Book Title: Savruttik Aagam Sootraani 1 Part 32 Oghniryukti Mool evam Vrutti
Author(s): Anandsagarsuri, Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Vardhaman Jain Agam Mandir Samstha Palitana
Catalog link: https://jainqq.org/explore/035032/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama namo ma Agama namo nimmaladaMsaNassa OM pUjya AnaMda- kSamA lalita-suzIla sudharmasAgara - gurubhyo namaH savRttika- Agama-suttANi Agama 41/1 "oghaniryukti" mUlaM evaM vRttiH AgarA ~1~ 2. bhAga 32 pUjya zAsanaprabhAvaka AcArya zrI harSasAgarasUrijI kI preraNA se 'vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA' pAlitANA Agama Agama Agama Agama Agama Agama Agama Agama mUla saMzodhaka :- pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba Agama Agama abhinava saMkalanakartA :- Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D. zrutamaharSi 3110111 HH & BUITEL rAjama Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA zrI Agama maMdira SapAlitANA NG SHARE 14 HIEFFOLL Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladasaNassa savRttika-Agama-suttANi mUla saMzodhaka abhinava-saMkalanakartA MARHI jalanAmA - pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] prata-prApti aura peja seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 9825598855798253062751 ~34 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhut hn trs k s ks ks daa prcaar haas rs naal uh is nuuN s' us s s l gr k h tee sDIL # sadhyA vAcanA zatAbdI varSa yuuhaa tuu sbbs kaal , Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhAga-32] zrIoghaniyukti: (mUlasUtram-2/1) namo namo nimmaladasaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo nama: [Agama-41/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM vRtti: [mUla-niyuktiH + bhASyaM + droNAcArya viracitA vRtti:] [Adya saMpAdakazrI] pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. (kiJcita vaiziSThyaM samarpitena saha) puna: saMkalanakartA- muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi) 28/07/2017, zukravAra, 2073 zrAvaNa zukla 5 'savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga-32 zrI AgamoddhAraka-vAcanA-zatAbdI-varSa-nimitta 'Agama-vRtti-mudraNa-projekTa' ~5~ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAcArI-saMrakSaka, jJAnadhanI, Agama-saMzodhaka, tIvra-medhAvI, samAdhimRtyu-prApta, bahumukhIpratibhAdhAraka pajyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasarIzvarajI mahArAja sAheba | .jinhone zuddha-zraddhA, samyak zruta ArAdhanA, yathAkhyAtacAritra ke prati gati aura aMta samaya deha-mamatva ke tyAga ke dvArA kAyotsarga nAmaka : | abhyaMtara-tapa ki mizAla kAyama ki hai aise bahuzruta AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAja kA paricaya karAnA mere lie nAmumakina hai, fira bhI / garubhakti baddhi se zraddhAMjalI svarupa eka mAmalI sI jhalaka paisa karane kA yaha prayAsa mAtra hai| .cAritra-grahaNa ke bAda alpa kAlame jo apane gurudeva kI chatrachAyA se dUra ho gaye, to bhI gurudeva ke svarga-gamana ko sirpha karmo kA prabhAva mAnakara apane saMyama ke lakSya prati sthira rahate hue akele jJAna-mArga ki sAdhanA ke patha para cale | paDhAI ke lie hI kitane mahino taka roja ekAsaNA tapa ke sAtha bAraha killomiTara paidala vihAra bhI kiyA | lekina apane maMjhila pe DaTe rahe, aura pariNAma svarupa saMskRta evaM prAkRta bhASA kA, / prAcIna lipio kA, vyAkaraNa-nyAya-sAhitya Adi kA sampUrNa jJAna prApta kiyA | jaina AgamazAstro ke samudra ko bhI pAra kara ge| .eka akelA AdamI bhI kyA nahIM kara zakatA? isa prazna kA uttara hameM isa mahApuruSa ke jIvana aura kavana se mila gayA, jaba ve cala par3e | devarddhigaNI kSamAzramaNa ke sthApita patha para. binA kisI sahAya lie hae sirpha akele hI "jaina-Agama-zAstro" ko dIrghajIvI banAne ke lie aneka hastaprato se zuddha-pATha taiyAra kiye | do vaikalpika Agama, kalpasUtra aura niryaktio ko jor3akara 45 Agama-zAstro ko saMzodhita kara ke saMpAdita kiyA : || phira pAlItANAmeM Agama maMdira banavAkara Arasa-patthara ke Upara ye sabhI Agama-sAhitya ko kaMDArA, sUratameM tAmapatra para bhI aMkita karavAe aura / : "Agama maMjUSA" nAma se mudraNa bhI karavA ke bar3I bar3I peTImeM rakhavA ke gA~va gA~va bheja die | vartamAnakAlame sarva prathamabAra aisA kArya huA | .sirpha mUla Agama ke kArya se hI una ke kadama ruke nahI the, unhoMne Agamo kI vRtti, cUrNi, niyukti, avacUrI, saMskRta-chAyA Adi kA | * bhI saMzodhana-sampAdana kiyA | upayogI viSayo ke lie unhoMne eka lAkha zloka pramANa saMskRta-prAkRta nae graMtho kI racanA bhI kI | kitane hI graMtho : kI prastAvanA bhI likhI | ye samyak-zruta mudrita karavAne ke lie Agamodaya samiti, devacaMda lAlabhAI ityAdi vibhinna saMsthA kI sthApanA bhI kii| | .jJAnamArga ke alAvA sammetazikhara, aMtarIkSajI, kezariyAjI Adi tIrtharakSA kara ke samyaka-darzana-ArAdhanA kA paricaya bhI diyA | raajaaoN| ko pratibodha kara ke aura vAcanAo dvArA apanI pravacana-prabhAvakatA bhI ujAgara karavAI | bAladikSA, devadravya-saMrakSaNa, tithi-prazna ityAdi viSayome | satya-pakSameM aMta taka dRr3ha rahe | jainazAsana ke lie jaba jarurata par3I taba adAlatI kAravAIo kA sAmanA bhI bar3I niDaratA se kiyA thA | . sAgarAnaMdajI ke nAma se mazahUra ho cuke pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajIne apane parivAra svarupa 870 sAdhU-sAdhvIjI bhI zAsana ko bheTa kiye | ...ye the hamAre gurudeva "sAgarajI"... ......muni dIparatnasAgara... . -.. -.. -.. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamaikalakSI, upadhAna-tapa-preraka, cAritra-mArga-rAgI, pravacana-paTu, suparivAra-yukta pUjya gacchAdhipatiAcAryadeva zrI devendrasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba ... paramapUjya AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI ke pATa-paraMparAme hue tisare gacchAdhipati the pUjya AcArya zrI devendrasAgarasUrIzvarajI, jo eka / | pUnyavAn AtmA the, dIkSA grahaNa ke bAda alpakAlame hI eka ziSya ke guru bana gaye | fira kyA / ziSyo ki saMkhyA bar3hatI calI, bar3hate hue punya ke * sAtha-sAtha ve Akhira 'gacchAdhipati' pada pe ArUr3ha ho gae | isa mahAtmA kA punya sirpha ziSyoM taka simita nahI thA, ve jahA kahIM bhI 'upadhAna-tapa' kI preraNA karate the, turaMta hI vahAM 'upadhAna' ho jAte the | pravacanapaTutA evaM parSadApanya ke kAraNa una ke upadeza-prApta bahota AtmAone saMyama-mArga kA svIkAra kiyA | khuda bhI saMyamaikalakSI hone ke kAraNa cAritramArga ke rAgI to the hI, sAthasAtha jJAnamArga kA sparza bhI una kA niraMtara rahetA thA | Apa kabhI bhI dupahara ko cale jAie, ve khuda akele yA ziSya-parivAra ke sAtha koI bhI grantha ke adhyayana-adhyApanameM rata dikhAI deNge| ... ye to hamane unake jIvana ke do-tIna pahela dikhAe | eka aura bhI anusaraNIya bAta una ke jIvanameM dekhane ko milI thI- 'ArAdhanA-prema'. kaisI bhI zArIrika sthiti ho, magara unhoMne donoM zAzvatI olIjI, [poSa)dazamI, zukla paMcamI, trikAla devavaMdana, parva yA parvatithi ke devavaMdana Adi : ArAdhanA kabhI nahIM chor3I | AkharI sAlomeM jaba una ko ehasAsa ho gayA kI aba 'aMtima-ArAdhanA' kA avasara najadIka hai, taba una ke muhameM eka hI | raTaNa bArabAra cAlu ho gayA- "arihaMtanuM zaraNa, siddhanuM zaraNa, sAdhunuM zaraNa, kevalI bhagavaMte bhAkhelA dharmanu zaraNa' isI cAra zaraNo ke raTaNa ke sAtha hI ve : | samAdhi-mRtyu-rUpa samyak nidrA ko prApta hue the | aise mahAn sUrivara ko bhAvabarI vaMdanA | ... muni dIparatnasAgara.... ... zrI vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA, pAlitANA ... pUjyapAda AnaMdasAgara-sUrIzvarajI kI bauddhika-pratibhA kA mUrtimaMta svarupa aisI isa saMsthA kI sthApanA vikrama saMvata 1999 me mahA-vada 5 ko hui / pUjya AcArya harSasAgarasUrijI kI preraNA se jina kI tarafa se isa savRttika-Agama-suttANi ke lie saMpUrNa dravya-sahAya kI prApti hui / zilpa-sthApatya, zilotkIrNa Agama aura samavasaraNa sthita nayanaramya 45 caumukha jina-pratimAjI se suzobhita aisA ye 'AgamamaMdira' hai, jo zatrujaya-girirAja ki taleTIme sthita hai | vartamAna 24 jinavara, 20 viharamAna jinavara aura 1 zAzvata milAkara 45 caumukhajI yahA birAjamAna hai | jahAM : |40 samavasaraNa kI racanA meru parvata ke tino kANDa ke varSoM ke anusAra cAra alaga-alaga raMgo ke Arasa-patthara se banA hai, devo dvArA racita samavasaraNa | : ke zAstra varNana-anusAra Agama-maMdira ki samavasaraNa kA sthApatya hai | aisI aneka vizeSatA se yukta ye AgamamaMdira hai| *muni dIparatnasAgara... -.. -.. -.. -.. -.. ~7~ . . Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. . ____ 'sAgara-samudAya-ekatA-saMrakSaka, tIrtha-uddhAra-kArya-pravRtta, guNAnurAgI' isa "savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga 1 se 40 ke saMpUrNa anudAna ke preraNAdAtA pUjya zAsanaprabhAvaka AcArya zrI harSasAgarasUrijI mahArAja sAheba pUjyapAda sva. gacchAdhipati devendrasAgara-sUrIzvarajI ke vinayI ziSya evaM do gacchAdhipatio ke mukhya sahAyaka ke rupame 'sAgara samudAya' ke sucAru saMcAlaka pUjya harSasAgarasUrijI, jina kI preraNA se ye "savRttika-Agama-sattANi" ke mudraNa ke lie saMpUrNa dravyarAzi prApta huI, unakA atyalpa paricaya yahAM kareMge| samudAya-ekatA ke lie sadaiva prayatnazIla rahate hue ye mahAtmA samudAya ke sAdhu-sAdhvIjI kI AvazyakatAokI pUrtI ke lie bhI pravRtta rahete hai, prAcIna-arvAcIna tIrtho ke jIrNoddhAra evaM vikAza ke lie bhI utsAhita rahete hai, jJAna-kSetra achUtA na rahe isIlie anumodanA, anudAna evaM | samaya milane para zAstra-vAMcanameM bhI rUci rakhate hai | samudAya ke jarUratamaMda sAdhvIjI bhagavaMto ke AvAsa kA viSaya ho yA sAdhvIjI ke vihArameM majadUra kA vetana cukAnA ho, aise choTe-choTe kAryoM ke prati bhI una kA lakSya rahetA hai | darzana-zuddhi ke lie jaba unhoMne samagra bhAratavarSa ke 100 sAla taka ke | purAne jinAlayo meM 18 abhiSeka kI preraNA kI, usa vakta lagabhaga sabhI abhiSeka-sAmagrI kI dravya-zuddhi kA qhayAla rakhate hue apanI medhAvI buddhi kA : paricaya diyA thA, sAthame anukaMpA bhAva se pujArI yA vidhi karAnevAle ko yatkiMcit bahumAna pragaTa karate hue kucha dhana-rAzi pradAna karavAI | aise bahuguNa-saMpanna mahAtmA pUjya AcAryazrI harSasAgara-sUrijI ko hama bhAvabharI vaMdanA karate hue isa zrutakArya kA prAraMbha karane jA rahe hai| - muni dIparatnasAgara [kAtrajapUnA, kapaDavaMja, prabhAsapATaNa Adi sthAnome AgamamaMdira ke preraka, karmagraMtha abhyAsu, nispRha mahAtmA pUjyapAda gacchAdhipati AcArya zrI daulatasAgara-sUrIzvarajI mahArAja sAheba (evaM) ajAtazatru, svAdhyAya-rasika, prazAMtamUrtI aura apane guru ke prItipAtra parama pUjya AcArya zrI naMdIvardhanasAgara-sUrijI mahArAja sAheba isa pavitra zruta-kAryame dono sUrivaro kA smaraNa karate hue koTi koTi vaMdanA ke sAtha :-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-.. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-31] [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [-] .- "niyukti: [-] + bhASyaM - + prakSepaM -" . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra MARATARRARIANARMANANANANAANAANAANAANANGI ||ahm // dUbhadrabAhusvAmiviracitaniyuktizrImatpUrvAcAryaviracitabhASyayutA ttizodhakanirvRtikulabhUSaNazrImadroNAcAryasUtritavRttibhUSitA zrImatI-oghaniyuktiH ||-|| AIRNEARNANGANANAINA dIpa anukrama - prasedhikA-rAjanagarIyavidyAzAlAjJAnakozAt zAha-jayasiMhabhAi haThIsiMhaprabhRtivitIrNadravyasahAyena zAha-veNIcandra suracandradvArA zrIAgamodayasamitiH mudrita-mohamayyA nirNayasAgaramudrAlaye rA0rA0 rAmacandra yesU zeDage dvArA vIrasaMvat 2445. vikramasaMvat 1975. krAiSTa 1919. paNya-3-0 rUpyakatrayam HUMMMMMMMMMMMMMMMRUUNUURUUM pratayaH1000 ForParaanaLPHABUMOne wwwlanatiram.orm oghaniyukti sUtrasya mUla "TAiTala peja" Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAkA 812+322+31 mUlAMka: viSaya: 0001 maMgalaM, prastAvanA-gAthA: 1007 upadhipramANa-dvAram 425 1143 AlocanA dvAram 461 pRSThAMka: 012 oghaniryukti mUla-sUtrasya viSayAnukrama mUlAMka viSaya: 0021 pratilekhanA -dvAram 1115 | anAvartanavarjana dvAram 1147 |vizodhi-dvAram ~10~ dIpa- anukramA: 1965 mUlAMka: viSaya: pRSThAMka: 035 0547 piNDa dvAram 456 461 1140 pratisevanA- dvAram 1163 | upasaMhAra - gAthA: pUjya AgamoddhAraka zrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41/1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH pRSThAMka: 266 460 465 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [oghaniyukti- mUlaM evaM vRttiH] isa prakAzana kI vikAsa-gAthA yaha prata sabase pahale "zrI oghaniyukti:" ke nAmase sana 1919 (vikrama saMvata 1975) meM Agamodaya samiti dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdakamahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI) mahArAja sAheba | hamane jaba "AgamasuttANi" (saTIka) nAmase 45 Agama-saTIka kA prakAzana karavAyA taba hamAre saMpAdana kAryame isI prata kA sahArA lekara hamane bhI "oghaniyukti-saTIka kA puna: saMpAdana evaM prakAzana kiyA hai | jo "AgamasuttANi" (saTIka) ke 26 ve bhAgame mudrita haA hai, aura inTaraneTa para bhI "AgamasuttANi" (saTIka) 41/1 ke rupame hai| jIse hamAre dvArA prakAzita 'DIvIDI' meM bhI sthAna diyA hai| + hamArA ye prayAsa kyoM? Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45-Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjyazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira mUlasUtra-niyukti-bhASya Adi ke naMbara likha die, tAki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA sUtra, niyukti, bhASya Adi cala rahe hai usakA saralatA se jJAna ho zake | bAyIM tarapha Agama kA krama aura isI prata kA niyukti/bhASya/prakSepa kA sUtrakrama diyA hai, usake sAtha vahA~ 'dIpa anukrama' bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI, iMgliza Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake | hamAre anukrama to pratyeka prakAzanomeM eka sAmAna aura kramazaH Age baDhate hae hI hai, isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA Adi ke naMbara alaga-alaga hone se hamane use alaga-alaga die hai aura usake lie ||-|| aisI do lAina khIMcI yA 'gAthA' Adi zabda likha diyA hai | aneka sthAnome pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTsa bhI dI hai| zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. kI preraNAse aura zrI vardhamAna jaina AgamamaMdira, pAlitANA kI saMpUrNa dravya sahAya se ye savRttika-Agama-suttANi' bhAga-32 kA mudraNa huA hai, hama una ke prati hamArA AbhAra vyakta karate hai | ......muni dIparatnasAgara. ~11~ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [-]."niyukti: -1 + bhASyaM -1 + prakSepaM -" . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||-|| // aham // anUnazrutakevalizrImadbhadrabAhusvAmimitrairuddhRtA akhaNDapANDityayutazrIdroNAcAryakRtavivRtiyutA zrIoghaniyuktiH EXCECAROSASSA dIpa namo arahatANaM, Namo siddhANaM, Namo AyariyANaM, Namo ubajjhAyANa, Namo loe sabasAhaNaM, eso paMcanamukAro, sbpaacppnnaasnno| maMgalANaM ca savesiM, paDhama havA maMgalaM // 1 // arhadbhayastribhuvanarAjapUjitebhyaH, siddhebhyaH sitaghanakarmabandhanebhyaH / AcAryazrutadharasarvasaMyatebhyaH, siddhyarthI satatamahaM namaskaromi // 1 // prakrAnto'yamAvazyakAnuyogaH, tatra ca sAmAyikAdhyayanamanuvartate, tasya ca catvAryanuyogadvArANi da bhavanti mahApurasyeva, tadyathA-upakramaH nikSepaH anugamaH naya iti, eteSAM cAdhyayanAdau upanyAse itthaM ca kramopanyAse prayojanamabhihitam , tatropakramanikSepAvuktI, adhunA'nugamAvasaraH, sa ca dvidhA-niryuktyanugamaH sUtrAnugamazca, tatra niyutyanugamastredhA-nikSepopodghAtasUtrasparzaniyuktyanugamabhedAt , tatra nikSepaniyuktyanugamo'nugato vakSyamANazca,upodghAtaniryu SS FurcumamalAmateuo Dsh ... namaskAra mahAmaMgalaM evaM prastAvanA ~ 12~ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1] >> "niyukti: -] + bhASyaM [-] + prakSepaM [1-3] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH syanugamastvAbhyAM dvAbhyAM dvAragAthAbhyAmanugantavyaH- "uddese niddese ya" ityAdi / asya ca dvAragAthAdvayasya samudAyA- prastAvanA rtho'bhihitaH, adhunA'vayavArtho'nuvartate, tatrApi kAladvArAvayavArthaH, tatpratipAdanArthaM cedaM pratidvAragAthAsUtramupanyastam"deve addha ahAuya uvakama" ityAdi, asyApi samudAyAthoM vyAkhyAtaH, sAmpratamavayavArthaH, tatrApyupakramakAlAbhidhA-3 nArthamidaM gAthAsUtramAha-dupihovakamakAlo sAmAyArI ahAuyaM ceva / sAmAyArI tibihA ohe dasahA payavibhAge / // 1 // " tatropakrama iti kaH zabdArthaH?, upakramaNaM upakramaH, upazabdaH sAmIpye 'kramu pAdavikSepe' upeti sAmIpyena kramaNaM / upakramaH-dUrasthasya samIpApAdanamityarthaH, tatropakramo dvidhA-sAmAcAryupakramakAlaH yathAyuSkopakramakAlazca, tatra sAmAcAryupakramakAlatrividhA-oghasAmAcAryupakramakAlaH dazadhAsAmAcAryupakramakAlaH padavibhAgasAmAcAryupakramakAlazca, tatraughasAmAcArI-opaniyuktiH, dazadhAsAmAcArI 'icchAmicchetyAdi, padavibhAgasAmAcArI klpvyvhaarH| tatrIrghasAmA|cArI padavibhAgasAmAcArI ca navamapUrvAntavarti yat tRtIyaM sAmAcArIvastvasti tatrApi viMzatitamAtmAbhRtAt sAdhvanunahArthaM bhadrabAhusvAminA niyUMDhA, dazadhAsAmAcArI punaruttarAdhyayanebhyo nirmUDhA 'icchAmicche syAdikA, tatraitadupakramaNaviMzativarSaparyAyasya dRSTivAdo dIyate nArataH, iyaM tu prathamadivasa eva dIyate, prabhUtadivasalabhyA satI svalpadivasalabhyA | x // 1 // dIpa anukrama [1-3] niggame settakAla purise ya / kAraNa pacaya rupamaNa nae samoyAraNA'Numae // 1 // ikahavihaM kassa kAhiM kesa kahaM keciraM havA kAlaM / kada saMtara kAmavirahi bhavAgarisa phAsaNa nirutI // 2 // (Ava0 patre 104 gAdhe 140-101) Ava0 ni0 panne 257 gAthA 660) SaiREnatanKI atra traya: prakSepa-gAthA: vartate, ekA gAthA atra dRzyate, zeSe dve gAthe mayA pUjyapAda sAgarAnandasUrijI saMpAdita "AgamamaMjuSA"yA: uddharitaM. te ve . gAthe matsaMpAdita "AgamasuttANi-mUlaM" evaM "AgamasuttANi-saTIka" pustaka-dvaye mudritaM vaartete| ~13~ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [4] .- "niyukti: [1-2] + bhASyaM H + prakSepaM [1-3]" . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| kRtetyarthaH, evaM padavibhAgasAmAcArI dazadhAsAmAcAryapIti / tatraughasAmAcArI tAvadabhidhIyate, asyAzca mahArthatvAt katha-2 cicchAstrAntaratvAccAdAvevAcAryoM maGgalArtha saMbandhAditrayapratipAdanArthaM ca gAthAdvayamAha arahate vaMditA caudasapuSI taheva dasapucI / ekArasaMgamuttatvadhArae sabasAhaya // 1 // oheNa u nijurti bucchNcrnnkrnnaannuogaao| appakkharaM mahatthaM aNuggahatthaM suvihiyANAzAjuyalI el atrAha-kimarthaM zAstrArambhe maGgalaM kriyate / iti, ucyate, vighnavinAyakopazamanArtha, tathA coktam-"zreyAMsi bahuvi-12 mAni, bhavanti" ityAdi, zreyobhUtA ceyamato maGgalaM kartavyaM, tacca nAmAdibhedena caturdhA, tatra nAmasthApane sujJAne, dravya-18 maGgalaM dadhyAdi, taccAnekAntikamanAtyantikaM ca, bhAvamaGgalamahaMdAdinamaskAraH, taccaikAntikamAtyantikaM ca / tadanena saMva-| ndhenAyAtasyAsya vyAkhyA kriyate-sA ca lakSaNAnvitA nAlakSaNeti, lakSaNaM ca saMhitAdi, "saMhitA ca padaM caiva" ityAdi, tatrAskhalitapadoccAraNaM saMhitA, sA ceyam-'arahate vaMdittA' ityAdikA / adhunA padAni pratanyante-arhato vanditvA caturdazapUrviNaH tathaiva dazapUrviNaH / ekAdazAGgasUtrArthadhArakAn sarvasAdhUMzca / etAvanti padAnyAdyagAthAsUtre, dvitIyagAthA-1 sUtrapadAnyucyante-opena tu niyuktiM vakSye caraNakaraNAnuyogAt alpAkSarAM mahAAm anugrahArthaM suvihitAnAm , etAvanti padAni / adhunA padArthaH-'arahate' ityAdi, azokAdyaSTamahAprAtihAdirUpAM pUjAmahantItyarhantaH tAn arhataH, 'vaMdittAta iti 'vadi abhivAdanastutyoH' stutvetyarthaH, samAnakartRkayoH pUrvakAle ktvApratyayo bhavatIti vanditvA, kim ?-'oghaniyuktiM vakSye' iti dvitIyagAthAkriyayA saha yogaH, kimarhata eva vanditvA ?, netyAha-'caturdazapUrviNazca caturdaza dIpa anadra SAREairat ~14~ Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [1] .- "niyukti: [1-2] + bhASyaM H + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha- niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| droNIyA vRttiH / dIpa pUrvANi vidyante yeSAM te caturdazapUrviNastAMzca, vanditveti sarvatra kriyA mIlanIyA, kiM tAneva !, netyAha-'tathaiva dazapUrvi-16 maGgalAdi Nazca' 'tatheti Agamoktena prakAreNa eveti kramaniyamapratipAdanArthaH anenaiva krameNa dazapUrviNa iti, daza pUrvANi vidyante | ni.1-2 yeSAM te dazapUrviNaH, na kevalaM tAneva, "ekAdazAGgasUtrArthadhArakAn' ekAdaza ca tAnyaGgAni ca ekAdazAGgAni ekAdazAjhAnAM sUtrAI ekAdazAGgasUtrAthauM tau dhArayanti ye tAn ekAdazAGgasUtrArthadhArakAn / 'sarvasAdhUMca' iti sarva sAdhayantIti sarvasAdhavaH athavA sarve ca te sAdhavazca sarvasAdhavaH tAn sarvasAdhUzca vanditvA, cazabdaH samuccaye, athavA'nuktasamuccaye, yacca | samuccitaM tatpratipAdayiSyAmaH / padavigrahastu yAni samAsabhAji padAni teSAM pratipAditaH / adhunA cAlanAyA avasaraH sA pratipAdyate, evaM vyAkhyAte satyAha para:-sarvamevedaM gAthAsUtra na ghaTate, katham , iha 'opaniyuktiM vakSye' iti pratijJA, |sA ca prathamameva namaskArasUtre na saMpAditA, yaduta namaskAro'pi saMkSepeNaivAbhidhAtavyaH, na cAsau saMkSepeNa pratipAditaH, api vahannamaskAra eva kevalaH saMkSepanamaskAro bhavati, sa eva kartavyo, na caturdazapUrvadharAdinamaskAraH, atha kriyate, evaM 18/ tarhi ekaikasyA vyaktenamaskAraH kartavyaH, kiM dazapUrvyAdinamaskAreNeti, caturdazapUrvinamaskAreNaiva zeSANAM namaskAro bhaviSyatIti, atha bhedena kriyate evaM tarhi trayodazapUrvadharAdInAmekaikapUrvahAnyA tAvatkartavyo yAvatpUbaiMkadezadharANAmiti, atrocyate, yaditthaM cocaM kriyate tadavijJAyaiva paramArthaM, katham , yaduktaM tAvat saMkSepagrantho'yaM tadatra namaskAro'pi saMkSepeNa 8 // 2 // kartavya iti, atra tAvatpratividhIyate-yenaiva saMkSepagrantho'yaM tenaiva lakSaNenetthaM namaskAraH kRtaH, tathAhi-sAmAnyenAhatA namaskAro'bhihitaHna vizeSeNa ekaikasya tIrthakarasya, tathA bhagavatAmupakAritvAnamaskAraH kriyate, ye'pyamI caturvezapUrva ACACAX SAREnatantana ~15 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1] .- "niyukti: [1-2] + bhASyaM H + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| dharAste'pyupakArakA eva, kathamiti cet , arthadvAreNa tIrthakarA upakArakAH, sUtratastu caturdazapUrvadharA gaNadharAH, yata uktam"atthaM bhAsai arahA suttaM gaMthati gaNaharA niuNA / " ityAdi, ata upakArakAsta iti, athavA dvidhopakAraH-vyavahito'vyavahitazca, tatra bhagavanto'rhantaH vyavahitopakArakatvena vyavasthitAH, caturdazapUrvadharAstvasthAnantaropakArakatvena, atazcaturdazapUrvadharanamaskAraH kRtaH, sarvAzcaturdazapUrvadharavyaktaya AgRhItA anena namaskAreNeti, yaccoktam-caturdazapUrvinama-14 haskAreNaiva zeSANAM dazapUrvyAdInAM namaskAro bhaviSyati kiM dazAdinamaskAreNeti !, atha bhedena kriyate evaM tarhi trayo-IN dazapUrvadharAdInAmekaikapUrvahAnyA tAvatkartavyo yAvatpUrvaikadezadharANAmiti, etadaSyasAdhu,katham?, yato dazapUrvadharA api zAsanasyopakArakA upAGgAdInAM saMgrahaNyuparacanena hetunA, athavA'syAmavasarpiNyAM caturdazapUrvyanantaraM dazapUrvadharAeva saMjAtA-14 natrayodazapUrvadharA dvAdazapUrvadharA ekAdazapUrvadharA vA ityasyArthasya pratipAdanArtha caturdazapUrvadharAnantaraM dazapUrvinamaskAro'bhihitaH, athavA'nyatprayojanam-arthatastIrthakarapraNItaM sUtrato gaNadharopanivarddha caturdazapUrvadharopanibarddha dazapUrvadharopanibaddhaM pratyeH kabuddhopanivaddhaM ca pramANabhUtaM sUtraM bhavatItyasya pratipAdanArtha dazapUrvinamaskAraH kRtaH, tathA coktam-"arhatproktaM gaNadharahabdhaM pratyekabuddhahabdhaM ca / sthaviramadhitaM ca tathA pramANabhUtaM tridhA sUtram // 1 // " iti, athavA'nyatprayojanam-caturdazapUrviNo dazapUrviNazca niyamenaiva samyagdRSTaya iti pradarzanArtha tannamaskAraH, athavA yaduktaM 'trayodazapUrvadharAdInAmekaikahAnyA tAvannamaskAro vAcyo yAvadekadezapUrvadharANAmiti, saiSa hAniritdhamuktA yaduta prabhUtahAnyA hAnirvAcyA, sA ca tryantare 1 artha bhASate'Ina sUtra pramantri gaNadharA nipurNa / dIpa REarana ~16~ Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [1] .- "niyukti: [1-2] + bhASyaM H + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: maGgalAdi ni.1-2 prata gAthAMka ni/bhA/pra zrIogha- niyuktiH droNIyA vRttiH ||2|| pratipAditA bhavati, ataH pUrvatrayamulazya dazapUrviNAM grahaNam , evaM navAdiSvapi yojyam , evaM vyAkhyAte satyAha para:- guNAdhikasya vandanaM. kartavyaM, na tvadhamasya, yata uktam-"guNAhie baMdaNayaM" bhadrabAhusvAminazcaturdazapUrvadharatvAt dazapUrvadharAdInAM ca nyUnatvAttarikaM teSAM namaskAramasau karoti? iti, atrocyate, guNAdhikA eva te, avyavacchittiguNAdhikyAt, ato na doSa iti / evaM vyAkhyAte satyAha para:-ekAdazAGgasUtrArthadhArakANAM kimarthaM kriyate ? iti, ucyate, iha caraNakaraNAtmikA oghaniyuktiH, ekAdazAGgasUtrArthadhAriNazca caraNakaraNavanta eva, ekAdazAnAmaGgAnAM caraNakaraNAnuyogasvAt , upayogitvenAMzena teSAM namaskAra iti / sAdhUnAM kimarthamiti cet, te tu caraNakaraNaniSpAdakAH, tadartha cAyaM sarva eva prayAsa iti / athavA'nyathA byAkhyAyate idaM gAthAsUtram-anena gAthAsUtreNa paJcanamaskAraH pratipAdyate, na ca pazcana-18 maskArAlaghutaro'nyo'sti namaskAra ityato bhadrabAhusvAminA sa eva kRta iti, katham !, 'arahaMte vaidittA' ityanenAhannamaskAraH, 'caudasapubI taheva dasapubI ekkArasaMgasuttatthadhArae' ityanenAcAryopAdhyAyanamaskAraH, yataH sUtrapradA upAdhyAyA arthapradA AcAryA iti / evaM vyAkhyAte satyAha-evaM tarhi 'arthasUtradhArakAn' ityeva vaktavyam, AcAryopAdhyAyapadayo-| revaM krameNa vyavasthitatvAt , tatkathametat / iti, atrocyate, nAvazyamAcAryopAdhyAyairbhirbhavitavyam, api tu kacidasAveva sUtra ziSyebhyaH prayacchatyasAveva cArthamataH 'sUtrArthadhArakAn' ityevamupanyastam / 'sarvasAdhUMca' ityanena tu saadhunmskaarH| pratipAditaH / sarvazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, tato'yamoM bhavati-sarvAnahataH, evaM caturdazapUrvadharAdInAmapi mIlanIyaM, guNAdhike vandanakaM / RANASEX dIpa 6464 REaratunna D urary ou ~17~ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1] .- "niyukti: [1-2] + bhASyaM H + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 1-24 - prata gAthAMka ni/bhA/pra 1 ||2|| dIpa -2-59-982109 cazabdAtsiddhanamaskAraH / evaM vyAkhyAte satyAha-kimartha siddhanamaskAraH pazcAdabhidhIyate ?, api tvarhannamaskArAnantaraM vAcya iti, atrocyate, yAni dharhadAdIni padAni teSAM sarveSAmeva siddhAH phalabhUtAH, ataH phalapratipAdanArtha pazcAdupanyAsa iti, athavA'rhannamaskAreNaiva siddhanamaskAro'pyabhihitaH, kAraNe kAryopacAramaGgIkRtya, siddhatvasya kAraNabhUtatvAdarhatAmityalaM prasaGgeneti // 1 // adhunA kRtamaGgalaH san saMbandhAbhidheyaprayojanatrayapradarzanArtha dvitIyaM gAthAsUtramAha-'oheNa ' iti, oghaH saMkSepaH samAsaH sAmAnyamityeko'rthaH, tena opena niyuktiM vakSye iti yogaH, tadanena gAdhAkhaNDakena saMbandhaH pratipAditaH kriyA''nantaryalakSaNaH, tathA ca vyAsakriyAyAH samAsakriyA anantarabhUtA vartate, ataH kriyA''nantaryalakSaNaH saMbandhaH, evaM kAryakAraNalakSaNo'pi draSTavyaH-kAryam-oghaniryuktyarthaparijJAnamanuSThAnaM ca kAraNaM tu bacanarUpApannA opaniyuktireva, evaM ca sAdhyasAdhanAdayo'pi draSTavyA iti / tuzabdo vizeSaNe, kiM vizinaSTi ?-opena vakSye, tuzabdAkinidristarato'pi, "chappurima" ityAdi, niyukti vakSya iti-ni:-Adhikye yojanaM yuktiH, sUtrArthayoryogo nityavyavasthita evAste vAcyavAcakatayetyarthaH, adhikA yojanA niyuktirucyate, niyatA nizcitA vA yojaneti, tatazca niyuktiyuktirityevaM vaktavye ekasya yuktizabdasya lopaM kRtvA evamupanyAsaH,yathoSTramukhI kanyeti / 'cocchaM' iti vakSye' abhidhAsya iti yaduktaM bhavati, kuto vakSye / ityata Aha-'caraNakaraNAnuyogAt' caryata iti caraNa-vakSyamANalakSaNaM vratAdi kriyata iti karaNaM-piNDavizukhyAdi, caraNaM ca karaNaM ca caraNakaraNe tayoranuyogazcaraNakaraNAnuyogaH, anuyojanamanuyogaH anukUlo vA | yogo'nuyogaH, athavA'Nu-sUtraM mahAn-arthaH tato mahato'rthasyANunA sUtreNa yogo'nuyogaH, tsmaacrnnkrnnaanuyogaat| *SACROCOCALCCCCCCACANCY anadra para urmurary.om ~18~ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [1] .- "niyukti: [1-2] + bhASyaM H + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: maGgalAdi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 4 // dIpa niyuktiM vakSye, caraNakaraNAtmikAmeveti gamyate, yathA mRdoghaTa karoti mRdAtmakameva, tdvdnaapiiti| athavA caraNaM ca tatkaraNa ca 2 tasyAnuyogastasmAcaraNakaraNAnuyogAt niyuktiM vakSya iti, tadanenAvayavenAbhidheyamukta, caraNakaraNaniyuktirabhidheyeti / svirUpAM niyuktiM vakSye' ityata Aha 'alpAkSarAM' alpAnyakSarANi yasyAM sA'lpAkSarA tAmalpAkSarAm , athavA kriyAvizeSaNametat , kathaM vakSye / ityata Aha-'alpAkSara stokAkSaraM vakSye, na prabhUtAkSaramityarthaH / kimalpAkSarameva !, netyAha'mahatthaM' mahArthaM vakSye, athavA mahAnoM yasyAH sA mahArthA tAM mahArthI vakSye, tadanenAbhidheyavizeSaNaM pratipAditaM bhavati / 'alpAkSarAM mahArthI' ityanena caturbhaGgikA pratipAditA bhavati, ekamalpAkSaraM prabhUtArthaM bhavati 1, tathA anyat prabhUtAkSarama-| pArtha 2, tathA prabhUtAkSaraM prabhUtArtha 3, alpAkSaramalyArthe 4 ceti / kiMnimittaM vakSye ? ityata Aha-'anugrahArtha' anugraha-upakAro'bhidhIyate, arthazandaH prayojanavacanaH, tata upakAraprayojanaM vakSye, tadanena prayojanaM pratipAditaM draSTavyam / keSAM vakSye / ityata Aha-suvihitAnAM zobhanaM vihitam-anuSThAnaM yeSAmiti te suvihitAH-sAdhavasteSAM suvihitAnAmanugrahArthamopaniyukkiM vakSya iti yogaH / tadanena gAthAsUtreNa paropanyastA hetavo nirAkRtA bhavanti / ke ca hetavaH', niHsaMghamdhatvAdaya iti / yazcArya ktvApratyaya upanyastastena nityAnityakAntavAdayorasAratA pratipAditA bhavati, katham |-n nityavAde ktvApratyayo yujyate na vA'nityavAde, kiM tu nityAnityavAda evAyaM ghaTata iti, nityavAde tAvanna ghaTate, eka kRtvA hyaparakaraNaM kramaH, ktvApratyayazca viziSTapUrvArtho'bhidhIyate, 'samAnakartRkayoH pUrvakAle ktveM' (pA0 3-4-21) ti vacanAt , nityavAde cAmacyutAnutpannasthiraikasvabhAvaM vastu, tacca kiM tAvat pUrvasvabhAvatyAgena dvitIyAM kriyAM karoti ~19~ Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [6] >> "niyukti: [1-2] + bhASyaM [1] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| dIpa AhosvitpUrvasvabhAvAtyAgeneti vAcyam ?, yadi pUrvasvabhAvatyAgena tato'nityatvaprasaGgA, atAdavasthyamanityatAM brUmaH, atha pUrvasvabhAvAtyAgena, evaM tarhi na kadAcidapi tena dvitIyA kriyA kartavyeti, evaM pratipAdite'nityatAvAdyAha-ata evA-13 smAkaM darzane ktvApratyayo ghaTata iti, etadapyacAru, yasya kSaNikaM vastu tasya kathaM ktvApratyayo yujyate ?, utpattyanantaraM dhvaMsAt, kathameka eSa kartA kriyAdvayaM karoti', yena hi prAktanI kriyA niSpAditA so'nya eva, yo'pi cottarAM kriyAM karoti so'pi cAnya eva, tata ekAntAnityavAde'pi na ghaTate ktvApratyaya iti / ayaM tAvatsamudAyArthaH, adhunA bhASya-1 kRdekaikamavayavaM vyAkhyAnayati-tatra 'tattvabhedaparyAyAkhyeti paryAyato vyAkhyAM kurvannidaM gAthAsUtramAhaAhe piMDa samAse saMkheve ceva hoMti egaTThA / nijuttatti ya atthA jaM baddhA teNa nijuttI ||1||(bhaa0) oghaH piNDo bhavatIti yogaH, piNDanaM piNDaH, saMghAtarUpa ityarthaH, 'samAse' iti samasanaM samAsaH, 'asu kSepaNe' sam-18 ekIbhAvenAsanaM kSepaNamityarthaH, tathA ca samAsena sarva eva vizeSA gRhyante, oghaH samAso bhavatIti yogaH, evaM bhavatIti / kriyA sarvatra mIlanIyA / 'saMkheve' iti saMkSepaNaM saMkSepaH sam-ekIbhAvena preraNamityarthaH, cazabda uktasamuccaye, kadAcidanutasamuccaye, evaMzabdaH prakAravAcakaH, evameteSAmapi piNDAdInAM ye paryAyAste mIlanIyA iti / niyuktipadavyAkhyAnArtha mAha-nijhuttatti ya' ityAdi, niH-Adhikye yojanaM yuktiH, Adhikyena yuktA niyuktAH aryanta ityarthAH gamyanta * ityarthaH, tato niryuktA iti cA'rthA yad yasmAdbaddhAstena niyuktirabhidhIyate / athavA'nyathA-nizcayena yuktA niyuktiriti cArthAH yadraddhAstena niyuktirabhidhIyate, ityayaM gAthArthaH / ekArthikapratipAdanena ca ekAntabhedAbhedavAdI vyudasyete, naikA 'ogha' evaM 'piNDa' zabdasya vyAkhyA ~20~ Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [6] >> "niyukti: [2...] + bhASyaM [1] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| dIpa zrIopa- ntabhedapakSe ekArthikAni yujyante, katham ?, yasya hyekAntenaiva sarve bhAvAH sarvathA bhinnA vartante tasya hi yathA ghaTazabdAtpaTa- caraNasaniyuktiHzabdo bhinnaH evaM kuTazabdo'pi bhinna eva tatkathaM ghaTazabdasya kuTazabda ekAdhiko yujyate , ekArthikatvaM hi kathacinedeptatiH droNIyAx bhavatIti, evamekAntAbhedavAdino'pi na yujyante ekArthikAni, katham ?, yasya hyabhedena sarve bhAvA vyavasthitAstasya yathA bhA. 2 vRttiH / ghaTazabdasya ghaTazabdo'bhinna ekArthiko na bhavati evaM kuTAdayo'pi na yujyante, abhinnatvAt , ityalaM casUryeti // 1 // // 5 // adhunA caraNapadavyAkhyAnArthamidaM gAthAsUtramAha |vaye samaNadhamma saMjama veyAvaccaM ca baMbhagutIo / nANAItiyaM ta kohaniraMgahAI caraNameyaM // 2 // (bhA0) | vyAkhyA-bhavatIti kriyA'nuvartate, pratAdi caraNaM bhavatIti yogaH, vratAni-prANAtipAtAdinivRttirUpANi 'samaNadhamma'tti zramaNAH-sAdhavo dhArayatIti dharmaH zramaNAnAM dharma:-kSAntyAdikazcaraNaM bhavatIti sarvatra mIlanIyam / 'saMjameM ti samekIbhAvena yamaH saMyamaH, uparama ityarthaH, sa ca prekSotprekSAdirUpaH saptadazaprakAraH 'veyAvarca' iti vyAvRttasya bhAvo vaiyAvRttya, AcAryAdibhedAzaprakAra, cazabdaH samuccaye, kiM samuccinoti ?, vinayazca, 'baMbhaguttIo'tti brahma iti-prakSacarya tasya guptayo brahmacaryaguptayaH, caryazabdalopAdevamupanyAsaH kRtaH, tAzca vasatyAdikA nava brahmacaryaguptayA, 'nANAitiya'ti jJAyate'neneti jJAnam-AminibodhikAdi tadAdiryasya jJAnAditrayasya tat jJAnAdi, AdizabdAt samyagdarzanacAritrapari-1 // 5 // KgrahaH, jJAnAdi ca tatrikaM ca jJAnAditrikam , 'taba' iti tApayatIti tapo-dvAdazamakAramanazanAdi kohaniggahAI' iti hai| 'budha kope' krodhanaM krodhaH, nigrahaNaM nigrahaH, krodhasya nigrahaH krodhanigrahaH sa Adiryasya mAnAdinigrahakadambakasya tatko SAMEmirathinaal TAuran 'caraNa' padasya vyAkhyA ~21~ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [7] >> "niyukti: [2...] + bhASyaM [2] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| dhanigrahAdi, caraNametat / evaM vyAkhyAte satyAha paraH-nanu vratAntargatatvAd guptayo na pRthak kartavyAH, atha parikarabhUtA-12 zcaturthavratasya brahmacaryaguptayo'bhidhIyante, evaM taakaikasya vratasya parikarabhUtA bhAvanA api vAcyAH, na ca jJAnAditrayasya grahaNaM kartavyaM, api tu jJAnasamyagdarzanayorevopanyAsaH kartavya iti, cAritrasya vratagrahaNenaiva grahaNAt , tathA zramaNadharmagra#haNena saMyamagrahaNaM tapograhaNaM cAtiricyate, saMyamatapasI vodbhutya zramaNadharmasyopanyAsaH kartavyaH, tathA tapograhaNe ca sati | vaiyAvRtyasyopanyAso vRthA, cazabdasamucitasya ca vinayasya, vaiyAvRtsyavinayayostapo'ntargatatvAt, tathA kSAntyAdidharmaprahaNe ca sati krodhAdinigrahagrahaNamanarthaka, tadiyaM sarvaiva gAthA pralUnavizIrNeti satkathametat ! iti, anocyate, avijJAyava paramArthamevaM codyate, yaduktaM vratagrahaNe brahmaguptijJAnAditrayopanyAso na kartavyaH tattAvatparihiyate yadetadtacAritraM sa ekAMzo vartate cAritrasya, sAmAyikAdi ca cAritraM caturvidhamagRhItamAste tavaNArtha jJAnAditrayamupanyasta, vratagrahaNe brahmacaryaguhaptayo yadabhidhIyante tadbrahmacaryasya nirapavAdatvaM darzayati, tathA coktam-"navi kiMcivi paDisiddhaM nANunAyaM ca jiNava-18 riMdehiM / muttuM mehuNabhAva na viNA taM rAgadosehiM // 1 // " athavA pUrvapazcimatIrthakaratIrthayorbhedenaitat mahAvrataM bhavati, asyArthasya pratipAdanArthaM bhedenopanyAsaH kRta iti, yaccokta-zramaNadharmagrahaNe saMyamatapasorna prahaNaM kartavyam , zramaNadharmagrahaNenaiva gRhItatvAttayoH, tadapyasAdhu, saMyamatapasoH pradhAnamokSAGgatvAta , kathaM pradhAnatvam / iti cet apUrvakarmAzravasaMbarahetuH saMyamo vartate, pUrvagRhItakarmakSayahetuzca tapaH, tataH pradhAnatvamanayoH, ato gRhItayoraSyanayorbhedenopanyAsaH kRtaH, dRSTa-12 nApi kizcidapi pratipitraM nAnujJAtaM ca jinavarendraH / muktvA maithunabhAyaM na vinA tadU rAgadveSAbhyAm // // dIpa anakrama ~22~ Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [7] >> "niyukti: [2...] + bhASyaM [2] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| dIpa zrIoSa- cAyaM nyAyo yathA-brAhmaNA AyAtA vaziSTho'pyAyAtaH, atra hi brAhmaNagrahaNena vaziSThasyApi grahaNaM kRtameva, tathA'pikaraNasaniyuktiH prAdhAnyAttasya bhedenopanyAsaH kriyata iti, tathA yaccokta-tapograhaNe vaiyAvRttyavinayayorna grahaNaM kartavyaM, tadapyacAru, baiyA-1 ptatiH droNIyA vRttyavinayayoryathA svaparopakArakatvAtprAdhAnyaM naivamanazanAdInAM tapobhedAnAmiti, yatropha-zramaNadharmagrahaNe krodhAdini bhA. vRttiH grahasya nopanyAsaH karttavyaH, tadapyacAru, iha dvirUpaH krodhaH-udayagata udIraNAvalikAgatazca, tatrodayagatanigrahaH krodhazanigrahaH, evaM mAnAdipvapi vAcya, yastu udIraNAbalikAprAptastasyodaya eva na kartavyaH kSAntyAdibhiheMtubhiriti, athavA | trividhaM vastu-grAhya heyamupekSaNIyaM ca, tatra kSAntyAdayo grAhyAH, krodhAdayo heyAH, ato nigrahItavyAsta ityevamarthamisthamupanyastA iti syAtsAdhu sarvamevaitadgAthAsUtramiti / adhunA karaNAvayavapratipAdanArthamidaM gAthAsUtramAha-- piMDa visohI samiI bhAvaNa paDimA ya iNdiyniroho| paDile haiMNaguttIo abhiraMgehA ceva karaNaM tu ||3||(bhaa0) 12 asyA vyAkhyA-'piMDa'tti piNDana piNDastasya vividham-anekaiH prakAraiH zuddhiH AdhAkarmAdiparihAraprakAraiH piNDavi-18 zuddhiH, sA kim ?, karaNaM bhavatIti yogaH, 'samiti'tti samyagitiH-samyaggamanaM prANAtipAtavarjanenetyarthaH, jAtAvekavacanaM, tAzceyosamityAdayaH samitayaH, 'bhAvaNa'tti bhAbyanta iti bhAvanA:-anityatvAdikAH 'paDima'tti pratimAH-abhiprahaprakArA mAsAdyA dvAdaza bhikSupratimAH, cazabdAbhadrAdayazca pratimA gRhyante, 'iMdiyaniroho tti indriyANi-sparzanAdIni te nirodhaH, AtmIyeSTAniSTaviSayarAgadveSAbhAva ityarthaH, 'paDilehaNa' iti pratilekhana pratilekhanA 'likha akSara vinyAse' asya pratipUrvasya lyuDantasyAnAdeze TApi ca vihite pratilekhaneti bhavati, etaduktaM bhavati-akSarAnusAreNa pratinirIkSaNamanu anakrama 'karaNa' padasya vyAkhyA ~23~ Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [8] >> "niyukti: [2...] + bhASyaM [3] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||3|| 545 dadhAnaM ca yatsA pratilekhanA, sA ca colapaTTAderupakaraNasyeti 'guttIoM'tti gopanAni guptyo-mnovaakaayruupaastisrH| 'abhiggahatti abhigrahA dravyAdibhiranekaprakArAH, cazabdo basatyAdisamuccayArthaH, evakAraH kramapratipAdanArthaH, 'karaNaM tati kriyata iti karaNaM, mokSArthibhiH sAdhubhiniSpAdyata ityarthaH, tuzabdo vizeSaNe, mUlaguNasadbhAve karaNatvamasya, nAnyatheti / / Aha-nanu samitigrahaNenaiva piNDavizuddhagRhItatvAnna piNDavizuddhigrahaNaM kartavyaM, yata eSaNAsamitI sarvaiSaNA gRhItA, piNDavizuddhirapyeSaNaiva, tatkiM bhedenopanyAsaH ? iti, atrocyate, piNDavyatirekeNApyeSaNA vidyate vasatyAdirUpA tasyA grahaNaM bhaviSyati, tatra piNDavizuddhestu bhedenopanyAsaH kAraNe grahaNaM kartavyaM nAkAraNe ityasyArthasya pratipAdanArthaH, athavA''hA-18 ramantareNa na zakyate piNDavizukhyAdi karaNaM sarvameva kartumato bhedenopanyAsa iti / atrAha-caraNakaraNayoH kaH prativizeSaH ? iti, atrocyate, nityAnuSThAnaM caraNaM, yanu prayojana Apanne kriyate tatkaraNamiti, tathA ca vratAdi sarvakAlameva caryate na punarvatazUnyaH kazcitkAla iti, piNDavizuddhyAdi tu prayojane Apanne kriyata iti / evaM vyAkhyAte satyAha paraH-4 "oheNa u nijuttiM vucchaM caraNakaraNANuogassa" ityevaM vaktavyaM, taskimarthaM paSThacullaGghanaM kRtvA paJcamyabhidhIyate, ityasthArthasya pratipAdanArthamidaM gAthAsUtramAhacodagavayaNaM chaTThI saMbaMdhe kIsa na havai vibhattI? to paMcamI u bhaNiyA, kimathi annevi aNuogA ||4||(bhaa) ___ vyAkhyA-'codaga'tti codakavacanaM, kiMbhUtam ?, tadAha-SaSThI saMbandhe kimiti na bhavati vibhaktiH, saMbandhana saMvandhastasmin MsaMbandhe SaSThI kimiti na bhavati !, etaduktaM bhavati-caraNakaraNAnuyogasaMbandhinImopaniyuktiM vakSya iti vAcyaM, tadullaGghana dIpa ~24~ Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1] >> "niyukti: [2...] + bhASyaM [4] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra vRttiH // 4|| dIpa zrIogha- kRtvA paJcamyucyate tatra prayojanaM vAcyaM, atha na kizcitprayojanaM tataH paJcamI bhaNitA kiM kena kAraNena ?, niSprayojanaiveniyuktiItyarthaH, evaM codite satyAhAcAryaH-astyatra prayojanaM SaSThayullahanaM kRtvA yat paJcamyupanyastA, kim ? ityata Aha-asthi droNIyA aNNe'vi aNuogA santi-vidyante anye'pyanuyogAH, asyArthasya pratipAdanArthamevamupanyAsaH kRta iti / punarapyAha-yadyanye'-3 dApyanuyogAH santi paJcamyAH kimAyAtam / iti, atrocyate, asthAcAryasyeyaM zailI-yadubhayatra kacittatra SaSThayAH saptamyA vA nirdezaM karoti, tathA ca-"Avassagassa dasakAliyassa taha uttarajjhamAyAre (Ava0ni0patre 61 gAthe 84-85) ityevamAdi / atra tu zailI tyaktvA paJcamyA nirdezaM kurvannAcArya etat jJApayati-santyanye'pyanuyogA iti, tadatrAhaM caraNa6 karaNAnuyogAdvakSye nAnyAnuyogebhya iti / tathA SaSThI dvividhA dRSTA-bhedaSaSThI abhedaSaSThI ca, tatra bhedaSaSThI yathA-devadattasya gRham , abhedaSaSThI yathA-tailasya dhArA zilAputrakasya zarIrakamiti, tadyadi SaSThyA upanyAsaH kriyate tato na jJAyate-kiM caraNakaraNAnuyogasya bhinnAmopaniyuktiM vakSye yathA devadattasya gRhamiti, athAhozvidabhinnAM vakSye yathA tailasya dhAreti, tasya sammohasya nivRttyarthaM paJcamyA upanyAsaH kRta iti / evaM vyAkhyAte satyaparastvAha-astItyekavacanamanuyogA bahavazca 15 drA tatkathaM bahutvaM pratipAdayati ?, ucyate, astIti tiDaktapratirUpakamavyayam , adhyayaM ca "sadRzaM triSu liGgeSu, sarvAsu ca vibh-|||7|| ktiSu / vacaneSu ca sarveSu, yanna vyeti tadavyayam // 1 // " tato bahutvaM pratipAdayatyevetyadoSaH / athavA vyavahitaH saMbandhostizabdasya, katham ?, idaM codakavacanam-SaSThI saMbandhe kimiti na bhavati vibhaktiH, AcArya Aha-asti SaSThI vibhaktiH ~25 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [10] >> "niyukti: [2...] + bhASyaM [5] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra punarapyAha-yadyasti tataH paJcamI bhaNitA kim?, AcArya Aha-anye'pyanuyogAzcatvAraH, ataH SaSThI vidyamAnA'pi nokteti, 4 bhAvanA pUrvavat / anye'pyanuyogAH santItyuktaM, na ca jJAyante kiyanto'pi te ! ityataH pratipAdayannAhadacattAri u aNuogA caraNe dhammagaNiyANuoge yAdaviyaNujoge yatahA ahakama te mahihIyA ||5||(bhaa0) M vyAkhyA-catvAra iti saMkhyAMvacanaH zabdaH anukUlA anurUpA vA yogA anuyogAH, tuzabda evakArArthaH, catvAra eva, anye tu tuzabdaM vizeSaNArthaM vyAkhyAnayanti, kiM vizeSayantIti-catvAro'nuyogAH, tuzabdAvI ca-pRthaktvApRthaktvabhedAt, kathaM catvAro'nuyogAH ? ityAha-'caraNe dhammagaNiyANuoge ye caryata iti caraNaM, tadviSayo'nuyogazcaraNAnuyogastasmin caraNAnuyoge, atra cottarapadalopAditthamupanyAsaH, anyathA caraNakaraNAnuyoge ityevaM vaktavyaM, sa caikAdazAGgarUpaH, |'dhamma' iti dhArayatIti dharmaH, durgatau patantaM sattvamiti, tasmin dharme--dharmaviSaye dvitIyo'nuyogo bhavati, sa cottarAdhyadayanaprakIrNakarUpaH, 'gaNiyANuoge ya' iti gaNitaM tasyAnuyogo gaNitAnuyogaH tasmin gaNitAnuyoge-gaNitAnuyoga viSaye tRtIyo bhavati, sa ca sUryaprajJapyAdirUpaH, cazabdaH pratyekamanuyogapadasamuccAyakaH, 'daviyaNuoge ti dravatIti dravyaM tasyAnuyogo dravyAnuyogaH-sadasatparyAlocanArUpaH, sa ca dRSTivAdaH, cazabdAdamArSaH sammatyAdirUpazca, tatheti kramapratipAdakaH, Agamoktena prakAreNa 'yathAkrama' yadhAparipATyeti, caraNakaraNAnuyogAdyA 'maharDikAH' pradhAnA iti yaduktaM bhavati / / evaM vyAkhyAte satyAha paraH-'caraNe dhammagaNiyANuoge ya dabiyaNuoge yatti yadyeteSAM bhedenopanyAsaH kriyate tatkimarthaM catvAraH ityucyate, viziSTapadopanyAsAdevAyamartho'vagamyata iti, tathA caraNapadaM bhinnayA vibhattyA kimarthamupanyastai ?,8 dIpa anakrama [10] REaratinine anuyogasya catvAraH bhedAnAm kathanaM evaM vaiziSThayaM ~26~ Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [10] >> "niyukti: [2...] + bhASyaM [5] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra vRttiH 18 // 8 // zrIodha- dharmagaNitAnuyogau tu ekayaiva vibhaktyA, punavyAnuyogo bhinnayA vibhaktyeti, tathA'nuyogazabdazcaika ebopanyasanIyaH, caraNAnuyo niyuktiH kimartha dravyAnuyoga iti bhedenopanyasta iti ?, atrocyate, yattAvaduktaM-caturgrahaNaM na kartavyaM, viziSTapadopanyAsAt, tada- gamahattA droNIyA sat, yato na viziSTasaGkhyAvagamo bhavati viziSTapadopanyAse'pi, kutaH, caraNadharmagaNitadravyapadAni santi, anyAnyapi bhA. 5-10 santIti saMzayo mA bhUtkasyacidityatazcaturgrahaNaM kriyata iti, tathA yaccoktaM-bhinnayA vibhaktyA caraNapadaM kena kAraNenopanyastam, tatraitatprayojana, caraNakaraNAnuyoga evAtrAdhikRtaH, prAdhAnyakhyApanArtha bhinnayA vibhattyA upanyAsa iti, tathA dharmagaNitAnuyogI ekavibhaktyopanyastI, atra tu krame'pradhAnAvetAviti, tathA dravyAnuyoge bhinnavibhaktyupanyAse prayojana, ayaM hi ekaikAnuyoge mIlanIyaH, na punalaukikazAstravadyuktibhine vicAraNIya iti, tathA'nuyogazabdadvayopanyAse prayojana-18 mucyate yattrayANAM padAnAmante'nuyogapadamupanyastaM tadapRthaktvAnuyogapratipAdanArtha, yacca dravyAnuyoga iti tatpRthaktvAnuyogapratipAdanArthamiti / evaM vyAkhyAte satyAha paraH-iha gAthAsUtraparyanta idamuktaM-'yathAkrama te maharddhikA iti, evaM tarhi caraNakaraNAnuyogasya laghutvaM, tatkimarthaM tasya niyuktiH kriyate ?, api tu dravyAnuyogasya yujyate kartu, sarveSAmeva pradhAnatatvAt, evaM codakenAkSephe kRte satyucyate savisayavalavattaM puNa jujjai tahaviamahihi caraNaM / cArittarakkhaNaTThA jeNiare tinni annuogaa||6||(bhaa0) II svazcAsau viSayazca svaviSayastasmin svaviSaye balavattvaM punaryajyate-ghaTate, etaduktaM bhavati-AtmIyAtmIyaviSaye sarva eva || balavanto vartanta iti, evaM vyAkhyAte satyaparastvAha-yadyevaM sarveSAmeva niyuktikaraNaM prApta, AtmIyAtmIyaviSaye sarveSAmeva || -60-60 dIpa - anakrama [10] JAMEaratimun ~27~ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [11] .- "niyukti: [2...] + bhASyaM [6] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 4 + prata gAthAMka ni/bhA/pra ||6|| balavatvAt , tathA'pi caraNakaraNAnuyogasya na kartabyeti, evaM codakenAzahite satyAha guru:-'tahavi a mahihi caraNa || 'tathApi evamapi svaviSayabalavattve'pi sati maharddhika caraNameva, zeSAnuyogAnAM caraNakaraNAnuyogArthamevopAdAnAt, pUrvotpannasaMrakSaNArthamapUrvapratipattyarthaM ca zeSAnuyogA asyaiva vRttibhUtAH, yathA hi karpUravanakhaNDarakSArtha vRttirupAdIyate, tatra hi karpUravanakhaNDa pradhAna na punavRttiH, evamatrApi cAritrarakSaNArtha zeSAnuyogAnAmupanyAsAt , tathA cAha-'cArittarakkhaNaDA jeNiyare tinni aNuogA' cayariktIkaraNAcAritraM tasya rakSaNaM tadartha cAritrarakSaNArtha yena kAraNena 'itare' iti dharmAnuyogAdayaskhayo'nuyogA iti / evaM vyAkhyAte satyAha-kathaM cAritrarakSaNamiti cettadAha caraNapaDivattihaDaM dhammakahA kaaldikkhmaaiiaa| davie dasaNasuddhI dasaNasuddhassa caraNaM tu||7|| (bhA0) 8 caryata iti caraNaM-pratAdi tasya pratipattizcaraNapratipattiH caraNapratipatteH hetuH kAraNaM nimittamiti paryAyAH, kim / di tadAha-'dharmakathA' durgatI prapatantaM sattvasavAtaM dhArayatIti dharmastasya kathA-kathanaM dharmakathA caraNapratipatteheturdharmakathA, tathAhi AkSepaNyAdidharmakathA''kSiptAH santo bhanyaprANinazcAritramavApnuvanti, 'kAladikkhamAIya'tti kalanaM kAlaH kalAsamUho vA kAlastasmin kAle dIkSAdayA-dIkSaNa dIkSA-pravajyApradAnam AdizabdAdupasthApanAdiparigrahaH, tathA ca zobhanatidhinakSa-18 tramuhUttayogAdI pravajyApradAna karttavyam , ataH kAlAnuyogo'pyasyaiva parikarabhUta iti, 'davie'ti dravye dravyAnuyoge, kiM| bhavati ?, ityata Aha-darzanazuddhiH' darzanaM-samyagdarzanamabhidhIyate tasya zuddhiH-nirmalatA darzanazuddhiH, etadukkaM bhavatidravyAnuyoge sati darzanazuddhirbhavati, yuktibhiryathA'vasthitArthaparicchedAt , tadatra caraNamapi yuktyanugatameva grahItavyaM, nae dIpa anakrama [11] SUREmiratna Crimaryou ~28~ Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [12] .. "niyukti: [2...] + bhASyaM [7] + prakSepaM [3... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| // 9 // dIpa zrIogha-18/punarAgamAdeva kevalAditi / Aha-darzamazuthaiva kim !, tadAha-darzanazuddhasya' darzanaM zuddhaM yasyAsau darzanazuddhastasya 'caraNa' caraNAnuyo niyukti cAritraM bhavatItyarthaH, tuzabdo vizeSaNe, cAritrazuddhasya darzana miti // athavA prakArAntareNa caraNakaraNAnuyogasyaiva prAdhAnyaM / gamahattA droNIyA bhA. 5-10 nAma vRttiH pratipAdyate AdibhUtasyApIti, tacca dRSTAntabalenAcalaM bhavati nAnyathetyato dRSTAntadvAreNAhajaha raNNo visaesuM vayare kaNage a rayaya lohe AcattAri AgarA khalu cauNha puttANa te dinnA ||8||(bhaa0aar 'yathe'tyudAhAraNopanyAse rAjJo viSayeSu janapadeSu 'vajra' iti vajrAkaro bhavati, vajrANi-ratnAni teSAmAkaraH-khAni-5 sArvajAkaraH / 'cintA lohAgarie'tti ityataH siMhAvalokitanyAyenAkaragrahaNaM saMbadhyate, etena kAraNena 'hoti jatti ityasmAna-1 da vati kriyA sarvatra mIlanIyeti / 'kanaka' suvarNaM tasyAkaro bhavati dvitIyaH, 'rajata rUpyaM tadviSayastRtIya Akaro bhavati, cazabdaH samuccaye, anekabhedabhinna rUpyAkaraM samuccinoti, 'lohe yatti lohamayastasmin lohe-lohaviSayazcaturtha Akaro 4 bhavati, pazabdo mRdukaThinamadhyalohabhedasamuccAyakaH, 'catvAraH' iti sahayA, Akriyanta eteSpityAkarAH, tathA ca maryAda-15 dayA'bhividhinA vA kriyante vajrAdIni teSviti, khaluzabdo vizeSaNe, kiM vizinaSTi -saviSayAH sahastyAdayazca te putrebhyo dattAH, caturNI 'putrANAM' sutAnA 'te' ityAkarA 'dattAH vibhaktA ityarthaH / / adhunA pradAnottarakAlaM yatteSAM saMjAtaM taducyate|ciMtA lohAgarie paDisehaM so u kuNaha lohassa / vayarAIhi agahaNaM kariti lohassa tinniyare ||9||(bhaa0)||||9|| lohAkaro'sthAstIti lohAkarikastasmin lohAkarike cintA bhavati, rAjJA paribhUto'haM yena mamApradhAna Akaro dattaH, anakrama [12 // SAREaaMana ~29~ Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [14] .- "niyukti : 2...] + bhASyaM [9] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||9|| 9-0-%% dIpa 56454 evaM cintAyAM satyAM subuLyabhidhAnena mantriNA'bhihitA-deva ! mA cintA kuru, bhavadIya eva pradhAna Akaro, na zeSA|8| AkarA iti, kuta etadavasIyate ?, yadi bhavatsaMbandhI lohAkaro bhavati tadAnIM zeSAkarapravRttiH, itarathA lohopakaraNAmAvAnna pravRttiriti, tato'nirvAha kArayatu katiciddinAni yAvadupakSayaM pratipadyate teSUpakaraNajAtaM, tataH sumahArghamapi te loha grahISyantItyata Aha-'paDiseha' ityAdi, pratiSedho-dhAraNA taM pratiSedhaM karotyasau lohaM pratItameva tasya lohasya, tuzabdo| vizeSaNe, na kevalamanirvAhaM karotyapUrvotpAdanirodhaM ca, tatazcaivaM kRte zeSAkareSUpaskarAH kSayaM pratipannAH, tataste vajrAdibhigrahaNaM kurvanti itare vajrAkarikAdayaH, cazabdAnna kevalaM vajrAdibhirhastyAdibhizca, atra kathAnakaM spaSTatvAnna likhitam , ayaM dRSTAntaH, sAmprataM dArzantikayojanA kriyate yathA'sau lohAkara AdhArabhUtaH zeSAkarANAM, tatpravRttI zeSANAmapi pravRtteH, evamatrApi caraNakaraNAnuyoge sati zeSAnuyogasadbhAvaH, tathAhi-caraNe vyavasthitaH zeSAnuyogagrahaNe samartho bhavati, nAnyatheti // asyArthasya pratipAdanArthaM gAthAsUtramAhaevaM caraNami Thio kara gahaNaM vihI iyaresiM / eeNa kAraNeNaM havai u caraNaM mahahIaM // 10 // (bhA0) __'evaM'mityupanayagranthaH 'caraNamiti caryata iti caraNaM tasmin vyavasthitaH karoti vidhinA grahaNamitareSAma , itareSAmiti | dravyAnuyogAdInAM, tadanena kAraNena bhavati caraNaM mahardikam / suzabdAdanyeSAM ca guNAnAM samartho bhavatIti // adhunA 'alpAkSarAM mahArthA miti yaduktaM tadvyAkhyAnAyAha anakrama [14] ~30~ Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [16] .- "niyukti: [2...] + bhASyaM [11] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH // 10 // 4% 85%25% dIpa appakkharaM mahatthaM 1 mahakkhara'ppatya 2 dosu'vi mahatthaM 3 / alpAkSaradosuci appaM ca 4 tahA bhaNi satyaM cauvigappaM // 11 // (bhA0) vAdibhedAH atra caturbhagikA-alpAnyakSarANi yasmin tadalpAkSaraM, stokAkSaramityarthaH, 'mahatthaM' iti mahAnoM yasmin mahArtha prabhU- bhA.11-12 tArthamityarthaH, tatraikaM zAstramalyAkSaraM bhavati mahArthaM ca prathamo bhaGgaH 1, athAnyat kiMbhUtaM bhavati ?-'mahakkharamappatthara mahAkSara, prabhUtAkSaramiti hRdayaM, alpArtha, svalpArthamiti hRdayaM, dvitIyo bhaGgaH 2, tathA'nyat kiMbhUtaM bhavati ?-'dosuvix mahatthaM' dvayorapIti akSarArthayoH, zrutatvAdakSarArthobhayaM parigRhyate, etaduktaM bhavati-prabhUtAkSaraM prabhUtArthaM ca tRtIyo bhaGgaH 3, tathA'nyat kiMbhUtaM bhavati ? ityAha-'dosuvi appaM ca tahA' dvayorapyalpamakSarArthayoH, etaduktaM bhavati-alpAkSaraM alpArtha 4 ceti 4 / 'tatheti tenAgamoktaprakAreNa bhaNitaM' uktaM zAstraM 'caturvikalpa' caturvidhamityarthaH // adhunA catuNAmapi bhaGgakA nAmudAharaNadarzanArthamidaM gAthAsUtramAha|sAmAyArI ohe nAyajjhayaNA ya diDivAo ya / loiakappAsAI aNukamA kAragA curo||12||(bhaa0) oghasAmAcArI prathamabhaGgake udAharaNaM bhavati, pUrvAparanipAtAdevamupanyAsaH kRtaH 1, jJAtAdhyayanAni SaSThAne prathamazrutaskandhe teSu kathAnakAnyucyante tataH prabhUtAkSaratvamalpArthatvaM ceti dvitIyabhaGgake jJAtAdhyayanAnyudAharaNaM, cazabdAdanyacca yadasyAM koTI vyavasthita 2, dRSTivAdazca tRtIyabhaGgaka udAharaNaM, yato'sau prabhUtAkSaraH prabhUtArthazca, cazabdAttadekadezo'pi 3 caturthabhakodAharaNapratipAdanArthamAha-'loiyakappAsAdI' iti laukika caturthabhane udAharaNaM, kiMbhUtam -kApAsAdi, Adi-18 anakrama // 10 [16] ~31~ Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] .- "niyukti: [2...] + bhASyaM [12] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||12|| zabdAgchivacandrAdigrahaH, 'aNukama'tti anukramAditi anukrameNaiva-paripATyA, tRtIyArthe paJcamI, 'kArakANi' kurvantIti kArakANi-udAharaNAnyucyante, catvArIti yathAsaMkhyenaiveti // 'anugrahArthaM suvihitAnAm' iti yaduktaM tadvyAkhyAnAyo-13 dAharaNagAthAvAlAINaNukaMpA saMkhaDikaraNami hoagArINaM / ome ya cIyabhattaM raNNA dinnaM jaNavayassa // 13 // (bhA0) evaM mityupanyAsAdyatheti gamyate, tato'yamoM bhavati-yathA hyagAriNAmanukampA bhavati bAlAdInAmupari saMkha6 DikaraNe, evaM sthaviraiH sAdhUnAmanukampArthamupadiSTaughaniyuktiriti saMvandhaH / adhunA'kSaragamanikA bAlAH zizavo'bhidhI-14 yante, te AdiryeSAm / AdizabdAtkarmakarAdiparigrahaH, teSAM bAlAdInAmuparyanukampA dayetyarthaH, 'saMkhaDikaraNe' saMkhaDyante | prANino yasyAM sA saMkhaDiH, anekasatvabyApattiheturityarthaH, kRtiH karaNaM saMkhaDyAH karaNaM saMkhaDikaraNaM tasmin saMkhaDikaraNe yathA'nukampA bhavati, keSAm ? ityAha-'agAriNAM' agAraM vidyate yeSAM te'gAriNasteSAmagAriNAM, tathAhi-yojanaM prahara bayoddeze bhavati tasmin yadi pAlAdInAM prathamAlikA na dIyate tato'tibubhukSAkAntAnAM keSAzcinmUrchAgamanaM bhavati kAkecitpunaH kamodi kartuM na zaknuvanti tato'nukampArdhaM prathamAlikAdyasau gRhapatiH prayacchati, asyaiva darzanArtha dRSTAntAntaharamAha-'oma' ityAdi, avarma-durbhikSaM tasminnavame bIjAni-zAlyAdIni bhaktam-annaM bIjAni ca bhaktaM ca bIjabhaktame kavadbhAvaH 'rAjJA' narapatinA dattaM, kasya ? tadAha-janapadasya // 13. kasyacidrAjJo viSaye durbhikSa prabhUtavArSika saMjAtaM, tatastena durbhikSeNa sarvameva dhAnya kSayaM nIta, lokazca viSaNNaH, tasminna dIpa anakrama [17 // ~32~ Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [18] - "niyukti: [2...] + bhASyaM [13] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||13|| dIpa zrIopa- vasare rAjJA cintitam sarvameva rAjyaM mama janapadAyataM, yadi janapado bhavati tataH koSThAgArAdInAM prabhavaH, janapadAbhAve tu anukampAniyuktiH sarvAbhAvaH, tatastatsaMrakSaNArthaM vIjanimittaM bhaktanimittaM ca koSThAgArAdidhAnyaM dadAmIti, eSamanucintya dApitaM tasya janapadasya, tho nidroNIyA khokazca svasthaH saMjAtaH, punardviguNaM triguNaM ca preSitaM rAjJa iti // ayaM dRSTAntaH, adhunA dArzantikapratipAdanArthamAha-181 yuktiH bhA13-14 10 evaM therehiM hamA apAvamANANa payavibhAgaM tu / sAhaNaNukaMpaTThA upazTA ohanilusI // 14 // (bhA0) // 11 // 'eva'mityupanayagranthaH, yathA gRhapatinA bAlAdInAmanukampArthe bhaktaM dattaM, rAjJA ca bIjabhaktamanugrahArthameva darta, evaM sthavirairoSaniyuktiH sAdhUnAmanugrahArthaM niyUTeti, sthavirAH bhadrabAhusvAminastaiH, 'Atmani guruSu ca bahuvacana miti bahuva-8 canena nirdezaH kRtaH, 'imA' iti iyaM vakSyamANalakSaNA pratilekhanAdirUpA / kimarthaM niyaMDhA , tadAha-'apAvamANANa da ityAdi, 'aprApnuvAanAsAdayatA, kimaprAmuvatAmityAha-padavibhAga' vartamAnakAlApekSayA kalparUpaM, cirantanakAlApe-12 kSayA tu dRSTivAdabyavasthitapadavibhAgasAmAcArImityarthaH / tuzabdAddazadhAsAmAcArI cAprAmuvatA, keSAmanukampArtha niyUDhA, tadAha-'sAdhUnAM' jJAnAdirUpAbhiH pauruSeyIbhirmokSa sAdhayantIti sAdhavasteSAM sAdhUnAM, kim ?-'anukampArtha' anukampA kRpA TadayA ityeko'rthaH tathA artha:-prayojana, 'upadiSTA' kathitA 'opaniyuktiH' sAmAnyArthapratipAdiketyarthaH // Aha-atha | keyamopaniyuktiH yA sthaviraiH pratipAditA , tatpratipAdanAyAhadApaDilehaNa1ca piMDarauvahipamANaMaNAyayaNavajApaDisevaNa5mAloaNajaha ya visohIsuvihiyANaM // 2 // HI evaM saMvandhe kRte satyAha para:-nanu pUrvamabhihitam , ahaMto vanditvopaniyuktiM vakSye, tatkimarthaM vandanAdikriyAmakRtvai-12 anakrama KAL | oghaniryukate: viSayANAM nirUpaNaM ~33~ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [20] .. "niyukti: [2.R] + bhASyaM [14] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||14|| REASE dIpa Haudhaniyukti pratipAdayati iti, atrocyate, avijJAyaiva paramArthaM bhavataitaccoyate, iha hi vandanAdikriyA pratipAditaivAsA dhAraNanAmodghaTanAdeva, tathAhi-azokAdyaSTamahAprAtihAryAdirUpA pUjAmahantItyaIntaH, tadanenaiva stavo'bhihitaH, evaM catudazapUrvadharAdiSvapi yojanIyaM, alaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH-'paDilehaNaM' iti, 'likha akSaravinyAse' pratilekhanaM pratilekhanA tAM vakSyAma iti, etaduktaM bhavati-AgamAnusAreNa yA nirUpaNA kSetrAdeH sA pratilekhaneti / cazabdAtpatilekhaka pratilekhanIyaM ca vakSye / athavA'nekAkArAM pratilekhanAM ca vakSye, upAdhibhedAt / 'piMDa'ti piNDanaM piNDaH-saGghAtarUpasta || piNDa, vakSya iti pratyeka mIlanIya, bhikSAzodhimityarthaH / 'upadhipramANaM' iti upadadhAtItyupadhiH, upa-sAmIpyena saMyama dhArayati poSayati cetyarthaH, sa ca pAnAdirUpastasya pramANaM, tacca gaNanApramANe pramANapramANa ca / 'aNAyayaNavaja' iti nAyatanamanAyatanaM tadvayaM-tyAdhyamityetacca vakSye, athavA'nAyatanavaya'mAyatanaM, tadAyatanaM vakSye, taJcAnAyatanaM strIpazupaNDakasaMsaktaM yadvartate, tadviparItamAyatanaM / 'paDisevaNaM' iti pratIpA sevanA pratisevanA, etaduktaM bhavati-saMyamAnuSThAnAtmatIpamasaMyamAnuSThAnaM tadAsevanA tAm / 'AloyaNa' iti AlocanamAlocanA aparAdhamaryAdayA locanaM-darzanamAcAryAderAlocanetyabhidhIyate, kimAlocanAmeva ?, netyAha-'jaha ya' ityAdi, 'yathA' yena prakAreNa 'vizodhiH' vizeSeNa zodhirvizodhiH, etaduktaM bhavati-ziSyeNAlocite'parAdhe sati tadyogyaM yatprAyazcittapradAna sA vizodhirabhidhIyate, tAM vizodhi / keSAM saMvandhinIM vizodhi , tadAha-suvihitAnAM zobhanaM vihitam-anuSThAnaM yeSAM te suvihitAsteSAM saMvandhinI yathA | vizodhistathA vakSye, cazabdaH samuccaye, kiM samucinoti ?-kAraNapratisevane akAraNapratisevane ca yathA zodhistathA vakSya anakrama [20] Santaram Palpurary.au atra mUla saMpAdane kicita skhalanatvAt niyuktikrama 2 dvivArAn likhitaM, tat kAraNAt mayA zirSaka-sthAne '2.R' iti likhitam ~34~ Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [20] >> "niyukti: [2.R] + bhASyaM [14...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||14|| zrIoSa- iti / atrAha-athaiSAM dvArANAmitthaM kramopanyAse kiM prayojanamiti, atrocyate, yatpratilekhanAdvArasya pUrvamupanyAsaH kRta- pratilekha statratatprayojanaM-sarvaiva kriyA pratilekhanApUrvikA kartavyetyasyArthasya pratipAdanArtha pUrva pratilekhanAdvAramupanyastaM, pratilekha- nAdIni 7 droNIyA|nottarakAlaM grahaNaM bhavati ataH piNDasyopanyAsaH, azeSadoSavizuddhaH piNDo grAhya iti, tadanantaramupadhidvArasyopanyAsaH[4AdvA. ni.2 vRttiH tAkriyate, kimarthamiti cet, sa hi piNDo na pAtrabandhAdikamantareNa grahItuM zakyate ata upadhipramANaM tadanantaramabhidhIyate, sAra nAni03 pAca gRhItaH piNDa upadhizca na vasatimantareNopabhokuM zakyate, ataH 'anAyatanavarya' ityasya dvArasyopanyAsaH kriyate, prati-II hAlekhanAM kurvataH piNDagrahaNamupadhipramANaM anAyatanavarjanaM cecchataH kadAcivacitkazcidaticAro bhavatItyato'ticAradvAra kriyate, sa cAticAro'vazyamAlocanIyo bhAvazuddhyarthamata AlocanAdvAramabhidhIyate, AlocanottarakAlaM prAyazcittaM tadyogya yato dIyate'to vizuddhidvArasyopanyAsaH kriyata ityalamativistareNa // 2 // adhunaikaikaM dvAraM 'byAcaSTe, tatra paryAyataH pratilekhanAdvAravyAkhyAnAyAha AbhogamaggaNa gavesaNA ya IhA apoha paDilehA / paikkhaNanirikkhaNAvi a AloyapaloyaNegaTThA // 3 // AbhoganamAbhogaH, 'bhuja pAlanAbhyavahArayoH' maryAdayA'bhividhinA vA bhogana-pAlanamAbhogaH pratilekhanA bhavati, mArgaNaM mAgaMNA 'mRga anveSaNe' azeSasattvApIDayA yadanveSaNaM sA mArgaNetyucyate, gaveSaNaM gaveSaNA 'gaveSa mArgaNe' avshessdossrhi-14|| 12 // tavastumAgaNaM gaveSaNetyucyate, IhanamIhA 'Iha ceSTAyAM zuddhavastvanveSaNarUpA ceSTehetyucyate, sA ca pratilekhanA bhavati, apohanamapohaH apohaH-pRthagbhAva ucyate, tathA cakSuSA nirUpya yadi tatra sattvasambhavo bhavati tata uddhAraM karoti sattvAnAM dIpa anakrama [20] RELIGlunt walariasurary.orm pratilekhanAyA: paryAya-zabdAnAm kathana-pUrvakaM tat dadvArasya varNanaM ~35 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [21] .- "niyukti: [3] + bhASyaM [14...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||3|| AAR TAanyAlAbhe sati, sa cApohaH pratilekhanA bhavati, pratilekhana pratilekhanA, prati pratyAgamAnusAreNa nirUpaNamityarthaH, sA cala prtilekhnaa| prekSaNaM prekSaNA, prakaNekSaNaM darzanaM prekSaNetyucyate, sA ca pratilekhanA / nirIkSaNaM nirIkSaNA, niH-Adhikye KIkSa darzane' adhikaM darzanaM nirIkSaNetyucyate, apizabdAdanyopasargayoge caikArthikasaMbhavo yathA-upekSaNeti, cazabdAdAbhogAdAdInAM ca zabdAnAM ye paryAyazabdAste'pi pratilekhanAdvArasya paryAyazabdAH / AlokanamAlokaH, maryAdayA'bhividhinA vA lokanamityarthaH / pralokanaM pralokanA, prakarSaNAlokanamityarthaH / 'egahA iti ekAthikAnyamUni anantaroddiSTAni bhavanti / pulliGgatA ca prAkRtalakSaNavazAdbhavatyeva, yathA-jaso tavo sallo, napuMsakaliGgA api zabdAH puMlliGgAH prayujyante evamatrA-18 pIti vyAkhyAte satyAha paraH-pratilekhanaM napuMsakaM, atra tu kAnicinnapuMsakAni kAnicitstrIliGgAni kAnicitpuMliGgAni, tatra napuMsakasya napuMsakAnyeva vAcyAni tatkathamiti, atrocyate, eka tAvatprAkRtazailImaGgIkRtya napuMsakasyApi strIliGgapuMlliA paryAyAbhidhAnamaduSTaM, tathA'nyatprayojana, saMskRte'pyekasyaiva zabdasya trayamapi bhavati, yathA taTastaTI taTamiti, tdtr| bhinnaliGgAH zabdAH kena kAraNena paryAyazandA na bhavantIti // Aha-pratilekhanAgrahaNena kiM saiva kevalA gRhyate? kimanyadapi, anyadapi kiM tat ?, 'paDileho ya' ityAdi, athavA kA punaratra prarUpaNA ' iti tadarthaM adhIti paDilehao ya paDilehaNA ya pahile hiyavayaM ceva / kuMbhAisu jaha tiyaM parUvaNA evamihayaMpi // 4 // pratilisatIti pratilekhakA-pravacanAnusAreNa sthAnAdinirIkSakaH sAdhurityarthaH, cazabdaH sakAraNAdisvagatabhedAnAM samu-1 vAyakaH, pratilekhana pratilekhanA "dubihA khalu paDilehA" ityAdinA anthena vakSyamANalakSaNA, cazabdo bhedasUcakA, dIpa anukrama 464545 [21] ~36~ Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [22] .. "niyukti: [4] + bhASyaM [14...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: H prata gAthAMka ni/bhA/pra ||4|| zrIoSa- pratilekhyata iti pratilekhitavyaM "ThANe uvakaraNe" ityAdinA vakSyamANaM, cazabdaH pUrvavat , eSakAro'vadhAraNe, nAtastrikAda-IP1 pratilekhaniyuktiH tiriktamasti / Aha-kathaM punaH pratilekhakapratilekhitavyayoranuktayormahaNamiti !, daNDamadhyagrahaNanyAyAt, athavA andhenai-18 | nAdvAre pradroNIyA vocyate-'kuMbhAvIsu' kumbho-ghaTaH, AdizabdAtkuTapaTazakaTagrahaH 'yathA' yena prakAreNa 'trika tritayaM, trINItyarthaH, prarUpa- tilekhakaH vRttiH ||nnaani prarUpaNAH 'evaM ti tathA tena prakAreNa, 'iheti pratilekhanAyAM, apizabdaH sAdharmyadRSTAntapratipAdanArthaH, yathA kartA ni04-5kulAlaH karaNaM mRtpiNDadaNDAdi kArya kuTaH, parasparApekSatayA naikamekenApi vineti, tathA pratilekhanA kriyA, sA ca 8 6-7 // 13 // kartAraM pratilekhakamapekSate, pratilekhitavyAbhAve cobhayorabhAvastasmAtrINyetAni-pratilekhakaH pratilekhanA pratilekhitavyaM ceti // iha ca yathoddezaM nirdeza' iti nyAyamaGgIkRtya pratilekhaka AdyaH kartRtvAtpradhAnazcetyatastavyAkhyAnArthamAha-paDidAragAhA ego va aNego vA, duvihA paDilehagA samAseNaM / te dubihA nAyaSA nikAraNiA ya kaarnniaa||5|| sugamA, navaraM 'nikAraNiA ya' iti cazabdAdgacchastiSThavizeSaNe cAtra draSTavye // sakAraNAkAraNanirNayArthamAha asivAI kAraNiA nikkAraNiA ya cakadhUbhAI / tatthegaM kAraNioM vocchaM ThappA u tinniyare // 6 // sugamA, navaraM-'tatthega' iti 'tatra' teSvekAnekasakAraNagacchantiSThanpratilekhakeSu ya ekA sakAraNo gacchan taM vkssye|| tAvattiSThantu trayaH-sakAraNAnekaniSkAraNaikAnekabhedAH, tuzabdAtsthAnasthitazca, 'itare' anya ityrthH|| kiyanti punastAnyazivAdIni ? yeSvasAdhekAkI bhavatItyAha asive omoyarie rAyabhae khuhia uttamaDhe aphiDiagilANAisae devayA ceva Ayarie // 7 // dIpa anakrama [22 // // 13 ~37~ Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [25] .- "niyukti: [7] + bhASyaM [14...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| na zivamaziva-devatAdijanito jvarAdyupadravaH, avamodarika-durbhikSaM, rAjJoM bhayaM rAjabhaya, kSubhitaM kSobhaH, saMtrAsa | || 8 ityarthaH, uttamArthaH-anazanaM 'phiDita' iti bhraSTo mArgAt 'glAno' mandaH, atizayaH-atizayayuktaH, devatAcAryoM pratItI, ayaM tApadakSarArthaH / bhAvArthasya bhASyakAra ekaikaM dvAramaGgIkRtya prtipaadkH| 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAdatrAyadvAramA-| zritya yo vidhirasAvabhidhIyate-ihAzivamekAkitvasya hetutve vartate, tasmAttathA kartavyaM yathA tanna bhavatyeva / kena punaH prakAreNa tanna bhavatIti cetsa ucyate saMvaphacharavArasaraNa hohI asivati te (tA) tao nniti| suttatthaM kucaMtA aisayamAIhiM nAUNaM // 15 // (bhA0) vyAkhyA-saMvatsarANAM dvAdazakaM, daza ca dvau ca dvAdaza, tena bhaviSyatyazivamiti jJAtvA 'ta' iti ( taitti) tadaiva 'tata' iti tasmAtkSetrAt Niti' nirgacchanti, sUtrapauruSImarthapauruSI ca 'kurvantaH' niSpAdayanto'nyadezamabhaviSyadazivaM vizvastAH saMkrAmanti / kathaM punarjAyate!-atizaya AdiryeSAM te'tizayAdayo jJAnahetavastaiH // atizayAdi pratipAdayannAha aisesa devayA vA nimittagahaNaM sayaM va sIso vaa| parihANi jAva pattaM niggamaNi gilaannpddibNdho||16|| (bhA0) atizayaH-avadhyAdistadabhAve kSapakAdiguNAkRSTA devatA kathayati, ahavA AyarieNaM suttatthesu NimmAeNa sayameva 1 athavA AcAryeNa sUtrArthayonimAtena (kAna) khayameva dIpa anakrama |25 SARERIEatinTMATH ~38~ Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [26] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [16] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||16|| zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH // 14 // nimittaM ghettavaM, ahavA sIso gahaNadhAraNAsaMpanno nivikArI jo so gehAvijai, jayA Ayario vuho bhavai tayA avi- patilekha gArissa sIsassa dei, jAhe so Na hojjA tAhe aNNo koi pucchijjai, tAhe vArasahiM nimAMtavaM, aha vArasaehiM Na NAya nAdvAretAhe ekArasahiM jAca jAhe ekeNavi Na NArya hojA tAhi chahiM mAsehiM surya tAhe niggacchantu, ahavA na ceva NAyaM asivaM| azivAdi jAyaM tAhe niggacchatu / akSaravyAkhyA-atizayanamatizayaH-pratyakSaM jJAnamavadhimanaHparyAyakevalAya, tena jJAtvA, devatAbhA .15-18 vA kathayati, bhaviSyatyazivamiti, nimittam-anAgatArthaparijJAnaheturgranthastasya grahaNaM svayameva karotyAcAryaH ziSyo vA yogyo grAhyate nimittaM, 'parihANi jAva pattaMti dvAdazakena yadA na jJAtaM tadA ekAdazakenetyekaikahAnyA parihANiriti, dAyAvatprAptamiti tAvat sthitAH kathazcidyAvatmAptam-AgatamazivaM, tatra kimiti?, nirgamanaM nirgamaH kAryaH sabairiti / kathaM tA| zivamAzrityaikAkitvamiti cettadAha-'gilANapaDibaMdhoM' glAno-mandastayaivAzivakAriNyA devatayA kRtaH pUrvabhUto vA, tena pratibandhaH-na nirgamaH sarveSAM // tasyAzcAzivakAriNyAH svarUpapratipAdanAyAhasaMjayagihitadubhaya bhaddiA ya taha tadubhayassavi apNtaa|cuvjnnviisu uvassae ya tiparaMparAbhataM // 17 // (bhA0) |asive sadasaM vatthaM lohaM loNaM ca taha ya vigiio| eyAI vajijA caucajaNayaMti jaM bhnniaN||18|| (bhA0) nimittaM mahItamyaM, mathanA ziSyo grahaNadhAraNAsaMpano nirvikArI yaH saH grAzate, sadA AcAryoM vRddho bhavati tadA'vikAriNe ziSyAya dadAti // 14 // kAyadA sana bhavettadA mampaH kazcit pRcchapate, tadA sabhyo'rvAg nirgantavya, bhaya hAvazampo na zAtaM tadaikAdazamyo thAvarekammAdapi na zAtaM bhavetadA |paDUbhyo mAsebhyaH zrutaM tadA nirgacchantu, athavA naiva zAnamazivaM jAtaM (tadi) deva nirgacchantu. dIpa anakrama [26] ~39~ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [29] >> "niyukti: [7...] + bhASyaM [18] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: + prata gAthAMka ni/bhA/pra ||18|| -- | saMvatAH-sAdhavasteSAM bhadrikA na gRhiNAmiti prathamo bhaGgaH, gRhiNAM bhadrikA na saMyatAnAmiti dvitIyaH, tathobhayabha-18 idriketi tRtIyaH, ubhayaprAnteti' caturthaH / sa puNa cauppayArA saMjayabhaddigA gihatthapaMtA 1 gihatthabhaddigA saMjayapaMtAra ubhahai yatA 3 ubhayabhahiA 4 / kahaM puNa saMjayabhaddigA hojjA', gihatthe uddavei, saMjae bhaNati-niruvasaggA acchaha, tAhevi gaMtavaM, kohA jANati pamattA paloejjA vA geNhejjA vA, gihibhaddigA saMjayapaMtA saMjae ceva paDhama geNhati jahA ete mahAtavassI ete ceva paDhama pelleyabA, etesu Nijiesu avasesA NijiA ceva bhavaMti, etthaM jA hou sA hou nirgatarSa, jAhe na | niggayA keNai vAghAeNa, ko bAdhAo ?, purva gilANo vA hojjA, tAe yA uddAiAe koi saMjao gahito hojA, paMthA vA na bahaMti, tAhe tattha jayaNAe acchiyartha, kA jayaNA?, imANi cattAri parihariavANi-vigaI dasavihAvi loNaM lohaM ca sadasa vatthaM ca, jANi a kulANi asiveNa gahiANi tesu AhArAINi na geNhaMti, jAhe savANivi gahiyANi hojA - - dIpa anakrama tathobhayadrikA neti caturthaH, ubhayaprAntA manikA azobhanetyarthaH pr0|2 sA punAtukArA-saMcatabhanikA gRhasthamAtA 1 gRhasthabhadrikA saMyataprAstA 1 abhayaprAntA 3 ubhayabhadrikA / kathaM punaH saMyattamanikA bhavet 1, gRhasthAnupadravati, saMvatAn bhaNati-nirupasargAsiSThata, tadApi gantavyaM, kodhAt | jAnAti (ko jAnAtina) pramacAn pralokavet gRhIyAvA, gRhimanikA saMyataprAntA saMpatAneva prathamaM gRhAti badhaite mahAtapasvinaH eta eva prathamaM prera| NIyAH, eteSu nirjiteSu avazeSA nirjitA eva bhavanti, mantra vA bhavatu sA bhavatu nirgantavyaM, yadAna nirgatAH kenaciyAghAtena, ko byApAtaH 1, pUrva glAno | vA bhaveta, tayA copadozyA kazcitsaMyato gRhIto bhayena, panyAno vA na vahanti, sadA tatra vatanayA sAtavyaM, kA yatacAimAni cAvAri paridharvamyAgivikRtirdazAvidhA'pi kavarNa lohaM ca sadazaM varSapabAni ca kulAni azigna gRhItAni teSvAhArAdInina gRhanti, yadA sarvANyapi gRhItAni bhavanti ~ 40~ Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"-mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [29] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [18] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||18|| dIpa zrIogha- tAhe di diDIe Na pADiti, omatthiA geNhaMti, diDIi saMkamai // 'cauvajaNati caturNA varjanA-parihArazcaturvarjanA pratilekhaniyukti vikRtyAdInAM, caturSa vA varjanA kSetrasya-saMyatabhadrikA gRhimAntA ityAdiSu bhaGgakeSu, 'vIsu uvassae yatti glAnavidhiH, | nAdvAre droNIyA viSvaga-bhedenopAzrayaH-AzrayaH kartavya ityarthaH / jo saMjato asiSeNa gahio hojA, tassa dUrahiyassa bhattaM tiparaMpareNa azivAdiH vRttiH dijai / 'tiparaMparAbhattaM ti, trayANAM paramparA triparamparA, bhaka-AhAraH, tad eko gRhNAti dvitIyazcAnayati tRtIyo'va-18 bhA. 19 // 15 // dizayA dadAtItyarthaH / avadhUtam-avajJAtaM, hA avadhUtA nAsati // glAnodvartanAdividhipradarzanAyAha zyA ddaatiitythH| avadhUtam-avara uccattaNanillevaNa bIhaMte aNabhioga'bhIrU ya / agahiakulesu bhattaM gahie dihi pariharijA // 19 // (bhA0) udvartanaM Urddha vartanaM yadasAvuddhaya'te, nirlepanaM yadasau nirlepaH kriyate, upalakSaNaM caitat, tasya sakAze na sthAtavyaM divA-13 dra rAtrI vA / atha kIdRzena sAdhunA kartavyamityAha-bIhaMte aNabhiogati vibhyatyanabhiyogaH, vibhyatIti bhayaM gacchati, bhIrAvityarthaH, nAbhiyogo'nabhiyogaH, yo bhIruH sa tatra na niyoktavyaH / kastarhi karoti , Aha-abhIrU ya' abhIruzca na bhIrurabhIruH, sa tatra svayaM karoti niyujyate vA, cazabdo bastrAntaritAdiprayalamadarzanArthaH, agRhIteSu kuleSu aziveneha bhaktaM grAhaya, tadabhAve dRSTiM-dRSTisaMpAtaparihAraH / Aha-caturvarjanetyuktaM tatra bhaGgakA api gRhyanta iti |d jo'pi taM ubattei vA pariyatteha vA so hatthassa aMtare vatthaM dAUNa tAhe uSatteti vA pariyattei vA / ubatteUNa hatthe sadA harSi TIna pAtati, apATamasakA (pacchamA) gRhanti, raSTeH saMkAmate / 9yA saMpato'zivena gRhIto bhavet tammai dUrasthitAya triparamparakeNa|2 xbhaka dIyate / 3 vadhA'vajJAtrA nazyati / yo'pi tamuvayati vA parivartavati vA sa hastasyAntare vanaM datvA samudartayati vA parivattayati vA / uhavaM hasau anakrama BREAK ~ 41~ Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [30] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [19] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||19|| 5455550 miTTiAe dhovaha, jo ya bIhijjA so tatthAyarieNa na bhaNiyo jahA ajo tumaM vasAhitti / jo dhammasajio sAhU so TU appaNA ceva bhaNai-ahaM vasAmi / pratibandhasthAne sati karttavyAntarapradarzanAyAha puvAbhiggahabuhI vivega saMbhoiesu nikkhivaNaM / te'via paDibaMdhaThiA iyaresu balA sagAradurga // 20 // (bhA0) BI pUrvamiti-zivakAle ye'bhiprahA:-tapaHprabhRtayasteSAM vRddhiH kAryA, caturthAbhigrahaH SaSThaM karoti, mRte tasmin ko vidhiri-18 tyAha-'vivega' vivecana vivekaH, 'vicira pRthagbhAve' parityAga itiyAvat, kasyAsAviti-tadupakaraNasya, amRte tasmin | gamanAvasare ca prApte kiM karttavyamityAha-saMbhoiesu nikkhivaNaM' azeSasamAnasAmAcArikeSu vimucya gamyate, te tatrAzive kathaM sthitA ityAha-'te'vi a paDibaMdhaThiA' na teSAM gamanAvasaraH kutazcitpratibandhAt, tadabhAve kiM karttavyamityAha : 'itaresutti asambhogikeSvityarthaH, tadabhAve devakulikeSu, anicchatsu balAtkAreNa, tadabhAve kuta ityAha-sagAraduaMda saha agAreNa varttata iti sAgAro gRhastha ityarthaH, tayordvayaM, tAveva dvAvityarthaH / ko punastAviti ?-vratyapratI vA samyagdRSTI, tadabhAve zayyAtaraH, yathAbhadrakamithyAdRSTiH / so ya gilANo yadi asthi aNNA vasahI tahiM Thavijai, asaIe atAe ceva vasahIe egapAse cilimilI kijjA, bAra duhA kijai, jeNa gilANo nikkhamati vA pavisati vA teNa aNNe sAhuNo| sUcikayA prakSAkayati / yazca bibhyati sa tatrAcAyaNa ma bhaNitavyaH, yathA''yaM ! svaM basesi / yo dharmazcaddhikaH sAdhuH sa Atmanaiva bhaNati-ahaM vsaami| rasa ca balAno yadi bhastyanyA vasatistana sthApyate, asatyAM ca tasyAmeva vasatAvekapA citimiliH kriyate, hAradhiA kiyate, bena lAmo niSkAmati vA pravizati pA tenAnye sAdhavo dIpa anakrama [30] ~ 42~ Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [31] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [20] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||20|| zrIogha- Na niggacchaMti, paDiAragavaja, tAva ya tahiM acchaMti jAva sattho na lambhai tAva jogaburvhi kareMti, jo namokAra karitaomatilekha so porisiM kareti, evaM pahuMti, jai pauNo so sAhU jo gahio tAhe vaccaMti, aha kAlaM karei tAhe jaM tassa uvagaraNaM|8 nAdvAre droNIyA taM savaM chaDDijai, te chaDDittA tAhe vaJcaMti, aha so na ceva mutto tAhe aNNesiM saMbhoiANaM sakajjapaDibaMdhaDiANaM mUle hai| azivAdiH vRttiH nikkhippara, jAhe saMbhoiA na hojjA tAhe aNNasaMbhoiyANaM, jAhe te'pi na hojA tAhe pAsatthosannakusIlAINaM, tersiIbhA.20-21 balAvi oveDijai, tesiM devakulANi bhujaMti, sArUviasiddhaputvANaM, tesiM asati sAvagArNa uvaNikkhippati, pacchA sejjAyaresu AhAbhaddagesu vA evaM uvijjai, tAhe vaccaMti // yadi punarasI mucyamAna Akrozati tataH kiM karttavyamityAhakRyaMte ambhasthaNa samasthabhikkhussa Niccha tdivs|jd viMdaghAibheo tiduvego jAva lAuvamA / / 21||(bhaa0) / 'kUja avyakte zabda' kUjayati-avyaktazabdaM kurvANe kiM kAryamityAha-'anbhasthaNa samatthabhikkhussa' samarthaH-zakto'bhya-13 hAryate, tvaM tiSTha yAvadvayaM nirgacchAma iti, nirgateSu vaktavyam-icchatu bhavAn ahamapi gacchAmi, yadIcchati kSipraM nirgmH| na nirgacAnti, pratIcArakavaja, tAvazca tatra tiSThanti yAvAsAoM na lamyate tAvayogavRddhiM kurvanti, yo namaskArakha kArakaH sa pauruSIM karoti, evaM jayanti, yadi praguNaH sa sAdhuyoM gRhItastadA bajanti, bhaya kArya karoti tadA battasyopakaraNaM tatsarva tyajyate, te tadA tyatayA brajanti, aba sa naiva muktasAdA // 16 // anyeSAM sAMbhogikAgo svakArya tibandhasthitAnAM mUle nikSipyate, bar3A sAMbhogikA na bhavevustadA'nyasAMbhogikAnA, padA te'pi na bhaveyustadA pArthasthA vasanakuzIlAdInAM teSAM balAdapi nikSipyate, teSAM devakulAni bhubante, sArUpikasiputrANAM, teSAmati bAvaSANAmupanikSipyate, pazcAt zabyAtareSu yathAbhadrakeSu vaivaM sthApyate, tadA vrajanti / 45-4560% dIpa anakrama [31 // 5 56 ~ 43~ Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [32] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [21] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa athAsau dharmanirapekSatayA necchati tataH kimityAha-aNiccha tadivasa' anicchati tasmiMstasya sAdhorgamanaM tadivasa sthitvA chidraM labdhvA naMSTavyaM, taizca kiM saMhatairgantabyamAhozvidanyathetyAha-'jai viMdaghAibheo tiduego jAva' yadyasau vRnda-18 ghAtinI tato dvidhA bhedaH, tathA'pi na tiSThati tridhA, trayastrayo dvau dvau ekaiko yAvattathA na ghAtayati / kaH punaratra dRSTAnta ityAha-'jahA alAuvamA' alAtam-ulmukamupamAnaM-dRSTAntastenopamA, yathA hi tAni saMhatAni jvalanti nAnyathA, evaM te'pi saMhatA hanyante nAnyatheti, tadartha bhedaH, evamazivAdekAkI bhavati / yadi so kUvati tAhe eko bhaNNati-jo (jai)15 samattho tuma tAhe chidaM nAUNa bitiadivase ejAsi, tassa puNa majjAyA-te visajeyaSA, mA mama ko maraMtu, jAhe so'vidA milio tAhe save egato vaccaMti, jAheM tersi egato vaccaMtANaM koi vidhAo hujjA, esa biMdaghAI, jattha bahugA tattha paDati, dihato kahasaMghAo palitto, so duhA ko pacchA ekvekaM dArugaM na jalati, evaM te'vi jai gahiA tAhe duhA kajaMti, evaM tihA, jAva tiSNi tiNi jaNA, ego paDissayavAlo saMghADao hiMDai, aha tahavi.na muyati tAhe do do | hoti, aha dovi jaNA na muyai tAhe egAgI bhavaMti, tesiM uvagaraNaM Na uvahammati, evaM tA ekallao dicho asiveNa // 8|kena punarupAyenaikatvavizeSaNajuSTA naSTAH santa ekatra pradeze saMhiyante ? ityAha-- yadi sa jati tadA eko bhaNyate-yadi samarthastraM sadA chidra zAtyA dvitIyadivase AyAyAH, tasya punarmaryAdA-te visarjayitavyAH, mA mama kAryAya mArSaH yadA so'pi mIlitasAdA sarve ekato bajanti, yadA teSAmekato bajatAM kadhiyAghAto bhavet eSa vRndavAtI yA bahavatantra patati, zAntaH kASThasaMghAsa | pradIptaH, sadvidhAkRtaH pazcAdekaikaM dAru na vasati, evaM te'pi yadi gRhItAladA dvidhA kriyante, evaM vidhA, bAvannayanayo amAH, ekA pratizzrayapAlaH saMghATako ( hiNDate, aSa tathApi na muJcati tadA dI hAyapi bhavataH, atha dvAvapi jamIna muzcati tadaikAkinoM bhavanti, teSAmupakaraNaM nopahambate, evaM tAvadekAkI dRSTo'zivena / anakrama |32 SaintaintineKKAR ~44 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [33] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [22] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIopa-dA niyuktiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||22|| vRttiA // 17 // dIpa saMgAro rAyaNie AloyaNapuzvapattapacchA vA / somamuhikAlarattacchaNatareM eka do visae // 22 // (bhA0) pratilekhasaMgAra:-saMketaH pRthagbhAvakAle kartavyaH, yathA'mukapradeze sarvaiH saMhantabyamityupAyaH, taM ca pradeza prAptAnAM ko vidhiri- nAdvAre tyAha-'rAiNie AloyaNapucapattapacchA vA' ralAdhikasya-gItArthasya pUrvaprAptasya pazcAtprAptasya vA''locanA deyA, tadabhAve zivAdiH laghorapi gItArthasya dAtavyA, kiyatpunaH kSetramatikramaNIyamityAha-somamuhI'tyAdi, azivakAriNyA vizeSaNAni, saumyA mAra mukhaM yasyAH sA tathA, kathamupadravakAriNyAH saumyamukhItvam ?, anantaraviSayaM pratyupadravAkaraNAt , kRSNamukhI dvitIye'pi na muJcati, raktAkSI tRtIye'pi na muJcati, yathAsaGkhyamanantara eva sthIyate saumyamukhyAm, 'eka' iti ekamantare kRtvA tRtIye sthIyate kRSNamukhyA, 'do' iti dvAvantare kRtvA caturthe sthIyate raktAkSyAM, tesiM saMgAro diNNelato bhavati, yathA amugatya melAiyavaM, jAhe milINo bhavati tAhe tattha jo rAiNio purvapatto vA pacchApatto vA tassa AloyaNA dAyabA, aha | gIyastho omo tAhe tassa Aloijai, sA puNa tiviDA uddAiA-somamukhI kAlamukhI rattacchI ya, jA sA somamukhI| tIse eka visayaM gambhai, kAlamuhIe ego visao aMtarijai, rattacchIe do visae aMtareUNa cautthe visae ThAti / asive ti dAraM saMmattaM // azivena yathaikAkI bhavati tathA vyAkhyAta, sAmprataM "omoyarie" iti yaduktaM tavyAkhyAnAyAha tebhyaH saMketo datto bhavati yathA amukatra mIla yitavyaM, yadA mIlito bhavati sadA tatra yo rAzikaH pUrvaprApto vA pAnAso vA tI AlocanA 4. dAtavyA, aya gItArtho'vamastadA (api) tI Alocayet, sA punanividhA upahotrI (upahAcikA)-saumyamukhI kRSNamukhI raktAkSI ca, yA sA saumya gukhI tasthAmeko viSayo gampate, kRSNamurathAmeko viSayo'taravate, raktAyAM hrI viSayo antarayitvA caturthe vipaye tiSThanti / azivamiti dvAra samApta / CCC anakrama [33 // SARELatunmainanimal S alaram.org ~45~ Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [34] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [23] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||23|| emeva u omammi bheo u alaMbhi gonnidiluto| 'evameve ti anenaiva prakAreNAvamadvAramapi byAkhyeyaM, yathA'zivadvAraM vyAkhyAtaM, yo vidhirazivadvAre so'trApItyarthaH, tuzabdo bahusAdRzyapratipAdanArthaH, avame-durbhikSe, apizabdaH sAdRzyasaMbhAvane, taducyate-"saMvaccharavArasapaNa hohiti omaMti te tao niti" ityAdi, bhedana-bheda:-ekaikatA, tuzabda evakArArthaH, kasmin punarasau bhavatItyAha-alAbhe bhavati, aprAptAvAhArasyetyarthaH, yadeko labhate tadvAvapi, dvau vA dRSTvA na kiJciddadAti, ekaika eva labhate ityvmaaderekaakitaa| atra dRSTAntamAha-'goNidiLato' godRSTAntaH, yathA saMhatAnAM gavAM svalpe tRNodake na tRptiH, pRthagbhUtAnAM syAt, tathehA-2 pIti // omoyariyAevi eseva kamo, bArasahiM saMvaccharehiM AracaM jAhe pAraM na pAvaMti tAhe gaNabheyaM karei, nANat-gilANo na tahA prihriji| ettha goNidiIto kAyayo, alpaM gobrAhmaNaM nandati, evaM omeNavi egAgio diho| dAra // sAmprataM rAjabhayadvArapratipAdanAyAha rAyabhayaM ca cauDA carimaduge hoi gaNabheo // 23 // (bhA0) rAjJo bhayaM rAjabhayaM, cazabda evamevetyasthAnukarSaNArthaH "saMvacchara bArasa" ityAdi, kiyantaH punastasya bhedA ityAha|caturdhA, saGkhyAyAH prakAravacane dhA, catuSpakAramityarthaH, ke punaste iti ?, mA tvariSThA anantaramebocyante, kiM caturvapi avamaudaryatAthAmapi eca eva kramaH, dvAdazampo varSaya bhArabhya yadA pAraM na prAmuvanti tadA gaNabhedaM karoti, bhAnAvaM-lAno na tathA parihivate, aba goTaSTAntaH kartavyaH / gobrAhmaNI arUpI nandataH, evamadhamenApyekAkI dRSTaH / dIpa anakrama [34] 6-4-96-- For P OW ~46~ Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [34] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [23] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||23|| zrIodha- bhedeSu ?, netyAha-'carimadue' ityAdi, 'carimai pazcime dvaye 'bhavati' jAyate 'gaNabhedaH gacchapRthagbhAvaH, ekaika ityarthaH / zmatilekharAyaduhamavi taheva vArasasaMvaccharehiM hohiMti' / bhedacatuSTayasvarUpadarzanAyAha nAdvAre drANAyAnivisautti ya paDhamo biio mA deha bhattapANaM tu / taio uvagaraNaharo jIvacarittassa thA bheo||24||(bhaa0) azivAdiH vRtti. / sugamA, Napara-jIyatti jIvitabhedakArI caturtho bhedazcAritrabhedakArI vA caturtho rAjA, upakaraNahArijIvitacAritrahA- mA02524 // 18 // zariNorgaNabhedaH kArya iti / 'taM caubihaM nivisaotti ya paDhamo biio mA deha bhattapANaM tu / taio uvagaraNaharo jIvacarittassa yA bheo // Aha-kathaM punaH sAdhUnAM tyaktAparAdhAnAM rAjabhayaM bhavati !, "yasya hastau ca pAdau ca, jihvAyaM 8 ci suyantritam / indriyANi ca guptAni, tasya rAjA karoti kim // 1 // " satyametat kiM tarhi - ahimara aNiTThadarisaNabuggAhaNayA tahA annaayaare|avhrnndikkhnnaae ANAloe va kupijjA // 25 // (bhA0) aMteurappadheso cAyanimittaM ca so pusevaa| vyAkhyA-'abhimarAH' abhimukhamAkArya mArayanti niyante vetyabhimarAH, kutazcitkopAdrAjakulaM pravizyAparaM vyApAdayantIti, sAdhUnAM kimAyAtamiti cet, ucyate, anyathA pravezamalabhamAnaiH kaizcitsAdhuveSeNa pravizya tatkRtaM, tatazca nirvivekitvAtsa rAjA sAdhubhyaH kuSyet, kupyediti caitakriyApadaM pratipadaM yojanIyaM, abhavyatvAt , aniSTAn-aprazastAna 8 // 18 // manyamAno darzanaM necchati, prasthAnAdau ca dRSTvA iti kupyet / 'vyugAhaNatA' vizabdaH kutsAyAmut-prAbalyena kenacitpratya- nIkena byudAhitaH, yathaite tavAniSTaM dhyAyantIti kupyet / lokaM pratyanAcAraM samuddezAdIn dRSTvA kupyet, apaharaNaM kRtvA dIpa anakrama [34 // ~47~ Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [35] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [26] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||26|| dIpa tatpratibaddho dIkSita iti kuSyate , AjJAlope vA kAcidAjJA lopitA-na kRtA tatazca kuSyet 1, antaHpure pravezaM kRtvA | 8| kenacilliGgadhAriNA vikarma kRtaM tataH pradveSa yAyAt , vAdinA vA kenacidbhikSuNA paribhUta iti, tato nimittAt sa iti rAjA pradviSyati praduSyedvA / dvAram / taM puNa rAyaduI kahaM hojjA ?, keNati liMgattheNamaMteuramavaraddhaM hojA / ahavA jahA vA vAdiNA vAde "tassa paMDiyamANassa buddhilassa durappaNo / mujhe pAeNa akamma vAI vAurivAgao ||shaa" evaM rAya duI| bhavijA, niSisae bhattapANapaDisehe uvagaraNahare a ettha gaccheNa ceva vacaMti, jattha jIvacarittabheo tattha egANio hai hojA / dAraM // kSubhitadvAraM vyAcikhyAsurAha khubhie mAlujjeNI palAyaNaM jo jao turiaN|| 26 // (bhA0) | kSobhe ekAkI bhavati, kSobha:-AkasmikaH saMtrAsaH, tatra 'mAlujjeNi tti mAlA arahadRsya patitA, ujjayanI nagarI. ujjayinyAM bahuzo mAlavA AgatyAgatya mAnuSAdIna haranti, anyadA tatra kUpe'raghaTTamAlA patitA, tatra kenaciduktamAlA patitA, anyena sahasA pratipannaM mAlavAH patitAH, tataH saMkSobhaH, tatra kiM bhavati !, Aha-palAyaNaM jo jo turiyA 'palAyana' nAzanaM yaH kazcidyatra vyavasthitastacchutavAn sa tata eva naSTa iti / 'mAlujjeNi' tti dRSTAntasUcakaM vcnm| tat punA rAjaziSTa kathaM bhavet , kenacit likhanAsApuramaparAddhaM bhavet , athavA pathA vA cAdinA vAde-tasa paNDitamanyakha muddhimatAbhimAcino durAtmanaH / mUrdhAnaM pAdenAkramya vAdI vAyurivAgataH // 1 // evaM rAjadviSTo bhaya, nirviSaye bhaktapAnapratiSedhe upakaraNahare cAnna gapa naiva majamti, yatra jIvacAritrabhedastakAkI bhacen / dvaar| anukrama [34] mo. ekAkitva evaM tasya kAraNAni ~48~ Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [35] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [26] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: ekAkitve kAraNAni bhA.26-27 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||26|| zrIogha- niyuktiH droNIyA vRttiH // 19 // dIpa khubhie vA egAgI hojA, jahA ujjeNIe arahaTTamAlA paDiA, logo savo palAo mAlavA paDiyatti, erise khubhie egAgI hojA, jo jao so taoNAsati / dAraM / / adhunAyaduktaM rAjabhayadvAre, 'vAyanimittaM ca se paussejatti tadvyAcikhyAsurAhatassa paMdiyamANassa, buddhissa durappaNo / muddhaM pAeNa akkamma, vAI vAurivAgao // 27 // (bhA) | Aha codakaH-zobhanaM sthAnaM tad vyAkhyAyAH, nanu kSubhitadvAreNAntaritatvAtko'yaM prakAraH ? iti, atrocyate, niyuktigranthavazAdadoSaH / yato'traikagAthayA "aMteure" ityAdikayA rAjabhayakSubhitadvAre ukte tatastatrAnavasaratvAdihaiva yuktA vyAkhyA, 'tasyeti 'tasya rAjJo bhayahetoH, kathaMbhUtasya ?-'paNDitamAninaH' paNDitamanyasya paNDitamAtmAnaM manyate sa evaM-10 manyo, jJAnalabadurvidagdhatvAt , buddhiM lAtIti buddhilo buddhilasya 'durAtmanaH' mithyAdRSTitvAdabhadratvAcchAsanapratyanIka-18 tvAtsa tathA tasya, kimityAha-'mUrdhAnaM' uttamAGga pAdenAkramya 'vAdI' vAdalabdhisaMpannaH sAdhurvAyurivAgataH-abhISTaM sthAna prApta ityakSarArthaH, samudAyArthastu-sa rAjA paNDitamanyatayA darzanaM nindati, tadvAdI vA kazcit , tatra ca sAdhurvAdI, tena sabhAM pravizya nyAyena parAjitaH, tathA'pi na sAdhukAraM dadAti prabhutvAttathA'pi nindati, punazvAsI sAdhurvAdI vidyAdi-14 balena sabhAmadhye tasya zirasi pAdaM kRtvA'dazanIbhUtaH, tatazcAsau paraM paribhavaM manyamAnaH prakarSeNa dveSaM yAyAt, iti zlokArthaH // uttamArthadvArapratipAdanAyAha pakSobhe vaikAkI bhavet , yathA rAginyAM arahAvaTomAlA patitA, kokaH sarvaH palAyita:-mAlavAH patitA iti, Idaze kSobhe ekAkI bhaveta, yo patra sa tato nazyati / KASACROCCASSASEASEX anukrama 10 // [34] ~ 49~ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [39] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [28] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||28|| nijavaggarasa sagAsaM asaI egANio va gcchijaa| suttasthapucchago vA gacche ahavA'vi paDiariGa // 28 // (bhA.) niryApayati-ArAdhayati niryAmakaH-ArAdhakastasya 'sakAza' mUlam asati-dvitIyAbhAve ekAkyapi kAlaM krtukaamo| gacchet , sUtrArthapRcchako vA gacchet / uttamArthasthitasyaikAkyapi mA bhUbyavacchedaH 'ahavAvi paDiyari' athavA'pi 'prati-| carita' praticaraNAkaraNArtham , 'uttamaDhe vA so sAhU uttamaha paDivajiukAmo, AyariyasagAse ya natthi nijjamao, tAhe | annattha vaccejA, to sasaMghADao vaccau, asati tAhe ego egANio baccejA, ahavA uttimahapaDivaNNao sAhU suo.|| tassa suttatthatadubhayANi apubANi, imassa a saMkiANi, aNNassa ya nasthi, tAhe tattha paDipucchaganimittaM bccejaa|| athavA uttimapaDiaraehiM gammati / phiDiadvAraM vyAcikhyAsurAha phiDio va pariraeNaM maMdagaI vAci jAva na milejaa| "phiDie' tti ete paMtheNa vaccaMti, tattha koi paMdhAo uttiNNo, aNNeNa baccejA, ahavA thero, tassa ya aMtarA gaDDA DoMgarA vA, je samatthA te ujjueNa vacaMti, jo asamattho so pariraeNa-bhamADeNa vaJcai, tato jAva tANaM na milai tAva 1 uttamA cA, sa sAdhurutamArtha pratipattukAmaH, bhAcAryasakAze ca nAsti niryAmakaH, tadAumpanna bajeta, tadA sasaMghATako najatu, asati tadeka ekAkI bajet , athavotamArthaprapAH sAdhuH zrutA, tasya sUtrArthatahubhavAnyANi, asya ca zaGkitAni, ampasya ca na santi, tadA satra pratiSThAnimitaM majeta, mapranicaraka gamyate / 2 sphiTita iti, eke pathi najanti, tatra kazcit patha uttIrNaH, anyena bajena, ayavA sthavira, tasya ca antarAle gatI patA vA, ye samAte ajukena najanti, yo'samarthaH sa pariraSeNa-zramaNena prajAti, rAto yAvateSAM na mIlati tAva dIpa anakramA ~50~ Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [40] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [29] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||29|| zrIoSa- droNIyA vRttiH // 20 // dIpa egAgI hojA // idAnI gAthArthaH-'phiDitaH prabhraSTaH, gacchatAmeva sarveSAM pathidvayapradarzanAtsaMjAtamoho'nyenaiva pathA prayAta. ekAkitve stata ekAkI bhavati / 'pariraeNaM vA' parirayo-giryAdeH pariharaNaM tena vA ekAkI kazcidasahiSNurmandagatirvA kazcitsAdhuHkAraNAni yAvanna milati tAvadekAkI bhavati / uktaM phiDitadvAram , idAnIM glAnadvAramucyate bhA. 28 29-30 soUNaM va gilANaM osahakanne asaI ego // 29 // ( bhA0 ) gilANanimitteNa egAgI hujA, tassa osaha vA ANiyabaM / asai saMghADayassa tAhe egAgI baccijjA, ahavA gilANo suo tAhe sabehiM gaMtavaM / ahappaNo AyariA therA tAhe tesiM pAse acchiyarSa, tAhe saMghADayassa asai egAgI vaJcijjA / idAnImakSaragamanikA-zrutvA'nyatra glAnaM saGghATakAbhAve ekAkI brajati, yadivA svagaccha eva glAnaH kazcit , tadarthamauSa-18 dhAdInAmAnayanArtha prajatyekAkI dvitIyAbhAve sati // uktaM glAnadvAram , idAnImatizayidvAram aisesiova sehaM asaI egANibhaM ptthaavejaa| koI atisayasaMpaNNo so jANai, jahA eyassa sehassa sayaNijagA AgayA, tAhe so bhaNati-evaM sehaM aSaNeha, jaina dekAkI bhavet / 2 glAna nimitteca ekAkI bhavet , tasvIparSa vA mAnetabdha, asati saMghATakasya sadaikAkI prajeta, athavA pakSAnaH zrutastadA sarvaMrgantavyaM, 20 // athAtmana AcAryAH sthavirAsadA teSAM pAI vAtavyaM, tadA saMghATakasyAsati ekAkI prajet / 3 kakSit bhatizayasaMpano jAnAti sa-cata zakSakasya svajanA bhAgatAH, tadAsa bhaNati-enaM zaikSamapanayata, na bacapanayata. + egANio'vi gacche pra. payajA (pR.)| anakrama [40] SAREDuratiranga ~51~ Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [41] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [30] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||30|| 6 avaNeha tAhe esa Na kareti pavajaM, tato so asai saMghADayassa egANiovi paTTavijjai // idAnImakSarArtha:-atizayI vA 8 kazcidabhinavapravajitaM dvitIye'satyekAkinamapi pravattayet / uktamatizayidvAram , idAnIM devatAdvAram devaya kaligaruvaNA pAraNae khIraruhiraM ca / / 30 / / (bhA0) Rsaa Iha kaliMgesujaNavaesu kaMcaNapura nagaraM, tatthAyariA bahussuA pahANAgamA bahusissaparivArA, te aNNayA sissANa sutttthe| dAUNa sannAbhUmi vacaMti, tassa ya gacchaMtassa paMthe mahati mahAlato rukkho, tassa hevA dekyA mahilArUvaM viuvittA kaluNakaluNAI rovati, sA teNa divA, evaM bitiadivasevi, tao Ayariyassa saMkA jAyA-aho ? kIsa imA evaM rovai ti, tAhe obattiUNa pucchiA kiM puNa dhammasIle-ruyasi ?, sA bhaNai-bhagavaM! kiM mama thevaM roiyavaM?, Ayario bhaNai-kiM kahaM vA ?, sA bhaNai-ahameyassa kaMcaNapurassa devayA, eyaM ca airA sarva mahAjalappavAheNa palAvijihiti teNa ruAmi hai tti, ete ya sAhuNo etya sajjhAyaMti, te a annatya gamissatitti ao ruAmi, AyarieNa bhaNiaM-kahaM puNa evaM jANi tadeSa na karoti pravajyA, tataH so'sati saMghArakA ekAkyapi prasthApyate / 2 iha kalioSu anapadezu kAnapura nagaraM, tantrAcAryA bahuzvanAH pradhAnAgamA bahuziSyaparivArAH, te'mpadA ziSyebhyaH sUtrAoM dattvA samjJAbhUmi brajasti, tasya ca gacchataH pathi mahAtimahAn vRkSaH, sasyAdho devatA mahilArUpa vikuyaM karuNakaruNAni roditi, sA tena dRSTA, evaM dvitIvadivase'pi, tata AcAryaskha zaGkara jAtA-aho ? kuta iyamevaM roditi / iti, sadA apavayaM | pRSTA-kiM punardharmazIle ! rodipi, sA bhaNati-bhagavan ! kiM mama tokaM roditavyam !, bhAcAyA~ bhaNati- ikathaM vA!, sA maNati-ahametastha kAjavA purasya devatA, etaccAcirAt sarva mahAjalaprakayena praplAyiSyate tena rodimi iti, eseca sAdhavo'nna svAdhyAyanti te cAmyatra gamiSyatIti bhato rodimi, AcAryeNa bhaNitaM-kathaM punarevat jJAyate , dIpa anakrama kara // 41 // ~52~ Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [41] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [30] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||30|| zrIoSa- 1 niyuktiH droNIyA bRttiH // 21 // dIpa jA , sAM bhaNati jao tujhaM khamao pAraNae duddhaM labhissai, taM se ruhiraM bhavissaitti, jai evaM hojA to pattiejaha ekAkitve taM ca ghettUNa sabasAhUNaM pAesu thevaM thevaM dejAha, jattha dese taM sahAvaM jAhiti tattha Na jalappavAho pabhavessaitti muNi-15L. kAraNAni bhA.30-31 jaha ti, tato evaMti AyarieNa paDivannaM, tAhe bitiadivase taheba laddhaM tahA saMjAyaM, tato AyariehiM sabesi mattae patte patteaMta dinnaM, to jahAsattIe palAyati, jattha taM paMDuraM jAyaM tattha miliaa| evaM egAgI hojjA / uktaM devatAdvAram ,athAcAryadvAraMcarimAe saMdiTTo ogAheUNa matsae gaMThI / iharA kayaussaggo pariccha AmaMtiA sagaNaM // 31 // (bhA0) caramA-caturthapauruSI tasyAM 'saMdiSTaH' uktaH yaduta-tvayA'mukatra gantavyaM, sa cAbhigrahikaH sAdhuH, tatazcAsAvevamAcAryaNoktaH kiM karoti-sakalamupakaraNaM patrakapaDalAdi vodvAhayati, mAtrakaM ca tena gacchatA grAhya, atastasmin grandhi dadAti, mA bhUyaH, pratyupekSaNIyaM syAt , evamasAvAbhigrahikA saMyantrya tiSThatIti / 'ihara' tti AbhimahikAbhAve vikAlabelAyAM gamanaprayojanamApatitaM tataH 'kRtotsargaH kRtAvazyakaH kiM karotItyAha-parIkSArthamiti-pazyAmaH ko'tra madvacanAnantaraM pravartate ko vA na pravartate iti svagaNamAmantrayati, te ca pratikramaNAnantaraM tatraivAntarmuhUrtamAtrakAlamAsate, kadAcidA sA maNati-yato yuSmA zulakaH pAraNale dugdhaM kamAte, tat tasya rudhiraM bhaviSyatIti, yayevaM bhavet tadA pratIyAH, taba gRhItvA sarvasAdhUnAM pAtreSu tokaM sokaM dayAH, patra deze tat svabhAvaM yAsthati tanana jalapravAhaH prabhaviSyatIti jAnIyA iti, tata eSamiti AcAryeNa pratipaka, tadA dvitIyadivase tathaiva labdha tathA saMjAtaM, tata AvAH sarveSAM mAyake pratyekaM 2 tahata, tato yathAzakti palAyamte, yatra tat pANDuraM jAtaM satra mIlitAH, evamekAkI bhavet / anakrama // 41 // ~53~ Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [42] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [31] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||31|| dIpa cAryAH khalvapUrvA sAmAcArI prarUpayeyuH, apUrva cArthapadaM, tatrasthAMzca tAnAmantrayantyasau-bho bhikSavaH ! amukaM me gamanakAryamupasthitaM, tatra gaccheja ko Nu save'va'Nuggaho kAraNANi diivitaa| amuo ettha samatho aNuggaho ubhayakiikammaM // 32 // (bhA0) katamaH sAdhustatra ca gamanakSamaH, tatrAcAryavAkzravaNAnantaraM sarve'pi sAdhava evaM yuvanti-ahaM gacchAmyahaM gacchAmI-IKI tyanugraho'yamasmAkaM / tatrAcAryoM vaiyAvRttyakarayogavAhidurbalAdIni kAraNAni 'dIpayitvA' svayaM pradaryedaM bhaNati-amu-IN ko'tra kAyeM 'samarthaH kSamaH, tatazca yo'sAvAcAryeNoktaH ayaM kSama iti sa bhaNati-anugraho me'yaM, tataH ko vidhiH, tataH |sa jigamiSuH sAdhurAcAryasya caityasAdhuvandanAM karoti, yadi paryAyeNa laghustataH zeSANAmapi caityasAdhUnAM vandanAM karoti, athavA'sau gantA sAdhU rakSAdhikastataste sAdhavastasya caityasAdhuvandanAM vidadhAti, etadubhayakRtikarma-vandanaM / tataH sa / 6 gantA sAdhuH kiM karoti jigamiSuH san ! porisikaraNaM ahavAvi akaraNaM docApucchaNe dosA / saraNa suya sAhu santI aMto bahi annabhAveNa // 8 // yadyasau sUryodgame yAsyati tataH prAdoSikA sUtrapauruSIM karoti, athavA rAtrizeSe yAsyati prayojanavazAt tataH sUtra-10 hApauruSImakRtvaiva svapiti, etatpauruSIkaraNamakaraNaM ceti / punarapi ca tena gacchatA''cAryaH pracchanIyaH pratyUSasi-yAsyAmyaha anakrama // 42 // For P OW 'vihAravidhiH tasya bhASyakRt varNanaM ~54~ Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [44] >> "niyukti: [8] + bhASyaM [32] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata zrIogha-18 niyuktiH gAthAMka ni/bhA/pra ||32|| dIpa [miti, atha na pRcchatyataH 'doccapucchaNe dosa' ti dvitIyavArAmapRcchati doSAH-vakSyamANAH, ke ca te / ityAha-'saraNa vihAravi dagAhaddhaM, smaraNamAcAryasyaiva saMjAtaM, evaMvidhamanyathA vyavasthita kAryamanyathA kathaMcitsaMdiSTaM, 'suya' tti zrutamAcAryathA dhiHbhA.32 droNIyA vRttiH te tatrAcAryA na vidyante yannimittaM cAsau preSyate, tadvA kArya tatra nAsti, 'sAhutti athavA vikAle sAdhuH kazcittasmA- ni.8-9sthAnAdAgatastena kathitaM yathA sa AcAryastatra nAstIti, 'saNNi tti athavA saJI-zrAvaka AyAtastenAlyAtaM, 'aMtoM 10 tti abhyantarataH, kasya ?, pratizrayasya, kenacidullapitaM, yathA-asmAkamapyevaMvidhAH sAdhava Asan , te ca tato gatA mRtA vA, 'bahiM tti bAhyataH pratizrayasya zrutamanyasmai kathyamAnaM kenacit , 'annabhAveNaM ti yo'sau gantA so'nyabhAvaH unni-14 kramitukAmaH, etaccAcAryAya tatsaGghATakenAkhyAtaM, tatazcAsaudhriyate kenaciyAjena // yadi punarasau gantA na prabodha yAyAttataHbohaNa appaDibuddhe guruvaMdaNa ghaTTaNA apaDibuddhe / nicalaNisaNNajhAI daha ciTTe calaM pucche // 9 // acetayati sati tasmin gantari bodhanaM gItArthaH karoti // tataH sAdhurutthAyAcAryAbhyAsameti, gatvA ca yadyAcAryoM vibu|ddhastato'sau gurave vandanaM karoti, athAdyApi svapiti tataH saMghaTanA cAcAryapAdayoH zirasA ghaTTanA-calanaM kriyate, athAsI pratibuddha eva kintu nizcalo niSaNNaH-upaviSTo dhyAyatIti, tatastamevaMbhUtaM nizcalaM niSaNNabhyAyinaM dRSTvA kiM kartavyamityAha'ciDe' sthAtavyaM, tena gurudhyAnavyAghAtena mahAhAnisaMbhavAta, 'calaM pucchetti atha calo'sI tataH praSTavyaH-bhagavan ! sa |eSo'haM gacchAmIti / tatazcAsAvAcAryeNa saMdiSTaH-idamevaM tvayA karttavyamiti brajati, sa cedAnIM gantuM pravRtta ityetadevAhaappAhi aNunAo sa sahAo nIi jA pahAyati / uvaogaM AsapaNe kareha gAmassa so ubhae // 10 // anakramA ~55~ Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [46] >> "niyukti: [10] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||10|| ANSACR sandiSTaH prAga pazcAdanujJAto veti tato gacchati, katham !-sasahAyaH, kiyantaM kAlaM yAvatsasahAyo vrajati - yAvatprabhAta' jAtasUryodaya ityarthaH, sasahAyazca prabhAtaM yAvadbajati zvApadAdibhayAt , evamasau sAdhuvrajana grAmasamIpaM prAptaH san kiM karotItyAha-upayogaM karoti, kiMviSayam -ubhayaviSayaM, mUtrapurISaparityAga ityarthaH, kasmAdevaM cet grAmasannidhAna eva | * sthaNDilasadbhAvAd gavAdisaMsthAnAt // atha rAtrI gacchataH kaizcidapAyaH saMbhAvyeta tataH prabhAtaM yAvatsthAtavyaM, tathA cAha himateNasAvayabhayA dArA pihiyA pahaM ayaannto| acchai jAva pabhAyaM vAsiyabhattaM ca se vasabhA // 11 // hima-zItaM stenAH-caurAH zvApadAni-siMhAdIni, etadbhayAtprabhAtaM yAvadAste, yadi purastha dvArANi pihitAni grAmasya phalahakaM padhAnaM vA'jAnaM stiSThati yAvatprabhAtamiti / evaM ca prabhAtaM yAvasthite gantari 'vAsikabhakaM' doSAnaM 'se' tasya 'vasabhA' gItArthA Anayanti / atha kebhyastadAnIyate - ThavaNakula saMkhaDIe aNahiMDate siNeha payavajja / bhattahiassa gamaNaM apariNae gAuyaM vahaha // 12 // sthApanAkulebhyaH tathA 'saMkhaDIe' ti sAmayikI bhASA bhojanaprakaraNArthe tasya vA, ke punastadAnayantyata Aha-'aNahiMDate' ye bhikSA na paryaTitavantaH, kasmAtpunaste bhaktamAnayanti !, ucyate, teSAmahiNDakAnAM gRhasthA gauraveNa prayacchanti, kIdarza punastairbhaktamAnayanIyam -'siNehapayavarjati snehena-ghRtAdinA payasA-kSIreNa(varjita)bhaktaM gRhanti, na tailaM grAhyama dIpa anakrama A CHAR ~56~ Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [48] >> "niyukti: [12] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata 13 gAthAMka ni/bhA/pra ||12|| dIpa zrIogha- maGgalatvAt , na ghRtaM paritApahetutvAt , na dugdhaM bhedakatvAt kAJjikavirodhitvAcca, kAJjikapAyapAyitvAcca saMyatAnAM, kiM vihAraviniyuktiH punaste gRhNanti !-dadhisattukAdi, tadasau bhuktvA brajati, tathA cAha-bhattaDiassa gamaNa bhuktavatastato gamanaM bhavati, droNIyA| atha na tasya bhaktapariNatirjAtetyato'pariNate bhakte sati gavyUtimAtra yAvanmArga vahati / kozadvayaM gbyuutiH||3I 411-12vRttiH idAnIM tasya gacchato vidhirucyte||23|| | atthaMDilasaMkamaNe calavakkhittaNuvauttamAgarie / paDipakkhesu u bhayaNA iyareNa vilaMbaNA logaM // 13 // sthaNDilAdasthaNDilaM ca saMkrAmatA sAdhunA pAdau rajoharaNena pramArjanIyAviti vidhiH, mA bhUt sacittapRdhivyA acittapRthivyA vyApattiH, syAttathA ca pAdayorasau rajoharaNena pramArjanaM karoti, atha kazcitsAgArikaH pathi vrajatazcalo bhavati || vyAkSipto'nupayuktazceti, tatra calo-gantuM pathi pravRttaH, vyAkSipto-halakulizavRkSacchedAdivyagraH, anupayuktaH-sAdhu pratya dattAvadhAnaH, yadaivaMvidhaH sAgAriko bhavati tadA rajoharaNena pramRjya pAdau yAti / 'paDipakkhesu u' iti visadRzAH pakSAH 4 pratipakSAH, asadRzA ityarthaH, teSu pratipakSeSu bhajanA' vikalpanA kartavyA, etaduktaM bhavati-keSucitpratipakSeSu pramArjanaM kriyate keSucittu naiva, tuzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizeSayaktiI, pratipakSeSveva samudAyarUpeSu bhajanA kartavyA, na vekaikasmin bhaGga iti, yadA tu sAgArikaH sthiro'vyAkSipta upayuktazca sAdhu prati bhavati tadA 'itareNaM'ti itarazabdena rajoharaNaniSadyocyate tayA pAdau pramArTi, na rajoharaNena, "vilaMbaNa' tti tAM ca niSadyA hastena vilambamAnAM nayati, na taccharIrasaM 4 // 23 // sparzanaM karoti, kiyatI bhuvaM yAvadityAha-'AloyaNatti AlokanamAloko yAvattadRSTiprasara ityarthaH, athavA 'itareNaM ti anakrama SARERainintentmataana Anirasurary.org ~57~ Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [49] .. "niyukti: [13] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||13|| kenacidaupagrahikena kAryAsikena auNikena vA cIreNa, zeSa prAgvat , pazcAttaM gopayati / athavA 'itareNa vilaMbaNAloyati prAk tAvadekAkino vidhiraktaH, yadA tu itareNa-itarazabdena sArtho gRhyate, tenetareNa-sArthena saha pravrajatA sthANDilyAcyAsthA-12 xNDilya saMkAmatA kiMkartavya sArthapurataH? ityAha-vilambane ti vilambanA kAryA, mandagatinA satA sthaNDilasthena tAvatpratipAla-18 nIya, kiyantaM kAlaM pratipAlanIya yAvadAlokana-darzanaM tasya sArthasya, adarzanIbhUte tupsATAntarite sArthe pAdayoH pramArjanaM kRtvA bajatItyayaM vidhiH / ukto gAthA'kSarArthaH, idAnImaSTabhaGgikA prarUpyate, sA ceyam-calo bakkhitto aNuvautto ya sAgArio, ettha pamajaNaM, tasyAnupayuktatvAdapramArjane'sAmAcArIprasaGgAt 1, calavakkhittu uvauttu ettha nasthi pamajaNaM sAgAriyattaNao| 2, ca0 ava0 aNu etthavi pamajaNaM 3, cala0 ava0 uva0 etthavi Natthi pamajaNaM 4, aca0 va0 aNu0 ettha pamajaNaM 5, aca0va0 u0 Natthi pamajaNaM 6, aca0 ava0 aNu0 asthi pamajaNaM 7, aca0 ava0 u0 ettha natthi pamajaNaM 8 / tastha paDhamabhaMge niyameNa pamajaNA, sattasu bhayaNA // etaduktaM bhavati-keSucitpramAjanaM keSucidapramArjanA, sthApanA tviyam sa idAnIM sAdhuArgamajAnAnaH pRcchati, tatra ko vidhirityAhacalo jyAkSipto'nupayuktama sAgArikaH, atra pramArjanaM / calo byAkSipta upayuktA, atra mAsti prabhArjana, sAgArikatvAt 2, palovAkSipto'nupayuktaH atrApi pramArjanaM 3, caloDamyAkSipta upayuktaH, atrApi nAti pramArjana , acalo pyAkSipto'nupayuktaH, atra pramArjanaM 1, bhacalo byAkSipta upayuktaH, nAsti, |mamArjanaM 1, acalobhyAkSipto'nupayuktaH, bhasti pramArjanaM 7, acalo'mpAkSipta upayuktaH, anna nAsti pramAnaM bAtantra prathamabhako niyamena pramArjana saptasu bhjnaa| dIpa anakrama - - ~58~ Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [50] >> "niyukti: [14] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||14|| dIpa zrIogha-dApucchAe tipiNa tiA chakke par3hama jayaNA tipaMcavihA / Aummi duvihativihA tivihA sesesu kaaesu||14|| vihAraviniyuktiH pRcchAyAM satyAM 'tiSNi tiyati trayastrikA bhavanti, tatra puruSaH khI napuMsakaM ca, tabatepAmekaikaSiprakAra: bAlasta- dhiH ni. droNIyA ruNo vRddhazceti, evamete trayastrikAH, navetyarthaH, tathA tenaiva sAdhunA gacchatA 'chake paDhamajayaNA' iti pate pRthivyAdi-18114-15 vRtti lakSaNe yatanA karttavyA, tatra 'paDhamajayaNA tipaMcavihAtti prathamo yaH pRthvIkAyaH tasya yatanA tripaMcavidhA, tatra // 24 // trividhA sacittasya acittasya mizrasya ca paMcavidhA pRthivIkAyayatanA kRSNanIlaraktapItazuklasyeti, athavA tripaJca18 vidheti-vayaH pathakA paJcakadazaprakAretyarthaH, tathAhi-saccittaH pRthivIkAyaH zuklAdiH paJcadhA, evamacitto mizrazca, tadhA'SkAye 'duvihA [ jahA jayaNA ] tivihA ya' tatra dvidhA antarikSAkAyayatanA bhaumApkAyayatanA ca, trividhA | tu saJcittAkAyayatanA, aJcittA mizrA0, trividhA tu zeSeSu kAyeSu-tejovAyuvanaspatitrasAkhyeSu yatanA, kathaM ?, saccisattAdi, mahAdvAragAthAyAH samudAyArthaH / adhAdyadvArAvayavArthaM punastadevAha puriso itthinapuMsaga ekeko thera majjhimo taruNo / sAhammi annadhammiagihatthadugaappaNo taio // 15 // X // 24 // / yaduktaM anantaragAthAyAM 'pucchAe'tti pRcchAyAM tritayaM saMbhavati, tadA puruSaHkhI napuMsakaM ti, yaduktaM trayastrikAH tadda-1 zaMyantAha-ekaikA sthapiro madhyamastaruNa ityayaM navabhedaH / sa caikaiko navavidho'pi kadAcitsAdharmikaH syAtkadAcittu nava[vidho'pyanyadhArmikaH syAdityAha-samAne dharme vartata iti sAdharmikaH-zrAvakaH zrAvikA napuMsaka zrAvakaM ca, anyadhArmiko anukrama [50] R- 464 Kauranad | atha mArgapRcchA-vidhi: varNyate ~59~ Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [11] .. "niyukti: [15] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||15|| dIpa mithyAdRSTiH / kiyantaH punastena gacchatA pandhAna praSTavyAH ityata Aha-gihatvadurgati, sAdharmikagRhasthavarya pRSThamI, anyadhArmikagRhasthadvayaM vA / 'appaNA titti AtmanA tRtIyo yuktyA'nveSaNaM vidadhAti, eSa tAvatsAmAnthopanyAsaH, atha prathamaM yaH praSTavyaH sa ucyate-tatra yadi sAdharmikadvayamasti tatastadevotsargeNa pRcchacate, tasya pratyayikatvAt, atha nAsti tataH sAhammiapurisAsaha majjhimapurisaM aNuNNavia pucche / sesesu hoti dosA savisesA saMjaIvagge // 16 // sAdharmikapuruSavyAbhAve'nyadhArmikamadhyamapuruSadvayaM pRcchanIyaM, katham ?