Book Title: Sambodh Prakaran Part 02
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005625/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI haribhadrasUri viracita zrI saMbodha prakaraNa bhAga-2 bhAvAnuvAdakAra 5.pU. AcArya zrI rAjazekharasUrIzvarajI mahArAja Pivate Use Only Jain Education Internation Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . // dharaNendra-padmAvatIsaMpUjitAya OM hrI zrI zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH / / // zrI dAna-prema-rAmacaMdra-hIrasUri sadgurubhyo namaH / // maiM namaH / / yAkinImahattarAdharmaputra zrI haribhadrasUri mahArAja viracita zrI sImA prakaraNa IthanI AcAryazrI rAjazekharasUri kRta gujarAtI bhAvAnuvAda bhAga-2 --: bhAvAnuvAdakAra-chAyAkAra : pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya hIrasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTadyotaka pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya lalitazekhara sU.ma.sA.nA ziSyaratna AcAryadeva zrI rAjazekharasUrIzvarajI mahArAja --: saMpAdaka : pa.pU. munirAja zrI dharmazekharavijayajI --: sahayoga : pa.pU. munirAja zrI divyazekharavijayajI --: prakAzaka : zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa C/o. hindustAna mila sTorsa 481, ganI epArTamenTa, ratana TokIjha sAme, AgrA roDa, bhIvaMDI - 421 305. vikrama saMvat-20650 vIra saMvat-2535 mUlya : rUA. 400 (bhAga : 1+2+3) For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya rakA (gathInAra) vi.382009 (H sukRtam : parama pUjya AcArya zrImad haribhadrasUri viracita ane parama pUjya AcArya zrI rAjazekharasUri anuvAdita zrI saMbodha prakaraNa graMthanA bhAga-rano saMpUrNa Arthika lAbha parama pUjya paMnyAsapravara zrI bhadraMkara vi.ma.sA.nA ziSyaratna parama pUjya AcArya zrI kuMdakuMdasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSya pUjya paMnyAsa zrI nayabhadravijayajI mahArAjanI preraNAthI zrI mAlegAma jaina saMghanA jJAnanidhimAMthI levAmAM Avyo che. zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa tenI khUba khUba anumodanA kare che. vizeSa sUcanA : A pustaka jJAnadravyamAMthI chapAvyuM hovAthI gRhastha mUlya cUkavyA vinA A pustakanI mAlikI karavI nahi. vAMcavA mATe A pustakano upayoga karavo hoya to yogya nakaro jJAnabhaMDAra khAte Apavo jarUrI jANavo. Jain Education Intemational For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhAjhA hAtha raLiyAmaNA vi.saM. 206 2nA cAturmAsamAM zArIrika asvAthyamAM mAnasika svAthya jaLavAi rahe e mATe meM munizrI harSazekhara vi. ane munizrI divyazekhara vi.ne saMbodha prakaraNa gaMtha vaMcAvyo. A graMtha vaMcAvatAM jaNAyuM ke A graMthamAM sAdhu-zrAvaka ubhayane upayogI bane tevA ghaNA padArtha che. AthI jo A graMthano vyavasthita bhAvAnuvAda karavAmAM Ave to caturvidha saMghamAM A graMtha upayogI bane. AthI A graMthano bhAvAnuvAda karavAno nirNaya karyo. mudrita pratamAM ghaNI azuddhi hovAthI A kArya karavA mATe A graMthamAM rahelI azuddhio dUra thavI joie. A mATe mane vidvAna AcAryazrI municaMdra sUrijIe hastalikhita be pratonI jherokSa nakalo mokalI. viduSI sAdhvIjIzrI caMdanabALAzrIjIe hastalikhita pratanI eka jherokSa nakala mokalI. A traNa pratomAM sA.zrI caMdanabALAzrIjIe mokalelI prata akSaro moTA hovAthI ane vadhAre zuddha hovAthI e prata vadhAre upayogI banI. AthI A baMne pratye AbhAranI abhivyakti karuM chuM. A pratono upayoga karavA chatAM ghaNI azuddhio dUra na thai. AthI anuvAda karatAM karatAM te te gAthAo mudrita je je graMthomAM hovAnI mane saMbhAvanA jaNAI te te graMtho maMgAvyA. munizrI divyazekharavijayajI dUradUranA paNa jJAnabhaMDAromAMthI te te graMtho mArI pAse hAjara karatA rahyA. AthI anuvAdanuM kArya saraLa banyuM. te te graMthomAM je gAthAo anuvAda sahita maLI te te gAthAono anuvAda na karatAM te ja anuvAda meM prastuta anuvAdamAM lai lIdho. jema ke vardhamAnatapodadhi pa.pU.A.zrI bhadraMkarasUri ma. kRta dharmasaMgrahanA pahelA bhAgamAM deva adhikAranI, samyakatva adhikAranI ane AlocanA adhikAranI ghaNI gAthAo anuvAda sahita maLI. mArA anuvAdita paMcAzaka, gurutattvavinizcaya vagere graMthomAMthI paNa ghaNI gAthAo maLI. dhyAna adhikAranI badhI ja gAthAo Avazyaka sUtramAM dhyAna zatakamAM maLI. e badhI gAthAono anuvAda mahAna zAsanaprabhAvaka pa.pU.A.zrI bhuvanabhAnusUri. ma. kRta dhyAnazataka vivecanavALA graMthamAMthI lIdho. A sivAya bIjA paNa aneka graMthomAMthI ucation International For Personal & Private se Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTaka chUTaka gAthAo maLI. te te gAthAonA anuvAdamAM A gAthA kayA graMthamAM che teno kAuMsamAM nirdeza karyo che. AthI A sthaLe te te graMthanA anuvAdako ane saMpAdako vagere pratye kRtajJatA pradarzita karuM chuM. anuvAda jema jema lakhAto gayo tema tema prAraMbhamAM mArA pU. gurudevazrIe ane pAchaLathI munizrI dharmazekharavijayajIe tenI presa kopI taiyAra karI. anuvAda taiyAra thayA pachI prakAzana thAya tyAM sudhInI badhI javAbadArI munizrI dharmazekharavijayajIe laine mArI javAbadArI ghaNI ochI karI. temaNe prUpha saMzodhanamAM mAtra zabdonI ja nahi, kiMtu arthanI paNa azuddhi na rahe tenI pUrNa kALajI rAkhI che. temaNe A kArya potAnuM ja che ema samajIne dilathI karyuM che. prUpha saMzodhanamAM munizrI divyazekharavi. e paNa sahayoga Apyo che. saMskRta chAyAmAM azuddhi na rahe e mATe munizrI hitazekharavijayajIe badhI ja gAthAonI sAthe saMskRta chAyA tapAsI che. jyAM azuddhi hatI tyAM sudhArI che. chelle chelle munizrI dharmatilakavijayajIe phAinala prupho ghaNI cIvaTathI joyA che ane emaNe sUcavelI keTalIka mahattvanI kSatio sudhArIche. Ama A graMthanA prakAzanamAM "jhAjhA hAtha raLiyAmaNA'" e kahevata caritArtha banI che. pravacananA ke vAcanAnA maMgalAcaraNamAM tasmai gurave nama: e pado bolatAM ja je be mahApuruSonI tasvIro mArI AMkha sAme AvyA vinA rahetI nathI te siddhAMta mahodadhi 5.pU. AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjAne ane niHspRhatAnIradhi pa.pU. AcAryadeva zrImad vijayahIrasUrIzvarajI mahArAjAne A prasaMge bhAvabharI vaMdanA karuM chuM. jeozrInI pAvana nizrAmAM mAruM saMyamajIvana vyatIta thai rahyuM che te mArA pU. gurudevazrI dIrgha tapasvI (AyaMbila vardhamAna tapanI 100 + 88 oLInA ArAdhaka) zrI lalitazekharasUrIzvarajI mahArAjAne paNa A prasaMge bhAvabharI vaMdanA karuM chuM. prAnte A anuvAdamAM chadmasthatA, anupayoga AdithI jinAjJA viruddha kaMi paNa lakhAyuM hoya tenuM triviMdha-trividhe micchA mi dukkaDaM. khaMbhAta, vi.saM. 2064, - AcArya rAjazekharasUri mA.su.-11 (mauna ekAdazI) Ja Education International For Personal & Private Use Only www.jainelly org Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-1 bhAga-2 bhAga-3 sAmAnya anukramaNikA (1) (2) deva adhikAra guru adhikAra vibhAga-1 kruguru adhikAra tathA gAthAono akArAdi anukrama (2) guru adhikAra vibhAga-2 suguru adhikAra tathA suguru adhikAramAM AvatA padArthothI bharapUra pariziSTa (3) samyaktva adhikAra (4) avirata samyagdaSTi adhikAra (5) zrAvaka pratimA adhikAra (6) zrAvaka vratAdhikAra (7) saMjJA adhikAra (8) lezyA adhikAra (9) dhyAna adhikAra (10) mithyAtva adhikAra (11) AlocanA adhikAra & Private Use Only www.ainelibrar Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da gAthA viSaya . 1 thI 23 sugurunuM svarUpa . 24-25 ahiMsAnA 243 bhAMgA. -: anukramaNikA : - bhAga-2 (2) guru adhikAra vibhAga-2 sugurunuM svarUpa 26 yatanAnuM mahattva 27 maMdirathI paNa saMyamanuM mahattva adhika 28 thI 42 vividha rIte jIva bhedo 43 kevo sAdhu zAstravettA che 44 kone keTalA prANa hoya .. 45-46 saMyamanA 17 prakAra 48 49 thI 51 52 thI 56 57-58 16 vacano 60 adattAdAnanA cAra prakAra 61 saMraMbhAdi traNanI vyAkhyA 62 abrahmanA 18 bhedo jIvapariNAmanA 108 bhedo munio kevI bhASA na bole bhASAnA prakAro . 63-64 kAmanA bhedo 65 brahmacaryagupti 69 thI 72 brahmacaryanuM mahattva 73 thI 76 77 thI 82 90 thI 143 144 thI 146 147 thI 154 brahmacarya saMbaMdhI varNana ......... 83-84 munio parigrahanA tyAgI hoya . 85-86 sugacchanuM varNana abrahmathI thatI hiMsA 87 jinAgamanuM mahattva 88-89 AcAryanI javAbadArI AcAryanI 47 chatrIsI . vividha rIte AcAryanuM varNana nava rIte AcAryanI tIrthaMkaratulyatA .. For Personal & Private Use Only saMbodha prakaraNa pRSTha 1 22 22 13 13 14 14 19 19 20 21 22 23 30 30 31 31 32 32 35 36 37 39 39 40 40 41 58 59 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .............. saMbodha prakaraNa 155 thI 157 AjJAnuM mahattva ......................................... 158 thI 160 sudeva-sugurunA svarUpanI prApti durlabha che ......... 161 thI 164 sugacchanuM varNana.. 165 thI 184 upAdhyAyanA guNonI 25 pacIsI .... 185 thI 188 upAdhyAyanuM varNana 189 thI 195 sthavira AdinuM varNana ... .................... 196 thI 198 gacchamAM AcAryAdi pAMceya hovA joIe ... 199 thI 223 sAdhuonI ra7 satAvIsI 224-225 sAdhuone pRthvI Adi 27 upamAo ........ 227 thI 229 sAdhuonuM varNana ..... ........ .... 230-231 caraNa-karaNa sittarI............... 232-233 sAdhunI bAra pratimA ... ........... 234 thI 238 mahAvratonI 25 bhAvanAo 239-240 5 azubha bhAvanAo. 241 thI 25ra 5 nigraMthonuM svarUpa.. 253 thI ra63 pAMca prakAranuM cAritra ......... 264 thI 266 36 dhArothI nigraMtha prarUpaNA.. ....... ... ra67 sarvaviratinA aticAro saMjavalanathI .............. 268 thI 273 gocarInA 42 doSo 274 mAMDalInA pa doSo... ............ ........ 275 bhojananAM 6 kAraNo 277 7 piDeSaNA....................................... 278 7 pAnaiSaNA ......... ra79 piDeSaNAdinA 192 doSo.... 280 8 gocara bhUmio.................... 281 7 avagraha .... 282 sthAnakriyA Adi sAtakriyA... 283 9 niyANAM . 284 10 upaghAto 285 13 kriyAsthAno ............................129 286-287 jyAM sAraNAdi hoya te gacche che 13) | ra ra ra % $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ ? ........ .......... , , , , , , , , , , , . 121 - .............. .............. .......... ............ ........ For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 288 thI 291 saMghanuM varNana 292-293 tIrthanuM varNana 294-295 utsUtrabhASI mithyArdaSTi che 296 jinAgamanuM mahattva zuddha prarUpaNAnuM mahattva 297 thI 301 302 thI 311 saMvignapAkSikanuM varNana 312 thI 319 gItArthanuM varNana 320 thI 322 saMga kono ka2vo-kono na karavo 323 thI 327 kevA gItArtho kalpavRkSa samAna che ? 328 vidhImArgaprarUpaka saMvigno jaya pAmo 329 thI 336.sArUpika vagerenuM varNana 337 kevA sAdhu adarzanIya che ? 338-339 vidhinuM mahattva 342 thI 346 pAMcamA ArA sudhI tIrtha raheze 347 kyAM cAritra hoya ? 348-349 jJAnAditrikathI aSTabhaMgI 3 gaurava . 340 AsannasiddhikanuM lakSaNa 341 : kevA puruSanI ucita bhaktithI pUjA ? 3 zalya 3 daMDa 351 kuvRSTi dRSTAMtathI trIjA bhAMgAvALA paNa sevavA -: pariziSTamAM ApelA padArthonI anukramaNikA : 156 4 mULasUtro ... 156 157 157 157 158 161 161 161 162 162 3 satya 3 vidhivAda 4 bhAvanA 4 dhyAna 4 buddhi 4 dharmakathA 4 vinaya.. 4 upasargo . 4 pUjAnA prakAro . 4 anuyoga 4 vRttisaMkSepa 4 abhigraho 4 asaMvara 4 duHkhazayyA 4 sukhazayyA.. 4 nikSepA . 5 samyaktva 5 vyavahAra. saMbodha prakaraNa 130 131 132 133 133 134 138 141 142 144 145 147 147 148 148 149 151 151 153 For Personal & Private Use Only 162 162 163 163 164 164 164 164 164 165 168 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 5 kAraNa 168 169 5 vedikAdizuddhi 5 pravacanAMgo 170 5 vrata .. 170 5 azubha bhAvanAo ..... 170 pa nidrA ........ 175 5 bhakti 175 5 saMvara 176 176 176 179 5 AcAra 180 5 mAMDalInA doSo........ 194 6 dravyo ........ 195 6 chakAya virAdhanA tyAga.. 196 196 196 196 196 197 197 200 7 bhaya 200 7 zoSiguNo 201 7 sasaptakanA 7 guNo ... 201 7 piMDaiSaNA 201 7 pAnaiSaNA 203 204 210 211 213 5 svAdhyAya pa cAritra 5 jJAna 6 cheda 6 lezyA 6 vacana 6 bhASAnA doSo sUtra. * 6 akalpyaSaka 6 Avazyaka 7 sukhasthAno. ....... 7 nayo 7 vibhaMgajJAna . 8 gocarabhUmi 8 pratilekhanA . ....... 8 prabhAvako ........ 8 yoganA aMgo 8 pudgala parAvarta 8 AtmA 8 vasatinAM doSo 8 aSTabhaMgI 8 siddhanA guNo 8 karmo 8 pramAda 8 anaMtA 220 8 pUjAnA prakAro ......... 220 8 madasthAno 221 221 221 221 8 siddhio 221 8 yogadRSTio 222 8 sUkSmajIvo 222 8 pravacanamAtA 222 8 gaNisaMpadA 222 9 navakoTi vizuddha azanAdi 224 9 kSetro . 224 9 brahmacarya : 224 9 nava kalpI vihAra 224 9 tattvo 225 9 nidAna 226 227 229 229 230 233 238 243 245 10 sAmAcArI 10 samAdhisthAno 10 69....... 10 trika....... 10 eSaNAnA doSo 10 ruci 10 veyAvacca 10 prAyazcitta 9 For Personal & Private Use Only 213 214 217 219 ..... 219 220 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 10 pratyAkhyAna 10 payazA 10 sthitakalpa . 10 upaghAta 245 248 248 248 248 249 249 250 251 251 253 254 254 254 254 255 257 257 257 258 260 267 267 14 upakaraNo 267 14 pratirUpAdi guNo ... 268 14 jJAnanI AzAtanAo 269 15 yogo 200 15 zikSAzIla 271 15 saMjJA . 272 16 samAdhisthAno...... 274 16 kaSAyo........ 275 10 asaMvara.. 10 saMkleza 10 pratisevA .... 10 sAdhudharma ......... 10 brahma. 11 vigai. 11 suvarNanA guNo . 11 zrAvaka pratimA 12 aMgo.... 12 upAMgo 12 arihaMtanA guNo 12 bhAvanAo . 12 bhikSupratimA... 12 zrAvakanAM vrato 12 upayoganA bhedo 13 kriyAsthAno 14 guNasthAnaka 14 bhUtagrAmo .. 14 pUrvo saMbodha prakaraNa 16 udgama doSo .... 276 16 utpAdananA doSo 289 16 kAusagganA AgAro . 292 17 maraNa .. 294 17 pUjAnA prakAra 296 17 saMyama .... 297 18 pApasthAnako .. 18 hajAra zIlAMga 18 dIkSA mATe ayogya ... 297 19 kAyotsarganA doSo ... 303 20 asamAdhisthAno 305 20 vIsasthAnaka 21 pUjAnA prakAra .. 21 mithyAtvanA prakAra.... 306 21 zrAvakanA guNo 307 21 zabala sthAno 309 22 parISaho 309 23 indriyanA viSayo 313 25 paDilehaNA 314 25 mahAvratanI bhAvanAo 315 315 316 318 319 ....... 320 ....... 321 321 32 guruvaMdananA doSo .... 322 33 gurunI AzAtanAo . 327 34 atizayo ........... 329 27 aNagAraguNo 28 labdhio .... 31 siddhaguNo . 32 jIva bhedo . 32 yoga saMgraha ...... 29 pApazruto 30 mohanIya sthAno For Personal & Private Use Only ......... .... 297 297 ..... 306 306 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 "dharaNendra-padmAvatI saMpUjitAya 30 hI zrI zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH" "zrI dAna-prema-rAmacaMdra-hIrasUri saddagurubhyo namaH" je namaH yAkinImahArAdharmaputra zrI haribhadrasUri mahArAja viracita zrI saMbodha prakaraNa graMthano AcAryazrI rAjazekharasUri kRta gujarAtI bhAvAnuvAda -: bhAga-2 :vibhAga-ra sugurunuM svarUpa aha sugurUNa sarUvaM, bhaNAmi taggacchasaMghajuttANaM / saMtomuhumi, pitA vasaMta mahAnAmo atha sugurUNAM svarUpaM bhaNAmi tadgacchasaGghayuktAnAm / / antarmuhUrtamAtra tatra vasati mahAnAma: II ? I . ... 122 gAthArtha- have sugurunA gacchathI ane saMghathI yukta evA sugurunA svarUpane kahIza. sugurunI pAse mAtra aMtarmuhUrta paNa rahyuM chate mahAna lAbha thAya. vizeSArtha gaccha=eka AcAryano sAdhu-sAdhvIrUpa samudAya. saMgha sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA e cArano samudAya. (1) gaccho mahANubhAvo, tattha vasaMtANa nijjarA viulA / sAravAranavoyakhAmAuira vosapavittI . 2 . gaccho mahAnubhAvastatra vasatAM nirjarA vipulaa| mAra-vAra- nalipine toSapratipattiH II ra II...................12 gAthArtha gacchano ghaNo prabhAva che. gacchamAM rahenArAone ghaNI karmanirjarA thAya che. kAraNa ke gacchamAM rahenArAone smAraNa-vAraNAcoyaNA AdithI doSonI prApti thatI nathI. For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa vizeSArtha- smAraNA- A kArya karyuM nathI ema yAda karAvavuM te smAraNA. vAraNA- na karavA yogya kAryano niSedha karavo te vAraNA.' coyaNA- saMyamayogomAM bhUla kare tyAre tamArA jevAo mATe A pramANe karavuM yogya nathI ema madhuravacanothI preraNA karavI te coyaNA. ahIM Adi zabdathI praticoyaNA samajavI. vAraMvAra tevI preraNA karavI te praticoyaNA. (2) (gacchAcAra patro, gAthA-51) no appaNA parAyA, guruNo kaiyA vi huMti sddddaannN| ... jiNavayaNarayaNanihiNo, savve te vanniyA guruNo // 3 // no AtmAnaH parakIyA guravaH kadA'pi bhavanti zrAddhAnAm / ninavananidhaH sarve te vakhatA gurava / rU . .............. vazarU gAthArtha- zrAvakone A guruo ApaNA che A guruo ApaNA nathI ema kyAre thatuM nathI. (kAraNa ke bhagavAne) jeo jinavacanarUpa ratnanA nidhi che te sarvane guruo kahyA che. (3). saMpai dUsamakAle, dhammatthI sugurusAvayA dullhaa| nAmagurU nAmasaDDA, sarAgadosA bahU asthi // 4 // samprati duHSamakAle dharmArthinaH suguruzrAvakA durlabhAH / nAmapurAvo nAmazrAddhAH savA vadava santi i . ...............14 gAthArtha- vartamAnamAM avasarpiNInA pAMcamA ArA rUpa duHSamakALamAM dharmanA arthI hoya tevA suguruo ane suzrAvako durlabha che. rAgaSavALA nAmaguruo ane nAmazrAvako ghaNA che. (4). nAmAicaubheehiM, guruNo bhaNiyA jinniNdmggNmii| tattha ya nAmaTThavaNA-davvehiM na ko vi paramattho // 5 // nAmAdicaturbhedairguravo bhaNitA jinendramArge / tatra nAma-sthApanA-cai voDIpa paramArtha: dha II ....12 gAthArtha- jiteMdranA mArgamAM (=dharmamAM) nAma Adi cAra bhedothI cAra prakAranA guruo kahyA che. temAM nAmaguru-sthApanAguru ane dravyaguruthI koI paramArtha nathI koI paramArtha siddha thato nathI. For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 : guru adhikAra vibhAga-2 vizeSArtha-jekuguru che tenA nAma, sthApanA ane dravya etraNe nikSepAthI paramArthasiddha thato nathI evuM ahIM kahevAnuM tAtparya che. bhAvagurunA nAma, sthApanA ane dravya e traNe nikSepAthI paramArtha siddha thAya che. (5) bhAveNa suddhacaraNo, sudaMsaNo tccmggkhnnpro| mUluttaraguNarayaNehiM bhUsio saMjao sAhU // 6 // bhAvena zuddhacaraNaH sudarzanastathyamArgakathanaparaH / mUno purasaiSita: saMvata: sAdhu: I 6 IT .... - 16 gAthArtha-zuddhacAritravALA, zuddhasamyaktvavALA, satyamArgane kahevAmAM tatpara, mUlaguNa-uttaraguNothI bhUSita ane samyapha yatanAvALA sAdhu bhAvathI guru che. (6) davvao tivihA vutto muhuvagaraNovaesapabhiIhiM / suddhavavahArajaNao, loyANaM pavayaNamuhANaM // 7 // dravyatastrividhA ukto mudropakaraNopadezaprabhRtibhiH / zuddhavyavahAragano tonAM avavanakuvAnAm II 9 ||. 1377 gAthArtha- dravyathI=bAhya vastunI apekSAe bhAvaguru mudrA, saMyamanA upakaraNa ane upadeza vagere dvArA traNa prakAre kahyA che. AvA guru pravacanasanmukha thayelA lokonA zuddha vyavahArane utpanna kare che. bhAvArtha- jinokta gurumudrA, jinokta saMyamanAM upakaraNo ane jinAjJA mujaba upadeza vagerethI A bhAvaguru che ema jANI zakAya che. AvA bhAvaguru zuddha vyavahArane utpanna kare che eTale ke azuddha vyavahAra karanArA jIvone zuddha vyavahAra karanArA banAve che. ahIM vyavahAra eTale dharmakriyAo. je dharmakriyAo zuddha bhAvathI thAya te zuddha vyavahAra che. athavA je dharmakriyAo jinAjJA mujaba thAya te dharmakriyAo paNa zuddha vyavahAra che. je jIvo azuddha bhAvathI dharmakriyAo karatA hoya temane zuddha bhAvathI dharmakriyA karanArA banAve che. je jIvo jinAjJAthI viruddha dharmakriyA karatA hoya temane jinAjJA mujaba dharmakriyA karanArA banAve che. Ama bhAvaguru zuddha vyavahArane utpanna kare che. (7) For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 saMbodha prakaraNa saMto pasaMtacitto, daMto dhIro ya prishaaiihiN| kohAikAraNe vi, huno vayaNasiriM palaTTei // 8 // zAntaH prazAntacitto dAnto dhIraH pariSahAdibhiH / dhAviraDipi 97 no vevanathaye paryacati II 8 . ... 128 gAthArtha- zAMta, prakRSTa, zAMta cittavALA, dAMta ane parISaha AdimAM dhIra evA bhAgaguru krodhAdinA kAraNamAM paNa (=ajJAna jIvo krodha vagere kare to paNa) jinavacanarUpalakSmIne badalatA nathI, arthAt jinavacana pramANe ja bole che. vizaSArtha- A viSe kAlikAcAryanuM dRSTAMta che. dattarAjA temanA upara gusse thayo to paNa temaNe jinavacanathI viruddha na kahyuM, jinavacana pramANe kahyuM. te prasaMga A pramANe che kAlikAcAryanI kathA - turamiNI nAmanA nagaramAM "jitazatru nAmano rAjA hato. e gAmamAM eka "kAlika' nAmano "brAhmaNa raheto hato. te brAhmaNane bhadrA nAme bahena hatI ane te bhadrAne "datta" nAme putra hato. ekavAra kAlika brAhmaNe potAnI meLe pratibodha pAmIne dIkSA lIdhI ane anukrame temane AcAryapada prApta thayuM. temano bhANeja "datta svacchaMdI thayo ane jugAra vagere vyasanothI parAbhava pAmI rAjAnI sevA karavA lAgyo. karmayoge rAjAe tene maMtrIpada ApyuM. maMtrIno adhikAra maLatAM rAjAne ja padabhraSTa karI teNe rAjaya pacAvI pADyuM. rAjA paNa tenA bhayathI nAsI gayo ane guptapaNe koI jagyAe rahyo. pachI mahAdUrakarma karanAro te dattarAjA mithyAtvathI moha pAmIne aneka yajJo karAvavA lAgyo ane saMkhyAbaMdha pazuono ghAta karavA lAgyo. ekavAra kAlikAcArya mahArAja tyAM padhAryA. tyAre bhadrAmAtAnA AgrahathI dattarAjA vaMdana karavA Avyo. guru mahArAje dezanA ApI kedhrmaaddhnN dhanata eva samastakAmA, kAmebhya eva sakalendriyajaM sukhaM ca / For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 kAryArthinA hi khalu kAraNameSaNIyaM, dharmo vidheya iti tattvavido vadanti // dharmathI dhana maLe che, dhanathI badhI kAmanA-icchAo siddha thAya che ane badhI icchAnI siddhithI samagra indriyathI utpanna thatuM sukha maLe che. mATe kAryanA arthIe to jarUra kAraNa zodhavuM joie, tethI dharma karavo evuM tattvane jANanArAo kahe che." A pramANe sAMbhaLIne datte yajJanuM phaLa pUchyuM. gurue kahyuM ke-jayAM hiMsA hoya tyAM dharmano abhAva che. kahyuM che ke- damo devagurUpAstinamadhyayanaM tapaH / sarvamapyetadaphalaM hiMsA cenna parityajet // "indriyonuM damana, deva-gurunI sevA, dAna, adhyayana ane tapa-e saghaLAM jo hiMsAno tyAga na kare to nakAmA che." pharIthI dare yajJanuM phaLa pUchyuM-tyAre gurue kahyuM ke- hiMsA durgatinuM kAraNa che." kahyuM che ke paGga-kuSTi-kuNitvAdi dRSTvA hiMsAphalaM sudhIH / . . nirAgastrasajaMtUnAM hiMsAM saMkalpatastyajet // | DAhyA mANase "pAMgaLApaNuM, koDhiyApaNuM ne ThuMThApaNuM vagere hiMsAnA - phaLa che." ema jANIne niraparAdhI evA trasa prANIonI hiMsA saMkalpa vaDe paNa na karavI. tyAre vaLI datte kahyuM ke- 'tame Avo ADo-ADo javAba kema Apo cho? yajJanuM phaLa jevuM hoya tevuM satya-sAcuM kaho." tyAre... kAlikAcArye vicAra karyo ke- "jo ke A rAjA che ane yajJamAM prItivALo che te chatAM je banavAnuM hoyatelano paNa huM khoTuM bolIzanahi. prANa jAya to paNa khoTuMjuThuM bolavuM te kalyANakArI nathI." bhartuharikRta nItizatakamAM kahyuM che kenindntu nItinipuNA yadi vA stuvantu / lakSmIH samAvizatu gacchatu vA yatheSTam // adyaiva vA maraNamastu yugAntare vA / nyAyAt pathaH pravicalanti padaM na dhIrAH // 74 // . For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa "nItimAM nipuNa gaNAtA loko bhale niMdA kare athavA stuti kare. lakSmI bhale Ave athavA bhale marajI mujaba cAlI jAya. maraNa Aja thAya athavA yugane aMte thAya, paraMtu dhIrapuruSo nItinA mArgathI eka DagaluM paNa khasatA nathI.' da A pramANe vicArI kAlikAcArye kahyuM ke-- 'he datta ! huM nizcayapUrvaka kahuM chuM ke narakagati e ja yajJanuM phaLa che." mahAbhArata zAMtiparva a.10 kahyuM che ke " yUpaM cchittvA pazUn hatvA kRtvA rudhirakardamam / yova gamyate svan, nara vena gamyate ? / / "yajJa staMbha chedI, pazuone haNI ane lohIno kIcaDa karI jo svarge javAtuM hoya to pachI narakamAM koNa jaze ?" datte kahyuM ke 'e kevI rIte jaNAya ?' gurue kahyuM ke-- 'AjathI sAtamA divase ghoDAnA paganA DAbalAthI uDelI viSThA tArA moDhAmAM paDaze ane pachI tuM loDhAnI koThImAM purAiza. A anumAnathI tArI cokkasa narakagati thavAnI che ema tuM jANaje,' datte kahyuM ke-- 'tamArI zI gati thaze ?' gurue kahyuM ke- 'ame dharmanA prabhAvathI svarge jaizuM.' A pramANe sAMbhaLIne krodhita banelA datte vicAra karyo ke-- 'jo sAta divasanI aMdara A vacana pramANe nahi bane to pachI huM jarUra Apane mArI nAMkhIza.' Ama vicArI kAlikAcAryanI AsapAsa rAjasevakone mUkIne pote nagaramAM Avyo ane AkhA zaheramAM tamAma rastAomAMthI apavitra padArtho kADhI nakhAvI sApha karAvyA ane badhI jagyAe phulo padharAvyA. pote aMtaHpuramAM ja rahyo. e pramANe cha divaso pasAra thayA. pachI AThamA divasanI bhrAMtithI sAtame divase krodhavALo banI ghoDA upara savAra thai gurune haNavA cAlyo. tevAmAM koi eka gharaDo mALI dasta javAnI hAjatathI pIDA pAmavAne lIdhe rastAmAM ja viSThA karI tene phulothI DhAMkIne cAlyo gayo. tenA upara datta rAjAnA ghoDAno paga paDyo. tethI viSThAno For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 aMza uchaLIne rAjAnA moDhAmAM paDyo. eTale gurunA vacana upara vizvAsa AvavAthI rAjA pAcho vaLyo. tyAM ekAMta jANIne jitazatru rAjAnA sevakoe tene pakaDI lIdho ane jitazatrune gAdIe besADyo. pachI sAmaMta rAjAoe vicAryuM ke- "jo A jIvato raheze to duHkhadAyI thaze." ema vicArI teoe tene loDhAnI koThImAM nAkhyo. pachI ghaNA divasa sudhI mahAna duHkhane bhogavato-vilApa karato te mRtyu pAmyo. marIne te narake gayo ane zrI kAlikAcArya to cAritra pALIne svarge gayA. (upadezamAlA) A pramANe sAdhue prANa jAya to paNa khoTuM-mithyA na bolavuM evo A kathAno upadeza che. (8) iriyA 1 bhAsA 2 esaNa 3 gahaNa 4 pariDhavaNa5 nAmao smiii| jayaNAe caraNavittI, asubhanivittI tihA guttI // 9 // iryA-bhASaiSaNA-grahaNa-paristhApananAmataH samitayaH / thatanayA vALavRttizunivRttatridhA mutiH II 6 / 126 gAthArtha- irSA, bhASA, eSaNA, AdAna, paristhApana e nAmathI pAMca samitio che. tenAthI cAritrano nirvAha=pAlana thAya che. azubhathI nivRtti svarUpa gumi traNa prakAre che. (9) AlaMbaNakAlamaggaNa-jayaNAcaubheyao tahA iriyaa| tattha tihAlaMbaNayaM, saNanANe ya caraNe ya // 10 // mAtavana-ti-mAna-yatanAvaturdevatatathA pharyA | tatra tridhAnaqnavaM tana-jJAnayozva varaNe 20 .............. 120 gAthArtha- iryAsamiti AlaMbana-kALa-mArga-yatanA e cAra bhedothI che. arthAt IryAsamitinuM pAlana karavA A cAranI zuddhi rAkhavI joIe. temAM darzana-jJAna-cAritra AlaMbana che. arthAt A traNanI ArAdhanA mATe cAlavAnuM (eka sthaLethI bIjA sthaLe javAnuM) che. (10) - kAleNa divase vutte magge upphvjjie| jayaNA davve khitte, kAle bhAve tahA cahA // 11 // For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa kAlena divase ukte mArge utpthvjite| caMtanA dravya kSetre jAte mATe tathA vasudha II 22 In.... ....... para? gAthArtha- kALathI divase cAlavuM joIe. unmArgane choDIne kahelA (=prasiddha) mArge cAlavuM joIe. dravya, kSetra, kALa ane bhAvane AzrayIne yatanA cAra prakAre che. vizeSArtha- cAlatI vakhate saMyamarakSA mATe trasAdi jIvone ane AtmarakSA mATe khADo-kAMTo vagere jovuM te dravyathI yatanA che. cAlatAM nIce yugapramANa bhUmine jovI te kSetrathI yatanA che. jeTalo samaya cAlavAnuM thAya, teTalo samaya nIce joIne cAlavuM te kALathI yatanA che. zabda vagere iMdriyonA viSayamAM manane na javA devuM ane pAMca prakAranA svAdhyAyane choDIne manane cAlavAnI kriyAmAM joDIne upayogapUrvaka cAlavuM te bhAvathIyatanA che. (11) kohe 1 mANe 2 ya mAyAe 3 lohe 4 hAse 5 bhae 6 thaa| . moharie 7 vigahAsu 8 savvahA uvauttayA // 12 // krodhe mAne ca mAyAyAM, lobhe hAsye bhaye tthaa| maukhaye vikathAsu sarvathopayuktatA // 12 // ...rara gAthArtha- (bhASA samitinuM pAlana karavA) krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, bhaya, maukharya ane vikathA e AThasthAnomAM sarvathA upayoga rAkhe. vizeSArtha krodha- krodhane AdhIna banelo pitA putrane kahe ke tuM mAro putra nathI. mAna- mAnI jIva pUrve aizvarya anubhavyuM na hoya to paNa potAno utkarSa batAvavA meM pUrve AvuM aizvarya anubhavyuM hatuM ema kahe. mAyAbIjAne chetaravAnA AzrayathI satya ke asatya je kaMI kahe te asatya che. lobha-vepArI vagere kamANI karavA je bhAva hoya tenAthI vadhAre bhAva kahe. hAsya- koInI vastu lIdhI hoya to paNa gammata karavA pUchanArAone meM lIdhI nathI vagere kahe. bhaya- cora AdinA bhayathI anucita bole. maukharya-vAcALapaNAthI saMbaMdhavinAnuM bole vikathA-vikathAmAM asaMbhavita kahe. Ama krodha AdithI asatya bolavAnuM thAya. mATe krodha Adi ATha sthAnomAM upayoga rAkhe, arthAt krodha Adine vaza banIne na bole. (12) eyAiM aTThaThANAiM parivajjittu sNje| asAvajjaM miyaM kAle bhAsaM bhAsijja smio||13|| For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 etAnyaSTasthAnAni parivarjya saMyataH / asAvAM mita jAte mAAM bhAyeta samitaH // o ......................rU gAthArtha-- bhASAsamitithI yukta sAdhu A ATha sthAnone choDIne avasare asAvadya ane parimita bhASA bole. (13) gAsesaNA ya gahaNesaNA paribhogesaNA ya jA / AhArovahisijjAe ee tinni vi sohae // 14 // grAsaiSaNA ca grahaNaiSaNA paribhogaiSaNA ca yA / AhAropadhizayyAyAmetAni trINyapi zodhayet // 14 // .............24 gAthArtha--AhAra, upadhi ane vasati letI vakhate grAsaiSaNA, grahaNaiSaNA ane paribhogaiSaNA e traNenI zuddhi kare. (A eSaNAsamiti che.) vizeSArtha- grAsaiSaNA bhojana karatAM aMgAra vagere pAMca doSo na lAge e rIte bhojana karavuM te grAsaiSaNA che. grahaNaiSaNA- gRhasthonA gharethI AdhAkarma vagere doSo na lAge te rIte AhAra vagere grahaNa karavuM te grahaNaiSaNA che. paribhogaiSaNA- rAga-dveSa vinA vastrAdino paribhoga karavo vagere paribhogaiSaNA che. (14) ohovahopaggahiyaM bhaMDagaM duvihaM muNI / gato nikkhivaMto ya AyANaM nikkhive vihiM // 15 // 9 oghopadhyaupagrahikaM bhaNDakaM dvividhaM muniH / vRkSanuM nikSipan pAvAnuM nikSit vidhim / . / .................. gAthArtha- ogha ane aupagrahika e be prakAranI upadhine ane saMyamanAM upakaraNone grahaNa karato ane mUkato sAdhu vidhipUrvaka le ane make te AdAna-nikSepa samiti che. vizeSArtha-- koi paNa vastune cakSuthI joine ane rajoharaNa AdithI pramArjIne grahaNa karavI ane bhUminuM nirIkSaNa karIne anepramArjana karIne vastu mUkavI te AdAna-nikSepa ke AdAna-bhaMDamattanikhevaNA samiti che. ahIM navamI gAthAmAM Asamitine AdAnasamiti kahI che. AdAnanA upalakSaNathI nikSepa samajI zakAya che. mATe AdAna-nikSepa samiti evo artha thAya. (15) For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 10 . saMbodha prakaraNa uccAraM pAsavaNaM, khelaM sighANajalliyaM / AhAraM uvahiM dehaM, annaM vA vi tahAvihaM // 16 // uccAraM prasravaNaM zlezmAnaM zivANa-jallakam / AhAramupachi dehamanyad vA'pi tathAvidham // 16 // ............ 