Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006415/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANaM namo sidhdhANaM namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo lee savva sAhurNa eso paMca namukakAro salva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 2 (Gujarati Edition) HH yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HAGAVAT SHRI BHI JI SUTRA PART :1 zrI bhagavatI sUtra : bhAga 1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goddddddddddddddddog jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlajI-mahArAja viracitayA prameyacandrikAkhyayA vyAkhyayA samalaGkataM ____ hindI-gujarra-bhASA'nuvAdasahitam|bhagavatI-sUtrama) BHAGAVATI SUTRAM phphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphph prathamo bhAgaH niyojakaH saMskRta-prAkRtajJa-jainAgamaniSNAta-priyavyAkhyAnipaNDitamuni-zrIkanhaiyAlAlajI-mahArAjaH prakAzakaH rAjakoTanivAsi-zreSThinaH zrImataH zAmajIbhAI velajIbhAI vIrANI tathA kaDavIbAI vIrANI TrasTa-pradatta-dravyasAhAyyena a0bhA0 zve0 sthA0 jainazAstroddhArasamitipramukhaH zreSThi-zrIzAntilAla-maGgaladAsabhAI-mahodayaH mu0 rAjakoTa prathamA-AvRttiH vIra-saMvat vikrama saMvat IsvIsan prati 1000 2487 2017 phphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphpha mUlyam-rU0 20-0-0 sphphphphphphphphphphphphphphphphphphs Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLavAnuM ThekANuM : zrI a. bhA. ve. sthAnakavAsI jaina zAstroddhAra samiti The. gaDiyA phUvArADa, grIna leAja ( saurASTra ) pAse, rAjakATa. zrI bhagavatI sUtra : 1 Published by : Shri Akhil Bharat S. S. Jain Shastoddhar Samti. Garedia Kuva road. RAJKOT. (Saurashtra) W. Ry India * prathama AvRtti H prata 1000 vIra saMvata H 2487 vikrama sa'vataH 2017 IsvIsana H 1961 x * mudraka H maNilAla chaganalAla zAha zrI navaprabhAta prinTIMga presa lIkAMTA zaDa pha * amadAvAda Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAta:uSAkALa, sanyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) ulkApAta-moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (2) digdAha-koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava -vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta-AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya nA thAya. (5) vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. (6) cUpaka-zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene cUpaka kahevAya. A pramANe cUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathama 1 prahara svAdhyAya na karavo. (7) yakSAdIta-koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa-kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. (9) mahikAzveta-zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddaghAta-cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) mahikAzveta-zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta-cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya DhaMka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA caahie| (2) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya-- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba-taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai| (14) mala-mUtra--sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai| zmazAna--isa bhUmi ke cAroM tarapha 100-100 hAtha taka asvAdhyAya hotA (16) candragrahaNa-jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (17) sUryagrahaNa-jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata-najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| patana-koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra-upAzraya ke andara athavA 100-100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA-ASAr3hI pUrNimA (bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA (skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. zrI bhagavatIsUtra lAga prathama (za. 1, G. 1 - 4 ) DI viSayAnuprabhaziDA viSaya 1 bhaMgatA tharaeA 2 prathama uddeza'DI avata 3 vimAhapannatI zahA artha 4 maMgalAyaraDI AvazyatA 4 jahAhi narbhAra viyAra 6 pUrvapazvAnnamaskAra yaryA 7 brAhmIlipi namaskAra viyAra bhagatAyaragAvazyatA yaryA 8 viSayAhi anujandha yatuSTaya yarthA ghza uddezArtha saMgrahagAthA kA artha 8 10 11 12 13 14 zrI gautamasvAmI DA vana lAvazruta nabhasDAra rAmagRhanagara aura zirA varzana zrI mahAvIra svAmI DAvana zrI gautama svAmI prA bhatazraddhAhi vizeSa prAvarzana 15 16 se (atha) zahaDI vyAjyA 17 lahanta zahaDI vyAjyA 18 yasabhAko yaliye chatyAhi navapahaDI vyAjyA 18 gautamasvAbhI ai nava prazna Darane kA prAra navoM nAnArthAni 20 21 nAnArthAhi viSayameM yaturlaDI 22 praznasUtrameM laDadvaya grahazA varzana utpannapakSasya zahaDI vyAjyA 23 24 yasabhAko yaliye chatyAhi pahaDI vyAjyA 25 vigatapakSa zahaDI vyAjyA 26 yasanacchenAhi prazna ST STrae 27 nairathiDoMDI sthiti jAhiDA prathana 28 pUrvAhata (pahale liyAhuA AhAra) Ahi pUrva pUdralalaDoDA ni3pA 28 pUrvAhAritAhi dve yudraloMDA ni3pAeA 30 nArabhavoM se yudrasaha prA ni3pA zrI bhagavatI sUtra : 1 pAnA naM. 1 17 18 21 22 27 29 30 31 33 34 35 35 48 para 54 54 paya 3 4 65 66 66 68 68 70 72 77 78 78 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 83 83 87 88 92 84 85 87 0 101 u1 pudrata sUtra DA varzana u2 pratiSThA aparivartanAThiA varzana 33 rbhapudralaviSaya DA ni3pArA u4 rbhadhaDA ni3pArA / upa asurabhArAhivattvya tAkA ni3pArA u6 nAraThiyoM he AhArAThiA varzana u7 nAgabhAra vaThavyatA DA ni3pArA 38 pRthivIThAthiSThAdhichAvoMThA ni3pAza 38 pRthivISThAyiThAdhichAvoM The AhArAThiA varzana 40 dvIndriya chavoM chA varzana 41 dvIndriya chavoMThA mAhArAhi nizvArA 42 tendriya yaturindriya chavoM chA ni3pArA 43 payendrivoMThA aura unache mAhArAhilA ni3parA 44 vAnavyantarAhilA aura unachI sthiti mAhichA ni3pArA 45 AtbhAraMbhAThiA varzana 46 nairathiThoMDI mAtbhArambhAvivyatAhA ni3pArA 47 jJAnAhivattvyatApchA ni3pArA 48 asaMvRta sanagAraThA nidhArA 48 saMvRta managAraThA ni3pArA 50 asaMyata bhavoM adhiSThAraThA ni3pArA 51 vAnavyantara hevoM sva3pa chA ni3pArA 104 104 106 108 110 113 117 119 123 126 130 dvitIya uzaSThA prAraMbha 13ra 134 136 138 142 149 52 dvitiya deza viSayoThA ni3pArA 43 rAgRha nagarameM sabhavasarA DA ni3pArA 54 itarbha bhoganeThA ni3pArA 55 nAravoM sva3pachA ni3pArA 56 nAravoMThe dharma vAhi viSayaThA ni3pArA 57 sasurAbhArAhi van vyatAThA ni3pArA 58 pRthivIDAyiThAhiyaturindriyAnta voDA ni3pArA 58 pagyendriya tiryajyonijhAvoMDA nivArA 60 bhanuSyoM AhAra mAhichA ni3pArA 61 hevoMThe AhAra mAhiThA ni3pArA 62 sayezya chavoMThe AhAra mAhichA ni3pArA 63 lezyA sva3paThA ni3pArA 64 saMsArasaMsthAna ghAsA ni3pA 1pa4 1pa7 1pa9 162 163 168 zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 antaDiyA (mokSa viyAra) DA ni3pA upapAta prazraeADA ni3pA 66 67 jasaMjJI bhuvoMDI jAyuDA ni3pA tRtIya uddeza prAraMbha 68 tRtIya uddeza se viSayoMDA saMkSepase ni3pA 68 aMkSAbhohanIya mAni3pA 70 bhinohita satyatvA pratipAghna 71 bhagavadvAjya ke zraddhApUrva' ArAdhatvA ni3pA astitva nAstitva sAhiDA ni3pA 72 73 jahAhigamanIyA ni3pA 74 aMkSAbhonIyarbha jandhaDe sva3paDA ni3pA 75 aMkSAbhohanIya bha hIrAhiDe sva3paDA vana 76 nAraDIya bhavoM AMkSAbhohanIya bhane vehanAhiDe sva3paDA ni3pA 77 zramarADe viSaya meM DAMkSAbhohanIyarbha veghnA sva3pa yaturtha za' prAraMbha 78 yaturtha uddeza DI avatarazi 78 urbha prakRti sva3paDA ni3pA 80 81 upasthAnApadrubhA (svIkAra DaranA aura haTanA) sva3paDA ni3pA vena Diye jinA usase mokSa (chuTakArA) nahIM hone 82 pudrata vicArA ni3pA 83 sthAhioMDA siddhi prA pAMyavA uddeza prAraMbha 84 pAMyavA uddezA viSaya thana 85 nArAhi (24) yosa eDaDoMDe jAvAsoMDA ni3pA 24 yordhasa prakAra ke hoM meM sthitisthAnamA ni3pA ratnaprabhA meM sthitisthAnamA ni3pA 86 87 88 ratnaprabhAmeM avagAhanA sthAnA nipA ratnaprabhA pRthivImeM sthita nAraDIya bhuvoMDe zarIra jAhi ni3pA 88 zrI bhagavatI sUtra : 1 174 175 182 186 187 187 187 188 202 203 208 216 2189 228 230 231 238 243 245 253 253 258 265 270 272 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ratnaprabhA pRthivI narachAvAsameM sthita nArAvoM meM zarIrasaMhanana (asithasyanA) hA ni3pArA 81 ratnaprabhAmeM sthita nAra'zavoMDI lezyAThA ni3pArA 82 ratnaprabhAmeM sthita nAravoMThe draSTidvArA ni3pArA 83 ratnaprabhAbhe sthita nAravoMThe jJAnadvArA ni3parA 84 ratnaprabhAlezyAmeM yogadvArA ni3pArA 85 ratnaprabhAlezyAmeM upayoga dvArA nipArA 86 zarAhizeSapRthivIDI lezyAThA varzana 87 asurAbhArAhi sthitisthAnaThA ni3pArA 88 pRthivIDAthihAhi meDendriya chavoMDe sthitisthAna AThiA ni3pArA 88 dvIndriyase yaturindri taLe zavoMThe sthitisthAna mAhichA ni3pArA 100 pazyendriya tiryajyonichAvoMDe sthitisthAna mAhilA varzana 101 manuSyoMThe sthitisthAna AhichA varzana 102 vAnavyantara AhichoMDe sthitisthAna AhilA varzana ra74 ra76 ra77 ra78 279 280 280 282 284 288 290 292 293 viSayAnubhaziSThA sabhAta / zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalAcaraNa maMgalAcaraNaanvayArtha--(SThitamAmA ) bhavanA bhArane bilakula nAza karanArA, (maii) kevaLa jJAna rUpI asAdhAraNa tithI dedIpyamAna, tathA (jasTisa taraNA) nirAkulatArUpa sukhasArathI sarvathA rahita evA (saMvAre) A saMsAramAM (nivasatA) anAdi kALathI bhramaNa karanArA jenA (tirajJasiAre duvakasamIra) bhavabhramaNanA kAraNabhUta karmarUpI rajAsamUhane uDADavAmAM pralayakALanA pracaMDa vAyunA jevA, ane tethI () sArabhUta e (dhIre jinavaraM mahAvIra) dhIra jinendra mahAvIrane ( vamana) namaskAra karIne huM (jhIkararinivAra mavita TI) mithyAtvavALI matine dUra karanAra bhagavatI sUtranI TIkA karUM chuM. vizeSArtha-TIkAkAre bhagavAna mahAvIrane namaskAra karavAnuM kAraNa temanA asAdhAraNa guNa che, evuM ahIM darzAvyuM che, kAraNa ke jenasiddhAMtamAM mekSa mArganA netA, karmarUpI parvatane bhedanArA ane vizvanA jJAtA AtmAne ja upAsanA karavA lAyaka mAnyA che. "ritamamA" bhavanA bhArane te vyakti ja dalita karI zake che ke je AtmAnA svabhAvane bhulAvI denAra athavA tene ghAta karanAra karmo para vijaya meLave che. janma jarA ane maraNane ja bhava kahe che. bhava pada upalakSaNa pada che. A pada dvArA TIkAkAre mahAvIra prabhune karmanA bhedanArA" kahyA che. "jitarAre saMsAre nivasatAm kRtinokahAre vaghuvaruranI A pade dvArA temaNe prabhumAM mokSamArganuM netRtva darzAvyuM che. kAraNa ke janma, jarA ane maraNanI vyAdhimAMthI nimukta thayela AtmA ja bIjA ne te vyAdhithI nirmAta evA mokSanA mArge derI zake che. "maeArA" pada e batAve che ke je rIte ghaNA bhAre phAra (vizALa nirmaLa) prakAzamAM samastaya (jANavA yegya) padArtho dekhAvA lAge che te ja pramANe temanA kevaLajJAnarUpaphAra (vizAla) nirmaLa prakAzamAM trikALavartI samasta ya padArtho pita pitAnI anaMta paryAye sahita darpaNamAM jema pratibiMba dekhAya tema dekhAvA lAge che. tethI temane vizvatatvanA zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtA kahe che. A prakAranA asAdhAraNa guNothI yukta evA antima tIrthaMkara zrI mahAvIra prabhune TIkAkAre namaskAra karyo che. kAraNa ke ISTa devatAnA guNonI stuti karavAthI ne kalyANamAganI saMsiddhi prApta thAya che. A sUtra artharUpe bhagavaduvANI rUpa che. tethI tenuM adhyayana karavAthI jIvonI mithyAtvavALI matinuM samyapha matinA rUpe pariNamana thAya che. A kathana dvArA A zAstramAM TIkAkAre upAdeyatA batAvI che 15 anvayArtha--( 3 nirizitaH uddAma prAnuvalyA) udayAcala parvatanA zikhara uparathI udita thayela (mAnumAnA rUa) sUryanI prabhA jema kamaLane vika sita karIne saMsAranI samasta vastuone prakAzita kare che, e ja pramANe (rAmanavarAt karma prAnuvA) antima tIrthakara zrI mahAvIra prabhunA mukhamAMthI nIkaLela (mAvasthA) A bhagavatI sUtra (mavivacanaM bheratAM kAjallA) bhavya jInAM hRdayakamaLone vikasita karatuM (Dho) A lekamAM (jIvatararAvitu vijhAMti) jIvAdi tane prakAzita kare che. vizeSArtha--A bhagavatI sUtra antima tIrthaMkara prabhu mahAvIranA mukhamAMthI udbhUta (prakaTa) thayuM che. tethI temAM svataH pramANatA rahelI che. parataH pramANutA nathI, te vAtanuM "rAmajinavAsthAmaM prAdanuvalyA" dvArA samarthana thayuM che. jevI rIte sUrya sarevaramAM ugelAM kamaLane vikasita karate thaka jagatanA anya padArthone paNa prakAzita kare che, e ja pramANe prabhunA mukhamAMthI prakaTa thayela A bhagavatIsUtra paNa bhavyajInA cittane AnaMdita karatuM-jIva ajIva Adi samasta tane yathArtha rUpe prakAzita kare che-temanuM pratipAdana kare che. mArA anvayArtha-navI mudrita tiA) antima tIrthaMkara zrI mahAvIra prabhunA mukharUpI himAcalamAMthI nIkaLelI, (zamitADazeSatamAM) samasta ajJAnarUpI aMdhakArane bilakula nAza karanArI (kamA) bhagavatIsUtrarUpa A keI apUrva prabhA ke jene (jaLarAtrita) gaNadharee kendrita karI che. ane je (zrutivALane varjitA ) manuSyanA karNapradezarUpa AkAzamAM vyApta thayela che te (jJAnta haratAta) ajJAnarUpI aMdhakArane nAza kare. vizeSArtha-jevI rIte gaganamaMDaLamAM Ama tema phelAyela sUryanAM kira ne eka vizeSa prakAranA kAcanI madadathI kendrita karI levAya che. ane ema zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAthI te vastrone saLagAvI zake che, e anubhavasiddha che. e ja pramANe prabhunI divya dezanA jayAre gaNadhare dvArA kendrita karavAmAM Ave che tyAre te jIvonA mithyAtvarUpI aMdhakArane nAza karIne kamarUpI Idhana (kASTha)ne saLagAvI nAkhe che. tevA anvayArtha--( vaNase ) vasaMtaRtumAM (tarAnIva) vRkSapakti jevI rIte (virAgata) suMdara lAge che, ane (mULAvA) AbhUSaNethI (mAtrAma) mANasanA (tanuriva) zarIra jevAM zobhe che, eja pramANe (majAvatyA phuvaM mUH vikAra). A bhagavatIsUtrathI A bhUmaMDaLa paNa suzobhita lAgavA mAMDe che. vizeSArthazAstrakAroe saMsArane heya padArtha batAvyA che, paNa ahIM te suMdara lAgavAnI je vAta kahI che tenuM kAraNa e che ke jIvane muktinI je prApti thAya che te saMsArapUrvaka ja thAya che. saMsAramAM rahIne ja jIva samyagdarzana, samyajJAna ane samyak cAritranI prApti karI zake che, khAsa karIne manuSyaparyAyamAM ja A mArganI prAptinA kAraNarUpa bhagavatIsUtranuM yathArtha jJAna ja che. tethI bhagavatIsUtrathI ja A bhUmi zobhe che. eTale ke mAnavabhavarUpa saMsAranI zobhA bhagavatIsUtra (temAM pratipAdita samyagdarzana sabhyajJAna ane samyak cAritra)thIja che. anya vastuthI te zAbhA nathI. tethI jema vRkSanuM harAbharApaNuM vasantAdhIna manAya che ane jema vyavahAramAM zArIrika saudarya bhUSaNAdhIna gaNAya che, tema AdhyAtmamArgamAM mAnavabhavarUpa saMsAranI sArthakatA samyajJAna AdinI prAptimAM manAya che. jo anvayArtha--(daMparvacA mAnasa rUva) haMsapaMktivaDe mAnasarovara jema zobhe che, (mathA mAnaa rUva) maitrIbhAvathI jema mana zobhe che (mavinAM mAnaH) eja pramANe bhavya jInAM aMtaHkaraNa (vivAvavA sAravatyA mavacA paraM virA) jJAnarUpa A sArabhUta bhagavatIthI yukata thaIne khUba suzobhita bane che. vizeSArtha_A leka dvArA cethA lekane bhAvArtha ja spaSTa karavAmAM Avyo che. saMsAranA A be rAzimAM vaheMcAyelA che. (1) bhavya rAzi ane (2) abhavyarAzi. je lekamAM samyagadarzana Adi guNone pitAnI aMdara jagADavAnI yogyatA hoya che temane bhavya, ane tenAthI viparIta prakAranA jIne abhavya kahe che. bhavya jIvonA aMtaHkaraNa ja A bhAvakRtarUpa bhagavatIthI virAjita thaI zake che abhavyanAM nahIM. evuM zA kAraNe bane che? tenA javAba rUpe ema kahI zakAya ke temanI gyatA ja evI hoya che. jema haMsapaMktio mAnasarovaramAM ja zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMda kare che-anya saravAmAM nahIM, maitrIbhAva manamAM ja sthAna jamAve che. anya indrimAM nahIM, A vAta jema svAbhAvika gaNAya che tema e paNa eka svAbhAvika vAta che ke prabhunI dezanArUpa A bhagavatIrUpa bhAvathuta paNa bhavya janAja hRdayamAM sthAna jamAve che abhanAM hRdamAM nahIM ApA anvayArtha--(taravavAM) jIvAdika tatvarUpa rasane utpanna karanArI eTale ke tenA vAstavika svarUpane batAvanArI (mAmAnubhUtimatatibakuSTAm) tathA AtmAnI anubhUtirUpa parAgapuMja (puSparaja)thI yukta evI (gz) A (mAvatImarAtri) bhagavatIrUpa kamaLapaMkti-ke je (nityaM navAM) nitya navIna ja lAgyA kare che, ane je (luNAvAM) avyAbAdha sukhane utpanna kare che, tenuM (marino misTiA ) je bhavyajIva rUpa bhramara (ttitaM nitAM sAravArUtti) niraMtara IcchAnusAra atyaMta AsvAdana kare che teo (kucittA:) nirmaLa cittavALAM banI jAya che. vizeSArtha-kamaLAnA makaraMda ( puSparasa)nuM pAna karanArA bhramare sucitta (nirmaLa cittavALA) thatA nathI paNa madenmatta thAya che, e vAta prasiddha che, kAraNa ke vanaspatikAyanA rasamAM mAdaktA utpanna karavAne guNa hoya che tethI tenuM pAna karanAra jIva jIvAdikanA yathArtha svarUpane jJAtA thaI zakato nathI, ane te pitAnA AtmAnI anubhUti paNa karI zakatuM nathI. tathA kamaLapaMkti nitya navIna rUpa dhAraNa karatI nathI paNa dhIre dhIre jIrNazIrNa thAya che. tenA rasanA pAnathI je AnaMdanI anubhUti thAya che te kevaLa sAnta (anta sahitanI) ane daradayathI yukta rahyA kare che paNa A bhagavatIrUpa kamaLapati evI nathI. kAraNa ke tenA yathArtha rahasyarUpa rasane anubhava karavAthI jIvane jIvAdika tanA jJAnanI sAthe sAthe pitAnA AtmAnI paNa anubhUti thAya che. tethI te jIva azubha kiyAethI virakta thaIne zubha kiyAonA sevanamAM lIna thaIne dhIre dhIre zaddhopayogamAM pahoMcI jAya che. te samayanI tenI te pariNati nitya navIna banIne avyAbAdha sukhanI janaka bane che. ane te dhArA sthira thatAM ja te jIva sucitta (nirmaLacitta) thaIne kevaLa nija AtmasvarUpamAM lIna banI jAya che, eTale ke mukitane adhikArI banI jAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke A bhagavatInA rahasyarUpa rasanuM pAna karavAthI jIvAdika padArthone jJAtA banIne jIva dhIme dhIme pitAnI nabaLAI dUra karIne bhedavijJAnanA prabhAvathI pitAnA zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nija svarUpane jJAtA banI jAya che. eTale ke bhUlane mULamAMthI zedhI kADhIne tene dUra kare che ane potAnA nija svarUpane oLakhI le che. tenI A samajaNa jyAre sthirarUpe ekarasa thaI jAya che tyAre te sucitta thaye gaNAya che. ane e prakAranI sucittatA hevI eja jIvanI mukti che. te 6 in anvayArtha--(va) jema (jonivaeN) cakera pakSIone samUha (zaravapUrNa zazirIruzuparimaracA) zaradaRtunA pUrNa candramAnAM kiraNothI (tiDhim ri) atyaMta AnaMdamagna thAya che, e ja pramANe ( sUmathIzanivanirakhya ) A kuzAgra buddhivALo (samyam buddhivALe) jIvasamUha paNa (mAvatIne - namo vati) bhagavatInA rasanA AsvAdanathI amanTa (atyaMta) AnaMdane pAme che. vizeSArtha-kavionA kathanAnusAra cakora pakSI candrikAnuM pAna karIne tRpti pAme che, ane je temane zarada pUnamanI candrikAnuM pAna karavA maLe te teo potAnA sadbhAgyanI prazaMsA karatAM karatAM tenuM pAna kare che. ane tenuM pAna karatAM temane aruci thatI nathI. teo pitAne ghaNAja bhAgyazALI gaNe che. eja pramANe jJAnAvaraNIya AdikarmonA udayathI AcchAdita banelA saMsArI jIvane paNa sadgurune upadeza sAMbhaLavAnI taka maLe te teo potAnI jAtane ghaNI ja bhAgyazALI mAne che. paNa evI pariNati Asannabhavya (jaldI mokSa janAra) jIvane ja thAya che. paNa je temane sAkSAt tIrthaMkaranI vANIrUpa bhagavatIne rasanuM AsvAdanA karavAno avasara maLe to temanA je zreSTha bhAgyazALI A saMsAramAM bIje koNa haI zake? te bhAgyazALI ane A bhagavatInA rasAsvAdanathI je AnaMda maLe che te AnaMda puNyadayathI prApta thayelA saMsAranA keI paNa padArthanA sevanathI maLatuM nathI. te Azaya darzAvavA mATe A zleka lakhe che. ahIM "sUpamapIrASTinIva" pada dvArA "Asanna bhavya jIva" grahaNa karavAmAM Avela che. chA anvayArtha--(jo) candramAM udaya pAme tyAre (thA) jema ( thAnaM atyAra suvAnana) pitAnA sthAnane nahIM choDavA chatAM paNa kumudavana (mRmi upUcinuM) jANe ke candramAne AliMgana karavAne mATe Atura thayA zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che, (tathA) e ja pramANe (mAvatIbamave) bhagavatI prakaTa thatAM (AmI macAra) te bhavya (mokSatrie samupamUci catatte) mokSalakSamIne bheTavAne mATe utkaMThita thAya che. vizeSArtha_e te mAtra kalpanAnI vAta ja che ke candramAne udaya thatAM kamadavana praphullita thaIne tene pitAne hitaiSI mAnIne jANe ke tene bheTavA cAhe che. kAraNa ke tyAre te zItala, maMda, sugaMdha, samIra-vAyunI laherethI DelavA lAge che. te kAraNe dazakanA manamAM evI kalpanA udaya pAme che ke te pitAnA hitaiSI candrane AliMgana karavAne mATe utsuka banyuM che. e vAta te kalpanA mAtra che paNa bhagavatI (samyajJAna)ne udaya thatAM te bhavyajane muktizrInuM AliMgana karavAne mATe vAstavika utsuka banI jAya che. kAraNa ke samyagdarzananI prApti thayA vinA samyajJAnarUpa bhagavatIne udaya AtmAmAM thatuM nathI. tethI tevA chone saMsAranivAsa ardhapagalaparAvartana mAtra ja bAkI rahI jAya che. e siddhAMta dvArA mAnya thayela hakIkata che. A leka dvArA e vAtane ja prakaTa karavAmAM AvI che. | 8 | anvayArtha-spaSTa che 9 vizeSArtha--kAmadhenu ane cintAmaNi te jInI AlokasaMbaMdhI cintAone dUra karI zake che. temanAmAM pAralaukika cintAo dUra karavAnuM sAmarthya hotuM nathI. paNa jyAre te banne karatAM paNa zreSTha evuM bhagavatInuM jJAna jyAre AtmAmAM udaya pAme che tyAre jIvanI Aleka ane paralokanI saghaLI cintAo nAza pAme che. tenuM kAraNa e che ke samyajJAnIne AtmA sAMsArika samasta avasthAone karmakRta vikAra mAnIne temAM rAgadveSa rAkhatuM nathI. ane "eka dravya bIjA dravyanA guNa svabhAvamAM parivartana karI zakatuM nathI, pratyeka dravya potAnA ja guNa svabhAvamAM pariNamana karavAnA svabhAvavALuM che" evuM samajIne te jaLathI bhinna kamaLanI jema saMsArAvasthAmAM pitAnI pravRtti rAkhe che. tethI kaI paNa cintAmAM evuM sAmarthya hotuM nathI ke te kaI paNa prakAre te vIranI sAme TakI zake. eja vAta A lekamAM samajAvavAmAM AvI che. lA zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayA--(6) je bhavya jIva (muLyAM) A bhagavatImAM ( daDhatI zraddhA~ paraMtu) gADhatara zraddhA dhAraNa kare che (sa) te (nUnama) kharekhara (mavanvenco muntaH) ka`khaMdhathI rahita thaI ne (zilapara bait) muktisthAnane prApta kare che. vizeSA--sa`sAranA khadhanamAMthI mukta thavAne mATe AgamA para aticAra rahita zraddhA rAkhavI te anivAya gaNAya che. temAM bhavya jIveA ja zraddhA rAkhe che. abhavya jIvA zraddhA rAkhatA nathI. evu' siddhAMtamAM kahyuM che. bhagavatI sUtra Agama che. AgamanA prabhAvathI jIvamAM heya ane upAdeyanA viveka jAgIne te vivekanA vikAsa thatA rahe che. muktimArgamAM samyagdarzanane saprathama upAdeya kahyuM che. tenA AdhAre ja jJAnamAM samIcInatA Ave che. keTalIka khAma tAne lIdhe zraddhAmAM doSa AvatA rahe che. jene kAraNe samyagdarzana malina thatuM rahe che. te doSonuM vistArapUrvaka varNana zAstrAmAM karavAmAM AvyuM che, tethI te DhASAthI rahita evI je zraddhA hAya che tene dRDhatara zraddhA kahe che. bhagavatImAM evI hetara zraddhA rAkhanAra jIva avazya karmabaMdhanathI mukata thaine zivapada pAme che. 10nA anvayA--spaSTa che. 1112 vizeSAtha -A bhagavatIsUtranAM padonI sakhyA be lAkha aThayAsI hajAra(288000) nI che. tene amRtarUpa batAvavAnuM kAraNa e che ke te mukti apAvanAra che. 5115 jevI rIte viSamatra viSenI vedanAne dUra kare che. tevI ja rIte A bhagavatIsUtra rUpa maMtra jIvAnA rAgadveSarUpI jaherane bilakula nAza karI de che. rAgadveSarUpa jahera utarI jatAM A jIva svastha khanI jAya che. e svasthatA ja amarapaNuM che. e mATe ja bhagavatIsUtrane dhAraNa karavAvALA jIvane amarapaNu prApta thavAnu kahyuM che. // 125 anvayA -(sarvathA kumAr bArASacan) niraMtara A bhagavatIsUtranI ArAdhanA karanAra manuSya (vAsmAnalAnnAye) peAtAnA AtmasAmrAjyamAM (sArthamaumAyamAnaH) cakravartI rAjA sameA manI ( uttamam khulluM na samate) te zuM uttama sukhAne prApta nathI karatA ? arthAt avazya prApta kare che, zrI bhagavatI sUtra : 1 jI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSArtha--je mAnavI pitAnA mana vacana ane kAyA ema traNe yoge karI hamezAM samyakajJAna rUpI bhagavatIsUtranI ArAdhanA karavAmAM tallIna rahe che te pitAnA AMtara svarUpane viziSTa jJAnI bane che. "pitAnuM AtmasvarUpa kevuM che ?" (pite keTale ubhe che) tene khyAla te AtmAne anAdi kALathI pitAnA saMsargamAM rahelAM mithyAtvane lIdhe AveluM nathI. tethI guru AdinA sadupadezathI anurakta thavAthI jIvAtmA pitAnA svatvane (AMtara svarUpane) jANute thAya che. ane tyAre ja mithyAtvanAM paDaLo haLavAM karate thAya che. ema AtmA pitAnI sthitine jANato samajate AgaLa vadhe che tema tema AtmonnatinA kSetramAM AgaLa vadhate pitAnAM samagra vidhasamudAyane parihArate saphaLatAne vare che, vaLI jema saMsAramAM rahele mAnavI laukika kAryomAM saphaLatA prApta karIne apUrva AnaMdane anubhave che, tevI rIte AdhyAtmika ArAdhanA karato puruSa adhyAtma mArgamAM saphaLatA meLavI apUrva AnaMdarasane lAbha meLave che. te laukika AnaMdanI apekSA viziSTa hoya che. ethI ja tene bhogavanArane bIjAnI apekSAe cakavatinI barAbarImAM sukhI gaNavAmAM Ave che. kemake te badhI ja rIte uttama sukhane kaI paNa jAtanA jarA paNa zeka vinAja Atmika AnaMda meLavanArA hoya che. evI ja rIte AtmIya AnaMdarUpa sAmrAjyamAM viharanArA mAnavIne sArvabhaumika cakravatI je batAvAya che te phakta evA abhiprAyathI darzAvAyuM che ke e AtmA samasta AnaMdane bhegavavAvALA hoya che.13 anvayArtha--(rUdra gaM) A sUtra (navanItaruM) saMsAramAM rahelA (jisthAstra -aMdhajA) mithyAtvarUpa aMdhakArane (vinirnaca) dUra kare che. mATe ke zuM ( jaEmArtantaH vitta rAte) pracaMDa sUryanA tejanI sAthe e barAbarI nathI karatuM? kharekhara barAbarI kare ja che. 14 vizeSArtha_e vAta nirvivAda che ke aMdhakArane dUra karanAra sUrya che. paraMtu je aMdhakArane sUrya paNa naSTa karI zakatA nathI tene A bhagavatIsUtra dura kare che. tethI sUryathI paNa adhika prakAzamAna A sUtra che. kahevAno bhAva e che ke aMdhakAramAM rahelI vastu viSe manuSyane jJAna nathI hotuM. aMdhakAra ane mithyAtva ane ekaja zreNInAM che. mithyAtvarUpI aMdhArapaTane dUra karavA sUrya zaktimAna nathI. kemake eTaluM sAmarthya sUryamAM nathI. e samarthapaNuM te A sUtramAM ja che. kemake-bhagavatIsUtranA adhyayana vaDe utpanna thatA samyakajJAnathI ajJAna zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa mithyAtva nAza pAme che. tethIja A sUtranI upamA sUryAMthI paNa adhika prakAzapUrNa ahIM khatAvAi che. vaLI koI ahIM ema zakA kare ke jevI rIte sU aMdaranA andhakArarUpa ajJAnane dUra karavA asamartha che tevI rIte A bhagavatI sUtra paNa khAdgha aMdhakArane nAza karavAmAM asamartha che. mATe emAM sUnI apekSA viziSTatAnuM pratipAdana kevI rIte saMgata mAnI zakAya ? te evI AzakA karavI ucita nathI, kemake A bhagavatIsUtranA adhyayana, manana, ane cittvanathI samyajJAna prApta thAya che, ane enA vaDe kSepakazreNIne prApta karIne jIva cAra ghAtI karmonA nAza kare che tyAre tene anaMta tejavALA kevaLajJAna rUpa sUryanA udaya thAya che je aMtara ane bAhya ane adhakAronA nAza kare che. mATeja sUnI apekSAe bhagavatIsUtranI viziSTatA che. 5 14 5 anvayA -(cA) jema (sattArAntAre bhramattAm ) A saMsArarUpI aTavImAM bhaTakatA (vijJAna) bhavya jIvAne (vam ) A sUtra (vinnAnye) vizrAnti mATe (varnapatrADhathaH) akSararUpa patrAthI yukata ( vavaphIlama-1: ) kalpalatAnA mapa samu` che. vizeSA--A sa'sArarUpI vanamAM mithyAtva ane avirati Adi paDaLAthI gherAelA A jIvAtmA anAdi kALathI bhaTakayAM kare che. saMsAramAM bhramaNa thavAmAM kAraNarUpa ka jIvAtmAnA peAtAnAM karyAM jyAM sudhI naSTa na thayA hoya tyAM sudhI A tenuM bhamavu baMdha thatuM nathI. ane A bhavabhramaNanA kAraNeAnA nAza karanAra -aTakAvanAra A bhagavatIsUtra che kemake enuM adhyayana karanArane haiya ane upAdeyanuM eTale mAgavAnuM ane levAnuM vivekajJAna utpanna thAya che. A vivekajJAnane pAmatAM jIvAmA saMsAramAM paribhramaNa karAvatAM kAraNeAthI virakatatva anubhave che.ane Aja vizrAnti jIvAtmA mATe che. jema zramita pathikane kalpalatAnA ma`Dapa vizeSa AnaMdadAyaka ane che, evI ja rIte sa`sAramAM bhamatAM bhamatAM thAkI gaelA mAnavIne A bhagavatIsUtra kalpalatA samuM vizeSa AnaMdadAyI nivaDe che. eTale ke A sUtranA yathAvat adhyacana karavAthI tathA temAM ciMdhelA mAge anusaravAthI jIvAtmAnuM sa'sAramAM bhaTakavuM aTakI jAya che. A eka jAtanI AtmA mATe vizrAnti che, ane A vizrAnti apAvanAra bhagavatIsUtra che. kemake A sUtra sAkSAt bhagavAna zrI mahAvIra prabhunI vANIrUpa che. ane bhagavAnanI vANImAM e zita che ke je bhavya jIvAtmA enI ArAdhanA mana vacana ane kAyAnI ekAgratAe kare che tenuM bhaveAlava bhaTakavAnu aTakI jAya che, ane e rIte meAkSarUpa akSaya AnaMdane prApta kare che.||15|| zrI bhagavatI sUtra : 1 9 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avayArtha-(afbAjApu) akSararUpa keTathI susajja (zakSitama) zAstramAM varNavelA tatva rUpa sArathI bharapUra evuM (rU mAvatIcaM) A bhagavatIsUtra (nara) nagara samuM (Ajatetaram) atyaMta zubhAyukata che. | vizeSArtha--jevI rIte keI nagara ratna maNi mANeka AdithI susajaja evA keTathI bhI uThe che. tevI rIte A bhagavatIsUtra paNa zAstravacanarUpa tathI sabhara ane varNarUpa keTathI zebhe che. bhagavatIsUtrane ahIM nagaranI upamAe navAyuM che, enuM kAraNa e ja ke nagaramAM nivAsa karanAra manuSyane cora laTerA Adino bhaya nathI hotuM. temAM rahevAthI dareka vyavahArika pravRttimAM nipuNa thavAya che. samaya anusAra kAma karavAnI Adata paDe che. lekanI manovRtti pArakhavAnI kaLA emanAmAM AvI jAya che. bhagavatIsUtrane Azaro lenAra bhavyajana anya tarthikonI duSTa yukitaothI pitAnA siddhAntarUpa dhananI rakSA kare che ane dareka AtmakalyANanI pravRttiomAM sadA sAvaceta rahe che. samaya samaye dhArmika kriyAo AdaravA mATe haMmezAM tatpara rahe che. mithyAdaSTi ane samyagdaSTine barAbara pArakhI emanA vyavahArAdi kAryone sUkSmadraSTie upayoga karI AcaraNamAM nipuNa banatA hoya che. mATeja A bhagavatIsUtrane ahIM nagaranI upamAe batAvyuM che. 16 anvayArtha---(zAninakSatyAvirenADhicamokSaarefdhatimU) A bhagavatIsUtra rUpa nagara zAnti ane kSAnti Adi guNarUpa senAvALA mekSarUpI samrATTI vibhUSita che. tathA parama AnaMda sadaiharUpa mahatsavathI bharapUra che. vizeSArtha-rAjAne nivAsa haMmezAM nagaramAM hoya che. gAmaDAmAM nahi; ane kaI nahine koI hamezAM mahotsava ujavAtA hoya che. evI ja rIte bhagavatIsUtrarUpI nagaramAM mekSarUpa rAjAne nivAsa hoya che. parama AnandarUpa mahotsava paNa ujavAyA kare cheHkhadardanuM nAma mAtra nahi. kahevAno artha e ke bhagavatIsUtranI ArAdhanA karanArA manuSyamAM zAnti kSAnti Adi uttama guNe prakaTa thatA hoya che. 1LA anvayArtha--(vA) ane vaLI (mu) A bhagavatIsUtra (murAkArtina) zrI bhagavatI sUtra : 1 10 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanA hRdayamAM vaselA (jJAnamAlvio ) jJAnarUpa mahAsamudranI (urjitaH ma) uchaLI rahelI eka laharI che je (biskRtitaTe mAta) gaNadharanA kAnarUpI tIre AvIne zobhI uThI che. vizeSArtha-jevI rIte mahAsamudranA UMDANamAMthI uchaLI AvelI lahera samudranA kinAre AvI aTakI jAya che. tevI ja rIte bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA hadayAravidamAMthI bArasaMganA jJAnarUpa mahAsAgaramAMthI uchaLI AvelI svAduvAdarUpa lahara gaNadharanA karNapradezamAM AvIne thaMbhI rahI che. kahevAne Azaya e che ke dvAdazAMgarUpa jJAnasamudranA Adya vidhAtA zrI mahAvIra bhagavAna pote ja che ane temanI vANI sAMbhaLIne zAstrarUpe janmAvanAra gaNadhare hoya che. tethIja bhagavatIsUtramAM sudharmA svAmIe je je viSaye samajAvyA che te temanA pitAnA nathI, paraMtu tirthaMkara bhagavAna dvArA kahevAelA viSayonuM nirUpaNa che. eTalA mATe ja A svataH pramANabhUta hevAthI nisaMdeha svIkArI zakAya che. kemake vItarAga, sarvajJa ane hitipadezaka prabhu mahAvIranAM vacanamAM nirdoSapaNuM hevAthI kaI paNa prakArane visaMvAda na hoya. 18 anvayArtha--(cA) ane vaLI. (pratyakSarAncaya) AtmAnA samyam darzana vagere guNe che tenI (cittvamahimAvalyA) akakhya mahimA bharyA A bhagavatIsUtra (avinAmU) bhavya nA (rUTapUrva) sarva IcchA pUrNa karavA mATe (trintiImaLI te) adbhuta ciMtAmaNisvarUpa che. vizeSArtha--cintAmaNi ratna pitAnA acinya mahimAnA prabhAva vaDe dareka yAcaka gaNa pratyeka abhilASA pUrNa kare che evI jagatamAM tenI prasiddhi che. paNa ATale prabhAva hevA chatAM enAmAM e zakita nathI ke te jIvAtmAonI makSanI abhilASA pUrI zake; bhagavatIsUtra evuM che ke jenA prabhAvathI AtmAmAM sabhyaTana, samyakajJAna ane samyaphacAritra Adi mekSasAdhaka sadaguNo utpanna thAya che. ane tenA adUbhuta prabhAvathI pitAnI ISTa vastunI-mokSanI-prApti thAya che. ema prasiddha citAmaNi ratnanI apekSAe A bhagavatIsUtra eka prakAranA adabhuta cintAmaNi che. 19 anvayArtha(pa) A bhagavatIsUtranA (pratye va) pratyeka pada (3ttama) uttama-niSa che(jUnAvin) e chApaNuM temaja adhikapaNuM zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi tevuM (di:) khareja ( sahasrAMzoH tejJaH jUnASiya prajJAcaa) sUryanuM teja peAtAnA svabhAvathI kAI vakhata paNa vastu AchuM thatuM nathI. vizeSA- --A bhagavatIsUtranA pratyeka padma uttama lakSaNamAM sabhara hoya che. ane cAgya hoya che. emAM echA temaja adhikapaNAnA doSarahita hoya che. anyayA ( amRtA vruttiSeH ntu ) kSIra sAgaranuM jaLa samAsvAdayituH te) thADA paNa AsvAda karanArane mATe (siddhataramAdhuryA) jenI miThAza prasiddha che tevI ( cUnASi mavet mui ) ochAvattApaNuM kadI hAya kharU ?.... arthAtuM nahi. vizeSA--jenI miThAza prasiddha che tevA kSIra sAgaranA jaLane pInAra sane....pachI te khALaka hoya ke vRddha hAya; evA sahu koine tenI mIThAzamAM kadI paNa pheraphAra paDatA nathI. vRddhane mIThAza vadhu ke khALakane Achu' evu kazuMja hAtu nathI. kSIrasAgaranA jaLamAM miThAza paNa ochAvattApaNA jevI hAtI nathI. evIja rIte bhagavatIsUtranAM pratyeka pada potAnI adbhuta guNArUpa mAdhurIthI bharapUra che. tenuM sevana karatA-adhyayana karatA kAipaNa manuSya-khALaka vRddha ne eka patra paNa bhaNavA thakI tenI taraha potAnA pUrNa prabhAva prakaTa kareche. jarApaNa ochAvattApaNuM' nathI hatuM. // 21 // anvayA --(cA) jema (dAmaLavI) kAmadhenu (sarvatrALinAM jAmapUrA) samasta prANIonI sa IcchAone pUrNa karI Ave che (tathA mAvatI) temaja bhagavatIsUtra paNa che. evuM ( zaMkArahita pratimAsate ) zaMkArahita jaNAya che. vizeSA --A jagatamAM jema kahevAya che ke kAmadhenu e dareka prANInI sa IcchA-AkAMkSAo pUrI kare che evIja rIte A bhagavatIsUtra tenA ArAdhakonI meAkSaprApti karavAnI IcchAne paNa siddha karI Ape che. ane te niHzaMka che. 22 anvayA (jAmadhenuH prAcInA vA navInA vA kRti na ane) kAmadhenu navI che athavA te purANI che evI rIte tene viSe kahevAtuMnathI. para`tu (asyA sudhoma kSIra pIyare) tenuM phUMkata amRtasamuM dudha pAna karavAmAM Ave che. 23 // zrI bhagavatI sUtra : 1 12 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayArtha--(gvaM) evI rIte (moghaH ) nira-ati zubhra (mAvata sA) bhagavatIsUtrane sAra-tatva (matizAjimiH ) buddhizALI puruSe vaDe (ca) sevAya che. paraMtu (tastrAvInanavInatve vinaMdri) tenuM sevana karatI vakhate tenI prAcInatA ke navInatA viSe vicArAtuM nathI. vizeSArtha--kAmadhenu purANuM samayanI hovAthI tenuM dUdha sAruM haze, ane te navI che mATe tenA dUdhamAM koI pharaka haze, evI rItanA vicAre kAmadhenunA dUdha pItI veLAe nathI thatA hatA, kAraNa ke kAmadhenuM prAcIna che ke arvAcIna, paraMtu tenuM dUdha te hamezAM amRtasamuM phaLadAyI hoya che ja. evI ja rIte bhagavatIsUtranAM tatva junAM-purANuM che mATe uttama nirdoSa, ane navAM che mATe kAMIka pheraphAravALAM, athavA te evA nahi hoya, evI vicAraNA buddhizALI puruSa karatA nathI hotA. kemake teo jANe che ke te kaI paNa sthitimAM hovA chatAye tenA adhyayana temaja sevanathI amRtasamI mokSaprApti karAvanAra hevAthI amRta samAna phaLa Ape che ja. . 24 anvayArtha--(thA rAtaH pui) jema kalpavRkSanuM phula (jAnavatA gurama) jIrNatA ane naveditapaNu rahita che. (tathA) tevI rIte (AtacAra sUtra) A sUtranA (pratyakSa karatA ) pratyeka akSara jANavAM joIe. vizeSArtha -kalpavRkSanAM puSpa keI paNa sthitimAM nathI jIrNa thatAM ke nathI navAM thatAM. te te haradama hariyALAM rahe che. Ama thavAnuM kAraNa e che ke teno e svabhAva ja hoya che. bhagavatIsUtranA pratyeka akSaranuM paNa ema ja che. liI emAM navIna hatA nathI athavA junA thatA nathI, eTale ke navA umerAtA nathI ke junA kADhI nAkhavAmAM AvatA nathI. kemake te te tirthaMkaranI paraMparAthI utarI AvelA che,ane asala svarUpamAM che. jIrNatA ane navInatA e pArasparika sApekSa zabda che. jyAM jIrNatA nathI tyAM navInatA nathI ane jyAM navInatA nathI tyAM jIrNatA nathI. sadA ekarUpatA che. mATe enA arthamAM koIpaNa prakAranuM judApaNuM nahi AvavuM joIe. vaLI je ahIM evI AzaMkA sevavAmAM Ave ke zabda te svayaM svaarthI prakaTa karI zakatA nathI. ene abhidheyArtha zrI bhagavatI sUtra : 1 13 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te tenA praveza karavAvALAnI marajI mujaba thAya che. mATe je prayatA nirdoSa che te ene kahevAne artha nirdoSa mAnavAmAM Ave. ane je prayatA sadeSa che te tene kahevAne artha paNa sadeSa ja mAnavAmAM Ave, to je emaja che te pachI ahIM bhagavatIsUtranA pratyeka akSarane kalpavRkSanA puSpa samAna eka rasa kevI rIte kahevAmAM AvyuM che, te ene uttara e che ke te zrI tirthaMkara bhagavAna dvArA pratipAdita hovAnI apekSAe batAvavAmAM AvyAM che. ema te padArthane pariNAminitya mAne che. ekarasa kahevAno Azaya e che ke enA arthamAM kaI paNa kALamAM anyathApaNuM thavAnI AzaMkA hatI ja nathI. pramANuthI abAdhita arthaneja e pratipAdana kare che. parapA anvayArtha-(gara kathata ) A bhagavatIsUtranA artha cintavana karanArane, tathA (natta) chu bhaNanArane tyA bhaNAvanArane tthA sAMbhaLanAra mAnavIne (AruM cAta) je phaLa maLe che ( [ ) teja phala ( tavA vijJAna mAnavAnAM prajJA) temAM pUrNa zraddhA rAkhanArane paNa maLe che. vizeSArtha-A sUtrane e mahimA che ke je mAnava enuM artha cintavana karate je phaLa meLave che teja phaLa tenuM adhyayana karanAra athavA tene zraddhApUrvaka ekAgracitte sAMbhaLanAra mAnavane paNa eja phaLa prApta thAya che. ahIM koIne evI AzaMkA utpanna thAya ke "mRta"--jevA zabdanA artha cintavana karanAra puruSa-athavA tenI (amRtanI) prazaMsA vAMcato athavA bhaNata puruSa tathA tene sAMbhaLate puruSa amRtarU5 rasa-phaLathI tRpti meLavI zakyuM hoya ema dekhI zakAtuM nathI te Apa A viSe ema kema kahI zake ? te tene javAba e che ke A bhagavatIsUtrane mahimA akaLita ane akathya che. AMbalI-lIMbu vagere padArthonI upara phakta dRSTi paDavAthI ja meMmAM pANI chUTe che te A bAbata viSe tarkavitarkanI jarUra kema hoI zake ? kemake dareke dareka padArthanA judA judA svabhAva hoya che; bhagavatIsUtranA artha cintavana karatI veLAe mAnavInI mAna. sika vRttio anya vicAramAMthI zubha vicAramAM parevAya che, jethI puNya prakatiomAM anubhAga ane sthiti adhika paDe che. ane pApaprakRtionA rasamAM maMdatA AvI jAya che. tema tema tanmaya banIne je enuM paThana pAThana kare che athavA zrI bhagavatI sUtra : 1 14 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAgra mane zravaNa kare che teone paNa eja phaLanI prApti thAya che. eja apekSA anusAra ahIM ciMtavanakAra, bhaNanAra ane bhaNAvanAra athavA tenA zrotAne samAnaphaLabhokatA darzAvyA che. // 26 // anvayArthI-(va) jema (hAyu:) sapUrNa kalA jenI pAse che te (jjA para:) candramA. ( zItaruM: niH) zItaLa kiraNA vaDe. (ahinuM jJAtU ) A samasta saMsArane (zItati ) zItaLa banAve che-zAMti arpe che.e ja rIte (TuM sUtra) A sUtra (svapaThAraiH ) pAtAnA pAnapAna AdarUpa kiraNasamUhathI saMsArane zAMti pradAna kare che. vizeSA-candrane jAtisvabhAva che ke sArAye divasanI tapI uThelI dharatIne peAtAnI zItaLa kiraNudhArA vaDe zAnti pamADavI.--tevIja rIte matamatAMtarathI azAnta anelA, athavA viSayakaSAya AdinA saMsargathI AtmakalyANanA mAthI vimukha anI jai durgatinA duHkhA sahana karatA karatAM takhta banelAM prANIone A sUtra peAtAnI syAdvAdamaya kathana zailI rUpa zItaLa karAvaDe prazAMta kare che, ane bhaNavA bhaNAvavA AdidvArA samAga prakAzaka sabhyajJAnarUpa zAMti bhAva pradAna kare che. // 27 // anvayA thayA) jema (zamaLisparzAta) pArasamaNinA sparzathI (bAyala phematAm yAti ) lokhaMDa seAnArUpa bane che. (tathA) tevI rIte (RcAvi braza ATAvAtu zAzvatI siddhi) A (sUtra)nA aMzamAtra parDanapAna Adi karavAthI zAzvata siddhine (azrute) meLave che. vizeSA--jema pArasamaNinA peAtAnA svabhAva che ke potAnA saMgha mAtrathI leAkhaMDa jevAne paNa suvarNanI keDiTamAM lAvI mUke che. tevI rIte mana vacana ane kAyAnI pUrNa ekAgratAe cAgya rIte A bhagavatIsUtranuM aMzamAtra paNa adhyayana karanAra, karAvanArane avinAzI muktirUpa lakSmInA svAmI banAvI mUke che. kahevAnuM tAtparya e ke sUtranA thADAka paNa vAMcanane kAraNe mithyAtvanA abhAva thai jIvAtmAmAM samyAnanA astitva pedA thAya che. ane temAM vAsa thavAthI samyakUcAritranI pUrNa ArAdhanA vaDe jIvAtmA teja bhavathI athavA khIjA bhavAthI meAkSanA pathagAmI thai vijetA banI jAya che. rA zrI bhagavatI sUtra : 1 15 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayA (pIa) pIvAeluM (zrIrAmyuniyeH nIra ) kSIra sAgaranA pANInI samAna ( Tita sata) pati A sUtra (nUna banIvAr sujJanovadhi sarva jagat sarpayare ) nIca puruSathI mAMDI sajjana puruSa sudhI samasta jagatane AtmazAMti pradAna kare che. vizeSA-jema kSIrasAgaranuM jaLapAna karatAM nIca athavA sajjana puruSane AnaMdapradAna jarA paNa bhedabhAva rAkhyA vinA ekaja rUpe kare che.-ekaja rIte banne kATInA jIvAtmAne zAMti bakSe che, evIja rIte bhagavatIsUtrane koipaNa koTinA mAnavI--nIca agara te sajjana bhaNe bhaNAve-sAMbhaLe sabhaLAve athavA ciMtavana kare, tene paNa paramazAMti ane anaMta Anada Ape che.-AnaMda paNa ekaja rUpe ane kATIvALA meLave che. nIca ane sajjananA bheda ahIM nathI hAtA. AnaMda pradAnanI dhArA satata ane askhalita vahetI rahe che. 2 anvayA--- tare yudhaH TIjitADa'pa chA punaH TIyaMtte) A bhagavatI sUtranI TIkA khIjA keTalAka mahApuruSoe karelI che. tema chatAM huM dhAsIlAla muni te upara TIkA lakhuM chuM. (he te mATM f anaiH lau; na nyate) garUDathI javAelA mArge zuM khIjA paMkhI na jai zake ?arthAt-jai zake che. vizeSA--garUDanA prasthAnamAge kAi pakSI na jai zake eve! khAdha nathI, tevI rIte khIjA AcAyoe A bhagavatIsUtranI TIkA karI hovA chatAM mhAre TIkA niha karavI, evuM kAMi nathI. garUDa dvArA javAelA mArge khIjA pakSIone javAnuM sulabha thai paDe che tema bIjA AcAryoM dvArA racAelI A bhagavatIsUtranI TIkAthI mhane paNa TIkA karavAmAM sulabhatA raheze evA abhiprAye huM TIkA lakhavA prerAuM chuM. // 30 || zrI jinezvaranI vANIne namaskAra karIne huM ghAsIlAla muni zrI mahAvIraprabhunI vANIne AdhIna rahI mhArI AvaData anusAra vyAkhyAprajJapti--bhagavatIsUtranI prameyacandrikA nAmanI TIkA racu` chuM. // 31 // zrI bhagavatI sUtra : 1 16 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama uddezaka kI avataraNA gujarAtI anuvAda jemaNe rAgadveSa Adi samasta kalezene sArI rIte jItI lIdhA che evA mahAvIra prabhue saMsArarUpI kAdavamAM phasAyelA jInA uddhArane mATe pitAnA gaNadharane dvAdazAMgarUpa pravacanane upadeza dIdho. A dvAdazAMgIrUpa pravacana mithyAtva rUpI aMdhakArane nAza karanAra che. zraddhArUpa ti pragaTAvanAra che, tatva ane atattvanuM vivecaka che, amRtapAna samAna hitakAraka che, camakatA candranI cAMdanInI jema hRdayane praphullita karanAra che, svamamAM dekhelI vastunI jAgRta avasthAmAM prApti thatAM eTale AnaMda thAya eTale AnaMda-sukha denAra che. kaI khajAnAnI prApti thatAM jevuM sukha maLe tevA sukhanuM janaka che, samasta saMtApone dUra karanAra che, saMsAra rUpI samudrane pAra javA mATe nAva samAna che, mithyAtvanA gADha aMdhakArane nAza karavA mATe sUrya samAna che, ane svarga ane mokSanAM sukha devAmAM cintAmaNi ratna samAna che. bhagavAna mahAvIra dvArA upadiSTa A dvAdazAMgI rUpa pravacana kSapakakSeNa para pahoMcavA mATe eka suMdara mArga che, te karmarUpa zatruonuM damana karanAra che, ane kevaLajJAna, kevaLadarzana utpanna karanAra che. jema pANInI madadathI vastuparanI raja dhoI zakAya che tema te karmarUpa rajane joI nAkhe che. jema maMtrathI sarpanuM nivAraNa karI zakAya che tema tenI madadathI sAMsArika bhoga rUpI sarponuM nivAraNa thAya che. jevI rIte pavana AkAzamAM rahelA megha paTane vera-vikhera karI nAkhe che tema A dvAdazAMgIrUpa pravacana paNa karmarUpa ghapaTalane AtmAthI taddana alaga karIne vera-vikhera karI nAkhe che. jevI rIte pUrva dizA bhAskara (sUrya)ne janma Ape che, tevI rIte A bAra aMgarUpa pravacana dvArA paNa kevalajJAnarUpa sUryano janma thAya che. jevI rIte kalpavRkSa yAcakane icchita padArthanI prApti karAve che tevI rIte A dvAdazAMgIrUpa pravacana paNa tenuM sevana karanArane sAdi (Adi sahita) anaMta (aMtarahita) muktinA sAmrAjyarUpa icchita arthanI prApti karAve che, zrI bhagavatI sUtra : 1 17 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tIrthaMkaranI kRpAthI vividha labdhio prApta karanAra ane guNAnA bhaMDAra evA zrI sudharmA svAmIe A pravacanane potAnA manamAM saMkalita karIne samasta jIveAnA upakArane mATe potAnA ziSya zrI jakhUsvAmIne tene upadeza ApyA che. te pahelAM temaNe jIva, ajIva, svasamaya (svasiddhAMta), parasamaya, pasiddhAMta ) Adi vastutemanA prarUpaka ceAthA samavAyAMganuM nirUpaNa karyuM. hatuM. tyAra pachI 'vijJAnnattI' nAmanA pAMcamAM aMganI prarUpaNA karI che. tenuM bIjuM nAma 'maLavatIsUtra 'che. tethI "arvAcIna vacanarUpa tAddaza zabdAtmaka AgamamAM leAkeAne vizvAsa nahI rahe" evI zakA paNa nirmULa thaI jAya che. kAraNa ke tenA athI kartA tA tI kara ja che. temaNe ja sauthI pahelAM athathI tenA upadeza ApyA che. temanAM vacanAmAM koi paNa prakAranA rAgadveSa hAtA nathI kAraNa ke tIrthaMkara vItarAga-rAgadveSathI rahita hAya che. tethI temanA vacanAmAM prAmANiktA manAya che. viAhapannatI zabda kA artha have ahiM vijJApannattI zabdanA artha kahe che 66 : : vipaLattI" zabdanI khAra prakAranI saMskRta chAyA che. (1) vyAkhyA prApti : (2) vyAkhyAprajJApti : (3) vyAkhyAprajJAtti (4) vivAhaprajJapti (5) vivAhaprajJAtiH (6) vivAhaprajJAtti: (7) vikhAdhapratiH (8) vikhAdhaprajJApti (9) vikhAdhaprajJAttiH (10) vigAhapragatiH (11) vigAhaprajJAtiH (12) vigAhaprajJAtti : have e khAra prakAranI chAyAmAMnI pratyeka chAyAnA artha batAvavAmAM Ave che- (1) cAcAjJapti nAmanI pahelI chAyAmAM 'vi' ane AG upasarga pUrNAMka ' rahyA ' dhAtu che. rA ' dhAtunA atha * prakathana karavuM. ' tene 'bar' pratyaya lagADavAthI ' vyAkhyA ' zabda bane che. tenA artha A pramANe thAyache-- vi=vividha prakAre, bA=samantAta, cA kathana karavuM yAhyA ane temanI tti= zrI bhagavatI sUtra : 1 18 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNA che tene bhAvArtha A pramANe che- jemAM vividha prakAranA samasta jIva ajIva Adi pradArthaviSayaka kathanarUpa prarUpaNA abhividhipUrvaka athavA maryAdA pUrvaka pragaTa karavAmAM Ave che tenuM nAma vyAkhyA che. ahIM "mArU" maryAdA ke abhividhinA arthamAM vaparAyela che. eja vAta "tamattA"padathI pragaTa karI che. maryAdA" zabdano artha ahIM paraspara asaMkIrNa - vizALa- lakSaNakathana pUrvaka" thAya che. tathA "abhividhi" eTale "samasta ya padArthonI vyAmi pUrvaka kahevAne bhAvArtha e che ke - A je jIvAjIvAdiviSayaka prarUpaNAo karavAmAM AvI che te paraspara asaMkIrNa - vizALa - lakSaNakathanapUrvaka karavAmAM AvI che. athavA Aje prarUpaNa karI che te evI nathI ke je kaI kaI geya padArthomAM ja vyApta hoya, paNa te samasta ya padArthomAM vyApta che. A prakAranI jIvAjIvAdi. viSayaka prarUpaNuonuM nirUpaNa je zAstramAM saMzaya, viparyaya ane adhyavasAya Adi deSa rahita karavAmAM AvyuM che te zAstranuM nAma "dayAprajJaa" che. tene tAtparya e che ke bhagavAna mahAvIrasvAmIe gautama Adi ziSyanI samakSa jIva, ajIva Adi padArthonuM kathana temaNe pUchelA prazno pramANe je maryAdA ke abhividhipUrvaka kareluM che te vyAkhyA che. ane zrI sudharmAsvAmIe pitAnA ziSya zrI aMbUsvAmI samakSa te vyAkhyAnuM nirUpaNa nirdoSa rIte karyuM che. tethI tene prajJami kahela che. A rIte "cAlyAjJapti' nAmanI pahelI chAyAne artha spaSTa karavAmAM AvyuM. (2) "vyAcAprApti " A bIjI saMskRta chAyAno artha A pramANe chevyAkhyA ane prajJA e bannemAM dvasamAsa thayo che. A rIte "vyAkhyA ane "prajJA e ane svataMtra zabda banI jAya che. temAMnA vyAkhyA zabdane artha kathana ane "prajJA" zabdane artha padArthone kathanamAM kAraNabhUta vyAkhyAtAnuM jJAna che. te banenI prApti zrI bhagavatIsUtranAM adhyayanathI jIvane thAya che. athavA "cAlyANa prajJA" A rIte sakSamItapuruSa samAsa karavAthI "vyAkhyAprajJA" zabda bane che. tene artha - "vyAkhyAo karavAnA hetubhUta jJAnanI prApti jenA dvArA thAya che tene vyAkhyAprajJAti kahe che." kahevAnuM tAtparya e che ke padArthanuM pratipAdana karanAra vyAkhyAna jyAre vAMcavAmAM ke sAMbhaLavAmAM Ave tyAre jevuM samyagujJAna thAya che tenA karatAM paNa vilakSaNa samyajJAna zrI bhagavatIsUtranA adhyayanathI thAya che. A rIte vyAkhyAyogya prajJAnI prApti A bhagavatIsUtranuM adhyayana karanArane thAya che tethI tenuM nAma vyAkhyAprajJAti paNa hoI zake che. (2) (3) have tenI trIjI saMskRta chAyA cAlyA jJAsino artha samajAvavAmAM Ave che- vyAkhyA ane prajJA e bannenI, athavA vyAkhyAomAM prajJAnuM (tti) grahaNa jenA dvArA thAya che tenuM nAma vyAkhyAprajJAtti che. (4) "vivAdukaaf" nAmanI cethI chAyAne artha A pramANe che-jiviziSTa anejA =pravAha,viziSTa nayapramANaviSayaka athavA padArthaviSayaka pravAho (vistAronI samajaNa jemAM ApavAmAM AvI che tene vivAhaprajJasi kahe che. tenA dvArA e vAtanuM pratipAdana thAya che ke bhagavatIsUtra vAMcanArane naya ane pramANanA pravAhonuM jJAna ghaNI ja saralatAthI maLI jAya che. zrI bhagavatI sUtra : 1 19 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ := (5) ' vivAXjJAti '- A saMskRta chAyAneA artha A pramANe thAya che-8 vividho =nAttAprajAjo vAk : = vivAha:, vividho vivAhaH yasyAM sA vivAhA, vivAhA cAsau prajJA ceti vivAhaprajJA, tasyA AptiH bhavati yasyAH sakAzAt sAvitrAhmajJAtiH " - naya pramANaviSayaka athavA padArthaviSayaka aneka prakAranAM pravAha jemAM che tenuM nAma vivAha che. evI vivAharUpa prajJAnI prApti jenAthI thAya che tene vivAhaprajJApti kahe che. bhagavatIsUtranuM adhyayana karanAramAM vividha pravAharUpe prajJA jhaLakI uThe mATe tenuM vivAhaprajJApti nAma sAka che. (6) navA prajJAnti" vivAharUpa (vividha prakAranA pravAha rUpa) prajJA buddhinI lAtti AdAna-grahaNa jenA dvArA prApta thAya che te zAstrane vivAhaprajJAtti kahe che. (7) " ninApatrajJapti " vikhAdha khAdhArahita - pramANabhUta jJAna jenA dvArA prApta thAya che tenuM nAma 'vikhAdhaprajJapti' che. A atha dvArA ema batAvavAmAM AvyuM che ke bhagavatIsUtranuM adhyayana karanArane jIva, ajIva Adi viSayAnuM je jJAna prApta thAya che te khAdhAdi doSothI rahita ane vastunuM yathA svarUpa pragaTa karanAra hAya che. (8) ''vivAdhaprajJati" vikhAdharUpa prajJAnI prApti jenA dvArA thAya che tene vikhAdha prajJApti kahe che. A rIte samAsa-vigraha karIne ema batAvavAmAM AvyuM che ke bhagavatIsUtra pramANAntaranI khAdhAthI rahita prajJAnI prApti mATe sauthI vadhAre sAdhaka che. (9) "viSApatrajJatti " viSAdharUpa prajJAnuM AdAna (grahaNa) jenA dvArA thAya che tene 'vikhAdhaprajJAtti' kahe che. (10) 'vijaprajJAIC' -vi=viziSTa, ng=praveza. jenA dvArA viziSTa praveza thAya tene vizAdu' kahe che. evuM vagArUpa jJAna - aprarUpaNa jenA dvArA thAya che tene ' vigAhaprajJapti' kahe che. A rIte samAsa-vigraha karIne ema batAvavAmAM AvyuM che ke bhagavatIsUtranuM adhyayana karanArane sUkSma, sthUla, ane dUrAsannavatI samasta prameyA padArthA viSe vilakSaNa buddhi utpanna thai jAya che. (11) 'vijJAprajJAti' paDhA tattvanA mananarUpa vividha gAha (praveza) jenA dvArA thAya che evI prajJAnuM nAma 'vigAhaprajJA' che. tenI prApti jenAthI thAya che tene vigAhaprajJApti' kahe che. A rIte samAsa-vigraha karavAthI evA atha pragaTa thAya che ke "bhagavatIsUtranA adhyayanathI samasta padArthonA tattvanA sArAsAranuM vivecana karavAnI buddhi prApta thAya che. (12) 'viprajJatti'= viziSTa gAha (praveza) jenA dvArA thAya tene vigAha kahe che. vigAharUpa prajJA jenA dvArA grahaNa thAya che tene 'vigAhaprajJAtti' kahe che. A rIte "nitti" zabdanI khAra prakAranI saha~skRta chAyAnA anuM vivecana ahIM sudhImAM karavAmAM AvyuM che. have 'bhagavatI' zabdanI sArthakatA batAvavAmAM Ave che ke--A pAMcamAM aMgamAM ' bhagavatI 'zabda kevI rIte sArthaka che ? eTale ke vyAkhyAprAptine 'bhagavatI'vizeSaNa zA mATe lagADayu che ? sUtrakAra A vizeSaNanA prayAga dvArA temAM pUjyatA pragaTa kare che, kAraNa ke tenuM vyAkhyAna tIrthaMkara prabhunI dezanArUpa che. A zAstra dvArA te dezanAne lAkAnuM hita karavAnI bhAvanAthI pragaTa karela che. zrI bhagavatI sUtra : 1 20 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ke je prakAranI dezanA prabhue dIdhI che tene anurUpa zabda ja A sUtramAM paNa jAya che tethI A pAMcamAM aMgamAM bhagavatI zabdaghaTaka je bhagavattva vizeSaNa che te anya sUtronA karatAM anya chavAsthajanakRta sUtronA karatAM - A sUtramAM mahattA pragaTa kare che. eTale ke "bhagavatI' vizeSaNa dvArA A sUtramAM atipUkyatA darzAvavAnuM sUtrakArane hetu che. "bhagavat "ne atipUjyatAnA arthamAM prayoga thAya che. jema ke "tatra mAoNtIrtha:"mAM aizvaryane "bhaga nAma ApeluM che. e ezvaryA jenAmAM mejUda che tene bhagavatI kahe che. A badhA kathanane niceDa e che ke A zAstra atipUjya che. e vAta tenI sAthe vaparAyela "bhagavatI' zabdathI samajI zakAya che. maMgalAcaraNa kI AvazyakatA zAstronI racanA karatI vakhate badhA zAstrakAre maMgaLAcaraNa kare che. A zAstranI paNa zarUAta thaI rahI che tethI samasta jIvanuM kalyANa karanAra A zAstranI racanAmAM kaI paNa jAtanuM vina na Ave, ane keI paNa jAtanA viM ke harakta vinA tenI sArI rIte samApti thaI jAya, tathA tenuM adhyayana karanAramAM dIrdhAyuSyatA rahe, tathA guruparaMparAprApta ziSyajanene zAstrane prAraMbha karatI vakhate maMgaLAcaraNa karavAnI zikSA maLe, tathA ziSya paraMparAmAM bhagavatIsUtrane vyavaccheda na thAya, e saghaLA abhiprAyothI prerAIne sUtrakAre zAstranI zarUAtamAM maMgaLAcaraNa karela che. maMgala be prakAranAM hoya che - (1) dravyamaMgaLa ane (2) bhAvamaMgaLa. dravyamaMgaLa rUpa je lekaprasiddha dahI, akSata (cokhA) Adi padArtho che teo dvArA vidanene Atmattika rUpe vinAza thatuM nathI, kAraNa ke temanA saddhAvamAM paNa vidano nAza thato hoya evuM jovA maLatuM nathI, ane kadAca tenAthI viine nAza thaI jAya te paNa bhaviSyamAM te vizna na AvI paDe evuM banatuM nathI. tethI zAstrakartAnI daSTie dravyamaMgala vighone nAza karavAmAM anekA. ntika ane anAtyantika hovAthI, temane te vadhAre upayogI lAgyuM nathI. tethI zAstrane prAraMbha karatI vakhate dravyamaMgalane upayoga na karatAM bhAvamaMgalane upayoga karavAnuM zrI sudharmA svAmIne egya lAgyuM che. kAraNa ke bhAvamaMgaLa ja vighonA aikAntika ane Atyantika nAza karavAmAM sAdhaka bane che. tethI te bhAvamaMgaLaja abhilaSita phaLa prApta karavAne samartha che, evuM teo cokkasa mAnatA hatA. e nizcayAnusAra zrIsudharmAsvAmIe zarUAtamAM bhAvamaMgaLarUpa paMcaparameSTine namaskAra karyA che, jo ke tapa, saMyama Adi aneka vastuo bhAvamaMgaLarUpa che chatAM paNa paMcaparameSTine namaskAra rUpa je maMgaLAcaraNa karyuM che te "o paM. namuzare savapAvaMirrLo, maMDhA ja nahiM paDhamaM ya mAruM" - "A paMca namaskAra samasta pApa nAza karanArAM che ane samasta maMgalemAM Adya maMgaLa che" A Agamaprasiddha AdezAnusAra karela che. jJAnAvaraNa Adi je ATha prakAranAM karma che te vidharUpa bane che. te karmo jIvanA keI paNa kAryamAM naDatararUpa thayA kare che. tethI A je ATha prakAranA karmo temAM naDatararUpa che-temAM vizvarUpa che, zrI bhagavatI sUtra : 1 21 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temane nAza karavAnA kAraNarUpa hovAthI paMcaparameSTine namaskAra karavArUpa bhAvamaMgalanuM zAstrakAre AcaraNa kare che. e paMcaparameSTI lokamAM sarvottama che. zaraNAgatavatsala che, ane parama maMgalarUpa che. tethI temane karAtAM namaskAra paNa sarva prakAre magalarUpa che, tathA sarva zrutaskaMdhanA AdhaMtararUpa che. tethI zAstrane prAraMbhe te prakAranAM namaskAra karavA te taddana yogya che. e AzayathI zrI sudharmA svAmI sarva prathama namaskAra sUtra kahe che "namo arihaMtANaM" ityAdi (namo arihaMtaf) ahaM tene namaskAra he, 'namo siddhALuM) siddhone namaskAra che. (namo AyarizALa) AcAryone namaskAra ho, (nano vattAvALuM upAdhyAyane namaskAra che, (namo Dhora navvasAhUi) lekamAM sarva sAdhuone namaskAra he ahaMdAdi namaskAra vicAra A sUtramAM "ttamaH napAtika pada che. jenAthI arthane baMdha thAya tenuM nAma pada . padanA pAMca prakAra che- (1) naipAtika, (2) nAmika, (3) aupasa gika, (4) AkhyAtika ane (5) mizra.."ra" "vA hu ityAdi naipAtika pada che. "azva" " vagere nAmika pada che. "s, g" Adi aupasargika pada che. "mati Adi AkhyAtika pada che. "yataH jAva:" Adi mizrapada che. uparokta prakAramAM "namaH" naipAtika pada che. ahaMta Adi je namaskArya namaskArane pAtra) che. temanAM vAcaka padanI zarUAtamAM tathA anta jenuM nipatana (upaga) thAyaeTale ke ahaMta Adi padanI zarUAtamAM ane anta je namaskAra Adi vAcaka zabda lAge tene nipAtika pada kahe che. A "nama pada te prakAranuM che. tene artha dravyasaMcarUpa ane bhAvasakarUpa thAya che. banne hAtha, banne paga ane mastaka, e pAMca aMgone namAvavA tenuM nAma dravyasaMkoca che. saMkeca namaskArarUpa hoya che. mAna, mada Adine parityAga karI tenuM nAma bhAvasaMkeca che. ahata AdinA gaganA viSayamAM lIna thayeluM mana ahaMta AdinA guNonuM vAraMvAra smaraNa karatuM hoya che. tethI te kriyA bhAvanamaskArarUpa banI jAya che nipAtikapada dravyasaMkeca ane bhAvasaMkecanuM vAcaka hoya che, evuM kahevAya che. te namaskAra hAtha, paga Adi pAMca aMgenA saMkecarUpa ane mAna AdinA tyAgarUpa hoya che. te namaskAra che. 2 sya che ? uttara - "arihaMtA"- ahaMtane karyA che. vaMdana, namana Adi kriyAone mATe ane azaka Adi ATha mahAprAtihAryone mATe je yogya hoya temane ahaMta kahe che. athavA tIrthaMkara nAmagotra AdinA baMdhathI yukta hovAne lIdhe jeo muktimAM javAne cagya hoya che temane ahaMta kahe che. "arihaMtANaM * padanI bIjI paNa ghaNI chAyAo thaI zake che. te vAta jANavAnI jijJAsA dharAvanAre bhAradvArA lakhAyela AvazvakasUtranI munitaSiNI nAmanI TIkA vAMcI javI. lekamAM zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ << evuM bane che ke je kAI gheADA upakAra paNa kare che temane peAtAnA hitaiSI mAnIne leAkeA namaskAra kare che e ja kAraNe ahIM sauthI pahelA namaskAra ahuta bhagavAnane karyA che, kAraNake aneka bhavapara parAthI jemaNe duHkhAnA abhAva prApta karyAM nathI evA jIvAne niratizaya (atyaMta) paramAna MdarUpa meAkSamAnA teo pradaka ane che te kAraNe teo samasta jIveAnA parama upakAraka che. tethI evA parama upakArI arhata prabhumAM Ape| Apaja namaskAra prApta karavAnI yAgyatA AvI jAya che. namo siddhAn " - siddhone namaskAra ho. "vitA dhmAtA cete siddhAH " A vyutpatti anusAra jJAnAvaraNa Adi ATha prakAranA je karmo mAMdhyA hAya che tene sita' kahe che. A sitanA pradIpta zukaladhyAnarUpa agni dvArA jemaNe jaDamULa mAMthI nAza karyAM che temane siddha kahe che. evAM siddhone ahIM namaskAra karyAM che. athavA - gativAcaka 'vidhU' dhAtune 'tta' pratyaya lagADavAthI ' siddha pada ane che. tene bhAvArtha A pramANe che. jemaNe punarAvRttithI rahita lAkanA agra bhAgamAM Avela siddhasthAnane prApta karyuM` che, temane siddha kahe che. athavA - sarAddhAka vidhU" dhAtune 'phkta' pratyaya lagADavAthI 'siddha" pada ane che. jee kRtakRtya thaI gayA che temane siddha kahe che, evA tene artha thAya che. mAkSa prAptine mATe ja saghaLA jIveA dvArA badhA prakAranA prayatna thAya che. e siddhoe te mekSa prApta karI lIdhA che tethI temane kRtakRtya thayelA mAnavAmAM Ave che, kAraNa ke have temane kaMi paNa karavAnuM khAkI rahyuM nathI. athavA - zAstrArthIka 'vidha' dhAtune 'tta' pratyaya lagADavAthI 'siddha" zabda ane che A dhAtunA a pramANe jeA zAsanakartA thayA che temane siddho kahe che. maMgalArthIka 'vi' dhAtunI madadathI je 'siddha' zabda banAvavAmAM Ave to tenA artha A pramANe thAya--ajara, amara AdirUpa magaLatA jemaNe prApta karI che temane siddha kahe che athavA * siddha ' zabda nityaparyAyavAcI heAya che. te rIte joie tA jeA nitya-vinAzarahita che temane siddha kahI zakAya. athavA 'siddha'zabda prasiddhisUcaka che. te atha pramANe jemaNe prasiddhi prApta karI che temane siddha kahe che. A rIte siddha zabdanA A pramANe a nakkI thAya che. je peAtAnA ni`La guNusamUhathI bhavya jIveAnA samUhamAM khyAti pAmyA che temane siddha kahe che. evA siddhone namaskAra hA. kahyuM paNa che " mAtaM sitaM yena purANakarma, yo vA gato nirvRtisaudhamUrdhni / khyAto'nuzAstA pariniSThatArtho, yaH so'stu siddhaH kumaGgalo me // 1 // " jemaNe pUrvapArjita ka rUpa sitano bilakula nAza karI nAkhyA che, athavA je muktirUpa mahelanA agrabhAge virAjamAna thai gayA che, athavA jeo potAnA niLa guNAthI prasiddha che, athavA jeA zAsanakartA (dharmAMzAsana pravartAvanAra) thai cukacA che, athavA jee kRtakRtya thai gayA che, athavA je maMgaLarUpa khanI gayA che, temane siddha kahe che. evA siddha paramAtmA mArUM maMgaLa karanArA haiA. (1) zrI bhagavatI sUtra : 1 23 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhasthAnane jemaNe prApta karyuM che ane jeo jJAna, darzana, sukha, vIrya Adi guNothI yukta che, evA siddho nitya hovAne kAraNe, tathA pitAnA viSayamAM AnaMdAtizayanA kartA hovAne kAraNe bhavya cha pratye atizaya upakArakartA che. tethI teo namaskArane pAtra che. no bhAvariyALa" AcAryone namaskAra che. "AhU" ne "ra" dhAtu lagADI tenI pAchaLa "ica7 lagADavAthI "AcArya pada bane che. tene artha A pramANe che jeo maryAdApUrvaka sevAya che temanuM nAma AcArya che. eTale ke jina zAsanane upadeza denAra hovAthI jJAnAbhilASI zikhya dvArA jemanuM sevana karAya che, temane AcArya kahe che. teo jinazAsananA upadezaka hoya che, tethI AcArya kahevAya che. temane namaskAra che. kahyuM paNa che " suttatthaviU lakkhaNa,-jutto gacchassa meDhibhUo ya / gaNatattivippamukko, atthaM vAei Ayario // 1 // " jeo sUtrArthanA jJAtA che, AcAryane yogya lakSaNavALA che, gacchanA netA che, gaNanI cintAthI rahita arthAt gaNanA bhArathI nahIM thAkanAra che, evA AcArya arthanI vAcanA kare che (1) athavA--AcAramAM jeo niSNAta hoya temane AcArya kahe che. jJAnAcAra Adi pAMca prakAranA je AcAra zAstromAM varNavyA che tenuM teo pote pAlana kare che tathA tenA pAlanane upadeza bIjAne Ape che. ane bIjA lekane te AcAre jeo batAve che, temane AcArya kahe che. kahyuM paNa che "paMcavihaM AyAraM, AyaramANA tahA pbhaasNtaa| mAyA saMsaMtA, gAriyo te suti ? " jeo pAMca prakAranA AcAra pate pALe che, bIjAne te AcAre pALavAno upadeza de che ane jemAM tenuM pAlana karIne batAve che temane AcArya kahe che. (1) bIjI jagyAe paNa kahyuM che "Acinoti ca zAstrArthamAcAre sthApayatyapi / svayamAcarate yasmAdAcAryastena kathyate // 1 // " je kAraNe teo zAstronA arthane saMgraha kare che, anya jIvone paNa AcAra paLAve che, ane jAte paNa te AcArane AcaraNamAM utAre che, te kAraNe temane AcArya kahe che. (1) evA AcAryone namaskAra che. teo namaskArane cece te mATe kahyA che ke teo AcAranA upadezaka hovAthI jIvonA parama upakAraka che. vADajJAcAE- upAdhyAyane namaskAra che - jemanI pAse AvIne ziSyo AgamazAstrane abhyAsa kare che temane upAdhyAya kahe che. "gha" upasarga pUrvaka "gr' dhAtunA upayogI upAdhyAya zabda bane che. tene artha A pramANe che zrI bhagavatI sUtra : 1 24 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemanA dvArA ziSyone vadhAre pramANamAM zAstronuM jJAna thAya che temane upAdhyAya kahe che. ane "ra maLe" A smaraNArthaka "pha" dhAtu vaDe jyAre upAdhyAya zabda banAvavAmAM Ave tyAre tene artha A pramANe thAya che-jeo ziSyone adhika pramANamAM pravacananuM smaraNa karAve che temane upAdhyAya kahe che. kahyuM paNa che "vAsaM nivavA, saksa Dyio de. taM uvadisaMti jamhA, uvajjhAyA teNa vuccaMti // 1 // " jinendradeva dvArA kathita bAra aMga (dvAdazAMga) rUpa svAdhyAya (sUtra) gaNadhara Adidee kahela che, te svAdhyAya (sUtra)ne upadeza ApanAra upAdhyAya che. tethI temane upAdhyAya kahe che. (1) athavA-" jintAcA " A dhAtune "ka" ane "lAfa " upasarga lagADavAthI upAdhyAya zabda bane che. upa= pAse, " mAku = saMpUrNa, tethI teno A artha thAya che-jenI pAse jIvAdi padArtha saMbaMdhI cintana sarva prakAre thAya che, teo upAdhyAya kahevAya che. athavA "ka" ane "'i upasarga pUrvaka 'aa zabdathI upAdhyAya zabda bane che, tene artha A pramANe che - jemanI samIpe ziSyane ISTa phaLanI prApti adhika rUpe thAya che temane upAdhyAya kahe che. athavA - "sAnIya havAmIjuM kAca DyiAna adhyApacanita te kALyA jeo potAnI pAse lAvIne ziSyone bhaNAve che teo upAdhyAya che. athavA - "gvyAdhinI kathA" amarakeSanA A kathana pramANe A prakArane artha thAya che kAdhi=mAnasika pIDA, kAca =gamana-alaga thavuM. mAnasika pIDAo jemanA dvArA dUra thAya temanuM nAma upAdhyAya che. athavA GT- IdhyAya maLIne upAdhyAya zakha ane che- "sthAmAM je nakAra vAcaka "" upasarga che te kutsita arthamAM vaparAya che. "pustitaH zAntiA -adhyAca" kutsitadhyAnane adhyAya kahe che. gu eTale upahata-vinaSTa. saMsAramAM paribhramaNanA kAraNarUpa mAnasa cintana jemanA dvArA naSTa thaI gayuM che temane upAdhyAya kahe che. te upAdhyAye saMpradAya prApta ahastravacana bhavyajIne zIkhave che. tethI bhavyajIne teo atizaya upakAra kare che. tethI teo namaskArane pAtra gaNAya che. no Dhotadavasa dU" lekamAM sarva sAdhuone namaskAra he, samyaku jJAna, samyak darzana, samyak cAritra ane tapa dvArA je mekSa sAdhe che, eTale ke jJAnadarzanAdi mokSamArga dvArA jeo mekSanI ArAdhanA kare che temane sAdhu kahe che. athavA - trasa, sthAvara, sUrama, bAdara Adi rUpa samasta jImAM jeo samAna bhAva rAkhe che temane sAdhu kahe che. athavA saMyamanuM pAlana karanArane jeo sahAyatA Ape che temane sAdhu kahe che kahyuM paNa che "nivvANasAhae joe, jamhA sAheti saahunno| sama ya samUhu, tame te mAvasAduLa che ?" zrI bhagavatI sUtra : 1 25 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANu sAdhaka yogane sAdhavAne kAraNe, tathA sarva jIvo pratye samatA rAkhavAne kAraNe temane bhAvasAdhu kahe che. sarvasAdhu pada dvArA samasta sAdhuo samajavAnA che. "sarva ane sAdhu maLIne karmadhAraya samAsa rUpa "sarvasAdhu" pada banyuM che. ahIM je sAdhunuM vizeSaNa sarva mUkayuM che, tenA dvArA sAmAyika Adi prabhedavALA, tathA pulAka Adika, jinakalpika, pratimAkalpika, yathAlanda, parihAravizuddhikalpika, virakalpika, sthitakalpika, asthitakalpika, kalpAtIta bheTavALA sAdhuo paNa grahaNa karela che. tathA pratyekabuddha, svayaM buddha, ane buddhAdhita bheTavALA, tathA bharata Adi kSetromAM rahenArA tathA suSamaduSamakAlavatI saghaLA sAdhuone samAveza thayele samaja vAne che. A sarvapadanA prabhAve samasta sarvajJamatAnuyAyI sAdhuomAM samAnarUpathI namaskAra mATenI pAtratA mAnavAmAM Avela che. eTale ke teo namaskAra karavAne gya che-anya sAdhuo nathI. A "sarva zabdane pravega arihaMta AdimAM paNa karavo joIe. nahIM te samasta ahaMta bhagavAnane anamaskArathI nyUnatA deSa lAgaze. have sUtrakAra e vAta batAve che ke "sarvasAdhu padamAM "sArvasAdhu" padane samAveza thayele mAnavo joIe, ema karavAthI bauddha Adi matAnuyAyI sAdhuonI vAtanuM nirAkaraNa thaI jaze. tenuM tAtparya A pramANe che - jeo sarvajIne mATe hitAvaha hoya - temane AtmakalyANa rUpa ISTanI prApti karAva. nAra hAya- temane "sArva" kahe che. evA samasta jIvonA hitasAdhaka je sAdhuo hoya temane "sArvasAdhu kahe che. sarvajJamatAnuyAyI sAdhuo ja samasta jenuM hita karanAra hoya che. athavA-"sArvasva vadhavaH " - pArvatI - nA" parathI samasta jI pratye samAnatA rAkhavAnI jinendradevanI AjJAnuM pAlana karanArA sAdhu" e artha grahaNa kare joIe. evA sAdhune sArvasAdhu kahe che. A kathanathI e vAtanuM nirAkaraNa thaI jAya che ke anyamatAnuyAyI sAdhuo "sArvasAdhu nathI. athavA- sAva - ahaMta prabhune temanI AjJA AdinA pAlana dvArA jeo sAdhe che teo sArvasAdhu che. athavA - zravya - zravaNa karavA yogya pravacanamAM jeo nipuNa che teo zravyasAdhu che. athavA mekSAnukULa pravacananA upadezaka zravyasAdhu che. kutsita pravacanathI pitAnI jAtane alaga rAkhIne te sAdhao saMsArarUpa kIcaDamAM phasAyelA jIvane mokSamArgane upadeza daIne temane uddhAra karavAmAM teo sarva rIte sadA samartha hoya che, ane e rIte teo leke para ghaNe ja upakAra karatA hoya che, tethI bhavyajane temane namaskArane yogya mAne che. kahyuM paNa che- "asahAe sahAyataM, kareMti me saMjamaM kareMtassa / vi vALa, mAni savA zA" saMyamanuM pAlana karanArA ane asahAya hAlatamAM te sAdhujane sahAya kare che. te kAraNe huM sarva sAdhuone namaskAra karuM chuM. zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA--A namaskAra maMtramAM siddhonA pATha bhale judo rahe-temAM kai vAMdhA jevuM nathI. paNa jo 'sAnnoti stra-para-jAmiti sAdhuH' A vyutpatti pramANe sva ane paranuM kArya sAdhanArane sAdhu mAnavAmAM Ave che te sva para kAOsAdhakatAnA guNu sAdhuthI laIne arhata, AcAya ane upAdhyAyamAM rahelA ja hAya che. teA zA mATe adbhuta Adi padone svataMtra sUtra dvArA prayAga karavAmAM Avye che? jo tenA javAkhamAM ema kahevAmAM Ave ke temane alaga alaga namaskAra karavA mATe ema karyuM che te tema kahevuM te paNa kharAkhara nathI, kAraNa ke "namo hor savvasAdhULa ' A eka ja sUtrastha sAdhupadathI samasta arhata Adine namaskAra karyAnuM siddha thaI jAya che. kAraNa ke teo badhA sAdhu che. vaLI jo ema kahevAmAM Ave ke e badhA sAdhu te che, paNa ahI teA bhinna bhinna rUpe namaskAra karyAM che tenI vivakSA che. ema kahevuM te paNa kharAkhara nathI, kAraNa ke e rIte jo ahI' vivakSA mAnI levAmAM Ave te pachI e rIte bhinna bhinna arhata AdinA nAmeAccAraNapUrNAMka AyuSyanI pUrNatA thAya tyAre paNa adhAne namaskAra karavAnu anI zakaze nahIM. teA A prakAranI AzakA ThIka na gaNAya. pUrvapazcAtramaskAra carcA uttara - jema "sarvekSyo manuSye khyo namaH '_" samasta manuSyeAne namaskAra hA. " A rIte saghaLA manuSyAne namaskAra karavAthI namaskArakartA mAMDalika rAjAo, ane cakravartI Adi mahApuruSAne namaskAra karavAnuM phaLa prApta karatA nathI. eTale ke sAmAnya rIte mAnavamAtrane namaskAra karavAmAM Ave tyAre paNa mAMDalika rAjA dine namaskAra thayA gaNAya che, kAraNa ke teo paNa manuSya te che ja, paNa eTaluMja karavAthI temane namaskAra karavAthI je phaLa prApta thavuM joie te phaLa prApta thatuM nathI. e ja pramANe 'sarvattANumyo namaH" A rIte sAdhumAtrane namaskAra karavAthI arha ta Adine namaskAra karavAthI je phaLa maLavuM joie te maLatuM nathI. e phaLa tA tyAre ja maLaze ke jyAre temane alaga rIte namaskAra karavAmAM Ave. tethI e ja prakAranA vicAra karIne sAmAnya arhata AdimAM sAdhurUpatA hovA chatAM paNa sUtrakAre judo judo ullekha karIne nAmeAccaraNapUrvaka namaskAra karyo che. zrI bhagavatI sUtra : 1 27 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA-e vAta ThIka che. paNa ahIM namaskAra karavAmAM vyatikrama (kamane pheraphAra) zA mATe karavAmAM AvyuM che. je namaskAra na karavA gya vyaktine namaskAra karavAmAM AvatAM hoya, ane namaskAra karavA gya vyaktine namaskAra karavAmAM vyatikrama karavAmAM AvatuM hoya to tenA kAraNarUpa traNa bAbate haze, (1) dAridraya, (2) maraNa ane (3) bhaya. tenuM tAtparya e che ke namana karavA lAyaka vyaktine namaskAra karavAmAM vyatikrama thAya te e dAridrayAdika deSa udbhave che evI ziSTa jananI mAnyatA che. te e dRSTie jotAM ahIM siddhone sauthI pahelAM namaskAra karavA joItA hatA. kAraNa ke teo kRtakRtya che- temaNe aSTakarmone sarvathA vinAza karI nAkhyo che- tethI teo e badhAnA karatAM zreSTha che. temanI pachI arhata Adine namasakAra thavA joIe. paNa jinasadaza zrI sudharmA svAmIe A kemane choDIne ahaMta bhagavAnane namaskAra karyA che tenuM kAraNa zuM che? uttara- A jAtanI je AzaMkA ubhI karavAmAM AvI che te hetune samajyA vinA karavAmAM Avela che. tene sIdhe ane sAde javAba e ja che ke pAkkama karatAM arthakrama baLavAna hoya che. prakRtimAM arthanI dRSTie ahaM tane ja pradhAna gaNyA che" kadaMtApa siddha nannati teja kArDa" AgamanuM evuM kathana che ke "ahaMta bhagavAnanA upadezathI ja siddhonuM svarUpa jANI zakAya che." vaLI tIrthanA pravartaka ahaMta ja hoya che, siddha hatA nathI, tethI Ane dharma dezanAnI prApti ahaMta dvArA ja thAya che. tethI teo para pratyakSa upakAra karanAra che. je ahIM evI AzaMkA karavAmAM Ave ke jema siddhonuM svarUpa ahaMta bhagavAna batAve che tethI temane siddha bhagavAne karatAM pradhAna (zreSTha) mAnavAmAM Ave che, eja pramANe kALAMtare ahaM te viSenuM jJAna paNa AcAryo karAve che tethI temane paNa ahata karatAM pradhAna mAnavA joIe, ane te rIte temanAmAM paNa parama papakAritA hovAthI ahaM tenI pahelAM temane namaskAra karavA joIe, A prakAranI AzaMkAne uttara e che ke ahaMta bhagavAnanAM upadezathIja AcAryAdikamAM upadeza dvArA arthabedhakatA hoya che-eTale ke AcArya Adi je upadeza Ape che tene mULa srota te temane ahaMta bhagavAnanA upadezamAMthI ja prApta thAya che. teo kadI paNa svataMtra rIte upadeza detA nathI. temane ahaMta prabhunA upadeza dvArA je baMdha prApta thAya che te pramANe ja teo bhavya jIne ahaMta AdinuM svarUpa vagere samajAve che. A rIte AcArya mahArAjanA upadezamAM svataMtratA nathI. parataMtratA che. bIjuM - AcAryo ahaMta prabhunI pariSadArUpa hoya che. eTale ke temanI sabhAnA sabhya hoya che. tethI teo temane adhIna hoya che. ahaMta prabhu te arthanI samajaNa ApavAmAM sadA svataMtra hoya che-AcAryane AdhIna hotA nathI. e vAta paNa samajAvavAne mATe AcAryane pahelAM namaskAra na karatAM ahaMta prabhune ja sUtrakAre pahelAM namaskAra karyA che. e ja pramANe upAdhyAya paNa ahaMta prabhune AdhIna hoya che. zrI bhagavatI sUtra : 1 28 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAstavika dRSTie vicAra karavAmAM Ave te ahaMta prabhunA kevaLa ghAtiyA karmo nAza thayAM hoya che, paNa siddha bhagavAnanAM AThe karmo nAza pAmyAM che. e rIte siddha bhagavAnamAM ja utkRSTatA lAge che. paNa evuM hovA chatAM temanAmAM zarIra Adino abhAva hoya che, tethI siddha paramAtmAo upadeza detA nathI ane tIrthanI pravRtti paNa karatA nathI. paNa ahaMta prabhunA ghAtiyA karmono kSaya thaI javAthI teo kevaLa jJAnI hoya che ane bhavyajIne mekSamArgane yathAvat upadeza de che-rAgadveSano nAza thaI javAne lIdhe temane upadeza pramANabhUta hoya che. ane aghAtiyA karmonuM astitva rahevAthI temanAmAM zarIra AdinuM astitva rahe che tethI teo upadeza ApI zake che. A rIte temanA dvArA lekepakAra thatuM rahe che. te upakArane kAraNe lokomAM teo satkRSTa gaNAya che. A sarvotkRSTatAne lIdhe sUtrakAre ahIM temane sauthI pahelAM namaskAra karyA che. sU. 15 A rIte paMcaparameSThIne namaskAra karIne have zrI sudharmAsvAmI zratajJAnamAM madadarUpa lipijJAna hovAthI bhASAlipine namaskAra karavAnA uddezathI kahe che "namo phacAri. brAhmIlipi namaskAra vicAra "namo maNa " brAhmIlipine namaskAra che. "rA'thI zarU karIne "6 sudhInI je varNarUpa bhASA che tene lipi kahe che. amarakeSamAM "gAhI tu mArI majA, vALI sarasvatI?" A zlokArdha dvArA evuM ja kahyuM che. A bhASAnI saMketarUpa lipinuM nAma brAhmIlipi che. teno bhAvArtha e che ke pustaka vageremAM 'ka' Adi akSararUpa je sAMketika racanA najare paDe che te brAhmIlipi che. athavA - RSabhadeva prabhue potAnI putrI brAhmIne aDhAra prakAranI lipi batAvI hatI, tethI te lipine brAhmIlipi kahI che. lipijJAna zrutajJAnamAM sahAyaka thatuM hevAthI sudharmAsvAmIe bhAvakRtajJAnanA kAraNarUpa A lipijJAnarUpa bhASAlipine "namo mINa sTivI" A sUtradvArA namaskAra karyA che. zrutajJAnanI prAptimAM lipijJAna madadarUpa bane che kAraNa ke lipijJAnathI lipinA sAMketika zabdonuM smaraNa thAya che. tyArabAda zabdathI arthajJAna thAya che. tethI bhagavAna tIrthakara dvArA upadiSTa arthane samajAvavAne mATe te tIrthakarakathita arthanuM bedhaka je zabdasamudAyarUpa dravyadbhuta che tene lipibaddha karavAnI kAmanAvALA zrI sudharmA svAmI bhAvalipine vaMdaNa karavArUpa namaskAra kare che. ahIM dravyalipine namaskAra karyA nathI kAraNa kebhAvakRtanA viSayamAM dravyalipi saheja paNa madadarUpa thatI nathI, tethI te bhAvakRtanI bodhaka thaI zakatI nathI. bhAvakRtanI bedhaka te bhAvalipi ja thAya che, evI daDha zraddhA temanA hRdayamAM thayelI che, tethI lipijJAnarUpa bhAvalipinuM mAhA. bhya pragaTa karIne teo tene namaskAra kare che. bhAvakRtamAM bhAvalipi kAraNarUpa hevAthI temAM pUjyatA che, te kAraNe temaNe ahIM bhAvakRtane pahelAM namaskAra na karatAM bhAvakRtanI kAraNabhUta bhAvalipine "namo vamI DhivI" A sUtra dvArA namaskAra karyA che. zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhayadevasUrikRta vRttimAM--"saMjJADakSara cabuta namaskurvamAnamAM vamI sTikag" evuM je kahyuM che te barAbara nathI. kAraNa ke pustaka AdimAM vidyamAna (rahela) je akArAdi varNasaMketarUpa lipi che te dravyakRtarUpa nathI. dvAdazAMgIrUpa je ahapravacana zAstra che tene ja zrata kahe che. A zrata jyAre kaI jIvane zikSita sthita yAvadvAcane pagata te thAya che paNa te jIva temAM vAcanA pRcchanA Adi kriyA dvArA vartamAna thatuM hovA chatAM paNa jyAre tenA upagathI rahita rahe che tyAre AgamanI apekSAe te jIvane dravyakRta mAnavAmAM Ave che. AcAra Adi Agamane pUrNa ghoSa ane kaTheSThavipramukta thaIne paThana karanAra sAdhu Adine jyAre temanA arthanuM jJAna hetuM nathI tyAre te sAdhu Adi jana temAM upayogarahita hovAthI dravyazruta gaNAya che. anugadvAramAM dravyakRtanuM A pramANe ja varNana karyuM che. varSonI saMketarUpa je lipi che te zabdasvarUpa ja hotI nathI. kAraNa ke tyAM te varNanuM ja uccAraNa thAya che lipi yukta tenA saMketanuM nahIM. pustakAdinuM kRta te zikSita yAvadvAcanapagata ja thaI zakatuM nathI, tethI temAM dravyazrutatA hotI nathI, to pustakAdigata lipimAM dravya zratatAnI saMbhAvanA kevI rIte hoI zake? koI paNa rIte hoI zake nahIM. have A viSayamAM bIjuM zuM kahevuM? maMgalAcaraNAvazyakatA carcA zAstrakAre vidhone nAza karavAnA hetuthI zAstranA AraMbhamAM maMgalAcaraNa karyo che. paNa zAstra pite ja maMgalasvarUpa che te vighone nAza karavAnI zakti temAM rahelI ja hoya che te zAstrakAre "namo arihaMtALa" Adi dvArA karIthI maMgalAntara kema karyuM che? sUryane prakAzita karavA mATe bIjA sUryanA tenI AvazyakatA rahe che kharI ? je sUryanA darzana karAvavA mATe bIjA sUryanI jarUra paDatI nathI te zAstra pote ja jyAre maMgalarUpa che te tenA AraMbhe bIjA maMgalAcaraNanI kaI paNa AvazyakatA rahetI nathI mATe ema karavuM anAvazyaka che. je tenA javAbarUpe ema kahevAmAM Ave ke maMgalAntara karavuM anA zrI bhagavatI sUtra : 1 30 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t vazyaka nathI, kAraNa ke " dhittva badhirUM" A kahevata pramANe adhikanuM adhika phaLa maLe che. tethI maMgalAMtara vilakSaNa phaLa ApanAra hAvAthI sAka mAnI zakAya, e kathananuM paNa koI mahattva rahetuM nathI, kAraNa ke A kathanathI anavasthA doSanI prasakti prApta thAya che. kAraNa ke je prakRta zAstra pAte ja ma'galarUpa che, ane temAM paNa vilakSaNa phaLanI prAptine mATeja jo ma`galAntara karavAmAM AvatuM hAya tA te rIte vilakSaNa phaLanI prAptine mATe trIjuM maMga lAntara paNa karavuM joIe ane e rIte bIjA ane trIjA magalAMtaramAM paNa vilakSaNa phaLa prApta karavA mATe cAthuM maMgalAMtara karavuM joIe. Ama karavA esIe te magalAMtara karavAnI avasthAne pAra ja Avaze nahI'. tethI anavasthA doSa ke je mULamAM ja kSatirUpa che tenuM zamana thaze nahI. 66 uttara :--zakAkAranI A zakA ThIka che ke jo zAstra pote ja magalarUpa hAya te temAM anya maMgaLanI zI AvazyakatA che? paNa ziSyajanAnA manamAM mAjI jJAtamiti pratyayArtham " zAstramAM maMgalAcaraNa karavAmAM AvyuM che te vizvAsa jamAvavA mATe, tathA gaNadharAdvi viziSTa puruSAe paNa pahelAM magalA caraNa kareluM che, evA ziSTa puruSAnA je AcAra che tenuM kharAkhara paripAlana karavA mATe magalarUpa zAstramAM paNa magalAcaraNa karavAnI AvazyakatA rahe che. viSayAdi anubandha catuSTaya carcA zakA--zAsrakAra zAstranI zarUAtamAM ja e vAta spaSTa kare che ke A zAstramAM amuka saMbaMdha che, tenA amuka adhikArI che, temAM amuka viSaya Ave che, ane tenuM amuka prayeAjana che. tene anubandha catuSTaya kahe che. granthanA AraMbhe A anuSadha catuSTayanA ullekha karyA vinA ma'galAcaraNa praza'sanIya manAtuM nathI ema lekAmAM kahevAya che. A laukika ukti pramANe A zAstranA Araje A cAre vAta graMthakAre avasya kahevI joI e, kAraNa ke tema karavAthI zrotAjanA tenA adhyayanamAM pravRtta thAya che. tethI zrotRpravruttijanaka (zrotAomAM pravRtti pedA karanAra) hAvAne kAraNe zAstrakArane zAstranI zarUAtamAM anukha dha catuSTayanuM kathana karavuM atyaMta Avazyaka gaNAya che. jo zAstrakAra ema na kare zrI bhagavatI sUtra : 1 31 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ke viSayathI rahita zAstranuM nirmANa kare te "A zAstra viSayahIna che" evuM samajIne keIpaNa prekSAvAna vyakti temAM pravRttizALI ja nahIM thAya paNa tenA pratye tenAmAM upekSA vRttija jAgaze. A rIte je zAstrakAra zAstra lakhavAnuM prayeAjana batAve nahIM te kAkadantanI parIkSAnI jema prajana rahita vastumAM kaI paNa pravRtta thaze nahIM eTale ke kAgaDAne dAMta ja hatA nathI te tenA dAMtanI kasoTI karavI te nirarthaka gaNAya che, tema A zAstra lakhavAnuM prayojana zarUAtamAM na batAvavAmAM Ave te leka temAM pravRtta thAya nahIM. jyAM sudhI saMbaMdha ane adhikArI batAvavAmAM nahIM Ave tyAM sudhI kaI paNa rIte zrotAjane temAM pravRtta thaze nahIM. tethI viSaya AdinuM pradarzana ahIM Avazyaka bane che. paNa zAstrakAre te batAvyuM nathI te maMgalAcaraNane prazasta kevI rIte mAnI zakAya? uttara-zaMkAkAranuM A kathana barAbara nathI. teNe AvuM kahevuM joIe nahIM. kAraNa ke zAstrakAre anubaMdhacatuSTayanuM pradarzana karela che ja, te A rItethayuM che- zAstrakAre A zAstranuM je " vyAkhyAprajJayi" nAma ApyuM che, te nAma dvArA ja abhidheyanuM kathana thaI jAya che. A rIte viSayarUpa abhidheyanA kathanathI zrotAjane temAM pravRtta thaze. tethI te abhidheya rahita nathI, e vAta te siddha thaI jAya che. kahevAne bhAvArtha e che ke vyAkhyAprajJapti zabda dvArA ja sUtrakAre te vAta pragaTa karI che ke jIva ajIva Adi padArthonuM svarUpa kahevAne nimitte A zAstra racAyuM che. e ja tenuM abhidheya che. zrotAjanene tenA dvArA e padArthone baMdha thavArUpa sAkSAt-phaLa maLe che, ane paramparA phaLa mekSa che. A prakata zAstra AptavAkyarUpa che. ane Asa evAM vAkyano ja prayoga kare che ke je sAkSAtarUpe athavA te paramparArUpe mekSanuM pUjaka hoya che. je e vAkya evAM na hota te racyA-purUSa (bajAra puruSonI jema Atatva ja saMbhavI zake nahIM. A rIte zAstranuM adhyayana karavAthI zrotAjanA (adhyayana karanAranA) jIvAdika padArthone baMdha thavArUpa sAkSAta prajana, ane mekSaprAptirUpa paramparA prayajana siddha thAya che. A rIte banne prakAranA prayajana siddha thatAM hovAthI zrI bhagavatI sUtra : 1 32 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A zAstra prayAjanavihIna nathI paNa sapratyeAjana che, e vAta paNa siddha thaI jAya che. ahIM zAstra ane abhidheyanA pratipAdya ane pratipAdaka bhAvarUpa saMbaMdha---vAsthya-vAcaka bhAvarUpa saMbadha--Ape! Apa jANI zakAya che. ahIM jIvAjIvAdika padAtha pratipAdya-vAcya che ane A zAstra pratipAdaka-vAcaka che. A rIte pratipAdya ane pratipAdakanA sabadhathI A zAstra vihIna nathI. jIva ajIva Adi padArthonA svarUpane jANavAnI jijJAsA dharAvanArA ja tenA adhi kArI che. A pramANe viSaya, adhikArI, pratyeAjana ane saMbaMdha, A anu. khaMdhacatuSTayanuM pradarzana thayeluM heAvAthI te viSayasaMbaMdhI koI khAmI temAM rahetI nathI. ATaluM ja pratipAdana karavAthI anubandhacatuSTayanuM spaSTIkaraNa thaI jAya che, daza uddezakArya saMgrahagAthA kA artha A bhagavatIsUtrAtmaka zAstra eka zrutaskaMdharUpa che. temAM sA (100) zataka che. zatakane adhyayana paNa kahe che. te zatakAmAM dasa hajAra uddezaka che, chatrIsa hajAra prazna che, temAM be lAkha acAsI hajAra padma che, pahelA zatakamAM dasa uddezaka che. uddezaka zatakanA eka avayava (vibhAga ) rUpa hAya che. zAstrane samajI zakavAnA kAraNarUpa vidhi anusAra AcAya dvArA ziSyane kahevAmAM Ave ke " ATalA bhAganuM tame adhyayana karo. ' eTalA bhAganuM nAma uddeza athavA uddezaka che. A vyutpatti pramANe adhyayananA eka dezane (vibhAgane ) ja uddeza kahe che. A dasa prakAranA urdUzAne zikhyA sukhethI hRdayaMgama karI zake te nimitte te te uddezanA pahelA zabda laIne prathama zatakanA te dasa uddezeAnA saMgraha karavAne mATe sUtrakAra A saMgraha gAthA kahe che--rAnti' ityAdi. ra rAzidda " padamAM sAtamI vibhaktinA pratyayanA lepa thayela che. tenA evA atha thAya che ke rAjagRha nAmanA nagaramAM bhagavAna zrI vardhamAna svAmIe dase uddezeAnA artha khatAvyA hatA. e ja pramANe bIjI jagyAe paNu vibhaktinA saMbadha joDI leveA. dasa uddezakAmAM je pahelA uddezaka che te 'calana' viSe che. te amALe zahidda " ityAdi arthAMnA niNaeNya karanArAM sUtrothI khatA vavAmAM Avye che (1). khIjA uddezamAM 'dula' viSe vAta karavAmAM AvI che; te vAta 'suvuM" pada dvArA kahevAmAM AvI che. te duHkharUpa viSayanuM pratipAdana jJIneLa aMte ! vacatranuM Tula ve' ityAdi sUtrothI karavAmAM Avyu` che(ra). trIjA uddezakanA viSaya ' hrAkSAtraroSa ' che, tenuM kathana "nIvALuM maMte ! vhalAmo nine me ae " ItyAdi sUtrathI karavAmAM Avyu che.(3) ceAthA uddezakane viSaya 66 kai bhaMte! kammapagaDIo pravRtti eTale ke kanA bhede che, tenA niya For aro ' ityAdi praznottarIthI karelA che(4). pAMcamAM uddezakanA viSaya ratnaprabhA zrI bhagavatI sUtra : 1 33 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi pRthvIo che. tenuM kathana "va baM re ! putrIno quo " Adi sUtrodvArA karavAmAM AvyuM che (5). chaThThA uddezakane viSaya "nA" zabdathI yukta che. tenuM varNana karanArAM "vAvarUAgo mata ! sohaMto " ItyAdi sUtro che(6). sAtamAM uddezakane viSaya " " zabdathI upalakSita che. tenuM kathana tera je mane ! nevahu vavavajJamALe" ItyAdi sUtro dvArA thayuM che (7). bala zabdanA lakSaNavALuM AThamuM uddezaka che. tenuM kathana "gita on mane ! mathure" A sUtro dvArA karyuM che(8). guru viSenuM navamuM uddezaka che. tenuM kathana a i mate ! javA racatta phuTavamA ti" Adi sUtro dvArA pragaTa karavAmAM AvyuM che). "jANo" te bahuvacanAnta para che. te bahuvacanAnta padanA nide. zathI calana Adi viSa dazamAM uddezakamAM batAvavAmAM AvyA che. te viSaya "jathiyA of aMte vAraMvaMti parva hindu rajhamALa vaNi" ItyAdi sUtradvArA pragaTa thayela che(10). A kamathI pahelA zatakanA 10 uddezonA viSayo saMkSiptamAM A prakRta gAthA dvArA ApavAmAM Avyo che. che . ? zAstranA AraMbhe, zAstranI madhyamAM ane zAstrane aMte maMgalAcaraNa karavuM joIe. evI ziSTa puruSanI paramparA che. te paramparAne dhyAnamAM rAkhIne sUtrakAre "namo rihaMtA >> ItyAdi sUtra dvArA zAstranI zarUAtamAM maMgalAcaraNa te karyuM ja che. chatAM paNa teo prathama zatakanI zarUAtamAM vizeSa rUpe maMgalAcaraNa karatA kahe che -" namo surata" rUtyArA. bhAvakRta namaskAra buta ne namaskAra ho. dvAdazAMgIrUpa ahaM...vacanane ahIM zruta kahela che. sUtrakAre e zratane ahI namaskAra karyA che. pahelAM bhAvalipine namaskAra karIne have sUtrakAra bhAvalipinA kAraNabhUta bhAvazratane namaskAra kare che "ta' padanA prayoga dvArA ahIM "bhAvakRta levAmAM Avela che. te bhAvakRta dvAdazAMgIrUpa a~vacanane mAnavAmAM Avela che. ahIM zrutane je namaskAra karavAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che te zrata ane zratavAnamAM abhedane upacAra karIne ja karavAmAM Avela che. kahevAne bhAvArtha e che ke-dvAdazAMgIrUpa pravacana ahaMta bhagavAnanA mukhamAMthI bahAra Avela che. tethI ahaMta bhagavAna ane temanA dvArA apAyela dvAdazAMgIrUpa pravacanamAM bheda hovA chatAM bheda mAnela nathI. bhedanI tarapha daSTi ja na rAkhavI te abheda upacAra che. te abhedepacArathI ja zratane namaskAra karyA che-lipisamudAyAtmaka zratane namaskAra karyA nathI. kAraNa ke bhAvalipinI jema bhAvakRtaja namaskAra karavA yogya bane che. sU03 pahelAM prathama zatakanA 10 uddezonA vAcArya kayA kayA che? te saMkSiptamAM kahevAmAM Avela che. te anusAra "je rIte uddeza batAvavAmAM AvyA che te rIte ja nirdeza thAya che" A nyAyarUpa kamane khyAlamAM rAkhIne zrI bhagavatI sUtra : 1 34 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sauthI pahelAM prathama udezakane artha ja savistAra samajAvo joIe. tethI pahelA uddezakanA arthane vistArathI kahevAne mATe taiyAra thayela zrI sudharmAsvAmI tethI pahelAM gurupUrvakama lakSaNa saMbaMdhane batAvatAM jaMbusvAmIne A sUtra kahe che- te zALa" ItyAdi, rAjagRhanagara aura zreNikarAja kA varNana (RLe che ten agi) te kALe ane te samaye ( je nAma hothA) rAjagRha nAmanuM nagara hatuM (aurLo) te rAjagRha nagaranuM varNana aupapAtika sUtramAM varNavAyela caMpA nagarInA varNana jevuM samajavuM. (tasa of yAsa rarara3) te rAjagRha nagaranI (phicA) bahAra (ratapurine himAra) IzAna koNamAM (musiNa nAmai) guNazilaka nAmanuM () vyantarAyatana hatuM. (renig gr sevI) te samaya rAjagRha nagaramAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. temanI rANInuM nAma celaNadevI hatuM. bhAvArtha--avasarpiNI kALanA cethA ArAnuM A varNana che. jyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra vicaratA hatA tyAre rAjagRha nagarane zAsaka zreNika rAjA hate. tenI paTarANInuM nAma celaNa hatuM sUtrakAre ahIM rAjagRha nagaranuM vizeSa varNana karyuM nathI. "varNa" zabdathI tenuM kevaLa sUcana ja karyuM che. auyapAtika sUtramAM caMpAnagarInuM vistArapUrvaka varNana karyuM che. tyAM caMpA nagarInuM varNana karanArAM jeTalAM vizeSaNa che te badhAM strIliMga(nArI jAtinAM) che. caMpAnagarInA varNanamAM vaparAyelAM strIliMga pratyaya vALAM vizeSaNonI jagyAe pulliMga (narajAti)nA pratyayavALAM vizeSaNa vAparavAthI rAjagRha nagaranuM varNana thaze. vaLI caMpA nagarInA zAsaka keNika rAjA ane temanI paTarANI dhAriNInuM jevuM varNana te sUtramAM karyuM che. barAbara tevuM ja varNana zreNika rAjA ane temanI paTarANuM calaNuM devInuM samajI levuM. aupapAtika sUtranI TIkAnuM nAma "cUpavaLi TIdA" che. uparokta varNana jANavAnI jijJAsA rAkhanArAne mATe A TIkA jarUra jovA jevI che. . 