________________
સમાન આહારવાળા હોય છે? (ત સમરીરા) શું સમસ્ત નારક જીવો સમાન શરીરવાળા હોય છે ? (સર્વે સમુરાર નિસાસા) શું સમસ્ત નારકજીવો સમાન ઉડ્ડવાસ–નિઃશ્વાસવાળાં હોય છે? (જોય.! નો રૂખ સમ)
ગૌતમ ! આ અર્થ બરાબર નથી (તે જ મતે ! gવં પુરુ) હે ભદન્ત ! આપ શા કારણે એવું કહો છો કે ( રચા નો સર્વે સમg, નો સને સમકારા, નો દવે નમુનાનીનાના?) સમસ્ત નારકજીવો સમાન આહારવાળાં, સમાન શરીરવાળા અને સમાન ઉછૂવાસનિશ્વાસવાળાં હતાં નથી? (ઘોચમા !) હે ગૌતમ! (રૂચા વિદ્દા પuri) નારક જીવો બે પ્રકારના હોય છે. (તં નદા) તે આ પ્રમાણે છે-(મલ્હારરાજા ચ પરા ૨) એક મહાશરીરવાળાં અને બીજા અલ્પ શરીરવાળાં. (તસ્થi) એમાં () જે (મારે) ઘણાં ભારે શરીરવાળાં નારક જીવે છે. (તેf) તેઓ (વદુતા પોકે રાતિ) ઘણી મોટી સંખ્યામાં પુદ્ગલોને આહાર કરે છે, દુતરા પેજ પરિણાતિ) અને બહુસંખ્યક પુદ્ગલેને પિતાના શરીરરૂપે પરિણાવે છે, (વદુતરાણ જે વસતંતિ) બહુસંખ્યક પુદ્ગલેને ઉછૂવાસરૂપે ગ્રહણ કરે છે, (વસુતરાણ રોજ નિરાંતિ) બહુસંખ્યક પુદ્ગલેને નિઃશ્વાસરૂપે છેડે છે, (મિક શાતિ) વારંવાર આહાર કરે છે. (બfમજari mરિજાતિ) વારંવાર પરિણાવે છે, (મિકai વાસંતિ, મિરાળં નીરવંતિ) વારંવાર ઉચ્છવાસ લે છે, અને વારંવાર નિઃશ્વાસ છોડે છે. (તસ્થળ ને તે વપરા ) તથા જે અ૯૫શરીરવાળાં નારક જીવો છે (સેળે હૂતરાણ વો માણાતિ) તેઓ અલ્પતર પુદ્ગલેનો આહાર કરે છે, (cuત્તરાણ સ્ટે વરિજાતિ) અલ્પતર પુદ્ગલેને પોતાના શરીરરૂપે પરિણમન કરે છે, (અપતરાઇ છે કરસંહિ) અલ્પતર પુદ્ગલેને શ્વાસરૂપે ગ્રહણ કરે છે, (ગવતરા પોર નીરસંતિ) અલ્પતર પુદ્ગલોને નિઃશ્વાસરૂપે છેડે છે. (વા થાતિ) કયારેક આહાર કરે છે, તેના પરિણામેતિ) કયારેક પરિણમાવે છે, (કા કરતખંતિ) કયારેક શ્વાસ લે છે, અને (બાહુ નીતિ ) કયારેક નિઃશ્વાસ લે છે. (તેજ જોયમ! જીવ ગુરુ-નેરાથા નો સરવે સમg, નો સર્વે સસરા, નો સર્વે મુરાર નિસાસા) તે કારણે હે ગૌતમ ! હું એવું કહું છું કે સમસ્ત નારક જી સમાન આહારવાળાં હોતાં નથી. સમસ્ત નારક જીવો સમાન શરીરવાળાં હતાં નથી અને સમસ્ત નારક જીવો સમાન શ્વાસોશૂવાસવાળાં હેતા નથી.
ટીકાઈ–આ સૂત્ર દ્વારા સૂત્રકાર આહારાદિ દ્વારા વીસ દંડકનું નિરૂપણ કરવાને માટે ક્રમ પ્રાપ્ત નારક જીવોનું નિરૂપણ કરી રહ્યા છે— ગૌતમસ્વામીએ સૌથી પહેલે પ્રશ્ન એ પૂછયો કે હે ભદન્ત ! સમસ્ત નારક જીવો શું સમાન આહારવાળાં હોય છે? સમાન અવગાહનાવાળાં હોય છે? અને શું સમાન ઉચ્છવાસ નિઃશ્વાસવાળાં હોય છે? તે પ્રશ્નને મહાવીર પ્રભુએ એવો જવાબ આપે કે હે ગૌતમ ! સમસ્ત નારક જીવો એવાં હોતાં નથી. કારણ કે, નારક જીવોના બે પ્રકાર કહ્યા છે. (૧) જેમના શરીર ઘણાં જ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
૧૩૯
