________________
પુèા અનિષ્ટ હોય છે એટલું જ નહી પણ કિમ્પાકફલની જેમ સુંદર પણુ હોતાં નથી--પરન્તુ ભ્રાન્ત-અપ્રિય હાય છે. કેટલાંક પુદ્ગલા અકાન્ત હોવા છતાં પણ પ્રિય હાય છે. જેમ કે કાંટા તે કાંટા એકાન્ત હાવા છતાં પણ ટીને પ્રિય હાય છે. ઉંટ તે તે કટકાને પણ પ્રેમથી ખાય છે. પણ નારકાનાં પુલે એકાન્ત હૈાવા ઉપરાંત અપ્રિય પણ છે. કેટલાક પર્ઘા એવા હાય છે કે જે અપ્રિય હોવા છતાં પણ શુભ ાય છે. જેમ કે કડવી ઔષિધ પરતુ નારકાનાં શરીરનાં પુદ્ગલેા અપ્રિય હાય છે એટલું જ નહીં પણ કડવી ઔષિધના જેવાં શુભ પણ નથી હોતાં-પર'તુ અશુભ જ હોય છે. કેટલાક પદાર્થો એવા હોય છે કે જે અશુભ હોવા છતાં પણ વિષકન્યા જેવાં મનેાસ હોય છે. પણ નારકાનાં શરીરનાં પુલે અશુભ હોવા ઉપરાંત અમનેાજ્ઞ પણ છે–વિષકન્યાની જેમ મનેાજ્ઞ નથી. જે વસ્તુ મનને રુચિકર લાગે તેને મનેાજ્ઞ કહે છે. કેટલાંક પદાર્થ એવા પણ હોય છે કે જે અમનેાન હોવા છતાં દુઃખ દૂર કરવાના ગુણને કારણે ત્રિફળાની જેમ મને ગમ્ય હોય છે. પણ નારકાના પુદ્ગલે અમનેાજ્ઞ હોવા ઉપરાંત અમનેામ પણ હોય છે. વારવાર સ્મરણ રૂપે જે મનના વિષય અને છે તેને મનામ કહે છે. પણ જે એનાથી વિપરીત ગુણવાળાં હાય છે તેને અમનેામ કહે છે. એવાં અનિષ્ટ વગેરે વિશેષણાથી પુદ્ગલેા જ નારકાનાં શરીરસંધાતશરીરસમય રૂપે પરિણમે છે.
( इमीसेणं भंते ! जाव छन्हं संघयणाणं असंघयणे હોદ્દોવલા??) હે પ્રભા ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ૩૦ લાખ નરકાવાસમાં રહેલા સંધયણમાંથી એક પણ સંઘયણ સઘયણ રહિત નારક જીવો શુ` ક્રોધેાપયુકત હૈાય છે. માયેાયુકત હાય છે ? લાભોપયુકત હાય છે ?
वट्टमाणा नेरइया किं નરકાવાસામાંના પ્રત્યેક વગરનાં એટલે કે માનાયુકત હોય છે.
ઉત્તર—(7ોચના ! સત્તાવીસ મન્તા) હે ગૌતમ ! તેના પણ ૨૭ ભાંગા સમજવા નારકાના ક્રોધાદિકના વિષયમાં—સામાન્ય પ્રકરણમાં કહેલ ક્રેાધાદિકના વિષયમાં– જેવા ૨૭ ભાંગા કહ્યા છે એવા જ અહીં પણ સમજવા-હવે સંસ્થાનદ્વારના વિષયમાં ગૌતમ સ્વામી પૂછે છે—(મીત્તે નં મતે ચળવમા સરીયા જિ સુંઢિયા પન્નતા ?) હે ભગવન્ ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ૩૦ લાખ નરકા વાસેાનામાના પ્રત્યેક નરકાવાસમાં રહેતા નારક જીવાનાં શરીર કયા પ્રકારના સંસ્થાનવાળાં ડાય છે? ઉત્તર—(નોયમા !) હે ગૌતમ ! (સીયા સુવિા પત્તા) નારકાનાં શરીર એ પ્રકારનાં કહ્યાં છે. (સંજ્ઞ ્ા) તે આ પ્રમાણે છે-(મધાળિજ્ઞા ય ઉત્તરવેન્દ્રિયા ૨) ભવધારણીય શરીર અને ઉત્તરવૈક્રિયશરીર પેાતાના જન્મને વ્યતીત કરવા તેનું નામ ભવધારણ છે. તે ભવધારણ જેનું પ્રયાજન છે એવાં શીશને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
૨૭૫