4 in zrI mahAvIra svAmI kA varNana te kALe te samayamAM pharI zuM thayuM ? te kahe che--"te " ityAdi. (3Le vaLe tevaM vamaLa') te kALe ane te samaye (vAre) Adikara ( vityAre) tIrthakara (saMju) svayaM saMbuddha, (kuriyuttame) puruSottama, (griNI) zrI bhagavatI sUtra: 1 35 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSasiMha, (purivarajerg) puruSavarapuMDarIka-puruSamAM puMDarIka samAna, (kurivA vAMdhahasthI) puruSavaragaMdhahastIpuruSamAM gaMdhahastI samAna, (tror) lekattama, (Dhola) lekanAtha, (Dhohipa) leka hitakAraka, (jo pUre) leka pradIpa, (TocapablocAre) lokapradyotakara, (amacA) abhaya denArA, (raghurA) cakSudAtA, (mArA) mArgadaya-mokSamArga batAvanAra, (ALA) zaraNadAtA, (kIvarA) jIvadAtA, (jAhi) bedhilAbha denAra, (dharmA ) dharmadaya, ( pa Na) dharmanI dezanA ApanAra, (dhamanAra) dharmanAyaka, (dhammasANi) dharmasArathika, (ghampavaravAraraMtavaThThI) dharmavara cAturaMta cakravartI, (sIvo) dvIpatulya (tALa) rakSaNa karavAne samartha, (sarachuM) zaraNe janArane zaraNe ApanAra, (pa ) pratiSThA svarUpa (dhvaricAranAgaLiya) apratihata zreSTha jJAnadarzana dhAraNa karanAra, (vicarachaka) vyAvRttachannA (fjJaLa) jina (navA) jApaka ( ti) tIrNa (tArA) tAraka, (zuddha) buddha, (voTTA)odhaka, (mu) mukta, (mogara) mocaka-mukta karAvanAra, (sabranga) sarvajJa, (savanI ) sarvadarzI, evA (samaLe mA mahAvIre) zramaNa bhagavAna mahAvIra ke je (ziva-bhaca-maraca-mata-maraca-mAvA-pujArAvarica) ziva, acala, aruja, anaMta, akSaya, vyAbAdhA rahita, punarAvRttirahita, (siddhi rAmacaM TALa) siddhigati nAmanA sthAnane (saMvikA) prApta karavAvALA, teo vihAra karatAM karatAM te guNazilaka vyaMtarAyatanamAM padhAryA. ahIM (nAva samosaM) samavasaraNa sudhInuM varNa jeDI levAnuM che. ahIM sUtrakAre A sUtra dvArA e batAvyuM che ke jemanA guNone samUha vANI dvArA varNavI zakAya tema nathI tathA vajIrSabhanArAca saMhananane kAraNe jemanuM zarIra atyaMta suMdara che evA bhagavAna mahAvIra svAmI apratibaMdha vihAra karatAM karatAM rAjagRha nagaramAM AvelA te guNazilaka vyaMtarAyatanamAM padhAryA. bhagavAna mahAvIra prabhu kevA hatA te vAta uparokta vizeSaNa dvArA batAvavAmAM AvI che. te vizeSaNone spaSTa artha A pramANe che- zrApti ti zramaH" tIvra tapasyA karavAmAM je prayatnazIla rahe che temane zramaNa kahe che. jeo bhaga-samagra aizvarya-vALA hoya che temane bhagavAna zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che. vIsamA tIrthakara ke jeo A avasarpiNI kALamAM aMtima tIrthakara thayA temanuM nAma mahAvIra che. "mahAvIra" nAma guNa pramANe che. "mahAvIra >> padamAM je "vIra zabda che tenI vyutpatti A pramANe che. "vizeSataH ziva phurti rati vika" vizeSa rUpe je zivapadane prApta kare che tene vIra kahe che. athavA-vicati ripUna rUti vIraH" je karmarUpI zatruone nAza kare che tene vIra kahe che. athavA-"ananyAnumatamAtAzriyA vidAse ti vIraH" asAdhAraNa tapazrIthI je zebhAyamAna hoya che tene vIra kahe che. athavA- "sattaromAnisTanAthaMmanattara vIrya cAra rUtti-vIraH" AMtarika zatrurUpa mehakarmanA mahAna baLane nAza karavAne mATe je anaMta tapathI yukta evA potAnA anaMta vIryano upayoga kare che te vIra che. evA vIra sAmAnya jinane manAya che. A sAmAnya jinanI apekSAe je mahAna vIra hoya temane mahAvIra kahe che. mahAvIra prabhumAM mahattva guNathI yukata vIratva hatuM tenuM pratipAdana A rIte thaI zake che temAM vividha pariSaha ane upasargonI sAme paNa aDaga rahyA hatA. ane janma samaye temaNe potAnA aMguThA vaDe sumeru parvatane paNa kapAvyuM hatuM. bhagavAna mahAvIra prabhune Adikara kahevAnuM kAraNa e che ke temaNe pitAnA zAsananI apekSAe pahelethI ja zrutacAritra rUpa dharmanuM prarUpaNa karyuM che. saMsAra rUpa mahAsAgara jenA dvArA pAra karAya che tenuM nAma tIrtha che. evuM tIrtha pravacana gaNAya che. athavA pravacanane AdhAra caturvidha saMdha hoya che tethI caturvidha saMghane tIrtha kahe che. te tIrthanI sthApanA karavAne svabhAva bhagavAnamAM hoya che. tethI temane tIrthakara kahe che. bhagavAnane "svayaM saMbuddha" kahevAnuM kAraNa e che ke bhagavAnane sArAmAM sArA bedhanI je prApti thAya che te keInA upadezathI temane prApta thatI nathI. paNa teo jAte ja te bedha prApta kare che. jJAnAdika anaMta guNavALA hovAthI bhagavAna mahAvIrane puruSottama kahyA che. bhagavAna mahAvIrane je puruSa siMhanuM vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che tenuM kAraNa e che ke teo samasta puruSamAM siMha samAna hatA. siMhamAM sauthI vadhAre zauryaguNa hoya che. e ja rIte bhagavAna mahAvIramAM paNa rAgadveSa Adi zatruone parAjita karavAnuM adbhuta zaurya rUpa parAkrama pragaTarUpe vidyamAna hatuM. athavA teo siMhanA jevA puruSa hovAthI temane puruSasiMha kahevAmAM AvyA che. prabhune "puruSavarapuMDarIka" kahevAnuM kAraNa e che ke teo varapuDarIka-zreSTha puMDarIka jevA puruSa hatA je sarvottama dhavala kamaLa thAya che tene varapuMDarIka kahe che. bhagavAnane varapuMDarIkanI upamA ApavAnuM kAraNa e che ke teo samasta prakAranA azubha maLathI rahita hatA, tathA samasta zubha anu bhAvothI parizuddha hatA. athavA-jema puMDarIka kAdavamAMthI pedA thAya che, ane pANImAM rahIne ja potAne vikAsa sAdhe che paNa te te banenI sAthe saMbaMdha rAkhatuM nathI. temanAthI alipta ja rahe che ane jaLanI upara ramaNIya dekhAya che, ane pitAnA anupama guNone prabhAve sura, asura ane manuSya dvArA zrI bhagavatI sUtra : 1 37 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zirodhArya bane che, e ja pramANe prabhu paNa karmarUpI pakamAMthI utpanna te thayAM ane bhegarUpa jaLathI vRddhi paNa pAmyAM, chatAM paNa te bannethI alipta (dUraja) rahyA. tathA guNarUpa saMpattinuM sthAna hovAne kAraNe kevaLajJAna Adi guNonA prabhAvathI teo samasta bhavyajane dvArA zirodhArya banyA. tethI prabhune "puruSavara gaMdhahastI" kahevAnuM kAraNa e che ke teo gaMdhahastInA jevAM hatA. gaMdhahastInAM nIcenAM lakSaNe kahyAM che- yasya gandhaM samAghrAya, palAyante pare gjaaH| taM gandhahastinaM vidyAnnRpate vijayAvaham // 1 // iti" / jenI gaMdhathI bIjA badhA hAthIo bhAgI jAya che tathA je pitAnA rAjAne yuddhamAM vijaya apAve che te hAthIne gaMdhahastI kahe che. jevI rIte gAMdhahastInI gaMdha AvatAM ja bIjA hAthIo Ama tema bhAgI jaIne koI jagyAe chUpAI jAya che eja rIte prabhunA atizane prabhAva ja e adrabhuta hoya che ke teo jyAM jyAM vihAra kare che tyAM tyAMnA upadra, lUMTaphATa marakI Adi saghaLA utpAta zAnta paDI jAya che. jevI rIte gaMdhahastIne Azraya karanAra rAjA vijayI nIvaDe che tevI rIte prabhune Azraya lenAra bhavya gaNa sadA vijayI ja banyA kare che. A rIte banemAM samAnatA rahelI che. "dinagaramANapatajJAtaH" ne artha e che ke jevI rIte gaMdhahastInI sugaMdhathI bIjA hAthIo bhAgI jAya che e ja rIte prabhunA vihArarUpa pavananI sugadhathI iti (khetIne nAza karanAra upadrava), pavananuM tophAna, rogacALa vagere upadrava rUpI anya hAthIo paNa bIjI dizAomAM nAsI jAya che. prabhu cotrIsa atiza ane vANInA pAMtrIsa guNa vaDe virAjamAna hovAthI bhavyalokomAM uttama manAya che. tethI ja temane lakattama vizeSaNa lagADayuM che. "lekanAtha pada e batAve che ke prabhu bhavya jananuM gakSema karanAra hoya che. tethI teo temanA netA hoya che. "rohitaH" pada e batAve che ke ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInA jeTalA jIve che temanI rakSA karavAne upAya prabhu batAve che. te rIte ekendriya Adi sarva prANagaNanA hitarUpa rakSAne upAya batAvatA hovAthI temane "lokahita" kahelA che... je rIte dIpaka samasta jene sarakhe prakAza Ape che, paNa te prakAzane lAbha AMdhaLe mANasa uThAvI zakato nathI-dekhate mANasa ja te prakAza janya sukhane bhegavI zake che. e ja rIte bhavya jane ja bhagavAnanA anubhAvathI unna thayela paramAnaMdane bhegavI zake che. abhavya che jogavI zakatA nathI. kAraNa ke abhavya jInA manamAM anAdi kALathI je mithyAtvarUpa aMdhakArane thara jAme hoya che te prabhunI dezanAthI dUra thato nathI. tethI viziSTa Atmatatvane prakAza temane maLI zakato nathI. paNa bhavyajInI bAbatamAM evuM banatuM nathI. kAraNa ke prabhunI dezanA dvArA temanA anAdikALanA mithyAtvarUpa aMdhakAranA thara dUra thaI jAya che. tethI temane viziSTa AtmatatvanAM darzana thavA mAMDe che. A zrI bhagavatI sUtra : 1 38 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtane samajAvavA mATe sUtrakAre pradIpanuM dRSTAMta ApyuM che. lekapadathI ahIM sAmAnyaleka grahaNa na karatAM bhavyaleka grahaNa thayela che. "jotara" pada e vAta siddha kare che ke prabhu pitAnA jJAnathI leka ane elekarUpa samasta padArthone prakAzita karavAnA svabhAva vALA hoya che. "Dhocate rUri DhovA!" A vyakti pramANe 'leka zabdathI ahIM leka ane aleka banene samAveza karAya che. kAraNa ke kevaLajJAna dvArA te bannenA yathArtha svarUpane joI zakAya che. abhayadaya pada e batAve che ke prabhu keIne paNa bhaya pamADatA nathI. prabhu upasarga denArane ane prANone nAza karavAmAM AnaMda mAnanAra chane paNa bhaya pamADatA nathI tethI temane "abhayadaya kahevAmAM AvyA che. "mayAnA jamAvomasanmAkSa sAdhavAmAM utkRSTa dharyarUpa je akSobha lakSaNanI AvazyaktA rahe che te prabhu bhavyajanane Ape che. eTale ke bhavyajIvone teo e upadeza Ape che ke jenA prabhAvathI mukti sAdhavAnA kAryamAM kaI paNa saMgamAM teo dhiryathI vicalita thatA nathI. pratikUla saMgomAM paNa teo kadI bhubhita thatA nathI. athavA abhayA-samasta jIvane saMkaTamAMthI choDAvanArI dayA-anakaMpA hoya che. te anukaMpA temanAmAM hovAthI temane "abhayadaya' kahevAmAM AvyA che. cakSudaya (cakSudAtA) pada e batAve che ke-jema haraNAdi jAnavarothI vyAsa vanamAM luMTArA dvArA lUMTAIne, AMkha para paTTI bAMdhIne tathA hAtha paga jakaDI laIne khADAmAM haDaselI devAyelI vyaktinI AMkha paranI paTTI khaseDI nAkhIne tene dekhate karIne mArge caDAvI denAra upakArI mANasane jevI rIte cakSudAyI gaNavAmAM Ave che, evI rIte A bhavATavImAM rAgadveSa rUpI lUMTArA dvArA je jInA AtmaguNa rUpI dhanane lUMTI levAmAM AvyuM che, ane durAgraha rUpI paTTI vaDe jemanI antaraMga zratajJAnarUpa AMkhe jakaDI levAmAM AvI che tathA mithyAtvarUpa bhayaMkara khADAmAM jemane haDaselI devAmAM AvyA che evA jIvonI nikhila vastunA vAstavika svarUpane batAvanArI (prakAzaka) je zrutajJAnarUpa AMkhe che-je AMkhe para durAgraharUpa paTTI majabUta rIte bAMdhelI che, te paTTIne dUra karIne prabhue temane sAcA jJAnarUpa cakSunuM pradAna karyuM che. ane muktine rAha batAvyuM che. tethI bhagavAnane cakSudAyI kahyA che. ahIM cakSu ane jJAnamAM samasta vastuonA vAstavika svarUpane batAvavAnI zakti hovAthI samAnatA pragaTa karavAmAM AvI che. tethI cakSu zabdane artha jJAna-zrutajJAna levAmAM (vaTAvavAmAM) Avyo che. eja vAtane sUtrakAra bIjI rIte samajAve che-"mA " ratnatrayA bhaka je mokSamArga che te ahIM "mArga" zabdathI grahaNa karAyela che. athavA viziSTa guNasthAnamAM pahoMcADanAra je kSapazama bhAva che te "mA" zabdathI grahaNa karAyela che. te mArgadaya-te mArgadAtA-te mArge laI janAra mULarUpe te prabhUja hoya che. tethI temane mArgadarya" kahevAmAM AvyA che. "phALa-zaraNa zrI bhagavatI sUtra : 1 39 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale rakSaNasthAna. karmarUpI zatruone adhIna thavAthI vyAkuLa banelA jIvone prabhue pitAnI divya dezanA dvArA mekSarUpa rakSaNasthAna batAvyuM. tethI temane zaraNadaya kahevAmAM AvyA che. athavA prabhue te jIne pitAnI divya dezanA dvArA karmothI pitAnI rakSA karavAne upAya batAvyuM. tethI prabhune zaraNadaya kahe che. "jIva" zabdane artha e che ke prabhunI saMkaTamocanarUpa dayA kaI amuka ja prANIo para rahI nathI paNa ekendriyathI laIne paMcendriya sudhInA badhA ja pratye eka sarakhI rahI che. tethI prabhune jIvadaya kahyA che. athavA munijana jenA dvArA jIvita rahe che te jIva che. e jIva saMyama che. A saMyama jIvanane je de che tene jIvadaya kahe che. "vohi" jinapraNIta dharmanI mULabhUta je tatvArtha zraddhAnarUpa ruci che tene bodhi kahe che. te badhi denArA prabhu hovAthI temane "badhidaya' kahyA che. "dharmara" tImAM paDatAM ane tenAthI bacAve che tenuM nAma dharma che. evA te dharmane zrutacAritrarUpa kahe che. prabhunI dezanA dvArA ane te dharmanI prApti thAya che, tethI prabhane dharmadaya kahela che. "dharmadezaka-pabhu eja dharmane upadeza Ape che, tethI temane dharmadezaka kahevAmAM AvyA che. teo dharmanA netA hovAthI temane dharmanAyaka ane dharmanA sArathi hovAthI temane "dharmasArathi, kahela che. jevI rIte sArathi rathamAM beThelI vyaktione sukhapUrvaka temane javAne sthAne pahoMcADe che. ane ratha ADe mArge na caDI jAya tenI pUrepUrI kALajI rAkhe che, e ja pramANe bhagavAnarUpI sArathi paNe dharmArUpI rathadvArA bhavyajanone temanA abhISTa sthAne mukitapuramAM-poMcADe che, ane kuvAdIo sAme dharmanuM rakSaNa kare che, te kAraNe temane "dharmasArathi kahela che. A rIte ahIM bhagavAnamAM sArathitvanuM AropaNa thavAthI dharmamAM rathatvanuM AropaNa abhivyakata thAya che, tenI A paraMparita rUpaka alaMkAra che. "dharmavaravA taravaTTI'-'dharmavaracAturantacakravartIdAna, zIla, tapa ane bhAva e cAre dvArA jIvenI narakAdi cAra gati ane cAra kaSAne nAza karI nAkhe che, athavA jenA sevanathI cAra kaSAye ane cAra gatine nAza thaI jAya che, athavA dAna, zIla, tapa ane bhAva e cArene lIdhe je zebhe che, athavA jenA dAnAdika cAra avayava che, athavA jenA dAnAdika cAra svarUpa che, tenuM nAma cAturanta che. tene svArthika "ba" pratyaya lAgavAthI caturantamAMthI cAturanta banI jAya che. A cAturanta ja janma, jarA ane maraNanuM ucchedaka hovAthI tene caka samAna mAnela che, vara zreSTha je cAturantacaka hoya che tene "varacAturantacaka kahe che. "vara pada dvArA temAM "rAjacakenA karatAM zreSThatA batAvavAmAM Avela che, kAraNa ke te banne lekanuM sAdhaka hoya che. dharma ja evuM "varacAturantacaka che tenA jevuM bIjuM kaMI paNa hotuM nathI. "vara pada dvArA saugatAdi dharmanuM nirAkaraNa thaI jAya che, kAraNa ke te sAcA dharma nathI paNa dharmane abhAsa ja che. temAM dharmAbhAsatA e zrI bhagavatI sUtra : 1 40 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe che ke temAM tAttvika arthanuM pratipAdana karavAnuM sAmarthya bilakula nathI. te kAraNe temAM varatva (zreSThatA ) nathI. A dhavara cAturanta pramANe ja vana karavAne jemanA svabhAva hAya che temane ' dhavara cAturanta cakravartI" kahe che, cakravartI pada dvArA chae khaMDanA adhipatinI sAthe sAdRsya-samAnatA batAvavAmAM Avela che je A rIte che-uttara dizAmAM himavAna ane bAkInI traNe dizAmAM traNa samudra, e cAra pRthvinA vibhAga che- e cAramAM jenuM adhipatya cAle che tene cAturanta kahe che. tathA cakraratna vizeSathI pravRtti karavAnA jenA svabhAva che tene cakravartI kahe che, cAturantarUpa je cakravartI tene cAturanta cakravartI kahe che. nyAyanI dRSTie zreSTha evA cAturanta cakravartIne dhavara cAturanta cakravartI kahe che. 'dharmAH puSya-cama-nyAya-svamAvADaDavAlomAH' A asarakASanA kathanAnusAra dha zabdane a nyAya thAya che. tenuM tAtka e che ke jema bhUma'DaLamAM bIjA rAjAo karatAM cakravartI rAjAnA prabhAva vadhAre hAya che eja pramANe bIjA dhapraNetAo karatAM bhagavAnane prabhAva paNa vadhAre paDe che. te kAraNe ahIM temane dharmAMvara cAturanta cakravartI kahevAmAM AvyA che athavA--cAturanta je cakra tene ja cAturanta cakra kahela che. zreSTha cAturanta cakrane varacAturanta cakra kahela che. zreSTha (vara) cAturantanA jevA je dhama tene dharmAMvara cAturanta kahela che. e dhavara cAturanta pramANe ja vartavAnA ane khIjAnI pAse tevuM vartana karAvavAnA jemanA svabhAva hAya che temane dha varacAturanta cakravartI kahe che. jema samudramAM DUbatAM jIvAne mATe dvIpa AzrayasthAna ane che tema saMsArasamudramAM DUbatAM jIvAne mATe bhagavAna AzrayadAtA heAvAthI temane dvIpa vizeSaNu lagADayuM che. karmAthI trAselA bhavyajIvAnI rakSA karavAnuM sAmarthya prabhumAM che tethI temane trANurUpa batAvyA che. zaraNAgati " padmathI eja vAta spaSTa thaI che ke prabhu bhavyajIvAne mATe jema trANurUpa che, eja pramANe AzrayasthAnarUpa che. traNe kALamAM pote prApta karelA vizuddha svarUpathI bhagavAna vicalita thatAM nathI-eTale ke temanA te zuddha svarUpanA kadI paNu nAza thatA nathI. tethI te pratiSThA snarUpa che. " apratitava jJAnonadhara: " padma e batAve che ke prabhu je anaMta jJAna ane anaMta darzanane dhAraNa kare che te anaMtajJAna ane anaMtana AvaraNu rahita che. bhityAdi AvaraNAthI te kadI paNa skhalita thatAM nathI. eTale ke bhityAdi Avaraka dravya temane jJeya padArtho jANatA rokI zakatuM nathI. bhityAdiya Avaraka dravya je jJAnadarzanamAM jJeya paTTAne jANavAmAM naDanararUpa ane che te jJAnadarzanane pratihata jJAnadarzana kahe che. A rIte je jJAnadarzana pratihata hotAM nathI temane apratihata jJAnadarzana kahe che. evA apratihata jJAnadarzanane dhAraNa karanArane ' apratiheta jJAnanadhara ' kahe kahe che. apratihata jJAnadanadharanA upara pramANe artha thAya che. " yAvRttaLanA padma e batAve che ke prabhunA AtmAmAMthI jJAnAvaraNa Adi cAra ghAtiyA kAM nivRtta thaI gayAM che. A padanA avayavA A pramANe che jenA dvArA AtmAnA ' * zrI bhagavatI sUtra : 1 41 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna kevaLadarzana Adi guNane AvRtta karI nAkhavAmAM Ave che tenuM nAma cha% che. ghAtiyA karmone samUha e prakArane chadma che. te jJAnAvaraNa Adi karmasamUhane jemanA dvArA nAza thaI jAya che temane "vyAvRttachadmA" kahe che. ninA zabda e batAve che ke rAgadveSa Adi aMdaranA zatruone jItIne ja AtmA jina banI zake che. bhagavAna mahAvIra svAmIe paNa rAgadveSa Adi aMdaranA zatraone jItyA hatA tethI temane jina kahevAmAM Avela che. "vAva pada e batAve che ke prabhu potAnI dezanA dvArA bhavya jIvone rAgadveSa Adi zatruone jItavAnI preraNA Ape che. tethI prabhune jApaka kahyA che. "tiom pada e batAve che ke prabhu pate cAra gati vALA saMsAra samudrane tarI gayA che. "tA" para e batAve che ke prabhu anya bhavya jIvone paNa saMsAra samudra tarAvI de che. bhagavAne jAte ja bedha prApta karyo che, keIe temane bodha Ape nathI. e vAta "buddha pada dvArA batAvavAmAM AvI che. "bodhaka pada ema batAve che ke prabhu anya ne bedha Ape che. bhagavAnane mukta kahevAnuM kAraNa e che ke teo pote karmabaMdhanamAMthI chUTI gayA che ane bIjA bhavyajIvone paNa teo karmabaMdhanamAMthI choDAve che. trikALavatI samasta dravyanA guNaparyAne bhagavAna yathArtha rIte jANe che, tethI temane sarvajJa kahyA che. sAmAnya rIte samasta padArthonA yathArtha svarUpanA teo dRSTA che, tethI temane sarvadarzI kahevAmA AvyA che. ziva, acala Adi vizeSaNe sadgatine lagADavAmAM AvyAM che. tene artha A pramANe che-ziva-sarva upadrathI rahita hovAne kAraNe kalyANa svarUpa. svAbhAvika ane prAyogika ane prakAranI calana kriyAthI rahita. anna-AdhivyAdhithI rahita. anaMta-jene nAza thata nathI tevuM. akSaya-avinAzI svabhAvanuM vyAvA-dravya ane bhAva rUpe jyAM pIDA bilakula nathI ane te kAraNe je pIDA rahita che. bapunarAvRtti-jyAM gayA pachI jIvane saMsAramAM pharI pAchAM AvavuM paDatuM nathI. evA punarAgamanathI rahita siddhi gatinAmanA sthAnane prApta karanArA te bhagavAna hatA, e prakArano saMbaMdha joDI le. sUtramAM "nAva samosara evo je pATha AvyuM che te parathI ema samajI levAnuM che ke samavasaraNanA viSayamAM anya Agama zAstromAM jeTaluM pATha AvatuM hoya te samasta pAThane ahIM grahaNa karI levo. te pATha A pramANe che-"gara jiLa vijhI" thI laIne "mavA mAmale vi" ahIM sudhI pATha-te pAThane A pramANe artha thAya che "zabda" jemanA jJAna AgaLa kaI paNa vastu chUpI rahI zakatI nathI. eTale ke jeo trikALavartI samasta padArthonA svarUpane spaSTa rIte jANe che-(yathArtha jJAtA che) temane "gara" kahe che-"ra ra ra ra ra" " zna" zabda sakArAnta che. teno artha e thAya che ke jemaNe kevaLajJAnanA prabhAvathI kAlekanA vastu samUhane hastAmalakavat karI lIdhuM che hAthamAM rahelA AmaLAMnuM svarUpa jema jANI zakAya che tema kAlekanI pratyeka vastunuM svarUpa je jANI zake che. temane "" kahe che. zrI bhagavatI sUtra : 1 42 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te kAraNe ja bhagavAna mahAvIra prabhune "u " kahela che. rAgadveSa AdinA vijetA hovAthI teo jina hatA. kevaLajJAnavALA hovAthI teo kevalI hatA. temanA zarIranI UMcAI sAta hAthanI hatI. teo samacaturasa saMsthAnavALA hatA. je saMsthAnamAM hAtha, paga, upara ane nIcenA bhAge, e cAre vibhAge samarthyane zubha lakSaNavALA hoya che. te saMsthAnane samacaturansa saMsthAna kahe che. saMsthAna eTale AkAra. sama eTale barAbara-sapramANa. caturastra eTale cAra. "asa" eTale hAtha, paga Adi vibhAga. prabhunuM saMhanana vAjhaSabhanArAca hatuM. khIlavAnA AkAranA hADakAnuM nAma vaja che. vajAnA upara vIMTaLAyelI paTTI jevA viziSTa asthine naSabha kahe che. banenA markaTabaMdhane nArAca kahe che. kahevAnuM tAtparya e che ke je zarIranA veSTana-kIle, (khIlInAM AkAranAM hADakAM) ane asthi vajaya hoya tene "vaja8SabhanArA saMhAna kahe che. pariveSTita banne hADakAo upara ane traNa hADakAone majabUta karavAne mATe khIlInA AkAranuM vajI nAmanuM hADakuM je saMhananamAM besADeluM hoya che te saMhanane vajARSabhanArAca saMhanana kahe che. asthibaMdhanI viziSTa racanArUpa saMhanana hoya che. prabhunA zarIranI aMdara rahelA vAyune vega sadA temane anukULa rahyA kare che. te vAyuno prakopa kadI temane naDato nathI. tethI temane anukULa vAyuvegavALA kahyA che. prabhunuM gudAzaya kaMkapakSInA gudAzaya jevuM hoya che. eja vAta "kaMkagraha' zabda dvArA batAvavAmAM AvI che. 'vocapariNAme pada e vAta batAve che ke prabhune AhAraparipAka kapAtanA AhArapariyAka jevo hoya che. eTale ke-jema kabutaranI jaTharAgni paththaranAM kaNone paNa pacAvI zake che. tema prabhunI jaTharAgni anta, prAnta Adi sarva prakAranA AhArane pacAvI de che. zakuni eTale pakSI. pakSInuM gudAzaya maLanA saMparkathI taddana rahita hoya che. ane pRSTa bhAga ghaNe suMdara hoya che. pArdha bhAga paNa manahara hoya che ane chAtIne bhAga paNa suramya hoya che. eja pramANe prabhunAM aMge paNa suMdara hoya che. padma-kamala, utpalanIlakamala, athavA padma eTale padmaka nAmanuM sugaMdhi dravya ane utpala eTale utpalakuSTa nAmanuM sugaMdhi dravyanI jevI sudhi hoya che tevI sugaMdhithI yukta vAyu prabhunA zvAsecchavAsamAMthI nIkaLe che, ane vAyuthI prabhunuM mukha sadA saurabhathI yukata rahe che. prabhunuM zarIra kAntimaya hoya che. prabhunA zarIranA mAMsapiMDa regarahita, sarvottama guNavALA zvata ane anupama hoya che. prabhunuM zarIra jala, malla, kalaMka, sveda ane rajanA deSathI rahita hovAne lIdhe sadA nirmaLa rahe che. have "jalU " zrI bhagavatI sUtra : 1 43 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdano artha samajAvavAmAM Ave che. paraseve sUkAI jatAM zarIra para je mela jAme che tene javuM kahe che. zarIrane cALavAthI tenA uparathI je kALA kALA melanA thara nIkaLe che tene "jalla" kahe che. je raja zarIra para evI cATI jAya che ke tene ghaNuM muzkelIthI dUra karI zakAya che, ane je zarIra para jAmIne kaThaNa thaI jAya che evA melane 'madyu" kahe che. zarIra para je nakAmA tala, masA Adi nIkaLe che temane "kalaMka" kahe che, sAdhAraNa parasevAne sveda kahe che. sAdhAraNa dhULane raja kahe che. te badhAne kAraNe zarIramAM je malInatA Ave che tene deSa kahe che. prabhunuM zarIra e jalla, mallu Adi saghaLA dethI rahita hoya che. tethI temanuM zarIra nirmaLa rahe che. prabhunA aMgo ane upAMga anupama kAtine lIdhe sadA caLakyA kare che. prabhunuM mastaka ghaNuM ja puSTa hatuM. temAM mastaka saMbaMdhI jeTalAM zubha lakSaNo hoya che te saghaLAM mejUda hatAM. te mastaka unnata phUTa (zikhara)nA AkAranuM hatuM. nirmANa nAmakarma dvArA bahu ja saMbhALa pUrvaka tenuM nirmANa (racanA) thayuM hatuM. prabhunA mastakanAM keza za9mali vRkSanA phaLanA khaMDa samAna ati komaLa hatAM. nIcene zire bhAga te kaThaNa hate. paNa upara ugelAM keza zAlamali vRkSanA phaLanI aMdara rahelA resA jevAM kamaLa hatAM. zAmali vRkSanAM phaLa te kaThaNa hoya che. paNa temanI aMdara rahelA resA narama ane kamaLa hoya che. tethI mastakane zAlamalivRkSanA phaLa sAthe ane kezane te phaLanI aMdaranA resA sAthe sarakhAvavAmAM Avela che. prabhunA e samasta keza ghaNAM ja nirmaLa hatAM, prazasta-uttama hatAM, sUma-ghaNAM ja bArIka hatAM, sArAM lakSaNavALAM hatAM, suMdara sugaMdhathI yukata hatAM, sundara manahara hatAM, tathA te keza bhuja mecakavatu-eka prakAranA nIlaratna samAna, bhaMga samAna, nIlI guTikAnI jema, kAjaLa samAna, ane ullAsayukta bhramarasamUhanI samAna kALAM hatAM. tathA te keza chUTA chavAyAM na hatAM. paNa ghana hatAM, ane kuMcita-vakIbhUta eTale ke kuMDaLanI jema vAMkaDIyAM hatAM, ane pradakSiNAvarta hatAM. zrI mahAvIra svAmInA kezotpatti sthAnanuM varNana A pramANe che.(vAsTimagro ) bhagavAnanAM kezanuM ugamasthAna dADamanAM phUlanAM jevuM rakta varNanuM, agnimAM tapAvelA suvarNanA varNa jevuM nirmaLa ane atyaMta mulAyama hatuM. (chattIsAhi) eja pUrvokta vizeSaNone sUtrakAra bIjI rIte kahe che bhagavAnane mastakapradeza vartuLAkAra ane unnata hovAne lIdhe chatranA AkArane lAgatuM hatuM. (nidAnarUtyAdri) bhagavAnanuM lalATa traNa vinAnuM, viSamatA vinAnuM ane "DhaSTa' suMdara hatuM. te pRSTa-zuddha ane AThamanA candramaMDaLa jevuM hatuM. (huvalyAri) bhagavAnanuM mukha zaradapunamanA candranA jevuM tejasvI hatuM, eTale ke jema zaradapunamane candra prabhAsamUhathI bhareluM hoya che tema prabhunuM mukha paNa prabhAsamUhathI bhareluM hatuM, ane saumyasuMdara hatuM. jevI rIte zaradaRtune candra pUrNa prabhAthI vyApta rahe che ane ghaNe suMdara lAge che e ja pramANe prabhunuM mukha paNa suMdara lAgatuM hatuM. (ghaNILa0) prabhunA bane kAna sapramANa hovAthI prabhune zebhanakarNa vALA kahela che. (pa zrI bhagavatI sUtra: 1 44 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtA) prabhunA ane kapala pradeza puSTa ane mAMsala hatA. (zALA0i ) prabhunI bane bhramare namAvelA dhanuSyanA jevI suMdara hatI, ane kALAM vAdaLanI paMkitanA jevI tana-pAtaLI, zyAma ane snigdha hatI. (savA) prabhunI ane AMkhe vikasita sapheda kamaLanA jevI hatI. (jo vica0) prabhunI bane Akhe kamaLanA jevI vikasita ane zveta hatI. (patrAva) prabhunuM nAka garuDanI cAMca jevuM dIrgha, saraLa ane unnata hatuM. (kavi. ) prabhune adhareSTha susaMskRta vidramanA je tathA bismaphaLanA je lAla hato. (pahupati rutyAra) prabhunI daMtapaMkti zveta candrakhaMDanA jevI nirmaLa, ati svaccha zaMkha, gokSIra-gAyanuM dUdha, pANInAM phINa, zvata puSpa, jalakaNa ane mRNAlikA jevI sapheda hatI. (avaMte phUlyANa) prabhunA dAMta akhaMDa hatA-eTale ke jeTalA dAMta daMtapaMktiomAM hovA joIe eTalA ja hatA. vadhAre paNa na hatA ane ochA paNa na hatA. te dAMta asphaTita hatA-temAM eka paNa dAMta tUTele na hatuM, avirala hatA- dUra dUra na hatA. susnigdha majabUta ane sujAta hatA. eka dAMtanI zreNInA jevA aneka dAMta hatA. (dutavatyAdri) prabhunuM tALavuM ane jIbha agnimAM tapAvIne lAla karela, vaLI pANI dvArA chevAmAM Avela, mATe agnimAM tapAvela suvarNanA samAna atyaMta rakata varNanA hatA. (lavacirUri) prabhunI mizra-dADhImUMcha avartanazIla ane suvibhakata hatI. be bhAgamAM sArI rIte vibhakta thayelI hatI, tathA zobhAyukta hatI beDeLa na hatI. (maMDha0) prabhunI haDapacI (dADhIne bhAga) mAMsala ane puSTa hatI, suMdara AkAranI, prazasta-atiramaNIya tathA vyAghanI haDapacI (dADha) samAna dIrgha hatI. (23ju tyAra) bhagavAnanI Deka temanA pitAnA cAra AMgaLa pramANa pahoLI hatI, tathA unnata hovAthI ane trivatithI yukata hovAne kAraNe uttama zaMkhanI rekhA jevI zobhatI hatI. (varamaNirUri) prabhunA bane aMdha zreSTha mahiSa-pADA, varAha-sUvara,siha, zArdUla, vRSabha ane uttama hAthInA skaMdha jevA pratipUrNapramANayukta, ane vipula-sAmudrikazAstrokta lakSaNothI yukta hatA. (grinimAhi) prabhunI bane bhujAo gADInA yuganA jevI lAMbI, puSTa, ane manahara hatI ane tenI bane keNIone nIceno bhAga ghaNoja majabUta hato. temane AkAra ghaNuM ja suMdara hato ane te suzliSTa, viziSTa, saghana ane daDha hatA. tenAM saMdhisthAne snAyuo dvArA ghaNuM sArI rIte bAMdhelAM hatAM ane nagaranA zreSTha AgaLiyAnA jevA te vartuLAkAra hatA. (munasara hyAri ) prabhunA banne bAhu kaMIka levAne mATe daMDanI jema phelAvela bhujagezvaranA vizAla (lAMbA) zarIranA samAna lAMbA hatA. ( rAta sucAri ) prabhunI bane hathelI rakta varNanI hatI, ghaNI majabUta hatI. eTale ke pRSTha bhAgamAM unnata hatI, kAmI hatI ane mAMsala hatI. sujAta-suMdara hatI, zubha cihnothI yukata ane chidrajALathI rahita hatI. (uvomavarUdyAri) prabhunA hAthanI AMgaLIo puSTa, kamaLa ane ghaNI ja uttama hatI. (kAvata) rUDhi) prabhunA nakha AtAmratAmra-tAMbAnI jema AchA lAla raMganA hatA. talina -pAtaLA, zuci-zuddha, rucira-maneza, ane snigdha-mulAyama hatA. prabhunA hAthamAM candrakAranI, zaMkhanI, cakanI, ane dakSiNAvartaka svastikanI rekhAo hatI. (caMdrakUTa zrI bhagavatI sUtra : 1 45 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAdri) prabhunA hAthamAM candra, sUrya AdinI je rekhAo hatI te prazasta phaLa denArI hatI. ( 0 ) prabhunuM vakSasthaLa kanakapASANu jevuM nirmaLa hatuM. zubha lakSaNe vALuM hatuM, samatala, puSTa ane ativizALa hatuM. ane tenA para zrIvatsa cihna hatuM. (saMdulyAri) prabhunuM zarIra evuM hatuM ke hADakAM te dekhAtAM ja na hatAM. "karaMDraya" zabdane artha pRSTha bhAganuM hADakuM thAya che. bhagavAnane deha kanakanA jevI kAnti vALo hatenirmaLa hatuM, suMdara hatuM, regAdi bAdhAothI rahita hatuM, tathA uttama puruSanA 1008 lakSaNethI yukta hata. prabhunA banne pArzvabhAgo sannata-nIcenI tarapha avanata, pramANasaranA, suMdara, zubhalakSaNa vALA, samucita parimANa vALA ane puSTa hatA. (kagsamaetyAti) prabhunI remapaMkita saraLa, saghana, sarvottama, sUma, mulAyama, zobhItI, caLakatI ane manahara hatI. (kSavidyAri) prabhunuM udara mAchalI ane pakSInA peTa samAna suMdara hatuM, puSTa hatuM. prabhunI indriya pavitra hatI. je ke Indriya dvArA maLa bahAra nIkaLatA hoya che, paNa prabhunA atizayanA prabhAve prabhunI indriye nirmaLa hatI tethI ahIM temane nirmaLa kahI che. prabhunI nAbhi padmakezanA jevI gaMbhIra hatI. tathA te gaMgA nadInA ghumarIo khAtA taraMgonA jevI caMcaLa, cakranA jevI geLa, ravikiraNothI vikasita kamaLanA jevI gaMbhIra ane vizALa hatI. prabhunA zarIrane madhya bhAga-kaTipradeza (sAvAhi) madhyamAM khAMcavALI tripAinI jema, musaLanI jema, darpaNudaMDanI jema, uttama suvarNanI mUThanI jema ane zreSTha vAnI jema kRza-pAtaLe hate. prabhune kaTipradeza regAdirahita hovAne kAraNe prasanna thayelA zreSTha ghoDAnA kaTipradeza je ane ema ja siMhanA kaTipradeza je zreSTha ane goLa hato. prabhune guhAbhAga zreSTha ghoDAnA guhyAbhAga samAna suMdara hato. tathA te sulakSaNasaMpanna-uttama jAtinA ghaDAnA guhyabhAga je maLanA saMparkathI taddana rahita hate. (vaghAraphatyAra) prabhunI cAla zreSTha gajarAjanI cAla jevI suMdara hatI. ane temanuM parAkrama paNa zreSTha gajarAjanA parAkrama jevuM hatuM. (saraLa, hRtyAra) prabhunA banne uru-sAthaLa suMdara hAthInI sUMDhanA jevAM hatAM (mAtraphulyAri) prabhunA bane DhIMcaNa saMpuTanA upara nIcenA bhAgonI saMdhinI jema atyaMta DhaMkAyela hatA eTale ke mAMsathI puSTa hatA, te kAraNe ghUMTaNanA hADakAM dekhAtAM na hatAM. (0 phuvAra) prabhunI ane jANe hariNInI jA jevI hatI. kuruviMda eka prakAranuM tRNa, ane vastravaNelI derInI jema geLA hatI. tathA kramazaH pAtaLI thatI jatI hatI. athavA kuruvindAvarta nAmanuM eka viziSTa AbhUSaNa hoya che, tenA jevI hatI. prabhunA paganA gulpha eDinI pAsenI gaMThe saMsthita-suMdara AkAra vALI, suzliSTa-sumilita ane mAMsala hovAne kAraNe gUDha-adazya hatI. (supaTTiyarUthAti) prabhunA banne paga kAcabAnA jevA suMdara hatA. eTale ke saMkucita aMga vALA kAcabAnA pRSTha bhAga jevAM prabhanAM caraNa hatAM. prabhunA paganI AMgaLIe kamazaH hIyamAna ane viddhamAna hatI. tathA susaMhata-vibhinna hovA chatAM paNa saMmilita hatI (3uTca0rUri) te AMgaLIonA nakha saheja saheja UMcA, AchA lAla ane mulAyama hatA. zrI bhagavatI sUtra : 1 46 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhunA caraNe taLabhAga (juvakRtyAdri) lAla kamaLanAM pattAM jevo ati kemaLa ane lAla hatA. (nAnAlyAri) prabhunA caraNamAM parvatanAM, nagaranAM, makaranAM (magaranAM) sAgaranAM ane cakanAM cihno hatAM. e sivAya svastika Adi zubhasUcaka ane mAMgalika cihno paNa hatAM. prabhunuM rUpa atizaya suMdara hatuM. prabhunuM teja (dudhavacAri) dhumADAthI rahita prajvalita agni jevuM, vAraMvAra camakatI vijaLI jevuM ane taruNa ravi kiraNanA jevuM hatuM. prabhu karmonA AsavathI rahita hatA, mamatAthI rahita hatA, parigrahanI graMthithI rahita hatA, chintastrota hatA--bhavapravAhathI rahita hatA, dravyamALa ane bhAvamaLa, e banne prakAranA maLathI rahita hatA. dravyamALanI apekSAe bhagavAnanuM zarIra nirmaLa hatuM. ane bhAvamaLanI apekSAe karmabaMdhanA kAraNarUpa maLathI prabhu rahita hatA. e ja vAtanuM vadhAre spaSTIkaraNa karavAne mATe sUtrakAra kahe che - bhagavAna prema ( Asakti) thI, rAgathI ( viSayamAM anurAgathI), dveSa (aprIti)thI, ane mehathI taddana rahita hatA. prabhu nigrantha pravacananA upadeSTA hatA. suvarNa Adi dravyagranthathI ane mithyAtva Adi bhAva granthathI je rahita hoya che tene nigrantha kahe che. anyanA kalyANane mATe je sArI rIte kahevAmAM Ave che tene pravacana kahe che. prabhu eja ninya pravacananA eTale nirArambha ane niSparigraha dharmanA upadezaka hatA. prabhu sArthanAyaka hatA, mekSane mArge prayANa karatA bhavyasamUhane sArtha kahe che. eja sArthanA prabhu nAyaka hatA. mRtacAritrarUpa dharmanA prabhu saMsthApaka hatA. tapa, svAdhyAya AdimAM utsAhapUrvaka bhAga laIne karmanI nirjarAne nimitta jeo zrama uThAve che temane zramaNa kahe che. prabhu te zramaNanA adhipati hatA-eTale ke prabhu caturvidha saMghanA adhipati hatA. prabhu cAre prakAranA zramaNasaMghanI vRddhi karanArA hatA. athavA-agresara hatA, tIrthakara bhagavAnanA je cetrIsa atizaya ( viziSTa prabhA) hoya che te atizayathI prabhu virAjamAna hatA. kezenuM na vadhavuM, nakha na vadhavA, dADhImUchanA vALa na vadhavA te pahele atizaya che. bIjA je atizaya che tenuM varNana samavAyAMgasUtramAMthI vAMcI levuM. prabhu satyavacana saMbaMdhI pAMtrIsa atizayethI yukta hatA-eTale ke vANunA pAMtrIsa guNothI yukta hatA. vANInA te pAMtrIsa guNo mAre lakhelI AcArAMga sUtranI AcAracintAmaNi TIkAnA pahelA adhyayananI avataraNAmAM varNavela che. tyAMthI jeI levA. atizayone prabhAve eTale atizanA prabhAvathI prabhu AkAzagata caka, AkAzagata chatra ane AkAzagata be cAmarothI yukta hatA. AkAzamAM rahela pAdapIThasahitanA sphaTikanirmita siMhAsanathI atizayone prabhAve upalakSita-yukta hatA. jemanI AgaLa dharmadhvajane deve calAvatA hatA, evA bhagavAna pitAnA AjJAvartI cauda hajAra zrama ane chatrIsahajAra ArthikAonA parivAravALA tIrthakara paripATI pramANe vihAra karatA thakA eka gAmathI bIje gAma vicaratA "saMyamamAM zrI bhagavatI sUtra : 1 47 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI paNa prakAre bAdhA naDe nahIM evI rIte apratibaddha vihAra karatA karatA rAjagRha nagaramAM AvelA guNazilaka cityamAM AvI pahoMcyA. tyAM AvIne temaNe vanapAlanI pAse tyAM bhavAnI AjJA mAgI. te prakAranI AjJA maLatAM bhagavAna temAM pravezyA ane saMyama ane tapanI ArAdhanA karatA te caityamAM bhyA. samavasaraNanuM A prakAranuM varNana ahIM samajI levuM. A samavasaraNanA varNanamAM sAdhu AdinuM varNana aupapAtika sUtramAM "tamArata mAro magvIra tevAsI va samA mArvato velArUcA karavA" ItyAdi vAryo dvArA karavAmAM AvyuM che tene paNa ahIM samAveza karI le. tathA teja sUtramAM asarakumAra, bhavanapati, vAnavyantara, jyotiSka, ane vaimAnika devenuM bhagavAnanI samakSa AvavAnuM je varNana karyuM che tene paNa ahIM samAveza karI le. (sU. 5) zrI gautamasvAmI kA varNana "parikSA niyA" rucAAi. zramaNa bhagavAna mahAvIranA AgamananA samAcAra sAMbhaLIne nagarajananA samudAya rUpa (riNA) pariSada bhagavAnanA darzana karavAne mATe nagaramAMthI (niyAcA) nIkaLI. aupapAtika sUtramAM je prakAre rAjanirgamanuM ane antaHpura nirgamanuM tathA temanA dvArA karAyela prabhunI paryApAsanAnuM varNana karavAmAM AvyuM che te samasta varNana ahIM paNa samajI levAnuM che. prabhue ( # ) dharmakathAnA varNanamAM je pada AvyA che temanA artha mArA dvArA lakhAyela pIyUSavarSiNI TIkAmAM spaSTatApUrvaka ApavAmAM Avela che te jijJAsuoe te TIkA avazya vAMcavI. (riNA kAcA) bhagavAnanI dharmadezanA sAMbhaLIne, bhagavAnane vaMdaNu namaskAra karIne, bhagavAnanI dharmakathAnI prazaMsA karatI te pariSada je dizAethI AvI hatI te dizAmAM pAchI pharI. sU. 6 "te vADhe te sama" rUTyAri . (se che te samai) te kALe ane te samaye (samaLa4 mAvo mahAvIrasa) zramaNa bhagavAna mahAvIranA (ne antavANI) jyeSTha aMtevAsIsauthI moTA ziSya- (phaMyamUrva maM gaormY) IndrabhUti nAmanA aNagAra hatA. (myamamotte) temanuM zetra gautama hatuM. (sA ) teo sAta hAtha UMcA hatA (narmacArasaMhAraMTiNa) teo samacaturasa saMsthAnavALA - sapramANu zrI bhagavatI sUtra : 1 48 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgAvALA hatA. (yajJasid-nArA ca--saMyaLe) tee vaRSabhanArAca saMhanana vALA hatA. ( bApu niSalavore ) kaseATI paththara para dorelI seAnAnI rekhA jevA, kamaLanA parAga taMtue samAna tee gArA varNanA hatA. ( tane) tee ghaNAja ugra tapasvI hatA. (fttattave) tee dIsatapavALA hatA, ane (sattatattva) tamatapathI yukta hatA. ( mahrAsave) tee mahAna tapasvI hatA, ( ghoratave) ati ghAra-kaThina tapa karanArA hatA, (orADhe) udAra hatA, (zere) dhAra hatA, ( ghoLuLe ) teo evA ghera guNAvALA hatA ke temanA jevA mULa guNA dharAvavA anya leAkeA peAtAne asamartha mAnatA hatA. ( dheAratavastI ) teo dhAratapasvI hatA--arthAt AkarAmAM AkarAM tapa karanArA hatA, ( ghoravuMmanevAlI ) ghAra utkRSTa brahmacaryanuM pAlana karavAnA svabhAvavALA hatA, (udhrUjIne) temaNe zArIrika saMskArone parityAga karyuM hAvAthI jANe ke temaNe zarIrane cheDI dIdhuM hAya evuMja lAgatuM hatu. (vizvavikahateyajheste) vipula tejolezyAne temaNe pAtAnA zarIranI aMdara ja dabAvI rAkhI hatI. (co puthvI) teo cauda pUrvanA pAThI hatA, (24nALovAha ) cAra jJAnane dhAraNa karanAra hatA, ( ttaLa rasannivAre ) sarvokSarasannipAtI eka akSaranA jJAnathI tamAma akSarane jANuvAvALI labdhinA dhArI hatA. evA e indrabhUti aNugAra (samaLarsI maLavo mAvala ) zramaNa bhagavAna mahAvIrathI (avasAmaMte) vadhAre dUra paNa nahIM ane najIka paNa nahIM evI jagyAe (uddagAnU boline) ghuMTaNAne uMcA karIne ane mAthAne namAvIne (jJALajoovANa ) dhyAnarUpI kAThAmAM beThA hatA. te samaye teo peAtAnA AtmAne sayama ane tapathI bhAvita karI rahyA hatA. A rIte teo bhagavAna mahAvIra pAse (vi6) rahetA hatA. kAraNa TIkAnA zabdonA bhAvA indrabhUtine ahIM jyeSTha aMtevAsI kahyA che tenuM e che ke te samasta saMghanA nAyaka hatA. ane sayama paryAyanI apekSAe sauthI prathama hatA. teo gRhastha na hatA paNu aNugAra-muni paryAyathI yukta hatA. A vAta 'aNugAra' pada dvArA khatAvI che. muni hatA eTaluMja nahIM paNa teo niMti gotranA na hatA paNa 'gautama' jevA UMca gAtranA hatA. temanA zarIranuM zrI bhagavatI sUtra : 1 49 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANa ochuM ke vadhAre na hatuM paNa pUrA sAta hAthanI temanI UMcAI hatI, e vAta " saMtotte' pada dvArA batAvI che. nizcita parimANa yukta hatA eTaluM ja nahIM paNa temanAmAM hIna lakSaNe paNa na hatAM, te vAta "samacaturaasaMsthAna" pada dvArA pragaTa thAya che. je saMsthAna (AkAra) cAre kera samAna vibhAgavALA hoya che tene samacaturasa saMsthAna kahe che. mAna ane unmAna (laMbAI ane pahoLAI) pramANamAM nyUnatA ke adhikatA na hovAthI, aMga ane upAMgenI avikalatA hovAthI, tathA upara ane nIce tulyatA hovAthI te saMsthAna sama hoya che, ane avikala avayava hovAne lIdhe caturasa hoya che. pitAnA aMgulanA mApanI apekSAe ekaseA Tha108 aMgula pramANa UMcA aMga ane upAMgothI yukta te eka prakArano AkAra hoya che. athavA yuktinimita leka(citra)nA jevuM je saMsthAna hoya che te saMsthAnane samacaturasa saMsthAne kahe che. indrabhUti aNagAra te saMsthAnathI yukata hatA. AvA saMsthAnathI yukta hatA eTaluM ja nahI paNa teo hIna saMhanana vALA paNa na hatA. e batAvavA mATe "vajInaSabhanArAca saMhanana" pada mUkayuM che. vajI, rASabha ane nArAca e traNe padene artha A pramANe che- vA eTale khIlI, jhASabha eTale paTTI, ane nArAca eTale markaTabaMdha. saMhanana eTale hADakAonuM khAsa prakAranuM baMdhana. je saMvananamAM vaja, aSabha ane nArAca hoya che te saMhanAne vAtrASabhanArA saMhanana kahe che. indrabhUti aNugAra e prakAranA utkRSTa saMhanana vALA hatA. hIna saMhanana vALA na hatA. teo AvAM utkRSTa saMvanana vALA hatA eTaluM ja nahIM paNa suMdara varNa vALA hatA-nivarNa vALA na hatA e batAvavAne mATe "japunighaHpam?" pada mUkayuM che. teno artha A pramANe thAya che?-- kanaka eTale suvarNa. pulaka eTale leza. ane nighasa eTale kasoTI paththara para kheMcelI rekhA. pulaka vizeSa zuddha hoya che. tethI jyAre kasoTI paththara para tene kasa kADhavAmAM Ave che tyAre tenI rekhA ghaNI ja cakacakti hoya che. palakanI koTI para derelI rekhA sAthe upamA ApI zakAya tevA padyanA kijaka-parAga samAna gauravarNa vALA indrabhUti aNugAra hatA, ema zrI bhagavatI sUtra : 1 50 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAmAM AvyuM che eTale ke temanA zarIranI kAnti kamanIya-atizaya suMdara hatI. utkRSTakAntisaMpanna hovA chatAM paNa keTalAka mANaso caritrahIna hoya che. paNa indrabhUti aNagAra evA na hatA te batAvavA mATe "ta" pada mUkyuM che. e pada ema batAve che ke teo ugra tapa karatA hatA. bIjA leke je tapa karavAnI kalpanA paNa na karI zake tevAM ugra tapa teo AcaratAM hatAM. karmarUpI gahana vanane jalAvavAne samartha hovAne kAraNe temanuM tapa hutAzana -agni-nA jevuM jAjavalyamAna hatuM. tethI temane dIsatapa vizeSaNa lagADayuM che. "tasatapa pada e batAve che ke temaNe je je tapa AdaryA hatAM te badhAM zAstra maryAdA anusAra pALyAM hatAM. temaNe evAM evAM tapa karyA hatAM ke sAmAnya mANasa to evAM tapa kadI paNa karI na zake. "maphata" pada e batAve che ke teo IcachArUpa deSathI rahita hovAne kAraNe prazasta tapa-AkarAM tapa karatA hatA. "ghora pada dvArA e batAvavAmAM AvyuM che ke teo je je tapa tapatA hatA, te te tapa ghaNAM ja ghera-kaThina hatAM. vizAla tapazcaraNane kAraNe teo udAra hatA. kAyara lekene mATe azakaya lAge tevAM tape Acara. vAne lIdhe teo bhIma hatA. athavA teo svabhAve udAra hatA ane parISaha, IndriyanA viSaya ane kaSAyarUpa zatruone vinAza karavAmAM kaThera hatA. athavA AtmanirapekSa hovAne kAraNe tapasyAmAM lIna hatA, ane tethI temane "ghara" kahela che. temane gheraguNayukta kahevAnuM kAraNa e che ke temanA je mUlaguNAdika hatA te anya pAsasthA Adi dvArA jIvanamAM utArI zakAya tema na hatA. pAra karatI vakhate vividha abhigraho dhAraNa karatA hovAthI teo duSkara tapasyA karanArA hatA. ane tethI ja temane gheratapasvI kahyA che. je brahmacarya vrata sAmAnya jIve dhAraNa karI zaktA nathI te dAruNa brahmacaryamAM vasavAne temane svabhAva hato, tethI temane gherabrahmacaryavAsI kahela che. teo zArIrika saMskAra (jJAna, kezanI saphAI vagere)thI rahita hatA. tethI emanuM zarIra evuM lAgatuM hatuM ke jANe temaNe te zarIrane choDI dIdhuM ja hoya tethI teone "uchUDhazarIra kahela che. kahevAne bhAvArtha e che ke teo zarIrasaMskAra pratye nispRha hatA. tethI temaNe zArIrika saMskAra karavA choDI dIdhA hatA. athavA zarIra para temane bilakula mamatva na hatuM. "saMkSi-vipurA-tenosephaH" para e darzAve che ke viziSTa tapasyAne prabhAve temane telezyAnI prApti thaI gaI hatI, je tejalezyA aneka jana pramANa kSetramAM rahelI vastuone bALI nAkhavAnI zakti dharAvatI hatI. chatAM paNa teo tene upayoga karatA nahIM paNa tene pitAnA zarIranI aMdaraja dabAvI rAkhI hatI. teo cauda pUrva ane cAra jJAnanA dhAraka hatA, tathA teo sakSarasaMnIpAtI labdhithI yukta hatA, arthAt sarva akSaranA nirNayathI je artha thAya che te arthanA jJAtA hatA "rthanAnu' zabdane artha utkaTAsana thAya che. eTale ke indrabhUti utkaTAsane beThA hatA, temanuM mukha nIce nameluM hatuM. A sthitimAM temanI najara upara paNa na paDatI ane tirachI zrI bhagavatI sUtra : 1 51. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa na paDatI. "sthAnavAH " pada e batAve che ke-jema keThImAM raheluM anAja Ama tema phelAtuM nathI, eja pramANe dhyAnathI niyaMtrita Indri ane aMtaHkaraNanI vRtti bahAranI tarapha derAtI na hatI. eTale keIndrabhUti niyaMtritacittavRttivALA hatA. (sU) 7). 'tae NaM se bhagavaM goyame' ityAdi / zrI gautamasvAmI kA jAtazradhdhAdi viSezaNo kA varNana (tae i) tyAra pachI (kAca ) jAta zraddhAvALA, (kAvyasaMg) jAtasaMzayavALA (coka) jemanAmAM kutUhala utpanna thayuM che tevA, (3vLasaTTa)utpanna zraddhAvALA. (3queit) utpanna saMzayavALA,(3paUUojha)utpannakutUhalavALA (taMglAya) saMjAta zraddhAvALA, (lainA saMge) saMjAtasaMzayavALA, (zaMkAyo che) saMjAta kutUhalavALA, (samudata samutpanna zraddhAvALA (samucupasaMsa) samutpanna saMzaya vALA, (tamucojha) samutpanna kutUhalavALA (2 mA joya) te bhagavAna gautama (uThThA ). utthAna zakti dvArA pitAnA AsanethI uDyA.( drittA.) utthAnazakti vaDe uThIne (neva nama ma mAre) jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra hatA (seLeva vAcharu) tyAM pahoMcyA. (vAchittA) tyAM pahoMcIne (samAM majavaM mAra) zramaNabhagavAna mahAvIranI(nivagutto mAcAra-pacAgii ?) temaNe traNavAra AdakSiNa pradakSiNA karI. (zi)AdakSiNa pradakSiNA karIne (vaM namaMta6) vaMdanA karI, namaskAra karyA. (phittA nimaMti) vaMdaNA, namaskAra karIne (ghasane nAdU) bahu pAse paNa nahIM ane bahu dUra paNa nahIM, eTale ke ucita sthAne besIne, (mimude vipauvf vaMtrika) bhagavAnanI sAme vinayapUrvaka bane hAtha joDIne ane te banne hAthane lalATa para rAkhIne (suHsamAne namatamALa) temanAM vacana sAMbhaLavAnI IcchAthI namaskAra ane (TsgvANamAja) paryapAsanA karatA thakA (vi ) vinayapUrvaka (parva vANI) A pramANe chelyA.(8) TIkAI_tA i" padadvArA sUtrakAra e batAve che ke jyAre teo dhyAnamAMthI nivRtta thayA tyAre A vAta banI. "sAca " pada e batAve che ke tatva nirNayaviSayaka IcchA temane pahelAM na thaI paNa jyAre teo dhyAnamAMthI nivRtta thayA tyAre te prakAranI IcchA sAmAnyarUpe temanA cittamAM jAgI. eTale ke AgaLa je arthatattva varNana karavAmAM AvavAnuM che, tene viSe jANavAnI IcchA temanA manamAM utpanna thaI. ema thavAnuM kAraNa e hatuM ke temane e viSayamAM saMzaya utpanna thaye hate. saMzayane jJAnane eka deSa gaNavAmAM Ave che, je saMzayane kAraNe padArthanuM yathArtha svarUpa samajatI vakhate cittanI vRtti asthira banI jAya che. koI paNa kaTimAM te sthiratA dhAraNa karatI nathI. zrI bhagavatI sUtra : 1 para Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMzaya thavAnuM kAraNa e hatuM ke bhagavAna mahAvIra svAmIe "varamANe jaNa" A sUtramAM vartamAna kALamAM "cAlatA arthane bhUtakALamAM "cAlyA gayA rUpe ullekha karyo che. kahevAnuM tAtparya e che ke je vartamAnamAM calanakiyA rUpe pariNamI rahela che eja bhUtakALanI kriyArUpe eja samaye pariNamela kevI rIte mAnI zakAya. vartamAna kALa ane bhUtakALa e banne kALa eka bIjAthI viruddha hoya che to temanAmAM yugapa-ekIsAthe ekarthaviSayatA kevI rIte AvI zake che. jyAre prabhue temane yugapata-ekIsAthe ekArthaviSayatA kahI che tyAre indrabhUtine te bAbatamAM saMzaya thAya te svAbhAvika che, kAraNa ke te prakAranA kathanathI te vartamAnakALa ane bhUtakALamAM samAnatA AvI jAya che. "=Acavojhag" pada e batAve che ke jyAre indrabhUtinA manamAM te saMzaya pedA thayo tyAre temanA cittamAM te utsukatA paNa vadhI ke huM jyAre bhagavAnane A prazna pUchIza tyAre bhagavAna tene kevo javAba Apaze. A rIte uttara sAMbhaLavAnI utsukatA-AturatA vadhI gaI hatI. kutUhalane artha ahIM gammata samajavAnuM nathI. paNa icchA samajavAnuM che. " " pada dvArA sUtrakAra ema darzAve che ke pahelAM kadI paNa na utpanna thaI hoya evI zraddhA temanAmAM utpanna thaI cukI hatI. kadAca kaIne zaMkA thAya ke "vAtazraddha pada dvArAja "utpazrI artha samajI javAya che te pachI ahIM te kathananI punarUkti karavAne ze Azaya che? te te zaMkAne A pramANe uttara che - sUtrakAre che evuM kathana karyuM che tenuM kAraNa "detu-tuma-dvAvanuM pradarzana karAvAno che. jAtazraddhanuM tAtparya e che ke temanI zraddhA pravRttimAM AvI gaI che, paNa e vAta vicAravA jevI che ke jyAM sudhI zraddhA utpanna ja thaI na hoya tyAM sudhI te pravRttizAlinI kevI rIte banI zake ? utpanna thayA pachI ja pravRttizAlI banI zake. tethI e vAtane samarthana maLe che ke utpanna zraddhA, jAtazraddhAne mATe heturUpa che. ane jAtazraddhA hetumatu rUpa che. e ja pramANe utpannasaMzaya ane jAtakautuhalane hetu - hetumabhAva ghaTAvI levuM joIe. eja vAtane "zraddhAyAH annapaja ritvei kAra racAra para proTummare tu paddhaH " dvArA spaSTa karavAmAM AvI che. jyAM sudhI jIvamAM zraddhAnuM svarUpa tirahita (chUpuM) rahe che tyAM sudhI te jIvane "jAtazraddha" kahevAya paNa tenAmAM zraddhAnA svarUpane je prAdurbhAva thAya che ke tarata ja tene "utpannazraddha" kahevAmAM Ave che. "saMgArazraddhaH saMnatarAyaH, saMjJAtaputUhura, samurAddha, samutpannasaMsAH ane samughannag" e cha padomAM je "sama" upasarga che te prakarSa Adine vAcaka che. tene bhAvArtha A pramANe che-jenAmAM vizeSatara pramANamAM zraddhA utpanna thaI che tene "saMjAtazraddha" kahe che. e ja pramANe 'saMjAtasaMzaya ane saMjAtakutUhala' zabdano artha paNa samajIle. samutpannazraddhane bhAvArtha A pramANe che jene sarva prakAre zraddhA utpanna thaI cUkI che tene "samutpannazraddha' kahevAya che. eja pramANe samutpannasaMzaya ane samutpannakutUhalane artha paNa samajI le. zraddhA Adine arthate kahI devAmAM Avyo che. A vAtanuM tAtparya eTaluM ja che ke prazna karavAnI IcchArUpa zraddhAne kAraNe ja kutUhala ane saMzaya zrI bhagavatI sUtra : 1 pa3 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pedA thayA hatA. kAraNa ke jyAre indrabhUtinA manamAM saMzaya thaye tyAre ja temane prazna pUchavAnI IcchA ane kutUhala thayA ke prabhu mArA praznone uttara kevI rIte deze ? huM A arthane temanI pAsethI kevI rIte samaju ? bAkInAM padene artha saraLa che.Asa .TA te sUI gaDhamAje 4" ItyAdi se (atha) zabda kI vyAkhyA malAI zrI gautama svAmI bhagavAna mahAvIrane pUche che-he bhagavAna ! je cAlI rahela che te cAlI cUchyuM, jenI udIraNA thaI rahI che, te udI rita-udIrNa thaI cUkayuM, jenuM vadana thaI rahyuM che te vedita thaI cUkyuM, je prahaNa thaI rahyuM che te prahINa thaI cUkayuM, je chedAI rahyuM che te chedAI cUkyuM, je bhedAI rahyuM che te bhedAI cUkayuM je jaLI rahyuM che te jaLI cUkyuM, je marI rahyuM che te marI cUkyuM ane jenI nirjarA thaI rahI che te nirNa thaI cUkayuM, ema je kahevAmAM AvyuM che te kathana zuM barAbara che ? bhagavAne javAba Apyo-"hA gautama ! je cAlI rahyuM che te cAlI cUkyuM ItyAdi kathana barAbara che. TIkAI-mULamAM "a" zabda "tA' zabdanA arthamAM kahe che. 'ta' zabda pUrvaprakrAnta arthane parAmarzaka hoya che. tathA "Dha" ne tIrthakaree je "jina" kahela che, te gha7 , varitaY ItyAdi rUpa vacanaja prakRtamAM ta padathI levAyela che. athavA "a" zabda "vAtha' zabdanA arthamAM paNa vaparAya che. kAraNa ke magadha dezamAM A prakAre ja teno upayoga karavAmAM Ave che. 'I' zabdane artha vApanyAsa athavA prazna svarUpa hoya che. tethI "a" zabdathI vAkayanA AraMbhanuM athavA praznanuM sUcana thAya che. zaMkA-maMgaLa athavA Anantarya Adika "katha' zabdanA artha paNa thAya che. te pachI e arthamAM ahIM tene kema grahaNa karatA nathI ? bhadanta zabda kI vyAkhyA uttara-tene e arthamAM te tyAre ja grahaNa karI zakAta ke jyAre tenI AgaLa kaI vAta (prasaMga) cAlyo Avate heta. evuM te ahIM banyuM nathI tethI "a" zabda ahIM tenuM Anantarya darzAvatuM nathI. ane 'natha' zabda ahIM maMgalArthavAcaka paNa nathI kAraNa ke pitAnA saMzayanuM nivAraNa karavA mATe tIrthakarane prazna pUchavAnI abhilASA vALA gautamasvAmIe maMgaLa karIne temane pachaDyuM che. evI kalpanA leka ane zAstramAM prasiddha nathI. tethI ahIM 'baLa' zabda praznArtha vAcaka ja lAge che. "nUnam" zabda nizcayArthamAM vaparAya che. "manta" zabda gurunuM dhyAna potAnI tarapha deravAne mATe vaparAye che. "ma dhAta kalyANArthaka ane sukhArthaka che. ane "manta' zabdano artha che kalyANa zrI bhagavatI sUtra : 1 54 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpa athavA he sukhasvarUpa thAya che. athavA-"macate reca mokSArthimika mananaH jenuM mokSArthIo dvArA sevana thAya che te bhajanta che. athavA "mAre-vate mokSamArja rUtti ta manantaH " je samyaga darzana Adikapa mokSamArganuM sevana kare che tene bhajansa kahe che. athavA-"jJAnatapoguNI Agane kRti prAtaH " jJAna, tapa ane guNanI dIptithI je caLake che tene brAnta kahe che. athavA-je bhayano nAza karanAra che. te "bhayAnta" che, athavA cAra gatirUpa bhavane je vinAzaka che tene "bhavAnta' kahe che. temane saMbodhavAne mATe te bhadanta, bhajanta Adi zabda vaparAya che. pRdarAdi gaNa dvArA A badhA zabdanI siddhi thAya che. AdithI zarU karIne "manta" sudhIne AsaMdarbha pAMcamAM aMga-bhagavatIsUtra-nA pahelA zatakanA pahelA uddezakane saMbaMdha batAvavAne mATe kahevAmAM Avela che. A saMbaMdhathI prApta pAMcamAM aMganA pahelA zatakanA pahelA uddezakanuM prathama sUtra "gaDhALe raji" ityAdi che. calamANe caliye ItyAdi nava pada kI vyAkhyA zaMkA-zrI gautamasvAmIe pAMcamAM aMganA pahelA zatakanA pahelA uddezakanA AraMbhe A prakArano artha darzAvanAra prazna zA mATe pU. bIje kaI prazna kema na pUcho ? samAdhAnaH--dharma, artha Adi cAra prakAranA puruSArthomAM mela ja paramapuruSArtha che. te paramapuruSArthanA sAdhaka jJAna, darzana ane cAritra che. ane mokSa puruSArtha sAdhya che. tathA jJAnAdikathI mokSa prApta karI zakAya che. tethI jJAnAdikane tenA sAdhanarUpa gaNela che. A pramANe mekSa ane jJAnAdikene je kArya-kAraNarUpa saMbadhayAtmaka niyamaya che, tenuM zikSaNa A sUtra dvArA apAya che tethI "zAsattAt zAstram" e vyutpatti pramANe A sUtra zAstra che. kahevAne bhAvArtha e che ke A prAraMbhika sUtra karmakSayanuM sUcaka che tethI tene sauthI pahelAM kahevAmAM AvyuM che. niyamaDhayanI zikSA te e rIte Ape che ke mekSapuruSArtha samyagadarzanAdithI ja thAya che-bIjA dvArA nahIM, tathA samyaga zrI bhagavatI sUtra : 1 55 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana Adi sAdhana mokSapuruSArthane mATe ja che anyane mATe nathI. A rIte A bane niyamone A sUtra nizcaya karAve che. tethI te sUtra zAstrasvarUpa che. pitAnA vipakSanA nAzathI ja mokSapuruSArthanI jIvane prApti thAya che. mekSane vipakSa baMdha gaNAya che. karmanI sAthenA jIvanA saMbaMdhane ja baMdha kahe che. te kamene kSaya batAvavAne mATe ja "mANe ra"i ItyAdi upakrama karyo che. zaMkA-je vastu vartamAna kiyAnA viSayarUpa hoya te zuM. bhUtakALanI kiyAnA viSayarUpa vyapadezane gya hoI zake kharI ? na ja hoI zake, kAraNa ke vartamAnakALa-saMbaMdhI dharma ane bhUtakALa-saMbaMdhI dharmane virodha che. vidhI be dharmonuM eka kALamAM ekAdhikaraNarUpe astitva saMbhavI zakatuM nathI. kAraNa ke temanI vacce sahAnavasthAnarUpa-sAthe na rahevArUpa virodha che. jema ke-ghaMTamAM (ghaDAmAM) ghaTavadharma rahelo hoya che ane paTamAM (vasamAM) paTatvaguNa rahelA hoya che. paNa te banne guNe ekaja jagyAe rahI zaktA nathI, kAraNa ke temanAmAM sahAnavasthAnarUpa (sAthe na rahevArUpa) vireja hoya che. eja pramANe bhUtakALa ane vartamAnakALamAM paNa sahAnavasthAnarUpa vireAdha hoya che. te pachI "jamAne vasTi" sUtra dvArA Apa te bannenI ekatra avasthiti (astitva) nuM pratipAdana kevI rIte kare che ? e ja pramANe "variSamA vIgi" sUtramAM udIryamAna dharma vartamAnakALa viSayaka che ane udIrita dharma bhUtakALa viSayaka che. tethI vartamAnakALanI te udIraNA zuM atItakALa (bhUtakALa) nI hoI zake che ? kadI paNa evuM banI na zake. eja pramANe " maLe che" dinanA pILe" chinnamALe chinna" fma mALe mijo" "vAkSamA " mikananA ma" "LikArikajhamALa iiaa " e sUtre viSe paNa ema ja jANavuM. " raDhiNa" ItyAdi nava pademAM " zAna " e be pratyaya vartamAnakALanA bedhaka che e niyama pramANe "jJAna" pratyaya vartamAnakALane bodhaka che ane calita Adi pademAM "vata" pratyaya bhUtakALane bedhaka che. ArIte vartamAnakALaviSayaka calat AdikomAM bhUtakAlaviSayatva kevI rIte saMbhavI zake che ? A pramANe saMjoge hevAthI "rasTanA jasTi" evuM Apa kevI rIte kaho cho ? A pramANe "mANe vaNi" ItyAdi nava prazno gautama svAmIe bhagavAnane pUchayo. tene svIkAra karatA bhagavAne kahyuM, "huM" "haMta pada kemaLa AmaMtraNarUpe Ave che. athavA "he gautama ! te je pUchayuM che te e pramANe ja che evI te viSayamAM potAnI svIkRti ApavArUpa che. eTale ke bhagavAna mahAvIra gautama gaNadharane kahe che ke he gautama ! "sTamALa vaSTi' thI zarU karIne "LikArikanamALe zikti" sudhInA je prazno tame pUchayA te e pramANe ja che temAM kaI saMzaya karavA jevuM nathI) e bhagavAnane abhiprAya che. have te praznonuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-ramANe raskiAra' e paheluM sUtra karmavivecaka che tethI ja sUtrakAre sauthI paheluM tenuM kathana karyuM che. zrI bhagavatI sUtra : 1 56 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te sUtranA bhAvArtha A pramANe che--peAtAnI sthitinA kSayathI uddayamAM AvelaladAnanI sanmukha thayela-je kama che. tene calita' athavA 'utti' kahevAmAM Ave che. karmonA je calanakAla che tene cAriA' kahe che. te uDDayAlikAnA asakhyAta samaya hAya che. te samayeAne Adi'* madhya ane avasAna' e traNa bhAgAmAM vaheMcI nAkhavAmAM AvyA che. eTale ke samayanA te traNa bhAga paDe che. temanI niyata saMkhyA sajJa ja jANI zake che--kAi chadmasthajana jANI zakatA nathI. ka puddagalAnA ananta skaMdha hAya che, ane pratyeka spadhamAM anaMta anaMta pradeze! hAya che. te kama pudgalA pratisamaya kramazaH udayAvalikAmAM AvatAM rahe che. samaya, kALanA atyaMta sUkSma bhAga che. A uyAlikAnA je prathama calana samaya che--eTale ke prAra'bha thavAnA je prathama samaya che--temAM udayamAM Avela je kama hoya te ja "calita" udayamAM AvI cUkayuM--e pramANe kahevAya che. zaMkA--< rahas '-' udayamAM AvI rahela che' evA je nirdeza che te tA vartamAnakALanI apekSAe thAya che. eTale ke "ca" evuM je kahevAmAM Ave che te tyAM mejUda che tethI vartamAnakALane nirdeza thAya che. ane 'pati' bhUtakALamAM thaI cUkyuM' e dRSTie jotAM tyAM bhUtakALanA nirdeza thAya che-te vartamAnamAM tyAM nathI. teA pachI vartamAna ane bhUtamAM abheda (ekatva) Apa kevI rIte batAvA che? e vidhI padArthomAM abhedane vyavahAra hAi zakatA nathI. jema ke-puNya ane pApamAM abheda (ekatva ) nA vyavahAra thate nathI. prakAza ane adhakAramAM aledanA vyavahAra thatA nathI. jyAre e padArtho vacce tAdAtmya na hAya tyAre temanI vacce abhedane vyavahAra thatA nathI. te tAdA. kSya na heAvAnuM kAraNa e che ke temanI vacce paraspara vidha heAya che. virAdhI padArthomAM evI virUddhatA hAya che ke teo eka ja jagyAe sAthe sAthe rahI zakatA nathI. jo virodhI padArthomAM tAdAtmya mAnI levAmAM Ave te temanI vacce nIleAtpalanI jema parasparamAM virodha ja na rahe. eja pramANe jo vata ' zrI bhagavatI sUtra : 1 " dd 57 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnatva ane bhUtatvamAM parasparamAM virodha hoya te temanA AdhArabhUta padArtho je "rasTane vaDhig" Adi che temanuM ekatra sahAvasthAna ( sAthe rahevAnuM) kevI rIte saMbhavI zake che? uttara-jevI rIte paTAdikonI utpattinA samaye (kApaDa Adi vaNavAnuM zarU thAya tyArathIja) eTale tAra bharavAnuM kAma zarU thAya tyArathI "paTa utpanna thaI rahyo che evuM vyavahAramAM belAya che, ane eja vyavahArathI paTa taiyAra thaI rahyo che. e nizcaya karAya che-tenI utpadyamAnatAno nirNaya karAya che. eTale ke hajI paTa taiyAra thayuM nathI paNa banI rahyo che. taiyAra thavA mAMDe che. e rIte utpadyamAnane ja utpanna thayela mAnI levAya che, evuM vyavahAramAM jovA maLe che, ane eja vyavahAranA AdhAre "padyamAna patra para uo motIti" ema kahI devAya che. e ja pramANe parasTan ne "raDhi" kahevAya che. eTale ke je udayamAM AvI rahela che te udayamAM AvI cUkayuM che, e vyavavahAra thaI jAya che. je te bAbatamAM ema kahevAmAM Ave ke paTamAM utpadyamAnatA vartamAnakALa che ane utpannatA bhUtakALa che. chatAM paNa utpadyamAna paTane utpanna thaI gaye, evI rIte mAnI levAmAM Ave che tenuM kAraNa e che ke paTa evuMja eTale paTarUpe utpanna thaI jAya che-bhinna rIte utpanna thatuM nathI. tethI thaI rahyuM che tene "thaI cUkayuM che ema kahevAmAM koI paNa vAMdhe Avate nathI. eja pramANe udayamAM AvI rahela karmane udayamAM AvI cUkyAM mAnavAmAM Apane zI muzkelI che ? zakA--Ape te bahu vicitra vAta kahI-prathamatatupravezasamaye ja paTanI utpatti mAnI levAnI Ape je vAta karI te kevI rIte mAnI zakAya ? je tyAM paTa ja nathI te tenI utpatti kevI? ete prathamatatapravezathI mADIne chevaTanA taMtupraveza samaye thAya che-tyAre ja paTa utpanna thaI gayo, evuM kahI zakAya, paNa vacce ja evA prakArane vyavahAra karavAmAM Ave te tene kevI rIte prAmANika mAnI zakAya? A rIte Ape "ImALe ra"i nuM pratipAdana karavA je dRSTAMta ApyuM che te siddha thatuM nathI. dRSTAMta siddha thavuM zrI bhagavatI sUtra : 1 58 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe paNa A pramANe vicAra karatAM A dRSTAMta siddha ja thatuM nathI. dArbhrAntika (je siddhAMta siddha karavA mATe dRSTAMta apAtuM hoya) nuM pratipAdana karavAmAM asiddha dRSTAMta sAdhaka thatuM nathI, evA prAmANika puruSone mata che. uttara--ema kahevu joie nahIM, kAraNa ke taMtupravezanA prathamasamayarUpa utpattikriyAkALe jo paTane utpanna thayelo na mAnavAmAM Ave to te prathama kriyA niratha ka (niSphaLa) ja gayelI gaNavI joie. kArTInI utpatti karavI e tA kriyAnuM phaLa che. jo te prathama kriyA phaLane utpanna karatI na hAya tA te saphaLa kevI rIte thaI zake ? jo prathama samayamAM paTane utpanna thayeleA na mAna vAmAM Ave te uttara (pAchaLanI) kSaNuparamparAmAM paNa te kevI rIte utpanna thai zake che ? eTale ke utpanna thai zake ja nahIM. pUrvIkSaNa ane uttarakSaNamAM evI kai vizeSatA te nathI ke pUrvIkSaNamAM anutpanna para uttarakSaNamAM utpanna thaI jAya. pU.kSaNa kriyArUpa che ane uttarakSaNu paNa kriyArUpa che. tethI je te annemAM kriyArUpe vizeSatA na hAya-eTale ke te anne kSaNa kriyArUpa ja hoyateA ema mAnavuMja paDe ke jo prathama kriyAkALamAM paTa utpanna thate nahIM hoya te te tyAra pachInI kSaNuparamparAmAM paNa utpanna thaI zakate nathI. jo uttara antima kriyA dvArA paTanI utpatti thAya che evuM Apa mAnatA ho te e paNa mAnavuM ja joie ke prathama kriyAthI paNa paTanI utpatti thAya che. jo prathama kriyAthI paTa utpanna thatA na hoya te te antima kriyAthI paNa utpanna thai zakatA nathI. A rIte mAnavAmAM Ave teA paTanuM utpAdana ja kaDhI thaI zake nahIM. paNa evuM teA lAgatuM nathI ke antima taMtu pravezanA samaye paNa paTa utpanna thatA na hoya. tethI e mAnavuM ja joI e ke prathama tatu pravezanA samaye ja avayavI paTanA keTalAka bhAga tA utpanna thai jAya che. bAkInA je bhAga utpanna thavAne bAkI rahe che te dvitIya kriyAthI utpanna thAya che. eja pramANe paTanA je je vibhAga AgalI kriyAomAM utpanna thatA nathI te te bhAga antima kALa sudhInI kriyAo dvArA kramazaH utpanna thaI jAya che. A rIte antimata'tupravezakALe paTanuM nirmANa thai gayu, ema vyavahAramAM kahevAya che. uttarakriyAnI sArthakatA (saphaLatA) te temAM ja che ke te prathama kSaNanI kriyAnA kAryathI nirapekSa rahe. tethI jema prathama samaye ja utpadyamAna paTane utpanna thayA kahI devAya che tema asaMkhyAta samayanI pramANa vALI ujIyAvalikAnA prathama samayathI mAMDIne udayamAM AvelAM kama pudgalAne calita'--yamAM AvI cUkayAM-ema kahI devAya che. kAraNa ke calaneAnmukha thayela kama o udayAlikAnA prathama samayamAM udayamAM na Ave te prathama samayamAM kema pudgalAnA uyarUpa calanathI rahita evI te kriyAne kriyA ja na mAnI zakAya. tathA jo te ae pudUgala prathama samayamAM udayamAM na Ave te dvitIya, tRtIya Adi samayamAM paNa te udayamAM nahIM AvI zake. kAraNa ke kama pudgalenA uyarUpa calanathI rahita te prathama samaya karatAM anya dvitIya Adi samayeAmAM zI vilakSaNatA zrI bhagavatI sUtra : 1 59 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa hoI zake che ? kAI paNa vilakSaNatA hotI nathI. kAraNa ke kriyAtvasAmAnyarUpa dharmAMnI satra samAnatA che. te kAraNe jevI rIte antima samaya ka`pudugalonI uDDayarUpa calana kriyAne Apa mAneA che tevI rIte prathama samayamAM paNa temanI te calanarUpa kriyA avasya mAnavI joie. A rIte vicAra karatAM samayeAmAM samAnatA hovAthI antima samayamAM ja te kriyA mAnavAmAM Ave ane prathama samayamAM tene mAnavAmAM na Ave te vAta yuktithI rahita ja che. phrI--karmonI sthiti parimita haiAya che te kAraNe kone udayamAM na AvavAne eka evA samaya paNa AvI jAya che ke jemAM ceAgya bhavAtmA ka-rahita khanIjAya che. uyAvalikA kALanA Adi samayamAM ja karmonA kAI kAI azanA udaya mAnyA che. je kamAM udayAvalikA kALanA Adi samayamAM udayamAM Ave che te uyAvalikA kALanA dvitIyAdi samayeAmAM udayamAM AvatAM nathI. je uttarAdi samayAmAM te prathama samayamAM thayelA udaya cAlu rahe te te prathama samaye thayela udayanA calanamAM ja samasta uddayAvalikAnA samayanA kSaya thaI jaze eTale ke Adi calanamAM ja udayAvalikAnA sakALa samApta thai jaze teA pachI kadI paNa karmanA anta thaI zakaze ja nahIM. khI udayAvalikAnA prathama samayamAM jeTalAM kamanA aMza uDDayamAM AvI gayA che temaneja AvalikAnA dvitIyAdi samayeAmAM udayamAM AvyA mAnI levAmAM Ave te pachI AvalikAnA te dvitIyAdi badhA samayeAne niraka ja mAnavA paDaze. kAraNa ke temanI kyAMya saphLatA tA thaI nathI. prathama samayanA karmodayanA azanI apekSAe temanI saphLatA mAnI zakAya nahIM, kAraNa ke te aMzanA uddaya te prathama samayamAM ja thaI cUkayA che. tethI je carama samayamAM prathamAdi samaye Avela udayAMza vagaranA khAkInA karmAMza uyamAM AvatA heAya te te vAta avazya mAnavI ja paDaze ke uddayAlikAnA sarvAM samayeAmAM karyAM bhinna bhinna aMge udayamAM AvatuM rahe che. tethI svavata mAnatAmAM udayamAM Avela te kapAta-potAnA pUrva azAnI apekSAe udayamAM AvI cUkyuM, evA kathanamAM koi doSa rahetA nathI. kahevAnuM tAsa e che ke--yAvalikAnA asaMkhyAta samaya hoya che. te sama cAmAM ka puddagala kramazaH udayamAM AvatAM rahe che. tethI kamanA jeTaleA aza urjAyAvalikAnA je je samayamAM udayamAM AvI cUkayA che te apekSAe te ka uyAvalikAnA uttara samayeAmAM (pachInA samayeAmAM) udayamAM AvavA chatAM paNu calita kahevAya che. ane atyAre jeTalA aMze uddayamAM AvI rahela che teTalA aMze vamAne" che. A prakAre vicAravAmAM Ave te A apekSA kathanamAM kAI virodha nathI. tethI 'rahamALe vRddhi" sUtrane taddana nirdoSa kahevAmAM Avela che. (1) vIrijhamALe parIri" utkrIya mANu karmIne udIti kahevuM e paNa kharA. khara che. udayamAM nahIM AvelAM paNa AgAmI lAge kALe uddayamAM AvavAne ceAgya je kadalikA che. temane viziSTa adhyavasAyarUpakaraNa dvArA kheMcIne udayAvalikAmAM lAvavA tenuM nAma udIraNA che. te uddIraNA asaMkhyAta samayanI (6. zrI bhagavatI sUtra : 1 60 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. A udIraNa dvArA prathama samayamAM ja udIryamANa karma utpadyamAna paTamAM utpannatvanI jema udIrita thAya che. tethI udIryamANu kamane ja udArita rUpe vyavahAramAM belAya che. (3) rakama " vedyamAna karmane vedita kahevuM te paNa barAbara che. karmajanya phaLane bhogavavuM-anubhavana karavuM tenuM nAma vedana che. abAdhAkALa pachI ja karmane udaya thAya che eTale ke karma baMdha paDatAM ja karma pitAnuM phaLa detuM nathI. paNa abAdhakALa pasAra thayA pachI ja karma pitAnuM phaLa Ape che, evuM si. dvAMtanuM kathana che. tethI vivakSita karmanA abAdhakALanI jeTalI sthiti paDI hoya te sthitinI samApti thatAM udayAvasthAmAM AvelAM karmane athavA udIraNa dvArA udayamAM lAvavAmAM Avela karmane je phalAnubhava thAya che tene vedana kahe che. te vedanano kALa asaMkhyAta samayane che, tethI Adya (zarUAtanA) samayamAM vemAna karma-bhegavAtuM kama-jogavI lIdhuM, ema vyavahAra thAya che (3) "ifhamALa pIne prahAyamANa karmane prahaNa kahevAmAM paNa keISa nathI. jIva pradezanI sAthe jakaDAyelAM karmanuM te pradezathI alaga thavuM tenuM nAma "prahaNa" che. te prahaNane kALa paNa asaMkhyAta samayane che. asaMkhyAta samaya vALA prahaNanA prathama samayamAM prahAyamAna karmanI keTaleka aMze prahaNatA thAya che. tethI aMzataH ahIyamAna karmane prahaNa kahevAmAM kaI vAMdhe naDatuM nathI. eTale ke jIva pradezamAMthI aMzataH paNa judA paDI rahelA kamane judA paDI gayA, ema kahevAmAM kaI deSa nathI.) chinnamALe chinne cheDAtAM kemene chedAI gayAM kahevAmAM paNa deSa nathI. ATha karaNAmAMnuM apavartanA nAmanuM je cothuM karaNa che tenA dvArA karmanI dIrghakALanI sthitine nyUna karavI-ochA samaya vALI karavI tenuM nAma chedana che. A karaNumAM sthiti ane rasane kama karavAne (hAsa karavAno svabhAva hoya che, A prakAranA apavartanAkaraNarUpa chedananI sthiti paNa asaMkhyAta samayanI che. e chedananA prathama samayamAM chedatAM karmane chinna (chedAI gayuM) kahevAmAM kaI deSa nathI, te pUrvokta paTanA dRSTAMta dvArA siddha thAya che. tethI chidyamAna karmane chinna karma kahevAmAM Ave che (5). "miSamALe mijo" bhedatAM kamene bhedAI gayAM kahevAmAM paNa deSa nathI. cirakAla saMcita zubha ane azubha karmanA tIvra rasane apavartano karaNa dvArA maMda kare tenuM nAma "milanA" bhedAvuM che. athavA maMda rasa vALAM zubha ane azubha karmone udvartanAkaraNa dvArA tIvra rasa denAra karavuM tenuM nAma minA-bhedAvuM che. (ATha karaNemAMnA trIjA karaNanuM nAma udvartanAkaraNa che). A karaNamAM e svabhAva hoya che ke te karmanI sthiti ane rasamAM vRddhi kare che. A bhedananI sthiti paNa asaMkhyAta samayanI hoya che. paTanA dRSTAMtamAM batAvelI yukti anusAra prathama samayamAM bhedAtA karmane "bhedAI gayuM" kahevAmAM kaI deSa nathI (6). zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "samAne " je jaLI rahyuM che tene jaLI gayuM kahevAmAM paNa doSa nathI. kaClika rUpI kAne dhyAnarUpa agni dvArA temanA svabhAvathI rahita karavA tenuM nAma dAha-(jaLavuM te) che. je kalikA pahelAM karyAMrUpa paryAye pAtAmAM rahelAM hatAM temane aka rUpa paryAyathI AkrAnta anAvavA tene ja karmonA dAha-karmonuM jalana kahe che. jevIrIte agni dvArA baLIne bhasma thayela kAi pAtAnuM svarUpa cheDI de che ane bhasma rUpe pariName che, tevI ja rIte dhyAna agni dvArA kalikAnuM dahana thAya che. tethI temanA svarUpanuM apanayana thAya che, ane tee akatva paryAyamAM pariName che, tene ja karmonuM dahana kahyuM che. A dAhanI antarmuhUrtanI sthiti hoya che. aMtarmuhUtanA asaMkhyAta samaya hAya che. tethI Adi samayamAM je kamalikanuM dahana thaI rahyuM hAya tene 'dahana thai gayuM" ema kahevAmAM doSa nathI. (7) pa ni mALe maDhe" maratAM (kSaya pAmatAM) karmane marI cUkyAM kSaya thaI gayAM. kahevAmAM doSa nathI. kanA dilakAnA kSaya thavA eTale temanuM maraNa thayuM kahevAya che. evA maraNanI kALasthiti paNa asaMkhyAta samayanI hoya che. janmanA prathama samayathI laIne AvIcimaraNa thatuM rahetuM hovAthI maraNane sadbhAva pratyeka kSaNe jovA maLe che. tethI maratAM karmIne marI gayelAM kahevAmAM vAMdhe nathI. maraNa pAMca prakAranAM che-(1) AvIcimaraNa, (2) avadhimaraNa, (3) Atya'tikamaraNu, (4) khAlamaraNu ane (5) patimaraNa. =cAre taraphathI, vI=i pratikSaNa anubhavamAM AvatAM acuSkarmInAM dRlikanI dvItiyAdi AyuSkakanA dalikanA udayathI vinAzarUpa avasthA je maraNamAM thAya che te maraNane 'bAvIvimaLa' kahe che. A pramANe AvIcimaraNane avayavA thAya che. athavA- cAre taraphathI vIci (tara'gA)nAM jevuM je maraNu hoya che tene AvIcimaraNa kahe che. jevI rIte eka jaLataraMganI pAchaLa bIjI ane tenI pAchaLa trIjI emaekanI pAchaLa khIjA' jaLataraMgA pratikSaNa AvatAM ja rahe che tema janma kALathI laIne eka AyuSkaka dalikanA Aya pachI khIjA AyuSkaka dalikanu Agamana thatuM ja rahe che ane tenA nAza thatA rahe che. te nAzane ja AvIcimaraNa kahe che. A AvIcimaraNathI AyuSkakamanAM dalikAnA pratisamaya kramazaH kSaya thatA rahe che. tethI tenA prathama samayamAM AyuSkakanA maraNanA sadbhAvane lIdhe maratAM AyuSkane mRta kahevAmAM Ave che. (8) "nirikAmALe niSnikhkha' 'je karmAMnI nirjarA zarU thaI gaI che te kama niNu thaI gayuM" e kathana paNa satya che. pharIthI utpatti na thAya evI rIte kama pudgalAne kSaya thavA tenu nAma nirA che. nirjarAmAM konA AtyaMtika vinAza thAya che. te nirjarAnI kALasthiti paNa asaMkhyAta samayanI hoya che. tethI tenA prathama samaye ja nija raNathI kSIyamANu kama'mAM niSNutvanA vyavahAra thai zake che. zrI bhagavatI sUtra : 1 62 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAnuM tAtparya e che ke patpattinA dRSTAMta anusAra nirjarAnA prathama samayamAM kSaya thatAM karmane kSINa thaI gayeluM mAnI levAmAM Ave che. tethI "ttinamArga ni " evuM kathana karI zakAya che (9). zaMkA-jemaNe sAkSAt bhagavAnanA mukhe ja samasta viSayanuM jJAna meLavyuM che, samasta viSanA jJAtA hovAne kAraNe jemaNe dvAdazAMgInI racanA karI che, tathA A dvAdazAMgInI racanA karavAne lIdhe jeo samasta zrata viSayanA nAtA gaNAya che, tathA vividha labdhinA dhAraka, sarvajJatulya nirUpaka, tathA sarva saMzanA ucachedaka hovAthI jeo sarvajJa samAna gaNAya che, evA gautamasvAmIe bAla nI jema A prakAranA saMdigdhapadArthaviSayaka prazno zA mATe pUchayA? kahyuM paNa che gautamasvAmI ke nava prazna karane kA kAraNa "saMravA 3 ma, nA baM dhA pa aa puchegA ___Na yatrANaM aNAisesI, viyANaI esa chumstho||1||" je chAstha atizayajJAnayukta hoya che te anya dvArA pUchavAmAM Ave te saMkhyAtIta bha kahI de che, kAraNa ke tenuM jJAna te dharAve che. A vacanAnusAra chastha hovA chatAM paNa gautamasvAmIne sarvajJakalpa mAnyA che. tethI sarvajJaka5 gautama svAmI evA prazno pUche te egya lAgatuM nathI. samAdhAna-gautama svAmIne sarvajJa ka5 mAnyA che-sarvajJa mAnyA nathI. tethI uparokta guNa hovA chatAM paNa chavastha hevAne kAraNe temanA jJAnamAM anAgatAne (aparipUrNatAne) saMbhava rahe che. kahyuM Napa che - " na hi nAmAnAbhogaH, chamasthasyeha kasyacinAsti / yasmAjjJAnAvaraNa, jJAnAvaraNaprakRtikarma // 1 // " chasthamAM anAga-aparipUrNatA hotI nathI. e vAta barAbara nathI-chadmastha mAtramAM anAga (aparipUrNatA) hoya che ja. kAraNa ke jJAna para AvaraNa karanArA jJAnAvaraNakarma to temane hoya che ja. A rIte jotAM chaghamAM jyAre jJAnAvaraNakarmanuM astitva hoya che. te gautama paNa chadmastha hatA. tethI temanAmAM paNa jJAnavaraNakarmanuM astitva hatuM ja. tethI temanA jJAnamAM paripUrNatA na hatI. tethI teo sarvajJa bhagavAnane A prakAranA prazno pUche temAM kaMI paNa ajugatuM lAgatuM nathI. athavA nizcitarUpe "mALe ragi" ItyAdi sUtrane samajavA chatAM paNa pitAnA jJAnamAM saMvAdaktA sAdhavAne mATe paNa prazno pUchI zake che. athavA jANavA chatAM paNa gautamasvAmI e AzayathI prazno pUche che ke mArA praznonA uttara bhagavAna deze tethI bhadra prakRtinA bhavya jIne paNa saraLatAthI bedha maLaze. athavA meM je vasta mArA ziSyone samajAvI che te ja vastu je bhagavAnanA svamukhe teo sAMbhaLaze te temane mArAM vacanemAM atUTa zraddhA jAmaze, e vicAra karIne paNa temaNe sarvajJa bhagavAnane e prazno pUchyA haze. athavA-"ziSya pUche ane zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru uttara Ape A prakAranI je sUtra racanAnI maryAdA che tenuM pAlana karavAne mATe jANavA chatAM paNa te prazno gautamasvAmIe pUchayA hoya. A pramANe "ImALe sTi" Adi nava pada kamane adhikRta karIne vartamAna ane bhUtakALanI samAnAdhikaraNatAnI jijJAsAthI pUchAyA che ane nirNaya karIne temanA uttara devAmAM AvyA che. sU. 9 nava padoM ke nAnArthAdi kAkathana have sUtrakAra "calanAdika e nava pade paraspara samAnArthaka che ke bhinnArthaka che e praznano nirNaya karavAne mATe kahe che-puNa che ?" ItyAdi. (te) he bhadanta ! (gg) te (nava) nava kathA) pada (f) zuM () eka artha vALAM che ? (bALAthosA) vividha zeSa vALAM che ? ke (nAkhavaMgaLA) vividha vyaMjana vALAM che? (karA) athavA-(TrdrA) aneka artha vALAM, (TIvorA) aneka ghoSa vALAM, taLAvaMgaLa) ane aneka vyaMjana vALAM che? (camA !) he gautama ! (vastramANe jhiNa, varitnamALe kariNa, ve. jamAne veNa, himALe pahI, @ i rattara kathA paTTA) calamAna cAlI cukayuM, udIryamANu udIrNa thaI cukayuM, vedyamAna vedita thayuM, ane prahIyamAna prahaNa thayuM, e cAra pada (3qUUApara) utpanna pakSanI apekSAe ekArtha vALA che, (MIT) vividha gheSa vALAM che, (bAgAvaMjhaNa) ane vividha vyaMjana vALAM che. tathA (vijayAsa jhinnamALe chinne, mikajhamALe mane, dajjhamANe duDDhe, mijjamANe maDe, NijarijjamANe nijiNNe, ee the paMca payA bAbA, nAthosA, jAvaMta) vigata pakSanI apekSAe chidyamAna chedAI gayuM, bhidhamAna bhedAI gayuM, dadyamAna baLI gayuM, priyamANa marI cUkayuM ane nirdhamANu nijIrNa thaI gayuM e pAMca pada vividha arthavALAM, vividha gheSa vALAM, ane vividha vyaMjana vALAM che. zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnArthIki ke viSayameM caturbhaDI pUrvokata A sUtramAM " " pade vAkayAlaMkAramAM vaparAyuM che. A sUtradvArA sUtrakAra pUrvokta calanAdi nava pado paraspara tulyA vALAM che ke bhinna avALAM che, te praznanuM nirAkaraNa kare che-- d' ,, jemanA eka ja prakAranA atha thatA hAya te padmAne ekAtha pado kahe che. udAtta, anudAtta, ane svarita, e aneka prakAranA ghASa che. e vividhadyASa vALAM padone 'nAnAghASa' pado kahe che. udAtta, anudAtta ane svarita, e vividha prakAranA uccAraNa che. evAM uccAraNeAthI yukta je pado hAya che temane nAnA ghASa vALAM kahe che. kakAra Adi vividha prakAranA akSaronuM nAma je paTTAmAM hoya te padmAne nAnA vyaMjana vALA' pado kahe che. udAhu padma 'athavA' anu vAcaka che. jemane judA judA prakAranA artha thatA hoya te padone 'vibhinnAtha' pado kahe che, nIcenA cAra padomAM A prakAranI catubha'gI che (1) samAnAtha samAna vyaMjana, (2) samAnA vividha vyaMjana, (3) bhinnAtha samAna vyaMjana, (4) bhinnAtha bhinna jana. keTalAMka pado eka ja artha vALAM ane samAna vyaMjana vALAM hAya che, jema ke kSIrakSIra . kSIra, kSIra e e pado che, chatAM paNa temanAmAM samAnArthatA ane samAnavya janatA che. A caturbha gInA prathama bhaMganuM dRSTAMta che, 1. keTalAMka pado samAnArtha vALAM hAvA chatAM bhinna bhinna vyaMjana vALAM hoya che, jema ke " vayo dudhamU" A banne paTTo jo ke judA judA vyaMjanAkSarA vALAM che teA paNa, temanI vacce anI samAnatA haiAvAthI samAnAka che. kAraNa ke dUdha ane 'yas' anne zabdone a dUdha thAya che. A catubha'gInA khIjA bhaMganuM STAMta che 2. keTalAMka po bhinnAka hAvA chatAM paNa samAna vyaMjana vALA hAya che, jema ke 'jina'jina' 'jina' pada samAna vyaMjana vALuM hovA chatAM paNa judA judA a darzAve che. eja vAta haimInAmamALAkAzamAM kahI che. 'dhvani''ityAdi-jinendra devane jina kahe che, sAmAnya kevalIne jina kahe che, kAmadeva, nArAyaNa ane harine paNa jina kahe che. A rIte 'jina' pada samAna vyaMjana vALuM hovA chatAM paNa judA judA artha darzAve che. caturbha`gInA trIjA bhaMganAM A udAharaNA che 3. keTalAMka pado bhinna bhinna a vALA ane judA judA vyaMjana vALAM hAya che. jema ke ghaTa-ghaDA, paTa-vastra, kuTa -lAkaDI vagere pado. te pado judA judA arthAMvALAM ane judA judA vyaMjanAkSAvALAM che. A ceAthA bhaMga che 4. zrI bhagavatI sUtra : 1 65 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznasUtrameM bhaDandvaya grahaNa kA varNana zaMkA--A krama pramANe jo cAra bhaMga saMbhavita hAya che te pachI A prazna sUtramAM khIjA bhaMga ane trIjA bhaMganA ja saMgraha zA mATe karyAM che ? uttara--A prazna vAkayAmAM vamaLe vRddhi" ityAdi sthaLAmAM judA judA vyaMjanA ja dekhAya che tethI bhinna bhinna vyaMjaneAne lIdhe khIjA ane cothA bhaMganA ja saMgraha karAyA che. samAna vyaMjanA nahIM hAvAthI pahelA ane trIjo bhaMga grahaNa karAyA nathI. jo samAna vyaMjanA hAta te pahelA ane trIjo bhaMga paNa maheNu karAyA hota. A sUtramAM 6 naM aMte ! nava cA ivaThThA, bALAvollA, bALAnaMgaLA ? raphA. nALaThThA ! nALAtholA ! bALAraMganA ! " ahI' sudhI prazna vAkaya che. goyamA" padmathI zarU karIne niHcalaNa" sudhI uttara vAkaya che. kahevAnuM tAtpa e che ke "vanAne hi" Adi je cAra pado che te samAnArthIka che, nAnAvividha-dyASavALAM ane nAnA vyaMjaneAvALAM che. ane "chinnamALe chiLe" Adi je pAMca pado che te judA judA avALAM, judA judA ghASavALAM ane judA judA vyaMjanavALAM che. A kathana dvArA sUtrakAre pUrvokta be bhaMgAne ahI' grahaNa karyA che. zakA--rahamALe hi" ityAdi cAra padAmAM bhinnAthatA spaSTa rIte lAge che, chatAM Apa temAM samAnArthatA kevI rIte kahA che? utpannapakSasya zabda phI vyAkhyA uttara--temAM je samAnAtA kahI che te utpanna pakSanI apekSAe kahI che. (ut padkta) ut upasarga paN dhAtunI AgaLa mUkIne pachI bhUtakALanA rU pratyaya lagADavAthI utpanna zabda ane che. nA 'na' ane hra'nA 'nA na thaI jAya che. utpanna zabdanA artha utpAdana thAya che. "kSa patriE"nA anusAra pakSa zabdanA artha svIkAra karavA thAya che. A rIte utpannapakSanA artha 'utpAdane agIkAra karavA' thAya che. 6 utpannapAya "mAM je chaThThI vibhakti thai che te trIjI vibhaktinA arthAMmAM thai che, tethI tenuM tAtparyaM " utpAdane aMgIkAra karavAthI rahamAne rahi ' ityAdi cAre padyamAM samAnArthatA saMgata che" ema lAge che. athavA-utpAda, vyaya ane dhrauvya, e traNa pratyeka sastunA dharma che. temAMnA utpAda nAmanA vastunA je dhama che te dharmanuM pratipAdana karanArAM e cAra padya che. A utpattirUpa paryAya kevaLa jJAnanA utpAdanarUpa ja che. kAraNa ke kavicAranA prastAvamAM kavinAzanAM e phaLa khatAvyAM che. (1) kevaLa zrI bhagavatI sUtra : 1 66 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnanI utpattirUpa phaLa ane (2) meAkSanI prAptirUpa phaLa. hajI sudhI jIvane kevaLa jJAnanI utpatti thai nathI tethI utpAdapakSa mukhya che. kevaLajJAnanI utpattine mATe ja sayamagrahaNa, kaThina tapasyA, ghAra parISaha, ane upasaga sahana AdimAM jIva pravRtta thAya che. je jIvane kevaLajJAna utpanna thaI gayu hAya te jIvane ja meAkSa maLe che. mAkSa pratye anvaya ane vyatirekane lIdhe ja kevaLajJAnamAM kAraNatAne nizcaya karavAmAM AvyA che. kAraNa vinA kAnI utpatti ja saMbhavI zakatI nathI. jo kAraNa vagara paNa kAryanI utpatti thavA mAMDe te kai paNa tRptinA arthI tRptine nimitte bheAjanAdi banAvavAne je prayatna kare che te na kare, ane rasoi khAvA IcchatI koI paNa vyakti cUle ja na saLagAvata. tathA kAI paNa vyakti kevaLajJAnane mATe ceSTA (prayatna ) ja na karata. A pramANe kevaLajJAnanI prApti mATenI pravRttine mabhAve jIvanI sAthe anAdi kALathI cAlyA AvatA sasAra koI paNa rIte naSTa thaI zake nahIM. 'calana' Adi e cAra padonA krama A pramANe che- kanI sthiti jyAre kSaya pAmI jAya che athavA karmInI jyAre udIraNA thAya che tyAre kSayane lIdhe athavA uddIrAne lIdhe, jIvanI sAthe anA-i kALathI aMdhane pAmelAM je zubha ane azubha karmAM hAya che te cAlavA mAMDe che- phUladAna devAne mATe sanmukha thaine udayamAM Ave che. je kama yamAM Ave che, eTale ke pAtAnuM mULa de che-te kanuM phaLa bhAgavI levAmAM Ave che. jyArekama peAtAnuM phaLa ApI de che tyAre te jIvathI prahINa-alaga thaI jAya che. ane kama alaga thatAM ja jIvamAM kevaLajJAna utpanna thavAthI jIvane meAkSanI prApti thAya che. jema sUryanA udaya thAya tyAre makAnanI aMdaranA samasta padArthosamUha prakAzita thaI jAya che, eja pramANe kevaLajJAnanA udaya thAya tyAre tenA prabhAvathI trikALavI samasta jJeya padArtho prakAzita thaI jAya che, eTale ke jema daNumAM pratibiMba camakI uThe che tema te kevaLajJAnI AtmAne samasta jJeya padArthonuM yathA dana thAya che. tethI kevaLajJAnanI utpAdarUpa paryAya pakSanA abhiprAce ramAne nahi" ItyAdi cAra padma samajavA joI e. A rIte dvitIya bhaMga ke je samAnA vividha vyaMjanarUpa che temAM 2mALe vRddhi" Adi cAra pada che. eja bhaMganI apekSAe temane samAnArthIka ane judA judA vyaMjanavALAM khatAvyAM che. A prakAranA e khIjo bhaMga che. tathA chinnamALe. chinta" ItyAdi je pAMca pado che. temanI apekSAe bhinnA bhinnavyaMjana nAmanA cAtheA bhaMga darzAvyeA che. zrI bhagavatI sUtra : 1 67 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ calamANe caliye ityAdi pada kI vyAkhyA athavA--'dntA jocamA ! cahamALe ahi" ItyAdi uttara pratipAdaka sUtrane A pramANe a karavA joie-kama be prakAranAM hoya che.--(1) sAmAnya karyAM ane(2) vizeSa krama. sthitima dha, anubhAgamadha Adi vizeSaNAthI rahita je kama hAya che tene sAmAnya kama' kahe che. tathA sthitibaMdha Adi vizeSaNAthI yukata je kama hAya chetene vizeSa kama kahe che. emAMnA sAmAnya ka'nI apekSAe calanAdicAra pada ekA vALAM ane judA judA vyaMjanavALAM kahelAM che. '' " krijhamALe chiLe" ItyAdi pAMca pado vizeSa kamanI apekSAe vividha atha vALAM ane vividha vyaMjanavALAM patAvyAM che. temAMnuM chinnamALe chiLe" nAmanuM je paheluM pada che te sthitibaMdha nAmanA adharUpa vizeSaNathI yukta hAvAthI tene vizeSa karyAM kahyuM che. adhyavasAya vizeSathI jIvadvArA gRhIta je kalika che tenI sthitikALanuM je niyamana che, tenuM nAma sthitibaMdha che. eTale ke kama mAM svabhAva banavAnI sAtheja te svabhAvamAMthI amuka samaya sudhI calita na thavAnI maryAdA paNa pudgalAmAM niIta thAya che. e kALamaryAdAnA nirmANaneja sthitima dhakahe che. sayAgI kevalI bhagavAna antakALe yogAnA nidha karavAne mATe dIrghakALanI sthitivALA vedanIya, nAma ane geAtra, e traNa karmanA sthitikALane apava nAkaraNadvArA antanuM hUtakALa pramANavALAM kare che, ene ja karmonI sthitinA ghAta kahe che. A rIte kameonI je DhIkALanI sthiti che tene alpa samayanI karavI tene ja * jhinamALe chiLe' kahe che-chedyAtAM kamene chedAyAM kahe che. 'mingamALe miLe" je karmAnuM bhedana cAlu thai gayuM te bheDhAI cUkayAM evuM je kahevAmAM Ave che te anubhAgama dha vALA kamanI apekSAe kahevAya che. kama pudgalAnA zubha athavA azubha, ghAtI athavA adyAtIrUpa je rasa hoya che tenuM nAma anubhAga khaMdha che. sayAgI kevalI bhagavAna karmonI sthitinA ghAta karatI vakhate temanA rasanA paNa ghAta kare che. A rasaghAta eTale ja karmonuM bhedana. sthitighAta karatAM rasaghAta ghaNA ja vadhAre thAya che. evA rasaghAtanI apekSAe vimAna nti" sUtra kahevAmAM AvyuM che. "chinnamALaeN chaLe" A sUtramAM sthitighAtanI apekSAe vimAnane chinta kahela che. ane A "mingamALe mi" sUtramAM rasaghAtanI apekSAe bhidyamAna-bhedAtA-ne bhinna-bhedAI gayuM-kahela che. A rIte chedana ane bhedanamAM vibhinnArthatA spaSTa thAya che. zrI bhagavatI sUtra : 1 68 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kr ''vAmALe ''" sUtra karmonA pradeza dhanI apekSAe kahela che. mana, vacana ane kAyanA parispaMdanarUpa kriyAvizeSanA kartA evA kaSAya cukata jIvanI sAthe judA judA svabhAvavALAM ka purvAMgalAnA svabhAvAnusAra je amuka amuka parimANa vibhAga sAthe o saMbaMdha thAya che, tenuM nAma pradezama dha che. pradezabaMdhamAM grahaNa karAyA pachI judA judA svabhAve pariNamanArI karma pudgalarAzi svabhAvAnusAra amuka amuka piramANumAM vahe'cAi jAya che. e parimANavibhAgane ja pradezakha dha kahe che. evAM pradezaadhavALAM karmAnuM zukaladhyAnarUpa agni dvArA dahana thAya che. te kAraNe ja 'hyumAnane 'dugdha" kahevAmAM Avela che. tathA mijjamANe maDe " "je karmAMnA maraNanA prAraMbha thai gayA che te karmAM marI gayuM evuM pa AyukamanI apekSAe kahevAmAM AvyuM che kAraNake Ayukama sabaMdhI je puddagalA che temanA pratisamaya kSaya thatA rahe che. temanA pratisamaya kSaya thavA tenuM nAma ja maraNa che. dAha (dahana) karatAM maraNumAM bhinnatA dekhAya che. te bhinnatAne kAraNe vRddhamAna vAM" karatAM 'zriyamALa mRttamU'sUtramAM bhinnA tAnuM pratipAdana thAya che. bhinnA vALAM hAvAne kAraNe ja "zriyamAna nRtam' pada dvArA Ayuka ne grahaNa karavAmAM AvyuM che. jyAM sudhI Ayuka`nI sattA rahe che tyAM sudhIja 'jIva jIve che' ema vyavahAra thAya che. paNa jevuM Ayukama jIvathI alaga thayuM ke jIva marI gayA' ema kahevAya che. jo ke A padathI sAmAnya maraNu kahyuM che pazu 'maraNu' zabdano ahIM viziSTa artha ja grahaNa karavA joI e. tenuM kAraNu e che ke A saMsAramAM rahelA jIva aneka vAra aneka duHkharUpa maraNanA anubhava karatA rahe che. pazu evA duHkharUpa maraNanuM ahIM varNana karyuM nathI. ahIM tA e prakAranA maraNanI vAta karI che ke je maraNu apunA~varUpa hoya, sa kama kSayAtmaka hoya ane mekSadAyI hoya. evA maraNane kevalI maraNu kaheche ane tenuM ja ahIM vaNuna karAyu che. evA maraNane atyAra sudhI A jIve kadI paNa anubhava karyAM nathI-AvuM maraNa ananubhUta hAvAthI tene viziSTa maraNu kahyuM che. . vigatapakSa zabda kI vyAkhyA tathA "nijhimALe niSkriLe" " jemanI nirjarA thavI zarU thaI temanI nirjarA thaI sUkI" A pada samasta karmonA abhAvanI apekSAe kahe. vAmAM AvyuM che. A pahelAM jIve kadI paNa samasta karmonA abhAvarUpa nijI raNu karyu" nathI. "a" dhAtunI AgaLa 'niH' upasa che. ane te krU" dhAtune 'TM" pratyaya lagADavAthI 'nini' padya ane che. tene artha samasta kAMnA Atyantika Aya" thAya che. A arthanI apekSAe A padamAM chedana, bhedana Adi pUrvokta pado karatAM bhinnatA dekhAya che. tethI A padane pUrvakti padma karatAM bhinna avALuM gaNAvyu che. zrI bhagavatI sUtra : 1 69 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakA~niyimAnaeNninIm " ItyAdi je padmA che teo vizeSa vivakSAnI apekSAe judA judA arthavALAM che. paNa sAmAnyanI apekSAe kayA pakSane lIdhe pravRtta thAya che ? uttara--vigatapakSane lIdhe tee pravRtta thAya che. 'vi' upasarga sAthe gam' dhAtune 'AE' pratyaya lagADavAthI vigata zabda ane che. "vastuonA avasthA ntara gamanarUpa vinAza" evA tenA atha thAya che. A rIte vigata pakSanA AdhAra laine e pade pravRtta thAya che ema samajI levuM. utpAda pakSa vamAnakALa ane bhaviSyakALane viSaya karanAre che ane vigatapakSa bhUtakALa ane vartamAnakALane viSaya karanArA che. A rIte vigatapakSa ane utpAdapakSa vaccenA bheda siddha thAya che. vivakSita puruSanI apekSAe samasta karmono kSaya vigamatva gaNAya che. jIve kadI paNa sarvakarmAM kSayane anubhava karyo nathI. tethI sakama kSaya ekAntataH upAdeya che. tathA samasta karmonA kSayane mATe ja puruSonA prayatno hAya che. vimAna chinna" ityAdi pado vagamAka che te A rIte che-'vi. mAna' padathI sthitikhaMDarUpa vigamanuM kathana thayuM che. 'bhidyamAna" padathI rasakhaDa rUpa vigamanuM kathana thayuM che, 'dAmAna' padathI kadAharUpa vigamanuM, 'kriyamANu' padmathI AyuSkakanA abhAvarUpa vigamanuM, ane 'niyamANu'padathI samasta karmAMnA abhAvarUpa vigamanuM kathana karyuM' che. A rIte e pAMce pado karmonA abhAvarUpa vigatapakSane AdhAre kahevAmAM AvyAM che tethI temane vigatapakSAzrita kahevAmAM AvyAM che. A pUrvokta kathana dvArA rahamALe rahit " Adi nava padone zA mATe prathama sUtrarUpe grahaNa karavAmAM AvyA che, tenuM samAdhAna thaI jAya che. kAraNa ke A sUtramAM kevaLajJAnanI utpattinuM ane samasta kAnA vinAzanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. te kAraNe ja sauthI pahelAM A sUtranuM kathana karyuM che. athavA " rahamALe vRtti " ItyAdi padomAM kam padmanA tA abhAva che. te kAraNe ka viSayaka tenuM vyAkhyAna na karatAM sAmAnyarUpe ja tenuM vyAkhyAna karavuM joI e. te vyAkhyAna A pramANe che--" rahamALe pahidu " sUtramAM 'calana'zabdanA artha asthirata-vastuonI utpatti che. "kInimALe phIri " padyamAM udIraNAnA atha sthira padArthanA prerakarUpa che. ane te preraNA calanasvarUpaja che. vephanamALe ve" sUtramAM ' vephghnamALa ' padanI saskRta chAyA nthemAna" thAya che. cegamAna eTale kapamAna. je kaMpI rahyuM che te kaMpI cUkayu', evA A sUtranA aM thAya che. ka`pana paNa svasvarUpanI apekSAe utpAdaja che. ke .. calanacchedanAdi praznakA kAraNa 66 vighnamALe pILe" sUtramAM ' prahINa 'nA artha ' prabhraSTa '-prapatita ' che. je paDI rahyuM che te paDI cUkayuM. A rIte 'prahINu ' paNa calanarUpa ja che. ane calanArdika A cAra pado gativAcaka hAvAthI samAnAka che. A kAraNathI te zrI bhagavatI sUtra : 1 70 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ calanAdika pade calanatva Adi paryAyathI utpanna svarUpa pakSanA pratipAdaka cheeTale ke temanuM kathana karanArA che. tathA "chinALe jhi " "je chedAI rahyuM che te chedAI cUkayuM" ItyAdi pAMca pade paNa karmaviSaka vyAkhyAna karavA sivAya anya viSayanuM vyAkhyAna karavAne paNa samartha che, kAraNa ke chedana, bhedana, dahana Adi dharmo karma sivAyanI anya vastuonA paNuM dharmarUpe saMbhavI zake che. temanI vacce A rIte bhinnArthatA samajavI joIe. jemake kuhADI Adi bAhya sAdhana dvArA vRkSAdine kApavuM tenuM nAma chedana che. bhAlA Adi dvArA dehane athavA tenA aMgene kApavAM tenuM nAma bhedana che. agni dvArA kASThane bALavuM tenuM nAma dahana che. zarIrane chele zvAsa baMdha thave tenuM nAma maraNa che. ane atyanta jIrNatA-purANutAne nirjarA kahe che. A rIte e dareka pada judA judA artha batAvanAra che, chatAM paNa sAmAnya rIte te eka vinAzarUpa arthanuM ja kathana kare che. zaMkA-Apa calanAdi sUtre tathA chedana, bhedana, ane dahanAdi sUtranuM kathana karI rahyA che paNa calana, chedana Adi e badhuM atattvarUpa che. prakRta zAstramAM temane vicAra karo eTale zAstranI zAstratAne ja nAza kare evuM lAge che, kAraNa ke tanuM zAsana karanArAM zAstrone ja sAcAM zAstra kahevAya che. A badhuM tattvarUpa te nathI ja-atattvarUpa che. atanuM kathana karanAra zAstrone paNa je sAcAM zAstro mAnavAmAM Ave te laukika zAstrone paNa zAstra rUpe mAnavA joIe. uttara-anAdi kALathI pravRtta mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane genI sahAyatAne lIdhe jIvadvArA anaMta bhathI upArjita je kaThina, kanitara, ane kaThinatama anaMta kamaMdalika che, jemanu anya upAya dvArA samuchedana thavuM azakaya che, temanA chedana AdirUpa tattvanA vicAramAM pravRtta thayela zAstramAM zAstratAne vyAghAta thatuM nathI. eTale ke A calanAdirUpa dharma atatva nathI paNa tatva ja che. tethI prakRta zAstramAM temane viSe vicAra karavAmAM zAstranI zAstratA jatI rahetI nathI. vaLI-nizcaya nayane AdhAra laIne vastunA svarUpanuM nirUpaNa karavAne prAraMbha thayo che tethI A naya te cAlatI vastune cAlI cUkI mAne che. paNa je vyavahAra naya che te evuM mAnatA nathI, te te calitane ja calita mAne che-je vastu cAlI cUkI che tene ja cAlI cUkelI mAne che. ane nizcayanaya te cAlatI vastune paNa cAlI cUkelI mAne che. tethI nizcaya nayanI apekSAe cAlatI vastune cAlI cUkI kahevAmAM atatva rUpatA nathI. A viSayanI vadhAre mAhitI meLavavA mATe bIjAM zAstro vAMcavA. sa. 10 zrI bhagavatI sUtra : 1 71 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narayikoM kI sthiti AdikA kathana nairyikvktvytaajerA mete ! varU jA ima ? ItyAdi. (ba) he bhadanta ! (aucA) nArakanI (hi) sthiti (devacaM AruMpattA) keTalA kALanI kahI che? uttara- (joyA) he gautama ! (Homja savArasAruM) ochAmAM ochI dasa hajAra varSanI ane (kore tekSe sArovamAruM karuM ) vadhAremAM vadhAre tetrIsa sAgaropamanI sthiti kahI che (mate !) hebhadanta (naiyA jevA kAmati vA pAmIta vA kAti nA saMti vA) nAraka jI keTalA kALe zvAsa le che ane keTalA kALe ucchavAsa kADhe che? uttara-(kA kAtarA) he gautama! ucchavAsa padamAM kahyA pramANe te jANavuM. prazna-(p of mate ! mAhAdI ?) he bhadanta ! nAraka jIvone AhAranI IcchA thAya che ke nahIM? uttara-(kA pauraNa Dhama bAjelA talhA mAnavuM) prajJApanAnA AhAra padanA prathama uddezakamAM kahyA pramANe tene uttara samaje. jA-gAthA(hi vahvAnASSAre jiM nA SAti satro vA vi / rU mA vALa va zava mujho pariNamaMti ?) nAraka jIvanI bhava sthiti, temane ucchavAsa, temane AhAra, te AhAranuM pramANe, teo je AhAra le che te zuM sarva Atma pradeza dvArA le che? sarva AhAraka dravyane AhAra kare che? tathA AhAraka dravyone teo vAraMvAra kyA rUpe pariNAve che? ityAdi bAbate viSe A gAthA kahevAmAM AvI che. A gAthA dvArA sUtrakAre nAraka jIvanI sthiti Adine vicAra karyo che. zaMkA-ahIM te evA viSayane vicAra karavo joIe ke jeno vicAra karavAthI vilakSaNa phaLavALA mekSanI sAkSAta rUpe athavA te paramparA rUpe prApti thAya. nAraka jInA svarUpane, temanA bhedapabhedane, temanI sthiti ane AhAra Adino vicAra karavAthI mokSa maLavAno saMbhava nathI. te A nAraka saMbaMdhI viSayanuM pradarzana zA mATe karyuM che? uttara-AvI zaMkA karavI joIe nahIM. kAraNa ke ahIM paNa "mAgi ggT mate ! jayA" ItyAdi pahelAMnA e sUtromAM mekSa tattvanuM ja pratipAdana karAyuM che. te mokSa jIne ja prApta thAya che. jyAM sudhI jIva mokSanI prApti karatA nathI tyAM sudhI saMsArarUpa melathI malina banelo hoya che. ane eja kAraNe te karmothI jakaDAyela-baMdha dazAvALa hoya che. evA baMdha dazAne pAmelA jIvonA nAraka Adi ra4 prakAra zAstromAM kahyA che te prakAre A pramANe che-(1) narayika (2) dasa asura kumAra Adi, (3) pAMca pRthvIkAya Adi, (8) traNa kIndriya Adi vikalatraya, (5) eka paMcendriya tiryaMca, (6) eka manuSya, (7) eka vyantara (8) eka jyotiSka ane eka vaimAnika, A rIte badhA maLIne jIvanA 24 bheda che. zrI bhagavatI sUtra : 1 72 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAraka Adi jIveAnI atyaMta duHkhI hAlata AdinuM zravaNa karavAMthI vivekI jIvAnA manamAM vairAgya bhAva jAge ane tethI te saMsAranA ane saMsAranA kAraNa rUpa karmInA svarUpane anityAdi bhAvA dvArA kharAkhara vicAra kare ane tenA vicAra karIne anitya saMsAra, zarIra ane bhAge pratye ni--ivairAgyavAna banIne khaMdha dazAthI rahita banavAne mATe mekSanA sAdhanarUpa samyagdarzana AdinI ArAdhanA karavAmAM pravRtta thAya, ane samyagdanAdinI ArAdhanAnI paramparA dvArA zazvata gatirUpa je meAkSa che tenI prApti kare, e khyAlathI nArakAnI sthiti Adi viSayanuM varNana sAtha ka che. tenI sAthakatAne lIdhe A viSayanuM pratipAdana karanAra je zAstra che te paNa sAka banI jAya che ane tattvanuM prarUpaka banI jAya che. have A bAbatamAM vadhu kahevAnI AvazyakatA nathI. prakRta viSayane ja spaSTa karavAmAM Ave che--narakanA jIvAne naiyika' kahe che. ISTa phaLanI prApti karAvanAra karmo je sthAnethI nIkaLI gayAM che, te sthAnane nica' kahe che. eTale ke du:khAthI vyApta evA viziSTa sthAnane nica (naraka) kahe che. te sthAnAmAM je jIveA utpanna thAya che temane nairiyeka (nAraka) kahe che. A sthAnAmAM prANAtipAta Adi pApAnAM phaLa bhAgavavAne mATe je jIve utpanna thAya che temane nairiyaka kahe che. evA nairiyaka (nAraka) jIvAnI sthitinA viSayamAM evA prazna pUchavAmAM AvyA che ke--" he bhagavAna ! nAraka jIvAnI sthiti keTalA kALanI hAya che? ahI' sthiti'zabdanA bhAvArtha A pramANe che--te sthAnamAM, te paryAya rahevAnA kALa tene sthiti kahI che. eTale ke tyAM temanuM AyuSya keTaluM hAya che? tenA uttara ApatAM bhagavAna kahe che--" he gautama ! jo nAraka jIva narakAyunA uyathI narakamAM utpanna thAya che te tyAM tene rahevAnA kALa ochAmAM A dasa hajAra varSanA che. tene 'jaghanya Ayu' kahe che. A kathana pahelI narakanI apekSAe karavAmAM Avyu che. narakamAM je vadhAremAM vadhAre kALa che tene 'utkRSTa Ayu' kahe che. tyAM te utkRSTa Ayu 33 sAgaropamanuM che. te tetrIsa sAgaropamanuM utkRSTa AyuSya sAtamI narakanI apekSAe kahela che, kAraNa ke tyAM ja eTaluM badhuM AyuSya kahyuM che. gautama svAmI mahAvIra prabhune bIjo prazna pUche che'he bhadanta ! nAraka jIvA keTalA kALane aMtare zvAseAcchvAsa le che? eja prazna 'bALamaMtti pALamaMti vA' A 'tti' anta padA dvArA vyakta karyo che. 