________________
એ સૂત્ર
66
માન અને ક્રોધ એ ક્રમે ભાંગાએના નિર્દેશ કરવા જોઈ એ. એજ વાત સૂત્ર કારે આ સૂત્ર મારફત પ્રકટ કરી છે. ( સબ્વે વિસાત્રદેશના સ્ટેમોવત્તા ) તાત્પર્ય એ છે કે ગૌતમસ્વામીએ એવા પ્રશ્ન પૂછ્યો છે કે “ હે પૂજ્ય ! અસુ રકુમારવાસમાં રહેનારા અસુરકુમાંરે શું ક્રોધયુક્ત હોય છે? માનયુક્ત હાય છે ? માયાયુક્ત હાય છે? લાભયુકત હાય છે ? ” ત્યારે તેના જવ ખરૂપે પ્રભુએ કહ્યું છે કે ભાંગાએ પ્રતિલામથી-વિપરીત ક્રમથી કાને સ્થાને લેભનું કથન કરીને મનાવવા જોઇએ. જે “ સનેવિ તાવ દોષ્ના હેમોલકત્તા છ વડે પ્રકટ કરેલ છે. દેવેશમાં પરિગ્રહ સ ́જ્ઞા વિશેષ રહેવાને કારણે તે લાભયુકત હોય છે. અસુરકુમાર પણ દેવા છે. તેથી તેઓ પણ લેાભયુકત હોય છે. અવા-હેમોવત્તા ય માચેવત્તે ચ” ઘણા અસુરકુમારે લોભયુકત હાય છે. અને કોઈ એક અસુરકુમાર માયાયુકત હોય છે. “ અન્ના-હેામોનઽત્તા ચમાચોવકત્તા વચ્છ અથવા અનેક અસુરકુમારા લોભોપયુકત હાય છે. અને માચેાપયુકત પણ હાય છે, નારક પ્રકરણમાં ક્રોધને બહુવચનમાં મૂકીને અને માન, માયા તથા લોભને એકવચન અને મહુવચનમાં મૂકીને ૨૭ ભાંગા બતાવવામાં આવ્યા છે. જ્યારે અહીં અસુરકુમારોના પ્રકરણમાં લોભને મુખ્ય કરીને ખહુવચનમાં મૂકીને અને માયા, માન તથા ક્રોધને એકવચન મહુવચનમાં અનુક્રમ મૂકીને ૨૭ ભાંગા બનાવવા જોઈ એ. જેમ કે-અનેક અસુરકુમારા લોભાયુપત હોય છે, માયેાપયુકત હોય છે, માનેપયુકત હાય છે અને ક્રોધે પયુકત હોય છે. આ પ્રમાણે દ્વિકસ યાગથી, ત્રિક સચૈાગથી અને ચતુષ્કસયાગથી નારકા કરતાં પ્રતિલોમ ક્રમે ૨૭ ભાંગા મનાવવા. “ છાં ગમેળે ગેયત્રં ગાવ થળિયમારાનું ” જેવી રીતે અસુરકુમારોના લોભપ્રધાન ૨૭ ભાંગા કહ્યા છે, એવી જ રીતે નાગકુમાર, સુવર્ણ કુમાર, વિદ્યુ તકુમાર, અગ્નિકુમાર, દ્વીપકુમાર, ઉદધિકુમાર દિકુમાર, વાયુકુમાર, તથા સ્તનિતકુમાર સુધીના દેવાના પણ એકવચન બહુવચનને આધારે લોભપ્રધાન ૨૭ ભાંગા જ કહેવા. “ નજર બાળÄ જ્ઞાનિયન્ત્ર ” નારકામાં અને અસુરકુમાર વગેરે દેવામાં સંહનન,સંસ્થાન અને લૈશ્યાના સૂત્રામાં ભેદ છે. એમ સમજીને પ્રશ્ન સૂત્ર તથા ઉત્તરસૂત્ર કહેવાં જોઇએ. નારકજીવાઅને અસુરક઼મારાશિમાં જે ભેદ છે તે આ પ્રમાણે છે (વસદીવ ળ અંતે ! અસુરમારાવાસસયલŘયુ મેગંતિ અસુરकुमारावासंसि असुरकुमाराणं सरीरगा किं संघयणी? गोयमा ! असंघयणी जे पोग्गला इट्ठा, તા, યિા. મનુન્ના, મળોમા, તે તેત્તિ સંધાચતા ત્ બમંતિ—છ્યું ઉંઠાને વિનય મનधारणिज्जा समचउर ससंठाण संठिया, उत्तरवेउब्विया अन्नयर संठिया, एवं लेस्सासु वि, નવર’-૧૬ છેલ્લાઝો જન્નત્તાત્રો ? ગોયમા ! પત્તાહિ−7' ગદ્દા–જિદ્દા, નીહા, હા, તેઝलेस्सा | चउलट्ठीए णं जाव कण्हलेस्साए वहमाणा कि कोहोबत्ता ? गोयमा ! सव्वेवि તાન દેશના ઢમેળવવત્તા ત્યાદ્દિ-વ નૌછા જાઝ તે વિ) હું પૂજ્ય ! ચાસડે લાખ અસુરકુમારાવાસમાંના પ્રત્યેક અસુરકુમારાવાસમાં રહેનાર અસુરકુમારીનાં શરીર
""
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
૨૮૩