526 thArtha- viThA, pe||5, 76, saNema, zarIrako meva, mAhAra, upadhi, zarIra ane bIjI paNa tevA prakAranI vastuno bhUminuM barobara nirIkSaNa karIne jIva-jaMtuthI rahita ane acitta bhUmi upara jaNAthI tyAga karavo te pAriSThApanikA samiti che. (16) saMraMbhasamAraMbhe AraMbhaMmi taheva ya / maNaM vayaM tahA kAyaM, niyattijja jayaM jaI // 17 // . . . saMrambha-samArambhe Arambhe tathaiva c| manovacastathA kArya nivartayed yataM yatiH // 17 // ................... 527 gAthArtha sAdhu saMraMbha, samAraMbha ane AraMbhamAM mana-vacana-kAyAne prayatnapUrvaka roke. arthAt mana-vacana-kAyAthI saMraMbha, samAraMbha ane mAma na . vizeSArtha- saMraMbha=hiMsA AdinI kriyAno saMkalpa. samAraMbha=hiMsA AdinA saMkalpane pUrNa karavA jarUrI sAmagrI ekaThI karavI. AraMbha=hiMsA mAhinA yA 42vI. (17) pattaM 1 pattAbaMdho 2, pAyaTThavaNaM 3 ca pAyakesariyA 4 / paDalAiM 5 rayattANaM, ca 6 gucchao 7 pAyanijjoo // 18 // pAtraM pAtrabandhaH pAtrasthApanaM ca paatrkesrikaa|| paTalAni rajastrANaM ca gocchakaH pAtraniryogaH // 18 // ............ 528 tinneva ya pacchAgA 10, rayaharaNaM 11 ceva muhapattI 12 / / tatto matto ya 13 khalu, caudasamo colapaTTo ya 14 // 19 // traya eva pracchAdakA rajoharaNaM caiva mukhapatrI / tato mAtraM ca khalu caturdazazcolapaTTazca // 19 // ...... ..529 For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 guru adhikAra vibhAga-2 gAthArtha- (1) pAtra, (2) pAtrane bAMdhavAno vasano TukaDo (jhoLI), (2) pAtra sthApana=jenA upara pAtra mUkAya te garama vastrano TukaDo (nIceno guccho), (4) pAtra kezarikA-jenAthI pAtranuM paDilehaNa karAya te (caravaDI), (5) paDalA=bhikSA jatI vakhate pAtra upara DhAMkavA mATe rakhAtA vastranA TukaDA, (6) rajastrANa=pAtrane vIMTavAno vastrano TukaDo, (7) gocchaka=pAtranI upara baMdhAto garama vastrano TukaDo (uparano guccho). pAtra saMbaMdhI A sAta upakaraNone pAtraniyoMga kahevAmAM Ave che. A sAta, traNa kapaDA (eka zarIre paheravAno sutarAu kapaDo, eka zarIre oDhavAnI garama kAmaLI, eka kAmaLI bhego rAkhavAno sutarAu kapaDo), rajoharaNa ane muhapatti, tathA mAtraka ane colapaTTo ema cauda prakAranI upadhi sthavirakalpI sAdhuone hoya. (18-19). davvAivibheehi, ajANaajANagaduvviyaDDehi / pavayaNamaggaM visuddhaM, taccaM maggaM parUvei // 20 // dravyAdivibhedairajJAyaka-jJAyaka-durvidagdhaiH / avavanamAM vizuddha tathya mAM pra ti | ra0 li. ... 120 gAthArtha- bhAvasAdhu dravyAdi bhedothI ane ajJAnI-jJAnI-durvidagdha e traNa bhedothI, vizuddha ane satya mokSamArganI prarUpaNA kare che. arthAt dravya-kSetra-kALa-bhAvane ane ajJAnI, jJAnI ane durvidagdha e traNa prakAranA zrotAone jANIne vizuddha ane satya mokSamArganI prarUpaNA kare che. (20) iccAiguNo sAhU, davvao so jaNANa dhmmkro| bhAveNa ya mUluttara-guNasuddhoMtimakasAyAo // 21 // ityAdiguNaH sAdhuvyataH sa janAnAM dhrmkrH| .. bhAvena 2 mUnottarazuLonimIyataH II ra >> rU. gAthArtha ityAdi guNavALo te bhAva sAdhu dravyathI (=bAhyapravRttithI) lokonA dharmane karanAro thAya che, ane bhAvathI saMjavalana kaSAyane AzrayIne mUlaguNa-uttaraguNothI zuddha hoya che. For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. saMbodha prakaraNa vizeSArtha- lokonA dharmane karanAro thAya che- je loko sAdhune. AhAra-pANI, vastra-pAtra ane vasati vagere Ape che temane karmanirjarA thavA sAthe puNyAnubaMdhI puNyano baMdha thAya che. AthI bhAvasAdhu lokonA dharmane karanAro thAya che. AthI ja SoDazaka graMthamAM sAdhunI bhikSATana Adi pravRttine parArthakaraNa rUpa kahI che. upadezathI dharma pamADavA dvArA paNa bhAvasAdhu lokonA dharmane karanArA thAya che. (21) appamattapamattaguNa-TANaThio pNcmhvvysmeo| caraNakaraNAiguNagaNa-sayakalio nANabalio ya // 22 / / apramattapramattaguNasthAnasthitaH paJcamahAvratasametaH / varakaraNatikuLAtavanito navanirca | rara . .....rUra gAthArtha bhAvasAdhu apramatta ane pramatta guNasthAne rahelo hoya, pAMca mahAvratathI yukta hoya, caraNa-karaNa vagere seMkaDo guNasamUhathI yukta hoya ane jJAnathI balavAna hoya. vizeSArtha- cauda guNasthAnomAM apramatta guNasthAna sAtamuM che ane pramatta guNasthAna chaThuM che. chaThThA guNasthAne rahelo AtmA vikAsanA paMthe AgaLa vadhavA bAdhaka doSone dUra karavAno prayatna kare che. chaThThA guNasthAne AvyA pachI AgaLa vadhavAmAM sUkSma pramAda bAdhaka bane che. jo ke skUlapramAda upara vijaya meLavI lIdho che, paNa hajI sUkSma (vismRti, anupayoga vagere) pramAda naDe che. AthI te tenA upara vijaya meLavavA prayatna kare che. vijaya meLavIne sAtamA guNasthAne caDhe che, paNa thoDI ja vAramAM patana pAmIne chaThThA guNasthAne Ave che. pharI sattva phoravIne sAtamA guNasthAne caDhe che. pharI chaThThA guNasthAne Ave che. pharI sAtamA guNasthAne Ave che. pharI chaThThA guNasthAne Ave che. jema laDavaiyo saMpUrNa vijaya meLavatAM pahelA yuddhamAM thoDo vijaya prApta kare che, pachI thoDo parAjaya paNa prApta kare che, pherI thoDo jaya pAme che, to pharI thoDo parAjaya pAme che, ema jayaparAjayano krama cAlyA kare che. tema ahIM sAdurUpa laDavaiyAno pramAdarUpa zatrunI sAthe laDAI karavAmAM jaya-parAjaya thayA kare che. (22) For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 pANivaha musAvAe, adattamehuNapariggahe cev| eyAiM huMti paMca, u mahavvayAI jaINaM tu // 23 // prANivadha-mRSAvAde'datta-maithuna-parigrahe caiv| etAni bhavanti paJca tu mahAvratAni yatInAM tu // 23 // .......... 533 gAthArtha prAzivadha, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigraha A pAMca pApothI mana-vacana-kAyA dvArA na karavuM, na karAvavuM, na anumodavuM e nava bhAMgAthI virAma pAmavo e pAMca mahAvrato sAdhuone hoya che. (23) bhU1 jala 2 jalaNA 3 nila 4 vaNa5-bi6 ti 7 cau 8 paMcidiehi 9 nava jIvA / maNavayaNakAyaguNiyA, havaMti te sattavIsaMti // 24 // bhU-jala-jvalanA'nila-vana-dvi-tri-catuHpaJcendriyairnava jIvAH / mana-vacana-kAyaguNitA bhavanti te saptaviMzitiriti // 24 // ....... 534 thArtha- pRthvIya, mAya, 16tya, vAyuya, vanaspatiya, beiMdriya, te iMdriya, cauriMdriya ane paMceMdriya ema jIvanA nava bhedo che. tene mana-vana-yAthI gutai sattAvIza (27) thAya. (24) ekkAsIi ya karaNa-kAraNANumaIhiM tADiyA hoi| - sacciya tikAlaguNiyA, dunni sayA huMti teyAlA // 25 // ekAzItizca karaNa-kAraNA-'numatibhistADitA bhavanti / ta eva trikAlaguNitA dvizate bhavanti tricatvAriMzad // 25 // ........ 535 gAthArtha- karaNa-karAvaNa-anumodana e traNathI guNAkAra karAyelI 27nI saMkhyA 81 thAya. bhUta-bhaviSya-vartamAna e traNa kALathI guNAkAra karAyelI 81nI saMkhyA 243 thAya. A rIte ahiMsAnA 243 Hiu thAya. (25) jayaNA udhammajaNaNI, jayaNA dhammassa pAlaNI ceva / tavvuDDikarI jayaNA, egaMtasuhAvahA jayaNA // 26 // yatanA tu dharmajananI yatanA dharmasya pAlanI caiva / tavRddhikarI yatanA ekAntasukhAvahA yatanA // 26 // .. ....... .. 536 For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 saMbodha prakaraNa gAthArtha - yatanA dharmanI jananI che, yatanA dharmanuM rakSaNa karanArI che, yatanA dharmanI vRddhi karanArI che, yatanA mokSasukhane pamADanArI che. vizeSArtha- yatanA eTale jIvahiMsA na thAya teno upayoga rAkhavo, kALajI rAkhavI athavA anivAryapaNe doSa sevavo ja paDe to adhika doSathI kema bacAya teno prayatna karavo e paNa yatanA che. dharmanI jananI- yatanA prathamathI ja dharmanI utpattinuM kAraNa che, arthAt yatanA vinA dharmanI utpatti na thAya. dharmanuM rakSaNa karanArI- yatanA zruta-cAritrarUpa dharmamAM AvanArAM viknonuM avazya nivAraNa kare che. dharmanI vRddhi karanArI- yatanA dharmanI puSTinuM kAraNa che. vadhAre zuM kahevuM? yatanA mokSasukhane pamADanArI che. (26) kaMcaNamaNisovANaM, thaMbhasahassUsiyaM suvnnnntlN| . . jo kArijja jiNaharaM, tao vi tavasaMjamo ahio // 27 // kaJcanamaNisopAnaM stambhasahasrocchritaM suvarNatalam / yo kAra ninaJdaM tatopa tA:saMyamofdhaw: II ra7 || jarU7 gAthArtha- kAMcana (suvarNa) ane caMdrakAMtAdika maNionA sopAna (pagathiyAM)vALuM hajAro staMbhothI uti eTale vistAravALuM ane suvarNanI bhUmi (taLa)vALuM jinagRha (jinamaMdira) je koI puruSa karAve, tenA karatAM paNa eTale tevuM jinamaMdira karAvavA karatAM paNa tapa ane saMyamanuM pAlana karavuM e) adhika che, arthAt bhAvapUjA adhika che. (27) (upadezamALA-gAthA-494) jo ya ahiMsAdhamma, nAUNa ya jIvabheyasaMgahaNaM / ceyaNajutto ego 1, duvihA saMsAri 1 siddhA ya 2 // 28 // yazcAhiMsAdharmaM jJAtvA ca jIvabhedasaMgrahaNam / vetanayu po vidhA: saMsAri-siddhAzca | 28 gAthArtha- je jIvabhedonA saMgrahane jANIne ahiMsAdharmanuM pAlana kare che te ja jIva ahiMsA dharmanuM pAlana karI zake che. te jIvabhedo A pramANe For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 15 che-- cetanAthI yukta je hoya te badhAya jIvo eka svarUpa che. A rIte jIvano eka bheda che. saMsArI ane siddha ema jIvonA be prakAra che. (28) tasathAvarA vi duvihA, itthI 1 puM 2 saMDha 3 bheyao tivihA / nara 1 tiri 2 nara 3 surA 4 cau, ahavA vi aveagA cauro // 29 // trasa-sthAvA api dvividhAH strI-puruSa-SaSThamevatastrividhAH / na-tiryaMn-nAra-murazcatkAroDathavApi ane AthatvAda // 26 // .. 136 gAthArtha-- trasa ane sthAvara ema be prakAranA jIvo che. strI, puruSa ane napuMsaka ema traNa prakAranA jIvo che. manuSya, tiryaMca, nAraka ane deva ema cAra prakAranA jIvo che athavA strI, puruSa, napuMsaka ane avedaka (=siddha) ema cAra prakAranA jIvo che. (29) iga 1 bi 2 ti 3 ca 4 paMcidiya 5- rUvA paMcaviha aNidiehiM chahA 6 / aha bhU 1 jala 2 ggi 3 vaNA 4 nila 5-tasa 6 sahiyA 7 kAya te satta // 30 // -dvi-tri-catu:pacendriyarUpAH pazcavidhA anindriya SaDyA / atha bhU-khalA-gni-vanA-nila-trAsahitA'AyAste sanna | 0 ||. 140 gAthArtha-- ekeMdriya, beiMdriya, teiMdriya, cariMdriya ane paMceMdriya ema pAMca prakAranA che. A pUrvokta pAMca prakAra ane aniMdriya (=siddha) ema jIvo cha prakAranA che. pRthvIkAya, aplAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya sahita akAya (siddha) ema sAta prakAranA jIvo che. (30) aMDaya 1 rasaya 2 jarAjya 3 saMseima 4 poyayA 5 samucchimayA 6 / ubbhiya 7 tahovavAiya 8 - bheeNaM aTThahA jIvA // 31 // eNDana-rasana-nAyuna-saMsvatima-potanA saMmUmiA / abhistathIpapAti meLenAidhA nIvAra z ............... gAthArtha-- aMDaja (=iMDAmAMthI thanArA), rasaja (=dUdha AdimAM utpanna thanArA), jarA 4 (=jarAyuthI utpanna thanArA), saMsvedima (=pasInAthI utpanna thanArA), potaja (=ora vinA utpanna thanArA hAthI vagere), saMmUrttima (=strI-puruSanA samAgama vinA utpanna thanArA), ubhida For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 saMbodha prakaraNa (=pRthvIna ne utpanna thanA2), mau5pAti: (=655tathI. utpanna thanArA devo ane nArako) ema ATha prakAranA jIvo che. (31) thAvarapaNa 5 cauratasA 4, navavihA huMti nArayanapuMsA 1 / surapuMthI 2 tirimaNuyA tiveya 6 sahiyAhavA navahA // 32 // sthAvarapaJcakaM catustrasA navavidhA bhavanti naarknpuNskaaH| sura-puMs-strI tiryag-manujAstrivedasahitA athavA navadhA // .32 // .. 542 gAthArtha- sthAvarapaMcaka ane trasacatuSka e rIte nava prakAranA jIvo che, athavA nAraka napuMsako, deva strI-puruSa, tiryaMca ane manuSyanA traNa 4 sahita (1+2+3+3) na1 52 // po che. (32) puDhavAi aDa 8 asaNNI 1,saNNI 1 dasa te sasiddha ikkArA 11 // apajjattA pajjattA, bArasahA bhUtasaMghAyA // 33 // pRthvyAdyaSTau asaMjJI saMjJI daza te sasiddhA ekAdaza / aparyAptAH paryAptA dvAdazadhA bhUtasaMghAtAH // 33 // .......................543 . gAthArtha- pRthvIkAya vagere ATha (-pAMca ekeMdriya ane traNa vikaleMdriya), asaMjJI paceMdriya ane saMjJI paMceMdriya ema daza prakAranA jIvo che. A daza ane siddha jIvo ema agiyAra prakAranA jIvo che. paryApta ane aparyApta cha javanikAya ema bAra prakAranA jIvo che. (33) te ataNujutta terasa, igduticusuhumiyrapjjttaa| saNNI asaNNI paNidi-pajjattA te vi caudasahA // 34 // te'tanuyuktAH trayodaza eka-dvi-tri-catuHsUkSmetarAparyAptAH / saMzyasaMjJipaJcendriyaparyAptAste'pi caturdazadhA // 34 // ... ................ 544 . gAthArtha- pUrvokta 12ne siddha jIvothI sahita karatAM tera prakAranA jIvo che. sUkSma ekeMdriya, bAdara ekeMdriya, vikalaiMdriya, saMjJI ane asaMjJI A sAta paryAptA ane aparyAptA ema cauda prakAranA jIvo che. (34) ataNujuyA te paNNarasa aMDagapamuhA pjjttapjjttaa| solasa havaMti te siddha-saMjuyA satarasapayArA // 35 // For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 atanuyutAste paJcadaza aNDajapramukhAH paryAptAparyAptAH / SoDaza bhavanti te siddhasaMyutAH saptadazaprakArAH // 35 // ......... 545 gAthArtha- pUrvokta 14ne siddha jIvathI sahita karatAM jIvonA paMdara prakAra thAya che. pUrvokta aMDaja vagere ATha paryAptA ane aparyAptA ema jIvonA soLa prakAra che. siddha jIvathI sahita jIvonA sattara prakAra che. (35) puvuttanava duguNiyA, pajjApajjattabheya atttthds| siddhajuyA guNavIsaM, havaMti bheyA hu jIvANaM // 36 // pUrvokta nava dvi guNitAH paryAptAparyAptabhedA aSTAdaza / siddhayuktA ekonaviMzatirbhavanti bhedAH khalu jIvAnAm // 36 // .... 546 gAthArtha- pUrvokta navane paryApta ane aparyApta e bethI guNatA 18 prakAranA jIvo che. aDhArane siddhothI yukta karatA 19 prakAranA jIvo thAya che. (36) puDhavAidasa apajjA, pajjattA huMti viissNkhaae| asarIrajuyA igavIsabheyA hu havaMti jIvANaM // 37 // pRthvAdidazAparyAptAH paryAptA bhavanti viMzatisaMkhyAyAm / azarIrayutA ekaviMzatibhedAH khalu bhavanti jIvAnAm // 37 // ....... 547 gAthArtha- paryApta ane aparyApta pRthvIkAya Adi daza ema jIvo saMkhyAthI 20 thAya che. siddhathI yukta 20 ema jIvonA 21 bhedo thAya cha. (39) suhamiyarabhUjalaggIvAuvaNANaMtadasa sptteyaa| . biticauasaNNisaNNI, apajjapajjatta battIsaM // 38 // sUkSmetarabhUjalAgnivAyuvanAnantadaza sapratyekAH / dvi-tri-caturasaMjJi-saMjJino'paryAptAH paryAptA dvAtriMzat // 38 // ....... 548 gAthArtha- sUkSma ane bAdara pRthvI-a-tela-vAyu ane sAdhAraNa vanaspatikAya ane pratyeka vanaspati, vileMdriya, asaMjJI-saMjJI paMceMdriyanA paryApta-aparyApta bhedothI jIvonA 32 prakAra thAya. (38) For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. saMbodha prakaraNa taha narayabhavaNavaNajoi kppgevijjnnuttruppnnnnaa| sattadasaTThayapaNabAranavapaNa chappaNNa veuvvI // 39 // tathA naraka-bhavana-vana-jyotiSkalpa-praiveyakA-'nuttarotpannAH / sapta-dazA-'STaka-paJca-dvAdaza-nava-paJca SaTpaJcAzad vikurviNaH // 39 // 549 AuthArtha- tathA na24, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSa, 785, aveya ane anuttaramAM utpanna thayelA anukrame 7, 10, 8, 5, 12, 9 ane 5 ema pa6 prakAranA jIvo vaikriya zarIravALA che. (39). " te naratirisaMgahiyA, huMti hu aDavaNNasaMkhayA svve| pajjattApajjattehiM solasuttarasayaM tehiM // 40 // te nara-tiryaksaMgRhItA bhavanti khalu aSTapaJcAzatsaMkhyayA sarve / paryAptAparyAptaiH SoDazottarazataM taiH // 40 // .... ......550 gAthArtha- 56 bhedone manuSyo ane tiryacothI sahita karatAM saMkhyAthI saghaLA 58 thAya che. pa8 bhedonA paryAptA ane aparyAptA evA be mahothI. von| 116 52 che. (40) saNNidugahINabattIsasaMgayaM taM sayaM tu chAyAlaM / taM bhavvAbhavvagadUra-bhavvaAsaNNabhavvaM ca // 41 // saMjJidvikahInadvAtriMzatsaMgataM tat zataM tu SaTcatvAriMzad / tad bhavyAbhavyakadUrabhavyAsannabhavyaM ca / / 41 // .. .............. saMsAranivAsINaM, jIvANa sayaM imaM chacattAlaM / cauguNiyaM paNasayayaM, culasIi juyaM havijja sayA // 42 // saMsAranivAsinAM jIvAnAM zatamidaM SaTcatvAriMzad / caturguNitaM paJcazatakaM caturazItyA yutaM bhavet sadA // 42 // ........... 552 gAthArtha- pUrvokta 32 bhedomAMthI saMjJI-asaMjJIne bAda karatAM 30 bheda thAya. 30ne 116mAM umeratAM saMsAramAM rahenArA jIvonA 146 bhedo thAya. te saMkhyAne bhavya, abhavya, dUrabhavya ane Asannabhavya e yArathI guerAta 584 meha saha. thAya. (41-42) For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 appANaM piva savvaM, jIvakayaMbaM ca rakkhai sayA vi| .. so sAhU samayaviU, niddivo davvabhAvehi // 43 // AtmAnamiva sarvaM jIvakadambaM ca rakSati sadA'pi / sa: sAdhu samayavi nirvire dravya-pAvAgAm II kara ...12 gAthArtha je sadAya sarva jIvasamUhanuM potAnI jema rakSaNa kare che tene dravya-bhAvathI zAstravettA sAdhu kahyo che. vizeSArtha-sAdantayone madhyapatitasthApi prahAm - evo nyAya hovAthI ahIM dravya-bhAvathI eTale dravya-kSetra-kALa-bhAvathI samajavuM. te te samaye dravyAdine jANIne dravyAdinA pramANe saMyamanuM pAlana kare. pratikULa dravyAdimAM paNa saMyamapAlanamAM bAhyathI khAmI Ave to paNa pUrNa saMyamapAlanano pakSapAta jato nathI. bhojanarasano jANakAra tevI ApattimAM nirasabhojana karato hoya to paNa tenuM mana to sadAya kyAre mane svAdiSTa bhojana maLe evI bhAvanAmAM ramatuM hoya che, ane kyAreka tevI anukULatA maLI jAya tyAre svAdiSTa bhojanane meLavavAno prayatna paNa kare che, e rIte bhAvasAdhu tevA saMyogomAM pratyupekSaNAdi na thaI zake ke barobara na thaI zake to paNa tenuM mana to kyAre huM pratyupekSaNAdi kriyAo pUrNapaNe karanAro banuM evI bhAvanAmAM ramatuM hoya che ane avasare e mATe zakya prayatna paNa kare che. (43) sannINaM dasapANA, egUNA'saNNicautidu egidie curo| vaDalAnI pApa, ravavaMto do vArita . 44 . . saMjJinAM dazaprANA ekonA'saMjJi-catustri-dvIndriyANAmekendriye catvAraH / vatuzavAzita prANanuM rakSa mavati vAritrI II 44 ............... padha4 gAthArtha saMzI jIvane daza prANa hoya che. asaMjJI paMcaMdriya, cauridriya, te iMdriya ane beiMdriyane kramazaH eka eka prANajUna hoya che. ekedriyamAM cAra prANa hoya che. Ama cuMmAlIsa prANonuM rakSaNa karato jIva cAritrI bane che. For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa vizeSArtha-- pAMca iMdriya, mana-vacana-kAyA e traNa baLa, AyuSya ane zvAsozvAsa ema daza prANo che. saMjJI paMceMdriyane daze ya prANo hoya che. asaMjJI paMceMdriyane mana sivAya nava prANo hoya che. cariMdriyane mana-kAna sivAya ATha prANo hoya che. teiMdriyane mana-kAna-AMkha sivAya sAMta prANo hoya che. beiMdriyane mana-kAna-AMkha-nAka sivAya cha prANo hoya che. ekeMdriyane spazaneMdriya, kAyabaLa, AyuSya ane zvAsozvAsa e cAra prANo hoya che. (44) 20 bhUjalajalaNAnilavaNa, biticaura paNidi ajIve ya 10 / pehu 11 ppeha 12 pamajjaNa 13-pari 14 maNatiya 17 asaMjamaM cayai // 45 // brU-nA-gvananA'nina-vaLa-dvi-tri-ratumpazcandriyaDanIne 6 / prekSopekSA - pramArjana - pariSThApanA manastrike'sayamaM tyajati // 45 // 555 gAthArtha- pRthvIkAya, aplAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya, beiMdriya, teiMdriya, cariMdriya ane paMcendriya, ajIva, prekSA, upekSA, pramArjana, pariSThApanA ane mana-vacana-kAyA saMbaMdhI asaMyamano tyAga kare. ema sattara prakAre saMyama che. .... vizeSArtha- pRthvIkAyasaMbaMdhI saMraMbha, samAraMbha, AraMbhano manavacana-kAyAthI karavuM-karAvavuM-anumodavuM ema nava prakA2thI tyAga karavo e pRthvIkAyasaMyama che. A pramANe paMceMdriya sudhI samajavuM. pustaka vagere ajIvane pratilekhana-pramArjanapUrvaka levA-mUkavAthI ajIvasaMyama thAya. AMkhothI nirIkSaNa karavApUrvaka besavA vagerenI pravRtti karavI te prekSAsaMyama che. pApavyApAramAM gRhasthanI upekSA karavI, arthAt tuM gAmanI ciMtA vagere upayogapUrvaka kara tema upadeza na Apavo te upekSAsaMyama che. rajoharaNa vagerethI pramArjanA karavApUrvaka besavA vagerenI pravRtti karavI e pramArjanAsaMyama che. binajarUrI vastuno athavA jIvothI yukta bhikSA Adino jaMtuthI rahita bhUmimAM zAstrokta vidhipUrvaka tyAga karavo te pariSThApanA(=pAriSThApanikA)saMyama che. mananI droNa, irSyA, abhimAna vagere doSothI nivRtti ane dharmadhyAnamAM pravRtti e manasaMyama che. vacananI kaThora vacana AdithI nivRtti ane For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 21 dharmadhyAnamAM pravRtti e vacanasaMyama che. kAyAnI avazya karavA yogya gamanAgamanAdi pravRtti upayogapUrvaka karavI te kAyasaMyama che. privacana sAroddhAra, gAthA-pa56 (caraNa sittarI)]. paMcamahavvayadharaNaM 5, kasAyacau 4 paMcaiMdiyaniroho 5 / guttitiyaM 3 ii saMjama sattarasa bheyA havA biMti // 46 // paJcamahAvratadharaNaM kaSAyacatuHpaJcendriyanirodhaH / kSitrimiti saMyamatarazatanathavA vRtti 1 ka6 I .... 16 gAthArtha athavA pAMca mahAvratone dhAraNa karavAM, cAra kaSAya ane pAMca iMdriyono virodha karavo ane mana-vacana-kAyAnI gumi ema saMyamanA 17 bhedone kahe che. (46). evaM paDhamamahavvaya-maNegahA pAlae jahA jIvaM / maraNaMte vi na pIDA, karer3a maNasA tayaM gcchN||47|| evaM prathamamahAvratamanekadhA pAlayed yathA jIvam / maMAteDapina pIDAM rati manasA to chi: If 47 II.............17 gAthArtha- A rIte prathama mahAvratane aneka rIte pALe. jethI maraNAMte paNa manathI (paNa) jIvane pIDA na kare te gaccha che.(47) saMkappAitieNaM, maNamAIhiM taheva krnnehi| kohAicaukkeNaM, pariNAmaThuttarasayaM ca // 48 // saMkalpAditrikena mana Adibhistathaiva karaNaiH / krodhAdicatuSkena pariNAmASTottarazataM ca // 48 // . .558 'gAthArtha- saMraMbha, samAraMbha ane AraMbha e traNathI mana Adi traNa yogothI karavuM-karAvavuM-anumodavuM e traNa karaNothI ane krodhAdi cAra kaSAyothI jIva pariNAmanA 108 bhedo thAya che.' vizeSArtha- saMraMbha Adi traNa mana Adi traNathI thAya che. mATe 343=9. A nava bhedo jIva svayaM kare che, karAve che, ane anumoda che. AthI 9*3=27. A ra7 bhedomAM kaSAyo nimitta bane che. mATe 2784=108 bhedo thAya che. (48) For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. saMbodha prakaraNa bhAsai na sayamasaccaM, na ya aNNaM bhAsave smnnujaanne| davvAicaukkeNa vi, jAvajjIvaM khu te munninno||49|| bhASate na svayamasatyaM na cAnyaM bhASayed samanujAnIyAd / vyavivatuvena yAvannIvaM vastu te muna: I 6 . . 112 gAthArtha- dravyAdi cArathI (=dravya-kSetra-kALa-bhAvathI) vAvajIva svayaM asatya na bole, bIjAnI pAse na bolAvaDAve, asatya bolatA bIjAnI anumodanA na kare te munio che. (49) cauro bhAsA saccA 1, musA 2 yasaccAmusA 3 asaccamusA 4 / tattha na do bhAsijjA, paDhamacautthI ya bhAsijjA // 50 // catasro bhASAH satyA mRSA ca satyAmRSA'satyamRSA / tatra pApeta prathama-vatura mAta II 50 160 gAthArtha satya, mRSA, satyamRSA ane asatyAmRSA ema cAra (prakAranI) bhASA che. temAM be (bIjI ane trIjI) bhASA na bole. pahelI ane cothI bhASA bole. vizeSArtha- (1) satya- satya vacana bolavuM te. dA.ta. pApano tyAga karavo joIe vagere. (2) mRSA- asatya vacana bolavuM te. dA.ta. pApa jevuM jagatamAM che ja nahi. (3) samRSA- thoDuM satya ane thoDuM asatya vacana bolavuM. dA.ta. strIo ane puruSo baMne jatA hoya tyAre puruSo jAya che, ema kahevuM vagere). ahIM puruSo jAya che te aMze sAcuM che paNa temAM strIo paNa hovAthI A vacana khoTuM paNa che. AthI A vacana satyamRSA che. (4) asatyAmRSA- sAcuM paNa nahi ane khoTuM paNa nahi tevuM vacana. dA.ta. gAma jA, vagere. (50) kAraNajAe cauro, vi paraMkhu bhUovadhAyiNI nev| saMdhyA vinavavyA, thAyarI saMgamapAi 52 ' kAraNajAte catasro'pi paraM khalu bhUtopaghAtinI naiv| satyApi na vA dhAtarI saMyamaprANAnAm | para I.......... padda For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 23 gAthArtha-- kAraNa utpanna thaye chate cAre prakAranI bhASA bole, paNa jIvono ghAta thAya tevI bhASA na bole. saMyamarUpI prANono ghAta karanArI satya paNa bhASA na bolavI. (51) jaNavaya 1 sammaya 2 ThavaNA 3, nAme 4 rUve 5 paDucca 6 vavahAre 7 / bhAve 8 joge 9 ovamasacce 10 saccA bhave dasahA // 52 // ...............? janapada-sammata-sthApanAyAM nAmni rUpe pratItyavyavahAre / bhAve yoge aupamyasatye satyA bhaved dazadhA // 52 // gAthArtha satyabhASA, janapada, saMmata, sthApanA, nAma, rUpa, pratItya, vyavahAra, bhAva, yoga ane aupamya ema daza prakAre che. na vizeSArtha-- 1. janapadasatya- te te dezomAM je bhASA je arthamAM rUDha thayelI hoya, tenAthI anya dezamAM te arthamAM na vaparAtI hoya to paNa tene 'satya' mAnavI, te janapadasatya. jema ke- koMkaNa vagere dezomAM pANIne 'pecca' kahevAya che. AnuM satyapaNuM e kAraNe che ke-- loka te te zabdo sAMbhaLIne te te dezamAM te te vyavahAro kare che, arthAt vyavahAramAM (pravRttimAM) hetu che. bIjA prakAromAM paNa e rIte bhAvArtha samajI levo. 2. saMmatasatya- sarvalokamAM sAmAnyarUpe satya tarIke prasiddha=saMmata hoya, te saMmatasatya. jema ke--kumuda, kuvalaya, utpala, tAmarasa, e badhAM paMkaja che, arthAt kAdavamAM upaje che, to paNa govALiyA(sAmAnya loko)ne araviMda ja 'paMkaja' tarIke mAnya che, bIjAone teo 'paMkaja' mAnatA nathI. ema araviMdanuM paMkaja nAma sarvane saMmata hovAthI te saMmatasatya jANavuM. 3. sthApanAsatya sthApanAthI satya. jema ke-ekanA AMkanI pachI be mIMDAM mUkavAthI so (100), traNa mIMDA lakhavAthI hajAra (1000) vagere manAya che te, athavA cUnAnA lepathI, citrathI, ghaDatarathI, ema vividha rIte banAvelI te te pratimAomAM 'arihaMta' vagere vikalpa karavo, ityAdi te te akSaronA AkArane ke citra-mUrti vagerene te te arihaMtAdi tarIke mAnavA te, sthApanAsatya. 4. nAmasatya mAtra nAmathI satya te 'nAmasatya'. jema ke--kuLane nahi vadhAranAranuM paNa nAma 'kulavardhana' rakhAya ane manAya vagere nAmasatya. 5. rUpasatya-- For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 - - saMbodha prakaraNa rUpanI apekSAe satya te rUpasatya. jema ke-daMbhathI paNa yatino veSa svIkAryo hoya, tene veSa mAtrathI yati kahevo ityAdi rUpasatya. 6. pratItyasatya- vastunA aMtarane AzrayIne bolAya te pratItyasatya. jema ke-anAmikA aMguli kaniSThAnI apekSAe moTI ane madhyamAnI apekSAe nAnI che, tene te rIte nAnI ke moTI kahevI te anya aMguline AzrayIne kahevAya che, mATe te pratItyasatya jANavuM. 7. vyavahAra satyalokavivakSArUpa vyavahArathI bolAya te vyavahAra satya jema ke-parvata baLe che, bhAjana gaLe che (jhame che), kanyA anudarA (peTa vinAnI) che, bakarI roma (vALa) vinAnI che, vagere (sAcuM nathI, vastutaH to vRkSo baLe che, pANI jhame che, kanyA dubaLA peTavALI che, bakarIne vALa alpa che, to paNa) lokavyavahAra evo cAle che mATe evuM bolavuM te, vyavahArasatya. e pramANe sAdhue paNa vyavahArane anusAre bolavuM te vyavahArasatya gaNAya, ema bhAvArtha samajavo. 