'jJAnanti" eTale zvAsa le che. 'trAnti' eTale zvAsa De che. eja 'jJAnAtrALa' zabdonA spaSTa artha sUtrakAre "jhapatti vA nIsasati vA" e kriyApado dvArA spaSTa karyo che. "gAnanti" zabdanA spaSTa artha "uchannatti" che ane "trAnti" zabdanA spaSTa a "niHzvaranti" che. athavA- jJAntivA trALanti vA A kriyApado dvArA AbhyantaranI zvAsa ane ucchvAsarUpa kriyAe grahaNa karavAmAM AvI che evA kaI kaI vidvAnonA mata paDe che. ' zrI bhagavatI sUtra : 1 73 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A praznano uttara ApatAM prabhu kahe che-"he gautama ! "=aa kAraNa" prajJApanA sUtranuM sAtamuM pada ucchavAsa che. e padamAM A viSayanuM je rIte varNana karAyuM che te rIte A praznane uttara samaje. te pada A pramANe che"goymaa ! samaya saMtayAmeva vA ANamaMti vA pANamati vA UsasaMti vA niishari rA" he gautama! atyaMta duHkhI hovAne lIdhe te nAraka che niraMtara zvAsocchavAsa lIdhA kare che. lokomAM paNa evuM ja dekhAya che ke je atyaMta dAkhI hoya che te niraMtara zvAsa lIdhA kare che. temane zvAse zvAsa saheja vAra paNa aTakatuM nathI. kahevAne bhAvArtha e che ke-teo atyaMta du:khI hovAne kAraNe aTakyA vinA niraMtara hAya hAya karatA zvAsa lIdhA kare che. evo eka paNa samaya nathI hoto ke jyAre temanA zvAse zvAsamAM AMtare (rukAvaTa) paDatA hoya, zaMkA-sUtrakAre "chatti vizvatti" e banne padanI punarukti za mATe karI che? kAraNa ke "mAnatti prAnti" e be padamAM ja tene artha AvI jAya che. uttara-ema kahevuM joIe nahIM, kAraNa ke spaSTa arthanuM pratipAdana karavA mATe ja evuM karavAmAM AvyuM che. "oracA mate badrI" he bhadanta ! nAraka ane AhAra levAnI IcchA thAya che kharI? je AhArane mATe prArthanA karavAnA svabhAvavALA ke tenA prajanavALA hoya che tene AhArAthI kahe che. zuM nAraka che tevA AhArArthI hoya che kharA? tene uttara ApatAM bhagavAna kahe che "he gautama! prajJApanA sUtra nAmanA cothA upAMgane pahele uddezaka AhArapadezaka che. A prajJApanAnA aThyAvIsamA AhArapadane pahelo uddezaka che eTale ke ahArapadanA be udezaka che temane A pahele uddezaka che. "A mAM pada zabdano lepa thaI gayA che, tethI "kArothI 'kAvarogherAyA' evuM samajavuM joIe. tAtparya e che ke prajJApanA sUtranuM aThyAvIsamuM pada "AhArapada che. tenA be udezakomAMthI paheluM AhAdezaka che. tenA aneka dvAramAM temanA AhAra saMbaMdhI varNana karavAmAM AvyuM che. eja dvArenA saMgrahane mATe sthiti ane prANanarUpa che dvArene pahelAM batAvavA "fachuM karavA SAre" A gAthA kahI che. temAM nAraka jIvonI sthiti (AyukALa), ucchavAsa nizvAsa, AhAraviSayaka vidhi vagere bAbatonuM kathana karyuM che. nArakenI sthiti ane zvAsocchavAsa, e be viSayanI prarUpaNA to AgaLanA praznottara vAkyomAM thaI gaI che. have je AhAra vizenI vAta bAkI rahI che tenuM paNa temAM kathana karyuM che. A viSayane anulakSIne pahelAM "jerAyA te ! dAdApaTTI" e prazna pUchayo che. ane "nag gorg Trg padamaNa Ahag, tA maLiyada" A sUtra dvArA tene uttara apAya che. zrI bhagavatI sUtra : 1 74 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene bhAvArtha A pramANe che-zuM nAraka chene AhAranI IcchA thAya che ? tene uttara A pramANe che-hA, temane AhAranI IcchA thAya che. nAraka chanA AhAra be prakAranA hoya che (1) Abheganivartita ane (2) anAganirvartita. "huM AhAra karuM" evI IcchApUrvaka je AhAra karavAmAM Ave che te AhArane Abheganirvartita AhAra kahe che, paNa te prakAranI IcchA vinA je AhAra karavAmAM Ave che tene anAganirvartita AhAra kahe che. jema ke varSARtumAM pezAba Adi vadhu pramANamAM thAya che tyAre ema lAge che ke zarIramAM jaLanAM pudgalo ghaNuM vadhAre pramANamAM praveza karI cUkyAM che te kAraNe mUtrAdika adhika pramANamAM pedA thAya che. te ja rIte zIta pudagalene IcchA karyA vinA zarIramAM praveza thaI jAya che te rIte nAraka che dvArA paNa IcchA karyA vinA je AhAra levAya che. tene anAganirvartita AhAra kahe che. te be prakAranA AhAramAM A je anAganirvartita AhAra che tene mATe pratyeka samaye sA, mAM IcchA utpanna thatI rahe che, eTale ke atyaMta tIvra kSadhAvedanIya karmanA udayathI pratyeka samaye eja AhAra Adi rUpe temanI AhAra viSayaka IcchA jAgatI rahe che. athavA je AhAra ghaNuM ja lAMbA samaya sudhI khAI zakAya tevo hoya che tene ekadama grahaNa karI le tenuM nAma AnusAci, bhoga che. A AnusAmayika bhega rUpe nAraka ane AhAra hoya che. A rIte "" ItyAdi je A saMgraha gAthA che, tenA dvArA nAraka jIvana AhAra saMbaMdhI saMkSepamAM vivecana karyuM che. e sU. 11 nArakanA AhAra viSe gautama svAmIe bhagavAna mahAvIra svAmIne cAra prazno pUchayA che te prazno ane temanA bhagavAne ApelA javAbanI prarUpaNuM A sUtra dvArA karavAmAM AvI che-"raphathA maMte " ItyAdi pahelo prazna bhare) he bhadanta ! (phALuM puriyA pAchA LiyA) nAraka jIvonAM zarIranI sAthe temanA dvArA pUrvakALe bhUtakALamAM AhAranA viSayabhUta thayelAM pudgalaska pariNata-saMbaMdha pAmyA hoya che kharAM ? bIjo prazna-(0nANAriyAanimA pAra rinA?) pUrvakALe AhAranA viSayabhUta banelAM tathA vartamAnakALamAM AhAra rUpe grahaNa thaI rahelAM pudgalaska che temanA zarIranI sAthe pariNata-saMbaMdha pAmyAM hoya che kharAM? trIje prazna-athavA (gAriyA zAritasamAja, vomA vaLiyA ?) je hajI sudhI AhAranA viSayabhUta banyAM nathI ane bhaviSyamAM paNa AhAranA viSayabhUta banavAnA nathI evAM pudagalaska temanA zarIranI sAthe pariNata-saMbaMdhapAmyAM hoya che ? je ke zrI bhagavatI sUtra : 1 75 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM praznavAcaka zabda nathI chatAM paNa "su" dvArA praznane baMdha thAya che. uttara-(vA) he gautama! (naicALa puSyANAsiyA vorA parivA, gAriyA, gaThThArikAmAM pAchA vaLiyA miMti ) nAraka jI dvArA je pudgalaska pUrvakALe AhAra rUpe grahaNa karAyAM hoya che, te te temanAM zarIranI sAthe pahelAM ja saMbaMdhita thaI cUkyAM hoya che. A pahelA praznane uttara che. tathA je pUrvakALe AhAra rUpe grahaNa karAyelAM pudgalaskaMdhe che, tathA vartamAnakALe je pudgalaskaMdha AhAra rUpe grahaNa karAI rahyAM che teo kamazaH zarIranI sAthe saMbaMdhita thaI cUkyAM che ane saMbaMdhita thaI rahyAM che. eTale ke pUrvakALe AhAra rUpe grahaNa karAyela pagala&che te pUrvakALe ja nAraka jInAM zarIra sAthe saMbaMdha pAmI cUkyAM che ane je pugalaskaMdhe vartamAna kALamAM AhAra rUpe grahaNa karAI rahyA che teo temanAM zarIranI sAthe saMbaMdha pAmI rahyA che-eTale ke pariNamI rahyAM che. pariNamI cUkyAM nathI. A bIjA praznano uttara che. (nATTAriyA bahArijamAnA no variyA raLamirtati) je pudgalasko hajI sudhI AhAra rUpe grahaNa karAyAM nathI, teo te hajI sudhI temanAM zarIranI sAthe saMbaMdha pAmyAM nathI, ane je pudgalaska AhAra rUpe have pachI grahaNa karavAnA che, teo have pachI temanAM zarIra sAthe saMbaMdha pAmaze-hajI saMbaMdha pAmyAM nathI. A trIjA praznano uttara che. tathA (kariyA kArirasaIT vADhA no LiyA rimisati) je pudgalaska dha hajI sudhI AhArarUpe grahaNa thayAM nathI ane bhaviSyamAM paNa AhAra rUpe grahaNa thavAnAM nathI teo temanA zarIra sAthe pahelAM saMbaMdha pAmyAM nathI ane bhaviSyamAM saMbaMdha pAmaze nahIM. TIkArtha-sUtrakAre A sUtra dvArA nArakane AhAra viSayaka praznonA spaSTa uttara ApyA che. bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALanI apekSAe te prazno pUchayA che. e rIte traNa praznone nirNaya thaye che. ane "je pudgalaska dhone hajI sudhI AhArarUpe grahaNa karyA nathI ane bhaviSyamAM je AhArarUpe grahaNa karAvavAnA nathI" e cothA prazno paNa nirNaya thayuM che. e rIte je cAra prazno ahIM pUchyA temanuM spaSTIkaraNa A pramANe che-AhAra vargaNAnAM je pidugalika zrI bhagavatI sUtra : 1 76 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skandhAne nAraka jIvAe bhUtakALamAM AhArarUpe grahaNa karyAM che te paudgalikaskaMdhAne ahIM ''puttrAjJArIyA" padmathI grahaNa karela che. tathA gRhita puddagalaska dhone zarIranI sAthe je saMbaMdha thAya che te pariNaya' zabdathI samajAvye che. jyAre A prakAranA prazna pUchavAmAM AvyA ke je paudgalikaskadhAne nAraka jIvAe bhUtakALamAM AhAra rUpe grahaNa karyAM hatAM temanuM pariNamana tA bhUtakALamAM ja thaI gayuM che, kAraNa ke jyAre temane AhAra rUpe grahaNa karavAmAM AvyAM tyAre ja temanuM pariNamana-zarIra sAthenA saMbaMdha zakaya bane che. tethI je pariNamana temanAmAM thaI gayuM te vartamAnakALe nathI. A rIte bhUtakALanI dRSTie A pahelA praznanA uttara apAyA che. vartamAnakALamAM je pudgalakA AhAra rUpe levAi rahyAM che temanuM pariNamana paNa thaI rahyuM che. A khIjA praznanA uttara che. tathA bhaviSyakALamAM je paudgalikaka'dhA AhAra rUpe grahaNa thaze temanuM pariNamana bhaviSyakALamAM ja thaze. A rIte trIjA praznanA uttara paNa maLyA. ane je paudbhagalikaskadhA atyAra sudhI AhAra rUpe gRhIta thayAM nathI ane bhaviSyamAM paNa je gRhIta thavAnI zakayatA nathI, evAM paudgugalikassA pahelAM zarIranI sAthe saMbadha pAmyAM nathI ane bhaviSyamAM paNa zarIranI sAthe sabaMdha pAmaze nahIM, purvAhata (pahale liyAhuA AhAra) Adi pUrva pUtralalaDo kA nirUpaNa A cAra praznonA bhaga 63 praznorUpe banI jAya che. te A pramANe-- (1) pUrvAdatta-(1) (bhUtakALamAM AhAranA viSayarUpa banI gayelAM paudgalikaska dha) (2) AdiyamALa--(2) vartamAnakALamAM AhAranA viSayabhUta banI rahelAM paudgalikaskaMdha (3) bAriyamALa-(3) bhaviSyakALamAM AhAranA viSayabhUta bananArAM paudgalikaka dha. (4) anAdata-(4) je pudgalaska dha hajI sudhI AhAranA viSayabhUta banyAM nathI. (5) anAdiyamALa-(5) je pudgalaskaMdha vartamAnakALamAM AhAranA viSaya bhUta khanI rahyuM nathI. (6) banAphayimAna-(6) je puddagalaska dha bhaviSyakALamAM AhAranA viSayabhUta khanaze nahIM A cha padomAMnA pratyeka padanA Azraya levAthI eka saceAgI che bhaMga banI jAya che. te A pramANe che-(1) pUrvAhata, (2) AhiyamANu, (3) AhuriSyamANu, (4) anAhata, (5) anAhiyamANu, (6) anAhariSyamANa. e padonA sayAgathI A ja cha padonA dvisayeAgI bhaga 15 banI jAya che. traNa padonA saceAgathI temanA trisaMcAgI 20 bhaMga khanI jAya che. cAra padonA sacAgathI temanA catuHsayAgI 15 bhaga khanI jAya che. pAMca padonA sayogathI temanA pAMcasaceAgI 6 bhaMga banI jAya che ane cha padmAnA sayAgathI eka saceAgI zrI bhagavatI sUtra : 1 77 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka bhaMga banI jAya che. e badhA bhaMgane saravALe 63 thaI jAya che. jIjJAsuoe te tamAma bheda A sUtranI TIkAmAM joI levA. - pUrvAhAritAdi ke pudraloM kA nirUpaNa 'nerayANaM bhaMte puvvAhAriyAyA poggalA.' ityaadi| (mate) he bhadanta ! (neraDrathA putra ricA) nAraka chae je pIgalikaskane pUrvakALe pitAnA AhAranA viSayabhUta banAvyA che evAM e paDragaliska (vivAda) zuM cita thayA hoya che? (gchA) e prazna ahIM udbhave che. uttara( kariyA tae nicA vi) je prakAre teo pariNata thayA hoya che e ja prakAre teo cita paNa thayA hoya che. (gvaM kariyA, variyA, vera, niyi ) e ja pramANe teo upacita thayA hoya che, udIrita thayA hoya che, vedita thayA hoya che ane nirNa thayA hoya che. (TET) gAthA-(riNA, ciyA ya uvaciyA, udIriyA veiyAya nijinnaa| ekekammi padammi, cauvvihA posTA ti) (1) pariNata, (2) cita, (3) upacita, (4) udIrita, (5) vedita, ane (6) nijIrNa, e pademAMnA dareka padamAM cAra prakAranA pudagala hoya che. TIkArtha-Nita-pariNAmane saMbaMdha zarIra sAthe che. tethI zarIranI sAthe je pariNAmarUpa saMbaMdha che te saMbaMdhane lIdhe pagalemAM cayAdika paNa thAya che. A viSayanuM spaSTIkaraNa karavAne mATe ja sUtrakAre ahIM A cayAdika padanuM kathana karyuM che. sauthI pahele prazna ahIM e udbhave che ke-pUrvakALe AhArarUpe nArake dvArA pudgalaska grahaNa karAya che ane temanuM pariNAma temanAM zarIramAM thAya che te A zarIrasaMbaMdharUpa pariNAmathI gRhIta pagamAM cayAdika paNa thavA joIene ? te te praznanA javAbamAM kahyuM che ke hA, te pagalemAM cayAdika paNa thAya che. te cayAdi sUtra pariNAma sUtra jevAM ja che. tethI atidezathI e cayAdi sUtra pariNAmasUtranA anusAra ja samajavA yogya che. e ja vAtane sUtrakAre "(TET parica taEUR niyA vi)" ItyAdi pada dvArA batAvI che. jevI rIte teo pariNata thayA che tevI rIte teo cita paNa thayA che. zarIramAM puSTi pedA thavI tenuM nAma "cita che. vizeSarUpe puSTi thavI tenuM nAma "upacita che. svabhAvathI anudaya prApta (udayamAM na AvyAhoya tevAM) pudagalene karaNavizeSa dvArA udayaprApta karmalike mAM prakSita karIne temanuM je vedanA thAya che tenuM nAma "udIrita che. udIraNAnuM A prakAranuM lakSaNa che-je karmakaraNanA dvArA kheMcIne udayamAM lavAya che tene udIraNuM kahe che. zrI bhagavatI sUtra : 1 78 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnA rasarUpa vipAka dvArA prati samaya tIvra, mandarUpa phaLa devAnI zaktivizeSathI anubhavamAM-bhegavavAmAM AvatA je aparisamApta saMpUrNa rasavALA karma pagale che temanuM nAma "vedita che. pratisamaya saMpUrNarUpe pitAnA vipAkanA kSayane pAmelAM je karma pudgale hoya che temane "nirNa" kahe che. je pagale zarIranI sAthe saMbaMdha sAdhe che temane Ahata kahe che. te Ahata pudagala cita hoya che, upasthita hoya che, vedita hoya che, udIrita hoya che ane nirguNa hoya che. e pariNata, cita, upacita Adi dareka padamAM (1)Ahuta-AhAra karAyela (2) Ahuta AhiyamANa-AhAra karAyela ane jene AhAra karAI rahyo che te, (3) anAhata AhariSyamANa AhAra nahIM karAyela ane bhaviSyamAM AhAra karAnAra, (4) anAhuta anAriSyamANa-AhAra nahIM karAyela ane bhaviSyamAM AhAra nahIM karAnAra, e cAra, cAra prakAranAM pudagala heya che. ane e cAra, cAra prakAranAM pudgaleja prazna ane uttaranA viSayabhUta che sU.13 nAraka jIvoM ke pudgalabheda kA nirUpaNa "neraiyANaM bhaMte ! kaivihA poggalA bhijjati" ityAdi / (mate) he bhadanta ! (nerALa viThThA vorA) nAraka nA keTalA keTalA prakAranAM pudgala vividha bheTavALAM hoya che ? (joyA !) he gautama! ( HvavaFITmadiva ) karma dravya vargaNAne Azrita karIne (vada) be prakAranAM (vA ) pudgale (minnati) vividha bheTavALAM hoya che. (taMgaEURT) te A pramANe hoya che-(bhUva, vAcAra) (1) sUkSma ane (2) bAdara. (mare). he bhadanta ! (naizi vaSiA vADhA viSaMti) nAraka chenA keTalA prakAranAM pudgalene sAmAnyarUpe caya thAya che? (camA !) he gautama ! (bArarAmiirava) AhAra dravya vagaNane Azrita karIne (vi7) be prakAranA ( ) pudgala (vijJati) caya pAme che. (taM gA) te A pramANe che-(pUje vAcA jeva) (1) aNu, ane (2) bAdara. (parva u tti ) upacayamAM paNa e ja pramANe samajavuM. (nerA mate ! viSe vonche rIti) he bhadanta ! nAraka che keTalA prakAranAM pudagalanI udIraNA kare che ? (cama) he gautama ! nAraka che (makavANAmaNivi ) karmadravyavaNane Azrita karIne (suvijonhe varIti) be prakAranAM pudgalanI udIraNa kare che. (te ja) te prakAro A pramANe che-(kabUtra vAyara) aNuonI (sUphama) ane bAdonI. (seva pUrva veva mALiyA) bAkInAM padonuM paNa A pramANe ja kathana zrI bhagavatI sUtra: 1 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajI levAnuM che. (veti, jinnati, movadigovati, zoTTirati, saMyaTmisu, saMkAti, saMkAmissaMti, NihattiMsu, Ni hatteti, NihattissaMti, Ni kAyiMsu, biciMti, vicirasaMti, savaeNNa vi #HvavAmaviza) he bhadanta! nAraka che keTalA prakAranAM pudgalenuM vedana kare che? he gautama! be prakAranAM paMdagalonuM vedana kare che-sUma pudgalanuM ane bAdara pudgalanuM. he bhadanta ! nAraka jIve keTalA prakAranAM pagalonI nirjarA kare che? he gautama ! nAraka jIve sUkSama ane bAdara e rIte be prakAranAM pudgalenI nirjarA kare che. A badhuM kathana karmadravyavargaNane Azrita karIne karavAmAM AvyuM che tema samajavuM. e ja pramANe apavartana, saMkramaNa, nidhatta ane nikAcita, e pademAM paNa karma dravyavargane Azrita karIne pUrvokta rIte ja kathana thayeluM samajavuM. paraMtu e pahemAM e kathana trikALanI apekSAe thayeluM samajavAnuM che. jema ke-nAraka jIvoe pahelAM bhUtakALamAM karmedravyavargINAnAM aNu ane bAdara pagalonuM apavartana karyuM, udvartana karyuM. temanuM apavartana udvartana teo vartamAnakALamAM kare che ane bhaviSyakALamAM teo tenuM apavartana udvartana karaze. eja pramANe nAraka jIvoe pahelAM bhUtakALamAM karmadravyavargaNAnAM sUkSma ane bAdara pudgalenuM saMkramaNa karyuM hatuM, teo vartamAnakALamAM temanuM saMkramaNa kare che ane bhaviSya. kALamAM saMkramaNa karaze. nAraka chAe bhUtakALamAM kamaMdravyavargINAnAM sUkSma ane bAdara pudgalonuM nidhattakaraNa karyuM hatuM, vartamAnakALamAM temanuM nidhattakaraNa teo kare che ane bhaviSyakALamAM paNa temanuM nidhattakaraNa karaze. nAraka chAe bhUtakALamAM karmavyavargaNAonAM sUkSma ane bAdara pulanuM nikAcitakaraNa karyuM hatuM, vartamAnakALamAM teo temanuM nikAcitakaraNa kare che ane bhaviSyamAM paNa karaze. A saghaLuM vaktavya karmavyavaNane Azrita karIne karavAmAM AvyuM che tema samajavuM. pudgala sUtrakA varNana TIkAtha-pudgalene adhikAra cAlatuM hovAthI pugalene AdhAre ja sUtra kAre A 18 (aDhAra) sUtre kahyAM. che. "jorA mate! " ItyAdi pade dvArA gautama svAmI bhagavAna mahAvIra prabhune pUche che ke he bhagavAna! nAraka jInA keTalA prakAranA pudgala bhedAya che? tenuM tAtparya e che ke tIvra, mada ane madhyamarUpe rasamAM je bheda (bhedana) thAya che te bheda dvArA nAraka jIvanAM keTalA zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakAranAM karma pudgala aneka bheTavALAM thAya che? eTale ke udvartanAkaraNa ane apavartanakaraNa, e be kAraNe dvArA nArakajInAM maMdarasavALAM karmapudagala tIvra rasavALAM thAya che ane tIvrarasavALAM karmayugala maMda rasavALAM thAya che. A praznano uttara ApatAM bhagavAna kahe che ke he gautama! "maizvavarALamaNivijJakadravyavaNAnI apekSAe be prakAranAM karma pugala vividha-bheTavALAM thAya che. samAna jAtIya dravyonI rAzine dravyavagaNa kahe che. audArika Adi dravyonI paNa evI dravyavargaNA hoya che. tethI evI audArika Adi dravya. vargaNAnA nivAraNane mATe "###" padane prayoga karavAmAM AvyuM che. kamarUpa je dravyavargaNa che. tenuM nAma kamadravyavaNa che. athavA karmadranI je vargaNa che temane karmAdravyavaMNa kahe che. evI karmedravyavargaNAnI apekSAe nAraka chanAM be prakAranAM pudgalene vividha bheTavALAM kahyAM che. kahevAnuM tAtparya e che ke dArika Adi dravyamAMnuM eka mAtra kamaMdravya ja evuM che ke je sUkSama hoya che. e karmAdravyonI apekSAe ja sUkSmatA ane skUlatA hoya che-anya dravyanI apekSAe evuM hotuM nathI. tethI nAraka jIvanamAM je pudgaladravyane vividha bheTavALAM kahevAmAM Avela che te karmavyavargaNAnI apekSAe ja samajavuM joIe-anya vyavaNAnI apekSAe samajavAnuM nathI. have sUtrakAra AhAra dravyane Azraya laIne caya ane apacaya batAve che. pahelAM gautama svAmI prazna pUche che ke "te , he bhadanta! "ne cALa vihAvorA vinaMti' nAraka jIvonAM keTalA prakAranAM pudgale caya pAme che? praznakAra ema pUchavA mAge che ke keTalA prakAranAM puddagalone nAraka ane sAmAnya rUpe caya thAya che ? uttara he gItama! AhAradravyavargaNAnI apekSAe sUkSma ane skUla evA be prakAranA AhAradravyavarganAM pudgalene caya nAraka chane thAya che upacayanA viSayamAM paNuM ema samajavuM. A viSayanuM vaktavya A pramANe chehe bhadanta! nAraka jInA keTalA prakAranAM pudgaladravya upacita thAya che(upacaya pAme che)? uttara-AhAradravyavargaNAnI apekSAe be prakAranAM pudagala dvArA upacaya pAme che-(1) sUma ane (2) sthUla. "caya" sUtranI jema A AlApakano-upacayano artha samajavo. upacaya eTale vizeSarUpe vRddhi thavI. caya ane upacaya e bane zarIrAzrita hoya che ane zarIra AhAra para AdhAra rAkhe che-te kAraNe caya ane upacaya viSayaka bane sUtramAM "AhAthavaNAdhirA" evuM kahela che. have sUtrakAra kamaMdravya vagaNane Azraya laIne kahe cheprazna-he bhadanta ! nAraka che keTalA prakAranAM pudgalenI udIraNa kare che ? uttara-he gautama ! karmavyavaNanI apekSAe nAraka jIva be prakAranAM pudgalenI zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ < (C udIraNA kare che, (1) sUkSma ane (2) sthUla. ' settA vidyuM ceva" bAkInAM pAnAM viSayamAM vedana ane niraNa viSe-paNa ema ja samajavu' tenu' tAtpa A pramANe che-nAraka jIva kama dravyavaNAnI apekSAe sUkSma ane sthUla, e e prakAranAM pudgalonuM vedana kare che ane e ja e prakAranAM pudgalonI nija rA kare che. kama drakhyAnuM ja udIraNa, vedana ane niraNa thAya che. te kAraNe ja kmmdvvvALiivajja " evA pATha mUkayA che. kaOdravyavAnA sUkSma ane sthUla banne prakAranAM pudgalonu' nAraka jIve apavana kare che, bhaviSyakALamAM teo tenu apavatna karaze, ane bhUtakALamAM temaNe temanu apavartana karyuM hatuM. eja vAta 'okeMti", "oditi " ane "oraMtu'' A pado dvArA vyakta karavAmAM AvI che. khAsa adhyavasAya dvArA karmonI sthitimAM hInatA lAvavI tenuM nAma 'apavartana' che. ahIM 'apavana'pada 'uddana'nuM upannakSaka che. tethI apavana padma dvArA uddana paNa grahaNa karyuM che. adhyavasAya vizeSathI karmonI sthitimAM vRddhi karavI tenuM nAma 'uddhRttana' che nAraka jIveA petAnA karmonI sthitine saMkramita paNa kare che. eka kama prakRtinuM bIjI ka prakRti rUpe pariNusana thavuM tenuM nAma 'sakramaNa' che. AThe mULa prakRtiyeAnuM parasparamAM sa*kramaN thatu' nathI' eve niyama che. eTale ke eka mULa prakRti bIjI mULa prakRtinA rUpamAM badalAtI nathI. paNa uttara prakRtiyeAmAM evA niyama nathI. uttara prakRticeAmAM samAna jAtIya prakRtiyAnuM temanI samAna jAtIya bIjI prakRtiyAmAM paNa saMkramaNa jovA maLe che. eTale ke eka prakRti badalAI jaI ne khIjI prakRtirUpa banI jAya che. jema ke-matijJAnAvaraNa badalAIne zrutajJAnAvaraNu svAdirUpa thaI jAya che. tyAre udayakALamAM te tenu phaLa e ja rUpe de che. te paNa keTalIka evI uttara prakRtiyA che ke jemanu parasparamAM saMkramaNa thatuM nathI. jema kedarzana meAhanIyanuM cAritra meAhanIyarUpe ane cAritra mAhanIyanuM darzana mAhanIyarUpe saMkramaNa thatuM nathI. parantu danamehanIyanA upabhedo (avAntara bhede)nu parasparamAM saMkramaNa thavAnA ane caritra mehanIyanA avAntara bheddenu' parasparamAM saMkramaNa thavAnA saMbhava avasya che. e ja pramANe cAre AyuenuM parasparamAM saMkramaNa thatuM nathI. zrI bhagavatI sUtra : 1 82 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRti kA aparivartanAdi kA varNana ,, e viSayane mUlaprakRtya bhinnaanaamuttrprkRtiinaamdhyvsaayvizeSaLaraspara saMcAraLam ' A pATha dvArA samajAvyeA che. mULa prakRtiyAthI abhinna uttara prakRtiyAnA je adhyavasAya vizeSa dvArA parasparamAM saMcAra thAya che tenuM nAma saMkramaNa che. e vAta ja kahI che.-mULaprakRtiyA karatAM abhinna evI uttara prakRtiyAnuM je adhyavasAya vizeSa dvarA arasaparasamAM badalavAnuM kA thAya che tenuM nAma ja 'saMkrama' che. A saMkramaNanI kriyAmAM amUrta AtmAnu meAhanIya, ane cAritra meAhanIya sivAyanI khazrI prakRtiyAno uttara prakRtirUpa sacAMra thAya che, e vAtane dRSTAnta dvArA A pramANe samAvI zakAya-jemake sAtAvedanIya kA anubhava karatA kAi jIvane kaMDarIkanI jema evI azubha kama'nI pariNati thai ke jene lIdhe sAtAvedanIyakama asAtAvedanIya rUpe pariNamI jAya. e ja pramANe anya jagyAe paNa ema ja samajI levu joie. jemake asAtAvedanIyakanA anubhava karatA anAthI jevA keAI jIvanuM asAtAvedanIyakama paNa zubha adhyavasAyanAprabhAvathI zAtavedanIya rUpe pariName che. karmaputrala viSaya kA nirUpaNa kr *'nirghAyu, nirttati nittiskRti' ityAdi padmA dvArA ema pUchavAmAM AvyuM che ke--nAraka jIvAe bhUtakALamAM keTalA prakAranAM karma pudgalAnA nidhatta karyAM, vartamAnakALamAM keTalA prakAranAM karma pudUMgalAnA nidhatta kare che, ane bhaviSyakALamAM keTalA prakAranAM ka pudgalAnA nidhatta karaze ? e praznonA javAba ApatAM prabhu kahe che-he gautama ! nAraka jIvAe kadravyavA sUkSma ane sthUla pudgalAnu bhUtakALamAM nidhattakaraNa karyuM' vartamAnakALamAM te tenuM nidhattakaraNa kare che, ane bhaviSya. kALamAM paNa tee temanuM nidhattakaraNa karaze. pachInAM sUtreAmAM paNa e pramANe ja samajavuM. paraspara vizliSTa karma pudgalane saMcaya karIne temane dhAraNa karavA zrI bhagavatI sUtra : 1 83 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM nAma 'nidhatta' che. kanI A evI avasthA che ke je uddattanA ane apava nAkaraNa sivAyanA anya karaNAnI viSayabhUta hAtI nathI. eTale ke te avasthAmAM udIraNA ane sa`kramaNa thatAM nathI. nidhatta avasthA pAmelAM karmonAM uddhRttanA ane apavanA, e e karaNa hoya che. "niSThAraMtu, nAcati, niSThAEti" nAraka jIvAe bhUtakALamAM kadravyavagaNAonAM sUkSma ane sthUla pudgalAne nikAcita karyAM, vamAnakALamAM teo temanuM nikAcana kare che ane bhaviSyakALamAM paNa teo temanuM nikAcana karaze. bhinna bhinna pudgaleAnuM parasparanI sAthe ekameka thavuM tenuM nAma nikAcitakaraNa che. eTale ke je karaNamAM judA judA kama pudgala parasparamAM-eka bIjAmAM avagAhI thaI jAya che te karaNanuM nAma nikAcitakaraNa che. jevI rIte agnimAM tapAvIne ane TIpI TIpIne sAceAnA samUhane ekameka karI nAkhavAmAM Ave che e ja pramANe nikAcitakaraNu dvArA paNa ke puMgala badhAM karAnA aviSayabhUta banIne ApasamAM ekameka thaIne rahe che. kahevAnuM tAtpaya evuM che ke aneka sAyAnA samUhane pahelAM agnimAM tapAvavAmAM Ave ane pachI hatheADI vaDe khUkha TIpavAmAM Ave te te sAthe ekamekamAM evI maLI jAya che ke temAMnI eka paNa sAyane koI paNa rIte alaga karI zakAtI nathI. eja pramANe AtmAnA tIvra piraNAme dvArA ekatrita thayelAM ka pudgalA ApasamAM-ekamekanI sAthe evAM maLI jAya che ke temane bhAgavyA vinA chUTakArA ja thaI zakatA nathI. kAI paNa karaNa dvArA emAM gheADA paNa pheraphAra thaI zakatA nathI. savesu vi" apavana, saMkramaNa, nidhatta, nikAcana, e padomAM " majbavALamiizar " nA saMbadha aMdhe joDI levA joI e, kAraNa ke e apavana Adi kadravyanI apekSAe thAya che. bhedAddhi padonA sagraha karanArI gAthAne a spaSTa che. temAM e vizeSatA che ke "miti " padathI laI ne " nimnaetti " sudhInAM pado vartamAnakALa rUpe darzAvyAM che. ane apavana, saMkramaNa, nidhatta, ane nikAcana, e padomAM vamAna, bhUta ane bhaviSya e traNe kALanA nirdeza karAyA che. tethI e apavana Aki bhUta, bhaviSya ane vamAnakALanA nirdezathI vAcya kahevAyA che. tethI ahIM ema samajI levuM joI e ke je rIte apavatana Adi padomAM traNe kALanA nirdeza karAyA che, eja rIte nyAyanI samAnatA heAvAne kAraNe bhedArdikAmAM paNa te traNe kALanA nirdeza samajI levA joie. parantu sUtrakAre ahI sUtramAM temanI khAkhatamAM evA nirdeza karyAM nathI tenuM kAraNa e che ke bhUta ane bhaviSya rUpe leAdikAnuM varNana thayuM nathI. eja kAraNe sUtrakAre bhedAdi padomAM traNe kALAnA nirdeza karyo nathI. bhedana, cayana, upacayana, udIraNa, vedana ane nija raNamAM vata mAnakALa sabaMdhI cha bheda thaI jAya che. ane apavana, saMkramaNu, nidhatta ane nikAcana, e cAramAM traNa kALanA yogathI 12 bheda thAya che. emane ekatra karavAthI (cha + khAra maLIne) 18 sUtrI (aSTAdaza sUtrI) thaI jAya che.sU. 14 ?? zrI bhagavatI sUtra : 1 84 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 gecALa mate ! ne pozaNe" tyAre ! (mate) 'he bhadanta ! (nerA) nAraka jIvA (ne o che) je pudgalAne (tecA janmattA) taijasa kArmANurUpe (iti) grahaNa kare che ( te i sItAsamapautti) temane teo zuM bhUtakALanA samayamAM grahaNa kare che ? ke vaDuvAjIsamayerotti) vartamAnakALanA samayamAM grahaNa kare che ? ke (anAyA samaye aitti) bhaviSyakALanA samayamAM grahaNa kare che? (noyamA!) he gautama ! (notItArulamane teeti, no aLAyajAjasamaye zaiEti, pachuLajAjasamaye teti ) teo temane bhUtakALanA samayamAM grahaNu karatA nathI, paNa vartamAnakALanA samayamAM grahaNa kare che. (maMte) he bhadanta ! (nerA) nAraka jIvA (tevA mattA) taijasa kANu. rUpe (di) grahaNa karelAM (ne zeDhe) je pudgalAnI (utte ti) udIraNA kare che (te) te (ri) zuM (tItAsamaya poLane uddI-tti) bhUtakALanA samaye grahaNa karelAM pudgalAnI udIraNA kare che ? ke (vagoLAsamayavevamALe zeDhe hatI 'tti) vamAnakALa samaye grahaNa karAI rahelAM pudgalAnI udIraNA kare che ? ke (naLasamayapu vaDe poDhe paTTI tti) ke jemaneA udayakALa bhaviSyamAM AvavAnA che evAM pudgalonI udIraNA kare che? (noyamA !) he gautama ! ( gInnAhattamacaddiva poDhe phIti) tee bhUtakALe grahaNa karelAM pudgalonI udIraNA kare che. (no vajubAjasamayavev mALe vozarIre ti, noLa macapura Depo herI tti). vartamAnakALamAM grahaNa karAI rahelAM pudgalonI udIraNA karatA nathI ane bhaviSyakALamAM udayamAM AvanArAM puMgalonI udIraNA karatA nathI. (chyuM veti nir'tti) eja pramANe vedana ane niraNa karavA viSe paNa samajI levuM. TIkA--pudgalanA adhikAra cAlatA heAvAthI sUtrakAre A cAra sUtro pudgalanA viSayamAM ja kahyAM che--"nathALa mate " vagere- he bhadanta ! nAraka jIvA je pudgalone tejasa zarIra ane kANu zarIrarUpe grahaNa kare che eTale ke nAraka jIvA je pudgalone tejasa ane kANu zarIrarUpe pariNamAve che te pudgalo zu temanA dvArA bhUtakALanA samaye grahaNa karAyAM hoya che ? ke vartamAnakALanA samaye grahaNa karAI rahyAM hoya evAM heAya che? ke bhaviSyakALa samaye grahaNa thavAnA che evAM hAya che? ahI teyAnmattA" padma dvArA taijasa zarIra ane kANu zarIra levAmAM AvyuM che. atIta (bhUta) kALane je samaya tene atItakALa samaya kahe che. athavA-atItakALarUpa je utsarpiNI AdinA samaya paranikRSTa aMzatenuM nAma atItakALa samaya che. kAlasamayamAM kALarUpa samaya ja grahaNa karAyA che, AcAra AdirUpa samaya nahI, tathA kALa paNa samayarUpe ja grahaNa karAyeA zrI bhagavatI sUtra : 1 85 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, kRSNAdi varNarUpe nahIM. zaMkA-kALa ane samayamAM je samAnarUpe ekAWtA rahelI che te eka dvArA ja anyane baMdha thaI jAya che, padAntara rAkhavAnI zI AvazyakatA che? uttara-evI zaMkA asthAne che, kAraNa ke kALa ane samayamAM ekArthakatA-samAnArthakatA nathI, paNa bhinnArthaktA che. tethI ekathI bIjAnA arthanI prApti thavI asaMbhavita che. tethI samaya ane kALa, e bane pade ahIM mUkyAM che. te bane pade ja pita pitAnA vAcyArtha (kahevAyegya artha)nuM pratipAdana karAve che, tethI teo nirarthaka nathI paNa sArthaka ja che. gautama svAmIne praznone uttara detAM bhagavAna kahe che ke he gautama! nAraka che je pudgalone tejasa ane kArmaNa zarIra rUpe grahaNa kare che te bhUtakALanA samayamAM ke bhaviSyakALanA samayamAM grahaNa karatA nathI. kAraNa ke te bane kALa ane samaya viSayAtIta hoya che. tethI atIta (bhUta) anAgata (bhaviSya) kALaviSayaka pudagalone grahaNa karavAno niSedha karAyo che. te bane-kALa ane samaya-ne viSayAtIta darzAvavAnuM kAraNa e che ke atItakALa samaye te teo vinaSTa thaI cakyA hoya che ane bhaviSyakALa samaye teo anutpanna hovAne kAraNe te samaye temane sadabhAva hotA nathI vartamAna kALa ane samayamAM paNa teo e pudgalone ja grahaNa kare che ke je saMmukha AvelAM hoya che-saMmukha na hoya evAM pudagalone nahIM. udIraNAviSayaka praznamAM paNa eja samajavAnuM che ke nAraka jIva pUrve tejasa kArmaNarUpe grahaNa karelAM pudgalonI ja udIraNa kare che, paNa vartamAna. kALa ane samaye grahaNa karavAmAM AvatAM ke bhaviSyamAM grahaNa karAnArAM pudagalonI udIraNA karatA nathI, kAraNa ke pUrvakALamAM grahaNa karelAM pudgalonI ja udIraNa thAya che. jemane grahaNa samaya vartamAna samayathI pachIno samaya hoya che te pudagalo " jaLasamaca,jhalache. eTale ke je pudgala bhaviSyakALanA samayamAM grahaNa thavAnA che teo "jANakAnava zabdanA vAcyA che. temanI ane vartamAnakALamAM grahaNa thaI rahelAM pudgalonI udIraNA thatI nathI. je pudgalo vartamAnakALe grahaNa karAI rahyAM che ane bhaviSyakALe jemane grahaNa karavAnAM che, teo agrahIta hovAne kAraNe udIraNAne yogya hotAM nathI, kAraNa ke te samaye temane sadbhAva hoto nathI. udIraNuM sUtranI jema ja vedanA ane nija raNa sUtranI vyAkhyA paNa samajavAnI che. sU. 15 zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabaMdha kA nirUpaNa have sUtrakAra karmInA adhikAra ka viSenAM A sUtreA kahe che "kherALa maMte ! nIvALo" ItyAdi. (mate) he bhadanta ! ( gerA nIvAlo paci maM yaMti) nAraka jIvA jIvapradezathI calita kanA baMdha kare che ? ke ( pahiya meM pati ) alita kanA khadha kare che ? (gocamA !) he gautama ! (no rahiyaM maM vakhata ) nAraka jIveA calita karmanA adha karatA nathI, (yiM maM veMdhanti) acalita ka`nA adha kare che. ( mate) he bhadanta ! (nerA nIvAlo Aiyi yAM yAti) nAraka jIvA jIvapradezathI calita kanI udIraNA kare che, ke (arahiyAma z2I 'tti) acalita karmInI udIraNA kare che? (toyamA !) he gautama ! (no rahiyaM meM phIti) nAraka jIvA calita kanI uddIraNA karatA nathI, paNa (bahiya' meM karIIre'ti) acalita ka`nI udIraNA kare che. (chyuM vevRtti, kRti, saMkrAaiti, niEtti, niSThAyati, sabaiyuahiya, to pakriya ) eja pramANe nAraka jIveA acalita ka`nuM vedana kare che, calita ka`nuM nahIM. acilata ka`nI udbhanA kare che, calita karmInI nahIM. 'nArakajIve acalita kanuM saMkramaNa kare che. calita karmInuM nahIM, ane acalita ka'nuM nikAcana kare che calita kanuM nahIM. A rIte A badhAM po sAthe acalita ka`nA prayAga karavA joie, calita padanA nahIM. ( mate) he bhadanta ! (mecAna niIvAlo cAhiya maM bijJareti) nAraka jIvA jIvapradezathI calita kanI nirA kare che ke (apahiyaM meM niitti) acalita nI nirjarA kare che ? (noyamA !) he gautama ! nAraka jIvA (hiya janma jijJa-ti) calita karyAMnI nirjarA kare che, paNa (no pahiya' maM nikannaratti) acalita karmonI nirjarA karatA nathI. A vAta je gAthAmAM khatAvI che te gAthAnA artha A pramANe che-madha, udaya, vedana, apavana saMkramaNa, nidhatta ane nikAcanamAM acalita kama hAya che ane nirjarAmAM calita kama hAya che. TIkA-nIvAo" padma dvArA ahIM jIva pradezeA grahaNa karavAmAM Avela che. je kama jIvapradezamAM nahIM rahevAnA svabhAvavALuM hoya che te kane calita ka kahe che, ane calitathI ulaTA svabhAvanuM je kama hAya che tene acalita krama kahe che. prazno ane uttarA upara lakhavAmAM AvyA che. pahelA praznanA uttaramAM kahyuM che ke nAraka jIvA acalita kamanA adha kare che. tenuM tAtparyaM A pramANe che--jyAre jIva rAgAdi bhAvAthI pariNata thAya che tyAre te jyAM AtmA rahe che tyAM rahelo caiAga potAnA samasta pradezeAnI sAthe kamanA adha kare che. te khaMdhanA kAraNarUpa tenA mana, vacana ane kAyane yAga hoya che. jevI rIte cIkaNA vasrathI kAI prANInA zarIranuM mardana karavAmAM AvyuM hoya zrI bhagavatI sUtra : 1 87 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te te prANI ja Adi melanA saMgraharUpa baMdha bAMdhe che, tevI rIte jIvanA kaSAya bhAve ja karma baMdhanA kAraNarUpa hoya che. jyAre jIva rAgAdi kaSAyathI yukta hoya che tyAre te karmanAM cagya pagalonuM grahaNa samasta Atma pradezathI kare che. te karmonA AgamananuM kAraNa tenA mana, vacana ane kAyanI kriyArUpa yega hoya che. eja vAta A gAthA dvArA pragaTa karavAmAM AvI che. je dezamAM jIva rahelo hoya che te dezagata karmane ja baMdha kare che. anya dezagata karmane nahIM, ane ayogya karmane paNa nahIM. jyAM sudhI jIva rAgAdi bhAvathI AvRtta (yukta) thatuM nathI tyAM sudhI te karmane baMdha bAMdhate nathI, ane mana, vacana ane kAya, e traNenA vegathI jIva rahita hoya tyAM sudhI te karmabaMdha bAMdhatuM nathI. baMdha viSenuM vaktastra upara pramANe che. gautama svAmI bIjo prazna pUche che ke he bhagavan! nAraka jIva jIvapradezathI calita karmanI udIraNuM kare che ke acalita karmanI udIraNa kare che ? te praznanA javAbamAM mahAvIra svAmI kahe che ke he gautama! nAraka jIva jIvapradezathI acalita karmanI ja udIraNuM kare che, calita kamanI nahIM. eja pramANe teo acalita karmanuM ja vedana kare che (anubhava kare che), calita karmanuM nahIM. teo acalita karmanuM ja apavartana kare che, calita karmanuM nahIM. eTale ke teo adhyavasAya vizeSa dvArA temanI sthiti AdimAM hInatA (nyUnatA) lAvI de che. apavartana eTale adhyavasAya vizeSa dvArA sthiti Adine ochI karI nAkhavI. mULa prakRtithI abhinna evI uttara prakRtine parasparamAM badalI nAkhavI tenuM nAma saMkramaNa che. judAM judAM karma pudgalone eka bIjAnI sAthe ekatrita karIne dhAraNa karavA tenuM nAma "nidhatta che. nidhatta ane udvartana. apavartanAkaraNa sivAyanA bIjAM karaNanA viSayabhUta thatAM nathI. para spara viliSTa karma pudgalonuM ja je karaNamAM ekameka thaI javAnuM bane che te karaNane nikAcitakaraNa kahe che eTale ke je karaNamAM karma pudagala aMdaro aMdara eka bIjAnI aMdara avagAhI thaI jAya che te karaNanuM nAma nikAcitakaraNa che jevI rIte sonA samUhane agnimAM tapAvIne haDI vaDe TIpavAthI badhI se eka bIjAnI sAthe maLI jAya che tevI rIte nikAcitakaraNa dvArA paNa kapula samasta kaNonA aviSayabhUta banIne arasparasa ekatrita thaIne rahe che. A badhAMmAM acalita kamane ja grahaNa karavAnuM che, calitane nahIM. kahevAnuM tAtparya e che ke-nAraka che jIvapradezothI acalita karmonuM ja vedana, apavartana Adi kare che, calita karmonuM vedana Adi karatA nathI. nirjarAnA viSayamAM gautama svAmIe je prazna pUche che te praznanA javAbamAM bhagavAne kahyuM che ke nAraka che jIvapradezothI calita karmanI ja nirjarA kare che, acalita karmonI nirjarA karatA nathI. rasa rahita pugalonI Atma pradezomAMthI avasAtane thavI tenuM nAma nirjarA che. te nirjarA AtmapradezathI calita karma pudagalanI ja thAya che, acalita karma pudgalanI thatI nathI. baMdha Adi AThemAM-'baMdhathI zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laine 'nikAcana' sudhImAM acalita kama hoya che. ane nirAmAM calita ka hoya che. kahevAnuM tAtparya e che ke nAraka jIvA jIvapradezathI acalata karmenei ja aMdha aMdhe che, acalita kamanI ja udIraNA kare che, acalita karmonuM ja vedana kare che. A rIte 'nikAcana' sudhI A prakAranA pATha samajI leve. tathA tee calita kamanI ja nirjarA kare che. eTalo ja temanI vacce taphAvata che. gAthAne a pahelAM ja ApI devAmAM Avye che. gAthAmAM je ca'zabda AvyA che tenA dvArA 'uddIrA' ne grahaNa karavAnI che. adha' padmathI baMdhanuM pratipAdana karanAra sUtra, udayathI uddIraNAnuM pratipAdana karanAra sUtra, ve'thI vedanAnuM pratipAdaka sUtra, "oTu" thI apavatananuM pratipAdana karanAra ceAthu' sUtra, "saMme" thI saMkramaNa pratipAdaka pAMcamuM sUtra, tti' thI nidhatta pratipAdaka cha uN sUtra ane bijAye" thI nikAcana sUtra, e sAte sUtramAM acalita kama levAmAM AvyuM che. eTale ke e sAta sUtramAM acilata karmanA ja adha Adi thAya che tema kahyuM che. tathA AThamA sUtramAM evuM kahyuM che ke-jIvapradezAthI calitakanI ja nirjarA thAya che, acalita kanI nahI'. A prakAranAM te ATha sUtra che, ane A prakAranA te sagrahaNI gAthAnA artha che / / naiciviSayavastabdha samApta / / asurakumArAdi vandvavyatAkA nirUpaNa asurakumAra AdinA vakatavyano prAraMbha---- "asura mArAnuM maMte" Ati / (madega! ) he bhadanta ! (suramArALa divacAruM vattA ?) asura kumAronI sthiti keTalA kALanI kahI che? (yamA !) he gautama ! (saphALI navAsavannAnuM kotenuM sAtirAM sAgarovama) echAmAM echI dasa hejAra varSanI ane vadhAremAM vadhAre eka sAgarApamathI thoDI vadhAre sthiti asurakumArAnI kahI che. (surajI mArALa mate ! vhevArurala bALamaMti vA poLamatiyA) he bhaddanta ! asurakumArA keTalA kALe zvAsa le che ane zvAsa IMDe che ? zrI bhagavatI sUtra : 1 89 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ma!) he gautama! (Gemi sarakhuM dhovA jore sAsa valasaNa AmaMtti vA pAti vA) teo ochAmAM ochA sAta stakarUpa kALane Atare ane vadhAremAM vadhAre eka pakSa (pakhavADiyuM) thI thaDA vadhAre samayane Atare zvAsa le che ane zvAsa choDe che. (amukamArA mate ! gaThThApI?) he bhadanta! asurakumAro AhAranI IcchA kare che kharA? (daMtA! AERTrI) hA. teo AhAranI IcchA kare che. (maMta ! bahumArA vastra dhAje samuqs?) he bhadanta ! asurakumAne keTalA kALa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che? (noramA !) he gautama! (asurakumAra suvi sAhUAre gm) asarakamAnA be prakAranA AhAra kahyA che, (taM DA) te prakAre A pramANe che(sAmanizvatti nAmonivrutti) Abheganivartita ane anAbhoganivartita. ( sa0 i ne nAmonivRtti) temane je anAganivatata AhAra che (2) te (jaDTna gavA ) pratyeka samaye vinA kaI prakAranI (nAre ) AhAranI IchAe (samudaiss6) viSayabhUta thato rahe che. tathA (joyaHI !) che gautama! (tatha ne te nAmonivRtti se pAthamANa, vadhAre sAvaraNa vArasaraNa mATe samucqsT) je Abheganirvartita AhAra che te ochAmAM ochA caturthabhaktane (eka upavAsa) AMtare ane vadhAremAM vadhAre eka hajAra varSa karatAM thoDA vadhAre samayane AMtare AhAranI abhilASAne viSaya bane che. (yurakumArA mate ! sAhAra rANAti) he bhagavana! asurakumAra kevA prakArane AhAra le che ? (TocamA !) he gautama! (vago) dravyanI apekSAe ( lAgatapasigAruM vyAruM uttarazAstra, mAva nivA, jesaM terA kAva) ananta pradezavALAM dravyane AhAra kare che, ItyAdi badhuM kSetra, kALa, bhAvanA viSayamAM prajJApanA sUtrokta vaktavya pramANe samajavuM. tathA AhAra sivAyanuM badhuM varNana "rAvata' sudhI nAraka jIvonA prakaraNamAM je varNana che te pramANe jANavuM. (te tehiM varasattA mukko mukano rina miti) he bhadanta te asurakumAre dvArA AhAra rUpe grahaNa karAyelAM te pugalo vAraMvAra kayA kayA AkAre pariName che? (nomA!) he gautama! zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaNe AhAra rUpe grahaNa karelAM te pudgala (rocittA) zrotrendriyarUpathI, (nAra zAsariyANa) sparzana indriya sudhInI indriya rUpe, pariName che. (suvattANa) surUpiNe, (suvattA) suvarNapaNe, (dattA) iSTapaNe, (jhivattA) icchitapaNe, (saMtarA) kAntapaNe, (piparANa ) priyapaNe, ( majumA ) maneNapaNe (mAmA) paramAnaMtpAdakapaNe, (miAirANa) jevAne lobha utpanna karAvavA paNe, pariName che. (3DhAra) urdhvatAmAM pariName che, to sattA) nIcApaNumAM pariNamatA nathI. (suhRttANa jo huThThANa) sukhapaNAmAM pariName che harakhapaNumAM nahIM. (muno muko vALamaMti) uparokta prakAre te pudgalo vAra. vAra pariNamana karatAM rahe che. (mate !) he bhadanta ! (sukumAraNe puahAriyA mArA gharanA) zuM bhUtakALamAM asurakumAranA AhAranA viSayarUpa banelAM pudgalonuM pariNamana thaI cUkayuM hoya che? (sukumAdfmaDhAveja naDDA suthAvAva no javI ja nijAti) nAraka jInA viSayamAM A viSayanuM je pramANe kathana karavAmAM AvyuM che te pramANe ja "acalita kamanI nirjarI karatA nathI tyAM sudhInuM kathana asurakumAre viSe paNa samajI levuM. TIdArtha-"vIsa daMDakamAM nAraka jInA vaktavya pachI asurakumAranuM vaktavya Ave che-e kama pramANe ja asurakumAranuM varNana karavAmAM AvI rahyuM che. A vaktavyamAM sauthI pahelAM devalokamAM temanI sthiti-devalokamAM rahe vAne kALa-viSe prazna pUchavAmAM Avyo che. te praznanA javAbamAM bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM che ke asurakumArenI jaghanya-ochAmAM ochI-sthiti dasa. hajAra varSanI che ane utkRSTa vadhAremAM vadhAre sthiti eka sAgarepama karatAM thoDI vadhAre che. asurakumAranI A je utkRSTa sthiti kahI che te bali nAmanA asurakumArarAjanI apekSAe kahI che. kahyuM paNa che ke-"ramavajisamarzi "camarendranuM AyuSya sAgaropamanuM che ane balIdranuM AyuSya sAgarepamathI DuM vadhAre che. tyAra bAda gautama svAmIe pUchyuM che ke-asurakumAra deve keTalA kALane AMtare "AmaMti vA nAmani vA" Abhyantarika zvAcchavAsa le che ane choDe che? tathA-"ratI cA nIravaMtI vA" bAhya zvAsocchavAsa le che ane choDe che ? tenA javAbarUpe bhagavAne temane samajAvyuM che ke hegautama ! teo sAta stakane AMtare zvAse zvAsa le che. A kathana jaghanyaochAmAM ochA-kALanI apekSAe karyuM che. stakanuM lakSaNa A pramANe chehaSTapuSTa, vRddhAvasthAthI rahita, ane koI paNa prakAranA rogAdi upadravathI hita evA prANIno je eka zvAsa ane vizvAsa thAya che tene prANa" kahe che. evAM sAta prANone aka "staka' bane che. sAta stakane eka lava" thAya che. 77 (sattotera) lavanuM eka muharta thAya che. zvAsocchavAsanuM A je jaghanya ane utkRSTa kALa pramANe batAvyuM che te jaghanya sthitivALAonuM jaghanyanI apekSAe batAvyA pramANe hoya che ane utkRSTa sthitivALAonuM utkRSTanI zrI bhagavatI sUtra : 1 91 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apekSAe batAvyA pramANe hoya che. asurakumAra devAnA zvAsocchvAsanA utkRSTa kALa eka pakSa (pakhavADiyA)thI thADA vadhAre che ema samajavu. nArakiyoM ke AhArAdikA varNana huM vaLI gautama svAmI A pramANe pUche che--asurakumArAne AhAranI IcchA thAya che kharI ? te praznanA javAba ApatAM bhagavAna samajAve che ke he gautama! asurakumArane AhAranI IcchA thAya che. "tA" pada svIkAranA amAM vaparAyuM che. asurakumAra devAne keTalA samaye AhAranI IcchA thAya che? tenA javAbamAM kahyuM che ke asurakumAra devAne AhAra e prakAranA hAya che-(1) AbhAga nivRti ane (2) anAbhAginevitata. "huM AhAra karU " e prakAranI icchApUrNAMka je AhAra karAya che tene AbhAginevitata AhAra kahe che. ane " AhAra karU" e prakAranI viziSTa abhilASA vinA paNa je AhAra levAtA rahe che tene anAbhAga nirtita AhAra kahe che. te AhAra varSARtumAM pracura (meATA pramANamAM) abhinyajyamAna zIta pudgalonA AhAranA jevA hAya che, tene vistRta artha A zAstranA 11mAM sUtranI TIkAmAM-nAraka prakaraNamAM-kahela che. tA jijJAsuoe te tyAMthI vAMcI levA. temAMnA je anAbhAgaganartita AhAra che tenI icchA niraMtara thayA kare che. atitIvra kSudhAvedanIya karmAMnA udayathI tenI icchA pratikSaNa thayA kare che. eTale ke eka kSaNanuM paNa aMtara temAM paDatuM nathI. tathA AtmAganivRtita AhAra ochAmAM ochA eka upavAsane AMtare levAya che. eka upavAsane AMtare je AhAra khatAnyA che te jaghanya sthitinI apekSAe kahyo che. utkRSTanI apekSAe AbhAganivartita AhAra eka hajAra varSathI gheADA vadhu samayane AMtare levAya che. eTale ke eTale samaya vyatIta thayA pachI te AhAra levAya che. tenA bhAvArtha evA che ke-utkRSTa sthitivALA asurakumArane eka hajAra varSoMthI thADA vadhu samaya vyatIta thAya tyAre AhAra levAnI icchA thAya che. AhAranA viSayamAM vaLI gautama svAmI prabhune prazna pUche che-"he bhadanta ! asurakumAreAnA AhAra kevA hAya che?" tenA javAbamAM prabhu kahe che ke huMgautama ! dravyanI apekSAe temaneA AhAra anaMta pradezayukta dravyAnA hAya cheeTale ke anata pradezavALAM dravyeAnA AhAra teo kare che. eja pramANe kSetra ane kALanA viSayamAM prajJApanA sUtramAM je kathana kayu" che te pramANe samajavuM. tathA AhAra sivAyanA viSayAnuM kathana nAraka jIvAnA prakaraNamAM pratipAdita karyo pramANe samajavuM. ane te "cAyatU" pATha sudhI-eTale ke pudgalanA prazno Ave tyAM sudhI samajavuM. zrI bhagavatI sUtra : 1 92 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautama svAmI mahAvIra prabhune pUche che ke he bhadanta ! AhArarUpe grahaNa karAyelAM te pudgala kayA rUpe vAraMvAra pariName che? tenA javAbamAM prabhue kahyuM ke he gautama! asurakumAre dvArA AhArarUpe grahaNa karAyela te pudgalo zrotrendriyarUpe, cakSurindriyarUpe, dhrANendriyarUpe, jihAIndriyarUpe ane sparzanendriya rUpe pariName che. mULa sUtramAM ja "jAta' (sudhI) pada mUkayuM che te dvArA "vicittA, citta, mitti" padene samAveza karavAno che. tenuM tAtparya e che ke te pudgale cakSuIndriya, dhrANendriya, ane jihuvA Indriya rUpe pariName che. IndrirUpe pariNamela te pugalo zArIrika saudaryarUpe, gaurAdi suMdara varNarUpe, manahara AkRtirUpe, mane vAMchita sauMdaryarUpe, kAnticuktatArUpe, pretpAdaka rUpe, manane haraNa karanArarUpe, darzakajanenAM cittane paramAAnaMda ApavArUpe, jevAnI IcchA utpanna karavArUpe, gurupariNAmarUpe nahIM paNa laghupariNAmarUpe, duHkharUpe nahIM paNa sukharUpe vAraMvAra pariName che. vaLI gautama svAmI pUche che ke he bhadanta ! pUrvakALe AhAra rUpe grahaNa karAyela pudgalo zuM pariNAmane prApta karI cUkyAM hoya che? A praznanA javAbamAM prabhu temane kahe che ke A viSayanuM kathana nArakanA prakaraNamAM 12mAMthI 14mAM sudhInA sUtramAM "raDhica niti" sudhInA pAThamAM batAvyA pramANe samajavuM. tyAM te viSaya nAraka jIvane anulakSIne kahevAmAM Avela che. te tyAM "nAraka ne badale "asurakumAra pada mUkavAthI asurakumAre e pUrvakALamAM grahaNa karelAM pudagalonA pariNAma vizenA prazno uttara maLI jaze. "miliyattA ahIM "pidhAna zabdanI jema "1" no lopa thaye che. tethI jema "pidhAna" mAM "apidhAna zabda mAnI levAya che tema ahI paNa "micchA" zabda mAnI levAyo che. "micchA" eTale lobha. e lobha jene thayuM hoya che tene "mizcita kahe che. abhidhyitana bhAva ja abhidhyitA che. jovAnI IcchAnA lobhanI je utpAdakatA che te ja abhidhyitA che. asurakumAranA kathanane nArakanA kathana pramANe kahevAno Azaya e che ke "DijhalAnA" ItyAdi gAthAomAM kahevAmAM AvelAM 40sUtra, "parivaM niyA" A gAthAmAM kahelAM 6 sUtra, "eriviyA" A gAthAmAM kahelAM 18 sUtre ane "ghora ItyAdi gAthAmAM kahelAM 8 sUtre, e rIte kula 72 sUtre nAraka nA prakaraNamAM AvI gayAM che. te 72 sUtre asurAdi 23 daMDakamAM samAna che. sU. 1NA zrI bhagavatI sUtra : 1 93 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAgakumAra vatttavyatA kA nirUpaNa nAgakumAronA vaktavyaneA prAraMbha-~~ (mate !) he bhadanta ! (nAkumArALa je cAruM riLattA ?) nAga kumAra devAnI bhavasthiti keTalA samayanI kahI che? (poyamA !) he gautama ! (goLa savAlalasA) echAmAM echI dasa hajAra varSanI ane (kolena) vadhAremAM vadhAre (temULA,ro pattiotramAM) e patyeApamathI saheja AchA kALanI kahI che. (mate !) he bhadanta ! (nAnakumArALa DhaMga hAla bALamaMti vADha) nAgakumAradevA keTalA samayane AMtare zvAsa le che ane zvAsa cheDe che ? (noyamA ! ) he gautama! (nane sattatlR thoLa ) nAgakumAre ochAmAM AchA sAta stAkane AMtare ane ( komena muruttapuruttatALamaMtiyA 4) vadhAremAM vadhAre pRthakatva muhUne AMtare zvAsa le che ane zvAsa cheADe che. ( nALavumArA naMddAraTrI ) he bhadanta ! nAgakumArane AhAranI icchA thAya che kharI ? (tA bAraTrI ) hA, temane AhAranI icchA thAya che. (aMte !) hai bhadanta ! (sAlumArAM vetraphaLAOC bAraTTe samunnarU ?) nAgakumArAne keTalA samayane AMtare AhAranI icchA thAya che ? ( poyamA!) he gautama ! (43)mALa tuviSe mAre vaLate ) nAgakumAranA AhAra e prakAranA kahyA che (taM nA) te prakAre A pramANe che--(moniyaMtti, baLamoni--tti" ) (1) AbhAginetiMta ane (ra) anAbhAgaganetita. ( tasthaLa ne se baLAmoninganirle jIvananuM vidyuta bahAduM samudhvana) temAMnA je anAbhAganivartita AhAra che tenI icchA nAgakumArAne pratikSaNe nira'tara thayA ja kare che. ( tattva naM ne te monivRtti se DhaLenuM patthamataAE, ukko seNaM vitta puduttaAE) tathA je AbhAginevistRta AhAra che tenI IcchA ochAmAM echA eka divasane AMtare ane vadhAremAM vadhAre divasa pRthakatvane AMtare thAya che. (sesaM jahA asurakumArANaM jAva no acaliyaM kamma nijjaraMti, evaM suvaNNakumA rALa vijJAna niyakumArAnaMti ) khAkInA AkhA viSaya asurakumAranI jema cAvana no bahiyaM maM nikannauMti"--"acalita karmInI nirA karatA nathI" tyAM sudhInA pATha pramANe ja samajavA. eja pramANe suvarNa kumArezanA viSayamAM paNa sthiti AdinI samAnatA jANavI. A samAnatA stanitakumAro sudhInA viSayamAM samajavAnI che. ( kr TIkA - --A sUtramAM " nAgakumArAnI sthiti keTalI kahI che ? " A praznanA javAbamAM vadhAremAM vadhAre sthiti e palyApamathI thADI AchI kahe zrI bhagavatI sUtra : 1 94 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAmAM AvI che. te utkRSTa sthiti uttara zreNI tarapha rahelA nAgakumAranI apekSAe kahevAmAM AvI che. kahyuM paNa che-rANi rivaDha caM to reNutAiLa" dakSiNa dizAmAM rahelA nAgakumAronI sthiti deDha palyopamanI che ane uttara dizAmAM rahelA nAgakumAranI sthiti be pAmathI cheDI ochI che. gautama svAmIe zvAsocchavAsa AdinA viSayamAM bIjA je prazno pUchyA che ane te praznonA je javAba mahAvIra prabhue ApyA che te badhAnuM spaSTI karaNa sUtrArtha karatI vakhate thaI gayuM che. tethI te bAbatamAM bIjuM kaMI paNa kahevAnuM nathI. bhavanavAsI devonA A pramANe dasa bheda che. asurakumAra, nAgakamAra. savarNakamAra, vidyakumAra, agnikumAra, dvIpakumAra, udadhikumAra, dizAkumAra, vAyukumAra ane svanitakumAra asurakumAra ane nAgakumAranI sthiti AdinuM varNana sUtrakAre ahIM karyuM che. suvarNakumAra Adi bAkInA devonI sthiti AdinuM varNana temaNe "nAva thaLiyArA " A pATha dvArA sUcita karyuM che. tenuM tAtparya e che ke vidyuta kumAra AdinA viSayanuM vakatavya asurakumAranA vakatavya pramANe ja samajavuM ke sU. 18 ? pRthivIkAyikAdi che ke AhArAdi kA varNana pRthivI kAyikA diniruupnn"puTavI rUcA maMte " rUAri- (mare !) he bhadanta ! (rasi devaphAM 4 ki jAttA?) pRthivI kAyika jIvanI sthiti keTalA kALanI kahI che? (jogamA !) he gautama! (koLuM) ochAmAM ochI ( to mudutta) aMtarmuhUrtanI ane (3olef ) vadhAremAM vadhAre (kAvIvAra sAruM) bAvIsa hajAra varSanI pRthvIkAyika jIve nI sthiti kahI che. (mete !) he bhadanta ! (putrI rUpALuM vastraksa bALamaMti vA pAnanaMti vA?) pRthvI kAyika jIve keTalA samayane AMtare zvAsa cchavAsa le che ane cheDe che? (joyA) he gautama ! (vekAyA jAtivA) pRthvIkAyika jIvonI zvAsevAsanI kriyAne keI nizcita samaya nathI, kAraNa ke te viSamakALa vALI hoya che. (purIyA gAhArI?) he bhadanta ! pravIkAyika jIvane AhAranI IcchA thAya che kharI ? ( hRttA hATI) hA, temane AhAranI IcchA thAya che. (purIvAcAnuM maMte! varUAraNa bahAra THEvanag ?) he bhadanta ! pRthvIkAyika jIne keTalA kALe AhAra levAnI IcchA utpanna thAya che ? (nAyama I gusamaye virakSiA kATTAphe samudagm) he gautama! temane nirantara, avilamba rUpe AhAranI IcchA thayA kare che. (puvIzAsUcanaM mate ! ( gaddAraM mAhAraMti ?) he bhadantaH pRthvI kAyika che zrI bhagavatI sUtra: 1 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zenA AhAra kare che ? (nocamA| )huM gautama ! (dantrabo nA nepALa) pRthvI kAyika jIveA dravyanI apekSAe nAraka jIveAnI jema anaMta pradezavALAM dravyAnA AhAra kare che. ( nAva nivAvALI siM) jo te vyAghAtayukata na hAya tA chae dizAethI AhAra le che, (vAdhAya duSa) ane vyAghAta sahita hAya te! (siya utteiitta) koi vAra traNa dizAethI (siya jagatti ) koI vAra cAra dizAethI, ( flaya paMca vitti) ane kAi vAra pAMca dizAethI AhAra le che. ( vajramo jAnTa-nIjI-pIta hohiya--muddhiArUM ) vaNa nI apekSAe maLA, nIlA, pILA, lAla, haLadara jevA raMgavALAM ane sapheda raMgavALAM dravyAnA AhAra le che. (auMdho) gadhanI apekSAe ( mummi naMdhAa) sugadhita ane dugadhita dravyAne AhAra le che. (lo) rasanI apakSAe (tijJAE) tiktAi rasavALAM dravyAne AhAra le che. (Alo) sparzanI apekSAe (alakArM) za Agni spazavALAM dravyone AhAra le che. (sevaM taheva) A sivAyanuM je kathana khAkI rahetuM heAya te nAraka jIvAnA AhAra viSenA kathana pramANe ja samajavu'. paNa nAraka jIvAnA AhAra karatAM temanA AhAramAM je ( bALaa ) bheda che te A pramANe che. ( rU mAnuM jJAAoti, rU mAmAM hrAsAvRti ?) he bhaddanta ! pRthivIkAyika jIveA keTalA bhAganeA AhAra kare che ane keTalA bhAganA sparza kare che ? ( nocanA gAMvanamALa bAre`ti prAMta mALa khAsAvRtti dvAra) he gautama ! pRthvIkAyika jIvA asaMkhyAta bhAgane AhAra kare che ane anaMtamAM bhAgane sparza kare che. (telaM pAchA josattAr muggo r DenamaMtti ? ) he bhadanta ! temanA dvArA AhAranA viSayabhUta khanelAM pudgale kyA AkAre vAraMvAra pariName che ? ( zocamA / ) he gautama ! ( siMci jemAcatAN munno 2 jaLamati) te pudgalespana indriyanI vividhatAmAM vAravAra pariNamatAM rahe che. ( seAM nA nephyALa, gAya no ahica ma nijjati, evaM jAva vaNa saikAiyANa, navaraM ThiI vaNNeyavvA jAjassa ussAso temAyANa ) khAkInuM badhuM nArakanI jema ja samajavuM. kayAM sudhI ? " tee acalita kanI nirA karatA nathI " tyAM sudhI. e ja pramANe apriyaka, teja kAyika, vAyukAyika ane vanaspati kAyika sudhInA viSayamAM samajavu, temAM vizeSatA eTalI ja che ke jenI je sthiti hAya te kahevI joie. temanA ucchvAsa kALanuM pramANa keTaluM che te jANI zakAya tema nathI. tethI tene vividha prakAranuM kahevAmAM Avela che. . TIkA bhavanapatiyAnI sthiti AdinuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra daMDakakramaanusAra pRthivIkAyika Adi jIveAnI sthiti AdinuM "puDhavI RcAnuM cha ityAdri sUtro dvArA nirUpaNa kare che. temAM temaNe pRthvIkAya AdinI sthiti vagerenuM pranettara dvArA varNana karyuM che. gautama svAmIe jyAre temanA AyuSyakALa khAmata prazna pUchyA tyAre bhagavAne temane javAba ApyA ke hai gautama ! pRthvIkAyika jIvAnuM AyuSya AchAmAM echu' antamuhUrtanuM ane vadhAremAM vadhAre khAvIsa hajAra varSInu hAya che. 48 paLa jeTalA kALane eka zrI bhagavatI sUtra : 1 96 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muhUta kahe che. jo temAM eka samayanI pazu nyUnatA hAya te te kALane anta muhUrta kahe che, kAraNa ke te kALa eka hUthI eche. hAya che. pRthvIkAyaka jIvAnI khAvIsa hajAra varSanI je utkRSTa sthiti kahI che te kharapRthivInI apekSAe kahela che. kahyuM paNa che-- 66 "sanhA ya suddha 12 vAlaya 14, maNosilA 16 sakkarA 18 ya khara puDhavI22 / e bArasa coisa solaha aTThAra bAvIsA " // iti / -sUkSma-khArIka, zuddha-upayAgamAM na levAyelI mATI, vAlukA (retI), manaH zilA, zarkarA, ane kharapRthivI, e cha pRthivIkAyAnI sthiti anukrame eka hajAra, khAra hajAra, cauda hajAra, sALa hajAra, aDhAra hajAra ane khAvIsa hajAra varSanI hoya che. pRthivIkAyikAdi jIvoM ke AhArAdi kA varNana gautama svAmIe prabhune pRthivIkAyika jIveAnA zvAsocchavAsanA viSayamAM prazna pUchyuM tyAre prabhue temanI zvAseAAsanI kriyAne viSama kALavALI kahI che kAraNa ke temanI te kriyA keTalA kALamAM thAya che tenuM nirUpaNa karavuM zakaya nathI. tethI tene vimAtrAvALI kahI che. viSama athavA vividha je mAtrA- kALa vibhAga--tene vimAtrA kahe che. A vimAtrAe-vividha kALa vibhAge-- teo zvAseAAsa le che. pRthivIkAyika jIvAne AhAranI abhilASA utpanna thavA khAkhata gautama svAmIe je prazna pUchyA che tenA javAmarUpe bhagavAne temane samajAvyuM che " tA bhArATTI "--"hA, temane AhAranI icchA thAya che. " te tenA anusaMdhAnamAM e prazna udbhavavA saMbhivata ane che ke temane keTalA kALane AMtare AhAra levAnI icchA thAya che, tenA javAkhamAM prabhue temane samajAvyu che ke temane pratisamaya kAI paNa jAtanA vilamba vinA AhAranI icchA thayA kare che. evA eka paNa samaya vyatIta thatA nathI ke jyAre temane AhAranI IcchA utpanna na thatI hAya. teo kevA prakAranA AhAra kare che? bhagavAne te praznanA A pramANe javAba dIdhe-dravyanI apekSAe teo nAraka jIvAnI jema anaMta pradezavALAM pudgalAnA AhAra kare che, kSetranI apekSAe asaMkhyAta pradezAvagAhI puddagalAnA AhAra kare che, kALanI apekSAe jaghanya, madhyama, ane uttama e sthitimAMnI kAi paNa sthitivALAM AhArayeAgya pariNAmavALAM pudUMgalAnA AhAra kare che, tathA bhAvanI apekSAe va, rasa, gaMdha, ane spaza e cAra guNAvALAM purnaMgalAne AhAra kare che. A viSayanuM nirUpaNlR prajJApanA sUtranA 28mAM padmanA pahelA AhAra dezamAM karavAmAM AvyuM che. te te pramANe ahIM paNa samajavAnuM che. tyAM te kathana zrI bhagavatI sUtra : 1 60 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArakAnA AhAranA viSayamAM kayu che. eja vAta sUtrakAre ahIM "nA nALa" padma dvArA kahI che. "nAva niyyAvALa iniM" vyAghAta na heAya teA chae dizAonAM pudgalonA AhAra thAya che. AhAranA vyAghAta lokAntanA niSkuTAmAM (khUNAomAM) paNa saMbhavita hAya che--temanA sivAyanAM anya sthAnAmAM nahIM. tethI vyAghAta rahita sthaLamAM chae dizAomAMthI (pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, udhva dizA ane adhAdizAmAMthI) e pRthivI kAyika jIvA AhAra grahaNa kare che. kahevAnuM tAtparya e che ke te cha dizAomAM rahelAM AhAra cAgya pugalone pRthivI kAyika jIvA AhArAthe grahaNa kare che. cha digvibhAgAnuM yaMtra A prakAranuM hoya che- uttara 3 zrI bhagavatI sUtra : 1 pUrva 1 urdhva pa adha: huM pazcimara | dakSiNa 4 vyAghAtanI apekSAe eTale ke aMtarAyanI dRSTie "licattiniSi" ItyAdi rUpe sUtrakAre kahyuM che--'vyAghAta niSkuTAmAM (khUNAomAM) ja savita thAya che, khIjA sthAnAmAM nahIM" Ama hovAthI traNa dizAomAM rahelAM pudgalone te jIvA AhArAthe grahaNa kare che. kevI rIte ? e have samajAvavAmAM Ave che-- jyAre pRthivI kAyika jIva adhastana khUNAmAM athavA uparitana khUNAmAM rahela hAya che tyAre adhaHpradezamAM aloka ja rahe che, tathA pUdizA ane dakSiNadizAmAM paNa aloka rahe che. A rIte traNe dizAe jyAre alokathI AvRta (vIMTaLAyela) rahe che tyAre lokathI AvRta rahevAne kAraNe te dizA sivAyanI dizAomAMthI ja pRthivI kAyika jIvA AhAra grahaNa kare che. eja pramANe uparitana khUNAmAM paNa samajavuM. eTale ke jyAre pRthivI kAyika jIva uparitana khUNAmAM (nikUTamAM) rahela hAya che tyAre adhaHpradezamAM aloka ja hAya che. tathA pUrva ane dakSiNa dizAmAM paNa aloka hAya che. A rIte te traNe dizAe alokathI AvRta hAvAne kAraNe te sivAyanI traNe dizAomAMthI ja pRthivI kAyika jIvAne AhAra grahaNa thAya che. "liya niM" jyAre nIce ane upara, e anne jagyAe aloka hoya che tyAre cAre dizAomAM rahelA pudgalone te jIve. AhArane mATe grahaNa kare che. yi maMtra visijha jyAre pUrva Adi cha dizAomAMnI kAI eka dizAmAM aloka hoya che tyAre te jIvA pAMca dizAomAM rahelAM pudUMgalone AhArane mATe grahaNa kare che. have sUtrakAra e khatAve che ke vaNu AdinI apekSAe pRthivI kAyika thavA 98 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevAM pagalone AhArarUpe grahaNa kare che? varNanI apekSAethI A pRthivIkA yika jIvo kAla nIla Adi pAMce voMyukata pudagalone AhAra kare che. gaMdhanI apekSAe sugaMdha yukta ane durgaMdha yukta, rasanI apekSAe tikta, kaDavo, kaSAya, khATa ane madhura e pAMca rasathI yukta, sparzanI apekSAe karkaza, mRdu, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha, ane rUkSa, e ATha prakAranA sparzavALAM pudgalone AhAra pRthivI kAyika jI kare che. temanA AhAranA viSayamAM je kathana karyuM che te sivAyanuM badhuM kathana "taheva" nAraka jIvAnA prakaraNamAM nAraka jInA AhAranA viSayamAM kahyA pramANe ja samajavuM. te kathana A pramANe che-"nArUM maMte ! skaravArUM gAAti tArUM vi kaparuM? vAruM drAruM tAruM jiM' gorADuM maLoDhAchuM" ItyAdi. he bhadanta ! je rUkSa AhAra pugalone teo AhAra rUpe grahaNa kare che te rakSa AhAra pudgalo Atma pradezanI sAthe pRSTa hoya che ke askRSTa hoya che? eTale ke AtmapradezanI sAthe pruSTa rUkSa AhAra pudgalone teo AhArarUpe grahaNa kare che ke AtmapradezanI sAthe apRSTa AhAra pudagalone teo AhArarUpe grahaNa kare che? je teo AtmapradezanI sAthe pRSTa evAM AhAra pudgalone grahaNa karatA hoya te prazna e udbhave che ke te AtmapradezanI sAthe spaSTa pugalo avagADha hoya che ke anavagADha hoya che? ava. gADha eTale AtmapradezanI sAthe eka kSetrAvagAhI evo artha thAya che. ityAdi samasta vaktavya 11mAM sUtramAM kahelAM nAraka prakaraNa pramANe ja samajavuM. bALaEUR" eTale bheda. tenuM tAtparya e che ke nArakanTa karatAM pRthivIkAyika jInA AhAranA viSayamAM bheda rahelo hoya che. te bheda A pramANe che- gautama svAmIe prabhune A pramANe prazna pUchayo ke-he bhadanta ! pRthivI kAyika che keTalA bhAgane AhAra kare che ane keTalA bhAgane sparza kare che ? eTale ke sparzendriyathI AhAranA keTalA bhAgane sparza kare che? athavA sparzendriyathI AsvAdana kare che ? sparzendriyathI grahaNa kare che? upalabhanta prApta kare che? te prazna dvArA ema pUchavAmAM AvyuM che ke jema rasanendriyarUpa paryAmithI paryAptaka banelA che-taiyAra thayela rasanendriyavALA jIvo-rasanA indriya dvArA AhAra upaga kare che. "AsvAdana kare che" ema kahevAya che. eja pramANe sparzana Indriya dvArA AhArane upabhega karatA prathivI kAyika ja "AsvAdana kare che evuM kahI zakAya kharuM ? tyAre prabhu gautama svAmIne javAba Ape che ke-he gautama ! pRthivI kAyika jI AhArapudagalonA asaMkhyAtamAM bhAgane AhAra kare che tathA sparzana Indriya vaDe AhAra padagalonA anaMtamAM bhAgano sparza kare che. ahIM "cAvata" zabdathI "ggvI zrI bhagavatI sUtra : 1 99 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArA matte ! ne kArattANa jovruti teja ItyAdi pAThane samAveza kare joIe. tene artha A pramANe che-he bhadanta ! pRthivI kAyika che je pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che te pudagalo kayA AkAre " mura)vAraMvAra pariName che? bhagavAna mahAvIra svAmIe te praznano javAba A pramANe Ape che-he gautama! pRthivI kAyika ja dvArA je pudgalo AhArarUpe grahaNa karAya che te sparzana IndriyanI vimAtrA rUpe vAraMvAra pariName che. vividha pariNAma vibhAgane vimAtrA kahe che. te pRthivI kAyika jIvane phakta sparzendriya ja hoya che. tethI te sparzendriyanI apekSAe AhArarUpe grahaNa thayela pudgalo karkaza, mRdu, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa e ATha sparzomAMthI kaI eka sparzarUpe vAraMvAra pariNamyA kare che. "te ja necA rUti" A pramANenuM je kathana che tene bhAvArtha A prakArane che putrI jazA mate! juvAniyA porA pariNAItyAdi-"he bhadanta ! pRthivIkAyika jIvo dvArA pUrvakALe grahaNa karAyela pugalo zuM pariNata thaI zake che? ItyAdi nAraka prakaraNamAM Avate pATha ane tenA javAbarUpe kahevAmAM Avela " varthi za niragati" ahIM sudhI pATha pRthvIkAyika jInA AhAranA viSayamAM paNa lAgu paDe che. "rva nava dArUcA" e pramANe je kahyuM che tenuM tAtparya evuM che ke-pRthivIkAyika sUtranI jema ja apukAyika sUtra, tejaskAyika sUtra, vAyukAyika sUtra ane vanaspati kAyika sUtra samajavuM. paNa e jInI sthitinA viSayamAM je vizeSatA che te "nA" dvArA kahevAmAM AvI che je A pramANe che-kahyuM paNa che ke- bAvIsai sahassA, satta sahassAI tinna ahorataM / vAe tinni sahassA, dasavAsa shssiyaarukkhe||1||" pathivIkAyika Adi saghaLA jInI jaghanya (ochAmAM ochI) sthiti te antamuhUrtanI ja che. paNa aSThAyika jIvanI utkRSTa sthiti sAta hajAra varSanI che, tejaskAyika jInI traNa ahorAtra divasa rAta) nI che, vAyukAyika jInI traNa hajAra varSanI che ane vanaspatikAyika jInI dasa hajAra varSanI che. "chA nAgag" "ucchavAsakALa vimAtrAmAM thAya che," ema kahevAnuM kAraNa e che ke te keTalA kALe zvAsocchavAsa grahaNa kare che te jANI zakAtuM nathI. / sU. 19 . zrI bhagavatI sUtra : 1 100 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIndriya jIvoM kA varNana dvIndriya prastAva - - " ce phaMyiALa nirUM mALiyavA " phAri (AEtiyALa rphei mALiyA) dvIndriya jIveAnA vaktavyamAM be indriyAvALA jIvAnI bhavasthitinuM kathana thavuM joie. (islAmo vemAcA) temane zvAsAvAsa vimAtrAthI thAya tema kahevu joie. (veriyAnuM gAne pucchA) te dvIndriya jIvAnA AhAra kevA hoya che te prakAranA prazna pUrvokta jIvAnI jema udbhavave joie. eTale ke A prakAranA prazna pUchavA joie-he bhadanta ! dvIndriya jIvAne AhAranI icchA thAya che kharI? ane tenA evA javAba maLaveA joie kehA, temane AhAranI IcchA thAya che. (baLApoLa nimnattirtadeva) anAbhAga nivartita AhAra AgaLa batAvyA pramANe thAya che. eTale ke drIndriya jIvA AbhAganetiMta ane anAbhAgaganati, e anne prakAranA AhAra le che. temAMnA je anAbheAnivartita AhAra hAya che te nAraka jIvAnA anAbhAganivartita AhAranI jema ja thAya che. (tasthaLa che te bAmonivRttiC) tathA je AbhAganivartita AhAra hAya che te (sen salemna sama baMto mudghatti) asaMkhyAta samayavALA antarmuhUmAM levAya che. te antarmuhUrtarUpa samaya ahIM (vAcA) vimAtrAthI levAyeA che (bAde samudhna) A rIte dvIndriya jIvAne AbhAginavirtita AhAranI IcchA vimAtrAthI asaMkhyAta samayavALA antarmuhUtamAM thAya che. ( sesa taddeva nAva gatamAmAM AsAyaMti) A sivAyanuM khAkInuM samasta kathana nAraka jIvonA AhAra viSenA prakaraNamAM aLasamAnarANAti" tyAM sudhI khatAvyA pramANe samajavuM. prakaraNamAM Apelo pATha A pramANe che-"vaiciA giddAra bAhAracaMti"--e indriya jIvo kevA prakArane AhAra kare che" tyAMthI zarU karIne " vecA" mate ! lo poDhe bArattANa giNhati teNaM tesiM poggalANa seyAlaMsi kaibhAgaM AhAraMti ? kaibhAgaM AsAyaMti ? noyamA ! savera mALa brAhmarati"-"he bhadanta ! dvIndriya jIva je pudgalAne AhArarUpe grahaNa kare che te pudgalonA keTalAmA bhAgane te AhArarUpe grahaNa kare che ? ane keTalAmA bhAganuM AsvAdana kare che ? uttara-he gautama ! teo asaMkhyAtamA bhAganA AhAra kare che." tyAM sudhInuM badhuM varNana nAraka jIvonA varNana pramANe ja samajavuM. AsvAdananA viSayamAM eja sUtramAM evu kahevAmAM AvyuM che ke e indriya jIvo AhArarUpe grahaNa karela pudgalonA anaMtamA bhAganuM rasanA indriya dvArA AsvAdana kare che. (veciALa maLe! jo poggaLe AhArattAe gevhaMti te kiM savve AhAreMti No savve AhAreMti ? ) - bhaddanta ! dvIndriya jIvo je pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che, te badhAM zrI bhagavatI sUtra : 1 101 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalonA tee AhAra kare che ke te khadhAM pudgalonA tee AhAra karatA nathI? (noyamA !) huM gautama ! (veniyAmAMM suviSe bAre patte eIndriya jIvonA AhAra e prakAranA kahyA che. (ta jJA) te prakAro A pramANe che- (jomAAre levAdAre 6 (1) leAmAhAra ane (2) prakSepAhAra. (maiM poDhe honArattANu naiti te satve sesi bAre'ti) je pugalone teo lomAhArarUpe grahaNa kare che te badhAMne teo pUre pUrA khAI jAya che. (ne poDhe vavavAdArattAi neti teniMga jovAjALa vighna mAnyajJAAtte tti) tathA je pudgalone teo prakSepAhArarUpe grahaNa kare che, temanA asa MkhyAtamAM bhAgane te AhAra kare che, ( baLejArUM paLa mAsahasArUM aLACArU mALAEtrAsArvnamALArUM vistRA AnadaMti) bAkInA aneka hajAra bhAgAnA vinA cAkhyuM ane vinAsparza karye nAza thaI jAya che. (h r rtta naM mate ! poLAnuM gaLAsAr jANA aphAsAijja mANANaM ya kayare hiMto appAvA bahuyA tullA vA vise sAhiyAvA ?) he bhadanta ! te nahIM cakhAyela ane nahIM sparza pAmela pudgalomAMnA kAM pudgalothI echAM che ? kayAM puddagalo kayAM karatAM vadhAre che ? kayAM pudgalo kayAM pugalonI samAna che ? kayAM puddagalo kayAM pudgalothI vizeSAdhika che ? (vocamAM !) he gautama ! (savvattho vA puLajA baLAtA mALA, aAsAnamALA banaMta muLA) je pudgalo cAkhavAmAM AvyAM hatAM nathI te pugalonI saMkhyA sauthI ochI hAya che, ane sparza karyA vinAnA pudgalonI saMkhyA anaMta gaNI hoya che. ( beiMdiyANaM bhaMte ! je pogale AhArattAe givhaMti teNaM tesiM puggalA hAlattA mukhto 2 paLimati ?) he bhadanta ! e indriya jIvo je pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che te pudgalo kevA AkAre vAraMvAra piraName che ? (toyamA !) he gautama ! (nimitriya dhAsiyi vemAcApa mujano raLimati) jihvA indriya ane sparzendriyanI vividhatAe te pudgalo vAraMvAra piraName che. ( ceriyAna puvAdAriyA po5TALiyA ?) he bhadanta ! be indriya jIvo dvArA pUrvakALe AhArarUpe grahaNa karAyela pudgalo piraNata thaI cukayAM hoya che ke nahI' ? (taheva jJAna no pahiyAM nimna2etti). A badhI bAbata '"no lagnahica mAM nimnoti" sudhInA pATha pramANe AgaLa mujaba samajavI. . TIkA--A sUtra dvArA sUtrakAre e Indriya jIvonI sthiti vagerenuM nirUpaNa karyu che, kAraNa ke ekendriya jIvonI sthiti vagerenuM nirUpaNa te AgaLa karavAmAM AvyuM che. A sUtramAM temaNe be Indriya jIvAnI utkRSTa sthiti (AyuSya) khAra varSanI kahI che. ucchvAsa vamAtrAvALA kahyo che. vimAtrA" padamAM ri upasarga viSama anA vAcaka che ane 'mAtrA' kALavibhAganA vAcaka che. jyAM kALanA vibhAga nakkI karavA azakaya hoya tenuM nAma vimAtrA che. be indriya jIvo keTalA kALe zvAseAcchavAsa le che te nizcita karIne kahI zakAtuM nathI. tethI temanA zvAseAAsane vimAtrAvALA kahyo che. e Indriya jIvAnA AhAranA viSayamAM pUchAyela praznanA javAbamAM ema batA vavAmAM AvyuM che ke teo banne prakAranA AhAra grahaNa kare che. AhAra zrI bhagavatI sUtra : 1 102 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka evI IcchA vinA je AhAra grahaNa karAya che te AhArane anAganirvartita AhAra kahe che. ane te anAganivartita AhAranI abhilASA temane avilaapaNe nirantara thatI rahe che. nAraka jInA AhAranA prakaraNamAM je pramANe temanA A AhAranuM kathana karyuM che te pramANe ja kathana beIndriya jIvanA AhAranA viSayamAM samajavuM. "huM AhAra karUM" A prakAranI IcchApUrvaka je Abheganivartita AhAra levAya che te beIndriya jIve asaMkhyAta samayavALA antarmuhUrtamAM le che. ane te antarmuhUrta paNa ahIM vimAtrArUpe levAyuM che. kAraNa ke antarmuhUrtanI asaMkhyAta samayatAne lIdhe te asaMkhyAta davALe hoya che. kahevAnuM tAtparya e che ke be indriya jIvonA Aganivartita AhArane kALa asaMkhyAta samaya kahyo che. te asaMkhyAta samaya avasarpiNI Adi rUpa paNa hoI zake che. tethI asaMkhyAta samayarUpa avasarpiNI kALa grahaNa na karavAne mATe ahIM asaMkhyAta samayavALe antarmuhUrtakALa levAmAM AvyuM che. antarmuhUrta paNa asaMkhyAta samayanuM hoya che. tethI temane te AhAra kayA samaye thAya che te paNa nakkI thaI zakatuM nathI. tethI tene vimAtrA vALa kahyo che. vimAtrAnI apekSAe asaMkhyAta samayavALA be Indriya jIvana AhAra be prakArane kahyo che.-(1) remAhAra (lemAhAra) ane (2) prakSepAhAra. je AhAra kAlAdimAM bahumUtratAthI jANI zakAya che te AhArane lomahAra kahe che, tathA je AhAra keLiyA dvArA mukhamAM mUkAya che te AhArane prakSepAhAra kahe che. roma dvArA je pudgalo varSAdi hatuomAM zarIramAM praveza pAme che tene mAhAra kahe che. rAma dvArA zarIramAM praveza thayelAM pudgalonuM jJAna bahumUtratAthI thAya che. jemAhAra dvArA je pudgalane be indriya jIvo AhArarUpe grahaNa kare che te pudgalo saMpUrNa rIte AhAramAM upayukta thaI jAya che temAMnuM eka paNa pudgala AhAramAM upayukta thatuM na hoya evuM banatuM nathI. be Indriya jIvo prakSepAhAra dvArA je pudgalone grahaNa kare che te pudgalomAM A prakAranI vizeSatA hoya che-prakSepAhAra dvArA je pugalo AhArane mATe grahaNa karAya che te badhAM pudgalo be indriya jIvonA AhAramAM upayukta thAya che evuM banatuM nathI, paNa te gRhIta pudgalomAMnA asaMkhyAta pudgalo ja evAM hoya che ke je AhAranA kAmamAM Ave che bAkInA gRhIta pudgalomAM evAM keTalAya hajAra bhAga hoya che ke je rasanAIndriya dvArA svAdanA viSayabhUta banatAM nathI, ane sparzendriya dvArA sparza paNa pAmatAM nathI. paNa teo naSTa thaI jAya che. ahIM naSTa thaI javAnuM tAtparya evuM che ke je pugalone kIndriya jIva prakSepAhAra dvArA grahaNa kare che, te gRhIta pudgalonA keTalAya hajAra bhAga AsvAda ke sparzanA viSayabhUta banyA vinA ja sUkSama ane skUla rUpe keTalAMka pudgala) zarIranI bahAra ane keTalAMka pugala zarIranI aMdara ja nAza pAme che. have e prazna ubhave che ke je pugalo svAda ke sparzanA viSayabhUta banatAM nathI ane jemane zarIranI bahAra ke aMdara nAza thaI jAya che te pudagalomAMnA kayAM yugalo kayAM yugalothI ochAM che? kayAM pudgalo vadhAre hoya che? kayAM pudgalo samAna che? ane kayAM pagale vizeSAdhika che? A zrI bhagavatI sUtra : 1 103 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIndriya jIvoM kA AhArAdi nirUpaNa praznanA javAbamAM bhagavAne kahyuM che-ke he gautama! je pudagalo anAsvAdyamAna che eTale ke phakta rasanAIndriyanA viSayabhUta ja banyAM che teo teka (ochAM) cheeTale ke aspRzyamAna pudgalenA ananta bhAgavata che. tathA je aspRzyamAnaphakta sparzendriyanA viSayabhUta che-sparzendriya gamya che-te pudgala rasanA Indriyane viSayabhUta banelAM pudgale karatAM anaMta ghaNuM che. vaLI gautama svAmI prazna pUche che ke he bhadanta ! kIndriya jI je pudgalene AhArarUpe grahaNa kare che te pagale kayA AkAre vAraMvAra pariNamyAM kare che? tenA javAbamAM prabhue kahyuM ke he gautama! hIndriya jIvone sparzana ane rasanA, e be Indriye ja hoya che. tethI AhArarUpe grahaNa karAyelAM te pudgale vAraMvAra jihuvA Indriya ane sparzana Indriya rUpe pariNamita thayAM kare che. vaLI gautama svAmI pUcheche ke he bhadanta ! te dviIndriya jIe je pudgalane AhArarUpe pUrvakALe grahaNa karyA hoya che te pudgale zuM pariNamana pAmI cUkyAM hoya che ? tyAre prabhu temane A pramANe samajAve che ke he gautama! A viSayanA saMbaMdhamAM nAraka jIvanA AhAra viSayaka prakaraNamAM je pramANe kahevAmAM AvyuM che te pramANe ja dvIndriya jIva viSe paNa samajavuM. eTale ke nAraka prakaraNamAM kahela pari. NAmathI laIne caya, upacaya, udIraNA, vedanA ane nirjINa sudhIne samasta viSaya ndriya jIvone lAgu pADI zakAya che sU. 20 teindriya caturarindriya jIvoM kA nirUpaNa teindriyacaturindriya niruupnnmsaiciravivA' tyAra (teDuM ijariyALuM bALajuM kirUNa) traNa IndriyavALAM ane cAra Indri vALAM jenI sthitimAM bheTa che. bAkIne samasta viSaya hIndriya jIvo pramANe zrI bhagavatI sUtra : 1 104 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che. (nAva gaLAruM mA tAruM gAyAphrajhamALArUM nANAjhamAnAruM niraM vAri) aneka hajAra bhAga sUdhyA vinA, cAkhyA vinA ane sparza karyA vinA naSTa thaI jAya che, tyAM sudhInuM kathana dvIndriya jIve pramANe ja samajavuM. ([ gim mate ! potALa pAyArUnnamALe rU puchA) praznahe bhadanta ! te nahIM sUMghAyelAM, nahIM cakhAyelAM ane nahIM sparzAyelAM puga mAMthI kayAM yugale kayAM pudagalothI ochAM che? kyAM vadhAre che? kayAM samAna che? ane kyAM pudgalo vizeSAdhika che ? uttara-(TocanA !) he gautama! (savvatthovA puggalA aNAghAijjamANA, aNAsAijamANA, aNaMta guNA aphAsAha. kajhamALA baMtALA ) sUdhyA vinAnA pudgalo sauthI ochAM hoya che. tenA karatAM anaMta gaNuM pudgalo cAkhyA vinAnA hoya che. ane je pagalone sparza karI nathI te pugalo te cAkhyA vinAnA pudgalo karatAM paNa anaMta gaNA che. (teDhiyA of ghAvi nimiyi-artirika vecANa munno 2 jiLabaMdara) traNa IndriyevALAM cho dvArA grahIta AhAra yugalo dhrANendriya, jindriya ane sparzana indriyanI vimAtrAe vAraMvAra pariName che. (ttiriyALa vi. ci-pALirica-nimici-saMcitANa munno 2 rUrijhamati) cAra IndrivALA jIvo dvArA khavAyelo AhAra cakSuIndriya, ghrANendriya, jihuvendriya ane sparzendriyarUpe vAraMvAra pariName che. TIkArya-A sUtra dvArA sUtrakAre te Indriya ane caturindriya jIvonI sthiti AdinuM varNana karyuM che. A pahelAM be indriya jIvonI sthiti AdinuM varNana sUtrakAre karyuM che. hIndriya jIvo ane te Indriya tathA caturindriya jIvonA varNanamAM je bheda che te temanI sthiti, zvAsa ane AhAranA viSayamAM che. e vAta jANavAne mATe ja gautama svAmI mahAvIra prabhune pUche che ke he. bhadanta! te Indriya ane caturindriya jIvonI sthiti keTalA kALanI che? tyAre bhagavAna temane javAba Ape che-he gautama ! "gajo baMtomuhurta" ochAmAM ochI antarmuhUrtanI ane "vo" vadhAremAM vadhAre "eriyA" teIndriya jIvonI sthiti "pannA" 49 "phuvicA" rAtridivasanI heya che. jariyALa" ane caturindriya jIvonI utkRSTa sthiti "mAtA" cha mAsanI ane jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI hoya che. teIndriya ane caturindriya jIvo keTalA kALe zvAsocchavAsa grahaNa kare che te jANI zakAtuM nathI. tethI temanA zvAsocchavAsane kALa vimAtrAvALe kahyo che. te bannenuM AhAra viSayaka sUtra A pramANe che-"te rUci cariMdriA mate ! ne joma mANArattApu ne vruti je ji saje AdyAti no dave gAAti ?" ItyAdi je pRthivIkAya vinA sUtramAM kahyuM che te badhuM ahIM "rAvata" padathI grahaNa karAyela che. "aLA naM mAtAsajjaruMnA jamAnAruM khAtA mAruM sArUjhamAruM vihaM ti zrI bhagavatI sUtra : 1 105 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sUtrane bhAvArtha evo che ke je pugalo prakSepAhAra dvArA grahaNa karAya che temanA aneka hajAra bhAga evAM hoya che ke je dhrANendriya gamya banatAM nathI. rasanendriya gamya banatAM nathI ane sparzendriya gamya paNa banatAM nathI. ane teo zarIranI aMdara ane bahAra ja nAza pAme che. have gautama svAmIe temanA ochA ane vadhu paNAnA viSayamAM prazna pUchuM che-he bhadanta ! A je anAdyAyamAna (sUdhyA vinAnA), anAsvAdyamAna, ane aspRzyamAna pudagalo che temAna kayAM pudagalo kayAM pudgalo karatAM alpa che ? kayAM kenA karatAM vadhAre che? kayAM kenI barAbara che? ane kayAM kenA karatAM vizeSAdhika che? tyAre prabhue gautamane javAba Ape che ke he gautama! anAdyAyamAna yugalo sauthI ochA che. anAdRAyamAna yugale karatAM anAsvAdyamAna pudgalo anaMta gaNA vadhAre che ane anAsvAdyamAna pudgala karatAM aspRzyamAna yugale anaMta gaNA vadhAre che. pariNAma sUtramAM je A pramANe kahyuM che ke AhArarUpe gRhIta je pudagalo che temanuM te indriya jIvonI ghANendriya, jindriya ane sparzendriyarUpe vimAtrAe pariNamana thayA kare che, tene bhAvArtha A pramANe che- e vendriya jIvomAM te gRhIta yugalo viSama mAtrAe kayAreka dhrANendriya rUpe, kayAreka jihuvendriyarUpe ane kyAreka sparzendriyarUpe vAraMvAra pariNamatAM rahe che. e ja pramANe caturindriya jIvo dvArA prakSepAhArarUpe gRhIta te pudgalo viSama mAtrAe cakSuIndriya, dhrANendriya, jindriya ane sparzendriyarUpe vAraMvAra pariNamatAM rahe che. te sU. 21 / pacendrijIvoM kA aura unake AhArAdi kA nirUpaNa paMcendriyajIva nirUpaNam ndriA nirivAva thoLiyA" rUAAAi (ci ti icoLicAdi) paMcendriya tiryaMca nivALAnI (fka mALiyadaDyA) sthitinuM varNana A prastAvamAM karavuM joIe. (3sAro vecANa) ucchavAsa vimAtrAvALe kahevo joIe. (gaThThA kAmona nivRttino aNusamaye virakri) teo banne prakArane AhAra kare che. temane je anAganivartita AhAra che te viraha vinA pratisamaya thato rahe che. tathA-(gAmonitto nagmLa saMtonaztta, 3oseLe chamitta) je Abheganivartita AhAra che te ochAmAM ochA antarmuhUrta pachI ane vadhAremAM vadhAre be divasa pachI thAya che. (saM. zrI bhagavatI sUtra : 1 106 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA cariyAnuM nAva no layahiyAM qhireMti) khAkInuM samasta kathana caturindriya jIvo pramANe ja samajavuM. ane tee acalita kanI nirA karatA nathI, calita karmInI nirA kare che" tyAM sudhInuM kathana caturindriya jIvo pramANe ja samajavuM. (E maLuNNALa vi.) manuSyeAnA saMbaMdhamAM paNa eja pramANe samajavuM. (nava') manuSyamAM vizeSatA e che ke ( monivRttiSa naLA batomuduttaLa, koleLa aTTamamattaraNa) temanA AbhAganivartita AhAra AchAmAM oche antarmuhUta pachI ane vadhAremAM vadhAre traNa divasa pachI thAya che. (sozyi vaimAyattANa muggo mukhkho riLayaMti) temanA dvArA AhArarUpe grahaNa karAyelAM pudgalo viSama mAtrAe zrotrendriyarUpe vAraMvAra pariNamatAM rahe che. (sesa nA maLatiyALa taheva lAva niAre'ti) khAkInuM samasta kathana caturindriya jIvonI jema samajavuM-ane te kathana 'cAvat nikhare ti" sUtra sudhI e 66 pramANe ja samajavuM. TIkA A sUtra dvArA sUtrakAre pacendriya tiya ca jIvonI sthiti AdinuM ane pacendriya manuScAnI sthiti AdinuM kathana karyu che, kAraNa ke A pahelAM temaNe teIndriya ane caturindriya jIvonI sthiti AdinuM vana AgaLanAM sUtrAmAM karI lIdhu che. pa Mcendriya tiryaMca jIvonI sthiti echAmAM AchI aMtarmuhUrtInI ane vadhAremAM vadhAre traNa palyeApamanI che. A kathana bhAga bhUmiyA (yugalonI apekSAe) tiya cAnI apekSAe karavAmAM AvyuM che ema samajavuM. temanA ucchvAsa vimAtrAvALA kahevAnuM kAraNa e che ke teo keTalA kALane AMtare zvAsocchvAsa le che te nizcitarUpe kahI zakAtuM nathI. te jIvomAM banne prakAranA AhAra thAya che. eja vAtane AhArAbhilASa sUtramAM khatAvI che. te jIvonA je anAbhAganivartita AhAra hAya che te niraMtararUpe levAyA kare che. tathA AbhAgaganartita AhAranI IcchA echAmAM AchA antarmuhUta pachI ane vadhAremAM vadhAre e upavAsa bAda thAya che. A kathana devamuru ane uttarakurumAM rahelAM tiryaMca jIvonI apekSAe karAyuM che tema jANavu. A sivAya pudgalonA vidhvaMza (nAza)viSenuM tathA alpa ahutva Adi viSenuM je kathana che te caturindriya jIvonA vaktavyamAM kahyA pramANe ja samajavAnuM che. tyAM te kathanamAM jyAM caturindriya zabda Ave tyAM tene khale pacendriya zabda mUkavAthI te kathana paMcendriya jIvone lAgu paDI zakaze. e kathanane kayAM sudhInA bhAga pacendriya jIvonA viSayamAM lagADavo joIe ? te tenA javAbamAM atAvyuM che ke "no aSahita karma ni'canti" tyAM sudhInA bhAga tene lAgu pADave. have paMcendriya manuSyanA viSayamAM sUtrakAra kahe che ke A pramANe ja manuSyanI sthiti AdinuM varNana paNa samajI levuM. paNa te vanamAM zrI bhagavatI sUtra : 1 107 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe bhinnatA rahelI che-manuSyAne je AbhAginevitata AhAra che te ochAmAM A eka antarmuhUta pachI ane vadhAremAM vadhAre traNa upavAsa pachI thAya che. A kathana devakuru ane uttarakuru AdinA yugalika manuSyAnI apekSAe karavAmAM AvyuM che tema jANavuM. piraNAma sUtramAM manuSyA dvArA gRhIta AhAra pudgalonuM zrotrendriyanI vimAtrAe vAraMvAra pariNamana thavAnuM je kahyuM che tenuM tAtparya evuM che ke temanA dvArA gRhIta AhAra pudgalo kayAreka zrotrendriyarUpe, kayAreka cakSurindriyarUpe, kayAreka ghrANendriyarUpe, kyAreka jindriyarUpe ane kayAreka spana indriyarUpe vAravAra pariNamyA kare che. ahIM je anAAyamANu, anAsvAdyamAna ane aspRzyamAna pudgalo che temanA vidhvaMsarUpa kathana ane temanI alpatA bahutAnuM kathana catundriya jIvAnA kathana pramANe ja samajI levuM. ane "acalita karmonI nirjarA thatI nathI" tyAM sudhInuM kathana e sUtra pramANe samajavAnuM che "sU. 22 vAnavyantarAdikA aura unakI sthiti Adi kA nirUpaNa vAnavyantarAdi nirUpaNam- vANamaMtarANaM Thiie' ityAdi / (vALamaMtarALa virUpa nALAM) vAnanyantAnI sthitimAM bhedya che. ( alela dAdA nAdumAna) khAkInuM samasta kathana nAgakumArAnA kathana pramANe che. (vaMnosiyALa ni) jyeAtiSika devonA saMbadhamAM paNa e pramANe ja kathana samajavuM. (navara) paNa te kathanamAM zvAse vAsanA viSayamAM A pramANe taphAvata kenyotiSika devAnA (kSAro) ucchvAsa (goLa) ochAmAM e. (mukuntaduttAla) muhUta pRthakatvane AMtare ane 'cholena vi ' vadhAremAM vadhAre paNa (munnuttajuduttAla) muhUta pRthakatvane AMtare thAya che. 'bA' temane AhAra , noLa vizva punnuttala ' ochAmAM oche divasapRthakatvane AMtare ane vAlena tri nivatta puruttamsa' vadhAremAM vadhAre paNa divasa pRthatvane AMtare thAya che. (gheluM rahe) khAkInuM kathana nAgakumArAnA kathana pramANe ja samajavuM, (jemALiyAnuM nid soAi mALiyA) vaimAnika devAnI sthiti 'AyuSyakALa' sAmAnya jANavI joie. 'vazrvAso naLa munnuttavruttamna, kSetreLa tettIsAr palALI vaimAnika devAne zvAsAvAsa echAmAM oche muhUta pRthakatvane AMtare ane vadhAremAM vadhAre 33 pakhavADiyAMne AMtare thAya che. datta Abhoganivvattio jahaNaNeNaM divasapuhuttassa ukkoseNaM tettIsAe vAsasahassANaM ' temanA AbhAganivartita AhAra ochAmAM A divasapRthakatvane AMtare ane vadhAremAM vadhAre tetrIsa hajAra varSa khAdya thAya che. 