Page Text
________________
66
"L
27
સ્વીકારે છે, તે “સે મતે ! ચિં વીચિત્તા દૃાવેજ્ઞા શ્રીચિત્તા પ્રત્રટ્ઠાવના'' તે શું વીયતાથી ઉપસ્થાન કરે છે ? કે અવીયતાથી ઉપસ્થાન કરે છે ? ભગવાન્ કહે છે કે ગોયમા ! વીચિત્તા સટ્રાવેલના નો અવીરિયત્તા વÇાવેજ્ઞા હે ગૌતમ ! વીયતાથી ઉપસ્થાન કરે છે. “વીચતા” એ ચિત્તા” પદની છાયા છે. ‘વીર્યતયા” એટલે વીર્યચોપ” વીના યાગથી વીર્યમ્ અસ્ય શ્તીતિ ધૈર્યઃ’” આ વ્યુત્પત્તિ અનુસાર વીય એટલે પ્રાણી એવો અર્થ થાય છે. અહીં “બાર્નાનિચોડવ”આ સૂત્રથી “અ” કરવાથી વીર્ય શબ્દના પ્રાણી એવો અર્થ થાય છે. વીને-જીવનો જે ભાવ તેનું નામ વીતા છે. તે વીર્ય ભાવ “ પ્રાણીપણું ” એ રૂપે લેવાય છે. અથવા વીર્યમેન નીયતા ” એવા અર્થમાં “તજૂ પ્રત્યય જોડવાથી વીચતા ” શબ્દ અને છે. અથવા ‘* વોળાં માવો વીચતા ” વીર્યાના જે ભાવ તેનું નામ વીયતા છે. આ વીયતાથી જીવ પારલૌકિક ક્રિયાઓમાં ઉપસ્થાન કરે છે કે અવીય તાથી–વીયના અભાવથી પારલૌકિક ક્રિયાઓમાં ઉપસ્થાન કરે છે ? ઉપસ્થાનમાં વીય કારણરૂપ છે કે નથી? એવો આ પ્રશ્નનો આશય છે “ વીય ઉપસ્થાનમાં કારણભૂત છે. કારણ કે વીયના અભાવથી તે ઉપસ્થાન થઇ શકતું જ નથી. ૮ કારણના અભાવે કાયના પણ અભાવ જ હાય છે. ” એ વાત સમજાવવાને માટે કહે છે કે હું ગૌતમ ! જીવ “ વીયિત્તા કદ્દાવના ” વીયના ચેાગથી જ ઉપસ્થાન કરે છે. કારણ કે ઉપસ્થાનમાં વીયની આવશ્યકતા રહે જ છે તેથી વી'માં ઉપસ્થાનની કારણભૂતતા રહેલી છે. જીવ જે ઉપસ્થાન કરે છે તે વીના યાગથી જ કરે છે. આ રીતે વીર્યમાં ઉપસ્થાનની કારણભૂતતાનું સમર્થન કરીને હવે વીમાં તેની અકારણુતાનું સમર્થન કરતાં સૂત્રકાર કહે છે કે “ નો વીચિત્તા દૃાવેજ્ઞા ” અવીથી ઉપસ્થાન થતું નથી. ઉપસ્થાનમાં વીય કારણરૂપ હાય તેા કયા વીયની અપેક્ષાએ જીવ ઉપસ્થાન કરે છે? વીય ખાલ પંડિત વગેરે ભેદથી અનેક પ્રકારનું હોય છે તે કારણે આ પ્રશ્ન ઉદ્દભવે છે. કે કયા વીને લઇને જીવ ઉપસ્થાન કરે છે ? એ આશયથી ગૌતમસ્વામી પૂછે છે કે जइ वीरियत्ताए उट्ठावेज्जा, किं बालवीरित्ताए उट्ठाएज्जा, पंडियवीरियत्ताए उबट्टाएज्जा, बालपंडियवीरित्ताए સનતુાણ્ડના ? ” જો જીવ વીયના ચૈાગથી ઉપસ્થાન કરે છે તે શું તે ખાલવીના યાગથી ઉપસ્થાન કરે છે, કે પ`ડિતીયના યાગથી ઉપસ્થાન કરે છે, કે ખાલપ'ડિતવી ના ચેાગથી ઉપસ્થાન કરે છે ? જે જીવને સમ્યક્ પ્રકારે અનેા ખાધ થતા નથી એવા જીવને ખાલ (મિથ્યાદષ્ટિ ) જીવ કહે છે, સધ્યેાધના કાર્યરૂપ જે વિરતિ છે તેનો ખાલજીવમાં અભાવ રહે છે. તાત્પ એ છે કે સમ્યક્ અધથી રહિત અને સદ્બષના કાર્યરૂપ વિરતિથી રહિત જીવને જ ખાલજીવ કહે છે. તેનું બીજુ નામ મિશ્રાદ્રષ્ટિ છે. એવા મિથ્યાદષ્ટિ બાલજીવની જે વીયતા છે તેને ખાલવીયતા કહે છે. એવી માલવીય તાથી શુ જીવ ઉપસ્થાન કરે છે? અથવા પડિતવીયતાથી ઉપસ્થાન કરે છે? સ સાવદ્ય ( પાપકારી) કર્મોના ત્યાગીને સૈદ્ધાંતિક પરિભાષામાં પતિ
દ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
૨૩૪
| SR No. | 006415 |
| Book Title | Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1961 |
| Total Pages | 308 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_bhagwati |
| File Size | 16 MB |