8. bhAvasatya- "bhAva" eTale varNa (guNa) vagerenI apekSAe satya manAya te bhAvasatya. jema ke jayAM je varNa-guNa vagere bhAvo utkaTa (vadhAre ke daDha) hoya, tenAthI tene tevuM mAnavuM. daSTAntarUpe zaMkhamAM pAMceya vaNe chatAM zuklavarNanI utkaTatA hovAthI tene zukla kahevo, (ke-bhramaramAM pAMceya varNo chatAM kRSNanI utkaTatA hovAthI tene kRSNa kahevo), vagere bhAvasatya. 9. yogasatyayoga' eTale saMbaMdhanI apekSAe satya manAya te yogasatya. jema ke- chatra rAkhanAro koI vAra chatra vinAno paNa hoya, chatAM tene "chatrI' (ke daMDa rAkhanArAne koI vAra daMDano abhAva hoya chatAM daMDI) kahevo, vagere yogasatya. 10. upamA satya- aupacca=upamAthI satya manAya te pampasatya'. jema ke-moTA taLAvane samudra jevuM kahevu (vizeSa dhanavALAne kubera kahevo, buddhihInane pazu kahevo), vagere upamAsatya. A daza bhedo satyabhASAnA kahyAM. (52) (pravacana sAroddhAra gA-991) koha 1 mANa 2 mAyA 3 loha 4 pejja 5 taheva dose ya 6 / hAsa7 bhae 8 akkhAia9 uvadhAe 10 nissiyA dshaa||53|| For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 krodhe mAne mAyAyAM lobhe premNi tathaiva dveSe c| hAce re gAyAyiaupayAne nitA rAdhA II parU I . .... 162 gAthArtha- krodha, mAna, mAyA, lobha, prema, dveSa, hAsya, bhaya, AkhyAyikA ane upaghAtathI nIkaLelI ema daza prakAre asatya bhASA che. vizeSArtha- gAthAmAM kahelA "nisigA=nivRta zabdano 'krodha vagere pratyeka zabdanI sAthe saMbaMdha hovAthI jonivRta' eTale krodhathI nIkaLelI (bolAyelI) vagere artha karavo. 1. krodha asatya- temAM krodhathI eTale visaMvAdI buddhithI bolanAro jo satya bole, to paNa te asatya ja che. jema ke-krodhathI 'dAsa na hoya tene dAsa' (ke dAsane paNa krodhathI dAsa) kahevo te asatya che, ema krodhathI bolAya te satya ke asatya bhASAne paNa krodha asatya samajavuM. 2. mAna asatya- e pramANe je svAmI na hoya, tevo paNa mAnathI potAne bIjAno svAmI kahe, vagere mAna asatya. 3. mAyA asatya-bIjAne ThagavAnA AzayathI (mAyAthI) bolAya te mAyA asatya. 4. lobha asatya-lobhathI bolAya te lobha asatya. jema ke-alpamUlya padArthane bahumUlya kahevo vagere. 5. prema asatya premathI bolAya te prema asatya. jema ke-(kAmarAgathI) strIne kahevuM ke- huM tAro dAsa chuM" vagere. 6. dveSa asatya- dveSathI bolAyelI bhASA te dveSa asatya. jema ke-matsarI (khArIlo) guNavAnane paNa "A nirguNI che ema kahe vagere. 7. hAsya asatya- hAsyathI bolAya te hAsya asatya. jema ke hAMsI-mazkarIthI "paNane paNa dAtAra' kahevo vagere. 8. bhaya asatya- bhayathI bolAya te bhaya asatya. jema ke-cora vagerenA bhayathI (gabharAine) jema-tema bolavuM. 9. AkhyAyikA asatya- "AkhyAyikA eTale kathA (vArtA), koI vAta karatAM na banyuM hoya tevuM paNa bolavuM te AkhyAyikA asatya. 10. upaghAta asatyaupaghAta eTale hRdayanA AghAtathI bolAya te upaghAta asatya. jema ke koI cora kahe tyAre tuM cora che' ityAdi asabhya bolavuM. e daza prakAro - asatya bhASAnA kahyA. (53) (pravacana sAradvAra gA-892) For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa uppaNNa 1 vigaya 2 mIsaga 3-jIvA 4 jIve 5 aubhayamissA y6| missANaMta 7 parittA 8-addhA 9 addhaddha 10 saccamusA // 54 // utpanna-jIvAta-pizra-nIvAnI pamizrA vA mizrAnanta-pUjA-DaddhA-ddhAddha satyAgRSA II 14 .. pa64 gAthArtha- utpannamizrA, vigatamizrA, utpannavigatamizrA, jIvamizrA, ajIvamizrA, jIvAjIvamizrA, anaMtamizrA, pratyekamizrA, addhAmizrA, addhAdvAmizrA ema daza prakAre satyamRSAbhASA che. vizeSArtha- A gAthAno "vIsA=mizrita' zabda pratyekanI sAthe saMbaMdhavALo hovAthI "utpannamizrita' vagere samajavuM. 1. utpannamizritatemAM utpannanI saMkhyA pUravA mATe anutpanna chatAM je utpanna tarIke bolAya te utpannamizrita. jema ke--koI gAmamAM ochAM ke adhika bALakono janma thavA chatAM, "Aje ahIM daza bALako janmAM' ityAdi vyavahArathI anizcita bolavuM. temAM satya sAthe asatya paNa che ja. ema "kAle huM tane so (rUpiyA) ApIza' evuM kahIne jo bIje divase pacAza rUpiyA, Ape, to paNa lokamAM te mRSAvAdI manAto nathI ane vastutaH bAkInA pacAza rUpiyA na ApyA teTalA aMzamAM jUhApaNuM to che, mATe tevI bhASAne utpannamizratA samajavI. ema AMzika satyAsatya bIjA bhedomAM paNa yathAmati samajI levuM. 2. vigatamizrita- maraNAdi mATe evuM kahevuM te vigatamizrita. jema ke-marelA mANasonI saMkhyA nyUnAdhika hovA chatAM kahevuM ke-"Aje gAmamAM daza mANaso marI gayA, ema maraNAdi "gatabhAvone AzrayIne mizravacana bolAya te vigatamizrita samajavuM. 3. utpannavigatamizrita- utpanna-vigata ubhayane AzrayIne mizra bolavuM te utpannavigatamizrita. jema ke-Aje daza mANaso janmyA ane daza maryA, vagere kahevuM. temAM nyUnAdhika janma-maraNa thavA chatAM vyavahArathI satya manAya che ane vastutaH asatya che, ema be aMzo hovAthI mizrita jANavuM. 4. jIvamizrita- jema ke--koI eka DhagalAmAM ghaNA jIvo jIvatAM hoya ane thoDA marelAM paNa hoya, evA bhegAM rahelAM "zaMkha-zaMkhanaka' vagerenA DhagalAne jIvano Dhagalo kahevo te jIvamizrita. For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 pa. ajIvamizrita- jema ke-jemAM ghaNAM marelAM ane thoDAM jIvatAM hoya tevA samUhane ajIvasamUha kahevo. ajIvane AzrayIne evuM bolAya mATe "ajIvamizrita'. 6. jIvAjIvamizrita- tevA ja DhagalAmAM nizcaya karyA vinA "ATalAM jIvatAM che ane ATalAM marelAM che' evuM nizcaya vAkya bolavuM. te jIvAjIvamizrita. 7. anaMtamizrita- "mUlA vagere koI anaMtakAyane tenAM ja pAMdaDA pAkI gayA hoya tyAre ke bIjI koI pratyeka vanaspatinI sAthe mizrita thayelo hoya tyAre, "A saghaLo anaMtakAya che" ema bolavuM te anaMtamizrita samajavuM.8.pratyekamizritae pramANe pratyeka vanaspatine anaMtakAya sAthe mizrita joIne "A badho samUha pratyeka che' ema bolavuM te pratyekamizrita jANavuM.9 addhAmizritatathA "addhA eTale kALa, te ahIM prasaMgAnusAra divasa athavA rAtrino samajavo, tenAthI mizrita te addhAmizrita. jema ke-"eka mANasa koI kAma mATe bIjAne utAvaLa karAvavA mATe divasa chatAM bole ke-"rAtri paDI' (athavA rAtre paNa koIne jagADavA mATe kahe che ke divasa ugyo) te addhAmizrita kahevAya. 10. addhAddhAmizrita- divasa ke rAtrino eka bhAga te addhAddhA kahevAya. temAM bIjAne zIghratA karAvavA mATe pahelA praharamAM koI eka bole ke- jaladI kara, madhyAhna thayo' (ema rAtri mATe paNa svayaM vicArI levuM), evI bhASAne addhAddhAmizrita jANavI. e daza bhedo trIjI bhASAnA kahyA. (54) (pravacana sAroddhAra gA-993) AmaMtaNi 1 ANavaNI 2-jAyaNi 3 taha pucchaNI ya 4 pannavaNI 5 / paccakkhANI 6 icchA-NulomabhAsA 7 abhiggahiyA 8 // 55 // AmantraNI AjJApanI yAcanI tathA pRcchanI prjnyaapnii| prayALAnI rUchInuHonamAvA gamagRhItA | parva I ..... aNabhiggahaNI 9 saMsaya-karaNI 10 vogaDa 11 avokaDA 12 bhAsA / eyA asaccamosA, bArasabheyA pavittidharA // 56 // anabhigRhItA saMzayakaraNI vyAkRtA avyAkRtA bhaassaa| hatA tyAmRSA dAdAkherA: pravRttidharA: II padda I..... .566 For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 saMbodha prakaraNa gAthArtha AmaMtraNI, AjJApanI, yAcanI, pRcchanI, prajJApanI, pratyAkhyAnI icchAnulomA, anabhigrahItA, abhigrahItA, saMzayakaraNI, vyAkRtA ane avyAkRtA pravRttine dhAraNa karanArA A bAra bhedo asatyAmRSA bhASAnA che. vizeSArtha- 1. AmaMtraNI- koIne AmaMtraNa karavA mATe bolavuM te.. jema ke- he devadatta !" ItyAdi AmaMtraNI bhASA kahevAya. A bhASA satyA, asatyA ke satyAsatyA paNa nathI, kintu traNeyathI bhinna (vilakSaNa) mAtra vyavahAramAM upayogI che, ethI ene "asatyAamRSA' kahI che, ema bhAvArtha samajavo. 2. AjJApanI jema ke- tuM A kArya kara' vagere bIjAne kAmamAM joDavA mATe AjJAvacana bolavuM te. 3. vAcanI- koI bIjAnI sAme "tuM amuka Apa ityAdi yAcanA mATe bolavuM te. 4. pRcchanI- jema ke-"amuka vastune jANato na hoya ke : amukane aMge saMdeha hoya, tevA prasaMge jANavA mATe bIjAne "A kema che ? (athavA A Ama kema che ?)' vagere praznarUpe bolavuM te. 5. prajJApanI- ziSya vagerene upadeza devA bolavuM te. jema ke hiMsAnI virati karavAthI AyuSya lAMbu bhogavAya che.' ityAdi upadezavacanane prajJApanIbhASA kahevAya. 6. pratyAkhyAnI- koI kaMI mAge, pUche, ityAdi prasaMge niSedha karavA bolavuM te. 7. IcchAnulomA- bIjAnI icchAne anusaratuM bolavuM te. jema ke-koi manuSya amuka kAma karavAnI IcchA pragaTa kare, tyAre tene 'tame e kAma karo ! mArI paNa e icchA che' vagere kahevuM te. 8. anabhigrahItA- padArthano jenAthI nirNaya (praznanuM samAdhAna) na thAya tevuM bolavuM. jema ke-ghaNAM kAryo jyAre karavAnA hoya, tyAre koI pUche ke-badhuM kArya karuM?" tyAre tene "je ThIka lAge te karo' evuM nirNaya vinAnuM bolavuM te. 9. abhigrahItA- jenAthI nizcita samAdhAna ke preraNAdi maLe tevuM bolavuM, jema ke-"A kArya hamaNAM karavAnuM che, A (amukI nathI karavAnuM' vagere spaSTa jaNAvavuM te athavA bIjI rIte "anabhigrahItA' eTale jyAre koI padArtha na samajAya, tyAre teno nirNaya karyA vinA "A vRkSanuM ThuMThuM che' (samajaNanA abhAve "kaMIka For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 guru adhikAra vibhAga-2 che') vagere bolavuM ane "abhigrahatA eTale A ghaTa che, (A pada che.) vagere vastuno nirNaya karIne bolavuM evo paNa artha samajavo. 10. saMzayakaraNI- aneka arthanuM jJApaka je vacana bolavAthI sAMbhaLanArane saMzaya thAya tevuM bolavuM. jema ke- saidhava lAva ema kahevAthI zrotAne lUNa, puruSa ke ghoDo zuM mAge che? e nizcita na thAya, kintu saMzaya thAya; kAraNa ke-saindhava zabdanA e dareka artho thAya che, mATe tevI bhASAne saMzayakaraNI samajavI. 11. vyAkRtA- spaSTa arthavALI. je vacana bolavAthI zrotAne spaSTa (nizcita) jJAna thAya. 12. avyAkRtAati gaMbhIra (gahana) zabdArthavALI ke spaSTa chatAM aspaSTa akSarovALI zrotAne na samajAya tevI bhASA. pravRttine dhAraNa karanArA eTale lokavyavahArarUpa pravRttine dhAraNa karanArA, lokavyavahArarUpasaghaLI pravRtti A bAra bhedothI thAya mATe AdhArabhedo pravRttine dhAraNa karanArA che. mATe AbhASAne vyavaha rabhASA kahevAmAM Ave che. (55-56) (pravacana sAroddhAra gA-894-895) kAlatiyaM I vayaNatiyaM 3 liMgatiyaM 3 taha parokkhapaccakkhaM 2 // uvaNaya 12 vivajjaya 13 avabhAva 14 avaNaya 15 ajhatthasolasamaM16 // 57 // kAlatrikaM vacanatrikaM liGgatrikaM tathA parokSapratyakSam / 35no viparyayA-DapamAvA-75nayamadhyAtma choDazam II 17 | .... pa67 gAthArtha- kALatrika, vacanatrika, liMgatrika, parokSa, pratyakSa, upanaya, viparyaya eTale apanaya, apabhAva eTale upanaya-apanaya, apanaya eTale apanaya-upanaya ane adhyAtma ema soLa vacano che. vizeSArtha- 1. soLa vacano A pramANe che- 3. kAlatrikabhUtakALa, bhaviSyakALa ke vartamAnakALa saMbaMdhI vacana bolavuM te. jema ke- gayo, jAya che, jaze'. 6. vacanatrika- ekavacana, dvivacana ke bahuvacana saMbaMdhI vacana bolavuM te. jema ke-bALaka, be bALako, ghaNA bALako'. 9. liMgatrika-puliMga, strIliMga ke napuMsakaliMga saMbaMdhI vacana bolavuM te. jema ke-chokarI, chokarI, chokaruM'. 10. parokSaparokSasUcaka vacana bolavuM te. jema ke te chokaro'. ahIM 'ta' pada For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 , saMbodha prakaraNa parokSasUcaka che. 11. pratyakSa- pratyakSasUcaka vacana bolavuM te. jema ke A chokaro'. ahIM "A pada pratyakSasUcaka che. 12. upanayaprazaMsAsUcaka (=utkarSasUcaka) vacana bolavuM te. jema ke-"A strI rUpALI che'. 13. apanaya- niMdAsUcaka (=apakarSasUcaka) vacana bolavuM te. jema ke-"A strI kadarUpI che'. 14. upanaya-apanaya- prazaMsAyukta niMdAvALuM vacana bolavuM te. jema ke-"A strI rUpALI che, paNa asatI che'. 15. apanaya-upanaya- niMdAyukta prazaMsAvALuM vacana bolavuM te. jema ke-"A strI kadarUpI che, paNa satI che'. 16. adhyAtma- cittamAM bIjuM hoya, paNa sAmAne chetaravAnI buddhithI bIjuM kahevAnI icchAvALo thAya, paNa sahasA cittamAM je hoya te ja kahe. (57) ii solasavayaNehi, juggAjuggaM ca sNprikkhaae| anidelA muLi, pavAraMparipha 58 che : iti SoDazavacanairyogyAyogyaM ca sNpriikssyaa| gunirveza to munaH pravavanasAraM pafthati || 18 ................168 gAthArtha-gurunI AjJAne pAmelo muni yogyayogyanI parIkSA karIne A pramANe soLa vacanothI pravacananA sArane kahe che. (58) jo heuvAyanicchayavavahArapabhiisattanayajuttaM / jo dei uvaesa, siddhaMtavirAhao aNNo // 59 // yo hetuvAda-nizcaya-vyavahAraprabhRtisaptanayayuktam / jo tAtyupareza siddhAntavirAdhakoDaH II 48 I.. gAthArtha- je hetuvAda, nizcaya ane vyavahAra vagere sAta nayothI upadeza Ape che te siddhAMtano ArAdhaka che ane anya (nayo vinA upadeza ApanAra) siddhAMtano virodhaka che. vizeSArtha- hetuothI ( yuktiothI) siddha thaI zake tevA padArtho yuktipUrvaka kahevA te hetuvAda che. (59) sAmiya 1 jIvAdattaM 2, titthayara 3 guru 4 adattamiha cuhaa| maNasA vi na patthei, davvAibheyao cauhA // 60 // For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 svAmika-jIvAdattaM tIthaGkaragurvadattamiha caturdhA / manasA'pi na prArthayati dravyAdibhedatazcaturdhA // 60 // ............... gAthArtha sAdhu dravya-kSetra-kALa-bhAva e cAra prakAre svAmI adatta, jIva adatta, tIrthaMkara adatta ane guru adatta e cAra prakAranA adattane manathI paNa icchato nathI. vizeSArtha- saMyama jIvanamAM jarUrI vastuo gRhasthonI anujJA vinA levI e dravyathI adatta che. rahevA mATe vasatimAM gRhasthonI 2jA vinA rahevuM te kSetrathI adatta che. divase ke rAtre pUchyA vinA levuM te kALathI adatta che. rAgathI ke dveSathI pUchyA vinA levuM te bhAvathI adatta che. (60) saMraMbhI saMkappo, paritAvaka bhave samAraMbho / AraMbho uddavvao suddhanayANaM tu savvesiM // 61 // 31 saMrambhaH saMkalpaH paritApakaro bhavet samArambhaH / Arambha uddravataH zuddhanayAnAM tu sarveSAm // 61 // ............9o gAthArtha jIvahiMsAno manathI saMkalpa karavo te saMraMbha che. jIvone pIDA karavI e samAraMbha che. jIvono vinAza karavo e AraMbha che. A vyAkhyA zuddha sarva nayone mAnya che. (61) aTThadasabheyabaMbhaM, maNavayakAehiM karakAraNaaNumaIhiM / divvorAliya nava nava, tikAlamajjatthi no icche // 62 // achAvazamendradya mano-vatta:-Aya: raLa-gaLADanumatimi: / drivyovariSTha nava nava trijAlamadhyAtmI nechet // 62 // ............. gAthArtha mana-vacana-kAyAthI karavuM-karAvavuM-anumodavuM 3x3=9 e nava bhedo devasaMbaMdhI ane nava bhedo audArika zarIra saMbaMdhI ema aDhAra bhedavALA abrahmane sAdhu trikALa na icche. vizeSArtha- bhUtakALamAM sevelA abrahmanI niMdA karavI, vartamAnamAM abrahmanuM sevana na karavuM ane bhaviSyanA abrahmanuM paccakkhANa karavuM ema trikALa abrahmane na icche. (62) For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u2 . saMbodha prakaraNa kAmo cauvIsaviho, saMpatto khalu tahA asNptto| caudasahA saMpatto, dasahA hojjA asaMpatto // 63 // kAmazcatuviMzatividhaH saMprAptaH khalu tathA'saMprAptaH / caturdazadhA saMprApto dazadhA bhavedasaMprAptaH // 63 // ... ............573 gAthArtha- kAma saMprApta ane asaMprApta ema be prakAre che. temAM saMprApta kAma cauda prakArano ane asaMprApta kAma dasa prakArano che. Ama kAmanA (sarva bhaNI) yovIsa meM che. (63) tattheha asaMpatto, icchA 1 ciMtA 2 ya saddha 3 saMbharaNaM 4 / vikvaya 5 lajjanAso 6, pamAya 7 ommAya 8 tapbhAvo 9 // 64 // tatrehAsaMprApta icchA cintA ca zraddhA saMsmaraNam / viklavatA lajjAnAzaH pramAda unmAdastadbhAvaH // 64 / / .......... 574 maraNaM ca hoi dasamo 10, saMpattaM piya samAsao vocchN| diTThIe saMpAo 1, diTThIsevA ya 2 saMbhAso 3 // 65 // maraNaM ca bhavati dazamaH saMprAptamapi ca samAsataH vkssyaami| dRSTyAH saMpAto dRSTisevA ca saMbhASaH // 65 // ... ............ 575 hasiya 4 laliya 5 uvagRhiya 6, daMtanaha 7 nivAya 8 cuMbaNaM 9 ceva / AliMgaNa 10 mAdANaM 11, kara 12 sevaNa 13 NaMgakIDA ya 14 // 66 // hasita-lalitopagRhita-dantanakha-nipAta-cumbanaM caiva / AliGganamAdAnaM karasevanAnaGgakrIDA ca // 66 // ................... 576 thArtha- ma mA masaMprA manA 5291, yiMtA, zraddhA, saMsmaraNa, viklavatA, lajAnAza, pramAda, unmAda, taddabhAva ane maraNa ema dasa bhedo che. saMprApta kAmane paNa huM saMkSepathI kahIza. saMprApta samAna dRSTisaMpAta, dRSTisevA, saMbhASa, sita, hAsata, (75gUDha, tapAta, namapAta, yuMjana, mAliMgana, mAhAna, 4295, mAsevana bhane anaMgakrIDA ema cauda bhedo che. For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 33 vizeSArtha- asaMprApta kAmanA daza prakAra- (1) icchA-strI vagerene joyela na hovA chatAM sAMbhaLIne tenA pratye mAtra rAga. (2) ciMtA- aho ! temAM ja rUpAdi guNo che, ema AgrahathI tenuM ciMtana. (3) zraddhA- teno saMga karavAnI IcchA. (4) smaraNa- tenA rUpanI kalpanA karIne tenA rUpanuM Alekhana vagere karIne AnaMda pAmavo. (5) viklavatA tenA (viyogathI thayelA) zokathI AhAra vageremAM paNa upekSA. (6) lajajAnA-mAtA-pitA vagerenI samakSa paNa tenA guNo kahevA. (7) pramAda- tenA (yoga) mATe ja anya sarva kAmomAM pravRtti na karavI. (8) unmAda- pAgala thaI javAthI game tema bolavuM. 9) tabhAva-staMbha vagerene paNa tenI buddhithI AliMgana karavuM vagere ceSTA. (10) maraNa- (tenA viyogathI) zoka vagere vadhI javAthI prANano tyAga karavo. A pramANe asaMprApta kAma daza prakAre che. A saMprApta kAmanA cauda prakAra- (1) dRSTisaMpAta- strInA stana Adi aMgone jovA. (2) dRSTisevA- bhAvathI (=vAsanAthI) daSTi sAthe daSTi meLavavI. (3) saMbhASa- ucita samaye kAmakathA vaDe vAta karavI. (4) hasita- vakroktigarbhita hAsya karavuM. AvuM hAsya jANItuM che. (5) lalita-pAzA vagerethI ramavuM. (6) upagUhita- AliMgana karavuM. (7) datanipAta- dAMtothI prahAra (=kSata) karavA. (8) nakhanipAta- nakhathI ujharaDA (kSata) karavA. (9) cuMbana- mukhe cuMbana karavuM. (10) AliMgana-aMgomAM sparza karavo. (11) AdAna- (stana, hAtha vagere) koi sthAnamAM pakaDavuM. (12) karaNa- nAgaraka vagere ratibaMdhano prAraMbha karavAnuM baMdhana. (13) Asevana- maithunakriyA. (14) anaMgakrIDAmukha vageremAM tevI kAmaceSTA karavI. (64-65-66). iccAibheyabhiNNaM, mehuNakiccaM na patthae kaiyA / navahA ya baMbhaguttisattIhiM savvasaMgahi // 67 // / ityAdi bhedabhinnaM maithunakRtyaM na prArthayet kadAcit / navadhA 2 vrazipa sarvisa / 67 | . 177 For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha-- ityAdi bhedovALA maithuna kAryane brahmacaryanI gupti rUpa sAmarthyathI ane sarva saMgothI (=viSaya Adi pratyenA sarva prakAranA rAgano tyAga karIne) kyAreya na icche. (67) 34 vasahi 1 kaha 2 nisijjiM 3 diya 4- kuDuMtara 5 puvvakIliya 6 paNIye 7 / aimAyAhAra 8 bhUsaNa 9 navaguttI baMbhacerassa // 68 // vasati-thA-niSaghendriya-cAntara-pUrvIDita-praLItAni 1 atimAtrAhAro bhUSaNaM navaguptayo brahmacaryasya // 68 // ...... 178 gAthArtha-- vasati, kathA, niSadyA, iMdriya, kuDyAMtara, pUrvakrIDita, praNIta, atimAtrAhAra ane vibhUSA e (navano tyAga karavo te) brahmacaryanI navaM guptio che. vizeSArtha- (1) vasati- brahmacArIe strI-pazu ke paMDaka (napuMsaka) hoya tevA sthAne nahi rahevuM te. enA kAraNo vagereno vistAra pacIsa bhAvanAonA varNanamAM jaNAvyo che. (2) kathA tyAga-- kevaLa strIone ekalA sAdhue dharmadezanArUpe vAkyaracanA arthAt kathA saMbhaLAvavI nahi, athavA strIonA rUpa, raMga vagerenI vAto karavI nahi te. (3) niSadyAgupti Asana tyAga, arthAt strIonI sAthe eka Asane besavuM nahi. kAraNa ke strIe vAparelA Asane besavAthI puruSane cittamAM vikAra thavAno saMbhava che. strIoe paNa puruSe vAparelA Asane traNa prahara sudhI besavuM nahi te. kahyuM che ke-- purisAsaNe tu itthI, jAmatiaM jAva no va uvavisa | itthIi AsaNaMmI, vajjeavvA nareNa do ghaDiA // 1 // bhAvArtha-- "puruSe vAparelA Asane strIe traNa prahara sudhI nahi besavuM ane strIe vAparelA Asane besavAmAM puruSe be ghaDIno tyAga karavo, arthAt be ghaDI sudhI nahi besavuM." (4) iMdriya- indriyone ane upalakSaNathI strInAM aMgopAMga stana, kaTibhAga, sAthaLa vagere avayavone phATe DoLe (sthira dRSTie) nahi jovA. kAraNa ke, e rIte jovAthI kAmavAsanA jAge che. A indriyone For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 35 nahi jovA rUpa guti samajavI. (5) bhItanA aMtare nahi rahevuM, arthAt jyAM bhIMtanuM AMtaruM hovA chatAM strI-puruSanA viSayavikArI zabdo (vAto) saMbhaLAtI hoya tevA sthAne nahi rahevuM. (6) pUrvakrIDita- pUrve gRhasthAvasthAmAM bhogavelA bhogorUpa krIDAne yAda nahi karavI. (7) praNIta eTale atisnigdha (mAdaka) AhArano tyAga karavo. (8) atimAtra AhAra eTale rUkSa paNa adhika nahi khAvuM, UNodarI karavI, gaLA sudhI khAvuM nahi. (lukho paNa ati AhAra varjavo.) (9) vibhUSA eTale snAna, vilepana, nakha vagerenuM saMmArjana (kapAvavA) vagere zarIra zobhA mATe nahi karavuM. e nava guNio eTale brahmacaryanA rakSaNanA upAyo che. (68) (pravacana sAroddhAra gA-558) jo dei kaNayakoDI, ahavA kArer3a knnyjinnbhvnnN| tassa na tattiya puNNaM, jattiya baMbhavvae dharie // 69 // yo dadAti kanakakoTimathavA kArayati kanakajinabhavanam / tana tAvatuM puNe thAvat vrite dhRte I 62 In.... 172 gAthArtha- je manuSya kroDa sonAmahoranuM dAna Ape athavA suvarNanuM jinamaMdira baMdhAve tene teTaluM puNya thatuM nathI, ke jeTaluM puNya brahmacaryavrata dhAraNa karyo chate thAya che. (69). sIlaM kulaAharaNaM, sIlaM rUvANa uttamaM rUvaM / sIlaM ciya paMDittaM, sIlaM ciya niruvamaM dhammaM // 70 // zIlaM kulAbharaNaM zIlaM rUpANAmuttamaM rUpam / zIlameva pANDityaM zIlameva nirupamo dharmaH // 70 // ... - 180 gAthArtha- zIla kulanuM AbhUSaNa che. zIla sarvarUpomAM uttama rUpa che. zIlaja pAMDitya che. zIla ja nirUpama dharma che. (30) sIlaM uttamavittaM, sIlaM kalyANakAraNaM paramaM / sI<< sunimitta, satna sAyanihi. 72 . zIlamuttamavittaM zIlaM kalyANakAraNaM paramam / zItaM yutinimitte zItavAdhisthAnam II 76 I .... 581 For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 36 gAthArtha-- zIla uttama dhana che. zIla kalyANanuM zreSTha kA2Na che. zIla sugatinuM kAraNa che. zIla AcArarUpa nidhinuM sthAna che. (71) jar3a ThANI jar3a moNI, jai muMDI vakkalI tavassI vA / patto vi abaMdhaM, baMbhA vi na royae majhaM // 72 // yadi sthAnI yadi maunI yadi muNDI valkalI tapasvI vA / prArthayannapi abrahma brahmA'pi na rocate mama // 72 ...........582 gAthArtha-- jo sthAnI eTale kAussagga karanAro hoya, jo maunI eTale mauna dhAraNa karanAra hoya, jo muMDI eTale mAthe muMDana karAvanAro hoya athavA valkalI eTale jhADanI chAlanAM vastra paheranAro hoya ke tapasvI eTale aneka prakAranA tapa karanAro hoya to paNa abrahmane=maithunane icchato hoya to te kadAca brahmA hoya to paNa mane gamato nathI. eTale ke game tevuM kaSTa sahana karato hoya paNa jo te maithunano abhilASI hoya to te sAro nathI. (upadezabhASA - gAthA - 3 ) ( 72 ) itthINa joNimajjhe, gabbhagayA ceva huMti navalakkhA / ikko va do va tiNNi va, gabbhapuhuttaM ca ukkosaM // 73 // strINAM yonimadhye garbhagatA caiva bhavanti navalakSAH / eko vA dvau vA trayo vA garbhapRthaktvaM cotkRSTam // 73 // itthINa joNimajjhe, havaMti beiMdiyA asaMkhA ya / uppajjaMti cayaMti ya, saMmucchimA taha asaMkhA // 74 // ************** strINAM yonimadhye bhavanti dvIndriyA asaMkhyAtAzca / utpadyante cyavante ca saMmUrcchimA tathA'saMkhyAtAH // 74 // ............ 584 ukAle te savve, pAyaM pAvANa jIvabhavaNaM ca / tamhA je dhIranarA, dharaMti baMbhavvayaM laTTaM // 75 // RtukAle te sarve prAyaH pApAnAM jIvabhavanaM ca / tasmAd ye dhIranarA dharanti brahmavrataM laSTam // 75 // ................... For Personal & Private Use Only 583 585 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 37 gAthArtha- strIonI yonimAM garbhaja manuSyo be thI nava lAkha utpanna thAya che, arthAt jaghanyathI eka-be ke traNa utpanna thAya che, yAvat utkRSTathI lakSa pRthakatva (=be thI nava lAkha) utpanna thAya che. (73) taduparAMta beiMdriya jIvo asaMkhyAtA upaje che, tathA saMmUcchima manuSyo asaMkhyAtA upaje che, ane mAre che. (74) te sarva jIvo prAyaH RtukALe strInI yonimAM utpanna thAya che. te strIyoni pApI jIvonuM bhavana che. tethI je dhIra manuSyo che te zreSTha evA brahmacaryavratane dhAraNa kare che. (75) thIsaMbhoge samagaM, tesiM jIvANa hoi uddvnnN| rUyaganaliyAjogappaogadiTuMtasabbhAvA // 76 // strIsaMbhoge samakaM teSAM jIvAnAM bhavatyupadravaNam / ta' nitizayokiyo dAmAvAn II 76 // ... ...... 186 gAthArtha strInI sAthe saMbhoga karavAmAM te sarva jIvono nAza thAya che. A viSe rU ane naLInA saMbaMdhane joDanAruM daSTAMta che, arthAt rUthI bharelI naLImAM agnithI dhakhadhakhatA saLiyAno prakSepa karavAmAM Ave to jema sarva rU baLI jAya che tema maithuna sevanathI strInI yonimAM rahelA jIvo nAza pAme che. (76) savvavayANa vi bhUsAkaraNaM sIlaM jiNehiM nihittuN| : naranaMti vidyAnAha ne te mahAsattA / 77 -- sarvavratAnAmapi bhUSAkaraNaM zIlaM jinairnirdiSTam / / vanti viSayahAnA haste the te mahAsattA: II 99 II ............. 187 * gAthArtha- jinezvaroe zIlane sarvavratonI paNa zobhAne karanAruM kahyuM che. je manuSyo viSayarUpa viSathI calita banatA nathI te mahAsattvavaMta che. (77) thIsaMgarUvapAsaNa-pabhiisavvaM muNINa paDisiddhaM / attahiyasuvihiyANaM, baMbhaM taNubhUsaNaM paramaM // 78 // strIsaMgarUpadarzanaprabhRtisarvaM munInAM pratiSiddham / mAtmativihitAnAM brahma tanamUSaNam param II 78 ..................188 For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha munione strIno saMga karavo, ane strInuM rUpa jovuM vagereno niSedha karyo che. Atmahita mATe zreSTha AcaraNa karanArA munione zIla e paramabhUSaNa che. (78) 38 jahA kukkuDapoyassa niccaM kulalao bhayaM / evaM khu baMbhayArissa tthIsaMgAo mahAbhayaM // 79 // yathA kurkuTapotasya nityaM kulalAd bhayam / evaM khalu brahmacAriNaH strIsaMgAd bhayam // 79 // 589 gAthArtha- jevI rIte kukaDAnA baccAne bilADIthI nitya bhaya rahe che e rIte brahmacArIne strIsaMgathI mahAbhaya rahe che. (79) purisAsaNaMmi itthI, jAmatigaM jAva nopavesei / tthI AsaNaMmi puriso, aMtamuhuttaM vivajjijjA // 80 // puruSAsane strI yAtrikaM yAvad nopavizati / stryAsane puruSo'ntarmuhUrtaM vivarjayet // 80 // .. gAthArtha- puruSa je Asana upara beTho hoya te Asana parathI tenA UThI gayA pachI traNa prahara sudhI strI te Asana upara na bese. strInA Asanano puruSa aMtarmuhUrta (= je ghaDI) sudhI tyAga 52. (80) 590 ............ abaMbhacariyaM ghoraM pariyAvaM ca dAruNaM / tamhA mehuNasaMsariMga niggaMthA vajjayaMti NaM // 81 // abrahmacaryaM ghoraM paritApaM ca dAruNam / tasmAd maithunasaMsargiM nirgranthA varjayanti Nam // 81 // 591 gAthArtha-- abrahmanuM AcaraNa nirdaya svarUpa, saMtApa karanAruM ane (parizAme) bhayaMkara che. tethI munikha maithunasaMgano tyAga 4re che. (81) bhaMDovagaraNadeha-ppabhiIsu gAmadesasaMdhesu / no kuvvijja mamattaM, kayAvi so samaNaguNatto // 82 // bhaNDopakaraNadehaprabhRtiSu grAma- deza - saMgheSu / nokaroti mamatvaM kadApi saH zramaNaguNayuktaH // 82 // ............... 592 For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 gAthArtha-pAtra, saMyamanAM upakaraNa ane zarIra vageremAM tathA gAma, deza ane saMghamAM zramaNaguNothI yukta te kyAreya mamatA karato nathI. (82) davvAicauvvihesuM, pariggahesu na karer3a paDibaMdhaM / vaMdaNapUyaNasakkAre sariso mANAvamANesu // 83 // dravyAdicaturvidheSu parigraheSu na karoti pratibandham / vana-pUnA-sAra saMdazo nAnApamAney II 8rU II, gAthArtha dravya-kSetra-kALa-bhAva e cAra prakAranA parigrahamAM mamatva (=rAga) karato nathI. vaMdana-pUjana-satkAramAM ane mAna-apamAnamAM samabhAva rAkhe che. vizeSArtha pasUtramAM parigraha tyAganA AlAvAmAM AvatAM ctro pa pariyA ItyAdi dravyAdi cAra prakAra samajavA. (83) davvAicauvvihehiM, asaNAIsucavihesu svvesu| no vividha, vyavahUvi vAro 84 | dravyAdicaturvidhairazanAdiSu caturvidheSu sarveSu / no nidhivandha ti upakSu kAraNata: || 84 164 gAthArtha cAra prakAranA azana vagere sarva prakAranA AhAramAM dravyAdi cAra prakArothI sAdhu kAraNa upasthita thavA chatAM saMnidhirUpa baMdhanane karato nathI. vizeSArtha- padmasUtramAM rAtribhojana tyAganA AlAvAmAM AvatAM rahevo ja rAkhomaut ityAdi dravyAdi cAra prakAra jANavA. (84) niccaM sajjhAyarayA, suhajhANA evmaaigunnkliyaa| viharati jattha niyayaM, taM muNigacchaM suvihiyaM ca // 5 // nityaM svAdhyAyaratAH zubhadhyAnA evamAdiguNakalitAH / viharati yatra niyata taM munASTha suvihinaM ra | 24 II.... ....12 gAthArtha AvA prakAranA guNothI yukta, nitya svAdhyAyamAM rakta ane zubha dhyAnavALA munio je gacchamAM sadA vicare che te gacchane tuM "sAdhugaccha" jANa ane sAruM AcaraNa karanArA jANa. (85) For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 - saMbodha prakaraNa jattha gaNe Ayario, uvajhAyA thirapavattayA munninno| ... rAyaNiyA paMcAvi hu, guNarayaNavibhUsiyA gacche // 86 // .. yatra gaNe AcArya upAdhyAyaH sthavirapravartako munayaH / / ratnAdhikAH paJcApi khalu guNaratnavibhUSitA gacchaH // 86 ........ 