________________
કર્મ કે વેઠન કિયે બિના ઉસસે મોક્ષ (છુટકારા) નહીં હોને કાકથન
અહીં સુધી મેહનીય કર્મને વિચાર કર્યો. મેહનીય કર્મ એક પ્રકારનું કર્મ છે. તેથી કર્મવિષયક સામાન્ય ધર્મને આધારે સૂત્રકાર હવે કમ સામાન્યનું “નૂi અંતે!” ઈત્યાદિ સૂત્રવડે નિરૂપણ કરે છે–“સે નૂળ મંતે નેફા ઈત્યાદિ
મૂલાઈ-ગૌતમસ્વામી પૂછે છે “ મહે ભદન્ત ! “રેરા વા તિવિવિગોળિય ઘા મgણા વા ડેવ વા’ નારક જીવને, તિર્યંચનિવાળા જીવને, મનુષ્યને અને દેવને “જે કે વા ૪જો” જે પાપકર્મ કરેલ છે. “તરણ ઝવેરૂત્તા” તેનું વેદન કર્યા વિના નાિ મો મેક્ષ છુટકારે થત નથી? તેનો ઉત્તર આપતાં ભગવાન કહે છે કે “જો મો” હે ગૌતમ!. “રા” નારક જીવના તેમજ “નિરિવાળિયા ઘા મથુરા વા વિસ વા” તિર્યંચ નિવાળા જીવના મનુષ્યના તથા દેવના “ને જે
ને » જે પાપકર્મ કરેલ છે. “તરણ વેરૂત્તા નોતો ” તેનું વેદન કર્યા વગર તે કર્મથી છુટકારો થતો નતી.
ગૌતમસ્વામી ફરી પૂછે છે કે “જે ળ મંતે! gવં હે ભદન્ત ! આપ આ પ્રમાણે કયા કારણથી કહે છે કે “ ને રૂક્ષ વા, સિવિ. નોળિયરત વા મજુસ વા વરસ વા” નારકજીવ, તિર્યંચ, મનુષ્ય અને દેવના “ને રે વે બ્લે” જે પાપકર્મ કરેલાં છે “તરણ વેત્તા નો નધિ તેને વેદન કર્યા વગર (ભગવ્યા વગર) મોક્ષ થતું નથી. તેને ઉત્તર આપતાં ભગવાન કહે છે કે-“gવે હજુ મા શોચમા ! સુવિધે જો ” હે ગૌતમ! એ કર્મ બે પ્રકારના બતાવ્યા છે “ગણા” તે આ પ્રમાણે છે“pg ૨ મજુમા મે એક પ્રદેશકમ અને બીજું અનુભાગકર્મ
ત = તે તં નિરમા વેરૂ” તેમાં જે પ્રદેશકર્મ છે તેનું જીવ નિયમથી વેદન કરે છે. “તણ જે તં અનુમાનજઝ્મ નં ૩થેરાશં વેજી અત્થા જે વે” તેમાં જે અનુભાગકર્મ છે તેમાંથી જીવ કેટલાકનું વેદન કરે છે, અને કેટલાકનું વેદન કરતું નથી. “બાચમે અરયા સુદં ર વિન્નામે કરવા” વક્ષ્યમાણ કર્મ વેદનને બે પ્રકાર અહંત પ્રભુએ જાણ્યા છે. તેઓએ તેનું મરણ જેવું કર્યું છે. તેઓએ તેને વિશેષ રૂપથી જાણ્યા છે. “» ગયં નીવે અભુવામિચા વેચાણ વેચ ” આ જીવ આ કર્મને આભ્યપગમિક વેદના વડે વેદન કરશે. “É ચં વે ૩૨મિયા વેચાણ વેરૂત્તરૂ” તે આ કર્મને આ જીવ ઔપક્રમિક વેદના દ્વારા વેદન કરશે “સામે મહાનિકાળ = જણા માવા હિ ત તણા વિષરિમિત્તિ” યથાકર્મ બંધાયેલ કર્મ પ્રમાણે અને નિકરણે પ્રમાણે જેવું જેવું કર્મ ભગવાને દેખ્યું છે તેવી તેવી
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
૨૩૯