'vaisa sahiyA taheva jJAva nimnatteti' khAkInuM samasta kathana eTale ke khaMdha, udIraNu, vedana, apavartana, sakramaNa, nidhatta, ane nikAcana acalita karmonuM thAya che, mane " zrI bhagavatI sUtra : 1 " 108 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ calitakarmonI nirjarA thAya che, ItyAdi samasta kathana mairayikasUtramAM batAvyA pramANe ja "SThita varSa nizAnti, no atrita karma nitta" sudhI samajavuM. TIkArya-A sUtra dvArA sUtrakAre vAnacattara Adi devonI sthiti AdinuM varNana karyuM che. temAM temaNe nAgakumAradevonI sthiti karatAM vanavyantara devonI sthitimAM bheda batAvyo che, bAkInuM samasta kathana nAgakumAre pramANe ja che. AhArAdinuM je kathana nAgakumAronA prakaraNamAM karyuM che te samasta kathana vAnavyantara devane paNa lAgu paDI zake che, kAraNa ke nAgakumAra ane vyantara dezamAM moTe bhAge samAnagharmatA che. vyantara devenI jaghanya sthiti dasa hajAra varSanI ane utkRSTa sthiti eka palyopamanI che. nAgakumAranI jaghanya sthiti dasahajAravarSanI ane utkRSTa sthiti be palyopama karatAM thoDI ochI che. teonI sthitimAM eja bheda che. A pramANe temanI sthitine bheda batAvIne sUtrakAre kahyuM che ke, vanavyantara devane ucchavAsa, AhAra Adi nAgakumAra deva jevo ja che. have sUtrakAra jyotiSka devanI sthiti Adi viSayamAM "gvaM govicAi " A sUtrapAThadvArA samAna vaktavyatA pragaTa kare che. temAM temaNe evuM nirUpaNa karyuM che ke, sthiti sivAyanuM badhuM-ucchavAsa, AhArAdinAgakumAre pramANe ja che. tiSka devanI utkRSTa sthiti eka palyopama karatAM eka lAkha vadhAre varSanI che. ane jaghanya sthiti eka palyopamanA AThamAM bhAganI che. "nA" zabdadvArA uchuvAsa AdimAM je bheda batAvyA che te A pramANe che-tiSkanA denA zvAsocchavAsano kALa jaghanya ane utkRSTanI apekSAe muharta pRthakatvano che-te bannenA kALamAM bheda nathI. bethI zarU karIne nava sudhInI saMkhyAnuM nAma pRthakatva che. ahIM je zvAsocchuvAsane jaghanyakALa mahatuM pRthakatvane kahyo che temAM be athavA traNa muhUrta lIdhAM che. ane utkRSTa kALa mUharta pRthakatvane kahyo che temAM ATha athavA nava maha lIdhAM che. temanA AhAramAM paNa A prakAranI vizeSatA che-jayotiSkadanI AhArAbhilASAno jaghanya ane utkRSTa kALa divasa pRthakatvane kahyuM che. bAkInuM samasta kathana nAgakumAradeve pramANe ja samajavuM. vaimAnikadevonI sthiti sAmAnya che. ane te pApamathI laIne 33 sAgarepama sudhInI samajavI. ahIM je palyopamanI sthiti kahI che te saudharma kalpanI apekSAe jaghanya (ochAmAM ochI) sthiti samajavI. ane je sAgarepamanI sthiti kahI che te anuttara vimAnanI apekSAe utkRSTa sthiti samajavI. ahIM jaghanyanI apekSAe ucchavAsa kALa je mahatuM pRthakatvane kahyo che te jaghanya sthitivALA vaimAnika devane anulakSIne kahela che. ane je 33 pakSane utkRSTa uvAsakALa kahyo che te utkRSTa sthiti vALA-anuttara vaimAnika devenI apekSAe kahela che, Abheganivartita AhAranA viSayamAM je divasa pRthakatvane jaghanyakALa ane 33 hajAra varSe utkRSTakALa kahevAmAM AvyuM che te cA niyama pramANe kahela che-je devanI jeTalA sAgarepamanI sthiti hoya che eTalA pakSane AMtare teo ucchavAsa le che ane eTalA hajAra varSane AMtare teo AhAra le che, eja vAta "rasaMga" ItyAdi gAthA dvArA spaSTa karavAmAM AvI che. "re vaDhicArUthe " ItyAdi sUtrano artha mULa sUtramAM batAvyA pramANe ja che. te sU. 23 ll zrI bhagavatI sUtra : 1 109 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAraMbhAdi kA varNana AtmAraMbhAdi "nIvALuM maMte 'ItyAdi / ( maMte !) he bhadanta ! ( lIvA AyAmmA ? ) jIve! zuM AtmAra'lI hAya ? ( parAmA ) ke parAraMbhI hoya che ? sahumacArA ) tadubhayAra bhI hAya che ? ke ( UbarammA ) anAra'bhI hAya che? ( gocamA ! ) he gautama! (atne navAnIvA pracAramAAM vi) keTalAka jIvA AtmArabhI paNa che, (vammA vi) parAraMbhI paNa che. ( tanumArambhAvi ) tadrubhayAra'bhI paNa che, ( no gArammA ) paNa anArabhI nathI. ( pratye nA nIvA no lAcAramA ) keTalAka jIveA AtmAraMbhI nathI, (no vAramA ) parAra'bhI nathI, ( to taDumacAramAM) tadrubhayAraMbhI nathI, (baLarasmA) paNa anAra'bhI che. (te LadunuM aMte ! xyucar) he bhadanta ! Apa zA kAraNe evu kahA che ke ( pratye rUcA nIvA bAcAramAM vidhvaM vicArevaM) keTalAka jIvA AtmAra'bhI paNa che ? A jagyAe pUrvakti badhA praznonuM punaruccAraNa karavu joie. (noyamA !) gautama ! ( nIvAtuviddAnAttA) jIvAnA be prakAra kahyA che. (a naddA) te A pramANe che ( saMsArasamAvA yaasaMsArasamAvaLA T) (1) saMsAra samApannaka jIva (saMsArI jIva) (2) asa'sAra samApannaka jIva (tattvaLa ne te asaMsAra samAvaLanA aLa siddhA ) temAMthI siddhone asa`sAra samApannaka kahe che. (siddhANaM no bAcArammA nAva banAmmA) siddha AtmAra'bhI nathI, parAraMbhI nathI, tattubhayArabhI nathI paNa anAraMbhI hAya che. ( tasyAM ne te sattAlamAvALA te duniA paLattA) te saMsAra samApannaka jIveA che tenA e prakAra che. (a nA) te prakAro A pramANe che--(saMlayA ca alaMgayA ca) sayata ane asayata. (tattvanuM ne te saMgayA te yuviA pannattA) temAMnA sayatanA je e prakAra che te (saMjJaddA) A pramANe che ( matta saMJayA camattalaMgA ca) (1) pramatta sayata ane (2) apramatta sayata, ( tattvanuM ne te apramattasAyA tena no AcArammA no parAmbAnAva bAAEA) temAMnA je apramatta sayata jIveA hAya che te AtmArabhI nathI, parAraMbhI nathI, tabhayAra'bhI nathI paNa anA rabhI che. ( satthaLane te vamattalaMgayA te muddonuM vaDuca no gAyAmmA, no parammA, jJAna gaLAmA) je pramattasayata jIvA hAya che tee zubha cAganI apekSAe AtmArabhI nathI, parAra bhI nathI, tadrubhayAraMbhI nathI, paNa anAraMbhI che. (amudgonuM pattupa nAcArammA vitAva noLArmA) azubhayAganI apekSAe teo AtmArabhI che, parAraMbhI che, tadubhayAraMbhI che paNa anAralI nathI. zrI bhagavatI sUtra : 1 110 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tatthaNaM je te asaMjayA te aviraI paDucca AyArambhA vi jAva no aNArambhA) jeo asaMmata hoya che teo aviratinI apekSAe AtmAraMbhI paNa che, parAraMbhI paNa che, tadubhayAraMbhI paNa che, paraMtu anArI nathI. (se tebadde jovA ! parva yu rUcA jovA jAva bajAramA) he gautama! e kAraNe huM e pramANe kahuM chuM ke, keTalAka jIvo AtmAraMbhI paNa che tyAMthI laIne anArabhI paNa che tyAM sudhInA kathanane grahaNa karavuM. TIkArya-nAraka prakaraNathI laIne vAnavyantara sudhInA prakaraNamAM sUtrakAre nAraka Adi jInA dharmanuM je kathana karyuM che te AraMbhapUrvaka ja bane che. eTale ke, nAraka Adi nI dharmanI vaktavyatA je AraMbha pUrvaka ja thAya che te AraMbha te vaktavyatAnuM vizeSaNa bane che ane vaktavyatA vizeSya bane. che. tethI ahIM ApoApa e jijJAsA udbhave che ke AraMbha zuM che? eTale ke AraMbhanuM svarUpa kevuM che? e te eka sAmAnya vAta che ke, jyAM sudhI jIvane AraMbhanA svarUpanuM bhAna na thAya tyAM sudhI tene nArakAdi chenA dharmanI vaktavyatAnI samajaNa kevI rIte paDe? kAraNa ke je viziSTajJAna hoya che te tenA vizeSaNanA jJAnapUrvaka ja thAya che. tethI sUtrakAre AraMbharUpa vizeSaNanuM kevuM svarUpa che, tenA keTalA bheda che, ityAdi jJAna ne prApta thAya te hetuthI AtmAraMbha Adi prakaraNanuM kathana karyuM che. A prakaraNanuM nirUpaNa karatAM teo kahe che ke "vavA mare! phri mAyAma" rUtyAri "jIva zuM AtmAraMbhI che? ItyAdi. ahIM gautamasvAmIe e prazna pUche che ke " he bhadanta ! jIva AtmAraMbhI che? ke parAraMbhI che? ubhayAraMbhI che? ke anAraMbhI che?" prabhue te praznane A pramANe uttara Ape che-"he gautama! keTalAka ja AtmAraMbhI paNa che, keTalAka jIve parAraMbhI paNa che, keTalAka jI ubhayAraMbhI paNuM che, paNa anAraMbhI nathI. tathA keTalAka jIve AtmAraMbhI nathI, parAraMbhI nathI, ubhayAraMbhI nathI, paNa anAraMbhI che." AraMbha eTale jIvenI virAdhanA-upadrava. sAmAnya rIte " AsravadvAramAM pravRtti karavI" e tene bhAvArtha thAya che. "sArA"mAM ""i pada avyayarUpe che. ane tene prayoga bahuvacana "tti"nA arthamAM paNa karAya che. ahIM te pada "nti"nA arthamAM vaparAyuM che. AtmAne je AraMbhamAM lagADe che athavA AtmAdvArA jeo pote ja AraMbha kare che temane AtmAraMbhI kahe che. parane je AraMbhamAM lagADe che-eTale ke anyanA dvArA jeo AraMbha karAve che temane parAraMbhI kahe che. AtmA ane para e bane dvArA jeo AraMbha karAve che temane tadubhayAraMbhI kahe che. AtmA, para, ane ubhaya, e traNe prakAranA AraMbhathI jeo rahita hoya che temane anAbhI kahe che. AtmAraMbhaAtmAraMbhI paNa che, parAraMbha-parAraMbhI paNa che, ubhayAraMbha-ubhayAraMbhI paNa che. e zrI bhagavatI sUtra : 1 111 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padene je "mI " "paNa" lagAvyo che te bhinnAzayatva ane ekAgratvane pratipAdaka che. eTale ke te padenI sAthe Avela "ji" zabda te padamAM bhinnAzrayatna ane ekAgratvanuM pratipAdana kare che. ahIM kALabhedathI ekAzrayatA thAya che. te A rIte che-kALabhedanI apekSAe eka ja jIva keI kALe AtmAraMbhI hoya che, kaI kALe parAraMbhI hoya che, keI kALe ubhayAraMbhI hoya che. tethI kaI paNa kALe jIva AraMbharahita hotA nathI, e rIte teo ekAzrayI banI rahe che. temanAmAM bhinnAzrayatA A rIte ghaTAvI zakAya che-keTalAka asaMyata ja AtmAraMbhI hoya che, keTalAka asaMyata cha parAraMbhI hoya che, ane keTalAka asaMyata jI ubhayAraMbhI hoya che, tethI teo kadI paNa AraMbha rahita hotA nathI. aneka jIvonI apekSAe A bhinnAzrayatA che. keTalAka jI AtmAraMbhI, parAraMbhI ane ubhayAraMbhI hatA nathI paNa AraMbharahita hoya che evuM je kahevAmAM AvyuM che te siddhAdi ane anulakSIne kahela che. "joLAM mare ! " ItyAdi je sUtrapATha ApavAmAM Avyo che te praznakAranI evI zaMkA batAvavA mATe mUkyo che ke "upAgavatvAtmaka eka eka dhama sarva jIvemAM mojUda hovAthI pratyeka jIva samAna che. chatAM paNa keTalAka jIva AtmAraMbhI keTalAka jIva parAraMbhI, keTalAka jIva ubhayAraMbhI hoya che e prakAranI viSamatA Apa kevI rIte batAve che ? zaMkAkAranI te zaMkAnuM nivAraNa karavAne mATe prabhue kahyuM che-"he gautama ! jIvanA A pramANe be prakAra che-(1) saMsAra samApannaka-(saMsArI jIva) ane (2) asaMsAra samApannaka (mukta jIva) A rIte jIva be prakAranAM che. temAM saMsArathI mukta (mukta jIvo) siddhone kahevAya che. te jIva AtmAraMbhI hotA nathI, parAraMbhI hotA nathI. ubhayAraMbhI hotA nathI paNa AraMbhathI rahita hoya che. AraMbha zarIrathI thAya che. siddhone zarIra hotuM nathI. tethI temane anAraMbhI (AraMbha rahita) kahyA che. saMsArI jI be prakAranA hoya che-(1) saMyata ane (2) asaMyata gRhasthajana asaMmata hoya che ane munijana saMyata hoya che, saMyatanA paNa e kAra paDe che-(1) pramatta saMyata ane (2) apramatta saMyata. sAtamA guNasthAne pahoMcela jI apramatta saMyata hoya che. teo AtmAraMbhI hotA nathI, parAraMbhI hotA nathI, ubhayAraMbhI hotA nathI paNa AraMbhathI rahita hAya che. chaThThA guNasthAnavartI jI pramatta saMyata hoya che. pramatta saMyatemAM pramAdIpaNuM ane saMtarUpatA hoya che. te kAraNe temanAmAM zubha ane azubha yega saMbhavI zake che. tethI zubhaga-zAstrokta rIte kiyA karavArUpa zubhAganI apekSAe teo AtmAraMbhI hotA nathI, parAraMbhI hotA nathI, ane ubhayAraMbhI paNa hotA nathI. tethI teo anAraMbhI hoya che. zubhaga eTale upagapUrvaka pratilekhanA karavI, ubhayakALa Avazyaka karo, niravagha bhikSAthI saMyamayAtrA nibhAvavI Adi. - tathA azubhayoga (anupayukta rUpe pratyuprekSaNAdi kriyA karavArUpa azubha ga)nI apekSAe teo AtmAraMbha Adi vALAM hoya che, AraMbharahita hotA nathI. paNa AraMbhayakta ja hoya che. anupayuktabhAve pratyuprekSaNAdi kiyA karavAne kAraNe munijana dvArA chakAyanA jIvonI virAdhanA thAya che. kahyuM paNa che- pratilekhanAmAM pramatta banela munijana pRthivIkAya, apUkAya, tejakAya, zrI bhagavatI sUtra : 1 112 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcakAya, vanaspatikAya ane trasakAya, e cha kAyanA jIvana virAdhaka thAya che. zramaNane samasta pramattayega AraMbharUpa ja che. kahyuM paNa che - pramatta samarasa 3 phorU ugAma " zamaNane samasta pramattaga AraMbharUpa ja che." tethI pramatta saMyatane zubha athavA azubha ga AtmAraMbhAdikanA kAraNarUpa hoya che. asaMyata-avirata je jIvo hoya che teo aviratithI yukta hovAne lIdhe AtmAraMbhI Adi hoya che, anArabhI hotA nathI. tenuM tAtparya evuM che ke-sUkSma ekendriyAdika je asaMyata jIve che temanAmAM pratyakSa rIte AtmAraMbhatA Adi nathI. chatAM paNa aviratinI ape. lAe temanAmAM AtmAraMbhatA Adi che ja. kAraNa ke teo temanAthI nivRtta hetA nathI. tethI asaMyata nI avirati AtmAraMbha AdinA kAraNarUpa bane che. he gautama ! te kAraNe meM evuM kahyuM che ke keTalAka jIve "jJaka anAma" AtmAraMbhI hoya che, tyAMthI zarU karIne sUtramAM AvelA "zALAma" sudhIne pATha grahaNa karavAnuM che. e sU. 24 | nairayikoM kI AtmArambhAdi vaskavyatA kA nirUpaNa narakAdi nuM AtmAraMbhAdi vakatavya rayA maMte ! hiM mAthAmA" rUtyArA (mate) he bhadanta ! (vairaciA ) nAraka jI (f) zuM (mAthAmA, TmA, ramavAraMma, anAma?) AtmAraMbhI che, parAraMbhI che, ubhayAraMbhI che, ke anAraMbhI che? (yanA !) he gautama! (nerA ) nAraka jIva (kAyAmA vi lAva amA ) AtmAraMbhavALA paNa che, parAraMbhavALA paNa che, ubhayAraMbhavALA paNa che, paNa AraMbhathI rahita nathI. ( mare yucara ?) he bhadanta ! Apa, zA kAraNe e pramANe kahe che ? TocamA !) he gautama ! ( avirataM paDu) aviratinI apekSAe evuM kahuM chuM (pUrva surajmArA vi) asurakumAre viSe paNa e pramANe ja kathana samajavuM (jJAva riMdriyativighoLiyA, majurA navA, navaraM siddha virakriyA mALiyakavA ) pacaeNndriya tiryaMca ni sudhInA badhA jIvonuM vaktavya nAraka ja pramANe ja samajavuM. manuSyanuM vaktavya sAmAnya jIvasUtranI jema jANavuM. ahIM vizeSatA eTalI che ke ahIM siddhone temAM samAveza karavAne nathI. (rAmamaMtarA vAva mALiyA ka thA ) vAnayaMtarothI laIne vimAnike sudhInuM kathana nAraka ja pramANe ja samajavuM. (kheratA kahyuM zophiyA) sAmAnya rIte jevI jIvanI vaktavyatA kahI che evI ja vaktavyatA lezyAyukta jIvenI jANavI. ( hara nIkaraNa vADheraNa nahIM moliA vA) kRSNa lephsAvALa, nIla lezyAvALAM ane kApatalezyAvALAM zrI bhagavatI sUtra : 1 113 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAnuM kathana sAmAnya jIvasUtra pramANe samajavuM. (nava) vizeSatA e vAtanI che ke (matta apramattA na mALiyantrA) sAmAnya jIvAnA kathanamAM je pramatta ane apramatta jIva viSenuM kathana karAyuM che te ahIM lAgu pADavAnuM nathI. ( teulesarasa pahale sarasa sukalesarasa jahA ohiyA jIvA navaraM - siddhA na bhANi - cannA) teolezyAvALAM jIvAnuM, padmalezyAvALAM jIvAnuM ane zukalalesyAvALAM jIvAnuM vaktavya sAmAnya jIvasUtranI jema ja samajavuM. paNa temAM vizeSatA e khAkhatamAM rahI che ke teolezyA Adi kathAmAM siddha jIveAnI gaNatarI karavI joie nahI. TIkA--sUtrakAre A sUtradvArA cAvIsa daDakAmAM AtmArabha AdinuM nirUpaNa karyu che--sauthI pahelA prazna gautamasvAmIe e pUchyo che ke nAraka jIvA AtmArabhI che ? ke parAra'bhI che ? ke ubhayAra'bhI che ? ke anAra'bhI che? e prazna ane mahAvIrasvAmI dvArA apAyele javAba sahelAIthI samajI zakAya tevA che. vaLI gautamasvAmI prabhune pUche che ke he bhadanta ! Apa evu' zA kAraNe kahe che ke nAraka jIve| AtmArabhI paNa che, parAra'bhI paNa che, ubhayAra'bhI paNa che, paNa anAra'bhI nathI ? prabhue tenA vAmamAM batAvyu che ke te avirativALAM hAvAthI tema kahyuM che. prANAtipAta AdithI viramavu tenuM nAma virati che. nAraka jIvAmAM te virati hAtI nathI, kAraNa ke tyAM cAra guNasthAna sudhInA ja guNasthAne hoya che. viratinA saMbadha pAMcamAM guNusthAnathI thAya che. pAMcamu' guNasthAna te tyAM hetu ja nathI, evuM siddhAntanuM kathana che. tethI te aviratinI apekSAe nAraka jIvA AtmArabhI paNa hAya che, parAra'bhI paNa hAya che, ubhayArabhI paNa hAya che, paNa anAra bhI (Arabha rahata) hAtA nathI. he gautama ! A avirati rUpa kAraNathI A pramANe kahyuM che. kAraNa ke tyAM viratine abhAva hoya che. ( pacendriya tiya iMca ceAninA jIvAnI AgaLa je cAvavuM ? zabdanA prayAga thayA che te dvArA nAgakumAra Adi nava bhavanapati devo, pRthivIkAya Adi pAMca sthAvara jIvA ane dvIndriya Adi traNa vikalendriya jIvAne ahIM grahaNa karavAmAM AvyA che. te jIvAnA viSayamAM AtmArabha AdinuM kathana naraka jIvAnA AtmArabha AdinA kathanAnusAra samajavuM. (6 maNumsA jahA lIvA " A kathananu tAtparya evuM che ke mANasAmAM sayata ane asayata, pramatta ane apramatta, e prakAranA bhedone saddabhAva hAya che. te kAraNe manuSyanA viSayamAM AtmArabha AdinuM kathana jIvasUtramAM je pramANe te kathana thayuM che te pramANe ja samajavuM, paNa saMsAra samApanna (saMsArI) ane asa'sAra samApanna (mukta) A pramANe e bhedavALA teo che te prakAranuM viSyasUtra ahIM kahevu joIe nahIM, kAraNa ke te sayataasayata ane pramatta apramatta manuSya sa`sAramAM ja rahenArA hAya che, eja vAta 8 navuM " zabda dvArA sUtrakAre darzAvI che. tethI A vaktavyatAmAM te vaktavyatA karatAM e bheda che ke manuSyanI vaktavyatAmAM jIva sabadhI siddha bheda ahIM lAgu paDatA nathI. zrI bhagavatI sUtra : 1 114 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke siddho AraMbharahita hoya che. " vALamaMtarA nA vemaifjA " A prakAranuM kathana e kAraNe karyuM che ke jema nAraka jIve asaMyata hoya che tema vAnagaeNtarathI laIne vaimAnika sudhInA deva paNa asaMmata hoya che tethI nAraka jIvonA vaktavyAnusAra ja temanuM vaktavya batAvyuM che. pahelAM AraMbhakatva Adi dharmo dvArA je jIvonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che te ja lezyAvALAM ane lezyA vinAnA paNa hoya che. tethI lezyAyakta jIvanuM nirUpaNa AtmAAraMbhakatva Adi dharmo dvArA karatAM sUtrakAra kahe che ke "ratA kahRA rohiyA" jenA dvArA jIva karmothI yukta bane che tenuM nAma lezyA che. eTale ke kRSNAdi dravyanA sacivatArUpa saMbaMdhathI jIvanuM je zubha ane azubha pariNAma thAya che tenuM nAma lezyA che. kahyuM paNa che ke kRSNAdi dravyanA saMsargathI sphaTika maNimAM jevuM pariNamana thAya che evuM ja pariNamana kRSNAdi dravyanA saMbaMdhathI AtmAmAM thAya che. enuM nAma ja lezyA che. kahevAne bhAvArtha e che ke ati svaccha e sphaTika maNi jema nIla, pIta Adi dravyanA sAgathI nIla athavA pIta raMgane pratibhAsita thavA lAge che, ane teNe pitAnI svAbhAvika svachatA jANe ke choDI dIdhI hoya evuM lAge che, e ja pramANe svAbhAvika rIte nirmaLa e jIva paNa jenA saMbaMdhathI pitAnI svAbhAvika nirmaLatAne choDIne jenA saMbaMdhathI tenA jevuM ja pariNamana pAme che. tene lesyA kahe che. e vezyA vALAM jIvenuM kathana sAmAnya jIvana (naraka Adi vizeSaNothI rahita sAmAnya janA) kathana pramANe ja jANavuM eTale ke nAraka Adi vizeSaNathI rahita jevAM ja sAmAnya rIte "nIlA f mare! jiM AvArA, pUrAma" A pUrvokta daMDaka dvArA kahevAmAM AvyA che, evI ja rIte lephsAvALa jIvonuM vaktavya paNa vizeSaNothI rahita karIne sAmAnya rUpe karavuM joIe. lephsAvALAM jIvomAM asaMsAra-samApannatva (mukta) rUpa vizeSaNa saMbhavI zakatuM nathI. paNa saMsArasamApannatva (saMsArI) ane asaMsAra samApannatva (mukta) rUpa vizeSa sivAyanA saMyata, asaMyata Adi vizeSaNe temane lagADavAM joIe, kAraNa ke vezyAvALAM jIvomAM paNa saMyata asaMyata Adi vizeSaNe ghaTAvI zakAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke vezyAvALAM jIvonuM vaktavya sAmAnya jInA vaktavya pramANe ja karavuM joIe. sAmAnya jIvonuM vaktavya karatI vakhate jIvanA saMsArI ane mukta evA be prakAra kahyA che. vezyAvALA jImAM muktane bheda saMbhavI zakato ja nathI kAraNa ke mukta jIvomAM kaI paNa lezyA hotI nathI. A rIte lezyAvALAM jIvone asaMsArasamApanna (mukta) vizeSaNa lAgI zakatuM nathI. je asaMsArasamApannaka (mukta) vizeSaNanI asaMbhavatA hoya te saMsArasamApaka (saMsArI) vizeSaNa paNa tene lAgI zake nahIM kAraNa ke te banne paraspara sApekSa vizeSaNa zabda che. tethI te zrI bhagavatI sUtra : 1 115 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banne vizeSaNa lezyAvALA jIvomAM na hoya te paNa te vizeSaNo sivAyanA saMyata asaMyata Adi anya jIvone lAgu paDatAM vizeSaNe e lezyAvALAM jI sAthe ghaTAvI zakAya che te te vizeSaNe temane lagADavAM joIe. have tyAM A pramANe pAThakama thaze-" jessa maste navA vi AcAra " ItyAdi je pramANe pahelAM kahyuM che te pramANe kahevuM joIe. temAM phakta eTalI ja viziSTatA thaze ke jIvane sthAne " salezyA " pada lAgaze. A rIte A eka AlApaka (vaktavya) banI jAya che. tathA kRSNAdi cha lakSyAonA bhedanI apekSAe bIjAM cha AlApaka paNa thAya che. A rIte sAta AlApaka bane che. temAMnA kRSNa lephsAvALAM, nIla vezyAvALAM, ane kApo lezyAvALAM jIvasamUhanuM vaktavya sAmAnya jIvone vaktavya pramANe ja che ema samajavuM. A pramANe jyAre kRSNa lephsAvALAM, nIla lephsAvALA ane kApita lephsAvALA jIvonuM kathana sAmAnya jIvonA kathana pramANe kahevAmAM AvyuM che tyAre temAM pramatta ane apramatta saMbaMdhI vaktavya kahevAnuM vidhAna prApta thAya che, te te vidhAna karavuM na paDe te mATe sUtrakAra kahe che "patti apamatta = mALiyaa" pUrvokta vaktavyamAM pramatta ane apramattano samAveza karavo joIe nahIM. eTale ke kRSNAdi traNa vezyAvALAM jIvonuM kathana sAmAnya jIvonI jema ja samajavuM paNa tyAM jIvanA je pramatta ane apramatta vizeSaNa che temane tyAga karavo. kAraNa ke aprazasta bhAvavALI kRSNAdi lezyAomAM saMyatapaNuM hotuM nathI. tathA evuM je kathana karavAmAM AvyuM che ke-"pUrve sAdhupaNAne pAmele jIva kaI paNa lezyAmAM hoya che. " te kathana dravyalezyAnI apekSAe thayeluM samajavuM. bhAvarUpa kRSNAdi lezyAonI apekSAe nahIM kAraNa ke bhAvarUpa kRSNAdi lezyAomAM pramattAdi vizeSaNene abhAva kahelo che. tyAM A pramANe sUtranuM uccAraNa karavuM joIe-- "jUratA mete ! nIvA %i sAcAumA, mA, tadumAmA, kAma? mA ! AyorabhA vi, parArambhA vi, tadubhayArambhA vi, No aNArambhA " "se keNaNaM are! 9 vu? jamA ! viruM pA" kRSNa lesthAnA vaktavyanI jema ja nIla lephsA ane kapAta lephsAnuM vaktavya paNa samajavuM. tathA tejelezyA, palezyA, ane zukala lephsAvALo jIvonuM vaktavya paNa sAmAnya jInA vaktavya pramA. Ne ja samajavuM, paNa temAM siddhone samAveza kare joIe nahIM. eTale ke kevaLa telezyAdika AlApakamAM siddha jenI gaNatarI karavI joIe nahI. kAraNa ke siddha lephsArahita hoya che. tejalezyAvALAM jIvanuM vaktavya A pramANe thavuM joIe tenohenA mate ! jovA ja jayAramA, rApara, tamArA, aNArabhA 1 " goyamA ! atthegaiyA AyAraMbhA vi, parAraMbhA vi, tadubhayAraMbhA vi, No aNAraMbhA, atthegaiyA no AyAraMbhA, no parAsmA, no tadubhayAraMbhA, aNAraMbhA, se keNaTreNaM bhaMte evaM vuccai 1 goyamA ! duvihA teUlessA paNNatA taM jahA-saMjayA ya zrI bhagavatI sUtra : 1 116 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMyA " tyAri. A sUtrano artha spaSTa che. e ja pramANe padmalezyA ane zukalezyAnuM vaktavya paNa samajavuM. e sU. 25 . nAraka Adi jIvonuM AtmAraMbha Adi vaktavya samApta jJAnAdi vakavyatA kA nirUpaNa jJAnAdi vktvytaahuM vitta maMte ! jANe" rUrio . (mate !) he bhadanta! (jAne maNi, bALe ramavi, ne taDumaya mavira) zuM jJAna aitibhavika hoya che, ke pArabhavika hoya che, ke ta6bhayapArabhavika hoya che? (cama !) he gautama ! (6 mavi vi nA, magi ri nALe, ramavamavi vi nALa) jJAna aitibhavika paNa hoya che, jJAna bhavika paNa hoya che, jJAna tadubhaya bhavika paNa hoya che. (raMge vi gam) darzananA viSayamAM paNa e pramANe ja samajavuM. (6maviNa mate ! rakti, paramavira vari , ta maca mavi?i ) he bhadanta ! cAritra hibhAvaka hoya che. ke pArabhavika hoya che ke tadubhaya bhavika hoya che? (mocamA !) he gautama ! (rUdu aviratta) cAritra aitibhavika hoya che. (no paramaviNa vari ) cAritra pArabhavika hotuM nathI. (no sadumAmA caritta ) ane tadubhaya bhavika cAritra paNa hotuM nathI. (gvaM tare saMka) tapa ane saMyamanI bAbatamAM paNa e pramANe ja samajavuM. TIkAI-AraMbhane bhavanA kAraNarUpa gaNe che. te vAtanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra bhavanA tathA abhavanA kAraNarUpa je jJAnAdika gaNAya che. tenuM "rU mahi nAkhe " ItyAdi sUtro dvArA nirUpaNa kare che - vartamAna bhavamAM ja je jJAna Take che te jJAnane aihabhavika jJAna kahe che. vartamAna bhava pachInA bhAvamAM je jJAna jIvanI sAthe jAya che te jJAnane pArabhAvika jJAna kahe che. tathA je jJAna A bhavamAM ane parabhavamAM jIvanI sAthe kAyama rahe che te jJAnane tadubhayabhavika jJAna kahe che. have gautama svAmIne e prazna che ke jJAna aihibhAvika che, pArabhavika che, ke tadubhayabhavika che? tenA javAbamAM prabhue kahyuM che ke jJAna aitibhAvaka paNa che, pArabhavika paNa che ane tadubhaya bhavika paNa che. jenA dvArA jIvAdika padArthone jANI zakAya che tenuM nAma jJAna che. te jJAna AgaLa kahyA pramANe aihibhAvika paNa hoya che, pArabhavika paNa hoya che, ane tadubhaya bhavika paNa hoya che. aihibhAvika jJAna A bhavamAM javartamAna bhavamAM ja-jIvanI sAthe rahe che, te bhavAntaramAM sAthe jatuM nathI. pArabhavika jJAna ja parabhavamAM jIvanI sAthe jAya che. tadubhayabhavika jJAnamAM dvitIya bhavamAM sAthe janArA jJAnane samAveza thata nathI kAraNa ke bIjA bhavamAM jIvanI sAthe janArUM jJAna te pArabhAvika jJAna ja che. tethI tadubhayabhavika jJAnamAM vartamAna bhava ane tRtIya Adi zrI bhagavatI sUtra : 1 117 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanI gaNanA thAya che. tethI tadubhayabhavika jJAnane e artha karavo joIe ke je jJAna vartamAna bhavamAM jIvanI sAthe rahe che ane tRtIyAdi bhavamAM paNa jIvanI sAthe sAthe rahe che te jJAnane tadubhayabhavika jJAna kahe che. A bhavathI judA hevAne kAraNe para paratara Adi bhane paNa parabhavarUpe gaNavAmAM Ave che. vartamAna bhavamAM prApta kareluM je jJAna parabhavamAM sAthe jatuM nathI tene ehibhAvika jJAna kahe che. A bhavamAM prApta kareluM je jJAna pachInA bhAvamAM smRtirUpe sAthe sAthe jAya che te jJAnanuM nAma pArabhavika jJAna che. ane A bhavamAM pati je jJAna parabhavamAM tathA paratarAdi bhAmAM sAthe sAthe jAya che te jJAnane ubhayabhavika jJAna kahe che. darzana paNa aihibhavika, pArabhavika ane ubhayabhavika hoya che. kAraNa ke darzana vinA jJAna thatuM nathI. jJAna aitibhavika Adi rUpa che te darzana paNa aitibhavika Adi rUpa hoya che. tethI ja sUtrakAre "E vi zAmevae pramANe kahyuM che. mokSamArgane adhikAra cAlato hovAthI ahIM darzana zabda dvArA samyakatva grahaNa karAyela che te darzana darzanamehanIya karmanA kSaya, kSayopazama Adi dvArA zraddhArUpe paSTa thAya che. tethI ja kahyuM che ke- "sakhyAnajJAnarAtriALa mokSamA. " samyagdarzana, samyakajJAna, ane samyakracAritra, e traNenI ektA mokSano mAge che. jyAM phakta jJAna darzana e bene ja grahaNa karyA hoya tyAM darzana zabda dvArA sAmAnya bedha rUpa jJAnane ja grahaNa karAyuM che ema samajavuM. cAritranA viSayamAM je prazna pUchavAmAM Avyo che tene je javAba ApavAmAM AvyuM che temAM kahyuM che ke cAritra vartamAna bhavamAM ja jIvanI sAthe rahe che. te pArabhavika ke tadubhayabhavika hotuM nathI. anya janmamAM upAdita aSTakameno nAza karavAne mATe je AcArita karavAmAM Ave che tenuM nAma cAritra che. athavA AtmAmAMthI ATha karmone dUra karavAne mATe sAmAyika AdirUpa je AcaraNa karAya che tene cAritra kahe che. te cAritra sAmAyika AdinA bhedathI pAMca prakAranuM kahyuM che. athavA sarvavirati ane dezaviratinA bhedathI be prakAranuM paNa kahyuM che. te cAritra pArabhavika ke ubhaya. bhavika hotuM nathI kAraNa ke A bhavamAM cAritrayukta banelo jIva parabhavamAM e cAritrathI ja cAritravALe banatuM nathI. kAraNa ke grahaNa karAyeluM cAritra jIva jyAM sudhI jIvatA hoya tyAM sudhI ja tenI sAthe rahe che. te kAraNe tene "cAvIvArtAdha" kahela che. tathA cAritramAM bhale dezavirativALo jIva hoya ke sarvavirativALA jIva hoya tenI utpatti devAmAM ja thAya che. kAraNa ke siddhAMtanuM evuM vacana che ke "anudAmaDyAruM = 46 sevA motta" devemAM viratine atyaMta abhAva hoya che, tethI tyAM cAritra hAta ja nathI. ane mokSanI bAbatamAM vicAra karIe te je caritravALA jIvane mokSanI prApti thaI che te muktajIvanI apekSAe mekSamAM paNa cAritrane abhAva ja hoya che. karmone kSaya karavAne mATe ja cAritra dhAraNa karAya che, zrI bhagavatI sUtra : 1 118 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mekSamAM te temanA karmone kSaya thaI cukyuM ja hoya che tethI tyAM cAritranuM kaI prayajana ja rahetuM nathI. jyAre cAritra grahaNa karavAmAM Ave che tyAre " huM A cAritrane jIvanaparyanta dhAraNa karUM chuM" evA vicArathI grahaNa karAya che, ane jyAre jIvanane anta Ave che tyAre te cAritra paNa samApta thaI jAya che tathA cAritra anuSThAna rUpa hoya che ane te anuSThAna zarIrathI ja thAya che, zarIra vinA thatuM nathI. siddhAvasthAmAM zarIranuM astitva te rahetuM ja nathI. tethI tyAM anuSThAnarUpa cAritra saMbhavI zakatuM nathI. tethI te evuM kahevAmAM Ave che ke "siddha no caritI, no kArirI, no parittAvarirI"--siddha cAritrI nathI, acAritrI nathI, ane cAritrA-caritrI paNa nathI." mekSamAM anuSThAna rUpa cAritrane abhAva hovAthI siddho cAritravALA nathI, aviratine abhAva hovAthI acAritrI paNa nathI ane cAritrAcaritrI paNa nathI. tapa ane saMyamanA viSayamAM paNa cAritranI pramANe ja vaktavya samajavuM, kAraNa ke te bane cAritra rUpa ja hoya che, jenA dvArA ATha prakAranA karmo baLI jAya che tenuM nAma tapa che. te tapanA anazanAdi bAra bheda che. jenA dvArA AtmA sAvadyavyApArathI virakta thAya che tene saMyama kahe che. te saMyamanA pUthivIkAya saMyama Adi 17 prakAra kahyA che. sU. 26 asaMvRta anagAra kA nirUpaNa asaMvRta-anagAra-nirupaNuM- (maMte !) he bhadanta! (saMvaSe nare) asaMvRta aNagAra (jaM) zuM (sina ) siddha thAya che? (gugalsa) buddha thAya che? (mu) mukta thAya che? ( nivArU) parinivRta thAya che? ( savvuravALamAM ) samasta duHkhane aMta kare che? (camAM !) he gautama ! ( phaLadde samadde ) A artha samartha-barAbara nathI (tame pUchayA pramANe kaMI paNa banatuM nathI ) ( re Mi nAva vAM re) he bhadanta ! Apa zA kAraNe evuM kahe che ke asaMvRtta aNagAra siddha thatA nathI, buddha thatA nathI, mukta thatA nathI, parinivRta thatA nathI, ane samasta duHkhene aMta karatA nathI? ( jogama!) he gautama ! ( asaMvuDe aNagAre AuyavajjAo sattakammapagaDIo siDhilabaMdhaNabaddhAo dhaLavaMdhAvALo ghare ) aMsaMvRtta aNagAree AyuSkarma sivAyanI sAta karma prakRtine pahelAM je zithila bAMdhI hatI sAte karma kRtine teo gADhatara baMdhathI bAMdhavA mAMDe che. (hRNATiyAgo rIphAIdizA ) ochI kALa sthitivALI prakRtiyone teo dIrghakALa zrI bhagavatI sUtra : 1 119 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitivALI anAvavA mAMDe che. ( maMdANubhAvAo tivvANubhAvAo pakarei ) je prakRtiyA maMda anubhAgavALI hatI te prakRtiyAne te tIvra anubhAgavALI manAvI de che. ( avvalsano vaTTupalTsanA srovare ) alpa pradeza baMdhavALI prakRtiyAne te bahu pradeza dhavALI karI nAkhe che. (Avu ca 2 geM maM sica saMparU, sica no baMdha) Ayu karmonA baMdha tA kayAreka te kare paNa ane kayAreka nathI paNa karatA ( sAcA veniI2 nuM maM munno munno vinara ) azAtA--vedanIya kama ne te vAravAra ekaThuM karatA rahe che. ( anADhya 2 La aLavAM romana cApavaMta saMsAratA anucia ) tathA te anAdi anaMta svabhAvavALA ane jene kALa athavA rastA ghaNA lAMkhA che. evA cAra gativALA saMsArarUpI vanamAM bhramaNa karyA kare che. TIkA"----samyagdarzana, jJAna, ane cAritra, e mokSanA mArga che. A sUtrAnusAra samyagdarzana Adi traNene mekSaprAptinA sAdhanA batAvyAM che. A rIte te traNemAM samAna kAraNatA heAvA chatAM paNa darzanamAM jamAkSa prApti mATe pradhAna kAraNatA hAvAthI tene mATe ja yatna karavA joIeH-- kahyuM paNa che--" maDheLa cittAo yuuvar vaMzaLa rahecAM / sijaMti caraNarahiyA, daMsaNarahiyA na sijjhanti // 1 // cAritrathI bhraSTa thayela vyaktie dazananetA avazya aMgIkAra karI rahevuM joie. kAraNa ke cAritrathI rahita khanelI vyakti siddhapada pAmI zake paNa samyagdarzanathI patita thayela vyakti eTale ke samyagdarzanathI rahita vyakti kadI paNa siddha khanI zakatI nathI. kahevAnuM tAtparya e che ke caritrathI rahita vyaktinI siddhi sabhavI zake che, paNa danathI rahita vyaktinI siddhi kAi paNa rIte saMbhavI zakatI nathI. gAthAnA e pramANe a che. 15 A pramANe je vyakti danane ja cAritra vinA meAkSanuM kAraNa mAne che tene samajAvavAne mATe sUtrakAra kahe che ke " ,, bhasavuDe " ItyAdi. jeNe AsavarUpa dvArane niruddha karI nAkhyuM che tene saMvRta ' kahe che, je savRta nathI eTale ke je AsavA sevanAra che evA aNugAra-gRharahita muni aMtimabhava prApta thayA pachI zuM siddhigamana yAgya bane che? zuM te kevaLajJAnI banIne svapara paryAyeAthI yukta samasta jIvAjIva Adi padArthonu yathArtha svarUpa jANe che ? " hiM mukhyar " kevaLajJAna prApta karIne zuM te pratisamaya bhavApagrAhI karmomAMthI mukta thatA rahe che? " piinA " tenA pUrvagRhIta kama pudUMgalonA jema jema kSaya thatA jAya tema tema te zuM zItaLa thatA jAya che ? " savvasuvALamata rU " ane zuM te aMtima bhavanA AyuSyanA a'tima samayamAM samasta karmAzAneA kSaya karIne zArIrika ane mAnasika duHkhAnA aMta kare che ? A prakAranA te prazno che, zrI bhagavatI sUtra : 1 120 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAne te praznone A pramANe javAba Ape che joyA ! sukha sama" -"rAmartha samartha" he gautama! asaM. vRta aNagAra siddhipada prApta karatA nathI. gautama svAmI mahAvIra prabhune pUche che ke he bhadanta ! Apa evuM zA kAraNe kahe che ke asaMvRta aNagAra siddha thatA nathI. tyAMthI samasta dukhone nAza karatA nathI. tyAM sudhInuM kathana ahIM jAva padathI grahaNa karavAnuM che. eTale ke "mane! parva gurU zaiqE Trjo zikSa, no luksano muva, no nizvArU" A pAThano temAM cAvata' padathI samAveza karavAnuM che. asaMvRta munine zA kAraNe mukti prApta thatI nathI te samajAvavA mATe bhagavAna kahe che ke " he gautama! asaMvRta aNugAra pahelAM azubha pariNAmanA kaMIka abhAvane lIdhe karmaprakRtine baMdha jhiziyara bAMdhyA karatuM hatuM. have eja prakRtine baMdha te gADharUpe bAMdhavA mAMDe che. kahevAnuM tAtparya e che ke eka bhavamAM eka ja vAra mAtra antaryuM. hUrtakALamAM AyuSyakarma baMdha paDe che. te AyuSkarmane choDIne bAkInI jJAnAvaraNIya Adi sata kama prakRtine teNe pahelAM zithila bandhanarUpe-karmonI eka bIjAnI sAthe rapRSTatA rUpe, athavA nibaddhatA rUpe, athavA nidhattatA rUpe, bAMdhelI hatI. zithila bandhanarUpe bAMdhavAnuM kAraNa e hatuM ke pUrvAvasthAmAM tenA azubhatara pariNAma kaMIka pramANamAM ochAM hatAM. te kAraNe ja teNe te sAta prakRtine zithila baMdhanarUpe bAMdhI hatI. ahIM asaMvRta bhAvane adhikAra hovAthI baMdha azubha ja levuM joIe, zubha nahIM zithila ba dha nathI bAMdhelI te karma prakRtine te asaMvRta aNagAra kevI kare che e sUtrakAre "ghaLiya vaMzane vaDhA " para dvArA spaSTa karyuM che. A pada dvArA teo samajAve che ke je sAtakarmaprakRtine teNe thoDA azubhatara bhAvane abhAve zithila baMdhana rUpe bAMdhI hatI eja karmaprakRtine have te daDhatara baMdhanarUpe bAMdhe che, eTale ke te prakRtine te baddhaavasthAvALI, athavA nidhatta avasthAvALI, athavA nikAcitta avasthAvALI kare che. tenuM kAraNa e che ke azubhAgarUpa asaMvRtatA gADhatara rUpe prakRtibaMdhamAM kAraNarUpa bane che. evuM kahyuM paNa che ke-cogathI prakRtibaMdha ane pradezabaMdha baMdhAya che. vAraMvAra asaMvRtatA thavAthI te prakRtine te evI ja banAve che. te asaMvRtatAnI bIjI zI asara thAya che te sUtrakAra "susAphicAlovAkaya dvArA spaSTa kare che. teo kahe che ke je karmaprakRtinI sthiti staMka (alpa) kALanI hoya che te karmaprakRtinI sthiti te dIrghakALanI kare che. gRhIta karmonuM AtmAmAM rahevuM tenuM nAma sthiti che. asaMvRtatA kaSAyarUpe sthitibaMdhamAM kAraNarUpa bane che. siddhAMtamAM evuM kahyuM che ke-kaSAyathI sthitibaMdha ane anubhAgabaMdha, e be baMdha baMdhAya che. anubhAga nAmane vipAka che, ane te vipAka rasa vizeSarUpa paDe che. je karmaprakRtine ravipAka magna hoya che athavA hInarasavALI je prakRti zrI bhagavatI sUtra : 1 121 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che, e prakRtimAM te asaMvRtatA tIvrarasa karI nAMkhe che-eTale ke asaMvRtatA te prakRtine tIvarasa denArI banAvI de che, kAraNa ke asaMvRtatA kaSAyarUpa ja che ane kaSAya ja anubhAgabaMdhanuM kAraNa hoya che. "gacqYgIT" ItyAdi. eja rIte alpapradeza parimANavALI prakRtiene te bahu pradeza parimANavALI banAvI nAkhe che. "pradeza" zabdano artha "kamadalika " thAya che. ane "agra" zabdano artha "parimANa" thAya che. je prakRtione pradezAgra alpa che tene a5 pradezAgra prakRti kahe che. eTale ke alpa parimANavALA pradezevALI je prakRti hoya che temane bahusaMkhyaka pradezavALI banAvavI tenuM nAma bahapradezAtra che. A prakAranI (alpa pradeza parimANavALI) prakRtine te prakAranI bahupradeza parimANavALI banAvanAra te asaMvRtabhAva ja che. pradezabaMdha vegathI ja thAya che. ane te asaMvRtabhAva garUpa ja hoya che. "gAya 2 2 of " "asaMvRta aNagAra AyuSyakarmane baMdha kayAreka bAMdhe che ane kayAreka bAMdho nathI." A pramANe je kathana karAyuM che tenuM tAtparya A pramANe che-parabhavanA AyuSka karmanabaMdha gRhIta AyunA trIjA bhAgamAM ja thAya che, e pahelAM thato nathI. tethI asaMvRta sAdhu paNa jyAre tenA AyuSkakamane trIjo bhAga bAkI rahe che tyAre temAM parabhavanA Ayune baMdha bAMdhe che, te sivAyanA bIjA samayamAM nahIM. tethI ja "cAtta jAti civazvAti" evuM kahevAmAM AvyuM che. "basAcA vecana= = f janma " e pramANenA kathananuM tAtparya evuM che ke je karma dvArA duHkha utpanna thAya che. evA kamane-asAtA vedanIne saMgraha kare che. zaMkA-asatAvedanIya karmano sAta karma prakRtimAM samAveza thaI jAya che, "zithiDhavaMdhana raddhAH jADhavazvanA pravakario A kathana dvArA Ape e vAta te spaSTa karI ja che ke jIve je sAta kama prakRtine pahelAM zithila baMdhanathI bAMdhI hatI te karmaprakRtine te gADha baMdhanathI bAMdhe che. e kathana dvArA ja e vAta jANI zakAya che ke jIva asAtavedanayane paNa upacaya kare che. te tene pharI ullekha karavAnI zI jarUra che ? uttara-AavarUpa dvArane nirodha karanAre jIva asAtavedanIya karmane upacaya (saMgraha) karIne atyaMta duHkhane bhegavavAne pAtra bane che. " e vAtanuM pratipAdana karavAne mATe evuM kahyuM che. A prakAranuM kathana sAMbhaLIne jIvone asaMvRtatAno bhaya udabhave ane teo asaMvRta avasthAne parityAga kare e hetuthI asaMvRtatAnA parityAga mATe asAtavedanIya karmanuM pRthapaNe pratipAdana karavuM Avazyaka samajIne ema kahevAmAM AvyuM che mArUyaM " asaMvRtaaNagAra saMsArarUpI vanamAM ja paribhramaNa karato rahe che e vAta sUtrakAra have batAve che. te saMsAra kAMtAra kevuM che? te saMsArarUpI vana anAdi-Adi rahita che, athavA ajJAtika che. jemAM pitAnuM koI svajana ke kuTuMbI nathI evuM che. athavA jaNAtIta che. ahI zrI bhagavatI sUtra : 1 122 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa zabdane lAkSaNika artha "jaNa janya duHkha che." tethI paNa vadhAre duHkhavALuM A saMsArakAMtAra che. deNadAra mANasane je duHkha anubhavavuM paDe che tenA karatAM paNa vadhAre duHkha A saMsAramAM paribhramaNa karanArane anubhavavuM paDe che. athavA "atira" che-atyaMta pApayukta che. vaLI te saMsAra ke che te batAvavA sUtrakAra kahe che ke-"bhagavaca" anavadagra che. "anavadagra" eTale avadaza nahIM evuM. "avayagAmaThI zabda che ane te "anta ne vAcaka che eTale teno artha "antarahita thAya che. athavA "mavA " nI saMskRta chAyA "nava" paNa thAya che. e dRSTie vicAra karatAM anavata (nikaTa), mA (anta) je-eTale ke jene anta nikaTa hoya che tene "anavatAgra" kahe che. ane je e nathI tene anavanatA kahe che. ahIM niSedhArthamAM "nagna" tanduruSa samAsa thayA che. ane "ra" varNane lepa thayo che. jene anta nikaTa nathI evuM A saMsArarUpI vana che. athavA-A saMsArakAMtAra " anavatA" che. anavagata eTale aparichinna-ajJAta, ane agra eTale parimANa. jenuM parimANa ajJAta hoya che tene anavagatA kahe che. eja kAraNe A saMsArakAMtAra dIrghakALa vALuM ane lAMbA mArgavALuM che. te cAturanta-narakAdi cAra gatirUpa athavA pUrvAdi cAra dizArUpa cAra vibhAga vALuM che. he gautama! pUrvokta kAraNone lIdhe huM evuM kahuM chuM ke asaMvRta aNagAra anaMta saMsAramAM paribhramaNa karyA kare che. "no sika nAva no saravadusthAnamAM zarU" te siddha thatuM nathI, buddha thatuM nathI, mukta thatuM nathI, parinirvata thatuM nathI ane samasta duone aMta karatuM nathI. sUtra 27 | saMvRta anagAra kAnirUpaNa saMvRtAnagAra niruupnnsaMge maMte kAre" ItyAdi ! (saMvuDe NaM bhaMte ! aNagAre sijjhai, jAva savvadukkhANamaMtaM karei ?) bhadanta ! saMvRta aNagAra zuM siddha bane che? "te zuM samasta dAkhano anta lAvI de che?" tyAM sudhInuM vaktavya AgaLanA sUtronusAra samajavuM dUtA zikSa6 jJAva ta ) hA, te siddha pada pAme che, buddha bane che, mukta thAya che, parinivRtta thAya che ane samasta duHkhene nAza kare che. zrI bhagavatI sUtra : 1 123 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (goyamA ! saMbuDe aNagAre AuyavajjAo sattakammappagaDIo ghaNiya baMdhanabaddhAo siDhilabaMdhanabaddhAo pakarei, dIhakAlaTTiiyAo hassakAlaTThiiyAo pakarei, sivvANubhAvAo maMdANubhAvAo pakarei, bahuppaesaggAo appapaesaggAo pakarei) he gautama ! saMvRta aNagAre Ayukarma sivAyanI je sAta karma prakRtine pahelAM gADhatara baMdhanathI bAMdhI hatI te karma prakRtine te zithila baMdhanavALI karavA lAgI jAya che, tathA te dIrghakALanI sthitivALI karma prakRtine alpakALavALI karavA mAMDe che. tIvrabhAgavALI karmaprakRtine te maMda anubhAgavALI banAvavA mAMDe che ane bahu pradezabaMdhavALI prakRtine te alpapradezabaMdhavALI karavA mAMDe che. (kArca 2 naM kramaM 7 vaMdhara) te AyuSkakarmane baMdha bAMdhate nathI. (sAyANi = i janma munno mukano havananA) asAtA vedanIya karmano te vAraMvAra saMgraha kara nathI. ( i TvAM vIddha jAvaMtarAtAjuM vIvarDsa) anAdi ane anaMta tathA dIrghakALavALA ane dIrghamArgavALA cAra gativALA athavA cAra dizArUpa vibhAgavALA saMsArakAMtArane te pAra kare che. (te tenAM jovA ! parva gujaru saMhe kALarsiksarU nAva naM 6) he gautama ! uparokta kAraNe huM evuM kahuM chuM ke saMvRta aNagAra siddha bane che, mukata bane che, parinigRta thAya che ane samasta duHkhone aMta karI nAkhe che. TIkArtha-sUtrakAre AgaLanA sUtramAM e vAta batAvI che ke asaMvRta aNagArane saMsAramAM paribhramaNa karavArUpa phaLanI prApti thAya che A rIte asaMvRtatAnuM saMsAra paribhramaNurUpa phaLa sUtrakAre darzAvyuM che. te asaMvRtAvasthA karatAM saMvRtAvasthA taddana bhinna che. tethI saMvRtAvasthAnuM zuM phaLa prApta thAya che e vAtanuM spaSTIkaraNa karavAne mATe sUtrakAre "saMyui" ityAdi pATha mUkyo che. temAM gautama svAmIe mahAvIra prabhune e prazna pUchayo che ke, he bhadanta! saMvRta aNugAra zuM kare che? temanA te praznane uttara A sUtra dvArA A che. saMvRta aNagAra pramattasaMyata, apramattasaMyata Adi jIva hoya che. saMvRta aNugAranA be bheda che-(1) caramazarIra saMvRta aNagAra ane (2) acarama zarIrI saMvRta aNagAra. temAnA carama zarIrI saMvRta aNugAranI apekSAe "saMva " sUtra kahevAmAM AvyuM che tema samajavuM. tathA acarama zarIrI saMvRta aNagAranI apekSAe A sUtrane artha paraMparAthI che tema samajavuM. kahevAnuM tAtparya e che ke A sUtrane je sAkSAt artha che te carama zarIrI aNagAranI apekSAe che ane tene je paraMparA artha che te acaramazarIrI anagAranI apekSAe che tema samajavuM joIe. zaMkA-je acaramazarIrI saMvRtaaNagArane mikSarUpa phaLa paraMparAthI prApta thatuM hoya te te phaLa asaMvRta aNagArane paNa prApta thaze. kAraNa ke zukalapAkSika je asaMvRta aNagAra che temane avazya mokSa prApti thavAnuM kahyuM zrI bhagavatI sUtra : 1 124 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tethI saMvRta aNagAra ane asaMvRta aNagAra, e banemAM phaLa prAptinI apekSAe bhedano abhAva hovAne kAraNe abheda ja hoya che? uttara-evuM kahevuM joIe nahIM. tene bhAva nahIM samajavAne kAraNe A prakAranI zaMkA tame karI che. je acaramazarIrI saMvRta aNagAra hoya che temane paNa kyAreka muktinI prApti thaze. ane je asaMvRta aNagAra che temane paNa kyAreka te mukti prApta thaze-A daSTie vicAra karatAM baMne paraMparArUpe mUrti prApta karaze e siddha thAya che. ane te kAraNe ja baMnemAM pAraMparyanI samAnatA jaNAya che. chatAM paNa acaramazarIrI saMvRta aNagAra ane asaMvRta aNagAranI paraMparAmAM je antara che te A pramANe che-saMvRta aNagAranI paraMparA vadhAremAM vadhAre sAta-ATha bhava pramANavALI hoya che. siddhAMtamAM evuM kathana che ke "cAritranI ArAdhanAnuM ArAdhana karIne jIva ochAmAM ochA sAta-ATha bhava pachI siddha bane che." A rIte cAritranuM Ayakarma sivAyanI je sAta kama prakRtine saMvRta aNagAre pahelAM gADha baMdhanathI bAMdhI hatI temane te zithila baMdhanathI bAMdhavA maMDI jAya che. " vagere. "nidhanavadhA" Adi samasta padano artha asaMvRta aNagAranA sUtramAM karyA pramANe ja samajavAno che, paNa ahIM saMvRtaaNagAranI vAta hovAthI te arthanI viruddha artha levAnuM che. tyAM te karma prakRti gADhatara banavAnI vAta Ave che ahIM temane hAsa batAvyuM che. te AyuSkarmano AMdhato nathI. evuM je kahevAmAM AvyuM che te caramazarIrInI apekSAe kahevAmAM AvyuM che tema samajavuM. eja pramANe "te asAtavedanIya karmano vAraMvAra upacaya karato nathI. " e kathananI bAbatamAM paNa samajavuM "nA, "Ayukarma sivAyanI je sAta kama prakRtine saMvRta aNagAre pahelAM gADha baMdhanathI bAMdhI hatI temane te zithila baMdhanathI bAMdhavA maMDI jAya che. je vagere. "ghajiyavaMdhanavadhA" Adi samasta padono artha asaMvRta aNagAranA satramAM karyA pramANe ja samajavAno che, paNa ahIM saMvRtaaNagAranI vAta hovAthI te arthanI viruddha artha levAno che. tyAM te karma prakRti gADhatara banavAnI vAta Ave che ahIM temano hrAsa batAvyuM che. te AyuSkarmano baMdha bAMdhate nathI, evuM je kahevAmAM AvyuM che te caramazarIrInI apekSAe kahevAmAM AvyuM che tema samajavuM. eja pramANe "te asAtavedanIya karmane vAraMvAra upacaya karatuM nathI. " e kathananI bAbatamAM paNa samajavuM " zrI bhagavatI sUtra : 1 125 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvacAM, lImaDuM, jApharanta saMsArastA" A padanI vyAkhyA asaMvRta aNagAranAM sUtramAM je pramANe kahI che te pramANe ja samajavI. tethI he gautama ! huM evuM kahuM chuM ke, saMvRta aNagAra "sikA vAva zaMta reDDa" siddha bane che. "cAva7" te samasta duHkhane aMta kare che. ahIM "cAvA pada dvArA buddha bane che, mukata bane che, ane parinivRta bane che ne samAveza karavo joIe. bhAvArtha-saMvRta aNagAra ane asaMvRta aNagAranI pravRtti judA judA prakAranI hovAthI temanA kathanamAM bhinnatA rahelI che. A sUtra caramazarIrI saMvRta aNagAranI apekSAe kaheluM che. tethI asaMvRta aNagAra siddha thata nathI, buddha thatuM nathI, paNa saMvRta aNagAra siddha thAya che, buddha thAya che, ItyAdi kathana barAbara che. tathA asaMvRta aNagAranA prakRti baMdha, sthiti baMdha, anubhAga baMdha ane pradezabaMdha jevAM hoya che tenAthI taddana viparIta te badhA baMdha saMvRta aNagAranA hoya che. asaMvRta aNagAra Ayukarmano baMdha paNa kare che tyAre te saMvRta aNagAra Ayukamano baMdha karato nathI. te saMsAra kAMtAramAM apAI padagala parAvartakAla sudhI bhaTakato rahe che. tyAre A (saMvRta aNagAra) A bhavamAM ke sAta ATha bhavamAM saMsAra kAMtArane pAra jatuM rahe che. sU028 asaMyata jIvoM ke adhikAra kA nirUpaNa asaMyata jiivnIve naM mate ! sa " rUcAri ! (jIve NaM bhaMte ! asaMjae avirae appaDihaya paccakkhAya pAva kamme i zo jevA ke riyA ?) he bhadanta ! asaMyata, avirata, pApakarmane jemaNe pratihata karyuM nathI, pratyAghAta nathI karyo e jIva ahIMthI mRtyu pAmIne paralekamAM zuM deva bane che? (momA !) he gautama! (zaratheqNa leveriyA, thenagg ro phericA) temAMnA keTalAka ja deva thAya che ane keTalAka che deva thatA nathI. (se keNa TreNaM bhaMte ! evaM vuccai jIve NaM jAva io cue peccA atthegahae ve ricA thephA no resiyA ?) he bhadanta ! Apa zA kAraNe evuM kahe che ke ahIMthI AyuSya pUruM thatAM marIne keI eka jIva deva thAya che ane kaI eka jIva deva thato nathI ? (noramA !) he gautama! (ne jIvA gAmAgara nagara nigama rAyahANi kheDa kabbaDa maDaMba dohamuhapaTTaNA sama saMvAha saLiyuM gAma taNA, bAmaNuThThANa, kAma vaMmare vAref) je che grAma, Akara, nagara, nigama, rAjadhAnI, kheTa, karbaTa, mIMba, droNamukha, paTTana, Azrama, saMvAha, tathA sanniveza, e sthAnomAM akAma tRSNa dvArA, akAma zrI bhagavatI sUtra : 1 126 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhA dvArA, akAma brahmacaryavAsa dvArA (jAmavIrAtavaramaNa vana zabdALa-lecANa maDha vaM pariNA) akAma zIta, Atapa, maccharanA DaMsa dvArA udbhavela duHkhane sahana karavA dvArA, akAma nAna, veda, jala, mela, tathA paMka vaDe udbhavatA kaSTa dvArA, (bautaro vA kuMgaro vA zaruM kagi vanivinaMti) ceDA kALa sudhI ke lAMbA kALa sudhI potAnI jAtane parikilezita kare che. ( sittA) ane kalezita karIne ta mAre IMdirA) je mRtyu prApta kare che to tevA marIne (yadu vALamaMtaku resTone sattANa vavavattA avaMti) vAna vyaMtara devalokamAMnA keI paNa deyakamAM devarUpe utpanna thAya che. (se tenA TuLa no mA ! vaM puraja kI garNana nA du gugo jevA mathejarUra seva liyA anage no phevariyA) te kAraNe he gautama ! huM kahuM chuM ke, keTalAka asaMyata jIva (vAva) ahIMnuM AyuSya pUruM thatAM marIne deva thAya che te keTalAka asaMyata jIva deva thatA paNa nathI. TIkArya-saMvRta avasthAvALA hovAthI aNagAra siddhapada pAme che evuM pahelAM kahevAmAM AvyuM che, have e prazna uddabhave che ke je ja saMvRta nathI, eTale ke viziSTa guNothI rahita che-teo marIne parabhavamAM deva thAya che ke nahIM? A prazna "nAve che aMtethI laIne "reveliyAsudhInAM pade dvArA pUchavAmAM AvyuM che. 17 prakAranA saMyamathI rahita asAdhu jIvane asaMyata kahe che. prANAtipAta Adi pravRttithI rahita jIvane avirata kahe che. athavA tapazcaraNa AdimAM vizeSarUpe lIna na rahenAra jIvane avirata jIva kahe che. jeNe bhUtakALamAM karelAM pApakarmone nindAdi dvArA dUra karI nAkhyAM che, ane bhaviSya kALamAM thanArAM prANAtipAta Adi pApakarmothI viramavAnA jeNe pratyAkhyAna karyA che, evA jIvane "pratihata pratyAkhyAta pApakarmA " kahe che. e je jIva nathI tene "apratihata pratyAkhyAta pApakarmA" kahe che. A kathana dvArA tenAmAM bhUtakALa ane bhaviSyakALanA pApakarmAne abhAva batAvavAmAM Avyo che. tathA "saMcataH avirataH" pade dvArA te jIvanA vartamAna kALanAM pApanuM asaMvaraNa pragaTa karavAmAM AvyuM che. athavA " vArita pratyAghAta pApavarmA " evo artha thAya che ke jeNe maraNakALa pahelAM ja tapazcaraNa Adi dvArA pApa karmone kSaya karyo nathI ane Asravane nirodha karIne maraNa kALe paNa jeNe pitAnAM pApa karmono vinAza karyo nathI evA jIvane "apratihata pratyAkhyAta pApakarmA kahe che. athavA raNe samyakdarzananI prApti dvArA pApakarmone dUra karyA nathI tathA sarvaviratine svIkArIne jeNe jJAnAvaraNIya Adi azubha karmane parityAga ryo nathI evA jIvane "apratihata pratyAkhyAta pApakarmA" kahe che. "gar tethI pratyakSarUpe prApta thayelA manuSya Adi bhavathI "" marIne "veda" paralokamAM anya janmamAM "vacA" deva thAya che ke nahIM ? evo prazna gautama zrI bhagavatI sUtra : 1 127 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmIe pUcho che. tenA javAbamAM bhagavAne kahyuM che-"he gautama ahIMthI marIne koI eka jIva parabhavamAM deva bane che ane koI eka jIva deva banato nathI." tyAre gautama svAmI pUche che ke he bhadanta ! "nii" zA kAraNe Apa evuM kahe che ke "pho guno" ahIMthI marIne koI eka jIva parabhavamAM deva thAya che ane kaI eka jIva parabhavamAM deva thato nathI? te praznano bhagavAne e uttara Ape che ke he gautama ! pratyakSa dekhAtA manuSya athavA paMcendriya tiryaMca che ke je grAmamAM, (kAMTA AdithI gherAyelA sthAnarUpa gAmamAM) AkaramAM, ( suvarNa Adi dhAtuonI utpattivALA sthAnarUpa AkAramAM) aDhAra prakAranA karathI rahita nagaramAM, vadhAre pramANe vaNikajanonA nivAsavALA nigamamAM, athavA-jyAM zeThIyAonI mukhya vastI che evA sthAna rUpa nigamamAM, rAjadhAnImAM, (rAjA pite jyAM rahetA hoya te nagaramAM) kheTamAM (mATInA killAthI cAre tarapha gherAyelA sthAnarUpa beTamAM) karbaTamAM, (kharAba nagaramAM) maDaMbamAM, ( cAre tarapha aDhI kezanA vistAramAM vastI vinAnA sthAnamAM) droNamukhamAM (jaLamArga ane sthaLamArga vALA sthAnamAM) pattanamAM, (jyAM aneka dezomAMthI AvelI vastuo vecAtI hoya te sthAnamAM) (pattananA be bheda che-jaLapattana ane sthaLa pattana. jyAM naukAo dvArA jaI zakAya che te jaLapattana ane jyAM gADI AdithI javAya che tene sthaLa pattana kahe che-athavA gADAM Adi dvArA ke naukA dvArA jyAM jaI zakAya che te sthaLane pattana kahe che ane jyAM phakta naukAo dvArA ja javAya che te sthaLane paTTaNa kahe che, kahyuM paNa che ke jyAM gADI dvArA, ghoDA dvArA ane naukAo dvArA avara javara thAya che tene "pattana" kahe che ane jyAM phakata naukAo dvArA ja avara javara thAya che tene "paTTaNa" kahe che) AzramamAM ( pahelAM tApasa vaDe vasAyeluM ane tyAra bAda bIjA loko paNa tyAM vasyA hoya evuM sthAna ) saMvAhamAM, (dhAnya rakSAne mATe kheDUto dvArA banAvAyeluM durgama bhUmisthAna ke je parvatanA zikhara para hoya che. ane jemAM manuSya rahetAM hoya che te sthAnane saMvAha kahe che.) (athavA-jyAM ghaNuM pathike AvIne thobhatA hoya tevA sthAnamAM) ane sannivezamAM (jyAM AvIne sArthavAha Adi vasyA hoya evA sthAnamAM) akAma tRSNathI (nirjarA karavAnI bhAvanAthI rahita jIvonI pyAsane sahana karavAnI je kiyA tene akAmatRSNa kahe che. ahIM "kAma" zabdano artha nirjarA karavAnI abhilASA thAya che. te abhilASAthI rahita vyakitaonI je tRSNA-tRSA-pyAsa parISaha hoya che tene akAmatRSA-tRSNa kahe che. athavA nirjarA karavAnI bhAvanA vinA ja anicchAe je pipAsA-pipAsA parIsahane zrI bhagavatI sUtra : 1 128 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahana karavA paDe che tene akAmatRSA kahe che. kahevAnuM tAtparya e che ke, nirjarA karavAnI abhilASA vinA kevaLa jaLa prAptinA abhAva Adi kAraNene lIdhe je pipAsA parISahane sahana karavAmAM Ave che tene akAmatRSNA kahe che) akAma kSadhAthI, ( nirjarA karavAnI IcchA vinA je kSadhA parISahane sahana karavAmAM Ave che eTale ke bhajana na maLavAne kAraNe je sudhAjanya ene sahana karavAmAM Ave che tenuM nAma akAmakSudhA che.) akAma brahmacarya vAsathI, (strI AdinI prApti na thavAthI brahmacaryanuM sevana karavAthI athavA " huM brahmacaryanuM pAlana karuM. tethI mArA karmonI nirjarA thaze." e prakAranI bhAvanA rAkhyA vinA kevala viSaya sevananA sAdhanarUpa strI AdinI prApti na thavAne kAraNe brahmacaryamAM rahevuM-rahevAnI abhilASA to nathI paNa sAdhanonA abhAve rahevuM paDe che tenuM nAma akAmabrahmacaryAvAsa che,) (akAmatRSA, akAmakSudhA ane have pachI AvatAM padamAM paNa eja pramANe samajavuM) akAma zItathI, (nirjarA karavAnI IcchA vinA hemanta RtunI ThaMDI sahana karavAthI-je ke ThaMDI sahana karavAnI IcchA nathI paNa ThaMDInuM nivAraNa karavAnA sAdhanone abhAve ThaMDIne sahana karavI tenuM nAma akAmazIta che,) akAma Apa sahana karavAthI, akAma dazamazaka janya duHkha sahana karavAthI (macchara Adi jaMtuonA daMzarUpa parISahane sahana karavAthI) akAma asnAna janya saMtApa sahana karavAthI, svedajanya, jallajanya, malajanya, ane paMkajanya saMtApone anicchA pUrvaka sahana karavAthI, Ama uparokta prakAre je jIva potAnA AtmAne thoDA samaya sudhI ke vadhAre samaya sudhI pIDita kare che teo (vADhamANe) mRtyunA samaye "vArTa vivAmarIne "anna " kaI eka "vALamaMtarerevo" vAnavyantanA devalekamAM "revattA" devarUpe "vavattA" utpanna thAya che. ahIM " pUruM thavA mujhatAM vA" mAM je be va" pada AvyAM che te devatra saMbaMdhI samatvanA abhidhAyaka che. tenA dvArA evuM samajavuM ke sAmAnya rIte deva padanI prApti jIvane bane avasthAmAM thAya che, paNa je alpakAlika akAma nirjarA karanAra ja hoya che temane je devapadanI prApti thAya che te sAmAnyarUpe thAya che, alpakAlika hoya che ane te vizeSa sukhasamRddhithI rahita hoya che. ane je che bakAla sudhI akAma nirjarA karanArA hoya che temane je devapada prApta thAya che te viziSTa prakAranuM hoya che. e kAraNe ahIM evuM kahevAmAM AvyuM che ke e asayata Adi vizeSaNothI yukta jemAMnA keTalAka jIve ahIMthI marIne deva thAya che ane keTalAka ja deva thatA nathI ke sUTa 29 . zrI bhagavatI sUtra : 1 129 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAnavyantara devoM ke svarUpanA nirUpaNa "risA maMte ! tela vALamaMtarALarUA i. (mete !) he bhadantA ( tela vALamaMta sevA vaDhoyA risALa guttA ?) te vAtavyantara denA devaleka kevA prakAranA kahyA che? (voyanA!) he gautama ! (se rahyA nAmag) teo A prakAranA che-( huM mag4 Dho)i . A manuSya lekamAM jevAM (gaNo vaLaH vA ) azokavana athavA (caMpA vara jA) caMpakavana, athavA (vyavaLa vA) Amravana, athavA ( utA vaLa vA) tilaka vRkSavana, athavA (hAya vA) AlAbu-tumbIvana, (tuonI latAne paNa alAbu kahe che.) athavA (niTu vaLapha ghA) jodhavana-vaTavRkSanuM vana, athavA (chatto vaLa va) chatrAdhavana, (eka prakAranA vRkSane chatrodha kahe che.) athavA (sana vagerU vA) zaNanuM vana, athavA (jayasi vager vA) aLasInuM vana, athavA (kuMma vaLepha vA) kasuMbAnuM vana, athavA (siddharatha vaLarU vA) sarasavanuM vana, athavA (vaMdhujhIvA vagerU vA) baMdhujIvakanuM vana, (baMdhujIvaka eka prakAranA phUlanuM vRkSa hoya che jene duhariyA vRkSa kahevAmAM Ave che.) ( jivaM) sadA (umiya-bharUca-avarRca tharUca-gurupha-mricajhamaDhicakuci jiLami-pAmira suvimattAviMDI maMkarI hiMsAdhare) lethI yukta, morapiccha samAna ugI nIkaLelAM puSpothI yukta, lavakti-padyavothI yukta, stabakitaudbhUta pupanA gucchothI yukta, gulimata-latA samUhathI vIMTaLAyelAM. gucchita pAMdaDAMnA samUharUpa gucchothI yukta, (jo ke zabdakoza AdimAM 'stabaka' ane "gucchane samAnArthI kahyA che paNa ahIM puSponA samUhane mATe "stabaka ane parNonA samUhane mATe "guccha" zabda vaparAya che.) yamalayukta, (te vRkSo samazreNImAM ugelAM hovAthI yamalanA jevAM lAgatAM hatAM tethI yamalita vizeSaNane pravega thaye che.) yugalita, (te vRkSe ekatra utpanna thayelAM hovAthI yugalayukta kahyAM che.) vinamita, (puSpa ane phaLonA bhArathI lacI paDelAM) praNamita (pu ane phaLonA bhArathI vadhAre pramANamAM jhukelA) tathA (suvimae. vImakhkharcavataMtadhA) atyaMta vibhAgavALI-paraspara chUTI chUTI piMDI, luMbI ane maMjarIrUpa jenA karNabhUSaNa che evA vRkSane dhAraNa karanArI (ahIM kusamita Adi zabdone karmadhAraya samAsa kare eIe.) (gi ) vanazrIthI ( va vava 3omemAne--=vasomanALe viru) atyaMta zobhAyamAna hoya che. ( ra) eja pramANe (telaM vALamaMtara devA) e vANavyaMtara denA (vaTo) devaleke ( avoi ) jaghanyanI apekSAe (savAsaNaTiphiM) dasa hajAra varSanI bhavasthitivALA ane (3one sTiyadipahiM ) vadhAremAM vadhAre eka palyopamanI sthitivALA (vahiM) aneka (vALamaMtareDhuiM pheEi ) vANuvyaMtara devethI ane (revIe) devIothI (gALa) vyAsa eTale ke zrI bhagavatI sUtra : 1 130 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitApitAnAM AvAsa sthAnanI maryAdAnuM ullaMghana karyA vinA deva devIonA samUhathI vyApta thayela, (Sivor ) vikIrNa thayela eTale ke pita pitAnA AvAsa sthAnanI sImAnuM ullaMghana karIne deva ane devIonA samUhathI adhiSita thayela, (3varaghA) upastIrNa thayelAM-niraMtara kIDA karavAmAM lIna thayelA deva ane devIonA samUhathI uparA upara AcchAdita thayelAM, (saMsthA) saMskRta-eka bIjAnI spardhAthI kIDA karavAmAM Asakta banelA tathA cAre taraphathI avara javara karatAM deva devIonA samUhathI AcchAdita thayelAM (1) zayana. Asana Adi paribhege vaDe gavAtAM, athavA deva ane devIonI bahulatAthI yukta, athavA vyantara deva ane devIonA samudAyanI kAntirUpa riza vaDe jyane aMdhakAra naSTa thaI javAne kAraNe prakAzathI yukta banelAM, (LoDhAQ) samasta kIDA sthAnamAM paribhega karavAnI IcchAvALA devadevIothI jemane adhabhAga paNa vyApta thAya che evAM (sida) devakanI lahamIthI (vi) atizaya (3vasomemAnAra vidaMti) zobhAyamAna che eTale ke atyaMta zebhAvALAM che. (risALa) pUrvokta svarUpavALA (nomA!) he gautama ! (ti naM jALamaMtA sevA vastro GUJttA) te akAma nirjarAvALA vANuvyaMtara denA devaloka batAvyA che. eTale ke akAma nirjarAne prabhAve je manuSya Adi jIvo A bhavamAMthI mRtyu pAmIne paralokamAM vANavyaMtara devomAM janma dhAraNa kare che temanA AvAso kevAM hoya che tenuM varNana upara pramANe che. have prakaraNArthano upasaMhAra karatAM gautama svAmI kahe che ke (seve re! te maM!) he bhadanta ! "he bhadanta ! Ape je pramANe kahyuM evAM ja e che, evAM ja e che." te kathanamAM koI paNa aMtara nathI. A pramANe kahIne (majAvaM ) bhagavAna gautame (samaf majA mANI pai namaMda) bhagavAna mahAvIrane vaMdaNu karI ane namaskAra karyA. (paMvittA sittA saMgane tavA pUi mAmA virU) vaMdaNuM namaskAra karIne 17 prakAranA saMyama ane 12 prakAranAM tapathI pitAnA AtmAne bhAvita karatAM vicAravA lAgyA. mare! evuM mane ! " evuM be vAra kahevAnuM kAraNa gautama svAmInA hadayamAM rahelI bhaktinI atizayatA che, je sUi 30 che me palelA zatakane pahele uddezaka samApta che zrI bhagavatI sUtra : 1 131 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiya uddezaka ke viSayo kA nirUpaNa zataka 1 uddezaka ra- bIjA zatakamAM je je viSayanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che tenI AchI rUparekhA pahelAM ApavAmAM Ave che. eka jIva dvArA svayaMkRta duHkha bhegavAya che ke nahIM? hA, bhegavAya che paNa kharuM ane nathI paNa jogavAtuM. te vedana ane avedananuM kAraNa e kamathI 24 daMDaka. eka aneka jIva saMbaMdhI pUrvapakSa ane uttarapakSanuM varNana. svayaMkRta AyunuM vedanA thAya che ane nathI paNa thatuM, tenA kAraNanuM pradarzana A uddezakamAM thayuM che. pUrvapakSa uttarapakSa zuM samasta nAraka jInA zarIra, zvAsocchavAsa ane AhAra samAna hoya che ? e prazna ane nathI hotAM evo uttara, ane tenA kAraNanuM kathana. nAraka jIvonI lesyAo sarakhI hoya che ke nahIM e prazna ane nathI hotI e uttara, ane tenA kAraNanuM e pramANe pradarzana ke kaI nAraka jIva mahAzarIravALA hoya che te keI nAnAMzarIravALAM hoya che. nArakajI zuM samAna karmavALAM hoya che evo prazna ane nathI hotAM evo uttara tathA tenuM evuM kAraNa batAvyuM che ke temAM keTalAMka pUrvopapatraka (pUrvotpanna) hoya che ane keTalAka pazcAdupapannaka hoya che. nAraka zuM samAna varNavALAM hoya che? nathI hotAM. e pramANe praznottara ane tenA kAraNanuM pradarzana. samasta nAraka jInI lezyA samAna hoya che zuM? eve prazna ane nathI hotI e uttara ane tenA kAraNanuM pradarzana. nAraka jIvenuM duHkha samAna hoya che zuM? e prazna ane nathI hotuM tevo uttara, tathA temAM saMjJibhUtatva ane asaMjJibhUtatva kAraNa. nAraka jIvonI kriyAo zuM samAna hoya che? evo prazna, nathI hotI evo uttara, ane temAM kAraNa samyagdaSTi, mithyAdaSTi, ane mizraSTirUpa kriyAvibhAga che. nAraka jIvonuM AyuSya zuM samAna hoya che, ane teo badhAM zuM sAthe ja utpanna thAya che? eve prazna, tene nakAramAM uttara ane tenuM kAraNa (1) samAyuSka sapapatraka. (2) samAyuSka viSamepa pannaka, (3) viSamAyuSka samepapannaka, ane (4) viSama yuSka viSamepapannaka che. e prakAre nAraka cAra prakAranA che. asurakumAranA saMbaMdhamAM badhe vicAra pahelAnI jevo ja che, AhAra, karma, varNa ane lesthAomAM bheda che. svanitakumAra ane pRthivIkAyamAM pahelAM jevo ja vicAra che. AhAra, karma, varNa ane lesyAonA viSayamAM narayikonI sAthe te banenuM sAdagdha pradarzana. samasta pRthivIkAyika ane eka sarakhI pIDA thAya che, zrI bhagavatI sUtra : 1 132 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAkInuM nArakajIvo pramANe ja. tathA-kIndriya, teIdriya, caturindriya, ane paMcendriya tiryAmAM nArake sAthe samAnatA, kriyAbheda, tiryaca, saMyatAsaMyata ane asaMyata che. evuM kathana manuSya narayike jevAM che, AhArabheda ane kiyA bhedanuM kathana. vanavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika asurakumAra jevAM che. tiSka vaimAnikamAM vedanA bheda. zyAyukta narayika Adi covIsa daMDakamAM prathamanI jema vicAra tulyatA ane vizeSatAnuM kathana. e pUrvokta viSayone A zatakanA bIjA uddezakamAM saMgraha thayA che. lezyA keTalI? prajJapanA sUtranI sAkSI. keTalA prakArano saMsAra-saMsthAnA kALa? tenA cAra bheda. nirayika saMsAra saMsthAna kALa keTalA prakArano che? traNa prakArano che. zUnya, azUnya ane mizrakALa. tiryaku saMsAra saMsthAna kALa keTalA prakArano che? azunya ane mizranA bhedathI be prakArano deva manuSya narayika jevAM che. narayika jIvonA kALane a5 bahuvanI dRSTie vicAra, sarva jIvonA kALano a95mahatvanI apekSAe vicAra. jIva antima kriyA dvArA karmano nAza kare che ke nahIM ? nAza kare che ane nathI paNa karato. prajJApanA sUtranI sAkSI. asaMyata bhavya dravya deva, akhaMDita saMyamI, khaMDita saMyamI. Akhati saMyamasaMyamI, khaMDita saMyamasaMyamI, asaMsI, tApasa, kApadaka. caraka parivrAjaka, kilpiSaka, tiryaMca, AjIvika, Abhiyogika, veSadhara, ane samyakatva rahita. e kayA devalekamAM jAya che tenuM kramazaH kathana. asaMsInAM AyuSyanA keTalA bheda che? evo prazna ane cAra bheda che evo uttara. asaMsI jIva keTalA prakAranuM Ayu bAMdhe che? evo prazna ane cAre prakAranuM Aca bAMdhe che evo uttara cAre prakAranA Ayuno jaghanya ane utkRSTanI apekSAe vicAra-eTale ke alpa bahatvano vicAra. uddezakanI samApti. gautamano vihAra A samasta viSayanuM saMkSepamAM A uddezakamAM pratipAdana karavAmAM Avaze. pahelA uddezakanuM nirUpaNa thaI gayuM. have kamaprAsa bIjA uddezakanuM nirUpaNa zarU thAya che, "nA ataM vidyAr" A niyamAnusAra prathama ane dvitIya uddezakano saMbaMdha A pramANe che-pahelA uddezakamAM calanAdi dharma viziSTa karmanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, ane A bIjA uddezakamAM paNa eja karmanuM nirUpaNa karavAmAM Avaze. A rIte bane jagyAe eka karmanuM nirUpaNuM hevAthI eka kAryakAritvarUpa saMbaMdha che e samajAvyuM che. kAraNa ke, prathama uddezakanuM je kArya che eja kAryanuM dvitIya uddezakamAM paNa nirUpaNa karAI rahyuM che A rIte te banemAM eka kAryakAritvarUpa saMbaMdha ghaTAvI zakAya che. ahIM zatakanI zaruAtamAM kahelI "cAduM vaLatuva" phUlyANi A uddezakArtha saMgraha gAthAmAM je dvitIya dvAra duHkharUpa kahevAmAM AvyuM che, zrI bhagavatI sUtra : 1 133 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eja dvitIya dvArarUpa duHkhanuM A bIjA uddezakamAM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. A kathanane prakamane nimitte pUrvokata ja sUtranI smRti karAvatAM sUtrakAra ja rahe " ItyAdi sUtra kahe che- "rALade nayere samosara" rUri ! rAjagRha nagarameM samavasaraNa kA nirUpaNa (Atha inacare samosALa) rAjagRha nagaramAM bhagavAna mahAvIra padhAryA. (narikSA vicA) pariSada nIkaLI (kAva vacAtI) tyAMthI zarU karIne A pramANe bolyA, tyAM sudhInuM kathana AgaLa mujaba samajavuM. eTale ke bhagavAnanAM darzana karavAne mATe tathA dharmazravaNa karavAne mATe pariSada AvI ane dharmazravaNa karIne leke pota potAne sthAne gayA. tyAre gautama svAmIe bhagavAnane pUchayuM. (nIve mane ! sa ha Turva 3gp?) he bhadanta ! zuM jIva svayaMkRta duHkhanuM vedana kare che? (camar!) he gautama! (gaLe phAM verU sthArUkyuM na ve) jIva keIka kamanuM vedana kare che ane keIka karmanuM karato nathI. (se jenAM maMte ! | kuza) Apa zA kAraNe ema kahe che ke (AtheArU ve, gApharca no vepaTTa) jIva koI eka karmanuM vedana kare che ane koI eka karmanuM vedana karate nathI? (cama !) he gautama! (avi ve) jIva udIrNa karmanuM vedana kare che. (gaNivi no veug) anudIrNa karmanuM vedana karato nathI. (je tenLa jemA! ) he gautama ! te kAraNe huM ema kahuM chuM ke verUM, zarAphartha no vepa) jIva keIka kamanuM dAna kare che ane keIka karmanuM vedana karatuM nathI. (gvuM varavINa huM kavi vemALag) covIsa daMDakamAM vaimAnike sudhI A pramANe ja samajavuM. have bahuvacananI apekSAe pUche che (jhIvAnuM ! sAcaM TuvavuiM veri?) he bhadanta! samasta jIve zuM svayaMkRta duHkhanuM vedana kare che? ( ) he gautama! (kalyavAdya veti kalthardya no ti) ja keTalAka duHkhakarmAnuM vedana kare che ane keTalAkanuM vedana karatA nathI. (zikha La) he bhadanta ! Apa evuM zA kAraNe kahe che? (vocamA!) he gautama! (Gfoot veti no anuvi veti) teo udIrNa duHkhanuM vedana kare che, anudIrNa duHkhanuM vedana karatA nathI. (te tei- jJAva mALiyA) tethI huM kahuM chuM ke jIvo keTalAka duHkhakarmanuM vedana kare che ane keTalAka duHkhakarmanuM vedana karatA nathI. covIsa daMDakamAM vimAnika devo sudhImAM A pramANe ja samajavuM. (nave baM maMte ! sacaMe vArtha verU) he bhadanta ! jIva svayaMkRta AyukarmanuM vedana kare che ke nathI karata? (momAM re bharathArU no vepa) he gautama! jIva keI AyukamanuM vedana kare che zrI bhagavatI sUtra : 1 134 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane kAikanuM vedana karatA nathI. (nA dunvenuM to pheMkanA saddA bAraNAM to TUMkA ttavuttiyA) A rIte eka vacana ane bahuvacanano Azraya laIne duHkhaka nA viSayamAM vaimAnika devo sudhIne lAgu paDatAM jema be daDakA kahyA che, evA ja prakAranA ekavacana ane bahuvacanavALA e daDakA AyukanA viSayamAM paNa kahevA joIe. ( ttena nAva vemALiyA, punnuttenaM vi taheva) ekavacanamAM vaimAnikA sudhI ane bahuvacanamAM paNa vaimAnikA sudhI e TruDaka kahevA joIe jAva ,, ,, TIkA ... nidde nare" A vAkayathI prathama uddezakanu " teNaM kAleNaM seLa samarNI " ItyAdi ceAthu' sUtra jovu' joie. " samosaranuM " A padmathI zarU thatuM pahelA uddezakanu pAMcamuM sUtra joI javuM. " parissA niyA " A padmathI zarU thatAM pahelA uddezakanA chaThThA sUtrano vicAra karavA joie. gauren" and "": yAvat padma dvArA " teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM mamaNassa maLavo mahAvIraloke aMtevAsI mUra aLavAre" ityAdi sAtamA sUtramAM AvatA pAThathI laI ne AThamA sUtramAM AvatA "vaLAM paMjJajikate vastuvAlamALe" sudhIno pADa grahaNa karavAmAM AvyA che ema samajavu joIe. gautama svAmI vinayathI anne hAtha joDIne ane payu pAsanA karIne nIce pramANe AlyA , kAIpha jIva ApyA ke " nIvenuM maMte ! " dRtyari he bhadanta ? jIva svayaM kRta duHkhanu vedana kare che kharo ? eTale ke jIva pAte upArjita karelAM karmone bhAgave che ke nahI, evA A praznane bhAvAtha che. ahI'duHkha ' zabda dvArA duHkhanA kAraNarUpa karmIne levAmAM AvyuM che. sAMsArika sukha ane duHkhanA kAraNarUpa kama hAya che ane zuM te jIva dvArA veDhavAmAM Ave che ? tyAre bhagavAne te praznano A pramANe javAba ApyA che--" he gautama ! koika jIva svayaM kRta kanu vedana kare che ane kAika jIva kanuMvedyana karatA nathI. '" tyAre gautamasvAmI bhagavAna mahAvIrasvAmIne pUche che ke he bhaddanta ! Apa zA kAraNe evuM kahI che ke koIka jIva svayaM kRtakanu vedana kare che ane svayaMkRta kanu` vedana karatA nathI ? tyAre prabhue temane javAba he gautama ! je kama yAvalikAmAM praveza karI cUkayuM che mATe prApta thaI cUkayuM che, te kamane " udaNu kama " kahe che. te jIva vedana kare che. ane je anuddIkama hAya che tenuM vedana karatA nathI. kahevAnu tAtparya e che ke, je kama udayamAM Ave che tenu ja veina jIva kare che, kAraNa ke te kama ja vedanane ceAgya hAya che. je ka udayamAM AvatuM nathI tenu vedana jIva karatA nathI. eja vAta aNudiSNaM no vees " A pada dvArA batAvavAmAM AvI che. vaLI khIjI e vAta paNa dhyAnamAM levA jevI che ke, khaMdhAvasthA pachI turata ja karma uyamAM AvI jatuM nathI. eTale ke kanA aMdha mAMdhyA pachI turata ja karma yamAM Avatu nathI paNa je karmAnA badhA jIve AMdhyA hAya te karmamAMnu kAIM eka ja ka ke je te samaye avazya vedanane cAgya hAya che te pAtAnA akhAdhakALa bAda yamAM tenu zrI bhagavatI sUtra : 1 phaLa devAne uddIka tu' 135 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave che. ane eja karmanuM jIva vedana kare che, anyanuM nahIM ema kahevAya che. te kAraNa ema kahevAmAM AvyuM che ke koI eka karmanuM jIva vedana kare che ane koI eka karmanuM vedana karatuM nathI. karelAM karmo vedana karyA vinA zAMta paDatAM nathI. eTale ke chUTatAM nathI. "dAna mA ja mokSa asthi" e vAta ja A sUtramAM kahI che-"kRtakarmone mekSa thato nathI." eTale ke je karmo bAMdhavAmAM AvyAM che tene upabhegA karyA vinA te kamene nAza thatuM nathI. bIje sthAne paNa eja vAta kahI che- ke " nA bhuktaM kSIyate karma, kalpakoTizatairapi / avazyameva bhoktavyaM, kRtaM karmazubhAzubham // 1 // kRtakarma bhogane kA nirUpaNa seMkaDe kareDa kalpakALa vyatIta thavA chatAM paNa phala bhegavyA vinA karmane nAza thato nathI. jIve karelAM zubha ane azubhakarmo (eTale ke te kamene vipAka) jIve avazya jogavavA ja paDe che. kartAne cheDIne kama kadI paNa anya sthAne jatuM nathI. kahyuM paNa che ke-"yathA dhanurapu, vatso nati mAtaram | mAtmakRtaM zarma, mAnava: pratijathate 2 " jevI rIte hajAre gAyanA samUhamAM paNa vAcharaDuM tenI mAtA pAse jAya che evI ja rIte karma karanAra manuSyanI pAse ja AtmakRta karma jAya che. eTale ke AtmakRtakarma tene avazya pitAnuM phaLa Ape che. kevalI bhagavAna je kevalIsamudraghAta kare che te karavAnuM prayojana eja hoya che ke e samuddaghAtamAM bAkInA karmonI sthitine AyukarmanI sthiti barAbara karavAmAM Ave che ane eTale bhoga bAkI rahyo hoya che teTale bhegavIne te kamene nAza karavAmAM Ave che. A rIte zAstra pratipAdita kevalI muddaghAta paNa bhega dvArA karmano vinAza karavAne mATe ja karAya che, tethI e vAta nizcita che ke bhagavyA vinA karmone nAza thato nathI. bhegavavuM eja karmanI udayAvasthA che. te zrI bhagavatI sUtra : 1 136 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe ja evuM kahyuM che ke keIka jIva je karmone baMdha bAMdhe che te samasta karmo eja samaye bhegavate nathI paNa je karma tenA abAdhakALa pachI udayamAM AvyuM hoya che te ja eka karmane te samaye bhegave che bAkInA kamene jarA judA kALe temanA udayAnusAra bhagavata rahe che. ahIM je ema kahevAmAM AvyuM che ke koI eka karmane bhegave che ane keI ekane bhegavata nathI te kathananuM tAtparya e che ke-te jIve eka samayamAM karma te aneka bAMdhela che paNa temAMthI 2 karma udayamAM AvI jAya che eja karmane jIva bhagave che, paNa udayamAM AvelA te eka karmanI sAthe sAthe ja bAMdhelAM bIjAM karmone te samaye ja bhagavaze nahIM. tethI keI eka karmane bhegA kare che ane keIeka karmane bhoga karatA nathI. A daMDaka eka jIvanI apekSAe kahela che. e ja pramANe eka nAraka jIvane Azraya laIne nairayika saMbaMdhI ekavacana vALuM daMDaka samajavuM A rIte vaimAnika deve sudhInA vIsa daMDaka ekavacana vALA banAvI levA joIe. eja vAta "racA mete ! sacaMkuM rUlyAri" pada dvArA batAvavAmAM AvI che. have bahuvacanane Azraya laIne "bIvALuM maMte!" ItyAdi sUtronuM sUtrakAra kathana kare che-"jIvALuM maMte! sacavA suAM velaiMti" he pUjya ! aneka jIvo svayaMkRta duHkhakarmanuM vedana nare che ke nahIM? hA, keTalAka jI keI eka karmanuM vedana kare che ane keTalAka che tenuM vedananathI paNa karatAM. tenuM kAraNa batAvavAnuM kahevAmAM AvatAM bhagavAna mahAvIre kahyuM ke-teo udIrNa karmanuM vedana kare che, paNa anudIrNa karmanuM vedana karatAM nathI. A pramANe ja ekavacana ane bahuvacanane Azraya laIne vaimAnikadeve sudhI samajavuM. zaMkA-eka vacanavALA praznathI je arthane baMdha thAya che eja baMdha bahuvacanavALA praznathI paNa thAya che. te bahuvacanayukta prazna zA mATe ahIM mUkyo che? uttara-evuM na kahevuM joIe-kAraNa ke temAM abhiprAyanI vizeSatA che. tene tame samajyA ja nathI te vizeSatA A pramANe che-keI eka vastumAM je eka vacana ghaTita artha rahelo hoya che tenA karatAM bahuvacana ghaTita arthamAM vizeSatA jaNAya che. jema ke jIvanI apekSAe samyakatvanI matijJAnanI, zrutajJAnanI ane avadhijJAnanI sthiti chAsaTha sAgarepama karatAM paNa kAMIka vadhAre kahI che. paNa jyAre aneka jIvonI apekSAe te sthitino vicAra karavAmAM Ave che tyAre te samyakatva AdinI sthiti zAstramAM sarvoddhAsarvakALanI kahI che. tethI samyakatva AdinI jema ahIM paNa ekavacana ane bahuvacananI apekSAe arthavizeSatA saMbhave che. A draSTithI prazna karanArane prazna asaMgata nathI. athavA-je ziSya atyaMta avyutpanna mativALA che, temane samajAvavAne mATe paNa bahuvacana viSayaka prazna saMgata ja che. narakAdi vyavahAramAM AyunI pradhAnatA hovAthI Ayune Azraya laIne "veSe mane !" zrI bhagavatI sUtra : 1 137 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItyAdi e daDaka sUtrakAre kahyAM che. gautame prazna pUchyo che ke he bhadanta ! jIva potAnI mAraphata baMdhAyelA AyunuM vedana kare che ke nahIM ? tyAre bhagavAne javAkha ApyA ke he gautama ! koi eka jIva eka AyunuM vedana kare che ane koi eka jIva tenuM vedana karatA nathI. jema ke-pahelA zreNika rAjAe sAtamI narakamAM javA ceAgya AyukamanAM dalikeAnuM upArjana karI lIdhuM hatuM. arthAt sAtamI narakamAM javA cAgya kama` dalikAnA saMgraha karI lIdheA hatA paNa baMdha nahIM karyAM hAvAthI phrI kALAntare jyAre tenAM pariNAma vizeSa zubha thayAM tyAre tenA prabhAvathI teNe pahelI narakamAM javA cAgya Ayuka`nA khadha khAMdhyA. tethI evAM AyukamanI apekSAe evu' kahevAmAM Ave che ke koi eka jIva pU.baddha AyunuM vaidana karatA nathI, kAraNa ke te anudINu hAya che. paraMtu je paryAyamAM jIvane javAnuM che e paryAyane ceAgya Ayuka`nA khadha jIve karyAM ane te tyAM utpanna paNa thaI gayA, tyAre udaya prApta te Ayukama nuM te jIva avasya vedana kare che, kAraNa ke te rUpe te AyuSka udayamAM AvI rahyuM hoya che. 'navA durlena ro suMda " jevI rIte duHkhakamanI apennAe ekavacana ane bahuvacanane Azraya karIne e daDaka kahyAM che. taddA AkaLavi to takanA pAtta puttiyA " eja pramANe ANukanI apekSAe ekavacana ane bahuvacanano Azraya karIne e daDaka samajavA joI e. eka jIvanI apekSAe prathama daDaka ane aneka jIvonI apekSAe khIje daMDaka che. " hutte nAva vemALiyA, putttAM vi sava " ekavacananI apekSAe nArakathI laine vaimAnika sudhI cAvIsa daMDaka samajavA, eja pramANe bahuvacananI apekSAe nArathI laIne vaimAnika sudhI cAvIsa daMDaka samajavA joIe, // sU0 1 | nAraka jIvoM ke svarUpa kAnirUpaNa (C have sUtrakAra AhArAdi vaDe cAvIsa daMDakanI prarUpaNA karatAM " ne cALa maMte "ityAdi sUtra kahe che------ " nALa maMte ! savva samAhola ' ityAdi / (maMte! ) he pUjya ! ( sabve ne zrI bhagavatI sUtra : 1 amArA ?) zuM samastanAraka jIvo 138 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAna AhAravALA hoya che? (ta samarIrA) zuM samasta nAraka jIvo samAna zarIravALA hoya che ? (sarve samurAra nisAsA) zuM samasta nArakajIvo samAna uDDavAsa-niHzvAsavALAM hoya che? (joya.! no rUkha sama) gautama ! A artha barAbara nathI (te ja mate ! gvaM puru) he bhadanta ! Apa zA kAraNe evuM kaho cho ke ( racA no sarve samag, no sane samakArA, no dave namunAnInAnA?) samasta nArakajIvo samAna AhAravALAM, samAna zarIravALA ane samAna uchUvAsanizvAsavALAM hatAM nathI? (ghocamA !) he gautama! (rUcA viddA pauri) nAraka jIvo be prakAranA hoya che. (taM nadA) te A pramANe che-(malhArarAjA ca parA 2) eka mahAzarIravALAM ane bIjA alpa zarIravALAM. (tasthai) emAM () je (mAre) ghaNAM bhAre zarIravALAM nAraka jIve che. (tef) teo (vadutA poke rAti) ghaNI moTI saMkhyAmAM pudgalone AhAra kare che, dutarA peja pariNAti) ane bahusaMkhyaka pudgalene pitAnA zarIrarUpe pariNAve che, (vadutarANa je vasataMti) bahusaMkhyaka pudgalene uchUvAsarUpe grahaNa kare che, (vasutarANa roja nirAMti) bahusaMkhyaka pudgalene niHzvAsarUpe cheDe che, (mika zAti) vAraMvAra AhAra kare che. (bafmajaari mrijAti) vAraMvAra pariNAve che, (mikaai vAsaMti, mirALaM nIravaMti) vAraMvAra ucchavAsa le che, ane vAraMvAra niHzvAsa choDe che. (tasthaLa ne te vaparA ) tathA je a95zarIravALAM nAraka jIvo che (seLe hUtarANa vo mANAti) teo alpatara pudgaleno AhAra kare che, (cuttarANa sTe varijAti) alpatara pudgalene potAnA zarIrarUpe pariNamana kare che, (apatarAi che karasaMhi) alpatara pudgalene zvAsarUpe grahaNa kare che, (gavatarA pora nIrasaMti) alpatara pudgalone niHzvAsarUpe cheDe che. (vA thAti) kayAreka AhAra kare che, tenA pariNAmeti) kayAreka pariNamAve che, (kA karatakhaMti) kayAreka zvAsa le che, ane (bAhu nIti ) kayAreka niHzvAsa le che. (teja joyama! jIva guru-nerAthA no sarave samag, no sarve sasarA, no sarve murAra nisAsA) te kAraNe he gautama ! huM evuM kahuM chuM ke samasta nAraka jI samAna AhAravALAM hotAM nathI. samasta nAraka jIvo samAna zarIravALAM hatAM nathI ane samasta nAraka jIvo samAna zvAsozUvAsavALAM hetA nathI. TIkAI-A sUtra dvArA sUtrakAra AhArAdi dvArA vIsa daMDakanuM nirUpaNa karavAne mATe krama prApta nAraka jIvonuM nirUpaNa karI rahyA che-- gautamasvAmIe sauthI pahele prazna e pUchayo ke he bhadanta ! samasta nAraka jIvo zuM samAna AhAravALAM hoya che? samAna avagAhanAvALAM hoya che? ane zuM samAna ucchavAsa niHzvAsavALAM hoya che? te praznane mahAvIra prabhue evo javAba Ape ke he gautama ! samasta nAraka jIvo evAM hotAM nathI. kAraNa ke, nAraka jIvonA be prakAra kahyA che. (1) jemanA zarIra ghaNAM ja zrI bhagavatI sUtra : 1 139 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meTAM hoya che evAM nAraka jIvo ane (2) nAnAM zarIravALAM nAraka jIvo. ahIM zarIranuM meTApaNuM ane nAnApaNuM, e bane ApekSika che. temAMnuM alpapaNuM jaghanya avagAhanI apekSA che. nAraka jIvonI jaghanya (ochAmAM ochI) avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa hoya che. utkRSTa avagAhanAnI apekSAe mahatva-moTApaNuM che. nAraka jIvanI utkRSTa (vadhAremAM vadhAre) avagAhanA pa00 (pAMca so) dhanuSapramANa hoya che. A banne prakAranA pariNAme bhavadhAraNIya zarIranI apekSAe samajavA joIe. uttara vekiya zarIranI apekSAe jaghanya (ochAmAM ochuM) a5tva aMgulanA saMkhyAmAM bhAga pramANa samajavuM, ane mahattva (meTApaNuM) eka hajAra dhanuSa pramANu samajavuM. maraNa sudhI sAthe rahenArUM je zarIra tene bhavadhAraNIya zarIra kahe che. ane IcchA pUrvaka zarIrane nAnuM meTuM karavuM te uttarakriya zabdane artha che. ahIM zarIranA alpatva ane mahatvanI je vAta karavAmAM AvI che e vAta dvArA " nAraka che samAna zarIravALAM hoya che ke nahIM" e praznane uttara ApavAmAM AvyuM che. zaMkA : sUtramAM sauthI pahele AhAra viSene prazna mUke che. ane ahIM javAbamAM zarIranuM alpatva mahattva pahelAM batAvavAmAM AvyuM che. AhAranA viSayamAM je pahele prazna pUchavAmAM AvyuM che tene uttara pAchaLa ApavAmAM Ave che, AgaLa ApavAmAM AvyuM nathI. to A pramANe ulaTa kama zA mATe levAmAM Avyo che? uttara : pahelAM zarIranI viSamatAnuM kathana karIne tyAra bAda AhAra vizenA praznano uttara ApavAnuM kAraNa e che ke jyAM sudhI zarIranI viSamatA batAvavAmAM na Ave tyAM sudhI AhAranI tathA zvAsaQzvAsanI viSamatA saraLatAthI samajI zakAya nahIM. e viSamatA saraLatApUrvaka samajI zakAya te hetuthI evuM karyuM che. tethI pahelAM zarIra viSayaka praznano uttara de e vAta yuktiyukta ja lAge che. AhAra ane zvAcchavAsanA viSayamAM gautama svAmIe je prazna pUchI tenA javAbamAM prabhue kahyuM ke "meTAM zarIravALAM nArake alpa zarIravALAM nArake karatAM "vahurANa voDhe gaNAti " bahusaMkhyaka pudgalene AhArarUpe grahaNa kare che. teo mahAzarIravALAM hevAthI evuM bane che. lekamAM paNa sAmAnya rIte evuM jovAmAM Ave che ke jemanuM zarIra moTuM hoya che teo "magzI" vadhAre bhejana karanArA hoya che ane jemanuM zarIra nAnuM hoya che teo "zI " ochuM khAnArA hoya che. jemake hAthI ane sasaluM. A kathana bAhulyanI apekSAe karavAmAM AvyuM che. nahIM te evuM paNa bane che ke je mahAkAya hoya che te ochuM khAnAra hoya che ane je alpakAya hoya che te vadhAre khAnAra hoya che. udAharaNa rUpe e prakAranA mANasa batAvI zakAya che. paNa ahIM je AhAraviSayaka kathana che te bAhulyanI apekSAe karavAmAM AvyuM che. kahevAnuM tAtparya e che ke kaI jADA zarIravALo mANasa De AhAra le che ane nAnA zarIravALe mANasa vadhAre AhAra le che, evuM paNa jovA maLe che. tethI zarIranA meTApaNuM ke alpapaNane AhAranI adhikatA ke nyUnatAnA kAraNarUpa ke niyama rUpe gaNuM, zakAya nahIM, paNa meTe bhAge evuM ja bane che. zrI bhagavatI sUtra : 1 140 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhikAMzane A niyama lAgu paDatuM hovAthI evuM kahevAmAM AvyuM che ke mahAzarIrI nAraka jIvo vadhAre AhAra kare che ane alpazarIrI nAraka jIve che AhAra kare che. ahIM evuM samajavuM joIe nahIM ke keTalAka mahAzarIrI manuSyanI jema mahAzarIrI nArake e che AhAra le che ane alpazarIrI manuSyanI jema alpazarIrI nArake vadhAre AhAra le che tathA te nAraka jIva u5pAtAdi sevedyanA anubhava samayane choDIne bAkInA samaye asAtavedanIya karmane udayAdhIna hoya che. tethI jema jema teo mahAzarIravALAM banatAM jAya che tema tema mahAduHkhane anubhava kare che ane AhAranI tIvra abhilASAvALAM bane che. vadutanA vAje rAgaiti" teo vadhAre pudgalene AhArarUpe grahaNa kare che tethI AhAra rUpe grahaNa karAyelAM te yugalonuM pariNamana paNa vadhAre pramANamAM thAya che. kAraNa ke AhArarUpe grahaNa karAyelAM pagalenA pramANe ja te pariNamana thAya che, je ke zaMkAkAre AhAra pariNAmanA viSayamAM prazna karyo nathI, paNa AhAranuM kArya pariNAma (gRhIta pudagalanuM pariNamana) che, te dRSTie tenuM ahIM kathana karyuM che. kAraNa ke AhAranA kathananI sAthe AhAranuM pariNAma paNa kahevA yogya hoya che. "ghadutarANa jANe vasaMti" te mahAkAya nAraka jI vadhAre pugalene ucchavAsa rUpe grahaNa kare che. "yahUtarANa voTuM nIti" ane teo vadhAre pudgalene niHzvAsarUpe bahAra kADhe che mahAzarIravALA jI mahAucchavAsa ane niHzvAsavALAM hoya che. tathA duHkhI lekenI bAbatamAM paNa evuM ja bane che. nAraka jIve duHkhI hovAthI vadhAre pagane ucchavAsa rUpe grahaNa kare che ane niHzvAsa rUpe bahAra kADhe che. have AhAranA kALamAM rahelI viSamatA batAvavAmAM Ave che-"mitravarga mAri " te mahAkAya nArake vAraMvAra AhArarUpe pudgalene grahaNa kare che, eTale ke nAnAM zarIravALAM nArake karatAM meTAM zarIravALAM nArake vadhAre zIghratAthI AhAra le che "gamataravaLa vAsaMti >> dipA nIravaMti" mahAzarIravALAM nAraka jI vadhAre duHkhI hovAne zrI nirantara zvAsocchavAsa lIdhA kare che ane cheDayAM kare che "tai je te aqnarI te acqtA poke bAAti eka nAraka jIvanAM karatAM vadhAre alpa zarIravALe nAraka jIva tenA karatAM alapatara pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che- "agharAI che vijAti" alpatara pudgalenuM pariNamana kare che, "pUtarAI pokAre satialpatara pudgalene zvAsarUpe pariNAve che. "karatA pAhe nIravaMta" alpatara pudgalene niHzvAsarUpe bahAra kADhe che A samasta padanI vyAkhyA mahAkAyanA sUtramAM kahevAmAM AvelAM A padanI vyAkhyA pramANe samajavI paNa ahIM mahattvanI apekSA alpatvano vyatyaya karavo joIe. "mA bahuti Adi padonuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che. zrI bhagavatI sUtra : 1 141. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apazarIravALA je nAraka jIvo che, eTale ke je nAraka che anyanI apekSAe apazarIrI che teo anyanA karatAM vadhAre lAMbe lAMbe AMtare AhAra le che, eTale ke kayAreka AhAra le che ane kayAreka nathI paNa letA. kayAreka AhAra letA nathI tenuM tAtparya evuM nathI ke teo bilakula AhAra ja letA nathI paNa tenuM nAtparya evuM che ke mahAkAya nAraka jInI apekSAe alpakAya nAraka jIvanA AhAra nahIM grahaNa karavAnA kALamAM meTuM aMtara-vyavadhAna paDe che. "Aha sati bAda nIti" alpazarIravALAM hovAne kAraNe ja teo mahAzarIravALAM nArake karatAM ochAM duHkhI rahe che, tethI teo bhI bhIne zvAsa le che ane ucchavAsa bahAra kADhe che. pahelAM evuM je kathana karavAmAM AvyuM che ke nAraka nirantara zvAsAdi kriyA kare che, te kathana mahAkAya nArakane anulakSIne thayuM samajavuM. athavA teo kayAreka AhAra letA nathI, ane kayAreka zvAsa letA nathI evuM je kahevAmAM AvyuM che tene bhAvArtha e paNa thAya che ke aparyApta avasthAmAM nAraka che alpazarIravALAM hoya che te lemAhAranI apekSAe AhAra karatA nathI ane aparyAptaka hovAne kAraNe ja ucchavAsa letA nathI, anya samayamAM paryAptaka thAya tyAre AhAra, zvAsocchavAsa Adi grahaNa kare che tethI evuM kahyuM che ke "dura zAhUtti, karati" aparyApta kALamAM nAraka jI mAhAra Adi letA nathI, tethI teo mAhArAdinI apekSAe AhAra nathI karatA tema kahyuM che. "te teo navamA ! parva yuraja ne cA ve no samAhArA sucAri" he gautama ! tethI ja meM evuM kahyuM che ke samasta nAraka jIve samAna AhAravALAM hotAM nathI, samAna zarIravALAM hatAM nathI, samAna ucchavAsa nizvAsavALAM hatAM nathI tAsUrA nAraka jIvoM ke karma varNAdi viSaya kA nirUpaNa have sUtrakAra karmavarNa Adi viSayanuM pratipAdana kare che'neriyaannN bhaMte ! savve samakammA' ityaadi| (ma) he bhadanta ! (naicAi sarave samajhA ?) samasta nAraka jIve zuM samAna karmavALAM hoya che? (toyamA!) he gautama! (zonA !) he gautama! ( je sama ) A artha samarthita nathI. eTale ke evuM banatuM nathI. (se baLa) he bhadanta ! Apa evuM zA kAraNe kaho che? (kocamA !) he gautama! (RphayA suviThTha gmttA) nAraka jIve be prakAranA kahyA che. ( taM gaThThA) te be prakAre A pramANe che (puSyovavaUTT, TchovavAnA) pUrvopapannaka ane pazcAdupapannaka, zrI bhagavatI sUtra : 1 142 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (taratha ne te purovavA ) temAMnA je pUrvopapannaka nArake che (tenuM pUtarAnA) teo alpa karmavALAM hoya che ane (tarathai te padojavaUTFIT seLe mahAmatarA) pazcAdupapannaka je nArake che teo mahAkarmavALAM hoya che. teNe tenI zocanA!) e kAraNe he gautama! huM evuM kahuM chuM ke samasta nAraka samAna karmavALAM hotAM nathI. (nerA mate saMvema?) he bhadanta! zuM samasta nAraka che samAna varNavALAM hoya che? (yamA !) he gautama! ( rUpe sama) e artha samarthita nathI. eTale ke samasta nArake samAna varNavALAM hotAM nathI. (2 ). ke bhadanta ! Apa zA kAraNe evuM kahe che ? ItyAdi praznanuM svarUpa (tag sevA ) tevI ja rIte samajI levuM. bhagavAna kahe che-(TomA !) he gautama ! nerA suvi pannA) nAraka che be prakAranA kahyA che. (ii) te be prakAre A pramANe che-(puvovavajha 2 pUchovavajhAya) (1) pUrvopapannaka ane (2) pazcAdupapanaka (taratha ne te juvoveva te i vibhuvannara II) temAMnA je pUrvopa pannaka nAraka ja hoya che teo vizuddha varNavALAM hoya che, ane (tasthaLa ne te pravavanna, tei virUddha jannatanarm) jeo pazcAdapapannaka hoya che teo avizuddha varNavALAM hoya che. (te te che jenAhuM gudA) te kAraNe he gautama! huM evuM kahuM chuM ke samasta nAraka che samAna varNavALAM hotAM nathI. (rephayA mane ! save samaje ?) he bhadanta ! samasta nAraka che zuM eka sarakhI lezyAvALAM hoya che? (joyA! bo rUdde rama) he he gautama ! evuM hotuM nathI. (te LaLa nAva no sarave samajesa?) he bhadanta ! Apa zA kAraNe evuM kahe che ke samasta nAraka che samAna lezyAvALAM hatAM nathI? (camA !) he gautama ! (nerUyA suvir ) naraka jIve be prakAranA kahyA che. ( taMga) te prakAre A pramANe che. (puvAvavA ja pakavavaUDIT ) pUvapapanaka ane pazcAdupapannaka. (caLa ne te putrokavaLA tei vigurUtarA) temAMnA je pU. zrI bhagavatI sUtra : 1 143 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pannaka nAraka jIva che teo vizuddha lezyAvALAM hoya che, ( tathA je te chavAiUTTI te viruddha saMtarA ) ane je pazcAdupanaka nAraka jI hoya che teo avizuddha vezyAvALAM hoya che, (se tene vi.) he. gautama! te kAraNe huM evuM kahuM chuM ke samasta nAraka che samAna vezyAvALAM hatAM nathI (nerA mate! sarve samaya?) he bhadanta ! samasta nAraka che zuM eka sarakhI vedanAvALAM hoya che? (camA ! Lo phaLa saka) he gautama! e vAta barAbara nathI-teo samAna vedanAvALAM hatAM nathI. (re je baM) he bhadanta ! Apa evuM zA kAraNe kaho che ? (joya!) he gautama! ( (nerI suvidyA gori ) nAraka cha be prakAranA kahyA che (laMga) te prakAre A pramANe che- (foLamUtha ya gaLa mUyA 2) (1) saMgnibhUta ane (2) asaMgnibhUta, (tasthaLa ne te nimyA te je macA ) temAMnA je saMjJibhUta nAraka jIvo che teo mahAvedanAvALAM hoya che, ane (tatyAM te kaLiyA te i gvecatA) je asaMjJibhUta nAraka ja hoya che teo alpa vedanAvALAM hoya che. (te tene yama) he gautama! te kAraNe meM evuM kahyuM che ke samasta nAraka jIva samAna vedanAvALAM hotAM nathI. ( jorALa mane ! saMve samiiracA) he bhadanta ! samasta nArakajIvo zuM samAna kiyAvALAM hoya che ? ( jogamA ! ja sui na ) he gautama! samasta nArake samAna kiyAvALAM hatAM nathI. teNe ) he bhadanta ! Apa zA kAraNe evuM kahe che ? (rarUcA viviT TUMaa) nAraka traNa prakAranA kahyA che, te nahIM) te prakAre A pramANe che-(samaridI, fmajIThThiI, samrAmaviThThI) (1) samyagadaSTi, (2) mithyASTi, ane (3) samyagumithyASTi. (tasthaLa je te samaridI te cattAra viriyALo punattA) temAMnA je samyagdaSTi nAraka jIve che teo cAra kiyAo kare che (raMga) te A pramANe che-(kAmiyA, mAhicA, mAyAvattiyA, aravallIna ziriyA) (1) AraMbhikI kriyA (2) pArigrahika kriyA, (3) mAyA pratyayA kiyA ane (4) apratyAkhyAna kiyA ( tathai ne se miTTiI ) je mithyASTi nAraka zrI bhagavatI sUtra : 1 144 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvA hAya che ( tettiLa paMca jiyiAtro jJati) temanI pAMca kriyAe hAya che, (te laddA) te A pramANe che-(namiyA, lAva lAva micchA saLa vRttiyA) (1) prAraMbhikI kriyA, (2) pArigrahikI kriyA, (3) mAyA pratyayA kriyA, (4) apratyAkhyAna kriyA ane (5) mithyASTi pratyayA kriyA (chyuM sanma micchAThThiI Lavi-se terRgocamA!) eja pramANe sabhyamithyAsRSTi nAraka jIvAnI khAkhatamAM paNa samajavuM. e kAraNe, he gautama! meM evuM kahyuM ke samasta nArako samAna kriyAvALAM hotAM nathI, ( neTcALa aMte ! save samAuMcA save. samovaRT ?) he bhadanta ! samasta nAraka jIveA zu' samAna AyuvALAM hoya che? sameApapannaka hoya che ? ( poyamA ! ) he gautama ! ( phaLaduM sama ) A atha samatha nathI. ( te derRLa ) he bhadanta ! Apa zA kAraNe evuM kaheA che ? (noyamA ! ) he gautama ! ( Aaa vanniA pannatA) ( tAraka jIvA cAra prakAranA kahyA che, taMjJA) te A pramANe che-- ( arthenA samAyA samovavannA) (1) kAi kai samAna AyuvALAM ane samApapannaka, ( tthA samAyA visamovavannA ) (2) kAi kAi samAna AyuvALAM ane viSame papannaka, ( atyenA vizvamAyA samovavannA) (3) kAI koI viSama AyuvALAM ane sameApapannaka, ( athaeN naDyA vinnamAcA visamovavantA) (4) kAi koi viSama AyuvALAM ane viSamepapannaka hAya che. ( se senaTTu" nocamA !) A kAraNe, he gautama ! meM evuM kahyuM che. TIkA sUtrakAre A sUtramAM karyuM, varSe adi dvArA nAraka jIvAnuM nirUpaNa karyuM che--nAraka jIveAnI kasamAnatAnA viSayamAM gautama svAmIe je prazna karyo, ane mahAvIra prabhue tene je uttara ApyA te spaSTa che. pachI jyAre gautama svAmIe prabhune pUchyuM ke Apa zA kAraNe evu kaho che, tenA javAbamAM prabhue ''puovAya vajrova vaLaca" evuM kahyuM cheke nAraka jIvAnA e prakAra che-(1) pUrve papannaka--pahelAM utpanna thayela ane (2) pazcAdrupapannak pAchaLathI utpanna thayela. pUrvApapannaka nAraka jIvAne alpa kamavALAM kahevAnuM kAraNa e cheke temaNe peAtAnA Ayuka ne ane tenAthI bhinna evI sAta mUla prakRtiyone vadhAre pramANamAM bhAgavI lIdhela hoya che. tethI vedananI apekSAe karmomAM alpatvane sadbhAva hovAthI temane alpakavALAM kahyA che. tathA pazcAtu papannaka nArakajIvAne mahAkama vALAM kahevAnuM kAraNa e che ke temaNe hajI sudhI potAnA Ayukamane ane tenAthI bhinna evI sAta mULaprakRtiyAne apapramANamAM ja veti karI che--tene pachInA samayamAM ghaNA kharA bhAga bhAgavavAnA khAkI hoya che. tethI temane bahu karmavALAM darzAvyA che. A kathana samAna sthitivALAM nAravAnI apekSAe karavAmAM Avyu che. ema samajavu bhinna bhinna sthitivALAM nAraka jIvAne A kathana lAgu paDI zakatuM nathI. jo bhinna bhinna sthitivALAM nArakone paNa te kathana lAgu pADavAmAM zrI bhagavatI sUtra : 1 145 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa Ave te A kathanamAM virodhAbhAsa paDaze. jemake-ratnaprabhA pRthivI ke jyAM eka sAgaropamanI utkRSTa sthiti, ane dasa hajAra (1000) varSanI jaghanya sthiti che, tyAM koI eka pUrvotpannaka nArakajIva ke jenI utkRSTa sthitinA mATo bhAga vyatIta thai gayA che ane tyAM rahevAne mAtra eka patyeApama kALa ja khAkI rahyo che, e samaye tyAM kai eka khIje nArakajIva hajAra varSanuM jaghanya Ayu laine utpanna thAya-evI sthitimAM patyeApamanuM jenuM AyuSya khAkI che te pUrvApapannaka nArakajIva ane jenuM dasa hajAra (10000) varSoMnuM jaghanya AyuSya che evA pazcAdrupapannaka nAraka jIva, e bannemAMthI pU pannaka nAraka jIvane alpakama vALo kevI rIte mAnI zakAya ? tenA karatAM pAchaLa utpanna thayelA dasa harajAra (10000) varSoMnA jaghanya AyuvALA nAraka jIvane ja alpatara karmAvALo gaNI zakAya. tethI samAnasthitivALA nArakajIvAnI apekSAe ja A sUtra kahevAmAM Avyu' che tema samajavuM joie. "te tena TheNaM " he gautama ! te kAraNe huM evuM kahu chuM ke samasta nAraka jIvA samAna kavALA hotAM nathI. eja pramANe nAraka jIvA samAna varNavALAM hotAM nathI tenuM kAraNa e che ke pUrvAMtpanna nArakajIvonAM anubhava nAmaka mATe bhAge kSaya pAmI cUkayAM hoya che ane pazcAdrupapannaka nArakajIvonAM azubhavaNu-nAmaka ne moTe bhAge bhAgavavAnA bAkI hoya che. te kAraNe pazcAdrupapannaka nArakAne avizuddha varNavALAM kahyAM che. lephsAnA viSayamAM je evuM kahevAmAM AvyuM che ke samasta nArakajIvo samAna lesyAvALAM hotAM nathI, te temAM lezyA zabda dvArA bhAlezyA grahaNa karavI--dravyalezyA nahIM; kAraNa ke te varNarUpa paDe che. ane varUpa paDavAne kAraNe tenuM kathana vaNu dvAra dvArA karavAmAM AvI gayuM che. pUrvApapannaka nAraka jIvo karmonI adhikatara nija rAvALAM hovAne kAraNe vizuddha lezyAvALAM kahyAM che, ane je pazcAdrupapannaka nArakajIvo hAya che temane hajI bahetara kAne bhogavavAnA bAkI hoya che, te kAraNe temane avizuddha lezyAvALAM kahyAM che. vedanA sUtranA viSayamA nArakajIvAmAM sarakhI vedanAnA abhAva kahyo che. tenuM kAraNu temanAmAM rahelI saMnnibhUtatA ane asannibhUtatA che. ' saMjJA' zabdanA artha ahIM samyagdarzana levAmAM AvyA che. A saMjJA jene hoya che tene 'sannI" kahe che. saMnnitvane prApta nArakajIvAne sannibhUta kahevAmAM AvyA che. athavA-8 vi' pratyayanA ceAgathI " sannibhUta "nI jagyAe " saMjJIbhUta " evuM pada banI jAya che. tene a A pramANe che jeo pahelAM asa'nI hatA paNa have sannI thayA hoya chetemane saMsIbhUta kahe che. kahevAnuM tAtparya e cheke-mithyAdarzanane cheDIne samyagdarzanarUpa janmathI jeo utpanna thayA che temane sannibhUta kahe che. e sannibhUta nArakajIvezane mahAvedanAvALAM kahevAnuM kAraNa e che ke saMjJAvALAM hAvAne kAraNe pUrvIkRta kavipAkane bhAgavatAM bhAgavatAM tee pazcAttApa kare che ke " are re! bhayaMkara viSayarUpa viSama jALamAM lIna thaine ame pU janmamAM samasta du:khAnA nAza karanAra sarvajJa prarUpIta dharmanuM AcaraNa karyuM" nahIM, paNa tethI viparIta mithyAtvanuM sevana karyu. tethI amAre A apAra zrI bhagavatI sUtra : 1 146 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o bhegavavA paDe che. A prakAranuM mAnasika duHkha teo anubhavyA kare che. tethI temane mahAvedanAvALAM kahyAM che. tathAtatha je te jimyA te vahu baqvecAtAje asaMgnibhUta-mithyAdraSTi nAraka hoya che teo apavedanAvALAM hoya che. kAraNa ke duHkhanA anubhava karavA chatAM paNa teo evuM samajatA nathI ke A duHkha amArAM ja karmonuM phaLa che. tethI temane pazcAttApa mAnasika saMtApa thatuM nathI. A rIte pazcAttApathI rahita hovAne kAraNe temane alpavedanAvALAM kahyAM che. athavA saMjJI eTale saMkSIpaMcendriya jIva. saMjJIpaMcendriyanI nimAMthI nArakatva pAmelA jIvone saMsIbhUta nArako kahe che. evAM saMjJIbhUta nAraka jIvoe pahelAM saMjJIpaMcendriya nimAM tIvratara azubha adhyavasAyanA kAraNe azubhatara karmane baMdha bAM hoya che. te kAraNe teo mahAnarakamAM utpanna thayA hoya che, ane tyAM mahAvedanAo bhegavatA hoya che. asaMgnibhUta evAM hotAM nathI. kAraNa ke teo pahelAM asaMzI hatA. ane te avasthAmAMthI marIne teo naraka enimAM gayA hoya che. temaNe saMsI hovAne kAraNe AgalI penimAM tIvratara azubha adhyavasAyane abhAve alpa azubha karmane baMdha bAMdhyo hoya che ane te kAraNe alapa vedanAvALI ratnaprabhA narakamAM temanI utpatti saMbhavita che. tethI teo alpavedanAvALAM hoya che. athavA saMksibhUta eTale paryAptaka-zarIrAdi samasta paryApti jemanI pUrNa thaI gaI hoya evAM jIvo ane asaMgnibhUta eTale aparyAptaka jIvo. saMzIbhUta nAraka jIvo mahAdanAvALAM hoya che, kAraNa ke paryAptaka avasthAmAM anubhUti thAya che. je aparyAptaka hoya che teo alpavedanAvALAM hoya che, kAraNa ke paryAptithI zUnya hovAne kAraNe temane skuTa anubhUti thavI saMbhavita hotI nathI, kAraNa ke paryApti ja jIvane duHkhanA anubhavanuM kAraNa hoya che. A kAraNe asaMjJibhUta nAraka jIvone a5vedanAvALAM kahyAM che. phiyAsUtramAM je ema kahevAmAM AvyuM che ke samasta nArakajIvo eka sarakhI kriyAvALAM hotAM nathI, tenuM spaSTIkaraNa A pramANe karavAmAM AvyuM che-ArazmikI Adi je pAMca kiyAo karmabandhanA kAraNarUpa hoya che te yiAe te nArakamAM eka sarakhI hotI nathI. kAraNa ke te nAraka jIvomAM samyagdaSTi, mithyASTi ane samyak mithyASTi, e traNa prakAranA nArakaja hoya che. "tabdha baMne te saddidI teAiLa cattAra uriyAmo gumttAgo' temAMnA je samyagdaSTi nAraka ja hoya che temane cAra kiyAo hoya che-(1) AraMbhikI, (2) pArigrahikI, (3) mAyA pratyayA, ane (4) apratyAkhyAna kiyA. mithyAdRSTi nArakane tathA samyapha mithyASTi nAraka jIvone zrI bhagavatI sUtra : 1 147 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparokta cAra kriyAe ane pAMcamI mithyAdarzIna pratyayA, e pAMca kriyAe hoya che. te kriyAonA artha A pramANe che-je kriyAmAM pRthivIkAya Adi jIvonuM upamana thatuM hAya te kriyAne ArabhikI kriyA kahe che. eTale ke je kriyAmAM AraMbha kAraNarUpa che te kriyAne ArabhikI kriyA kahe che. zarIrAdinuM mamatva je kriyAnA kAraNarUpa hoya che te kriyAne pArigrahikI kriyA kahe che. kapaTa ane krodha AdinuM nAma mAyA che. je kriyAnA kAraNarUpa e mAyA hoya che te kriyAnuM