596 gAthArtha- je gaNamAM AcArya, upAdhyAya, sthavira, pravartaka ane ratnAdhikamunio e pAMce guNarUpa ratnothI vibhUSita che te gaccha che. (86) kattha amhArisA jIvA, duusmaadosduusiyaa| . . . hA aNAhA kahaM huMtA, jai na hu~to jiNAgamo // 87 // kutrAsmAdRzA jIvA duSSamAdoSadUSitAH / hA ! anAthAH kathaM bhavanto yadi na bhavan jinAgamaH // 87 // ....... 597 gAthArtha- avasarpiNInA pAMcamA ArArUpa duSyamakALanA doSathI dUSita banelA amArA jevA jIvo kyAM? hA ! jo jinAgama na hota to manAtha sevA mamevI rIta hota ?=samAraM zuMthAta ? (87) pavayaNarayaNanihANA, sUriNo jattha nAyagA bhnniyaa| saMpai savvaM dhamma, tayahiTThANaM jao bhaNiyaM // 88 // pravacanaratnanidhAnAH sUrayo yatra nAyakA bhaNitAH / saMprati sarvaM dharmaM tadadhiSThAnaM yato bhaNitam // 88 // ............... gAthArtha je dharmamAM jinokta zAstrarUpa ratnonA nidhAna evA AcAryane nAyaka kahyA che, te saghaLoya dharma AcAryanA AdhAravALo che. 7 // 29 // 3 nAye prabhArI yuM che. (88) kaiyAvi jiNavariMdA, pattA ayarAmaraM pahaM daauN| AyariehiM pavayaNaM, dhArijjai saMpayaM sayalaM // 89 // kadApi jinavarendrAH prAptA ajarAmaraM panthAnaM dttvaa| AcAryaiH pravacanaM dhAryate samprati sakalam // 89 // . ................... 599 gAthArtha- koI kALe jinezvaro mokSamArga bhavya jIvone ApIne (=batAvIne) mokSane pAmyA che. vartamAnakALamAM sakala pravacana mAyAryothI. paa29|| 42rAya che. (64hezamANA-thA-12) (88) .. 598 For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 guru adhikAra vibhAga-2 AcAryanA guNonI suDatAlIsa chatrIsI (noMdha darekagAthAnAvizeSArthamA/pariziSTamAMtete saMkhyAvALA padArtho jovA.) paDirUvAI caudasa, khaMtimAiyadasaviho dhmmo| bArasa ya bhAvaNAo, sUriguNA huMti chattIsaM (1) // 90 // pratirUpAdi caturdaza kSAntyAdidazavidho dharmaH / dvAdaza ca bhAvanAH sUriguNA bhavanti SaTtriMzat // 90 // ............. 600 gAthArtha- pratirUpa vagere cauda guNo, samAdi daza prakArano dharma ane anityA pAra bhAvanA meM prabhArI bhAyAryana chatrIsa gupo cha. (80) paMciMdiyasaMvaraNo, taha nvvihbNbhcerguttidhro| taha cattacaukasAo, aTThArasaguNehiM saMjutto // 91 // paJcendriyasaMvaraNastathA navavidhabrahmacaryaguptidharaH / tathA tyaktacatuSkaSAyo'STAdazaguNaiH saMyuktaH // 91 / / .............. 601 paMcamahavvayajutto, pNcvihaayaarpaalnnsmttho| * paMcasamiitigutti-gutto chattIsaguNakalio (2) // 92 // paJcamahAvratayuktaH pnycvidhaacaarpaalnsmrthH|. paJcasamiti-triguptiguptaH SaTtriMzadguNakalitaH // 92 .. . 602 gAthArtha- AcArya pAMca iMdriyonA saMvaravALA, nava prakAranA brahmacaryanI guNine dharanArA, cAra kaSAyanA tyAgI ema aDhAra guNothI yukta, pAMca mahAvratothI yukta, pAMca prakAranA AcAronuM pAlana karavAmAM samartha, pAMca samitithI yukta, traNa guptiothI gupta, ema chatrIsa guzothI yuti Doya che. (81-82) vihipaDivaNNacaritto, gIyattho vacchalo susIlo ya / seviyagurukulavAso, aNuyattiparo gurU bhaNio // 93 // vidhipratipannacAritro gItArtho vatsalaH suzIlazca / sevitagurukulavAso'nuvRttiparo gurubhaNitaH // 93 .......... 603 For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha- jemaNe vidhipUrvaka cAritrano svIkAra karyo che, je gItArtha che, vAtsalyavALA che ane sArA AcAravALA che, jemaNe gurukulavAsanuM sevana karyuM che ane anuvRtti tatpara che tene guru kahyA che. vizeSArtha- anuvRttitatpara=ziSyanA svabhAvane anukULa banIne ziSyanA AtmAnuM rakSaNa karanAra. ziSyAdi Azritavargane anukULa banIne sanmArge vALavo e saraLa mArga che. kAraNa ke pratikULatAne sahavAnI zakti prAyaH sAmAnya jIvomAM ochI hoya che. mATe tevA jIvone yogya banAvavA mATe anukULa banI sadbhAva pragaTa karAvavo Avazyaka che, ema karavAthI sadbhAvanAnA baLe e duSkara AjJA paNa pALavA zaktimAna thAya che. pratikULa banIne sattAnA jore ekavAra AjJA paLAvI zakAya che. paNa prAyaH tethI asadbhAva pragaTavAno saMbhava hoi Akhare ziSya AjJA vimukha bane, mATe guru anuvartaka joie. AnI paNa maryAdA joie, anukULatAno durupayoga thavAno paNa saMbhava che, mATe tevA prasaMge lAbha-hAnine vicArI lAbha thAya tema vartavuM joie. hRdaya mIThuM joie. AMkha avasare lAla paNa karavI paDe to te ayogya nathI. (93) desakulajAIrUvI, saMghayaNI dhiijuo aNAsaMsI / avikatthaNo amAI, thiraparivADI gahiyavakko // 94 // dezakulajAtirUpI saMhananI dhRtiyukto'nAzaMsI / avikatthano'mAyI sthiraparipATirgRhItavAkyaH // 94 // jiyapariso jiyaniddo, majjhattho desakAlabhAvannU / AsaNNaladdhapaibho, nANAvihadesabhAsaNNU // 95 // jitapariSad jitanidro madhyastho dezakAlabhAvajJaH / Asannalabdhapratibho nAnAvidhadezabhASAjJaH // 95 // paMcavihe Ayare, jutto suttatthatadubhayavihinnU / AharaNaheuuvaNayaNayaNiuNo gAhaNAkusalo // 96 // paJcavidhe AcAre yuktaH sUtrArthatadubhayavidhijJaH / AharaLa-hetUpanayanipuLo prAhaLAzata: II 66 // 42 For Personal & Private Use Only ............... 604 605 606 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 sasamayaparasamayaviU, gaMbhIro dittimaM sivo somo| guNasayakalio eso, pavayaNauvaesao sugurU // 97 // svasamayaparasamayavid gambhIro dIptimAn zivaH saumyaH / guNAtita uSa: pravaranopareza : supu: I 67 | ... 607 gAthArtha- uttamadezavALA, uttamakuLavALA, uttamajAtivALA ane uttamarUpavALA, viziSTa saMghayaNavALA, dhairyavAna, anAsaMsI, alpabhASI, amAyAvI, sthiraparipATI, Adeya vacanavALA, jitaparSada, nidrAnA vijetA, madhyastha dRSTivALA, deza-kALa bhAvanA jANakAra, pratyutpanna mativALA, aneka dezanI bhASAnA jJAtA, jJAnAdi pAMca AcAramAM udyamavALA, sUtra-artha ane tadubhayamAM nipuNa, udAharaNahetu-upanaya ane nayomAM kuzaLa, grAhaNAkuzaLa, svadarzana ane paradarzanane jANanArA, gaMbhIra, dIptimAna, kalyANakArI, saumya svabhAvI ityAdi seMkaDo guNothI yukta AcArya jaina pravacananA rahasyane kahevA mATe lAyaka kahevAya che. vizeSArtha uttamadezavALA-madhyakhaMDanA sADA pacIsa dezomAM utpanna thayelA. temAM utpanna thayelAnuM vacana ziSyo sukhapUrvaka jANI zake che. uttamakuLavALA- ikvAku vagere kuLo uttama che. uttamajAtivALAmAtAnI uttama jAtimAM utpanna thayelA. uttama jAtimAM utpanna thayelo jIva svIkArelA kAryano kaSTane pAmavA chatAM nirvAha kare che. uttamarUpavALAahIM rUpa zabdathI aMgopAMganI saMpUrNatA samajavI. uttama rUpavALo Adeya vAkya ane sarva guNono Azraya hoya che. kema ke jyAM AkRti (=rUpa) hoya tyAM guNo vase che. viziSTa saMghayaNavALA- vAcanA AdimAM thAke nahi. dhairyavAna- kAryamAM pratikULatAo Ave to paNa dhIraja na gumAve, kAmane adhavaccethI mUkI na de. anAzaMsI- zrotAo pAsethI anna-vastrAdinI AkAMkSAvALo na hoya.alpabhASI-svaprazaMsA ane paraniMdA na kare, nirarthaka eka paNa vAta na kare. amAyAvIAhArAdi mATe mAyA karanAra na hoya. sthiraparipATI-paripATI eTale sUtrArthanuM parAvartana. pramAdarahita hovAnA kAraNe niyamita sUtrArthanuM For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 . , saMbodha prakaraNa parAvartana karanArA hoya. Adeya vacanavALA- ziSyo vagere temanuM vacana. svIkAre. jitaparSada- vAdInI sabhAne jItanArA. nidrAnA vijetAsUtrArthanuM parAvartana karavAno ghaNo samaya maLavAthI sUtrArtha bhUlI na janArA. madhyastha- rAga-dveSa rahita hovAthI ziSyomAM samAna cittavALA, deza-kALa bhAvonA jANakAra- deza-kALa Adi pramANe vihAra kare. pratyutpanna mativALA- prazna AvatAMnI sAthe ja uttara ApavAmAM samartha hovAthI zAsana prabhAvanA kare. aneka dezonI bhASAnA jJAtA- te te dezanI bhASA pramANe bolavAnA kAraNe ziSyAdine sArI rIte samajAvI zake. jJAnAdi pAMca AcAramAM udyamavALA- pote udyamI hoya to ziSyone paNa udyamavALA banAvI zake. sUtra-artha ane tadubhayamAM nipuNa- AvA ja guru anuyoga (=vyAkhyAna) karavAne yogya che. udAharaNa-hetu-upanaya-nayomAM kuzaLa- udAharaNa eTale daSTAMta. hetu eTale yukti. upanaya eTale ghaTAvavuM. paMcAvayavanyAyanA vAkyomAMnuM eka vAkya. naigama vagere naLyo che. grAhaNAkuzala- bIjAne grahaNa karAvavAmAM=samajAvavAmAM kuzaLa. svadarzana-paradarzana jANanArAparavAdIothI jItI na zakAya. gaMbhIra- vizALa cittavALA. chIcharA (tuccha) hRdayavALo chUpAvavA yogya bhAvone chUpAvI zake nahi, ethI ziSyAdi varga potAnA dUSaNo temane jaNAvI zake nahi, agara jaNAve to te jAhera thavAthI tenI halakAi thAya, ityAdi kAraNe paNa guru gaMbhIra joie. anAdi mohAdhIna jIvo potAnA AMtara dUSaNone TALI Atmazuddhi mATe to guruno Azraya kare, chatAM jo dUSaNo gurune jaNAvI zake nahi to Atmazuddhi zI rIte thAya? vaLI te jaNAvelA doSo gupta na rahe to te sAdhu pratye bIjAone sadbhAva-pUjayabhAva vagere paNa zI rIte pragaTe? ane parasparanA sadUbhAva vinA ArAdhaka zI rIte thAya? pote paNa zubhAzubha prasaMge harSa-zokane vaza thAya to ArAdhaka zI rIte bane ? mATe gurupadane yogya sanmAnAdi maLavA chatAM ke tenI javAbadArIne aMge viSama prasaMga AvavA chatAM harSa-viSAda na thAya tevI gaMbhIratA gurumAM Avazyaka che. (dharmasaMgraha bhASAMtara) dItimAnapratApavALA hoya, jethI bIjAo parAbhava na kare. kalyANakArI- viziSTa For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 guru adhikAra vibhAga-2 tapa-labdhi AdithI ziSyAdinuM kalyANa karanArA hoya. sau- krodhI na Doya. (84-85-86-87) (nizuddhi 5425 -148 thI 151) aTThavihA gaNisaMpaya, AyArAI-cauvvihikkikA / cahA viNayapavittI, chattIsaguNA ime guruNo (3) // 98 // aSTAvidhA gnnisNpdaa''caaraadicturvidhaikkaa| caturdhA vinayapravRttiH SaDviMzad guNA ime guroH // 98 .......... 608 gAthArtha- ATha prakAranI gaNisaMpadA, eka eka gaNi saMpadA cAra cAra prakAranI (ethI gaNisaMpadAnA 32 guNo thayA), cAra prakAre vinaya pravRtti A 36 guNo gurunA che. (98) sammattanANacaraNA, patteyaM aTThaaTThabheillA / bArasa bheo ya tavo, sUriguNA hu~ti chattIsaM (4) // 19 // samyaktva-jJAna-caraNAni pratyekamaSTASTabhedavanti / dvAdazabhedaM ca tapaH sUriguNA bhavanti SaTtriMzad // 99 // .......... 609 gAthArtha- jJAna-darzana-cAritra pratyekanA ATha ATha bhedo ane tapanA bAra bhedo ema 36 AcAryanA guNo che. vizeSArtha- pariziSTamAM pAMya bhAyArana varNanamA mo. (ce) AyArAi aTTha u taha ceva ya dasaviho tthidd'kppo| bArasa tava chAvassaya, sUriguNA hu~ti chattIsaM (5) // 100 // AcArAdyaSTau tu tathA caiva ca dazavidhaH sthitiklpH| dvAdaza tapaH SaDAvazyakAni sUriguNA bhavanti SaTtriMzad // 100 // ... 610 .. thArtha-mAyA2 3 mA (sUrisaMpa4), 62.52no sthita 85, bAra prakArano tapa ane cha Avazyaka ema chatrIsa AcAryanA guNo thAya cha. (100) aTThadasapAvaTThANehiM paDicatto baarbhikkhupddimdhro| chavvayarakkhaNadhIro, sUriguNA hu~ti chattIsaM (6) // 101 // aSTAdazapApasthAnaiH parityakto dvAdazabhikSupratimAdharaH / SaDvratarakSaNadhIra sUriguNA bhavanti SaTtriMzad // 101 // ........ 611 For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha aDhAra pApasthAnakonA tyAgI, bAra bhikSupratimAnA dhAraka ane cha vratonuM rakSaNa karavAmAM dhIra ema chatrIsa AcAryanA guNo thAya che. vizeSArtha-- cha vrato-- prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha ane rAtri bhojanano mana-vacana-kAyAthI na karavuM, na karAvavuM, na anumodavuM e nava bhAMgAthI jIvanaparyaMta tyAga karavo te cha vrato che. (101) dugavIsa parisahasaho caUdasabhUyagAmarakkhaNaparo ya. / 1 chattIsa sUrizuLA, paNa maLiyA nikhileSi(7) // 202 // dvikaviMzatipariSahasahazcaturdazabhUtagrAmarakSaNaparazca / SaTtriMzat sUriguNA ete bhaNitA jinendraiH // 102 // . ..........dur gAthArtha-- bAvIsa parISahone sahana karanArA ane caudabhUtagrAmonuM rakSaNa karavAmAM tatpara A chatrIsa AcAryanA guNo jinezvaroe kahyA che. (caudabhUtagrAmo mATe juo pariziSTa.) (102) 46 caukkaM sAraNasikkhAi 4, dANAi dhamma 4 jhANamikkikaM / raDameyaM 6 vAramAvaLa 22 vaC po ya chattIsuM (8) 5603 // catuSkaM sAraNazikSAdi dAnAdidharmo dhyAnamekaikam / caturbhedaM dvAdazabhAvanA upadezaparazca SaTtriMzad // 103 // gAthArtha- sAraNazikSA vagere (sAraNA-vAraNA-coyaNA-paDicoyaNA) cAra, dAnAdi (dAna-zIla-tapa-bhAva) dharma cAra, cAra prakAranA dhyAnanA pratyekanA cAra cAra bheda, bAra bhAvanA Ama chatrIsa AcAryanA guNo che. AcArya upadeza ApavAmAM tatpara rahe che. (103) ..........62 caraNa 5 vaya 5 samii 5 AyAra 5 sammatta 5 sajjhAya 5 paMca vavahArA 5 / saMvegirlsa ? atnavijya-teho chattIsa muLattio (1) 5 204 // saraLa-vrata-samityAvIra-samyaktva-svAdhyAya-padmavyavahArA: / saMveauAtaSkRtaveda: patrazalyulita: // 204 .............. gAthArtha-- cAritra, vrata, samiti, AcAra, samyaktva, svAdhyAya ane vyavahAra A pAMca pAMca ane saMvegathI ja alaMkRta dehavALA ema AcArya chatrIsa guNothI yukta hoya che. For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 vizeSArtha- pAMca samitinuM varNana guru adhikAra vibhAga-1 gAthAmAM che. (104) iMdiya 5 visaya 5 pamAyA 5-sava 5 niddA 5 duTubhAvaNA 5 ctto| chajjIvakAyajayaNA-nirao 6 chattIsaguNakalio (10) // 105 // ndriya-viSaya-mAtA-Dabruva-nidrA-kurumAvanAtya | pIvajayayatanAnirata: paaizazugaRnita: II 201 / ... 625 gAthArtha- iMdriyo, viSayo, pramAda, Asava, nidrA, azubha bhAvanA A dareka pAMca pAMcanA tyAgI ane cha javanikAyanI jayaNAmAM tatpara ema AcArya chatrIsa guNothI yukta hoya che. vizeSArtha- 5 Idriyo- sparzana (cAmaDI), jIbha, nAka, AMkha ane kAna. paviSayo sparza, rasa, gaMdha, varNa ane zabda. 5 pramAda- madha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA. 5 Azrava- mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga ane pramAda. 6 jIvanikAya- pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya, trasakAya. lesA 6 vassaya 6 davvANi 6 vayaNa 6 dosA 6 tahA ya chabbhAsA 6 / nANaguNeNa muNei evaM chattIsaguNakalio (11) // 106 // lezyA-''vazyaka-dravyANi vacana-doSAstathA ca SaDbhASAH / jJAnaguNena jAnAtyevaM SaTtriMzadguNakalitaH // 106 // ... gAthArtha-lezyA, Avazyaka dravyo, vacana, doSo ane bhASA A dareka cha chane jJAnaguNathI jANe che ema AcArya chatrIsa guNothI yukta hoya che. vizeSArtha- cha bhASA- saMskRta, prAkRta, zaurasenI, mAgadhI, pazAcikI ane apabhraMza. cha doSAdi mATe juo pariziSTa. (106) piMDesaNa 7 pANesaNa 7 bhaya 7 suha 7 sattAi aTThamayaThANA 8 / parva chattIsaUIT, bUrI huMti satratA (22) 207 bleiSaNa-pASiA-para-suvAni aSTamasthAnanA parva pazizunA sUrIuri bhakti saddha II 207 | 67 For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 saMbodha prakaraNa gAthArtha- piMDeSaNA, pAnaiSaNA, bhaya ane sukha e dareka sAta sAta ane ATha sadasthAno ema chatrIsa AcAryanA guNo sarvakALe hoya che. (107) daMsaNanANacarittA-yArAiyAra aTThayaM atttth| guruguNajuttA cabuddhi-kalio 4 chattIsaguNajutto (13) // 108 // darzanajJAnacAritrAticArASTakamaSTau / gurUkuLayu$zcituvRddhati : paziiLayu: ll 208 28 gAthArtha darzana-jJAna-cAritranA aticAranA ATha ATha(=24), guruguNothI (=AcAryanI ATha saMpadAthI) yukta ATha (8) saMkhyA ane AcArya cAra (4) buddhithI yukta hoya ema AcArya chatrIsa guNothI yukta hoya che. (108) aTuMgajoga 8 aDasiddhI 8 aDadiTThI 8 aTThakamma 8 vinnaanno| davvAicauaNuoga-dharo 4 guNA hu~ti chattIsaM (14) // 109 // aSTAGgayogASTasiddhyaSTadRSTyaSTakarmavijJAnaH / vyAvituranuyogadhare gunA mavatti pazi6 ii 201 I ... 61 gAthArtha- ATha aMgavALA yogane, ATha siddhione, ATha yogadaSTione ane ATha karmone jANanArA ane dravyAdi cAra anuyogane dhAraNa karanArA ema chatrIsa AcAryanA guNo thAya che. (109) navapAvaniyANANaM NivArao 9 navavihA ya baMbhadharo 9 / kayanavakappavihAro 9, navatatta 9 chattIsajuo (15) // 110 // navapApanidAnAnAM nivArako navavidhA ca brahmadharaH / / vRtanavardhAvihAre navatatvani pazilyuw: II 220 II. . dara0 gAthArtha- nava pApanidAnone rokanArA, nava prakAre brahmacaryane dhAraNa karanArA, navakalpI vihAra karanArA ane nava tattvo (ne jANanArA) ema AcArya chatrIsa guNothI yukta hoya che. (110) For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 uvadhAya 10 asaMvara 10 saMkilesa 10-dasagaMhAsAi chakka 6 mujhittaa| jiNasAsaNaNyavatto, chattIsaguNo havai sUrI (16) // 111 // upaghAtA-'saMvara-saMklezadazakaM haasyaadissttkmujjhitvaa| jinazAsanapravartaH SaTtriMzadguNo bhavati sUriH // 111 // . ............ 621 gAthArtha- upaghAta, asaMvara ane saMkleza e darekanA daza daza bhedone (a) hAsyAdi chano tyAga karIne jinazAsanane pravartAvanArA AcArya chatrIsa guNovALA hoya che. " vizeSArtha- hAsyAdiSaka- hAsya, rati, arati, bhaya, zoka ane hugupsA. upadhAta bhATe zubho pariziSTa. (111) / sAmAyArI dasahA kahei 10 dasagaM samAhiThANANaM 10 / ujjhiyakasAyasolasa 16, evaM chttiisgunnklio(17)||112|| sAmAcArI dazadhA kathayati dazakaM samAdhisthAnAnAm / ujjhitakaSAyaSoDaza evaM SaTtriMzadguNakalitaH // 112 // ......... 622 gAthArthadarza prakAranI sAmAcArIne kahe che, daza samAdhisthAnone kahe che. soLa kaSAyano tyAga karyo che. Ama AcArya chatrIsa guNothI yukta Doya che. (112) . cauro samAhiThANA, ikviko caura 16 sohiasnnss| dasage 10 dasapaDisevA 10-vajjio hu~ti chattIsaM (18) // 113 // catvAri samAdhisthAnAni ekaikaM catvAri zuddhirazanasya / . * dazake dazapratisevAvarjito bhavanti SaTtriMzad // 113 // ........... 623 gAthArtha- cAra samAdhisthAno, eka eka samAdhisthAnanA cAra cAra samAdhisthAno, Ama kula soLa samAdhisthAno, daza eSaNAdoSonI zuddhi ane daza pratisevAno (=niSkAraNa doSasevanano) tyAga ema AcAryanA chatrIsa gu che. (117) muNidhamma 10viNaya 10 veyA-vaccaM10 dsgNsyaaprivhi| vajjiyachaakappo 6 evaM chattIsaguNajutto (19) // 114 // For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 saMbodha prakaraNa munidharma-vinaya-vaiyAvRttyaM dazakaM sadA parivahati / vakhataSazaSya parva pazizuLayup: II 224 .............. 6ra4 gAthArtha-10 prakArano sAdhudharma, 10 prakArano vinaya, 10 prakAranIveyAvacca ane cha adhyano tyAga ema AcArya chatrIsa guNathI yukta hoya che. vizeSArtha- 10 prakArano vinaya- arihaMta, siddha, caitya (pratimA), zrata, dharma (cAritra), sAdhu, AcArya, upAdhyAya, pravacana (caturvidha saMgha) ane samyagdarzana e dazano bhakti, bahumAna, prazaMsA, avarNavAdano tyAga ane AsAtanAno tyAga e pAMca prakAre vinaya karavo te daza prakArano vinaya che. cha akathyAdi mATe juo pariziSTa. ruidasagaM 10 ca dusikkhA 2, sadiTThivAyaMga 12 taha uvaMgANi 12 / bArasa bArasa chattIsa evaM sUrINa guNasaMkhA (20) // 115 // rucidazakaM ca dvizikSe sadRSTivAdAGgAni tathopAGgAni / dvAdaza dvAdaza patrizava sUrIpAM guNasaMsthA II 25 // .. dara gAthArtha- dazaruci, be zikSA, daSTivAda sahita 12 aMga ane 12 upAMga ema AcAryanA guNonI chatrIsa saMkhyA che. vizeSArtha- grahaNazikSA ane AsevanazikSA ema be prakAranI zikSA che. grahaNazikSA eTale sUtronuM adhyayana. AsevanazikSA eTale paDilehaNa kriyA kevI rIte karavI te samajAvavuM. grahaNazikSA eTale thierIkala jJAna ane AsevanazikSA eTale prekaTIkala jJAna. 10 ruci Adi mATe juo pariziSTa. (115) ikkArasa gihipaDimA 11, bAkhvaya 12 tera kiriyaThANANi 13 / nAkhato vanaMto, chattIsaguNo yAtrio (22) . 226 , ekAdaza gRhipratimA dvAdazavratAni trayodazakriyAsthAnAni / nAnanuM varNana parvamunazIvArya / 226 II ... ............. 6ra6. gAthArtha-11 gRhasthapratimA, 12 gRhasthanAM vrato, 13 kriyAsthAnone jANatA ane choDatA AcArya chatrIsa guNavALA thAya che, vizeSArtha- bAra vratonuM varNana A ja graMthamAM zrAvakavrata adhikAramAM vistArathI karyuM che. (116). WlAll | For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 guru adhikAra vibhAga-2 dasavihapAyacchittaM 10, uvaogA bAra 12 caudauvagaraNA 14 / vihiNA paDivajjamANo chattIsaguNo have sUrI (22) // 117 // dazavidhaprAyazcittamupayogA dvAdaza cturdshopkrnnaani| vidhinA pratipadyamAnaH SaTtriMzadguNo bhavet sUriH // 117 / / ......... 627 gAthArtha- 10 prakAranuM prAyazcitta, 12 upayoga ane 14 upakaraNone vidhithI grahaNa karatA AcArya chatrIsa guNovALA thAya che. vizeSArtha-10 prakAranA prAyazcitta mATe pariziSTamAM pAMca AcAranA varNanamAM abhyataratapanA varNanamAM juo. (117) bhAvaNa 12 tava12 muNipaDimA 12, bArasa bheyA bhavaMti tigunnijjaa| evaM chattIsaguNo, gurubuddhIe paNamiyavyo (23) // 118 // bhAvanA-tapo-munipratimA dvAdazabhedA bhavanti triguNyAH / evaM SaTtriMzadguNo gurubuddhyA praNamitavyaH // 118 // .......... 628 gAthArtha bhAvanA, tapa ane sAdhupratimAnAbAra bhedone traNathI guNatAM chatrIsa guNavALA AcArya gurubuddhithI praNAma karavA yogya che. (118). aMDAiaTThasuhamANi 8 guNaThaNANi taheva caudasa ya 14 / paDirUvAi caUdasa 14, sUriguNA hu~ti chattIsaM (24) // 119 // aNDAdyaSTasUkSmAni guNasthAnAni tathaiva caturdaza c| .. . pratirUpAdicaturdaza sUriguNA bhavanti SaTtriMzad // 119 // ... ... 629 gAthArtha- aMDa vagere ATha sUkSmajIvo, cauda guNasthAno ane pratirUpa vagere cauda guNo A pramANe AcAryanA chatrIsa guNo thAya che. | vizeSArtha- ATha aMDa Adi mATe juo pariziSTa. (119). gArava 3 sallANa 3 tiyaM, pannarasa sannA ya 15 joya pannarasa 15 / evaM chattIsaguNA, Ayariyo jo sayA muNai (25) // 120 // gaurava-zalyAnAM trikaM paJcadaza saMjJAzca yogAH pnycdsh| evaM SaTtriMzad guNA AcAryo yaH sadA jAnAti // 120 / / ....... 630 gAthArtha- 3 gArava, 3 zalya, 15 saMjJA ane 15yogo ema chatrIsa gAne mAyArtha saha che. (120) For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa solasa uggamadosA 16, solasa uppAyaNAi je dosA 16 / davvAbhiggahacaukkaM 4, evaM chattIsa sUriguNA ( 26 ) // 121 // SoDazodgamadoSAH SoDazotpAdanAyA ye doSAH / dravyAbhigrahacatuSkamevaM SaTtriMzatsUriguNAH // 121 // 631 gAthArtha 16 udgamadoSo, 16 utpAdanadoSo ane 4 dravyAdi abhigraho ema AcAryanA chatrIsa guNo che. (121) solasa vayaNA 16 saMjama-sattarasabheyA 17 virAhaNA tini 3 / evaM chattIsa guNA-laMkiataNu hoi Ayario (27) // 122 // SoDaza vacanAni saMyamasaptadazabhedA virAdhanAstisraH / . 632 evaM SaTtriMzadguNAlaGkRtatanurbhavatyAcAryaH // 122 // gAthArtha 16 vacana, 17 saMyama, 3 virAdhanA e pramANe AcArya chatrIsa guNothI alaMkRta zarIravALA che. vizeSArtha- 16 vacana 57mI gAthAmAM jaNAvyA che. 17 saMyama cothI gAthAmAM jaNAvyA che. 3 virAdhanA--jJAnavirAdhanA, darzanavirAdhanA ane yAritravirAdhanA. (122 ) 52. aTThArasapurisaMmi caraNaajuggANa 18 dei no caraNaM / pAvadvANANi aTThAra 18 vajjaNo hoi chattIsaM ( 28 ) // 123 // aSTAdazapuruSeSu caraNAyogyAnAM dadAti no caraNam / pApasthAnAnyaSTAdazavarjako bhavati SaTtriMzad // 123 // . 633 gAthArtha-- cAritra ApavA mATe ayogya 18ne cAritra na Ape, 18 pApasthAnakano tyAga kare ema AcAryanA chatrIsa guNo che. (123) aTThArasavihabaMbhaM 18, dharei sIlaMgarahasahassANaM / aTThArasagaM savaggaM (? evaM ) 18, sUriguNA huMti chattIsaM (29) // 124 // aSTAdazavidhaM brahma dharati zIlAGgarathasahasrANAm / aSTAdazakaM savargaM (?evaM) sUriguNA bhavanti SaTtriMzad // 124 // .... 634 gAthArtha 18 prakAranA brahmacaryane ane 18 hajAra zIlAMgarathane dhAraNa kare che ema AcAryanA chatrIsa guNo thAya che. For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 53 vizeSArtha-- 18 prakAranA brahmacarya 62mI gAthAmAM jaNAvyA che. (124) guNavIsaM dosANaM, kAussaggassa 19 sattara maraNANi 17 / bhAsa cayai jahA NaM, sUriguNA huMti chattIsa (30) // 125 // ekonaviMzatirdoSANAM kAyotsargasya saptadaza maraNAni / bhASate tyajati yathA NaM sUriguNA bhavanti SaTtriMzad // 125 // ....... 635 gAthArtha kAyotsarganA 19 doSo ane 17 maraNono (tyAga karavAno) upadeza Ape che ane pote choDe che ema AcAryanA chatrIsa guzo che. (125) micchataM 1 asamAhi-dvANA vIsaM 20 ca maMDalIdosA / paNa 5 dasa esaNadosA 20, chattIsaM huMti sUriguNA (31) // 126 // mithyAtvamasamAdhisthAnAni viMzatizca maNDalIdoSAH / paJca dazaiSaNAdoSAH SaTtriMzad bhavanti sUriguNAH // 126 // .......... 636 gAthArtha- 1 mithyAtva, 20 asamAdhisthAno, 5 mAMDalInA doSo ane 10 eSaNAnA doSo ema AcAryanA chatrIsa guNo thAya che. (126) igavIsaM taha sabalA 21, sikkhAsIlANa paMcadasaThANA 15 / evaM chattIsaguNA, sUrINaM guNagaNaDDANaM (32) // 127 // ekaviMzatistathA sabalAH zikSAzIlAnAM paJcadazasthAnAni / ............. 637 evaM SaTtriMzadguNAH sUrINAM guNagaNADhyAnAm // 127 // gAthArtha-- 21 zabaladoSo, 15 zikSAzIla e pramANe guNasamUhathI yukta AcAryanA chatrIsa guNo thAya che. (127) micchantaM veyatiyaM, chavaM hAsAi kasAyacaukkaM ca / coisabhitaragaMThI 14, parIsahadugavIsa 22 chattIsa (33) // 128 // midhyAtvaM vedatrikaM SaTkaM hAsyAdi kaSAyacatuSkaM ca / caturdazAbhyantaragranthayaH parISahadvikaviMzatiH SatriMzad // 128 // ..... 638 gAthArtha - 1 midhyAtva uveha, hAsyAhi, 4 aSAyo me 14 abhyaMtara " graMthi ane 22 parISaho ema AcAryanA chatrIsa guNo che. (128) For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa vizeSArtha- mithyAtva-mithyAtvamohanIyakarmanA udayathI thato azubha pariNAma ke je pariNAma samyaktvano virodhI che. AvA azubha pariNAmanA kAraNe sudeva-suguru-sudharma pratye zraddhA thatI nathI. traNa veda- strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda. 54. muNiguNasattAvIsaM 27, navakoTivisuddhamasaNamAINaM / parva sUcimuLALa, chattIsaM ho' ni--miLa ( rU4) 222 5 muniguNasaptaviMzatirnavakoTivizuddhamazanamAdInAm / rva sUrizuLAnAM Satrizat mavanti nityamim // 12deg .............o gAthArtha- 27 muniguNo ane navakoTi vizuddha azanAdi ema AcAryanA A nitya chatrIsa guNo thAya che. (129) paDilehaNapaNavIsaM 25, chakkAyavirAhaNANamujjhavaNaM 6 / vecAvaLamAM dha suddha chattIsayaM muLo ( rU ) // 230 // pratilekhanA paJcaviMzatiH SaTkAyavirAdhanAnAmujjhanam / vedikAdipaJcakaM zuddhaM SaTtriMzakaM guroH // 130 // 640 gAthArtha-- 25 paDilehaNA, cha kAyanI virAdhanAno tyAga tathA pAMca vedikAdi zuddhi ema AcAryanA chatrIsa guNo che. (130) battIsajogasaMgahaguNakalio 32 cauppayArabhAvehiM / AyaraNA saMbhAsaNA vAsaNA payaTTaNAhiM 4 ca ( 36 ) // 131 // dvAtriMzadyogasaMgrahaguNakalitazcatuSprakArabhAvaiH / AvarA-saMmASaLA-vAsanA-pravartana mizca / / 12 / / ................... 641 gAthArtha-- AcaraNa, saMbhASaNa, vAsanA ane pravartana e cAra bhAvothI AcArya 32 yogasaMgraha rUpa guNothI yukta hoya, arthAt AcArya 32 yogasaMgrahone svayaM Acare, potAnA AtmAne tenAthI vAsita kare=bhAvita kare, bIjAone teno upadeza Ape ane temAM pravartAve. (Ama AcArya chatrIsa guNothI yukta hoya che.) (131) For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 laddhINaM aDavIsaM 28, advaiva pabhAvagANa purisANaM 8 / evaM chattIsaguNA, gurUNa sayayaM muNeyavvA (37) // 132 // labdhInAmaSTAviMzatiraSTAveva prabhAvakANAM puruSANAm / evaM SaTtriMzadguNA gurUNAM satataM jJAtavyAH // 132 ............... 642 gAthArtha- 28 labdhio ane 8 prabhAvakapuruSo ema AcAryanA chatrIsa. gu. AEL AL. (132) / guNatIsapAvasuyassa, pasaMgavajjaM 29 ca satta sohiguNA 7 / evaM chattIsaguNA, gurUNa sayayaM muNeyavvA (38) // 133 // ekonatriMzatpApazrutasya prasaGgavayaM ca sapta shodhigunnaaH|| evaM SaTtriMzadguNA gurUNAM satataM jJAtavyAH // 133 // ........... 643 gAthArtha- 29 pApakRtanuM sevana (=AcaraNa) tyAga karavA yogya che ane 7 zodhiguNo (=gurunI pAse doSonI AlocanA levAthI thatA lAbho) e pramANe AcAryanA chatrIsa guNo sadA jANavA. (133) abhitarariu chakaM 6 tIsaM ThANANi mohaNijjassa 30 / chattIsaM sUriguNA, NAyavvA niuNabuddhIhi (39) // 134 // AbhyantararipuSaTkaM triMzat sthAnAni mohniiysy| SaTtriMzat sUriguNA jJAtavyA nipuNabuddhibhiH // 134 // .......... 