thaze ke manuSyanI mahattA eka dharmathI ja che. saMvega ane vairAgya e ja dharmano upAya : manuSyanI mahattAne pragaTa karanAra saMvega ane vairAgya che. saMvega ane vairAgya AtmAne tyAre ja pragaTa thAya ke jyAre saMsAranI duHkhamayatAnuM bhAna thAya. e ja hetuthI sUtrakAra paramarSi, enuM bhAna karAvI rahyA che. saMsAranI du:khamayatA varNavavAno hetu e ja che ema to ApaNe joI AvyA chIe. virAgIne bIjo hetu hoya paNa zAno tame ja kaho ne ke virAgI vairAgya karAve ke rAga ? kahevuM ja paDaze ke viSayo upara rAga karAve te virAgI nahi. saMsAra pratyenA vairAgyamAM ja sukha mAnanAra bIjAne saMsAra upara rAga kema ja karAve tamane saMsAranA rAgI dekhIne virAgI khuza thAya e kadI ja na bane. tame saMsAranA rAgamAM khUba rAco-mAco evuM virAgI koI paNa kALe icche ? kahevuM ja paDaze e kadI ja na bane, kAraNa ke je AtmA pote vairAgyanuM sukha cAkhe te to bIjAne evuM sukha ApavAno ja prayatna kare. 138 je sukha cakravartIne nathI te sukha bhUmi upara sUnAra saMtoSIne che. zrI bhartRhirae paNa kahyuM ke 'vairAgyamevamayam / ' vairAgya e ja eka bhaya vinAnI vastu che. bhale e mithyAdaSTi hatA paNa e dharmane lAyaka hatA. bhagavAna zrI haribhadrasUrijIe paNa emane buddhinA nidhi kahyA che. bhale saMsarganA abhAve sAcI vastu emanA hAtha na AvI paNa 'vairAgya e ja sArabhUta che' ema bhALanArane dharma pAmatAM vAra nathI lAgatI. emanuM hRdaya vairAgyathI raMgAyuM hatuM. e ghare bhikSA mATe AvyA to paNa emaNe 2AganuM poSaNa nathI karyuM paNa vairAgyanuM ja karyuM che. virAgI paNa rAganI vAto kare to virAganI vAto kare paNa koNa ? jagata vairAgya mATe upayogamAM Ave evuM che ema samyagdaSTine to thAya 1556 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 - 11 : saMsAranAM sau duHkhI, sukhI eka aNagAra -- 105 - 139 ja, vicAraka mithyAdRSTine paNa thAya paNa rAganA rasiyAne na thAya. samyagdaSTine je saMvaranAM kAraNa te ja mithyAdaSTine AzravanAM kAraNe thAya che. Aja to lakhanArA lakhe che ke "upAzrayone skUlo kema na banAvAya ?' ATalI jamIna, ATalAM sthAna ane ATalA baMgalA upara najara na paDatAM AvAM be-cAra makAna upara ja najara kema paDI ? jemAM sAmAyikAdi kriyA thAya che evAM makAno AMkhamAM kema khUMce ? bIjAM makAno haDapheTe nathI caDatAM ane A kema emanI haDapheTe caDe che ? kharekhara duHkhita hadaye paNa kahevuM paDe che ke evuM lakhanArA ghelA banyA che. e bicArAone khabara nathI ke upAzrayo e kevala dharmanI ArAdhanAnAM ja sthAno che. ahIM to AtmakalyANa mATe bhaNavAnuM ja bhaNAya ane sAmAyika AvazyakAdi thAya. AvI vAtone binaasarakAraka banAvavA mATe prathamathI ja evAo kahe che ke "vairAgyanI vAyaDI vAto nahi cAle." paNa evAone ApaNe kahIe chIe ke "vAyaDI vAto to vairAgyanI kahevAya ke vilAsanI ?' e vicAro. e vicArazo to tamane ApoApa ja e vAta samajAI jaze ke "saMvega ane vairAgya e ja dharmano upAya che. ane e saMvega ane vairAgyanI utpatti thAya e ja hetuthI A upakArIo, karmavipAkanI bhayajanaka kaTutara vAto pharamAvI rahyA che : haju paNa AgaLa zuM zuM pharamAve che e vaLI have pachI Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12: dharmopadezakanuM kartavya ane maryAdA: 106 * vacanAtIta chatAM, upakAra mATe kaMIka ! narakamAM zaraNarahita durdazA : * je ahIM che te anyatra nathI ja : * kyAM che te dazA ane kyAM che te bhakti ? * pApano bacAva nahi cAle : * zraddhAhInatAno pratApa : * AjJApAlana e ja kharI pUjA che : * daMbhIothI sAdhu kadI ja na lepAya : * zuddha dezanAnuM pariNAma : viSaya: saMvega-nirveda pedA karavo e ja dharmadezanAnuM phaLa. dhUtAdhyayananA prathama uddezAnA bIjA sUtranA AdhAre karmavipAkanI bhayaMkaratAnuM je varNana cAlI rahyuM hatuM te aMtargata prathama narakanI dAruNa dazA, tyAMnI zaraNarahita avasthA, jinazAsanamAM varNavAyela yathAsthita vastu svarUpanuM varNana karyA bAda sAdharmika bhaktinA saMdarbhamAM mahArAjA zreNika ane mahAzrAvaka puNiyAnA prasaMganA sathavAre ApanAra ane lenAranA bhAvanuM bhavya citra cItarI zraddhahInatAnuM kiMcit svarUpa varNavyA bAda paramAtmAnI AjJA e ja emanI kharI pUjA kaI rIte ? sAco dharma kone kahevAya ? sAdhunuM kAma zuM ? upadeza kone, kyAre, kevo Apavo ? enI rIta zI ? e batAvI aMtamAM zuddha dezanAnuM kevuM pariNAma Ave che, te batAvavA paradezI rAjA-maMtrI ane maharSi zrI kezI mahArAjAnuM dRSTAMta savistara carcavAmAM AvyuM che. mulAkyAtRta 0 AtmA, puNya, pApa, svarga, naraka, mokSa to badhA kahe che, paNa zrI jaina darzana, dareke dareka tatvanuM jevuM varNana kare che, tevuM varNana anyatra nathI ja. * dharmamAM sthira nathI rahI zakAtuM tenuM kAraNa e paNa che ke, Agama upara vizvAsa nathI. * zrI jainazAsananI to e khUbI che ke, ApanAra "lo' kahe ane lenAra 'nA' kahe. * AjJApAlana e ja kharI pUjA che. AjJAnA virAdhakanI pUjA e pUjA ja nathI. dravyapUjA chatAM AjJA virAdhe to saMsAra mojUda ja che. * jeo mokSanI abhilASA vagara, saMsArane khoTo mAnyA vagara dharma kare che, teono dharma e sAco dharma nathI. * asatyanuM unmelana ane satyanuM sthApana karavA mATe ja upadeza che, paNa mAtra janaraMjana mATe ja nathI. * dharmahIna hoya te zrImaMta chatAM vastuta: kaMgALa che. nAzavaMtI lakSmImAM mUMjhAya e vAstavika rIte mUrkha che. - sAdhuo, koIne paNa yogyatA joyA vinA sIdhuM vyaktigata kaDavuM kadI ja na kahe. upadezamAM sAmAnya rIte saghaLuM ja kahe. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12: dharmopadezakanuM kartavya ane maryAdA: vacanAtIta chatAM, upakAra mATe kaMIka ! anaMta upakArI sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjAe, saMsAravartI prANIgaNane saMsAra uparathI nirveda ane vairAgya utpanna karAvavAnA hetuthI : karmavipAkanI gariSThatA pratipAdana karavA mATe "dhUta" nAmanA A chaThThI adhyayananA prathama uddezAmAM bIjA sUtra dvArA karmavipAkanI bhaya pedA karanArI kaTukathA pharamAvI. sUtrakAra paramarSie, pharamAvelI e kathAne spaSTa karavA mATe : TIkAkAra paramarSie paNa, ghaNuM ghaNuM pharamAvyuM. cAre gationI duHkhamayatA varNavatAM prathama naraka gatimAM rahelA jIvonI vedanAonuM varNana karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA, spaSTa zabdomAM pharamAvI gayA ke "vedanAzca paramAdhArmikaparasparodIritasvAbhAvikaduHkhAnAM nArakANAM yA bhavanti tA vAcAmagocarAH, yadyapi lezatazcikathayiSorabhidheyaviSayaM na vAgavatarati tathA'pi karmavipAkAvedanena prANinAM vairAgyaM yathA syAdityevamarthaM zlokaireva kiJcidabhidhIyate / " paramadhArmika devoe udIreluM ane parasparathI udIrita thayeluM tathA svAbhAvika' ema traNa prakAranuM duHkha che jeone evA nArakIone je vedanAo thAya che te vANInA viSayamAM AvI zake tema nathI : AthI joke lezathI kahevA icchatA evA mArI vANI, abhidheyanA viSayamAM UtarI zake tema nathI : to paNa karmavipAkanA AvedanathI je rIte prANIone vairAgya thAya te rIte, e ja mATe zloko dvArA kaMIka ja mArA dvArA kahevAya che." A uparathI e vAta spaSTa thaI jAya che ke narakanA jIvone paDatAM duHkho, vANInA viSayamAM AvI zake tema nathI : to paNa jagatanA jIvone vairAgya thAya e mATe upakArI maharSi, ghaNAmAMthI thoDuM paNa kahevAne icche che. e thoDuM paNa evuM che ke jenAthI sAMbhaLanArane sAMbhaLatAM trAsa thAya. duHkhanuM varNana, trAsa pedA karAvavA mATe e nathI karatA : paNa trAsarUpa che mATe kare che. koIne trAsa pedA Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - karAvavA mATe mahAvratadhArI mahApuruSo, jUThuM bole nahi. pArakuM bhaluM karavA mATe potAnuM bhUMDuM ajJAnIo ja kare. zrI vItarAga paramAtmAmAM "rAga, dveSa ane ajJAna' A traNe doSo nathI hotA ane asatya to, rAga, dveSa athavA ajJAnathI ja bolAya che : AthI zrI vItarAga paramAtmAnA kathana mujaba kahevAmAM asatyatA saMbhave ja nahi. nArakInA jIvonI vedanA anaMtI ane kahenAranuM AyuSya saMkhyA, eTale e vedanA vANIthI kaI rIte kahI zakAya ? nArakInuM duHkha to te ja jANe agara to jJAnI jANe. vartamAnamAM paNa amuka vastu thatI hovA chatAM kahetAM mUMjhavaNa thAya che. amuka vyAdhi thAya che e cikitsakane pUrI kahI zakAtI nathI. "kAMIka thAya che,' 'bahu thAya che ema kahevAya che paNa "zuM thAya che' e pUru samajAvI zakAtuM nathI to nArakInI vedanA zabdo dvArA saMpUrNa kaI rIte kahI zakAya ? na ja kahI zakAya : to paNa TIkAkAra maharSi, prANIone vairAgya karAvavAnA hetuthI kaMIka kahevAnuM kahI gayA. narakamAM zaraNarahita durdazA : ane e kaMIka kahetAM pharamAvI gayA ke paramAdhAmI devo, AvIne nArakInA jIvonA kAna kApe che, AMkho bahAra kADhe che, hAtha paga kApe che, enA hRdayane bALe che, nAka kApe che; nArakInA jIvo upara dareka kSaNe A kriyA cAlu rahe che. nArakInA jIvo upara A kriyA cAlu na hoya evI eka paNa kSaNa nathI hotI. A pIDA paNa dAruNa rIte karavAmAM Ave che. kSetrapIDA tathA aMgapIDA to cAlu hoya che ja, e jANe ochI na hoya tema pUrI karavA mATe paramAdhAmI devo pIDA kare che. e jIvonA kaTinA bhAgane saLagAve che, trizuLathI bhede che, agni jevA moDhAvALAM "kaMka" pakSIo pAse cAMco marAve che, tIkSNa ane dIptimAna, bhAlAo, kaThora kuhADIo, cakro, bANo ane loDhAnAM hathiyArothI e nArakInA jIvonAM tAlu, hAtha, paga vagere avayavo bhedAya che. agninI jvALAmAM UchaLatA, kSaNe kSaNe dareka aMgopAMge chedAtA, pIDAtA, bhayaMkara vedanA bhogavatA, e dIna bicArA nArakIo, e gatimAM potAnA rakSakane joI zakatA nathI : arthAt tyAM emane, koI bacAvanAra paNa nathI maLatuM : e rItanI zaraNarahita durdazA bicArA e jIvo bhogavyA kare che. je ahIM che te anyatra nathI ja itara darzanamAM paNa AvAM varNana che paNa AvI ne ATalI yathArtha rIte Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 - - 12 dharmopadezakanuM kartavya ane maryAdA - 106 - 143 nahi. AtmA, puSya, pApa, svarga, naraka, mokSa to badhA kahe che paNa zrI jenadarzana, darekedareka tattvanuM evuM varNana kare che tevuM varNana anyatra nathI ja. darekedareka tattvanuM svarUpa ane phala AdinuM AvuM zravaNa to puNyavAnane ja maLe. koIe, AtmAne nitya kahyo : to koIe, anitya kahyo : paNa zrI jainadarzane to, AtmAne nityAnitya kahI tenuM dareka prakAranuM evuM varNana karyuM che ke jene samajavAthI AtmA vastutattvano jJAtA thaI sahelAIthI zivapadane sAdhI zake. jema AtmatattvanuM saghaLuM svarUpa jainadarzane ja varNavyuM che tema karmanuM svarUpa paNa yathAsthita rIte zrI jainadarzane ja varNavyuM che. anya darzanomAM to tenuM nahi jevuM ja varNana che. karmanA prakAra, hetu, sthiti, vipAka ane vipAkanA yoge thatI dazA vagere badhI ja vastunuM varNana to eka zrI jainadarzanamAM ja che, mATe to ApaNe e darzana pAmyA enuM abhimAna laIe chIe. kSaNe kSaNe parivartana pAmatI AtmapariNatine ane vastu mAtranA vAstavika svarUpa Adine zrI sarvajJa paramAtmA sivAya anya koNa varNave ? UMce caDelo AtmA kaI kSaNe paDe, paDIne kyAM jAya e samajavAmAM karmasvarUpanA jANanArane vAMdho na Ave. karmanuM svarUpa samajanAra, game te dazAmAM potAnA dharmane na bhUle. dharmamAM sthira nathI rahI zakAtuM tenuM kAraNa e paNa che ke Agama upara pUrNa vizvAsa nathI. jJAna nathI ane vizvAsa nathI eTale A vAta haiye coMTatI nathI anyathA zrI jainazAsanamAM to cakravartI tathA raMka, zeTha tathA dIna badhA ja sukhI hoya, prasanna hoya ane dharmakriyAmAM makkama hoya. kyAM che te dazA ane kyAM che te bhakti ? zreNika mahArAjA paNa trikAla pUjA karatA ane puNiyo zrAvaka paNa trikAla pUjA karato. sabhA : puNiyAno zreNika mahArAjAe uddhAra na karyo ? e puNyAtmA, tame kahevA mAgo cho evo uddhArano arthI nahoto. pelA emanI bhakti kare e yogya paNa A to bhaktithI beparavA hato. vaLI bIjI vAta e paNa vicAravA yogya che ke pApodaya hoya tyAre enA mATe sAmAne khyAla paNa na Ave. bhagavAna zrI mahAvIradevane saMgama upasarga karavA Avyo tyAre bhagavAnanA bhakta evA badhA iMdro kayAM gayA hatA ? zrI sudharmA idra to Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - - 1E2 saMgamanI sAthe thayela kAraNathI na AvyA paNa bIjA kema na AvyA ? kahevuM ja paDaze ke bhagavAnano tIvra karmodaya hato mATe iMdrono anupayoga hato. evA paNa dIna hoya ke jene joyA chatAM, sAmAmAM udAratA chatAM dAtArane ene devAno vicAra ja na Ave. sAmo dAtAra udAra hoya, vastu ApavA yogya hoya, lenAra paNa taiyAra hoya paNa lenAranuM lAbhAMtarAya karma e kAma kare ke dAtArane enA saMbaMdhI vicAra ja na Ave athavA "e kevo haze ?' ema paNa thAya. sAdharmikane sArI sthitimAM kevI rIte mUkavo e paNa vidhi che. "le alyA laI jA' ema kahIne sAdharmikane madada na karAya, e to avajJA karI gaNAya. puNyAtmAo sAdharmikane UMcI koTimAM evI rIte mUkatA hatA ke pelo jANe paNa nahi ane mUkanAranA manamAM paNa e nahi ke ene meM sArI sthitimAM mUkyo. Aja to eka mAge ane eka kheMce e dazA che. zrI jainazAsananI to e khUbI che ke ApanAra "lo' kahe ane lenAra 'nA' kahe. "mane Apo' ema dInatAthI kahenAra e jainazAsananuM pAtra nathI. pApathI rakSaNa kare enuM nAma pAtra che. dAtArane pApathI bacAve e pAtra te kevuMka hoya e vicAro. AkhA magadhano mAlika paNa trikALa pUjA kare ane puNiyo zrAvaka paNa trikALa pUjA kare. Aje na to zrImAna trikALa pUjA kare ke na to daridrI kare. zrImAna kahe ke vyavasthAmAMthI pAra nathI Avato ane daridrI kahe ke icchAnusAra maLatuM nathI. koI puNyavAna hoya, parama zrAvaka hoya e karatA hoya eno inkAra nathI paNa moTA pramANamAM je che te kahevAya che. zrI jenazAsanamAM to zrImaMta ane daridrI beyane mATe mukti khullI che, e zAsana beyane mATe samAna che paNa sevatAM AvaDe to. ene barAbara sevAya to mukti ApanAra e zAsana che. zrI jainazAsanane pAmelo zrImAna zrImaMtAIno tathA daridrI daridratAno vicAra na kare paNa e to dharma ja seve. zrImAna mAne ke zrImaMtAI e puNyodayano pratApa che ane daridrI mAne ke daridratA e pApodayano pratApa che. e pramANe mAnavAthI zrImaMta, zrImaMtAImAM rAcesAce nahi ane daridrI, daridratAthI UM UM UM na kare, vicAro ke "e beya kevA!" ane vicArIne kaho ke "kyAM che te dazA ane kyAM che te bhakti ?' Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1008 - 12 dharmopadezakanuM kartavya ane maryAdA - 106 - 145 pApano bacAva nahi cAle ? A mahAtmAoe, kalyANanI bhAvanAthI ja kahyuM che : tathA vartamAnamAM kahenAra mahAtmAo paNa, e bhAvanAe ja kahe che. ema thAya to to dharma pamAya. dharma jenI pAse hoya ene duniyAnI cIjamAM sukha na lAge, dharmIne duHkhamAM paNa sukha hoya che; jyAre dharma vinAno sukhamAM paNa duHkhI hoya che. mATe samajo ke ubhayanI dRSTimAM aMtara che. A jJAnI puruSo, nArakanuM varNana karI sUcave che ke ahIM mAna mATe, mobhA mATe, kuTuMba mATe pApa karI narake jazo tyAM e pIDAthI bacAvavA mAna, mobho, ke kuTuMba nahi Ave. mahAAraMbha, samAraMbha, parigraha, paMcedriya jIvono vadha, mAMsAhAra vagere kAraNe maLela narakanI pIDAthI koI nahi bacAve. tyAM koI ja AzvAsana ApavA nahi Ave. "mAna mATe, kuTuMba mATe pApa karyuM hatuM' e bacAva paNa tyAM nahi cAle. tyAM to icchAe ke anicchAe pApanuM phaLa potAne ja bhogavavuM paDaze. paramAdhAmI devo pApI AtmAone karavate vere che. karavatathI lAkaDAM veravAnI jema vere che. sIsAnA rasane garama karavAnI jema kuMbhamAM paramAdhAmI e jIvone garama kare che. tAvaDAmAM caNA zekavAnI jema ene zeke che. kSetra tathA zarIranI pIDA uparAMta A pIDA paNa uparathI cAlu hoya che. agninI jvALAmAM UchaLatA, bUmo mAratA e jIvone koI zaraNabhUta nathI. ahIM bhayaMkara pApa sevI narake janArA jIvone evI evI aneka prakAranI vedanAo bhogavavI paDe che. e bicArAone sukhanuM svapna paNa nathI AvatuM. zraddhAhInatAno pratApa : AvI duHkhamaya durgatimAM javAnI koIne paNa icchA hoya nahi. mazkarImAM paNa evI icchA te ja pragaTa kare ke je zraddhAhIna hoya. zraddhAhInatAno ja e pratApa che ke paramatAraka zrI jinezvaradevoe pharamAvelI vastu sAme paNa yatheccha bolI zakAya che." "ame to sAtamIne badale caudamIe javA taiyAra chIe' AvuM zraddhAsaMpanna kadI paNa na bolI zake. jJAnI puruSoe karelA varNana upara jeone zraddhA che teo to narakagatinAM kAraNothI bacavAnA prayatnomAM ja rata hoya. AgamanI vAtone paNa kalpita mAnavAnI hade pahoMcADanAra koI paNa vastu hoya Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - 150 to te zraddhAhInatA ja che. zraddhAhInatAnA pratApe ja mahApuruSonAM vacana rucikara nathI thatAM. svecchAcArI banavAnI bhAvanA zraddhAhInatAmAMthI ja janme che. zraddhAhInatAnA yoge ja jJAnIonuM kathana hRdayamAM UtaratuM nathI ane zakti mujaba paNa teno amala karavA taiyAra nathI thavAtuM. zraddhAhInatAnA pratApe ja jJAnIonI AjJA rucikara nathI thatI. zraddhAhInatA, maLI gayelA zAsanane ArAdhavA nathI detI. zraddhAhInatA ane zraddhApriyatA e ubhaya, ekamAM ekasAthe rahI zake tema nathI. AjJApAlana e ja kharI pUjA che ? jeone zrI jinezvaradevanA vacana upara zraddhA nathI teonI pUjA paNa nakAmI che. sAcI mAnyatA vinAnI pUjA e vAstavika pUjA nathI. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjA spaSTa zabdomAM kahe che ke AjJApAlana e ja kharI pUjA che. AjJAnA virAdhakanI pUjA e pUjA ja nathI. dravyapUjA chatAM AjJA virAdhe to saMsAra mojUda ja che. kadI kAraNavazAt dravyapUjA na thAya paNa AjJA pratye akhaMDa prema hoya to AtmA avazya tare kAraNa ke AjJA pratye jene akhaMDa prema hoya te dravyapUjA tyAre ja na kare ke jyAre teno koI upAya na hoya. AjJA upara prema vinA pUjA kare e to ADaMbara ja che. "evo AtmA paNa, pUjA zA mATe kare che ?" e vicAravAmAM Ave to emAM "saMsAranI lAlasA ja prAyaH dekhAze. zrI jinezvaradevanA vacana upara jene zraddhA nathI, "saMsAra bhayaMkara' che evI jenI mAnyatA nathI te zrI jinapUjA kare zA mATe ? kahevuM ja paDaze ke "saMsAranI lAlasA mATe athavA to kevaLa gatAnagatikatAthI ja.'pUjAdikanI kriyA mithyAdRSTi AtmAone paNa phaLe che; je bhavane bhayaMkara mAnI, ane "A tAraka che' ema mAnIne pUje tene paNa pUjA phaLe. zrI vItarAga ja deva ema samajyo nathI chatAM paNa A tAraka che ema mAnI pUje e paNa uttama che. "saMsAra kharAba che ane enAthI uddhAranAra A che." ema mAnI sevApUjA bhakti kare enI bhakti paNa jJAnIoe mAnya rAkhI che. AthI spaSTa che ke jeo mokSanI abhilASA vagara, saMsArane khoTo mAnyA vagara dharma kare che teono dharma e sAco dharma nathI. "bhavane sAro ja mAne ane bhagavAnane tAraka jana mAne chatAM pUjA kare to jarUra e daMbhI Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAka - 12 : dharmopadezakanuM kartavya ane maryAdA - 106 - - 147 che ema kahevuM paDe. evA daMbhane ughADo pADI, mokSanA arthIone mokSanI ArAdhanAmAM saraLatA karI ApavI e sAdhunuM kAma che. daMbhIothI sAdhu kadI ja na lepAya : asatyanuM unmelana ane satyanuM sthApana karavA mATe ja upadeza che, paNa mAtra janaraMjana mATe ja nathI. vairAgyano raMga paNa koIne ThagavA mATe na hovo joIe paNa svaparanA zreya mATe hovo joIe. lokanI vAha vAha mATe upadeza devAno nathI. dharmano upadeza evo devo joIe ke jethI kalyANanA arthIo AnaMda pAme ane daMbhIo mUMjhAya. dharmanA upadezathI sAmAnya lokane ema thavuM joIe ke kyAreya nahotuM sAMbhaLyuM evuM sAMbhaLyuM ane je duniyAbharamAM kyAMya nathI te ahIM che.' A duniyAmAM paisA kamAvAnuM koNa nathI jANatuM ? potAnA chokarAne baeNrisTara ke ela. ema. enDa esa. banAvavA koNa nathI icchatuM ? emAM upadezanI jarUra paNa zI che ? je vastumAM tame beThA cho enuM poSaNa ahIM kema ja thAya ? luccA laphaMgA ke pApIne jo potAnI kAryavAhI na ja choDavI hoya to tene ahIM AvatAM kaMpArI thavI joIe. sAdhu to evuM bole ke jethI pApIne ane prapaMcIne paNa ahIM pesatAM ema thAya ke pApa ane prapaMca choDavAM haze to ahIM javAze, nahi to nahi javAya. luccA laphaMgAne paMpALavAnuM kAma to nAdAnanuM che paNa sAdhunuM nathI. duniyAnA AraMbhI, samAraMbhI, ane parigrahI, sAdhune banAvI jAya emAM sAdhupaNAnI mahattA paNa zI? mahAraMbhI, mahAprapaMcIo, sAdhuone ramADI, emanI theMksa kadI ja na laI jaI zake. sAdhu to upakArabuddhithI emane spaSTa kahe ke- "bhAI ! madamAM ghelA thayA cho paNa enuM pariNAma ghaNuM ja bhayaMkara che. paisA vagere ahIM paDyuM raheze ane cAlyA javuM paDaze. paralokamAM eka dharma ja sahAyaka che. dharmopadezaka te ja ke je A rIte nahi pAmelAne paNa pamADavAnA prayatna kare. sAmAne paNa thAya ke, nahi nahi, A duniyAmAM hitane mATe kaDavuM paNa sAcuM kahenArA hajuye hayAta che. duniyA paNa jene je rIte zeTha kahe ene sAdhu paNa e ja rIte zeTha kahe to to e phUlIne phALako ja thAya ne ? kAraNa ke sAdhuno paNa huM zeTha chuM ema ene Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - thAya. koI navo Ave ane e khase nahi e mATe premavALAM vacano bolavAno inkAra nathI paNa vAta karavAmAM ema samajAve ke dharmahIna hoya te zrImaMta chatAM vastutaH kaMgALa che. nAzavaMtI lakSmImAM mUMjhAya e vAstavika rIte mUrkha che. AvI AvI rIte vastune samajAvavAthI yogya AtmAne jarUra AnaMda ja thAya. game tevA prasaMgamAM paNa hitakara sAcuM bolanArA sAdhuo, daMbhIothI kadI ja na lepAya. sAdhuo, koIne paNa yogyatA joyA vinA sIdhuM vyaktigata kaDavuM kadI ja na kahe. upadezamAM sAmAnya rIte saghaLuM ja kahe. sAmAnya rIte kahevAtuM sAMbhaLavAnI jenAmAM tAkAta nathI e to dharmanA upadezane mATe lAyaka nathI. vyaktigata to paricitane kahevAya, te paNa ema lAge ke "ene kahevAthI khaTake tema nathI' to ja kahevAya. dharmadezanA vakhate to cakravartI paNa hAjara hoya, cakravartIne vyaktigata bhale kaMI ja na kahevAya paNa prasaMga Ave to "cakravartI paNa jo sAhyabImAM rata rahe ane na nIkaLe to marIne narake jAya' A vAta kahevI paNa paDe "sAhyabInA sukhamAM paDelA, paMcaMdriya jIvono vadha karanArA raudra pariNAmI banI narakagAmI bane che.' A satya,prasaMge chupAvAya nahi. AvI rIte sAmAnya kahevAthI paNa jene khoTuM lAge te dharmazravaNane mATe lAyaka nathI. "corI kare e cora' ema kahevA mAtrathI ja je UMconIco thAya e kevo kahevAya ? "paisA lAvIne vAyadesara na Ape e devALIo' eTaluM ja kahevA mAtrathI je UMco thAya te kevo kahevAya e vicAro. vastunA svarUpane sAMbhaLatAM sau potapotAnI truTi samaje paNa ethI yogya AtmAne khoTuM na lAge paNa potAnI truTinuM duHkha thAya ane ethI sudharavAne sajja bane paNa khoTAno bacAva karavAne ujamALa na bane. dharmadezake to, raMkane temaja rAjAne beyane eka ja vastu kahevAnI hoya che. bhale enI sAthe vAta karavAnA zabdomAM pharaka hoya. rAjAne rAjanuM kahevAya paNa enI sAthe paNa vAta evI rIte karAya ke rAjA paNa samaje ke "huM rAjA chuM tethI mane rAjanuM kahyo paNa huM rAjA chuM evI chAyA A tArakanA upara paDI nathI, tAraka mArA tejamAM aMjAyA nathI.' zuddha dezanAnuM pariNAma : paradezI rAjA nAstika hoI kevaLa viSayAsakta hatuM. maMtrI paNa evo hato. eka vakhata e maMtrI koI anya rAjAnI nagarImAM gayo : tyAM zrI kezI mahArAja dharmadezanA detA hatA tyAM jaI caDyo ane akkaDapaNe sAMbhaLavA Ubho Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA - 12 : dharmopadezakanuM kartavya ane maryAdA - 106 --- 149 rahyo. jJAnI zrI kezImahArAjAe, jJAnathI lAbha jANIne pratibodhano prayatna karyo prayatnanA pariNAme dezanAnI ene asara thaI, dharmanuM pariNamana thayuM, ane e maMtrI parama zrAvaka thayo. parama zrAvaka thayelA teNe, zrI kezImahArAjAne potAnA rAjyamAM padhAravAnI vinaMti karI ane jaNAvyuM ke "Apa jevA jJAnInA AgamanathI mArA rAjA jarUra pratibodha pAmaze ane ethI ghaNo lAbha thaze." gurue paNa te samaye to vartamAna yoga" ja kahyo. yogya samaye guru mahArAjAe, paradezI rAjAnI rAjadhAnImAM javAne vihAra karyo. mArgamAM aneka bhavya jIvo upara upakAra karatA karatA te jJAnI guru, paradezI rAjAnI rAjadhAnInA udyAnamAM padhAryA. maMtrIe pharamAvyA mujaba udyAnapAlakoe, guru padhAryAnI khabara maMtrIne ApI. maMtrathI kheMcAyA hoya tema nagarInA loko, kutUhalathI tyAM pahoMcI gayA. gurumahArAjA paNa, AvIne upasthita thayelA nagaraloko samakSa dharmadezanA pharamAvI rahyA che. guru mahArAjA padhAryA che enI jANa thavA chatAM paNa svAmInA bhayathI maMtrI vaMdanane mATe gayA nahi. "gurumahArAja padhAryA che ema jANaze to A mithyASTi rAjA, avajJA karaze mATe prathamathI ja koI bahAnAthI A rAjAne guru pAse huM laI jAuM' ema vicArIne guramahArAja je udyAnamAM che te udyAnanI pAsenI ghoDA khelavAnI bhUmie rAjAne maMtrI laI gayo. ghoDA khelAvavAthI thAkI gayelA rAjAne vizrAma levA mATe maMtrI te udyAnamAM laI Avyo. te udyAnamAM vizrAMti letA rAjAe, madhura ane gaMbhIra dhvani sAMbhaLyo ethI maMtrIne pUchyuM ke "zuM ahIM koI madonmatta hastI che ?' A praznanA uttaramAM maMtrIe kahyuM ke "huM jANato nathI, mATe padhAro, ApaNe joIe ke zuM che ?' AthI rAjA paNa sAthe jovA cAlyo. cAlatAM cAlatAM te rAjAe, potAnI sAme rahelA zrI kezImahArAjAne joyA. jotAMnI sAthe ja rAjAe, maMtrI pratye kahyuM ke "A muMDIo zuM rADo pADe che ? kyAre A adhama pAkhaMDI cora ahIM Avyo che ? anya dezanI mAphaka mArA dezane paNa A na lUMTI le te kAraNathI Ane ekadama kADhI mUko.' AnA uttaramAM jevo hukama' ema kahI maMtrI keTalAMka kadama cAlIne pAcho Avyo. pAchA AvIne maMtrIe kahyuM ke - "svAminuM! A viSayamAM mArI eka vinaMti che. A pramANe kADhI mUkavAthI A anya dezomAM jaIne lokonI sabhAmAM pragaTapaNe ema kaheze ke paradezI rAjA kazuM paNa jANato nathI : jethI sAgaranI velo, jema ratnone pheMkI de che Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 -AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - 13 tema : te rAjA, guNavAna AtmAone paNa potAnA rAjyamAMthI kADhI mUke che ?" te kAraNathI he deva ! AnI sAthe Apa vAda karo ane bAdamAM e ApanAM vAgbANothI viMdhAI jaIne svayameva cAlyo jaze : vaLI he deva ! vAdamAM to ApanI sAthe vAdIzvara paNa Ubho rahevAne asamartha che to pachI Ano zuM hisAba che ?" maMtrInAM A vacanothI rAjA, vAda karavA taiyAra thaI gayo ane tarata ja zrI kezImahArAjA pAse pahoMcyo. jaIne tarata ja pUchyuM ke "tame ahIM kyAre AvyA cho ?' A praznanA uttaramAM gurumahArAje pharamAvyuM ke "he naravara ! Aje ahIM Avyo chuM." barAbara A ja avasarano lAbha laIne maMtrIe kahyuM ke "he svAminuM ! Apa, A Asanane alaMkRta karIne nipuNa yuktiothI AmanI sAthe goSThi karo.' AthI rAjA paNa Asana upara beTho. zrI kezImahArAjAnI mUrtithI raMjita thayelA rAjAe, hasIne kahyuM ke "he munivara ! Ape banArasanA ThaganI mAphaka A lokane vidyAthI vaza karyo che, maMtrathI vaza karyo che ke dhUrtapaNAthI vaza karyo che !" A praznanA uttaramAM munivare pharamAvyuM ke - A loka, dharmanA zravaNa mATe Ave che : bAkI amArA jevA bhikSAvRttithI jIvatAone koIpaNa rIte koIne paNa mohita karavAnuM zuM kAma ?" AthI rAjAe, pharIthI munivara pratye kahyuM ke rAjaputra jevI AkRtine dharanArA Ape, bhikSAvRtti kema AraMbhI ? bhikSAvRttithI to kAyara puruSo jIve athavA to vyavasAya karavAne asamartha hoya te jIve paNa ApanA jevA nahi ? to A pAkhaMDane Apa choDo ane mArA mAMDalika thAo tathA hAthamAM bhAlo laIne A ghoDA upara ArohaNa karo. huM Apane deza ApuM, Apa manorama bhogone bhogavo ane janmanA phaLane meLavo." A kathananI sAme gurumahArAjAe rAjAne samajAvyuM ke "A bhikSAvRtti AjIvikA mATe nathI svIkArI paNa jJAnIoe pharamAvelA vratane mATe vicArapUrvaka svIkArI che. peTa mATenI bhikSAvRtti judI che jyAre saMyama mATenI bhikSAvRtti judI che." e vastu samajAvyA pachI nAstikane lagatA jeTalA jeTalA vicAro paradezI rAjAe rajU karyA e saghaLAno pratikAra zrI kezImahArAjAe karyo. pariNAma e AvyuM ke paradezI rAjA parama zrAvaka thayA. je rAjAe, viSayanI khAtara potAnI strIne aTavImAM potAnuM lohI pAyuM hatuM ke te paradezI rAjA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1370 - 12 dharmopadezakanuM kartavya ane maryAdA - 106 - 151 dezanA sAMbhaLIne jyAre ghera gayA tyAre aMtaHpurane ema lAgyuM ke "pati pharI gayA, A patithI have viSayabhAvanA pUrI nahi thAya. dharmadezanA te kahevAya ke je sAMbhaLyA bAda sAMbhaLanAra bahAra jaIne paNa viSayakaSAyane sArA na mAne. evI dezanA te ja daI zake che jene prabhunuM zAsana otaprota thayeluM hoya. dharmadezakanuM e ja kAma che ke "saMsAravartI prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavo." e karavA mATe upakArIo vadhumAM zuM zuM pharamAve che e have pachI - Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 : AtmakalyANano mArga - Agamano Adara : 107 * pApathI kaMpe te zraddhALu : * bhavanirvedanA abhAvanuM pariNAma : * "bhavitavyatA' upara AdhAra koNa rAkhe ? * matabheda ke matino viparyAsa? * uccatA hoya to ja UMce caDAya : sAdhyanI siddhino AdhAra : jinAjJA : * bhavanirvedanI ja vAta pahelI kema karI ? - dharmasthAno jhAkajhamAla zA mATe ? * zAsananI eka-eka vAtamAM saghaLuM ja che: * ceto, nahi to durdazA nizcita che : viSaya: bhavanirveda aMge kAMIka, Agama e ja AdhAra, dharmasthAno kevAM hovAM joIe ? dhUtAdhyayananA bIjA sUtranA varNanamAM narakagatinA jIvonI duHkhada dazA varNavyA bAda ekendriyAdika tiryaMca gatinA jIvonI duHkhada, nirAdhAra, azaraNa avasthA atre zarUAtamAM varNavI jIvahiMsA vagere pApothI jenuM haiyuM kaMpI uThe e ja sAco dharmazraddhALu che." e vAta jaNAvI che. tyArabAda puruSArthanI mahattA sthApita karI, pApanA udayakALamAM samyagdaSTi zrAvakAdinI vicAraNAno paricaya karAvyo che. jayavIyarAya sUtranA artha para Azare eka mahinA sudhI pravacana karI AcArAMganI pIThikA racyano nirdeza karatAM pravacanakArazrIe atre bhavanirveda aMge pharI nirdeza karI, enI agatyatA samajAvI che. jainazAsananA pratyeka padArthamAM jagatanA tamAma padArthono samAveza thaI jAya che. e vAta vistArathI rajU karI Aje matabheda che ke matino viparyAsa che' - e vAta suMdara rIte pharamAvI che. chevaTe sAdhya sAdhavA sAdhanArUpa jinAjJAnI upayogitA varNavI jina maMdirAdi dharmasthAno kevAM AkarSaka banAvavAM ke jethI AbAla-gopAla AkarSAya ane dharma pAmI jAya e vAta sAthe pravacana pUrNa karyuM che. muvAkyAtRta 0 pApa karatAM kaMpavuM e to zraddhALunuM bhUSaNa che. * samyagdaSTi AtmA, azubha karmanA udayane AdhIna na thAya. * zAstranI bAbatamAM khoTI mAMDavALa na thAya. mAMDavALa to jenAmAM pola hoya e kare. nakkaranI mAMDavALa na hoya. * UMce hovAno ADaMbara karavAthI UMce nathI caDAtuM. uccatA hoya to UMce caDAya che. * bhava-saMsAranI vAsanA e viSTAnI goLI jevI che. e nIkaLyA vinA zAsanarUpa bagIcAnI suvAsano anubhava na thAya, * zAstrajJa ane dharmopadezaka che ke je kalAko bole paNa sAvaghanI puSTi thAya evuM tenAthI bolI na javAya. che jenI viSayalAlasA dUra na thAya, jene viSaya viSa jevA na lAge, jene saMsAra kArAgAra na lAge tenA haiyAmAM A zAstra, A dharma praveze kyAMthI ? A jamAnAmAM A zAstra na cAle' - ema kahevuM e matabheda nathI, paNa mArgabheda che. je Aje matabheda kahevAya che, te matabheda nathI paNa buddhino viparyAsa che. * paripUrNa pApadaye ja bhaktinAM sthAna para kunajara thAya che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 : AtmakalyANano mArga - Agamano Adara : pApathI kaMpe te zraddhALu : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjAe, prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavA mATe : A "dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA prathama uddezAnA A bIjA sUtranA Azayane spaSTa karatAM, prathama narakagatinA jIvonI duHkhada dazA varNavyA bAda tiryaMcagati paikInA "pRthvIkAya' Adi ekedriya jIvonI duHkhada dazA AdinuM varNana karatAM paNa aneka vAto pharamAvI che. e uparathI spaSTa che ke pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya ane vanaspatikAya' A pAMca ekeMdriya che. vanaspatikAyamAM be prakAra che, eka pratyeka ane bIjo sAdhAraNa. jema manuSyanuM A dekhAya che te zarIra che, tema pRthvIkAya jIvonuM, mATI paththara vagere je dekhAya che te zarIra che : pANI e, aplAya jIvonuM zarIra che : agni e, agnikAya jIvonuM zarIra che : vAyu e, vAyukAya jIvonuM zarIra che ane vanaspati e, vanaspatikAya jIvonuM zarIra che. A kAraNathI sacitta pRthvI Adine hAthamAM laIe eTale e jIvone hAthamAM lIdhA ema kahevAya. caitanyavaMtI e kAyA para prahAra karanArA enA ghAtaka che. pRthvIkAyanI sAta lAkha yoni tathA bAra lAkha kulakoTi che. A jIvone potAnI kAyathI paNa pIDA thAya che ane parakAyathI paNa pIDA thAya che. aplAyanI paNa sAta lAkha yoni tathA sAta lAkha kulakoTi che. agnikAyanI paNa sAta lAkha yoni ane traNa lAkha kulakoTi che. vAyukAyanI paNa sAta lAkha yoni ane sAta lAkha kulakoTi che. vanaspatimAM, eka zarIramAM eka jIva te pratyeka vanaspatikAya che ane eka zarIramAM anaMtA jIva te sAdhAraNa vanaspitakAya che. pratyeka vanaspatikAyanI daza lAkha yoni ane sAdhAraNa vanaspatikAyanI cauda lAkha yoni che. e beyanI kalAkoTi aThThAvIsa lAkha che. pRthvIkAyanA jIvone paNa, zIta, uSNa Adi aneka prakAranI vedanAo bhogavavI paDe che e ja rIte aSkAya, tejaskAya ane vAyukAyanA jIvone paNa zIta, uSNa Adi aneka Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - -- 1972 prakAranI vedanAo bhogavavI paDe che. vanaspatikAyamAM gayelA jIvone to, anaMtakALa sudhI paNa chedana, bhedana ane moTana AdithI utpanna thayelI vedanAo bhogavavI paDe che : kAraNa ke anaMtakAyanI kAyasthiti anaMtakALa hoya che. ekeMdriya jIvone je vedanAo bhogavavI paDe che te kAMI sAmAnya nathI. "A vastune samajanAra, pRthvIkAya, aplAya, teukAya, vAyukAya ane vanaspatino upayoga karatI vakhate kevo ane keTalo kaMpe ?" e vAta khAsa vicAro. e vicAramAM ja ekeMdriya jIvone mAnanAranI kasoTI che. pRthvI AdimAM jIvo che agara hoI zake che ema kahevA mAtrathI zraddhA nathI AvI jatI. "pRthvIkAya Adi sajIva che' ema hRdayapUrvaka mAnanAra tene kahI zakAya ke, e jIvono nAza thAya tevI karaNI karatAM jenuM hRdaya kaMpe ! jo ema na hoya to pachI pRthvIkAya AdinA jIvone mAnanAra ane nahi mAnanAramAM aMtara zuM? pApa karatAM kaMpavuM e to zraddhALunuM bhUSaNa che. "A jIva che ane mArAthI evI hiMsA thAya che ema jANavA chatAM paNa zraddhALunuM hRdaya kaMpI na UThe e banavA joga nathI. vyavahAramAM karavI paDatI sthAvara jIvonI hiMsA gRhastho mATe niSiddha nathI e vAta kharI che ? paNa ethI, kAMI e vihita che agara to puNyarUpa che ane e karavAmAM pApa nathI ema to nathI ja e ja kAraNe e sthAvara jIvonI hiMsAthI paNa sAcI zraddhALunuM hadaya avazya kaMpe. 'bhavitavyatA upara AdhAra koNa rAkhe ? trasa jIvo" to, pIDAthI khasavA dhAre to khasI zake che : paNa "sthAvara jIvo" to, "sthAvara nAmakarmanA udayathI khasI paNa zakatA nathI. e jIvo upara agni mUko to paNa bicArA baLe che paNa khasI zakatA nathI. e jIvone, karmonA udayanI AdhInatA kahI zakAya paNa AMkhovALo ane khasI zake evo tathA samajadAra, irAdApUrvaka agnimAM paDatuM mUke ane kahe ke karmano udaya che to e cAle ? ApaNe to ciMdriyapaNu, temAM paNa saMjJIpaNuM ane emAM paNa prabhunA zAsanane pAmelA chIe. "sthAvara nAmakarma'nA udayavALA jIvo, baLatAmAMthI na nIkaLI zake e banavA joga che : paNa prabhuzAsanane pAmelA ApaNe, baLatAmAMthI nIkaLavAno prayatna na karIe to kevA kahevAIe ? e vicAro. sthAvara jIvomAM to udyama karavAnuM sAmarthya nathI ethI lAcAra che paNa ApaNe lAcArI kaI rIte batAvI zakIe ? Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1573 13 : AtmakalyANano mArga - Agamano Adara 107 sabhA : udyama vinA paNa sthAvara jIvo UMcA Ave che ne ? e jIvo, bhavitavyatAnA yoge UMcA Ave che, enI nA nathI : paNa teono dAkhalo ApaNAthI na levAya. AMdhaLAne mUkavA AvanAra maLe che, ajANane rasto batAvanArA maLe che, paNa dekhatA, jo mANasa mAge ane jANakA2, jo rasto pUche to enI sau mazkarI kare. karmanI prabaLa AdhInatAne laIne svayaM ughama na karI zake evA e jIvo, bhavitavyatAnA yoge UMcA AvI zake che : paNa ethI samyagdaSTi AtmAo, bhavitavyatA para AdhAra na rAkhI zake. samyagdaSTi AtmA to, mokSanI sAdhanA mATe pAMce kAraNomAM je puruSArtha che, tene pradhAna mAne. 155 uccatA hoya to ja UMce caDAya : vyavahAramAM paNa, 'kAyadAno nahi jANakAra guno kare ane jANakAra guno kare' emAM aMtara avazya manAya che. jANakAra, bacAva kare e na cAle. ekeMdriya jIvo to, 'sthAvaranAma karma'nA udayane lIdhe pIDAthI bacI zakatA nathI, bacavAnI emanAmAM tAkAta nathI paNa ApaNAmAM to e sAmarthya che : e ja kAraNe samyagdaSTi AtmA, azubha karmanA udayane AdhIna na thAya. e AtmA to azubhanA udaya samaye vicAre ke 'pAra Avyo, kAraNa ke tijorImAM nANAM che te samaye leNadAra Avyo che.' zrAvakapaNAnI tathA sAdhupaNAnI tijorI tara che. azubha karmanA udayarUpa leNadAronuM e AtmA dhAre ane manane majabUta banAve to vyAja sAthe devuM cUkavI zake ema che. sAdhupaNAmAM, zrAvakapaNAmAM ke samyagdaSTipaNAmAM rahelo AtmA azubha karmanA udaya sAthe patAvaTa karI zake che : chatAM e na mAne to 'phAve tema karo' ema paNa e kahI zake che. zrI skaMdhaka munivare, cAmaDI utAravA AvelAone kahyuM ke 'tamane phAve tevI rIte huM Ubho rahuM.' samyagdaSTi AtmA, khoTI mAMDavALa na kare, zAstranI bAbatamAM khoTI mAMDavALa na thAya. mAMDavALa to jenAmAM pola hoya e kare. nakkaranI mAMDavALa na hoya. kahyA mujaba amala thAya to sAru ane na thAya to khAmI paNa emAM kahelI vastune UlaTI to na ja kahevI joIe. samyagdaSTi, 'sarvavirati nathI laI zakato mATe lAcAra chuM' ema kahe paNa 'sarvaviratinI jarUra ja zI che ?' ema to na ja kahe. pAMcame ke chaThTha guNaThANe Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 -- - -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 1974 hoya e "AvazyakanI jarUra zI che ?' ema na ja kahe, 'trikALapUjAnI jarUra zI?" ema samyagdaSTithI na ja kahevAya. je samyagdaSTi hoya te AvuM na ja bole. chatAM koI bole to teo ApoApa udghoSaNA kare che ke "ame pahele guNaThANe chIe.' samyaktanI karaNI vinA cAle ema samyagdaSTithI na ja kahevAya. pAMcame guNaThANe rahelAthI "vratanI tathA AvazyakAdinI jarUra nathI." ema kahevAya ane sarvaviratithI duniyAnI vRtti na poSAya. dareke potAnuM sthAna saMbhALavuM joIe. jo ema na varte to e badhA pahele guNaThANe samajavA. UMce hovAno ADaMbara karavAthI UMce nathI caDAtuM. uccatA hoya to ja UMce caDAya che. ucca dazA vinA UMcA gaNAvAnI bhAvanA phaLatI nathI. ucca banavAnI jokhamadArI jarUra samajavI joIe. bhavanirvedanI ja vAta pahelI kema karI ? jyAM sudhI saMsArano prema ghaTyo nathI tyAM sudhI dharma upara prema thavAno nathI. eka mahinA sudhI prArthanAsUtra jayavayarAyamAM rahela mAgaNInuM rahasya ahIM samajAvyuM che. e mAgaNImAM jJAnIe sauthI pahelAM bhavanirvedane rAkhela che. Aje vIsamI sadInI laData ja e che ke emane bhavanirveda joIto nathI ane jJAnI bhavanirvedanI vAta ja pahelI lAve che. dhUnanane bAju para mUkI prArthanAsUtra samajAvavAno hetu e ke bhavanirveda thayA vinA deva, guru ane dharma upara sAco sadbhAva Avato nathI. eka haiyAmAM pratipakSI be cIjo na rahe. je, nAkamAM viSTAnI goLI beya bAju rAkhe tene gulAbanI sugaMdhI zI rIte Ave ? evI dazAmAM gulAbanI sugaMdhI na Ave e bagIcAno doSa nathI. bhavanI vAsanA e viSTAnI goLI jevI che. e nIkaLyA vinA zAsanarUpa gulAbanA bagIcAnI suvAsano anubhava na thAya. e ja kAraNe sauthI prathama "bhavanirveda'nI mAgaNI karavAnI che ane e pachI bIjI vastunI mAgaNI. "manibero'thI mAMDIne 'AmavamavuM' sudhInI mAgaNImAM saghaLuM ja AvI jAya che. zAsananI eka-eka vAtamAM saghaLuM ja che : zrI jainazAsanamAM evI eka paNa vAta nathI ke je ekamAM saghaLuM na AvI jatuM hoya. zrI navakAramaMtramAM, AkhI dvAdazAMgI AvI jAya che. e ja kAraNe e cauda pUrvano sAra kahevAya che. e mahAmaMtranA eka padamAM cAre anuyoga che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 13 : AtmakalyANano mArga - Agamano Adara 107 dareka sUtranA eka eka sUtramAM cAre anuyoga che. zakti ochI thatI joI bhagavAna zrI AryarakSitasUri mahArAjAe anuyogo vibhinna karyA. nahi to eka eka sUtramAM cAre anuyoga che. 'namo arihaMtANaM' e padamAM dharmakathAnuyoga che, dravyAnuyoga che, caraNakaraNAnuyoga che ane gaNitAnuyoga paNa che. eka navakA2nA jApamAM paNa je AtmA, lIna thAya te kAma kADhe, paNa lInatA ja nathI tyAM zuM thAya ? A to jApa nIkaLe ne jAya, nIkaLe ne jAya paNa haiye Take to kalyANa thAya ne ? 