-'aNuNNavia' anujJAM kRtvA dharmalAbhapurassara, tataH priyapUvarka pRcchati, anyadhArmikamadhyamagrahaNaM viha sAdharmikavipakSatvAdavasIyata eva, 'sesesu'tti anyadhArmika-| madhyamapuruSadvayavyatirikteSu aSTasu bhedeSu doSA bhavanti pRcchatasta eva doSAH savizeSAH-samadhikAH saMyatIvarge-saMyatIvarga-18 viSaye pRcchataH sataH / ke ca te doSA ityAha ghero pahana pANai bAloM parvace na yANaI vaavi| paMDisthimajAsaMkA iyareM na yArNati saMkAya // 17 // sthavirA-vRddhaH sa mArga na jAnAti, bhraSTasmRtitvAt, bAlastu prapaJcayati kelIkilatvAt na vA jAnAti, kSullakatvAd, bAlastvatra aSTavarSAdArabhya yAvatpaJcaviMzatika iti, asAvapi bAla iva bAlaH, apariNatatvena rAgAndhatvAt, madhyamavayaHpaNDakamadhyavayAtrIpRcchAyAM zaGkopajAyate nUnamasya tAbhyAM kazcidartho'sti, 'iyare na yANati' itarazabdena sthaviramA-1 anakrama [51] mo.5 Eatin ~60~ Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [53] .. "niyukti: [17] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIopa- niyuktiH mArgapRcchA ni.16-20 droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||17|| vRttiH dIpa sakaM bAlanapuMsaka sthavirasvI cAlA strI vA'bhigRhyate, ete mArgAnabhijJAH zaGkA ca syAt , ka tarhi vyavasthitena pRcchanIyamityAha pAsahio ya puccheja vaMdamANaM avaMdamANaM vA / aNuvaiUNa va pucche tuhika mA ya pucchijjA // 18 // 'pArthasthitaH' samIpe vyavasthitaH pRcchet , kiMviziSTaM taM pRcchet ?-vandanaM kurvANamakurvANaM vA, athAsau samIpamatikramya yAtyeva tataH 'aNuvaiUNa ca' anuprajanaM kRtvA katicitpadAni gatvA praSTavyaH, athAsI pRcchacamAno'pi na kizcidvakti tUSNIM vrajati, tato naiva pRcchanIya iti / / paMthanbhAse ya Thio govAI mA ya dUri pucchijjA / saMkAIyA dosA virAhaNA hoi duvihA u // 19 // | tathA panthAnyAse-samIpe sthitaH kazcidgopAlAdiH, AdizabdAtkarSakaparigrahaH, sa ca pRcchanIyaH, mA ca dUre byavasthitaM gopAlAdi pRcchet , zaMkAdidoSasadbhAvAt , nUnamasya draviNamasti balIvAdi(kaMvA)zRGgiNaM krotiityevmaadyH|duure ca gacchato dvividhA virAdhanA-AtmasaMyamaviSayA, AdyA kaNTakAdibhiritarA'nAkrAntapRthivyAdyAkramaNena // yadA tu punaranyadhArmiko madhyamavayAH puruSo nAsti yaH panthAnaM pRcchacate tadA kaH praSTavya ityAha____ asaI majjhima thero duvassuI bhaddao ya jo trunno| emeva itthivagge napuMsavagge ya saMjogA / / 20 // asati madhyamapuruSe sthaviraH pandhAnaM pRcchanIyaH, kiMviziSTaH ?-dRDhasmRtiH, atha sthaviro na bhavati tatastaruNaH praSTavyaH, kIdRzaH?-yaH svabhAvenaiva bhadrakaH / strIvarge'pyevameva pRcchA karttavyA, etaduktaM bhavati-prathama madhyamavayAH strImArga praSTavyA anakrama 15555555%25% [53] // 25 // Santaurad hana THEIRTam.org ~61~ Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [16] .. "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa tadabhAve sthavirA dRDhasmRtiH, atha sthavirA na bhavati tatastaruNI praSTavyA, tadabhAve bhadrikA taruNI, evaM madhyamavayo napuMsakaM, tasyAbhAve sthaviranapuMsaka dRDhasmRti, tadabhAve bAlanapuMsakaM bhadrakam / Aha ca-'napusaMkavarge ca saMyogAH' napuMsaka-13 |varge-napuMsakasamudAye evameva saMyogA jJAtavyAH / yathaite'nantaramukkAH na kevalametAvanta eva saMyogAH kintvanye'pi bahavaH santi, Aha ca etthaM puNa saMjogA hoti aNegA vihaannsNgunniaa| purisitthinapuMsesu majjhima taha thera taruNesuM // 21 // + atra punaH--pRcchAprakrame saMyogA bhavantyaneke, kathaM ?-vihANasaMguNiya'tti vidhAnena-bhedaprakAreNa saMguNitAH, cAraNikayA 4 | anekazI bhinnA ityarthaH, ka ca te bhavanti ?-'purisitthinapuMsesuM' puruSastrInapuMsakeSu, kiMviziSTeSu ?-madhyamasthavirataruNabhedabhinneSu, ukto gAthA'kSarArthaH, / idAnIM bhaGgakAH pradaryante, tattha sAhammiacAraNiAe tAva-do manjhimavayA sAha(mmiapurisA puccheja esa eko u 1, tadabhAve do dhere sAhammie ceva pucchijjA 2, tadabhAve do taruNe sAhammie ceva esa taiotti 3, / tadabhAve do sAhammiNIo majjhimiamahilAto 4, tatto do therIo sAhammiNIo ceva paMcamo| eso 5, tatto sAhammiNIo cia do taruNIo chaTTo so 6, tadabhAve do sAhammiA u majjhimanapuMsayA pucche 7, ttto| dido sAhammiadheraNapuMsAo ahamao8, do sAhammiataruNe napuMsayA ceva te u pucchejjA 9, ahavA majjhimapuriso thero u duceva sAhammI 10, majjhimapuriso sAhammio taruNasAhammio u pucchijada 11, majjhimapuriso sAhammio majjhi-1* mamahilA sAhammiA 12, majhimapuriso sAhammio therI ya sAhammiNI 13, majjhimapuriso sAhammio taruNI ya sAha-13 anakrama 5i7 REsamund ~62~ Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] >> "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa zrIogha- mmiNI 14, majhimapuriso sAhammio majjhimasAhammianapuMso a 15, majjhimapuriso sAhammio therasAhamminapuMso mArgapRcchA niyuktiH 15, majhimapuriso sAhammio taruNanapuMsayasAhammioya 17, ahavA therapuriso sAhammio taruNasAhammibho ma 18, |ni. 20 droNIyA hAtherapurisasAhammio majjhimamahilA sAhammiNI 19, therapuriso sAhammio therI sAhammiNI a 20, therapuriso sAhammio vRttiH tiruNI sAhammiNI ya 21, dherapuriso sAhammio majjhimanapuMsao sAhammio ya 22, therapuriso sAhammio sher||26|| napuMso sAhammio a 23, therapuriso sAhammio taruNanapuMsao ya 24 taruNapuriso sAhammio majjhimamahilA sAha mimaNI a 25, taruNapuriso sAhammio therasAhammiNI a 26, taruNapuriso sAhammio taruNI sAhammiNI 18 427, taruNapuriso sAhammio majjhimanapuMsayasAhammio a 28, taruNapuriso sAhammiyo theranapuMsayasAhammiota hai a29, taruNapurisasAhammio taruNanapuMsayasAhammio a 30, majjhimamahilA sAhammiNI therIsAhammiNI a 31, majjhimamahilA sAhammiNI a taruNIsAhammiNI a 32, majjhimamahilA sAhambhiNI majhimanapuMsavasAhammio va 33, majhimamahilA sAhammiNI theranapuMsao sAhammio u 34, majjhimamahilA sAhammiNI taruNanapuMsayasAhammimo a35, dherI sAhammiNI taruNI thera sAhammiNI 16, therI sAhammiNI napuMsayasAhammio a 37, dherI sAhammiNI majjhimanapuMsaya-IP sAhammio u 28, therI sAhammiNI taruNanapuMsaya sAhammio u 39, taruNisAhammiNI manizamanapuMsavasAhammiI 40.3 // 26 // taruNI sAhammiNI theranapuMsayasAhammio u 41, taruNI sAhammiNI taruNanapuMsayasAhammio va 42 taruNI sAhammiNI majhimo napuMsayasAhammimoja 43, theranapuMsaya sAhammio taruNanapuMsava sAimmio a 44, ete sAva sAhammina-2 anakrama 5i7 SAREatinutes ~63~ Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] >> "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa cAraNiAe lddhaa|| idAnI annadhammacAraNiAe evaM sijjhai-aNNadhammiA do majjhimapurisA puSijati eseko 14 annadhammiA do therapurisA 2, aNNadhammiA do taruNapurisA 3, aNNadhammiAu do majjhimamahilA 4, aNNadhammiA hai| thirIu do 5, aNNadhammia taruNI do 6, aNNadhammia majjhimanapuMsayA do 7, aNNadhammila theranapuMsayA do 8, aNNadhammia taruNanapuMsayA do 9, aNNadhammiamajjhimapuriso aNNadhammiatherapuriso ya 10, aNNadhammiyamajjhimapuriso 4 aNNadhammiataruNapuriso ya 11, aNNadhammiamajjhimapuriso a aNNadhammiamajjhimamahilA a 12, aNNadhammiamajjhimapuriso a aNNadhammiatherI ya13, aNNadhammiamajjhimapuriso aNNadhammiataruNI a 14, aNNadhammiamajjhimadhuriso| aNNadhammiamajjhimanapuMsao a 15, aNNadhammiamajjhimapuriso aNNadhammiatheranapuMsago ya 16, aNNadhammisamajhimapu-18 riso aNNadhammiataruNanapuMsago a17, aNNadhammiadhera puriso aNNadhammiataruNapuriso a18, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiamajjhimamahilA ya 19, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiatherI a 20, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammi18ataruNI a 21, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiamajhimanapuMsao a 22, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiyatherana-18 puMsago va 23, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiataruNanapuMsago ya 24, aNNadhammiataruNapuriso aNNadhammibhamajjhimama-16 hilA va 25, aNNadhammiataruNapuriso aNNadhammiatherI ya 26, aNNadhammiataruNapuriso aNNadhammiataruNI a 27, aNNadhammitaruNapuriso aNNadhammiamajjhimanapuMsago a28, aNNadhammitaruNapuriso annadhammiatheranapuMsagoja 29, a-131 daNNadhammiyataruNapuriso aNNadhammiataruNa napuMsago a 30, aNNadhammiamajjhimamahilA aNNadhammiatherI a31, aNNadha anakrama 5i7 JMEauraton ~64~ Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] .. "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 53 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa zrIogha- mmiamajhimamahilA aNNadhammiataruNI a32, aNNadhammiamajhimamahilA majjhimanapuMsago a 33, aNNadhammiamajhima-3 mArgapRcchA niyuktiH mahilA aNNadhammiatheranapuMsago ya 34, annadhammiamajhimamahilA annadhammitaruNanapuMsago a 35, aNNadhammiatherI droNIyA| aNNadhammitaruNI ya 35, aNNadhammiatherI aNNadhammiadheranapuMsago ya 37, annadhammiarI adhammiamajjhimanapuM-I vRttiH sago ya 38, aNNadhammiyatherI aNNadhammiyataruNanapuMsago a 39, annadhammiataruNI annadhammiyamajjhimanapuMsago a40, // 27 // annadhammiataruNI annadhammiatheranapuMsago ya 41, annadhammiataruNI annadhammiataruNanapuMsago ya 42 annadhammiata ruNI annadhammiamajhimanapuMsago a 43, annadhammiamajjhimanapuMsao annadhammiatherInapuMsago a44 aNNadhammiamajhimanapuMsago aNNadhammiataruNanapuMsao a 45, aNNadhammiadheranapuMsao annadhammiataruNanapuMsago a46, ete annadhammiacAraNiyAe laddhA / te sa ya naUI / idANiM sAhammila annadhammia ubhayacAraNiA kijjai-sAhammiamajjhimapuriso annadhammiyamajjhimapuriso ya pucchijai 1, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiyatherapuriso ya 2, sAhammi-11 amajjhimapuriso aNNadhammiataruNo a 3, sAhammiamajhimapuriso aNNadhammia majjhimamahilA a4, sAhammiama-13 dAjhimapuriso aNNadhammiatherI a5, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiataruNI a5, sAhammiamajjhimapuriso aNNa-16 dhammiamajjhimanapuMsago ya 7, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiatheranapuMsago a8, sAhammiamajjhimapuriso aNNa-11 dhammiataruNanapuMsago ya 9, ete nava sAhammiyamajjhimapurisamamuMcamANehiM laddhA // sAhammiadherapuriso aNNadhammiama-| jjhimapuriso a1, sAhammiatherapuriso aNNadhammiatherapuriso ceva 2, sAhammiatherapuriso aNNadhammitaruNo a3, anakrama 5i7 // 27 // ~65~ Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] >> "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa sAhammiatherapuriso aNNadhammiamajjhimamahilA a4, sAhammia therapuriso annadhammiamahilatherI a5, sAhammiathe-18 rapuriso aNNadhammitaruNI a6, sAhammiatherapuriso aNadhammiamajjhimanapuMsago a7, sAhammiatherapuriso aNNadha[mmiyanapuMsagathero a8, sAhammiatherapuriso aNNadhammiataruNanapuMsagoa9, ete nava sAhammiatherapurisamamuMcamANehiM laddhA sAhammiataruNapuriso aNNadhammiamajjhimapuriso ya", sAhammiataruNapuriso aNNadhammiyatherapuriso a 2, sAhammiyataruNapuriso aNNadhammiataruNapuriso a 3, sAhammiyataruNapuriso aNNadhammiamajhimamahilA a4, sAhammiataruNapuriso aNNadhammiatheramahilA ya 5, sAhammiataruNapuriso aNNadhammiyataruNI a6, sAhammiyataruNapuriso aNNadhammi-12 amajjhimanasago a7, sAhammiataruNapuriso annadhammiataruNanapuMsago a8, sAhammiataruNapuriso aNNadhammiatherana-18|| puMsago a9, etevi nava sAhammiataruNamamuMcamANehiM laddhA // sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiamajjhimapuriso a1, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiatherapuriso a2, sAhammiyamagjhimamahilA aNNadhammiataruNapuriso a3, sAhammiamajjhimamahilA annadhammiamajjhimamahilA a4, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiatheramahilA a5, sAhammi-| amajjhimamahelA aNNadhammiataruNamahilA a6, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiamajhimanapuMsago a 7, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiadheranapuMsago a8, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammitaruNanapuMsago a9, ete nava sAhammiamajhimamahilAe laddhA // sAhammiA therI aNNadhammiamajjhimapuriso a 1, sAhammiatherI aNNadhammiatherapu-1 riso a2, sAhammiadherI aNNadhammiataruNapuriso ya 3, sAhammiyadherI aNNadhammiamajhimamahilA a4, sAhammi anakrama 5i7 -09-2-5-4-964-969 REnrainina ~66~ Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] >> "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: mApacchA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa atherI aNNadhammiatherI a5, sAhammiatherI aNNadhammiataruNI a6, sAhammiadherI aNNadhammiamajjhimanapuMsago niyuktiH a 7 sAhammiyatherI annadhammiatheranapuMsago a8, sAhammiatherI aNNadhammitaruNanapuMsagoM a 9, ete sAhadroNIyA| mmiyatherIe amuMcamANIe uddhA // sAhammiataruNI aNNadhammiamajhimapuriso ya 1, sAhammiataruNI aNNadhavRttiH mmiatherapuriso a 2, sAhammiataruNI aNNadhammiyataruNapuriso ya 3, sAhammiyataruNI annnndhmmiamjjhimm||28|| hilA ya 4, sAhammitaruNI aNNadhammiadherI a5 sAhammitaruNI aNNadhammiataruNI a6 sAhammiataruNI annadhammiamajjhimanapuMsago a7, sAhammiataruNI annadhammiatheranapuMsago a8 sAhammitaruNI annadhammiataruNanapuMsago a 9, ete nava sAhammitaruNIe amucamANeNa laddhA // sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammiamajjhimapuriso a 1, sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammiatherapuriso a 2, sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammi|ataruNapuriso a3, sAhammiamajjhimanapuMsao annadhammiyamajjhimamahilA ya 4, sAhammiamajjhimanapuMsao annadhammiadherI a5, sAhammiamajjhimanapuMsao annadhammiyataruNI a6, sAhammiyamajjhimanapuMsao annadhammiyamajjhimanapuMsao a7, sAhammiamajhimanapuMsao annadhammiyatheranapuMsao a8, sAhammiamajjhimanapuMsao annadhammiataruNanapuMsao a 9, ete nava sAhammiamajjhimanapuMsageNa amucamANeNa laddhA // sAhammiatheranapuMsao aNNadhammiamajjhimapuriso a1, sAhammiatheranapuMsago annadhammiatherapuriso a2, sAhammiadheranapuMsago annadhammiataruNapuriso a 3, sAhammiatherana18| sago aNNadhammiamajjhimamahilA a4, sAhammiatheranapuMsago annadhammiatherI a5, sAhammiadheranapuMsao aNNadhammi anakrama 444564 5i7 ~67~ Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] >> "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa ataruNI a6, sAhammiadheranapuMsago aNNadhammiamajjhimanapuMsago a7, sAhammiatheranapuMsago annnndhmmiathernpuNsgo| a8, sAhammiatheranapuMsago aNNadhammiataruNanapuMsago a9, ete nava sAhammiyadheranapuMsageNa amuMcamANeNa lddhaa|| sAhammitaruNanapuMsago aNNadhammiamajjhimapuriso a1, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiatherapuriso a2, sAha|mmitaruNanapuMsago aNNadhammiataruNapuriso a3, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiamajhimamahilA a4, sAhammi-1 ataruNanapuMsago aNNadhammiatherI a5, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiataruNI a6, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiamajjhimanapuMsago a7, sAhammitaruNanapuMsago aNNadhammiatheranapuMsagoa8, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiataruNanapuMsago a9, ete nava sAhammiataruNanapuMsageNa amu~camANeNa laddhA / / ete nava navagA sAhammiaaNNadhammiacAraNiAe hoti / egattha miliA ekAsIti / uktaM pRcchAdvAram / (atha)"chake paDhamajayaNA" (yaduktaM)tA vivRNvannAha-8 tiviho puDhavikAo saccitto mIsao a acitto| ekeko paMcaviho acitteNaM tu gaMtavaM // 22 // mArgepRthvItrividhaH pRthivIkAyaH-saJcitto mizno'cittazceti, idAnIMsa trividho'pyekaikaH pazcaprakAraH, tatra yo'sau sacittaH sa kRSNa- kAyaHni. nIlaraktapItazuklabhedena paJcadhA, evaM mizrAcittAvapi, tatra katareNa gantavyamityAha-'acitteNaM tu gaMtavaM'ti, tatra yo'sA-18|| | 22-23 dAvacetanastena gantavyamityutsargavidhiH, tatra sa eva pRthivIkAyaH zuSka Ardrazca syAt, Aha ca sukolla ullagamaNe virAhaNA duviha siggakhuppaMte / sukkoci a dhUlIe te dosA bhaTie gamaNaM // 23 // zuSkA-cikkhalla Ardrazceti, tatra dvayoH zuSkAyoH zuSkena gantavyaM, kiM kAraNaM , yata Ardragamane virAdhanA dvidhA anakrama 5i7 amrary.au ~68~ Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [19] >> "niyukti: [23] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||23|| dIpa zrIogha- da bhavati, AtmasaMyamayoH, tatrAtmano virAdhanA kaNTakAdivedhAt , itarA tu trasAdipIDanAt / idAnIM virAdhanA'dhikado- kardamabhedAH niyukti papradarzanAyAha-siggakhupate' 'siggautti zramo bhavati, 'khuppaMtetti kardama eva nimajjati, sati tatra zuSkena pathA gamana- bhA. 33 droNIyA mabhyanujJAtamAsIt , tenApi na gantavyaM yadyasI dhUlIbahulo bhavati mArgaH, kiM kAraNaM , yato dhUlIbahulenApi pathA gacchatasta: pratyapAyAvRttiH eva doSAH, ke ca te, saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca, tatrAtmavirAdhanA akSNodhUliH pravizati, nimajjana zrAntazca di ni.24 // 29 // bhavati, upakaraNaM malinIbhavati, tatra yApakaraNakSAlana karotyasAmAcArI, atha na kSAlayati pravacanahIlanA syAt , ata| 4 ucyate 'bhaTThie gamaNa ti, bhrATyA gantavya-rajorahitayA tu gantavyamiti / idAnIM bhASyakAra Ardrasya pRthivIkAyasya hai bhedAn darzayannAha tiviho u hoi ullo mahusitthopiMDaoyacikhallo lasapahalitta baMDaakhuppijai jattha cikkhillo 3(bhA0) / yastAvadAIH sa trividhaH-'madhusittho piMDao ya cikkhalo' eteSAM yathAsakyena svarUpamAha-lattapahalittauMdaga khupyijati jattha cikkhAlo' 'latta'tti alatto'laktakaH pathaH yena pradezenAlaktaH kAminyAH pAtyate tAvanmAna yo limpati kardamaH sa madhusitthako'bhidhIyate, uMDakAH-piNDakAstadpo yo bhavati, pAdayoryaH piNDarUpatayA lagati sa piNDaka ityarthaH, yatra tu nimajanaM syAtsa cikkhAla iti / zuSkamArgazca bhASyakRtA na vyAkhyAtaH, prasiddhatvAdarahitatvAceti / atha sa|4| // 29 // mArgaH zuSkacikkhallarUpo'pi sapratyapAyo niSyatyapAyazceti, te cAmI pratyapAyAH pacavAyA vAlAisAvayA teNakaMTagA mecchA / arkatamaNakAte sapaJcavAeyare ceva // 24 // anakrama 59] SAREauratonintamanna ~69~ Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [61] .- "niyukti: [25] + bhASyaM [33] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||25|| iha hi pratyapAyA nAma doSAH, ke te?, cyAlAdizvApadAH stenAH kaNTakA mlecchA iti / tattha paDhama sukeNaM bhaTThIe gammai, so duviho-arkato aNakato, akaMteNa gammai, jo'vi akaMto sovi duviho-sapaJcavAo nipaccavAo ya, paccavAyA ya teNAdao bhaNiA, NippaccavAeNaM gammai / ahavA aNakaMtA bhaTTI sapaJcavAyA ya hojjA tAhe dhUlIpaMtheNaM akateNa gammai, ahaba na hojA dhUlIpaMtho sapaJcavAoya hojjA tAhe ulleNaM gammai, so ativiho-madhusittho piMDao cikkhallo ya, tatthekeko duhA-arkato aNakato ya, akaMteNa gammai,mAsukatvAt, so duSiho sapaJcavAo apaJcavAoya, nipaJcavAeNaM gammai, tassa asai aNakateNaM 8/ AtmAdirakSAhetutvAt / evaM sarvatra niSpatyapAyena gantavyam / sthApanA 'arkato apaJcavAo' 'arkatamaNakato sapaJca-1G vAetara ceva' ti kahiyaM // atra bhrASTyAH khalvabhAve dhUlIpathena yAyAt , Aha catassAsaha dhUlIe akaMta nipacaeNa gaMtavaM / mIsagasaccittesu'ci | 5 esa gamo suphaullAI // 25 // tasyAH nASTyAH 'asati' abhAve sati dhUlIpathena gantavyaM, kIdRzena ?-AkrAntena niSpratyapAyena ceti / eSa tAvadadhitapRthivIkAyamArgagamane vidhiruktaH, tadabhAve mizreNa pRthivIkAyena gantabyaM, tatrApyeSa evAdhastyo vidhidRzyaH, tadabhAve sacittena gantavyaM, tathA cAha-'mIsagasaJcittesuvi esa gamoM mizrasacetaneSvapi pRthivIkAyeSu eSa gmH-shusskaaodiH| etaduktaM bhavati-prathama mizrazuSkena gamyate, tadabhAve mishraadenn, tadabhAve sacittazuSkena, tadabhAve saJcitsAINa / athavA esa gamo tti " akaMtANakaMtasapaJcavAyabheyabhinno joeyabo sabattha sapaJcavAo pariharaNIo ti" eSa vidhiH / sa idAnI sAdhuH sthaNDilAdasthaNDila saMkrAman kasmin kasmin kAle kena pramArjanaM karotItyata Aha dIpa anukrama COCALSSC [61] ~70~ Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [62] >> "niyukti: [26] + bhASyaM [33...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||26|| dIpa zrIoghaudubaddhe rayaharaNaM vAsAvAsAsu paaylehnniaa| gamanapaniyuktiH baDauMbare pilakhU tassa alaMbhaMmi ciMciNiA // 26 // nthAH pAdadroNIyA 'Rtubaddhe' zItoSNakAle 'rayaharaNaM'ti rajoharaNena pramArjanaM kRtvA prayAti / tathA 'vAsAvAsAmu pAyalehaNiA' varSAsu-18 lekhanikA vRttiH yAvarSA varSAkAle varSati sati pAdalekhanikayA pramArjanaM karttavyaM, sA ca kiMmayI bhavatyata ucyate-'vaDe' tyAdi, baTamayI | // 30 // udumbaramayI plakSamayI, 'tasyAlAbhe' plakSasthAprAptau cizcaNikAmayI ambilikAmayIti / sA ca kiyatpramANA bhavatItyAha bArasaaMguladIhA aMgulamegaM tu hoi vicchinnA / ghaNamasiNanighaNAvi a purise purise ya patteaM // 27 // | dvAdazAGgulAni dIrghA bhavati, yena madhye hastagraho bhavati, vistArasvekamaGgalaM syAt / sA ca 'ghanA' nibiDA kAryA, samasRNA nirbaNA ca bhavati / sA ca kimekaiva bhavati !, netyAha-puruSe puruSe ca pratyekam-ekaikasya pRthagasau bhavati / ubhao nahasaMThANA sacittAcittakAraNA msinnaa| ___ 'ubhayo' pArzvayoH 'nakhasaMsthAnA' nakhavattIkSNA, kimarthamasau ubhayapArzvayostIkSNA kriyate, sacittAcittakAraNAt , tasyA ekena pArthena sacittapRthivIkAyaH sallikhyate, anyena pArzvanAcittapRthivIkAya iti / kiMviziSTA sA ?-'masiNa'|tti, masRNA kriyate, nAtitIkSNA, yato likhata AtmavirAdhanA na bhavati / pRthivIkAyayatanAdvAraM gatam / akAyadvAramAha-18 // 30 // AukkAo duviho bhomo taha aMtalikkho ya // 28 // aSkAyo dvividhaH-bhaumo'ntarikSazca / idAnIM pratyAsattinyAyAdantarikSastAvaducyate anakramA ~71~ Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [66] .. "niyukti: [29] + bhASyaM [33...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||29|| dIpa mahiAvAsaM taha aMtarikkhi dahRtaM na niggcche| AsannAoM niyattai dUragaauM gharaM ca rukkhaM vA // 29 // | so'ntarikSajo dvividhaH, mahikA-dhUmikArUpo'kAyaH, 'vAsaMti varSArupazcASkAyaH, tamevaMprakAramubhayamapi dRSTvA'ntari-1# varja na nirgacchet , atha kathazcimirgatasya sato jAtaM mahikAvarSa tata AsannAdibhUbhAge nivartate, atha dUramadhvAnaM gataH tataH18 tAkiM karoti -'gRha' zUnya gRhaM vRkSaM vA bahalamAzritya tiSThati / atha sabhayapradeze gatastataH kiM karttavyamityAha sabhae vAsattANaM acudae sukkharukkha cADaNaM vA / naikopparavaraNeNaM bhome paDipucchiAgamaNaM // 30 // / | 'sabhaye' gRhAdI stenakAdibhayopete 'varSAtrANa varSAkalpa prAvRttya vrajati, atha 'atyudakaM' mahAn varSaH tataH kiM karoti ?-zuSkavRkSArohaNaM karttavyam / athAsau sApAyo nAsti tatastaraNDaM gRhItvA tarituM jalaM brajati ityukto'ntarikSajaH, itaramAha-'nadI'tyAdi, yadA tu tasya sAdhorgacchato'pAntarAle nadI syAdvakrarUpA tatastasyA nadyAH kUpareNa prajati, nadI | parihatyetyarthaH / athavA 'varaNena' setubandhena brajati / evaM bhIme pratipRccha-ca pUrvameva kazcitpuruSa gamanaM karttavyam / idAnIM yaduktaM 'baraNena gantavya'miti, sa saMkramo nirUpyate, kiMviziSTena tena gantavyaM ? kIdRzena vA (na) gantavyamityata AhaI negagiparaMparapArisADisAlaMbavajjie sabhae / paDivakkheNa u gamaNaM tajAiyare va saMDevA // 31 // 'negagiparaMparapArisADisAlevavajjie sabhae paDivakkheNa ugamaNaM tina ekAGgI-anekAnI-anekeSTakAdinirmitaH saMkramaH 'paraMpara' iti paramparapratiSThaH-na nirvyavadhAnapratiSThaH, 'parisADI'ti gacchato yatra dhUlyAdi nipatati, 'sAlaMbavajie'tti sAlambavarjitaH-sAvaSTambhalagnarahita ityarthaH, sabhayo yatra jyAlAdayaH zuSireSu santi, yadyebhirguNairyukA saMkramo bhavati tadAna 95 anakrama [66] 22 ~72~ Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [68] >> "niyukti: [31] + bhASyaM [33...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||31|| zrIopa- yAtavyaM, kathaM tahiM yAtavyaM ?-'pratipakSaNa' uktasya viparyayeNa / tatrAnekAGginaH pratipakSa ekAGgI, paramparasyAparamparakaH,parizATi- vihAre mA. niyuktiH no'parizATI, sAlambavarjitasya sAlambaH, sabhayasya nirbhayaH pratipakSaH, eteSu pratipakSeSu gamanaM / bhaGgakAzcAtra padapazcakaniSvanna-8|rgazuddhiH droNIyAtvAvAtriMzat , tadyathA-"aNegaMgio paraMparo parisADI sAlaMbavajito sabhautti paDhamo" evaM svabujhyA racanIyam / sthApanA- ni.30-31 vRttiH sssss '''''SI Sssi| pAThAntaraM vA 'NegaMgicala'thira'tti, zeSaM prAgvat , tatrAnekAjhI pUrvavat , 'caladhira'tti // 31 // Tissss Issis | Isss iss|| etatpadadvayaM, tathAhi-ekazcalaH saMkramo bhavati, aparastvasthiraH, tatrArUDhe gantari sati vaMza-14 |SISss SISIS | SISSl Sisil vadyaH andolate sa calaH, asthirastu bhUmAvapratiSThitaH, zeSa prAgvat, pratipakSA api prAgvadeva, plisss ISIS ISSI IISII kevalaM calasyAcalA pratipakSaH, anandolanazIlatvAt , asthirasya tu sthiraH, bhuvi pratiSThita-1 SSISS SSIIS SSISI SSIN Isishm| tvAt , eteSu gamanaM, etAni ca SaTpadAni, tadyathA-"NegaMgicalo adhire pArisADi sAlaMbava-18 |suss smssss | SM | jie sabhae" eSa prathamaH, evaM causaDI bhaMgA kaayvaa| anye tvevaM paThanti-"egicalathirapA-14 Juissms mstmrisADisAlaMbavajjie sabhae" ekAGgena nivRtta ekAGgI, cala:-prejanazIlaH, asthira:-adhavastAdapratiSThitaH, parizATI sAlambavarjitaH sabhayaH, ebhiH padbhiH padaizcatuHSaSTibhaGgAH, asyAM yo madhye dvAtriMzattamo bhaGgaH sa eva parigRhyate, tadrahaNAcca tulAmadhyagrahaNavadubhayAntavartinaH saMgRhItAH, 'paDipakkheNa u gamaNa ti, asya madhyamasya bhaGgadAsyopanyastasya yaH pratipakSa ekAntena zuddhazcatuHSaSTitamastena gantavyaM, ayamutsargavidhiH, etadabhAve ye nirbhayAH saMkIrNabhaGgA stairapi gantavyamevetyapavAdaH / atha saMkramo nAsti tataH ko vidhiH?, ata Aha-tajAiyare va saMDeva'tti, saNDevakaH dIpa anakrama 615454646% ~73~ Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [68] >> "niyukti: [31] + bhASyaM [33...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||31|| dIpa pASANAdi, yo'nyasmin pASANAdI pAdanikSepaH sa saMDevakaH, sa ca dvividhaH-tajjAta itarazca, tatra tajjAtaH tasyAmeSa bhuvi 18yo jAtaH, itarastvanyata AnIya tatra nihitaH, sa ekaikastrividhaH / tadeva traividhyaM darzayannAha calamANamaNakale sabhae pariharia gaccha iyareNaM / dgasaMghaTTaNalevo pamajja pAe adUrami // 32 // tatra yo'sau tajAtaH sa trividhaH-calamAnaH anAkrAntaH sabhayazca, yo'pyasAvatajjAtaH asAvapyevameva trividhaH / 4 tatazcaivaM vidhe saNDevake kiM kartavyamityAha-'gaccha' braja 'itareNa ti yo'calaH AkrAntaH asabhayazceti, anena padatrayeNASTau 1 bhaGgAH sUcitAH, teSAM caiSA sthApanA-Da cala-anAsaktaH / atha saMkramo nAsti tata udakamadhyenaiva gantavyaM, tatra ko vidhirityAha-'daga'ityAdi, 'daga-|ss saMghaTTaNa miti, udakaM jaGghArbapramANaM, 'leveti udakameva nAbhipramANa, tatra 4 kathamavataraNIyamityAha-pamaja pAe SIS| adUrami' pAdau pramRjya, kiyati bhUmibhAge vyavasthita udakasyetyata Aha, di adUre-Asanne tIra ityarthaH / tatazca- turdA jalam pAhANe mahusitye vAlua taha | kadame ya saMjogA / arkatamaNakate sapaJcacAepare ceva // 33 // pASANajalaM madhusitthujalaM vAlukA-Jus | jalaM kardamajalaM ceti, tatra pASANajalaM-yatpASANAnAmupari vahati, madhusisthakajalaM yad alaktakamArgAvagAhika-|m masyopari vahati, vAlukAjalaM tu yadvAlukAyA upari vahati, kardamajalaM tu yad dhanakardamasyopari vahati, atra ca pApANajalAderAkAntAnAkrAntasapratyapAyaniSpratyapAyaiH saha saMyogA bhavanti-bhaGgakA ityarthaH / tattha pAhANajalaM akaMtaM aNakaMtaM ca, ja tattha akaMtaM teNaM gammati, jaM taM akaMtaM sapaJcavAyaM apaJcavAyaM ca, apaccavA anakrama ~74~ Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [70] >> "niyukti: [33] + bhASyaM [33...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||33|| zrIogha- gammati, sapaJcavAyaM pAhANajalaM hojA navA hojA tAhe madhusitthajaleNa gammai, tattha'vi eseva bhedo, tassAsai vAlu-hai vihAre mAniyuktiH AjaleNa gammai, tassavi ee ceva bheA, kaddamajale'pi evameva akaMtamaNakaMtasapaJcavAeyarA, savastha nippacavAeNa gammai / rgazuddhi droNIyA tathAhi-ephaikasmiMzcaturvidhe jale caturbhaGgI, sA ceyam-tattha tAva pAhANajalaM akaMtaM apaJcavArya paDhamo bhaMgo, evamAdi 4,15ni.32 vRttiH evaM mahusityapi 4 vAluvAjalaMpi 4 kaddamajalaMpi 4 // atha saTTAdijalalakSaNapraNinIpayA bhASyakRdAha bhA, 34 // 32 // jaMghahA saMghaho nAbhI levo pareNa levuvari / ego jale ghalego nippagale tIramussaggo // 34 // (bhA0) ni.34-35 | janArddhamAtrapramANaM jalaM saTTa ucyate, nAbhipramANaM jalaM lepa ucyate, pareNa nAbhejalaM yattalepopari ucyate, idAnI javArddha-15 pramANa jalamuttarato yo vidhiH sa ucyate-ekaH pAdo jale kartavyo'nyaH sthale-AkAze, atha tIramAptasya vidhimAha-niSpa-14 gale tti ekaH pAdo jale dvitIyaca AkAze niSpragalanAste tata AzyAnaH sthale kriyate punardvitIyamapi pAdaM niSpagalaM kRtvA tatastIre kAyotsarga karoti // atha tajjalaM nAbhipramANAdi bhavati nirbhayaM ca tataH kA sAmAcArItyAhaKI nibhaeDagAritdhINaM tu maggao colapaTTamussAre / sabhae attharace vA oiNNesuMgharNa pahUM // 34 // nirbhaye jale satyaharaNazIlatvAt vyAlAdirahitatvAcca agArANAM strINAM ca mArgataH-pRSThato gacchati, gacchatA ca kiM| kA kartavyaM ?, colapaTTaka uparyutsAraNIyaH / sabhaye tu tasmin atyagghe vA 'uttiNNesu' avatIrNeSu kiyatsvapi gRhiSu madhyesthitaH|| prayAti 'ghaNaM paTTa'nti colapaTTakaM ca 'dhana' nibiDa karoti yathA toyena nApahiyata iti / dagatIre tA ciTTe nippagalo jAva colapaTTo u| sabhae palaMbamANaM gacchaha kAraNa aphusNto|| 35 // dIpa anakrama [70] REairan . ~75 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [74] .- "niyukti: [35] + bhASyaM [34] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||35|| uttIrNazcodakatIre tAvattiSThati yAvanniSpragalo jAtazcolapaTTakaH, adhAsau pradezaH sabhayastataH sabhaye pralambamAnaM cola-4 par3hakaM gRhItvA prajati / katham -'kAyena' zarIreNAspRzan, zarIrakRtApkAyavirAdhanAbhayAt , yadA tu nadyAmavatarato gRhI sahAyo nAsti tataH kiM kartavyamityAhaasai gihi nAliyAe ANakkheuM puNo'vi pahiyaraNaM / egAbhoga paDiggaha kaI sapANi na ya puro||36||18 | gRhasthAbhAve nAlikayA tannadIjalaM 'ANakheDa' parIkSya gantavyaM, nAlikA yAtmapramANA caturaGgulAdhikA yaSTikA tayA || parIkSya 'puNo'vi paDiyaraNa'nti punaH pratinivRttya praticaraNA-AgamanaM karoti, Agatya ca 'egAbhoga'tti ekatrAbhogaH, AbhogaH-upakaraNaM 'ekatti ekatra karoti, ekatra banAtItyarthaH, 'paDiggaha'tti patagrahaM ca pRthagadhomukhaM dhanapAtrakabandhena banAti, taM ca hastena gRhNAti taraNArtham / kecittvevamAhuH-patagaha upalakSaNaM pAtrakANAM, tatazca sarvANyeva pAtrakANi adho-2 mukhAni dhanena cIreNa badhyante trnnaarthmiti| esa tAva sAmaNNeNa nadIe atthagghAe gacchaMtassa vihI bhaNio, yaduta-'egAbhogapaDiggaha keI savANi'tti, nAvAevi AruhaMtassa eseva vihI, kiMtu nAvAe caDato 'na ya purautti nAvAe paDhamaM| nAruhai-aggimo na caDai, pravartanAdhikaraNadoSAt, bhaddagapaMtadosAto ya, jai bhaddao tao sauNaMti mannamANo Aru-15 mahai, aha paMto tao avasauNati maNNamANo kovaM geNhati / tathA casaddao maggaovi NArohai-niSpacchimo nAruhai. 18|mA sA adbhAruhaMtasseva vaJcihiti NAvA, ato thevesu ArUDhesu gihisu Aruhai // sAgAraM saMvaraNaM ThANatiraM pariharitunAvAhe / ThAi namokAraparo tIre jayaNA imA hoi // 37 // dIpa anukrama 4] For P OW ~76~ Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [75] .. "niyukti: [37] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||37|| niyuktiH droNIyA vRttiH dIpa Aruhanto a so sAhU sAgAraM saMvaraNa-paccakkhANaM kareti , ArUDho ya saMto ThANati parihari aNAvAhe ThAi, tattha nadyuttArazrIogha purabho na ThAiyaSaM, tattha kila NAvAdevayAhivAso, Na ya maggao, aballagavAhaNabhayao, na majjhao, mA nAvAo udakA vidhiH ulDiMcAvijihinti / kattha puNa ThAjhyacaM?, pAse, tattha ya upautto cihai nmokaarpro| evaM kuzalena tIrapattassa ko vihI, ni. 36bhannai-tIre jayaNA imA hoti' vakkhamANA 37-38 | navi purao navi maggao majjhe ussagga paNNavIsAu / daiudayaM tubesu a esa vihI hoi saMtaraNe // 38 // ___ idANiM tIrapattAe nAvAe uttaraMto na loaaggimo uttarati, pavattaNAdhikaraNAdeva, nAvi maggao loyassa uttarati, jhaDatti paDio gacchejatti,(cala svabhAvatvAt , ahavA so pacchA eko uttaraMto kayAi dharejA nAvieNaM tarapaNahA, tamhAre thovesu uttiNNesu gihisu uttarati / tIratyeNa kiM kAyabaMti !, bhaNNai-'ussaggoM' kAyotsargaH karttavyaH, tatra ca kiyanta haiM umar3AsAH ityata Aha-paNNavIsA'tti paJcaviMzatirucchAsAzcintanIyAH / 'daiuti datiu cakkhallAuDuo jeNa tari jai 'tuMba' alAu, eehiM nAvAe abhAve saMtarijai, jadi taraNajogga pANiyati / 'esa vihi'tti dRtikAdibhiruttIparNasya eSa eva vidhiH 'saMtaraNe' plavane, yaduktaM-'tIra prAptenotsargaH kArya iti, ana cApkAye mizrAcittayatanA na sAkSA-15 TadukkA, chamasthena tayostattvato jJAtumazakyatvAt , yazca jJAsyati sa kariSyatyeveti, saccittasya tUktaiva / uktamakAyadvAram | atha tejaskAyastatrAha-[dvAragAthA ] // bolINe aNulome paDiloma'desa ThADa tnnrhie| asaI ya gattiNaMtagaullaNa taligAi DevaNayA // 39 // ~77~ Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [77] >> "niyukti: [39] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||39|| yadA hi tasya sAdhorgacchato vanadavo'nukUlo bhavati, yadabhimukhaM sAdhubrajati tadabhimukhamagnirapyetItyarthaH, tatastasmina8| vanadave vyatikrAnte sati gantavyaM, yadA tu pratilomaH--abhimukhamAyAti tataH 'addesuti ArteSu pradezeSu tiSThati yenAsau nAbhibhavati, tRNarahite vA, 'asati' abhAve tasya 'kattirNatagaulaNaM'ti, kRttiH-carma tenAtmAnamAvRtya tiSThati, tadabhAve 'NaMtagajalaNaM' aNaMtarga-kambalAdivatraM tadAdrIkRtya pAnakena tenAtmAnamAvRNoti, tatastiSThati, atha gacchato bahuguNaM tataH 'taDigAdiDevaNaya'tti upAnahI paridhAya Devana-lahanamagneH kRtvA brajati / tatra yadA vidhyAte tejaskAye yAti tadA'citatejaskAyayatanA, yadA tUpAnahI paridhAya brajati tadA sacitto mizro vA tejaskAyaH, eSA triprakArA yatanA / uktaM tejaskAyadvAram , atha vAyudvAra jaha aMtarikvamudae navari niaMbe a vaNaniguMje ya / ThANaM sabhae pAuNa ghaNakappamalabamANaM tu // 40 // yathA antarikSodake yatanoktA 'AsaNNAu niyattati 'ityAdilakSaNA sevehApi dRzyA, 'navaranti kevalamayaM vizeSaH, 'nitambe' parvataikadeze vananikuJja vA sthAtavyam , yadyasau pradezaH sabhayastataH 'pAuNa ghaNakappaM ghana-nizchidraM kalpa-kambalyAdirUpaM prAvRttya gacchati 'alambamANaM tu'tti yathA koNo na pralambate, pralambamAnavAyuvirAdhanAt / tatra mahAvAyau gacchataH kalpaprAvRtazarIrasya sacittayatanA bhavati, apralambaM kalpaM kurvataH acetanayatanA, mizrayatanA kalpaprAvRtasyaiva bhavati, yataH kiMci dakioM kiMcicca na, zyaM trividhA yatanA / / uktaM vAyudvAram , atha vanaspatidvAramucyate tivihI vaNassaI kharalu parisa'Nato pirAthirekeko / saMjogA jaha heTA aphatAI taheva ihiM // 41 // dIpa anukrama [7] A nurary.orm ~78~ Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [79] >> "niyukti: [41] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||41|| dIpa zrIogha-11 trividho vanaspatiH-acitto mizraH sacittazca, yo'sAvacittaH saH paritto aNaMto ya, paritto thiro athiro a, aNaM-18 agnayana niyuktiH tovi thiro athiro a, idANiM mIso so duviho-paritto aNato a, paritto duhA-thiro athiro a, aNato'vi duviho- yatanA. thiro athiro a, idANiM sacitto, so duhA-paritto aNaMto a, paritto duhA-thiro athiro a, aNaMto duhA-thiro | sAni. 39vRttiH 40-41 adhiro a, ekeko abheo cauhA-arkato nipaJcavAo a1, akaMto sapaccavAo a 2, aNakato apaJcavAo ya 3, // 34 // x aNakato sapaJcavAo a 4 / tattha kA jayaNA ?, acitteNaM gammai, tatthavi paritteNa, teNavi thireNa, tatthavi arkatani-13|| paccavAeNaM, tadabhAve aNakateNaM nipaJcavAeNaM, tadabhAve acittaparitteNaM athireNaM gammai, so'vi yadi arkato nipaccavAo a tadabhAve aNakateNa nipaJcavAeNa ya, tadabhAve acittANateNa thireNa gammati, tatvavi teNa akaMteNa nipaJcavAeNa ya, sAtadabhAve aNakatanipaccavAeNa, tadabhAve acittANateNaM adhireNa so a atanipaJcavAo ya yadi hoti, tadabhAve aNaka taniSpaccavAeNaM, tadabhASe mIseNaM, evameva bhaMgA jANiyavA jahA acitte, tadabhAve sacitteNaM gammai, tatthavi eseva gammada / / atha gAthA'kSaraghaTanA-trividho vanaspatiH-sacittaH acittaH mizrazceti, tabaikaiko dvidhA-parIto'nantazca, tatra parItaH pRthakzarIrANAmekadvitriasaGkhyeyAnAM jIvAnAmAzrayaH, anantastu anantAnAmekaikaM zarIraM, sa ekaikaH sthiro'sthirazca, sthiro // 34 // dRDhasaMhananaH, itarastvasthiraH / atra ca saMyogAH karttavyAH, te cAdhastAdyathoktAstathaiva dRzyAH, te cAnAntaniSpatyapAyaA + so va attanippacayAo jaha hoi| 22 anA SAREaratunal ~79~ Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [79] >> "niyukti: [41] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||41|| kAntasapratyapAyaanAkrAntaniSpatyapAyaanAkAntasapratyapAyarUpAH / sthApanA- nanu ca kasmAdacittavanaspatiyatanocyate , tathAhi-sacetanaviSayA yataneti nyAyaH, ucyate, tatrApyasti kAraNaM, 15| yadyapi acittastathApi kadAcirake-14 pAzcidvanaspatInAmavinaSTA yoniH syAd guDUcImunAdInAM, tathAhi-guDUcI || zuSkA'pi satI jalasekAttAdAtmya bhajantI dRzyate, evaM kalUTukamugAdirapi, ato yonirakSaNArthamacetanayatanA'pi 5 nyAyavatyeveti / athavA'cittavana-1 spatiyatanayA dayAlutAmAha, acetanasyaite bhedA na bhavanti, kintu sacittamizrathoreva yojanIyAH / uktaM vanaspatidvAram , adhunA trasadvAramAhativihA gheIdiyA khalu thirasaMghayaNeyarA puNo dRvihA / arkatAI ya gamo jAba u paMciMdiA neA // 42 // 8 'trividhAH' triprakArA dvIndriyAH-sacittAdibhedAt , sacittAH sakalajIvapradezavantaH, acittAstu viparyayAt, mizrA-3 stveta eva karambIbhUtAH, punarekaiko dvividhaH, tathAhi-sacitto thirasaMghayaNo athirasaMghayaNo a, evaM acitto missovi, jo aso sthirasaMghayaNo tattha caubhaMgI-akaMto'NakaMto sapaJcavAo iyaro ya, evaM aNNe'vi 'akaMtAdIya'tti AkrAntAdirga-12 mako bhaGga iti, anena caturbhaGgikA sUcitA / evamayaM kramastrIndriyacaturindriyapazcendriyANAM sacittAcittamizrAdiryoja-13/ tinIya iti / evaM tAvatsajAtIyayatanoktA, idAnIM vijAtIyena sahAha puDhavidaeya puDhavie udae puDhavitasa vAlakaMTA ya / puDhavivaNassaikAe te ceva u puDhavie kamaNaM // 43 // puDhavitase tasarahie niraMtaratasesu puDhavie ceva / AuvaNassaikAe vaNeNa niyamA varNa udae // 44 // dIpa SAXOSSESSOCIATSA anA REaratimaicha ~80 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [83] >> "niyukti: [45] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 45|| vihAre trasa teUbAuviruNA evaM sesAvi sghsNjogaa| nacA virAhaNadurga vanaMto jayasu uvautto // 45 // zrIoghaniyukti hAyatanA saMpRthivyudakayoH yugapadgamanatayA prAptayoH satoH katareNa yAtavyamityAha-pRthivyA, udake prasAdisadbhAvAt , cazabdAdroNIyA lAyuktakAyavanaspatizca, pRthivIM tyaktvaiva / atha pRthivIvanaspatikAyayoH satoH kiM karttavyamityAha-pRthivyaiva gantavyaM, vanaspatI taddoSa-31 yatanA hasaMbhavAt // pRthivInasayoH kena gantavyaM ?-basarahitamArgeNa, etaduktaM bhavati-viralatraseSu tanmadhyena, nirantareSu tu pRthivyA, // 35 // apkAyavanaspatikAyayoH satoH kena yAtavyamityAha-vanena vanaspatikAyena, udake niyamAvanaspatisabhAvAt / / tejaskAya-1 vAyukAyAbhyAM rahitA evaM zeSA api sarvasaMyogAH anye'pi ye noktAste'nugantavyAH bhaGgakAH, sarvathA virAdhanAdvayaM hI jJAtvA-AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca, etadyamapi varjayan upayukto yatasva-yatanAM kurviti / idAnIM yaduktaM-'evaM mAsesAvi sabasaMjogA' iti te bhaGgakA darzyante, te cAmI-tattha puDhayikAo AukAo vaNassaikAo tasakAo ceti| catvAri padAni kAuM tato dugacAraNiyAe tigacAraNiAe caukacAraNiyAe cAreyadA, sA ya imA cAraNiA-puDhavikAo AU ya paDhamo 1, puDhavI vaNasmatIbIo ya 2, puDhavI tasA ya taio ya 3, evaM puDhavIe tinni laddhA, AU do lahai,vaNassaIda ekati 6, puDhavI AU vaNassaI 1, puDhavI AU tasA 2, puDhavI vaNassai tasA 3, AUvaNassaitasA 4, ee tigacAra CI // 35 // prANiyAe laddhA, caukacAraNiyAe u eko ceba, sabevi ekArasa acittehiM paehiM laddhA, evaM mIsesudhi 11 sacittesu'vi|4 11, sarve'vi tettIsa 33 / ukkA paTkAyayatanA, Aha-yadA punaghidustaTInyAyanAnyataravirAdhanAmantareNa pravRttireva na ghaTAM prAJcati tadA kiM kartavyamityAha dIpa anakrama 83 // ~81~ Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [84] >> "niyukti: [46] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 46|| savattha saMjamaM saMjamAu appANameva ravivajA / muccai aivAyAo puNo visohI na yAviraI // 43 // 'sarvatra' sarveSu vastuSu, kim ?-saMyamarakSA kAryA, tadabhAve'bhipretArthasiddhyasiddheH, kimeSa nyAyaH!, netyAha-saMyamAdapyA9tmAnameva rakSet, AtmAbhAvena tatpravRttyasiddheH, AtmAnameva rakSan , jIvannityarthaH, 'mucyate bhrazyate tasmAdatipAtAt-hiMsAdi doSAt , kiM kAraNam ?, ucyate, atipAtanAt yataH punarvizuddhistapaAdinA bhaviSyati, atha manyase-pRthivyAdyatipAtohAttarakAlaM vizuddhirbhavati nAma, kintu hiMsAyAM vartamAnaH saH avirato labhyata iti 'ekavatabhaGge sarvatratabhara' iti vaca-13 nAt, tadetanAsti, yata Aha-'na yAviraI', kiM kAraNaM ?,-tasyAzayazuddhatayA, vizuddhapariNAmasya ca mokSahetutvAt / yadvAda sarvatra saMyama rakSannatipAtAnmucyate-atipAto na bhavati, kimayameva nyAyaH 1, netyAha-saMyamAdAtmAnameva rakSana, yena punarapi vizuddhirbhavati, na cAtipAte'pyaviratiriti pUrvavat / kiM kAraNaM saMyamAdapyAtmA rakSitavyaH', ucyate, yataH saMjamahe deho dhArijai so kao u tadabhAve? | saMjamaphAinimittaM dehaparipAlaNA iTThA / / 47 // iha hi 'saMyamahetuH' saMyamanimittaM deho dhAryate, sa ca-saMyamaH kutaH tadabhAve' dehAbhAve ? / yasmAdetadevaM tasmAt 'saMyamasphAtinimittaM, saMyamavRddhyartha dehaparipAlanamiSTaM-dharmakAyasaMrakSaNamabhyupagamyate / Aha-lokenAviziSTametat, tathAhicikkhallavAlasAvayasareNukaMTayataNe bahujale a| logo'vi necchai pahe ko Nu viseso bhayaMtassa ? // 48 // cikkhallanyAlasvApadasareNukaNTakatRNAn bahujalAMzca sopadravAn mArgAna-pathaH loko'pi necchatyeva, ataH ko nu vizeSo? lokAtsakAzAdbhadantasya yenaivamucyata iti ?, ucyate dIpa SARELaturfatra For P OW ~82~ Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [85] >> "niyukti: [49] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||49|| dIpa zrIogha- jayaNamajayaNaM ca gihI sacittamIse parittaNate anivi jANaMti na yAsi avahapaiNNA aha viseso||49|| saMyamAdAniyuktiH A yatanAmayatanAM ca gRhiNo na jAnanti, ka-sacittAdau, na ca eteSAM' gRhiNAM 'avadhapratijJA' vadhanivRttiH, atatmarakSaNaM droNIyA eva vishessH| ni.47-52 vRttiH avia jaNo maraNabhayA parissamabhAva te vivajeite puNa dayApariNayA mokkhathamisI pariharaMti // 50 // // 36 // kaNThyA // "api ca" iti anenAbhyuccayamAha, navaraM tetti sApAyAn pdhH| itazca sAdhoH prANAtipAtApattAvapi gRhiNA saha vaidhuryamityAha avisihamivi jogaMmi vAhire hoi vihurayA iharA / suddhassa u saMpattI aphalA jaM dekhiA samae // 51 // VI iha 'aviziSTe'pi tulye'pi 'yoge' prANAtipAtAdivyApAre 'bAhye bahirvatini bhavati 'vidhuratA' vaidhuryaM visadRzatA, 4 itthaM caitadabhyupagantabyam , itarathA zuddhasya-sAdhoH 'saMprAptiH' prANAtipAtApattiH 'aphalA' niSphalA yataH pradarzitA 'samaya disiddhAnte tadvirudhyate, tasmAdetadevamevAbhyupagantavyaM, bAhyaprANAtipAtavyApAraH zuddhasya sAdhorna bandhAya bhavatIti / Pephamivi pANivahaMmi desi sumahadaMtaraM samae / emeva nijaraphalA pariNAmavasA bhuvihiiaa||52|| hA 'ekasminnapi tulye'pi prANivadhe 'darzitaM' pratipAditaM sumahadantaraM, va?-samaye siddhAnte, tathAhi-yathA dvI puruSI 4|| mANivadhapravRttI, tayozca na tulyo bandho, yastavAtIvasaMkliSTapariNatiH sa saptamyAM pRthivyAmutpadyate, aparastu nAtisakkiSTapa-| riNatiH sa dvitIyanarakAdAviti / iyaM tAvadvisadRzatA bandhamaGgIkRtya, idAnIM nirjarAmajIkRtya visadRzAM darzayannAha REscalini ~83~ Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [10] >> "niyukti: [12] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| evameva 'nirjarA' phalavizeSA api pariNAmavazAda 'bahuvidhA bahuprakArA viziSTaviziSTataraviziSTatamAH / ekA prANijA-16 timaGgIkRtyAntaramuktam , adhunA sakalavyakyAzrayamantaraM pratipipAdayiSurAhaje jattiA aheU bhavassa te ceva tattiA mukkhe / gaNaNAIyA logA duhavi puSaNA bhave tullA // 53 // / ye hetavo yAvanto-yAvanmAtrA 'bhavasya' saMsArasya nimittaM ta eva nAnye tAvanmAtrA eva mokSasya hetavo-nimittAni / kiyanmAtrAste ata Aha-gaNanAyA atItAH-saGkhyAyA atikrAntAH, ke?, lokAH 'dvayorapi bhavamokSayoH saMbandhinAM hetUnAmasaGkhayeyA lokAH 'pUrNAH' bhRtAH, te tu pUrNA ekahetunyUnA api bhavantyata Aha-tulyAH, kathaMbhUtAH?-kriyAvizeSaNaM 'tulyA' sadRzA ityarthaH / nanu tulyagrahaNameva kasmAtkevalaM na kRtaM ? yena punaH pUrNagrahaNaM kriyate, bhaNNati paDivayarNa-tullaggahaNeNa | saMvaliANaM saMsAramokkhaheUNaM lokA tulatti kassati buddhI hojA teNa puNNaggahaNaMpi kIrai, doNhavi puNNatti jayA jayA | bhariatti neyavA, iyamatra bhAvanA-sarva eva ye trailokyodaravivaravartinobhAvA rAgadveSamohAtmanAM puMsAM saMsArahetavo bhavanti | ta eva rAgAdirahitAnAM zraddhAmatAmajJAnaparihAreNa mokSahetavo bhavantIti evaM tAvatpramANamidamuktam , idAnIM yeSAmamI trailokyApannAH padArthA bandhahetavo bhavanti na bhavanti ca yeSAM tadAha iriAvahamAIA je ceva havaMti kammabaMdhAya / ajayANaM te ceva u jayANa nivANagamaNAya / / 54 // 'Ira gatipreraNayoH' IraNamIryA pathi IryA IryApatha-gamanAgamanamityarthaH, IryApadhamAdau yeSAM te IryApadhAdyAH, AdizabdAdRSTivAgAdivyApArA gRhyante, IryApadhAdyA vyApArA ya eva bhavanti 'kammabaMdhAya' karmabandhanimittaM-karmabandhahetavaH, keSAm ? ACCIACANCIESCOCRATES dIpa anakrama [90 o. . SHREtam ~84 ~ Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [92] .. "niyukti: [14] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha- prata gAthAMka ni/bhA/pra ||54|| 54-55 drANIyA vRttiH // 37 // AMARCRACK dIpa ayatAnAm ayakSaparANAM puruSANAM, ta eva IryApathAdyA vyApArA 'yatAnAM yatnavatAM nirvANagamanAya mokSagamanAya bhavanti // bhavamokSaevaM tAvatsAdhohasthena saha tulye'picyApAre visahazatokkA, idAnIM sajAtIyameva sAdhumAzritya visahazatAmAdarzayannAha- tusAmya egaMteNa niseho jogesuna desio bihI vAvi / daliaM pappa niseho hoja vihI vA jahA roge // 55 // 18 ni. 53ekAntena niSedhaH 'yogeSu' gamanAdivyApAreSu 'na dezita'nopadiSTaH 'vidhiyA' anujJA vA kacitsvAdhyAyAdI na darzitA, kintu 'dalidravyaM vastu vA 'prApya vijJAya niSedho bhavet , tasyaiva vAM 'vidhirbhavet anuSThAnaM bhavediti / ayamatra bhAvaH-kasyacitsAdhorAcAryAdiprayojanAdinA sacitte'pi pathi vrajato gamanamanujJAyate, kAraNikatvAt , nAkAraNikasya, dRSTAntamAha'jahA roge'tti yathA 'roge' jvarAdau paripAcanabhojanAdeH pratiSedhaH kriyate, jIrNajvare tu tasyaiva vidhirityataH sAdhUcyatevastvantaramAzritya vidhiH pratiSedho vA vidhIyate / athavA'nyathA vyAkhyAyate-ihoktaM-'akhilAH padArthA AtmanaH saMsAra-12 hetavo mokSahetavazca tatazca na kevalaM ta eva yAnyapi samyagdarzanajJAnacAritrANi tAnyapi saMsAramokSayoH kAraNAnIti, tathA cAha-'egateNa niseho.' ekAntena niSedhaH samyagdarzanAdidAneSu tatprakhyApakazAstropadezeSu na darzito vidhirvA na darzita iti saiTaGkaH, kintu 'dalikaM prApya pAtra vizeSa prApya kadAciddIyate kadAcinna, etaduktaM bhavati-prazamAdiguNAnvi-18 tAya dIyamAnAni mokSAya, viparyaye bhavAya, tadAzAtanAt , yathA jvarAdau taruNe satyapathyaM pazcAnu pathyamapi tadeva / / athai-18 // 37 // kameva vastvAsevyamAnaM bandhAya mokSAya ca kathaM bhavati , tadAha jaMmi nisevijate aiAro hoja kassai kayAi / teNeva ya tassa puNo kathAi sohI havejAhi // 56 / / anakrama SUREmiratna ~85 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [94] >> "niyukti: [16] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||56|| dIpa Re* 'yasmin' vastuni krodhAdI niSevyamANe 'aticAraH skhalanA bhavati 'kasyacit sAdhoH 'kadAcit' kasyAzidavasthAyAM tenaiva' krodhAdinA tasyaiva punaH kadAcicchuddhirapi bhavet , caNDarudrasAdhoriva, tena hi ruSA svaziSyo daNDakena tADitaH.81 hai|taM ca rudhirAI raSTA pazcAttApavAn saMvRttaH cintayati ca-dhigmA yasyaivaMvidhaH krodhaH iti vizuddhapariNAmasyApUrva karaNaM | kSapakaNiH kevalodayaH saMvRtta iti // bAhyaM vyApAramazIkRtya visadRzatokkA, atha bAhyo'pi vyApAro yathA pandhaheturna syAttathA''haaNumitto'pina kassaI baMdho paravatthupaccao bhnnio|thvi ajayaMti jaiNo prinnaamvisohimicchtaa||17|| | 'aNumAtro'pi' svalpo'pi bandho na kasyacit 'paravastupratyayAd' bAhyavastunimittAtsakAzAd 'bhaNitaH" uktaH, kintvA|tmapariNAmAdevetyabhiprAyaH / Aha-yayevaM na tarhi pRthivyAdiyatanA kAryA, ucyate, yadyapi bAdyavastunimitto bandho na bhavati tathA'pi yasai vidadhati pRthivyAdau munayaH pariNAmavizuddhiM 'icchantaH' abhilaSantaH, etaduktaM bhavati-yadi pRthivyAdikAyayatanA na vidhIyate tato naiveyaM syAt, yastu hiMsAyAM vartate tasya pariNAma eva na zuddhaH, ityAha jo puNa hiMsAyayaNesu vaDaI tassa naNu parINAmo / duTTo na ya taM liMga hoi visuddhassa jogassa // 58 // yastu punaH 'hiMsAyataneSu vyApattidhAmasu vartate tasya nanu pariNAmo duSTa eva bhavati, na ca taddhiMsAsthAnavatitvaM ' lita cihaM bhavati 'vizuddhayogasya manovAkAyarUpasya / tamhA sayA visuddhaM pariNAma icchayA suvihieNaM / hiMsAyayaNA save parihariyavA payaseNaM // 59 // anakrama [94 // SAREmiration ~86~ Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"-mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [97] .. "niyukti: [19] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||59|| dIpa zrIogha-1 tasmAt 'sadA' ajasraM vizuddha pariNAmamicchatA suvihitena, kiM karttavyaM !-hiMsAyatanAni sarvANi varjanIyAni || vidhiniSeniyuktiHprayajataH // tathA ca dhayoranedroNIyA cajjemitti pariNao saMpattIe vimucaI verA / avihito'vi na muccai kiliTThabhAvotti vA tassa / / 60 // 15 kAntatA vRttiH | varjayAmyahaM prANivadhAdInyevaMpariNataH san saMprAptAvapi, kasya-atipAtasya-prANiprANavinAzasyetyupariSTAsaMbandhaH, ni.57-60 tathA'pi vimucyate 'vairAt' karmasaMbandhAt / yastu punaH kliSTapariNAmaH so'vyApAdayatnapi na mucyate vairAt // tadevaM gaccha-18 grAmapraveza // 38 // ni, 61 tastasya SaTkAyayatanAdiko vidhiruktaH, sa idAnIM gacchan grAmAdau pravizati, tatra kA sAmAcArI , taddarzanArthamupakramate-18 paDhamavijhyA gilANe taie sapaNI cauttha sAhammI / paMcamiyaMmi a vasahI chaThe ThANahio hoi // 61 // Ta prathamadvAre dvitIyadvAre ca 'gilANe tti glAnaviSayA yatanA vaktavyA, tRtIye dvAre saMjI-zrAvako vaktavyaH, caturthe dvAre sAdharmikaH-sAdhurvaktavyaH, paJcame dvAre vasatirvaktavyA, paSThe dvAre varSAkAlapratighAtAtsthAnasthito bhavati / Aha-tRtIyadvAre SaDAdhikArA bhaviSyanti, tadyathA-"vaiaggAme saMkhaDi saNNI dANe abhadde a"tti, tatazca kimiti saMjina eva kevalasya 8 grahaNamakAri, ucyate, saMjJino'tirikto vidhirvakSyamANo bhaviSyati asyArthasya jJApanArthaM saMjJigrahaNamevAkarot , athavA tulAdaNDamadhyagrahaNanyAyena madhyagrahaNe zeSANyapi gRhItAnyeva draSTavyAni, Aha-madhyamevaitanna bhavati, yataH paDamUni dvArANi, ucyante, naitadeyaM, yataH saptamaM cazabdAkSipta mahAninAdeti dvAra bhaviSyati, saMz2igrahaNena madhyameva gRhItamitIyaM dvAragAthA // 38 // nanvasyAtitvaritAcAryakAryaprasRtatvAtko'vasarogrAmAdipravezanena?, ucyate, tatpraveze'dhikataraguNadarzanAt, tathA cAha tA anakrama SASARAM REauratondna K ummaryou grAmapraveza vidhi: ~87~ Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [100] .. "niyukti: [62] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||62|| ehiapArattaguNA dunni ya pucchA duve ya sAhammI / tatthekekA dubihA cauhA jayaNA duhekekA // 2 // tasya tatra prAme pravizata 'aihikAH' ihalokaguNA bhaktapAnAdayo bhavanti, paratraguNAzca glAnAdipratijAgaraNAdikAH, pravizatazca tasya dvidhA pRcchA bhavati, sA ca vidhyavidhilakSaNA vakSyamANA / sAdharmikAzca dvidhA-sAmbhogikA anyasAmbhogikAzca, tantrakako dvividhaH, yo'sau sAmbhogikaH sa ca dvividhaH-kadAcidekaH kadAcidanekaH, evamanyasAMbhogi-18 ke'pi vAcyaM, 'cauhA jayaNa'tti caturvidhA yatanA, sAmbhogikasaMyatayatanA sAmbhogikasaMyatIyatanA ca, aNNasaMbhoiyasaMja-16 jayajayaNA aNNasaMbhoiyasaMyatIjayaNA ceti / 'tatthekekA duvihatti tatraikaiko bhedo dvividhaH-sAmbhogikasaMyatA:-kAraNikA niSkAraNikAca, NavaraM (eva) sNbhoiysNjiopi| evaM asaMbhoiasaMjayAvi saMjaioghi / athavA'nyathA-'duve ya sAhammiti saMbhoiA asaMbhoiA ceti / 'tatthekkekA duviha'tti je te saMbhoiA te saMjayA saMjayaio a, evamasaMbhoiyAvi, 'cauhA jayaNa'tti cauvihA jayaNA kAyacA dabAdi 4, 'duhekekatti sA ekaikA dravyAdiyatanA dvedhA-tattha davao paDhama phAsueNa kIrai, tadabhAve aphAsueNavi, khettato akayAkAriAsaMkappie gihe ThAiyacaM, tadabhAve udghATana gRhasya kapATAderapi kriyate kAlataH prathamapauruSyAM prAsukaM dIyate, atha tasyAM na labhyate tataH kRtvA'pi dIyate / bhAvataH prAsukadravyaM zarIrasya samAdhAnamAdhIyate, tadabhAve tvaprAsukairapi / iyaM dvAragAthA mahatI, tatrahikaguNadvArapratipAdanAyAha-paDidAragAhA ihaloiA pavittI pAsaNayA tesi saMkhaDI saho / paraloiA gilANe ceiya vAI ya paDiNIe // 63 // 'ihaloi'tti dvAraparAmarzaH, praviSTasya tasyAyaM guNo bhavati-yAnabhisandhAya pravRttastadIyAM kadAcittatra vArtI labhate dIpa anukrama [100] For P OW ~88~ Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [101] >> "niyukti: [63] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| dIpa zrIogha- yathA tato nirgatyaite'dhunA'mukatra tiSThantIti, etaduktaM bhavati-mAsakalpaparisamAptI te kadAcittatraivAyAtAH syuH, tatazcaiteSAM grAmapravezaH sAdhUnAM pazyattA-saMdarzanaM bhavatIti tatraiva kAryaparisamAptiH syAt , tathA kadAcittatra saMkhaDI bhavati, tatazca bhaktaM gRhItvA ni.62-63 droNIyA bajataH kAlakSepo (na) bhavati, zIghraM cAbhISTaM grAma prAmoti, tatra vA praviSTasya zrAddhaH-zrAvakaH kazcidbhavati, tadgahAtparyuSitabhakta- | pRcchA vRttiH mAdAya brajati / ete praviSTasyaihikA guNAH, athetare 'paraloiA' iti dvAraparAmarzaH, 'gilANa'tti kadAcittatra praviSTa idaM vA ni.64-65 // 39 // zRNuyAt yadutAtra glAna Aste, tatazca paripAlana kArya, paripAlane ca karthana pAralaukikA guNA iti, 'jo gilANaM paDiyarai se meM paDiarati, jo maM paDiarai so gilANaM paDiyaratitti vacanaprAmANyAt , kadAcidvA tatra caityAyatanaM bhavet tadvandane * puNyAvAptiH syAt, vAdI vA tatparAjayazca, pratyanIko vA sAdhvAdestatra syAt tadarzanAccAsAvupazamaM yAyAt, evaMlabdhisaM-15 TrapannatvAt / ukkamaihikapAralaukikaguNadvAram , atha pRcchAdvAraM, tatra vidhipRcchA avidhipRcchA ca, avidhipRcchAdvAramAha-| avihI pucchA atthitya saMjayA natthi tattha smnniio|smnniisuataa natthI saMkAya kisoravaDavAe // 14 // ___ avidhipRccheyaM, yadutAstyatra saMyatAH, tato'sau pRcchaca etAM vizeSaviSayAM pRcchAM zrutvA''ha-nAstyatra saMyatA, tatra ca zramaNyo vidyante tena ca tA na kathitAH, vizeSapraznAkaraNAt , 'samaNIsu yatti atha zramaNIH pRcchati tato'sAvAha-na santyatra tAH, tatra ca zramaNAH santIti prAgvat / zaGkA ca zramaNIpRcchAyAM syAt, 'kizoravaDavAnyAyAt' / sahesu cariakAmo saMkA cArI ya hoi shiisuN| ceiyagharaM va nasthiha tamhA u vihIi pucchejA // 65 // atha zrAvakAn pRcchati tataH paro vikalpayati-caritukAmo'yaM-bhakSayitukAmaH, atha 'sahIsutti zrAvikAviSayAyAM anukrama [101] ~89~ Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [103] .. "niyukti: [65] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: - prata - 4-9 gAthAMka ni/bhA/pra ||65|| pRcchAyAM zaGkA syAt , nUnamayaM tadarthI caritukAmazca / atha caityagRhameva kevalaM pRcchati, tatastadabhAve vargacatuSTayabhAve ca 8 tatprabhavaguNahAniH syAt , tasmAdvidhinA pRcchet / tatpratipAdanAyAha gAmaduvArambhAse agaDasamIve mahANamajhe vA / pucchejja sayaM pakkhA viAlaNe tassa parikahaNA // 66 // 8 grAmadvAre-grAmasya niSkAzapraveze sthitvA pRcchet , athavA 'abbhAse 'tti grAmAbhyaNe kUpasamIpe vA mahAjanasya samudAye vA, ke ?-svaka pakSa, kimatrAsmatpakSo'sti neti !, yadi paro'jAnan pRcchati-ko bhavatA svapakSaH ityevaMvicAraNe tatastasyAgre sAdhoH parikathanA sthAt, paJcavidho'smatpakSa:- caityagRhAdi / uktaM pRcchAdvAram / tataH pRcchAsamanantaraM yadi caitya-12 x gRhamasti tatastasminneva gantavyaM, tatra ca kathaM gantavyam , ucyate nissaMki thUbhAisu kAuM gaccheja ceiagharaM tu / pacchA sAhusamI te'vi a saMbhoiyA tassa // 17 // pubaddhaM kaMThaM / atha sAhammiadvAramAha- pacchA sAhusamIvati caityagRhAnirgatya pazcAtsAdhusamIpaM yAti, 'te'pi' sAdhavaH | sAmbhogikAH 'tasya' sAdho, cazabdAdanyasAmbhogikA vA / tatra yadi sAmbhogikAstataH kA sAmAcArI 1, ityAha nikkhiviuM kiikammaM dIvaNaNAvAha pucchaNa sahAogelaNNa visajjaNayA avisajjavaesa dAvaNayA // 68 // AI 'nikSipya' vimucya sAdhuhaste, kim ?, upakaraNaM-pAtrakAdi, tataH 'kRtikarma' vandanaM karoti, tatazca 'dIvarNa ti Aga-12 damanakAryAvirbhAvanaM karoti 'aNAbAhitti, anAbAdhA yUyam ?, evaM pRSTe sati te'pyAhuH-anAbAdhA vayamiti / 'pucchaNa'tti dAtataH sAdhurevamAha-bhavadarzanArthamahaM praviSTo grAmamidAnI vrajAmItyevaM pRcchati, tataste'pi sAdhavo yadyasti sahAyataM dattvA dIpa anukrama [103] ~90~ Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [106] >> "niyukti: [68] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||68|| vRttya dIpa zrIodha- preSayanti, atha tatra kazcid glAnastata evaM bravIti-ahamenaM glAnaM paricarAmIti, tataste'pyAhuH-vidyanta eva paricArakAH, pRcchA niyuktiH evamabhidhAya 'visajjaNanti te sAdhu 'visarjayanti' preSayanti vayameva bhaliSyAma iti / atha na visarjayanti, etacca bruvate- ni.66 droNIyA sarvamantra glAnaprAyogyamauSadhAdi labhyate, kintu tatsaMyojanAM na jAnImaH, tataH sa upadeza dadAti-idamauSadhamanena saMyojya | praveza vRttiH deyamiti, atha ta evaM buvate-auSadhAnyevAna vayaM na labhAmahe tataH sa sAdhurdApayatyaupadhAni, yAcayati vA pAThAntaraM, eva-10 1ni. 67 glAnavaiyAmasAvauSadhAni dApayitvA najati, atha ta evamAhuH-auSadhasaMyojanAM na jAnImo na ca labhAmahe, tata eSa sAdhurIpadhAni // 40 // yAcitvA saMyojya glAnAya dattvA manAk prazAnte jyAdhau sati prajati / atha ta ecamAhurgacchantaM sAdhum ni.68-70 puNaravi ayaM khubhijA ayANagA mosa vA bhaNija sNcikkhe| ubhao'vi ayANaMtA veLa pucchaMti jayaNAe // 39 // punarapyayaM vyAdhiH kSobha yAyAt-prakupyet , vayaM ca na jAnIma upazamayituM, sa ca glAna evaM yAt-tvayA tiSThatA aha-181 macirAtpraguNIbhavAmi, tataH 'saMcikkhetti satiSThati / athobhAvapi tAvAgantukavAstavyau na jAnItaH kriyAM kartuM, tt| | ubhAvapi ajAnantI vaidya pRcchatA, kathaM ?-'yatanayA' anantaragAthAvakSyamANayeti / sA caivam gamaNe pamANa uvagaraNa sauNa vAcAra ThANa uveso| ANaNa gaMdhudagAI uhamaNuDhe aje dosA // 70 // yadi glAno gantuM pArayati tata utsargeNa sa eva nIyate, atha na pArayati tato'nye sAdhavo vaidyasakAze gamanaM kurvanti, // 40 // kApamANe'tti kiyatpramANairgantavyaM, tatraikena na gantavyaM yamadaNDaparikalpanAt, na dvau yamapuruSaparikalpanAt, na catvAro vAhIkaparikalpanAt, atastripaJcasaptabhirgantavyaM, ukta pramANa, 'uvagaraNetti zuklavAsobhiryAtavyaM, na kRSNamalinAdibhiryA anukrama [106] SAREaratun 'glAna-vaiyAvacca saMbaMdhI sAmAcArI ~91~ Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [108] >> "niyukti: [70] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||70|| dIpa tavyaM, uktamupakaraNaM, 'sauNa'tti zakuneSu satsu gantavyaM, te cAmI 'nandItUra'mityAdayaH, apazakuneSu na gantavyaM, te caite| mailakucelAdayaH, uktaM zakunadvAraM, 'vAvAra'tti yadyasau vaidyo bhule ekallazATako vA chindan kizcidAste bhindanvA tato na praSTavyaH, atha glAnasyApi gaNDakAdi chettanyaM tato'sminnaiva praSTavyaH, ukto vyApAraH, 'ThANa'tti yadyutkuruTikAdau tuSarAzyAdI sthitastato na praSTavyaH, kiM tarhi 1, zucipradeze sthita iti, uktaM sthAnaM, "uvaesa'tti evamasau yatanayA pRSTo yamupadezaM dadAti-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca so'vadhAraNIyaH, tatra dravyataH zAlyodanaM pArihaTTa ca khIra kSetrato nirvAtA vasatiH kAlataH pauruSyAM deyaM bhAvato nAstha pratikUlavyavahAribhirbhAvyaM, ukta upadezaH, atha sa vaidya evaM yAt-pazyAmi | tAvattamiti, tataH sa vaidyastatsamIpamAnIyate, na ca glAnastatra neyaH, kiM kAraNaM ?, vaidyasamIpe nIyamAne utkSipte lokaH kadAcidevaM yAt-yathA nUnamayaM mRta ityapazakunaH, mUrchA vA bhavedvipattiA dhaidyagRhe syAditi, Agacchati ca vaidye kiM karttavyaM ?,15 gandhodakAdibhirgandhavAsAH sannihitAH kriyante, taddAnArdhamudakamRttikayA vilepanAdi kriyate / vaidye cAgacchati sUriNA kiM karttavyamityAha-'uDamaNuDhe a je dosatti yadyasAvAcAryo vaidyasyAgatasyottiSThati tato lAghavadoSaH, azrU nAbhyudgatimAdatte tataH stabdha itikRtvA kopaM gRhItvA pratikUlaH syAt , tasmAdetaddoSaparijihIrSayA'nAgatamevotthAya prAGgaNe pariSvakamANastiSThatIti / uktamutthitAnutthitadvAraM, kiyantaM punaH kAlaM tena sAdhunA tasya glAnasya paricaraNaM kartavyamityAha paDhamApiyArajogaM nA gacche vihajae diNNe / emeva aNNasaMbhoiyANa aNNAi vasahIe // 71 // 'paDhamati yAvat prathamAlikAM karoti tAM cAtmanaH svayamevAnayituM samarthaH saMvRttaH, 'viyArajogga'ti bahirbhUmigamanayogyo anukrama [108] SARELatunintainational ~92~ Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [109] >> "niyukti: [71] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3.... " pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| dIpa zrIogha- jAta iti, evaM jJAtvA gacchet , kathaM !, dvitIye sahAye datte sati, atha nAsti sahAyastata eka eva vrajati / eSa tAvatsA-18|vaiyAvRttvaM mbhogikAn prApya vidhiruktaH, idAnImasAmbhogikavidhimatidizannAha-evamevAnyasAmbhogikaglAnasya vidhiH, kintu 'aNNAe|ni.71-73 vRttiH vasahIe'tti anyasyAM vasatI vyavasthitena glAnaparicaraNAvidhiH kAryaH, ayamaparo vizeSaH-asAmbhogikasakAzaM pravizatA tadanAkrAnte bhUpradeze nikSipyopakaraNaM tataH kRtikarmAdi sAmbhogikeSviva sarva kartavyamiti, tadanAkAntabhUbhAge copakaraNaM // 41 // sthApayati, mA bhUcchikSakANAM tatsAmAcArIdarzane'nyathAbhAvaH syaaditi| evaM tAvatsAmbhogikabahumadhyagatasya glAnasya vidhiH anyasAmbhogikabahumadhyagatasyApyeSa eva vidhidRzyaH / idAnImekaikasya sAmbhogikasyetarasya ca vidhimAhaegAgi gilANaMmi u siTTe kiM kIraIna kIraI vaavi| chagamutsakahaNapANagadhuSaNasthara tassa niyagaM vA // 72 // | evamasau gacchan grAmAbhyAse kasmAdapi puruSAdidaM zRNuyAt-kiM bhavatA glAnapratijAgaraNaM kriyate uta na?, tatazcaiva-12 15 mekAkini glAne 'ziSTe' kathite sati kriyate na kriyate? ityukte pareNa sati sAdhurapyAha-sukSu kriyate, para Aha-yayevaM 'chaga-18 murAkahaNa'tti chaga-purISa mUtraM-pratItaM, tAbhyAM vilipta Aste, evaM kathite sati sa sAdhurvahibhUmereva pANaga'tti pAnakaM gRhItvAda pravizati, praviSTazca 'dhuvaNa tti 'tasya' glAnasya dhAvanaM karoti-prakSAlanaM vidadhAti, upadhizca 'astharaNati AstaraNaM karoti | 'tassa'tti tadIyaireva cIvaraiH, atha tasyAnyAni na santi tataH 'niyarga vatti nijaireva cIvarairAstaraNaM krotiiti| tathA cAhasAravarNa sAhallaya pAgaDadhuvaNe suI samAyArA / aharSibhale samAhI sahussa AsAsapaDiaraNaM // 7 // sAravaNaM-niSkriya tasmin niSkriye glAne kRte sati, athavA 'sAravaNe'tti samArjite pratizraye glAnasaMbandhini sati anukrama [109] REaratinikali ~93~ Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [111] .. "niyukti: [73] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||73|| dIpa paraH pRcchati-tavAyaM kena saMbandhena saMbaddha iti, sAdhurAha, katthai kahiMci jAtA, evamAdi, tataH para Aha-'sAhalaya'tti, saphalatA dharmasya, yadadRSTe'pi paramabandhAviva kriyA kriyate, 'pAyaDadhuvaNe'tti prakaTa glAnasyopadhervA kSAlana karttavyaM, prakaTa-15 kSAlane ca loka evamAha, zucisamAcArA ete zramaNA iti, athAsau glAno'tivihvalaH syAdU-atIva duHkhena karAlitaH syAttataH 'samAhi'tti yathA prArthitaM bhojanAdi dAtavyaM yena svasthacitto bhavati, svasthIbhUtazcAbhidhIyate-yathAkAlaM kuruveti / athAsau sahA-samarthastatazcAzcAsyate-na bhetavyaM ahaM tvAM pratijAgarAmIti / tatazca sayameva diTTapADhI kareda pucchaha ayANao veja / dIvaNa davAImi a ubaeso jAva laMbho u||74 // yadyasau sAdhuH 'dRSTapAThI' dRSTaH-upalabdhazcarakasuzrutAdiryena sa dRSTapAThI, athavA 'dihAtti vaidyavadRSTakriyaH kriyAkuzalaH, pAThIti sakalaM vAhaDAdi paThati sa evaMvidhaH svayameva kriyAM karoti / athAsau dRSTapAThI na bhavati tataH pRcchati ajJaH san vaidya, 'dIvaNa'tti vaidyazAlA gataH prakAzayati, yadutAha kAraNenaikakaH saMjAtaH, ato nimittaM na grAhya, 'daSAdimi yatti dAvyAdicatuSTayopadeze sati tatra dravyataH prAsukamaprAsukaM vA kSetrataH krItakaDA akrItakaDA vA vasahI, kAlataH prathamapI-| | ruSyAmupadiSTaM tasyAM ca yadA prAsukaM na labhyate tadA'mAsukamapi kriyate, bhAvataH samAdhiH kartavyA prAsukAmAsukairiti // kAraNi haTTapese gamaNaNulomeNa neNa saha gacche / nikAraNi kharaMTaNa viija saMghADae gamaNaM // 7 // ___ evamasI glAno yadi kAraNiko bhavati, tataH 'haha'tti dRDhIbhUtaH 'pesetti preSaNIyaH, atha glAnasyApyanukUlameva gantavyaM bhavati tataH 'gamaNaNulomeNa' hetunA tena glAnena saha gacchet , uktaH sAmbhogikaH glAna ekA kAraNikA, asAmbhogikaH anukrama [111] ~94~ Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [113] >> "niyukti: [75] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: vaiyAvRttyaM ni.74-77 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| dIpa zrIogha- glAne kAraNika eko'pyevameva draSTavya iti / atha niSkAraNika eko glAna iti tataH 'nikAraNi kharaMTaNa'tti niSkAra- niyuktiH mANikasya glAnasya kharaNTaNA-pravacanopadezapUrvakaM paruSabhaNanamiti, kharaNTitazca dvitIya AtmanaH kriyata iti / tatazcaivaM droNIyAsanATake sati 'gamaNatti gamanaM karttavyamiti / sAmbhogikAsAmbhogikasaMyata ekAnekakAraNikaniSkAraNikayatanoktA, vRtti idAnI sAmbhogikAsAmbhogikasaMyatInAmekAnekakAraNikIniSkAraNikyAdInAM yatanA pratipAdyate-atha vidhipRcchayA pRSTe // 42 // |sati tatra saMyatyaH syuH, tataH ko vidhiH ! ityAhasamaNapavesi nisIhia duvAravajaNa adivaparikahaNaM / therItaruNivibhAsA nimaMta'NAvAhapucchA ya // 76 // zramaNIpratizcayapraveze sati bahiHsthitenaiva niSedhikI kartavyA vAratraya-dvAre madhye praveze ca, praviSTazca tathA 'duvArava-1 jaNa'tti dvAraM pratihatya ekasmin pradeze tiSThati, atha niSIdhikAyAM kRtAyAmapi svAdhyAyacyAptAbhirna dRSTastataH parikathanaM kartavyaM-sAdhurAgata iti, tataH parikathite sati sAdhvIbhirnirgantavyaM, tatra ko vidhiH?,'therItaruNavibhAsa'tti yA'sau pravartinI sA kadAcitsthavirA bhavati kadAcicca taruNI, tato 'vibhASA' vikalpanA, tatra yadi sthavirI nirgacchati tata AtmadvitIyA''tmatRtIyA vA, atha taruNI tataH sthaghirI bhistisRbhizcatasRbhizca nirgacchati, tatastAstamAsanena nimantrayanti, upavezayati, so'pyupavizya pRcchati-na kAcidbhavatInAmAbAdheti // sisi saha paDiNIyaniggahaM ahava aNNahi pese / uvaeso dAvaNayA gelanne vejapucchA a|| 77 // tatastAH kathayanti astyAvAdhA iti, evaM 'ziSTeM kathite sati yadyasau 'saGkaH' samarthastataH pratyanIkanigrahaM karoti, atha | anukrama [113] // 42 // Alainasurary.com ~95 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [115] .. "niyukti: [77] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata 5%25% gAthAMka ni/bhA/pra ||77|| -35%- 5% nigrahasamartho na bhavati tato'nyatra preSayati, atha tatra kAcid glAnA tata upadeza dadAti, evametadIpadhAdi daatvymsyaaH| atha tAstanna labhante tataH 'dAvaNa'tti asAveva dApayati, glAnatve satyayaM vidhiH / athAsI svayaM na jAnAti aussdhaadi| dAtuM tato vaidya pRcchati / / | taha ceva dIvaNa caukkaeNa annatthavasahi jA pddhmaa| taha cevegANIe AgADhe cilimilI navaraM / / 78 // 6 | kathaM vaidyaM pRcchati !, 'tadhaiva' prAgvat 'dIvaNa'tti prakAzanaM kAraNiko'hamekAkI nApazakunabuddhyA grAhyaH, 'caukaeNaM'ti | vaidyena dravyAdicatuSke kathite sati yatanA pUrvavatkarttavyA, 'aNNatvavasahi'tti anyavasatibyavasthitena pratijAgaraNaM kartavya, |kiyantaM kAlaM yAvadata Aha-'jA paDhamA' yAvatprathamAlikAnayanakSamA saMvRtteti tato gcchti| evaM tAvadvahUnAM madhye ekasyA | glAnavidhirutaH, idAnImekAkinyA glAnavidhimatidizannAha-taha cevegANIeM' 'tathaiva' prAgvadekAkinyA glAnAyAH praticaraNavidhiH, etAvAMstu vizeSaH-yadutAgADhe-atIvApaTutAyAmekasminnAzraye 'cilamili'tti yavanikAvyavadhAnaM kRtvA navarakevalaM praticaraNamasau karoti // I nikAraNi camaDhaNa kAraNioM nei ahava appAhe / gamaNitthi mIsasaMbaMdhivajae asai egAgI // 79 // / / yadi niSkAraNikA'sau bhavati tataH 'camaDhaNa'tti pravacanoktarvacanaiH khiMsanaM karoti, athAsau kAraNikA tatastAM svayameva nayati, 'ahava appAhe'tti athavA tadarostatpravartinyA vA evaM saMdizati-yadhatAmAtmasakAze kuruta, svayaM ca nayataH ko vidhirata Aha-gamaNithimIsasaMbaMdhivajae asai egAgI' gamaNaM kAya itthIhiM saha, tAovi jai saMbaMdhiNIo hoti,* dIpa anukrama [115] bho. REmiratinikana ~96~ Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [117] >> "niyukti: [79] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||79|| zrIogha- tadabhAve mIsehiM-itthIpurisehiM saMbaMdhIhiM saha gantaba, tadabhAve asaMbaMdhiNIhiM itthIhi, tadabhAve parisisthimIseNa (a)saMbaMdheNe, yAvRttya niyuktiH tadabhAve saMbaMdhipurisehi, tadabhAve asaMbaMdhipurisehiM, tadabhAve-asaMbaMdhe varjite asati annassa uvAyassa egAgiANaM Neti || 18.ni.79-80 droNIyA idAnI caturDAmapyuktayatanAmupasaMjihIrgharAhavRttiH egabahasamaNuNNANa vasahIe jo a egaamaNuno / amaNuna saMjaINa ya aNNahi ekaM cilimilIe // 8 // // 43 // etaduktaM bhavati-ego samaNuno je a bahU samaNunnA jo aego asamaNuno eyANaM egAe ceva vasahIe paDiyaraNaM kAyavaM, 'amaNuNNa'tti je a bahU amaNunA saMjayA tesiM Na ekAe basahIe ThitehiM paDiyaraNaM kAyabaM 'saMjaINa yatti saMjaINa ya saMbhoiyANaM aNNasaMbhoiyANa ya bahUrNa aNNAe vasahIe Thio paDiyarai / 'ekati ekA punarlAnAmAzritya 'cilimilIe / yavanikAvyavadhAnaM kRtvA ekasyAmeva vasatI pratijAgaraNaM karoti / dravyAdiyatanA ca sarvatrAnugatA draSTavyA / "ehiapArattaguNA doNi a pucchA duve a sAhammI'tyAdi pratidvAragAthA vyAkhyAtA, tadvyAkhyAnAcca vyAkhyAtaM paDhamagilANa duvAraM / atha dvitIyaglAnapratipAdanAyAhavihipucchAe~ paveso sapiNakule cei pucchasAhammI / annastha atthi iha te gilANakajje ahivahaMti // 81 // // 43 // tA evaM tasya brajataH pUrvavadvidhipRcchAyAM satyAM pareNAkhyAtaM, yadutAsti zrAvakastataH 'paveso'tti pravezaM karoti, kva-sanji*kule 'ceiya'tti yadi tasmin sajJikule caityAni tatastadvandanAM karoti / tataH 'pucchatti pRcchati tAn zrAvakAn-zobhanA yUrya zIlavataiH 1, 'hayA pucchA sAhammitti sAdhustatra praviSTaH pRcchati-kimiha sAdharmikAH santi utana, tatrAha dIpa anukrama [117] SAREatin ~97~ Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [119] - "niyukti: [81] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| zrAvakA-'annattha asthi' anyatra-AsannagrAme vidyante, te ceha 'glAnakArye glAnanimittaM 'ahivaDaMti' Agacchanti prAyo-PI gyabhaktAdigrahaNArthamiti / tatazca sa sAdhustasmAdjati, brajantaM vA sAdhuM bhojanAdinA''mantrayati zrAvakaH-bhagavan ! pratha& mAlikAmAdAya braja // evaM cAbhihitaH sa kiM karotItyAha sarvapi na ghettavaM nimaMtaNe jaM tahiM gilANassa / kAraNi tassa ya tujjha ya viulaM davaM tu pAuggaM // 8 // 'sarva' azeSa prAyogyamaprAyogyaM vA na grAhyaM zrAvakanimantraNe sati, 'jaM tahiM gilANassatti yasmAttatra glAnasya gRhyate / hai ato na grAhyam, tataH zrAvakaH punarapyAha-kAraNi tassa ya tujjha ya viulaM darSa tu pAumgaMti, 'tasya' glAnasya 'kAraNe| glAnanimittaM tava ca kAraNe tava nimitta 'vipulaM' prabhUtaM dravyaM zAlyodanAdi prAyogyamastyato gRhyatAmiti / tatazcAsau zrAvakasyoparodhena gRhItvA brajati / jAe~ disAe~ gilANo tAeN disAe~ u hoi pddiyrnnaa| pukhabhaNi gilANo paMcaNhavi hoi jayaNAe // 83 // __yayA dizA glAnastiSThati tayA dizA 'paDiaraNatti pratipAlanAM karoti sAdhUnAM, athavA 'paDiaraNatti nirUvarNa-Alo-8 canaM tasya zrAvakadAnasya karoti, taJca parIkSaNaM glAnapraticArakasAdhudarzane sati bhavati ata ukta-yayA dizA glAnastayA dizA 'paDiaraNaM ti puvabhaNi 'gilANe'tti pUrvabhaNito glAnaviSayo vidhidraSTavyaH sAmbhogikAsAmbhogikasya glAnasya, kimasyaiva praticaraNa karttavyaM ?, netyAha-paMcaNhavi hoti jayaNAe' paJcAnAmapi-pAsatthosaNNakusIlasaMsattaNitiANaM| dIpa anukrama [119] REaratandana ~98~ Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [121] .- "niyukti: [83] + bhASyaM [35] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: vaiyAvRttya prata gAthAMka ni/bhA/pra ||83|| dIpa zrIoSa-18 yatanayA-prAsukAnnapAnena karttavyaM pratijAgaraNamiti, apizabdAnnihavakA devakulapratipAlakAzca gRhyante / iyaM niyuktigAthA, vaiyAvRttva niyuktiH etAM ca bhASyakRvyAkhyAnayannAha ni.82-83 tesi paDicchaNa pucchaNa muhukayaM adhi nasthi vA lNbho|khgguudde vilolaNadANamaNicche tahiM nayaNaM // 35 // (bhA) vRttiH | 'tesi paDicchaNa'tti teSAM glAnapratijAgarakasAdhUnAM pratipAlanAM karoti, yayA dizA te sAdhava Agacchanti, 'pucchaNati vidhiH bhA. 35-36 // tatastAna sAdhUna dRSTvA pRcchati-etanmamAmukena zrAvakeNa dattaM yadi glAnaprAyogya tato gRhyatAmiti, evamukte te'pyAhuH 'suddhakaya. // 44 // atthiti suSTha kRtaM zrAvakeNa asti glAnaprAyogyaM tatrAnyadapi tvamevedaM gRhANa, 'nasthi batti athavA evaM bhaNanti-nAsti | 2 tatredaM dravyaM kintvanyatra lAbho bhaviSyati, tvameva gRhANedam / atha te 'khamgUDitti nidharmaprAyAstata evamAhuH "viDao-18 laNa'tti dhADireva nipatitA tatastadravyaM sAdhuH sakalaM dadAti-samarpayati, te'pi ca rupA necchanti grahItuM, tatazcAsau 'nayaNaM'ti glAnasamIpe tasya dravyasya nayanaM karoti // idAnIM yadyasau samarthastatazca gacchatyeva, adhaasmrthsttH||4pNtN asaha karittA niveSaNaM gahaNa ahava smnnunaa| kharagUDa dehitaM ci kamaDhaga tassappaNo pAe // 36 // (bhA0Ara | 'prAnta' nIrasapAyaM 'asara' asamartha:-kSutpIDitaH 'karettA' abhyavahatya brajati / tatazca tatra prAptaH san nivedanaM karotyA- |cAryAya, so'pyAcAryoM glAnArthaM 'gahaNa'tti grahaNaM karoti, kasya ?, dravyasya, athavA 'samaNuNNa'tti tasyaiva sAdhoranujJAM // 44 // karoti, yaduta-bhakSayedaM, glAnasyAnyadapi bhaviSyati / athAsAvAcAryaH 'khaggUDo' zaThamAyo bhavettata idaM vakti-'dehita |cia' tvameva glAnAya prayaccha, kiM mamAnena 1, evaM coktastenAcAryeNa gatvA glAnasamIpaM 'kamaDhaga tassa'tti tadIyake kama-|| anukrama [121] REaiamond ~99~ Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [122] .. "niyukti: [83...] + bhASyaM [36] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||36|| SEARACTICTIOCOCKS Dhake dadAti, atha tasya tannAsti, tataH 'appaNo pAe' AtmIye pAtra eva dadAti, tatazca punarapyAcAryasamIpaM brajati, gatvA idaM bravItikiMkIrau jANasi ataraMti saDhetti vacca taM bhNte!| niddhammAna kareMtI karaNamaNAloiyasahAo // 37 // (bhA0) 81 he AcArya ! glAnasya kimanyatkriyate ?, AcAryo'pyAha-jaM jANasitti yajAnAsi tadeva kuru, punazcAsau glAnasa mIpaM gacchati, 'atarato'tti glAno'pi bakti-bhagavan ! zaThAste ya evaM tvAM khalIkurvanti, braja bhadanta ! asti meM paricAbharakAH, evaM cokte brajati / 'niddhammA na kareMtI' athAsau glAna evamAha-yadutaite nirbarmA mama na pariceSTAM kurvanti, tata-I cAsau sAdhuH 'karaNa'ti vaiyAvRtyaM karoti, punazcAsau sAdhustaM glAnasamIpamevaM bravIti-'aNAloiya'tti amISAM nirmANAM madhye'nAlocitApratikrAntaM kathazcideva tvaM naSTa iti, ata evamabhidhAya tamAtmasahAyaM kRtvA prayAti // yadA tu punaHubhao nimmamuM phAsupaDoAra iyrpddiseho| parimiadANa visajaNa sacchaMdoddhaMsaNAgamaNaM / / 38 // (bhA0) I 'ubho nikhammesu' iti yadA glAnaH zeSasAdhavazca nirdhAstadA kathaM paricaraNAM karotItyAha-'phAsupaDoAra' prAsuke-13 nAnapAnena paripAlanaM karoti 'itara' iti amAsukaM tasya niSedhaH, tena na kriyAM karotItyarthaH / 'parimiadANa'tti parimita-svalpaM dadAti yenAsau niviNNaH preSayati, tataH 'visajjaNa'tti nirviNNaH san visarjayati, gacchaMzca sa sAdhuH 'sacchaMdo saNa'tti sacchandastvamityevaM 'uddhaMsanAM' uDulanAm-AkrozaM karoti, tato 'gamaNa ti gacchati / pariyaraNA vakkhANiA, 'puSabhaNioM gilANe'tti etadapi vyAkhyAtam / atha 'paMcaNhavi hoti jayaNAe'tti, etatpadaM vyAcikhyAsurAha dIpa anukrama [122] ~100~ Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [126] .. "niyukti: [83...] + bhASyaM [39] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||39|| zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH dIpa vaiyAvRtyaesa gamo paMcaNha vi hoi niyAiNa gilANapaDiyaraNe / vidhiHbhA. phAsuakaraNanikAyaNa kahaNa paDikAmaNAgamaNaM // 39 // (bhA0) 37-40 'eSa gamaH' epa paricaraNavidhiH 'paMcavhavi' paJcAnAmapi, keSAmata Aha-niyAINaM' AdizabdAt pAsatthosaSNakusI-18 lasaMsattANaM, 'gilANapaDiaraNe'tti glAnapraticaraNe eSa vidhiH-'phAsuakaraNa'tti yaduta prAsukena bhaktAdinA praticaraNaM kArya, 'nikAyaNa'tti nikAcanaM karoti, yaduta dRDhIbhUtena tvayA yadahaM bravImi tatkarttavyam , 'kahaNa'tti dharmakathAyA, yadvA | 'kahaNa'tti lokasya kathayati-kimasya pratrajitasya zakyate'zuddhena kartum / 'paDikAmaNa'tti yadyasau glAnaH pratikrAmati |* tasmAtsthAnAnivartata itiyAvat tataH sthAnAt 'gamaNa'tti taM glAnaM gRhItvA gamanaM karoti // atha yaduktaM 'paMcaNhavi hoti jayaNAe'tti atrApizabda Aste tadarthamAdarzayannAha saMbhAvaNe'visaddo deuliakharaMTayajayaNa uveso| avisesa nihagANavi na esa amhaM tao gamaNaM ||40||(bhaa0) saMbhAvane'pizabdaH, ki saMbhAvayati ?-'deulitti devakulaparipAlakA veSamAtradhAriNaste'pi glAnAH santaH paricara-1 // 45 // pANIyAH, 'kharaMTaNa'tti teSAM devakulikAnAM khiMsanAM karoti, yaduta dharme udyama kuruta, 'jayaNa'tti yatanayA karttavyaM yathA 4|saMyamalAJchanA na syAt / 'uvaeso'tti upadezaM ca kriyAviSayaM dadAti / 'avisesa'tti, na yasmin viSaye sAdhunihAvaka-15 dAvizeSo jJAyate tasmin 'nihagANapi' niNhAvakAnAmapi yatanayA paricaraNaM karoti / atha nihavakAlAna evaM pUyAt 'na] anukrama [126] ~101~ Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [127] .. "niyukti: [83...] + bhASyaM [40] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata CCC gAthAMka ni/bhA/pra // 40|| esa amhaM ti yo'yaM prAghUrNaka AyAto naipo'smajjAtIya iti tato gamanaM karoti sa sAdhuriti / athAsau niNhAvakA-18 *direvamabhidadhyAt tArehi jayaNakaraNe amugaM ANehakappa jnnpuro| navi erisayA samaNA jaNaNAeN tao avakSamaNaM // 41 // (bhA0) | bhagavastAraya mAmasmAnmAndhAt tataH 'jayaNakaraNaM'ti yatanayA praticaraNaM karoti / athAsau niNayakaglAna evaM dhyAt-| 'amukaM ANehitti 'amukaM' bIjapUrAdi Anaya, tata evaM vaktavyaM-'akappa jaNapuraotti akalpanIyametadityevaM janapurataH pratyAkhyApayati, etacca sa sAdhurvakti-navi erisagA samaNA, evaM janena-lokena tayo de jJAte sati tato'sAvapakrAmatigacchati tasmAtsthAnAt / evaM pratipAdite vidhI codaka AhacoagavayaNaM ANA AyariANaM tu pheDiA teNaM / sAhammiakaja yahuttayA ya sucireNavina gacche ||42||(bhaa0) codakasya vacanaM codakavacanaM, kiM tadityAha-AjJA AcAryANAM saMbandhinI apanItA-vinAzitA tato yataH sAdharmikakAryaprabhUtatayA sucireNApi na gacchet-na yAyAdvivakSita sthAnamiti / ata AcArya AhatitthagarANA coyaga ! diTTato bhoieNa.naravaDaNA / jattuggaya bhoiadaMDie a gharadAra puSakae // 43 // (bhA0)ATa tIrthakarANAmiyamAjJA he codaka!-yaduta glAnapratijAgaraNa karttavyaM, "jo gilANa"mityAdivacanAt , atra dRSTAnto* grAmabhogikanarapatisaMbandhI / jahA koi rAyA jattAe ujao, teNa ya ANataM, amukagAme payANayaM desAmitti tatthAvAse 8 karehitti, tAhe gato goho, jassavi bhoiassa so gAmo teNavi kahi, mamavi kareha gharaMti, tAhe gAmellayA ciMtati dIpa anukrama [127] SAMEarathiAll ~102 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [130] - "niyukti: [83...] + bhASyaM [43] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||43|| dIpa rAyA egadivasa ehiti, tA kiM raNNo sacitrakojjvalasundaragRheNa?, evaM tehiraNo kAyamANaM kayaM,bhoiassa u ramma cAu- vayAvRttyaniyuktiH 8 sAlaM nimmvi| rAyA Agato pecchati kayavaMdaNamAlAdizobhi bhauiyagihaM cAussAlaM, tatohito pahAvito, tato tehiM 3 bhaNi-bhagavaMta! esa tumhamAvAso, imo tujhaMti, tA kassa eso?, bhoiyassa, tato raNNA rudreNa bhoiyassa gAmo haDo gAmovita vRttiH dNddio|ethyi jahA bhoio tahA AyariA,jahA naravaI tahA titthayaro, jahA kuTuMbI tahA sAhU / amumevArthamAha-dRSTAnto jJAprAdhAnya // 46 // grAmabhogikanarapatinA yAtrodrahadAruNA (bodgate bhojike daNDike ca tRNena dAruNAca)pUrvakRtena-pUrvacintitena yatkRtaM gRhamitimA 46 raNNo taNagharakaraNaM sacittakammaM tu gAmasAmissa / doNhapi daMDakaraNaM vivarIya'paNeNuvaNao u||44|| (bhA0) rAjJastRNagRhaM kRtaM sacitrakarma ca grAmasvAminaH, 'dvayorapi' grAmeyagrAmasvAminordaNDakaraNa-daNDaH kRtH| evaM tIrthakarAjJAtikrame dvayorapyAcAryasAdhvoH saMsAradaNDa iti / 'vivarIya'NNeNuvaNao'tti uktAdyo'nyaH sa viparItenAnyenAkhyAnake-15 nopanayaH kartavyaH / aNNehiM gAmelaehiM ciMtiaM-eaM bhoiyassa sundarataraM kayallayaM gharaM, evaM va naravaissa hoi, gae| NaravaiMmi bhoiyassa ceva hohitti, bhoiyassavi taNakuDI kayA, rAyA patto dihaM bhaNati-kahaM bho egadivaseNa bhavaNaM kayaM, te bhaNaMti-amhehiM evaM karya, evaM daliyaM bhoiyassa ANIya, teNa tujjha gharaM karya, bhoiyassavi taNakuDI kayA, tAhe raNNA // 46 // tuDeNa so gAmo akaradAo kao, bhoio'vi saMpUio, anno ase gAmo diNNo / evaM titthayarANamANaM karateNa kayA Tra ceva AyariANaM / atha prathamopanayopadarzanAyAhajaha naravaiNo ANaM aikamaMtA pamAyadoseNaM / pAvaMti baMdhavaharohajimaraNAvasANAI // 45 / (bhA0) anukrama [130] ~103~ Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [132] - "niyukti: [83...] + bhASyaM [46] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 46|| taha jiNavarANa ANaM aikamaMtA pamAyadoseNaM / pAti duggaipahe viNivAyasahassakoDIo ||46||(bhaa0) yathA narapaterAjJAmatikAmantaHpramAdadoSeNa-ajJAnadoSeNa prAmuvanti bandho nigaDAdibhiH vadhaH-kazAditADanaM rodho-13 gamanasya vyAghAtaH chedo hastAdeH maraNAvasAnAni duHkhAni prAmuvanti yathA__tathA jinavarANAmAjJAmatikAmantaH pramAdaH-ajJAnaM sa eva doSastena prAmuvanti durgatipathe vinipAtAnAM-duHkhAnA hai sahasrakoTIH / idAnI dvitIyopanayopadarzanAyAhatitthagaravayaNakaraNe AyariANaM kayaM pae hoi / kujA gilANagassa u paDhamAliajAya vahigamaNaM / / 47 // (bhA0) tIrthakarasaMbandhivacanakaraNe-vacanAnuSThAne AcAryANAM kRtaM paeMti 'prAgeva' pUrvameva kRtaM bhavati / yasmAdetadevaM tasmAkuryAd glAnasya pratijAgaraNaM sAdhuH, kiyantaM kAlamata Aha-paDhamAlia jAva bahigamaNaM ti yAvatprathamAlikAmAnetuM samartho jAtaH yAvaJca bahirgamanakSamo jAta iti // tathAjaha tA pAsatthosaNNakusIlaniNhavagANaMpi desiaMkaraNaM caraNakaraNAlasANaM sambhAvaparaMmuhANaM ca ||48||(bhaa) | yadi tAvatpArzvasthAvasannakuzIlAsteSAM, tathA sadbhAvaH-tattvaM samyagdarzanaM tataH parAGmukhAH, ke te?, nihAvakArateSAm , athavA 'caraNakaraNAlasANaM' ata eva sadbhAvaparAGmukhAnA, keSAM ?-sarveSAmeva pArzvasthAvasannakusIlanihavakAnAM yadi tAvaskarttavyaM pratipAditaM tata itareSAM nitarAmeva / etadevAhakiM puNa jayaNAkaraNujjayANa daMtidiANa guttANaM ? / saMviggavihArINaM savapayatteNa kAyacaM // 49 // (bhA0) dIpa anukrama [132] + ~ 104~ Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [136] .. "niyukti: [84] + bhASyaM [49] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIopa-IN prata gAthAMka ni/bhA/pra ||49|| kiM punaH-kimuta yatanAkaraNe udyatAH-udyuktAsteSAM dAntendriyANAM guptAnAM manovAkAyaguptibhiH saMvinavihAriNaH- sarvavaiyAvRniyuktiH droNIyA udyatavihAriNo mokSAbhilASiNa ityarthaH, teSAM sarvaprayalena kAryam ? / kiM punaH kAraNametAvanti vizeSaNAni kriyante / bhA.47-49 vRttiH ekasyaiva yujyamAnatvAttatra, tathAhi-yadyetAvaducyate-yatanAkaraNodhatAnAmiti, tataH kadAcinnilavakA api yatanAkara-18 IIbhikSayA rANocatAH syuH, ata Aha-dAntendriyANAM guptAnAM ceti, te'pi ca dAntendriyA guptAH kadAcillAbhAdinimittaM bhaveyurata M vyAghAta: // 47 // ukta-saMvinavihAriNo ye, teSAmavazyaM karttavyamiti / uktaM glAnadvAram , atha samjhidvAraM saMbandhayannAha ni.84-85 evaM gelanahA vAghAo ahahayANi bhikkhaTThA / vahayaggAme saMkhaDi sanI dANe abhahe a // 8 // evaM glAnArtha 'vyAghAto' gamanapratibandhastasya syAt , 'atheM tyAnantarye, idAnI bhikSArthaM gamanavighAto na kArya ityadhyAhAraH, athavA'nyathA-evaM tAvat glAnArtha gamanavyAghAta uktaH, idAnI bhikSArtha yathA'sau syAttathopadayate-'vaiyaggAme || saMkhaDi sannI dANe ya bhadde'tti, braja iti-gokule tasmin bhikSArthaM praviSTasya gamanavighAtaH syAt , grAmaH-prasiddhaH saMkhaDI-18 prakaraNaM samjhI-zrAvakaH 'dANe'tti dAnazrAddhakaH 'bhadde atti bhadrakaH sAdhUnAM, cazabdAnmahAninAdakulAni / eteSu prativa|dhyamAnasya yathA gamanavighAtastathA''ha-- utttaNamappattaM ca paDiphAche khIragahaNa pahagamaNe / bosiraNe chakAyA dharaNe maraNaM davaviroho // 8 // sa hi anukUla pandhAnamutsRjya udvarttate-yato prajastato yAti, baje ca prAptaH san aprAptAM velAM 'pratIkSate' prtipaal-6||47|| yati, tatazca 'khIragahaNa'tti tatra kSIragrahaNaM karoti, kSIrAbhyavahAramityarthaH, 'pahagamaNa'tti pIte kSIre pathi gamanaM karoti / dIpa anukrama [136] dara ~105 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [138] .. "niyukti: [85] + bhASyaM [49...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| dIpa punazca tenAsya bhedaH kRtaH, tatazca 'vosiraNa ti muhurmuhuH purIpotsarga vidadhAti, tatra ca SaTkAyavirAdhanA, tadvegadharaNe ca | maraNaM, 'davavirohotti draveNa-kAjikena saha virodho bhavati, sAdhoH prAyastatsaMvyavahArAt, yadvA davavirohotti dravam-18 dAudakaM tena nilepanaM karoti sAgArikapurataH, atha na karotyuDAhaH-pravacanahIlA bhavati, athavA dravavirodho vinAzo, yata-G stRSitaH saMstadeva pibati / evaM praje gacchata AtmavirAdhanA pravacanopaghAtazca sthAt, gamanaviSAtazca nitarAM syAt / ukta brajadvAram , atha grAmadvAram khaddhAdANiagAme saMkhaDi Ainna khaDa gelanne / sapaNI dANe bhadde appattamahAninAvesu / / 86 // khaddhAdAnikagrAmaH-samRddhagrAmastasminudvarttanaM karoti, aprAptAM velAM ca pratipAlayati, kSIragrahaNaM karoti, tatra ca ta eva doSAH "vosiraNe chakAyA dharaNe maraNaM davaviroho" / uktaM grAmadvAram , atha saMkhaDidvAraM, tatrAha-'saMkhaDi AinnagelaNNa kRti saMkhaDI prakaraNaM tadarthamudvarttate, aprAptAM ca velA pratipAlayati, tatra ca 'AiNNa'tti AkIrNa-saMvAdhanaM strIsparzAdidoSAH, hai tathA 'khaddhagelaNa'tti khaddha-prabhUtamucyate, tatazca bhUribhakSaNe mAndhaM syAt , ta eva ca doSAH "vosiraNe chakkAyA dharaNe maraNaM hai davaviroho" / ukta saMkhaDidvAram , atha sajJidvAram-'sanniti sajJinaM zrutvA udvarttanaM karoti, aprAptAM ca belA pratipAlayati, tatra ca ta eva dopA vosiraNAdayaH / uktaM sajJidvAram , idAnI dAnazrAvakadvAraM, tatrApi "uvattaNamappattaM ca |paDicche"tti pUrvavat, tatazcAsau dAnazrAvakaH prabhUtaM ghRtaM dadAti, tatrApi ta eva doSA bosiraNAdayaH / uktaM dAnadvAram , atha bhadrakadvAra-bhaddaga'tti kazcitsvabhAvata eva sAdhubhadrakaH syAt tatsamIpagamanArthamudvartanaM karoti, aprAptAM ca velA| anukrama [138] ~106~ Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [139] >> "niyukti: [86] + bhASyaM [49...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| dIpa zrIopa- pratipAlayati, tatazcAsau laDDukAdipradAnaM karoti, ta eva doSAH / atha mahAninAdadvAramAha-'appattamahAninAesutti mahA- | bhikSayA niyuktiH ninAdeSu-zabditeSu kuleSu-prakhyAteSu kuleSu udvartanaM kRtvA 'appatta'ti aprAptAM velA pratipAlayati, teSu ca snigdhamannevyAghAtaH droNIyA4Alabhyate, evaM ca tatrApi ta eva doSAH "vosiraNe chakkAyA" ityAdayaH / uktaM cazabdAkSiptaM mahAninAdakuladvAra, tathA'nu-sAna.8585 vRttiH kUlAtsvamArgAda(na)nukUleSu vyavasthiteSu vrajAdiSu aprAptAM velAM bhaktArthaM pratipAlayato gamanavighAtadoSa uktaH, idAnImanukUla mArgavyavasthiteSu brajAdiSu bhaktArtha praviSTasya yathA gamanavidhAto bhavati tathA prtipaadynnaah||48|| 18opaDacchikhIra sataraM ghayAitakassa girohaNe dIhaM / gehi vigicaNiabhayA nisaTTha suvaNe aparihANI / / 87 // na paDDucchikSIra-pArihiTTikSIraM tadanviSan zeSakSIraM cAgRhan dIrghA bhikSAcaryA karoti, tathA 'sataraM ti sataraM dadhi anveSamANastararahitaM cAgRhan dIrghA bhikSAcaryA karoti, dhRtAdi cAnviSan , AdizabdAnavanItamodakAdi gRhyate, tadanviSan / dIrghA tAM karoti, takrasya vA grahaNe dIrghA tAM karoti / idAnI tatkSIrAdi pracuraM labdhaM sat 'gehitti gRddhaH san pracuraM| bhakSayati, yadvA 'vigicaNiabhayA nisahati vigiJcanaM-parityAgastadbhayAnnisaTTha-pracura bhakSayati , tatazca pracurabhakSaNe 'suyaNe aparihANI' pradoSa evaM svAdhyAyamakRtvaiva svapiti, muptasya ca 'parihANI' sUtrArthavismaraNamityarthaH, cazabdAt 'aha / jaggati gelanaM"ityetadvakSyati tRtIyagAthAyAm / evaM tAvadanukUlamArgabyavasthite braje bhaktArthaM pravizato gamanapratighAta // 48 // uktaH, idAnImanukUlamArgabyavasthita grAme bhaktArtha praviSTasya yathA gamanavidhAto bhavati tathAha| gAme paritaliagamAimaggaNe saMkhaDI chaNe virUvA / sapaNI dANe bhadde jemaNavigaI gahaNa dIhaM // 88 // anukrama [139] SANSARUST REaratinida P arary.au ~107~ Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [141] .- "niyukti: [88] + bhASyaM [49...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| 'grAma' iti dvAraparAmarzaH, grAme praviSTaH san paritalitAdimArgaNaM karoti, paritalita-sukumAlikAdi ucyate, tadanvipan dIrghA bhikSAcauM karoti / uktamanukUla grAmadvAram , idAnImanukUlasaMkhaDIdvAramucyate-'saMkhaDI chaNa viruva'tti saMkhaDI-12 prakaraNaM, sA ca 'kSaNe utsave vividharUpA bhavati, etaduktaM bhavati-gRhe gRhe ghRtapUrAdi labhyate, tadarthaM ca dIrghA bhikSAcaryA | karoti / uktamanukalasaMkhaDIdvAraM, idAnImanukUlavyavasthitasajJidvAramucyate-'saNNi'tti sajJinaH-zrAvakA ucyante, teSu mRSTAnnArthI dIrghA bhikSAcaryA karoti / uktamanukUlasajJidvAram , idAnImanukUladAnazrAddhakadvAramucyate-dANe tti dAnazrAddhakA ucyante, teSvanukUlapathavyavasthiteSu praviSTo mRSTabhojanAthIM dIrghA bhikSAcaryA karoti / uktaM dAnazrAddhakadvAram , idAnI bhadrakadvAramucyate-bhaddetti anukUlapathavyavasthiteSu bhadrakeSu 'jemaNavigaIgahaNa dIhatti mRSTabhojanavikRtigrahaNArtha, dIrghA bhikSAcaryA karotIti sarvatra yojyamiti / tatra prAgidamuktaM-pracurabhakSaNAtsvapataH sUtrArthaparihAnirbhavati, atha na svapiti 5 | tataH ko doSa ityata Aha___ aha jaggai gelanaM assaMjayakaraNajIvavAghAo / icchamaNicche maraNaM guruANA chaDaNe kAyA // 8 // atha snigdhe AhAre bhakSite jAgaraNaM karoti, sUtrArthapauruSIM karotItyarthaH, tatazca ko doSa ? ityata Aha-'gelannaM glAnatvaM | bhavati, glAnatve sati tasya sAdhoryadyasaMyataH pratijAgaraNaM karoti icchati ca tataH ko doSastadetyata Aha-asaMyatakaraNe jIvavyAghAto bhavati icchataH, atha necchati asaMyatena kriyA kriyamANAM tataH 'aNicche maraNa' anicchato maraNaM bhavati, na kevalamayameva doSaH, 'guruANA chaDaNe kAyA' gurorAjJAlopaH kRto bhavati, mRtasya ca chaDaNe-parityAge gRhasthAH SaTakAya-12 dIpa ACCESSACREACOCK anukrama [141] mo01 ~108~ Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [142] - "niyukti: [89] + bhASyaM [49...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: doSAH ni. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||89|| dIpa zrIoSa- vyApAdanaM kurvanti / yadA tu punasteSu vrajAdiSu takraudanAdigrahaNaM karoti tadA pUrvoktA doSAH parihatA bhavanti / etadeva dIrghabhikSAniyukti pratipAdayanAhadroNIyA | takoyaNANa gahaNe gilANa ANAiyA jadA hoti / appattaM ca paDicche socA ahavA sayaM nA // 9 // 9 takrAdavRttiH | takraudanAnAM grahaNe sati glAnatvadoSa AjJAbhaGgadoSazca, AdizabdAtpathi palimanthadoSazca, ete jaDhA iti-tyaktA bhvnti| guNAsana // 49 // kA idAnI pratiSiddhasyApi kAraNAntareNAnujJAM darzayannAha-'aprAptAM ca paDicche' aprAptAmapi velAM pratipAlayati. kimarthaM '.-TRIKA dIrghabhikSA vakSyamANAn doSAn zrutvA pathikAdeH sakAzAt , 'ahavA sayaM nArDa' svayameva jJAtvA, kAn ?-dUracyavasthitagrAmAdidoSAn, ni. 11 aprAptAmapi velA pratIkSata iti / idAnI tAneva doSAn pratipAdayannAha dUruTTiA khuDDalae nava bhaDa agaNI a paMta paDiNIe / appattapaDicchaNa puccha pAhiM aMto pavisiacaM // 91 // 12 KI kadAcidasau grAmo dUre bhavati tato'AptAmapi velAM pratipAlayati, 'uDiutti kadAcidasau grAma utthitaH-uddhasito bhavati, kadAcicca 'khuDDulaya'tti khalpakuTIrakaH, kadAcit 'Nava' iti abhinavavAsito bhavati, tatra pRthivIkAyaH sacitto bhavati, kadAcicca bhaTAkrAnto'sau bhavati, kadAcit 'agaNI yatti agninA dagdho bhavati, kadAcicca prAntaH-daridraprAyo bhavati, kadAcicca pratyanIkAkrAnto bhavati, ata ebhiH kAraNaiH 'appattapaDicchaNa'tti aprAptAmapi velAM pratipAlayati, // 49 // tena ca sAdhunA samjikulaM pravizatA vidhipRcchA pUrvavatkarttavyA, etadevAha-'pucchatti, vidhipRcchA pUrvavat / 'bAhiti codaka evamAha-bahireva sa sAdhustiSThati yAvatsajJikule velA bhavatIti, AcAryastvAha-'aMto pavisiyavaM' imaM ca gAthADa anukrama [142] For LED ~109~ Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [144] - "niyukti: [11] + bhASyaM [49...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||91|| - vayava bhASyakAro vyAkhyAnayiSyatIti / idAnIM tatra sajJikuleSu praviSTaH sAdhuH kAraNamAzritya dIrghAmapi bhikSAcI 18 yathA karoti tathA pratipAdayannAha kakkhaDakhettacuo vA dugbala anDANa pavisamANo vA / khIrAigahaNa dIhaM pahuM ca uvamA apakaDille // 12 // ___ 'kakkharDa' rUkSAdiguNasamanvitaM yatkSetraM tasmAcyutaH-AyAtaH san , tathA durbalo yadi bhavati-vAdhyAdirogAkAntaH, tathA purastAddIrghamadhvAnaM pravekSyati yadi, tata ebhiH kAraNaiH kSIrAdigrahaNanimittaM dI| bhikSAcaryA karoti, bahuM ca kSIrAdi gRhNAti yenAsya kAryasya samarthoM bhavati / Aha-bahubhakSaNAtkathaM visUcikAdidoSo na bhavati !, ucyate, 'uvamA ayakaDile' upamA-upamAnaM ayo-lohaM tanmayaM yatkaDillaM tena upamA, etaduktaM bhavati-yathA taptalohakaDille toyAdi kSayamupayAti evamasmin sAdhI rUkSasvabhAve balapi ghRtAdi kSayaM yAtIti / idAnIM ya eva prAga vyAvarNitA doSAstAneva kAraNAntaramuddizya 3 guNavattayA sthApayannAhaje ceva paDicchaNadIhakhaddhasuvaNesu vaNiA dosA / te ceva sapaDivakkhA hoti ihaM kAraNajAe // 93 // ya eva doSA 'paDicchaNe'ti pratipAlane 'dIhaM'ti dIrghAyAM bhikSAcaryAyAM 'khaddha'tti pracurabhakSaNe 'suvaNa'tti svApe, eteSu sthAnAntareSu 'varNitAH' kathitA ye doSAsta eva sapratipakSAH saviparyayAH guNA ityarthaH, bhavanti, 'ida' asmin 'kAraNajAte kAraNamAzritya / idAnIM yaduktaM niyuktikRtA-"puccha bAhiM aMto pavisiaba"ti, etad vyAkhyAnayana bhASyakAra AhavihipucchAe sapaNI souM pavise na bAhi sNcikkhe| uggamadosabhaeNaM coyagavayaNaM barhi ThAu ||50||(bhaa0) dIpa anukrama [144] ~110~ Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [146] .- "niyukti: [13] + bhASyaM [10] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||93|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 50 // dIpa 'vidhipRzchayA' pUrvAbhihitayA 'sajJinaM' zrAvakaM zrutvA tataH pravizet , ka ?-zrAvakagRhe, na ca bahiH satiSThet , kiM kAra-dAkAraNe dINam ?-udgamadoSabhayAt , mA bhUtaM sAdhumuddizya kaJcidAhAraM kuryAd asI snyii| evamukte satyAha codakaH, kiM tad , i- bhikSA tyAha-'bahiM ThAu' bahirevAsau sAdhurbhikSAvelAM pratipAlayatu, mA bhUt prAghUrNaka itikRtvA zrAvaka AhArapAkaM kariSyatIti / ni.92-93 evamukte satyAcArya Aha vidhipRcchA socA daNaM vA yAhiThiaM umgamegayara kunA / appattapaviTTo puNa coyaga ! daI nivArejA // 51 // (bhA0) pravezazca bhA.50zrutvA taM sAdhu bahivartinamanyasmAtpuruSAdeH vayaM vA dRSTvA udgamAdInAM doSANAmekataraM-anyatamaM kuryAt / 'appatta' | 51 dopatti aprAptAyAM belAyAmetacchrAvakaH kuryAt , eSa bahistiSThato doSaH, 'pavidvo puNa coyaga!dahu~ nivArejjA' praviSTaH punarasI kathA sAdhuH sajJikula he coyaga ! 'dahuti dRSTvA udgamAdidoSa nivArayet / kina ni. 94 uggamadosAINaM kahaNA uppApaNesaNANaM ca / tattha u natthI sunne cAhiM sAgAra kAladuve // 14 // unamadoSAdInAM kathanaM karoti utpAdanAdopANAM eSaNAdoSANAM ca kathanaM karoti, tatazca yadi zuddha bhaktaM tatastatraiva | | samjhirahe bhoktavyama, atha tatra nAsti tato'nyatra gantavyam / etadevAha-'tattha utti tatraiva-zrAvakagRhe bhute, 'nasthiti atha tatra nAsti bhojanasthAnaM tataH 'suNNa'tti zUnyagRhe yAti, 'bAhiti atha zUnyagRhe sAgArikarbhoktuM na zakyate tato Sne. bAhyato brajati, atha tatrApi 'sAgAra'tti sAgArikAH tataH 'kAladuvetti kAladvitayaM jJAtavyaM, kiM , svalpo divasa Aste Ahozvit mahAn ?, yadi mahAMstato dUramapi sthaNDile gatvA samuddizati, atha svalpo divasastato'sthaNDila eva yatanayA anukrama [146] Santaratma ma Samsurary on ~111~ Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [149] >> "niyukti: [94] + bhASyaM [11] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||94|| dIpa samuddizatIti / iyaM tAvaniyuktigAthA, etAmeva bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayati, tatra codakAkSepaparihAradvAreNa pravezadi| vidhiruktaH, idAnIM bahistiSThato'dhikataradoSapratipAdanAyAhapheDeja va sai kAlaM saMkhaDi ghettUNa vA pae gacche / suNNagharAipaloaNa cehaa AloyaNA'bAhaM ||52||(bhaa0) sa hi tantra bahirvyavasthitaH kiM kuryAdata Aha-'pheDeja va sai kAlaM' apanayet 'sati'tti vidyamAnaM bhikSAkAlam , e-1 | taduktaM bhavati-grAme praharamAtra eva bhikSAvelA bhavati, tatra ca vyavasthitaH sAdhustAM bhikSAvelAmapanayati, 'saMkhaDi'tti kadAcittatrAnyasmin divase saGkuDirAsIt , taduddharitaM ca paryuSitabhaktaM pratyUpasyeva bhakSitaM gRhasthairato'sau sAdhurbahirvyavasthitastasya | bhraSTa iti, 'ghettUNa vA pae gacchetti gRhItvA vA yattatra rAddhaM pakaM vA tatmAgeva zrAvako gRhItvA grAmAntaraM gataH, tatazcAsau sAdhustasya bhraSTa iti; ata etaddoSabhayAtpraveSTavyam / pravizatazca ko vidhirityata Aha-suNNagharAdipaloyaNa' pravizaMzcAsau sAdhuH zUnyagRhAdipralokanaM karoti, kadAcittatra bhujikriyAM karoti, praviezca zrAvakagRhe 'ceiya'tti caityavandanaM karoti 'AloyaNatti AlocanAM zrAvakAya dadAti, yadutAhamAcAryeNa kAraNavazAdekAkI prahita iti, 'abAhitti na kAcidvAdhA| zIlanateSu bhavatAmityevaM pRcchati / tatra ca praviSTo bhikSAdoSAn kathayannAhauggama esaNakahaNaM na kiMci karaNijja amha vihidANaM / kassaTThA AraMbho tujjheso? pAhuNA ddiNbhaa||53||bhaa0) udgamadoSANAm - AdhAkarmAdidoSANAM kathana eSaNAdoSANAM ca kathanaM,tatazca Arambha dRSTvA etacca bravIti-nAsmadarthe kizcitka-13 rtavya AhAravidhiH, kinsvasmAkaM vidhidAnaM kriyate, tathA cokta-"vihigahi vihidipaNaM doNhapi bahupphalaM jahA hoti" anukrama [149] SPEmirates ~112~ Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [151] >> "niyukti: [94...] + bhASyaM [53] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: grAmaprave. zambhA.52 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||3|| dIpa zrIogha-1 atha kadAcicchAvako na kathayati tadA DimbharUpANi pRcchati, tAni hyajJatvAdyathAvyavasthitaM kathayanti / kiM pRcchati, niyuktiH 'kassA AraMbho' kasya nimittamayamArambhaH ?, ityevaM sAdhunA pRSTe sati DimbharUpANyapi kathayanti-'tujheso'tti tvadartha- droNIyA | mayamArambhaH, yataH 'pAhuNa'tti prApUrNakA yUyamiti, athavA 'pAhuNa'tti prAghUrNakAnAmarthe'yamArambho na taca, evaM 'DiMbha'tti vRttiH arbhakarUpANi kathayanti / atha tatrArbhakarUpANi na santi yAni pRcchacante tataH svayameva kenacizyAjena rasavatI yato yAti, etdevaah||51|| rasavaipavisaNa pAsaNa miamamiamuvakhaDe tahAgahaNa / pajatte tattheva u ubhaegayare ya oyvie||54||(bhaa0) BI rasavatI-sUpakArayAlA tasyAM pravezanaM karoti, praviSTazca pazyattA-darzanaM karoti, tatra ca 'mitamamitaM uvakkhaDe'tti | kadAcinmitamupaskiyate svalpaM, kadAcidamitaM upaskriyate bahu,'tahA gahaNaM'ti tatra yadi mitaM rAddhaM tataH svalpaM gRhNAti, atha pracuraM rAddhaM tatastadanurUpameva gRhNAti / tatra niyuktigAthAyAH saMbandhi pUrvArddha vyAkhyAtaM, katamat ? "jaggamadosAINaM kahaNaM uppAyaNesaNANaM ca" iti, idAnI mUlaniyuktikAragAthAyAM tasyAmeva yadupanyastaM "tattha u"tti tayAkhyAnayanAha, dapajjatte tatyeva u' yadi paryAptaM bhaktaM labdhaM tatastasminneva gRhe bhuGga iti / 'ubhaegayare ca oyavie'tti ubhayaM zrAvakaH zrAvikA ca 'oyavi' khedarza ubhaya yadi bhavati 'egataraM ca oyaviraM alpasAgArikA-zrAvaka ityarthaH, zrAvikA cA oyaviA-alpasAgAriketyarthaH, tato bhuGga iti / 'tatva utti ayamavayavo vyAkhyAtaH, idAnIM 'natyitti avayavo vyANyAyate|asai apajatte vA supaNagharAINa bAhi saMsadde / laTThIi dAraghaTTaNa pavisaNa ussagga Asatthe // 55 // (bhA0) 25-4 anukrama [151] // 51 // REmiratiN nd REPHOTOPROID ~113~ Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [13] .. "niyukti: [94...] + bhASyaM [55] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||55| ROORKERSARAN asati tasminnubhaye yadA zrAvako'lpasAgAriko nAsti, nApi zrAvikA'lpasAgArikA, zrAvikazrAvikayoranyataro vA yadA'lpasAgAriko nAsti tadA abhAve sati 'apajjatte vatti yadA paryAptaM tasmin zrAvakagRhe bhaktaM na bhavati labdhaM tadA'nyatrApi bhikSATanaM kRtvA 'suNNagharAI ti zUnyagRhAdiSu gamyate bhojanArtham , AdizabdAdevakulAdiSu vA, teSAM ca zUnyagRhA-1 dInAM bahireva vyavasthitaH saMzabda-kAzitAdirUpaM karoti, kadAcittatra kazcitsAgAriko duzcAritrI bhavet sa ca tena zabdena nirgacchati, athaivamapi zabde kRte na nirgacchati tato yaSTyA dvAre ghaTTanaM-AhananaM kriyate, tataH pravizati, praviSTazca yadi kaJcinna pazyati tataH 'ussaragati IpithanimittaM paJcaviMzatyucchAsapramANaM kAyotsarga karoti, tathA ca 'Asatthe'tti manAgAzvAsitaH san / tatazcaAloaNamAlovo adiTTamivi taheva AlAvo / kiM ullAvaM na desI ? adiDha nissaMki muMje // 56 // (bhAva) 'Alokana' nirUpaNaM tat karoti, atha nirUpite [kazcidRSTaH] 'AlAvotti, yadi kazcidRSTastata AlapanaM karoti, kimiha bhavAnAgataH iti / 'adiTTamivi taheva AlAyoMtti adRSTe'pi sAgArike tathaivAlapanaM karoti, kimiha bhavAnAyAtaH hai iti / athaivamapyukto na kazcittatrottaraM dadAti tata idamucyate-'kimullAvaM na desIti ?, tasmAdullApaM prativacanaM prayaccheti / athaivamapi na kazcittatropalabdhastataH 'adiDe'tti sarvathA sAgArike'nupalabdhe sati niHzaGkitaM bhuGga iti / atha ebhiraSyupAyairna prakaTIbhUtaH sAgArikaH pazcAttu prakaTIbhUto bhugataH satastataH,diha asaMbhama piMDo tujjhavi ya imotti sAha vebii|sovi agAro docA nIha pisAutti kAUNaM ||57||(bhaa0) SA%ACASSECRECCCCCA dIpa anukrama [153] ~114~ Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [155] >> "niyukti: [94...] + bhASyaM [17] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||57|| sthAnAsalibahirmikSAvidhiH bhA.56-59 dIpa zrIogha- | dRSTe sAgArike sati 'asaMbhamati asamdhamo-na bhayaM karttavyam , asambhrAntena ca tena sAdhunA 'piNDo tunjhavi a imoM niyuktiH itti svAhA' bhikSApiNDaM gRhItvA evaM karoti-ayaM yamAya piNDaH, ayaM varuNAya piNDaH, ayaM dhanadAya piNDaH, ayamindrAya droNIyA | piNDaH, tujjhavi a imotti svAhA-tavApyayaM piNDaH svAhA 'veudhitti vikRtaM zarIraM karoti pizAcagRhIta iva, evaMvidha vRttiH sAdhuM dRSTvA so'pyagArI 'doccA' iti bhayena 'NIti' nirgacchati, muNi pisA)U tti kAUNaM' pizAco'yamitikRtvA / evaM| // 52 // tAvadabhyantarasthasAgArikadarzane bhuJjAnasya vidhiruktaH, yadA tu punarbahirvyavasthita eva ebhiH sthAnAntaraM pazyati tadA ko| vidhiH? ityata AhatigheNa va mAleNa ca vAupaveseNa ahava saDhayAe / gamaNaM ca kahaNa Agama dUrabhAse vihI innmo||50||(bhaa0) I yadA tu sAgAriko bahirvyavasthita eva sAdhu tIneNa-chidreNa kuTikApabaddhakena kaTakena pazyati, 'mAleNa vattiA mAle-uparitalacyavasthito yadA kadAcicchaThatayA pazyati, 'vAupavesaNa'tti, athavA 'vAyupravezena' gavAkSeNa zaThatayA pazyati, athaveti vikalpArthaH, etenAnyena vA pradezena 'zaThatayA' dhUrtatayA pazyati, dRSTvA ca gamanaM ca karoti sa sAgArikA, 'kahaNaM|ti gatvA cAnyebhyaH kathayati-yadutAgacchata pazyata patrake bhuJjAnaH sAdhuISTa iti, tatra 'Agama'tti te'pyAgacchanti, pazyAmaH kimetatsatyaM na veti, 'dUrabhAse vihI iNamo dUrAdAgacchatA abhyAsAdvA''gacchatA 'vihI iNamo' vidhiH 'ayaM vakSyamANalakSaNo bhavati / kazcAsau vidhirityata AhathovaM muMjai bahuaM vigiMcaI paramapattapariguNaNaM / pattesu kahiM bhikkhaM diTTamadiDe vibhAsA u / / 59 // (bhA0) anukrama [155] // 52 // Duratirary.com ~115~ Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [157] .. "niyukti: [94...] + bhASyaM [59] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||59|| yadi tAvaDUre sAgArikAstataH sa sAdhuH 'thovaM bhuMjati stokaM bhuGkte, bahubhaktaM 'vigicati' tyajati gartAdau-alpasAgArikaM karoti dhUlinA yA AcchAdayati, adhAbhyAsa eva sAgArikAstataH 'thovaM bhuMja'tyanyathA vyAkhyAyate-stokaM bhute yAvanmAtraM mukhasyAntastiSThati tAvanmAtrameva bhute, zeSa parityajatIti prAgvat , 'paumapatta'tti padmapatrasadRzaM nilepanaM pAtre karoti 'pariguNaNa'tti svAdhyAyaM kurvstisstthtiiti| evaM ca vyavasthitasya sAdhoste sAgArikAH prAptAH, te ca prAptAH santa idaM pRcchanti-14 'kahiM bhikkhaMti ka tvayA bhikSA kRteti / tatra 'dihamadihe vibhAsA u' dRSTe'dRSTe ca 'vibhASA' vikalpanA kAryA, yadi dRSTo bhikSAmaTana tata idaM vakti-tatreva zrAvakAdigRhe bhakSayitvA ihAgata iti / atha na dRSTo bhikSAmaTastataH- 8 ahiTe kiM velA tesi nibaMdhami dAyaNe khiMsA / ohAmio u baDuo vaNNo apahAvio tahi // 6 // adRSTe satIdaM vaktavyaM-kiM velA vartate bhikSATanasya !, athaivamapyuktAnAM patrakadarzane nirbandhaH tato 'dANatti darzayati | patraka, dRSTe ca patrake sati 'khiMsati' te sAgArikAstaM baTuka jugupsante-dhik tvAmasamIkSitabhASiNamiti / tataH kiM jAtam ?-8 'ohAmio u vaDuoM' apabhrAjito baTukastiraskRta ityarthaH / varNazca-yazaH prakhyApitaM tatreti-tasmin bhojnvidhii| 'suNNa' ityayamavayavo vyAkhyAtA, idAnIM 'bahiM sAgAra'tti amumavayavaM vyAkhyAnayannAha,suNNagharAsai bAhiM devakulAIsu hoi jayaNA u / tegicchidhAukhobho maraNaM aNukaMpapaDiaraNaM ||31||(bhaa0) zUnyagRhasyAsati-abhAva 'bAhiM devakulAIsu hoti jayaNA u' tato bahirdevakulAdI prajatti, tatrApi devakulAdau vanagaharAdI iyameva yatanA karttavyA 'bAhiM saMsadda laTThIe dAraghaTTaNa' ityevamAdi sarva karttavyam / atha kathaM bahiH sAgArikasa dIpa anukrama [157] ~116~ Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [159] .. "niyukti: [94...] + bhASyaM [61] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||61|| vRttiH bhAbhA. 63 dIpa zrIogha- mbhavaH ?, ata Aha, 'tegicchitti 'cikitsakaH' vaidyaH sa kadAcittasya sAdhobhikSAmaTataH 'dhAtukhobhetti dhAtuvaiSamyaM dRSTvA bahirbhikSAniyuktiH idaM cintayati yadyasthAmavasthAyAmayaM sAdhurbhakSaNaM karoti tataH 'maraNati avazyameva niyate, sa vaidyaH 'aNukaMpatti anuka-1 vidhiH bhA. 1mpayA 'paDiyaraNa ti sAdhoranumArgeNa gatvA nirUpaNaM karoti, yadyayamidAnImeva bhakSayiSyati tato nivArayiSyAmi vaidyaka-18|60 vaidyaH zAstraparIkSaNaM vA kRtaM bhavati, evamasau vaidyastasya sAdhoranumArgeNa gatvA lInastiSThati sAdhurapi, bhA61-62 iriyAi paTikato pariguNaNaM saMdhiA bhi kA guNiA ? / amhaM esuvaeso dhammakahA duvihapaDivattI // 12 // anyagrAma nayanaM IryApathikApratikrAntaH san 'pariguNaNa'tti kiyanmAtrakamapi svAdhyAyaM karoti, asmiMzca prastAve sAdhuH samadhAtureva saMjAtaH,181 tatazca vaidyo'pi taM sAdhuM samadhAtuM dRSTvA idaM vakti-'saMhitA bhekA guNiyA saMhitA-carakasuzrutarUpA kA guNitA?-adhItA,yena hai |bhavatA''gamanamAtreNaiva na bhujhN| sAdhurapyAha-'amhaM esuvaesoM' asmAkamayaM sarvajJopadezaH, yaduta-svAdhyAyaM kRtvA bhujyata | 4 // iti / 'dhammakahA duvihapaDivattI' tatazcAsau sAdhurdharmakathAM karoti, pazcAttasya vaidyasya 'duvihapaDivatti'tti kadAcitsaMyato bhavet kadAcicchAvaka iti / idAnI bahirdevakulAdau bhunAnasya vidhiruktaH, yadA tu punardeSakulAdyapi sAgArikaipti bhavati tadA'nukUlamArgavyavasthitaM sthaNDila prati prayAti___thaMDillAsai cIraM nivAyasaMrakSaNAi paMceva / sesaM jA thaMDillaM asaIe aNNamAmaMmi // 13 // (bhA0) || // 53 // 'thaMDillatti sthaNDile gatvA bhuGkte, 'asatitti atha sthaNDilaM nAsti kSudhA ca pIkyate tato'sthaNDila eva 'cIranti cIrabhAstIya pAdayoradhastatazca bhute, kimarthaM punastaccIramAstIryate ? ata Aha-nipAtasaMrakSaNAya' parizATinipAtasaMrakSaNArtha, SAKA4%la anukrama [159] ~117~ Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [161] >> "niyukti: [94...] + bhASyaM [63] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| 545%255553* dIpa tayA hi parizAThyA nipatantyA pRthivIkAyAdi vidhvasyate iti / 'paMceti tatra cIropari asthaNDilasthaH kiyabhakSayati. bIn pazca vA kavalAn / 'sesaM jA dhaMDila' zeSa-aparaM bhaktaM tAvannayati yAvatsthaNDilaM prAptam / asaIe'tti apAntarAle 6 sthaNDilasthAsati 'aNNagAmaMmi'tti anyanAma prayAti, tatra ca sthaNDile muGga iti / idAnIM yaduktaM 'kAladuvetti niyuktikRtA tajhASyakRd vyAkhyAnayannAha apahupate kAle taM ceva dugAuyaM naikAme / gomuttiadahAisu muMjai ahavA pesesuN|| 14 // (bhA0) ___ atha tasya bhikSorgacchato yo'sAvabhipreto grAmaH sa krozAye saMjAtaH, tatra ca yadi kAlaH paryApyate tatastadbhaktaM pUrvagR-| hItaM parityajyAnyadhAti, athAstamayakAla AsannastataH 'taM ceva tti tadeva pUrvagRhItaM bhakta kSetrAtikrAntamapi bhute, 'dugAu naikAme'tti yadA tu kAlaH paryApyate tadA tatpUrvagRhItaM bhaktaM dviganyUtAtparato nAtikAmayati-na nayati, gabyUtadvaya eva tatparityajya yAti, tatra ca gataH kAle paryApyamANe'nyad grahISyatIti, yadA punastasya sAdhotrajataH krozadvayavyava-18 sthitagrAmasyArata Adityo'stamupayAti na cAntarAle sthaNDilamasti tadA 'gomuttigadaDDAdisu bhuje' gomUtradagdheSu dezeSu bhuJjIta, AdizabdAtsUkarotkIrNabhUpradezAdI bhuta iti, 'ahavA paesesu'tti yadi gomUtradagdhAdisthAnaM na bhavati tato dhamAdharmAkAzAstikAyakalpanA tasmin sthAne kRtvA bhute, etaduktaM bhavati-dharmAdharmAkAzAstikAyastirohitAyAM bhuvi arddha-15 vyavasthitaH, tatazcAnayA yatanayA sazUkatA darzitA bhavati / uktaM samjJidvAram , idAnIM sAdharmikadvArapratipAdanAyAhaviTThamadivA duvihA nAyaguNA ceva hu~ti anAyA / ahiDAvi aduvihA suamasua pasasthamapasasthA // 95 // anukrama [161] NEDurary.orm ~118~ Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [16] .