644 - gAthArtha- 6 AMtarazatru ane 30 mohanIyanAM sthAno ema AcAryanA chatrIsa guNo nipuNabuddhivALA puruSoe jANavA. vizeSArtha-6 tazanumo- (ma., 5, dona, DarSa, bhAna bhane maha. igatIsaM siddhaguNA 31, paNagaM nANANa 5 mittha chattIsaM / sUriguNANaM evaM, dhAreyavvaM sayA hiyae (40) // 135 // ekatriMzat siddhaguNAH paJcakaM jJAnAnAmitthaM SaTtriMzad / - sUriguNAnAmevaM dhArayitavyaM sadA hRdaye // 135 // ................ 645 gAthArtha- 31 siddhaguNo ane 5 jJAna ema AcArye chatrIsa guNo sadA hRdayamAM dhAraNa karavA joIe. (135) sa For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56. saMbodha prakaraNa divvAiuvasaggA, cauro 4 sahae sayA visuddhmnno| ... battIsa 32 jIvabheyA, jANai evaM khu chttiisN(41)||136|| divyAdhupasargAn caturaH sahate sadA vishuddhmnaaH| dvAtriMzajjIvabhedAn jAnAtyevaM khalu SaTtriMzad // 136 // .......... 646 gAthArtha- 4 divya vagere upasargone vizuddha manavALA AcArya sadA sahana kare che ane 32 jIvabhedone jANe che. e pramANe AcAryanA chatrIsa. gu che. (136) taha vigahANa caukkaM 4, battIsaM vaMdaNassa dosAo 32 / niccaM cayai sahAvA, sUriguNA hu~ti chattIsaM (42) // 137 // tathA vikathAnAM catuSkaM dvAtriMzad vandanasya doSAH / nityaM tyajati svabhAvAt sUriguNA bhavanti SaTtriMzad // 137 // ..... 647 gAthArtha- AcArya svabhAvathI sadA 4 vikathAono (ane) 32 vaMdanadoSono tyAga kare che. Ama AcAryanA chatrIsa guNo thAya che. vizeSArtha-4 vithA-strI.5thA, ma.5d5thA, deza5thA bhane 2|44thaa. (137) AsAyaNatittIsaM 33, viriyAyArassa tigamagRhaMto 3 / . evaM sUriguNANaM, chattIsaM vaNiyaM saccaM (43) // 138 // AzAtanAtrayastriMzad vIryAcArasya trikamagRhan / evaM sUriguNAnAM SaTtriMzad varNitaM satyam // 138 ............... 648 gAthArtha- AcArya 33 AzAtanAono tyAga kare che ane traNa varyAcArane gopavatA nathI. e pramANe AcAryanA chatrIsa satyaguNonuM zAstramAM varNana karyuM che. (vIryAcAranuM varNana pariziSTamAM pAMca AcAramAM humI.) (138) paNavIsaM bhAvaNAI, bhAvillo 25 paMcamahavvayAINaM / ikkArasaMgadhArI 11, sUriguNA hu~ti chattIsaM (44) // 139 // For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 paJcaviMzaterbhAvanAnAM bhAvavAn paJcamahAvratAdInAm / ekAdazAGgadhArI sUriguNA bhavanti SaTtriMzad // 139 // ............ 649 gAthArtha-- AcArya 5 mahAvrata AdinI 25 bhAvanAone bhAve che ane 11 aMgone dhAraNa kare che. A pramANe AcAryanA chatrIsa guNo thAya che. (138) taha bArasaMgadhArI, paiNNadasayaM chcheya caumUlaM / naMdI aNuogadharo, arAgadoserhi chattIsaM (45) // 140 // tathA dvAdazAGgadhArI prakIrNakadazakaM SaTchedAH caturmUlAni / nandyanuyogadharo'rAgadveSAbhyAM SaTtraMzad // 140 // 57 650 gAthArtha - 2 rAga-dveSathI rahita janIne 12 aMgo, 10 payannA, 6 cheda, 4 mULa, naMdI ane anuyogadvAra ema 36 sUtrone dhAraNa karavAthI bhAyArthanA chatrIsa guNo thAya che. (140) nANaMmi daMsaNaMmi ya, caraNaMmi tavaMmi tahaya viriyaMmi / karaNakAraNANumaibheehiM huMti paNNarasaM 15 // 141 // jJAne darzane ca caraNe tapasi tathA vIrye / karaNakAraNAnumatibhedairbhavanti paJcadaza // 141 // .... ......... 651 dasavihasAmAyA kusalo 10 paNasamiya 5 paMcasajjhAo 5 / apamattega 1 guNehiM, kuNai sayA sUrichattIsaM (46 ) // 142 // dazavidhasAmAcArIkuzalaH paJcasamitaH paJcasvAdhyAyaH / apramattaikaM guNaiH karoti sadA sUriH SaTtriMzad // 142 // 652 gAthArtha - jJAnAyAra, harzanAyAra, yAritrAyAra, tapAyAra bhane kSIryAcAra e 5 AcArane karaNa-karAvaNa-anumodana e traNathI guNatAM 15 thAya. 10 prakAranI sAmAcArImAM kuzaLa, 5 samitithI yukta mAcArya apramattabhAvarUpa eka guNathI 5 prakAranA svAdhyAyane kare che. mA pramANe AcAryanA chatrIsa guNo thAya che. (141-142) For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 saMbodha prakaraNa aTTha ya pavayaNamAyAo 8 suhaduhasejjANa aTTha 8 tivihasaccaM 3 / chabbhAsA 6 jhANa dugaM 2, sattavibhaMga 7 dudhamma 2 chttiisN(47)||143 // aSTa ca pravacanamAtaraH sukha-duHkhazayyAnAmaSTau trividhstym| SaDbhASA dhyAnadvikaM saptavibhaGgAni dvidharmo SaTtriMzad // 143 // ..... 653 gAthArtha- 8 pravacanamAtA, 4 sukhazayyA, 4 duHkhazayyA, 3 prakAranuM satya, 6 bhASA, 2 dhyAna, 7 virbhAgajJAna, 2 dharma e pramANe AcAryanA chatrIsa gu thAya che. (143) vizeSArtha- ra dhyAna- zubha ane azubha. 2 dharma- sAdhu dharma ane zrAvaka dharma. 8 pravacanamAtA Adi mATe juo pariziSTa. iccAiaNegaguNagaNa-sayakalio suvihiyANa hiyjnno| Ayario supasattho, gacche meDhIsamo bhaNio // 144 // ityAdyanekaguNagaNazatakalitaH suvihitAnAM hitjnkH| AcAryaH suprazasto gacche methisamo bhaNitaH // 144 // .......... 654 gAthArtha-ityAdi aneka seMkaDo guNasamUhathI yukta, sArA AcAravALA sAdhuonA hitane karanArA ane (ethI) atizaya uttama evA AcAryane gacchamAM AdhArabhUta staMbha samAna kahyA che. (144) mUluttaraguNasuddho, sadavvabhAvehiM pvynnukkriso| hoi gurugIyattho, ujjutto sAraNAIsu // 145 // mUlottaraguNazuddhaH sadravyabhAvaiH prvcnotkrssH|| bhavati gurugItArtha udyuktaH sAraNAdiSu // 145 // ......655 gAthArtha- mUlaguNa-uttaraguNothI zuddha, gItArtha ane sAraNAdi karavAmAM udyamavALA guru dravya-kSetra-kALa-bhAva pramANe zAsanano utkarSa 12 // 2 // thAya che. (145) so jiNasAsaNapAsAyapIDhapAyArasaMniho bhnnio| tassa kutitthagayehi, havai na lahuyattaNaM kimavi // 146 // sa jinazAsanaprAsAdapIThaprAkArasaMnibho bhaNitaH / tasya kutIrthagatairbhavati na laghukatvaM kiJcidapi // 146 // ..........656 For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 guru adhikAra vibhAga-2 gAthArtha te AcAryane jinazAsanarUpa mahelanI pIThikA ane jillA samAna kahyA che. te AcAryanI anyadarzanamAM rahetA lokothI jarA paNa laghutA thatI nathI. (146) so bhAvasUri titthayara-tullo jo jiNamayaM payAsei / jiNamayamaikkamaMto, so kAuriso na sppuriso||147|| / sa bhAvasUristIrthaMkaratulyo yo jinamataM prakAzate / fjanamatamatina : vApuraSa: na satpaSa: 47 || ... 9 gAthArtha- je AcArya jinamatane (yathArthapaNe) prakAzita kare che te bhAvAcArya tIrthakara tulya che. jinamatanuM ullaMghana karato te kApuruSa che, sapuruSa nathI. (147) hiMDaD no bhikkhAe, titthayaro titthbhaavsNptto| tahi jAi na bhikkhaTThA, sUrI vatthAsaNAINaM // 148 // hiNDate no bhikSAyai tIrthaMkarastIrthabhAvasaMprAptaH / tathA jAti upakSArtha sUrirvastrAzanAlInAmaII 248 | - 618 gAthArtha je rIte tIrthabhAvane pAmelA tIrthakara bhikSA mATe jatA nathI tema AcArya vastra ane azana AdinI bhikSA mATe jatA nathI. . vizeSArtha- tIrthabhAvane pAmelA=bhAvatIrthakara banelA. Ama kahevAnuM kAraNa e che ke tIrthanI sthApanA pahelAM tIrthakara bhikSA mATe jAya che, paNe tIrthanI sthApanA pachI jatA nathI. (148). baMsamAvidya, pavayAsa sabaM rahInavatAvA, yuddha nisaMsamo savyo 242 . yatsamaye yAvatikaM pravacanasAraM labhate tat sarvam / masiva tathAvAtI zuddha ni:saMzaya: sarvam I 242 ..... ......16 gAthArtha AcArya je samaye jeTalA pravacanasAra hoya te samaye teTalA badhAya sArane meLave che ane saMzayathI rahita te AcArya te saghaLA ya pravacanasArane jevI rIte tIrthakara kahe che te rIte zuddha kahe che. (149) For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 saMbodha prakaraNa jaha arihA osaraNe, parisAi majhaTThio pddhmjaame| vakkhANai so aNNaM, sUrI vi tahA na annattha // 150 // yathA'rhan samavasaraNe parSado madhyasthitaH prthmyaame| vyAkhyAnayati so'nyaM sUrirapi tathA nAnyatra // 150 // .................660 gAthArtha- jevI rIte samavasaraNamAM parSadAnI madhye birAjamAna thayelA arihaMta pahelA praharamAM dhamadazanA kare che te rIte AcArya paNa bIjA jIvone (=gRhasthone) pahelA praharamAM vyAkhyAna kare che, bIjA samaye na8. (150) jaha titthagarassANA, alaMghaNijjA tahA ya suuriinnN| na ya maMDalie bhuMjai, titthayaro tahA ya Ayario // 151 // yathA tIrthaMkarasyAjJA'laGghanIyA tathA ca sUrINAm / na ca maNDalyAM bhunakti tIrthaMkarastathA cAcAryaH // 151 // ... .. 661 gAthArtha- jevI rIte tIrthaMkaranI AjJAnuM ullaMghana na karI zakAya te rIte AcAryanI paNa AjJAnuM ullaMghana na karI zakAya. je rIte tIrthakara mAMDalImAM bhojana karatA nathI te rIte AcArya paNa mAMDalImAM bhojana karatA nathI. (AcArya bhagavaMtanI mahattA batAvavA ane zarIranuM Arogya jaLavAI 24 tyA ||25||thii mAyArya bhagavaMta malA mo4na 43.) (151) savvesi pUyaNijjo, titthayaro jaha tahA ya aayrio| parisahavagge abhIo, jiNuvva sUrI vi dhammakae // 152 // sarveSAM pUjanIyastIrthaMkaro yathA tathA caacaaryH| pariSahavarge'bhIto jinavat sUrirapi dharmakRte // 152 // .............. 662 gAthArtha- jevI rIte tIrthakara sarvane pUjaya che te rIte AcArya paNa sarvane pUjaya che. jevI rIte tIrthaMkara parISahasamUhamAM bhaya pAmatA nathI te rIte AcArya paNa dharmanA pAlana mATe (kaSTomAM paNa) bhaya pAmatA nathI. (152) ciMtai na logakajjaM, vikatthaNaM kuNai neva saMlAvaM / ikko ciTThai dhamma-jjhANe nissaMgayAratto // 153 // For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 cintayati na lokakAryaM vikatthanaM karoti naiva saMlApam / ekastiSThati dharmadhyAne nissaGgatAraktaH // 153 // ...... 663 gAthArtha - khAyArya (tIrtharanI prema) soDaDAryanI (= sAMsAri' amonI) ciMtA karatA nathI, potAnI prazaMsA karatA nathI=khoTI baDAi mAratA nathI, niSkAraNa bIjAnI sAthe bolatA nathI. ni:saMgapaNAmAM anurAgI banelA bhAyArya (vAyanAhi sivAya) kheDalA dharmadhyAnamAM rahe che. (143) evaM titthayarasamaM navahA sUrINa bhAsiyaM samae / " tassANAe vaTTaNa-mubbhAvaNamittha dhammassa // 154 // evaM tIrthaMkarasamaM navadhA sUrINAM bhASitaM samaye / tasyAjJAyA vartanamudbhAvanamatra dharmasya // 154 // 664 gAthArtha-- A pramANe zAstramAM nava rIte AcAryane tIrthaMkaratulya kahyA che. te AcAryanI AjJApramANe dharmapravRtti ka2vAmAM dharmanI unnati thAya che.(134) ANAe to ANAe saMyamo taha ya dANamANAe / ANArahio dhammo, muNINa bhaNio tahA asAro // 155 // 61 AjJayA tapa AjJayA saMyamastathA ca dAnamAjJayA / AjJArahito dharmo munInAM bhaNitastathA'sAraH || 155 || .............. 665 gAthArtha- AjJAthI (=srajJA pramANe DaravAthI) tapa che, khAjJAthI saMyama che ane AjJAthI dAna che. munionA AjJAthI rahita dharmane khasAra hyo che. (144) jaha tusakhaMDaNamayamaMDaNANi ruiyANi suNNaraNNaMmI / vihalAi tahA jANasu, ANArahiyaM aNuTThANaM // 156 // yathA tuSakhaNDanamRtamaNDanAni ruditAni zUnyAraNye / viphalAni tathA jAnIhi AjJArahitamanuSThAnam // 156 // ............. 666 gAthArtha- jevI rIte photarAone khAMDavA, mRtakane zaNagAravuM ane - jaMgalamAM raDavuM niSphaLa che tevI rIte AjJArahita anuSThAna niSphaLa 4. (156) For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 ANAkhaMDaNakArI, jai vi visuddhaM karer3a AhAraM / dhammovaesakaraNAi-vihalaM savvaM aNuvANaM // 157 // AjJAkhaNDanakArI yadyapi vizuddhaM karotyAhAram / dharmopadezakaraNAdi viphalaM sarvamanuSThAnam // 157 // ................. 667 saMbodha prakaraNa gAthArtha- AjJAnuM khaMDana karanAro vizuddha (sarvadoSothI rahita) AhAra kare to paNa tenA dharmopadeza karavo vagere saghaLAM anuSThAno niSNa che. (157) savvo vi arihadevo, suguru gurU bhAi nAmamitteNa / tesiM suddhasarUvaM, puNNavihUNA na pAvaMti // 158 // sarvo'pyarhadevo sugururgurUn bhaNati nAmamAtreNa / teSAM zuddhasvarUpaM puNyavihInA na prApnuvanti // 158 // gAthArtha-- saghaLoya loka arihaMta deva che ane suguru guru che ema nAmamAtrathI bole che, paNa deva-gurunA zuddha svarUpane puNyarahita jIvo pAmatA nathI. (158) , 668 siM sevAsaMgaM, dUraTThiyameva kAladosAo / tesiM suddhasarUvassa jANaNamavi dulhaM loe // 159 // teSAM sevAsaGgaM dUrasthitameva kAladoSAd / teSAM zuddhasvarUpasya jJAnamapi durlabhaM loke // 159 // ............... 669 gAthArtha- arihaMta devanI ane sugurunI sevAnI prApti kALanA doSathI dUra ja rahelI che, arthAt temanI sevA durlabha che. (are !) lokamAM temanA zuddhasvarUpanuM jJAna paNa durlabha che. (159) dhaNNA kayapuNNA, tANa kayatthaM sujIviyaM jammaM / je suguruNa sarUvaM, lahaMti vaMdaMti jhAyaMti // 160 // te dhanyAH kRtapuNyAsteSAM kRtArthaM sujIvitaM janma / ye sugurUNAM svarUpaM labhante vandante dhyAyanti // 160 // For Personal & Private Use Only .............. 670 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 guru adhikAra vibhAga-2 gAthArtha- teo dhanya che, teo bhAgyazALI che, temano sArA jIvanavALo janma saphaLa che, ke jeo suguruonA svarUpane pAme che, suguruone vaMdana kare che, suguruonuM dhyAna kare che. (160) jattha ya titthayarANaM, usahAINaM suriNdmhiyaannN| ANaM nAikkamai taM, gacchaM bhAvasUripahuM // 161 // yatra ca tIrthaMkarANAmRSabhAdInAM surendramahitAnAm / mArAM nAtijAti te che vipramum II 267 II.. . 672 gAthArtha- je gacchamAM sureMdrothI pUjAyelA RSabha vagere tIrthakaronI AjJAnuM ullaMghana AcArya karatA nathI te gacchane bhAvAcAryasvAmIvALo jANa, arthAt te gacchanA svAmI bhAvAcArya che. (11) jattha ya ajjAhiM samaM, therA vi na ulavaMti gydsnnaa| na ya jhAyaMtItthINa-maMgovaMgAi taM gcchN||162 // yatra cAryAbhiH samaM sthavirA api nollapanti gatadazanAH / dhyAna strInAmAni cham II 26ra II. 67ra gAthArtha je gacchamAM jemanA dAMto nAza pAmyA che evA sthaviro sAdhvIonI sAthe AlApa-saMlApa karatA nathI, strIonA aMgopAMgonuM , ciMtana karatA nathI, tene gaccha kahe che. ' vizeSArtha ahIM gAthAmAM 4 zabdanA prayogathI strIonA aMgopAMgane jotA nathI, kadAca jovAI gayA hoya to paNa bIjAnI AgaLa varNana karatA nathI ema paNa samajavuM. sthaviranA vayasthavira, zrutasthavira ane paryAyasthavira ema traNa prakAra che. sAITha varSanI uMmarathI vayasthavira che. samavAyAMga sUtra sudhInA sUtronA abhyAsI zrutasthavira che. viza varSanA dIkSAparyAyathI paryAyasthavira che. (162) (gacchAcAra patro-gAthA-61) puDhavidagaagaNimAruya, vaNapphaitasANa vivihANaM / maraNaMte vina pIDA, karei maNasA tayaM gacchaM // 163 // pRthvyudakAgnivAyuvanaspatitrasAnAM vividhAnAm / marAte pina pIDA jiyate manasA ta cham II ddara 67rU For Personal & Private Use Only . . . Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha-- je gacchamAM vividha prakAranA pRthvIkAya-apkAya-teukAyavAyukAya-vanaspatikAya-trasakAya jIvonI maraNAMte paNa manathI paNa pIDA karAtI nathI tene gaccha kahe che. 64 vizeSArtha-- jaMgala vageremAM rahela pRthvIkAya vyavahArathI sacitta che. uduMbara vagere dUdhALA vRkSonI nIce ane mArgamAM rahela pRthvIkAya mizra che. haLathI kheDAyela pRthvI te ja kSaNathI ardhI na sUkAya tyAM sudhI kyAMka mizra hoya che. ThaMDI, garamI, kSAra, khAtara, agni, mIThuM, auSadhi, kAMjI ane sneharUpa zastrathI haNAyela pRthvI acitta che. taLAva vageremAM rahela pANI vyavahArathI sacitta che. ukALeluM pANI traNa ukALA na Ave tyAM sudhI mizra che. varSAdathI paDatuM pANI jamInamAM paDatA ja mizra thAya che. cokhAnuM (=cokhAnA dhovANanuM) pANI ghaNuM svaccha na thAya tyAM sudhI mizra che. ghaNuM svaccha thayA pachI acitta ja che. iMTanA nibhADA AdimAM rahelo ane vIjaLI vagere saMbaMdhI agni nizcayathI sacitta che. aMgArA Adino agni vyavahArathI sacitta che. murmura Adi agnimizra che. bhAta, zAka, rAMdhelA bhAta vagerenuM pANI ane osAmaNa vagereno agni acitta che. pUrvadizA Adino vAyu vyavahArathI citta che. saghaLo ya anaMta vanaspatikAya nizcayathI sacitta che. pratyeka vanaspatikAya vyavahArathI sacitta che. myAna thayelA phaLa-puSpa-pAMdaDAM mizra che. yatanA A pramANe che--sacitta pRthvI-pANI e bemAMthI koi ekamAM javuM paDe to pRthvImAM javuM. kema ke pANImAM niyamA pRthvI-trasAdi hoya che. sacitta pRthvI ane vanaspatimAM pRthvImAM javuM, vanaspatimAM nahi. kema ke vanaspatimAM pRthvIno doSa paNa saMbhave che. sacitta pRthvI ke trasa jIvo upara cAlavuM paDe to trasarahita pRthvI upara ke alpa trasavALI pRthvI upara cAlavuM. jo niraMtara trasa jIvo hoya to pRthvI upara cAlavuM. pANI ane vanaspatimAM vanaspativALA rastethI javuM. kAraNa ke pANImAM niyamA vanaspati hoya che. (163) (gacchAcAra payajJo-gAthA-75) 1. gacchAcAra payajJAnI 75mI gAthAmAM pRthvIkAya AdinI sacittatA Adi aMge vistArathI varNana karyuM che. paNa ahIM to vartamAnamAM sAdhu-sAdhvIone saMyama pALavAmAM upayogI bane teTaluM ja varNana lIdhuM che. For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 eyArisa Ayario, jattha gaNe eriso vi ojhaao| pavayaNamaMdirakhaMbhu-ggayaveiyasaMniho jANa // 164 // etAdRza AcAryo yatra gaNe etAdRzo'pyupAdhyAyaH / pravacanamandirastambhodgatavedikAsaMnibho jAnIhi // 164 // ...... 674 gAthArtha- je gaNamAM AvA AcArya hoya upAdhyAya paNa AvA hoya te gaNa jinazAsanarUpa maMdiramAM staMbha upara rahelI vedikA samAna che. ma. tuM .. vizeSArtha- vedikA eTale maMgaLakArya mATe hAra vageremAM karavAmAM AvatI cokhaMDI mATInI oTalI. jema vedikAthI maMdira vagere zobhe che, tema AvA AcAryothI ane upAdhyAyothI jainazAsana zobhe che. (164) upAdhyAyanA guNonI pacIsa pacIsI pasamo pasannavayaNo, vihiNA savvANa jhaavnnaakuslo| AyariyavayaNapAlaNa-tapparo paramakajjadharo // 165 // prazamaH prasannavadano vidhinA sarveSAmadhyApanAkuzalaH / AcAryavacanapAlanatatparaH paramakAryadharaH // 165 // ................ 675 paNavIsa guNasameo, visesao saccakajja sccvo| saMghAiyANa kajje, ujjutto daDhapainno ya // 166 // paJcaviMzatiguNasameto vizeSataH satyakAryaH satyavrataH / ..saGghAdikAnAM kArye udyukto dRDhapratijJazca // 166 / / ............ 676 athopAdhyAyaguNAnAM paJcaviMzatiH paJcaviMzikAH ikArasa aMgAi 11, caudasa puvvAiM 14 jo ahijjei| . ajjhAvei paresiM paNavIsaguNo uvajjhAo (1) // 167 // ekAdazAGgAni caturdaza pUrvANi yo'dhyeti / adhyApayati pareSAM paJcaviMzatiguNa upAdhyAyaH // 167 // ............ 677 gAthArtha- prazAMta, prasanna mukhavALA, vidhithI sarvane bhaNAvavAmAM kuzaLa, AcAryanA vacananuM pAlana karavAmAM tatpara, uttama kAryone dhAraNa For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 6 karanArA arthAt vikathA vagere azubha nahi, kiMtu svAdhyAya vagere zubha kAryo karanArA, pacIza guNothI yukta, vizeSathI yathArtha kAryane batAvanArA, satyavratavALA, saMghAdinA kAryamAM tatpara ane daDhapratijJAvALA jeupAdhyAya agiyAra aMgone ane cauda pUrvone svayaM bhaNe che ane bIjAone bhaNAve che te upAdhyAya pacIsa guNavALA che. (165-166-167) ikkArasaMgadhArI 11, bArauvaMgANi 12 jo ahijjei / ta kharA ? vALa chu sattarI, dharAvai dharU paLavIsaM( 2068 // ekAdazAGgadhArI dvAdazopAGgAni yo'dhyeti / tathA caraLaraLakSati dhArayati dhati padmavijJatiH // 268 / .........678 gAthArtha- agiyAra aMgane dhAraNa karanArA je upAdhyAya bAra aMgone bhaNe che (ane bIjAone bhaNAve che) tathA caraNasittarI ane karaNasittarIne svayaM dhAraNa kare che ane bIjAone dhAraNa karAve che te upAdhyAyanA A pramANe pacIsa guNo che. (168) nANassAsAyaNa caudasAvi 14 na karei na kAravei paresiM / phazarama suvaLanu chu, vavavALaGga va paLavIsa ( rU ) I // 666 // jJAnasyAzAtanAzcaturdazA'pi na karoti na kArayati pareSAm / ekAdaza suvarNaguNAn vyAkhyAnayatyevaM paJcaviMzatiH // 169 // .......67o gAthArtha- jJAnanI 14 AzAtanA svayaM nathI karatA ane bIjAnI pAse nathI karAvatA tathA suvarNanA 11 guNonuM vyAkhyAna kare che e pramANe upAdhyAyanA 25 guNo che. (169) terasa kiriyA ThANANi 13 davvachakaM 6 ca kAyachakaM 6 ca ( 4 ) / caudasa guNaThANANi 14, paDimA saDDANa ikkAra 11 (5) // 170 // trayodaza kriyAsthAnAni dravyaSaTkaM ca kAyaSaTkaM ca / vatuvaMza muLasthAnAni pratimA: zrAddhAnAmeAvaza II 270 .......... ........680 gAthArtha- 13 kriyAsthAno, dharmAstikAya vagere 6 dravyo, pRthvIkAya vagere 6 kAya, e rIte pacIsa tathA mithyAtva vagere 14 guNasthAno, zrAvakanI 11 pratimA ema upAdhyAyanA pacIsa guNo che. For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 vizeSArtha- zrAvakanI 11 pratimAonuM varNana A ja graMthamAM zrAvakmatimA adhikAramAM vistArathI jaNAvyuM che. (170) paMcamahavvayapaNavIsabhAvaNAo dharijjai sayAvi (6) / taha asuhabhAvaNAo, paNavIsaM cayai cAei (7) // 171 // paJcamahAvratapaJcaviMzatirbhAvanA dhAryante sadApi / tathA gumAvanAH parzavazatiryaMti tyAnayati 72 II . ... 68 gAthArtha-pAMca mahAvratonI 25 bhAvanAone sadA dhAraNa kare che tathA azubha 25 bhAvanAono pote tyAga kare che ane bIjAonI pAse . tyAga karAve che. vizeSArtha- 25 azubha bhAvanAo pariziSTamAM pAMca - azubhabhAvanAnA varNanamAM juo. (171). aDa 8 sattarabheyapUjA 17, parUvaI paNNavIyabhAsAhi (8) / cahA paDivattIe 4, pUyAbheyAviigavIsaM 21(9) // 172 // aSTa-saptadazabhedapUjAH prarUpayati prajJApitabhASAbhiH / vAdha pratipatyA pUnAbetA maArvitiH II 272 .... 68ra gAthArtha pUjAnA 8 ane 17 bhedonI pratipAdita bhASAothI prarUpaNA kare che. bhakti karavA mATe 4 ane 21 pUjA bhedo che. ema 25 bhedo thAya che. vizeSArtha- pUjAnA cAra bhedo- puSpapUjA, naivedyapUjA, stutipUjA - ane pratipattipUjA. temAM jinAjJAnuM pAlana karavuM e pratipattipUjA che. (172) - iMdiyatthANa vIsaM tigasahiyaM 23 suha 1 asuha 1 raagdosehi| no blaDapAvIsa gurUvAthaia(20) 27rU . indriyArthAnAM viMzati trikasahitAM zubhAzubhAM rAgadveSAbhyAm / no gRhAti parvati[LA ne vAvAnAM vA karU II.. .... ... 683 1. pUrve "satya" vagere je bhASAonuM pratipAdana karyuM che te sAdhu yogya bhASAmAMthI. For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 saMbodha prakaraNa gAthArtha- iMdriyonA traNa sahita vasa (=23) zubhAzubhaviSayone 21-dveSathI 49 // na 43. 23+2 (2|g-dvess)=25. ma. pAdhyAyanA 5yAsagu cha. (173) igavIsaM khalu bheyA, micchattassa ya parUvaNA tersi| cauvihasaMghe kIr3a, paNavIsaM vAyae niccaM (11) // 174 // ekaviMzatiH khalu bhedA mithyAtvasya ca prarUpaNA teSAm / . .. caturvidhasaGke kriyate paJcaviMzatirvAcake nityam / / 174 // .......... 684 gAthArtha- upAdhyAya mithyAtvanA 21 bhedonI prarUpaNA caturvidha saMghamAM kare che. A (21+4=25) ra5 guNo upAdhyAyamAM sadA hoya cha. (174) . . bhUyaggAmA caudasa 14, aDabhaMgImuNaNadharaNapAlaNayA 8 / . aMgaggabhAvapUyAbheyatiyaM 3 hoi paNavIsaM (12) // 175 // bhUtagrAmAzcaturdaza aSTabhaGgI jnyaan-dhrnn-paalntaa| . aGgAgrabhAvapUjAbhedatrikaM bhavati paJcaviMzatiH // 175 // ............ 685 . gAthArtha- 14 bhUtagrAma, jJAna-dharaNa-pAlananI aSTabhaMgI ane aMga-maya-bhAvapUla meM trae mema 25 gu thAya che. (175) . tahaNaMta 8 puggalapariyANaM 8 aDaaDa navaniyANAI 9 (13) / tatta nava 9 khittanavagaM 9, nayasattagameva 7 paNavIsaM (14) // 176 // tathA'nantapudgalaparivartAnAmaSTau aSTau nvnidaanaani| . tattvanava kSetranavakaM nayasaptakameva paJcaviMzatiH // 176 // .......... 686 : gAthArtha- 8 anaMtA, 8 pudgalaparAvarta, 9 nidAna ema 25 guNo cha. 8 tattvo, 8 kSetra bhane 7 nayo mema 25 guNa cha. (176) nikkhevA 4aNuogA 4,dhammakahA 4 vikaha 4daanndhmmaai4| cauro paNa 5 kAraNa-meva guNA hu~ti pnnviisN(15)||177|| nikSepA anuyogA dharmakathA vikathA dAnadharmAdayaH / catvAraHpaJcakAraNAnyevaM guNA bhavanti paJcaviMzatiH // 177 .... 687 For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 gAthArtha- nikSepA, anuyoga, dharmakathA, vikathA ane dAnAdi dharma e dareka cAra cAra ane pAMca kAraNo ema ra5 guNo che. (177) nANa5 vavahAra5 sammaM5, pavayaNa aMgANi5 tahapamAyA ya5 / paNapaNagaM paNavIsaM parUvaI vAyagassa guNA (16) // 178 // jJAna-vyavahAra-samyaktvaM pravacanAGgAni tathA pramAdAzca / paJcapaJcakaM paJcaviMzatiH prarUpayati vAcakasya guNAH // 178 // ...... 688 gAthArtha- jJAna, vyavahAra, samyakatva, pravacananAM aMgo ane pramAda e darekanA pAMca pAMca bhedonI prarUpaNA kare che. Ama upAdhyAyanA 25 gu che. (178) . bArasavaya 12 ruidasagaM 10, vihivAyatiyaM 3 ca hoi paNavIsaM (17) / hiMsA 3'hiMsANa tiya 3 ussaggadosANa guNavIsaM 19 (18) // 179 // dvAdazavratAni rucidazakaM vidhivAdatrikaM ca bhavati paJcaviMzatiH / hiMsA'hiMsayostrikamutsargadoSANAmekonaviMzatiH // 179 // ...... 689 gAthArtha- zrAvakanA 12 vrato, 10ruci ane 3 vidhivAda ema 25 guNo che. 3 prakAranI hiMsA, 3 prakAranI ahiMsA ane kAyotsarganA | 19 doSo ema 25 guNo che. vizeSArtha- traNa prakAranI hiMsA-ahiMsAnuM varNana deva adhikAranI 115mI gAthAmAM che. 3 vidhivAda mATe juo pariziSTa, (179) AyApavayaNamAyAmayaThANANitti aDatigaM 24 saddhA 1 / 'evaMpaNavIsaguNA(19)saDDANaguNAyaigavIsaM 21 // 180 // Atma-pravacanamAtR-madasthAnAni ityaSTatrikaM shrddhaa| evaM paJcaviMzatirguNAH zrAddhAnAM guNAzcaikaviMzatiH // 180 // ..... 690 cauro vittipavattaNa-mii paNavIsaM (20) atatta 3 tattatigaM 3 / gArava 3 salla3 chalesA 6, daMDatigaM3 kaarnncukN4(21)||181|| catvAri vRttipravartanamiti paJcaviMzatiratattvatattvatrikam / gAravazalya-SaDlezyA daNDatrikaM kAraNacatuSkam // 181 // .......... 691 For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70. saMbodha prakaraNa gAthArtha- 8 AtmA, 8 pravacanamAtA, 8 madasthAno ane zraddhA ema 25 guNo che. zrAvakonA 21 guNo 4 prakAranA vRttisaMkSepatapamAM pravartavu ema 25 guNo che. 3 atattva, 3 tattva, 3 gArava, 3 zalya, 3 deDa, 6 vezyA ane 4 kAraNa ema upAdhyAyanA 25 guNo che. (180-181) zraddhA- te ja niHzaMkapaNe sAcuM che ke je jinoe kahyuM che evI mAnyatA te zraddhA che. 3 tattva- arihaMtadeva, susAdhu evA guru ane jinezvare kahelo, dharma, 3 atattva- kudeva, kuguru, kudharma. arihaMtajjaNaThANA, vIsaM 20 AyArapaNaga 5 paNavIsaM (22) / arihaMtasiddhaguNayA,bArasa 12 aDa8 bhttipnngttN5(23)||182|| arhadarjanasthAnAni viMzatirAcArapaJcakaM paJcaviMzatiH / atsiddhArtha rAzISTa pazcim II 28ra / 662 gAthArtha- tIrthaMkara nAmakarma upArjana karavAnA 20 sthAno ane 5 AcAro ema 25 guNo che. arihaMtanA 12, siddhanA 8 ane 2 prakAranI bhakti ema 25 guNo thAya che. (182). siddhA pannarasa bheyA 15, dasatiga 10 sahiyA havaMti paNavIsaM (24) / AgAra solasatti 16, navahA saMsAriNo jIvA 9 (25) // 183 // siddhAH paJcadazabhedA dazatrikasahitA bhavanti pnycviNshtiH| jhAi: poti navadhA saMsAriNI nIvAra / 18rU I 613 gAthArtha-10trika sahita siddhonA 15bhedo ema 25 guNo thAya che. 16 kAyotsarganA 16 AgAro ane 9 prakAranA jIvo ema 25 guNo thAya che. vizeSArtha- 9 jIvo- pAMca ekeMdriya, traNa vikaseMdriya ane paMceMdriya ema nava prakAranA jIvo che. (13) asaNAINaM dosA, dasagaM uppAyaNassa solasagaM (26) / evaM paNavIsIo, havaMti taha vAyagaguNANaM // 184 // 1. ahIM dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra dharmanAM kAraNa samajavAM. prastuta graMthamAM 10mI gAthAmAM paNa A cAra kAraNono nirdeza che. 2. utpAdananA 15 doSo anya graMthamAM jaNAvyA che. tyAM parase evo zabda che. tethI ahIM padma evo pATha hovo joIe. For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 azanAdInAM doSANAM dazakamutpAdanasya SoDazakam / evaM paJcaviMzatikA bhavanti tathA vAcakaguNAnAm // 184 // ........... 694 gAthArtha 10 piMDeSaNAnA doSo ane 16 utpAdananA doSo ema 26 guNo thAya. A pramANe upAdhyAyanA guNonI (pacIsa) pacIsIo thAya che. (ahIM 25nA badale 26 guNo kahyA che. tethI A gAthAmAM azuddhiche.) iccAIguNakalio, visudghajiNamayaparUvaNAkusalo / nayaniuNovajjhAo, paramappANaM vi yAvei // 185 // ityAdiguNakalito vizuddhajinamataprarUpaNAkuzalaH / nayanipuNopAdhyAyaH paramAtmAnamapi cAvati // 185 // ............ 695 gAthArtha-- ityAdi guNothI yukta; jinamatanI vizuddha prarUpaNA karavAmAM kuzaLa ane nayomAM nipuNa evA upAdhyAya bIjAonuM ane potAnuM pe| rksse| Dare che. (185) sammattanANaMsaMjama- jutto suttatthatadubhayavihiNNU / AyariyaThANajuggo, suttaM vAe uvajjhAo // 986 // 71 samyaktvajJAnasaMyamayuktaH sUtrArthatadubhayavidhijJaH / AcAryasthAnayogyaH sUtraM vAcayatyupAdhyAyaH // 186 // 696 gAthArtha - sabhyaitva-jJAna-saMyamathI yukta, sUtra, artha ane sUtra - artha ubhayanI (bhaNavAnI) vidhinA jJAtA ane AcAryapadane yogya evA upAdhyAya sUtra yAve che. (186) thirasaMghayaNI jAi - visikulavaM jiiMdio bho / no hINaaMguvaMgo, nIrogI vAyaNAdakkho // 187 // sthirasaMhananI jAtiviziSTakulavAn jitendriyo bhadraH / no hInAGgopAGgo nirogI vAcanAdakSaH // 187 // gurudattaparamamaMto, dikkhovAvaNApaTThAsu / dakkho lakkhaguNehiM, saMjuo vAyago bhaNio // 188 // For Personal & Private Use Only 697 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 . saMbodha prakaraNa gurudattaparamamantro dIkSopasthApanApratiSThAsu / kSo : saMyuwo vIvo maLata: 288 618 gAthArtha- daDha saMghayaNavALA, viziSTa jAtivaMta, kulIna, jitedriya, kalyANarUpa, pUrNa aMgopAMgavALA, nirogI, vAcanAmAM kuzaLa (upAdhyAyapada ApavAnA samaye) gurue jemane (vardhamAnavidyArUpa) zreSTha maMtra Apyo che tevA ane dIkSA-vaDI dIkSA-pratiSThAmAM kuzaLa evA upAdhyAyane (zAstramAM) lAkho guNothI yukta kahyA che. (187-188) thirakaraNA puNa thero, pavittivAvAriesu kjjesu| jo jattha sIyai jaI, saMtabalo taM thiraM kuNai // 189 // ... sthirakaraNAt punaH sthaviraH pravRttivyApAriteSu kAryeSu / yo yatra nIti tiH sarvatataM sthiraM sati 286 . .... 