nAma mAyApratyayA kriyA che. pratyAkhyAna eTale nivRtti, ane nivRttinA abhAvanuM nAma apratyAkhyAna che. te apratyAkhyAnathI je kriyA thAya che te kriyAne apratyAkhyAna kriyA kahe che. kudeva AdimAM zraddhA rAkhavI tenuM nAma mithyAdana che. je kriyAnA kAraNu rUpa te mithyAdAna hoya che te kriyAne mithyAdarzana pratyayA kriyA kahe che. zAstramAM mithyAdarzana, avirati, pramAda, kaSAya ane yAga, e karmabaMdhanAM kAraNA atAvyAM che, ane ahIM AraMbhikI Adi kriyAAne tenA kAraNarUpa darzAvI che. A rIte kathanamAM pUrvApara virodha jaNAya che. paNu joI e nahIM. kAraNa ke AraMbha ane parigraha padmA dvArA thaI jAya che, ane cAga AraMbha parigraha rUpa ja Adi bAkInAM pado dvArA mithyAtva, avirati, kaSAya kama adhanAM kAraNeAnuM grahaNa thaI ja jAya che, te kAraNe he gautama! samasta nAraka jIvo samAna kriyAvALAM hotAM nathI. evI zaMkA karavI ceAganA samAveza hoya che. mAyA pratyayA ane pramAda, e 66 "" Ayu ane sameApapannakanA viSayamAM je prazna pUchavAmAM Avyo che ane tenA je javAba ApavAmAM AvyA che, tenuM spaSTIkaraNu A pramANe chenAraka jIvomAM keTalAka evAM hoya che ke jemanuM Ayu samAna hoya che ane sAthe sAthe ja utpanna thayA hoya che. jema ke keTalAka jIvo dasa hajAra varSoMnuM Ayu khAMdhIne sAthe sAthe ja nAraka paryAye utpanna thayA hoya che temane samA yA samovannagA kahyA che, A pahelA bhaMga che. keTalAMka evAM jIvo hAya che ke jemanuM Ayu samAna hoya che paNa jee narakamAM nAraka paryAye AgaLa pAchaLa utpanna thayA hoya che, temane samAyA visamovavannA " kahe che, A bIjo bhAga che. keTalAka evAM jIvA hoya che ke jemanuM Ayu sAgaropama jeTalI hoya che keTalAka evA jIvo hoya che ke je dasa hajAra varSanI sthiti hoya che paNa sAthe sAthe nArakaparyAyamAM utpanna thayA hAya che, evAM nArakajIvone " visamAthA samovavannA " kahe che, A trIjo bhaMga thayeA. tathA keTalAka nArakajIvA evA hoya che ke temanI sthiti samAna hotI nathI 66 zrI bhagavatI sUtra : 1 148 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jema ke keTalAkanI sAgaropamanI sthiti hoya che, te keTalAkanI dasa hajAra varSInI sthiti hAya che) ane te sAthe utpanna paNa thayA hatA nathI, ( koI vahelA utpanna thayA hoya che ane kAi meDA utpanna thayA hAya che) te nAraka jIvAne " trisamAcA visamovavannA " kahe che, A cAthA bhaga thayA. A bhagAne atAvavAthI e vAta spaSTa thAya che ke samasta nAraka jIvAnuM Ayu eka sarakhuM hotuM nathI ane teo badhA eka sAthe utpanna thatA nathI. te kAraNe huM gautama evuM kahevAmAM AvyuM cheke nAraka jIvA samAna AyuvALAM hotAM nathI ane badhA nAraka jIvA eka sAthe utpanna paNa thatA nathI. / / sU. 3 || asurakumArAdi vartAvyatA kA nirUpaNa asurakumArAdinI vyaktavyatA-- asura mArALa maMte ! savva samAhArA 'cAri ( mate ! ) huM bhaddanta ! (savvasuramArAnuM ) samasta asurakumAro ( samajAvA ?) zuM samAna AhAravALA hoya che ? ( satve samasarIyA ? ) samasta asurakumAre zuM samAna zarIravALA heAya che? ( savesamuktAsanIsAnA ? ) samasta asurakumAre zuM samAna ucchvavAsa niHzvAsavALA hoya che ? (fiaa neA tA mALicannA ) he gautama ! asurakumAra viSenA badhA praznonA uttara nairayika prakaraNamAM nArake! saMbadhI A viSayamAM pUchelA praznonA uttara pramANe ja samajavA. (navara) paNa te javAkhAmAM A pramANe vizeSatA che-- (janma-va-hennAbo-parivo avAko) asurakumAranAM ka, vaNu ane lezyAe nAraka jIvAnAM ka, varNa ane lesyAe karatAM viparIta hoya che, ema samajavuM. jemake ( puovavALA mAmmatA, vinundra vaLatarA, avimuklR hemsata ) je asurakumAre pUrvApapanna-pahelAM utpanna thayelA hoya che teo zrI bhagavatI sUtra : 1 149 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmaMtara, avizuddha varNatara ane avizuddha lezyavALA hoya che, ( proTavoriArA) ane je asukumAre pazcAdupapannaka-pAchaLathI utpanna thayelA hoya che teo prazasta hoya che. (he tava jIvuM lAva thayi kumAja) bAkInuM badhuM nAraka pramANe ja samajavuM. svanitakumAra sudhInA devAmAM A pramANe ja samajavuM. TIkArthanAnakajInA AhAra, zarIra, zvAsa AdinuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra asurakumAronA AhAra, zarIra, zvAsa AdinuM nirUpaNa karavAne mATe "ahumArA ItyAdi sUtre kahe che. A sUtramAM nAraka prakaraNamAM pUchyA pramANenA nava prazno pUchuyA che ane temanA uttara dIdhA che. pahele prazna e che ke samasta asurakumArane AhAra zuM eka sarakho hoya che ? bIjo prazna e che ke samasta asurakumAre zuM eka sarakhAM zarIravALA hoya che? trIjo prazna e che ke samasta asurakumAre zuM samAna ucchavAsa niHzvAsavALA hoya che? cothe prazna e che ke samasta asurakumAre zuM samAna karmavALA hoya che? pAMcame prazna e che ke samasta asurakumAre zuM samAna varNavALA hoya che? cho prazna e che ke samasta asurakumAre zuM samAna lezyAvALA hoya che? sAtame prazna e che ke samasta asurakumAre zuM samAna vedanAvALA hoya che? AThamo prazna e che ke samasta asurakumAre zuM samAna kiyAvALA hoya che ane navame prazna e che ke samasta asurakumAre zuM samAna AyuSyavALA ane samApapannaka hoya che? A praznonuM samAdhAna karavAne mATe sUtrakAre kahyuM che."ne yA tA mALiyA " eTale ke nAraka jI pramANe ja asurakumAranA AhAra, zarIra, ucchavAsa AdinuM varNana samajavuM, je varNana nAraka prakaraNamAM ApeluM che. temAM A pramANe vizeSatA che-bhavadhAraNIya zarIranI apekSAe asurakumAranAM zarIranuM a5tva jaghanya (ochAmAM ochuM) aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANa che ane temanuM mahatva utkRSTanI apekSAe (vadhAremAM vadhAre sAta hAtha pramANa che tathA uttaravaikiyanI apekSAe asurakumArenAM zarIranuM a5tva ochAmAM ochuM aMgulanA saMkhyAtamAM bhAgapramANa ane temanAM zarIranuM mahattva vadhAremAM vadhAre eka lAkha jana pramANa che. AhAranA viSayamAM evuM che ke mahAzarIravALA asurakumAre bahutara pudgalone AhAra kare che ane te bahutara pagale AhAra temanA mane bhakSaNarUpa AhAranI apekSAe samajavuM joIe. devemAM mukhyatve e prakArane AhAra thAya che. zAstramAM paNa pradhAnatA (mukhyatA)nI apekSAA ja vastuone nirdeza karavAmAM AvyA che. mahAzarIravALAM nAraka jema alpazarIravALAM nArake karatAM vadhAre pugalene AhAra le che tema mahAzarIravALA asurakumAre alpazarIravALA asurakumAra karatAM vadhAre padagalane AhArarUpe grahaNa kare che. nAraka sUtramAM "gamI gAnita, kamI kRtti " evuM kahyuM che. asurakumAre eka upavAsane AMtare AhAra le che ane sAta sTeka Adine AMtare zvAsocchavAsa le che tenI apekSAo AhAra ane ucchavAsanA viSayamAM "samIkSya " evuM pratipAdita thayuM che zrI bhagavatI sUtra : 1 1pa0 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke vadhAremAM vadhAre eka hajAra varSathI paNa thoDA vadhAre AMtare AhAra lenArA ane eka pakSa karatAM thoDA vadhAre samaye ucchavAsa lenArA asurakumAronI apekSAe alpazarIravALA asurakumAro a5kAlika AhAra ane ucchavAsa lenAra hoya che. tethI "amArAnti amI jhuvAnti" evuM samajAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke nArakasUtramAM "samI gagracanita, amIrAM uphaeNvatti " evuM kahyuM che, ane evuM ja kathana asurakumAronA AhAra ane utkRvAsanI bAbatamAM paNa karyuM che. tethI ahIM evI zaMkA udbhavI zake che ke asurakumAranA Abheganivartita AhArane jaghanyakALa eka upavAsane AMtare ane ucchavAsane sAta stakane AMtare kahela che. te "nAraka prakaraNamAM kahela zamI garanti amI kRti" A kathana asurakumAranA viSayamAM kevI rIte susaMgata hoI zake? te zaMkAnuM nivAraNa karavAne mATe ahIM evuM kahevAmAM AvyuM che ke je asurakumAro eka hajAra varSane AMtare AhAra le che ane eka pakSa karatAM thoDA vadhAre samaye ucchavAsa le che temanI apekSAe eka upavAsane AMtare AhAra lenArA ane sAta stokane AMtare ucchavAsa lenArA asurakumAronI te kriyAene anulakSIne abhakSaNa AhArarUpatA ane abhIkSaNa zvAsocchavAsa rUpatAnuM kathana grahaNa karAyuM che. tathA je "bAhya bAjaMti bAhya uphaeNvanitta" e rIte AhAra ane ucchavAsamAM je kadAcitatA pragaTa karI che tenuM kAraNa evuM che ke mahAzarIravALAM asurakumAro karatAM alapa zarIravALA asurakumAranA AhAra ane ucchavAsamAM vadhAre pramANamAM AMtaro (aMtarAlatA) paDe che. kAraNa A bahatara aMtarAlamAM teo AhAra ane ucchavAsa letA nathI, tyAra bAda le che. A prakAranI vivakSAna sabhAvamAM mahAzarIravALA asarakumAromAM paNa te antarAla che, paNa tyAM te ghaNuM ja sUphama che tethI vivakSita thayuM nathI. te kAraNe "mA" evuM kahevAmAM AvyuM che. A rIte mahAzarIravALA asurakumAronA AhAra ane ucchavAsamAM thoDuM aMtara che ane alpazarIravALA asurakumAronA AhAra ane ucchavAsamAM ghaNuM moTuM aMtara che, e vAta siddha thAya che. jemake saudharma devakanA devenuM zarIra sAta hAthapramANa hoya che. A rIte teo mahAzarIvALA hovAthI temanA AhArano AMtaro be hajAra varSano kahyo che, ane temane ucchavAsa be pakSane AMtare levAya che ema kahyuM che. anuttara vimAnavAsI devAnuM zarIra eka hAthapramANa hoya che. te rIte teo apazarIravALA hovAthI tetrIsa 33 hajAra varSane AMtare AhAra grahaNa kare che ane tetrIsa 33 pakSane AMtare ucchavAsa le che, ema kahyuM che. evI ja rIte A asurakumAra deve abhISNa AhAra ane ucchavAsa grahaNa kare che, te kathanathI temane a5sthitivALA darzAvyA che ane temanAthI bhinnane vaimAnika devanI mAphaka temanAthI ulaTI sthitivALA mahAsthitivALA darzAvyA che ema jaNAya che. athavA paryAptAvasthAmAM mahAzarIravALA asurakumAra de mAhAranI apekSAe abhaNa-niraMtara AhAra kare che, tathA yakta (kahyA pramANe) pramANuthI thavA chatAM paNa temane ucchavAsa zrI bhagavatI sUtra : 1 1pa1 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paripUrNa bhavanI apekSAe vAraMvAra thAya che evuM kahevAmAM Ave che. apa ptAvasthAmAM te alpazarIravALA asurakumAro lemAhAra letA nathI tyAre te teo eja AhAra ja le che. tethI teo "kyAreka AhAra kare che" ema kahevAya che. te vAtanI apekSAe sUtrakAre "gAyAhUNanita" " kayAreka AhAra kare che ane kayAreka AhAra karatA nathI ", evuM kahyuM che. eja pramANe aparyAptAvasthAmAM teo uchUvAsa letA nathI-paryAptAvasthAmAM le che. te kAraNe "sAhatya 3jIvanti " " kyAreka zvAsa le che ane kayAreka letA nathI, evuM kahyuM che. "nava mUvaLa surakSAno parivacavALo" nAraka jIva karatAM asurakumAromAM karma, varNa ane vezyAo UlaTAM kahevA joIe. have sUtrakAra te viSayanuM spaSTIkaraNa kare che-nAraka jInA karma, varNa ane lezyAonuM je pramANe varNana karavAmAM AvyuM che te pramANe asurakumAronA varNa, karma ane lesyAonuM varNana nathI paNa temanA karatAM viparIta kame karma, varNa ane vezyAonuM varNana thayuM che. te varNana A pramANe che"puaovavaUT mamatA, vAviyuddhavaUAtA viyuddhatA " pUrvotpanna asurakumAre mahAkarmavALA, avizuddha varNavALA, ane avizuddha vezyAvALA hoya che. kahevAnuM tAtparya e che ke nArakaprakaraNamAM pUrvotpanana nArakone a5karmavALA, vizuddha varNavALA ane vizuddha vezyAvALA kahyA che paNa asurakumAronI bAbatamAM te tenAthI bhinna varNana che ane te varNana upara kahyA pramANe che. zaMkA-pUrvotpanna nArakajI apakarmavALAM, vizuddhavarNavALAM ane zubhatara lezyAvALAM hoya che paNa pUrvotpanna asurakumAre evAM hotA nathI paNa temanA karatAM viparIta karma, varNa ane lephsAvALA hoya che. te tenuM kAraNa zuM che? uttara-pUrvotpanna asurakumAradevanuM aMtaHkaraNa atikaMdarpa ane darpathI yukta hoya che. teo narakamAM pita pitAnAM karmo anusAra A bhogavatA nAraka jIvane aneka prakAranI yAtanAo dvArA vadhAre duHkhI kare che. e rIte teo atyaMta azubhakarmane saMcaya kare che. te kAraNe zAstrakAroe pUrvotpanna asurakumAre kaMdarpa kIDAne lIdhe mahAkarmavALA kahyA che. athavA je asurakumAra baddhAyuSka karmavALA che, eTale ke je asurakumArae bhaviSyamAM maLanArI gatinuM AyuSkakama bAMdhI lIdhuM che temane tiyaca Adi gatine vega karma prakRti bAMdhavAne kAraNe mahAkavALA kahyA che. phale. pagathI pUrvotpanna asurakumAranAM zubha karma kSINa thaI javAne kAraNe temane zabharaNuM ane zubhatara lezyAo ghaTI jAya che. te kAraNe teo azubhavarNavALA ane azubhatara lephsAvALA hoya che. tathA-"pUchovavaUOTT parathA" jeo pazcAdutpanna hoya che teo prazasta hoya che. eTale ke pazcAdutpanna asurakumAre abaddhayuSka hovAthI zrI bhagavatI sUtra : 1 15ra Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alpakama vALA che, kAraNa ke temaNe mahAkama khAMdhyA nathI. ane temanAM zubhakama kSINu nahIM thavAne kAraNe teo zubhava ane zubhataralezyAvALA hAya che. vedanAdikanuM vaktavya nArakAnI jema ja samajavuM. jo ke asurakumAranuM vedanAsUtra nArakaprakaraNamAM khatAvelAM nArakAnA vedanAsUtranA jevuM ja che. tA paNa bhAvanAmAM bheda che. te bheda A pramANe che--je asurakumArA saMnibhUta che temane peAtAnA dvArA karAyelI cAritranI virAdhanA yAda Ave che ane tethI tenA cittamAM saMtApa thAya che. te kAraNe temane mahAvedanAvALA kahyA che. athavA--sajJibhUta asurakumAra ke je pUrvabhavamAM paNa sajJi jIvarUpa hatA teo athavA saMjJabhUta paryApta avasthAvALA je asurakumAra che tee zubhavedanAnI apekSAe mahAvedanAvALA hAya che ane asannibhUta asurakumAre alpavedanAvALA hoya che. khAkInA kriyAsUtra ane ayuSya sUtrane nArakaprakaraNanA nArAnA kriyAsUtra ane AyuSkasUtra pramANe ja samajavA. te kriyAsUtra A pramANe che--" mumAvALuM maMte ! " cAri-he bhadanta ! zuM samasta asurakumAre eka sarakhI kriyAvALA hoya che ? '' uttara--" zothamA ! no phaLake samaDhe '' he gautama ! te artha kharAkhara nathI. prazna---- se meLaLa mate ? " huM badanta! Apa zA kAraNe evu kahA che ? uttara--noyamA ! asurakumArA tiviA vattA" he gautama ! asurakumAre traNa prakAranA kahyA che. '(saddA)" te prakAre A pramANe che---- tr " sammathviI, micchAIi, sAmiAztriI " samyakdRSTi, mithyAdRSTi, ane samyakmithyAdRSTi. " tatthaNaM je te sammahiTTI tesiNaM cattArikiriyAo ttA" temAMnA samyakdeSTi asurakumArAnI cAra kriyAo kahI che " (saMga aa)" te A pramANe che-- " AmiyA, viiA, mAyAvattiyA, avacavALajiriyA " ArabhikI, pArigrahIkI, mAyA pratyayA, ane apratyAkhyAna kriyA. " tathana na te micchATThiI tettiLa viicAlo Etti " je asurakumAra mithyArdaSTi che temanI pAMca kriyAe hAya che. " taMjJaddA" te A pramANe che-- ,, ' " bAramiyA nAtha micchAvasaLa vattiyA " Ara'bhikIthI laI ne mithyAdana pratyayA sudhInI " E sammAmicchAaiLapi le tenaLanoyamAM !" eja pramANe samyakRmithyAdaSTi asurakumArane paNa eja pAMca kriyAo hAya che. te kAraNe, he gautama ! meM evuM kahyuM che ke samasta asurakumAra eka sarakhI kriyAvALA hAtA nathI. have AyuSkApapatti sUtranuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che, (6 asurakumArANaM bhaMte! savve samAjyA savve samovavannagA ? " he bhaddanta ! samasta asurakumAra zuM eka sarakhA AyuSyavALA hAya che? ane te saunA utpAda eka sarakhA hAya che ? " nocamA ! no phaLatuM samaDhe " he gautama ! e pramANe hatu` nathI. " se jeDheLa mate ! ' bhaInta! evu Apa zA kAraNe kaheA che ? " noyamA ! aNumArA vviA paNNattA " he gautama ! asurakumAreA cAra prakAranA heAya che. taMgavA " te zrI bhagavatI sUtra : 1 153 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAre A pramANe che-"thenA sa3yA samovavana" keTalAka asurakumAre samAna AyuvALA ane sAthe utpanna thayelA hoya che, "gherUyA samA visamovavannA" kaI kaI asurakumAre samAna AyuvALA hoya che paNa AgaLa pAchaLa utpanna thayelA hoya che. "the rUca visamAcA samavavannA" kaI kaI asurakumAre viSama AyuvALA hoya che paNa sAthe sAthe utpanna thayelA hoya che, ane " sthAphA visamAcA kiravavanta" keTalAka asurakumAre viSama AyuvALA hoya che ane viSama utpattivALA hoya che. "vaM nAva thAya3mArA " A pramANenuM pUrvokta samasta kathana snanitakumAra sudhInA devene lAgu pADavuM joIe. ahIM cAvata" zabda dvArA "nAgakumAra, suparNakumAra, vidyakumAra, agnikumAra, dvIpakumAka, udadhikumAra, dizAkumAra, ane vAyukumAra" A ATha bhavanapati devone grahaNa karavA joIe te AThanuM vaktavya paNa asurakumAra pramANe ja samajavuM. sa. 4 pRthivIkAyikAdi caturindriyAnta jIvoM kA nirUpaNa pRthivIkAyAdika caturindriyAnta jIvaprastAva hive sUtrakAra pRthivIkAyathI laIne caturindriya sudhInA jInA AhArAdinuM nirUpaNa karavAne mATe "putravIrUcA" vagere sUtre kahe che. (puvI jarUcALa) pRthivIkAcikenA (gaThThA kramUvarnasTeTsa) AhAra, karma, varNa ane legyA (jahAM rephayA) nArakajI pramANe ja samajavA, eTale ke AhAra, karma, varNa ane lesthAnuM pratipAdana karanArAM cAra sUtre nAraka sUtranI jema ja kahevA. te sUtromAM nArakanI jagyAe pRthivIkAyika zabda mUkavo. (puDhavI.rUcA maMte ! sarve samayA ?) he bhadanta ! zuM samasta pRthvIkAya jIvo eka sarakhI vedanAvALA hoya che? (fr! yama! saMve ravecaMT) hA, gautama ! samasta pRthvIkAya che eka sarakhI vedanAvALA hoya che. (te veLAM maMte ! parva yugharU sarve samavecA ) he bhadanta ! Apa zA kAraNe evuM kaho cho ke samasta pRthvIkAya jIva samAna vedanAvALA hoya che ? (joyamA !) he gautama ! (puSiArUthA save basanI agnimUcA aNidAe veyaNaM vedeti se teNaDhaNaM.) samasta pRthvIkAya che asaMjJI che, asaMjJibhUta che tethI teo anAbhega rUpe vedanA bhegave che. tethI huM evuM kahuM chuM ke samasta pRthvIkAya jI eka sarakhI vedanAvALA hoya che. (purtAvavA mete ! tane samajhiriyA) he bhadanta ! zuM samasta pRthvIkAya jIva eka sarakhI kiyAvALA hoya che? (phretA samaviriyA ) hA, teo sarakhI kiyAvALA hoya che. (se mAM aMte vaM) he bhadanta! Apa zA kAraNe evuM kaho cho? (joyA!) he gautama! zrI bhagavatI sUtra : 1 154 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (puSiArU sarve mAruM mijIThThiI) samasta pRthvIkAya jIvo mAyAvI ane mithyAdaSTi che. (sALaM biyAgo viMirayAgo dhvaMti) tethI teo pAMca kriyAo niyamapUrvaka kare che. (raMga) te kriyAo A pramANe che-bAraMmijA amadAvattiyA) AraMbhikI kiyAthI laIne mithyAdarzana pratyayA sudhInI pAMca kiyAo. (se tevi) he gautama!te kAraNe huM evuM kahuM chuM ke samasta pRthvIkAya jIvo eka sarakhI kiyAvALA hoya che. (namakathA moravALA nA ne ta akhicaDyA) samAyuSkatA ane samapapannatAnA viSayamAM nArakanI jema je pRthvIkAryomAM paNa samajavuM. (puzvarUcA tA lAva jarjariyA) pRthvIkAya jIvonA viSayamAM A je kathana thayuM che te kathana dvIndriya, teIndriya ane caturindriya jIvonA viSayamAM paNa thayeluM samajavuM. TIkALuM--" TDhavIcA bAramAnasa nephA " nArakanA AhAra, karma, varNa ane lakSyA saMbaMdhI je cAra sUtra che te sUtra pramANe ja pRthvIkAyanA AhAra, karma, varNa ane vezyAnuM pratipAdana karanArAM satra samajavA. te sUtramAM "nArakanI jagyAe "pRthvIkAya" zabda mUkavAthI pRthvIkAya saMbaMdhI cAra sUtre banI zakazejo ke te cAra sUtromAM nArakanAM sUtra sAthe samAnatA che chatAM paNa AhAra viSenA sUtramAM A pramANene bhAva samaje. pRthvIkAya jIvonI avagAhanA (zarIranuM pramANa) jaghanya ane ukacchanI apekSAe aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM che tethI teo apazarIravALA che. paNa A Agama vacana pramANe temanAmAM mahAzarIratA samajavI-"putravara zora pukavI rUrala gopALadrayANa jasThThALAhig" pRthvIkAyikanI avagAhanArthatAe cAra prakAra pADayA che (vasuthAnAtita cAra prakAra) te cAra prakAre A pramANe che-asaMkhyAta bhAga hIna, athavA saMkhyAta bhAgahIna 1, saMkhyAta guNa hIna athavA asaMkhyAta guNa hIna 2 asaMkhyAta bhAga vRddha athavA saMkhyAta bhAga vRddha 3 saMkhyAta guNa vRddha athavA asaMkhyAta guNa vRddha. 4 je ke pRthvIkAya jIvo aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa zarIravALA che, chatAM paNa temAMnA keTalAkanuM zarIra asaMkhyAta bhAga hIna athavA saMkhyAta bhAga hIna hoya che? keTalAMkanuM saMkhyAtaguNa hIna athavA asaMkhyAta bhAga ochA hoya che 2. arthAta-keTalAkanuM zarIra asaMkhyAtabhAga hIna tathA saMkhyAta bhAga hIna hoya che. 3. keTalAkanuM zarIra saMkhyAtaguNa vRddha tathA asaMkhyAtaguNavRddha hoya che . A rIte pRthvIkAyika jI avagAhanAnI apekSAe "rataHthAnaparita kahevAya che. A rIte pRthvIkAyanA badhA ja alpa zarIravALA ane mahAzarIravALA hoya che. temAMnA je mahAzarIravALA pRthvIkAyanA jIve che teo lomAhAra vaDe vadhAre pudagalone vAraMvAra AhAra kare che, vAraMvAra zvAsa le che, kAraNa ke teo mahAzarIravALA hoya che. alpazarIravALA pRthvIkAyanA jIvo pitAnA alpazarIrane kAraNe alpaAhAra kare che ane ochA zvAsacchavAsa grahaNa kare che, temanA AhAra ane ucchavAsanI kadAcitatA paryApta ane zrI bhagavatI sUtra : 1 155 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aparyApta avasthAnI apekSAe samajavI, pRthvIkAyanA jIvonI vedanA ane kriyAmAM nArakInA jIvo karatAM je bheda che te have batAvavAmAM Ave che-pahelAM gautama svAmI vedanAnI bAbatamAM prazna kare che "sada samaya" he pUjya? samasta pRthvIkAyanA badhA jIvo zuM samAna vedanavALA hoya che? uttara-he gautama! pRthvIkAyanA badhA jIvo samAna vedanAvALA hoya che. prazna--"he mAM aMte " he pUjya! Apa zA kAraNe evuM kahe che ke pRthvIkAyanA badhA jIva eka sarakhI vedanAvALA hoya che? tyAre prabhue javAba Ape ke he gautama! pRthvIkAyanA badhA ja "gAzIasaMzImithyASTivALA tathA mana vinAnA hoya che. "kamiyA" teo asaMzIbhUtaasaMrUpe utpanna thAya che, tethI teo "nivAanAgarUpe vedanAne bhagavatA rahe che. arthAta teo vedanA bhegavavA chatAM paNa mithyAdraSTi hevAthI tathA manarahita hovAthI matta ane mUcchita vyaktinI jema A pUrve upArjana karelAM azubha karmonuM phaLa che." e samajI zakatA nathI. tethI teo "anidrA jenAM vecanti" "anAgarUpe vedanA bhegavatA rahe che" evuM kahyuM che. "te saLavi," he gautama ! te kAraNe huM evuM kahuM chuM ke pRthvIkAyanA badhA jI eka sarakhI vedanAvALA hoya che. have kiyAnA viSayamAM gautama svAmI mahAvIra prabhute prazna pUche che ke "putravIvArUcA maMte samakSivicA" he pUjya ! zuM pRthvIkAyanA badhA ja eka sarakhI kiyAvALA hoya che? uttara-"haMtA samiiA " hA, pRthvIkAyanA badhA jIvo sarakhI kiyA vALA hoya che. pharI gautama svAmI pUche che "re maMte " he pUjya ! Apa zA kAraNe evuM kahe che ke pRthvIkAyanA badhA jIvo eka sarakhI kiyAvALA hoya che? uttara-"gDhavIvArUcA have mAruM micchAdi pRthvIkAyanA badhA ja mAyAvI ane mithyASTi hoya che. mAyAvI jIva sAmAnya rIte pRthvIkAyamAM utpanna thAya che. evuM kahyuM che ke-unmArgane upadeza karanAra, mAgane nAza karanAra, gUDha hRdayavALe, mAyAvI vRttivALe, zaTha svabhAvavALe ane zalyavALe jIva tiryaMca gatinA AyuSyane baMdha bAMdhe che. eja kAraNe pRthvIkAyanA jIvone mAyAvI kahyA che. athavA ahIM "mAyA" zabda anantAnubaMdhI kaSAyane batAvanAra che. kAraNa ke pRthvIkAyanA che anantAnubaMdhI kaSAyanA udayavALA hoya che, tethI teo mithyASTi che eTale ke mithyAtvanA udayathI yukta vRttivALA che. "tALa cittavALo paMjavirALA" te pRthvIkAyanA ane niyamathI pAMca kiyAe lAge che te pAMca zrI bhagavatI sUtra : 1 156 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiyAe A pramANe che-(1) AraMbhikI kriyA, (2) pArigrahikI, (3) mAyApratyayA, (4) apratyAkhyAnakiyA ane (5) mithyAdarzana pratyayA. "se tenAM upara kahelA kAraNone lIdhe he gautama! meM evuM kahyuM che ke pRthvIkAyanA badhA ja eka sarakhI kriyAvALA hoya che. tamArA movavaI" samAyuSka ane sametpannanA viSayamAM "nahIM joyA ta mALiyA" nAra kenA je pramANe ja samajavuM. samAyuSka sapapannakanA viSayamAM je bhaMgacatuSTaya (cArabhAga ) thAya che te A bIjA uddezAnA trIjA nAraka sUtramAM batAvelI celaMgI pramANe ja samajavA, "ha gDhavIdU tathA jJAna varjiyiA" jevuM nArakanuM varNana karyuM che. tevuM ja cauIndriya sudhInA jIvanuM varNana paNa samajavuM. ahIM "jAvata" padathI apUkAyika, tejaskAyika, vAyukAyika vanaspatikAyika, beIndriya, teIndriya tathA caturindriya e badhA jIvonuM paNa varNana samajavuM. ahIM mahAzarIratA ane alpazarIratA te pratyeka jIvanI avagAhanA anusAra jANavI. tathA beIndriya Adi jIva kavala AhAra paNa grahaNa kare che. sU05 have sUtrakAra paMcendriya tiryaMcanivAlA )nuM nirUpaNa kare che- "ciMvittiniravanoLiyA" ItyAdi pagnendriya tiryaglonika jIvoM kA nirUpaNa (trivittijinoLiyA) pacendriya tiryacanivALA nuM nirUpaNa () nArakInA jIvonA varNana pramANe ja samajavuM ( diriyAla) paraMtu kriyAmAM bheda che te kahe che. (vacaMdrisirijhobiyA mane ! samavizvariyA ?) he pUjya ! paMcendriya tiryaMca nivALA badhAya ja zuM eka sarakhI kriyAvALA hoya che ? locamA ! Lo phaLadde ) he gautama! A artha barAbara nathI (te veLA mane ! parva gujaru) ha pUjya! Apa zA kAraNe evuM kahe che ? (camA !) he gautama ! (vaMcittirivAvoLiyA tivi quttA) paMcendriya tiryaMca yonivALA jIve traNa prakAranA che. (saM =aa) te A pramANe che. (sadiThThI, micchAddiI, samAmicchAhiddI) samyagUdaSTi, mithyAdaSTi ane samyak mithyAdaSTi (mizradaSTi) (taratham ne taw. dilI te suvi HUttA) temAM je samyagUdaSTi jIve che te be prakAranA hoya che. (saM nag) te A pramANe che. ( saMjayA, saMkacAsaMnayA ) (1) asayata ane 2 saMyatAsaMyata "tai ne te saMgAsaMgathI sesi tiLi zirivAjo zrI bhagavatI sUtra : 1 157 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 Iti) temAM je sayatAsayata paMcendriya tiyA che tene traNa kriyAo hAya che. ( taM'ddA) te A pramANe che-( ramiyA, piiA, macAvattiyA) (1) AraraMbhikI, (2) pArigrahikI ane (3) mAyA pratyayA. ( saMgacALa jJAti, micchATviIna paMca, sammAmicchAviTrILuM paMca) asayata paMcendriya tiya cAne cAra kriyA hAya che, mithyAdaSTi pacendriya tiryaMcAne pAMca kriyA hAya che ane samyak mithyAsRSTi ( mizraSTi ) paMcendriya tiya cAne paNa pAMca kriyAe hoya che. TIkA - paM cittivijJoLiyA laddA nA " nuM tAtparya e che ke pacendriya tiya cayeAninA jIvAnuM varNana nAraka prakaraNamAM lakhelA nAraka jIvAnA varNana pramANe ja samajavAnuM che. paNa ahIM je vizeSatA che te nIce pramANe che--je mahAzarIravALA paMcendriya tiya cA che teo niraMtara AhAra kare che, nira Mtara zvAseAzrvAsa le che, evuM je kahevAmAM AvyuM che te saMkhyAta varSanA AyuSyavALAM paMcendriya tiya ca jIvonI apekSAe ja jANavuM kAraNa ke jJAnIone evuM ja jovAmAM AvyuM che. asaMkhyAta varSanA AyuSyavALAM tiya cAnI apekSAe ema kahevAmAM AvyuM nathI, kAraNa ke teo e divasane AMtare kavala AhAra grahaNa kare che evuM AgamAmAM darzAvela che. alpa zarIravALAM tiya iMca pacendriya jIvAnA AhAra ane ucchvAsanA viSayamAM te evuM kahyuM che ke " ceDavazarIte AcAAnti kADhyo vanti " alpa zarIravALAM pacendriya tiyA kayAreka AhAra kare che ane kayAreka AhAra karatA nathI, kakyAreka zvAseAzrvAsa le che ane kayAreka zvAseAzrvAsa letA nathI. te te AhAra ane ucchvAsanI kadAcitatA sUtranI pramANatAthI jANavI joI e. lAmAhAranI apekSAe teA mahAzarIravALAM ane alpa zarIravALAM, e badhAM nirantara ahAra grahaNa kare che e vAta kharAkhara ghaTAvI zakAya che. athavAapazarIravALAM tiya cAmAM AhAra ane ucchvAsanI je kadAcitatA kahI che te paryApta ane aparyAptanI apekSAe samajavI joIe. kAraNa ke paryApta avasthAmAM AhArAdinA sadbhAva hAya che ane aparyApta avasthAmAM tene saddabhAva hAtA nathI kama sUtramAM evu je kahevAmAM AvyuM che ke "je pUrve utpanna thayela che te alpa kavALAM hAya che. ane je pachI utpanna thayela che te bhAre kamI che" teA te kathana taddabhavavedya ( te bhavamAM veDhavAnA ) AyuSya Adi karmanI apekSAe samajavu. varNa sUtramAM ane lezyA sUtramAM je ema kahyuM che ke " je pUrve utpanna thayela che te zubhava vALAM che ane zubhalezyAvALAM che. " te kathana yauvana avasthAnI apekSAe jANavuM. tathA pAchaLathI utpanna thayelAne ja anubhavaNuvALAM kahevAmAM AvyA che te temanI bAlyAvasthAnI apekSAe kahevAmAM Avela che tema samajavuM, kAraNa ke leAkamAM evuM ja jovAmAM Ave che. vedanA sUtranA viSayamAM-" je sajJibhUta che te mahAvedanAvALAM che, ane je asaMnnibhUta che te alpa veDhanAvALAM che, " ityAdi samasta kathana nAraka sUtra pramANe ja samajavuM, paNa nArakInA jIvA karatAM pacendriya tiya ca jIvAmAM je bheda che te A pramANe che-" veci ti '* gautama svAmIe zrI bhagavatI sUtra : 1 158 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra prabhune pUchyuM ke, he pUjya! zuM badhAya pacendriya tiryaMca jInI kriyAo eka sarakhI hoya che? tyAre tenA javAbamAM prabhue kahyuM ke, badhAya paMcendriya tiryaMca che eka sarakhI kiyAvALA hotA nathI tenuM kAraNa e che ke paMcendriya tiryaMca cha traNa prakAranA hoya che-(1) samyak daSTi, (2) mithyA dRSTi ane (3) samyagra mithyA daSTi samaSTi paMcendriya tiryaMca jIvonA paNa asaMyata ane saMyatAsaMyata evA be bheda hoya che. temAM je saMyatAsaMyata paMcendriya tiya ce che teo sthUla prANAtipAta (hiMsA) AdithI nivRtta (nivarselA) hovAne kAraNe saMyata ane sUkSama prANAtipAta (hiMsA) AdithI anivRtta (nahi nivRtta thayelA ) hovAne kAraNe asaMyata hoya che. tethI temane saMyatAsaMyata-viratAvirata-dezavirata kahe che. teo AraMbhathI utpanna thayelI AraMbhikI kriyA, parigrahathI utpanna thayelI pArigrahika kiyA ane mAyAthI utpanna thayelI mAyApratyayA kiyA, e traNa kriyAo kare che. asaMta tiryaMca paMcendriya pUrvokta traNa kriyAo ane cothI apratyAkhyAnakriyA, e cAra kriyAo kare che. tathA je mithyASTi pacendriya tiya ce che teo pUrvokta cAra kiyAo ane pAMcamI mithyAdarzana pratyayA, e pAMca kriyAo kare che. samyagU mithyAdaSTi paMcendriya tiryaMco paNa eja pAMca kiyAo kare che sU0 6 . manuSyo ke AhAra Adi kA nirUpaNa have sUtrakAra manuSyanA AhArAdinuM nirUpaNa kare che- "magNa kahyuM jorarUcA" rUTyANi | (HTTNA kaddA phuthA) manuSyanuM varNana nArakanA varNana pramANe ja samajavuM (bALanaM ) paNa temAM je bheda che te A pramANe che-( je mArI te vadUtarA ghare lAAti) jeo mahAzarIravALA hoya che te mana vadhAre pugalene AhAra kare che. ane (te zA kANAti ) teo bhI bhIne ( rahI rahIne) AhAra kare che. (barusarIyA te patarANa re. bAAti) jeo a5 zarIravALA hoya che teo a95 pudgalene AhAra kare che ane (bamikaavi vAti ) niraMtara AhAra kare che, ( ne rUcA vAva vecA) vedanA sudhInuM bAkInuM badhuM varNana nArakanA jInI jema ja jANavuM, (majurA mate ! save samarivA?) he pUjya ! zuM badhAya manuSyo eka sarakhI kiyAvALA hoya che ? ( navamA !) he gautama ! (no sama) A artha barAbara nathI eTale ke badhAya manuSya eka sarakhI kiyAvALA nathI. (se La mete !) he pUjya ! Apa zA kAraNe evuM kaho cho? (royaHT !) he gautama! (majuratA tividdA pattA) manube traNa prakAranA kahyA che. (taM ) A pramANe che-(samAdiThThI, mirajhAhiddI, namAmirajhApaTTI,) samyakdaSTi, mithyASTi ane samyak mithyASTi (tasthaLa che te saviddI) temAM je samyakdaSTi manuSyo che (te tividda quttA) temanA traNa prakAra che. (i =aa) te A pramANe che. (saMjJayA saMgAraMgA saMjayA) zrI bhagavatI sUtra: 1 1pa9 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyata, saMyatAsaMyata ane asaMyata (tasthaLa ne te saMjayA suvihAM paumttA) temAM je saMvata (saMyamI) manuSya che te be prakAranA che () te A pramANe che. (sarapaMca ja vararAcagayA 2) sarAga saMyata (saMyamI) ane vItarAga saMyata (saMyamI) (tAtha i ne vIcara saMjJA) temAM je vItarAga saMyata (saMyamI) che (tei ziriyA) teo kiyA vinAnA hoya che (taratha je te saMkayA te yuvA pattA) je sarAga saMyata (saMyamI) che. tene be prakAra kahyA che. (saM ) te A pramANe- umAzaMkavA apasaMjayA ) pramatta saMyata ane apramatta saMyata. (tasthaLa ne te mAtta saMracA teri HT mAyAvatti viDiyA ) temAMnA je apramatta saMyati manuSya hoya che temane eka mAyA pratyayA kiyA ja hoya che, (tarathai je te punattasaMjJayA teAiM to vizvariyALo gati ) je pramatta saMyata hoya che temane be kiyAo hoya che. (saM 1 ) te A pramANe che-(zAmiyA mAyAvattiyA) (1) AraMbhI kiyA ane (2)mAyApratyayA kiyA (tastha je che te saMgAraMgA tela vi garUmo tiLi nivAgA) je saMyatAsaMyata manu hoya che temane zarUAtanI traNa kiyAo hoya che. (te ja) te A pramANe che (3nAmiyA, pArivAhita, mAyAvattiyA) (1) AraMbhikI, (2) pAriDikI, ane (3) mAyApratyayA. (saMracA vAri dizAne zAMti ) asayata samyagUdaSTi manuSyone cAra kiyAo hoya che. (va) te A pramANe che. (gAmiyA, vAhiyA, mAyAvattiyA, avanavAvattiyA) (1) AraMbhika, (2) pArigrahikI, (3) mAyApratyayA ane (4) apratyAkhyAna pratyayA. ( miliM vaMca) mithyAdaSTi manuSyane pAMca kiyAo hoya che. (saM 1 ) te A pramANe che. (gAmiyA, pAphiyA, mAyAvattiyA, paravALavattiyA) (1) AraMbhikI, (2) pArigrahikI, (3) mAyApratyayA. (4) apratyAkhyAna pratyayA ane (5) (nichahiMsaLavattiyA) mithyAdarzana pratyayA e pAMca jANavI. (samamicchAvitrI viM) samyaga mithyAdaSTi (mizradaSTi)nI paNa eja pAMca kiyAo hoya che. TArtha-"magNA kA ne rUcA" mANasonuM varNana nArakanA varNana jevuM ja che. "TLa" paNa temAM nIce mujaba bheda che manuSyamAM je mahAzarIravALA manuSyo che teo "vadutAn purAna zAnti' ghaNuM vadhAre pudgalene AhAra kare che. vadhAre pudgalenuM pariNamana kare che, vadhAre pudgalene uchuvAsa rUpe grahaNa kare che ane vadhAre pugalene niHzvAsa rUpe bahAra kADhe che tathA-"re 3yAtti" te mahAzarIravALA manuSya bhI thobhIne rahI rahIne) AhAra kare che-matalaba ke kyAreka kare che ane kayAreka nathI karatA. nArakasUtramAM "mijaavi AdAnita" kahyuM che, tenI jagyAe manuSyasUtramAM "gAda% mAAtti" e pramANe samajavuM. banemAM ATalo. bheda che. devaku AdinA gugaliyA manuSyo mahAzarIravALA hoya che teo kyAreka kayAreka ja kavala AhArarUpe AhAra grahaNa kare che. tAtparya ke, naralsa DA" teo traNa divase AhAra le che "je ghora te navatarANa vorA mAnita" alpazarIravALA manuSya ochA pudgalene AhAra zrI bhagavatI sUtra : 1 160 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpe grahaNa kare che. ane vAravAra AhAra kare che. jema bALaka thADu khAya che paNa te vAravAra khAya che tema apazarIravALA manuSyA paNa bhaiDuM khAya che. ane vAravAra khAya che. alpazarIravALA samUcchama manuSyA paNa Ache AhAra kare che ane vAravAra kare che. " seluM nA nALuM " bAkInuM ardhuM vaNa na nArakInA jIveA pramANe ja jANavuM. kayAM sudhI te pramANe jANavuM uttara-'vethaLa' veDhanA sudhInuM vaNa na te pramANe jANavu. tApa e che ke AhAra, zarIra, ucchvAsa, kama, va, lesyA ane vedanA mATe samasta sUtronuM varNana nairayikasUtreA pramANe ja samajavuM. vaNaeN ane lesyAnA viSayamAM pUrva utpanna thayela manuSyAne je zuddha vaNu ane zuddha leA kahela che te juvAnInI apekSAe kahela che, athavA samUcchima manuScAnI apekSAe kahela che, kriyA sUtramAM je vizeSatA che tene sUtrakAra pote ja prakaTa kare che " mAnusALa mate ! rUAri " gautamasvAmI pUche che ke he bhadanta! zuM badhA manuSye eka sarakhI kriyAvALA hAya che ? tenA javAbamAM prabhu kahe che ke, " no phaLo samaduM" he gautama te artha kharAkhara nathI. badhA manuSyA eka sarakhI kriyAvALA hotA nathI. tenuM kAraNa zuM che ? prabhu kahe che ke, tenuM kAraNa temanI trividhatA che. e trividhatA paNa vivi dhatAvALI che. jema ke manuSyeAnA sayata, sayatAsayata ane asayata evA traNa mukhya bheda che. sayatanA e bheTTu che. (1) sarAgasayata ane (2) vItarAgasa'yata, akSINu kaSAyavALA ane anupazAMta kaSAyavALAne sarAgasayata kahe che, ane upazAnta kaSAyavALA tathA kSINakaSAyavALAne vItarAga saMyata kahe che. vItarAga sayata; rAga rahita hovAthI Arabha AdithI rahita hoya che. matalakha ke, Arabha AdinA asahbhAvane lIdhe te kriyArahita hoya che. sarAgasayatanA e bheda che-(1) pramattasayata ane (2) apramattasayata. apramattasayatane mAyApratyayA nAmanI eka ja kriyA hoya che. kAraNa ke, tene mAtra kaSAyanA aMza hoya che. pramattasayatane be kriyAe hoya che. (1) AraMbhikI ane (2) mAyApratyayA samasta pramattayAga Arabha rUpe che. te kAraNe pramattasayata AraMbhikI kriyA kare che, ane kaSAya kSINu na thavAne kAraNe mAyApratyayA kriyA kare che. dezaviratithI yukata manuSyAne traNa kriyAo hoya che1 ArabhikI, 2 mAyApratyayA ane tIna pArigrahakI ane avirati samyagdaSTi yukata manuSyane cAra kriyAe hAya che.-1 ArabhikI, 2 pArigrahikI 3 mAyApratyayA ane 4 apratyAkhyAna pratyayA mithyAdRSTi manuSyeAne upara pramANe cAra ane pAMcamI mithyAdana pratyayA, e pAMca kriyAe hoya che. ane samyag mithyAdRSTi manuSyone ArabhikIthI laIne mithyAdanapratyayA sudhInI pAMce kriyAe hAya che. ! sU. 7 || zrI bhagavatI sUtra : 1 gheDuM 161 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devo ke AhAra Adi kA nirUpaNa manuSyonA AhArAdinuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra devanA AhArAdinuM varNana kare che -"rAnamaMtara-korU rUlyAdi (vALanamaMtara-rU-mALiyA kahuM kahumArA) vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devenuM kathana asurakumAre pramANe ja che. (navaraM vecANa jALa) paNa vedanAmAM pheraphAra (korUmALiyA) jyotiSI ane vaimAnika deve (nAyA mirajhAhiddI 3vavA 2 magatarA) ke je mAyA mithyAdRSTirUpe utpanna thAya che. teo thoDI vedanAvALA hoya che ane je ( 34mAcinmadiThThI vayavALA ja jaEvecAtarA mALiyedavA) amArI samyak dRSTirUpe utpanna thAya che teo mahAvedanAvALA hoya che ema samajavuM. TIkALuM--"vALamaMtara-korsa-mALiyA" vANavyaMtara, jyotiSI, ane vaimAnika de asurakumAre jevA ja che, tenuM tAtparya e che ke temanA AhAra, zarIra zvAsocchavAsa, karma, varNa, lesyA ane vedanA vagere badhuM asurakumAranA AhAra zarIra, vagerenA jevAM ja che. vANavyaMtara Adi denA zarIranI uMcAI nIcAI darekanI avagAhanAnA pramANathI ja jANavI paNa vedanAmAM taphAvata che. eTale ke, temane AhAra vagere badhuM asurakumAre pramANe ja che. paNa vedanA asurakamArA jevI nathI. asurakumAronA prakaraNamAM evuM kahyuM che ke, je asurakumAre asaMjJibhUta hoya che. teo apavedanAvALA hoya che, ane je saMjJibhUta hoya che teo mahAvedanAvALA hoya che. vyaMtaromAM paNa eja pramANe kahela che. saMjJibhUta vyantare mahAdanAvALA ane asaMgnibhUta vyaMtare alpavedanAvALA hoya che, asurakumAre ane vyaMtaromAM asaMsI jIva paNa utpanna thAya che. e vAta A uddezAmAM ja kahevAmAM Avaze. asaMjJI jIvo jaghanyanI apekSAe bhavanavAsIomAM ane utkRSTanI apekSAe vANuvyaMtaramAM utpanna thAya che. A rIte prakaraNanI paryAlecanAthI samajI zakAya tema che ke je vANa vyaMtaro asaMjJirUpe utpanna thAya che. teo apevedanAvALA hoya che. jyAre saMjJirUpe utpanna thanArA vizeSa vedanAvALA hoya che. jyotiSI ane vaimAnika devAmAM asaMsI jI utpanna thatAM ja nathI, te kAraNe vedanA padamAM je bheda paDayo che. te bhedane "mAnichaviThThIvavana ca, vecaLatA, samaya rasamadi travattA ca ma vecAta 11 mAravA no rUmALiyA " A sUtrapATha dvArA darzAvavAmAM Avela che. tAtparya e che ke che tiSI ane vimAnika deva mAyI mithyASTi hoya che. teo alpavedanAvALA hoya che. ane je amAyIsamyagadaSTi hoya che teo mahAvedanAvALA hoya che. A kathana zubhavedanAnI apekSAe karavAmAM AvyuM che. sU. 8 . zrI bhagavatI sUtra : 1 162 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ salezya jIvoM ke AhAra Adi kA nirUpaNa saleza jIvAnA vicAra kRSNa Adi lezyAenA bhedathI yukata cAvIsa daDakAnuM ja AhAra Adi nava pado dvArA nirUpaNa karatAM sUtrakAra prathama sAta daMDaka kahe che. nAraka AdirUpa eka daMDaka ane 6 lezyAonA 6 daMDaka. ema sAta daDaka thAya che. 'satteraNAnuM maMte ! neA satre samAArAri ! (saheCALa maMte terA sacce samAhAranA) he pUjya ? zuM khatrI laizyAvALA nAraka jIve| samAna AhAravALA hoya che? (bocALa sahesAnaM sudhaosALaM vRttinuM tirUM haze. namo) aughika, salezI ane zukalalezyAvALA, e traNene eka sarakhA adhikAra jANavA ( heAEALa, nITaphephsAnuM pi ko gamo) kRSNa lezyAvALA ane nIlalesyAvALAnA paNa eka sarakhA adhikAra jANavA (navara) paNa vedanAmAM vizeSatA che te A pramANe che ( veLAC mAyimikjhAnriInava vannAtha amAyaNammATriIkavannAca mALiyavA ) mAyA ane mithyAdRSTipaNe utpanna thayelA ane amAyI samyak dRSTipaNe utpanna thayelA ahIM kahevA joie. ( maNussA kiriyAsu sarAga vIyarAga pamattApamattA na bhANiyavvA tathA manuSya viSenA kriyA sUtramAM kRSNa ane nIlalesyAmAM manuSyane sarAgasayata, vItarAgasayata, pramattasayata ane apramatasayata manuSyAne na kahevA. (hrA'hesAna vi leva Amo) kApAta lezyAvALAone paNa A pramANe ja adhikAra jANavA (navara) paNa temAM eTalI vizeSatA che ke ( serA nA o iva tA mALiyanyA ) kApAtalesyAvALA nArakInA jIvAne audyika daDakanI jema kahevA joIe. (tekahelA vaccheslA nasla asthinA oaai TuMko tA mALiyavA) teolezyA ane padmalesyAvALAne aughika daMDakanI jema ja samajavA- (navara) paNa temAM eTalI vizeSatA che ke (majussA sA, vIyarA na mALiyannA) manuSyAnA sarAgI ane vItarAgI AvA be bheda na karavA ( jJa|| ) gAthA( dukkhAu udiNe AhAre kammavanna lessA ya ! sammaveyaNa samakiriyA samAue caitra vAdhavA) du:kha ka ane AyuSya, uttINu hoya teA ja veDhavAmAM Ave che. anuDhINu nahIM. AhAra, karma vaNa lesyA, samavedanA, samakriyA ane samaAyuSyanA viSayamAM pahelAM kahyA pramANe ja samajavuM. TIkA-salezya eTale lesyAthI yukta. eTale ke lezyAthI yukata je hAya, che tene salezya-lezyavALA-kahevAmAM Ave che. ahIM evA prazna pUchavAmAM AnyA che ke je nAraka jIvA lesyAvALA hoya che teo zu' samAna AhAra vALA hAya che? " terA sacce samAhArA " A sUtramAM AhAra, zarIra, ucchavAsa, ka, vaNu, lezyA, vedanA, kriyA, ane upapAta e nava padmovALA 66 zrI bhagavatI sUtra : 1 163 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A lezyApadathI yukata nArakAdi vIsa daMDaka che" e sUcita karAyuM che. A viSayamAM pahelAnI jema ja praznottara thavA joIe. jema ke-he pUjya ! lezyAvALA samasta nAraka jIve zuM samAna AhAravALA hoya che? zuM ekasarakhAM zarIravALA hoya che? zuM samAna udghAsa niHzvAsavALA hoya che? zuM badhAM samAna karmavALA hoya che ? zuM saghaLA samAna varNavALA hoya che ? zuM ekasarakhI lezyAvALA hoya che? zuM ekasarakhI vedanAvALA hoya che? zuM ekasarakhI kiyAvALA hoya che ? ane zuM lezyAvALA samasta nArako eka sAthe utpanna thAya che ? A pramANe ja bAkInA 23 daMDakamAM paNa cejita karavuM joIe. A pramANe A eka daMDaka banI jAya che. tathA "kRSNalezyA Adi che zyAothI yukta nArakAdi padarUpa bIjA paNa cha daMDaka banI jAya che. ane temAM paNa pUrvokta navapade AlApaka pejI zakAya che. " ema paNa sUcita karavAmAM AvyuM che. A rIte banelAM te sAte daMDakonAM sUtrane saMkSepamAM darzAvavA mATe je daMDakanuM je rIte vaktavya che te daMDakane te rIte batAvatAM sUtrakAra kahe che - phirA" ItyAdi. aubrikena, salezyAno, ane zukalezyAvALAno. e traNene eka sarakho sUtrapATha che. audhika eTale vizeSaNa rahita sAmAnya nAraka Adi jI, salezya eTale lesyAvALA nAraka Adi che ane zakalalezyAne bhAvArtha sAtamAM daMDaka mAraphata kahevA yogya zukalezyAvALA che, e traNene eka sarakhe ja pADe che. mAtra "lezyAvALA, tathA zukalalezyAvALA evAM je vizeSaNe che te vizeSaNanA bhedathI ja bheda thAya che. tAtparya e che ke sAmAnya daMDaka pramANe ja eTale ke audhika prakaraNamAM kahevAmAM Avela sUtranI mAphaka ja vezyAvALAonuM ane zukalezyAvALAonuM sUtra che. tathA "nA mariya" AgaLa AvanAra padanA saMbaMghathI jene zukalalazyA che tene paNa A daMDakamAM ja pATha kahe joIe e bhAva ahiM samaje. A kAraNe A prakaraNamAM paMcendriya tiryaMca, manuSya ane vaimAnika, dene adhikAra kahevo joIe. paNa nArakAdi kahevA joIe nahIM, kAraNa ke nAraka, bhavanapati, vyaMtara ane tiSImAM, tathA vaimAnike mAMnA sudharma, IzAna. sanakumAra, mahendra, ane brahma devalokamAM zukalezyAne abhAva hoya che. nA nIranA pi po amo" eTale ke kRSNalekSAvALAno ane nIlalezyAvALAne paNa audhikarUpe eka sarakho ja sUtrapATha jANavo A rIte sAmAnya aMzanuM pratipAdana karIne je aMza vivekSaNa che-eTale ke sAmAnya aMzanI apekSAe banenA sUtrapAThamAM bheda na hovA chatAM paNa je aMzanI apekSAe temanAmAM bheda rahelo che te "nAM vaicaLag" "vedanAmAM bheda che. zrI bhagavatI sUtra : 1 164 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te sUtra dvArA batAvela che. kRSNalakSyA-daMDakamAM ane naliyA-daMDakamAM vedanA sUtramAM "zuvihA rUcA pawwArA samUcA ya trimUcA ca" nAraka be prakAranA kahyA che-(1) saMjJibhUta ane asaMjJibhUta" e audhika daMDakamAM sUtrapATha karyo che. te pATha ahIM bhaNavo nahIM. kAraNa ke asaMsI je pahelI narakamAM ja utpanna thAya che. "basa hu paDhamaM " evuM AgamanuM kathana che jyAre pahelI narakamAM (ratnaprabhA) kRSNalezyA ane nIlezyAno abhAva hoya che. zaMkA-je A pATha pUrvokta rIte bolAvAne na hoya te kevI rIte belavo joIe te kaho. uttara-"mAdikAThThiIvavAnnA ja samAcisanmAviThThI vavava ca mAjika" A pramANe te pATha vAMcavo joIe. mAyamithyASTine mahAvedanA thAya che kAraNa ke teo sauthI adhika azubha sthitine utpanna kare che. ane jyAre azubha sthiti atizaya vadhAre hoya tyAre mahAvedanA thAya e svAbhAvika ja che. tathA je amAyi samyagdaSTi hoya teo alpavedanAvALAM hoya che. majurA vicakriyApratipAdaka sUtromAM sarAga, vItarAga, pramatta, apramatta kahevuM nahIM. tAtparya e che ke "manuSya padanA kiyAsUtranA audhika daMDakamAM che ke manuSyanA traNa prakAra kahyA che-saMyata, asayata ane saMyatAsaMyata, temAM saMyatanA be prakAra che-sarAgasaMyata ane vItarAgasaMyata. ane sarogasaMyata paNa be prakAranA kahyA che-pramattasaMyata ane apramattasaMyata, ityAdi pATha tyAM Avela che. paNa ahIM manuSyaviSayaka kiyAsUtramAM kRSNalezyA ane nalalezyA daMDakamAM evuM kahevuM nahIM. kAraNa ke kRSNalezyA ane nIlalezyAnA udayamAM saMyamane udaya thato nathI. eTale ke tenA sadubhAvamAM saMyamane abhAva kahyo che, tathA evuM je kahevAmAM AvyuM che ke " pudavapattivano guNa kannacaraNa 3 STU" je jIve pUrve sayaMma grahaNa karyo hoya che. e koI paNa jIva saya mAthAmAM cha lezyAomAMthI koI paNa eka lesthAmAM hoI zake che. A kathana kRSNAdi dravyarUpa lezyAnI apekSAe kahyuM che ema samajavuM. "zarssekSA vi" kAtilezyAvALAne sUtrapATha paNa nila ane kRSNalezyAnA sUtrapATha pramANe ja samaja. paNa temAM A prakAranI vizeSatA che.-"ra nag ni raMg cThThA mALavA" vedanA sUtramAM nArakane audhika daMDaka pramANe ja samajavA te A pramANe che-nAraka chava be prakAranA kahyA che.-(1) saMjJibhUta ane (2) asaMgnibhUta. asaMgni jIve prathama narakamAM ja utpanna thAya che, ane tyAM kApotalezyA ja hoya che tethI kahyuM che ke-"DheraLa "i tathA zrI bhagavatI sUtra : 1 165 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA "te herA paranA nAma asthi" je jIvane telethA ane palezyA evA jIvanI apekSAe "na gohitro raMgo tA mALidagA" audhikadaMDaka pramANe ja te banenAM daMDaka kahevA joIe. tAtparya e che ke tejalezyAvALA ane padmalezyAvALA jIvonAM daMDaka aughikadaMDakana jevAM ja samajavA. jIne A pramANe lezyAo hoya che-nAraka, vikasendriya, teja kAyika ane vAyukAyika cho pahelI traNa lazyAvALA hoya che. bhavanapati, pRthivIkAyika, aprakAyika, vanaspatikAyika ane vyastaradeve pahelI cAra lezyAvALA hoya che. paMcendriya tiryA ane manuSya chalezyAvALA hoya che. jotiSI devene eka tejezyA ja hoya che. vaimAnika devane teja, pA ane zukala e traNa prazasta lazyAo hoya che kahyuM paNa che - kRSNalezyA, nIlezyA, kAtilaDyA ane tejalezyA e cAre vezyAo bhavanapati devo ane vyantaradevene hoya che. jyotiSka, saudharma ane IzAnamAM tejalezyA hoya che. sanaskumAra, mahendra ane brahmalokamAM padmazyA hoya che. ane te pachInA devalokamAM zukalezyA hoya che. te 1 / 2 // ane-"puDhavI sAravAraNarUpAvara vattAri" pRthivI, apa, vanaspati eTale bAdaravanaspati ane pratyeka vanaspatine kRSNa, nIla, kApita ane teja e cAra lezyAo hoya che. "janmatiriyana, jIllA tiLi sevA" garbhaja tiya ane manuSyamAM cha lezyAe hoya che ane bAkInA jIvane traNa lezyA hoya che. "nA mage ITI vicAra mALicaravA" audhika daMDakanA kiyAsUtramAM manuSyanA sarAga ane vItarAga vizeSaNe kahyAM che. paNa ahIM tejalezyA ane padmalezyAnAM ane sUtromAM manuSyanA sarAgatva ane vItarAgatva, e bheda kahevA nahIM kAraNake tejalezyA ane palezyAmAM vItarAgatAnI asaMbhavatA che. vItarAgatA to zukalezyAmAM ja hoya che. paraMtu ahIM manuSyanA pramatta ane apramatta e be bheda te jarUra kahevA joIe. ahIM "kukavAvaNa va"i ItyAdi je gAthA kahI che te prathama uddezakathI laIne ahIM sudhInA sUtrArthanI sUcaka che. jo ke sUtranA vyAkhyAnamAM ja tene artha AvI jAya che. te paNa ziSyone samajAvavA mATe ahIM pharIthI tenI vyAkhyA karavAmAM Ave che. duHkha ane AyuSya, emanuM vadana udIrNa thatAM ja thAya che. anudIrNa heya tyAre thatuM nathI. A pramANe eka vacana ane bahuvacana A be vacanothI cAra daMDaka ahIM kahevAmAM AvyAM che. te cAra daMDakane A uddezakanI zarUAtamAM zrI bhagavatI sUtra : 1 166 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joI levA joIe. te daMDaka A pramANe kahyAM che. "vIvevi mane ! sAMja durva vede A eka vacanathI tathA "navA mate ! caMduM turae ti" A pramANe bahuvacanathI be daMDaka banI jAya che. tathA naveluM maMte ! siMcavuM gAvuM " A eka vacanathI tathA "vIvALa mare! rahuM sAuthaM veti" A pramANe bahuvacanathI ema bIjA be daMDaka bane che. A rite kula cAra daMDaka thAya che. " mAcAranerUca ji " kyAra tathA "necA viMda dave saMmaH" tathA "jiM samavanA" tathA " mahesaT," tathA "jiM namavecAtathA " samarivA" tathA #i tamArA samovavA " A rIte bIjA uddezakanI zarUAtathI laIne vezyAvALA nA prakaraNa sudhI je je viSayanuM (duHkha, AyuSyaka, AhAra Adi padArthanuM) pratipAdana karavAmAM AvyuM che te saghaLA padArthone A gAthAmAM saMgraha karavAmAM AvyA che. sU0 9 ! lezyAke svarUpa kA nirUpaNa lehyAvicAra- lezyAvALA nAraka jIvonuM nirUpaNa karIne have satrakAra lezyAnA svarUpanuM nirUpaNa kare che- be mate! surakSAno cAri (aM) he pUjya! (setAgo zarU pattAzo) lezyAo keTalI kahI che? (royanA!) he gautama ! ( skevA paumtA) lezyAo che kahI che. (taMgagT) te A pramANe che. ( krisa nAMva suHI ) kRSNalezyAmAMthI mAMDIne zakalezyA sudhInA cha lazyAo che. (sALaM vize mALiyado lAva rUDhI) vezyAonuM svarUpa samajavA mATe prajJApanA satranA 17mAM padano "ddhi" satra sudhI bIjo uddeza vAMcI le. - TIkAI--gautame ahIM prabhune prazna pUchayo che ke hebhadata ! loDyAe keTalI hoya che? tyAre prabhue temane samajAvyuM che ke he gautama ! tozyAo cha prakAranI che. 1 kRSNa zyA, 2 nalalozyA, 3 kApita zyA, 4tejalezyA, 5 padmazyA dazakalozyA jene saMbaMdhathI AtmAmAM karma pugalo eMTI jAya che. eTale ke jene kAraNe AtmAnI sAthe karma pudagalo saMbaMdha prApta kare che. tenuM nAma laDyA che. te leDyA jIvanA veganA pariNAmarUpa ( vyApAra) hoya che. kAraNa ke jyAre gano nirodha thAya che tyAre tene abhAva thAya che. tamAre tamaya: " A niyamAnusAra kAraNanA abhAve kAryane abhAva hoya te svAbhAvika bAbata che. ega e kAraNa che ane vezyA tenuM kArya che. zarIra nAmakarmanuM je vizeSa pariNAma che tene yoga kahe che. vezyAnuM svarUpa samajavA mATe prajJApanA sUtranA 17mAM padane bIje uddezaka "kRddhipada sudhI vAMcI javAnuM ahIM kahela che. eja vAta "gAva rUDhI" pada mAraphata darzAvI che. zrI bhagavatI sUtra : 1 167 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te pATha TUMkANamAM A pramANe che-nAraka ane kRSNalakSyA, nIlalezyA ane kApitalezyA e traNa lesyAo hoya che. tiryaMcayoninA jIvone cha lazyAo hoya che, ekendriya jIvone cAra lezyAo hoya che. pRthivIkAya, apakAya ane vanaspatikAyane cAra lesyAo hoya che. tejaskAya, vAyukAya, dvindriya trIndriya ane caturindriya jIvone traNa lazyAo hoya che. paMcendriya tiryaMca ninA jIvone cha lezyAo hoya che. tyAMthI zarU karIne " sa maMte ! vIjast kaNhalessANaM jAva sukkalessANaM kayare kayarehiMto appir3DhiyA vA mahiDDhiyA vA ?" goyamA ! kaNhalesehitA nIlalessA mahiDDhiyA, nIlalessAhito kAboyalessA DidiyA " he pUjaya } kRNalezyAvALAthI laIne zukalezyA sudhInA mAM kayI vezyAvALA jIvo kayI vezyAvALA jIvo karatAM apakaddhivALA hoya che? ane kayA jIvo karatAM mahAddhivALA hoya che? uttara-he gautama ! kRNalezyA vALA jIvo karatAM nalalezyAvALA jIvo vadhAre RddhivALA che, nalalezyAvALA jIvo karatAM kAtilezyAvALA jIva adhika RddhivALA che, A pramANe AgaLa paNa samajavuM." ahIM sudhI sUtrapATha samaje. A sUtra 10 / saMsAra saMsthAna kAla kAnirUpaNa. saMsAra saMsthAnakAlanI vaktavyatAA saMsAra anAdi che. keTalAka loko evuM mAne che ke A anAdi saMsAramAM jIvanI sthiti sadA ekasarakhI ja rahe che, ane te kAraNe teo evuM kahe che ke pazu marIne pazu avasthA ja prApta kare che te temanI te mAnyatA bhUla bharelI che. A prakAranAM vAkyo vaDe teo lokone ThagI rahyA che tethI lokone samajAvavA mATe tathA vipralaMbhaka (TI vAta karanArAonA) vAkyomAM asAratAnuM pratipAdana karavAne mATe gautamasvAmI mahAvIra prabhune pUche che jIvana laM maMte! tIraddhA" rUlyAri (maMte ) he pUjya ! ( tIraddhA mAhidRraNa) atItakALamAM (bhUtakALamAM) AdiSTa (vivakSita) jIvane (vidde saMsAraivize gov?) keTalA zrI bhagavatI sUtra : 1 168 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakArane saMsArasaMthAnakALa kahyo che. (jozamAM !) he gautama! (vide saMsArasaMvidgA pUomtta) cAra prakArano saMsArasaMsthAnakALa kahela che. (taMgag) te A pramANe che (jarUrarasaMsAraavivAre, tittino saMsArasaMvidgA, majurasaeArasaMvijhA, revasaMsArasaMvidRLavAre) nArakasaMsAra saMsthAnakALa, tiryaMcasaMsArasaMsthAnakALa, manuSyasaMsArasaMsthAnakALa ane devasaMsArasaMsthAnakALa. (rUcaaArasaMvinAche i mate ! rUvi patti ?) he pUjya ! nArakano saMsArasaMsthAnakALa keTalA prakArane kahyo che ? (camA !) he gautama ! (tiviSe For) traNa prakArane kahyo che. (taMga) te A pramANe-(sunnA gaNunnA mAruM) zUnyakALa, azUnyakALa ane mizrakALa. (sivinoLiyasaMsArasaMvinA-puchI) he pUjya ! tiyAne saMsArasaMsthAnakALa keTalA prakArano che? (vocamA !) he gautama ! (suviheM itta) be prakArane kahyo che, (saMjJA) te A pramANe che-(yunnAnDe kiravA) 1 azUnyakALa ane 2 mizrakALa. (mayhatALa 2 sevA karI ne zaM) manuSyo tathA devone saMsArasaMsthAnakALa nArakanA saMsArasaMsthAnakALa pramANe ja traNa prakArane samajo. (cira | bhaMte ! neraiyasaMsArasaMciTThaNakAlassa sunnakAlassa asunnakAlassa missakAlassa ya re re hiMto vA vadu vA tu yA vinA vA?) he pUjya ! nArakajIvone je saMsArasaMsthAnakALa zUnya, azUnya ane mizranA bhedathI traNa prakArane kahyo che, temAne karyo kenAthI alpa che? ka kenAthI vadhAre che ke kenAthI barAbara che? ane ka kenAthI vizeSAdhika che ? (camA !) he gautama! (satrayone sunna che) badhAthI apa (De) azUnyakALa che. ( miATe anaMtakuLa) azUnyakALa karatAM mizrakALa anaMta gaNe adhika che. (sanA to ) zUnyakALa mikALa karatAM anaMtagaNuM vadhAre che. (nirivoLiyA satrove bahunnAruM, misAruM gata) tathA tiryacaninA jIvana je saMsArasaMsthAnakALa azUnya ane mizranA bhedathI be prakArano kahyo che temAMthI azunyakALa sauthI cheDe che, ane mizrakALa tenA karatAM anaMtagaNe adhika che. (majurAna ca revA ja jJaT RphayA) manuSya ane devonA saMsArasaMsthAnakALanA prakAre nArakanA saMsArasaMsthAnakALanA prakAra jevAM ja che. (eyassa NaM bhaMte ! NeraiyasaMsArasaMciTaNakAlassa jAva devasaMsArasaMcidraNakAlassa jAva vigig vA) he pUjya ! nAraka saMsArasaMsthAnakAla thI laIne devasaMsArasaMsthAnakALa sudhInA kALamAM kaye kALa kayA kALathI apa che? tyAMthI laIne karyo kALa kyA kALathI vizeSAdhika che? tyAM sudhI samajavuM. (jogama!) he gautama ! ( savvatthove maNussasaMsArasaMciTThaNakAle, neraiyasaMsArasaMciDhaNakAle asaMkhejjaguNe, devasaMsArasaMciTThaNakAle, asaMkhejjaguNe, tirikkhajoNiyasaMsArasaMciTThaNakAle aNaMtaguNe) sauthI a5 manuSyasaMsArasaMsthAnakALa che. tenAthI asaMkhyAtagaNe nAraka saMsArasaMsthAnakALa che. nArakethI paNa asaMkhyAgaNe devasaMsArasaMsthAnakALa che. ane tenAthI anaMtagaNo tirasaMsArasAnakALa che. TakAtha-"he pUjya ! bhUtakALamAM AdiSTa jIvane saMsArasaMsthAnakALa zrI bhagavatI sUtra : 1 169 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalA prakArane kahyuM che?" A praznamAM "jIva" pada dvArA sAmAnya jIvo grahaNa karavAmAM Avela nathI paNa nAraka Adi vizeSaNothI yukta jIvo grahaNa karela che. e vAta "AdiSTa' parathI jANI zakAya che. A nArakajIvo che, A tiryaMca jIvo che. A manuSya jIve che, A devajIvo che. A rIte je jIva vizeSita thAya che tenuM AdiSTa-vivakSita pada sUcana kare che. pasAra thayela bhUtakALane (kartata ddhA) atItakALa kahe che-eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM gamana karavArUpa kriyAnuM nAma saMsAra che. te saMsAranI je avasthAna kriyA che tene saMsArasaMsthAna kahe che tene je kALa (avasara) che tene saMsArasaMsthAnakALa kahe che. anirdiSTa ( nirdeza karyA vinA) nAmavALe amuka jIva bhUtakALamAM kaI kaI gatimAM rahele hato ? tenA javAbamAM mahAvIra prabhue kahyuM ke, he gautama! jIvane saMsArasaMsthAnakALa upAdhi bhedathI cAra prakAra che-(1) nArakasaMsArasaMsthAnakALa, (2) tiryaMca penika saMsArasaMsthAnakALa, (3) manuSya saMsArasaMsthAnakALa ane (4) devasaMsArasaMsthAnakALa. temAM nArakasaMsArasaMsthAnakALanA (nArakabhava saMbaMdhI sthiti kALanA) traNa prakAra che-(4) zUnyakALa, (2) azunyakALa ane (3) mizrakALa. zUnyakALano bhAvArtha A pramANe che-sAte pravIe mAM ( narakamAM ) vartamAna samaye jeTalA nArakajIvo mojUda che. teo tyAMthI nIkaLI jAya-eTale ke, marIne bIjI gatimAM jAya-temAM koI eka paNa jIva je samaye bAkI rahe nahIM te samayane zUnyakALa kahe che. eTale ke sAte pRthvIo (naraka)mAM eka paNa nArakajIva jyAre bAkI na rahe eTale ke badhAM nAraka marIne je samaye te sthAnane bilakula khAlI karI nAMkhe te samayane zUnyakALa kahe che. kahyuM paNa che ke-"nivi baeNhiM vaDDamAhaiiM jo " vartamAna samayamAM jeTalAM nAraka jIvo narakamAM che te badhA nArakajIvothI te sthAna nirlipta (khAlI) thaI jAya tyAre te samayane zUnyakALa kahevAya che. sAte narakamAM vartamAnakALamAM jeTalA nArake che temane eka paNa jIva tyAM sudhI marato nathI ane bIjo koI jIva tyAM AvIne jyAM sudhI janmate nathI paNa tyAM jeTalA nArake che teTalA ja tyAM kAyama rahe che e samayane nAranI apekSAe azUnyakALa kahe che. kahyuM paNa che- ___" AiTThasamaiyANaM NeraiyANaM, na jAva ekko vi| uvvaTTai anno vA uvavajjai, so asunno u // 1 // " vivakSita (vartamAna) samayamAM jeTalA nArakajIvo che temAne koI paNa jIva na mare ane bIje kaI paNa jIva tyAM utpanna na thAya evA kALanuM nAma azUnyakALa che. sAte pRthvIe (nara) mAMthI jyAre eka, be, zrI bhagavatI sUtra : 1 170 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa evI rIte badhA nAraka jIvo marI jAya paNa jyAM sudhI mAtra eka jIva paNa bAkI rahe tevA kALane mizrakALa kahe che. kahyuM paNa che-"uvad prakrima ri halAvi to mIro dhArU vAva cho vi" maratAM maratAM je kALamAM eka ja nAraka jIva bAkI rahe che te kALane mizrakALa kahe che. "sirijhojisAravidravAha puche" jyAre tiryaMcanika jIvonA saMsArasaMsthAnakALanA viSayamAM gautame prazna pUchayo tyAre prabhue javAba Apyo ke he gautama! tiryacanika jIvone saMsArasaMsthAnakALa azUnyakALa ane mizrakALanI apekSAe be prakAra che. temanAmAM zUnyakALa hoto nathI. kAraNa ke tyAM tene sadbhAva ja hotuM nathI. kevaLa mizranArakasaMsArasaMsthAnakALano vicAra karanAra A sUtra vartamAnakALa saMbaMdhI nArakabhavane aMgIkAra karIne teno vicAra karavAmAM pravRtta thayuM nathI, paraMtu vartamAnakAlika nAraka jIvonI bIjI gatinA gamana vaDe pharIthI tyAM ja utpatti thavAnI bAbatane vicAra karavAmAM pravRtta thayuM che. je kadAca evuM mAnavAmAM Ave ke vartamAnakAlika nArakabhavane ja vicAra karavAmAM A sUtrapravRtta thayuM che te azUnyakALa karatAM mizrakALamAM anaMtaguNatvanuM kathana ke je sUtra dvArA pratipAdita thayuM che te saMgata thaI zake nahIM. kahyuM paNa che " eyaM puNa te jIve, paDucca muttaM na tabbhavaM ceva / nara nna tamavaMto, anaMto na haMmarUin A sUtra te jIvonA te bhavane Azraya laIne kahevAmAM AvyuM nathI. je temane te bhavane Azraya laIne A sUtra kahevAmAM AvyuM che ema mAnavAmAM Ave te anaMtakALano saMbhava raheto nathI. eTale ke azunyakALa karatAM mizrakALamAM anaMtagaNApaNuM saMbhavI zakatuM nathI. zaMkA-zA kAraNe azUnyakALa karatAM mizrakALamAM anaMtagaNApaNuM saMbhavI zakatuM nathI? uttara-je nArake vartamAnakALamAM vidyamAna (mejUda) che, temanuM udvartana temanA AyuSyakALane anta thAya che. temanuM AyuSya te asaMkhyAtakALanuM ja hoya che. te kAraNe utkRSTanI apekSAe bAra muhUrtanA azUnyakALa karatAM sUtrapratipAdita mizrakALamAM anaMtagaNupaNuM saMbhavI zakatuM nathI. kahyuM paNa che " kiM kAraNamAiTThA neraiyA, je imammi smymmi| te ThiikAlassaMte jamhA, savve khavijjaMti" // vartamAnakALamAM jeTalA nArakajIve che teo badhA pitapotAnA sthiti kALane aMte narakamAMthI nIkaLe che. temanA ochA vadhupaNAnA praznane vicAra A pramANe karyo che-"ca maMte ! cirasa sArasaMvinA sunnAirasa zrI bhagavatI sUtra : 1 171 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asunnakAlassa mIsakAlassa kayare kayarehito appe vA bahue vA tulle vA visesAhie vA" gautama svAmIe mahAvIra prabhune e prazna pUcho ke he pUjya ! Ape nArakone saMsArasaMsthAnakALanA zUnyakALa, azUnyakALa ane mizrakALa evA je traNa bheda batAvyA temAne karyo kALa kayA kALathI alpa che, kyA kALa kayA kALathI adhika che, ko kALa kenI barAbara che ane kya kALa kenA karatAM vizeSAdhika che? tyAre prabhue tene A pramANe javAba dIdhuM. he gautama ! nArakenA saMsArasaMsthAnakALane azUnyakALa nAmane bheda sauthI alpa che. kAraNa ke, nArakanA utpAda ane udvartanAne virahakALa vadhAremAM vadhAre bAra muhUrta pramANa che. azUnyakALanI apekSAe vivakSita nArakane mizra nAmane nirlepanAkALa anaMtagaNa hoya che. kAraNa ke nArakAmAM ane itara mAM gamanAgamanakALa eja A mizrakALa che. ane te kALa trasa, vanaspati AdinA sthitikALa sAthe mizrita thaIne anaMta gaNa thaI jAya che. kAraNa ke traNa ane vanaspati Adi saMbaMdhI gamanAgamana anaMta che. A nArakone nilepanakALa vanaspatikAyanI sthitine anaMtame bhAge che. kahyuM paNa che - " thovo amunnakAlo, so ukkoseNa baarsmuhutto| tatto ya anaMtaguNo, mIso nillevaNA kAlo // 1 // AgamaNagamaNakAlo, tasAitarumIsao aNaMtaguNo, aha nillevaNakAlo, aNaMtabhAge vaNaddhAe // 2 // " anyakALa staka (alpa) che ane te vadhAremAM vadhAre bAra muhUrta pramANa che. tenA karatAM anaMtagaNa mizra nAmane nile panakALa che. A mizrakALa AgamanagamanarUpa che. A mizrakALa trasa, vanaspati AdinA kALa sAthe mizrita thaIne anaMta gaNa thaI jAya che, nilepanAkALa vanaspatikALanA anaMtame bhAge heAya che. zUnyakALa anaMtagaNe che-kAraNa ke vivakSita samasta nAraka jIvanuM avasthAna ( astitva) sAmAnya rIte anaMtAnaMta kALa sudhI vanaspatikAyikamAM rahe che. vanaspatikAyika jIvemAM je anaMtAnaMtakALa sudhInuM avasthAna che ene ja ane utkRSTa nArakabhAvAntarakALa zAstramAM kahyuM che. kahyuM paNa che " munno ya aNaMtaguNo, so puNa pAyaM vaNassaigayANaM / eyaM ceva ya nAraya,-bhavaMtaraM desiyaM jeTTha // 1 // zUnyakALa anaMtagaNe che, ane sAmAnyarIte vanaspatikAyikamAM gayelA jInA te kALa hoya che. prabhue tene ja utkRSTa nArakabhavAntarakALa kahela che. zrI bhagavatI sUtra : 1 172 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiryaMca ceninA jIveno te alpabahatva vicAra A pramANe chetiya"ca eninA jIvane azUnyakALa ocho che, ane mizrakALa anaMtagaNuM che. sauthI A che kALa ahIM aMtarmuhUrta eTale ja che, jo ke te sAmAnyarIte samasta tiryaMcone kALa kahyo che paNa ahiM to vikalendriya ane saMma7ima jane ja samajavAnuM che, kAraNa ke zAstramAM vikalendriya ane saMmacchimAne ja virahakALa antamuhUrta pramANu kahe che kahyuM paNa che - minaydura si~ripu saMmudiimevi sa hava" ekendriya jIvomAM arthAta vikalendriya tathA saMmUcchimAM paNa bhinna muhUrta eTale aMtarmuhUrta ja viraha vyApta che. udvartananA ane upapAtane viraha na hovAne kAraNe zUnyakALano paNa tyAM abhAva che. kahyuM paNa che- " eso asaMkhabhAgo, vaTTai uvadRNovivAyammi / ega nigoe niccaM, evaM sesesu vi sa eva // 1 // " eka nigadamAM kALano asaMkhyAtame bhAga udvartanAmAM ane upapAtamAM nitya rahe che. e ja pramANe bAkInA viSayamAM paNa jANavuM. "sunnAruM kaLatA" zunyakALa anaMtagaNe che eja pramANe ja anya tiryAmAM paNa samajavuM "puramarca " AvuM kathana hovAthI pRthivyAdikemAM te virahane abhAva ja che. miHDhe vaLata"mizrakALa anaMtagaNo che, eTale ke mizrakALa nArake pramANe ja che. tiyAne zUnyakALa te hote ja nathI kAraNa ke tyAMthI uduvRtta vartamAnika sAdhAraNa vanaspationuM bIjuM sthAna nathI. kemake te ghaNuM hovAne kAraNe bIje temano samAveza thaI zake tema na hovAthI te kAraNe sAmAnya rIte tyAM ja temanI utpattino saMbhava hovAthI maUT HIM 2 vAga 2 nA raphALe" manuSya ane denA saMsArasaMsthAnakALanuM alpatva ane bahatva nArakasaMsAra saMsthAnakALanA abhyatva ane bahutva pramANe ja samajavuM. kAraNa ke tyAM zUnyakALa paNa bAra muhUrta pramANane ja che. kahyuM paNa che - " evaM narA'marANa vi, tiriyANaM navari natthi sunaddhA / jaM niggayANaM tesiM, bhAyaNaM annaM tao natthi // 1 // " eja pramANe manu, deva ane tiyanA viSayamAM paNa samajavuM. paNa vizeSatA e che ke, tiyAne zUnyakALa hato nathI. kAraNa ke tyAMthI uddavRtta sAdhAraNa vanaspatirUpa ti) conuM sthAna tenA sivAya bIjuM koI paNa nathI, have nAraka Adi cArenuM alpabaddhatva kahevAmAM Ave che. "caraNa baM mate ! he pUjya! nArakenA, manuSyanA, tiryacenA ane devanA saMsArasaMsthAnakALamAM zrI bhagavatI sUtra : 1 173 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kene saMsArasaMsthAnakALa konA karatAM apa che, konA kenA karatAM adhika che. kAnA kenI barAbara che ane tene tenA karatAM vizeSAdhika che? tyAre tenA javAbamAM prabhue A pramANe samajAvyuM- he gautama! manuSya saMsArasaMsthAnakALasauthI ochuM che. manuSyanA saMsArasaMsthAnakALa karatAM "ne phasaMsArasaMvidrArA saMjJaTLe" nArakone saMsArasaM thAnakALa asaMkhyAta gaNe che. nArakenA saMsAra saMsthAnakALa karatAM "revasaMsArasaMvijhAche basaMs7Tche " devane saMsArasaMsthAnakALa asaMkhyAta gaNo vadhAre che. devanAsaMsArasaMsthAnakALa karatAM " nirikvoLiyasaMsArasaMvijhA aitALa" tiryaMca nivALA jIvana saMsArasaMsthAnakALa anaMtagaNuM vadhAre che. te sU0 11 / antakiyA (mokSa vicAra) kA nirUpaNa atakriyA (mekSa) vicAra jIvane saMsArasaM thAnakALa kahe, have tenI aMtakiyA kahe che- " nIvei maM?tavAria jJa" rUlyati | (vIve te ! aMtiirartha jJA?) he pUjya! zuM jIva aMtakriyA kare che? (jamA !) he gautama ! (arthArU jJa arthArUNa no zasir) hA koI jIva kare che ane keI jIva karatA nathI. (yaMtariyApa ne vaM) A praznane vistArathI artha samajavA mATe prApanAsUtranuM "atakriyA" nAmanuM vasamuM pada jevuM. TIkAI-"sattAi " eTale samasta karmone aMta (nAza) karanArI kriyA. ahIM A vAta kahevAnuM kAraNa e che ke-kaI evI zaMkA kare ke jIvanuM avasthAna (raheThANa) saMsAramAM ja che ke saMsAramAMthI kayAreya tenI mukti paNa thaze? te te zaMkAnuM nivAraNa karavA mATe A sUtra lakhyuM che. A sUtramAM kahyuM che ke jIvanI kyAreka antakiyA (mukti) paNa thaze. keTalAMka jI evAM che eTale ke je bhavyajIve che. teo te samasta karmane kSayarUpa aMtakriyA karaze, temaNe te pahelAM aMtakriyA karI che ane vartamAnakALamAM paNa teo mahAvideha kSetramAM aMtakriyA kare che. tathA keTalAka jIvo arthAt je abhavya che temaNe kadI paNa A samasta karmakSayarUpa aMtakiyA karI nathI, vartamAna kALamAM karatA nathI ane bhaviSyamAM karaze paNa nahIM. "vrataviricArja naiyadai" nuM tAtparya e che ke prajJApanA sUtranuM vasamuM "vicA" nAmanuM je pada che tenuM anusaMdhAna ahIM karI levuM joIe. te A pada A pramANe che. zrI bhagavatI sUtra : 1 174 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " lIve naM maMte ! " ItyAdi hai pUjya ! zuM jIva aMtakriyA kare che? huM gautama ! kAi jIva kare che ane koI jIva karatA nathI. A pramANe ja nairiyakAthI vaimAnikA sudhI samajavu. eTale ke bhavyajIvA atakriyA kare che. ane abhavyajIvA akriyA karatA nathI. a`gArama kaAcAya, sAdhu liMga thavA chatAM paNa abhavya hAvAthI bhavyatvanA abhAvane kAraNe a'takriyA karI zakacA nahIM. he pUjya ! je jIve nAraka paryAyamAM rahelA che. te jIve te paryAyamAM atikrayA kare che kharA ? he gautama! A artha kharAkhara nathI, kAraNa ke ema khanatuM nathI. vizeSatA e che ke nAraka paryAyane cheDIne manuSya paryAyamAM Avele nArakajIva manuSya anIne aMtakriyA karI zake che, tAtpaya e cheke manuSya paryAyamAM utpanna thayelA bhUtapUrva nArakajIvajJAna dana, ane cAritranI ArAdhanA karIne azeSa (samasta) karmanA nAza karIne siddhapada prApta karI zake che. | sU. 12 // upapAta prakaraNa kA nirUpaNa upapAtaprakaraNa ratnatrayanI ArAdhanA karavA chatAM paNa kama bAkI rahevAne kAraNe kAi AtmA atakriyAnA abhAve devinekAyAmAM (devaceAnimAM) utpanna thAya che. tethI devivazeSanuM kathana karavAne mATe sUtrakAra kahe che.--'ad maMte! asaMga' ityAdi aha bhaMte ! asaMjayabhaviyadavvadevANaM " ityAdi / 66 ( bad maMte ! ) he bhadanta ! (prasaMgacavicavaveva) sayamarahita bhavya dravya devAnA ( viAcisaMjJamA N ) ArAdhita sayamavALAone ( viraci saMcamALa) virAdhita saMyamavALA jIvAne, (viAdyasaMjJamAsaMgamAAM) avAdhata sayamAsa yamavALAne ( zrAvakane ), ( viracitaMnamAsaMgamALa) virAti sacamAsa'yamavALAne ( zrAvakAnA ), (asaLIo) asa'nI jIvAnA, (tAvarALa) tApasAnA, ( muvicALe ) kApikAnA, (vAiyALa) carakaparivrAjakAnA, ( iisiyALa ) kiviSakone, ridhdiyALa ) tiya cayAninA jIvAnA, ( nAnIviyALa ) AjIvikAnA. ( miyoziyALa ) AbhiyAgikonA, (jinaIsaLavAvatrALuM) zraddhAbhraSTa svaveSadhArAne, (patti na Trejonevu vavapnamALAAM) zrI bhagavatI sUtra : 1 175 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e badhAne-je teo devalekamAM utpanna thAya te (vasa huM ravavA vvmtte kane kyAM upapAta (janma) kahyo che? (noramA ) he gautama! ( saMjayavicAdavavALa ) saMyamarahita bhavyadravyadevane ( agoLa ) ochAmAM e che (avaLavANiyu) bhavanavAsIomAM (jo) ane vadhAremAM vadhAre (karimavika7) uparima priveyakamAM upapAta ( janma ) thAya che. (virASTriya saMgamA ) akhaMDita saMyamavALAne, (baLe some che) ochAmAM oche saudharma kapamAM (koLa) ane vadhAremAM vadhAre (savRtti vinA) sarvArthasiddha vimAnamAM, ( virAphiraMsamALa kaomi avaLavANI, koleLa some ve) virAdhita saMyamavALAne ochAmAM ochA bhavanavAsIomAM ane vadhAremAM vadhAre saudharmakalpamAM (kavirAsiMgamAnamA) avirAdhita saMyamasaMyamavALAne (ArAdhaka zrAvakene) (4voLa some #re soNe anupa jalve) eAchAmAM ocho saudharma kapamAM ane vadhAremAM vadhAre acuta kalpamAM (bAramA devalokamAM) (virAhi saMmAraMgamarr) virAdhita saMyamasaMyamavALAno (goLa mALavAtI zole koniSNu ) ochAmAM ochA bhavanavAsIomAM ane vadhAremAM vadhAre jotiSI devAmAM (ja La) asaMjJI jIne (somLa mavAvAvaNu koseLa vALamaMtasuM) ochAmAM ochA bhavanavAsIomAM ane vadhAremAM vadhAre vANavyaMtaramAM upapAta thAya che. (vaNesA sarve kaomi avanavAsIhoLa vorachAmi) te sivAyanA bAkInA sarvane ochAmAM ocho bhavanavAsIomAM upapAta thAya che. utkRSTanI apekSAe temane upapAta kahuM chuM-(tAvALuM nosiyu) tApasane tiSka devamAM, givALe to ) kAMdapikane saudharma kapamAM, (rAjaparivALuM moNa ) caraka parivrAjakane brahmaleka kapamAM, (zidivasathALuM) kiviSikane, (saMta ) lAMtaka ka9pamAM, (teriyiAbaM) tiryaMcAne, (kadAre ) sahastrAra kalpamAM (mAriyALa karavu ) AjIvikene acuta kalpamAM, (nAmibiyA karavuMg ) Abhigika devena acuta kalpamAM, (jhifm taLAvaM) ane darzanabhraSTa svaveSadhArakena, (3varimamvijJANa) uparima raiveyakamAM upapAta thAya che. TIkArtha-A sUtramAM "ba" zabda praznArthaka che. jeo saMyata hotA nathI temane asaMta kahe che. asaMyata eTale cAritrane pariNAmathI (bhAvathI) rahita je jIva cAritranA pariNAmathI (bhAvathI) rahita che, paraMtu devatva prAptine cogya che-hajI devapada prApta karyuM nathI-paNa prApta karavAnA che-evAM jIne bhavyadravyadeva" kahyo che. asaMyata je bhavyadravyadeve che te jIvane asaMyatabhavyahasyadeva kahe che. A rIte ahIM karmadhAraya samAsa thayo che. koI kaI ema paNa kahe che ke je asaMyata samyagdaSTi jIve che teo asaMyatabhavyadravyadeva che. eTale ke asaMyata bhadravyadeva vaDe cethA guNasthAnavatI jI levAmAM AvyA che. kahyuM paNa che ke - " aNuvaya mahavvaehi ya, bAlatavo'kAmanijjarAe ya / devAuyaM nibaMdhai, sammaddiTTo ya jo jIvo // 1 // " zrI bhagavatI sUtra : 1 176 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je jIva samyagdaSTi hoya che te aNuvrata, mahAvrata, bAlatapa ane akAma nirjarA vaDe devatAnA AyuSyane baMdha bAMdhe che paNa te kathana barAbara nathI, kAraNa ke je asaMyata bhavyadravyadeva che temane upapAta dravyacAritranI ArAdhanAthI vadhAremAM vadhAre uparima priveyaka sudhI ja kahyo che. jemAM dezavirati samyagdaSTi che temane upapAta te uparima greveyaka devanikAyamAM thato ja nathI. kAraNa ke dezavirati zrAvakonuM azruta devalekathI uparanA bhAgamAM gamana kahyuM nathI. tathA te asaMyata bhavyadravyadeva nidbhava paNa nathI, kAraNa ke nivonuM A sUtramAM bhinnarUpe kathana thayuM che. te kAraNe asaMyata bhavyadravyadevane mithyAdaSTi jIvo ja samajavA. pachI bhale te bhavya hoya ke abhaya hoya. te asaMyata bhavyadravyadeva zramaNanA guNone dhAraNa kare che, samasta sAmAcArI ane anuSThAnathI yukta rahyA kare che, paNa teo dravyaliMgI hoya che-bhAvaliMgI hotA nathI. tethI ahIM "asaMyatabhavyadravyadeva " pada dvArA daligane dhAraNa karanAra zramaNaguNasaMpanna sAdhu ja grahaNa karavAnA che ema samajavuM. teo mAtra kiyAnA pAlananA prabhAvathI ja uparimaraiveyakamAM utpanna thAya che. teo sAdhunA badhA anuSThAna kare te che, paraMtu cAritranA pariNAmathI (bhAvathI) rahita thaIne ja kare che, tethI temane asaMta kahyA che. zaMkA-bhavya athavA abhavya mithyASTi jIvone zramaNa guNanA dhAraNa karanArA kevI rIte kahI zakAya? kAraNa ke temanAmAM zramaNaguNadhArakatA asaMbhavita che. uttara-je ke temanAmAM mithyAdarzanarUpa darzana mehano udaya hoya che, chatAM paNa cakavIta vagere aneka mahArAjAo vaDe sAdhuono satkAra thata jaIne temanA manamAM paNa evAM mAna satkAra vagere prApta karavAnI IcchA jAge che. ane e kAraNe pratrajyA ane kriyAonA anuSThAna pratye temane ruci utpanna thAya che tethI teo zAstrokta kiyAmAtrane mokSa buddhie nahIM paNa saMsAra buddhie anuSThAna karanArA banI jAya che. "kavitAsiMSamALa" kAraNu vAta deSa thavAno saMbhava hovA chatAM paNa jeo AlecanA vagere karIne pitAnA saMyamane virAdhanA yukta karatA nathI te jIvone avirAdhita saMyamavALA kahevAmAM Ave che. eTale ke dIkSAkALathI laIne jemaNe pitAnA saMyamanA bhAvano tyAga karyo nathI. temane avirAdhita saMyamavALA kahevAmAM Ave che. saMvalana kaSAyanA gathI athavA pramattaguNasthAnane kAraNe temanAmAM zeDA mAyAdi deje saMbhavI zake che kharA, paNa te munio AlecanA vagere karIne cAritra pariNAmathI calita thatA nathI. "viciraMgamALe" dIkSA lIdhI tyArathI ja mAyAdi doSa dvArA jemane saMyama ( cAritra) khaMDita thatuM rahe che te ne virAdhita saMyamavALA kahe che "virAhimAvaMjamA" jyArathI saMyamasaMyama (dezaviratirUpa cAritra) aMgIkAra karyo che eTale ke jyArathI zrAvakatrata lIdhuM zrI bhagavatI sUtra : 1 177 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tyArathI jemanuM te vrata akhaMDita che tevA jIvAne avirAdhita saMyamAsayamavALA kahevAmAM Ave che. viAcisaMjJamAnuMnamAAM " zrAvakatrata laI ne jemaNe vaccethI ja dezavirata pariNAma 'Dita karI nAkhyuM che. temane virASita sayamAsayamavALA jIveA kahevAmAM Ave che. basannI" sattA eTale mana. A sannArUpa maneAlabdhithI rahita jIvAne asarI kahevAmAM Ave che. eTale ke akAnija rAvALA jIvA tathA tAvasALa' vRkSo parathI paDelAM pAna Adi khAnAra tathA paMcAgni tapa karanArA khAlatapasvI jIveA, tathA kaMdapiyA kAntarSika jIveA-kadrupa eTale parihAsa hasI majAka vagerenuM jemanAmAM astitva hAya che, temane kAntarSika kahevAmAM Ave che. athavA jee kapa (kuceSTA) vaDe leAkamAM upahAsayukta vyavahAra kare che, temane kArSika kahevAmAM Ave che. te kAndapikA kada ane kaukuccha eTale bIbhatsa zabdo melIne bIjAone hasAvavAnI kriyA karanArA hAya che. tethI teo mAtra vyavahAramAM ja cAritravALA kahevAya che. te sAcA tyAgI hAtA nathI. kahyuM paNa che-- ', 46 ** << 4-14-jUdaNanaLa, taMtaLo aLiyA vahAvA | dhvajA phaLa, tu ghuvaDsasaMsA ca ! ? // suma-nayana-layaLa-saLaSka vAyajJamATTi | taM taM kare jaha jaha, hasai paro attaNA ahasaM // 2 // vAyA kukkur3ao puNa, taM jaM var3a jeNa issai gano nANAfasttaar kutra muhatUrae caiva || 3 || " iti khaDakhaDATa hasavuM anibhRta vacana ullApa eTale ke pragaTa rUpamAM bakavAda karavA. kadanI kathA kahevI, kadanA upadeza devA, kadanI prazaMsA karavI, e khadhA kadrupa kahevAya che. te kAndapiMkajane bhrakuTi, nayana, vana, hoTha, hAtha, paga, kAna vagerethI evI evI ceSTAo kare che, tathA bhamara AdithI evI ceSTAo kare che ke je ceSTAe joine manuSyAne hasavuM Ave che, te samaye tee pote hasatA nathI. paNa vANI dvArA tee kaukucya kare che. eTale ke teo evuM khele che ke temanI vANI sAMbhaLanArane hasavuM Ave che. tee aneka jIveAnI khAlI khele che, mukhathI vAju vagADe che. A rIte aneka prakAranI kriyAo te kare che, AvI khadhI kriyAe kadarUpa ja gaNAya che. te prakAranI kriyAe karavAne kAraNe temane kAMrSika kahevAmAM Ave che. eTalA mATe kahe che ke " jo saMjaovi eyAsu appasatyAsu bhAvaNaM kuNai | zrI bhagavatI sUtra : 1 so viSemu ri, surepu matro varaddIno " / / z / / je kAI sa'yata A aprazasta bhAvanAomAM peAtAnI vRttine dore che. eTale ke saMyamI purUSo paNa jo aprazasta hAsa parihAsamAM peAtAnI mAnasika vRttione khe'cAvA de che te te saMyamI paNa te prakAranA devAmAM janma dhAraNa kare che. agara cAritrahIna hoya teA tene mATe bhajanA che 'bhajanA'nuM tAtpa A pramANe che. 178 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA te, devalekamAM janma dhAraNa kare paNa khare ane na paNa kare. uparokta gAthAne A artha che. A pramANe pUrvokta kriyAo karanAra jIvane kAMdapika kahe che. "rajaparivAranA" bhikSAne mATe je eka gherathI bIjA ghera jAya che tene caraka kahevAmAM Ave che. putra, kalatra Adine choDIne je pharyA kare che tene parivrAjaka kahevAmAM Ave che. caraka je parivrAjaka che, tene caraka parivrAjaka kahevAmAM Ave che. tridaMDI saMnyAsIne carakaparivrAjaka kahevAmAM Ave che. athavA kuchoTaka Adine caraka tathA kapilamatAnuyAyIone parivrAjaka kahevAmAM Ave che. krizvivicA" kilivaSa eTale pApa jemanAmAM pApa mejUda che temane kilviSika kahevAmAM Ave che. je vyavahAramAM cAritravALA hovA chatAM paNa jJAnI tathA guru vagerenA avarNavAda bele che te kilviSika kahevAya che, kahyuM paNa che "jevA, dhabbAcariyasa sa vasAhUi | mAI avannavAI, kidivasiyaM bhAvaNaM kuNai // 1 // " je jJAnane, kevalIone, dharmAcAryo ane sAdhuone avarNavAda kare che, temanI sAthe mAyAcArIne bhAva rAkhe che, tene kitviSika kahevAmAM Ave che. e kilviSika vaizviSika (pApayukta) bhAvanA kare che. "sesirijhathA" dezaviratinuM pAlana karanArA gaja, azva vagere tiryaMca che. tathA "kavitA" pAkhaMDI khAsa karIne AjIvika, tathA nagnatvane dhAraNa karanArA zAlakanA ziSya, athavA khyAti, lAbha, mAna vagerenI pApti mATe tapasyA vagere karanArA. "kAmiyojijALa vidyA, maMtra vagerethI anyane pitAne vaza karavA, tema mAraNa, mehana, uccATana, Adi karavA tenuM nAma "miryA che. ane te abhiga karanArane Abhi. gika" kahevAmAM Ave che. abhiga be prakAranA hoya che. kahyuM paNa che. "duviho khalu abhiogo, ve bhAve ya hoi naayvvo| davvami hoti jogA, vijjA maMtA ya bhAvammi // 1 // " A abhiga dravya ane bhAvathI thAya che. tenA be prakAra kahyA che. (1) dravyaabhiga ane (2) bhAva abhiyoga. A be prakArane abhiga jemanAmAM mojUda hoya che temane Abhigika kahevAmAM Ave che. athavA abhiga dvArA jeo pitAne vyavahAra (AjIvikA vagere) calAve che temane paNa Abhigika kahevAmAM Ave che. te Abhigika vyavahAranI apekSAe cAritrazALI hovA chatAM paNa maMtrAdino prayoga karatA hovAthI temane Abhiyogika kahevAmAM Ave che. tAtparya e che ke vyavahAranI dRSTie te teo cAritranuM pAlana karatA hoya che, paNa maMtrAdina pragathI teo loke para pitAne prabhAva jamAvatA hoya che. tethI temane Abhigika gaNavAmAM Ave che. kahyuM paNa che zrI bhagavatI sUtra : 1 179 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jovA-pUrvajanma, pati-pattine nimittamabIvI rUri-rasa-lA-go, mitro mA gurU | ? " kautuka. bhUtikama, praznAprazna, ane nimitta mAraphata pitAne nirvAha calAvanArA tathA ddhigarva, rasagarva ane zAtA garvathI bhAre banelA evA ja abhi ganI bhAvanA kare che. saubhAgya-zRMgAra vagerene mATe snAna karavuM athavA te lokene Azcarya cakita karanArI kriyAo karavI tenuM nAma kautuka che. tAva vagerenA nivAraNa mATe bhasma vagere davAo ApavI tenuM nAma bhUtikarma che. svapna vidyAne kahevI tenuM nAma praznAprazna che. ItyAdi kriyAo dvArA je pitAnI AjIvikA calAve te AMbhigika kahevAya che. "khriviMdavAvALa" sAdhunA veSane te dhAraNa karyo hoya paNa je darzanathI bhraSTa thayela hoya evA sAdhune "saliMgidarzanavyApannaka" kahevAmAM Ave che. deraka muhapattI, rajoharaNa Adine dhAraNa karavA te munine veSa kahevAya che, munine A prakArano veSa dhAraNa karavA chatAM paNa je samyagdarzanathI bhraSTa thayela hoya evA nikSatra janane saliMgivyApannaka kahela che uparokta badhA jIvonI je devalokamAM utpatti thAya te kayA jIvanI kayA devalokamAM utpatti thAya che, evo prazna gautama svAmIe pUchaDyo che. tyAre prabhue teno A pramANe javAba dIdhuM che-he gautama! "asaMcamavighavAuM." je asaMyata bhavyadravyadevanI utpatti devalokamAM thAya te teo ochAmAM ochA bhavanavAsI devomAM ane vadhAremAM vadhAre uparanA praveyakamAM utpanna thAya che tenAthI AgaLanA devalokomAM temanI utpatti thatI nathI. e ja pramANe saMyamanI jemaNe virAdhanA karI nathI evA jIvonI je devalekamAM utpatti thAya te ochAmAM ochA saudharma devalokamAM ane vadhAremAM vadhAre sarvArthasiddha vimAnamAM teo utpanna thAya che. jemaNe saMyama aMgIkAra karIne tenI virAdhanA karI hoya tevAM jIvonI utpatti ochAmAM ochI bhavanavAsI devomAM ane vadhAremAM vadhAre saudharma devalokamAM thAya che. zaMkA-draupadIe sukumAlikAnA bhAvamAM saMyamanI virAdhanA karI hatI. chatAM te marIne IzAna nAmanA bIjA devalokamAM gaI che sAMbhaLavAmAM AvyuM che. jyAre virAdhita saMyamavALAne janma vadhAremAM vadhAre saudharmakalpamAM thAya che evuM kahela che. te A vAta kevI rIte saMgata hoI zake? zuM A kathana zAstrathI viruddha thatuM nathI ? uttara-dropadIe sukumAlikAnA bhAvamAM saMyamanI je virAdhanA karI hatI te kevaLa uttara guNamAM thaI hatI-je bakuzatva karanArI hatI arthAt zarIranA upakaraNa tathA vibhUSA vagerethI saMyamane malIna karanArI hatI. mUlaguNamAM te virAdhanA thaI na hatI. jyAre saMyamanI virAdhanA mUlaguNaviziSTa hoya che. tyAre te virAdhanA saudharmakalpamAM ja utpanna karAvanArI hoya che-tenAthI uparanA zrI bhagavatI sUtra : 1 180 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devalokamAM utpanna karAvanArI hotI nathI. je sAmAnya virAdhanAthI ja saudharma kalpaparyata ja utpatti thatI hoya te bakuza (eka prakAranA sAdhu) AdinI-ke jeo uttara guNAnI pratisevA-virAdhanA-vALA hoya che teonI askRta Adi devalokamAM kevI rIte utpatti thaI zake ? kAraNa ke teo paNa thoDA pramANamAM saMyamanA virAdhaka te hoya che ja. chatAM temanI utpatti ayuta Adi kapamAM thAya che ema sAMbhaLyuM che. viliMnamasaMganA no rome " dezaviratirUpa zrAvakanA AcAra dhAraNa karIne tenI virAdhanA na karanAra jIvonI utpatti jaghanyanI apekSAe saudharmakapamAM ane utkRSTanI apekSAe azrutaka9pamAM thAya che. je jIe dezaviratirUpa pariNAmenuM vaccethI ja khaMDana karyuM che temanI utpatti jaghanyanI apekSAe bhavanapati devomAM ane utkRSTanI apekSAe tiSI devomAM thAya che. mane labdhirahita-akAma nirAvALA-asaMjJI jIvonI utpatti jaghanyanI apekSAe bhavanavAsIomAM ane utkRSTanI apekSAe vANavyaMtaramAM thAya che. zaMkA-"ramavaSTi samarghicamarendranuM AyuSya sAgarepama ane baliIndranuM AyuSya sAgarepamathI kAMIka adhika, evuM kahevAmAM AvyuM che. A kathana vaDe asaronI trAddhi vadhAre darzAvavAmAM AvI che, ane "vasTiovola dAridA" vyaMtarenuM utkRSTa AyuSya eka palyopamanuM kahyuM che. A kathana vaDe temanI addhi alpa ja batAvI che. te ahIM bhavanapatinI apekSAe vANavyaMtare ne vadhAre RddhivALA zA kAraNe batAvyA che? uttara-jeTalA Agame che. te badhAM sarvajJa dvArA pratipAdita thayelAM che tathA pravAharUpe teo badhAM nitya che. te kAraNe temanAmAM svataH pramANatA che. temanAmAM parataH pramANatA nathI. tethI pramANabhUta zAstranA kathanamAM viparItatA saMbhavI zakatI nathI, tathA te sarvajJanuM kathana che tethI evuM anumAna karavuM joIe ke kaI kaI bhavanapatidevo evA paNa hoya che ke jemanI trAddhi vANuvyaMtara devothI ochI hoya che ane kaI kaI vyaMtaradevo evA hoya che ke jemanI raddhi bhavanapatithI vadhAre hoya che temanI apekSAe ja ahIM vANavyaMtaramAM mahAddhitva batAvavAmAM Avela cheA rIte ahIM ke virodhAbhAsa rahetuM nathI "kAlA sarave na maLavANiyu" tApothI laIne saliMgi darzanavyApannaka sudhInA bAkInA badhA jIvonI utpatti jaghanyanI apekSAe bhavanavAsI devomAM thAya che. utkRSTanI apekSAe tApasanI utpatti jyotiSI devomA. kAMdapikanI utpatti saudharmaka95mAM, caraka parivrAjakanI brahmaka zrI bhagavatI sUtra : 1 181 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpamAM, kiviSakanI lAtaka kalpamAM (chaThA devalokamAM), tiryaMconI sahastrAra kalpa, AjIvikenI bAramA devalokamAM, AbhigikenI paNa bAramAM devalokamAM ane sali gidarzana vyApannakanI utpatti uparanA praveyaka sudhI thAya che. sU013 asaMgni jIvo kI Ayu kA nirUpaNa asaMjJi AyuSka vicAra- asaMsI jIvo devalokamAM utpanna thAya che evuM kahyuM che. jIvanuM koI paNa nimAM utpanna thavuM te AyuSyakarmane adhIna che te kAraNe sUtrakAra have asaMjJI jIvonA AyuSyanuM nirUpaNa kare che- "vii maMte !" rUlyAH | ( rULei maMte ! panigAra panna ? ) he pUjya ! asaMzI jIvonuM AyuSya keTalA prakAranuM kahyuM che ? (joyA ! ravi pratimA na) he gautama? asaMsI jIvonuM AyuSya cAra prakAranuM kahyuM che. (taMgaThThA) te A pramANe che ( jorarUca nimASaNa ) nirayika asaMjJI AyuSya, (vinoLiyakanikaag ) tiryacanika asaMjJI AyuSya (majusa uirgAva) manuSya asaMsI AyuSya, (kaiva zakti A3) deva asaMgI AyuSya. (gavLI maMte ! nIve berA para?) he pUjya! asaMzI jIvo nArakanA AyuSyane baMdha bAMdhe che kharA? (nirikaaoLiyAka 13) zuM te tiryaMca nikajIvanA AyuSyane baMdha bAMdhe che? (HUaa ghareru ) zuM te manuSyanA AyuSyane baMdha bAMdhe che? (revAra ?) zuM te devanA AyuSyane baMdha bAMdhe che? (momAM !) he gautama! (joyApi paz, titiniyAvi vA, pusAcava pade, vArtha paTTa) nArakanA AyuSyane baMdha paNa bAMdhe che, tiya ca ceninA AyuSyane baMdha paNa bAMdhe che, manuSyanA AyuSyane baMdha paNa bAMdhe che, ane devatAnA AyuSyane baMdha paNa bAMdhe che. haLadarADyuM pakaremANe jahaNNeNaM dasavAsasaharasAiM ukoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM zrI bhagavatI sUtra : 1 182 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) je te asaMzI jIvo nArakInA AyuSyane baMdha bAMdhe che te ochAmAM ochA dasa hajAra varSa ane vadhAremAM vadhAre papamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa AyuSyane baMdha bAMdhe che, (siriyalanobiyArU3rca paremALa kaoo dvatomuhuraM thoLa paDhoramaNa saMvejamAAM ghare) je te asaMjJI tiryaMca eninA AyuSyane baMdha bAMdhe te ochAmAM ochA eka aMtamuhUrta pramANa ane vadhAremAM vadhAre eka palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa AyuSyane baMdha bAMdhe che, (majutAryApi parva veva revANa = nevArA) manuSyanA AyuSyane baMdha paNa eja pramANe jANava, ane asaMsIjIvo devAyuSyane baMdha narakAyuSya pramANe ja bAMdhe che. (eyassa NaM bhaMte ! neraiyaasanniAuyassa tirikkhajoNiya asanniAuyassa, maNassaasanni uyarasa devaasanniAuyassa ya kayarehiMto appe vA bahae vA tatte vA, vidita vA?) he pUjya ! nArakI asaMjJI AyuSyavALA, tiryaMca nika. asaMjJI AyuSyavALA manuSya asaMjJI AyuSyavALA ane devaasaMzI AyuSyavALA jIvomAM koNa konAM karatAM alpa che, koNa kenA karatAM vadhAre che. koNa nA barAbara che ane keNa kena karatAM vizeSAdhika che? (cama ! ) he gautama! (savagho varasANa) sauthI ochA deva asaMjJI AyuSyavALA che. (majurAnnikANa karanagune) temanA karatAM manuSya asaMsI AyuSyavALA asaMkhyAtagaNu che. ( siriyalagnimASag a ) manuSya asaMsI AyuSyavALAthI tiryaMca asaMsI AyuSyavALA asaMkhyAta gaNuM adhika che. (nenagg agnikAsa karaMjJaTLa) ane tiryaMca asaMjJI AyuSyavALAthI nAraka asaMsI AyuSyavALA jIvo asaMkhyAta gaNA che "revaM mate ! mane tti" he pUjya! e badhuM e pramANe ja che he pUjya ! e badhu e pramANe ja che. TIkAI--"jarUri maMte !" he pUjya ! keTalA prakAranA "agni aSaNa asaMziAyuSyavALA jIvo kahyA che ? prabhu te praznano A pramANe javAba Ape che-"camA !" he gautama ! " vahai manniSag zrI bhagavatI sUtra : 1 183 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Homjo" cAra prakAranA asaMgni AyuSyavALA jIvo kahyA che. A bhavamAM asaMgni rUpe janmIne je jIvo parabhava cogya AyuSyane baMdha bAMdhe che te jIvone asaMAiyuSyavALA kahe che. te asaMziAyuSyavALA jIvo cAra prakAranA kahyA che-(1) narayika asaMjJi AyuSyavALA, (2) tiryaMca kenika asaMjJiAyuSyavALA, (3) manuSya asaMzi AyuSyavALA ane (4) deva asaMksiAyuSyavALA. je asaMgI jIvo narayika prAyogya AyuSyane baMdha bAMdhe che tene narayika asaMksiAyuSyavALa kahe che. je asaMsI jIva tiya"ca nivALA jIne prAgya AyuSyane baMdha bAMdhe che tene tiryanika asaMsI AyuSyavALA kahe che. je asaMjJI jIva manuSyanA prAyogya AyuSyane baMdha bAMdhe che tene manuSya asaMsI AyuSyavALA kahe che. je asaMsI jI devAnA prAgya AyuSyane baMdha bAMdhe che tene devausaMjJI AyuSyavALA kahe che. "kalaMksina nAgu ti bApu" asaMjJInuM Ayu te asaMyAyu evuM te saMbaMdha mAtrathI paNa thAya che. jema ke " mizo. Ta>> bhikSunuM pAtra, te "mitra' bhikSupAtra kahevAya che. tethI asaMjJIjIne kRtavarUpa saMbaMdha vizeSa darzAvavAne mATe sUtrakAra '" ItyAdi sUtro kahe che-"saUT i maMte! nIve taiyAvace ghare" he pUjya ! zuM asaMsI jI narayika AyuSyane baMdha bAMdhe che? ahIM "pore (boti) ne artha "baMdha bAMdhe che." e thAya che. e ja pramANe zuM te "siritA koLiyAka pareDDa" tiryaMca yoninA jIvanA AyuSyane baMdha bAMdhe che ? maUrastAvacaM pA" zuM te manuSyanA AyuSyane baMdha bAMdhe che? "vAra " zuM te devatAnA AyuSyano baMdha bAMdhe che ? A praznano prabhue A pramANe javAba Ape-he gautama! asaMjJI jIvo narayikanA AyuSyano paNa baMdha bAMdhe che, tiryaMga kenika jIvonA AyuSyano paNa baMdha ba dhe che, manuSyanA AyuSyane paNa baMdha bAMdhe che ane devatAnA AyuSyano paNa baMdha bAMdhe che. tAtparya e che ke, asaMsI jI nAraka, tirthaM ca manuSya ane deva, e cAre gationA AyuSyano baMdha bAMdhe che, narayika vagerenA AyuSyano baMdha karatA te asaMsI jIva tyAM ochAmAM ochI keTalI sthiti prApta kare che ane vadhAremAM vadhAre keTalI sthiti prApta kare che? A viSayanuM spaSTIkaraNa karavAne mATe sUtrakAra kahe che ke je te asaMsI ja narayika jIvanA AyuSyane baMdha bAMdhe te ochAmAM ochA dasa hajAra varSa pramANa ane vadhAremAM vadhAre palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa AyuSyane baMdha bAMdhe che. ahIM dasa hajAra varSanuM pramANa je ochAmAM ochuM AyuSya kahyuM che te ratnaprabhA nAmanI pahelI pRthvInA (naraka) pahelA prastaTanI (pAthaDAnI) apekSAe kahela che, ema samajavuM. tathA papamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANanuM je vadhAremAM vadhAre AyuSya kahyuM che te ratnaprabhA (pahelI ) pRthvInA (narakanA) cethA prastaTamAM (pAthaDAmAM rahelA madhyama sthitivALA nArakanI apekSAe kahela che ema jANavuM. zaMkA-A jaghanya ane utkRSTa sthiti pahelI pRthvI (naraka)nA pahelA zrI bhagavatI sUtra: 1 184 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane cothA prastaTane (pAthaDAnI) madhyama sthitivALA nArakanI apekSAe kahela che, evuM Apa zA kAraNa kaho cho? uttara-ratnaprabhA pRthvInA pahelA prastaTamAM (pAthaDAmAM) jaghanya sthiti dasa hajAra varSanI kahI che ane utkRSTa sthiti nevuM hajAra varSanI kahI che. tathA ratnaprabhA pRthvInA bIjA prastaTamAM jaghanya sthiti dasa lAkha varSanI ane utkRSTa sthiti nevuM lAkha varSanI kahI che. ratnaprabhA pRthvInA trIjA prastaTamAM jaghanya sthiti nevuM lAkha varSanI ane utkRSTa sthiti eka koTI (karoDa) pUrvanI kahI che. ratnaprabhA pRthvInA cothA prastaramAM jaghanya sthiti eka keTi (kereDa) pUrvanI ane utkRSTa sthiti eka sAgaropamanA dasamAM bhAga jeTalI kahI che. A rIte pahelI narakanA cothA prastaTamAM madhyama sthiti palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANa siddha thaI jAya che. tiryaMcanA sUtramAM evuM je kahyuM che ke asaMzI jI ochAmAM ochA antarmuhUrtapramANu ane vadhAremAM vadhAre eka palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANa AyuSyane baMdha bAMdhe che-te kathana tiryaMcayugalIyAjIvonI apekSAe jANavuM. "manusnArtha ura parva reva" manuSyanA AyuSyanA viSayamAM paNa ema ja samajavuM, eTale ke je asaMsI je manuSya AyuSyane baMdha bAMdhe to ochAmAM ochA antarmuhUrtapramANa ane vadhAremAM vadhAre palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa AyuSyane baMdha bAMdhe che. A kathana paNa yugalIyA manuSyane anulakSI ne karAyuM che. "revA jJAnerapurASaNaasaMjJIjI je devatAnA AyuSyane baMdha bAMdhe te nArakonA AyuSya jeTalI ja jaghanya ane utkRSTa AyuSyanI sthitine baMdha bAMdhe che. A kathana bhavanapati ane vANavyaMtaradevenI apekSAe karavAmAM AvyuM che, tema jANavuM. " eyassa NaM bhaMte ! neraiyaasanniAuyassa tirikkhajoNiyaasanniAuyassa maNussaasanniAuyassa devaasanniAuyassa kayare kayarehito appe vA bahue vA suske vA viNesANig a?" nirayika asaMjJIAyuSyavALA jIva, tiryAnika asaMjJI AyuSyavALa che, manuSya asaMsIAyuSyavALA jIva ane devaasaMjJI. AyuSyavALA jIvo,-e cAre AyuSyavALA jIvamAM kyA jIvo konA karatAM alapa che, kyAM kenA karatAM vadhAre che, kyA konI barAbara che, ane kayA jIvo kenI karatAM vizeSAdhika che? gautamasvAmInA uparokta cAre praznonA uttara mahAvIra prabhue A pramANe ApyA che-he gautama! teomAM devaasaMsI AyuSyavALA jIve sauthI a5 che, manuSya asaMjJI AyuSyavALA che tenAthI asaMkhyAtagaNI vadhAre che, tiryonika asaMsIAyuSyavALA che tenA karatAM paNa asaMkhyAtagaNI vadhAre che ane tiryanika asaMsI AyuSyavALA cha karatAM narayika asaMjJI AyuSyavALA jI asaMkhyAtagaNu vadhAre che. A pramANe "cANa mare! ItyAdi sUtre asaMjJI jemAM alpatA adhiktA zrI bhagavatI sUtra : 1 185 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere je kathana karAyuM che. te kathana AyuSyanA echAvattAnI apekSAe karavAmAM AvyuM che tema jANavu. bhagavAne je kahyuM tenI anumedanA karatAM zrI gautama svAmI kahe che. " sevaM mate ! sevaM mate ! tti " he pUjya ! ApanA kahevA pramANe ja te hakIkata che, e pramANe ja che." ahIM je dvirUkti karavAmAM AvI che te bhagavAnanA vacanAmAM zraddhA ane bhaktinI adhikatAnuM sUcana kare che, - cijha padya e khatAve che ke gautamasvAmIe A pramANe kahIne zraddhA ane bhaktipUrvaka bhagavAnane vaMdA namaskAra karyAM, ane vaRRNA namaskAra karIne saMcama tathA tapathI AtmAne bhAvita karatA thakA peAtAnA ucita sthAne besI gayA // sU. 14 // // dvitIya uddezaka samApta / / tRtIya uddezaka ke viSayo kA saMkSepa se nirUpaNa l trIjo udezaka prAraMbha trIjA uddezakamAM nIcenA viSayAnuM nirUpaNa karAyuM che kAMkSAmeAhanIyakama zuM jIvakRta che? kAMkSAmeAhanIyakanA upArjanaprakAra, tenA cAra bheda ane temAM caturthAM pakSanA svIkAra. nAraka Adi cAvIsa daDakamAM kAMkSAmeAhanIyanA vicAra. cAvIsa daMDakanA saMbaMdhamAM kAMkSAmehanIyamAM traNakALaviSayaka vicAra, caya, upacaya, udIraNu, vedana ane nirAnuM nirUpaNu, kAMkSAmeAhanIyakama nA vedanaprakAra. vedanakAraNanuM pradarzana. sandeha, svadhane tyAga karIne paradharmInA svIkAra. phUlAzakA saMdigdhatA, jinabhASita vacaneAmAM satyatA. svIkAra karanAra ane te pramANe AcaraNa karanAramAM ArAdhakatA, astitva, nAstitva pariNAmane vicAra. prayAga, svabhAva, kAMkSAmeAhanIyabaMdha, tenA prakAra ane kAraNAnuM pradarzana pramAda ane ceganA vicAra, pramAdajanaka ceAga, ceAgajanaka vIya, vIjanaka zarIra, zarIrajanaka jIva utthAna kama AdinuM astitva. udIraNa, gaNu enA saMvaraNamAM kAnI udIraNA, zuM udIraNayeAgyanI udIraNA ? athavA utthAnAdi dvArA udIraNA? anudIrNanuM upazamana. AgaLa mujama pradarzana prakAra, udayaprApta karmonuM nija raNa, nArakajIvAthI laIne stanitakumAra sudhInA jIvAnA viSayamAM vedanAnA vicAra, pRthvIkAyika jIvAne zuM kAMkSAmAhanIyanuM vedana thAya che ? evA prazna 'hrauM thAya che. ' evA uttara. 