- "niyukti: [15] + bhASyaM [64] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||64|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 54 // dIpa sAdharmikA dvividhAH-dRSTA adRSTAzca, 'nAyaguNA taha ya ceva aNNAyA' ye te dRSTAH sAdharmikAste dvividhAH-kadAci- anyanAmajJAtaguNA bhavanti kadAcidajJAtaguNAH, 'adihAvi a duvihA' ye'pyadRSTAH sAdharmikAste'pi dvividhAH-'suya asuyatti zrutaguNA azrutaguNAzca / 'pasatthApasatya'tti ye te jJAtaguNAste dvividhAH-prazastajJAtaguNA aprazastajJAtaguNAzca, ye'pi bhA. 64 |te'jJAtaguNAste'pi dvividhAH-prazastAjJAtaguNA aprazastAjJAtaguNAzceti, ye'pi te zrutaguNAste'pi dvividhAH-prazastazruta sAdharmikAH |guNA aprazastazrutaguNAzca, ye'pi te'zrutaguNAste'pi dvividhAH-prazastAzrutaguNA aprazastA zrutaguNAzca / Aha-ye dRSTAste na.pa.15 kathamajJAtaguNA bhavantItyata AhadihA va samosaraNe na ya nAyaguNA haveja te samaNA / suaguNa pasatya iyare samaNuniare ya sathi // 96 / / 'dRSTAH' upalabdhAH sAmAnyato jhaTiti kva ?-samavasaraNe' smAtrAdau, na ca jJAtaguNAste bhaveyuH zramaNAH, 'suyaguNapasattha iyaretti itare iti adRSTAnAM parAmarzaH, te adRSTAH suyaguNeti-zrutaguNA api santaH pasatthatti-prazastazrutaguNA gRhyante, tadanena suyaguNa pasatyatti bhAvitaM, iyaretti-itare ityadRSTAnAM parAmarzaH te adRSTAH zrutaguNA ityayamanantaragAthopanyastabhaGgakA ekaH sUcita iti 'samaNuniyare ya save'vi' sarve'pi caite zrutAdiguNabhedabhinnAH sAdhavaH samanojJAH itare ca-asamanojJA | iti ca, sAmbhogikA asAmbhogikAzcetyarthaH / idAnImeSAM zramaNAnAM sarveSAM madhye ye zuddhAsteSveva saMvasanaM karoti netare-18 viti, amumevArtha pratipAdayannAha // 54 // jai suddhA saMvAso hoi asuddhANa duviha paDilehA / abhitaravAhiriA duvihA dave a bhAve a // 17 // anukrama [162] 25555 ~119~ Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [165] .. "niyukti: [97] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||97|| dIpa da yadi zuddhAH-saMvAsazuddhAH, ke abhidhIyante !, prazasta zrutaguNAstathA prazastAjJAtaguNAzca, teSvevaMvidheSu saMvAsa-saMvasanaM karoti / 'hoi asuddhANa duviha paDilehA' bhavatyazuddhAnAM dvividhA pratyupekSaNA, tatrAzuddhA aprazastazrutaguNAstathA'prazastajJAtaguNA azuddhA abhidhIyante, tadviSayaM dvividhaM pratyupekSaNaM bhavati, katham -'abhitarabAhiriA' ekA abhyantarapratyupekSaNA'bhyantaretyarthaH, aparA bAhyapratyupekSaNA, 'dubihA dadhe ya bhAve ya' ekaikA ca pratyupekSaNA dvividhA, 'dave ya bhAve ya yA'sau abhyantarA pratyupekSaNA sA dravyato bhAvatazca bhavati, yA'pi vAhyA pratyupekSaNA sA'pi dravyato bhAvatazceti dvividhaiva / / idAnIM bAhyAM pratyupekSaNAM dravyataH pratipAdayannAha| ghaDAitaliadaMDaga pAuya saMlaggirI aNuvaogo / disi pavaNagAmasUria vitahaM puccholaNA dadhe / / 98 // 'ghaTAditti ghRSTA jabAsu dattaphenakA, AdizabdAtu mahA tuppoDAdayo gRhyante, 'taliga'tti sopAnakAH-upAnabUDhapAdAH 'daMDaga'tti citralatAdaNDakairgRhItaiH 'pAuyamiti prAvRtaM yathA saMyatyaH prAvRNvanti kalpaM tathA taiH prAvRtaM 'saMlaggiritti parasparaM hastAvalagikayA prajanti, athavA saMlaggirIti yugalitA brajanti, 'aNuvaogo'tti anupayuktA prajanti, IryAyAmanupayuktAH, evaM bahirbhuvaM gacchantaH pratyupekSitAH, idAnI sajJAbhUmIprAptAna saMyatAn pratyupekSate-disi'tti AgamoktadigviparyAsenopavizanti, 'pavaNa'tti pavanasya pratikUlamupaveSTavyaM te tu AnukUlyena pavanasyopavizanti, 'gAma'tti grAmasyAbhimukhenopaveSTavyaM, te tu pRSThaM dattvopavizanti, 'sUriyatti sUryasyAbhimukhenopaveSTavyaM, te tu pRSThaM dattvopavizanti / eva mukkena prakAreNa vitathaM kurvanti, 'uccholaNa'tti purISamutsRjya prabhUtena payasA kSAlanaM kurvanti, 'dadhe'tti dvAraparAmarzaH, iyaM mo01 anukrama [165] For P OW ~120 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [166] >> "niyukti: [98] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: sAdhuparIkSA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||28|| zrIoSa- tAvadvAhyA dravyataH pratyupekSaNA / Aha-anantaramAthAyAM abhyantarAyAH pratyupekSaNAyAH prathamamuphnyAsaH kRtaH, tatastAmeva niyuktiH vyAkhyAtuM yuktaM na tu bAhyAmiti, ucyate, prathamaM tAvadvAyaiva pratyupekSaNA bhavati pazcAdAbhyantarA, ato vAdyaiva vyAkhyA-1 droNIyA yate, Aha-kimitItthameva nopanyAsaH kRtaH1, ucyate, abhyantarapratyupekSaNAyAH prAdhAnyakhyApanArthamAdAbupanyAsaH kRtaH / / vRttiH evaM tAbadbAhyA pratyupekSaNA dravyatto'bhihitA, idAnIM bAhyAM pratyupekSaNAM bhAvataH prtipaadynnaah||55 vikahA hasijaggAiya bhinnakahAcaknavAlachaliakahA / mANusatiriAvAe dAyaNaAyaraNayA bhAve // 19 // KI 'vikathA virUpA kathA athavA 'vikathA' strIbhaktacaurajanapadakathA tAM kurvanto brajanti, tathA hasanta udgAyantazca brajanti, 'bhinnakaha'tti maithunasaMbaddhA rAbhasikA kathA tAM kurvanso brajanti, 'cakavAla'tti maNDalavandhena sthitA vrajanti, 'chaliakahatti SaTpajJakagAthA: paThanto gacchanti, tathA 'mANusatiriAvAe'tti mAnuSApAte tiryagApAte samjhAM vyutsRjanti, 'dAyaNa'tti (darzanatA) parasparasyAGgulyA kimapi darzayanti iyameva AcaraNatA darzanatA''caraNatA, bhAvetti dvAraparAmarzaH, iyaM bAhyabhAvamaGgIkRtya pratyupekSaNA, evaM bAhyapratyupekSaNayAzuddhAnapi sAdhUna dRSTvA pravizati, kadAcitte guroranAdezenaiva evaM kurvanti / etadeva pratipAdayannAhabAhiM jaivi asuddhAtahAvi gaMtUNa guruparikkhA |ahv visuddhA tahavi u aMtodubihA u pddilehaa||10|| | bAhyapratyupekSaNAmaGgIkRtya yadyapyazuddhAstathA'pi pravizya guroH parIkSA kartavyA, athavA bAhyapratyupekSaNayA vizuddhA eva bhavaMti tathA'pi tvantaH-abhyansarataH abhyantarAM pratyupekSaNAmAzritya dvividhaiva pratyupekSaNA bhavati karttavyA-vyato bhAva dIpa anukrama [166] 55 ~121 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [168] .. "niyukti: [100] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3.... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||100|| SSC vacaidAnImasau abhyantarapratyupekSaNAmaGgIkRtya dravyataH parIkSAM karoti sAdharmikAsanneSu kuleSu bhikSAcaryAyAM praviSTaH sampavisaMtanimittamaNesaNaM va sAhaha na erisA samaNA / amhaMpi te kahatI kukhuDasariyAiThANaM ca // 101 // pravizan bhikSArtha nimittaM pRcchacate gRhaspaistatazca na kathayati, 'aNesaNaM' aneSaNAM gRhasthena kriyamANAM nivArayati, 'na erisA samaNA' nAsmadIyA evaMvidhAH zramaNAH, asmAkaM hi te nimittaM kathayanti aneSaNIyamapi gRhanti evamabhidhIyate gRhasthena, 'kukuDa'si kukuDaprAyo'yamiti / evaM tAvanikSAmaTatA pratyupekSaNA kRtA, idAnIM dUrastha pavopAzrayapratyupekSaNAMsa karoti-'khariAdivANa'ti khariyA-tyakSarikA tatsamIpe sthAna-upAzrayaH, AdizabdAcarikAdisamIpe vA / iyaM tApa-16 hAdasatighAhyA pratyupekSaNA kRtA, idAnImupAzreyAbhyantare dravyamatyupekSaNAM kurvannAha dabaMmi ThANaphalae sejjAsaMthArakAyauccAre / kaMdappagIyavikahA buggahakiDDA ya bhAvaMmi // 102 // dravyamitti dvAraparAmarzaH, 'ThANaphalae'tti sthAna-avasthitiH, phalakAnAmavasthitiM pazyati, tAni hi varSAkAla eva gRhyante na zeSakAle, sa tu praviSTaH zeSakAle'pi phalakAni gRhItAni pazyati, 'sejjA' iti zerate'syAmiti zayyA-AstaraNaM tadAstRtamevAste, saMsArakAH-tRNamayAH, prakIryante'dhastRNAni svapadbhistaM saMstArakaM pazyati, 'kAya'tti kAyikAbhUmi gRhasthasaMbaddhAM pazyati, 'uccArati gRhasthaiH saha purISavyutsarga kurvanti, athavA 'uccAra'ti zleSmaNaH pariSThApanamaGgaNe kurvanti, 18 evaM sa sAdhuH pravizati / iyamabhyantarA dravyapratyupekSaNA, idAnImabhyantarAM bhAvapratyupekSaNAM pratipAdayannAha-kandarpagIta dIpa anukrama [168] ~122~ Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [170] - "niyukti: [102] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||102|| vRttiH / dIpa zrIogha- |vikathAH kurvanti, tathA 'buggaha'tti vigrahaH kalahasaM kurvanti, 'kiDDu'tti pAzakakapardakaiH krIDansi, 'bhAvaMmi' bhAvaviSayA sAdhuparIkSA niyukti pratyupekSaNA / uktA abhyantarA bhAvapratyupekSaNA, idAnImetaddoSavarjiteSu saMyateSu pravizati, etadevAha ni.101droNIyA saMviggesu paveso saMvigga'maNuna bAhi kihakammaM / ThavaNakulApucchaNayA ettocia gaccha gavisaNayA // 10 // 1302-12 sthAnavidhi: saMvinA-mokSAbhilASiNasteSu pravezaH kartavyaH samanojJeSu / atha samanojJA na santi tataH 'saMvigga'maNuNNa'tti saMvijJeSu amanojJeSu pravezaH, tatra ca 'bAhi'tti bahireva pravizannupakaraNamekasmin pradeze muzcati, tataH 'kitikammati taduttarakAlaM vaMdanA 104 karoti, tataH 'ThavaNakulApucchaNayA' sthApanAkulAni pRcchati bhikSArtha, tataste kathayanti-amukatrAmukAni / 'ettocci gacchatti asyA eva bhikSATanabhUmergamiSyAmi, ityevaM bravIti / 'gavesaNayatti taM tasmAtrAmAdernirgataM na nirgatamiti vA evaM gaveSaNaM kurvanti / uktaM sAdharmikadvAram, idAnIM vasatidvAramabhidhIyate, sa ca sAdhurgacchan astamanasamaye vasatiM nirUpayati, sA ca eSu sthAneSu nirUpaNIyA___saMviggasaMnibhaSThaga sunne niiyAi motu hAcchaMde / baccatassetesuM vasahIe maggaNA hoi // 104 // 'saMviggesu vasatimaggaNA hoi' savineSu vasatimArgaNA karttavyA, sajI-zrAddhaH bhadrakaH-saMvignabhAvitastasmin vA vasatimArgaNA // 56 // karttavyA, tadabhAve zUnyagRhAdau vasatimArgaNA kartavyA, "NitiyAdi tti nityavAsAdiSu, AdizabdAtpArzvasthAdayakhayo hai gRhyante, teSu vasatimArgaNaM karttavyaM, 'mottuhAcchaMde'tti muktvA yathAcchandAn svacchandAnityarthaH, tatra vasatirna mRgyate, anukrama [170] vasati-sthAna saMbaMdhI vidhAnaM ~123~ Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [172] .. "niyukti: [104] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3.... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||104|| dIpa vrajataH sAdhoreteSvanantaroditeSu vasatermArgaNA-anveSaNaM karttavyam / iyaM dvAragAthA vartate / idAnImetAmeva gAthA pratipadaM vyAkhyAnayannAhavasahI samaNuNNesuM niiyAdamaNupaNa aNNahi nivee|sNnigihi itthirahie sahie vIsuMgharakaDIe // 10 // Baa vasatiranveSaNIyA, ka, ata Aha-'samaNuNNesuM' saMvignasamanojJeSu AdI vasatiranveSaNIyA, 'nitiyAdamaNunna aNNahi | nivee' atha tu tatra nityavAsthAdayaH amanojJA anyasAmAcArIpratibaddhA vA bhavanti, AdizabdAtpAbhrasthAdayo gRhyante, tatazcaiteSu vidyamAneSu naiteSAM madhye nivasitavyaM, kintu 'aNNahi anyatra vasatiM kRtvA 'Nivede nivedayitvA eSAmeva-yathA'mumin ahaM vasiSyAmi pratijAgaraNIyo bhavadbhiriti, kvAsau nivasati ? kiMviziSTe vA gRhe nivasati ?-sajJI-zrAvakaH, drAsa ca yadi mahilayA rahitastatastadgRhe vasati, adhAsau nAsti tataH 'gihitti gRhI bhadrako'tra sUcitaH, sa ca khiyA rahi tastatsamIpe vasati, atha bhadrako'pi khIrahito nAsti kintu sahitaH khiyA, tataH sahite-khIyukte sati 'vIsuti pRthae nivasati, ka-'gharakuTIe' tasyaiva gRhasthasya bahiravasthitaM dhanakAdi, athavA tatphalahikAntargatakuvyAM vA nivasati / dra da atha bhadrakAdigRhaM nAsti tataH zUnyagRhe nivasati / kiMviziSTe ?, ata AhaHI ahaNuyAsibha sakavADa nidhile nicale vasai suNNo / aniveieyaresiM gelane na esa amhaMti // 106 // 1 | 'ahuNuvAsiyatti adhunA yadudvasitaM tadapi sakapArTa yadi bhavati tadapi nirbilaM bhavati nirbilamapi yadi nizcala bhavati na patanabhayaM yatra tatra vasitavyaM, tatra caite gAdhopanyastAnAM caturNI padAnAM poDaza bhaGgakA niSpadyante, sa caivaMvighe gRhe anukrama [172] For P OW ~124~ Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [174] .- "niyukti: [106] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||106|| zrIogha-18 vasatiM kathavitvA nityavAsyAdInAM yathA'hamatroSito bhavadbhirbhalanIyo, yadA punaH 'aNiveditetaresiti yadA tu nitya-sthAnavidhiH niyuktiH davAsyAdInAmanivedya vasati, tatra ca upitaH san daivayogAd glAnaH saMjAtastato glAnatve sati nityavAsyAdInAM sa gRhastha ni. 105droNIyA Agatya kathayati-yaduta prabajito'paTuH saMjAtaH, te nityavAsyAdayo'smAkaM na kathitamitikRtvA evaM avate-'na esa amheM 109 ti na eSo'smArka-nAyamasmadgocare, yadA tu punaH pUrvoktAnAM sarveSAmevAbhAvaH saMjAtaH, kintu tasmin kSetre nityavAsvAdayaH santi tatasteSveva vasitavyam , etadevAhanIyAiaparibhutte sahieyara pakkhie va sajjhAe / kAlo sesamakAlo vAso puNa kAlacArIsu // 107 // nityavAsyAdI vasati, AdizabdAdamanojJeSu vasati, kathamityAha-'aparibhuttetti tairnityavAsyAdibhiryaH pradezastasyA vasate paribhuktaH-anAkrAntastasmin pradeze aparibhukte ca sati vasati, sahitetara'si te ca nityavAsthAdayaH sahitetare saMhitAHsaMyatIbhiryuktAH kecana nityavAsyAdayo bhavanti, itare ityapare saMyatIrahitA bhavanti, teSu ca nivasati / ye te saMyatIbhiryukAste dvividhAH-eke kAlacAriNIbhiH saMyatIbhiryuktAH, tatra nivasatyeva, apare akAlacAriNIbhiH saMyatIbhiryukAH, kazca kAlaH', 'paksie va sajjhAe'tti tAH saMyatyaH pAkSikakSAmaNArthamAgacchanti svAdhyAyArtha vA, ayaM kAlaH, zeSastu akAlA, tatra 'vAso puNa kAlacArIsu' vAsastu tasya sAdhoH kAlacArizramaNIyukteSu bhavatIti / atha kAlacArisaMyatIyuktAH // 57 // sAdhavo na santi tataH teNa paraM pAsatthAiemu na ya vasaikAlacArIsu / gahiAvAsagakaraNaM ThANaM gahieNagahieNaM // 108 // CCESSA dIpa anukrama [174] REnatuMIMora ~125 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [176] .- "niyukti: [108] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||108|| tataH pArthasthAdiSu vasati, na ca vasatyakAlacArisaMyatIyukteSu, teSu ca pArzvasthAdiSu ko vidhirityetadAha-'mahiAvA-18 * sagakaraNa ti gRhItena, kena-upadhinA, anikSiptenetyarthaH, Avazyaka-pratikramaNaM karoti, tatazca pratikrAnte sati tatraiva da 8ThANa'ti kAyotsarga karoti / 'gahieNa'gahieNati yadi zaknoti tato gRhItenopakaraNena kAyotsarga karoti, atha na zakroti tataH 'agahipaNa'ti agRhItenopakaraNena kAyotsarga karoti / atha kAyotsarga kartuM na zakroti zrAntaH san tataH-18 nisia tuyaNa jaggaNa virAhaNabhaeNa pAsi nikkhivai / pAsasthAINevaM niie navaraM aparibhutte // 109 // tato niSaNNaH-upaviSTaH gRhItenopakaraNenAste 'tuaTTaNa ti tvagvarttanaM-nimajjanaM karoti, gRhItenopakaraNena karoti 6 yadi zaknoti, 'jaggaNa'tti yadivA gRhItenaivopakaraNena jAgradAste, na svapiti, atha jAgaraNamapi karnu na zaknoti tataH virAhaNabhaeNati virAdhanAbhayena-pAtrakabhaGgabhayenopakaraNaM pAbeM nikSipati, tataH svapiti nikSiptopakaraNaH san , 'pAsasthAdINevaM' pArzvasthAdInAM saMvandhinyA vasatI evaMvidho vidhiH-uktalakSaNo draSTavyaH / 'niie navaraM aparibhutte' niyatavAsinAM | vasatau ayaM vidhijJeyaH, yaduta-"gahiAvAsayakaraNa mityAdi, yadi paraM aparibhukte pradeze pAtrAdyupakaraNaM sthApayitvA svapitIti / yathA pArzvasthAdiSu vasato vidhiruktaH, evaM ahAcchaMde'pi vidhiriti, ata Ahaprameva ahAcchaMde paDihaNaNA jhANa ajjhayaNa kannA / ThANaTTio nisAme suvaNAharaNA ya gahieNaM // 11 // yaH pArthAsthAdau vasato vidhiH pratipAditaH evameva ahAcchande'pi vidhidraSTavyaH, kevalamayaM vizeSaH-'paDihaNaNa'tti tasya ahAcchandasya dharmakathAM kurvato'sanmArgaprarUpikA tena sAdhunA 'pratihananaM vyAghAtaH karttavyaH, yathaitadevaM na bhavati, dIpa anukrama [176] RELIGunintentiaTATE ~126~ Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [178] >> "niyukti: [110] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||110|| dIpa anukrama [178] zrIogha-10'jhANa'tti atha taddharmakathAyAH pratighAtaM kartuM na zaknoti tato dhyAnaM karoti, dhyAyannAste dharmadhyAna, atha tathA'pi dharmakathAM sthAnavidhiH karoti tataH 'ajjhayaNa'tti dharmakathAvyAghAtArthamadhyayanaM karoti, atha tathA'pi na tiSThati tataH kau~ sthagayati ni. 109. droNIyA 110 dharmakathAvyAghAtArthamiti / athavA 'suvaNAharaNA yatti suptaH san AharaNA-ghorayati ghoraNaM karoti mahatA zabdena, so'pi vRttiH sthAnakAra| nirviNNaH san upasaMharati dharmakathAmiti / uktaM vasatidvAraM, SaSThe dvAre sthAnasthito bhavati idamuktaM, sa ca ebhiH kAraNaiH- NAni // 58 // asive omoyarie rAyaduTTe bhae naduTTANe / phiDiagilANe kAlagavAse ThANahio hoi // 111 // ni. 111 'asive' devatAjanitopadrave sati tasmin yatrAbhipretaM gamanaM kadAcidapAntarAle yA bhavati tatazcAnena kAraNena sthAnasthito bhavati, 'omoyarietti durbhikSaM vivakSite deze jAtamapAntarAle vA tatazca sthAnasthito bhavati, 'rAyaduDhetti rAjadviSTa / kadAcittatra bhavatyabhipretadeze antarAle vA tenaiva kAraNena sthAnasthito bhavati, 'bhapatti mlecchAdibhayaM vivakSite deze apAntarAle vA tena kAraNena sthAnasthito bhavati, 'naitti kadAcinnadI vivakSite deze'pAntarAle vA bhavati tena pratiba-18 ndhena sthAnasthito bhavati ('uhie'tti kadAcittatrApAntarAle vA udvasitaM jAtaM tena kAraNena sthAnasthito bhavati) 'phiDiya'tti kadAcidasAvAcAryaH tasmAt kSetrAt cyutaH-apagato bhavati tatazca tAvadAste yAvadvArtA bhavati, anena kAraNena sthAnasthito bhavati / 'gilApo'tti glAnaH kadAcinmanAm bhavati svayaM kadAcidanyaH kazcid glAno bhavati tena pratibandhena / sthAnasthito bhavati / 'kAlagaya'tti kadAcidasAvAcAryaH kAlagato-mRto vA bhavati, yAvattanizcayo bhavati tAvatsthAna % % 2- wirmlainginrary.orm ~127~ Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [179] .- "niyukti: [111] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata pAni gAthAMka ni/bhA/pra ||111|| sthito bhavati / 'vAsati varSAkAlaH saMjAtastatastatpratibandhAtsthAnasthito bhavati-tatraiva grAmAdAvAste / iyaM dvAragAthA, | idAnI niyuktikAra eva kAniciTThArANi vyAkhyAnayanAhatattheca aMtarA vA asivAdI sou priryss'sii|sNcikkhe jAva sivaM ahavAcI tetao phiDiA // 11 // sthAnakAra'tatreti yo'sau vivakSito dezaH 'antarA' antarAle vA asivAdayo jAtA iti 'zrutvA' AkarNya, AdigrahaNAdavamodarikArAjadviSTabhayAni parigRhyante 'parirayassa'saItti bhamADayassa 'asati' abhAve tiSThati, etaduktaM bhavati-yadi gantuM ni. 112 dazaknoti bhramiNA tato'pAntarAlaM parihatyAbhilaSitaM sthAnaM gacchati / atha na zakyate gantuM tataH 'saMcikkhe'tti saMtiSThet , bhA.65-66 kiyantaM kAlaM yAvadata Aha-'jAva sivaM' 'yAvacchivaM nirupadravaM jAtamiti / 'ahavAvI te tato phiDiA' athavA 'te' AcAryAdayaH 'tasmAt kSetrAt 'apagatAH' bhraSTA iti, tatazca vArtopalambha yAvattiSThati / idAnIM bhASyakRcchepadvArANi 3 vyAkhyAnayannAhapuSaNA va naI caumAsabAhiNI nayi a koi uttaare|ttvNtraav desova uDiona ya lagabhai pabattI // 65 // (bhA0) 'pUrNA' bhRtA, kA ?-nadI, kiMviziSTA ?-caturmAsavAhinI, na kazciduttArayati, tato'pAntarAla eva tiSThati / tatra' | antarAle vA dezaH 'utthitaH' udvasitaH, na ca 'pravRttiH vArtA labhyate atastiSThati tAvat,phiDiemu jA pavittIsayaM gilANo paraM va paDiyarai / kAlagayA va pavattI sasaMkie jAba nissNkN||66||(bhaa0) 'phiDitesu' tasmAtkSetrAdapagateSu satsu 'jA pavattI' yAvadvArtA bhavati tAvattiSThati, tathA 'sayaM gilANoM' svayameva glAno dIpa anukrama [179] ~128~ Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [180] ." "niyukti: [112] + bhASyaM [66] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: caturmAsI prata gAthAMka ni/bhA/pra ||112|| vRttiH dIpa zrIogha- jAtastatastiSThati, 'paraM va paDiyaraI' anyaM vA glAnaM santaM praticarati / dvAram / 'kAlagayA va pavattI' athavA kAlagatAsta niyuktiH AcAryA ityevaMbhUtAH pravRttiH zrutA-ataH 'sasaMkite jAva nIsaMka' sazaGkAyAM-vArtAyAmanizcitAyAM tAvadAste yAva- sthAnavidhidroNIyA || nimzavaM saMjAtamiti // ni.113| vAsAsu umbhiNNA bIyAI teNa aMtarA ciTTe / tegichi bhoi sArakkhaNahaDhe ThANamicchati // 113 // 114 // 59 // | varSAsu udbhinnA bIjAdayaH, AdizabdAdanantakAyaH, tena kAraNenApAntarAla eva tiSThati, tatra ca varSAkAlapratibandhAdAmAdau tiSThan kiM karoti ?-'tegicchi cikitsakaH-vaidyastamApRcchati, yathA tvayA mameha tiSThato mandasya bhalanIyam / / 4 bhoi'tti 'bhogika' grAmasvAminaM pRcchati, kimarthaM punarvaidyabhogikayoH pracchanaM karotyata Aha-'sArakkhaNahahe vaidyaM pRcchati mandatAyAM satyAM dRDhIkaraNArtha, bhogika pRcchati saMrakSaNArtha paribhavAdeH, tataH sthAna-vasanamicchanti, keSvityata Aha saMviggasaMnibhaga ahappahANesu bhoiyaghare vA / ThavaNA AyariyassA sAmAyArI pauMjaNayA // 114 // __ vaidyabhogikayoH kathayitvA saMvigneSu-mokSAbhilASiSu tiSThati / 'saNNi'tti samjhI-zrAvakastahahe tiSThati, bhadrakaH sAdhUnAM tadgRhe vA nivAsaM karoti / ahappahANesutti yathApradhAneSviti-yo yatra grAmAdau pradhAnaH teSu yathApradhAneSveva pradhAnataH tisstthti| eteSAmabhAve 'bhoiyaghare vatti 'bhogikagRhe vA' grAmasvAmino gRhe vA tiSThati, tatra ca tiSThan kiM karotItyata Aha-'ThavaNA // 59 // AyariyassA' daNDakAdikamAcArya kalpayati nirAbAdhe pradeze, ayaM mamAcArya iti, tasya cAgrataH sakalAM cakravAlasAmAcArI prayur3e, nivedya karotItyarthaH / eSa ekaH kAraNikA, etacca kAraNikadvAraM, anukrama [180] RELIGunintentiational ~129~ Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [185] .- "niyukti: [115] + bhASyaM [66...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata X gAthAMka ni/bhA/pra ||115|| evaM tA kAraNio duijjai jutta appamAeNaM / nikAraNi etto cahao AhiMDio ceva // 115 // evaM tAvat kAraNiko 'dUijAI viharati, kathaM viharati ?-'jutto appamAeNa' apramAdena yuktaH prayatnapara ityarthaH, niSkAraNikaH itaH ata amucyate,sa dvividhaH-caio-tyAjitaHsAraNAvAraNAdibhistyAjitaH, AhiNDakaH-agItArthaH stUpAdida drshnprvRttH| tatra tAvatyAjita ucyate jaha sAgaraMmi mINA saMkhohaM sAgarassa asahaMtA / niti tao suhakAmI niggaya mittA vinassaMti // 116 // 18 TrA yathA 'sAgare' samudre 'mInAH' matsyAH saMkSobhaM sAgarasya asahamAnA nirgacchanti tataH samudrAt 'sukhakAminaH' sukhAbhilASiNo, nirgatamAtrAzca vinazyanti // evaM gacchasamuhe sAraNavIIhiM coiyA saMtA / niti tao suhakAmI mINA va jahA viNassaMti // 117 // evaM gacchasamudre sAraNAvAraNA eva vIcayastAbhistyAjitAH santo nirgacchanti tato gacchasamudrAtsukhAbhilASiNo mInA iva-mInA yathA tathA vinazyanti / uktaM tyAjitadvAram , idAnImAhiNDaka ucyate ucaesa aNuvaesA duvihA AhiMDaA samAseNaM / uvaesa desadasaNa aNuvaesA ime hoMti // 118 // upadezahiNDakA anupadezahiNDakAca, evaM dvividhA hiNDakAH 'samAsataH' sopeNa / 'uvaesa'tti upadezahiNDako yo| dezadarzanArtha sUtrArthobhayaniSpanno 'hiNDate' viharati / 'aNuvadesa'tti anupadezAhiNDakA ime bhavanti vakSyamANakAcake thUbhe paDimA jammaNa nikkhamaNa nANa nivANe / saMkhaDi vihAra AhAra uvahi taha dasaNaTTAe // 119 // dIpa anukrama [185] ~130 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [189] .- "niyukti: [119] + bhASyaM [66...] + prakSepaM [3.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH // 6 // prata gAthAMka ni/bhA/pra ||119|| kAraNAkAraNakAkitvaM ni. 115. 122 'cakra' dharmacakraM 'stUpo' mathurAyAM 'pratimA' jIvantasvAmisaMbandhinI puriphAyAM pazyati, 'jammaNa ti janma-yatrArhatA saurikapurAdau brajati niSkramaNabhuvaM-ujjayantAdi draSTuM prayAti jJAnaM yatrayotpannaM satpradezadarzanArthaM prayAti nirvANabhUmi- darzanArthaM prayAti / saMkhaDIprakaraNaM tadarthaM brajati, 'vihAre'ti vihArArtha brajati, sthAnAjINa mamAtreti, 'AhAra'tti yasmin viSaye svabhAvenaiva cAhAraH zobhanastatra prayAti / 'uvahitti amukatra viSaye upadhiH zobhano labhyata ityataH prayAti 'taha dasaNavAe tathA ramyadezadarzanArtha prajati / ete akAraNA saMjayassa asamatta tadubhayassa bhave / te ceva kAraNA puNa gIyatvavihAriNo bhnniaa||12|| | etAnyakAraNAni saMyatasya, kiMviziSTasya ?-'asamattatadubhayasya' asamAptasUtrArthobhayasya saMyatasya bhavanti akAraNA nIti / 'te cebatti tAnyeva dharmacakrAdIni kAraNAni bhavanti, kasya !-gIyatvavihAriNo' gItArthavihAriNaH sUtrArthobhayaniSpannasya darzanAdisthirIkaraNA) viharata iti / tathA cAhagIyastho ya vihAro bihao gIyatvamIsio bhnnio| etto tahaa vihAro nANunAo jiNavarehiM // 121 // ___'gIyasthoM' gItArthAnAM 'vihAraH viharaNamuktam / 'biito gIyatthamIsioM' dvitIyo vihAraH-dvitIya viharaNaM gItArtha- mizra-gItArthena saha, itastRtIyo vihAro 'nAnujJAto' nokto jinavaraiH, kimarthamityata Aha| saMjamaAya virAhaNa nANe taha dasaNe carite a| ANAlova jiNANaM kubai dIhaM tu saMsAraM // 122 // dIpa anukrama [189] 60 Oneioranmom ~131~ Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [192] ." "niyukti: [122] + bhASyaM [17] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||122|| saMyamavirAdhamA AtmavirAdhanA tathA jJAnadarzanacAritrANAM virAdhanA AjJAlopazca jinAnAM kRto bhavati, sathA maNIkatArtha ekAkI hiNDan karoti dIrgha ca saMsAramiti / idAnImenAmeva gAthA bhASyakArI vyAkhyAnayanAha| saMjamao chakAyA AyATa vijIragelo / nANe nANAyAro desaNa caragAibuggAhe // 67 // (bhA.) 'saMjamato chakAyA' saMyamavirAdhanAmaGgIkRtya paTTAyavirAdhanA saMbhavati / 'Aya'tti AtmavirAdhanA saMbhavati, kathaM , 'kaMTa'dvi'mIragelaNNe kaNTakebhyaH asthizakalebhyaH AhArasyAmaraNena tathA glAnatvena / 'nANe jJAnavirAdhanA bhavati, kathaM / sa hiNDan jJAnAcAraM na karoti, 'dasaNa caragAiDaggAhe' darzanavirAdhanA, kathaM saMbhavati', sa hyagItArthazcarakAdibhiyudAhAyate, tatazcApaiti darzanam , kiM punaH kAraNaM cAritraM na vyAkhyAtam !, ucyate, jJAnadarzanAbhAve cAritrasyApyabhAva eva draSTavyaH / dvAram / evaM tAvadekaH kAraNiko 'nikAraNio ya sovi ThANaDio dUtijaMtao ya bhaNio idAnImanekAn pratyupekSakAn pratipAdayannAha gAvi hoMti duvihA kAraNanikAraNe duvihbheo| jaM etthaM nANasaM tamahaM boccha samAseNa // 12 // aneke'pi dvividhA bhavanti, katamena dvaividhyena !, ata Aha-kAraNanikAraNitti kAraNamaGgIkRtya akAraNaM cAgI kRtya dvividhAH, 'duvida bheda'tti punardividho bhedaH, ye te kAraNikAste sthAnasthitA dUijjamAnAca, ye'pi te niSkAraNidikAste'pi sthAnasthitA dUijamAnAzca / tattha je kAraNiA dUtijjatagA ThANadviA a te taheca asivAdIkAraNehiM jahA evaM egasa gamaNamiti vakkhANateNa bhaNiya, mevi nikAraNibhA pahajatA ThANadviA ya te'vi taha va zUbhArahi, dIpa anukrama [192] . ~132~ Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [194] ." "niyukti: [123] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [ur . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||123|| dIpa zrIogha- jaM ettha nANattaM yadatra nAnAtvaMnyo vizeSastamahaM vakSye samAsataH / idAnImanantaragAthoktAH sarva eva sAmAnyena catu- agItArthaniyuktiHvidhAH sAdhavo bhavanti / vihAredodroNIyAlA ___jayamANA viharaMtA ohANAhiMDagA cauddhA cha / japamANA tattha tihA nANaTThA dasaNacaritte // 124 // pAH bhA.67 vRttiH 'yatI prayatne' 'yatamAnA' prayalaparAH 'viharantaH' viharamANA mAsakalpena paryaTantaH 'ohANa'tti avadhAvamAnAH, prama aneke prajyAto'vasarpanta ityarthaH, tathA 'AhiNDakAH' bhramaNazIlAH, evamete caturvidhAH, idAnIM "yathoddezaM nirdezaH" iti nyAyA-10 tyupekSakAH nyAyAni . 123dyatamAnA jacyante-'jayamANA tattha tihA' yatamAnAstriprakArAH, kathaM, 'nANadasaNacaritte' tattha NANaDDA kathaM jayanti !,8| 125 jadi AyariANaM jai subhe astho vA paggahia aNNA ya se sattI asthi ghernu dhAre vA tAhe visajjAvettA attANaM annao vaccaMti, evaM ceva desaNapabhAvagANaM satthANaM ahAe vaccaMti, tatvArthAdInAM, tathA carittadvAe desaMtaraM gayANa keNai kAraNaNaM, vattha jadi puDhavikAiyAi pauraM tato na carittaM sujjhai tAhe niggacchanti, esA carittajayaNA khalu, evaM tivihA samAsato samakkhAyA / dAraM / idAnIM viharamANakA ucyante, ata Aha-'viharatAvi a duSihA' viharamANakA dviprakArA, gacchagatA niggayA ceva, etadeva vyAkhyAnayannAhapatteyabuddha jiNakappiyA ya paDimAsu ceva viharatA / AyariadheravasabhA bhikkhU khuDDA ya gacchami // 125 // W // 61 // pratyekabuddhA jinakalpikAzca pratimApratipannAca-'mAsAI sattatA' ityevamAdi ete gacchanirgatA viharamANakAH / idAnI gacchAviSTA-ucyante-'Ayaria' AcArya:-prasiddhaH, sthaviro-yaH sIdantaM jJAnAdau sthirIkaroti, vRSabho-vaiyAvRttyakaraNa anukrama [194] SAREauratonintentharnama atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritaM vartate ~133~ Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [197] .- "niyukti: [125] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||125|| samartha bhikSavaH-etavyatiriktAH, kSulakAH prasiddhAH, 'ete gacchagatAgacchanirgatAzca' itthamupanyAsaH prAk kRtaH, tatkasmA-1 jinakalpikAdayo gacchanirgatA AdI vyAkhyAtAH ?, ucyate, jinakalpikAdInAM prAdhAnyakhyApanArtham , Aha-prathamameva kasmAdityaM nopanyAsaH kRtaH 1, ucyate, te'pi jinakalpikAdayo gacchagatapUrvA evAsyArthasya jJApanArtham, Aha-pratyeka buddhA na gacchanirgatAH, na, teSAmapi janmAntare tannirgatatvasadbhAvAt , yatasteSAM nava pUrvANi pUrvAdhItAni vidyante / dvaarm|| idAnImavadhAvataH pratipAdayannAha ohAvaMtA duvihA liMgavihArai ya hoMti nAyabA / liMgeNa'gAravAsaM niyayA ohAvaNa vihAre // 126 // 'avadhAvantaH' pravrajyAderapasarpantaH 'dvividhAH' dviprakArAH 'liMgavihAre yatti liGgAdavadhAvante-avasarpanti gRhasthatAM | pratipadyanta ityarthaH, 'vihAre yatti udyatavihArAd ye'vadhAvanti-apasarpanti pArzvasthAdayo bhavanti, evamete vijJeyA bhavantya vadhAvamAnAH / etadeva vyAkhyAnayannAha-liMgeNa'gAravAsa'li nAvadhAvan gRhavAsaM pratipadyate, nitiyA ohAvaNa vihAre' vihArAdavadhAvanityAdiSu vAsaM karoti / dAraM / idAnImAhiNDakAn pratipAdayannAha ucaesa aNuvaesA duvihA AhiMDA muNeyahA / uvaesadesadasaNa thUbhAI huMti NuvaesA / / 127 // l taba eke upadezAhiNDakAH apare'napadezAhiNDakAH evamete dvividhA AhiNDakA muNitavyAH / tatra 'uvaesati bAraparAmarzaH 'desadasaNa'tti dezadarzanArtha dvAdaza varSANi ye paryaTanti tUtrAthI gRhItvA ete upadezAhiNDakAH / anupadeze tvamI dIpa anukrama [197] RELIGunintentiational ~134~ Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [119] >> "niyukti: [127] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||127|| zrIogha- bhavanti-'thUbhAdI hoti'NuvaesA' stUpAdigamanazIlA anupadezAhiNDakAH / uktA AhiNDakAH / dvAram / adhunA ye te ga8 aneke - niyuktiHgatA biharamANakAsteSAmeva vidhi pratipAdayannAha tyupekSakAH droNIyA puNNaMmi mAsakappe vAsAvAsAsu jayaNasaMkamaNA / AmaMtaNA ya bhAve suttattha na hAyaI jattha // 128 // vRttiH 130 | 'mAsakalpe' mAsAvasthAne pUrNe sati tathA 'vAsAvAsAsutti varSAyAM vAso varSAvAsaH tasmin vA yo vAsakalpastasmin // 6 // pUrNe sati / punazca yatanayA-saMkrAmaNayA kSetrasaMkrAntiH kartavyA / kiM kRtvA ?-'AmaMtaNA yatti AmantraNaM AcAryaH ziSyA nAmantrayati-pRcchati kSetramatyupekSakameSaNakAle,cazabdAdAgateSu kSetrapratyupekSakeSu kSetragamane vA,'bhAve'tti AgateSu kssetrprtyupeksskessu| bhAvaM pratIkSate, kasya kiM kSetraM rocate !, tatra sarveSAM mataM gRhItvA yatra sUtrArthahAnirna bhavati tatra gamanaM krissytyaacaaryH|| idAnImenAmeva gAthA vyAkhyAnayati, atra yadupanyastaM 'jayaNasaMkamaNa'tti tad thyAkhyAnayanAhahai appaDile hiadosA basahI mikkhaM ca dullaI hojA / bAlAigilANANa va pAjaggaM ahava samAo // 129 // apratyupekSaNe doSA bhavanti, te cAmI-vasahiti kadAcidasatirdurlabhA bhavet, tathA bhikSA yA durlabhA bhavet tathA bAlAdiglAmAnAM prAyogyaM turlabhaM bhavet / athavA svAdhyAyo durlabhaH, mAMsAdyAkIrNatvAt tasmAt kim ? D // 32 // tamhA puSaM paDilehikaNa pacchA bihIeN saMkamaNaM / pesei jai aNApucchiu~ gaNaM tadhime dosA // 130 // // tasmAtpUrvameva 'pratyupekSya' nirUSya pazcAt 'vidhinA' yatanayA saMkramaNaM kartavyam / idAnIM yadupanyasta 'AmaMtaNA ye dIpa anukrama [199] ~135 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [202] .- "niyukti: [130] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||130|| svayayana se vyAkhyAnayatrAha- pesesi jai aNApugchisaM gaNaM' preSayati kSetrapratyupekSakAn vadi gaNamanApRSThava taneme 'doSAH' yakSyamANalakSaNAHairegovahipahilehaNAe katthaci gayatti to pucche / khette paDilehe amugadha gayatti taM duI // 11 // padA kSetrapratyupekSakAH zeSapranajitAnanApRcchaca gatAstadA kathaM jJAyante , ata Aha-atiriktopadhipratyupekSaNAyAM satyAM | te pRcchanti-kuna gatAsta isyevaM pRcchanti / AcAryo'pyAha-kSetra pratyupekSitumamukatra kSetre gatA iti, te'pyAhuH-'taM duIti, tat kSetraM na zobhana, yatastatra gacchatAM, teNA sAvaya masagA oma'sive seha ithipaDiNIe / thaMDillaagaNi uTThANa evamAI bhave dosA // 19 // hastenAH arddhapathe svApadAni-vyAghAdIni mazakA bA'tiduSTAH oma-durbhikSa 'asivaM' devatAkRta upadravo yadivA 'seha tti abhinavapravajitasya svajanA vidyante, te cotpabAjayanti, 'itthi'tti striyo vA mohapracurAH, 'paDiNIe'tti pratyanIko padravaca, 'thaMDilla'tti sthaNDilAni vA na tatra vidyante, 'agaNi'tti agninA vA dagdhaH sa dezaH, 'uhANe'ti 'usthitaH / dAudvasitaH pradezo vA'pAntarAle ityevamAdayo doSA bhavanti, tatrApi prAptasyaite doSAHpacaMti tAvasIo sAvayadubhikkhateNapaurAI / NiyagapaduiTANe pheDaNahariyAi(harihariya)NapaNNIe // 133 // sa hi pratyantadezaH mlecchAdhupadravopetaH 'tApasvaH' tApasaprajAjikAH tAzca pracuramohAH saMyamAdUrdhazayanti shvaapdbhydu| bhikSabhayastenamadhurANi yA kSetrANi 'niyaga'tti abhinavapravajitasya nijaH svajanAdiH sa cotmanAjayati 'padu'tti pradviSTo| dIpa anukrama [202] ~136~ Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [205] .- "niyukti: [133] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||133|| vRttiH zrIogha- vA tatra kazcit 'uhANe ti utthitaH-uddhasitaH sa kadAciddezo bhavet 'pheDaNa'tti prAk tatra vasatirAsIt idAnIM tu kadAci-31 ApRcchA niyuktiH dapanItA bhavet / (hari) haritapaNNIyatti haritaM tatra zAkAdi bAhulyena bhakSyate, tacca sAdhUnAM na kalpate durbhikSaprAya vATU gaNasya droNIyA haritaparNI'ti tatra deze keSucidgaheSu rAjJo daNDa dayA devatAyai balyartha puruSo mAryate, saca pratrajitAdibhikSArtha praviSTaH sanAna 121 135 4|tatra gRhasyopari ArdrA vRkSazAkhA cihaM kriyate, tacca gRhItasaGketo dUrata eva pariharati, agRhItasaGketazca vinazyati, tasmAnaNaM 15 // 3 // pRSTvA gantavyamiti / athavA'nyakartRkIyaM gAthA, tatazca na punaruktadoSaH / idAnIM sa AcAryaH kSetrapratyupekSakAn preSayan sarva gaNamAlocayati, atha tu vizeSyaM kazcidekamAlocayati ziSyAdikaM tatazcaite doSA bhavantisIse jai AmaMtai paDicchagA teNa bAhiraM bhAvaM / jAiyarA to sIsA tevi samattami gacchati // 134 // ziSyAn viziSya kevalAn yadyAmantrayati tatazca ko doSaH, 'paDicchagati sUtrArthagrahaNArtha ye AyAtAH sAdhavaste pratIcchakAH 'teNa'tti tena anAlocanena 'bAhiraM bhAvaM'ti bahirbhAvaM cintayanti, bAhyA vayamatra / athetarAn-pratIcchakAnAlo cayati tataH ziSyA bahirbhAvaM manyante, pratIcchakAzca sUtrArthagrahaNasamAptau gacchanti tatazcAcArya ekAkI saMjAyata ityevaM TradoSastAvat / atha vRddhAn pRcchati tataH taruNA bAhirabhAvaM na ya paDilehovahI na kihakammaM / mUlayapattasarisayA paribhUyA yacimo therA // 13 // vRddhAnAlocayati taruNA bahirbhAcaM manyante, tatazca te taruNAH kiM kurvantyata Aha-'na ya paDilehovahIM' upadheH pratyupe-31 dakSaNAM na kurvanti, na ca kRtikarma-pAdaprakSAlanAdi kurvanti / atha taruNAneva pRcchati tataH ko doSa, vRddhA evaM S dIpa KASARAS+CESS anukrama [205] awanasurary.orm ~137 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [207] .- "niyukti : [135] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 4 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||135|| % cintayaMti-mUlayapattasarisayA' mUla-Arya yatparNa nissAraM paripakvaprAyaM tattulyA vayamata eva ca paribhUtAstatazca prajAmaH ityevaM sthavirAzcintayanti, yadivA 'mUlayapattasarisayA mUlakapatratulyA zAkapatraprAyA vayam , atha mataM sthavirA na praSTavyA eva, tattu na, yata Aha juSaNamA vihaNaM jaM jUhaM hoi suhuvi mahallaM / taM taruNarahasapoiyamayagummai suhaM haM // 136 // | jIrNamRgavihInaM yathaM bhavati sudhupi mahattathaM taruNarabhase-roge potitaM-nimagnaM madena gulmayita-mUha 'sukhaM hantuM' vinAzayituM-sukhena tasyApAdyate / yasmAdetadevaM tasmAtsarva eva militAH santaH praSTavyAH, katham !,thuimaMgalamAmaMtaNa nAgapachaha jo ya pucchio na kahe / tassuriM te dosA tamhA miliesu pucchejA // 17 // stutimaGgalaM kRtvA-pratikramaNasyAnte stutitrayaM paThitvA tatazcAmantrayati, AkArite ca dUrastho yadi nAgacchati kazcidyo vA pRSTaH sanna kathayati tatastasyopari te doSAH, tasmAnmiliteSu pracchanIyamekatrIbhUteSu / keI bhaNati purva paDilehia evameva gaMtavaM / taM ca na jujjaha vasahI pheDaNa AgaMtu paDiNIe // 18 // kecanAcAryA evaM yuvate-prAk pratyupekSite yasmin kSetre prAgapi sthitA Asan tasmin punarapratyupekSya gamyate, tacca na yujyate, yasmAttatra kadAcit 'vasahI pheDaNa'tti sA prAktanI vasatirapanItA, Agantuko vA pratyanIkaH saMjAtaH, ata eva doSabhayAtpUrvadRSTA'pi vasatiH pratyupekSaNIyA / idaM ca te praSTavyAHhai kayarI disA pasatthA? amuI savesi aNumaI gamaNaM / caudisi ti du ega vA sattaga paNagaM tiga jahaNaM // 139 // dIpa anukrama [207] A8- For P OW ~138~ Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [211] >> "niyukti: [139] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoghaniyukti droNIyA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||139|| 138 / M64 // **45-4 katarA dik 'prazastA' zobhanA ?, sukSemapathetyarthaH, te'pyAhuH 'amuI amukA dik sukSemeti / evaM sarveSAM yadA 'anumatA ApRcchA abhirucitA bhavati, pathe(panthA ityarthaH, tadA gamanaM kartavyam / tatra 'catasRSvapi dikSu' pUrvadakSiNApazcimottarAmu pratyupekSakAH[ni. 136prayAnti, athavA catasRNAM dizAmupadravAdisambhave tisRSu yAnti, tadabhAve dvayordizoryAnti, tadabhAve'pyekasyAM dishi| tAsu |ca dikSaprajantaH kiyanto brajantyata Aha-'sattaga paNagaM tiga jahaNaM' ekaikasyAM dizi utkRSTataH sapta sapta prayAnti, saptAnAmabhAve || vAlAderapre. paJca pazca prajanti, pazcAnAmabhAve jaghanyena trayastrayaH prayAntIti / atra ca ye AbhigrahikAste prahetanyAH, teSAM tvabhAve- paNaM se. aNabhiggahie vAvAraNA u tastha u ime na dhAvAre / bAlaM vuhamagI jogiM vasahaM tahA khamagaM // 140 // RT40 'aNabhiggahie'tti yairabhigraho na gRhItastAn vyApArayed-gamanAya codayedityarthaH / tatra tu bAlaM vRddhaM agItArtha bhA. 68 yoginaM 'vRSabha vaiyAvRttyakara tathA 'kSapaka' mAsakSapakAdikam, etAna vyApArayedgamanAya / idAnImetAmeva gAthAM bhASya-5 kRd vyAkhyAnayanAhahIleja va kheleja va kajjAkajaM na yANaI vaalo| sovA'NukaMpaNijo na diti vA kiMci bAlassa ||18||(bhaakaam bAle preSyamANe'yaM doSo-hiyate mlecchAdinA krIDeta vA bAlasvabhAvatvAt kAryAkArya ca-karttavyAkarttavyaM vA na jAnAti bAlA, sa ca vAlA kSetrapratyupekSaNArtha prahitaH san anukampayA sarvaM labhate, Agatya cAcAryAya kathayati yaduta sarve labhyate, // 64 // gatazca tatra gaccho yAvanna kicillabhate, cellakasyaivAnukampayA sa lAbha AsIt , athavA na dadAti vA kizcidvAlAya paribhavenAsastaM na vyApArayet / vRddho'pi na preSaNIyo, yatastatraite doSAH dIpa * anukrama [211] +5 ~139~ Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [212] .. "niyukti: [140] + bhASyaM [68] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||140|| ho'NukaMpaNiyo cireNa na ya maggathaMDile pehe / ahavAvi bAlacuhA asamatthA goyaratiassa // 19 ||(bhaa) vRddho'nukampanIyastatazcAsAveva labhate, nAnyaH, tathA 'cireNa ti 'cireNa' prabhUtena kAlena gamanaM AgamanaM ca karoti, ma| daca 'mArga' pandhAna pratyupekSituM samarthaH nApi sthaNDilAni pratyupekSituM samarthaH, idAnIM tu dvayorapi bAlavRddhayostulyadoSodA vanArthamAha-athavA bAlA vRddhAzca 'asamarthAH' azaktAH 'gocaratrikasya' trikAlabhikSATanasyetyarthaH / dAraM / agItArthe'pi preSyamANe ete doSAH|paMthaM ca bhAsavAsaM uvassayaM ecireNa kAleNaM / ehAmosi na yANai caubihamaNuNNa ThANaM ca // 7 // (bhA0) HI panthAna' mArga na jAnAti vakSyamANa 'mAsa'ti mAsakalpaM na jAnAti 'vAsaMti varSAkalpa na jAnAti, tathA 'upaashryaa| vasatiM parIkSituM na jAnAti, tathA zayyAtareNa pRSTaH-kadA AgamiSyatha ?, tatazca bravIti-'ecireNa ehAmotti iyatA kAlena-arddhamAsAdinA eSyAma ityevaM vadato yo doSaH avidhibhASaNajanitastaM na jAnAti, yataH kadAcidanyA dika zobhanatarA zuddhA bhavati tatra gamyate, ato naivaM vaktavyam-etAvatA kAlenaiSyAmaH / tathA 'cauviha maNuNNatti tatropAzraye zayyAtarazcaturvidhamanujJApyate-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazceti, tatra dravyatastRNaDagalAdi anujJApyate, kSetrataH pAtrakamaprakSAlanabhUmiranujJApyate, kAlato divA rAtrI vA nissaraNamanujJApyate, bhAvato glAnasya kasyaciDhAvapraNidhAnArtha kAyikA| sajJAdi nirUpyate, etAM caturvidhAmanujJAmanujJApayituM na jAnAti / 'ThANaM catti vasatiH kIdaze prazaste sthAne bhavatItyetanna jAnAti / dvAraM / yoginamapi na preSayet , kasmAt ?-' dIpa anukrama [212] kra Ohhinaranmom ~140 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [215] - "niyukti: [140...] + bhASyaM [71] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| dIpa zrIogha-lAtUraMto a Na pehe paMthaM pADhahiona cira hiMDe / vigaI paDisehei tamhA jogina pesejjA // 71 / / (bhA0) cAlAderapreniyuktiH tvaramANaH sanna pratyupekSate pandhAnaM, tathA pAThArthI sanna ciraM bhikSAM hiNDate, tathA labhyamAnA vikRtI:-dadhyAdikAH prati- SaNaM bhA. |pedhayati, tasmAdyoginaM na preSayet / dAraM / vRSabho'pi na preSaNIyo yata ete doSA bhavanti | 69-72 vRttiH agItArthA ThavaNakulANi na sAhe sihANi na deMtijA viraahnnyaa| paritAvaNa aNukaMpaNa tiNha'samattho bhave khamago72 bhA0tAyA | vRSabho hi preSyamANaH kadAcidupA sthApanAkulAni 'na sAhe'tti na kathayati, athavA 'sihANi na deMtitti kathitAnyapina tAni sthApanAkulAni na dadati anyasya, tasyaiva tAni paricitAni, 'jA virAhaNayatti tatazca sthApanAkuleSu alabhyamA-8 neSu yA virAdhanA glAnAdInAM sA savoM AcAryasya doSeNa kRtA bhavati / dAraM / atha kSapako'pi na preSyate, yataH paritA-15 panA-duHkhAsikA AtapAdinA bhavati kSapakasya, 'aNukapaNa'tti anukampayA vA lokaH kSapakasyaiva dadAti, nAmyasya, tathA 'tiNha'samattho bhave khamao' yo vArA yadbhikSATanaM tasya-vAratrayATanasthAsamarthaH kSapakaH / dvAram / yadA tu punaH preSaNA na bhavanti,| ee ceva havejjA paDilomeNaM tu pesae vihiNA / avihI pesijate te ceva tahiM tu paDilomaM // 141 // eta eva bAlAdayo bhaveyustadA kiM kartavyamityAha-'paDilomeNaM tu pesae vihiNA' anulomaH-utsargastadviparItaH pratilomaH-18| apavAdasaM pratiloma-apavAdamajIkRtya etAneva bAlAdIn preSayet , katham -'vidhinA' yatanayA-vakSyamANayA / yadA punasta eva bAlAdayo'vidhinA preSyante tadA'vidhinA preSyamANeSu ta eva doSAH, ka ?, 'tahiM tu' 'tasmin kSetre preSyamA anukrama [215] 1-054 SARELatunninational ~141~ Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [218] ." "niyukti: [141] + bhASyaM [72] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: +CC prata gAthAMka ni/bhA/pra ||72|| NAnAM, katham -'paDiloma'ti pratilomaM apavAdamaGgIkRtya / athavA'vidhinA preSyamANeSu ta eva doSAH, tatra 'paDiloma'ti avidhipratilomo vidhistena-pratilomavidhinA preSayet / idAnI vAlAdInAM preSaNAItve prApte yatanA pratipAdyate-tatra ca gaNAvacchedakA preSyate, tadabhAve'nyo gItArthaH, tadabhAve'gItArtho'pi preSyate, tasya ko vidhiH sAmAyArimagIe jogamaNAgADha khavaga pArAve / veyAvace dAyaNajuyalasamatthaM va sahi vA // 142 // __ agItArthasya sAmAcArI kathyate, tataH preSyate, tadabhAve yogI preSyate, kiMviziSTaH-aNAgADhesi anAgADhayogI-bA yogI yoga nikSipya 'pArayitvA' bhojayitvA preSyate, tatastadabhAve kSapakaH preSyate, kathaM pArAve'tti bhojayitvA, tada-18 bhAve vaiyAvRttyakaraH, etadevAha-yAvacce'tti vaiyAvRttyakaraH preSyate, 'dAyaNa'tti sa ca vaiyAvRttyakaraH kulAni darzayati, tadabhAve 'juala'tti yugalaM preSyate-vRddhastaruNasahitaH bAlastaruNasahito bA, 'samatthaM va sahi vatti samarthe vRSabhe preSyamANe taruNena saha vRddhena vA saha, dvitIyo vakAraH pAdapUraNaH / Aha-prathamaM bolAdaya upanyastAH, tatkasmAtteSAmeva preSaNavidhirna pratipAditaH prathama, ucyate, ayameva preSaNakramaH, yaduta prathamamagItArthaH preSyate pazcAdyogimabhRtaya iti, Ai-itthamevopanyAsaH karamAnna kRtaH!, ucyate, apreSaNAItvaM sarveSAM tulyaM varttate, tatazca yo'stu so'stu prathamamiti na kshcidossH| idAnIM teSAM gamanavidhi pratipAdayannAha paMthucAre udae ThANe bhikkhaMtarA ya vshiio| teNA sAvayavAlA pacAvAyA ya jANavihI // 143 // 'paMtha'si panthAna-mArga caturvidhayA pratyupekSaNayA nirUpayanto gacchanti, 'uccAre ti uccAraNaprazravaNabhUmi nirUpayanto dIpa ASACCIA anukrama [218] ~142~ Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [220] ." "niyukti: [143] + bhASyaM [73] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||73|| zrIogha- niyuktiH droNIyA vRttiH // 66 // prajanti, 'cadae'tti pAnakasthAnAni nirUpayanti, yena bAlAdInAM pAnIyamAnIya dIyate, 'ThANe'tti vizrAmasthAnaM gacchasyagamanavidhiH nirUpayasto brajanti, 'bhikkhaMti bhikSAM nirUpayanti, yeSu pradezeSu labhyate yeSu vA na labhyata iti, 'aMtarA ya vasahIuttini . 142 antarAle basatIzca nirUpayanto gacchanti yatra gacchaH sukhena vasituM yAti, stenAzca yatra na santi, yatra byAlAH tathA 143 | svApadA na santi-zvApadabhujagAdayo na santi, 'paJcAvAya'tti ekasmin pathi gacchatA divA pratyapAyaH, anyatra rAtrI bhA.73-74 pratyapAyaH, tato nirUpya gantavyam / 'jANavihitti ayaM gamanavidhiH / idAnI bhASyakAra panAmeva niyuktigAthAM| pratipadaM vyAkhyAnayanAiso gheva u niggamaNe vihI ja jo vanio u egassa / dadhe khese kAle bhAve paMthaM tu paDilehe // 73 // (bhaa0)| | sa eSa vidhirya ekasya nirgamane uktaH, 'visajjaNA paose' ityevamAdiko vidhirutaH, idAnIM pathi bajato vidhirucyatesacArya-'daye khette kAle bhAve paMthaM tu paDilehe'tti dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca mArga pratyupekSate / idAnImetAneva dravyAdIna vyAkhyAnayannAhakaMTagateNA vAlA paDiNIyA sAvayA ya davami / samavisamaudayathaMDila bhikkhApari aMtarA khette ||7||(bhaa0) 1 tatra kaNTakAH stenA cyAlAH pratyanIkAH zvApadAH eteSAM pathi yatpratyupekSaNaM sA dravyaviSayA pratyupekSaNA bhavatIti / // 66 // dvAraM / tathA samaviSamaudakasthaNDilabhikSAcaryAdInAM yA 'antare' pathi pratyupekSaNA sA kSetrataH pratyupekSaNA / dvAram / idAnIM kAlapratyupekSaNAM pratipAdayantAha %AR dIpa anukrama [220] ~143~ Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [223] ." "niyukti: [143] + bhASyaM [75] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| diyarAjapacavAe ya jANaI sugamaduggame kAle / bhAve sapakkhaparapakkhapellaNA niNhagAIyA / 75 // (bhA.) divA pratyapAyo rAtrI vA pratyapAyo na vA pratyapAya ityetajjAnAti, tathA divA'yaM panthAH sugamo durgamo yA rAtrI vA|| sugamo durgamo vA evaM yatparijJAnaM sA kAlataH pratyupekSaNA / dvAram / bhAvataH pratyupekSaNA iyaM, yaduta sa viSayaH svapakSaNa | parapakSeNa vA''krAnto-vyAptaH, kazcAsau svapakSaH parapakSazcAta Aha-niNhagAIyA' nihavakAdiH svapakSaH, AdigrahaNAccarakaparimAjakAdiH parapakSaH, ebhiranavarataM prArthyamAno loko na kiJcit dAtumicchati ityevaM yA nirUpaNA sA bhAvapratyupekSaNA / dAraM / kathaM punaste brajantItyAha susatyaM akaritA bhikkhaM kArDa AIti avarahe / viiyadiNe sajanAo porisiaddhAi saMghAho // 144 // - sUtrapauruSI arthapauruSI cAkurvanto brajanti tAvadyAvadabhimataM kSetra prAptA bhavanti, punazca te kiM kurvantItyata AhaI'bhikkhaM kAuM aIti avaraNhe' bhikSAM kRtvA-tadAsannagrAme tadvahirvA bhakSayitvA punazcAparAhe pravizanti, tato vasatima-18 nveSayanti, labdhAyAM ca vasatI kAlaM gRhItvA dvitIyadivase kiJcinyUnapauruSImAtraM kAlaM svAdhyAyaM kurvanti / punazca 'pori|siaddhAi saMghADo' 'pIrusiddhAe' pauruSIkAle saGghATakaM kRtvA bhikSArtha pravizanti, athavA svAdhyAya kiyantamapi kAlaM kRtvA 'paurusiaddhAe' arddhapauruSyAmityarthaH, saGghATakaM kRtvA pravizantIti / idAnIM te sakATakena praviSTAstatkSetraM tridhA vibhajayanti, etadevAhakhettaM tihA karetA dosINe nINimi a vayaMti / aNNo laddho bahuo thovaM de mA ya rUsenA // 145 // +C-AASAARCRACY dIpa anukrama [223] mo012 For P OW ~144~ Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [225] .- "niyukti: [145] + bhASyaM [75...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoghaniyuktiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||145| // 67 // kSetraM tridhA kRtvA-tribhirbhAgairvibhagya eko vibhAgaH pratyuSasyeva hiNjayate, aparo madhyAhe hiNavyate, aparo'parAhe, evaM dravyAdinate bhikSAmaTanti / 'dosINe nINiyaMmi u vadaMti' 'dosINe' paryupite AhAre nissArite sati vadanti-'aNNo laddho bahuoM tyupekSaNA anya AhAro labdhaH pracuraH, tatazca 'tho detti 'stokaM dadasva' svalpaM prayaccha, 'mA ya rUsejatti mA vA ropaM grahISya-18 bhA. 75 Dil syanAdarajanitam , etaccAsau parIkSArdhaM karoti, kimayaM loko dAnazIlo ? na veti / ni.144 148 ahava Na dosINaM cia jAyAmo dehi dahi ghayaM khIraM khIre ghayagulapejjA dhovaM thovaM ca savattha // 146 // athavA etadasI sAdhubIti-na vayaM dosINaM cia yAcayAmaH, kintu dadhi yAcayAmaH, tathA kSIraM yAcayAmaH, tathA kSIre labdhe sati guDaM ghRtaM peyAM dadakha / 'sarvatra' sarveSu kuleSu stokaM 2 gRhNanti te sAdhavaH, evaM tAvatpratyupasi bhikSATanaM kurvanti / adhunA madhyAhnATanavidhirucyatemajjhaNhi paurabhikkhaM paritAviapijajUsapayakaDhiI obhaTThamaNobhI lagabhai jaM jattha pAuggaM // 147 // * madhyAhe pracurA bhikSA labhyate 'paritAviya'tti paritalitaM sukumArikAdi, tathA peyA labhyate, jUSaH pATalAdeH, [paTolAdeH] tathA payaH-kathitaM 'ohahamaNobhaI lambhati' prArthitamaprArthitaM vA labhyate 'jaM jattha' 'yad' yadvastu 'yatra' kSetre 'prAyogyaM' iSTaM taditthaMbhUtaM kSetraM pradhAnamiti / idAnImaparAhe bhikSAvelA pratipAdayannAha- .. carime paritAviyapejajUsa Aesa ataraNaTThAe / ekekagasaMjuttaM bhattaI ekamekarasa // 148 // 'carime' caramapauruSyAmaTanti, tatra ca paritalitAni peyA yUpazca yadi labhyate tataH 'Aesa'tti prAghUrNakaH 'ataraNa'tti | dIpa anukrama [225] ~145 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 148|| dIpa anukrama [228] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [228] * - "niryukti: [ 148] + bhASyaM [75... ] + prakSepaM [4... Fo pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH Jan Educati glAnastadeSAmarthAya bhavati, tatazca tatpradhAnam / evaM te'TitvA 'bhatta'ti udarapUraNamekasyAnayanti katham ? - 'ekeka saMjutaM' ekaH sAdhurekena saMyukto yasminnAnayane tadekaika saMyuktamAnayanti, 'ekamekassa'tti parasparasya Anayanti eduktaM bhavati - dvau sAdhU aTataH eka Aste pratyuSasi punardvitIyavelAyAM tayordvayormadhyAdeka Aste aparaH prayAti prathamavyavasthitaM gRhItvA, tRtIyavelAyAM ca yo dvitIyavelAyAM rakSapAlaH sthitaH sa prathamasthitarakSapAlena saha brajati, itarastu yena vArAdvayamaTitaM sa tiSThati, evameva eSAM trayANAmekaikasya saGghATakakalpanayA paryaTanaM dvayoryojanIyam / evam osaha mesajANi a kAlaM ca kule ya dANamAINi / saggAme pehittA pehati tato paraggAme // 149 // evaM auSadhaM - haritakyAdi, bheSajaM peyAdi, etacca prArthanAdvAreNa pratyupekSate, 'kAlaM ca'tti kAlaM pratyupekSate, 'kule ya | dANamAINi kulAni ca dAnazrAddhakAdIni, "dANe ahigamasaddhe" evamAdi etAni kulAni pratyupekSate / etAni ca svagrAme 'pehettA' pratyupekSya tataH paragrAme pratyupekSante / arrari dIhaM paNIyagahaNe ya naNu bhave dosA / jubai taM gurupAhuNagilANagaTTA na duppaTTAM // 150 // codakavacanaM, kimityata Aha- 'dIhaM' dIrgha bhikSATanaM kurvanti te 'paNIyagahaNe' tti snehavadravyagrahaNe ca nanu bhavanti doSAH / AcAryastvAha- 'jujjati taM yujyate tatsarvaM dIrgha bhikSATanaM yat praNItagrahaNaM ca yataH 'gurupAhuNagilANagaDA' guruprAghUrNakaglAnArthamasau pratyupekSate na darpArtha, na cAtmArthaM praNItAderyahaNamiti / jai purNa khaddhapaNIe akAraNe ekasiMpi givhejA / tahiaM dosA teNa u akAraNe khaddhaniddhAI // 151 // For Parks Use One ~146~ Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [231] .- "niyukti: [151] + bhASyaM [75...] + prakSepaM [4.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||151|| vRttiH // 6 // dIpa yadi punaH khaddha-pracuraM praNIta-snigdhaM, etAni akAraNe sakRdapi gRhNIyAt 'tahi dosA' tatastasmin grahaNe doSA bhave- dravyAdiprayuH / kiM kAraNam 1-yataH 'teNa u' 'tena' sAdhunA 'akAraNe khaddhaniddhAI' 'akAraNe kAraNamantareNaiva khaddhAI-bhakSitAni / tyupekSakAH snigdhAni-nehavanti dravyANi, athavA akAraNe 'khaddhanidvAI' pracurasnigdhAni tenAseSitAnIti / / ni. 149 152 evaM-kahae dhaDila vasahI deuliasuNNagehamAINi / pAogamaNuNNavaNA viyAlaNe tassa parikahaNA // 152 // vasateSaevaM' uktena prakAreNa 'rucie'tti 'rucite' abhISTe kSetre sati 'thaMDila'tti tataH sthaNDilAni pratyupekSante, yeSu mRtaH bhakalpanA pariSThApyate mahAsthaNDilaM 'vasahitti vasatiM nirUpayanti, kiM prazaste pradeze Ahozvidaprazaste-siMgakhoDAdiyukte iti, patta-17 bhA.76-77 namadhye zAlAdi, tadabhAve 'deuliA devakulaM zUnyaM pratyupekSyate 'sunnagehamAdINi' zUnyagRhAdIni Adizabdena sabhA gRhyate, tAM ca vasatiM labdhvA kiM karttavyaM -'pAuggamaNuNNavaNA' prAyogyAnAM-tRNaDagalakAdInAM zayyAtaro'nujJApanAM kAryate-yathA utsakalaya etAni vastUni / adhAsau prAyogyAni na jAnAti 'piyAlaNe'tti vicArayati, prAyogyaM kimabhisIdhIyate / iti, evaMvidhe vicAre tasya zayyAtarasya kathyate 'parikahaNA' yathA'smAkaM tRNakSAraDagalAdi utsaMkalayet / etAM | niyuktigAthA bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatra rucite kSetre sthaNDilaM parIkSyate, tacca bahuvaktavyatvAdupariSTAvakSyati, basatistu kIdRze sthAne karttavyA kIdRze ca na karttavyeti vyAkhyAnayannAha // 68 // siMgakkhoDe kalaho ThANaM puNa neva hoha calaNesu / ahiThANi poharogo pucchami a pheDaNaM jANa ||76||(bhaa0) muhamUlaMmi a cArI sire ya kauhe ya pUyasakAro / khaMdhe paTThIeN bharo poiMmi ya dhAyao vasaho // 77 // (bhA0) anukrama [231] ~147~ Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [232] .. "niyukti: [152] + bhASyaM [77] + prakSepaM [5-12 . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||151|| dIpa | tatra vAmapApiSiSTapUrvAbhimukhavRSabharUpaM kSetra bujhyA kalpayitvA tata idamucyate-'zRGgakhoDe' zRGgapradeze yadi vasati| karoti tataH kalaho bhavatIti kriyA vakSyati, 'sthAnaM' avasthiti sti 'caraNeSu' pAdapradezeSu, 'adhiSThAne' apaanprdeshe| vasatI kriyamANAyAmudararogo bhavatIti kriyA sarvatra yojanIyA / 'pucche' pucchapradeze 'pheDaNaM' apanayanaM bhavati vstyaaH|| mukhamUle cArI bhavati, zirasi-zRGgayormadhye kakude ca pUjAsatkAro bhavati, skandhe pRSThe ca bhAro bhavati, sAdhubhirAga-18/ cchanirAkulA bhavati, udarapradeze tu nityaM tRpta eva bhavati kSetravRSabhaH / vasatiyAkhyAtA, tadvyAkhyAnAca devakulazUnyagRhAdyapi vyAkhyAtameva draSTavyam / iyaM ca vRSabhaparikalpanA yAvanmAnaM vasatinA''krAnta tasmin nopariSTAt , upariSTAttu | tadanusAreNa karttavyA vasatiH / adhunA 'pAuggaaNuNNavaNa'tyamumevAvayavaM vyAkhyAnayannAha, tatra prAyogyAnAmanujJApanA kartavyA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, tatra dravyataH| dave taNaDagalAI acchaNabhANAidhovaNA khette / kAle uccArAI bhAveNa gilANakUruvamA / / 78 // (bhA0) _ 'dravyataH' dravyamaGgIkRtya tRNAnAM saMstArakArthe DagalAnAM ca-adhiSThAnapochanArtha leSTranAmanujJApanA kriyate / 'kSetre' kSetravipayA'nujJApanA 'acchaNa'ti AsyA yatrAsyate yathAsukhena svAdhyAyapUrvakaM 'bhANAdidhovaNA' bhAjanAdidhAvana-kSAlanaM pAtra-15| kAdeyaMtra kriyate sA kSetrAnujJA / kAlaviSayA'nujJA divA rAtrI vA uccArAdivyutsarjanam / bhAvaviSayA'nujJApanA glAnAdeH sAmyakaraNArtha nivAtapradezAdhanujJApanA kriyate / idAnIM 'viyAlaNe tassa parikahaNa'tti amumavayavaM vyAkhyAnayanAha, 'kUruvamA' yadA zayyAtara evaM brUte-iyati pradeze mayA'vasthAnamanujJAtaM bhavatAM nopariSTAt , tadA tasya parikathanA kriyate anukrama [231] atra aSTA prakSepa-gAthA: vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritaM vartate ~148~ Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [243] - "niyukti: [152] + bhASyaM [78] + prakSepaM [12... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: jJApanaM prata gAthAMka ni/bhA/pra ||152|| dIpa zrIogha kUradRSTAntena, yo hi bhojanaM kasyaciddadAti sa niyamenaiva bhojanodakAsecanAdyapi dadAtyanuktamapi sAmathyAkSiptam , evaM vasati dravyAdyanuniyuktiH prayacchatA uccAraprazravaNabhUmyAdi sAmarthyAkSiptaM sarvameva dattaM bhavati, athavA idamasau zayyAtaro vicArayati-kiyantaM kAlamatra droNIyA sthAsyanti bhavantaH?, asmin vicAre tassa parikahaNA bhA. 78 vRttiH zayyAtareNa jAva gurUNa ya tujma ya kevaiyA tattha sAgareNuvamA / kevaikAleNehiha ? sAgAra ThavaMti aSaNevi // 153 // kAlAdi___ yAvad gurUNAM te-tava ca pratibhAti tAvadavasthAnaM kariSyAmaH, athaivamasau vicArayati-viyAlaNA, yaduta 'kevaiA| vicAraH kiyanta ihAvasthAsyante ?, tassa parikahaNA kriyate, sAgareNopamA, yathA hi sAgaraH kvacitkAle pracurasalilo bhavati vaci-18 ni. 153punarmaryAdAvastha eva bhavati, evaM gaccho'pi kadAcita hupravrajito bhavati kadAcitsvarUpapratrajita iti / adhAsau punarapi, 154 'viAlaNati vicArayati-yathA 'kevalakAleNehihAtti kiyatA kAlenAgamiSyatha 1, evamuktAH santaH sAdhavaH tatra 'sAgAra Thaviti' savikalpaM kurvantItyarthaH, kathaM kurvanti ?-'annevi' anye'pi sAdhavaH kSetrapratyupekSaNArthaM gatA eva, tatazca tadAlo4canenAgamiSyAma iti // | puSarihe icchar3a ahava bhaNijA havaMtu evaiyA / tattha na kappai vAso asaI khettANa'NunnAo // 154 // yadA svasau pUrvadRSTAnevecchati yaiH prAga mAsakalpaH kRta AsIt , svabhAveneSyAluH sa dRSTapratyayAnicchati, nAnyAn , tatra na kalpate vAsaH / athavA bhaNedasau-etAvanta evAna tiSThantu, tatra 'na kalpate vAsa' na yujyate'vasthAna, yataH sAdhavaH hA hakadAcitstokAH kadAcidbahvo bhavanti / athAnyAni kSetrANi na santi tadA 'asati' kSetrANAmanyeSAmabhAve 'aNunAutti anukrama [243] ~149~ Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [246] - "niyukti: [155] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [12... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||155|| | tasyAmeva vasatAvanujJAto vAsaH / zeSakSetrAbhAve sati tatra ca niyataparimitAyAM vasatau yadi prAghUrNakA Agacchanti tataH18 | ko vidhirityata Aha sakAro sammANo bhikkharagahaNaM ca hoha pAhuNae / jai jANau vasai tahiM sAhammiavaccha lA''NAI // 15 // ___ 'satkAraH' vandanAbhyutthAnAdikaH 'sanmAnaH' pAdaprakSAlanAdikA 'bhikSAgrahaNaM bhikSAnayanaM ca, etatmAghUrNake Agate sati prakriyate / punazca tasya prAdhUNakasya vasatisvarUpaM kathyate yathA-parimitarevaiSA labdhA, nAnyasyAvakAzaH, tatazca tvayA'nyatra 8 vasitavyam / 'yadi jANau vasai tahiMti ekmasAvukto jJo'pi san-yadi jAnannapi tatra vasati tataH ko doSo'ta Aha'sAhammiavacchalA''NAI' sAdharmikavAtsalyaM na kRtaM bhavati, yato'sau zayyAtaro ruSTastAnapi nirdhATayati, AjJAbhaGgazca dAkRtaH-AjJAlopazcaivaM kRto bhavati sUtrasya, AdizabdAttadravyAnyadravyacyacchedaH / idAnIM te kSetrapratyupekSakA AcAryasamI-12 pamAgacchantaH kiM kurvantItyata Aha jai tinni sabagamaNaM esu na esuttidosuvi a dosA |annnnphenngunntaa niyayAvAso'hamA gurunno||156 // 5 yadi te kSetrapratyupekSakAstraya eva tataH sarva eva gamanaM kurvanti, atha sapta paJca vA tataH saGghATakamekaM muktyA brajanti / Kil'esu na esutti zayyAtareNa pRSTAH santaste naivaM vadanti-eSyAmo na vA eSyAma iti, yata evaM bhaNane doSaH, kiM kAraNaM ?, yadeva bhaNanti yaduta AgamiSyAmaH, tatazca zobhanatare kSetre labdhe sati nAgacchanti tatazcAnRtadoSaH, atha bhaNanti-nAgami dIpa anukrama [246] ~150~ Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [24] >> "niyukti: [156] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [12... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: niyuktiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||156|| dIpa zrIogha- pyAmaH, tatazca kadAcidanyatkSetraM na parizuddhyati tatazca punastatrAgacchatAM dosso'nRtjnitH| 'aNNapaheNa ti te hi kSetrapratyupekSakA saMkIrNa gurusamIpamAgacchanto'nyena mArgaNAgacchanti, kadAcitsa zobhanataro bhavet , 'aguNaMta tti sUtrapauruSImakurvantaH prayAnti, vidhiH mA bhUnnityavAso guroriti, kiM kAraNa ?, yatasteSAM vizrabdhamAgacchatAM mAsakalpo'dhiko bhavati, tatazca nityavAso guroriti ni. 155 vRttiH | gaMtUNa gurusamIvaM AloettA kaheMti khettaguNA / na ya sesakahaNa mA hoja saMkhaI ratti sAhati // 157 // 156. // 7 // AcA-yA | gatvA gurusamIpaM AlocayitvA IryApathikAticAraM kathayantyAcAryAya kSetraguNAn / 'na ya sesakahaNaM ti na ca zeSasAdhubhyaH | locanA lAkSetraguNAn kathayanti / kiM kAraNam ?-'mA hoja saMkhaDa' mA bhavet svakSetrapakSapAtajanitA rATiriti, tasmAt 'rati sAhe-14ni. 157ti'tti rAtrI militAnAM sarveSAM sAdhUnAM kSetraguNAn kathayanti / te ca gatvA etatkathayanti 159 VIpaDhamA natthi paDhamA tattha u ghykhiirkuurdhilNbho|biiyaae viha taiyAe dovi tersi ca dhuvalaMbho // 158 // ohAsiadhuvalaMbho pAuggANaM cautthie niyamA / iharAvi jahicchAe tikAlajogaM ca savesiM // 159 // __ 'prathamAyA~' pUrvasyAM dizi nAsti prathamA-nAsti sUtrapauruSItyarthaH, kintu tatra ghRtakSIrakUradadhilAbho'sti, anye vanyasyAM | dizi kathayanti, dvitIyAyAM dizi nAsti dvitIyA-nAstyarthapauruSI, yatastatra dvitIyAyAM pauruSyAmeva bhojanaM, ghRtAdivastu / // 70 // labhyata eva, tatiAe dovitti tRtIyAyAM dizi dve api sUtrArthapauruSyau vidyate 'tesiM ca dhuva laMbho'tti teSAM ghRtAdInAM ni| citaM lAbhaH // 'obhAsiadhuvalaMbho tti prArthitasya dhruvo lAbhaH, keSAM -prAyogyAnAM ghRtAdInAm 'cautthIe' caturthyAM dizi 8| anukrama [247] SAREaratun ~151~ Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [250] - "niyukti: [159] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [12.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||159|| ANSACROSOSOROSC 'niyamAt' avazya 'iharAvitti aprArthite'pi yadRcchayA trikAlayogya prAtamadhyAhnasAyAheSu trikAlamapi 'savesiti 'sarveSA vAlAdInAM yogya prApyata iti / evaM taiH sarvaiH kSetrapratyupekSakairAkhyAte satyAcAryaH kiM karotItyAhamayagaharNa Ayario kattha vayAmotti? tattha oyriaa| khubhiA bhaNati paDhamataM ciaaNuogatattillA 160 'matagrahaNaM' abhiprAyagrahaNaM AcAryaH ziSyANAM karoti, yaduta bho AyuSmantaH! tatva bajAmaH ?-kayA dizA gcchaamH| pratatraivamAmantrite ziSyagaNe AcAryeNa 'tatra audarikA' udarabharaNaikacittAH 'kSubhitAH' AkulA bhaNanti-yaduta 'paDhama ti|K prathamA dizaM vrajAmaH, yatra prathamapauruSyAM bhujyate, 'taM ciyatti tAmeva dizaM 'aNuogatattillA' byAkhyAnArthina icchanti, yataste sUtragrahaNanirapekSAH kevalamarthagrahaNArthinaH, te cArthagrahaNaprapaJco dvitIyAyAM pauruSyAM bhavatItyatastAmevecchantIti // biiyaM suttaggAhI ubhayaggAhI a taiyayaM khettaM / Ayario a cautthaM so u pamANaM havaha tattha // 161 // dvitIyAM ca dizaM sUtragrAhiNa icchanti, yataH prathamapauruSyAmeva svAdhyAyo bhavati, sa ca teSAmasti, 'ubhayagrAhiNazca hai| sUtrArthagrAhiNastRtIya kSetramicchanti, AcAryastu caturtha kSetramicchanti, yatastatra caturthyAmapi pauruSyAM prApUrNakAdeH prAyogya | labhyata iti, sa eva pramANaM' AcArya eva sarveSAM pramANaM bhavati 'tattheti tatra ziSyagaNamadhye, kiM punaH kAraNaM AcAryAcaturthameva kSetramicchanti ?, ata Aha mohumbhavo u calie dubaladeho na sAhae joe / to majjhabalA sAha duhasseNettha diDhato // 12 // prathamadvitIyayoH kSetrayoH pracurabhaktapAnakebhyaH sakAzAdbalavAn bhavati, balinazca mohobhavo bhavati-kAmodbhavo | dIpa anukrama [250] %94 ~152 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra |162|| dIpa anukrama [253 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [253] * - "niryuktiH [ 162 ] + bhASyaM [78.. ] + prakSepaM [12... F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra - 41 / 1] mUlasUtra - [2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrI opaniryuktiH droNIyA vRttiH // 71 // bhavatItyarthaH / Aha evaM tarhi yatra bhikSA na labhyate tatra prayAntu, ucyate, 'durbaladehaH' kRzazarIro na sAdhayati-nArAdhayati 'yogAn' vyApArAn yatastato madhyamabalAH sAdhava iSyante / duSTAzvena cAtra dRSTAntaH, duSTAzvo gardabha ucyate sa yathA pracurabhakSaNAddarpiSTaH san kumbhakArAropitabhANDakAni bhakti darpotsekAdutputya, punastenaiva kumbhakAreNa niruddhAhAraH sannatidurbalatvAtpraskhalitaH san bhanakti, sa eva ca gardabho madhyamAhArakriyayA samyagra bhANDAni vahati, evaM sAdhavo'pi saMyamakriyAM madhyamavalA vahanti / paNapaNNagassa hANI AreNaM jeNa teNa vA dharaI / jai taruNA nArAgA varcati cautthagaM tAhe // 163 // atha tasmin gacche paJcapaJcAzadvarSadezIyAH triMzadvarSAH catvAriMzadvarSA vA bhavanti, tato gamyate caturthI kSetraM, yataste yena kenacidriyante - yApayanti (pyante) / tathA yadi ca taruNA 'nIrogAH' zaktA bhavanti tatazcaturthameva kSetraM vrajanti / aha puNa juNNA therA rogavimukkA ya asaNo taruNA / te aNukUlaM khetaM pesaMti na yAvi khaggUr3e // 164 // atha punarjUrNA ( jIrNAH) sthavirA bhavanti rogeNa ca jvarAdinA muktamAtrAstaruNAH, nAdyApi yeSAM sAmyaM bhavati zarIrasya tatastAnanukUlaM kSetraM preSayantyAcAryAH / 'na yAvi khaggUDe'tti 'khamgUDA' alasA nirddharmaprAyAstAnna preSayanti / kiyatA | punaH kAlena vRddhAdaya ApyAyyante 1, ucyate, pazcamAtrairdivasaiH, yata uktaM vaidyake paNa addhamA sahI suNamaNuyagoNahasthINaM / rAIdieNa u balaM paNagaM to eka do tini // 165 // | ekena rAtrindivena zuno balaM bhavati, paJcabhirdinairmanujasya balaM bhavati, arddhamAsena balIvardasya, SaSTibhirdinairhastino balaM For Penal Use Only ~ 153~ AcAyaNa gaccha pRccha naM ni. 160 164 glAnabalakAlaM ni. 165 // 71 // Sherary or Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||165|| dIpa anukrama [256] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [256 ] * - "niryuktiH [ 165 ] + bhASyaM [ 78..] + prakSepaM [12...P pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra - 41 / 1] mUlasUtra - [2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH F Educatin bhavati, evametadyathAsaGkhyaM yojniiym| 'paNagaM to eka do tiNNi' evamasau tasmin kSetre paJcakamekaM dhAryate, atha tathA'pi valaM na gRhNAti dvau paJcakau dhAryate, trIn vA paJcakAn dhAryate, punarAnIyata iti / evaM te AlocitaziSyagaNA AcAryAH zayyAtaramApRcchaya kSetrAntaraM saMkrAmanti / atha na pRcchanti tato doSa upajAyate / etadevAha sAgariapucchgamaNaM bAhirA miccha cheya kayanAsI / gihi sAhU abhiMdhAraNa teNagasaMkAi jaM ca'NNaM // 166 // 'sAgArikaM' zayyAtaraM anApRcchatha yadi gamanaM kriyate tato 'bAhira'tti bAhyA lokadharmasyaite bhikSavaH ityevaM vakti zayyAtaraH, ye ca dharma lokadharma na jAnanti dRSTaM te kathamadRSTaM jAnanti ? ityataH 'micchatti mithyAtvaM pratipadyate, 'cheda'tti apacchedo vasatidAnasya, punaste'nye vA vasatiM na labhante, 'kataNAsitti akRtajJA hyete pratrajitA ityevaM manyate, 'gihi sAdhU abhidhAraNatti gRhI kazcicchrAvakastamAcAryamabhidhArya - saMcintyAyAtaH pravrajyArtha, tenApyAgatya zayyAtaraH pRSTaHkAcAryaH 1, so'pi ruSTaH sannAha-yaH kathayitvA vrajati sa jJAyate, taM tu ko jAnAti 1, tamAkarNya sa zrAvakaH kadAcidarzanamapyujjhati, lokajJAnamadhyeSAM nAsti kutaH paralokajJAnamiti ?, kadAcitsAdhuH kazcittamAcArya abhidhArya- manasi kRtvA upa| saMpadAdAnArthamAyAti, so'pi zayyAtaraM pRcchati, zayyAtaro'pyAha-na jAne ka gata iti, tataH sa sAdhuH anAcAravAnAcArya iti vicintyAnyatra gataH, so'pi nirjarAyA AcAryo'nAbhAgI jAta iti / 'teNaga'tti kadAcittadgRhaM kenacittasmi neva divase muSTaM bhavettata evaMvidhA buddhirbhavet yaduta stenAste ityevaM zaGkAM karoti, AdizabdAdyoSit kena kecitsaha gatA zayyAttara saMbaMdhI vidhAnAni For Parts Only ~ 154~ Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [258] >> "niyukti: [167] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [13 . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||167|| mAgIyA dIpa zrIopa- tato gRhAt te'pyanAkhyAya gatAH tatazca zaGkopajAyate, 'jaM ca'Na ti yaccAnyat zaGkAdi jAtaM pattanagataM tatsarvamupa- zayyAtarAjAyata iti gacchadbhizca zayyAtara ApRcchanIyaH / sa ca vidhinA, yato'vidhinA pRcchata ete doSAH pRcchAdi 18 avihIpucchA uggAhieNa sivAtarI u roejjA / sAgAriyassa saMkA kalahe ya saejiA khise // 167 // ni. 166. avidhipRcchA iyaM vartate, yaduta-'uggAhitena' utkSiptena upakaraNena pRcchati, tatra 'sejjAtarI u roejA' tenAkasmikenatA // 72 // gamanena zayyAtaryo rodanaM kuryuH, tatazca 'sAgArikasya zayyAtarasya zaGkopajAyate, kalahe ca sati 'saijiAe' saha sakhi-] kriyayA 'visa'tti yathA na zobhanA tvaM yena tvayA tatra kAle bhikSorgacchato ruditaM, kiM ca-te sa pitA bhavati? yena tArodiSIti / adhAnAgatameva kathayanti-amukadivase gamiSyAmaH, tatrApyete doSAH hariaccheyaNa chappaiya ghacaNaM kiccaNaM ca pottANaM / chaNNeyaraM ca pagayaM icchamaNicche ya dosA u|| 168 // / taddhi zayyAtaMrakuTumba sAdhavo yAsyantIti vimuktazeSavyApAra sat gRha eva tiSThati, kRSyAdipratijAgaraNaM na karoti, tatazca kSaNika sat svagRhajAtaharitacchedaM karoti / tathA nirvyApAratvAdeva ca tA raNDAH paTpadInAM parasparanirUpaNenopa*mardai kurvanti / 'kicaNaM ca pottANa ti tatra divase kSaNikA vimuktakRSilavanavyApArA vakhANi zodhayanti / 'chaNNeyaraM ca pagarya' prAkRtaM-bhojana channaM kurvanti, apragaTamityarthaH, 'itaraM vatti prakaTameva bhojanaM saMyatArthaM kurvanti, tatra cecchatAmanicchatAM ca doSA bhavanti, kathaM, yadi tadojanaM gRhNanti tatastadakalpanIyam , atha na gRhanti tato roSabhAvaM kadAci-| pratipadyate / ete doSA anAgatakathane, tatazca kaH pRcchAvidhirityAha anukrama [258] // 72 // SARERatininematuana atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritaM vartate ~155~ Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [261] .- "niyukti: [169] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [13.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||169|| jaiA va u khetaM gayA u paDilehagA to pAe / sAgAriyassa bhAvaM taNueMti gurU imehiM tu||169 // yadeva kSetraM gatAH pratyupekSakAH tato pAe'tti tataHprabhRti 'sAgArikasya' zayyAtarasya 'bhAva' snehapratibandha tanUkurvanti, ke-guravaH 'ebhiH vakSyamANairgAthAdvayopanyassarvacanairiti khaccha boliMti yaI tuMbIo jAyaputtabhaMDA ya / basamA jAyasthAmA gAmA pacApacikkhallA // 17 // appodaMgA ya maggA vasuhAvi a pakkamahiA jaayaa| aNNakatA paMthA sAhaNaM viharivaM kaalo||171 / / etadrAdhAdvaya zRNvataH zayyAtarasya paThanti, tataH so'pi zrutvA bhaNati-kiM yUrya gamanotsukAH, AcAryo'pyAhasamaNANaM sauNANaM bhamarakulANaM ca goulANaM ca / aniyAo vasahIo sAraiyArNa ca mehANaM // 172 // sugamA / tatazcaitAM gAthAM paThitvA idamAcarantiAvassagakayaniyamA kallaM gacchAma to u aayriaa|sprijnnN sAgAria vAhiri diti aNusihi 173 'AvazyakakRtaniyamAH kRtapratikramaNA ityarthaH, vikAlavelAyAM kRtAvazyakA idaM bhaNanti-yaduta kalaM gacchAmaH / punazca tata AcAryaH saparijanaM 'sAgArika' zayyAtaraM Ahvaya 'anuzAstiM dadati' dharmakAM kurvntiityrthH| hakSayo pukAmanti vRti-tumyo jAtaputrabhAgdAzca / vRSabhA jAtasthAmAnaH prAmAH pracAtakardamAH 170 // 2 sapovakAsa mArgA vasudhA'pi ca paramattikA pAnaH sAdhUnAM vihI yogyH)kaarH1||shrmnnaanaaN zakunAnA amarakulAnAM pagokullAnAM ca / aniyatA bsty| kAravikAnAM ca meghAnAm // 172 / / dIpa anukrama [261] bho. ~156~ Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 174 // dIpa anukrama [266 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 266 ] "niryuktiH [174] + bhASyaM [78.. ] + prakSepaM [13... * F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra - 41 / 1] mUlasUtra - [2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIodhaniryuktiH droNIyA vRttiH // 73 // var sAvao vA daMsaNa bhaddo jahaNaNayaM vasahiM / jogaMmi vaTTamANe amugaM velaM gamissAmo // 174 // so'pi sAgAriko dharmakathAM zrutvA evaMvidho bhavati-pratrajyAM pratipadyate zrAvako vA bhavati darzanadharo vA bhavati bhadrako vA bhavati, sarvathA jaghanyato vasatimAtramavazyaM dadAti / punazca dharmakathAM kRtvA''cAryA evaM bruvate yaduta 'yoge varttamAne' tho'sI yogo gamanAya mAM prerayati tasmin varttamAne - bhavati sati amukavelAyAM gamiSyAma iti / idAnIM te vikAlavelAyAM kathayitvA pratyuSasi vrajanti, kiM kRtvetyata Aha tadubhaya suttaM paDilehaNA ya uggayamaNuggae vaavi| paDichAhigaraNateNe naTTe khaggUDa saMgAro // 175 // 'tadubhayaM ' sUtrapauruSImarthapauruSIM ca kRtvA vrajanti, 'sutaM'ti sUtrapauruSIM vA kRtvA vrajanti, atha dUrataraM kSetraM bhavati tataH pAdonaprahara evaM pAtrapratilekhanAmakRtvA brajanti, 'uggaya'tti uGgatamAtra eva vA sUrye gacchanti, 'aNuggaya'ti anugate vA sUrye rAtrAveva gacchanti, 'paDicche'ti te sAdhavastasmAdvinirgatAH parasparaM pratIkSante, 'adhikaraNa'ti atha te sAdhavo na pratIkSante tato mArgamajAnAnAH parasparataH pUtkurvanti, tena ca pUtkRtena loko vibudhyate, tatazcAdhikaraNaM bhavati, 'te 'ti stenakA vA vibuddhAH santo moSaNArthaM pazcAdrajanti 'naha'tti kadAcitkazcinnazyati, tatazca pradoSa eva saGgAraH kriyate, amukatra vizramaNaM kariSyAmaH amukantra bhikSAmamukatra vasatimiti, tatazca rAtrI gacchadbhiH saGketaH kriyate / 'khaggUDe tti kazcit svaggUDaprAyo bhavati, sa idaM brUte-caduta sAdhUnAM rAtrau na yujyata eva gantuM punaH sa Aste, tatazca 'saMgAro'tti saGketaM laggU Eaton International For Parts Use One ~ 157~ gacchatAM zayyAtara bodhanaM ni. 169174 vi hArarItiH ni. 175 // 73 // wor Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [267] - "niyukti: [175] + bhASyaM [79] + prakSepaM [13... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||175|| DAya prayacchanti, yaduta tvayA'mukatra deze Agantavyamiti |idaaniimsyaa eva gAthAyA bhASyakRt kAMzcidavayavAn vyAkhyA nayati, tatra prathamAvayavaM vyAkhyAnayannAhapaDilehaMtaciva beTiyAu kAUNa porisi kariti / carimA uggAhe socA majjhaNhi vacaMti ||79||(bhaa0) te hi sAdhavaH prabhAtamAtra evaM pratilekhayiskhA upadhikAM punazca veNTalikA kurvanti-saMvartayantItyarthaH, tatazcAnikSiptopadhaya pava 'porisiM kareMti' sUtrapauruSIM kurvanti, 'carimA uggAheu'tti carimavelAyAM pAdonapauruSyAM pAtrakANi udAhya-saMyantra-1 |yitvA punazcAnikSiptareva pAtrakai 'soca'tti zrutvA arthapauruSI kRtvetyarthaH, tato madhyAhe ajantIti / te ca zobhana evAhibrajantIti / ata evAha tihikaraNami pasatdhe nakSatte ahivaissa aNukUle / ghettuNa niti vasabhA akkhe sauNe prikkhNtaa||80||(bhaa0) &aa 'tithau' prazastAyAM 'karaNeca pavAdike prazaste nakSatre vA 'adhipateH' AcAryasya anukale sati gRhItvA akSAn prAga vRSabhA nirgacchanti, kiM kurvANA ata Aha-'sauNe parikkhaMtA' 'zakunAna prazastAn parIkSamANAH santo vRSabhA nigaccha-| ntIti pazcAdAcAyoH / kiM punaH kAraNaM pazcAdAcAryo nirgacchanti !, tatra kAraNamAhavAsassa ya AgamaNe avasapaNe paDiA nivattaMti / obhAvaNA pavayaNe AyariA maggaotamhA ||8||(bhaa0aar | varSaNaM varSastasyAgamanaM kadAcidbhavati, apazakune vA dRSTe prasthitA api nivartante vRSabhAH, yadi punarAcAyoM evaM prAga |nirgacchanti tato'padhAkunadarzane vRSTau ca nivartamAnasya sataH kiM bhavati !, ata Aha-'ohAvaNA pavayaNe' pravacane hIlanA| dIpa anukrama [267] vihAra-rIti: evaM tasya vidhAnaM ~158~ Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [270] .- "niyukti: [175...] + bhASyaM [81] + prakSepaM [14 . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata ti: bhA. 79-86 - gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| zrIopa-Fbhavati, yaduta-yadapi jyotipikANAM vijJAnaM tadapyeteSAM nAstIti, 'AyariyA maggoti ata AcAryA 'mArgataH' pRSThato niyuktiH HInirgacchantIti / gacchanizca zakunA apazakunA vA nirUpaNIyAH, tatrApazakunaM pratipAdayannAhadroNIyA mahala kucele abhaMgiellae sANa khujabaDabhe yaa| ee u appasatyA havaMti khittAu niMtANaM // 8 // (bhA0) vRttiH nArI pIvaraganbhA bajakumArI ya kaTThabhAro a / kAsAyavattha kucaMdharA pa kajaM na sAheti // 83 // (bhA0) 8 // 74 // hai| malinaH zarIrakarpaTaiH kucelo-jIrNakarpaTaH 'abhaMgielaya'tti snehAbhyaktazarIraH zvA yadi vAmapAddakSiNapAya prayAti hai kubjI-vakraH vaDabho-vAmanaH, ete'prazastAH-'pIvaragarbhA' AsannaprasavakAlA / zeSa sugamam. [cakayaraMmi bhamADo bhukkhAmAro ya paMDuraMgami / taccanni ruhirapaDaNaM voDiyamasie dhuvaM maraNaM ] [cakradhare bhramaNaM kSudhA maraNaM ca pANDurAMge / tacannike rudhirapAtaM boTike'zite bhuSaM maraNaM] jaMbU a cAsamaUre bhAradAe taheva naule a saNameva pasatthaM payAhiNe savasaMpattI / / 84 // (bhA0) sugamA / naMdI tUraM puNNassa dasaNaM saMkhapaDahasado ya / bhiMgArachattacAmara dhayappaDAgA pasatthAI // 85 // (bhA0) sugamam , navaraM-pUrNakalazadarzanaM, dhvaja eva patAkA dhvajapatAkA / samaNaM saMjaya daMta sumaNaM moyagA dahiM / mINaM ghaMTaM paDAgaM ca siddhamatthaM viAgare / / 86 // (bhA0) dIpa anukrama [270] // 74 / CASSARKA SHIDEDuraininternation ekA prakSepa-gAthA idam ~159~ Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 86 // dIpa anukrama [276] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) "niryuktiH [175...] + bhASyaM [ 86] + prakSepaM [14... mUlaM [276 ] --- 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH Jan Education 'zramaNa:' liGgamAtradhArI 'saMyataH' samyak saMyamAnuSThAne yataH - yazaparaH 'dAntaH' indriyanoindriyaiH 'sumanasaH' puSpANi, zeSaM sugamam / gacchavAsIsekhAtare'NubhAsaha Ayario sesagA cilimilIe / aMto giNhantuvahiM sAraviapaDissayA putriM // 87 // (bhA0) vrajanasamaye zayyAtarAnanubhASate - vrajAma ityevamAdi AcArya: / 'sesamA cilimilIe aMto' zeSAH sAdhavaH 'cilimiliNyAH' javanikAyA 'antaH' abhyantare, kim 1-upadhiM 'gRhNanti' saMyantrayantItyarthaH / 'sAraviapaDissayA purvi ti kiMviziSTAH santaste sAdhava upadhiM gRhNanti ? - saMmArjitaH - upaliptaH pratizrayo yaiste saMmArjitapratizrayAH 'purvi' prAgeva, prathamamevetyarthaH / idAnIM kaH kiyadupakaraNaM gRhNAtItyAha bAlAI uvagaraNaM jAvaiyaM tarati tantiaM giNhe / jahaNeNa jahAjAyaM sesaM taruNA viriMciti // 88 // (bhA0) bAlAdayaH, AdizabdAddhA gRhyante te chupakaraNaM yAvanmAtraM 'taranti' zaknuvanti tAvanmAtraM gRhNanti, taizca bAlAdibhiH 'jaghanyena' jaghanyataH 'jahAjAyaM'ti rajoharaNaM coTapaTTakazca etadazaknuvadbhirapi grAhyaM zeSaM upagaraNaM taruNAH AbhigrahikAH 'virizvanti' vibhajanti bAlAdisatkam / yadA tu punarAbhigrahikA na santi tadAAyariohi bAlAiyANa giNhaMti sNghynnjuttaa| do sotti uNNisaMdhArae ya gahanekapA seNaM // 89 // bhA0) AcAryopadhiM 'bAlAiyANaM' ti bAlAdInAM ca saMbandhinamupadhiM gRhNanti, ke ? - 'saMghayaNajuttA' ye'nye zeSA anAbhigrahikAH saMhananopetAste gRhNanti kathaM punargRhNanti te upadhiM 1-'do suttiutti dvI sautrikI kalpau eka aurNikaH kalpaH saMstArakazca For Parts Only ~ 160~ Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||89|| dIpa anukrama [279] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [279] + prakSepaM [14... 80 --- "niryuktiH [175...] + bhASyaM [ 89 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIooSa- 4 zabdAduttarapaTTakaca, eSAM grahaNaM 'ekapAseNaM' ti grahaNaM ekasmin pArzve ekatra skandhe grahaNaM karoti, dvitIye tu 'pArzve' niryuktiH skandhe pAtrakANi gRhNanti, AtmIyAM tUpadhiM viNTalikAM kRtvA yantra skandhe upadhiH kRtastayaiva dizA kakSAyAM karoti / idAnIM 'adhikaraNateNe'tti amumavayavaM vyAkhyAnayannAha - droNIyA vRtti: / / 75 / / 5 AjovaNa vaNie agaNi kuTuMbI kukamma kammarie / teNe mAlAgAre ubhAmaga paMthie jaMte // 90 ( bhA0 ) hi yadi sazabdaM vrajanti tatazca loko vibudhyate, vibuddhazca san 'AujovaNa'tti aSkAyayantrANi 'yotrijyante' vahanAya sajjIkriyante / athavA 'Au'tti apkAyAya yoSito vibuddhA vrajanti 'jovaNaM'ti dhAnyaprakaraH tadarthaM loko yAti, prakaro-mardanaM dhAnyasya, lATaviSaye 'jovaNaM ghaNNapairaNaM bhaNNai', 'vaNiya"tti vaNijo vAlajhukAvibhAtamiti kRtvA prajanti / 'agaNitti lohakArazAlAdiSu agniH prajvAlyate 'kuTuMbitti kuTumbinaH svakarmaNi laganti 'kukamma'tti kutsitaM karma yeSAM te kukarmANaH mAtsyikAdayaH kutsitA mArAH kumArAH - saukarikAH, eSAM bodho bhavati rAtrau pUtkArayatAM, 'teNe'tti stenakAnAM ca, 'mAlAkAra'tti mAlikA vibudhyante 'uSbhAmaga' tti pAradArikA vibudhyante 'paMthie'tti pathikA vibudhyante 'jaMte' ti yAntrikAH vibuddhAH santo yantrANi vAhayanti cAkrikAdayaH / tatra yaduktaM prAk "naThThe saggUDasiMgAroM" tatredamuktaM niryuvikRtA saGgArakaraNamAtram, iha punaH sa eva niyuktikAraH sa saGgAraH kayA yatanayA karttavyaH 1 kasyAM ca velAyAM ka rttavyaH 1 ityetadAha saMgAra bIya vasahI taie saNNI cauttha sAhammI / paMcamagaMmi a vasahI chaDe ThANaDio hoti // 176 // For Pass Use Only ~161~ bihArarI tiH bhA. 87-90 // 75 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [281] >> "niyukti: [176] + bhASyaM [90] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||90|| 5 'saMgAra tti saGketo'bhidhIyate, tadvidhirvaktavyaH, 'bitia vasahi'tti dvitIye dvAre vasatiH karttavyA, pUrvapratyupekSitA tasyA vyAghAte vA vasatermahaNavidhirvaktavyaH, 'tatie saNNi'tti tRtIye dvAre sajJI zrAvako vaktavyaH, cauttha sAhammitti caturthe | dvAre sAdharmikA vaktavyAH, 'paMcamagaMmi a vasahi'tti paJcame dvAre vasatirvaktavyA-'vicchiNNA khuDaliA' ityevamAdi, chaDe ThA-| Nahio hoti' SaSThe dvAre sthAnasthito bhavati / dvAragAtheyam / idAnIM niyuktikRtopanyasta saGgAradvayaM bhASyakRd vyAkhyAnayannAhaAose saMgAro amuI belAeN niggae ThANaM / amugattha vasahibhikkhaM bIo khrguuddsNgaaro||91 ||(bhaa0) / 'Aose'tti pradoSe 'saMgAro'tti saGketaH AcAryeNa karttavyaH, katham ?-'amuI velAe'tti amukayA velayA yAsyAmaH, punazca 'niggae ThANaM amugattha' nirgatAnA satAm amukatra sthAna-vizrAmasaMsthAnaM kariSyAmaH, 'vasahi'tti amukatra basa-* tirbhaviSyati-vAsako bhaviSyatItyarthaH, 'bhikkhatti amukatra grAme bhikSATanaM karttavyam , ekastAvadayaM 'saGgAra' saGketaH / dA vitio khAgUDasaMgAro'tti dvitIyaH saGketaH khaggUDasya dIyate / sa caivamAha ratiM na ceva kappara nIyaduvAre virAhaNA duvihA / paNNavaNa bahutaraguNe aNiccha bIca uvahI vA ||12||(bhaa0) l ratiM na ceva kappati'tti rAtrau sAdhUnAM gamanaM na kalpayati, dvividhavirAdhanAsaMbhavAt , yata uktaM divApi tAvatdinIyaduvAre virAhaNA duviha'tti, divA'pi tAvadayaM doSaH, "nIyaduvAraM tamasaM, kohagaM parivajae" [nIcadvAra tAmasa koSThaka parivarjayet ] itivacanAt , nIcadvAre dvividhA ghirAdhanA satamaskatvAdU AstAM tAvadAtrI, eSa ca dharmazraddhayA na nirgacchati / dIpa anukrama [281] ~162~ Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [285] >> "niyukti: [176...] + bhASyaM [12] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||12|| dIpa zrIopa-1'paNNavaNa bahutaraguNa'tti punazca tasya prajJApanA-arUpaNA kriyate, tatra rAtrigamane bahavo guNA ezyante, bAlavRddhAdayaH sukhena vihAraniyuktiH gacchanti rAtrau, na tRSA bAdhyanta iti, 'aNicchatti atha tathA'pi necchati gamanam 'bitio vatti dvitIyastasya dIyate- rItiH droNIyA tadartha mucyata iti / 'uvahI vatti upadhistasya dIyate jIrNA, tadIyazca zobhano gRhyata iti, mA bhUttatpAIM sthitamupadhini . 176 vRttiH stenakA Acchetsyanti / idAnImasAvekAkI yadi svapiti tato doSaH pramAdajanitastatazcopadhirupahanyate, upahatazcAkalpyo|bhA91-92 // 7 // bhavati, etadevAha suvaNe ghIsuvaghAtopaDiyamaMto ajou na milejaa| jaggaNa appaDibajjhaNa jaivi cireNaM na uvahamme 93 (bhA0) svApe 'vIsu' ekAkino nidrAvaze sati, ko doSaH :-'uvaghAu'tti tasyaikAkinaH suptasya upadhirupahanyate, sa hyekAkI svapan pramAdavAn bhavati khyAdyabhiyogasaMbhavAt , tatazca nidrAvazaM prAptasya upadhirupahanyate, ato'kalpanIyo bhavati pari-18 chApanIyazcAsau / gacche tu svapato'pi nopahanyate, kiM kAraNam!, yatastatra kecitsUtrapauruSI kurvanti, anye dvitIyaprahare'rthA nucintanaM kurvanti, tRtIye tu prahare AcArya uttiSThati dhyAnAdyartha, caturthe tu prahare sarva eva bhikSava uttiSThanti, tatazca rAtre4 ko'pi praharaH zUnyaH tato nopahanyate upadhiH, ekAkinastu jAgaraNa nAstyata upadhAtaH / 'paDibajhaMte va jo u na mileja' tti prativadhyamAno vA vrajAdiSu kSIrayAcanecchayA prativadhyamAno yo na milet tasyApyupahanyate upadhiH / kiM kAraNam , ekAkinaH paryaTanaM noktam !, ekAkI ca paryaTana pramAdabhAm bhavati ato brajAdipratibandhe'pyupadhirupahanyate / yastu punarjA-IN daa||76|| garti tasmin divase'bhukto na prajAdiSu pratibadhyate sa evaMvidhastasmin divase milamapi nopadhimupahanti / 'jaiSi ci-18|| 515-2565 anukrama [285] Halancinrary.orm ~163~ Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [285] - "niyukti: [177] + bhASyaM [93] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||93|| raNati kiMbahunA, jAgrannizi gokulAdiSu vA'prativadhyamAno yadyapi cireNa milati bahubhirdivasaistathA'pyupadhistasya nopahanyate, apramAdaparatvAttasyeti / idAnI gacchasya gamanavidhi pratipAdayannAha purao majo taha maggao ya ThAyaMti vittapahilehA / dAItucArAI bhAvAsapaNAirakvaTThA / / 177 // kSetrapratyupekSakA eSu vibhAgeSu bhavanti-kecana 'purataH' agrato gacchasya, kecana madhye gacchasya, te hi mArgAnabhijJAH 'mArgatazca pRSThatazca tiSThanti kSetrapratyupekSakAH / kimarthaM purata eva tiSThanti ?, 'dAiMtucArAI' uccAramazravaNasthAnAni darzayanti gacchasya, gacchasya 'bhAvAsaNNAdirakkhatti bhAvAsaNNo-aNahiyAsao, tadrakSaNArtham , etaduktaM bhavati-uccArAdinA bAdhyamAnasya te mArgajJAH sthaNDilAni darzayanti / Dahare bhikkhaggAme aMtaragAmaMmi ThAvae taruNe / uvagaraNagahaNa asahU va ThAvae jANagaM cegaM // 178 // 'Dahare bhikkhaggAme'tti yatra grAme vAsako'bhipretaH bhikSA ca aTitumabhipretA tasmin 'Dahare' kSullake grAme sati kiM kartabyamata Aha-'aMtaragAmaMmi' apAntarAla eva yo grAmastasmin bhikSArtha taruNAn sthApayet , 'uSagaraNagahaNati tadIyamupakaraNamanye bhikSavo gRhNanti, 'asahU va ThAvae'tti atha te tatsthApitetarabhikSusatkamupakaraNaM grahItuM na zaknuvanti tato'-2 sahiSNava eva tatrAntaramAme bhikSArthaM sthApyante 'jANagaM cege'ti zaM caika-mArgaz2a caikaM teSAM madhye sthApayet yena sukhenaivAgacchanti dUruddina khuDalae nava bhaDa agaNI ya paMta paDiNIe / saMghADego dhuvakammio va suNNe navari rikkhA // 179 // athavA'sau vAsakabhikSArthamabhipreto grAmo dUre sthitaH syAt utthito vA-udasitaH kSullako vA prAk saMpUrNo dRSTaH dIpa anukrama [286] D SHREmirathimukminine ~164~ Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||179|| dIpa anukrama [ 287] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 287] [ 93 ] + prakSepaM [14... - "niryukti: [ 179 ] + bhASyaM 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIzoSa niryuktiH droNIyA vRttiH // 77 // Education idAnImarddhamudvasitamataH kSullakaH, 'navaH' prAg yasmin sthAne dRSTastataH sthAnAdanyatra pradeze jAtaH 'bhaDatti bhaTAkrAnto jAtaH 'agaNi'tti agninA vA idAnIM dagdhaH 'prAntaH prAk zobhano dRSTa idAnIM prAntIbhUto virUpo jAtaH 'paDiNIe'ti pratyanIkAkrAnta idAnIM jAtaH prAk pratilekhanAkAle pratyanIkastatra nAsIt idAnIM tu AyAtaH pUrvamatilekhite grAme evaMvidhe jAte sati dUrotthitAdidoSAbhibhUte sati kiM karttavyaM ?- 'saMghADa'tti tatra saGgATakaH sthApyate, pAzcAtyapratrajitamIlanArtham 'egovitti saGghATakAbhAve ekaH sthApyate sAdhuH 'dhuvakammio'ti dhruvakarmiko- lohakArAdistasya kathyate - yathA vayamanyatra grAme yAsyAmaH, tvayA pAzcAtyasAdhubhyaH kathanIyaM yathA'nena mArgeNAgantavyamiti, evaM tAvat vasati grAme esa vihii| 'suSNe navari rikkha'tti yadA tvasau zUnyo grAmastadA kiM karttavyaM 1- 'navari rikkha'tti vartmani anabhiprete tirazcInaM rekhAdvayaM pAtyate, yena tu vartmanA gatAstatra dIrghA rekhAM kurvanti / yadA tu punarebhiruktadoSairyukto na bhavati sa grAmastadA tatraiva 'vasatistasyAM pravizati / tatazca ye te bhikSArthamantarAlagrAme sthitA Asan teSAM madhye yadi vasatimArgajJo bhavati tatastasyAmeva vasatI Agacchanti, na kazcitpratipAlayati / etadevAhajANaMtaThieN tA eu basahIe natthi koi paDiyara / aNNAe'jANatesu vAghi saMghADa dhuvakammI // 180 // 'jAta' mArgAbhijJe sthite tasyAM vasatAvAgacchanti 'natthi koi paDiyaraiti na kazcittAn pratipAlayati bahi:sthitaH, 'aNNAe 'tti yadA tasyAH pUrvapratyupekSitAyA basatervyAghAtaH saMjAtaH kintvanyA, tasyAmanyasyAM vasatI jAtAyAM ajANatesu vAvi, athavA ye te bhikSAnimittaM sthitAH pazcAdAgamiSyanti teSu ajAnatsu 'saMghADadhuvakammitti vasati For Peralta Use Only ~ 165~ bihAratiH ni. 177-180 // 77 // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [28] - "niyukti: [180] + bhASyaM [93] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||180|| parijJAnArtha saGghATako bahiH sthApyate, dhruvakarmako-lohakArastasya kathyate, yaduta-sAdhava AgamiSyanti teSAmiyaM vasati-17 darzanIyA kathanIyA veti / idAnIM ye te bhikSArthaM pazcAnnAme sthApitAstaiH kiM karttavyamata Aha ___ jai anbhAse gamaNaM dUre gaMtuM dugAuyaM pese / tevi asaMtharamANA iMtI ahavA visajaMti // 181 // __ yadi 'abhyAse Asanne gacchastataste 'gamaNa ti gacchasamIpameva gacchanti, dUretti atha dUre gacchastato 'gantuM dvigavyUta gatvA krozadvayaM, kiM-'pese'tti eka zramaNaM gacchasamIpe preSayanti, 'tevi asaMtharamANA iMti' 'te'pi' gacchagatAH sAdhavaH |'asaMstaramANAH' atRptAH santaH kiM kurvanti ?-'eMti' Agacchanti, ka-yatra te sAdhavo bhikSayA gRhItayA tiSThanti, atha ca tRptAstatastaM sAdhu visarjayanti, yaduta-paryAptamasmAkaM, yUyaM bhakSayitvA''gacchata / saMgAretti dAraM vyAkhyAtaM, tatprasaGgAyAtaM ca vyAkhyAtam , idAnI vasatidvAramucyate, tatpratipAdanAyedamAha paDhamaviyAe gamaNaM gahaNaM paDilehaNA paveso u / kAle saMghADego va'saMdharatANa taha ceva // 182 // 'paDhamati tasyAM ca vasatau 'gamana prAptiH kadAcitprathamapauruSyAM bhavati kadAcicca 'vitiyAetti dvitIyapauruSyAM | 'gamana' prAptirityarthaH / 'gahaNa'ti daMDAMcyaNadorayacilimilINaM kRtvA grahaNaM vRSabhAH pravizanti / punazca 'paDilehaNA' tAM vasati pramArjayanti, 'paveso'tti tato gacchaH pravizati, 'kAletti kadAcidikSAkAla eva prAptAstatazca ko vidhiH 1, ata | Aha-saGghATaka eko vasatiM pramArjayati, anye bhikSArthaM vrajanti / 'ego vatti yadA saGghATako na paryApyate tadA eko gItArtho vasatipratyupekSaNArtha preSyate, yadA tu punareko'pi na paryApyate tadA kim ?-'asaMtharaMtANa' aNughatANaM atRpyantaH dIpa anukrama [288] For P OW ~166~ Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||182|| dIpa anukrama [291] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 291] - "niryuktiH [182 ] + bhASyaM [ 94] + prakSepaM [14... " 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIoSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 78 // sarva evATanti, yA tu vasatiH pUrvalabdhA tAM kathamanviSanti ? - 'taha ceva tti yathA bhikSAmanviSanti evaM vasatimapi sarve pUrvapratyupekSitAmanviSanti, anviSya ca tatraiva pravizanti / yadA tu pUrvapratyupekSitAyA vasatervyAghAto jAtastadA'pi 'taha ceva'tti yathA hi bhikSAM mArgayanti tathA vasatimapi, ubdhAyAM ca tatraiva parasparaM hiNDantaH kathayanti, 'vasahIe niaaiba ti / idAnIM "paDhamabiiyAe "tti idaM dvAraM bhASyakRt vyAkhyAnayannAha - paDhamavitiyAeN gamaNaM bAhiM ThANaM ca cilimiNI dore / dhittUNa iMti basahA vasahi~ paDilehiDaM purvi // 94 // bhA0 ) venilevri 'gamanaM' prAptirbhavati tatra kSetre, kadAcidvitIyAyAM prAptistataH ko vidhirityata Aha-'bAhiM ThANaM ca ' bahi| reva tAvadavasthAnaM kurvanti, sthitAzcottarakAlaM tatazcilimiNI- javanikAM davarikAMzca gRhItvA pravizanti vasatI vRSabhAH grahaNadvAraM vyAkhyAtam / kiM karttuM ! 'vasatiM pratyupekSituM' vasatipratyupekSaNArthaM prAg vRSabhA gRhItacilimalinyupakaraNA Agacchanti, 'paDilehaNa' tti dvAraM bhaNitaM / dAraM / evaM tAvatpUrvapratyupekSitAyAM vasatI vidhiH, yadA tu punaH pUrvapratyupekSi tAyA vyAghAtastadA- vAghAe aNNaM maggiUNa cilimiNipamajjaNA vasahe / pattANa bhikkhavelaM saMghADego pariNao vA // 183 // pUrvapratyupekSitAyA vasatervyAghAte sati anyAM vasatiM mArgayitvA tataH kiJcit 'cilimiNipamajjaNA vasahe ci tato vRSabhAzcilimilinyAdIni gRhItvA pramArjayanti / pattANa bhikkhavelaM' yadA tu punarbhikSAvelAyAmeva prAptAstadA kiM karttavyaM ?-- For Penal Use Only ~167~ bihArarItiH ni. 1981-183 bhA. 94 // 78 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [292] >> "niyukti: [183] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata -C+ gAthAMka ni/bhA/pra ||183|| + C kAletti bhaNitaM, 'saMghADe'tti saGghATako vasatipratyupekSaNArtha preSyate, saMghADetti bhaNiaM, 'ego va' tti saGghATakAbhASe eko vA preSyate, kiMviziSTaH -pariNataH' gItArthaH, egotti bhaNioM, yadA tu punareko nAsti tadA kim ?___sadhe vA hiMDatA vasahiM maggaMti jaha va samuyANaM / laddhe saMkalianiveaNaM tu tattheva u niyahe // 184 // 8. sarve yA hiNDantA evaM vasatiM 'mArgayanti' anviSanti, kathaM ?-'jaha va samudANaM' yathA 'samudAnaM bhikSA 'prArthayanti' nirUpayanti evaM vasatimapi anvipanti, 'taha ceva'tti avayavo bhaNitaH, 'laddhe saMkalianivaaNaM tu' bhikSAmaTadilabdhAyAM 4 vasatI saMkalikayA nivedana-yo yathA yaM pazyati sa tathA taM vakti-yaduta iha vasatirlandhA iha nivartanIyaM, tasmAttasyAmeSa ca vasatI nivarttate / tatra ca praveze ko vidhiH__eko gharei bhANaM eko dopahavi pavesae uvahiM / sabo uvei gaccho savAlabuhAulo tAhe // 185 // eko 'dhArayatti saMghaTTayati 'bhAjana' pAtrakam 'ekaH' anyastasya dvitIyaH bahirvyavasthitaH gacchAt sakAzAd bhikSA-18 maTayAM muktAmupadhiM dvayorapIti AtmanaH saMbandhinI tasya ca pAtrakarsaghaTTayituH saMbandhinImupadhiM pravezayati, tata uttarakAlaM gaccha 'sapaiti' pravizati savAlavRddhatvAdAkulaH 'tadA' tasmin kAle / dAraM / coyApucchana jhesA maMDalibaMdhami hoi AmamaNaM / saMjamaAyavirAhaNa biyAlagahaNe ya je dosA // 186 // kodakasya pRcchA codakapRruddhA-codaka evamAha-yaduta bAhyata eva bhuktvA pravezaH kriyate, kiM kAraNam , upadhimAnayataH kSudhArtasya vRSitasya ca ryApathamazodhayataH saMyamavirAdhanA upadhibhArAkAntasya kaNTakAdInanirUpayata AtmavirA dIpa anukrama [292] CCASSACREN-E SAMEairainRKI ~168~ Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [295] >> "niyukti: [186] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa- niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||186|| vRttiH dIpa dhanA, tatazca bahireva bhuktvA vikAle pravizantu, AcAryastvAha-bahirbhujatAM doSAH kathaM ?-maNDalibandhe satti AgamanaM vasatyeSaNA bhavati sAgArikANAM, tatra ca saMyamAtmavirAdhanA bhavati 'viyAlagahaNe tti pikAlabelAyAM ca vasatigrahaNe ye doSA bhavanti | | ni.185te vakSyante / dvAragAtheyaM / codakapaccheti vyAkhyAnayanAha abhuktA aibhAreNa u iriaMna sohae kaMTagAi AyAe / bhattaTria vosiriA aiMtu evaM jaDhA dosA // 187 // praveza " 4|186-188 codaka evamAha yaduta gacchasamIpAdupadhiM pravezayan tadatibhAreNa bubhukSayA ca pIDitaH sannIryApathikAM na zodhayati hai yato'taH saMyamavirAdhanA bhavati, tathA kaNTakAdIni ca na pazyati bubhukSitatvAdeva yato'ta AtmavirAdhanA bhavati, tasmAd 'bhattaSThiyatti bahireva bhuktAH santaH, tathA 'bosiriya'tti uccAraprazravaNaM kRtvA tataH 'aiMtu'tti pravizantu, ka-vasato,4 evaM jaDhA dosa'tti evaM kriyamANe doSA:-AtmavirAdhanAdayaH parityaktA bhavanti / evamukte satyAhAcAryaHAyariavayaNa dosA duvihA niyamA u saMjamAyAe / baccaha na tujjha sAmI asaMkhaDaM maMDalIe vA // 188 // ___AcAryasya vacanaM AcAryavacanaM, kiM tadityAha-'dosA' bAhyato bhuJjatA doSA bhavanti dvividhAH 'niyamAd' avazyatayA, 'saMjama'tti saMyamavirAdhanAdoSaH 'AyAe'tti AtmavirAdhanAdoSaH / tatra saMyamavirAdhanAdoSa evaM bhavati-tatra ca bhojanasAsthAne sAgArikA yadi bahavastiSThanti tataste sAdhavo bhikSAmaTitvA gatAH santo yayevaM bhaNanti-yaduta vaJcaha-he sAgArikA gacchatAsmAtsthAnAt , tatazcaivamucyamAne saMyamavirAdhanA bhavati / AtmavirAdhanA caivaM bhavati-yadA te sAgArikA ucya-| anukrama [295] ~169~ Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [297] >> "niyukti: [188] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||188|| mAnA na gacchanti, kintvevaM bhaNanti-'na tujjha sAmI' nAsya pradezasya bhavantaH svAminaH, tatazca asaMkhaDa bhavati / 'maMDa-II lIe vatti atha maNDalyA jAtAyAM satyAm koUhala AgamaNaM saMkhomeNaM akNtthgmnnaaii| te ceva saMkhaDAI vasahiM va na daMti jaM ghanAM // 18 // maNDalikAyAM jAtAyAM kautukena sAgArikA AgamanaM kurvanti, tatazca 'saMkhobheNa'ti saMkSobheNa teSAM prabajitAnAM akaNThagamaNAdi-kaNThena bhaktakavalo nopakrAmati, 'te ceva saMkhaDAIti ta eva cA saMkhaDAdayo doSA bhavanti 'vasahiM va Na deMti' evaM ca sAgArikA ruSTAH santo vasatiM na prayacchanti, tatra grAme 'jaM va'Na ti grahaNAkarSaNAdi kurvanti / idAnIM tasmAdA-1 mAdanyatra grAme bhojanaM gRhItvA gantavyaM, tatra caite doSAH bhAreNa cepaNAe na pehae thANukaMTaAyAe / iriyAi saMjamaMmi a parigalamANeNa chakAyA // 19 // 13 upadhibhikSAbhAreNa yA vedanA kSuddhedanA vA tayA na 'pehaitti na pazyati sthANukaNTakAdIna , tatazcAtmavirAdhanA bhavati, iriyAItti saMyamaviSayA virAdhanA IyAdi, tathA parigalamAne ca pAnAdau SaTkAyavirAdhanA bhavati / tathA caite cAnyatra grAme gacchatAM doSA bhavantisAvayateNA duvihA virAhaNA jA ya uvahiNA u viNA / taNaaggigahaNasevaNa viyAlagamaNe ime dosA // 19 // ___ zvApadabhayaM bhavati, tathA teNA duvihA bhavanti-zarIrApahAriNa upadhyapahAriNazca, 'virAhaNA jA ya uvahiNA u viNA' yA ca 'upadhinA' saMstArakAdinA vinA virAdhanA bhavati, kA cAsau !-taNaaggigahaNasevaNA' yathAsavaM tRNAnAM grahaNe dIpa %82 anukrama [297] 4454 ~170~ Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [300] >> "niyukti: [191] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIopa- 193 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||191|| droNIyA vRttiH kakakakakakakara saMyamavirAdhanA agnezca sevane saMyamavirAdhaneti / dvAram / evaM tAvadvAhyato bhuJjAnAnAmanyagrAme ca gacchatAM doSA cyA- bhakkApraveza khyAtAH, idAnI tu yaduktamAsIcodakena yaduta vikAle praveSTuM yujyate tannirasyannAha-viyAlagama(ha) Ne ime dosA' vikA-IN ni.189lagamane vasatau 'ete' vakSyamANalakSaNA doSA bhavanti, te cAmI pavisaNamaggaNaThANe vesisthiduguchie ya boddhave / sajjhAe saMthAre uccAre ceva pAsavaNe // 192 // | 'pavisaNatti tatra grAma vikAle pravizatAM ye doSAstAna vakSyAmaH, 'maggaNa'tti vasatimArgaNA, anveSaNe ca vikAlavelAyAM ye doSAstAna vakSyAmaH / 'ThANe vesisthiduguchie a' ityetadvakSyatIti vikAlavelAyAM 'boddhaya' jJeyam / 'sajjhAe'tti svAdhyAyaM apratyupekSitAyAM yasatI agRhIte kAle kurvato doSaH, atha na karoti tathA'pi doSaH-hAnilakSaNaH / 'saMthAre'tti apratyupekSitAyAM vasatI saMstArakabhuvaM gRhNataH saMyamAtmavirAdhanA dossH| 'uccAre'tti apratyupekSitAyAM basatI sthaNDileSvanirUpiteSu vyutsRjatA doSo, dharaNe'pi doSaH, 'pAsavaNe'tti apratyupekSiteSu sthaNDileSu vyutsRjato doSaH dhArayato'pi doSa eva / iyaM dvAragAthA idAnIM pratipadaM vyAkhyAyatesAvayateNA duvihA virAhaNA jA ya ubahiNA u vinnaa| gummiagahaNA''haNaNA goNAIcamaDhaNA ceva // 193 // | vikAle pravizatAM grAme zvApadabhayaM bhavati / stenA dviprakArAH-zarIrastenA upadhistenAzca, tadbhayaM bhavati vikAle pravizatAm , pirAdhanA yA ca upadhinA vinA bhavati-agnitRRNayograhaNasevanAdikA, sA pa vikAle pravece doSaH / 'gummiya'tti | dIpa anukrama [300] // 8. // MEaramDilna ~171~ Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [303] . "niyukti: [193] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||193|| gulma-sthAnaM tabrakSapAlA gusmikAstairgrahaNamAhananaM ca bhavati vikAle praSizatAmayaM doSaH / 'goNAdicamaDhaNA' valIpardAdi-181 pAdamahArAdizca, evamayaM vikAlapraveze doSaH / "pavisaNe"tti gayaM / idAnI 'maggaNe'ti vyAkhyAyatephiDie aNNoNNAraNa teNa ya rAo diyA ya paMthaMmi / sANAi vesakutthiA tavocaNaM mUsiA jaM ca // 194 // 'phiDie'tti vikAlavelAyAM vasatimArgaNe-anveSaNe 'phiDitA' bhraSTo bhavet tatra 'anyo'nyaM parasparataH 'AraNaM, saMzabdanaM tacchatvA stenakA rAtrI muSitumabhilaSanti, diyAya paMthaMmitti divA vA prabhAte pathi gacchatastAn zramaNAn muSNanti 'sANAditi rAtrI vasateranyepaNe zvAdidezati / 'maggaNe tti bhaNiaM, 'vesasthiduguMchie'tti vyAkhyAyate'vayavaH, tatrA-14 'dhesakutthina tavodhaNaM mUsigA ceva rAtrI vasatilAbhe na jAnanti kimetatsthAnaM vezyApATakAsannamanAsannaM vA, te cAjAnAnAstasyAM dhasatau nivasanti, tatra cAyaM doSaH-vezyAsamIpe vasatAM loko bhaNati-aho tapovanamiti / kutsitachipakAdisthAnAsanne loko bravIti-svasthAne mUSikA gatAH, ete'pyevaMjAtIyA eva / 'vesisthikutsite'tti gataM / svAdhyAyadvAraM vyAkhyAtameva draSTavyam / idAnIM 'saMthAra'ti vyAkhyAyate appaDilehiakaMTAvilaMmi saMdhAragaMmi ApAe / chakkAyasaMjamaMmi a ciliNe seha'nnahAbhAvo // 195 // apratyupekSitAyAM vasatI kaNTakA bhavanti vilaM vA, tatra saMstArake kriyamANe 'AyAe tti AtmavirAdhanA bhavati 'chakkAyatti padakAyasyApi apratyupekSitavasatau svapataH 'saMjamaimitti saMyamaviSayA virAdhanA bhavati / 'ciliNe'tti tathA cilI-11 dIpa anukrama [303] For P OW ~172~ Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [304] >> "niyukti: [195] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||195|| 199 zrIogha-15 -azucika, bhavati, tasmiMzca sehasya jugupsayA azrutArthasthAnyadhAbhAvaH uniSkramaNAdirbhavati / saMthArutti garya, idAnIM bhuktApraveza 'uccArapAsavaNe"tti vyAkhyAyate (ni. 194droNIyA | kaMTagathANugavAlAvilaMmi jai vosireja aayaae| saMjamao chakAyA gamaNe patte aiMte ya / / 196 // II 196 vRttiH apratyupekSitAyAM vasatI kaNTakasthANuvyAlAvile-samAkule pradeze vyutsRjata AtmavirAdhanA bhavati,'saMjamao'ti saMya-18 apavAdaH // 81 // mato virAdhanA SaTkAyopamarde sati rAtrI bhavati, 'gamaNetti kAyikAvyutsRjanArthaM gamane doSAH 'patte'tti kAyikAbhuvaMda ni. 197prAptasya vyutsRjataH 'ayaMte yatti punaH kAyikA vyutsRjya vasatiM pravizato paTTAyopamardo bhavatIti / atha tu punarnirodha karoti, tatazcaite doSA bhavanti muttanirohe cakkhU vacaniroheNa jIviyaM cayaha / uhanirohe koDe gelannaM vA bhave timuvi // 197 // sugamA // 'uccArapAsavaNi"tti gayaM / idAnImapavAda ucyatejai puNa ciyAlapattA pae va pattA uvassayaM na lbhe| sunnagharadeule vA ujANe vA aparibhoge // 198 // yadi punarvikAla eva prAptAH, tatazca teSAM vikAlavelAyAM vasatau pravizatAM pramAdakRto doSo na bhavati, 'pae va patta'tti prAgeva pratyUpasyeva prAptAH kintu upAzrayaM na labhante tataH kva samuddizantu ?-zUnyagRhe devakule vA udyAne vA 'apribhoge| | lokaparibhogarahite samuddizantIti kriyAM vakSyati / kaa||81|| AyariacilimiNIe rapaNe vA nibhae samuhisaNaM / sabhae pacchannA'saha kamaDhaya kuruyA ya saMtariA // 199 // dA dIpa anukrama [304] ~173~ Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [308] >> "niyukti: [199] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||199|| | atha zUnyagRhAdI sAgArikANAmApAto bhavati tata ApAte sati cilimiNI-yavanikA dIyate, 'raNNe batti atha | zUnyagRhAdi sAgArikAkAntaM tataH araNye nirbhaye samuddizanaM kriyate, sabhaye'raNye pracchannasya vA 'asati' abhAve tato | vasimasamIpa eva kamaDhakeSu zuklena lepena sabAhyAbhyantareSu lipteSu bhujyate, 'kuruA yatti kurukucA-pAdaprakSAlanAdikA kriyate 'saMtarita'tti sAntarAH-sAvakAzA bRhadantarAlA upavizanti / idAnI bhuktvA bahiH punarvikAle vasatimanvipanti, sA ca koSThakAdikA bhavati, tatra ca labdhAyAM vasatI ko vidhirityata Aha kohaga sabhA va purSi kAla vicArAibhUmipaDilehA / pacchA aIti rasiM pattA vA te bhaye rasiM // 20 // | koSThakaH-AvAsavizeSaH sabhA-pratItA koSThakasabhA vasatau labdhAyAM prAgeva 'kAle'tti kAlabhUmi pratyupekSante yatra13 kAlo gRhyate tathA 'viyArabhUmipaDilehA' vicArabhUmiH-sajJAkAyikAbhUmistasyAzca pratyupekSaNA kriyate / tata evaM pratyupekSitAyAM vikAle vasatI 'pacchA atiMti rattiMti pazcAccheSAH sAdhavo rAtrau pravizanti / 'pattA vA te bhave rattiti yadA punasta Agacchanta evaM kathamapi rAbAveva prAptAstadA rAtrAvapi pravizanti // tatra ca pravizatAMgummiabhesaNa samaNA nimbhaya bahiThANa vshipddilehaa| sunnagharapuvamaNioM kaMcuga taha dArudaMDeNaM // 201 // gulmikAH-sthAnakarakSapAlAH 'bhesaNaM ti yadi te kathaJcitrAsayanti tatazcedaM vaktavyaM yaduta zramaNA vayaM na caurAH, ni-1 bhaya'tti atha tu sa sannivezo nirbhaya evaM bhavettadA pahiThANati bahireva gacchastAvattiSThati, vRSabhAstu vasatipratyupekSaNArtha SSCRSCRICE dIpa anukrama [308] ~174~ Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [310] >> "niyukti: [201] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14... . droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||201|| 82 // zrIyopa- vanti / kiMviziSTA'sI vasatiranviSyate 1-'zUnyagRhAdi' pUrvoktaM, 'kaMcuga taha dArudaMDeNIti daNDakapumchana taddhi kavaka koSThakAdi niyuktiH paridhAya sarpapatanabhayAddaNDanapugchanakena vasatimupariSTAtprasphoTayanti, gacchazca pravizati, tataH ko vidhiH svApe vasatiH stArakavisaMdhAragabhUmitigaM AyariyANaM tu sesagANegA / ruMdAe pupphainnA maMDaliA AvalI iyare // 202 // vRttiH |dhiHni. saMstArakabhUmitrayamAcAryANAM nirUpyate, ekA nivAtA saMstArakabhUmiranyA pravAtA anyA nivAtapravAtA, 'sesagANega-1 200-203 tti zeSANAM sAdhUnAmekaikA saMstArakabhUmidIyate, 'ruMdAe ti yadyasI vasatirvistIrNA bhavati tataH puSpAvakIrNAH svapantipuSpamakaravadayathAyathaM svapanti yena sAgArikAvakAzo na bhavati, 'maMDaliyatti athAsau vasatiH kSullikA bhavati tato madhye | pAtrakANi kRtvA maNDalyA pAve svapanti / sthApanA ceyam- 'Avaliya'tti pramANayuktAyAM vasato 'AvalyA' patayA svapanti 'iyare'tti kSullikApramANayuktayorvasatyorayaM vidhiH saMthAraggahaNAe veTiaukkhevaNaM tu kAya // saMthAro ghettavo mAyAmayaviSpamukeNaM // 20 // 'saMdhArakagrahaNAya' saMstArakabhUmigrahaNakAle, etaduktaM bhvti-m|| yadA sthavirAdiH saMstArakabhUmivibhajanaM karoti tadA sAdhubhiH kiM karttavyamata Aha-'veTiaukkhevaNaM tu kAya veTiA-upadhiveNTalikAstAsAM sarvaireva saadhubhiraatmiiyaatmii-18||| 82 PAyAnAmurakSepaNaM karttavyaM yena sukhenaiva dRSTAyAM bhuvi vibhajitu saMstArakAH zakyante / sa ca saMstArako yo yasmai dIyate sAdhave| 3Asa kathaM tena grAhya ityAha !-'mAyAmadavipramukena' sena na mAyA kartavyA, yadutAhaM vAtArthI mameha prayaccha, nApi madaH-aha dIpa anukrama [310] atha saMstArakavidhi: varNayate ~175 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [312] .. "niyukti: [203] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||201|| AraH kAryoM, padutAhamasyApi pUjyo yena mama zobhanA saMstArakabhUrdatteti // jaMi rati AgayA tAhe kAlaM na geNhati. nija-1* sIo saMgahaNIo ya saNioM guNeti, mA vesitthiduguMchiAdau dosA hohiMti, kAyikAM mattaesu chaTuMti uccArapi jaya-19 NAe / jai puNa kAlabhUmI paDilehiyA sAhe kAlaM giNhaMti, yadi suddho kareMti sajjhAyaM, aha na suddho na paDilehimA vATU vasahI tAhe nigjuttIo guNeti, paDhamaporisiM kAUNaM bahupaDipuNNAe porisIe gurusagAsaM gaMtUNa bhaNaMti-icchAmi khamAsamaNo vaMdilaM jAvaNijAe nisIhiAe matthaeNa vaMdAmi, khamAsamaNA! bahupaDipuNNA porisI, aNujANaha rAIsaMthArayaM, tAhe paDharma kAiAbhUmi vacaMti, tAhe jattha saMthAragabhUmI tattha vaccaMti, tAhe ughahiMmi uvaorga kareMtA pamajjatA uvahIe dorayaM ucchoDeMti, tAhe saMthAragapaTTaaM uttarapaTTayaM ca paDilehittA doSi egastha lAettA Urumi ThaveMti, sAhe saMthAragabhUmi paDilehaMti, tAhe saMthArayaM acchurati sauttarapaTTe, tattha ya laggA muddapottiAe uparitaM kArya pamati, hehilaM tyaharaNeNe, KASAMS dIpa anukrama [310] padA rAmrASAgatAstadA kArya na gRhamti niyuktI saMgrahiNImA pAnirguNanti, mA vezyAstrIkutsitAyo doSA bhUvan , kAyikI mArakeSu myulpajanti | hamAramapi yatanayA / yadi punaH kAla mUmayaH pratile sitAstadA kAla eDamsi, yadi zudaH kurvanti svAdhyAya, atha na zuddhoga pratirozitA thA vasatistadA niyuktIguNavanti / prathamA pauvarSI kRtvA bahumatipUrNAyo pauruSyo gurubhakAzaM garavA bhaNanti-icchAmi kSamAzramaNA vandituM yApanIyayA naivedhikyA mastakena pande, dhamAzramaNa ! bahumatipUrNA pauruSI, anujAnIta savisaMsArakaM, ladAnI prathama kAyikI bhUmi vrajanti, tato yatra saMsArakabhUmistanna manti, sayopacAyupayoga kustA pramArjavanta upadevarakamukhachoTayanti, tadA saMstArapahakamuttarapahara ca pratilisma bhayekanna bhAvoruNi sthApayanti, tadA saMstArakabhUmi pratilekhayansi, sadA saMsArakamAsRNvanti khocarapaTaka, tatra pasamA mukhapatrikayoparitanaM kArya pramArjayanti, apAnaM rajoharaNena, ~ 176~ Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||203|| dIpa anukrama [312] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [312] * - "niryuktiH [203] + bhASyaM [94... ] + prakSepaM [14... 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIooSaniyukti: droNIyA vRttiH // 83 // kappe ya vAmapAse ThaveMti, puNo saMthArae caDato bhaNai jejjAINaM purato ciMtANaM- aNujANejjahA, puNo sAmAiaM tiSNi vAre kaTTiUNaM sovai, esa tAva kammo / idAnIM gAthA vyAkhyAyate-- porisipucchaNayA sAmAiya ubhayakAya paDilehA / sAhaNia dube paTTe pamaja bhUmiM jao pAe // 204 // pauruSyAM niyuktIrguNayitvA 'ApucchaNa'tti AcAryasamIpe mukhavastrikAM pratilekhayitvA bhaNati bahupaDipuNNA porisI saMdizata saMstArake tiSThAmIti, 'sAmAiyaM'ti sAmAyikaM vArAtrayamAkRSya svapiti, 'ubhayaMti sajJAkAyikopayogaM kRtvA 'kAyapaDileha'tti sakalaM kAyaM pramRjya 'sAhaNia duve paTTetti sAhaNiya ekatra lApattA duve paTTe uttarapaTTI saMthArapaTTo a, tata UrvoH sthApayati, 'pamajja bhUmiM pAo jao' ti pAdau yatastena bhUmiM pramRjya tataH sottarapaTTa saMstArakaM muJcati, asyAzca sAmAcAryanukrameNa gAthAyAM saMbandho na kRtaH, kintu svabuddhyA yathAkrameNa vyAkhyeyA / evamasI saMstArakamAro - han kiM bhaNatItyAha aNujANaha saMthAraM bAvahANeNa vAmapAseNaM / kukuDipAyapasAraNa ataraMta pamajae bhUmiM // 205 // anujAnIdhvaM saMstArakaM, punazca vAhUpadhAnena vAmapArzvena svapiti, 'kukuDipAyapasAraNaM' ti yathA kukkuTI pAdAvAkAze 1 kalpAMzca vAmapArzve sthApayanti, punaH saMkhArakamArodanto bhati jyeSThAdInAM purataSThitAM anujAnIta, punaH sAmAdhikaM zrIn vIrAn kuGkA (uccArya) svapiti eSa tAvat kramaH / For Parts Only ~177 ~ saMstArakavidhiH ni. 204205 // 83 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra || 205 || dIpa anukrama [314] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [314] + prakSepaM [14... 