________________
એ બધાને-જે તેઓ દેવલેકમાં ઉત્પન્ન થાય તે (વસ હું રવવા vvmત્તે કને ક્યાં ઉપપાત (જન્મ) કહ્યો છે? (નોરમા ) હે ગૌતમ! ( સંજયવિચાદવવાળ ) સંયમરહિત ભવ્યદ્રવ્યદેવને ( agoળ ) ઓછામાં એ છે (અવળવાણિયુ) ભવનવાસીઓમાં (જો) અને વધારેમાં વધારે (કરિમવિક7) ઉપરિમ પ્રિવેયકમાં ઉપપાત ( જન્મ ) થાય છે. (વિરાષ્ટ્રિય સંગમા ) અખંડિત સંયમવાળાને, (બળે સોમે છે) ઓછામાં ઓછે સૌધર્મ કપમાં (કોળ) અને વધારેમાં વધારે (સવૃત્તિ વિના) સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં, ( વિરાફિરંસમાળ કomi અવળવાણી, કોલેળ સોમે વે) વિરાધિત સંયમવાળાને ઓછામાં ઓછા ભવનવાસીઓમાં અને વધારેમાં વધારે સૌધર્મકલ્પમાં (કવિરાસિંગમાનમા) અવિરાધિત સંયમસંયમવાળાને (આરાધક શ્રાવકેને) (૪vોળ સોમે #re sોણે અનુપ જલ્વે) એાછામાં ઓછો સૌધર્મ કપમાં અને વધારેમાં વધારે અચુત કલ્પમાં (બારમા દેવલોકમાં) (વિરાહિ સંમારંગમrr) વિરાધિત સંયમસંયમવાળાનો (ગોળ માળવાતી શોલે કોનિષ્ણુ ) ઓછામાં ઓછા ભવનવાસીઓમાં અને વધારેમાં વધારે જોતિષી દેવામાં (જ ળ) અસંજ્ઞી જીને (somળ મવાવાવણુ કોસેળ વાળમંતસું) ઓછામાં ઓછા ભવનવાસીઓમાં અને વધારેમાં વધારે વાણવ્યંતરમાં ઉપપાત થાય છે. (વણેસા સર્વે કomi અવનવાસીહોળ વોરછામિ) તે સિવાયના બાકીના સર્વને ઓછામાં ઓછો ભવનવાસીઓમાં ઉપપાત થાય છે. ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાએ તેમને ઉપપાત કહું છું-(તાવાળું નોસિયુ) તાપસને તિષ્ક દેવમાં, gિવાળે તો ) કાંદપિકને સૌધર્મ કપમાં, (રાજપરિવાળું મોણ ) ચરક પરિવ્રાજકને બ્રહ્મલેક કપમાં, (શિદિવસથાળું) કિવિષિકને, (સંત ) લાંતક ક૯પમાં, (તેરિયિાબં) તિર્યંચાને, (કદારે ) સહસ્ત્રાર કલ્પમાં (મારિયાળ કરવુ ) આજીવિકેને અચુત કલ્પમાં, (નામિબિયા કરવુંg ) આભિગિક દેવેન અચુત કલ્પમાં, (ઝિfm તળાવM) અને દર્શનભ્રષ્ટ સ્વવેષધારકેન, (૩વરિમmવિજ્ઞાણ) ઉપરિમ રૈવેયકમાં ઉપપાત થાય છે.
ટીકાર્થ–આ સૂત્રમાં “બ” શબ્દ પ્રશ્નાર્થક છે. જેઓ સંયત હોતા નથી તેમને અસંત કહે છે. અસંયત એટલે ચારિત્રને પરિણામથી (ભાવથી) રહિત જે જીવ ચારિત્રના પરિણામથી (ભાવથી) રહિત છે, પરંતુ દેવત્વ પ્રાપ્તિને ચોગ્ય છે-હજી દેવપદ પ્રાપ્ત કર્યું નથી–પણ પ્રાપ્ત કરવાના છે–એવાં જીને ભવ્યદ્રવ્યદેવ” કહ્યો છે. અસંયત જે ભવ્યદ્રવ્યદેવે છે તે જીવને અસંયતભવ્યહસ્યદેવ કહે છે. આ રીતે અહીં કર્મધારય સમાસ થયો છે. કોઈ કઈ એમ પણ કહે છે કે જે અસંયત સમ્યગ્દષ્ટિ જીવે છે તેઓ અસંયતભવ્યદ્રવ્યદેવ છે. એટલે કે અસંયત ભદ્રવ્યદેવ વડે ચેથા ગુણસ્થાનવતી જી લેવામાં આવ્યા છે. કહ્યું પણ છે કે –
" अणुवय महव्वएहि य, बालतवोऽकामनिज्जराए य । देवाउयं निबंधइ, सम्मद्दिट्टो य जो जीवो ॥ १॥"
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
૧૭૬