66 zuM temane ta, saMjJA, prajJA, mana ane vacana heAya che ? " evA prazna " nathI hAtAM " evA uttara. " tAvivatti " A jineAkta vacanamAM satyatA. A pramANe caturindriya sudhInA jIvAne vicAra. sAmAnya jIvanI jema paMcendriya tiya "cathI laIne vaimAnika sudhInA vicAra. . zramaNa, kAMkSAmeAhanIya kanuM vedana kare che ke nathI pharatA ? " evA prazna "vedana kare che" evA uttara. zrI bhagavatI sUtra : 1 186 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevI rIte vedana kare che ?" eve prazna, jJAna, darzana, cAritra, veSa, pravacana, pravacanAbhyAsI puruSa, kapa, mA, mata, bhaMga, naya, niyama ane pramANanA bhedone joine saMdehayukta thavAthI, svadhama parityAga karavAthI, klAzaMkA thavAthI anaiyatya ( anizcitatA ) viparItatA prApta karavAthI zramaNo kAMkSAmahanAyakamanuM vedana kare che" evA uttara. khIjA uddezakanI samApti karIne ka sabadhI vedanA vagerenA vicAra karavAne mATe have sUtrakAra trIjA uddezakanI zarUAta kare che. tenA AgaLanA uddezakanI sAthe A jAtano saMbaMdha che--bIjA uddezakanA chevaTanA sUtramAM AyuvizeSanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. te Ayu mehAtmaka doSanA sadbhAve ja sabhavI zake che, tethI trIjA uddezakanI zarUAtamAM sUtrakAra mAhanIyavizeSanuM nirUpaNu kare che. tathA AdimAM saMgrahagAthAmAM je " vaSone " evuM trIjA dvArarUpe kahevAmAM AvyuM che tene khatAvatAM sUtrakAra A sUtra kahe che-- " nIvALaM maMte ! vAmohanimne " ityAdi ! kAMkSAmohanIya karma kA nirUpaNa dd mUlA ( lItrALa mate ! lAnobinne meke ? ) he bhadanta ! jIvanuM kAMkSAmeAhanIyaka zu jIvakRta heAya che ? ( EtA ke ) hA, hoya che. (le mate ! kiM deseNaM dese kaDe, deseNaM savve kaDe, savveNaM dese kaDe, savveNaM savve kaDe ? ) he bhadanta ? zuM kAMkSAmeAhanIyaka nA eka aMza eka dezakRta hoya che ? ke eka dezathI kAMkSAmeAhanIyakamaneA samasta aza kRta hoya che ? ke sa`dezathI kAMkSAmeAhanIyanA eka deza kRta hoya che ? ke sadezathI kAMkSAmehanIyane sadeza kRta hAya che ? (poyamA ! no Dresena Trese Ge, to teseLa satve De, no sabvenaM Trese De, sadde sattve De) he gautama ! te kAMkSAmahanIyakama dezathI deza kRta nathI, dezathI sa kRta nathI, sathI deza kRta nathI paNa sathI sakRta che. (necAna mane ! vAmoningejme Ge ? ) he bhadanta ! nairayikanuM kAMkSA meAhanIyakama zuM kRta hoya che ? ( etA te jhAva sabvenuM sattve ke vaM nAva vaimAniyALa aMko mALiyo ) hA, nArakanuM kAMkSAmahanIyakama kRta che. te sarvAMthI sakRta che tyAM sudhI samajavuM. A pramANe ja vaimAnikA sudhInuM daDaka kahevuM joIe. TIkA"----ahIM gautamasvAmIe mahAvIra prabhune evA prazna pUchyo che ke he bhadanta ! zu javAnuM kAMkSAneAhanIyakama zu jIvakRta hAya che ? 6 kRta eTale kriyA vaDe jenI prApti thAya che te. eTale ke jIvanuM je kAMkSAmeAhanIyakama che te zu jIvakRta kriyA vaDe niSpAdita thAya che? je AtmAne sat ane asanA vivekathI zUnya banAve che tenuM nAma meAhanIya che. "moti viruM joti bAhmAnam kRtti monIyam " evI meAhanIya zabdanI vyutpatti thAya che, cAritramehanIya ka paNa AtmAne sat ane asanA vivekathI ,, zrI bhagavatI sUtra : 1 187 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahita banAve che tethI ahIM tene grahaNa karavAnuM na hovAthI "mehanIya padanI sAthe kAMkSApada mUkayuM che. kAMkSAmahanIya eTale darzanamehanIya karma. anya darzanane grahaNa karavuM tenuM nAma kAMkSA che te kAMkSAthI je AtmAne mAhita kare che tene kAMkSAmahanIya kahe che. tAtparya e che ke mehanIyanI sAthe kAMkSA pada mUkavAthI cAritramohanIyanI vyAvRtti (nivRtti) thaI jAya che, kAraNa ke te (cAritramehanIya) kAMkSAthI AtmAne mehita karatuM nathI. judA judA ekAntaprarUpaka matane grahaNa karavA, arthAt anekAntaprarUpaka dharmamAM zraddhA na rAkhatAM judA judA ekAntaprarUpaka dharmomAM zraddhA rAkhavI tenuM nAma kAMkSA che. te kAMkSAthI jIva darzanamehanIya karma baMdha bAMdhe che. kAMkSAmohanIyanuM bIju nAma mithyAtvamehanIya paNa che. tethI kAMkSA mehanIya eTale mithyAtvamohanIya paNa kahevAya che, kAMkSApada upalakSaka pada che. kAraNa ke tenI mAraphata zaMkA vagere grahaNa karAyela che "ja" eTale kRta-kiyAniSpAdita - bhagavAne te praznane A pramANe javAba dIdhe che-" he gautama! "dutA" hA hoya che eTale ke je kAMkSAhanIya karma te jIva vaDe avazya karAyela hoya che. te kAraNe ja tene karma kahevAmAM Ave che. tAtparya e che ke jeTalAM karmo te badhAM jIva vaDe ja karAyelAM hoya che. je te jIvathI karAyAM na hoya te temane karma kahI zakAya ja nahIM. e ja pramANe je kAMkSAmehanIya karmarUpa che te paNa avazya jIva dvArA ja karAyuM hoya che. anyathA tene kama kahI zakAya nahIM kAMkSAhanIyakarma kiyA niSpAdya che tenuM tAtparya e che ke jIva mana, vacana ane kAyAnI kriyA vaDe tene niSpanna (siddha) kare che. tethI kriyA vaDe siddha thayeluM hovAthI te paNa karmarUpa ja che. A karma jIvana para padArthomAM meha utpanna karAve che. ane eja enuM kAma che. zaMkA-kevaLa "mehanIya karma" e praga kara joIe. chatAM mohanIyanI sAthe "kAMkSA " padane vizeSaNa tarIke zA kAraNe prayoga karyo che? samAdhAna-mohanIyakarmanA be prakAra kahyA che-(1) cAritramehanIya ane (2) darzana mehanIya. ahIM darzanamohanIya karma ja grahaNa karavAnuM che. tethI darzana mehanIya karmane saMgraha karavAne mATe ja "mehanIya padanI sAthe "kAMkSA pada mUkayuM che. "kAMkSAhanIyazabdane artha A pramANe cheanya darzanene svIkAra eTale kAMkSA te kAMkSArUpa je mehanIya tene kAMkSAmahanIya kahe che. tenuM bIjuM nAma mithyAtvamehanIya paNa che. kriyA karavAnA cAra prakAra che eTale ke lekamAM kiyA karavAnI cAra paddhati jovAmAM Ave che-jema ke koI mANasa kaI vastune DhAMkavAnI kriyA kare che te tene cAra prakAre DhAMkI zake che-(1) pitAnA zarIranA hAtha Adi avayava vaDe te manuSya te vastune eka deza paNa (bhAga) DhAMkI zake che, (2) ane eja hAtha Adi avayava vaDe te saMpUrNa vastune paNa DhAMkI zake che, (3) pitAnA saMpUrNa zarIra vaDe vastunA eka bhAgane te DhAMkI zake che, ane (4) pitAnA samasta zarIrathI te samasta vastune paNa DhAMkI zake che. tAtparya e che ke keI paNa jIva zrI bhagavatI sUtra : 1 188 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnA zarIranA avayavathI eTale eka bhAgathI padArthanA eka deza rUpa avayavanuM AcchAdana karI zake che. keI zarIranA avayavathI avayavIrUpa saMpUrNa padArthanuM AcchAdana karI de che, kaI samasta zarIra vaDe padArthanA eka deza (bhAga) nuM AcchAdana karI de che ane kaI samasta zarIra vaDe samasta padArthanuM AcchAdana karI de che. A rIte (1) avayava dvArA avayavamAM kiyA, (2) avayavadvArA avayavImAM kiyA, (3) avayavI dvArA avayavamAM kiyA ane (4) avayavI dvArA avayavImAM kiyA-A cAra bhAMgA rUpa bheda thaI jAya che. e cAra bhAMgAmAMthI kayA bhAMgAnI apekSAe jIva kAMkSAhanIya karmane baMdha bAMdhe che-eTale ke kriyA karavAnA A cAra bhAMgAmAMthI kriyA karavAnI kaI paddhati dvArA AtmA kAMkSA mehanIya karmane baMdha bAMdhe che? e prazna rUpa vAtane "te maMte ! phri seLa re ? Li je che? sarveoi pire che? sarvemAM sare che?" A sUtrapATha dvArA darzAvavAmAM Avela che ke-(1) he bhadanta ! zuM jIvanA eka aMzarUpa dezathI kAMkSAmahanIya karmane eka aMza karAye hoya che? ke (2) jIvana eka aMza dvArA samasta kAMkSAmahanIya karma karAyuM hoya che? ke (3) jIvanA sarva aMza dvArA kAMkSAmahanIya karmane eka aMza karA hoya che. ? ke (4) jIvanA sarva aMza dvArA samasta kAMkSA mohanIyakarma karAyuM hoya che? prabhue e praznono A pramANe uttara Ape che-he gautama! jIvana eka deza dvArA te kakSAhanIya karma eka dezarupe karAtuM nathI, ane jIvanA eka deza dvArA paNa te kAMkSAhanIya karma savaMza rUpe karAtuM nathI, ane jIvanA sarvAze dvArA te kAMkSAmahanIyakarma edezarUpe karAtuM nathI, paraMtu jIvanA sarvAza dvArA ja te kAkSAmehanIya karma savaMze karAyuM che, A pramANe kriyA karavAnI cAra paddhatimAMthI ahIM chelI paddhati levAmAM AvI che. zaMkA-"sadane save ke " eTale ke "jIvanA samasta pradeza dvArA te samasta kAMkSAmahanIya karma karAyuM che" evuM Apa kevI rIte kahe che? uttara--jIvana e svabhAva che ke te eka samayamAM jeTalAM bAMdhavA cogya karma pudgalone baMdha bAMdhe che. teTalAM karma pudagalone te pitAnA sama sta Atmapradeze sAthe viziSTa rUpe avagADha karI le che-jeDI le che, te karma pudgalonuM baMdhana karavAmAM jIvanA samasta pradezono vyApAra (pravRtti) thAya che. tethI ja "sa veoi sarave kare" evuM kahyuM che. evuM banatuM nathI ke eka samayamAM kAMkSAmehanIyakarmano keTaleka aMza baMdhAya, ane bIjA samayamAM bIje keTalAka aMza baMdhAya, trIjA samayamAM vaLI bIje keTaleka aMza baMdhAya, ane e rIte keTalAya samayamAM kAMkSAmehanIya karmane baMdha baMdhAya, kAraNa ke kAMkSAhanIya karmanA sarvAMze eka ja samaye jIvanA samata pradezanI sAthe baMdha pAme che, tethI eka ja kALamAM samasta AtmapradezanI sAthe kAMkSA mehanIya karma sarjAze baMdhadazAne prApta thatuM hovAthI "sarvemAM sarva " zrI bhagavatI sUtra : 1 189 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema kahevAmAM Avela che. A rIte cothA bhAMgAne ja ahIM svIkAra thayuM che, bAkInA traNa bhAMgAne svIkAra thayo nathI. te kAraNe ja evuM kahyuM che ke ":gNoDha vyavahiM muLo koza vaidharU duH"eka pradezamAM avagADha thayela karmapudgalene baMdha, jIva sarva pradezathI yukta hetuo dvArA eTale ke mithyAdarzana, avirati, pramAda Adi kAraNo dvArA-bAMdhe che. ahIM eka pradezAvagADhanuM tAtparya A pramANe che-je pradezo chavadravyanI apekSAe ane karmadrivyanI apekSAe samAna che, te pradezamAM je karma avagADha (jeDAyelA) che tene eka pradezAvagADha karma kahe che. te eka pradezAvagADha karmanA baMdhanamAM jIvanA samasta pradezanI pravRtti thAya che. te kAraNe jIva pitAnA samasta pradezathI eka samayamAM baMdhana eya tathA samAna pradezamAM avagADha thayela samasta karmane pUrvokta kArapUrvaka baMdha bAMdhe che. eTale ke eka pradezAvagADha karma bAMdhavAmAM jIvanA samasta pradeza sakriya thAya che. tethI eka samayamAM jIva jeTalAM karma bAMdhI zake che eTalAM samasta kamene te bAMdhe che athavA "sa " eTale sarva, "= kri iva vi7" eTale jeTalAM che teTalAM badhAM arthAt samasta kAMkSAmahanIyakama samasta jIvapradeza vaDe ja karAyela hoya che-koI eka deza (bhAga)thI te karAyela nathI. A prakaraNanI AgaLanA prakaraNamAM "vA mate " I tyAdi sUtra dvArA sAmAnya rUpe jIvanA saMbaMdhamAM badhuM kahevAmAM AvyuM che-A jAtanA sAmAnya vivecanathI viziSTa jJAna prApta thaI zakatuM nathI, tethI vizeSarUpe vivecana karavAne mATe nAra Adi 24 daMDakanA viSayamAM gautamasvAmI prazna pUche che-"nairajhu ma" ItyAdi "he pUjya ! zuM nAraka jIvenuM kAMkSA mehanIya karma kRta hoya che?" eTale ke zuM nAraka jI dvArA kAMkSAhanIya karma upArjita karAyeluM hoya che? prabhue tenA javAba rUpe kahyuM "daMtA! je " hA, nAraka jIvAthI kAMkSAhanIyakarma kRta (upArjita) hoya che, "gAva sa sa va ? ane ne temanI mAraphata tamAma AtmapradezathI samasta rUpe (sarvAze) upAjita karAyuM hoya che. ahIM je "cAvatapada mUkayuM che te e darzAve che ke pahelAM pUchAyelA prazno ane uttare pramANe ja ahIM paNa badhA prazno ane uttare samajavA "gvaM nava mALiyAE raMgo mALiyA" A pramANe ja vaimAnike sudhInA daMDaka paNa kahevAM joIe jevI rIte sAmAnya jIvanI apekSAe tathA nArakajIva vizeSanI apekSAe vizeSarUpe kAMkSAmahanIya karmamAM hRdaka kahevAmAM Avela che, e ja pramANe vaimAnika deve sudhInA pratyeka jIva viSayaka daMDaka paNa kahevA joIe te A pramANe che-"mALA mare tAnoLije ke?" "haMtA " ItyAdi-"he bhadanta ! vaimAnika devenuM kAMkSAmehanIya karma zuM kRta ( kiyA dvArA niSNAgha) hoya che? eTale ke zuM vaimAnika deve vaDe kAMkSAmehanIyakarma upAjita karAyeluM hoya che ? " " hA, zrI bhagavatI sUtra : 1 190 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautama! hoya che maM! ire re ? teNe sarve ne ? naLa teNe ? tai sare re ?" "he pUjya ! temanuM te kAMkSAmahanIya karma zuM dezathI dezakRta hoya che, ke dezathI sarvakRta hoya che ke sarvathI (samasta Atma pradezathI) dezakRta hoya che, ke sarvathI sarvakRta hoya che? "he gautama ! A vAta ema nathI. eTale ke te dezathI dezakRta paNa nathI, dezathI sarvakRta paNa nathI, sarvathI dezamRta paNa nathI, paNa sarvathI sarvakRta hoya che. A rIte pahelAnA traNa bhAMgAone asvIkAra karIne cethA bhAMgAne ja svIkAra karAve che. meM sUtra 1 | kAMkSAhanIya karma chavakRta che. e vAta pahelAM kahevAI gaI che. karma kriyA dvArA utpanna thAya che. ane kriyA traNa kALa viSayaka hoya che. tethI karma janaka ane kAlatraya viSayaka kriyAo darzAvatAM sUtrakAra kahe che-"nIvA are ! " tyAra (vIvA ane !) he pUjya ! e (vaMtAmaNizaM) kAMkSAmahanIya karma ( g) zuM bhUtakALamAM karela che ? (haMtA ) hA bhUtakALamAM karela che. (te bhaMte kiM deseNaM desa karisu0, eeNaM abhilAveNaM daMDao bhANiyavyo jAva vemANiyANaM) te he pUjya ! bhUtakALamAM jIve je kAMkSAmehanIyakama karyuM che te zuM temanA eka Atma pradeza vaDe eka dezathI te samaye karAyuM hoya che, ItyAdi pahelAMnI jema ja abhilApa karIne daMDaka kahevAM joIe ane te daMDaka vaimAnika deve sudhI kahevAM joIe(rva ti, stha vi TUMko lAva mALicAof u itti, gza vaMza nAva mALiyA ") eja pramANe he pUjya ! zuM jIva vartamAnakALamAM kAMkSAhanIya karma kare che ? "hA, kare che." te zuM teo potAnA eka dezathI (AtmapradezathI) eka dezarUpe kare che? ItyAdi kathana vaDe pahelAnI jema ja ahIM paNa vimAnika sudhIno daMDako kahevAM joIe, tathA he pUjya! zuM jIva bhaviSyakALamAM kAMkSAhanIya karmane baMdha bAdhaze ? " hA, bAMdhaze" te zuM teo pitAnA eka dezathI tene eka dezarUpe bAMdhaze ? ityAdi kathana pahelAnI jema ja ahIM paNa vaimAnika denA daMDaka sudhI kahevuM ( evaM cie, ciNiMsu, ciNaMti, ciNissaMti, uvacie, uvaciNiMsu, uvaciNaMti, uvaciNissaMti, udIrasu, udIreti, udIssiMti, vedeM su, vedeti, vedissaMti, nijaresu, vitti . rivArivaMti) eja pramANe nIcenA prazno paNa pUchavA-he pUjya? kAMkSAhanIya karma zuM che dvArA cita eTale ekaThA karAyela hoya che? "hA hoya che." ItyAdi pUrvokta samasta praznottarI rUpa kathana "cita" nA viSayamAM paNa thavuM joIe. e ja pramANe kAMkSAmehanIya karmanuM cayana jIvee bhUtakALamAM karyuM che, vartamAnakALe teo tenuM cayana kare che ane bhaviSyamAM paNa karaze. kAMkSAmehanIyakarma jI vaDe upacita thayela hoya che, temaNe zrI bhagavatI sUtra : 1 191. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtakALamAM tene upacaya karyo che, vartamAnakALe teo tene upacaya kare che, ane bhaviSyamAM teo tene upacaya karaze. kAMkSAmahanIyakarmanI udIraNA jIvoe bhUtakALamAM karI che, vartamAnakALe teo tenI udIraNuM kare che ane bhaviSyamAM paNa teo tenI udIraNA karaze. kAMkSAmahanIyakarmanuM vedana jIvee bhUtakALamAM karyuM che, vartamAnakALe teo tenuM vedana kare che ane bhaviSyamAM paNa teo tenuM vedana karaze. jIe bhUtakALamAM kAMkSAhanIyakarmanI nirjarA karI che, vartamAnamAM teo tenI nirjarA kare che ane bhaviSyamAM paNa teo tenI nirjarA karaze. gAthA (3-ra-34ciy, udIriyA, ya veiyA ya nijinnA / Aditie caubheyA, tiyabheyA, pacchimA ttini) kRtamAM, citamAM, ane upasthitamAM, te pratyekamAM cAra cAra bheda kahevA joIe ane udIrita, vedita ane nirNa, te pratyekamAM traNa traNa bheda kahevA joIe. TakAI gautamasvAmIe mahAvIra prabhune evo prazna pUchayo ke he pUjya! zuM jIvee bhUtakALamAM kAMkSAhanIyakarma upAjita karyuM che eTale ke bhUtakALamAM jIe zuM kiyA vaDe kAMkSAmahanIyakama upArjita karyuM hoya che? tyAre prabhue temane javAba Ape ke hA, bhUtakALamAM jIe kAMkSAmahanIyakarmanuM kriyA vaDe upArjana karyuM hoya che. jevI rIte vartamAna samaye paNa jIva pitAnI kriyAo dvArA karmanuM upArjana kare che, tevI ja rIte bhUtakALamAM paNa temaNe pitAnI kriyAo dvArA A karmanuM upArjana karyuM hoya che. jo teo bhUtakALamAM karmanuM upArjana karatA na hota te saMsAranuM je anAdipaNuM che te saMbhavI zake nahIM. A jImAM koI sukhI ane koI duHkhI dekhAya che te vAta saMsAranA anAdipaNunA abhAve saMbhavI zake nahIM. tethI ema ja mAnavuM joIe ke saMsAra anAdi che. karmona upArjanathI ja saMsAranuM A prakAranuM anAdipaNuM saMbhavI zake che. tethI e vAta siddha thAya che ke jIvoe kriyA dvArA bhUtakALamAM kAMkSAhanIyakarmanuM upArjana karyuM che. prabhunuM A kathana sAMbhaLIne gautamasvAmI mahAvIra prabhune pharIthI pUche che ke he pUjya ! e pita pitAnI kriyAo vaDe A karmanuM je upArjana karyuM che. te upArjana temaNe kriyA dvArA kayA prakAre karyuM che? zuM jIvoe pitAnA ekadezathI-eTale ke potAnA AtmapradezemAMnA keI paNa ekAdi AtmapradezanI kriyAthI, A kAMkSAhanIyakarmanuM ekadezathI upArjana karyuM che ke sarvadezathI AtmAnA samasta pradezamAM thayelI kiyAthI tene ekadezarUpe upArjita karyuM che?" ItyAdi kathana dvArA pahelAnI jema ja ahIM paNa caturbhagI javI joIe. te caturbhagI A pramANe che-sUtramAM "reluM re A eka bhAMge te batAvI devAmAM Avyo che. bAkInA traNa bhaMga A pramANe che-"he savaM zuiM, save re su, ane saraveoi savaM ?" A bhAMgAomAM "saMvevi sadaraM vAM" A chelA bhAMgAne ja ahIM svIkAra thayo che. "ggi fmArve raMgo mAcivo kAra veLiyA " A sUtrane hetu e che ke nAraka jInA prakaraNamAM bhUtakALanI kriyAnA viSayamAM tevAM zrI bhagavatI sUtra : 1 192 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDake vaimAnika sudhInA kahevAmAM AvyAM che evAM je daMDake ahIM kahevA joIe. have sUtrakAra kAMkSAmahanIyakarmamAM vartamAnakALanI kriyA janyatA darzAvavAne mATe kahe che ke "rva ti" jIva vartamAnakALamAM paNa A kAMkSAmahanIyakarmanuM kriyA dvArA upArjana karatA rahe che. A vartamAnakALa viSayaka kAMkSAmehanIyakarmanA prakaraNamAM paNa nArakInA daMDakathI laIne vaimAnike sudhInAM daMDake vartamAna kiyAnI apekSAo kahevAM joIe. bhaviSyakALamAM paNa jIva kAMkSAhanIya karmanuM kriyA dvArA upArjana karaze, e vAta darzAvavAne mATe sUtrakAra pharamAve che ke "gvaM zariratijema jIvee bhUtakALamAM A kAMkSAmehanIyakarmanuM kiyAdvArA upArjana karyuM che, tema bhaviSyakALamAM paNa teo karaze. ahIM paNa nArakInA jIvothI laIne vaimAnike sudhInA bhaviSyakALa viSayaka daMDaka bhaviSyakALanI kriyAne joDIne kahevAM joIe. kRtakarmane ja caya, upacaya vagere thAya che. tethI sUtrakAra have te vAtane darzAvavAne mATe "gvaM nig" ItyAdi sUtro kahe che. kahevAno Azaya e che ke je kama upArjita hoya che, tenoja caya, upacaya Adi thAya che, tethI te karmamAM caya, upacaya Adi darzAvavA gya ja che. karmamAM pradeza anubhAga AdinI vRddhi thavI tenuM nAma "za" che. jyAre kAMkSAmehanIya kAmamAM pradeza, anubhAga vagerethI vRddhi thAya che tyAre te "cita kahevAya che. tenAmAM A cita (cayana) trikALaviSayaka hoya che. jIvoe A kAMkSA. mehanIyane caya bhUtakALamAM karyo che, vartamAnamAM kare che ane bhaviSyakALamAM paNa karaze. "gi , vinaMti, viniravaMti" A pade dvArA sUtrakAre 'ya'mAM trikALatA darzAvI che. niLig >> padathI temAM bhUtakALa viSayatA, "jiuiti" padathI temAM vartamAna kALa viSayatA, ane " viviMti" padathI temAM bhaviSyakALaviSayatA pragaTa thAya che. kavi -pradeza, anubhAga AdinI vAraMvAra vRddhi thavI tenuM nAma upacaya" che-jyAre kAMkSAmehanIya karmamAM pradeza, anubhAga Adi vAraMvAra vadhatA rahe che tyAre tene upacita kahe che. temAM te upacaya trikALaviSayaka thAya che-jIe kAMkSAhanIyakarmane upacaya bhUtakALamAM karyo che, vartamAnakALamAM kare che ane bhaviSyamAM paNa teo teno upacaya karaze. "vavALisa, saviMtti, kavanirniMti" A kriyApade vaDe sUtrakAre "upacaya nI trikALa viSayatA pragaTa karI che. "va LaNuM" pada vaDe bhUtakALaviSayatA, "vanirdhAta" pada vaDe vartamAnakALa viSayatA ane viiiti" paddha vaDe bhaviSyakAlaviSayatA darzAvavAmAM Avela che. e vAta te AgaLa kahevAI gaI che, ke karmomAM pradeza, anubhAga (karmaphaLa) Adine vadhAre che tenuM nAma "caya" che, ane pradeza anubhAga AdimAM vAraMvAra vRddhi thavI tenuM nAma "upacaya " che. athavA-karmapudgalenuM mAtra upAdAna (grahaNa) karavuM tenuM nAma "caya che. ane abAdhAkALa sivAyanA anyakALamAM grahaNa karavAmAM AvelAM karma pudgalenuM vedana karavAne mATe je nicana niSeka (saMcaya) che tenuM nAma "upacaya" che. niSecananuM svarUpa A pramANe che-prathama sthitimAM jIva bahutara karmalikenuM zrI bhagavatI sUtra: 1 193 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSecana (saMcaya) kare che. tyAra bAda bIjI sthitimAM vizeSahIna-cayahInaghaNuM ochuM-niSecana (saMcaya) kare che. A rIte utkRSTa sthiti sudhImAM vizeSahIna (ghaNuM ochuM) niSecana (saMcaya) kare che. kahyuM paNa che ke-- pitAnA abAdhAkALane choDIne prathama sthitimAM-prathama samayamAM-bahutare dravyanuM ane e ja pramANe utkRSTa sthiti sudhImAM bAkInA samasta kamaMdalikanI nicana (saMcaya) kare che. A kRta, cita ane upasthita, e traNemAMnA pratyekanA cAra cAra bheda che-eka sAmAnyakALanI kiyAnI apekSAe ane bIjA traNa bheda bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALanI apekSAe thAya che. karmanA caya, ane upacayanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra udIraNAnuM nirUpaNa kare che. "Iju jIe bhUtakALamAM A kAMkSAhanIya karmanI udIraNa kare che. "kIri>> vartamAnakALamAM teo te karmanI udIraNa kare che, " kIriphaMti" ane bhavi dhyakALamAM paNa teo tenI udIraNa karaze. anudita (udayamAM nahIM AvelA) karmone eka prakAranA karaNa vaDe udayAvalikAmAM lAvavuM tenuM nAma udIraNA che. >> ' tti" "veriyaMti" zubha azubha karmanA udayane anubhava kare tenuM nAma vedana che-jIe A kAMkSAmahanIyakarmanuM bhUtakALamAM vedana che. vartamAnamAM teo tenuM vedana karI rahyA che ane bhaviSyamAM paNa teo tenuM vedana karaze. nijhareNu e bhUtakALamAM kAMkSAhanIya karmanI nirjarA karI che, niti >> vartamAnakALamAM teo tenI nirjarA karatA rahe che, ane niripati " bhaviSyakALamAM paNa teo tenI nirjarA karaze. AtmapradezemAMthI karmapradezanuM zeDa De aMze dUra thavuM tenuM nAma nirbhara che. ahIM je 43, niya" ItyAdi saMgrahagAthA che. teno bhAva A pramANe che-pUrvokta prakAre kata, cita, upacita, udIrita, vedita ane nijIrNa A cha pada kAMkSAmehanIya karmamAM che. eTale ke kAMkSAhanIya karma kRta heAya che, kAMkSAhanIya karma cita hoya che, kAMkSAmahanIya karma upacita paNa che, vagere. A cha pademAMnA pahelA traNa padamAM (kRta, cita ane upacitamAM) cAra cAra bheda che, ane chellAM traNa padamAMnuM (udIrita, vedita ane nirjamAM) pratyeka para bhUta, vartamAna ane bhaviSya e traNa kALanI kriyArUpa bhedavALuM hoya che. kAraNa ke te traNemAM sAmAnya kriyArUpa bheda nathI. ane kRta, cita ane upasthitimAM sAmAnya kriyArUpa, bhUtakriyArUpa, vartamAna kriyArUpa ane bhaviSyanI kriyArUpa ema cAra bheda che. zaMkA-zarUAtanA traNa sUtramAM jema sAmAnya kriyAnAM sUcaka kRta, cita ane upasthita e traNa pada kahyA che, e ja pramANe pAchaLanA traNa AlApamAM udIrita, vedita ane nirNarUpa sAmAnya kiyAsUcaka traNa pado kema kahyAM nathI? samAdhAna-kRta, cita ane upacita je karmo hoya che teo ghaNA kALa zrI bhagavatI sUtra : 1 194 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI paNa rahe che, tethI te kRta, cita ane upacitamAM traNa kALanI kriyAo batAvavA uparAMta sAmAnya kriyAnA kALane lAMbAkALa sudhInI sthitinA sattAkALane batAvavAne mATe cirAvasthAnasvarUpa kRtatva citatva Adi dharmanI apekSAe kata. cita ane upasthita e traNene sAmAnya kiyAnAM sUcaka pada kahevAmAM AvyAM che. je karmo udIraNArUpa, vedanArUpa ane nijIrNarUpa hoya che te lAMbA kALa sudhI rahetAM nathI. tethI trikALavatI kriyA dvArA ja udIraNa, vedana AdinuM sthana karAyuM che. teno bhAva e che ke udIraNA AdinuM ghaNA kALa sudhI astitva rahetuM nathI. te kAraNe temanA viSayamAM sAmAnya kALanuM pratipAdana na karatAM phakta traNa kALanI kriyAonuM ja kathana karavAmAM AvyuM che. kAraNa ke temanAmAM trikALavatI kriyA hoya che, paNa sAmAnya kriyA hotI nathI, A sUTa 2 jIvo kAMkSAmahanIya karmanuM vedana kare che, evuM pahelA prakaraNamAM kahevAmAM AvyuM che. evAM karmonuM chedana karavAnA kAraNe kayAM kayAM hoya che A rIte kAraNenuM pratipAdana karavAne mATe prastAvanA pUrvaka sUtrakAra sUtra kahe che. bIyA i maMte ! vaNAmorjAi veti" ItyAdi. (nIvA be maMte! saMgrAmaLi varSa veti) he pUjya ! zuM jIvo kAMkSAhanIya karmanuM vedana kare che ? (daMtA joyaveri) hA, gautama ! jIve kAMkSAhanIya kamanuM vedana kare che. ( i mate ! vInA vAmoLijuM janme veti) he pUjya ! jIvo kAMkSAhanIya karmanuM vedana kayA prakAre kare che? (goyamA ! tehi tehiM kAraNehiM saMkiyA, kaMkhiyA, vitigicchiyA, bheyasamAvannA, vastusaramAvA, ghauM saMju vIvA vaNAmoLi va veti) he gautama ! te te kAraNo vaDe zakti thaIne kAMkSita thaIne, vicikitsAyukta thaIne, bheda. samApanna thaIne, kaluSasamApanna thaIne jIvo kAMkSAhanIya karmanuM vedana kare che. TIkAI-gautamasvAmIe mahAvIra prabhune vinayapUrvaka pUchayuM, "he bhadanta ! zuM jIvo kAMkSAhanIya karmanuM vedana kare che?" prabhue javAba Ape "hA. teo tenuM vedana kare che. zaMkA-AgaLanA prakaraNamAM ja e vAta batAvavAmAM AvI che, ke jIvo kAMkSAmahanIya karmanuM vedana kare che, vagere te ahIM tenA vedananA saMbaMdhamAM pharIthI prazna pUchavo te yogya nathI. uttara-zaMkA ThIka che. paNa ahIM je prazna karavAmAM AvyuM che te vedananA kAraNonuM pratipAdana karavA mATe pUchAya che. A rIte punarukti deSa lAgatuM nathI. je vAta pahelAM kahevAI hoya eja vAta zAstrakAra pharIthI kahe che te zrI bhagavatI sUtra : 1 195 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAMIne koI kAraNa che, ema anumAna karavuM joIe. pratipAdita viSayanuM pharIthI pratipAdana karavAnA kAraNe A pramANe heya che-pratiSedha, anujJA athavA eka prakAranA hetunuM kathana. eTale ke AgaLanI hakIktane pratiSedha ( niSedha) karavA mATe, AgaLanI vAtamAM anumati devAne mATe, athavA te AgaLanI vAtanA nirNayamAM kaI vizeSa kAraNanuM kathana karavA mATe eka vAra kahelI vAta pharIthI kahevAmAM Ave che, evo A gAthAne bhAva che. have sUtrakAra kakSAmahanIya karmanA vedananuM kAraNa kahe che-" vi" ItyAdi. - "he pUjya ! jIvo kAMkSAmahanIya karmanuM vedana kevI rIte kare che? tyAre tenA javAba rUpe prabhu kahe che ke-he gautama! "tedi hiM" ItyAdi. te te lekaprasiddha anya darzananA zravaNarUpa tathA kutIrthikonA saMsargarUpa kAraNa vizeSAthI utpanna thayela zaMkAdi kAraNothI " saMvidhA"--jIvAdika viSayomAM temane zaMkA udbhave che ke pratipAdita karAyelAM jIvAdi tattvo che ke nahIM ? athavA dharmA. stikAya Adi je atyaMta gahana padArtho che temanA astitvanI bAbatamAM temanA manamAM zraddhA rahetI nathI. buddhi maMdatAne kAraNe AvuM banatuM hoya che. A rIte temanA hRdayamAM thoDA pramANamAM ke vadhu pramANamAM saMzaya pedA thAya che. " vicAru te kAraNane lIdhe teo bauddha Adi darzanamAM abhilASAyukta bane che-eTale ke mithyAtva mehanIya karmanA udayathI anya darzanane svIkAra karavAnI IcchAvALA bane che. "vivinirichA" yukti ane AgAme dvArA siddha thayela hovA chatAM paNa te te kAraNene laIne teo jinekta arthamAM phaLanI bAbatamAM sadehavALA banI jAya che, ane evo vicAra karavA lAgI jAya che ke ame tapasyA karIne je mahAna kaSTa sahI rahyA chIe temaja je parizrama uThAvI rahyA che, te retInA kaLIyAnI mAphaka nisAra che. tAtparya ke bhaviSyakALamAM tenuM phaLa maLaze ke nahIM maLe? "mecamAvanA" rAgadveSane jItanAra jinezvaradevanuM A zAsana haze ke nahIM hoya ? evI dvidhA vRtti temanA hadayamAM janme che. eTale ke jainazAsana pratye paNa temanAmAM saMdeha jAge che. athavA je kAraNe teo zaMkA, kAMkSA, AdithI yukta banyA che, te kAraNe ja temanI buddhi dvidhAmAM paDI jAya che tethI temane "merajA kahyA che. " samAvanA" eTale ke A vAta A pramANe nathI, evI rIte teo matinI-buddhinI-malinatA prApta kare che. A rIte ja jIvo kAMkSA mehanIyakarmanuM vedana kare che. sUi 3 zrI bhagavatI sUtra : 1 196 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinoditake satyatvakA pratipAdana have sUtrakAra jinakathita vAta ja satya che-jinendra deve je kahyuM che te ja satya che. e vAta batAve che "se nUi mate !" ItyAdi. (se nAM mate ! tameva aaN jIruM = jiLahiM caM?) he pUjya ! zuM eja satya ane niHzaMka che ke je jinendradevoe kahyuM che? (haMtA camA ! toga na gIta 1 vihiM rUca) hA, gautama! eja satya ane niHzaMka che ke je jinendra devoe kahyuM che. TIkAI-tAtparya e che ke rAgadveSa Adine jItanArA jinendra devoe je tattvanI prarUpaNuM karI che eja tattva satya che ane nirvivAda che, ane e tatva ja niHzaMka-zaMkA Adi daSathI rahita che. jinendra vaDe prarUpita tava e kAraNe satya che ke te pUrvApara vidhathI rahita che. teo vastutattvanA yathArtha svarUpanuM pratipAdana kare che. te kAraNe temAM zaMkA Adi doSane avakAza ja rahetuM nathI. tethI ja tene niHzaMka kahela che. anya para vaDe pratipAdita tattva satya ane niHzaMka nahIM hovAnuM kAraNa e che ke teo rAgadveSa vagerethI yukta manavALA hoya che. te kAraNe temanAM vAkyomAM pramANatA hotI nathI. e sUtra 4 che jinakathita tattva ja satya che." ema mAnanAra manuSya kevo hoya che te sUtrakAra batAve che-"nULa maMte parva mai " ItyAdi. bhagavaThakya ke zraddhApUrvaka ArAdhakatva kA nirUpaNa ( se nUNaM bhaMte ! evaM maNaM dhAremANe, evaM karemANe, evaM ciTTemANe, evaM saMvamA gALA mArA mavaDuM?) he pUjya! jinekta tattva ja satya ane niHzaMka che, e vAtane pitAnA manamAM dhArI rAkhanAra, jinekta tapa. saMyama Adi sarva kriyAone AcaranAra ane e prakAranI ja ceSTA karanAra temaja samiti, gupti vageremAM prayatnazALI, tathA matamatAMtaro ane hiMsA vagerethI pitAnA manane dUra rAkhanAra manuSya ja zuM jJAnAdi sevanarUpa jinezvaranI AjJAne ArAdhaka hoya che? eTale ke pAlana karanAra hoya che? ( hRAA ghocamar! mAM dhAmA nAva avara) he gautama ! je manuSya jinakti tattvaja satya ane niHzaMka che ema cekasa mAne che tyAMthI laIne matamatAntarethI tathA hiMsA vagerethI manane dUra rAkhe che tyAM sudhInA pUrvokta guNavALe manuSya ja jJAnAdisevanarUpa jinezvaranI AjJAne ArAdhaka hoya che. ahIM "cAvatu" pada vaDe "vuM mALe, vimAne, gharva saMvALe" vagere padone samAveza thaI jAya che. te sU0 5 | zrI bhagavatI sUtra : 1 197 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astitvanAstitva Adi kA nirUpaNa --astitva nAstitvanuM vivecana- zaMkA-jinendradeve je tatva kahyuM che ke te satya ja che. evuM Apa zA kAraNe kahe che ? je tenA javAbamAM tame ema kahetA ho ke ame te mAtra kahevAnI khAtara ja chIe te ema kahevAmAM kaMI ja mahatva nathI. kAraNa ke kahevA mAtrathI kaI vastunI siddhi thatI nathI. je kahevA mAtrathI ja Icchita vastunI siddhi thaI jatI hoya te agnimAM zItalatAnI siddhi paNa saralatAthI karI zakAze. uttara-je vastu je dharmavALI che, je svarUpavALI che, je pariNAmavALI che, e vastunI te svarUpe ja jinendradeve prarUpaNa karI che. tenA yathArtha svarUpane ja jinendradeve prarUpita karyuM che. tethI jinapravedita tattva ja satya che te darzAvavAne mATe sUtrakAra kahe che ke-"te mULa maMte ! kathitaM" ItyAdi. (se nUNaM bhaMte ! asthitta atthitte pariNamai ? natthittaM natthitte pariNamai ?) he pUjya! zuM e vAta nizcita che ke astitva astitvamAM pariName che ane nAstitva nAstitvamAM pariName che ? (daMtA vocamA ! sAparimag ) hA, gautama ! e vAta nizcita che ke astitva astitvamAM pariName che ane nAstitva nAstitvamAM pariName che. ( i maMa ! riyara gatitha raLama, nacitta nathi rimarU) he pUjya ! je astitva astitvamAM pariNamatuM hoya ane nAstitva nAstitvamAM pariNamatuM hoya (te #i mosA vA vAsaNA gr ) te zuM te prayogathI (jIvanA vyApArathI) pariName che ke vizva sAthI (svAbhAvika rIte ja) pariName che? (camA ! pagoLanA vi taM vIranA vi taM) he gautama! te prayogathI paNa pariName che ane svabhAvathI (eTale potAnI meLe) paNa pariName che. (te maMte ! thi citte , tahA te natthitaM natthitte pariNamai, jahA te natyittaM natthitte pariNamai tahA te asthiraM zariyatta pariNAmarU ?) he pUjya ! jema ApanuM astitva astitvamAM pariNamI rahyuM che, e ja pramANe zuM ApanuM nAstitva nAstitvamAM pariNamI rahyuM che? jema ApanuM nAstitva nAstitvamAM pariNamI rahyuM che, e ja pramANe zuM ApanuM astitva astitvamAM pariNamI rahyuM che? (hRta zocamA! kag me atthittaM asthitte pariNamai, tahA me natthittaM natthitte pariNamai, jahA me nasthittaM nathi mi ta me marsi asthire pariNAma) hA, gautama! jevI rIte mAruM astitva astitvamAM pariNamI rahyuM che evI ja rIte mAruM nAstitva nAstitvamAM pariNamI rahyuM che. ane jevI rIte mAruM nAstitva nAstitvamAM pariNamI rahyuM che evI ja rIte mAruM astitva astitvamAM pariNamI rahyuM che. (sUi mate ! garidharaM kariyara maNi ?) he pUjya ! zuM zrI bhagavatI sutra : 1 198 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astitva astitvamAM javA lAyaka che? (gaThThA pariNAmarU to zAstrAva, ta majinena vi che bArAva mALiyA ) he gautama! jevI rIte "rakhamarU" padanI sAthe be AlApaka kahyA che eja pramANe "gamanIya padanI sAthe paNa be AlApaka kahevA joIe. (nAva tame citta asthi maNina) "jevI rIte mAruM astitva astitvamAM gamanIya che" tyAM sudhI te AlApaka kahevA. TakAtha-A sUtra dvArA sUtrakAra e spaSTa karavA mAge che ke jinezvare kahelI vAta ja zA kAraNe satya che. e viSayane ja ahIM vicAra karavAmAM Ave che. "tti ratha parikhamarU" astitva astitvamAM pariName che. AMgaLI vagere vastuonuM AMgaLI vagere rUpe hovuM eja emanuM sattva-astitva che. je padArtha jevo che teja rUpe tenuM rahevuM tenuM nAma ja astitva che. jeTalA padArtho che te badhA potAnA svarUpamAM hoya che, paranA svarUpamAM hetA nathI. je A vAtane mAnavAmAM na Ave te sarvabhAmAM ekarUpatAnI prasakti (prasaMga) thaI jaze. tethI eja mAnavuM paDaze ke samasta vastuo pitAnA svarUpanI apekSAe astitvarUpa che, ane parasvarUpanI apekSAe nAstitvarUpa che. ghaTa (ghaDA) ghaTarUpe ja sat che paTarUpanI apekSAe te satu rUpa nathI, paNa asarUpa ja che. ahIM sattva (astitva) jutva vagere paryAyarUpe ja jANavAM joIe. kAraNa ke AMgaLI vagere vastuonuM je astitva che te keTaleka aMze jutva Adi paryAyothI abhinna che. tAtparya e che ke pratyeka padArthonI sattA judA judA samaye judA judA prakAranI hoya che-eja padArthanuM astitva che "astitva astitvamAM pariName che." tenuM tAtparya e che ke je AMgaLI vagere vastuo pahelAM Rjutva Adi astitvarUpe pariNamela hatI eja vastuo samayAntare vakAdirUpa astitva paryAyamAM badalAI jAya che, eTale ke vastunuM trAjatva Adipa je sattva-astitva che te AgaLa jatAM vikAdirUpa satvamAM pariNamI jAya che. A rIte "astitva astitvamAM pari. Name che." A kathana vaDe e vAta spaSTa thAya che ke eka dravyanI prakArAntarathI je sattA che eja sattA prakArAntararUpa sattAmAM badalAI jAya che. jema ke mATIrUpa dravyanI piMDaprakArarUpa sattA ghaTaprakArarUpa sattAmAM pariNamI jAya che. rathi nathi parikhama"nAstitva nAstitvamAM pariName che." tenuM tAtparya A pramANe che-AMgaLI vagerenuM aMguThA vagere rUpe na thavuM eja tenuM nAstitva che. aMguThA vagerenuM je varUpa che te AMgaLI vagerenuM nathI. ane AMgaLI vageranuM ja svarUpa che te aMguThA vagerenuM nathI. A rIte AMgaLI vageremAM aMguThA vagerenArUpe rahevAne je abhAva che, eja AMgaLInuM nAstitva che. A rIte AMgaLI vagerenuM aMguThA vagere rUpe je asattva che te asattva aMguThA vageremAM bhAvarUpa ja che. tethI AMgaLI vagerenuM nAstitva aMguThA vagerenA astitvarUpe nivaDe che. A aMguThA vagerenuM astitvarUpa je AMgaLI vagerenuM nAstitva che te paryAyAntarathI aMguThA vagerenA astitvarUpe pariName che. jema ke mRttikA dravyanuM (mATInuM) nAstitva taMtu vagererUpa che ane te mATInA nAstitvarUpa paTamAM rahe che. athavA-"astia rita riti" zrI bhagavatI sUtra : 1 199 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sUtra pAThanA artha A pramANe che-" astitva astitvamAM pariName che eTale ke te sadnasturUpa che" A pakSe dhama ane dharmImAM abheda mAnI levAmAM Avela che. tAtparya ke astitva dharma che, ane sadnastu dharmI che. tAtpa e che ke jo astitvane sadnasturUpa mAnI levAmAM Ave te dhama ane dharmImAM abheda AvI jAya che. kAraNa ke astitva vastune dhama che te pote dharmI nathI. dharmI te sadnastu che. tethI ahIM dhama ane dharmImAM abheda mAnavAmAM Avye che. tathA-astitva astitvamAM-sattvamAM pariName che eTale ke sat rUpa ja hAya che-te atyanta vinAzI hAtuM nathI. kAraNa ke paryAyAntaragamanarUpa vinAza ja tyAM thatA hAya che. pradvIpa vagerenA je vinAza che te paNu aMdhakArarUpa paryAyAntararUpe ja pariName che. athavA-sthitta citte" nAstitva nAstitvarUpe pariName che. tenuM A pramANe tAtpa che--nAstitva eTale atyaMtAbhAva atyaMtAbhAvarUpa je khariveSAdi (gadheDAne zIMgaDAM) che. te nAstitvarUpa ja che. te kharaviSANAdirUpa nAstitva atyatAbhAvarUpe ja papiraName che kAraNa ke asarUpa (nAstitvarUpa ) e kharavaSANAdikAnuM kAi paNa kALe sattva ( astitva ) rUpe pariNamana thatuM nathI. kahyuM paNa che ke-- "" "asat sarUpa nathI hetuM, ane sat asarUpa nathI hotuM " athavA 8 astitva astitva pariNati nAstitva nAstitve niti 'nA trIjo atha A pramANe thAya che--dhInI sAthe abhedya hAvAthI sane astitva kahe che. evuM je astitvarUpa sat che te astitvarUpa samAM piraName che. jema ke ghaTa ( ghaDA ) ghaTatvamAM ( ghaTatva jAtimAM) pariName che. eja pramANe nAstitva nAstitvamAM pariName che." tenuM tAtpa A pramANe che-nAstitvarUpa je asat che te asamAM pariName che jema ke aghaTa aghaTarUpe pariName che. '' tAnoyamA ! nAvaLimar " A sUtra pATha dvArA pUrvokta prakAre gautame pUchelA praznane javAma prabhue ApyA che. ahIM "cAyata" zabdathI "astitva astitvamAM pariName che ane nAstitva nAstitvamAM pariName che" e pUrvokta kathana levAmAM AvyuM che. 66 have sUtrakAra padArthonA judAM judAM pariNamana thavAnA kAraNeA darzAvavAne nimitta kahe che.--" qha naM maMte ! " ityAdi. jyAre gautamane prabhue samajAvyuM ke astitva astitvamAM pariName che ane nAstitva nAstitvamAM pariName che, tyAre temane saMdeha thayA ke A prakAranA pariNamananuM kAraNa zuM che? A prakAranu pRthaka pRthak pariNamana zu paraprayAgathI thAya che ke svabhAvathI thAya che ? " bopalA " nI saMskRta chAyA " coroLa " che. " yojanA " mAM je sakAranA pratyeAga karyo che te ASa hAvAthI karAyA che. prayAga eTale jIvanA vyApAra ( jIvanI pravRtti) ane visasA eTale svabhAva. prabhue temanA praznane A pramANe javAba dIdhA huM gautama ! A prakAranu`. je bhinnabhinnarUpe pariNamana thAya che eTale ke astitva astitvamAM ane zrI bhagavatI sUtra : 1 200 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAstitva nAstitvamAM je pariName che temAM pravega ane svabhAva ane nimittarUpa hoya che, jema ke kuMbhAranA vyApAra (pravRtti)thI mATIne piMDa ghaDArUpe pariName che, athavA AMgaLI AdinI RjutA (sIdhApaNuM) puruSanA vyApArathI vakarUpe (vAMkApaNe) pariName che. astitvanuM astitvamAM para prayogathI pariNamana thavAnuM uparanuM dRSTAnta che. visasA (svabhAvathI) pariNamana thavAnuM daSTAnta nIce mujaba che-jema ke sapheda vAdaLAMe kALAM vAdaLAMrUpe pariName che A pariNamanamAM puruSa vagerenI pravRtti ( praga) kAraNarUpa nathI. paraMtu e to svabhAvathI ja (pitAnI meLe ja) thayA kare che. "prApti vinnatA ja mAM je " " zabdane praga karyo che te dvArA sUtrakAra a batAve che ke astitvAdinA pariNamanamAM svabhAva ane prayoga e banne kAraNarUpa hoya che. eTale ke mATInuM ghaTarUpe pariNamana thavAnuM kAraNa praga che ane zveta vAdaLanuM kRSNavAdaLAmAM pariNamana thavAnuM kAraNa visasA-svabhAva che. nAstitvanuM nAstitvarUpe pariNamana thavAnuM kAraNa paNa pravega ane svabhAva ja che. tenA udAharaNe paNa upara batAvyA pramANe samajavA. kAraNa ke paTa vagerenI apekSAe mATInA piMDa vageremAM nAstitvarUpatA AvI ja jAya che. tAtparya e che ke paTa AdinI apekSAe jema mATIne piMDa nAstitvarUpa che eja pramANe ghaTa (ghaDo) paNa nAstitvarUpa ja che. tethI je dRSTie nAstiva rUpa evAmATInApiMDanuM, nAstitvarUpa thayela ghaDAnArUpe je pariNamana thAya che te nAstitvanuM nAstitvarUpa pariNamana thavAnuM praganimittaka dRSTAnta che. e ja pramANe nAstitvanuM nAstitvarUpa pariNamana thavAmAM vizvasA (svabhAva) nimittaka dRSTAnta paNa samajavuM joIe. prega ane visasArUpa nimitto astitva ane nAstitvanA pariNamanamAM samAnarUpe ja kAraNabhUta che, tathA tIrthakara bhagavAnane paNa teja abhiprAya che, te vAta darzAvavAne mATe sUtrakAra kahe che-" kahyuM te aMte" ItyAdi athavA sAmAnyarUpe astitva ane nAstitvanuM pariNamana kahyuM che eTale ke pUrvasUtramAM pragajanya ane visasAjanya (svabhAvajanya)je pariNamana kahyuM che te sAmAnyarUpe ja kahyuM che. sAmAnyarUpe kahelI vAta kayAMka atizayavALI vastumAM anyarUpe paNa raju thAya che. tAtparya e che ke je vAta sAmAnyarUpe kahI hoya che te sarvatra eja rUpe rahe e keI niyama nathI, kAraNa ke kaI viziSTa jagyAe te vAta te rUpe nathI paNa hotI. ahIM bhagavAna atizayavAna te che-tethI A sAmAnyarUpe kahelI vAta bhagavAnamAM paNa eja prakAre che ke anya prakAre che? te prakAranA saMdehathIyukta thavAthI gautamasvAmI prabhune pUche che ke - jJa te ma" ItyAdi. he pUjya! jevI rIte ApanuM astitva pravega ane visasArUpe astitvamAM pariName che evI rIte ApanuM nAstitva zuM prayoga ane vizvasArUpe nAstitvamAM pariName che? jevI rIte ApanuM nAstitva nAstitvamAM pariName che, evI ja rIte zuM ApanuM astitva zrI bhagavatI sUtra : 1 201. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astitvamAM pariName che? A praznanA javAbarUpe mahAvIra prabhue temane kahyuM" chaMtA nocamA ! " hA gautama ! " e sthid ?? ItyAdi. A sUtrapAThano artha spaSTa che. have sUtrakAra pUrvokta svarUpavALA arthanI satyarUpe prajJApanIyatA prakaTa karavAnA hetuthI kahe che-"te khULa" ItyAdi ! he pUjya ! zuM astitva astitvamAM gamanIya che? eTale ke prajJApanIya che? hA gautama! astitva astitvamAM gamanIya che eTale ke je sat che te sarUpe ja prarUpaNaya hoya che. " jahA pariNamai do AlAvagA, tahA gamaNijjeNa vi do AlAvagA bhANiyadhvA jAva taEUR che riyanta kari namanni " jevI rIte "rimarU" (pariName che) A padanI sAthe be AlApaka kahyA che, e ja pramANe "gamanIya vaDe paNa be AlApaka kahevA joIe. " mAruM astitva astitvamAM gamanIya che." tyAM sudhI te be AlApaka kahevA joIe. tAtparya e che ke jema "asthi mannei pariNAma" thI laIne poNAvi taM vIsarAIva " sudhI pariNamanane AdhAre pariNamanaviSayaka be AlApaka thAya che, e ja pramANe kUkhe mare sthitta sthira ramai" thI laIne "goravi hIratA hai" tyAM sudhI gamanIyano AdhAra laIne gamanIyaviSayaka eka AlApaka, tathA " te aMte citta rije maLijuM" thI laIne thi maLi sudhI A bIje AlApaka thAya che. A bIje AlApaka samAnatAsUcaka che. eTale ke astitva ane nAstitvarUpa pariNamananI samAnatAne sUcaka che ane paheluM daMDaka te baMnenAM bhedanuM sUcaka che pAr. dA A rIte bhagavAna saMbaMdhI vastuprajJApanAviSayaka samAnatAnuM kathana karIne have sUtrakAra eja samAnatAne ziSyAdi saMbaMdhamA batAvatAM kahe che - "nag te mare! ItyAdi. | atretAdigamanIya kA nirUpaNa ( jahA te bhaMte ! etthaM gamaNijjaM, tahA te ihaM gamaNijjaM, jahA te ihaM maLii ta te maLijJa) he pUjya! jevI rIte svakIya parakIyAne Azraya lIdhA vinA svAbhAvika pravRttithI athavA upakAra buddhithI Ape ApanI pAse rahelA mArA jevA ApanA ziSyamAM jevI rIte samAnatA rUpe vastune gamanIya kahI che eja prakAre samAnatA rUpe athavA upakAra buddhithI gRhastha, pAkhaMDI vagere lekemA paNa zuM te vastu prakAzanIya kahI che? athavAje rIte vastu gRhastha, pAMkhaDI, vagere lokamAM gamanIya kahI che eja pramANe zrI bhagavatI sUtra : 1 202 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te vastu zuM te vastu mArAmAM prakAzanIya kahI che? athavA te baMnene A artha paNa thAya che-jevI rIte potAnA AtmAmAM sukhapriyatna Adi prarUpaNaya che eja pramANe zuM te bIjAnA AtmAmAM paNa prarUpaNIya hoya che? athavAjevI rIte te bIjA AtmAmAM gamanIya (prarUpaNaya) hoya che evI rIte zuM pitAnA AtmAmAM paNa prarUpaNIya hoya che ? hA gautama! jevI rIte mArA saMbaMdhI astitva nAstitva ahIM gamanIya (prarUpaNIya) che "cAvata" evI rIte bIjA saMbaMdhe paNa astitva nAstitva gamanIya che. sUga 7 | | kakSAehanIyakama vedananuM vaktavya samApta . kAMkSAmonIyakarma bandhake svarUpa kA nirUpaNa prasaMgavazAt kAMkSAhanIyakarmanA vedananuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra kAMkSAhanIya karmanA baMdhanuM kathana kare che-"bIjA mate ! vAmoLis ja vaMghaMti" rUcAri . (nIvA ii aMte ! vAmaja varSa vayaMti?) he pUjya ! zuM che kAMkSAmehanIyakarmano baMdha bAMdhe che ? (hatA joyA! vaMti) hA, gautama ! teo tene baMdha bAMdhe che. (46 of "te ! navA moLijuM janme vadhaMti) he pUjya ! che kayA prakAre kAMkSAmohanIya karmane baMdha bAMdhe che? (camAM! jamAvavA koi nimitta ) he gautama! pramAdane kAraNe tathA nimittathI ja kAMkSAmohanIyakarmane baMdha bAMdhe che. (te mare! paHI pi ?) he pUjya! te pramAda zAthI utpanna thAya che? ( mA! vAva) he gautama! te pramAda vegathI utpanna thAya che. (je che te ! jJopa vi ?) he pUjya! te ga zAthI utpanna thAya che? ( joya! varicaM) he gautama ! te ega vIryathI utpanna thAya che? (te naM maMte! variSava?) he pUjya ! te vIrya zAthI utpanna thAya che? (vocamA ! gva) he gautama ! te vIrya zarIrathI utpanna thAya che. ( i mete ! sare vi) he pUjya ! te zarIra zAthI utpanna thAya che ? (joyA! vapUNe) he gautama ! te zarIra, jIvathI utpanna thAya che. (rva ti ratha TULa nA, meru vA vA, vari vA, sivArame vA) Ama thavAthI utthAna che, karma che, baLa che, vIrya che, puruSakAraparAkrama che. zrI bhagavatI sUtra : 1 203 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAI_jIva kAMkSAmahanIya karmane baMdha kaI rIte bAMdhe che? e vAtanuM A sUtramAM spaSTIkaraNa karyuM che. gautame prabhune pUchyuM ke he pUjya ! zuM jIva kAMkSAmohanIya karmane baMdha bAMdhe che? prabhue tene javAba hakAramAM Ape. tyAre gautamasvAmI bIje prazna pUche che ke jIva je kAMkSAmohanIya karmane baMdha bAMdhe che, te baMdha kayA kAraNathI bAMdhe che? tenA javAbamAM prabhue temane samajAvyuM ke jIva kAMkSAmohanIya karmane baMdha be kAraNethI bAMdhe che. temAMnuM eka kAraNa pramAda che ane bIjuM kAraNa roga che. AtmAne je atyaMta vimohita kare che tenuM nAma pramAda che. madyAdikanA bhedathI pramAdanA pAMca prakAra kahyA che. jema ke - magha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA, e pAMca pramAdo jIvane A saMsAramAM pADe che. athavA-pramAda mAraphata ahIM mithyAtva, avirati, ane kaSAya e traNa baMdhanA hetuone grahaNa karavAmAM AvyA che. athavA pramAdanA ATha prakAra paNa kahyA che. jema ke-- ajJAna, saMzaya, mithyAjJAna, rAga, dveSa, matibhraMza, dharma pratye anAdara, ane genuM dupraNidhAna (duSTapravRtti) A ATha pramAda choDavA yogya che, ema tIrthakaroe kahela che. mana, vacana ane kAyAne je vyApAravizeSa (pravRtti) hoya che tenuM nAma yoga che. te pega jemAM nimitta (hetu) hoya che. tene yeganimitta kahe che, ganimitta eTale keganA kAraNarUpa. "ganimitta" pada kriyAnuM vizeSaNa che. A rIte mithyAtva, avirati, ane kaSAya, e traNa tathA ga, ema badhA maLIne cAra baMdhanA hetu (nimitta) hoya che. " nimitte ra" ahIM je "ramUkayo che te samuccayArthaka che. tenI mArata ema darzAvavAmAM AvyuM che ke jema karmabaMdhanA kAraNarUpa pramAda gaNAya che tema che. paNa tenA kAraNarUpa che. tAtparya ke pramAda ane vega e ane maLIne paNa karmabaMdhanA kAraNarUpa che. pramAda AdimAM kAryakAraNa bhAva darzAvavAne mATe sUtrakAra kahe che-"he che mane !" tyAra he pUjaya ! te pramAda zAthI utpanna thAya che? sUtramAM AvatA pravAda" zabdane atha " utapanna thavuM" ema thAya che. uttara-he gautama ! te pramAda yogathI utpanna thAya che. eTale ke garUpa kAraNe maLavAthI pramAdanI utpatti thAya che. mana, vacana ane kAyAnA vyApAra ( pravRtti)ne cega kahe che. have pharIthI prazna karavAmAM Ave che ke te vega zAthI utpanna thAya che ? uttara-te pramAdathI zrI bhagavatI sUtra : 1 204 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpanna thayela ganI utpatti vIryathI thAya che. varyAntarAya karmanA kSaya ane kSapazamathI utpanna thatA jIvanAM je pariNAmavizeSa (utsAhI che tene ja vIrya kahe che. te vIryanI utpatti zarIrathI thAya che. tene Azaya A pramANe che vIrya be prakAranuM hoya che-(1) sakaraNaka ane (2) akaraNaka. lezyAthI rahita tathA samasta reya ane dazya padArthone kevaLajJAna ane kevaLadarzanathI jANanAra, sarvajJa kevaLI bhagavAnanuM je aparispanTa (ceSTI vinAnuM) apratigha (akhalita) pariNAma (utsAha) che. tene "akaraNuka vIrya" kahe che. te akaraNaka vIryane ullekha ahIM karyo nathI. paNa ahIM te sakaNika vIryane ja ullekha karela che, kAraNa ke tene ja adhikAra che. te sakaraNa, vIryanuM svarUpa A pramANe che-lesyAthI yukta tathA mana, vacana ane kAyArUpa gavALA jIvane je parispandAtmaka (ceSTAvALe) vyApAra che ene ja "sakaraNaka vIrya " kahe che. evA sakaraNaka vIryanuM janaka zarIra ja che. kAraNa ke zarIra vinA A prakAranA vIryanI utpatti thavI asaMbhavita che. je ke jIvanA pariNAma vizeSarUpa je vIrya che te jIvathI ja utpanna thAya che-zarIrathI nahIM paraMtu zarIra vinAne je jIva hoya tenI mAraphata evuM pariNAma saMbhavI zakatuM ja nathI. tethI ja ahIM zarIrasaMpanna jIvanA pariNAmane vIrya kahevAmAM Avela che. bAdhakanI gerahAjarImAM uddezyatAvachedaka dharma vidheyane pratyejaka thAya che. uddezyamAM rahenAra dharmane uddezyAvacchedaka kahevAmAM Ave che. ahIM zarIrasahita jIva uddezya che jemake dhanavAjU suthvI" ahIM sukharUpa kAryanuM uddezyAvacchedaka dhana projaka hoya che. kAraNa ke jyAM sudhI purUSanI pAse dhana hoya che tyAM sudhI tene sukha rahe che. dhananA abhAvamAM sukhane abhAva thaI jAya che. e ja pramANe A viSayamAM paNa zarIra, vacana ane manathI yukta je jIva che tenuM ja pariNAma vIrya che. A pramANe AmAM paNa uddezyatAvachedaka zarIra che ane vIrya vidheya che. vaya jIvanuM pariNAma hovA chatAM paNa uzyatAvacchedaka zarIra vIryanuM prAjaka che. eTalA mATe ja vIryane zarIrajanita kahevAmAM Ave che. tethI ahiM vIryane sakaraNuka vIryarUpe kahyuM che. karaNa sahita hoya tene sakaraNuka kahe che. ahIM karaNa zarIra che. A rIte A viSayamAM paNa vIrya zarIrajanya siddha thaI jAya che. zarIranA vyApAranA abhAve agI kevalI bhagavAnanuM akaraNa vIrya kahevAya che, tethI ahIM agI kevalI bhagavAnamAM je vIrya che te zuddha jIvanuM ja pariNAma che. jyAre zarIrayukta jIvamAM je vIrya che te zuddha jIvanuM pariNAma nathI, te te zarIra spaMdana-kaMpanayukta jIvanuM pariNAma che. zaMkA-jevI rIte zarIrayukta jIvananA pariNAmarUpa vIryane Apa vize zrI bhagavatI sUtra : 1 205 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaNarUpa zarIrajanya mAnI rahyA che. e ja pramANe vIryane vANI ane manajanya paNa mAnavuM joIe. tAtparya e che ke-tame ema kaho cho ke zarIravALA jIvanuM vIrya zarIrathI janya hoya che, paNa vacana ane manathI janya hotuM nathI. ema zA kAraNe kaho che? kAraNa ke jevI rIte jIvanuM vizeSaNa zarIra che, evI rIte vacana ane mana paNa jIvana vizeSaNa che. tethI uddezyAvacchedaka jevuM zarIra che eja pramANe uddezyatAvacchedaka vacana ane mana paNa hovAM joIe? uttara-je ke zarIra, vacana ane manathI yukta je jIva che te jIvanA pariNAma vizeSa vIrya che. A rIte sakaraNaka vIryamAM zarIrajanyatvanI jema mana ane vacananuM janyatva paNa saMbhavI zake che. chatAM paNa "pradhAna (mukhya vastu) nI apekSAe ja vyavahAra thAya che. " e niyama anusAra zarIra, vacana ane mana, e traNemAM zarIranI ja pradhAnatA che-vacana ane mananI nathI. kAraNa ke te ane zarIranA Azrita hoya che. zArIrAdhiSThAnajemanuM adhiSThAna zarIra ja che. te vacana ane mananuM zarIra na hoya te astitva ja saMbhavI zakatuM nathI. tethI vIryamAM zarIrajanyava ja kahevAmAM Avela che. vaLI e vAta sarvajJaprarUpita hovAthI sakaraNuka vIryane zarIrajanya ja mAnavuM joIe. e kAraNe ja "ocama! sIrapa vIgi" A vIrya zarIrathI utpanna thAya che, evuM kahela che. gautamasvAmI prabhune pUche che ke he bhadanta ! zarIra zAthI utpanna thAya che? prabhue javAba Apyo ke he gautama! zarIra jIvathI utpanna thAya che. eTale ke jIvarUpa kAraNavizeSane laIne ja zarIranI utpatti thAya che. pratyakSamAM paNa eja jovAmAM Ave che ke garbhathI laIne aMtima zvAsocchavAsa sudhI zarIra jIvAdhiSThita ja hoya che. jo ke zarIrane mATe ekale jIva ja kAraNarUpa nathI, karma paNa kAraNarUpa che, paNa je karma thAya che te paNa jIvakRta ja hoya che tethI karma karatAM jIvamAM pradhAnatA che, ane "pradhAnanI apekSAe ja vyavahAra thayA kare che." te nyAyane AdhAre zarIranuM kAraNa jIvane gaNyA che. pramAda Adi padomAM utpAdaka-upAdyanI zRMkhalAnuM je kathana karavAmAM AvyuM che temAM prayojana zuM che? tenA samAdhAna mATe sUtrakAra kahe che ke "pUrva sAra" ityAdi. zarIra jIvathI utpanna thAya che, e vAtanuM pratipAdana thaI gayuM che. eTale ja have te zarIramAM utthAna Adi kriyAo thAya che, e vAtane sUtrakAra prakaTa kare che- "3zz ghA" uthvabhavana (ubhA thavuM) rUpa kriyAvizeSatuM nAma utthAna che. ahIM "ruti" zabda te upadarzana arthamAM vaparAya che. "nA" zabda vikalpa ane samuccaya arthane sUcaka che. "jo vA" upaNuM (upara pheMkavuM), prakSepaNa (cAre bAju pheMkavuM) tathA bhramaNa vagererUpa kriyAne karma kahevAmAM Ave che. "paher ghA" zarIranA sAmarthyanuM nAma baLa che "vArir vA " jIvathI utpanna thatI zaktinuM nAma vIrya che. "purisapora zrI bhagavatI sUtra : 1 206 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vane " purUSapaNAnuM abhimAna tene puruSakAra kahevAmAM Ave che ane ISTa vastunA sAdhaka puruSakAra (puruSArtha) rUpa parAkrama che. athavA purUSakriyA ke puruSa prayatnane puruSakAra ane zatru nirAkaraNa kiyAne parAkrama kahe che. zaMkA-strakriyAne grahaNa nahIM karatAM, puruSakriyAne ja ahIM grahaNa karavAnuM kAraNa zuM che? uttara-svAbhAvika rIte ja strIkiyA karatAM puruSakriyA vadhAre prakarSavALI (baLavattara) hoya che, te kAraNe ahiM puruSakriyAne ja grahaNa karI che, gozAlaka matanA anuyAyIo ema kahe che ke utthAna vagere kiyAonI avazyakatA ja nathI. kAraNa ke te kriyAo puruSArthanI-eTale ke puruSanA prajananI sAdhaka hotI nathI. eTale ke utthAna Adi kiyAo asAdhaka hovAthI gozAlakanA matamAM temanI AvazyakatA ja nathI. amArA mata pramANe te niyatine ja sarvakAryanI sAdhaka gaNI che. "niyatithI ja samasta kAryonI siddhi thatI rahe che, utthAnAdi kriyAothI nahIM " kahyuM paNa che ke "manuSyane je zubha ke azubha vastu maLavA yogya hoya che tenI prApti tene niyatinA prabhAvathI avazya thAya che. jIva bhale game teTale prayatna kare paNa je banavAnuM nathI te kadI banatuM nathI, ane je banavAnuM hoya che te avazya bane ja che, emAM kaI phera paDato nathI, vaLI " avazya bananAra bhAvane pratikAra che ja nahIM" e nIti anusAra tathA kAMTAnI tINutA vagere jevAthI e siddha thAya che ke niyati ja kAraNa rUpa che, puruSArtha kAraNa rUpa nathI, evuM zaizAlakamatAnuyAyIo mAne che paNa A jAtanI mAnyatA barAbara nathI, kAraNa ke evuM mAnavAthI pratyakSa dekhAtA puruSArthanA apalApa (abhAvano) prasaMga prApta thaze. tamAre ema na kahevuM joIe ke puruSArtha karavA chatAM paNa kayAreya paNa kAryanI siddhi thatI dekhAtI nathI tethI niyati ja kAraNabhUta che. ame to ema kahIe chIe ke ekalI niyatija kAryasAdhaka che. e vAta barAbara nathI. jevI rIte puruSArthanI apekSA vagaranI niyati kArya sAdhavAne asamartha che. e ja pramANe niyatinI apekSA vagarane puruSArtha paNa kArya sAdhavAne mATe asamartha che. kAraNa ke jevI rIte ghaDAnI utpatti daMDa caka, mATI, kuMbhAra ane derI, e badhA ekatra thavAthI ja thAya che ane e badhAne samadAyarUpe ja ghaDAnI racanAmAM kAraNarUpa gaNavAmAM Ave che, evI ja rIte kALa, svabhAva, karma niyati ane puruSArtha e badhAM ekatra thAya che tyAre ja temanA dvArA kAryanI siddhi thAya che. tethI kALa, svabhAva niyati puruSArtha vagere samudAyarUpe ja kAryanA sAdhaka hovAthI temanAmAM kAraNutA mAnavAmAM AvI che. jyAre kharI hakIkata A pramANe che ke tame te mAtra niyatimAM ja kAryasAdhakatA che. puruSArtha vageremAM kAryasAdhakatA nathI, ema mAne che te barAbara nathI, je tamArA kathana pramANe mAnavAmAM Ave te purUSArtha vageremAM kAraNatA siddha karanArA pratyakSa vagere je pramANe che te pramANe sAthe avazya-virodhAbhAsa thaze, mATe te virodha dara karavAne niyatinI sAthe puruSArtha vagere paNa kAraNabhUta che evuM svIkAravuM ja joIe sU.8 zrI bhagavatI sUtra : 1 207 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAMkSAmohanIya karma ke udIraNAdi ke svarUpanA varNana ahIM sudhInA prakaraNamAM kAMkSAmohanIya karmanuM vedanA ane sahetuka baMdhAdikanuM kathana karyuM. have sUtrakAra kAMkSAmahanIyakarmanA udIraNa ane udIraNAsaMbaMdhI vastunuM kathana kare che-re kUkhe mare! ApaNat " tyAra (se nUNaM bhaMte ! appaNA ceva udIrei, appaNA ceva garahai, appaNA ceva saMva repha?) he pUjya ! zuM jIva pite ja kAMkSAmahanIya karmanI udIraNa kare che? zuM te jAte ja tenI gaha kare che? zuM te jAte ja tene saMvara kare che? (haMtA jovAmAM !) hA gautama! (navA revate veva rAvaLaM) jIva jAte ja kAMkSAmohanIyakarmanI udIraNa kare che, jIva jAte ja tenI gaha kare che, ane jIva jAte ja tene saMvara kare che. A prakAranA pUrvokta pAThanuM kathana ahIM karavuM joIe ( taM ! vIru, got a r[, appnn| ceva saMvarei, taMki udiNNaM udIrei, aNudiNNaM udIrei, aNudiNNaM kavIrAmavi dai ahI, kAtarapuchAnuM maM TvI?) he pUjya je jIva pote ja kAMkSAmohanIya karmanI udIraNuM kare che, je te pote ja tenI gIM kare che, ane je jIva pote ja tene saMvara kare che. te zuM te udIrNanI udIraNa kare che? ke anudIrNanI udIraNa kare che? ke anudIrNa eTale ke udIraNAmAM nahIM Avela paNa udIraNane gyanI udIraNa kare che? ke udayAnantara pazcAdbhutakarmanI udIraNA kare che? (jo mA !) he gautama! ( vaLi rahI) jIva udIrNanI udIraNA karatuM nathI, teno aNutii sii) anudIrNanI udIraNa karatA nathI, (anurii kIraNAmavize karI paNa je karma anudIrNa eTale udIraNAmAM nathI AvelA paNa udIraNAne yogya hoya che te ja karmanI jIva udIraNa kare che. (jo yAnaMtara pachI meM karIne) je karma udayAnantara pazcAtkRta (udaya pachI pAchaLathI karAyelA che tenI paNa udIraNuM jIva karatuM nathI (saM saM mate ! karidi sIrAmavicaM vaNI taM vuiM 3pLeLa, kammeNaM, baleNaM vIrieNaM, purisakAra parakkameNaM, aNudiNNa, udIraNAbhaviyaM udIrei ?) pUjya je jIva udayamAM nahi AvelA paNa udIraNAne yogya karmanI udIraNuM kare che te zuM te udayamAM nahi AvelA paNa udIraNAne gya karmanI udIraNA utthAnathI karmathI baLathI, vIryathI ke puruSakAraparAkramathI kare che? (36 ) athavA to aNudvANeNaM, akammeNaM, abaleNa, avirieNaM' apurisakAraparakameNaM, anuti hasIrAmavarga varbsa DIre?) anutthAnathI. akarmathI, abaLathI. avIryathI, apuruSakAra parAkramathI jIva anudIrNa paNa udIraNane gya karmanI udIraNuM kare che,? (noma) he gautama ! udghALA vi. janme vi baleNavi vIrieNa vi, purisakkAraparakkameNa vi anudiNNaM udIraNAbhaviyaM kamma vIre ) jIva anudIrNa paNa udIraNAne yogya karmanI udIraNA utthAnathI karmathI zrI bhagavatI sUtra : 1 208 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaLathI, vIthI ane puruSakAraparAkramathI paNa kare che. ( no taMtranuDhDhALena, akrammeNaM, abaleNa, avorieNaM apurisakkAraparakammeNa aNudiSNaM udIraNAbhaviyaM mAM lIreka) paraMtu anudINu paNa uddIrAne ceAgya karmInI udIraNA jIva anutthAna, akarmAMthI, akhaLathI, avI'thI, ane apuruSakAraparAkramathI karatA nathI. ( traM sar alvi chaThThAner vA, meD vA vaDheph vA, aurivA puratAramekvA ) jo ema che teA utthAna paNa che. karmAM paNa che, khaLa paNa che, vIya pazu che, puruSakAraparAkrama pazu che ja ( se nUNaM bhaMte appaNA ceva uvasAmei, appaNA cetra garahai, apaNA caiva satter ?) he pUjya ! jIva zuM peAtAnI jAte ja kAMkSAmohanIya karmInA upazama kare che ? zuM peAtAnI jAte ja tenI goM kare che? zu potAnA jAte ja tenA saMvara kare che ? haiM'tA noyamA ! tha ni taddeza mALiyarna ) hA gautama ! ahIM paNu te pramANe ja samajavuM (kahevuM) joI e ( navar-anutimAM satrasAmeD settA dilecannA ttiLi ) vizeSatA e che ke jIva anudINu upazamAve che. bAkInA traNe vikalponA ahiM niSedha karavA joie, (Gga te aMte ! aNutipaLa sAmek saMgni ddALanuM nAma pulirAmerU vA ) he pUjya ! jIva ne anudINuM ne upazamAve che te zu tene utthAnathI ke kathI. khaLathI, vIthI ke puruSakAraparAkramathI upazamAve che ? ityAdi ahIM 'cAvat' zabdathI pUnA prazna ane uttaranA badhA pATha kahevA joIe ahIM sudhI ke ' jo evuM che teA utthAna kama khAla vIrya puruSakAra parAkrama che. ' (se mULa maMte ! baLvanA ceva vevend, JaLA cetra ) he pUjya ! zuM te pote ja tenuM vedana kare che, zuM te pAte ja tenI goM kare che? (Nya trisangreva viAdI) ahIM paNa pUrvokta rIte samasta paripATInuM kathana karavuM joI e. (navara) vizeSatA e che ke (inni veler no aNuvinna ver NaM nAva pulAvaramer vA) udINu nuM vedana kare che. paNa anudINu nuM vedana karatA nathI. A pramANe puruSakAraparAkrama che " ahI sudhInuM kathana levAnuM che. ( se mULa mane ! avaLA ceva nikhare'tti, avaLA jevI ra6 4) zu' jIva pAtAnI jAte ja tenI nirA kare che? zuM jIva pAtAnI jAte ja tenI gAM kare che? (ca vi 66 zrI bhagavatI sUtra : 1 209 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sacceva parivADI-navara udyAnaMtarapacchAkaDaM kammaM nijjarei, evaM jAva prkkmer vA ) ahIM paNa pUrvokta paripATI ja samajavI vizeSatA e che ke uDDayAnantarapazcAdbhutakanI nirA kare che. kathana ahIM paNu grahaNa karavuM. ' puruSakAraparAkrama che." tyAM sudhInuM ' TIkA prabhune pUche che ke " aMte " tathA upalakSaNathI samasta karmonI paNu " jIYore, " udIraNA kare che ? " avaLA jAte ja svakRta karmanI garyAM kare che? peAtAnI jAte ja tenuM savaraNa (sa`vara) kare che ? ,, k vartamAnakALamAM navAM konA adha na bAMdhavA eTale ke AsavAnA nirodha karavA tenuM nAma savara che. gautamanA praznonA prabhue A pramANe javAba ApyA duttA zodhamA !" hA gautama! 'navvA ceva" jIva potAnI jAte ja karmInI udIraNA kare che, te pAtAnI jAte ja tenI gaDuM kare che ane peAtAnI jAte ja te tenuM saMvaraNa kare che. ahIM je " tuM taheva unnAyavyuM " e pATha ApyA che tenA vaDe " avaLA cega, patI dravvA ghena durgadhvajA ceva savare pUrvokta pAnA samAveza karavAnuM kahevAmAM Avela che. uddIranA " nA artha A pramANe che--bhaviSyakALamAM vedavAne ceAgya je karmo che temane karaNavizeSa vaDe khecIne khapAvavA mATe uddayAvalikAmAM lAvavA tenuM nAma udIraNA che. AthI " kabadha vagere karavAmAM jIvanAja adhikAra che anyane eTale ke ajIva vagerenA nahI' " A vAta darzAvavAmAM AvI che. tAtparya e che ke karmonI udIraNA vagere karavAmAM mukhya kAraNa jIva ja che. kahyuM paNa che-- aNumeso vina kassai. baMdho paravatthupaccayA bhaNio " 17 66 ' koIpaNa jIvane cADA sarakhA paNu ka baMdha anya padyAnA nimittathI kahyo nathI ahI je paravastuprayacAt ', evuM kahevAmAM Avela che tethI eja phalita thAya che ke ka`baMdha karavAmAM jIva sivAtha khIju kAI paNa nimitta nathI eTale ke ka`baMdha karavAmAM jIva pote ja nimittarUpa che. apaNA caiva garahai "nuM tAtparya e che ke jIvane jyAre kanA svarUpanuM jJAna thAya che tyAre karmonAM kAraNAnI te gA~ ( guru sAkSIe niMdA ) karavA lAgI jAya che. A rIte edha pAmelA jIva peAtAnI mAraphata bhUtakALamAM thayelAM konI niMdA karavA saDI jAya che. tethI te " bappA jevA saMvarepha '' AsravanA mithyAtva atrata vagere kAraNAne nirodha karI nAkhe che. tethI te vata mAnakALamAM navAM karmAMnA baMdha bAMdhatA nathI. jo ke gA~(niMdA) Adi karavAmAM guru AdinI paNa sahAyatA jIvane maLe che, chatAM paNa ahI' temanI pradhAnatA darzAvI nathI. tenuM kAraNa e che ke jIvanA vInI ja temAM pradhAnatA rahelI hoya che tethI tene ja ahI 66 66 zrI bhagavatI sUtra : 1 nULa aMte " ityAdi padmA dvArA gautama svAmI mahAvIra he pujya ! zu jIva 'te " te kAMkSAmohanIyakanI appaNA caiva peAtAnI jAte ja 66 ceva phk'' ane zu' jIva peAtAnI avaLA jaiva saM" ane zuM jIva ke 210 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNarUpa mAnela che. tethI ja "bAvaLA reva" evuM kathana thayuM che. gurnAdike te jIvanA vidyAsamAM ja kAraNa rUpa bane che. A pramANe samajI lIdhA pachI gautama svAmI udIraNanA viSayamAM mahAvIra prabhune A pramANe prazna pUche che-" te mane" ItyAdi he pUjya ! je jIvo te karmanI "macqLa jeva" pitAnI jAte ja "hIra" udIraNA kare che. "japUTT je jarU" pitAnI jAte ja tenI gaha (niMdA) kare che, "kaq jevA saMkare" potAnI jAte ja karmane saMvara kare che, "te "i te zuM te jIva vijhavi " udIrNa karmanI ja udIraNa kare che ? "anuuiri karIne ke anudIrNa karmanI udIraNa kare che? ke "ajuriyvi GrIrAmavice ja karI anudIrNa paNa udIraNA thavA yogya karmanI udIraNa kare che? "cALaMtarava8A janma vajIre ? " ke udayAnantara pazcAtukarmanI udIraNuM kare che? A prakAre cAra prazno ahIM pUchavAmAM AvyA che. prabhue te prazronA A pramANe javAba ApyA-" no kauiniItyAdi (joyA!) he gautama ! jIva "Lo kaori GrInerU" udIrNa karmanI udIraNa karato nathI. kAraNa ke je karma udIrNa hoya che tenI udIraNA thaI gaI hoya che, tethI pharIthI tenI udIraNA thatI nathI je udIrNa karmanI pharIthI udIraNA thavAnI vAta mAnI levAmAM Ave te udIraNAne kadI aMta ja na Ave eTale ke udIrNa karmanI udIraNA thatI nathI. A rIte pahelA bhedanuM spaSTIkaraNa thaI gayuM have bIjA bhedanuM nirAkaraNa karavAne mATe sUtrakAra kahe che "to vanaviOm karI" jIva anudIrNa karmanI udIraNa paNa karato nathI. anudIrNanA be artha thaI zake che-(1) jenI udIraNuM ghaNA kALa pachI thavAnI che te karmane anudIrNa karma kahe che (2) ane jenI udIraNA AgaLa kadI thavAnI nathI te karmane paNa anudIrNa karma kahe che. tAtparya e che ke je karma udayAvalikAmAM AvyuM nathI te kamane anudIrNa karma kahe che. evuM je anudIrNa karma hoya che tenI udIraNa vartamAnakALamAM ane bhaviSyatkAlamAM thatI nathI. eTale ke anadI kamanI udIraNA thatI nathI. A rIte bIjA bhedanuM nirAkaraNa paNa thaI gayuM. have trIjA bhedane svIkAra karatAM sUtrakAra kahe che ke-"anurijI karI mavi jawAM karI?je karma svarUpathI anudIrNa che paNa pachInA samayamAM ja udIraNA thavAne cagya che te karmane "anudIrNa udIraNAbhavika" kahevAmAM Avela che. udIraNanI egyatAvALAM hovAne kAraNe evA karmanI ja jIva udIraNA kare che. eTale ke evAM karma viziSTa gyatAne kAraNe udIraNAne lAyaka banI jAya che. A rIte A trIjA bhedane svIkAra karavAmAM AvyuM che. have cothA bhedanuM spaSTIkaraNa karavAne mATe sUtrakAra kahe che-"jo 3thAbaMtaravarachAvAyuM karI?udayAnantara pazciAtukarmanI udIraNA paNa jIva karatuM nathI-je zrI bhagavatI sUtra : 1 211 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma udayamAM AvI gayuM hoya che te karma udayamAM AvyA pachI pazcAtakata thaI jAya che-eTale ke te bhUtakAlika banI jAya che. tethI udayamAM AvI cUkavAne kAraNe te karma udArita thatuM nathI-eTale ke udIraNAno viSaya banatuM nathI. kAraNa ke tenuM satva (astitva) ja rahetuM nathI. astitva rahita (asata ) nI udIraNa thatI nathI-sat (astitva vALA) karmanI ja udIraNA thAya che. zaMkA-jevI rIte pahelA sUtramAM "vaNIna", "jaLa" ane "saMvarajI e traNa padone samAveza karavAmAM Avyo che, evI ja rIte "Nioi sIre" sUtramAM "i piMkati karInerU" ityAdi sUtra anusAra gaINa ane saMvaraNa e be padene cheDIne phakta udIraNA padane ja kema grahaNa karyuM che? zaMkA karanArano heta e che ke " udIrNa " padanI sAthe " karI" e eka ja kriyApadane joyuM che, tevI rIte "huMane "savae be kriyA padane joDayAM nathI te e be padene nahI joDavAnuM zuM kAraNa che? samAdhAna- udIraNa, anudIrNa anudIrNa udIraNa bhavika ane udayAnantara pazcAt kRta, e cAra vizeSamAM phakta udIraNAnI apekSAe ja vizeSane sadabhAva che.gahaNa ane saMvaraNamAM temanI epekSAe vizeSano abhAva che. eTale ke gahaNa ane saMvaraNane sa baMdha te cAra vizeSaNamAMthI kaI paNa vizeSaNanI sAthe yojAta nathI tethI te bane kriyApadane upalA vizeSaNonI sAthe joDavAmAM AvyA nathI. prazna-je e pramANe ja hakIkta che te pUrva sUtramAM gahaNa ane saMva. raNane zA mATe levAmAM AvyAM che ? uttara-karmanI udIraNAmAM gahaNa ane saMvaraNa prAyaH upAyabhUta che, e vAta darzAvavAne mATe ja te padene grahaNa karavAmAM AvyAM che. have udIraNAmAM mAtra puruSavIrya ja kAraNabhUta nathI paNa kALa svabhAva vagere aneka vastuo kAraNabhUta che eTale ke udIraNA thavAmAM kevI rIte puruSavIya kAraNabhUta che evI ja rIte kALa, svabhAva vagere bIjAM paNa kAraNe che, e vAtanuM pratipAdana karavA mATe sUtrakAra "ta " ItyAdi rUpathI kahe che-he pUjya ! svabhAvathI je karma anudI che paNa tarata ja te karmanI udIraNA thavAnI che evA anudIrNa udIraNAbhAvika kamanI udIraNA jIva karato hoya te " jiM vi" zuM utthAnathI te anudIrNa udIraNAbhavika karmanI udIraNA chava kare che? ke "jami" ukSepaNa Adi karmathI, (kriyAthI) jIva tenI udIraNA kare che? ke "sena" zArIrika baLathI tenI udIraNA kare che? ke "vIgii" jIvaprabhava vIryathI tenI udIraNA kare che? ke "vijJAnameLe puruSakAra parAkramathI anudIrNa udIraNAbhavika kamanI udIraNa kare che? " hu" athavA te anukULabaM, A meLe, paLa, vIgii, gapuraNavirAmeLa, anuvioi aNIgAmavi krama varI?" te anusthAnathI, akarmathI, abaLathI, avIryathI ane apuruSakAraparAkramathI anudIrNa udINubhavika karmanI udIraNa kare che? zrI bhagavatI sUtra : 1 212 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A praznanA javAJamAM bhagavAna kahe che ke he gautama ! " tuM chaThThAbena vi " jIva utthAnathI paNa, " meLavi " kA~thI paNu, " hega vi" maLathI paNa vIni vi" vIthI paNa, purimakkAravAmeLa vi'' ane puruSakAra parAkramathI paNa anudINu udIraNArvika kanI udIraNA kare che. A rIte vidhi pakSanu thana karIne sUtrakAra niSedha pakSanu paNa kathana kare che ke jIva anusthAna Adi vaDe anudINuM udIraNAbhavika karmInI udIraNA karatA nathI. eTale ke utthAna kama vagere vinA jIva kanI udIraNA karatA nathI, " jIva udIraNAne yeAgya karmInI uddIrA utthAna vagerenI mAraphata ja kare che" A kathanathI je sAra nIkaLe che te batAvavAne mATe zAstrakAra pote ja kahe che ke jyAre utthAna vagerethI ja udIraNA sAdhya che, tyAre utthAna vagere tenAM kAraNeA che. e vAta nakkI thaI che ane tethI utthAna paNa che, kama paNa che, maLa paNa che, vIya pazu che ane puruSakAraparAkrama paNa che? e vAta paNa nirvivAda siddha thaI jAya che. ahIM sudhInA prakaraNamAM kAMkSAmahanIyakanI udIraNAnuM kathana karavAmAM AvyuM che, have eja kAMkSAmeAhanIya kanA upazamanuM kathana karavAmAM Ave che " se nULa mate ! " ityAdi gautama svAmI prabhune pUche che ke he pUjya ! zu A jIvakAMkSAmeAhanIyakane upazama pAtAnI jAte ja kare che? ' vagere kAMkSAmeAhanIya karmAMnA ja upazama thAya che, tethI ja kahyuM che ke upazama mADunIyakama nA thAya che. cAra ghAtiyA karmonA kSayApazama thAya che. AThe karmanA udaya kSaya ane pariNAma thAya che. '" upazama " padanA artha A pramANe che-dINu karmonA kSaya tathA anudIOM karmonA vipAkathI tathA pradezathI ananubhavana-arthAta vipAka tathA pradezathI anudINu karmAMnA udaya sathA rokAI gayela hAya tene upazama kahe che. anAdi kALathI je mithyAdRSTivALA jIveA che temane jyAre aupamika samyaktvane lAbha maLe che tyAre ja A upazama che, tathA je jIveA upazama zreNImAM gayA hoya che temane ja A upazama thAya che. 354nA cetra 16, vaLA cetra saMre " he pUjya ! zuM jIva jAte ja niMdA kare che? zuM chatra jAte ja saMvara kare che ? ane jIva jAte ja potAnAM karmanuM upazama kare che? bhagavAne gautamanA praznaneA A pramANe uttara ApyA ke "tA goyamA" hA gautama! "htva vi tadde mALiyava' '' ahIM paNu pUrvokta rIte ja kathana karavuM, eTale ke jIva pote ja niMdA kare che, jIva pAte ja saMvara kare che, ane jIva pote ja potAnAM karmAnA upazama kare che, "navara" (6 zrI bhagavatI sUtra : 1 213 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa ahIM eTalI vizeSatA che ke "" anudIrNa karmane ja upazama kare che. paNa udIrNa karmane upazama thatuM nathI tenuM te mAtra vedana ja thAya che. "lA gharivA " A sUtranuM A pramANe tAtparya che. koI e prazna kare ke udIne upazama thAya che? ke anudIne upazama thAya che? ke anudIrNa udIraNAbhavika karmane upazama thAya che? ke udayAnantarapazcAdbhuta karmane upazama thAya che ? te tene A pramANe javAba che-"udIrNane upazama thato nathI, anudIrNa udIraNAbhavika kamane paNa upazama thatuM nathI, temaja udayAnantarapazcAt kRta karmane paNa upazama thato nathI. A rIte traNa praznone niSedha karIne, "anudIrNa karmane ja upazama thAya che e praznane svIkAra karavAmAM AvyuM che, ema samajavuM. prazna-he pUjya! "azuNitna" je jIva anudIrNa kamane "3AAmeDa" upazama kare che te zuM jIva te upazama " ne utthAnathI kare che ke cAvata puruSakAraparAkramathI kare che? ahIM "cAvata" padathI udIraNA sUtramAM kahelA samasta prazno ane uttarane saMgraha karavo. udIrNa karmanuM vadana thAya che. tethI sUtrakAra have vedana sUtranuM kathana kare che- je mULa maMte ! ItyAdi, he pUjya? zuM jIva "bApA reva" jAte ja karmanuM vedana kare che? zuM jIva jAte ja karmanI niMdA kare che? tyAre prabhue te praznone A pramANe javAba Apyo-"ca vi vava parivAthI" ahIM paNa pUrvokta paripATI-sUtrapaddhati ja grahaNa karavI, eTale ke udIraNa sUtranA AlApaka pramANe ja samasta AlApaka ahIM paNa kahevA. "navara " paNa temAM ATalI vizeSatA che. udIrNa karmonuM ja jIva vedana kare che-anudIrNanuM vedana karato nathI. kAraNa ke anudIrNa karmanuM vadana thatuM nathI. je anudIrNakamanuM paNa vedana mAnI levAmAM Ave te udIrNa ane anudIrNa karmamAM kaI bheda ja na rahe. eja vAta "o anuri vepa" A sUtrathI batAvavAmAM AvI che ke anudIrNa karmanuM vadana thatuM nathI "gvaM sAva julikAnapurame vAevI rIte TheTha puruSakAraparAma sudhI jANuM levuM A niSedha sUtrathI bAkInA be vikalpone paNa niSedha karAyo che te be vikalpa A pramANe che-" bagravi vIrAmaviyaM i gTu, jo 30cAvaMtarapachAe i veTTa" jevI rIte jIva anudIrNa karmanuM vedana karatuM nathI evI ja rIte anudIrNa tathA udIraNAbhAvika karmanuM paNa vedana karato nathI, ane je karma udayAnantarapazciAtakRta che tenuM vedana paNa jIva karatuM nathI. ahIM "cAva " padathI e sUcana karavAmAM Avela che ke udIraNAstramAM kahela samasta pATha ahIM paNa kahe, eTale ke udIraNuM sUtramAM je prazno ane uttare che te ahIM vedana sUtramAM paNa kahevA. ane puriznAvarakrame rA" sUtra sudhI pATha paNa grahaNa kare. zrI bhagavatI sUtra : 1 214 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je karmInuM vedana thAya che tenI nirA thAya che. tethI have sUtrakAra nirjarA sUtranuM nirUpaNa karatAM kahe che ke- te mULamaMte ! baLaLA ceva nikharepha, apaNA caiva garaes " he pUjya ! zuM jIva potAnI jAte ja karmInI nirjarA kare che? ane zu' jIva pAtAnI jAte ja karmInI niMdA kare che? uttara-hA, gautama ! jIva peAtAnI jAte ja karmonI nirjarA kare che ane peAtAnI jAte ja karmInI niMdA kare che. AtmapradezomAMthI karma pudagalAnuM thADu' thADu' dUra thavuM--alaga thavuM-tenuM nAma nirjarA che. A nirjarAnA sabaMdhamAM paNa udIraNAnA sUtramAM kahelI paripATI pramANe ja kathana karavuM, paraMtu nirAmAM eTale phera che ke 'cALatarApcchaakddN kammaM nijJjarei " jIva evA karmInI ja nirA kare che ke je kama udayAnantarapazcAttkRta heAya che. ahI pahelAnA traNa vikalpo cheADIne ceAthA vikalpane ja svIkAra karyA che. enuM kAraNa e che ke je kamInA rasa bhAgavI levAya che. evAM karmo ja jIva pradezothI judAM thAya che. A rIte karmonuM AtmapradezothI alaga thavuM ene ja nirA kahevAmAM Ave che. udIraNa, upazama, vedana ane nirjarA saMbadhI pUrvokta sUtrAnA arthanA sa Mgraha karanArI je gAthA sUtrakAre mUkI che te gAthAnA artha A pramANe che. trIjA vikalpathI ( anudINu udIraNAbhavika vikalpathI ) jIva kanI udIraNA kare che eTale ke evA kanI ja jIva udIraNA kare che ke je kama anuDhDhINu hoya che ane anudINu karmAMnA ja jIva upazama kare che-anya avasthAvALA karmonA upazama ke udIraNA jIva karatA nathI. je ka udyINu hAya che tenuM ja jIva vedana kare che. ane je kama udayAnantarapazcAta kRta hAya che tenI ja jIva nirjarA kare che. ahIM kAMkSAmeAhanIya kama nuM vedana udIraNa, upazama ane upazAMta karyaMnuM niraNa e khadhAM utthAna, kama, khala, vIya ane puruSakAraparAkramathI thAya che paraMtu te anutthAna, akama, akhaLa, avIya ane apuruSAkAra parAkramathI thatA nathI. e bhAva che. sU09 A kAMkSAmAhanIyaka badha svarUpanuM nirUpaNu samApta thayuM zrI bhagavatI sUtra : 1 215 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArakIya jIvoM ke kAMkSAmohanIya karma ke vaidanAdi ke svarUpa kA nirUpaNa narayikAdi prakaraNa kAMkSAehanIya karmanA vedanathI laIne nirjarA sudhInA sUtrasamudAyane nArakI vagere jevIsa daMDakanI sAthe joDatAM sUtrakAra kahe che ke-"naigvALuM mare! lojisi i veti ' ityAdi ! (nerA mate ! jaMghAmobika veri?) he pUjya! nArakInA ja zuM kAMkSAhanIya karmanuM vedana kare che? ( dizA nIvA nava bicakumAra) he gautama! ahIM paNa sAmAnya jIvonA saMbaMdhamAM jevI rIte pUrve kahevAmAM Avela che tevI ja rIte nArakanA saMbaMdhamAM paNa samajavuM. ane e pramANe ja svanitakumAra sudhI jANavu. (puvicALe mete ! vattAmaNi maM veti ?) he pUjya ! zuM pRthvIkAyika jIve kAMkSAmahanIya karmanuM vedana kare che ? (daMtA, oNti ) hA, gautama! teo paNa kAMkSAhanIya karmanuM vedana kare che. ( i mate ! puaviphiyA vAhULi ja reti ?) he pUjya ! pRthvIkAyika jI kevI rIte kAMkSAhanIya karmanuM vedana kare che? (vocamA !) he gautama! (tela zIvALAM no parva to jA, Hvoriz vA, paurivA, maLochu vA, vA vA) te jIvomAM e tarka nathI, evI saMjJA nathI, evI prajJA nathI, evuM mana nathI, ane vacana paNa nathI. (anne va mornsi # vema) ke jethI paMcendriya jIvanI jema teo ema jANuM zake ke ame kAMkSAmahanIya karmanuM vedana karIe chIe. (AMti puLa te) chatAM paNa teo tenuM vedana te avazya kare ja che. (te mULa maMte! tameva sarjA nI vaM nihiM praveze ?) he pUjya zuM eja satya ane nizaMka che ke je jinendroe kahyuM che? hA, gautama! je jinezvaree kahyuM che teja satya ane niHzaMka che. ( revaM te reva nA purivaFFrame 1, parva jAva cauriMdiyANaM, paMbiMdiyatirikkhajoNiyA jAva vemANiyA jahA o hayAjIvA) puruSakAraparAkrama che. tyAM sudhI bAkInA tamAma pATha pUrvokta rIteja samaja. evI ja rIte TheTha caturindriya jI sudhI paNa jANavuM. paNa paMcendriya tiryaMca nikenuM kathana tathA vaimAnika sudhInuM kathana sAmAnya jIvana kathana pramANeja jANavuM. zrI bhagavatI sUtra : 1 216 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAryuM--naiyi" nAraka che ma" he pUjya! "#NAmobinne " kAMkSAhanIya karmanuM "if" vedana kare che? A prakArane prazna gautamasvAmI pUche che. prabhu mahAvIrasvAmI tene A pramANe javAba Ape che hA phicA" jevuM sAmAnya jInA viSayamAM kahyuM che tevuM "nararUcA" nArakenA viSayamAM paNa jANavuM. tAtparya e che ke sAmAnya jIvonA saMbaMdhamAM kAMkSAhanIya karmanA vedana, udIraNa, nija raNa vagerenuM jevuM kathana pahelAM sAmAnya cha aMge karAyuM che evuM ja kathana nAraka jInA saMbaMdhamAM kAMkSAmehanIya karmanA vedana, udIraNa vagerenuM paNa samajavuM. "vAva jiyakumAra" kAMkSAmahanIya karmanuM vedana vagere jevI rIte sAmAnya jIne thAya che. tevI ja rIte svanitakumAra sudhInA jene paNa kAMkSAmahanIya karmanuM veda vagere thAya che tema samajavuM. ahIM koIne evI zaMkA thAya ke kAMkSAehanIya karmanuM vedana karavAnA zaMkA, kAMkSA vagere je prakAre kahyA che te te mAtra paMcendriya jIvane ja saMbhavI zake che te pachI ekendriya jIvene te kevI rIte saMbhavI zake? tethI sUtrakAra temane javAbarUpe pRthvIkAyika jIvonA vedana prakAra vagere kahe che-" vizALa maMte!" ItyAdi. he pUjya ! pRthvIkAyika jIva zuM kAMkSAhanIya karmanuM vedana kare che ? tyAre prabhu kahe che ke-"hRRA veri " gautama! hA, teo kAMkSAehanIya karmanuM vedana kare che. saMjJA AdithI rahita hovAne kAraNe ekendriya pRthvIkAyika che kAMkSAmahanIya karmanuM vedana kevI rIte karI zake che? eja vAta "#g i" ItyAdi sUtrapATha vaDe pUchavAmAM AvI che, gautama pUche che ke "maMte!" pUjya! " " kevIrIte "DhavijArUcA" pRthvIkAyika jI "vImokhinna va veti kAMkSAmahanIya karmanu vedana kare che? bhagavAna mahAvIra svAmIe javAba Apyo ke "jocanA ! " he gautama ! "zii nIvA" te pRthvIkAyika ekendriya jIvone " tarapha jA" e tarka hetuM nathI ke jevo paMcendriya manuSya Adi ne hoya che. tarkanuM tAtparya A pramANe che-"AvI rIte banaze athavA AvI rIte nahIM ane e prakAranA vimarza (vicAra)ne tarka kahe che." evA vicArarUpa tarka ekendriya jIvomAM hato nathI. "saMvoriz a" arthAvagraharUpa jJAnanuM nAma saMjJA che. te saMjJA paNa ekendriya jIvamAM hotI nathI. "TUAruM vA" badhA padArthonA viziSTa jJAnane prajJA kahe che te prajJA paNa ekendriya jIvamAM hotI nathI. "maLepha vA" eka prakAranA maraNadirUpa matijJAnano bheda mana che te paNa temane hetuM nathI. "varNa jJA" vacana paNa temane hotuM nathI. " je svAmINa ivazai mo" ame kAMkSAmehanIya karmanuM vedana karIe chIe evA prakArane anubhava te pRthvIkAyika jIvane thato nathI. chatAM paNa "veti pukha te " teo kAMkSAmehanIya karmanuM vedana te karatA ja hoya che. zrI bhagavatI sUtra : 1 217 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakA--ta saMjJA AdithI rahita hAvA chatAM paNa pRthvIkAyika jIvA kAMkSAmAhanIya karmInuM vedana teA kare ja che, evuM Ape je kahyuM te ApanuM kathana phakta kathana ja che. kAraNa ke tenuM pratipAdana karavA mATe Ape kAI prabaLa pramANa ApyuM nathI. tethI pramANanA abhAvarUpa kathanamAM kevI rIte zraddhA rAkhI zakAya ? A prakAranI zaMkAnuM nivAraNa karavAne mATe gautamasvAmI bhagavAnane pUche che-" te mULamaMte ! " huM pUjya ! " tameva satyaM nIraMjanagiai veDyuM ?" zuM eja satya ane niHzaMka che je jinendradevAe prarUpyuM che ? hA, gautama ! eja satya ane niHzaMka che je jinendroe prarUpyu che. tenA litA e che ke samasta pramANeAmAM AgamAne ja zreSTha (mUnya) pramANa mAnela che. A Agama AptavacanarUpa ( jJAnInA vacanarUpa) hAya che, Apa tene ja kahI zakAya ke je rAgadveSa vagerethI rahita hAya. tethI sadASa rahita evA vItarAganAM vacanA ja Asorita ( sarvajJo vaDe kahevAyelA ) hovAthI svataH pramANurUpa ja che tethI jyAre evAM svataH pramANurUpa sajJanA vacane ja pRthvIkAyika jIvAne kAMkSAmahanIya kanuM vedana karanArA atAve che tyAre te vAtanuM pratipAdana karavAne mATe anya pramANeAnI AvazyaktA ja rahetI nathI. kAraNa ke rAgadveSathI rahita ane sahitapratipAdaka evA jinendra deveAe je kahyuM je te tadna satya che-khAdhArahita che. tethI temAM rajamAtra paNa sa`zaya karavA joIe nahI. " sesa te caitra " bAkInuM tamAma kathana aughika prakaraNamAM- sAmAnya jIveAnA prakaraNamAM kahyA pramANe ja samajavuM. te A pramANe che'hNtaa goyamA ! tameya saccaM nIsaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM ?" " se nUNaM bhaMte ! tuM mane dhAmALe " ityAdi. he gautama ! eja satya ane niHzaMka che ke je jinendra devAe pravedita karyuM che. ane "te pramANe manamAM dhAraNa karatAM " ityAdi tamAma kathana ahI paNa kahevu... ane "te mULa mate ! pappA caitra nijjarei, appaNA ceva garahai ItyAdi sUtrAnA " puttArapara merU vA sudhI pATha kahevA joie. " E nAva ca'tiyALa ' A sUtrapADathI evuM sUcana karyuM che ke pRthvIkAyika jIvAnA saMbaMdhamAM jevu' kathana karavAmAM AvyuM che tevu' ja kathana apkAya, tejaskAya, vAyukAya ane vanaspatikAyanA jIveAnA sabaMdhamAM paNa kahevuM joie. eja prakAranuM kathana dvIndriya, trIndriya ane caturindriya jIvAnA saMbaMdhamAM paNa kahevu joie. tathA paMcendriya tiya "ca ceAnika jIvAthI laIne vaimAnika devA sudhInA jIvAnA sabaMdhamAM paNa audhika jIvAnA varNana pramANe ja vana karavuM. paraMtu vanamAM praznasUtro tathA uttarasUtra audyika jIvAne badale te jIvAne anulakSIne kahevAM joie. sU.10nI '' ,, HH ,, ?? zrI bhagavatI sUtra : 1 218 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM keIne kadAca evI AzaMkA thAya che ke "A pUrvokta varNanathI e jAtanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che ke samasta jIne kAMkSAmahanIya karmanuM vedana karavuM paDe che e samasta jemAM zramaNa nircanthono paNa samAveza thaI jAya che. tethI temane paNa kAMkSAmahanIya karmanuM vedana karavuM paDatuM haze. paNa temane mATe e vAta saMbhavita nathI. kAraNa ke teo haMmezAM jinAgamanA parizIlanathI (svAdhyAyathI) zuddha buddhivALA hoya che. Ama chatAM paNa je zramaNe paNa kAMkSAmahanIya karmanuM vedana kare te saMsArathI bhaya pAmelo ane mekSAbhilASI evAM je jIve che, temanI mahAvratonuM pAlana karavAnI zraddhA ja DagI jAya ane tethI teo saMyamamAM sthira ja na rahI zake. jo Ama bane te dhIre dhIre sAdhu paraMparA tUTatI ja jAya." A zaMkAnA kAraNe gautamasvAmI mahAvIra prabhune prazna pUche che-"thi La mete ! tama vi nija thA" ityAdi ! zramaNa ke viSaya meM kAMkSAmohanIya karma ke vedanakA svarUpa (asthi Na bhaMte ! samaNA vi niggaMthA kaMkhAmohaNijja kammaM veeMti ? ) 3 pUjya ! zuM zramaNa nirgaLe paNa kAMkSAmahanIya karmanuM vedana kare che? ( hRar a0i) hA, gautama teo tenuM vedana kare che. ( je maM?! sanA nirathA vatAno banne janma veti ?) he pUjya! kevI rIte zramaNa nirgaLe kAMkSA. mehanIya karmanuM vedana kare che ? (roya ! te te izALajuM nAhiM dasaNaMtarehiM, carittatarehi, liMgaMtarehi, pavayaNaMtarehiM, pAvayaNaMtarehiM, kappatarehi, maggaMtarehiM, mayaMtarehiM, bhaggaMtarehiM, NayaMtarehi, niyamatarehiM, saMkiyA, kaMkhiyA, vitigicchiyA, bhayasamAvannA, kalusasamAvannA evaM khalu samaNA NiggaMthA kNkhaamokhinna mAM veti) he gautama ! nIce darzAvelAM kAraNa jevAM ke jJAnAntara, darzanAntara, cAritrAntara, liMgAntara, pravacanAntara, pravacanikAntara, kakSAntara, mArthAntara, matAntara, bhaMgAntara, nayAntara, niyamAntara ane pramANAntara vagere kAraNone lIdhe zramaNa nitye zaMkAvALA, kAMkSAvALA vicikitsAvALA, bhedasamApanna ane kaluSa samApanna thaIne kAMkSAhanIya karmanuM vedana kare che (je mULa mare! tame sada nI 3 nihiM ? he pUjya ! zuM eja satya ane niHzaMka che ke je jinendra dee pravedita karyuM che? (tA joma ! tame savaM nIsaMva gvaM kAra ghufsAravAra ghA) hA, gautama ! eja satya ane nizaMka che ke je jinendra dee kahela che. tyAMthI laIne puruSAkAra parAkrama che tyAM sudhInuM kathana grahaNa karavuM, (se mete ! evuM mane !) he pUjya ! e pramANe ja che e pramANe ja che (tti) A pramANe kahIne tapa ane saMyamathI AtmAne bhavita karatA gautamasvAmI rahevA lAgyA. sU011 che zrI bhagavatI sUtra : 1 219 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ?? TIkA"--gautamasvAmI mahAvIra prabhune pUche che-" asthi naM mane ! samaLA vikaLigaMdhA " ityAdi. mahAvratadhArI zramaNa nithAne paNa zuM kAkSAMmehanIya karmInuM vedana karavu paDe che ? ahI zramaNa padma vaDe mahAvratadhArI munivarA grahaNa karavAnA che. "vi" patra Azcaya darzaka che te A pramANe che--mahAvratadhArI sAdhujanonI buddhi te jinAgamanA abhyAsathI ni`La ja rahyA karatI hAya, evA mahAvratadhArI sAdhuene paNa kAMkSAmeAhanIya karmonA vedananI sabhAvanA che, evu kahevAmAM Ave tyAre sAMbhaLanArane eka vakhata te jarUra Azca thayA vagara rahe ja nahi. bauddha bhikSuone paNa zramaNa kahe che. ahIM "zramaNa" padathI khauddha bhikSue levAnA nathI paNa mahAvratadhArI munivare ja "zramaNuM" padmathI levAnA che. e vAtane batAvavAne mATe ja sUtramAM zramaNanI sAthe " nirvAMthA " pada mRyu' che. khAhya ane Abhyatara parigrahathI je rahita hAya che temane nigraMtha kahe che, auddha bhikSuo evA nigraMtha hotA nathI paNa mahAvratadhArI munirAjo ja evA nigraMtha hoya che. tethI ahIM jaina sAdhue saMbaMdhI ja hakIkata jANavI. '' ,, bhagavAne tenA javAkhamAM je " tA noyamA " evu kathana kayuM" che tenuM kAraNa e che ke tamAma saMsArI jIvAne hamezAM karmAMnuM vedana karavu' ja paDatu hAya che sAdhu paNa siddhanI apekSAe kasahita hAvAthI sa MsArI gaNAya che. ahiM je " asthi "basti " pada kahela che tethI pUrvokta praznottara sUtra ahIM kahevAM joie. te A pramANe che. tASitoyamA ! samaLA vi frithA kaMkhAmoha NijjaM kammaM veti hA, gautama ! nigraMtha zramaNA paNu kAMkSAmeAhanIya kanuM vedana kare che. huM tA zabda svIkAranA amAM ane sti " "che" nA amAM vaparAyo che. nigraMtha zramaNAne paNa kAMkSAmeAhanIya kamaeNnu vedana karavuM paDe che. evA tenA bhAva che. vaLI gautama svAmI mahAvIra prabhune pUche che ke " huM pUjya ! jo nigra "tha zramaNAne paNa kAkSAmAhanIya karmanuM vedana karavuM paDe che, te teo kevI rIte tenuM vedana kare che ? eja vAta '[' ityAdi sUtro vaDe batAvI che. te praznanA javAkha rUpe mahAvIra prabhu kahe che ke huM gautama ! " ahiM riM nhAIa >> nIce darzAvelAM kAraNAne lIdhe zramaNa nigrathAne paNa kAMkSAmeAhanIya karmInuM vedana karavuM paDe che. te kAraNeA A pramANe che 8 baLatahiM " ItyAdi jJAnAntara vagerethI " sakriyA " zakita thayelA, ane e pramANe AgaLanA khIjA pado sAthe paNa temanA saMbadha joDave. jJAnAdi saMbaMdhI zakAnuM svarUpa AgaLa kahevAmAM Avaze, athavA-jJAnAntaravaDe ahIM jJAnavizeSa levAnuM che A rIte " jJAnivazeSomAM zakti thayelA te zramaNa nigra thA kAMkSAmeAhanIya karmonuM vedana kare che" evA a karavA joie. " maLatati ka danAntaro vaDe " catiMtaIhiM " cAritrAntarA vaDe, "Lita di* " liMgAtarA vaDe, " pavayAMtarehi " pravacanAntaro vaDe, " jAyayAMta i " prAvacanikAtarA vaDe, taddikAntA vaDe, 8 manvaMtardda " mArgAntaro vaDe, ' * 66 HH tr 66 " zrI bhagavatI sUtra : 1 dd 220 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaMtare"i matAntare vaDe, "mAMtare hiM" bhaMgAntare vaDe, "jayaMtafhuM" nayAntare vaDe. "nimaMtare hiM" niyamAnta vaDe, ane "ghamaghatare hiM" prama ntare vaDe, "vicA" zaMkAyukta thayela-dezathI ke sarvarUpe zaMkA pAmelaeTale ke jJAnAntarathI laIne pramANAntara sudhInA tamAma kAraNone laIne jinapratipAdita jIvAdika padArthomAM zaMkA vagere karatA muniye kAMkSAmahanIya karmanuM vedana kare che. tathA " vicA" para darzanane (bIjAnA dharmane) grahaNa karavAnI IcchA rAkhanAra, " viDijiriyA " A karaNInuM A phaLa maLaze ke nahi? evI jAtane saMzaya jenA hRdayamAM utpanna thaye che tevA, "mecamAva" buddhiviparyAsa rUpa bheda jemanAmAM udbhavyuM che tevA, " jumAva" jinezvarabhagavAne kahela tamAma vArtA satya che ke nahIM? evA prakAranI buddhinI malinatA jenAmAM pedA thaI che tevA zramaNa nirca paNa "uM" evI rIte "hu" avazya kakSAehanIya karmanuM vedana kare che, zramaNa nine kAraNene lIdhe jJAnAdikamAM zaMkA vagere jAge che. tenuM svarUpa have banAvavAmAM Ave che - jJAnanA viSayamAM munivarone A jAtanI zaMkA uddabhave che-temanA manamAM evA vicAra Ave che ke avadhijJAnathI mana:paryaya jJAnane alaga zA mATe mAnavuM joIe? kAraNa ke paramANu Adi sUmadravyathI mAMDIne tamAma rUpIdravya avadhijJAna vaDe jANI zakAya che ane avadhijJAna paNa eka prakAranuM to nathI ja. te te asaMkhya prakAranuM che. temaja mana:paryaya jJAna viSaya paNa rUpI dravyaja che, ane te paNa mane dravya mAtra rUpa ja hoya che, madravya ke je mana:paryAya jJAna viSaya che, tene avadhijJAnathI paNa grahaNa karI zakAya che kAraNa ke te paNa rUpIdravya che te pharI avadhijJAnathI mana:paryava jJAnane bhinna zA mATe gayuM che? A jAtanA kAraNane lIdhe nigraMtha zramaNane paNa jJAnanI bAbatamAM kAkA utpanna thatI hoya che te temanI zaMkAnuM samAdhAna A pramANe karI zakAya che jo ke avadhijJAnathI paNa madravyane jANI zakAya che chatAM paNa avadhijJAnanuM mana:paryayajJAna vyApya che, eTale ke jyAM jyAM avadhijJAna haze tyAM tyAM manaHparyayajJAna haze ja e niyama nathI. tethI avadhijJAna karatAM manaH paryayajJAna vyApya che mATe tene antarbhAva (samAveza) avadhijJAnamAM thaI zako nathI, te bane jJAnanAM svAbhAvamAM bhinnatA rahelI che. sAmAnya niyama e che ke jemanA svabhAvamAM bhinnatA hoya temane eka bIjAnI aMdara samAveza thatuM nathI jema ke senAne ghaDe ane mATIne ghaDe e bane bhinna svabhAvavALA hovAthI temane eka bIjAmAM samAveza karI zakAto nathI. A banne jJAnamAM A rIte svabhAvanI bhinnatA che-mana:paryayajJAna phakta manodravyane ja grahaNa kare che, vaLI temAM mana:paryaya darzana thatuM nathI. tyAre avadhijJAna mane dravya sivAyanA dravyone paNa grahaNa kare che ane temAM avadhidarzana paNa hoya che. A pramANe avadhijJAna ane mana:paryayajJAnamAM zrI bhagavatI sUtra : 1 221 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAva bheda hovAthI temanAmAM bhinnatA jaNAya che. sArAMza e che ke mana paryAya jJAna rUpIdravyamAM paNa mAtra manadravyane ja grahaNa kare che ane darzanathI rahita hoya che jyAre avadhijJAna tamAma rUpIdravyone jANe che ane avadhi darzanathI yukta hoya che. eja vAta nIcenI paMktio vaDe samajAvavAmAM AvI cha-manaHparyayajJAnaM vyApyaviSayakaM darzanarahitaM ca, avadhijJAnaM vyApakaviSayakaM drshnsamannitaM " A rIte svabhAva bhedane lIdhe bane jJAnanI vacce pANI ane agni je bheda batAvyo che. A rIte bane jJAnamAM bheda hovA chatAM paNa teo (keTalAka zramaNa ni ) jJAnanA viSayamAM zaMti banI jAya che te kAMkSAmohanIya karmanuM vedana kare che. darzananA viSayamAM zramaNa nirca the A prakAre zaMkita bane che- sAmAnya bodhanuM nAma darzana che. emAM je IndriyonA nimittathI ane anindriya eTale mananA nimittathI thayela padArthonA sAmAnya jJAnane darzana kahevAmAM Ave che te pachI cakSudarzana ane acakSudarzana rUpa be bheda pADavAnI jarUra zI che? jo indriyajanya ane anindriya (mana) janya sAmAnya bodharUpa darzananA bheda ja pADavA hoya te cakSudarzananI jema zrotradarzana, ghANadarzana, rasanAdarzana, sparzadarzana ane mane darzana, e rIte darzananA cha bheda pADavA joIe- beja bheda zA mATe? A rIte darzananI bAbatamAM temane zaMkA udbhave che. paraMtu temanI zaMkAnuM samAdhAna A rIte karI zakAza che-padArthanA be prakAra hoya che eka sAmAnya rUpa ane bIje vizeSarUpa kyAre ka vastune sAmAnyarUpe nirdeza thAya che ane kayAreka vizeSa rUpe nirdeza thAya che. ahiM cakSadarzanane nirdeza vizeSarUpe thaye che ane acakSudarzanane nirdeza sAmAnya rUpe thayo che je ke darzananA vibhAga bIjI rIte paNa thaI zake che, chatAM paNa cakSudarzana ane acakSudarzana evA je be bheda kahyA che tenI pAchaLa e Azaya che ke Indriye be prakAranI che (1) prAkArI ane (2)aprApyakArI. jo ke mana te aprApyakArI ja che. paNa cakSu indriya paNa manane anusaranArI che tethI cakSu indriyathI prApta thatA darzanane (sAmAnyadhane) cakSudarzana kahevAmAM Avela che ane darzana ane cakSu sivAyanI bIjI indriyavaDe utpanna thatAM darzanane acakSudarzana kahevAmAM Avela che. athavA-samyaktvane paNa darzana kahe che. temAM A prakAranI zaMkA uddabhave che-ke samyakatvanA be bheda che-(1) lApazamika ane (2) aupathamika temAM kSApazayika samyakatvanuM A prakAranuM svarUpa che-jyAre uMdI mithyAtvane kSaya thAya che ane anudIrNa mithyAtvane upazama thAya che tyAre kSApazayika samyakatva thAya che. upazama eTale sattAmAM mAjIda rahevuM te. aupazamika samyakatvanuM lakSaNa A pramANe che zrI bhagavatI sUtra : 1 222 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddINuM mithyAtva kSINa thai gayuM hoya, ane anuddINuM mithyAtva upazAnta hAya tyAre jIva eka aMtarmuhUtakALa sudhI aupAmika satyakatvane prApta kare che A rIte kSAye pazamika samyakatva ane opazamika samyakatvanuM lakSaNu ekaja hAvAthI te banne samyakatvamAM koi bheda ApaNune dekhAtA nathI. chatAM paNa zAstramAM temanI vacce bheda batAvyA che e kevI rIte saMgata hAi zake ? evI dananA viSayamAM zramaNa nigra^thAne zakA thAya che paNa te zaMkAnuM samAdhAna A pramANe che-kSAyeApazamika samyakatvamAM ane aupazamika samyakatvamAM lakSaNanI bhinnatA che ja kAraNa ke kSAye pAmika samyakatvamAM uddI kone kSaya ane anudINu karmanA vipAkAnubhavanI apekSAe teA upazama ja raheche parantu pradezAnubhavanI apekSAe karmonA upazama rahetA nathI paNa uyaja rahe che, arthAt kSAApazamika samakitamAM pradezAnubhavana thAya che paraMtu aupazasika sama timAM pradezAnubhava hAtA nathI A pramANe bannenu lakSaNa upalaka rIte eka sarakhuM lAgavA chatAM paNa vizeSa vicAraNAthI bannemAM bheda dekhAya che. kahyuM paNa che-- 'veTTu " ityAdi. 