80 --- "niryukti: [205] + bhASyaM [94... ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH Ja Educator prathamaM prasArayati evaM sAdhunA'pyAkAze pAdau prathamamazaknuvatA prasAraNIyau, 'ataraMto 'ti yadA AkAzavyavasthitAbhyAM pAdAbhyAM na zaknoti sthAtuM tadA 'pamajjae bhUmi nti bhuvaM pramRjya pAdau sthApayati / saMkoe saMDAsa uttaMteya kAyapaDileddA / davAIuvaogaM NissAsaniraMbhaNAloyaM // 206 // yadA tu punaH saGkocayati pAdau tadA 'saMDAsa 'ti saMdaMsaM - Urusandhi pramRjya saGkocayati 'uccattaMte ya'tti udvarttayaMzcAsau sAdhuH kAryaM pramArjayati, evamasya svapato vidhiruktaH / yadA punaH kAyikArthamuttiSThati sa tadA kiM karotItyAha- 'davAI - uvaogaM' dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazcopayogaM dadAti, tatra dravyataH ko'haM pravrajito'prabrajito vA ?, kSetrataH kimu paritale'nyatra vA 1, kAlataH kimiyaM rAtrirdivaso vA 1, bhAvataH kAyikAdinA pIDito'haM na veti, evamupayoge datte'pi yadA nidrayA'bhibhUyate tadA 'NissAsaniraMbhaNa'tti 'niHzvAsaM niruNaddhi' nAsikAM dRDhaM gRhNAti niHzvAsanirodhArtha, tato'pagatAyAM nidrAyAM 'AloyaM ti AlokaM pazyati dvAram / yataH dAraM jA paDilehe teNabhae doSNi sAvae tiSNi / jaha ya ciraM to dAre aNNaM ThAvettu paDiarai // 207 // tadA'sau dvAraM yAvat 'pratyupekSayan' pramArjayan prajati, evamasau nirgacchati, tatra ca yadi stenabhayaM bhavati tataH 'doNi'tti dvau sAdhU nirgacchataH tayoreko dvAre tiSThati anyaH kAyikAM vyutsRjati, 'sAvae tiNNi'tti zvApadabhaye sati trayaH sAdhava uttiSThanti tatraiko dvAre tiSThati anyaH kAyikAM byutsRjati anyastatsamIpe rakSapAlastiSThati / 'jati ya ciraM' ti For Parts Only ~178~ ay org Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 207 // dIpa anukrama [316 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [316] --- "niryuktiH [207] + bhASyaM [94... ] + prakSepaM [14... 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIzoSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 84 // yadi ca ciraM tasya vyutsRjato jAtaM tato yo'sau dvAre vyavasthitaH sAdhuH so'nyaM dvAre sthApayitvA sAdhuM punazvAso byutsaantaM 'paDiaratiti pratijAgartti -- bhAgammapaDito aNupede jAva codasavi puddhe| parihANijA tigAhA niddaSamAo jo evaM // 208 // sospi sAdhuH kAyikAM vyutsRjya Agatya vasatau 'paDito tti IryApathikAM pratikrAntaH san 'aNupehe' anuguNanaM karoti, kiyaddUraM yAvadata Aha-'jAva coddasavi puNe' yAvaccaturdaza pUrvANi samAptAni yazca sAdhuH sUkSmAnaprANalabdhisaMpannaH athaivaM na zaknoti tataH 'parihANi jA tigAhA' parihANyA guNayati stokaM stokataramiti yAvadgAthAtrayaM jaghanyena yadvA sadvA pariguNayati seho'pi / evaM ca kRte vidhI nidrApramAdo 'jaDho' parityakto bhavati / atarato va nivaje asaMtharaMto a pAuNe ekaM / gaddabhaditeNaM do tiSNi yaha jahasamAhI // 209 // athAsau gAthAtrayamapi guNayituM na zaknoti tataH 'Nivajje'tti tataH svapityeveti / 'asaMtharaMto atti utsargatastAvatprAdharaNarahitaH svapiti, atha na zaknoti yApayitumAtmAnaM tato'saMstaramANaH prAvRNoti evaM kalpaM dvau trIn yA, tathA'pi yadi zItena bAdhyate tadA bAhyato'prAvRtaH kAyotsarga karoti, tatazca zItavyApto'bhyantaraM pravizati, tatra ca praviSTo nivAtamiti manyate, tatrApi sthAtumazaknuvan kalpaM gRhNAti, evaM dvau zrIMstAvadyAvatsamAdhAnaM jAtam / atra ca gardabhadRSTAntaH, jahAM mibhAgamo aNurUSabhAreNa ArUviraNa so bahiraM necchara, tAhe jo'vi aNNassa bhAro sovi caDhAvijai, appaNAvi bhorUpabhAraNAropitena sa boDuM necchati, tadA yo'pi anyasya sAraH so'pi caTAramA 1 yathA For Para Use Only ~ 179~ kAyikIgamanaM ni. 206 209 // 84 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [318] >> "niyukti: [209] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||209|| paArohati, jAhe nAtidUraM gayA tAhe appaNA uttarati, tAhe so jANati-uttarIto mama bhArotti turiyataraM pahAvio, pachATa aNNo se avaNImo, tAhe so simpayaraM phaavio| evaM sAhUvi NivAyataraM maNNaMto suheNa acchati, jAhe ratriM, esa vihI, |acavAeNaM jahA vA samAhI hoti tahA kAmarSa / "saMgArapitiavasahi"tti vyAkhyAtam , idAnIM sanjidvAraM vyaakhyaayte-daar| TrAivihIM pravihariyAviharilo u bhayaNAja viharie hoha saMdiTTojo biharito avihariavihI hamo hoi // 210nel evaM te jamataH vApikAsa prAptAH, sa ca grAmo dvividhaH-vihRto'sihatazca, bihataH sAdhubhiryaH kSuNNaH, Asenita ityarthaH, maviharito yA bhAcina kSuNyA-jAsevita ityarthaH / tuzabdo vishessnnaarthH| kiM vizinaSTi-yo'sI viharitaHsa sajJiyuktaH KA sakirazilo jAmA u biharie hotitti yo'sau vihataH sajJiyuktastatra 'bhajanA' vikalAnA, yadyasau saMzI saMvi mAnitastataH agnizakti, aba pArSasthAdibhAvitastatona pravizanti / 'saMdiTTo jo biharitotti saMvinavihRte samjhigRhe saMdiSTa prakA AISSAAzAlIgnaM skhayA sajhikulAdAnayAnIvamityataH pravizanti / athavA'nyathA vyaayaayte-dvividhH| kataraH 1, zanidvArA prAtasmAd jo vA, karamena vaividhyAmata Aha-vihRto'vihatazca, sAdhubhiH kSuNNo'kSuNNakSa, tatra bhajanA vihRte zrAvake sati, bAsI saMcinadhihataH pravezaH kriyate, atha pArzvasthAdivihatastato na praveSTavyaM, saMdiSTo viha rito'tra sa saMvignaiH sAmbhoginA yairvihRtastato'nAcAryasaMdiSTaH pravizati AcAryaprAyogyagrahaNArdhaM, 'avihariavihI Skil mArohati, badA mAtihare gAsaladArAmamottarati, sadAsa nAnAti-pattINoM mama bhAra iti svaritataraM pradhAvati, pavAdanyastamAdapanItA, sadA sAsa bhImata jAti, "vaM sAdhurapi niyAta manyamAnaH mukhena titi vAbhiH samAvidhirapanAdena prathA mA samAdhirbhavati tathA / dIpa anukrama [318] 253456754 mo.14 ~180 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [319] - "niyukti: [210] + bhASyaM [15] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||210|| zrIoSaniyukti droNIyA vRttiH bhA. 95 dIpa imo hotitti avirate grAme saMjJini vA ayaM vidhi-vakSyamANalakSaNaH saptamagAthAyAm , "avihariamasaMdiho timaligrAme bhipAhuDia" asyAM gAthAyAmiti / idAnI bhASyakAra enAmeva gAthAM vyAkhyAnayavAha kSAvidhiH aviharia vihario vA jai saDDo nasthi natthi u niogo| ni.210 nAe jai osapaNA pavisaMti tao ya paNNarasa // 95 // (bhA0) avihRto vihRto vA prAmaH, tatra vihate yadi zrAddhako nAsti tato nAsti niyogaH-na niyujyate sAdhuH AcAryaprAyogyAnayanArtham / 'NAe'tti atha tu 'jJAte' vijJAte evaM yadutAsti zrAvakaH, tatra ca 'yadi osannA pavisaMti' yadyavasannAH pravizanti tathA'pi nAsti niyogaH, atha tu pravizanti 'tao u pannarasa'tti paJcadazodgamanadoSA bhavanti, te cAmI"AhAkammuddesia pUIkamme ya mIsajAe a / ThavaNA pAhuDiyAe pAuyarakIya pAmicce // 1 // pariyaTTie abhihaDe unbhinne mAlohaDe ia / acchegje aNisaDhe ajjhoyarae a solasame // 2 // " nanu cAmI SoDaza ucyante-"ajhoyaratto ya mIsajAyaM ca dohiM vi eko ceva bhedo / athaveyamapi gAthA sajinamevAGgIkRtya vyAkhyAyate-dvividhaH zrAvako-vihRto'dhihatovA, yadi 'saho natthi Nasthi u niogo" tao vihRto yadi zrAddho nAsti tato nAsti niyogaH sAdhoH / 'NAeM'tti atha jJAte sati zrAddhake yadutAsti tatazca tatra jJAte sati 'yadi osaNNA pavisaMti' yadyavasannAH pravizanti tathA'pi nAsti niyogaH / athaivaMvidhe'pi pravizanti tatazca pazcadaza doSA udgamAdayo niyamAdbhavanti / yadyapi tatrAvamazA na gRhanti-1 AdhArmikamaudezika pUtikarma ca mizrajAtaM ca / sthApanA prAkRtikA pAdukaraNa kItaM apamitvaM // 1 // parivartitamambAi uni mAlApar3atamiti / / AcchevamanisTamadhyavapUrakaM ca SoDazam // 2 // anukrama [319] REarana atha grAme bhikSAvidhe: varNanaM kriyate ~181~ Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||96|| dIpa anukrama [ 321] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 321] + prakSepaM [14... " 80 - "niryuktiH [210...] + bhASyaM [96 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH saMviggamaNNAe ati ahavA kule viraMvaMti / aNNAuMchaM va saha emeva ya saMjaIvagge // 96 // ( bhA0 ) atha tu saH saMvijJaizca vihRtaH - amanojJairvasadbhirbhAvitaH tataH 'aNuNNAe ahaMti tti tairevAnujJAte sati zrAvakagRhe pravizanti / athavA zrAcakakulAni 'viraMcanti' vibhajanti, ete cAnyasAmbhogikAH saMvignAH 'aNNAuMchaM va sahU' aNNAuMchaM | jattha sAvagA natthi tahiM hiMDeti vatthavA / jai saha samatthA iyare apAhuNagA jappasarIrA sAvagakulAni hiMDaMti, aha vatthavA appasarIragA pAhuNagA va sahU tato aNNAyauMchaM hiMDaMti / 'emeva ya saMjaIvagge' evameva saMyatIvarge vidhiH, yaduta tAbhiranujJAteSu zrAvakakuleSu praveSTavyam / bahuSu ca kuleSu satsu tA evaM viraJcanti "aNNAuMchaM va saha" iti, ayaM ca vidhirdraSTavyaH / evaM tu aNNasaMbhoiyANa saMbhoiyANa te caiva / jANittA nivyaMdhaM vatthaveNaM sa u pamANaM // 97 // (bhA0 ) evamanyasAmbhogikAnAM saMbhave uktalakSaNo vidhirdraSTavyaH / 'saMbhoiyANa te caiva tti atha sAmbhogikAratatra grAme bhavanti tataH 'te caiva'ti ta eva vAstavyAH sAdhavo bhaikSamAnayanti, atha tatra sAmbhogikasamIpe prAptamAtrANAM kazcicchrAvaka AyAtaH, sa ca prAghUrNakavatsala evaM bhavati yaduta madIye gRhe bhikSArthaM sAdhuH prahetavyaH, tatrocyate vAstavyA eva gamiSyanti, arthavamukte'pi 'nibandha' nirbandhaM karoti AgrahaM karotyasau zrAvakastataH 'vatthaveNaM' vAstavyena sahakena gantavyaM yataH sa eva vAstavyaH prAghUrNakAnAM pramANamalpAdhikavastugrahaNe / athAsau sAmbhogikavasatiH saMkulA bhavati tataH ajJAto yatra dhAvakA na santi tatra hiNDante vAstavyAH / yadi sahiSNayaH samarthA itare - aprAcUrNakA yAdhyazarIrAH zrAvakakulAni hiNDamte, atha vAstacyA yApyazarIrAH prAghUrNakAla sahiSNavastato'jJAtochaMdiSTaMte / For Parts Only ~ 182~ rary org Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [323] >> "niyukti: [210...] + bhASyaM [98] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prAme bhi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||98|| / 99 dIpa zrIoSa- asai vasahIe vIsuM rAiNie vasahi bhoynnaagmm| asahU apariNayA vA tAhe vIsuM saha viyare // 18 // (bhA0) niyuktiH | 'asati' abhAve vistIrNAyA vasateH 'vIsuti pRthaga-anyatra vasatI avasthAnaM kurvanti, tatra ca teSAM ko bhojanavidhi- kSAvidhiH droNIyArityata Aha-rAiNie vasahi bhoyaNAgamma' rakSAdhikasya vasatI bhojanamAgamya karttavyaM, sa ca ralAdhikaH kadAcidvAstavyo| bhA. 96. vRttiH bhavati kadAcidAgantuka iti / 'asara'tti athAnyataro ratnAdhikaH 'asahU' bhikSAvelAM pratipAlavitumazaktaH tathA'pariNatA 8 vA sAdhavaH sehaprAyA mA bhUn rATiM kariSyanti tataH 'vImuM' pRthag ksatirbhavati / tathA yadi ca te vAstavyAH sAdhavaH 'sr|| // 86 // samastato 'biyare'ti bhikSAmaTitvA prAdhaNephebhyaH prayacchanti / / tiNhaM epheNa sama bhattaTTho apaNo abahuM tu / pacchA iyareNa sama AgamaNavireNu sI thiya / / 99 // (bhA0) atha tatra traya AcAryA bhavanti, dvAvAgantuko eko vAstavyaH tadA 'ekkeNa samati ekanAgantukAcAryamanajitena saharTa vAstavyaH paryaTatti tApadyAvadU 'bhattaho'tti ekasya prAghUrNakAcAryatva bhaktArtho bhavati-udarapUraNamAtramityarthaH ataH "appaNo avaha tuti AtmAcAryArtha vAlI vAstavyaH 'apaI tu' acavamAtra zrAvakakulebhyI gRhNAti / mAchA icareNa samati pazcAditareNa dvitIyAgantukAcAryamanajitena samaM paryaTatti tatrApi bhaktAoM yAvadbhavati prAghUrNakaraNa tApatyaveTati, Atma-18 navArddhavamAtraM gRhNAti, evaM pUrNo dhuvI bhavati vAstavyAcAryastha, bhAgamaNati evaM te paryaditvA''tmIyAyAM vasatI AgamanaM kurvanti / virezu so vatti sa eva viragoM vibhajana zrAvakakulaidhu, yo'sau bhikSAmahadbhiH kRtaH, na tu punarva-TrA 86 // satikrAyAM bhAgatAnAM bhavatIti / "asati basahIe vIsu rAiNie basahi bhoyaNAgamma / asaha apariNayA kA tAhe vIsu anukrama [323] RERammana R ~183 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [324] >> "niyukti: [210...] + bhASyaM [19] + prakSepaM [14... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata % gAthAMka ni/bhA/pra ||99|| %% sahU viyare ||1||"nti yo vidhiruktaH, ayaM ca dvitIyAdyAcAryeSvapyAgatteSu draSTavya iti / evaM tAvadviharitakSetre yatra sAdhuSu | tiSThatsu yo vidhiH sa uktaH, idAnImaviharite kSetre sAdhurahita ca yo vidhistatpratipAdayantAhahavaMdanimaMtaNa zurUhi saMviTTa jiiv'sdiho| nibaMdha jogagahaNaM niveya nayaNaM gurusagAse ||10||(bhaa.) evaM viharantaH kacidAmAdau prAptAH, tatra ca yadi samjI vidyate tatazcaityavandanArthamAcAryo vrajati, satazca zrAvakI gRhAgatamAcArya nimantrayati, yathA-prAyogyaM gRhANa, tatazca yo gurusaMdiSTaH sa gRhNAti / 'jI vasaMdihoti yI vA 'asaMdiSTaH' anuktaH sa vA gRhNAti zrAvakanirbandhai sati, etaduktaM bhavati-yo'sAvAcAryeNa saMdiSTaH sa thAvatrAgacchatyeva tAvattena zrAvakeNAnyaH sabATako dRSTaH, sa ca nirbandhagrahaNe kRte sati yogyagrahaNa-prAyogyIpAdAnaM karoti / tatazca 'niveyaNa ti anyebhyaH saGghATakebhyo nivedayati, yathA yaduta mayA zrAvakagRhe prAyogyaM gRhItaM na tatra bhavaniHpraveSTavyam / tatazca 'nayaNaM gurusamAse'ti tatprAyogyaM gRhItvA gurusamIpaM navati tatkSaNAdiva thenAsAkupabhuta iti / idAnIM yaduktaM prAk "avihariavihI imo hauti"tti, sAvAkhyAnayanAhaavihariamasaMdiho beiya pAhuDibhasa mehati / pAsapaurakhaMbhe na'mhe kiMvA bhujati 1101 (bhA) ____ aviharite prAmAdI asaMdiSTA eva sarve bhikSArthaM praviSTAH, tatra ca bhikSAmaTantaH zrAvakagRha praviSTAH, tatra ca 'veie'tti catvAni pabadante tatra ca 'pAhuDiamettaM giNhanti' prAbhRtikAmAtra yadi tatra labhyate tato gRhantyeva, athAcAryaprAyogya labhyate pracuraM vA labhyate tataH pAunapauralaMbhe sati idamukhyate 'Na'mhai 'cina vayamAcAryaprAyogyagrahaNe miryuktAH, kintvanye, dIpa SEKCIrakA 45645%-96464 anukrama [324] ~184~ Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [327] ." "niyukti: 210...] + bhASyaM [101] + prakSepaM [15-16 .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||101|| 103 zrIogha- evamukta zrAvako'pyAha-'kiM vA na bhujaMti'tti kiM bhavadbhinItaM na bhuJjate AcAryAH, evaM nirbandhe sati ta evaM gRhNanti / niyuktiH grAme bhidroNIyA kiyatpunargRhNantItyata Aha kSAvidhiH gacchassa parImANaM nAu ghettuM tao niveyaMti / gurusaMghADaga iyare laddhU nerya gurusamIvaM // 102 // (bhA0) bhA.100 | gacchasya parimANaM jJAtvA gRhanti, gRhItvA ca tato nivedayanti, kasmai !, ata Aha-gurusaMghATakAya, ydutaacaarymaayo||8||aagymnyessaaN ca guDaghRtAdi labdhaM pracuram , 'iyare vatti itarasaGghATakebhyo vA-zeSasahATakebhyo nivedayati, 'mA baccaha' ttiTU | sAdharmikamA brajata gRhIta guruyogya, tatazca labdhamAtrameva tad gurusamIpaM netavyam / tathA cAha -kRtyaM ni.211 | egAgisamuddisagA bhuttA u paheNaeNa diluto / hiMDaNadabaviNAso niddhaM mahuraM ca puvaM tu // 103 // (bhA0) egAgisamuddisagA ye na maNDalyupajIvinaH pRthaga bhuJjante cyAdhyAdyAkrAntAzca teSAM bhuktAnAM satAM pazcAdAnItaM nopyujyte| atra ca 'paheNaeNa dihato' 'kAle diNNassa paheNayassa agyo na tIrae kAuM / tasseva adhakapaNAmiyassa geNhatayA nasthi ||shaatt tathA'nAnayane'yamaparo doSaH-yena dravyeNa ghRtAdinA gRhItena hiNDatAM dravyavinAzo bhavati, kathaJcitpamAdAtpAtrakavinAze sati kSIrAdi ca vinazyatyeva, tathA 'niddhamaharAI puSi' yaduktamAgame taca kRtaM na bhavati / "sapiNa"tti dAraM 4 gayaM / idAnIM sAdharmikadvAraM pratipAdayannAhabhatsahia Avassaga sohe to aiMti avaraNhe / anbhuTThANaM daMDAiyANa gahaNekavayaNeNaM / / 211 / / 1 // 87 // idAnI te sAdharmikasamIpe pravizantaH 'bhattahitti bhuktvA tathA 'Avassaga sohe'ti AvazyakaM ca-kAyikocA dIpa anukrama [327] REaana * atra dve prakSepa-gAthe vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake tau mudrite vartete ~185 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [331] ." "niyukti : [211] + bhASyaM [103] + prakSepaM [16... . prata gAthAMka ni/bhA/pra ||103|| 4% CHAARAKALAAAAA%s rAdi'zodhayitvA' kRtvetyarthaH, ato'parAhnasamaye Agacchanti, yena vAstavyAnAM bhikSATanAdhAkulatvaM na bhavati, vAstavyAta api kurvanti, kimityata Aha-'abbhuTTANati teSAM pravizatAmabhyutthAnAdi kurvanti 'daMDAditANa gahaNaM'ti daNDakAdInAMTa grahaNaM kurvanti, kathaM ?-'egavayaNeNaM'ti ekenaiva vacanena uktAH santaH pAtrakAdIn samarpayanti, vAstabyenoke muzcasveti / tatazca muzanti, atha na muJcatyekavacanena tato na gRhyante, mA bhUt pramAda iti // khuDulavigaDhateNA upahaM avarapiha teNa u paevi / pakkhittaM mottUNaM nikkhivamukkhittamoheNaM // 212 // yadA tu punastaiH sAdhubhirabhipreto grAmaH sa kSullako na tatra bhikSA bhavati tatazca pratyUSasyevAgacchanti, 'vigir3hatti vika-1* emadhvAnaM yatra sAdharmikAstiSThanti tataH pratyUSasyevAgacchanti 'teNa'tti atha tataH aparAhe AgacchatAM stenabhayaM bhavettatazca pratyUpasyevAgacchantIti / uSNa vA aparAhe AgacchatAM bhavati yato'taH pratyUSasyevAgacchanti / evaM te pratyUSasi tasmAd | prAmAtpravRttAH sAdhubhojanakAle prAptAH sAdharmikasamIpaM niSedhikAM kRtvA pravizanti / tatazca teSAM pravizatAM vAstavyasAdhubhiH kiM karttavyamityata Aha-pakkhittaM mottUNati prakSipta-Asyagata mukhe prakSiptaM kavalaM muktvA 'nikkhivamukkhitta'ti yadutakSiptaM bhAjanagataM tat 'nikSipanti' muzcanti naipedhikIzravaNAnantarameva, tataste prAghUrNakAH 'ogheNaM ti saGkepeNa AlocanAM prayacchanti / tato bhuJjate maNDalyA, sA ceyam appA mUlaguNesuM virAhaNA appa uttaraguNesuM / appA pAsasthAisu dANagahasaMpaogohA // 213 // alpA mUlaguNeSu, etaduktaM bhavati-mUlaguNaviSayA na kAcidvirAdhanA, alpA utsaraguNaviSayA virAdhanA, alpA pArzva dIpa M anukrama [331] ~186~ Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [333] >> "niyukti: [213] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa- niyuktiH broNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||213|| vRttiH sthAdiSu dAnagrahaNasevAvirAdhanA 'saMpaogo'tti taireva pArthasthAdibhiH saMprayoge-saMparke, etaduktaM bhavati-na pArzvasthAdibhiH sAdharmikasaha saMprayoga AsIt / 'oSa' tti gayaM 'oghataH' sAjhepata AlocanA dIyate, dattvA cAlocanAM yadi tu abhuktAstato bhukhate / atha bhuktAste sAdhavastata idaM bhaNanti 212-216 bhuMjaha bhuttA amhe jo vA icche abhutta saha bhojaM / saI ca tesi dAu annaM geNhati vatthA / / 214 // bhuJjIta yUyaM bhuktA vayaM, 'yo vA icche'tti yo vA sAdhu ktumicchati tataH 'abhutta saha bhoja ti tenAbhukena saha bhojyaM || kurvanti / evaM yadi teSAmAtmanazca pUrvAnItaM bhaktaM paryApyate tataH sAdhveva atha na paryApyate tataH sarve 'tebhyaH' prAghUrNakebhyo | dattvA bhaktamanyadhanti-paryaTanti vAstavyabhikSavaH / evamAnIya kati dinAni bhaktaM prAghUrNakebhyo dIyate ityata Aha tiNi diNe pAhunnaM savesiM asai bAlabuDDANaM / je taruNA saggAme vatthavA bAhi hiMDati // 215 // trINi dinAni prAghUrNakaM sarveSAmasati bAlavRddhAnAM karttavyaM, tatazca ye prAghUrNakAstaruNAste svagrAma eva bhikSAmaTanti, vAstavyAstu bahirmAme hiNDanti / atha te prAghUrNakAH kevalA hiNDituM na jAnanti tataH kiM karttavyamityata Aha saMghADagasaMjogI AgaMtugabhadaeyare bAhiM / AgaMtuNA Sa bAhiM vatthabagabhadae hiMDe // 216 // sahAdakasaMyogaH kriyate, etaduktaM bhavati-eko vAstavya ekazca prAghUrNakaH, tatazcaivaM sahATakayogaM kRtvA bhikSAmaTanti / 'AgaMtu nabhai eyare'tti athAsau grAma AgantukAnAmeva bhadrakastasaH 'iyara'tti vAstavyA 'bAhiti bahiryAme hiNDanti, bAla-Puccn tukA vA bahirmA hiNDanti vAstavyabhadrake sati grAme / ukta sAdharmikadvArama , idAnI vasatidvAra pratipAdayavAha dIpa anukrama [333] For P OW ~187~ Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [337] >> "niyukti: [217] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata -150 gAthAMka ni/bhA/pra ||217|| vidhiNNA khuDuliA pamANajuttA yativiha vshiio| paDhamabiyAsu ThANe tattha ya dosA ime hoMti // 21 // vistIrNA kSullikA pramANayuktA vA trividhA vasatiH 'paDhamabitiyAsu ThANe'tti yadA prathamAyAM vasatau sthAnaM bhavati vistI-1 yAmityarthaH, dvitIyA kSullikA tasyAM vasatI vA yadA bhavati tadA tatra tayorvasatyoH 'ete' vakSyamANakA doSA bhavanti-- kharakammiavANiyagA kappaDiasarakkhagA pa vaMThA ya / saMmIsAvAseNaM dosA ya havaMti NegavihA // 218 // tatra vistIrNAyAM vasatI 'sarakammitti daNDapAsagA rAtriM bhrAnvA svapanti, vANijyakAzca vAlukamAyA Agatya svapanti, tathA kAryaTikAH svapanti, sarajaskAzca-bhautAH svapanti, vaNThAzca svapantyAgatya 'akayavivAhA bhItijIviNo ya baThi"tti / ebhiH saha yadA saMmizra AvAso bhavati tadA tena saMmizrApAsena doSA vakSyamANakA anekavidhA bhavanti ||te cAmI-10 AvAsagaahikaraNe tadubhaya uccArakAiyanirohe / saMjayaAyavirAhaNa saMkA teNe napuMsisthI // 219 // Avazyake-pratikramaNe kriyamANe sAgArikANAmagratasta eva udghaTTakAn kurvanti, tatazca kecidasahanA rATiM kurvanti, tatazcAdhikaraNadoSaH / tadubhae'tti sUtrapauruSIkaraNe arthapauruSIkaraNe ca doSa utghaTTakAn kurvanti / nirodhazca uccArasya | kAyikAyAzca nirodhe doSaH / atha karoti tathA'pi doSaH sNymaatmviraadhnaakRto'prtyupekssitsthaannddile| 'saMkA teNe'ci stena-10 pUkazaGkaradoSazca-caurAzaGkAdoSazca caurAzakA, napuMsakakRtadoSaH saMbhavati tatazca khIdoSazca bhavatIti dvAragAtheyam , idAnIM | pratipadaM vyAkhyAnayanAhaAvAsa karite pavaMcae kssaannjogvaadhaao| asahaNa apariNayA vA bhAyaNabheo ya chakkAthA // 22 // dIpa anukrama [337] 6-15-156-15645/16- SARELanMera ~188~ Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||220|| dIpa anukrama [ 340] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 340] * - "niryuktiH [ 220] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16... - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIoSa niryutiH droNIyA vRttiH // 89 // 'Avazyaka' pratikramaNaM kurvatAm 'parvacae'tti te sAgArikA udghaTTakAn kurvanti, tathA dhyAnayogavyAghAtazca bhavaticalanamApadyate ceto yataH / dAraM / ahigaraNaM bhaNNai 'asahaNe 'ti kazcid 'asahanaH' kopano bhavati 'apariNato vA' sehaprAyaH, ete rATiM sAgArikaiH saha kurvanti, tatazca bhAjanAni pAtrakANi tadbhedo- vinAzo bhavati, SaT kAyAzca virAdhyante / dAraM / 'tadubhayaM 'ti vyAkhyAyate susthaskaraNa nAso karaNe uhuMcagAi ahigaraNaM / pAsavaNiaranirohe gelanaM diTThi uDDAho // 229 // 'suttatthaakaraNa'tti sUtrArthapauruSyakaraNe nAzaH - tayoreva vismaraNam / atha sUtrArthapaurupayA kriyete tatazca 'ucakAdi' uddhaTTakAdi kurvanti / tatazcAsahanA rATiM kurvanti, tato'dhikaraNadoSa iti / dAraM / "uccArakAianiroho "tti vyAkhyAyate--' pAsavaNi' tti 'prazravaNasya' kAyikAyAH 'iyara'tti purISasya ca nirohe 'gelannaM' glAnatvaM bhavati / atha vyutsRjanti tato 'diDe uDDAho'si sAgArikairdRSTe sati 'uDDAhaH' upadhAtaH pravacanasya bhvti| "saMjama AyavirAhaNa"tti vyAkhyAyate - mA dicchihiMti to appaDilihie (thaMDille ) dUra gaMtu vosirati / saMjama AyavirAhaNagahaNaM ArakkhiteNehiM // 222 // atha sAgArikA mAM mA drAkSuritikRtvA'sthaNDila eva dUre gatvA vyutsRjati tataH saMyamAtmanovirAdhanA bhavati, grahaNaM cArakSikAH kurvanti / 'te 'ti stenakA vA grahaNaM kurvanti / dAraM / "saMkAteNa "tti vyAkhyAyateoNayapamanamANaM daDuM teNetti AhaNe koI / sAgAriasaMghaTTaNa ametthI geNha sAhai vA // 223 // Education International For Parts Only ~ 189~ vistIrNAdikA tridhA vasatiH ni. 217-223 // 89 // waryru Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [343] >> "niyukti: [223] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: RXX prata gAthAMka ni/bhA/pra ||223|| sahi rAtrI kAyikAdyarthamutthitaH sannavanataH pramArjeyannirgacchati tatastamavanatakAyaM dRSTvA stena iti matvA AhanyArakajitadAra napaMsisthiti vyAkhyAyate-'sAgAriasaMghaTTaNa'tti sAgArikasaMsparza sati, sa hi rAtrI hastena parAmRzan gacchati, yatastataH sparzane sati kazcitsAgAriko vibuddha evaM cintayati-yadutAya 'apumatti napuMsakaM tena kAraNena mAM spRzati, tataH sAgArikastaM sAdhuM napuMsakabuddhyA gRhNAti / atha kadAcitstrI spRSTA tataH sA zaGkate, yadutAyaM mama samIpe Agacchati, tataH 'sAheti' kathayati nijabhartuH saubhAgyaM khyApayantI paramArthena vA // orAlasarIraM vA ithi napuMsA balAvi gehati / sAvAhAe ThANe mite AvaDaNapaDaNAI // 224 // audArikazarIraM thA taM sAdhuM dRSTvA divA tato rAtrI strI napuMsaka balAg2Ati, audArika-cahnikam / ete vistIrNavasatidoSA vyAkhyAtAH / idAnIM kSulikAvasatidoSAn pratipAdayannAha-'sAvAhAe'tti saMkaTAyAM vasatI sthAne avasthAne | sati Nite AvaDapaDaNAdIti nirgacchannApatitazca nirgacchannApatanapatanAdayo doSAH, tathA teNotti maNNamANo imovi teNotti AvaDaha juddhaM / saMjamaAyavirAhaNabhAyaNabheyAiNo dosA // 225 // M evaM sAdhorupari praskhalite sAdhau yasyopari praskhalitaH sa taM stenakamiti manyamAnaH ayaM ca suptotthitaH amu praskha-| dalitaM stenakaM manyamAnaH san 'Apatati yuddhaM yuddhaM bhavati, tatazca saMyamAtmanovirAdhanA bhAjanabhedAdayazca doSAH, bhAjanaM 6 pAtraka bhaNyate / uktA kSulikA vasatiH, yasmAtkSulikAyAmete doSAstasmAtpramANayuktA vasatigrAhyA / etadevAha tamhA pamANajuttA ephekassa u tihtysNthaaro| bhAyaNasaMthAraMtara jaha vIsaM aMgulA haMti // 226 // dIpa anukrama [343] ~190~ Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [346] .- "niyukti : [226] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||226|| vRttiH . zrIoSa tasmAtpramANayuktA vasatirmAhyA, tatra caikaikasya sAdho hulyatakhihastapramANaH saMstArakaH karttavyaH, tuzabdo vizeSaNArthaH, vistIrNAniyuktiH kiM vizinaSTi ?-saMstArako'tra bhUmirUpa iti, tatra teSu triSu hasteSu UrNAmayaH saMstArako hastaM cattAri a aMgulAI raMbhaidikA tridhA droNIyA bhAyaNAI hatthaM rudhaMti / idAnIM saMstArakabhAjanayoryadantarAlaM tatpramANe pratipAdayannAha-bhAyaNasaMthAraMtara bhAjanasaMstArA-18 vasatiH ni. ntare-antarAle yathA viMzatirakulAni bhavanti tathA karttavyam / evaM trihastapramANo'pi saMstArakaH pUritaH, kiM punaH kAraNamiha dUre bhAjanAni na sthApyante ?, ucyate| majAramUsagAi ya vAre navi ajaannughttttnnyaa| do hatthA ya avAhA niyamA sAhassa sAhao // 227 // || mArjAramUSakAdIn pAtrakeSu lagato vaaryet| atha kasmAdAsannatarANi na kriyante? ucyate-'navi yajANughaTTaNaya'tti tAvati / pradeze tiSThati pAtrakeSu jAnukRtodghaTanA-jAnukRtaM calanaM na bhavati / idAnI prabajitasya 2 cAntarAlaM pratipAdayatrAha-dvI hastau abAdhA-antarAlaM niyamAtsAdhoH sAdhozca bhavati, sAdhudhAtra trihastasaMstArakapramANo grAhyaH / sthApanA ceyam-uNNAmao saMthArao 28 aThThAvIsaMgulappamANo, saMthArabhAyaNANaM aMtaraM vIsaMgulA 20, bhAyaNANi a hatyappamANe pAu~chaNe Thavijati 24, evaM tihiM gharaehiM sabevi tiNNi hatthA, sAhussa ya 2 aMtaraM do hatthA 28 // 28 // 24 h03-62| evametadgAthAdvaya 18|vyAkhyAtam / atra ca dvihastapramANAyAmabAdhAyAM mahadantarAlaM sAdhoH sAdhozca bhavati, tatazca tadantarAlaM zUnyaM mahad dRssttvaa-13||9|| disAgAriko balAtsvapiti, tasmAdanyathA vyAkhyAyate-samhA pamANajuttA ekekassa u tihatyasaMthAro / atra hastaM sAdhU |ruNaddhi, bhAjanAni saMstArakAddhizamaGgalAni bhavanti / etadevAha-bhAyaNasaMthAraMtara jaha vIsaM aMgulAI hoti' / pAcaka dIpa anukrama [346] JAMEarating atha vasati madhye zayanavidhi: varNyate ~191~ Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [347] >> "niyukti: [227] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||227|| SACAR maSTAGgalAni ruNaddhi, pAtrakAviMzatyaGgalAni muktvA parato'nyaH sAdhuH svapiti / etacca kuto nizcIyate / yaduta-pAtrakAtparato viMzatyaGgalAnyatItya sAdhuH svapiti, yata uktam-'do hatthe ya abAhA niyamA sAhussa sAhUoM' / sthApanA ceyamsAhU sarIreNaM hatthaM raMdhai 24, sAhussa sarIrappamANaM, saMdhArayassa pattayANaM ca aMtaraM vIsaMgulA 20 ahahiM aMgulehiM pattayA ThaiMti 8, pattassa bitiyasAhussa ya aMtaraM vIsaMgulAI 20, evaM ete sadhe'vi tiNNi hatyA, eso bitio sAhU / 24 / 2018 / 20 / evaM savattha / atra corNAmayaH saMstArakaH aSTAviMzatyaGgalapramANa eva bAhulyena draSTavyaH, kintu sAdhunA zarIreNa caturviMzatyaGgalAni ruddhAni, anyAni UrNAmayasaMstArakasaMbandhIni yAni catvAryaGgalAni taiH saha yAni viMzatya lAni, tatparataH pAtrakANi bhavanti / atra hastadvayamabAdhA sAdhuzarIrAdyAvadanyasAdhuzarIraM tAvadraSTavyam / "majjAya" ityevyAkhyAtameva / bhuttAbhuttasamutthA bhaMDaNadosA ya vajjiA evaM / sIsaMteNa va kuTuM tu hatthaM mottUNa ThAti // 228 // dvihastAntarAlena mucyamAnena 'bhuttAbhuttasamutthA' iti yo bhuktabhogaH 'abhukta' iti yA kumAra evaM prabajitA, tanna bhuktabhogasya Asannasya svapato'nyasAdhusaMsparzAdanyatpUrvakrIDitAnusmaraNaM bhavati, yadutAsmadyoSito'pyevaMvidhaH sparza iti, abhuktabhogasyApyanyasAdhusaMsparzana sukumAreNa kautukaM striyaM prati bhavati, ayamabhiprAya:-tasyAH sukumArataraH sparza iti, sAtatazca dvihastAbAdhAyAM svapatAmete doSAH parihatA bhavanti / tathA bhaMDaNa- kalahaH parasparaM hastasparzajanita Asannazayane, te |ca doSA evaM varjitA bhavanti, sIsaMteNa va kuI tu hatthaM mottUNa ThAyati'tti ziro yato yatra kuDyaM tatra hastamAtra muktvA dIpa anukrama [347] E CE% mo011 Fathimurary.org ~192~ Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [348] >> "niyukti : [228] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoghaniyuktiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||228|| // 11 // 'ThAyati'tti svapanti, pAdAnte'nugamanamArga vimucya hastamAtraM svapanti / athavA'nyathA pAThaH-'sIsaMteNa va kuhu~ tihatthaM vasatA zamottUNa ThAyati' tatra pradIrghAyAM vasatau svApavidhiruktaH, yadi punazcaturasrA bhavati tadA 'sIsaMteNa va kuDu'ti ziroyanavidhiH yato yaskukyaM tasmAtkukhyAt hastatrayaM muktvA svapanti, tatra kuDyaM hastamAtreNa progya tato bhAjanAni sthApyante, tAnini . 229ca istamAne pAdapulchane kriyante tato hastamAtraM byAmuvanti, bhAjanasAyozcAntarAlaM hastamAtrameva mucyate, tataH saadhuH| 230 svapiti / evamanayA bhajayA svapatAM tiryak sAdho sAdhozcAntarAlaM hastadvayaM draSTavyam / puvudiho u vihI ihavi vasaMtANa hoi so ceva / Asajja tini vAre nisanma AuMTae sesA // 229 // | atra svApakAle pUrvoddiSTa eva vidhidraSTavyaH, kazcAsI 1,"porisiApucchaNayA sAmAiyaubhayakAyapaDilehA / sAhaNiya duve paTTe pamaja pAe jao bhUmi // 1 // aNujANaha saMthAraM" ityevamAdikaH / ihApi vasatAM svapatAM bhavapti. sa eva vidhiH, kiM tvayaM vizeSa:-'Asajja tinni vAre nisannotti AsajjaM trayo vArAH karoti 'nisanno'tti tatraiva saMstArake upaviSTaH san , zeSAca sAdhavaH kiM kurvantItyAha-mAuMTae sesA' zeSAH sAdhavaH pAdAn AkuJcayanti / punazcAsau kAyikA) vajan kiM karotItyata Aha AvassiamAsa nIi pamajaMtu jAva ucchannaM / sAgAriya teNubhAmae ya saMkA tau pareNaM // 230 // 15 x // 9 // AvazyikI AsanaM ca punaH punaH kurvan pramArjayanirgacchati, kiyaharaM yAvadityata Aha-'jAva uccha' yAvacchaNNaM-1 yAvadasaterabhyantaramityarthaH, vAyatazca naivaM pramArjanAdi karttavyaM, yataH 'sAgAriya teNubbhAmae ya saMkA tadu pareNaM' sAgA dIpa anukrama [348] Auditurary.com ~193~ Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [350] >> "niyukti : [230] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||230|| 484 sArikAnAM stenazaGkopajAyate, yaduta kimayaM cauraH ! 'uThabhAmaoM pAradArikastatastadAzakopajAyate, atastatpareNa-chinA-1 dvAyato neda-pramArjanAdi kartavyamiti / evaM pramANayuktAyAM vasatI vasatAM vidhirutaH / yadA tu punaHnasthi u pamANajuttA khuDaliyA ceva vasati jayaNAe / purahatya paccha pAe pamaja jayaNAe niggamaNaM // 23 // - yadA pramANayuktA vasatirnAsti tadA kSullikAyAmeva vasatI vasanti yatanayA, kA cAsau yatanA ?-'purahattha pacchapAe' 'purataH' agrato hastena parAmRzati pazcAtpAdau pramRjya nyasyati, tatazcaivaM yatanayA bAdhato nirgacchanti / evaM tAvatkAyikAbartha gamanAgamane vidhiruktaH, idAnIM svapanavirSi pratipAdayanAhaussIsabhAyaNAI majale visame ahAkalA uvari / ovaggahio doro teNa ya hAsilaMbaNayA // 232 // upazIrSakANAM madhye bhAjanAni-pAtrakANi kriyante / sthApanA ceyam- 'visameM tti viSamA bhUH gtopetaa bhavati, tatazca tasyAM gartAyAM pAtrakANi puJjIkriyante / 'ahAgaDA uvariti prAzukAni-alpaparikarmANi ca yAni tAnyeteSAM pAtrakANAmupari pujIkriyante, mAGgalikatvAttepAm , athAtisakuTatvAdvasatebhUmI nAsti sthAnaM pAtrakANAM tatazca 'uvaggahito| doroM' aupagrahiko yo davarako yavanikA gRhItaH upaggahito-gacchasAhAraNo tena 'vihAyasi' AkAze 'laMbaNaya'tti tena davarakena lamcyate-kIlikAdau kriyante / khuDaliyAe asaI vicchinnAe u mAlaNA bhuumii| viladhammocArabhaDA sAharaNagaMtakaDaposI // 233 / / kSulikAyA vasaterabhAve 'vicchinnAe ati vistIrNAyAM vasatau sthAtavyaM, tatra ca ko vidhirityata bhaha-'mAlaNA bhUmI || dIpa anukrama [350] 45%258 ~194~ Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||233|| dIpa anukrama [ 353 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 353] * - "niryuktiH [233] + bhASyaM [ 103... ] + prakSepaM [16..." pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - 41/1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH - zrI oghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 92 // Jain Educator | vistIrNavasaterbhUmirmAlyate - vyApyate puSpaprakarasadRzaiH svapadbhiH, 'biladhammo cArabhaDe ti avalagakAdaya Agatya idaM bhaNanti yaduta biladhamoM yasmin bile yAvatAmavasthAnaM bhavanti tAvanta eva pravizanti, tataH sAdhavaH kiM kurvanti ?, 'sAharaNe 'ti saMhRtya upakaraNajAtaM viralatvaM ca 'egaMta tti ekAnte tiSThati / 'kaDapotI 'ti yadi kaTo'sti tatastamantarAle dadati atha sa nAsti tataH 'pottiM' ciliminIM dadati / asaI pa cilimilIe bhae va pacchanna bhUie lkkhe| AhArA nIhAro niggamaNapavesa vajjeha // 234 // 'asati' abhAve cilimilinyAH 'bhae vatti ciliminIharaNabhaye vA na dadati / kiM vA kurvantyata Aha-'pacchaNNeti tataH pracchannatare pradeze tiSThanti / 'bhUie lakkhe'tti sa ca pradezo bhUtyA 'lakSyate' cipate aboTo'yaM pradeza iti kathyate / idaM ca te'bhidhIyante AhArAnIhAro bhavatyavazyamato nirgamanapravezI varjanIyAviti / idaM ca karttavyaM sAdhubhiHpiMDeNa sutakaraNaM Asajja nisIhiyaM ca na kariMti / kAraNa na pamajaNayA na ya hattho jayaNa berantiM // 235 // 'piNDena' samudAyena 'sUtrakaraNa' sUtrapauruSIkaraNaM karttavyaM, mA bhUt kazcitpadaM vAkyaM vA kaNNAhiDissatitti / tathA Asajja nisIhiaM ca tatra na kurvanti / kiM vA karttavyamityata Aha-'kAsaNaM'ti kAzanaM-khATkaraNaM karoti, na ca pramArjanaM karoti, 'Na ya hattho'tti na ca hastena purastAtparAmRzya nirgacchati, yatanayA ca verattibhaM kurvanti / verattio kAlo gheppar3a doNDaM paharANaM uvariM, tato sajjhAo kIrati, yadivA tAe belAe samajhAo / uktaM vasatidvAram, idAnIM sthAnasthitadvAramucyate, tatrAha For Par Lise Ony ~195~ 4 vasatau - yanavidhiH ni. 231235 // 92 // rary org Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [356] .- "niyukti: [236] + bhASyaM [104] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||236|| pattANa khetta jayaNA kAUNAvassayaM tato ThavaNA / paDaNIyapasamAmaga bhAMgasaddhe ya aciyatte // 236 // evaM teSAM viharatAM prAptAnAmabhimatakSetre 'jayaNe ti yathA yatanA karttavyA tathA ca vakSyati, 'kArDa Avazyaka' kRtvA cAvazyaka-atikramaNaM 'tato ThavaNa'tti tataH sthApanA kriyate keSAzcikulAnAM, kAni ca tAnItyata Aha-'pratyanIka zAsanAdeH 'prAntaH' adAnazIlaH mAmago ya evaM vakti-mA mama samaNA gharamaItu, bhadrakazrAddhau prasiddhau 'aciatti'tti yaH sAdhubhirAgacchadbhirduHkhenAste, zobhanaM bhavati yadyete nAyAnti gRhe / eteSAM kulAnAM yo vibhAgaH kriyate pratiSedhApratidharUpaH sa sthApanetyucyate / idAnIM bhASyakAra enAM gAthA pratipadaM vyAkhyAnayanAhabAhiragAme bucchA ujANe ThANavasahipaDilehA / iharA u gahiabhaMDA vasahI vAghApa uDAho // 104 // (bhA0)13 dAragAhA / | evaM te bAhyagrAme AsannagrAme paryuSitAH santo'bhimataM kSetraM prApya tAvadavatiSThante / 'ujjANe ThANaM ti udyAne tAvatsthAne AsthAM kurvanti / 'vasahipaDileha'tti punarvasati pratyupekSakAH preSyante / 'iharA utti yadi pratyupekSakA vasatena preSyante tataH 'gRhItabhANDAH' gRhItopakaraNA vasativyApAte sati nivartante tatazca uDDAho bhavati-upaghAta ityarthaH / tatra ca pravizatAM zakunApazakunanirUpaNAyAha-. mAila kucele abhaMgiellae sANa khuja baDabhe yA / ee u appasasthA havaMti khittAu niMtANaM ||10||(bhaa0)13 nArI pIvaragambhA vaTukumArI ya kaTThabhAro ya / kAsAyavattha kucaMdharA ya kajaM na sAheti // 106||(bhaa0) AKAR dIpa anukrama [356] ~196~ Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [360] >> "niyukti: [236...] + bhASyaM [107] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||107|| 112 cakkayaraMmi bhamADo bhukkhA mAro ya pNddurNgmi| taccanniruhirapaDaNaM ghoDiyamasie dhurvamaraNaM ||107||(bhaa) kSetramApta vidhiH ni. niyuktiH jaMbUa cAsa maure bhArahAe taheva naule a / dasaNameva pasatthaM payAhiNe saghasaMpattI // 108 // (bhA0) 236 pravedroNIyA naMdItUraM puNNassa daMsaNaM saMkha paSThaha saho ya / bhiMgArachatta cAmara dhayappaDAgA pasatthAI // 1.9 // (bhA0) vRttiH samaNaM saMjayaM daMtaM sumaNaM moyagA dahiM / mINaM ghaMTe paDAgaM ca siddhamatthaM viAgare / / 110 // (bhA.) pravezaH | etA nigdsiddhaaH|| dhamakathA: // 13 // tamhA paDilehia dIviyaMmi puSagapa asai sAravie / phar3ayaphaDDapaveso kahaNA na ya uTTa iyresiN||11||(bhaa0) bhA.104 | yasmAtpUrSamapratyupekSitAyAM vasatI uDDAho bhavati tasmAtmatyupekSya praveSTavyam / 'dIviyaMmiti dIpite-kathite zayyA-18 dAtarAya, yadutAcAyoM AgatAH, 'pudhagaya'tti pUrvagatakSetrapratyupekSakaiH pramArjitaH tataH sAdhveva, 'asatitti pUrvagatakSetrapratyupe-16 zakSakAbhAve, tataH kSetrapratyupekSakaH pravizya 'sAravite' pramArjitAyAM vasatI, kathaM praveSTavyamityata Aha-phaDakaphaDakaiH praveza:12 4 karttavyaH / 'kahaNa'tti yo dharmakathAlandhisaMpannaH sa pUrvameva gatvA zayyAtarAya vasatebahidharmakathAM karoti / 'naya uhAtti na cAsau dharmakathAM kurvan 'uttiSThati' abhyutthAnaM karoti 'iyaresiM'ti jyeSThANAm , Aha-kimAcAryAgamane dharmakathI abhyutthAnaM karoti uta neti !, bhAcArya Aha-avazyamevAbhyutthAnamAcAryAya karoti, yato'karaNe ete doSAH JG // 93 // AyariyaaNuTThANe ohAvaNa bAhirAya'kkhipaNA |saahnnyvNdnnijjaa aNAlavate'vi AlAvo ||11||(bhaa0)/ | AcAryAgamane satyanutthAne 'ohAvaNa'tti malanA bhavati, 'bAhira'tti lokAcArasya bAhyA eta iti, pazcAnAmapyaGgalI-11 dIpa 55555 anukrama [360] ~197 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [365] >> "niyukti: [236...] + bhASyaM [112] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||112|| nAmekA mahattarA bhavati, 'adakSiNatti dAkSiNyamapyeSAmAcAryANAM nAstItyevaM zayyAtarazcintayati / 'sAhaNaya'tti tena 8 dharmakathinAcAryAya kathanIyaM yadutAyamasmadvasatidAtA / 'vaMdaNija'tti zayyAtaro'pi dharmakathinedaM vaktavyo-vanda-18 nIyA AcAryAH, evamukta yadi asau vandanaM karoti tataH sAdhveva, atha na karoti tataH 'aNAlavate'vi' tasmin zayyAtare'.12 nAlapatyapi AcAryeNAlApakA kartavyaH, yaduta kIdRzA yUyam ? / athAcArya bAlapanaM na karoti tata ete doSAH buDDhA nirokyArA bhaggahaNaM logajatta vocchebho|tmhaa khalu AlavarNa sayameva u tattha dhmmkhaa||11||(bhaa0) | tathAhi-eta AcAryAstathA nirupakArA-upakAramapi na bahu manyante, 'bhaggavaNaM'ti anAdaro'syAcAryasya mAM prati, 'alogajattatti lokayAtrAbAhyAH, 'voccheo'tti vyavacchedo vasateranyadravyasya vA, tasmAtsalvAlapanA karttavyA, svayameva hAca tatra dharmakathA karttavyA''cAryeNeti / / vasahiphalaM dhammakahA kahaNaaladdhI usIsa vaavaare| pacchA aiMti vasahi tattha ya bhujoimA jynnaa||11||(bhaa) RI dharmakathA purvan vasateH phalaM kathayati, 'kahaNaaladdhI u' yadA tu punarAcAryasya bharmakathAlabdhinaM bhavati tadA 'sImA vAvAritti ziSya 'vyApArayati' niyuGge dharmakathAkathane, ziSyaM ca dharmakathAyAM vyApArya pazcAdAcAryAH pravizanti parati tatra ca vasatau 'bhUyaH punaH 'iyaM' batanA vakSyamANalakSaNA kartavyA // piDilehaNa saMghArama Ayarie tiSiNa sesaja kmenn| viMTiaukkhevaNayA pavisaha tAheya ghmmkhii||115||(maa) / tatra ca vasatI praviSTAH santaH pAtrakAdeH pratyupekSaNAM kurvanti, saMstArakagrahaNaM ca kriyate, tata AcAryasya trayaH saMstArakA dIpa anukrama [365] REaratinANE www.japmarary.org ~198~ Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [368] >> "niyukti: [236...] + bhASyaM [116] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||116|| zrIogha- nirUpyante, zepANAM krameNa yathAralAdhikatayA, te ca sAdhava AtmIyAtmIyopadhiveNTalikAnAmurakSepaNaM kurvanti yena bhUmi- IIrmakA niyuktiH bhAgo jJAyate, asminnavasare bAdyato dharmakathI saMstArakagrahaNArtha pravizati // droNIyA bhA.114vRttiH dAucAre pAsavaNe lAuya nillevaNe ya aNNae / puSaTThiya tesi kahe'kahie AvaraNa ghocchebho // 116 // (bhA0) |115 vasa te hi kSetrapratyupekSakA uccArAva bhuvaM darzayanti glAnAdyartha, 'pAsavaNe'tti kAyikAbhUmiM darzayanti, 'lAue'tti tumbakatre-12 tivibhAga // 94 // paNabhuvaM darzayanti, nirlepanasthAnaM ca darzayanti, 'acchaNae'tti yatra svAdhyAyaM kurvadbhirAsyate 'pUrvasthitAH' kSetrapratyupekSakAH, bhA. 115 hai evaM teSAM' AgantukAnAM kathayanti / 'akahie'tti yadi na kathayanti tataH 'AyaraNa coccheo'tti asthAne kAyikAde kulasthA rAcaraNe sati vyavacchedastadravyAnyadravyayoH, vasaternirhATayatIti // nAbhA. 117 bhattahiA va khavagA amaMgalaM coyae jiNAharaNaM / jai khamagA baMdatA dAyaMtiyare vihiM voccha // 117 / / (bhA0) te hi zramaNAH kSetraM pravizantaH kadAcinatArthinaH kadAcitkSapakA upadhAsikA ityarthaH, tatropavAsikAnAM pravizatA ra |'amaMgalaM coyae'tti codaka idaM yakti, yaduta kSetre pravizatAM amaGgalamidaM yadupavAsaH kriyate, tatra 'jinAharaNa'miti | | jinodAharaNaM, yathA hi jinA niSkramaNakAle upavAsaM kurvanti na ca teSAM tadamaGgalaM, kintu pratyuta maGgalaM tatteSAmeva-18 | midamapIti / idAnIM yadi kSapakAstasmin divase sAdhava upavAsikAstatra ca sanniveze yadi AvakAH santi tatastadgRheSu / 18 // 14 // | caityAni vandanto darzayanti, kAni ?-sthApanAdIni kulAni AgantukebhyaH, 'iyare'tti bhaktArthiSu yo vidhistaM vakSye / / kazcAsau vidhirityata Aha dIpa anukrama [368] SAREairatna ~199~ Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||18|| dIpa anukrama [371] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [371] *- "niryuktiH [236...] + bhASyaM [118 ] + prakSepaM [16... - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..AgamasUtra -[41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH | save daddhuM uggAhieNa oyaria bhayaM samuppajje / tamhA tihu ego vA uggAhia ceie vaMde // 118 // (bhA0 ) te hi bhaktArthinaH zrAvakakuleSu caityavandanArthaM vrajantaH yadi sarva eva pAtrakANyudbhAhya pravizanti tataH ko doSa ityata Aha- 'dahumuggAhiehiM odariatti dRSTvA sAn sAdhUn pAtrakairudrAhitaiH audarikA eta iti bhaTTaputrA iti, evaM zrAvakazcintayati / 'bhayaM samuppajjetti bhayaM ca zrAvakasyotpadyate, yaduta kasyAhamatra dadAmi ? kasya vA na dadAmIti?, kathaM vA etAvatAM dAsyAmIti yasmAdevaM tasmAt 'tiduego vA traya ugrAhitena pravizanti AcAryeNa saha dvau vA eko vA uddhAhitena pravizati caityavandanArthamiti // ataH - sadvAbhaMgo'NuggAhiyaMmiTavaNAyA ya dosA u / gharacehaa Ayarie kaivayagamaNaM ca gahaNaM ca // 119 // ( bhA0) aAtipAtrakA eva pravizanti, dAtavye ca matirjAtA zrAddhasya, tatazca pAtrakAbhAve'grahaNamagrahaNAcca zraddhAbhaGgo bhavati / athaivaM bhaNanti pAtrakaM gRhItvA''gacchAmi tatazca sthApanAdikA doSA bhavanti, AdizabdAtkadAcitsaMskAramapi kurvanti tasmAdgRhacaityavandanArthaM AcAryeNa katipayaiH sAdhubhiH saha gamanaM kArya, grahaNaM ghRtAdeH karttavyamiti / 'pattANa | khettajayaNa'tti vyAkhyAyate saMmi amI tiTThANaTThA karhiti dANAI / asaI a ceiyANaM hiMDatA caiva dAyaMti // 120 // ( bhA0 ) yadi tatkSetramapUrva na tatra mAsakalpaH kRta AsIt tataH 'tidvANatthi 'ti triSu sthAneSu zrAvakagRhacaityavandanavelAyAM atha 'sthApanAkula'sya sthApanA vidhiH varNyate For Parts Only ~200~ Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||120|| dIpa anukrama [373] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [373 ] *- pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH "niryukti: [236...] + bhASyaM [ 120 ] + prakSepaM [16... - zrI oghaniryuktiH droNIyA vRttiH // 95 // bhikSAmaTantaH pratikramaNAvasAne vA kathayanti dAnAdIni kulAni / 'asaI a ceiyANaM' yadA punastatra zrAvakakuleSu caityAni | na santi tato'sati caityAnAM bhikSAmeva hiNDantaH kathayanti / kAni punastAni kathayantItyata Aha| dANe abhigamasaddhe saMmate khalu tadeva micchate / mAmAe aciyate kulAI dAyaMti gIyatthA / / 121 // (bhA0 ) dAnazrAddhakAn abhigamazrAddhaH (ddhAn ) abhinavasamyaktvasAdhuH (zrAddhAn) tathA mithyAdRSTikulAni kathayanti / zeSaM sugamam / idAnIM yadi tatra caityAni na santi upavAsairna bhikSA paryaTitA tata AvazyakAnte kSetrapratyupekSakAH kathayantyAcAryAya, etadevAha| kayajassaggAmaMtaNa pucchaNayA akahiegayaradosA / ThavaNakulANa ya ThavaNA pavisad gIyatthasaMghATo || 122|| (bhA0) AvazyakakAyotsargasyAnte 'AmaMtaNa'tti AcArya Amantrya tAn pratyupekSakAn 'pucchaNaya'tti pRcchati, yaduta kAnyatra sthApanAMkulAni kAni cetarANi 1, punazca te pRSTAH kathayanti, 'akahiegataradosa ti kSetrapratyupekSakairakathiteSu kuleSu satsu ekatara:- anyatamo doSaH saMyamAtmavirAdhanAjanitaH kathite ca sati sthApanAdikulAnAM sthApanA kriyate / punazca | sthApanAkuleSu gItArthasaGgATakaH pravizati // gacchaMmi esa kappo vAsAvAse taheva uDaSaddhe / gAmAgaranigamesuM aisesI ThAvae sahI // 123 // ( bhA0 ) gacche 'eSa kalpaH eSa vidhirityarthaH, yataH sthApanAkulAnAM sthApanA kriyate, kadA ? - vAsAvAse taheva uDubaddhe' varSAkAle zItoSNakAlayozca / keSu punarayaM niyamaH kRtaH ? ityata Aha-gAmAgaranigamesuM' grAmaH - prasiddhaH AkaraH- suvarNAde For Parts Only ~ 201~ sthApanAkuusthApanAbhA. 118123 // 95 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [376] .- "niyukti: [237] + bhASyaM [123] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||123|| rutpattisthAnaM nigamo-vANijakamAyaH sannivezaH, eSu sthApanAkulAni sthApayet / kiMviziSTAnItyata Aha-'atisesitti sphItAnItyarthaH 'sahi'tti zraddhAvanti kulAni sthApayediti // kiM kAraNaM camahaNA davAkhao uggamo'vi ana sujjhe / gacchami niyayaka AyariyagilANapAhuNae // 237 // II kiM kAraNaM tAni kulAni sthASyante ?, yataH 'camaDhaNa'tti anyairanyaizca sAdhubhiH pravizanizcamanyante-kadarthyanta ityarthaH, tataH ko doSa ityata Aha-'daSakhaoM' AcArSAdiyogyAnAM dravyANAM kSayo bhavati / 'uggamo'vi ana sujjhe udgamastatra digRhe na zuddhayati / 'gacchetti niyataM kArya yogyena, keSAmityata Aha-AyariagilANapAhuNae' AcAryaglAnaprAghUrNa kAnAmarthAya nityameva kAryaM bhavati iti niyuktigothayam , idAnIM bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatra 'camaDhaNa'tti vyAkhyAnayannAha-dAragAhA] pudhipi vIramaNiA chikA chikA pahAyae turi| sA camaDhaNAe sinnA saMtapi na icchae ghettuM ||124||(bhaa0) ___jahA kAcit vIrasuNiA keNai AhiMDailleNaM tittiramayUrAINaM gahaNe chikkAriA tittirAINi giNhei, evaM puNo tittirAIhiM viNAvi so chichikArei, sA ya pahAviA jayA na kiMci pecchai tayA viAriA saMtI kajevi na dhAvati, evaM| sahayakulAI aNNamaNNehiM camadijaMtAI paoyaNe kAraNe samuppaNNe'vi saMtaMpi na deti / kiM kAraNaM?, jato akAraNA evaM niccoiyANi teNa kAraNe samuppaNNevi na deMtitti / idAnIM gAthA'kSarArtha ucyate-punarapi vIrazunI chItkRtA chIskRtA pradhAvati tvaritaM, punazcAsau alIkacamaDhaNatayA sinnA-vizrAntA sadapi mayUrAdi necchati grahItum / / dIpa anukrama [376] ~202~ Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [379] >> "niyukti: [237...] + bhASyaM [125] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||125|| sthApanAku lasthApanA| ni.237 bhA.124130 dIpa zrIopa- evaM sahakalAI camaDhijatAI tAI aNNehiM / nicchati kiMci dAuM saMtaMpi tayaM gilANassa // 125 // (bhA0) IPL sugamA // "camaDhaNa"tti gayaM, "dabakkhaya" ti vyAkhyAyatedroNIyA 18| dacakkhaeNa paMto indhi ghAejja kIsa te diNNaM / bhaddo haTThapahaho kareja annaMpi samaNahA // 126 // (bhA0) vRttiH bahUnAM sAdhUnAM ghRtAdidravye dIyamAne tadravyakSayaH saMjAtastatastena drabyakSayeNa yadi prAnto gRhapatistataH striyaM ghAtayet, // 9 // etaca bhaNati-kimiti tebhyaH prabajitebhyo dattam / "davakkhae"tti gayaM, 'uggamovi a na mujhe tti vyAkhyAyate, tatrAha-bhaddo hapahaho kareja annaMpi sAhUrNa' bhadro yadi gRhapatistato dattamapi modakAdi punarapi kArayet / "ugamo'viya | na sujjhe"tti garya / "gacchami niyayakajaM Ayarie"tti vyAkhyAnayajJAhaAyariaNukaMpAe gaccho aNukaMpio mahAbhAgo / gacchANukaMpayAe aghocchittI kayA titdhe // 12 // (bhA0) sugamA // idAnIM "gilANa"tti vyAkhyAyateTIparihINaM taM daSaM camaDijataM tu aNNamaNNehiM / parihINaM mi ya dave natyi gilANassa NaM joggaM / 128||(bhaa) sugamA // tathA cAtra dRSTAnto draSTavyaHcattA hoMti gilANA AyariyAM yAlabuTTasehA ya / khamamA pAhuNagAviya malAyamahakamateNaM // 129 ||(bhaa0) sArakkhiyA gilANA AyariyA bAlavuddasehA ya / khamagA pAhuNagAviya majAyaM ThAvayaMteNaM // 130 // (bhA0) sugame // anukrama [379] // 9 // R-5 JMEauratmAI ~203~ Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||131|| dIpa anukrama [386] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 386 ] "niryuktiH [238 ] + bhASyaM [ 131] + prakSepaM [16... " F - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH mo0 17 jaDe mahise cArI Ase goNe a tesi jAvasiA / eesi paDivakkhe cattAri u saMjayA huMti // 238 // jahA eka mahAnIyaM parisUaM, tattha ya cArIo nANAvihAo asthi, saMjahA- jassa-hatthissa jA hoi sA hosa vA sattha asthi, mahisassa sukumArA joggA sAvi tattha atthi, Asassa mahurA joggA sAvi tattha asthi, goNassa subaMdhA joggA sAvi tattha asthi, taM ca rAyapurisehiM rakkhijjai tANaM caiva jaDDAINaM, jai paraM kAraNe ghasibhA ANeMti, ada puNa taM mokalayaM muJcadda tAhe paTTaNagoNehiM gAmagoNehiM camaDhijjara, camadie a tassi mahAparisUe tANaM rAyakezaNaM jar3AINaM aNurUvA cArI Na labbhai, vidhvaMsitatvAt godhanaistasva, evaM saGghayakulANivi jai na rakkhiyati tato anamanehiM camaDhijjati, tesu camaDhiesu jaM jaDDAsambhAvapAhuNayANaM pAugaM taM na deti // idAnImakSarArtha ucyate-jo-sI mahiSaH - prasiddhastayoranurUpAM cArIM yAvasikA-yAsavAhikA dadati tathA azvastha goNo balIvardastasya ca cArImAnayanti yAvasikAH / 'pateSAM' jaDDAdInAM pratirUpaH- anurUpaH pakSaH pratipakSaH tulyapakSa ityarthaH tasmin catvAraH saMyatAH prAdhU|rNakA bhavanti / idAnImeteSAmeva jaDDAdInAM yathAsavena bhojanaM pratipAdayannAhajaDDA jaM vA taM vA sukumAraM mahisio mahuramAso / goNo sugaMdhadavaM icchai emeva sAhUvi // 131 // (bhA0) sugamA // navaraM sAdhurapyevameva draSTavyaH -- tattha paDhamo pAhuNasAhU bhaNai-jaM mama dosINaM aNhagaM vA kaMjio vA lambhai taM ceva ANehi, teNa evaM bhaNite kiM-dosINaM caiva ANiavaM, na viseseNaM tassa sohaNaM tassa ANeyavaM / bitio pAhujasA bhAi-varaM me NeharahiyAvi pUyaliA sukumAlA hou / tatio bhaNati -mahuraM navari me choDa / castho bhaNati For Parts Only ~204~ Untary org Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [387] >> "niyukti: [238...] + bhASyaM [132] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha prata gAthAMka ni/bhA/pra ||132|| nippaDiga, aMbapANaM vA hou / evaM tANa bhaNatANaM jaM jogaM taM sahayakulehitovi sesayaM ANijaha / evamukta satyAhaTa sthApanAkuniyukti paraH-yasmAdevaM tasmAnna kadAcitkenacitpraveSTavyaM prAghUrNakAgamanamantareNa zrAvakakuleSu, yadaiva prAghUrNakA AgamiSyanti lasthApana droNIyA tadaiva teSu pravezo yuktaH, evamukte satyAhAcAryaH ni.238 bhA.131evaM ca puNo Thavie appavisaMte bhave ime dosA / bIsaraNa saMjayANaM visukkhagoNI a aaraamo||132|| (bhA0) 132 | evaM ca punaH 'Thavite' sthApite sthApanAkule yadi sarvathA na pravezaH kriyate tadaite dossaaH| apravizatsu ete doSAH-vIsaraNa-12 dasaMjayANaM' vismaraNaM saMyataviSayaM teSAM zrAvakANAM bhavati, tatra ca vizuSkagoNyA-gavA ArAmeNa ca dRSTAntaH, jahA egassa mANassa goNI sA kuMDadohaNI tAhe so ciMteti-esA gAvI bahuaM khIraM dei maj ya mAseNa pagaraNaM hohiti to | acchau tAhe ceva ekavAriAe dunjihiti, evaM so na duhati, tAhe sA teNa kAleNa visukkA tadivasaM vidupi na de| evaM saMjayA tesiM sahANaM aNatiaMtA tesiM sahANaM pamhuDA Na ceva jANaMti kiM saMjayA asthi na vA?, tevi saMjayA jaMmi | divase kajaM jAyaM taddivase gayA jAva nasthi tANi davANi, tamhA doNha vA tiNha vA divasANaM avassa gaMtaSaM // athavA ArAmadihato, ego mAlio ciMtei-acchaMtu eyANi puSpANi ahaM komuIe ekavAriAe ubehAmi jeNa bahUNi huMti, dAtAhe so ArAmo uphullo komuIe na ekapi phulaM jAyaM / evaM sAvagakulesu pae ceva dosA ekavAriAe padhisaNe tamhA // 97 // pavisiacaM kahiMci divasetti // idAnIM yo'sau AcAryAdInAM vaiyAvRtsyakaraH zrAddhakuleSu pravizati sa ebhirdopavirahito niyoktavyaH dIpa anukrama [387] ~205~ Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [388] >> "niyukti: [238...] + bhASyaM [133] + prakSepaM [16... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata 4% gAthAMka ni/bhA/pra ||133|| * alasaM ghasiraM suviraM khamagaM kohamANamAyalohillaM / kohalapaDibaddhaM veyAvacaM na kArijA // 133 ||(bhaa) ___ alaso Alasito so veyAvaccaM na kAreyabo, jadi kArave asamAcArI, so AlasseNa tAva acchai jAva phiDio desakAlo, tAhe pacchA sahayANi jaM kiMci deti teNa AyariAINaM virAhaNA, ahavA so aippae vaccai karma niSAhi houtti, tAhe tattha akAle vaccaMtassa tassa te caiva dosA, athavA tANi dhammasaDiyaA osakaNadose ussakaNadose vA karejA ThaviyagadosA vA, ahavA AyariyANaM nimittaM pae vA ussUre uvakkhaDejA, ete evamAiyA alase dosaa| ghasiro bahubhakkhago, sovi Na paTTaveyadho, so paDhamaM ceva appaNo aDAe hiMDai pajjataM, jAva so appaNo pajattaM hiMDai tAva phiDiA velA, ahavA tattheva paDhama vaccai pacchA tattha ya Na ceva velA hoi, te cevossakANAdiA dosA, ahavA| tattha sahakule pabhUyaM geNhai tAhe uggamadosA na sujjhati / suviro tAva subai jAva phiDiA bhikkhAvelA, ahavA paDhamaM tattha gaMtuM avelAe pacchA suyai te ceva dosA / khamao jai appaNo hiMDai tAhe AyariA paritAvaNAdi pArvati, aha khamao AyariANaM geNhai tato apaNo paritAvaNAdi pAvai / kohilo puSalAbhAo phiDito sakohio saMto bhaNai-amhe aNNato labhAmaH, taMpi tujhapaccaeNa na geNhAmo, ahavA ghevaM labbhai tattha bhaMDai, ahavA UrNa pANeNa vA | temaNeNa vA tatthavi rUsati / mANio jai na abbhuDijati to puNo na ei, ko viseso sAvagANati ? / mAillo bhaddagaM bhaddagaM appasAgari bhoccA paMtaM ANeti lobhillo jattilabhati taM sarva geNhati, esaNaM vA lobheNaM pellejA koUhalilo jattha naDAdi pecchai tattha pecchaMto acchai / paDibaddho jo suttatthesu allio to so tAva acchA jAva kAlavelA jAyA dIpa anukrama [388] SSACROSRO ~206~ Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [395] >> "niyukti: [238...] + bhASyaM [134] + prakSepaM [17-224 . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: sthApanAku prata gAthAMka ni/bhA/pra ||134|| zrIopa- ee dosA tamhA parisaM sAhuM veyAvaccaM na kArejjA / kIdRzaM punaH kArayeyAvRtyam / ityata mAhaniyuktiHpayosavimukaM kaDajogi nAyasIlamAyAraM / gurubhattisaMviNIyaM veyAvacaM tu kArejA // 14 // (bhA.) lasthApana droNIyA || ebhiruktadoSarvimuktaM, kiMviziSam / ityAha-'kaDajogi'tti kRto yogo-ghaTanA jJAnadarzanacAritraH saha yena sa kRta-IA ni.218hAyogI-gItArthaH taM, punarasAveva viziSyate-jJAtI zIlamAcArazca yasya taM vaiyAvRttvaM kArayet / gurI bhaktiH-bhAvapratibandhaH bhaa:136||9|| disaMvinIto-bAhyopacAreNa // sAhati apiadhammA esaNavose abhiggahavisese / evaM tu vihiggahaNe davaM bahuMti gIyasthA // 135 ||(bhaa0) 18 te caiva vaiyAvRttyakarAH zrADakuleSu praviSTAH santaH kathayanti 'eSaNAdoSAn' zaklitAdIn abhigrahavizeSAMzca sAdhasaMba-18 |ndhinaH, kIdRzAste vaiyAvRttyakarAH-priyA-iSTo bharmoM yeSAM te priyadharmANaH 'evaM' uktena prakAreNa vidhigrahaNaM aSTaNyaM, ghRtAmAdivRddhiM nayanti avyavapichattilAbhena, ke ?-gIsArthAH / taizca gItArthamikSA gRhaniH zrAjakule idaM jJAtamyam davappamANagaNaNA khAriaphoDia taheSa addhA ya / saMbigga egaThANe aNegasAhasu pArasa ||136||(bhaa) &aa nya-godhUmAdi tadvijJeyaM kiyatsUpakArazAlAyAM pravizati dine dine tatazca tadanurUpaM gRhAti, 'gaNaNa'tti pavAyammA-1|| trANi ghRtaguDAdIni pravizansyasmin ityetAvanmAnaM grAhyam / 'khAritti salavaNAni kAni-nyAnAmi-salavaNakarIrAdIni kiyamti santi / iti, tatazca jJAtvA yathA'nurUpANi gRhAzi / 'phoDiasi vAiMgaNANi matthAphoDimANi ktti-:||98|| ANi ghare sijhijati nAUNa jahAruvANi gheSpaMti / tathA 'adbhAya'tti kAla ucyate, kimatra mahare belA aahoshcitmhrkhye| X446DC dIpa anukrama [395] JMEairatnDE * atra SaD prakSepa-gAthA: vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritaM santi ~207~ Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [397] >> "niyukti: [238...] + bhASyaM [136] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||136|| + C+ iti vijJeyaM, 'saMvigga egaThANe'tti saMvino-mokSAbhilASI 'egahANe'tti ekaH sahATakaH pravizati, 'aNegasAsuti anekeSu sAdhuSu pravizatsu 'paNNarasa'tti paJcadaza doSA niyamAvanti "AhAkammuddesia" ityevamAdayaH / ajhoyarao mIsajAyaM ca eko bheo, yasmAdanekeSu sAdhuSu doSAstasmAt saMghADego ThavaNAkulesu sesesu pAlabuhAI / taruNA bAhiragAme pucchA divata'gArIpa // 137 // (bhA0) sahATakara ekA sthApanAkuleSu pravizati, zeSeSu kuleSu vAlA vRddhAzca pravizanti, AdizabdAtkSapakAzca / taruNAH-zaktimanto bahirmAme hiNDanti / atra codakaH pRcchati-pUrvameva kSetra pratyupekSitaM yatra sabAlavRddhasya gacchasyAmapAnaM paryAptyA bhavati / taya sthIyate tataH kasmAttaruNA bahi me hiNDanti ?, AcArya Aha-diItagArIpa' ekasyA agAyaryA dRSTAnto dAtamyA, saMgha tRtIyagAthAyAM bhASyakAro vakSyati / tathA iyamaparA dvAragAthA* puruchA gihiNo ciMtA viLato tattha khajayorIe / ApucchiUNa gamaNaM dosA pa ime aNApucche // 19 // Baa ' putti codakaH pRcchati, nanu ca tasyA agAryA ghRtAdisabahaH kartuM yukto bhartapradattatavaNimadhyAt yena prAghUrNa-| kAdeH sukhenaivopacAraH kriyate, sAdhUnAM punaH sthApanAkulasaMrakSaNe na kinityayojanaM yatastatra yAvanmAtrasthAhArasya pAkara * kriyate tatsarvaM pratidivasamupayujyate, na tu tAni kulAni saMcayitvA sAdhupAghUrNakAgamane sarvamekamukhenaiva prayacchaMti, evaM codakenoke AcArya Aha-'gihiNo ciMtA' gRhiNazcintA bhavati, yadusa-ete sAdhavaH prApUrNakAdyAgamane Agacchanti tatazca etebhyo yanena deyamiti, evaMvidhAmAdarapUrviko cintAM karoti / yaccoktaM taruNA bahirmAme kimiti hiNyanti 1.1G CSC-ASEASESCERS C dIpa anukrama [397] For P OW ~208~ Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||137|| dIpa anukrama [398] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [398 ] --> "niryukti: [239] + bhASyaM [137] + prakSepaM [22..." F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIopaniryuktiH droNIyA vRttiH // 99 // 'diDaMto tattha khujjavorIe' sa ca dRSTAnto vakSyamANaH / 'ApucchiUNa gamaNaM ti tatra ca bahirgrAmAdau AcAryamApRcchaya gantavyaM, yataH 'dosA ya ime aNApucchatti doSA anApRcchAyAmete ca vakSyamANalakSaNA doSAH / idAnIM bhASyakAraH pratipadametAni dvArANi vyAkhyAnayati, tatra ca yaduktaM dRSTAnto'gAryAH, sa ucyate- ego vANio parimi bhattaM appaNI mahilAe dei, sA ya tato dine dine thovaM thovaM avaNei, kiM nimittaM ?, jadA eyassa avelAe mitto vA sahI vA e| issai tadA kiM sakkA AvaNAu ANeuM ?, sabato saMgahaM karoti, aNNayA tassa avelAe pAhuNago Agato, tAhe so 22 bhaNai kiM kIrau ? rayaNI baTTaI NIsaMcArAo ratthAo, tAhe tAe bhaNiaM mA Aturo hohi, tAhe tassa pAhuNagassa uvakkhaDiaM, gato tagguNasahassehiM bahuto bhattAro'vi se parituSTo / evaM AyariAbi ThavaNakulAI ThaveMti jeNa abelAgayassa pAhuNayassa tehiMto ANeuM dijjai, teNa taruNA saMtesuvi kulesu bAhiragAme hiMDaMtitti / idANiM esiM ceva vivarIo bhaNNai, aNNo aNNAe gArIe parimiaM dei, sA ya tao majjhAo dhovaM thovaM na geNhai, tao pAhuNae Agae visUreti, amumevArthe gAthAdvayenopasaMhannAha parimiabhattagadANe nehAdavaharaha dhova thovaM tu / pAhuNa viyAla Agama visanna AsAsaNAdANaM // 138 // (bhA0) parimitabhaktapradAne sati sA'gArI snehAdi ghRtAdi stokaM stokamapaharati / punazca prAcUrNakasya vikAlAgamane viSaNNaH striyA AzvAsitaH 'dANaM'ti tathA striyA bhaktadAnaM dattaM prAghUrNakAyeti // evaM pIivibuddhI vivarIyaNNeNa hoi dito / louttare viseso asaMcayA jeNa samaNA u // 139 // ( bhA0 ) Education International For Pass Use Only ~209~ sthApanAku* usthApana bhA. 137139 ni. 239 // 99 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||139|| dIpa anukrama [ 401 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 401] - "niryuktiH [239 ] + bhASyaM [ 139] + prakSepaM [22... -0 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH Ja Educator evaM tayordampatyoH prItivRddhiH saMjAtA, viparItazcAnyena prakAreNa bhavati dRSTAntaH / evaM tAvadyadi gRhasthA api cayaparA bhavanti-anAgatameva cintayanti, sAdhunA punaH kukSizambalena sutarAmanAgatameva cintanIyaM, yadi paraM lokottare'yaM vizeSaH, yaduta niHsaJcayAH sutarAM cintAmAcAryA vahantIti / "pucchA didvaMtagArI "ti bhaNiaM, idAnIM "pucchA gihiNo ciMta"tti gAthAyAH prathamAvayavaM vyAkhyAnayannAha | jaNalAvo paragAme hiMDintA''rNeti vasaha iha gAme / dijjaha bAlAINaM kAraNajAe ya sulabhaM tu // 140 // bhA0) yaccodakena pRSTamAsIttatredamuttaraM janAnAmAlApo janAlApo-loka evaM bravIti, yaduta paragrAme hiNDayitvA''nayanti-atra bhuJjate / 'vasahi iha gAme'nti vasatiH kevalamantra eteSAM sAdhUnAM tatazca 'dejai' bAlAdInAM dadadhvam, AdizabdAtprAghUrNa - kAdayo gRhyante, evaMvidhAM cintAM gRhasthaH karoti / tataJca 'kAraNajAte ya sulabhaM tu' tti evaMvidhAyAM cintAyAM prAghUrNakAdikAraNe utpanne ghRtAdi sulabhaM bhavatIti / Aha- kiM punaH kAraNaM prAghUrNakAnAM dIyate ?, tathA cAyamaparo guNaH - pAhuNavisesadANe nijjara kisI a ihara vivarIyaM / puvaM camaDhaNasiggA na deMti saMtaMpi kajjesu // 141 // (bhA0) prAghUrNakAya vizeSadAne sati nirjarA karmakSayo bhavati, ihaloke ca kIrttizca bhavati / 'ihara vivarIya'ti yadi prAghUrNakavizeSadAnaM na kriyate tatazca nirjarAkIrttI na bhavataH, evaM prAghUrNakavizeSadAnaM na bhavati yasmAtpUrva camaDaNasiggA tatazca na deti saMtaMpi kajjesu gihiNo / ciMtatti vakkhANiaM, idAnIM kujavadarIdRSTAntaM vyAkhyAnayannAha - gAma bhAse vayarI nIsaMdakaDaSphalA ya khujjA ya / pakkAmAlasaDiMbhA ghAyaMti ghare ghayA dUraM // 142 // ( bhA0 ) For Pal Pal Use Only ~210~ rary or Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [404] >> "niyukti: [239...] + bhASyaM [142] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||142|| zrIoSa- ego gAmo tattha khujjaborI sAya nAma NijjAseNa kaDuyA tattha ceDarUvANi bhaNati vrajAmo borANi khAmo tattha khujaborI-I sthApanAkuniyukti vilaggAI tAI DiMbharUvANi tUvarAINivi khAyaMti, na ya pajattIe hoi, aNNANi bhaNaMti, kiM eehiM, tAhe aDaviMgatayA 4 lasthApana droNIyA tattha borANi dharaNIe khAiUNa bahvaNi poTTalagA baMdhiUNa AgayA sigyataraM jAva ime jhADetA ceva agchati na bhA . 14.. vRtti tattIyA jAyA, tAhe te tesi amesiMca deti / evaM ceva imaM khettaM camaDhi, ettha aMbilakUro ghecUrNa ceva Agacchati | 145 // 10 // divasaM ca hiMDeyarSa evaM kileso appagaM ca bhattaM hoti,jahA te aNAlasaceDA (tahA je taruNA) AyaparahiAvahA tebAhiragAma-18 bhikkhAri jaMti tAhe te acamaTiagAmAo khIra dahimAiyAI ghettUNa lahuM AgayA jaggamadosAI ya jaDhA hoti, bAlavuhA ya aNukaMpayA hoMti, bIriyAyAro ya aNucinno hoi, tamhA gaMtavaM bAhiragAme hiMDapahiM taruNaehiM / idAnImamumevArtha | gAthAbhirupasaMharannAhagAmabhAse.SayarI nIsaMdakaDupphalA ya khujjA ya / pakkAmAlasaDibhA khAyaMtiyare gayA dUraM // 143 // (bhA0) sigghayaraM AgamaNaM tesipaNesiM ca deti sayameva / khAyaMtI emeva u AyaparihiAvahA taruNA ||144||(bhaa) pUkhIradahimAjhyANaM laMbho sigdhataragaM ca AgamaNaM / pairika uggamAI vijaDhA aNukaMpiA iyare // 145 // (bhaa0)| hA gAmanbhAse badarI sA ca nissvandakaTukaphalA kunA ca, sA ca phalitA, tatra ca phalAni 'pakAma'tti sAni ca phalAni pakkAniTa AmAni ca pakkAmAni-arddhapakkAnItyarthaH, ye alasA DimbhAne bhakSayanti / 'iyara'tti analasAH-utsAhavanto TimbharU-12 saa||10|| pAste dUraM gtaaH| teSAM ca zIghrataramAgamanaM saMjAtaM tataza bAhyata Agatya 'tesiM aNNesiMcaditi vAmalasazizUnA dIpa 5456 anukrama [404] SAREautamhivyana ~211 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||145|| dIpa anukrama [ 409 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 409 ] *- "niryuktiH [239...] + bhASyaM [ 145] + prakSepaM [22... - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH Jan Eratur | manyeSAM ca dadati svayameva ca bhakSayanti evameva taruNA api AtmaparayorhitamAvahantIti AtmaparahitAvahAstaruNAra, | evaM taruNAnAM kSIradadhyAdInAM lambhaH zIghrataraM cAgamanaM 'pahariketi pracurataraM labhante, udgamAdayazca doSAH parityakA bhavanti, tathA'nukampitAzvetare - bAlAdayo bhavantIti / uktaH kulabadarIdRSTAntaH, idAnIM "ApucchiUNa gamaNaM ti vyAkhyAnayannAha - Apucchi unmAhia aNNaM gAmaM vayaM tu vacAmo / aNNaM ca apaja se hoMti apucche ime dosA // 146 // (bhA0) ApRcchaya gurumudrAhitapAtrakA evaM bhaNanti, yaduta amyaM grAmaM vayaM prajAmaH, aNNaM ca apAnteti yadi tasmin prAme paryAtyA na bhaviSyati tatastasmAdapi grAmAdanyaM grAmaM gamiSyAmaH / " ApucchiUNa gamaNa "nti bhaNiyaM idANiM " dosA ya ime aNApucchitti vyAkhyAnayannAha, doSA ete'nApRjya gatAnAM bhavanti, ke ca te doSAH 1 (tAn) vyAkhyAnayannAha teNAesagilANe sAvaya itthI napuMsamucchA ya AyariabAlabuddhA sehA khamagA pa paricatA // 147 // (bhA0 ) kadAcidanyagrAmAntarAle brajatAM stenA bhavanti, tatazca tadbrahaNe (tatra gamane) upadhizarIrApaharaNaM bhavanti, AcAryo'pyakathito na jAnAti kayA dizA gatA / iti, tatazca duHkhenAnveSaNaM karoti / athavA ApasaH prAcUrNaka AyAtaH se cAnApRcchaya gatAH, te ya AyariyA evaM bhaNatA jahA pAhuNayassa baTTAveha, ahavA gilANassaM pAogaM geNhaha, ahavA aMtarAle sAvayANi atthi tehiM bhakkhiyANi hoMti, ahavA tattha gAme itthidosA napuMsagadosA thA, ahavA mucchAe paDejA tAhe na najAi, apucchie kayarAe disAe gayanti na najjati / tatazcAnApRcchadha gacchatAM vADhavRddhasekSapakAH parityaktA bhavanti, ApRcchanaM evaM gamanaM vidhiH For Penal Use Only ~ 212~ Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [411] .- "niyukti: [240] + bhASyaM [147] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||147|| zrIogha- Iyata AcAryAdInAM prAyogyamAtra nAnayanti anuktatvAt na ca pracchanaM kRtaM yenocyante, yata ete doSAH parityAgajanitA- ApUccaniyukiH stasmAdetaddoSabhayAt, gamanaM bhA. droNIyA 146-147 | Ayarie ApucchA tassaMdihe va taMmi uvasaMte / ceiyagilANakajAiemu guruNo a niggamaNaM // 240 // | vRttiH ni. 240tasmAdAcAryamApRkhya gantavyaM / athAcAryaH kathaJcinna bhavati 'tassaMdihe vatti tenAcAryeNa yaH saMdiSTaH yathA'mumApRzya 242 // 10 // gantavyaM tatastamApRcchaya brajanti / tasminnasati-AcArye avidyamAne kvacinnigate, kena punaH kAraNenAcAryoM nirgacchati ata Aha-'ceiya' caityavandanArthaM glAnAdikAryeSu guronirgamanaM bhavati / athAcAryeNa gacchatA na kazciniyuktastataHbhaNNai putvaniutte ApucchittA vayaMti te samaNA / aNabhoge Asanne kAiyauccArabhomAI // 241 // | abhaNite pUrvaniyuktAna-kasiMzcidbhikSAvelAyAM yaH prAgeva niyukta Aste tamApRccya brajanti te zramaNA bhikSArtha 4'aNAbhoga'tti 'anAbhogena' atyantasmRtibhraMzena gatAH tataH 'Asannetti Asanne bhUmipradeze yadi smRtaM tata Agatya | punaH kathayitvA yAnti, 'kAiya' kAyikAI yo nirgataH sAdhustasmai kathayanti, yaduta vayamamukatra gatAH / 'uccArabhomAditti sajJAbhUmi yo gatastasmai kathayanti, yaduta kathanIyamahamamukatra gata iti, AdigrahaNAtprathamAlikArtha vA yo gatastasya vA haste saMdizanti // davamAiniggayaM vA sejvAyara pAhuNaM ca appAhe / asaI dUragaovi a niyatta iharA u te dosA // 242 // | | // 10 // dravaM-pAnakaM tadarthaM nirgato yaH sAdhustaM dRSTvA kathayanti, 'sejvAyara pAhuNaM ca appAhe'tti zayyAtaraM vA dRSTvA saMdi-12 45%25265454 dIpa anukrama [411] SaintainR .. ~213~ Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [412] .- "niyukti: [242] + bhASyaM [147...] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||242|| zanti prAghUrNaka vA-sAdhvAdi dRSTvA saMdizanti, yataH kathanIyaM mama vismRtamiti / yadA tvetAn gacchanna pazyati tadA dUragataH viNiyatti'tti dUragataH sannivarttate, 'iharA 'tti yadi na nivarttate tataH 'te dosa'tti 'te pUrvoktAH stenAdayo doSAH bhavantIti / / aNNaM gAmaM ca vae imAI kajAI tattha nAUNaM / tatthavi appAhaNayA niyattaI vA saI kAle // 243 / adhAsau sAdhastasmAdAmAdanyaM grAmaM vrajet, etAni kAryANi-vakSyamANalakSaNAni kAni?-"dUraDiakhaDalae" ityevamAdIni dA'tatreti tasmin prAme yo'sAvabhipreto 'jJAtvA' vijJAya, tatazca kiM karttavyamityata Aha-tatrApi' anyasmin prAme bajatA : 'appAhaNayA' saMdezakastathaiva dAtavyaH, atha kazcinnAsti yasya haste saMdizyate tato nivarttanaM vA kriyate, kadA!, ata Aha-sati kAle' vidyamAne pahuppa'ti kAle tattadanuSThIyate yaduktaM, etAni kAryANi tatra jJAtvA'nyatra prAme prajanti, tAni darzayannAha daradviakhur3alae bhava bhaha agaNI ya paMta paDiNIe / pAoggakAlaikama ephagalaMbho apajataM / / 244 // - prathama gAthA sugama, etAni dUrasthitAdIni kAraNAni arddhapatha eva jJAtAni, kadAcidgataH san tatra 'pAugga'tti tatra grAme prAyogyamAcAryAdInAM na labdhaM tato'nyatra brajati, 'kAlAtikama' bhikSAkAlasya vA'tikramo jAva ekasya vA sAdhostatra bhojanalAbho jAtastato'nyanAme prajanti / 'apajataMti na vA paryAptyA tatra bhaktajAtaM labdhaM pAnakaM vA na 18labdhaM, ebhiranantaroktaiH kAraNairanyagrAma prajantIti // NAGACAS404 dIpa anukrama [412] 455 ~214~ Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [415] >> "niyukti: [245] + bhASyaM [147...] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||245| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 102 // dIpa pAuggAINamasaI saMviggaM saNNimAi appAhe / jai ya ciraM to ipare Thavittu sAhAraNaM bhuje // 245 // ApRcchayaevamasau prAyogyAdInAM asati anyagrAma brajati, arjazca saMvignaM sAdhu yadi pazyati tatastasya haste saMdizati, samJI-IP gatI vidhi zrAvakastasya haste saMdizatyanyasya vA AdigrahaNAt pUrvavaccheSam / evaM tAvanikSAmaTatAM vidhiruktA, ye punarvasatI tiSThanti 3/ | ni.24 247 sAdhavastaiH kiM kartavyamityata Aha-jaha ya ciraM' yadi ca ciraM teSAM grAmaM gatAnAM tata itare-vasatinivAsinaH sAdhavaH 'Thavettu sAhAraNaM' yadgacchasAhAraNaM viziSTaM kizcittatsthApayitvA zeSamaparaM prAntaprAyaM bhuJjate / atha tathA'pi cirayaMti| jAe disAe u gayA bhattaM ghernu tao paDiyaraMti / aNapucchaniggayANaM cauhisaM hoi paDilehA // 246 // 'jAe disAe u gayA' yayA dizA bhikSATanArthaM gatAstayA dizA gRhItabhaktapAnakAH sAdhavaH 'paDiyaraMtitti pratijAgaraNAM-nirUpaNAM kurvanti, atha tu te bhikSATakA anAbhogenAkathayitvaiva gatAstataH kiM kartavyamityata Aha-anApRcchaca nirgatAnAM bhikSAhiNDakAnAM catasRSvapi dikSu 'pratijAgaraNaM' nirUpaNaM karttavyaM sAdhubhiH / pratijAgaraNagamanavidhiH kaH ?, paMtheNego do uppaheNa saha kareMti vacaMtA / akkharapaDisADaNayA paDiyaraNiaresi maggeNaM / / 247 // 'pathA' mArgeNa prasiddhena ekaH sAdhuH prayAti, dvau sAdhU 'utpadhena' unmArgeNa brajataH, varttanyA eka ekayA dizA'nyazcAnyayA, te ca trayo'pi jantaH zabdaM kurvanti, teca vajantaH stenAdinA nIyamAnAH sAdhavaH kiM kurvantItyata Aha-'akkhara'tti // 10 // vartinyAmakSarANi likhantaH pAdAdinA brajanti, parisADhaNaya'ti parizAtanaM vastrAdeH kurvanto prajanti yena kazcittena mArga-drA NAnveSayati / 'paDiaraNiyarersi'ti itarepAmanveSaNArtha nirgatAnA sAdhUnAM mArgeNa tatkRte ciDUna pratijAgaraNaM kartavyaM / ASANGALO anukrama [415] ~215~ Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 248|| dIpa anukrama [ 418] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) "niryukti: [ 248] + bhASyaM [147...] + prakSepaM [22...] mUlaM [ 418 ] * - - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH gAme gaMtu pucche gharaparivADIeN jattha una ditttthaa| tattheva bolakaraNaM piMDiyajaNasAhaNaM caiva // 248 // yadA tu punasteSAM stenanItAnAM cihnaM na kiJcitpazyati tadA'pi grAmameva gatvA pRcchati, kathaM 1, gRhaparipAvyA, 'jastha uNa diva etti yatra na dRSTAstasmin grAme na ca tadbhAmanirgatAnAM vArttA tatraiva 'bolakaraNaM' rolaM kurvanti, pazcAca 'piMDitajaNasAhaNaM' piNDito milito yo janastasya kathayanti yaduasmin grAme prabrajitA bhikSArthI praviSTAH na ca teSAM punarasmAt grAmAdvArttA zruteti / evaM taistaruNairetadeva ca kRtaM bhavati anyagrAme'dbhiH - evaM uggamadosA vijaDhA paharikkayA aNomANaM / mohatimicchA a kayA viriyAyAro ya aNuciSNo // 249 // ' evaM ' anyagrAme bhikSATanena 'udgamadoSAH' AdhAkarmAdayaH 'vijaDhA' parityaktA bhavanti, 'pairikayatti pracurasya | bhakkAdebho bhavati 'aNomANaM'ti na vA 'apamAnaM' anAdarakRtaM bhavati choke, tathA mohacikitsA ca kRtA bhavati, zramAtapavaiyAvRttyAdibhirmohasya nigrahaH kRto bhavati- avakAzo datto na bhavatIti, 'viriyAyAro ya' vIryAcArazca 'anucIrNaH' anuSThito bhavati / aNukaMpAyariyAI dosA parikajayaNasaMsaGkaM / purise kAle khamaNe paDhamAliya tIsa ThANesu // 250 // evamukte sati codaka Aha-satyamAcAryAdayo'nukampitA bhavanti, kintu ta eva vRSabhAH parityaktA bhavanti, AcAryo'pyanenaiva vAkyena pratyuttaraM dadAti kAkA-'aNukaMpAyariAI' tti evamAcAryAdInAmanukampA, yata eva paraloke nirjarA ihaloke prazaMsA, punarapyAha paraH-- dosA' iti bhavatu nAma paralokA (AcAryA) nukampA kintu kSutpIDA pipAsApIDA ca tadavasyaiva, A kho0 18 Je Education Intention For Penal Use Only ~216~ www.ra Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra || 250 || dIpa anukrama [ 420 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) "niryuktiH [250 ] + bhASyaM [147... ] + prakSepaM [22... - mUlaM [ 420 ] * - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIoghaniryuktiH droNIyA vRttiH // 103 // |cAryo'pyAha-kriyata eva prathamAlikA, kintura, triSu sthAneSu, kAni ca tAni?, ata Aha 'purise 'ti 'puruSaH' asahiSNuH puruSo yadyasahiSNustataH karoti, kAle-uSNakAlAdI, yadyuSNakAlastataH karoti, 'khayaNa'ti kadAcitkSapako bhavati akSapako vA, yadi kSapakastataH karoti, evameteSu triSu sthAnakeSu prathamAlikAM karoti, kva karoti ?, AcAryo'pyanenaiva vAkyenottaraM dadAti, kathaM vA karoti ?, ata Aha-'patirike jayaNa'tti pratirikte- ekAnte yatanayA karoti, punarapyAha paraH- AcAryAdInAM tena tadbhaktaM saMsRSTaM kRtaM bhavati, AcAryo'pyanenaiva vAkyenottaraM dadAti-patirikajayaNasaMsaI' ekAnte yatanayA'saMsRSTaM ca yathA bhavati tathA prathamAliyaMti mAtra ke prathamamAkRSya bhuGkte hastena vA dvitIyahaste kRtyA, akAraprazleSa AcAryavAkye draSTavyaH / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayannAha, tatra prathamAvayavavyAcikhyAsurAhacoyagavayaNaM appANukaMpio te a bhe paricattA / AyariyaNukaMpAe paraloe iha pasaMsaNapA // 148 // bhA0 ) codakasya vacanaM, kiM tad ?, Atmaivaivamanukampita AcAryeNa, te ca bhavatA parityaktA bhavanti / AcAryo'pyAha-AcA ryAnukampayA paraloko bhavati, ihaloke ca prazaMsA bhavati / 'aNukaMpA AyariyAI' vakkhANiaM idAnIM "dosa"tti vyAkhyAnayannAha- evaMpi aparicattA kAle khavaNe a asahupurise ya / kAlo gimho u bhave khamago vA paDhamabiehiM // 149 // (bhA0) codakaH punarapyAha - evamapi te parityaktA eva, yataH kSudhAdinA vAdhyante, AcAryo'pyAha-'kAle 'tti kAle-uSNakAle karoti 'khavaNa'tti kSapako yadi bhavati tataH sa karoti prathamAlikAmasahiSNuzca puruSo yadi bhavati tataH sa karoti For Pernal Use On ~ 217~ taruNAnAM paragrAmebhi kSA ni. 1248-250 bhA. 148 // 103 // rary org Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [423] >> "niyukti: [250...] + bhASyaM [150] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||150|| o prathamAlikAM, satra kAlo-grISmo yadi bhavetpuruSaH kSapako yadi bhavati, 'paDhamaviiehiM ti atra puruSaH kena kAraNenAsahiSNurbhavati ?-paDhameM tti prathamaparISaheNa bAdhyamAnaH, kSudhita ityarthaH, dvitIyaparISaheNa-tRSA vAdhyamAnaH, pipAsayA pIyamAno'sahiSNurbhavati / atrAha paraHjai evaM saMsaha appatte dosiNAiNaM gahaNaM / laMbaNabhikkhA duvihA jahaNamukkosa tiapaNae ||150||(bhaa0) yadyevamasau bAhyata eva prathamAlikAM karoti tato bhaktaM saMsRSTaM kRtaM bhavati, AcAryo'pyAha-'appatte dosiNAdiNaM| gahaNaM' aprAkSAyAmeva bhikSAbelAyAM paryuSitAnnagrahaNaM kRtvA prathamAlayati, kiyatpramANAM punaHprathamAlikAM karotyasauH, dvividhA prathamAlikA bhavati-'laMbaNabhikkhA duvihA' lambanaiH-kavalairbhikSAbhizca dvividhA prathamAlikA bhavati, idAnI jaghanyoskRSTataH pramANapratipAdanAyAha-'jahannamukkosa tiapaNae' yathAsakacena jaghanyatastrayaH kavalAstisro vA bhikSAH, utkRSTataH paJca ka-18 balAH paJca vA bhikSAH / idAnIM tena saGghATakena kiM vastu keSu pAtrakeSu gRhyate ? kA vA prathamAlikAkaraNe yatanA kriyate ?,18 etatpratipAdayannAha egatya hoi bhattaM piimi paDiggahe davaM hoi / pAuggAyariyAI matte biie u saMsattaM // 251 // ekasmin pAtrake bhaktaM gRhNAti dvitIye ca patabahe dravaM bhavati / tathA 'pAuggAyariyAI mase'tti prAyogyamAcAryAdInAmekasmin mAtrake bhaktaM gRhyate bitie usaMsattaM dvitIye tu mAtrake saMsRSTaM kizcitpAnakaM gRhyate // jai ritto to davamatrAgaMmi paDhamAliyAe karaNaM tu / saMsattagahaNa vadulhe ya tasdheva ja pattaM // 22 // dIpa anukrama [423] ~218~ Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [425] .- "niyukti: [252] + bhASyaM [150] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||252|| SAX dIpa zrIogha- yadi riktaH saMsaktadravamAtrakastatastasmin prathamAlikAyAH karaNaM, saMsattagahaNaM ti atha tasmin dravamAtrake saMsaktadravagrahaNaM mAgaprathamA niyuktiHkRtaM tatastatraiva pAtrake yatprAntaM taMjhuGge / 'dabadullabhe yatti atha durlabhaM pAnakaM tatra kSetre tatazca tatrApi saMsaktamAtrake pAna- likAvidroNIyA ||kAkSaNike sati 'tastheva'tti tasminneva bhaktapatagRhe yatprAntaM taddhastenAkRSyAnyasmin haste kRtyA samudizati / evaM cAsI|81 dhiH bhA. vRttiH saGghATakaH prathamAlikAM karoti 149-150 na.251 | aMtarapallIgahiraM paDhamAgahiyaM va saba bhujejA / dhuvalaMbhasaMkhaDI va jaM gahiraM dosiNaM cAvi // 253 // // 104 // 255 antarapallI-tasmAdAmAtparato yo'nya AsannagrAmastatra yadgRhItaM tadbhuGkte, punastattatra kSetrAtikAntatvAdabhojyaM bhavati, paDhamAgahi vatti prathamAyAM vA pauruSyAM yaddhRhItaM tatsarva bhute, tRtIyapauruSyAmakalpyaM yatastadbhavati / 'dhuvalaMbho saMkhaDIyaM va' athavA dhruvo vA-avazyabhAvI-atra saGkhacyA lAbho bhaviSyatIti matvA, tatazca yagRhItaM 'dosiNaM vAvi' paryuSitamannaM tatsarva bhuJjate // dararhiDie va bhANaM bhariaM bhocA puNovi hiNddijaa| kAlo vAikamaI muMjejA aMtaraM sarva // 254 // addhahiNDite vA yatpAtrakaM gRhItaM tadbhutaM, tatazca tadbhuktvA punarapi hiNDeta / 'kAlo vA'tikamatitti bhojanakAlo, vA pravajitAnAmatikAmati yAvadasI tadbhaktaM gRhItvA brajati tatazcAntarAla eva sarva bhuktyA prvishti| . eso u vihI bhaNio taMmi vasaMtANa hoi khettaMmi / paDilehaNapi itto bocchaM appakvaramahatthaM // 255 // // 10 // epa vidhiH 'bhaNitaH' uktastasmin kSetre vasatAM bhavati, pratilekhanAmapIta UrdhvaM vakSye, kiMviziSTAm -alpAkSarAM|NI anukrama [425] ~219~ Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [428] >> "niyukti: [255] + bhASyaM [150...] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||255|| 4 mahArthI ceti / ukta sthAnasthitadvAraM, tatpratipAdanAcca vyAkhyAteyaM gAthA, yaduta "siMgAravittiyavasahI tatie saNNI"| ityevamAdikA, tatpratipAdanAcokA aneke pratyupekSakAH, tatpratipAdanAccoktaM pratyupekSakaddhAramiti, tatra yaduktam-"etto, paDilehaNaM vuccha"tAmidAnI vyAkhyAnayannAhaduvihA khalu paDilehA chaumatthANaM ca kevalINaM ca / ambhitara bAhiriA duvihA dadhe ya bhAve ya / / 256 // 13 dvividhA pratyupekSaNA bhavati, katamena dvaividhyenetyata Aha-chadmasthAnAM saMbandhinA kevalinAM ca, sA caikaikA dvividhA- abhyantarA bAhyA tha, yA'sau chadmasthAnAM sA dvividhA-bAhyA abhyantarA ca, yA ca kevalinAM sA'pi abhyantarA bAhyA c| 'dave ya bhAve ya'tti yA'sau bAhyA pratyupekSaNA sA dravyaviSayA, yA'pyabhyantarA sA bhAvaviSayeti / tatra kevalipratyupekSaNAM pratipAdayannAha pANehi va saMsattA paDilehA hoi kevalINaM tu / saMsattamasaMsattA chaumatthANaM tu paDilehA // 257 // prANibhiH saMsaktaM yadravyaM tadviSayA pratyupekSaNA bhavati kevalinAM, 'saMsattamasaMsataMtti saMsaktadravyaviSayA asaMsaktadravyaTAviSayA ca chadAsthAnAM pratyupekSaNA bhavatIti / Aha-'yathopanyAsastathA nirdeza' iti nyAyAtprathama chadAsthAnAM vyAkhyAtuM kAyukta pazcArakevalinAmiti, ucyate, pradhAnatvArakevalinAM prathamaM vyAkhyA kRtA pazcAcchadmasthAnAmiti, Aha-tatkathaM prathama-1* hAmevamupanyAso na kRtaH iti, ucyate, tatpUrvakAH kevalino bhavantItyasyArthasya jJApanArthamiti // anena vA kAraNena keva linaH pratyupekSaNAM kurvantIti pratipAdayazAha dIpa anukrama [428] pratyuprekSaNA saMbaMdhI vidhAnAni ~220~ Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||258|| dIpa anukrama [ 431] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 431] * "niryuktiH [258 ] + bhASyaM [ 150] + prakSepaM [22... F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIoodha niryuktiH droNIyA vRttiH // 105 // saMsaha dhuvame apehiaM teNa puca paDile / paDilehiaMpi saMsajjaitti saMsattameva jiNA // 258 // 'saMsajyate' prANibhiH saha saMsargamupayAti 'dhruvaM' avazyaM 'etat' vakhAdi apratyupekSitaM sat tena pUrvameva kevalinaH pratyupekSaNAM kurvanti, yadA tu punarevaM saMvidrate - idamidAnIM vastrAdi pratyupekSitamapi upabhogakAle saMsajyate tadA 'saMsantameSa jiNa tti saMsaktameva 'jinA:' kevalinaH pratyupekSante na tvanAgatameva, palimanthadoSAt / uktA kevalidravyapratyupekSaNA, idAnIM kevalina eSa bhAvapratyupekSaNAM pratipAdayannAha - nAUNa veyaNi ahahu AuaM ca thovAgaM / kammaM paDileheDaM varcati jiNA samugdhAyaM // 259 // jJAtvA 'vedanIya' karma atiprabhUtaM tathA''yuSkaM ca stokaM karma 'pratyupekSya' jJAtvetyarthaH kimityata Aha'varcati jiNA samugdhArya' 'jinAH' kevalinaH samudghAtaM vrajanti, atra ca bhAvaH - karmaNa udayaH audayiko bhAva ityarthaH / uktA kevalibhAvapratyupekSaNA, idAnIM chadmasthadravyapratyupekSaNAmAha saMsattama saMsattA chaumatthANaM tu hoi paDilehA / coyaga jaha ArakkhI hiMDitAhiMDiyA caiva // 260 // 'saMsatta'tti saMsaktadravyaviSayA asaMsatadravyaviSayA ca chadmasthAnAM bhavati pratyupekSaNA, atra codaka Aha-yuktaM tAvas saMsaktasya vastrAdeH pratyupekSaNAkaraNaM, asaMsaktasya tu kasmAt pratyupekSaNA kriyate ?, AcArya Aha-yathA ArakSakayorhiNDitAhiNDitayoryathAsona prasAdavinAzau saMjAtI tathA'trApi draSTavyaM tathAhi kiMcinnagaraM, sattha rAyA, tena coraniggahaNatthaM Arakkhio Thavibho, so egaM divasaM hiMDai bIe taie hiMDato coraM na kiMci pAsati tAhe Thito niviSNo, corehiM Aga For Penal Use On ~ 221 ~ pratilekhana vidhiH ni 256-260 // 105 // arra Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [433] >> "niyukti: [260] + bhASyaM [150] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||260|| 18| miaM jahA pIsattho jAo Arakkhio, tAhe ekadivaseNa sabaM nagaraM muha, tAhe nAgaragA uDiA muDA, to rAyA bhaNaidAvAharaha ArakkhioM , vAhittA pucchito ki tumae ajAhiMDiaM ni] nagare?, so bhaNati-na hiMDiaM, tAhe ruhorAyA bhaNai-padA jai nAma ettie divase corohiM na muI so tANa ceva guNo, tae puNa pamArya kariteNaM musAviaM, tato so niggahio rAiNA, aNNo paTTavio, so puNa jai na dikkhati core tahavi ratiM sayalaM hiMDati, aha tattha egadibase aNNaratthAe gayaM nAUNa corehiM khattaM khaNioM, so ya nAgarao rAyaule uvaDio, rAiNA pucchio Arakkhio-jahA tumaM hiMDasi ?, HIso bhaNaDa-Ama hiMDAmi, tAhe rAiNA logo pucchio bhaNai-Ama hiMDaitti, tAhe so nidoso kIrati / evaM ceva rAya tyANIyA titthayarA ArakkhiatthANIA sAhU uvagaraNa nagarasthANIaM kuMthukIDIyatthANIyA corA NANadasaNacaritANi| hiraNNasthANIyAni saMsAro dNddo| evaM keNavi AyarieNa bhaNito sIso divase divase paDilehai, jAhe na pecchaDa tAhe| &Ana paDilehei, evaM tassa apaDilehatassa so saMsatto uvahI Na sakko soheDaM, tato teNaM titthayarANA bhaggA, taM ca davaM aparibhoga jAya, evaM aNNo bhaNito, teNa ya sarva kayaM titthayarANA ya kayA, evaM paribhoga jAyaM // amumevArdhaM gAdhAyAmupasaMharabAha-4 tithaparA rAyANo sAha Arakkhi bhaMDagaM ca puraM / teNasarisA ya pANA ligaM ca rayaNA 'bhavo daMDo // 261 // ukkA chAsthaviSayA dravyapratyupakSaNA, idAnIM bhAvapratyupekSaNAM pratipAdayajJAhakiM kaya kiMvA sesaM kiMkaraNilaM tavaM ca na karemi / puvAvarattakAle jAgaraobhAvapaDilehA // 232 // dIpa anukrama [433] ~222~ Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [436] .- "niyukti: [263] + bhASyaM [151] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||263|| // 10 // dIpa zrIogha-sugamA // navaraM 'puvAvarattakAle'tti pUrvarAtrakAle rAtrimaharadvayasyAdyasyAntaH-upariSTAdapararAtrakAlastasmin jAgrata:- patyupekSaNInayAkA nAcintayataH / evamuktA chadmasthaviSayA bhAvapratyupekSaNA, tadbhaNanAca bhaNitA pratyupekSaNA, idAnIM pratyupekSaNIyamucyate, ni.261tatpratipAdayannAha W262bhA. vRttiH ___ThANe uvagaraNe yA dhaMDila uvayaMbhamaragapaDilehA / kimAI paDilehA pucaNhe ceva avarahe // 263 // 18 151-152 | 'sthAnaM' kAyotsargAdi trividhaM vakSyati, tathA 'upakaraNa' pAtrakAdi 'sthaNDilaM' yatra kAyikAdi kriyate, avaSTambhanaMda avaSTambhastatpratyupekSaNA 'mArga:' panthA, yadetatpazcakamupanyastam, etadviSayA pratyupekSaNA bhavati / 'kimAI paDilehA puSaNhe | |kimAdikA pratyupekSaNA pUrvAhe ?, mukhavastrikAdiketi, aparAhe kimAdikA 1, tatrApi mukhavastrikAdikA / dvAragAtheyaM, &AbhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayati, tatra sAmAnyena tAvatsarvApyeSa dvArANi vyAkhyAnayannAha-- ThANanisIyatuyaTTaNauvagaraNAINa gahaNanikkheve / purva paDilehe cakkhuNA u pacchA pamajjejA // 151 // (bhA0) hA sthAnaM-kAyotsargastaM kurvan prathama cakSuSA pratyupekSate pazcAtpramArjayati, tathA niSIdanam-upavizanaM tvagvarttanaM-svapanaM tathopakaraNAdInAM grahaNe nikSepe ca, AdigrahaNAtsthaNDilamavaSTambhazca gRhyate, etAni sarvANyeva pUrva cakSuSA pratyupekSyante pazcAgajoharaNena pramRjyante / idAnImetAmeva dvAragAthAM vizeSeNa vyAkhyAnayannAha // 106 / / uhanisIyatuyaTTaNa ThANaM tivihaM tu hoi nAyacaM / uhuM uccArAI gurumUlapaDikamAgamma // 152 // (bhA0) tatra sthAnaM vividha jJAtavyaM-aIsthAnaM niSIdanasthAnaM tvagvartanAsthAnaM ca, tatrAyamUrddhasthAnaM vyAkhyAnayanAha-'uhuM| anukrama [436] -64-0-4 A mram.org ~223~ Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [438] >> "niyukti: [263...] + bhASyaM [152] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 25-264 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||152|| INucArAI' UrddhasthAnakaM kAyotsargaH, sa cocArAdIna kRtvA, AdigrahaNAtprazravaNaM kRtvA, tatazca gurumUle Agatya pratikA mataH, kAm ?-Ipidhiko pratikrAmato bhavati asthAnam // pakkhe ussAsAI purato aviNIya maggao vAU / nikkhamapavesavajaNa bhAvAsapaNe gilANAI // 153 / / (bhA) ___ kAyotsarga ca kurvatA AcAryapakSake-pakSapradeze na sthAtavyaM, yato gururu mahAsenAbhihanyate, nApi purataH sthAtavyaM, yataH purato'vinItatvamupajAyate gurumAcchAdya tiSThato, nApi mArgato-guroH pRSThato yato gurorvAyunirodhena glAnatA bhavati, vAyurapAnena nirgacchati, kathaM punaH sthAtavyaM ?, tatra niSkramapravezasthAnaM varjayitvA kAyotsarga karoti, "bhAvAsannetti ya uccArAdinA pIDitaH sa ca nigame ruddhe sajJAnirodhaM karoti, tatazca glAnatA bhavati, atha nirgacchati tataH kaayotsrgbhnggH|| bhAre vedhaNakhamaguNahamucchapariyAvachiMdaNe kalaho / avAbAhe ThANe sAgArapamajjaNA jayaNA // 154 // (bhA0) ___ tathA ca mArga kAyotsargakaraNe ete doSAH, bhikSAmaTitvA kazcidAyAtaH sAdhuH, sa bhAre sati yadi pratipAlayati tato vedanA bhavati, tathA kSapakaH kazcidbhaktaM gRhItvA''yAtastathA'nya uSNasaMtapta AyAtaH, anayoddhayorapi pratipAlayatoH satoyathAsaha mUrchAparitApau bhavataH, kSapakasya mULa uSNataptasya paritApaH, arthate kAyotsarga chittvA pravizanti tataH parasparaM kalaho bhavati, tasmAdavyAbAdhe sthAne kAyotsargaH kartavyaH etadoSabhayAt / 'sAgArapamajaNA jayaNa'tti, yadA tu punaH sAgAriko bhavati kAyotsarga kurvatastadA'pramArjanameva karoti, yatanayA vA pramArjayati, kathaM ?, rajoharaNavAhyaniSadyayA dIpa RSS RSS anukrama [438] REmaina ~224~ Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [440] >> "niyukti: [263...] + bhASyaM [154] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||154|| dIpa zrIogha pramRjya kAyotsargasthAnaM tatastAM niSadyA sAgArikapurata ekAnte muzcati, gate ca tatra gRhNAti / uktamUlasthAnaM, idAnIM sthAnapratiniyuktiH niSIdanAsthAnaM pratipAdayannAha lekhanAbhA. droNIyA saMDAsa pamajittA puNovi bhUmi pamajiA nisie|raao ya puzvabhaNiaM tuyapUrNa kapaI na divA // 156 // (bhA) 153-157 vRttiH | saNDAsaM-jahoUrantarAlaM pramRjya utkuTukaH sthitvA punarbhuvaM pramRjya niSIdet / ukta nipIdanAsthAnaM, idAnI | tvagvarttanAsthAnamucyate, rAtrI pUrvoktameva tvagvarttanaM, divA tu punastvagvatanaM na kalpate, nokta bhagavadbhiH, kiM sarvathaiva na // 107 // kalpate ! iti, na ityAha addhANaparissaMto gilANavuDDA aNuNNavettANaM / saMthAruttarapaTTo attharaNa nivajaNA''logaM // 156 // (bhA.) HI addhAnaparizrAntastathA glAno vRddhazca, ete trayo'pyanujJApyAcAstitazca saMstArakottarapaTTI AstIrya 'nivajyaNa'tti svapanti / 'Aloka sti sAvakAzaM muktvA'bhyantare svapanti,mA bhUt sAgArikasya zaGkA sthAt , yaduta-nUna rAtrI surataprasaGge sthito'yamA-18 sIt , kuto'nyathA'sya nidreti / / tvagvartanAsthAnamuktaM, tatpratipAdanAcca sthAnadvAramuktam / idAnImupakaraNapratipAdanAyAhauvagaraNAIyANaM gahaNe nikkhevaNe ya saMkamaNe / ThANa nirikkhaemajaNa kA paDilehae uvahiM // 157 // (bhA0) I upakaraNAdInAM 'grahaNe' AdAne yatsthAnaM tannirIkSya-nirUpya pramRjya ca upadhiH pratyupekSaNIya ityatra saMbandhaH, tathA up-18|| // 107 // TrA karaNAdInAM ca nikSepaNe ca yatsthAnaM tanirIkSya pramRjya copadhiH pratyupekSaNIyaH, tathA upakaraNAdInAmeva yatsaMkramaNa-sthAnA-16 bhAsthAnAntarasaMkramaNaM tasmin yatsthAnaM tannirIkSya pramArjanaM kRtvA upadhiM pratyupekSeta, yo'yamAdizabdaH ayamupadhiprakAra-TV anukrama [440] ~225 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||264|| dIpa anukrama [ 443 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 443] * - + prakSepaM [22... "niryuktiH [ 264] + bhASyaM [157] F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH pratipAdanArthaH / upakaraNAderyahaNanikSepaNasaMkramaNeSu yatsthAnaM tasya nirIkSaNapramArjanamuktaM, idAnImupakaraNapratyupekSaNA| pratipAdanAyAha uvagaraNa vatthapAe batthe paDilehaNaM tu vocchAmi / putra he avaraNhe muhaNaMtagamAi paDilehA // 168 // bhA0) upakaraNa pratyupekSaNA dvividhA- 'batthe pAe'ti vastraviSayA pAtraviSayA ceti, tatra tAvadvastraviSayA pratyupekSaNA ucyate, yataH pravrajataH prathamaM vastropakaraNameva dIyate na pAtropakaraNaM, sA ca vastrapratyupekSaNA kasmin kAle bhavatItyata Aha'puNhe avaraNhe' pUrvAhNe vastrapratyupekSaNA bhavatyaparAhNe ca kimAdikA punaH pratyupekSaNA bhavatItyata Aha-muhapottIyamAdi paDileha tti mukhavastrikA Adau yasyAH pratyupekSaNAyAH sA mukhavastrikAdikA pratyupekSaNA, kadA ?, pUrvAhNe'parAhNe ceti, tatra mukhavastrikA''divastrapratyupekSaNAyAmayaM vidhiH- thiraM asitA vattha pudda paDile / to viiaM paSphoDe tahayaM ca puNo pamajejjA / / 264 // tatra vastroddhuM kAyorddha ca AcAryamatena bhaviSyati, codakamatena vakSyamANaM tatra vastroddhaM kAyorddha ca yathA bhavati tathA pratyupekSeta, 'thiraM'ti yathAsthitaM sugRhItaM kRtvA pratyupekSeta, 'aturiyaM'ti atvaritaM stimitaM pratyupekSeta- nirIkSeta, 'sarva'ti sarva-kRtstaM vastraM tAvatpUrva-prathamaM pratyupekSeta-cakSuSA nirIkSeta, evaM tAvadarvAgbhAgaH, parabhAgo'pi parAvRttya evameva cakSuSA | nirIkSeta, 'to viiyaM paSphoDe'ti tato dvitIyAyAM vArAyAM prasphoTayedvastraM SaTU purimAH karttavyA ityarthaH, 'taiyaM ca puNo | pamajjeja'ti tRtIyAyAM vArAyAM hastagatAn prANinaH pramArjayati / idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - For Parts Only ~226~ Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [446] .- "niyukti: [264] + bhASyaM [159] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||264|| zrIopa- niyuktiH droNIyA vRtti // 10 // vatthe kAuhRmi a paravayaNaThiogahAya dsiyNte|tN na bhavati ukuTuo tiriaM pehe jaha vilitto||159||(bhaakaa upakaraNa tatro dvidhA-vastrodai kAyordU ceti, asminukte 'paravayaNa'ti paraH-codakastasya vacanaM paravacanaM, kiM tad ? ityAha, pratilekhanA 'Thio gahAya dasiaMti'tti sthitasya-urddhasya gRhItvA dazAnte vastraM prasphoTayataH kAyoI ca vastroddhe ca yathA bhavati, bhA. 158 |16.ni. evamukte satyAcArya Aha-'tanna bhavati tadetana bhavati yaccodakenAbhihitaM, kutaH ?, yasmAt 'ukuTuo tiriaM pehe 4264-265 utkuTukasthitastiryak prasArya vakhaM pratyupekSeta, etadeva canaH kAyordva vastroddhe ca, nAnyat, yathA candanAdinA viliptAGgaH parasparamaGgAni na lagayati evaM so'pi pratyupekSate, tatazcaivamutkuTukasya kAyordU bhavati, tiryakprasAritavastrasya ca vastro bhavati / 'uDe'ti bhaNija, idAnIM sthirAdIni padAni bhASyakAra eSa vyAkhyAnayannAhaghernu thiraM aturiaMtibhAgavuddhIya cakkhuNA pehe / to viiyaM paphoDe taiyaM ca puNo pamajejA // 160 // (bhA0) gRhItvA 'sthira' niviDaM-dRDhaM vastraM tataH pratyupekSeta 'atvaritaM' stimitaM pratyupekSeta, 'tibhAgabuddhie'tti bhAgatraya| buddhyA ityarthaH, cakSuSA pratyupekSeta, tato dvitIyavArAyAM prasphoTabet tRtIyavArAyAM pramAjeyediti pUrvavat / idAnI pratyupe. |kSaNAM kurvatA idaM kartavyam aNacAviaM avaliaM aNANuvaMdhi amosaliM ceva / chappurimA nava khoDA pANI pANapamajaNaM // 26 // tatra pratyupekSaNAM kurvatA vastramAtmA vA na nartayitavyaH, tathA avalitaM ca vastraM zarIraM ca kartavyaM, 'aNANubaMdhi'nti na anuvandhaH ananuSandhaH so'sminnastIti ananuvandhi pratyupekSaNaM nAnavaratamAkhoTakAdi karttavyaM sAntaraM-savicchedamityarthaH, dIpa * anukrama [446] / // 108 // For P OW ~227~ Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [447] >> "niyukti: [265] + bhASyaM [160] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||265|| CCCCCS bhamosalinti na mosalI kriyA yasmin pratyupekSaNe tadamosali pratyupekSaNaM, yathA muzalaM jhaTiti UrdU, lagati adhastiryak / ca, na evaM pratyupekSaNA kartavyA, kintu yathA pratyupekSamANasya Urva pIdiSu na lagati ma ca tiryakuDe ma ca bhUmI tathA karttavyaM / 'chappurimA' tatra vakhaM cakSuSA nirUpya-arvAgbhAgaM nirUpya trayaH purimAH karttavyAH, tathA parAvartya-parabhAga nirUpya punarapare'pi trayaH purimAH kartavyAH, evaM eteSu purimAH, SaDvArAH prasphoTanAnItyarthaH, 'nava khoDa'tti nava cArAH khoTakAH karttavyAH pANerupari 'pANI pANapamajaNaM ti prANinAM-kunthvAdInAM pANI-haste pramAjena navaiva vArAH karttavyAH / iyaM dvAragAthA, idAnIM bhASyakAraH pUrvArddha vyAkhyAnayannAha vasthe appANaMmi acauhA aNacAvi avliaNc| aNuvaMdhi niraMtarayA tiriuhaha ya ghaTTaNA muslii||16||maa PI vastre Atmani cetyanena padadvayena bhaGgakacatuSTayaM sUcitaM bhavati, tatazcAnena prakAreNa ana yitaM caturkI bhavati, kathaM , katthaM aNaccAvi appANaM ca aNaccAvi ego bhaMgo 1, tathA catvaM aNaccAvi appANaM ca NacAvijaM 2, tahA patthaM NacAvije appANaM aNacAviraM 3, tathA vatvaMpi naccAvi appANaMpi nacAvije 4, esa cauttho, ettha paDhamo bhaMgo suddho| evaM avaliaMpi-avalite'pi catvAro bhaGgAH, yathA vatthaM avaliaM appANaM ca avaliaM ego 1, tahA vatthaM 4 avaliaM appANaM ca vali 2, tahA appANaM avaliaM vatthaM baliaM 3, appANapi valiaM vatthaMpi valiaM4, ethavi paDhamora bhaMgo suddho / 'aNuvaMdhi niraMtaraya'tti anubandho nirantaratocyate, tatazca na ca anubandhena-nairantaryeNa pratyupekSaNA krttvyaa|| idAnImamosaliM vyAkhyAnayannAha-'tiriuvaha ya ghaTTaNA musali'tti trividhA musalI-tiryagghaTanA 1 U_ghaTTanA 2 agho dIpa anukrama [447]] bo011 ~228~ Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [450] >> "niyukti: [266] + bhASyaM [161] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||266|| dIpa zrIopa- paTTanA 3 ceti, tatra pratyupekSaNAM kurvan vakheNa tiryak kuDyAdi ghaTTayati UrdU kuTTikAdipaTalAni ghaTTayati adho bhuvaM ghaTTa- matilekhanA niyuktiyati, evaM na muzalI-na kizcitpratyupekSaNAM kurvan vastreNa ghaTTayati / idaM tAvatpUrvoktamana yitAdi karttavyaM, idaM tu vakSya vidhiH bhA. droNIyA mANaM na karttavyaM, kiM tad , ityAha 161-162 vRttiH ni. 266 hA ArabhaDA sammadA vajayabA ya mosalI taiyA / papphoDaNA cautthI vikkhittA beiyA chaTThA // 266 // // 109 // __'ArabhaDa'tti ArabhaTA pratyupekSaNA na kAryA, 'sammati saMmardA na kAryA, varjanIyA ca mosalI tRtIyA, prasphoTanA nAcatI, vikSipta paJcamI varjanIyA, vedikA paThI varjanIyeti dvAragAtheya / idAnIM pratipadaM bhASyakAro vyAkhyAnayati. tatrAdyAvayavabyAcikhyAsayA''hasAvitahakaraNe ca turiaM aNNaM aNNaM va gennhnnaa''rbhddaa| aMtova hoja koNA nisiyaNa tastheva sNmhaa||16shaa(bhaa0aa vitartha-viparItaM yatkaraNaM tadArabhaDAzabdenocyate, sA cArabhaTA pratyupekSaNA na kAryA, viparItA pratyupekSaNA na kArya-18 tyarthaH, vA-vikalpe, iyaM vA''rabhaTocyate yaduta tvaritaH-AkulaM yadanyAnyavastragrahaNaM tadArabhaTAzabdenocyate, sA ca pratyu pekSaNA na kAryA, tvaritamanyAnyavaskhagrahaNaM na karttavyamityarthaH / "ArabhaDe"ti bhaNiaM, idAnIM saMmardA vyAkhyAyate, 8 tatrAha-'aMto va hoja koNA nisiyaNa tatveva saMmadA' antaH-madhyapradeze vastrasya saMvalitAH koNA yatra bhavanti sA saMmardo-18 dAcyate, sA pratyupekSaNA tAdRzI na kAryA, 'NisIyaNa tattheca'tti tatraiva-upadhikAyAM upavizya yatpratyupekSaNAkaraNaM sA vA jA samardocyate, sA ca na karttavyeti / "saMmadde"ti bhaNioM , idAnIM mosalIvarjanapratipAdanAyAha anukrama [450] COCALCAGACASE // 109 // ~229~ Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [452] .- "niyukti: [266] + bhASyaM [163] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||163|| | mosali pavadihA paphoDaNa reNuguDie ceva / vikkhevaM tukkhevo veiyapaNagaM ca chadosA // 163 // (bhA) mosalI pUrvamevoddiSTA-pUrvameva bhaNitetyarthaH "mosali"tti gayaM, idAnIM papphoDaNatti vyAkhyAyate-'papphoDaNa reNuguMDie hAya' prakarSeNa dhUnanaM-sphoTanaM tadreNuguNDitasyaiva vastrasya karoti, yathA'nyaH kazcidgRhasthaH reNunA guNDitaM sadvakhaM prasphoTayati | PevamasAvapi, iyaM ca na karttavyA / 'papphoDaNa'ttigayaM, "vikkhitta"tti bhaNyate, tatrAha-'vikkhevaM tukkhevo' vikSepAM tu tAM viddhi yatra vakhasyAnyatra kSepaNaM, etaduktaM bhavati-pratilekhayitvA vastramanyatra javanikAdI kSipati, athavA vikSepo-vakhAJcalAnA&AI yatkSepaNaM sa ucyate, sa ca pratyupekSaNAyAM na karttavyaH / "vikkhitta"tti garya, "vediya"ti vyAkhyAyate, tatrAha vaidiapaNage ca' vedikA paJcaprakArA, taMjahA-uhaveiyA ahoveiyA tiriaveiyA duhaovejhyA egaoveimA, tattha ulaveiA| | uvari jaNNuyANa hatthe kAUNa paDilehai, ahoveDyA aho jaNNuyANa hatthe kAUNa paDilehai, tiriyavejhyA saMDAsamajhe hatthe NeUNa paDilehati, duhatovediyA bAhANaM aMtarA dovi jaNaNugA kAUNa paDilehati, egatovediyA egajaNNubha bAhANaM | aMtare kAUNa paDileheti, idaM vedikApaJcakaM pratyupekSaNAM kurvatA na karttavyam / 'cha dosA' iti pata ArabhaTAdayaH paDU dossaaH| pratyupekSaNAyAM na karttavyA iti / tathA ete ca doSAH pratyupekSaNAyAM na karttavyAHhA pasiDhila palaMba lolA egAmosA aNegarUvadhuNA / kuNai pamANapamAyaM saMkiyagaNaNovagaM kujjA // 267 // PI pasiDhilaM-dRDha na gRhItaM 'palaMca'tti pralambamAnAJcalaM gRhItaM tatazca pralambate,'lolA'iti bhUmau lolate haste vA punaH punarlo-12 layati pratyupekSayan / lolatti garya, egAmosa'tti majjhe gahiUNa hatthehiM vatthaM ghasaMtotibhAgAvasesaM jAva nei dohi vA pAsehiM 5 dIpa anukrama [452] For P OW ~230 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 164|| dIpa anukrama [ 454 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [454] --> "niryukti: [267] + bhASyaM [164 ] + prakSepaM [22..." 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIooSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 110 // Educator jAva geNhaNA ityarthaH, ahavA tihiM aMgulIhiM ghettavaM taM ekAe caiva geNhara, ahavA 'NegAmosA' iti kecitpaThanti, tatra na eke AmarzAH anekAmarzAH, anekasparzA ityarthaH / 'aNegarUvadhuNaNa si aNegapagAraM kaMpei, athavA aNegANi vatthANi egao kAUNa dhuNai tathA 'kuNai pamANapamAyaM' ti purimeSu khoTakeSu vA yatpramANamuktaM tatra pramAdaM karoti, etadukaM bhavati tAn purimAdIn UnAnadhikAn vA karoti, 'saMkinagaNaNovarga kuja' ci zaGkitA cAsau gaNanA ca zaGkitagaNanA tAM zaGkitagaNanAmupagacchati yA pratyupekSaNA sA zaGkitagaNanopagA tAmevaMguNaviziSTAM na kuryAt, etaduktaM bhavati- purimAdayaH zaGkitA-na jAnAti kiyanto gatA iti tato gaNanAM karoti, athavA'nAbhogAt zaGkite sati gaNanopagAM-gaNanAmupagacchatIti gaNanopagA tAM gaNanopagAMgaNanAyuktAM pratyupekSaNAM karoti purimAdIn gaNayannityarthaH / dvAragAtheyam idAnIM bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayannAha - | pasiTilamaghaNaM atirAiyaM ca visamagahaNaM va koNaM vA / bhUmIkaralolaNayA kahuNagahaNekaAmosA // 164 // (bhA0) prazithilaM - apanaM adRDhaM gRhNAti 'atirApitaM vA' atADitaM vA prazithilamucyate / 'pasiDile'tti gavaM, palaMbatti bhaNyate- 'visamagahaNaM va koNaMvanti viSamagrahaNe sati lambakoNaM bhavati vastraM 'palaMbatti gayaM, TolA bhaNyate, tatrAha-'bhUmIkaralolaNayA' bhUmau lolayati kare - haste vA lolayati pratyupekSamANaH / 'lole ti gayaM, egAmosatti bhaNyate, tatrAha - 'kaha NagahaNegaAmosA' madhye vastraM gRhItvA tAvadAkarSaNaM karoti yAvatribhAgazeSajAtagrahaNaM jAtaM, iyaM 'egAmosA' ekAgharSaNamityarthaH, athavA''karSaNe grahaNe cAneke AmosA anekAni sparzanAni, etaduktaM bhavati tadvatramanekadhA spRzati // egAmosatti gayaM 'aNegarUvadhuNaNa'tti bhaNyate For Parts Only ~ 231~ pratilekhanA vidhiH bhA. 163-164 ni. 267 // 110 // Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||165|| dIpa anukrama [455 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 455 ] * "niryuktiH [267 ] + bhASyaM [ 165 ] + prakSepaM [22... F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH puNaNA livha pareNa bahuNi vA ghettu ekkaI dhuNai / khoDaNapamajjaNAsu ya saMkiyagaNaNaM kari pamAI || 1665 / / (bhA0 ) 'dhunanA' kampanA 'trayANAM' purimANAM parata iti yaduktaM tadekavastrApekSayA, bahUni vA gRhItvA vastrANi 'ekIkRtya' yaugapadyena 'dhunAti' prasphoTayati / 'aNegadhuNaNa'tti bhaNiaM, "kuNai pamANe pamAyaM" ti bhaNNai, tatrAha - 'khoDaNakmajaNAsu ya' khoTakeSu navasu pramArjanAsu ca navasu pramAdaM karoti / "kuNai pamANe pamAyaM"ti gayaM, "saMkie gaNaNovarga" si tatrAha - 'saMkiyagrahaNaM kari pamAI' zaGkite sati gaNanAM karoti yaH pramAdI bhavati, evamiyamitthaMbhUtA pratyupekSaNA na bhaNNa sthitaM / kiMviziSTA punaH karttavyA iti bhata Aha aNUNAharitapaDilehA, avivacAsA taba ya / paDhamaM parva pasatthaM, sesANi a appasatthANi // 268 // amyUnAtiriktA aviparyAsena pratyupekSaNA kartavyA, ebhizca tribhiH padairaSTI bhaGgAH sUcitAH teSAM caiSA sthApanA - sss eteSAM prathamaM padaM prazastaM zeSANi tu 'aprazastAni' anAdeyAni / idAnIM bhAdhyakAraH zuddhAzuddhapradarzanAyAha-- Iss | navi UNA navi rittA avivacAsA u paDhamao suddho / sesA hoi asuddhA uvarillA santa je bhaMgA 166 ( bhA0 ) (SIS nApi nyUnA nApyatiriktA aviparyAseNa ca, ayaM prathamo bhaGgaH zuddhaH zeSaM sugamaM / idAnIM ye te'zuddhAH sapta bhaGgakA pradarzitAsta evaM bhavanti khoDapamajjaNavelAu ceva UNAhibhA muNeyahA / aruNAvAsaga 1 putraM 2 paropparaM 3 pANipaDilehA 4 // 269 // khoTakA yadi UnA adhikA vA kriyante tato'zuddhatA bhavati, pramArjanA ca navasaGkhyAyA nyUnA adhikA vA For Parts Only ~232~ ISI 7 / / 11.1 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [457] >> "niyukti: [269] + bhASyaM [166] + prakSepaM [22... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||269|| vRttiH dIpa zrIogha-13 kriyate tato'zuddhatA bhavati, velAyAM ca nyUnAdhAmadhikAyAM vA pratyupekSaNAyAM kriyamANAyAmazuddhA bhaGgakA bhavanti / evaM pratilekhanA niyuktiH te nyUnAdhikA bhavanti vijJeyAH / Aha-veLAyAM nyUnAdhikAyAM pratyupekSaNAyAM kriyamANAyAM doSa uktastatkasyAM punarve- vidhiHbhA. droNIyA lAyAM pratyupekSaNA karttavyA?, tatra kecanAhuH-'aruNAvAsaga purva aruNAdAvazyaka pUrvameva kRtvA tataH aruNodgamanasa- 165-166 maye-prabhAsphATanavelAyAM pratyupekSaNA kriyate1,apare tvAH-aruNodgame sati-prabhAyAM sphATitAyAM satyAmAvazyaka 'pUrva prathamAni. 268kRtyA tataH pratyupekSaNA kriyate.2, anye tvAH-'paroppara ti parasparaM yadA mukhAni vibhAvyante tadA pratyupekSaNA kriyate 3, *269-270 // 11 // anye vAhuH-'pANipaDilehA' yasyAM belAyAM pANirekhA dRzyante tasyAM velAyAM pratyupekSaNA kriyate 4 / siddhAntavAdyAha ete u aNAesA aMdhAre uggaeviDa na dIse / muharayanisilacole kappatigadupaTTathuI sUro // 27 // 13 te sarva eva 'anAdezAH asatpakSAH, yataH 'aMdhAre uggaevihu na dIse' andhakAre pratizraye udgate'pi sUrye rekhA na TU zyante tasmAdasatpakSo'yaM, zeSaM pakSatrayaM sAndhakAratvAdeva dUSitaM draSTavyaM, tatkasyAM punarvelAyAM pratyupekSaNA kAryA ! ityata* Aha-'muharayanisajjacole kappatigadupaTTathuti sUroM' 'mukha' iti mukhavastrikA 'raya' iti rajoharaNaM 'nisejjA' rayahara-| daNasyoparitanAH 'cole'tti colapaTTakaH 'kappatigatti eka aurNiko dvau sautrikI, 'dupaTTatti saMstArakapaTTa uttarapaTTakaca 'vaha'tti pratikramaNapratisamAptI jJAnadarzanacAritrArthaM stutitraye datte sati eteSAM mukhavatrikAdInAM pratyupekSaNAsamAtyana-IMIRan chantaraM yathA sUrya udgacchati eSa pratyupekSaNAkAlavibhAga iti / yaduktaM prAgupadherviparyAsaH pratyupekSaNAyAM na karttavya ityutsargato bhihitaM, tasyApavAdamAha anukrama [457] ~233~ Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||270|| dIpa anukrama [ 459 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 459 ] * - "niryuktiH [ 270] + bhASyaM [ 166... ] + prakSepaM [22... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH - Educati purisuvahivivacAso sAgarie karilla uvahivaccAsaM / ApucchittANa guruM pahuvamANeyare vihaM // 271 // tatra viparyAso dvividhaH - puruSaviparyAsa upadhiviparyAsazca tatropadhiviparyAsapratipAdanAyAha-'sAgarie karejja uvahivaJcAsaM' 'sAgArike' stenAdike satyAgata iti viparyAsaH kriyate pratyupekSaNAyAH, prathamaM pAtrakANi pratyupekSyante pazcAddhastrANi / evamayaM pratyuSasi viparyAsaH pratyupekSaNAyAH, evaM vikAle'pi sAgArikAnAgantukAn jJAtvA / idAnIM puruSaviparyAsa ucyate, tatrAha - 'ApucchittANa guruM pahucamANe' ApRcchya gurumAtmIyopadhiM glAnasatkAM vA pratyupekSate, kadA 1 ata Aha-'pahucamANe' yadA AbhigrahikA upadhipratyupekSakAH 'pahuti' paryApyante tadaivaM karoti 'itare bita' ti itare'bhigrahikA yadA na santi tadA prathamamAtmIyAmupadhiM pratyupekSamANasya 'vitathaM' anAcAro bhavatItyarthaH, tatra na kevalaM pratyupekSaNAkAle upadhiviparyAsaM kurvato vitathaM anAcAro bhavati / evaM ca vitathaM bhavati paDilehaNaM kareMto miho kahaM kuNai jaNavayakahaM vA / dei va paJcakkhANaM vAei sayaM paDicchara vA // 272 // pratyupekSaNAM kurvanmithaH kathAM maithunasaMbaddhAM karoti janapadakathAM vA, pratyAkhyAnaM vA zrAvakAderdadAti, 'vAcayati' kazcitsAdhuM pAThayatItyarthaH, 'sayaM paDicchati vA' svayaM vA pratIcchati AtmanA vA''lApaM dIyamAnaM pratIcchati -gRhNAti etacca kurvan SaNNAmapi kAyAnAM virAdhako bhavati, ata Aha-- puDhavI AUkkAe teUbAUvaNassaitasANaM / paDhilehaNApamatto chapi virAhao hoi // 273 // sugamA // kathaM punaH kAyAnAM SaNNAmapi virAdhakaH ?, ata Aha-- For Parts Only ~234~ Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [462] .- "niyukti: [273] + bhASyaM [166...] + prakSepaM [23 . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||273|| CR zrIogha- ghaDagAipaloDaNayA mahia agaNI ya bIya kuMthAI / udagagayA va taseyara omuya saMghaTTa jhAvaNayA // 274 // patilekhanA niyuktiH 6 sa hi sAdhuH kumbhakArazAlAdI vasatI pratyupekSAM kurvannanupayuktastoyaghaTAdi praloThayet, saca toyabhRto ghaTo mRtti- vidhi ni. droNIyA kAgnicIjakunthvAdInAmupari praluThitastatazcaitAn vyApAdayet , yatrAgnistatra vAyurapyavazyaMbhAvI, athavA'nayA bhASA paNNAM, 271-276 vRttiH kAyAnAM vyApAdakaH 'udagagatA va sasetara'tti yo'sau udakaghaTaH praloThitastadgatA eva asA bhavanti pUtarakAdayaH // 11 // itara'tti vanaspatikAyazca, tathAvastrAntena colmurpha 'sahayat'cAlayet tatazca 'jhAvaNaya'tti tenolmukena cAlitena satA pradIpanaka saMjAtaM tatazca saMyamAtmanovirAdhanA jAteti / athopayuktaH pratyupekSaNAM karoti tata eteSAM jIvanikAyAnAmArAdhako bhavati, etadevAha puDhacI AukAe tejavAjavaNassaitasANaM / paDilahaNamAutto chaNiM'pArAhabho hoi // 27 // INT sugamA / / navaram 'ArAdhakaH' avirAdhako bhavati / na kevalaM pratyupekSaNA, anyo'pi yaH kazcit vyApAro bhagavammate sambaka prayujyate sa eca duHkhakSayAyAlaM bhavati, etadevAha-. jogo jogo jiNasAsaNaMmi dukkhakkhayA paJjate / aNNoNNamavAhAe asavatto hoi kAyaco // 27 // yogo yoga iti vIpsA, tatazca vyApAro jinazAsane prayujyamAno duHkhakSayAya 'prayujyamAnaH' kriyamANaH, katham | // 11 // 'anyonyAyAdhayA' parasparApIDayA, etaduktaM bhavati-yathA kriyA kriyamANA'nyena kiyAmtareNa na bAbhyate evamamyonyA-101 bAdhayA prayujyamAnA 'asaMvattoM' asapataH aviruddho bhavati karttavyaH / idAnI phalaM pradarzayanzAha dIpa anukrama [462] Halancinrary.org * atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIka pustake sA mudritA asti ~235~ Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||266|| dIpa anukrama [ 467 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 467 ] * - "niryuktiH [277] + bhASyaM [ 166... ] + prakSepaM [23... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH - GAURAJ+%***%*%** joge joge jiNasAsaNaMmi dukkhakkhayA pataMjate / ekkekaMmi anaMtA vahaMtA kevalI jAyA // 277 // sugamA / naram - ekaikasmin 'yoge' vyApAre varttamAmA anantAH kevalino jAtA iti // evaM paDilehaMtA aIyakAle anaMtabhA siddhA / coyagavayaNaM sayayaM paDilehemo jao siddhI // 278 // evaM pratyupekSaNAM kurvanto'tItakAle'nantAH siddhAH / evamAcAryeNokte sati 'coyagavayaNaM' atra codakavacanaM codakapakSaH, kiM tad ? ityAha- 'satataM paDilehemo' yadyevaM pratyupekSaNAprabhAvAdanantAH siddhAstataH satatameva pratyupekSaNAM kurmaH, kimanyenAnuSThitena 1, yatastata eva siddhirbhavati / AcAryaH prAha sesesu avahaMto paDilehaMtovi desamArAhe / jai puNa savArAhaNamicchasi to NaM nisAmehi // 279 // zeSeSu yogeSu avarttamAnaH samyak zAstrokena nyAyema pratyupekSaNAM kurvannapi dezata ArAdhaka evAsau, na tu sarvamArAdhitaM bhavati, tena yadi punaH saMpUrNAmArAdhanAmicchasIti, zeSaM sugamaM / kathaM ca sarvArAdhako bhavati 1, ata Aha-- paMcidiehiM gutto maNamAItivihakaraNamA utto / tavaniyamasaMjamaMmi a jutto ArAdhao hoi // 280 // paJcabhirindriyairgupto manasAdinA trividhena karaNena 'yuktaH' yatavAn tapasA dvAdazavidhena yuktaH niyama:-indriyaH niyamo noiMdriyaniyamazca tena yuktaH, saMyamaH saptadazaprakAra: puDhavikAo AukAo teDakAo vAukAo vaNassaikAo veMdiyateMdiacauriMdiapaMciMdiaajIvakAyasaMjamo pehAtapehApamajjaNaparivaNamaNovaIkAe / atra saMyataH san mokSasyA For Parts Only ~236~ rary or Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [470] >> "niyukti: [280] + bhASyaM [167] + prakSepaM [23... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: niyuktiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||280|| vRttiH // 11 // rAdhako bhavati pravrajyAyA vASSrAdhakaH / dvAragAtheyam / idAnI bhASyakAra etAM gArthA pratipadaM vyAkhyAnayati, tatra 'paMciMga pratilekhadiehiM gutto'tti prathamAvayavaM vyAkhyAnayannAha nAvidhiH iMdiyavisayaniroho pattesuvi rAgadosaniggahaNaM / akusalajoganiroho kusalodaya egabhAvovA // 167 // (bhA) ni. 277dA indrasyAmUni indriyANi teSAM viSayAH-zabdAdayaH teSAM ca yo nirodhaH sA paJcendriyaMguptirabhidhIyate, ayamaprAptAnAM 279 saboMzabdAdiviSayANAM nirodhaH, tathA 'pattesuci rAgadosaniggahaNaM'ti tathA 'prApteSu' gocaramAgatepvapi zabdAdiSu viSayeSu rAdhakatvaM ni.280 rAgadveSayornigrahaNaM yatsA paJcendriyaguptatA, tatreSTazabdAdiviSayaprAptI rAgana gacchati aniSTazabdAdiviSayaprAptI dveSa na gaccha-14 bhA. 167tIti, bhaNitA pathendriyaguptatA, idAnIM 'maNamAItivihakaraNamAuttayA" bhavati, tatrAha-'akusalajoganirohoM' akuza-II 158 lAnAm-azobhanAnAM manovAkAyayogAnAM vyApArANAM yo nirodhaH sA vividhakaraNayuktatA, tathA 'kusalodaya'ttiA kuzalAnA-prazastAnAM manovAkAyavyApArANAM ya udayaH sA trividhakaraNaguptatA, tathA 'egabhAvo vatti na kuzaleSu || yogeSu pravRtti pyakuzaleSu yogeSu pravRttiryA madhyasthatA sA trividhakaraNaguptatA / bhaNitA trividhakaraNaguptatA idAnIM / tavatti bhaNNatiambhitaravAhiragaM tavovahANaM duvAlasavihaM tu / iMdiyato puvutto niyamo kohAio biio // 168 // (bhA0) | abhyantaraM bAhyaM ca yattapa upadhAnam-upadadhAtItyupadhAnam-upakarotItyarthaH, taccopadhAnaM dvAdazavidhamapi tapa ucyate / 113 / / tavo gao, niyamo bhaNNati, sa ca dvidhA-indriyaniyamo noindriyaniyamaca, tatrendriyataH-indriyANyaGgIkRtya pUrvokko ni-1 dIpa anukrama [470] ~237~ Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [472] .- "niyukti: [280...] + bhASyaM [168] + prakSepaM [23... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||168|| yamaH,'kohAio thiio'tti dvitIyo noindriyaniyamaH krodhAdikaH, AdigrahaNAnmAnamAyAlobhA gRhyante, eteSAM niyamonirodhaH / niyamotti garya, idAnIM saMjamo bhaNNai, sa ca saptadazaprakArastatrAha puDhacidagaagaNimAruavaNassaIbiticaukapaMciMdI ajIva potthagAisu gahiesu asaMjamo jeNaM ||19||(bhaa0) hai puDhavidagaagaNimAruavaNassaIveidiateiMdiacauriMdiapaMciMdiA / tathA 'ajIva tti 'ajIveSu' panakasaMsakta pustakAdiSu gRhIteSu asaMyamo bhavati yena tanna grAhyaM, AdizabdAt dUsapaNagaM taNapaNagaM ca, eteSu aparigRhIteSu saMyamaH|| parigRhIteSu tvsNymH| tahApattA saMjamo vRtto, upehitAvi saMjamo / pamajettA saMjamo vutto, parihAvettAci saMjamo // 17 // (bhaa0)| prekSAsaMyamaH-cakSuSA yannirUpaNaM, tatazcaivaM pUrva cakSuSA nirUpayataH prekSAsaMyama uktaH / 'uvehettAvi saMjamotti upekSA dviprakArA tAM kurvataH saMyama uktastAM ca vakSyati / 'pamanjittA saMjamo vutto'tti pramArjayataH saMyama uktH| 'parihavettAvi hai saMjamotti pariSThApayataH parityajato'pi pAnakAdi atiriktaM saMyama uktH| evamete caturdaza, manovAkAyasaMyamazca trividha * ukta eva draSTavyaH / idAnIM bhASyakRvyAkhyAnayati-prathamagAthArthaH ekAkikAraNikagamanayatanAyAmuktaH, ajIvapustakAdi-13 saMyamo'pi acittavanaspatigamanayatanAyAM vyAkhyAta eva draSTavyaH, idAnIM yadupanyastai 'upehitAvi saMyamo'tti tanna kaci- vyAkhyAtamiti vyAkhyAnayanAhaThANAi jattha cee purva paDilehiUNa ceejjA / saMjayagihicoyaNa'coyaNe ya vAcAraobehA // 171 // (bhA) dIpa anukrama [472] ~238~ Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 171 // dIpa anukrama [ 475 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 475 ] -- "niryuktiH [280...] + bhASyaM [ 179] + prakSepaM [23... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH FO zrIbhoSaniryutiH droNIyA vRttiH // 114 // Jan Eucation sthAnaM-UrddhasthAnaM kAyotsargAdi, AdigrahaNAnniSIdanasthAnaM tvagvarttanAsthAnaM ca gRhyate, tatsthAnAdi yatra cetayate' 'citI prekSAdisaMyasaMjJAne' jAnAti ceSTate karoti abhilaSatItyarthaH, tatra pUrva-prathamaM pratyupekSya - cakSuSA nirIkSya tatazcetayate sthAnaM kAyotsargAdi, AdigrahaNAnniSIdanasthAnaM tvagvarttanAsthAnaM ca uktaH prekSAsaMyamaH, idAnIM upekSAsaMyama ucyate sA copekSA dvividhA, kathaM ? -saMyatavyApAropekSA, gRhasthavyApAropekSA ca tatra yathAsavaM saMyatasva codanaviSayA vyApAropekSA, gRhasthasya cAcIdanaviSayA vyApAropekSA, etaduktaM bhavati-sAdhuM viSIdantaM dRSTvA saMyamavyApAreSu codayataH saMyatavyApAropekSA, upekSAzabda zcAtra 'Iza darzane' upa-sAmIpyenekSA upekSA, tathA gRhasthasya vyApAropekSA, gRhasthamadhikaraNavyApAreSu pravRttaM dRSTvA'codayato gRhasthavyApAropekSA ucyate, upekSAzandazcAtrAvadhIraNAyAM varttata iti / idAnIM 'paridvAvettAvi saMjamo' ti vyAkhyAyate, tatrAha-ubagaraNaM airegaM pANAI vADavaha saMjamaNaM / sAgArie'pamajjaNa saMjama sese pamajjaNayA // 172 // ( bhA0 ) 'upakaraNaM' khAdi yadatiriktaM gRhItaM tathA 'pANAI vA' tathA pAnakAdi vA yadatiriktaM gRhItaM tad 'avahaTTa'tti parityamya, kiM 1 - 'saMjamaNA' saMyamo bhavatIti, mAdigrahaNAdbhakaM vA'tiriktaM parityajya saMyamaH / athedAnI "pamajisAvi saMjamI" vyAkhyAyate - 'sAgArie'pamajjaNa saMjamo' sAgArikAnAmagrato yatpAdApramArjanamasAveva saMyamaH, 'sese pamANaya'tti 'zeSe' sAgArikAdyabhAve pramArjanenaiva saMyamaH / idAnIM yogatrayasaMyamapratipAdanAyAhajogaliga bhaNiaM samatta paDilehaNAe sjjhaao| carimAe porisIe paDileha taA u pAyadugaM // 173 // (bhA0 ) yogatrayaM pUrvameva vyAkhyAtaM, "maNamAItivihakaraNamA utto" ityasmin granthe, atrApi tathaiva draSTavyaM / uktaH saptadaza For Parts Only ~239~ mA0 bhA. 169-173 // 114 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [478] >> "niyukti: [281] + bhASyaM [173] + prakSepaM [23... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||281|| makAraH saMyamaH, tatpratipAdanAcoktA pakhapratyupekSaNA, tatsamAptau ca kiMkartavyamityata Aha-'samatapaDilehaNAe sajjhAo' samAptAyAM pratyupekSaNAyAM svAdhyAyaH karttavyaH sUtrapauruSItyarthaH pAdonapraharaM yAvat / idAnIM pAtrapratyupekSaNAmAha'carimAe' 'gharamAyAM pAdonapauruSyA pratyupekSeta 'tAhe'tti 'tadA' tasmin kAle svAdhyAyAnantaraM pAtrakadvitayaM pratyupekSate / idAnI yaduktaM 'caramapAruSyA pAtrakadvitayaM pratyupekSaNIya' tatra pauruSyeva na jJAyate kiMpramANA ? atastatpratipAdanAyAha-IN porisi pamANakAlo nicchayavavahArio jinnkkhaao| nicchayaokaraNajuo vavahAramato paraM vocchaM // 28 // ISI pauruSyA pramANakAlo dvividhaH nizcayato vyavahAratazca jJAtavyaH, tatra 'nizcayato nizcayanayAbhiprAyeNa karaNayukto|gaNitanyAyAta, ataH paraM 'vyAvahAriko vyavahAranayamatena vakSye / tatra nizcayapauruSIpramANakAlapratipAdanAyAha ayaNAIyadiNagaNe aDaguNegaDibhAie laddhaM / uttaradAhiNamAI porisi payasujjhapakrayA // 282 // dekSiNAyane uttarAyaNadinAni uttarAyaNe dakSiNAyanadinAni malayitvA gaNyante, sa rAziraSTabhirguNyate, ekapaTyA adharma-sarAyaNa dakSiNAyanaM ca tasya atItadinAni-tInadivasAH teSAM gaNaH sarvoravATataH jyazItizAtaM tacATagaNaM jAtaM caturdazazatAni catuHSAvadhikAni, | satra kiyAthA bhAge ite labdhAni catuvidhAtyalAni, tatrApi vAvadhAbhirakulaiH pAdamiti ke pAye jAte, etayoznottarAyaNAdI pakSiNAyamAdIca patha'ti po zuddhiH prakSepana, taba uttarAyaNaprathamadine casvAri padAni bhAsan tatastanmadhyAt padayossAraNe saMkrAnti dine pada saMjAtaM, pakSiIM | gAyane he pade bhabhUtA sammadhye ca yo prakSikSayomakarasaMkrAntI jAtAni catvAri padAni, idamuskRSTadinayoH pauruSImAna, madhyama dineSvapistaviyA bhaavniiy| idAnI vyavahAratA pIruSIpramANakAkrapratipAdanAyAha- (patyantare sugamo yathAyabodhako prayodhyamiti) ROSCORRENCIENCTe%% dIpa RSACR EASEAKS anukrama [478] INumurary.org atha 'pauruSI' saMbaMdhI prarupaNA kriyate ~240~ Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [481] .- "niyukti: [283] + bhASyaM [173...] + prakSepaM [24 . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||283|| dIpa zrIogha- bhAgo hiyate, landhe'GgalAni, dvAdazAGgulaiH pAdaH, yAvatA bhavati uttaratti makaradine 4 pAdAH / (dAhiNatti-karkadine pauruSIprasaniyuktiH 13/2 pAdau, zeSeSu padazuddhiprakSepI) vyavahArato'dhunA pauruSIpramANakAlapratipAdanAyAha paNA ni. droNIyA AsADhe mAse do payA, pose mAse cauppayA / cittAsoesu mAsesu, tipayA havai porisI // 283 // 281-284 vRttiH ASADhe mAse paurNamAsyAM dvipadA pauruSI bhavati,padaM ca dvAdazAGgalaM grAhya, pauSe mAse paurNamAsyAM catuSpadA pauruSI bhavati, tathA // 115 // caitrAzvayujapaurNamAsyAM tripadA pauruSI bhvti| adhunA kiyatI vRddhiH kiyatsu dineSu? kiyatI vA hAnirityetatpratipAdayannAha - aMgulaM sattaratteNaM, pakkheNaM tu duaMgulaM / vahue hAyae vAvi, mAseNaM cauraMgulaM // 284 // ASADhapaurNamAsyA ArabhyAGgulaM saptarAtreNa varddhate, pakSeNa tu aGgaladvayaM vardhate, tathA mAsenAGgalacatuSTayaM varddhate, iyaM ca vRddhiruttarottaraM tAvanneyA yAvatpauSamAsapaurNamAsyAM padacatuSTayena pauruSI jAyate, hAnirapi paurNamAsyAH parata evameva c| draSTavyA, yadutAGgalaM saptarAtreNApahiyate, pakSaNAGgaladvayaM,mAsenAGgalacatuSTayaM, evamiyaM hAniruttarottaraM tAvanneyA yAvadASADhapaurNamAsyAM dvipadA pauruSI jAyeta / sthApanA ceyam-AsADhapuNimAe pada 2 pauruSI, sAvaNapuSiNamAe pada 2 aMgula 4, bhaddavayapuNNimAe pada 2 aMgula 8, AsoyapuNNimAe pada 3, kattiyapunnimAe pada 3 aMgula 4, maggasirapuNNimAe pada 3 aMgula.8, posapuNNimAe pada 4, etti jAva vuDDI hoi / mAhapuSiNamAe pada 3 aMgula 8 phagguNapuNNimAe pada 3 // 11 // aMgula 4, cettapuSiNamAe pada 3, vaisAhapunnimAe pada 2 aMgula 8, jyeSThapunnimAe pada 2 aMgula 4, AsADhapunnimAe pada 2, ittiyaM jAva hANI / bhAvattho imo-sAvaNassa paDhamadivasAo Arabbha buhI jadA bhavati tadA divase divase aMgulassa anukrama [481] SAREauratonintentiamonal * atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIka pustake sA mudritA asti ~241~ Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [482] .- "niyukti: [284] + bhASyaM [173...] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||284|| sattamo bhAgo kiMcippUNo vaDDai, imaM bhaNioM hoi-sAvaNassa paDhamadivase dohi paehiM porisI hoi aMgulassa sattameNa bhAgeNa kiMcipaNeNa ahiyA, evaM bitiyadivase do payAI do asattamabhAgA aMgulassa kiMcippUNA, evaM eyAe vuTie tAvari jAva sAvaNapuNNimAe do payAI cattAri ya aMgulAI buDDI jAyA, evaM imAi kamavuDDIe tAva neyaSaM jAva posamAsapuNNimA, ttv| cauppayA porisI, tato paraM mAhapaDhamadivasAu Arambha hANI eteNa ceva kameNa nAyabA jAva AsADhapuNNimA / Aha-idamukta saptabhirdivasairagulaM varddhate, tathA pakSaNAGguladvayaM varddhate ityuktaM, tadayaM virodhaH,kuto?, yadA pakSaNAGguladvayaM barddhate tadA'GgulaM saptabhiH sAr3heMdivasairvarddhate?, AcAryastvAha, satyametat, kintvanenaiva tatprakhyApyate-varaM kizcidRddhAyAM pauruSyAM pAritaM mAta bhUnyUnAyAM, pratyAkhyAnabhaGgabhayAt, nyUnatA ca paurubhyAmevaM bhavati, yadi yA'sau mAtumArabdhA chAyA tasyAM yadi pradIrghAyAM dabhute tadA nyUnA pauruSI, adhikA ca tadA bhavati yadA sA chAyA-svalpA bhavatIti / adhunA yeSu mAseSvahorAtrANi 8 patanti tAn mAsAn pratipAdayannAha AsADhabahulapakkhe bhaddavae kattie ya pose ya / phagguNavaisAhesu ya boddhachA omarattAbho // 285 // ASADhasya mAsasya bahulapakSe-kRSNapakSe'horAtraM patati, tathA bhAdrapadabahulapakSe kArtikabahulapakSe pauSabahulapakSe phAguna-18 bahulapakSe vaizAkhabahulapakSe cAhorAtrANi ptnti| 'omarata' ahorAtraM, na ca tairahorAtraiH patadbhirapi pauruSyA nyUnasA vedisavyA, asyArthasya jJApanArthamidamuktaM / evaM tAvatpauruSyAH pramANamupagataM, yA tu punazcaramapauruSI sA kiyatpramANA bhavatIsvatastatsvarUpapratipAdanAyAha dIpa anukrama [482] ~242~ Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [484] >> "niyukti: [286] + bhASyaM [173...] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||286|| dIpa zrIopa- jeTThAmUle bhAsADhasASaNe kahiM aMgulehiM paDilehA / ahahiM bIatimi ataie dasa aTThahi cautthe // 28 // pauruSIprarU paNA ni. jyeSThAbhUle mAse tathA''SADhavAvaNe padbhiraGgulAvadadyApi pauruSI na pUryate tAvaccaramapauruSI bhavati / 'aTThahiM pittiAdroNIyA| THEtiyami' ti bhAdrapade Azvayuji kArtike cAsmin dvitIyatrike'STabhiraGgalAvadadyApi pauruSI na pUryate tAvaJcaramapauruSI bha-pAtrakapratyu. vti| tatie dasa tti mArgamire pauSa mAghe ca etasmin tRtIye trike dazabhiraDalairyAvadadyApi pauruSI ma pUryate tAvazcaramapI-18/ ni.287 // 116 // |ruSI bhavati / 'ahiM cautthe ti phAlgune caitre vaizAkhe ca asmiMzcaturthe trike'STabhirajulairyAvanna pUryate paurapI tAvaccarama-15 pauruSI bhavati, etasyAM caramapauruSyA pAtrakANi pratilekhyante / sa ca pAtrakapratyupekSaNAsamaye pUrva ke vyApAra karotItyAhauvavajiUNa purva talleso jai karei uvaogaM / soeNa cakkhuNA ghANao ya jIhAe~ phAseNaM // 287 // | 'upayujya' upayoga dattvA pUrvameva, yaduta mayA'syAM velAyAM pAtrakANi pratyupekSaNIyAnItyevamupayujya punaH 'tAlezya evaM pratyupekSaNAbhimukha eva 'jati' tti 'yatiH' pravajitaH pAtrakasamIpe upavizya 'upayogaM karoti' matiM vyApArayati, kadhI-'zrotreNa' zrotrendriyeNa pAtrake upayogaM karoti, kadAcittatra bhramarAdiM guantaM zRNoti, punastaM yatanayA:panIya tatpAtra pratyupekSate, tathA cakSuSA upayogaM dadAti kadAcittatra mUSikotkerAdirajo bhavati, tatastavatanayA'pana-13 // 116 // yati, prANendriyeNa copayoga karoti kadAcittatra surabhakAdirmardito bhavati punazca prANendriyeNa jJAtvA yatanayA'panayati, hai jiyA va rasaM jJAtvA yatra gandhasatra raso'pi gamdhapuralairoSTho yadA vyApto bhavati, tadA jilayA rasaM jAmAtIti, parza-| anukrama [484] *C5%9C REaratimasha ~243~ Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [486] .- "niyukti: [287] + bhASyaM [174] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||287|| nendriyeNa copayoga dadAti kadAcittatra mUSikAdiH praviSTastanniHzvAsavAyuzca zarIre lagati, tatazcaivamupayoga dattvA | pAtrakANi pratyupekSyante // idAnIM bhASyakRtkiMzvivyAkhyAnayanAha- . paDilehaNiyAkAle phiDie kallANagaM tu pacchisaM / pAyassa pAsu beho soyAduvAusa talleso // 174 // (bhA0) | pratyupekSaNAkAle 'phiTite' atikrAnte eka kalyANakaM yataH prAyazcittaM bhavati ataH pUrvamupayoga pratyupekSaNAviSayaM kroti| kiMviziSTo'sau upayoga karotItyata Aha-'pAyarasa pAsu beho pAtrakasya pArthe upaviSTaH zrotrAdibhirupayuktastAvazya:-15 #tacico bhavatIti / kathaM punaH pAtrakapratyupekSaNAM karotItyata AhahA maharNataeNa gouM gocchagagahiaMgulIhiM pahalAI / saDapabhANavasthe parimaMthAsutaM na bhave // 288 / / 'muharNataeNa' ti rajoharaNamukhavatrikayA 'go' vakSyamANalakSaNaM pramArjayati, punastameva gocchakamagulIbhihItvA TU paTalAni pramArjayati / atrAha para:-'ukuDayabhANapatthe utkuTukaH san 'bhAjanavakhANi' gocchakAdIni pratyupekSayet yato vAmasyupekSaNA utkuTukenaiva kartavyA, AcArya Aha-'palimathAIsu taM na bhaveM tadetanna bhavati yaccodakenoktaM, yataH palimanthaH sUtrArthayorbhavati, kathA, prathamamasI pAdayogchane niSIdati pazcAt pAtrakavaskhapratyupekSaNAyAmutkaTuko bhavati punaH * pAtrakapratyupekSaNAyAM pAdaprogchane niSIdati, evaM tasva sAdhozcirayataH sUtrArthayoH palimandho bhavati yataH ataH pAdamomchane niSaNNenaiva pAtrakavastrapratyupekSaNA kartavyeti // tataH kiM karotIlyAha- . ecaukoNa bhANakapaNaM pama pAesarIya viguNaM tu / bhANassa puSpharga lo imehiM kahi paDilehe // 289 // dIpa anukrama [486] vastra, pAtra evaM sthaNDila Adi saMbaMdhI pratyuprekSaNA varNayate ~244~ Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||289|| dIpa anukrama [488] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [488 ] * - "niryukti: [ 289] + bhASyaM [174...] + prakSepaM [24... - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIopa niryuktiH droNIyA vRttiH // 117 // palAni pratyupekSya punargocchakaM vAmahastAnAmikAGgulyA gRhNAti tataH pAtrakesarikAM-pAtrakamukhavatrikAM pAvakasthAmeva gRhNAti, 'caDakoNa' tti caturaH pAtravandhakoNAn saMvatyaparisthApitAn pramArjayati, punarbhAjanasya karNa pramArjayati, punazca pAtrakakesarikayaiva 'tiguNaM' timro vArA bAhyato'bhyantaratastisra eva vArAH pramArjayati, tataH 'bhANassa' pAtrakasya 'puSkagaM' bubhaM tataH etAni vakSyamANalakSaNAni kAryANi yadi na bhavanti tataH prathamaM vubhraM pAtrakasya pratyupekSyate / kAni punastAni kAryANi 1, ata Aha * mUsapara ukere, ghaNasaM tANae iya / udae mahiA ceva, emeyA paDivattio // 290 // kadAcittatra mUSikora kerarajo lagnaM bhavati tatastadyatanayA'panIyate, tathA ghanaH santAnako vA kadAcit tattha koliataMtuyaM laggaM hoi tdytnyaa'pniiyte| tathA 'udaya' tti kadAcidudakaM lagnaM bhavati, sArdrAyA bhUmerunmajjya lagati, tatra yatanAM vakSyati, 'maTTiA ceva' kadAcit mRttikA kotthalakArikAyAH saMbandhinI ugati tatra yatanAM vakSyati evametAH pratipattayaH- prakArA-bhedA yadi na bhavanti tato bunnaM pratyupekSyate / kutaH punarutkerAdisambhavaH 1 ityata Ahanavaganivese dUrAu uktero mUsaehiM ukiNNo / niddhamahi harataNU vA ThANaM bhettRNa pavisevA // 291 // 'navagaNivese' yatra grAmAdI te sAdhava AvAsitAH sa navaH - abhinavo nivezaH kadAcidbhavati, tatra ca pAtrakasamIpe mUSikairutkera utkIrNastena rajasA pAtrakaM gunnddyte| mUsagaraukereti bhaNiyaM, 'niDamahiharataNU vA' tathA snigdhAyAM - sArdrAyAM bhuvi 'harataNU va' ti salilavindava unmajjya laganti tato bhuva unmajjya pAtrakasthApanakaM bhittvA pravizet sa lagno For Parts Only ~ 245~ pAtrakapratyu. bhA. 174 ni. 288291 // 117 // ntary or Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||299|| dIpa anukrama [ 490 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [490 ] * - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH "niryukti: [ 291] + bhASyaM [ 174... ] + prakSepaM [24... " - Education b bhavet tadyasanAM vakSyati / udapatti gaye, iha kasmAdudakasthAnamevamuktam 1; ucyate, pRthivIkAyasya ghanasantAnasya ca tulyayatanApratipAdanArtham / tathA--- kotthalagA riagharagaM ghaNasaMtANAiyA va laggejA / upheraM sahANe harataNu saMciha jA suko // 292 // 'htraantrvar' gRhakArikA gRhakaM mRnmayaM karoti tatra yatanAM vakSyati / maTTietti bhaNiaM, ghanasantAnikA vA kadAcilagati ghaNasaMtAniyA laggA, AdizabdAttadaNDakAdiH / adhunA sarveSAmevaiteSAM yatanAM pratipAdayannAha 'upheraM sahANe' mUSikotkeraH svasthAne mucyate-yatanayA mUSikotkaramadhya eva sthApyate pramRjya, 'harataNu' atha harataNuH adhastAtsalilabindava unmajjya lagnAstatastAvatpratipAlayati yAvadete zoSamupagacchanti, tataH pazcAtpAtraM pratyupekSyate / udayatti gayaM // iyaresu porisitigaM saMcikkhAvettu tattiaM ziMde sarva vAvi vicii porANaM mahiaM tAhe // 293 // 'iresuM' tikotthalakAriAghaNasaMtANayAdiyANa 'porisitigaM saMcikkhAveDa' tti praharatryaM yAvattatpAtrakaM saMdi kkhAvettu pratipAlayati, yadi tAvatyA'pi velyA nApayAti tataH pAtrakasthApanAdestAvanmAtraM chittvA parityajyate / 'sarvvaM vAdi viciti' anyeSAM vA pAtrakasthApanAdInAM sadbhAve sarvameva tatpAtrasthApanAdi parityajati / 'porANaM mahiaM tAhe' ti atha tatkotthalakAgRhakaM na sacetanayA mRttikayA kRtaM kintu purANamRttikayA tatastAM purANamRttikAM 'tAhe' ti | tasminneva pratilekhanAkAle'panayati yadi tatra kRmikAstayA na pravezitA iti / pattaM pamajiUNaM aMto vAhi~ saI tu papphoDe / kei puNa tiSNi vArA cauraMgula bhUmi paDaNabhayA / / 294 / / For Parts Only ~246~ Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [493] >> "niyukti : [294] + bhASyaM [174...] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||294|| bIbhopa- idAnIM tatpAtraka pAtrakesarikayA-mukhavastrikayA tisro vArA bAhyataH pramRjya saMpUrNAstato haste sthApayitvA'bhyantaraniyuktiH takhayo vArAH punaH samantataH 'saI tu paSphoDe' ti sakRd-ekAM vArAmadhomukhAM kRtvA bune prasphoTayet, evaM kecidAcAryAni . 292 WIvate, kecitpunarAcAryA evaM bhaNanti, yaduta tisro pArAH prasphoTanIyaM, etaduktaM bhavati ekA vArA pramRjya pazcAdadhomukha 295 vRttiH prasphovyate punarapi pramRjya prasphovyate 3, evaM tAstisro vArAH prasphoTanIyaM / taca pAtrakaM bhuSa upari kiyAhUre pratyupekSaNI- IbhA . 175. // 11 // yamityata Aha 'cauraMgula bhUmi' caturbhiraGgulabhuva upari dhArayitvA pratyupekSaNIyaM, mA bhUtpatanabhaGgabhayaM syAditi / eSa tAva tpratyUSasi vakhapAtrapratyupekSaNA ukkA, idAnImupadhi pAtrakaM ca pratyupekSya kimupadheH karttavyaM ka yA pAtrakaM sthApanIyamityata AhaciMTiadhaNadharaNe agaNI seNe ya daMDiyakkhobhe / uubahadharaNavaMdhaNa vAsAsu abaMdhaNA ThavaNA // 295 // | upadhiviNTikAnAM bandhanaM kartavyaM, 'dharaNa' ti pAtrakasya cAtmasamIye-AtmotsaGge dharaNa kAryam , anikSiptamityarthaH, kimartha punaretadeSaM kriyate ? yadupadhikA adhyate pAtrakamanikSiptaM kriyata iti?, ucyate, agaNi' ti 'agnibhayAt' pradIpanabhayAt stenakabhayAt daNDikakSobhAca etadevaM kriyate, kasmin punaH kAle kriyate kasmin punaH kAle etadevaM na kriyate ityata Aha-'uubaddha' pratubaddha ucyate zItakAla uSNakAlazca, tatra pAtrakadharaNamupadhezca bandhanaM karttavyaM, 'vAsAsu' tti varSAkAle 'abaMdhana' ti upadheravandhanaM kartavya-upadhirna badhyate, 'ThavaNa' tti pAtrakaM ca nikSipyate-ekadeze sthApyate, prayojanamupadhe hai| // 118 // rapAdhane pAtrakasya ca nikSepaNe vakSyati / idAnI bhASyakAro vyAkhyAnayannAharayatA mANa dharaNA upacaDhe nikkhiveja vaasaas| agaNIneNabhaeNa va rAyakvobhe virAhaNayA // 175 / / (bhA) RECANCER dIpa anukrama [493] nasurary.orm ~247~ Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [495] >> "niyukti: [295] + bhASyaM [175] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||295|| dIpa rajastrANasya bhAjanasya ca dharaNam-anikSepaNaM karttavyaM, kadA?-'RtuvaDhe zItoSNakAlayoH, varSAsu punarbhAjana nikSipede-14 kAnte, kimarthaM punarbhAjanasya utsaGge dharaNaM kriyate ! ata Aha-'agaNI agnibhayena-pradIpanakabhayena stenabhayena vA darAjakSobhena vA, mA bhUdAkulasya gRhRtaH palimanthenAtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA vA syAt // parigalamANA hIrena DahaNA bheyA taheva chakkAyA / gutto va sayaM Dajhe hIreja va jaM ca teNa viNA ||176||(bhaa hai ayAdikSobhe nirgacchata Akulasya aparivaddhA parigalati tatazca pariMgalamAnA kenacidapahiyate 'DahaNa' tti dahyeta vA hai avaddhA satI upadhiryAvad gRhyate, 'bheyA' iti Akulasya nirgacchato'nAsannaM pAtrakaM gRhNato 'bhedo vA' vinAzo vA bhvet| tatazca SaTakAyasyApi virAdhanA saMbhavati / 'guttoca sayaM Dajhe' saMmUDho vA upadhipAtragrahaNe svayaM dahyeta, stenakasaMkSobheca *sati upadhipAtrakamahaNacyAkSepeNa stenakaH-mlecchairapahiyate, 'jaM ca teNa viNa' tti yaca 'tena binA' upadhipAtrakAdinA | |pinA bhavati AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca tattadayasthameveti / Aha-punaH kiM kAraNaM varSAsu upadhirna badhyate pAtrakANi| vA nikSipyante ?, ucyatedIvAsAsu natthi agaNI neva ya teNA u daMDiyA satvA / teNa avaMdhaNa ThavaNA evaM paDilehaNA pAe ||177||(bhaa) varSAsu nAsti agnibhayaM nApi ca stenabhayaM, stenAzcAtra pallIpatikAdayo draSTavyAH, yatasta eva varSAsu pratibandhena nAgakacchantIti, daNDikA-anyarAjAno varSAsu svasthAstiSThanti, vigrahasya tasmin kAle'bhAvAt , atastena kAraNena 'abaMdhama si anukrama [495] REaranand S urary.au ~248~ Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [498] >> "niyukti: [296] + bhASyaM [177] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||296|| 494be // 119 // avandhanamupadheH 'ThavaNa' tti pAtrakaM ca pArthe nikSiptaM na kriyate api tu sthApyate-mucyate / evaM pratyupekSaNA pAtraviSayA pAtrakapratyu. pratipAditA, tatpratipAdanAcoktamupakaraNapratyupekSaNAdvAram, idAnIM sthaNDiladvArasvarUpapratipAdanAyAha bhA. 173 177 aNAvAyamasaMloe aNavAe ceva hoi saMloe / AvAyamasaMloe AvAe ceva saMloe // 296 // sthaNDilama'aNAvApamasaMloe' ti na ApAta:-abhyAgamaH svapakSaparapakSayoryatra sthaNDile tadanApAtaM, 'loka darzane' na saMloko-15 |tyu ni. na darzanaM chatratvAdyatra sthaMDile tadanAlokam, anApAtaM ca tadasalokaM ca anApAtAsa~lokaM eko bhedaH sthaNDilasya, tathA 296-297 'aNavAe ceva hoi saMloe' nApAtaH kasyacidyatra tadanApAtaM anApAtaM ca tatsalokaM ca-acchannaM ca, etaduktaM bhavati-18 yatra sa purISaM vyutsRjati tatra na kasyacidApAtaH kintu dUrasthitAH pazyanti AkAzatvAditi arya dvitIyo bhedaH, tathA'-18 nyadApAtamasaMlokam, ApAtaH yatra kazcidAgacchati asaMloka-channam ApAtaM ca tadasaMlokaM ca ApAtAsaMlokam, etaduktaM bhavati-ApAto'sti sAgArikANAmAsannA eva tiSThanti na ca vanAdivRtyAditirohitatyAdhutsRjantaM sAdhu pazyanti, eSa tRtIyo bhedaH, tathA'nyat-'AvAe ceva hoi saMloe' tti 'ApAtaH' abhyAgamaH kasyacidyatra 'saMlokA' saMdarzanaM yatra, tatra ApAtaM ca tatsaMlokaM ca ApAtasaMlokaM sAgArikAgamo bhavati dUrasthitAzca sAgArikAH pazyanti sAdhu byutsRjantaM, ayaM caturthaH / idAnI caturthameva tAvajhedaM vyAkhyAnayati, yatastadvyAkhyAne'nye vidhipratiSedharUpAH sujJAnA bhavantIti // // 119 // I tatthAvAyaM duvihaM sapakkhaparaparakhao ya NAyacaM / duvihaM hoi sapakkhe saMjaya taha saMjaINaM ca // 297 // dIpa anukrama [498] 3 ~249~ Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [499] .. "niyukti: [297] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||297|| dIpa tatrApAta sthaNDila dvividha' dviprakAraM vartate, kartha dvaividhyaM bhavatItyata Aha-'sapakkhaparakkhao ya nAyacaM tatra | svapakSA-saMyatavargaH parapakSaH--gRhasthAdiH, tatra svapakSapAtaM dvividhaM saMyatasvapakSApAtaM saMyatIsvapakSApAtaM ca / saMviggamasaMviggA saMviggamaNuSNaeyarA ceva / asaMviggAvi duvihA tappakkhiyaearA ceva // 298 // tatra ye te saMyatAste saMvinAzca asaMvignAca, ye te saMvinAste manojJA itare-amanojJAzca, asaMvignA api dvividhAH'tatpAkSikAH' saMvignapAkSikAH itare-asaMvijhapAkSikAH nirddharmA naiva zlAghante tapasvinastu ye nindanti / uktaH svapakSaH, idAnI parapakSa ucyatePAparapakvevi a duvihaM mANusa tericchioM ca nAyacaM / ekepi ativihaM purisitthinapuMsage yeva // 299 // parapakSe'pi ca duvihaM sthaNDilaM mAnuSApAta tiryagApAtaM ca jJAtavyaM, yattanmAnupApAtaM tatrividha-puruSApAtaM khyApAtaM napuMsakApAtaM ca, tiryagApAtamapi trividha-tiryaka puruSastiryakatrI tiryagnapuMsakam / purisAvAyaM tivihaM daMDia koDubie ya pAgaie / te soya'soyavAI emevisthI napuMsA ya // 30 // tatra puruSApAtaM trividhaM-'daNDikaH' rAjA 'kauTumbikaH' zreSThyAdiH 'prAkRtikaH' prakRtinAM madhye yaH, ayaM trividhaH | puruSaH, teSAmekaikastrayANAmapi puruSANAM zaucavAdI azaucavAdI ceti / 'emevitthI napuMsA ya' tti evameva daNDikakauTumbikamAkRtikarUpAH zaucAzaucavAdinaH khInapuMsakA jJAtavyA ebhibhaidaibhinnAH / idAnI manuSyANAM madhye dvitIyaM parapakSabhedaM pratipAdayannAha anukrama [499] REaratinidha Kharary.org ~250~ Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [503] .. "niyukti: [301] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||301|| dIpa zrIopa- ee ceva vibhAgA paratitthINaMpi hoi maNuyANaM / tiriANapi vibhAgA ao paraM kittaissAmi // 301 // sthaNDilamaniyuktiH eta eva 'vibhAgA' bhedA daNDikakauTumbikaprAkRtikazIcavAdyazIcavAdirUpAH paratIthikAnAmapi bhavanti manuSyANAM,tyupekSA ni. droNIyA 298-303 idAnI tirazcAmapi 'vibhAgAn' bhedAnataH paraM 'kItayiSyAmi' prtipaadyaamiityrthH| vRttiH | dittAdittA tiriA jahaNNamukkosamajjhimA tivihA / emevitthinapuMsA duguMchiaguMchiA neyaa|| 302 // // 120 // dvividhAstiryaco-dRptAzcAdRptAzca-mArakAzcAmArakAzceti, punarekaikAstrividhA dIptA adIptAzca ya uktAste jaghanyA utkRSTA madhyamAJca, tatra jaghanyA mUlyamaGgIkRtya meNDakAdayaH, utkRSTA hastyazvAdayaH madhyamA gvaadyH| 'emevitthi napuMsA' ye te dIptA adIptAzca te sarva eva prAgvat striyaH puruSA napuMsakAzceti, te ca punaH sarva eva 'jugupsitAH' ninditAH RI'ajugupsitAH' aninditA jnyeyaaH| tatrateSAM bhedAnAM madhye keSAmApAte sati gamanaM karttavyamityata Aha gamaNa maNuNNe iyare vilahAyaraNaMmi hoi ahigaraNaM / pauradavakaraNa daTTha kusIla seha'NNahAbhAvo // 303 // manojJAnAmApAto yatra sthaNDile tatra gamanaM kartavyaM, 'iyare' ti amanojJAsteSAmApAte gamanaM na karttavyaM, yataH 'vitahAyaraNami hoti ahigaraNa'ti vitathAcaraNam-anyasAmAcAryA AcaraNaM tasmin sati zikSakANAM paraspara svasAmAcArI-181 // 12 // pakSapAtena rATibhavati tatazcAdhikaraNaM bhavati / tathA kuzIlApAte'pi na gantavyaM yataH 'pauradavakaraNa dahu~' pracureNa draveNa zIcakaraNakriyAmuccholanayA raSTA kuzIlAnAm-asaMvinAnAM saMbandhinI punazca sehAdInAmanyathA bhAvobhavet, yadutate zuca anukrama [503] / RERahuba ~251~ Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [505] .. "niyukti: [303] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||303|| -5-15 3 dIpa yo na tvasmatsAdhavaH tasmAdeta eva zobhanAH pUjyAzceti tanmadhye yAnti, saMyatApAte'yaM doSaH, saMyatInAM tvApAtamekAntenaiva varjanIyaM / adhunA parapakSamAnuSApAtadoSAn darzayannAha8 jattha'mhe vacAmo jattha ya Ayaraha nAhavaggoNe / paribhava kAmemANA saMkeyagadinnayA vAvi // 304 // K tatpuruSA evamAhuH yaduta-yayaiva dizA purISavyutsarjanArtha vayaM brajAmaH yatra cAcarati-sajJAvyutsRjanaM karoti naH-asma dIyo jJAtivargaH-svajanayoSidvargaH tayaiva dizA ete'pi vrajanti, tatazcaite paribhavamasmAkaM kurvanti, 'kAmemANa' tti nUna-18 mete 'kAmayanti' abhilapanti striyaM tena tatra prayAnti, saMketagadinnaA vASi' dattasabbettA vA tena khyApAte prajanti / / hai ete ca doSAH dava appa kalusa asaI avapaNapaDisehavipparINAmo / saMkAIyA dosA paMDisthi gahe ya jaM ca'NNaM // 305 // 3. kadAcivamalpa bhavati tata uDDAhAdi kalusaM'ti kaluSaMvA udakaM bhavati, 'asaI ti abhAvo vA dravasya bhavati, tatazcaite doSAH-avarNa:-azlAghA pravacane bhavati, pradhAno vA kazcidRSTvA pratiSedhaM bhikSAdeH karoti, vipariNAmo vA' kasyacidabhinavazrAvasya, zakkAdayazca doSAH paNDakakhIviSayA bhavanti, 'gahie jaM ca'NaM'ti paNDakastrIbhyAM balAhahItasya | | yaccAnyadAkarSaNoDAhAdi bhavati sa ca dossH| adhunA tiryagApAtadoSaM darzayannAha AhaNaNAI ditte garahiatiriema saMkamAIyA / emeva ya saMloe tirie bajetu maNupANaM // 306 // isatiryagApAte-mAraNakatirthagApAte AhananAdidoSAH, AdigrahaNAnakSaNadoSazca markaTAdikRtaH, garhiteSu-gardabhyAdiSu anukrama [505] CRACTERA mo. 21 ~252~ Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [508] .. "niyukti: [306] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata droNIyA gAthAMka ni/bhA/pra ||306|| dIpa jIogha- tiryakSu maithunAzaGkAdyAH, AdigrahaNAnimzaGkameva vA bhavati / evaM tAvadete ApAtadoSA uktAH, 'emeva ya saMloe' sthaNDilapa evameva saMloke'pi 'manuSyANAM' manuSyasaMbandhini doSA draSTavyAH, kintu 'tirie bajetu'tti tirazco muktvA, etaduktaMgatyupa.ni. bhavati-tiryasaMloke na kazciddoSo bhavatIti / idAnIM saMloke doSAneva darzayannAha 304-309 vRttiH | kalusadave asaI ya va purisAloe havaMti dosA u / paMDitthImuvi ee khaddhe veuvi mucchA ya // 307 // // 12 // kaluSe drave sati 'asati' abhAve vA dravasya puruSAloke puruSo yatra sthitaH pazyati, paNDakakhIjanitAzca zaGkAdoSAH pUrvoktAH tathA 'khaddhe' bRhatpramANe sephe 'viuvitti vikriyAmApanne zephe dRSTvA sati paNDakasya striyA vA mUrchA anurAgo bhavati / uktaM caturthasthaNDilamApAtasaMlokarUpam , idAnI tRtIyamApAtAsaMlokarUpamucyate, tatrAha AvAyadosa tahae piie saMlopao bhave dosA / te dovi nadhi paDhame tahi gamaNaM tatthimA merA // 308 // tRtIyaM sthaNDilaM yadyapyasaMloka tathA'pyApAtadoSeNa duSTaM vartate / uktaM tRtIyam , idAnI dvitIyamanApAtasaMlokarUpa-16 mucyate, tatrAha-'biie saMloyao bhave dosA' dvitIye yadyapyApAtadoSo nAsti tathApi saMlokato bhavati doSaH, uktaM dvitIyaM | sthaNDilaM, idAnIM prathamamanApAtamasaMlokamucyate, tatrAha-'te dovi natthi paDhameM' te doSA ApAtajanitAH saMlokajani-1* 4 tAzca na santi prathame sthaNDile'tastatraiva gamanaM karttavyaM, tatra ceyaM 'merA maryAdA vakSyamANA iyaM nItiriti // tatra yaduktaM prathamasthaNDile gacchatAmiyaM merA sA'bhidhIyatekAlamakAle saSNA kAlo taiyAi sesayamakAlo / paDhamA porisi Apuccha paanngmpuphiy'pnndisiN||309|| anukrama [508] // 12 // ~253 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [511] .. "niyukti: [309] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||309|| dIpa / tatraikA kAle sajJA bhavati anyA'kAle sajJA bhavati, kAlo tatiyAe'tti 'kAlaH' samjJAkAlaH tRtIyAyAM pauruSyAM bhavati sesayamakAlo tti zeSakAle yA samJA bhavati sA'kAlasamjhetyucyate, padamaporisi'tti tatrAkAlasajJA prathamapauruSyAM yadi bhavati tataH 'Apuccha pANagatti ApRcchaya sAdhUna, etaduktaM bhavati-sAdhUnevamasAvApRcchati yaduta-bhavatAM kiM kazciccamaNabhUmi yAsyati na vA ? iti, punaH 'pANaga'tti tadanurUpaM pAnakamAnayati, kiMviziSTam ?-'apuSpita' tarikArahitaM yena svacchatayA udakadhAntirbhavati, 'aNNadisaM'ti anyayA pattanasya dizA udakaM gRhyate anyayA ca dizA camaNabhUmi prayAti yena sAgArikAzaGkA na bhavati yadutaite kAJjikena zaucaM kurvanti // aharegagahaNa jaggAhieNa Aloa pucchiuM gamache / esA u akAlaMmI aNahiMDia hiMDiA kaalo||31|| | atirikta ca tatpAna gRhyate kadAcidanyasAdho kArya bhavet sAgArikapurastAdvA uccholanAdi kriyate / 'uggAhieNa'-11 ti udAhitena-pAtrabandhabaddhena pAtrake ga samAnIya guptaM sat 'Aloe'tti AnIyAcAryasya tadAlocyate, 'pucchiu~ garache'|tti punastamevAcArya pRSTvA cakamaNikayA gacchati, iyamakAle saJjJA akAlasamzetyarthaH ahiNDitAnAM satAM bhavati, kAlasajJA punarhiNDitAnAM-bhikSATanakAlasyottarakAlaM bhuktvA yA bhavati sA kAlasamjJA bhavati / anye tvAH- aNahiM|Diya hiMDiyAkAlo tti ahiNDitAnAmarthapauruSIkaraNottarakAle yakA bhavati sA kAlasajhaiva, tathA hiNDitAnAM bhikSAbhramaNabhojanottarakAlaM yA bhavati sA'pi kAlasamjJocyate / bhuktvottarakAlaM yA sajJA bhavati tatra kiM kRtvA kathaM vA gamyate / ityata Aha 256*3495452%25 anukrama [511] HARERucatunt ~254~ Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [513] .. "niyukti: [311] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [24... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 122 // kappeUNaM pAe ekekassa u duve paDiggahae / dAuM do do gacche tiNhaTTa davaM tu ghettUNaM // 311 // sthaNDilaprapAtrakANi kalpayitvA pattAI teppiUNa ityarthaH punarekaikasya sAdhoH patahadayaM dattvA, etaduktaM bhavati-yo'sau tiSThati |tyupe. ni. sAdhustasya AtmIya eva ekaH patanaho dvitIyaM tu patanahaM yo'sau sAdhuzcamaNabhUmi prayAti sa samarpayitvA brajati ata210-313 ekaikasya dvau dvau patagrahI bhavataH / 'do do gacche'tti dvau dvau gacchataH naikaiko gacchati, tatra ca 'tiNhaha davaM ca ghettUNa' trayANAM sAdhUnAmarthe yAvadudakaM bhavati tAvanmAtraM tau gRhItvA brjtH| te ca kathaM gacchanti ? ata Aha ajugaliA aturaMtA vikahArahiA vayaMti paDhamaM tu / nisiina DagalagaNaM AvaDaNaM vaccamAsaja // 312 // | na yugalitAH-samazreNisthA brajanti kintu ayugalitAH atvaramANA vikathArahitAzca brajanti, tatazcamaNabhuvaM prApya prathamaM 'niSIdayitvA upavizya DagalakAnAM-adhiSThAnamobhchanArthamiSTakAkhaNDakAnAM laghupASANakAnAM vA grahaNaM karoti, AvaDaNaM'ti prasphoTanaM teSAM DagalakAnAM karoti, kadAcittatra pipIlikAdi syAt , teSAM ca grahaNe kiM pramANamata Aha'vacamAsaja' purISamajhIkRtya, zlathaM kaThinaM vA vijJAya purISaM tatastadanurUpANi DagalakAni gRhNAti, tato DagalakAni gRhItvA sacchAyasthaNDile upavizati / kIDaze ityata AhaaNAvAyamasaMloe, parastaNuvaghAie / same ajhusire yAvi, acirakAlakayaMmi a // 313 // // 12 // anApAtaH asaMlokazca parasya yasmin tadanApAtAsaMlokaM sthaNDilaM lokasya, tathA 'aNuvaghAie'tti upaghAtazca yatra nA bhavati uDDAhAdi tasminnanupAtike, tathA samaM yatra luThanaM na bhavati, luThane sthaNDile AtmapatanabhayaM purISaM ca mukta kIdi ANCCCAM dIpa anukrama [513] ~255~ Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [514] >> "niyukti: [313] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [25 . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||313|| dIpa kAdIMcUrNayati tathA 'amusire yAviti yattRNAdicchannaM na bhavati, tatra hi vRzcikAdirAgatya dazati kITakAdi vA 8 plAnyate, 'acirakAlakayaMmi yatti acirakAlakRtaM tasminneva dvimAsike Rtau yadamyAdinA prAzukIkRtaM tasmin / / vitthipaNe varamogAde, nAsapaNe bilvjjie| tasapANabIyarahie, uccArAINi vosire // 314 // ___ tathA vistIrNe, tatra vistIrNa jaghanyena hastapramANaM caturasramutkRSTena cakravAvAsanikApramANaM dvAdazayojanamiti gamyate, tasmin , 'dUramogADhesi dUramadho'vagAhya ANyAditApena prAzukIkRtaM jaghanyena catvAryaGgalAni adhaH, 'nAsaNNe'tti tatrAsaNNaM dvividhaM dabAsaNaM bhAvAsaNaM ca, bhAvAsannaM aNahiyAsao ativegeNa AsapaNe ceva bosiraha, davAsaNaM dhavalagaraArAmAINaM AsaNNe bosirai, na AsannaM anAsanna-yadravyAsanna bhAvAsannaM vA na bhavati tasmin vyutsRjati, tathA 'bilarjite bilAdirahite sthaNDile vyutsRjati, tathA basaprANavIjarahitayovyutsRjatIti, etasmin dazadoSarahite| sthaNDile sati uccArAdIni dhyutsRjet / idAnImekAdisaMyogena yAvanti sthaNDilAni bhavanti tAvanti pratipAdayannAha egadugatigacaukagapaMcagachasanaTThanavagadasagehiM / saMjogA kAyavA bhaMgasahassaM canadhIsaM // 315 // ekadvitricatuSpazcaSaTsaptASTanabadazakaiH saMyogAH kartavyAH, tatazca sarvaire bhiniSpanna bhaGgakasahasraM caturviMzatyuttaraM bhavati / idAnI bhASyakAra etAnyeva sthaNDilapadAni vyAkhyAnayati, tatrAdyamanApAtAsaMlokaM vyAkhyAtameva, idAnImanupAtikapadacyAcikhyAsayA''ha- . AyApavayaNasaMjamativihamugdhAimaM tu nAyacaM ArAma vacca agaNI piTTaNa asuI ya annattha // 178 // (bhA.) SSCRIBE anukrama [514] + JAMEmiratinidh * atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIka pustake sA mudritA asti ~256~ Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [519] >> "niyukti: [315] + bhASyaM [178] + prakSepaM [25... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa niyukti prata gAthAMka ni/bhA/pra ||315|| droNIyA vRttiH // 12 // aupadhAtika trividha jJAtavya-AtmIpaghAtika pravacanaupaghAtika saMyamaupaghAtika ca, tatrAtmaupacAtika ka bhavatItyata sthaNDilapaAha-ArAme-ArAmAdI vyutsRjataH, pravacanaupaghAtikaM ca ka bhavatItyata Aha-vicca' varSo-gUthaM tatkarIce vyutsRjataH, tyupe ni. saMyamIpapAtikaM ca ka bhavatItyata Aha-'agaNI' agniH sa yatra prajvAlyate, etacca yathAsakSena yojanIyaM / kathamAtmopa- 214-315 ghAtAdi bhavatItyata Aha-yathAsaGghavena 'piTTaNa asuI ya annattha' ArAme vyutsRjataH piTTaNaM-tADanaM bhavati, parcaH karIpezAmA cyutsRjato'zucirayamiti loka evaM saMbhAvayati, aGgAradahanabhUmau vyutsRjataH so'GgAradAhakaH 'aNNattha'tti anyatrAGgA 180 rArthaM prajvAlayati tatazca saMyamopaghAta iti, yatazcaite doSA bhavanti ato'nupAtike sthaNDile vyutsRjanIyamiti / anupa-IN ghAtikaM gatam , idAnIM 'sametti vyAkhyAnayannAhavisama paloTTaNa AyA iyarassa palohaNami chkaayaa| musiraMmi vicchugAI ubhapakamaNe tsaaiiyaa||179||(bhaa0) / viSame sthaNDile byutsRjataH praluThanaM sAdhoreva bhavati tatazcAtmavirAdhanA, 'ubhaya'tti mUtrapurISaM tadAkramaNena trasAdayo |virAdhyante tatazca saMyamopaghAto bhavati, 'itarassa'tti itarayoH kAyikApurISayoH praluThane sati SaT kAyA virAdhyante, tataH same vyutsRjanIyam / sametti gayaM, 'ajjhusiritti vyAkhyAyate, tavAha-'musiraMmi vicchugAI' jhusiraM palAlAdicchanne tatra vyutsRjato vRzcikAdibhakSaNaM saMbhavati tatazcAtmavirAdhanA, 'ubhaya'tti mUtrapurISaM tadAkramaNena trasAdayo virAdhyante // 12 // tatazca saMyamopaghAto bhavati tato'zuSire vyutsRjanIyaM, dvAram / idAnIM 'acirakAlakayaMmi yatti vyAkhyAyateje jaMmi umiya kayA payAvaNAIhi thaMDilA te u| hotiyaraMmicirakayA vAsA vucchepa bArasagaM // 180 // (bhA0) dIpa anukrama [519] SHRESTHA For P OW asurary.com ~257~ Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [521] .- "niyukti: [315...] + bhASyaM [180] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||180|| yAni yasmin Rtau-zItakAlAdau pratApanAdibhiH-agniprajvAlanAdibhiH sthaNDilAni kRtAni tasminneva ca Rtau| sthaNDilAnyacicAni bhavanti, tAni sthaNDilAni itarasmin-anantaraRtau cirakRtAni mizrIbhUtAni cAyogyAni bhavanti / 'vAsA vuccheya yArasagaM ti yasmin pradeze eka varSAkAlaM grAma uSitaH, sa ca pradezo 'dAdaza' dvAdaza varSANi dra yAvatsthaNDilaM bhavati, yatra tu punarvarSAmAtramuSito grAmastatra bhavatyeva sthaNDila dvAdaza varSANIti / idAnIM 'vicchiNNa' ti vyAkhyAnayanAha| hatthAyAma caurassa jahaNaM joyaNe vikkiyaraM / cauraMgulappamANaM jahaSaNayaM dUramogAda // 181 // (bhA.) vistIrNa dvidhA-jaghanyamutkRSTaM ca, tatra jaghanyaM hastAyAma caturanaM ca jaghanyato vistIrNa sthaNDilaM, 'joyaNe bichaka iyaraMti itarad-utkRSTaM vistIrNa yojanAnAM dviSaTTA, dvAdazayojanavistIrNamityarthaH / vitthiNNetti garya, idAnIM 'dUramo-16 gADhe'tti vyAkhyAyate, taha-'caturaMgulappamANaM catvAryaGgalAni bhuvo'dho yadavagADhaM tajaghanyato dUramogADhamucyate, madhyamamutkRSTaM ca caturNAmaGgalAnAmadhastAdvijJeyamiti / dvAram / AsannaM vyAkhyAyate, tatrAha davAsaNNaM bhavaNAiyANa tahiyaM tu saMjamAyAe / AyApavayaNasaMjamadosA puNa bhAvaAsapaNe // 182 // (bhA0) -II Asanna dvividha-dravyato bhAvataca, tatra dravyAsannaM bhavanAdInAmAsanne vyutsRjato dravyAsannaM bhavati, tatra saMyamAtmopa ghAto bhavati, tatra ca saMyamopaghAta evaM bhavati-sa gRhapatistatpurISaM sAdhuvyutsRSTaM kenacitkarmakareNAnyatra tyAjayati tatazca hai| tatpradezavilepane hastaprakSAlane ca saMyamopaghAto bhavati, AtmopaghAtazca sa gRhapatI ruSTaH san kadAcittADayati tatazcAtmo dIpa 492 SAX anukrama [521] ~258~ Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [523] .- "niyukti: [315...] + bhASyaM [182] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||182|| zrIodha- paghAta iti, tasmAdravyAsanne na vyutsRjanIyaM / idAnIM bhAvAsanna pratipAdayannAha-'AyApavayaNa'tti AtmapravacanasaMyamopa- sthaNDilapraniyuktiHhAghAtadoSA bhAvAsane bhavanti, kathaM ?, sa hi sAdhuranyayogavyAvRttastAvadAste yAvadatIva bhAvAsannaH saMjAtaH, tatazca tvarita ityupe bhA. droNIyA prayAti, punazca kenacinopalakSya bhAvAsanA dharmapracchanavyAjenArddhapatha eva dhRtaH tatazca tasya purISavegaM dhArayata Atmo-181-18 paghAto bhavati, athArddhapatha eva vyutsRjati tatazca pravacanopaghAto bhavati, saMyamopaghAto'pi tatraivApratyupekSitasthaNDile| // 12 // vyutsRjato bhavali, tasmAdanAgatameva gamane pravartate / idAnI bilavarjita vyAkhyAyate, tatrAha hoti pile do dosA tasaima bIesu vAvi te cev| saMjogao adosA mUlagamA hoti svisesaa||183||(bhaa0) kA bilapradeze vyutsRjato doSadvayaM bhavati-AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca, dAraM / idAnIM "tasapANabIyarahiya"ti 18| vyAkhyAyate, tatrAha-'tasesu pIesu cAvi te ceva' baseSu vyutsRjataH saMyamavirAdhanA''tmavirAdhanA ca bhavati, bIjeSu ca divyutsRjatasta eva doSA bhavanti-AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca, tatrAtmavirAdhanA gokSurakaprabhRtInAmupari vyutsRjato| bhavati, saMyamavirAdhanA tathaiveti, dAraM / evaM tAvadekaikadoSaduSTa sthaNDilamuktam , idAnI dvitIyAdisaMyogena doSaduSTatAM pratilApAdayannAha-'saMjogao ya' saMyogato-vyAdidoSasaMbandhena 'mUlagamAt' mUladoSabhedAtsakAzAt 'savizeSAH dviguNatarA-1 haidayo dopA bhavanti, mUlabhede tAvadApAtasaMlokadoSaduSTatA tathA'nyastatraiva yadhupaghAtadoSo bhavati tato dvidoSasaMyogataH savizeSA doSA bhavanti / evaM doSatrayAdisaMyogataH savizeSA adhikA ekaikasmin sthaNDile jJeyA iti / idAnIM tasmin | doparahite sthaNDile prAptasya yo vidhiH sa ucyate dIpa anukrama [523] ~259~ Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||183 || dIpa anukrama [ 524 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [524] "niryukti: [316] + bhASyaM [183] + prakSepaM [25..." F --> pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH | disipavaNagAmasUriyachAyAe~ pamajiUNa tikkhutto| jassoggahotti kAUNa vosire AyamejA vA / / 316 / / / tena sAdhunA sajJAnyutsRjatA 'disa'tti uttarAyAM dizi pUrvAyAM ca na pRSThe dAtavyaM, lokavirodhAt, tathA pavanagrAmasUryANAM ca pRSThaM dattvA na vyutsRjanIyaM, lokavirodhAdeva, tathA chAyAyAM pramArjayitvA 'tikkhutto'tti timro bArAH pramArjayitvA taMtra vyutsRjanIyaM,' jassogga ho'tti yasyAyamavagrahastenAnujJAtavya ityevaM kRtvA vyutsRjanIyaM 'AyamejjA vA' nirlepanaM cApAne evameva kuryAt, yaduta sthaNDile'nujJApayitvA ceti / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - uttarapuvA pujjA jammAeN nisiyarA ahivaDati / ghANA'risA ya pavaNe sUripagAme avaNNo u // 184 // bhA0) uttarA dik pUrvA ca kila loke dve api pUjye, tatazca tayoH pRSThaM na dAtavyaM, 'jammAe nisiyarA abhiva Mti ' yAmyA-dakSiNA dik tasyAM ca rAtrau pRSThaM na dAtavyaM, kimityetadevam ?, ucyate, rAtrau nizAcarAH pizAcAdayaH 'abhi pataMti 'tti abhimukhA Agacchanti, etaduktaM bhavati - rAtrau dakSiNAyA diza uttarAyAM dizi devAH prayAnti (iti) loke zrutiH, tatazca tatra pRSThaM na dAtavyaM, prayacchato lokavirodho bhavati, ghANArisA ya pavaNe'tti pavanasya ca pRSThaM yadi dIyate tato ghrANAzAMsi bhavanti, sUryagrAmayozca pRSThapradAne avarNaH-ayazo bhavati / idAnIM 'chAyAeM'tti vyAkhyAnayannAha - saMsantaggahaNI puNa chAyAe niggayANa bosira / chAyAsai uNhaMbhivi vosiria muhuttamaM ciTThe // 185 // (bhA0) 'saMsagrahaNa:' kRmisaMsaktodara ityarthaH yadyasau sAdhurbhavet tato. vRkSacchAyAyAM nirgatAyAM vyutsRjati, atha chAyA na bhavati tatazca vyutsRjya muharttamAtraM tiSThed yena te kRmayaH svayameva pariNamanti / kiM cAsau karotItyata Aha For Penal Use On ~260~ Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [528] >> "niyukti: [317] + bhASyaM [185] + prakSepaM [25... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||185|| zrIopaniyuktiH droNIyA vRttiH ba // 12 // dIpa uvagaraNaM vAme jarugaMmi mattaM ca dAhiNe hatthe / tattha'nattha va puMche tihi AyamaNaM adUraMmi // 317 // | sisthaNDilapra'upakaraNaM' rajoharaNadaNDakAdi vAme Urau sthApayati, mAtrakaM ca dakSiNe haste karoti, proJchanaM ca apAnasya tatrAnyatra vA kAtyupe ni. 316-319 karoti, yadi kaThinaM purISaM tatastatraiva proJchayati, atha zlathaM tato'nyatra, tihi AyamaNaM ti tribhizculukairnirlepanaM karoti, bhA. 184|'adUraMmi'tti sthaNDilasyAsannapradeze nirlepanIyamiti / idAnIM sthaNDilayatanocyate, tatrAha 185 paDhamAsai amaNugneyarANa gihiyANa vAvi aaloe| patteyamatta kurukuya davaM ca paraM mihatthesu // 318 // / prathamasya-anApAtAsaMlokarUpasya 'asati' abhAve athavA prathamasya-saMvignasamanojJApAtasthaNDilasyAsati ka gantavyamata Aha-'amaNuNNa tti amanojJAnAmApAte sthaNDile gamyate, 'itarANa'tti kuzIlAnAM saMvignapAkSikANAmasaMvignapAkSikANAM cApAtasthaNDile gantavyaM, eteSAM cAnantaroditAnAM sarveSAmevamarthamAloko nopAtto yataste dUrasthitA nAbhogayantyeva / 'gihiyANa vAvi Aloetti tadabhAve gRhasthAloke sthaNDile gmyte| 'patteyamatta'tti pratyeka pratyekaM yAni mAtrakANi gRhItAni taiH pratyekamAtrakai 'kurukucA' pAdaprakSAlanAcamanarUpAM pracuradraveNa kurvanti, gihatyesuti gRhasthaviSaye Aloke[5 sati idaM pUrvoktaM kurukucAdi kurvantIti // 18| // 125 // teNa paraM purisANaM asoyavAINa vaca AvAyaM / itthinapuMsAloe paraMmuho kurukRyA sA ca // 319 // tataH paraM yadi gRhasthAlokaM nAsti sthaNDilaM tataH puruSANAmApAte tatrApyazaucavAdinAM braja ApAtasthaNDilaM / athAzI anukrama [528] REaratimax ~261 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [530] >> "niyukti: [319] + bhASyaM [185...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||319|| cavAdipuruSApAtasthaNDilaM nAsti tataH 'itthinapuMsAloe' strInapuMsakAloke sthaNDile parAGmukho vyutsRjati kurukucA| ca saiva krtvyaa| tI teNa paraM AvAyaM purisearaidhiyANa tiriyANaM / tatthavi apariharejA duguMchie dittacitte ya // 320 // HI tataH paraM tadabhAve sati pUrvoktasthANDilasya tirazcAM saMvandhino ye puruSA itare ca napuMsakAH khiyaH etessaamaapaatsthnnddile| vyutsRjanIyaM, 'tatthavi pati tatrApi-tirazcAMmadhye jugupsitA haptacittAzca pariharaNIyAH, yatastatrAtmasaMyamopaghAto bhavati / / tatto itthinapuMsA tivihA tasthavi asoyavAIsu / tahiaMtu sahakaraNaM AulagamaNaM kurukuyA ya // 321 // NI tatastadabhAve strInapuMsakApAtasthaNDile gantavyaM, tatra strI trividhA-daNDikakauTumbikapAkRtabhedabhinnA, napuMsakamapi vividha-daNDikakauTumbikaprAkRtabhedabhinnaM, tatrApyazaucavAdinAmApAte vyutsRjanIya, Aha-vAdyAzaGkAdayastatra tadavasthA 3 haeva doSAH, ucyate, 'tahiyaM tu saddakaraNaM tatra sthANDile vrajan anyeSAmAzaGkAvinivRttyarthamuccaiH kAzitAdirUpaM zabda karoti parasparaM vA jalpanto vrajanti tataste gRhasthA nAzaGkAM-khyAdyabhilapaNarUpAM kurvate yataste prasabhaM prayAntIti, anAkula gamanaM vA karoti, ekatra militA gacchantItyarthaH, kurukucA ca pUrvavatkAryA / ukta sthaNDiladvAram, idAnImavaSTambhadvAraM 6 pratipAdayannAha adhocchinnA tasA pANA, paDilehA na sujjhii| tamhA haTTapahahassa, avaTuMbho na kappaI // 322 // avaSTambhaH stambhAdau na kartavyaH, yataH pratyupekSite'pi tatra pazcAdapi 'avyavacchinnAH' anavarataM trasAH prANA bhavanti, dIpa anukrama [530] SARERatantral ~262~ Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [533] .- "niyukti: [322] + bhASyaM [185] + prakSepaM [25... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||322|| droNIyA vRttiH // 12 // sthaNDilapratyupe ni. 321 avaSTambhapratyu.ni. 322-323 bhA. 186187 dIpa tatazca tatra pratyupekSaNA na zukhyati, 'lamhA hahapahavassa' hRSTo-nIrogaH prahRSTaH-samarthastaruNastasya evaMvidhasya sAdhoraba- embho 'na kalpate' noktaH / idAnIM ke te trasAH prANina ityetatpradarzanAyAha saMcara kuMthurahimalUyAvehe taheva dAlI a / gharakoiliA sappe visabhara uMdare sarahe / / 323 // tatrAvaSTamme-stambhAdI saMcaranti-prasarpanti, ke te!-kundhavaH-sattvA uddehikAca lUtA-koliyakaH taskRto vedho-bhakSaNa| bhavati, tathA ca dAlI-rAjirbhavati tasyAM ca vRzcikAderAzrayo bhavati, tathA 'gRhakokilikA' gharolikA upariSTAnmUtra- yati, tanmUtreNa copaghAto bhavati cakSuSaH, sarpo vA tatrAzrito bhavet , vizvambharo jIvavizeSa uMduro vA bhavet , 'saraTa kakalAzaH, sa ca dazanAdi karoti / idAnI bhASyakAro vyAkhyAnayajJAhasaMcAragA cauddisi purvi paDilehievi annati / uddehi mUla paDaNe cirAhaNAM tadubhae bheo||186|| (bhA0) ___'saJcArakAH kundhyAdayaH pUrvoktAzcatasRSu dikSu tasminnavaSTambhe paribhramanti, pUrva pratyupekSite'pi tatra stambhAdAbavaSTambhe'nuyanti Agacchanti / dAraM / 'uddehitti kadAcidasau stambhAdiravaSTambho mUla uddehikAdibhakSitaH tatadhAvaSTambhaM kurvataH patati, punazca virAdhanA linubhae' bhavati Atmani saMyame ca bhedazca pAtrakAderbhavati / dAraM / lUyAicamaDhaNA saMjamaMmi ApAe bicchugAiyA / evaM gharakoiliA ahiuNdursrddmaaiisu||187|| (bhA0) lUtAdicamaDhane-mardane saMyame-saMyamaviSayA virAdhanA bhavati, AtmavirAdhanA ca vRzcikAdibhiH kriyate / evaM gRhako-15 likA (ahi) undarasaraDAdiviSayA saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca bhavati / ukta utsargaH, idAnImapavAda ucyate anukrama [533] 4%954 // 126 // ~263 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [537] >> "niyukti: [324] + bhASyaM [187] + prakSepaM [25... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||324|| alaraMtassa u pAsA gADhaM dukkhaMti tenn'vtttthbhe| saMjayapaTTI thaMbhe sela chuhAkuDDaviTTIe / / 324 // 'ataraMtassa' azaknuvato glAnAdeH pArthAni mATa-atyarthaM duHkhaMti tena kAraNenAvaSTambhaM kurSanti, ata aah-sNytpRsstthe| stambhe kA 'sela'tti pASANamaye stambhe sudhAmArthe kubye vAaSTambhaM kurvIta, upadhikAM viNTikAM vA kukhyAdI kRtvA tato'|vaSTambhaM karoti / uktamaSaSTambhadvAram , idAnIM mArgadvAra pratipAdayannAha paMthaM tu vaccamANA jugaMtaraM cakkhuNA va paDilehA / aidUracakkhupAe suhumatiricchaggaya na pehe // 325 // pathi prajan 'yugAntara yuga-caturhastapramANaM tanmAtrAntaraM cakSuSA pratyupekSeta, kiM kAraNaM !, yato'tidUracakSuHpAte sati / sUkSmAtimAtAna prANinaH 'na pehe' na pazyati, dUre dUre prhittvaackssussH| ___ acAsannanirohe dukkhaM bahuMpi pAyasaMharaNaM / chakAyavioramaNaM sarIra taha bhattapANe ya // 326 / / atyAsanne nirodha karoti cakSuSastato rASTravA'pi prANinAM duHkhena pAdasaMharaNaM, pAdaM prANini nipatantaM dhArayatItyarthaH, atisabhikRSTatyAcakSuSaH / 'chakAyavisaramaNati paTakAyAnAM virAghanaM bhavati, zarIravirAdhanAM tathA bhaktapAnavirAdhanAM karotIti / idAnImasyA para gAvAyAH pazcAI byAkhyAnayannAhauhamuho kaharaso avayakasaMto viyava skhamANo ya / vAtarakAe vahae tasetare saMjame dosA // 188||(bhaa.) amukho jan kathAsu barakA-sakA 'aksaksaMtoli pRSThato'bhimukhaM nirUpayan 'kyikkhamANo'tti vividha 64RDARY dIpa anukrama [537] o. 22 SaintairainRH ~264~ Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||326|| dIpa anukrama [ 540 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 540] * "niryuktiH [ 326 ] + bhASyaM [ 188] + prakSepaM [25... F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra - 41 / 1] mUlasUtra - [2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrI oghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 127 // sarvAsu dikSu pazyan sa evaMvidho bAdarakAyAnapi vyApAdayet 'setarAMzca' pRthivyAdIn sthAvarakAyAn, tatazca 'saMyame' saMyamaviSayA ete doSA bhavantIti / idAnIM zarIravirAdhanAM pratipAdayannAha - niravekkho vacato AvaDio khANukaMTavisamesu / paMcaNDa iMdiyANaM annataraM so virAhejA // 189 // ( bhA0 ) nirapekSo brajan ApatitaH san sthANukaNTakaviSameSu viSamam-unnataM teSvApatitaH paJcAnAmindriyANAM cakSurAdInAM anyatarat sa virAdhayet / idAnIM 'bhattapANe ya'tti avayavaM vyAkhyAnayannAha bhatte vA pANe vA AvaDiyapaDiyassa bhinnapAe vA / chakkAyavioramaNaM uDDAho appaNI hANI // 190 // (bhA0) ApatitazvAsI patitazca 2 tasya sAdhoH bhinne bhanne vA pAtrake sati bhakte vA projjhite pAnake vA tataH SaTkAyavyuparamaNaM bhavati, uDDAhazca bhavati Atmanazca 'hAniH' kSudhA bAdhanaM bhavati tataH punaH paTukAyavyuparamaNamuDDAhazca / dahi ghaya takaM payamaMbilaM va satthaM tasetarANa bhave / kharddhami ya jaNavAo bahuphoDo jaM ca parihANI // 191 // (bhA0) tAni gRhItAni kadAcidadhighRtata kapayaH kAJjikAni bhavanti, tatazca tAni zakhaM, keSAM ? - trasAnAmitareSAM ca pRthivyAdInAM bhavet, 'kharddhamiti pracure ca tatra bhake lokena dRSTe sati janApavAdo bhavati uDDAhaH, yaduta 'bahuphoDe 'tti bahubhakSakA eta iti, yA cAtmaparitApanikAdikA parihANiH sA ca bhavati / tathA pAtravirAdhanAyAM yAcanAdoSAn pradarzayannAhapattaM ca maggamANe haveja paMthe virAhaNA dubihA / duvihA ya bhave teNA parikamme suttaparihANI // 327 // For Pernal Use On ~265~ bhavaSTambhapra tyu. ni. 324 mArgapratyu. ni. 325326 bhA. 88-191 ni. 327 // 127 // rary or Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [144] >> "niyukti: [327] + bhASyaM [188] + prakSepaM [25... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||327|| pAtra cAnviSati sati grAmAdau bhavet pathi virAdhanA dvividhA-AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca, pathi stenAzca dvipra-II kArA bhavanti-upadhistenAH zarIrastenAzca, labdhe'pi kRcchrAtpAtrake tat parikarmayataH-taLyApAre lagnasya suutraarthprihaaniH|| esA paDilehaNavihI kahiA bhe dhIrapurisapannattA / saMjamaguNahagANaM niggaMdhANaM maharisINaM // 328 // / ___ ayaM ca pratyupekSaNAvidhiH kathito 'bhe' bhavatAM, kiMviziSTaH-dhIrapuruSaiH prajJaptaH' gaNadharaiHprarUpitaH, saMyamaguNairADyAnAM nimranthAnAM 'maharSINAM satyavAdinAM kathita iti // tathA evaM paDilehaNavihiM jujaMtA caraNakaraNamAuttA / sAhU khavaMti kamma aNegabhavasaciamaNataM // 329 / / etaM pratyupekSaNAvidhi 'yujantaH' kurvANAH caraNakaraNayogayuktAH santaH sAdhavaH kSapayanti karma, kiMviziSTam -'anekabhavasazcitam anakabhavopAttam 'anantam' anantakarmapudgalanivRttatvAttadanantamiti, anantAnAM vA bhavAnAM heturyapattadanantaM kSapayantIti / ukta mArgapratyupekSaNAdvAra, tatpratipAdanAccotaM pratyupekSaNAdvAramiti pratilekhanAdvAraM samApta / / idAnIM piNDadvArapratipAdanAyAhapiMDaM va esaNaM vA etto vocchaM gurUvaeseNaM / gavesaNagahaNaghAsesaNAe~ tivihAe visuddhaM // 330 // piNDaM vakSye eSaNAM ca, epaNA-gaveSaNA tAM ca ataH paraM vakSye, gurUpadezena na svamanISikayA, sA caiSaNA trividhA bhavati-gaveSaNaSaNA grahaNaiSaNA grAsaipaNA ceti, anayA trividhayA'pyeSaNayA vizuddhaH-zuciryaH piNDastaM vakSya iti yogH| 'yathoddezaM nirdeza' itinyAyAtprathama piNDameva vyAkhyAnayannAha dIpa anukrama [544] atra piNDadvArasya prarupaNA kriyate ~266~ Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||331 || dIpa anukrama [ 548 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 548 ] * - "niryukti: [ 331] + bhASyaM [ 188... ] + prakSepaM [25... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH FO bIoSa niryuktiH droNIyA vRttiH // 128 // BAJAS Education! firee forest cakao chakkao ya kAyo / nikkhevaM kAUNaM parUvaNA tassa kAyavA // 331 // tatra piNDanaM - piNDaH, 'piNDa saGghAte', piNDa ityasya padasya nikSepaH karttavyaH, sa ca nikSepakaJcatuSkakaH kriyate paGko vA, evaM nikSepaM kRtvA prarUpaNA - vyAkhyA tasyaiva piNDasya karttavyA // tatra catuSkakanikSepaM pratipAdayannAha-nAThavaNAfpaMDo piMDo ya bhAvapiMDo ya / eso khalu piMDassa u nikkhevo cauSviho hoi // 332 // nAmapiNDaH sthApanApiNDo dravyapiNDo bhAvapiNDazcetyeSa tAvaccatuSkako nikSepaH, yadA punaH kSetrapiNDaH kAlapiNDazca nikSipyate tadA'yameva SaTko vA bhavati, tatra nAmapiNDaH - piNDa iti nAma yasya sa nAmapiNDaH / taccagoNaM samayakathaM vA jaM vAvi haveja tadubharaNa kayaM / taM viMti nAmapiNDaM ThevaNApiMDaM ao vocchaM // 333 // taca nAma goNNaM bhavati yathA guDapiNDa iti, tathA'nyatsamayakRtaM bhavati, samaya:- siddhAntastena kRtaM yathA "se bhikkhU vA bhikkhuNI vA gAhAbaikuLa piMDavAyapaDiyAe paviDe samANe jaM jANejjA aMbapANagaM vA" ityAdi, yadyapyasau pAnakasya dravasvabhAvasya (kRte) praviSTastathA'pyasau piNDArthaM praviSTa ityucyate, eSa samaya siddhaH piNDaH, yadvA nAma bhavettadubhayena kRtaMlokalokottarakRtaM vA yannAma bhavet, yathA 'gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe pavidveNa piMDo caiva satugANaM kerao lar3ao guDApaMDo vA" tatra loke guDapiNDakaH guDapiNDaka evocyate, samaye'pyevameva piNDaka ucyate, evamevaM guNaviziSTaM sarvameva nAmapiNDaM bruvate, ata Urddha sthApanApiNDaM vakSya iti / akkhe varADa vA kaTTe polthe va citakamme vA / sambhAvamasambhAvA ThavaNApiMDaM vidyANAhi // 334 // atha piNDa viSayaka nikSepa AdiH varNanaM kriyate For Pale Only ~267~ pratilekhanA samAptiH ni. 1 328-329 * piNDanikSe paH ni. |330-334 // 128 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [551] .- "niyukti: [334] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||334|| sthApanA dvividhA-sadbhAvasthApanA asadbhAvasthApanA ceti, sAkSaviSayA sabhAvasthApanA asadbhAvasthApanA ca bhavati, kartha, badA eka evAkSaH piNDakalpanayA bujhyA kalpyate tadA'sadbhAvasthApanA, yatra punasta evAkSAkhiprabhRtaya ekatra sthApyante tadA sadbhAvasthApanA, evaM 'varATakeSu' kapardakeSu, tathA kASThakarmaNi veti, yadaikameva kASThaM piNDa eSa ityevaM | kalpyate tadA'saddhAvasthApanA, yadA tu ekatra bahUni militAni piNDatvena kalpyante tadA sadbhAvasthApanA, evaM 'puste| dhIulikAdI puttalikAdiSvapi evaM citrakarmaNyapi, yadaikacitrakarmaNi puttalapiNDa iti sthApyate tadA'samAvapiNDasthApanA yadA triprabhRti piNDabujhyA kalpyate tadA sadbhAvasthApanA, evaM sadbhAvapiNDamasahAyapiNDaM ca jAnIhi / idAnIM dravyapiNDasya zararIbhavyazarIravyatiriktasya pratipAdanAyAhativiho ya davapiMDo sacitto mIsao ya acitto / acitto ya dasaviho sacitto mIsao navahA // 335 // trividho dravyapiNDaH sacitto'ciso mizrazceti, tatra yo'sAvacittaH sa dazavidhaH sacitto navaprakAraH mizrazca navadhA // sAtatrAcittapiNDapratipAdanAyAha puDhavI AuchAe teuvAUSaNassaI ceva / yiatiacauro paMciMdiyA pa levo ya dasamo 7 // 336 // pRthivIkAyapiNDaH akAyapiNDatejaskAyapiNDaH vAyukAyapiNDaH vanaspatikAyapiNDaH dvIndriyapiNDaH zrIndrivapiNDa caturindriyapiNDaH pondriyapiNDaH pAtrakA lepapiNDaceti danamaH / evamayaM dazaprakAro'cittapiNDA, idAnIM yo'sau dIpa anukrama [551] SARERatani ~268~ Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||337|| dIpa anukrama [ 554 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [554 ] * "niryukti: [ 337] + bhASyaM [ 188... ] + prakSepaM [25... 0 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIoSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 129 // acittaH pRthivIkAyAdipiNDaH sa sacittapUrvako bhavatItikRtvA['taH ] sa eva prathamaM sacittaH pratipAdyate, tathopanyAso'pi sacittasyaiva prathamaM kRtaH, tathA yo'sau sacitto mizrazca ekaiko navaprakAra uktaH so'pyanenaiva krameNa vyAkhyAto bhavatItikRtvA pUrva sacittaM vyAkhyAnayannAha puDhavikAo tiviho saJcito mIsao ya acitto| sacitto puNa duviho nicchayavavahArio caiva // 337 // pRthivIkAyastrividhaH sacitto mizro'cittazca tatra sacitto dvividhaH- nizcayasacitto vyavahArasacittazca / nicchayao sacitto puDhavimahApadrayANa bahumajjhe / acittamIsavajjo seso vavahArasaccitto // 338 // nizcayataH sacittaH pRthivInAM ratnazarkarAprabhRtInAM saMbandhI yaH 'mahAparvatAnAM' himavadAdInAM ca 'bahumadhye' madhyadezabhAge / idAnIM vyavahArasa cittapratipAdanAyAha-acittavarjaH mizravarjazca, etaduktaM bhavati yo'citto na bhavati na ca mizraH vyavahArataH sacetana iti, sa cAraNyAdau bhavati yatra vA gomayAdi nAsti / uktaH sacittaH pRthivIkAyaH, idAnIM mizrapRthivIkArya pratipAdayannAha khIradumahe paMthe kaTTollA iMdhaNe va mIso y| porisi egadugatigaM bahughaNamajjhathove a // 339 // kSIradrumAH- udumbarAdayasteSAmadho yaH pRthivIkAyaH sa mizraH, te hi kSIradrumA madhurasvabhAvA bhavanti, pathi ca mizrapRthivIkAyaH, 'kaTTollo'tti halakRSTo yaH pRthivIkAyastatkSaNAdeva Ardrazca zuSkazca kacinmizrapRthivIkAyaH 'IghaNe'tti indhanaMgomayo bhavyate, tattha kumbhakAreNa sadravo ANio teNa milito saMto pRthivIkAyo mizro bhavati, kiyatkAlaM yAvad ? For Pernal Use Only ~ 269~ piNDanikSepaH ni. 335-339 // 129 // arr Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [556] .- "niyukti : [339] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata SACMk gAthAMka ni/bhA/pra ||339|| ata Aha-porisIegadugatirga' yathAsakna ca 'bahuiMdhaNamasidhaNathoviMdhaga' yadi bahu indhanaM svalpaH pRthivIkAyadastataH pauruSImAtraM yAvat mizro bhavati, madhye tu indhane arddhamindhanasya arddha pRthivIkAyasya yatra sa pauruSIdvitayaM yAvanmizrA svalpendhanastu pRthivIkAyaH pAruSItrayaM yAvanmizro bhavati / ukko mizrA, idAnImacitta ucyate, sa caivaM bhavati sI upahakhArakhate aggIloNUsavile nehe / vakaMtajoNieNaM paoyaNaM teNimaM hoti // 340 // | zItazastrAbhihataH uSNazastrAbhihitaH kSAraH-tilakSArAdistenAbhihato yaH kSatrazastreNAbhihataH, kSatra-karISavizeSaH, agni-18 zastrAbhihataH lavaNazastrAbhihataH (avazyAyazastrAbhihitaH) kAJjikazastrAbhihataH, snehena-ghRtAdinA zastreNAbhihataH san yo vyutkrAntayonikA, athavA 'vikatajoNievi ya kecitpaThanti, tatrAyamartha:-nyutkrAntA-apagatA yoniH svayameva yasya |4|| pRthivIkAyasya tena ca 'idaM vakSyamANaM prayojanaM bhavati / kiM tatprayojanamityata Aha | avaraddhiga visabaMdhe lavaNeNa va surabhiuvalaeNaM ca / acittassa u gahaNaM paoyaNaM hoi jaM ca'naM // 341 // -1| da avaraddhigA-lUtA phoDiA tasyAM lUtAsphoTikAyAmutthitAyAM dAhopazamArthamacetanena pRthivIkAyena paripekaH kriyate, yadivA avaraddhigA-sarpadaMzastasmin pariSekAdi kriyate, daMze viSe vA patite sati tayA'cetanayA mRttikayA bandho dIyate, lavaNena vA prayojanamaSitena bhavati, 'surahitovalaeNaM vatti gandhArohakeNApi kizcitprayojanaM bhavatyAmAdau, ebhiH prayojanaracetanasya pRthivIkAyasya grahaNaM bhavati-prayojanaM bhavati / idaM ca vakSyamANalakSaNamanyat dIpa anukrama [556] JAATEucatunni ~270~ Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [559] >> "niyukti : [342] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||342|| zrImaoya-10 ThANamisIpatupaTTaNa pacArAINi ceca ussggo| ghaTTagaDagalagalevo emAi poSaNaM bahahA // 342 // piNDanikSe. niyuktiH paH ni. sthAna-kAyotsargaH so'cetane pRthivIkAye kriyate niSIdanam-upavezanaM tvagvarttanaM-nimajjanaM ca kriyate uccArAdInAM 340-345 botsargaH kriyate, 'ghaTTaga'tti paTTakaH-pASANakA yena pAtra lepitaM sat ghRSyate, tathA DagalakAH apAmaprochanArthaM lepakaca vRttiH | pAtrakANAM, evamAdi prayojanamacittema pRthivIkAyena bhavati / uktaH pRthivIkAyaH, idAnImakAya ucyate, asAvapi vividhaH // 13 // sacittamizrAcittabhedaH, tatra sacittapratipAdanAyAha ghaNajadahIghaNavalayA karagasamupahANa bahumajjhe / aha nicchayasacitto vavahAranayassa agaDAiM // 343 // te ghanodadhayo ratnaprabhApRthivyAdInAM ghanavalayAmi ca karakAzca eteSu nizcayataH sacitto'pkAyaH samudrabahumadhye-madhyapradeze drahamadhye ca nizcayasacetanaH, vyavahAranavasya punaragaDAdau-kRpAdau yo'pkAyaH sa vyavahArataH sacisaH / idAnIM mizrapratipAdanAyAha usiNodagamaNuvatte daMDe vAse ya paDiamette ya / mottUNAesatigaM cAulaudagaM bahupasannaM // 344 // uSNodakamanadvRtte daNDe minaM bhavati, tatva mAjhe jIvasaMghAo piMDIbhUo acchai pacchA ubatte so pariNamai, so jAva 8 // 130 // pariNamada tAva mIso, vAse ya paDiyamise-varSe ca patitamAtre mizro bhavatyakAyaH, tamdulodake vyavasthA kA , taducyate, TA 'motUNa'ityAdi, tadapi mizra bahu prasannaM sadacetana bhavati AdezatritayaM muktvA tadanekAntAn ||ke ca te AdezAH thAesatigaM dudha vindUtaha cAulA na sijasaMti / mosUNa tipiNavee cAulaudagaM bahu pasaNaM // 345 // dIpa +C+CKASSANSAR anukrama [559] REmiratinandana ~271 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [562] .. "niyukti: [345] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||345|| dIpa keI maNati-jAva bubbuyA Na phiti tAva taM mIsa, aNNe bhaNaMti-bhaMDavalaggA biMduNo Na sukaMti Ava tAva mIsaM, aNNe mayaMti-aba bAralA ga sijhati tAva mIsaM, ete aNAesA, jamhA eyANi tiNNi vatthUNi kayAi cireNa hoMti kayAI sigmataraM ceva mAdhAravazAt , tamhA pAulodagaM jadA bahu pasanna hoi tadA taM acittaM bhavatti, athavA muktvA tamdulodakara bahuprasannaM yadanyadAdezatritayaM pratipAdita tatha mizra draSTadhyamiti / ukto mizro'pkAyaH, idAnImacittapratipAdanAthAha sImasArakhate agnIloNUsaaMpile nehe / vakratajoNieNaM paoyaNaM teNimaM hoMti // 346 // pUrvakt / tena cASittAkAyena ivaM prayojana kriyateparisepapiSamahatvAighoSaNA cIraghoSaNA deva / AyamaNa bhANadhuvaNe emAi poSaNaM bahuhA // 347 // paripeka-secana kuSThAdyutthite sati kriyate, tathA pAnaM hastAdidhAvanaM cIradhAvanaM ca kriyate, tathA AcamanaM bhAjanama-10 vAlanaM ca kriyate, evamAdIni prayojamAni bahudhA bhavanti / idAnI cIramakSAlana kriyata ityuktaM taca Rtubaddha na karttavyaM |/ atha kriyate sata ete doSA bhavanti uupaddhadhuvaNa pAusa bhaviNAso aThANaThavaNaM ca / saMpAimaghAuvaho palavaNa AsopaghAto ya // 348 // | RtubaddhaH-zItoSNakAlI militAvapi caiva bhaNyate, tatra yadi cIvarANAM dhAvanaM kriyate tato bAkuziko bhavati vibhU-18 paNazIla ityarthaH, yadA pavibhUSaNazIlastadA brahmavinAzo bhavati, tathA asthAnasthApanaM ca bhavati, yaduta nUnamayaM kAmI vanAtmAnaM maNDapati vatabAsthAvasthApanam-ayogyavAsthApanaM bhavatIti, tathA saMpAtimasavAnAM vAyozca padho bhavati, anukrama [562] ~272 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||348|| dIpa anukrama [ 565 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) "niryukti: [ 348] + bhASyaM [ 188... ] + prakSepaM [25... FO mUlaM [565 ] * - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIopa niryuktiH droNIyA vRttiH // 131 // Jan Erato tathA plavanena ca sattvavadho bhavati, tathA''tmopaghAtazca bhavati haste kaNDakapatanAditi / Aha-yadyevaM na dhAvitavyAnyeva cIvarANi, ucyate, varSAkAle prakSAlayitavyAni, atha na prakSAlyante tata ete doSA bhavanti abhAraNapaNae sIpalapAvaraNa ajIra gelane / obhAvaNakAyavaho vAsAsu adhovaNe dosA // 349 // manAtigurUNi bhavanti, tathA 'cuDaNa'tti jIryante panakazca tatra lagati panakaH--phullI, zItalaprAvaraNe cAjIrNa bhavati, tatazca glAnatA bhavati, tathA 'ubahAvaNA' paribhavo bhavati kAyavadhazca bhavati, tAni hi ArdrANi zyotanti santi aSkAyAdi vinAzayanti, ete varSAsvadhAvane doSAH / kadA prakSAlanaM kAryamityAha appatte cipa vAse sarva uvahiM dhuvaMti jayaNAe / asaie va davassa u jahanao pAyaniyogo // 350 // varSAkAle aprApte eva arddhamAsamAtreNa sarvamupadhiM prakSAlayanti yatanayA / athodakaM prAzukaM pracuraM nAsti tato jaghanyena 'pAtraniryogaM' pAtrakopakaraNaM prakSAlanIyaM yena gRhasthA bhikSAM prayacchanto na jugupsante iti / Aha-sarveSAM varSaparyanta evopadhiH prakSAlyate ?, na ityAha AyariyagilANANaM malA mahalA puNovi dhovNti| mA hu gurUNa avanno logaMmi ajIraNaM iyare // 351 // sugamA || navaraM 'ajIraNaM ipare tti itareSAM glAnAnAM cIvarANi prakSAlanIyAni yadi na prakSAlyante tato'jIrNa bhavati / idAnImupadhiprakSAlanakAle kAni na vizrAmaNIyAni ? ityAha pAyarasa paDoyAraM dunisajje tipaTTapottirayaharaNaM / ete Na u vissAme jayaNA saMkAmaNA dhuvaNA / / 352 / / atha vastra prakSAlana vidhiH varNyate For Parts Only ~273~ piNDa nikSe paH ni. 346-352 bakhaprakSa lanaM // 131 // Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [569] >> "niyukti: [352] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||352|| pAtrasya 'pahovAra' parikaraNaM pAtrabandhAdikaM na vizrAmayet , tathA 'dunni nisajetti rajoharaNaniSadyAdvayaM ekA aurNikA bAhyaniSadyA dvitIyA madhyavartinI kSomaniSadyA idaM dvayaM na vizrAmaNIyaM 'tipatti ekaH saMstArakapaTTako dvitIya uttarapaTTakaH tRtIyazcolapaTTakaH 'pottitti mukhavastrikA rajoharaNaM-pratItameva etAni na vizrAmayet, yato nAnyAnyanupabho-TU gyAni santi / tatra ca SaTpadasaGkamaNaM kathamityAha-jayagA saMkamaNA' yatanA vastrAntaritena hastenAnyasmin vastre SaTpadIH saGkAmayati tato dhAvanaM karoti / idAnIM zeSamupadhi vizrAmayato vidhimAhaambhitaraparibhogaM uri pAuNai NAtidUre yAtini yatinni ya na eka nisi e kAuM paDhirachejjA // 353 // ambhitaraparibhoga kSomakalpa zeSakalpayorupari prAvRNoti, katarAH?, trayastitra iti vakSyati, tathA nAtidUre nAtyAIPIsane tameva kalpa rAtritrayameva sthApayati, 'tini ya tinni yatti padadvayaM yojitameva draSTavyaM, eka nisiGa kAuMti ekA ritrimAtmopari kIlakAdau sa eva kalpaH sthApyate / 'paDicche jatti evaM sapta dinAni parIkSA kAryA / athavA 'parikkheja-15 tti evaM saptavArAH kRtvA punazca zarIre vakhaM prAvRtya parIkSaNIyaM, yadi paTpayo na laganti tataH prakSAlanIyamiti // keI ekekanisi saMvAse tihA paDicchati / pAuNiyajayaNalaggati chappayA tAhe dhocejA // 354 // kecanAcAryA evamAhuH-'ekekanisiM saMvAse'ti ayamatrArtha:-tamabhyantaraM kalpa kSomamitarakalpayorupari eko rAtri prAvRNoti, punaraparasyAM rAtrAvAtmAsanne sthApayati, punaraparasyAM rAtrau Atmopari kIlakAdI lambamAnaM karoti, evaM trirAtra | 5/ SAKADCASSAMOSAKAUSA dIpa anukrama [569] ~274~ Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [171] .- "niyukti : [354] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||354|| ittiH dIpa zrIopa-yAtparIkSyase, pakSAbakalpa punaH prAhamoti, pAhate ca kalpe yadi na gamti SaTpadyastadA dhAvayet-prakSAlayen / tepiNDanikSaniyuktiH ca prakSALayanta:-- pa.ni. - droNIyA 353-359 nicodamassa gahaNaM kaI bhANesu asui paDiseho / gihibhAyaNesu gahaNaM ThiyavAse mIsi chAro // 55 // 131 | vakhaprakSA'teca sAdhavacIraprakSAlanArtha nIbodakasya grahaNaM kurvanti, tatrAha-keI bhANesu'tti kecanaivaM bruvate yaduta "bhAjaneSu lana // 132 // dApAtreSu nIbodakamaharNa kArya, AcArya Ahe-'asui' lokA evaM bhaNanti, yaduta-azucaya ete, tatazca pratiSedhaM kurvanti / ka purnagrAhyamityata Aha-gihibhAyaNesu' gRhasthasatkeSu bhAjaneSu-kuNDAdiSu bhAjaneSu gRhyate, kadA-'ThiyavAseM sthite | pravarSaNe-thake varisiyo, 'mIsaga ti athAtra pravarSapti parjanye gRhyate tato gRhato mitraM bhavatvantarikSodakapAtAt tasmA-di sthite pravarSaNe prAya, gRhItecavAra kSepaNIyo vena sacittatA na yAti / kasya punaH prathamamupadhiH prakSAlanIya ityata Aha gurupacakkhANagilANasehamAINa ghovaNaM puvaM / to appaNA puSamahAkaDe va itare duce pacchA / / 356 // prathamaM gurorupadhiHprakSAlyate tataH picakkhAya ti pratyAkhyAtA-anazanasthastasyopadhiH prakSAlyate samAdhAnArthaM tato| glAnakha pazcAtsehatya mA sammaLaparIvahapIDayA cittabhaGgaH, evameteSAM pUrvamupadhiHkSAlpate tata AtmanaH kssaalytyupssiN| idAnI kAbi prathama kSAlanIyAni ilyAha-'puvamahAkaDe'tti yAnyekalaNDAni atUrNitAni ca tAni yathAkRtAni pUrvamakSAlabati, // 13 // daiyare duve pacchasi itarI do bakhabhedI pAtprakSAlayanti, ekAnyalpaparikarmANi-yAni kacinmanAk tUrNitAni anyAni bahuparikarmAdhi yAni vidhA sIvitAni pUrthivAni ca, alpaparikarmANi ca kSAvityA to bahuparikaNi kSAlayati / anukrama [571] RAARAKESE REnatara ~275~ Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [14] .- "niyukti: [357] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||357|| acchoDapiTTaNAmu ta Na dhuve dhAve patAvaNaM na kre| paribhogamaparibhoge chAyAtava peha kallANaM // 357 // idAnIM sa sAdhuH prakSAlayan karpaTAni nAcchoTayati rajakavat, nApi ca piTTayati kASThapiTTanena strIvat, kintu hastena manAg yatanayA dhAvanaM karoti, dhautAni ca vastrANi nAtape pratApayati, mA bhUttatra kAcit SaTpadI, syAt kAni punarAtape kAryANi kAni vA na ? ityAha-'paribhogamaparibhoge'tti tAni karpaTAni dvividhAni bhavanti-paribhogyAni aparibhogyAni ca, tatra yathAsona chAyAtapayoH kAryANi, paribhogyAni chAyAyAM zoSyante, mA bhUttatra SaTpadI syAt , aparibhogyAnyAtape, | 'pahe'ttiM tAni ca karpaTAnizuSyanti santi niruupytyphrnnbhyaat| 'kallANagaMti pazcAttasya prakSAlanapratyayamekakalyANaka prAyazcittaM dIyate / ukto'pkAyaH, sAmpratamagnikAya ucyate igapAgAINaM bahumajjhe vijuyAi nicchaao| iMgAlAI iyaro bhummuramAI pamisso u|| 358 // asAvapi trividhaH, tatra sacitta iSTakApAkAdInAM bahumadhye vidyudAdiko naizcayiko bhavati, aGgArAdizvetaro vyAvahA-18 rikA bhurmurAdikA-usmukAdimizro bhavati / idAnImacittAgnikAyasyopayogamacisAgnizarIropayogaM ca darzayannAhaodaNavaMjaNapANagaAyAmusiNodagaM ca kummAsA / ugalagasarakkhasaI pippalamAI ya paribhogo // 359 // odanaM-kUrAdi vyaJjanaM-timmaNaM pAnaka-AcAmlaM AyAma-avazrAvaNaM uSNodakaM kulmASAca, etAni agnenirvasyAni kAryANi, tatazcaibhirupayogaH kriyate / idAnImagninivartitazarIropabhogaM darzayannAha-DagalakA-iSTakAkhaNDA atIva pakAH sarakkho-bhasma sUcyaH pippalaka:-kSurakaH, evamAdibhiracittaragnizarIrarupayogaH kriyate, agnizarIrANi ca dvividhAni bhaSa dIpa anukrama [574] E4%A1 bho022 ~276~ Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [576] .- "niyukti: [359] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||359|| dIpa zrIogha-zAnti-jelayANi muphelayANi ca, tatrAtra mughallayANi draSTavyAni / idAnI vAyukAya ucyate, asAvapi trividhaH sacittA- piNDavarNana niyuktinAdirUpaH, tatra naizcayikasacittapratipAdanAyAha vastra dhAvane droNIyA sabalayaghaNataNuvAyA atihimaatidudiNe ya nicchaio / vavahAra pAyamAI akaMtAdI ya acitto|| 360 // 131 lini. 357 agnivAyupi | saha valayairvarttanta iti savalayAH dhanavAtAzca tanuvAtAzca savalayAzca te ghanatanuvAtAzca 2 te nizcayataH sacittAH / tathA' 4ANDau ni. // 133 // tihimapAte yo vAyuratidurdine ca yo vAyuH sa naizcayikaH sacittaH, vyavahArataH punaH prAcyAdi-pUrvasyAM yo dizi, Adigra- 354-360 haNAduttarAdigrahaNaM, etaduktaM bhavati-atihimaatidurdinarahito yaH prAcyAdivAyuH sa vyavahArataH sacittaH / idAnImacittaH 'akaMtAI ya acittotti yaH kardamAdAvAkAnte sati bhavati so'cittaH, sa ca paJcadhA-akaMte dhaMte pIlie sarI-1 rANugae samucchime, tattha arkato cikkhilAisu, dhaMto datiyAisu, pIlio pottacammAIsu, sarIrANugao UsAsanIsAsavAU udaratthANIo, samucchimo tAliyaMTAIhiM jaNio / idAnIM mizra ucyate, Aha-kiM punaH kAraNaM mizraH pazcAvyAkhyAyate?, ucyate, acittenaiva sAdhurvyavahAraM karoti, sa ca gRhItaH sanneva mizrIbhavati, asyArthasya pradarzanArtha pazcAnmitra ucyte| hatthasayamega gaMtA daiu acitto biDaya saMmIso / taiyaMmi u saccitto vatthI puNa porisidiNehiM // 361 // __ acittavAyubhRto itistaraNArthaM gRhyate, sa ca kSetrato hastazatamekaM yAvadgatvA'pi acitta eva, toyaM nItvA'pi tato hastazatAdUI dvitIyahastazataprArambhe'pi mizro bhavati, tRtIyahastazataprArambhe sacitto bhavati, kSetramaGgIkRtya yAvatA kAlena anukrama [576] | // 133 / / ~277 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [176] .- "niyukti : [359] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||359|| mizro bhavati tathoktaM, idAnIM kAlamaGgIkRtya yAvatA kAlenAcittaH san mizraH sacitto bhavati ttpdrshnaayaah-vthii| puNa porisidiNehiM ti taba bastiH-carmamayI khallocyate, sA cAcittavAyorApUritA atisnigdhakAle pauruSImAtra kAlaM yAvattatra sthito vAyuracitta evAste, ayamatra bhAvArthaH-kAlo hi dvividhaH-niddho lukkho ya, tattha niddho kAlo sapANi4|to iyaro lukkho, tatva niddho tiviho-ukoso majjhimo jahaNNo ya, tastha uphosaniddhe kAle pauruSImAtra kAlaM yAvata vatthI vAyuNA''pUrito acitto hoi taduvariM so ceva taie pahare sacitto hoi, majjhimaniddhe kAle vatthI bAuNASS-11 *pUrio do porasIo jAva acitto hoi taduvari so ceva cautthe pahare sacitto hoi, jahaNNe niddhe kAle vatthI bAuNAss-1 pUrio tiSNi pahare jAva acitto hoi, taduvari so ceva cautthe pahare misso hoi, taduvariM paMcame pahare so ceva sacitto hoi / evaM niddhakAle mANaM bhaNiaM, idANiM rukkhakAle diNehiM parUvaNA kijai, tattha lukkhakAlo'vi tibiho jahannalukkho majjhimalukkho ukosalukyo ya, tattha jahannalukkhe kAle vatthI vAuNA''pUrio egadivasaM jAba acitto hoi, taduvari |so ceva biiyadivase misso hoi, so ceva tatie divase sacitto hoi, majjhimalukkhe kAle vatthI vAuNA''pUrio do diNA dAjAva acitto acchA, taduvari so ceva taie divase misso hoi, taduvari cautthe divase sacitto hoi, so ceva yAU13 | ukkosalukkhe kAle divasatigaM jAva acitto hoi, taduvari so ceva cautthe divase mIso hoi, taduvari so ceva paMcameda divase sacitto hoi / evaM egadugatigasaMkhA porisidiNesuM annuvttttaavnniiaa| idAnImacittena vAyunA yatprayojanaM bhavati | tatpratipAdayannAha CSCREASCASEASNA dIpa anukrama [576] REairat ~278~ Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [579] >> "niyukti : [362] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||362|| zrIogha-RI daieNa vasthiNA vA paoyaNaM hoja bAuNA muNiNo / gelanaMmi va hojA sacisamIse pariharelA // 362 // piNDavarNane niyuktiH sugamA // navaraM datieNaM taraNa kIrati, gelanne vasthiNA karja hoi / ukto vAyuH, idAnI vanaspatikAya ucyate, asA-16 agnivAyu vanaspatayaH vRttiH Ivapi sacittAdibhedena vidhA, tatra nizcayasacittapratipAdanAyAha | ni. sabo va'NaMtakAo sacitto hoi nicchayanayassa / vavahArAu a seso mIso pacAyarodAI / / 363 // 361-364 // 134 // sarva evAnantavanarapatikAyo nizcayanayena sacittaH, zeSaH parittavanaspatirvyavahAranayamatena sacittaH, 'mIso pacAyaro- dvIndriyA | dipiNDaH TAItti minastu pramlAnAni phalAni yAni kusumAni parNAni caroTTo-loTTo tandulAH kuTTitAH, tattha taMdulamuhAI acchati / | ni.365 teNa kAraNena so misso bhavati / idAnImacittavanaspatikArya tadupayogaM ca darzayannAha---- saMthArapAyadaMDagakhomiakappAi pIDhaphalagAI / osahabhesajJANi ya emAi paoyaNaM tamam // 364 // tatra saMstArakA azupiratRNaH kriyate, kalpadvayaM ca kAryAsikaM bhavati, auSadhamantarupayujyate, bheSajaM vahiH / ukto vana-1 spatikAyaH, idAnI dvIndriyAdipratipAdanAyAhabiyatiyacauro paMciMdiyA tha tippabhiI jastha u sameti / saTThANe sahANe so piMDo teNa kajamiNaM // 365 // 15 dvitricatuSpayondriyA ekake triprabhRtayo yatra samavAyaM gacchanti sa dvIndriyAdipiNDaH, te caiyaM samavAyaM gacchanti 13 svasthAne svasthAne, etaduktaM bhavati-vIndriyA dvIndriyareva militaidIndriyapiNDaH, tathA trIndriyAtrIndriyaireva triprabhRti dIpa anukrama [579] JIK SARERatinintamanna Ranasurary.orm ~279~ Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [581] .- "niyukti : [365] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||365|| |bhirmilitasvIndriyapiNDa ucyate, evaM sajAtIyarmilitaiH piNDo vaktavyo yAvatpazcendriyA iti svasthAne svasthAne sa piNDaH / ayaM tAvad dvIndriyAdiH paJcendriyaparyantaH sacittAdiH piNDo bhavati, yazcAcittapiNDo dvIndriyAdisatkastena caitatkAryam gheiMdiyaparibhogo akvANa sasaMkha sippamAINaM / teiMdiyANa uddehigAi jaM vA vae vijo // 366 // | dvIndriyANAM paribhogaH 'akSANAM' candanakAnAM sazaGkhA yAH zuktayaH tadAdInA, zaGkeSu zuktiSu ca auSadhAni kriyante / / bIndriyANAM madhye uddehikayA, AdizabdAdanyena vA trIndriyeNa, yadvA vaidyo yAd, uddehikAyAH satkayA mRttikayA prayojanaM, sa sarvasvIndriyaparibhogaH / idAnIM caturiMdriyaparibhoga ucyate| cariMdiyANa makkhiyaparihAro AsamakkhiyA ceva / paMciMdiapiMDami u abavahArI u neraiyA // 367 // / caturindriyANAM madhye 'makSikAparihAreNa' makSikApurISeNa UrddhavirekaH kriyate zarIrapATavArtha, azvamakSikoSayogazca 8 tayA'NorakSarAH patitA uddhiyante / ayaM caturindriyapiNDaH, paJcendriyapiNDe yadi paraM nArakairvyavahAraH-upayogo na kazci-16 skriyate / zeSAstu tiryazo devA manuSyAzcopayujyante, tatra tirazcAM paJcendriyANAM satkamupayogaM darzayannAha| cmmttttitnhromsiNgamilaaicchgnngomutte| khIradahimAiyANaM paMciMdiatiriaparibhogo / / 368 // | tatra carmaNA kuSThinaH kAryaM bhavati, aramA-gRdhranalakena prayojanaM bhavati vAyvAdyapaharaNArtha pAde vadhyate, dantena mUkarAdeH saMbandhinA prayojanaM nakhena vA, romabhiH prayojanamurabhrAdInAM satkaistaiH kambalikA bhavati, zeNa kiJcit prayojanaM bhavet, amilA-uracA tatpurISaM pAmAdAvupayujyate, tena gomUtreNa copayogaH / zeSaM sugamam / idAnIM manuSyopayogI dayate SAXY dIpa anukrama [581] ~280~ Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [586] .- "niyukti : [369] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||369|| zrIogha-lA sabhitto pacAyaNa paMthuvadese ya bhikkhu dANAI / sIsahiyaacitte mIsahi sarakkhapahapucchA / / 369 // 18 epiNDavarNane niyuktiH *bikalapazce. droNIyA prathamAI sugama, sacittamanuSyaprayojanamuktam , idAnImacittamanuSyapiNDadarzanAyAha-'sIsaTTiga acitte'tti acittena TU ndriyamanuvRttiH ziraHkapAlena prayojanaM bhavati, pittArue ghasiUNa dijai, veSaparAyatAdi kriyate |idaaniiN mizramanuSyapiNDa ucyate-'mIsahisara- dhyadevA ni. kkhapahapucchA' mizro'sthiyukto yaH sarajaskaH-kApAlikastasya minasya padhi pRcchyopyogH| idAnIM devopayogapratipAdanAyAha- 266-370 // 135 // khamagAikAlakajAtiesu puccheja devayaM kiMci / paMthe subhAsubhe vA pucchejja va divamuvaogo // 37 // 15 pAtralepapi |NDaH ni. kSapakAdiH kazcid, AdizabdAdAcAryAdayaH kAlakAryAdI svamRtyupracchanAdau-AdigrahaNAtsavAdikArye utpanne 'pRcchet' 371 arthayet kAzciddevatAM, padhi vA gacchan zubhAzubhaM pRcchet , athavA zubhAzubhaM-durbhikSAdi pRcchet , tatazcAyaM divyapiNDo-14 payogaH / evaM tAvatsacitto navaprakAraH piNDa uktaH, tadanantaraM mizro'pi piNDo navaprakAraH pratipAditaH, acitto'pi navaprakAraH pratipAdita eva, idAnI dazamo bhedo'citto lepapiNDa ucyate, sa caiteSAmeva pRthivyAdInAM navAnAM bhedAnAM saMyogena bhavati, etadeva pradarzayannAhaA aha hoi levapiMDo saMjogeNaM navaha piMDANaM / nAyavo niSphano parUvaNA tassa kAyavA / / 371 // ICC ||135 // 31 atha bhavati lepapiNDaH saMyoge navAnAM piNDAnAM niSpano jJAtavyaH, kathaM ?, ducakA gaDiA, tattha akkhe makkhie puDha-151 dAvikAyassa rajo laggati, AukAo nadIe uttarao laggai, teukAo tattha lohaM ghaMsati, vAyU tattheva, yatrAgnistatra dIpa anukrama [586] Shimlassibieo ~281~ Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [588] .- "niyukti : [371] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||371|| vAyunA bhAgyam / vaNassaI akkho viticau saMpAtimA pANA paDaMti,paMciMdiyANavivarattA ghassati / evaM saMjoeNa niSpho|| levo, idAnIM tasya prarUpaNA krttvyaa| avakAlialevaM bhaNati levesaNA navi a dihA te vattabA lebo diTTo telukadaMsIhiM // 372 // TriA para Aha-arvAkAlika lepa kecana pratipAdayanti, sadoSatvAllepasya, tathA lepaiSaNA ca samaye na kacid dRSTA, yato|8 dvividhaiva eSaNA pratipAditA-vasvaiSaNA pASaNA ca, tatazcAyama/kAliko yato na yuktyA ghaTate nApi samaye dRSTa iti / evamukta AhAcAryaH-'te battabA' ta evaM bhaNanIyAH-idaM vaktavyAH, yaduta lepo dRSTakhailokyadarzibhiH-jinaH, etaduktaM bhavati-pAtraipaNAM pratipAdayatA lepaiSaNA uktaiva draSTavyA, anyathA tadvyatirekeNa pAtragrahaNAnupapatteH, pAtraM hi lepAdisaMskRta-| | mevopayogabhAg bhavati nAnyatheti / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayatiAyApavapaNasaMjamauvadhAodIsaI jao tiviho| tamhA vadaMti keI na levagahaNaM jiNA ciMti // 192 // (bhA0) para Aha-AtmapravacanasaMyamopaghAto dRzyate yatastrividhastasmAdvadanti kecana na lepagrahaNaM jinA yuvate / idAnIM para 8 evAtmopaghAtAdi darzayannAharahapaDaNauttimaMgAibhaMjaNaM ghaTTaNe ya karaghAo / aha AyavirAhaNayA jakkhullihaNe pavayaNami // 193 // (bhA) | tasya sAdhopaM gRhNato duHsthitasya patanenottamAGgAdibhaGgo bhavati, ghaTTane ca-calane sati rathasya karasya-hastasya dhAto| bhavati-saMpIDanaM bhavatItyarthaH, athaiSA''tmavirAdhanoktA, idAnI pravacanopadhAta pradarzayannAha-'jakkhulihaNe pavayaNami COMNANGAL dIpa anukrama [588] GACAGRA Santauratonaa atha pAtra-lepana piNDaM varNyate ~282~ Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [191] .- "niyukti: [372] + bhASyaM [193] + prakSepaM [25... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||372|| yakSA-zvAsa hi vakSo'kSapradezamulihati tatazca tasmin yakSollihane sati 'pravacane' pravacanaviSaye upaghAto bhavati / idAnIM pAtralepapiniyuktiH 18 saMyamavirAdhanApradarzanAyAha NDaH ni. droNIyA | digamaNAgamaNe gahaNAtihANe saMyame viraahnnyaa|mhisriummughriaa kuMthU vAsaM raogha siyA // 194 // (bhAkAta 372 bhA. vRttiH PI lepArtha gamane ca Agamane ca grahaNe ca lepasya saMyamavirAdhanA bhavati, kathaM ?-'mahisariummagahariAkuMthutti tatra gacchato. 18 192-196 // 136 // mahI sacittA bhavati, tathA sariduttarame'pkAyavirAdhanA bhavati, tathA grahaNe cAgnivirAdhanA bhavati, sa hi gRhNan kadAcidulmukaM| dicAlayati tatazcAgnivirAdhanA, yatrAgnistatra vAyunA bhAvyaM, tathA kadAcidasau gantrI haritakunthukAdimadhye vyavasthitA bhavati tatazcAsau lepaM gRhan tAni virAdhayati, adhayA'nayA bhalyA saMyamavirAdhanA bhavati-'vAsaM rao va siA' tatra gatasya 4 kadAcidvarSa bhavati tatazcASkAyavirAdhanA atha rajaHsaMpAto bhayati tatazca pRthivIkAyavirAdhanA bhavati, evamukta sUrirAha dosANaM parihAro coyaga ! jayaNAi kIraI tesiM / pAe u alippaMte te dosA huMti NegaguNA // 195 / / (bhA0) 4 doSANAM parihArasteSAM codakoktAnAM kiyata iti saMbandhaH, kathaM kriyate ? ityata Aha-he codaka! yatanayA lepasya* grahaNaM kriyate, tatakSa yatanayA grahaNe satyAtmopaghAtAdayo doSA na bhavanti, pAtre cAlipyamAne ta eSa doSA yattvayoditA AtmopaghAtAdayaH anekaguNA-anekaprakArA bhavanti / adhunA''cArya evAtmopaghAtAdi darzayannAhauhAI virasamI muMjamANassa huMti AyAe / duggaMdhi bhAyaNami ya garahA logo pavayaNami // 196 // (bhA0), // 13 // aAdi-chardanAdidoSo bhavati virase taka pAtre bhuJjataH tatazcAtmavirAdhanaiva bhavati / tathA duggaMdhi tatra bhAjane13/ dIpa anukrama [591] Santaratunmlina ~283~ Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [594] .- "niyukti : [372...] + bhASyaM [196] + prakSepaM [25... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||196|| bhikSA vRhato loko gahIM karoti tatazca 'pravacane' pravacanaviSaye upaghAto bhavati / yaccokaM codakena "jakkhulihaNe pavayaNami" svedamucyatepacayaNaghAyA annevi hoMti jayaNA u kIraI tesiN|aaymnnbhoynnaaii leve tava maccharo koNu ? // 197 // (bhA) pravacanopaghAto'nyo'pyasti kintu yatanayA kriyate teSAM, ke ca te pravacanopaghAtAH / ata Aha- aacmnbhojnaadyH| Acamana-nirlepanAdi bhojanaM caikamaNDalyA, etAni pravacanopaghAtAni kurvanti yadi prakaTAni kriyate, kintu yatanayA kara-14 |NAnna pravacanopapAto bhavatIti, tatazca lepe tava ko matsaraH iti / adhunA pAtrasthAlepe saMyamavirAdhanAM darzayannAhakhaMDaMmi maggiaMmi aloNe dinnaMmi avayabaviNAso / aNukaMpAI pANaMmi hoi udagassa u vinnaaso|| 373 // egeNa sAhuNA gilANaDaM khaMDaM mamgiaM, tammi ca visae loNapi khaMDa bhaNNai, tato teNe sAvaeNaM loNaM maggiyati-1 kAuM bhAyaNe loNaM dinnaM, pacchA paDissae gaeNa diI jAva taM loNaM, tato teNa puDhavikkAuttikAUNa parihaviraM, tato paridvaviyamivi taMmi loNami tattha kharapharuse bhAyaNe laggArAIsu ya pavihA loNAvayavA, tato jadi tattha aNNapANagAi gheppar3a tato tANaM loNavayavANaM viNAso hoi, atha na giNhai loNakharaDie bhAyaNe tata AtmAdivirAdhanA bhavati, ahavA | kaMjiapANe maggiaMmi gihatthIe aNukaMpAe AukAo diNNo, AdigrahaNAtpaDiNIyattaNeNa aNAbhoeNaM thA, to tami kaDuyabhAyaNami so viNassai-virAdhyate tato saMjamavirAdhanA bhavati / athavA imo doso hoi pAyassa alevaNe pUyaNialaggaagaNIpalIvaNaM mAmamAiNo hojA / ropaNagA taruMmI bhigukuMthAdI va chaTuMmi / / 374 / / dIpa anukrama [594] REarana ~284~ Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [197] >> "niyukti: [375] + bhASyaM [197] + prakSepaM [25... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSaniyukti prata gAthAMka ni/bhA/pra ||375|| vRttiH // 137 // dIpa egeNa sAhuNA kaNikamaMDaliA laddhA, tIe hehA suhumo aMgAro laggo diNNo, so u sAhuNA na diho, tato bharmatassapAtralapepipattaM paDalehiM samaM paThittapAyaM dadguNa pattiyaM, taMpi vADIe paDi gAmapalIvaNaM jAyaM, yatrAgnistatra vAyuH / ahavA roho| |NDaH bhA. cAulaloTTo laddho, so apariNao hoi, 'paNagA taruMmI ti paNago ullIrAisu hoi, tato taviNAso-taruSiNAso, vaNassa-18 | 197 ni. 373-376 iviNAsotti jaM bhaNi, bhRgU-rAjirbhaNyate, tatra kuMthAIyA pANiNo havaMti, evaM chaTo tasakAo viNAsio hoi, evaM | alevie pAe chajjIvaNikAyavirAdhanA avassa hoi // yaccotaM trailokyadarzibhiH samaye lepaipaNA noktA' tatredamucyatepAyaggahaNami desimi levesaNAvi khalu buttA / tamhA ANayanA liMpaNA ya pAyarasa jayaNAe / / 375 // pAtragrahaNe darzite-anopadiSTe sati lepaiSaNA'pi khalUkaiva draSTavyA, tasmAdAnayanaM lepanaM pAtrasya yatanayA karttavyam / atrAha paraHhatthovadhAya gaMtUNa liMpaNA sosaNA ya hatthaMmi / sAgArie pajiMghaNA ya chakAyajayaNA ya // 376 // yadi nAma pAtraM lipyate lipyatA nAma, kintu tatraiva zakaTasamIpaM gatvA liSyatAM yato lepAnayane hastasyopaghAto-bAdhA bhavati, athavA hastena yadi lepa AnIyate tataH saMpAtimasattvAnAmupaghAto bhavati, tasmAdgatvA pAtrakalepanaM kArya, evamukte AcAryA bhaNiSyanti, yathA tvadIye'pi pakSe AtmopaghAtAdi bhavatyeva / tathA punarapi para evaM bhaNati tatpAtrakaM lepayitvA 8. ||137 // punazca zoSaNA hastavyavasthitasya pAtrakasya kAryA, yena sArdranikSepadoSaH parihRto bhavati, AcAryo'pyantra pratyuttaraM dadAti, yaduta haste priyamANena pAtrakeNa AtmopaghAtAdayo doSA bhavanti tasmAtpAtraka haste na zoSaNIyaM lepazca AnayanIyaH, tatra anukrama [597] ~285 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||376 || dIpa anukrama [597 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 598 ] * "niryukti: [ 376 ] + bhASyaM [197] + prakSepaM [25... 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra - 41 / 1] mUlasUtra - [2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH ca lepArtha gacchan sa sAdhuH kadAcidAsanna eva 'sAgArie'tti sAgArikA - zayyAtarastacchakaTAni yadi pazyati tatasteSveva lepaM gRhNAti, na tatra gRhNataH zayyAsarapiNDadoSo bhavati, 'pabhu'tti tena sAdhunA lepaM gRhNatA yasteSAM zakaTAnAM prabhuH sa pRcchanIyaH, apracchane doSA bhavanti / tathA lepasya jighraNaM karttavyaM, kimayaM kaTurakadurvA ?, tathA pakAyayatanA ca kAryA, ityetatsarvaM vakSyati / idAnIM etAmeva gAthAM bhAgyakAro vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsayA''hacodagavayaNaM gaMtRNaM liMpaNA ANaNe bahU dosA / saMpAimAighAo atiucarie ya ussaggo // 198 // ( bhA0 ) codakasya vacanaM, kiM tad ?, gatvA lepanaM pAtrakasya karttavyaM, yata Anayane lepasya bahavo doSA bhavanti, kathaM ?, yadi tAbaddhastenAnIyate lepastato hastasya bAdhopajAyate, tathA saMpAtimasatvaghAto bhavati, atyuddharite ca tatra lepe 'utsargaH' pariSThApanaM bhavati tatra vAsaMyamastasmAttatraiva gatvA limpatu / evamukte satyAha guruH epi bhANameo vidyAvaDe antaNo ya uvdhaao| nIsaMkiyaM ca pAyaMmi giNhaNe iharahA saMkA // 199 // (bhA0 ) evamapi gatvA bhAjanaM limpato bhAjanabhedo bhavati, vyApRtasya ca Akulasya pAtrakalepane gantryAzcalane satyAtmopaghAto bhavati, tathA prakaTaM tatraiva pAtre lepagrahaNaM kurvato niHzaGkaM lokasya bhavati yadutaite'zucayaH yenAzucinA lepena pAtrakalepanaM kurvanti / 'iharahA saMkatti itarathA yadi tatpAtraM tatra prakaTaM na lipyate tato lokasya zava kevalA bhavati, yaduta na vidmaH kimapyanena lepenaite kariSyanti ?, tataH pratizraya evAgatya lepanA karttavyA / * coer3a puNo levaM ANeDaM liMpiUNa to hatthe / acchau ghAremANo sahavaniSasveSaparihArI // 200 // (bhA0) For Penal Use Only * atra ekA prakSepa-gAthA vartate mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritA asti ~286~ wbray org Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [603] .. "niyukti: [376] + bhASyaM [200] + prakSepaM [26 . pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIopa niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||200|| droNIyA vRttiH // 138 // dIpa atra paraH punarapi codayati-evaM nAmAnIya lepamAzraye limpatu pAtrakaM, kiMtu lepayitvA sato haste liptaM sa dhArayastiSThatu pAtralepapiyAvattaddhastasthitameva zoSamupayAti, kiM kAraNaM?, yato yUyaM 'sadvanikSepaparihAriNaH' sadravasya nikSepaH sadbhavanikSepastaM parihattu | paDaH bhA. zIlaM yeSAM bhavatAM te sadravanikSepaparihAriNaH, etaduktaM bhavati-pAtraka toyAmapi na nikSipatha kiM punarlepaliptamiti / eSa-11198-201 mukte sati pareNAcArya Aha ni. 377 evaM houvadhAo AtAe saMjame pavayaNe ya / mucchAIpavaDate tamhA u na sosae hatthe // 201 // (bhA0) evaM pAtrakaM liptaM saddhastena dhArayato bhavatyupaghAta Atmani saMyame pravacane ca, tatrAtmaviSayA saMyamaviSayA ca kathaM ?- ['mucchAI pavaDate'tti kadAcittasya sAdhonirodhe pAtrakaM hastasthaM dhArayato mUrchA bhavettatazca prapatati, patitasya cAtmopaghAto bhavati aGgavinAzalakSaNaH, pAtrakabhede ca saMyamavirAdhanA bhavati, tathA pravacanopaghAtazcaivaM bhavati, taM tathA patitaM sAdhaMdRSTvA kazcitsAgArika evaM brUyAt , yaduta-etadIyasarvajJena haste pAtradhAraNamupadizatA ayamapyapAyo bhAvI na dRSTa iti, tasmAdetahoSabhayAnna haste zoSayet pAtramiti / duvihA ya hoti pAyA junnA ya navA ya je u lippaMti / junne dAeUNaM liMpai pucchA ya iyaresiM // 377 / / // 138 // __tAni ca lepayitacyAni pAtrANi dvividhAni bhavanti, 'jUrNAni' purANAni 'navAni' adhunaiva yAnyAnItAni tAni prathamaM lipyante, tatra yAni jIrNAni pAtrakANi limpanIyAni tAni guroH pradarya limpati, evaMvidhAnyetAni pazya kiM sAjana anukrama [603] ~287~ Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [605] >> "niyukti: [377] + bhASyaM [201] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata -45 gAthAMka ni/bhA/pra ||201|| dIpa lipyante uta na ?, itareSAM-navAnAM pAtrakANAM lepane pRcchA kartavyA, kiM etAni lipyante uta tiSThantu ? iti / Aha-kaH / punaranApRcchaca pAtrakANi limpati sati doSaH ?, ucyate, yo mAyAvI bhavati sa caivaM jJAtvA pAtrakANi limpati pADicchagasehANaM nAUNaM koI AgamaNamAI / Dhale vevi u pAe liMpai mA esu dejejA // 378 // pADicchagA-sUtrArthagrahaNArthaM ye AcAryasamIpamAgacchanti sehA-abhinavapravrajitAH eteSAmAgamanaM jJAtvA kazcinmAyAvI dRDhalepAnyapi tAni purANapAtrakANi limpati, mA bhUdAcAryastebhyaH-pratIcchakasehebhyo dadyAt // ahavAvi vibhUsAe liMpai jAsesagANa prihaannii|apddicchnne ya dosA sehe kAyA ao daae||202||(bhaa0)4 | athavA Dhalepamapi pAtraM vibhUSayA limpati, tasmiMzca lipte pAtre yA 'zeSakANAM' glAnAdInAM parihAniH sA sarvA tena kRtA bhavati / 'apaDikaNe ya dosa'tti pAtrakAbhAve Ayario tAn pratIcchakAn na pratIcchati, apaDicchaNe 'doSAH' nirjarAdyabhAvalakSaNAH / seha'tti yaH prabajitamAtrastasmai yadi pAtrakAdi na dIyate tato'syopakaraNarahitasya cittamoho bhavati | vipariNAmatazca kAyAna vyApAdayati, ataH-asmAtkAraNAddarzayitvA pAtraM lipyate, kadAcidasAvAcAryaH pratIcchakAdInAgantu-18 kAn zrutvA nivArayettaM sAdhu lippantamiti / kadA punarlepagrahaNaM dAnaM ca karttavyamityata Aha puSahalevadANaM levaggahaNaM susaMvaraM kAuM / levassa ANaNAliMpaNe ya jayaNAvihI vocchaM // 379 // pUrvAhe lepadAna pAtrakasya karttavyaM lepena lepanamityarthaH yena tatpratyUSasi lipta divasena zupyate, tathA levaggaharNa susaMvaraM, 5404535 anukrama [605] mo. 24 surary.orm ~288~ Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||379 || dIpa anukrama [609] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [609 ] + prakSepaM [ 26... " - "niryuktiH [ 379] + bhASyaM [203] 0 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH // 139 // kAuM' ti gRhyate'sminniti grahaNaM zarAvasaMpuDhaM susaMvaraM -suguptaM cIvareNa kRtvA taM zarAvasaMpuTam / idAnIM lepasyAnayane limpane ca pAtrakasya yo yatanAvidhistaM vakSye / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayatipuddaNDe levagaNaM kAhati cautthagaM karejAhi / asahU vAsiabhaktaM akAralaMbhe va diMtiyare // 203 // ( bhA0 ) pUrvAhNe lepadAnaM kariSyAmItikRtvA caturtha ekamupavAsaM kuryAd yena nirvyApAraH sukhenaiva karoti, athAsau caturtha karttuM na zaknoti atyantamasahiSNustato vAsikaM bhaktaM bhakSayitvA pAtrakANi lepayati / 'akAraga'tti atha tadvAsikabhaktamakArakaM-apathyaM tasyAlambho vA tayA velyA sa na labhate bhaktaM tataH 'diMtitare' tti 'itare' anye sAdhava AnIya dadati labdhi| saMpannA ye / tatazca lepayitvA kRtakRtyo ghaTTayannAha - | kayakitikammo chaMdeNa chaMdio bhaNai leva'haM ghetuM / tumbhaMpi asthi aTTho ? AmaM taM kittiaM kiM vA ? // 380 // sa hi pArthaM vrajan guroH kRtikarma-dvAdazAvarttavandanaM dadAti kRtakRtikarmA ca chandeneti - dvAdazAvarttavandane guruvAkyametat chandita:- anujJAtaH san bhaNati-lepamahaM grahISyAmi tatazca tubhyaM bhavatAmapi astyarthitvaM lepena 1, punarasau gururbhaNati - Amam asti kArya, punaH sAdhurbhaNati kittiaM' taM lepa kiyantaM grahISyAmi ? 'kiM vatti kiM mallikayA prayojanaM tava uta lepena ?, AcAryasya ca lepena prayojanaM bhavati, tasya gacchasAdhAraNaM nandIpAtramasti tadarthaM tasya vAsscAryazcintAM karoti / seseci pucchiNaM kassaggo guruM paNamiNaM / malagaruye giNhai jar3a tesiM kapio hoi // 381 // For Palata Use Only ~289~ lepapiNDe pAtralepanA. ni. 378381 bhA. 202 203 // 139 // Norary or Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [611] .- "niyukti : [381] + bhASyaM [203...] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||381|| na kevalaM gurumeva pRcchati zeSAnapi sAdhUna pRSTvA 'kRtotsargaH' kRtopayogo guruM namaskRtya, kiM karotItyata Aha'mAlakave giNhaha' malaka-zarAvaM yatra lepo gRhyate rUtaM ca gRhNAti tenAsI lepo chAijai, malakarutayozca kadA grahaNaM|| karoti ?, yadA tayoH kalpiko bhavati, etadukaM bhavati-yadyasauM vastraiSaNAyAM pAtraiSaNAyAM ca gItArthastato mallaka rUtaM c| mArgayitvA gacchatIti / / dA gIyatthapariggAhia ayANao rUvamallae ghernu / chAraMca tattha vacca gahie tasapANarakkhaTTA // 382 / / / | athAsau mallakastayormAgaNe na kalpikastato gItArthaparigRhIte-svIkRte mallakarutI gRhItvA kSAraM ca-bhUti gRhItvA tatra hamalake brajati, gRhIte lepe sati cIramupari dattvA lepasya tato rUtaM tata upari bhUtiM dadAti, kimarthaM ?, saprANarakSArthamiti / / diidAnIM yatuktamAsIbodakena yaduta sAgArikaganyAM lepagrahaNaM na kAryaM yato'sau zayyAtarapiNDo vartata iti, tatpratiSedhanAyAha-Ix PI vaccaMteNa ya diTTha sAgArinucakagaM tu abhAse / tattheva hoi gahaNaM na hoi so sAgariapiMDo // 383 // aa bajatA sAdhunA lepagrahaNArdhaM yadi dRSTaM sAgArikasaMbandhi dvicakra-gantrikA abhyAse-samIpe tatastatraiva grahaNaM kartavya hIna bhavatyasau sAgArikapiNDaH-zayyAtarapiNDo'sau na bhavati / idAnImasau gatvA kiM kRtvA lepaM gRhNAtIsthata AhaINI gaMtuM tucakamUlaM aNunavettA pahu~ti sAhINaM / ettha ya pahatti bhaNie koI gacche nivasamIve // 384 // gatvA 'dvicakramUlaM' ganIsamIpaM, yadi tatprabhuH 'svAdhInaH sannihito bhavati tatastamanujJApya gRhyate, atha tatra garabA AsannaH prabhunAsti tatazcAsau sAdhuH pRcchati-ko'tra prabhuH iti, punazcaivaM pRSTe sati kazcitpuruSa ekaM yAd , yaduta 'ekya dIpa SACR anukrama [611] REaratinANE T arary.org ~290~ Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [614] >> "niyukti : [384] + bhASyaM [203...] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||384|| dIpa zrIopa- ya panu'tti atra zakaTe prabhU rAjA, tatazcaivaM bhaNite sati kazcidagItArthoM gantrINAmanujJApanArthaM nRpasamIpameva gacchet / lepapiNDe niyuktiH etya ya avidhiaNuNNavaNAe dihto| pAtralepanA. droNIyA I kiM demiti naravaI tujjhaM kharamakkhiA dudhaketti / sA apasastho levo estha ya bhaitare dosA // 385 // T"ni. vRttiH 18| ego sAhU lebassa kajje niggao jAva pecchai sagaDAI, sAhuNA pucchi-kassa ete sagaDA ?, gihattheNa siI-rAulA, 383-385 // 140 // sAhU agIyastho ciMtei-paha aNuNNaveyabo, vaccAmi rAya pecchAmi, teNa rAyA diTTho, bhaNati rAyA-kiM tuha demi?, sAha bhaNati- tubha sagaDe tilamakkhie atthi tattha levo pasattho havati taM me dehi, etthaya bhaiyare dosA bhavaMti, tattha jai sorAyA bhaddo tAhe sabahiM ceva ugghosaNaM karei jaha neha keNai sagaDA ghaeNa makkhiyabA jo makkhei so daMDaM patto evamAI bhaddao pasaMga 31 hAkujA, aha so paMto rAyA tAhe so bhaNejjA-annaM kiMcI na jAiyaM imIe parisAe majjhe to levo jAtio, aho asuI samaNA ee mA eesiM koI bhikkhaM deu / ete avihiaNuNNavaNAe dosA / tamhA ducAkavaNA tassaMdiTTeNa vA aNunAe / kaTugaMdhajANaNavA jiMghe nAsaM tu aphusaMtA / / 386 // | tamhA bihIe aNuNNaveyavo, sA ya vihI-tA sagaTANaM pAse Thio acchai jAva ducakavaI Agao, tao ducakavaDaNA-181 gaDiAvaiNA aNuNNAe sati levo gaheyayo, teNa ducakcatiNA jo saMdivo eratha paDhavijo jahA tume bhaleyarva, teNa vA // 14 // aNuNNAo saMto geNhai, kaDugaMdhajANaNaDaM jiMpiyadho lebo-kiM so kaDuo?-kaDuatelleNa makkhio navatti, jai kaDuteleNa anukrama [614] CHAKAR SARELIEatunintentiaTASHTR ~291 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [616] .- "niyukti : [386] + bhASyaM [203...] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata N gAthAMka ni/bhA/pra ||386|| makkhio tAhe na gheppai, so adhiro hoi, jo mitilatellamakkhio so gheppai / kathaM punajighaNaM karoti ?, nAsikayA aspRzan / jiMghaNA iti avayavo bhaNio / idAnIM 'chakAyajayaNa'tti vyAkhyAnayannAha harie bIe cale jutte, cakale sANe jalahie / puDhavI saMpAimA sAmA, mahavAte mahiyA'mie // 387 // / harite bIje vA tacchakaTaM pratiSThitaM bhavati tatazca tatra na grAhyo lepaH, tathA tatkadAcicchakaTaM 'calaM' gamanAbhimukhaM | vyavasthitaM bhavati tatazca na grAhyaH, tathA yuktaM vA vahati tadA'pi na grAhyaH, kadAcittasmin zakaTe vatsako baddho bhavati * tadAso vA tatazca na grAhyaH, zvA vA tatra baddhaH tathApi na grAhyaH, jalamadhye tat zakaTaM vyavasthitaM bhavati tato na grAhyaH, kadAcicca sacittavRdhivIpratiSThitaM bhavati tathApi na grAhyaH, kadAcitsaMpAtimasattvaiH sa pradezo vyAptastatazca na grAhyaH, tathA zyAmA-rAtristasyAM ca na grAhyaH, mahAbAte ca vAte sati na gRhyate, 'mahikAyAM dhUmikAyAM nipatannyAM na gRhyate, amitazcAsau lepo na gRhyate kintu prmaannyuktH| dvAragAdheyam , idAnIbhASyakRyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyA cikhyAsayA''hadAharie bIesu tahA arNataraparaMpareviya caukA / AyAdapayaM ca patiTriyaMti etthaMpi ca ubhaMgo / 204 // (bhA.) | harite bIje ca dvau catuSkI bhavataH, katham ?, anantaraparamparakalpanayA, etaduktaM bhavati-haritabIjayoranantarapratiSThi-18 tatvamAzritya bhaGgacatuSTayaM niSpAdyate, tathA tayoreva haritabIjayoH paramparapratiSThitatvamAzritya dvitIyabhaGgacatuSTayaM nisspaadyte| atra ceyaM bhAvanA-aNaMtaraM harite patihiyA gaDDI bIe a arNataraM patidviA, ego bhNgo| tahA aNaMtaraharie patihiA dIpa anukrama [616] SARERatun international Hrathinataram.org ~292~ Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||387|| dIpa anukrama [618] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [618] + prakSepaM [26... 80 --> "niryukti: [ 387] + bhASyaM [ 204 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIoSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 141 // Na bIe teSAmabhAvAt, viio bhaMgo 2 aNNA harie anaMtaraM na patiDiyA tasyAbhAvAt bIe anaMtaraM paiDiA taio ra tahA annA Na harie anaMtaraM paiDiA Na bIe anaMtaraM paiTThiA tayorabhAvAt, cauttho 4, esa suddho bhaMgo / evaM haritatrIjapadadvayenAnantarapratiSThitatvakalpanayA bhaGgacatuSTayaM labdhaM / idAnIM haritabIjayoreva paramparapratiSThitatvakalpanayA yathA bhaGgacatuSkaM labhyate tathocyate, taJcaivaM harite paraMparapaiDiA gaDDI bIe paraMparapaiDiA ego bhaMgo aNNA harie paraMparaiMDiA Na bIe paraMparapaiDiA bIjAnAmabhAvAt, biio bhaMgo, tahA aNNA harite Na paraMparapaiDiA teSAmabhAvAt bIje paraMparapaiDiA taio aNNA Na harie paraMparapaiDiA NabIe paraMparapaiDiA cauttho bhaMgo tayorabhAvAt, esa suddho bhaMgo / 'AyAdupayaM ca paTTiaMti etthaMpi ca bhaMgo' tathA teSveva haritatrIjeSu AtmA-AtmA pratiSThitaH dvipadaM ca pratiSThitamiti, etasminnapi padadvaye caturbhaGgikA bhavati, katham ?, AyA haritabIesa paTTio dupayaM ca haritabIesa paiDiaM ego bhaMgo 1 | tathA AyA haritabIesa paTTio na dupayaM hariyabIesa paTTiaM bitio tathA AyA na haritabIjesu paiDio dupayaM ca haritabIesu paTTi taio i / tathA AyA haritabIesu na paTTio dupayaM ca haritabIesu na patiTThiaM cauttho bhaMgo 4, eso suddho / evaM annevi parittaNaMtAIhiM bhaMgA sabuddhIe kaheyavA / harite bIetti gayaM, calatti vyAkhyAnayannAha - dave bhAve ya calaM daddami dupaidviaM tu jaM dupayaM AyA ya saMjamaMmi a duvihA u virAhaNA tattha // 205 // bhA0) calaM dvividhaM dravyacalaM bhAvacalaM ca tatra dravyacalaM 'dupaidviaM tu jaM dupayaM' duSpratiSThitaM yadvipadaM zakaTaM tadravyacalamucyate, tatra ca dravyacale lepaM gRhNata AtmasaMyamavirAdhanA bhavati dvividhA | bhAvacalapratipAdanAyAha For Parts Only ~ 293~ lepapiNDe pAtralepanA. ni. 387 bhA. 204205 // 141 // Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [620] >> "niyukti: [387...] + bhASyaM [206] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||206|| bhAvacalaM gaMtumaNaM goNAI aMtarAiyaM tattha / juttevi aMtarAyaM vittasa calaNe ya AyAe // 206 // (bhA0) bhAvacalamucyate yacchakaTaM gamanAbhimukhaM vartate, tatraca lepaM gRhNataH goNAI aMtarAiyaMti-gavAdInAM aMtarAyaM bhavati, kathaM, 8sa kayAi sagaDavaI bhaddao bhavati tato so jAva sAha levaM geNhai tAva te baile na joei pacchA UsUre joteti tato tANaM| badalANaM payaTTattikAuM cAriM na deMti, aggato ya jA sA cArI UsUre pattA, evaM bhAvacale geNhatassa aMtarAyaM havai / daarN| PIjuttetti vyAkhyAyate, tatrAha-'juttevi aMtarAyaM balIvardayukte'pi zakaTe evamevAntarAyaM bhavati / tathA'yaM ca doSaH 'vittasa* |calaNe ya AyAe' te valIvardAH kadAcittaM sAdhuM dRSTvA vitrasanti, tatazca gannyAzcalane lepaM gRhRta AtmopaghAto bhavati / / 2 dAdAraM / idAnIM 'vacche'tti vyAkhyAyate vaccho bhaeNa nAsaha DiMbhakkhobheNa aayvaavttii| AyA pavayaNa sANe kAyA ya bhaeNanAsaMti ||207||(bhaa0) | yadi ca tatra vatsaka Asano bhavati tato'sau taM sAdhuM dRSTvA kadAcidbhayena nazyati, tato nazyan kAyAn vyApAda-13 tayati / athAsau tasyAmeva gannyAM baddhastato'sau bhayena nazyan gantryAH kSobhaM karoti, tena ca 'DimbhakSobheNa' gantrIkSobheNa]8 AtmavyApattirbhavati / dAraM / 'sANe'tti vyAkhyAyate-kadAcittatra zvA tiSThati sa ca tamakSaM jihvayA likhati, tatazca le| gRhRta AtmopaghAto bhavati pravacanopaghAtazca,bhayena nazyatA kAyAzca vinAzyante / dAraM / 'jalapuDhavitti vyAkhyAyate, tatrAhaEURjo ceva ya hariemuM so ceva gamo u udagapuDhavIsu / saMpAimA tasagaNA sAmAe hoi caubhaMgA // 208 // (bhA0) * ya eva haritabIjeSu gamaH-adhigama uktaH asAvevodakapRthivyordraSTavyaH, etaduktaM bhavati-yathA tatra padadvayena bhaGgakA dIpa anukrama [620] SARERainintenarasna launciurary.orm ~294~ Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [622] .