'namo arihaMtANaM' padamAMthI hamaNAM 'arihaMtANaM' pada para vicAra karo, 'namo'ne bAju 52 2Akho, kema ke namaskAra karatI vakhatanI taiyArI pahelAM badhuM jovuM joIze : bAkI to 1575 "ikkovi namukkAro, jiNavara vasahassa vaddhamANassa / saMsArasAgarAo, tAr3a nAM va nAri vA / / " "jinavaromAM vRSabha samAna zrI vardhamAnasvAmIne karelo eka paNa namaskAra nara athavA nArIne saMsArasAgarathI tAre che." e sAmarthyayogano namaskAra Avaze tyAre to kAma thaze. paNa e na Ave tyAM sudhI zAstrayoga, ane chevaTe icchAyogamAM to raho. sAmarthyayoge to aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna thaze. ari eTale zatru, tene haNe te arihaMta. A zAsanamAM zatru paNa judA, haNanAra paNa judA ane haNavAnI kriyA paNa judI. traNe cIja judI che. e traNe samajAya ane AcarAya to siddhi thAya. zatru koNa ? karma. e karmanuM svarUpa AvyuM tyAM dravyAnuyoga Avyo. karmasvarUpamAM puNyakarma, pApakarma, Azrava, saMvara e badhuM Ave. haNavAnI kriyAmAM paNa sarvasva che kema ke haNavAnAM sAdhana samyagdarzana, samyajJAna tathA samyakcAritra che. ratnatrayInI ciMtA e paNa dravyAnuyoga che, dravyAnuyoga Avyo tyAM gaNitAnuyoga to beThelo ja che. dravyaciMtAmAM pudgala dravyanuM ciMtvana che. pudUgala AkhA lokamAM che, e lokamAM sAgara keTalA ? dvIpa keTalA ? A vageremAM gaNitAnuyoga che. kriyA che tyAM caraNakaraNAnuyoga to che ja ane emAM kathAnuyoga paNa che. zrI arihaMta devanI kathAmAM keTalI kathA Ave ? zrI RSabhadevasvAmInA tera bhava, zrI mahAvIrasvAmInA sattAvIsa bhava emAMnI eka vAta AkhI barAbara mAMDIe to jiMdagI sudhI cAle. jiMdagI pUrI thAya paNa vAta pUrI na thAya. eka eka kathAmAM duniyAnAM Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - 1578 tamAma dRSTAMto vicArAya. kevaLajJAnI, pUrvadharo, samartha jJAnIone bAju mUko kAraNa ke e tArakonI samakSa to AjanuM jJAna nahivata che to paNa Aje jo koI zAstrane sarvasva mAnanAra, dhAre ane jainazAsananI eka kathA zAstrarUpa AlaMbanane vaLagIne kahe to mArI jiMdagI sudhI kahe to paNa khUTe nahi ane rasa ghaTe nahi paNa jJAnAvaraNIya karmano tevo kSayopazama hoya to e thAya. zrI tIrthaMkaradevanAM caritra AlekhatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrAcArya mahArAje hajAro zloka lakhyA che ane zaktisaMpanna lakhavA hoya teTalA lakhe : paNa jiMdagI nAnI eTale lakhe paNa keTaluM ? eka eka anuyogamAM cAra anuyoga che paNa ApaNI tAkAta nahi mATe ApaNane kADhavA zAstra nA kahI ane mahApuruSoe, kahyuM tema kahevA kahyuM. bAkI zrI jinezvaradevanA zAsananI eka eka vastumAM saghaLuM che : e ja kAraNe upakArIo pharamAve che ke - no ai nA so saa nA !' jo savvaM jANai so egaM jANai / je eka jANe te sarva jANe ane je sarva jANe te eka jANe. bhavanirvedanA abhAvanuM pariNAma : anaMta jJAnIonI racanA ja evI che ke AdithI aMta sudhI dhyeya na phare. AthI zAstra ane dharmopadezaka che ke je kalAko bole paNa sAvaghanI puSTi thAya evuM tenAthI bolI na javAya. irAdApUrvaka pApa laI janArA, pApa laI jAya e vAta judI. bhAvane na jANe ane kaDavA zabdo pakaDe ene na jitAya. bApa, dIkarAne kahe ke, "kapUta ! A karI vALyuM?' e sAMbhaLI dIkaro "A zuM karI vALyuM' na le ane kapUta" zabda pakaDIne laDe enI vAta judI che. zikhAmaNamAMthI paNa khoTuM le ene na pahoMcAya. dvAdazAMgI pAmIne jema anaMtA taryA tema anaMtA phUkhyA paNa che, saMkhyAbaMdha tare che tema ja DUbe paNa che ane anaMtA taraze tema ja DUbaze. abhavI ane durbhavIno svabhAva ja e ke taravAnAM sAdhanane DUbavAnAM bhALe. enuM dhyAna ja tyAM. jenI bhakti karavAnI tenI pAse nokara jevuM karAvavAnI enI bhAvanA. lokottara mithyAtvanI zAstra sakhata jhATakaNI kADhI che enuM kAraNa zuM? emAM traNa lokanA nAthane sevaka banAvavAnI chupI bhAvanA che. jenI bhaktinA yoge karma khape, mukti maLe enI pAse "kAMka Apa' ema mAgavAnI vAsanA keTalI Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1m -- 13 : AtmakalyANano mArga - Agamano Adara - 107 - 159 halakI che e vicAro. bhavanirveda gayo eTale eNe ghara ghAlyuM che. bhavanirveda gayo eTale dharmano prema gayo, mArgAnusAritA gaI, iSTaphaLasiddhinI samaja gaI, lokaviruddha kone kahevAya enI paNa samaja gaI. suguruno yoga thAya nahi, thAya to vAMdhA paDe kema ke bhavapAsanAno kAMTo moTo che. vyAdhi Ave ke badhuM kaDavuM lAge. mithyAtva e mahA vyAdhi che. moTo duzmana e che. sAcI vastune sAcI tarIke jANavA na devAno mithyAtvano svabhAva che. prArthanAsUtranI mAgaNIonuM rahasya paheluM samajAvavAno e ja hetu hato ke mULanA vAMdhA TaLe. zAstrakAra kahe che ke ratnatrayI ApatAM pahelAM aMdaranI kavAsanA kADhavI joIe. jenI viSayalAlasA dUra na thAya, jene viSaya viSa jevA na lAge, jene saMsAra kArAgAra na lAge tenA haiyAmAM A zAstra, A dharma praveze kyAMthI? AthI ja utpattinI apekSAe Astikya paheluM ane anukaMpA pachI. Astikya vinA sAcI anukaMpA AvatI nathI. zrI jinezvaradevanA vacana upara pUrI zraddhA te Astikya. e jenAmAM na hoya te nAstika. chatAMye je, daMbhathI AstikanA veSamAM rahe te mahAnAstika. matabheda ke matino viparyAsa? sabhA : matabheda hoya to ? matabheda kone kahevo ? hajI matabhedamAM tame samajatA nathI. nihnavoe paNa Agama upara prahAra nathI karyA. nihnavonA anuyAyIoe paNa Agama para ghA nathI karyA. "Agamane AghAM mUko" evuM emaNe paNa nathI kahyuM. matabheda eTale to vicArabheda - amuka vAta Ama kahevAya che paNa "mane Ama lAge che' e matabheda paNa enI sAme bIjI vastu dharavAmAM Ave to 'tattva tu tattvavido vini' - "tattva to tattvavedIo jANe." ema kahe paNa zAstra ja na joIe ema na kahe. ema kahe to e UMdhA ja kahevAya. "Aje A zAstranI jarUra nathI' ema kahevAya tyAM matabheda kyAM che ? bApanI prakRti ThaMDI che ke ugra che tyAM matabheda paNa bApa ja na joIe evuM ja dIkaro kahe tyAM matabheda kyAM rahyo ? "na mAmAthI kaheNo mAmo sAro' e kahevata che paNa mAmo ja na joIe ema kahe tyAM matabheda zI rIte kahevAya ? "A jamAnAmAM A zAstra na cAle" ema kahevuM e matabheda nathI paNa mArgabheda che. je Aje matabheda kahevAya che te Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - -- -11 matabheda nathI paNa buddhino viparyA che. matabhedane samajanArA mAlikanI sAme ceDAM na ja kADhe. be ADatiyA hisAba kare te rAtanI rAta jAge, laDe vaDhe, bAhyo caDAve, tyAM ja sUe, pharI jAge, tAro munIma bhUlyo haze ema kahe paNa ekabIjAnA copaDAne khoTA na kahe. kAgaLa, patra, pahoMca, vAucara phAIlamAMthI kADhe, meLave paNa copaDAne khoTo na kahe. e ja rIte ahIM paNa tattvanA nizcaya mATe eka eka Agama Adi zAstronA vacanane vicArAya paNa matikalpanAthI upajAvI kADhelI vAtane siddha karavA AgamAdi zAstrane khoTAM na ja kahevAya. ethI ja huM kahuM chuM ke "A jamAnAmAM purANAM Agama Adi nahi cAle tathA mUrti ane maMdira na joIe" ema kahe tyAM matabheda nathI paNa matino viparyAsa che. "maMdiramAM paisA zuM kAma kharcavA joIe ?' ema kahe emAM matabheda nathI paNa matino viparyAya che. karoDo rUpiyAnAM dravyothI paNa pUjA thAya ane zakti na hoya to ekalA caMdanathI paNa thAya' paNa "caMdana che pachI kesara zuM karavuM?' ema na ja kahevAya. "kesara lAvavAnI tAkAta nathI" ema kahe e vAta judI paNa vAparavuM e vAta to kabUla rAkhene ! pUrve gozISacaMdana maLatAM hatAM, Aje nathI maLatAM e vAta judI. zrI kumArapALa mahArAjA, roja eka RtunA phUlathI aMgaracanA karatA paNa cha RtunA phUlathI aMgaracanA karavAnI bhAvanA thaI ane e bhAvanAnA yoge e vastu prApta paNa karI tyAre Aja to kahe che ke "Ama tilaka karavA mATe ATaluM badhuM zuM kAma ? eka caMdana ja basa." huM kahuM chuM ke peTa bharavA mATe roTalI joIe paNa ghI, zAka, e badhuM zA mATe ? khADo pUravo che tyAM A badhA svAda zA mATe ? jyAre nAzavaMtI ane tuccha vastuo mATe ATalI badhI sAmagrI joIe tyAre AtmalakSmIne pragaTa karavA mATe, anupama sAdhanarUpa vastuo mATe saghaLI uttama sAmagrI ja joIe emAM vaLI ghoMghATa zAno ? e ghoMghATa matabheda nathI sUcavato paNa matino viparyAsa ja sUcave che. bAkI jo zuddha buddhithI vicAravAmAM Ave to vinA parizrame samajI zakAya tema che ke A tAraka vastuo, maMdira vagere AbAlagopAla AkarSAya tevI joIe. Abu upara maMtrIzvara vastupALa tejapALa tathA vimaLazAe maMdira baMdhAvavAmAM aDhaLaka dhana khacyuM che. Aje jaina dharmanI jAherAta, vagara jAherAta jagatamAM enAthI thaI rahI che. zrI jinezvaradevanAM maMdiro, saMsArasAgarane taravAnAM anupama jahAjo che. upAzrayo paNa Atmahita sAdhavAnAM sthAna che. emAM kI, vI na joIe. e sthAnomAM to aneka prakAranI bhakti ane navakAra AdinA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 - 13: AtmakalyANano mArga - Agamano Adara - 107 - 161 jApa joIe. saMsAranI sAdhanA mATe "kane kaMI nahi ka' e ahIM na hoya. duniyAnA copaDA ahIM na kholAya. kriyAmAM thatI vicAraNAmAM vicArabheda e matabheda; paNa "jarUra ja zI che ?' ema kahevAya tyAM matabheda nathI paNa mahino viparyAya che ema ja kahevuM paDe. sAdhyanI siddhino AdhAra jinAjJA : kalyANanA arthIoe, e vAta prathama vicAravI joIe ke "sAdhyanI siddhino AdhAra zAnA upara che ?' vicAra karatAM barAbara samajAze ke sAdhyanI siddhino AdhAra sAdhananI zuddhatA upara ja che. "sAdhananI zuddhi vinA sarvazreSTha sAdhyanI siddhi azakaya ja che.' A vAtane samajadAra, "sAdhya makkama rAkhIe to sAdhana mATe A ghoMghATa zo ?' A pramANe kadI ja na bolI zake. "koI, paDikkamaNuM kare to paNa ThIka ane na kare to paNa ThIka : sAmAyika kare to paNa ThIka ane na kare to paNa ThIka rAte khAya toye zuM? ane na khAya toye zuM?" AvuM bolanArA, "sAdhyanI sAdhanAmAM samajatA ja nathI." ema kahevAmAM kazI ja atizayokti nathI. - sAdhyanI siddhino arthI, sAdhananI kALajIvALo ane viparIta vastuthI sAvaceta na hoya e bane ja nahi. "sAtame mALa caDavuM hoya to nisaraNI agara caDavAnuM koI paNa sAdhana to joIe ja." emAM koI ja DAhyo mANasa virodha na kare. dAdara hoya to ThIka paNa vAMsanI nisaraNI hoya to halAve, jarA hAlatI lAge to cAra AdamI pAse pakaDAve ane te pachI caDe. "jeTalo mahela UMco eTalI nisaraNI majabUta joIe" ema sau mAne. "peDhI dvArA Avaka che pachI AbarUnI zI jarUra ?' ema kahenAro bhAgye ja koI hoya. je sthAnamAM kamANInuM sAdhya hoya tyAM copATa ke gaMjIpA khelAya ja kema ? Avaka sAme juo paNa pratiSThA sAme na juo" AvuM kahenArA mUrkha ja gaNAya che. AthI samajo ke "sAdhya UMcuM to sAdhana paNa majabUta ja joIe.' muktinI abhilASAvALAe, prabhue kahelAM sAdhanane svIkAravAM ja paDe. sAdhanane aMge vicAra badhA thAya paNa sAdhana svIkAryA vinA na ja cAle. "deva vitarAga, guru nigraMtha ane ratnatrayI tathA tenAM jinamUrti Adi dharmanAM sAdhano muktidAyaka A badhuM kabUla karyA pachI ja badhI carcA thAya. dudhALAM Dhorone khIlA vagara na cAle. mAlikanuM Dhora Akho divasa game tyAM rakhaDe paNa sAMje vagara bolAve khIle Ave. mAlika vinAnAM Dhora harAyAM Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 180 kahevAya che ane prAyaH e dUdha vagaranAM ja hoya, enAmAM kazI AvaData paNa na hoya ane mArakaNAM paNa hoya. e Dhorane to mAlika paNa vahetAM ja mUke. e cAlyAM jAya to mAlika na gabharAya. dudhALAM DhoromAM paNa jevuM Dhora tevo khIlo e vAta kharI. sArAM Dhorane nAno khIlo, udhamatiyAMne moTo khIlo, vadhAre udhamatiyAne gaLe lAMgara nAMkhe, ethI vadhAre udhamatiyo hoya to be page doraDuM bAMdhe paNa e badhuM ja khIle baMdhAvA Ave tene; paNa khIle jana Ave tenuM zuM thAya ? e ja ke rakhaDI rakhaDIne maravAnuM. A ja rIte ArAdhaka AtmAo, anaMta jJAnIonI AjJArUpa khIle baMdhAyelA ja hoya. ArAdhaka AtmAono vastumAM bheda na hoya. vastunI vicAraNAmAM matabheda, carcA, TIkA-TippaNa badhuM hoya paNa vastumAM bheda na hoya. vastumAM ja bhinnatA dharAvanArA, sAdhyanI sAdhanA nathI karI zakatA. A rIte tame bolatA thAo. nahi bolo to A vastunI rakSA karavI bhAre thaI paDaze. je vastu kImatI, enA rakSaka paNa jabarA joIe. sAmo kaMI kahe ane tame kaho ke zI gama paDe !' e na cAle. bArIkI tame na jANo paNa vastumAM to makkamatA joIe ja. dharmasthAno jhAkajhamAla zA mATe? A vAta sAdhyanI siddhi karavAmAM ja rasiyA hoya ane saMsAranA rasiyA na hoya ene samajatAM sahaja paNa vAra lAge tema nathI. samajune samajavuM saheluM che. "maMdira zuM kAma joIe ?' eno javAba to mokSarasika zrAvakano nAno dIkaro paNa Ape. jenA dvArA AtmAnI anaMta Rddhi keLavavAnI e na joIe ema bolAya ja kema ? bhagavAna vItarAga chatAM traNa traNa killAmAM bhagavAnane devatA zuM kAma besADe ? e devatA kaMI gAMDA hatA ? nahi ja, to pachI eno hetu vicAro. dukAnamAM mAla goThavI dyo, gharAka Avaze, temAM vaLI pATiyAM vagere zuM kAma cItarAvo cho ! tame jANo cho ke bhabhako karyA vagara eka paNa grAhaka nahi Ave. rA. rA. zrI pAMca, ane badhA ilkAba lakho cho. pheriyAne paNa bolatAM AvaDe to eno mAla khape che to pachI bhavAbhinaMdI AtmAone AtmAnaMdI banAvavA zuM zuM na joIe ? "zrI jina maMdira' vagere sthAno bolatAM joIe eTale ke e rastethI je jAya tene AkarSe evAM bhavya joIe. janArane pesavAnuM mana thayA vinA na rahe evAM joIe. saheje e pUche ke konuM derAsara che ? Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 : AtmakalyANano mArga - Agamano Adara kahevAmAM Ave ke bhagavAnanuM. pUche ke kayA bhagavAnanuM ? tarata ene paNa bhakti ya. kuberadattanI lakSmI jovA zrI kumArapALa mahArAja gayA tyAM sphaTikanuM maMdira jotAM lakSmI mUkIne paheluM e jovAnuM mana thayuM. 'meM nathI bAMdhyuM tevuM ANe gAMdhyuM che' ema thayuM. maMdira evuM bhavya ane svaccha hatuM, mUrti ratnanI hatI. e rAjAne paNa ema thayuM ke mArA gAmamAM AvA paNa dharmAtmA vase che. vItarAga vanI bhakti iMdrAdi devo keTalI karatA ? traNa gaDha, emAM vedikA, emAM siMhAsana ane pAdapITha vagere kevuM ? evuM ke e samavasaraNa jovA kaMIka AkarSAIne AvatA, dhAtakI paNa AvatA ane AvelA e hiMsako paNa parama ahiMsaka banIne jatA. 107 bhagavAnano sUra to mITho che ja, chatAM devatA temAM bhaktithI sUra pUre. bhagavAna cAle tyAre pagale pagale devatA AgaLa kamaLa dhare. chatra cAmara siMhAsana sAthe ja rAkhe. bhagavAnanA atizaya cotrIsa che emAM keTalAka sAhajika, keTalAka karmakSayathI ane keTalAka devakRta. devakRta paNa che to prabhunA guNane laIne mATe kahevAya to prabhunA ja. e devo prabhu vItarAganI bhakti zuM prabhu khAtara karatA hatA ? nahi ja, kiMtu potAnA AtmakalyANa khAtara karatA hatA. A ja rIte zrAvakoe paNa yathAzakti bhakti karavI ja joIe. koI pUche ke maMdira AvAM kema ? to kahevuM joIe ke je kALamAM zrI vItarAgamArganI chAyA vistRta hatI, loko saheje saheje doDIne AvatA, te vakhatamAM paNa evAM ramya maMdira hatAM ke je AkarSaNa kare; to je kALamAM lokone dharmanI paDI nathI, dharmanI laganI nathI, te kALamAM to maMdira evAM divya banAvavAM joIe ke anicchAe paNa loko jovA praveze. pravezyA pachI to tyAMnuM vAtAvaraNa ja evuM che ke chAyA pADe, ene ema thAya ke covIsa kalAkamAM pA aradho kalAka zAMti levI hoya to zrI jinamaMdiramAM ja javuM. maMdiramAM zuM bolAtuM hoya ? 'namo khiLALa,' 'prazamarasanimar' 'huM pApI; mane tAro', 'saMbhava jinavara vinaMti avadhAro...' AvA avAja hoya. nAnAM chokarAM paNa kaMI na AvaDe to 'je je' kahe, tyAM paisATakA viSaya kaSAyanA ghoMghATa ja nahi. jeone kharAba ane ahitakara ghoMghATa game ane AvA suMdara ane hitakara zabdo sAMbhaLavA na game tevAonA durbhAgya mATe kahevuM paNa zuM ? - 193 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 ---- 1 ceto, nahi to durdazA nizcita che samaju AtmAone cetavavA mATeno ja A prayatna che. durbhAgyanA yoge pRthvIkAyAdimAM paDelA ane paDatA jIvo anaMta agara asaMkhya kALa sudhI tADana, tarjana, chedana ane bhedana Adi paDA vede che, mATe cetave che ke pramAdI banI A gatimAM javAnI dizAe na jAo. ghI vinA roTalI nahi khAI zakanArA, gADI vagara bahAra nahi jaI zakanArA, bUTa vagara nahi cAlI zakanArA, chatrI vagara taDake nahi jaI zakanArA, pANI garama lAge to barapha nAkhyA vinA nahi pI zakanArA, bhakyAbhazyanA viveka vagara unALAmAM AiskrIma Adi uDAvanArA ane pAchA emAM AnaMda mAnanArAone TIkAkAra maharSi dhyAnathI cetave che ke bahu pramatta ane bahu pudgalAnaMdI na bano. ema banavAthI jo vanaspati AdimAM gabaDI gayA to kapAzo, chedAzo ane sapATAbaMdha cham cham zakAzo. zrI jinezvaradeva jevA dayALu ane e paramatArakanA tyAgamArge viharI rahelA paramarSio jevA dayALu koI nahi maLe. e tArakonI zikSA mAno ane pudgalanI mUrchAthI baco. devatA vagere paNa vimAnAdimAM mUccha kare che to tyAM ja ekeMdriya thAya che. maMdira Adi mamatAne utAravAnAM sthAno che mATe maMdira tathA upAzraya jevAM tAraka sthAno upara karaDI najara na karo. enA karatAM baMgalA upara karaDI najara karatAM zIkho ke jethI kalyANa thAya. paripUrNa pApodaye ja bhaktinAM sthAna para kunajara thAya che. vyavahAramAM paNa kahe che ke kanyAnuM dhana levA marajI thAya e taddana napAvaTa e rIte ahIM paNa traNa lokanA nAthane samarpAyelI ane bhakti mATe nirmAyelI vastu potA mATe levAnuM mana thAya tyAM zuM samajavuM? pApodaye na maLatuM hoya ane ajJAna hoya ene ema thAya e vAta judI paNa vidvAna gaNAtA mANasonI AvI dRSTi kema thAya ? jyAM devAnuM, tajavAnuM tyAM lUMTa pADavAnI bhAvanA e kevI dazA ? A nAzaka dazAthI baco ! nahi to durdazA nizcita che. haju paNa A paramopakArI paramarSi, karmavipAkanI bhayajanaka kaTutara kathA karatAM zuM pharamAve che te have pachI - Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14: ANAe dhammo : 108 0 thoDA kaSTa ghaNuM kAM na sAdhavuM ? * dRSTAto taravA mATe che, DUbavA mATe nahi * tapa-tyAgano upadeza e UMcI koTinI dayA che : * bhagavAnane abhigraha karavo nahoto paDyo * have to udyamanI ja jarUra : paNa karyo hato : - sAdhyanI siddhi to sAdhanathI ja : * AjJAsiddha maryAdAnuM pAlana e ja dharma : viSaya : jJAnInI davAnuM svarUpa, sAdhananI anivAryatA, daSTAMrtAmAMthI zuM levuM ane AjJApAlana e ja dharma, parimita AyuSyavALAne saMyamanI sAdhanA prApta thAya che. aparimita AyuvALA AtmA saMyama sAdhI na zake. A vastusthiti hovAthI ApaNe e TUMkA AyuSyane sArthaka karavA sAdhanA karI levI joIe. thoDA samayamAM ja lAbha vadhAre prApta thAya evI sAdhanA karavI joIe. mATe ja jJAnI tapa ane tyAgano upadeza Ape che. jIvo duHkhI na thAya e jJAnInI bhAvanA che. jJAnInI e bhAvanAne saphaLa karavA jIve svayaM tapa-tyAgAdimAM udyama karavo jarUrI bane che. udyama vinA mokSa maLato nathI. e badhI vAto suMdara rIte samajAvyA bAda jJAnIoe ApelAM dRSTAMto, kathAnakomAMthI kaI vAta levI ane kaI na levI ? eno upayoga taravA ja zA mATe karavo ? vagere bAbato varNavI paramAtmAzrI mahAvIra deve mAtA-pitAnI hAjarImAM dikSA na levA saMbaMdhI abhigraha karyo hato ke, temane karavo paDyo hato, e vAta kahI aMte AjJAsiddha maryAdAnA rakSaNamAM ja saunuM hita che, ema kahI pravacana pUrNa karyuM che. muvAkyAtRta * saMyama ane tyAgano upadeza ApavAmAM UMcI koTinI dayA sivAya bIjuM kazuM ja nathI. * paulika saMyoga chUTe tyAre ja jJAnIne AnaMda thAya ane na chUTe tyAM sudhI to jJAnIne pIDA thAya. upakArIoe ApelAM dRSTAMto taravA mATe ApyAM che, paNa DUbavA mATe nathI ApyAM. * 'zAstra, eka paNa vAta Azrava mArge javA mATe nathI lakhI' - e vAta barAbara dhyAnamAM rahevI joIe. * AgamanA AdhAra vinA paNa svayaM hitAhita jANI zake te AgamavihArI. * je je maryAdAo ApaNA mATe zAstra bAMdhI che, tenuM yathAzakti pAlana e ja ApaNA mATe dharma, e AjJAthI viruddha vartana e ApaNA mATe mahAadharma. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14H ANAe dhamo? thoDA kaSTa ghaNuM kAM na sAdhavuM? sUtrakAra paramarSi zrIsudharmAsvAmIjI mahArAjAe, saMsAravartI prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavA khAtara A "dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA prathama uddezAnuM karmavipAkanI gariSThatA batAvanAruM A bIjuM sUtra racyuM che. e sUtranA Azayane spaSTa karavA mATe TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe, cAre gationAM duHkhanuM varNana karyuM : emAM naraka gatinA duHkhane vacanAtIta jaNAvyuM ane tiryaMca gatimAM rahelA jIvonA duHkhonuM varNana karatAM paNa prathama pRthvIkAya' Adi ekeMdriya jIvonA kAramA du:khano khyAla Apyo. e uparathI spaSTa che ke - pRthvIkAya' Adi pAMca prakAranA ekeMdriya jIvone, cirakAla sudhI tADanatarjana ane chedanabhedana Adi aneka prakAranI kAramI vedanAo sahevI paDe che : kAraNa ke e paikInA pRthvIkAya Adi cAra ane pratyeka vanaspatikAyanI kAyasthiti asaMkhyAta kAlanI che tyAre anaMtakAyanI eTale sAdhAraNa vanaspatikAyanI kAyasthiti anaMtakAlanI che. e pAMca prakAranA ekeMdriya jIvone sthAvara kahevAya che ane teone mAtra eka sparzaneMdriya ja hoya che. e jIvo, "sthAvara nAmakarmanA udayathI game tevI ApattimAM paNa khasI zake tema nathI. bicArA e jIvono udaya bhavitavyatAne AdhIna che. ghaNI ApattinA yoge akAma nirjarA thAya ane enA yoge e jIvono uddhAra thAya. "sthAvara nAmakarmanA udayathI pRthvIkAyAdi jIvone khasavAnI zakti nathI. karmanA bhArathI dabAyelA hovAnA kAraNe e jIvo, game tevI takalIpha chatAM paNa khasI zakatA nathI ethI upAlaMbhane pAtra nathI paNa jeo, saMjJI paMceMdriya ane vastunA jANa hovAno dAvo karanArA hovA chatAM paNa ApattinAM kAraNothI nathI khasatA teo mATe zuM kahevuM ? pramAdamAM paDIne evI duHkhamaya durgatimAM cAlyuM javuM paDe enA karatAM thoDA kaSTa ghaNuM kAM na sAdhavuM ? je kaSTa vAstavika rIte kaSTarUpa ja nathI te kaSTathI mUMjhAvuM ane pariNAme bhayaMkara kaSTamAM paTakI Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 14: ANAe dhamo - 108 ----107 denArA pramAdone vaza thaIne kaMgAla hAlate pahoMcI evAM kAramAM duHkha bhogavavAM vaDe enA karatAM ahIM dekhAtI thoDI takalIphanA yoge anaMtAM duHkha maTatAM hoya to vAMdho zo ? anaMtakALa pIDA sahevI paDe enA karatAM parimita kALa saMyama sevI e pIDA TALavI emAM khoTuM zuM ? saMyama parimita AyuSyavALAne ja hoya che. dharma parimita AyuSyavALA ja pAme che. asaMkhyAta AyuSya hoya tyAM saMyama nathI. parimita AyuSya eTale bahu to eka karoDa pUrvanuM AyuSya. paMcama kALanuM AyuSya to keTaluM che. e to jANIe chIe ne! parimita kALamAM thoDI takalIpha veThI evuM kAM na UbhuM karIe ke jethI anaMtakALanuM duHkha veThavAno samaya na Ave ? vANIo lAbhAlAbhanI dRSTie jue ke nahi ? anaMtI vedanA sahana karavAnI sthiti UbhI karavA karatAM thoDI takalIpha veThI anaMtI vedanA zamatI hoya e lAbha DAhyo AdamI kema ja jato kare ? thoDA kaSTa ghaNuM sAdhavAnuM tene ja na game ke je ajJAnI hoya. tapa-tyAgano upadeza e UMcI koTinI dayA che : anaMtajJAnIonI daSTie, jo anaMta lAbha na dekhAto hota to A badhAne tajavAnuM e anaMta dayALu jJAnIo kadI na kaheta. koIne paNa bhojana Adino aMtarAya na karavAnuM kahenArA ane bhUkhyA tarasyAnI paNa dayA khAnArA A jJAnIo, bhUkha tarasa veThavAnuM kahe che enuM kAraNa UMcI koTinI dayA sivAya bIjuM kazuM ja nathI. dIna anAthanI rakSA karavAnuM tathA emane paNa aMtarAya nahi karavAnuM kahenArA A jJAnIo, bhUkhyA tarasyA rahevAnuM kahe che emAM : e tArakoe hita ja joyuM che e nirvivAda che. e tArakonI dayA judI koTinI che eTale mithyAmatamAM phaselAothI na samajAya tevI che. saMyama ane tyAgano upadeza ApavAmAM UMcI koTinI dayA e ja eka kAraNa che. manuSyapaNAmAM AvelAne bhAra daIne e jJAnIo kahe che ke "A jIvana to tyAga karavA mATe che. A jIvanamAM raMgarAga na hoya, A jIvanamAM to tyAganA phuvArA chUTavA joIe ane mojazokha vilAsamAM paDI A jiMdagI na gumAvavI joIe. thoDA vakhatanA bhogasukhamAM paDI anaMtakALanI kAramI musApharImAM cAlyA na javuM paDe e dayAthI A anaMtajJAnI dayALuo, tamane choDavAnuM kahe che anyathA jemAM tame sukha mAno cho ene e upakArIo choDavAnuM kahe ja zA mATe ? ekAMte hita jue che mATe ja kahe che anyathA zrI jinezvaradeva jevA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 6 - hiteSI mahApuruSa sukhasAhyabIthI dUra thavAnuM ane gharabArathI nirALA thavAnuM pharamAve ja zuM kAma ? lAMbu hita jue che, mATe ja jJAnIo, gharabAra vagaranA banavAnuM kahe che. khAvA karatAM nahi khAvAmAM sukha jue che mATe ja khAvAno tyAga karavAnuM eTale ke tapa karavAnuM kahe che. 1588 zrI tIrthaMka2deve, aneka rAjakumAro vagerene bhikSuka banAvyA che emAM UMcI koTinI dayA sivAya bIjuM koI ja kAraNa nathI. e dayAnuM rahasya je samaje te ja sAco jJAnI ane evo jJAnI paudgalika saMyoganA tyAgamAM takalIpha ja na mAne. jene emAM takalIpha dekhAya te vAstavika rIte jJAnI nathI. paudgalika saMyoga chUTe tyAre ja jJAnIne AnaMda thAya ane na chUTe tyAM sudhI to jJAnIne pIDA thAya. gharabAra kuTuMbanA premamAM to jJAnIne ciMtA thAya ane e prema chUTavAnA samaye jJAnIne zAMti thAya, 'hA-A-za chUTyo' ema thAya. lAkaDAnI bhArI be gAuthI koI bAI ke bhAI lAve ane koI uThAvanAra maLe to jema hA-A-za thAya tema jJAnIne eve prasaMge hA-A-za thAya. bAhya saMyoga upara prema e ajJAnatAne laIne che. e ajJAnatA jAya to bAhya saMyoga enI meLe chUTaze. bahAranA saMyogone aMge je vikalpo thAya che, te tamAma sAcA jJAnanI khAmIne laIne thAya che. e khAmI sAdhAraNa nathI paNa moTI che. e khAmI TALavA mATe dayAnA sAgara zrI jinezvaradevoe ochuM nathI karyuM. e upakArInI e saghaLI karaNI e UMcI koTinI dayAnuM ja pariNAma che. have to udhamanI ja jarUra : e UMcI koTinI dayAnA pariNAmarUpa zAsananI ArAdhanA mATe ughama anivArya che. udyama vinA e zAsananI ArAdhanA azakya che. ughama chatAM paNa ArAdhanA na thAya to aMtarAyanA udayane mAnavo e ThIka che paNa vinA udyame ja ArAdhanA na thAya ne aMtarAyanA udayane AgaLa karavo e ThIka nathI. cAra kalAka gappAM mAranAra ane irAdApUrvaka jinapUjA tathA sAmAyika Adi na karanAra, aMtarAyanA udayane AgaLa kare e kema cAle ? karmano udaya che e vAta kharI paNa karmano udaya kahIne bacAva karavAno evAone adhikAra nathI. vastune meLavavA prayatna na karavAmAM Ave ane aMtarAyanA udayane bacAvamAM lAvavo e samajune kema zobhe ? Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 - 14 : ANAe dho - 108 - - 169 - ekeMdriya AdinA udayamAM bhavitavyatA Adi pradhAna kAraNa manAya paNa samyagdaSTi mATe to pradhAna kAraNa udyama manAya che. zrI tIrthaMkaradevane kevaLajJAna puruSArthathI thAya. karma, bhavitavyatA e badhuMye tyAM kharuM paNa mukhya puruSArtha mATe to kahyuM ke zrI tIrthaMkaradevo, iMdronI sahAyathI kevaLajJAna nathI meLavatA paNa svabaLe ja meLave che. zrI jinezvaradeva jANe che ke "A bhave niyamo mukti che, amuka kALe kevaLajJAna che." tathApi e tArako, ghora tapa tape che : kAraNa ke pradhAnatA puruSArthanI che. e tArakoe, zA mATe sAdhyane sAdhavAnA prayatna karyA e vicAro. jeo badhuM jANatA hatA teone paNa udyamanI jarUra to ApaNane kema jarUra nahi ? prabhune to AyuSyano nizcaya hato, niyamA muktinI khAtarI hatI. zaMkA hatI ja nahi e chatAM paNa e tArake, suMdaramAM suMdara saMyama sevyuM, ajoDa dAna dIdhuM, ghora tapa karyo ane bhAvanI sthiratApUrvaka aneka upasargo sahyA to pachI ApaNAthI pramAdI thaIne kema ja besI rahevAya ? e jJAnIonI UMcI koTinI dayAno lAbha levo ja hoya to e jJAnIonI AjJA mujabanA udyamanI avazya jarUra che. sAdhyanI siddhi to sAdhanathI ja sabhA: tevA prakAranA udyama vinA yatheccha AnaMda karatAM aneka kevaLajJAna meLavyuM che tenuM zuM ? A praznathI, "ArAdhanA mATe udyama karavo joIe' A vAtamAM vAMdho lAvI zakAya tema nathI kAraNa ke sAdhananI sAdhanA karyA vinA koIe kevaLajJAna meLavyuM ja nathI. sAdhyanI siddhi sAdhanathI ja zakya che. koIpaNa AtmAe, sAdhananI ArAdhanA vinA kevaLajJAna meLavyuM nathI. ilAcIkumAra Adi koIe paNa, anaMtajJAnIoe pharamAvelA sAdhanane pAmyA vinA sAdhyanI siddhi sAdhI ja nathI. naTaDI uparanA mohe ke vAMsaDA uparanA nAce, zrI ilAcIkumArane kevaLajJAna nathI ApyuM : paNa munivaranA darzane ane e darzananA yoge AvelI anupama bhAvanAe ApyuM che. zrI bharata mahArAjAne paNa arIsAbhavane kevaLajJAna nathI ApyuM paNa anyatva bhAvanAe ApyuM che. arIsAbhavanamAM rahevuM joIe e mAnyatAthI kadI kevaLajJAna na thAta. aMgulIthI mudrikA kharI paDI ane anyatvabhAvanA jAgI : te pachI aMga uparanA alaMkAro utAravA mAMDyA ane anyatvabhAvanA khIlI tyAre kevaLajJAna thayuM che. emane khyAla thayo ke "A badhuM Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 ---- - 1988 pArakuM che ane navIyaM nati' - mAruM nathI, tyAre kevaLajJAna thayuM che paNa ema ne ema nathI thayuM. AvA AvA saghaLA prasaMgo, "sAdhyanI siddhi to sAdhanathI ja thAya che" e vAtane majabUta kare che : mATe kalyANanA arthIoe, sAdhananI avagaNanA kadI ja na karavI joIe. daSTAMto taravA mATe che, DUbavA mATe nahi? upakArIoe, ApelAM dRSTAMto taravA mATe ApyAM che paNa DUbavA mATe nathI ApyAM. zAstra, eka paNa vAta AzravamArge javA mATe nathI lakhI e vAta barAbara dhyAnamAM rahevI joIe. AjanAo, bhagavAna zrImahAvIradeve "mAtA pitA jIve tyAM sudhI dIkSA nahi levAno abhigraha karyo hato e yAda rAkhe paNa "kema karyo hato e yAda na rAkhe : kAraNa ke e yAda rAkhavAmAM vAMdho Ave che. zrImalayagirijI mahArAjAe to sApha lakhyuM che ke "bhagavAne abhigraha karyo kAraNa ke bhagavAna, traNa jJAnane dharanArA hatA. jJAnIoe, jJAnathI hita jANIne AcarelI vAtono AdhAra laI : "AjJAsiddha mArge cAlatAM aTakI paDavuM' e, irAdApUrvaka nAzanA mArge javAno dhaMdho che. jJAnIo, je Acare te sauthI na AcarAya. "dRSTAMtomAMthI zuM levAya ane zuM na levAya' eno paNa abhyAsa karavAno che ane "zrI tIrthaMkaradevonAM dRSTAMto vaLI zA mATe che ?" e vAta paNa viziSTa abhyAsa mAge che. bhagavAna zrI mahAvIradeve, jJAnathI joIne jarUrI dhArIne karelA abhigrahane vaLagI : jeo, AjJA mujaba ArAdhanAnA mArge jatAM aTakI paDe che : teo, mAtApitAnI hayAtI bAda bhagavAna nIkaLyA hatA A vAtano AdhAra laI saMsArano tyAga kema nathI karatA ? "abhigrahanI vAta levI ane tyAganI vAta na levI' emAM zuM samyagdaSTipaNuM che ? mohamagna AtmAo, jJAnInA hetune vaLagatA nathI ane evI cIjane vaLage che ke jethI udaya ApoApa aTake : mahApuruSanI sArI karaNI vakhate, "e to moTA eTale emaNe karyuM, ApaNAthI na thAya' ema kahevuM ane duniyAdArInI kAravAImAM 'emaNe paNa karyuM hatuM to ApaNe kema na karIe ?" ema kahevuM - A dazAmAM kalyANa kema thAya ? bhagavAnane abhigraha karavo nahoto paDyo paNa karyo hato ? bhagavAna zrI mahAvIradevanA abhigrahano AdhAra laI AjJAsiddhamArganI Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1999 - - 14 : ANAe dho - 108 - 171 ArAdhanAmAM aTakI paDanArAoe, samajavuM joIe ke "bhagavAna zrI mahAvIradevane, abhigraha karavo nahoto paDyo : paNa bhagavAna zrI mahAvIradeve, abhigraha karyo hato.' vadhumAM teoe, e paNa yAda rAkhavuM jarUrI che ke "abhigraha karanAra bhagavAne, abhigraha karavAnI AjJA nathI karI." ATaluM chatAM paNa mAtra dIkSA tarapha ja aruci rAkhI abhigrahanI vAta AgaLa karavI ane bhagavAna jJAnopeta hatA mATe abhigraha karyo ema ThAma ThAma upakArIo lakhe che." e tarapha lakSa na ApavuM e dazAmAM bhagavAnanuM zAsana rucyuM kema kahevAya ? sabhA : abhigraha karavAmAM moha hato ? zrI tIrthaMkaradevamAM virAga jAgato ja hoya che. e sAmAnya puruSa nathI hotA paNa lokottara puruSa hoya che. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjA, stavanA karatAM stave che ke - "yadA marunarendra zrI-stvayA nAthopabhujyate / atra tatra tarnAma, virahavaM tapa te che ?" "he nAtha ! jyAre Apa, devazrI ane nareMdra zrI bhogavatA hatA ane jyAM tyAM rati hatI te vakhate paNa ApanuM viraktapaNe kAyama hatuM." tIrthakara thavA pahelAMnA bhavamAM A dazA hoya to tIrthakarapaNAnA bhavamAM kaI dazA hoya e vicAro. e tArakane romaromamAM virAga hoya che. bhogane roga mAnIne to e bhogave che. evA lokottara puruSa mATe abhigrahAdinA prasaMgo laIne sIdhI mohanA udayanI vAta karavI e vadhAre paDatuM che eTaluM ja nahi paNa evA puNyapuruSanI AzAtanA karavA barAbara che. bhagavAna zrI haribhadrasUrijI to kahe che ke "bhagavAnane rahevuM paDyuM mATe bhagavAna saMsAramAM nathI rahyA paNa icchAthI rahyA che. zrI naMdivardhananI tAkAta nahotI ke emane pakaDI rAkhe paNa mAtApitAnA maraNa pachI pote pratijJA pUrI thayAnuM jaNAvyuM, zrInaMdivardhane, mAtApitAnI virahavyathA jaNAvI kSata para kSAra na karavA kahyuM. e vakhate bhagavAne saMsAranuM svarUpa paNa samajAvyuM. konA bApa, konA dIkarA, konA bhAI e vagere zikhAmaNa paNa ApI; paNa jJAnathI jANIne rahyA. AthI spaSTa che ke "bhagavAnane abhigraha karavo nathI paDyo paNa jJAnathI karavo jarUrI dhArIne karyo che ane zrInaMdivardhana AdinA AgrahathI rahevuM paDyuM Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno Ga che mATe nathI rahyA paNa jJAnathI rahevuM jarUrI jANI rahyA che.' AvA mahApuruSonI to AjJA e ja ApaNA mATe dharma che. AjJAsiddha maryAdAnuM pAlana e ja dharma : ApaNA mATe AjJAsiddha maryAdAnuM pAlana e ja dharma che. dIkSA mATe ATha varSanI uMmarano kAyado amArA mATe, paNa AgamavihArI mATe nahi. AgamanA AdhAra vinA paNa svayaM hitAhita jANI zake te AgamavihArI. evA jJAnI cha varSanAne paNa dIkSA Ape. Aje koI AgamavihArI nathI. e mahApuruSo cha varSanAne dIkSA ApatA e dRSTAMte zAstre darzAvelAM apavAdika kAraNo sivAya ame na ApI zakIe. ATha varSanI aMdara ayogyatAdi doSa je zAstra lakhyA che, te ATha varSa pachI nathI hotA ema zAstra pharamAve che. pelA mahApuruSo to jANatA hatA ke A parAbhavanuM sthAna nahi thAya mATe dIkSA ApatA hatA. Aje AThanI aMdara ane sitteranI upara dIkSA na apAya. AThathI sittera varSa sudhInI vayamAM zAstradRSTie vayanI bAbatamAM amAre ciMtA rAkhavAnI nahi. bhagavAna zrI RSabhadevasvAmIe zAsana sthApyuM tyArathI, vacce zAsanavicchedanA samayane bAda karIne pAMcamA ArAnA cheDA paryaMta, bhagavAna zrI mahAvIradevanA zAsananI hada paryaMta, ATha varSano kAyado che. A kAyado sanAtana ane abAdhita che. karoDa pUrvanA AyuSyanA samayamAM paNa dIkSAkALa to ATha ja varSano hato. zAstramAM kahyuM che ke kevaLaparyAya ane dIkSAparyAya ochAmAM ocho aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre ATha varSa nyUna karoDa pUrva varSa sudhIno 'rezonoDapUrva' eTale ATha varSa nyUna karoDa pUrva varSa. AvA akSaro ThAma ThAma zAstramAM che. dIkSAparyAya paNa eTalo ane kevalaparyAya paNa nava varSa nyUna karoDa pUrva varSa eTalo. A ane bIjI je je maryAdAo ApaNA mATe zAstra bAMdhI che tenuM yathAzakti pAlana e ja ApaNA mATe dharma. e AjJAthI viruddha vartana e ApaNA mATe mahA adharma. evo mahA adharma AcarI ApaNo AtmA ekeMdriya Adi durgatimAM na cAlyo jAya ethI ApaNe sAvaceta rahevAnuM ane e ja mATe A upakArIo, cAre gatinAM du:khonuM varNana kare che. vizeSa have pachI - Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 : unnati ane zAMtino sAco mArga : Avazyaka cetavaNI : AtmAnI unnati mATe ja prabhuzAsana : bhayaMkara paristhiti : AtmAne vIsa2vo e mahApApa che : tAraka koNa ane kevA ? unnatinA upAyo : kalpataru koNa ane kaMTakataru koNa ? viSaya : laukika unnati ane lokottara unnati vaccenA bheda ane lokottara unnatine pAmavAno mArga. 109 parIkSaka zakti ghaTavAnuM kAraNa : dharmakriyA mAtra u5kA2ka che : daridrIne kevo pATha bhaNAvAya ? nAzaka dhamAlamAM udaya zI rIte thAya ? sAdhunuM kAma baMdhana toDAvavAnuM : mamatAe sarjelI behAlI : saMsAra anaMta duHkhamaya na samajAya ane anaMta sukhamaya mokSe javAnI kAryavAhI na thAya tyAM sudhI AtmAnI unnati zakya nathI. mAtra pudgalanI unnatimAM ja AtmAnI unnati mAnI levI, e eka bhramaNA che. mithyAtva enuM ja nAma che. A vAta samajAvatAM pravacanakArazrIjIe vyavahArika unnati ane lokottara (Atmika) unnatino bheda ahIM vistArathI varNavyo che. mokSa ApI zake evA paramAtmatattva pAse paudgalika kSudra mAgaNIo karyA karavI e pa2matA2ka tattvanI kiMmata ghaTADavA samAna che, ema jaNAvI viSaya-kaSAyamAM rata thaI AtmA, puNya, pApa, paralokane vIsaravAM e mahApApa che ema jaNAvyuM che. tyAra bAda saMsArathI tA2vAnI kSamatA konAmAM hoya ? Atmika unnatinA keTalA upAyo che ? kayA jJAnI, zrImaMtAdi kalpavRkSa jevA ? dharmanuM arthIpaNuM kyAre Ave ? dharmakriyAmAM paropakAra zI rIte ? daridrInI bhAvadayApUrvaka dravyadayA kaI rIte karAya? sAcI zAMti kaI rIte thAya ? e praznonA javAbo ApI mamatAnA kAramA nAcane darzAvI, sAdhu ane zrAvakanuM kArya samajAvyuM che. suvAkyAmRta 70 paMcendriyapaNAne pAmela AtmA paNa jo ekendriyapaNAnI kriyAmAM rata thAya, covIse kalAka jo enI sevA kare, to te ekendriya paNa thAya, e svAbhAvika che. * AtmAnI unnati mATe prabhunuM zAsana che, jo ke paudgalika unnati paNa AnA yoge avazya thAya che, paNa A zAsananuM e dhyeya nathI. viSaya-kaSAyanI vAsanA, AtmAnA Atmadharmano nAza kare che. je AtmAne saMsAramAM rasa Ave che, te svayaM tarI paNa nathI zakato ane parane tArI paNa nathI zakato. je AtmA jJAnI hoya, kriyA tatpara hoya, zAMta hoya, bhAvitAtmA hoya ane jitendriya hoya te ja pote tare ane bIjAne tArI zake. mAjhA mUke e sAgara duniyAne DubADe. tame mAjhA mUko to tame paNa tamArI jAtane temaja bIjA kaiMkane DUbADo. manuSya yojanApUrvaka jeTaluM pApa karI zake che, teTaluM duniyAnuM koI paNa prANI nathI karatuM. vIsamI sadInAM sAdhanonI vyAkuLatAmAM tame anukULatA mAnI beThA cho, paNa huM khAtarIthI kahuM chuM ke, e zAMtidAyaka nathI. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 : unnati ane zAMtino sAco mArga : Avazyaka cetavaNI : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjAe, saMsAravartI prANIgaNane saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA ja eka zubha AzayathI, A dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA prathama uddezAnuM, karmavipAkanI gariSThatAne pratipAdana karanAruM A bIjuM sUtra racyuM che. e sUtranA Azayane spaSTa karavA mATe TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAvI gayA ke "saMsAranI cAre gatimAM eka paNa gati evI nathI ke jemAM sukhano leza hoya.' nArakInAM duHkhanuM varNana karI gayA bAda tiryaMca gatinuM varNana karatAM paNa pharamAvI gayA ke - tiryaMca gatimAM gaNAtA ekeMdriya jIvo, ke jemAM pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya ane vanaspatikAya che, e jIvo anaMta kALa tathA asaMkhya kALa sudhI evI vedanA bhogave che ke jemAM sukhano aMza paNa dekhI zakAto nathI." sthAvara nAma karmanA udaye bicArA e jIvo game tevI Apatti chatAM jarA paNa khasI ke casI zakatA nathI. vRkSonAM majabUta mULiyAM jema chedana-bhedanatADana-tarjana thavA chatAM khasI zakatAM nathI, potAnuM sthAna choDI AghA khasatAM nathI, tema karmathI bhAre banelA viSayAsakta jIva paNa game tevI Apatti chatAM saMsAranA saMgathI khasavAnI bhAvanAvALA thatA nathI. saMsAranAM prANIone nirveda tathA vairAgya thAya e ja mATe upakArI maharSio A badhuM varNana kare che, e vAta barAbara dhyAnamAM rahevI joIe. jyAM sudhI nirveda tathA vairAgya na thAya tyAM sudhI zrI jinezvaradevanI AjJA hRdayamAM UtaratI nathI. saMsAra duHkhamaya samajAya to nirveda thAya. jyAM sudhI saMsAra duHkhamaya samajAto nathI, sukhanA sthAne javAnI kAryavAhI thatI nathI, tyAM sudhI unnatinI AzA rakhAya paNa kaI rIte ? Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1993 - 15 : unnati ane zAMtino sAco mArga : - 109 - 175 - duniyAno sAmAnya mANasa paNa, koInI unnatimAM svAbhAvika rIte nArAja na hoya to jJAnI puruSo to nArAja hoya ja kema ? zrI jinezvaradeva tathA te tArakanA anuyAyIo koInI unnatimAM kadI ja nArAja na ja hoya, paNa unnatinA nAme avanati thAya evI kAryavAhImAM to teo nA pADyA vinA rahetA nathI ane rahe paNa nahi. koI paNa AtmA sArA sthAne jAya temAM jJAnI nArAja hoya e bane ja nahi, paNa Aryadeza, AryajAti ane AryakuLamAM AvyA chatAM paNa viSayakaSAyane AdhIna thaI koI paNa AtmA ekeMdriyAdimAM cAlyo na jAya, e mATe A dayAnA sAgara jJAnIo vastusvarUpanA varNana dvArA Avazyaka cetavaNI ApI rahyA che. AtmAnI unnati mATe ja prabhuzAsana : upara caDelAne paDavAnA saMbhava ghaNA che. je AtmA jarA paNa AgaLa vadhyo hoya teNe saghaye sAvadha rahevuM joIe. paMcedriyapaNAmAM AvelA AtmA ekeMdriyapaNAne na pAme, evI A zAsananI mAnyatA nathI, kAraNa ke emAM AvIne paNa ayogya kAryavAhI kare to e AtmA pAcho tyAM paNa jAya. paMcedriyapaNAne pAmela AtmA paNa jo ekedriyapaNAnI kriyAmAM rata thAya, covIse kalAka jo enI sevA kare, to te ekeMdriya paNa thAya e svAbhAvika che. devatA paNa ati AsaktinA yoge potAnA vimAna agara vAvaDI vageremAM ekeMdriyapaNe utpanna thAya che. eTalI hade pahoMcelA devatAnI paNa jo e dazA thAya che to manuSyanI zI dazA ? manuSya to vadhAre sAvadha rahevuM joIe. manuSyagati kAMI bhoganI dRSTie devagatithI UMcI nathI, paNa dharma karavAnA saMyogonI dRSTie UMcI che. AvuM jIvana pAmIne paNa AtmA jo viSayakaSAyamAM ja rata thAya to avanati thAya ja. A jIvanamAM pAMca-pacAsa lAkha maLe ethI samyagdaSTi AtmA rAjI na thAya, kema ke e jANe che ke "pAMca pacAsa varasanI sAhyabI keTalAM varSanI ApattimAM nAkhI deze te nakkI nathI." kAyadAno jANakAra lAkha rUpiyAno corIno mAla pAMca hajAramAM le to paNa ene mUMjhavaNa thAya; e mAla pacI jAya to paNa enI ciMtA na jAya. e mAla copaDe lakhIne vecavAnI hiMmata enI na cAle, bhale e bIjuM kAvataruM kare, paNa sIdho e mAla na vece. evI rIte puNyodaye kAMI maLe to paNa samyagdaSTi emAM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 1w na lepAya. vyavahAranI unnati ane AtmAnI unnatimAM aMtara che. e aMtara rahe tyAM sudhI matabheda paNa rahevAno. AtmAnI unnati mATe prabhunuM zAsana che. joke podgalika unnati paNa AnA yoge avazya thAya che, paNa A zAsananuM e dhyeya nathI. je zAsanamAM, AtmAno udaya karavAnI tAkAta che tenAmAM dunyavI udaya karavAnI tAkAta na hoya e bane ja kema? paNa "e udayane ja saMpUrNa udaya mAnanArA A zAsanane samajyA nathI' - ema avazya kahevuM paDe. bhayaMkara paristhiti : ciMtAmaNimAM be guNa che; sAruM paNa Ape ane narasuM paNa Ape, je mAge te Ape. pUjA mAge to pUjA paNa Ape ane mAra mAge to mAra paNa Ape, ATo paNa Ape ne aDhaLaka dhana paNa Ape, arthAtu-mAganAra je mAge te Ape. mAganAra ATo mAge to ciMtAmaNi to e paNa Ape, paNa evuM mAganAra ethI ciMtAmaNinI kiMmatanI AMkaNI ghaTADavAnuM kAma kare che, e nizcita che. e ja rIte zrI jinezvaradeva pAse duniyAnA padArtho mAgavA te potAnA mATe zrI jinezvaradevanI kiMmatanI AMkaNI ghaTADavA barAbara che. evA devanI kiMmata ghaTADavAnA pApano bojo ene zire coMTe che. moTA AdamIne kacaro kADhavAnuM kAma soMpavAmAM Ave to kadAca e to sabhya che mATe kare, paNa ene ema to jarUra thAya ke ahIM have na avAya to ThIka. zrI jinezvaradeva jevA deva maLe, nigraMtha guru maLe, A dharma maLe, chatAMye kSullaka mAgaNI cAlu rahe to te paristhitine zrI jinezvaradevanA zAsananA gItArtho bhayaMkara mAne che. A bhayaMkara paristhiti to ja maTe ke jo saMsAranI duHkhamayatA samajAya. ane tethI ja e samajAvavAno A prayatna che. AtmAne vIsaravo e mahApApa che : A kAraNe saMsAranI duHkhamayatAnuM varNana upakArIo pharamAvI rahyA che. A duHkhamaya saMsAranI cAra gati paikInI narakagati evI che ke emAM koIpaNa AtmA rAcato ja nathI. kema ke e gatimAM kSaNika paNa rAcavA jevuM kAMI che ja nahi. tyAMno jIva to tyAMnA trAsathI chUTavA ja icche che. tiryaMcayonimAM rAcanArA, bhale ochA, chatAM paNa che; kema ke tyAM keTalAya jIvo bAdazAhI bhogave che, temaja tyAM nArakI jevuM duHkha nathI ke jethI e maravA icche. