________________
પ્રકારને સંસારસંથાનકાળ કહ્યો છે. (જોશમાં !) હે ગૌતમ! (વિદે સંસારસંવિદ્ગા પૂomત્ત) ચાર પ્રકારનો સંસારસંસ્થાનકાળ કહેલ છે. (તંગg) તે આ પ્રમાણે છે (જરૂરરસંસારäવિવારે, તિત્તિનો સંસારસંવિદ્ગા, મજુરસëારસંવિઝા, રેવસંસારસંવિદૃળવારે) નારકસંસાર સંસ્થાનકાળ, તિર્યંચસંસારસંસ્થાનકાળ, મનુષ્યસંસારસંસ્થાનકાળ અને દેવસંસારસંસ્થાનકાળ. (રૂચäારસંવિનાછે i મતે ! રૂવિ પત્તિ ?) હે પૂજ્ય ! નારકનો સંસારસંસ્થાનકાળ કેટલા પ્રકારને કહ્યો છે ? (ચમા !) હે ગૌતમ ! (તિવિષે For) ત્રણ પ્રકારને કહ્યો છે. (તંગ) તે આ પ્રમાણે-(સુન્ના ગણુન્ના મારું) શૂન્યકાળ, અશૂન્યકાળ અને મિશ્રકાળ. (સિવિનોળિયસંસારસંવિના-પુછી) હે પૂજ્ય ! તિયાને સંસારસંસ્થાનકાળ કેટલા પ્રકારનો છે? (વોચમા !) હે ગૌતમ ! (સુવિહેં ઇત્ત) બે પ્રકારને કહ્યો છે, (સંજ્ઞા) તે આ પ્રમાણે છે-(યુન્નાન્ડે કિરવા) ૧ અશૂન્યકાળ અને ૨ મિશ્રકાળ. (મyહતાળ ૨ સેવા કરી ને શં) મનુષ્યો તથા દેવોને સંસારસંસ્થાનકાળ નારકના સંસારસંસ્થાનકાળ પ્રમાણે જ ત્રણ પ્રકારને સમજો. (ચિર | भंते ! नेरइयसंसारसंचिट्ठणकालस्स सुन्नकालस्स असुन्नकालस्स मिस्सकालस्स य
રે રે હિંતો વા વદુ વા તુ યા વિના વા?) હે પૂજ્ય ! નારકજીવોને જે સંસારસંસ્થાનકાળ શૂન્ય, અશૂન્ય અને મિશ્રના ભેદથી ત્રણ પ્રકારને કહ્યો છે, તેમાને કર્યો કેનાથી અલ્પ છે? ક કેનાથી વધારે છે કે કેનાથી બરાબર છે? અને ક કેનાથી વિશેષાધિક છે ? (ચમા !) હે ગૌતમ! (સત્રયોને સુન્ન છે) બધાથી અપ (ડે) અશૂન્યકાળ છે. (
મિાટે અનંતકુળ) અશૂન્યકાળ કરતાં મિશ્રકાળ અનંત ગણે અધિક છે. (સના
તો ) શૂન્યકાળ મિકાળ કરતાં અનંતગણું વધારે છે. (નિરિવોળિયા સત્રોવે બહુન્નારું, મિસારું ગત) તથા તિર્યચનિના જીવન જે સંસારસંસ્થાનકાળ અશૂન્ય અને મિશ્રના ભેદથી બે પ્રકારનો કહ્યો છે તેમાંથી અશુન્યકાળ સૌથી છેડે છે, અને મિશ્રકાળ તેના કરતાં અનંતગણે અધિક છે. (મજુરાન ચ રેવા જ જ્ઞT Rફયા) મનુષ્ય અને દેવોના સંસારસંસ્થાનકાળના પ્રકારે નારકના સંસારસંસ્થાનકાળના પ્રકાર જેવાં જ છે. (एयस्स णं भंते ! णेरइयसंसारसंचिटणकालस्स जाव देवसंसारसंचिद्रणकालस्स जाव વિgિg વા) હે પૂજ્ય ! નારક સંસારસંસ્થાનકાલ થી લઈને દેવસંસારસંસ્થાનકાળ સુધીના કાળમાં કયે કાળ કયા કાળથી અપ છે? ત્યાંથી લઈને કર્યો કાળ ક્યા કાળથી વિશેષાધિક છે? ત્યાં સુધી સમજવું. (જોગમ!) હે ગૌતમ ! ( सव्वत्थोवे मणुस्ससंसारसंचिट्ठणकाले, नेरइयसंसारसंचिढणकाले असंखेज्जगुणे, देवसंसारसंचिट्ठणकाले, असंखेज्जगुणे, तिरिक्खजोणियसंसारसंचिट्ठणकाले अणंतगुणे) સૌથી અ૫ મનુષ્યસંસારસંસ્થાનકાળ છે. તેનાથી અસંખ્યાતગણે નારક સંસારસંસ્થાનકાળ છે. નારકેથી પણ અસંખ્યાગણે દેવસંસારસંસ્થાનકાળ છે. અને તેનાથી અનંતગણો તિરસંસારસાનકાળ છે.
ટકાથ–“હે પૂજ્ય ! ભૂતકાળમાં આદિષ્ટ જીવને સંસારસંસ્થાનકાળ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
૧૬૯