- "niyukti: [387...] + bhASyaM [208] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||208|| dIpa zrIogha-1 upalabdhAH evamatrApyudakapRthivIpadadvayena bhaGgakAH krtvyaaH| dAraM / idAnIM 'saMpAtima'tti byAkhyAyate, tatrAha-saMpAimAlepapiNDe niyuktiHtasagaNA' saMpAtimazabdena asagaNA ucyante, te yadi bhavanti tato lepo na grAhyaH, atra ca bhaGgacatuSkaM bhavati, tadyathA-1 droNIyA saMpAtimesu appA paiDio bhaMDI ya paiDiA ego 1, tahA appA saMpAtimesu paiDio na bhaMDI paiTThiA bIo 2, appA | bhA. 206 vRttiH 4. 209 na paiDio bhaMDI paiDiA taio 3, appA na paiDio na bhaMDI paiDiA cauttho 4, eso suddho / dAraM / 'sAmAe'tti ni. 388 // 14 // vyAkhyAyate, tatra ca zyAmAyAM bhaGgacatuSkaM bhavati, kathaM ?, levo divA gahio aNaMmi divase lAio ego bhaMgo 1,8 divA gahio rAIe lAio viio 2, rAIe gahio divA lAio taio 3, rAo gahio rAo lAio cauttho bhaMgo 4, dAraM / 'mahAvAe'tti vyAkhyAyatevAmi cAyamANesu saMpayamANesu vA tasagaNesu nANunnAyaM gahaNaM amiyassa ya mA vigicaNayA // 20 // (bhA0) | vAyau vAti saMpatatsu vA trasagaNeSu nAnujJAtaM lepasya grahaNaM / dAraM / idAnIM mahikA, sA ca 'saMpayamANesu vA tasagaNesu' ityanena vAzabdena vyAkhyAtava draSTavyA, etaduktaM bhavati-vAzabdAnmahikAyAM ca patantyAM lepo na graahyH|| dAraM / 'amiya'tti vyAkhyAyate-'amitasya ca pramANAbhyadhikasya lepasya grahaNaM na kArya, yataH 'mA vikiMcaNiya'tti [mA bhUt prabhUtalepasya grahaNaM vikiMcaNa-tyAgastaskRto doSo bhaviSyatIti / dAraM / eyaddosavimukkaM ghettuM chAreNa akkamittANaM / dhIreNa baMdhiUNaM gurumUlapaDikamAloe // 388 // // 14 // anukrama [622] 2 SARERatnihota ~295 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [624] >> "niyukti: [388] + bhASyaM [209] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||388|| etaddopavimuktaM lepaM gRhItvA vastreNAcchAdya chAreNAkramya tatazcIvareNa taM zarAvasaMpuTaM banA gurumUlamAgatya IryApathikAM | pratikrAmya gurave Alocayati / daMsiachaMdiagurusesaesu (ya) omatthiyassa bhANassa / kAuM cIraM uvariM rUyaM ca chubheja to le // 381 // punazcAsI kAyavyApAreNa darzayati, punazca guruM chandayati-Amantrayati, yadi bhadantasya prayojanaM lepena tato gRhyatA[miti, evaM chandayati / 'sesae yatti zeSAMzca sAdhUn chandayati, yaduta yadi bhavatAmanena lepena kizcitprayojanaM tato gRhya-13 datAmiti / evaM yadA na kazcid gRhNAti tadA 'omaMthiyassa bhANassati omasthitasya-adhomukhIkRtasya bhAjanasya upari kRtvA cIraM, tatazcIrasyopari rUtapaTalaM karoti, 'chubheja to levaM ti tato rUtasyopari lepaM prakSipet / aMguhapaesiNimajjhimAe ghernu ghaNaM tao ciirN| AliMpiUNa bhANe ekaM do tiNi cA ghaTTe // 39 // punazcAsau rUtasyopari kSitvA lepaM punaraGgaSThapradezinImadhyamAbhiraGgulIbhihAti, gRhItvA ca 'dhanam' atyartha cIraM punaH poTTalikAvinirgalitena leparasena pAtramAlimpati, tacca pAtraka kadAcidekaM bhavati kadAciTThI kadAcitrINi, tatazca tAnyA-* lipya punaH ghaTTayati-agulyA masRNAni karotItyarthaH / tAni ca pAtrakANi evaM limpati anno'nnaM aMkaMmi u annaM ghaTTeda vAravAreNaM / ANei tameva diNaM davaM rae abhattaTThI / / 391 // anyad anya aGka-utsaGge sthApayati, sthApayitvA cAnyadU 'ghaTTayati' aGgalyA masNayati, evaM vArayA vArayA eka de vA'ke sthApayet anyaccaikaM masRNayati evaM tAvadyAvanmasRNAni saMjAtAni bhavati / yadA punarekameva liptamutkRSTalepena dIpa anukrama [624] SARERamNAAR ~2964 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [627] >> "niyukti: [391] + bhASyaM [209] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||391|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 143 // dIpa bhavati tadA rUDhe sati 'ANei tameva diNaM ti tasminneva divase dravaM-pAnakamAnayati 'rae' raNayitvA pAtrakaM tadevalepapiNDe 'abhattahisi upoSita evaM karoti / athAsau glAnAdInAM vaiyAvRttyakaraH syAttataH pAtralepanA. abhattaTTiyANa dAUM annesi vA ahiMDamANANaM / hiMDeja asaMtharaNaM asaha ghetuM araiyaM tu // 392 // atha tat pAtrakaM na rUDhaM glAnAdayazca sIdanti so'pi vaiyAvRttyakarastato ye abhakArthikAH--upavAsikAH sAdhavastebhyo 289-994 'dattvA' samarpya bhikSArthaM brajati / 'annesiM vA ahiMDamANANaM' anye vA ye bhikSA nAdanti teSAmahiNDamAnAnAM bhottRNAM samarpya hiNDate / 'asaMtharaNe'tti glAnAdInAmasaMstaraNe-asaMtaraNae hotae evamasau karoti / asahutti athAsau svayamevAsa-18 hiSNurupavAsaM karnu tataH 'ghettuM araiyaM tu'tti gRhItvA'nyasAdhusarakaM pAtraM 'araiyaM tu'tti araJjitaM tasmin diyase pUrvalisamityarthaH, tagRhItvA hiNDeta / yadA punarevaMvidhaH sAdhurnAsti kazcidyasya tannavalepaM pAtrakaM samarpya bhikSAmaTati, AtmanA ca trINi pazcakANi saMvAhayituM na zaknoti, kAni trINi ?, eka navalepaM pAtrakaM anyo bhaktapatavahastRtIyamazuddhArtha mAtraka,18 tadA ko vidhirityata Aha na tarejA jai tinnI hiMDAveuM tao a choraNaM / u paNe hiMDai anne ya davaM si geNhaMti // 393 // | 'na taret' na zaknuyAt yadi trINi pAtrakANi hiNDayituM tato navalepaM pAtrakaM chAreNa-bhUtinA avacUrNya-guNDayitvA | // 14 // ekatra pradeze sthApayitvA hiNDate / 'anne ya davaM si gi pahaMtitti anye sAdhavasta dartha dravapAnakaM gRhNanti / tathA ca letyAriyANi jANi u ghaTTagamAINi tattha leveNaM / saMjamaphAinimittaM tAI bhUmIi guMDejA // 394 // anukrama [627] ~297 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [630] >> "niyukti: [394] + bhASyaM [209...] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: POS prata gAthAMka ni/bhA/pra ||394|| Card 'lethAriyANi' liplAni, kena ?, lepeneti saMbandhaH, yAni ghaTTakAdIni, tatra ghaTTako-yena pASANakena pAtra navalepaM mahaNaM kriyate, AdigrahaNAccharAvaM cIraM ca lepalipta, etAni lepena sarvANyeva liptAni tatra pAtraka limpataH, tatazca tAni ghaTTa-13 kAdIni bhUtyA guNDayati, yena tatra pratiSThApitAnAM satAM kITikAdyupaghAto na bhavet / kimarthaM punarevaM kriyate ?, ata: Aha-saMjamaphAtinimitta miti saMyamavRddhyardhamiti / evaM levaggahaNaM ANayaNaM liMpaNA ya jayaNA ya / bhaNiyANi ato vocchaM parikammavihiM tulevassa // 395 // 'evam' uktena nyAyena lepagrahaNaM tathA tasyaivAnayana limpanA ca pAtrakasya yatanA ca grahaNe lepasyaitAni bhaNitAni ataH paraM vakSye parikarmavidhiM liptasya pAtrakasya / sa cAya parikarmavidhiHlitte chagaNiachAro ghaNeNa cIreNa'dhi uNhe / aMchaNa pariyattaNa ghaTTaNe ya dhove puNo levo // 396 // lipte tatra pAtrake sati 'chagaNiyachAro'tti gomayachAreNa tatpAtraka guNDyate, pazcAcca ghanena 'cIreNa pAtrakabandhena veSTayitvA rajakhANena ca pariveSTyA 'aMbadhi'ti pAtrakabandhagrandhimadattvA tata evaMvidhaM kRtvA 'uNhe'tti uSNe sthApayati, 'aMchaNa'tti tato'jalyA liptasya raGgitasya pAtrakasyAkarSaNa-samAraNaM karoti, Atape kRtvA punaH parivartayati-AtapAbhimukhaM karoti, evaM zoSaNA tasya navalepasya pAtrakasya, dhaute ca chAraguNDite tatra pAtrake punaleMpo dIyata iti / idAnI bhASyakAra etAmeva gAthAM vyAkhyAnayati, tatra 'lite chagaNiyachAro'tti idaM vyAkhyAtameva draSTavyaM, zeSa vyAkhyAnayannAhadAu sarayasANaM pattAdhaM abaMdhaNaM kujA / sANAirakkhaNaTTA emaja chAuNhasaMkamaNA // 21 // (bhA0) SAGARCACANC dIpa anukrama [630] Indirary.com ~298~ Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [633] >> "niyukti: [396] + bhASyaM [210] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||396|| dIpa datvA tatra pAtrake sarajakhANaM pAtrAbandhaM punazcAbandhagaM kujjeti-tatra granthi na dadAti, kimartham ?, ata Aha-sANA- lepapiNDe niyuktiHdirakkhaNaTThA' zvAnAdirakSaNArtha granthiM na dadAti, idamuktaM bhavati-grandhinA dattena satA karpaTaikadeze gRhItaH san zunA pAtralepanA. droNIyA mAjAreNa vA nIyate, punazca tatpAtrakaM pramRjya bhuvaM chAyAta uraNe saGkAmayati, etaduktaM bhavati-aparAhacchAyAkrAntaM san nipaTAyAkana manAni.395vRttiH punaruSNe sthApayati / 398 bhA. 210 // 14 // taddivasaM paDilehA kuMbhamuhAINa hoi kAyabA / unne ya nisaMkujA kayakajANaM viussaggo // 211 // (bhA0) 211 yasmin divase pAtraka lepayati tasmin divase 'kumbhamukhAdInAM' ghaTagrIvAdInAM pratyupekSaNaM kRtvA tatazca gRhNAti, yena liptaM pAtraka bahistasyAM grIvAyAM tasmin divase kriyate, nizAyAM tu channe tatpAtrakaM kuryAda, AtmasamIpe, kRte ca kArye vyutsargaH karttavyasteSAM ghaTagrIvAdInAM tasminneva divase yena parigrahakRto doSo na bhavet, anyasmin divase'nyAni bhavivyanti / atha lepazeSaH kazcidAste tatastasya ko vidhirityata Aha aGagahe lebAhiyaM tu sesaM sarUvagaM pIse / ahavAvi nasthi kajaM sarUvamujase tao vihiNA // 397 // kadAcittatrAnyatra vA pAtrake'STako dAtavyo bhavati, tatastadartha-aSTakanimittaM kareNa taM lepAdhikaM zeSa sarutaM peSyate, 81 atha tena lepazeSeNa na kizcitkAryamasti tataH sarUtameva vidhinA parityajet chAreNa guNDayitvetyarthaH / idAnIM tatpAtraka kasyAM pauruSyA bAhyataH sthApanIyaM ? kasyAM cAbhyantare pravezayitavyamityetatpradarzayannAha // 144|| padamacarimA sisire gimhe arddha tu tAsi bajelA pAyaM Thaye siNehAtirakkhaNaTThA paveso vA // 398 // 1545456 anukrama [633] ~299~ Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||398|| dIpa anukrama [636 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [636 ] + prakSepaM [26... - -0 "niryuktiH [ 398] + bhASyaM [211] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH mo0 15 'zizira' zItakAle prathamapauruSIM varjayitvA tatpAtrakaM bahirAta sthApyate, caramAyAM caturthaprahare zizirapauruSyAM tatpAkamabhyantare pravezayet, 'gimhe addhaM tu tAsi vajjejatti grISmakAle tayoH - prathamacaramapaurupyorarddha varjayet, tataH pAtraka sthApayet pravezayedvA etaduktaM bhavati - grISme arddhapauruSyAM gatAyAM satyAM pAtrakaM bahiH sthApayet tathA caramapraharA gate sati tatpAtra kaM pravezayet, kimartha ! - 'siNehAirakkhaNaTTA' etaduktaM bhavati - zizire prathamapraharaH caramapraharazca snigdhaH kAlastasmiMzca pAtrakaM na kriyate, lepavinAzabhayAt, tathoSNakAle ca prathamapraharAddhe caturthapraharAjeM ca na sthApyate, so'pi stridha eva kAlaH, atIboSNe sthApanIyaM yena ruhyata iti / rai abhi karei bAsAirakkhaNaTTAe / bAbAre va anne gilANamAIsa kajesu // 399 // tasmi~zca tapasthApite 'upayogaM' nirUpaNaM 'abhIkSNaM' punaH punaH karoti, kimarthamityata Aha- 'vAsAirakkhaNaTThA' varSAdirakSaNArtha, AdigrahaNAt zvAdirakSaNArthaM ca anyAn vA sAdhUn vyApArayati pAtrakarakSaNArthaM yadyAtmanA mahAnAdikAryeSu kSaNikaH / kiyantaH punarlepA dIyante ityasya pradarzanAyAha eko va jahaneNaM dugatigacasAri paMca ukkosaa| saMjamaheDa levo vajittA gAravavibhUsA // 400 // eko jaghanyena pralepo dIyate madhyamena nyAyena dvau trayazcatvAro vA utkRSTataH paJca lepA dIyante, sa ca saMyamArtha dIyate, varjayitvA gauravavimRSe, tatra gauravaM yena mAM kazcidbhaNati yathaitadIyametacchobhanaM pAtramiti, vibhUSA sugamA / idAnIM "dhove puNo levo"tti, amumavayavaM vyAkhyAnayannAha For Parts Only ~300~ wrary.org Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||400|| dIpa anukrama [638 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 638] "niryuktiH [400 ] + bhASyaM [211..] + prakSepaM [26..." - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH *- aNuvate tahavihu sarva avaNintu to puNo liMpe / tajjAya sacoppaDagaM ghaTagaraiaM tato dhove / / 401 // anupatiSThati - aruhyamANe arujjhate, etasmin pAtrake 'tathA'pi' tenApi prakAreNa yadA na rohati tadA sarva lepamapanIya tataH punarlimpati / eSa tAvat khaJjanalepaviSayo vidhiruktaH, idAnIM tajjAtalepavidhiM pradarzayannAha - 'taprAyasoppaDa' | tasminneva jAtastajjAto - gRhasthasamIpasthasyaivAlAbukasya 'sacoppaDagassa' tailasnigdhasya yadrajaH zlakSNaM cikaNaM lagnaM sa tjjaa||145|| OM tapa ucyate, evaM tajjAtalepaH, sacopparaM sasnehaM yatpAtrakaM tad 'ghaTTagaraitaM' ghaTTakena racitaM-masRNitaM ghRSTaM sattataH kAJji kena kSAlayet / katiprakAraH punarlepaH / ityata Aha--- zrI oghaniyuktiH 4 droNIyA vRttiH Eat! tajjAyajusilevo khaMjaNalevo ya hoi boDo / muddianAvAbaMdho meNacacaMveNa patrikuTTo // 402 // tajjAtalepo yuktilepaH-pASANAdiH khaJjanalepaveti vijJeyaH / evaM ca yadA tatpAtrakaM pUrvameva bhannaM bhavetsadA kiM karttavyamityata Aha-tadA'nyadguhyate pAtrakaM, yadA'nyatvAbhAvastadA kiM karttavyamityata Aha- 'mudianAvAbaMghotti tadA tadeva pAtrakaM sIpayati, kena punarvandhema tarasIpaNIyaM ?, mudrikAbandhena-mandhiSandhena sIvayati pAzo nAvi bandho bhavati tatsadRzena gomUtrikAbandhenetyarthaH, anyaH stenakacandho gUDho bhavati sa varjito yatastatpAdhakaM teja senakabandhenAdRDhaM bhavati jhusiraM ca hotiti / idAnImetAmeva gAthA vyAkhyAnayati, tatra sajjAtakhajanalepau vyAkhyAtAveva, idAnIM yuktilepa pratipAdayatijusI patharAI paDikuTTo so u samjhihI jeNaM / vayakusumAra asatihi saMjaNalebo ao panio // 403 // yuktilepaH punaH prastarAdirUpaH, AdigrahaNAccharkarikAlepo vA, sa ca prastarAdilepaH pratikRSTaH pratiSiddho bhagavadbhi For Penal Use Only ~301~ |lepapiNDe pAtralepanA. ni. 399403 // 145 // Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [641] .. "niyukti: [403] + bhASyaM [211..] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||403|| tAsa samidhimantareNa na bhavati, yatabaivamato jIvadayArtha sukumAratvAdasannidhirisi ca kRtyA khannAmalepa ebhiH kAraNaruko bhaNitaH / mAha-evaM hi sukumAraM lepamitrAtastakha vibhUSA bhavati !, uccate, maisadati, yatAdA saMjamahe levo na vibhUsAe vadati titthayarA / saha asahaya viSTalo sAsAhamme uvaNao u // 04 // MIT 'saMyamahata' saMyamanimittaM lepa ukto na vibhUSArtha vadanti tIrthakarAH / atra ca saIdRSTAntaH asaITAtaca / ekami |saMnivese do ithiyAo, tANaM ekA saI aNNA asaI, jA sA saI sA asANaM vibhUsaMtI acchA, asaIvi evameSa, samo saIe bhattArabhattittikAU uSaNabeso logeNa gaNijjA na ya hasijjai, asaIe uNa ceso ullaNo loe hasijara, yasa-15 stasyA asI veSo'bhyArthaM varttate / evamatra satIsAdharmya upanayaH kartavyaH, yathA satyA vibhUSAM prakurvatyA api sA vibhUSA 1/lokenAnyathA na kalpyate evaM sAdhoH saMyamArtha zobhanaM lepayato'pi na vibhUpAdoSa rati // idAnI mudrikAdivandhAna vyAkhyAnayati, tatsaMbandhaM pratipAdayannAha| bhijija lippamANaM littaM vA asaie puNo bNdho| muddianAvAbaMdho na teNaeNaM tu baMdhijjA // 405 // bhidyettaliSyamAnaM pAtrakaM vA limpitaM vA sadbhidyeta tato'nyasyAbhAve punarapi vadhyate-sIcyate, tatra mudrikAvandhasyeyaM sthApanA- nauvandhaH punardvi vidho bhavati, tasya ceyaM sthApanA-64 stenakabandhaH punargupto bhavati, madhyenaiva pAtra-II kakASThasya davarako yAti tAvadhAvarasA rAjiH sIvitA bhavati, tena 38 stenakabandhena durbalaM pAtraM bhavatyato'sau varjanIyaH / idAnIM sa lepa uttamamadhyamajaghanyabhedena trividho bhavatyata Aha dIpa anukrama [641] ~302~ Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [644] .. "niyukti: [406] + bhASyaM [211..] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIopa- niyukti droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra // 406|| // 14 // dIpa kharaayasikusuMbhasarisava kameNa ukkosamajjhimajahannA / navaNIe sappivasA guDena lepo alevo u / / 406 // lepapiNDe ___khara iti-sarasannayaM tilatilaM teNa kao ukoso leyo, ayasi-kusuMbhiA teNa ya majhimo levo, sarisavatelleNa ya pAtralepanA | jahannao hoi, anena krameNotkRSTo madhyamo jaghanya iti / kaiH punarlepo na bhavatItyata Aha-navanItena sarpipA-ghRtena | ni. vasayA guDena lavaNena ca, ebhiH rasaralepaH-ebhirlepo na bhavatIti / ukto dravyapiNDaH, idAnI piNDasyakArthikAnyucyante-4 484-407 | bhAvapiNDe piMDa nikAya samUhe saMpiMDaNa piMDaNA pa smvaae|smosrnn nicaya uvacaya cae ya jumme ya rAsI ya // 407 // ni.408 piNDo nikAyaH samUhaH saMpiNDanaM piNDanA ca samavAyaH samavasaraNaM 'mR gatI' samyag-ekatra gamanaM samavasaraNaM, nicaya upacayaH cayazca jummazca rAziH pinnddaarthH| pratipAdito dranyapiNDaH, bhAvapiNDapratipAdanAyAha duviho ya bhAvapiMDo pasatthao hoi appasattho ya / duga sattaTTacaukcaga jeNaM vA yajjhae iyro|| 408 // dvividho bhAvapiNDa:-prazastabhAvapiNDo'prazastabhAvapiNDazca, tatrAprazastaM pratipAdayannAha-'duyasattaaTTha'ityAdi, duviho rAgo ya doso ya sattaviho satta bhayahANANi, etAni ca tAni-ihalokabhayaM paralokabhayaM AyANabhayaM akamhA-1 bhayaM AjIviyAbhayaM maraNabhayaM asilogabhayaM, "ihaparaloyAyANamakamhAAjIvamaraNamasiloe"tti / aTTha kammapayaDIo| // 14 // NANAvaraNAiyAu, ahabA aTTha mayaTThANANi-jAikulabalarUve tavaIssarie sue lAbhe / caubiho kohmaannmaayaalohruuvo| rAgadveSAveva piNDaH audayiko bhASo'nantakarmapudgalanirvRttaH piNDaH, evaM saptabhirbhayasthAnoM janyate karmapiNDaH, eva anukrama [644] atha 'bhAvapiNDa' varNayate ~303~ Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [647] ." "niyukti : [409] + bhASyaM 211..] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||409|| dIpa manyatrApi yojyaM, 'yena vA' bAhyena vastunA itara:-AtmA badhyate karmaNA'STaprakAreNa so'prazastaH / idAnI prazasta bhAva-13 | piNDa pratipAdayannAhaXI tivihohoha pasastho nANe taha daMsaNe caritte ya / mottaNa appasatthaM pasatyapiMDeNa ahigaaro||409|| trividhaH prazasto bhAvapiNDaH-jJAnaviSayaH darzanaviSayaH cAritraviSayazca, tatra jJAnapiNDo jJAnaM sphAti nIyate yena, tathA| darzanaM sphAti nIyate yena, cAritraM sphAti nIyate yena, sa bAhyo'bhyantarazca piNDaH, muktvA'prazastai prshstpinnddenaadhikaarH| ayaM ca bhAvapiNDaH kena piNDyate ?-pracurIkriyate, zuddhenAhAropadhizayyAdinA, atra cAhAreNa prakRtaM, sa eva prazasto bhAvapiNDaH, kAraNe kAryopacArAt , jJAnAdipiNDakAraNamasI, sa cAhAra eSaNAzuddho grAhyaH, anena saMbandhenAgatA eSaNA pratipAdyate / athavA pUrvamidamuktaM-'piMDaM ca esaNaM ca ghocchaM tatra piNDa uktaH, idAnImeSaNA pratipAdyate, athavA svayama-1 vAyaM bhASyakRtsaMbandhaM karotilAlittaMmi bhAyaNami u piMDassa ubaggaho u kAyadyo / juttassa esaNAe tamahaM vocchaM samAseNaM // 212 // (bhA0) | lipte bhAjane sati tataH piNDasyopagraho-grahaNaM karttavyaM, kiMviziSTasya piNDasya ?-epaNAyuktasya, atastAmevaiSaNAM 14pratipAdayatAha nAma ThavaNAdavie bhAvaMmi ya esaNA muNeyacA / dami hiraNNAI gavesagahajhuMjaNA bhAve // 410 // anukrama [647] ~304~ Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [649] >> "niyukti: [410] + bhASyaM [212] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 410|| dIpa zrIjogha-18 nAmasthApane sugame, dravye-dravyaviSayA, yathA hiraNyAdergaveSaNAM karoti kazcid bhAve-bhAvaviSayA trividhA-veSaNaiSaNA- bhAvapiNDaH niyuktikA anveSaNaSaNA grahaNaipaNaiSaNA-piNDAdAnaiSaNA grAsaiSaNA / sA ca gaveSaNaSaNA ebhirairabhigantavyA ni. 409 pamANe kAle Avassae ya saMghADae ya upakaraNe / massagakAussaggo jassa pa jogo spddipkkho| 411 // eSaNAyAM vRtti | pramANaM kativArA bhikSArtha praveSTavyamiti, etadvakSyati, 'kAle'tti kasyAM belAyAM praveSTavyaM , bhikSA gaveSaNIyA ityarthaH, pramANakAET'Avassae'tti Avazyaka-kAyikAdivyutsarga kRtvA bhikSATanaM karttavyaM gaveSaNamityarthaH, 'saMghADae'tti saGghATakayuktena lAvazyakA hiNDanIya naikA kinA, 'ucagaraNe'tti bhikSAmaTatA sarvamupakaraNaM grAhyamAhozcitsvalpaM, 'matage'ci bhikSAmaTatA-gaveSayatA dibhirgaveSa NiSaNA bhA. mAtrakamahaNaM karttavyaM, kAyotsargaH-bhikSArthaM gacchatA upayogapratyayaH kAryaH, tathA ca yasya yogaH-bhikSArthaM gacchanidaM vkti| 212 ni. yasya yogo-yena vastunA saha saMbandho bhaviSyati tagrahISyAmItyarthaH, 'sapaDivakvotti sarva evAyaM dvArakalApaH saprati- 410-411 pakSo'pi vaktavyaH, sApavAdo'pItyarthaH / idAnIM bhASyakAraH pratipadametAM gAthA vyAkhyAnayati, tatra "pamANe ti| bhA. 213 4vyAkhyAnayanAhavAdaviroha pamANaM kAle bhikkhA pavesamArNa ca / sannA bhikkhAyariAbhikkhe do kAla paDhabhaddhA ||213(bhaakaa | dviSidhaM pramANaM bhavati, 'kAlo'tti eka kAlapramANaM kAlaniyamaH celAniyama ityarthaH, tathA'nyazikSArtha pravizamAnAnAM pramANaM pArAlakSaNaM bhavati, tatra bhikSApravezapramANapratipAdanAyAha-'sannAbhikkhAyariyA bhikkhe do bhikSArtha 18 // 147 // vArAdvayaM pravizati, ekamakAlasamjJAyAH pAnakanimittaM, dvitIyaM bhikSApAkAle pravidhAtIti / adi puNa saikkAraM bhiklA anukrama [649] ACAKC+++++ MEDNEtana ~305~ Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [651] .- "niyukti : [411...] + bhASyaM 213] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||213|| Ccccccc parija karei tato khettaM camaDhijai uDDAho va havai, jahA gariva eesi bhikkhAhiMDaNe niyamo, tamhA doNi vArAu hiMDiyavaM, eyaM ca puSabhaNiyameva-puNo puNo pavisaNe sahaSakulANi camaDijatitti, teja bhAsakAraNa bahuvArA pavisale dAdosA na desiA / ukta bhikSApravezavArApramANaM, bhikSAkAlapratipAdanAyAha-kAle paDhamahA' kAla iti bhikSAkAladUstasmin pravizitavyaM, tathA 'paDhamaddhA' iti prathamapauruSyAM yadarddha tasmiMzca bhikSA) pravizitamba, ka kAlapramANam / * AreNa bhadapaMtA maga uTThavaNa bhaMDaNa padosA / dosINapaurakaraNaM ThaviyamadosA ya bhaiMmi // 214 // (bhA.) / yadi punararddhapauruSyA Arata eva-pratyUSasi eva bhikSArtha pravizati tato bhadrakakRtA ete doSAH 'uhavaNaM bhaMDaNapaosA' uTThAvaNaM pasuttamahilAe karei, jahA pavatiyagA AgayA taM udvettA desutti, ahavA sA AlasseNa na uDei tao bhaMDaNaMkalaho hojjA, athavA sA ceva paosejjA, pradveSaM gcchtiityrthH| 'dosINapaurakaraNaM'ti so ceva gihabaI imaM bhaNai-14 jahA ee tavassiNo ratiM ajimiA ecAhe chuhAIyA aho samatiregaM radhijjAsu jeNa eyANapasaravelAe AgayANa hoitti / tathA 'ThaviagadosA yatti sthApanAkRtAzcaivaM doSA bhavanti // sAMprataM prAntakRtadoSakathanAcAhaaddAgamaMgalaM vA unbhAvaNa lisaNAhaNaNa pNte| phiDiuggameya ThaviyA bharagacArI kilissnnpaa||215||(bhaa) gihavaI ghare asthi, to pasare sAhU Agao, taM dadRNa ya gihavaI imaM maNijjA-aho me adAgamiva aghidvANaM | dihU~, amaMgalaM cAsau gRhapatirmanyate sAdhudarzanaM, tatazcaivaM ohAvaNA-paribhavo havai, tathA siMsaNA vA bhavati, jahA 18 *pate poTTapUraNatthameva paSaDyA, AhaNaNA vA paMte-pAntaviSaye bhavati / evaM tAvatpratyUSaveva pravizatAM doSA uktAH / / dIpa anukrama [651] ~306~ Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||| 215|| dIpa anukrama [653 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [653 ] *- "niryuktiH [411...] + bhASyaM [ 215 ] + prakSepaM [26... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH - phiDie' ti athApagatAyAM - atikrAntAyAmarddhapaurupyAM bhikSArthaM pravizati tatazca yadi bhadrako bhavati tata evaM bravIti yaduta adyadivasAdArabhya yathA iyatI velA rAddhasya bhaktasya bhavati tathA karttavyaM, tatazca udgamadoSaH - AdhAkarmAdidoSaH, 'Thaviya'tti athavA yaduddharati tattvayA'dyadivasAdArabhya sAdhvartha sthApanIyaM, tatazcaivaM sthApanAdayo doSA bhadrakaviSayA bhavanti, athAsau gRhapatirbhadrako na bhavati tataH 'cArI' iti tatazcAvelAyAM bhikSArthaM praviSTamevaM prAnto trviiti||148|| OM yadutAyaM cArIbhaNDikaH kazcid anyathA ko'yaM bhikSAkAla iti, nAyaM pratyUSakAlo nApi madhyAhnakAla iti, 'kila zrI oSaniryuktiH droNIyA vRttiH Educator rasaNa'ti tathA avelAyAM bhikSAnimittaM praviSTasya kleza eva paryaTanajanitaH paraM na tu bhikSAprAptiH, tamhA dosINavelAe cetra uyareyavaM / idAnIM madhyAhnasyArata eva yadi bhikSAmaTati tataH ko doSaH ? ityata Aha bhikvassavi ya avelA osaka hisakaNe bhave dosA / bhadagapaMtAtIyA tamhA patte care kAle // 216 // bhA0 ) bhikSAyA avelAyAM yadi pravizati tato yadi bhadrakaH 'osaNaM'ti yA'sau randhanavelA tAM madhyAhAdArata eva kArayati yena sAdhorapi dIyate, evaM tAvadbhikSAvelAyAmaprAptAyAM hiNDato doSAH atha punarnivRttAyAM bhikSAvelAyAmaTati tataH 'ahisakaNe' tti randhanavelAM tAmucchUra eva karoti yena sAdhorapi bhaktaM bhavati, evamete doSA bhadrake bhavanti, 'paMtAdIya'tti prAntakRtAstu doSAH pUrvavadraSTavyAH bhANDiko'yamiti brUte prAntaH, tasmAtprApta eva kAle caredvikSAM na nyUne'dhike vA / "kAle" tti gayaM, idAnIM "Avassae"tti vyAkhyAyate For Parts Only ~307~ pramANakAlAdibhirgabeSaNapaNA bhA. 214216 // 148 // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||217|| dIpa anukrama [655 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [655 ] *- "niryuktiH [411...] + bhASyaM [ 217 ] + prakSepaM [26...]" pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..AgamasUtra -[41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH - Educat Avassaga soheDaM pavise bhikkhassa sohaNe dosA / uggAhi avosiraNe davaasaIe ya uDDAho || 217|| (bhA0 ) avazyaM karttavyamAvazyakaM-kAyikAvyutsargarUpaM zodhayitvA kRtyetyarthaH, tato bhikSArthaM pravizet, asodhane Avazyakasya doSA bhavanti, kathaM 1 - 'uggAhiyavosiraNe'tti yadyasau sAdhuH udbhAhitena gRhItenaiva pAtrakeNa vyutsRjati tata uDDAhaH, atha tatprAtrakamanyasya sAdhoH samarpya yadi vyutsRjati tatazca dravasyAsati-abhAve sati 'uDDAho' upaghAto bhavati / aidUragamaNaphiDio alahaMto esapi pelejjA / chaDDAvaNa paMtAvaNa dharaNe maraNaM ca chakkAyA // 298 // (bhA0) athAsau atidUraM gamanaM karoti sthaNDile tataH 'phiDio'ti bhraSTaH san bhikSAvelAyA bhikSAmaprApnuvanneSaNAmapi 'prera yet' atikrAmayet, athavA tatraiva kvacidgRhAsanne vyutsRjati tataH 'chaDDAvaNa'tti sa gRhapatistadazuci chaDDAbeti, tyAjayatItyarthaH, athavA paMtAvaNaM-tADanaM kazAdinA karoti, athaitadoSabhayAddharaNaM karoti purISavegasya tato maraNabhayaM bhavet, vyutsRjatastu SaTkAyavirAdhaneti, sthaNDilAbhAvAt / 'Avassae'tti gayaM, 'saMghADae' ti vyAkhyAyate-- ekANiyassa dosA itthI sANe taheva paDiNIe / bhikkhavisohi mahvaya tamhA savitijjae gamaNaM // 412 // dAraM / yadi saGghATakopetaH san bhikSATanaM na karoti tata ekAkina ete doSAH strIkRtaH zvajanitaH pratyanIkajanitaH bhikSAvizuddhirekasya na bhavati tathA vratopaghAto bhavati tasmAtsadvitIyena gantavyam / iyaM ca pratidvAragAthA, idAnIM bhASyakAra: | pratipadaM vyAkhyAnayati For Parts Only ~308~ nary or Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||219|| dIpa anukrama [658 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [658 ] * - "niryuktiH [ 412 ] + bhASyaM [ 219] + prakSepaM [26..." F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[41/1] mUlasUtra - [2 / 1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIoodhaniryutiH droNIyA vRttiH // 149 // saMghADaeNagahaNe dosA egassa itthiyAu bhave / sANe bhikkhuvaogaM saMjama AegayaradosA // 219 // bhA0) 'erner' saGghAkasaMyogasya 'agrahaNe' akaraNe doSA ekAkinaH strIkRtA bhavanti, ekAkinaM dRSTA sAdhu kadAcigRhNIyAt / 'itthi'tti gayaM, 'sANe'tti vyAkhyAyate zunyupayogaM yadi dadAti tataH saMyamaviSayo doSaH atha bhikSAyAmupayogaM dadAti tata AtmopaghAtadoSaH, evamekAkinaH pravizataH zunIkRto doSo bhavatIti, yathAsaGkhyaM caitad vyAkhyeyaM / 'sANe'tti gayaM, idAnIM 'paDiNIe'ci vyAkhyAyate | doNNi ududdharisatarA egoti hame paduTTapaDiNIe / tighara mahaNe asohI aggahaNa padosaparihANI || 220 // (bhA0) atra fear pratyanIkasya duSpradhRSyatarau bhavataH - duHkhena paribhUyete durjayatarau ityarthaH / 'egonti haNe' ekAkinaM punardRSTvA hanti pradviSTaH san pratyanIkastasmAtsaGgATakena gantavyaM / 'paDiNIe'tti gayaM, idAnIM 'bhikkhAvikhohi'tti bhaNNai yadA sa ekAkI kacitpATake bhikSArthI praviSTaH samakameva ca gRhatryAnnirgatA bhikSA gRhato bhikSAyA azuddhirbhavatiAhRtadoSo bhavati, yata IryApathikAM zodhayituM na zaknoti, atha tatraikAM bhikSAM gRhNAti yasyAmupayogo dattaH tata itarasya bhikSAdvayasyAgrahaNe 'paosa'tti te bhikSAdAtAraH pradveSaM gaccheyuH, yadutAsmAkamayaM paribhavaM karoti yena nAsmadIyaM gRhNAti, 'parihANi'tti agrahaNe ca parihANirbhavati bhikSAyA gacchasya vA tenAgRhItena 'bhikkhavisohi tti gayaM, idAnIM 'mahavaya'tti vyAkhyAyate - pANivaho tinu gahaNe paraMjaNe koMTalayassa bitiyaM tu / teNaM ucchuddhAI pariggaho'NesaNagmahaNe // 221 // (bhA0 ) For Pass Use Only ~309~ gaveSaNaiSaNAyAM saMghA TitvaM bhA. 217-221 ni. 412 // 149 // rary or Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [660] ." "niyukti : [412] + bhASyaM [221] + prakSepaM 26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||219|| triSu gRheSu yogapadyAgatAM bhikSAM yadA gRhNAti tadA prANivadhaH kRto bhavati, tatazca prathamatabhaGgA, tathA cAsI ekAkI | kauTalaM jyotiSa nimittaM vA prayukne, tatazca anRtasya niyamenaiva sambhavo yatastatropaghAtakaramavazyamucyate, upadhAtajanaka cAnRtaM taduccAraNe dvitiiytrtbhnggH| 'teNaM ucchuddhAI' atha tatra gRhe ekAkI praviSTaH san ucchuDa-vikSipta hiraNyAdi pazyati tatazca tadhAti, ekAkino mohasaMbhavAt , 'teNaM'ti tataH stainyadoSastRtIyavatabhaGga ityarthaH, tathA kadAci-IN dekAkI aneSaNIyamapi gRhNIyAt , tatastasminnaneSaNIye gRhIte parigrahakRto doSaH, caturthavratamatra pRtham noka, madhyamatIrthaka-13 rANAM parigraha eva tasyAntarbhAvAt , kila nAparigRhItA strI bhujyata iti, pazcimasya tu tIrthakRtaH pRthak caturthaM prata, sanma-6 tena caturdhavatabhaGgaM darzayannAha[vihavA pautthavaiyA payAramalabhaMti dddumegaagii| dArapihANaya gahaNaM icchamaNicche ya dosA u // 222 // (bhA0) vidhavA strI, dhavo-manuSyaH sa vinaSTo yasyA iti samAsaH, tathA proSitabhartRkA, tadhA yA pracAraM na lamate-niruddhA dhriyate, sA evaMvidhA triprakArA strI ekAkinaM sAdhuM praviSTaM dRSTvA gRhe dvAraM DhaGkayitvA gRhNIyAt , tatra yadyasau tAM striya51 micchati tataH saMyamazaH atha necchati sata uDDAhA, saiva strI lokasya kathayati, yadutAyaM mAmabhibhavatIti, ttshcoddddaahH|| pratidvAragAthA vyAkhyAtA / kaiH punaH kAraNairasau ekAkI bhavati', tabAhagAravie kAhIe mAille alasa luddha niddhmme| dullabhaattAhiThiya amaNune yA bhsNghaaddo||41|| daargaahr| 'mArathie'ti garveNa labdhisaMpanno'hamitikRtvA ekAkIbhavati, tathA 'kAhIe'tti bhikSArthaM praviSTo dharmakathAM karoti KAREKAXXECX dIpa - anukrama [658] - ~310~ Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||222|| dIpa anukrama [662 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 662] * "niryuktiH [413] + bhASyaM [222] + prakSepaM [26... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH F zrI opaniryukti: droNIyA vRttiH // 150 // mahatIM velAM tiSThati tatastena saha na kazcitprayAti tatazcaikAkIbhavati, tathA mAyAvAnekAkIbhavati, sa hi zobhanaM bhuktvA'zobhanamAnayati, sa ca dvitIyaM necchatyata ekAkIbhavati, 'alasaH' anyena saha prabhUtaM paryaTitumasamarthastata ekAkyevAnIya bhakSayati, gacchavaiyAvRttye'lasaH sa ekAkIbhavati, 'luddha'tti lubdho vikRtIH prArthayati, tAzca dvitIye sati na zakyante prArthayitumata ekAkIbhavati, nirddharmaH aneSaNIyaM gRhNAti tato dvitIyaM necchati, 'dullabha tti durlabhe durbhikSe ekAkIbhavati, tatra hi ekaika eva gacchati yena pRthak pRthag bhikSA labhyate, tathA 'attAhidviya'tti AtmAdhiSThito yadAtmanA labhate tadAhArayati attaladdhiutti jaM bhaNiaM, athavA amanojJo na kazcitpratibhAti raTanazIlatvAttatazcaikAkI hiNDate, evamasaGghATako bhavati / idAnIM etAmeva gAthAM bhASyakAro yAkhyAnayati saMghADagarAyaNio aladdhiomo ya laddhisaMpanno jeTTagga paDiggahagaM muha gAravakAraNA ego / / 223 / / ( bhA0 ) kasyacitsaGghAkasya yo'sau ratnAdhikaH-paryAyajyeSThaH 'aladdhikatti alabdhika:- labdhirahitaH 'oma'tti paryAyalaghudvitIyaH sa ca labdhisaMpannaH, tato yo'sau paryAyeNa laghurlabdhimAn sa bhikSAmaTannagrato gacchati ratnAdhikazca pRSThato vrajati, punazca maNDalyAM bhojanakAle AcAryA evaM bhaNanti, yaduta jyeSThAryasyAgrataH patagrahaM mukha, punarasau omarAiNio cintayati, yadutAsyAM velAyAmayaM jyeSThAryaH saJjAto na tu bhikSAvelAyAM jyeSThAryaH saJjAtaH, ahaM labhe yAvatA jyeSThAryasya prathamaM samarpyate, tatazcAnena garvakAraNena ekAkI bhavati - ekAkyeva hiMDati / 'gAravie'tti gayaM, 'kAhIu'tti vyAkhyAyatekAhIu kahe kahaM biio vAre ahava gurukahaNaM / evaM soegAgI mAilo bhaddagaM bhuMje // 224 // ( bhA0 ) Education Intention For Parata Use Only ~311~ gaveSaNaipaNAyAM saMghA TitvaM bhA. 222-224 ni. 433 ekAkitve doSAH // 150 // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [664] >> "niyukti: [413...] + bhASyaM [224] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||224|| dIpa bhikSArtha praviSTaH kathako dharmakA kurvannAste, tatazca tasya dvitIyo dhArayati-mA kRthA dharmakathA glAnAdayaH sIdantIti, athavA''gatya guroH kathayati yadutAyaM dharmakAM kurvastiSThati, gururapi taM nivArayati, yadi vArito'pi kathayati sadA sa evamekAkyeca saMjAyate / 'kAhie'tti garya, mAyAvI bhadrakaM bhule ata eva ekAkI gacchati // 'mAille'tti gaye, 'alaseti vyAkhyAyatealaso ciraM na hiMDai luddho ohAsae vigiio| niddhammo NesaNAI dullahabhikkhe va egAgI / / 225 ||(bhaa0) alasazciraM na hiNDate katipayAM bhikSAM gRhItvA''gacchati / 'alase'tti garya 'luddho'tti bhaNNati, lubdho vikRtIH|| prArthayate, tatazcaikAkyeva yAti / 'luddhe'tti gayaM 'Niddhamma tti bhaNyate, nirdharmA anepaNIyAdi gRhNAti, aparasAdhupreritazcaikAkIbhUyavATati / 'Niddhameti garya, 'dullabhe ti bhaNyate, durbhikSe-durlabhabhikSAyAM saMghATa necchati ekAkyeva bhikSayati, tatazkAkyeva bhavati, 'dullabhe'tti gataM, 'attAhiDiyotti vyAkhyAyate attAhiDiyajogI asaMkhaDIo paNi? savesi / evaM soegAgI hiMDai uvaesa'NuvadesA // 226 // (bhA.) | AtmAdhiSThitena labdhena bhaktAdinA yujyata iti AtmAdhiSThitayogI attaladdhio ityarthaH, sa ekAkI bhavati / 'a-IN tAhiDie'tti gayaM, 'amaNunnetti vyAkhyAyate-'asaMkhaDio vaNi? sacesiM'ti kalahakArakaH sarveSAmaniSTaH san 4 tatazcaikAkI kriyate, evamebhiH kAraNarekAkyasI hiNDate, upadezena anupadezena vA, upadezena guruNA'nujJAtaH anupadezenaguruNA'nuktaH / vyAkhyAtaM saGghATakadvAram, adhunopakaraNadvAramucyate SAROSAGE anukrama [664] ko ~312~ Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [667] >> "niyukti: [413...] + bhASyaM [227] + prakSepaM [26... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||227|| zrIogha- sabovagaraNamAyA asaha AyArabhaMDageNa saha / nayaNaM tu matsagassA na pa paribhogo viNA kajje ||227||(bhaa0) gaveSaNeSaniyuktiH droNIyA tatrotsargataH sarvamupakaraNamAdAya bhikSAgaveSaNAM karoti, athAsI sarveNa gRhItena bhikSAmaTitumasamarthastata AcAra-IMNAyAekA vRttiH | kitvaM bhA. lAbhaNDakena samaM, AcArabhaNDaka-pAtraka paTalAni rajoharaNaM daNDakaH kalpadvayaM-auNikaH kSImikazca mAtraka ca, etadgRhItvA SITE yAti / 'uvagaraNe'tti gayaM, idAnI mAtrakagrahaNapratipAdanAyAha-nayanaM mAtrakasya karoti bhikSAmaTana , na ca tasya mAtrakasya prmaannaadii||15|| kAryeNa vinA saMsaktAdinA paribhogaH kriyate / 'mattae'tti garya, 'kAussagga'tti vyAkhyAyate nisapratiApucchaNatti paDhamA biiyA paDipucchaNA ya kaayvaa| AvassiyA ya taiyA jassa ya jogo cauttho u|228| ( bhAga pakSANi paDhama Apugchan, yaduta-saMdisaha ubaogaM karemi, esA paDhamA, uvaogakarAvaNioM kAussarga, ahiM ussAsehiM namo ni.414 kAraM ciMtei, tato namokAreNa pAreUNa bhaNati-saMdisaha, Ayario bhaNai-lAbho, sAhU bhaNai-kahatti, esA paDipucchA, tato Ayario bhaNai-tahatti, tao 'AvassiyAe jassa ya jogoM'tti jaM jaM saMjamassa uvagAre vaTTA taM taM geNhissAmi 'jassa ya jogo'tti vyAkhyAtam / idAnImetAnyeva pramANAdIni dvArANi sapratipakSANyabhidhIyante, tatra yadutaM pramANa-18 dvAre-vArAdayaM praveSTavyaM, tasya pratipakSa ucyate, bArAtrayamapi pravizati, kimarthamata Aha // 15 // AyariyAINahA omagilANadvayA ya bahuso'vi / gelannakhamagapAhuNa atippae'ticchie yAvi // 414 // AcAryAdInAmarthAya bahuzo'pi vArAH pravizati, omo-bAlastadartha (glAnArtha ca) bahuzaH pravizati / pramANayatanoktA, dIpa SEARCOSC-CHASRCORNO anukrama [667] matoma atha pramANAdi dvArANi varNayante ~313~ Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||228|| dIpa anukrama [669 ] Jus Education [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 669 ] --> "niryukti: [414] + bhASyaM [ 228 ] + prakSepaM [26... idAnIM yaduktaM kAladvaye praveSTavyaM tatpratipakSa ucyate, glAnakSapakapAghUrNArthamatipratyUSasyapi pravizati tathA 'aticchie vAvitti atikrAntAyAmapi bhikSAvelAyAM pravizati bahuzaH // aNukaMpApaDiseho kayAi na hi~Deja vA na vA hiMDe / aNabhogi gilANaTTA Avassaga'sohasANaM // 415 // dArI sa ca pratyUSasyeva praviSTaH kasmiMzcid gRhe glAnArtha labdhaM ca tattena tatra, tatazca gRhapatiH punarbhaNati anukampayA, yaduta | punarapi tvayA glAnArthamasyAM velAyAmAgantavyaM tatazcAsau sAdhuH pratiSedhaM karoti kathaM 1, taM gRhasthamevaM bhaNati, yaduta pratyUSasi zvaH kadAcidahaM hiMDejA kadAcinna hi~Dejjatti, evaM bhaNateNa AgaMtukA uggamadosA parihariyA havaMti na ca prativedhaH kRto bhavati / uktA kAlayatanA, adhunA''vazyakayatanocyate-kadAcidasau sAdhuranAbhogena 'Avazyaka' kAyikAvyutsargalakSaNamakRtvA glAnArthaM tvaritaM gataH / F niyate kAla pahuppati dUrapatoSi / apahRte tatto ciya egu ghare vosire ego // 416 // ad AsannAtsaJjAtakAyikAdyAzaGko nivarttate, kAlo pahuSpai yadi tato ragato'pi nivarttate, atha nivarttamAnasya kAlo na pahuppai 'sattocia ' tata eva yato bhikSArthaM gatastata eva vyutsRjati katham ?, ekaH sAdhurbhAjanaM dhArayati ekastu vyutsRjati kAyikAdi / bhAvAnno samanna anna osannasahavejjaghare / sallaparUvaNavejjo tattheva parohaDe vAdi // 417 // athavA 'bhAvAsannaH' asahiSNuratyantaM bhavati tataH samanojJA yadi tatra kSetra AsannA anyasmin pratizraye tatastatra For Farine Pest Use Only V ~314~ by org Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [672] - "niyukti: [417] + bhASyaM [228...] + prakSepaM [27 . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 417|| vRttiH zrIogha- pravizya vyutsRjati / 'aNNa'tti athAsamanojJAstatrAsannAstatastadvasatI pravizya vyutsRjati, tadabhAve'vasannAnAM vasatI vyutsa- pramANAdIniyuktiH jati tadabhAve zrAddhagRhe, tadabhAve vaidyagRhe vyutsRjati, tatra ca vaidyagRhe prarUpayati yaduta 'tiSNi sallA mahArAya' ityevamAdi, |nisapratidroNIyA pakSANi ni. tatazcAsI vaidyaH smArikhe grantha evaM bhaNati 'ettheva'tti atra pazcAdgRhe vyutsRja, 'parohaDe vA' gRhasya pazcAdaGgaNe 415-418 vyutsRjati, yato'sau madhyapradezaH, sa ca narapateH parigrahaH tataH kalahAdirna bhavati / // 152 // uggahakAIyavajja chaMDaNa vavahAru lanmae tattha / gAravie pannavaNA tava ceva aNuggaho esa / / 418 // tadabhAve gRhasthasatke'vagrahe parigRhIte tasminnapi vyutsRjati, kathaM ?, kAyikASarja purISamutsRjannapi kAyikI na vyutsRjati / kiM kAraNaM ?, jao chaDaNe vavahAro lanbhai, jadi gihattho bhaNejA-chaDDehi, to na chaDDeDa, yavahAra rAule karei / jahA cANakae'vi bhaNiaM-'jai kAiyaM na vosiraha tato adosoM / ayamitthaMbhUtastatra vyavahAro labhyate, tataH kAyikAM na byutsRjati / uktA''vazyakayatanA, adhunA saGghATakayatanocyate, tatra ceyaM pratidvAragAthopanyastA''sIt "gAraviekAhI" tyevamAdikA, tasyA yatanocyate, tatra "gAravie tyasya padasya yatanAmAha-gAravie pannavaNA' yo'sau-14 | omarAyaNiko labdhyA garSitaH sannekAkI bhavati tamAcAryoM dharmakathayA prajJApayati, yaduta tavaivAyamanugraho yttvdiiy-18||152|| labdhyupaSTambhena svAdhyAdi kurvantIti / gAraviyajayaNA gayA, evamidamupalakSaNaM vartate, anyeSAmapi kathikamAyAviala-14 dAsalubdhanirddharmANAM prajJApanA karttavyA / idAnI durlabhapadavyAkhyAM kurvannidamAha ACTICALS dIpa anukrama [672] RELIEatunintennational awranasurary.orm * atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIka pustake sA mudritA asti ~315 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||419|| dIpa anukrama [675 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [675 ] * - "niryukti: [ 419] + bhASyaM [ 228...] + prakSepaM [ 27... - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH jai doNha ega bhikkhA na ya bela pahuppae tao ego / sabebi attalAbhI paDisehamaNunnapiyadhamme // 419 // yadi tatra kSetre paryaTatAmekaiva bhikSA dvayorapi labhyate na ca kAlaH paryApyate na ya pahuppai tadA ekAkina eva hi NDante / durlabhayatanotA, idAnIM atAhiDiyayatanocyate-yadi te sarva eva khaggUDA attaladdhiyA hoiumicchati tadA''cAryaH pratiSedhaM karoti, atha kazcitpriyadharmA Atmalabdhiko bhavati tata AcAryo'nujJAM karoti, tatazcaivamekAkI bhavati, attAhidviajayaNA bhaNiyA, amaNuNNayatanAM pratipAdayannAha--- anna annasaMjoyA u sadhevi NecchaNa vivego / bahuguNatadekadose esaNabalavaM na vigiMce // 420 // ruit 'amanojJaH' raTanazIlastato'nyasya saMyojyate tena saha hiNDate, atha sarva eva necchanti tatastasyAmanojJasya vivekaH- parityAgaH kriyate, athAsI bahuguNasaMpannaH kintu sa evaiko dIpaH raTanazIla iti eSaNAyAM ca balavAMstato nAsau parityajyate / bhaNiyA amaNuNNajayaNA, adhunA yaduktam- "egANiyassa" ityevamAdi teSAM yatanocyate, Aha-kiM punaH kAraNamutkrameNa khyAdInAM padAnAM yatanocyate 1, ucyate, garvitakathikAdayaH prajJApitAH santaH kAraNavazAdekAkino'pi bhikSAmaTanti, tatazcaikAkinAmaTatAM yadyapi strIkRtA doSA bhavanti tathA'pi tatreyaM yatanA, idAnIM yAM gAthopanyastAsssIt yaduta "egANiyaMssa dosA" ityAdikA, tatra yatanAM pratipAdayannAha - itthIgaNe dhammaM kahei vayaThavaNa gurusamIvaMmi / iha cevovara rajU bhaeNa mohovasama tIe // 421 // evaM tasyaikAkino gatasya sataH strIgrahaNe sati-striyA gRhItaH san dharmakathAM karoti, yaduta narakagamanAya maithunAseve For Pernal Use On ~316~ rary or Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||421|| dIpa anukrama [677] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) "niryukti: [ 421] + bhASyaM [ 228... ] + prakSepaM [27... - mUlaM [677] * - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrI oghaniryuktiH droNIyA vRttiH // 153 // Educator tyevamAdikAM, atha kathite'pi dharme na muJcati tato bhaNati yaduta vratAni gurusamIpe sthApayitvA''gacchAmIti etadabhidhAya nazyati, atha tathA'pi na labhyate gantuM tato bhaNati ihaivApavarake vratamokSaNaM karomIti tatra ca pravizati, ullambanArtha rajjuM ca gRhNAti, tatastena bhayena kadAcinmohopazamo bhavati, mohanaraso bhayena hiyate, athaivamapi na muJcati tato mriyata eveti / uktA strIyatanA, idAnIM zvAdiyatanocyate sANA goNA iyare pariharaNA mogaDakaDanIsA / bAraha ya daMDaeNaM vArAve vA agArehiM // 422 || zvAno gavAdayazca yeSu gRheSu tAni pariharati, athAnAbhogena kathamapi praviSTaH pratyanIkaizca gRhItumArabdhastataH kubya kaTanizrayA tiSThati, kuDapaM kaTaM vA pRSThe karoti agrato daNDakena vArayati agArairvA vArayati / uktA zvayatanA, idAnIM paDiNIyayatanocyate- pariNIyahaJjaNa aNabhogapaviha bolamivamaNaM / majjhe tinha gharANaM uvaoga kareDa geNhejA // 423 // ekAkinA pratyanIkagRhe na praveSTavyaM, athAnAbhogena praviSTaH pratyanIkaizca grahItumArabdhastatI bolaM karoti ucchadapati yena loko milati, tata Akule niSkrAmati / uktA pratyanIkayatanA, adhunA bhikSAvizodhiyatanocyate-madhye sthitakhayANAmapi gRhANAmupayogaM dattvA paktayA sthitAnAM bhikSAM gRhNAti, uktA bhikSAvizodhiyatanA, adhunA paJcamahAvratayatanIcyate, tatra bhikSAyAmupayogaM dadatA prANAtipAtasaMrakSaNaM kRtameva, idAnIM dvitIyamahAvratayatanAM pratipAdanAyAha For Paren ~317~ pramANAdInisaprati pakSANi ni. 419-423 // 153 // rary org Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||424|| dIpa anukrama [680 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) - mUlaM [680 ] * - "niryuktiH [ 424] + bhASyaM [ 228...] + prakSepaM [ 27... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH Eticatur peMTala puTTho na yANe AyannAtINi vajae ThANe / suddhaM gavesa chaM paMca'iyAre pariharato // 424 // veNTalaM-nimittAdi pRSTaH sannevaM bhaNati na jAne evaM bhaNatA dvitIyamahAvratayatanA kRtA bhavati / idAnIM tRtIyamahAvratayatanAM darzayannAha - 'AyaNNAINi vajjae ThANe' tatra bhikSArthI praviSTa AkIrNAdisthAnaM parivarjayet, yatra hiraNyAdi vikSiptamAste tadAkIrNasthAnaM tacca sAdhunA varjanIyaM, evaM tRtIyamahAvratayatanA kRtA bhavati / idAnIM paJcamamahAtratayatarnA pratipAdayannAha - 'zuddham' udgamAdidoSarahitaM 'gaveSayati' anveSayati 'ucche bhaktaM paJcApyatIcArAn rakSan / uktA pazcamamahAvratayatanA, caturthamahAtratayatanA tUcaiva, "itthiggahaNe dharma" ityevamAdinA, uktA saGghATakayatanA, idAnImupakaraNayatanApratipAdanAyAha jahasreNa colapaTTI bIsaraNAlU gahAya gacchejA / ussagga kAu gamaNe marAyagahaNe ime dosA / / 425 // utsargastAvadbhakSArthaM gacchatA sarvamupakaraNaM gRhItvA gantavyaM, yastu vismaraNAluH sa jaghanyena colapaTTakamAdAya gacchati, upalakSaNaM cAtra colapaTTako'nyathA pAtrakaM paTalAni rajoharaNaM daNDakaM kalpadvayaM ca gRhItvA gacchati / uktopakaraNayatanA, | idAnIM mAtrakayatanAM pratipAdayannAha mAtrakaM gRhItvA gantavyaM, agRhItvA votsargamiti upayogaM kRtvA vrajati, atha mAtrakaM na gRhNAti gacchaMstatazca mAtrakAgrahaNe ete ca doSAH vakSyamANAH, atra ca yadutsargagrahaNaM kRtaM tadvidhipradarzanArthaM na tu punaH svasthAnamiti / idAnIM mAtrakAgrahaNe doSAn pradarzayannAha / For Parts Only ~318~ rary org Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||426|| dIpa anukrama [683] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 683 ] * "niryuktiH [ 426 ] + bhASyaM [ 229] + prakSepaM [27..." F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIodha niryuktiH droNIyA vRttiH // 154 // Education Arie va gilANe pAhuNae dulhe sahasalAbhe / saMsattabhattapANe mattagagahaNaM aNunnAyaM // 426 / / AcAryArtha glAnArtha prAghUrNakArya vA durlabhaM vA kiJcillabhyate tadartha, 'sahasA' akasmAtkiJcitkadAcilabhyate tadarthe, tathA saMsaktabhaktapAnagrahaNArthaM mAtrakagrahaNamanujJAtam / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayati-pAuggAyariyAI kaha givha mattae agahiyaMmi / jA esi virAhaNayA davabhANe jaM dadveNa viNA // 229 // (bhA0) prAyogyamAcAryAdInAM ka gRhNAtu mAtrake agRhIte sati ?, agrahaNAcca yA teSAmAcAryAdInAM virAdhanA sA tenAGgIkRtA bhavati, athaivaM manyase dravabhAjane gRhNAtu tatazcaivaM drave'gRhIte tena vinA yA virAdhanA sA tadavasyaiva, AdimahaNAd glAnaprAghUrNakA api vyAkhyAtA eva / dulahRdayaM va siyA ghayAi giNhe ubaragahakaraM tu / parannapANalaMbho asaMdhare kattha ya siyA u // 230 // (bhA0 ) durlabhaM vA dravyaM ghRtAdi 'syAt bhavet tatastatra ghRtAdi gRhyate yata upagrahaM karoti-avaSTambhaM karoti tat, sahasA - Aka smikapracurAnnapAnalambhaH syAttataH asaMstaratAM pramajitAnAmAtmAnaM kRcchreNa yApayatAM kutracit syAgrahaNamiti / tathA ca* saMsattabhattapANe mattaga soheDa pakkhiye uvariM / saMsantagaM ca NAuM paridvave sesarakkhA || 231 // ( bhA0 ) saMsaktabhaktapAnagrahaNe sati mAtrake 'zodhayitvA' pratyupekSya saknukAJjikAdi pAtrakasyopari prakSipet / atha tatpAnakAdi gRhItaM mAtrake kintu azuddhasaMsaktaM jAtaM, tatazcaivaM jJAtvA vidhinA tasminneva kSaNe pariSThApayati, kimarthaM 1, zeSabhaktarakSaNArtha, mA bhUttadgandhena zeSasyApi saMsaktiH syAt, tasmAnmAtrakaM grahItavyaM, ebhizca kAraNairna gRhNAti For Para Use Only ~ 319~ pramANAdInisapratipakSANi ni. 424-426 bhA. 229231 // 154 // rary or Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [685] .- "niyukti: [427] + bhASyaM 231] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||427|| gelanakajjaturio aNabhogeNaM ca litta aggahaNaM / aNabhogagilANavA ussaggAdINi navi kujA / / 427 // | ___ glAnakAryeNa tvarito gataH tatazcaivaM na gRhNAti, anAbhogena vA nirgato yadi, liptaM vA lepena tat mAtraka yadi, tata-18|| vaivAgrahaNaM mAtrakasya saMbhavatIti / uktA mAtrakayatanA, idAnI utsargayatanApratipAdanAyAha-anAbhogena utsarga-upa-18 yoga na kuryAt, glAnArtha vA tvarita utsarga na kuryAt, AdigrahaNAdAvazyakaM ca na phuyAditi / utsargayatanokA, idAnIM "jassa jogo" asya vidhirucyatejassa ya jogamakAUNa niggamo na labhaI tu saccittaM / na ya vatthapAyamAI teNaM gahaNe kuNasu tamhA // 428 // jassa ya joga ityevaM 'akRtvA' abhaNitvA nirgataH san evaM 'na labhate' na bhavatyAbhAvyaM 'sacitta' pravajyArtha-IN mupasthitaM gRhasthaM, nApyacittaM vastrapAtrakAdi, atha yasya yoga ityevamakRtvA gRhNAti tataH stainyaM bhavati, tasmAtkuru yasya yoga ityevam / INso Apuchi aNunAo saggAme hiMDa ahava paragAme / saggAme sai kAle pate paragAmi cocchAmi // 429 // | ApucchaNA NAma 'saMdisaha upaogaM karemitti, bitiyA paDipucchaNA-kaha giNhAmitti, gurU bhaNai-tahatti, yathA pUrva sAdhavo gRhNantItyarthaH, evamasI anena krameNa pracchane kRte satyanujJAta AvazyakI kRtvA yasya ca yoga ityevamabhidhAya nirgatya 6 hai svagrAme hiNDate, athavA 'paramAme' samIpagrAme, tatra svanAme yadi hiNDate tataH 'sati kAle' prAptAyAM bhikSAvelAyAmi tyarthaH, idAnIM paragrAme vakSyAmi hiNDato vidhim dIpa anukrama [685] SSCCCC For P OW ~320 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [689] .- "niyukti: [430] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa niyukiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||430|| droNIyA vRttiH // 155 // dIpa purato mugamAyAe naMtUrNa anngaamvaahitthio| taruNe majjhimadhere nava pucchAo jahA heTThA // 430 // pramANAdIpurato yugamAtra nirIkSamANo 'gatvA' anyagrAma saMprApya bahirvyavasthitaH pRcchati-ki vidyate bhikSAvelA'tra grAme utana nisapratina 1, kAn pRcchatItyata Aha-taruNaM madhyama sthaviraM, ekaikasya vaividhyAnnava pRcchAH kartavyAH, yathA'dhastAtpratipAditasta-151 pakSANi ni. 427-429 thaivAtrApi nyAyaH, tatra taruNa strIpuMnapusakaM madhyamaM strIpunapusakaM sthaviraM khIpuMnapuMsakamiti / evaM pRSTvA yadi tatra bhikSAvelAdA | paranAme tatkSaNa eva tataH ko vidhirityata Aha bhikSA ni. pAyapamajaNapaDilehaNA u bhANavuma desakAlaMmi / appatte'viya pAe pamaja patte va pAyadurga // 431 // 430-432 tatra hi grAmAsanne upavizya pAdapramArjanaM karoti, kiM kAraNaM ?, tatpAdarajaH kadAcitsavitaM bhaghati kadAcinmizra lagnaM 18 bhavet, prAme ca niyamAdacittaM rajo'taH pramArjayati, punazca pratyupekSaNAM karoti pAtradvitayasya-patahasya mAtrakasya ca, evaM 'dezakAle' bhikSAvelAyAM prAptAyAM karoti, adhAdyApi na bhavati bhikSAkAlastatastasminnaprApte bhikSAkAle pAdauna pramArTi, tatastAvadAste yAvadbhikSAkAlA prAdhaH, tatastasmin prApte sati tasyAM velAyAM pAtradvitayaM pratyupekSata iti / evamatI pAtradvitayaM pratyupekSya prAme pravizan kadAcimmaNAdIni pazyati tatastAna pRcchati, etadeSAha|samaNaM samaNi sAvagasAciyagihi annatithi yahi pucche| asthiha samaNa ? suvihiyA siDhe tesAlayaM gcche||432 // 2 // 155|| zramaNaM zramaNIM zrAvaka zrAvikAM gRhasthamanyatIthikAn vA bahirdRSTvA pRcchati, etAnanantarokkAn sarvAn dRSTvA pRcchati anukrama [689] kra ma JAMERuraton Hemrary.orm | paranAme bhikSA, sthApanAkula pRcchA Adi vidhi" varNayante ~321 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [691] .- "niyukti: [432] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||432|| mAtra santi zramaNAH, kiMviziSTAH-zobhanaM vihitameSAmiti suvihitAH-zobhanAnuSThAnAH, tatazcaitepAmanyatamena kathite 8 sati tatasteSAmeva-zramaNAdInAM 'AlayaM AvAsaM gacchet / tatasteSAM AlayaM prApya kiM karoti / ityAha samaNuNNesu paveso bAhiM ThaviUNa anna kiikammaM / khaggUDe sannesuM ThavaNA ekachomavaMdaNayaM // 433 // PI yadi hi te samanojJAH-ekasAmAcArIpratibaddhAstatasteSAM madhye pravizati anye-asamanojJA bhavanti yadi tato bAhyata upakaraNaM sthApayitvA pravizya 'kRtikarma dvAdazAvarttavandanaM dadAti, atha te saMvignapAkSikA avasannA bhavanti tato CIbahirvyavasthita eva vandanaM kRtvA'vAdhAM pRcchati, atha te 'avasannAH khaggUDaprAyAstato bahirevopakaraNaM sthApayitvA punazca pravizya teSAmucchobhavandanaM karoti / 5 gelanAi abAhA pucchiya sayakAraNaM ca diivettaa| jayaNAe ThavaNakule pucchaha dosA ajayaNAi // 434 // | evaM sarveSveteSvanantaroditeSu samanojJAdiSu pravizya glAnAdyabAdhA pRSThA svakIyamAgamanakAraNa 'dIpayitvA' nivedya dAyitanayA' madhurabAgalakSaNayA, yadivA vakSyamANalakSaNayA sthApanAkulAni pRcchati / ayatanayA pRcchato doSaH vakSyamA lakSaNo yato'to yatanayA pRcchati / etAni tAni sthApanAkulAni| dANe abhigamasahe saMmatte khalu taheva micchatte / mAmAe aciyatte kulAi jayaNAi dAyati / / 435 // - dAnazrAddhako'bhigamazrAddhako-yatra kAraNe Apanne pravizyate samyaktvadharakulaM mithyAtvakulaM mAmAkaH-mA mama samaNA paramaItu tatkulaM 'aciyatta' adAnazIla kulaM, etAni kulAni te vAstavyAstasya sAdhoryatanayA darzayanti / dIpa anukrama [691] ~322~ Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [695] >> "niyukti: [436] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 436|| zrIogha- sAgAri vaNima suNae goNe punne duguNchiykulaaii| hiMsAgaM mAmAgaM savapayatteNa vajelA // 436 // paragrAmezraniyuktiH sAgArikaH-zayyAtarastadgRhaM darzayanti, tathA vaNImao-daridrasta gRhaM darzayanti, tatraitadartha na gamyate, sa hi daridro- maNAdisthA droNIyAsati bhakte lajjA karoti, yadvA yatkiJcidasti taddattvA punarAtmArtha randhanaM karoti, tathA zvA yatra duSTo gRhe taca, gaurvApanAkulaghRttiH / yatra duSTo gRhe tacca, 'puSaNe'tti puNyArtha yatra bahu randhayitvA zramaNAnAM dIyate, athavA pUrNa yadgRhasthairbahubhistacca darzayanti, dApucchA ni. 433-437 // 15 // jugupsitaM-chimpakAdi tacca, hiMsAga-saukarikAdigRhaM tacca mAmAkaM coktaM, etAni darzitAni santi sarvayalena parihata-I vyAnIti / idAnI yaduktaM 'yatanayA sthApanAkulAni pRcchanIyAni kathanIyAni ca' tatpratipAdanAyAhadayAhAe aMgulIya va laTTIi va ujjuo Thio sNto| na puccheja na dAejA pacAvAyA bhave dosA // 437 / / bAhu prasArya gRhAbhimukhaM na darzayanti nApi pRcchati, tathA'gulyA yaSTyA na pRcchati nApi kathayati, RjuhAbhimukhaH sthito na pRcchet sAdhu pi darzayed , yatastatra doSAH, kiMviziSTAH?-pratyapAyajanitA bhavanti / ke ca te pratyapAyAH? ityAi-3 agaNINa va teNehi va jIviyavavarovaNaM tu paDiNIe / kharao khariyA muNhA NaDe baTTakkhure saMkA // 438 // yayA dizA sAdhunA bAI prasArya gRhaM pRSTaM tena bAhvAdi prasArya tatkathitaM gRhaM kadAcidagninA dagdhaM bhavati tatazca gRhapatistaM sAdhumAzaGkate, yaduta tena sAdhunA'nyasya sAdhostine'hani darzitamAsIttadyadi tatkRto'yaM pAtaH syaat,ISI156|| nAnyaH, stenakairvA muSitaM bhavati jIvitavyaparopaNaM vA gRhasthasya pratyanIkena kRtaM bhavati tata AzaGkA sAdhorupari bhavati, kadAciddhA 'khariyatti yakSarikA-karmakarI naSTA bhavati. 'kharao' yakSaro vA-karmakaraH prAyo nazyati, suNhA vaa-snussaa| dIpa C+S anukrama [695] ~323 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||438|| dIpa anukrama [697] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [697] * - "niryukti: [ 438] + bhASyaM [231... ] + prakSepaM [27... - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH o0 27 kenacitsaha gatA, eteSu naSTeSu satsu sAdhorupari zaGkA bhavati, yaduta taskRto'yaM ghAta iti, 'vRttakhuraH' azvamadhAnaH kenacidapahRto bhavettatazca sAdhorupari bAhrAdinA darzayataH zaGkA bhavati // idAnIM yAni pratikuSTakulAni kathitAni tAnyebhirabhijJAnairvajayati - paDilANaM puNa paMcavihA dhUbhiA abhinnANaM / bhaggagharagopurAI rukkhA nANAvihA ceva // 439 // teSAM pratikuSThakulAnAM paJcavidhA stUpikA'bhijJAnaM bhavati, bhagnagRhasamIpAdau vA tathA gopurasamIpe vahirantarvA vRkSA nAnAvidhA abhijJAnaM pratiSiddhakulAnAm / itazca sthApanAkuleSu na praveSTavyaM yataH --- arr milakkhune adhiyattagharaM taheva paDikuddhaM / evaM gaNadharameraM aikamaMto virAhejA // 440 // sthApanAkulAni tathA 'milakkhU' mlecchagRhaM tathA aciyattagRhaM tathA 'pratikuSTaM' chimpakAdigRhaM sUtakopetagRhaM vA, eteSu na praveSTavyaM, iyaM 'gaNadhara merA' gaNadharasthitistatazcaitAM maryAdAM pravezenAtikrAman virAdhayati darzanAdi / AhapratikuSTakuleSu pravizato na kazcit SaDjIvavadho bhavati kimarthaM parihAra iti 1, ucyate chakkAyadayAto'ci saMjao dRllahaM kuNai bohiM / AhAre nIhAre duchie piMDagahaNe ya // 441 // sugamA || navaram AhAranIhAroM yadyaguptaH san karoti, 'jugupsiteSu' chimpakAdiSu yadi piNDagrahaNaM karoti tato durlabhAM bodhiM karotIti / nanu ca ye iha jugupsitAste caivAnyatrAjugupsitAstataH kathaM pariharaNaM karttavyaM ?, ucyateje jahi duchiyA khalu pavAvaNava sahibhattapANesu / jiNavayaNe paDikuTThA vajjeyatvA payatteNaM // 442 // For Para Use Only ~324~ Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [701] .- "niyukti: [442] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||442|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 157 // dIpa ye 'yasmina' viSayAdI jugupsitAH pravajyAmaGgIkRtya vasatimaGgIkRtya tathA bhaktaM pAnaM cAGgIkRtya te tatra varjanIyAH, tattha gaveSaNeSapavAvaNaM pratItya avarundhikA Na pathAvaNajoggA vasahibhattapANesu joggA, vasahimaGgIkRtya jugupsito bhaMDANa vADao tattha vasaINAyAM pratina kIrai, jato tattha gAiyavanacciyavaeNa asaljhAyAdi hoi, pavAvaNabhattapANesu puNa juggo, tathA bhaktapAnagrahaNeSu jugupsitAni kuSTakulaba jana ni. sUtakagRhANi pacAvaNesu ya, tANi puNa vasahiM apaNastha davAveMti, aNNANi puNa tihivi dosehiM duhANi kammakarAINi, ete CM jinavacanamatikuSTA varjanIyAH prayalena / athavA pazcArddhamanyathA vyAkhyAyate, padhAvaNe duguMchiyA ete aTThArasa purisesuM vIsaM itthIsu dasa napuMsesuM / pacAvaNAe ee dugaMchiyA jiNavaramayaMmi // 443 // pabAvaNe jiNavayaNe paDisiddhA, vasahiduguchiyA osaNNA amaNuNNA vA, bhattapANevi ete ceva, ete jinvcnprtikussttaaH| doseNa jassa ayaso AyAso pavayaNe ya aggahaNaM / vippariNAmo appacao ya kucchA ya uppajje // 444 // sarvadhA yena kenacit 'doSeNa' nimittena yasya saMbandhinA 'ayaza:' azlAghA 'AyAsaH' pIDA pravacane bhavati, agrahaNaM vA vipariNAmo vA zrAvakasya zaikSakasya vA tanna kartavyaM, tathA'pratyayo vA zAsane yena bhavati yadutaite'nyathA badanti [anyathA kurvanti evaMvidho'pratyayo yena bhavati tanna karttavyaM, tathA jugupsA ca yenotpadyate yaduta varAkakA ete dayAmanakA // 157 // stadevaMvidhaM na kizcitkAryam / yastu punarevaM karoti tasyedamuktaM bhagavatApavayaNamaNapehaMtassa tassa niddhaMdhasassa luddhassa / bahumohassa bhagavayA saMsAro'Natao bhaNio / / 445 // anukrama [701] mona gaveSaNA. eSaNA ityAdinAm varNanaM ~325 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [704] .- "niyukti: [445] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 445|| | pravacanamanapekSamANasya tasya 'niddhandhasastha' niHzUkasya lubdhatya bahumohasya bhagavatA saMsAro'nanta ukta iti / tathA naa|| | kevala bahumohasyaitadbhavati yo'pyanyastasyApyevaM kurvato'nanta eva saMsAraH, etadevAha jo jaha va taha va laI giNhA AhArauvahimAIyaM / samaNagaNamukkajogI saMsArapabahao bhaNio // 446 // 8. sugamA // evaM tAvarajJAnavatAmapi doSaH, ye tu punarAcAryeNa muNDitamAtrA agItArthI eva muktAste sutarAmajJAnAdeva eSaNAdi na kurvanti, etadevAhaesaNamaNesaNaM vA kaha te nAhiti jiNavaramayaM vA / kuriNamiva poyAlA je mukA papaImezA // 447 // sugamA // navaraM 'kuriNami' mahati araNye 'poyAlA' mRgAdipotalakAsta iha yUthapatinA muktAH santo vinazyanti evaM te'pIti / evaM tAvadAcAryadoSeNaivaMvidhA bhavanti, ete tu svadoSeNa bhavanti, ke ca te!, ata Aha-- gacchami kei purisA sauNI jaha paMjaraMtaraniruddhA / sAraNavAraNacaiyA pAsatthagayA paviharaMti // 448 // | | gacche kecit puruSA niruddhAH santaH zakunIva paJjarAntaraniruddhA, te 'sAraNacAraNacaiyA' sAraNa-prasarpaNaM saMyame tena, 'sa gatI' ityasyedaM rUpaM adhavA sAraNaM-smAraNaM vA saMyamaviSaya, vAraNaM-doSebhyo nivAraNamiti evaM niruddhAH santaH 'caitA' tyAjitAH santaH pArzvasthAdiSu praviharanti / tivihovaghAyameyaM pariharamANo gayesae piNddN| duvihA gavesaNA puNa dave bhAve imA dace // 449 // evaM trividhasya jJAnadarzanacAritrasyopaghAtabhUtaM piNDa 'pariharana parityajana ,kiM kurvIta ? ata Aha 'gavesae' gaveSayed dIpa anukrama [704] ~326~ Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [708] >> "niyukti: [449] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 449|| zrIogha- anveSayet , ke ?-tameva piNDa' saMyamopakAriNaM / idAnIM sA gaveSaNA dvividhA-dravyato bhAvatazca, dravyatastAvad 'imA' vakSya epaNAniyuktiHmANalakSaNA / kA cAsau vakSyamANA ?, socyate-vasaMtapuraM nAma nayaraM jiyasattU rAyA dhAriNI devI, sA ya appaNo cittasabhaMta bhAvesasAra: droNIyA aigayA kaNagapiDimige pAsai, sA ya guviNI, tesu kaNagapiTThamigesu dohalo samuppaNNo, ciMtei ya-dhannAo tAo jaao| ni.446vRttiH eesiM cammesu suvaMti maMsANi ya khAyaMti, sA teNaM DohaleNaM aNavaNijaMteNa ducalA jAyA, raNNA ya pucchiyA, kahiyaM ca 8 449 |tIe, tAhe raNNA purisA ANattA, vaccaha kaNagapiDhe mige geNhaha, tesiM puNa migANaM sIvagNiphalANi AhAro, tayA ya drvygvess||158|| sIvaNINaM akAlo phalassa, tAhe kittimANi kaNikAphalANi kAuM gayA aDavIe, tattha ya puMjayapuMjayA sIvaNNINaM heTA NAyAM vAnapAThavaMti, tAhe kuraMgehiM dihUM, gayA ya jUhavaissa sAheti, tAhe te migA AgayA, jo tesiM ahivaI so bhaNai-acchaha tubbhe| ragajayUtha dRSTAntI pecchAmi tAva appaNA gaMtuM, diTuM ca teNaM, kahiyaM ca tANaM jahA keNai dhuttimA kayA amha gahaNatthaM, jeNa akAlo sIvaphilANaM, aha bhaNai-akAlevi havaMti ceva phalANi, taM saccaM, kiMtu Na puMjayA hotA, aha bhaNaha vAteNa tahA kayA taNNa jao purAvi evameva vAyA vAryatA na uNa puMjayapuMjaehiM phalAI kayAi ThiyANi tANa gacchAmo tattha, evaM bhaNie kei tattha ThiyA, aNNe puNa asaddahaMtA gayA, tattha ya baMdhaNamaraNAI pAviyA, je uNa ThiyA te sacchaMdaM vaNesu suhaM modajAti / esa ego divato, vitio bhaNai-eko rAyA, teNa ya hatthigahaNatthaM purisA bhaNiyA, jahA geNhaha hatthI, te bhaNaMti-jastha hatthI carati taM nalavaNaM sukaM gimhakAleNa, to tattha araNe arahaTTo kIrai, rAiNA tahatti pddivnnN,||158|| tehiMpi tattha gaMtUNa tahattikayaM unhaM ca nalavaNaM hariyaM jAyaM, tAhe jahavazNA diI, nivAreda niyakalahage, jahA vidi dIpa -46-% anukrama [708] R SAREauratonintimational ~327 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [708] .- "niyukti: [449] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||449|| yameyaM gayakulANaM jayA rohaMti nalavaNA, ettha puNa akAleNa, aha bhaNiha pANiya pabhUyaM nijharesu baTTA teNa nIlA, taM na, aNNayAvi jeNa kAraNena bahuyaM pANiya huMtaM na uNa nIlA nalavaNA, tA acchaha mA estha pavisaha, evaM bhaNiyA je tattha ThiyA te pauraNNapANiyaema suhaM viharaMti, je puNa na ThiyA te vArIsu baddhA hammati aMkusapahArehiM / esa bitio | diDhato / / esA daSagavesaNA, imA ya bhAvagavesaNA-loguttamaNhavaNAIsu miliyANaM sAhUrNa keNai sAvaeNaM bhadaeNaM vA AhAkammANi bhakkhANi railayANi, bhoyaNaM vA keNai sAhuNo daI bhaddaeNa karya, tattha ya aNege nimaMtiyA, aNNANaya pabhUyaM dijai, so ya bhaddao ciMtei-eyaM daddUNa sAhUNo AgamissaMti, AyarieNa taM nAyaM, tato sAhU nivArei, mA tesu alliyaha, tAhe kei suNaMti kei na suNaMti, jehiM suyaM te pariharaMti, te ya aMtapaMta kulesu hiMDaMti, arihaMtANaM ca ANA ArA hiA paraloge mahaMtasuhANaM AbhAgiNo jAyA, jehiM puNa Na suyaM te tahiM bhoyaNe gayA arahatANaM ca ANAbhaMgo kaox aNegANaM ca jammaNamaraNANaM AbhAgiNo jAyA // adhunA'mumevArtha gAthAbhirupasaMharannAha-- jiyasantudevicittasabhapavisaNaM knngpitttthpaasnnyaa| Dohala duSala pucchA kahaNaM ANA ya purisANaM // 450 // sIvannisarisamodagakaraNaM sIvannirukkhahetusu / AgamaNa kuraMgANaM pasatthaapasasthauvamA u / / 451 // vidyameSa kuraMgANaM, jayA sIvanni sIdaI / purAci vAyA vAyaMti, na uNaM puMjagapuMjagA / / 452 // sugamAH / / navaraM prazastopamA paiyUthapatermataM kRtaM, aprazastA ca yairna kRtaM, navaraM jayA sIvaNi sIyaI phltiityrthH|| hatthigahaNaMmi gimhe araha hi bharaNaM tu sarasINaM / acudaeNa nalavaNA abhirUDhA gayakulAgamaNaM // 453 // dIpa anukrama [708] Prasaram.org ~328~ Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [13] >> "niyukti: [454] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoghaniyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra droNIyA vRttiH // 15 // ACCOCONNXX // 454|| dIpa viiyameyaM gayakulANaM, jahA rohaMti nalavaNA / annayAvi jharaMti sarA, na evaM bahuodagA // 454 // vAnaragajasugame, navaraM 'bharaNaM ca sarasINaM ti mahaMti sarAMsi sarastha ucyante tAsAM bharaNam // dRSTAntagA. thAH ni. pahANAIsu viraiyaM AraMbhakarDa tu dANamAIsu / AyariyanivAraNayA apasasthitare uvaNao u // 455 // snAnAdiSu viracitaM kizcidbhaktaM, Arambhe vA bhojane dAnAdi kizcitpravartitaM, tatrAcAryoM nivAraNAM karoti / ayaM snAnAdicAprazastasyetarasya copanaya uktaH / ahavA imA bhAvagavesaNA-dhammaruI nAma aNagAro so jyeSThAmUle jyeSThamAsaityarthaH tihiM| dhUpanayaH AyAvei aTThamaM ca karei, so ya pAraNae saggAme na hiMDai annaM gAma baccai, tattha ya baccaMta sAhuM dahaNa ekA devayA AuTTA, ni. 425 koMkaNagarUbAdi to viubai, tAhe rukkhaheTThA aNukaMpAe lAueNaM kajiyassa bharieNaM acchai, tAhe taM sAhuM anbhAsagaM dalUNa &Aego bhaNati tuma piba kaMjiyaM, tAhe so bhaNaialAhi mama pIeNaM tAhe sobhaNai-ko uNa evaM vahihI tamhA sAhussa dijau, kotAhe bIo bhaNai-dehi vA chaDDehi vA, tao teNaM so aNagAro nimaMtio bhaNio ya-tunbhe imaM geNhaha, tAhe so bhagavaM dabao* khettao kAlao bhAvao ya gavesai, davao imaM kaMjiyaM sIyalaM surahiM ca, khettato imAe aDavIe ko dei ?, kAlato je?mAso, etthavi dukkhaM dAu, bhAvao haTThatuTThacitteNa nimaMteti, taM etya kAraNeNa bhaviyacaM, tAhe so uvautto heTThA pecchii| jAva bhUmIe pAyA na laggati, uvari pecchai acchINi aNimisANi, tAhe devatti nAUNa vajjiyaM / / ahavA vayarasAmI // 15 // diTThato, vayarasAmI Ayariehi samaM vAsArattaM egami nagare Thio, tattha ya sattAhavaddale na koi sAhU NIi, sovi bhagavaM|8| Daharao Na NIti, tassa pubasaMgaiyA devA AgayA, te hi tatva vaNiyavesa kAUNa bharaehiM AgaMtUNa ambhAse ThiA, tehiMsA anukrama [713] MERana O niorammar ~329~ Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [14] >> "niyukti: [455] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: + prata +KC+ gAthAMka ni/bhA/pra // 455|| CC tatya aNegarUvaM uvakkhaDiyaM, ujjuttA akalijjatA ya gatA nimaMtaMti sAhuNo, te bhaNati--esa khulao geNhau, tAhe so AyariyasaMdiTTho payaTTo jAva ajavi varisai, tAhe tehiM devehiM saba baddala uvasahariyaM, Agao taM paesa, devehi ya. vIhikUro dAumAraddho pUsaphalaM mAhurayaM ca, so bhagavaM uvautto-ko kAlo bANiyagANaM ettha AgamaNe, eja vA akAle vAsaM na uvasamei to kiha AgayA ?, imo ya paDhamapAuso kato vIhiNo pUsaphalaM vA 1, evaM ciMtaMto heDA uvariM ca | niruvei jAva bhUmIe pAyA na laggati aNimisANi acchINi tao gujjhagatti bajei, tAhe devA satthaM sAharittA baMdati hai namasaMti, pasaMsati dhanno'si bhayavaM!, tattha ya se veu biladdhiM nabhogamaNaladdhiM ca deti, tAhe gayA devaa| esA bhaavgvesnnaa|| | amumevArtha gAthAbhirupasaMharati, tatra niyuktikAraH kathAnakadvayamapi upasaMharanAha dhammaruda ajjavayare laMbho veuviyassa nabhagamaNaM / jeTThAmUle aTThama ubari heTThA va devANaM // 456 // dharmaruciranagArastathA''ryavayarasvAmI lambho vaikurvikalabdhenabhogamanalabdhezca tasyaiva, tathA jyeSThAmUle jyeSThamAsa ityarthaH,15 dAdharmaruciraTamabhaktena sthito'nyasmin grAme gacchan devena dRSTA, sa ca bhagavAnadhastAdupari copayogaM dattvA punazca na gRhI-18 tavAnakalpyamiti / idAnIM bhASyakAro dharmarucikathAnakamupasaMharannAhaAyAvaNa'hameNaM jehAmUlaMmi dhammaruiNo u / gamaNa'nnagAmabhikkhaTThayA ya devassa aNukaMpA // 232 ||(bhaa0) koMkaNarUvaviuccaNa aMbila chaDema'haM piyasu paannN|chddehittiy biiotaMgiNha muNitti uvaogo // 233 / / (bhA0) taNhAchuhAkilaMtaM daddUNaM kuMkaNo bhaNai saahuN| ujjhAmi aMdhajiya ajo! gihAhi NaM tisio // 234 // (bhA0) dIpa anukrama [714] PATirasaram.org ~330~ Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 456|| dIpa anukrama [ 719] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 719] * "niryuktiH [456 ] + bhASyaM [ 235 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH + prakSepaM [27..." F zrIooSaniryuktiH soUNa koMkaNassaya sAhU vayaNaM imaM vicite / gavisaNavihie niuNaM jaha bhaNiaM saGghadasIhiM // 235 // ( bhA0 ) gavisaNagahaNakuDaMgaM nAUNa muNI u muNiyaparamattho / Aha Dara kkhaNahejaM ubajaMjara bhAvao nipuNaM // 236 // ( bhA0 ) droNIyA *ukosadavakhettaM ca araNNaM kAlao nidAho u / bhAve haTThapaTTo hiDA ucariM ca uvaogo // 237 // (bhA0 ) vRttiH dahUNa tassa rUvaM acchinivesaM ca pAyanikkhevaM / ubauMjiUNa purvi gujjhigamiNamo ti bajei // 238 // (bhA0 ) gaveSaNA gahanameva gahvaramityarthaH tajjJAtvA muniH // utkRSTametadravyaM kAJjikaM surabhi kSetrato'raNye kuto'sya sambhavaH 1, | zeSaM sugamaM // dRSTvA ca 'tasya' devasya rUpaM varjayatIti saMbandhaH / idAnIM bhASyakAra eva vayara svAmikathAnakamupasaMharannAha - satAvaddale punasaMgaI vaNiyavirUvavakkhaDaNaM / AmaMtaNa khuDDu gurU aNunavanaM biMdu uvaogo // 239 // (bhA0) saptAhavardale pUrvasaGgatikadevo virUparUpaM - anekaprakAraM vakkhaDittA AmantraNaM kSullasya kRtavAn, guruNA cAnujJAtaH pravRttazca, punazca bindupatanAtsthito, devena copasaMharitaM, punazca vayarasvAminA upayogo dattaH / // 160 // 4 4 * esA gavesaNavihI kahiyA bhe dhIrapurisapannatA / gahaNesaNaMpi eto bocchaM appakkhara mahatthaM / 457 / / sugamA // tatra yaduktaM 'ita Urddha grahaNaiSaNAM vakSye' iti, tatpratipAdayannAha - nAma vaNAdavie bhAve gahaNesaNA muNeyA / dave vAnarajUhaM bhAvaMmi ya ThANamAINi // 458 // saNapaNA sA vihA- nAmagrahaNapaNA sthApanA grahaNaiSaNA dravyagrahaNaiSaNA bhAvagrahaNaiSaNA ca jJeyA, nAmagrahaNe Eucatif For Parts Only ~331~ *6*6* bhAvagaNeSa NAyAM dharmakaciverakhA minI ni. 456 bhA. 232-239 upasaMhAraH ni. 457 dravyagrahaNapaNAyAM vAnarakU ni. 458 // 160 // nary org Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||458|| dIpa anukrama [ 725 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [725] * - "niryuktiH [ 458] + bhASyaM [239... ] + prakSepaM [27... - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH paNA sugamA, tatra sthApanA grahaNaiSaNA dvividhA - sadbhAvasthApanAgrahaNaiSaNA citrakarmaNi sAdhugrahaNaiSaNAM kurvan darzyate, asadbhAvasthA panAgrahaNapaNA'kSAdiSu tatra dravyagrahaNaiSaNA Agamato noAgamatazca, Agamato grahaNaiSaNApadArthajJaH tatra cAnupayuktaH, noAgamato jJazarIrabhavyazarIre tathA jJazarIrabhavyazarIravyatiriktadravyagrahaNaiSaNAyAM vAnarayUthaM, bhAvagrahaNepaNAyAM tu sthAnAdIni bhavanti, etaduktaM bhavati bhAvagrahaNaiSaNAM kurvan vivakSite sthAne tiSThati, dAtRprabhRtIni ca parIkSate bhAvagrahaNaiSaNAyAM tatra dravyagrahaNaiSaNAyAmidamAkhyAnakam -- ekaM varNa tattha vAnarajUhaM parivasara, kAleNa ya taM parisaDiyapaMDupataM jAyaM, uNhakAle tAhe jUhavaI bhanai- aNNaM vaNaM gacchAmo, sattha tesiM juhavaI aNNavaNaparikkhaNatthaM dunni va tiNNi va paMca va sattava payaTTai, vacca ha varNatare joeha, tAhe gayA evaM vaNasaMDaM pAsaMti pauraphalapuSphe, tassa vaNasa majjhe ego mahaddaho, taM daNa haDatuDA gayA jUhavaiNo sAhaMti tAhe jahavaI savesiM samaM Agao, tAhe taM gharNa rukkheNa rukkhaM paloei, tAhe taM vaNaM suddhaM, teNa bhaNiyA-khAyaha vaNaphalAI, jAhe te tattha dhAyA tAhe pANiyaM gayA, tAhe so jahavaI dahassa pariperaMtehiM paloei jAva oyaraMtANi payAni dIsaMti nIsaraMtANi na dIsaMti, tAhe bhaNai| esa daho sAbAo tA mA ettha tIraTThiyA majhe yA upari ya pANiyaM piyaha kiM tu nAleNa piyaha, tattha jehiM suyaM tassa vayaNaM te puSkaphalANaM AbhAgiNo jAyA, evaM caiva Ayario tANaM sAhUNaM AhAkammudde siyANi samosaraNaNhavaNAisu pariharAvei uvAeNa phAsUyaM giNhAvera jahA na chalijaMti AhAkammAiNA tahA karei, tattha puDhakayANi khIradahighayAINi tArikhANi giNhAvei akayAkAriyAsaMkappiyANi, tattha je AyariyANaM vayaNaM suNaMti te pariharaMti te acireNaM For Parts Only ~332~ Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [725] >> "niyukti: [458] + bhASyaM [239...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||458|| ntagAthA ni.459 461 bhAvagrahaNaiSaNAyAMsthA nAdIni ni.462 dIpa zrIogha- kAleNaM kamAkvayaM karehiMti, je Na suNaMti te bhaNaMti ete tumhArayA asadvikalpAH, kiM kAraNaM eyaM na ghiSpatitti, niyuktiH evaM asuNatA aNegANaM jAiyavamariyavayANaM AbhAgiNo jAyA // idAnImamumevArtha gAthAbhiH pradarzayannAhadroNIyA parisaThiyapaMDapattaM caNasaMDa daha annahiM pese / jahabaI paDiyarie jUheNa samaM tahiM gacche // 459 / / vRttiH * sayamevAloevaM jUhabaI taM varNa sama tehiM / viyarai tesi payAraM cariUNa ya te dahaM gacche // 46 // // 16 // oyaraMtaM payaM dahUM, uttaraMtaM nadIsai / nAleNa piyaha pANIyaM, esa nikAraNo dho|| 461 // sugamAH, navaraM 'paDiyarie' nirUvie // navaraM viyaraI' dadAti 'teSAM' vAnarANAM 'pracAra' aTanamutsaGkalayati // evaM tAvanyagrahaNaSaNA, bhAvagrahaNaiSaNA ebhiArairanugantavyA ThANe ya dAyae gheva, gamaNe gahaNAgame / patte pariyatte pADie ya guruyaM tihA bhave // 462 / / dAraM / / tatra piNDagrahaNaM kurvatA vakSyamANaM sthAnatritayaM pariharaNIya, tadyathA--AtmopaghAtika pravacanopaghAtikaM saMyamopaghA|tika ceti / tathA piNDagrahaNaM kurvatA dAtA parIkSaNIyaH-yo'vyaktAdirUpo na bhavati, tathA dAturgamanaM nirUpaNIyaM bhikSA rthamabhyantaraM pravizato bhikSAM ca dattyA gacchato gamanaM nirUpaNIyaM, 'gahaNaM ti sa bhikSAdAtA yasmAd haNDikAdisthAnAdarAhaNaM bhikSAyAH karoti tannirIkSaNIyaM, sa dAtA tAM bhikSAM gRhItvA'bhyAgacchannirUpaNIyaH, 'patte'tti prAptasya dAtustasya hasta | sAudakAo na veti nirUpaNIyaH, athavA 'patte'tti pAtraM-sthAnaM yasmin bhikSA AdAya gRhastha AgataH kaDucchukAdi tannirIkSa-| NIyaM, athavA pattetti prAptaM dravyamodanAdi nirUpayati pariyattetti parAvRttamadhomukhaM sthitaM bhikSA dadato dAtuH kaDucchukAdika anukrama [725] AC4 M // 16 // ~333~ Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [729] .- "niyukti: [462] + bhASyaM [239...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra |462|| tat nirUpayati kadAcidudakA bhavati, 'pADie'tti pAtitazca pAtrake piNDo nirUpaNIyaH, 'guruyaMti gRhasthabhAjanaM sthAlyA-1 digururbhavati, kadAcittadravyaM guDAdi gururbhavati, pApANAdirvA bhaNDakasyopari yo dattaH, tathA 'tiha'tti vividhaH kaalo| vaktavyaH, bhAvazca-prazastAprazastarUpo vktvyH| idAnI bhASyakAraHpratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAkhyAnAyAhaAyA pacayaNa saMjama tivihaM ThANaM tu hoi nAyacha / goNAi puDhavimAI niddhamaNAI pavayaNami // 240 // (bhA0) trividhamupapAtasthAnaM bhavati, tadyathA-AtmopaghAtikaM pravacanopaghAtikaM saMyamopaghAtika ceti, tatra yathAyogaM gavA-13 dibhirAtmopaghAtika bhavati pRthivIkAyAdibhiH saMyamopaghAtika bhavati niddhamaNAdi-nagarodakopaghasarAdi upaghAtasthAna pravacanaviSayaM bhavati / tatra gavAdibhiH kathamAtmopadhAtI bhavatIti darzayannAha goNe mahise Ase pellaNa AhaNaNa mAraNaM bhavai / daragahiya bhANabhedo chaDuNi bhikkhassa chakAyA // 463 // PI calakuDapaDaNakaMTagavilassa va pAsi hoi AyAe / nikkhamapavesavajaNa goNe mahise ya Ase ya // 464 / / | yadA gomahiSyAdisthAne sthito bhikSAM gRhNAti tato mahiSyazvAdipreraNaM-vikSepaNaM AghAto vA mAraNaM tatkRtaM bhavati AtmavirAdhanA, arddhagRhItAyAM bhikSAyAM 'bhAjanabhedaH' pAtrakabhedo bhavati, tatazca bhikSAyAH 'chaDune' progjhane SaDapi kAyA virAdhyante, iyaM saMyamavirAdhanA / athavA'nena prakAreNAtmavirAdhanA bhavet-tatra bhikSAgrahaNasthAne kadAciccalaM kuDyamA-- sanne bhavati tatastatpatanajanita AtmopaghAto bhavati, kaNTakA vA tatra bhavanti, bilasya vA 'pArce Asanne tatsthAna CASSACSCORRC dIpa anukrama [729] For P OW ~334~ Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||464|| dIpa anukrama [ 732] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 732] "niryuktiH [ 464] + bhASyaM [ 240 ] + prakSepaM [27... F * - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIopa niryukti: droNIyA vRttiH // 162 // Ja Eratur bhavati tatazcAtmavirAdhanA / tathA niSkramaNapravezasthAnaM gomahiSAzvAdInAM varjayitvA tiSThati bhikSAgahaNArthaM / tathA prakA rAntareNa saMyamopaghAtaM darzayannAha- puDha vidagaagaNimAruyatarutasavajjami ThANi ThAijA / diMtI va heDa ubariM jahA na ghaTTer3a phalamAI // 465 // pRthiSyudakAgnimArutatarutrasairvajite sthAne sthAtavyaM, yathA vA bhikSAM prayacchantI gRhasthI 'adho' bhUmau 'upari' ca nItrAdau na saGghaTTayati phalAdi tatra praveze sthito gRhNAti / idAnIM pravacanopaghAtapradarzanAyAha - uccAre pAsavaNe siNANa AyamaNaThANa ukkuruDe / niddhamaNamasuimAI pavayaNahANI vivajjejjA / / 466 / / prazravaNasya uccArasya snAnasya Acamanasya ca yatsthAnaM tathA kajjatthokuraTikAsthAnaM tathA nirddhamanasthAnaM - upaghasarasthAnaM yatra vA'zuci prakSipyate sthAne, eteSu sthAneSu bhikSAM gRhNataH pravacanopaghAto bhavati, tataH sarvaprakAraiH pravacanahAniM-hIlanAM carjayet / uktaM sthAnadvAram adhunA dAtRdvAramucyate, tatra caitAni dvArANi - attama ghere paMDe mate ya khittacitte y| dite jakkhAiDe karacarane'ndha jiyale ya / / 467 // tosaguhiNIvAlavacchakaMDatapIsa bhajaMtI / katI piMjatI bhaiyA dagamAiNo dosA // 468 // 'avyaktaH' aSTAnAM varSANAmadho bAlaH, sa yadyapi bhikSAM dadAti tathA pe na gRhyate, tathA aprabhuryastasya hastAnna gRhyate, tathA sthavirahastAt 'paNDakAt' napuMsakahastAt matto yaH surayA pItayA tasya hastAnna gRhyate, kSiptaM cittaM yasya draviNAdyapahAre sati cittavibhramo jAtaH, tathA dIptaM cittaM yasyAsakRcchatruparAjayAdyutkarSeNAtivismayAbhibhUtasya cittahAso jAtaH For Park Use Only ~ 335~ grahaNapaNAyAMsthAnadvA rani. 463 466 bhA. 1240 dAtRdvAraM ni. 1467-468 // 162 // rary org Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [737] >> "niyukti: [468] + bhASyaM [241] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata 645 gAthAMka ni/bhA/pra ||468|| dIpa yathA mattulyo nAstIti, tathA yakSAviSTaH' pizAcagRhItaH karacchinnaH caraNacchinnaH andhazca nigaDitazca yaH, tvagdoSaH-kuSThIyaH hai tathA gurviNyA hastAt tathA bAlavatsA-zizupAlikA yA, kaNDantI zrIhyAdi,tathA pipantI godhUmAdi,tathA bharjayantI yavadhA nyAdi, tathA phepAzcitpATho bhuJjantI, tathA karttayantI sUtraM, pijjayantI rutaM, etebhyo gAthAdvayopanyastebhyo dAtRbhyo'nyakkAdibhyaH piJjayantIparyantebhyo hastAnna grAhyA bhikSA, 'bhaiya'tti bhajanA vikalpanA'tra karttavyA, etaduktaM bhavati-kadAcidetebhyo'vyaktAdibhyaH piJjayantIparyantebhyo dAtRbhyo hastAd gRhyate kadAcit na gRhNAtyapi, 'dagamAiNo dosA' eteSu bhuJjAnAdidAtRSu AcamanodakapojjhanadoSaH, avyaktAdiSvaneke upghaataadyH| pratidvAragAthAdvayametat , idAnI bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavapratipAdanAyAhakappaDigaappAhaNadinne anno'nnagahaNapajjataM / khaMtiyamaggaNadinnaM uDDAhapadosacArabhaDA // 241 / / (bhA0) tattha avatto bhaNNai jAva aduvariso jAo tassa hatyAu na gihiyavaM, ko doso 1, imo-egA bhaddigA sA chettaM 14 gayA tae DaharagA ceDIsaMdisijjai, jahA jadi eja pavaiyago tassa bhikkhaM dejAhi, tao tAe gayAe Agao bhikkhAhai velAe pavaiyago, tAhe teNa sA ceDI bhaNNai-kahiM tuha aMbA gayA 1, sA bhaNai-chettaM, so bhaNai-ANehi bhikkha, tAhe tAe kUro diNNo, tAhe so aNNANivi jemaNANi maggai, tAhe sarva diNaM khIraM dahiM takaM, to ceva caDhastharasiaM, teNavi sarva gaheUNa pajataM kAUNa niggao, sA bhaddigA AgayA avaravhe tAhe khaMtiyA jemaNaM mggi| sA ceDI bhaNai-pavAyagassa mae diNNaM, sA bhaNai-sukha kaya, kUra ANehi jememi, sA bhaNati-diNNo pavaiyassa, sA bhaNai-1 anukrama [737] IM bho028 ~336~ Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||468|| dIpa anukrama [ 737] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [737] + prakSepaM [27...P * "niryuktiH [468 ] + bhASyaM [ 241] 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH // 163 // suhu kathaM, ANehi kusiNaM dadhiduddhAdi, sA bhaNai-diNNaM, suDDu kathaM, kaMjiaM ANehi, beDI bhaNai-taMpi dinaM, ettha sA bhaddigA ruTThA bhaNNati-kIsa sarva dehi ?, ceDI bhaNai so maggai sA bhaNai - ceDarUvaM paribhaviUNa sarva gheNa gao, gayA Ayariyassa pAsaM, tattha khisati- esa cArabhaDo iva savaM sarva ghetRRNa Agao, tatthavi AyarieNaM tIe purao deva tassa sabai uvakaraNaM adakkheya, ete dosA abattagahatthAo gahaNe / dAraM / idAnIM aprabhudvAramucyate-appabhu bhayagAIyA ubhaegatare padosa pahu kujjA / dhere calaMta paDaNaM appanudosA ya te caiva // 242 // (mA0 ) aprabhavo bhUtakAdayasteSAM hastAdbhikSA na grAhyA, yataH 'ubhayoH' pravrajitakabhRtakayoH pradveSaM kuryAt, ekatarasya vA pratrajitasya bhRtakasya vopari pradveSaM kuryAt prabhuH dvAraM / idAnIM sthaviradvAramucyate - sthavirasyApi hastAdbhikSA na grAhyA, yatastasya calataH -kampamAnasya patanaM bhavati, aprabhudoSAzca ta eva bhavanti, etaduktaM bhavati - sthaviraH prAyeNAprabhurbhavati paribhUtatvAditi / dvAraM / idAnIM paNDakadvAramucyate- Ayaparo bhaghadosA abhikkhagahaNaMmi sugbhaNa npuNse| loga dugucchA saMkA erisamA nUNamete'vi // 243 // (bhA0) napuMsakAnna gRhyate yata AtmanaH parata ubhayatazca doSAH saMbhavanti, Atmazabdena sAdhurgRhyate, tataH ko doSaH ?, kSobhaNaM syAt bahumohanapuMsakadarzane'bhIkSNaM, tatra bhikSAgrahaNe ca tadvA kSubhyeta abhIkSNaM sAdhudazarnAdinA, ubhayakRto vA doSaH, lokazca jugupsate zaMkate ca nUnamete'pi napuMsakAnIti / dvAraM / mattadvAramAhaavayAsa bhANabhedo vamaNaM asuitti logauDDAho / khette ya disacitte jakhAiDe ya dosA u || 244|| (bhA0 ) For Parts Only ~337~ avyaktAprabhyAdivyA khyA bhA. 241-244 // 163 // Untary org Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 244|| dIpa anukrama [ 740 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 740] * "niryuktiH [468] + bhASyaM [244] + prakSepaM [27...P pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH F Euca surApAnena yo mattastasya hastAdvikSA na gRhyate, kiM kAraNaM ?, yato satto bhikSAM prayacchan kadAcidavayAsaM karotiAliGgatItyarthaH kadAcidbhAjanaM pAtrakaM bhinatti vamanaM vA chardanaM karoti, tathA'zuciritikRttvA loka uDDAho bhavatipravacanopaghAtaH / dvAram / idAnIM tRtIyadvAramucyate vyAkSiptacitte dIptacitte yakSAviSTe eta eva doSA AliGganabhAjanabhedavamanAzuciprabhRtayo bhavantIti / idAnIM dvArapazcakapratipAdanAyAha karacchinna amuha caraNe paDaNaM aMdhillae ya chkaayaa| nipalA'suha paDaNaM vA taddosI saMkamo asura // 245 // (bhA0) chinnakaro yadi bhikSAM dadAti tato na gRhyate yato'zucidoSo loke bhavati / dvAraM tathA yasyApi caraNannistato'pi na gRhyate yataH tasya prayacchataH patanaM bhavati / dvAraM / andhAdapi na gRhyate yato'sau prayacchan SaT kAyAn vyApAdayati / dAraM / nigaDitAdapi na gRhyate bhikSA, yato'sAvazucirbhavati, patanaM ca tasya nigaDabaddhasya syAt / dAraM / tvagdoSadUSitasyApi hastAnna gRhyate yataH kadAcitkuSThasaGkramaH syAt azucizvAsau varttate / dAraM / viNi ganbhe saMghaTaNA u uDUMti nivesamANI ya / bAlAI maMsauMDaga majjArAI virAhejA / / 246 // ( bhA0 ) gurviNIhastAnna gRhyate yatastasyA garne saMghaTTanaM bhavati, katham ?, uttiSThantyAzcopavizantyAzca / dAraM / bAlavatsAyA api hastAnna gRhyate bhikSA, yato bAlaM muktvA yadi bhikSAM dadAti tatastaM bAlaM 'maMsuNDakAdibuddhyA' mAMsapiNDAdibuddhyA, AdigrahaNAnnavanItabuddhyA vA mArjArAdivirAdhayet / dAraM idAnIM dvArapaJcakapratipAdanAyAhabIodasaMghaTTaNakaMNapIsaMta bhajaNe DahaNaM / kataMtI piMjaMtI hatthaM littaMmi udgavaho // 247 // (bhA0) For Parts Only ~338~ Tray org Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra |247|| dIpa anukrama [ 743] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 743] *- "niryuktiH [468...] + bhASyaM [ 247] + prakSepaM [27... - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIooSa niryuktiH droNIyA vRttiH // 164 // Jin Eucator svAdiNyA kaNDayantyAH piMSantyAzca hastAnna gRhyate yatastatra yathAsona ekasyA bIjasaMghaTTanakRto doSaH aparasyA udakasaMghaTTa- 4 avyaktApranakRto doSaH, iti dvAradvayam / yA'pi yavAdInAM bharjanaM karoti tasyA api hastAnna gRhyate yatastatra yathAdidahanakRto doSo bhavati / dAraM / tathA karttantyAH piJjantyAzca hastAnna gRhyate yatastayorniSThIvanaliptau hastau bhavatastaprakSAlane udakavadhaH, dvAradvayaM // idAnIM yaduktamAsId bhajanayA - vikalpenaiSAmavyaktAdInAM hastAgRhyate na tvekAntenaivAgrahaNaM kintu grahaNamapi tatpradarzayati, tatrAdyAvayavabhajanApratipAdanAyAha bhikvAmete aviyAlaNaM tu bAleNa dijamANaMmi / saMdiTThe vA gahaNaM aibahuyaviyAlaNunnAo / / 469 / / bAlo yadi bhikSAmAtraM parokSe'pi dadAti tato bhikSAmAtre dIyamAne'vicAraNayA gRhNAti, athAsI bAlo gRhapatinA pratyakSameva 'saMdiSTaH' ukto yathA prayacchAsmai sAdhave bhikSAM, tato'sau sAdhurgRhNAti, athAsAvatibahu prayacchati tataH sAdhurvicArayati, yaduta kimityadyAtibahu dIyate ?, evamukte sati yadyasau gRhastha evaM bhaNati yadutAdya prAghUrNakAdivazAdbahu saMskRtaM, tato'sau sAdhu gRhNAti / uktA'dhyakayatanA, idAnIM aprabhuyatanocyate asaMdiTThe vA bhikkhAmitte va gahaNa'saMdiTThe / dherapahu tharatharaMte dharaNaM ahavA daDhasarIre // 470 // aprabhuH - bhRtakAdiryadi sandiSTaH-ukto bhavati prabhuNA tatastasya hastAgRhyate, yadA punarna saMdiSTaH - nokaH sa prabhuNA yathA dAtavyaM tvayA tatrAsandiSTe sati bhikSAmAtrasyaiva grahaNaM karoti / aprabhuyatanoktA, sthavirayatanocyate - sthaviraH san For Penal Use Only ~339~ khyA bhA. 245-247 avyaktAdi yatanA ni. 469-470 // 164 // narr Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [746] .- "niyukti: [471] + bhASyaM [247...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||471|| dIpa prabhuryadi dadAti, kiMviziSTaH-kampamAnaH pareNa dhRtaH san tato gRhyate, athAsau sthaviraH prabhuryadi radazarIro dadAti || tathA'pi gRhyate / dAraM / idAnIM paNDakAdInAM yatanAdarzanAyAha paMDagaappaDisevI matto saTTo va appasAgarie / khettAi bhaddagANaM karacaraviTThappasAgarie // 471 / / paNDakasya dadato gRhyate yadyasAvapratisevI bhavati-na kutsitaM karma Acarati / dAraM / zrAddhakasya ca mattasya hastAdgRhyate, yadyasAvalpasAgArikaH sa bhavet , vAzabdAdalpamadazca yadi syAt / dAraM / tathA kSiptacittadIptacittayakSAviSTAnAM hastAgRhyate yadi prakRtyA bhadrakA bhavanti-sAdhuvAsanAvanta ityarthaH / dvAratritayaM / tathA kararahitacaraNarahitAnAM hastAdgRhyate, kathI, caraNarahito yApaviSTo dadAti alpasAgArikaM ca yadi bhavati, kararahito'pi yadyalpasAgArike dadAti tato gRhyate nAnyathA / dvAradvitayaM / idAnImandhAdiyatanAmadarzanAyAha saho va annaraMbhaNa aMdhe saciyAraNA ya baddhaMmi / tadosie abhinne velA thaNajIviyaM gherA // 472 // andhasya ca hastAddyate yadi zraddhAvAnanyenAkRSyamANo dadAti / dAraM baddhasya ca hastAd gRhyate yadi sa savicAro bhavati-pariSvavituM zaknoti / dAraM / 'svagdoSaduSTasyApi kuSThino'pi hastAd gRhyate yadyasAvabhinnakuSThI bhavati-galatkuSTho na bhavatIti / dAraM / veleti-gurviNyA yadi velAmAsastatastasyA hastAnna gRhNanti sthavirakalpikA itaratra gRhNanti, jinakalpikAdayastu yataH prabhRtyApannasattvA bhavati tata evArabhya na gRhNanti / dAraM / tathA sthavirAH sthavirakalpikAH stanopajIvI anukrama [746] ~340~ Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||472|| dIpa anukrama [747] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [747] "niryukti: [ 472] + bhASyaM [ 247...] + prakSepaM [ 27... * - - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrI oghaniryuktiH droNIyA vRttiH // 165 // Education h yo bAlastadyuktA yA bAlavatsA tasyA hastAnna gRhNanti, jinakalpikrAdayastu yAvadapi bAlastAvadapi tAM bAlavatsAM pariharanti na tasya hastAd gRhNanti / dvAradvayaM / idAnIM kaNDayantyAdiyatanocyate ukkhipacavAe kaMDe pIse vachUDha bhajjantI / sukaM va pIsamANI buddhIya vibhAvae sammaM // 473 // tatra kaNDayantyA hastAd gRhyate yadyutkSiptaM muzalamAste sAdhuzca prAptastato'pratyapAye sthAne muzalaM sthApayitvA yadi dadAti / dAraM / pIse vatti-peSayantyA hastAd gRhyate yadi tatpeSaNIyamacetanaM dhAnAdi tathA yat sacittaM pUrva yadi prakSiptaM tatpiSTaM anyadadyApi na prakSipyate sAdhuzca tatrAvasara upasthito bhikSArthaM tatastasyA hastAgRhyate tacca peSaNaM zilAyAM gharaTTe vA / dAraM / 'acchUDhabhajantI' tti bharjayantyA api hastAd gRhyate yadi pUrvaprakSiptaM bhRSTaM anyadadyApi na prakSipyate sAdhuzca prApta ityasminnavasara iti, zuSkaM vA'cetanaM tadvastu yadi pinaSTi tatazca buddhyA 'vibhAvya' nirUpyottarakAlaM gRhNAti / idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayati musale ukvittaMmi ya apacavAe ya pIsa acitte / bhajaMtI acchUDhe bhuMjaMtI jA aNAradvA / / 248 // bhA0 ) muzale utkSipte sati apratyapAye pradeze sthApayitvA yadi bhikSAM dadAti, 'pIsa accise 'ti acetanaM vA yadi gharaTTAdau pinaSTi tato dadAti bhikSAM, bhajaMtIti javadhANe bhahaMmi aNNaMmi appakhitte sati evaMmi avasaraMbhi sAhuNo bhikkhaM deza, bhuJjAnAyA api hastAgRhyate yadyadyApi na viThThalayati bhaktaM yattadbhAjanagRhItaM tadutthAya dadAti // katI thUlaM vikkhiNa loDhaNa ati ya niTTaviyaM piMjaNa asoyavAI bhayaNAgahaNaMtu eesiM // 474 // For Parts Only ~341~ avyaktAdi yatanA ni. 471-474 bhA. 248 . // 165 // Lisrary org Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [750] >> "niyukti: [474] + bhASyaM [248] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 474|| tathA kartayantyA api hastAdgRhyate yadi sthUramasI karttayati, kiM kAraNaM ?, yataH sthUramasau karttayantI zAhapUrNa na hastA-11 PImulau karoti, nApi niSThIvanena, vikkhiNati rUyaM vikkhiNatIe hatthAu gheppai,tathA uriNaNaM loDhaNaM yadi nivi loDheyavayaM tIe hatyAu bhikkhA gheppai, etaduktaM bhavati--jo so akappAso ghANo loDhaNIe dino so loDhio anno na ajavi di-1 jjai ghANo, eyAe velAe gheNpai bhikSA detIe tIe, piJjayantyA api hastAdhAti yadyasI mahelA'zaucavAdinI bhava-18 ti-na hastau prakSAlayati / evameSAM dAtRRNAM hastAnajanayA grahaNaM karoti / uktA pratidvAragAthA, tatpratipAdanAcoktaM dAtR-5 dvAraM, idAnIM gamanadvArapratipAdanAyAhagamaNaM ca dAyagassA hevA uvariM ca hoi nAyavaM / saMjamaAyavirAhaNa tassa sarIre ya micchattaM // 475 // 'gamanaM ca bhikSAdAnArthamabhyantarapravezastasya dAtuH 'adhastAda' bhuvi vijJeyam 'upari ca' uparivibhAgazca vi-18 jJeyaH, yadi na nirUpayati tatastasya gacchataH pRthivyAdimardane sati sAdhoH saMyamavirAdhanA bhavati, AtmavirAdhanA dha tasya dAtuH zarIre sarpAdidazanajanitA bhavati, ata eva ca nimittAcchrAddhaH san mithyAtvaM yAyAt yadutaivaMvidhasya dattaM dAyena tatkSaNa evaM sa dAtA sarpaNa daSTa iti / idAnImenAmeva gAthA bhASyakArI vyAkhyAnayati cacaMtI chakAyA pamaddae hihato upari tiriyaM ca / phalavallirukkhasAlA tiriyAmaNuyA ya tiriyaM tu 1249(bhA0) - brajantI sA strI bhikSAyA dAtrI SaDapi kAyAn pramardayet, ka ?-'adhastAd' bhuvi pRthivyatejovanaspatitrasAn vyA dIpa anukrama [750] REaramKIN S ummer ~342~ Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||475|| dIpa anukrama [752] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [752] *- "niryuktiH [475 ] + bhASyaM [ 249] + prakSepaM [27..." -0 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIbhoSa niryuktiH droNIyA vRttiH // 166 // pAdayet, vAyukAyaM dRtau sthitaM spRzantI vyApAdayet, tathopari tiryagvyavasthitA phalavalIvRkSazAlAH- zAkhA virAdhayati, | tathA tiryagmanujAn jAtamAtrabAlakAn tirathaH- azvavatsakAdIn saGghaTTayet / atha caite doSAHkaMTagamAI ya ahe upiM ahimAdilaMbaNe AyA / tassa sarIraviNAso micchattuGgrAha voccheo // 250 // bhA0) uu kaNTakAdayo vA bhavanti, upari ahyAdi - sarpAdilambane AtmavirAdhanA dAtuH, tasya ca dAtuH zarIravinAze mithyAtvaM tasyAnyasya vA bhavati, 'uDDAhaba' pravacanopaghAtazca bhavati yaduta eteSAmetAvAnapi prabhAvo nAsti yena dAtAraM rakSati / vyAkhyAtaM gamanadvAram idAnIM grahaNadvArapratipAdanAyAha nIduvA rugghA TaNaka vADaThiya deha dAramAine / iDirapatthiya liMde gahaNaM pattassa'paDilehA // 476 / / 'nI duvAra' gAhA, nIcadvAraM yadi bhavati tatra cakSuSA nirUpaNaM karttuM na zaknoti ato na gRhyate bhikSA, tathodUghATakapArTa - anargalitakapATaM na kintu pihitakapATaM, tatrApi na gRhNAti tathA dAtuH saMbandhinA svadehena dvAre ruddhe sati na gRhyate, AkIrNa cAnyapurupairgamAgamaM kurvadbhiH tathA iDara-ganyAH saMbandhi tena tirohite patthikA bRhatI piTTikA tayA vA pihite dvAre alindaM-kuNDakaM tena vA tirohite evameteSu doSeSu satsu 'grahaNaM prAptasya' gRhasthasya gRhyate 'sminniti grahaNaM yasmAtpradezAdbhaNDakaM gRhNAti taM pradezaM prAptasya 'apaDilaha'tti yataH pratyupekSaNA na zuddhayati anantaroditairdoSairato na gRhyate, yathebhiranantaroditairdoSairbhavadbhirna grahaNaM tato grahaNapradeza prAptasya pratyupekSaNA karttavyA zrotrAdibhirupayogaM karoti For Parks Use Only ~343~ dAtryAgama nanirUpaNaM ni. 475 bhA. 247. 250 grahaNa dvAraM ni. 476 // 166 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [754] >> "niyukti: [476] + bhASyaM [250] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 476|| yadi zrotrAdyapayogena zuddhA tato grahISyati, atha na zuddhA zrotrAthupayogena tato na grahISyati // idAnIM bhASyakAra: pratipadamenAmeva gAthAM vyAkhyAnayati, tatra kathaM jinakalpikAdayo gRhanti kathaM vA sthavirAH / ityetatpradarzayannAhaniyamA u dihagAhI jiNamAI gacchaniggayA hoti|dheraavi diTThagAhI adiSTi karati uvaogaM // 251 // (bhaa0)| / 'niyamAt' avazyantayaiva dRSTagrAhiNaH jinA-jinakalpikAdayo 'gacchanirgatA parityaktagacchA bhavanti, hAsthavirAH' sthavirakalpikA api 'dRSTagrAhiNa evaM' atirohitadvAra evaM gRhe gRhNanti, kimayameva niyamaH ?, netyAhadA adRSTe tirohite gRhadvAre kapATAdinA upayoga zrotrAdibhirindriyardayA tataH parizuddhe gRhNanti / idAnIM 'nIyaduvAra kavADe tti vyAkhyAnayanAhakANIyaduvAruvaoge uDDAha avAuDA padoso ya / hiyanaTuMmi a saMkA emeva kavADaugghADe // 252 / / (bhA0) FI nIcadvAre gRhe na grAhya yatastatra nIcadvAre niSkuTanaM kRtvopayoganirIkSaNaM kurvata uhAhaH pazcAmAgadarzane pelAdidarzane sati kadAcittatrAprAvRtAH striyastiSThanti tatazca nirUpayataH pradveSamupari kurvanti, tathA hRte caurAdinA naSTe-svayamevAdRzyamAne kvacidvastuni zaGkopajAyate gRhasthAnAM jahA teNa pavaiyaeNaM niUDiUNa nirUvi AsI jadi teNa Na hiyaM bhave ?, 'evameva' eta eva doSAH pihitakapATe nirrglmudghaattyto'praavRtikaadyH|| dehannasarIreNa va dAraM pihiaMjaNAulaM vAvi / iDurapasthiyaliMdeNa vAvi pihiyaM tarhi vAvi // 253 // (bhA0) dAturdehena dvAraM pihitaM sthUlatvAddehasya anyasya vA pArzvasthasya zarIreNa pihitaM / dvAram / AkIrNa vyAkhyAnayati-janA dIpa anukrama [754] PRECACACANCE ~3444 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [757] >> "niyukti: [476] + bhASyaM [253] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 476|| 6 % dIpa zrIopa- kulaM vA dvAraM nirgacchatA pravizatA vA lokena, tathA 'iDaraNa' gaMtrIsaMvandhinA 'patthikayA' vRhatpiTTikayA 'alindena'pAhaNadvAre niyukiH kuNDakena vA sthagita dvAraM bhavet , 'tahiM bAvi'tti tatra vA iDDarAdau sthagitaM tattadravyaM bhavettatazca na gRhyate // nIcadvAro ddhArAdidroNIyA eteha'dIsamANe aggahaNaM aha va kuja upog|sotenn cakkhuNA ghANao ya jIhAeN kAseNaM // 254 // (bhA0) vRttiH ni bhA. hai| 'ebhiH' anantaroditaiH 'adRzyamAne' acakSurdarzane satyagrahaNaM bhavati, athavA'dazyamAne'pyupayogaM kuryAta, ke-1Rs 251-256 // 1670 rityAha-zrotreNa cakSuSA mANena jihvayA sparzena ceti // kathaM zrotrAdyupayogaM karoti : hatthaM mataM ca dhuve saddo udakassa ahava mattassa / gaMdhe va kuliMgAI tattheva raso pharisabiMdU // 255 // (bhA0) drA hastaM mAtra vA kuNDalikAdi sA gRhasthA prakSAlayettatazcodakasya jhalajhalAzabdo bhavati, athavA mAtrakasya-kuNDalidAkAdeH prakSAlyamAnasya khasakhasAzabdo bhavati, tathA prANenopayogaM karoti, kadAcitkuliGga:-trIndriyAdimardito bhavedA gacchantyA, etacca gandhena jAnAti azobhanena, tatazca na gRhNAti, yatra gandhastatra raso'pIti, tathA sparzena copayoga sadadAti, kadAcidudakabindurlagati zItalaH, cakSuSA tUpayoga dadAti gamanAgamane prAptasya ca dravyapa bhAjanasya vA hastasya havA, mA bhUdudakasaMspRSTaM syAt / / so hoi diTTagAhI jo ete jujaI pade sake / nissaMkiya niggamaNaM AsaMkapayaMmi saMcikkhe // 256 // (bhA0) // 167 // IAL sa evaMvidho dRSTayAhI bhavati ya etAni padAni sthAnAntarANi pUrvoktAni prayuke upayogapUrvakaM sarvANi, atha ni % %% anukrama [757] 15% ~345~ Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [760] >> "niyukti: [476] + bhASyaM [256] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 476|| dIpa hitameva bhavati yadutAnena gRhasthena puraHkarmAdi kRtaM tatra vArayitvA nirgacchati, adhAzaGkitaM bhavati kimanena kRtaM purH| karmAdi na vetItthamAzaGkAyAM nirUpayati prAptAM satI gRhasthAm / ukta grahaNadvAram , idAnIM AgamanadvArapratipAdanAyAha AgamaNadAyagassA heTThA ucariMca hoi jaha purSi / saMjamaAyavirAhaNa diTThato hoha vaccheNa // 477 // bhikSAM gRhItvA sAdhvabhimukhamAgacchantyA adhastAdupari ca nirUpaNIyamAgamanaM yathA pUrva gamane saMyamAtmaSirAdhane nirUpite evamatrApi saMyamAtmavirAdhane nirUpaNIye / uktamAgamanadvAraM, 'patte'tti dvArapratipAdanAyAha-'dito hoi vatthaMmi' atra | prAptAyAM bhikSAyAM dAyAM vatsakena dRSTAnto veditavyaH / jahA egasta vANiyassa vacchao tadivasa tassa saMkhaDI na koI tassa bhattapANiyaM dei, mamjhaNhe vacchaeNa raDiyaM, suhAe se alaMkiyavibhUsiyAe diNNaM bhasapANaM, jahA tassa vacchassa cArIe diTThI Na mahilAe, evaM sAhuNAvi kAyaI / ahavA pattassa ju paDilehA hatthe matte taheva dave ya / udaulle sasiNika saMsatte ceSa pariyate // 478 // prAptasya gRhasthasya pratyupekSaNA kAryA haste, kimayaM hasto'sya udakAdyAoM na veti, tathA mAtra ca-kuNDalikAdi gRhasthasatkaM nirUpayati yatra gRhasthA bhikSAmAdAya nirgatA, dravyaM ca-maNDakAdi nirUpayati saMsaktaM na veti / evaM pattadAraM nijjuttikAreNa vakkhANiya, idAnIM niyuktikAra eva parivattettidvAra vyAkhyAnayannAha-'parivartite' adhomukhe kRte sati gRhasthena mAtrake kuNDikAdI yadhudakA dRzyate sasnigdhaM vodakenaiva saMsaktaM ca-trasayuktaM tatastasminnevaMvidhe* mAtrake parivRtte sati dRSTA na gRhyate / idAnI bhASyakAraH 'patte'tti vyAkhyAnayazAha anukrama [760] ~346~ Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 478|| dIpa anukrama [ 762 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 762] "niryuktiH [478] + bhASyaM [257] + prakSepaM [27... *- F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrI oSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 168 // OM dAtrAgamana tiriyaM uDumadevi ya bhAyaNapaDilehaNaM tu kAyavaM / hatthaM mattaM davaM tini u pattassa paDilehA // 257 // ( bhA0 ) gRhasthabhAjanasyA Agacchata eva tiryak pArzvato bhAjanasya Urddha karNakeSu bhAjanasya adho-bujhe pratyupekSaNA kartavyA, tathA 'prAptasya' AsaNNIbhUtasya gRhasthasya hastaM mAtraM dravyaM trINyapyetAni gRhasthasatkAni pratyupekSeyat-nirUpayet kim ? - mAsasiddhioM daulle tasAulaM giNha egatara dahu~ / pariyattiyaM ca mattaM sasaNiDhAIsu paDilehA // 258 // bhA0) 4477-480 pAtraparAvRtipatitani rUpaNaM ni. bhA. 257 258 trigdhaM toyena udakArDamudake trasAkulaM hastaM mAtraM dravyaM vA dRSTvA ekataramapi tanmA gRhANa / patti'tti dvAramukta, bhASyakAra eva 'pariyattiya'tti vyAkhyAnayannAha - 'pariyattiyaM ca mattaM' tat gRhasthamAtrakaM kadAcitsasnigdhAdisamanvitaM bhavati tatazca sasnigdhAdiSu satsu pratyupekSaNA kAryeti / uktaM parAvarttitadvAraM, 'paDiya' ttidvAraM vyAcikhyAsurAhapaDio khalu daTThayo kintimasahAvao ya jo piNddo| saMjamaAyabirAhaNa dihaMto siddhi kabaTTo // 479 // patitaH pAtrake piNDo draSTavyaH kimayaM kRtrimaH 1 - yogena niSpannaH santumuGgapiNDa iva siddhapiNDo vA svAbhAvikakUrakhoha iva, tatra yadi kRtrimaH piNDaH sphoTayitvA taM na nirUpayati tataH saMyamAtmavirAdhanA bhavati, yathA siTTikallaTThassa hRtA kASThena kandhikA ityetatkathAnakamanusaraNIyaM tena hi saMyogapiNDo na nirUpitastatra ca saMkalikA''sIt, tatra rAjakule vyavahArastena ca kASTharSiNA bhagavatA niryUDham anyazca kadAcittAdRzo na bhavati tatazca nirUpaNIya iti / tatrAtmavirAdhanAdipradarzanAyAhagarabisa aDiya kaMTaya viruddhadabaMmi hoi AyAe / saMjamao chakAyA tamhA paDiyaM virgicijjA // 480 // For Parts Only ~ 347~ // 168 // rary.org Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [766] >> "niyukti: [480] + bhASyaM [258] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||480|| dIpa anukrama [766] SAGACASSACROSORREERS sagara ucyate ya AhAra stambhayati kArmaNaM vA garaH, sa kadAcittatra piNDe bhavati, tathA viSamasthIni kaNTakAzca kadAcidbhavanti, viruddhaM vA kiMcidravyaM tatra bhavati, tatazcAnirUpaNe ebhirAtmavirAdhanA bhavati, tathA saMyamatazca SaTakAyA virA-12 dhyante, kathaM !, kadAcittana pRthivI udakaM vanaspatiragnirvA lagno bhavati, yatrAgnistatra vAyurapi, dvIndriyAdayazca kadAci-18 avanti, tatazca 'paDiyaM vigiMJjA' vibhAgena vibhajeta-nirUpayedityarthaH / athavA'nAbhogena kadAcittatra suvarNAdi sthApayitvA dadAti, etadevAha aNabhogeNa bhaeNa ya paDiNI ummIsa bhasapANami / dijjA hiraNNamAI AvajaNasaMkaNAdihe // 481 // anAbhogena dadAti-tandulAdimadhye vyavasthita suvarNAdi punazca randhayitvA taddadatyanAbhogena pradAnaM bhavati, bhayena vA dadAti, kathaM !, kathAcitparasatkaM suvarNamapahRtaM punazca pratyAkalitA satI kalikalaGkabhayAtsAdhorveSTayitvA odanAdinA dadAti, pratyanIkatvena vA 'unmibhya ekIkRtya bhaktapAnAdinA saha hiraNyAdi dadAti, tatazca tasya sAdhoretaddoSa dra vinA'pi yadi na nirUpayati tataH 'AvajaNaM ti AvarjanaM pUrvokta saMyamavirAdhanAdidoSANAM bhavati, pramAdaparatvAttasya, tathA zaGkanA-dRSTe tatra suvarNAdI rAjaprabhRtInAM zaGkA bhavati, yaduta na vidmaH kiM tAvadayaM sAdhurevaMvidhaH AhozcimikSAdAteti, tasmAtpatitaH san piNDo nirUpaNIyaH / ityuktaM patitadvAra, gurukadvArapratipAdanAyAha ukveve nikkheve mahallayA luddhayA vaho dAho / aciyatte voccheo chakkAyavaho ya gurumatte // 482 // yattatpASANAdighaTTanaM dattaM tasyotkSepe sati nikSepe vA-mokSaNe sati gRhasthasya kaTibhaGgo vA pAdasyopari patanaM vA bha Tuestirary.com ~348~ Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||482|| dIpa anukrama [ 768 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 768] *- "niryuktiH [482] + bhASyaM [258 ] + prakSepaM [27... F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH doNIyA pUti: // 1.69 // Jan Educat 3% %% % % vati, 'mahallayA' iti mahatpramANaM vA tadgRhasthasya bhAjanaM tasyotkSepe sati doSA bhavanti, athavA 'mahallayA' iti mahatA bhaNDa kena dIyatAmityevaM kadAcidasau sAdhurbhaNati, tatazca lubdhatA sAdhorupajAyate, tathA badhazca tasyaiva sAdhoH pAdasyopari bhaNDakena patitena vadho bhavati, tathA 'dAha'tti dAho vA bhavati yadi taduSNaM bhaNDakaM bhavati, aciyattaM vA bhavati tasyaiva gRhasthasya tadgRhapatervA 'aciyattaM vA' apratItirvA bhavati, mahApramANakena bhaNDakena dIyamAne sati vyakcchedo vA tadravyasyAnyadravyasya vA bhavati, SaGkAyavadhazca bhaNDakapatane sati bhavati, evaM guruke bhaNDake ete doSA bhavanti / etAmeva gAthAM bhASyakRdAha, tatrAdyAvayavamAha- * gurudaSeNa va pihiaM sayaM va gurupaM haveja jaM davaM / patitaguru kadvAre ni. 481-482 bhA. | 259-260 ukkheve nikkheve kaDibhaMjaNa pAya ucariM vA // 259 // ( bhA0 ) // gurudravyeNa vA 'pihitaM' ghaTTitaM tadravyaM bhavet, svayaM vA tadravyaM guDapiNDAdi gurukaM bhavet, tatazca tasya 'utkSepe' utpATane nikSepe ca punarmocane sati kaTibhaGgo bhavati, pAdasyopari patettatazcAtmavirAdhanA bhavati / 'mahalayA' iti vyAkhyAnayannAhamahalleNa dehi mA DaharapaNa bhinne aho imo luddho / ubhae egataravaho dAho akSuNha emeva || 260 // ( bhA0 ) / / kazcitsAdhuH kaDucchikayA dadatIM striyaM evaM brUte yaduta 'mahalleNa' bRhatA bhAjanena sthAlyAdinA dehi, mA 'Daharake ' laghunA prayaccha kaDucchukAdinA, tataH sA tathaiva karoti, azakruvatyAzca kadAcittadbhAjanaM bhajyate tato bhinne sati tasmin bhAjane gRhastha evaM bhaNati yadutAho ! ayaM sAdhurmahAlubdhaH yena bRhatA bhAjanena dIyamAnaM gRhNAti tata 'ubhayasya' sAdhu For Parts Only ~ 349~ // 169 // yo Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [768] >> "niyukti: [482] + bhASyaM [260] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||482|| gRhsthyo| pAdasyopari patitena bhaNDakena badho bhavati, ekatarasya vA vadho bhavati, tathA dAhazca aMtyuSNe tasmin dravye || patite sati bhavati 'emeva'tti ubhayoranyatarasya vA // idAnIM 'aciyatte'tti vyAkhyAnayannAha-- bahugahaNe aciyattaM boccheo tadanna dacha tasa bAbi / chakkAyANa ya vahaNaM aimatte taMmi mattaMmi // 261 / / (bhaa0)| bahugrahaNe tasya ghRtAdidravyasya 'aciyattaM' aprItirbhavati tasya tadgRhapatervA, vyavacchedo vA tadanyasya dravyasya bhavatitasmAd-ghRtAdeH anyad-kSIraguDAdi tasya vyavacchedo bhavati, tasya vA-ghRtAdevyasya vA vyavacchedo bhavatIti, tathA paTkAyAnAM vA hananaM bhavati 'atimAtre' bRhatpramANe 'mAtrake' sthAlyAdau gRhIte sati / uktaM gurukadvAraM, trividhetidvAra-18 pratipAdayannAha[tiviho ya hoi kAlo gimho hemaMta taha ya caasaasu|tiviho ya dAyago khalu thI purisa napuMsao ceva // 48 // eksikovi ativiho taruNo taha majjhimoya theroy|siiytnnuo napuMso somhitthI majjhimo puriso||48|| ___ kAlastrividho bhavati, tadyathA-grISmo hemanto varSA ca, tatra trividhe'pi kAle dAtA vividha eva bhavati, strI pumAnna-18 |puMsaka ceti // punaH sa ekaikasyAdidAtA trividho bhavati-taruNo madhyamaH sthvirshc| idAnIM napuMsakAdInAM svarUpapratipAda-11 nAyAha-zItalatanunapuMsako bhavati, 'somhitdhitti soSmA strI bhavati, madhyamazca puruSo bhavati-nApyuSNo nAtizItala iti|| purakamma udaullaM sasaNiddhaM taMpi hoi tivihaM tu / ikikapi ya tivihaM sacittAcittamIsaM tu // 485 // dIpa anukrama [768] REmiratulatana ~350~ Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [771] .- "niyukti: [485] + bhASyaM [261] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: bhA. 261 droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra // 485|| dIpa zrIogha na kevalaM kAlAdayastrividhAH yadapi tatpuraHkarmAdi tadapi trividhaM, tadyathA-puraskarma udakAI sasnigdhaM ceti, tatpunarekaikaM gurukadvAra niyuktiH trividhaM-sacittAcittamizrabhedabhinnaM bhavati, etaduktaM bhavati-yatpuraHkarma tatsacittamacittaM mitraM ceti, yadapi udakA tadapi sacittamacittaM mitraM ceti, yadapi sasnigdhaM tadapi sacittamacittaM mitraM ceti / idAnIM yattaduktaM purakarmAditritayaM 3 pura:kamodi vRttiH tatrAdyadvayasya pratiSedhaM kurvanAha vaividhya ni. IM483-488 // 17 // Aiduve paDiseho purao kaya je tu taM purekammaM / udaullaviMdusahi sasaNiDhe maggaNA hoi // 486 // Adyadvitayasya purataH karmaNa udakAsya ca pratiSedho draSTavyaH, yatastAbhyAM sadoSatvAneca vyavahAra iti / idAnIM puraHkarmAdInAM lakSaNapratipAdanAyAha-'purao kaya jaMtu taM purekamma' bhikSAyAH purataH-prathamameva yatkRtaM karma-kaTucchukAdiprakSA-18 dilanAdi tatpura karmAbhidhIyate, udakA punarucyate yadvindusahitaM bhAjanAdi galadvindurityarthaH, sasnigdhaM punarucyate yadvi|ndurahitamAna, tatreha sasnigdhe 'mAgeNA' anveSaNA karttavyA yataH sasnigdhe hastAdI grahaNaM bhaviSyatyapi // sasiNirdUpi ya tivihaM sacittAcitamIsagaM ceva / acittaM puNa ThappaM ahigAro mIsasacitte // 487 // yattatsasnigdhaM tatrividhaM-sacittamacittaM mizraM ceti, tatrAcittaM sthApyaM yatastatrAcittasasnigdhe grahaNaM kriyata eva na // 17 // tatra nirUpaNA, adhikAraH punaH-nirUpaNaM mizrasacittayoH karttavyaM / idAnIM mizrasaJcittasasnigdhe haste sati grahaNavidhi pratipAdayannAha| pahANa kiMci avANameva kiMcica hoaNuvANaM / pAeNa hi ya (ta) sarva ekakahANI ya vuDDI ya // 488 // anukrama [771] SAREairatINKS Munmurarmom puraHkarma Adi trayANAm varNanaM ~351~ Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [774] >> "niyukti: [488] + bhASyaM [261] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||488|| 15645645 dIpa atra haste sasnigdhaM kizcit amlAnaM-manAkzuSka tathA 'avANa ti AkhyAnamudvAnaM kizcitsasnigdhaM 'kicica hoaNadhANa ti kizcica snigdhamanAcyAnamanuddhAnam , evaM trividhamapyetatsarva prAyeNa sasnigdhamucyate, evametadvibhAvya | tata ekaikazuSkabhAgavRddhyA grahaNaM kartavyaM pUrvAnupUA, tathA ekaikazuSkabhAgahAnyA vA pazcAnupUyA gRhNAti bhikSA / sA ekaikabhAgavRddhiH kathaM kartavyetyata Aha sattavibhAgaNa kara vibhAittANa isthimAINaM / nizunnayaiyarevi ya rehA pace karatale ya // 489 // 'sapta vibhAgAna' saptadhA 'karaM hastaM 'vibhajya' vibhAgIkRtya, keSAM -khyAdInAM, te ca vibhAgA etAnaGgIkRtya | kartavyAH, ke ca te?-ninonnatetare' tatra nimnaM tvaguliparvarekhA unnatamaGgalipANi itarat-karatalaM nonnataM nApi nimnaM / 8 idAnI kena zuSkena pradezena kA pradezaH pramlAno bhavati ? kena vA amlAnena pradezena kA sArdraH pradezo bhavatItya-18 svArthasya jJApanArdhamAha jAhe ya unnayAI udhANAI havaMti hatthassa / tAhe talapacANA lehA puNa hota'NuvANA // 490 // yadA unnatAni hastasthAnAni uddhAnAni bhavanti tadA hastatalaM pramlAnaM-manAk zuSkaM bhavati rekhAstu bhvntynuddhaanaaH| idAnIM zuSkahastasthAnAnAmekaikavRddhyA yathA yasmin kAle grahaNaM bhavati tathA pradarzayannAha taruNitthi ekabhAge pacANe hoi gahaNa gimhaasu| hemaMte dosu bhave tisu pavANesu vAsAsu // 491 // taruNyAH khiya unnatasaptamaikabhAge pramlAne zuSke sati uSNakAle gRhyate bhikSA yataH soSmatayA kAlasya coSNatayA anukrama [774] 25 ~352~ Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||499|| dIpa anukrama [ 780 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [780] * - "niryukti: [ 491] + bhASyaM [ 261... ] + prakSepaM [27... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH - zrI ogha 4 yAvatA kAlena asAbunnatapradezaH zoSamupagatastAvatA kAlena itare nimnapradezAH sArdrA api acittAH saMjAtAH ataH niryutiH kalpate bhikSAgrahaNaM, hemantakAle tasyA eva taruNyA dvayoH saptamabhAgayoH zuSkayoH satorbhikSAgrahaNaM bhavediti, tasyA eva taruNyA varSAkAle triSu saptabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM bhavati / droNIyA vRttiH // 171 // emeva majjhimAe AdattaM dosu ThAyae causu / tisu ADhattaM zrerI navari dvANesu paMcasu u // 492 // evameva madhyamAyAH striyA uSNakAle dvayorbhAgayoH prArabdhaM caturSu bhAgeSu saMtiSThate, etaduktaM bhavati - madhyamAyAH striyA uSNakAle dvayoH saptabhAgayoH zuSkayoH satorgrahaNaM bhavati, tathA tasyA eva madhyamAyAH striyA hemante kAle triSu saptabhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM bhavati, tasyA eva ca madhyamastriyA varSAkAle caturSu saptabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyaM, evaM sthavirAyA api uSNakAle triSu bhAgeSu prArabdhaM paJcasu bhAgeSu saMtiSThate, etaduktaM bhavati-uSNakAle sthaviryAstriSu saptabhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM bhavati, tathA tasyA eva sthaviryA hemantakAle caturSu saptabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyaM, tasyA eva varSAkAle paJcasu saptabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyam / emeva hoi puriso dugAichaTThANa pajjavasiesuM / apumaM tu tibhAgAI sattamabhAge avasite u // 493 // evameva puruSasya dvayorbhAgayoH prArabdhaM padasthAnaparyavasiteSu bhAgeSu saMtiSThate, etaduktaM bhavati - taruNapuruSasyoSNakAle bhAgadvaye zuSke sati gRhyate, tathA tasyaiva taruNasya zItakAle triSu bhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSA gRhyate, tathA tasyaiva taruNasya varSAkAle caturSu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM, tathA madhyamapuruSasyoSNakAle triSu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM, tasyaiva madhya Education Internationa For Prata Use Only ~ 353~ 5 puraH karmAdi OM traividhyaM ni. 489-493 // 171 // Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||493 || dIpa anukrama [782] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [782] -- "niryukti: [493] + bhASyaM [ 261... ] + prakSepaM [27... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH - masya hemante caturSu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM, tathA tasyaiva madhyamasya varSAkAle paJcasu bhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyaM, tathA vRddhapuruSasyoSNakAle caturSu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM karttavyaM tasyaiva vRddhasya hemante pazJcasu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, tasyaiva vRddhasya varSAkAle SaTsu bhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM karttavyaM / napuMsakasya punastribhAgeSvArabdhaM saptamabhAgeSu saMtiSThate, etaduktaM bhavati-sarvasmin haste zuSke sati grahaNaM karttavyaM bhavati, tatra ceyaM bhAvanA - taruNanapuMsakasyoSNakAle triSu bhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM kalpate, tasyaiva taruNanapuMsakasya hemantakAle caturSu bhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM karttavyaM, tasyaiva varSAkAle paJcasu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, madhyamasya napuMsakasyoSNakAle caturSu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, tasyaiva ca hemantakAle paJcasu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, tasyaiva ca varSAkAle SaTsu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, bRddhanapuMsakasyoSNakAle paJcasu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, tasyaiva hemantakAle SaTsu bhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM, tasyaiva vRddhanapuMsakasya varSAkAle saptasvapi saptabhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM karttavyamiti / evamekaikavRddhayA grahaNamuktaM, pazcAnupUrvyA tu ekaikabhAgahAnyA bhikSAgrahaNaM veditavyaM, taccaivaM sthaviranapuMsakasya varSAkAle saptabhirapi hastabhAgaH zuSkairgRhyate bhikSA, tasyaiva zItakAle panirbhAgaiH zuSkairgRhyate, tasyaivoSNakAle paJcabhirbhAgaH zuSkairgRhyate, evamanayA hAnyA tAvannetavyaM yAvattaruNI strIti / uktaM trividhadvAraM, bhAvadvArapratipAdanAyAha duviho ya hoha bhAvo loiyalouttaro samAseNaM / ekikova ya duviho pasatthao appasattho ya // 494 // dvividho bhavati bhAvaH - laukiko lokottarazceti, samAsataH punarekaiko dvividhaH prazasto'prazastazca, laukikaH prazastos For Parts Only ~354~ rary or Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [783] >> "niyukti : [494] + bhASyaM [261...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||494|| niyukti droNIyA vRttiH // 172 // dIpa prazastazca, evaM lokottaro'pi / tatrodAharaNamucyate-egaMmi saNNivese do bhAuyA vaNiyA, te ya paroppara virikA, tattha bhAvaprAzaego gAme gaMtUNa karisaNaM karei, aNNovi taheva, tattha ekassa sumahilA aNNassa dummahilA, jA sA dummahilA sA4/ styataradvAra ni. 494& gose uDhiyA muhodagadaMtapakkhAlaNaaddAgaphalihamAIhiM maMDatI acchai, kammAragAINaM na kiMci jogakkhemaM vahai, kaleuyaM ca 498 karei, aNNassa ya jA sA mahilA kammAramAINaM jogakkhemaM vahai appaNo ya sakajaM maMDaNAdi karei, tattha jA sA appaNo bhrAtRdayaceva maMDaNe laggA acchai tIe acireNa kAleNaM parikkhINaM gharaM, iyarIe dhaNadhaNNeNaM gharaM samiddhaM jAyaM / evaM ca jo stha vadhUdvayaM sAha vaNNaheja rUbaheu~ vA AhAraM AhArei, navi Ayarie gavi bAlabuDagilANadukhale paDiyaggati appaNo ya gahAya, pajattaM niyatsai, evaM so appaposao, jahA sA cukA hiraNNAINaM evaM sovi nijarAlAbho tassa cukihii, pasattho imojo No vaNNaheuM rUvaheuM vA AhAraM AhArei, vAlAINaM dAuM pacchA AhArei, so nANadasaNacarittANaM AbhAgI bhavati / evaM pasatyeNa bhAveNaM AhAreyavo so piMDo / idAnImenamevArthaM gAthAbhirupasaMharamAhasajjhilagA do vaNiyA gAma gaMtUNa krisnnaarNbho| egassa dehamaMDaNabAusiA bhAriyA alasA / / 495 // muhadhovaNa daMtavaNaM ahAgAINa kalla AvAsaM / pukhaNhakaraNamappaNa ukkosayaraM ca majjhaNhe // 496 / / taNakaTThahAragANaM na dei na ya dAsapesavaggassa / na ya pesaNe niuMjai palANi hiya hANi gehassa // 497 // l viiyassa pesavaragaM vAvAre annapesaNe kamme / kAle dehAhAraM sayaM ca uvajIvaI ihI // 498 // | sugamAH navaraM 'yAusiA' bihUsaNasIlA // mukhadhAvanaM karoti, tathA 'kalla'tti kalyapUSakam Avazyaka pUrvAhe | anukrama [783] witurasurary.org ~355 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [787] >> "niyukti: [498] + bhASyaM [261...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||498|| dIpa karotyAtmanA cotkRSTataraM ca ghRtapUrNAdi madhyAhe bhakSayatyekAkinI // tRNakASThahArakANAM na kizciddadAti dAsavargasya / tathA preSyo yaH kazcitpreSyate tadvargasya ca na kizciddadAti, na ca 'preSaNe' kArye niyukre karmakarAn , tatazca bhojanAdinA vinA 'palANA' naSTAH hRtaM ca yatkizcidgRhe rikthamAsIt, evaM hAnirjAtA gehasya, tatrAyaM laukikoprazasto bhaavH|| idAnI laukikaprazastabhAvapratipAdanAyAha-dvitIyasya yA bhAryA sA preSyavarga vyApArayitvA prepaNA kArye karmaNi ca vividhe* kAle ca teSAmAhAraM dadAti svayaM ca kAle AhAramupajIvati / ayaM ca laukiko'tra prazasto bhAva uktaH, idAnIM lokottarAprazastapratipAdanAyAhavannayalarUpaheuM AhAre jo tu lAbhi labhate / atiregaM na u giNhA pAuggagilANamAINaM // 499 // jaha sA hirapaNamAIsu parihINA hoi dukkhaabhaagii| evaM tigaparihINo sAhU dukkhassa aabhaagii||50|| ApariyagilANaTThA giha na mahaMti eva jo saahuu| no vannarUvahe AhAre esa u pasattho // 501 // / varNabalarUpahetumAhArayati yazca lAbhe kSIrAdau labhyamAne sati prAyogya glAnAdInAmatirikta na gRhNAti / yathA sA gRhasthA hiraNyAdiparihInA saMjAtA duHkhabhAginI ca jAtA evaM sAdhurapi trikeNa-jJAnadarzanacAritralakSaNena hIno duHkhasya |bhAgI bhavati / uko lokottaro'prazastaH, idAnI lokottaraprazastabhAvadarzanAyAha-AcAryAdInAmarthAya gRhNAti na mamedaM 8 yogyaM kintvAcAryAdeH, evaM yaH sAdhukAti, zeSaM sugama / ukto lokottaraH prazasto bhAvaH, uktaM bhAvadvAram // uggamajappApaNaesaNAe. vAyAla hoMti avarAhA / sohe samupANaM paDappanne baccae vasahiM // 502 // anukrama [787] REaraneland ~356~ Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||503 || dIpa anukrama [ 792 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [792] *- "niryuktiH [503] + bhASyaM [ 261... ] + prakSepaM [ 27... 0 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIoSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 173 // lbh sunnagharadeule vA asaI ya uvassayassa vA dAre / saMsattakaMTagAI soheumuvassagaM pavise / / 503 / / evaM sAdhurudmotpAdanaiSaNAbhirdvicatvAriMzadaparAdhA bhavanti taiH samudAnaM bhaikSaM 'zodhayitvA' vivicya tataH 'paDuppanne' labdhe sati bhaktAdau vasatiM prayAti / idAnIM tadbhaktaM gRhItaM sacchodhayitvA vasatiM pravizati, keSu sthAneSu ?, ata Aha-- gRhItvA bhaktamupAzrayAbhimukho vrajet, zUnyagRhe tadbhaktaM pratyupekSya tato vasatiM pravizati, tadabhAve devakule vA, 'asaI ya' gRhAdInAmabhAve upAzrayadvAre saMsaktaM traH kaNTakairvA yadvyAptaM tat zodhayitvA projjhya saMsaktAdibhaktaM tata upAzrayaM pravizati / evaM tasya pratyupekSyamANasya kadAcitsaMsaktaM bhavati tatra kiM karotItyata Aha saMsataM tattocia paridvavettA puNo davaM giNhe / kAraNa mattaya gahiaM paDiggahe choDa pavisaNayA // 504 // yadi tatra saMsakaM bhaktaM pAnakaM vA bhavettatastasmAdeva sthAnAtpratisthApya punarapyanyadravaM gRhNAti tathA glAnAdikAraNena ca mAtrake yagRhItamAsIttatpata he prakSipya pravizati, yatastasya sAdhubhirAkhyAtaM yaduta glAnasyAnyallabdhamato niSkAraNamAtrakopayogaM pariharan patanahe prakSipya pravizati, niSkAraNamAtrakopayoge ca pramAdI bhavati / evamasau parizuddhe sati bhakte pravizati upAzrayaM / athAzuddhaM bhavati tataH pariSThApya kiM karotItyata Aha gAya kAlabhANe paJcamANe havaMti bhNgtttthaa| kAle apahRppaMte niyattaI sesae bhayaNA // 505 // yadA grAmaH paryApyate kAlaJca yadA paryApyate bhAjanaM ca paryApyate evamasmiMstraye paryApyamANe sati padatrayaniSpannA aSTau For Penal Use On ~357~ bhAvadvAropa saMhAraH ni. 499-501 gRhItabhakta sya praveza vidhiH ni. 502-505 // 173 // Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [794] >> "niyukti: [505] + bhASyaM [261...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||505|| dIpa SANSARSAXASSISGAS bhaGgA bhavanti, teSAM ca bhaGgakAnAM madhye yasmin bhaGgake kAlo na paryApyate tasminnivarttata eva, zeSeSu catarSa bhareSA 'bhajanAM' vikalpanAM karoti sevanAM vA karoti / idAnI bhajanA darzayannAhaapaNaM ca vae gAma aNNaM bhANaM va geNha sai kAle / paDhame bitie chappaMcame ya bhaya sesa ya niyate // 506 // ___ anyaM grAma vA prajati kAle paryApyamANe, anyaM ca bhAjanaM gRhNAti paryApyamANe kAle sati, evaM prathame bhane dvitIyeca SaSThe pazcamabhaGgakeca "bhajanA' sevanAM karoti kAle sati, zeSabhaGgeSu yeSu kAlo na paryApyate teSu 'nivarsana' gantavyaM bhikSAyA | kAztyarthaH / sa ca paryApyamANaH kAlo dvividhaH-jaghanya utkRSTazca, tatra jaghanyapratipAdanAyAha bosihamAgayANaM udAsia mattae ya bhUmitiaM / paDilehiyamasthamaNaM sesasthamie jahanno u // 507 // samjhAM vyutsRjyAgatAnA mAtrakaM ca yasmin toyaM gRhItvA gata AsInnirlepanArthaM tasminnudAsite-zoSite sati bhUmitrike ca-kAyikIbhUmau dvAdaza sthaNDilAni saMjJAbhUmau dvAdaza sthaNDilAni kAlabhUmau trINi sthaNDilAni, evamasmin bhUmitritaye pratyupekSite sati yadA'stamanaM bhavati tasmin pradeze 'atyamie'tti zeSopadhi astamite Aditye pratyupekSate yadA ayamitthaMbhUto jaghanyaH kAla iti / idAnImuskRSTakAlapratipAdanAyAhabhutte viyArabhUmI gayAgayANaM tu jaha ya ogAhe / caramAe porisIe ukoso sesa majjhimao // 508 // bhukte sati vicArabhUmiM gatvA''gatAnAM yathA 'ogAhe' Agacchati gharamA pauruSI-caturthaH praharaH, athavA caramapI anukrama [794] SHRELIGuruitment ~358~ Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [797] .- "niyukti: [508] + bhASyaM [261...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||508|| dIpa zrIogha- ruSI-pAdonazcaturthapraharI yathA''gacchati asyAM velAkAmayamutkRSTaH kAlaH, zepastvanyo madhyamaH kAla iti / tena ca bhikSAma- prAmAdipaniyuktiHTitvA vinivRttya pravizatA vasatau kiM karttavyamata Aha paryAptatA ni. droNIyA pAyapamajaNanisIhiA ya tinni u kare pavesaMmi / aMjali ThANavisohI daMDaga uvahissa nikkhevo // 509 // 4 // vRttiH bahireva vasateH pAdau pramArjayati niSIdhikAtritayaM karoti, pravizan punazca guroH purastAdaJjalinA namaskAraM karoti / vasatiprave zaH ni. 17 'namo khamAsamaNANaM"ti, tathA praviSTazca sthAna vizodhayati yatra daNDakasyopadhezca nikSepaM karoti / idAnImetAmeva gAthAM | 509 bhA. bhASyakAro vyAkhyAnayannAha 262-263 evaM paDupanne pavisao u tinni va nisIhiyA hoti / aggabAre majjhe pavesa pAe ya sAgarie // 262 // (bhaa0)| evaM pratyutpanne-labdhe sati bhakte pravizatastisro niSIdhikA bhavanti, ka-agradvAre prathamA tathA dvitIyA madhyapradeze vasateH praveze ca mUladvArasya tRtIyAM niSIdhikAM karoti pAdau ca pramArjayati yadi kazcit sAgAriko na bhavati, atha tatra sAgA|riko bhavati tato varaNDakAbhyantare pramArjanaM karoti, atha madhyame'pi bhavati-dvitIyaniSIdhikAsthAne'pi bhavati tato madhye pravizya pramArjayati pAdI, tena ca kAraNena pazcAdAyakAreNa pAdapramArjanaM vyAkhyAtaM yena tadaniyataM vartate, niSI-1 18 dhikAsvakRtAsvapi kAraNavazAtsaMbhavatIti / idAnImaJjalyavayavaM vyAkhyAnayannAha // 174 // hatthussehosIsappaNAmaNaM cAio namokAro / gurubhAyaNe paNAmo bAyAeN namo na usseho // 263 // (bhA0 hastasyotsedhaM namaskArArthaM karoti, zIrSapraNamanaM karoti, vAcA ca "namo khamAsamaNANaM"ti, ityevaM namaskAraM karoti anukrama [797] SARERaunintenmarana ~359~ Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [799] >> "niyukti: [509] + bhASyaM [263] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||509|| dIpa atha tadguru bhikSAbhAjanaM bhavati mAtra ca guru gRhItamaGgalIbhiH, tatazcaivaM guruNi bhAjane sati zirasA praNAma karoti vAcA ca nama ityevaM brUte, na hastocchUyaM karoti, yato'sau gurormAtrakasyAdho hasto dattaH sAdhAraNArthamato'kSaNikastataca nocchyaM karoti / idAnIM sthAnavizodhiM vyAkhyAnayannAha6 uvari hehA ya pamajjiUNa laDiM Thaveja sahANe / paDheM ubahissuvari bhAyaNavatthANi bhANesu // 264 // (bhA0) upari-kukyasthAne aghastAcca-bhuvaM pramRjya punazca svasthAne yaSTiM sthApayet, punazca 'paTTaka' colapaTTakamupadherupari sthApayet-muzzati 'bhAjanavakhANi ca' paTalAni 'bhAjaneSu' pAtropari sthApayati // jai puNa pAsavarNa se haveja to uggahaM sapacchAgaM / dAuM annassa sacolapaTTao kAiyaM nisire // 265 / / (bhAkA 8| yadi punastasya sAdhoH 'prazravaNaM' kAyikAdirbhavati tatazca 'avagraha' patagraha 'sapacchAgaM' sapaTalaM 'dAtu' arpayitvA anyasya sAdhoH punazca saha colapaTTakena-colapaTTakadvitIyaH kAyikAM vyutsRjati / kAyikAM vyutsRjya kAyotsarga karoti, tatra ca ko vidhirityata Aha cauraMgulamuhapattI ujjuyae vAmahatthi rayaharaNaM / bosahacattadeho kAussaggaM karejAhi // 510 // caturbhiralairjAnunorupari colapaTTagaM karoti nAbhezcAdhazcaturbhiraGgalaiH pAdayozcAntaraM caturaGgalaM karttavyaM, tathA mukhavastrikAmujjuge-dakSiNahastena gRhNAti vAmahastena ca rajoharaNaM gRhNAti, punarasI vyutsRSTadehaH-pralambitabAhustyaktadehaH sarpAdyupa anukrama [799] mo030 N eeraryou ~360~ Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||510|| dIpa anukrama [803] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [803] * "niryukti: [ 510 ] + bhASyaM [ 265 ] + prakSepaM [27... F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrabhoSa niyuktiH droNIyA vRtiH // 175 // kAyikA bhA. 264-265 ni. 510 kAyotsargaabhA. 266 drave'pi notsArayati kAyotsarga, athavA vyutsRSTadeho divyopasargeSvapi na kAyotsargabhaGgaM karoti, tyaktadeho'kSimaladUSikAmapi nApanayati, sa evaMvidhaH kAyotsarga kuryaat| idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha-- cauraMgulamappattaM jANugaTThA chivovariM nAhiM / ubhao kopparadhariaM kareja paThThe ca paDalaM vA // 266 // (bhA0) diTThe ThANe ThAuM cauraMgulaMtaraM kAuM / muhapoti ujjuhatthe vAmami ya pAyapuMchaNayaM // 511 // kAma Thio ciMte samuyANie aIAre / jA niggamappaveso tattha u dose maNe kujjA // 512 // caturbhiraGgalairadho jAnunI aprAptazvolapaTTako yathA bhavati tathA nAbhiM copari caturbhiraGgulairyathA na spRzati, ubhayato- 1 bAhukUpairAbhyAM dhRtaM karoti 'paTTaka' colapaTTakaM paDalaM vA ubhayakUrparadhRtaM karoti, yadA colapaTTkaH sacchidro bhavati tadA paTalaM gRhNAti / pUrvoddiSTameva kAyotsargasthAnaM tatra sthitvA tathA pAdasya cAntaraM caturaGgulaM kRtvA mukhavastrikAM ca dakSiNaiste kRtvA vAmahaste pAdapuJchanakaM-rajoharaNaM kRtvA kAyotsargeNa tiSThati / punazca kAyotsargeNa vyavasthitazcintayet 'sAmu dAnikAnaticArAn bhikSAticArAnityarthaH, kasmAdArabhya cintayatyaticArAn ?-nirgamAdArabhya yAvatpravezI vasatI jAtaH, asminnantarAle tatra doSA ye jAtAstAn 'manasi karoti' sthApayati cetasi // ni. 511 512 ATho canavidhiH ni. 513 te u paDisevaNAe aNulomA hoMti viyaDaNAe ya / paDiseva viyaDaNAe ettha u cauro bhave bhaMgA // 513 / / tAMzcAticArAn pratisevanAnulomyena yathaiva pratisevitAstenaivAnukrameNa kadAciccintayati, tathA 'vipaDaNAe' tti vikaTanA-AlocanA tasyAM cAnulomAneva cintayati, etaduktaM bhavati-paDhamaM lahuo doso paDisevio puNo baDo vayaro, AlocanAvidhe: vidhAnaM varNayate For Prata Use Only ~ 361~ // 175 // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [808] >> "niyukti: [113]] + bhASyaM [266] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||513|| ciMteha evameva, tatazca pratisevanAyA anukUlam , AlocanAyAmapyanukUlameva, yataH prathama laghuko doSa Alocyate punarthaittara punarvRhattama ityeSa prathamabhaGgakA, aNNo paDisevaNAe aNukUlo na uNa viaDaNAe, etadukaM bhavati-AsevisaM paDhama | vaDaM puNo lahu puNo vaI puNo baDDayaraM, ciMtei evameva,tatazca pratisevanAyA anukUlaM na vAlocanAyAH, yatastatra prathama laghutara Alocyate punarbahattaraH pugaGghahattama ityeSa dvitIyaH, aNNo paDisevaNAe nANukUlo AloyaNAe puNa aNukUlo,etaduktaM bhavati-| da aDaviyaDDA paDiseviA ciMtei puNa AloyaNANukUleNaM,eSa taiyo bhaMgI, aNNe uNa paDisevaNAevi aNaNukUlo AloyaNA-18 evi aNakUlo, etaduktaM bhavati-paDhama baDDo paDisevio puNo lahuo puNo vaDDo vaDDayaro,ciMtei puNa jaM jahA saMbharai,paDhama vaDo puNo lahumo puNo baDDo puNo vaDyaro, evaM aDaviyahaM ciMtaMtassa Na paDisevaNANukUlo NAloyaNAyakUlo, esa cauttho, eso ya vajeyayo / idAnImamumevAthe gAthArDenopasaMharanAha-'paDisevaviyaDaNAe hoti etthaMpi caubhaMgA' idaM vyAkhyAtameveti / idAnI sAmudAnikAnaticArAnAlocayati yadi vyAkSepAdirahito gururbhavati, atha vyAkSipto guru-da 18 bhavati tadA nAlocayati, etadevAha vakkhittaparAhutte pamatte mA kayAha Aloe / AhAraM ca kareMto nIhAraM vA jai karei / / 514 // kahaNAIvakkhitte vikahAi pamatta anao va muhe / aMtaramakArae vA nIhAre saMka maraNaM vA // 267 / / (bhA0) 3 byAkSipto dharmakathanAdinA svAdhyAyena, 'parAsotti parAGmukhaH parAbhimukha ityarthaH, pramatta iti vikathayati, evaMvidha gurau na kadAcidAlocayet, tabhA''hAraM kurvati sati, tathA mIhAraM vA yadi karoti tato nAlocayati / idAnImetAmeva dIpa anukrama [808] For P OW R astaram.org ~362~ Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||514|| dIpa anukrama [ 809 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 809 ] "niryuktiH [514] + bhASyaM [267] + prakSepaM [27] 80 *- pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIoSa niryutiH droNIyA vRttiH // 176 // Jain Educat gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - dharmakathAdinA vA vyAkSiptaH kadAcid gururbhavati, vikathAdinA vA pramatto'myato'bhimukho vA bhavati, bhuJjato'pi nAlocanIyaM, kiM kAraNaM 1- aMtaraM ti antarAyaM vA bhavati yAvadAlocanAM zRNoti, akArakaM vA zItalaM bhavati yAvadAlocanAM zRNoti / tathA nIhAramapi kurvato nAlocanIyaM kiM kAraNaM 1, yata AzaGkayA 4 sAdhujanitayA na kAyikAdirnirgacchati, atha dhArayati tato maraNaM vA bhavati / yasmAdete doSAstasmAtavakkhittAuntaM vasaMtamubadvibhaM ca nAUNaM / aNunavettu mehAvI AToejjA susaMjae / / 515 // kahaNAi avakkhite kohAi aNAule tabuvante / saMdisahanti aNunnaM kAUNa vidinnamAloe // 268 // (bhA0 ) dharmakathAdinA'vyAkSipte gurau Alocayet, Ayukta-upayogatatparaM, 'upazAntaM' anAkulaM guruM dRSTvA 'upasthitaM' udyataM ca jJAtvA, evaMvidhaM gurumanujJApya medhAvI Alocayet 'susaMyataH' sAdhuH / idAnImetAmeva gAthAM vyAkhyAnayan bhASyakRdAha-dharmakathAdinA'vyAkSipte krodhAdibhiranAkule tadupayukte bhikSAlocanopayukte ca 'saMdisahati aNunnaM kAUNa saMdizata AlocayAmItyevamanujJAM kRtvA mArgayitvetyarthaH, 'vidiNNetti AcAryeNa vidizAyAmanujJAyAM bhaNata ityevaM | lakSaNAyAM tata Alocayet / tena ca sAdhunA''locayatA etAni varjanIyAni - naI balaM calaM bhAsaM mUyaM taha TaharaM ca vajjejjA / Aloejja suvihio hRtthaM mataM ca vAvAraM // 516 // dAraM // karapAya bhamuhisIsa'cchiuTTimAIhi nahiaM nAma / valaNaM hatthasarIre calaNaM kAe va bhAve ya // 269 // (bhA0) gAratthiyabhAsAo ya vajjae sUrya DhaharaM ca saraM / Aloe bAbAraM saMsaTTiyare va karamante // 270 // ( bhA0 ) For Parts Only ~ 363~ AlocanA vidhiH ni. 114- 516 bhA. 268 270 // 176 // Mayor Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||596 || dIpa anukrama [814] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [814] --> "niryukti: [ 516] + bhASyaM [ 270 ] -0 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH nRtyannAlocayati valannAlocayati aMgAni calayannAlocayati, tathA bhASamANo gRhasthabhASayA nAlocayati, kiM tarhi 1| saMyatabhASayA''locayati, tadyathA-suyAriyAja ityevamAdi, tathA cAlocayan mUkena svareNa nAlocayati miNimiNataM, tathA dahureNa ca svareNa uccairnAlocayati, evaMvidhaM svaraM varjayet / kiM punarasAvAlocayatItyata Aha-Alocayetsuvihito hastamudakasnigdhaM, tathA 'mAtrakaM' gRhasthasatkaM kaDucchukAdi-udakArdrAdi, tathA gRhasthayA katamaM vyApAraM kurvatyA bhikSA dattetyetaccAlocayati / idAnImetAmeva gAthAM vyAkhyAnayannAha - karasya tathA pAdasya vavaH zirasaH akSNaH oSThasya ca, evamAdInAmaGgAnAM savikAraM calanaM narttanaM nAma, etat kurvanAlocayati, valanaM hastasya zarIrasya kurvanAlocayati, tathA calanaM kAyasya karoti moTanaM tatkurvannAlocayati, tathA bhAvatazcalanamanyathA gRhItamanyathA''locayati adbhuviyahuM // Alocayan gRhasthabhASayA nAlocayati yathA "suggIo (laMgaNIo) laddhAo maMDayA laddhA" ityevamAdi, kintu saMyatabhASayA''' locanIyaM "suvAriyAGa" ityevamAdi, mUkasvaraM manAkU DhahuraM ca mahAntaM varaM varjayannAlocayati, kimAlocayati 1-'vyApAraM gRhasthayoH saMbandhinaM, tathA 'saMsRSTam' udakArdrAdi, 'itaraM' asaMsRSTaM, kiM tat karaM saMsRSTasaMsRSTaM ca udakena, tathA 'mAtrakaM' | gRhasthasatkaM kuNDalikAdi udakasaMsRSTamasaMsRSTaM ceti etadAlocayet / eyahosavimukaM guruNA gurusammayassa vA''loe / jaM jaha gahiyaM tu bhave padamAo jA bhave carimA // 517 // ebhirdoSairvimuktamanantarokairbhaikSamAlocayedguroH samIpe vA yo guroH saMmato-bahumatastasya samIpe Alocayet kathamA For Parts Only + prakSepaM [27... ~364~ Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [815] >> "niyukti: [517] + bhASyaM [270] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa- niyuki droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||517|| // 177 // dIpa locanIyaM ?, yadyathA gRhItaM bhavet yena krameNa baTTahItaM prathamabhikSAyA Arabhya vAvaJcaramA-pazcimA bhikSA saabdaalocyediti| AlocanA paSa tAvadutsargeNAlocanavidhiH / yadA punaretAni kAraNAni bhavanti tadA oghata AlocayatItyetadevAha vidhiHni. kAle ya pahuppaMte ucAo vAvi ohmaaloe| velA gilANagassa va aicchaI gurU va cAo // 518 // 517-520 yadAtupunaH kAla eva na paryApyate yAvadanena krameNAlocayati tAvadastaM gacchatyAdityaH tadA tasmin kAle oghata Alocayati, yadivA zrAntaH kadAcidbhavati tadA'pyodhata evAlocayati, velA vA glAnasyAtikAmati yAvatkameNAlIcayati ata oghata Alocayati, athavA guruH uccAto-zrAntaH kulAdikAryeNa kenacit tata oSata AlocayasyevaM kArapairiti / kA| cAsAboghAlocanA, purakammapacchakamme appe'suddhe ya mohamAloe / turiyakaraNamijaM sema sujAI tasi kahae 519 // Akulatve Apane satyevamoghAlocanayA''locayati-purakarma pazcAtkarma ca alpa-nAsti kizcidikhA, 'asaddhe yati azuddha cAlpa, azuddhamAdhAkarmAdyabhidhIyate tadalyaM nAstIti, evamoghataH saGkepeNAlocayet / 'turiyakaraNamiti tvarite 4 kArye jAte sati yanna zukSyati uktena prakAreNa tAvanmAtrameva kathayati, epA oghAlocaneti // bhAloisA sabaM sIsaM sapaDiggahaM pamajisA / udumaho tiriyamI paDilehe sabao sarva // 52 // | // 177 // eSameSA mAnasI bhAlocanA vAcikI yA''locanokA, idAnI kAyikI AlocanA bhaNyate-AcAryasya bhikSA18 dazyate, evaM manasA bAcA vA''locayitvA 'sarve niravazeSa, tathA mukhabastrikayA niraH pramRjya patanahaM ca sapaTalaMda anukrama [815] ~365~ Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [818] >> "niyukti: [520] + bhASyaM [271] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||520|| pramRjya 'kaI pIThI: 'adhoM' bhuvi 'tiryak tirazcInaM 'matyupekSeta nirUpayet 'sarvataH samantAcasaSvapi dikSu sarva-11 cairantaryeNa, tataH pataI haste kRtvA bhaktAdi guroderzayatIti vakSyati bhASyakRt / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakRdAha, tatra gurudoSatvAtprathamamUrdAdIni trINi padAni vyAkhyAnayanAhaurjA puSphaphalAI tiriya mjaarisaannaarddbhaaii| khIlagadArugaAvaDaNarakkhaNaDA aho pehe // 271(bhaa0)| / udyAnAdau AvAsitAnA satAM puSpaphalAdipAtamUI nirUpya tato gurordarzayati, tiryaGmArjAravADimbhAnAlokyAlocayati, mA bhUtte AgacchantastatpAtramuramerya pAtayiSyanti, AdizabdAtkANDa vA kenacidvikSiptamAyAti, atastiryag nirUpyate, tathA'dho nirUpayati, kimarthaM , kadAcitkIlako bhavati, tatrApatanam-Askhalana mA mUditi, ato'yo nirUpya tato bhakkAdi darzayati / idAnIM 'sIsaM sapaDiggaha pamajetta'tti vyAkhyAnayati oNamao pavaDejA sirao pANA siraM pmjjejaa| emeva uggahaMmivi mA saMkuraNe tsvinnaaso||27|| (bhA0) | hastasthe patamro'vanamataH zirasaH prapateyuH prANinaH kadAcidataH ziraH prathamameva pramArjayet, evameva patanahe pramArjana kRtvA pradarzayebhaktAdi, kiM kAraNaM :-'bhA saMkuraNe tasaviNAso'tti mA bhUtsakocane sati paTalAnAM vasAdivinAzo bhaviSyatyataH pramRjya patadahaM bhaktaM pradarzayatIti / kAuM paDiggahaM karayalaMmi addhaM ca oNamittANaM / bhattaM vA pANaM vA paDidaMsijjA gurusagAse // 273 // (bhA) kRtvA patabAha karatale ardhe ca zarIrasyAvanamya punarbhakta yA pAnaM vA pradarzayet gurusagAse iti // dIpa anukrama 44CROCOCK66 [18] 361 For P OW ~366~ Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [822] .- "niyukti: [520] + bhASyaM [274] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: bhaktadarzane zrIopa- niyukiH vRtti // 17 // prata gAthAMka ni/bhA/pra ||520| droNIyA CAN tAhe ya durAloiya bhattapANa esaNamaNesaNAe u / adussAse ahavA aNuggahAdIu jhAejjA // 274 / / (bhA0) tataH kadAciddarAlocitaM bhaktapAnaM bhavati, 'narsTa valaM calaM' ityevamAdinA prakAreNa, tathaiSaNAdoSaH kadAcit sUkSmaH | vadhvAdyAlo kA bhA. kRto bhavati, aneSaNAdoSo vA kazcidajAnatA, tatazcaiteSAM vizuddhyarthamaSTocchvAsa-namaskAraM dhyAyet, athavA 'anugrahAdI 271-274 ti athavA'nugrahAdi dhyAyet, "jai me aNuggahaM kujA sAhU hujAmi tArio" ityevamAdi gAthAdvayaM kAyotsargastho / svAdhyAyaH | vizuddhyarthaM dhyAyet , utsAyeM ca kAyotsarga tataH svAdhyAyaM prasthApayet / etadevAha ni. 521 viNaeNa paTTavittA sajjhAyaM kuNai to mahuttAgaM / puva bhaNiyA ya dosA parissamAI jadA evaM // 521 // maNDalIni. 522523 | vinayena prasthApya svAdhyAyaM yogavidhAviva tataH svAdhyAyaM muhUrttamAtraM karoti, jaghanyato gAthAtrayaM paThati, utkRSTatazcatudazApi sUkSmANaprANalabdhisaMpanno'ntarmuhurtena parAvarttayati,evaM ca kurvatA pUrvabhaNitA doSA 'dhAtukSobhe maraNa' mityevamAdayaH tathA parizramAdayazca doSA 'jaDhA tyaktA bhavantIti // | duviho ya hoha sAha maMDaliuvajIvao ya iyaro ya / maMDalimuvajIvato acchA jA piMDiyA sadhe // 522 // ___ saca sAdhuddhipakAro-maNDalyupajIvakaH itarazca-amaNDalyupajIvakaH, tatra yo maNDalyupajIvakaH sAdhuH so'TitvA bhikSA // 178 | tAvatpratipAlayati yAvat 'piNDitAH' ekIbhUtAH sarve'pi sAdhavo bhavanti, punazca sa taiH saha bhune| iyarovi gurusagAsaM gaMtUNa bhaNai saMdisaha bhaMte ! / pAhuNagakhavagaataraMtavAlavRhANasehANaM // 23 // dIpa anukrama [822] 45 For P OW ~367~ Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [825] >> "niyukti : [523] + bhASyaM [274...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||523|| 'itaro'pi' amaNDalyupajIvakaH,tatra yo maNDalyupajIvakaH sa sAdhurgurusagAsaM gatvA tameva guruM bhaNati-yathA he AcAryAH saMdizata-dadata yUyamidaM bhojana prAghUrNakakSapakaatarantavAlavRddhazikSakebhyaH sAdhubhya iti / punazca dipaNe gurUhi tersi sesaM bhuMjeja guruaNunnAyaM / guruNA saMviTTho vA dAuM sesaM tao bhuMje // 524 // / evamuktena satA guruNA datte sati tebhyaH-prAghUrNakAdibhyo yaccheSaM tad bhuJjIta guruNA'nujJAte sati, yadivA guruNA 'sandiSTaH uktaH yaduta tvameva prAghUrNakAdibhyaH prayaccha, evamasau sAdhuNitaH san dattvA prAghUrNakAdibhyastataH zeSa yad bhaktaM tatrujhe / evaM na kevalamasau mAghUrNakAdibhyo dadAti anyAnapi sAdhUnimantrayati, tatra yadi te gRhNanti tato nirjarA, atha na gRhanti tathA'pi vizuddhapariNAmasya niraiveti // etadevAhaipichajjana icchita va tahaviya payao-nimaMtae sAhU / pariNAmavisuddhIe a nijarA hoagahievi // 525 // icchet kazcitsAdhurneccheddhA tathApi prayatnena-sadbhAvena nimantrayetsAdhUna , evaM sadbhAvena nimantrayamANasya 'pariNAmavizukhyA'cittanairmalyAnnirjarA bhavati-karmakSayalakSaNA'gRhIte'pi bhakte / athAvajJayA nimantrayati tato'yaM doSaHbharaheravayavidehe pannarasavi kammabhUmigA sAha / ekami hIliyamI sabe te hIliyA huMti // 526 // bharaheravayavidehe pannarasadhi kambhabhUmigA sAhU / ekami pUjayaMmI sabe te pUiyA TuMti // 527 // aha ko puNAda niyamo ekamivi hIliyaMmi te so| hoti avamANiyA pUie ya saMpUiyA save // 528 / / nANaM va dasaNaM vA tavo ya taha saMjamo ya sAhuguNA / ekke savemuvi hIliesu te hIliyA huMti // 529 // dIpa anukrama [825] ~368~ Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [832] .- "niyukti: [530] + bhASyaM [274...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||530|| droNIyA vRttiH // 179 // dIpa anukrama [832] emeva pratyaMmibi ephamivi pahayA jaiguNA u / dhovaM bahanivesaM haha nacA pUyae mahamaM // 30 // bhakkAditamhA jai esa guNo ekamivi pUiyaMmi te save / bhattaM vA pANaM vA savapayatteNa dAyayaM // 531 // dAnaM ni. sugamA // yadA punarAdareNa nimantrayate tadAyaM mahAn guNaH-sugamA // atrAha paraH-atha kA punaraya niyamaH yade-18/524-525 kasminnavamAnite sati sarva evApamAnitA bhavanti, tathaikasmin saMpUjite sati sarva eva saMpUjitA bhavanti, na caikasmin ekapUjAyA~ saMpUjite sarve saMpUjitA bhavanti, na hi yajJadatte bhukte devadatto bhukto bhavatIti / AcArya Aha-jJAnaM darzanaM ca tapastathA 4 sarvepUjA |ni.526saMyamaca ete sAdhuguNA vattente, ete ca guNA yathaikasmin sAdhau vyavasthitA evaM sarveSvapi, ekarUpatvAtteSAM, yatazcaivamata ekasmin sAdhau hIlite-apamAnite sarveSu vA sAdhuSu hIliteSu 'te' jJAnAdayo guNA 'hIlitAH' apamAnitA bhavanti // |vRttya ni. evamekasmin pUjite pUjitA yatiguNAH sarve bhavanti, yasmAdevaM tasmAtstokametadbhaktapAnAdi 'bahunivesaM' balAyamityartha: 532-536 | nirjarAheturiti,tasmAdevaM jJAtvA pUjayetsAdhUna matimAniti, yatazcaivamata evameva karttavyam / etadevAha-'tamheM'tyAdi, sugamA / pAvacaM niyayaM kareha uttaraguNe dharitANaM / sarva kila paDivAI veyAvacaM apaDibAI / 532 // paDibhaggassa mayassa va nAsaha caraNaM surya agunnnnaae| na ha veyAyacaciaM suhodayaM nAsae kammaM / / 533 // drAlAbhaNa jojayaMto jahaNo lAbhatarAiyaM haNai / kuNamANo ya samAhiM sabasamAhiM lahai sAhU // 534 // // 179 // bharaho bAhubalIvi ya dasArakulanaMdaNo ya vsudevo| yAvacAharaNA tamhA paDitappaha jaINaM // 535 // hoja na ca hoja laMbho phAsugaAhArauvahimAINaM / laMbho ya nijarAe niyameNa ao u kaayii| 536 // ~369~ Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||537|| dIpa anukrama [ 839] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) "niryukti: [ 537] + bhASyaM [ 274 ...] + prakSepaM [ 27... mUlaM [ 839] * - - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH Educator veyAvace abhuTTiyassa sadbhAe kAukAmassa / lAbho caiva tavassissa hoha addINamaNasassa / / 537 // vaiyAvRttyaM 'niyata' satataM kuruta, keSAm ? - uttamaguNAn dhArayatAM sAdhUnAM kuruta / zeSaM sugamam / kica- 'pratibha nasya' unniSkrAntasya mRtasya yA nazyati caraNaM zrutamaguNanayA natu vaiyAvRttyacitaM baddhaM zubhodayaM nazyati karma / kica'lAbhema' prAdhyA ghRtAdeH 'yojayana' ghRtAdilAbhena yojayan, kAnU 1-yatIna, lAbhAntarAyaM karma hanti / tathA pAdapra kSAlanAdinA kurvan samAdhiM 'sarvasamAdhiM' manasaH svasthatAM vAco mAdhuryAdikaM kAyastha nirupadravatAm, evaM kurvastrirUpamapi | sarvasamAdhiM labhate // sugamA, navaraM 'paDitappaha'ti vaiyAvRttvaM kuruta / kiJca bhavedvA na vA lAbhaH keSAM ? - prAsukAnAmAhAropadhyAdInAM tathApi tasya vaiyAvRttyArthamabhyudyatasya sAdhorvizuddhapariNAmasya lAbha eva nijarAyAH avazyaM, alAbhe'pi sati nirjarA bhavati yasmAdevaM tasmAtkarttavyaM vaiyAvRttyam // sugamA, navaraM vaiyAvRtye 'abhyutthitasya' udyatasya zraddhayA kartukAmasya lAbha eva // esA gaNesaNavihI kahiyA bhe dhIrapurisapannatA / ghAsesaNaMpi itto bucchaM adhyakkharamahatthaM // 538 // sugamA // utA grahaNaiSaNA, adhunA prAsaiSaNocyate, tathA cAha daMbe bhAve ghAsesaNA u dabaMmi macchaAharaNaM / galamaMsuMDagabhakkhaNa galassa pucchreNa ghaTTaNayA // 539 // sA va prAsaiSaNA dvividhA dravyatI bhAvatazca tatra dravyamaGgIkRtyAha-dravyato matsyodAharaNaM, tejahA ego kira maccha andho gale maMsapiMDaM dAUNa dahe chui, taM ca ego maccho jANai, jahA esa galotti, so pariperaterNa maMsaM khAiUNa tAhe For Parts Only ~ 370~ rary org Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [841] .- "niyukti: [539] + bhASyaM [274...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||539|| dIpa tAparAhutto chapAe galamANai, macchabaMdho jANai-esa gahiotti, evaM teNaM sarva khaiyaM maMsaM, to so macchabaMdho khaieNaviyAvRttya maMseNa adiIe laddho acchada, ettha ya AharaNaM duviha-cariaM kapi ca, tai evaM macchabaMdha ohayamaNasaMkappaM jhAyaMtaM daI ni. 537 droNIyA maccho bhaNai-ahaM pamatto caranto gahio balAgAe, tAhe sA khivittA pacchA gilai, tAhe ahaM baMko tIse muhe paDAmi, mAseSaNAma vRttiH evaM vitiaM taiyaM ca ucchalio tAhe mukko, aNNayA samudde ahaM gao tatva macchabaMdhA valayAmuhANi kareMti kaDaehidAspatAla 4538-540 VtAhe samuddavelApANieNaM saha ahaM tattha vaMkIkae kaDe paviTTho, tAhe tassa kaDagassa aNusAreNa atigao, evaM tiNi vArA // 18 // | valayAmuhAo muko, jAlAo ekavIsa vArA paDio, kiha puNa ?, jAhe jAlaM chUdaM bhavati tAhe ahaM bhUmI ghettUNa | acchAmi, tahA ekami chiNNodae dahe ThiA, amhehiM kahavi na nAyaM jahA imo daho sukihida, tAhe so daho sukko, macchANaMpi thale gaI Natthi, te sabe sukaMte pANie mayA, kaivi jIvaMti, tattha koi macchabaMdho Agao, so hatyeNa gahAya / 8 sUlAe poeti, tAhe mae nAyaM, ahaMpi acirA vijjhIhAmi, jAva na vijjhAmi tAva upAyaM ciMtemi, tAhe tesiM macchANa 8 hai aMtarAlaM sUlaM DasiGa muheNa Thio, so jANai-ete sabe poiyallayA, tato so gaMtUNa aNNAhiM dahe dhovai, tattha ahaM macchupattaM karito cebuDINo pANie paviTTho,taM eyArisaM mama sattaM, tahavi icchasi galeNa ghettuM, aho ! te nilajasaNaMti // amumevArtha gAthAbhirupasaMharannAha-galamasuMDaga'galamAMsapiMDabhakkhaNaM, zeSa sugama // aha maMsaMmi pahINe jhAyaMtaM macchiya bhaNai mccho| kiM jhAyasi taM evaM ? suNa tAva jahA ahirio'si // 54 // // 18 // ciriyaM va kappiyaM vA AharaNaM duvihameva nAyacaM / atdhassa sAhaNaTThA iMdhaNamiva oyaNaTThAe // 541 // anukrama [841] -SACSCk ~371 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [844] >> "niyukti: [542] + bhASyaM [274...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||542|| WItibalAgamuhA mupho, tikkhutto valayAmuhe / tisattakhutto jAleNaM, sayaM chinnodae dahe / / 542 // eyArisaM mamaM sattaM, sadaM ghaTiaghaTTaNaM / icchasi galeNa ghettuM, aho te ahirIyayA // 543 // | aha hoi bhAvadhAsesaNA u appANamappaNA ceva / sAhU bhujiukAmo aNusAsaha nijarahAe // 544 // bAyAlIsesaNasaMkaDaMmi gahaNaMmi jIva ! nahu chlio| ehi jaha na chalijasi bhujaMto rAgadosehiM // 545 // jaha abhaMgaNalevA sagaTakkhavaNANa juttio hoMti / iya saMjamabharavahaNavayAe~ sAhuNa AhAro // 546 // dA sagamAH, timro yArA balAkAyA mukhenonmukta:-Urddha kSiptaH trikRtyo 'calayAmukhe' kaTAtmake Avartta iva cite, tathA yaH saptakA jAlAtpracyutaH 'sakRd' ekavArazchinnodake drahe chuTitaH // evaMvidhaM mama sattvaM zaThaM mAM tathA| paTTitapaTTana' ghaTTitAni-saMbaddhAni ghaTTanAni-jAlAdIni calanAni yasya so'haM paTTitaghaTTanaH, tamevaMvidhaM icchasi galena | grahIta , aho te nirlajjatA // uktA dravyagrAsaiSaNA yato'sau grAsaM kurvan na kacicchalita iti / idAnIM bhAvanAsaiSaNAM| pratipAdayannAha-atha bhavati bhAvanAsaipaNA, kathaM , yadA''tmAnamAtmanaiva sAdhuranuzAsti, kadA punaH-'bhoktukAma' bhoktumabhilaSan , nirjarArtha na tu varNAdyartham / kiM punarasA cintayannAtmAnamanuzAstItyAha-dvicatvAriMzadeSaNAdoSaiH saMkaTaduSpravezaM yadgahanaM-gahvaraM tasmin he jIca ! na tvaM chalitaH, zeSaM sugama, yathA na vyaMsyase tathA karttavyaM / yathA'bhyaGgAlepA yathAsaMkhyena zakaTAkSasya vraNAnAM ca yuktito bhavaMti, yathA'bhyaGgaH zakaTAkSe yuktyA dIyate na cAtibahurna cAtistoko bhArava-11 kahanAdha, tathA RNAnAM ca lepo yuktyA dIyate nAtibahu tistokaH, evaM saMyamabharavahanArthaM saadhuunaamaahaarH|| dIpa anukrama [844] mo . ~372~ Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [849] >> "niyukti: [547] + bhASyaM [274...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoghaniyuktiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||547|| vRttiH // 18 // dIpa || uvajIvi aNuvajIvI maMDali puthannio sAhU / maMDaliasamudisagANa tANa iNamo vihi burucha // 547 // matsyavRtta tatra maNDalyupajIvI sAdhuranupajIvI ca pUrvameva dvividho vyAvarNitaH sAdhurekaH, idAnI bahUnAM maNDalyAmasamuddizakAnAM I ni. 542 543 bhAvayo vidhirbhavati taM vakSye // te ca kathaM maNDalyAmasamuddezakA bhavanti ?, ata Aha grAsaiSaNA ___ AgADhajogavAhI nijUdattadviA ca paahunngaa| sehA sapAyachittA pAlA hevamAIyA // 548 // ni.544AgADhayogo-gaNiyogaH tatsthA ye te maNDalI nopajIvanti, 'nijadatti amanojJAH kAraNAntareNa tiSThanti te pRthaga 546maNDabhuJjate, tathA''tmArthikAzca pRthaga bhuJjate prAghUrNakAzca, yatasteSAM prathamameva prAyogyaM paryApyA dIyate, tataste'pyekAkinolyupajIvIbhavanti, zikSakA api sAgArikatvAt pRthaga bhojyante, saprAyazcittAzca pRtham bhojyante, yatasteSAM zavalaM cAritraM, zabala-1 tare ni. caritraiH saha na bhujyate, bAlavRddhA apyasahiSNutvAtprathamameva bhuJjate'taste'pyekAkina iti, evamAdyA maNDalyAmasamuddi 547-548 AlokaH ||zakA bhavanti, AdigrahaNAtkuSThavyAdhyAdyupadrutA iti // te ca bhuJjAnAH santa Aloke bhuJjate, sa cAloko dvividho hai bhavatItyetadevAha duviho khalu Aloko dave bhAve ya dadhi dIvAI / sattaviho puNa bhAva AlogaM taM parikahe'haM // 549 // dvividha Aloko-dravyAloko bhAvAlokazca, tatra dravyAlokaH pradIpAdiH, bhAvaviSayaH punarAlokaH saptavidhaH, taM ca kathayAmyahaM, tatra bhAvAlokasyeyaM vyutpattiH-Alokyata ityAlokaH-sthAna digAdinirUpaNamityarthaH / taM ca saptavidhamapi pratipAdayannAha ni.549 anukrama [849] ~373~ Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [853] >> "niyukti: [550] + bhASyaM [275] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||550|| dIpa ThANadisipagAsaNayA bhAyaNapakkhevaNe ya gurubhAve / sattaviho Aloko sapAvi jayaNA suvihiyANaM // 15 // | taizcAmaNDalisamudizakaniSkramapravezavarjite sthAne bhoktavyaM, tathA kasyAM dizi AcAryasyopaveSTavyamityetadvakSyati, tathA XsaprakAze sthAne bhoktavyaM, bhAjane ca vistIrNamukhe bhoktavyaM, prakSepaNaM ca kavalAnAM kurkuvyaNDakamAtrANAM karttavyaM, tathA guro| |zcakSuHpathe bhoktavya,tathA bhAvo jJAnAdi tatsaMvahanArthaM bhoktavyamityetadvakSyati / evamayaM saptavidha AlokaH, sadA'pi ca yatanA-1 tasmin saptavidhe'pyAloke yatanA suvihitAnAm / idAnIM bhASyakAro vyAcaSTe pratipadaM, tatrAdyAvayavacyAcilyAsayA''hanikkhamapavesamaMDali sAgAriyaThANaparihiyahAi / mA ekAsaNabhaMgo ahigaraNaM aMtarAyaM vA // 275 / / (bhA) niSkramapravezau varjayitvA bhojanArthamupavizati, tathA maNDalIpravezaM ca varjayanti, tathA sAgArikasthAnaM ca parihatya bhuJjate, mA bhUtu sAgArike prApte sati ekAzanabhaGgaH syAditi, adhikaraNaM' rAdivo bhavati anyenaprabajitena saha asthAne upaviSTasya 18bhukhato'ntarAyaM ca bhavati, kathaM , sa sAdhuranyasya satke sthAne bhukte upaviSTaH, so'pi sAdhurAgataH pratIkSamANa Aste, evaM cAntarArya karma badhyate / idAnIM dizAdvArapratipAdanAyAha-- pazurasiparaMmuhapaTThipakkha eyA disA vivajetsA / IsANaggeIya va ThAeja gurussa gunnklio||276 / / (bhA0) 8 uraso'bhimukhaM pratyurasaM-gurorabhimukhaM varjayitvetyarthaH, parADmukhazca nopavizati guroH, tathA pRSThatazca gurornopavizati, pakSake ca nopavizati, evametA dizo varjayitvA IzAnyAM dizi gurorAgneyyAM vA dizi 'tiSThet upavizedojanArthaM guNakalitaH sAdhuryaH / idAnIM 'pagAsaNaya'tti vyAkhyAyate anukrama [853] ~374~ Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [855] >> "niyukti: [550...] + bhASyaM [277] + prakSepaM [27.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa- niyutiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||277|| saptavidhaH sthAnAdhAlokaH ni. 550bhA. 275-278 droNIyA vRttiH // 18 // dIpa makkhiyakaMTagaTThAINa jANaNahA pagAsamuMjaNayA / aTTiyalaggaNadosA baggulidosA jaDhA evaM // 277 / / (bhA0 kathaM nu nAma makSikA jJAyate-dRzyate tathA kaNTako vA kathaM nu nAma dRzyeta asthi vA upalabhyeta 1, evamartha 'prakAze' soyotasthAne bhujyate, AdigrahaNAdvAlAdiparigrahastacca dRzyate, evaM ca prakAze bhuJjAnena yo'sau galakAdau asthilaganadopastathA kaNTakalaganadoSazca galakAdI sa parihato bhavati, tathA'ndhakAre makSikAbhakSaNajanito yo valgulivyAdhidoSaH sa parihato bhavati / idAnIM 'bhAyaNa'tti dvAramucyateje gheva aMdhayAre dosA te ceva saMkaDamuhaM mi / parisADI bahulevADaNaM ca tamhA pagAsamuhe // 278 // (bhA0) ya evAndhakAre bhuJjAnasya 'doSAH' makSikAdijanitA bhavanti ta eva doSAH 'saGkaTamukhe bhAjane kamaThAdau bhuJjataH, ayamaparo'dhikadoSaH-parisADI' parizATI bhavati pArSe nipatati, tathA 'bahulevADaNaM ca' varlDa vicaM kharaDijai hatthassa | uvaripi bhujaMtassa saMkaDe tasmAt 'prakAzamukhe' vipulamukhe bhAjane bhujyata iti / pakkhevaNAvihI bhaNNaikukuDiaMDagamittaM avigiyavayaNo u pakkhiye kavalaM / aikhaddhakAragaM vA jaM ca aNAloiyaM hujjaa||279|| (bhA0) kukuvyA aNDaka kukukhyaNDakaM tatpramANaM kavalaM prakSipetUdane, kiMviziSTaH san -'avikRtavadana nAtyantanirghATitamukhaH prakSipetkavalam / dAraM / gurutti vyAkhyAyate-'ativaddha'tti gurorAloke bhoktavyaM, yadi punargurordarzanapathe na bhule tataH kadAcitsAdhuH 'atikhaddham' atipracura bhakSayenniHzaGkaH san , sa ca savyAjazarIraH kadAcidguroradarzanapathe . anukrama [855] 450-4 ||18yaa ~375 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [858] >> "niyukti: [550...] + bhASyaM [280] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||280|| |'kAraka-apathyamapi bhuJjIta niHzaGkaH san , kadAciddhA bhikSAmaTatA'nena snigdhadravyaM labdhaM bhavet taccAnAlocyaiva bhakSayeda daekAMte, mA bhUnAmAcAryoM nivArayiSyati / ataH eesi jANaNaTThA guru Aloe tao u bhujejA / nANAisaMdhaNaTThA na vannabalarUvavisayahA / / 280 // (bhA0) | eteSAM pracurabhakSitAdInAM doSANAM jJAnArthaM guroH 'Aloke cakSurdarzanapathe bhuJjIta yena guruH samIpasthaM bhuJjAnaM dRSTvA / pracura bhakSayantaM nivArayati, tathA'kArakaM bhakSayantaM nivArayati, tathA aNAloiyaM coriaM khAyaMtaM nivArayati, mAbhUdavAraNe-18 pATavajanitA doSAH syuH / idAnI bhAvetti vyAkhyAyate-'NANAi'tti jJAnAdirbhAvaH jJAnaM darzanaM cAritraM ca, etajjJAnAdibhAvatrayamabhujyamAne cuTyati-nyucchidyate,ata eteSAM jJAnAdInAM truvyatAM 'sandhAnArtham' avicchinnapravAhArthaM bhujyate,na varNArtha / bhujyate, na varNo mama gauravaM syAdityevamartha, tathA balaM mama bhUyAdityevamarthamapi na bhujyate, rUpaM mama bhUyAd bubhukSayA kSINekSaNagaNDapArzvaH san mAMsopacayena pUritagaNDapArtho rUpavAn bhaviSyAmIti naivamartha bhujhe, nApi viSayArtha' maithunAdyAsevanArtha bhuktela so AloiyabhoI jo ee juMjae pae sakcha / gavisaNagahaNagdhAsesaNAi tivihAivi visuddhaM // 551 // 'sa' sAdhugurorAlocitaM bhute ya etAni padAnyanantaroditAni 'yunakti' prayuGkte karoti sthAnAdIni, sa ca gavedipaNeSaNayA grahaNaiSaNayA prAsaiSaNayA, anayA trividhayA'pyeSaNayA zuddhaM bhute ya etAni padAni prayuta iti / evaM egassa vihI bhottace ghanio samAseNaM / emeva aNeyANavi jaM nANattaM tayaM vocchaM // 552 // dIpa anukrama [858] ~376~ Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||552|| dIpa anukrama [ 860 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [860] * - "niryukti: [ 552] + bhASyaM [ 280... ] + prakSepaM [27... FO pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH 196% % zrIzoSa- evamekasya sAdhorbhoktavye vidhirvarNitaH 'samAsena' saGkSepeNa, evamevAnekepAmapi sAdhUnAM bhojane vidhiH, yattu punarnAniryuktiH nAtvaM bhavati yo bhedo yadatiriktaM tadahaM vakSye / Aha-kiM punaH kAraNaM maNDalI kriyate ?, ucyate droNIyA vRttiH ataraMtabAlabuDA sehAesA gurU asahuvaggo / sAhAraNoggahA'laddhikAraNA maMDalI hoi // 553 // atarantaH - atiglAna statkAraNAt tannimittaM maNDalI bhavati, yatastasya glAnasya yathekaH sAdhurvaiyAvRttyaM karoti tatastasya // 183 // 4 tatraivAkSaNikasya sUtrArthahAnirbhavati, maNDalIbandhe tu kazcitkiJcitkaroti, etadarthaM maNDalI kriyate yena bahavaH pratijAgarakA bhavantIti / bAlo'pi bhikSAmaTitumasamarthaH, sa ca bahUnAM madhye sukhenaiva kathaM nu nAma vartteta ?, ato maNDalI bhavati / vRddho'pyevameva, sehaH- zaikSakaH, sa caikaH san bhikSAvizuddhiM na jAnAti tatastasyAnIya dIyate, Aeso-prAghUrNakastasya cAgatasya sarva evopakurvanti sa copakAraH sarvaireva militaiH karttuM zakyate na tvekena, gurozca sarvairevopakartuM zakyate na tvekena sUtrArthaparihAne, tathA 'asahuvaggo'tti asamartho - rAjaputrAdiH sa ca bhikSAmaTituM sukumAlatvAnna zaknoti tatazca sarva eva militA upakurvanti, tasmAt 'sAdhAraNoggahA' sAdhAraNazcAsAvupagrahazca sAdhAraNopagrahastasmAt sAdhAraNopagrahAtkAraNAnmaNDalI karttavyA, athavA maNDalIvizeSaNametat, upagRhNAtItyupagrahA - bhaktAdiH sa sAdhAraNaH- tulyo yasyAM sA sAdhAraNopagrahA maNDalI bhavati / 'aladdhikAraNA maMDalI hoi iti kadAcitkazcitsAdhuralabdhiko bhavati tatazca te'nye sAdhavastasmai AnIya prayacchanti ata etatkAraNAnmaNDalI bhavati / idAnIM bhikSAgatAnAM sAdhUnAM yo vasatirakSapAlastena kiM karttavyamityata AhanAu niyaNakAla vasahIpAlo ya bhAyaguggAhe / parisaMThiyacchada bageNhaNaTTayA gaccha mAsajjA / / 564 / / For Parts Only ~377~ gurvAlokakAraNAni bhA. 280 ni. 552 maNDalIkAraNAni ni. 553 vasatipAlakatyaM ni. 554 // 183 // Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [862] .- "niyukti: [554] + bhASyaM [280...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||554|| bAbA bhimAgatAnAM nivartanakAla vasatipAlo 'bhAjana' nandIpAtraM satmatyupekSyorAyati-saGkaTTitenAste ityarthaH. ki-18 marthaH 1, parisaMsthitAcchadravagrahaNArtham , etaduktaM bhavati-tatrAnIya sAdhavaH pAnaka prakSipanti, punazca tatra paristhitaM-svacchI-K bhUtaM sat tato'nyatra pAtrake kriyate yena tatsvacchamAyAdInAM yogyaM bhavati, pAtrakAdiprakSAlanaM ca kriyate / 'gacchamAsa-| jatti 'gacchamAzritya' gacchasya pramANaM jJAtvA pAtrakamudrAhayanti, etaduktaM bhavati-yadi mahAn gacchastataH pAnakagalanArtha mahApramANaM pAtrakamudrAhayati, tathA dve trINi catvAri pazcAdIni yAvat / asaI ya niyattesu ekaM cauraMguLUNabhANesu / pakviviya paDiggaharga tattha'cchadavaM tu gAlejjA // 555 // atha tatra rakSapAlaH samartho nAsti yA pAtrakamudrAhayati, athavA 'asaI yatti yadi nandIpAtraM nAsti yatrodakamAnItaM 4 svacchIkaraNArtha kriyate tato'sati tasmin nandIpAtre tadekaM patagRhaM prakSipya, ka?, ata Aha-'cauraMguLUNabhANesu caturbhiraGgAlairUnAni yAni bhAjanAni teSu prakSipya patanaha punastasmin kSaNIbhUte svaccha dravaM gAlayet, atra cAyaM niyamo draSTavyaH yaduta--bhikSA tAvatsAdhavaH paryaTanti yAvatpAtraka caturbhiraDalairUnamAsta iti / Aha-kiM punaH kAraNaM tadravagalanaM kriyate, AyariyaabhAviyapANagaTThayA pAyaposadhuvaNaTTA / hoi ya suhaM vivego suha AyamaNaM ca sAgarie // 556 / / | AcAryapAnArthaM abhAvitasehAdipAnArthaM ca galanaM kriyate / tathA pAdadhApanArthaM 'posa'tti adhiSThAnaM tasya prakSAlanArtha CASHRA dIpa anukrama [862] REmaina ~378~ Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [865] .- "niyukti: [557] + bhASyaM [280...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||557|| dIpa zrIogha tathA bhavati ca sukhena vivekaH-tyAgo'tiriktasya tasya pAnakasya, tathA sukhena vA''camanaM sAgArikasyAgrataH kriyate, evaniyaktimartha galanaM kriyata iti / kiyanti punaH pAtrakANi galitadvasya bhiyante ? ityata Aha ni. 555droNIyA eka va do va tinni va pAe gacchappamANamAsajja / acchadavassa bharejA kasahavIe virgicejA // 557 // 559 pratha eka dve vINi vA pAtrakANi zriyante, gacchapramANaM jJAtvA catuSprabhRtInyapi bhriyante svacchadravasya, tatra ca galite sati kasaTTa-kacavaraM vIjAni ca-godhUmAdIni 'vinizcet' parityajet , evaM tAvat pAtrakarNenApi udakamapavRttya pAnakaga-18 ni. 560 // 18 // lanaM kriyate / atha punastatra kITikAmarkoTikAdayaH plavamAnA dRzyante tatastatra galite ko vidhiH' ityata Aha bhUiMgAImakoDaehi saMsattagaM ca nAUNaM / gAleja chaccaeNaM sauNIgharapaNa va davaM tu // 558 // muiMgA-kITikA markoTakAzca taiH saMsaktaM jJAtvA gAlayet 'chacaeNaM' vaMzapiTakena zakunigRhakena vA gAlayet tad drvN|| iya AloiyapaTTaviagAlie maMDalIi sahANe / sajjhAyamaMgalaM kuNai jAya sabe paDiniyattA // 559 // da 'iya'tti pUrvoktavidhinA Alocite sati prasthApite svAdhyAye galite ca pAnake punazca maNDalyAM svasvasthAne upavizya svAdhyAyamaGgalaM karoti-svAdhyAya eva maGgalaM svAdhyAyamaGgalaM tatkaroti yAvat sarve sAdhuSaH pratinivRttA bhavantIti / / 4 // evaM yadi sahiSNavastato yogapadyena bhuJjate, adhAsahiSNavastatra kecidbhavanti tataH ko vidhirityAha IR // 184aa kAlapurise va Asaja mattae pakkhivittu to paDhamA / ahavAvi paDiggahagaM muyaMti gacchaM samAsaja // 56 // sa cAsahiSNuprISmakAlAdhaGgIkRtya bhavati, tata eva cA puruSaH kadAcit kssudhaato bhavati, tamAzritya mAtrake prakSiSya | anukrama [865] 45-4560 ~379~ Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [868] .- "niyukti: [560] + bhASyaM [280...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||560|| dIpa bhaktaM prathamAlikA tAvaddIyate atha bahavaH kSudhAlavastataH patagRhaka mucyate tebhyo rakSaNArthaM gaccha 'samAsava'tti gaccha- paNDalIsthamalpaM bahuM thA jJAtvA tadanurUpaM paMtadahaM muJcati / punazca militeSu sAdhuSu maNDalIsthaviraH pravizati, kiM kRtvetyata Aha | viraH ni. KI cittaM bAlAINaM gahAya ApucchiUNa aayri| jamalajaNaNIsariccho nivesaI maMDalIthero // 561 // 4561-562 cittaM vAlAdInAM gRhItvA pRSTvA''cArya maNDalIsthaviraH pravizati, kiMviziSTaH ? ityata Aha-jamalajaNaNIsariccho 'nivesaI' upavizati maNDalIsthavira iti, sa ca maNDalIsthaviro gItArtho ratnAdhiko'lubdhazca bhavati / anena ca padatrayeNASTau bhaGgAH sUcitA bhavanti, tatra teSAM madhye ye zuddhAzuddhAzca tAn pradarzayannAhajai luddho rAiNio hoi aluddhovi jovi gIyatyo / omovi hu gIyattho maMDalirAiNi aluddho u||562|| | yadyaso bhaNDalIsthaviro lubdho ratnAdhikazca tatastiSThati-na pravizati, anena ca lubdhapadena dvitIyacaturthaSaSThASTamA bhaGgA azuddhAH pradarzitA bhavanti / 'aluddhovi jovi gIyattho omovi hutti alubdho'pi yadi gItArtha omaH-laghuparyAyaH sa maNDalyA parivizati, anena ca granthena tRtIyo bhaGgakA kathito bhavati, ayaM ca prathamabhaGgakAbhAve bhavati, atra c| bhaGgake gItArthapadagrahaNena yatra yatra bhaGgAke'gItArthapadaM sa soM duSTo jJAtavyaH / 'gIpattho maMDalirAiNiutti alu-18 hotti yastu punItArtho rakSAdhiko'lugdhazca sa maMDalyAmupavizati, anena ca granthena prathamo bhaGgakA zuddhaH pradarzito bhavati, sarvadhA yatra yatra lubdhapadamagItArthapadaM ca sa parihAryaH, omarAiNiyapadaM ca yadyagItArthaH lubdhapadaM ca na bhavati anukrama [868] PRTinaurary.org ~380 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [870] >> "niyukti: [562] + bhASyaM [280...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIopa- niyuktiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||562|| maNDalyA: sthAnAdi ni. 563 bhA.281282 vRttiH // 18 // dIpa tato'pavAde zuddhaM bhavati, prathamaM tu zuddhameva // idAnIM te militAH santa Aloke bhuJjante, sa cAloko dvividho- dravyato bhAvatazca, tatra dravyataH pradIpAdiH, bhAvataH saptaprakArastaM darzayannAhaThANadisipagAsaNayA bhAyaNapakkhevaNA ya bhAvagurU / so ceva ya Alogo nANataM tahisA ThANe // 563 // sthAnaM vaktavyaM upavizane die vaktavyA prakAzamukhe bhAjane bhoktavyaM, bhAjanakramo vakSyamANaH, prakSepaNaM vadane vaktavya, bhAvAloko vaktavyaH, gururvaktavyaH, sa evAlokaH pUrvoktaH, nAnAtvaM tvatra yadi paraM dizaH sthAnasya ca, atra dikpadamanyathA vakSyati sthAnaM ca // idAnI bhASyakAraH sthAnanAnAtvaM darzayati, tantra sthAnavyAkhyAnArthamAhanikkhamapavesa mottuM paDhamasamuhissagANa ThAyati / sajjhAe parihANI bhAvAsannevamAIyA // 281 // (bhA0) prathamasamuddiSTAnAM glAnAdInAM nirgamapravezI muktvA upavizanti, kimarthaM 1, tatra yadi te mArga ruDA maNDalyAM tiSThanti | tataH pUrvokAnAM svAdhyAyaparihANirbhavati, tathA 'bhAvAsanasya' sajJAdivegadhAraNAsahiSNoH pIDA bhavati / evamAdayo'nye'pi doSAH / / digdvArapratipAdanAyAhaputvamuho rAiNio ekko ya gurussa abhimuhotthaai|ginnhi thapaNAmei va abhimuho ihrhaa'vnnaa||282|| (bhA0) | pUrvAbhimukho ratnAdhika upavizati maNDalyA, tasyAM ca maNDalyAmekaH sAdhurgurorabhimukha upavizati, kimarthaM 1, kadAcitkizcidguroratiriktaM bhavati tad gRhNAti dAtavyaM vA kizcidbhavati taddadAti maNDalIsthavireNArpita, evamarthamabhimukha anukrama [870] - // 185 // ~381~ Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [873] >> "niyukti: [164] + bhASyaM [282] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||564|| upavizati, itarathA-yadyabhimukho nopavizati tato'vajJA-paribhavaH kRto bhavati, pRSThyAdi dattvopavizati tato'pyavajJAdikRtA doSA bhavati / / jo puNa haveja khamao atiuccAo va so bahiM ThAi / paDhamasamuddiDo vA sAgAriyarakSaNaTThAe // 564 // Kaa yastu punaH kSapako'rddhamAsAdinA bhaved atizrAnto vA prAghUrNakAdiH sa bahirmaNDalyAstiSThati, prathamasamuddiSTo vA sAdhuHPIzIpatareNa yena bhuktaM sa sAgArikarakSaNArthaM vahistAvanmaNDalyAstiSThati // ekekassa ya pAsaMmi mallayaM tattha khelamuggAle / kahie va chumbhai mA levakaDA bhave vasahI // 565 // / tatra ca sAdhUnAM bhuJjAnAnAmekaikasya sAdhoH pArthe mallakaM bhavati, tatra khelazleSma uddAlayet-tasmin malake zleSmaniSThIvanaM kurvanti, tathA tatra bhuJjataH kadAcitkaNTako'sthikhaNDaM vA bhavati sa tatra kSipyate, atha tu bhuvi kssipyte'sthiknntt-hai| kAdi tato vasatilepakRtA-anAyuktA bhavati, atastatparihArArtha malakeSu kSipyate / tathA'mubhaparaM bhujAnAnAM vidhi pratipAdayannAhamaMDalibhAyaNabhoyaNa gahaNaM sohIya kaarnnuvrite| bhoyaNavihI u eso bhaNio telukAdasIhiM // 566 // maNDalI yathAralAdhikatayA karttavyA, bhAjanAni ca pUrva ahAkaDAI bhuJjanti, bhojanaM ca snigdhamadhuraM pUrva bhokavyaM, grahaNaM ca pAtrakAt kukuDyaNDakamAtraM kavalaM gRhNAti, tathA grahaNasyaiva zuddhirvaktavyA, athavA zuddhirbhujAnasya yathA bhavati dIpa anukrama [873] For P OW minatirary.com ~382~ Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [877] >> "niyukti: [166] + bhASyaM [283] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||566|| dIpa anukrama [877] zrIopa-1 tathA vaktavyaM, kAraNe bhoktavyaM, tathA 'uccarie'tti atirikta vidhirvaktavyaH / ayaM bhojanavidhiH sugamaH / idAnIM bhASyakAraH dik ni. niyukti pratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsayA''ha 564 zledroNIyA hAmaMDali aharAiNiA sAmAyArI ya esa jA bhnniaa| purva tu ahAkaDagAmuccaMtitao kmenniy||28|| (bhA0) mapAtraM ni. vRttiH RI maNDalI kathamupavizati ?, ata Aha-yathAralAdhikatayA sAmAcArI cAtra kAryA, eSA 'yokkA' bhaNitA, katamA, 1naM ni.566 // 186 // ThANadisipagAsaNayA" ityevamAdikA sAnApi tathaiva draSTavyA / uktaM maNDalIdvAram , idAnIM bhAjanadvArapratipAdanA maNDalI yAha-'purva tu ahAkaDagA' 'pUrva prathama 'yathAkRtAni' pratikarmarahitAni labdhAni yAni tAni samuddezanArthaM mucyate,181 bhojanakraetaduktaM bhavati-prathamamapratikarmA pratigrahako bhrAmyate, tataH krameNa 'itare' alpaparikarmabahuparikarmANi ca mucyante / / ma: bhA. 'bhAyaNa'tti gayaM, idAnIM 'bhoyaNa'tti vyAkhyAyate 283-285 hAniddhamahurANi purva pittAIpasamaNaTTayA jhuMje / buddhivalavahaNaTThA dukkhaM khu vikiMciuM niddhaM // 284 // (bhA0)18 hai| prathamArddha sugamaM / kimartha snigdhamadhurANi pUrva bhakSyante ?, yato buddhebalasya ca barddhanaM bhavati, tathA cAha-"ghRtena vaddhate medhA"ityAdi, balavarddhanaM ca prasiddhameva, balena ca vRddhena vaiyAvRttyAdi zakyate kartu, duHkhaM paristhApayituM snigdha-mRtAdi bhavati yato'saMyamo bhavatIti // aha hoja niddhamahurANi appaparikammasaparikammehiM / bhottUNa niddhamahure phusia kare muMca'hAgaDae / / 285 // (bhAkA 186 // | atha bhavet snigdhAni madhurANi ca dravyANi alpaparikarmasu bahuparikarmajaniteSu ca pAtrakeSu tataH ko vidhirityata ~383~ Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [871] .- "niyukti: [566...] + bhASyaM [285] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||285|| dIpa Aha-tAnyeya bhuktvA snigdhamadhurANi tataH karAn proJchayati prochayitvA ca karAn 'muMcAhAkaDae'tti yathAkRtAni-aparikarmANi pAtrakANi samuddizanArtha mucyante / 'bhAyaNa'tti garya, idAnI grahaNadvArapratipAdanAyAha kukkuDiaMDagamittaM ahavA khuDDAgalaMbaNAsissa / laMbaNatulle giNhai avigiyavayaNo ya rAiNio // 286 // (bhA0) tataH patanahakArakavalaM gRhNan kukukhyaNDakamAtraM gRhNAti, athavA 'khuDDAgalaMbaNAsissa' dhulakena lambanakena-hastena azitaM zIlaM yasya sa kSullakalambanAzI tattulyAn kavalAn gRhNAti-svabhAvenaiva laghukavalAzinastulyAn kavalAn gRhNAti 'avikiyavayaNo ya rAiNioM' avikRtavadano ralAdhikaH, na bhAvadoSeNa mukhamatyarthaM bRhatkavalaprakSepArthaM nirvAdayati, kiM tarhi ?, svabhAvasthenaiva mukheneti / athavA'yaM grahaNavidhiHTagahaNe pakkhevami a sAmAyArI puNo bhave duvihA |ghnnN pAyaMmi bhave vayaNe pakvevaNA hoi // 287 / / (bhA0) kA 'grahaNe' kavalAdAne prakSepe ca sAmAcArI punariyaM bhavati dvividhA, tatra grahaNaM pAtrakaviSaye bhavet pAtrakArakavalotkSepaH, vadanaviSayaM ca prakSepaNaM kavalasya bhavati / tatra pAtrakAtkathaM bhakSayanihyate ? ityetatpadarzayannAhakaDapayaraccheeNaM bhottavaM ahava sIhakhaieNaM / egehi aNegehivi vajettA dhUmaiMgAlaM // 288 // (bhA0) tatra kaTakacchedena bhokavyaM yathA kalinasya khaNDalakaM chittvA'panIyate, eghamasAvapi bhute, tathA prataracchedena vA anukrama [871] CAREEREST KITaarary.org ~384~ Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [882] .- "niyukti: [566...] + bhASyaM [288] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||288|| droNIyA vRtti // 187 // bhoktavyaM tarikAcchedenetyarthaH, athavA siMhabhakSitena, siMho hi kila ekadezAdArabhya tAvadbhute yAvatsarva bhojanaM niSThitaMdragrahaNavi|taccaikena bahubhirvA bhoktavyaM, varjayitvA dhUmAGgAraka, dveSarAgau varjayitvetyarthaH / idAnIM vadanaprakSepaNazodhi darzayannAha- |dhiH bhA. asurasuraM acavacavaM aduyamavilaMbiaM aprisaarddi|mnnvynnkaaygutto jai aha pkkhivnnsohi||289||(bhaa02. | asurasura bhuGkte-saraDasaraDaM akarito 'acavaca' balkamiva carvayan na cavacavAvei, tathA 'adrutam' atvaritaM, tathA 8 saMsArarA'avilambitam' amandharaM aparizATi manovAkAyagupto bhuJjIta, na manasA virUpamiti cintayati, vAcA naivaM vakti, yaduta sArate ni. 97572 ko imaM bhakkhei ? jo amhAriso na hoi, kAraNa udghosae muheNa na dei, evaM triguptasya bhuJjAnasya prakSepaNazodhirbhavati / | uggamauppAyaNAsuddhaM, esnnaadosvjji| sAhAraNaM ayANato, sAhU havai asaaro||567 / / uggamaupAyaNAsuddhaM esaNAdosavajjiaM / sAhAraNaM viyANato, sAha havaha sasArao // 518 // umgamauppAyaNAsuddhaM, esaNAdosavajiaM / sAhAraNaM ayANato, sAhU kuNai teNioM // 569 // uggamauppAyaNAsuddhaM, esaNAdosavaji sAhAraNaM viyANato, sAha pAvaha nijaraM // 570 // aMtaMtaM bhokkhAmitti besae bhuMjae ya taha ceva / esa sasAraniviTTho sasArao uhio sAhU / / 571 // emeva ya bhaMgati joeyacaM tu saarnaannaaii| teNa sahio sasAro samuhavaNieNa diluto / / 572 // // 187 // / udgamazuddhaM utpAdanAzuddhaM eSaNAdoSavarjitaM 'sAdhAraNaM' sAmAnyaM guDAdi ajAnAna:-atimAtraM duSTena bhAvena AdadAnaH yo'sau patagaho bhramati tasmAt sAdhuH 'asArakaH' apradhAnajJAnadarzanacAritrANyaGgIkRtyAsAraH sa bhavati / tathA udgamo dIpa anukrama [882] ~385 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [883] >> "niyukti: [172] + bhASyaM [289] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||572|| tpAdanAzuddhameSaNAdopavarjitaM sAdhAraNametaTrabyamityevaM jAnAno'duSTenAntarAtmanA kavalaM guDAderAdadAnaH sAdharbhavati || 4A'sasAra' jJAnadarzanacAritrasAravAn bhavati / kathaM punarasAraH sAdhurbhavati ! ata Aha-udgamotpAdanAzuddhamepaNAdoSava-15 pArjitaM sAdhAraNametadguDAdItyevamajAnAno duSTena bhAvenAdadAnaH sAdhuH steyaM karoti tato'sAro'sau / sa kathaM punaH ssaaro| bhavati ?-udgamotpAdanAzuddhameSaNAdoSavarjita 'sAdhAraNa tulyametatsarveSAM guDAdItyevaM jAnAno'duSTAntarAtmA svalpamAdadAnaH sAdhunirjarAM karoti ataH sasAro jJAnadarzanacAritrairiti / idAnIM sasAraH kadAcidojanArthamupavizan bhavati kadAcidupaviSTaH kadAcidutthitaH, etatpradarzanAyAha-antya-pratyavaraM vallacaNakAdi tadapyantya-paryuSitaM caNakAdi antyama-16 pyantyamantyAntya bhakSayiSyAmi evaMvidhena pariNAmenopaviSTo maNDalyAM mujhe yastathaiva eSa sAdhuH zubhapariNAmatvAtsasAra 6 upaviSTaH sasArazcotthitaH, tasya zubhapariNAmasyApratipatitatvAt , evameva bhaGgatritayaM yojanIyaM, tatra prathamo bhaGgaH sasAro niviTTho sasAro uDio 1, sasAro niviTTho asAro uDio biio bhaMgo 2, asAro niviDo sasAro uDio taio 3, asAro niviTTho asAro uDhio esa cauttho 4, sArazcAnna jJAnAdi, AdigrahaNAdarzanaM cAritraM ceti, tena 4jJAnAdinA sahito yaH sAdhuH sa sasAro bhaNyate / atra ca samudravaNijA dRSTAntaH // ego samudavaNio bohitthaM bhaMDassa bhari sasAro gao, sasAro ya pauraM hirannAi viDhaveUNa Agao / aNNo puNa sasAro bhaMDaM gaheUNa gao nissAro Agao kavaDiyAevi rahio, taMpi pucellayaM hAreUNa Agao / aNNo asAro aMgavittio NihiraNNo gao ssaaro| Agao pabhUyaM viDhaveUNa / aNNo puNa asAro hiraNNarahio gao asAro peva Agao kavaDiyAevi rahio // evaM dIpa anukrama [883] 14.5045 SAREauratoninternational For P OW ~386~ Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [889] >> "niyukti: [572] + bhASyaM [289] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||572|| zrIopa- niyuktiH droNIyA vRttiH // 188 // dIpa sAdhorapi sArAsArayojanA kattayAM vaNigUnyAyena // evaM teSAM bhuJjAnAnAM yadi patagrahako bhramannevArddhapathe niSThAM yAti AhArAtadA ko vidhirityata Aha NAdiHni. jattha puNa paDiggahago hoja kaDo tattha chubbhae annaM / mattagagahiucariaM paDiggahe jaM asaMsaha // 573 // 573-575 jaM puNa gurussa sesaM taM chumbhai maMDalIpaDiggahake / bAlAdINa va dijaina chubbhaI sesgaann'hiaN|| 574 / / sukkollapaDiggahage viANiA pakkhiye davaM sukke / abhattahiANa aTThA bahulaMbhe jaM asaMsaha / / 575 // yatra punarbhujAnAnAM patahako 'bhavet kaDoti nihitabhakto jAtaH sAdhuparyantamaprApta eva, tatra kiM kartavyamityata Aha-tatra'tasminniSThitabhakta patahake'nyadbhakaM prakSipyate, tatazca yasmin sAdhau sa niSThitaH patahastata Arabhya tenaiva kramaNa punardhAmyate, mAtrake vA yadvAlAdInAM prAyogyaM gRhItamAsIt tadidAnI udvaritaM tadasaMsRSTaM patadhe kSiptvA patanaho|* yasmin sAdhau niSThitastasmAdArabhya punAmyate / yatpunarguroH zeSa bhuJjAnasya jAtaM tatsaMsRSTamapi prakSipyate maNDalIpata-15 brahake, bAlAdInAM vA dIyate tadAcAryoddharita, yat punarAcAryavyatiriktAnAmudaritam-adhikaM jAtaM tanna prakSipyate maNDalIpatakahake saMsRSTaM sat / kizva, 'suka'tti ekaH zuSkeNa bhaktena patabahaH, aparaH "ulla'tti AINa bhaktena patanahA, evaM [vijJAya tataH prakSipet dravaM zuSkabhaktapatanahe, yena toyaprakSepeNa saMjAtavandhaM tadbharpha sukhenaiva kavala guhyate, atha bahulAbhaH151 // 18 // |saMjAtaH-pracuraM labdhaM guDAdi tato'saMsRSTameva dhriyate, kimartham ?, abhaktArthikAnAmarthe yena manojJaM bhavet / ukkA grahaNazuddhiH, adhunA bhuJAnasya zodhirucyate, sA caturdhA, etadevAha anukrama [889] ~387~ Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [893] >> "niyukti: [176] + bhASyaM [290] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||576|| SANGACACACARTA sohI cakabhAve vigaiMgAlaM ca vigayadhUmaM ca / rAgeNa sayaMgAlaM doseNa sadhUmagaM hoi // 576 // jattAsAhaNahe AhArati javaNahayA jaiNo / chAyAlIsaM dosehiM suparisuddhaM vigayarAgA // 577 // hiyAhArA miyAhArA, appAhArA ya je narA / na te vijA tigicchaMti, appANaM te tigikachagA / / 578 // 8 zuddhau catuSkakaM bhavati nAmasthApanAdravyabhAvarUpaM, tatra nAmasthApane sugame, dravyazodhiH pUrvavat , bhAvaviSayA punaH zodhiH vigatAkAra vigatadhUmaM ca bhuJAnasya bhAvazodhirbhavati, kathaM sAgAraM kathaM vAsadhUmaM bhavatIti ?, etadevAha-rAgeNa' ityAdi | *sugamaM ||'caaritryaatraasaadhnaarth dharmasAdhananimittamAhArayanti yApanArtha-zarIrasaMdhAraNArtha munayaH ssttctvaariNshddossaiH| suparizudbhamAhArayanti, ke ca te ?, poDazodgamadoSAH SoDazotpAdanAdoSAH dazaiSaNA doSAH saMjoyaNA pamANaM sAMgAraM sadhU-13/ maga cetyete paTcatvAriMzat, ebhirvizuddhaM sad vigatarAgA AhArayanti / / silogo sugamaH / ukto bhuJjanavidhiH, 'kAraNe tti dvAraM vyAkhyAnayannAhachahamannayare ThANe, kAraNami u Agae / AhAreja(u) mehAvI, saMjae susamAhie // 579 // yaNaveyAvace iriyaTThAe ya saMjamahAe / taha pANavattiyAe chaTuM puNa dhammaciMtAe // 580 // mAnasthi chuhAe sarisayA veyaNa bhuMjeja tappasamaNaTThA / chAo veyAvacaM na taraha kAuM ao bhuMje // 290 / (bhA0) iriyaM navi soheda pahAIyaM ca saMjamaM kAuM / thAmo vA parihAyai guNaNuppahAsu ya asatto // 291 // (bhaa0)| paNNAM sthAnAnAmanyatarasmin sthAne-kAraNe Agate sati AhArayenmedhAvI saMyataH susamAhitaH / kAni ca tAni SaT | dIpa anukrama [893] RA ~388~ Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [897] >> "niyukti: [580] + bhASyaM [291] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||580|| zrIogha- sthAnAni ? ityata Aha-vedanA-kSuddhedanA tatpazamanArtha bhuGkte, tathA vaiyAvRttyArtha tathA IryApathikAzodhanArtha tathA saMyamArtha bhojanazuniyuki sa ca pehopehapamajaNAdilakSaNaH, tathA 'pANavattiyAe' prANasaMdhAraNArtha, SaSThaM punardharmacintArtha bhute / adhunaitAM gAthAM hAziH ni. droNIyA bhASyakRtpratipadaM vyAkhyAnayati, AdyAvayavaM tAvadAha-nAsti kSutsarisI vedanA'to bhuJjIta ttpshmnaarth| daarN| 'chAo'tti 576-578 vRttiH bubhukSito vaiyAvRttyaM kartuM na zaknoti ato bhuGkte / dAraM // IpidhikA bubhukSito na zodhayati yato'tastacchodhanArthaM bhute / AhAra kA dAraM / tathA 'pahAIyaM vatti 'pehopehapamajjaNa' ityAdikaM saMyama bubhukSitaH kartuM na zaknoti yato'to mujhe| dAraM / 'thAmo| raNAni ni. // 189 // vA' prANastasya parihAnirbhavati yadi na bhuGkte atastadartha bhuJjIta / dAraM / tathA guNanaM pUrvapaThitasya anuprekSA-cintanaM granthArthayoH 579-580 bhA. 290etadasau kartumasamarthaH san bhudd'e| dAraM // 291 anA ahavA na kuja AhAraM, chahiM ThANehiM saMjae / pacchA pacchimakAlaMmi, kAuM appakkhamaM khamaM // 581 // hArakAraAryake uvasagge titikkhayA baMbhaceraguttIe / pANadayAtavahe sarIravoccheyaNaDhAe // 292 / / (bhA0) NAni ni. AyaMko jaramAI rAyA sannAyagA va uvasaggA / baMbhavayapAlaNaTThA pANadayAvAsamahiyAI // 293 // (bhA0) 15/581-582 tabaheu cautthAI jAva chaummAsio tavo hoi / chaTuM sarIravoccheyaNaTThayA hoyaNAhAro / / 294 // (bhA0) sAbhA. 292bhaepahiM chahiM ThANehiM, aNAhAro ya jo bhave / dhamma nAikkame bhikkhU, jhANajogarao bhave // 582 // 294 / athavA na kuryAdevAhAramebhiH patiH sthAnairvakSyamANalakSaNaiH / tatra niyuktikAra eva SaSThaM padaM vyAkhyAnayannAha-pacchA // 18 // pacchimakAlaMmi pazcimakAle-saMlekhanAkAle 'AtmakSamAm AtmahitAM kSamAM-kSAntimupazamaM kRtvA tataH pazcAt-sukhena dIpa anukrama [897] CCCCCCCC ~389~ Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [903] >> "niyukti: [582] + bhASyaM [294] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||582|| zarIraparikarmAnantaraM sarvAhAraM muJcatIti // idAnIM bhASyakAra eva etAni SaT sthAnAni pradarzayannAha-'AtaGka: jvarAdirvakSyate, tathA 'upasargaH' rAjAdijanitaH, eteSAM 'titikSAdhaiM sahanArtha na bhoktavyaM, tathA brahmacaryaguptyarthaM ca na bhoktavyaM, tathA tapo'tha zarIravyavacchedArthaM ca na bhoktavyamiti / idAnIM bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyA-IN sayA''ha-AtaGko-jvarAdiH, AdigrahaNAdanyo vyAdhiryatra bhojanaM na pathyaM tadarthaM na bhuGkte / dAraM / rAjJA rAjakuladhAraNAdirUpo yadyupasargaH kRtaH, saNAyago vA-svajanaH yadi unniSkramaNArthamupasarga karoti tato na bhute / dAraM / brahmavratapAla-18 nArtha na bhule, yato bubhukSitasyonmAdo na bhavati / dAraM / tathA prANadayArthaM na bhule, yadi dharSati mahikA vA nipatati / mAdAraM // tapo'rtha na bhule, taca caturthAdi yAvatSaNmAsAstAvatsapo bhavati tadarthaM na bhule / dAraM / pATha zarIrasya vyavacche-12 dArthamanAhAraH sAdhurbhavatIti // ebhiH pUrvoktaH padbhiH sthAnairanAhAro yo bhavati sa dharma nAtikAmati bhikSurato dhyAnayogaratena bhavitavyamiti / athedamuktaM SaDbhiH kAraNairAhAra AhArayitavyaH Sadbhizca kAraNairnAhArayitavyastataH kimetadojanamapavAdapadaM ?, ucyate !, apavAdapadamevaitad, yataH jhuMjato AhAraM guNovayAraM sarIrasAhAraM / vihiNA jahovaiTa saMjamajogANa vaNavA // 583 // bhuJjannAhAraM, kiMviziSTaM ?-'guNopakAra' jJAnadarzanacAritraguNAnAmupakAraka, tathA zarIrasya sAdhArakamAhAraM bhuJjan | vidhinA-grAsaiSaNAvizuddha 'yathopadiSTam' AdhAkarmAdirahitaM 'saMyamayogAnA' saMyamabyApArANAM vahanArtha bhuJjannapavAda dIpa anukrama [903] ~390 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [905] .- "niyukti : [583] + bhASyaM [294...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||583|| zrIopa- padastha eva bhute nAnyathA / idAnIM samuddiSTe sati saMlihanakalpaH karttavyaH-bhikSAbhaktaviliptAnAM pAtrakANAM saMlihanaM AhArasyAniyuktiH karttavyamityarthaH, saca pavAdatA droNIyA bhattaDiyAvaseso tilaMbaNA hoi saMlihaNakappo / apahuppatte anna choDeM tA laMbaNe Thavae // 584 // ni. 583 vRtti pAtrakalpa saMviTThA saMlihiu~ paDhamaM kappaM kareDa kaluseNaM / taM pAuM muhamAse vitiyacchadavassa giNhaMti // 585 // (ni.584||19|| dAUNa vitiyakappaM bahiA majjhahio u davahArI / to deti taiyakappaM dopahaM dohaM tu AyamaNaM // 586 // | bhaktAnAmavazeSo yaH sa saMlekhanakalpaH kartavyaH, sa cAvazeSo na jJAyate kiyatpramANaH ? ata Aha-'nilambanaH' trika-Ta valaH kavalatrayapramANo bhuktAvazeSaH saMlekhanakalpaH karttavyaH, yadA tu trikavalapramANaH saMlekhanakalpo na bhavati tadA'paryA pyamANe'nyadapi tasmin pAtrake bhaktaM prakSipya tatastrIn kabalAn sthApayati / 'sandiSTAH' bhuktAH santaH saMlihya pAtra-4 dakANi punazca prathamaM kalpaM dadati kaluSodakena, punazca tatpItvA 'muhamAsotti mukhasya parAmarzaH-pramArjanaM kurvantIti, |punazca dvitIyakalpArthamacchasya dravasya grahaNaM kurvantIti, gRhItvA'dha kalpArthamacchadravaM maNDalyA utthAya bahiH pAtrakaprakSA-10 |lanArthaM gacchanti / tatra dattvA dvitIyakalpaM 'yAdyataH' pAtrakaprakSAlanabhUmI, te ca maNDalyAkAreNa tatropavizanti, teSAM madhye[5 | sthito dravadhArI bhavati, sa ca pAtrakaprakSAlanaM sarveSAmeva prayacchatIti, tato dadati te sAdhavaH pAtrakANAM tRtIyaM kalpaM, | punazca pAtrakaprakSAlanAnantaraM 'doNhaM doNhaM va AyamaNaM'ti dvayorddhayoH sAdhvormAtrakeSu 'AcamanArdhe' nirlepanArthamudaka | // 19 // prayacchatIti / eSa tAvadanudvarite bhakke vidhiruktaH, yadA tu punaruddharitaM bhaktaM bhavati tadA ko vidhirityata Aha dIpa anukrama [905] ~391~ Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [909] .- "niyukti: [587] + bhASyaM [294...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||587|| hoja siA uddhariyaM tastha ya AyaMbilAiNo hujA / paDidasi a saMdiTTo vAharai tao ca utthAI / / 587 // DAmohacigicchavigiha gilANa attaTThiyaM ca mottUNaM / sese gaMtu bhaNaI AyariA vAharaMti tumaM // 588 // apaDihaNaMtoM AgaMtu vaMdiu bhaNai so u Ayarie / saMdisaha bhuMja jaM sarati tattiya sesa tasseva / / 589 // 4 abhaNaMtassa u tasseba sesao hoi so vivego u / bhaNio tassa u guruNA esuvaeso pavayaNassa / / 590 // bhutaMmi paDhamakappe karemi tasseca deti taM pAyaM / jAvatiaMtima bhaNie tasseva vigiMcaNe sesaM // 591 // 18 | 'bhavet syAt kadAcidudvaritaM 'tatra' sAdhUnAM madhye kadAcitkecidAcAmlAdayo bhavanti AdigrahaNAdabhaktArthiko vA kazcidbhavettatastadudvaritaM bhaktaM ralAdhika AcAryAya darzayati, punazca pradarzite bhakta guruNAca'sandiSTaH' uktaH yaduta AhvayAcAmlAdIn sAdhUna yena tebhyo dIyate, punazcAsau ralAdhikaH sandiSTaH san caturthAdIn sAdhUna vyAharati / sa ca vyAharannetAnna vyAharati, mohacikitsArthaM ya upavAsikaH sthitastaM na vyAharati, tathA vikRSTatapasaM sAdhuM na pyAharati, vikRSTatapazcASTamAdArabhya bhavati, tasya kadAciddevatA mAtihArya karoti atastasya na dIyate, glAnazca jvarAdinA taM ca na vyAharati, Atmalandhika cana dhyAharati, etAnanantaroditAn sAdhUna muktvA zeSAn gatvA bhaNati, yaduta AcAryA vyAharanti yuSmAna, teSAM ca madhye yazcaturthAdika AkAritaH sa AkarNya kiM karoti ? ityAha-anatilavayana gurorAjJAmAgatya vanditvA bhaNati tamAcArya yaduta-saMdizata yUyaM, AcAryo'pi bhaNati-bhuJjIta, so'pi bhaNati-jaM sarati tatti bhujAmi, zeSa yadudvaritaM tattasyaiva yasya satkaH pratigrahakaH, punazca sa eva pariSThApayatIti adhAsau sAdhurevaM na bhaNati yaduta 'jaM sarai tattiraM tatastasya evamabhaNata dIpa anukrama [909] ~392~ Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [913] >> "niyukti : [591] + bhASyaM [294...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||580|| vRttiH zrIo-dastasyaiva yaccheSaM bhaktamuritaM tadbhavati, sa eva 'vivecaka pariSThApaka ityarthaH, bhaNite tu evaM "jAvaiyaM sarai tAvaiyaM sarAmI"ti, uddhRtasyavi tatastasyaiva sAdhoryasya satkaH patahakaH tasyaiva guruNA patanahakaH samarpaNIyaH punaH sa eva kalpaM dadAti / ayaM pravacanasya pUrvoktabhAjana ni. droNIyA upadezaH / atha yadudvarita tatsarva bhute, tatastasmin bhukte sati tasya pAtrakasya prathamakalpaM dadAti, kRte ca tasmin prathamakalpe 8/587-591 dAtasyaiva sAdhoyasya satkaH patanahakastasyaiva tatpAtraka 'dadAti samarpayatItyarthaH, arthatanna brUte yaduta jAvaiyaM saraha tAvaiyaM sAre- pAriSThApani mitti, tataH jAvatiaMti abhaNite sati tasyaiva sAdhoryaH paristhApanikabhoktA tasyaiva yadudvaritaM zeSaM tatparityAjyaM bhavati / // 19 // idaM ca pUrvoktasyaiva vyAkhyAnaM draSTavyaM na tu punaruktamiti / kIdRzaM punazcaturthopavAsikAdeH pariSThApanika kalpate?, ata Aha-18 ni.592vihigAhoM vihibhutaM airega bhattapANa bhottacha / vihigahie vihibhutte estha ya cauro bhave bhaMgA // 19 // 593 bhA 295-300 uggamadosAijaI ahavA bIaMjahiM jahApaDiAiya eso gahaNavihI amuddhapacchAyaNe avihI // 29 // (bhA0) kAgasiyAlakkhaiyaM daviarasaM sabao praamddN| eso u bhave avihI jagahi bhoyaNami(bhujao ya) vihI // 593 // uciNai va viTThAo kAgo ahavAvi vikkhiraha sarva / / viprokkhai ya disAo siyAlo annonnahiM giNhe // 296 // (bhA0) surahIdoccaMgaTThA chodaNa davaM tu piyai daviyarasaM / heTTobari AmaTuM iya eso bhuMjaNe avihI / / 297 // (bhA) // 191 // jaha gahi taha nIyaM gahaNavihI bhoyaNe vihI iNamo / ukosamaNukkosaM samakayarasaM tu muMjejA // 298 // (bhA) dIpa anukrama [913] ~393 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [915] >> "niyukti: [193] + bhASyaM [299] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||593|| taDavi avihiMgahi vihibhutaM taM gurUhiNunAyaM / sesA nANunAyA gahaNe datte ya nijahaNA // 299 / / (bhA) ahavAvi akaraNAe uvaDiyaM jANiUNa kallANaM / ghaTTeuM diti gurU pasaMgaviNivAraNaTThAe // 30 // (bhaa0)| vidhinodgamadoSAdirahitaM sArAsAravibhAgena ca yanna kRtaM pAtrake tadvidhigRhItaM, tathA 'vidhibhuktaM' kaTakacchedena prataracchedAdinA vA yadbhakaM tadvidhibhuktamucyate, tadevaMvidhaM vidhigRhItaM vidhibhuktaM ca yadyadatirikta saMjAtaM bhaktaM pAnakaM vaa| tadbhoktavyaM-pariSThApanakaM kalpate, ata Aha prakArAntareNa-atra ca vidhigRhIte vidhibhukte cAsmin padadvaye catvAro bhaGgakA bhavanti, tadyathA-vihigahi vihibhuttaM ego bhaMgo, vigihiraM avihibhutaM biio, avihigahiraM vihimuttaM | tahao, avihigahi avihibhuttaM cauttho // idAnIM bhASyakAro vidhigRhItAvidhigRhItayoH svarUpaM pratipAdayannAhaunnamadoSAdibhirjata-tyaktaM yattadvidhigRhItaM, athavA yadvastu maNDakAdi yathaiva yasmin sthAne patitaM bhavati tattathaivAste nt| samArayati ityeSa grahaNavidhiH / 'asuddhapacchAyaNe avihIM' azuddhasya-udgamAdidoSAnyitasya yadrahaNaM idamavidhigrahaNaM, athavA guDAdevyasya maNDakAdinA pracchAdya yadekana pAtrakadeze sthApanaM tadavidhigrahaNamucyate / idAnImavidhividhibhojanayoH svarUpaM pratipAdayannAha kAkabhuktaM zRgAlabhuktaM drAvitarasamityarthaH 'sarvataH parAmRSTam' utthalapatthallaNeNa bhuktaM 'eso u bhave avihI' idaM pUrvoktamavidhinA bhuktamucyate, yathaiva gRhItaM pAtrake tathaiva bhuJjato vidhibhuktamucyate / adhunA|| bhASyakRd vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavapratipAdanAyAha-yathA kAka uJcityoJcitya viSThAdemadhyAvallAdi bhakSayati evamasAvapi, athavA vikirati kAkavadeva sarva, tathA kAkavadeva kavalaM prakSipya mukhe dizo viprekSate, tathA zRgAla ivAnya-12 dIpa AAAAACCCCCCCCE anukrama [915] FORCTC) SARELaturintinational ~394 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [920] >> "niyukti: [593] + bhASyaM [299] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||299|| zrIoSa- bAnyatra pradeze bhakSayati / surabhi yad 'docaMge'tImanaM odanAdinA saha yanmizrIbhUtaM tatra dravaM prakSipya yo niryAsaHpAriSThApaniyuktiH saMjAtastatpivanaM yattad dravitarasamucyate / tathA'dhastAdupari ca yad 'AmaTuM' viparyAsIkRtaM bhuGkte tadetatparAmaha, ayameSa | nikAvidroNIyA bhojane'vidhiH / kaH punargrahaNabhojanayovidhiH? ityata Aha-yathaiva gRhItaM-gRhasthena dattaM sattattathaivAnItaM yadayaM grahaNavidhiH,81 dhiH bhA. vinatIye'pi 301-303 bhojane punarayaM vidhiH-yadutotkRSTadravyamanutkRSTadravyaM ca samIkRtarasaM bhuJjItetyayaM prathamo bhaGgakA zuddha iti / tRtIye'pi // 19 // bhaGgake'vidhinA asAmAcAryA gRhItaM vidhinA bhukaM-samIkRtarasaM sad bhuktaM tacca guruNA'nujJAtaM, zeSau tu dvau bhaGgako nAnu BIjJAtI, yastu vidhigRhItamavidhibhuktaM kAkazRgAlAdirUpaM bhaktaM dadAti yo'pi gRhNAti tayordvayorapi 'nijahaNA' nirdhAraNa18 kriyate, tathA'vidhigRhItamavidhibhuktaM ca yo dadAti gRhNAti vA tayorddhayorapi nirdhAraNaM kriyata iti / athavA etaddoSAkaraNatayA-anAsevanayA upasthitaM dAtAraM grahItAraM ca jJAtvA saMgopAyanaM kriyate, kalyANakaM ca guravo dadati, taba dadati| 'ghaTTayitvA' tiraskRtya, yaduta tvayA punarevaM na karttavyaM, sa caivaM guruH kiMnimittaM karotItyata Aha-'pasaMgaviNivAraNahAe' prasaGgasya-punarAsevanasya nivAraNArthamevaM karotIti / / ghAsesaNA ya esA kahiyA bhe! dhIrapurisapannattA / saMjamatavaDagANaM niggaMdhANaM maharisINaM // 301 // (bhA0) evaM ghAsesaNavihiM jujaMtA caraNakaraNamAuttA / sAha khavaMti kama aNegabhavasaMciyamaNaMtaM / / 302 // (bhA0) // 192 etto parivaNavihiM bocchAmi dhIrapurisapanattaM / jaM nAUNa suvihiyA kareMti dukkhakkhayaM dhIrA // 303 // (bhA0) dIpa anukrama [920] atha pAriSThApanikA vidhi: varNayate ~395 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [924] .- "niyukti: [593...] + bhASyaM [303] + prakSepaM [27.... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||303|| 15555 sugmaaH|| idAnI uparietti dvAraM bhaNyate, athavA svayameva bhASyakAraH saMbandha pratipAdayannAhabhattadvia ubari ahava abhattaTTiyANa jaM sesaM / saMbaMgheNANeNa u pariThAvaNiA muNeyavA // 304 // (bhA0) bhaktAdhikAnAM ca bhuktAnAmudvaritaM yad athavA abhakkAthikAnAM bhuktAnAM pAriSThApanikabhoktRNAM yadudvaritaM yaccheSaM | tatpariSThApanIyamitikRtvA anena sambandhena pariSThApanikA vijJeyA bhvtiityrthH| sA puNa jAyamajAyA jAyA mUlottarehi u asuddhA / lobhAtiregagahiyA abhiogakayA visakayA thA / / 594|| or sA punaH pariSThApanikA jAtA'jAtA bhavati, tatra jAtA grahaNakAla eva prANAtipAtAdidoSeNa yukkA athavA AdhAkarmAdidoSeNa 'jAtA' utpannA, ajAtA punaH-AdhAkarmAdidoSeNa na dUSitA yA sA'jAtetyucyate, tatra jAtAsvarUpapratipAdanAyAha-mUlaguNaiH-prANAtipAtAdibhirazuddhA, tathocaraguNaizca AdhAkarmAdibhirazuddhA, tathA lobhAtirekeNa-lobhAbhiprAyeNa sAdhunA gRhItA sA'pyazuddhA lobhadoSadUSitA satI jAtetyucyate, tathA abhiyogakRtA, abhiyogo dvividha:-vazI-| karaNacUNoM mantrazca, tatra sA bhikSA kadAcit saMyojitA bhavati mantrAbhimantritA vA sA'pyazuddhA, ato jAtA sA pAriSThApaniketyucyate, viSeNa vA vyAmizra bhakta kenacid dviSTena dattaM bhavati tasya yat pariSThApanikA sA jAtApariSThApaniketi / idAnI bhASyakRdenAmeva gAthA vyAkhyAnayati, tatra jAtApariSThApanikIsvarUpAbhidhAnAyAha mUlaguNehiM asuddhaM jaM gahi bhattapANa saahhiN|| esA u hoi jAtA buccha si vihIeN vosiraNaM // 305 // (bhA0) dIpa anukrama [924] %EXHX-5555 - 3 ~396~ Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [929] >> "niyukti: [195] + bhASyaM [306] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||363|| zrIogha- 1 niyuktiH droNIyA vRttiH // 19 // egaMtamaNAvAe acitte thaMDile guruvaiTTe / Aloe egapuMjaM tihANaM sAvarNa kujA // 595 // jAtApArilobhAtiregagahiaMahava asuDaM tu uttaraguNehiM / esAvi hoti jAyA vocchaM si vihIeN vosiraNaM // 306 / / (bhA0) SThApanikA egatamaNAvAe acitte thaMDile guruvaDhe / Aloe dunni puMjA tihANaM sAvarNa kujA // 596 // ni. 594I mUlaguNaiH prANAtipAtAdibhirazuddha yagRhItaM bhaktaM pAnakaM vA sAdhubhiriyaM jAtA'bhidhIyate, vakSye 'asyAH' jAtAyA |597 bhA. 304-306 |vidhinA 'vyutsarjana' parityAgaM / sA ca jAtA evaMvidhe sthaNDile pariSThApanIyA-ekAnte 'anApAte' lokApAtarahite acitte sthaNDile gurUpadiSTe "aNAvAyamasaMloe" ityevamAdike 'Aloge' same bhUbhAge na ga dI patra prAghUrNakAdayaH15 sukhena pazyanti, tatra ca tasya bhaktasya ekaH 'puMja' rAziH kriyate, punazca 'tristhAnaM' tisro vArAH zrAvaNaM karoti-vyutsRSTaM vyutsRSTaM vyutsRSTamiti, tacca tristhAnaM zrAvaNaM karoti trividhena manasA vAcA kAyena vyutsRSTamityasya jhApanArthamiti / yatpunaH sAdhunA lobhAtirekeNa guDAdidravyaM mUrchayA gRhItaM athavA yadazuddhamuttaraguNaiH-AdhAkarmAdibhiH, iyamapi bhikSA jAtetyucyate vakSye asyA vidhinA vyutsarjana-parityAgam / pUrvArddha sugama, kevalamatra dvau pujI kriyete-dvau rAzIkriyete Aloke sAdhU-| nAm / idAnIm "abhioge"tti vyAkhyAnayanAha // 19 // / duviho khalu abhiogo dave bhAve ya hoi nAyabo / dabaMmi hoi jogo vijjA maMtA ya bhAvaMmi // 597 // | dvividho'bhiyogo-dravyAbhiyogo bhAvAbhiyogazca jJAtavyaH, tatra dravyAbhiyogo dravyasaMyogajazcUrNastanmizraH piNDo'bhi4 yogapiNDaH, sa ca parityajanIyaH, bhAvAbhiyogazca vidyayA mantreNAbhimanya piNDaM dadAti sa tAdRzo bhAvAbhiyogapiNDaH, dIpa ALSCRECACAAAAKAR anukrama [929] ~397~ Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [931] .- "niyukti: [597] + bhASyaM [306...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||597|| saca pariSThApanIya iti / atra cAgAryA dRSTAntaH, egA aviraiyA sA aNivA patiNo, tAe paridhAiyA abhtthiyaa| jahA kiMci maMteNa ahimaMtaUNa me dehi jeNa paI me vase hoi, tAhe tAe abhimaMteUNa kUro diNNo, aviraiyAe ciMtiyaM, mA eso diNNaNa marijlA tato tAe aNukaMpAe ukuruDiyAe chaDDio, so gaddaheNa khaio, so rattiM gharadAraM khoDeumArato, tANi NiggayANi jAva pecchati gaddaheNa khohijataM, so avirao bhaNai-kiM eyaMti ?, tAe sambhAvo kahio, teNavi |sA parivAigA daMDAviA, esa doso| evaM jadi tiriyANa erisA avasthA hoi mANusassa puNa suTTayara hoi, ao, 17 eriso piMDona ghettagho / amumevAthai gAthAbhirupasaMharannAhavijAe hoagArI aciyattA sAya pucchae carijAabhimaMtaNodaNassa u aNukaMpaNamujjhaNaM ca khre||598|| bArassa piTTaNaMmi a pucchaNa kahaNaM ca hoagaariie| siDhe cariyAdaMDo evaM dosA ihaMpi siyA // 599 // vidyAbhimantrite piNDe'gArI dRSTAntaH, sA ca bharturaciyattA-na rocate, sA ca carikAM-parivrAjikAM pRcchati patyurva-18 zIkaraNArtha, tayA'pyabhimantraNamodanasya kRtvA dattaM, tayA'pi agAryA patyumaraNAnukampayA na dattaM, 'ujjhana' parityAgaH kRtaH, sa cojjhitaH khareNa bhakSita iti / sa ca gardabha Agatya dvAra piTTayati mantravazIkRtaH san , zeSaM sugamam / evaM bhAvA-12 bhiyogadRSTAnta uktaH, idAnIM dravyAbhiyogacUrNa vazIkaraNapiNDa ucyate-egA aviraiyA, sA ya saruvassa bhikkhuNo ajjho-18 |vaNNA aNurattA, tAhe sA taM pecchati aNicchaMtassa cuNNAbhiogeNa saMjoeDaM bhikkhaM pADivesiaghare kAUNa davAvi tAhe jattheva tassa sAhussa paDiggahage paDiaMtattheva tassa sAhussa tao maNo hIrai, teNa ya nAyaM tAhe niyattai, Aya-17 RECE%A4%A4-CIC NCES dIpa anukrama [931] StosOSANS ~398~ Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [933] .- "niyukti : [599] + bhASyaM [306...] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||599|| dIpa anukrama [933] zrIoSa-18| riyANaM paDiggaharga dAuM kAiyabhUmi vaccA jAva AyariyANapi tattohutto bhAvo hIrai, tAhe so sIso AgaMtuM Aloei jAtApAriniyukti AyariyA bhaNaMti-mamavi atthi bhAvo, te etthaM saMjogacuNNeNa kao piMDo asthi, tAhe pariThavijai, jo vihI parichAvaNe chApanikA droNIyAso upari bhaNihiti / evameva visakayaMpi, egA agArI sAhuNo ajjhovavaNNA, so ya necchai, tAhe ruhAe viseNa missA ni. vRttiH bhikkhA digNA, tassa ya diNNametteNaM ceva siroveyaNA jAyA, paDiNiyatto ya guruNo samappeUNa kAiyaM vosiraha jAva/598-604 // 19 // guruNovi sIsaveyaNA jAyA, taM ca guruNA gaMdheNa NAyaM jahA imaM visamisa, ahavA tattha lavaNakayA bhikkhA paDiyA tAhe zataM visaM uppisati, evaM nAe vihIe paridRvijati sA ya bhaNIhAmi / idAnImamumevArthaM gAthAbhirupasaMharanAha jogaMmi u aviraiyA amuvavannA sarUvabhikkhumi | kaDajogamaNicchaMtassa deha bhikkhaM asubhabhAve // 30 // saMkAe sa niyaTTo dAUNa gurussa kAiyaM nisire / tesipi asubhabhAvo pacchA u mamApi ujjhayaNA // 10 // emeva visakaryamibi dAUNa gurussa kAiyaM nisire / gaMdhAI vinAe ujjhagamavihI siyAlabahe / / 602 // evaM vijAjoe visasaMjuttassa vAvi gahiyassa / pANacaevi niyamujjhaNA u coccha parivaNaM / 603 // TAegatamaNAvAe acise thaMDile guruvAiDhe / chAreNa akamittA tiDhANaM sAvarNa kujA // 604 // joge aviraiyA-gRhasthI dRSTAntaH, ajjhovavaNNA sarUpe bhikSau, anicchatastatkarma kartuM kRtayogo bhikSApiNDo dattA, // 19 // punazca tasya sAdhograhaNAnantaramevAzubhabhAvo jAtaH-tadabhimukhaM cittamiti / tayA ca 'zaGkayA' yogakRtabhikSAzaGkayA sa nivRtto bhikSAparizramaNAt / zeSa sugamam // evameva viSakRte'pi dRSTAntaH, guroH 'datvA' samarpayitvA kAyikA vyutsa-1 Biratna ~399~ Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [938] .- "niyukti: [604] + bhASyaM [306...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||604|| jati, tena ca guruNA gandhAdinA vijJAte, AdigrahaNAd bhattassa upphasaNeNa vA, 'ujjhana' parityAgaH kriyate tatra vidhinA, avidhipariThApane sati zRgAlAdivadho bhavati / evaM vidyAbhimantritasya yogacUrNakRtasya tathA vipasaMyuktasya gRhItasya sataH18 'prANAtyaye'pi' atyarthaM kSutpIDAyAmapi satyAM niyamena-avazyamtayogjhanIyaM (nA kAryA) tasya ca pariSThApanavidhi kazvara pUrvArddha pUrvavat , tadviSAdikRtaM bhojanaM 'chAreNa' bhUtyA 'Akramya' mizrIkRtya caiva pariThApanIyaM, sugamam / idAnIM 'tiSThANa sAvaNaMti vyAkhyAyate doseNa jeNa duI tu bhoyaNaM tassa sAvaNaM kuMjjA / evaM vihavosaDhe verAo muccaI sAhU // 605 // hai doSeNa yena-mUlakarmAdinA AdhAkarmAdinA vA duSTaM bhojanaM bhavati tasya tisro vArAH zrAvaNaM karttavyaM, yaduta mUlakakAdidoSairduSTamiti, evamuttaraguNayogamantraviSakRtaduSTAnAmapi timro vArAH zrAvaNaM karoti, evaM vidhinA vyutsRSTe sati | 'vairAt' karmaNo mucyate sAdhuH, athavA 'vairAt' jIvavadhajanitAnmucyate sAdhuriti // Aha-idamuktaM zuddhAyA bhikSAyA yatpariSThApanaM sA'jAtApariSThApanikItyucyate, tatazca| jAvaiyaM pavaujai tattiamise bigicaNA nasthi / tamhA pamANagahaNaM airegaM hoja imehiM / / 606 // yAvanmAtrakameyopayujyate tAvanmAtrameva bhikSAgrahaNaM karttavyaM, yadA caivaM tadA tAvanmAnakamahaNe 'vigiMcana' pariSThApana nAsti' na bhavati tasmAtpramANagrahaNameva karttavyaM, tatazca kuto'jAtAyAH saMbhavati pariSThApanam 1, atirekagrahaNAbhAvA dIpa anukrama [938] OMOM For P OW ~400~ Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [940] .- "niyukti: [606] + bhASyaM [306...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||606|| zrIopa- diti, evamukte pareNa Aha sUri:-'airega hoja u imehiM' 'atiriktaM' zuddhamapi bhaktaM 'ebhiH' vakSyamANakAraNairbhavet . jAtA pArikAni ca tAni vakSyamANakAraNAnItyata Aha tiSThApanikA yAMtristhAna droNIyA Ayarie ya gilANe pAhuNae dullabhe sahasadANe / evaM hoi ajAyA imA u gahaNe vihI hoI // 607 // zrAvaNaM ni. vRttiH kadAcitkasmiMzcitkSetre AcAryaprAyogyaM durlabhaM bhavati tatazca sarva eva saGghATakA AcAryaprAyogyasya grahaNaM kurvanti tatazca 605 ajA tad ghRtAdi kadAcitsarva eva labhante tatastaduddharati, tato'nyeSAM ca sAdhUnAM paryApta, evamAcAryArtha gRhItasya zuddhasyApitApAriThApa 195 // apariSThApanA bhavati / tathA glAnArthamapyevameva gRhItaM saduddharati, prAghUrNakAnAmapyevameva, tathA durlabhalAbhe sati sarvaireva saGghATakainikA ni. gRhItamuddharati, tathA 'sahasadANe' apratarkitadAne sati pracuramuddharati, tata evaM bhavati ajAtApariSThApanikA / tatra cAcA- 606-609 &AryAdInAM grahaNe'yaM vidhiH-vakSyamANaH, kazcAsAvityata Aha jaha taruNo niruvahao bhuMjai to maMDalIi Ayario / asahussa vImugahaNaM emeva ya hoi paahunne||608|| / kecanaivaM bhaNati-yadyasAvAcAryastaruNo nirupahatapaJcendriyazca tato'sau maNDalyAmeva bhutesAmAnyaM, atha asaha-asamarthastatastasya viSvak-pRthag grahaNaM prAyogyasya kartavyaM, evameva mAghUrNake'pi vidhidraSTavyaH, yadi prAghUrNakaH samarthastato naiva tatprAyogyagrahaNaM kriyate, athAsamarthastataH kriyata iti, kecitpunarevaM bhaNanti-yaduta samarthasyApyAcAryasya prAyogyagrahaNaM karttavyaM, yata ete guNA bhavanti // 195 // suttasthathirIkaraNaM viNao gurupUya sehavahumANo / dANavatisaddhabuDhI buddhibalabajaNaM ceva // 509 // dIpa anukrama [940] Hajurasurary.com ~ 401~ Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||609|| dIpa anukrama [943] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 943] * - "niryukti: [ 609] + bhASyaM [ 306... ] + prakSepaM [27... - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH AcAryasya prAyogyagrahaNe kriyamANe sUtrArthayoH sthirIkaraNaM kRtaM bhavati, yato manojJAhAreNa sUtrArthI sukhenaiva cintayati, ata AcAryasya prAyogyagrahaNaM karttavyaM, tathA vinayazcAnena prakAreNa pradarzito bhavati, gurupUjA ca kRtA bhavati, sehasya cAcArya prati bahumAnaH pradarzito bhavati, anyathA seha idaM cintayati, yaduta na kazcidatra gururnApi laghuriti, ato vipariNAmo bhavati, tathA prAyogyadAnapatezca zraddhAvRddhiH kRtA bhavati, tathA buddherbalasya cAcAryasatkasya varddhanaM bhavati, tatra ca mahatI nirjarA bhavati / eehiM kAraNehi u kei sahussavi vayaMti aNukaMpA / guruaNupAe puNa gacche titthe ya aNukaMpA // 610 // 'ebhiH pUrvoktakAraNaiH kecitsamarthasyApyAcAryasyAnukampA karttavyetyevaM vadanti yato guroranukampayA gacche tIrthe cAnukampA kRtA bhavati / yatazcaivamataH prAyogyagrahaNaM grAhyamiti / ata Aha-- sati lAbhe puNa dave khete kAle ya bhAvao ceda / mahaNaM tisu ukkosaM bhAve jaM jassa aNukaMpaM // 611 // 'sati' vidyamAne lAbhe dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazcotkRSTaM grAhyaM / idAnIM niyuktikAro vyAkhyAnayannAha - 'gahaNaM tisu ukkosaM' grahaNaM triSu dravyakSetrakAleSu utkRSTaM karttavyaM bhAve tu yadvastu yasthAcAryasyAnukUlaM tadgRhyate / idAnIM bhASyakRyAkhyAnayati, tatra dravye utkRSTatAM pradarzayannAha - kalamotaNo va payasA ukoso hANi kodavubbhajjI / tatthavi mituppatarayaM jattha va jaM aciyaM do su||307|| (bhA0) kalamazAlyodanaH payasA saha dravyamutkRSTaM grAhyaM tadalAbhe hAnyA tAvat gRhyate yAvat 'kodavobhajjhI' ko vajAu For Parts Only ~ 402~ Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [946] .- "niyukti: [611] + bhASyaM [307] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||611|| dIpa zrIopa- layaM, tatrApyayaM vizeSaH kriyate yaduta tadeva jAulayaM mRdu gRhyate, tathA 'tuSpataraya'ti snigdhataraM tadeva jAulayaM gRhyate, ukta ajAtA niyukti dravyotkRSTa, idAnI kSetrakAlotkRSTapratipAdanAyAha-'jastha va jaM acciyaM dosu' dvayoriti-kSetrakAlayoryadvastu yatra pUjitaM | pAriSThApa datattatra gRhyate, etaduktaM bhavati-yadyatra kSetre bahumataM dravyaM tattasmin kSetre utkRSTamucyate, taca grAhya, tathA yadvastu yasmin vRttiH kAle bahumataM tattasmin kAle utkRSTamucyate, bhAvotkRSTaM punarniyuktikAreNaiva vyAkhyAtaM / ukta prasaGgAgatam, idAnImA 610-613 // 196 // yaduktaM AcAryAdInAM gRhItaM sadyathoddharati tathA pratipAdayantAhadA lAbhe sati saMghADo geNhai ego u iharahA sace / tassappaNo ya pajatta geNhaNA hoi atiregaM // 612 // | yadi tatra kSetre ghRtAdInAM svabhAvenaiva lAbho'sti tatastatra lAbhe sati AcAryasyaika eva saGghATakaH prAyogyaM gRhNAti, iharaha'tti yadA tatra kSetre na mAyovRttyA prayogasya lAbhaH tadA sarva eva saGkATakAstasyAcAryasya prAyogya paryAsyA gRhanti, tatazca tasyAcAyasyAtmanazcArthAya paryAptagrahaNe satyatiriktaM bhavati, tatazca tatpariSThApyata iti / idAnIM 'gilANe'ttivyAkhyAnayanAha gelannaniyamagahaNaM nANattobhAsiyaMpi tattha bhave / obhAsiyamubariaM vigiMcae sesagaM bhuMje // 613 // glAnasya niyamena prAyogyagrahaNa kartavyaM, yadi paraM nAnAtvaM 'obhAsiyaMpi' prArthitamapi tatra glAne bhavati, glAnArthe | // 19 // prAyogyasya ca prArthanamapi kriyate, tatazca obhAsita-prArthitaM sad glAnArtha punazca yaduddharati tatastad 'vigicyate' paritya-| jyate, 'sesayaM bhujetti zeSa yadanavabhAsiaM-aprArthitamuritaM tadbhujIta kazcitsAdhuriti / mAghUrNako'pyAcAryacayAkhyAta eva draSTavyaH / idAnI durlabhatti vyAkhyAnayannAha CASSAGAR anukrama [946] SAREastatinintimational awralaanasurary.orm ~403~ Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [949] >> "niyukti: [614] + bhASyaM [307] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 614|| dullabhadavaM va siA ghayAi ghettUNa sesa bhujhaMti / thopaM demi va geNhAmi yatti sahasA bhave bhariyaM // 14 // PI durlabhadravyaM vA syAd-bhavet ghRtAdi tadgRhItvA upabhujya ca yat zeSaM tad ujjhati, evaM vA pAriSThApanika bhavati / idAnIM sahasa-1 dANatti vyAkhyAnayannAha-dhovaMdemI'tyAdi,stokaM dAsyAmItyevaM cintayantyA gRhasthayA sahasA-atarkitameva tat sAdhubhAjanaM bhRtaM, sAdhurvA cintayati stokaM grahI-vyAmIti, punazcAtarkitameva bhAjanaM bhRtaM, tatazcaivamatiriktaM bhavati, punazca pariSThANyata iti / eehi kAraNehiM gahiyamajAyA u sA vigicaNayA / AlogaMmi tipuMjI addhANe niggayAtINaM // 615 // ebhiH pUrvoktakAraNairyagRhItaM bhaktaM sA 'ajAtavigicaNaya'tti ajAtA pariThApanocyate, tasyAzcAjAtAyAH sAdhvAloke datrayaH puJjAH kriyante, kimarthamityAha-'adbhANe niggayAINaM' adhvAne nirgatAstadarthaM trayaH puJjAH kriyante, AdigrahaNA kadAcitta eva kAraNe utpanne gRhNantIti / Aha8 eko va do va tinni va puMjA kIrati kiM puNa nimittaM? vihamAiniggayANaM suDeyarajANaNaDAe // 616 // 18 &aa eko vA dvau vA trayo vA pujAH kiM punanimittaM kriyante ?, ucyate, 'vihamAdi' vihA-panthAstavartha nirgatAnAMsAdhUnAM | zuddhetarabhaktaparijJAnArtha trayaH puJjakAH kriyante, AdigrahaNAdvAstavyAnAmeva kadAcidupayujyate itikRtvA parijJAnArtha trayaH &ApuJjakAH kriyanta iti / iyaM ca gAdhA'nantarAtItagAthAyA vyAkhyAnabhUtA draSTavyeti / evaM vigiciuM niggayassa sannA haveja taM tu kahaM / nisirejA ahava dhuvaM AhArA hoi nIhAro // 617 // 'evaM' uktena prakrameNa pariSThApanArthaM vinirgaThasya yadi 'sajJA' purIpotsarjane buddhirbhavet 'tatkavaM? kiM tatra kartavya dIpa + anukrama [949] ~404~ Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [954] >> "niyukti: [618] + bhASyaM [308] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||618|| zrIoghaniyuktiH droNIyA dRttiH // 1970 miti, ata Aha-'nisireja' byutsRjet , athavA kimatra praSTavyaM ?, dhuvamAhArAnIhAro bhavati, tatazca sthaNDile vyutsRjanaM ajAtA pA karttavyaM, tatra sthaNDilaM pUrvabhaNitameva, tathA''ha riSThApani| Dilla puSabhaNiyaM par3hamaM nihosa dosa jayaNAe / navaraM puNa NANattaM bhAvAsanAe vosiraNaM / / 618 // kA ni.. | sthaNDilaM pUrvabhaNitameva, yaduta anApAtaM asaMlokaM 1 anApAtaM sasaMlokaM 2 sApAtamasaMlokaM 3 sApAtaM sasaMlokaM 4 614-616 atra prathamo bhaGgako nirdoSaH, dvayozca dvitIyatRtIyabhaGgakayoryatanayA vyutsRjati, etatpUrvoktasthaNDilasya sAmAnyameva, dArjana ni. 'navaraM puNa NANataMti navaraM-kevalamidaM nAnAtvaM, yadutAtra bhAvAsanne-atipIDAyAM vyutsRjanamanujJAtaM, tatra cAnujJA naiva / 17.620 kRtA''sIdiha ca kRtA'to nAnAtvaM, tatazcaturthabhaGgakAsevanamapyanujJAtameva draSTavyamiti / idAnIM bhASyakAraH pUrvotkasthANDi-6 lAni pradarzayannAhaaNAvAyamasaMloyaM aNAvAyAloya tatiya vivarIyaM / AvAtaM saMloga puccuttA thaMDilA curo||308||(bhaa0) anApAtamasaMlokaM ca prathamo bhaGga uktastathA'nyadanApAtamAlokaM ca dvitIyaM tRtIyaM punarviparItaM sthaNDilaM-sApAtamasaMlokamityarthaH, tathA'nyadApAtaM saMlokaM ca caturtho bhaGgakA, etAni pUrvoktasthaNDilAni catvAri / / aNAvAyamasaMlogaM nihosaM vitiyacarima jayaNAe / pauradavakurukuyAdI patteyaM mattagA ceva / / 619 // // 197 // taievi ya jayaNAe nANattaM navari saddakaraNaMmi / bhAvAsanAe puNa nANattamiNaM suNasu voccha // 620 // atrAnApAtamasaMlokaM ca sthaNDilaM nirdoSa, dvitIyatRtIyacarameSu bhaGgakeSu yatanayA vyutsarjanaM karttavyaM, kA cAsau yatanA?, dIpa anukrama [954] atha saMjJA(sthaNDila) vyutsarjanaM vidhi: varNayate ~405~ Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 620|| dIpa anukrama [ 956 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 956] * - "niryukti: [ 620] + bhASyaM [ 308... ] + prakSepaM [27... - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH Eucation h pracuradraveNa kurukucAdikaM karttavyaM pratyekaM pratyekaM ca mAtrakANi sapAnakAni bhavantIti / kiM sarveSveva sthaNDileSu kuru| kucaiva yatanA karttavyA uta kazcidvizeSaH ?, ucyate, asti vizeSaH, tRtIye'pi sthaNDile yatanAyA nAnAtvametAvadyadi paraM yaduta zabdakaraNaM, etaduktaM bhavati tRtIye sthaNDile ApAtAsaMloke zabdaM kurvadbhirgantavyaM, bhAvAsanne punaryatanAyAM yanAnAtvaM tacchRNuta vakSye / tatra prathamasthaNDile gantavyaM, atha tannAsti, jadi paDhamaM na tarejjA to vitiyaM tassa asaie taiyaM / tassa asaI utthe gAme dAre ya ratthAe / / 621 / / yadi prathame sthaNDile gantuM na zaknuyAttato dvitIyaM vrajet, 'tasya' dvitIyasyAsati tRtIyaM brajet, 'tasya' tRtIyasya sthaNDilasyAsati caturthI sthaNDilaM vrajet, yadA caturthamapi sthaNDilaM gantuM na zaknoti tadA grAmadvAre gatvA vyutsRjati, yadA grAmadvAramapi gantuM na zaknoti tadA rathyAyAmeva vyutsRjati // sAhI purohaDe vA uvassae mattagaMmi vA Nisire / accukkaDaMmi vege maMDalipAsaMmi vosirai // 622 // yadA rathyAyAmapi gantuM na zaknoti tadA 'sAhIe' khaDakikAyAM gatvA vyutsRjati, yadA khaDakikAyAM gantuM na samarthastadA 'purohaDe' agradvAre vyusRjet, yadA purohaDamapi gantuM nAuM tadopAzraye mAtrake vA vyutsRjet sarvathA 'ajjukami vege maMDalIpAsaMmi vosirati' sugamam / idaM ca loke'pi prasiddhaM, yaduta prAptapurISAdervego na dhAryate / atra ca kathAnakamego rAyA tassa va vejjo pahANo so mato, taMmi bhae rAiNA gavesAviyaM eyassa putto atthi vA na vA?, tassa ya kahiyaMasthi egA suyA, tAe ya sayalaM vejjayaM ahIyaM, hakkAriyA AyAyA, rAiNA bhaNiyA ya-kiM te bhaNiyaM 1, sA bhaNai For Parts Only ~406~ Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [958] >> "niyukti: [622] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||622|| zrIogha- niyuktiH droNIyA vRttiH // 198 // dIpa ahiyaM vijayaM, tato eyassaMtare tAe vAyakammaM kayaM, tato iyarehiM vijehiM hasiyaM, tato tIe tANaM vijANaM rAiNo ya saMjJAvyutsa parikahaNA kayA, jahA jenaM ni. tiNi sallA mahArAya, assi dehe paiTThiyA / vAyamuttapurIsANaM pattavegaM na dhArae // 623 // 4621-628 |silogo sugamo / evaM sAhuNAvi vejAINaM parikahaNA kAyacA / etadeva gAthayopasaMharannAha rAyA vijaMmi mae vijasuyaM bhaNai kiM ca te ahiyaM ?|ahiyNti vAyakamme vije hasaNA ya parikahaNA // 24 // / sugamA // esA paridRvaNavihI kahiyA bhe dhIrapurisapannattA / sAmAyArI eso vucchaM appakkharamahatdhaM // 625 // sugamA / uparietti dAraM gayaM, idAnIM sAmAcArI vyAkhyAyatemA sannAlo Agato caramaporisiM jANiUNa ogADhaM / paDile haNamappattaM nAUNa kareha sajjhAyaM / / 626 // evaM ca sAdhuH sajJA vyutsRjyAgataH punaH 'caramapauruSI caturthapraharaM jJAtvA 'avagADhA' avatIrNa, tataH kiM karotItyata Aha-pratyupekSaNAM karoti, adhAsI caramapauruSI nAdyApi bhavati tato'prAptAM caramapauruSI matvA svAdhyAyaM taavtk-IX||198|| roti yAvaccaramapauruSI praaptaa| puSaTThio ya vihI ihaMpi paDilehaNAi so ceva / jaM etvaM nANataM tamahaM bucchaM samAseNaM / / 627 // paDilehagA u duvihA bhattaTThiyaeyarA ya nAyavA / doNhavi ya AipaDilehaNA u muharNatagasakAyaM // 628 / / anukrama [958] atha pratyuprekSaNA vidhi: varNayate ~407~ Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||629|| dIpa anukrama [ 965 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 965 ] * - "niryukti: [ 629] + bhASyaM [ 308... ] + prakSepaM [27... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH - tatto gurU parinnA gilANasehAti je abhansaTThI / saMdisaha pAyamatte ya appaNo pahagaM carimaM // 629 / / paTTA mattaya saMyamoggaho ya gurumAjhyA annunnvnnaa| to sesa pAyavatthe pAuMchaNagaM ca bhattaTThI // 630 // atra ca pratyupekSaNAyAM pUrvoddiSTa eva vidhiH, 'mukhavastrikAdikA pratyupekSaNA' evamAdiH, tathA pAtrasyApi "sottAiovaDatto taleso" ityevamAdiH ihApi sa eva pratyupekSaNAyAM vidhirdraSTavyaH, yadatra nAnAtvaM yo'tirikto vidhirbhavati taM vidhimahaM vakSye 'samAsena' saGkSepeNa, tatra ye te pratyupekSakAste dvividhAH - bhaktArthikA bhuktAH 'iyarA ya' itare ca upavAsikAzca jJAtavyAH, 'dvayorapi' bhaktArthikAbhaktArthikayo: 'AdI' prathamaM pratyupekSaNA tulyA iyaM veditavyA, 'muhaNaMtagatakArya' prathamaM sukhavastrikAM pratyupekSante tataH 'svakArya' nijadehaM pratyupekSante mukhavastrikayA, iyaM tAvadbhaktAbhaktAthiMkayostulyA pratyupekSaNA, idAnImabhaktArthikAnAM pratyupekSaNAyAM vidhiM pradarzayati, tatra 'tataH' mukhavastrikAkAya pratyupekSaNAnantaraM 'guru'tti guroH saMbandhinImupadhiM pratyupekSante, 'pariNNa'tti parijJA-pratyAkhyAnam etaduktaM bhavati - anazana - sthasya saMbandhinImupadhiM pratyupekSante tathA zaikSakaH- abhinavapravrajitaH zikSaNArthaM arpitaH tadIyAmupadhiM tasyaivAgrataH pratyupe - kSaMte, AdigrahaNAt vRddhAdisaMbaMdhinImupadhiM pratyupekSate, ye'bhaktArthinaste evamanena krameNa kurvanti pratyupekSaNAM, tato guruM saMdizApayitvA 'saMdisaha icchAkAreNaM ohiyaM paDilehemi' evaM bhaNitvA 'pArtha' patagrahaM pratyupekSante, mAtrakaM cAtmIyaM pratyupekSante, tatazca sakalamupadhiM pratyupekSante tAvadyAvaccolapaTTkazcaramamapi pratyupekSante / eso tAva abhattaTThiyANa paDilehaNavihI / idAnIM bhuktAnAM vidhiM pratipAdayannAha - mukhavastrikAM pratyupekSya tayaiva kArya pratyupekSya tataH 'paTTagaM'ti colapaTTagaM pratyupekSante, For Parts Only ~408~ rary org Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [966] .- "niyukti: [630] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||630|| zrIogha- punaza gocchako yA pAtrakasyopari dIyate pachI paSTilahaNIrya pattIbaMdhoM paDalAI rayattANa pattaya vaiva, yadi matto riko niyukti to evaM, aha rikI so caiva parama nikkhippaI, punazca mAtrakai nikSipya svakIyamavagraha-patadahaM pratyupekSate, tato gurupadroNIyA tIno satkA upadhayaH pratyupekSyantai maktAdhikaH, 'aNuNNavaNa'tti tato gurumamujJApayati, yaduta 'saidisaha ohiyaM paDi-1 vRttiH lehemosi tataH zeSANi-gagchasAdhAraNAni pAtrANi vakhANi ca aparibhogyAni yAni tAni pratyupekSamte, tataH svakIrya // 199 // 4 pAyapuMchaNagaM-rajoharaNaM ca pratyupekSante, bhakkAthima evaMmanena krameNa pratyupekSaNa kurvanti / / jassa jahA paDilehA hoe kayA so tahA paDhAI sAhU / pariyaDe va payao karei vA anavAvAraM // // 31 // punazca yasya sAdhIryathaiva pratyupekSaNA bhavati 'kRtA' pariniSThitA sa sathaiva paThati parivarsayati vA-guNayati vA pUrvapaThita prayata:-prayalena karoti cAnyasAdhunA samabhyarthitaH san vyApAraM-kicidiptikarmayoga, yadivA'nya vyApAra tUrNanAdi kroti| dAubhAgavasesAe parimAe paDikami kAlassa | uccAre pAsavaNe ThANe cavIsaI phe|| 139 // ahiyAsiyA u aMto Asane majjhi taha ya dareya / tinneva aNahiyAsI aMto chan ucca bAhirao // 663 / / emeva ye pAsavaNe vArasa cauvIsaI tu pehitI / kAlassavi sinni bhave ahasUro asthamuthayAI / / 634 // evaM svAdhyAyAdi kRtvA punazcatubhAMgAvazeSIyAM caramapauruSyA pratikramya kAlasya tataH sthaNDilAni pratyupekSyante, kima- martham , uccArArtha tathA prazravaNArtha ca sthAnAni caturvizatiparimANAni pratyupekSante / idAnIM ka tAH sthaNDilabhUmayaH pratyupekSaNIyAH ityata Aha adhikAsikA bhUmayo yAH sajAvegenApIDitaH sukhenaiva gantu zaktIti tA evaividhAH 'antaH' PRIRAORTSAPAN vastrAdipra. tyupakSaNA ni.629 paThanAdi ni.630 bhUmitrayapratyupaMkSaNA ni.631634 dIpa anukrama [966] 199 // ~409~ Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [970] >> "niyukti: [634] + bhASyaM [308...] + prakSepaM 27...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||634|| dIpa madhye gaNasya tistra pratyupekSaNIyAH, kadham 1, ekA khaNDilabhUmivasaterIsannA madhye yA anyA dUra, eSamatAstikSA sthti| labhUmayo bhavanti, tathA'nyAstina eva tasminnevAGgaNe Asannatare bhavanti anadhikAsikA:-samjJAvegotpIDitaH san *yo yAti tIH tina evaM bhavanti, ekA vaisaterAsannatara pradeze'nyA madhye'nyA dUre, paMcametI anta:-madhye'laNasya para bhavamti, tavA paT ca bAhyata iti-aGgaNasya bahiH paMDevamevaM bhavanti / evameva prazravaNe' kAyikAyoM dvadiza bhUmayaH pratyupakSyante SaDaGgaNamadhye pa~T cAGgaNabAhyata eva, etAH savarvI evaM uccArakAyikAbhUmIzcaturvizatiM pratyupekSya punazca kAlasvApi grahaNe tina evaM bhUmayaH pratyupekSaNIyA bhavanti, tAzca kAlabhUmayo jaghanyena hastAntaritAH pratyupekSvante, evamanena prakAreNa kRtena aba sUryo yathA'ssamupayAti tathA kartavye / jaha puNe nibAdhAo AvAsaM to kareMti savadhi / sahAikahaNavAdhAyatAe pachA gurU Thati // 635 // evaM sUryAstamayAnantaraM yadi nirvyAghAto guru:-kSaNika Aste tataH sarva evA''vazya-pratikramaNaM kurvanti, atha zrAddhadharmakathAdinA vyAghAto gurojAta:-akSaNikaravaM taptaH pazcAdgururAvazyakabhUmau saMtiSThante / sesI jahAsatI ApuhisANa Theti sahANe / sukhatyAraha Ayari Thiyami devasiya // 35 // zeSAstu sAdhavI yathAzayA''pRcchaya guru svasthAne svasthAne yathAralAdhikatayA''vazyakabhUmau tiSThanti, kimartha !, 'sUtrArthakSaraNahetoH' sUtrArthaguNamAnimitta tasyAmAvazyakabhUmI kAyotsargeNa tiSThasti, tatra kecideva maNatvAcAvIyaduta te sAdhavaH sAmAyikasUtra paThitvA kAyotsargeNa tiSThanti, kAyotsargasthitAzca prasthArthIn cintayantastiSThanti tAva anukrama [970] ~410~ Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [972] >> "niyukti : [636] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" 6 . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa prata gAthAMka ni/bhA/pra ||636|| niyuktiH doNIyA vRttiH // 20 // dyAvadgururAgataH, tato guruH sAmAyikasUtramAkRSya daivasikamaticAraM cintayati, te'pi gurau tathAsthite tUSNIbhAvena kAyotsargasthA eva devasikamaticAraM citayanti / anye tvAcAryA evaM bughate, yaduta te sAdhavaH sUtrA) kSarantastAvat ni. 635. | tiSThanti yAvadgururAgataH, tato guruH sAmAyikasUtraM paThati, te'pi kAyotsargasthA evaM sAmAyikasUtraM samakaM manasA paThanti, 637 kAlatataH sAmAyikaM paThitvA'ticAraM cintayaMti, Ayario appaNo atiyAraM dviguNaM ciMtA, kiMnimittaM, te sAhuNo bahugaMdragrahaNavidhiH hiMDiyA tato tattieNa kAleNa ciMti na sakati / / ni.639 jo hoja u asamattho bAlo buho gilaannpritNto| so Avassagajutto acchejA nijjarApehI // 637 // 1 Baa yastu sAdhuranAgatakAyotsargakaraNe'samartho bhavedvAlo vRddho rogA? jvarAdinA sa AvazyakayuktastasyAmeva pratikramaNa-18 bhUmau upaviSTaH kAyotsarga karoti, evaM nirjarApekSI tiSThet / / | AvAsagaM tu kAuMjiNocadi gurUvaeseNaM / tinnithuI paDilehA kAlassa vihI imo tattha // 638 // ThA evamanena krameNAvazyakaM kRtvA parisamApya jinopadiSTaM gurUpadezena punazca stutitrayaM paThanti svareNa pravarddhamAnamakSarairvA,prathamA zlokena stutiddhitIyA bRhacchandojAtyA bRhattarA tRtIyA bRhattamA evaM prabarddhamAnAH stutIH paThanti maGgalArthamiti, tataH kAlasya pratyupekSaNArtha nirgacchanti, kiM kAlasya grahaNavelA vartatena vA? iti, tatra ca-kAlabelAnirUpaNe eSa vidhiriti vkssymaannH|| duviho ya hoi kAlo vAghAtima eyaro ya nAyaco / vAghAo ghaMghasAlAe~ ghaTTaNaM sahakaharNa vA // 639 // 4 // 20 // dvividho bhavati kAlo-vyAghAtakAla itarazca-avyAghAtakAlaH, tatra vyAghAtakAlaM pratipAdayannAha-vyAghAtaH 'ghaDa-1 dIpa KARISAR anukrama [972] atha kAlagrahaNa-vidhi: varNayate ~411~ Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 639|| dIpa anukrama [975 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) * - "niryukti: [ 639 ] + bhASyaM [ 308...] + prakSepaM [27...]" FO mUlaM [ 975] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zAlAyAm anAthamaNDape dIrghe 'ghaTTanA' paraspareNa vaidezikairvA stambhervA saha nirgacchataH pravizato vA tAdRzo vyAghAtakAlaH, tathA zrAddhakAdInAM yatrAcAryo dharmakathAM karoti so'pi vyAghAtakAlaH, na tatra kAlagrahaNaM bhavati nApi kAlavelAnirUpaNArtha pracchanaM bhavati / vAghAte tahao siM dijjai tasseva te niveyNti| nikSAghAte dunni u pucchaMtI kAla ghecchAmo // 640 // evaM ghazAlAyAM vyAghAte sati tRtIyastayoH - kAlagrAhiNoH upAdhyAyAdidayate yena tasyaivAprato bAhyata eva nivedayanti sandizApayanti ca / atha nirvyAghAtaM bhavati-na kazcid ghaTTazAlAyAM dharmakathAdirvA kAlavyAghAtaH vaidezikAdivyAghAto vA tatazca nirvyAghAte sati dvAveva nirgacchataH ekaH kAlagrAhakaH aparo daNDadhArI, punazca tau pRcchataH, yaduta 'kAlaM gRhNIyaH' velAM nirUpayAva ityarthaH teSAM ca nirgacchatAM yadyete vyAghAtA bhavanti tatazca nivarttante na gRhNanti kAlaM // ke ca te vyAghAtAH 1, ApucchaNa kiikammaM AvassiyasvaliyapaDiyavAghAo / iMdiya disA ya tArA vAsamasajjhAiyaM ceva / / 641 // jai puNa vacaMtANaM chIyaM joI ca to niyataMti / nivAdhAte donni u acchaMti disA nirikvatA // 642 // | goNAdi kAlabhUmIeN hoja saMsappagA va ujjA / kavihasiyavAsavijjukagajie vAvi uvaghAto // 643 // ApRcchanAnAma ApucchittA gacchanti daMDagaM gahAya matthapaNa vaMdAmi khamAsamaNo kAlassa velaM nirUvemo, evaM ca yadi na pRcchanti tato vyAghAto bhavati-na grAhyaH kAlaH, adhAvinayena vA pRcchanti tathA'pi vyAghAta eva, kRtikarma For Parts Only ~412~ Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [979] >> "niyukti: [643] + bhASyaM [308...] + prakSepaM 27..." . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||643|| pIopa-8-candanaM yadi ma kurvanti avinayena vA kurvanti AvassikAM ca yadi na karoti avinayena vA karoti skhalana kA niyuktiH gacchaMtI yadi sammAdI bhavati tama vA sepAmanyatamasya yadi bhavati, pavamemiyAghAtI mavati / tathA 'diyA tti zrava-4 vidhiH ni. droNIyA jAnendriyAdInomindriyANAM ye viSayAste ananukUlI bhavanti tatIna gRhyate, etadukta bhavati- yadi chindhi mindhItyevamAdi640.644 vRttiH RNvanti zabda tatI nivartate, evaM gandhazcAzumo yadi bhavati, yatraM gandhasatra rasa iti, virUpa pazyanti rUpa kizcid, // 2019 evaM sarvatra yojanIyaM tato nirgacchanti / saMthA digmohazca yadi bhavati tatI nagRhyate, tArakAMzca yadi patamti varSaNaM thA yadi mavati tata ebhiranantaroktairvyAghAtaiH kAlo na gRhyate, asvAdhyAyikaM ca yadi bhavati, tathA yadi punarjajatAM bhuta jyotivA-adhiH udadhItI vA bhavati tato nivasantai, yathA tu punarukkalakSaNI vyApAtI na bhavati tadA nivyAyAta sati dvAviva tiSThato dizI mirupayansI kSaNamAtra / tathA ebhizca kAlabhUmI gaitAnAmupadhAtI bhavati yadi taMtra kAlamaNDalakai gaurupaviSTA, AdigrahaNAnmahipAdivI upaviSTI mavati tato vyApAtA, kadApitA tasyA kAlamUmau sNsrpgaa| pipIlikAdaya uttiran satazca vyApAtA, dAcidvA kapihasita-viralabAnaramukhahasitaM mavati, athavA kapihasitauditayaM vA dosara jale po vidyut vA bhavati, ulkApAto vA bhavati, gajitadhvamivI zrUyate, ebhiH sarvavyApAtA kAlasya, CRORSE dIpa 594 S+ anukrama [979] C // 20 // sajjhAyamatitA kaNage vahaNato miyatIta lAe daMDadhArI mA ghola gaDae kSamA / / 144 // evaM te kAlapelAnirUpaNA nirgata khAdhyAyamakuNA ekAyAH kAlabailAM nirUpayanti, aba tatra na pazyanti ~413~ Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||644|| dIpa anukrama [980 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [980] * - "niryukti: [ 644] + bhASyaM [ 308...] + prakSepaM [27...]" - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH tataH pratinivartante, kaNagaparimANa va vakSyati "tipacasateva pisisiravAsa 'ityevamAdinA, atha tatra varttate tadA kAlagrahaNavelAya jAtAya daNDadhArI pravizya gurusamIpe kathayati yaduta kAlagrahaNavatA vartate mAvI kuruta alpazandarapahiya bhavitavyaM, atra ca gaNDakadRSTAntaH, yathA hiMgaNDakaH kasmiMzcitkAraNa Apane utkuruTikAyAmAruhya dhApayati grAma idaM pratyupi karttavyaM, edhamasAvapi daNDadhArI bhaNati yaduta kAlagrahaNavatA vartate tatazca bhavadbhirapi garjitAdipUpayukterbhavitavyamiti / aghosipa bahurhi suryami sesesu nivaDa daMDoM / ahaM taM bahUhi meM sUrya daiDijjai geSTao tAI // 645 // mAghauSite sati daNDadhAriNA bahubhizca zrute, zeSAzca stokAstairna zrutaM tatazca teSAmupari daNDo nipatati sUtrArthakaraNaM nAnujJAyate, arthadRzaM tadA ghoSitaM yadbahubhirna zrutaM stokaiH zrutaM tatazca tasyaiva daNDadhAriNo nipatati tasyaiva svAdhyAyanirodhaH kriyate, kathaM gaNDakasyaiva ?, yathA gaNDakenAghauSite bahubhirgrAmaNIH zrute sati yaiH stokairna zrutaM te daNDayante, athAghoSite stokaH zrutaM bahubhirna zrutaM tato gaNDake eva daNDoM nipatatIti / kAlI saJjha ya tahA~ doSi samappati jaha samaM caiva / taha taM tulaMti kAlaM carimadisaM vAM asajhAgaM // 646 // pratyupekSast are: sandhyA ca yathA dve api samakamaiva samApti vrajatastathA taM kAle tulayataH, etaduktaM bhavati-yathA kAlasamAptirbhavati sandhyA ca samApti vAti tathA tukhyataH pratyupekSako 'carimaMdisa vA asamjhAga ti cAramApazcimA dig 'asandhyA' bigatasandhyA bhavati yathA kAlazca samApyate tathA gRhNanti / idAnIM kiMviziSTena punaH kAlaH pratijAgaraNIyaH ? ityata Aha For Penal Use On ~414~ war Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [983] .- "niyukti: [647] + bhASyaM [308...] + prakSepaM 27..." . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: kAlagrahaNavidhiH ni. 645-648 prata gAthAMka ni/bhA/pra // 647|| zrIoghaniyuktiH bRttiH // 202 // dIpa | piyadhammo dadhammo saMviggo ceva'vajjabhIrU ya / kheyanno ya abhIrU kAlaM paDilehae sAhU // 647 // priyaH-iSTo dharmo'syeti priyadharmA, tathA dRDhaH-sthiro nizcalo dharmo yasya sa tathA, 'saMviggoM' mokSasukhAbhilASI, 'avadyabhIru' pApabhIruH, 'khedajJaH' gItArthaH tathA 'abhIruH sattvasaMpannaH evaMvidhaH 'kAlaM' kAlagrahaNavelAM pratyupekSate sAdhuH, evaMvidhaH kAlavelAyAH pratijAgaraNaM karoti / idAnIM daNDadhAriNi ghoSayityA nirgate punazca sa dvitIyaH kAlagrAhI kAlasaMdizanArthaM guroH samIpaM pravizati, katham - AuttapuSabhaNie aNapucchA khaliyapaDiya vAghAte / ghosaMtamUDhasaMkiyaiMdiyavisaevi amaNunne // 648 // saca pravizan 'AyuktA' upayuktaH san pravizati, etasmiMzca pravezane pUrvoktameva draSTavyaM yato nirgacchato yo vidhiHpravizato'pi sa eva vidhirityata Aha-pUrvabhaNitametat, atha tvanApRcchayaiva guruM kAlaM gRhNAti tatazcAnApRcchaya gRhItasya | kAlasya, etaduktaM bhavati-gRhIto'pyasau na bhavati, tathA skhalitasya sataH kAlavyAdhAtA, patitasya vyAdhAtaH kAlasya, evaM saMjAte sati kAlo na gRhyate, tathA praviSTasya guruvandanakAle kenacitsaha jalpataH kAlo vyAhanyate, tathA mUDho| yadi bhavati AvartAna vidhiviparyAsena dadAti tathA'pi vyAhanyate kAlaH, tathA zaGkayA na jAnAti kimAvattoM dattA| navetyasyAmavasthAyAM vyAhanyate kAlaH, indriyaviSayAzca yadyamanojJA bhavanti tathA'pi kAlo vyAhanyate, chindhi bhindhItyevaMvidhAn zabdAn zRNoti, gandho'niSTo yadi bhavati, yatra gandhastatra raso'pi, vikarAla rUpaM pazyati, sparzena leSvabhighA- to'kasmAvati, evaMviSe satyAmapi velAyAM na gRhNAti kAlaM / praviSTazcAsau kiM karotItyata Aha anukrama [983] 202 // ~415~ Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [985] >> "niyukti: [649] + bhASyaM [308...] + prakSepaM 27..." . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||649|| nisIhiyA namokAre kAussagge ya pNcmNgle| puvAuttA save paTTavaNacaukanANattaM // 649 // pravizaMzca gurusamIpe kAlasandizanArthaM yadi niSedhikAM na karoti tataH kAlo vyAhanyate, namaskAra karoti namo khamA-1 samaNANa, atharva na bhaNati tataH kAlavyAghAto bhavati, prAptazceryApathikApratyayaM 'kAyotsargam' aSTocchrAsaM karoti, namaskAra |ca cintayati, IriyAvahiyaM ca avassaM paDikamatijai dUrAo jadi Asannao vA Agato, punarasI namaskAreNotsArayatipaJcamaGgAlakenetyarthaH, punazca saMdizApayitvA kAlagrahaNArthaM nirgacchati, nirgacchaMzca jadi AvassiyaM na karei khalati paDati vA | jIvo vA aMtare havejA evamAdIhiM uvahammai / idAnIM kAlagrahaNavelAyAM kiM karttavyaM sAdhubhiH / ityAha-'puvAuttA' pUrva-131 | meva daNDadhArighoSaNAnantaramupayuktAH sarve garjitAdau bhavanti, upayuktAzca santaH kAlagrahaNottarakAlaM sarve svAdhyAyaprasthApanaM kurvanti / 'caupanANattaMti kAlacatuSkasya yathA nAnAtvaM bhavati tathA vakSyAmaH, kAlacatuSkaM ekA prAdoSika: aparo'rddharAtrikA aparo bairAtrikaH aparaH prAbhAtikaH, etacca bhASyakAro vakSyati / idAnIM kAlaM gRhNataH ko vidhirityata Aha thovAvasesiyAe saJjhAe ThAi uttarAhutto / caubIsagadumapuphiyapubaga ekekayadisAe // 650 // stokAvazeSAyAM sandhyAyAM puNo kAlamaMDalayaM pamajjittA niSIdhikAM kRtvA kAlamaNDalake pravizati, tatazcottarAbhimukhaH | kAyotsarga karoti, tasmiMzca paJcanamaskAramaSTocyAsaM cintayati, punazca namaskAreNotsArya mUka evaM caturviMzatistavaM logassujoyakaraM paThati mukhamadhye, tathA 'dumapuphiyapudhagaM ti dumapuSpikA-dhammo maMgalaM putagati-zrAmaNyapUrvaka 'kaha nu kujjA sAmanna dIpa anukrama [985] Aurasaram.org ~416~ Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [986] .- "niyukti: [650] + bhASyaM [308...] + prakSepaM 27..." . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||650|| % % mityarthaH, etaJca ekaikasyA dizi caturviMzatistavAdi sAmanapugapajata kaDhaI, daMDadhArIvi uttarAbhimuhassa saThiyassa vAmapAsa kAlagrahaNa puSadisAhuso jaggA riccha daMDaga dharaii uddhadviyI, puNI tassa puvAIsu disAsu calatassa daMDadhArAvi tahava mmti| vidhiH ni. droNIyA idAnI sa gRhan kAle yarva gRhAti tato vyAhinyate, kathamityata Ahe 4149-651 vRzciH bhAsatamUDhasaikiyaIdiyavisae ye hoi amaNunne / bidU ya chIya pariNaya sagaNe vA sakiya tiSaha // 651 // // 20 // bhASamANaH-auSThasaJcAreNa paThan yadi kAlaM gRhNAti tato vyAhanyate kAlaH, mUDho dizi adhyayane vA yadi bhavati tato 4 vyAhamyate kAlaH, zakitI vA-ne jAnAti kiM mayA drumapuSpikA paThitA na vetyevaMvidhAyAM zaGkAyA~ byAhanyate kaoNlaH,8 indriyaviSayAzca 'amanojJAH' azIbhanAH abdAdayo yadi bhavanti tato vyAhanyate kAlaH, soIdie chiMda bhida mAraha 8 vissara bAlAINe rovaNaM vA ruvaM vA pecchasi visAyAI bIhaviNayaM, gaMdhe ya durabhigaMdhe, rasIvi tathaiva, jatya gaMdhI tattha hai rasI, phAsI bidulidupahArAI, eSameteSvamanojJeSu viSayeSu satsu vyAghAto bhavati, tathA vinduryadhupAra patati zarIrasyoMpadhervA kAlamaNDalake vA tato vyAhanyate, tathA bhutaM yadi bhavati tato vyAhanyate, apariNata' iti kAlagrahaNabhAvADa-16 pagato'nyacitto yA jAtastatazca byAhanyate kAlaH, tathA zaGkitenApi garjitAdinI vyAhatyate kaoNlA, kathaM, yadyakala sAdhogarjitAdizaGkA bhavati tato na vyAhanyate kAlaH, dyaurapi zaGkita bhajyate kAlaH, trayANAM tu yadizA gAja-15 dAtAdinitA bhavati tato vyAhamyate, tethe 'svagaNe svaganche yoNI yadi zahitaM bhavati, nai paragaNe, tato vyahinyate / / idAnImasvA evaM gAthAyA bhASyakAraH kiJcivyAkhyAnayanIha % dIpa anukrama [986] 28-05- iralaunasurary.orm ~417~ Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||651|| dIpa anukrama [988] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [988] * - "niryuktiH [651] + bhASyaM [ 309 ] + prakSepaM [27...]" F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH Eura mUDho va disa'jjhayaNe bhAsato vAvi givha na sujjhe / annaM ca disajjharNa saMketo'dvivisa vA // 309 // (bhA0) "mUDho yadA dizi bhavati adhyayane vA tadA vyAhamyate, bhASamANo vA oThasaJcAreNa yadi gRhNAti kArya tato ma zuddhayati, anyAM vA dizaM saMkrAnto mohAt, adhyayanaM vA'nyat saGkAMtaM drumapuSpikAM muktvA sAmannapubae gao uttarAe vA disAe dakkhiNaM gato, yadvA'nyAM dizaM zaGkamAnaH anyadvA'dhyayanaM zaGkamAno yadA bhavati tadA na zukhati, 'amiSTe' azobhane vA zabdAdiviSayasannidhAne vyAhanyate kAlaH, tato Avastirva kAUNa nIsarati kAlamaMDalAo, evaM gRhIte'pi kAle yadi kAlamaNDalakAnirgacchannAvazyakAdi meM karoti tato vyAhanyata eva kAla iti / kiJca jo vacataM vihI AgacchataMmi hoi so ceva / jaM etthaM nANasaM tamahaM vuddhaM samAseNaM // 652 // ya eMva prathamaM vasatervrajato vidhiruktastadyathA-yadi kavihasiyaM vA ukkA vA paDati gajjati vA, evamAIhiM uvadhAo gahiyassavi | kAlassa hoi AgacchaMtassa vasahiM, tatazca yo vidhirvrajataH kAlabhUmAyuktaH Agacchato'pi punarvasatI sa eva vidhirbhavati, | yatpunaratra vasatau pravizato nAnAvaM-bhedastadahaM nAnAtvaM vakSye 'samAsataH' saMkSepeNa / idAnIM nAnAtvaM pratipAdayannAha - nisIhiyA namukAraM AsajjAvaDapaDaNajoikkhe / apamajiyabhIe vA chIe chinneva kAlavaho // 653 // kA gRhItvA gurusakAze pravizan yadi niSedhikAM na karoti tataH kAlavyAghAtaH, tathA 'namokAraM' namo khamAsamagANaM ityevaM yadi na pravizan bhaNati tato gRhIto'pi kAlI vyAhamyate, tathA AsajAsajatyaiva tu yadi meM karoti tato vyAhanyate gRhItI'pi tathA sAdhoH kasyacidAvaDaNe-AbhiDaNe kAlo vyAhamvate, pasanaM teSTrAderAtmano vA, myotiSka For Parts Only ~418~ norary org Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [990] >> "niyukti: [653] + bhASyaM [309...] + prakSepaM [27..." . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: OM prata gAthAMka ni/bhA/pra ||653|| CONGS dIpa zrIoSa- sparza vA byAhanyate, tathA yadi pramArjayana na pravizati tatazca nyAhanyate kAlaH, 'bhItaH' trasto vA yadi bhavati kAlagrahaNaniyuktiH tathA'pi vyAhanyate, kSute vA byAhanyate, chinatti vA-yadi mArjArazvAdistiryak chindana brajati, tatazcabhiranantaroditaiH vidhiH bhA. droNIyA kAlasya vadho-bhaGgo bhavatIti / |309ni. vRtti Agama iriyAvahiyA maMgala AveyaNaM tu marunAyaM / savehivi paTTaviehi pacchA karaNaM akaraNaM vA // 654 // 52-655 // 204 // Agatya ca gurusamIpamIryApathiko pratikrAmati, kAyotsarga cASTocchAsa pazcanamaskAraM cintayati, tenaiva cotsArayati. maGgalamiti pazcanamaskAra ucyate, tata Iyopathiko pratikramya guroH 'Avedayati' nivedayati kAlamityarthaH / atra maruobaMbhaNo tenaiva jJAtaM dRSTAntaH, taMjahA-kamhii paTTaNe dhijAyANaM rAiNA dinnaM, tesiM ca ghosAviyaM-jo sAmanno so geNhana AgaMtUrNa bhAgaM ettha, evaM hakArie jo Agato teNa laddho bhAgo, jo puNa gAmAIsu gato so cuko, evaM sAhavi daMDa dhAriNA ghosie je uvauttA ThiyA Nivedie ya kAle jehiM. sajjhAo paTTavio tANaM sajjhAo dijai, je puNa vikahAdidiNA ThiyA tANaM sajjhAyakaraNaM na dijai / etadevAha-sarvaiH sAdhubhiH svAdhyAye prasthApite sati pazcAttebhyaH svAdhyAya karaNaM dIyate, ye punaH kAlagrahaNavelAyAmupayuktA na sthitAH na svAdhyAyaprasthApanavelAyAM sannihitA bhUtAstebhya svAdhyAya- | karaNaM na dIyate / idAnIM marukakathAnakamupasaMharannAha // 204 // sannihiyANa vaDAro paTTaviya pamAya no dae kAlaM / bAhiThie paDiyarae pavisaha tAheva daMDadharo / / 655 // sannihitAnAM vidyabrAhmaNAnAM 'ghaDAro' vaNTakaH AkaraNaM-AhvAnaM yathAsannihitAnAM, ye tu nAgatAsteSAM na vaNTako anukrama [990] ~419~ Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [992] .- "niyukti: [655] + bhASyaM [309...] + prakSepaM [27..." . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||655|| vibhAgo jAtaH, evamatrApi 'paTTaviyatti svAdhyAyaprasthApanaM yaiH kRtaM tebhyo dIyate svAdhyAyaH, ye punaH pramAdinastemyo na dIyate kAla iti, kAle gRhIte svAdhyAyo bhavati, punazca nivedite sati kAle punarbahiranyaH pratijAgaraka- preSyate, punazca taba bahiHsthite pratijAgarake sati tato daNDadhArI prvishtiiti| paTTaviya baMdie yA tAhe puccheda kiM surya bhaMte ! tevi ya kahati sAMja jeNa suyaM va dilu vA // 356 // punazcAsau prasthApitasvAdhyAyo vanditaguruzca san tadA sAdhUna pRcchati daNDadhArI, yaduta he bhadanta bhavatAM madhye kena kiM zrutaM, te'pi ca sAdhavaH kathayanti sarvaM yadyena zrutaM garjitAdi dRSTaM vA kapimukhAdi / punazca tatra keSAzcidgarjitAdi-13 zaGkA bhavati tatazca ko vidhirityata Ahaekassa doNha va saMkiyaMmi kIraina kIrae tiNhaM / sagaNami saMkie paragaNami gaMtuMna pucchati // 657 // 12 ekasya garjitAdizaGkite kriyate svAdhyAyaH, dvayorvA, trayANAM punargajiMtAdyAzaGkA na kriyate svAdhyAyaH, evaM yadi svagaNe zaGkA bhavati tatazcaivaMvidhAyAM svagaNe zaGkAyAM satyAM 'paragaNe abhyagacche gatvA na pRcchanti, kiM kAraNaM !, yata iha kadAcitsa kAlagrAhakaH sAdhU rudhirAdinA'nAyukta AsIt tatazca devatA kAlaM zodhayituM na dadAti, tatra tu paragaNe* naivaM, athavA paragaNa eva kadAcidanAyuktaH kazcidbhavati iha tu naivaM, tasmAtparagaNo na pramANamiti / idAnIM yaduktamA-1 sIt 'kAlacatuSke nAnAtvaM vakSyAmaH' tatpradarzayajJAha kAlacauko nANasayaM tu pAdosiyaMmi sabevi / samayaM paTTavayaMtI sesesu samaM va visama vA // 658 // dIpa anukrama [992] bho.35 Purasurary.com ~420~ Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [995] >> "niyukti: [658] + bhASyaM [309...] + prakSepaM [27..." . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||658|| zrIogha- kAlAnAM catuSkaM kAlacatuSkaM tatraikaH prAdoSikaH dvitIyo'rddharAtrikaH tRtIyo vairAtrikaH caturthaH prAbhAtikaH kAlakAlagrahaNa18| iti, etasmin kAlacatuSke nAnAtvaM pradAte, tatra prAdoSikakAle sarva eva samakaM svAdhyAyaM prasthApayanti, zeSeSu tu triSu | vidhiH ni. droNIyA di kAleSu samaka-ekakAlaM svAdhyAyaM prasthApayanti viSamaM vA-na yugapaddhA svAdhyAyaM prasthApayantIti / idAnIM catuNAmapi vRttiH bhA.310 kAlAdInAM kanakapatane sati yathA vyAghAto bhavati tathA pradarzayannAha- .. // 205 // iMdiyamAuttANaM haNati kaNagA u satta ukkosaM / vAsAmu ya tini disA upabaddha tAragA tinni // 659 // indriyaiH-zravaNAdibhirupayuktAnAM 'manti' vyAghAtaM kurvanti kAlasya kanakA utkRSTena sapta, etacca vakSyati, 'vAsAsu bhaya tini disati 'varSAsu' varSAkAle prAbhAtike kAle gRhyamANe tisRSu dikSa yadyAlokaH zuddhyati cakSupo na kukhyAdi bhirantaritaratato gRhyata eva kAlaH, anyathA vyAghAta iti, etadvizeSaviSayaM draSTavyaM, zeSeSu triSyAyeSu kAleSu catasRSyapi TrAdikSu cakSuSa Aloko yadi zuddhyati tato gRhyate varSAkAle nAnyathA, etacca prakaTIkariSyati / 'uubaddhe tAragA tiSiNa'-15 tti Rtubaddhe-zItoSNakAlayorAyeSu triSu kAleSu yadi meghacchanne'pi tArakAtrayaM dRzyate tataH zupati kAlagrahaNa, yadi [punastisro'pi na razyante tato na grAhyaH, prAbhAtikastu kAlaH Rtubaddhe medhairadRzyamAnAyAmapyekasyAmapi tArakAyAM | gRhyate kAlA, varSAkAle khekasyAmapi tArakAyAmahazyamAnAyAM catvAro'pi kAlA gRhyante / idAnImenAmeva gArthA bhASya-131 205|| kRjhyAkhyAnayati4kaNagA haNaMti kAlaM tipaMcasatteva dhiMsisiravAse / ukkA u sarehAgA rehArahito bhave kaNato // 310 // (bhA) dIpa anukrama [995] ~421 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||659|| dIpa anukrama [997] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 997] * "niryuktiH [659 ] + bhASyaM [ 310 ] + prakSepaM [27...]" 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH kanakAH nanti kAlaM trayaH pakSa sapta yathAsatyena 'priMsisiravAse' grISmakAle zrayaH kanakAH kAle vyAghnanti zizirakAle paJca nanti kAla varSAkAle sapta nanti kAlam / idAnImulkAkanakayorlakSaNaM pratipAdayannAha - ulkA sarekhA bhavati, pataduktaM bhavati - nipatato jyotiSpiNDasya rekhAyuktasya ulketyAkhyA, sa eva ca rekhArahito jyotiSpiNDaH kanako'bhidhIyate / savevi padamajA me donni u vasabhA u AimA jAmA / taio hoi gurUNaM cautthao hoi sasiM // 660 // tasmiMzca prAdoSike kAle gRhIte sati sarva eva sAdhavaH prathamayAmaM yAvatsvAdhyAyaM kurvanti, dvau tvAyo yAmI vRSabhANAM bhavato gItArthAnAM te hi sUtrArthe cintayaMtastAvattiSThanti yAvatpraharadvayamatikrAntaM bhavati, tRtIyA ca pauruSyavatarati, tataste caiva kAlaM gRhNanti anurattiyaM, uvajjhAyANaM saMdisAvettA tato kAlaM ghettRNaM AyariyaM uDaveMti, vaMdaNayaM dAUNa bhaNanti-suddho kAlo, AyariyA bhaNati-tahatti, pacchA te vasabhA suryati, Ayariovi bitiyaM uDAvettA kAlaM paDiya rAvera, tAhe egacitto suttasthaM ciMtei jAva verattiyassa kAlassa bahudesakAlo, tAhe taiyapahare atikaMte so kAlapaDilego Ayariyassa paDisaMdesAvettA verattiyaM kAlaM geNhai, Ayariovi kAlassa paDikamittA sovati, tAhe je soiyahayA sAhU AsI te uddeUNa verattiyaM sajjhAyaM kareMti jAva pAbhAiyakAlagahaNavelA jAyA, tato ego sAhU uvajjhAyassa vA aNNassa vA saMdisAvettA pAbhAiyaM kAlaM geNhara, jahA navahaM kAlagahaNANaM velA pahuccati samjhAe Arato caiva puNo tAhe sAhuNo sabai uTTheti, kiha puNa nava kAlA paDilehiaMti, paDhamo uvaDio kAlaggAho tassa tini vArA kAlo uvahao ekami maMDalae, tao puNo bitio uTThei so bitie maMDalae tini vArA chei, liMtassa jadi na sujjhati tato taio For Parts Only ~422~ [retary or Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [999] - "niyukti: [659] + bhASyaM [311] + prakSepaM [27... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: soya prata gAthAMka ni/bhA/pra ||311|| sADU udvei, sovi tatie maMDalae tiSNi cArA lei, liMtassa jadi na sujjhati tAhe bhaggo kAlo, etya laMtANa sAhUNa kAlagrahaNa niyukti nava dhArAvasANe pabhA phuTTati, tato tIe velAe paDikamanti, aha tiNNi kAlagAhiNo nasthi kiMtu duve ceva, tato iko vidhiH droNIyA paDhama paDhamakAlamaMDalae tiSiNa vArA u leUNa tato bitie do vAre giNhai, tato vitio sAhU pIyae ceya kAlamaMDa- ni.660 vRtti dUlae eka vAraM leUNa tato taie maMDale tinni vArAto geNhai, evaM ceva nava vArA havaMti, ahaSA paDhame va kAlamaMDalae bhA. 311 // 206 // ego cattAri vArAo lei, vitio puNa bitie kAlamaMDalae do vArAo lei, tatie tini vArAu lei so ceva bitio, evaM thA doNhaM sAhUrNa nava vArAo bhavaMti, aha eko ceva kAlaggAhI tato avavAeNa so ceva paDhame tinni vArA lei, puNo so ceva bitie maMDale timi vArA lei, puNo so ceva tatie maMDalae tinni ceva vArAo lei / eso pAbhAikA lassa vihI / evaM ca sati kAlassa paDikamitA suvaMti, ego na paDikamati, so avavAeNa kAla nivedissai // idAnIM hAyadhukaM "vAsAsu ya tipiNa disa"ti tayANyAnayanAha vAsAsu yatipiNa disA havaMti pAbhAiyammi kaalNmi|sesesutiisucuro umi curocudisNpi||31||(bhaa0) hai| varSAsu timro dizo yadi kubyAdibhistirohitA na bhavanti tataH prAbhAtikakAlagrahaNaM kriyate, zeSeSu triSu kAleSu cata kho'pi dizo yadi kubyAdibhistirohitA na bhavanti tato gRhyante kAlA-1, nAnyathA, 'umicauro pdisNpi'ti|206|| Rtubar3e kAle catvAro'pi kAlA gRhyanse yadi catasro'pidizo'tirohitA bhavanti nAnyathA, patatukaM bhavati-patasaSyapi dizu yadyAloko bhavati tatazcatvAro'pi kAlA gRhmnte| idAnIm "uubaddhe tArakA tipiNa"ti vyAkhyAyo dIpa anukrama [999] ~423~ Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||312|| dIpa anukrama [1000] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM+niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 1000 ] + prakSepaM [27...]" *- "niryuktiH [659 ] + bhASyaM [312] F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH tisu tiSNi tAragA u umi pAbhAie adidvevi / vAsAsu atArAgA cauro cha nivihoSi // 112 // (bhA0) 'triSu' AdyeSu kAleSu ghanasaMchAdite'pi Rtubaddhe kAle yadi tArakAstisro dRzyante tatastrayaH kAlA AdyA gRhyanta iti, 'pAbhAie adiTThebitti prAbhAtike kAle gRhyamANe Rtubaddhe ghanAcchAdite yadi tArakatritayamapi na dRzyate tathA'pi gRhyate kAla iti / varSAkAle punardhanAcchAdite'pi adRSTatArA eva catvAro'pi kAlA gRhyante / channe na sAvakAze ete catvAro'pi kAlA gRhyante / 'niviTTovi' tti prAbhAtike tvayaM vizeSaH- upaviSTo'pi channe sthAne UrddhasthAnasyAsati gRhyati / etadeva vyAkhyAnayannAha - ThANAsati biMdU hara vidvoSi pacchimaM kAlaM / paDiyaraha vAhi eko eko aMtaDio ginche / / 661 / / sthAnasyAsati, etaduktaM bhavati yayUrddhasthito na zaknoti grahItuM kAlaM tataH sthAnAbhAve sati toyavinduSu yA patatsu satsu gRhNAtyupaviSTaH pazcimaM prAbhAtikaM kAlaM, tathA pratijAgaraNaM karoti dvAri eko sthitaH olikApAtAderadhastAtsthitaH sAdhuH, ekazca sAdhurantaH-madhye sthito gRhNAti kAlamiti / idAnIM kaH kAlaH kasyAM dizi prathamaM gRhyate 1 etatpradarzayannAha pAosiyaarase uttaradisi pucha pehae kAlaM / beraniyaMmi bhayaNA pujadisA pacchime kAle / / 662 / / prAdoSikaH arddharAtrikaca kAlaH dvAvapyetAsarasyAM dizi 'pUrva' prathamaM pratyupekSate-gRhNAti tataH pUrvAdidikSu, vairAtrike -- tRtIyakAle bhajanA-vikalpaH kadAcit uttarasyAM pUrvaM pUrvasyAM vA punaH pazcime prAbhAtike kAle pUrvasyAM dizi prathamaM karoti kAyotsarga tataH punardakSiNAdAviti / For Parts Only ~ 424~ Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1003] .- "niyukti: [663] + bhASyaM [312...] + prakSepaM 27...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: M prata gAthAMka ni/bhA/pra ||663|| dIpa zrIoSa-18 sajjhAya kAUrNa paDhamathitiyAsu dosu jAgaraNaM / annaM vAvi guNaMtI sugaMti jhAyaMti vA'suddhe // 663 // kAlagrahaNaniyukti evaM yadi zuddhyati prAdoSikaH kAlastataH svAdhyAyaM kRtvA prathamadvitIyapauruSyorjAgaraNaM kurvanti sAdhavaH / athAsaudA vidhiH bhA. droNIyA prAdopikaH kAlo na zuddhastataH 'anyat' utkAlikaM guNayanti zRNvanti dhyAyanti tathA'zuddhe sati, ehi avavAo vRttiH bhaNNai-jati pAosio suddho tato aDarattio jaivina sujjhai tahavitaM ceva paveyaittA sanjhAyaM kuNaMti, evaM jai vera 661-665 upadhinirUttio na sujjhai tato aNuggahatthaM jai aharattio suddho tao taM ceva paceyaittA sajjhAyaM kuNati, evaM jai na pAbhAio // 20 // parNa ni tao taM ceva paveyaittA sajjhAyaM kuNaMti, evaM drabyakSetrakAlabhAvA jJAtavyA iti / |jo ceva a sayaNavihI gANaM vanio vasahidAre / so ceva ihapi bhave nANasaM uvari sajjhAe // 664 // ya eva zayitavye vidhiH pUrvamekAnekAnAM pratyupekSakANAM vyAvarNito vasatidvAre sa evAtrApi draSTavyaH, nAnAtvaM yadi paramidaM, yaduta svAdhyAyaM kRtvA svapantIti / esA sAmAyArI kahiyA bhe! dhIrapurisapannattA / etto uvahipamANaM cuccha suddhassa jaha dharaNA // 665 // sugamA / ukta piNDadvAraM, idAnImupadhidvArapratipAdanAyAha-navaraM zuddhasya vakhAderyathA dharaNaM bhavati tathA vakSye / 'tattvabhedaparyAyAkhye'ti nyAyAt paryAyAnpratipAdayannAha uvahI uvaggahe saMgahe ya taha paggahuggahe ceva / bhaMDaga uvagaraNe yA karaNevi ya huMti egaTThA // 666 // 3 upadadhAtItyupadhiH, kimupadadhAti , dravyaM bhAvaM ca, dravyataH zarIraM bhAvato jJAnadarzanacAritrANi upadadhAti, upagRhAdAtItyupagrahaH, saMgRhAtIti saGghahaH, prakarSaNa gRhAtIti pragrahaH, avagRhNAtItyavagrahaH, tathA bhaNDakamucyate upadhiH, tathA 'upa anukrama [1003] // 207 // REATMend ~425~ Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1009] .- "niyukti: [666] + bhASyaM [312...] + prakSepaM 27...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||666|| REC+C+CASSOCCCCCX karaNaM' upakarotItyupakaraNaM, tathA karaNamucyata upadhiriti, ete ekArthAH / idAnIM bhedataH pratipAdayannAhaohe uvaggahami ya duviho uvahI u hoi nAyaco / ekkekovi ya duviho gaNaNAe~ pamANato ceva // 667 // upadhidvividhaH-oghopadhiH upagrahopadhizceti, evaM dvividho vijJeyaH, idAnIM sa evaikaiko dvividhaH, kathaM ?, gaNaNApramANena pramANapramANatazca, etaduktaM bhavati-oghopadhergaNaNApramANena pramANapramANena ca dvaividhyaM, avagrahopadherapi gaNaNApramANena pramANapramANena ca daividhya, tatra oghopadhinityameva yo gRhyate, avagrahAvadhistu kAraNe Apane saMyamA yo gRhyate saH | avagrahAvadhiriti, oghoSadheH gaNaNApramANena pramANamekaTyAdibhedaM vaktavyaM pramANapramANaM ca karttavyaM dIrghapRthutayA, tathA'vagrahopadherapi ekasyAdigaNaNApramANaM pramANapramANaM ca dIrghapRthutvadvAreNa vaktavyamiti / tatra oghopadhirjinakalpikAnAM pratipAyate, tatrApi gaNaNApramANataH pratipAdayazAhalApattaM pattAbaMdho pAyaTThavaNaM ca paaykesriyaa| paDalAI rayattANaM ca guccho pAyanijogo // 668 // tineca ya pacchAgA rapaharaNaM va hoi muhpttii| eso duvAlasaviho uvahI jiNakappiyANaM tu // 669 // pae ceva duvAlasa mattaga airegacolapaTTo ya / eso cauddasaviho uvahI puNa therakappammi // 670 // l pAtraka pAtrakabandhastathA pAtrakasthApanaM 'pAtrakesarikA' pAtrakamukhavatrikA tathA paDalAni rajasvANaM gocchakaH ayaM | 'pAtraniryogaH' pAtraparikara ityarthaH / trayaH 'pracchAdakAH kalyA ityarthaH, tathA rajoharaNaM mukhavatrikA ceti, eSa dvAda*zavidha upadhirjinakalpikAnAM bhavati / idAnI sthaviropadhi gaNaNApramANataH pratipAdayannAha-eta eva dvAdaza jinaka CASCAAS dIpa anukrama [1009] atha upadhi saMbaMdhI nirUpaNaM kriyate ~426~ Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1010] .- "niyukti: [670] + bhASyaM [312...] + prakSepaM 27...] . pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||670|| |lpikasatkAH pAtrakAdyA mukhapatrikAparyantA upadhyavayavA bhavanti sthavirANAM sthavirakalpe atiriktastu mAtrakazyolapaTTakazca / upadhinirUbhavati, eSa caturdazavidha upadhiH sthavirakalpe bhavati / idAnIM sanahagAdhayA sarvametadupasalahanAha parNa ni. jiNA bArasarUvAI, gherA uddasarUviNo / ajANa pannavIsaM tu, ao uhUM ubaggaho / / 671 // 557-673 vRttiH | jinAnAM-jinakalpikAnAM 'dvAdaza rUpANi' uktalakSaNAni bhavanti, sthavirANAM 'caturdaza rUpANi' uktalakSaNAni bhv||208||31nti, 'AryANAM' bhikSuNInAM paJcaviMzatyavayavaH oSataH, sa ca vakSyamANalakSaNaH, 'ata UrdU uktapramANAt sarveSAmeva ya8 upadhirbhavati sa upagraho veditavyaH / idAnIM sa jinakalpikopadhiH sthavirakalpikopadhizca sarva eva trividho bhavati, tasyopadhermadhye kAniciduttamAnyatAni kAnicijaghanyAni kAnicinmadhyamAni, tatra jinakalpikAnAM tAvatpratipAdayannAhatineSa pa pacchAgA paDiggaho ceva hoI ukoso / gucchagapatsagaThavaNaM muhaNaMtagakesari jahanno // 172 // tatra ye pracchAdakAH kalpA ityarthaH patadahazcetyepa jinakalpikAvadhemadhye utkRSTa upadhiH pradhAnazcaturvidho'pi, anAmUniTa pradhAnAnyagAnItyarthaH, gocchakaH pAtrakasthApanaM mukhAnantaka-mukhapatrikA pAtrakesarikA-pAtramukhabakhikA ceti, eSa jinaka-IN lpAvadhemadhye jaghanyaH-apradhAnacaturvidha upadhiriti, pAtrakabandhaH paTalAni rajaskhANaM rajoharaNamityeSa caturSiyo'pyupadhi-18|| jinakalpikAvadhemadhye madhya upadhinna pradhAno nApyapradhAna iti / ukto jinakalpikAnAmutkRSTajaghanyamadhyama upadhiriti / idAnI sthavirakalpikAnAM pratipAdayati, tatrApi prathama madhyamopadhipratipAdanAyAha ||208 // paDalAI rayasANaM pattAbaMdho pa polapoya / rapaharaNa matto'vi ya therANaM chabiho mjho| 575 // CSCALCCACHE dIpa anukrama [1010] ~427~ Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1013] .- "niyukti: [673] + bhASyaM [312...] + prakSepaM 27...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||673|| paTalAni rajastrANaM pAtrakabandhazca colapaTTakazca rajoharaNaM mAtraka cetyeSa sthavirAvadhimadhye paDUvidho madhyamopadhiH no- tkRSTo nApi jaghanya iti / pAtrakaM pracchAdakakalpavayaM, eSa caturvidho'pyutkRSTaH-pradhAnaH sthavirakalpikAvadhimadhye, pAtra-18 sthApanaka pAtrakesarikA gocchako mukhavatriketyeSa jaghanyopadhiH sthavirakalpikAvadhimadhye caturvigho'pi / idAnIM AryikANAmodhopadhiM gaNaNApramANataH pratipAdayatipasaM pattApaMdho pAyaTThavaNaM ca pAyakesariyA / paDalAI rayattANaM ca gocchao pAyanijogo // 674 // tineca ya pacchAgA rayaharaNaM ceva hoi muhapattI / tatto ya masago khalu caudasamo kamadago ceva // 675 // ummaharNatagapaTTo azoruga calaNiyA ya boddhacA / abhitara bAhiriyaM saNiya taha kaMcuge cevaM / / 676 // . ukacchiya cekachI saMghADI ceva baMdhakaraNI ya / ohovahimi ee avANaM panavIsaM tu / 677 // tatra gAdhAsya pUrvava(4 tAva)vyAkhyAtaM, navaram AryikANAM kamaThakametadarthaM bhavati yatastAsAM pratimAhako na bhramati tucchasvabhAvatvAt , kamaThaka eva bhojanakriyAM kurvantIti / idAnI bhASyakAro gAthAdvayaM vyAkhyAnayatAhanAvAnibhI ugahaNaMtago u so gujAdesarakakhaTTA / so u pamANeNego ghaNamasiNo dehamAsajjA / / 313 // (bhA) paTTodhi hoi eko dehapamANena so u bhaiyo / chAyaMtoggahaNataM kaDibaMdho mallakacchAvA // 314 // (bhA0) ahorugo ute dovi geNhi chAyae kaDivibhAgaM / jANupamANAcalaNI asIviyA laMkhiyAeSa // 31 // (bhaa0)| aMto niyaMsaNI puNa lINatarA jAva addhjNghaao| bAhirakhAlupamANA kahI ya doreNa paDibaddhA // 316 // (bhA) dIpa anukrama [1013] GRAHASSACREASEX ~428~ Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1022] ., "niyukti: [677] + bhASyaM [317] + prakSepaM [27R-30]" . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||677|| zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH // 20 // 45 chAei aNukamA uroruhe kaMcuoya asIvioya / emeSa ya okacchiya sA navaraM dAhiNe pAse // 317 // (bhA0 | vekacchiyA u paTTo kaMcuyamukacchiyaM va chAei / saMghADIo cauro tattha duhatthA ughasayaMmi // 318 // (bhA0) upadhinirU paNaM ni. doNi tihatthAyAmA bhikkhaTThA ega ega ucAre / osaraNA cauhatthA NisannapacchAyaNI msinnaa||319||(bhaa0)/1674.678 khaMdhakaraNI ya cauhatthavitthaDA vAyabiTuyarakkhaTThA / khujjakaraNI u kIraha rUvabaINaM kuDahahe / / 320||(bhaa0) bhA.313| tattha jA sA duhasthiyA pihu teNaM sA khomiyA hoi, eyAo saMghADIo paDiyAgAreNa hoti, addhorago pIDaehiM kIrai 320 6 taalugaagaarotti| ayaM cAryikANAM saMbandhI avadhistriprakAro bhavati, eko'pi san uttamamadhyamajaghanyabhedena, tatra tasyAryikAvadhimadhye utkRSTaH-pradhAno'STavidhaH, etadevAhaukoso aTThaviho majjhimao hoi terasaviho u / jahanno caravihovi ya teNa paramubaggahaM jANa // 678 // | utkRSTo'STavidhastadyathA-pAtraka saMghADIo cauro khaMdhakaraNI aMtoniyaMsaNI bAhiNiyaMsaNI ya, ayamaSTavidha utkRSTaHpradhAnaH / pattAbaMdho 1 paDalAI 2 rayattANaM 3 rayaharaNa 4 mattayaM 5 uvaggahaNatayaM 6 paTTao 7 addhorugaM 8 calaNi 9kaMcugo |10 ukacchiyA 11 vekarichayA 12 kamaDhagA 13, ayamAthikAvadhemadhye trayodazabhedo madhyamopadhiriti / pAyaTThavarNa 1|| MI||209 // hai pAyakesariyA 2 gocchao 3 muhapattiyA 4 ceti ayamAryikAvadhemadhye jaghanyaH-azobhanazcatuSprakAra iti / ataH paraM yaH kAraNe sati saMyamAI gRhyate so'vagrahAvadhirityevaM jAnIhi // dIpa SECAS anukrama [1022] atra catvAraH prakSepa-gAthA: vartate, tat mayA saMpAdita: "AgamasuttANi" mUlaM vA saTIka pustake mudritaM santi | ~429~ Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||679|| dIpa anukrama [1031] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [1031] - "niryuktiH [679 ] + bhASyaM [ 320 ] + prakSepaM [ 30...]" 0 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH egaM pAyaM jiNakapiyANa therANa mantao biio / eyaM gaNaNapamANaM pamANamANaM ao bucchaM // 679 // ekameva pAtrakaM jinakalpikAnAM bhavati, sthavirakalpikAnAM tu mAtrako dvitIyo bhavati, idaM tAvadekadvayAdikaM gaNaNApramANam, ita Urddha pramANapramANaM vakSye, tatra pAtrakasya pramANapramANapratipAdanAyAha tiNi vihatthI cauraMgulaM ca bhANassa majjhimapamANaM / ito hINa jahannaM airegataraM tu ukkosaM // 680 // iNamaNNaM tu pamANaM niyagAhArAu hoi niSphannaM / kAlapamANapasiddhaM udarapamANeNa ya vayaMti // 681 / / ukkosa tisAmAse dugAuaddhANamAgao sAhU / cauraMgulUNabhariyaM jaM paJcattaM tu sAhussa // 682 // eyaM caiva pamANaM savisesayaraM aNuggahapavantaM / kaMtAre dubhikve rohagamAIsu bhaiyavaM // 683 // samacaraM va doraeNa mavijai tiricchayaM uDumaho ya, so ya dorao tiSNi vihatthIo cattAri aMgulAI jati hoi tato bhANassa evaM majjhimaM pamANaM, 'itaH' asmAtpramANAdyaddhInaM tajjaghanyaM pramANaM bhavati, athAtiriktapramANaM madhyamapramANAdbhavati tatastadurakRSTapramANamityarthaH tathedamaparaM pramANAntaraM prakArAntareNa vA pAtrakasya bhavati idamanyatpramANaM nijenAhAreNa niSpannaM veditavyaM etaduktaM bhavati-kAJjikAdidravopetasya bhaktasya caturbhiraGgalairUnaM pAtrakaM tatsAdhorbhakSayato yatpariniSThitaM yAti tattAragvidhaM madhyamapramANaM pAtrakaM taccaivaMvidhaM kAlapramANena grISmakAle pramANasiddhaM pAtrakaM bhaNanti, udarapramANena siddhaM ca 'badanti' pratipAdayanti / kAlapramANasiddhaM pAtrakamudarapramANasiddhaM ca pAtrakaM pratipAdayannAha - utkRSTA tRD mAsayo:- jyeSThApAdayoryasmin kAle sa utkRSTatRNmAsaH kAlastasminnutkRSTatRNmAsakAle dvigavyUtAdhvAnamAtrAdAgato atha pAtrasya pramANa, lakSaNa, apalakSaNa, guNa ityAdInAM varNanaM kriyate For Parts Only ~430~ nary org Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||683|| dIpa anukrama [1035] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [1035] * - "niryuktiH [ 683] + bhASyaM [ 320...] + prakSepaM [ 30...]" pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH 80 zrIopaniryukti: droNIyA vRttiH // 210 // yo bhikSuzcaturbhiraGgalainyUnaM bhRtaM sad yatparyAptyA sAdhorbhavati taditthaMbhUtaM kAlapramANodarapramANasiddhaM pAtrakaM madhyamaM bhavati / 'etadeva' pUrvoktaM pramANaM yadA 'savizeSataram' atiriktataraM bhavati tadA tadanugrahArthaM pravRttaM bhavati etaduktaM bhavati bRhattareNa pAtrakeNAnyebhyo dAnenAnugraha AtmanaH kriyate tacca kAntAre mahatImaTavImuttIryAnyebhyo'pyarthaM gRhItvA prajati yena bahUnAM bhavati, tathA durbhikSe'labhyamAnAyAM bhikSAyAM bahaTityA bAlAdibhyo dadAti taccAtimAtre bhAjane sati bhavati dAnaM, tathA rodhake koTTasya jAte sati kazcidbhojanaM zraddhayA dadyAttatra tat nIyate yena bahUnAM bhavati, eteSu 'bhajanIyaM' sevanIyaM tadatimAtraM pAtrakam / idAnImetadeva bhASyakAro vyAkhyAnayannAha vaiyAvathagaro vA naMdIbhANaM ghare uvaggahiyaM / so khalu tassa viseso pamANajutaM tu sesANaM // 321 // ( bhA0 ) vaiyAvRttyakaro vA nandIpAtraM dhArayatyaupagrahikamAcAryeNa samarpitaM nijaM vA sa khalu tasyaiva vaiyAvRtyakarasya vizeSaH, etadukaM bhavati yadatiriktamAtrapAtradhAraNamayaM tasyaivaikasya vaiyAvRttyakarasya vizeSaH kriyate, zeSANAM tu sAdhUnAM pramANayuktameva pAtraM bhavati, udarapramANayuktamityarthaH / dijAhi bhANapUraMti riddhimaM kovi rohamAIsu / tatthavi tassuvaogo sesaM kAlaM tu paDhikuTTo // 684 // etacca tena pramANAtiriktena pAtrakeNa prayojanaM bhavati dadyAdbhAjanapUrakaM kazcidRddhimAn pAtrabharaNaM kazcidIzvaraH kuryAt, kadA 1, pattanarodhakAdI, tatra pAtrakabharaNe tasya nandIpAtrakasyopayogaH zeSakAlamupayogastasya 'pratikuSTaH' pratiSiddhaH kAraNamantareNetyarthaH / tacca pAtrakaM lakSaNopetaM grAhyaM nAlakSaNopetam etadevAha -- Education Internation For Penal Use On ~431~ upadhinirUpaNaM ni. 679-684 bhA. 321 // 210 // Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1038] .- "niyukti: [685] + bhASyaM [321] + prakSepaM [30...]" . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||685|| pAyassa lakSaNamalakkhaNaM ca bhujo imaM viyANittA lakkhaNajutsassa guNA dosA ya alakkhaNassa ime|| 685 // va samacauraMsaM hoi thiraM dhAvaraM ca vapaNaM ca / hUMDaM vAyAircha minnaM ca adhaarnnivaaii|| 686 // saMThiyami bhave lAbho, patiTThA suptihite| nivaNe kittimAroga, bannahe nANasaMpayA // 687 // huMDe caritabhedo savalaMmi ya cittavinbhamaM jANe / duppate khIlasa~ThANe gaNeca caraNe ca no ThANaM / / 688 // paumuppale akusalaM, sapaNe vaNamAdise / aMto barhi ca dahami, maraNaM tattha nidise // 689 // akaraMDagammi bhANe hattho urdu jahA na ghaTeDa / eyaM jahannayamuhaM vatdhuM pappA visAlaM tu // 690 // | pAtrakasya lakSaNaM 'jJAtvA' vijJAya apalakSaNaM ca dhuvA 'bhUyaH' punarlakSaNopetaM grAhya, yato lakSaNopetasyAmI gunnaaH| apalakSaNasya caite doSAH-vakSyamANA bhavanti tasmAllakSaNopetameva grAhyaM nAlakSaNopetaM // taccedam -'vRtta vartulaM tatra vRttamapi kadAcissamacaturasraM na bhavatyata Aha-samacaturasraM sarvatastathA sthiraM ca yadbhavati-supratiSThAnaM tadgRhyate nAnyat, tathA sthAvaraM ca yamavati na parakIyopaskaravad yAcirta katipayadinasthAyi, tathA 'vaye snigdhavarNopetaM badbhavati tad prArtha, netarat / uktaM lakSaNopetam , idAnImapalakSaNopetamucyate-'huNDa' cinimna kacidunate yattadadhAraNIyaM, 'cAyAidati akAlenaiva zuSka saGkucita valIbhRtaM tadadharaNIyaM, tathA 'bhinnaM rAjiyuktaM sachidra vA, etAni na dhAryante-parityajyanta ityarthaH / idAnI lakSaNayuktasya phaladarzanAyAha-saMsthite pAtrake-vRttacaturane priyamANe lAbho bhavati, pratiSThA gacche bhavati supratiSThite-sthire pAtrake, 'nirbaNe nakhakSatAdirahite kIrtirArogyaM ca bhavati, varNAvye jJAnasaMpadbhavati / idAnImalakSaNayu dIpa anukrama [1038] ~432~ Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1043] .- "niyukti: [690] + bhASyaM [321...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||690|| zrIogha-| taphalaM pradarzayannAha-'huNDe' ninonnate cAritrasya bhedo bhavati vinAza ityarthaH, 'zavale' cittale 'cittavibhramaH' citta-TapAtrakalakSaniyukti viluptirbhavati, 'duppae' adhobhAgApratiSThite-pratiSThAnarahite, tathA 'kIlasaMsthAne' kIlavadIrghamuccaM gataM tasmiMzca evaMvidhe NApalakSa 'gaNe' gacche ca 'caraNe' cAritre vA na pratiSThAnaM bhavati / padmosale-her3e dhAsagAgAre pAtre'kuzalaM bhavati, satraNe pAtrake satipUNAni ni. bRttiH vo bhavati pAtrakasvAminaH, tathA antaH-abhyantare bahirvA dagdhe sati maraNaM tatra nirdizet / idAnIM mukhlkssnnprtipaad||21|| nAyAha-karaNDako-vaMzagrathitaH samatalakaH, karaNDakasyevAkAro yasya tatkaraNDaka na karaNDakam akaraNDaka vRttasamacaturanami ni.691pautyarthaH tasminnevaMvidhe "bhAjane' pAtrake mukhaM kiyanmAnaM kriyate? ata Aha-hastaH pravizan oSTha-karNaM yathA 'na ghaTTayati' na 692 spRzati etajaghanyamukhaM pAtrakaM bhavati, 'vastu prApya' vastvAzritya sukhenaiva gRhastho dadAtIti evamAdyAzritya vizAlataraM murkha kriyata iti / Aha-kasmAdAjanagrahaNaM kriyate !, AcAryastvAhachakAyarakkhaNavA pAyaggahaNaM jiNehiM pannattaM / je ya guNA saMbhoe havaMti te pAyagahaNedhi // 691 // ataratabAlabuhAsehAesA gurU asahavAgge / sAhAraNoggahA'laddhikAraNA pAdagahaNaM tu // 692 // / SaTkAyarakSaNArtha pAtrakarahitaH sAdhurbhojanArthI paDapi kAyAn vyApAdayati yasmAttasmAtpAtragrahaNaM jinaH 'prajJapta' prarU-10 pitaM, ya eSa guNA maNDalIsaMbhoge vyAvarNitA ta eva guNAH pAtragrahaNe'pi bhavanti, ato grAhyaM pAtramapi / ke ca te // 21 // guNAH' ityata Aha-lAnakAraNAt vAlakAraNAt vRddhakAraNAt zikSakakAraNAt prAghUrNakakAraNAt asahiSNu:-rAjaputraH kazcit pravajitastataH kAraNAt sAdhAraNo'vagrahaH-avaSTambho'nena pAtrakeNa kriyate eteSAM sarveSAmataH sAdhAraNAvagrahA-] dIpa anukrama [1043] Thirasurary.org ~433~ Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||692|| dIpa anukrama [1045 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 1045] "niryukti: [ 692] + bhASyaM [ 321...] + prakSepaM [ 30...]" * - 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH ddhetoH alabdhimAMzca kazcidbhavati tasyAnIya dIyate tacca pAtrakeNa vinA dAtuM na zakyate'taH kAraNAt pAtrakagrahaNaM bhavati / uktaM pAtrakapramANapramANam, idAnIM pAtrabandhapramANapramANaM pratipAdayannAha - pattAbaMdhapamANaM bhANapamANeNa hoi kAyavaM / jaha gaThimi karyami koNA cauraMgulA huMti / / 693 // pAtrabandhapramANaM bhAjanapramANena bhavati vijJeyaM sarvathA, yathA granthau 'kRte' datte sati koNau caturaGgalapramANau bhavatastathA karttavyaM / idAnIM pAtrakasthApanakagocchakapAtrakapratyupekSaNikAnAM pramANapramANapratipAdanAyAha- pattavarNa taha gucchao ya pAyapaDilehaNIA y| tipi yappamANaM vihasthi cauraMgulaM caiva // 694 // pAtrakasthApanakaM gocchakaH 'pAtrakapratyupekSaNikA' pAtrakamukhavastrikA eteSAM trayANAmapi vitastizcatvAri cAGgalAni pramANaM caturasraM draSTavyaM, atra ca pAtrasthApanakaM gocchakazca ete dve api UrNAmaye veditavye, mukhavastrikA khomiyA / idAnImeSAmeva prayojanapratipAdanAyAha |rayamAdirakkhaNaDDA pasavaNaM jiNehiM pannasaM / hoi pamajjaNahe tu gocchao bhANavatthANaM / / 695 / / | pAyapamajaNaheDaM kesariyA pAeN pAe~ ekkekA / gocchagapattaDhavaNaM ekeka gaNaNamANeNaM // 696 // rajaAdirakSaNArthaM pAtrasthApanakaM bhavati evaM vidvAMso vyapadizanti, bhavati pramArjananimittaM gocchako bhAjanavastrANAM, etaduktaM bhavati-gocchakena hi paTalAni pramRjyante / tathA 'kesarikA'pi' pAtrakamukhavastrikA'pi pAtrakapramArjananimittaM Education Internationa For Parts Only ~434~ nerary org Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||696|| dIpa anukrama [1049 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 1049 ] "niryukti: [696] + bhASyaM [ 321...] + prakSepaM [ 30... " 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH -= * dipramANapra bhavati pAtre pAtre ekekA pAtrakesarikA bhavati gaNanayA, tathA gocchakaH pAtrasthApanaM ca ekaikaM gaNanAmAneneti / idAnIM pAtrabandhApaTalAnAM gaNanApramANapratipAdanAyAha--- 4 yojane ni. jehiM saviyA na dIsaha aMtario tArisA bhave paDalA / tizi va paMtha va sapta va kayalIganbhovamA masiNA // 697 // * gemhAsu tini paDalA cauro hemaMta paMca vAsAsu / ukkosagA u ee eso puNa majjhime bucchaM // 698 // * gimhAsa huMti cauro paMca va hemaMti chacca vAsAsu / ee khalu majjhimayA eto u jahajhao vucchaM / / 699 // gimhAsu paMca paDalA chappuNa hemaMti sasa bAsAnu / nivihaMmi kAlachee pAyAvaraNA bhave paDalA // 700 // // 212 // zrIzoSa niryutiH droNIyA vRttiH yaiH paTalaistribhirekI kRteH sadbhiH savitA na dRzyate tirohitaH san paJcabhiH saptabhirvA paTalerekIkRtaiH savitA mopalamyata iti, kimuktaM bhavati ? - raveH saMbandhino razmayo nopalabhyante tAdRzAni paTalAni bhavanti, kiMviziSTAni 1-kadalIgarbhopamAni kSaumANi zlakSNAni masRNAni dhanAni ceti, tantra yaduktaM trINi paTalAni paJca sapta vA paTalAni bhavantItyetadeva kAlabhedena vizeSeNa darzayannAha - 'grISme' uSNakAle trINi paTalAni gRhyante yAni tAni dRDhAni masRNAni ca bhavanti utkRSTAnItyarthaH, 'hemante' zizire ca catvAri gRhyante dhanAni masRNAni ca zobhanAni yadi bhavanti sa hi manAk snigdhaH kAlaH, paca paTalAni varSAsu gRhyante yadyutkRSTAni dhanAni masRNAni ca bhavanti, sa hyatyantasnigdhakAlo yata utkRSTAnyetAni uttalakSaNAni pradhAnAnyetAni / ita U 'madhyamAni' na zobhanAni nApyazobhanAni vakSye iti / 'zrI' uSNakAle catvAri madhyamAni paTalAni gRhyante tAni manAgU jIrNAni, hemante paJca gRhyante madhyamAni varSAsu atha paTalaka, rajastrANa, rajoharaNa Adi saMbaMdhI varNanaM kriyate For Penal Use Only ~ 435~ 693-696 5 paTalamAna ni. 697 700 // 212 // arra Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1053] .- "niyukti: [700] + bhASyaM [321...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||700|| dIpa para etAni 'madhyamAni na pradhAnAni nApyapradhAnAni, tatra prISmo rUkSaH kAlaH hemantI madhyamaH varSA snigdhastena paTalAnAM vRddhiruktA, ita UI jaghanyAni vakSya iti / grISme paJca paTalAni jaghanyAni jIrNaprAyANi gRhyante, paDU punaH hemante japaNyAni jIrNaprAyANi, varSAkAle sapta jaghanyAni saMgRhyante jIrNaprAyANi, evamuktena prakAreNa trividhe'pi 'kAlacchedeM' kAlaparyanta anyAni cAnyAni ca 'pAtrAvaraNAni' sthaganAni paTalAni bhavanti / idAnImeSAmeva pramANapratipAdanAyAha ahAijyA hatthA dIhA chattIsa aMgule ruddA / vitiyaM paDigmahAo sasarIrAo ya niSphannaM // 701 // arddhatRtIyahastadIrghANi bhavanti, patriMzadamulAni vistIrNAni bhavanti, dvitIyameSAM pramANa patanahAcchAdanena zarIraskandhAcchAdanena ca niSpannaM bhavati, etaduktaM bhavati-bhikSA'TanakAle skandhaH pAtraka cAcchAdyate yAvatA tatpramANe paTalAnAmiti / idAnIM kiM taiH prayojanamityasyArthasya pradarzanAyAha puSphaphalodayarayareNusauNaparihArapAyarakkhaTTA / liMgassa ya saMvaraNe vedodayarakkhaNe paDalA // 702 // | asthagite pAtrake puSpaM nipatati tatsaMrakSaNArtha paTalAni gRhyante, tathA phalapAtarakSaNArdhamudakapAtasaMrakSaNArthaM ca paTalagrahaNatathA rajaH-sacittapRthivIkAyastatsaMpAtarakSaNArtha ca, reNuH-dhUlistatsaMpAtarakSaNArthaM, zakunaparihAra:-zakunapurISaM tat kadAci-12 dAkAzAnipatati tatpAtasaMrakSaNArtha, liGgasaMvaraNArtha liGgasthaganaM ca tairbhavati, tathA puruSavedodaye sati tasyaiva stabdhatA bhavati | tatsaMrakSaNaM sthagarna tadarthaM ca paTalAni bhavantIti / idAnI rajatrANapramANapratipAdanAyAha mANaM tu rayattANe bhANapamApoNa hoi nisspho| pAyAhiNaM kareMta majale caparaMgulaM kamaha / / 703 / / anukrama [1053]] CONS REaratininhintama ~436~ Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||703|| dIpa anukrama [1056 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [1056 ] "niryuktiH [703] + bhASyaM [ 321...] + prakSepaM [ 30... " 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH - zrIogha 'mAna' pramANaM rajastrANasya 'bhAjanapramANena' pAtrakamAnena bhavati, etaduktaM bhavati - pAtra kAnurUpaM rajastrANaM bhavati, tacca niryuktiH rajastrANaM pAtrakasya kathaM dIyate ? ata Aha--pradakSiNAM kurvANaM sattiryag dIyate, 'madhye' pRthutvena catvAryaGgulAni 'krAmati' droNIyA 2 gacchati pradakSiNAM kurvANamiti / idAnImasyaiva prayojanapratipAdanAyAha vRttiH // 213 // mUsayarajaukere vAse sinhA rae ya rkkhtttthaa| hoMti guNA rayatANe pAde pAde ya ekekaM // 704 // tacca rajastrANaM dIyate mUSikarajautkerasaMrakSaNArtha, varSodakasaMrakSaNArthaM, siddhA avazyAyastatsaMrakSaNArtha, bhavanti guNA rajastrANasyaite tacca pAtre pAtre caikaikaM bhavatIti / idAnIM kalpapramANapramANapratipAdanAyAha kappA AyapamANA aDDAijjA u vitthaDA htthaa| do caiva sottiyA unnio ya taio muNeyaco // 705 // kalpA AtmapramANAH, etaduktaM bhavati - yAvanmAtrAH prAvRtAH skandhasyopari prakSiptAstiSThanti etAvadAtmapramANamarddhaTatIyAMstu vistRtA hastAn, tatra dvau sUtrikau bhavataH UrNikazca tRtIyo vijJeyaH / idAnIM tatprayojanapratipAdanAyAhagaNAnalasevA nivAraNA dhammasukajhANaTTA / diTThaM kapparagahaNaM gilANamaraNadvayA ceva // 706 // tRNagrahaNanivAraNArtha gRhyante, analaH - agnistatsevAnivAraNArtha ca, etaduktaM bhavati - kalpAgrahaNe tRNagrahaNamagnisevanaM ca bhavati, tannivAraNArthaM kalpagrahaNaM kriyate, tathA dharmazukrudhyAnArthaM kalpa grahaNaM bhavati, etaduktaM bhavati - zItAdinA bAdhyamAno dharmazukle dhyAne dhyAtumasamartho bhavati yadi kalpAnna gRhNAti, ata evamarthaM dRSTaM kalpagrahaNaM, tathA glAnasaMrakSaNArthaM maraNArtha mRtasyopari dIyate kalpaH etadarthaM ca grahaNamiti / idAnIM rajoharaNasvarUpapratipAdanAyAha Education Internation For Para Use Only ~437~ paTalarajakhANakalpa pramANaprayo jane ni. 701-706 // 213 // wor Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||707 || dIpa anukrama [1060] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) *- "niryuktiH [707] + bhASyaM [ 321... ] + prakSepaM [ 30...]" mUlaM [ 1060 ] FO pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH ghaNaM mUle dhiraM majjhe, agge maddavajutayA / egaMgiyaM ajjhasiraM, porAyAmaM tipAsiyaM // 707 // mUladaNDaparyante 'ghanaM' niciDaM bhavati 'madhye' madhyapradeze sthiraM karttavyam 'agge' dasikAparyante 'mArdavayuktaM mRdu karttavyam, 'ekAGgika' tajjAtadasikaM sadasikAkambalIkhaNDaniSpAditamityarthaH / 'ajmusiraM' agaMthilA dazikA niSadyA ca yasya tadazuSiram, 'porAyA maM'ti aGguSThaparvaNi pratiSThitAyAH pradezinyA yAvanmAtraM zuSiraM bhavati tadApUrakaM karttavyaM, daNDikAyuktA niSadyA yathA tAvanmAtraM pUrayati tathA karttavyam, 'tripAsitaM ' trINi beSTanAni davarakena dattvA pAsitaM pAzabandhanena / kikha, appollaM miDa pahaMca, paDipunnaM hatthapUrimaM / rayaNIyamANamittaM, kujjA porapariggahaM // 322 // (bhA0 ) ameva zlokaM bhASyakAro vyAcaSTe-'appollaM' dRDhaveSTanAd dhanaveSTanAt kAraNAt, mRdu pakSma ca karttavyaM-mRdUni dazikApakSmANi kriyante / 'pratipUrNa' sad bAhyena nipayAdvayena yuktaM sat hastaM pUrayati yathA tathA karttavyam / tathA 'ranimamANamAtra' yathA daNDo hastapramANo bhavati tathA karttavyam / 'kujjA porapariggahaM'ti poram aGguSThaparva tasminnaGguSThaparvaNi lagnayA pradezinyA yadbhavati chidraM tadyathA pUryate tena daNDakena bAhyaniSadyAdvayarahitena tathA karttavyaM, evaMvidhaM 'poraparigahaM' aGguSThaparvapradezinI kuNDalikApUraNaM karttavyamiti / idAnIM samudAyarUpasyaiva pramANaM pratipAdayannAha saMgulIsaM aMgulAI daMDo se / ahaMgulA dasAo egayaraM hINamahiyaM vA // 708 // dvAtriMzadaGgulAni sarvameva dIrghatvena pramANato bhavati, tatra ca 'asya' rajoharaNasya caturviMzatyaGgulAni daNDakaH, aSTA For Parts Only ~438~ Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1062] .- "niyukti : [708] + bhASyaM [322] + prakSepaM [30...]" .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: + prata gAthAMka ni/bhA/pra ||708|| zrIogha- kulapramANakAzca dazikA bhavanti, 'egataraM hINamahiyaM vA ekataraM daNDakasya dazikAnAM vA kadAciddhInaM pramANato bhavati niyuktiH / kadAciJcAdhika bhavati, sarvathA samudAyatastadvAtriMzadaGgula karttavyam / tacca kimmayaM bhavati ? ityata AhadroNIyA upiNayaM uTTiyaM vAvi, kaMdhalaM pAyapuMcchaNaM / tiparIyallamaNissaI, rayaharaNaM dhArae egaM // 709 // | tadrajoharaNaM kadAcidUrNAmayaM bhavati kadAciccoSTraurNAmayaM bhavati kadAcitkambalamayaM bhavati, pAdapuJchanazabdena rjo||21 // haraNameva gRhyate, tadevaMguNaM bhavati, 'tipariyalaM ti tri-parivarta-trayaH parAvartakAH-veSTanAni yathA bhavanti tathA karttavyam , 'aNisi? ti mRdu kartavyaM, tadevaMguNaM rajoharaNaM dhArayedekameveti / tena ca kiM prayojanamityata Aha AyANe nikkheve ThANanisIyaNa tuyasaMkoe / purva pamajaNaTThA liMgahA ceva rayaharaNaM / / 710 / / AdAna-prahaNaM tatra pramArjanArtha rajoharaNaM gRhyate nikSepo-nyAsaH sthAna-kAyotsargaH nipIdanam-upavezanaM tuyaTTaNaMzayanaM saGkocanaM-jAnusaMdaMzakAdeH, etAni pUrva pramRnya kriyante ataH pUrva pramArjanArtha rajoharaNagrahaNaM kriyate / liGgamiti ca kRtvA rajoharaNadhAraNaM kriyata iti / idAnI mukhavatrikApramANapratipAdanAyAha cauraMgulaM vihasthI evaM muharNatagassa u pamANaM / vitiyaM muhappamANaM gaNaNapamANeNa ekekaM // 711 // catvAryakalAni vitastizceti, etaccaturanaM mukhAnantakasya pramANam , athavA idaM dvitIya pramANa, yavuta mulapramANe karttavyaM muhaNaMtayaM, etaduktaM bhavati-vasatipramArjanAdau yathA mukhaM pracchAdyate kRkATikApRSThatazca yathA prandhirdAtuM zakyate rajoharaNasvarUpapramANaprayojanAni ni. 707710 bhA.322 mukhAnantakamAna ni.711 dIpa anukrama [1062] // 21 // For P OW Halariasurary.orm ~439 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 711 || dIpa anukrama [1065 ] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [1065] * - "niryuktiH [ 711] + bhASyaM [ 322. ] + prakSepaM [ 30...]" F pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..AgamasUtra -[41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH tathA karttavyaM, tryastraM koNadvaye gRhItvA yathA kRkATikAyAM granthirdAtuM zakyate tathA karttavyamiti, etadvitIya pramArNa, gaNaNApramANena punastadekaikameva mukhAnantakaM bhavatIti / idAnIM tatprayojanapratipAdanAyAha- saMpAtimarapareNUpamajjaNaTTA vayaMti muhapatiM / nAsaM muhaM va baMdha tIe vasahiM panato / / 712 / saMpAtimasattvarakSaNArthaM jalpadbhirmukhe dIyate, tathA rajaH - sacittapRthivIkAyastatpramArjanArtha mukhavastrikA gRhyate, tathA reNupramArjanArtha mukhavatrikAgrahaNaM pratipAdayanti pUrvarSayaH / tathA nAsikAmukhaM babhAti tathA mukhavastrikayA vasatiM pramArjayan yena na mukhAdau rajaH pravizatIti / idAnIM mAtrakapramANapratipAdanAyAha jo mAgahao pattha savisesataraM tu mattayapamANaM / dosruvi davaragahaNaM vAsAvAsAsu ahigAro // 713 // yo mAgadhakaH prasthastatsavizeSataraM mAtrakaM bhavati, sa ca mAgadhikaprasthaH do asaIo pasaI do pasatio setiyA caDhaiyAhiM mAgo patthe so jAriso pamANeNa tArikhaM savisesataraM mattayaM havati / tena kiM prayojanamityata Aha- 'dosruvi' dvayorapi varSAvarSayoH - varSAkAlaRtubaddhakAlayoryadAcAryAdiprAyogyadravyagrahaNaM kriyate ayamadhikArastasya mAtrakasyeti, idaM | prayojanamityarthaH / athavedamanyatpramANamucyate svodaNassa bhariDaM dugADa addhANamAgao sAhU / bhuMjaha egaTThANe evaM kira malayapamANaM // 714 // sUpasya ca odanasya ca bhRtaM dvigavyUtAdhvAnAdAgataH sAdhurbhuGge yadekasmin sthAne tadetat kila mAtrakasya dvitIyaM pramANamukta / Aha-kasmAduktapramANAllaghutaraM na kriyate ?, ucyate, laghutare doSA bhavanti Education Internation For Parts Only ~ 440~ Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1069] .- "niyukti: [715] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||715|| dIpa zrIogha- saMpAimatasapANA dhUlisarikkhe ya parigalaMtami / puDhavidgaagaNimAruyauddhaMsaNakhisaNADahare // 715 // mukhAnantaatilaghuni mAnake ca AhAreNa bhRte sati yadi tadAcchAdanamukSipyate tataH zupireNa saMpAtimatrasaprANA dhUlizca kaprayojana droNIyATa sarajaskaH-cA(kSA)ra: ete pravizanti, tathA parigalamAne ca tadravyasaMpAtena pRdhivyudakAgnimArutAnAM vadhaH saMbhAvyate, uddhaMsa mAtrakamAnavRttiH No-vadho bhavati, tathA 'khiMsaNA' paribhavo bhavatIti, yadutAnena pravrajitena atRptenaitAvadgRhItaM yenaitadbhaktamitazcetaca prayojane ni. 712-717 // 215|| vikSipan prayAtIti, tatazca Daharake ete doSA yato bhavantIti tataH pUrvoktapramANayuktameva grAhyamiti / idAnImAcAryAdi prAyogyagrahaNanimittaM mAtrakasyAnujJApratipAdanAyAha Ayarie yagilANe pAhuNae dullabhe sahasadANe / saMsattabhattapANe mattagaparibhoga aNunAo // 716 // / AcAryaprAyogyagrahaNe tathA glAnaprAghUrNakaprAyogyagrahaNe tathA durlabhaghRtAdidravyagrahaNe sahasAdAnagrahaNe tathA saMsaktabhatapAnagrahaNe ca mAtrakasya paribhogo'nujJAto nAnyadeti, tasya ca mAtrakasyAnena krameNa paribhogaH karttavyaH, yadyAcAryasya TU tasmin kSetre dhruvalambhaH prAyogyasya tadA eka eva saGghATakaH prAyogyaM gRhNAti na sarve / tatra caikasya saGghATakasyAcAryaprAyogyaM gRhNataH ko vidhirityata Ahaekami u pAumgaM guruNo vitioggahe ya paDikuTuM / gipahai saMghADego dhuvalaMbhe sesa ubhayapi // 717 // // 215|| ekasmin pratigrahake prAyogyaM guroPhAti 'bitiuggahe ya'tti dvitIyapratigrahake 'paDikuTuMti pratiSiddhaM yatsaMsaktAdi tadhAti, athavA 'paDikuhUM' viruddhaM yatkAJjikAambilAdi tadvitIyapratigrahake gRhNAti eka eva sahATakaH / kadA punryN| anukrama [1069] REATMuna For P OW ~441 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 717|| dIpa anukrama [1071] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) "niryuktiH [ 717] + bhASyaM [ 322. ] + prakSepaM [ 30...]" 80 mUlaM [1071] * - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH vidhirityata Aha-'dhruvalambhe' dhuve - avazyambhAvini prAyogyalAbhe satyayaM vidhiH, 'sesa ubhayaMpitti zeSA - ye'nye saGghATa - kAste AtmArthamubhayamapi bhaktaM pAnakaM ca gRhNanti, ekaH pAnakamekasmin pratigrahake gRhNAti dvitIyastu bhaktaM gRhNAti, evaM | sarve'pi saGghATakA bhikSAmaTantIti, tatazcaitraM mAtrakagrahaNaM na saMjAtamiti / atha dhruvalambhaH prAyogyasya na tasmin kSetre tataH ko vidhirityata Aha asaI lAne puNamatae ya sadhe gurUNa geNhaMti / eseva kamo niyamA gilANase hAiesuMpi // 718 // asati lambhe punaH prAyogyasya sarva eva saGghATakA mAtrakeSu guroH prAyogyaM gRhNanti, yato na jJAyate kaH kiMcillapsyate Ahozcinetyato gRhanti, eSa eva kramo 'niyamAt' niyamata eva glAnaziSyakAdiSvapIti / athavA dullabhadavaM va siyA ghayAha taM mattaesu gevhaMti / laddhevi u pajjante asaMdhare se sagaTTAe / / 719 // durlabhaM vA dravyaM syAd ghRtAdi tanmAtrakeSu gRhNanti / tathA undhe'pi bhakte paryApta AtmArthaM tathA'pi yadi na saMstarati na sarati glAnavRddhAdInAM tato'saMstaraNe sati glAnavRddhAdizeSArthaM tAvatparyaTanti yAvatparyAptaM bhaktaM glAnAdInAM bhavatIti / athavA'nena prakAreNa mAtrakagrahaNaM saMbhavati Education Internation saMsattabhakttapANe vAvi desesu mattae gahaNaM / putraM tu bhattapANaM soheu churhati iyaresu // 720 // yatra pradezeSu svabhAvenaiva saMsaktabhaktapAnaM sambhAvyate, teSu saMsaktabhaktapAneSu dezeSu satsu prathamaM mAtrake grahaNaM kriyate, For Parts Only ~ 442~ Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1074] .- "niyukti: [720] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||720|| zrIogha- kpunazca tatpUrvameva bhaktapAnaM zodhayitvA prakSipanti itareSu pratigrahakeSu, tatazcaivaM vA mAtrakamaharNa saMbhavati / idAnI cola- mAtrakaprayo niyuktiH paTTakapramANapratipAdanAyAha janaM colapa droNIyA duguNo caupaguNo vA hatthA cauraMsa colapaTTo u / therajuvANANaTThA saNhe thulaMmi ya vibhAsA // 721 / / hamAnaprayo vRtti dviguNazcaturguNo vA kRtaH san yathA hastapramANazcaturasrazca bhavati tathA colapaTTakaH karttavyaH, kasyArthamityata Aha- jane saMstAra kaadyopgr||21|| therajuvANANahA' sthavirANAM yUnAM cAya kartavyaH, sthavirANAM dvihasto yUnAM ca caturhasta iti bhAvanA, 'sapahe thullaMmiya vibhAsa'tti, yadi paramayaM vizeSaH, yaduta sthavirANAM zlakSNo'sAveva colapaTTakaH kriyate yUnAM punaH sthUla iti / kimarthaM | hikaH ni. 18-722 punarasau colapaTTakaH kriyate?, Aha beuvivAuDe vAtie hie kharapajaNaNe ceva / tesiM aNuggahatthA liMgudayaTThA yapaTTou // 722 // yasya sAdhoH prajananaM vaikriyaM bhavati vikRtamityarthaH, yathA dAkSiNAtyapuruSANAM veNTA) vidhyate prajananaM taca vikRtaM bhavati tatazca tatpacchAdanArthamanugrahAya colapaTTaH kriyate, tathA'prAvRte kazcid vAtiko bhavati vAtena tatprajanana-15 mUcnaM bhavati tatazca tadanugrahAyAnujJAtaH, tathA 'hIkaH' lajjAluH kazcid bhavati tadartha, tathA 'khaddhaMti bRhatpramANe | svabhAvenaiva kasyacitprajananaM bhavati tatazcaiteSAmanugrahArtha, tathA liGgodayArthaM ca, kadAcistriyaM dRSTvA liGgasyodayo bhvti,31||21|| athavA tasyA eva striyA liGga dRSTvA udayaH svaliGgasya bhavati-taM pratyabhilApo bhavatItyarthaH, tatazcaiteSAmanugrahArtha colapaTTakamahaNamupadiSTamiti / ukta oghopadhiH, idAnImaupagrahikopadhipratipAdanAyAha dIpa anukrama SAG [1074] na Helunurary.orm ~443~ Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1077] .- "niyukti: [723] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||723|| SA saMthAruttarapaTTo ahAijA ya AyayA hatthA / dohaMpi ya vitthAro hattho cauraMgulaM ceva // 723 // saMstArakastathosarapaTTakA, etI dvAvaSyakaiko'ddhetRtIyahastau dairyeNa pramANato bhavati, tathA dvayorapyanayovistAro hastazcatvAri cAgalAni bhavatIti / Aha-kiM punarebhiH prayojanaM saMstArakAdibhiH paTTakaiH 1, ucyatepANAdireNusArakvaNaTThayA hoMti paTTagA cauro / chappaiyarakkhaNaTThA tatthuvari khomiyaM kujjA // 724 // prANireNusaMrakSaNArtha paTTakA gRhyante, prANinaH-pRthivyAdayaH reNuzca-khapataH zarIre lagati atastadrakSaNArtha paTTakagrahaNaM, te catvAro bhavanti, dvau saMstArakottarapaTTakAvuktAveva, tRtIyo rajoharaNabAhyaniSadyApaTTakaH pUrvokta eva, caturdhaH kSaumika evAbhyantaraniSadyApaTTako vakSyamANakaH, ete catvAro'pi prANisaMrakSaNArdhaM gRhyante, tatra SaTpadIrakSaNArthaM tasya kambalIsaMstArakasyopari khomiya-saMstArake paTTakaM kuryAd yena zarIrakambalImayasaMstArakasaMgharSeNa na SaTpadyo virAdhyanta iti / idAnImabhyantarakSaumaniSadyApramANapratipAdanAyAharayaharaNapaTTamettA adasAgA kiMci vA samatiregA / ekaguNA u nisejA hatvapamANA sapacchAgA // 725 // I sarajoharaNapaTTako'bhidhIyate yatra dazikA lagnAH tatpramANA 'adazA' dazikArahitA kSImA rjohrnnaabhyntrnissdyaa| bhavati, 'kiMci vA samatirega'tti kizcinmAtreNa vA samadhikA tasya rajoharaNapaTTakasya bhavatIti, 'ekaguNa'tti ekava sA niSadyA bhavatIti, hastapramANA ca pRthutvena bhavati, 'sapacchAgatti saha bAhyayA hastapramANayA bhavatIti, etaduktaM bhavati| bAdhA'pi niSadyA hastamAtraiva / dIpa anukrama [1077]] CANCE-52-2-3 bho037 Fai Pal ~444~ Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1080] .- "niyukti: [726] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||726|| vRttiH zrIoghacAsobaggahio puNa duguNA avahI u bAsakappAI / AyAsaMjamahe ekaguNA sesao hoi // 726 // | lapaTTakacatu ke ni. niyukti varSAsa--varSAkAle aupagrahikaH avadhirdviguNo bhavati, kazcAsau ?-varSAkalpAdiH, AdigrahaNAt paTalAni, jo bAhire IALSu droNIyA hiMDaMtassa timmati so so duguNo hoi, ekkotti puNo anno gheppai, sa ca varSAkalpAdirdviguNo bhavati, AtmarakSaNArtha varSAsudvigusaMyamarakSaNArthaM ca, tatrAtmasaMrakSaNArtha yadyekaguNA eva kalpAdayo bhavanti tatazca tehiM tikSehiM pohasUleNaM marati, saMyamarakkha-da NikaguNaH // 217 // NatthaM jai eka ceva kappaM aimaila oDheUNaM nIharai to tassa kappassa jaM pANiyaM paDai tinassa teNaM AukAo viNa- yadhAkRtAda hissai, zeSastvavadhirekaguNa eva bhavati na dviguNa iti / kizca NDAdiHni. 726-728 jaM puNa sapamANAo IsiM hINAhiyaM va laMbhejA / ubhayapi ahAkaDayaM na saMdhaNA tassa chedo vA // 727 // / yatpunaH kalpAdirupakaraNaM svapramANAdISaddhInamadhikaM vA labhyeta tadubhayamiti-ohiyassa uvaggahiyassa vA yadivA ubhayaM lAtadeva hInamadhikaM yA labdhaM sat 'ahAkarDa' yathAkRtamalpaparikarma yalabhyate tasya na sandhanA kriyate hInasya tathA na chedaH kriyate'dhikasya / kiJca,daMDae laTThiyA ceva, cammae cammakosae / cammacchedaNa paddhevi cilimilI dhArae gurU // 728 // 217 // ayamapara aupagrahiko bhavati sAdhoH, sAdhozcAvadhirdaNDako bhavati, daNDakazca yaSTizca cevagrahaNAdviyaSTizceti, aya sarveSAmeva pRthak pRthagaupagrahikaH, ayamaparo gurorevIpagrahikA, kazcAsau ?-'cammae'tti carmakRtichavaDiyA carmakozakA dIpa anukrama [1080 ANIMAR ~445 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1082] .- "niyukti: [728] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||726|| dIpa jattha naharaNAI chumbhati, tathA 'carmacchedaH' vapaTTikA, yadivA 'carmacchedanaka' pippalakAdi, tathA 'paheti yogapaTTakA cilimilI ceti, etAni carmAdIni guroraupagrahiko'vadhirbhavatIti / jaM caNNa evaMmAdI tavasaMjamasAhagaM jaijaNassa / ohAiregagahiyaM ovaggahiyaM viyANAhi // 729 // PI yaccAmyadvastu, evamAdi upAnahAdi, tapaHsaMyamayoH sAdhakaM yatijanasya oghopadheratiriktaM gRhItamaupagrahika tadvijAnIhi / idAnI yaduktaM 'yaTyAdi aupagrahikaM bhavati sAdhUnAM' tatsvarUpaM pratipAdayannAhaRI laTThI AyapamANA vilaDhi cauraMguleNa parihINA / daMDo bAhupamANo cidaMDao phakkhameso u // 730 // yaSTirAtmapramANA, viyaSTirAtmapramANAccaturbhiraGgalainyUnA bhavati, daNDako 'bAhupramANaH' skandhapramANaH, vidaNDakaH | kakSApramANo'nyA nAlikA bhavati AtmapramANAcaturbhiraGgalairatiriktA, tatva nAliyAe jaladhAo gijjhai, laTThIe javaNiyA bajjhai, bilahI kahaMci upassayabAraghaTTaNI hoi, daMDao riuvaddhe gheppati bhikkhaM bhamaMtehiM, vidaMDao varisAkAle ghepai, jaM so lahuyarao hoi kappassa abhitare kayao nijai jeNa AukAeNa na phusijjaitti / idAnIM yaSTilakSaNapratipAdanAyAhaekaparva pasaMsaMti, dupavA kalahakAriyA / tipachA lAbhasaMpannA, caupahA mAraNaMtiyA // 731 // |paMcapadA u jA laTThI, paMthe kalaha nivAraNI / chaccapavA ya AyaMko, sattapavA arogiyA / / 732 / / cauraMgulapaiTThANA, aTuMgulasamUsiyA / sattapadA u jA laTThI, matsAgayanivAriNI // 733 / / anukrama [1080 AAROORC + walaanurary.orm ~446~ Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1088] .- "niyukti: [734] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||734|| dIpagrahika zrIogha-18 aTThapavA asaMpattI, navapaccA jasakAriyA / dasapanA ujA laTThI, tahiyaM sacasaMpayA // 734 // niyuktiH vaMkA kIDakkhahayA cittalayA polaDA ya dahA ya / laTThI ya umbhasukA vajeyavA payatteNaM // 735 // lakSaNaM ni. droNIyA visamesu ya pavemuM, aniSphannesu acchisu / phuDiyA pharusavannA ya, nissArA ceva niMdiyA / / 736 // 729 daNDa lakSaNAlakSa. taNUI pabamosu, dhUlA poresugaMThilA / athirA asArajaradA, sANapAyA ya niMdiyA // 737 // NAni ni. ghaNavaddhamANapayA niddhA banneNa egavanA ya / ghaNamasiNavaTTaporA laTThi pasatthA jaijaNassa / / 738 // / // 21 // C730-738 ____ catvAryaGgalAnyadhaH pratiSThAnaM yasyA yaSTeH sA tathocyate, aSTI aGgulAni sarvopari ucchritA yA sA aSTAGgalocchritA / / daNDaprayozeSa sugamam / viSameSu parvasu satsu yaSTirna grAhyA, etaduktaM bhavati-eka parva laghu punarvRhatpramANaM punarkhaghu punarvRhatpramANa- janaM 739 mityevaM yA viSamaparvA sA na zastA, tathA'niSpannAni cAkSINi-bIjapradezasthAnAni yasyAH sA niMditA, tathA sphuTitA 18'paruSavarNA' rUkSavaNetyarthaH, tathA 'niHsArA' pradhAnagarbharahitetyarthaH, sarvavidhA ninditeti / tatheyaM ninditA-tanvI parvamadhye ca 'sthUlA' granthiyuktA, tathA 'asthirA' adRDhA, tathA 'asArajaraDhA' akAlavRddhatyarthaH, tathA 'zvapAdA' ca adhaH zvapAdarUpA varnulA yA yaSTiH sA ninditeti / dhanAni varddhamAnAni ca paryANi yasyAH sA tathocyate, tathA snigdhA varNana ekavarNA ca, tathA dhanAni-nibiDAni masaNAni vartulAni ca porANi yasyAH sA tathocyate / evaMvidhA yaSTiyatijanasya 218 // prazasteti / Aha-kiM punaranayA karaNam ?, ucyate,duddapasusANasAvayacikkhalavisamesu udgamasu / laTThI sarIrarakkhA tavasaMjamasAhiyA bhaNiyA // 739 / / KARNALANCS dIpa anukrama [1088] ~447~ Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1093] .- "niyukti: [739] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||739|| duSTAzca te pazavazca zvAnuzca zvApadAzca teSAM saMrakSaNArtha yaSTiguhyate, tathA 'cikkhalaH' sakardamaH pradeza tathA viSameSa rakSaNArtha, tathodakamadhyeSu ca rakSaNArthaM yaSTigrahaNaM kriyate, tathA tapasaH saMyamasya ca sAdhikA yaSTibhaNiteti / kathaM tapaHsaMyamasAdhikA ? ityata Aha mokkhavA nANAI taNU tayaTThA tayaDiyA ltttthii| diho jahovayAro kAraNatakAraNesutahA // 740 // mokSArtha jJAnAdIni iSyante, jJAnAdInAM cAya tanuH-zarIramiSyate, tadarthA ca yaSTiH zarIrArdhetyarthaH zarIraM yataH yadhyAyapakaraNena pratipAlyate, atra ca kAraNatatkAraNekhUpacAro dRSTo yathA ghRtaM varSati antarikSamiti, evaM mokSasya jJAnAdIni kAraNAni jJAnAdInAM ca tanuH kAraNaM zarIrasya ca yaSTiriti / kiJca-na kevalaM jJAnAdInAM yaSTirupakaraNaM vartate, anyadapi yajjJAnAdInAmupakaroti tadevopakaraNamucyate, etadevAha jaM jujjai ubakaraNe uvagaraNaM taM si hoi uvagaraNaM / atiregaM ahigaraNaM ajato ajayaM pariharato // 741 // __yadupakaraNaM pAtrakAdi upakAre jJAnAdInAmupayujyate tadevopakaraNaM 'se' tasya sAdhorbhavati, yatpunaratireka-jJAnAdInAmupakAre na bhavati tatsarvamadhikaraNaM bhavati, kiMviziSTasya sataH ?-'ayataH' ayatnavAn 'ayataM' ayatanayA 'pariharan pratisevamAnastadupakaraNaM bhavatIti, 'pariharaMto'tti iyaM sAmayikI paribhASA pratisevanArthe varttata iti / kinakA jaggamauppAyaNAsuja, esaNAdosavajiyaM / uvahiM dhArae bhikkhU, pagAsapaDilehaNaM // 742 // uggamauppAyaNAsuddha, esaNAdosavajjiyaM / uvahiM dhArae bhikkhU, jogANaM sAhaNavayA // 743 // dIpa anukrama [1093] ~448~ Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1098] .- "niyukti: [744] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||744|| zrIoghaniyukti droNIyA vRttiH ||219 // dIpa ugamapuSpAyaNAsurja, esaNAdosavajjiyaM / uvahiM dhArae bhikkhU, adhpaduTTho amucchio / / 744 // daNDasyopa karaNatAaajjhatthavisohIe uvagaraNaM bAhiraM pariharaMto / apariggahItti bhaNio jiNehiM telukadaMsIhi 745 // dhikasyAdhi | uggamaupAyaNAsuddhaM, esaNAdosavajjiyaM / uvahiM dhAraNa bhikkhU, sadA ajjhasthasohie // 746 // karaNatAuevaMguNaviziSTAmupadhi dhArayebhikSuH, kiMviziSTAmityata Aha-'pagAsapaDilehaNa' prakAze-prakaTapradeze pratyupekSaNaM kiyate| padhidhAraNe yasyA upadhestAmevaMguNaviziSTAmupadhiM dhArayet , etaduktaM bhavati-yasyAH prakaTameva kalpAdyupadheH pratyupekSaNA kriyate na tu uparigraha tA ni. mahArghamaulyAccArabhayAdabhyantare yA kriyate sA tAdRzI upadhirdhAraNIyeti / sugamA, navaraM yogAH-saMyamAtmakA gRhyante 748-747 teSAM sAdhanArthamiti / sugamA, navaraM apradviSTaH amUcchitaH sAdhuriti / sugamA, navaram-adhyAtmavizuddhyA hetubhUtayA dhArayet / kiMca-upakaraNaM bAhya-pAtrakAdi 'pariharaMto' pratisevayanaparigraho bhaNito jinaistrailokyadarzibhiH ato yatkiciddharmopakaraNaM tatparigraho na bhavati / atrAha kazcid boTikapakSapAtI-yadhupakaraNasahitA api nirganthA ucyante evaM tarhi TU gRhasthA api nirgandhAH, yataste'pyupakaraNasahitA vartante, atrocyateajAppavisohIe jIvanikAehiM saMthaDe loe| desiyamahiMsagataM jiNehiM telokadaMsIhiM // 747 // 16 // 219 // nanvidamuktameva yadutAdhyAtmavizuddhyA satyupakaraNe nimranthAH sAdhavaH, kica-yadyadhyAtmavizuddhirneSyate tataH 'jIva-15 |nikAehi saMdhaDe loe'tti"jIvanikAyaiH' jIvasakAtairaya lokaH saMstRto vartate, tatazca jIvanikAyasaMstute-vyApte loke / anukrama [1098] / SAMEarathi ~449~ Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1101] .- "niyukti: [747] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||747|| dIpa kathaM nagnakazcakaman vadhako na bhavati yadyadhyAtmavizuddhirneSyate, tasmAdadhyAtmavizudhyA dezitamahiMsakatvaM jinakhelokyahai darzibhiriti / ka pradarzitaM tadityata AhaucAliyami pAe IriyAsamiyassa saMkamahAe / vAvajeja kuliMgI marija taM jogamAsajjA // 748 // na ya tassa tannimitto baMdho suhamovi desio samae / aNavajo u paogeNa sababhAveNa so jamhA // 749 // 'uccAlite' utpATite pAde sati IryAsamitasya sAdhoH saGkamArthamutpATite pAde ityatra saMbandhaH, vyApadyeta saMghaTanaparitApanaiH, kaH-'kuliGgI' kutsitAni liGgAni-indriyANi yasyAsau kuliGgI-dvIndriyAdiH, sa paritApyeta utpATite pAde | sati,niyate cAsau kuliGgI, 'ta' vyApAdanayogam 'AsAdya prApya / na ca tasya tannimitto bandhaH sUkSmo'pi dezitaH hai'samaya siddhAnte, kiM kAraNa ?, yato'navadyo'sau sAdhustena 'vyApAdanaprayogeNa' vyApAdanavyApAreNa, kathaM ?-'sarva-18 bhAvena' sarvAtmanA, manovAkkAyakarmabhiranavadyo'sau yasmAttasmAnna sUkSmo'pi bandhastasyeti / kiMcanANI kammarasa khayahamuDio'NuTTito ya hiMsAe / jayai asadaM ahiMsatyamuDio avahao sou // 750 // tassa asaMceayao saMceyayato ya jAiM sttaaii| jogaM pappa viNassaMti natthi hiMsAphalaM tassa // 751 // joya pamatto puriso tassa yajogaM pahuMca je sattA / vAvajjate niyamA tersi sohiMsao hoi // 752 // jevi na vAvajatI niyamA tesiM pahiMsao so u / sAvajjo u paogeNa saSabhAveNa so jamhA // 753 // jJAnamasyAstIti jJAnI-samyagjJAnayukta ityarthaH, karmaNaH kSayArthaM costhita udyata ityarthaH, tathA hiNsaayaamnvsthitHhai| anukrama [1101] ~450~ Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||753 || dIpa anukrama [1107] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [1107] - "niryuktiH [753] + bhASyaM [ 322...] + prakSepaM [ 30...]" 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrIovaniryuktiH droNIyA vRttiH // 220 // prANivyaparopaNe na vyavasthita ityarthaH, tathA jayati karmakSapaNe prayatnaM karotItyarthaH, 'asada'ti zaThabhAvarahito yalaM karoti na punarmithyAbhAvena samyagjJAnayukta ityarthaH, tathA 'ahiMsatyamuhiotti ahiMsArthaM 'utthitaH ' udyuktaH kintu sahasA kathamapi yalaM kurvato'pi prANivadhaH saMjAtaH sa evaMvidhaH avadhaka eva sAdhuriti / tatrAnayA gAthayA bhaGgakA aSTau sUcitAstadyathA-nANI kammassa khayaGkaM uDio hiMsAe aNuDio 1, nANI kammakhayahamuTThio hiMsAe ya Thio 2 nANI kammassa khayaGkaM navi Thio hiMsAe puNa pamatto'vi navi Thio, devajogeNa kahavi tappaese pANiNo nAsI, esa taio asuddho ya 3 nANI kammassa khayaGkaM no Thio hiMsAe ya Thio 4 tathA ajJAnI mithyAjJAnayukta ityarthaH kammassa khayamuDio hiMsAe na Thio 5 annANI kammakhayaimuDio hiMsAe ya Thio 6 annANI kammassa khayaGkaM noDio hiMsAe ya NoDio esa sattamo, annANI kammassa khayaGkaM NoDio hiMsAe ya Thio esa aTThamo, tatra gAthAprathamArjena zuddhaH prathamo bhaGgakaH kathitaH, pazcA| rDena ca dvitIyabhaGgakaH sUcitaH kathaM ?, jayatitti karmmakSapaNa udyataH, 'asada'ti samyagjJAnasaMpannaH 'ahiMsatthamuDio' ti ahiMsAyAM 'utthitaH ' abhyudyataH, kintu sahasA prayatnaM kurvataH prANivadhaH saMjAtaH sa caivaMvidho'vadhakaH zuddhabhAvatvAt / 'tasya' evaMprakArasya jJAninaH karmakSayArthamabhyudyatasya 'asaMcetayataH' ajAnAnasya, kiM ?, sattvAni, kathaM ? - prayatnavato'pi kathamapi na dRSTaH prANI vyApAditazca tathA 'saMcetayataH' jAnAnasya kathamastyatra prANI jJAto dRSTazca na ca prayatnaM kurvatA'pi rakSituM pAritaH, tatazca tasyaivaMvidhasya yAni sattvAni 'yogaM' kAyAdi prApya vinazyanti tatra nAsti tasya sAdhohiMsAphalaM - sAmparAyikaM saMsArajananaM duHkhajananamityarthaH, yadi paramIryApratyayaM karma bhavati, taccaikasmin samaye For Parts Only ~451~ adhyAtma zu ddhAvahiMsa 1748-749 pramattAprama tayohiMsAhiMse ni. 750.753 // 220 // rary org Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1107] .- "niyukti: [753] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||753|| dIpa baddhamanyasmin samaye kSapayati / yazca pramattaH puruSastasyaivaMvidhasya saMbandhinaM 'yoga' kAyAdi 'pratItya' prApya ye sattvA vyApAdyante 'teSAM sattvAnAM 'niyamAdU' avazya 'saH puruSo hiMsako bhavati tasmAtpramattatAbhAji krmbndhkaarnnaani|| ye'pi sattvA na vyApAdyante teSAmayasI niyamAddhiMsakaH, kathaM ', 'sAvajo u payogeNa sahApadyena vartata iti sAvadhaHsapApa ityarthaH, tatazca sAvadyo yataH 'prayogeNa' kAyAdinA 'sarvabhAvena' sarvaiH kAyavADamanobhiH, ataH avyApAdayannapi vyApAdaka evAsI puruSaH sapApayogatvAditi / yatabaivamataH AyA ceva ahiMsA AyA hiMsatti nicchao eso|jo hoi appamatto ahiMsao hiMsao iyaro // 754 // | AtmaivAhiMsA Atmaiva hiMsA ityayaM nizcaya ityarthaH / kathamasAvahiMsakaH kathaM vA hiMsakaH / ityata Aha-'jo hoI | ityAdi, yo bhavati 'apramattaH' prayalavAnityarthaH sa khalvevaMvidho'hiMsako bhavati, 'hiMsao iyaro'tti 'itara' pramatto yaH sa hiMsako bhavatItyayaM paramArthaH / athavA'nenAbhiprAyeNeyaM gAthA vyAkhyAyate, tatra naigamasya jIveSvajIveSu ca hiMsA, tathA ca vaktAro loke dRSTAH, yaduta jIvo'nena hiMsito-vinAzitaH, tathA ghaTo'nena hiMsito-vinAzitaH, tatazca sarvatra ahiMsAzabdAnugamAt jIveSvajIveSu ca hiMsA naigamasya, ahiMsA'pyevameveti, sanavyavahArayoH SaTsu jIvanikAyeSu hiMsA, sa-1 vahazcAtra dezamAhI draSTavyaH sAmAnyarUpazca naigamAntarbhAvI, vyavahArazca sthUlavizeSagrAhI lokavyavaharaNazIlazcArya, tathA cAha-loko bAhulyena SaTsveva jIvanikAyeSu hiMsAmicchatIti, RjusUtrazca pratyeka pratyeka jIve jIve hiMsA vyatiriktAmicchatIti, zabdasamabhirUDaivaMbhUtAzca nayA AtmaivAhiMsA Atmaiva hiMseti, etadabhiprAyeNavAha-'AyA ceva' ityAdi, AtmaivA anukrama [1107] ~452~ Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1108] .- "niyukti: [754] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||754|| da hiMsA Atmaiva hiMsA ityayaM nizcayanayAbhiprAyaH, kutaH 1, yo bhavatyapramattI jIvaH sa khalvahiMsakaH, itarazca pramattaH, tatazca sa AtmahitA eva hiMsako bhavati, tasmAdAtmaivAhiMsA Atmaiva hiMsA ayaM nizcayaH-paramArtha iti / idAnI prakArAntareNa tathAvidhapariNAma-IIhisa ni. droNIyA C754jJAnA vizeSAd hiMsAvizeSa darzayannAha dibhirhisA dijo ya paogaM jujai hiMsatthaM jo ya annabhAvaNaM / amaNo u jo pajai ittha viseso mahaM butto // 755 // yAM taart||22|| hiMsatyaM jujato sumahaM doso aNataraM iyro| amaNo ya appadoso joganimittaM ca vinneo / 756 // bhyaM ni. ratto vA duTTo vA mUDho cA jaM pauMjai paogaM / hiMsAvi tattha jAyai tamhA so hiMsao hoI // 757 // 1755-758 na ya hiMsAmitteNaM sAvajjeNAvi hiMsao hoi / suddhassa u saMpattI aphalA bhaNiyA jiNavarehiM // 758 // / yazca jIvaprayogaM manovAkAyakarmabhihiMsAthai yunakti-prayuGkte yazcAnyabhAvena, etaduktaM bhavati-lakSyavedhanArtha kANDaM kSiptaM | yAvatA'nyasya mRgAderlI, tatazcAnyabhAvena yaH prayogaM prayukre tasyAnantaroktena puruSavizeSeNa saha mahAna vizeSaH / tathA| 'amanaskA ' manorahitaH-samUcheja ityarthaH, sa ca ye prayoga-kAyAdikaM prayu ,atra vizeSo mahAnuktA, etaduktaM bhavati-yo / jIvo manovAkArhisAI prayoga prayukre tasya mahAn karmabandho bhavati, yazcAnyabhAvena prayuJja tathAlpataraH karmavandhaH yazcAmanaskaH prayoga prayuGkte tasyAlpatamaH karmabandhaH, tatazcAtra vizeSo mahAn raTa iti / etadeva vyAkhyAnayannAha-hisArtha // 22 // [prayoga prayuJjan sumahAn doSo bhavati, itaraca yo'nyabhAvena prayukretasya mandataro doSo bhavatyalpatara ityarthaH, tathA 'amana|skA' saMmUrchanajaH prayoga prayuJjan alpataratamadoSo bhavati / ato 'yoganimittaM' yogakAraNikA karmavandhI vijJeya dIpa anukrama [1108] SaintaintinKNand ~453~ Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||758|| dIpa anukrama [1112] [bhAga-32] "oghaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) * - "niryuktiH [758] + bhASyaM [ 322... ] + prakSepaM [ 30...]" mUlaM [1112] 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [41 / 1] mUlasUtra- [ 2/1 oghaniryukti mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH iti / kica- 'raktaH' AhArAdyarthaM siMhAdiH, 'viSTaH' sarpAdiH, 'mUDhaH' vaidikAdiH, sa evaMvidho rakto vA dviSTo vA mUDho vA ye 'prayoga' kAyAdikaM prayuGkte tatra hiMsA'pi jAyate, apizabdAdanRtAdi copajAyate, athavA hiMsA'pyevaM raktAdibhAvenopajAyate na tu hiMsAmAtreNeti vakSyati, tasmAtsa hiMsako bhavati yo raktAdibhAvayukta iti, na ca hiMsayaiva hiMsako bhavati, tathA cAha-na ca hiMsAmAtreNa sAvadyenApi hiMsako bhavati, kutaH 1 zuddhasya puruSasya karmasaMprAptiraphalA bhaNitA jinavarairiti / kiJca- jA jayamANassa bhave virAhaNA suttavihisamaggassa / sA hoha nijjaraphalA ajjhatthavisohijuttassa / / 759 / / paramarahassamisINaM samattagaNipiMDagajharitasArANaM / pariNAmiyaM pamANaM nicchayamavalaMyamANANaM // 760 // nicchayamabalavaMtA nicchayao nicchapaM ayANaMtA / nAsaMti caraNakaraNaM bAhirakaraNAlasA kei // 761 // yA virAdhanA yatamAnasya bhavet, kiMviziSTasya sataH 1-sUtravidhinA samagrasya - yuktasya gItArthasyetyarthaH, tasyaivaMvidhasya yA bhavati virAdhanA sA nirjarAphalA bhavati, etaduktaM bhavati ekasmin samaye baddhaM karmAnyasmin samaye kSapayatIti, kiMviziSTasya :-'adhyAtmavizodhiyuktasya' vizuddhabhAvasyetyarthaH / kiza, paramaM pradhAnamidaM rahasyaM tattvaM keSAm !- RSINAM' suvihitAnAM, kiMviziSTAnAM ? -samartha ca tad gaNipiTagaM ca samagragaNipiTakaM tasya kSaritaH patitaH sAraH - prAdhAnyaM yaiste samagragaNipiTaka kSaritasArAsteSAmidaM rahasyaM, yaduta 'pAriNAmikaM pramANaM' pariNAme bhavaM pAriNAmikaM, zuddho'zuddhazca cittapariNAma ityarthaH, kiMviziSTAnAM satAM pAriNAmikaM pramANaM ? - nizcayanayamavalambamAnAnAM yataH zabdAdinizcayanayAnAmida For Parts Only ~454~ org Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1115] .- "niyukti: [761] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||761|| zrIopa da meva darzanaM, yaduta-pAriNAmikamicchantIti / Aha-yadyayaM nizcayastato'yamevAvalambyatAM kimanyeneti , ucyate- yatanayAni nizcayamavalambamAnAH puruSA 'nizcayataH' paramArthato nizcayamajAnAnAH santo nAzayanti caraNakaraNaM, kathaM -'bAhyakara- jarA nizcadroNIyA paNAlasAH' bAhya-paiyAvRttyAdi karaNaM tatra alasAH-prayalarahitAH santazcaraNakaraNaM nAzayanti, kecididaM cAGgIkurvanti yavyavahArI vRttiH yaduta parizuddhapariNAma eva pradhAno natu bAhyakriyA, etacca nAGgIkartavyaM, yataH pariNAma era bAhyakriyArahitaH zuddho na ni. 759 761mAya bhavatIti, tatazca nizcayavyavahAramatamubhayarUpamevAGgIkartavyamiti / uktamupadhidvAram , idAnImAyatanadvAravyAcikhyAsayA // 222 // tanetareni. |saMbandha pratipAdayannAha 762.763 evamiNaM uvagaraNaM dhAremANo vihIsuparisuddhaM / havati guNANAyataNaM avihi asuddhe aNAyayaNaM // 762 // "evam' uktanyAyena upakaraNaM dhArayan vidhinA 'parizuddhaM' sarvadoSavarjita, kiM bhavati ?-guNAnAmAyatanaM-sthAnaM / bhavati / atha pUrvoktaviparItaM kriyate yadutAvidhinA dhArayati avizuddhaM ca tadupakaraNaM, tato'vidhinA'zuddhaM priyamANaM tade| vopakaraNam 'anAyatamam' asthAnaM bhavatIti / idAnImanAyatanasyaiva paryAyazabdAn pratipAdayannAha-- sAvajjamaNAyataNaM asohiThANaM kusiilsNsggii| egaTThA hoti padA ete vivarIya AyapaNA // 763 // sAvadyamanAyatanamazodhisthAnaM kusIlasaMsaggI, etAnyekArthikAni padAni bhavanti, etAnyeva ca viparItAni Ayatane // 222 // bhavanti, katham -asAvadyamAyatanaM zodhisthAnaM susIlasaMsaggIti / atra cAnAyatanaM varjayitvA''yatanaM gaveSaNIyam , etadevAha-- dIpa anukrama [1115] Alanaturary.orm ~455~ Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1117] >> "niyukti : [763] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||763|| vijettu aNAyataNaM AyataNagavesaNaM sayA kunA / taM tu puNa aNAyayaNaM nAyavaM davabhAveNaM // 764 // dave ruhAidharA aNAyataNaM bhAvao duvihameva / loiyaloguttariyaM tahiyaM puNa loiyaM iNamo // 765 // khariyA tirikkhajoNI tAlayara samaNa mAhaNa susaanne| bagguriya vAha gummiya hariesa puliMda macchaMdhA // 766 // khaNamavina khamaM gaMtuM aNAyataNasevaNA muvihiyANaM / jaMgaMdha hoi varNa taMgadhaM mAruo vAi // 767 // je anne evamAdI logaMmi duguMchiyA garahiyA ya / samaNANa va samaNINa va na kappaI tArise vAso // 768 // aha louttariyaM puNa aNAyataNaM bhAvato muNeyavaM / je saMjamajogANaM kareMti hANi samatthAvi / / 769 // aMbassa ya nivassa pa tuNDaMpi samAgayAI muulaaii| saMsaggIe viNaTTho aMgho nivattaNaM ptto|| 770 // suciraMpi acchamANo nalathaMgho ucchuvADamajhami / kIsa na jAyai mahuro jai saMsaggI pamANaM te ? // 771 // suciraMpi acchamANo verulio kAyamaNiyaomIse / na uvei kAyabhAvaM pAhannaguNeNa niyaeNa // 772 / / bhAvugaabhAvugANi ya loe duvihAI huMti dbaaii| verulio tattha maNI abhAvugo annadaveNaM // 773 // UNagasayabhAgeNaM ciMbAI pariNamati tabbhAcaM / lavaNAgarAisu jahA bajeha kusIlasaMsaggI // 774 / / varjayitvA'nAyatanamAyatanasya gaveSaNaM 'sadA' sarvakAlaM kuryAt , tatpunaranAyatanaM dravyato bhAvatazca jJeyam / tatra dravyAnAyatanaM pratipAdayannAha 'dravye' dravyaviSayamanAyatanaM rudrAdInAM gRham / idAnIM bhAvato'nAyatanamucyate, tatra bhAvato| hai dvividhameva-laukikaM lokottaraM ca, tatrApi laukikamanAyatanamidaM varttate-kharie'tti yakSarikA yatrAste tadanAyatanaM, dIpa 2-560 anukrama [1117] - - - ko.381 ~456~ Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1128] .- "niyukti: [774] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha- prata gAthAMka ni/bhA/pra ||774|| droNIyA vRttiH // 22 // dIpa tathA tiryagyonayazca yatra tadayanAyatanaM, tAlAyarA-cAraNAste yatra tadanAyatana, zramaNAH-zAkyAdayate yatra, tathA prAhmaNA anAyatanayatra tadanAyatanaM , zmazAnaM cAnAyatanaM, tathA vAgurikA-vyAdhA gulmikA-gottipAlA hariesA pulindA matsyabandhAzca yatra varjanaM ni. tadanAyatanamiti, eteSu cAnAyataneSu kSaNamapi na gantavyam, tathA cAha-kSaNamapina kSama' yogyamanAyatanaM gantuM, tathA sevanA 764-774 cAnAyatanasya suvihitAnAM karnu 'na kSamaM' na yuktaM, yato'yaM doSo bhavati-'jaMgaM, hoi vaNaM taMgadhaM mAruo vAtitti sugamam / ye'nye evamAdayo loke jugupsitA garhitAzca byakSarikAdyanAyatanavizeSAstatra zramaNAnAM zramaNInAM vA na kalpate tAdRze vAsa iti / uktaM laukikaM bhAvAnAyatanam , idAnIM lokottaraM bhAvAnAyatanaM pratipAdayannAha-atha lokottaraM punara-14 nAyatanaM bhAvata idaM jJAtavyaM, ye prabajitAH saMyamayogAnAM kurvanti hAni samarthA api santastallokottaramanAyatanam / taizcaivavidhaiH saMsargI na karttavyA, yata Aha-avetyAdi sugamA // para Aha-suira' mityAdi sugamA // tathA para 8 evAha-'suira'mityAdi sugamA / AcArya Aha-dravyANi dvividhAni bhavanti-bhAvukAni abhAvukAni ca, tatrAmavRkSo. bhAvuko varttate nalastambazcAbhAvukaH, tatazcAbhAvukamaGgIkRtyaitad draSTavyamiti, yAni punarbhAvukAni dravyANi teSAM nyUno yaH zatatamo bhAgaH sa yadi lavaNAdinA vyApyate tatastadravyaM carmAdi lavaNabhAvena pariNamati / etadevAha-nyUnazcAsI zata|tamabhAgazca nyUnazatatamabhAgastena nyUnazatatamabhAgena lavaNAdivyAptena 'vimyAni' carmakASThAdIni tAni lavaNena-nyUna| zatatamabhAgaspRSTena 'tadbhAvaM lavaNabhAvaM pariNamanti lavaNAkarAdiSu yathA, etaduktaM bhavati-kASThAdibimbasya zatatamo yo / anukrama [1128] CASSACRek // 223 // ~457~ Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1128] .- "niyukti: [774] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||774|| vibhAgo'sAvapi nyUnaH sa evaMvidho lavaNAkarAdiSu yadi sparza prApnoti tatastatkASThaM sarvaM lavaNarUpaM bhavati, tasmAtsto kA'pi kuzIlasaMsargibahumapi sAdhusaGghAta dUSayati yasmAttasmAdvarjayet kuzIlasaMsargamiti / tathA,mAjIco aNAinihaNo sambhAvaNabhAvio ya saMsAre / khippaM so bhAvijada melaNadosANubhAveNaM / / 775 // jaha nAma maharasalilaM sAgarasalilaM kameNa saMpattaM / pAvara loNiyabhAvaM melaNadosANubhAveNaM // 776 / / evaM khu sIlamaMto asIlamaMtehi melio sNto| pAvai guNaparihANI melaNadosANubhAveNaM / / 777 // 18 sugmaaH|| yasmAdevaM tasmAt, daNANassa daMsaNassa ya caraNassa ya jattha hoi uvghaato| bajjejacajabhIrU aNAyayaNavajao khippaM // 778 // jJAnasya darzanasya cAritrasya ca 'yantra' anAyatane bhavatyupaghAtastadvarjayedavadyabhIru:-sAdhuH, kiMviziSTaH -anAyatanaM varjayatIti anAyatanavarjakaH, sa evaMvidhaH kSipramanAyatanamupaghAta iti matvA varjayediti / idAnIM vizeSato'nAyatanaM pradarzayannAhajattha sAhammiyA vahave, bhinnacittA aNAriyA / mUlaguNapaDisevI, aNAyataNaM taM ciyANAhi // 771 // jattha sAhammiyA bahave, bhinnacittA aNAriyA / utsaraguNapaDisevI, aNAyataNaM taM ciyANAhi // 780 // jatya sAhammiyA bahave, bhinnacittA aNAriyA / liMgavesapaDicchannA, aNAyataNaM taM ciyANAhi // 781 // PI sugamA, navaraM-mUlaguNAH prANAtipAtAdayastAn pratisevanta iti mUlaguNapratisevinaste yatra niSasanti tadanAyatana dIpa anukrama [1128] ~458~ Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1136] .- "niyukti: [781] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||781|| zrImogha- niyukiH droNIyA vRttiH H // 224aa miti / sugamA, navaram-uttaraguNAH "piNDassa jA visohI" ityAdi, tatpratisevino ye / sugamA, navaraM liGgaveSamAtreNa anAyatanA praticchannA bAhyato'bhyantarataH punarmUlaguNapratisevina uttaraguNapratisevinazca te yatra tadanAyatanamiti / uktaM lokottara-18| yatane ni. bhAvAnAyatanaM, tatpratipAdanAJcoktamanAyatanasvarUpam , idAnImAyatanapratipAdanAyAha 775-784 AyayaNapi ya duvihaM dace bhAve ya hoi nAyavaM / dami jiNagharAI bhAvaMmi ya hoi tivihaM tu // 782 // pratiSevaNA. | bhedAH ni. jattha sAhammiyA bahave, sIlamaMtA bahussuyA / carittAyArasaMpannA, AyayaNaM taM viyANAhi // 783 // Ayatanamapi dvividha-dravyaviSaye bhAvaviSaye ca bhavati, tatra dravye jinagRhAdi, bhAve bhavati trividhaM jJAnadarzanacAri-IN varUpamAyatanamiti / 'jatthe tyAdi sugamA / suMdarajaNasaMsaggI sIladaridapi kuNai siilhuuN| jaha merugirIjAyaM taNapi kaNagattaNamuveda / / 784 // sugamA / uktamAyatanadvAram , idAnIM pratisevanAdvAravyAcikhyAsayA sambandhapratipAdanAyAhaevaM khalu AyayaNaM nisevamANassa hujja sAhussa / kaMTagapahe va chalaNA rAgahose smaasn|| 785 / / dAraM / 'evam' uktena nyAyena AyatanaM sevamAnasyApi sAdhorbhavet kaNTakapatha iva chalanA, kimAsAtha, ata Aha-rAgadvepI samAzritya / sA ca rAgadveSAbhyAM pratisevanA dvividhA bhavati, etadevAha* paDisevaNA ya duvihA mUlaguNe ceva uttaraguNe ya / mUlaguNe chaTThANA utsaraguNi hoi tigamAI // 786 // // 224 // pratisevanA'pi dvividhA-mUlaguNe uttaraguNe ca, tatra gUlaguNaviSaye pratisevanA 'SaTsthAnA' prANAtipAtAdilakSaNA dIpa anukrama [1136] ~459~ Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1140] .- "niyukti: [786] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||786|| dIpa vakSyati ca, uttaraguNaviSayA ca pratisevanA bhavapti nikAdikA, taccedaM trikam-udgama utpAdanA eSaNA ca, etadeva trikamAdiryasyA uttaraguNapratisevanAyAH sA tathAvidhA, AdigrahaNAtsamitayo bhAvanA tapo dvividhamityevamAdIni gRhyante / idAnIM mUlaguNAn vyAkhyAnayanAha hiMsAliyacorike mehunnapariggahe ya nisibhatte / iya chaTThANA mUle uggamadosA ya iyaraMmi // 787 // hiMsA'lIka caurya maithunaM parigrahaH tathA nizibhakkaM ceti, evaM SaTsthAnA mUlaguNapratisevanA draSTavyA, udgamadoSAdikA cetarA uttaraguNapratisevanA' draSTavyA AdigrahaNAdutpAdanaiSaNAdayaH parigRhyante / idAnIM pratisevanAyA eva ekAthikAnAM hai pratipAdanAyAhapaDisevaNA mahalaNA bhaMgo ya virAhaNA ya khalaNA ya / uvaghAo ya asohI savalIkaraNaM ca egtttthaa||788|| pratisevaNA mailaNA bhaGgo virAdhanA khalanA upaghAtaH azodhiH zabalIkaraNaM cetyekArthikAH zabdA iti / uktaM pratihai sevanAdvAram , idAnImAlocanAdvArasaMbandhapratipAdanAyAha| chaTThANA tigaThANA egatare dosu vAvi chalieNaM / kAyavA u visohI suDA dukkhakkhayahAe // 789 // - 'SaTrasthAne' prANAtipAtAdike udgamAdike ca trike, anayorekatare dyo 'chalitena' skhalitena satA sAdhunA karttavyA | vizuddhiH, kiMviziSTA ?-'zuddhA' niSkalaGkA duHkhakSayArtha kartavyeti / sA ca vizuddhirAlocanApUrSikA bhavatItikRtvA'5locanA pratipAdayannAha anukrama [1140] ~460~ Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1144] .- "niyukti: [790] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||790|| AloyaNA u duvihA mUlaguNe ceca uttaraguNe ya / ekkA caukannA duvagga siddhAvasANA ya // 79 // mUlottarapraniyuktimA AlocanA cAhAvayApUlAcana AlocanA ca dvividhA-mUlaguNAlocanA uttaraguNAlocanA ceti, sA dvividhA'pyekaikA-mUlaguNAlocanA uttaraguNA-18/tiSevA ni. droNIyAlocanA ca catuSkarNA bhavati 'duvagga'tti dvayorapi sAdhusAdhvIvargayorekaikasya catuSkarNA bhavati, eka AcAryoM dvitIyazcA-18787 prati 1 pevaNaikAvRtti locakaH sAdhuH evaM sAdhuvarge catuSkarNA bhavati, sAdhvIvarge'pi catuSkarNA bhavati, ekA pravartinI dvitIyA tasyA eva yA Alo larthikAH ni. cayati sAdhvI, evaM sAdhuvarge sAdhvIvarge ca catuSkarNA bhavati, athavA ekaikA mUlaguNe uttaraguNe ca catuSkarNA dvayozca saadhusaadhvii1225|| N788Alo vargayormilitayoraSTakarNA bhavati, kadham ?, AcArya AtmadvitIyaH pravartinI cAtmadvitIyA Alocayati yadA tadA'STakarNATa canAtadekA bhavati, sAmAnyasAdhvI vA yadyAlocayati tadA'pyaSTakaNaiveti, ahavA chakannA hojA yadA vuho Ayario havaha tadA VIRTH egassavi sAhuNIdugaM AloeDa evaM chakannA havati, sabahA sAhuNIe appavitiyAe Aloeaba na uegAgiNIetti / evaM 8/79-791 tAvadutsargata AcAryAya Alocayati, tadabhAve sarvadezeSu nirUpayitvA gItArthAyAlocayitavyaM, evaM tAvadyAvatsiddhAnAma-18 vizuddhiH pyAlocyate sAdhUnAmabhAve, tatazcaivaM siddhAvasAnA AlocanA dAtavyeti / idAnImAlocanAyA ekArthikAni pratipAdayannAha- ni.792 | AloyaNA viyaDaNA sohI sambhAvadAyaNA ceva / niMdaNa gariha viudRNa saluddharaNaMti egaTThA / / 791 // AlocanA vikaTanA zuddhiH sadbhAvadAyaNA jiMdaNA garahaNA viudRrNa salluddharaNaM cetyekAthikAnIti / AlocanAdvAraM samAsam, idAnIM vizuddhidvAravyAcikhyAsayA''ha // 225 // patto saddharaNaM vucchAmI dhIrapurisapannataM / janAUNa suvihiyA kareMti dukkhakkhayaM dhIrA // 792 / / dIpa anukrama [1144] ~461~ Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1146] .- "niyukti: [793] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||793|| COS hAdavihA ya hoi sohI davasohI ya bhAvasohI ya / dami vasthamAI bhAve mUluttaraguNesu // 793 // chattIsaguNasamannAgaeNa teNaSi avassa kAyavA / parasakkhiyA visohI muddavi vavahArakusaleNaM // 794 // / jaha sakasalo'vi vijo annassa kahei appaNo vaahii|souunn tassa vijassa sovi parikammamArabhai // 795 / / evaM jANataNavi pAyacchittavihimappaNo samma / tahavi ya pAgaDatarayaM AloetavayaM hoi|| 796 // gaMtUNa gurusakAsaM kAUNa ya aMjaliM viNayamUlaM / saveNa attasohI kAyadA esa uvaeso // 797 // naha mujjhaI sasallo jaha bhaNiyaM sAsaNe dhuvarayANaM / uhariyasabasalo sujAi jIvo ghupakileso // 798 // sahasA aNNANeNa va bhIeNa va pillieNa va pareNa / basaNeNAyaMkeNa va mUDheNa va rAgadosehiM // 799 / / jaM kiMci kayamakaja na hutaM labhA puNo samAyari / tassa paDikkamiyacaM na hutaM hiyaeNa voDharSa // 800 // jaha bAlo jaMpato kajamakarja va ujju bhaNai / taM taha AloejjA mAyAmayavippamuko u // 801 // tassa ya pAyacchittaM jaM maggaviU gurU uvAsaMti / taM taha AyariyacaM aNavajapasaMgabhIeNaM // 802 // navi taM satthaM va visaM va duppautto va kuNai gheyAlo / jaMtaM va duppauttaM sappo va pamAiNo kuddho // 803 // je kuNai bhAvasalaM aNuDiyaM uttamaDhakAlaMmi / dullabhayohIyarsa aNaMtasaMsAriyataM ca // 804 // ata Uha zalyoddharaNaM vakSye dhIrapuruSaprajJapta, 'yat' zasyoddharaNaM jJAtvA suvihitAH kurvanti duHkhakSayaM dhIrA iti| dvividhA bhavati zuddhiH-dravyazuddhizca bhAvazuddhizca, tatra 'dravye dravyaviSayA zuddhirvastrAdInAmavagantavyA, bhASetu mUlottaraguNeSu zuddhi REACKERACHAR dIpa anukrama [1146] ~462~ Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1158] .- "niyukti: [804] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1]mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||804|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 226 // dIpa ticyA, etaduktaM bhavati-mUlaguNottaraguNAlocanayA bhAvazuddhirbhavatIti / evaM tAvanmUlaguNottaraguNeSu chalitenAlocanA, vizuddhiH dAtavyA / idAnIM yasmai AlocanA dIyate tenApyAlocayitavyamiti, etadeva pradarzayannAha-jAtikulabalarUpAdiSaTtriMzadguNa- ni. 793samanvitenApyavazya parasAkSikI zuddhiH karttavyA suSTupi jJAnakriyAvyavahArakuzalena-suvihiteneti / atrodAharaNaM dIyate x 804 yathA kuzalo'pi vaidyo'nyasmai vaidyAya kathayati AtmacyAdhi, zrutvA ca tasya vaidyasya so'pi vaidyo yasmai kathitaM sa pratikarma Arabhate / evaM jAnatA'pi prAyazcittavidhimAtmanaH samyakaraNena tathA'pi prktttrmaalocyitvymvshymiti| kinyc-sugmaa| 'nahu' naiva zuddhyati sazalyaH puruSaH, kathaM punaH zuddhyati ?, yathA bhaNitaM dhutarajasA zAsane tathA zuddhayati, kathaM punaH zudhyati ata Aha-udRtasarvazalyo jIvaH zuddhyati dhutakleza iti, tasmAdyadyapi kathamapi kizcidakArya kRtaM tathA'pyAlocayitavyam / kathaM punastaskRtaM bhavatItyata Aha-'sahasA' apratarkitameva prANivadhAdikamakArya yadi kRtaM tatastasmAtpratikramitacyA mityetat dvitIyagAthAyAM vakSyate, ajJAnena ca kRtaM na tatra prANI jJAto vyApAditazca, bhItena-AtmabhayAt mA bhUdaya mAM mArayiSyatItyataH prANavyaparopaNaM yadi kRtaM, preritena vA pareNa yadi kRtaM, vyasanena vA ApadA yadi kRtaM AtaGkena vAgcarAdyupasargeNa yadi kRtaM mUDhena vA-rAgadveSairyatkRtaM kizcidakArya tataH yatkizcitkRtamakArya tatpunaH 'nahu' naiva smaacrituN| labbhA-upalabhyeta yathA tathA pratikramitavyaM, etaduktaM bhavati-kizcidakAryaM kRtvA punaryathA naiva kriyate tathA tasya prati 226 // kramitavyaM, na punastadakArya hRdayena voDhavyaM, sarvamAlocayitabyamityarthaH / kathaM punastadAlocayitavyamityata Aha-tasya ca sAdhAryatprAyazcitta mArgavido gurava upadizanti tatprAyazcittaM 'tathA' tenaiva vidhinA''caritavyaM, katham , anavasthA anukrama [1158] / FA5%25% ~463~ Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1158] .- "niyukti: [804] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||804|| AACe prasaGgabhItena satAsslocayitavyam , anavasthA nAma yadyakAryasamAcaraNAtprAyazcittaM na dIyate kriyate vA tato'nyo'pi ! evameva samAcarati yaduta prANivyaparopaNAdI na kizcitprAyazcitaM bhavati tatazca samAcaraNe na kazciddoSa iti, evamanava-14 sthAprasaGgabhItena sAdhunA prAyazcittaM samAcaritavyamiti / itazcAlocayitavyam-na tatkaroti duHkhaM zakhaM nApi viSa nApi 'duSpayuktA' duHsAdhito vetAlaH yantraM vA duSprayuktaM sarpo vA kruddhaH pramAdinaH puruSasya duHkhaM karoti yatkaroti bhAvazalyamanuvRtam 'uttamArthakAle anazanakAle, kiM karotItyata Aha-'durlabhabodhikatvaM anantasaMsAritvaM ceti, etanmahAduHkhaM karoti bhAvazalyaM anuddhRtaM, zastrAdiduHkhAni punarekabhava eva bhavanti, ataH saMyatena sarvamAlocayitavyam / to uddharati gAravarahitA mUlaM puNabhavalayANaM / micchAdasaNasallaM mAyAsalaM niyANaM ca // 805 // uddhariyasabasallo AloiyaniMdio gurusagAse / hoi atiregalahuo ohariyabharo va bhAravaho // 806 // uddhariyasabasallo bhattaparinnAeN dhnniymaautto| maraNArAhaNajutto caMdagavejha samANei / / 807 // ArAhaNAi jutto samma kAUNa suvihio kAlaM / ukkosaM tinni bhave gaMtUNa labheja nivANaM // 808 // | - tata evamAlocya gAravarahitA munayaH 'uharanti' utpATayanti mUlaM punarbhavalatAnAM yena mithyAdarzanazalyaM mAyAzalyaM | nidAnazalyaM coddharantIti / sugamA, navaram-atirekam-atyartha laghurbhavati, 'oharitabhAroM' uttAritabhAraH 'bhAravahaH gardabhAdiH sa yathA laghurbhavati eSamAlocite sati karmalaghutvaM bhavatIti / yazcaivaMvidhaH sa uddhRtasarvazalyaH 'bhattapariNAe' bhaktapratyAkhyAne 'dhanikam' atyartham 'Ayukta prayatnaparo maraNArAdhanayuktaH, sa evaMvidhazcandrakavedhaM 'samAnayati' karo dIpa anukrama [1158] PRITamirary.org ~464~ Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) [bhAga-32] "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1162] .- "niyukti: [808] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/1] mUlasUtra-[2/1 oghaniyukti mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||808|| vRttiH (812). zrIoSa18| tItyarthaH / atra ca kathAnaka rAdhAvedhe AvazyakAdavaseyamiti / kiJca-ArAdhanayA yuktaH prayalaparaH samyak kRtvA suvi-18 | vizuddhiguniyuktiH hitaH kAla punazca 'utkRSTataH' atizayena samyagArAdhanAM kRtvA zrIn bhavAn gatvA 'nirvANaM' mokSamavazyaM prAmotIti, NAH ni. droNIyA etaduktaM bhavati-yadi paramasamAdhAnena samyak kAlaM karoti tatastRtIye bhave'vazya siddhyatIti / Aha paraH-utkRSTato'STabha 805-808 vAbhyantare sAmAyikaM prApya niyamAtsityatIti, jaghanyataH punarekasminneva bhave sAmAyikaM prApya sidbatItyuktaM granthAntare, upasaMhAra tatazca yaduktaM trIn bhavAnatItya siddhyatIti tadetatrApyutkRSTaM nApi jaghanyaM tatazca virodha iti, ucyate, anAlIDhasiddhAnta ni.809||227|| sadbhAvena yatkiJciducyate, yattaduktaM jaghanyata ekenaiva bhavena sikSyatIti tadvavarSabhanArAcasaMhananamaGgIkRtyokaM, etacca 5 chevaTTikAsaMhananamaGgIkRtyocyate, chevadvikAsaMhanano hi yadyatizayenArAdhanaM karoti tatastRtIye bhave mokSa prAmoti, utkRSTazabdazcAtrAtizayA) dRSTavyo na tu bhavamaGgIkRtya, bhavAGgIkaraNe punaraSTabhirevotkRSTato bhave chevaTTikAsaMhanano siddharatIti / / esA sAmAyArI kahiyA bhe dhIrapurisapannattA / saMjamatavaDagANaM niggaMthANaM maharisINaM // 809 // evaM sAmAyAriM jujaMtA caraNakaraNamAuttA / sAha khavaMti kamma aNegabhavasaMciyamaNataM / / 810 // esA aNuggahatthA phuDaviyaDavisuddhavaMjaNAinnA / ikkArasahi saehiM eguNavannehi sammattA // 811 // sugmaaH|| IGNRSA // iti zrImadroNAcAryaviracitA zrIoghaniyuktiTIkA mUlasUtrAlaGkRtA smaaptaa|| // zrIrasa ) dIpa anukrama [1162] SHERatinational bhAga 'oghaniyukti'-mUlasUtra [2/1] mUlaM evaM droNAcAryajI racitA TIkA parisamAptA: mUla saMzodhakaH sampAdakazca pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba kiMcit vaiziSTya samarpitena saha puna: saMkalanakartA muni dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D. zrutamaharSi) / 32 ~465~ Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga kalapRSTha 314 586 498 392 594 494 338 592 552 savRttika-Agama-sattANi bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama 01 | Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti bhAga-1 zrutaskandha-1, adhyayana-1,2 02 | Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zrutaskndha -1, adhyayana- 3 se 9, zrutaskandha-2 03 | Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 zrutaskndha -1, adhyayana- 1 se 13 04 | Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zrutaskndha -1, adhyayana 14 se 16, zrutaskandha-2 05 | Agama 03 sthAna mulaM evaM vatti, bhAga-1 sthAna- 1 se 4 06 | Agama 03 sthAna mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 sthAna- 5 se 10 saMpUrNa 07 | Agama 04 samavAya mUlaM evaM vRtti. 08 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 zataka-1 se 6 09 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zataka-7 se 11 10 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-3 zataka- 12 se 20 11 | | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-4 zataka- 21 se 41 saMpUrNa 12 | Agama 06 jJAtAdharmakathA mUlaM evaM vRtti. 13 | Agama-7,8,9,10upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa mUlaM evaM vRtti. 14 | Agama-11,12, vipAka, uvavAI mUlaM evaM vRtti. 15 | Agama 13 rAjapraznIya mUlaM evaM vRtti. 16 | Agama14 jIvAjIvAbhigama bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. [pratipatti-3-atargata] sUtra-1 se 138 17 | Agama14 jIvAjIvAbhigama bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. [pratipatti-3-atargata sUtra- 139 se pratipattI-10 saMpUrNa 18 | | Agama 15 prajJApanA bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. pada-1 se 5 19 | Agama 15 prajJApanA bhAga-2 malaM evaM vatti. pada-6 se 22 20 | Agama 15 prajJApanA bhAga-3 mulaM evaM vatti. pada- 23 se 36 saMpUrNa 21 | Agama 16 sUryaprajJapti mUlaM evaM vRtti. 514 384 522 538 384 314 480 488 426 514 336 610 ~466~ Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kulapRSTha 614 376 426 344 312 27 330 466 442 savRttika-Agama-suttANi bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? bhAga isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama Agama 17 candraprajJapti mUlaM evaM vRtti. Agama18 jaMbUdvipaprajJapti bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 1 evaM 2. | AgamA8 jaMbUdavipaprajJapti bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 3 evaM 4. Agama18 jaMbUdvipaprajJapti bhAga-3 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 5 se 7. Agama 19-32 nirayAvalikA, kalpavataMsikA, puSpikA, pRSpacUlikA, vRSNidazA, catuHzaraNa, AturaparatyAkhyAna, mahApratyAkhyAna, ___ bhaktaparijJA, taMdalavaicArika, saMstAraka, gacchAcAra, gaNividayA, devendrastava malaM evaM chAyA Agama 33 thI 39 maraNasamAdhi mUlaM evaM chAyA, nizItha, buhatkalpa, vyavahAra, dazAzrutaskaMdha, jItakalpa/paMcakalpa, mahAnizItha mUlaM eva 28 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, niyukti-1 se 521 29 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-2, niyukti- 522 se 951 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-3 niyukti- 952 se 1273 apUrNa, [adhyayana- 1 se 4 apUrNa] Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-5 niyukti- 1273 apUrNa se 1623, [adhyayana-4 apUrNa se 6 saMpUrNa) | Agama 41/1 oghaniyukti mUla evaM vRtti. Agama 41/2 piMDaniyukti mUlaM evaM vRtti. | Agama 42 dazavaikAlika mUlaM evaM vRtti. 35 Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, adhyayana- 1 se 5 36 | Agama 43 uttarAdhyana mUla evaM vRtti, bhAga-2, adhyayana- 6 se 21 37 | Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-3, adhyayana- 22 se 36 | Agama 44 nandisUtra mUlaM evaM vRtti. 39 | | Agama 45 anuyogadvAra mUlaM evaM vRtti. 40 | kalpa[bArasA]sUtra... catuHzaraNa, tandulavaicArika, gacchAcAra mUlaM evaM vRtti. 464 426 472 376 590 522 482 mulaM evaM tAla, bhAga-2, adhyayana se , 466 38 | 528 560 394 ~467~ Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH [bhAga-32] Agama 41/13 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhita: saMpAditazca "oghaniyukti: mUlasUtra-2/1" [mUlaM + bhASyaM + droNAcArya-racitA vRttiH] (kiMcita vaiziSThyaM samarpitena saha) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: "oghaniyukti" mUlaM evaM vRtti: nAmeNa parisamAptA "savRttika-Agama-suttANi" zreNi, bhAga-32 ~468~ Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaar raagaa th s gl jl kr ths ns nuuN baahr k r vii sn Agama S T m s hil nuuN vii trs kr s s s s . hn l s ~ 469 ~ Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ajama AjamAya namo namo nimmaladasaNassa savRttika-Agama-suttANi mUla saMzodhaka abhinava-saMkalanakartA pahalA PAPA RSANE E pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] prata-prApti aura peja-seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 9825598855798253062751 ~470~ Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA zrI Agama maMdira pAlitANA OHORIEOSE OFOSHOTEO JIO ~4714 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mala saMzodhakAjamA pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba samAgama Agama Agama Agama Ajama Ajama Agama 41/1 "oghaniyukti" mUlaM evaM vRtti: Aja abhinava-saMkalanakartA Ajama Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI _ [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] Ajama Agama Agama Agama AjamA Ajama Agama ~472~