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 : unnati ane zAMtino sAco mArga : - 109 '', tiryaMca garbhaja paMceMdriyanI A vAta che, bAkI vikaleMdriyAdi saMmUrchima che ane ekendriyo to sthAvarapaNe tADana, tarjana, chedana ane bhedana AdinuM du:kha anaMta tathA asaMkhya kALa sudhI tenI te ja kAyamAM pharI pharI utpanna thaIne bhogavyA ja kare che. manuSyagatimAM ane devagatimAM paNa aneka prakAranAM duHkho che. e rIte saMsAranI cAre gatinAM du:khonuM varNana ka2vAno hetu eka ja che ke enA zravaNa-vAMcana-manana dvArA prANIne saMsAra parathI nirveda tathA vairAgya utpanna thAya ane ethI duniyAno koIpaNa AtmA viSayakaSAyamAM lIna na thAya. viSayakaSAyanI vAsanA, AtmAnA Atmadharmano nAza kare che, emAM zaMkA nathI. AtmAnA tathA jaDanA dharmane-svarUpane samajanAro AtmA, jaDanI unnatimAM evo lIna na ja thAya ke jemAM AtmAnA guNonuM balidAna thAya. nAstikane bAda karatAM koIpaNa Astika evo nathI ke 'zarIra choDIne AtmA javAno che' evuM na mAne. 'anicchAe paNa A zarIra choDIne AtmAne javuM paDaze, gayA vinA chUTako ja nathI ane jevI kAryavAhI karI haze tevI ja gati thavAnI che,' e vAta AtmA, puNya, pApa, paraloka vagere mAnanAra dareka mAne che. 'vuM paDaze ja, gayA vinA chUTako ja nathI' - Astika AtmAnI A mAnyatA majabUta hoya che. 1595 deva, guru ane dharmane sAmAnyatayA paNa je mAnato haze, kSAyopazamika buddhi anusAra thoDuM ghaNuM paNa je samajato haze, evA AtmAne 'zarI2 mUkIne AtmA cAlyo javAno ja' e vAtamAM jarA paNa zaMkA hotI nathI. e vAta pratyakSa dekhAya che, anumAnathI kalpAya che, ane zAstranI paNa sAkSI che. ATaluM chatAM A jANanAro - A anubhavanAro kayo AdamI zarIrasevAmAM potAnA AtmAne vIsare ? 177 'kharekhara, viSayakaSAyamAM rata thaI AtmAne vIsa2vo e mahApApa che' - ATaluM jo nizcita thAya to svayameva dharmanI jijJAsA utpanna thAya; jijJAsA thaI eTale e potAnI meLe ja sadguruno yoga meLavavA prayatna kare; yoga meLave ane susaMyoga meLavIne zraddhApUrvaka e tArakanAM vacano mAne, jethI viSayakaSAyo ghaTe. paNa e tyAre ja bane ke jyAre jJAnIoe varNavelI saMsAranI du:khamayatA hRdayamAM jace ! Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno tAraka koNa ane kevA ? ja saMsAranI duHkhamayatAne hRdayamAM cAvavAnuM kArya te ja kare ke je saMsArasAgarathI tarI parane tAravAne icchatA hoya; athavA to je saMsArathI virakta banI e jJAnInI AjJA mujaba svapara kalyANanI sAdhanAmAM jIvanano vyaya karatA hoya. je AtmAne saMsAramAM rasa Ave che te svayaM tarI paNa nathI zakato ane parane tArI paNa nathI zakato. A ja hetuthI jJAnAdithI vibhUSita jainamunio sivAya anya koI ja A saMsArasAgaranA sAA tAraka nathI, kAraNa ke je potAno uddhAra na karI zake te pArakAno upakAra prAyaH na karI zake. je svayaM taravAne samartha che te ja pArakAne sArI rIte tAravA mATe samartha che. lAkaDAnI ke loDhAnI ema nAva to beya kahevAya, paNa lAkaDAnI nAva tAre jyAre loDhAnI nAva DubADe ! jenAmAM taravAnI lAyakAta nathI, tenAmAM bIjAne tAravAnI lAyakAta nathI. je AtmA jJAnI hoya, kriyAtatpara hoya, zAMta hoya, bhAvitAtmA hoya, ane jiteMdriya hoya te ja pote tare ane bIjAne tArI zake. tA2ka bananAro ekalo jJAnI hoya e na cAle, paNa samyajJAna mujabanI yathAzakti kriyA karavAmAM e tatpara hovo joIe. kriyAmAM tatparatA paNa kacAre Take ? tyAre ja ke jyAre te zAMta hoya; mATe ekalo jJAnI tathA kriyA karanAro paNa na cAle, eTale sAthe e zAMta paNa joIe, jethI te kriyAtatpara rahI zake; e zAMti paNa sadbhAvanA hoya to ja Take ane sadbhAvanA TakAvavAne mATe iMdriyo uparano kAbU hovo ati jarUrI che. iMdriyo upara kAbU to tyAre ja mukAya ke jyAre viSayanI rasikatA ghaTe. ane viSayo asAra ane AtmanAzaka samajAyA vinA viSayanI rasikatA paNa na ghaTe, viSaya paNa asAra tyAre ja samajAya ke jyAre enA AtmanAzaka svarUpanuM barAbara bhAna thAya. AkhA saMsAranuM svarUpa samaje, e samajyA pachI mamatA choDI iMdriyo parano kAbU meLavI sadbhAvanA TakAve to zAMti Ave, zAMti AvyAthI kriyA phaLe ane e kriyAne phaLIbhUta karanAra jJAna hovuM joIe. A guNovALo svayaM tare ane bIjAne tAre. + 151 je AtmA saMsArathI taravAnA mArgamAM pragati kare che te ja AtmA pArakAne tAravA zakti dharAve che. bAkI jeNe potAnuM kalyANa karyuM nathI ane AraMbha samAraMbhanI tathA pApanI pravRttithI jeNe potAnA AtmAne bacAvavAno mArga lIdho nathI, te pArakAne kaI rIte bacAve ? Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1697 15 : unnati ane zAMtino sAco mArga : - 109 M unnatinA upAyo : A ja kAraNe unnatinA arthI ApaNe je jJAna Adi guNothI viziSTa hoI svayaM tare ane parane tAravAnI je abhilASAvALA hoya evA tArakone ja tAraka tarIke svIkAravA joIe; kAraNa ke ApaNe kAyamI unnatine icchIe chIe. Aje Ave ane kAle - cAreka divase athavA mahine ke amuka vakhate - pAchI cAlI jAya evI unnatine ApaNe nathI icchatA. ApaNane ekalI kAyamI ja unnati joIe che ema ja nathI, paNa ApaNane saMpUrNa kAyamI unnati joIe che paNa adhUrI nathI joItI. vaLI e kAyamI ane pUrNa evI paNa unnati avanatinA aMza vagaranI joIe che. to have vicAro ke 'duniyAnA koI paNa padArtha dvArA A unnati thAya ema che ?' duniyAnA saMyogo nitya ke anitya ? duniyAnA padArtho rahevAnA ke javAnA ? kadAcit e na jAya to tamAre rahevAnuM ke ene choDIne javAnuM ? kAM to muMbaI tamane choDe, kAM to tamAre muMbaIne choDavAnuM, paNa chUTA thavAnuM e vAta to nakkI che ne ? sabhA : haiyAmAM rAkhIne jaIe to ? 'e na rAkhe, potAthI na rahI zakAya, to chevaTa haiyAmAM rAkhIe,' ema kaho cho ne ? 179 sabhA : hA sAheba ! to huM kahuM chuM ke enI ja A badhI upAdhi che. ane e ja kAraNe kahevuM paDe che ke maLelA duniyAnA saMyogo enI meLe jaze agara to ene mUkIne tamAre gayA vagara chUTako nathI. to evA padArtho pAchaLa AtmAnI tamAma zakti kharcI nAkhavI ane Atmatattvano vicAra ja na karavo enA jevI bIjI eka paNa ajJAnatA nathI. AvI ajJAnatAthI bacavA mATe - 'unnati kyAM che ane zemAM che ?' e samajavuM paDaze. duniyAnA padArthomAM unnati kahetA ho to AtmA ja sAkSI pUre che ke emAM unnati asaMbhavita che. AkhI jiMdagImAM eTale pAMcapacAsa varasamAM dhAryuM meLavyuM, dhArI sAhyabI prApta karI, paNa ethI AtmAne zo lAbha thayo ? duniyAnAM sAdhanothI AtmAnI ciMtA ghaTe che kharI ? bahAranI upAdhithI hRdayanI zAMti vadhe che kharI ? kahevuM ja paDaze ke nahi ja, zAMti vadhatI nathI paNa UlaTI ghaTe che, kAraNa ke eka peDhIvALA karatAM cAra peDhIvALAne, Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 --- - - w tenAthI vaLI tevI covIsa peDhIvALAne, AgaLa vadhI vilAyata, phrAnsa, jarmanI AdimAM peDhI hoya ene, A badhAne peDhI vadhavAthI hRdayanI vyAkuLatA ghaTatI nathI paNa vadhe che. A vAta kAMI tamArA anubhava bahAranI nathI. zAMtinI icchA chatAM paNa duniyAnI unnati eno nAza kare che. e unnatinA pariNAme pApa vadhe che. AvI rIte AtmA potAnuM jIvana hArI jAya evI pravRtti kayo buddhimAna AdamI kare ? koI ja nahi ! e samajAvA chatAM paNa pAmeluM choDavAnI vAta Ave che tyAM athavA to pAmelAmAM ja saMtoSa rAkhavAnI vAta Ave che tyAM ajJAnAtmAne vAMdho Ave che. hajI trIjo rasto paNa che. jJAnI pahelI vAta to choDavAnI ja kahe che, na choDAya to maLelAmAM saMtoSa mAnavAnuM kahe che, e saMtoSa paNa na hoya ane haju meLavavuM hoya to maryAdA bAMdhavAno trIjo rasto paNa jJAnIo pharamAve che. kalpataru koNa ane kaMTakataru koNa? sAgarane paNa maryAdA che. mAjhA mUke e sAgara duniyAne DubADe. tame mAjhA mUko to tame paNa tamArI jAtane temaja bIjA keMkane DubADo. manuSyapaNAthI hIna manuSya sauthI vadhAre bhayaMkara che. manuSya yojanApUrvaka jeTaluM pApa karI zake che, teTaluM duniyAnuM koI paNa prANI nathI karatuM. manuSya jo sAro thAya to deva, paNa jo manuSyapaNuM gumAve to e ja manuSya rAkSasa. bhaNelo manuSya sIdho thAya to kAma kADhI nAkhe. sIdho Utare to jJAnI kalpataru, paNa UMdho thAya to e ja keTakataru ! vinIta jJAnI kalpataru che. karmakSayanI pravRtti karanAra hoya e jJAnI ane e jJAnI kalpataru, paNa je uddhata hoya, svachaMdI hoya, svecchAcArI hoya e jJAnI to kaMTakataru, e to jyAM jAya tyAM satyAnAza kADhe, kema ke e bhaNelo, mATe ene bAjI goThavatAM AvaDe. zAstrakAra kahe che ke maryAdAzIla jJAnI to evI suMdara yojanAo yoje ke jethI yogya mAtranuM bhaluM ja thAya. evA uttama jJAnInA zaraNe AvelA hajAro AtmA uttama vicAranA ane uttama AcAranA thAya, tathA bhakSaka maTe ane rakSaka thAya. paNa jJAnI jo svecchAcArI bane to jyAM jAya tyAM e evI UMdhI yojanApUrvaka kArya kare ke jenA yoge hajAro AtmAono saMhAra nirmANa thAya. AvI ja rIte zrImAna paNa be jAtanA hoya che : eka zrImAna evo ke jenI Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1599 - 15 : unnati ane zAMtino sAco mArgaH - 109 - 181 chAyAmAM AvanAra Azraya pAme ane eka evo ke jenI chAyAmAM AvanAranuM satyAnAza nIkaLe; e evo hoya ke potAnI chAyAmAM AvanArano kasa kADhe ane pelo zrImAna evo hoya ke potAnI chAyAmAM AvanArane thoDuM ke ghaNuM paNa Ape; enI chAyAmAM AvanArane ema thAya ke "zrImAna ho to AvA ho !' jema zrImAna, tema rUpavAna, baLavAna, sattAvAna paNa be jAtanA. eka sArA ane eka narasA. eka baLavAna evo ke je nirbaLanI rakSA ja kare ane potAnA upara AvelA prahArone khamI ja khAya. koIne jo bIjo mArato hoya to pote ene bacAve paNa potAne koI mAre to khamI khAya evo baLavAna badhAne game. anaMtabalI AvA hoya. jenAmAM evI yogyatA na hoya tene evuM baLa maLatuM paNa nathI. durjanane jo mAgyuM baLa maLatuM hota to jagatamAM eka paNa sajjana jIvata nahi, jIvI zakata nahi, durjano jIvavA deta nahi, paNa evuM baLa emane maLatuM ja nathI. durjanane e mAnyatA che ke huM ekalo paNa bIjA nahi ja.' A mAnyatAne aMge e bIjA para julama kare, paNa vAta e che ke emane mAgyuM baLa maLatuM ja nathI; kema ke baLano durupayoga thavAno saMbhava moTo che. anaMtabaLI to nirbaLane bacAve ane jAta para Ave te khame. e tArakonA baLano upayoga bIjAne bacAvavAmAM thAya che tathA potA para Avela Apattine sahana karavAmAM thAya che. bIjo baLavAna evo hoya che ke durbaLamAtrane TIpe ane eTaluM chatAM jo enI sAme koI jarA AMkha kare to enI AMkha phoDe ! e kahe che ke "mArI sAme AMkha karanAra koNa ?" upakArIo evAone kahe che ke AkhI duniyA tArI sAme AMkha kare che ane karavAnI. tuM mArate miyAM thAya eTale AkhI duniyA tArI sAme nahi to pAchaLa to kahevAnI ja ke "A naMga pAkyo." koI tArI sAme kadAca nahi jue paNa pAchaLa tiraskAra vartAvaze. e ja rIte jJAnI paNa be jAtanA : eka jJAnI evA ke kalpataru samAna - eTale pote potAnA AtmAne paNa pApathI bacAvanAra tathA pArakAne paNa bacAvanAra ane eka jJAnI evA ke potAnI svArthasiddhi mATe pArakAnuM game te thAya tenI darakAra nahi karanAra; evA jJAnI na hoya te sArA. e ja rIte zrImaMta, subhaga, sattAvAna ane baLavAna mATe paNa samajavAnuM che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 --------- 1C ) parIkSaka zakti ghaTavAnuM kAraNa : sabhA : "parIkSA nathI thaI zakatI tenuM zuM ?' je duniyAnA padArthomAM lIna che tenAthI parIkSA thaI zakatI nathI. jo duniyAnA padArthonI Asakti ghaTe to sahejamAM parIkSA thAya. Aje to lokone jJAnI dvArA duniyAnA padArtho meLavavA che eTale e lAlasAmAM parIkSAzakti buThThI banI gaI che. "jJAnIthI kAMIka dunyavI lAbha maLe' e bhAvanA thaI eTale emanA AcAra-vicAra jovAnI kALajI ja rahI nahi. je grAhaka vepArIne paisA ApyA vinA mAla uThAvI javAnI bhAvanAvALo che, e grAhaka bhAvanI bhAMjagaDamAM na paDe. e to pAMca-pacIsa grAhakanI bhIDa vakhate bhaLe ane taka maLe eTale muddo uThAvIne cAlato thAya, e AnA pAInI bhAMjagaDa karavA na rahe. jene khissAmAMthI kADhIne ApavA hoya te bhAvatAla badhuM kare, paNa uThAvagIra grAhaka kAMI na kare. dharma levAmAM paNa bhAMjagaDa kyAre thAya ? e mAla kImatI samajAya to ne? saMsArarasikoe to ema mAnyuM che ke "navarA hoIe, kAmakAja na hoya, TAima maLyo hoya ane ATaluM hota to dhULa nAkhI, paNa eTaluM chatAMya pAchI marajI thAya to dharma karIe ! dharma karavAno koIne TAima nathI maLato, evuM kahenArA moTe bhAge soe so TakA juThThA che. koI apavAda hoya enI vAta judI. khAvAmAM, pIvAmAM, UMghavAmAM, bIDI phUMkavAmAM tathA gappAM mAravAmAM keTalo TAima jAya che? e maLe che ne ? "navaro hoya paNa marajI thAya to dharma karAya, ema tame mAnI beThA cho, eka to tethI ane bajAramAM mAla lenAra grAhakanA jevA dharma mATe grAhaka maLatA nathI tethI Aje svacchaMdI jJAnIo phAve che. dharmanA kAbela grAhaka sAthe kadI paNa svacchaMdI jJAnI na phAve. vepArI game tevo hoziyAra hoya paNa kAbela grAhaka enI luccAImAM na phase; kAraNa ke grAhaka to mAla parakhe, "A nahi paNa A, A nahi paNa A', ema aDhAra tAkA badalAve, ane bhAvanI to jyAre pasaMda paDe tyAre vAta kare ane bhAvamAM keTalI kaDAkUTa karyA pachI kharo grAhaka mAla le che. bAkI e vAta kharI ke uThAvagIra grAhaka e bhAMjagaDamAM na paDe. dharmakriyA mAtra upakAraka che ? sabhA: dharmakriyAmAM amuka TAima Ape enA karatAM e TAimamAM jagatano upakAra kare to ? jemAM jagatano upakAra nathI evI kaI dharmakriyA che ? Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1001 - 15 : unnati ane zAMtino sAco mArga : - 109 -- 183 sabhA : pUjA kare emAM pArakAno zo upakAra ? pUjA karanAranI bhAvanA aDhAre pApasthAnakathI dUra thavAnI che. dareka dharmakriyAmAM e ja sthiti che. pApasthAnaka potAne ja mAre che ane parane nahi ema nathI. tethI ja hiMsAthI pAcho phare e mAtra potAne upakAra kare che ema nathI paNa paranoya upakAra kare che. mRSAvAdano tyAga karanAra mAtra ekano ja upakArI ke svapara ubhayano ? - e vicAro. e ja rIte adattAdAnaviramaNa vratadhArI corIno tyAga kare ethI zuM bIjAno upakArI nathI thato ? e paNa vicAro. mithuna eTale strIsaMga, emAM keTalI hiMsA ? asaMkhyAta jIvo haNAya che; maithuna sevanAra pote paNa DUbe, je sAthe che ene paNa DubADe che, ane e kriyAmAM jIvo mare te judA. temaja e viSaya khAtara AraMbha samAraMbha kare che, e paNa kharuM ne? e badhuM zA mATe kare ? potAnI kAmavAsanA pUravA mATe ne ? A badhuM samajyAvicAryA pachI "aDhAra pApasthAnaka tajIne pA kalAka paNa dharmakriyA karanAra e jagatano upakArI nathI evuM koNa kaheze? be ghaDI sAmAyikamAM besanAra prANImAtrane abhaya Ape che; bezaka, kAMIka ochuM, paNa abhaya Ape to che ja. sabhA: kema ochuM ? duvihaM tiviheNuM" paccakhANa che eTalA pUratuM ochuM. sAmAyikamAM beThelo AtmA prANImAtrane trAsa Apato aTake che. zrI jinezvaradevoe, batAvelI kriyAmAMnI eka to evI batAvo ke jemAM pArakAno upakAra na hoya? daridrIne kevo pATha bhaNAvAya ? duniyAnI sAmagrInA dAnamAM to upakAranI bhAvanA che. bhUkhyAne anAja ApanAra tene jIvADI zake ke kema e zakita che, paNa bhUkhanA duHkha vakhate annadAna sAthe samAdhi rAkhavAnuM samajAvanAra to niyamA upakArI che. bhIkha mAganArane samajAvAya ke "jo bhAI ! tuM royo to paNa bhUkhyo rahyo ane na royo hota to paNa rahevuM paData, pApanA udayathI Avo prasaMga Ave, mATe evA prasaMge zAMti rAkhavI, jethI karmano kSaya thAya ane kadAca durbhAgyavazAt bhUkhyA marI javuM paDe to paNa kalyANa thAya. mATe zAMti rAkhaje. have evuM rudana karI pApa na bAMdhato." sAmagrInA abhAve AvI zikhAmaNa ApIne je AdamI jAya che te je ApI jAya che te pelo ema ne ema anAja ApanAro paNa nathI Apato. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 zikhAmaNa denArathI to pelAne evI zAMti thAya ke chellI ghaDIe paNa anAja na maLe toye ene zAMti rahe. 184 daridrIne koI kahe ke 'mUrkha ! mahenata kara.' e kathananA yoge pelo mahenata kare, dhAMdhala ane dhamAdhama kare, maLe to rAce mAce, na maLe to rue, maLeluM jAya to rue, ane e ja rIte jiMdagI gumAve; paNa jo ene ema pATha bhaNAvAya ke 'bhAI ! durbhAgyanA yoge dAridraya AvyuM che, tuM vyavahAramAM rahyo che, to kadI dAritrya TALavA prayatna karavo paDe to tuM jANe. enI sAthe mane levA devA nathI, paNa prayatna karavA chatAM dAritrya na TaLe to mUMjhAto mA. e dAridracane zAMtithI bhogavIza to bhaviSyanuM dAridraya TaLaze. lakSmIvAnane lAlacoLa joI mUMjhAto nahi; emane to du:khanA dariyA che, du:khanA DuMgarA che; emanA haiyAmAM rahelI sagaDIo tArAmAM nathI.' Avo pATha bhaNAvAya to kevuM kAma thAya ? - e hRdayapUrvaka vicAro. vaLI e daridrIne evo pATha bhaNAvI samajAvavAmAM Ave ke dharmanuM zaraNa che ke jethI lakSmI doDatI Ave paNa e AvelI lakSmIne potAnI mAnIne rAcIza-mAcIza mA.' A pAThathI je zAMti maLe te bIjAthI na maLe. A uparathI samajAze ke upakA2nI bhajanA kayAM che ane upakArano nizcaya kyAM che ? 1602 nAzaka dhamAlamAM udaya zI rIte thAya ? paNa tamane to ema lAge ke vIsamI sadImAM A aDhAramI ane soLamI sadInI vAta kyAMthI lAvyA ? tame game tema kaho paNa sAcuM hoya te kahyA vinA chUTako che ? Aje sAdhano vadhyAM ethI zAMti vadhI ke azAMti ? pahelAM to tIrthayAtrA karavA jAya tyAre kazI ja ciMtA nahi. Aje to jyAM jAya tyAM ciMtA khaDI ne khaDI. tAra, TapAla, Teliphona, vAyaralesa ane reDiyo; reDiyo paNa eka dezano nahi, badhA dezano. amerikAnA bhAva ahIM jANavA joIe. Ajano zrImAna jamavA bese tyAre TeliphonanuM bhUMgaLuM pAse hoya, rAtre sUI jAya tyAre TeliphonanI dorI lAMbI rAkhI bhUMgaLuM pathArImAM rAkhe ke jethI tarata upayoga thAya, vakhate nokara ALasane laIne na jAge to tarata 'halo, halo, elAva, elAva' karavAnuM thAya. Aje A dazA to pratyakSa che ne ? paNa tamane e vastu hajI dhyAnamAM nathI UtaratI. vIsamI sadInAM sAdhanonI vyAkuLatAmAM tame anukULatA mAnI beThA cho, paNa huM khAtarIthI kahuM chuM ke e zAMtidAyaka nathI. seMkaDe kadi eka Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 : unnati ane zAMtino sAco mArga : - 109 Tako zAMti hoya to te kAMI gaNatarImAM na gaNAya. ekane lAbha ne anekane nukasAna, e kaMI lAbhadAyaka na gaNAya. jemAM anekano nAza ane ekano udaya hoya, e udayanuM sAdhana na gaNAya. AjanA vepAra paNa kevA ? enuM nAma paNa vepAra nahi paNa saTTo pADyuM. e vepAra karanArane koI vepArI na kahe paNa saToDiyo kahe. enI pAghaDI sthira nahi. e kyAre phare e kahevAya nahi. dukAnadAranI pAdhaDI bhale jUnI hoya paNa prAyaH 2he sthira. saToDiyAnI pAghaDI kyAre UDe e na kahI zakAya. evI dazA zAthI ? lAlasA vadhI mATe ne ? saToDiyAne navarAza hoya to paNa upAzraye na Ave, kema ke kaI miniTe kayo bhAva Ave e ciMtA to khaDI ja hoya. rAtanA be vAge to UMghe, UMgha vahelI na Ave mATe jAgRti lAvavA cA pIe. cA, pAna, bIDI, sigAreTa A badhAM vyasano kacAMthI ghUsyAM ? rAtre cA vagere vyasano hatAM ? jAgavuM ane UbhA rahevuM eTale cA vagere nazo joIe. vyasana mAtra nazo Ape che. AvAM vyasanothI jAgRti mAnI; pariNAme za2I2no tathA Atmadharmano nAza karyo ane jiMdagInI dhULadhANI karI. e ja ke kAMI bIjuM karI rahyA cho ? AvuM uttama sthAna maLe, prabhunuM zAsana maLe, guruno yoga maLe, chatAM A sthiti rahe to - eTale ke nAzaka dhamAla ja cAlu rahe to - udaya thAya zI rIte ? mamatAe sarjelI behAlI : viSayakaSAyano prema e ja ajJAna che, ene yoge mithyAtvanI puSTi thAya che. mithyAtvanI puSTinA yoge pApa upara prema thAya che, eTale dharmano abhAva thAya che. A badhAnI mULa jaDa tyAM che, arthAt - viSayakaSAyamAM che. bhavanirveda lAvavAno hetu e ja che ke e AvyA vinA A vastu hRdayamAM pesavAnI nathI. saMsAramAM to mojazokha, raMgarAga che. tyAM dAna, zIla, tapa tathA bhAva kone game ? dAna eTale udAratA, zIla eTale sadAcAra, tapa eTale sahiSNutA athavA icchAnirodha, bhAva eTale sadvicAra, e koNa pAmI zake ? duniyAnA padArthamAM Asakta hoya e kema pAmI zake ? duniyAnA padArthanA mamatvamAM beThelAne e kema Ave ? eka karoDa keza taiyAra hoya, paNa je emAM mUMjhAyA kare enAthI emAMthI koDI paNa nahi ja apAya; enAmAM udAratA Ave ja nahi . 'A lakSmI mArI nathI, e cAlI javAnI che, athavA mAre ene mUkIne javuM ja paDaze' A bhAvanA jene hoya ene to thAya ke kAMIka sAdhuM. pelA 'mArI lakSmI' 1603 185 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - - 16M mAnanArAne kadI na chUTake ApavuM paDe to paNa muThThI kaThaNa bhare. polI muThThImAM to ghaNuM Ave. kaThaNa muThThI paNa ADI rAkhIne Ape ke jethI kAMka muThThImAM pAchuM bAkI paNa rahe ! AnuM kAraNa zuM ? sabhAH "paNatA.' e kRpaNatA paNa "A lakSmI mArI che, mArI sAthe rahevAnI che, sAthe laIne javAno chuM' evuM eka yA bIjI rIte haiye beThuM che mATe che. huM to kahuM chuM ke lakSmI tamArI nathI, tamArI sAthe AvavAnI nathI, caMcaLa che, cAlI jaze, e nahi jAya to ene choDIne tamAre javuM paDaze. sabhA: "pratyakSa anubhavAya che." to ene choDavAnuM kahyuM emAM khoTuM zuM? have tame 'choDAtuM nathI - choDavAnuM kahevuM e khoTuM che" ema to nahi ja kahI zako. jJAnI to kahe che ke mamatA chUTe to udAratA Ave, udAratA pachI sadAcAra Ave che. sadAcAra Avyo tyAM sahiSNutA ke icchAnirodha Ave. A traNa guNa Ave enAmAM bhAva kevo hoya ? sArA ja hoya. jenAmAM udAratA na hoya ene kharAba vicAra Ave. lakSmI agara duniyAnA padArthane mArA mAnyA eTale ene pakaDI rAkhe, enA para koI Avato dekhAya to AvanArane "mAruM" evI bhAvanA thAya, mAre paNa, dAMtiyAM paNa kare, korTamAM paNa jAya, ane bane teTaluM badhuM kare. jenAmAM udAratA vagere che e to cIja jAya to paNa "sAcavavI ochI' ema mAne, "javAnI hatI e gaI ema mAne. koTyAdhipati, daridrI karatAM ochI roTalI khAya, enuM kAraNa enuM peTa bIjI rIte bharAya che. "huM koNa" - e ahaMpadathI enuM peTa bharAya che, paNa ene bhAna nathI ke tane pUche che koNa ? traNa-cAra roTalInA adhikArI e karoDapatinA be-pAMca lAkha ochA thAya to paNa zuM? paNa e to golA hisAba gaNe, UMdho hisAba gaNe, karoDamAMthI pAMca lAkha ochA thayA ema gaNe ! paNa janmyo tyAre kaMI nahotuM ane hajI to paMcANuM lAkha beThA che ema na gaNe. dIkaro marI gayo e sAMbhaLIne raDAroLa kare, paNa "maryo e navuM sAMbhaLyuM che ? dIkarA maratA to sAMbhaLyA che ne ? joyA che ne ? potAnA nahi to pArakA paNa dIkarA maratA nathI sAMbhaLyA ? AvA vicAro e zAMti rAkhavAnA upAyo che. tAva Ave, jANyuM ke Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1905 - - - - 15 : unnati ane zAMtino sAco mArga : - 109 - 187 mudatiyo che, pAMca-sAta divase javAno che, pachI bUma zuM kAma mAravI ? mAthAM phocce kaMI tAva UtaravAno nathI. udAratA, sadAcAra, sahiSNutA athavA icchAnirodha tathA savicAra e badhuM kone Ave ? jene dharma vase ene. tyAre jJAnInI parIkSA to sahelI che. lakSmIvAnanI parIkSA hajI na thAya. e to juThuM paNa bole, enI parIkSA thavI kaThina. jJAnI juThuM na bole. tAva mATe to eka tharmomiTara che, paNa jJAnInI parIkSA mATe to saMkhyAbaMdha mITara che. paNa tharmomiTara levAya nahi, bagalamAM mukAya nahi tyAM upAya zo ? ApaNo muddo e che ke je tarato hoya te ja bIjAne tArI zake che. jenAmAM DubADavAno guNa che enAmAM tAravAnI zakti nathI. sAdhunuM kAma baMdhana toDAvavAnuM saMsAranI cAre gatimAM duHkha che, e varNavyA bAda TIkAkAra maharSie e paNa pUchyuM che ke "saMsAramAM sukha hoya to batAvo." huM tamane kahuM chuM ke tame taiyAra rahejo ane sukha hoya to batAvajo ane sukha na hoya to emanuM mAnavA taiyAra rahejo. ApaNe dhUnana zarU karavAnuM che. dhUnana mATe ATalA mahinAthI, chellA pAMca-cha mahinAthI pIThikA caNI rahyA chIe. dhUnana eTale halAvavAnuM. tamane AkhA ne AkhA halAvavAnA che. guMcavAyela AMkaDA toDatAM kaDAkA to thAya, bhAre kaDAkAthI vakhate taNakhA paNa jhare, e vakhate DAhyA mANasonuM e kAma che ke tyAMthI ghAsa ukheDI nAkhI sApha karavuM ane ghAsaleTanA DabbA khaseDI devA. sAdhunuM kAma baMdhano DhIlAM pADavAnuM che. ane ema karatAM taNakhA jhare to mUMjhAvuM nahi. taNakhA jhare to zrAvakonuM kAma ghAsa sApha karavAnuM tathA ghAsaleTanA DabbA dUra karavAnuM che. sAdhu-zrAvakano A jAtano sahakAra che. kadI taNakhAmAMthI bhaDakA thAya to zrAvakathI pANInA paMpa choDAya, paNa ghAsaleTanA DabbA kholAya nahi. ame to baMdhano toDavA nIkaLyA chIe, amAruM e kAma che, emAMthI taNakhA jhare to enAthI dava na lAge e saMbhALavAnuM kAma tamAruM che, kema ke dava lagADanArAone aTakAvavAnI tamArAmAM tAkAta che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - 1605 sabhA: 'mahArAja taNakhA uDADavAnuM kahe che' evo artha lenArA paNa che. mArI pIThikA tathA upasaMhAra sAMbhaLyA vinA mAtra "taNakhA' zabda laIne koI jAya emAM huM nirUpAya chuM. evAo mATe to mAtra mane dayA ja Ave che. ethI huM kazuM ja adhika nahi kahetAM eTaluM ja kahuM chuM ke sAdhu-sAdhvI tathA zrAvaka-zrAvikA paraspara saMkalita che, sau saunuM kAma kare to kadI dava na lAge. kadI gAMDAo dAva lagADavA Ave to paNa saunA sattvathI teo zAMta thAya ane zAMta na thAya to niSphaLa ja jAya. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : satyanI rakSA mATe sakriya bano ! 110 * Atmika unnati zAthI azakya banI che ? chUTe hitakara ja hovI joIe ? * vicitra vAtonAM viziSTa samAdhAna : hitaiSInuM kartavya : * ajJAnI upara dayA hoya paNa roSa na hoya : 7 dhArAzAstrI sAco kyo ? o bhAvadayA ghaTI, enuM pariNAma : * sAdhue rAkhavAnI sAvacetI : * khoTI chUTanuM pariNAma : * AjanA dharmIo : viSaya : satya vAtanA pracAra-prasAra mATe dharmI varga karavAnA prayatno aMge. saMsAramAM sarvatra duHkha ja che, sukha to kyAMya nathI. A vAta samajAya tenI ja Atmika unnati zakya bane che. e vAta jaNAvyA bAda saMtoSa vinA sukha nahi, e vAta samajAvatAM sabhAmAMthI uThela keTalAka vicitra praznonA viziSTa javAbo ApI ahIM jaNAvyuM che ke - moTo bhAga ajJAnI hoI temanA upara roSa ke dveSa karavo nahi. adharmI varga ke dharmano virodhI varga adharmano jeTalo jorazorathI pracAra-prasAra kare che, tethI vadhu jorazorathI jagatanA cogAnamAM dharmI varge dharmano pracAra-prasAra karavo joIe. udyApana, utsavo, varaghoDAdi dharmakRtyonI pAchaLano hetu zo ? bolavA-cAlavAmAM kevI chUTa-maryAdA hovI joIe ? hitakara vacana ja satya kaI rIte ? jainasAdhu sAcA dhArAzAstrI kema ? ane satkArasanmAnAdi prasaMge sAdhue kevI sAvadhAnI rAkhavI ? vagere bAbatonA suMdara samAdhAna ApyAM che. | muvAkyAtRta 0 saMtoSano abhAva e ja sAcI daridratA che. * chatI zrImaMtAIe paNa, saMtoSa vinAnA zrImaMtane jarA paNa sukha nathI ane vinA zrImaMtAIe paNa saMtoSI sukhI che. "khoTI vastu para vijaya meLavavo' - enuM ja nAma jainatva che. * samyaktano mArga sthapAya ke mithyAmArganA aMkuro phUTavA ja mAMDe. * AlaMbana vinA UMcA avAya evuM hRdaya hotuM nathI. * hitakara e ja sAcuM che. hitaciMtaka, sAmo roSAyamAna thAya ethI gabharAvAnuM nathI. paNa sAmo UbhagI na jAya enI kALajI avazya rAkhavAnI che. * lAlaca, lAlasA tathA vAsanA vadhe tyAM upakAranI bhAvanA marI jAya che. * dhUnana eTale mULathI ukheDavuM. * sAdhune vaMdanA e tamArA mATe kalyANakara che, paNa emAM jo sAdhu bhUle to e ja vaMdanA sAdhu mATe vikhakara che. * AjanA dharmae, apavAda bAda karatAM dhamIne dharmamAM TakAvavA mATe peravI ja karI nathI. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : satyanI rakSA mATe sakriya bano ! Atmika unnati zAthI azakya banI che? sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, A dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA : bhavya jIvone nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karI rahyA che. e sUtranuM samarthana karavA mATe prathama TIkAkAra paramarSie cAre gationAM du:khonuM varNana karatAM pharamAvyuM ke "A cAre gatirUpa saMsAramAM sukhano eka aMza paNa nathI." cAre gationA jIvonAM duHkhonuM varNana karatAM prathama nAraka gatimAMnA jIvonAM duHkhonuM varNana karyuM ane te karyA bAda tiryaMca yonimAM rahelA jIvonAM duHkhonuM varNana karatAM paNa pharamAvyuM ke tiryaMcamAM ekeMdriyathI mAMDIne paceMdriya parvatanA jIvo che. te paikInA ekeMdriyamAM pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya ane vanaspatikAya A pAMca prakAro che. e pAMca prakAranA jIvo, sthAvara nAmakarmanA udayathI game teTalI ApattimAM Ave to paNa eka tasubhAra paNa khasI zakatA nathI. e jIvomAM duHkhanA sthAnathI khasI sukhanA sthAnamAM javAnI tAkAta nathI mATe tyAM je je vedanA thAya che te emane bhogavyA vinA chUTako ja nathI. karmAdhInatAne laIne anicchAe paNa, e jIvone aneka prakAranI vedanAo bhogavavI paDe che. e ja kAraNe jJAnIo cetave che ke viSayAsakta thaI tyAM javAthI AvI vedanAo bhogavavI paDaze." evI duHkhI hAlata duniyAnAM prANIonI na thAya e ja A badhuM varNavavAno jJAnI puruSono hetu che ane duniyAnA sAmAnya prANIno paNa duHkhI thavAno hetu nathI. bIjo muddo e che ke "saMsAramAM sukha nathI." evuM jene samajAya te ja sAcI unnati sAdhI zake che. A sAcI unnatinI vAta che ane bahAranI unnatinI ApaNane jarUra paNa nathI. bahAranI unnatimAM vastutaH unnati dekhAtI paNa nathI ane e unnati hoya to paNa dekhAva mAtranI che mATe emAM paDI vAstavika unnatino nAza karavo e vicArazIlanuM kAma nathI. sAcI vicArazIlatA vinA Atmika unnati azakya che. Atmika unnatinA arthIe, sAcI vicArazIlatA Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10) - 13 : satyanI rakSA mATe sakriya bano - 110 - 191 keLavavI joIe. sAcI vicArazIlatA vinAnA prayatno, vivekahIna hovAthI koI paNa prakAre saphaLa thaI zakatA ja nathI. sAcI vicArazIlatAnA abhAvathI ja Atmika unnati azakya banI che. vicitra vAtonAM viziSTa samAdhAna : sabhA keTalAka kahe che ke "AvI vAtothI to daridratA Ave" - AnuM zuM? AvI vAtothI kadI ja daridratA na Ave. saMtoSano abhAva, e ja sAcI daridratA che ? e ja kAraNe chatI zrImaMtAIe paNa, saMtoSa vinAnA zrImaMtane jarA paNa sukha nathI : ane vinA zrImaMtAIe paNa, saMtoSI sukhI che. vAru, "sAdhana joIe" enuM paNa dhyeya zuM ? kahevuM ja paDaze ke sukha. e ja kAraNe duniyAno koI paNa jIva, duniyAnA koI paNa padArthane levA ke tajavA icche che te sukhanA ja mATe icche che e spaSTa che. vaLI e to kaho ke "jene tame unnatinAM sAdhana mAno cho emAMthI ekamAM paNa sukha ApavAnI tAkAta che ?" sabhA: kahenArA to ema paNa kahe che ke A rIte to jaino vepAra rojagArathI ane rAjya prakaraNathI alaga thaI jaze - nIkaLI jaze, mATe vicAro. A kathana ja ajJAnatAthI bhareluM che. vivekanA pratApe, nIkaLI na javAya paNa praveza thaI jAya : e ja kAraNe kahevuM joIe ke jaino na nIkaLI jAya paNa namAlA ja nIkaLI jAya. jainatva jAya to ja barabAdI che bAkI to sadAya AbAdI ja che. jainatva e sAmAnya vastu nathI paNa "khoTI vastu para vijaya meLavavo enuM ja nAma jainatva che. jaina, arthakAmano, viSayalAlasAno ke riddhisiddhino gulAma na hoya. e adhikAra meLavavA tanatoDa mahenata na kare. jaina pAse to saghaLI vastu dAsa thaIne Ave to paNa na le ane kadAca svIkAre to paNa emAM e na ja lepAya. adhikAra Ave to paNa emAMthI kAma kADhe paNa adhikAramAM AMdhaLo na thAya. bAkI lAla pILAmAM ja sukha mAnanArA ane emAM ja baddhAgrahI banavAthI kadAgrahI banelAo to, satya sAMbhaLavAne ja taiyAra nathI hotA. e je kAraNe zAstrakAra kahe che ke "kadAgrahIne upadeza karavo e kUtarInA zarIra upara kasUrIno lepa karavA barAbara che. kharekhara durAgrahI mATe jJAnInAM vacana paNa nakAmAM che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 sabhA : eTaluM ja nahi paNa evAo to jJAnInA duzmana che ane duzmanone vadhAre che ! evAo duzmana rUpe vadhe ane duzmanone vadhAre emAM ja jJAnInI mahattA sUcita thAya che. jJAnInI pAchaLa ajJAnInuM moTuM jUtha hoya ja e sanAtana niyama che. samyaktva ane mithyAtva e zAzvata cIja che. samyaktvano mArga sthapAya ke mithyAmArganA aMkuro phUTavA ja mAMDe. A duniyAmAM jema taranArA hoya che tema DUbanArA paNa hoya ja che. vaLI saMsAranI pipAsA jeone romerome bharI che ane jeo mokSanA ja vairI che, teo jJAnIonA vairI banIne vairI vadhAravA sivAya bIjuM kare paNa zuM ? bAkI je ajJAnI virodha kare che, e to dayApAtra ja che. 1610 ajJAnI upara dayA hoya paNa roSa na hoya : ajJAnIne to jevI chAyA maLe evA mahAle. e to soljara jevA. soljara taddana abhaNa hoya. ene kaMI jANavA ja na de. soljaranuM kAma to nAyakanA oNrDara mujaba amala karavAnuM. nAyakano hukama chUTyo ke goLI choDe, e na jue bApane ke na jue zahenazAhane paNa e sainika to nAyakane oLakhe. soljarane evA sthAnamAM rAkhe ke kaMI enAthI samajAya ja nahi. e to mUrkhAnA saradAra. aNasamajanI dRSTie A vAta che. ene to khavarAve, pIvarAve ane kAma paDe tyAre doDAve. e rIte ajJAnIvarga paNa moTo che ane e dayApAtra che, kAraNa ke e parAdhIna che. e varga tarapha durbhAvanA na thAya, durbhAva thAya to prAyazcitta lejo. e bicArA koIkanA nacAvyA nAce tyAM te dayA hoya ke gusso ? emane samajAya ke A khoTuM thAya che to to e loko paNa roI UThe, kAraNa ke e to komaLa aMtaHkaraNanA che. ajJAnIvargane samajAvI zakAya evI lAiTa pahoMcADavI e muzkela nathI paNa virodhIvarga jevuM pracArakAma tamAruM nathI. sacoTa dharmIvarga nAno che ane virodhIvarga to ethI paNa ocho che. bAkIno badho varga vacalo che. e vargamAM jenI doDa jhAjhI enI asara jhAjhI. eka khoTI vAta phelAvavA e varga moTa2 52 moTara doDAve. jyAre A varga to 'ApaNe zuM !' ema karIne aTake eTale enA vicAra ATalAmAM ja rahe, emAM doSa kono ? e vicAro. ajJAnI to bicArA jevI vAta Ave ema bole evA che. jo tamane emanI dayA AvatI hoya to khoTI vAtano pracAra karavA e varga jeTalA prayatna kare che Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 - 16H satyanI rakSA mATe sakriya bane ? - 110 - - 193 ethI so gaNA prayatna sAcI vAtano pracAra karavA tamAre karavA joIe. bhale pelA vacalA vargane be jaNA game tema kahI jAya paNa A varganA cAra jaNA kahe to e paNa phare, AthI ja evAo dayApAtra che, paNa tiraskArane pAtra nathI. evA varganI tarapha to dharmInA hRdayamAMthI premanA phuvArA ja phUTavA joIe. evAo pratye jarA paNa dveSa na hovo joIe kAraNa ke e bicArAomAM irAdApUrvakano doSa nathI hoto. bezaka ! ajJAna e mahAdoSa che paNa e kaMI ekadama ocho ja nIkaLe ? e kADhavA mATe to avirata prayatno joIe paNa tame to evA cho ke tamArI sAcI vAta paNa, jANe thoDA : kAraNa ke tame ThaMDA, bedarakAra ane ethI eTalA ja tame dharmanA upAsaka ochA. je vastu tamane samajAya che teno prakAza karavAmAM tame ATalA badhA DhIlA kema ? eno pracAra karavAnI manovRtti kema nathI thatI ? bhagavAnanuM zAsana bIjA kema ane kyAre pAme e kema nathI thatuM? udyApana, utsavo, varaghoDA e badhuM zA mATe vihita che? e ja mATe ke enAM darzanathI gharma pAmelAo vadhu daDha thAya DhIlA hoya to, majabUta bane ane jeo ajJAna che, bhadrika che, bAhya zobhA jovAne TevAyelA che teo AvAM anupama ane ajoDa bAhya AlaMbano dvArA dharmane pAme athavA dharmanI prAptinI sanmukha thAya. anaMta upakArIoe bahu ja vicArIne e badhuM niyata karela che. AlaMbana vinA UMcA avAya evuM hRdaya hotuM nathI. dharma mATe paNa AlaMbananI jarUra che to bicArA ajJAnI ke jeo dharmane pAmyA ja na hoya teone AlaMbana kema na joIe ? tame dere upAzraye janArA, zAstrane sAMbhaLanArA paNa vAta vAtamAM DhaLI jAo cho to pelA ke jeo dere jatA nathI, upAzraye jatA nathI ke zAstra sAMbhaLatA nathI e DhaLI jAya emAM te dayA Ave ke gusso? enA para gusso na hoya paNa dayA ja hoya. bhAvadayA ghaTI, enuM pariNAma : je dere upAzraye na Ave : jeone sAdhu pAse AvavuM ke zAstra sAMbhaLavuM na game : jeone pauSadhamAM kaMTALo Ave : jeone paDikkamaNAmAM rasa na paDe : jeone sAmAyika karavuM e paNa na game ? te bicArAo gabaDe emAM navAI zI? evAo gabaDe che e dharmAtmAonI bhAvadayA ghaTI che enuM pariNAma che. bhAvadayAthI dayALu banelA zrAvako sAdharmika bhAIne dharmamAM sthira karavA keTalA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - - 18 prayatna kare ? ane anya nahi pAmelAne pamADavA kevA prayatna kare e jANa cho ? nahi samajanArAne dharmamAM lAvavA mATe kaMI jANavA jevuM karyuM che? loko potAno eka vicAra phelAvavA mITiMga para mITiMga kare, pacAsa mANasa maLyA hoya to paNa pAMcaso lakhe, chApAmAM moTA akSare gaMjAvara medanI lakhe ane hajAro rUpiyA kharce jyAre tame tamArI satya vastune phelAvavA mATe karavA yogya zuM karo cho ? jeo kare che teone dhanyavAda che. jeTaluM kare che teTaluM paNa ThIka che paNa e loko je pramANamAM kare che ethI keTalAya gaNuM karavuM joIe ema kahevAno mAro Azaya che. e loko karavAmAM bAkI nathI rAkhatA. muMbaImAM sTrITanAM nAma to moTAM hoya. pacAsa mANasa mAya eTalo haoNla hoya pachI paMcAvana AvyA hoya toye cIkAra to gaNAya ane cAlIsa AvIne pahoLA bese toye cIkAra gaNAya. AvI rIte kAma karIne saghaLA jainonA mate jaNAve evA e che. khoTI vastunA pracAra mATe e loko ATaluM kare che to jo tame ucita prayatna karo to tamArI sAcI vastunA pracAramAM vAra nahi lAge. janatA dharma nathI icchatI ema na mAno. dharma to saune iSTa che. dharmanA pratye abhAvavALo varga bahu nathI. ene samaja nathI ene laIne abhAva dekhAya che e vAta judI. tamArA sahavAsamAM AvanArA evAo dharma pAme ane pALe evuM kaMI tamArI pAse che ? khoTI chUTanuM pariNAma : sabhA : amArI pAse to mahArAja che, badhAne kheMcI lAvavAnI goThavaNa amArI, upadezanI karaNI tamArI, sAMbhaLavuM hoya te Ave, cheTe rahI rADa pADe eno upAya zo ? eka bhAI - have to gALo de che, mAtra rADo nathI pADatA. bacake Ave e gALo paNa de, e bhale de, e vAtane aDavuM ja nahi. jAtisvabhAva hoya ema vartAya. kasturI pAse lasaNa mUko to kastUrInI sugaMdha jarU2 dabAya. kahevata paNa che ke nAgAthI pAdazAha paNa AghA. zahenazAhatathI cUMTAIne AvelA amaladArane paNa baMdha bAraNe bhAgavuM paDe che. muddo e che ke laData laDatanA rUpathI nAza pAmI che kAraNa ke mithyAbhAva vadhyo che. bAkI samyagdaSTi to tenuM ja nAma ke je vicAra vinA eka kadama paNa na bhare. paNa Aje moTe bhAge bolavA-cAlavAnuM vagara vicAranuM che. potAne lAge ema Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 - 16H satyanI rakSA mATe sakriya bano - 110 - 195 bolavAnI chUTa badhAne joIe che ane badhAe e chUTa lIdhI enuM ja bUru pariNAma che. A chUTa hoya to pariNAme eka gharamAM paNa roja daza mArAmArI thAya. evI chUTa kema ja apAya ? chUTa hitakara ja hovI joIe ? game tevA samajadArane paNa hitakara ja bolavAnI chUTa hovI joIe. zAstra to kahe che ke je hitakara hoya te ja bolAya. zAstra ene ja sAcuM kahe che. hitakara e ja sAcuM che. kaDavI paNa davA na bhAve, na game, gaLe na Utare evI kaDavI davA chatAM mA kahe ke "bhAI ! A davA miThThI che,' davA kaDavI che chatAM miThThI karIne pI jA." AvuM kahenAra mA, vyavahAramAM sAcI ke khoTI ? sAcI. to, spaSTa ja che ke hitakara hoya e ja sAcuM. pathya e ja hitakara. daradIne khATuM, khAruM khAvAnuM mana thAya ja paNa vaigha ene maganA pANI para ja rahevAnuM kahe. maganuM pANI daradIne priya nathI, emAM svAda paNa nathI chatAM vaidya daradIne kahe che ke "tArA mATe e pathya che, hitakara che ane dUdha sAruM che, poSaka che, kImatI tathA majenuM che, chatAM paNa te tArA mATe nakAmuM che. tArA mATe to maganuM pANI, te paNa nitAreluM pANI ja pathya che. maganA pANImAM paNa photaruM na AvI jAya, pANIthI vadhu jADuM e pANI na pAya, mAtra magano pAsa Ave evuM ja pANI pIvAnI chUTa che paNa bIjI chUTa nathI." A ja rIte dareka viSayamAM chUTa hitakara ja hovI joIe. hiteSInuM kartavya : ApaNo muddo e che ke hitakara e ja sAcuM che.' hitakara nathI e sAcuM hoya to paNa khoTuM che. je nAzaka che te sAcuM hoya toye na bolAya. hita, mita, satya ane priya - A cAre guNavALA vacanathI kAma thAya to to sarvottama. ema thatuM hoya chatAM bIjuM vacana vApare to doSa lAge. traNe guNaviziSTa satya bolavAthI sAmo bace, sAmAne lAbha thAya to bIjA vacanano upayoga na karavo. hitakara, priya, satya tathA parimita eTale sAmo kaMTALe nahi evuM pramANopeta, A badhuM hoya to joIe ja zuM? A cAra lakSaNamAMthI bhale traNe lakSaNa cAlyAM jAya, mAtra hitakara rahe to paNa e sAcuM che, ane jo e hitakara na hoya to pelAM traNe lakSaNa chatAM e khoTuM che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 - - - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - 1La4 hitaiSIe hitakara vastu ja devI joIe. ApaNane A vizvamAM hiteSInuM ja kAma