12 gAthArtha- pravartake joDelA kAryomAM je sAdhu je kAryamAM chatIzaktie paNa pramAda karato hoya te sAdhune te kAryamAM sthavira sthira kare joDe che. sthira karavAnA kAraNe sthavira kahevAya che. (189) sammattanANacaraNA-isu vatthAIsu taha vihaaresu| savvesu sahAyattaM kiccA saMjamathiro kuNai // 190 // samyaktva-jJAna-caraNAdiSu vastrAdiSu tathA vihAreSu / sarveSa sahAyatve kRtvA saMyasthira karoti II 220 I .... . 700 gAthArtha- sthavira samyaktva-jJAna-cAritra vageremAM, vastra vageremAM ane vihAramAM ema sarva kAryomAM sAdhune sahAya karIne saMyamamAM sthira kare che. (190) tavasaMjamajogesu, jo jogo tattha taM pavattei / asuhaM ca nivattei, gaNatattillo pavittIo // 191 // tapaHsaMyamayogeSu yo yogyo tatra taM prvrtyti| pazumAzva nivarnayati tatpara pravartaka | 212 .... ...... 70 gAthArtha gacchane saMbhALavAmAM tatpara pravartaka tapa ane saMyamanA yogomAM je sAdhu je yogamAM yogya hoya tene te yogamAM pravartAve che ane azubhayogothI roke che. (191) For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 saMghassAvi pavattai, AyariyAIhi jaMjio sNto| vacchalapabhAvaNAisu, mahattakArI pavittIo // 192 // saGghasyApi pravartayatyAcAryAdibhiryojitaH sn| vAtsalyaprabhAvanAdiSu mahattvakArI pravartakaH // 192 // ........... 702 gAthArtha- AcArya vagerethI saMghanAM kAryo mATe joDAyela pravartaka saMghane paNa vAtsalya-prabhAvanA vagere dharmakAryomAM pravartAve che. A rIte pravartaka zAsanamA mahAna garyo 43 cha. (182) saMpuNNajogavAhI, kaalgghnnppbhiiannuttaanne| ujjamai ujjamAvai, jahajuggaM so gaNI gacche // 193 // saMpUrNayogavAhI kaalgrhnnprbhRtynusstthaane| udyacchati udyamayati yathAyogyaM sa gaNI gacche / / 193 / / ...... 703 gAthArtha-saMpUrNayogane vahana karanAra je kAlagrahaNa vagere anuSThAnamAM svaye udyama kare che ane bIjAonI pAse udyama karAve che te gacchamAM rel (=gae14) vAya che. (183) uddhAvaNA pahAvaNa, khittovahimaggaNesu avisaaii| suttatthatadubhayaviU, guNasiddho eriso agaNI // 194 // uddhAvanA pradhAvanA kssetropdhimaargnnessvvissaadii| sUtrAtadubhayavid guNasiddha etAdRzazca gaNI // 194 // ............. 704 PthArtha- kSetra bhane 75dhine zo5qAmai (uddhAvanA=) dUra vidhAra 421.7di (pradhAvanA=) uj321 // 7i deg42857. viSA nA 42 // 2, sUtra, artha ane sUtra-artha ubhayane jANanArA ane jemane guNo sahaja siddha thaI gayA che evA gaNAvacchedaka hoya che. (194). epaMcAvi payatthA, laghupajjAyA vi avmraaynniyaa| pajjAyajiTThasAmannasAhUNaM vaMdaNijjA ya // 195 // ete paJcApi padasthA laghuparyAyA apyavamarAtnikAH / paryAyajyeSThasAmAnyasAdhUnAM vandanIyAzca // 195 // .. ........ 705 For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha A pAMceya alpadIkSAparyAyavALA hovAnA kAraNe dIkSAparyAyamAM nAnA hoya to paNa dIkSAparyAyathI moTA sAmAnya sAdhuone vaMdana karavA yogya che. (195) 74 sAmannattaM gurukayapayamattamavikkhiUNa viNNeyaM / sAmannA avi muNiNo, guNarayaNakaraMDagabbhUyA // 196 // sAmAnyatvaM gurukRtapadamAtramapekSya vijJeyam / sAmAnyA api munayo guNaratnakaraNDakabhUtAH // 196 // ..... 706 gAthArtha--uparanI gAthAmAM 'sAmAnya sAdhuone' ema je sAmAnyapaNuM kahyuM te mAtra gurue ApelA padanI apekSAe samajavuM. sAmAnya (=pada vinAnA) paNa sAdhuo guNarUparatnothI bharelA karaMDiyA samAna che. (196) jattha ya paMca ime vi, natthi gaNe so hu pallisAriccho / sammattarayaNaharaNe, bhavvANaM bhavabbhamaNasIlo // 197 // yatra ca paJceme'pi na santi gaNe sa khalu pallisadRzaH / samyavatvaranahALe maLyAnAM mavapramaLazIH // 26 ................ gAthArtha je gacchamAM A pAMceya nathI te gaccha kharekhara ! bhavya jIvonA samyaktvarUparatnanuM haraNa karavAmAM coronI pallI samAna che ane bhavamAM bhamavAnA svabhAvavALo che. (197) tattha na muhuttamittaM, vasiyavvaM suvihiehi sAhUhiM / jai sAmaNNA muNiNo, nAguNiNo tao varaM gehaM // 198 // tatra na muhUrtamAtraM vasitavyaM suvihitaiH sAdhubhiH / thati sAmAnyA munayo nAguNinasto vare gRham // 18 / ............ gAthArtha jyAM AcAryAdi pAMca na hoya te gacchamAM suvihita sAdhuoe eka muhUrta paNa na rahevuM joie. jo sAmAnya (=pada rahita) munio guNarahita na hoya to temaNe AvA gacchamAM rahevuM tenA karatAM ghare rahevuM sAruM che. (198) For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 guru adhikAra vibhAga-2 sAdhunA guNonI sattAvIza sattAvIzI chavvaya 6 chakAyarakkhA 12, paMciMdiya 17 lohaniggaho 18 khaMtI 19 // bhAvavisuddhI 20 paDilehaNAikaraNe visuddhI ya 21 // 199 // SaDvrata-SaTkAyarakSA paJcendriya-lobhanigrahaH kSAntiH / bhAvavizuddhiH pratilekhanAdikaraNe vizuddhizca // 199 // ......... 709 saMyamajoe jutto 22, akusalamaNavayaNakAyasaMroho 25 / sIyAipIDasahaNaM 26, maraNaM uvasaggasahaNaM ca 27(1) // 20 // saMyamayoge yukto'kuzalamanovacanakAyasaMrodhaH / zItAdipIDAsahanaM maraNamupasargasahanaM ca // 200 // ............... 710 sattAvIsaguNehiM annehiM jo vibhUsio saahuu| jiNapAsAyapavese, duyArasamo rammaguNanivaho // 201 // saptaviMzatiguNairanyaizca yo vibhUSitaH sAdhuH / jinaprAsAdapraveze dvArasamo ramyaguNanivahaH / / 201 / . ....... 711 - gAthArtha 6 vrata ane 6 jIvanikAyanI rakSA, 5 iMdriya ane lobhano nikSa, kSamA, bhAvavizuddha, pati mAha 42vAmA vizuddhi, saMyamayogamAM yukta, akuzaLa mana-vacana-kAyAno nirodha, ThaMDI vagerenI pIDAne sahana karavI, maraNa AvI jAya to paNa upasargo sahana karavA, arthAt maraNanA bhayathI upasargothI dUra na bhAgavuM. A 27 guNothI ane bIjA paNa guNothI je sAdhu vibhUSita che, manoharaguNonA samUhasvarUpa te sAdhu jinamaMdiramAM praveza karavA mATe dvAra samAna che. arthAt AvA guNasaMpanna sAdhu arihaMta devanI yathArtha svarUpe oLakhANa karAvIne jinabhakti karavAno upadeza Ape che. ethI bhavya jIvo jinamaMdiramAM pramumati 42 // 2 // bane che. (188-200-201) uraga-giri-jvalana-sAgara-gagana-tarugaNasamazca yo bhavati / bhramara-mRga-dharaNi-jalaruha-ravi-pavanasamo yataH zramaNaH // 202 // For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76. uraga - giri-jvalana - sAgara - gagana-tarugaNasamazca yo bhavati / 713 bhramara - mRga-dharaNi- jalaruha - ravi - pavanasamo yataH zramaNaH // 202 // 712 viSa-tiniza - vAyu- vaJjula - karavIrotpalasamena zramaNena / bhramarondura-naTa- kurkuTAdarzasamena bhavitavyam // 203 // viSa- tiniza-va - vAyu- vaJjula-karavIrotpalasamena zramaNena / bhramarondura-naTa- kurkuTAdarzasamena bhavitavyam // 203 // gAthArtha - sAdhu, sAtha, parvata, agni, sAgara, khAza, vRkSagaMza, abhara, bhRga, pRthvI, amaNa, sUrya ane pavana samAna hoya che. sAdhukhe viSa, bhadhayuDo, vAyu, netara, areeza, umaNaM, amara, 62, naTa, DuDaDI ane ArisA jevA thavuM joie. ,. vizeSArtha-- A upamAonuM vizeSa varNana bIjA adhikAramAM kugurunA varNanamAM cothI gAthAmAM ane sugurunA varNanamAM 224-225 gAthAomAM thuM che. (202-203) paMcamahavvayabhAvaNa - bhAvillo 25 davvabhAva 2 bheehiM 27 (3) / paNavIsamasuhabhAvaNa-mujjhai 25 taharAgadosehiM 2 27 ( 4 ) // 204 // saMbodha prakaraNa paJcamahAvratabhAvanAbhAvavAn dravya-bhAvabhedAbhyAm / paJcaviMzatyazubhabhAvanamujjhati tathA rAga-dveSAbhyAm // 204 // ........714 gAthArtha-- sAdhu dravya-bhAva bhedothI pAMca mahAvratonI 25 bhAvanAone bhAvanArA hoya, tathA rAga-dveSathI 25 azubha bhAvanAono tyAga kare che. (204) dasa samaNadhamma 10 baMbha- vvayaguttI 9 aTThasamayamAyAo 8 / dhArei sagavIsaM 27, niccamujjU ya vavahAre ( 5 ) // 205 // dazazramaNadharmaM brahmacaryaguptiraSTasamayamAtRH / ............ 715 dhArayati saptaviMzatiM nityamRjuzca vyavahAre // 205 // gAthArtha-- sadA vyavahAramAM saraLa evA sAdhu daza prakAranA zramaNa dharmane ane nava brahmacarya guptione tathA aSTa pravacanamAtAne e pramANe 27 gulone dhArA 5re che. (205) For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 guru adhikAra vibhAga-2 suhajhANadugacaukga 8 nANAitiyaM 3 mittIcaUkaM ca / izikaMcaubheyaM 16, iya sagavIsaMsayA dhaDa 27(6) // 206 // zubhadhyAnadvikacatuSkaM jJAnAditrikaM ca maitrIcatuSkam / ekaikaM caturbhedamiti saptaviMzatiM sadA dhArayati // 206 // ........ 716 gAthArtha-be zuddha dhyAnanA cAra cAra bheda, jJAnAdi traNa, maitrI Adi cAra bhAvanAnA pratyekanA cAra cAra bheda ema 27 guNone sAdhu sadA paa29|| 42 che. (206). asuhajjhANadugassa, caukkagaM 8 taha kasAya solasagaM 16 / nANAivirAhaNatigaM 3, ii sagavIsaM 27 sayA cayai (7) // 207 // azubhadhyAnadvikasya catuSkaM tathA kaSAyaSoDazakam / jJAnAdivirAdhanAtrikamiti saptaviMzati sadA tyajati // 207 // ....... 27 gAthArtha- be azubhadhyAnanA cAra cAra bhedo, 16 kaSAyo ane jJAnAdi traNanI virAdhanA ema 27 doSone sAdhu sadA tyaje che. (2 ) piMDesaNa 7 pANesaNa 7, sattikAsatta 7 asuhachabbhAsA 6 / dhAreI 21 cayai niccaM sagavIsaguNA 27 muNINaM ca (8) // 208 // piNDaiSaNAH pANaiSaNAH saptatikAH sapta azubhaSaDbhASAH / dhArayati tyajati nityaM saptaviMzatiguNA munInAM ca // 208 ..... 718 gAthArtha 7 piMDeSaNa, 7 pAnaiSaNA ane samasaptakanA 7 guNone dhAraNa kare che, tathA cha azubha bhASAno sadA tyAga kare che. e pramANe sAdhumonA 27 gu cha. (vizeSArtha bhATe pariziSTa amI.) (208) saccavayaNANaM dasagaM 10, saMjamabheyA havaMti sattarasa 17 / evaM sagavIsaguNA 27 muNINa mukhatthipavarANa (9) // 209 // satyavacanAnAM dazakaM saMyamabhedA bhavanti sptdsh| evaM saptaviMzatiguNA munInAM mokSArthipravarANAm // 209 // .......... 719 - gAthArtha- daza satyavacana, 17 saMyamabhedo e pramANe mokSArthI jIvomAM zreSTha evA munionA 27 guNo che. For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 saMbodha prakaraNa vizeSArtha- daza prakAranA satyanuM varNana suguru adhikAramAM paramI gAthAmAM che. 17 prakAranA saMyamanuM varNana guru adhikAramAM 45mI thAmA cha. (208) bajjhabhitarabheeNa bArasabheo tavo 12 ya kAmo vi| caudasaviho 14 asaMjama-niggaho 1 hoi sgviisN(10)||210|| bAhyAbhyantarabhedena dvAdazabhedaM tapazca kaamo'pi| caturdazavidho'saMyamanigraho bhavanti saptaviMzatiH // 210 // .......... 720 gAthArtha- bAhya ane atyaMtara bhedathI 12 tapabheda, 14 prakArano kAma ane asaMyamano nigraha ema 27 guNo thAya che. vizeSArtha- 14 prakAranA kAmanuM varNana A ja graMthamAM guru adhikAra vibhA-2 65-66 thAma . (2.10) dasadosA esaNassa 10, dosA uppAyaNassa solasa vi 16 / agiddhIbhAvajutto 1,sagavIsa guNA ime muNiNo 27(11) // 211 // dazadoSA eSaNAyA doSA utpAdanasya SoDazApi / agRddhibhAvayuktaH saptaviMzatiguNA ime muneH // 211 |........... 721 gAthArtha- 10 eSaNAdoSo, 16 utpAdanadoSo ane agRddhibhAvathI yuta mA 27 gu muninA : (211) uggamadosA solasa 16, paNa Asava 5 maMDalIe 5 maNasahiyA 1 / evaM guNasagavIsaM, sAhUNaM bhAvasAhUNaM 27 (12) // 212 // udgamadoSA SoDaza pnycaasrv-mnnddlyormn:shitaaH| evaM guNasaptaviMzatiH sAdhUnAM bhAvasAdhUnAm // 212 // ............ 722 gAthArtha- 16 uddagamadoSo, mana sahita 5 Asavo, 5 mAMDalInA doSo e pramANe bhAvasAdhuonA 27 guNo che. (212) panarasa sikkhAThANANi 15 bhikkhupaDimANa bAra 12 sagavIsaM 27 (13) / vasahidosapamAyamayaaDatiya 24 gAravatiyaM 3 ca 27 (14) // 213 // paJcadaza zikSAsthAnAni bhikSupratimAnAM dvAdaza saptaviMzatiH / vasatidoSapramAdamadASTatrikaM gauravatrikaM ca // 213 // . .......723 For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 gAthArtha- 15 zikSasthAno, 12 bhikSupratimA ema 27 guNo che. 8 vasatinA doSo, 8 pramAda, 8 mada ane 3 gaurava ema ra7 guNo cha. (217) dasaviNayapaMcavaraNANibArasabheyAasaccamosAe 27(15) / aMgovaMgAbhiggaha evaM sagavIsa 27 sAhuguNA (16) // 214 // dazavinayaH paJcavaraNAni dvAdazabhedA asatyamRSAyAH / aGgopAGgAbhigrahA evaM saptaviMzatiH sAdhuguNAH // 214 // ......... 724 gAthArtha- daza prakArano vinaya, 5 saMvara, 12 asatyamRSAbhASAnA bhedo ema 27. 11 aMga, 12 upAMga ane 4 dravyAdi abhigraho ema 27 sAdhunA guNo che. vizeSArtha-asatyAgRSAbhASAnA 12 bhedonuM varNana suguru adhikAramAM 5ubhI puthAmAM che. (214) sAmAyArI dasahA 10, icchAi tAvassayAidasagaM ca 10 / sikkhAduga 2 sajjhAo paNahA 5 iya hoi sagavIsaM 27 (17) // 215 // sAmAcArI dazadhA icchAdi tathAvazyakAdidazakaM ca / zikSAdvikaM svAdhyAyaH paJcadheti bhavati saptaviMzatiH // 215 ... 725 | gAthArtha-10 prakAranI IcchAdi sAmAcArI, AvazyakAdi 10 sUtro, 2 zikSA ane pAMca prakAre svAdhyAya ema 27 guNo thAya che. (215). sIlaMgarahasahassANaM, aTThArasagaM 18 niyANanavagaM ca 9 / asuhANamujjhaNayaMsagavIsaM 27 huMti saahugunnaa(18)||216|| zIlAGgarathasahasrANAmaSTAdazakaM nidAnanavakaM c| azubhAnAmujjhanakaM saptaviMzatirbhavanti sAdhuguNAH // 216 ....... 726 gAthArtha- 18 hajAra zIlarUpa rathanA aMgo, azubha nava nidAnano tyAga ema 27 sAdhunA guNo thAya che. (216) apasatthalesatiyagaM 3, aTThArasabheyabaMbhacariyaM ca 18 / sallatiyaM3daMDatiyaM 3,sagavIsaM 27 huMti saahugunnaa(19)||217|| For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80. aprazastalezyAtrikamaSTAdazabhedabrahmacaryaM ca / zalyatrikaM daNDatrikaM saptaviMzatirbhavanti sAdhuguNAH // 217 // ........ 727 gAthArtha-- 3 aprazastalezyA, 18 prakAre brahmacarya, 3 zalya ane 3 daMDa ema 27 sAdhunA guNo thAya che. paDilehaNa 8 goyarIo 8, diTThIo 8 aDatiyeNa cauvIsaM 24 / supasatthalesatiyagaM 3, sagavIsaguNA 27 dharijja sayA ( 20 ) // 218 // pratilekhanAni gocaryo dRSTayo'STatrikeNa caturviMzatiH / suprazastalezyAtrikakaM saptaviMzatiguNAn dhArayati sadA // 218 // .... 728 gAthArtha - 8 prahAre pratisenA, 8 goyarabhUmikho, 8 dRSTi, prazastalezyA A 27 guNone sAdhu sadA dhAraNa kare che. (218) bhAvaNa 12 sijjacakaM, suhaM 4 dharei caijja bhayasatta 7 / duhasejja cakaM 4 puNa, sagavIsaguNA 27 muNivarANaM (21) // 219 // saMbodha prakaraNa bhAvanAH zayyAcatuSkaM sukhaM dharati tyajati bhayasaptAni / duHkhazayyAcatuSkaM punaH saptaviMzatiguNA munivarANAm // 219 // ..... 729 gAthArtha-- 12 bhAvanA ane 4 sukhazayyAne dhAraNa kare che. 7 bhaya ane 4 du:khazayyAno tyAga kare che. A pramANe uttama munionA 27 guNo che. (218) dasa paccakkhANa 10 vigaI-gArasa 11 chAvassayA ya 6 sagavIsaM 27 (22) / divvAi cau 4 chuhAi-bAvIsaM parisahA 2 dhiie 127 (23) // 220 // daza pratyAkhyAnAni vikRtyekAdaza SaDAvazyakAni ca saptaviMzatiH / divyAdicatvAraH kSudhAdidvAviMzatiH parISahAH dhRtyA // 220 // ....... 730 gAthArtha-- 10 pratyAkhyAna, 11 vigai ane 6 Avazyaka ema 27 guNo che. divyAdi cAra prakAranA upasargone ane 22 parISahone dhIrajathI sahana kare che ema 27 guNo che. (220) jiNa 1 therakappa 2 duvihA, AcelukkAidasa 10 paNa carittaM 5 / pAyacchittaM dasahA 10, sagavIsaguNA 27 muNINaM ca (24) // 221 // For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 jinasthavirakalpadvividhau AcelakyAdidaza paJca cAritrANi / prAyazcittaM dazadhA saptaviMzatiguNA munInAM ca // 221 // ...... 731 gAthArtha-- jinakalpa ane sthavirakalpa e be kalpa, AcelakyAdi daza sthavirakalpa, pAMca cAritra, daza prAyazcitta ema munionA 27 guNo che. (221) vIsamasamAhiThANANi cayai taha sattagaM vibhaMgassa / evaM sagavIsaguNA, muNihiM maNasA na jhAyavvA (25) // 222 // viMzatirasamAdhisthAnAni tyajati saptakaM vibhaGgasya / evaM saptaviMzatiguNA munibhirmanasA na dhyAtavyAH || 222 // ..........732 gAthArtha- 20 asamAdhisthAno, 7 vibhaMgajJAna e pramANe 27 guNo che. munioe A 27 doSone manathI paNa na vicAravA joie. ( 222) igavIsaM sabalANaM 21, karaNa maIhiM 2 asaMvaracaDakaM 4 / evaM sagavIguNA 17, muNIhiMmaNasA na jhAyavvA (26) // 223 // ekaviMzatiH sabalAnAM karaNamatibhyAmasaMvaracatuSkam / evaM saptaviMzatiguNA munibhirmanasA na dhyAtavyAH // 223 // 733 gAthArtha - 21 sajala ane 4 asaMvara ghoSone (na.) 2vA khane (na) vicAravA vaDe 27 guNo thAya. A doSone munioe manathI paNa na viyAvA. (223) 81 ........... bhU. 1 jala 2 jalaNA 3 nila 4 vaNa 5-miya 6 rAsaha 7 sANa-8 kukkuDA 9 va karA / dIvaga 10 suvaNNa 11 muttA 12 haMsa 13 baya 14 - poya 15 siriphalayA 16 // 224 // bhU-jala - jvalanA - 'nila-vana-mRga - rAsabha - zvAna - kurkuTA iva karAH / dIpaka-suvarNa-muktA- haMsa-baka - pota - zrIphalakAH // 224 // ...... 734 taha vaMsa 17 saMkha 18 tuMbaya 19-caMdaNa 20 guru 21 meha 22 caMdasAricchA 23 / vasaha 24 gayaMda 25 mayaMda 26 diNayarateyA 27 sayA muNiNo (27) // 225 // tathA vaMza - zaGkha-tumbaka - candana - guru- megha - candrasadRzAH / vRSabha-gajendra-mRgendra-dinakara-tejasaH sadA munayaH // 225 // ...... 735 For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 . saMbodha prakaraNa gAthArtha- munio pRthvI, pANI, agni, pavana, vanaspati, mRga, gadheDo, kUtaro ane kUkaDAnA jevuM karanArA hoya che. arthAt pRthvI AdimAM je je guNa che te te guNa muniomAM hoya che. munio dIpaka, suvarNa, motI, haMsa, bagalo, vahANa, zrIphaLa jevA hoya che. tathA munio zeraDI, zaMkha, tuMbaDuM, caMdana, bRhaspati, megha ane caMdra samAna hoya che. munio vRSabha, hAthI ane siMha jevA ane sUrya jevA tejasvI hoya che. (A pramANe munionA 27 guNo che.) '' : vizeSArtha 1. pRthvI-guru adhikAramAM gAthA-4mAM vizeSArthamAM AnuM vivecana karyuM che. 2. pANI- jevI rIte pANI malina vastuone nirmaLa kare che tevI rIte munio karmathI malina jIvone nirmaLa kare che. jevI rIte pANI garamIne dUra kare che tevI rIte munio kaSAyonI garamIne dUra kare che. jevI rIte pANI tRSAne dUra kare che tevI rIte munio jIvonI viSayatRSNAne dUra kare che. jevI rIte pANI snAna dvArA zramane dUra kare che, tevI rIte munio jIvonA saMsAraparibhramaNanA zramane dUra kare che. 3. agni- guru adhikAramAM gAthA-4mAM AnuM vivecana karyuM che. 4. pavana- guru adhikAramAM gAthA-4mAM AnuM vivecana karyuM che. pa. vanaspati- jevI rIte vanaspatio rogone dUra kare che tevI rIte munio rAgAdidoSArUpa rogone dUra kare che. vRkSo paNa vanaspati gaNAya. anuyogadvAramAM sAdhuone vRkSanI upamA ApI che. vRkSanI upamAnuM varNana guru adhikAra gAthA-4mAM karyuM che. 6. mRga guru adhikAra gAthA-jamAM AnuM vivecana karyuM che. 7. gadheDo- jevI rIte gadheDo lAdelA (=mUkelA) bhArane vahana kare che te rIte sAdhuo pAMca mahAvratanA bhArane vahana kare che. jevI rIte gadheDo ThaMDI-garamI vagere sahana kare che te rIte sAdhuo paNa saMyamamAM AvatA kaSTone saharSa sahana kare che. jevI rIte gadheDo saMtoSa rAkhe cheHkhAvA mATe For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 - 83 jevuM Ape tevuM khAya che, te rIte sAdhuo AhAra vageremAM saMtoSa rAkhe che AhAra vagere jevuM maLe che tevuM rAga-dveSa vinA vApare che. 8. zvAna- jevI rIte zvAna rAtre coro vagerethI rakSaNa kare che te rIte sAdhuo upadeza dvArA lokonuM moharUpa corathI rakSaNa kare che. jevI rIte zvAna potAnA svAmIne vaphAdAra rahe che te rIte sAdhuo potAnA gurune vaphAdAra rahe che=gurvAjJAnuM pAlana kare che. . 9. kukaDo- jevI rIte kukaDo vahelo jAge che tema sAdhuo vahelA (rAtrino cotho prahara thatAM) jAgI jAya che ane sAdhanA kare che. jevI rIte kukaDo potAnA pratipakSI kukaDAnI sAthe laDe che te rIte sAdhuo mohanI sAthe laDe che. 10. dIpaka-jevI rIte dIpaka prakAza pAthare che tema sAdhuo jJAnano prakAza pAthare che. jevI rIte dIpaka aMdhakArano nAza kare che te rIte sAdhuo ajJAna rUpa aMdhakArano nAza kare che. jevI rIte dIpaka potAnI jyotathI thayela meSathI lokonI cakSune nirmaLa kare che te rIte sAdhuo lokonI zAnadaSTi nirmaLa kare che. : 11. suvarNa- pariziSTamAM 11 naMbaranA guNomAM suvarNanA guNonuM varNana karyuM che. 12. motI jevI rIte motI mALA Adi rUpe zobhA vadhAre che tevI rIte sAdhuo zAsananI zobhA vadhAre che. jevI rIte motI zItaLatA ApIne garamI dUra kare che tevI rIte sAdhuo lokonI kaSAyanI garamIne dUra kare che. jevI rIte motI mastakavedanAne dUra kare che tema sAdhuo lokonI mAnasika vedanAone dUra kare che. 13. hasa- jevI rIte haMsa bhegA maLelA dUdha ane pANIne judA kare che tema sAdhuo dUdha-pANInI jema bhegA maLelA karma ane jIvane jJAnarUpa vivekathI judA kare che. jevI rIte haMsa mAnasarovaramAM nimagna thAya che, te rIte sAdhuo sadA jJAnamAM nimagna rahe che. ' 14. bagalo- jevI rIte bagalo mAchalAnA dhyAnamAM rahe che te rIte sAdhuo sUtrArthanA ciMtanarUpa dhyAnamAM rahe che. For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 84 15. vahANa-- jevI rIte vahANa samudrathI pAra utAre che, tevI rIte sAdhuo sva-52ne saMsArarUpa samudrathI pAra utAre che. 16. zrIphaLa- jevI rIte zrIphaLa zukana gaNAya che te rIte sAdhuo zukana rUpa che. jevI rIte zrIphaLa khAvAthI zarIrane puSTi Ape che ane garamI dUra kare che te rIte sAdhuo jIvanA samyagdarzanAdi guNone dRDha kare che ane kaSAyonI garamIne dUra kare che. 17. zeraDI- jevI rIte zeraDI potAne pIlanArane paNa madhura rasa Ape che tema sAdhuo potAne duHkha ApanArane paNa premarUpa madhura rasa Ape che, tenA pratye paNa karuNA varSAve che, tenuM hita ciMtave che. jevI rIte zeraDI garamIne dUra kare che tema sAdhuo bhavyajIvonI kaSAyonI garamIne dUra kare che. 18. zaMkha-- jevI rIte zaMkha niraMjana=raMgarahita hoya che tema sAdhuo paNa rAgathI rahita hoya che. 19. tuMbaDuM- jema tuMbaDuM samudrathI pAra utAre che tema sAdhuo saMsArarUpa samudrathI pAra utAre che. jema tuMbaDuM halakuM hoya che tema sAdhuo parigrahanA bhArathI rahita hovAthI halakA=phorA hoya che. 20. caMdana- jema caMdana potAne ghasanArane paNa zItaLatA Ape che tema sAdhuo potAne pIDA ApanArane paNa kSamArUpa zItaLatA Ape che. jema caMdana zItaLa hoya che tema sAdhusamAgama caMdanathI paNa adhika zItaLa hoya che. 21. bRhaspati- jevI rIte bRhaspati (=devonA guru) jJAna Ape che tema sAdhuo samyajJAna Ape che. 22. megha-- jema megha pANI ApIne paropakAra kare che tema sAdhuo niHsvArtha rIte upadeza dvArA paropakAra kare che. jevI rIte megha ucca-nIcanA bheda vinA badhe ja sthaLe varSe che tevI rIte sAdhuo ucca-nIcanA bheda vinA yogya badhA ja jIvone dharmopadeza Ape che ane badhA pratye samadaSTi rAkhe che. 23. caMdra- jema caMdra aMdhArAmAM prakAza pAthare che tema sAdhuo ajJAnatArUpa aMdhakAramAM athaDAtA jIvone jJAnarUpa prakAza pAthare che. jema caMdra zItaLatA Ape che tema sAdhuo jIvone maitrIrUpa zItaLatA Ape che. For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 85 24. vRSabha- jevI rIte vRSabha lAdelA (=mUkelA) bhArane vahana kare che. tevI rIte sAdhuo pAMca mahAvrata rUpa bhArane vahana kare che. jema vRSabha ThaMDI-garamI vagere sahana kare che tema sAdhuo saMyamamAM AvatA duHkhone-pratikULatAone samabhAve sahana kare che. 25. gajendra-- gajendra eTale uttama hAthI. jema hAthIo samUhamAM phare che tema sAdhuo samudAyamAM vicare che-ekalA vicaratA nathI. jevI rIte hAthInA gaMDasthaLamAMthI mada jhare che tevI rIte sAdhuonA aMtaramAMthI prema jhare che. jevI rIte hAthI zatruo sAthe laDavAmAM sahAyaka bane che te rIte sAdhuo karmarUpa zatruonI sAthe yuddha karavAmAM sahAyaka bane che. 26. siMha- jema siMha zUravIra hoya che tema sAdhuo paNa karmanI sAthe laDavAmAM zUravIra hoya che. jema siMha prANIone mAravAmAM krUra hoya che tema sAdhuo karmavairIno nAza karavAmAM krUra hoya che. 27. sUrya- guru adhikAramAM gAthA-4mAM AnuM vivecana karyuM che. (224-225) iccAiNegaguNagaNa-niTThaviyaTTappayArakammagaNA / tikkAlaM paNamijjA, te muNiNo attahariseNa // 226 // ityAdyanekaguNagaNaniSThApitASTaprakArakarmagaNAH / ..............6 trikAlaM pranamanIyAste munaya AtmaharSeNa // 226 // gAthArtha-- ityAdi aneka guNa samUhothI ATha prakAranA karmasamUhano nAza karanArA te munio svaharSathI trikALa praNAma karavA yogya che. : (226). . gIyatthA saMviggA, nissallA cattagAravAsaMgA / jiNamayaujjoyakarA, sammattapabhAvagA muNiNo // 227 // nItArthA: saMvinA niHzAstya gauravAsakA jinamatodyotakarAH samyaktvaprabhAvakA munayaH // 227 // ussaggamagganirayA, bIyapayaniseviNo vi kAraNao / no puNa mUlaguNami, uttaraguNesu vi sai kaiyA // 228 // For Personal & Private Use Only ' 737 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 saMbodha prakaraNa utsargamArganiratA dvitIyapadanisevino'pi kAraNataH / no punarmUlaguNe uttaraguNeSvapi sadA kadAcid // 228 // ................ 8 gAthArtha gItArtha, saMvigna, zalyarahita, gaurava ane Asaktino tyAga karanArA, jinazAsanano udyota karanArA ane samyaktvanI vRddhi karanArA munio utsargamArgamAM tatpara hoya che. kAraNathI apavAdamArgane paNa sevanArA hoya che. paNa mUlaguNamAM apavAdamArgane sevatA nathI. uttaraguNomAM paNa sadA apavAdamArgane sevatA nathI. kiMtu kyAreka (ja) apavAdamArgane seve che. (227-228) pavvajjaM saMpattaM, sikkhaM suparikkhiUNa kulavaMtA / gihivAse vi asaMgA, te sAhu carittabhaddakarA // 229 // pravrajyAM saMprAptAM zikSAM suparIkSya kulavantaH / gRhavAse'vyasAte sAdhavadyAritramadrAH // 226 ................ gAthArtha- prApta thayelI pravrajyAne sArI rIte parakhIne eTale ke dIkSA kevI rIte sArI rIte pALI zakAya tema jANIne, dIkSAne sArI rIte pALanArA, kulIna ane gharavAsamAM paNa saMgathI rahita (bhautika sukhomAM to Asakti rahita che, kiMtu saMsAramAM rahevAmAM paNa saMgathI rahita, manathI paNa icchA vinAnA) te sAdhuo cAritramAM kalyANa karanArA che. (229) vaya 5 samaNadhamma 10 saMjama 17 - veyAvaccaM ca 10 baMbhaguttIo 9 / nANAitiyaM 3 tava 12 koha niggahAi 4 caraNameyaM 70 // 230 // vrata-zramaLadharma-saMyama-vaiyAvRttvAni ca brahmanuptaya: I jJAnAditrikaM tapaH krodhanigrahAdi caraNametad || 230 // ............. 740 gAthArtha-- 5 vrata, 10 sAdhudharma, 17 saMyama, 10 vaiyAvRttva, 9 brahmacaryagupti, 3 jJAnAdi, 12 ta5, 4 krodhAdi kaSAyano nigraha A (70) cAritra (=caraNasittarI) che. (230) piMDavisohI 4 samiI 5, bhAvaNa 12 paDimA ya 12 iMdiyaniroho 5 / paDilehaNa 25 guttIo 3, abhiggahA 4 ceva karaNaM tu 70 // 231 // For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 piNDavizuddhiH samitayaH bhAvanAH pratimAzcendriyanirodhaH / pratilekhanA guptayo'bhigrahAzcaiva karaNaM tu // 231 // ............... 741 thArtha- 4 piMDavizuddhi, 5 samiti, 12 bhAvanA, 12 pratimA, 5 driyaniro5, 25 pratimA , 3 guti, 4 mamiyaDa mA (70) 429 // (=429sittarI) cha. (231) mAsAisattA, paDhamAbiyataiyasattarAidiNA 10 / ahorAi 11 egarAI 12 bhikkhupaDimANa bArasagaM // 232 // mAsAdisaptAntAH prathamA dvitIyA tRtIyA sapta raatrindivaa| ahorAtrikI ekarAtribhikSupratimAnAM dvAdazakam // 232 // ....... 742 gAthArtha sAdhunI bAra pratimAmAMthI pahelIthI sAtamI sudhI eka eka bhAsanI vRddhivANI che. tyAra pachI paThedI (ma16bhI) bI0 (14bhI) ane trIjI (=dazamI) sAta ahorAtrivALI che. agiyAramI eka ahorAtrivALI ane bAramI eka rAtrivALI che. A pramANe bAra pratimA che. (272) par3hamAe egamAso, pavaDDamANIo sattamI satta / sattadiNaTThami navamI, dasamI 10 aharAi 11 igarAi 12 // 233 // prathamAyAmekamAsaH pravardhamAnAH saptamI sptmaasaa| .: . saptadinA'STamI navamI dazamI ahorAtrikI ekarAtriH // 233 // ...... 