66 "" kSAyeApazamika bhAveAmAM vipAkAnubhavanu vedana thatuM nathI. paraMtu satkarmanuM (vidyamAna karmanu) ja vedana thAya che. ane upazAnta kaSAyavALo jIva A satkarmInuM paNa vedana karatA nathI. A pramANe samAdhAna thaI zakatuM hAvA chatAM paNa zramaNA darzananA viSayamAM vizeSa vicAraNAnA abhAve zaMkita thAya che. teo cAritranA viSayamAM paNa kayAreka A pramANe vicAra karavAthI zakita ane che-cAritratA e prakAra che-(1) sAmAyika cArjaratra ane (2) chedepasthApanIya cAritra sAmAyika cAritra sarvasAvadyaviratirUpa che. tathA chedyApasthApanIya cAritra paNa mahAvratarUpa hovAthI sasAvitirUpa ja che. A rIte banne prakAranAM cAritramAM sarvasAvadyaviratirUpatA hovAthI kAi bheda dekhAtA nathIchatAM te banne prakAranA cAritramAM zA kAraNe zAstramAM bheda khatAnyA haze ? epI zakA temane udbhave che tenuM samAdhAna A pramANe che. pahelA tI kara AdinAthanA sAdhue RjIjaDa hatA ane chellA tItha kara mahAvIra prabhunA sAdhue vakajaDa hatA tethI temane AzvAsana ApavA mATe sAmAyika cAritra ane krepasthApanIya cAhitra ema be bheda pADavAmAM Avela che uparanA anne cAritranA be bheda pADavAthI mahAtratA aMgIkAra karyo pachI sAmAyika cAritramAM gheADI paNa azuddhi AvatAM tenI AlecanA karI levAthI vrata khaMDita thatuM nathI ane tethI ame cAritravAna chIe evI mAnyatAthI teo satASa pAme che ane pharI pALavAmAM vizeSa sAvadhAna rahe che ane jo eka sAmAyikane ja cAritra mAnI levAmAM Ave te sAmAyika cAritramAM azuddhi AvI jatAM amArA cAritranA bhaMga thayA-kAraNa ke cAritra zrI bhagavatI sUtra : 1 223 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka sAmAyika rUpa ja che e temane potAnI jAta upara avizvAsa utpanna thAta ane tethI kheda pAmIne AdhyAna karyA kare ema na thAya te mATe cAritranA sAmAyika ane chedepasthApanIya evA be bheda pADavAmAM AvyA che kahyuM paNa che--"3i0 " ItyAdi. pahelA ane chellA tirthaMkaranA sAdhuo anukrame rAjujaDa ane vakajaDa hoya che. tethI temane sAmAyika cAritranI pachI vratanuM Are paNa kahyuM che kAraNa ke sAmAyika cAritramAM theDI sarakhI azuddhi AvI javAthI punaH vratArepaNathI ane chedathI zuddhi thaI jAya che. A rIte cAritranA saMbaMdhamAM kathana hovA chatAM paNa temane te bAbatamAM zaMkA thAya che. tathA sAdhunA veSa viSe paNa temane zaMkA thayA kare che. jema ke bIjA tIrthakarathI laIne tevIsamA sudhInA tIrthakaroe evuM kahyuM che ke sAdhue jevA maLe evAM vastro dhAraNa karavAM joIe. paNa pahelA ane chellA tIrthakare evuM kahyuM che ke sAdhuoe pramANa sahita ane sapheda vastro ja dhAraNa karavA joIe. A jAtanA kathanane lIdhe sarvajJanA vacanamAM paNa veSanA viSayamAM paraspara virodhAbhAsa jaNAya che, evI zaMkA thAya che. paraMtu te zaMkAnuM samAdhAna A pramANe che-sarvAnA kathanamAM kadI paNa paraspara virodha hoto nathI. zimAM RjuDa, vakajaDa ane RjuprAjJa ziSya hoya che temanI apekSAe tIrthakaroe eve upadeza Ape che. kAraNa ke evA upadezathI ja temane upakAra thatuM hoya che. vastusthiti A pramANe hovA chatAM paNa temane A viSayamAM zaMkA vagere thayA kare che. eja pramANe pravacanamAM paNa temane zaMkA thAya che-jema ke madhyama tIrthakaronA pravacanamAM cAra mahAvratarUpa dharmanuM kathana thayuM che ane pahelA ane chellA tIrthakaranA pravacanamAM pAMca mahAvratarUpa dharmanuM kathana thayuM che to te prakAranA kathanamAM vaccenA bAvIsa tIrthakarone ane pahelA tathA chelA tIrthakaronA pravacanamAM virodha jaNAya che, evI zaMkA temane thAya che. paraMtu tenuM samAdhAna A rIte karI zakAya che-pAMca mahAvratarUpa dharmanI vastu cAra mahAvratarUpa dharmamAM AvI jAya che, jema ke cothA mahAvratane parigrahamAM samAveza thaI zake che. kAraNa ke strIo paNa parigraharUpa ja hoya che. tethI jemaNe parigrahane tyAga karyo hoya che teo strIone paNa parigraharUpa gaNIne temane tyAga kare che. temaja pravacana karanArAonA saMbaMdhamAM paNa temane A jAtanI zaMkA thAya che. je pravacanane bhaNe athavA jANe te prAvacanika kahevAya che. te agiyAra gaNadharone nava gaccha hoya che. vaLI ema paNa kahyuM che ke kALanI apekSAe bahuzruta sAdhu paNa pravacanika kahevAya che. te pravacana karanArA emAMthI eka, eka rIte keI tattva samajAve che bIje bIjI rIte samajAve che-te temAM satya tattva kayuM samajavuM ? konA kathanamAM vizvAsa mUka? A prakAranI zaMkA temane thAya che. tenuM samAdhAna A pramANe che-cAritramohanIya zrI bhagavatI sUtra : 1 2 24 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanA kSayopazama vizeSathI ane utsarga tathA apavAda mAgane kAraNe pravacana karanArAonI vividha prakAranI zilI hoya che. parantu e pravacananI zilI agara jinAgamane anurUpa hoya to mokSamArganI sAdhaka hovAne kAraNe pramANabhUta manAya che. ka5 eTale AcAranA viSayamAM paNa temane A prakAranI zaMkA thAya che ke (jinakalpika tathA sthavirakalpika sAdhuonA je AcAra hoya che tene kalpa kahe che.) jinakalpika sAdhuonAM nagnatva vagere mahAkaSTakAraka AcAro ja karmakSaya karavAne samartha bane. paNa sthavirakalpika sAdhuonAM vastra pAtra vagere grahaNa karavArUpa ochAM kaSTovALAM AzAro karmone kSaya karavAne samartha kevI rIte banI zake ? A prakAranI zaMkA temane thAya che te tenuM samAdhAna A pramANe karI zakAya-bane kahe eTale AcAro kamane kSaya karanArAM che, avasthAbhedanI apekSAe te baMnemAM sArthakatA che, eTalA mATe ja tIrthakaro vaDe te bane avasthAnI prarUpaNa karavAmAM AvI che. mArganA viSayamAM paNa temane A prakAranI zaMkA thAya che-jema ke zAstranuM adhyayana tapapUrvaka ja karavuM joIe. A bAbatamAM keTalAkanI evI mAnyatA che ke jyAM sudhI zAstranuM adhyayana cAlu hoya tyAM sudhI AyaMbilavrata karavuM joIe. keIna e , abhiprAya che ke upavAsa karavo joIe. tyAre keIne aThama tapa karavAne abhiprAya che. A rIte parasparamAM bheda jaNAya che. te kyA abhiprAyane sAce mAne ? te zaMkAnuM samAdhAna A rIte karI zakAya-ziSyanI zakti pramANe AcArya athavA guru je gya lAge te tapa karAvI zake che. tathA sthavira kalpanA AcAra pramANe AyaMbila, upavAsa vagere paNa ekabIjAnA virodhI nathI, A rIte uparokta badhI mAnyatAo satya che, kAraNa ke te darekamAM jinendra bhagavAnanI AjJA rahelI che. kahyuM paNa che -"gaLa" ItyAdi, azaTha (samaju) vaDe jenuM AcaraNa thAya che, je asAvadya-pAparahita hoya, tathA jene kaI paNa sthaLe kaI paNa vyakti taraphathI niSedha na karAya hoya ane je bahumata (ghaNu ke vaDe mAnya) hoya tene Acarita AcaraNa karAyela kahevAya che. A rIte tamAma karazuM bhagavAnanI AjJAmAM che. vaLI mata viSe paNa temane A pramANe zaMkA thAya che-(tamAma AcAryone AgamamAM je sarakhe abhiprAya hoya che tene mata kahe che.) temAM keTalAka evuM kahe che ke kevaLI bhagavAnane kevalajJAna ane kevaladarzananI prApti eka ja sAthe thAya che. je ema na hota te jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA kSayanI nirarthakatA hovAne prasaMga prApta thaze. eja pramANe A viSayamAM kaI kaI AcAryo ema paNa kahe che ke kevaLI bhagavAnane kevaLajJAna ane kevaladarzananI prApti eka sAthe thatI nathI. paNa te baMnenI prApti judA judA samaye thAya che. kAraNa ke jIvane e ja svabhAva che. jevI rIte matijJAna ane zrutajJAnamAM zrI bhagavatI sUtra : 1 225 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pita pitAnAM karmanA AvaraNano kSaye pazama eka sAthe thavA chatAM paNa te matijJAna ane zrutajJAna vArApharatI ja utpanna thAya che, eka jJAnanA upayogamAM bIjA jJAnanA kSapazamane abhAva hoya che evuM paNa nathI. kAraNa ke temanA kSapazamane samaya chAsaTha sAgarapramANuvALa kahyo che. A rIte judA judA mata dharAvanArA AcAryonA abhiprAya joIne temanA manamAM evo vicAra thAya che ke kayA AcAryane mata svIkAre? A pramANe temanA manamAM zaMkA janme che. tenuM samAdhAna A pramANe che-jene mata Agama anusAra hoya te satya mAnIne svIkAre. ane jene mata Agama anusAra na hoya tene satya mAnI zakAtuM nathI. ApaNane e kevI rIte khabara paDe ke amuka mataja Agama anusAra che? ane amuka mata Agama anusAra nathI ? A vAta te bahuzruta ja jANuM zake che-anya kaI jANuM zakatuM nathI. te sAmAnya buddhivALAne satya ane asatya matanI samajaNa kevI rIte paDe? te A bAbatamAM e vicAra karavuM joIe ke saMpradAyanA deSathI AcAryomAM mata bheda hoya che. paraMtu tIrthakaronAM vacanamAM bheda hotuM nathI. kAraNa ke teo rAgadveSa rahita hovAthI judI judI prarUpaNa karatA nathI temane mata te e che ke jJAna ane darzana eka sAthe prApta thatAM nathI. paNa vArApharatI thAya che. kAraNa ke eka samaye be upaga hoI zake nahIM. rAgadveSathI rahita hovAne kAraNe tIrthakaronA matamAM eka vAkyatA yuktiyukta ja che. kahyuM paNa che- "gvaca" ItyAdi. jinendra bhagavaMte svayaM anupakRta hoya che. eTale ke temanA upara keIne upakAra heta nathI paraMtu teo anyanuM bhaluM karavAne tatpara rahe che. teo yugapravara hoya che, teo rAgadveSathI rahita hoya che jethI teo asatya ke viparIta belatA nathI. tethI evuM ja mAnavuM joIe ke saMpradAyanA dezane kAraNe ja AcAryomAM paraspara matabheda paDe che paraMtu AgamanA abhiprAyamAM kaI bheda hoto nathI. A pramANe temanI zaMkAnuM samAdhAna samajavuM. tathA bhAMgAonA viSayamAM pa temane zaMkA thAya che. te bhAMga che, traNa, cAra vagere jAtanA hoya che. temAM hiMsAnA viSayamAM cAra bhAMgA bheda) kahyA che jema ke-(1) dravyathI hiMsA, bhAvathI hiMsA nahIM, (2) bhAvathI hiMsA dravyathI hiMsA nahIM, (3) dravyathI paNa hiMsA nahIM ane bhAvathI paNa hiMsA nahIM, (4) ane dravyathI paNa hiMsA ane bhAvathI paNa hiMsA. A cAra bhAMgAmAM pahele ja bhAMga barAbara lAgatuM nathI, kAraNa ke pahelA bhAgamAM hiMsAnuM lakSaNa ghaTAvI zakAtuM nathI-IryAsamitipUrvaka gamana karatAM muninA paganuM dravyanimitta maLatAM kIDI vagerenuM marI javuM tenuM nAma dravyahiMsA che paNa te dravyahiMsArUpa gaNAya nahiM. kAraNa ke temAM hiMsAnuM lakSaNa ghaTAvI zakAtuM nathI. pramAdanA yegathI prANene nAza tha tenuM nAma hiMsA che ka paNa che-"ko 3 vamavo" ItyAdi, zrI bhagavatI sUtra : 1 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdI puruSanA ceganA lIdhe je jIvA mAryo jAya che tene ja hiMsA kahe che. A rIte hiMsA karanAra pramAdI jIva avazya hi'saka hAya che. paNu IyyasamitipUrvaka cAlatA munimAM pramAdane cega hAtA nathI. tethI evI sthitimAM jIvanA prANAnA nAza thavA mAtrathI ja temane hiMsaka mAnI zakAya nahI. A rIte pramattacopAttrALacavaropAM hiMsA " A lakSaNanA abhAva hAvAthI kevaLa dravyathI thayela hiMsAne hi'sA kevI rIte kahI zakAya ? paNa zAstramAM tene hiMsA kahelI che. tethI te viSe temane zakA thAya che. tenuM samAdhAna A pramANe che-hiMsAnuM je lakSaNa upara khatAvyuM che te dravyahisAnuM lakSaNu nathI. pazu dravya ane bhAvahiMsAnuM lakSaNa che. prANIonuM maraNu eja dravyahiMsA che. kAraNa ke lekamAM maraNa ja dravyahisArUpa prasiddha che ane A dravyahiMsA pahelA bhAMgAmAM ghaTAvI zakAya che. A pramANe zaMkAnuM samAdhAna thavA chatAM paNa A viSayamAM temanA manamAM zaphA Addi thayA ja kare che, temaja nayanA viSayamAM pazu temane zaMkA thayA kare che. dravyAki vagere naya che. draSyArthi ka nayanI apekSAe vastumAM nityatA che. ane paryAyArthi ka nayanI apekSAe eja vastumAM anityatA che, evI mAnyatA che te A viSayamAM temane zakA thAya che ke je vastu drArthika nayanA abhiprAyathI nitya che teja vastu paryAyArthika nayanA abhiprAyathI anitya kevI rIte hAi zake ? kAraNa ke nityatA ane anityatA te viAdhI guNA che te bannene eka ja vastumAM eka sAthe kevI rIte samAveza thaI zake? mATe e vAta ja azakaya che te tenuM samAdhAna A pramANe che-apekSAbhedathI nityatA ane anityatAne! sadbhAva eka ja vastumAM hAI zake che je nityatA ane anityatAne vastumAM apekSAkRta na mAnIe te temane yugapat ( eka sAthe ) samAveza thavA bezaka asavita gaNAya paNa vastumAM je nityatA mAnavAmAM Ave che te dravyArthi ka nayanI apekSAe manAya che kAraNa ke dravyArthika nayane viSaya dravya che, anityatA je manAya che te zrI bhagavatI sUtra : 1 227 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyArthika nayanI apekSAe manAya che. paryAyArthika nayane viSaya paryAya che. apekSA bhedathI eka ja vastumAM baneno samAveza thato pratyakSa jovA maLe che jema ke-eka ja purUSamAM putranI apekSAe pitRtva ane tenA pitAnI apekSAe putratva e be dharmone samAveza thato dekhAya che. A pramANe temanI zaMkAnuM samAdhAna karavA chatAM paNa temanI zaMkA dUra thatI nathI. temaja niyamanA viSayamAM paNa temane zaMkA thayA kare che. vatapratyAkhyAnane niyama kahe che. je sarva pApanI viratirUpa sAmAyika karavAmAM Ave te pachI navakArasI, pirasI vagere anya niyame karavAthI zo lAbha che? kAraNa ke sAmAyika mAraphata ja badhA pApanI nivRtti thaI ja jAya che to pachI zAstramAM pirasI vagere niyamone kartavyakoTimAM samAveza zA mATe karyo che? A viSayamAM temanI zaMkAnuM samAdhAna A pramANe che-sAmAyika vratamAM sarva pApa nivRtti thaI jatI hovA chatAM paNa pirasI vagere je anya niyama AcaravAmAM Ave che te niyama pramAdane nAza karanArA ane apramAda bhAvanA vardhaka hoya che. tethI apramAdanA heturUpa hovAthI temane paNa kartavyakaTimAM samAveza karyo che. kahyuM paNa che -"mA " ItyAdi. sarvapApa viratirUpa sAmAyika karavA chatAM paNa pirasI vagere bIjA niyamo apramAda bhAvanI vRddhi karanArA hevAthI karavA gya che tAtparya e che ke te niyama pramAdane nAza karanArA hovAthI guNakArI che tethI ja prabhunI te prakAranI AjJA che. temaja pramANanA viSayamAM paNa temane zaMkA thAya che-pratyakSa vagere pramANa che. temAMthI Agama pramANamAM temane zaMkA thAya che-AgamamAM evuM kahyuM che ke sa sama pRthvIthI ATha se yeAjana upara cAle che. paraMtu cakSuIndriya janya pratyakSa pramANe te sUryanI bhUmimAMthI nIkaLate ja juve che. te bane vAtamAMthI kaI vAtane sAcI mAnavI? tenuM samAdhAna A pramANe che-ApaNI AMkho sUryane bhUmimAMthI nIkaLate ja pratyakSa dekhe che te pratyakSa satya nathI. kAraNa ke sUrya te ahIMthI ghaNe dUra che tethI sUrya bhUmimAMthI nIkaLate je AMkhathI pratyakSa dekhAya che te to bhrama che. A prakAranuM samAdhAna maLavA chatAM paNa temanA manamAMthI zaMkA jatI nathI. A uddezakano artha saMgraha ahIM A pramANe che-zramaNa nine kAMkSAhanIya karmanuM vedanA thAya che ke nahIM ? A praznano uttara-"hA, teo paNa kAMkSAhanIya kamanuM vedana kare che. " " teo zA kAraNe tenuM vedana kare che??? A praznanA uttararUpe kahevAmAM AvyuM che ke jJAna-jJAnamAM aMtarathI laIne pramANa-prAmANamAM aMtara sudhInA je kAraNe upara varNavyA che, te kAraNane lIdhe teo kAMkSAhanIya karmanuM vedana kare che. tAtparya e che ke jJAnajJAnamAM aMtara vagere kAraNone lIdhe jinendra pratipAdita tomAM zramaNa nircane zaMkA vagere utpanna thAya che. A rIte zaMkAzIla thavAthI zramaNa nigraMtha paNa kAMkSAehanIya kamanuM dAna kare che. A prakAranuM yuktiyukta zrI bhagavatI sUtra : 1 228 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 A bhagavAnanu kathana sAMbhaLIne gautame bhagavAnanAM vacanamAM peAtAnI atizaya zraddhA darzAvatAM kahyuM, hai mULamaMte ! " ItyAdi. huM pUjya !jinendra devo vaDe pratipAdita tattva ja sarvathA khAdhArahita che ane zakArahita che. eTale ke tIrthaMkara devoe je tattva khatAvela che teja tattva sathA satya ane zakA vagerethI rahita che. rAgadveSa vagerethI rahita jJAnI puruSo vaDe pratipAdita sAmAnya-vizeSAtmaka, nityatva anityatva vagere dharmothI yukta vastu-padArtha paNa te te rUpe hAvAne kAraNe ekAnta satya ja che. gautame je vAta prakaTa karI tenuM samana karatAM prabhu temane kahe che ke " tAnoyamA ! " ItyAdi. " hA gautama ! eja satya ane niHzaMka che ke je jinendradevoe kahela che. " kathana "puruSakAra parAkrama che' ahIM sudhI samajI levuM. eTale ke Ama hAvAthI utthAna che, khaLa che, kama che, vI che, puruSAkAra parAkrama che, e badhuM che. prakaraNaneA upasaMhAra karatAM sUtrakAra kahe che ke" sevaM mate ! " he pUjya ! Ape je pratipAdita karyuM che te satya ja che. temAM zaMkAdi doSAne sthAna ja nathI. ' A pramANe kahIne gautamasvAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaDhana namaskAra karyA. vaMdana namaskAra karIne sayama ane tapathI AtmAne bhavita karatA thakA te peAtAnA sthAne besI gayA. | sU.11 || // jainAcArya zrI ghAsIlAlajI mahArAjakRta bhagavatIsUtranI priyadarzinI vyAkhyAnA pahelA zatakanA trIjo uddezaka samApta // 1-2 // caturtha uddezaka kI avataraNikA cothA uddezakanA prAraMbha pahelAM te cAthA uddezakamAM AvatA viSayAnA sa`kSiptamAM paricaya ApavAmAM Ave che--prazna-karma prakRtiyA keTalI che ? uttara-ATha kama`prakRtiyeA che. prakRtiyAnA viSayamAM gAthA. prazna-upasthAna vIryathI ke avIyathI ? ityAdi. uttarakhAlavI thI. vInAbene vicAra. apakramaNa, upazAMtamehanIya svataH upakrame che ke parataH upakrame che ? e prazna, ane svataH upakrame che evo uttara. ruci ane arucine vicAra. prazna kRtakama vedana karyA vinA chUTe che ke nahIM ? uttara-nathI chUTatAM. ane tenuM kAraNa darzAvavAmAM AvyuM che, karmInI dvividhatA, sarvAMge jANyuM che ke jIva AlyupagamikI, aupakramikI vedanA dvArA kanu vedana karaze evuM pratipAdana. prazna-pudgala hatAM, che, ane haze ? uttara- evuM ja che. eja pramANe skandhamAM kALavRttittvanuM pradarzana, eja pramANe jIvamAM zrI bhagavatI sUtra : 1 229 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa trikALavRttitva. prazna-saMyama mAtrathI ja chadmastha manuSya siddha thayA che ? thAya che? thaze? ane tene nakAramAM uttara. tenuM kAraNa batAvavuM-Adhavadhika, paramAdhavadhika kevaLI zuM siddha thayA che? evo prazna. kevaLI thaIne siddha thayA che evo uttara. uddezakanI parisamApti. vistArapUrvaka viSayajJAnane nimitta cothA uddezakanI vyAkhyA karavAmAM Ave che. saMbaMdha kathana - trIjA uddezakamAM karmanuM udIraNa, vedana vagerenuM kathana thayuM che. have cothA uddezakamAM eja karmanA bheda vagerene batAvavA mATe temaja dvAra gAthAmAM kathita prakRtine kahevAne mATe sUtrakAra kahe che -" jo maMte ! HGHTIo quLAo ItyAdi. karmaprakRtike svarUpanA nirUpaNa mUlAI-(aMte !) he pUjya ! ( ) keTalI ( pANI) karmaprakRti ( gooo ?) kahI che? uttara-(royamA !) he gautama! ( k HvI FUUttAgo) ATha karmaprakRtie kahelI che. (WhI paramo vaso necavo) karmaprakRtinA viSayamAM prathama uddezaka ahIM jANavA joIe. kayAM sudhI jANavo joIe, te batAvavA mATe kahe che ke (nAra aUTmALo mo) "anubhAga samApta" sudhI jANavo. prajJApanA (pannavaNA ) sUtranA tevIsamA kamakRti nAmanA padane pahele uddezaka ahIM "anubhAga samApta" pada sudhI grahaNa karavo. prajJApanAnA tevIsamA padanA prathama uddezakamAM jeTalA artha kahyA che tenI saMgrahagAthA A pramANe che -(rU cI) karmaprakRti keTalI che? ( vaMgharU) jIva kevI rIte prakRtine baMdha bAMdhe che? (hiM kALe ghaMdha pacI) keTalAM sthAne vaDe jIva prakRtine baMdha bAMdhe che? ( sele ) jIva keTalI prakRtinuM vedana kare che ? (anumA va6vido vara) tathA kayA kamane keTalA prakArane rasa che ? A pramANe gAthAne TekANamAM artha che. "vArU pIgo" prakRti keTalI che? A prathama dvAra che. te A pramANe che-"rU vi maMte ! ramADI guttAma? he pUjya ! karmaprakRti keTalI kahI che? " mA! baTTa HTlIgo Tor ? he gautama karmaprakRti ATha kahI che. (taMga) te A pramANe che"jAbAvA " jJAnAvaraNIyathI laIne antarAya sudhInI ATha karmaprakRti che. " 85 caMg ) A bIju dvAra che. " i maMte ! jIve ap vAparo zrI bhagavatI sUtra : 1 230 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhaM?" he pUjya! jIva ATha karmaprakRtine baMdha kevI rIte bAMdhe che? " goyamA ! NANAvaraNijjassa kammassa udaeNaM dasagAvaraNijaM kammaM niyacchai" he gautama ! jIva jJAnAvaraNIya karmanA udayathI darzana mehanIya karmane prApta kare cha. "dasaNamohaNijjassa kammassa udaeNaM micchattaM niyacchai micchatteNaM udinneNaM ja vizva nI dU dha vaMdharU" darzanamehanIya nAmanI karmaprakatinA udayathI jIva mithyAtvane prApta kare che. ane mithyAtvanA udayathI jIva ATha karmaprakRtine baMdha bAMdhe che. zaMkA-A prakAranA kathanathI to ahIM ItaretarAzraya doSa lAgavAno saMbhava rahe che? kAraNa ke mithyAtvane udaya thavAthI karmabaMdha thAya che ane karmabaMdha thavAthI mithyAtvane udaya thAya che. mATe uparane doSa lAge che ? samAdhAna-bIjAMkura pravAhanI jema karmabaMdhane pravAha paNa anAdi che, tethI ahIM itaretarAzrayane doSarUpa mAnavAmAM Avela nathI, haM DhALahiM" A trIjuM dvAra che. "nI ja maMte ! jAvAnni kammaM kaihiM ThANehiM baMdhai 1 goyamA ! dohiM ThANehiM baMdhai-taMjahA-rAgeNa ya doseNa vagere. he pUjya! jIva keTalA sthAne vaDe jJAnAvaraNIya karmane baMdha bAMdhe che? he gautama ! jIva be sthAne vaDe jJAnAvaraNIya kamane baMdha bAMdhe che. te be sthAna A pramANe che-(1) rAga ane (2) dveSa " verU pANI A cothuM dvAra che. te A pramANe che-"jIve ja maMre ! varU vaqAlI veug? nAcanA! thenA veipha, badhe to veipha, ne vei re ItyAdi. he pUjya ! jIva keTalI karmaprakRtinuM vedana kare che? he gautama ! keI jIva karmaprakRtinuM vedana kare che ane kaI jIva kamaprakRtinuM vedane karatuM nathI. je jIva karmaprakRtinuM vedana kare che te ATha karma prakRtinuM jIva vedana che. "vI maM! bAbAvaLii janma verU? vocamA ! badhekArU vepha, vehe pUjya! ja jJAnAvaraNIya karmanuM vedana kare che ? he gautama! kaI ja jJAnAvaraNIya karmanuM vedana kare che jema ke chadmastha jIvo. ane kaI jIva jJAnAvaraNIya karmanuM vedana karatA nathI, jema ke kevaLI bhagavaMte. upasthAnApakramaNa (svIkAra karanA aura haTanA) ke svarUpamAnirUpaNa "rUNa aMte ! nANAvALuM vakma verU? jo mA ! LiyA verU" ItyAdi. he pUjya ! zuM nArakInA jIvo jJAnAvaraNIya karmanuM vedana kare che? hA, gautama! avazya vedana kare che. "anumAno va sa" A pAMcamuM dvAra che te A pramANe che-"bALavAnAnna mAM aMte ! zamaNa viSe amane paNNatte ? goyamA ! dasavihe aNubhAge paNNatte, taM jahA-soyAvaraNe soyavinANAvaraNe" ItyAdi. he prabhe ! jJAnAvaraNIya karmane keTalA prakArano anubhAga (rasa) kahyo che? he gautama ! te dasa prakArane kahyuM che-zrotrAvaraNa, zatravijJAnAvaraNa, ahIM "zrotra" (kAna) pada dravyendriyanuM bedhaka che. ane "zrotravijJAna" pada bhAvendriyanuM bedhaka che. A rIte zrotrAvaraNa te dravyendriyanuM AvaraNa che. ane zrotravijJAnAvaraNa te bhAvendriyanuM AvaraNa che. pAMca prakAranI dravyendri, zrI bhagavatI sUtra : 1 231 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ havAthI dravyendriyAvaraNa paNa pAMca prakAranA ane bhAvendriya paNa pAMca prakAranI hovAthI bhAvendriyAvaraNa paNa pAMca prakAranA thAya che temane ekatra karavAthI dasa prakAra thAya che. bAkInI vigata mATe prajJApanAnuM tevIsamuM pada IlevuMAsU.15 zarUAtamAM karmone vicAra karyo. tamAma karmomAM mehanIya karma mukhya che. tethI have mehanIya karmanI apekSAe sUtrakAra kahe che-"vIve m maM! moLijoItyAdi. mUlAI-(mete !) he bhagavana! ( noLine vaLa) kRtamehanIya karma (vinaM) udayamAM Ave tyAre (nove) jIva (3vadrAnnA) zuM upasthAna kare che? eTale ke pareka kriyAmAM abhyAgama kare che ? tAtparya e che ke jIve bAMdhela mohanIya karma jyAre udayamAM Ave che tyAre zuM jIva paraleka saMbaMdhI kriyAne svIkAra kare che? A praznano javAba ApatAM prabhu kahe che (daMtA kaapjJA ) hA, gautama ! jIva tyAre upasthAna kare che-eTale ke mahanIya karmanA udayamAM pAralaukika kriyAono svIkAra kare che. (te maMte! jiM bIpicattAi ravajJA , varicattAi rUvAkAM ?) he bhagavana ! zuM te jIva viyathI upasthAna kare che ke avIryathI upasthAna kare che ? bhagavAna kahe che, ke (nonA !) he gautama ! (varicattA 31nA ) te vIryane laIne upasthAna kara che, paNa ( vIrikattA 32 vejJA) vagara vaye pisthAna nathI karatA. pachI gautama prazna kare che ke he pUjya ! (zarU vizariyattagi spvekA) je te vIryane laIne upasthAna kare che te (. kADhavIcaMtA 3vavejJA) zuM bAlavIryane laIne upasthAna kare che athavA (baMdiyavacittA savAnA) paMDitavIryane laIne upasthAna kare che, athavA (vAcivariyA vAvejJA) zuM bolapaMDitavIryane laIne upasthAna kare che? enA javAbamAM bhagavAna jaNAve che ke (joyA !) he gautama! te (vADharIcittAra vavavekanA) bAlavIryane laIne upasthAna kare che. paNa (nA paMcavI cattA savaveka) paMDitavIryane laIne upasthAna karatA nathI. eja pramANe (vAdiyavIracattA savAnA) bAlapaMDitavIryane laIne paNa jIva upasthAna karatA nathI. te pachI gautama prazna kare che ke ( !) he pUjya ! jIvanA (phe moLimi krame) pitAne kahela mohanIya karma zrI bhagavatI sUtra : 1 232 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre (ribaM) udarita thAya che tyAre tene lIdhe (kave ) jIva (vadhAmezA) zuM apakamaNa kare che? arthAt zuM UMcA guNasthAnathI nIcA guNasthAnamAM AvI jAya che ?bhagavAna javAba Ape che ke he gautama! (haMtA mANe) hA, gautama ! karela mohanIya karmInI udIraNA thavAthI jIva uccaguNasthAnathI nIcenA guNasthAnamAM AvIne apakramaNa kare che. gautama pUche che ke (mare !) pUjya! (se nAva vADhaviyavacittA vadhAre jJA) te jIva je apakramaNa kare che to zuM te bAlavIryane laIne kare che athavA paMDitavIryane laIne kare che. agara zuM bAlapaMDitavIryane laIne apakramaNa kare che? bhagavAna pharamAve che ke (cama !) he gautama! (vADhavIcittA lAvavAnA) paMDitavIryane laIne apakramaNa kare che, paNa (no paMDicavIyittA vamenA) paMDitavIryane laIne apakamaNa nahi kare che. (Niya vastrAhicavIriyA gavameT) bAlapaMDitavIryane laIne koI vakhate apakamaNa kare che, ane kaI vakhate nathI paNa karate, eja rIte (jJaT phaLei lo gADhAva tA varateja va to hAvaja maniSA) jema udIraNa padane laIne be AlApaka kahela che, temaja upazAnta padane laIne praznottaranA upasthAna apakamaNa rUpe be AlApako samajAvAM joIe. paNa navara) udIraNAnA be AlApakenI apekSAe A upazAntanA be AlApakamAM vizeSa taphAvata e che ke ( vaMdiravIvittA avadhAmezA vAdiyavIracattA) upasthAna paMDita vIyane laIne thAya che. ane apakramaNa bAlapaMDita vIryane laIne thAya che te pachI gautama prazna kare che ke (mo) he pUjya! je apakramaNa kare che, te zuM (kAyA kavara karAyA avakamaTTa)AtmAthI apakamaNa kare che athavA anAtmAthI kare che? arthAt pitAnI meLe ja apakramaNa kare che, athavA koI bIjAthI apakramaNa kare che? bhagavAna kahe che ke (yamA) he gautama ! (kAcA kAmarU ne sAcA java #mapha) te jIva AtmA vaDe ja apakamaNa kare che, nahi ke anAtmAthI paNa binna ja ) mehanIya karmanuM vedana karatAM AtmA vaDe apakramaNa kare che. te pachI gautama pUche che ke (maMta) he bhadanta ! (se jayaM parva) te A pramANe kayA kAraNathI thAya che? bhagavAna kahe che (joyA !) he gautama! (gva re vaM ga cA) pahelA tene A rIte game che ane (3yALo te ciM ghauM no ropha) A vakhate tene A pramANe gamatuM nathI ( have vahu paDyuM ) mATe A apakamaNa A prakAre thAya che. te sU. 2 TIkAIgautama pUche che ke "navef mate ! " he pUjya ! "natani ne bhe) pite karela mehanIya karma "Lei " jayAre udayabhAva thAya che, tyAre jIva zuM "kaazveT" upasthAna kare che, zuM paraleka saMbaMdhI ciAne svIkAre che? arthAta mehanIyakamane udayabhAva-prApta thavAthI jIva zuM paraleka saMbaMdhI kriyA svIkAre che? A gautamane prazna che. bhagavAna javAba Ape che ke he gautama ! "tA vAvejJA" hA, gautama ! udaya pAmela sAhanIya karma vaDe jIva paraloka saMbaMdhI kriyAne svIkAre che, gautana pUche che ke agara mehanIya karmane udaya vaDe je jIva upara paraloka saMbaMdhI kriyAne zrI bhagavatI sUtra : 1 233 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 "L 27 svIkAre che, te "se mate ! ciM vIcittA dRAvejJA zrIcittA pratraTThAvanA'' te zuM vIyatAthI upasthAna kare che ? ke avIyatAthI upasthAna kare che ? bhagavAn kahe che ke goyamA ! vIcittA saTrAvelanA no avIriyattA vaCAvejJA he gautama ! vIyatAthI upasthAna kare che. "vIcatA" e cittA" padanI chAyA che. 'vIryatayA" eTale vIryacopa" vInA yAgathI vIryam asya ztIti dhairyaH'" A vyutpatti anusAra vIya eTale prANI evo artha thAya che. ahIM "bArnAnicoDava"A sUtrathI "a" karavAthI vIrya zabdanA prANI evo artha thAya che. vIne-jIvano je bhAva tenuM nAma vItA che. te vIrya bhAva " prANIpaNuM " e rUpe levAya che. athavA vIryamena nIyatA " evA arthamAM "tajU pratyaya joDavAthI vIcatA " zabda ane che. athavA '* voLAM mAvo vIcatA " vIryAnA je bhAva tenuM nAma vIyatA che. A vIyatAthI jIva pAralaukika kriyAomAM upasthAna kare che ke avIya tAthI-vIyanA abhAvathI pAralaukika kriyAomAM upasthAna kare che ? upasthAnamAM vIya kAraNarUpa che ke nathI? evo A praznano Azaya che " vIya upasthAnamAM kAraNabhUta che. kAraNa ke vIyanA abhAvathI te upasthAna thai zakatuM ja nathI. 8 kAraNanA abhAve kAyanA paNa abhAva ja hAya che. " e vAta samajAvavAne mATe kahe che ke huM gautama ! jIva " vIyittA kaddAvanA " vIyanA ceAgathI ja upasthAna kare che. kAraNa ke upasthAnamAM vIyanI AvazyakatA rahe ja che tethI vI'mAM upasthAnanI kAraNabhUtatA rahelI che. jIva je upasthAna kare che te vInA yAgathI ja kare che. A rIte vIryamAM upasthAnanI kAraNabhUtatAnuM samarthana karIne have vImAM tenI akAraNutAnuM samarthana karatAM sUtrakAra kahe che ke " no vIcittA dRAvejJA " avIthI upasthAna thatuM nathI. upasthAnamAM vIya kAraNarUpa hAya teA kayA vIyanI apekSAe jIva upasthAna kare che? vIya khAla paMDita vagere bhedathI aneka prakAranuM hoya che te kAraNe A prazna uddabhave che. ke kayA vIne laine jIva upasthAna kare che ? e AzayathI gautamasvAmI pUche che ke jai vIriyattAe uTThAvejjA, kiM bAlavIrittAe uTThAejjA, paMDiyavIriyattAe ubaTTAejjA, bAlapaMDiyavIrittAe sanatuANDanA ? " jo jIva vIyanA caiAgathI upasthAna kare che te zuM te khAlavInA yAgathI upasthAna kare che, ke pa`DitIyanA yAgathI upasthAna kare che, ke khAlapa'DitavI nA ceAgathI upasthAna kare che ? je jIvane samyak prakAre aneA khAdha thatA nathI evA jIvane khAla (mithyAdaSTi ) jIva kahe che, sadhyeAdhanA kAryarUpa je virati che teno khAlajIvamAM abhAva rahe che. tAtpa e che ke samyak adhathI rahita ane sadbaSanA kAryarUpa viratithI rahita jIvane ja khAlajIva kahe che. tenuM bIju nAma mizrAdraSTi che. evA mithyAdaSTi bAlajIvanI je vIyatA che tene khAlavIyatA kahe che. evI mAlavIya tAthI zu jIva upasthAna kare che? athavA paDitavIyatAthI upasthAna kare che? sa sAvadya ( pApakArI) karmonA tyAgIne saiddhAMtika paribhASAmAM pati da zrI bhagavatI sUtra : 1 234 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che. tenAthI bhinna prakAranA jIvane kharI rIte apaMDita mAnavAmAM Ave che. sAvadya karma karanArAo ajJAnI hovAne kAraNe temanAmAM pAMDityano abhAva hoya che kahyuM paNa che -" tat jJAnameva" ItyAdi. te jJAnane vAstavika jJAna ja kahI na zakAya kema ke jenI hAjarImAM rAgaSa vagereno samaha AtmAmAM udita thatuM rahe. zuM aMdhakAramAM evI zakti che ke te sUryanA udaya thatAM TakI zake? jema sUryano udaya thatAM aMdhakArane javuM ja paDe che tema jJAnano udaya thatAM rAgadveSa vagerene paNa javuM ja paDe che. - rAgadveSa rahita dazAvALA paMDitanI vIryatAne paMDitavIryatA kahe che. zuM te paMDitavIryatAthI jIva upasthAna kare che? ke bAlapaMDitavIryatAthI upasthAna kare che ? amaka aMze viratinA abhAvathI bAla ane amuka aMze viratinA sahabhAve paMDita evo je dezavirativALe te zrAvaka kahevAya che tene bAlapaMDita kahe che. evA bAlapaMDitanI vIryatAne bAlapaMDitavIryatA kahe che. zuM jIva te bAlapaMDita vIryatAthI upasthAna kare che ? jyAM sudhI jIvamAM mithyAtvane udaya rahe che tyAM sudhI tene mithyAdRSTi kahevAmAM Ave che, evA mithyASTi jIvane bAlavIryatAvALe kahevAya che. tethI A jagyAe evuM kahyuM che ke jIvanuM upasthAna bAlavIryatAthI ja thAya che. paMDitavIryatAthI ke bAlapaMDita vIryatAthI jIvanuM upasthAna thatuM nathI. te kAraNe mahAvIrasvAmIe gautamasvAmInA praznonA javAbarUpe kahyuM che ke "noramA ! vADhavaricattApa kazes=A, no paMDicavIcirAjI varANakA, jo vApaMDicIcittA uapghe gautama ! jIvanuM je upasthAna thAya che. te bAlavIryatAthI thAya che. te paMDitavIryatAthI temaja bAlapaMDita vIryatAthI thatuM nathI. tAtparya e che ke bAlavIryatA ja jIvanA upasthAnamAM kAraNabhUta che. sUtrakAre je "jo paMDicIriyA vAverA, je vAvivaricattA vavajJA " evuM niSedhAtmaka kathana karyuM che tethI e vAta prakaTa karI che ke samasta vAkya avadhAraNa sahita hoya che. e niyama pramANe je upasthAna bAlavIyatAne kAraNe thatuM hoya te paMDitavIryatA ane bAlapa DitavIryatAne kAraNe thAya ja nahIM. upasthAnanI ulaTA arthanI kiyA te apakamaNa che. upasthAnanuM varNana karatI vakhate upasthAna virodhI apakamaNa kriyAnuM smaraNa thaI Ave che, jevI rIte chAyAnuM bhAna thatAM chAyAnA virodhI sUryanA taDakAnuM smaraNa thAya che. "mRta2 rovezanava" jenI yAda Ave te viSayanI upekSA karavI joIe nahIM. " e niyama anusAra upasthAnanuM kathana karIne have sUtrakAra apakramaNanuM kathana kare che-"vI mateo ItyAdi. | ( aMte !) he pUjya! sIve) zuM jIva ( vaLe noLijo meLa ) karAyela mehanIya karmanA (phimi ) udayathI (vaphrakA) apakamaNa kare che ? eTale ke uttama guNasthAnamAMthI hInatara (nIcA) guNasthAnamAM cAlyo jAya zrI bhagavatI sUtra : 1 235 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che zuM? jyAre karAyela mehanIya kama udayamAM Ave che tyAre jIva uttama guNasthAnamAMthI nIcA guNasthAnamAM jAya che ? e A prazna che. mehanIya karmanA udayathI jIva nIcA guNasthAnane prApta kare che e batAvavAne mATe bhagavAna mahAvIrasvAmI javAba Ape che ke-(hRta avamennA) hA, gautama! mehanIya karmanA udayathI jIva uttama guNasthAnamAMthI hIna guNasthAnamAM javA rUpa apakramaNa kare ja che. te apakramaNa kayA vIthI thAya che e jANavAne mATe gautamasvAmI pUche che-(2 mate ! sAva vAjhAMDaravaricattA avadhime nA ?) he bhagavana ! jIvanuM te apakramaNa je vIryatAthI thAya che te zuM bAlavIryatAthI thAya che, ke paMDitavIryatAthI thAya che ke, bAlapaMDita vIryatAthI thAya che? ahIM "cAvata" padathI pUrvokta upasthAnane pAThakama joDavo joIe aMtamAM "viM. vADhavIcaMtA kapAme, i paMDivIcaMtA kapAme" A pAThane paNa saMgraha karAya che. je artha karatI vakhate lakhavAmAM AvyuM che. bhagavAne te praznane A pramANe javAba Ape "noramA ! rAvaricattA savAre nA, no vicittAra vadhanA, vapaMkicariyANa karanA , " he gautama ! jIvanuM apakamaNa bAlavIyatAthI thAya che. mehanIya karmanA udayathI jIvanuM ja adhaHpatana thAya che te bAlavIyatAnA prabhAvathI ja thAya che. e A kathanane Azaya che tethI bAlavIryatA ja adhaHpatananA kAraNarUpa che. jyAre mithyAtva mahanIya karmane udaya thAya che tyAre samyaktvamAMthI paDate jIva saMyamamAMthI temaja dezasaMyamamAMthI paNa patita thaIne mithyAdRSTi thaI jAya che "jo hicakIricatta, avana " paMDitavIryatAnA prabhAvathI jIvanuM kaI paNa prakAre apakamaNa thatuM nathI, kAraNa ke paMDitavIrya saghaLAM vIryathI zreSTha vIrya che. tethI paMDitavAvALA jIvanuM patana thatuM nathI. "zira vADhaviyavIriyA avakamekanA" cAritramAM sthita jIva paMDitavIryanA prabhAvathI koI paNa kALe nIcalA guNasthAnane pAmate nathI.-eTale ke uttama (uparanA) guNa thAnamAMthI nIcenA guNasthAnamAM te jato nathI. paNa bAlavIyavALA jIvanuM adhaHpatana avazya thAya che. bAlapaMDitavIryatAvALAnuM patana kayAreka thAya che ane kyAreka nathI paNa thatuM. udIrNathI ulTA ane zabda upazAnta che. tethI upazAta viSayaka be sUtronuM sUtrakAra kathana kare che- (jahA udiNNeNaM do AlAvagA tahA uvasaMteNa vi do AlAvagA bhANiyavvA) jevI rIte udayanA prakaraNamAM udaya padanI sAthe be AlApaka kahevAmAM AvyA che evI ja rIte upazAMta padanI sAthe paNa be AlApaka kahevA joIe. AlApake A pramANe che-"jIveLa maMte! mobinane vega meLa, vAloLe kavavenA?" "daMtara kAuna" "vIve aMte ! moLimi # mAM rAvatAM javAnA?" "haMtA gAmegA" A rIte upazAnta viSayaka zrI bhagavatI sUtra : 1 236 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 AlApaka ane che. temanA artha spaSTa che. " nagara ,, paNa temAM ATalI vizeSatA che. utravruAnA paDhiya cittA, anna-menA vAhiyatrIcittA" paDitavIyA~tA vaDe upasthAna (upara caDavAnuM thAya che ane khAlapaMDitavIya tA vaDe apakramaNa (nIce paDavAnuM) thAya che. tenA bhAvArtha A pramANe che-jIva vIryane kAraNe upasthAna kare che-upara caDe che ke avIryane kAraNe ? jIva vIne kAraNe apakramaNa kare che ke avIryane kAraNe ? A praznonA javAya A pramANe ApavA joI e. vItAnA prabhAvathI ja jIva upasthAna ane apakramaNa kare che--avIyatAnA prabhAvathI karatA nathI. jo vIyatAnA prabhAvathI ja jIva upasthAna ane apakramaNa kare che te e prazna udbhave che ke jIva khAlavIya, pativIya ane khAlapaDitavIya e traNe vIryamAMthI kayA vIryanA prabhAvathI upasthAna kare che ane kayA vIryanA prabhAvathI apakramaNa kare che ? teA te praznanA " navavuM " patra dvArA je uttara ApyA che te A pramANe che--jo jIva vI tAthI upasthAna kare che te zu' te khAlavIyatAthI upasthAna kare che,ke 5 DitavIya tAthI upasthAna kare che ke khAlapa'DitavIyatAthI upasthAna kare che? tene javAba A pramANe ApyA che-he gautama! jIva je upasthAna kare che te pa MDitavIya tAthI kare che. mAlavIya tAthI khAlapaDitavIya tAthI jIva upasthAna karatA nathI. ane apakramaNa khAlapativIryaMtAthI thAya che. khAlavIyatAthI ke pa MDitavItAthI thatuM nathI. te kathanano Azaya A pramANe che-uddINanA AlApaka karatAM upazAMta AlApakAmAM e vizeSatA che ke jIvanuM meAhanIya ka jyAre upazAMta thAya che tyAre te paDitavIya tAnuM avalaMbana karIne paraleAka saMbaMdhI kriyAomAM upasthAna ( svIkAra) kare che. kAraNa ke meAhanIya karmInI upazAnta avasthAmAM paMDita vInA ja eka mAtra sadbhAva rahe che. A viSayamAM keTalAkanA abhiprAya evA paNa che ke meAhanIya karmInI upazAnta dazAmAM jIva miAdRSTi hotA ja nathI, paNa sAdhu zrAvaka hAya che. trIjA apakramaNanA AlApakamAM je " khAlapaMDitavIya tAthI apakramaNa thAya che. " ema kahyuM che tene Azaya e che ke meAhanIya ka jyAre upazAnta hoya che tyAre khAlapaDita vItAnuM avalaMbana laIne sayatatvathI ( saMyamIpaNAthI ) apakramaNa karatA-eTale ke pAchA haThatA hatA jIva dezasayata ( pAMcamAguNasthAnavatI ) thaI jAya che kAraNa ke te samaye dezasa`yata avasthAmAM te jIvanA mehanA upazama ekadezathI ja rahe che. tethI te jIva mithyAdRSTi thatA nathI-kAraNa ke meAhanA uddayamAM ja jIva mithyAdRSTi thAya che, ane ahIM mAhanA upazamanuM vaktavya cAlI rahyuM che. pahelAM " apAmet" evuM je kahevAmAM AvyuM che te saMba MdhamAM gautama svAmI mahAvIraprabhune pUche che ke "se maMte ! AcAtmara, anAcAr var? he pratyeA ! jIva peAtAnI jAte ja apakramaNa kare che ke anyanI zrI bhagavatI sUtra : 1 237 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAyatAthI apakramaNa kare che ? tAtpa e che ke jIvanuM je apakramaNu thAya che te svayaM-peAtAnI mAraphata thAya che ke anyanI mAraphata thAya che ? tenA uttara prabhu A pramANe Ape che-" goyamA ! bAyAt avamarU, jo bALAcAh avakkamai " " he gautama ! jIvanuM apakramaNa peAtAnI mAraphata ja thAya che. paNa parathI thatuM nathI. tAtparya e che ke pahelAM A jIva paMDitarucivALA hovA chatAM pAchaLathI te mizrarucivALA athavA mithyArucivALA ane te temAM AtmA pAte ja kAraNarUpa che, anya koi kAraNarUpa nathI. evA kayA jIva hAya che te darzAvavAne mATe kahyuM che ke " monikanuM janma vemALe jha mehanIya kanuMmithyAtvameAhanIya athavA cAritramehanIya ka`nuM veDhana karanAra jIvaeTale ke meAhanIya karmonA udayavALA jIva pAtAnI jAteja apakramaNa kare che, paraMtu bIjAnI sahAyatAthI apakramaNa karatA nathI. te viSayamAM gautamasvAmI vaLI pUche che ke "se meca aMte ! " he prase ! meAhanIya ka`nuM vedana karanAra te jIvanuM apakramaNa kevI rIte thAya che ? tenA uttararUpe prabhu kahe che ke "ocamAM !" he gautama ! ghuOM se haiM vuM rocaklR'' pahelAM tene 'te A pramANeja che' tema lAgatuM ane tethI te rucatuM hatuM. "yALa che E E no ro" ane have tene te A pramANe ja che.' ema lAgatuM nathI ane tethI rucatuM nathI tenuM tAtpa A pramANe che-apakramaNa karatAM pahelAM te apakramaNa karanAra jIvane jIva ajIva vagerenA svarUpanI khAkhatamAM temaja hiMsA ahiMsA vagerenA viSayamAM jinendra devAnAM kathanamAM zraddhA hatI-jinendradeve kahyA pramANe ja che evuM te vakhate te mAnatA hatA. athavA jinendradeve kahyA pramANe ja te vakhate te AcaraNa karatA hatA. paraMtu jyAre mehanIya ka`nA udaya thAya che tyAre jIvAhika padArthonuM je svarUpa jinendradeve kahyuM che te tene rucatuM nathI. eTale ke temAM tene zraddhA rahetI nathI. ane jinendradeve kahyA pramANe te jIva AcaraNa paNa karatA nathI. " E sajI a chyuM " tethI upara kahyA pramANe tenuM avazya apakramaNa thAya che. A kathanane bhAvArtha e che ke apakramaNa thatAM pahelAM te jIvane jinAkta tattvAmAM zraddhA hAya che, tathA jinezvaranI AjJAnusAra saMyama, tapa vagerenI pravRtti karatA rahe che, paNa jyAre jIvane cAritramohanIya kanA udaya thAya che tyAre te jIva viparIta AcAraNavALA anI jAya che. te kAraNe ja tenuM apakramaNa thAya che. A rIte jyAre jIvanA cAritra meAhanIya karmInuM vedana thatuM hoya che, tyAre paNa jIvanuM apakramaNa thAya che. sU0 25 zrI bhagavatI sUtra : 1 238 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma ke veThana kiye binA usase mokSa (chuTakArA) nahIM hone kAkathana ahIM sudhI mehanIya karmane vicAra karyo. mehanIya karma eka prakAranuM karma che. tethI karmaviSayaka sAmAnya dharmane AdhAre sUtrakAra have kama sAmAnyanuM "nUi aMte!" ItyAdi sUtravaDe nirUpaNa kare che-"se nULa maMte nephA ItyAdi mUlAI-gautamasvAmI pUche che " mahe bhadanta ! "rerA vA tivivigoLiya ghA magNA vA Deva vA' nAraka jIvane, tiryaMcanivALA jIvane, manuSyane ane devane "je ke vA 4jo" je pApakarma karela che. "taraNa jhaverUttA" tenuM vedana karyA vinA nAi mo mekSa chuTakAre thata nathI? teno uttara ApatAM bhagavAna kahe che ke "jo mo" he gautama!. "rA" nAraka jIvanA temaja "nirivALiyA ghA mathurA vA visa vA" tiryaMca nivALA jIvanA manuSyanA tathA devanA "ne je ne >> je pApakarma karela che. "taraNa verUttA noto " tenuM vedana karyA vagara te karmathI chuTakAro thato natI. gautamasvAmI pharI pUche che ke "je La maMte! gvaM he bhadanta ! Apa A pramANe kayA kAraNathI kahe che ke " ne rUkSa vA, sivi. noLiyarata vA majusa vA varasa vA" nArakajIva, tiryaMca, manuSya ane devanA "ne re ve ble" je pApakarma karelAM che "taraNa vettA no nadhi tene vedana karyA vagara (bhagavyA vagara) mokSa thatuM nathI. tene uttara ApatAM bhagavAna kahe che ke-"gve haju mA zocamA ! suvidhe jo " he gautama! e karma be prakAranA batAvyA che "gaNA" te A pramANe che"pg 2 majumA me eka pradezakama ane bIjuM anubhAgakarma ta = te taM niramA verU" temAM je pradezakarma che tenuM jIva niyamathI vedana kare che. "taNa je taM anumAnajajhma naM 3therAzaM vejI atthA je ve" temAM je anubhAgakarma che temAMthI jIva keTalAkanuM vedana kare che, ane keTalAkanuM vedana karatuM nathI. "bAcame arayA sudaM ra vinnAme karavA" vakSyamANa karma vedanane be prakAra ahaMta prabhue jANyA che. teoe tenuM maraNa jevuM karyuM che. teoe tene vizeSa rUpathI jANyA che. ">> gayaM nIve abhuvAmicA vecANa veca " A jIva A karmane Abhyapagamika vedanA vaDe vedana karaze. "E caM ve 32miyA vecANa verUttarU" te A karmane A jIva aupakramika vedanA dvArA vedana karaze "sAme mahAnikALa = jaNA mAvA hi ta taNA viSarimitti" yathAkarma baMdhAyela karma pramANe ane nikaraNe pramANe jevuM jevuM karma bhagavAne dekhyuM che tevI tevI zrI bhagavatI sUtra : 1 239 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte che karmamAM pariNamaze. "te teoLa joyavaM ne ruNa vA tirikkhajoNiyassa vA maNusarasa vA devassa vo je kaDe pAve kamme nattha tassa acakuttA jojo e kAraNe he gautama ! huM e pramANe kahuM chuM ke-nairayika, tiyanika, manuSya athavA deva temaNe je karma karela che tenuM vadana bhega) karyA vagara teone mekSa thatuM nathI. te sU0 3 ! TIkAI-vene ja ve ) je pApakarma karAyA hoya che (taNa vecA ) temanuM vedana karyA vinA (maMte!) he bhagavan(RphacaraNa vA, tivinicara vA, majurata vA, revata vA) nArakInA jIvane tiryacaninA jIvane manuSyane ane devene (nathi moTo) zuM mekSa thato nathI? " " "je karmo karyA che " eTale ke je vaDe pitAnA Amapradeza sAthe karmone baMdha thaye hoya evAM " " pApakarmo-mekSamAM vina karanArAM jJAnAvaraNIya Adi karmone pApakarma kahevAmAM Ave che, "pApabhrama" padane artha keTalAka leke "azubhakarma evo kare che paNa te artha barAbara nathI kAraNa ke je rIte azubhakarma mekSa mATe pratikULa che, e rIte zubhakarma paNa mokSane mATe pratikULa ja che. kAraNa ke azeSa karmono kSayane ja mekSa mAnavAmAM Avela che. je pApa zabdane artha mAtra azubha ja mAnavAmAM Ave te puNyarUpa zubhanA sabhAvamAM paNa jIvane mekSanI prApti thavI joIe. paNa evuM banatuM nathI jyAM sudhI jIvane puNyano sadUbhAva hoya che tyAM sudhI tene samasta karmono kSayarUpa mokSanI prApti saMbhavita nathI. zubha ane azubha karmamAM ATaleja bheda che-azubhakarmo naraka tiryaMca Adi gatimAM jIvane laI jAya che. jyAre zubhaka jIvane devAdi gatimAM laI jAya che. A rIte te baMnemAM bandhakatva te samAna ja che. eka leDhAnI beDI rUpa che ane bIjuM sonAnI beDI rUpa che. kahyuM paNa che-"vajhA varNanAtA ivazvanAtha = saMzaya" tethI mekSamAM vina karanArAM nAnAvaraNIya Adi je karmo che temane ja pApakarmo ja kahI zakAya. "paraMtu" pApakarmo eTale "azubhakarmo" evo artha ghaTAvI zakAya nahIM. evA pApa karmane "vecakRttA" anubhava karyA vinA-bhegavyA vinA zuM te karmathI jIvane mokSa thatuM nathI? eTale ke karmanuM phaLa bhogavyA vinA zuM te karmamAMthI chuTakAre thavArUpa mokSa jIvane maLatA nathI zuM ? gautamanA te praznanA javAbamAM mahAvIra prabhu pharamAve che ke (hRtA joyA!) hA gautama ! (terasa vA sivi0 mago revaNa vA) nAraka, tathA tiryaMcaninA cha tathA manuSya tathA dee tene re pAre janme) je pApa karma karelAM hoya che tenuM vedana karyA vinA (nadhi tarasa movo) te kamAMthI temane chuTakAre thatuM nathI. tAtparya e che ke-nAraka jIvo tathA tiryaMca, manuSya ane deve vaDe je pApaka pitAnA Atmapradeze sAthe baMdhAyA hoya che te karmonuM vedana karyA vinA zrI bhagavatI sUtra : 1 240 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kaLa bhegavyA vinA) mekSa thatuM nathI, karmanuM vedana karyA vinA mokSa na maLavAnuM zuM kAraNa che? te jANavAne mATe gautama svAmI pharI pUche che ke "che ja mare! gvaM yuda ne vA. moro" he pUjya! Apa zA kAraNe evuM kahe che ke kRta pApakarmanuM vedana karyA vinA nAraka chene, tiryacaninA ane manuSyane tathA devono temAMthI chuTakAre thatuM nathI ? eTale ke temane te karmathI mekSa thato nathI. tene javAba ApatAM bhagavAna mahAvIrasvAmI pharamAve che ke (g haju paNa jovA! suvi ne panna) he gautama! meM be prakAranA karma kahyAM che . ahIM "meM" zabdano prayoga karIne mahAvIra svAmIe sarvajJa hevAne kAraNe vastunA pratipAdanamAM pitAnuM svAtaMtrya prakaTa karyuM che. e vAta egya ja che kAraNa ke jeo sarvara hotA nathI temane vastunuM pratipAdana karavAmAM svAtaMtrya hetuM nathI. sarvane ja vastunA pratipAdananI svataMtratA hoya che kAraNa ke kevaLajJAnane lIdhe teo samasta padArthonuM yathArtha svarUpa jANatA hoya che. mATe ja kahyuM che ke "meM be prakAranAM karmo kahyAM che" te karmo kayAM kayAM che te batAvavAne mATe prabhu kahe che (ii) te karmo A pramANe che ( zakumATwo 2) (1) pradezakama ane (2) anubhAgakarma (taratha if i taM pAlavame taM niyamA veu) temAnAM je pradeza karyo che tenuM jIva avazya vedana kare che. jevI rIte kSIra (dUdha) ane nIra (pANI) eka bIjAnI aMdara bhaLelAM hoya che te pramANe jIvanA Atmapradeze sAthe ja karma otaprota thaI gayelAM hoya che te karmane pradezaka kahe che. te pradezakanuM to niyamathI ja (avazya) vedana karAya che. jo ke pradezakane vipAka (vedana) anubhavamAM Avato nathI, te paNa karmapradezane nAza to avazya thAya che ja. eTale ke jIva pitAnA AtmapradezathI kamapradezane avazya judA kare che. (taragha of anumAna dama taM mathe veog alpeza Lo veug) tathA je anubhAga karma che temAMthI keTalAMkanuM vedanA jIva kare che ane keTalAMkanuM vedana jIva karato nathI. je karmapradeza jIvapradezanI sAthe kSIranIranI mAphaka eta. prata thayelAM che. e karmapradezane saMvedyamAnatA-bhegavApaNane viSayabhUta (anubhavarUpa) je rasa che tenuM nAma anubhAga che. te anubhAgarUpa je karmo che. tenuM nAma anubhAga karma che. tAtparya e che ke jIva kaI anubhAgakarma vizeSanuM vedana kare che ane keI anubhAgakarma vizeSanuM vedana nathI paNa karate jema ke mithyAtvanA kSapazama vakhate jIva mithyAtvanuM anubhAgakarmarUpe vedana karatuM nathI paNa pradeza kamarUpe to tenuM vedana avazya kare ja che. ahIM vedana yogya baMne karmonAM be prakAra che. e vAtane kevalajJAnIo ja jANI zake che. e batAvavAne mATe sUtrakAra kahe che ke (gAme satyA, suthame , vinAyame garA ) upara pharmavedananA zrI bhagavatI sUtra : 1 241 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e be prakAra arihaMta prabhue jANyA che. vizeSa jANyA che ane temaNe temanuM smaraNa jevuM karyuM che. zaMkA-arihaMtane smaraNa jJAna hotuM nathI, kAraNa ke te matijJAnane bheda che. matijJAna indriyanI sahAyatA vinA thatuM nathI. te ahIM "sura " pada zA mATe mUkayuM che? uttara-zaMkAkAranI zaMkA ThIka che paNa "smaraNa jevuM karyuM che." ema kahyuM che, "smaraNa karyuM che. evuM kahyuM nathI. athavA temaNe tenuM maraNa karyuM che, ema kahevAnuM tAtparya evuM paNa che ke temaNe tenuM pratipAdana karyuM che. arihaMta prabhue te karmone deza, kALa AdinA vibhAgarUpe vividha prakAre jANyA che. eka vAta sUtrakAra nIcenA sUtra dvArA batAve che. (rU kAma kartha bamagiAmiyA vecANa verUttarU) jIva A karmanuM Abhupagamika vedanA vaDe vedana karaze, pratrajyAgrahaNathI laIne brahmacarya, bhUmizayana, derAsahita muhapattIbaMdhana, kezakuMcana vagereno svIkAra kare tenuM nAma abhyapagama che. tenAthI thanArI je vedanA che tenuM nAma AvyupagamikI vedanA che. "vethiSyati (daze) evo je bhaviSyakALano prayAga karyo che te e vAta samajAvavAne mATe karyo che ke bhaviSyatkAlika padArthonuM jJAna te phakta viziSTa jJAnavALA kevaLI bhagavaMtemAM ja saMbhavI zake che, bIjAomAM saMbhavI zakatuM nathI, vartamAna ane bhUtakALanA padArthonuM jJAna te anubhava vaDe bIjA jIvomAM paNa saMbhavI zake che. A rIte "A kama che ane A jIva che" e banenuM pratyakSa jJAna kevalI bhagavAnane hoya che, e vAta batAvavAmAM AvI che. (rUmeM janme atre nI umiyA vecANa veyara) A karmanuM A jIva pakamika vedanA vaDe vedana karaze, karma vedananA upAyanuM nAma upakrama che. te upakamathI je vedanA thAya che tene pakamika vedanA kahe che. svayaM udayamAM Avela athavA udIraNuM karaNa vaDe udayamAM lAvavAmAM Avela karmane anubhava kare tenuM nAma aupakramika vedanA che. (mahAmaM, bA nittara gaEUR EURaa mAvayA viE tA tA te vidaiffmarasa ri) yathAkarma bAMdhelA karma anusAra ane nikaraNo anusAra, jevuM jevuM je karma bhagavAne dekhyuM che, te te prakAre te karma pariNamaze. ahIM * ghara " pada vAkyanI parisamApti batAve che yathAkarma eTale je prakAre karma bAMdhyuM che, e ja prakAre, ane nikha eTale vipariNatinA hetubhUta niyata deza kALa vagere karaNanI maryAdAnuM ulaMghana nahIM karavuM te. je je prakAre je karma bhagavAne joyuM che te te prakAre te karma pariNAmane prApta karaze. have prakaraNanA arthane upasaMhAra karatAM sUtrakAra kahe che ke te tenA re joya! guru ne phAraNa 20 movA) he gautama ! te kAraNe huM evuM kahe zrI bhagavatI sUtra : 1 242 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chuM ke nAraka, tiryaMca, manuSya ane devanuM je kutakarma che tenuM vedana karyA vinA teone mokSa maLatA nathI. | sU. 3 | pudala vicAra kAnirupaNa pahelAM karmane vicAra karavAmAM AvyuM te karma pugala svarUpa hoya che. te kAraNe pudagalatva vyApaka dharmane najara sAme rAkhIne pudgalasvarUpe paramANu vagere pudagalene vicAra karatAM sUtrakAra "pta maMte" ityAdi sUtronuM kathana kare che. athavA pariNAmanuM vaktavya cAlu che e khyAlathI teo " mate" ItyAdi sUtra tAre paramANu vagere pudgalanA pariNAmanuM kathana kare che-"gi mate! " ItyAdi. mUlArtha-gautamasvAmI pUche che ke ghara naM maMte ! papA tIta mata sAruM tamAM muvIti vattabdha tathA he bhagavAna A pudgala anaMta zAzvata bIela kALamAM hatA ? prabhu e praznano javAba ApatAM kahe che ke hUMtA joyamA ! paNa # vo tIthar vid sAyaM samartha muvIti vattavaM tathA hAM gautama ! AparamANurUpa pudgala anaMta zAzvatakALamAM bhUtakALamAM hatA evuM kahI zakAya che? pharI gautamasvAmI pUche che ke ghara vi jo pazunne sAthe samaya maratIti vatta hiyA? he bhadaMta A pudgala vartamAna zAzvatakALamAM che. evuM kahI zakAya che? arthAtu jevI rIte bhUtakALamAM sadAbhAva hovAnA lIdhe zAzvata che. tevI ja rIte vartamAnakALamAM paNa zAzvata che zuM ? ene uttara ApatAM bhagavAna kahe che haMtA joyA! teM je karavAthai hA gautama pudagala vartamAna zAzvatakALamAM che evuM kahI zakAya che. pharI gautamasvAmI pUche che ke esa NaM bhaMte! poggale aNAgaya aNaMta sAsayaM samaya bhavissatIti vattavya siyA he bhadaMta A pugala anaMta ane zAzvata bhaviSyakALamAM raheze, evuM kahI zakAya che zuM ? bhagavAna kahe che ke hUMtA joyama ta va vavAreca hAM gautama evuM kahI zakAya che ke A pudgala anaMta ane zAzvata evA bhaviSyakALamAM paNa raheze. ane purva ( rAga vi niUiT baDhAva) evI ja rIte skaMdhanI sAthe paNa bhUta bhaviSya ane vartamAnakALa sabaMdhI traNa AlApaka kahevA joIe evI ja rIte sUkSma ane skUla saMbaMdhI traNa traNa AlApakane batAvIne have sUtra kAra jIvanI sAthe traNa AlApanuM kathana karavA mATe kahe che ke-" g kI ja vi rijita kADhAvA magaravA" jevI rIte paramANurUpa sUkSmapudgalanI sAthe traNa AlApaka kIdhA te vI ja rIte jIvanI sAthe paNa traNa AlApaka karavA joIe. TIkAtha-(vaNAM maM! vahe tItamaviA sAyaM samaye muvati vattara sivA) he bhagavAna ! A pudgala anaMta zAzvata atItakALamAM hatuM? rUpa, rasa, gaMdha ane sparzathI yukta je hoya che. tenuM nAma pudgala che. ahiM sUtramAM pudgalatvarUpa sAmAnya dharmanuM kathana karanAre pugala zabda vaparAye che. paNa ahIM zrI bhagavatI sUtra : 1 243 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala zabda vaDe rUpa, rasa, gaMdha ane spavALA paramANu rUpa pudgala vizeSa ja grahaNa karavAmAM Avela che, skandhAdirUpa pudgala grahaNu karAyA nathI. kAraNu ke tene vicAra A prakaraNamAM ja have pachInAM sUtramAM karavAmAM avyo che. "tIya" eTale atIta-bhUtakALa tIrthaM"mAM je bIjI viktine prayAga thayA che te "jAjAztrano tyAsone" A niyamathIkarAyA che tethI "samasta atItakALamAM" e pramANe a samajavo. vartamAnakALamAM ane bhaviSyakALamAM paNa eja pramANe samajavuM 'anaMte" A padamAM paNa sAtamI vibhaktinAja atha samajavA. "ananta eTale jene vaMzAtmaka vinAza thatA nathI athavA anAdi hAvAne kAraNe je mApathI rahita che tene anaMta kahe che. " sAsarca" eTale sadA kALa rahenAruM e badhAM bhUtakALanAM vizeSaNA che bhUtakALa kevo? tA kahyuM che ke anaMta ane zAzvata bhUtakALa hajI sudhI kadI paNa evuM banyuM nathI ke leAka kI paNa bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALathI rahita hoya, athavA puddagalAthI rahita hAya, tethI evo prazna pUchavAmAM Avyo che ke he bhagavan! evA samayamAM saddabhUtA hovAne kAraNe paramANurUpa pudgalathI zuM A lAka zUnya rahyo che ? eTale ke zu` bhUtakALamAM paramANunuM astitva hatuM ? te praznane javAma prabhu A pramANe Ape che (daMtA noyamA! mAM pohe batIta anaMta sAsaruM samarca muthIti varaghna liyA) hA gautama ! A paramANurUpa pudgala anaMta ane zAzvata evA bhUtakALamAM hatuM, evuM kahI zakAya che paNa evuM kahI zakAya nahIM ke paramANurUpa pudgala bhUtakALamAM kadI paNa na hatuM. kAraNa paramANurUpa pudgala svaya' sadbhuta arUpa che, asadbhUta artharUpa nathI. bhUtakALamAM zAzvata vagere dharmAnuM pratipAdana karIne have sUtrakAra vamAnamAM paNa zAzvata vagere dharmonu pratipAdana karavAnA AzayathI kahe che ke (hrAM mate nche vahunuM sAsaruM samaya mavatIti vattavva ciA?) he bhagavan! te pudgala vartamAna zAzvatakAlamAM paNa astitva dharAve che evuM kahI zakAya kharUM ? jevI rIte bhUtakALamAM sa bhAva hovAne kAraNe zAzvatatva che eja pramANe vartamAnakALamAM paNa zAzva tatva che ? (daMtAnoyanA te ceva. 342Areyantra) hA gautama ! ema jarUra kahI zakAya ke te pudgala vartamAna zAzvata kALamAM astitva dharAve che (F naM mate ! poLaDhe gaLAya. gAMta sAlaya samaya mavibhIti vattatraM siyA?) he bhagavan ! A pudgala anaMta ane zAzvata evA bhaviSyakALamAM raheze ema paNa kahI zakAya kharUM? uttara (daMtA nocamA ! te cetra pavAreyana) hA gautama! ema jarUra kahI zakAya ke A pudgugala anata ane zAzvata evA bhaviSyakALamAM paNa raheze. sadAsadbhAva hAvAthI bhaviSyakALamAM paNa zAzvatapaNu che. A rIte paramANurUpa pudgalamAM trikALasthAyipaNuM batAvIne have sUtrakAra skandhamAM paNa zrI bhagavatI sUtra : 1 244 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trikALasthAyipaNuM darzAvavAnA AzayathI kahe che ke ( va vadheAMvittinni AhAvA) eja pramANe skandhanI sAthe paNa bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALa sakhadhI traNa AlApaka kahevA joie, eTale ke puddagalaskandha bhUtakALamAM hatuM, vartamAnakALamAM che ane bhaviSyakALamAM raheze. A viSayamAM pudgalaparamANu sUtramAM kahelAM prazno ane uttarAnuM kathana jANavuM joie. tyAM A pramANe sUtrapATha thavA joie "esa NaM bhaMte! poggalakhaMdhe atItaM anaMtaM sAsayaM samayaM bhuvIti vattavvaM siyA" A pramANe praznasUtra hAvuM joie. ane tenA A pramANe uttara Apave joI e. " haMtA goyamA ! esaNaM poggalakhaMdhe atItaM anaMtaM sAsayaM samayaM munnIti vattatraM siyA " eja pramANe vartImAnakALa saMbaMdhI ane bhUtakALa saMbaMdhI praznasUtra ane uttarasUtra samajI levA. A rIte sUkSma paramANu pudgala ane sthULa ( skaMdha ) pudUgala saMbaMdhI traNa AlApakAnuM kathana karIne have sUtrakAra jIvanI sAthe traNa AlApakanuM kathana karavAnA AzayathI kahe che-( navenava viLi AhAranA mALicavA ) jevI rIte paramANurUpa sUkSma pudgalenI sAthe ane skaMdharUpa sthULa pudgaleAnI sAthe traNe kALaviSayaka traNa traNa AlApa batAvyA che eja pramANe jIvanI sAthe paNa traNa AlApaka kahevA joIe. tyAM bhUtakALa sakhadhI praznasUtra A pramANe hAvuM joIe. esa NaM bhaMte! jIve atIta anaMta sAsaruM samaruM muIti vattatraM ciyA ? " ane uttara sUtra A pramANe hAvu joIe. " haMtA goyamA ! esaNaM jIve atItaM anaMtaM sAsayaM samayaM munnIti vattavvaliyA " eja pramANe vartImAna ane bhUtakALa saMbadhI praznasUtra ane uttarasUtra pazu samajavA. // sU. 4 // ra dadmasthAdiko kA siddhi prakaraNa chadmasthAdi siddhiprakaraNa-- pahelAM sAmAnyarUpe jIvanA svarUpanuM kathana karavAmAM AvyuM hatuM, have vizeSarUpe jIvanA svarUpanuM pratipAdana karavAnA AzayathI sUtrakAra "chaumattheNaM zrI bhagavatI sUtra : 1 245 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mete !" ItyAdi sUtra kahe che "zaramatheoi maMta" ItyAdi. mUlArtha-gautamasvAmI bhagavAnane pUche che ke "isamaye maMte! maii sAsaya samaya kevaleNaM saMjameNaM kevaleNaM saMvareNaM kevaleNaM baMbhacera vAseNaM kevalAhiM jaya mAhaiiM kSiNiyu yukiMzanAva dukALa aMta su" he bhadanta ! vItelA anaMta zAzvata samayamAM chadmastha manuSya kevala saMyamathI, kevala saMvarathI, kevala brahmacaryavAsathI ane kevala pravacanamatAthI siddha thayA che? yAvat sarva duHkhanA aMta karanAra thayA che zuM? bhagavad tene uttara ApatAM kahe che ke"voyamAM ! Lo phaLadde sama" he gautama ! e artha barobara nathI. arthAta saMyamAdikathI koI paNa siddha thayela nathI. tenuM zuM kAraNa che? e vAtane pUchatAM gautamasvAmI pharIthI bhagavAnane pUche che ke "che jemAM maMte ! parva gurU tU veva nAva caM"i he bhagavAn ! Apa evuM zA kAraNathI kahe che ke kevaLa saMyamAdithI koI paNa chadmastha siddha thayA nathI yAvata te sarva duHkhanA aMta karanAra thayA nathI ? bhagavAna tene uttara ApatAM kahe che ke"jovA ! " he gautama ! "je aMtanA gaMtimariyA vA nAva nANA maM aMta kareM suvA, kariti vA karissaMti vA, savve te uppaNNaNANadaMsaNadharA arahA jiNA kevalI bhavittA tao pacchA sijhaMti, bujjhati muccaMti parinivvAyati savvadukkhANa zaM tu vA, ti vA varirasaMti vA* je kaIaMtakara thayA che, atima zarIravALA thayA che, yAvat jemaNe sarvaduHkhano aMta karela che, vartamAnamAM je karI rahyA che, ane AgaLa paNa karaze te badhA ja utpanna jJAnadarzanadhArI ahaMta jIna evaM kevalI thayA pachI ja siddha thayA che, buddha thayA che, mukta thayA che, parinirvata thayA che, temaNe ja samasta duHkhane aMta karela che, teo kare che, ane AgaLa paNa teo ja karaze. "tei mA rAja navakuLa maMd g" te kAraNe he gaumama! meM evuM kahyuM che ke kevaLa saMyamAdithI kaI paNa chavastha jIvanI siddhi thayela nathI. thatI nathI, ane bhaviSyakALamAM paNa thaze nahIM. "pUrUddhane vi vaM cera" pratyutpanna vartamAnakALamAM paNa evuM ja jANI levuM evuM kahela che. "nA" vizeSatA e che ke "sikaiti mALiyA~" ahiMyAM "ciMtie rIte vartamAna zrI bhagavatI sUtra : 1 246 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlika kriyAno prayoga karI AlApaka bola joIe. "nAnAM vi uM anAgatakAlamAM paNa AvI ja rIte pUrvokta prakArathI jANI levuM. "navaraM" vizeSatA A rIte che "vivijJAsaMti mALiyadava " ahiM AlApaka bolatI vakhate bhaviSyakAlika "serdhAta" e kriyApadane prayoga karIne te AlApaka bola joIe. have sUtrakAra avadhijJAnanA viSayamAM kahe che ke " mohi vi jevI rIte chaghanuM kathana karela che. tevI ja rIte AdhAdhikanuM paNuM, tathA "taddA paraHThooi vi " paramAdhavadhikanuM paNa kathana jANuM levuM ttini tiom aAva mALiyaan" temaja tenA traNa traNa AlApaka kahevA joIe. have sUtrakAra kevalIviSayaka kathana kare che. " jevo jo mete mare atItta saoNra sAyaM samaya va ta tu? " he bhagavana vItelA anaMta zAzvata kALamAM kevalI manuSya arthAta bhagavAne yAvatu samasta dukhe aMta karyo ? prabhue A praznano AvI rIte uttara Ape-"daMtA joyA! rijisu nava daMtaM ,"hA gautama ! jeo kevalI manuSya thayA che teo atItakALamAM siddhine pAmyA che. "te signi zAstrAva mALiyadA cha3matharaNa agrjevI rIte chadmasthAnA prakaraNamAM bhUta vartamAna ane bhaviSyakAla viSayaka traNa prakAranA AlApake kahevAya che tevI rIte ahiMyA paNa traNa prakAranA AlApakane kahevA jaIe "unsisa, sinnati, sinniti" bhUtakALamAM teo siddha thayA hatA,vartamAnakALamAM teo siddha hoya che. tathA bhaviSyakALamAM teo siddha thaze. "se naNaM bhaMte ! atIta aNaMta sAsaya samaya paDuppana vA sAsayaM samaya, aNAgayaM ata vA sAsaya samaya je kei aMtakarA vA aMtimasarI riyA vA sijhisu vA, nAva saMagi d tu yA reti va, Rriraeti lA" he bhagavanta ! jItelA anaMta zAzvata kALamAM, zAzvatapratyutpannakALamAM ane anaMta zAzvata bhaviSyakALamAM je kaI aMtakara aMtimazarIradhArIcaramazarIrI siddha gatine prApta thayA che. cAvatu samasta dukhane aMta karavAvALA thayA che. vartamAnamAM siddha gatine prApta karI rahyA che. ane AgaLa paNa je karaze te tamAma utpanna thayela kevaLa jJAna ane kevaLa dazananA dhAraNa karanAra ahaMta, jIna, kevalI thaIne pachI siddha thayA che, yAvatu samasta duHkhane aMta karaze? tene uttara ApatAM bhagavAna gautamasvAmIne kahe che ke -"daMtA ghocamA ! tIraM anaMta rANAM samAM vAva zaMd risaMti vA" hA, gautama ! atIta anaMta zAzvata kALamAM yAvatu aMta karaze. "se nU mete ! segurgiLavaMtare jahA ni jevI "bajhamadhu "tti vattave siyA ?" have pUrNa jJAnanA viSayamAM prazna karatAM gautamasvAmI pUche che ke he bhagavana! zuM evuM kahI zakAya che ke jyAre utpanna kevalajJAna ane utpanna kevaladarzanavALA ahata jIna kevalI thaI jAya che tyAre tene bIjuM kaI jJAna prApta karavA lAyaka na hoya tyAre tene zuM pUrNa jJAnI kahI zakAya? tenA uttaramAM prabhu kahe che ke "huMtA joyamA ! kagovinhaMsaLadhare 3 nine vahI "sasTamathutti vattavaM zivA" hA, gautama ! utpanna kevaLa jJAna ane kevaLa darzanadhArI arhata jIna "baDhatu" pUrNa jJAnavALA che, evuM kahI zakAya che. "rva maMte ! sevaM mate !" he bhadanta ! Apa devAnupriye je kahyuM che te evuM ja che, evuM ja che. zrI bhagavatI sUtra : 1 247 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI siddha thayA che, yAvata samasta duHkhene aMta karaze? tene uttara ApatAM bhagavAna gautamasvAmIne kahe che ke -"daMtA joyA atItta anaMta sArAM mAM nAva caMd zarirati vA" hA, gautama ! atIta anaMta zAzvata kALamAM yAvatu aMta karaze. "se nUi aMte ! 3quotrimtAre adA ni vahI "lasTamathuetti vattaa siyA?have pUrNa jJAnanA viSayamAM prazna karatAM gautamasvAmI pUche che ke he bhagavan! zuM evuM kahI zakAya che ke jyAre utpanna kevalajJAna ane utpanna kevaladarzanavALA ahaMta jIna kevalI thaI jAya che tyAre tene bIjuM kaI jJAna prApta karavA lAyaka na hoya tyAre tene zuM pUrNa jJAnIkahI zakAya? tenA uttaramAM prabhu kahe che ke "UtA noma ! kadagourriLavaMtaLadhare kara vize varI "gaDhamathuM"tti vattAva siyA" hA, gautama ! utpanna kevaLa jJAna ane kevaLa darzanadhArI ahata jIna "amaratu" pUrNa jJAnavALA che, evuM kahI zakAya che.. "revuM re te mane !" he bhadanta ! Apa devAnupriye je kahyuM che te evuM ja che, evuM ja che. TIkArtha-(43mathe mate ! magNe atIta, aoid, sAna, sama of, saMjameNaM, kevaleNaM saMvareNaM, kevaleNaM baMbhaceravAseNaM, kevalAhiM payavaNamAIhiM, sijhisu, Gizaku, ghAva saMzvayuvavANamaMta yu) he bhagavan! anaMta ane zAzvata evA bhUtakALamAM chadmastha manuSya zuM phakta saMyamathI ke phakta saMvarathI, ke phakta brahmacarya pAlanathI, ke phakta pravacanamAtAthI, siddha bane che, yAvata samasta dukhone aMta karanAra bane che? jo ke AtmA jyAM sudhI kevaLa jJAna rahita che. tyAM sudhI tene chadmastha kahevAmAM Ave che. paraMtu ahIM te prakAranA chadmasthane vicAra karavAmAM Avyo nathI. paNa je jIvane avadhijJAna thayuM nathI. eTale ke avadhijJAnathI rahita je jIve che tene ahIM "cha " pada dvArA grahaNa karavAnuM che. kAraNa ke avadhijJAnanuM svarUpa AgaLa kahevAmAM Avaze. saMyama sattara prakArane hoya che. pAMca samiti ane traNa guNine pravacanamAtA kahe che. gautama svAmIe ahIM mahAvIra prabhune e prazna karyo che ke he bhagavana! avadhijJAnathI rahita heya e chadmastha manuSya zuM anaMta ane zAzvata evA bhUtakALamAM mAtra 17 prakAranA saMyamanuM pAlana karIne ja siddha pada pAmyuM che? zuM vizuddha kevaLajJAna rUpa prakAzathI samasta ka alekane jANuvArUpa bedha te pAme che? "cova7" pada vaDe " muviparirikavAraMva, HdavakuvAmaMd #ig" padene samAveza thAya che eTale ke te chaTvastha zuM samasta karmothI mukta thaye che ? zuM samasta kamakRta vikArothI rahita thavAne kAraNe te zItalIbhUta thaye che? zuM teNe samasta zArIrika ane mAnasika ne aMta karyo che? eja rIte saMyamane Azraya laIne prazno pUchavAmAM AvyA che. e ja pramANe saMvara, brahmacarya pAlana ane pravacanamAtA, e darekane Azraya laIne uparokta prazno pUchavA joIe. praznanuM tAtparya e che ke he bhagavana! anaMta ane zAzvata evA bhUtakALamAM chadmastha jIva kevaLa saMyama dvArA, mAtra saMvara vaDe, mAtra brahmacarya vaDe, ke mAtra ATha pravacanamAtA vaDe, siddha thAya che? zrI bhagavatI sUtra : 1 248 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha thayA che? mukta thayA che? panivRta thayA che? tathA samasta duHkhA nA aMta karanAra thayeA che kharA ? A prazna pUchanAra gautama svAmInA abhiprAya evA che ke jyAre mehanI upazAnta avasthA hAya che tyAre sayamAdika sarva prakAre vizuddha rahe che. ane te vizuddha saMyamAki ja siddhi prApta karavAnA kAraNarUpa hAya che je saMyamAdika te samaye meda che. eTale ke chadmastha jIvAmAM paNa meAhanI upazAnta avasthAmAM vizuddha saMyama Adi mejUda hoya che, tethI e prakAranA prazna udbhave che ke vizuddha saMyama AdinA prabhAvathI zuM chadmastha jIva pahelAM kadI paNa siddha thayA che ? prabhue tenA javAma A pramANe AkhyAna(goyamA ! no phaLadre samadre) he gautama! te pramANe thatuM nathI, eTale ke sayamAdi vaDe bhUtakALamAM koI paNa chadmastha jIva siddhapada pAmyA nathI, tenuM kAraNa jANavAne mATe gautamasvAmI pUche che (le DheLavaLa aMte ! vaM yuvatuM eva nAva gata bhui) he bhagavan! Apa evuM zA kAraNe kaheA che. mAtra saMyama vagerethI kAipaNa chadmastha siddha thayA nathI, buddha thayA nathI mukta thayA nathI, parinivRta thayA nathI ane samasta duHkhone aMtakartA thayA nathI? gautamanA A praznanuM tAtpa A pramANe che. mAtra sayama vagere kAraNeAthI kAi paNa chadmastha jIva siddhapada pAmyA nathI tenuM kAraNa zuM che ? uttara-( 7ocamA ) he gautama! ( je kei aMtakarA aMtimasarIriyA vA jAva savvadukkhANaM aMta kare su vA, kareti vA, karissaMti vA savve te uppaNNanANadaMsaNadharA arahA jiNA kevalI bhavittA, tao pacchA sijjhati bujjhaMti, muccaMti, parinivvAyaMti, savvadukkhANaM aMtare mukavA, reti vA, siMti vA, ) '' je antakara thayA che, antima zarIravALA thayA che, "3 yAvat jemaNe samasta duHkhAnA aMta karI nAkhyA che, vartamAnakALamAM jee tene aMta karI rahyA che ane bhaviSyamAM paNa je tenA aMta karaze, te badhAM utpanna kevala jJAna ane kevaladaza nadhArI ahaMta, jina ane kevalI thayA pachI ja siddha thayA che, buddha thayA che, mukta thayA che, parinivRta thayA che, ane temaNe ja samasta duHkhAnA aMta karyAM che, te ja aMta kare che ane bhaviSyamAM paNa tee ja aMta karaze. je jIveA bhavanA (janmamaraNane) aMta karI nAkhe che temane aMtakara kahe che. bhavanA aMta ghaNA kALa pachI paNa thAya che, te kAraNe kahyuM che ke--gRhIta (cAlu) zarIra ja temanuM antima zarIra che-e zarIra cheDayA pachI jemane khIjuM zarIra dhAraNa karavAnuM nathI. evA carama zarIravALA jIvAne ja aMtimazarIrI kahe che. 66 jAva (cAvatA) paDhathI ahIM " sinniSu, sikkSa, siAiRT ,, A kriyA pado grahaNa karavAmAM AvyAM che. cAra dhanaghAtI karmonA nAzathI utpanna thayela kevaLajJAna ane kevaLadazanane je dhAraNa kare che temane "vchanALayaMsaTTT Y kahe che indrAdikadevA vaDe niravadya (pAparahita) sevA pAmavAne cAgya jee hAya che temane " vijJA' kahe che jemaNe rAga dveSa naSTa karyo che temane jina kahe che ? kevaLa jJAnathI je yukta hoya che tene kevalI kahe che. ''mujayaMti" d zrI bhagavatI sUtra : 1 ,, 249 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samasta karmothI chuTakAro meLave che. " parinizvAri" karma saMtApa dUra thavAthI bilakula zItalabhUta thAya che. ahIM upalakSaNathI "kriANu, ziksisiMti ityAdirUpe bhUta ane bhaviSyakALane paNa grahaNa kare jaIe. kAraNa ke siddha padanI prApti thayA vinA samasta duHkhone aMta thaI zakato nathI (je tenvi joyA! nAra davA caMd 3) he gautama ! te kAraNe meM evuM kahyuM che ke mAtra saMyama vagerethI kaI paNa chadmastha jIvanI siddhi thaI nathI, thatI nathI, ane bhaviSyakALamAM thaze paNa nahIM. ahIM gautama svAmIe prabhune bhUtakALaviSayaka prazna pUcho, ane bhagavAne tene traNe kALa saMbaMdhI uttara dIdho. A rIte bhagavAne potAnA javAbathI ja gautama svAmIne vartamAna ane bhaviSyakALa viSe thavAvALe saMzaya dUra karI nAkhe che. chatAM paNa maMdamati. vALA ziSya vartamAna ane bhaviSyakALa viSayaka be prazna AlApake saraLatAthI samajI sake te AzayathI sUtrakAre (pahuvanevi ivaM veva) " pratyutpannamAMvartamAnakALamAM paNa ema ja samajavuM" evuM kahyuM che. (navaraM) vizeSatA e che ke te nirjari mAnadave) ahIM "viSyatti" e pramANe vartamAna kALanI kriyAne prayoga karIne AlApaka bela joIe. te AlApaka A pramANe che. "chaumattheNaM bhate ! maNUse paDuppannaM sAsayaM samaya kevaleNaM saMjameNaM, kevaleNaM, saMvareNaM kevaleNaM baMbhaceravAseNaM kevalAhiM pavayaNamAIhiM sijjhati, bujhAMti, muccaMti, parinivacaMti, navadurvAnumaMta raMti ?" he bhagavan! zuM chadmastha manuSya zAzvata evA vartamAnakALamAM mAtra saMyamathI, mAtra saMvarathI, mAtra brahmacarya pAlanathI tathA mAtra pravacanamAtAnI ArAdhanAthI siddha thayA che, buddha thayA che, samasta karmothI chaTakAra pAme che, karma saMtApa dUra thavAthI bilakula zItalIbhUta thAya che ane zuM samasta duHkhanA aMtartA thAya che ? bhaviSyakALano AlApaka batAvavAne mATe sUtrakAra kahe che ke-(mANa vi parva veva) bhaviSyakALamAM paNa pUrvokta kathana anusAra samajavuM (nava) parantu temAM A pramANe vizeSatA che. (vivijJANaMti mALiyaR) ahIM AlApaka bolatI vakhate bhaviSyakALanuM "sesthati" kriyApada vAparIne AlApaka vAparavuM joIe. te AlApaka A pramANa banaze-"maLe nuM bhaMte ! maNUse aNAgayamaNaMta sAsayaM samaya kevaleNaM saMjameNaM, kevaleNaM saMvareNaM, kevaleNaM baMbhacarevAseNaM, kevalAhiM pavayaNamAIhiM sijjhissaMti, bujjhissaMti, muccissaMti, parinivAsaMti, savayuvAnamaMtaM riti ?" he bhagavana zuM chadmastha manuSya anaMta ane zAzvata evA bhaviSyakALamAM mAtra saMyamathI, mAtra saMvarathI, mAtra brahmacarya pAlanathI, tathA mAtra pravacanamAtAnI ArAdhanAthI siddha thaze ? buddha thaze ? mukta thaze? parinivRta thaze? tathA zuM teo samasta ne aMta karanAra thaze? A vartamAnakAlika ane bhaviSyakAlika badhA praznono zrI bhagavatI sUtra : 1 2pa0 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara "jo mA ! je phaLa sasUtra dvArA ApavAmAM AvyuM che tene artha AgaLa kahyA pramANe samaja. A pramANe chaTvastha jIvanA viSayamAM traNa kALa saMbaMdhI traNa AlApakanuM kathana karIne have sUtrakAra avadhijJAnanA viSayamAM nIce pramANe kahe che-(kA 43matho tA bAhoNizo vi) jevuM chavAsthanuM kathana karyuM che tevuM ja kathana avadhijJAnInuM tathA (ta paramahotrio ) paramAdhevadhikanuM paNa samajavuM.( vini tini sADhAva mALiyannA) te dareka avadhijJAnInA traNa traNa AlApaka kahevA joIe. kahevAnuM tAtparya e che ke avadhijJAnInA viSayamAM ane paramaavadhijJAnInA viSayamAM pratyekanA bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALa saMbaMdhI traNa traNa AlApaka thAya che parama avadhijJAnathI ochuM je avadhijJAna che tenuM nAma "ghoDadhija" che. A avadhikathI je vyavahAra kare che eTale ke rUpI dravyane jANe che. tene Adhavadhika kahe che. AvadhikathI je utkRSTajJAnI hoya che tene paramAdhavadhika jJAnI kahe che. te paramAdhavadhijJAnI caramazarIrI hoya che. - parama avadhijJAnI samasta rUpI dravyone, asaMkhyAta leka parimita A lekanA khaMDene, ane asaMkhyAta avasarpiNIone jANe che. have sUtrakAra kevalIbhagavaMtanA viSayamAM kahe che. (varI maM! majUre jatItta anaMta zAha samAM vAva baMd g?) he bhagavana! anaMta ane zAzvata evA bhUtakALamAM zuM kevaLajJAnI manuSya (vAva) " samasta duHkhone nAza karyo che? tyAM sudhInuM kathana samajavuM. A praznane bhAvArtha e che ke-he bhagavana ! je kevaLI bhagavaMta thayA che teo zuM anaMta ane zAzvata evA bhUtakALamAM siddha, buddha, mukta ane parinivRtta thayA che? ke nathI thayA ? tathA temaNe samasta duHkhene nAza karyo che ke nathI karyo? mahAvIra prabhu te praznane A pramANe javAba Ape che. (haMtA nayama ! siviMza nAva saMta jevuM) hA gautama ! je kevalI bhagavaMte thayA che temaNe bhUtakALamAM siddha pada prApta karyuM che, ahIM "samasta ene aMta karyo che tyAM sudhInuM tamAma kathana samajavuM, (te titti mAtrAvA mALiyadavA cha3mathaa sNa ) je pramANe chaghanA prakaraNamAM bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALanA traNa AlApaka kahevAmAM AvyA che eja pramANe kevaLI bhagavaMto viSayaka traNa AlApaka kahevA joIe. (siviMnnaku, sikaoNMti, sinniti) bhUtakALamAM kevalI bhagavaMte siddha thayA hatA, vartamAnakALamAM teo siddha thAya che, tathA bhaviSyamAM paNa teo siddha thaze. (se nUNaM bhaMte ! atIta aNaMta sAsayauM samaya paDuppaNNaM vA sAsaya samayaH, aNAgaya aNaMta vA sAsaya samayaM je kai aMta karAvA aMtimasarIriyA vA sijhisu vA jAva samvadukkhANa aMta kareMsu vA kareti vA, kirissaMti vA samve te uppaNganANadaMsaNadharA arahA jiNA kevalo bhavittA tao pacchA kinnati, vAva zaM ziriravi zA) he bhagavan! anaMta ane zAzvata evA zrI bhagavatI sUtra : 1 251 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtakALamAM, zAzvata vartamAnakALamAM ane anaMta tathA zAzvata bhaviSyakALamAM je koI aMtakara, aMtima zarIradhArI caramazarIrI siddhagati pAmyA che buddha thayA che, mukta thayA che, parinivRta thayA che ane samasta duHkhanA aMtartA thayA che, vartamAnakALamAM paNa te pramANe ja karI rahyA che. ane bhaviSyamAM paNa te pramANe ja karavAnA che, teo zuM utpanna thayela kevaLajJAna ane kevaLa darzanane dhAraNa karanArA ahaMta. jina ane kevaLI thaIne pachI siddha. budhdha, mukta, parinivRta ane samasta duHkhane aMta karanAra thayA che, thAya che ane thaze? "sirizaMku" pachI je "cAvat " pada AvyuM che tenI mAraphata "zikSatti sikiAvaMti" ityAdi pAThane grahaNa kare joIe. A prazanane javAba mahAvIrasvAmI A pramANe Ape che- (daMtA joyA! atIta anaMta tAra nAra daMtaM ziraNaMti vA) hA, gautama ! anaMta ane zAzvata evA bhUtakALathI zarU karIne "aMta karaze" tyAM sudhI pATha grahaNa karavo. "mULa" thI zarU karIne sUtranI samApti sudhI traNe kALano saMbaMdha lagADIne evuM belivuM joIe ke he gautama ! anaMta ane zAzvata evA bhUtakALamAM te caramazarIradhArI kevalI bhagavaMtoe siddha pada prApta karyuM che, zAzvata vartamAnakALamAM te caramazarIradhArI kevalI bhagavaMte mahAvideha kSetranI apekSAe siddhi prApta kare che. tathA anaMta zAzvata bhaviSyakALamAM caramazarIradhArI kevaLa jJAna ane kevaLadarzanane prApta karIne samasta durane nAza karaze. (se nUNa bhaMte ! uppaNNanANadaMsaNadhare arahA jiNe kevalI "alamatthu" tti vAddha vicA?)have pUrNajJAnanA viSayamAM gautama svAmI mahAvIra prabhune prazna pUche che ke he prabho! zuM evuM kahI zakAya kharuM ke jemane kevaLajJAna ane kevaLa darzana utpanna thayAM che evA ahaMta jina tathA bhagavaMtone bIjuM kaI paNa jJAna prApta karavAnuM rahetuM nathI ? eTale ke teo pUrNa jJAnI che ema kahI zakAya kharuM? uttara(haMtA nocamA ! agoLanALA re jahA niLe devI "gaDhamathutti vattavuM ricA)hA, gautama ! jemane kevaLajJAna ane kevaLa darzana utpanna thayAM che evA kevaLajJAna kevaLadarzanadhArI arvata jina "DhAchu "tti "aDhatu pUrNajJAnI che. evuM kahI zakAya che kAraNa ke tenAthI AgaLa jJAnanI parAkASThA (utkRSTatA) kaI cheja nahi. eja jJAnadarzananI parAkASThA che ke je ahaMta jina kevaLIe prApta karI lIdhela che. (sevaM maMte sevaM mate) he bhagavana ! Ape je kahyuM che te sAcuM ja che. Apa kahe te pramANe ja che ! sU. RApA | | jainAcArya zrI ghAsIlAlajI mahArAjakRta bhagavatIsUtranI priyadarzinI vyAkhyAnA pahelA zatakane ceAthe uddezaka samAsa 1-4 zrI bhagavatI sUtra : 1 2 para Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcavA uddezaka kA viSaya kathana pahelA zatakanA pAMcamAM uddezakanA prAraMbha-- A pAMcamAM uddezakamAM kayA kayA viSayeAnuM nirUpaNa karyuM che te pahelAM saMkSepamAM batAvavAmAM Ave che prazna-pRthvI keTalI che? ratnaprabhAthI tamatamA sudhInI sAta pRthvIA che, evA uttara. te pratyeka pRthvImAM nArakanAM keTalAM AvAsasthAna che? e prazna tathA tenA uttara, asurakumAranAM keTalA AvAsa che? pRthvIkAyikonA keTalA AvAsa che? nyAtiSTha devAnA keTalA AvAsa che ? keTalA vimAnAvAsa che? e prazno. e saMgraha gAthAo, temanA uttara. praznanAraka jIvA zu krodha, mAna, mAyA ane lAbhathI yukta hAya che? tenA hakAramAM uttara. bhAMgA, sthiti, avagAhanA, zarIrasaMhanana, sa`sthAna, lesyA, dRSTi, jJAna, ajJAna, yAga, upayAga vagerenuM kathana. asurakumAreAnA sthitisthAna vagerenuM kathana. dvIndriyAdi jIvAnA viSayamAM pahelAMnI jema ja vicAra. paMcendriya tiryaMcA manuSya, vANavyaMtara vagerenAM svarUpa vagere kathana ane uddezakanI samApti, nArakAdi (24) coisa inDako ke AvAso kA nirUpaNa ceAthA uddezakanA aMtima sUtramAM advaita vagerenuM varNana karyuM che. te arhata vagere pRthvInI upara hAya che. athavA adbhuta vagere kayAreka pRthvImAMthI (narakamAMthI ) nIkaLIne manuSyatva prApta karyA pachI adbhuta pada pAmyA hAya che. tethI pRthvInuM ( narakanuM) svarUpa atAvavAne mATe ityAdi sUtra kahe che. tathA pahelA zatakanA prAraMbhe kahela puDhavi " nAmanuM je pAMcamuM dvAra kahyuM che tenuM pratipAdana sUtrakAra phaLa aMte ! " ItyAdi sUtra kahe che HH sUtrakAra phaLa aMte ! cha "" saMgrahagAthAmAM karavAne mATe "( nnn mUlA zrI gautamasvAmI bhagavAnane prazna karatAM kahe che ke r N maMte! punnIo padmattAzo? he bhagavAna! pRthvIe ( narakA ) keTalI kahI che ? A praznano uttara ApatAM bhagavAna kahe che ke poyamA ! satta putrono jattAo huM gautama ! sAta pRthvI ( naraka ) kahI che. te nanhA te A pramANa che caLamanAva tamatamA ratnaprabhAthI tamatamA sudhInI sAta pRthvI che. zrI bhagavatI sUtra : 1 253 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharI gautamasvAmI kahe che ke-rUmause i maMte ! cANamAM puDhavI jIta nirAzAracanA pattA ? he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvImAM keTalA narakAvAso kahyAM che ? gocamA ! tIraM niracAvAraso pattA he gautama ! prathama ratnaprabhA pRthvImAM trIsa lAkha narakAvAso kahyAM che. kaI pRthvImAM keTalA narakAvAse che te A gAthA dvArA prakaTa karela che. gAhA-tIsAya pannavIsA, pannarasa daseva yA syshssaa| tinigaM paMcUNaM paMceva, aNUttarA nirayA // pahelI pRthvImAM trIsa lAkha, bIjImAM pacIsalAba, trIjImAM paMdaralAkha, cethImAM dasa lAkha, pAMcamImAM traNalAkha, chaThThImAM ekalAkhamAM pAMca ochAM ane sAtamImAM pAMca ja narakAvAsa che. have bhavanapatIonA AvAsa saMbaMdhI prazna karatAM gautamasvAmI kahe che ke-vaphA # mare! asurakumArAvAsa gussA ? he bhagavana ! asurakumAranA AvA keTalA lAkha che? uttara-gve asurakumAranI saMkhyA A pramANe kahI che-vaNI ageri asurakumAronAM cosaThalAkha, pArAnI 2 phora nAkALa nAgakumAranAM corAsI lAkha, vAyatta suvA suvarNakumAranAM beralAkha, jA kumArapALa inna chuM vAyukumAranAM cha--lAkha, lIvarALe dvIpakumAra dikumAra, udadhikumAra, vijumare-Lacamarfi vidhutakumAra, snanitakumAra, ane agnikumAra chaThThA gurathALa e chae yugalanAM chAvattAmi sathagar chetaralAkha AvAsa che. have sUtrakAra pRthvIkAyika nAM AvAsonuM varNana karavA mATe prazna kare che ke-vaphA maMte ! putravIryavAna saMdaratA pannA? he prabho pIkAyika jIvonAM keTalA lAkha AvAse kahyA che tene uttara ApatAM jAvAna muDa cha goyamA ! asaMkhejjA puDhavIkAiyAvAsasayasahassA pannattA he gautama pRthvIkAyika jIne asaMkhyAta lAkha AvAso kahyAM che. nAva majA zAriravinAnAnAnAnA pannattA eja rIte ahiM "cAvatu"zabdathI aSkAyikathI laIne vyaMtaradeva sudhInAane tiSka denA asaMkhyAtalAkha vimAnAvAsa kahyA che. zrI bhagavatI sUtra : 1 254 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have gautamasvAmI saudharmakalpanA viSayamAM prazna karatAM kahe che- tenAM maMte ! je varUtha vimAnavAhanacaThThanA punattA? he bhagavana! saudharma kapamAM (devalokamAM) keTalAM lAkha vimAnAvAso kahyAM che? A praznano uttara ApatAM bhagavAna kahe che ke joyamA ! vattIkaM vibhALAvosasasasA unnatta he gautama! saudharmaka9pamAM batrIsalAkha vimAnAvAso kalAM che. parva eja pramANe IzAnaka5thI laIne pAMca anuttara vimAna sudhInAM praznasUtro kahevA joIe. tene uttara bhagavAna nIce pramANe traNa gAthAothI Ape che. batrIsalAkha vimAnAvAsa saudharma ka95mAM che, 28 aThayAvIsa lAkha vimAnAvAsa, IzAnakapamAM, vAraso saca bArazAkha vimAnAvAsa sanakumAra kalpamAM, AThalAkha vimAnAvAsa mahendra kapamAM, brahmalokamAM cAra lAkha vimAnAvAsa, pannAvarAtrImAM lAntaka ka9pamAM pacAsahajAra vimAnAvAsa, mahAka kapamAM cAlIsahajAra vimAnAvAsa, charavAsa sadAre sahastrAra kalpamAM cha hajAra vimAnAvAsa kalpamAM kahyA che. kALAya jAya che, jarAkarasAgasqNa tiMiA Anata ane prANata kalpamAM cAra vimAnAvAsa, AraNa ane azruta kalpamAM traNaso vimAna vAso kahyAM che. sanna vimAnagharuM AnaAdi kapimAM sAtaso vimAnAvAsa che. kSArasuttara reTinesa ekaso agyAra vimAna vAsa praveyakamAM satusara sargha ra maHiT ekaso sAta vimAna vAsa madhyama vaiveyakomAM same vasima ekaso vimAnAvAsa upara praveyakamAM che. vAstuttA vinAnA tathA anuttaramA pAca ja vimAna vAsa che. te sU. 1 / va mare! puDhavI HUMAgo" ItyAdi. TIkAI-( ja chuM maMte ! purI no puchAttAzo?) he bhagavana pRthvIo narake) keTalI kahI che? (vocamA ! sara puDhavIno ghaoraro he gautama ! pRthvI sAta kahI che. (taM) te A pramANe che -(rApamAM nAva tamatamA) ratnaprabhAthI laIne tamatamA sudhInI. "cAvata" padathI zarkarA prabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA ane tamaHprabhA, e pRthvIo paNa grahaNa karavAnI che. temAM ratnaprabhA zabdano artha A pramANe che-ratnaprabhA pRthvImAM traNa kAMDa che(1) ratnakAMDa, (2) jalakAMDa ane (3) paMkakAMDa. A traNa kAMDamAMnI narakAvAsavALI jagyAne choDIne prathama kAMDamAM prAyaH sarvatra aneka prakAranAM IndranIla vagere rane che. tethI evA viziSTa sthAnanuM nAma ratanaprabhA paDayuM che. IndranIla vagere ratnonI prabhA je pRthvImAM che te pRthvIne ratnaprabhA kahe che. evI A zabdanI vyutpatti thAya che1, zarkarAnI prabhA je pRthvImAM che te pRthvInuM nAma zarkaraprabhA chera, vAlukAnI prabhA je pRthvImAM che tene vAlukAprabhAsa, paMkanI je prabhA pRthvImAM che tene paMkaprabhAi, dhUma (dhumADA) jevI prabhA je pRthvImAM keda che te pRthvIne dhUmaprabhApa, aMdhakAranA jevI prabhA je pRthvImAM che te pRthvIne tama prabhAi tathA gADha aMdhakAranA jevI prabhA je pRthvImAM che tene tamastamaprabhA kahe che7. zrI bhagavatI sUtra : 1 255 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparokta sAte pRthvImAM narakAvAsa ( nArakInA raheThANa) che tethI te narakAvAsanA AvAsanuM varNana karavAne mATe sUtrakAra kahe che - (imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe kai nirayAvAsasayasahassA pannattA?) he bhagavana! A ratnaprabhApRthvImAM keTalA narakAvAso kahyA che? nArakInA chone rahevAnA sthAnane narakAvAsa kahe che. (toya ! tIraM nirayAvAsaNA jannattA) he gautama! pahelI ratnaprabhA pRthvImAM tIsa lAkha narakAvAso kahyA che. kaI pRthvImAM keTalA narakAvAse che te A gAthA dvArA prakaTa karela che-pahelI pRthvImAM tIsa lAkha, bIjImAM pacIsa lAkha, trIjImAM paMdara lAkha, cethImAM dasa lAkha, pAMcamImAM traNa lAkha, chaThImAM ekalAkhamAM pAMca ochA ane sAtamImAM pAMca ja narakAvAsa che. have bhavanapationuM varNana karavAmAM Ave che (vacA maMte ! rAhukumArAvasAhUnA pattA ?) he bhagavan! asurakumAranAM keTalA lAkha AvAse che ? (gvuM) asurakumAranA AvAsanI saMkhyA A pramANe kahI cheasurakumAranAM cesaTha lAkha, nAgakumAronAM corAsI lAkha, suvarNakumAranAM botera lAkha, vAyukumArenAM chanuM lAkha, tathA dvIpakumAra, dikakumAra, udadhikumAra, vidyuhumAra, svanitakumAra ane agnikumAra, e cha yugalonA chetara (76) lAkha AvAsa che. asurakumAre be prakAranA hoya che-eka dakSiNa dizAnA ane bIjA uttara dizAnA. e vAtane prakaTa karavAne mATe ahIM "yugala" pada mUkayuM che. te chae yugalamAMnA pratyeka yugalanA chotera-tera lAkha AvAsa hoya che. asurakumAra vagere dasa yugalanA je dakSiNa dizAmAM tathA uttara dizAmAM alaga alaga vibhAga che te A pramANe che-dakSiNa dizA taraphanA asurakumAronAM caitrIsa lAkha, nAgakumArene 44lAkha, suvarNakumAronAM ADatrIsa lAkha ane vAyukumAronAM pacAsa lAkha bhavane che tathA dviIpakumAra vagere mAMnA pratyekanA cAlIsa cAlIsa lAkha bhavano che. uttara dizA taraphanA asurakumAranAM trIsa lAkha, nAgakumAranAM cAlIsa lAkha, suvarNakumAranAM caitrIsa lAkha, ane vAyukumAranAM beMtAlIsa lAkha bhavano che. tathA dvIpakumAra vagere chamAMnA pratyekanA chatrIsa-trIsa lAkha bhavano che. tenuM tAtparya A pramANe che-dakSiNa dizAmAM asurakumAranAM seMtrIsa lAkha bhavano che, ane uttara dizAmAM temanAM trIsa lAkha bhavano che. A rIte baneno saravALe cesaTha lAkha thAya che. nAgakumAranA je corAsI lAkha AvAsa kahyAM che te A pramANe che-dakSiNa dizAmAM cummAlIsa lAkha ane uttara dizAmAM cAlIsa lAkha AvAsa te banne maLIne corAsI lAkha AvAsa thAya che. suvarNakumAronAM je betera lAkha AvAse kahyA che te A pramANe che-dakSiNa dizAmAM temanAM ADatrIsa lAkha bhavana che ane uttara dizAmAM seMtrIsa lAkha bhavana che. te bane maLIne tera lAkha bhavana thAya che. vAyukumAranA je 96 lAkha AvAsa kahyAM che temAMnA pacAsa lAkha dakSiNa dizAmAM ane zrI bhagavatI sUtra : 1 256 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chetAlIsa lAkha AvAsa uttara dizAmAM che. dvIpakumAra, dikakumAra, udadhikumAra, vikamAra, svanitakumAra ane agnikumAra e cha yugalenA je tera-tera lAkha AvAsa kahyAM che te AvAsomAMnA pratyekanA cAlIsa-cAlIsa lAkha AvAse dakSiNa dizAmAM che ane chatrIsa-chatrIsa lAkha AvAso uttara dizAmAM che. ema chatera-tera lAkha thAya che. te badhAMno saravALe karavAthI asarakumAra vagere bhavanapati devAnAM kula 77200000 sAta karoDa ane baMtera lAkha bhavana thAya che. - have sUtrakAra pRthvIkAyika jIvonAM AvAsonuM varNana karavAnA AzayathI kahe che ke- jevadyA thai mete ! puvArUcAvAranavAsI ?) he prabhA pRthvIkAyika chAnAM keTalA lAkha AvAso kahyAM che? (joyaH! aT vikAdazAvaraNayatA vannattA ) he gautama ! pRthvIkAyika jInA asaMkhyAta lAkha AvAso kahyAM che. (vAva-saMjJA siyavimaLAvAsaracanA pannattA) eja pramANe tiSka deve sudhInA jIvonA asaMkhyAta lAkha AvAso kahyAM che. ahIM "vAva" padathI apUkAyika, tejaskAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, dvIndriyajI, tIndriyajI, caturindriyajI, paMcendriyatithI manuSya ane vANavyaMtaradevane grahaNa karavA joIe. e rIte aprakAyika chathI laIne vyaMtaradeva sudhInA AvAse tathA jyotiSkadevanAM vimAnAvAso asaMkhyAta lAkha pramANa che, evuM kahevAmAM AvyuM che. have sUtrakAra sau dhamakalpanA viSayamAM kahe che-(rome mane ! je jarUcA vimAnavAcanasA vanattA ?) he bhagavan! saudharma ka5mAM devalokamAM ) keTalA lAkha vimAnAvAse kahyAM che? (joyA! gharasaMvivAra sacarAnA) he gautama ! saudharma kalpamAM batrIsa lAkha vimAnAvAse kahyAM che. (g) eja pramANe IzAnaka5thI laIne pAMca anuttara vimAna sudhInAM praznasUtro kahevAM joIe. e badhA praznone uttara bhagavAne je traNa gAthAo mAraphata Ape che te gAthAono sArAMza nIce pramANe che- saudharma kalpamAM batrIsa lAkha vimAnAvAsa che te vAta to sUtra dvArA ja upara batAvI dIdhI che. IzAna ka5mAM aThAvIsalAkha vimAnAvAsa sanakumAra kapamAM bAralAkha vimAnAvAsa, mAhendra kalpamAM AThalAkha vimAnAvAsa, brahmalokamAM cAralAkha vimAnAvAsa, lAntaka kapamAM pacAsa hajAra vimAnAvAsa. mahAzaka kapamAM cAlIsa hajAra vimAnAvAsa, ane sahasAra ka9pamAM cha hajAra vimAnAvAze kahevAmAM AvyA che. Anata ane prANata kapamAM cAra vimAnAvAsa, AraNa ane acuta kalapamAM traNaso vimAnAvAso kahyAM che. A rIte Anata, prANuta, zrI bhagavatI sUtra : 1 257 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AraNa ane ayyata e cAre kamAM ekaMdare sAtaso vimAnAvAsa che. nIcenAM veyakamAM ekase agiyAra vimAnAvAsa, madhyama kaiveyakamAM eka sAta vimAnAvAsa ane uparanAM praveyakamAM eka vimAnAvAsa che. tathA anuttaramAM pAMca ja vimAnAvAsa che. A rIte vaimAnika denA vimAnAvAsonI kula saMkhyA cerAsIlAkha sattANuM hajAra ne tevIsanI (8497023) thAya che. e pramANe traNa gAthAone artha thAya che. sa 1 24 coisa prakAra ke daNDakoMmeM sthitisthAnakA nirUpaNa sthitisthAnanirUpaNa- "saMeo puDhavi-rUi-moTIT" ityAdi ! mUlArtha-saMgo dvAra saMgraha gAthA vaDe nIcenI bAbate batAvavAmAM Ave che. puSi kruiti nA pRthivyAdi jIvavAmAM sthiti na avagAhanA sthAna 2 sarasaMghavameva vaMToLa zarIra 3 saMhanana 4 saMsthAna pa sAiLe. guvakone rasajJAna lezyA 6, dRSTi 7, jJAna 8, yega 9 ane upayoga 10, e dasa sthitisthAna che. sthitisthAnanuM nirUpaNa karatAM gautamasvAmI pUche che ke-mIpe naM maMhe bhagavan! racaqmAM putravINa ratnaprabhA pRthivImAM tIrANa niyAvArIsahaste, tIsalAkha narakAvAsamAM mevAMsi eka eka niyAvAyaMsa narakAvAsamAM arthAtu pratyeka narakAvAsamAM ne rUcA nAraka chanA jevA kiTTAnA pannattA keTalAM sthitisthAna kahyAM che ? A praznane uttara ApatAM prabhu kahe che ke noma ! saMjJA TidA pannattA he gautama ! nAraka chAnAM sthitisthAna asaMkhyAta kahelAM che, te nahIM te A rIte che, ganniA udde jaghanya sthiti dasahajAra varSa AdinI che. mAphiyA sannivA kirTa A eka samayaadhika jaghanyasthiti sudhAraNA kanniA Dhi jAva asaMvedanamahiyA nicA TiTTa be samaya adhika jaghanya sthiti yathAvata asaMkhyAta samaya adhika jaghanyasthiti taHIToriyA ki A utkRSTa sthiti aneka prakAranI che. have A sthAnamAM rahenArA kolAdi upagayukta nAraka jIvonuM vibhAga pUrvaka nirUpaNa karavA mATe gautamasvAmI pUche che--mIre i mete ! racAvamA puDhavIe tIsAe nirayAvAsasayasahassesu egamegaMsi nirayAvAsaMsi jahanniyAe ThiIe vamAnA naiyA vi joblovattA mAovasattA mA vAttA homavarattA he bhagavana! ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsamAMnA pratyeka narakAvAsamAM jaghanya sthitimAM vartamAna nAraka jIve zuM kopayukta hoya che? ke mAnopayukata hoya che? ke mApayukata hoya che? ke lepayukta heya che? A praznane uttara ApatAM bhagavAna kahe che ke joyamAM ! save ka tAva hom zophovA ja zrI bhagavatI sUtra : 1 258 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he gautama ! samasta nArakAvAsamAM jaghanya sthitivALA kodhapayukata hoya che. ? navA #oNovAsA 2 movatta ja ghaNuM kopayukta ane koI eka mApayukata havA hovattA ca mALovAya kopayukta ghaNA ane mApayukata paNa ghaNA 3 avA hovA ja mALovatta 2 ghaNuM kodhapayukta ane kaI eka mAne payukata 4 navA srovaratta 2 mAcovavattA ca ghaNuM kopayukta ane mApayukata paNa ghaNA pa thavA doraDattA ca hoddovara e ghaNu krodhayukta ane keAI eka lebhayukata 6 vahovattA ca hovaphA ya ghaNuM kopayukta ane lerAta paNa ghaNuM 7 A rIte asagI eka ane vikasaMgIka che maLIne sAta bhAMgA thAya che. have traNa sagI bAra bhAMgA kahevAmAM Ave che. aphavA hovA ja mALavAre 2 movalle ja athavA ghaNA kopayukata ane kaI eka mApayukata temaja mApayukata paNa keI eka hoya che 1 zrophovattA ca mALo 2 mAvavattA 2 athavA ghaNA kopayukata keI eka mAne payukta ane ghaNu mApayukatara hovasattA ja mALovasattA mAyovatta 2 athavA ghaNA kIdhayukata ane mAnapayukata paNa ghaNA hoya che ane keI eka mApayukata hoya che. 3 johavattA 2 movaDad 2 mAcovattA ca athavA ghaNuM krodha, mAna ane mAyAthI e traNethI yukta hoya che. 4 gvuM mALo meLavi eja pramANe krodhamAna ane lebhanI sAthe paNa cAra bhAMgA thAya che. 5 vaM sunAvA hoi vara eja pramANe kedha mAyA ane lebhanI sAthe paNa cAra bhAga thAi che. 6 gvuM vora AvI rIte badhA maLIne trikasaMgI bAra bhAMgA thAya che. have cAra saMgI ATha bhAMga kahe che.-chA gALA mAthA mena zodho maLyo te DhoTuM gayuMcatA baTTa) tyAra pachI koine rAkhIne (krodhanI sAthe) mAna. mAyA ane temanI sAthe ATha bhAMgA thAya che, tevuM sattAvI mA cA) A rIte asaMgI 1 dvi saMyogI 6 cha traNa sagI 12 ane cAra sagI 8 ATha meLavatAM 27 satyAvIsa bhAMgA thAya che. (mIse gaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe nirayAvAsasayasahassesu ega zrI bhagavatI sUtra : 1 259 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ megaMsi nirayAvAsaMsi samayAhiyAe jahanniyAe ThiIe vaTTamANA neraiyA ki kohovauttA mALavavattA? mAvattA ? movaDattA? he bhagavana A ratnaprabhA pRthvImAM je 30 trIsa lAkha narakAvAsa che temAnA pratyeka narakAvAsamAM samayAdhika jaghanya sthitimAM rahelA nArakajI zuM kopayuta hoya che? ke mAnapayukta hoya che? ke mAyopayukta hoya che? ke lobhapayukata hoya che ! o praznano javAba ApatAM mahAvIra prabhu A pramANe kahe che.-(yanA!) he gautama ! ( vAtta , mALA re , mArA movattA 2) koI eka kopayukata hoya che. keI eka mAnopayukata hoya che. koI eka mAyopayukta hoya che, keI eka lAbhapayukta hoya che ? (havattA ya mALavavatta ja kAcovattA movattA ) ghaNuM kopayukata hoya che, ghaNA mAnopayukta hoya che. ghaNuM mAyopayukta hoya che. ane ghaNA lopayukata hoya che. javA devatte bhALAvavatta 2 athavA keI eka kodhapayukata ane koI eka mapayukta hoya che. 3 (ghavA hovA ja, mALo vattA ) athavA kaI eka krepiyukta ane ghaNA mAnapayukata hoya che.) parva zarIruM aMga ne caDyA)A rIte eMsI bhAMgA samajavA. (gvaMrAva kramAdiyaae ThiIe, asaMkhenjasamayAhiyAe ThiIe, tappAuggukkosiyAe ThiIe sattAvIsaM bhaMgA mALiyA) A rIte eka samaya adhikathI laIne yAvata 10 dasa samaya saMkhyAta asaMkhyAta samaya adhika jaghanya sthitivALA nirayikomAM tathA tatkAgya utkRSTa sthitivALA narayikamAM 27 satyAvIsa satyAvIsa bhaMga samajI levA sU. 2 che TIkAtha-saMAho) saMgrahagAthA vaDe nIcenI bAbato batAvavAmAM Ave che"gDhavI" ItyAdi. "puDhavI" ahiM lupta sAtamI vibhaktivALo nirdeza che. tathA-pRthvI para upalakSaka che. te pada mAraphata pRthivyAdi jIvAvAsomAM (1) sthiti eTale ke sthitisthAna, (sthiti zabdathI ahIM sthitisthAna levAyuM che ema jANavuM) (2) avagAhanA sthAna, (3) zarIra, (4) saMhanana, (5) saMsthAna, (6) vezyA, (7) dRSTi, (8) jJAna, (9) yega, ane (10) upayoga e dasa vastuone A uddezakamAM vicAra karavAmAM Avyo che. upara mujaba gAthAne artha che. have sUtrakAra sau pahelAM ratnaprabhA pRthvImAM sthitisthAnanuM nirUpaNa kare che-(phamANe maMte!) he pUjya ! A (rAjapamA guDhavI) ratnaprabhA pRthvImAM (tInA niracAvAkSasacaraNeyu) AvelA trIsa lAkha narakAvAsamAMnA (rUme re niravAvAyaMsa) pratyeka narakAvAsamAM (jorarUALe jevA TiLA pauttA) nAraka jInAM keTalAM sthitisthAna kahyAM che ? AyunA vibhAgone "sthitisthAna" kahela che. eTale ke pratyeka nArakAvAsamAM rahenAra nAraka jInuM keTaluM keTaluM AyuSya kahyuM che ? uttara-(vamAM ! asaMjJA dANA vannattA) he gautama ! tIsalAkha narakAvAsamAMthI eka eka nArakAvAsamAM rahetA nAraka jInAM asaMkhyAta sthitisthAna kahyAM che. tenuM zrI bhagavatI sUtra : 1 260 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAtparya A pramANe che-pahelI pRthvInI apekSAe nArakanI jaghanya sthiti dasahajAra varSanI ane utkRSTanI sthiti eka sAgaropamanI che. A jaghanya sthitimAM eka eka samayanI vRddhi karavAthI asaMkhyAta sthitisthAne thaI jAya che. utkRSTa sthiti viSe paNa eja pramANe sama javuM. kAraNa ke sAgaropamanAM samaya asaMkhyAtA hoya che. jema ke--koI nAraka jIvanI jaghanyasthiti dasa hajAravarSanI che, keI bIjA nAraka jIvanI jaghanya sthiti dasahajAra varSa karatAM eka samaya adhika che. keI trIjA nArakajIvanI jaghanya sthiti dasa hajAra varSa karatAM be samayanI adhika hoya cheA rIte sAgaropama sudhI samayanI vRddhi asaMkhyAta vibhAgavALI hovAthI temanuM AyuSya paNa asaMkhyAta vibhAgavALuM hoya che. A rIte narakAvAsanI apekSAe asaMkhyAtA sthitisthAne hoya che. A nArakAvAsamAM jaghanya ane utkRSTa sthitinA vibhAge keTalAM che ane kevAM che. te bIjA sUtranI madadathI jANuM levuM. jema ke pahelA pAthaDAnA narakAvAsamAM jaghanya sthiti dasahajAra varSanI ane utkRSTa sthiti nevuM hajAra varSanI che. e vAta A sUtra mAraphata darzAve che-"taMnA" ItyAdi. ( fromyA ) "jaghanya sthiti dasahajAra varSa AdinI che." A prathama sthitinuM sthAna thayuM ? te sthitisthAna dareka narakamAM judAM judAM che. (sacAhiyA =nniyA sirpha ) A jaghanya eTale ochAmAM ochI sthitimAM jyAre eka samaya vadhI jAya che tyAre bIjuM sthiti sthAna banI jAya che, A pramANe eka eka samaya vadhatAM vadhatAM jyAre asaMkhyAtA samaya sudhI A jaghanya AyuSya vadhatuM jAya che tyAre tene asaMkhyAta samayAdhika jaghanyAyuM kahevAya che. eja vAta dunanayA " ityAdi pade vaDe A rIte prakaTa karavAmAM AvI che. "suramavAhiyA =niyA Dhi nAva bannasamANiyA kAiyA di" have sauthI chellA sthitisthAnane batAvavAne mATe sUtrakAra kahe che ke "tavAlAsiyA Ti" "A utkRSTa sthiti aneka prakAranI che." tethI tene "tawA " A vizeSaNa vaDe batAvavAmAM Avela che. je narakavAsanI jeTalI utkRSTa sthiti batAvI che, te paNa eka sthiti sthAna che. te sthitisthAna paNa aneka prakAranAM che, kAraNa ke judA judA narakAvAsanI apekSAe utkRSTa sthiti paNa judI judI hoya che, A samasta kathananuM tAtparya A pramANe che-prathama pRthvImAM je trIsa lAkha narakAvAsa che, te narakAvAsamAMnA judA judA narakAvAsamAM rahenAra nAraka jIvanI sthitinAM sthAne asaMkhyAtA che. kAraNa ke judA judA narakAvAsamAM rahenArA nAraka jIvonI jaghanya ane utkRSTa sthiti eka sarakhI te hotI ja nathI. pahelI pRthvInI apekSAe A kathana thayuM che ke jaghanya sthiti dasa hajAra varSanI ane utkRSTa sthiti eka sAgaropamanI che. judA judA narakAvAsanI apekSAe jaghanya sthitimAM paNa aneka bhede che. ane utkRSTa sthitimAM paNa aneka bhede che. keI jIvanI dasa hajAra varSanI jaghanya sthiti che te kaI jIvanI "eka samaye adhika dasa hajAra varSanI" jaghanya sthiti che. A rIte ke trIjA nAraka jIvanI be samaya adhika, koInI traNa samaya zrI bhagavatI sUtra : 1 261 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhika, kaI cAra samaye adhika A rIte eka sAgaropama sudhI samayenI adhikatA havAthI sthiti sthAnonAM paNa asaMkhyAtA bhedo thAya che, eja rIte pahelI narakanA pahelA prastaTanI apekSAe vicAra karavAmAM Ave te tyAM paNa A kathana lAgU paDe che jema ke pahelA prastaTamAM jaghanyanI sthiti dasa hajAra varSanI che ane utkRSTa sthiti nevuM hajAra varSanI che. tyAM paNa jaghanya sthitinuM eka sthAna ane eka samayAdhika jaghanya sthitinuM bIjuM sthiti sthAna thAya che, ane A rIte be samayAdhika jaghanya sthitinuM trIjuM sthiti sthAna thaI jAya che. asaMkhyAtA samaya sudhI eka eka samayanI vRddhi thatAM thatAM je aMtima jaghanya sthiti Ave che tene asaMkhyAta samayAdhika jaghanya AyuSya kahe che. ane A rIte te sthitinAM asaMkhyAta sthAna thAya che. A rIte nevuM hajAra varSanAM utkRSTa AyuSya sudhI asaMkhyAtA sthitisthAne banI jAya che. pUrvokta prakAre sthitisthAnenuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra te sthAnamAM rahenArA krodhAdika upayoga yukta nAraka chAnuM vibhAga pUrvaka nirUpaNa karavAne mATe sUtrakAra kahe che ke-(rUmIne be maMte ! racacvmA guDhavINa tIhANa niyAcaassyshssesu egamegaMsi nirayAvAsaMsi jahaNiyAe ThiIe vaTTamANA neraiyA kiM doravattA, mALavattA, mAyAvattA, movalattA ?) he pUjaya ! ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsamAMnA pratyeka narakAvAsomAM jaghanya sthitimAM vartamAna nAraka jIvo zuM kopayukta hoya che? ke mApayukta hoya che? ke mAyopayukta hoya che? ke lepayukta hoya che ? uttara-(joyA ! sa Sa tAra phonnA, dorAkanA 2) he gautama! samasta nArakAvAsamAM rahela prathamanI jaghanya sthitivALA samasta nAraka che kodhayukta hoya che. eTale ke samasta narakAvAsamAM prathamanI jaghanya sthitivALA nAraka cha sadA kALa rahe ja che. temAM krodhAyukta nArake ghaNuM hoya che. tethI krodhayukta nAraka chamAM sattAvIsa bhAMga thAya che. ane eka, be, traNa vagere asaMkhyAta samayathI adhika ajaghanya sthitivALA nAraka che kyAreka ja hoya che. tethI temanAmAM krodhAdithI upayukta nAraka jIvonI saMkhyA ekathI aneka hoya che. tethI tyAM eMsI bhAMgA thAya che. ekendriya jIvomAM te badhA kaSAyethI upayukta jIva pRthvI, jaLa, teja, vAyu ane vanaspati gatimAM ghaNuM ja hoya che. tethI tyAM bhAMgA thatA nathI. eja vAtane "saMma" ItyAdi. gAthAmAM kahevAmAM AvI che. jyAM virahane saMbhava hoya tyAM eMsI bhagA karavA ane jyAM virahane saMbhava na hoya tyAM bhAMgA karavA nahIM athavA bhAMgI karavA hoya to sattAvIsa bhAMga karavA A gAthAmAM je "viraha" kahyA che te krodhAdi upayukta nAraka jInI sattAnI apekSAe jANa-temanI utpattinI apekSAe nahIM. kAraNa ke ratnaprabhA pRthvImAM utpatti virahakALa jevIsa muhUrtane kahyuM che. je ahi utpattinI apekSAe virahakALa levAmAM Ave te jyAM sattAvIsa mAM kahyA zrI bhagavatI sUtra : 1 262 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tyAM paNa utpattinA virahanA sabhavathI eMsI bhAMgA ja thavA joie-ane sattAvIsa bhAMgAnA te abhAva ja hAvA joie. paNa zAstramAM sattAvIsa bhAMgA kahyA che. tethI e sArAMza nIkaLe che ke utpattinI apekSAe viraha samajave nahI. paNa sattAnI apekSAe ja viraha samajavA. " sattve va tAva honnA hoddovalattA "dareka narakamAM pAtapeAtAnI sthitinI apekSAe jadhanya sthitivALA nAraka jIvA niraMtara bahu ja hoya che. tathA nArakIne bhava krodhanA udayathI bharapUra hAya che--eTale nArakInA bhava krodhanI adhikatAthI sadA kALa vyApta hoya che. te kAraNe samasta nAraka jIvA krodhathI upayukta hoya che. A pahelA bhAMge che. ( navA) ItyAdi sUtra dvArA dvika sacAga, trika sacAga, ane catuSka sacAga saMbaMdhI bhAMgA khatAvavamAM AvyeA che.je A pramANe che. temAMnA pahelA dvikasaceMgamAM bhAMgA A pramANe che--(hovakattA ca mALA jJeya) krodheApayukta mAneApayukta- dvika sayAgamAM chae bhAMgAmAM krodhane mahuvacanathI yukta rAkhIne cha bhAMgA karavAmAM AvyA che. te cha bhAMgA A rIte karavA-(1) krodhavALA dhaNA ane mAnavALA kAika ja, (2) krodhavALA ghaNA ane mAnavALA paNa ghaNA, (3) krodhavALA ghaNA ane mAnavALA koi eka ja, (4) krodhavALA ghaNA ane mAyAvALA paNa ghaNA, (5) krodhavALA ghaNA ane lAbhavALA kAI eka ja (6) krodhavALA ghaNA ane leAbhavALA paNa ghaNA. A rIte dvika sacAga vaDe uparAkta cha bhAMgA thAya che. have trika saMcAga vaDe khAra bhAMgA ane che. ahiM krodhI nAraka jIvA ghaNA hovAthI krodha dareka bhAMgAmAM bahuvacanamAM rahe che. havemAra bhAMgA nIce mujaba jANavA-(1) krodhI ghaNA tathA mAnI ane mAyAvI koika ja, (2) krodhI ghaNA mAnI kAIka ja mAyAvI ghaNA, (3) krodhI ghaNA mAnI paNa ghaNA paNu mAyAvI kAika ja. (4) krodhI ghaNA, mAnI ane mAyAvI paNa ghaNA, krodha, mAna ane mAyA e paddhatithI jema cAra bhAMgA upara batAvyA eja paddhatithI krodha, mAna ane leAbhathI paNa cAra bhAMgA ane che. te A pramANe che. (1) krodhI ghaNA tathA mAnI ane leAbhI kAika ja, (2) krodhI ghaNA, mAnI koIka ja ane lebhI ghaNA, (3) krodhI ghaNA, mAnI ghaNA, paNa leAbhI kAIka ja. (4) krodhI ghaNA temaja mAnI ane leAbhI paNa ghaNA. eja pramANe krodha, mAyA ane lAbhathI paNa cAra bhAMgA ane che, je nIce mujaba che. (1) krodhI ghaNA tathA mAyAvI ane leAbhI keAIka ja (ra) kredhI ghaNA mAyAvI koika ja ane leAbhI ghaNA. (3) kAdhI ghaNA, mAyAvI ghaNA paNa leAbhI kAika ja. (4) krAdhI ghaNA ane mAyAvI tathA lAbhI paNa ghaNA A rIte trika sacAgInA khAra bhAMgA jANavA. zrI bhagavatI sUtra : 1 263 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAranA saMgathI ATha bhAMgA nIce mujaba thAya che-(1) krodhI ghaNuM mAnI mAyAvI tathA lebhI kaIka ja. (2) kodhI ghaNA, mAnI, mAyAvI kaIka ja ane lebhI ghaNuM, (3) krodhI ghaNuM, mAyAvI ghaNuM ane mAnI tathA lebhI keIka ja. (4) kodhI ghaNA, mAnI koIka ja mAyAvI tathA lebhI ghaNuM A rIte mAnIne ekavacanamAM rAkhIne cAra bhAMgA banyA, have mAnane bahuvacanamAM rAkhIne nIce mujaba cAra bhAga bane che. (5) kodhI ghaNuM mAnI ghaNuM mAyAvI tathA lobhI keIka ja. (6) krodhI ghaNuM mAnI ghaNA ane lebhI paNa ghaNuM ane mAyAvI kaIka ja. (7) krodhI ghaNu mAnI ghaNu mAyAvI ghaNA paNa lebhI koIke ja, (8) kodhI ghaNA, mAnI ghaNuM mAyAvI tathA lebhI paNa ghaNuM. A rIte cAranA sAgathI ATha bhAMgA thayA. A rIte jaghanya sthitivALA nAraka jImAM eka, cha, bAra ane ATha bhAMgAne saravALo karavAthI kula sattAvIsa bhegA thAya che, jaghanya sthitivALA nAraka cha saMbaMdhI sattAvIsa bhAgamAM kone sarvatra bahuvacanarUpe levAnuM kAraNa e che ke jaghanya sthitimAM rahenArA kodhI nAraka jI haMmezAM ghaNA ja hoya che. have mULa sUtrane artha ApavAmAM Ave che-(jo !) he gautama ! jaghanya sthitimAM rahenArA (salve vitAva choDanA hovA ja, havA kohovauttA ya mANovautte ya, ahavA kohovauttA ya mANovauttA ya, ahavA johavavattA ja mAre , phucAri) e badhA kopayukta hoya che, athavA ghaNuM nArake kopayukta hoya che ane kaIka manopayukta hoya che. athavA ghaNA kopayukta ane mAnapayukta hoya che. athavA ghaNA kopayukta hoya che, ane kaIka mApayukta hoya che. athavA ghaNA krodhapayukta ane mAyopayukta hoya che. athavA ghaNuM kIdhepayukta ane kaIka lebhapayukta hoya che. athavA ghaNA kopayukta ane lepayukata hoya che. trika saMgI bhAMgAonuM svarUpa A pramANe che- (mahuvA-hovA ja mALovAre 2, mAthAvatta 2 ) athavA ghaNA kropayukta hoya che ane kaI eka mapayukata ane mAryopayukta hoya che.( hovAnA mALovara ja mAvattA ca ) athavA ghaNuM kopayukata ane mAyAyukata hoya che ane keI eka mApayukata hoya che. (phovara , maLavattA ja, mAronaBtta 4) athavA ghaNA krodhopayukata ane mAnapayukata hoya che ane kaI eka mAyopayukata hoya che. (kroNovAd ca mALavavattA ja, kAcovarattA ca ) athavA ghaNuM ke, mAna ane mAyA e traNethI upayukta hoya che. (ga mAthA roja ri ) eja pramANe krodha, mAyA ane lebhanI sAthe paNa cAra bhAMga banAvavA. (aa vohamALomena vi vara) eja pramANe kedha, mAna ane lebhanI sAthe paNa cAra bhAga banAvavA joIe. A bhAMgAone TakAmAM AgaLa batAvavAmAM Avela che. tethI ahIM te bhAMgAo batAvavAmAM AvyA nathI. (aaN jAra) A rIte te badhA bhAMgAone bhegA karavAthI bAra bhAga banI jAya che. (pachI maLa mAyA DhoLa ca oddo maphacavo) tyAra pachI mAna, mAyA ane lebhanI sAthe koInI bhajanA karavI joIe. (te zo ajA) krodhane cheDayA vinA (koinI sAthe) cAra sagI ATha bhAMga zrI bhagavatI sutra : 1 264 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA joIe. (gvaM sattAvIsaM maM necavA) A rIte pUrvokata paddhati anusAra eka, cha, bAra ane ATha bhaMgane bhegA karavAthI kula sattAvIsa bhAMgA bane che. te badhA bhAMgAnuM spaSTIkaraNa AgaLa TIkAmAM karavAmAM AvyuM che. ratnaprabhAmeM sthiti sthAna kAnirUpaNa eka samaya adhika jaghanya sthitinI apekSAe eMsI bhAMgA batAvavAne mATe sUtrakAra kahe che ke (rUmId i maMte! racAvamA puDhavI tInA niracAvArasA. sahassesu egamegaMsi nirayAvAsaMsi samayAhiyAe jahannadiIe vaTTamANA neraiyA ki jovasattA, mALovara, mAyojaka stromovaDattA ?) he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvImAM je trIsa lAkha narakAvAsa che temAMnA pratyeka narakAvAsamAM samayAdhika jaghanya sthitimAM rahela nAraka jIve zuM kopayukta hoya che? ke mAne payukata hoya che? ke mApayukta hoya che? ke lebhopayukata hoya che? teno javAba mahAvIra prabhu A pramANe Ape che-(jo !) he gautama ! (jo hovaDara 2 mLavAre ja mArottera homoya34 2) keI eka kopayukata hoya che, koI eka mAnapayukta hoya che, keI eka mAyopayukata hoya che, ane keI eka lebhapayukta hoya che. (krovarattA ca mALavattA ca, mAyovattA , movaDattA 2) ghaNA kedhapayuta hoya che, ghaNA mAnopayukata hoya che, ghaNuM mApayukta hoya che ane ghaNuM lebhapayukta paNa hoya che. (vA hovavuM mALovAra ca) athavA koI eka krodhayukta hoya che, ane koI eka mAnapayukta hoya che. (vA zoovauttara maLavattA 2) athavA kaI eka kopayukata hoya che ane ghaNA mAne payukta hoya che. (guM chuM maM necatrA) A pramANe 80 bhAMgA bane che ema samajavuM (gvuM vAra lenAvAhiyANa rphi) A rIte be samayathI zarU karIne saMkhyAta samayAdhika sthiti paryanta pratyekanA 80 bhAMgA samajavA tathA (mahattamakriyANa kag argiarznoliyAd fTA sattAvIsa mA mALiyadavA) asaMkhyAta samayAdhika sthitimAM tathA vivakSita nArakAvAsane yogya utkRSTa sthitimAM pUrvokta 27 bhAMgA ja jANavA kAraNa ke tyAM nAraka ghaNuM hoya che. A pramANe mULa sUtrane artha che. have tenuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-eka sayamathI laIne saMkhyAta adhika samayavALI jaghanyasthitimAM keTalIka vakhate nAraka jIve hotA ja nathI ane je kadAca hoyato ekapaNa hoI zake ane aneka paNa hoI zake. tathA eka Adi saMkhyAta samayAdhika utkRSTa sthitinA nAraka che paNa keI samayamAM ja hoya che. temanAmAM kedhAdi upayukata nAraka jIvonI saMkhyA eka ane aneka hoI zake che. tethI 80 bhAMgA banI jAya che. te bhAMgA have batAvavAmAM Ave che. kedha, mAna, mAyA. ane lebhamAM ekava saMkhyAnI apekSAe 4 bhAMgA thAya che, jema ke koI eka kedhathI yukta hoya che. keI eka mAnathI zrI bhagavatI sUtra : 1 265 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yukata hoya che. kAI eka mAyAthI yukata hAya che, kAi eka lebhathI yukata hoya che. tathA krAdikAmAM khaDutvanI apekSAe 4 bhAMgA thAya che. jema ke aneka nAraka jIva kreAdheApayukata hoya che, mAnopayukata hoya che, mAyeApayukta hoya che. ane lebheApayukata hAya che. te krodhAdikanA dvikasayAgathI 24 bhaMga thAya che jema ke- ke ane mAnamAM ekavacana ane bahuvacana laI ne 4 bhAMgA banI jAya che. eja pramANe kreAdha ane mAyAmAM ekavacana ane mahuvacana laine khIjA cAra bhAMgA ane che. eja pramANe krodha ane lebhamAM ekavacana ane bahuvacana laiMne 4 bhAMgA ane che. mAna ane mAyAmAM eka vacana bahuvacana laine cAra bhAMgA ane che. mAna ane lebhamAM ekavacana tathA bahuvacana laine cAra bhAMgA ane che. tathA mAyA ane leAlamAM eka vacana tathA mahuvacana laI ne cAra bhAMgA thAya che. A madhA bhAMgAnA saravALe 24 thAya che. te A pramANe che. (1) koI eka nAraka jIva kreAdhathI upayukata hoya che ane mAnathI paNu uparyukta heAya che. (2) koI eka nAraka jIva krodhathI upayukta hoya che ane aneka nAraka jIva mAneApayukta heAya che.(3) aneka nAraka jIva kreAdhayukta hoya che ane keIeka nAraka jIva mAnayukta hoya che. (4) ghaNA nAraka jIva krodhayukta ane mAnayukta hAya che. (5) kAI eka nAraka jIva krodhayukata ane kAi eka mAyAyukata hoya che. (6) koi eka nAraka chatra krodhathI upayukta hAya che ane aneka nAraka jIva mAyAthI upayukta hoya che. (7) eneka nAraka jIva krodhathI yukta hAya che ane eka nAraka jIva mAyAthI upayukta heAya che. (8) aneka nAraka jIva krodhathI ane mAyAthI upayukta hAya che. (9) kAi eka nAraka jIva krodha ane leAbhathI yukta hAya che. (10) kAi eka krodhathI ane aneka lAbhathI upayukta hAya che, (11)aneka nArakajIva krodhathI upayukta hAya che te kAi eka nAraka jIva leAbhathI uparyukta hAya che. (12) aneka nAraka jIva krodha ane lAbhathI upayukta hoya che. (13) kAi eka nAraka jIva mAnathI ane mAyAthI upayukta hAya che. (14) koi eka nAraka jIva mAnathI upayukta hoya che ane aneka nAraka jIva mAyAthI uparyukta hAya che. (15) aneka nAraka jIva mAnathI upayukta hoya che ane koI eka nAraka jIva mAyAthI upayukta heAya che. (16) aneka nAraka jIva mAnathI ane mAyAthI paNa upayukta hoya che. (17) kAi eka nAraka jIva mAnathI ane lAbhathI upayukta heAya che. (18) kAi eka nAraka jIva mAnathI ane ane aneka nAraka jIva lAbhathI upayukta hAya che. (19) aneka nAraka jIva mAnayukta ane koi eka nAraka jIva leAbhayukta heAya che. (20) aneka nAraka jIva mAnathI ane lAbhathI upayukata hoya che. (21) koi eka nArakajIva zrI bhagavatI sUtra : 1 266 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAthI ane lAbhathI upayukata hAya che. (22) koI eka nAraka jIva mAyAthI upayukata hAya che ane aneka lAbhathI upayukata ya che. (23) aneka nAraka jIve mAyAthI ane kAieka lAbhathI hAya upayukata che. (24) aneka nAraka jIvA mAyAthI ane lAbhathI upayukata hoya che. e rIte 24 lAMgA bane che. traNanA saceAgathI A rIte 32 bhAMgA ane che-krodha, mAna, mAyA, e traNe ekavacanamAM rAkhIne eka bhAMge thAya che. te traNemAMthI mAyAne bahuvacanamAM mUkIne khIjo bhAMgA thAya che. uparanA khanne bhAMgAmAM mAnane bahuvacanamAM mUkIne trIjo tathA ceAthe bhAMgeA bane che. A rIte traNanA sacAgathI e cAra bhAMgA khanI jAya che. A cAra bhAMgAmAM krodhane bahuvacanamAM rAkhIche bIjA cAra trika saceAgI lAMgA bane che. A rIte krodha, mAna, ane mAyAnA sayAgathI trika saMyogI 8ATha bhAMgA khanI jAya che. eja pramANe krodha, mAna ane lAbhanA saMcAgathI khIjA ATha bhAMgA anAvI zakAya che. eja pramANe krodha' mAyA ane lAbhanA trikasa ceAgI trIjA ATha bhAMgA khanAvI levA joie. ane mAna, mAyA tathA leAlanA saceAgathI trikasa'yeAgI ceAthA ATha bhAMgA manAvI levA joI e.te 32 bhAgAAnuM spaSTIkaraNa A pramANe che. (1) koi eka nAraka jIva krodheAyukata, mAneApayukata ane mAyApayukata hAya che. A traNemAM eka vacana rahela che. (2) kAi eka nAraka jIva krodhepayukata ane mAneApayukata hAya che aneka nAraka jIvA mAyApayukata hoya che. A bhAMgAmAM krodha ane mAnamAM ekatva ane mAyAmAM mahatva hoya che. (3)kAi eka nAraka jIva krodheApayukata, mAyApayukata hAya che ane aneka nAraka jIvA mAneApayukta hoya che. A bhAMgAmAM mAnane bahuvacanamAM mUkayuM che. (4) kai eka nAraka jIva krodheApayukta hoya che. are ghaNA nAraka jIvA mAneApayukata hAya tathA mAryeApayukata hoya che. A bhAMgAmAM mAna, ane mAyAne mahuvacanamAM mUkela che. (5) aneka nAraka jIveA krodheApayukta hAya che ane kai eka nAraka jIva mAnepayukta ane mAceApayukata hoya che. (6) aneka nAraka jIva krodheApayukata ane mAyeApayukata hAya che ane koi eka nAraka jIva mAneApayukata hoya che. (7) aneka nAraka jIve krodheApayukata ane mAnApayukata hAya che ane koi eka nAraka jIva mAceApayukata hAya che. (8) aneka nAraka jIve krodheApayukata, mAne payukata ane mATeApayukata hoya che. A bhAMgAmAM traNene bahuvacanamAM mUkayA che. (9) kAi eka nAraka jIva krodheApayukata, mAnApayukata ane lAbheApayukta hoya che. A bhAMgA traNene eka vacanamAM mUkavAM che. (10) keI eka nAraka jIva krodheApayukata ane mAneApayukata hoya che. tathA aneka nAraka jIve lAlApayukata hoya che. (11) aneka nAraka jIvA krodheApayukata ane mAnepayukata hAya che tathA kAi eka nAraka jIva leAbhApayukata hoya che. (12) aneka nAraka jIve! mAnayukata ane lebhayukata hAya che tathA koi eka nAraka jIva kodhAyukata hAya che. (13) nAraka jIve krodheApayukata hoya che koI eka mAneApayukata ane koi eka lebheApayukata hAya che. (14) aneka nArakA krodha ane leAbhayukata hoya che jyAre kAi eka mAnayukata hAya che, (15) aneka nArA ane mAnathI upayukata ane kAi eka zrI bhagavatI sUtra : 1 267 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lejopayukata hoya che. (16) aneka nAraka ja krodhapayukta, mAne payukta ane lepayukta hoya che. have mAnanI jagyAe mAyAne mUkavAthI nIce pramANe ATha bIjA bhAMgA banaze (17) keI eka nAraka jIva kopayuta, mAyopayukta ane lepayukta hoya che. (18) keI eka nAraka jIva kopayukata ane mAyopayukata hoya che ane ghaNA nAraka che payukta hoya che. (19) keI eka nAraka jI kopayukata ane lepayukata hoya che. ane ghaNuM nAraka mApayukta hoya che. (20) keI eka nAraka jIva phodhapayukta ane ghaNAnAraka che mApayukta ane ghaNuM lebhapayukta hoya che. (21) ghaNA nAraka che krodhapayukta ane koI eka nAraka jIva mAyApayukata ane lebhopayukata hoya che. (22) ghaNA nAraka jIva kopayukata ane lebhapayukata hoya che. ane keI eka nAraka jIva mApayata heya che. (23) ghaNuM nAraka jIva kopayukata ane mApayukata hoya che ane kaI eka nAraka jIva lebhapayukata hoya che. (24) ghaNuM nAraka jo kopayukata, mApayukata ane lobhapayukata hoya che. have krodhanI jagyAe mAna mUkIne cothA ATha trikasaMgI bhAMgA nIce pramANe banaze-(25) ke eka nAraka jIva mAnapayukata, mApayukta ane lopayuta hoya che. (26) keI eka nAraka jIva mAnopayukata, mApayukta hoya che ane ghaNuM lepayukata hoya che. (27) keI eka nAraka jIva mAnapayukta ane ghaNA nAraka jIve mAyopayukta ane keI eka lepayukta hoya che. (28) koI ekanAraka jIva mAnopayukata ane ghaNuM mApayukata ane lebhapayukata hoya che. (29) ghaNuM nArake mAnepayukata ane kaI eka nAraka mApayukata ane lepayukata hoya che. (30) ghaNA nArake mAnapayukta ane lebhapayukta ane kaI eka nAraka mApayukta hoya che. (31) ghaNA nArake mAnopayukta ane mAyopayuta ane kaI eka nAraka jIva lejopayukta hoya che. (32) ghaNuM nArake mAnopayukta, mApayukata ane lepayukata hoya che. have catuSka saMga dvArA 16 bhAMgA A pramANe bane che - krodha, mAna, mAyA ane lebha e cArene eka vacanamAM rAkhIne pahele bhAge bane che. lebhane bahuvacanamAM rAkhIne bIjo bhAga bane che. have mAyAne bahuvacanamAM mUkIne trIjo tathA ce bhAge banaze. pahelA be bhAMgI mAyAne eka vacanamAM rAkhIne banelA che. ane trIje ce bhAge mAyAne bahuvacanamAM rAkhIne bane che. A rIte cAra bhAMgA thAya che. uparanA cAre bhAMgAmAM mAnane bahuvacanamAM rAkhIne bIjA cAra bhAga bane che. A rIte je ATha bhAMgA bane che te AThe mAM kodhane bahuvacanamAM rAkhIne bIjA ATha bhAMgA bane che. pahelA ATha bhAMgAmAM krodhane eka vacanamAM rAkhe che. A rIte kula 16 bhAMgA cAranA sAgathI bane che. have te seLa bhAMgI vigatathI ApavAmAM Ave che- (1) kaI eka nAraka jIva kopayukata, mAnapayukta, mApayukta ane lebhepiyukata hoya che. (2) koI eka nAraka jIva payukata, mApayukta, mA zrI bhagavatI sUtra : 1 268 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ payukata ane ghaNA nAraka lepayukata hoya che. (3) keI eka nAraka jIva kopayukata, mApayukata ane lepayukta hoya che ane ghaNA nArake mApayukta hoya che, (4) kei eka nArAjIva krodhapayukta ane mAnapayukata hoya che ane ghaNA nAraka cha mApayukta ane lebhapayukata hoya che. (5) koI eka nArakajIva krepiyukta, mApayukta ane lebhapayukata hoya che ane ane ghaNA nAraka jIvo mApayukata hoya che. (6) koI eka nAraka jIva krodhapayukata ane mApayukata hoya che ane ghaNA nArako mApayukata ane lebhapayukata hoya che. (7) keI eka nAraka jIva kopayukata ane lepayukata hoya che ane ghaNu nArake mAne payukta ane mApayukata hoya che. (8) koI eka nAraka jIva krodhapayukata hoya che ane ghaNuM nAraka che mAne payukata mApayuta ane lebhapayukata hoya che. (9) ghaNu nAraka che kepayukata, ane koI eka nAraka jIva mApayukata, mApayukata ane lepayukata hoya che. (10) ghaNa nAraka che ke payukata ane lepayukta hoya che. ane keI eka nAraka jIva mAne payukata tathA mApayukata hoya che. (11) ghaNA nAraka che kodhapayukta ane mApayukata hoya che ane keI eka nAraka jIva mAne payukta ane lebhapayukta hoya che. (12) ghaNA nAraka cha krodhapayukata, mApayukata ane lebhapayukta hoya che ane kaI eka nAraka jIva mApayukata hoya che. (13) ghaNA nAraka jIvo kopayukata ane mAnapayukata hoya che ane keI eka nAraka jIva mApayukata ane lebhapayukta hoya che. (14) ghaNuM nAraka ja krodhapayukata. mApayukata ane lebhapayukta hoya che ane koI eka nAraka jIva mAyopayukta hoya che. (15) ghaNuM nAraka jIve kropayukta mApayukata ane mApayukata hoya che. ane keI eka nAraka jIva lepayukta hoya che. (16) ghaNa nAraka cho ke yukta, mAne payukata mApayukata ane lebhapayukta hoya che. A rIte catuSka saMyegI 16 bhAMgA bane che kedhAdikenA ekavacanamAM 4 bhAMgA dhAdikanA bahuvacanamAM 4 bhAMgA ke dhAdikanA drikasaMgI 24 bhAMgA kedhAdi kena trikasaMgI 32 bhAMga ane ke dhAdikanA catuSkasaMgI 16 bhAMgA. e badhA bhAMgAono saravALo 80 thAya che. A rIte be samayathI zarU karIne saMkhyAta samaya paryata pratyekanA eMsI bhAMgA samajavA. tathA asaMkhyAta samayAdhika je jaghanya sthiti che temAM vivakSita narakAvAsane gya je utkRSTa sthiti che temAM sattAvIsa bhAMga ja thAya che ema samajavuM. A bAbatanuM pratipAdana mULa sUtranA arthamAM karI devAmAM AvyuM che. te sU. 2 // zrI bhagavatI sUtra: 1 268 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnaprabhAmeM avagAhanA sthAna kA nirUpaNa avagAhanA sthAna ,, sthitisthAnanuM vistArapUrvaka nirUpaNa karIne have sUtrakAra avagAhanA sthAnanuM nirUpaNa karavA mATe sUtra kahe che--"mItte naM mate! " IMtyAdi sarala hAvAthI mUlAtha ApavAmAM Avela nathI. TIkAtha--(mItte na maMte ! cALamAN putrI) he bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM (lIlANa niyAvAsasayasaRmu) je trIsa lAkha narakAvAsa kahyAM che temAM ( meLaMsi nivAvAsatti) pratyeka narakAvAsamAM rahenArA (necALa jevA enAdAnA vaLattA ?) nAraka jIvAnAM keTalAM avagAhanAsthAna kahyAM che ? uttara--( noyamA ! ) huM gautama ! (trasaMvegnA oLATAnA paNT ) temanAM avagAhanA sthAna asaMkhyAta kahyAM che ( taMjJA) te A pramANe che(jJaLiyA onA) jaghanya avagAhanA (te jaghanya avagAhanA samasta narakAmAM aMzulanA asakhyAtamAM bhAga pramANa hoya che. ) ( sAAi naLiyA ovAdaLA ) jyAre eka pradezAdhika thAya che eTale ke jyAre jaghanya avagAhanAmAM eka pradezanI vRddhi thAya che tyAre te jaghanya avagAhanAne " ekapradezAdhika jaghanya avagAhanA " kahe che. (duHsAAi naLiyA oLA) jyAre te jaghanya avagAhanAmAM e pradezanA vadhAre thAya che tyAre te jaghanya avagAhanAne " dvipradezAdhika jaghanya avagAhanA " kahe che, A rIte ( nAva asaMvijJavasAyiA naLiyA onALA) asaMkhyAta pradezAdhika sudhInI jaghanya avagAhanA hoya che. ahIM 8 cAvat " padathI e sUcita karavAmAM AvyuM che ke tripradezAdhikathI laI ne cAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava, dasapradezAdhika avagAhanA tathA sakhyAtapradezAdhika jaghanya avagAhanAnuM grahaNu hAya che. jemAM jIva rahe che te kSetrane avagAhanA eTale ke zarIra kahe che. athavA-zarIranuM je AdhArabhUta kSetra che tene avagAhanA kahe che. te avagAhanAnA pradezanI vRddhi vaDe je vibhAgA thAya che te vibhAgAne avagAhanAsthAna kahe che. badhI narakeAmAM nAraka jIvAnI AchAmAM ochI avagAhanA ( jaghanya avagAhanA ) aMgulanA asakhyAtamAM bhAgapramANa kahI che. A jaghanya ava jadhanya zrI bhagavatI sUtra : 1 270 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gahanAmAM eka, be, traNa vagere pradezanI vRddhi thatAM thatAM jyAM sudhI te vRddhi asaMkhyAta pradezonI vRddhi sudhI pahoMce che, tyAM sudhInI avagAhanAne pradezonI vRddhiyukta jaghanya avagAhanA kahI che. ane te pradezavRddhine ja avagAhanA sthAna kahe che. A rIte te avagAhanA sthAna asaMkhyAta hoya che. (tAkoriyA zALA) tathA vivakSita nArakane yogya je utkRSTa avagAhanA hoya che tene "tastrAgya utkarSika avagAhanA" kahe che. jema ke teramA prarataTamAM (pAthaDAmAM) rahenAra nAraka jIvanI utkRSTa avagAhanA sAta dhanuSa, traNa rani (hAtha) ane cha aMgula pramANa che. (rUmIne i mate ! racanAmA puDhavINa) he bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM (tIttA nirAghAsacarasa) trIsa lAkha narakAvAsomAMnA (megaMsi niravAvAsaMti) pratyeka narakAvAsamAM (jiyANa narITY vALA ne cA) jaghanya avagAhanAmAM rahela nAraka jIvo ( jiM hovavattA, moravattA, mAyovattA, TomovavattA?) zuM kopayukata hoya che? mAnopayukata hoya che? mApayukata hoya che ? lejopayukta hoya che? bhagavAna mahAvIrasvAmI te praznano A pramANe javAba Ape che-(TocamA!) he gautama! ghaNI maMA mALiyadA) ahIM eMsI bhAMgA kahevA joIe. te eMsI bhAMga kayAM sudhI kahevA te darzAvavAne mATe kahevAmAM AvyuM che ke (nAva saMvedanAsANiyA ninA mojA ) saMkhyAta pradezAdhika jaghanya avagAhanA sudhI kahevA. ahIM "cAva" pada mAraphata eka pradezathI laIne dasa pradeza sudhIno pATha levAmAM Avyo che. A pramANe eka pradeza adhika jaghanya avagAhanAthI laIne saMkhyAta pradeza adhika jaghanya avagAhanAmAM eMsI bhAMga karavA joIe. tathA ( 7THcAra kaLiyA borgorg kadamar) asaMkhyAtapradezAdhika jaghanya avagAhanAmAM rahelA ane (tA SamrivAra zorg vamaLAbaM) tatrAgya utkRSTa avagAhanAmAM rahelA nArakanA-(phoTu vi sattAvAsaM maMng ) e baMnenA paNa sattAvIsa bhAMgA thAya che. tenuM kAraNa e che ke eka pradezathI laIne saMkhyAta adhika pradezavALI jaghanya avagAhanAmAM rahela nAraka che DA hovAne kAraNe temanAmAM krodha, mAna vagerethI yukata eka jIva paNa hoI zake che. te kAraNe pahelAMnI jema ahIM paNa eMsI bhAMgA bane che. paNa asaMkhyAta pradezAdhika je jaghanya avagAhanA che temAM tathA tatkAgya je utkRSTa avagAhanA che temAM rahela nAraka che ghaNA ja hoya che. te kAraNe temAM krodha, mAna vagerethI upayukta nAraka aneka hoya che. tethI krodhamAM bahuvacanAntatA Ave che ane mAnAdikamAM eka vacanatA tathA bahuvacanatA Ave che. A rIte tyAM sattAvIsa bhAMgA thAya che. zaMkA-je nAraka jIvo jaghanya sthitivALA che tathA je nAraka che zrI bhagavatI sUtra: 1 271 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanya avagAhanavALA che, temanA teo jaghanya sthitivALA hovAthI sattAvIsa bhAMga kahyA che ane jaghanya avagAhanAvALA hovAthI eMsI bhAMgA kahyA che. A banne kathanomAM zuM paraspara virodhAbhAsa nathI ? sanAdhAna-jaghanya sthitivALA je nAraka jIve che temanA jaghanya avagAhanA kALamAM eMsI bhAMgA thAya che. kAraNa ke te jaghanya avagAhanA temanA utpatti kALamAM ja hoya che. tethI te alpa hoya che. tenuM tAtparya e che ke jaghanya sthitivALA nAraka jIvo jyAM sudhI utpatti kALamAM jaghanya avagAhanAvALA rahe che tyAM sudhI temanA eMsI bhAMgA thAya che. kAraNa ke jaghanya sthitivALA nAraka jIvo tyAre ochI saMkhyAvALA hoya che tathA jaghanya avagAhanAvALA je sattAvIsa bhAMgA kahyA che te jaghanya avagAhanAne oLaMgI janArA nAraka jIvonI apekSAe kahyA che. A pramANe hakIkta hovAthI eMsI ane sattAvIsa bhAMgAomAM kaI virodhAbhAsa rahetuM nathI. sU.3 ratnaprabhA pRthivImeM sthita nArakIya jIvo ke zarIra Adi kA nirUpaNa zarIraprarUpaNu"Ise be maMte" ItyAdi sUtra vaDe have sUtrakAra zarIra dvAranuM nirUpaNa kare che-"dRmIe i mate !" ItyAdi ! mUlArtha spaSTa che. TIkAtha-(rUmIe i aMte ! rAgamANa puDhavI nAva grid nAthAvAsaMti ne rUi zarIra paumttA ?) he bhagavana ! A ratanaprabhA pRthvImAM trIsa lAkha narakAvAsomAMnA pratyeka narakAvAsamAM rahenArA nAraka chanAM keTalAM zarIra kahyAM che? ahIM "vatu" pada dvArA "tIrANa nirAkArarahe," A pAThano artha grahaNa karyo che. uttara- mA!) he gautama ! (ttigni satA ghaomttA) temane traNa zarIra kahyAM che. ( taMga) te A pramANe che-(verarivA, tethag, ) vaikeya. tejasa ane kArmaNa. je ke zarIranA A pramANe pAMca prakAra hoya che(1) dArika, (2) vebyaka, (3) AhAraka, (4) taijasa ane (5) kArmaNa, paNa ahIM nArakene viSaya cAlato hovAthI traNa zarIra kahyAM che. kAraNa ke nAraka jIvane uparanA traNa zarIra ja hoya che. vividha kriyA athavA viziSTa kiyAnuM nAma vikiyA che. te vikriyA dvArA je pedA thAya che tenuM nAma vaikiya che. tejas pudgaleno je vikAra che te taijasa ane karmane je vikAra thAya che te kAmaNa zarIra che. jenA prabhAvathI karmaparamANu AtmapradezanI sAthe kSIranIranI jema maLI jaIne zarIrarUpe pariName che. te zarIranuM nAma kAryaNazarIra che. (6maNe je te ! vAva vaiSatriya sIre vamaLA nehA vuiM joNovarattA04) he bhagavanI vaikiya zarIramAM rahelA nAraka zu krodha zrI bhagavatI sUtra : 1 272 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ payukata hoya che ? mAnopayuMkata hoya che? mAyApayukata hoya che? lezeApayukata hoya che ? uttara-( goyamA !) he gautama ! ( sattAvIsuM maMnA mALiyaiA ) ahIM paNa sattAvIsa bhAMgA kahevA. ahIM paNa bhAMgA viSayamAM pahelAM kahela che te pramANeja vicAra karavA joi e. jevI rIte pahelAM krodha, mAna mAyA ane leAbhanI sAthe eka vacana ane mahuvacananI apekSAe sattAvIsa bhAMgA kahevAmAM AvyA che te pramANe ahIMpaNu sattAvIsa bhAMgA samajavA. jo ke A sUtravaDe vaikriya zarIramAM sattAvIsa bhAMgA kA che chatAM paNa sthiti ane avagAhanAno Azraya laine bhAMgAonI je prarUpaNA karI che te te e pramANe ja satra kahevI joie. nahIM to bhAMgAenI prarUpaNA niSphaLa nIvaDaze. kAraNa ke zarIrAzrita je bhAMgAonI prarUpaNA che te teAkhIjI jagyAe paNa A sAvakAza-phulavatI:( saphaLa) nIvaDe che. bIjI jagyA e paNa A pramANe ja samajavuM. eeNaM gameNaM tinni sarIrA bhANiyavvA " A rIte vaikriya, tejasa ane kANu zarIra saMbadhI paNa pUrvokta prakAranA sattAvIsa bhAMgA ja samajavA. jo ke ahIM khAkInA tejasa ane kANu zarIranA ja ullekha thavA joItA hatA, paNa traNe zarIrane ahIM je ullekha karavAmAM AvyA che tenuM kAraNa e che ke te traNe zarIramAM atyanta sAmyatA rahelI che te sAmyatA khattAvavAne mATe ja sUtrakAre evuM karyu che. zakA--je samaye jIva vigrahagatimAM hoya che te samaye tene tejasa ane kAmaNu e be zarIra ja hoya che. tethI te be zarIra alpa hovAthI temanA80, 80 bhAMgA ja kahevA joie tene badale ahI' temanA 27 bhAMgA ja zA mATe kahyAM cheza kA karanAranI zaMkAnuM tAtpaya e che ke sUtrakAre phLa meLatinni sarIyA mALiyavA" evA je sUtrapATha kahyo che. temAM taijasa anekArmAMNu zarIramAM sattAvIsa bhAMgA kahevA joie. ema je kahyuM che tene badale zakAkAra kahe che ke, sattAvIsa bhAMgA kahevAM joie ane eMsI bhAMgA paNa kahevA joie. kAraNa ke te e zarIra vigraha gatimAM paNa hoya che. te kAraNe temAM alpatA Ave che. uttara-ahIM je tejasa ane kANu zarIra levAmAM AvyAM che tema vaikriya zarIrarahita levAmAM AvyA nathI, vaikriyazarIranA sAthI hovAthI ja temane ahIM grahaNa karavAmAM AvyA che. tAtparya e che ke vigraha gatimAM je taijasa ane kA*Nu zarIra hoya che te vaikriya zarIranI sAthe hotAM nathI-svataMtra hoya che. tethI evAM svataMtra tejasa kANunA sattAvIsa bhAMgA ahIM kahyA nathI. paNa nAraka jIveAnAM je tejasa kAmaNu zarIra vaikriya zarIranI sAthe hoya che tene ja grahaNa karavAmAM Avela che tethI temanA ja sattAvIsa bhAMgA ahIM kahevAmAM Avela che. zrI bhagavatI sUtra : 1 273 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnaprabhA pRthivIke narakAvAsameM sthita nArakajIvoM ke zarIrasaMhanana | (asitharacanA) kAnirUpaNa (imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe jAva neraiyANaM sarIrayA # saMghathaLar voiaa ?) he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsomAMnA pratyeka narakAvAsamAM rahenArA nAraka jInAM zarIranAM saMhanana kevA prakAranAM kahyAM che ? hADakAonAM samUharUpa saMhanana ( saMghayaNa) hoya che, te saMghayaNanA vajIbhaSa nArAca vagere cha bheda hoya che. gautamasvAmI ema pUche che ke A chae prakAramAMthI kayA prakAranuM saMghayaNa nArakane hoya che ? uttara-(joyA!) he gautama ! (chavNuM saMghayA asaMghacaLa) nAraka jInAM zarIra chae saMghayaNamAMthI kaI paNa saMdhayaNavALAM nathI. nAraka che zA kAraNe saMghayaNarahita hoya che, te have batAve che-nevaTTI, nevarA , pALi) kAraNa ke temanAM zarIramAM hADakAM hotAM nathI, naso hotI nathI ane nAyu paNa hotAM nathI. dhamanIone zirA kahe che, ane hADakAne bAMdhanArI zirAone snAyu kahe che. saMghayaNa te hADakAM vagerenA saMcayarUpa hoya che. hADakAM vagerenA abhAve hADakAM vagerenAM saMcayarUpa saMghayaNe nArakane saMbhavI zakatAM nathI tethI temane saMghayaNa rahita kahela che. (je nAga baLiTrA akaMtA, appiyA, asuhA, amaNunnA amaNAmA etesiM sarIra saMghayattAe pariNamaMti) je ke nAraka jInAM zarIra hADakAM vagerethI rahita hoya che, eTale ke temane kaI prakAranuM saMghayaNa hotuM nathI. to paNa temanuM zarIra pudgalanA pariNAma svarUpa ja hoya che-eja vAta A sUtra mAraphata sUtrakAre prakaTa karI che. je pudgalo aniSTa, akAnta, apriya, azubha, amanojJa ane amanema hoya che te pudagale nAraka enA zarIra saMghAtarUpe (zarIra saMcayarUpe) pariName che. je pulo pitAnI abhilASA pramANe hoya che temane ISTa kahe che ane je pudgalo pitAnI IcchA pramANenAM hotAM nathI temane aniSTa kahe che. analiSita hovA chatAM paNa keTalAMka putale suMdara-majenA hoya che. jema ke kimpAkaphala te narakanA padrale aniSTa hoya che eTaluM ja nahIM paNa kimpAphalanI jema suMdara paNa hatAM nathI-parantu vAsta-apriya hoya che. keTalAMka putale akAnta hovA chatAM paNa priya hoya che. jema ke kAMTA te kAMTA ekAnta hovA chatAM paNa uTane priya hoya che. uMTa te te kaMTakane paNa premathI khAya che. paNa nArakanAM pula. ekAnta hovA uparAMta apriya paNa che. keTalAka padArtho evA hoya che ke je apriya hovA chatAM paNa zubha hoya che. jema ke kaDavI auSadhi paraMtu nArakanAM zarIranA pulo apriya hoya che eTaluM ja nahIM paNa kaDavI auSadhinA jevAM zubha paNa nathI hotAM-paraMtu azubha ja hoya che. keTalAka padArtho evA hoya che ke je azubha hovA chatAM paNa viSakanyA jevAM manejha hoya che. paNa nArakonAM zarIranAM pudgale azubha hovA uparAMta amanejha paNa che-viSakanyAnI jema mane jJA nathI. je vastu manane rucikara lAge tene manojJa kahe che. keTalAMka padArtha evA paNa hoya che ke je amanejha hovA chatAM duHkha dUra karavAnA guNane kAraNe triphaLAnI jema mane gamya hoya che. paNa nArakanA pule amaneza hovA uparAMta zrI bhagavatI sUtra : 1 274 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pueA aniSTa hoya che eTaluM ja nahI paNa kimpAkaphalanI jema suMdara paNu hotAM nathI--parantu bhrAnta-apriya hAya che. keTalAMka pudgalA akAnta hovA chatAM paNa priya hAya che. jema ke kAMTA te kAMTA ekAnta hAvA chatAM paNa TIne priya hAya che. uMTa te te kaTakAne paNa premathI khAya che. paNa nArakAnAM pule ekAnta haiAvA uparAMta apriya paNa che. keTalAka parghA evA hAya che ke je apriya hovA chatAM paNa zubha Aya che. jema ke kaDavI auSidha paratu nArakAnAM zarIranAM pudgaleA apriya hAya che eTaluM ja nahIM paNa kaDavI auSidhanA jevAM zubha paNa nathI hotAM-para'tu azubha ja hoya che. keTalAka padArtho evA hoya che ke je azubha hovA chatAM paNa viSakanyA jevAM maneAsa hoya che. paNa nArakAnAM zarIranAM pule azubha hovA uparAMta amaneAjJa paNa che-viSakanyAnI jema maneAjJa nathI. je vastu manane rucikara lAge tene maneAjJa kahe che. keTalAMka padArtha evA paNa hoya che ke je amaneAna hovA chatAM duHkha dUra karavAnA guNane kAraNe triphaLAnI jema mane gamya hoya che. paNa nArakAnA pudgale amaneAjJa hovA uparAMta amaneAma paNa hoya che. vAravAra smaraNa rUpe je mananA viSaya ane che tene manAma kahe che. paNa je enAthI viparIta guNavALAM hAya che tene amaneAma kahe che. evAM aniSTa vagere vizeSaNAthI pudgaleA ja nArakAnAM zarIrasaMdhAtazarIrasamaya rUpe pariName che. ( imIseNaM bhaMte ! jAva chanhaM saMghayaNANaM asaMghayaNe hoddovalA??) he prabhA ! A ratnaprabhA pRthvInA 30 lAkha narakAvAsamAM rahelA saMdhayaNamAMthI eka paNa saMghayaNa saghayaNa rahita nAraka jIvo zu` krodheApayukata haiAya che. mAyeAyukata hAya che ? lAbhopayukata hAya che ? vaTTamANA neraiyA kiM narakAvAsAmAMnA pratyeka vagaranAM eTale ke mAnAyukata hoya che. uttara--(7ocanA ! sattAvIsa mantA) he gautama ! tenA paNa 27 bhAMgA samajavA nArakAnA krodhAdikanA viSayamAM--sAmAnya prakaraNamAM kahela kreAdhAdikanA viSayamAM- jevA 27 bhAMgA kahyA che evA ja ahIM paNa samajavA-have saMsthAnadvAranA viSayamAM gautama svAmI pUche che--(mItte naM mate caLavamA sarIyA ji suMDhiyA pannatA ?) he bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvInA 30 lAkha narakA vAseAnAmAnA pratyeka narakAvAsamAM rahetA nAraka jIvAnAM zarIra kayA prakAranA saMsthAnavALAM DAya che? uttara--(noyamA !) he gautama ! (sIyA suviA pattA) nArakAnAM zarIra e prakAranAM kahyAM che. (saMjJa aa) te A pramANe che-(madhALijJA ya uttaravendriyA 2) bhavadhAraNIya zarIra ane uttaravaikriyazarIra peAtAnA janmane vyatIta karavA tenuM nAma bhavadhAraNa che. te bhavadhAraNa jenuM prayAjana che evAM zIzane zrI bhagavatI sUtra : 1 275 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavadhAraya zarIra kahe che. sauthI pahele dhAsathI laIne chelle zvAsa sudhI rahenArA je zarIra che temane bhavadhAraNIya zarIra kahe che eTale ke jIdagI sudhI je zarIra jIvanA sAthe rahe che te zarIrane bhavadhAraNIya zarIra kahe che. pUrva vakiya zarIranI apekSAe je vaidiyazarIra uttarakALamAM jIvanI sAthe rahe che te zarIrane uttarakriyazarIra kahe che. (taratha te vadhAjanA) temAM je bhavadhAraNIya zarIra hoya che (te duThiyA pannA) te heMDasaMrathAnavALAM hoya che. je zarIranA avayavomAM viSamatA hoya che. te zarIrane phaMDasaMsthAna vALuM kahe che. tathavi te sattAveTivathA te ri saMhiyA pUrA) tathA ne uttarakrirUpa zarIre hoya che temane paNa huMDasaMsthAnayukata kahyuM che. tAtparya e che ke nAraka jInAM bhavadhAraNIya zarIre jevI rIte huMDasaMsthAnavALAM hoya che evI ja rIte temanA uttarakiya zarIre paNa huMDasaMsthAnavALAM hoya che. have krodhAdikanA viSayamAM pUchavAmAM Ave che. (rUmIe i jAva huM kAne vadamALA meraphayA jojakattA jogama!sAvI maMgA) he bhagavana ! A ratnaprabhA pRthvInA 30 lAkha narakAvAsamAMnA pratyeka narakAvAsamAM huMDasaMsthAnamAM rahelA nAraka che zuM krodhopayukata, mAne payukata, mAyopayukta ane lebhopayukta hoya che? uttara-he gautama ! ahIM paNa pUrvanI temaja 27 bhAMga kahevA jaIe eTale ke huMDasaMsthAnayukta nAraka chamAM paNa 27 ja bhAga hoya che sU. 4 in ratnaprabhAmeM sthita nArada jIvoM kI leyA kAnirUpaNa lezyA vicAra lezyAvALA ja jarIra dhAraNa kare che. te kAraNe zarIrane vicAra karyA pachI zarIranI kAraNabhUta lezyAnuM smaraNa thaI Ave che. tethI have sUtrakAra "mIre te ItyAdi sUtrovaDe lezyAnuM nirUpaNa kare che. "mIre mate ! ItyAdi. " imIse gaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe jAva neraiyANaM kai lerasAo pannatA ?" zrI bhagavatI sUtra : 1 276 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he pUjya? A ratnaprabhA pRthvImAM 30 lAkha narakA vAsamAMnA pratyeka narakA vAsamAM rahetA nAraka jIne keTalI vezyAo kahI che? karmapulone AtmAnI sAthe caTADanArI je pariNAme nI dhArA che. tene lephsA kahevAmAM Ave che. kahyuM paNa che- kRSNunIla vagere dravyanA nimittathI sphaTikaratna samAna AtmAnA je pariNAma thAya che temAM lakSyA zabdanI pravRtti hoya che. kahevAnuM tAtparya e che ke jevI rIte kAjaLa vagere kRSNa dravyanA saMbaMdhathI tathA jApuSpa vagerenA saMbaMdhathI phaTika ratnamAM kALAza, ratAza vagere dekhAya che, evI ja rIte kRSNAdi dravyanA saMbaMdhathI AtmAmAM paNa pariNAma vizeSa thAya che. tenuM ja nAma lezyA che. te vezyAne lIdhe AtmAmAM karmapulo AvIne ceTatAM rahe che. have gautama svAmIe pUchelA praznane mahAvIra prabhu mAraphate je uttara maLe te batAvavAmAM Ave che. (joyA! ja kA pattA) he gautama ! eka kAtilezyA ja kahI che. eTale ke ratnaprabhA pRthvImAM rahetA nAraka ane phakta eka kAtilezyA ja hoya che-(rUmIpe naM mete ! racanaqmANa kAva vADheug vaZHIT?) he pra? A ratnaprabhA pRthvImAM 30 lAkha narakAvAsamAMnA pratyeka narakAvAsamAM kAtilezyAmAM rahela nAraka jIve zuM kopayukta hoya che ? mApayukta hoya che? mApayukta hoya che ke lopayukta hoya che? uttara-(roma ! sattAvIsa meTI) he gautama! je prakAre kaeNdha, mAna, mAyA ane lobhanI apekSAe ekavacana bahuvacana vaDe 27 bhAMgA AgaLa kahelA che, e ja pramANe ahIM paNa 27 ja bhAMga samajavA. ratnaprabhAmeM sthita nAraka jIvo ke draSTi dvArakA nirUpaNa haze dRSTi dvArAnuM nirUpaNa karavAne mATe sUtrakAra nIcenuM sUtra kahe che(mIe of aMte ! jAva f% sadiThThI, micchAddiI, tAmirajhAhiddI?) he pUjya! A ratnaprabhA pRthvImAM 30 lAkha narakAvAsomAM kApita lezyAmAM rahelA nAraka jIve zuM samyagdaSTi hoya che? mithyadRSTi hoya che ke samyamithyASTi hoya che? uttara-(sinni ) he gautama! teo traNa prakAranA hoya che. eTale ke samyagdaSTi paNa hoya che, mithyAdRSTi paNa hoya che, ane mizradRSTi paNa hoya che. (mIe of nA maLe DUmALA ne kUvA ?) A ratnaprabhA pRthvImAM 30 lAkha narakAvAsomAM rahetA sammadRSTi nAraka jIve zuM krAdhopayukta hoya che ? mApayukta hoya che? mAyopayukata hoya che ? lobhapayukata hoya che? uttara(sattAvIsaM maM) ahIM paNa 27 bhAMgA thAya che, eTale ke ahIM paNa pahelAnI jema krodha, mAna, mAyA ane lobhanI apekSAe ekavacana ane bahuvacana vaDe 27 ja bhAMgA bane che. (vaM nirachALe vi.) evI ja rIte mithyAdarzanamAM vartamAna nAraka jIvanA paNa ra7 ja bhAMgA samajavA. tathA (saM mirajhA ho gaNIti aMjA) samyakRmithyAdarzanamAM (mizradRSTimAM) vidyamAna nAraka jInA zrI bhagavatI sUtra : 1 277 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 bhAMga samajavA. kAraNa ke mizradRSTivALA nAraka ja ochA hoya che. tethI mizradRSTi nArakenI sattA paNa kALanI apekSAe alpa ja rahe che. (mIse maMte !Ava vinALI gALI) he prabho ! AratnaprabhA pRthvImAM ratnaprabhAmeM sthita nAraka jIvoM ke jJAna dvArakA nirUpaNa zAnadvAra rahetA nAraka che jJAnI hoya che ke ajJAnI hoya che? (noramA !) he gautama (jALI vi annALI vi) teo jJAnI paNa hoya che ane ajJAnI paNa hoya che. (tina bALA niyama, tiLi goLAruM mayANa) je samyakdRSTi che ratnaprabhA pRthvImAM (narakamAM) utpanna thAya che temanAmAM prathama samayathI ja bhavapratyaya avadhijJAnane sadUbhAva rahe che. te kAraNe teo niyamathI ja traNa jJAnavALA hoya che. paNa je cha mithyAdRSTi hoya che teo saMsI jIvamAMtha tathA asaMsI chamAMthI utpanna thatA hoya che. temAM je saMsI jIvamAMtha utpanna thAya che. te bhava pratyaya vibhaMga jJAna hovAne kAraNe ajJAnI hoya che. ane je asaMsI chamAMthI utpanna thAya che. tema vibhaMga jJAnanI utpatti antarmaharta pachI thAya che. temanAmAM be ajJAna te pahelethI ja rahelAM hoya che ane vibhaga jJAnanI utpatti thatAM traNa ajJAna thAya che, pahelAMnA be ajJAna temanAmAM che ja ane ahIM utpatti thavAthI trIjA vibhaMga jJAnane vadhAre thaye. A rIte temanAmAM paNa traNa ajJAna thAya che. tethI ja kahyuM che ke "tiLi aorg macaUTU" traNa ajJAna bhajanAe (vikape) hoya che-kyAreka be ajJAna hoya che ane kyAreka traNa ajJAna hoya che. te viSe "sI" jora -zaNagI tapaNaItyAdi. be gAthAo che dArika zarIra choDIne avigraha thavA vigraha gatiNI turata ja nArakamAM utpanna thanAre saMgI jIva vibhaMga athavA avadhijJAnane prApta karI ja le che, tAtparya e che ke saMsI jIva maraNa pachI vigrahagatithI athavA avigrahagatithI narakamAM utpanna thatAM virbhAgajJAnane athavA avadhikSAnane prApta karI le che. paraMtu je asaMzI jI narakamAM utpanna thAya che. teo tyAM paryAptAvasthAmAM ja vibhaMga jJAna prApta kare che. tethI narakamAM jJAna te traNa hoya che. paraMtu je ajJAnatrika che te kaI samaye be paNa hoya che ane koI samaye traNa paNa hoya che. te baMne gAthAonuM upara mujaba tAtparya che. (rUmIe of mate ! nA miLiyohiyALe vALA ) he pUjya ! A ratnaprabhA pRthvImAM abhinidhika jJAnavALA nAraka che zuM kaeNpayukata hoya che? mApayukta hoya che? mApayukta hoya che? ke lApayukta hoya che? zrI bhagavatI sUtra : 1 278 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (sattAvIsamanA ) he gautama ! Abhinibedhika jJAnavALA je nAraka jIve che temanA krodhAdika viSayamAM 26 ja bhAMgA pahelAM kahyA pramANe samajavA. (EtiLi nAnAr mALiyavA)eja pramANe traNe jJAna ane traNa ajJAnA viSayamAM paNa samajavuM. tAtpa e che ke zratajJAna ane avidhajJAna vALA nAraka jIveAnA krodha dvi viSenA 27 bhAMgA ja samajavA. eja prama Ne traNa ajJAnavALA nAraka jIvenA krodhAdinA viSayamAM paNa 27 bhAMgA samajavA. ahIM sUtramAM je traNa jJAna ''kahyAM che, te smAbhinibedhika jJAnane (matijJAnane) paNa sAthe gaNIne ja kahela che. nahI. teA eja jJAna kahevA joitAM hatAM. A pramANe "nizi aggALaE trIfLa prajJAnAni " ahI jo vibhaMga jJAnanI pahelAM utpanna thayela mati ajJAna ane zrutajJAnanuM varNana karavAnuM hoya te 80 bhAMgA karavA paDe che, ratnaprabhA lezyAmeM yogadvArakA nirUpaNa kAraNa ke te ajJAnAvALA nAraka jIvA alpa hAya che. parantu temAM jadhanya avagAhanAvALA jIvAneAja samAveza thAya che. tethI jaghanya avagAhanAnI apekSAeja temanA 80 bhAMgA samajavA. ( mIle+ aMte ! lAya imaLa'oNLI, var nAnI, dAyono ?) he prabhu! ! A ratnaprabhA pRthvImAM rahetA nAraka jIvAta zuM manoyAgI DAya che ? vacanayAgI hoya che? ke kAyayeAgI hoya che ? uttara(tinni tri) teo traNe ceAgavALA hoya che. eTale ke ratnaprabhA pRthvImAM rahetA nArakA manayAga, vacanayAga, ane kAyayeAga vALA hoya che. (phIse khaM aMte ! nAva maLanek vanumALAne cA*ijohoya'ttAka? ) he prabhA ! A ratnaprabhA pRthvImAM rahetA manacegayukta na:rakajIvA zukrodhAdicatuSTayavALA hoya che ? tenA uttara mahAvIra prabhu A pramANe Ape che ( sattAvIsa mA )ke gautama ! ahIM paNu 27 bhAMgA samajavA. krodha, mAna, mAyA ane leAbhamAM ekavacana ane bahuvacananI apekSAe pahelAM kahyA pramANe 27 bhAMgA thAya che. (a vanALa, rAM jAyanepa ) eja pramANe vacanayeAga ane kAyayeAgamAM paNa samajavuM. eTale ke jevI rIte manayAgamAM 27 bhAMgA kahyA che, evI rIte vacanayeAga ane kAyayeAgamAM paNa 27-27 bhAMgA samajavA. A cADhAramAM jo ke mAtrakAmaNu kAyayeAgamAM 80 bhAMgA saMbhavI zake che. kAraNa ke teo alpa hAya che-tA paNu ahI' temanuM vaNuna karyuM nathI, ahIM sAmAnya kAyayeAganuM ja varNana karyuM che, tethI " hattva hAyano vi " evuM kahIne sUtrakAre ahIM 27 bhAMgA ja kahyA che. zrI bhagavatI sUtra : 1 279 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnaprabhAmeM sthiti sthAnakA nirUpaNa have sUtrakAra upayogadvAranuM nirUpaNa karavAnA AzayathI prazna sUtra kahe che-(mANe gaMgA ne yA ja rAjavArA vA vALAnA vakattA vA ?) he prabhe ! A ratnaprabhA pRthvInA nArakAvAsamAM rahenArA nAraka jI zuM sAkAra upa gavALA hoya che ke nirAkAra upagavALA hoya che ? vizeSa aMzane grahaNa karavAnI zaktinuM nAma AkAra che. A AkArathI yukta je upaga che te sAkAre paga eTale ke jJAnopayoga che, tathA A AkArathI rahita je upaga che te nirAkApaga eTale ke darzano paga che. je upaga vastunA vizeSAMzane grahaNa na karatAM mAtra sAmAnya aMzane ja grahaNa kare che. te upagane nirAkAra upayoga kahe che, evAM nirAkAra upagane darzanaupayoga kahevAmAM Ave che, " A ghaTa che, A paTa che" te rIte vizeSa aMzane grahaNa karanAra je upayoga hoya che tenuM nAma sAkAre paga che, evAM sAkAre paga ne jJAnaupaga kahe che. ahiM sAkAra ane nirAkAraupayoganI apekSAe e prazna karavAmAM AvyuM che ke A ratnaprabhApRthvImAM rahenArA nAraka jIvo zuM sAkArapayukta hoya che, ke nirAkArapayukta hoya che ? uttara-(roya !) he gautama! (sAgAro vi akhAnArovarattA vi) te nAraka jIve sAkAraupagavALA paNa hoya che ane nirAkAra upagavALA paNa hoya che. prazna-(rUmI na jAya tA zarkarAdi zeSapRthivIkI leNyA kA varNana jevo mALA re ghA ja vaDatA ?) he prabhe? A ratnaprabhA pRthvInA narakAvAsamAM rahenArA sAkAraupagavALA nAraka chezuM kopayukta hoya che? mApayukta hoya che? mApayukta hoya che ? lejopayukta hoya che? uttara gArI mar) ahIM paNa 27 bhAMgA samajavA. eTale ke sAkAropayukta nAraka jIvomAM krodha, mAna, mAyA ane lebhanI apekSAe ekavacana ane bahuvacana laIne 27 bhAMgA thAya che. e ja pramANe anAkArapayogayukta nArakamAM paNa 27 bhAMgA thAya che. ratnaprabhA pRthvImAM rahenArA nAraka jInA saMbaMdhamAM ja A uparane samasta vicAra karavAmAM AvyuM che. have zarkarA prabhA Dora pasvIomAM rahenArA jInA saMbaMdhamAM paNa e bAbatene vicAra zrI bhagavatI sUtra : 1 280 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , karavA joie tethI bIjI pRthvI vagerenuM evuM ja prakaraNa prakaTa karavAne mATe sUtrakAra kahe che ke-( vaeN satta vi punAo necavvAbo ) eja pramANe eTale ke pahelI pRthvInA nAraka jIvAnA saMbaMdhamAM lezyA vagerenA viSayamAM jevuM kathana karavAmAM AvyuM che evuM ja kathana khIjIthI laIne sAtamI pRthvI sudhInA nAraka jIvAnA saMbaMdhamAM pazu samajavuM. " NANattaM lessAsu " pahelI pRthvInA nAraka jIvA karatAM mIjI trIjI vagere pRthvIonA nAraka jIvAnA kathanamAM lezyAnA viSayamAM ja mAtra bhinnatA rahelI che e vAta nALAM chellApu' e vaDe samajAvavAmAM Avela che. tAtpaya e che ke ratnaprabhA pRthvInA nArakA viSe jevA AlApo kahyAM che evA AlApakAmIjI chae pRthvI viSe paNa kahevAM joIe, parantu pratyeka pRthvImAM lezyAonI bhinnatA che. kayI pRthvImAM kI lezyA che te nIcenI gAthA vaDe patAvyuM che. ratnaprabhA ane zarkarA prabhAnA nAraka jIveAne eka kApAtalesyA hAya che. trIjI vAlukAprabhA nAmanI pRthvInA uparanA narakAvAsomAM rahetA nArA kApAtalezyAvALA ane nIcenA narakAvAsomAM rahenArA nArakA nIla lezyAvALA hAya che. tethI trIjI pRthvInA nArakamAM mizraesyA kahI che. ceAthI pa kaprabhA pRthvInA nArako nIla zyAvALA hoya che. pAMcamI dhUmaprabhA pRthvInA nArako nIla tathA kRSNurUpa mizralezyA vALA hoya.che. chaThThI tamaHprabhA pRthvImAM rahenArA nAraka jIvA kRSNe lezyAvALA hAya che. sAtamI tamastamaprabhA pRthvImAM rahenArA nAraka jIvA mahAkR lezyAvALA hoya che, A pramANe te gAthAnA atha ApavAmAM AvyA che. 66 sUtrAbhilApAmAM je narakAvAsAmAM vividhatA kahI che te " tIsA ya jannatrIsA '' ityAdi gAthAo mAraphata samajI levI. ratnaprabhA pRthvImAM je pramANe sUtrAlilApa karavAmAM Avye che eja pramANe khIjI pRthvIemAM paNa karI leve, jema ke sakarappabhAe NaM bhaMte ! puDhavIe paNavIsAe nirayAvAsasyasahassesu egamegaMsi nirayAvAsaMsi kaI lessAo pannattAo ? goyamA ! ego kAU lessA pannattA ) De pUjya ! zarkarAprabhA pRthvImAM je 25 lAkha narakAvAsa che. te pratyeka narakAvAsamAM rahenArA nAraka jIvAnI keTalI leyAe kahI che? hai gautama! temane eka kApAta lesyA ja hAya che ( saddavmAN nuM maMte ! lAva jAvaphestAr (damALA teDyA ji AvakattA 4 rUAtri) hai pUjya ! zarkarAprabhA pRthvInA 25 lAkha narakAvAseAmAMnA pratyeka narakAvAsamAM rahelA kApAtalezyAvALA nAraka jIvA chuM krodheApayukata hoya che? mAnApayukata hoya che? mAceApayukata hoya che ? lAbhApayukata hAya che? (jJAva sattAronuM maMLAMti) he gautama ! satyAvIsa bhAMgA hAya che, ityAdi. eja pramANe vAlukAprabhApRthvIthI laine tamastamA pRthvI panta sUtrAlApakanA prakAranuM varNana karI levuM joie sU.pA zrI bhagavatI sUtra : 1 281 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asurakumArAdi ke sthitIsthAna kA nirUpaNa lezyAprakaraNa samApta asurakumAra vagerenA sthitisthAna AdinuM prakaraNa nAraka jIvAnAM sthitisthAna vagerenuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra asura kumAra vagerenA sthitisthAnAdinuM nirUpaNa karavAne mATe sUtra kahe che.na mate !" tyAti / usoe ( vasaTrI naM maMte ! suvuMmArAvAsalayasa spesu ) he bhagavan ! 64 lAkha asurakumArAvAsAmAMnA (meitti aNumArAvAsatti ) pratyeka asurAkumArAvAsamAM rahenArA 8 laghukumArALa jevA diALA pamnarI ? " asurakumAronAM keTalAM sthitisthAna kahyAM che? ?? ,, uttara-" yamA ! " he gautama! " akuMlengA phiklRALA janmattA " temanA asaMkhyAta sthitisthAna kahyAM che. " naLiyA rphinA meLa sA jevI nAraka jIvAnI jaghanya sthiti kahI che evI ja asurakumAranI paNa jaghanyasthiti samajavI. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe karyuM. che. asurakumArAnI jaghanyasthiti dasa hajAra varSanI hoya che. eka samaya adhika, e samaya adhika, traNa samaya adhika e pramANe asaMkhyAta samayAdhika sudhInI jaghanya sthiti asurakumAranI paNa nArakAnI mAphka ja hoya che. te kAraNe temanA asaMkhyAta sthitisthAnA kahyAM che. tathA tatkrAyeAgya utkaSi kA vivakSita asurakumArAvAsane caiAgya je utkRSTa sthiti che te paNa eja pramANe eka, be, traNa vagere samayAdhika thatAM thatAM asaMkhyAta samaya adhika vALI thAya che. A rIte sthitisthAnanA viSayamAM nAraka jIvAnI tathA asurakumAronI vakatavyatA eke sarakhI che. tethI nAraka prakaraNamAM je prakAre vicAra karavAmAM Avye che te pramANe ja asurakumAronA viSayamAM samajavuM. "navara paTTaaAmA mA mALiyavA" paNa bhAMgAomAM je pheraphAra che te A pramANe che--asurakumAronA viSayamAM bhAMgAe pratiloma ( ulTA ) kramathI kahevA joie. eTale ke nArAnA prakaraNamAM kreAdha, mAna, mAyA ane lobha, A kramathI bhAMgAnA nirdeza karAyA che. tene badale ahIM lAbha, mAyA, zrI bhagavatI sUtra : 1 282 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e sUtra 66 mAna ane krodha e krame bhAMgAenA nirdeza karavA joI e. eja vAta sUtra kAre A sUtra mAraphata prakaTa karI che. ( sabve visAtradezanA sTemovattA ) tAtparya e che ke gautamasvAmIe evA prazna pUchyo che ke " he pUjya ! asu rakumAravAsamAM rahenArA asurakumAMre zuM krodhayukta hoya che? mAnayukta hAya che ? mAyAyukta hAya che? lAbhayukata hAya che ? " tyAre tenA java kharUpe prabhue kahyuM che ke bhAMgAe pratilAmathI-viparIta kramathI kAne sthAne lebhanuM kathana karIne manAvavA joie. je " sanevi tAva doSnA hemolakattA cha vaDe prakaTa karela che. devezamAM parigraha sa jJA vizeSa rahevAne kAraNe te lAbhayukata hoya che. asurakumAra paNa devA che. tethI teo paNa leAbhayukata hoya che. avA-hemovattA ya mAcevatte ca" ghaNA asurakumAre lobhayukata hAya che. ane koI eka asurakumAra mAyAyukata hoya che. " annA-heAmona'ttA camAcovakattA vaccha athavA aneka asurakumArA lobhopayukata hAya che. ane mAceApayukata paNa hAya che, nAraka prakaraNamAM krodhane bahuvacanamAM mUkIne ane mAna, mAyA tathA lobhane ekavacana ane mahuvacanamAM mUkIne 27 bhAMgA batAvavAmAM AvyA che. jyAre ahIM asurakumAronA prakaraNamAM lobhane mukhya karIne khahuvacanamAM mUkIne ane mAyA, mAna tathA krodhane ekavacana mahuvacanamAM anukrama mUkIne 27 bhAMgA banAvavA joI e. jema ke-aneka asurakumArA lobhAyupata hoya che, mAyeApayukata hoya che, mAnepayukata hAya che ane krodhe payukata hoya che. A pramANe dvikasa yAgathI, trika sacaiAgathI ane catuSkasayAgathI nArakA karatAM pratiloma krame 27 bhAMgA manAvavA. " chAM gameLe geyatraM gAva thaLiyamArAnuM " jevI rIte asurakumAronA lobhapradhAna 27 bhAMgA kahyA che, evI ja rIte nAgakumAra, suvarNa kumAra, vidyu takumAra, agnikumAra, dvIpakumAra, udadhikumAra dikumAra, vAyukumAra, tathA stanitakumAra sudhInA devAnA paNa ekavacana bahuvacanane AdhAre lobhapradhAna 27 bhAMgA ja kahevA. " najara bALaA jJAniyantra " nArakAmAM ane asurakumAra vagere devAmAM saMhanana,saMsthAna ane laizyAnA sUtrAmAM bheda che. ema samajIne prazna sUtra tathA uttarasUtra kahevAM joie. nArakajIvAane asuraqamArAzimAM je bheda che te A pramANe che (vasadIva La aMte ! asuramArAvAsasayalaRyu megaMti asurakumaaraavaasNsi asurakumArANaM sarIragA kiM saMghayaNI? goyamA ! asaMghayaNI je poggalA iTThA, tA, yiA. manunnA, maLomA, te tetti saMdhAcatA t bamaMti--chyuM uMThAne vinaya manadhaarnnijjaa samacaura sasaMThANa saMThiyA, uttaraveubviyA annayara saMThiyA, evaM lessAsu vi, navara'-16 chellAjho jannattAtro ? goyamA ! pattAhi-7' gaddA-jiddA, nIhA, hA, tejhalessaa | caulaTThIe NaM jAva kaNhalessAe vahamANA ki kohobattA ? goyamA ! savvevi tAna dezanA DhameLavavattA tyAddi-va nauchA jAjha te vi) huM pUjya ! cAsaDe lAkha asurakumArAvAsamAMnA pratyeka asurakumArAvAsamAM rahenAra asurakumArInAM zarIra "" zrI bhagavatI sUtra : 1 283 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayA saMhananavALAM hoya che? uttara- he gautama ! temanAM zarIra saMvanana vinAnAM hoya che. temanA zarIra saMghAtarUpe je pula pariName che, te ISTa, kAnta, priya manojJa ane manoma hoya che. saMsthAna vize paNa ema ja samajavuM. viziSTatA e che ke temanuM je bhavadhAraNIya zarIra hoya che te huMDasaMsthAnavALuM hotuM nathI. paNa samacaturasasaMsthAnavALuM hoya che. tathA je uttarakiyarUpa zarIra hoya che. te kaI eka saMsthAnavALuM hoya che. e ja pramANe vezyAo viSe paNa samajavuM. paNa lezyAomAM A pramANe viziSTatA che-prazna he bhagavan! asurakumArane keTalI vezyAo hoya che? uttara-he gautama ! temane A pramANe cAra lezyAo hoya che, (1) kRSNa, (2) nIla, (3) kApata ane (4) te lehyA. prazna-he pUjya! cosaTha lAkha asurakumArAvAsamAMnA pratyeka asurakunArAvAsamAM rahenArA kRSNalezyAyukata asurakumAre zuM kopayukta hoya che? ItyAdi. uttara-he gautama! samasta asurakumAro lobhapayukata hoya che, ItyAdi. eja pramANe nIlezyA, kApotalezyA ane tejalezyAvALA asurakumAre viSe paNa samajavuM nAgakumAra vagerenA prakaraNamAM te-( purI tAmArAvAsa saraphesa) coryAsI lAkha nAgakumArAvAsamAM ItyAdirUpe sUtrapATha karavo joIe. varasaTTI surAga nAmAvALaf do putra chuM" asurakumAronAM 64 lAkha ane nAgakumAronAM 84 lAkha bhavana hoya che. evuM zAstromAM kahela che. tethI bhavana saMkhyAmAM je pheraphAra che te dhyAnamAM rAkhIne praznasUtra tathA uttarasUtro kahevAM joIe. te sU. 6 asurakumArAdinA sthitisthAnAdi samApta . pRthivIkAyikAdi ekendriya jIvoM ke sthitIsthAna Adi kA nirUpaNa pRthvIkAyikAdinA sthitisthAnAdi have pRthvIkAyika aprakAyika vagere ekendriya jIvonAM sthitisthAna vageranuM nirUpaNa karavAne mATe sUtrakAra kahe che. "laMvinelui" ItyAdi (zaiam, i maMte ! puDhavI jarUAvAyasetu) he bhagavana ! pRthvIkAyika jIvonAM asaMkhyAta lAkha AvAsamAMnA "ameri purAvAvAri pratyeka pRthvIkAyika AvAsamAM rahenArA "purIyA ? pRthvIkAyika jIvonAM "jevA TiphA pannA?" keTalAM sthitisthAna kahyAM che ? uttara- "mA!" he gautama! (aNenA phaLa pannA ) temanAM zrI bhagavatI sUtra : 1 284 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMkhyAta sthitisthAna kahyAM che. "saMta" te A pramANe che- "jajiyA Ti vAva tAvArUToriyA Ta" eka samaya jaghanyasthitithI laIne ta~Ayogya utkRSTasthiti sudhI pRthvIkAyika jIvonI jaghanya sthiti antarmuhUrtanI hoya che. ahIM "cAvat " pada vaDe "hamaNAhiyAM kayA , phulamathAdiyA kALiyA ThiI, jAva ti,-cau,-paMca,-cha,-satta,-aTTa,-nava,-isa,-saMkhejjasamayAhiyA jahaNiyA fa, saMvenasamavAhiyA kajiyA uTa" A pAThane saMgraha karyo che. tene artha A pramANe che-eka samaya adhika jadhanyasthiti, be samaya adhika jaghanyasthiti, traNa, cAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava, dasa, ane saMkhyAta samayAdhika jaghanyasthiti, ane asaMkhyAtasamayAdhika jaghanya sthiti sudhInA asaMkhyAta sthitisthAna samajavA. "asaMg of maMte ! putrayojArUvAlAyaku i vita putavo jArAvAsaMti = cANa kira vadamALA puravavacA" he pajyA asaMkhyAta lAkha pRthvIkAyikAvAsamAMnA pratyeka pRthvIkAyikAvAsamAM jaghanyarithati e rahenArA pRthvIkAyika che "jI hovaDutta, mALavavattA, navarattA, homovattA?" kopayukta hoya che? mApayukta hoya che? mApayukata hoya che? lebhapayukta hoya che? zuM te pRthvIkAyika jIvo krodha, mAna, mAyA ane lebhathI yukta hoya che? e A prazna che. uttara-(7ocama) he gautama! "joovattA vi, mALavArA vi, mAvakattA vi, somavattA vi) teo krodhathI paNa yukata hoya che, mAnathI paNa yukta hoya che, mAyAthI paNa yukta hoya che, ane lobhathI yukata paNa hoya che. "gharSa purIvArUcAi sahu vi TALekamaMnA pRthvIkAyika jInAM tamAma sthAnamAM abhaMga--bhAMgAone abhAva che. kAraNa ke eke eka kaSAyathI yukta pRthvIkAyika cho ghaNA hoya che. tethI ja sthiti, avagAhanA, zarIra, saMhanana, saMsthAna, lesthA dRSTi, jJAna, yoga ane upaga e dasa sthAnomAM bhAMgAone abhAva (abhaMgava) che. "nava" paNa ATalI vizeSatA che ke tejhanTekSaNa ahI maM" telezyAmAM 80 bhAMga che. pRthvIkAyika jIvamAM lezyAdvAramAM tejalezyA vakatavya che. eTale ke pRthvIkAyika jIvo tejalezyAvALA paNa hoya che. jyAre devalokathI cyavane eka athavA aneka de pRthvIkAcikemAM utpanna thAya che tyAre temane tejalezyA hoya che. tethI devasaMbaMdhI eka aneka kAraNane lIdhe 80 bhAMgA thAya che. pRthvIkAyika prakaraNamAM sUtrakAre sthitisthAnadvAranuM to nirUpaNa karyuM ja che. paNa je viSayanuM A prakaraNamAM kathana thayuM nathI te viSayanuM vakatavya nAraka prakaraNamAM jaNAvyA pramANe ja samajavuM paraMtu nAraka ane pRthvIkAyike vacce jeTale aMze bhinnatA che, "bhAraM kALiyA" te bhinnatA AgaLa kahela hovAthI prazna mAraphata samajI levI. te bhinnatA zrI bhagavatI sUtra : 1 285 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kr ' zarIra, sahanana, saMsthAna, lecyA, dRSTi jJAna ane yAga, e sAta dvArAmAM che jema ke " saMvijJeyu naM aMte ! punoAjhyAvAsanacala leemu nAva puDhavIra cALa k sIrA pAttA?" he prabhu! asaMkhyAta lAkha pRthvIkAyika AvAseAmAMnA pratyeka pRthvIkAyika AvAsamAM rahenArA pRthvIkAyaka jIvenAM keTalAM zarIra kahyAM che ? " sinni sattA pannattA " he gautama! traNa zarIra kahyAM che. te zarIre A pramANe che-audArika, tejasa ane kANu. te traNe zarIravALA pRthvIkAyika jIve krodha, mAna, mAyA ane leAbha, e cArethI yukata hoya che. tayA--" gAle evu nAM nAva punathI AcALa sarIrI siMcaLo '' he pUjya ! asaMkhyAta lAkha pRthvIkAyikAvAsAmAM rahenAra pRthvIkAyika jIveAnAM zarIra kayA prakAranA ane kayA sahanana vALAM hoya che. ityAdi samasta prazna ane uttara pahelAM kahyA pramANe ja samajavA. parantu pRthvIkAyika jIAmAM vizeSatA e che ke temanA zarIrasaMghAta rUpe je padmalA pariName che te " otachA mastA, manunnA, vaDIla'thAcavA LamaMtti " pudgalo manejJa ane amaneAjJa, ema banne prakAranA heAya che, eja pramANe saMsthAnadvAra saMbaMdhI sUtranI paNa racanA karavI joie. paNa uttara sUtramAM " du lasaMDALamaMDhiyA " evuM kahevuM joie ke temanAM zarIra " huMDasaMsthAnavALAM '" hAya che, paNa tyAM zarIra e prakAranAM heAya che. eka bhavadhAraNIya zarIra ane khIjuM uttaravaikriya zarIra, evA pAThanuM kathana karavuM nahI. kAraNa ke pRthvIkAyika jIvAmAM bhavadhAraNIya vagere e prakAranAM zarIrane abhAva che. lezyAdvAramAM evuM kahevu' joI e ke ''vuDhavInAcALa aMte ! rU chello vaLattAo ? " "noyanA ! pattAri chellAbo paLattAo-taMna A-hemlAnAya tekahellA " he pUjya ! pRthvIkAyika jIvAne keTalI lesyAe hAya che. ? he gautama ! temane cAra lezyAe hAya che -kRSNalakSyA, nIlalesyA, kApAtalezyA, ane tejolezyA tema nI kRSNa, nIla kApAtalezyAomAM abha gatva (bhAMgAone abhAva) che mAtra tejolezyAmAM ja80 bhAMgA hoya che ema samajavuM. dRSTidvAramAM evuM kahevu joI e ke " gaNavuMne sujAva puDhavokAiyA kiM sammaddiTThI, micchA diTThI sammAmicchAdiTThI ? " goyamA ! niyamA micchATriI " he pUjaya ! asa MkhyAta lAkha pRthvIkAyikAvAsamAM rahetA pRthvIkAyika jIve zuM samyagdaSTi hoya che? ke mithyAdRSTi hoya che ? ke samyagUmithyAdRSTi hAya che ? he gautama ! teo niyamA ( cAkkasa ) mithyAdRSTi ja hoya che. khAkInuM tamAma varNana pahelAMnI jema ja samajavu jJAnadvAramAM paNa pahelAMnA kathana pramANe ja kathana samajavuM, paNa temAM nIce pramANe vizeSatA che- (puDha jJeyA nuM maMte! gALI, bALI ? taiyamA ! ne nAnI nAnI niyamA Tre zanALI" he bhagavan! pRthvIkAyaka jIveA jJAnI hoya che, ke ajJAnI hoya che? he gautama ! teo niyamathI ja ajJAnI hoya che, nAnI hotA nathI temanAmAM matiajJAna ane zruta ajJAna, e be ajJAna hoya che. cAMgadvAramAM ,, zrI bhagavatI sUtra : 1 286 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa pahelAnI jema ja kathana che paNa vizeSatA nIce pramANe-che he pUjya! pRthvIkAyika jI zuM manogI hoya che? ke vacanagI hoya che? ke kAyayegI hoya che ? "he gautama! teo managI paNa hotAM nathI vacanagI paNa paNa hatAM nathI paraMtu mAtra kAmagIja hoya che. "vaM vAvetarUca "i pRthvIkAyika jInI jemaja aSkAyika jIvone paNa vicAra karavo joIe. apUkAyikajInAM dasadasa sthAna bhAMgA vinAnAM che. paraMtu tejalezyAmAM temanA 80 bhAMgA thAya che, kAraNa ke devatAo devalokamAMthI apUkAyikamAM paNa utpanna thatA hoya che, te ja skAyika ane vAcakAyikanAM badhAM sthAnamAM paNa bhAMgAone abhAva ja che. eTale ke sthitisthAna vagere dase sthAnamAM e jIvomAM bhAgAone abhAva che. kAraNa ke te jemAM eka ja kALe krodhAdithI yukta aneka ne sadubhAva hoya che. devalokamAMthI AvIne utpanna thanArA de tejaskAya ane vAyukAyamAM utpanna thatA nathI te kAraNe te bannemAM tejalezyA hotI nathI. ane tejalezyAne abhAve tejalezyAnA 80 bhAMgAone paNa temAM abhAva ja hoya che. aprakAyika vageremAM pRthvIkAyikanA jevuM ja kathana samajavuM. paNa vAyukAyika jIvonA sUtramAM zarIradvAramAM A prakAranI vizeSatA che- "he pUjya! asaMkhyAta lAkha vAyukAyikAvAsamAM rahenArA jIvanamAM keTalAM zarIra kahyAM che? he gautama! temanAM cAra zarIra kahyAM che, audArika, vaikiya, tejasa ane ane kAzmaNa, ItyAdi. (vaLavArU rUri) vanaspatikAyika jIvonuM vaktavya paNa prathvIkAyike pramANe ja samajavuM kAraNa ke temanAM dase sthAnamAM bhAMgAone abhAva ja che. paranta pRthvIkAyikanI jema tejezyAmAM 80 bhAMgAone sadabhAva che. zaMkA-dRSTidvAramAM "pRthvIkAyika, apUkAyika, ane vanaspatikAyika che aparyAptAvasthAmAM sAsvAdanabhAvathI samyakatvavALa hoya che. evuM kahevuM joItuM hatuM je temane samyakatva prApta thayuM che e svIkAra thAya te jJAna dvAramAM evuM kahI zakAya ke teo matijJAna ane zrutajJAnavALAM che. ane temanAmAM matijJAnI ane zrutajJAnI alpa hoya che. tethI samyaggadarzanamAM matijJAna ane zratajJAnanA 80 bhAMgA kahevA joIe. paraMtu ahiM 80 bhAMgA kema kahyA nathI? uttara-pRthvIkAyika apUkAyika ane vanaspatikAyika jamAM sAsvAdana samakti ane matizrutajJAna nathI, te kAraNe gautamasvAmIe tenI pRcchA paNa ahIM karI nathI tethI ja evuM kahevAmAM AvyuM che ke "mAmA phuvAjJAta vihu loka ughavaLo " pRthvIkAya vageremAM ubhayAbhAva che, tathA vikalendriya jemAM eTale ke prindriya, trIndriya ane caturindriya jImAM-pUrva pratipannaka zrI bhagavatI sUtra : 1 287 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva hoya che, ubhayAbhAvanuM tAtparya-pUrva pratipannaka samyakatva ane pratipadyamAna samyakatva e banenA temanAmAM eTale ke pRthvIkAya vageremAM abhAva hoya che. tAtparya e che ke pRthvIkAya vageremAM utpanna thayele jIva pahelAM prApta karelAM samyakatvane bIjA bhavamAM sAthe lAvatuM nathI ane tyAM paNa samyakatva prApta kare nathI. paNa vikalendrimAM utpanna thayele jIva pUrva pratipanna samyakatvane e paryAyamAM (A bhavamAM ) paNa sAtheja lAve che. te kAraNe tene pUrva pratijJaka samyakatvI kahela che. | sU-NI pRthvIkAyikAdi jIvonAM sthitisthAnAdikanuM nirUpaNa samAptA zrIndriyase caturarindritaka ke jIvoM ke sthitisthAna Adi kA nirUpaNa dviyiAdi prakaraNa ekendriya nAM sthitisthAna vagerenuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra kIndriyathI zarU karIne caturindriya sudhInAM vikasendriya jInAM sthitisthAna vagerenuM nirUpaNa karavAne mATe sUtra kahe che -"veriya" ItyAdi beIndriya, trIndriya ane caturindriyomAM A pramANe kathana karavuM joIe. (jehiM ThANehiM neraiyANa asII bhaMgA tehi ThANehiM beiMdiya, teiMdiya,-cauridiyANaM ahI va ) je sthAnamAM nArakanA 80 bhAMgI che. te sthAnamAM dvIndriya, trIndriya ane caturindriya jIvonA paNa 80 bhAMgA che. tAtparya e che ke jyAM jyAM nAraka jIvone 80 bhAMgA kahyA che te sthAnamAM dviIndriya Adi jIne paNa 80 bhAMga kahevA joIe. nAraka prakaraNamAM eka samaya adhika Adi jaghanyasthitithI laIne saMkhyAta samayAdhika sudhInA jaghanyasthitimAM tathA jaghanya avagAhanAmAM, tathA saMkhyAta pradeza sudhInI vRddhivALI jaghanya avagAhanAmAM mizradaSTimAM nAraka jIvanA jema 80 bhAMga kahevAmAM AvyA che. tema vikendriya jIvonA mizradRSTirahita te sthAnamAM 80 bhAMgA thAya che, kAraNa ke vikendriya jI alpa hoya che. tathA eka eka vikalendriya jIvamAM paNa kodha, mAna, mAyA ane lebhane sadubhAva saMbhavI zake che, paraMtu vikasendriya jemAM tathA ekendriya jIvamAM mizradRSTivALA ja hotA nathI, te kAraNe vikendriya jIvonA mizradaSTimAM 80 bhAMgI saMbhavI zakatA nathI. tethI 'mizraSTi ema lakhela che. have nAraka jIva karatAM vikalendriya jImAM je viziSTatA che te batAvavAne mATe sUtrakAra kahe che ke (nava) te vizeSatA A pramANe che.-(karamaNizA sAre gAmiLiyohitra sAthe juthanA , guhe atI maMgA) samyakatvamAM, ane zrI bhagavatI sUtra : 1 288 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhinibAdhika jJAnamAM tathA zratAjJAnamAM (e traNe avinAbhAvI saMbaMdhamAM hovAne kAraNe) e traNe sthAnamAM te vikasendriya jInA ra7 bhAMgAonI jagyAe 80 bhAMga kahevA. tAtparya e che ke dRSTidvAramAM ane jJAna dvAramAM nAraka jIvonA raja bhAMga kahevAmAM AvyA che. paraMtu vikalendriya jIvemAM sAsvAdanabhAva hovAthI sAsvAdana samyakatva hoya che. ane matijJAna zrutajJAna paNa hoya che. evA ja temAM alpa hoya che. te kAraNe temanAmAM ekatvanI paNa saMbhAvanA che tethI temanA 80 bhAMgA thAya che tathA-"nahiM kALajI rANe sattAvIsa mA tenuM arLesahu samaye " je sthAnamAM nAraka jInA ra7 bhAMgA hoya che. te saghaLAM sthAne mAM dvIndriya, trIndriya ane caturindriya jImAM bhAMgAone abhAva hoya che. eja emanI vilakSaNatA che. temAM bhAga na banavAnuM kAraNa e che ke eka ja samayamAM kodha, mAna mAyA ane lebhathI yukta ghaNuM ja beIndriya Adi jIvonI temanAmAM saMbhAvanA hoya che. vikasendriya saMbaMdhI sUtre pRthvI kAyika jevA ja samajavA. jemake-"mete ! verUMNiyAvAsaNA - ssesa egamegati beidiyAvAsasi beiMdiyANaM kevaiyA ThiizANA pannattA ?" "goyamA ! asaMkhejjA ThiiTANA paNNattA taM jahA-jahaniyA ThiI, jAva tappA uggukkosiyA ThiI, asaMkhijjesu NaM bhaMte ! beiMdiyAvAsasayasahassesu egamegasi cei diyAvAsaMsi jahaNiyAe ThiIe vaTTamANA beIdiyA kiM kohovauttA, mANovauttA mAyovauttA, lobhovattA mA! devattA vi" ItyAdi. A sUtrane artha A pramANe thAya che. he pUjya! dIndriya jIvonAM asaMkhyAta lAkha AvAsamAMnA pratyeka dvIndri yAvAsamAM rahetA drIndriya jIvonAM keTalAM sthitisthAna kahyAM che?" "he gautama! temanAM asaMkhyAta sthitisthAna kahyAM che" eka jaghanyasthitithI laIne ta~Agya utkaTasthiti sudhI ahIM grahaNa karavuM joIe "he pUjaya! asa khyAta lAkha dvIndriyAvAsamAMnA pratyeka kIndriyAvAsamAM jaghanyasthitimAM rahelA kIndriya jIve zuM kradhayukta hoya che? mAnayukta hoya che? mAyAyukta hoya che? lebhayukta hoya che ? " "he gautama! teo kodhathI paNa yukta hoya che," ItyAdi. tamAma sUtrenuM drIndriya jIva prakaraNamAM paNa kathana karavuM vizeSatA phakta eTalI ja che ke dvIndriyAdi jIva prakaraNamAM lehyAdvAramAM tejalezyAnuM kathana karavuM nahIM tathA daSTidvAramAM A pramANe praznasUtra banAvavuM-"he pUjya ! dvIndriya jIvo zuM samyagdaSTi hoya che, mithyAdaSTi hoya che ke samyagRmithyAdRSTi hoya che? " "he gautama ! teo samyakradRSTi paNa hoya che, mithyAdaSTi paNa hoya che. paraMtu samyakRmithyAdaSTi hotA nathI." ahIM sabhya darzanavALA dvIndriya jIve zuM krodhAdithI yukta hoya che? e prazna pUchavuM joIe. ane ahIM 80 bhAMgA thAya che e uttara kahe joI e jJAnadvAramAM A pramANe pUchavuM-"he pUjya ! kIndriya jI jJAnI hoya che ke ajJAnI hoya che?" uttara-"he gautama ! zrIndriya ja jJAnI zrI bhagavatI sUtra : 1 289 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa hoya che ane ajJAnI paNa hoya che. je teo jJAnI hoya to matijJAna ane zratajJAna e be jJAnavALA hoya che. paNa je teo ajJAnI hoya to matiajJAna ane zrata ajJAna e be ajJAnavALA hoya che. bAkInuM saghaLuM prathama ahI pRthvIkAyanA jIvo pramANe samajavuM arthAtu ahIM matizrutajJAnamAM 80 bhAMga kahevA joIe. eTalI ja vilakSaNatA che. cogadvAramAM A pramANe prazra kara-he pUjya ! dviIndriya jIve zuM managI hoya che ke vacanagI hoya che ke kAyagI hoya che?" uttara-"he gautama ! teo managI hotA nathI paNa vacana yogI ane kAyayogI hoya che " bAkInuM badhuMya kathana pRthvIkAyikanA jIva prakaraNa pramANe ja samajavuM. eja pramANe pRthvIkAyika jIvonA sUtranI jemaja trIndriya ane caturindriya prakaraNamAM paNa praznasUtra ane uttarasUtra sama vA. tathA jyAM jyAM dvIndriya sUtramAM bhinnatA batAvI che tyAM tyAM trIndriya caturindriyanAM sUtromAM paNa bhinnatA samajavI. bIjAM sUtrenAM AlApake paNa e rIte ja banAvI levAM sU.-8 vikalendriya prakaraNa samApta paMcendriya tiryaMgyonika jIvoM ke sthitisthAna Adi kA varNana paMcendriyatiryacaprakaraNa vikalendriya jIvonAM sthitisthAna vagerenuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra paMcendriyatiyaca jInAM sthitisthAna vagerenuM nirUpaNa kare che-"raMvAra ityAdi TIkA -(FviMcitarivALiyA na rUcA taddA mALavA) je rIte nAraka InAM sthitisthAna vagerenuM jaghanya ane utkRSTa rUpe pratipAdana karavAmAM AvyuM che, e ja pramANe jaghanya ane utkRSTa rUpe paMcendriya tiryaMca ninA jIvenAM sthiti sthAnAdinuM paNa pratipAdana samajavuM, (nara) paNa je bAbatamAM bhinnatA che te batAvavAne mATe sUtrakAra kahe che ke hiM sattAvI= tehi mamaM Ayava) nArakanAM je je sthAnamAM 27 bhAMgA kahevAmAM AvyA che te te sthAnomAM ahIM bhAMgAone abhAva samajo. jaghanya sthiti keTalI che? utkRSTasthiti keTalI che? ItyAdi tamAma kathana nAraka prakaraNamAM batAvyA pramANe ja samajavuM. bhAMgAone abhAva kahevAnuM kAraNa e che ke eka ja samaye krodha, mAna, mAyA ane lebhathI yukta aneka tiryaMcaninA jIvone sadbhAva hoya che. A paMcendriyatiyaca prakaraNamAM nArakaprakaraNa pramANe je sUtre che, te nIce mujaba che jema ke-"FriririvALiyA mete ! vAcA hiraETT ggUttA ? camata ! saMvedanA sALA pattA ? " he pUjya! paMcendriya tiyAnAM keTalAM sthitisthAne kahyAM che ? he gautama! temanAM asaMkhyAta zrI bhagavatI sUtra : 1 290 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitisthAna kahyAM che. (taMgahA) te A pramANe che (jhaLiyA Ti, samAphiyA ka yA ki, kuramavA jAva taqsrphoricA urphe) ItyAdi. A badhuM kathana nArakaprakaraNamAM kahyA mujaba ja samajavuM. (nava) jyAM jyAM vizeSatA che te A pramANe che. have nAraka prakaraNa karatAM zarIradvAramAM je vizeSatA che te batA. vavAmAM Ave che. "he pUjya ! saMkhyAta 5 cendriya tiryacanikAvAsamAMnA pratyeka paMcendriya tiryanikavAsamAM rahetA paMcendriya tiryakrayenika jIvane keTalAM zarIra hoya che.?? uttara-he gautama ! temane cAra zarIra hoya che-(1) dArika zarIra, (2) vaikriyazarIra, (3) tejasa zarIra ane (4) kArmANa zarIra. paMcendriyatirya ninA jIvomAM ane nArakomAM eTale ja bheda che ke nArakone traNa zarIra hoya che, paNa paMcendriyati ne cAra hoya che. nArakane eka audArika zarIra hotuM nathI. jevI rIte mizradaSTivALA nArakamAM krodhAdiyuktanA 80 bhAMgA kahyA che, evI ja rIte paMcendriyatiyAnA mizradaSTivALA jIvanamAM paNa 80. bhAMgA thAya che. tAtparya e che ke nArakaprakaraNamAM je sthAnamAM 80 bhAMga kahyA che. te sthAnamAM ahIM paNa 80 bhAMge jANavA, paraMtu nArakaprakaraNamAM je sthAnamAM 27 bhAMgA kahyA che te sthAnamAM ahIM bhAMgAone abhAva jANa eja vAta sUtrakAre "hiM sattAvAsaM saM te kAmArthe jAcavuM, kastha thatI tatha zarIruM vAcavuM" ahi A sUtra dvArA samajAvI che. bIjI vizeSatA saMhananadvAramAM che. ahI A pramANe prazna kare-"vaMciMtitarikavoLiyA maMte! viphA saMpaca pavyttA?" "he pUjya ! paMcendritiryanika jInA keTalAM saMhanana kahyAM che ? uttara-"jenA! saMghacaguttA taMjJA-variphUnArAja sAva chevadaMti" he gautama ! temanAM cha saMhanana kahyAM che. te A pramANe chevajAiSabhanArAcathI laIne chevaTa sudhInA cha saMhanane samajavA. nArakamAM saMhanana hotAM nathI. paNa paMcendriyatiyAmAM saMhanane hoya che, e ja pramANe saMsthAnadvAramAM paNa A pramANe vizeSatA che-nAraka jIvane phakta haMDasaMsthAna ja hoya che tyAre paMcendriya tiryaMne chae saMsthAna hoya che. lezyAhAramAM paNa A pramANe vizeSatA che. nAraka ane kRSNa, nIla ane kApeta e traNa ja lesyAo hoya che. paNa paMcendriyatiyAne chae lezyAo hoya che. eja vAta nIcenA sUtrapATha dvArA darzAvavAmAM AvI che-"zaru go guttAzo?? "noramA ! cha taMgag-vbUrA kava surakSA" A prakAre tiya ninA chAnA prakaraNamAM vicAra karavo joIe che sU-lA paMcendriyatiryaganika nuM prakaraNa samApta zrI bhagavatI sUtra : 1 291 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyoM ke sthitisthAna Adi kA varNana manuSyaprakaraNa pacendriyatiya cAnAM sthitisthAnAdinuM nirUpaNu karIne have sUtrakAra manucaiAnAM sthitisthAnAdinuM nirUpaNa karavAne mATe " manusyA vi" ityAdi. sUtranuM kathana kare che--( manumsa vi) jevI rIte dasa sthAneA mAraphata nArakanuM kathana karyuM che evI ja rIte dasa sthAneA mAraphata manuSyAnuM paNa kathana karavuM joie. te dasa sthAnonAM nAma A pramANe che- sthitisthAna 1, avagAhanAsthAna 2, zarIrasthAna 3, sahunanasthAna 4, saMsthAnasthAna pa, lezyAsthAna 6, dRSTisthAna 7, jJAnasthAna 8, ceAgasthAna9, ane upayogasthAna10. e vAtane darzAvavAne mATe sUtrakAra kahe che ke (nendiAai naicALa bannI maMnA teduM chuM manuAEALuM tri sophe maMjJA mALiyavA) je sthAnAmAM nAraka jIvAnA 80 bhAMgA kahyA che, e sthAnAmAM manuSyanA paNa 80 bhAMgA ja samajavA. jema ke nAraka jIvAnA prakaraNamAM eka samayathI laine sakhyAta samaya sudhInI vRddhivALI jaghanya sthitimAM, tathA jaghanya avagAhanAmAM, tathA saMkhyAtapradezAdhika jaghanya avagAhanAmAM ane mizraSTimAM 80 bhAMgA khatAvavAmAM AvyA che, eja rIte manuSya prakaraNamAM paNa e e sthAnAmAM 80 bhAMgA ja thAya che. tathA mizraSTimAM tArakAnA jema 80 bhAMgA kahyA che tema manuSkAnA paNa mizraSTimAM 80 bhAMgA ja samajavA. nArakonI eka samayAdhika Adi jaghanyasthitimAM, tathA jaghanya avagAhanAmAM je 80 bhAMgA kahyA che tenuM kAraNa e avasthAmAM temanI alpatA che tevI ja rIte manuSyeAmAM paNa alpatA che tethItyAM 80 bhAMgA hoya che. have nAraka jIvAmAM ane manuSyamAM sarvathA samAnatA nathI te khatAvavAne mATe sUtrakAra nIcenuM sUtra kahe che--gaeNtu TALavu sattAvIsa tenu maMca" je sthAnamAM nArakAnA 27 bhAMgA kahyA che. te sthAnAmAM manuSyanA bhAMgA thatA nathI. nArakeAnA 27 bhAMgAnAM sthAna jaghanya sthiti, asaMkhyAta samayAdhika jaghanya sthiti vagere che, evI jaghanyasthiti sivAyanA bIjA sthale manuSya saMbadhamAM bhagAbhAva samajaveA. kAraNa ke nAraka jIvAmAM krodhanA udaya adhikatara rahe che. tethI te nArakanAM evAM sthAnAmAM krodhAdi kAraNavALA 27 bhAMgA ja kahevA ThIka che. parantu manuSyamAM te pratyeka eTale krodha, mAna mAyA, tathA lebha e mATenA upayogavALA manuScA ghaNA ja hoya che. tethI temanA kaSAya udayamAM koi pheraphAra hotA nathI. te kAraNe manuSyanA te sthAnAmAM bhAMgAne abhAva hoya che. (navara' manusALa' aniLiyAphela ) parantu mANasAnI jaghanyasthitimAM vizeSatA che. je sthAneAmAM nArakAnA 80 bhAMgA kahyAM che te sthAnAmAM manuSyAnA paNa 80 ja bhAMgA thAya che tathA je sthAneAmAM nArakAnA 27 bhAMgA kahyA che, te sthAnAmAM manuSyAmAM bhAMgAene abhAva hAya che" A pramANe kahyuM che nArakeAnI apekSAe manuSyeAmAM kevaLa eja vizeSatA che ke manuSyeAmAM jaghanya sthitimAM 80 bhaMga che jyAre nArakamAM jaghanya sthitimAM 80 bhAMgA nathI tyAM te temanA 274 bhAMgA che. nArA karatAM manuSyamAM e ja viziTatA che (AAraNa basIrphe maMLA) AhAraka zarIramAM 80 bhAMgA che. A AhArakazarIra zrI bhagavatI sUtra : 1 292 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyane ja hoya che ane AhArakazarIravALA manuSya alpa hoya che. te kAraNe 80bhAMgA kahyA che. nAraka jIvone AhAraka zarIra hotuM nathI. tethI nArake karatAM manuSyomAM A paNa eka viziSTatA hoya che. sAmAnya rIte manuSyasUtro ane nArakasUtramAM zarIra, saMghayaNa, saMsthAna, ane lakSyA A cAra sthAnonI apekSAe tathA jJAnadvAranI apekSAe vizeSatA che. te vizeSatA have batAvavAmAM Ave che. he pUjya ! asaMkhyAta manuSyAvAsamAM rahetA manuSyanAM keTalAM zarIra kahyAM che? he gautama ! temanAM pAMca prakAranA zarIra kahyAM che (1) dArika (2) vaikiya, (3) AhAraka (4) taijasa ane (5) kAmaNa he pUjA asaMkhyAta audArika zarIramAM rahenArA manuSya zuM kodhopayukta hoya che ? ItyAdi. he gautama ! teo kopayukta paNa hoya che ? mAna, mAyA ane bhayukta paNa hoya che. A prakAranAM prazna sUtra ane uttarasUtre badhA prakAranAM zarIre viSe banAvI levA. ahIM vizeSatA eTalI ja che ke AhAraka zarIramAM alpatA hovAne kAraNe 80 bhAMgA thAya che e ja pramANe saMhananadvAramAM paNa sUtranI racanA karI levI. paNa ahIM je vizeSatA che te nIcenA praznasUtra ane uttarasUtramAM batAvI che. he pUjya! manuSyane keTalA prakAranAM saMghayaNa hoya che? he gautama ! temane cha prakAranAM saMghayaNa hoya che. te cha prakAre A pramANe che vAjhaSabhanArAjI saMghayaNathI laIne chevaTu saMghayaNa sudhInA cha saMghayaNe kahevA joIe. eja pramANe saMsthAna dvAramAM manuSyanAM cha saMThANa kahyAM che. sama. cariMsa saMDANathI laIne huMDasaMDANa sudhInA saMThANe ahIM samajavA. eja pramANe lesthA dvAramAM manuSyane cha lephsAo kahI che. te che vezyAo kRSNalezyAthI laIne zukalezyA sudhInI samajavI tathA jJAnadvAramAM paNa sUtranI A pramANe racanA thavI joIe."mapuramAM aMte ! varU bALa TUttA ! he pUjya ! manuSyane keTalAM jJAna kahyAM che ? "joyamA! paMcataMga-zAmaLavohiyALe kAva vALa" he gautama! manuSyane Abhinidhika (mati) jJAnathI laIne kevaLajJAna sudhInA pAMcajJAna hoya che. temAM kevaLajJAna sivAyanA cAra jJAnamAM kaSAnI bahulatAne laIne bhAMgAone abhAva hoya che, jyAre kevaLajJAnamAM kaSAyone udaya ja hotuM nathI. kAraNa ke te kevaLajJAna samasta kaSAyane kSaya thayA pachI ja prakaTa thAya che. tethI kaSAyAbhAvanA kAraNe tyAM bhAMgAone abhAva che evuM samajavuM. sUka-1nA vAtavyantara Adiko ke sthitisthAna Adi kA varNana vANuvyaMtarAdiprakaraNa have sUtrakAra vANavyaMtara Adi devonAM sthitisthAna vagerenuM varNana karavAne mATe sUtra kahe che-"vALamaMtA ItyAdi (vALamatara-kora-mALiyA gaThTha mavaLavANI) bhavanapati devanAM dasa sthAnenuM jevuM varNana karyuM che evuM ja varNana vANavyaMtara jyotiSI ane vaimAnika devAnuM paNa samajavuM je sthAnamAM asurAkumArAdinA 80 bhAga zrI bhagavatI sUtra : 1 293 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyA che. te sthAnamAM vANavyaMtarAdinA paNa 80 ja bhAMgA samajavA. ane jyAM asurakumArAdinA 27 bhAMgA kahyA che. tyAM vANavyaMtarAdinA paNa ra7 bhAMgA samajavA. nArakAdinA prakaraNamAM kodhane pradhAna gaNIne ane mAna, mAyA ane lobhane gauNa gaNIne temAM ekavacana ane bahuvacananI apekSAe bhAMgAonI racanA karavAmAM Ave che, paNa vANavyaMtarAdimAM lebhane pradhAna gaNIne ane mAyA, mAna ane krodhane gauNa gaNune, ane lebhane niyamathI bahuvacanamAM rAkhIne ane krodha, mAna, mAyAne ekavacana tathA bahuvacanamAM rAkhIne bhAMgAonI prarUpaNuM karavI joIe. sAmAnya rIte bhavanavAsI bhakaSAyavALA hoya che tethI te bAbatamAM bhavanavAsI deve sAthe vyaMtara devanI samAnatA che. paraMtu jyotiSka devanI temanI sAthe samAnatA nathI. te kAraNe bhavanavAsI devAnI sAthe jetiSkanI sarvathA samAnatAnA parivAra mATe sUtrakAra kahe che.-Atra jApanna jJALiyAM la rasa vAva junA che ke jenI sAthe je viSayamAM bhinnatA hoya te zAstronuM sAra aNuttaravimAna sudhI samajavI, tAtparya e che ke jatiSka deva ane vimAnika de vacce je je dvAramAM bhinnatA hoya te bhinnatAne zAstranA AdhAre samajIne temanA viSenA sUtro kahevAM joIe. lezyA dvAramAM A pramANe samajavuM tiSka dene kevaLa tejalezyA ja hoya che, jJAnadvAramAM A pramANe samajavuM tiSka devone traNa jJAna ane traNa ajJAna paNa hoya che. ahIM vibhaMgajJAna havAnuM kAraNa e che ke asaMjJI ne upapAta "janma" tyAM thata nathI. te kAraNe aparyAptAvasthAmAM paNa virbhAgajJAna hoya che. vaimAnika devone te lehyA vagere traNa vezyA hoya che. temane traNa jJAna athavA traNa ajJAna hoya che. vaimAnika sUtre A pramANe bolavAM joIe,-"sa hu naM mate mA, NiyAvAsasayasahassesu egamegaMsi vemANiyAvAsaMsi kevaiyA ThiiTThANA paNNattA ?" ItyAdi. e vAta "kAva mALiyA" e sUtra mAraphata batAvI che. have uddezakano upasaMhAra karatAM sUtrakAra kahe che ke "revaM mate ! e mate! tti rAva jipg" he pUjya ! nArakathI zarU karIne vimAnike sudhInA jInA sthiti sthAnAdinA viSayamAM Ape kahyA pramANe ja tamAma hakIkata che ane te he pUjya ! barAbara che. tathA ApanuM kahevuM cAcuM ja che. ahIM "sevaM mare! " no be vAra ullekha karIne mahAvIrasvAmImAM gautame pitAne atizaya Adara tathA atizaya zraddhA prakaTa karela che. A pramANe kahIne mahAvIra prabhune vaMdaNa anenamaskAra karIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhavita karatA gautamasvAmI vicAravA lAgyA. jainAcArya jainadharmadivAkara pUjyazrI ghAsIlAlajI mahArAjakRta bhagavatIsUtranI - priyadarzinI vyAkhyAnA pahelA zatakano pAMcame uddezaka samApta 1-pA. // zrI bhagavatIsUtre prathamazatakasya prathamodezataH pazcodezAtmakaH zrI bhagavatI sUtra : 1 294