che. kAraNa ke hiteSI vinA hita saMbhavita nathI ane hiteSI te che ke je roSa-toSanI paravA karyA vinA maryAdAmAM rahIne hitakara hoya te spaSTa zabdomAM kahe. A ja kAraNe vAcakacaMdra zrI umAsvAtijI mahArAjAe pharamAvyuM che ke 'parau rusau vA tusau vA, hiyA bhAsA bhAsiavvA / ' sAmAne roSa thAya ke toSa thAya enI ciMtA karyA vinA sAmAne hitakara bhASA avazyameva kahevI. ajJAnI AtmAne sAcuM kahetAM roSa thAya emAM navAI nathI paNa ethI hitaciMtake gabharAvuM joIe nahi. hitaciMtake, sAmo roSAyamAna thAya ethI gabharAvAnuM nathI paNa sAmo UbhagI na jAya enI kALajI avazya rAkhavAnI che. ajJAnIne unmArgathI bacAvI sanmArgamAM sthApana karavo e ja hitaiSInuM kartavya che. keTalAka kahe che ke, "jo sAdhusaMsthA jIvatI rAkhavI hoya, sAdhupaNAnuM gaurava sAcavavuM hoya to sAdhuoe jema cAlatuM hoya tema cAlavA devuM joIe ane koI paNa jAtanI TIkA-TippaNamAM na UtaravuM joIe.' AvuM kahenArAone sAMbhaLI levA e hiteSIpaNuM nathI, kAraNa ke dharmagurunI to pharaja che ke teNe janatAnA hitanI khAtara asatyanA umUlanapUrvaka satyanuM saMsthApana jorazorathI karavuM joIe ane AjJAthI uparavaTa thaIne paNa dharmI banavA mAganArAone sApha zabdomAM jaNAvI devuM joIe ke "dharmI tarIke jIvavuM hoya to pola na ja calAvavI joIe. dharmI thavuM hoya to AjJAne - Agamane AdhIna thavuM ja joIe. A pramANe spaSTa kahevAmAM ja uddhAra che. sabhA : paNa sAheba ! moTe bhAge evuM ne eTaluM spaSTa kahevAyuM ja nathI. nathI ja kahevAyuM ema nathI paNa kahevAvuM joIe evuM nathI kahevAyuM. dhArAzAstrI sAco kayo ? duniyAmAM paNa sAco dhArAzAstrI te ja gaNAya ke je asIla pAsethI sAcI vAta pUrI meLave. sAco dhArAzAstrI asIlane spaSTa zabdomAM kahI de ke "pharI guno nahi karavAnI zarate bacAva karuM, paNa te pahelAM eka paNa vAta chupAvyA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1915 - 16 : satyanI rakSA mATe sakriya bano - 110 - 197 vinA tamAma hakIkata sAcI kahI de, pachI huM salAha dauM ane bacAvanI pIThikA caNuM." AvuM nahi kahetAM "game tema jitAvI daIza' ema kahenAra ane khissA bharI lenAra, e dhArAzAstrI nathI paNa lobhIo lUMTAro che ema ja kahevAya. gavarnamenTa, dhArAzAstrIne paropakArI gaNyA che. enAthI phI na magAya. asIla jo phI na Ape to enAthI dAvo na thAya. korTa, emane to kAyadAnA ajJAnIo upara upakAra karanArA upakArI mAne che. sabhA : ATalI hadanI nAmanAe pahoMcyA chatAM paNa e upakAra kema nathI karatA? lAlaca, lAlasA tathA vAsanA vadhe tyAM upakAranI bhAvanA marI jAya che. e to "Ama jitAvI daIza" ema kahIne khissAM ja bhare, chatAM khUbI e ke kesa hArI javAya to paNa asIlane ja kahe ke "tame bhUlyA !" svArthodhatAnA pratApe AvI dazA evAonI thaI che ! dharmaguru paNa, zAsananA dhArAzAstrI che. pelA dhArAzAstrIoe to, gharabAra kuTuMba parivAra badhuM rAkheluM che tyAre A zAsananA dhArAzAstrI sAdhuone to gharabAra kuTuMba parivAra vageremAMnuM kazuM ja nathI hotuM. e rItanuM hoya to ja A dhArAzAstrIpaNuM barAbara dIpe. jainazAsananA sAdhu e moTA dhArAzAstrI che. koIne paNa e khoTI salAha na ja Ape. e to eka ja salAha Ape ke, "guno kabUla kara. gunAnI zikSA khamavA taiyAra thA, prAyazcitta le ane pharI guno nahi karavAno nirNaya kara to to karmasattAmAMthI choDAvavAnI tAkAta mArAmAM che, e vinA ame evA lAMciyA nathI ke amArA bhakta che ema kahIne tamane karmasattA pAsethI bacAvIe.'AvI salAha ApanArA mukhyatayA koI hoya to zrI jainazAsananA ja upadezako che ane e ja kAraNe A vizvamAM sAcA dhArAzAstrI koI hoya to jaina sAdhuo ja che. jeo pApamAM ja rAcavAne icche che teo mATe A dhArAzAstrIo kAmanA ja nathI. kayo dhArAzAstrI gunegArane evuM spaSTa kahI zake ? te ja ke jene mAruM-tAruM na hoya ane jenI saMsArapipAsA ghaTI hoya. sAdhue rAkhavAnI sAvacetI : AvA dhArAzAstrIe paNa satkAra tathA sanmAnathI sAvaceta rahevAnuM che. dhUnanamAM svajanAdinuM dhUnana kahevAze emAM sauthI chelle dhUnana satkAra-sanmAnanuM che. dhUnana eTale mULathI ukheDavuM. aMkurane halAvIne kADhavo ke jethI pharIne na Uge. aMkura halAvyA vinA kheMco to pharIne Uge paNa kheMcatAM pahelAM halAve, Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - 16te jethI jamIna hAle, pocI thAya ane aMkura Akhoye nIkaLI jAya jethI pharIne Uge nahi. svajanadhUnana paNa e ja rIte karavAnuM ke jethI pharI bApAjI ke kAkAjI koI yAda na Ave. chelle dhUnana satkAra-sanmAnanuM che. vaMdanAne sAdhu vipna mAne. sAdhune vaMdanA e tamArA mATe kalyANakara che paNa emAM jo sAdhu bhUle to e ja vaMdanA sAdhu mATe vidanakara che. e vaMdanAmAM phulAvuM e nAzanI kAravAI che. muni to vicAre ke "A vaMdanA saMyamane thAya che, jene jagata A rIte jhUke che tene mATe kevI rIte sAcavavuM joIe ?" A vicAra, jene huM ane mAruM e bhAvanA na hoya enAthI thAya ane enAthI ja sAcI sAdhanA sadhAya. AthI e vAta spaSTa thAya che ke khoTI vAhavAhamAM mUMjhAnArA AtmAo, vastune samajI paNa nathI zakatA ane ArAdhI paNa nathI zakatA.' A kAraNathI dharmImAtre, potAnI pharaja samajavI joIe. AjanA dharmIo : 'sAdhuoe potAnAM mAnasanmAnanI kAravAIthI nirlepa rahI zAsananAM satyono nirbhIkapaNe pracAra karavo joIe ane zrAvakoe potAnA zrAvakapaNAnI ArAdhanA karavA sAthe potAnA sAdharmIo dharmamAM sthira bane ane dRDha thAya evA prayatno niraMtara karyA karavA joIe.' A dRSTie AjanA dharmIono vicAra karIe to jarUra nirAzA Upaje tevuM che. AjanA dharmIe, apavAda bAda karatAM dharmIne dharmamAM TakAvavA mATe peravI ja karI nathI ema kahIe to cAle. pUjA, paDikkamaNuM ke parvatithie pauSadha karanAro, e kare jAya : paNa e sivAya bIjI kAryavAhI ke je avazya karavI joIe te prAyaH baMdha ja karI che. roja dasavisa jaNAe maLavuM, paraspara vicAro karavA, siddhAMtono pracAra karavA yojanAo karavI A badhI kAryavAhIno lagabhaga nAza thayo che. mArA A kathanane UlaTuM na letA, kAraNa ke jeo kare che teone dhanyavAda che ane thAya che teTaluM paNa ThIka che paNa A to moTe bhAge je che te huM kahuM chuM. A duniyAmAM badhAM ja maMtavyonI sosAyaTI che. kharAba siddhAMtonA pracAra mATe paNa sosAyaTI che. eka mANasane potAnA vicAra phelAvavAnuM mana thAya ke jhaTa dazane bhegA kare che ane tame evA naciMta cho ke ene paNa bhegA na karo. vadhumAM AjanA dharmIo, prAyaH kuTuMbane paNa keLavI nathI zakayA. bApanA hAthamAM potAnA be chokarA paNa na hoya evI AjanI dazA che. chokarA moTA Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 : satyanI rakSA mATe sakriya bano H - 110 na thAya ke tarata ja judA. 'zuM pAmyo ?' evuM kadI chokarAne pUchyuM hota to A pariNAma na Avata. potAno chokaro duniyAmAM DigrIdhara ke padavIdhara bane, ene khurazI maLe emAM vAha vAha mAnI, evI khoTI vAha vAhamAM mUMjhAvAnuM pariNAma e AvyuM ke e ja chokarAo mAbApane gharanI heThe UtaravAnuM kahI de che. evA dIkarAo spaSTa kahe che ke 'Aja sudhI to tame gAdIe besatA te ThIka paNa have tamAruM kAma nathI, have rAja amAruM che. mATe heThe Utaro.' e ja chokarAomAM jo pahelethI ja dharmanA saMskAra pADyA hota to te dIkarAo bApAjInI pUjA karata. ema nahi karavAnA pariNAme teo kahe che ke 'amArA vagara tamane bApa kaheta koNa ?' A kaI dazA ? e ja rIte Aje ghaNA kahe che ke 'ame na hota to zrI jinezvaradevane koNa pUjata ?' AvI dazA Ave e zuM ochuM zocanIya che ? paNa thAya zuM ? khoTI vAhavAhamAM mUMjhAI javAya ane ka2vA yogya na karAya enuM pariNAma AvuM Ave emAM Azcarya paNa zuM che ? spaSTa zabdo kahI zakAya tema che ke 'gharamAM, kuTuMbamAM ane ADozIpADozI AdimAM je sthiti keLavavI joIe e dharmIe nathI keLavI, enA ja pariNAme A dazA AvI che e ni:saMzaya che.' ane eno hetu e che ke jJAnIoe varNavelI saMsAranI du:khamayatA je rIte samajAvI joIe te rIte samajAI nathI. e samajAyA vinA dharmanI ArAdhanA tarapha lakSya thatuM nathI ane e karAvavAno A upakArIono A prayatna che. haju paNa upakArIo zuM pharamAve che e have pachI - 1617 199 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 : bAhyatyAganI mahattA : 111 * saMsAra, e sukhano virodhI che : jainakuLamAM jainajIvananI jhaLaka kema na hoya ? * matabheda vinAnI vAta : pApathI bacAvavo, e ja eka hetu : * bAhyatyAga, AMtaratyAganuM kAraNa che : * suMdaranuM pariNAma suMdara : kSullakakumAra : * bAhyatyAga paNa keLavavo ja paDaze !: * zuddha saMskAra ane saMsargano pratApa : * zraddhA vinA karelo tyAga jo phaLe to - paDelAne ke paDatAne unnata karavo e ja dharma : zraddhAyukta kema na phaLe ? * viparIta bhAvanAnuM pariNAma : * svarUpa samajAya to saghaLuM ja Ave : * jarUrI vicAranA abhAvanuM pariNAma : * jainane, jAta pahelI ke dharma pahelo ? viSaya : bAhyatyAga e AMtaratyAganuM kAraNa kaI rIte bane? saMsAra e duHkharUpa ja che, emAM sukha aMzamAtra nathI ane sukha to eka saMyamamAM ja che. e vAtathI bhUmikA rajU karI hRdayapUrvakanA tyAgathI A saMsAramAM ya sukhano anubhava thAya e vAta jaNAvI che. e tyAga mATe bAhyatyAga paNa atiAvazyaka manAyo che. nimittavAsI AtmA hovAthI sArAM nimitte caDe ane nabaLA nimitte e paDe mATe nabaLAM nimittothI AghA rahevuM ne haMmezAM sArAM nimittone sevatA rahevuM e sukhI thavAno mArga che. e vAtane spaSTa karavA aneka yuktio rajU karI che. jaina zAstrokta zullakakumAranI kathAnA AdhAre lajjAdika guNothI saMyamamAM sthira rahenAra mahAtmAnI vAta rajU karI bAhyatyAganI mahattA supere sthApita karI che. A ja vAtanA anusaMdhAnamAM bAlyakALathI dIkSA zA mATe ? saMskAronI jarUra zI ? paDelA ke paDatAne caDAvavo e dharma kema ? vagere bAbatonI carcA karatAM dazArNabhadra ane Indrano prasaMga paNa varNavyo che. muvAkyAtRta * maLelI cIjane nahi bhogavavAnI bhAvanAmAM tyAga che; jyAre khUTI jAya mATe na bhogavavuM e bhAvanAmAM kRpaNatA che. * jeTale aMze saMsAra che, teTale aMze duHkha che ja ane jeTalo chUTaTyo che teTaluM ja sukha che. * jenA bAhya saMyogo khoTA enA AMtara saMyogo bagaDavAno bhArobhAra saMbhava che, jyAre jenA bAhya saMyogo sArA che, enA AMtarasaMyogo bagaDavAno saMbhava prAyaH nathI. zraddhApUrvakano bAhyatyAga, e AMtaratyAgane lAvyA vinA raheto ja nathI. samyagdaSTine, jAta karatAM paNa prabhuzAsananI kiMmata vadhAre lAge. Aje jiMdagI thoDI che ane sAdhano ghaNAM che, chatAM dharma na sadhAya to e sUcave che ke, jAta karatAM dharma pahelo manAyo nathI. bAlyakALathI ja caDAvavAnI vidhi bAMdhavAno jJAnIono hetu paNa e ja che ke prANImAtra pApathI bace ?' ArAdhanAne lAyaka zuddha saMskAra ane zuddha saMsarga AtmAne bhayaMkara doSomAMthI bacAvI le che, e niHsaMzaya che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17: bAhyatyAganI mahattA : saMsAra, e sukhano virodhI che : sUtrakAra paramarSi zrIsudharmAsvAmIjI mahArAjA, A "dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA bhavya jIvone nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karI rahyA che. e sUtranuM samarthana karavA mATe prathama TIkAkAra maharSi zrIzIlAMkasUrijI mahArAjA, pharamAvI gayA ke cAra gatirUpa saMsAramAM, e cAra gati paikInI koIpaNa gatimAM sukha nathI. cAre gatinAM duHkhonuM varNana, saMsAravartI prANIne nirveda tathA vairAgyanI prApti thAya e mATe che. nirveda tathA vairAgya thayA vinA zrI jinezvaradevanuM zAsana rucikara thatuM nathI. saMsAra upara nirveda na Ave, paudgalika padArtho upara virAga na thAya tyAM sudhI prabhumArga rucikara na thAya. e ja hetu mATe cAre gatinAM duHkha varNavatAM TIkAkAra paramarSi, prathama nArakanAM duHkhonI vAta karI gayA : tathA tiryaMcagatinI vAta karatAM paNa pharamAvI gayA ke pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAukAya ane vanaspatikAyanA jIvo, sthAvara nAmakarmanA udayathI game tevI ApattimAM paNa khasI ke casI zakatA nathI ane tADana, tarjana, chedana,bhedanAdi aneka prakAranI pIDAo anaMtakALa sudhI paNa sahana kare che. game tevI Apatti vakhate e jIvo dhAre to paNa du:khanA sthAnamAMthI sukhanA sthAnamAM jaI zakatA nathI. du:kha bhogavIne akAma nirjarAnA yoge UMce caDe e vAta judI che : paNa e jIvo, e avasthAmAM rahyA chatAM svayaM duHkhanA sthAnamAMthI sukhanA sthAnamAM jaI zakatA nathI. ApaNe, jema taDakethI chAMye jaIe tema jIvo jaI zakatA nathI, kema ke e jIvone, sthAvara nAmakarmano udaya hoya che. game tevI Apatti Ave te badhI emane to sahevI ja paDe che. kAraNa ke e jIvone, karmanI kAramI parAdhInatA che. e rIte duHkha bhogavavAM paDe enA karatAM ArAdhanA karatAM AvI paDatI takalIphane irAdApUrvaka bhogavavI sArI che. icchApUrvaka takalIpha bhogavavAthI kAma thAya che jyAre tyAM bhogavavuM paDe che ane icchita kAma thatuM nathI. khAvA na maLe ane Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 --------- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 1 bhUkha bhogavIe emAM navAI nathI paNa padArtho hoya chatAM bhUkha bhogavAya 2 navAI che. je cIjo mATe duniyAnA pAmara manuSyo, bhIkha mAge ane anekanI gulAma kare : te cIjo najara sanmukha chatAM, jeo enI upekSA kare che ane upekSA karIne jeo ene taje che tenA jevA duniyAmAM mahApuruSo koNa? paNa A dazA AvavA mATe saMsAranI duHkhamayatA samajAvI joIe. e ja muddAthI upakArIo pharamAve che ke te te gatimAM je je vipAko rahyA che te bhogavyA vinA chUTako ja nathI. A ja kAraNe paNa na khAya tyAM doSa kRpaNatAno che mATe e hINabhAgI kahevAya paNa upavAsa kare ane e mATe na khAya e to ArAdhaka che. mammaNa zeTha, tela tathA coLA khAto te tyAgathI nahi paNa mAtra potAnI kRpaNatAthI ja. koTyAdhipati, aNAhArIpadanI ArAdhanA mATe mAsakhamaNa kare to kahIe ke Avo zrImAna paNa Avo tapa kare che ! kharekhara dhanya che ene ! "paNAtAmAM tathA tyAgamAM aMtara che. maLelI cIjane nahi bhogavavAnI bhAvanAmAM tyAga che tyAre khUTI jAya mATe na bhogavavuM e bhAvanAmAM paNatA che. kRNatAthI bacavAnuM che jyAre tyAgane bhajavAno che paNa e vAta tyAre ja bane ke jyAre saMsAranI viSamatAno khyAla Ave. "saMsAramAM eTale ke cAre gatimAM sukha nathI' - A vAta barAbara sahAya tyAre ja e vastu bane. viSayakaSAyarUpa saMsArane tathA sukhane meLa ja nathI. e saMsAra hoya tyAM sukha hoya ja nahi.' - A vastu barAbara pacI javI joIe. A vastu jeone samajAya teo to samajI ja jAya ke saMsAra, e sukhano virodhI che.' matabheda vinAnI vAta : sabhA : munine paNa saMsAra to che ja. jeTale aMze saMsAra che teTale aMze duHkha che ja ane jeTalo chUTyo che teTaluM ja sukha che. jeTalI zarIranI mamatA eTaluM duHkha ane mamatA chUTI eTaluM ja sukha. A rIte mAnavAmAM vAMdho nathI. "jeTale aMze saMsAra teTale aMze duHkha ane eno tyAga eTaluM sukha e vAtamAM be mata che ja nahi. lobha e duHkha che ane saMtoSa e sukha che, kAraNa ke lobha e saMsAra che ane saMtoSAdi sadgaNo e mokSasukhanA Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. --------- 17 : bAhyatyAganI mahattA : - 111 - 203 aNuo che. munine paNa, zarIra AdinI mamatA AdirUpa jeTalo saMsAra che teTaluM duHkha che ja e kAraNe "jeTalo saMsAra teTaluM duHkha ane jeTalo saMsArano tyAga teTaluM ja sukha" A matabheda vinAnI vAta che. zrI jainazAsana, saMsAramAM sukha manAvatuM ja nathI : e ja kAraNe zrI jainazAsana, A saMsAramAM eka dharmane ja upAdeya tarIke manAve che. saMpUrNa dharmanuM pAlana karanAra AtmAne, A saMsAramAM ja mokSano sAkSAtkAra thAya che e ja kAraNe upakArIo pharamAve che ke "nirjitamadamadanAnAM, manovAkkAyavikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnA-khideva mokSa: suviditAnAm 2 " "mada ane madana upara saMpUrNa vijaya meLavanArA, mana, vANI ane kAyAnA vikArothI rahita tathA paranI AzAthI vinivRtta thayelA suvihita AtmAone A saMsAramAM ja mokSa che." "mada eTale ahaMkAra, madana eTale kAmadeva, vikAro ane paranI AzA e ja saMsAra che ane e saMsAra hoya tyAM duHkha avazya che tathA e saMsArano jyAM abhAva che tyAM sukha ja che. A vAtamAM, koI paNa jenazAsananA jJAtAno matabheda che ja nahi. karmanA yoge, munio saMsArI che e vAta nirvivAda che paNa sAthe e vAta paNa eTalI ja nirvivAda che ke teo karmanI sAme thaI karmabaMdhanA kAraNarUpa padArthonA saMsargathI para banelA che. saMsAramAM rahelA AtmAo, muni tarIke tyAre ja oLakhAya che ke jyAre teo, sarpa jema kAMcaLIno tyAga kare che tema bAhya saMsargono hRdayapUrvaka tyAga kare che. bAhatyAga, AMtaratyAganuM kAraNa che : hRdayapUrvakano tyAga e ja A saMsAramAM sukha che ane e tyAga, AtmAne zAzvata sukhanA dhAme pahoMcADanAra che. evo anupama tyAga pAmavA mATe, bAhya saMsargono tyAga ati Avazyaka che : kAraNa ke bAhyatyAga, AMtaratyAganuM kAraNa che. bAhya saMsargono abhAva paNa koI koI AtmAne lAbharUpa thaI jAya che to pachI bAhya saMsargono tyAga kema lAbhArUpa na thAya ? jo evo tyAga, lAbharUpa na hota to jJAnIo, prApta vastuonA tyAgane jema tyAga tarIke oLakhAve che, tema aprApta vastuonI icchAnA tyAgane paNa tyAga tarIke Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 - - - - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - 10 oLakhAve che te na oLakhAvata. bAhya saMsargo ane e saMsargonI icchA e ubhayano tyAga, AMtaratyAgane ANavAmAM prabaLa sAdhana che. jeo, AMtaratyAgane na icchatA hoya teo ja, bAhyatyAganA virodhI hoI zake. kAryanA arthI, kAraNathI bedarakAra na ja hoI zake. abhyAsadazAmAM, bAhyatyAga prathama hoya che ane AMtaratyAga, e bAhyatyAganA yoge che. "AMtaratyAganA yoge bAhyatyAga e to abhyAsadazAno paripAka thayA pachI che paNa zarUthI nathI." A vAtane nahi samajanArAo, "bAhyatyAga, AMtaratyAganuM kAraNa che." A vAtane na samajI zake e sahaja che : bAkI AMtaratyAgane pAmavA icchatA ane AMtaratyAganA yoge ja bAhyatyAga thaI jAya evI dazAne pAmavA icchatA AtmAoe, e tyAgane ane e dazAne pAmavA mATe bAhyatyAgano khUba ja abhyAsa karavo joIe. e abhyAsanA yoge ja, eka kAlamAM e tyAga ane e dazA sArAmAM sArI rIte khIlI UThaze : ane e khIlI UThyA pachI, sAdhyanI siddhi jotajotAmAM thaI jAya tema che : paNa zarUAtathI ja AMtaratyAganI vAto ja karanArAo ane bAhya tyAganI vAtathI paNa bhAgatA pharanArAo, koI paNa kALe e tyAgane ke e dazAne pAmI zakavAnA nathI : jo Ama na hota to dravyasamyaktano Aropa karIne mithyAdRSTione vrato paNa ApavAmAM ane abhyAsarUpa cAritra ApavAnAM vidhAno zAstromAM na hota. bAhAtyAga paNa keLavavo ja paDaze !: bahAranA kharAba saMyogathI bacI gayelA AtmAo, lAbha pAmI zake che to jeoe bahAranA kharAba saMyogo tajyA che teo, e tyAganA lAbhane kema ja na pAmI zake ? game tevo hiMsaka ane jaMgalI siMha paNa pAMjare purAya che eTale kevo banI jAya che ? je siMhanI pAse eka mANasa paNa pharI zakatuM nahotuM, te ja siMhane jovA hajAro mANasa bhegA thAya che ane pelo siMha bhale aMdarathI trADa pADe to paNa zAMtithI jue che. jonArAo paNa jyAM sudhI pAMjarAnA saLiyA majabUta hoya tyAM sudhI ja jue ane saLiyo polo lAge ke badhA bhAge che ane doDAdoDa kare che, kAraNa ke zAMtithI joI zake che e pratApa pAMjarAno che. te ja rIte game tevA viSayavAsanAnI abhilASAvALAne, viSayavAsanAnI sAmagrI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 : bAhyatyAganI mahattA : - 111 205 vinAnA pradezamAM mUkavAmAM Ave to enI viSayavAsanA prAyaH ApoApa baLI jAya che. bhale thoDo vakhata durdhyAna thAya, ene yoge karmabaMdha paNa thAya, paNa pariNAme e viSayane bhUlI jAya che. bIjuM, jeTalI cIjo khAvAnI tamane bhAvanA thAya che teTalI cIjo khAvAnI icchA jaMgalanA bhIlane thAya che ? kahevuM ja paDaze ke nathI thatI, kAraNa ke ene e vastuono khyAla ja nathI. tame tathA e bhIla beya A bharatamAM ane temAMye hindustAnamAM janmyA cho, tame paNa mANasa ane e paNa mANasa chatAM tamane AyaMbilamAM je khorAka maLe che te paNa ene nathI maLato. jADo roTalo ane jhADethI toDelI vanaspati e be bhegAM Ave, evo khorAka e TesTathI khAya. zuM tamArI ane enI jIbhamAM kaMI phera haze ? mArI moTI ane enI nAnI haze ? nahi ja, e chatAM paNa bhIla bajAramAM nIkaLe to paNa eka paNa mIThAI para enuM mana na thAya, e to sIdho cAlyo jAya, ane tamane to moMmAM pANI chUTe. enAmAM to ajJAna che, e ajJAnanI prazaMsA nathI karato paNa ApaNo muddo e che ke jene duniyAnA saMyogo ochA ene nimitto ochAM maLe che, e kAraNathI ene jo koI vALanAra maLe, ane e vaLe to tamane paNa pAchA pADe. e AtmA tamArAthI AgaLa Ave. ene khAvAnuM choDAvavAmAM muzkelI nathI, svataH abhyAsArUDha che. tamane be vigaI choDAvatAM muzIbata, pelAne to chaye vigaIno abhAva che, AthI paNa siddha che ke kevaLa atyaMtaranI vAta pakaDanArA ajJAna che. AMtaraguNanI abhilASAvALAe bAhya tyAga keLavyA vinA chUTako ja nathI. paNa pelo bhIla che tene bAhya sAmagrI maLI nathI paNa choDelI paNa nathI tene jo ATalo lAbha thaI zakato hoya to ApaNe to svecchAe choDavAnI vAta karIe chIe temAM keTalo lAbha thAya ? te vicAro. munine nirdoSa cIja maLe te levI evI AjJA che, e levAmAM doSa nathI, chatAM paNa vividha prakAranA abhigrahonuM e mahApuruSo mATe paNa vidhAna che. tapavRddhi mATe jAta jAtanA abhigraho karavAnuM vidhAna che. e abhigraho paNa saMyamane zuddha banAvavA mATe che. 1623 bAhya kriyA vinA sastu paNa zuddha banatI nathI. tAMbA pittaLanA vAsaNane kATa caDe e kADhavA mATe AMbalIthI ghasavA vagerenI bAhya kriyA karavI paDe che. melA vastrano mela kADhavA sAbu ghasavo paDe che e paNa bAhya kriyA che ne ! vadhAre mela hoya to, vastrane jema bhaThThImAM nAkhavuM paDe che tema AMtaraguNane pragaTa karavA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 -- -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 ---------- 164 mATe paNa bAhya kriyAnI atizaya jarUra che. AMtaraguNa vinA paNa sArAnI zikhAmaNa mAnanArA keTalAya bAhya kriyA karanArA thAya che ane e paNa pariNAme sAdhya sAdhe che. kaMI paNa na samajanArA chatAM zeThanI zikhAmaNa mAnanArA nokara mahine pacIsa pacIsa kamAya che. enAmAM kaMI jJAna na hoya, mAtra zeTha kahe e tAkA lAve ane laI jAya e ja enuM kAma. zeThanI salAha mAne che mATe e pagAra pAme che. AthI spaSTa che ke pAmelAnI salAha mAnIne kriyA karanArA paNa UMcI koTinA che. jenA bAhya saMyogo khoTA enA AMtarasaMyogo bagaDavAno bhArobhAra saMbhava che, jyAre enA bAhya saMyogo sArA che enA AMtarasaMyogo bagaDavAno saMbhava prAyaH nathI. tIvra pApodayanI vAta alaga che. abhavya Adi sivAyanA AtmAonI bAhya kriyA jema uttama tema tema AMtarakriyA ApoApa sArI thAya : AthI bAhyatyAga paNa AMtaratyAganA arthIoe keLavavo ja paDaze. zraddhA vinA karelo tyAga jo phaLe to zraddhAyukta kema na phaLe? abhavya AtmA, bAhyatyAganuM pAlana kare che ane mokSamArganI zraddhA vinA ja munipaNAnI kriyAone kare che : e chatAM paNa e tyAga ane e kriyAonA pratApe, e AtmA navamA raiveyaka sudhI pahoMcI zake che e vAta nizcita che. "mokSamArganI zraddhA vinA paNa karAyelo tyAga jo phaLe to pachI zraddhApUrvaka karavAmAM Avelo tyAga kema ja na phaLe ?' - e vicAro. zraddhA vinA paNa mAtra bAhyathI ja karelo tyAga paNa, TheTha navamA kaiveyaka sudhInA sukhane samarpe : to pachI zraddhApUrvaka prabhunI AjJA mujaba karavAmAM Ave to bAhyatyAga, AtmAne zAzvata sukhanuM samarpaNa kare emAM Azcarya ja zuM che? jeo, AMtaratyAganA nAme bAhyatyAganI avagaNanA karavAmAM ja rAce che, teo, khare ja prabhuzAsananA rahasyane pAmyA nathI. zraddhApUrvakano bAhyatyAga, e AMtaratyAgane lAvyA vinA raheto ja nathI. "bAhyatyAga, AMtaratyAganI prApti dvArA : AtmAne anupama sukhono anubhava karAvIne zAzvata sukhamAM sthApita karanAra che." A vAtane nahi samajanArA, "prabhuzAsananI suvAsathI paNa vaMcita che' ema kahyA vinA chUTako ja nathI. prabhuzAsananI suvAsathI vaMcita AtmAomAM sAcI udAratA Adi guNonI prApti paNa azakya che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1625 - 17 : bAhatyAganI mahattA H - 111 - 207 svarUpa samajAya to saghaLuM ja Ave : vastunuM svarUpa samajAya to saghaLuM ja Ave e sunizcita che. deva, guru ane dharmano vinaya Adi karatAM nathI AvaDatuM enuM kAraNa e ja che ke AtmAne enuM svarUpa samajAyuM nathI. nokara, "zeTha eTale zuM ?' e samaje che : e ja kAraNe, zeThanA upAlaMbha Adine zAMtithI sAMbhaLI le che ane sahI le che. zeThanI maherabAnI che to A badhuM che ema samajanAra, zeThane nathI bhUlato, to dharmathI ja sarvasva che ema mAnanAra, dharmane kema ja bhUle ? zuM rAjyanA nokarono, potapotAnA mAliko pratyeno vinaya nAnosUno che ? kahevuM ja paDaze ke nahi, kAraNa ke e nokaro samaje che ke A jAtanA vinayathI ja lAbha che. tuccha lAbhanI khAtara paNa Avo vinaya ane AvuM AjJApAlana thAya to pachI zAzvata lAbhanI khAtara anupama vinaya ane anupama AjJApAlana kema ja na thAya ? polIsa potAnA jamAdAra pAse "meM Ama karyuM ane tema karyuM' ema kadI ja nahi bole ane UMce svare to kadI ja nahi bole : kaho ke e badhuM zA mATe ? mAtra paMdara ke pacIsa rUpiyA mATe ja ne ? e, "jo UMce svare boluM to nokarI jAya ema mAne che : mATe ja e, UMce svare nathI bolato. enI kiMmata to paMdara rUpiyAnI ja ne ? AvI AvI lAlasAo mATe, mokSanI sAdhanAmAM je vinaya upadezAyo che te vyavahAramAM dekhAya che. vyavahAramAM je guNo tame keLavI rahyA cho teno upayoga ahIM karo to bIjuM kAMI joItuM nathI. polIsa potAnA jamAdAra pAse je rIte Ubho rahe che, te rIte moTA bhAganA jaino, zrI jinezvaradeva pAse UbhA rahetA nathI : enuM kAraNa ke teone, zrI jinezvaradevanuM svarUpa samajAyuM nathI. zarIra upara Apatti Ave to ene dUra karavA tanatoDa prayatna karanArAomAM paNa "zAsananA, dharmanA ane AtmakalyANanA prasaMge kRpaNatA, anudAratA ane kSudratA Adi kayAMthI Ave che e zuM vicAravA jevuM nathI ? jyAM hisAba gaNAvo joIe tyAM gaNAto nathI ane dharmamAM kema gaNAya che ? e vicAro.khAnapAnamAM ane rItabhAtamAM jyAM maryAdA joIe tyAM udAratA che paNa jyAM udAratA joIe che tyAM kema nathI ? e vicAro. be mANasane rahevA mATe pacAsa mANasa rahe evo baMgalo kare, emAM be-pAMca lAkha kharcAya, emAM paNa buddhi evI che phalANAnA baMgalAthI sAro karavo'. A dazA, paulika vastunA AdhAre udaya Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ------ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 --- -- 1628 mAnavAmAM Ave che ene ja laIne che. paNa e ja AtmAo, jo e paulika vastuonA svarUpane ane prabhuzAsananA svarUpane samaje to pariNAma jarUra suMdara ja Ave. e loko, "jema paulika vastuonA AdhAre udaya mAne che ? tema jo prabhuzAsananA AdhAre ja udaya mAnatA thAya to te loko, prabhuzAsanane mATe zuM na kare? kahevuM ja paDaze ke saghaLuM ja kare. AthI ja huM kahuM chuM ke "svarUpa samajAya to saghaLuM ja Ave." jenane, jAta pahelI ke dharma pahelo ? have vicAro ke "jaina koNa ?" kahevuM ja paDaze ke kAraNasara paudgalika saMyogo taje nahi e bane paNa prasaMga Ave tajatAM acakAya paNa nahi e. kadI sAdhupaNuM levA e taiyAra na hoya e bane, tyAM karmodaya, Asakti vagere naDe e mAnyuM paNa je dharmano e sevaka che tenI rakSA mATe avasare ghara choDatAM paNa ene AMcako na lAge. tame paNa, je badhuM karI rahyA cho e jAta mATe ne ? baMgalAmAM beThA ho ane baMgalo saLagavAnI khabara maLe to besI raho ke kUdI paDo ? baMgalo baLe che mATe kema jivAya ?" ema bolo cho ? nathI bolatA, kema ke jAtanI kiMmata baMgalAthI vadhAre che. ema samyagdaSTine, jAta karatAM paNa prabhuzAsananI kiMmata vadhAre lAge paNa Aje, badhA ja saMskAra pharI gayA che enI A durdazA che : anyathA zuddha kulAcAra pratye paNa upekSA kema thAya ? mAtA, chokarAne sonA jevI cIja Ape paNa abhakSya mAge to te kahI ja de ke "e to na ApuM." mAno heta zo ? bALakane sArI rIte jivADavAno; paNa e bane kayAre ? bALakanA AtmA pratye prema hoya to ne ? A to bALakanA zarIra upara prema che. AtmA upara kayAM che ? ethI ja, bALakanuM zarIra mAMduM paDe to mAne AMsu Ave che : paNa bALaka, anIti ke pApa karIne Ave tyAre keTalI mAnI AMkhamAM AMsu Ave che ? paNa jyAM potAnA ja AtmA upara evo prema na hoya ene pArakA AtmA para evo prema Ave kyAMthI ? tame sAdhu thavA taiyAra na ho to bahu duHkha na thAya paNa prabhunA mArganI rakSA khAtara, evA prasaMge, tamArI pAse je hoya te choDavA paNa taiyAra na thAo to jarUra duHkha thAya. zuddha samyagdaSTi AtmAo, saMyama nahotA laI zakyA e kharuM che paNa avasara AvyuM teo potAnA sarvasvanI paNa paravA karanArA nahotA. nahi tajanArAe paNa, tajavAnA samaye jarA paNa ciMtA nathI karI : kAraNa ke evA AtmAno e guNa che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 : bAThAtyAganI mahattA : - 111 plega thAya to tame baMgale tALAM mArIne cAlyA jAone ! milakata mUkIne paNa tame jAtapremIo jarUra cAlyA jAo. vaoNraMTa Ave to tarata gADImAM beso. jAtanI Apatti TALavA mATe badhuM karo, baMgalo vagere paNa choDo. e ja rIte zAsanasevAnA prasaMge baMgalo vagere chUTavuM joIe. A sthiti ekeeka jainamAM hovI joIe. nAnA-moTAmAM, strI-puruSamAM ema dareka jainamAM A sthiti joIe. A sthiti darekamAM Ave to Aje cotho Aro. prabhuzAsana jenA haiyAmAM vase ene pAMcamo Aro kare paNa zuM ? Aje Apatti che kyAM ? Apatti to pUrve hatI. pUrve to munione ghANImAM ghAlIne pIlyA hatA. evI ApattimAM paNa sAdhuoe tathA zrAvakoe dharmane akhaMDa sAcavyo che. Aje jiMdagI thoDI che ane sAdhano ghaNAM che chatAM na sadhAya to e sUcave che ke jAta karatAM dharma pahelo manAyo nathI mATe nizcita karo ke 'jainane jAta pahelI ke dharma pahelo ?' 1627 jainakuLamAM jainajIvananI jhaLaka kema na hoya ? zrI jinezva2devanI mUrti dekhIne jainanI romarAjI kema khaDI na thAya ? pUjA karyA vinA jainane khAvuM ja kema bhAve ? keTalAka kahe che ke 'prabhu pAse UbhuM kema rahevAya e paNa amane nathI AvaDatuM.' sUtra bolatAM na AvaDe, caityavaMdana na AvaDe, bIjI vidhi na AvaDe e bane, paNa UbhuM rahetAM tathA namatAM paNa na AvaDe e kema bane ? prabhune traNa lokanA nAtha mAnyA eTale ApoApa hAtha joDAI jAya ane mAthuM namI jAya. game tevo vaDhavADIo hoya to paNa korTamAM jAya eTale cUpa. cUpa thavAnuM ene koNe kahyuM ? e prazna ja na hoya, kAraNa ke 'tyAM bole to polIsa mAre' ema e jANe che; to pachI zrI jinezvaranA maMdiramAM UbhuM kema rahevAya e kema bhaNAvavuM paDe ? zeThanI AgaLa, sAhebanI AgaLa UbhuM rahetAM AvaDe ane zrI jinezvaradeva tathA e tArakanA nigraMtha sAdhuo pAse UbhuM rahetAM na AvaDe e zuM ? AthI ja huM kahuM chuM ke jainakuLamAMthI jainajIvananI asa2 paNa UDatI jAya che, anyathA 'jainakuLamAM jainajIvananI jhaLaka kema na hoya ?' sabhA : sAheba ! zeTha ane sAheba pAse to svArtha che ne ! 209 are, tyAM to svArtha sare tyAre sare, vakhate dhappo paNa paDe ane juttAM paNa khAvAM paDe. zrI jinezvaradevane namavAmAM svArtha nathI sarato evI mAnyatA jo zrAvakanA moMthI nIkaLe to e zrAvakanA kuLo mATe paNa zaMkA thAya. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 zrAvakanuM kuLa jeTaluM UMcuM eTalA pramANamAM to uccatA joIe ne ! jainakuLamAM amuka amuka saMskAro to hoya ja. amuka cIja na khavAya, na pIvAya, e to hoya ja. 210 jainanA gharamAM zrI jinezvaradevanI nAnAmAM nAnI mUrti to hoya ja. Aje to che tene paNa uThAvavAnI phikaramAM ja ghaNA paDyA che. gharamAM jinamaMdira ane pauSadhazALA hoya to bALako vagara kahye ane vagara zIkhavADye e badhuM karata. je mAbApa pUjA, sAmAyika, pratikramaNa kare, vyAkhyAna sAMbhaLe enA dIkarA kevA thAya ! 'A Ama ane A tema' e khaTapaTa to moTA kare, bAkI nAnAM baccAM to jue tevuM kare. e to AMgaLIe vaLage. jevuM zIkhavo tevuM zIkhe. bhANAmAM beThA pachI bApa je cIja kADhe te bALaka paNa kADhe, bALakamAM e guNa ke 'jue evuM kare.' moTo thAya ane mUchanA aMkurA phUTe tyAre 'A Ama kema ane Ama kema nahi ?' e badhA cALA kare. e vakhata Ave e pahelAM to saMskAra evA majabUta sIMco to evuM thAya ja nahi. e dazA ANavA mATe jainajIvananI jhaLakane jhaLahaLatI rAkho. 162 pApathI bacAvavo, e ja eka hetu : bALakamAM bahu yogyatA che. zAstre dIkSA mATe ATha varSanI vayanI pasaMdagI karI emAM paNa yogyatA ja hetu che. e vayamAM sthapAyelA saMskAra koI bhUMsavA mArga toya ekadama na bhUMsAya. yogyatA je zAstra kahI te to badhI ja vayamAM jovAnI. e yogyatA na hoya to to ATha varSanoye nakAmo ane aThThAvIsa varSano paNa nakAmo. viSaya e khasa jevA che. khasane jema khaNo tema vadhe. e ja rIte jema saMyogo maLe tema viSayo vadhe. jo na khaNAya to khasa, khasanA rUpamAM bahAra na Ave : nAnI vayamAM (bAlyavayamAM) viSayanI caLa janmI ja nathI hotI tyArathI ja e caLa na janme evI kriyA karAvavAno zAstrakArano hetu eka ja che ane te mAtra pApathI bacAvavAno ja. kadAca karmayoge janme to, te te prasaMge zuM zuM karavuM enuM zikSaNa paNa zAstra ApyuM che. jamIna evI kheDAya ke caLa Ave ja nahi. khasa na thAya e mATe tame sAbuthI roja nahAo cho ne ! AtmA pa2 viSayakriyAno maLa na lAgu thAya, phollA paDe tevuM lohI na bagaDe, rasI na thAya mATe A saMyamAdi kriyA paNa sAbu jevI che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 - - 17 : bAhAtyAganI mahattA : - 111 - - 211 sabhA : sAdhupaNAnI kriyA ja evI che. UnuM pANI pIvuM, loca karavA, be TaMka pratikramaNa, be vakhata paDilehaNa, devavaMdana, guruvaMdana, vairAgyanI vAto ane zAstrono abhyAsa vagere kriyAo sAdhune cAlu ja hoya, eTale ene viSayanI caLa Ave ja nahi. vakhate tIvra karmodaye thAya to te prasaMge zAstra bhaNAvAya, upadeza apAya, emAM badhI vidhi che ke "Ama thAya to Ama karavuM ane Ama thAya to Ama karavuM." vepArIne tyAM keTalI kaLA hoya che ! e pramANe badhuM karyA chatAM paNa tIvra karmodaye kadAca koI paDe to paNa e AtmAne eno suMdara abhyAsa, enI suMdara kriyAo ane uttama dazAmAM thayelo uttama AtmAono saMsarga suMdaramAM suMdara lAbha ApyA vinA nahi ja rahe. AthI, paDavAthI cetatA rahevuM paNa paDavAthI gabharAIne caDavAnuM mAMDI vALavuM nahi. bAlyakALathI ja caDAvavAnI vidhi bAMdhavAno jJAnIono hetu paNa e ja che ke "prANImAtra pApathI bace." suMdaranuM pariNAma suMdara : kSullakakumAra : pariNAmapUrvakanuM suMdara jIvana, AtmAne lAbha Ape emAM to matabheda che ja nahi : paNa zAstranA jJAtAo to pharamAve che ke "pariNAma vinA paNa pALeluM suMdara jIvana AtmAne anupama lAbha ApanAruM nIvaDe che ane e mATe "zrI kSullakakumAra'nuM dRSTAMta suprasiddha che. ethI sunizcita che ke "suMdaranuM pariNAma suMdara ja hoya." zrI kSullakakumAre, aDatAlIsa varasa sudhI icchA vinA ja saMyama pALyuM che ane te emane phaLyuM che e vAta e dRSTAMta uparathI samajAya che. zrI kSullakakumAra, sagarbhAvasthAmAM ja dIkSita thayela rAjarANIno putra che. enuM pAlana zayyAtarIe karyuM che. lakSaNayukta evA e kSullakakumAranuM pAlana ATha varasa sudhI zayyAtarIe karyuM. zrI kSullakakumAra, ATha varasanI uMmaranA thayA tyAre zrI ajitasenasUrijI mahArAjAe, tene dIkSA ApI. zrI kSullakakumAre zramaNapaNAnuM pAlana bAra varasa sudhI karyuM. te pachI koI eka divase, vasaMta samaye vividha prakAranI krIDAone karatA yuvAna vargane joIne temanuM mana saMyamanA pariNAmathI patita thayuM. e vAta temaNe sAthenA sAdhune jaNAvI. sAthenA sAdhue, samajAvavA chatAM paNa jyAre zrI kSullakakumAra na samajyA tyAre te sAthenA sAdhue, te vAta zrI kSullakakumAranI mAtA ke je sAdhvI hatAM temane jaNAvI. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - 1es mAtA sAdhvIe paNa, zrI kSullakakumArane ghaNI rIte samajAvyA chatAM paNa na samajyA, tyAre te upakArI sAdhvI mAtAe zrI kSullakakumArane kahyuM ke "putra ! teM, tArI potAnI icchAthI bAra varasa sudhI zramaNapaNuM pALyuM che : to have mArA vacanathI, tuM bAra varasa sudhI sAdhupaNAnuM pAlana kara." AvA prakAranA mAtAnA vacanathI zrI kSullakakumAra bAra varasa sudhI sAdhupaNAmAM rahyA. A bAra varasa potAnI icchAthI nahi paNa potAnI mAtAnA vacanapAlana khAtara ja rahyA che. mAtAnA vacana mujaba bAra varSa pUrAM thayAM eTale pharI mAtA pAse te rajA mAgavA gayA tyAre mAtA sAdhvIe kahyuM ke "mArI mAtA jevI pravartinIne pUcha.' potAnI mAtAnA A kathanathI, maryAdAzIla zrI kSullakakumAra, potAnAM mAtA sAdhvInI pravartinI pAse gayA ane ghera javA mATenI AjJA mAgI. pravartinIe paNa, "azubha mATe kAlaharaNa e ja upAya che' e mAnIne bAra varasa rahevAnuM kahyuM. zrI kSullakakumAra, pravartinInA kahevAthI paNa bAra varasa rahyA paNa bAra varasa pUrNa thayA pachI pravartinI pAse rajA mAgI. e rajAnA uttaramAM zrImatI pravartinIe, AcArya mahArAjAnI rajA levAnuM kahyuM. maryAdAzIla zrI kSullakakumAra, zrI AcAryamahArAjA pAse rajA levA gayA. zrI AcArya mahArAjAe paNa bAra varasa rahevAnuM kahyuM. e bAra varasa paNa pUrNa karIne rajA mAgavA gayelA zrI kSullakakumArane zrI AcArya mahArAjAe zrI upAdhyAya mahArAjAnI rajA levAnuM kahyuM, zrI AcArya mahArAjAnI AjJA mujaba zrI kSullakakumAra zrI upAdhyAyajI mahArAjA pAse paNa gayA ane rajA mAgI. zrI upAdhyAyajI mahArAjAe paNa AjJA levA AvelA zrI kSullakakumArane bAra varasa rahevAnuM kahyuM. zrI kSullakakumAra, zrI upAdhyAyajI mahArAjAnA kahevAthI paNa bAra varasa sudhI rahyA. A rIte bhAvanA vinA ja mAtra vaDIlonA kahevAthI zrI kSullakakumAra, aDatAlIsa varSa sudhI saMyama pALyuM. paDatAne bacAvavAnI jJAnIoe keTalI kALajI karI che e vicAro. mudata paNa nAnIsUnI nahi paNa bAra-bAra varSanI. e AtmA paNa evA lAyaka ke maryAdA pALatA tathA upakArI ane vaDIlanA vacanane mAnatA. jJAnI ema mAnatA ke karmodaye pApano vicAra Ave, e vakhate yogya rIte samajAvI mudata naMkhAya to e vicAra zame. A rIte aDatAlIsa aDatAlIsa varasa rAkhavA chatAM paNa zrI kSullakakumAranA javAnA pariNAmamAM parivartana na Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1691 - 17 : bAhatyAganI mahattA : - 111 - -- 213 ja thayuM ane te javAne ja taiyAra thayA tyAre "aho ! karmano vipAka bhayaMkara che!" A pramANenI bhAvanA karatA saue, zrI kSullakakumAranI upekSA karI. saue upekSA karI paNa putrasnehathI mUMjhAyelI mAtA, evI upekSA na karI zakI. saMyama mUkIne cAlyA jatA putrane mudrAratna ane kaMbalaratna ApIne kahyuM ke sAketa nagaramAM puMDarIka rAjA che, tene A dekhADaje, jethI mudrAratnane jANIne te tane rAjyano bhAga Apaze.' mohanI dazA vicitra che. mohamAM mUMjhAyela je na kare te ochuM che. kalyANakAMkSIe mohathI bacavuM ja joIe - astu. mAtA pAsethI maLelI vastuo laI munipaNuM mUkIne zrI kSullakakumAra, sAketapuramAM gayA. zrI kSullakakumAre sAketapuramAM jaIne rAjAnA bhavananA eka dezamAM vAsa karyo. te ja samaye rAjAnA bhavanAMgaNamAM eka prekSaNaka-nATaka pravartI rahyuM hatuM. pradhAnaloka tyAM ekatrita thayo hato. huM paNa cirakAlathI Aje prekSaNakanA darzanasukhane anubhavuM' - A bhAvanAthI zrI kSullakakumAra paNa e prekSaNaka jovAne pahoMcyA. e mahApekSaNaka, jyAre barAbara raMge caDyuM tyAre rAtrI thoDI bAkI rahI hatI chatAM paNa, kAMI inAma na paDyuM AthI, ALasa AvavAne laIne naTaDI nidrita thavA lAgI. naTaDInI nidrAvasthAnA yoge, "raMgamAM bhaMga na ho' e mATe enA madane haranArI enI akkAe, ene jAgrata karavA mATe gAyuM ke "suGa gAi sutu vAiaM, suDa nacciyaM sAmasuMdari ! / anupAtriya vIra vAgo, sumitte mA pamAyaNa | Ru" "he zyAmasuMdarI! teM suMdara gAyuM, suMdara bajAvyuM ane suMdara nAcyuM enI e karaNImAM ja lAMbI rAtri pasAra karI have aMtanA svapna mAtra samayamAM ke je avasare dhAryo lAbha thavAno che temAM te pramAdane na kara." kamANI vakhate pramAda na karavAnI sUcanA karatI akkAnI gItithI naTaDI jAgrata thaI gaI. e gItithI naTaDI to jAgRta thaI paNa enI sAthe bIjA paNa keTalAye jAgrata thayA. pahelAM to zrI kSullakakumAra jAgrata thayA ane emaNe tarata ja potAnuM kaMbalaratna inAmamAM pheMkyuM. bIjA naMbare jAgrata thayela "yazobhadra" nAmanA yuvarAje, kuMDala pheMkyuM. trIje naMbare jAgrata thayela "zrIkAMtA' nAmanI sArthavAhIe, potAno hAra pheMkayo. cothe naMbare jAgrata thayelA "jayasaMdhi' nAmanA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 -- - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 ----- - 153 maMtrIe kaMkaNa pheMkaryuM ane pAMcame naMbare jAgrata thayela "karNapAla nAmanA rAjAnA paTTahastInA mahAvate ratnano aMkuza pheMkyo. A pramANe lAkha lAkhanI kiMmatavALI e vastuo paDavAthI ane e pachI rAjAdino prasAda thavAthI e nAca karanArIne mahAlAbha thayo. prAtaHkALamAM rAjAe, zrI kSullakakumArane prazna karyo ke "he cellaga ! tuM kema tuSTamAna thaI gayo ?' A praznanA uttaramAM zrI kSullakakumAre, potAno saghaLo vRttAMta kahyo ane jaNAvyuM ke "rAjyano arthI banIne huM Avyo chuM. A pramANe jaNAvIne zrI kSullakakumAre, potAnI pAsenuM mudrAratna rAjAne dekhADyuM. rAjAe paNa kahyuM ke "jo ema che to khuzIthI tuM tArA hRdayane iSTa hoya te maMDalane grahaNa kara." A kathananI sAme zrI kSullakakumAre kahyuM ke rAjya karIne mATe saryuM arthAt have mAre rAjya joItuM nathI : have to huM, A svapnamAtra jIvanamAM saMyamanuM ja anupAlana karIza." A pachI rAjAnA pUchavAthI yazobhadra' nAmanA yuvarAje kahyuM ke "huM paNa, rAjA buDho che mATe rAjyane laI lauM A pramANe ciMtavato hato : eTalAmAM A akkAe, mane paNa vibuddha banAvyo." e pachI rAjAnA pUchavAthI "zrIkAMtA' nAmanI sArthavAhIe paNa kahyuM ke "sArthavAhane paradeza gaye ghaNo samaya thaI gayo te kAraNathI have huM anya puruSa karIza AvA vikalpo karatI hatI eTalAmAM e gItithI mane bodha thayo ke ATalo samaya zIla pALyuM to have thoDo vakhata dhIraja dharavI yogya che, thoDA vakhata mATe bagADavuM nahi" AthI inAmamAM hAra pheMkyo. A pachI rAjAnA pUchavAthI maMtrIe paNa kahyuM ke "anya rAjAthI lobhAvAyelo huM vicArato hato ke "mArA svAmIno ghAta karuM ke nahi ?" eTalAmAM ja AnAthI huM bodha pAmyo ke A rItano vizvAsaghAta chellI jiMdagImAM karavo e mArA mATe yogya nathI." e pachI rAjAnA pUchavAthI "karNapAla' nAmanA mahAvate paNa jaNAvyuM ke duzmana rAjAe, ghaNuM dravya ApIne mArI pAse paTTahastInI mAgaNI karI hatI athavA to paTTahastIne mArI nAkhavA jaNAvyuM hatuM : "A sthitimAM mAre zuM karavuM ?' A vicArathI huM kartavyamUDha banI gayo hato eTalAmAM A gItithI mane Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ess - - 17 : bApatyAganI mahattA H - 111 - 215 bodha thayo ke AkhI jiMdagImAM sAcavelI vaphAdArI jiMdagInA pAchalA bhAgamAM na gumAvavI : mATe meM aMkuzanuM dAna ApyuM.' yuvarAja AdinI vAto sAMbhaLIne rAjA vismaya pAmI gayo ane vismaya pAmelA rAjAe saune kahyuM ke "tame saghaLA ja nirdoSa cho mATe have tamArA hRdayane je iSTa lAge te karo." suMdara dezanA ApanArA vacanathI bodha pAmela e saue, zrI kSullakakumAranI pAse dIkSA aMgIkAra karI. zrI kSullakakumAra paNa te saunI sAthe potAnA gurudeva pAse pAcho Avyo. gurumahArAjAe paNa "A teM, tArA kuLane anurUpa karyuM che' ema kahIne prazaMsA karI. e pachI zrI lullakakumAre, gurunI sevAmAM rahIne ane saMyamane pALIne potAnuM kArya sAdhI lIdhuM. A rIte dAkSiNyatAthI pALeluM paNa saMyama, pariNAme sukhane ApanAruM thayuM ? AthI siddha che ke "suMdaranuM pariNAma suMdara ja hoya.' zuddha saMskAra ane saMsargano pratApa : zuddha saMskAra ane saMsargano e pratApa che ke enAthI yogya AtmA avazya sudhare. koIpaNa jAtanI khoTI lAlasA vinA mahApuruSonI zarame aDatAlIsa varSa saMyama pALyuM to A pariNAma AvyuM. jiMdagI sudhI zAhukArI rAkhanArane devALuM kADhatAM jarUra zarama Ave paNa vAta vAtamAM devALuM kADhe ene zarama Ave? nahi ja. mATe khoTI lAlasA vinAnI zarama paNa guNakArI che. evI zaramathI nIti pALe e sAro ke khoTo ? evI AMkhazarame corI na kare e sAro ke khoTo ? evI AMkha zarame juThuM na bole e sAro ke khoTo ? kahevuM ja paDaze ke sAro, to pachI mahApuruSanI chAyAthI, premathI, vagara samaje paNa saMyama pALe emAM khoTuM zuM che ? bALakane to dhAro tevA banAvAya. jevuM zikSaNa Apo evA e thAya e to anubhava che ne ! jo hA, to zuddha saMskAra sIMco ane zuddha saMsargamAM mUko to jarUra bALako sudharaze. karmodaya jema vyavahAramAM naDe tema ahIM paNa naDe ane karmodayathI ja koI paDe ethI mUMjhAvAnuM na hoya. vAta e ke pADavAnI ke paDavAnI buddhie sArI kAryavAhI na thAya. chokarAne khavarAvatAM, pIvarAvatAM, paherAvatAM, oDhADatAM paNa mare to kaMI upAya kharo ? e ja rIte saMyama pALavAnAM saghaLAM Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - - 1 sAdhano ApyA chatAM paNa paDe to bhAvi. emAM gabharAvAnuM zuM? jene ayogya saMsarga thayA nathI enA pariNAmamAM patanano saMbhava ghaNo ja ocho che. sAdhune amuka vastu khAvAnuM mana thAya ane tamane mana thAya emAM phera kharo. ke nahi? sAdhu to AtmAne kahe ke, pAmara ! ahIM Avyo chatAM lAlasA chUTatI nathI ?' ane tame to tarata nokarane levA mokalo. ATalo phera che ane e pheramAM kAma thAya che. nahi jevA niyamothI, vratothI, pratijJAthI keTalAye AtmAo tarI gayA, keTalAyanA jAna bacyA. mahAvrato, niyamo hAthamAM Ave, susaMskAra maLe to paDavAno bhaya lagabhaga nathI. so TakA to na kahevAya paNa lagabhaga nathI ema jarUra kahevAya. vedanA udaya sudhI ane mohanI sattA sudhI paDavAno saMbhava che paNa e saMbhava mAnI ArAdhanA karatAM ane karAvatAM na ja aTakavuM joIe. ArAdhanAne lAyaka zuddha saMskAra ane zuddha saMsarga AtmAne bhayaMkara doSomAMthI bacAvI le che, e niHsaMzaya che. paDelAne ke paDatAne unnata karavo e ja dharma: AthI spaSTa ja che ke pahelA ke paDatAne unnata karavA e ja dharma che. bAkI pApanA yoge vepAra karatAM koI vAra khoTa paNa Ave paNa ethI peDhI ochI ja uThAvAya ? nisaraNIthI koI paDe eTalA mATe nisaraNI ochI ja ukheDI naMkhAya ? ema na ja bane to paNa A lokono to, Aje evI ja jAtano ghoMghATa che. mATe vivekI mAtra samajavuM joIe ke, "saMsAra to khADo che ja.' emAM khadabadatAono to e guNa che ke "uparanA paDe ane nIce Ave to rAjI thAya, paNa ApaNo guNa e nathI. ApaNo to dharma paDelA ke paDatAne unnata karavAno ja che." AvuM samajanAra to paDanArane paNa pUche che ke "kevI majA hatI e to kahe, tuM paDyo e to khoTuM thayuM paNa tane caDavAnI Teva paDI che e sAruM che, mATe caDavuM hoya to haju paNa Teko ApavAne ame taiyAra chIe, mATe caDAya to caDa. AjanA ajJAnIo to evA che ke pahelA ja hovA chatAM taMgaDI UMcI rAkhanArA che. jANe pote na caDyA emAM bahAdurI na karI hoya ema mAnanArA e che. eTale ema ja kahe ke, "ame to caDavAnI nA ja pADIe chIe ! caDyA to ja paDyAne !" jyAre zANAo to ema ja kahe ke "karmanA udaye paDyA, paNa e caDyA hatA ane emane caDatAM AvaDe che mATe e sArA che, ame to haju Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 : bAhyatyAganI mahattA H - 111 caDyA ja nathI ane caDatAM paNa AvaDatuM nathI. evA zANA AtmAo, e paDanArane paNa kahe ke 'Apane caDavAnI Teva che mATe caDavuM hoya to haju paNa padhAro, ame Teko ApIe.' samyagdaSTino A guNa che. 1635 koI paDe emAM samyagdaSTi Azcarya na pAme. paDavuM e to saMsArano guNa che. A saMsAramAM caDavuM e Azcarya che paNa paDavuM e Azcarya nathI. zANAoe to koI caDe e ja Azcarya mAnavuM joIe tyAre Aje to paDe emAM Azcarya thAya che ane caDe tyAM ghoMghATa thAya che. Ama zAthI ? to kahevuM ja paDaze ke jyAM javuM che tyAMnI mahattA samajAI nathI ethI. 217 zrI jinezvaradevanA zAsanamAM janmelAne to, koI tyAgI bane to AnaMda ja thAya ane caDelo paDe to potAnA hAthe ene Teko ApavAnuM ja mana thAya. A guNa keLavo, avazya keLavavA jevo che, kAraNa ke e dharma che. vepAra karatAM chokaro khoIne Ave to bahAra na kADhI mukAya, dAgInA vecIne paNa khoTa cukavAya. e badhA vyavahAra ahIM ghaTAvone ! bajAramAM koI devALuM kADhe e sAMbhaLIne zAhukAra vepArI to taiyAra thAya ane bane to paDatAne Teko ApIne paNa bacAve. viparIta bhAvanAnuM pariNAma : sabhA : atyAre to vyavahAramAM paNa e nathI ! paDatAne dhakko mAranAra ja ghaNA che ! enuM kAraNa e che ke 'bhAvanA pharI gaI che.' dharma jAya eTale zuddha vyavahAra paNa jAya ja. paDatAne Teko ApanAranI saMkhyA ochI che, enuM kAraNa e ja che ke bhAvanA viparIta thaI gaI che, nahi to koIne caDato joIne irSyA Ave ja kema ? koIne caDato nahi joI zakanArAonI evI durdazA che ke teo, koIne dAtAra joIne bIjuM nahi kahevAya to eTaluM to jarUra kaheze ja ke, 'besane ! huM badhuM enuM jANuM chuM, vAtamAM mAla nathI, koNa pArakI niMdA kare !' zrI dazArNabhadre, bhaktithI sAmaiyuM karyuM : paNa emanA manamAM e AvyuM ke koIe na karyuM hoya tevuM karuM eTale zrI sudharmA iMdrane thayuM ke traNa lokanA nAthanA bhakto, AnA karatAM keTalAya gaNI bhakti kare evA A jagatamAM che e batAvuM to kharuM ja : AthI zrI sudharmA iMdra paNa ThAThathI AvyA : ene joIne zrI dazArNabhadrane thayuM ke 'kayAM A ane kAM huM !' paNa 'mArI dhAraNA, ANe dhULamAM Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - 1698 meLavI' ema to na ja thayuM. UlaTuM "koIe na karyuM hoya tevuM karavuM' evI je mananI pratijJA, te pUrI karavAnuM zrI dazArNabhadrane mana thayuM. A pariNAma viparIta bhAvanAnA abhAvanuM che. viparIta bhAvanAnA yoge Aje mananA niyamo paNa Dhola jevA polA. zuddha bhAvanAnA upAsaka zrI dazArNabhadranA hAthamAM eka bAjI hatI ane eno emaNe tarata ja amala karyo. e bAjI bIjI koI nahi paNa dIkSita thavAnI ane tarata ja te dIkSita thayA. emaNe dIkSA lIdhI ke tarata ja sudharmA paNa hAthI uparathI UtaryA ane pagamAM paDyA tathA kahyuM ke "rAjanuM! tuM jItyo ane huM hAryo." zuddha bhAvanAnA pratApe, e AtmAone sAdhune vAMdatAM zarama nahotI AvatI : paNa viparIta bhAvanAnA pratApe Aje to "nAnAne vaMdAya kema ?' evI mUMjhavaNa keTalAkane UbhI thaI che. aMsakhyAtA devonA svAmI zrI sudharmA iMdrane, zrI dazArNabhadrane namatAM zarama na AvI. guNanA rAgI evA te, guNa hoya tyAM tarata jhUkI paDatA. Aje to keTalAka sATha varasanA ane poSA-paDikkamaNAM karanArA kahe che ke nAnAne vaMdAya kema? vidhi e che ke eka divasanA sAdhune paNa sATha varasanA poSA-paDikkamaNAM karanArAe paNa vAMdavA ja joIe." bedarakArI ane moTAIthI na vAMde to enA poSA-paDikkamaNAM paNa khoTAM che. varSo sudhI nokarI karanArA jUnAmAM jUnA anubhavI ane sATha sittera varSanI uMmaranA oNphisarane paNa, ekavIsa varSanA gavarnarane salAma bharavI ja paDe e kAyado ja. yogyatA pAme ene namavuM ja paDe. 'ATalAM varSo sudhI nokarI karI, khurazIo bhAMgI to tane kema namIe ?' ema kahe to to Disamisa ja thAya. vyavahAranI A vAtone samajanArA paNa viparIta bhAvanAnA pariNAme AvI dharmanI vAto nathI ja samajI zakatA. jarUrI vicAranA abhAvanuM pariNAma : guNavAnane moTA paNa name' - e guNanI hayAtIthI ja bhikhArIno jIva paNa saMprati rAjA thayo. jene koI oTale UbhuM rahevA na de enI ja uttama sAravAra thavA lAgI ane sukhI loko paNa enI pagacaMpI karavA lAgyA tyAre e bhikhArInA AtmAne paNa thayuM ke "jarUra AmAM (saMyamamAM) mahAprabhAva che, AmAM kAMIka che." A avyakta sAmAyikanA yoge e saMprati rAjA thayA ane Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ST - 17 : bAhAtyAganI mahattA : - 111 - janmatAM ja rAjyagAdI pAmyA. savA karoDa jinabiMba bharAvyAM ane savA lAkha jinamaMdira baMdhAvI pRthvIne jinamaMdirathI maMDita karI, tathA anArya dezamAM paNa dharmano pracAra kyo. e badhuM "AmAM kAMIka che' e thayuM eTalAthI ja thayuM, to pachI AmAM sarvasva manAya ane ArAdhAya to zuM na pamAya ! jainasamAja to pUrvasaMskArane mAne che, zrI atimuktakane navame varSe kevaLajJAna mAne che. A badhuM mAnanAra jainone "ATha varSamAM vairAgya kema thAya ?' e prazna hoya ja nahi. navame varSe kevaLa thAya e mAnanArane, pUrvanI ArAdhanAnA yoge laghuvayamAM vairAgya AvavA mATe prazna hoya ja nahi. jAtismaraNajJAna to Aje paNa mojUda che, chatAM kema thatuM nathI ? uttama cIjono vicAra karavAnuM bhUlI gayA mATe ja nathI thatuM. mUrtine dekhIne, munine dekhIne, dharmanAM sAdhano dekhIne kalAko sudhI vicAro karavAmAM AvatA paNa Aje to vicArone ja jalAMjali ApI dIdhI che. pA aradho kalAka maMdiramAM jAya; emAM snAna, pUjA ane "icchAmi khamAsamaNathI jaina jayati zAsana, tathA appANe vosirAmi' sudhI phaTa phaTa bolI jAya ane ghaMTa vagADI bahAra nIkaLAya, bolavAmAM jhaTapaTa jANe phonogrAphanI cUDI. jarA paNa vicAravAnuM rAkhyuM ja nathI. prabhunI mUrti sAme besI ekavAra paNa vicAra karyo ? stavana to moTo rAga kADhIne bolo cho ke "naraka nigodamAM huM bhamyo !' paNa kaMI vicAra thAya che ? stavanamAM badho potAno itihAsa gAya paNa gAIne bahAra nIkaLyA pachI koI pUche ke "zuM samajyA?' to kahe ke "koNa jANe gujarAtI bhASAnAM stavano paNa khoTAM bole, sAcAM na bolI zake enuM kAraNa ke vicAravAnuM rAkhyuM ja nathI. vicAravAnuM rAkhyuM hoya to sAthIo kADhatAM paNa kAma thaI jAya, sAthIo eTale ramakaDuM bamakaDuM che? sAthIo zA mATe ? sAthIo cAra gatine nivAravA mATe che, emAM tamArI gati paNa Ave ke nahi ? badhI kriyAmAM manana thAya; to dhAryuM thAya,paNa jarUrI vicAra ja na hoya tyAM zuM thAya ? vicAranA abhAve ja Aje ArAdhanAmAM aneka khoTI DakhalagIrIo UbhI karavAmAM Ave che anyathA nAnI vayamAM vairAgya Ave, mAbApa pote saMyama Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno ka apAve emAM trIjAnI DakhalagIrI zI ? vicA2 vagaranA trIjAo, jyAre AvA saMyogomAM paNa DakhalagIrI kare che tyAre teo, ema sUcave che ke 'e pUrve virAdhanA karIne AvyA che mATe bodhi durlabha thayuM che ane ethI ahIM vadhAre virAdhanA karI bodhine vadhAre durlabha banAve che. 220 A badhI ja durdazAthI, to ja bacAya ke 'jo saMsAranI du:khamayatA samajAya.' ane A upakArIo, e ja eka zubha hetuthI saMsAranI duHkhamayatA yathAsthitapaNe varNavI rahyA che. AgaLa zuM zuM pharamAve che e vaLI have pachI - 1638 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya 112 * sAcA dharma upara rAga thAya to zuM zuM thAya ? * buddhinuM phaLa tattva vicAraNA : * guru karatAM mA-bApa UMcA e khoTI mAnyatA che!0 sarvavirati e to sTImara che : - * pratipakSI vastuno meLa na maLe, e sahaja che : * guru ane gora : dharmaguru ane arthakAma guru : * dahIM dudhiyApaNuM na ja cAle ! * satya koNa kahI zake ? * pravRtti bhale alaga : mAnyatA to eka ja : * satyazravaNano pratApa : * tyAga ane vairAgya e ja sukhano rAjamArga : 0 dravyazuddhi, bhAvazuddhinuM kAraNa che : 0 mAnyatAmAM to eka thavuM ja joIe : 7 pUjAno hetu ane kartavya : * AtmAno hitaiSI e ja sAco snehI : viSayaH zrAvaka ane sAdhunI pravRtti alaga chatAM mAnyatA eka ja kevI dezanA apAya ? prastuta vyAkhyAnomAM "dhUnana no viSaya barAbara khIlI rahyo che. dhUnana zarU thayA bAda thobhAya nahi. ethI avAjo thAya, virodho uTha, bhAgAbhAga thAya, badhuM ja thAya. paNa e kolAhalathI gabharAI dhUnananuM kArya baMdha na karAya. mATe ja A vyAkhyAnamAM zarUAtamAM ja "saMsAra game tene dharma na ja game nI vAta karI laukika guru samA mA-bApathI guru kaI rIte adhika che ? te samajAvyuM che. tyArabAda darekano irAdo sukhI thavAno ja che, ema jaNAvI e mATe sAdhu banavuM ja upAya che, ema jaNAvatAM zrAvaka ke sAdhunI karaNI alaga chatAM mAnyatA to eka ja hovI joIe. e vastu para bhAra mUkyo che. tattvavicAraNA e ja buddhinuM phaLa che, sAcA hitaiSInI vyAkhyA, sarvaviratinI sTImara sAthe tulanA ane dharmaguru ane artha-kAma-guruno phera temaja dezanAnA svarUpa vize vAto karI che. eIthaae / * jene saMsAra game tene dharma game paNa kaI rIte ? * je divasathI, artha-kAmanI vAtamAM dharma guru paDyA te divasathI, aneka AtmAo dharmamArgathI bhraSTa banavA mAMDyA. * jIvanamAMthI tyAga-vairAgyano nAza thayo to samajI ja levuM ke, sukha ja saLagI gayuM. A paNa aNIno samaya che. aNInA samaye bhale kAMI na karo, na thAya to na karo paNa che tene evuM samajo to paNa ghaNuM pAmyA. heyano tyAga ane upAdeyano svIkAra' e buddhino sadupayoga che. * devapUjA ane gurupUjAnA mahotsavo AtmAne unnata banAve che; jyAre duniyAnA mahotsavo AtmAne avanata banAve che. tamArI peDhIne ame sahAya karIe to ame pApI ane amArI peDhIne tame sahAya karo to tame puNyavAna. * dharmaguruo to heyamAtrane mUkavAnuM ja kahenArA hoya : duniyAnI mUccha chUTe evuM kahevuM, e ja dharmaguruono dharma ! Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya sAcA dharma upara rAga thAya to zuM zuM thAya ? sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, A 'dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA bhavya jIvone nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karI rahyA che. e sUtranuM samarthana karavA mATe TIkAkAra 52marSie paNa cAre gatinAM duHkhone varNavyAM. sAmAnya paNa nirveda tathA vairAgya vinA, zrI jinezvaradevanI AjJAo hRdayamAM UtarI zakatI nathI. kema ke AtmAne saMsAra duHkharUpa na bhAse, duniyAnA nAzavaMta padArtho pratye prema na ghaTe tyAM sudhI anaMtajJAnIono mokSasAdhaka mArga rucato nathI. duniyAnA padArtho pratyeno rAga, mokSasAdhaka dharmamAM bAdhaka che. beya ThekANe rAcavuM e na bane evuM che. jene saMsAra game tene dharma game paNa kaI rIte ? dharma to AtmAne sAco ahiMsaka banAve, sAco satyavAdI banAve, sAco asteyano upAsaka banAve, sAco brahmacArI banAve ane sAco aparigrahI banAve. dharmanA sAcA rAgathI, AtmAmAM saMyama tathA tapa Ave. dAna, zIla, tapa ane bhAva eTale udAratA, sadAcAra, icchAnirodha athavA sahiSNutA tathA savicAra A badhuM sAcA dharmanA rAgathI Ave. have vicAro ke je 'lakSmIne sArI tathA potAnI mAne enAmAM sAcI udAratA Ave ? viSayAnaMdI, sAcuM ane zuddha zIla pALe ? svAdiSTa padArtho khAvAmAM bhaTakato, sAco tapasvI bane ? ane halakI bhAvanAvALAne, sArA vicAra Ave ?' kahevuM ja paDaze ke nahi ja, kA2Na ke A badhI paraspara virodhI vastuo che. artha tathA kAmanA premI sAcA ahiMsaka, sAcA satyavAdI, sAcA acauryavratadhArI, sAcA brahmacArI tathA sAcA niSparigrahI bane e asaMbhavita che : kAraNa ke duniyAnA rAga sAthe dharmano rAga azakya che. sabhA : dharma karIe enI sAthe duniyAnI mojamajA karIe emAM harakata zI ? are bhAI ! 'dharma paNa sAro tathA mojamajA paNa sArAM e be zI rIte bane Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 - 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya - 112 - - 223 e to vicAro ? duniyAnI mojamajA paNa sArI e mAnyatAnA pratApe ja dharmamAM citta nathI coMTatuM ane anAdinA abhyAsa AdinA yoge duniyAdArInA padArthomAM citta coMTe che : A ja kAraNe, Aje ghaNAne kahevuM paDe che ke "dharmamAM majA nathI AvatI.' paNa majA Ave zI rIte ? duniyAnA padArthomAM, dunyavI kAmomAM rAga sthira che mATe tyAM majA Ave che ane ahIMyAM te nathI mATe majA nathI AvatI. pudgalAnaMdIo taraphathI dAna paNa devAya te adhika maLavAnI lAlasAthI ja devAya. evAoe samajavuM joIe ke e sAcuM dAna nathI paNa vilakSaNa prakArano saTTo che, sodo che. koIne sArA vartAvathI mAna maLe paNa mAna mATe sAro vartAva karavo ema kema ja hoya ? loka sArA kahe mATe sAruM karavuM emAM vastutaH phaLa nathI. Aje dAna devA chatAM, dharmakriyA karavA chatAM AtmAnI je ucca sthiti thavI joIe te nathI thatI tenuM kAraNa e ja che ke "je mATe dharmakriyAo karAvI joIe te mATe nathI karAtI paNa anya tuccha ane heya vastuo mATe ja karAya che." guru karatAM mA-bApa UMcA e khoTI mAnyatA AthI spaSTa che ke "jagatanA jIvone UMcA ANavA mATe eka dharmanI ja upAdeyatA samajAvavAnI AvazyakatA che." artha ne kAma to jagatanA jIvone anAdithI rucelA ja che. artha-kAma na game evo kayo jIva che ? artha-kAma meLavavA koNa prayatna nathI karatuM ? artha-kAmanAM sAdhano samajavA kayo AtmA taiyAra nathI ? AmAM vagara kahyuM je karavA mATe duniyAnA AtmAo taiyAra che te tarapha duniyAne kheMcavI emAM mahattA nathI. deva, guru ane dharma, e to duniyAthI judI cIja che e judI cIjane mAnavAnuM prayojana nakkI na thAya tyAM sudhI duniyAnA AtmAo, duniyAmAM AthaDavAnA che : eTaluM ja nahi paNa e AthaDavAno aMta paNa AvavAno nathI. sabhA : "je deva, guru ane dharma, dunyavI lAbha Ape te kAmanA : ane ethI ja e camatkArI joIe, camatkArI deva eTale paisATakA Ape, chokarAM Ape, chokarAM sArAM kare ane guru amArI sthitinI, paisATakA, vepAra-rojagAranI khabara rAkhanAra joIe : A sthiti hoya to ame phurasade dharma karIe ane ema thAya to amArI sthiti ThIka thAya !" A mAnyatA ghaNI ja khoTI che : kAraNa ke samajavA chatAM paNa AvI ja Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - 1 mAnyatAthI, deva guru ane dharmanI karelI sevA phogaTa che eTaluM ja nahi paNa viparIta phaLane pedA karanArI chemATe evI khoTI mAnyatAthI baco. jene deva mAno tene paisATakA chokarAM ApavAnuM. chokarAM sAjAM karavAnuM tathA Apatti dUra karavAnuM kAma kema soMpAya ? jene guru mAnIne zarIra AkhuM namAvo, jenA caraNamAM paMcAMga praNipAta karo tenA moMthI paisATakA, gharabAra ane vepArarojagAranA vacananI, upadezanI AzA kema rakhAya ? jo gurune mAnavAno e ja hetu hoya to to mAbApa ja adhika manAvAM joIe kAraNa ke mAbApe, tamane pedA karyA che, dUdha pAI ucheryA che, bhInathI sUke suvADyA che, bhaNAvyA che, moTA karI strI paraNAvI che, vAraso Apyo che, peDhI para besADyA che, artha-kAmanAM sAdhana pUrAM pADyAM che to e dRSTie to guruthI mAbApa ja UMcA gaNAvAM joIe ne ! guruthI A thAya ema che ? guruthI zuM thAya ? e artha-kAma batAvavAmAM paDe to paNa Ape kyAMthI ? bahu to rastA batAve, agara koIne sahAya apAve to paNa bIjA pAsethI, emanI pAse to kazuM ja nathI to pachI mAbApa UMcA gaNAya ke jeNe mAtra rastA ja nathI batAvyA paNa artha-kAma pUrA pADyA che. guruthI to savAsalAM thAya, bIjuM e zuM karI zake ! A dRSTie to mAbApa karatAM gurunI vizeSatA rahI ja nahi. AthI ja kahuM chuM ke "evI khoTI mAnyatAthI baco ane khUba vicArapUrvaka kaho ke dharmaguru kaI zikhAmaNa che? sabhAH artha-kAma sivAyanI ? eTaluM ja zA mATe kaho cho ? sAthe "artha-kAma choDavAnI' ema paNa kahone ! artha-kAma choDavAnI bhAvanA vinA enA sivAyanI vAta na game e nizcita che. je divasathI, artha-kAmanI vAtamAM dharmaguru paDyA te divasathI, aneka AtmAo dharmamArgathI bhraSTa banavA mAMDyA. artha-kAma mUkIne AvyA mATe to guru banyAne ! jo ema na hoya to to gRhastha paNa, AdamI che ane guru paNa AdamI che chatAM eka guru ane eka sevaka ema kema bane ? A praznanA samAdhAnamAM kahevuM ja paDaze ke duniyAnAM prANIo, je na karI zakyA; je artha-kAma na tajI zakyA; te temaNe karyuM eTale ke tajavA yogya taryuM, mATe e guru banyA. pote, jene tajIne AvyA tene ja svIkAravAno jo teo upadeza Ape to samajavuM ja joIe ke e bicArAo, dharmane pAmI ja zakyA nathI. anyathA je vastuono pote trividha trividha parityAga kare Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. - 18: sAcA dharmagurunuM kartavya - 112 - - 225 te vastuono svIkAra karavAno teo sarvasAmAnya upadeza ApI ja kema zake ?' paNa A vastu tyAre ja samajAya ke jyAre khoTI mAnyatAthI bacAya." ethI ja huM kahuM chuM ke khoTI mAnyatAthI baco. pratipakSI vastuno meLa na maLe, e sahaja che : ApaNo muddo e che ke saMsAra tathA dharmane, meLa na ja maLe : kAraNa ke saMsAra tathA dharma e be judI cIja che. saMsAranI sAdhanAnA tathA muktinI sAdhanAnA rastA judA ja che. e bene bheLavyA to nAza mAnI ja levo. saMsAra tathA mokSa beya alaga che. saMsAramAM duHkha che ne mokSamAM sukha che. saMsArathI UlaTI sthiti e mokSa che. divasa hoya tyAM rAtri ane rAtri hoya tyAM divasa hoya ja; tema saMsAranI pratipakSI vastu mokSa che ja. mAno ke na mAno paNa mAnyA vinA chUTako ja nathI, avazya mAnavuM ja paDaze, kAraNa ke vidyamAna vastu na mAnavI e mUrkhAI che. saMsAra eTale baMdhana ane mokSa eTale chUTApaNuM. svataMtratAnA arthIe svataMtra banavA mATe saMsArathI alaga thayA vinA chUTako ja nathI. saMsAranI sAdhanAnI tathA mokSanI sAdhanAnI sAmagrI judI che. e be sAmagrIne paraspara bheLavI to goTALo thavAno ja. jo saMsAranI ja lahera cAkhavI hoya to to mokSanAM sAdhanonI kAMI jarUra nathI, kAraNa ke "dharmasAdhanA to mokSa mATe che." mokSanAM sAdhanane, saMsAra sAdhavAnI abhilASAthI sevavAM : e mokSanA sAdhananuM apamAna karavA barAbara che. apamAna karanAro nahi pAmanArA karatAM ghaNo nAlAyaka che. AthI ja upakArIo kahe che ke "jyAM sudhI saMsAra pratye prema na ghaTe tyAM sudhI dharma para prema thavo e kaThaNa che. ane kharekhara e pratipakSI vastuno meLa na maLe, e sahaja ja che. A ja hetuthI upakArIo, saMsAranI yathAsthita duHkhamayatA varNavIne saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA prayatno karI rahyA che. dahIM dudhiyApaNuM na ja cAle ! A badhI vAta uparathI e nizcita che ke zrI jinavANI sAMbhaLavA AvanAranuM dhyeya niyata hovuM joIe ane te e ja ke "saMsAra tajavo ane mukti sAdhavI." kaho "A dhyeya nizcita che ke nahi ?" saMsArasAgara taravo che ke nahi ? zA Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - 14 mATe taravo che ? khoTo che, rahevA jevo nathI mATe taravo che ne? taravo ja che ke emAM paDI rahevuM che ? bolone ! mauna kema ? sabhA : sAheba ! vANiyA pAkA che ! emanI pAkAI prabhuzAsanamAM na cAle. saMsAramAM pAkAne pocA banAvavA mATe ja to A zAsana che. saMsAramAM pocA banAvI mokSamArganI ArAdhanAmAM pAkA banAvavAnA A prayatna che, mATe jo taravuM ja hoya to tAraka vastuone oLakhyA sivAya chUTako ja nathI. sabhA: AjanA loko kahe che ke "deva, guru, dharma evA joIe ke jethI amArI kAryavAhImAM vAMdho na Ave eTale ke ame je karIe chIe te cAlu ja rahevA de." bhAI ! paNa be virodhI vastune eka ja jagyAe rAkhavA prayatna karavo te eka jAtanuM khoTApaNuM che. aparigrahI banavuM hoya to parigrahane khoTo mAnavo ja paDaze. sAdhu koNa ? ahiMsaka, satyavAdI, adatta na lenAra, brahmacArI ane niSparigrahI bane che. jaina sAdhunA A pAMca mULa guNo mukhya che. A pAMca to mukhya mULa guNa che. A guNo niyata che. e guNo vinA sAdhune eka kSaNa paNa cAle nahi. jaina sAdhu, koI paNa prANIne : manathI vacanathI ane kAyAthI mAre nahi, marAve nahi ane mAratAne sArA mAne ke kahe nahi juThuM bole nahi, bolAve nahi ane bolatAne sArA mAne nahi ke kahe nahi. pArakI cIja taraNA sarakhI paNa anumati vinA le nahi, levarAve nahi ane lenArane sArA mAne ke kahe nahi : strIsaMsarga kare nahi, karAve nahi ane karatAne sArA mAne ke kahe nahi : dhana-dhAnyAdi nava prakAranA parigrahane rAkhe nahi, rakhAve nahi ane rAkhatAne sArA mAne ke kahe nahi. A pAMce mULa guNane dhAraNa karanArA ane gurukuLavAsamAM rahI, grahaNazikSA ane Asevana zikSA pAmI vyavahAranayAdinA jJAtA banI gurupadane pAmelA dharmaguru tamane zuM kahe ? "zuM khuzIthI hiMsA karavAnuM kahe ? zuM A jamAnAmAM juThuM bolyA vinA na cAle mATe bolo, emAM vAMdho nathI ema kahe ? zuM A jamAnAmAM sIdhI rIte koI Ape tema nathI to corImAM paNa vAMdho nahi ema kahe ? zuM A jamAnAmAM mana kAbUmAM na rahe to strIsaMsargamAM paNa harakata nathI ema kahe ? zuM A jamAnAmAM parigraha vinA cAle nahi mATe parigraha to khAsa rAkhavo ja ema kahe ?" kahevuM ja paDaze ke Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1645 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya - 112 AmAMthI eka paNa vAta, dharmaguruthI kahI zakAya tema nathI. kAraNa ke dharmaguru mATe, zAstre kAMI thoDuM nathI kahyuM. jema te hiMsA, asatya, asteya ane abrahmane Acare nahi, AcarAve nahi ane AcaratAne anumode nahi tema parigrahane paNa rAkhe nahi, rakhAve nahi ane rAkhatAne sArA paNa mAne nahi. parigraha rAkhavo e jo sArA mAne to parigraha rAkhavAnI bhAvanA thayA vinA paNa rahe nahi. parigraha rAkhavo e jo sAruM hoya to tajavo e sAro kema gaNAya ? ane jo tajavo sAro hoya to rAkhavo sAro kema gaNAya ? jo devALiyA sArA kahevAtA hoya to zAhukAra zAhukArI rAkhe ja zuM kAma ? tema parigraha rAkhavo e jo sAruM hoya, paisATakA rAkhavA e ja jo sAruM hoya to gharabAra, paisATakA vagere mUkIne AvelAne hAtha joDavAnuM kAma zuM ? to to pachI UlaTA sAdhue tamane hAtha joDavA joIe. 227 tamArI pAse gharabAra baMgalA, bagIcA badhuM, lADI vADI gADI tamAma ane sAdhu pAse to emAMnuM kAMI ja nahi, sAdhu to 2matA 2Ama : eTale jo parigraha sAro ane parigraha rAkhavo e sAro ema hoya to sAdhuoe, tamane hAtha joDavA joIe : chatAM tame, sAdhuone hAtha joDo cho enuM kAraNa zuM ? jo tame, tamArI pAse je che te saghaLAne tajIne beThelA sAdhuone hAtha ja joDo : to to tame, je laIne beThA cho tene khoTuM kaho. parigrahane sAro mAnavo ane niSparigrahIne hAtha paNa joDavA e be vAta na bane. dahIMmAM tathA dUdhamAM ema beyamAM paga na 2khAya. tame laIne beThA cho e sAruM hoya to ame choDyuM emAM bhUla che ema kaho ane e bhUla na kaho to tame jemAM beThA cho ene khoTuM kaho. eka rasto kADho. huM to mAnuM chuM ke ame, choDavAmAM bhUla nathI karI paNa sAruM ja karyuM che : kA2Na ke ema karavAnuM anaMta upakArI zrI jinezvaradevonuM pharamAna che ane mATe ja bIjAne paNa choDAvavAnI mahenata karuM chuM, A pramANe hovA chatAM paNa ame choDyuM emAM jo tame bhUla mAnatA ho to tame samajAvo ane choDavAnuM sAruM mAnatA ho to choDavAnA prayatno karo. mAruM to tamane AhvAna che ke 'kAM to tame sudharo ane amArI bhUla hoya to amane paNa sudhAro.' paNa dahIMdUdhiyA bano e na cAle. sabhA : tame choDyuM che te tame chetarAyA cho ema e loko mAne che ane kahe che ! mAnyuM kAma na Ave, sAbita karavuM paDe. sAme AvIne kahevuM joIe. jema Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - - - - 1ews tamArI sAme besIne huM tyAgamArga samajAvI rahyo chuM tema sAme AvIne teo paNa emanI mAnyatA samajAve ne ? sabhA : Ave koI nahi, e to chApAmAM ja lakhyA kare. to e kAMI nyAya ocho ja kahevAya ? tyAgamArganA amalamAM vikaTatA kharI, paNa vastune vastusvarUpe mAnavAmAM ocho ja vAMdho ? vastune te svarUpe mAnanAra Aje nahi to kAle, cAra-cha mahine, varase, be varase, bIjI jiMdagImAM, bhavAMtare paNa amala karaze. cIjanuM vAjabIpaNuM ThasAvavAnA ane manAvavAnA prayatnamAM harakata che ja nahi. e viSayanA prAmANika prayatnane pahoMcAya paNa aprAmANika prayatna sAthe meLa na khAya. "ame lIdheluM khoTuM che ane e levAmAM ame bhUla karI che evuM jo teo sAbita kare to amane mAnavAmAM ocho ja vAMdho che ? e sAbita karavAmAM emane rokANa hoya to vAMdho, paNa e rokANa che ja nahi : kAraNa ke khoTA sAthe ApaNe baMdhAyelA ja nathI. geralAbhanI ApaNane jarUra nathI paNa lAbhanI ja jarUra che mATe khoTuM choDavAmAM ane sAcuM levAmAM AnAkAnI hoya ja nahi paNa e "mAtra mAnyuM ja na cAle paNa samajAvavuM paDe." pravRtti bhale alaga mAnyatA to eka ja H ApaNo badhAno irAdo, eka ja ke "koIpaNa bhoge sukhI thavuM.' : duHkhanA sAdhanathI bacavuM ane anaMta sukha meLavavuM." e ja icchA badhAnI che. ame, sAdhu thayA te paNa e mATe : bIjAne sAdhu banAvIe te paNa e mATe ane huM to mAnuM chuM ke tame ahIM Avo cho te paNa eTalA ja mATe. sabhA : jarUra. AthI spaSTa ja che ke tamArI tathA amArI dRSTi eka ja vastu upara niyata che. ApaNane badhAne duHkha vinAnuM, kAyama Take evuM ane pUrepUruM sukha joIe che. amArI ane tamArI beyanI e eka ja icchA che. duHkha iccho evA to tame paNa ghelA nathI. ApaNuM dRSTibiMdu jo e che to mAnyatA paNa eka thavI ja joIe. pravRttimAM, je baLavAna haze te AgaLa cAlaze, nabaLA haze te pAchaLa cAlaze, ethI nabaLA hoya to e beThA beThA cAlaze, ane ethIye nabaLA hoya to e moDA Avaze paNa mAnyatA to eka ja hovI joIe. e icchAnI siddhi Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1647 - 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya - 112 - 229 mATe tyAgamArga e moTAmAM moTo ane sArAmAM sAro mAnuM chuM, tamane rAgamAM sukha lAgatuM hoya to batAvo. huM to, prabhue batAvelA tyAgamArgamAM ja sukha mAnuM chuM ane e ja tamArI pAse kahuM chuM, roja rUpAMtare paNa e ja kahuM chuM, mahinAothI e ja kahuM chuM ane kAyama e ja kahevAno : kAraNa ke e sivAya sAcA sukhano anya koI upAya ja nathI : e ja kAraNe bIjuM kahevAnuM huM zIkhyo ja nathI. bIjuM kahevAnuM zIkhavAnI mArA jinezvaradeve mane nA pADI che. huM je zIkhyo chuM te ja tamArI pAse mUkuM chuM, emAM pheraphAra hoya te tame jaNAvo nahi to e ja eka sAcA sukhano upAya che ema mAnatA thAo. tyAga ane vairAgya e ja sukhano rAjamArga : sabhAH e loko kahe che ke A rIte to vizALa dharma sAMkaDo thAya che. "sAMkaDo huM karuM chuM ke e ?" A mAruM AhvAna che : emane kahejo ke "AvIne samajAve. mane ke tamane'; paNa, tyAga-virAganI pIThikA to emane paNa karavI paDe che : ane e karyA pachI ja e loko, badhA locA vALe che. eka ja jAtanI saMkucita vRtti rAkhIne emAM vizALa vRtti manAvavAnuM Aje cAlI rahyuM che. "eka ja taraMgI ane svacchaMdI kAma karavuM ane bIjI bAjunuM sAMbhaLavuM ke samajavuM paNa nahi." AvI vRttivALAone samajAvavAno koI upAya ja nathI, paNa mArI pAse samajavAnI ja buddhithI AvanArane to huM e ja ThasAvavA icchuM chuM ke tame samaju tathA vastunA parIkSaka thAo to evA majabUta banazo ke pachI tamane koIpaNa potAnA vAyumAM DhasaDI nahi zake, tyAga-virAgane, spaSTa zabdothI Agho mUkavo e to evAone paNa pAlavatuM nathI : kAraNa ke sukhano sAco rAjamArga e eka tyAga ane vairAgya ja che. saMsAramAM rahelA prANIne paNa sukha joIe to tyAga-vairAgyanI chAyA joIe, nahi to tyAM paNa sukha nathI. moTI zahenazAhatano mAlika paNa, thoDA paNa vairAgya, saMtoSa ke zAMti vagara kadI paNa sukha bhogavI zakato nathI : zahenazAha, zahenazAhata mAtrathI sukha bhogavI zakato nathI. kharekhara tyAga ane vairAgya e ja sukhano rAjamArga che. jIvanamAMthI tyAga-vairAgyano nAza thayo to samajI jA levuM ke sukha ja saLagI gayuM. tyAga-vairAgya e zabdo tarapha, koIthI paNa karaDI AMkhe joI zakAtuM nathI ane jue to ene koI sAMbhaLatuM paNa nathI : e Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 -- -- 1949 ja kAraNe e vastuno ughADo virodha, virodhIo paNa karI zakatA nathI : bAkI e vastune teo mAne che ema nathI. mAnyatAmAM to eka thavuM ja joIe: sabhA: 'game tema ho te chatAMya virodhI paNa bhagavAna mahAvIranuM ane temanA siddhAMtanuM nAma to le che ne ? are bhAI ! A kAMI dalIla che ? evAo paNa jo bhagavAna zrI mahAvIradevanuM nAma na le to emane UbhuM paNa koNa rahevA de ? koI paNa UbhA na rahevA de eTalA mATe e lokone bhagavAna zrI mahAvIradevanuM nAma devuM paDe che : e loko, zrI mahAvIradevanuM nAma detA nathI paNa potAnuM TaTu nibhAvavA mATe e lokone devuM paDe che. peDhInI zAkhe ja badho vyavahAra cAle che. bhagavAna zrI mahAvIradevanuM nAma na de, e parama tArakanA zAsananuM nAma AgaLa na dhare tathA e tArakanA siddhAMtanI vAta na kare to emane UbhuM rahevA de ja koNa ? mATe "emanA nAme eTale ke bhagavAna zrI mahAvIradeva, e tArakanuM zAsana tathA e tArakanA siddhAMtanA nAme e varga duniyAnA hRdayamAM ThasAvavA zuM mAge che ?' - e nakkI karavuM joIe. te nakkI karyA pahelAM bIjI vAta thAya ja nahi. e vAta to dUra rahI, hAla to mArI pAse AvanArane, haMmezAM sAMbhaLanArane, game te bhoge dharma karavo joIe evuM mAnanArane huM pUchuM chuM ke ame je nAzavaMtu choDyuM che emAM DahApaNa che ke tame jemAM beThA cho emAM DahApaNa che? A vAta nakkI na thAya tyAM sudhI mAro ane tamAro saMga phaLyo ema huM to nahi mAnuM. mahinAothI huM ane tame bhegA thaIe chIe, vyAkhyAna saMbhaLAvavuM tathA sAMbhaLavuM cAlu che, ghaNI vAto thaI, praznottara thayA chatAM "ame, e nAzavaMtu choDyuM emAM DahApaNa ke tame emAM beThA cho e DahApaNa ?' e ja nakkI na thAya to thayuM zuM? vartananI vAta vegaLI mUko paNa mAnyatAmAM to ekatrita thavuM ja joIene? vartana mATe to tAkAta, zakti, yogyatA e badhuM AvavuM joIe paNa mAnyatAmAM to vAMdho Ave tema nathI ne ? jyAM sudhI mAnyatA nakkI nathI thaI, sudaDha nathI thaI tyAM sudhI dharma pratye jevuM hRdaya DhaLavuM joIe tevuM DhaLatuM nathI, eTaluM ja nahi paNa AdamI DagI jAya che. ghaNAnI paddhati evI che ke beya ThekANe hA kahe, ahIM paNa hA ane tahIM paNa hA, paNa ema na thavuM joIe, na jace to 'hA' na kaho, khoTI hAthI to Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 - 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya - 112 - - 231 gajaba thAya. zrI jinezvaradevanuM zAsana pAmI evA saraLa bano ke "je hoya te ja kaho." sAcAmAM paNa hA ane khoTAmAM paNa hA, beya sthaLe jagyA meLavavI, beya ghare gAdI rAkhavI, beya ThekANe AgevAna banavuM e na bane. jyAM sAruM lAge tyAM bhaLo, paNa nikhAlasa bano. mahIM tAMbu ane upara DhoLa na caDAvo. jyAre zrImaMtAI hatI tyAre nakkara dAgInA hatA jemAM upara, nIce ane vacce badhe sonuM. zrImaMtAI ghaTI tyAre alaMkAra to joIe eTale tAMbA para gIlIDa, motInI mALA to joIe, to sAcAM nahi to kalcara sahI. e rIte dharmaprema ghaTyo ane dharmImAM khapavuM, mahIM pola ane bahAra dekhADavuM mATe kare ADaMbara, ethI satyano nAza thAya. vastu na hoya e bane, eno inkAra nathI karato paNa vastu nathI pAmyA ema spaSTa kaho jethI bIjA chetarAya to nahi. "hoya ochA ane gaNAvuM pUrA' enI Aje moTI mArAmArI che. vyavahAramAM paNa A bhAvanA bahu hAni kare che. vyavahAranI hAni to bahu to A jiMdagI mATe jyAre dharmanI hAni to aneka bhavonI che. eka pApa AtmAnI kaI dazA kare che tathA eka uttama kriyA AtmAno kevo sudhAro kare che e juo. vicAro to kharA, AkhI jiMdagImAM eka vAra devALuM kADhe to e devALiyo ja kahevAya, pahelAM pacAsa varasa sAro vepAra karyo hoya to paNa devALiyo kahevAya ane pachI paNa game tevo sAro vepAra kare to paNa devALiyAnI chApa paDI e paDI. eka vAranuM pApa AtmAne kaI kharAba dazAe pahoMcADe tathA eka vArano dharma AtmAne keTale caDAve che enI tulanA karatAM zIkho. puNya tathA pApa, dharma tathA adharma, satya tathA asatya, tattva tathA atattvano bheda samajAya to zAstra kahe che ke kAMI paNa na karavA chatAM e AtmA ghaNuM pAmyo. zAstra kahe che ke zAkha sAcavanAro, vagara zrImaMtAIe zrImaMtanI jema Ubho rahe che. aNIne vakhate ghara vecIne paNa paisA pUrA cUkavanAra daridrane paNa loka zeTha ja kahe che. loka kahevAnuM ke je zeThiyo na kare te ANe karyuM, jAta vecIne paNa zAkha sAcavI." A paNa aNIno samaya che. aNInA samaye bhale kAMI na karo, na thAya to na karo paNa che tene tevuM samajo to paNa ghaNuM pAmyA. vastune vastu tarIke samajanArAnA hAthe khoTuM thavAnI saMbhAvanA ochI, moTe bhAge enA hAthe khoTuM thAya ja nahi ane Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 ------ 16 thaI jAya to paNa pariNAma khoTuM na Ave. AthI ja huM kahuM chuM ke "mAnyatA to eka thavuM ja joIe." AtmAno hitaiSI e ja sAco snehI : dhUnana karavuM che e to jANo cho ne ! dhUnana karAvatAM dhrujArI paNa thAya. dUdha dahIM banAvyA pachI mAkhaNanI abhilASAvALA, ene goLImAM nAkhI ravaiyo kheM e kevI rIte e jANo cho ne ? e loko, ghoMghATane ane parizramane na gaNe kAraNa ke ghoMghATathI ane parizramathI gabharAya to mAkhaNa na pAme. ravaiyo mUkata pahelAM game eTalo zAMta rahe paNa ravaiyo mUkyo ke kAma zarU thayuM, pachI to mAkhaNa kADhe ja mukAya. huM paNa ravaiyo cAlu karyA pahelAM besI rahyo chuM, mAtra pIThikAmAM rahyo chuM kema ke pachI nahi rokAya, pachI ghoMdhATanI paNa paravA nahi thAya. ravaiyo mUkyA pahelAM dhamAdhama cAle to pachInI to vAta ja zI ? e ravaiyo kheMcanArA, strI ke puruSo, je hoya te nIrogI hoya, baLavAna hoya paNa zvAsa caDe evA na hoya, kapaDAM paNa polAM na pahere paNa saMkelIne pahere. be paga pahoLA rAkhe. ravaiyo paNa upara bAMdhe te evo bAMdhe ke DhaLI na jAya, khasI na jAya, paDI na jAya, ghoMghATa evo thAya ke pADozI paNa jAge. pasIno thAya paNa lUchavA na rahe. jeTalA DhIlA thAya eTaluM mAkhaNa ochuM. e ja rIte mAre paNa dhUnana karAvavuM che. pelA ravaiyAnA dhUnanathI A dhUnana juduM che. AmAM to anAdinAM baMdhano upara kApa che. AtmA para lAgelAM anAdi kALanAM baMdhano dUra kADhavAnAM che, kApI nAkhavAnAM che, kacaro badho jhATakIne bahAra kADhavAno che. e vakhate vigraha, kolAhala, kajiyA, dhamAdhama, ghoMghATa thayA vinA rahe nahi, kema ke aneka AtmA pAchaLa baMdhana ghaNAM che. choDanAra choDavA taiyAra thayo che paNa baMdhanane chUTavuM nathI enI dhamAcakaDI thAya che. "maranAra mare temAM jIvanAra zuM kAma rUe ?' - A prazna asthAne che, kAraNa ke jIvanArane rovAnuM kAraNa e ke "pelo marI gayo ene maravA devo ja nahoto." e ja mATe e rue che. samaje che ke AyuSya pUruM thAya tyAre koIthI rokAya nahi, jJAnIe kahyuM che temaja pratyakSa paNa anubhavAya che chatAM paNa ronAra kahe che ke "marI gayo e kAmano gayo ne ?' sabhA : svArtha mATe rue che. tyAre paramArtha mATe duniyAmAM kayo rue che? jo paramArtha mATe rotA hota to A dazA ja na hota. paramArthI mAtApitA, dIkarAne zI zikhAmaNa Ape ? Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 - - - 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya - 112 - 233 dharmagurune paNa dIkarA mATe zuM kahI Ave ? kyAM che e dazA ? badhI mArAmArI ja svArthanI che tyAM thAya zuM? AthI tame badhI vastune rItasara samajo. ronAranI dayA na khAo paNa ronAranuM nidAna parakhIne pachI dayA khAo. daradInA rovAthI vaidya gabharAya to vaiduM na karI zake. bALakanA taraphaDATathI gabharAya e mA bALakane davA na pAI zake. "hAya, mAro bALaka na rue" e mAnanArI mAtA vagara mote bALakane mArI nAkhe che. bALaka rue evI kAryavAhI karavI ja nahi evo niyama karanArI mAtA bALakane mArI ja nAkhe, arthAt e bALaka jIve ja nahi. khokhA mATe A dazA to AtmA mATe kevI dazA joIe e vicAro ane samajo ke A duniyAmAM sAco snehI to te ja ke je, AtmAno hiteSI hoya : bAkI khokhAno pUjArI, e AtmAno hitaiSI nathI. paNa jamAnAvAdIo, AthI navuM ja kahe che : amArI ane emanI vacce A ja ADakhIlI che. buddhinuM phaLa tattvavicAraNA : anaMta upakArI zAstrakAro kahe che ke "AtmAnI ciMtA karo jyAre jamAno jemanI koTe vaLagyo che teo kahe che ke "zarIranI ciMtA karo." cetana ane jaDa. e benA vivecanamAM to AkhI dvAdazAMgI bharI che. e dvArA upakArIo pharamAve che ke "jaDathI dabAyelA cetanane kADhavA mahenata karo. jyAre AjanA jamAnAvAdIo kahe che ke "jaDathI cetana chUTI na jAya enI khUba kALajI rAkho. jaDanA bhabhakA evA karo ke emAMthI caitanya chUTavA mATe taiyAra ja na thAya, cetanamAM jaDanuM AkramaNa evuM karo ke jethI caitanya emAM gUMgaLAI jAya.' AvA samaye vivekI vicAraka, zAMta citte ekAMte tattvano vicAra kare to jarUra nistAra pAme. tame badhA paNa buddhivALA to cho ne ! jo cho to samajo ke buddhinuM phaLa tattvanI vicAraNA che. "tattva zuM che ?' evuM covIsa kalAkamAM AtmAne keTalI vAra pUchayuM? "tuM koNa ? A koNa ? A badhuM koNa ?" A kyAre vicAryuM ? sAmAyika, paDikkamaNuM, pauSadha, vyAkhyAnazravaNa, jinapUjA e badhuM zA mATe ? A rIte tattvaciMtA karo to pariNAma e Ave ke "vyAkhyAnamAM dharmanA nAme artha-kAmanI pravRttino upadeza ApanArA kusAdhuonI jabAna baMdha thaI jAya." tamArI tattvaciMtAnA abhAve ja, kuguruonA aDDA jAmI zake che. "sAmAyika, jinapUjA, pratikramaNa, vyAkhyAnazravaNa, pauSadha, dAna, zIla, tapa, bhAva" e badhuM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno zA mATe e samajo to e tAkAta Ave ke tame pote kugurunA saMgathI bacI zako ane bIjAone paNa bacAvI zako. 