743 gAthArtha- pahelI pratimAno kALa ekamAsa che. sAta sudhI pratimAo kALathI vadhatI che. sAtamI sAtamAsanI che. AThamI, navamI ane dazamI sAta ahorAtrivALI che. agiyAramI eka ahorAtrivALI ane bAramI meM trivANI cha. (233) (have kramazaH pAMca mahAvratonI pAMca pAMca bhAvanAonuM nirUpaNa kare che.) iriyAsamie 1 sayA jae uveha bhujeha va pANabhoyaNaM / / AyANanikkhevadurgaccha-saMjae 3 samAhie 4 saMjayae maNovaI 5 // 234 // IryAsamitaH sadA yataH utprekSeta bhuJjIta vA pAnabhojanam / AdAnanikSepajugupsakaH saMyataH samAhitaH saMyatate manovAcau / / 234 // 744 For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha-- samAdhimAM rahela sAdhu sadA javAmAM=cAlavAmAM upayogavALo rahe che. sAdhu sadA joine pANI-bhojana (grahaNa) kare ane pAna-bhakSaNa kare. pAtrAdi saMbaMdhI AgamaniSiddha AdAna-nikSepanI jugupsA kare che, arthAt AgamaniSiddha AdAna-nikSepa karatA nathI, kiMtu AgamamAM je pramANe AdAna-nikSepa karavAnuM kahyuM che te pramANe (=nirIkSaNa pramArjanapUrvaka) kare che. samAdhimAM rahela sAdhu aduSTa manane ane aduSTa vacanane pravartAve che. vizeSArtha-- upayogathI rahita jIvahiMsA kare. jIvahiMsA na thAya to paNa upayoga na hoya to jIvahiMsAnuM pApa lAge. mATe ahIM 'upayogavALo' ema kahyuM che. dareka ghare pAtramAM paDelA AhAranuM AhAramAM utpanna thayelA ane AgaMtuka jIvonI rakSA mATe upayogapUrvaka nirIkSaNa karavuM joie. vasatimAM AvyA pachI pharI prakAzavALAM sthAnamAM rahIne pAtramAM paDelA AhAranuM upayogapUrvaka nirIkSaNa karavuM joie. pachI prakAzavALA sthAnamAM besIne bhojana karavuM joie. A rIte joyA vinA bhojana karavAthI jIvahiMsA saMbhave. upadhinA AdAnanikSepa nirIkSaNa-pramArjanapUrvaka karavA joie. azubha karAtuM mana kAyasaMlInatA hoya to paNa prasannacaMdra rAjarSinI jema karmabaMdha mATe thAya. azubha vacanane bolato sAdhu jIvonA vinAzane kare. AthI sAdhu azubha mana-vacanane na pravartAve. (234) 88 ahassasacce 1 aNuvIi bhAsae 2 jo koha 3 loha 4 bhayameva 5 vajjae / sa dIharAyaM samupehiyA sayA muNI hu mosaM parivajjae siyA // 235 // ahAsyasatyo'nuvicintya bhASako yaH krodha-lobha- bhayameva varjayet / sa dIrgharAtraM samutprekSya sadA muniH khalu mRSAparivarjakaH syAt // 235 // 745 gAthArtha-- je muni hAsyano tyAga karIne satyavANIvALo thAya, je vicArIne bolanAro hoya, je krodha, lobha ane bhayano tyAga kare te ja sAdhu dIrghakALa' vicArIne bole, jethI sadA mRSAvAdano tyAga karanAro thAya. 1. vIryarAtra=dIrghakALa. For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 re vizeSArtha-- sAdhu hAsyathI asatya paNa bole, tethI hAsyano tyAga karIne ema kahyuM. vicAryA vinA bolanAra sAdhu kyAreka asatya paNa bole, tethI potAne vaira-pIDA vagere thAya ane jIvono ghAta thAya. mATe vicArIne bole. krodhane AdhIna banela sAdhu sva-parano vicAra karyA vinA game te bole ane ethI asatya bole. lobhAdhIna sAdhu potAno svArtha sAdhavA asatya paNa bole, bhayabhIta sAdhu prANarakSAdi mATe asatya paNa bole. mATe sAdhu krodha, lobha ane bhayano tyAga kare. prazna- anuvidhinya bhASA=vicArIne bolanAro hoya ema kahI dIdhA pachI pharI vIryarAtre samudrekSya=dIrghakALa vicArIne bole ema zA mATe kahyuM ? uttara- je krodha-lobha-bhayano tyAga kare te ja lAMbo vicAra karI zake e jaNAvavA mATe pharI'dIrdhakALa vicArIne bole" ema kahyuM. (235) sayameva uggahajAyaNe 1 ghaDe maimaM nisaMma 2 sai bhikkhu uggahaM 3 | aNunnavIya bhuMjiya pANabhoyaNaM 4 jAittA sAhammIyANa uggahaM 5 // 236 // svayamevAvagrahayAcane ghaTeta matimAn nizamya sadA bhikSuravagraham / anujJApya bhuJjIta pAnabhojanaM yAcitvA sAdharmikAnAmavagraham // 236 // 746 gAthArtha 1. matimAna sAdhu jAte ja avagrahanI yAcanA karavAmAM pravarte. 2. avagraha ApanAranA tRNAdi levAnI anujJAnA vacana sAMbhaLIne thayelA avagrahamAM ja tRNAdine levA mATe prayatna kare. 3. sadA sAdhu spaSTamaryAdAthI avagrahanI yAcanA kare. 4. gurunI rajA laine AhAra-pANI vApare. 5. sAdharmikonA avagrahanI yAcanA karIne rahe. vizeSArtha- (1) iMdra, cakravartI, mAMDalika rAjA, zayyAtara ane sAdharmika e pAMcanA avagrahanI sAdhu jAte ja yAcanA kare. (2) tame ATalA avagrahamAM rahelA tRNAdine lejo ema avagraha ApanAranA tRSNAdi levAnI anujJAnA vacana sAMbhaLIne teTalA ja avagrahamAMthI tRNa Adine grahaNa kare. (3) spaSTa maryAdAthI avagrahanI yAcanA kare, arthAt ame ATalI ja bhUmino upayoga karazuM, enAthI vadhAre nahi, ema nakkI For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 . saMbodha prakaraNa kare, ane pachI teTalI ja bhUmino upayoga kare. (4) gurunI ke anya vaDIla vagerenI rajA laIne AhAra-pANI vApare. AhAra-pANInA upalakSaNathI audhika ke aupagrahika koI paNa vastu gurunI rajA laIne ja vApare. (5) ahIM sAdhunA sAdharmika sAdhu gaNAya. je sAdhuo pahelAM amuka kSetramAM yAcanA karIne rahyA hoya te kSetra kALanI apekSAe mAsa ke cAturmAsa sudhI ane kSetranI apekSAe pAMca gAu sudhI temano avagraha gaNAya. mATe bIjAothI temanI anujJApUrvaka ja tyAM rahevAya. teo jeTalA kALa mATe ane jeTalA kSetranI (rahevA, vAparavA ke AhArAdi mATe zrAvakanA gharonI) anujJA Ape teTalA kALa mATe teTalA ja kSetrano upayoga karavo, anyathA corI gaNAya. (236) AhAragutte 1 avibhUsiyappA 2 itthiM na nijhAi 3 na saMthavejjA 4 / buddhe muNI khuDDukahaM na kujjA 5 dhammANupehI saMdhae baMbhaceraM // 237 // AhAragupto'vibhUSitAtmA striyaM na dhyAyati na sNstuviit.| . buddho muniH kSudrakathAM na kuryAd dharmAnuprekSI sandhatte brahmacaryam // 237 // 747 gAthArtha tattvanA jJAtA muni AhAramAM gupta thAya. zarIravibhUSA na kare, strIne na jue, strIno paricaya na kare, zudrakathA na kare, dharmanuM ciMtana karanAra (ane sevanAra) sAdhu brahmacaryane puSTa kare che. vizeSArtha- (1) muni AhAramAM guma thAya eno artha e che ke snigdha ane pramANathI adhika AhAra na kare. satata snigdha AhArathI zukradhAtunI puSTi thavAthI vedodayanA kAraNe abrahma paNa seve. pramANathI adhika AhAra levAthI brahmacaryanI virAdhanA uparAMta kAyakleza paNa thAya. tathA rAtre AhAranA oDakAra AvavAthI rAtribhojanamAM paNa aticAra lAge. (2) zarIravibhUSA karavAthI strIone abhilaSaNIya bane ane ethI brahmacaryanI hAni vagere thAya. zarIravibhUSAthI pAMcamuM mahAvrata paNa dUSita bane. (3) strIne na jue eno artha e che ke tenA aMgone rAgabhAvathI na jue. (4) strIthI saMsakta vasatino tyAga karavo, strIe vAparelA Asanano tyAga karavo, vagere rIte strIno paricaya na karavo. (5) prastutamAM zudrakathA eTale strIkathA samajavI. A For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 pAMca bhAvanAothI AtmAne bhAvita karanAra ane dharmasevanamAM tatpara sAdhu brahmacaryane puSTa kare che. (237) je sadda 1 rUva 2 rasa 3 gaMdha 4 mAgae phAse 5 a saMpapya maNunnapAvae 15 / gihi paosaM na karejja paMDie se hoi daMte virae akiMcaNe // 238 // yaH zabda-rUpa-rasa-gandhamAgatAn sparzAca saMprApya manojJa-pApakAn / gRddhi pradveSaM na kuryAt paNDitaH sa bhavati dAnto virato'kiJcanaH ......748 gAthArtha- je sAdhu iMdriyonA viSaya thayelA (anubhavamAM AvelA) ISTa ane aniSTa viSayone pAmIne anukrame rAga ane dveSa na kare te sAdhu paMDita (RtattvanA jJAtA), jitendriya, virata (=sarvasAvadyayogothI virata) ane bAhya-atyaMtara parigrahathI rahita thAya che. vizeSArtha- pAMca viSayomAM rAga-dveSano tyAga karavAthI pAMcamA mahAvratanI pAMca bhAvanA thAya che. pAMca mahAvratanI pAMca pAMca bhAvanAne jaNAvanArI A graMthamAM jaNAvelI gAthAo ane pravacana sAroddhAramAM 72mA dvAramAM juNAvelI gAthAo akSarazaH samAna che. (238) kaMdappa 1 devakibbisa 2, abhiogA 3 AsurI ya 4 saMmohA5 / paNa dukhasthA, vihA kuMti paLavINA ra rarUra che kAndI devakailbiSikI AbhiyogikI AsurI ca smmohnii| tA: vatvazAsta: pavidhA mavati parvitiH II 232 / .... 746 gAthArtha- kAMdarpa, kelbiSika, AbhiyogikI, AsurI ane saMmohanI A pAMca azubha bhAvanA che. A pratyeka bhAvanA pAMca prakAranI che. tethI azubha bhAvanA pacIsa thAya che. vizeSArtha- A 25 bhAvanAo pariziSTamAM 5 azubha bhAvanAmAM jaNAvI che. (239). tiviheNa karaNajoeNa saMjao susmaahio| pasatthA juMjae sammaM cayaiimA appasatthA ya // 240 // trividhena karaNayogena saMyataH susamAdhitaH / prazatA yuna sI tyAtImAM prazastAza II ra40 | ........ 750 For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 saMbodha prakaraNa gAthArtha karavu-karAvavuM-anumodavuM ema traNa prakAranA karaNathI ane mana-vacana-kAyAthI ema traNa prakAranA yogathI sArI rIte samAdhimAM rahela sAdhu zubha bhAvanAone AtmAnI sAthe joDe ane A azubha bhAvanAono tyAga kare. (24) pAMca nircanthonuM svarUpa paMca niyaMThA bhaNiyA, pulAya 1 bausA 2 kusIla 3 niggaMthA 4 / hoi siNAo ya 5 tahA, ekeko so bhave duviho // 241 // " paJca nirgranthAH bhaNitAH pulAka-bakuza-kuzIla-nirgranthAH / / mati tathA sa ma vidha: ra4? ... 94 gAthArtha- nircanyo pulAka, bakuza, kuzIla, nirgatha ane snAtaka ema pAMca prakAranA kahyA che. te pratyekanA be-be prakAro che. vizeSArtha- je AtmAne karmathI bAMdhe te graMtha (gAMTha). tenA bAhya (dhana vagere) ane atyaMtara (mithyAtva vagere) ema be bheda che. baMne prakAranA graMthamAMthI je nIkaLI gayA che te nigraMtha kahevAya che. (241). dhannamasAraM bhannai, pulAyasaddeNa teNa jassa samaM / caraNaM so u pulAo, laddhIsevAhi so ya.duhA // 242 // dhAnyamasAraM bhaNyate pulAkazabdena tena yasya smm| vara sa tu pustako vyisevApyAM sagha didhA | ra4ra ....... 752 gAthArtha pulAka zabdathI asAra dhAnya (=dhAnyanA photarA) kahevAya che. jenuM cAritra photarA jevuM asAra hoya te pulAka. te labdhi pulAka ane sevApulAka ema be prakAre che. vizeSArtha-pulAka eTale niHsAra. tapanI ane zrutanI ArAdhanAthI pragaTelI zaktino upayoga karavAthI ane jJAnAdi guNomAM aticAro lagADavAthI saMyamane asAra karI de te photarAnA jevA nisAra cAritravALA sAdhune pulAka kahevAmAM Ave che. (24ra). saMghAiyANa kajje, cuNNijjA cakkavaTTimavi jiie| tIe laddhIi juo, laddhipulAo muNeyavvo // 243 // For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 guru adhikAra vibhAga-2 saGghAdInAM kArye cUrNayati cakravartinamapi yyaa| tathA saMdhyA yuwo sandhipuno jJAtavya: ra4rU II.. gAthArtha- saMgha vagerenA kAryamAM je labdhithI cakravartIne (=cakravartInA sainyane) paNa cUrI nAkhe evI labdhivALA sAdhune labdhipulAka jANavo. (243) . mAvApunAgro, paMcaviho nAgavaMvittei liMgami ahAsuhumo, hoi AsevaNAnirao // 244 // mAvanApunA pavidho jAna-rzana-vatriA tti yathAsUkyo tyArenAnitaH II ra44 ll .... 14 gAthArtha- AsevanAmulAkanA jJAna-darzana-cAritra-liMga ane yathAsUkSma ema pAMca prakAra che. temAM sUtranA akSaro (pATho)mAM skUlanA kare tathA khUTatA pAThane jema-tema meLave, ItyAdi aticAro dvArA jJAnavirAdhanA karIne AtmAne asAra kare te jJAnapulAka, mithyAdInIonI prazaMsA vagere karIne darzanane virAdhanAro darzanapulAka, mULaguNa-uttaraguNanI virAdhanA kare te cAritrapulAka, zAstrokta muniveSamAM vadhAro (bheda) kare ke vinA kAraNe anya sAdhuonA jevo) veSa kare te liMgapulAka, ane kaMIka mAtra pramAdathI athavA mAtra manathI - sAdhune na kahyuM, tevA akathya padArthone grahaNa kare-bhogave te yathAsUkSmapulAka jANavo. (244) . uvagaraNasarIrehiM, bauso duviho ya sovi paMcaviho / AbhogANAbhogasaMvuDAsaMvuDasuhamehi // 245 // upakaraNazarIrAbhyAM bakuzo dvividhazca so'pi pnycvidhH|| khorADanAkhoLa-saMvRtA-saMvRta-bhU . ra4, I .... dhULa gAthArtha- bakuza upakaraNabakuza ane zarIrabakuza ema be prakAre che. e baMnenA Abhoga, anAbhoga, saMvRta, asaMvRta ane sUkSma ema pAMca prakAra che. vizeSArtha- bakuza- bakuza eTale zabala, kabUra, vicitra vagere, arthAt kaMika doSavALuM ane kaMIka nirdoSa, evuM kAbaracinuM cAritra jene For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 saMbodha prakaraNa hoya, te sAdhu bakuza kahevAya. aticAravALuM hovAthI tenA cAritrane paNa bakuza kaheluM che ane evA cAritravALo hovAthI te sAdhune paNa bakuza kahevAya che, arthAta aticAra yukta zuddhAzuddha-mizra cAritravALo A bakuza upakaraNabakuza ane zarIrabakuza ema be prakArano hoya che. temAM vinA kAraNe colapaTTaka, aMdara (oDhavA)no kapaDo, vagere vastrone dhonAro, bAhya zaucamAM Asakti-prItivALo, zobhAne mATe pAtrA-dAMDo vagerene paNa tela vagerethI suzobhita-ujaLAM karIne (athavA raMgIne). vAparanAro upakaraNabakuza jANavo. tathA pragaTapaNe (gRhasthAdine jotAM) zarIranI zobhA, (sukha) mATe hAtha-paga dhovA, mela utAravo vagere asatyavRtti karanAro zarIrabakuza jANavo. vaLI te baMne prakAranA bakuza pAMca pAMca prakAre jANavA: 1. Abhoga bakuza- zarIra ane upakaraNa baMnenI zobhA (sAdhuone) akaraNIya che e prakAranuM jJAna hovA chatAM je tevI zobhAne kare te (arthAt samajIne bhUla karanAro) Abhoga bakuza. 2. anAbhoga bakuza- upara kahI te baMne prakAranI zobhAne (akaraNIya mAnavA chatAM) sahasA (irAdA vinA) karanAro te anAbhoga bakuza. 3. saMvRta bakuza- jenA doSo lokomAM apragaTa rahe te (chUpI bhUlo karanAro) saMvRta bakuza.4. asaMvRta bakuza- - pragaTa rIte bhUla karanAro (niSphara-nirlajja) te asaMvRta bakuza. 5. sUma bakuza- netrano mela dUra karavo vagere kaMIka mAtra (sUkSma) bhUla karanAro te sUkSma bakuza. e sarve bakuzo sAmAnyatayA vastra-pAtrAdi RddhinI ane prazaMsAdi yazanI icchAvALA, bAhya sukhamAM gaurava mAnI temAM Adara karanArA, avivikta parivAravALA ane (dIkSA paryAyano cheda karavArUpa) cheda prAyazcittane yogya sadoSa-nirdoSa (zabala) cAritravALA samajavA. temAM "avivikta' eTale asaMyamathI dUra nahi rahenArA arthAt samudraphINa vagerethI jaMghAne ghasanArA, tela vagerethI zarIrane coLanArA, kAtarathI kezane kApanArA, evA ziSyAdi jene hoya te "avivikta parivAravALA jANavA. (245) (pravacana sAroddhAra gA-724) For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 guru adhikAra vibhAga-2 paDisevaNAkasAe, duhA kusIlo duhAvi paMcaviho / nANe daMsaNacaraNe, tave ya ahasuhumae ceva // 246 // pratisevanAkaSAyayordvidhA kuzIlo dvidhA'pi paJcavidhaH / zAne navALavopara va AthA sUkSma vaivA ra46 II. ... 76 gAthArtha- kuzIla pratisevanA kuzIla ane kaSAyakuzala ema be prakAre che. te baMne prakAranA kuzIla jJAna, darzana, cAritra, tapa ane yathAsUkSma ema pAMca prakAre che. vizeSArtha- "kAla, vinaya vagere jJAnanA ATha AcArono virAdhaka te jJAnakuzIla, niHzaMkita, niSkAMkSita vagere darzananA ATha AcArothI je rahita te darzanakuzIla jANavo. trIjA cAritrakuzIlanuM lakSaNa A pramANe che-kautuka, bhUtikarma, praznAprazna, nimitta, AjIvaka, kalkakurukAdi lakSaNo, vidyA tathA maMtra vagerenA baLathI AjIvikAne (AhArAdine) meLavanAro cAritrakuzIla kahevAya che. temAM lokomAM potAnI khyAti-mAna meLavavA ke strI vagere bIjAone putra AdinI prApti karAvavA mATe jAheramAM vividha auSadhio meLavIne maMtrelAM pANI ApavAM, snAna karAvavuM ke mULIyAM vagere bAMdhavA, te "kautuka samajavAM, athavA to mukhamAM goLIo nAkhIne kAna ke nAkamAMthI kADhavI, mukhamAMthI agni kADhavo vagere Azcaryo upajAvavAM, vagere "kautuka samajavAM; tAvavALA vagere bImAranI AjubAju cAreya dizAmAM maMtrelI rakSA (bhasma) nAkhavI, te bhUtikarma kahevAya; bIjAe pUchavAthI ke vinA pUchuye tenA manamAM rahelA bhAvone "svapramAM ArAdhelI koI vidyAnA kahevAthI ke karNapizAcikA ke maMtrathI abhiSeka karelI ghaMTaDI vagerethI jANIne kahevA, te praznAprazna kahevAya; nimittazAstranA baLe bhUta, bhAvi ane vartamAna bhAvone kahevA, te nimitta kahevAya; AjIvaka eTale jAti, kula, tapa, zrata, zIlpa, karma ane gaNa-e sAta vaDe dAtAra (gRhastha)nI sAthe potAnI samAnatA batAvIne dAtArano potAnA tarapha Adara vadhArIne AhArAdi meLave, te "AjIvaka' kahevAya. jema ke--koI sAdhu brAhmaNane kahe ke-huM paNa brAhmaNa chuM. tethI tene sAdhu upara prIti For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa thAya ane AhArAdi vastuo vahorAve, ema jAtinI samAnatAthI AjIvikA calAvanAro "jAti-Avaka vagere svayaM samajavuM. zaThatAthI bIjAone ThagavA tene "kalkakurukA' kahevAya che. anya AcAryo to, prasUti Adi rogomAM khArapAtana karAvavuM ke potAnA zarIre lodhaka vagerenuM udvartana karavuM tene kalka ane snAna karavuM ke strI-puruSAdinAM lakSaNo kahevAM te kurukA ema judo judo artha kare che. jenI adhiSThAtA devI hoya te vidyA ane jeno adhiSThAtA deva hoya te "matra'. agara jenI sAdhanA karavI paDe te vidyA ane sAdhyA vinA ja pATha (uccAra) mAtrathI saphaLa thAya te maMtra jANavo. sAmudrika zAstrokta strI-puruSanI rekhAo-masa-tala vagere lakSaNo joi bhUta-bhAvi bhAvone kahevA te lakSaNa', strI-puruSane paraspara dveSa karAvavo ke dveSa hoya to meLa . karAvavo, athavA garbhadhAraNa ke garbhapAta karAvavote mUlakarma tathA cUrNayoganA prayoga, zarIra zobhA ItyAdi kautuka samajavuM. cAritrane malina karanArAM A pApakAyane karanAro sAdhu caraNakuzIla jANavo. gaMtho micchattadhaNAio mohAo niggao jo so| uvasAmao ya khavago, duhA niyaMTho vi paMcaviho // 247 // grantho mithyAtvadhanAdiko mohAd nirgataH yaH saH / 35magra kSapajo didhA nicoDa pavidhA ra47 In ... 757 gAthArtha- mithyAtva ane dhana vagere saMbaMdhI moha e graMtha (=gAMTha) che. mohamAMthI je sAdhu nIkaLI gayo che te nigraMtha che. nigraMthanA upazamaka ane kSapaka ema be prakAra che. baMne prakArano nigraMtha pAMca prakArano che. (247) paDhamApaDhame carimAcarime ya tahA ahAsuhume y| micchatta 1 veya 3 hAsa-chaya 6, kohacaukkaM 4 havai gaMtho // 248 // prathamAprathamayozcaramAcaramayozca tathA yathAsUkSmake ca / mithyAtva-vera-hAryaSaa zodhavaturka mavati prastha: II ra48 ... 718 For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 gAthArtha upazamaka ane kSapaka e baMne nigraMthanA prathama samaya, aprathamasamaya, caramasamaya, acaramasamaya ane yathAsUkSma ema pAMca bhedo che. mithyAtva, traNa veda, cha hAsyAdi ane cAra krodhAdi ema cauda graMtha (gAMTha) che. vizeSArtha- zreNinA aMtarmuhUrtanA pahelA samaye rahela prathama samaya nigraMtha che. pahelA sivAyanA koI paNa samaye vartamAna aprathamasamaya che. zreNinI samAptinA aMtima samaye vartamAna caramasamaya che. aMtima samayathI pahelAnA koI paNa samaye vartamAna acaramasamaya che. Ama pUrvanupUrvI ane pazcAnupUrvIe be be bhedo gaNatAM cAra ane pAMcamo saMpUrNa zreNinA koI paNa samayamAM vartamAna yathAsUkSma che. Ama pAMca bhedo che. graMthanA bAhya ane atyaMtara ema be bheda che. temAM dhana vagere 10 prakArano parigraha bAhya graMtha che ane ahIM jaNAvela mithyAtva vagere 14 abhyatara graMtha che. (248) suhajhANajalavisuddho, kammamalAvikkhayA siNAotti / duviho ya se sajogI, tahA ajogI viNidiTTho // 249 // zubhadhyAnajalavizuddhaH karmamalApekSayA snAtaka iti / dividhaa yonI tathA vinirdiSTa ! ra46 IT.. gAthArtha- karmamalanI apekSAe zubhadhyAnarUpI jalathI vizuddha thayela jIva snAtaka ( snAna karela) kahevAya che. e be prakAre che. baMne prakArano nAtaka jIva sayogI ane ayogI ema be prakAre kahyo che. vizeSArtha- mana-vacana-kAyA e traNa yogathI sahita hoya te sayogI ane rahita hoya te ayogI. teramA guNasthAne rahelA snAtaka sayogI che ane caudamAM guNasthAne rahelA snAtaka ayogI che. (249) 1. (1) bhUmi, (2) makAno, (3) dhana ane dhAnya, (4) mitro ane jJAtijano, (5) vAhano, (6) zayano, (7) Asano, (8) dAsa, (9) dAsIo ane (10) kupya (zeSa rAcaracIluMgharavakharI), e daza prakAro jANavA. bRhatkalpamAM zayana-Asana baMnene ekamAM gaNI dazamo tRSAdino saMcaya kahelo che. For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 saMbodha prakaraNa so puNa paMcaviyappo, acchavio asabalo akmmNso| aparissAvI saMsuddhanANadaMsaNadharo arihA // 250 // . sa punaH pnycviklpo'cchviko'shblo'krmaaNshH| parisAvI saMzuddhajJAnavanadhonuM II ra10 | ...760 gAthArtha te snAtakanA acchavika, azabala, akasmaza, aparizrAvI ane saMzuddha jJAnadarzanadhara ema pAMca prakAra che. saMzuddha jJAnadarzanadhara ane ahaMnuM e zabdo ekAWkavAcI che. vizeSArtha- (1) acchavika- acchavika eTale avyathaka=parane pIDA na upajAvanAra evo artha che athavA chavi eTale zarIra kahevAya che. yoganirodhathI snAtakanA zarIrano abhAva thatAM achavi ( zarIrarahita). e artha pramANe paNa acchavika zabdano artha ghaTe che. athavA sapA eTale khedasahita pravRtti. khedasahita pravRttivALo te kSapI. medavALI pravRttithI rahita te akSapI. prAkRtamAM akSarInuM acchavI thAya. athavA ghAtIkarmono kSaya karyA pachI kSaya karavAno na hovAthI (=e mATe puruSArtha karavAno na hovAthI) akSapI che. (2) azabala-cAritra hovAthI zuddha ane aticArarUpa maLanI apekSAe azuddha, Ama zuddhAzuddha rUpa cAritra zabala kahevAya. zabalathI viparIta (=aticArarUpa kAdava javAthI ekAMte zuddha) te azabala snAtakanuM cAritra azabala che. (3) akarmAza-kamaza eTale ghAtakarmo. ghAtakarmo jJAnAvaraNIyAdi ATha karmono eka aMza che. karmono aMza =vibhAga) te karmAza. ghAtakarmo rUpa karmono aMza (=eka bhAga) jeone nathI te akarmIza. athavA karmAsa eTale ghAtIkarmonI sattA. te jene nathI te akarmAza. (4) aparizrAvI- parizrava eTale baMdha. ayoga avasthAmAM karmono parizrava na thavAthI aparizrAvI. zrittikanAzravati maLatyaparizrAvI evI vyutpatti che. (5) saMzuddha jJAnadarzanadhara- mati-iMdriyo vagerenI sahAyathI rahita. anaMtajJAnadarzanane je dhAraNA kare te saMzuddha jJAnadarzanadhara.' (250) 1. gurutattvavinizcaya ullAsa cotho gAthA 38 vagere. For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 guru adhikAra vibhAga-2 AimasaMjamajuyale, tini u paDhamA kasAyavaM cusu| niggaMthasiNAyA puNa, ahakhAe saMjame hu~ti // 251 // AdimasaMyamayugale trayastu prathamAH kaSAyavAn catuSu / nirgranthasnAtakau punaryathAkhyAte saMyame bhavanti // 251 // ........ 761 thArtha- paDeda nitho (=Yeus, 5.1za bhane duzIda) prathama be (sAmAyika ane chedopasthApanIya) cAritramAM hoya che. kaSAyakuzIla cAra cAritramAM hoya che. nirgastha ane snAtaka yathAkhyAta cAritramAM hoya cha. (251) . mUluttaraguNavisayA, paDisevA sevae pulAe y| uttaraguNesu bauso, sesA paDisevaNArahiyA // 252 // mUlottaraguNaviSayA pratisevA sevake pulAke ca / uttaraguNeSu bakuzaH zeSAH pratisevanArahitAH // 252 // ...... gAthArtha pratisevanAkuzIla ane pulokamAM mUlottara guNa saMbaMdhI pratisevA(=saMjvalana kaSAyanA udayathI cAritrAcAranI maryAdAthI pratikULa AcaraNa) hoya che. bakuza uttaraguNomAM pratisevA karanAro hoya cha. 4uslil(=zSAyazIda, ni bhane snAta3) pratisepAthI 2Dita Doya che. (252) sAmAiya 1 cheova-TThAvaNaM 2 ca parihArayavisuddhaM 3 / suhuma 4 mahakkhAyarUvaM 5, caya rittai teNa cArittaM // 253 // sAmAyikaM chedopasthApanaM ca parihArakavizuddham / .. sUkSmaM yathAkhyAtarUpaM cayaM riktati tena cAritram / / 253 // . ... 763 thArtha- sAmAyi, chA5sthApanIya, pri||2 vizuddhi, suukssmsaMparAya ane yathAkhyAta ema pAMca cAritra che. ekaThA thayelA karmane khAlI kare te cAritra evo cAritra zabdano niruktithI thato artha che. (253) ittariyamAvakahiyaM, duvihaM sAmAiyaM muNeyavvaM / ... paDhamaMtimatithi paDhamaM majha 22 videhami avakahiyaM // 254 // For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 itvarikaM yAvatkathikaM dvividhaM sAmAyikaM jJAtavyam / prathamAntimatIrthe prathamaM madhyavidehe yAvatkathikam // 254 // ......... 764 gAthArtha-- sAmAyika cAritra itvarika ane yAvatkathika ema be prakAranuM jANavuM. itvara sAmAyika pahelA ane chellA tIrthaMkaranA tIrthamAM hoya che. madhyama bAvIsa tIrthaMkaronA tIrthamAM ane mahAvideha kSetramAM yAvat'thi' yAritra hoya che. ' (254) sAmAiyaMmi ukae, cAujAmaM aNuttaraM dhammaM / tiviheNa phAsiyaM te, sAmAiyasaMjate ya khalu // 255 // sAmAyike tu kRte cAturyAmamanuttaraM dharmam / trividhena spRSTaM te sAmAyikasaMyatAH ca khalu // 255 // saMbodha prakaraNa 765 gAthArtha- jemanAthI sAmAyika karye chate trividhathI cAra mahAvratavALo ane anuttara evo cAritra dharma prApta karAyo che te sAmAyika sAdhuo che. (255) saiyAra 1 niraiyAraM 2, cheovaTTAvaNaM bhave duvihaM / majjhimajiNANa samae, videhakhittaMmi taM natthi // 256 // sAticAra-niraticAraM chedopasthApanaM bhaved dvividham / madhyamajinAnAM samaye videhakSetre tannAsti // 256 // . . 766 gAthArtha- chedopasthApanIya cAritra sAticAra ane niraticAra ema be prakAranuM che. bharatakSetramAM madhyama jinezvaronA tIrthamAM ane mahAvideha kSetramAM chedopasthApanIya cAritra hotuM nathI. (256) chittU NiyapariyAgaM, porANaM jo Thaveti appANaM / dhammaMmi paMcajAme, cheovadvAvaNaM sa khalu // 257 // chittvA nijapayAryaM purANaM yaH sthApayatyAtmAnam / dharme paJcayAme chedopasthApanaM sa khalu // 257 // 1. pAMca cAritranuM vizeSa svarUpa pariziSTamAM pAMca aMkanA padArthomAM jaNAvyuM che. For Personal & Private Use Only 767 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 101 gAthArtha je sAdhu potAnA pUrvanA dakSA paryAyane chedIne potAne pAMca mahAvratavALA cAritra dharmamAM sthApe te sAdhu chedopasthApanIya sAdhu che. (257) parihAravisuddhitaiyaM, duvihaM nivvissamANayaM paDhamaM / bIyaM niviTThakAiya-miha navamuNigacchaseviyayaM // 258 // parihAravizuddhitRtIyaM dvividhaM nirvizamAnakaM prathamam / dvitIyaM niviSTakAyikamiha navamunigacchasevitakam // 258 ... 768 gAthArtha- trIjuM parihAravizuddhi cAritra be prakAranuM che. temAM paheluM nirvizamAnaka che ane bIjuM nirviSTakAyika che. A cAritrane nava munimono 9 seve cha mAyare cha. (258) pariharaD jo visuddha, paMcajAmaM aNuttaraM dhamma / tiviheNa phAsayaMto, parihAriyasaMjao sa khalu // 259 // paridharati yo vizuddhaM paJcayAmamanuttaraM dhrmm| .. trividhena spaeNzan pArihArikasaMyataH saH khalu // 259 // ... ..........769 gAthArtha je sAdhu pAMca mahAvratavALA ane anuttara evA vizuddhacAritra dharmane trividhathI sparzato-pALato dhAraNa kare che te pArivArika sA cha. (258) - saMkiTThamANa 1 suvisujjhamANayaM 2 duvihasaMparAyaM c| seNigayassa u muNiNo, hujjA hukasAyajuttassa // 260 // saMkliSTamAnaM suvizuddhyamAnakaM dvividhasamparAyaM c| zreNigatasya tu munerbhavet khalu kaSAyayuktasya // 260 // . ...... 770 gAthArtha- sUkSmasaMparAya cAritra saMkSipyamAna ane vizuddhayamAna ema be prakAranuM che. A baMne prakAranuM sUkSma saMparAya cAritra zreNimAM 28 // 4Ayayuta bhunine Toya. (260). lobhANuM veyaMto, jo khalu urvasAmao ya khavao vaa| so suhamasaMparAo, ahakkhAo Na ukiMci // 261 // For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 saMbodha prakaraNa lobhANuM vedayan yaH khalUpazamakazca kSapako vaa| sa sUkSmasaMparAyo yathAkhyAto na tu kiJcit // 261 // ... .... 771 . gAthArtha je upazamaka ke kSapaka lobhANune (=sUkSma lobhane) vedI rahyo che=anubhavI rahyo che te sUkSma-saMparAya che. je upazamaka ke kSapaka somAne deg4259 // vahato nathI te yathAjyAta cha. (261). taha ahakhAyacarittaM, chAummatthiyakevalitte y|. . caDhaNapaDaNassa bhayaNA, paDhame bIe vi no paDaNaM // 262 // .. tathA yathAkhyAtacAritraM chAdyasthikakevalitve c| ArohaNapatanasya bhajanA prathame dvitIye'pi no patanam / / 262 / / ..... 772. gAthArtha- yathAkhyAta cAritra chavsthAvasthAmAM ane kevalipaNAmAM hoya che. upazamakamAM caDavAmAM paDavAnI bhajanA che, arthAta koI upazamaka caDhatAM caDhatAM paDe paNa kharo. kSepakamAM paDavAnI bhajanA nathI 4, mathAt 154 yaDhatAM yaDhatAM na 4 53, avazya 652 14. (262) uvasaMte 1 khINaMmi vi, jo khalu kammami mohnnijjNmii| chaummattho ya jiNo, vA ahakkhAyasaMjao sa khalu // 263 // upazAnte kSINe'pi yaH khalu karmaNi mohniiye| chadmasthazca jino vA yathAkhyAtasaMyataH sa khalu // 263 // ......... 