________________
ત્યાદ્રિ) પ્રભુના હાથમાં ચન્દ્ર, સૂર્ય આદિની જે રેખાઓ હતી તે પ્રશસ્ત ફળ દેનારી હતી. ( ૦ ) પ્રભુનું વક્ષસ્થળ કનકપાષાણુ જેવું નિર્મળ હતું. શુભ લક્ષણે વાળું હતું, સમતલ, પુષ્ટ અને અતિવિશાળ હતું. અને તેના પર શ્રીવત્સ ચિહ્ન હતું. (સંદુલ્યારિ) પ્રભુનું શરીર એવું હતું કે હાડકાં તે દેખાતાં જ ન હતાં. “કરંડ્રય” શબ્દને અર્થ પૃષ્ઠ ભાગનું હાડકું થાય છે. ભગવાનને દેહ કનકના જેવી કાન્તિ વાળો હતેનિર્મળ હતું, સુંદર હતું, રેગાદિ બાધાઓથી રહિત હતું, તથા ઉત્તમ પુરુષના ૧૦૦૮ લક્ષણેથી યુક્ત હત. પ્રભુના બન્ને પાર્શ્વભાગો સન્નત–નીચેની તરફ અવનત, પ્રમાણસરના, સુંદર, શુભલક્ષણ વાળા, સમુચિત પરિમાણ વાળા અને પુષ્ટ હતા. (કgસમeત્યાતિ) પ્રભુની રેમપંકિત સરળ, સઘન, સર્વોત્તમ, સૂમ, મુલાયમ, શોભીતી, ચળકતી અને મનહર હતી. (ક્ષવિદ્યારિ) પ્રભુનું ઉદર માછલી અને પક્ષીના પેટ સમાન સુંદર હતું, પુષ્ટ હતું. પ્રભુની ઇન્દ્રિય પવિત્ર હતી. જે કે ઈન્દ્રિય દ્વારા મળ બહાર નીકળતા હોય છે, પણ પ્રભુના અતિશયના પ્રભાવે પ્રભુની ઇન્દ્રિયે નિર્મળ હતી તેથી અહીં તેમને નિર્મળ કહી છે. પ્રભુની નાભિ પદ્મકેશના જેવી ગંભીર હતી. તથા તે ગંગા નદીના ઘુમરીઓ ખાતા તરંગોના જેવી ચંચળ, ચક્રના જેવી ગેળ, રવિકિરણોથી વિકસિત કમળના જેવી ગંભીર અને વિશાળ હતી. પ્રભુના શરીરને મધ્ય ભાગ–કટિપ્રદેશ (સાવાહિ) મધ્યમાં ખાંચવાળી ત્રિપાઇની જેમ, મુસળની જેમ, દર્પણુદંડની જેમ, ઉત્તમ સુવર્ણની મૂઠની જેમ અને શ્રેષ્ઠ વાની જેમ કૃશ-પાતળે હતે. પ્રભુને કટિપ્રદેશ રેગાદિરહિત હોવાને કારણે પ્રસન્ન થયેલા શ્રેષ્ઠ ઘોડાના કટિપ્રદેશ જે અને એમ જ સિંહના કટિપ્રદેશ જે શ્રેષ્ઠ અને ગોળ હતો. પ્રભુને ગુહાભાગ શ્રેષ્ઠ ઘોડાના ગુહ્યાભાગ સમાન સુંદર હતો. તથા તે સુલક્ષણસંપન્ન-ઉત્તમ જાતિના ઘડાના ગુહ્યભાગ જે મળના સંપર્કથી તદ્દન રહિત હતે. (વઘારફત્યાર) પ્રભુની ચાલ શ્રેષ્ઠ ગજરાજની ચાલ જેવી સુંદર હતી. અને તેમનું પરાક્રમ પણ શ્રેષ્ઠ ગજરાજના પરાક્રમ જેવું હતું. (સરળ, હૃત્યાર) પ્રભુના બન્ને ઉરુ–સાથળ સુંદર હાથીની સૂંઢના જેવાં હતાં (માત્રફુલ્યારિ) પ્રભુના બને ઢીંચણ સંપુટના ઉપર નીચેના ભાગોની સંધિની જેમ અત્યંત ઢંકાયેલ હતા એટલે કે માંસથી પુષ્ટ હતા, તે કારણે ઘૂંટણના હાડકાં દેખાતાં ન હતાં. (૦ ફુવાર) પ્રભુની અને જાણે હરિણીની જા જેવી હતી. કુરુવિંદ એક પ્રકારનું તૃણ, અને વસ્ત્રવણેલી દેરીની જેમ ગેળા હતી. તથા ક્રમશઃ પાતળી થતી જતી હતી. અથવા કુરુવિન્દાવર્ત નામનું એક વિશિષ્ટ આભૂષણ હોય છે, તેના જેવી હતી. પ્રભુના પગના ગુલ્ફ એડિની પાસેની ગંઠે સંસ્થિત-સુંદર આકાર વાળી, સુશ્લિષ્ટ-સુમિલિત અને માંસલ હોવાને કારણે ગૂઢ-અદશ્ય હતી. (સુપટ્ટિયરૂથાતિ) પ્રભુના બન્ને પગ કાચબાના જેવા સુંદર હતા. એટલે કે સંકુચિત અંગ વાળા કાચબાના પૃષ્ઠ ભાગ જેવાં પ્રભનાં ચરણ હતાં. પ્રભુના પગની આંગળીએ કમશઃ હીયમાન અને વિદ્ધમાન હતી. તથા સુસંહત-વિભિન્ન હોવા છતાં પણ સંમિલિત હતી (૩uTચ૦રૂરિ) તે આંગળીઓના નખ સહેજ સહેજ ઊંચા, આછા લાલ અને મુલાયમ હતા.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
४६