'artha-kAmanI ArAdhanAmAM rata banavuM ane AMTIghUMTI ka2vAmAM ekkA banI anekane prapaMcajALamAM phasAvavAmAM pravINa thavuM' e kAMI buddhinuM phaLa nathI. kharekhara e to buddhino durupayoga ja che. buddhi vagarano paNa jaDamAM rAcemArca ane buddhimAna paNa jaDamAM rAcemAce to bemAM pharaka ja zo ? AthI samajo ke 'tattvono vicAra karavo' e buddhinuM phaLa che ane 'heyano tyAga tathA upAdeyano svIkAra' e buddhino sadupayoga che. buddhino sadupayoga ka2vA icchanAre, buddhinA phaLane dhyAnamAM rAkhI tattvaciMtAmAM ja rata banavuM joIe. jo ema thaze to tarata ja samajAze ke duniyAdArInI tamAma pravRttinI sAme ja zAnIoe badhI yojanAo yojI che. 234 - 6 anaMta upakArI jJAnI puruSoe joyuM ke duniyAne occhava-mahocchava game che to pharamAvyuM ke evA occhava-mahocchava karo ke jethI duniyAne e joIne uttama vastuno khyAla Ave. devapUjAnA ane gurupUjAnA mahotsavo AtmAne unnata banAve che jyAre duniyAnA mahotsavo AtmAne avanata banAve che e vAta tattvanI vicAraNAthI jarU2 samajAya. 'eka lagnano varaghoDo tathA eka guruno tathA devano varaghoDo e beya varaghoDAne jonAranI bhAvanAmAM keTalo phera ?' e paNa tattvavicA2ka samajI zake. lagnano varaghoDo jonArA, evI ja vAto kare ke 'phalANA zeThano dIkaro, e zeThanuM ATaluM dhana, Avo vepAra.' e rIte enI badhI zrImaMtAI vakhANe, vaLI AgaLa vadhIne kahe ke "e zeThanI strI AvI rUpALI, AvI ne tevI' e rIte e vAte vaLe. TheTha AkhA varaghoDAmAM evI vAto kare, bahu vAtoDiyA hoya to ghera jAya tyAM sudhI e vAta kare, ethIye bahu vAtoDiyA hoya te ATha-daza divasa sudhI vAto kare. A rIte evI vAto dvArA AtmAne sArI rIte pApavicArothI raMge. 1652 sabhA : eka zrImaMta mATe evI prazaMsAnI vAto thatI sAMbhaLIne anya zrImaMtane ema thAya ke huM paNa evo varaghoDo kADhuM ! 'evo ja nahi paNa ethI savAyo kADhuM' evI bhAvanA thAya ema kaho. have vicAro ke 'lagnano varaghoDo e mukhyatayA nimitta zAnuM ?' kahevuM ja paDaze ke AtmAne viSayanA raMgathI raMgavAnuM.' evA nimittathI 'e raMge raMgAyelAnI pravRtti kaI ?' e ja ke pachI enI AMkho jyAM tyAM bhaTake, svaparano viveka Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya 112 235 bhUle, jenI tenI para AMkha nAkhavAno haka che ke nahi eno vicAra bhUle, pachI manuSya maTI hevAna thAya, haiyuM phUTe pachI aneka pApanA dhodha vahe, pariNAme manuSyapaNuM hArI durgatie cAlyo jAya. A rIte e lagnanA varaghoDA pAparUpa thAya ke nahi te tame samajo. tame paNa DAhyA cho. vastusthiti A che. e ja hetuthI jJAnIe enI sAme navA rastA yojyA ane e rastAmAM lakSmInA vyayane puNya kahyuM tathA vyaya karanArane puNyavAna kahyo, eTaluM ja nahi paNa anekane puNyamArge vALanAra kahyo. ne taranAra tathA bIjAne tAranAra kahyo. evI kriyA mATe poNI vIzI bolAya e dharmanA marmane samajanAro kema sahe ? peDhInI poNI vIzI vAta saho ? 1653 sabhA : evI vAta karanAra sAme rItasara kAma cAle. tyAM to rItasara kAma cAle. tame tamArI peDhInI poNI vIzI vAta mATe rItasara kAma calAvo to ame amArI peDhI mATe ? sabhA : e peDhI to amArI paNa che ne ! raMga rAkhyo. AthI spaSTa che ke 'tamArI peDhIne ame sahAya karIe to ame pApI ane amArI peDhIne tame sahAya karo to tame puNyavAna : tamArI peDhInI ame vAta karIe to ame patita ane amArI peDhInI vAta tame karo to tame caDavA mAMDyA kahevAo : tamArI peDhInAM amArAthI vakhANa na thAya paNa amArI peDhInAM tamArAthI thAya :' paNa A vAta tame tyAre ja samajo ke jyAre tame 'buddhinuM phaLa zuM che ?' e samajo ane jo e samajo to pariNAma e Avaze ke 'jainakuLamAM janmIne paNa jainazAsanane bevaphA nIvaDI je AtmAo, jainadarzana viruddhanI vAta karI rahyA che teonI jabAna baMdha thaze : ane kadAca tema nahi thAya to paNa teo potAnI meLe udhamAta game teTalo ka2ze to paNa sAmAnya jIvo para khoTI chApa to nahi ja pADI zake.' A mATe mArI bhalAmaNa che ke 'tattvanI vicAraNA' e 'buddhinuM phaLa che' ema samajI 'vastu mAtranA svarUpane vicAratA thAo ane samajatA thAo.' sarvavirati e to sTImara che : 'tattvavicAraNA'rUpa buddhinA phaLane pAmelA AtmAo to, e vAta sArI rIte samajI zake tema che ke 'saMsArarUpa sAgarane tarI jaIne muktirUpa baMdare Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - - 164 pahoMcavA mATe koI sTImara hoya to te sarvavirati che. e sTImaramAM ekadama nahi besI zakanArA, sTImare pahoMcavA mATe nAvaDAmAM ane nAvaDuM na maLe to pATiyAno Azraya laI zake che paNa e pATiyAM loDhAnAM hoya e na ja cAle." "ApaNe badhAya e sTImaranA ja upAsaka chIe.' A vAta, buddhinA phaLane pAmelA hoya teone samajAvavAnI na hoya. e paramatAraka sTImaranI upAsanA e ja ApaNo parama dharma. ApaNe to ApaNA anaMta upakArI zrI jinezvaradevoe ApaNane saMsArasAgaranI tAranArI tarIke oLakhAvelI e sTImarano yathAzakya lAbha lenArA ja chIe. e sTImaranI hayAtImAM ja ApaNA sauno vistAra che. enI sAme lAla AMkha karanArAo sAme ApaNI AMkha paNa lAla ja rahevI joIe. zrI AcAryadevo, e sTImaranA kaptAno che : zrI upAdhyAyadevo, e sTImaranA svarUpanuM yAsthita bhAna karAvanArA che : ane sAdhu mahArAjAo, sTImaramAM besavA icchatA ane beThelAonA sahAyako che tathA zrAvako, e sTImaramAM besavAnI icchA dharAvanArA hoI e sTImarane sahaja paNa hAni na pahoMce enI saMpUrNa kALajI rAkhanArA ane e sTImaramAM besavAnI lAyakAta tathA tAkAta meLavavA mATe anaMta upakArI zrI jinezvaradevoe pharamAvelA ekeeka anuSThAnane hRdayapUrvaka ArAdhanArA che. e paramatAraka sTImara pratye jene sadbhAva nathI te sAdhu hoya to sAdhu nathI ane zrAvaka hoya to zrAvaka nathI. zAstromAM je saMghane hADakAMno Dhagalo kahevAya che te tevA ja sadUbhAvahIna saMghane, paNa e sTImara pratye sadbhAva dharAvatA saMghane nahi ja. anaMta upakArI zrI jinezvaradevoe, paramatAraka tarIke darzAvelI e sarvavirati rUpa sTImara pratye sadbhAva karavAne badale jeo asadbhAva kare che, jeo evI paramazuddha sTImaranI ArAdhanA karavAne badale virAdhanA karavA ane karAvavAmAM AnaMda mAne che, jeo, e sTImaranA ArAdhakone ane ArAdhavA icchanArAone khoTI rIte kanaDe che : teo mATe ja e ane evA bIjA kAramA ilkAbo che : jyAre e sTImaranI ArAdhanAmAM ja jeo rata che ane jeo, e sTImaranI ArAdhanAmAM ja sarvasva samaje che : teo to, kharekhara ja pUjya che. evA uttama ArAdhakonA samudAya mATe durbhAva thavo e paNa ghora pApodayanI ja nizAnI che. evA uttama AtmAonA samudAyane paNa, hADakAMno Dhagalo kahevAnI jeone Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1:55 --- 237 - 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya - 112 - buddhi thAya : teoe to, evI buddhi thayA pahelAM ja prANa cAlyA jAya ema icchavuM joIe. anaMta upakArI prabhue darzAvelI sarvavirati sTImarane yathAzakti sevanArA sAdhu tathA sahAyaka zrAvaka e nizcita che. evA puNyAtmAone hADakAMno Dhagalo kahenAra pote ja hADakAMno Dhagalo che : paNa sarvavirati sTImarane jeo kANAM pADatA hoya : e sTImarane jeo kANI karavA mathatA hoya : jeo DubADavA mAgatA hoya : teo zrI jinezvaradevanI AjJAnA nAzaka hovAthI teonA samudAyane huM hADakAMno Dhagalo khuzIthI kahyuM : kAraNa ke bhagavAna zrI haribhadrasUrijI mahArAjAe kahela che. evAM ToLAM mATe bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe, evo eka ja zabda nathI vAparyo paNa evA aneka zabdo vAparyA che. evAone e upakArIe bhayaMkara sarpa jevA paNa kahyA che. bAkI jeo mArgastha che, anaMtajJAnIonI AjJAnA ArAdhaka che ane anaMtajJAnIonI AjJAmAM ja udaya mAnanArA che evAo mATe hADakAMno Dhagalo kahenAra pote ja hADakAMno Dhagalo che, e nirvivAda siddha che. guru ane gora : dharmaguru ane artha-kAmaguru ; AthI spaSTa che ke ame ane tame beya zrI jinezvaradevanA ja. e tArakane mAno, e tArake darzAvelI sTImarane mAno, Agamane mAno to tame amArA : nahi to tamArI sAthe amAro kazo ja meLa nahi. sAdhuo jema tamane sudhAravA mATe upadeza Ape che tema bagaDatA sAdhuone tame paNa hitazikSA ApI zako cho : evA ja kAraNe zrAvakane mAbApa jevA paNa kahyA che. sAdhuonAM mAbApa banavA icchatA zrAvakoe, sAdhuonA sAdhupaNAnI ciMtA aviratapaNe karyA ja karavI joIe. je sAdhuonA sAdhupaNAnI rakSA mATe teo mAbApa jevA banavA mAge che te sAdhuo, potAnA dharmaguruo che e vAta teoe kadI paNa visaravI joIe nahi. dharmaguruonI pharaja, mAtra dharmopadeza ja ApavAnI che e vAta kadI ja bhUlavA jevI nathI. zrI jenazAsananA sAdhuo, kevaLa dharmaguruo ja banI zake che paNa arthaguruo ke kAmaguruo nathI ja banI zakatA. sAdhuonAM mAbApa banavAnI bhAvanA rAkhanArA Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 1858 zrAvakoe potAnA dharmaguruo, dharmaguru maTI arthaguru ane kAmaguru na banI jAya enI pUratI kALajI rAkhavI joIe. evI kALajI rAkhanArA zrAvako dharmaguruo pAse dharma sivAya bIjI koIpaNa vastunI AzA rAkhe paNa nahi ane dharmaguruo paNa, e dharmagurupadano parityAga karIne gora banavAnI mUrkhAI kare nahi. AnI sAme koIe bolavuM hoya to ahIM khuzIthI sabhyatA rAkhIne yuktipUrvaka bolI zake che. hRdayanI zaMkAnA samAdhAna mATe ke vastunA svarUpane samajavA mATe pUchavAnI ahIM sau koIne chUTa che eTale bolavuM hoya to ahIM ja bolavuM. ahIM na bolatAM bahAra jaIne ema bolavuM ke "mahArAja bolavA detA nathI' e mANasAI nathI. ahIM hA pADIne bahAra bIjuM bolanArA to cetana vinAnAM muDadAM jevA che ema kahevuM e khoTuM nathI. jJAnIoe, dharmaguruone eka ja AjJA karI che ke viSayakaSAyarUpa kiccaDamAM paDelAne bahAra kADho, paNa emane bahAra kADhatAM kheMcI na javAya enI kALajI rAkho. A ja kAraNe huM kahuM chuM ke "gurue gora na ja banavuM joIe.' Aje, "amAro uddhAra karavo hoya to amArA saMsAra-vyavahAranI paNa citA sAdhuoe karavI joIe A pramANe jeo kahe che : teo dharmaguruone dharmaguru maTADI gora banAvavA mAge che : evAothI dharmaguruoe khUba ja sAvadha rahevA jevuM che. lokanI vAhavAhanA kAmI banIne potAnuM na gumAvI devAya enI sAvadhagIrI A jamAnAmAM dharmaguruoe ghaNI ja rAkhavAnI che. gora nahi banavA mAgatA dharmaguruoe, evAone sApha sApha kahI devuM joIe ke, "tattva sivAyanI kaMI paNa vAta kahevAno amane adhikAra nathI. paisA kamAo cho ke nahi ane zuM khAo cho tathA zuM pIo cho' e vagere ame na pUchIe paNa 'abhakSyathI bacyA cho ke nahi ? anIti Adi karo cho ke kema ?' e vagere badhuM ja pUchIe ane e ayogya AcaraNAo baMdha paNa karAvIe. dharmaguruo to, heyamAtrane mUkavAnuM ja kahenArA hoya : duniyAnI mUrchA chUTe evuM kahevuM, e ja dharmaguruono dharma. dharmaguruo zikSaNa paNa evuM ja levAnuM kahe : dharmaguruo evuM zikSaNa ApatI saMsthAo sthApavAno upadeza ApI zake ke je zikSaNathI duniyAnI viSayakaSAyanI vAsanA ghaTe ane polika padArthono moha ghaTe : dharmaguruo Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16s - 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya - 112 - 239 duniyAnI mUrchA vadhe ane viSayakaSAya vadhe evuM zikSaNa levA tathA ApavAnuM na ja kaheH dharmaguruo, evI zALA sthApavAno upadeza na ja kare ke je zALAonA zikSaNathI aneka AraMbhAdinI pravRttio thAya ane mahAparigrahAdikanI lAlasA vadhe: dharmaguruo jo tAkAta hoya to to, evI pApapracAraka saMsthAonuM khaMDana ja kare : dharmaguruo evI saMsthAonuM khaMDana kare eTale kuhADo tathA pAvaDo laIne khodavA na jAya paNa "manuSya tarIke AvuM zikSaNa dharmanA nAme devuM e zobhAprada nathI eTaluM ja nahi paNa aneka prakAranA kAramAM anarthone utpanna karanAruM che mATe evA zikSaNathI ane evuM zikSaNa ApatI saMsthAthI baco ane bacAvo' A pramANe spaSTa zabdomAM pharamAve. dharmaguruo duniyAmAM je mAna ane pratiSThA pAme che te prabhuzAsananA ja prabhAve. je zAsananA prabhAve sarvasva pAmI rahyA che te zAsanane bevaphA nIvaDanArA dharmaguruo sAcA dharmaguruo nathI paNa nAmanA ja dharmaguruo che : evA dharmaguruo, zrI jinezvaradevanA zAsanamAM pUjAvAne lAyaka ja nathI ? dharmAtmAoe, evA nAmadhArI dharmaguruonI zAsanane bevaphA nIvaDavAnI kho bhulAvI devI joIe : e na banI zake to paNa evA nAmadhArI dharmaguruo, zAsanamAM potAnI svacchaMdI pravattio nA pracArI zake enI to pUratI takedArI dharmAtmAoe rAkhavI joIe. dharmaguruonI pharaja, prabhuzAsanane pracAravAnI ane e mATe tyAga vairAgyano upadeza ApavAnI ja che : dharmaguruo, je upadeza Ape te tyAga vairAgyano ja hoya : dharmaguruo, samAgamamAM AvatA AtmAone prabhudharmanA rAgI banAvavA mATe ja vAta vagere kare : dharmaguruone, dharma pamADavAnA prayojana sivAya vAta Adi karavAno paNa adhikAra nathI. amAre dharmaguru tarIke ja jIvI jANavuM hoya to amAre mATe zrI vitarAga paramAtmAnuM zAsana ja sarvasva hovuM ghaTe. amane e sivAyanI eka paNa vastunI darakAra na hovI joIe : vaLI, ame to pUrNa zraddhALu chIe : ame to prabhunAM vacana na bese to amArI matimAM khAmI samajanArA chIe amane zrI vItarAga paramAtmAmAM evI zraddhA che ke emanI koI vAta gaLe na Utare to paNa hAtha joDI page lAgIne mAnIe ame, potAne na bese mATe e zAstra ja nahi evuM mAnanArA haiyAphUTA nathI : kAraNa ke "buddhi alpa ane zAstra to gahana tathA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240. - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 niSkAraNa upakArI evA zrI jinezvaradevo asatya kahe ja nahi AvuM mAnanArA ame chIe : e ja kAraNe zrI jinAgama ane tene anusaratAM zAstro mATe paNa potAnI matimAM na bese mATe e zAstra ja nahi' evuM bolanArA DAhyA nathI paNa bevakUpha che. satya koNa kahI zake ? A pramANe te ja dharmaguruo bolI zake ke jeo, paramavItarAga ane anaMtajJAnI evA zrI jinezvaradevanA zAsananI ArAdhanAmAM ja svaparanuM zreya mAnatA hoya. jeone zAsananI ArAdhanA karatAM lokanI ArAdhanA vadhu zreyaskara lAgatI hoya : teonI e tAkAta nathI ke te spaSTapaNe zAsananI vaphAdArIne chAjatuM bolI zake. je dharmaguruo zAsananI ArAdhanAnA bhoge paNa lokanI ArAdhanAmAM rAcanArA che : te dharmaguruo, dharmanA pAlaka ke pracAraka nathI paNa dharmanA bhakSaka ane nAzaka che. evA pApAtmAothI, satyanuM pratipAdana thaI zake tema ja nathI. evA pApAtmAo to, satyane DhAMkavAnA kUTa prayatno na kare e ja teono upakAra. e vastu vinA vivAde siddha che ke "zAsananI ArAdhanAmAM ja svaparanuM zreya mAnanArA maharSio ja satya kahI zake.' loka vAhavAhamAM mUMjhAI rahelA ane loka vAhavAhanI khAtara AtmahitanI paNa darakAra nahi karanArAonI tAkAta nathI ke teo satyanuM nirbhIkapaNe pratipAdana karI zake. "A mAnavajanma, saMsAranI sAdhanA mATe nathI paNa mokSanI ja sAdhanA mATe che : e ja kAraNe anaMtajJAnIoe paNa, enI daza daza dRSTAMtothI durlabhatA varNavI che : AvA uttama mAnavajanmane pAmIne, artha-kAmanI ArAdhanAmAM ja macI paDavuM e uttama jIvanano kAramo durupayoga karavA jevuM che : AvA uttama jIvanamAM, "eka dharma ja upAdeya che' ema na svIkAravuM e buddhine bevaphA nIvaDavA jevuM che : A jIvananI saphaLatA mATe, "zuddha deva, zuddha guru ane zuddha dharma'A tattvatrathI ja upAsya che ane "samyagdarzana, samyajJAna ane samyakyAritra' A ratnatrayI ja ArAdhya che. zrI jinamaMdiro ane upAzrayo, saMsArathI bacavA mATe ja nirmAyelAM che : e sthAnomAM, saMsArasAdhaka eka vAta paNa thaI zake ja nahi : saddaguruo pAse saMsArathI chUTavAnI ja mAgaNI thavI joIe. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1859 - - 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya - 112 - -- 241 prabhuzAsana pAmelAne to, saMsAra asAra ja lAgavo joIe jeo saMsArane suMdara kahenArA che teo, prabhuzAsanane pAmelA ja nathI : prabhuzAsanane pAmelAo, saMsAramAM eka muktisAdhaka dharma ja sArabhUta che' ema ja mAnanArA hoya : zrI vItarAga paramAtmAnuM zAsana, jeone asthimajjA banyuM che teo to, "zrI jinezvaradeva ane zrI jinezvaradevoe pharamAvelo dharma e sivAyanuM saghaLuMya asatya che ema ja mAnanArA hoya. prabhudharmanA ArAdhakone anaMta upakArI zrI jinezvaradevonuM pUjana, sadguruone vaMdana, zrI jinavANInuM zravaNa ane sAdharmIonA sahavAsa vinA cena ja na paDavuM joIe : evA puNyAtmAo sAcI vidyA tarIke tene ja oLakhe ke je AtmAne paravastunA premathI para banAvanArI hoya : prabhuzAsananA saMskArathI suvAsita banela AtmAo, sAcA snehI ke saMbaMdhI tarIke tene ja mAne ke je potAnA AtmAnI muktinI ArAdhanAmAM preraka ane sahAyaka bane : arthAt vAstavika rIte prabhudharmane pAmelo te ja AtmA kahevAya ke jene saMsAra vadhAranArI eka paNa pravRtti sArI na lAge ane mokSa sAdhaka ekeeka vastune ArAdhavAnI Urmio UDyA kare. A satya bedhaDakapaNe kahevAnuM jIgara lokaherImAM paDelA jamAnAvAdI dharmaguruomAM hoI zakatuM ja nathI. lokaherIthI para banI prabhu Agamane ja AdhAra tarIke mAnatA dharmaguruo ja, evA evA satyanuM saMkocarahitapaNe pratipAdana karI zake che. satyazravaNano pratApa : AvAM satyone pratidina sAMbhaLanArA puNyAtmAo, eka muktinA ja dhyeyavALA bane e nizcita che. e satyazravaNanA pratApe, muktinA ja dhyeyavALA banelA AtmAo mATe anAcArathI bacavuM ane sadAcAramAM rata thavuM e saheluM che. pratidina prabhuzAsananA satyanuM zravaNa karanArA manuSyo manuSyapaNAmAM paNa deva jevA banI jAya che. jenapaNAne nahi chAjatI AcaraNAo satyazravaNanA pratApe sahelAIthI aTakI jAya che. satyazravaNanA pratApe abhakSyanuM bhakSaNa, apayanuM pAna, agamyanuM gamana vagere sahelAIthI aTakI zake che. niraMtara satyazravaNanA pratApe, prabhupraNIta anuSThAno upara ananya rAga thAya che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 -- 18% dravyazuddhi, bhAvazuddhinuM kAraNa cheH zrI jinapUjA Adi anuSThAno ananya bhAve ane uttamottama sAmagrIthI ArAdhavAM joIe. anuSThAnonI ArAdhanAmAM zaktisaMpanna AtmAoe potAnI zaktine kadI ja gopavavI nahi joIe. zrI jinezvaradevanA pUjanamAM vihita karelI cIjo moMghI maLatI hoya to ochI vAparavI e zaktisaMpanna mATe ucita na ja gaNAya. prabhubhaktimAM kharacAtI lakSmI saphaLa thAya che e vAta hRdayamAM kotarI rAkhavA jevI che. uttama prakAranI prabhubhakti e sarvanI zuddhinuM suMdaramAM suMdara sAdhana che. prabhunI bhaktino ThATha to karavo ja joIe ? kema ke AraMbhamAM paDelA AtmAne mUrchAthI chUTavAnuM e parama sAdhana che. prabhu to vItarAga che. e kaMI pUjA mAgatA nathI. tame hIrAno mugaTa na paherAvo to prabhunI prabhutA ghaTatI nathI : paNa lakSmIne evA sthAnamAM kharacavAthI lakSmInI saphaLatA thavA sAthe aneka AtmAo bodhibIjane pAme che ane itara paNa "A devanI bhaktimAM lIna thanArA bhakto AvA udAra hoya che' AvA vicArathI mArganI sanmukha thAya che. vItarAganA bhaktone, vItarAganI sevA vItarAgatAnI jhaLaka Ape che. pUjAnI rakAbI kaTorI vagere caLakatAM hoya, vastro suMdara hoya to kevI suMdara chApa paDe ! upakaraNomAtra zuddha ane suMdara tathA zobhAvALAM joIe. dravyazuddhi paNa bhAvazuddhinuM kAraNa che. pUjAno hetu ane kartavya : maMdiramAM AvanAra dInahIna paNa uttama sAmagrInAM darzanathI vicAre ke, kevo puNyavAna ke lakSmIno Avo vyaya kare che !' pUjAmAM paNa bhAvanA e ja hovI joIe ke "pudgala uparanI mUrchA chUTe ane munipaNuM Ave tathA pariNAme AtmAnI mukti thAya." sAthIo karatAM paNa e ja kaho cho ne ke "cAra gatimAMthI eka paNa gatimAM sukha nathI paNa duHkha che mATe he nAtha ! ene cheda.' dhyAnamAM rAkhajo ke bhagavAna chedavA nahi Ave, chedavAnuM to ApaNe, paNa davA mATe AlaMbana e tArakanuM. e cAra gati nivAravA mATe jJAnAdi traNa cIjanI mAgaNI paNa karo cho ne ? ane e traNanI mAgaNI paNa siddhi pade pahoMcavA mATe ja che ne ? sabhAH hA jI. to pachI samajo ke prabhupUjAno hetu paNa mukti ja che. e hetu tyAre ja sare Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1661 -- - 18 : sAcA dharmagurunuM kartavya - 112 - - 243 ke "jyAre cAre gatimAMthI eka paNa gatimAM javAnuM mana na thAya, e cAre gatinA paribhramaNathI bacavA khAtara ja ratnatrayInI ArAdhanA thAya ane e ArAdhanA sivAyanuM anya sAdhya na thaI jAya.' tuMbaDAmAM kAMkarA tathA kAdava bharela hoya ane e sAgarane taLiye hoya paNa jo e kAMkarA nIkaLI jAya ane kAdava dhovAI jAya to e tuMbaDuM cheka pANInI sapATI para Ave che e rIte karmathI bhAre banelo AtmA karmanA bojAthI halako thAya to lokAgre jAya. tamAre ane mAre halakA thavAnuM che. mATe ja huM kahuM chuM ke baMgalA-bagIcAno bhAra ocho karo. AtmAne taLiye DubADanArI kriyAo baMdha karo, ochI karo. evAM zikSaNa tathA zALAo tathA vidyA khaseDavA tanatoDa mahenata karo. baMgalA tathA bagIcA uparathI mUccha utAranAra zikSaNa mATe, tathA evI zALA mATe sukhethI paisA kharco, paNa baMgalA tathA bagIcAmAM mUMjhavanArI vidyA mATe dharmabuddhithI eka pAI paNa na apAya ema samajo. je vidyAthI AtmA viSayakaSAyamAM lIna thAya, emAM pAvaradho bane evI vidyA mATe mAgavA Ave to paNa kahevuM joIe ke "asamartha chuM' ene evuM na bhaNavA samajAvo ane na mAne to tame na bhaLatA. tamane e pApamAM na bheLavavAnuM ene kahI dejo. anukaMpAmAM duHkhIne duHkhathI bacAvavA mATe devAya. duHkhI mATe jenI tijorI khullI che tyAM prAyaH cora nathI AvatA, UlaTuM cora enA gharanI cokI kare : kema ke e tijorI to, potA mATe kAmanI che ja ema teo mAne che : ethI samajo ke "pUjA Adi anuSThAno mukti mATe che ane devagurunI bhakti, sAdharmikanI sevA tathA dInahInanI anukaMpA Adi e amAruM kartavya che.' A badhuM tyAre ja barAbara samajAya ke jyAre saMsAranI duHkhamayatA samajAya ane e ja hetuthI A upakArIono e prayatna che. AgaLa zuM pharamAve che e have pachI - Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 : mArgamAM sthira banI mArgarakSaka bano ! 113 * viSayAsaktino prabhAva : * mAlika tape ke uThAvagIra ? etapavuM paNa paramadharma : * jokhamadArI samajo ane vicAro : - sAcI samatAne samajo : * samajIne mArgamAM sthira thavAnI jarUra : * yogyane dekhADavA ane devA A ogho che : 0 sthiratAnA abhAve doSonuM sAmrAjya : 6 sAdhu kahe to eka ja kahe ! saMyamamAM ja majA : * dharmalezyAno nAza ane ene aTakAvavAno maLe to vAparo e dharma : upAya : meLavavuM e dharma nahi ; * dharmanA thatA nAzane aTakAvavAno upAya : * zAsananI akhaMDitatA ane viraktanI mAlikI : viSayaH mArgamAM sthiratA keLavavAnI - mArganI rakSA karavAnI AvazyakatA ane enA adhikArI. mithyASTio yathAsthita vastu svarUpane jANavA mATe asaMzI jevA che. ekendriya vikalendriyAdika paNa asaMzI hovAthI tevA ja che. sAcI samajaNa keLavavA bhAvathI saMjJI banavuM joIe ane vicAraNA karI tattva-atattvano bheda jANI atattvano tyAga ane tattvano svIkAra karavo joIe. e mATe satyamAM sthiratA keLavavI paDe. dharmalezyAnA astitvamAM ja AbAdI che. bAkI barabAdI nakkI ja che. e dharmalezyAnA nAzane rokavA mATe para padArthothI AtmAne aLago karavo nitAMta jarUrI che. para pese to nAza kare mATe ja paranA praveza prasaMge mAlika jevA sAdhuo ane zrAvako kaSAyazIla bane. e kaSAyo paNa karavA jevA hoI dharmarUpa che. zrI vAlI maharSi ane rAvaNanA prasaMgathI e vAta spaSTa karI samatAnA svarUpane samajAvyuM che. chevaTe sAcuM sukha eka saMyamamAM ja, maLeluM vAparavuM e dharma, zAsananI akhaMDitatA vagere bAbato para prakAza pAtharI pravacana pUruM karyuM che. (saLaMga vyAkhyAna krama-8788/89 mAM paNa tiryaMca gati saMbaMdhI duHkhonI vAta karAI che.). muvAkyAtRd. * "huM zrAvaka chuM' - ema kahevuM ane ghara tathA peDhImAM rAcavuM-mAcavuM e kema nabhe ? * doSonA sAmrAjyathI bacavuM hoya to vivekI bano ane prabhumArgamAM sthiratAne keLavo ! * zakti uparAMta tAgaDadhinnA karanArA, upAdhiono bhoga thAya emAM Azcarya paNa zuM ? dharmanA thatA nAzane aTakAvavAno eka ja upAya che : ane te e ja ke "sva-parano viveka karI, parano parityAga karavo athavA to parathI para rahevuM.' | 'uttama vastunI rakSA mATe hRdayathI koIpaNa jAtanA durbhAva vinA tenA nAzaka pratye bahArathI tapavuM e adharma nathI, eTaluM ja nahi paNa parama dharma che.' chatI zaktie thatA nAzane jue te dharma nathI, adharmI nathI ane virodhI paNa nathI. paNa ethI paNa bhayaMkara che. * satyanA nAza vakhate sajjanane AvatI lAlAza e krodha ke Aveza nathI, paNa zuddha hRdayanuM pradarzana che. dharmarakSAnA prasaMge chatI zaktie nAmanA sAcavI rAkhavA mATe samatAnA nAme, kSamAnA nAme, zAMtinA nAme tastha rahevAno DoLa karanAra dharmadrohI che. potAne gALa denAro paNa jo sArI kriyA kare, enI anumodanA na thAya to samajavuM ke, hRdaya yathArtha rIte dharmathI vAsita thayuM nathI. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 : mArgamAM sthira banI mArgarakSaka bano ! viSayAsaktino prabhAva : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, A 'dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA prANIone saMsAra u52 nirveda ane vairAgya utpanna karavA mATe karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karI rahyA che. e sUtranuM samarthana karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe, cAre gatinA jIvonAM duHkhonuM varNana karyuM H emAM, 'vikaleMdriya' eTale 'be iMdriyovALA, traNa iMdriyovALA ane cAra iMdriyovALA jIvo' : e jIvonI yoni AdinuM varNana karatAM paNa e upakArI paramarSi pha2mAvI gayA ke - " vikalendriyANAmapi dvau dvau yonilakSI kulakoTyastu dvIndriyANAM sapta trIndriyANAmaSTau caturindriyANAM nava, duHkhaM tu kSutpipAsAzItoSNAdijanitamanekadhA'dhyakSameva teSAmiti. " "vikalendriyone yoni be be lAkha hoya che ane kulakoTio to be iMdriyavALA jIvone sAta, traNa iMdriyovALA jIvone ATha ane cAra iMdriyovALA jIvone nava hoya che : tathA te jIvone, 'kSudhA, pipAsA, zIta ane uSNa AdithI utpanna thatuM duHkha to aneka prakAranuM che.' : A vastu pratyakSa ja che." AthI spaSTa che ke narakatinAM du:kho ane pRthvIkAya Adi ekeMdriya jIvonAM duHkho ApaNane pratyakSa nathI paNa A vikaleMdriya jIvonAM du:kho to ApaNane pratyakSa che. karmanA udayathI ribAtA AvA aneka jIvone pratyakSa jovA chatAM paNa jeo pApanI pravRttithI na rokAya teo mATe kahevAya paNa zuM ? je AtmAo, viSayAsakta bane che : te AtmAo vivekavikala banI ekeMdriya jevA banI jAya che : e ja kAraNe A paropakArI paramarSio, evA jIvonI dazAne : vRkSanA dRSTAMtathI samajAvatAM paNa pharamAvI gayA ke - 'viSayAsakta jIvanI dazA kharekhara vRkSa jevI hoya che. jema vRkSo zIta Adi aneka upadravone sahana karavA chatAM paNa potAnA sthAnane tajatAM nathI : Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - tema viSayAsakta AtmAo, anekAneka Apattione bhogave te hA ane bhogavatAM sahana na thAya to rue te hA paNa potAnA pApanA sthAnane taje nahi e nakkI." kharekhara A prabhAva viSayAsaktino ja che. emAM zaMkAne avakAza nathI paNa A dazA, prabhuzAsanane pAmelA vivekI AtmA mATe koI paNa rIte yogya nathI. zAstra mithyAdRSTine to vastu svarUpane yathAsthita jovA jANavAnA viSayamAM asaMzI kahyA che kema ke e bicArA, vastunA yathAsthita svarUpane samajatA nathI. jyAre saMjJI paMceMdriya evA paNa mithyAdRSTi AtmAo, vastunA svarUpane samajavA mATe asaMzI che to pachI ekeMdriya jIvo to samaje ja zAnA ? e bicArA to "sthAvara nAmakarma'nA udayathI khasI ja zakatA nathI. "sthAvara nAmakarmanA udayathI e bicArA na khasI zake paNa tame to dhAro to khasI zako. tame to, viSayanA svarUpane jANo cho, tame to, viSayone viSa jevA mAno cho, viSayanA vipAkane paNa jANo cho, paMceMdriya cho, mAnava cho, saMjJI cho, prabhuzAsanane pAmavAthI parama saMjJI eTale vastusvarUpanA jJAtA cho, duHkhanA sthAnane samajI zako cho; duHkha Ave te pahelAM duHkhanA sthAnathI, kAraNathI, nimittathI khasI zako cho; chatAM tyAMthI khasatA nathI e ghaNuM ja bhayaMkara che. A na banavA jevuM ane bhayaMkara paNa viSayAsaktinA prabhAve banI rahyuM che. e nizcita che. jokhamadArI samajo ane vicAro : sabhA viSayane khoTA to sau mAne che ne ? e ja khUbI che ke khoTA mAne chatAM vaLagI rahe che. enI khAtara aMdhArI koTaDImAM paNa ghUse che. lobhiyAo, baLatA makAnamAM paNa mAla levA dhUse che; paNa khabara nathI ke saLagI javAze. tame evAne mUrkha kaho cho to jJAnIo tamane mUrkha kahe emAM vAMdho che ? baLatA makAnamAM mAla levA janArane jema bahAra Ubhelo DAho mUrkha kahe tema jJAnIo paNa tamane mUrkha kahe emAM vAMdho che ? sabhA: kazo ja nahi. A uttaranI to khAtarI ja hatI paNa AvA uttara ApavA ane jokhamadArI na samajavI ke na vicAravI e koIpaNa rIte ThIka nathI. vikalaiMdriyo paNa duHkhanA sthAnathI bhAgI sukhanA sthAnamAM jAya che. taDakAmAM saLagI javA mATe e paNa Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1985 - 19 : mArgamAM sthira banI mArgarakSaka bano - 113 - 247. tarata chAyAmAM jAya che, jarA avAja thAya ke cAlavA mAMDe che, zravaNendriya nathI chatAM paNa bhayasaMjJAnA yoge tyAMthI bhAge che. e jIvone to iMdriyo paNa pUrI nathI ane tamAre to badhuM pUruM che chatAM tame duHkhanA sthAnamAMthI khasatA nathI e zuM ochuM duHkhada che? evA jIvo paNa sukhaduHkhanA kAraNathI bacavA prayatna kare to tamArA jevAonI jokhamadArI keTalI ? sAmAnya jIvonI apekSAe paNa tamArI jokhamadArI keTalI che e samajo tathA tame pharajathI keTalA cUkyA cho eno paNa khUba khUba vicAra karo. jokhamadArInI samajaNanA abhAve ane yogya vicAraNAnA abhAve, kSaNika sukhane sAruM mAnIne AjubAjunA duHkhane paNa mUrkhAo sukha mAnavA lAgyA che : eTaluM ja nahi paNa kSaNika sukhane mATe game tevAM duHkho paNa khamavA taiyAra che ane jJAnIe kahela anaMta sukha meLavavA mATe kSaNika sukha choDavA ke thoDuM paNa sahavA taiyAra nathI. jema lobhiyo, mAla levA baLatA makAnamAM pese che ane potAnI comera baLatA agnine joI zakato nathI : tevI rIte kSaNika sukhano lobhI AtmA, kSaNika sukhone sArAM mAnavAthI vartamAnamAM thaI rahelI ane bhaviSyamAM thanArI durdazAne joI zakato nathI. tame saMjJI chatAM evA banI asaMjJIpaNAnuM AcaraNa na karo. "AyuSya nAnuM, jiMdagI thoDI ane javAnI taiyArI." AvI dazAmAM paNa viSayamAM cakacUra thAya paNa ethI kaMpe nahi evA AtmAomAM eka jAtanuM kAramuM asaMjJIpaNuM ja che ema kahevAmAM kazI ja harakata nathI. evA kAramA asaMjJIpaNAthI bacavA mATe, jainakuLamAM janma laIne saghaLI dharmasAmagrI pAmyA cho, to e badhuM pAmyAnI jokhamadArI samajo ane e mATe vastu svarUpanA khUba ja vicAraka bano. samajIne mArgamAM sthira thavAnI jarUra : kharekhara vicArapUrvaka samajIne anaMtajJAnIoe pharamAvelA dharmamAM sthira banavAnI jarUra che. mArgamAM sthira banavA mATe karavA yogya zuM che? e karavA yogyane karavAno vidhi zo cho? ane karavA yogya karavAnuM zA mATe che ?" - A traNe vAto jANavAnI jarUra che. - sAdhunI mAphaka zrAvakane paNa koI UMghamAMya pUche ke "karavA yogya zuM ?' to te UMghamAM paNa e ja javAba Ape ke "tattvatrayInI upAsanA ane ratnatrayInI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 1968 ArAdhanA." paNa Aje to jAgatAnA mukhamAMthI paNa e nathI nIkaLatuM. kharekhara A dazA ghaNI ja bhayaMkara che. tame jANo cho ke "vepArIne svapnAM paNa vepAramAM Ave, svapnAMmAM paNa jhaMkhanA peDhInI thAya, UMghamAM paNa e bhAva bole, kApaDIo pAMca gaja ane pAMca tasunI lavarI UMghamAM kare ane kadI dhotiyuM phADe paNa kharo.' jo vepArInI A dazA hoya to zrAvakanI dharmanI ArAdhanA mATe kevI dazA hovI joIe ? huM zrAvaka chuM.' ema kahevuM ane ghara tathA peDhImAM rAcavuM-nAcavuM e kema nabhe ? hRdayathI to zrAvaka, dharmakriyAmAM ja rAce ane mAro : ane saMsArakriyAmAM, gharamAM ane peDhI AdimAM to e nirasa ja hoya. zrAvaka jiMdagIbhara kadI saMsAramAM rahe e bane paNa ene svapnAM to dharmanI ArAdhanAnAM ane tyAga vairAgyanAM ja Ave. e vAto vairAgyanI ja kare. zrAvaka grAhaka sAthe vAta paNa evI dharmanI ja kare, levaDadevaDanI vAto to kAma pUrato vakhate kare, bAkI dharmanI ja vAto kare ke jethI grAhaka paNa pAmI jAya. A sthiti Ave to pariNAma ghaNuM ja suMdara Ave. ame ahIM beThA chIe ane tame ahIM AvavAnI bhAvanAvALA thAo to pachI ene vAMdho kema Ave? tame paNa bahAra jaIne vAto AnI A ja karo to vAMdho zo ? kazo ja nahi. paNa e dazA tyAre ja Ave ke jyAre samyagdaSTine AvavuM joItuM saMjJIpaNuM Ave. e saMjJIpaNuM ja AtmAne samajAvIne prabhumArgamAM sthira banAvanAra che. AthI ja huM kahuM chuM ke Aje pahelAmAM pahelI jarUra "samyagdaSTipaNAne chAjatA saMjJIpaNAne meLavIne ane te dvArA vastusvarUpane samajI prabhumArgamAM sthira banavAnI che." samajapUrvaka prabhumArgamAM sthira banAyA to pachI duniyAnI eka paNa vastu evI nathI ke je AtmAne mUMjhavI zake. sthiratAnA abhAve doSonuM sAmrAjya : potAne dharmI gaNAvatA AtmAo paikInA aneka AtmAomAM, Aje samyagdaSTi AtmAmAM hovuM joItuM saMjJIpaNuM nathI : enuM ja pariNAma che ke sAcuM haiyAmAM sthira nathI thatuM. A vastu tamArA hitanI dRSTie ja kahevAya che. prabhumArganA ja upadezaka dharmaguruonA zrImukhathI saMbhaLAyelI vAto tamane sukhakara ja thavI joIe. prabhumArgano upadeza sAMbhaLIne tamArI viSayAsakti mATe tamane ahIMthI nIkaLatAM, nIkaLIne ghera jatAM rastAmAM, gharamAM pesatAM ane mojazokha Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1887 --- 19H mArgamAM sthira banI mArgarakSaka bano - 113-- 249 Adi karatAM paNa eno DaMkha lAgavo joIe. prabhumArgane sAMbhaLyA pachI paNa tame naciMta thaIne ghera jAo e to duHkhakara bInA che. kalyANakara mArgane jANyA pachI AnaMdapUrvaka ghera javAnuM mana thAya ja nahi. 'tyAgamAM ja sukha che' ema sAMbhaLyA pachI ane jANyA pachI hasatAM hasatAM ahIMthI uThAya ane prasannatApUrvaka ghera pahoMcAya e kema ja bane ? "uttama dharmanI ArAdhanAthI vaMcita rahevAmAM keTaluM nukasAna che' eno khyAla Ave to prasannatA kema ja rahe ? paNa tamane to lAkha rUpiyA jAya tyAM udAsInatA thAya che kAraNa ke tyAM to khabara che ke lAkhanI sAthe baMgalA bagIcA jAya che, paNa dharma jAya tyAM ciMtA nathI thatI, kema ke dharma jatAM zuM zuM jAya che, tenI khabara nathI. sabhA : sAheba ! A vAta taddana kharI che ! kharekhara, A ja asaMjJIpaNuM che : ane enA ja yoge tame loko, duniyAnA vyavahAramAM moTA gaNAtAnA vacana upara jeTaluM vajana rAkhavA taiyAra cho : teTaluM vajana anaMtajJAnIonA vacana upara rAkhavAne taiyAra nathI paNa tamAre, jainapaNAne chAjatuM saMjJIpaNuM meLavIne vicAravuM joIe ke duniyAnA moTA gaNAtA to game tevA to paNa hajI svArthI che, chevaTa nAmanA paNa icche : jyAre A jJAnIo to vItarAga che, kevaLajJAna pAmyA bAda, vItarAgatA pAmyA bAda, anaMtajJAnathI duniyAnuM svarUpa jANIne kevaLa prANImAtranA bhalA mATe ja kahe che tyAM zaMkA kema hoya ?" paNa A vicAranA abhAve prabhumArgamAM sthiratA thatI nathI ane e sthiratAnA abhAve jJAnInA vacanamAM "zaMkA' ane jJAnIe pharamAvelA dharmanA phaLamAM paNa saMzaya karavArUpa vicikitsA" A beya mahAdUSaNonuM Aje sthiratAnA abhAve sAmrAjya vyApyuM che. doSonA sAmrAjyanI asarathI bacavuM hoya to vivekI bano ane prabhumArgamAM sthiratAne keLavo. sthiratA keLavavA mATe nizcita karo ke "zrI arihaMta paramAtmAne ane e paramatArakanI AjJAmAM vicaratA paramarSione, jIvAjIvAdi nirUpaNa karavAmAM vizvamAtranA kalyANanI bhAvanA sivAya anya koI ja hetu na hato : e ja kAraNe e upakArIoe, je pharamAvyuM che te sAcuM ane zaMkA vinAnuM hoI ekAMte upakAraka ja che." jo A nizcaya thaI jAya to svayameva prabhumArgamAM sthiratA Ave ane sthiratA Ave ke tarata ja doSonuM sAmrAjya naSTabhraSTa thaI jAya : paNa e dazA, samyagdaSTine Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - 1998 joItuM saMjJIpaNuM Ave to ja Ave. evuM saMjJIpaNuM nathI pamAyuM eno ja A pratApa che ke hRdayamAM "zaMkA ane vicikitsA' pachI "kAMkSA' Adi bIjA : ema doSonuM kAramuM sAmrAjya vyApyuM che. e ja kAraNe huM kahuM chuM ke "vasusvarUpane samajo ane khoTI mAnyatAthI baco." anaMtajJAnIonA pharamAnane anusarIne huM tamane sApha sApha zabdomAM kahuM chuM ke "A saMsAramAM, duHkhanA leza vinAnuM, paripUrNa ane zAzvata sukha nathI, nathI te nathI ja : evuM sukha to eka mokSamAM ja che ane enI prApti anaMtajJAnIonI AjJAnA pAlanathI ja che. A vAta game tyAre paNa kalyANanA arthIne samajavI ja paDaze. A vAta game tyAre paNa kalyANakAmIne samajyA sivAya chUTako ja nathI. je vAta, jyAre tyAre paNa samajavAnI che te vAtane, 'tame Aje ja samajo ane pApathI baco' ema huM tamane kahuM chuM. sabhA paNa sAheba ! na samajAya ane na bacAya enuM zuM? A na samajAya ema kahevuM e asaMjJIpaNuM che ane na bacAya ema kahevuM e Asakti che. anaMtajJAnIo saMsArane asAra kahe ane tame sArabhUta kaho e khare ja asaMzIpaNuM che ane pApathI bacavA jevuM lAge chatAM paNa na bacAya ema kaho e Asakti che. e asaMjJIpaNAthI bacIne, saMsAranI asAratA samajavA jevI che ane AsaktinI sAme thaI pApathI bacavA jevuM che : e ja kAraNe kahuM chuM ke "samajo ane baco." dharmalezyAno nAza ane ene aTakAvavAno upAya : bAkI A asAra saMsArane sArarUpa mAnI emAM rAcavuM e khare ja viSama asaMjJIpaNuM che. "saMsAramAM sukha che' ema saMsArane sArarUpa kahenArAo paNa, samajAvI zake tema nathI e nizcita che. saMsArane sArarUpa mAnI doDadhAma karI rahelA ane duniyAmAM sukhI gaNAtA zrImaMto paNa pathArImAM paDyA paDyA niHsAsA nAkhe che ane kapALe hAtha mUke che. evAo, hRdayamAM rahelI aneka mUMjhavaNone bahAra na batAve kema ke hajAro peDhIo sAthe evAone saMbaMdha hoya, badhAnI sAthe devAleNA hoya, ane e ja kAraNe pojhIzana sAcavavA paNa teone pAghaDI lAla rAkhavI paDe, moM lAla rAkhavuM paDe ane moTaramAM ghUmavuM paDe : A badhuM kare te chatAM paNa teonA haiyAmAM zuM hoya che e to teo agara jJAnIo jANe. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1889 ---19 : mArgamAM sthira banI mArgarakSaka bano - 113 - 251 evAonA moDhAnI lAlAzamAM sukha na mAnavuM joIe. evA gRhasthone, moM lAla rAkhavAnI to Teva paDelI che, paDelI na hoya to pADelI che kAraNa ke teo samaje che ke emAM pheraphAra thAya to dhIradhAramAM paNa pheraphAra thAya, devALiyAne devALuM kADhavuM hoya chatAM devALuM kADhe enA AgalA divasa sudhI khabara na paDavA de. e to samajato ja hoya che, mAganArA ATalA che ane tijorImAM tevaDa nathI : chatAM bahAra to dekhAva khUba ja rAkhe. jema tijorI polI tema dekhAva vadhAre. A rIte dekhAva vadhAre rAkhavAmAM ja Aje aneka upAdhio UbhI thaI che. zakti uparAMta tAgaDadhinnA karanArA, upAdhiono bhoga thAya emAM Azcarya paNa zuM che ? dharmanA ArAdhakane, pote vyavahAramAM paDyo hovAnA kAraNe vyApAra Adi karavA paDe to paNa teNe, te vyApAra Adine akaraNIya mAnI dharmIpaNAnuM nAma na lAje te rIte karavA joIe : paNa Aje dazA kaI che e vicAro. Aje to pAMcasonI mUDIvALo, pAMca hajArano vepAra kare che : ene daza hajAranI khoTa Ave to e kyAMthI ja Ape ? AgaLanA vicakSaNo dvArA to, sAmAnya rIte paNa mUDIno cotho hisso bhaMDAramAM raheto, cotho hisso dharmamAM vaparAto, cotho hisso bhogavaTAmAM jato ane cothA hissAmAM vepAra thato : A sthitimAM e AdamI vepAramAM Akho DUla thAya to paNa devALuM kADhavA vakhata Ave ja nahi paNa Aja to ghaNAnI dAnata ja e ke - Ave to levuM che ! ane jAya to pAghaDI vAMkI karavI che ! tathA nAdArI korTa khullI che tyAM nAma noMdhAvI devuM che! vyavahAramAM paNa A durdazA, dharmanI vezyA nAza pAmavAthI ja AvI che. kharekhara AvI AvI saghaLI ja durdazAo, e dharmalezyAnA nAzanuM ja pariNAma che. AvI AvI bhayaMkara durdazAomAMthI bacavA mATe, dharmalezyAnA thatA nAzane aTakAvavo joIe : nahi to haju paNa pariNAma bhayaMkara che e nakkI ja samajo. dharmanA thatA nAzane aTakAvavAno upAya eka ja che, ane e ja ke "paranA saMsargano tyAga.' paranA saMsargathI jema Atmadharma dabAyo che tema paranA saMsargathI Aje Atmadharmane pragaTa karanAra dharma paNa nAza pAmI rahyo che. Atmadharmane pragaTa karavA mATe jema parano saMsarga tajavAno che tema Atmadharmane pragaTa karavA Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 6 mATe parama sAdhanarUpa prabhupraNIta dharmane ArAdhavA ane sAcavavA mATe paNa 52no saMsarga tajavAno che. e ja kAraNe Aje ApaNe zrI jinanuM ke zrI mahAvIranuM mAtra nAma denAra ja nathI joItA paNa e parama tArakonI AjJAne hRdayapUrvaka mAnanArA joIe che. 252 sabhA : sAheba ! jeo AjJA na mAne teo nAma zuM kAma de ? A prazna samaja vinAno che. nAma denArA mAtra, AjJA mAnavAnI icchAvALA ja hoya ema mAnavAne kA2Na nathI : jo ema na hoya to huM tamane ja pUchuM chuM ke 'jeTalA peDhInuM nAma detA Ave eTalA badhA ja grAhaka hoya kharA ?' sabhA : nAre sAheba ! nAma pUchatA to coTTA paNa Ave ! AthI spaSTa che ke peDhInuM nAma pUchatA Ave e badhA grAhaka ema nahi : kema ke coTTA paNa, peDhInuM nAma pUchatA to Ave. peDhInA daravAjA, emAM pesavAnA rastA, tijorI kacAM che e badhuM jANavA paNa coTTAo, peDhInuM nAma detA Ave : e ja kAraNathI, bhagavAna zrI mahAvIranuM nAma denAra mAtrathI toSa na thAya. ApaNe to e parama tArakanI AjJAmAM AsthA rAkhanArA joIe. AjJA AthI mUkanArA lAkhonA karatAM thoDA hoya to paNa sArA. gharanA cArathI ghara calAvAya paNa vadhAre mANasa dekhADavA bahAranA na lavAya. gharanA ja badhA hoya to tijorInI cAvI bhUlI jaIe to vAMdho nahi paNa pAMcamo bahArano hoya to kaI dazA ? kahevuM ja paDaze ke bhayaMkara, kAraNa ke "para: praviSTa: gurute vinAzam" 'pArako peThelo vinAzane kare che.' 1670 A lokokti che : AthI vyavahAramAM paNa parathI bacavAmAM Ave che. tame loko paNa je, telanA chAMTA paNa paDatAMnI sAthe ja laI le tene gharano mAno cho ane DhaLI jAya ene joyA kare tene para mAno cho A vAta kharIne ? sabhA : taddana kharI. jo taddana kharI to ethI spaSTa che ke tame loko, vyavahAramAM paNa svaparano viveka avazya karo cho ane ethI 'potAnA ane potAnI vastune hAni kare e pArako' ema mAno choH ane ethI ja tame loko, pA2ko beTho hoya tyAM gharanI vAta paNa nathI karatA. vepArI paNa, dukAne pAMca jaNa beThA hoya temAMnA ekane Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 : mArgamAM sthira banI mArgarakSaka bano 113 253 ja bhAva kahevo hoya ane bIjA cArane na jaNAvavo hoya to khesamAM hAtha ghAlIne ja bhAva kahe. nokaranI sAthe vaLI sAMketika rItathI ja vAta kare. grAhakane AMgaLAM batAve emAM paNa bheda hoya e nokara jANe ! vadhumAM nokara sAthenI vAtamAM ane peDhI para besatA dIkarA sAthenI vAtamAM paNa bheda ! 1671 sabhA : jarUra sAheba ! ema ja che ! vyavahAramAM ATalI badhI hoziyArI karIne svaparano viveka karI, aneka rIte pApamaya vyavahArane paNa sAcavo cho to dharma jevI kalyANakara vastunI rakSA mATe svaparano viveka kema bhUlo cho ? tAttvika vastunI rakSA mATe, svaparanA vivekanI saMpUrNa jarU2 che : mATe samajo ke, dharmanA thatA nAzane aTakAvavAno eka ja upAya che H ane te e ja ke 'svaparano viveka karI parano parityAga karavo athavA to parathI para rahevuM.' : mAlika tape ke uThAvagIra ? e tapavuM paNa paramadharma : dharmarakSAnA A upAyane samaje teone mATe 'dharmanA nAza samaye susAdhuo ane suzrAvako kema tape che ?' e samajavuM taddana saheluM che. Aje koIne paNa pUchazo ke 'mAlika tame ke uThAvagIra ?' to sau koI bolI UThaze ke 'mAlika ja tape, kAraNa ke javAnuM mAlikane che : uThAvagIrane zuM javAnuM che ke jethI e tape ?' e ja rIte jeo, dharmanA ane dharmInA svarUpane tathA dharmanA nAzakonI dazAne samaje : teo mATe dharmanA nAza samaye Atmadharmane pragaTa karanAra dharmarUpa vastuone paNa potAnI mAnI mAlika jevI dazA dharanArA susAdhuo ane suzrAvako tape ke hRdayathI dharmano nAza karavA icchatA uThAvagIro tape ?' A vastu samajavI kaThina nathI. ja Atmadharmane pragaTa karanAra dharmarUpa vastuo pratye mAlika jevI dazA dharAvanAra AtmAoe, paMcamakAlamAM paramAdhArarUpa zrI jinabiMba ane zrI jinAgama mATe potAnuM sarvasva tajyuM te ja zrI jinabiMba ane zrI jinAgama mATe yadyAtakA bolanArA uThAvagIro ja che e vAtamAM koNa AnAkAnI karI zake ? evAone dharmanA nAza vakhate kAMI paNa na lAge e zuM sahaja nathI ? sabhA : sAheba ! taddana sahaja che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - -- 16 AthI ja huM kahuM chuM ke tame, mAlikone ane uThAvagIrone oLakhatAM zIkho ane mAlika jevA hRdayavALA bano jethI tamAruM zreya thAya. "uttama vastunI rakSA mATe hRdayamAM koI paNa jAtanA durbhAva vinA tenA nAzaka pratye bahArathI tapavuM e adharma nathI eTaluM nahi paNa parama dharma che' A vAtane barAbara samajo. jo ema na hota to paramadharmAtmA zrI vAlImunIzvara, tIrthano nAza karavA taiyAra thayelA rAvaNane zikSA dvArA lohI vamato karIne paNa tIrthane na bacAvata. rAvaNe, jyAre aSTApadane upADyo tyAre zrI vAlamuni samatAnA sAgara ane zarIra upara paNa niHspRha hatA, te chatAM paNa temaNe "zuM karyuM ?' e to tame jANo ja cho. rAvaNane tIrthano nAza karato joIne zrI vAlimunIzvare vicAra karyo ke - "ahaM ca tyaktasaGgo'smi, svazarIre'pi niHspRhaH / rAgadveSavinirmukto, nimagna sAmyavAriNi / / 1 / / tathApi caityatrANAya, prANInAM rakSaNAya ca, rASA vive, zikSaNAma anAdi ArA" huM, saMga mAtrano tyAga karIne rahelo chuM potAnA zarIramAM paNa spRhA vinAno chuM : rAga ane dveSathI rahita chuM ane samatArUpa pANImAM DUbelo chuM ? to paNa zrI jinamaMdiranA pAlana mATe ane prANIonA rakSaNa mATe rAgadveSa vinA paNa Ane kaMIka zikSA karuM AthI spaSTa ja che ke je chatI zaktie thatA nAzane jue te dharmI nathI, adharmI nathI ane virodhI paNa nathI paNa ethI paNa bhayaMkara che, kAraNa ke adharmI to dharma pAmyo ja nathI, virodhI to virodhI hato ja, paNa A to gharano thaIne chatI zaktie paNa gharano nAza samatA Adine nAme thavA de che. evA AtmAo, dharmI tarIke ke dharmarakSaka tarIke gaNAya te ghaNuM ja bhayaMkara che : kAraNa ke dharmanA rakSaka thaIne dharmano nAza irAdApUrvaka thavA de che. vyavahAramAM paNa kahevAya che ke jenuM ghara phUTyuM tenuM kapALa phUTyuM. AthI samaya e che ke sAnamAM samajo to bahu anartha na thAya, nahi to pariNAma bhayaMkara che. jyAM sudhI dharmanI rakSA, paramadharma nahi manAya ane ene mATe jarUrI zuddha hRdayanA dekhAtA kaSAyo paNa paramadharma nahi manAya tyAM sudhI dharma asthimajajA banato nathI. dharma asthimajjA banyo hato ethI ja zrI vAlamunIzvare, rAvaNane Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 : mArgamAM sthira banI mArgarakSaka bano 113 55 lohI vamato karyo hato. rAvaNa, AvezamAM AvIne bhAna paNa bhUlI gayo hato, dharmane paNa bhUlI gayo hato ane tIrthano paNa nAza karavA taiyAra thayo, e vakhate vAlI munie, A prayatna na karyo hota to e pahADane pheMkI paNa deta; kema ke ene e vakhate bhAna nahotuM. e samaye jo zrI vAlImuni, samatA sAcavata to pariNAma zuM Avata ? AthI samajo ke dharmarakSAnA prasaMge chatI zaktie nAmanA sAcavI rAkhavA mATe samatAnA nAme, kSamAnA nAme ke zAMtinA nAme taTastha rahevAno DoLa karanAra dharmadrohI che. 'evo AtmA, dharmanA marmane pAmyo ja nathI' ema kahevAmAM kazI ja atizayokti nathI. sAcI samatAne samajo : zrI jainadarzananI samatA eTale mUrkhatA nathI paNa suMdaramAM suMdara viveka che. iSTAniSTamAM rAgadveSarahitapaNuM enuM nAma samatA che paNa sArA-khoTAne samajavApaNuM 1673 nahi enuM nAma samatA nathI. sonuM tathA mATI, sva ane para tathA sajjana ane durjana prati muninI samaSTi hoya e vAta kharI paNa ethI ema nahi ne ke muni, suvarNa ane mATImAM : sva ane paramAM tathA sajjana ane durjanamAM rahelA bhedane samaje ja nahi ane prarUpe ja nahi ? zuM sajjana ane durjana upara samadraSTi dharAvanAra muni, evo upadeza nahi Ape ke 'durjanano saMga tajavA yogya che ane sajjanano saMga karavA yogya che ?' kahevuM ja paDaze ke jarU2; muni, sajjana ane durjananA bhedane prarUpI durjananA saMgathI bacavAno ane sajjananA saMgamAM rahevAno upadeza Apaze ja. durjana pratye dveSa ane sajjana pratye rAga nahi chatAM durjananA saMgane tajavAnuM ane sajjananA saMgamAM rahevAnuM kahevAmAM ja sAcI samatA rahelI che. A ja hetuthI zrI vItarAga paramAtmA paNa, vastune vastunA svarUpe pharamAve che. vItarAga avasthAmAM paNa gozALAne kapaTanA ghara tarIke bhagavAne oLakhAvela che. sAcuM ke khoTuM kaMI paNa na kahevAno e vItarAgadeva jo niyama kare to ApaNuM zuM thAya ? zrI vItarAga paramAtmAe paNa eka paNa kumatanuM khaMDana karavuM choDyuM nathI ane pagale pagale kumatanuM khaMDana karyuM che : e chatAM vItarAgatA akhaMDa ja rahI che to pachI AjJA mujaba vartanAramAM samatA akhaMDita rahe emAM to zaMkA ja zI ? sAcA-khoTAne samajyA chatAM paNa sAcAne sAcuM tathA khoTAne khoTuM kahevAmAM ane sAcAnA pracAramAM tathA khoTAnA khaMDanamAM samatAnA nAme na pravartavuM e to mUrkhAI che. satyanI rakSA mATe, satyano Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 --------- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 174 nAza karavA taiyAra thayelAone tema karatAM aTakAvavA ane na aTake to rAgadveSa vinA zikSA karavI emAM samatAno nAza nathI ja thato, ATaluM samajAya to samatA sAcI AvI che ema mAnajo, kAraNa ke samatA eTale mUrkhatA nathI paNa suMdaramAM suMdara viveka che. gozALAe tejovezyAthI bhagavAnanA be ziSyone bALI mUkyA ane bhagavAna upara paNa tejolezyA mUkI ke jenAthI bhagavAnane paNa cha mahinA sudhI lohInA jhADA thayA; chatAM paNa e gozALo marI gayA pachI zrI gautama bhagavAne, gozALAnI dazA pUchI to bhagavAne kahyuM ke "e pAmI gayo." potAnA upara tejolezyA mUkI hatI mATe enuM kharAba kahevuM e jenI bhAvanA nathI; evA tArakanuM A zAsana che. - potAne gALa denAro paNa jo sArI kriyA kare ane enI anumodanA na thAya to samajavuM ke hRdaya yathArtha rIte dharmathI vAsita thayuM nathI. potAne mAravA icchanAro paNa zAsananI prabhAvanA karI Ave ane jo pramoda na thAya to mAnavuM ke dharma jevo sparzavo joIe tevo sparyo nathI. vaLI chatI zaktie dharmanA virodhIne khaseDavAnI je upekSA kare e to virodhI karatAM paNa bhayaMkara che ema mAnavuM. zAsananI ghAtaka vAta Ave e sAMbhaLIne tApa thAya e tApa potAno nathI paNa zAsananI laganImAMthI janmelo e tApa che. agnimAM paDyA pachI sonuM caLake che e kAMI eno ADaMbara nathI paNa enuM e svarUpa che. agnimAM paDela suvarNa lAlacoLa thaI kuMDalImAM cakara cakara phare che e kRtrimatA nathI paNa e enuM potAnuM svarUpa che. e ja rIte satyanA nAza vakhate sajjanane AvatI lAlAza e krodha ke Aveza nathI paNa zuddha hRdayanuM pradarzana che. agnimAM so TacanuM sonuM na dIpe to dIpe paNa koNa ? e ja rIte satyanA nAza samaye sajjana na tape to tape paNa koNa ? vyavahAramAM paNa bApanA apamAna vakhate zAMti dhAraNa karanAra dIkaro sapUta nathI kahevAto paNa kapUta kahevAya che. potAnI jAta mATe gALa sahI Ave to to loka zAMta kahe paNa bApane devAyelI gALa sahIne Ave tene to loka paNa bAyalo kahe che e ja rIte bhagavAna zrI mahAvIradeva ApaNA bApa che ane zrI mahAvIradevanuM Agama Adi ApaNI milakata che. e milakata bhagavAna zrI mahAvIradeve, ApaNane veDaphI nAkhavA nathI ApI paNa ArAdhavA ane sAcavavA Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1675 - 19 : mArgamAM sthira banI mArgarakSaka bano - 113 - 257 ApI che. to pachI ArAdhanAnA samaye ane sAcavavAnA samaye samatAnA nAme kapUtapaNuM ke bAyalApaNuM kema ja dekhADAya ? zrI vItarAga paramAtmAnA pratyeka zaktisaMpanna anuyAyInI pharaja che ke "prabhuzAsanane virodhIothI bacAvavAno samaya AvI lAge tyAre teoe samatA Adino daMbhI ADaMbara na karatAM sevAbhAvathI bharelA potAnA zuddha hRdayanuM avazya jarUrI garamI batAvIne paNa potAnA virodhanuM pradarzana karavuM." yogyane dekhADavA ane devA A ogho che ? e ja rIte e paramatArakanI AjJA mujaba viharatA amArA gurudevoe, amane ogho saMtADavA nathI Apyo paNa badhAne dekhADavA ane yogyone devA Apyo che. "saMtADavA nathI ApatA paNa dekhADavA ane devA ApIe chIe." ema samajAvavA mATe to tame jANo cho ke e parama upakArIo, dIkSitane upadeza ApatAM eka suMdara dRSTAMta dvArA pharamAve che ke eka zeThane cAra dIkarA tathA cAra vahuo hatI. cAra vahumAM ekanuM nAma ujijhakA, bIjInuM nAma bhakSikA, trIjInuM nAma rakSikA ane cothInuM vaddhika arthAt rohiNI. zeThanA manamAM thayuM ke have mArI avasthA thaI che, peDhI to dIkarA calAvaze paNa gharano vahIvaTa kone soMpavo ? e mATe vahuonI parIkSA karavAno e zeThe vicAra karyo. e mATe nAta bheLI karI, jamaNa ApyuM ane badhAnA dekhatAM dareka vahune DAMgaranA pAMca pAMca dANA ApyA ane jyAre mAguM tyAre Apajo" ema kahyuM. moTA dIkarAnI vahunA manamAM thayuM ke "sasarAjInI buddhi bagaDI che, sAThe nAThI che, pAMca dANA ApavA mATe AvuM moTuM jamaNa ApI lokane bheLuM karyuM ane vaLI "mAguM tyAre pAchA Apajo" ema kahyuM. "mAgaze tyAre koThImAMthI devAze" ema dhArI moTI vahue e dANA pheMkI dIdhA. bIjI vahu, e pAMca dANA khAI gaI. trIjI vahue vicAryuM, ke "sasarAjIe ApyA haze mATe kAMI bheda haze." ema dhArI alaMkAranA dAbaDAmAM mUkyA ane cothI vahue, e dANA potAnA bhAIne tyAM mokalyA ane sArI jamInamAM vavarAvavA kahyuM tathA enI DAMgara thAya ene paNa vavarAvavA kahyuM ane e badhI DAMgara judI rAkhavAnuM kahyuM. varSo pachI phera sasarAe nAtane jamaNa ApI bheLI karI pelA dANA mAgyA. pahelI vahue koThImAMthI lAvI ApyA. sasarAe pUchyuM ke, "A dANA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 178 mArA ApelA ke bIjA ?' moTI vahue kahyuM ke, "meM to e dANA pheMkI dIdhA hatA, A to bIjA che.' bIjIe paNa pote khAI gaI hatI ema jaNAvI bIjA dANA lAvI ApyA. trIjIe alaMkAranA dAbaDAmAMthI lAvI ApyA. cothIe kahyuM ke mArA piyara gADAM mokalo to Avaze. zeThe nAtane jaNAvyuM ke "vahuonI parIkSA karavA mATe mAro A prayatna hato, parIkSA thaI gaI. moTI vahu pheMkI devAnI kaLAmAM kuzaLa che mATe mArA AkhA makAnanuM jhADu e kADhe. bIjI vahune khAtAM AvaDe che mATe rasoInuM kAma ene soMpuM chuM, trIjInA hAthamAM tijorInI cAvI soMpuM chuM paNa e traNeya vahuo AjJA mAne cothI vahunI. gharanI mAlika cothI vadhu." A pramANe dRSTAMta ApI guru paNa pharamAve che ke ujhikA vahu jevA na banatA, nahi to duniyAnuM jhADu kADhavuM paDaze. evA sAdhu zAsananA kAmanA nathI. bhakSikA jevA paNa na banatA, je mahAvrata le ane pheMkI de che ane mAtra veSa ja rAkhe te, e beya nakAmA che. trIjI rakSikA ane cothI varbikA jevA banajo. je gADAM bharAve eno naMbara pahelo. e rIte je pAMca mahAvrata laIne jagatamAM phelAve teno naMbara ahIM pahelo, na phelAvI zakAya to rakSikA jevA to banavuM ja. dIkSA detAM gurue amane A zikhAmaNa dIdhI che, ne e zikhAmaNa tame lokoe sAMbhaLI paNa che : "hA-A-jI' paNa kahI che. AthI tame ane ame beya samajIe chIe ke A ogho paNa saMtADavA mATe nathI Apyo paNa dekhADavA ane yogyone devA mATe Apyo che. A vAta jeo nathI samajatA te zAsananA rahasyane ja nathI samajatA ane UlaTI rIte varte che teo bhakSikA jevA che. sAdhu kahe to eka ja kahe ! saMyamamAM ja majA : AthI nAnAmAM nAno sAdhu paNa kahe zuM? e ja ke, "tyAgamAM (dIkSAmAM) bahu sukha che." bhale varNana na karI zake paNa kahe to ema ja. nAnA chokarAne e khabara na hoya ke peMDo zAno bane che paNa peMDo kevo e pUcho to tarata ja "mITho" to kahevAno ja. gRhasthanA gharanuM bALa patAsAM tathA sAkaranA kakaDAne "mITho," "sAro' ja kahe; e rIte prabhuzAsanano nAnAmAM nAno muni paNa saMyamamAM ja majA che ema kahe, saMsAramAM duHkha batAve, jyAM jAya tyAM dharmalAbha ja de. koI AvIne "zuM bhaNuM ? ema pUche to muni sAmAyika ke pratikramaNa Adine Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 : mArgamAM sthira banI mArgarakSaka bano - 259 bhaNavAnuM kahe; paNa L. M. & S. (ela ema enDa esa) ke B. A. L.L. B (bI. e. ela.ela. bI.) banavAnuM na kahe. 1677 maLe to vAparo e dharmaH meLavavuM e dharma nahi : sabhA : ela. ela. bI.ne rAjyamAM sthAna maLe ne ? vastuno sadupayoga ka2vAmAM kamI na rAkhavI joIe. ane hoziyArane sArA kAmamAM pahelo levAmAM vAMdho nahi paNa jenAthI poNIso TakA pariNAma kharAba ane sArAmAM zaMkA evI vastu tAraka koInA paNa hAthamAM na mUke. zrImaMta paNa ramavA jatA bALakanAM AbhUSaNa kADhI le. 'bALaka sAro kahevAya' ema mAnIne dAgInA rAkhe to 'e khUnI kahevAya' ema vyavahAra paNa kahe che. dAgInA mATe ghaNAM khUna thAya che. nAzaka cIja chUTathI na apAya. nAzaka cIja pAmelAne e Ave to enAthI bacAvAya jarU2. karoDapati AvIne sAdhune potAnI milakata jaNAve to sAdhuthI bane eTalo sadupayoga karAvI sArAmAM sArI dharmaprabhAvanA karAve, paNa koI AvIne kahe ke, 'dharmaprabhAvanA karavAnI icchA che mATe lAkha-be lAkha maLe evuM kAM'ka karo,' to sAdhu kahe ke dharmaprabhAvanA to lAkha-be lAkha vinA paNa thAya. lAkha-be lAkha Avaze tyAre AMkha kyAM raheze enI khabara nathI, cakkara pharI jAya ke nahi e kahevAya nahi, mATe bhAvanA UMcI che paNa e Take nahi. zrI kumArapALa mahArAjane paNa jagatanuM dAridraya pheDavA mATe suvarNasiddhi meLavavAnI icchA thaI hatI paNa gurue kahyuM hatuM ke, je maLyuM te ghaNuM che. zrI tIrthaMkaradeva paNa jagatanuM dAritrya pheDI zakyA nathI. traNa traNa lokanA e nAtha hatA. e tArakanA samavasaraNanA eka eka kAMgarAthI kaiMka zrImaMta bane ema hatuM paNa tema nathI karyuM.' 113 sabhA : varSIdAna paNa dIdhuM hatuM ne, to ? e to gRhasthAzramamAM, dIkSA letI vakhate, anukaMpAnI bhAvanAe dAna dIdhuM hatuM, mAgaNI mujabanuM dAna dIdhuM hatuM te ema paNa jaNAvavA ke A rIte lakSmI tajavA jevI che ane nIkaLavA jevuM che. tame to khissAmAMthI kADho te pAI ke be AnI che te tapAso cho. zrI tIrthaMkaradevo detA hatA tyAM paNa bhAgya hoya tevuM pAme. pAlakhImAM beThelo sonaiyA rUpiyA, tAMbAnANuM badhuM pheMke paNa pAmanAra Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno 7 bhAgya pramANe pAme. anukaMpAdAna vakhate eka ja bhAvanA ke koI paNa sukhI thAo. pAtradAna detI vakhate bhakti te paNa vivekapUrvaka. tyAM tattvanI parIkSA sivAya ke viveka bhUlIne dAna dyo to bhakti nahi paNa AzAtanA. dAna Adi saghaLuM ja zAsananI rakSA ane prabhAvanA tathA e dvArA AtmAnA zreya mATe ja che. AvA vivekathI bharela dAna Adi dharmanuM kevaLa AtmAnA zreya mATe ja pratipAdana karanAruM zAsana A eka ja che. zAsananI akhaMDitatA ane viraktanI mAlikI : e ja kAraNe A zAsana akhaMDita ja rahevuM joIe; e ja hetuthI upakArI guruoe, amane vRddhikA jevA banavAnuM pharamAvyuM che. tame paNa, tamArA dIkarAone peDhI vadhAravAnuM kaho ke kApI nAkhavAnuM kaho ? duniyAnI peDhI ke jyAM DUbavAnuM che tyAM vadhA2vAnuM kahevuM ne jenAthI svapara tare evI peDhI vadhAravAnI nA kahevI e zuM nyAya che ? sabhA : nahi re sAheba ! zAsananI peDhI to akhaMDita ja rahevI joIe. have samajyA. A peDhI bhagavAna zrI mahAvIradevanA nAme cAle ane tamArI tamArA bApanA nAme cAle. traNa ane chevaTe tera peDhI jAya eTale nAma guma. tamane to ATha peDhIthI vadhAre yAda paNa nahi hoya, jyAre amane amArI badhI peDhI yAda che, kAraNa ke e peDhI kalyANakara vAraso ApatI gaI che. vadhumAM e paNa samajo ke, A peDhI e tamArI paNa peDhI che mATe tamArA hoziyAra dIkarAone tamAre ahIM ja mokalavA joIe. sabhA : jarUra sAheba ! ema kahevuM e amAro dharma che. tamArA saMtAna viSayavAsanAthI virakta bane eTale mAlikI zAsananI thAya che. viSayanA rasiyA hoya tyAM sudhI mAlikI tamArI. e mAlikI paNa virakta banAvavA mATe, pachI virakta bane eTale mAlikI zAsananI. tamAro dIkaro te zAsanano. kema ke tame zAsananA cho ! putra virakta na thAya tyAM sudhI mAbApano kAbU, virakta thAya eTale to mAbApa paNa tene uttama jue eTale pachI AjJA na kare. jainazAsananI A nIti che. hRdayamAM A vAta jacI nathI enA ja badhA upadravo che. mULa vastune sthita karavA game tevA saMyogomAM paNa tamane satya kahevuM 1678 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 : mArgamAM sthira banI mArgarakSaka bano ja joIe, anaMtakAya Adi abhakSya na khavAya ane saMsAra khoTo che e badhuM kahevAmAM dayAbuddhi che, anukaMpAbuddhi ke upakArabuddhi che te sivAya bIjI svArtha AdinI bhAvanA AvI to upadezaka mATe paNa zAstra pharamAve che ke emAM tAruM paNa hita nathI. zrI jinezvaradevanI sevA je talavAranI dhAra jevI kahevAya che, te AmAM paNa A rIte kharI. UMdhI bhAvanAthI to oghAvALA paNa naraka AdimAM gayA che. 1679 - 113 A badhI vAto to ja samajAya ke, jo 'saMsAra duHkharUpa che' ema samajAya. ane e ja kAraNe upakArIono A prayatna che. vizeSa zuM pharamAve che e vaLI have pachI - 271 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 : saMsAramAM sukha kyAM che ? 114 * tiryaMcomAM paNa sukha vArtAmAtra ja : * manuSyagati paNa duHkhathI bharelI ja che : sukha mAnanArAone AhvAna : * garbhAvasthAnI viSamatA : * bAlyAvasthAnI arocakatA : - taruNAvasthAnI tiraskRta dazA : * vRddhAvasthAnI virasatA : * dharmabhAva vinA sukha nathI ja : viSaya : saMsAranI dareka avasthAmAM duHkha ja duHkha. eLIyo ke lImaDo game tyAMthI cAkhavAmAM Ave to ya kaDavo ne kaDavo ja lAge. emAM mIThAza hoya ja nahi; tema saMsAra paNa enI dareka avasthAomAM duHkhabharyo ja hoya che, emAM sukhano leza paNa saMbhavI zakato nathI. A ja vAtane pravacanakArazrIjIe TIkAkAra maharSie rajU karelA zabdonA AdhAre A pravacanamAM varNavI che. garbhAvasthA, bAlyAvasthA, taruNAvasthA ane yAvatuM vRddhAvasthA sudhInI dareke dareka avasthA kaI rIte du:khathI bharelI che. teno A pravacanamAM tAdaza citAra karavAmAM Avyo che ane e duHkhathI mukti pAmI sukha pAmavA mATe ekamAtra upAya e dharmabhAva ja che. ema paNa varNavyuM che. (saLaMga vyAkhyAna krama-90/91 92 mAM paNa manuSya gati saMbaMdhI du:khonI vAta karAI che.) eyaae * je AtmAo viSayakaSAyane AdhIna che, te AtmAone A saMsAramAM koIpaNa sthaLe sukha nathI, e vastu sunizcita che. saMsAra duHkhamaya lAgyA vinA AtmA dharma tarapha AkarSAto nathI. * ajJAna ja AtmAne saMsAramAM rAkhanAra che. * je AtmAone saMsArathI chUTI muktie pahoMcavuM hoya te AtmAoe, potAnuM ajJAna na TaLe tyAM sudhI anaMtajJAnIonI AjJAne AdhIna thavuM e ja hitAvaha che. * kAmavaza banelo AtmA potAnI badhI ja pharajone vIsarI jAya che. * manuSyagatinI eka paNa avasthAmAM dharmabhAva vinA AtmA sukhI che ja nahi. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 : saMsAramAM sukha kyAM che ? tiryaMcomAM paNa sukha vArtAmAtra ja : anaMta upakArI sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, A 'dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA : bhavyajIvone nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karavA icche che. e sUtranuM samarthana ka2vA mATe TIkAkAra paramarSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe, cAre gatirUpa saMsArane du:khamaya jaNAvatAM narakagatine duHkhamaya varNavyA bAda tiryaMcagatine paNa duHkhamaya varNavatAM ekeMdriya ane vikaleMdriya jIvonI yonio ane kulakoTionI saMkhyA kahI teonAM paNa apratyakSa ane pratyakSa du:khonuM varNana karyuM : e pachI, paMceMdriya tiryaMca jIvanI yoni AdinuM varNana karatAM paNa e upakArI paramarSi pharamAvI gayA ke paMceMdriya tiryaMca jIvo, traNa prakAre vaheMcAyelA che : eka jalacara, bIjA khecara ane trIjA sthalacara. pANImAM cAlanArA mastya Adi jIvo, jalacara kahevAya che : AkAzamAM cAlanArAM pakSIo khecara kahevAya che ane jamIna upara cAlanArA jIvo sthalacara kahevAya che. A traNa prakAro paikInA trIjA prakAranA sthalacara jIvo paNa traNa prakAre vaheMcAyelA che : eka catuSpada, bIjA uraHparisarpa ane trIjA bhujaparisarpa, baLada Adi cAra page cAlanAra pazuo 'catuSpada sthalacara' kahevAya che. sarpa Adi chAtIthI cAlanAra jIvo u2Hparisarpa' kahevAya che : ane nakula-noLiyo vagere bhujAthI paNa cAlanArA jIvo 'bhujaparisarpa' kahevAya che. A saghaLAya paMceMdriya tiryaMconI yoni to cAra lAkha che paNa kulakoTio to bhinna bhinna che. jalacaronI sADA bAra lAkha kulakoTi che ane khecara gaNAtAM pakSIonI bAra lAkha kulakoTi che tyAre sthalacaromAM, catuSpadonI ane uraHrisarponI daza daza lAkha kulakoTi che ane bhujaparisarponI nava lAkha kulakoTi che. A saghaLAya tiryaMcone je aneka prakAranI vedanAo saMbhave che te saghaLIya prAyaH pratyakSa ja che : kSudhA Adi aneka prakAranAM duHkho tiryaMcone bhogavavAM paDe che e koNa nathI jANatuM ? - Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 utkaTa puNya bAMdhIne Avela apavAdarUpa tiryaMco sivAya, bAkInAM saghaLAMya tiryaMco aneka prakAranAM duHkhono anubhava jIvanabhara karyA kare che : e ja kAraNe upakArI TIkAkAra paramarSi pharamAvI gayA ke - 264 " kSuttRhimAtyuSNabhayArditAnAM, parAbhiyogavyasanAturANAm / aho ! tirazcAmatiduHkhitAnAM, mullAnuSa? / jita vArttamettam / / / / " "aho ! kSudhA, tRSA, ThaMDI, ati garamI ane bhaya AdithI pIDita ane paranA humalArUpa duHkhathI Atura e ja kAraNe ati duHkhita evA tiryaMcone sukhano prasaMga e kharekhara vArtAmAtra ja che ! arthAt e jIvone sukha che ema kahevuM azakya che." je jIvone ApaNe apavAdarUpa gaNIe evA tiryaMco paNa sukhI ja che ema mAnI levAnuM nathI kAraNa ke e jIvone paNa parAdhInatA Adi amuka duHkho to che ja. AthI spaSTa che ke paMceMdriya tiryaMcomAM sukhanA saMgamanI vAto karavI e mAtra vAto ja che paNa vAstavika nathI. manuSyagati paNa duHkhathI bharelI ja che H nakagati ane tiryaMcagatine duHkhathI bharelI pha2mAvyA pachI manuSyagatine paNa TIkAkAra paramarSi pharamAve che ke - "manuSyagatAvapi caturddazayonilakSA dvAdazakulakoTIlakSA:, vedanAstu evambhUtA: "manuSyagatimAM paNa cauda lAkha yoni che, bAra lAkha kulakoTi che ane vedanAo to AvA prakAranI che." 1682 A pramANe pharamAvIne upakArI TIkAkAra paramarSi, 'manuSyagati paNa duHkhathI ja bharelI che' ema pharamAve che. duHkha du:khamAM pharaka jarUra hoya paNa koI ema na samajI le ke saMsAramAM eka paNa gati sukhamaya che. je AtmAo, viSayakaSAyane AdhIna che te AtmAone A saMsAramAM koIpaNa sthaLe sukha nathI e vastu sunizcita che ane e ja vAta A upakArI paramarSi pha2mAvI rahyA che. sukha mAnanArAone AhvAna H A 52mopakArI, ekAMta paropakAranI bhAvanAthI : je loko, saMsAramAM "1 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1883 -- 20 : saMsAramAM sukha kyAM che ? - 114 - - 265 AvelI manuSyagatimAM paNa sukha mAnI rahyA hoya teone AhvAna karavApUrvaka paNa pharamAvI gayA ke - "duHkhaM kukSimadhye prathamamiha bhave garbhavAse narANAM, bAlatve cApi duHkhaM malalulitatanustrIpayaHpAnamizram / tAruNye cApi duHkhaM bhavati virahajaM vRddhabhAvo'pyasAraH, saMsAre re manuSyA ! vadata yadi sukhaM svalpamapyasti kiJcit ? / / 1 / / " "A saMsAramAM manuSyone prathama duHkha, strInI kulinI madhye garbhavAsamAM cheH jamyA pachI bALapaNamAM paNa malathI vyApta zarIravALI strInA dUdhanuM je pAna tenAthI mizrita evuM ghaNuM duHkha che : taruNa avasthAmAM paNa virahathI utpanna thayeluM duHkha thAya che ane vRddhabhAva paNa asAra che." A kAraNathI re manuSyo ! jo saMsAramAM thoDuM paNa kaMIka sukha hoya to tame bolo ?" parama upakArInuM pudgalAnaMdIo pratye A pAchuM na ThelI zakAya evuM AhvAna che. je muddagalAnaMdIo, saMsAramAM sukha mAnI-manAvIne svaparanA hitano saMhAra karI rahyA che : teoe, A AhvAnane avazya jhIlI levA jevuM che : paNa teonI e tAkAta nathI ke jethI teo A AhvAnane jhIle. narakagati Adino svIkAra nahi karanArAone paNa A jJAnIo, manuSyagatinI duHkhamayatAthI paNa saMsAranI duHkhamayatA samajAvI zake tema che. koNa kahI zake tema che ke strInI kulinI aMdara garbhavAsamAM rahelA AtmAne kAramuM duHkha nathI bhogavavuM paDatuM ? koNa kahI zake tema che ke bALapaNamAM, ajJAnanA pratApe AtmAne aneka duHkhonA bhoga nathI thavuM paDatuM ? koNa kahI zake tema che ke taruNAvasthAmAM, viSayAdhInatAnA pratApe ISTaviyoga AdinA yoge anekAneka duHkho AtmAne nathI anubhavavAM paDatAM ? ane koNa kahI zake tema che ke vRddhAvasthAmAM tRSNA AdinA yoge AtmAne asahya duHkhono AsvAda nathI levo paDato ? A duHkhano inkAra koIpaNa vicArazIla AtmAthI thaI zake tema nathI ane ethI spaSTa che ke "manuSyagatinA nAme paNa koIthI saMsArane sukhamaya sAbita karI zakAya tema nathI.' e ja hetuthI upakArInuM AhvAnapUrvaka pharamAna che ke saMsAramAM sukha hoya to sAbita karo. AvuM AhvAna karavAnuM eka ja kAraNa che ane te e ja ke saMsAra duHkhamaya lAgyA vinA AtmA dharma Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - 18% tarapha AkarSAto nathI. AtmA jyAM beTho che te ene kharAba samajAya to ja pratipakSI vastu tarapha tene sadbhAva jAge ane e jagAvavAno A upakArIno hetu che. garbhAvasthAnI viSamatA : garbhAvasthAnI viSamatA kharekhara na varNavI zakAya tevI che. nava mahinA jeTalo samaya azacithI bharelA garbhavAsamAM UMdhe mastake laTakyA karavuM, azaci padArthonuM bhakSaNa karavuM vagere vagere kaMI ochI Apattio che? paNa ajJAna e evI vastu che ke jethI e badhIye banI gayelI avasthAo jANavAmAM nathI AvatI? e ajJAna ja AtmAne saMsAramAM sthira rAkhanAra che ! je AtmAone saMsArathI chUTI muktie pahoMcavuM hoya te AtmAoe, potAnuM azAna na TaLe tyAM sudhI anaMtajJAnIonI AjJAne AdhIna thavuM e ja hitAvaha che. bAlyAvasthAnI arocakatA : jema garbhAvasthA viSama che tema bAlyAvasthA paNa arocaka che. e avasthA, pAlakanA AdhAre ja Take che. e avasthA evI nAjuka che ke jemAM duHkha mAtra asahya thaI paDe che. ajJAnapaNuM paNa e avasthA sAthe sahaja che. e avasthA evI nirlajja che ke e avasthAmAM viSTA ane mUtra jevI bIbhatsa vastuo sAthe khelatAM paNa AtmA lAjato nathI. e avasthAmAM AtmA mAtRmukha ja banyo rahe che. taruNAvasthAnI tiraskRta dazA : jema bAlyAvasthAmAM AtmA mAtRmukha banyo rahe che : tema taruNAvasthAmAM AtmA taruNImukha banI jAya che : e ja kAraNe e avasthA, evI tiraskRta dazA banI jAya che ke jenuM varNana paNa sabhya samAjamAM zaramajanaka nIvaDe. bAlyAvasthAmAM AtmA, purISazkara' eTale viSTAnA bhUMDa jevo bane che : tyAre taruNAvasthAmAM AtmA, "madanagardabha' eTale kAme karIne gadheDA jevo banI jAya che. e avasthAmAM kAmavaza banelo AtmA, potAnI badhI ja pharajone vIsarI jAya che ane kAmaceSTAo karatAM e AtmA jarA paNa lAjato ke zaramAto nathI. vRddhAvasthAnI virasatA : vRddhAvasthAmAM AtmA, buDhA bela jevo banI jato hovAthI e avasthA Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1625 - 20 : saMsAramAM sukha kyAM che? - 114 - - 277 evI virasa banI jAya che ke e avasthA upara AtmAne potAne ja abhAva thaI jAya che. je avasthA upara potAne paNa abhAva thaI jAya te avasthA upara anyane abhAva thaI jAya e taddana sahaja che. AtmA, bAlyAvasthAmAM jema mAtRmukha banI jAya che ane yuvAvasthAmAM taruNImukha banI jAya che tema vRddhAvasthAmAM putramukha banI jAya che. vaLI e avasthAmAM AtmA potAnI zithilatAnA yoge cIDiyo banI jAya che. AthI spaSTa che ke vRddhabhAva paNa sAra vinAno che. dharmabhAva vinA sukha nathI ja AthI spaSTa che ke manuSyagatinI eka paNa avasthAmAM dharmabhAva vinA AtmA sukhI che ja nahi. dharmabhAva e ja manuSyagatimAM paNa sukhano dAtA che. e sivAya manuSyapaNAnI koIpaNa avasthA sukharUpa nathI e spaSTa ja che, azubhanA udayathI ribAtA AtmAo to, manuSyapaNAmAM paNa bAlyakALathI AraMbhIne maratAM sudhI rogathI ribAtA ane anekanA aneka jAtanA parAbhavothI pIDAtA rahe che emAM kazI ja zaMkA nathI. azubhanA udayathI manuSyapaNAmAM paNa AtmA mATe iSTaviyogAdikanA yoge zoka AdinA aneka prasaMgo AvI ja paDe che. azubhanA udayathI gherAI gayelo AtmA, manuSyapaNAmAM paNa sudhA AdithI ane durbhAgya AdithI haMmezAM parataMtra ja banI jAya che. A badhA uparathI e vastu sahelAIthI samajI zakAya tema che ke manuSyagatimAMthI paNa jo eka dharmabhAvane dUra karI devAmAM Ave to e gatimAM paNa sukhane avakAza nathI. A badhI ja vastuo kalyANanA arthIe vicAravA jevI che paNa e badho vicAra thavAno AdhAra saMsAranI duHkhamayatA samajAya e upara che ane e ja kAraNe upakArIo saMsAranI duHkhamayatA samajAvI rahyA che. vadhu vaLI have pachI - Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 : yuvAvasthA ane svataMtravAdanuM bhUtaH 115 * sarva avasthAonI bhayaMkaratA : yuvAvasthAnI banne bAju : * svataMtravAdanuM bhUta : * sukha, mohanI mastImAM nathI paNa dharmaraMgamAM che : viSaya: yuvAvasthAno sadupayoga ane durupayoga. karmanI vicitratAnuM vyAna karatAM karatAM cAre gatimAM sukha nathI ane uparathI duHkha ja che, e samajAvatAM manuSyapaNAnA duHkhanI cAlu vAtamAM, A pravacanamAM yuvAvasthA aMge pravacanakArazrIjIe prakAza pADyo che. yuvAvasthA unmAdavALI avasthA che. eno barAbara upayoga thAya to AtmA aNadhArI pragati sAdhI zake, paNa aniyaMtrita yuvAvasthA to AtmAnuM ja nahi, paraMtu enA sahavAsamAM AvatA anekAneka AtmAonuM nikaMdana kADhanAra paNa banI jAya che. emAM vaLI e yuvAnane svataMtratAnuM bhUta vaLagI jAya to kevA kevA udhamAto racAya che, enuM TUMkuM chatAM khUba ja rocaka varNana A pravacanamAM karAyuM che. chevaTe sukha e mohanI mastImAM nathI, paNa dharmanA raMgamAM ja che, e vAta jaNAvI lAlasAne jItavA mATe preraNA karI che. muvAkyAtRta * prabhuzAsananI prApti vinA to manuSya gatino bAlyakALa bhUMDa jevo, yauvanakALa gardabha jevo ane vRddhakALa buDhAbela jevo hoI bhayaMkara che. * yuvAvasthAmAM viveka jAgI jAya to yuvAna, jema bhogamAM kamAla kare che; tema tyAgamAM paNa kamAla ja kare. * yuvaka, vikArI ane bhogamAM lIna banyo ke enA vicAra tathA vartana bhayaMkara thAya che. * dharmanI vAtamAM svataMtratAne AgaLa karanArAo, jo jAta para ane vyavahAramAM svataMtravAdane lAgu kare, artha-kAmanI koIpaNa pravRttine AdhIna na thAya to to huM mAnuM ke, e sAcA svataMtra. * zaktimAna jo kSamAzIla na hoya to mAre ke mare ane jo kSamAzIla hoya to bace ane bacAve * jene jotAM duniyAnI chAyA bhUlAya, vairAgyanAM jharaNAM jhare evI jinamUrti jene na game, tene potAnI chAtI upara ramaNInI mUrti rAkhavAnuM game che, e zuM Azcaryajanaka nathI ? * sarvatra lAlasA e ja duHkhanuM kAraNa che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 : yuvAvasthA ane svataMtravAdanuM bhUta H sarva avasthAonI bhayaMkaratA : anaMta upakArI sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, A "dhUta" nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA bhavya jIvone nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karavA icche che. e sUtranuM samarthana karavA mATe TIkAkAra paramarSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA, cAre gatirUpa saMsArane duHkhamaya varNavatAM narakagati ane tiryaMcagatine duHkhamaya varNavyA bAda, manuSyagatinI duHkhamayatA varNavatAM paNa pharamAvI gayA ke cauda lAkha yoni ane bAra lAkha kulakoTi dharAvanAra manuSyagatimAM paNa aneka prakAranAM duHkho che. e gatimAM, prathama duHkha che garbhAvAsanuM ane eno koIthI ja inkAra thaI zake tema nathI. e gatinI bAlyAvasthA paNa kAramI che, taruNAvasthA paNa tiraskaraNIya che ane vRddhAvasthA paNa sAra vinAnI che : arthAt dharmabhAva vinAnI eka paNa avasthA manuSyagatimAM paNa sArabhUta nathI. roga ane viyoga Adi aneka duHkhothI manuSyagati bharapUra che. e gatimAM sukha to ja che ke jo prabhuzAsananI prApti hoya. prabhuzAsananI prApti vinA to manuSyagatino bAlyakALa bhUMDa jevo, yauvanakALa gardabha jevo ane vRddhakALa buDhA bela jevo hoI bhayaMkara che ? arthAt sarva avasthAo bhayaMkara che. dharmadaSTi vinAno AtmA bAlyakALamAM mAvaDImukho, taruNa avasthAmAM taruNImukho ane vRddhAvasthAmAM putramukho banyo rahe che paNa aMtarmukho kadI ja nathI banato e kAraNe enI saghaLI ja avasthAo ghaNI ja bhayaMkara rIte pasAra thAya che. yuvAvasthAnI banne bAju "manuSyapaNAnI saghaLI ja avasthAo bhayaMkara che. e vAta taddana sAcI che, tema "dharmabhAva AvI jAya to e saghaLI ja avasthAo manohara paNa che.' e vAta paNa taddana ja sAcI che. Ama chatAM paNa e gatinI je yuvAvasthA, tenI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 1988 banne bAju kamAla karanArI che. "yuvAvasthA e unmAdAvasthA che ane unmAdAvasthAmAM yogyayogyano viveka karavAnI tAkAta nathI hotI.' A vAta tadana sAcI hovA chatAM paNa jo e avasthAmAM viveka jAgI jAya to yuvAna, jema bhogamAM kamAla kare che tema tyAgamAM paNa kamAla ja kare. yuvAvasthA evI che ke dhAryuM kAma pAra pADe. bhogamAM lIna thayelA yuvakane, zAstra unmatta tarIke oLakhAve che kAraNa ke enI hAlata bhayaMkara hoya che, e ja kAraNe bhogamAM paDelA yuvakano sahavAsa paNa bhayaMkara che. yuvaka, vikArI ane bhogamAM lIna banyo ke enA vicAra tathA vartana bhayaMkara thAya che ? eTale eno sahavAsa paNa duniyA mATe bhayaMkara thAya che. e unmAdI mATe A duniyAmAM na karavA joguM kAMI ja nathI hotuM. viSayAdhIna tathA arthakAmano premI hoI unmatta banelo yuvAna, je na kare e ja ochuM : e ja kAraNe e yuvAvasthA bhayaMkara gaNAya che. e ja avasthAmAM jo AtmA vivekI bane ane tyAga tarapha vaLe to e ja avasthA kalpataranI mAphaka manohara bane ane vizvane anupama lAbha Ape : e ja kAraNe yuvAvasthA e AkhI duniyAne zAMtino payagAma pahoMcADanArI tathA dhAryuM kAma ApanArI paNa thAya. jevI dhAraNA hoya evI avasthA banAvI zakAya che AthI spaSTa che ke avasthA e svabhAvathI khoTI nathI paNa kAryavAhI khoTI che, jene laIne e avasthA nakAmI cAlI jAya che. viveka tathA vinaya jAgrata karIne mokSamArgane sAdhavA lAyaka evI e avasthAmAM jo bhoga tarapha vaLAya to uddhatAI, svacchaMdatA vagere Ave ja. arthakAmanA premIne vikAra thAya ane emAM e avasthAno unmAda bhaLe pachI dazA bhayaMkara bane emAM zuM Azcarya che ? A rIte yuvAvasthAnI be bAju che paNa enI manohara bAjunA upAsaka AtmAo virala ja hoya che. svataMtravAdanuM bhUta : yuvAvasthAnI je bIjI manohara bAju, tenI upAsanA nahi karI zakanArA yuvAno, hRdayathI artha-kAmanA ja upAsako hoI unmAdI banelA che. e unmAdanA pratApe, teono sArAsArano viveka nAza ja pAmI gayo che : e kAraNe, teone svataMtravAdanuM evuM bhUta vaLagyuM che ke jenA pratApe teo potAnI mAnyatAthI ke vicArathI viruddha lAgatI mAnyatA - pachI te cAhe teTalI sAcI hoya te chatAM paNa svIkAravAne taiyAra nathI : A teonI sAmAnya durdazA nathI. A asAmAnya Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 : yuvAvasthA ane svataMtravAdanuM bhUta - 115 durdazAnI parAdhInatAthI e bicArAo, prabhu AgamanA kathananI sAme paNa pAgalanI mAphaka 'ame kaMI hAjI hA karanArA parataMtra nathI, ame to svataMtra chIe ane amane amArI marajI mujaba cAlavAno hakka che.' A pramANe bole che : svataMtravAdanA bhUtanI parAdhInatAthI e bicArAono deva, guru ane dharmanI sAme Aje A jAtano arthahIna vivAda che. evAo mATe huM kahuM chuM ke AvA svataMtravAdane jo teo, potAnA gharamAM, potAnA vyavahAramAM ane potAnI jAta upara lAgu kare to Aje emane dhanyavAda ApuM : dharmanI vAtamAM svataMtratAne AgaLa karanArAo, jo jAta para ane vyavahAramAM svataMtravAdane lAgu kare, arthakAmanI koIpaNa pravRttine AdhIna na thAya to to huM mAnuM ke e sAcA svataMtra : kAraNa ke e to ApaNe icchIe chIe ke duniyAnA dareka prANI evA sAcA svataMtra bane : paNa A yuvakonI gha2mAM, bajA2mAM ane vyavahA2mAM to evI kaMgAla dazA che ke je jotAM ja dayA Ave. kharekhara e svataMtravAdanA bhUtane paravaza banelAonI, Aje 'jyAM zira jhukAvavuM joIe tyAM akkaDatA, jenI AjJA zirasAvaMgha tyAM vivAda, ane je zAMtithI sAMbhaLavuM joIe tyAM hakavAdane nAme haDakavA' AvI aniSTa dazA thaI che. vadhumAM e bicArAo, jenI AjJA nahi mAnavA yogya tyAM hAtha joDe che : AthI ja kahevuM paDe che ke e bhUtane paravaza thayelAone khare ja unmAda jAgyo che ane emanA e unmAdane je poSe tenI pAchaLa teo phIdA phIdA hoI marI phITavAne taiyA2 che ane deva, guru tathA dharma ke je emanA e kAramA unmAdane macaka nahi ApatAM tenA nAzanI zikhAmaNa ApanAra che tenI sAme paNa jovAne teo taiyAra nathI : A bhayaMkara durdazAnA pratApe ja, e bicArAo, potAnI je yuvAvasthA tAranArI che tene DubADanArI banAve che. 1689 kharekhara yuvAvasthA e baLavatI avasthA che. e avasthAmAM vicAronI hAramALA hoya che, aMgeaMgamAM kauvata hoya che ane e avasthAthI UMce paNa javAya ane nIce paNa javAya, zaktimAna jo kSamAzIla na hoya to mAre ke mare ane jo kSamAzIla hoya to bace ane bacAve : e ja rIte yuvAvasthA che kauvatavALI, kaMI pheMkI devA jevI nathI : paNa jo enI yogyatA naSTa thAya to enAthI manuSyabhavamAM ratibhara paNa sukha nathI ane AjanuM svataMtratAnuM bhUta e avasthAnI yogyatAne naSTa ja karanAra che eTaluM ja nahi paNa e bhUtane panAre 271 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 paDelAonI yogyatA naSTa thaI paNa gaI che : enA ja pratApe, AjanA yuvakonI 'zeThanuM na mAnIe to khAIe zuM, gharanuM na mAnIe to ghara na cAle, ghara calAvavuM hoya to gharanuM mAnavuM ja paDe, peDhI calAvavA anekanI gulAmI karavI ja paDe, nokarImAM badhA hukama manAya ane cha kalAkane badale sAta kalAka kAma paNa karAya, paNa deva, guru ane dharmanI vAta to phAve to, ruce to ane mAnavI hoya to ja mAnIe, nahi to kaMI nahi.' AvA prakAranI mAnyatA thaI gaI che : AvA prakAranI mAnyatAnA pratApe teo, 'ame, mUrtine deva nathI mAnatA' ema kahIne UbhA rahe che paNa potAnI ramaNInA phoTAne baTanamAM, vIMTImAM ke ghaDiyALanA cheDAmAM rAkhatAM nathI zaramAtA, teone, prabhunI mUrti jaDa lAge che ane 2maNInI mUrti cetanavaMtI lAge che. kharekhara zrI jinezvaradevanI mUrtino virodha karanAranI pAse 2maNInI mUrti joIne Azcarya thAya che. jene jotAM duniyAnI chAyA bhulAya, vairAgyanAM jharaNAM jhare evI jinamUrti jene na game tene potAnI chAtI upara 2maNInI mUrti rAkhavAnuM game che e zuM Azcaryajanaka nathI ? bhale e vAta Azcaryajanaka hoya paNa ethI eTaluM to nakkI thAya che ja ke e svataMtratAnA bhUtanA pratApe, evAomAM vikAsa nathI thayo paNa vikAra thayo che, evAonI buddhi khIlelI nathI paNa biDAI gayelI che, mATe emane maMdira tathA sAdhu gamatA nathI ane AgamanI vAtone sAMbhaLavA paNa teo taiyAra nathI. e svataMtratAnA bhUte, A rIte dareka hitakara bAbatomAM AjanA yuvAnone pAyamAla karyA che. e bhUtane vaza thayelAo, deva, guru ane Agamane ja nahi mAne ema nathI paNa teo potAnAM mAtA-pitA Adi vaDIlane ane koI paNa jAtanI ziSTa maryAdAne paNa nahi mAne : teo, mAtra mAnaze 2maNIone ! lakSmIne ! ane jamAnAnI havAne ! AvI dazAmAM mUkanAra svataMtratAnA bhUtathI hitanA arthIe bacI javuM ja joIe. 272 sukha, mohanI mastImAM nathI paNa dharmaraMgamAM che : A uparathI spaSTa che ke manuSyagatimAM paNa, sukha mohanI mastImAM nathI paNa dharmanA raMgamAM che ane ethI ja upakArI maharSie pharamAvyuM ke 'garbhAvasthA, bAlyAvasthA, yuvAvasthA ane vRddhAvasthA' A cAre avasthAmAMthI eka paNa avasthAmAM sukha nathI. je avasthAmAM jJAna pragaTe ane viraktabhAva Ave te avasthAmAM sukha 1690 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 : yuvAvasthA ane svataMtravAdanuM bhUta 115 273 che paNa e sukha manuSyagatinuM nathI paNa manuSyapaNuM pAmIne manuSyapaNAne chAjatI thatI kAryavAhIne pratApe eTale ke dharmaraMgane laIne e sukha che. 1691 lakSmIvAna paNa sukhI hoya to saMtoSathI che. jeo saMtoSI nathI teothI to, pAMcamI cIjanA abhAve cAra sArI cIjane paNa AnaMdathI khAI zakAtI nathI. kocAdhipati thavAnI icchAvALo lakSAdhipati paNa duHkhI che ane ethI adhikavALo thavAnI bhAvanAvALo koTyAdhipati paNa duHkhI che. e ja rIte sarvatra lAlasA e ja duHkhanuM kAraNa che ane mohanI mastImAM lAlasAnuM sAmrAjya varte che e ja kAraNe dharmaraMgathI vaMcita banelAone Aje to nathI zubhodaya bhogavatAM AvaDato ke nathI azubhodaya bhogavatAM AvaDato. tamane maLyuM che e che to zuodaya. muMbaI jevuM zahera ane gajaba jevI Avaka che ne ? paNa jAvakanA daravAjA eTalA badhA che ke 'akaLAmaNa thAya.' jAvaka vAjabI che ke geravAjabI te tame jANo. zubha yoge maLelI sAmagrIne karmanI thiyarI samajanAro bhogavI jANe nahi to bIjI AzAo ane vicAro UlaTA herAna kare. AthI ja Aje to azubhodayamAM jema mUMjhavaNa thAya che tema zubhodayamAM paNa thAya che ane ethI dharmaraMga vinA manuSyagatimAM paNa sukha nathI. tIvra puNyodayanA abhAve, manuSyabhavamAM paNa roga ane parAbhava to mAthe beThelA ja che : yoga ane viyoga paNa sAthe ja che. A badhuM manuSyagatinAM du:khonuM varNana cAle che e dhyAnamAM rAkhajo. A manuSyabhavamAM paNa vivekanA abhAve, iSTanA yoganI khAmImAM zoka ane iSTanA viyogamAM ane aniSTanA saMyogamAM mahA duHkha. vaLI tIvra azubhanA udaye ghaNAne bAlyakALathI laIne roga tathA parAbhava to cAlu ja che. A manuSyabhava pAmIne parAbhavamAM mAna mAnanArA paNa jIve che. TukaDAnI lAlasAe daMDA khAvA chatAM paNa pUMchaDI halAvanArI jAti paNa che ne ? kUtarAne cAra daMDA mArIne kADho ane phe2 'tu, tu,' karo to Ave ne ? e rIte game tevA parAbhavone paNa sanmAna mAnanArI jAta manuSyomAM paNa jIvatI ane te paNa nAnIsUnI nahi paNa moTI che ne ? sabhA : hA sAheba ! hA, che ! kUtaro to tiryaMca che, e bicAro na samaje paNa manuSya, emAM paNa zrI jinazAsanane pAmelo gaNAto te paNa na samaje to tene kevo gaNavo ? Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 -- sabhA : ghaNo ja kharAba. kUtarAnI jAtane to na khabara paDe paNa mAnavI, emAM paNa Arya dezamAM janmelo, prabhuzAsanane pAmelo gaNAto hoya emAM jo adhamatA dekhAya to jarUra khaTake. TukaDA roTalA mATe daMDA khAI bhAgAbhAga karanAra kUtarAnI kiMmata paNa zI baLI che ? paNa manuSyapaNAmAM paNa Arya deza, Arya jAti ane Arya kuLamAM janmelAnI, potAne mahArjana tarIke oLakhAvanAranI, mahAna sudhArakanA upanAmathI bhUSita thayelAnI tathA ilkAba para ilkAba dharanAranI dazA jo AvI dAnamAM dIna hoya to e keTalI tiraskArapAtra dazA che ! rUDArUpALo sAdhanasaMpanna zrImAna baLavAna chatAM bhIkha mAge e kevo lAge ? sabhA : ghaNo ja vicitra ! to AthI samajo ke manuSyabhava pAmIne paNa mohanI mastImAM paDelAne sahaja paNa sukha nathI ane manuSyapaNAmAM jeo sukhI dekhAya che te pratApa manuSyagatine nathI paNa emAM AvelA zrI jinezvaradevanA dharmanA raMgano pratApa che. khare ja sukha mohanI mastImAM nathI paNa prabhupraNIta dharmanA raMgamAM che. paNa A vAta to ja samajAya ke jo saMsAra duHkhamaya samajAya ane e ja mATe upakArIono A prayatna che. vizeSa have pachI - Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 H AhAra ane nidrA paNa roga che 116 * eka paNa avasthA du:kharahita nathI : * baMdhanane poSe e sukha ke duHkha ? - * te ja mAnya ke je dharmane bAdhaka na hoya : * nidrA e paNa pApa : * peTa, e paNa pIDA : * kalyANa mATe svayaM kAM na sahevuM? * devuM paDe e vAta judI ! * samyagdaSTi udayane AdhIna na thAya : * saMsAranuM sukha duHkha rU5 ja : * azubhanA udaya AgaLa cAlatuM ja nathI : * tapa, e bhUkharoganuM auSadha che : viSayaH manuSyagatimAM ya duHkha H AhAra ane nidrA paNa duHkharUpa ja. cAre gatiomAM nakaruM duHkha ja che, sukha kyAMya nathI - e samajAvatAM manuSya gatinI dareka avasthAmAM paNa kaI rIte duHkha che, e vAta samajAvyA bAda "AhAra ane nidrA e rogarUpa ane tethI ja duHkharUpa che' - e vAta khUba ja suMdara rIte spaSTa karI che. emAM, bAlyakALamAM ajJAna e ja doSarUpa che, te ja vastune mAnya karI zakAya ke je dharmanA siddhAMtone bAdhaka na hoya, zarIrane ApavuM joIe ane ApavuM paDeno bheda, saMsAranI duHkharUpatA vagere bAbatonuM dhyAna karI, tapa e bhUkharUpI roganuM temaja apramattatA e nidrArUpI roganuM auSadha kaI rIte ? e vAta samajAvI che. parANe sahana karI pApakarmano baMdha karavA karatAM svayaM icchApUrvaka sahI karma kema na kApavAM ? e prazna pUchI koIpaNa prakAranA karmanA udayane AdhIna nahi banavAnuM mArgadarzana ApatAM baMdhaka munivara, zrIkRSNa, baLadeva ane kumArapALa mahArAjAnAM dRSTAMtono upayoga karyo che. muvAjyAgRta - nItinAM vacano paNa je dharmane mAnya hoya te mAnavAM ane pratibaMdhaka hoya te choDI devAM. * te ja mAnya ke je dharmane bAdhaka na hoya. * tapa e mAnapAna mATe nathI, zarIra sudhAravA mATe nathI paNa anAdikALanI khAvAnI Teva kADhavA mATe che. * "A ja vastu joIe' - e gayuM eTale aDadhuM duHkha gayuM samajo. * bhUkha e roga lAge to tapa suMdara thAya. * zarIra e ja duHkha che, to ene poSavAnAM sAdhano to mahAduHkha che. * nirAraMbhIpaNA vinA saMyamanI sAdhanA zakya nathI. 0 navarAne UMgha Ave, kAmagarAne na Ave. game tevA raMgarAgamAM mUMjhAvuM nahi, e zubhadayano bhogavaTo che ane "A mAruM mAnI ene AdhIna thavuM e gulAmI che. jainazAsanano zrImAna zrImaMtAne na gaNe tathA daridrI dAritryane na game. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22: AhAra ane nidrA paNa roga che? eka paNa avasthA duHkharahita nathI : anaMta upakArI sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, A 'dhUta" nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA bIjA sUtra dvArA bhavya jIvone nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karI rahyA che. e sUtranuM samarthana karavA mATe TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe, cAre gatirUpa saMsArane duHkhamaya varNavatAM narakagati ane tiryaMcagatine jema duHkhamaya varNavI tema manuSyagati ane devagatine paNa duHkhamaya ja varNavI. manuSyagatine duHkhamaya varNavatAM e paramopakArI paramarSie, e gatinI sarva avasthAone duHkhamaya ja varNavI. vicAravAmAM Ave to saune samajAya tema che ke manuSyagatinI paNa eka avasthA duHkharahita nathI. e gatimAM garbhAvasthAnuM duHkha to samajI zakAya tevuM ja che. e gatinI bAlyAvasthA, e taddana ajJAnAvasthA che : eTale, enA du:khanuM to pUchavuM ja zuM ? e gatinI yuvAvasthA e unmattAvasthA che : mATe emAM paNa vastutaH duHkha ja hoya emAM paNa zaMkA zI ? ane e gatinI vRddhAvasthA, e to zithilAvasthA hovA chatAM tRSNA AdinA kAramA taraMgomAM taratI che : eTale emAM paNa ekeeka aMgopAMga zithila thatAM hoI tRSNA AdinA yoge duHkha ja che. vadhumAM e gatinI aMdara rogo paNa, bAlyAvasthAthI lAgu ja hoya che ane parAbhavono paNa pAra nathI hoto. A pramANe hovA chatAM paNa enAthI TevAI gayA cho mATe duHkha nathI lAgatuM. azucino kIDo emAM ja majA mAne che. e bicAro emAM ja jIve ane bahAra marI jAya. tame pANImAM na jIvI zako paNa jalacara jIvo pANInI bahAra marI jAya. agniyoninA jIvo agnimAM ja jIve ane rahe tathA bahAra marI jAya. ethI spaSTa che ke je AtmA jemAM TevAya temAM ene duHkha nathI lAgatuM paNa vastutaH duHkha ja che. vaLI e gatimAM "zoka, iSTano viyoga ane aniSTano yoga' A traNa paNa vakhatovakhata beThelA ja hoya che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1895 - 22 H AhAra ane nidrA paNa roga che - 116 - - 277 e sivAya paNa e gatimAM sudhA, tRSA, ThaMDI, garamI, dAha e vagere ghaNAM ghaNAM duHkho hoya che. sabhA : bALavaya paNa nirdoSa nahi ? bALavaya eTale ajJAna vaya ane e vayamAM ajJAna e ja moTo doSa che eTale e vayane nirdoSa kema ja kahevAya ? e vaya, koI paNa rIte nirdoSa nathI : kAraNa ke AtmA, e vayamAM ajJAnanA yoge : vagara samaye, ayogya pravRtti karyo jAya che : eTale karmabaMdha to ene paNa thAya ja che. e adhika na kare enuM kAraNa enI kAyA AdimAM tevI tAkAta nathI. nAnuM bALaka, miSTAnna thoDuM khAya kema ke vadhAre khAvAnI tenI tAkAta nathI : paNa kaMI enAthI tenAmAM tyAgavRtti nathI. enA peTamAM vadhAre mAtuM nathI mATe thoDuM khAya che ethI kAMI "enAmAM icchAno abhAva che" ema ochuM ja kahI zakAya tema che?mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga (eTale mana, vacana, ane kAyAnA azubha vyApAro) ane pramAdano enAmAM abhAva che ema ochuM ja kahI zakAya ? koI pApane na karI zake eTalA mAtrathI te pApanA baMdhathI rahita nathI thaI jato. bALaka pApa ochuM kare che emAM 'pApano tyAga' kAraNa nathI paNa azakti ane ajJAna Adi kAraNa che. "sAmagrInA abhAve enI lAlasA dabAyelI paDI che e vAta kharI che paNa nathI ema nathI. sAmagrInA vadhavA sAthe enI paNa lAlasA vadhatI ja jAya che. riddhisiddhivALo zrAvaka ane riddhisiddhi vagarano bhikhArI e bemAM vadhu karmabaMdha koNa kare ? sAmagrIvALo zrAvaka samyagdaSTi hoI e badhAno bhogavaTo karatAM chatAM karmano baMdha ocho kare ane pelo nahi bhogavatAM chatAM baMdha vadhAre kare kAraNa ke ekamAM jJAna che jyAre bIjAmAM ajJAna che. ajJAnanA yoge bALakanI kaMI lAlasA gaI nathI, e kaMI viratidhara thayo nathI ane enA kaSAyo kaMI gayA nathI. ajJAnI to, jJAnI karatAM bhAre karmabaMdha kare che ? e ja kAraNe mithyAdRSTi AtmAne karmabaMdha vadhAre thAya che. bAlyavaya mATe ema kahevAya ke doSa hajI tevA rUpe janmI zakyA nathI eTale ene sudhArI zakAya che, enAmAM icchAo to che, e jAgRta thaIne poSAya teTalI vAra che, mATe bALakane sudhAravo e saheluM che ? bAkI enAmAM ajJAna e kAMI nAno doSa nathI. moTAmAM jyAre bIjA doSo che : tyAre bALakamAM, ajJAna doSa che ane e mahAdoSa hoI bhAremAM bhAre duHkha che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 -- -- AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - 169 yuvAvasthAmAM, unmAdanA yoge moTuM duHkha che anyathA e avasthA, evI anupama che ke dhAryuM kAma thAya : paNa nirvivekI banAya to e ja avasthA bhayaMkara che. vRddhAvasthAmAM tRSNA ane zithilatA Adi moTuM duHkha che. bhUkha ane tarasa e paNa rogarUpa duHkha che. zarIrazAstra kahe che ke bhUkha na lAge e roga che tyAre A zAstra bhUkhane paNa roga gaNe che. te ja mAnya ke je dharmane bAdhaka na hoya ! sabhA : eka prasiddha vaidya ema kahe che ke "jagatamAM bhUkhathI jeTalAM maraNa thAya che, tenA karatAM akarAMtiyApaNe khAvAthI vadhu maraNa thAya che." e muddo bIjo thayo. e to vaidaka paNa kahe che ke "rasa e roganuM kAraNa che ane atibhojanathI ajIrNa Adi thAya che.' paNa A muddo to mULamAM ja kApa mUkavAno che. vaidaka jyAre bhUkha na lAgavAne roga gaNe che tyAre A dharmazAstra bhUkha lAgavI ene paNa roga gaNe che. e badhAM zAstrane ApaNe aMze mAnI zakIe, sarvAze nahi, adhika na khAvuM e vaidakanA niyamane mAnIe; kema ke brahmacaryanI nava vADamAM atibhojana ane praNIta bhojananA tyAganuM paNa vidhAna che. vaidakazAstra kahe che ke "mAdaka padArtha khAvAthI zarIramAM vikAra thAya che." e mAnavAmAM harakata nathI : kema ke A zAstra paNa kahe che ke mAdaka bhojanathI vikAra thavAne lIdhe viSayanI mAtrA vadhe che ane tethI AtmA haNAya che. vaidaka kahe che ke "atibhojanathI ajIrNa Adi roga thAya che. A zAstra kahe che ke atibhojananA yoge vikAra thavAthI viSayavAsanA paNa vadhe che ane ethI unmArgI banelA AtmAne karmabaMdha thAya che. - AtmAnuM hita sacavAya evA ane eTalA vedhaka niyama paNa mAnya rAkhavAnA ane sAcavavAnA ane jenAthI Atmahita ghavAya evA ane eTalA niyamo AghA rAkhavAnA agara enAthI AghA rahevAnuM. nItinAM vacano paNa je dharmane mAnya hoya te mAnavAM ane pratibaMdhaka hoya te choDI devAM. nIti to ema paNa kahe che ke "prati zayiM kuryA' A dharmazAstra ane luccAI kahI eno niSedha kare che. rAjanIti kahe che ke duzmanane jIvavA ja na devo jyAre A dharmazAstra emAM hiMsA mAnI eno niSedha kare che. nItizAstramAM lakheluM badhuM mAnavAnuM ema paNa nathI ane yogya na mAnavuM' ema paNa nathI. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1897 - - 22 : AhAra ane nidrA paNa roga che - 116 - - 279 koI zAstra amAnya' ema paNa nathI ke 'pUrAM mAnya' tema paNa nathI. eTale aMze dharmane anukULa hoya teTale aMze mAnavAM ane jeTale aMze pratikULa hoya teTale aMze na mAnavAM. mAtApitAnI AjJA paNa dharmane pratikULa na hoya to mAnavI. A saghaLA uparathI e spaSTa che ke te ja mAnya ke je dharmane bAdhaka na hoya.' peTa. e paNa pIDA : duniyAmAM roga ane iSTaviyogAdi vastuo duHkhakara tarIke prasiddha che paNa bhUkha e paNa duHkha che' e tevuM prasiddha nathI. AthI duniyAe e samajavuM jarUrI che ke "bhUkha e paNa eka jAtano roga ja che ane duHkhane TALavA Adi zAstrasiddha hetuo sivAyanA hetuthI bhojana e bhUkharUpa rogane vadhAravAno upAya che paNa ghaTADavAno upAya nathI." kharekhara eka peTa na hota to A dekhAtI badhI upAdhio na ja hota. vyavahAra paNa kahe che ke "peTa karAve veTha." AthI 'peTa, e paNa pIDA che' ema samajo. sabhA : sAheba ! paNa bIjA badhA vaLagyA che, enuM zuM? e paNa eka jAtanI mArApaNAnI moTI bhUkha ja che ne ? vaLagelAne paNa, zAstra to choDavAnuM ja kahe che : paNa e vAta ghaNI moTI che : eTale hAla ene bAjue rAkho ane samajo ke "bhUkha na hota to duHkha hatuM ja nahi." jo ke e to zarIra che tyAM sudhI rahevAnI ja che to paNa e rogarUpa che ema samajavuM jarUrI che. "bhUkhathI aneka jAtanAM duHkha che." e jo barobara vicArAya to tapanuM vidhAna taddana vAjabI ja lAge. tapathI krame krame te sthiti Ave ke e upAdhi maTI jAya. tapa e mAnapAna mATe nathI, zarIra sudhAravA mATe nathI paNa anAdikALanI khAvAnI Teva kADhavA mATe che. jo A vAta samajAya to "kSaNe kSaNe khAvuM pIvuM e to mahA kuTeva che.' - ema tarata ja samajAya. devuM paDe e vAta judI ! e vAta samajAI gayA pachI paNa zarIranA yoge bhUkha rahevAnI e vAta kharI paNa e evI rahevAnI ke je bAdhaka nahi thavAnI. ApaNI marajI mujaba rahelI bhUkha ApaNI pAse kAranI pravRtti nahi karAvI zake. "bhUkha e paNa duHkha che' A mAnyatAnA pratApe, "zarIra rahe tyAM sudhI kalyANakArI kAryavAhI sadhAya teTaluM ja levuM - zarIra dvArA svaparahitakara kAma sadhAya teTalA pUratuM ja levuM." Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 7 - 16NA A ja bhAvanA banI rahevAnI ane ethI iMdriyo phAvI javAnI nahi. tame ja kaho ne ke nokarane pagAra kAma mATe apAya che ke amatho ja ? 'pagAra nokaranA hukama mujaba nahIM, paNa kAma mujaba hoya che. A vAta samajAvavI paDe tema nathI, kAraNa ke pagAra kAma mATe che e vAta nizcita che. jo pagAra, kAma mujaba na hota to pagAranI nyUnAdhikatA na hota. e ja rIte zarIrane devuM paDe to eTaluM devuM ke jethI AtmakalyANanI sAdhanA thAya. mAsakhamaNane pAraNe mAsakhamaNa karatA maharSio, eka mahinAnA upavAsa karI pAraNuM zA mATe karatA ? kahevuM ja paDaze ke "bIjA trIsa divasa upavAsa karavA mATe." e pAraNuM paNa tapa mATe hatuM jyAre Aje to ghaNAye AtmAono tapa paNa pAraNA mATe thaI gayo che. upavAsanA pAraNe ATha-daza cIja joIe ja, eka cIja ochI hoya to ghoMghATa ja mace. A dazA koI paNa rIte prazaMsApAtra nathI. zarIrane bhUkha lAge to kahevuM ke "le, huM ApuM te le,' paNa "A ja vastu joIe" ema nahi. "A ja vastu joIe e gayuM eTale aDadhuM duHkha gayuM samajo. zarIrane to kaccha piMDa joIe, pachI e game te hoya. A sthiti thAya to ciMtA, AraMbha, samAraMbha, pApa e badhuMye jAya. AthI e vAta spaSTa che ke AtmakalyANanI sAdhanA mATe "devuM paDe e vAta judI che' paNa "zarIrane poSavA mATe devuM ja joIe." e vAta barAbara nathI. saMsAranuM sukha duHkharUpa ja H jene jJAnI duHkha kahe che tene ja tame sukha mAno cho mATe tamAro meLa jJAnIonAM vacano sAthe nathI maLato. jJAnI kahe che ke "dizA pheravo to badhuM ja samajAya.' vAta paNa kharI che ke "dRSTi sudhare to ja meLa maLe." arthakAmanI pipAsA gayA vinA dharma samajAya paNa zI rIte ? maLa gayA vinA auSadha asara kare paNa zI rIte ? hajI to maLa palaLatA ja nathI tyAM thAya paNa zuM? jagatamAM kalpanA mujaba sukha manAya che. bhIla jyAre jaMgalamAM sukha mAne che ane zrImAna baMgalAmAM sukha mAne che tyAre zAstrakAra e beyane duHkha kahe che. baMgalo jAya to zrImAnanI chAtI phATe ane jhUMpaDuM jAya to bhIlanI chAtI phATe - AmAM kAMI phera che ? nahi ja. e ja kAraNe jJAnI beyane duHkha kahe che. samyaktanA "saMvega nAmanA bIjA lakSaNanuM svarUpa ja e che ke - Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1699 - 22 : AhAra ane nidrA paNa roga che - 116 - 281 suranara sukha je duHkha karI lekhave, vache zivasukha eka." "suranaranAM sukhone paNa duHkha tarIke mAnavAM ane eka zivasukhane ja vAMchavuM." samyagdaSTi to vastu hoya evI ja mAne tyAre sukha chatAM "suranara sukhane duHkha tarIke mAne.' ema kema kahyuM? AnuM samAdhAna e che ke duniyAe sukha mAnyuM che ane paudgalika dRSTie amuka samaya mATe ema che paNa pariNAme duHkharUpa athavA niyata nahi hovAthI vastuta: duHkha ja che. viSayAdhInoe emAM sukhanI kAramI kalpanA karI che. rUpiyo hAthamAM Ave to duniyA kahe che ke suHpUta' - "sukha thayuM." tyAre samyagdaSTi kahe che ke "padharapUta - "upAdhi thaI.' samyagdaSTine hIrAmANeka maLe to e gAMDo na thAya paNa upAdhi mAne ane puNyodaya mAnI sadvyaya kare tyAre duniyAdArIno jIva gAMDo bane. rastAmAM kohInUra maLe to duniyAdArIno jIva gupacupa khIsAmAM mUkI de paNa vivekI ema na kare. AthI ja jJAnI kahe che ke "dizA pheravo ane samajo ke janatAe mAnI lIdheluM sukha vAstavika sukha nathI." "rAjA' e vAsanA vinA rAjA eka divasa paNa na jIve. e jamavA paNa adhdharapage bese, eka hAthamAM taravAra to hoya ja; kema ke rAjAne duzmana ghaNA hoya. tame bajAramAM pharI zako cho paNa vAisaroya ema na pharI zake : kAraNa ke ene to baMdobastapUrvaka nIkaLavuM paDe, ene musApharI nakkI karavI paDe, polIsa to hAjara ja hoya, e kayAre gayo, enI paNa khabara na paDe. lAinabaMdha pacAsa moTaramAM game te moTaramAM e hoya, paNa huM sattAdhIza' e bhAvanAthI e jIve che. e ja rIte tame paNa sAdhanathI jIvatA nathI paNa mAnyatAthI jIvo cho. baMgalA vageremAM AnaMda mAnyo mATe tame jIvo cho nahi to bhayaMkara lAge. tame e badhA sukhane AtmAnAM kaNyAM, jJAnInI dRSTie e baMdhana che. A dazAmAM meLa maLe zI rIte ? AthI ja huM kahuM chuM ke "dRSTi sudhare to ja meLa maLe.' tapa, e bhUkharoganuM auSadha cheH dRSTi sudhare to anya paulika sukhonI duHkhamayatA samajAya ane tenI sAthe bhUkhanI paNa du:khamayatA samajAya. bhUkhanI duHkhamayatA samajAya eTale rasanAnI duSTatA paNa jarUra ja samajAya. bhUkhane sukha mAnanArAo, rasanAnI mohinImAM avazya mUMjhAya. rasamaya bhojanamAM ane nIrasa bhojanamAM enI Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 - - AcAzaMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - - 100 mohamaya dazAnuM nirIkSaNa jarUra karI zakAya. tAva kADhavA mATe pIvAmAM Avato kariyAtAno ukALo kaDavo hoya paNa e auSadha che ema mAnIne pIvAya che, e ja rIte jo bhUkhane roga manAya to e bhUkharUpI rogane zamAvavA mATe bhojana paNa auSadhanI jema ja levAya. bhUkharUpa roga jAya e rIte bhojana levAvuM joIe. Aje to bhUkha jatI nathI paNa vadhe che. auSadhathI to tAva javo joIene ? bhojana, auSadharUpe nathI levAtuM paNa zokharUpe levAya che ethI enI mAtrA vadhatI ja jAya che e ja kAraNe "AhAra to vadhAryo vadhe' A kahetI paNa che. jema AhAra vadhAro ema bhUkha paNa vadhe cAra roTalI khAnAro ATha paNa khAto thAya. bhUkha vadhe eTale AraMbha, samAraMbha, parigraha badhuM Ave. AthI ja zAstrakAra paramaSio, bhUkharUpI rogano nAza karavA mATe tapane auSadharUpa pharamAve che. bhUkha e roga lAge to tapa suMdara thAya. jeone, "tapa e bhUkharUpa roganA nAza mATe che' A nahi samajAya teo tapane tArUpe nahi karI zake. evAo ekAsaNuM karavA bese to paNa nakkI karIne ja bese ke "be vakhatanuM jamavuM pachI bhale te Dabala na khAya paNa phera to jarUra ja paDe. AthI spaSTa che ke bhUkha duHkha nahi lAge tyAM sudhI tapa pratye tevo prema nahi thAya. nArakI tathA tiryaMcanAM duHkho to saheje samajAya paNa tame manuSya ane manuSyapaNAnAM duHkhomAM TevAI gayelA cho. eTale tamane manuSyagatinAM duHkho samajAvavAM mahAmuzkela che. jo bhUkha e duHkha na hota to jJAnI tapanuM vidhAna ja na karata. sukhamAMthI choDAvI duHkhamAM nAkhavAno jJAnIno irAdo nathI hoto. e evA dayALu che ke sukhanAM sAdhano choDAvI duHkhanAM sAdhanomAM joDe ja nahi. bhUkharUpI rogane maTADavAnuM sAdhana tapa na hota to A jJAnI puruSo tapazcaryAno upadeza Apata ja nahi. baMdhanane poSe e sukha ke duHkha ? A zarIra e ja jo baMdhana che to "ene poSavAnAM sAdhana e sukha ke duHkha?" e vicAro. zarIrarUpa pIMjaru e ja baMdhanarUpa che. ene to choDavAnA prayatna joIe paNa poSavAnA nahi. mahemAnanI buddhithI koIne gharamAM AvavA dIdho paNa pachI e duzmana jaNAyo to ene mATe rUnI gAdI na patharAya. ene to khUMce evuM apAya che jethI samaje. javAnuM kahe to paNa jAya tevo nathI to khAvApIvAmAM ane dareka kAryavAhImAM enI sAthe ataDo vartAva ja karavo joIe. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 - 22 : AhAra ane nidrA paNa roga che - 116 - - 283 zarIra e ja duHkha che to ene poSavAnAM sAdhano to mahAduHkha che. bhojana e zarIrane poSe che emAM zaMkA nathI. bhojanamAMthI zarIrane joItA rasa maLyA bAda kacaro viSTArUpe nIkaLI jAya che paNa zarIrane poSe emAM AtmAne zuM lAbha ? nokara napho karI Ape tyAM sudhI rakhAya che ane naphAnI jagyAe nukasAna karato thAya ke riTAyara. mAlika jo nokarane AdhIna thAya to peDhI gumAve. nokara pAse kAma le, vyavasthA pUratI rAkhe paNa mAlika nokarano na thAya. zarIra TakAvavuM paDe che, enI mAraphata kAma levAnI icchA che mATe, piMDa nAkhavo e judI vAta paNa ene sukhanuM sAdhana mAnIne enA gulAma to na ja banavuM joIe. khAvuM e gulAmI paNa che ane nirAnuM paNa kAraNa che. paDatA makAnane thAMbhalo mUkavo e Teko che paNa sthira makAnane thAMbhalA vadhAravA te jagyAno abhAva karavA barAbara che. cAra thAMbhale kAma nabhe to vadhAre zA mATe ? paNa DhIlAza lAge, cAra thAMbhalAthI majabUtAI ochI lAge to vadhAre mukAya, nahi to jagA roke, rAtre vAge, ADa kare e ja rIte ahIM paNa samajavuM joIe. "jarUra pUratuM devuM te sAdhana che ane poSavA mATe devuM e to bAdhaka che." A vAta nizcita thavI joIe. muni AhAra le chatAM sAdhaka, kema ke e saMyamanI puSTi tathA zuddhi mATe AhAra le che. "zarIra e baMdhana che ane bhUkha e roga che." ema samajAya to bacAya. "bhUkha e roga che' ema nakkI thAya che ? nA, to vicAro ke "covIsa kalAke ke aDatAlIsa kalAke bhUkhyo thAya e sukhI ke kalAke kalAke thAya te sukhI ?' A vicArathI bhUkha e roga che ema samajAze ane samajAze to bacAze. eka divasa upavAsa ane eka divasa ekAsaNuM ema AMtare vivekapUrvaka khAnAro AhAra nihAramAM nahi jevo samaya vitAve che ane bAkIno badho TAima e potAno banAvI zake. enA zarIranI skUrti paNa evI ke tAjo ja dekhAya. lAlasA mujabanA khAnArA to evA edI ke sAta vAge cA joIe, agiyAra vAge rasoI joIe, traNa vAge cA joIe, pAMca vAge rasoI joIe ane pachI rAtre bAra vAgyA sudhI arthAt jAge tyAM sudhI kaMI ne kaMI joIe. AthI samajo ke AhAra ne nidrA vadhAryAM vadhe ane ghaTADyAM ghaTe paNa. ghaTADyAM evAM ghaTe ke bhagavAna zrI mahAvIradeve sADAbAra varSamAM aMtarmuhUrta nidrA lIdhI, kahone AvI gaI. eka hajAra varSamAM zrI RSabhadevasvAmInI tamAma nidrA bhegI karo tyAre Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 1702 eka ahorAtrinI thAya che. e tArakone jAgRtino abhyAsa. AvA tArakonAM dRSTAMto paNa utsAhaka ane preraka na nIvaDe to e AtmAnI durdazA che ema samajavuM joIe. nidrA e paNa pApa : samajo ke nidrA e paNa pApa che. nidrAthI paNa AtmAnI zakti haNAya che. AhAranI sAthe nidrAne saMbaMdha che. AhAra premathI khavAya to nidrA vahelI Ave. mosamamAM nidrA ochI Ave kema ke e vakhate kamane khavAya che. jInanA, rUnA vepArIone pUchajo. bhAgAbhAga cAlatI hoya, khAdhuM na khAdhuM ane doDAdoDa hoya tyAM UMgha Ave kyAMthI ? peTano paTAro bharacaka hoya to UMgha Ave. A vAto anubhavamAM Ave tevI che. kADhI nAkhavA jogI nathI. pATale besI paga para paga caDAvI TesathI khavAya ane pachI takIye leTAya to UMgha Ave. mosamamAM te TAima nathI mATe UMgha na Ave. zrI tIrthaMkaradevo saMyamamAM tapa ja kare, be mahinAno, cAra mahinAno, cha mahinAno tapa kare, pAraNAmAM jarA nAkhyuM na nAkhyuM ke tapa cAlu ane dhyAnamAM UbhA rahe pachI UMgha Ave kayAMthI ? navarAne UMgha Ave, kAmagarAne na Ave. AjanA zodhako paNa UMghane vidhvarUpa mAne che. e zodhakhoLa karanArI duniyAmAM Aje evA paNa paDyA che ke khurazI para beThA beThA amuka TAima UMgha laI le. tamArA karatAM e lokonI keTalAya gaNI pravRtti che. paNa vakhANatA nathI enuM kAraNa e ke pravRtti mAtra AraMbhajanya hoI viSayAdi pramAdane vadhAranArI che. ApaNo irAdo to nirAraMbhIpaNAne poSavAno che. nirAraMbhIpaNA vinA saMyamanI sAdhanA zakya nathI. saMyamanI sAdhanA mATe zarIrane baMdhanarUpa ane bhUkhane rogarUpa samajyA vinA chUTako nathI. bhUkha e duHkha lAge to AhAra tathA nidrA jarUra ghaTe. bhagavAna zrI tIrthaMkaradevo tathA emanA munio abhigraha karatA ke "amuka sthaLathI, amuka TAime, amuka mANasathI, amuka rIte, amuka cIja, amuka pramANamAM, amuka sthitimAM, ane amuka saMyogomAM maLe to ja AhAra levo." AtmA sIdho na samaje paNa aMkuzamAM hoya to samaje. cAra divasa ke dasa divasanA tapa karatAM paNa abhigrahanuM tapa mahA kaThaNa che, tyAM to amuka divasa mATe nakkI Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170s - 22 : AhAra ane nidrA paNa roga che - 116 - 285 vAta che paNa abhigrahamAM to kaMI kahevAya nahi.vaLI roja AhAra mATe javuM ane khAlI pAchA AvavuM e ghaNuM kaThaNa che. bhUkhane roga mAne to ja tyAM zAMti rahe. jainadarzananI badhI thiyarI ja judI che. jenAthI bhUkha maTe enuM ja vidhAna che. mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane yoga jAya evI kAryavAhI jainadarzanamAM niyata che, ene ghaTADavA mATe badhI vAto che. e na ghaTe tyAM sudhI karmonuM Agamana aTake nahi, nirjarA thAya nahi ane ethI mukti na thAya. mukti eTale nIrogAvasthA, jyAM Adhi, upAdhi, vyAdhi, TADha, bhUkha, tarasa vagere kazuM che ja nahi. e avasthA AtmAnI kyAre thAya ? tyAre ja ke jyAre A badhAne ayogya manAya, kAraNa ke bhUkha, tarasa, tApa, TADha, dAha, dAridraya, zoka, viyoga e badhAM ja duHkha che. viyogane, dAridrazyane, zokane, TADha, tApane to tame paNa duHkha mAnyAM che paNa ene duHkha mAnIne karyuM zuM? TADhanuM duHkha dUra karavA mATe sagaDI, garamInuM duHkha dUra karavA mATe paMkho, dAridraya dUra karavA mATe paisA meLavavAnuM, paisAnuM duHkha dUra karavA mATe AraMbha, samAraMbha, na AvaDe to zIkhavA-zIkhavavAnI navI yojanA karavI, amalamAM mUkavI, A badhuM karyuM ane ethI sukha mAnyuM, jenAthI zoka tenA smaraNamAM sukha mAnyuM, jeno viyoga enA saMyogomAM sukha mAnyuM. A rIte AvA upAyo yojI emAM sukha mAnyuM paNa zAstrakAra kahe che ke e bhUla che. TADha, tApa Adine to duHkha mAnyAM che paNa bhUkhane to duHkha ja mAnatA nathI. bhUkha vadhe tema tema to AnaMda thAya che. "jo bhUkha lAge to sArI rIte khavAya pIvAya' ema mAnyuM che. bhUkhane mATe bhojana, TADhane mATe sagaDI, tApane mATe chAyA ke paMkho, dAritrya mATe paisATakA, paisATakA mATe AraMbha-samAraMbha. A rastAo ajJAnIoe yojyA paNa zAstrakAro kahe che ke A to duHkhane vadhAravAnA rastA che. bhUkhanA duHkhane dUra karavA zAstrakAre to tapa kahyo che. ThaMDInA duHkhane mATe sahana karavAno abhyAsa karavAnuM kahyuM che. muni pAse amuka kapaDAM hoya ane ThaMDI bahu paDe to muni zuM kare? oDhelA badhAM vastra kADhI nAkhe, ughADA thAya, pAMca miniTa pachI eka eka oDhe, pachI ThaMDI nahi vAya. pahelethI ja vadhu oDhe to ThaMDI vadhu vAya. zarIrano svabhAva gadheDA jevo che. gadheDA paNa cAra maNanuM chAlakuM hoya e ene vadhAre lAge pachI mAlika enA para bese ane thoDIvAra pachI Utare eTale Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ---- - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - 17M gadheDo mAne ke bhAra ghaTyo. hajI cAra maNa ja che paNa e jAta mUrkha che. zarIrano paNa evo svabhAva che ThaMDI lAgI ane upara oDho to TADha vadhavAnI paNa kapaDAM kADhI nAkhyA pachI oDhavAthI zAMti thAya kema ke evI Teva paDI jAya. TADha khAvAne zarIra devAyuM. pUrvanA mahApuruSo A badhI sAdhanA mokSa mATe karatA. vartamAnamAM paNa evA haThyogIo che ke bharaThaMDImAM nAgA UbhA rahe chatAM kAMI na thAya kema ke abhyAsa paDI gayo. garamIne rokavAno upAya paMkho nathI. jo paMkhAnI Teva paDI jAya to jyAre paMkho na maLe tyAre bUrA hAla thAya che. sahevAno abhyAsa evo karo ke garamI lAge ja nahi. AtmA TevAI jAya, dhyAnamAM lIna thAya ke badhuM 26. Teva paDyA pachI zubha dhyAnamAM AtmA caDe che. tyAra pachI duHkhanAM sAdhano asara karatAM nathI. nATaka jovAmAM lIna thayelA bIjAnA godA vagere badhuM sahe che, kema ke Teva paDI gaI che. AthI ja kahuM chuM ke samajAya to bacAya. kalyANa mATe svayaM kAM na sahevuM? sabhA : zrI gajasukamAla kyAM Teva pADI hatI ? pUrvanI ArAdhanA hoya to paNa bane ne ? vaLI zrI nemanAtha bhagavAnanI AjJAmAM kalyANa mAnyuM che, pratijJApAlanamAM kalyANa mAnyuM che. A AsthA e paNa moTI Teva che. e sthitimAM pachI TADha tApa na mUMjhave. TADha, tApa, bhUkha vagerene AdhIna thavAthI duHkha ghaTatuM nathI paNa vadhe che. jJAnIe manuSyayonimAM A badhAM duHkho batAvyAM che te duniyAne sukha lAge che paNa samyagdaSTi to duHkha mAne ne ? tame to badhA samyagdaSTi cho ne ? jo hA, to samajo ke "AraMbha, samAraMbha, parigraha e badhuM duHkha che. Aje to zrImAna lakSmI mATe jyAM tyAM phAMphAM mAre che paNa AtmakalyANa mATe lakSmIne choDI devAnuM kAma e nathI karato, paNa jJAnI kahe che ke lakSmI caMcaLa che, nakkI cAlI javAnI che mATe e cAlI jAya te pahelAM sAdhI lo.' e ja zrImAnane pacIsa lAkhanI khAdha Ave, evo tAra Ave to e sahana kare, AkhI milakata jAya to paNa sahana kare, uparathI devuM vadhe e paNa sahe, devuM patAvavA majUrI kare, lokone salAmo bhare, paisA jAya tyAre hAtha ghasato rahe paNa hoya tyAre savyaya karavAnuM sIdhI rIte na mAne e nAnI-sUnI kamanasIbI nathI. Ama paNa sahevuM to paDe che to pachI "AtmakalyANa mATe svayaM kAM na sahevuM?" Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1705 - 22 H AhAra ane nidrA paNa roga che - 116 - 287 ghaNA evA joyA che ke paisA hoya tyAre parvadina paNa nahi pALanArA ane khissAM khAlI thayAM tyAre bhUkha sahe che ane kahe che ke "bhAgya phUTyuM. zAstra kahe che ke bhAgya phUTavAnuM niyata hatuM. lakSmInA madamAM chakelA ane madAMdha banelAonAM bhAgya A bhavamAM ja phUTe, nahi to AgAmI bhavamAM to jarUra phUTe. A bhavamAM kadI pUrvano puNyodaya hoya to na phUTe paNa AgAmI bhavamAM to niyata phUTavAnuM. jJAnIe batAvelA umadA rastAe cAlazo to bhAgya phUTaze nahi paNa navuM ghaDAze agara muktimAM javAze. tame je rastA lIdhA che tethI to bhAgya evuM phUTaze ke je UlaTAM navAM karma karAvaze. A vAta jace to nirveda thAya. nArakI tathA tiryaMcanA duHkhanI bahu asara nahi thAya kema ke pArake duHkhe duHkhI thavAnI vAta ja nathI. ene kahevAmAM Ave ke "A jIvo AvA duHkhI che' to kahe ke "e duHkhI mATe huM duHkhI thAuM ?" pachI guru samajAve ke "A paikInA aneka jIvo paNa eka vakhata tamArAthI paNa sArA hatA paNa bhava hArI javAthI, artha-kAmanI lAlasAnAM tophAnathI A dazAne pAmyA che mATe evI dazA thAya te pahelAM ceto." ATaluM chatAM pelA kahe che ke nahi mAnIe, nArakI tiryaMca duHkhI temAM amAre zuM ?" jJAnI kahe che ke A dRSTAMtano najara sAme sAkSAtkAra karo ke jethI tyAM na ghUsI javAya enI kALajI rahe. saMsAranI zerI sAMkaDI che, AMTIghUMTIvALI che, dhArazo eka ThekANe javAnuM ane javAze bIje. mATe jJAnI kahe che ke sAmagrI taiyAra rAkho. chellI ghaDIe kRSNalezyA Avaze tyAM zuM karazo ? kSAyika samakitIne paNa e vezyA narake ghasaDI gaI. samyagdaSTi udayane AdhIna na thAya ? pApanA udaya vakhate kAMI na thAya, najare batAve toya na ruce, sAkSAt jJAnIo pUrvabhava kahe, jAtismaraNa thAya, potAnA bhavo yAda Ave toya paNa pApanA udayavALA, jJAnIone paNa iMdrajAlIyA kahI ghera jAya. lakSmI mUkIne cAlI javAnI agara ene mUkIne cAlyuM javAnuM che to paNa sAthe AvavAnI che ema mAnatA ho evuM vartana rAkho cho ne ? jo ke zraddhA hoya te chatAM paNa avirati tathA aMtarAyano udaya paNa kAma kare che. muni tapasvI hoya, gRhastha dAtAra hoya, cIja paNa yogya paNa munine lAbhAMtarAyano udaya hoya to dAtArane ApavAnuM mana ja na thAya. ApaNe tyAM badhI ja vastu mAnI che. je kSaNe je vastu Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 9 - 1708 lAgu thAya te karavI joIe e samyagdaSTinuM kAma. zubha-azubhanA udayane AdhIna na thavuM e samyagdaSTino puruSArtha. karmano udaya zarIra para Ave paNa haiyAmAM asara na kare. tAva to Ave paNa haiyAmAM enI asara na thAya. zrI khaMdhaka muninI jIvatAM khAla utArI tyAM e zukladhyAne caDyA. pahelAM chaThThuM-sAtame guNaThANe hatA te terame AvyA. zrI baMdhaka muni kahe che ke "khAla utAro, tame kaho tema rahuM.' kAraNa ke emane zarIra choDavAnuM mana to hatuM paNa hAthe nahotuM chUTatuM to A sahAyaka thayA.' A bhAvanA temanA hRdayamAM AvI. A vAta nAnI-sUnI nathI. zubha tathA azubhanA udayane AdhIna na thanAro AtmA kevaLajJAna paNa pAme. karmanA yoge je sAmagrI maLela che te potAnI nathI ane emAM rata banAya to hAnikartA che ane na chUTake paNa choDavI paDe evI che. game tevA raMgarAgamAM mUMjhAvuM nahi e zubhodayano bhogavaTo che ane "A mAruM mAnI ene AdhIna thavuM e gulAmI che. zubhanA udaye lAkho Ave, loko "zeTha-sAheba" kahe paNa jene zubhano udaya bhogavatAM AvaDato hoya te to mAne ke "A zubhano vipAka che, lakSmI asthira che, javAnI che, emAM mUMjhAvAthI AtmAnI kharAbI che.' A pramANe mAnanArA, sAdhana-saMpanna avasthAmAM dharmane vadhu ne vadhu ja ArAdhe. lakSmI hoya tyAre to dharmamAM vadhAre rata thavuM joIe paNa ArAdhanAnI AvaData vinAnAo kahe che ke "pUjana to navarA mATe, amAre to cAra-cAra mila cAle, peDhIo cAle tyAM navarAza lAvIe kyAMthI?" evAo, sAdhune paNa kahe che ke, "tame duniyA jANatA nathI, dezakAla juo, samaya judo che. AvAone sAcA upakArIo kahe che ke "lakSmI pAchaLa majUrI karanArA ane kacaro ja bhego karavAmAM paDelAone zubhodaya bhogavatAM nathI AvaDato." AthI ja kahuM chuM ke AvaDatavALA bano ! kAraNa ke upAdhi mAtra AvaDatanA abhAvanI che. zrIkRSNa mahArAjA tathA zrI kumArapALa mahArAjA jevA, comAsAnA cAra mahinA nagarInI bahAra nIkaLatA nahotA, rAjasabhAmAM paNa nahotA jatA. zrIkRSNa mahArAjAmAM virati nahotI paNa "rAjya mAruM nathI' e hRdayamAM aMkAI gayuM hatuM. bhale mamatA tajI zakatA nahotA paNa cAra mahinA raMgarAganI darakAra nahotA karatA. zrI kumArapALa mahArAjA, aDhAra dezanA mAlika hatA te chatAM paNa comAsAmAM pAMca vigayano tyAga karatA ane niyamita ekAsaNuM karatA. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1707 22 : AhAra ane nidrA paNa roga che 116 sabhA : koI caDI Ave to ? evA puNyavAnane evA prasaMgo AvatA ja nathI : chatAM Ave to emanuM puNya e kAma kare che ke AvanArane hAtha ghasIne javuM paDe. zrI kumArapALa mahArAjAnA jIvanamAM evo prasaMga paNa banyo ja che. Ama chatAM teo potAnI pratijJAmAM dRDha rahyA che. ane dharmanA prabhAve enuM pariNAma paNa sAruM ja AvyuM che. ane rAjya gayuM hota to paNa e to taiyAra hatA. rAjya gayA pachI jhUMTavI levAnI bhAvanAvALA paNa nahotA. cAra mahinAno niyama e pAMcame mahine jhUMTavI levA mATe nathI. ekadama tajAtuM nathI mATe tajavAno prayatna che. 'tajAya to sAruM' e muddo che. AvaData joIe. AvaData hoya to upAdhi AvatI nathI ane Ave to asara paNa nathI karatI. 289 azubhanA udaya AgaLa cAlatuM ja nathI : kSAyika samyaktvanA dhaNI paNa baMdhAyelA AyuSyanA yoge narake ghasaDAI gayA che. kRSNa tathA balabhadra jevA dIkarAo chatAM emanAM mAbApa jIvI na zakyAM. rathamAM besADI daravAjA sudhI lAvyA tyAre devatAe kahyuM ke 'vyartha mahenata javA do.' mAbApe paNa kahyuM ke 'amAre zrI nemanAtha svAmIjInuM zaraNa che. tame jAo.' kRSNa balabhadra daravAjA bahAra nIkaLyA ke daravAjo paDyo ane emanAM mAbApa avasAna pAmyAM. AkhI dvArikA baLI gaI, vAsudeva ane baladeva joI rahyA. pachI AgaLa cAlyA, aTavImAM gayA, tRSA lAgI che, baladeva pANI zodhavA gayA che, pANI maLatuM nathI. vAsudeva, traNa khaMDanA mAlikanI kaI dazA ? e vicAro. nokaro ane devo badhA gayA. puNya gayuM ke badhA jAya, pachI to vAsudeva nAmanA, puNya ghaTI gayuM, dvArikA baLI gaI, rAjya parathI UThI gayA, have adhikAra rahyo kyAM ? brahmadatta cakravartInI AMkho eka chokarAe phoDI hatI. tyAre sevaka devo ke sainiko koI bacAvI na zakyA. e vakhate devo paNa bhUle. zrI tIrthaMkaradevanA pUjArI asaMkhya devo hatA paNa, saMgamanA upasarga vakhate badhA kacAM gayA ? sudharmAiMdra to na Ave, e ThIka, paNa bIjA kema na AvyA ? upasarga patI gayA pachI TapoTapa badhA AvyA. AthI spaSTa che ke tIvra azubhodaya AgaLa kAMI kAma nathI AvatuM. AvA puruSone paNa karmodaye A rIte bhogavavuM paDyuM che mATe Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 - - AcArAMgasUtranAM vyAkhyAno - 6 - 1708 jJAnI kahe che ke ceto ane samajo ke azubhanA udaya AgaLa koInuMya cAlatuM nathI. kRSNa sUtA che, paga para paga caDAvIne sUtA che ane bANa vAgyuM. bANa paNa potAnA bhAI jarAkumAranA hAthanuM AvyuM. zrI neminAtha svAmIe kRSNanuM avasAna jarAkumAranA hAthe kahyuM hatuM tyArathI ja jarAkumAra A aTavAmAM AvI rahyo hato. e ja aTavImAM kRSNa AvI pahoMcyA ane e ja jarAkumAranA hAthe A rIte avasAna thavAnuM nimitta thayuM. sabhA : jarAkumArane bhagavAnanA vacanamAM zraddhA nahi ne? zraddhA kharI, paNa kRSNa paranI bhaktine laIne manamAM ema ke eve sthaLe jAuM ke evo prasaMga na Ave. A sthitimAM zraddhAne vAMdho nathI. zrI neminAtha svAmIjInuM vacana khoTuM karavA ke TharAvavA aTavImAM gayA hatA ema nahotuM paNa bhAInA ghAtanA pApathI bacavAnI bhAvanA tIvra hatI. kRSNa paga para paga mUkIne sUtelA, temane haraNa jANIne jarAkumAre bANa mAryuM e bANa kRSNane vAgyuM. e pachI parasparane ubhayanI oLakha thaI ane ubhaye e ja yAda karyuM ke prabhunuM vacana anyathA thAya ja nahi. AthI samajo ke azubhanA udaya AgaLa koInuM kazuM paNa cAlI zakatuM nathI. AthI ja upakArIo upadeza che ke evuM na karo ke chelle Ama phasAI javAya ane icchA vinA paNa narake javuM paDe. kRSNa jevA paNa chellI ghaDIe raudrapariNAme anicchA chatAM paNa narake gayA. mAnavajIvana pAmyA cho to zubha tathA azubhodayamAM lIna na thAo. khare ja jainazAsanano zrImAna zrImaMtAIne na gaNe tathA daridrI dAridrayane na gaNe. zrImAna zrImaMtAIne puNyano ane daridrI, dAritryane pApano pratApa gaNe. zrImaMtAI tathA dAridraya ekeya AtmAnA nathI.beya khoTA che ema jainazAsananA zrImaMta tathA daridrI mAne. A dazA mATe ja jJAnIono A saghaLo prayatna che. vadhu have pachI - ( zrI AcArAMgasUtra (dhUtAdhyayana)nAM vyAkhyAno chaThTho bhAga samApta Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'parama zAsana prabhAvaka vyAkhyAna vAcaspati | suvizALa gacchAdhipati 'pU. AcAryadeva zrImavijaya 'rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAja 'vikALI 1952mI sAlanA phAgaNa vada cothanA zadi 'graha dahevANamAM jeTholA nA sAtha aho pidi choTAlAlanA lADakavAyA triagaoliAre 1969oll poSa suda 13 dion oighAratIrthani dIkSA laI pUjaya mu.zrI.zAvijayajI ma. baoLI pU.A.zI.va. 'premasUrIzvarajI tArAjanA prathama ziSya banyA, e ja 'varSe phA. suda 2 nA vaDodarAmAM vahIdonnAvo pANI zAoldhyAon pravaca61 zANaolatoli utANettA thaDadi kAryo karyA. pUjaya ArAyaeNoll Hthe 1987nA DA... 3 tAMbaImAM gaNapaMnyAsapade tathA vyAkhyA61 vAcaspati pade, 199 10nA ve.suda14 rAghanapurani upAdhyAyapade aoo 1992nA vai.s. 6 muMbaI lAlabATAmAM 'mahAmahotasava sAthe AcArya pade thapAyelA pUjayazrIe jaiol zANaolonI apratima pradiaoll karI, suvizALa chaoLA AMdhrapati tarIke pUjayazrI sakaLa jaioLa saMghaos apUrva yogona karatAM karatAM 047nAM a.va. 14 611 divase aidAvAdanAM sagAAMdhapUrvaka kALathaoo pAmyA. addUtapUrva AMauna yAtrA sAthe a.va.)) + zA.su. 1 nA divase sAbaramatInA tIre, 'enoLo pArthiva deha paMthad[(nani vilIel thayo. jayAM ThiinNAthIf dyatama mArapha pUjayazrInI 'yazogAthALo gAI rahyuM che. kSaradehe to teozI ApaNI sAthe 61thI paNa akSaradehe teozrIjI gi 'vizALa sAhitya Aje paNa sau koIoo sukomArgano zahathathI rahyuM che. vaMdana ho e divyavibhUtine saMsArika dhaDatara : ratanabA 'dIkSAdAtA : pU.mu.zrI. maMgaLavi.ma.sA. 'gurudeva : pU.A.zrI. vi.prema.sU.ma.sA 'jIvana dhaDatara : pU.A.zrI.vi.dAna sU.ma.sA. US For Private & Persal Use Only v.org Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya AcArya zrI vijaya rAmacaMdrasUri smRti graMthamALA T (16) Kulik tili |6|| Titulty Graphics C/o22) 9879222 3884222 ISBN - 85 ISBN - 81 - 87163 - 32 - 1