773 gAthArtha- mohanIya karmano upazama ke kSaya thaI jatAM je yathAkhyAta sAdhu bane che te chatmastha hoya ke kevaLI hoya. vizeSArtha- 11mA guNasthAne rahela upazamaka ane bAramA guNasthAne rahela kSepaka chadmastha yathAkhyAta che ane teramA guNasthAne rahela kSepaka vaNI yathAjyAta cha. (263) pannavaNa 1 veya 2 rAge 3 kapa 4 caritta 5 paDisevaNA 6 nANe 7 / titthe 8 liMga 9 sarIra10 khitte 11 kAla 12 gai 13 vhi 14 saMjama 15 nigAse 16 // 264 // prajJApanA-veda-rAge klp-caaritr-prtisevnaa-jnyaane| tIrthe liGga-zarIre kSetre kAla-gati-sthiti-saMyama-nikarSe // 264 // 774 For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103. guru adhikAra vibhAga-2 jogu 17 vaoga 18 kasAe 19 lesA 20 pariNAma 21 baMdhaNe 22 vee 23 / kammodIraNa 24 uvasaM-pajahaNa 25 saNNA ya 26 AhAre 27 // 265 // yogopayoga-kaSAye lezyA-pariNAma-bandhane vede / vakIraNo sAdhAna-saMzAzcAhAre A ra6dha II . .775 bhava 28 Agarise 29 kAlaM 30-tareya 31 samudhAya 32 khitta 33 phusaNA ya 34 / bhAve 35 parimANaM 36 khalu appAbahuyaM 37 niyaMThANaM // 266 // bhavA-DarSe mAtA-Dore 2 samuyAta-kSetra-sparzanAhyA. bhAve parimANaM vandhanyavahu nithAnAm II radda II gAthArtha- 1. prajJApanA, 2. veda, 3. rAga, 4. kalpa, 5. cAritra, 6. pratisevanA, 7. jJAna, 8. tIrtha, 9. liMga, 10. zarIra, 11. kSetra, 12. kAla, 13, gati, 14. sthiti, 15. saMyama, 16. saMnikarSa, 17. yoga, 18. upayoga, 19. kaSAya, 20. vezyA, 21. pariNAma, 22. baMdhana, 23. veda, 24. kadIraNa, 25. upasaMpadhAnI, 26. saMjJA, 27. AhAra, 28. bhava, 29. AkarSa, 30. kAla, 31. aMtara, 32. samuddhAta, 33. kSetra, 34. sparzanA, 35. bhAva, 36. parimANa, 37. alpabadutva - A tArothI nigraMthanI prarUpaNA karavAmAM Avaze. vizeSArtha- (1) prajJApanAkAra- prajJApanA eTale nigraMthapadathI - abhidheya jenigraMtha muni tenA sAmAnyathI bhedonI prarUpaNA.temAM pulAka, bakuza, kuzIla, nirgatha ane snAtaka ema pAMca nigraMtho kahyA che. (2) vedadhAra-pulAkane strIveda na hoya. kAraNa ke strIvedIne tevI labdhi na pragaTe. AthI pulAkane puruSaveda ke napusaMkaveda hoya. je puruSa hovA chatAM liMgacheda AdithI napuMsakavedavALI bane tevo napuMsakavedI ahIM jANavo, arthAt kRtrima napuMsaka samajavo, janmathI napuMsaka nahi, AthI ja "purijaNa vA hom="janmathI puruSa chatAM liMgabheda AdithI thayela napuMsakadavALAmAM hoya evuM (bhagavatInuM) sUtra che. bakuza AdimAM paNa napuMsakavedanI A pramANe ja vicAraNA karavI. bakuza ane pratisevanAzIla badhAya vedavALA hoya. pulAka, For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 saMbodha prakaraNa bakuza ane pratisevanAkuzIla avedI na hoya. kAraNa ke temane upazamazreNi ke kSapakazreNi na hoya. (tethI te avedI na hoya.) kaSAyakuzIlane pramatta, apramatta, apUrvakaraNa guNasthAna sudhI traNe veda hoya che. pachI anivRtti bAdara ane sUkSmasaMparAmAM vedo upazAMta thatAM upazAMtaveda athavA kSINa thatAM kSINaveda hoya che. nigraMtha veda na hoya, kiMtu upazAMtaveda ke kSaNaveda hoya che. kAraNa ke te baMne zreNivALA hoya che. bemAMthI koIpaNa eka zreNimAM hoya che. snAtaka kSINaveda ja hoya. (3) rAgadvAra- ahIM rAga zabdathI kaSAyano udaya vivakSita che. rAgavALuM citta nahi. kAraNa ke apramattAdi guNasthAnomAM mAdhyastha avasthAmAM rAgavALuM citta na hovA chatAM sarAgI tarIke ja vyavahAra thAya che. pulAka, bakuza, kuzIla sarAgI hoya. nigraMtha ane snAtaka vItarAga hoya che. kAraNa ke temane kaSAyano udaya na hoya. paNa temAM ATalI vizeSatA che ke- nigraMtha upazAMtakaSAya vItarAga ke kSINakaSAya vItarAga paNa hoya, jayAre snAtaka to kSINakaSAya vItarAga ja hoya. (4) kalyadvAra- kalpanA sthita ane asthita ema be prakAro che. je avazya eTale niyata hoya, jenuM avazya pAlana karavAnuM ja hoya te sthita, ane je aniyata hoya te sthitAsthita rUpa hovAthI asthita kahevAya che. pahelA ane chellA tIrthakaranA sAdhuone sthita kalpa hoya che. madhyama tIrthaMkaranA sAdhuone asthita kalpa hoya che. pulAkAdi pAMce sthita ane asthita baMne kalpamAM hoya che. kAraNa ke sarva tIrthakaronA kAlamAM A pAMce hoya. athavA jinakalpa ane sthavirakalpa ema paNa kalpanA be bhedo che. sthita-asthita kalpa saMbaMdhI vicAraNAne AzrayIne kahyuM. jinakalpa ane sthavirakalpanI vicAraNA to A pramANe che-pulAka sthavirakalpI ja hoya. jinakalpI ke kalpAtIta na hoya, kaSAyakuzIla, jinakalpI, sthavirakalpI ane kalpAtIta ema traNa prakAre hoya che, chabastha sakaSAyatIrthakara kalpAtIta hoya e dRSTie zrI 1. kalyAtIta eTale kalpathI(=maryAdAthI) rahita. kevaLajJAnI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI, caudapUrvadhara, dazapUrvadhara vagere kalpAtIta hoya che. For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 105 abhayadevasUrijIe kaSAyakuzIlamAM kalpAtItapaNAnuM samarthana karyuM che. paramArthathI to sAmarthya yogavALAne dharmasaMnyAsa pravartamAna hoya tyAre uparanA guNasthAnomAM jinakalpanA ane sthavirakalpInA kSAyopathamika dharmono abhAva thavAthI ane mAtra AtmAmAM ja sthiratArUpa cAritrano yoga thavAthI kalpAtItapaNuM ja ghaTe che. nirgatha ane snAtaka kalpAtIta che. kAraNa ke jinakalpa ane sthavirakalpanA (kSAyopathamika) dharmo te bemAM hotA nathI. bakuza ane pratisevanAkuzIla jinakalpI ke vikalpI hoya, paNa kalpAtIta na hoya. kAraNa ke temane kSapakazreNi na hovAthI dharmasaMnyAsa na hoya. (5) cAritradvAra-AzravothI nivRtta thayelo AtmA jene AcarI zake te cAritra. te cAritranA sAmAyika vagere pAMca bhedo prasiddha ja che. temAM pulAka, bakuza ane pratisevanAkuzIla sAmAyika ane chedopasthApanIya e be cAritramAM hoya che. kaSAyakuzIla yathAkhyAta sivAyanAM cAra cAritramAM hoya che tathA nigraMtha ane snAtaka thayAkhyAta cAritramAM hoya che. (6) pratisevanAdvAra-pratisevanA eTale saMjavalana kaSAyanA udayathI thatuM cAritrAcAranI maryAdAthI viparIta AcaraNa. temAM pulAka mUlottara guNono pratisevI hoya che. kAraNa ke te bIjo koI doSa na lagADe to paNa chevaTe yathAsUkSma banIne mAnasika aticAranuM sevana to kare che. prANAtipAta Adi pAMca AzravomAMthI koI ekanuM sevana karanAra mUlaguNamAM pratisevI che. koTisahita Adi bhedothI bhinna ke navakArazI Adi bhedothI bhinna pratyAkhyAnanA koI eka doSanuM paNa sevana karanAra uttaraguNamAM pratisavI che, ane AnA upalakSaNathI uttaraguNomAM piMDavizuddhi Adi saMbaMdhI virAdhanAnI paNa saMbhAvanA che. bakuza uttaraguNomAM pratisevaka hoya che. pratisevanAkuzIla pulAkanI jema mUlauttaraguNomAM pratisevaka hoya che, ema bhagavatamAM kahyuM che. kaSAyakuzIla, snAtaka ane nigraMtha apratisavI che. (7) jJAnadhAra- puloka, bakuza, pratisevanAkuzIlane mati-zruta athavA avadhi sahita traNa jJAna hoya che. snAtakane eka kevaLajJAna ja For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 106 hoya che. kaSAyakuzIla ane nigraMthane mati-zruta e be athavA mati-zrutaavadhi ke mati-zruta-mana:paryava ema traNa athavA mati-zruta-adhimana:paryava e cAra jJAna paNa hoya che. (8) tIrthadvAra-- jenAthI saMsAra rUpa sAgara tarAya te tIrtha che. AvuM tIrtha te pravacana. pravacananA AdhAre vartavAthI zramaNapradhAna caturvidhasaMgha paNa tIrtha kahevAya che. kAraNa ke cAra prakAranA saMghanI sthApanA e ja tIrtha thAya che. A tIrthanI vicAraNAmAM pulAka, bakuza, pratisevanAkuzIla tIrthamAM hoya che. kaSAyakuzIla nigraMtha ane snAtako tIrtha ane atIrtha baMnemAM hoya che. atIrthamAM thanArA e (snAtakAdi) tIrthaMkaro hoya ke pratyekabuddho paNa hoya. (9) liMgadvAra-- jenAthI liMga jaNAya te liMga (cihna). te bAhya ane atyaMtara athavA dravya ane bhAva ema be prakAre che. mAtra veSarUpa dravyaliMgane AzrayIne badhA nigraMtho svaliMga, paraliMga, gRhiliMga e traNe liMgamAM hoya. bhAvane AzrayIne badhAya svaliMgamAM (-jaina liMgamAM) ja hoya. kAraNa ke bhAvaliMga jJAnAdi guNo rUpa che, ane te guNo jainone ja hoya che. (10) zarIradvAra- je nAza pAme te zarIra. audArika vagere pAMca prakAranuM zarIra prasiddha che. zarIra vicAraNAmAM pulAka nigraMtha ane snAtakane audArika, taijasa, kArmaNa e traNe zarIra hoya. bakuza ane pratisevanA kuzIlane vaikriya paNa hoya, tethI jo vaikriya hoya to pUrvokta traNa sahita cAra ane vaikriya na hoya to pUrvokta traNa zarIra hoya. kaSAyakuzIlane to AhAraka paNa hoya, AthI tene traNa, cAra ke pAMca paNa zarIra hoya. (11) kSetradvAra- kSetranA karmabhUmi ane akarmabhUmi ema be prakAra che. temAM pulAka karmabhUmimAM ja hoya. akarmabhUmimAM na hoya, kAraNa ? akarmabhUmimAM utpanna thayelAne cAritra na hoya, ane pulAka cAritravALAnuM na 1. dravyaliMga ane bAhya e beno eka ja artha che. bhAva ane atyaMtara e beno eka ja ada che. veSa dravyaliMga che. AtmAnA bhAva (=guNo) e bhAvaliMga che. For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 107 akarmabhUmimAM saMharaNa paNa na thAya. bAkInA cAra nigraMtho janmathI ane svakRta vihArathI karmabhUmimAM ja hoya, saMharaNathI to akarmabhUmimAM paNa hoya. deva vagere koi eka kSetramAMthI sAdhune anyakSetramAM lai jAya te saMharaNa che. A saMharaNa karmabhUmimAM ke akarmabhUmimAM paNa thAya. (12) kAladvAra-- utsarpiNI vagere kAla che. tenI vicAraNAmAM pulAka janmathI avazya avasarpiNImAM trIjA cothA ArAmAM hoya. sadbhAvathI (saMyamathI) pulAka avasarpiNImAM trIjA, cothA ane pAMcamA ArAmAM paNa hoya. temAM ATalI vizeSatA che ke--trIjA-cothA ArAmAM teno janmapUrvaka sadbhAva hoya. pAMcamA ArAmAM to cothA ArAmAM janmela hoya to ja hoya. utsarpiNImAM janmathI bIjA, trIjA, cothA ArAmAM hoya. AmAM ATaluM vizeSa che ke--bIjA ArAne aMte janmelA trIjA ArAmAM cAritra le. trIjA-cothAmAM janme ane cAritra paNa le. tAtparya ke sadbhAvathI utsarpiNImAM trIjA-corA ArAmAM ja hoya. kAraNa ke, te be ArAmAM ja te cAritranI prApti thAya che. avasarpiNI-utsarpiNIthI bhinna kALamAM (cothA ArA tulya mahAvidehamAM) pulAka janmathI ane sadbhAvathI hoya. e pramANe anya nigraMtho vize paNa jANavuM. pahelA vagere ArAmAM (tathA tenA jevA) devakuru Adi kSetramAM na hoya. bakuza ane kuzIla avasarpiNImAM janma ane sadbhAva ema baMnethI trIjAcothA-pAMcamA ArAmAM hoya, utsarpiNImAM janmathI ane bIjA-trIjAcothA ArAmAM hoya. paNa saMyamathI trIjA-cothA ArAmAM hoya. nigraMtha ane snAtakanI janma-sadbhAvathI kAla prarUpaNA pulAkanI jema jANavI. saMharaNathI to pulAka sivAyanA cAre nigraMtho pahelo bIjo Aro vagere sarvakALamAM (devakuru Adi kSetromAM) hoya che. pulAkalabdhimAM vartatA pulAkanuM saMharaNa devo vagere na karI zake mATe ahIM 'pulAka sivAyanA' ema kahyuM. prazna-- nigraMtha ane snAtakanuM paNa saMharaNa na thAya. kAraNa ke vedarahitonuM saMharaNa na thAya. (pra.sA. dvAra 261, gA.1419mAM) kahyuM For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 . saMbodha prakaraNa che ke-"sAdhvI, vedarahita, pArivArika, labdhipulAka, apramatta saMyata, caudapUrvI, AhAraka zarIrI-ATalAnuM koI saMkaraNa na kare." uttara-tamAruM kathana satya che. paNa nirgatha ane snAtaka banyA pahelAM saMharaNa thAya, ane pachI tyAM gayelA nigraMtha ane snAtaka bane, tyAre temane sarvakAlano saMbhava jANavo. kahyuM che ke-"pulAkalabdhimAM vartatA hoya tenuM saMkaraNa zakya nathI. tathA snAtaka AdinA saMharaNa Adino je saMbhava kahyo che, te snAtakabhAva Adine pAmyA pahelAM saMharaNa thAya. te apekSAe kahyo che. kAraNa ke kevalI vagerenuM saMharaNa thatuM nathI." (13) gatidvAra-pUrvazarIrano tyAga karIne paralokamAM javuM te gati. pulAka, bakuza ane baMne prakAranA kuzIlanI gati jaghanyathI saudharma devalokamAM thAya che, utkRSTathI pulAkanI gati sahastrAramAM thAya che. bakuza ane pratisevakanI utkRSTathI acutamAM gati thAya che. kaSAyakuzIla utkRSTathI anuttara vimAnomAM jAya che. nigraMthamAM jaghanyathI utkRSTathI evo bheda nathI, mATe ajaghanya-anutkRSTathI anuttara vimAnomAM ja jAya che. snAtaka siddha ja thAya, anyagatimAM na jAya. jeo labdhino upayoga kare, tenI AlocanA na kare, AyuSyanA aMte virAdhanA kare, ItyAdithI virAdhaka banelA pulAka vagere bhavanapati Adi devalokamAM paNa jAya, kAraNa ke jeoe saMyamanI virAdhanA karI hoya, teonI bhavanapati AdimAM utpatti kahI che. "nigraMthamAM pRcchA yAvat virAdhanAne AzrayIne te bhavanapati Adi koI paNa devalokamAM utpanna thAya." A (bhagavatI) graMthanA pAThathI nigraMthamAM paNa virAdhanAnI apekSAe je bhavanapati Adi devamAM gati kahI, te tenA nigraMtha cAritramAM nahi, paNa nigraMtha banyA pahelAnA anaMtara pUrvanA anya cAritramAM thayela (karelI) virAdhanAne AzrayIne saMbhave che ema jANavuM. avirAdhaka pulAka vagere iMdra, sAmAnika, trAyasiMzatuM ke lokapAla thAya, temAM avirAdhaka pulAka, bakuza ane pratisevaka kuzIla eTalA iMdra, For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 109 sAmAnika, trAyasi~zat ke lokapAla thAya, paNa ahamiMdra na thAya. avirAdhaka kaSAyakuzIla iMdrAdi cAra ke ahamiMdra paNa thAya. paNa avirAdhaka nigraMtha to ahamiMdra ja thAya, ema jANavuM. (14) sthitidvAra- pulAka, bakuza ane kuzIlanI saudharmamAM jaghanya sthiti-palyopama pRthaktva ja kahI che. utkRSTa to je devalokamAM je (sthiti) kahI che te devalokamAM te (sthiti) jANavI. kSullaka nigraMthIya adhyayanamAM pulAka, bakuza, kuzIla ane nigraMtha e cArenI saudharma devalokamAM jadhanya sthiti palyopama pRtha kahI che. (15) saMyamadvAra- ahIM saMyama zabdathI saMyamasthAno kahevAya che. pratyeka saMyamasthAnamAM sarva AkAzapradezone sarva AkAza pradezothI guNatAM jeTalI anaMtapradezasaMkhyA thAya teTalA anaMta cAritraparyAyo hoya che. saMyamasthAnonI vicAraNAmAM pulAka, bakuza, pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIlane asaMkhya saMyamasthAno hoya che. nitha ane snAtakane eka ja saMyamasthAna hoya che. (16) saMnikarSadvAra- sajAtIya ke vijAtIya pratipakSa sAthe tulyatA, nyUnatA, adhikatA Adi dharmonuM saMyojana=saMghaTTana karavuM te nikarSa. arthAt svasthAna ane parasthAnanI apekSAe pAMca nigraMthomAM saMyamaparyAyonI hInatA, adhikatA ane tulyatAno vicAra karavo te nikarSa (=saMnikarSa). temAM pulAkano pulAkanI sAthe vicAra karavo te svasthAna, pulAkano bakuza AdinI sAthe vicAra karavo te parasthAna jANavuM. svasthAnamAM eTale ke sajAtIya pratipakSamAM saMnikarSa vicAraNA A pramANe che- eka pulAka bIjA pulAkanI apekSAe tulya che. kema ke baMnenA saMyama paryAyo tulya vizuddhivALA che. eka pulAka bIjA pulAkanI apekSAe hIna che. kAraNa ke eka pulAkanA saMyamaparyAyo bIjA pulAkanI apekSAe hIna (=ochA) vizuddha che. eka pulAka bIjA pulAkanI apekSAe adhika che, kema ke eka pulAkanA saMyamaparyAyo bIjA pulAkanI apekSAe adhika vizuddha che. For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 saMbodha prakaraNa (17) yogadvAra- yoga eTale jIvano mana vagereno vyApAra. tenA manoyoga, vacanayoga ane kAyayoga ema traNa prakAro che. temAM pulAka, bakuza, kuzIla ane nigraMthane traNeya yogo hoya che. snAtakane kyAreka (=sayogI guNasthAne) traNa yogo hoya che, ane kyAreka (=ayogI guNasthAne) eka paNa nathI hoto. (18) upayogadvAra- upayoga mUkavo karavo te upayoga, arthAtuM. (yanA) jJAnano pariNAma. (TUMkamAM upayoga eTale bodha.) tenA sAkAra ane anAkAra ema be bhedo che. (kAraNa ke dareka zeya padArtha sAmAnya ane vizeSa rUpe hoya che.) vastuno vizeSarUpa bodha te sAkAra ane sAmAnyarUpe bodha te anAkAra. temAM badhA nigraMthone baMne upayoga hoya. kAraNa ke pratyeka jIvane baMne upayoga svabhAvarUpa che. (19) kaSAyadvAra- jenAthI kaSano eTale saMsArano Aya eTale lAbha thAya te kaSAya. tenA krodhAdi cAra prakAro prasiddha che. purAka, bakuza ane pratisevanAkuzIlamAM cAre kaSAyo hoya che. kaSAyakuzIlamAM jayAM sudhI upazama zreNimAM ke kSapaka zreNimAM koI paNa kaSAyano viccheda na thAya tyAM sudhI cAre kaSAyo hoya. (te pachI zreNimAM navamA guNasthAnake) saMjavalana krodhano upazama ke kSaya thatAM traNa, mAnano kSaya ke upazama thAya tyAre be, ane mAyAno kSaya ke upazama thAya tyAre sUkSmasaMparAya guNasthAnake eka ja lobha rahe. nigraMthanA kaSAyo kSINa ke upazAMta thayA hoya, ane snAtaka to kaSAyono saMpUrNa kSaya thayA pachI ja snAtaka bane che. (20) lezyAlAra- pulAka, bakuza ane pratisevanAkuzIla e traNa taijasa, padma ane zukla e traNamAM hoya. kaSAyakuzIla cha e legyAmAM hoya. nigraMthamAM eka zuklalezyA hoya. snAtakamAM paramazukla lezyA hoya. zukladhyAnanA trIjAbhedanI dazAmAM je legyA hoya tene paramazukla kahI che. bIjAonI paNa lezyA to zukla ja hoya che. paNa teonI zuklalezyAnI apekSAe snAtakane paramazukla ja hoya che. For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 111 prazna- kaSAyakuzIlamAM cha lezyAnuM kathana karyuM che te kai rIte yogya gaNAya ? kAraNa ke saMyatomAM traNa ja lezyA kahelI che. prAraMbhanI traNa lezyAo to cothA guNasthAnake ja pUrNa thai jAya che. uttara- pulAka vagere nigraMthomAM yathAsthAne cha lezmAnuM kathana bhAvaparAvartananI apekSAe che. teomAM avasthita lezyAo to traNa ja hoya che. prathamanA pulAka, bakuza ane pratisevanAkuzIla, e traNeno bhAva to traNa lezyAmAM ja hoya. (arthAt prathamanA e traNamAM traNa lezyA sivAya bIjA bhAvonuM parAvartana thAya che.) A ja abhiprAyathI ahIM cha lezmAnuM kathana che. kAraNa ke pUrvapratipanna cAritrI koi paNa lezyAmAM hoya ema kahyuM che. (21) pariNAmadvAra- pulAka AdinA cAritra paryAyone pariNAma kahevAya che. tenA vardhamAna, hIyamAna ane avasthita ema traNa prakAro paDe. temAM vardhamAna eTale pUrva pariNAmonI apekSAe vadhatA pariNAmo, hIyamAna eTale pUrvanA pariNAmonI apekSAe ghaTatA pariNAmo, ane avasthita eTale pUrvapariNAmothI anyanAdhika=tulya pariNAmo, arthAt sthira pariNAmo. temAM pulAka, bakuza, pratisevAkuzIla ane kaSAyakuzIla e darekane traNe prakAranA pariNAmo hoya che, nigraMtha ane snAtakane hIyamAna pariNAma hoya nahi. prazna--snAtakane pariNAma ghaTavAnuM kAraNa ja nathI tethI tene hIyamAna pariNAma na hoya, e barAbara che, paNa nigraMthane pariNAma ghaTavAnuM kAraNa che, chatAM tene hIyamAna pariNAma kema na hoya ? - uttara- nigraMthane hIyamAna pariNAma hoya to tenAmAM kaSAyakuzIla cAritra Ave, kAraNa ke nigraMthanA pariNAmonI saMpUrNa hAni apakRSTa evA kaSAyakuzIla cAritranI janaka che. (22) baMdhadvAra--baMdha eTale karmonuM prathama grahaNa karavuM. temAM pulAkane sAta prakRtiono baMdha cAlu hoya che, kAraNa ke pulAka AyuSya sivAyanI sAte prakRtio bAMdhe che. tene AyuSya baMdhanAM adhyavasAyasthAno hotAM ja nathI, tethI te AyuSyane bAMdhato nathI. bakuza ane pratisevanAkuzIlane For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 112 . AThe karmano baMdha hoya che. kAraNa ke teone AyuSyabaMdhano paNa saMbhava che. kaSAyakuzIla A rIte cha, sAta ane ATha prakRtio paNa bAMdhe che. jyAre sUkSmasaMpa2Aya guNasthAnake hoya tyAre te apramatta hovAthI AyuSyano ane bAdara kaSAyanA abhAve mohanIyano baMdha thato nathI, mATe tyAM te chano baMdhaka hoya. pramattacAritramAM AyuSya na baMdhAya tyAre sAtano baMdhaka ane AyuSya baMdhAya tyAre AThano baMdhaka hoya. upazAMtamoha ke kSINamoha nigraMtha ekaja vedanIya karma bAMdhe che, kAraNa ke baMdha hetuo paikI tyAre tene mAtra yogo ja hoya che. snAtaka mAtra zAtAvedanIyane ja bAMdhe, athavA ayogI avasthAmAM baMdhahetu na rahevAthI abaMdhaka bane. (23) vedadvAra- veda eTale karmono udaya, arthAt karmanA vipAkano (=phaLano) anubhava. pulAka, bakuza ane pratisevanAkuzIla e traNeya niyamA AThe karmonA vedaka eTale udayavALA hoya che. nigraMtha sAta karmono vedaka che. kAraNa ke tenuM mohanIya karma upazAMta ke kSINa thai gayuM hoya che. snAtaka cAra aghAtI karmono ja vedaka che. (24) udIraNAdAra- udayAvalikAmAM nahi AvelAM paNa karmone prayatnathI udayAvalikAmAM lAvavAM=nAkhavAM tene udIraNA kahevAya. pulAka AyuSya ane vedanIya sivAyanAM cha karmono udIraka che. kAraNa ke teno svabhAva cha karmonI udIraNA karavAno che, tethI ukta be karmonI udIraNA karato nathI. tattvathI pulAkacAritramAM tevA adhyavasAya thatA nathI, tethI pulAkapaNuM pAmyA pUrve e be karmonI udIraNA karIne pachI pulAkapaNAne pAme che. e pramANe bakuza vageremAM paNa samajavuM, arthAt je je nigraMtha je je karmonI udIraNA karatA nathI te te nigraMtha pUrve te te karmonI udIraNA karIne pachI uparanA bakuza Adi bhAvane pAme che, ema jANavuM. bakuza ane pratisevanAkuzIla e be ATha, AyuSya vinA sAta, ke AyuSya-vedanIya sivAyanAM cha karmonI udIraNA kare che. kaSAyakuzIla ATha, sAta, cha ke AyuSya, vedanIya ane mohanIya sivAyanAM pAMcanI udIraNA kare che. For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 113 upazAMtamohanigraMtha AyuSya, vedanIya ane mohanIya sivAyanA pAMcanI, kSINamohanigraMtha ane snAtaka e be nAma ane gotra e be karmonI ja udIraNA kare che. tathA snAtaka ayogI guNasthAnake udIraNA rahita hoya che, ekeya karmanI udIraNA karato nathI. (25) upasaMpattAra-upasaMpa eTale navA guNanI (anya cAritranI) prApti ane hAna eTale vartamAna avasthAno tyAga. A baMne zabdono saMskRta bhASAnA niyama pramANe samAhAra (ekatA) thatAM "upasaMpaddhAna" evo zabda bane che. paNa ahIM gujarAtI bhASAnI apekSAe benuM varNana judI judI rIte karavAnuM hovAthI baMnene judA kehyA che. upasaMpadrahAnanI vicAraNAmAM pulAka pulAkapaNAne choDIne paNa saMyata ja rahIne kaSAyakuzIla bane, athavA asaMyata bane. pulAka jo pulAkapaNuM choDIne paNa saMyata ja rahe to kaSAyakuzIlapaNAne pAme. kAraNa ke tenAM saMyamasthAno kaSAyakuzIlanI samAna hoya che. e ja pramANe jenAM jenAM saMyamasthAno samAna hoya te te, te bhAvano svIkAra kare che, paNa kaSAyakuzIla, nirgatha ane snAtakapaNuM e traNane choDIne A niyama jANavo. kAraNa ke kaSAyakuzIla vidyamAna svasamAna saMyamasthAnavALA pulAka Adi bhAvone svIkAre che, ane svasamAna saMyamasthAno jyAM nathI tevA nigraMthabhAvane paNa svIkAre che. nirgatha kaSAyakuzIlapaNAne athavA snAtakapaNAne pAme che. snAtaka to snAtaka bhAvamAMthI siddha ja thAya che. bakuzapaNAthI patitabhraSTa) thayelo bakuza kaSAyakuzIla ke pratisevanA kuzIla thAya, athavA avirati ke dezavirati zrAvaka thAya. pratisevanAkuzIlapaNAthI patita pratisevanAzIla bakuza ke kaSAyakuzIla thAya, athavA avirati ke dezavirati zrAvaka thAya. kaSAyakuzIlabhAvathI patita kaSAyakuzIla pulAka, bakuza, pratisevanAkuzIla ke nigraMtha e cAramAMthI koI paNa bhAvane pAme, athavA avirati ke dezavirati zrAvaka paNa thAya. nigraMthapaNAthI bhraSTa thayelo nigraMtha kaSAyakuzIla thAya. kAraNa ke zreNithI paDatAM upazamanigraMthane saMyamanA pariNAma hoya, tethI kaSAyakuzIla For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 saMbodha prakaraNa ja thAya, athavA zuddhi vadhatAM snAtaka paNa thAya. kAraNa ke kSINamoha nigraMtha zuddhi vadhatAM kevalI=snAtaka ja thAya che, athavA jo upazamabhAvamAMthI nigraMtha paDe to avirata ja thAya. kAraNa ke agIyAramAM guNasthAnake marelo nigraMtha devagatine ja pAme che ane tyAM niyamo avirati ja hoya che. jo ke upazamazreNithI paDelo nigraMtha dezavirati thAya che, to paNa te ahIM kahyo nathI. kAraNa ke te sIdho dezavirati banato nathI. (paNa paDato paDato kaSAyakuzIlAdi bhAvone pAmato paraMparAe dezaviratipaNAne pAme che.) AthI ja pulAka paNa kaSAyakuzIlapaNAne pAmIne dezavirati thAya che, chatAM te kathana karyuM nathI, ema mahApuruSo kahe che. snAtaka to snAtakapaNAne choDIne siddha ja thAya che. (26) saMjJAkAra- saMjJA eTale niraMtara AdarapUrvakanI AsaktivALuM. citta. kahyuM che ke "saMjJA eTale saMjJAna, arthAt mohathI vyakta thatuM citta (caitanya)." saMjJAnA AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha ema cAra prakAro che. temAM snAtaka, nirgatha ane pulAka e traNane saMjJA nathI ja. kAraNa ke AhArAdino upabhoga karavA chatAM temAM teone Asakti hotI nathI. je AhArAdimAM rAgavALA hoya te ja saMjJAvALA che. prazna- nigraMtha ane snAtaka e be vItarAga hovAthI teone saMjJA na hoya te barAbara che, paNa pulAka to rAgI hovA chatAM tene "saMjJA na hoya" ema kahyuM, te kema ghaTe? uttara- tamArI samaja barAbara nathI. kAraNa ke-rAgImAM paNa sarvathA anAsakti na ja hoya tema kahI zakAya nahi, bakuza vagere sarAgI hovA chatAM teo anAsakta paNa hoya, ema zAstramAM kahyuM che. AthI ja kahe che ke bakuza vigere saMjJAvALA ane saMjJArahita ema baMne prakAranA hoya che. kAraNa ke teone sarvathA saMjJAno abhAva thAya tevAM saMyamasthAno hotAM nathI. (27) AhAradvAra- ahIM kavalAhAra, ojAhAra ane lomAhAra vageremAMthI koI paNa AhAra jANavo. pulAka, bakuza, kuzIla ane nigraMtha AhAraka ja hoya. anAhAraka na hoya. kAraNa ke-anAhArakapaNAnA kAraNo vigrahagati vagereno abhAva che. snAtaka AhAraka ke anAhAraka For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 115 hoya. kevalI samuddhAtamAM trIjA-cothA-pAMcamA samayamAM ane ayogI avasthAmAM anAhAraka hoya, te sivAya AhAraka hoya. (28) bhavadhAra- bhava eTale janma. bhava cAritrayukta samajavo. pAMceno jaghanya eka bhava hoya. kAraNa ke jaghanyathI eka ja bhavamAM mokSamAM jAya. utkRSTa bhavo pulAkanA traNa, bakuza ane baMne prakAranA kuzIlanA ATha, nigraMthanA traNa ane snAtakano eka hoya. AnI ghaTanA A pramANe che-pulAka jaghanyathI eka bhavamAM pulAka thaIne kaSAyakuzIlapaNuM Adi anya saMyatabhAvane ekavAra ke anekavAra anubhavIne te ja bhavamAM ke bhavAMtaramAM mokSa pAme che. utkRSTathI devabhava AdinA AMtarAvALA traNa bhavo sudhI pulAkANuM pAme che. bakuza vageremAM ghaTanA A pramANe che-koI jIva eka bhavamAM bakuzapaNuM pAmIne kaSAyakuzIlabhAva AdinI prAptinA kramathI siddha thAya che. koI jIva eka bhavamAM bakuzapaNuM Adi pAmIne bhavAMtaramAM anya saMyatabhAvono anubhava karIne siddha thAya che. AthI kahevAya che ke-jaghanyathI eka bhava ane utkRSTathI ATha bhavo sudhI cAritranI prApti thAya che. temAM koI jIva ATha bhavo bakuza Adi tarIke kare ane chellA (AThamA) bhavamAM kaSAyakuzIlapaNuM Adi bhAvothI yukta banIne, koI jIva dareka bhave pratisevanA kuzIlapaNuM Adi bhAvothI yukta banIne, ATha bhavo pUrA kare. nigraMtha jaghanyathI eka bhavamAM snAtakapaNuM pAmIne siddha thAya che. utkRSTathI deva vagere bhavanA AMtarAthI be bhavamAM upazama nigraMthapaNuM pAsIne trIjA bhavamAM kSINamoha thaine snAtakapaNuM pAmIne siddha thAya che. snAtakane ajaghanya anutkRSTa eka ja bhava hoya ema jANavuM. (29) AkarSadvAra- AkarSa eTale pulAkapaNuM Adi bhAvanI prApti eka bhavamAM ke aneka bhavomAM eka jIvane pulAkapaNuM Adi koI eka bhAvanI prApti keTalIvAra thAya enI vicAraNA e saMnikarSa dvAra che. eka bhavamAM saMnikarSa A pramANe che-pulAkanA traNa AkarSa che. arthAt eka bhavamAM traNavAra pulAkapaNAnI prApti thAya. nigraMthanA be AkarSe che. eka bhavamAM be vAra upazamazreNi karavAthI upazama nigraMthane For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 116 AzrayIne A ghaTe che. upazama ane kSapaka e be zreNi eka bhavamAM na hoya. A saiddhAMtikono abhiprAya che. kArmagraMthiko to kahe che ke--je utkRSTathI eka bhavamAM be vAra upazamazreNi svIkAre che tene te bhavamAM avazya kSapakazreNi na hoya. je ekavAra upazamaMzreNine svIkAre che tene kSapakazreNi hoya paNa.' snAtakane eka AkarSa hoya. tene paDavAnuM na hovAthI anya AkarSa na hoya. A utkRSTathI kahyuM. jaghanyathI badhAne eka ja AkarSa hoya. eka bhavamAM eka vAra pulAkAdinI prAptithI ja siddhimAM jAya che. aneka bhavone AzrayIne AkarSa A pramANe che--jaghanyathI badhAne be AkarSo hoya. eka bhavamAM eka AkarSa ane bIjA bhavamAM eka AkarSa ema be AkarSa thAya. utkRSTathI pulAkanA sAta AkarSa hoya. pulAkapaNuM utkRSTathI traNa bhavomAM hoya. eka bhavamAM utkRSTathI traNa AkarSa thAya. tethI prathama bhavamAM eka ane bIjA be bhavomAM traNa traNa ityAdi prakArothI sAta AkarSa thAya che. bakuza ane baMne prakAranA kuzIlanA AkarSa sahasrapRthakRtva thAya. temanA cAritranA ATha bhavo thAya. eka bhavamAM utkRSTathI zatapRthak AkarSa kahyA che. temAM jyAre ATha bhavomAM utkRSTathI dareka bhavamAM navaso AkarSa thAya, tyAre navasone AThathI guNavAthI sAta hajAra ne baso AkarSa thAya. nigraMthamAM pAMca ja AkarSI hoya. nigraMthanA utkRSTathI cAritranA traNa bhavo thAya. eka bhavamAM be AkarSa thAya. Ama be bhavamAM be be ane eka bhavamAM eka kSapakanigraMthapaNAno AkarSa karIne siddha thAya che. snAtakamAM bhavAMtara nathI. AthI temAM anekabhavone AzrayIne vicAraNA nathI. (30) kALadvAra- ahIM te te bhAvamAM avasthAnanuM pramANa kAla kahevAya che. (bhAvArtha- pulAka vagere pulAka Adi tarIke keTalo kALa rahe tenI vicAraNA e kAladvAra che.) pulAkano jadhanyathI kALa aMtarmuhUrta che. kAraNa ke pulAkapaNAne pAmyA pachI aMtarmuhUrta pUrNa na thAya tyAM sudhI e mRtyu pAmato nathI, ane pulAkapaNAthI bhraSTa paNa thato nathI. teno utkRSTathI paNa aMtarmuhUrta kALa che. kAraNa ke pulAkano svabhAva aMtarmuhUrta jeTalo ja For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 guru adhikAra vibhAga-2 117 che. bakuza ane baMne prakAranA kuzIlano kALa jaghanyathI eka samaya che. kAraNa ke cAritra svIkAranA anaMtara samaye temanuM maraNa thai zake che. temano utkRSTathI kALa dezona pUrvakoTi varSa che. pUrvakoTi AyuSyavALo jIva ATha varSanA aMte cAritra svIkAre tyAre ATalo kALa jANavo. nigraMthamAM jadhanya kALa eka samaya che. kAraNa ke upazAMtamohanA pahelA samaye ja mRtyu thai zake che. nigraMthamAM utkRSTa kALa aMtarmuhUrta che. kAraNa ke nigraMthano kALa aMtarmuhUrta jeTalo ja che. A zrI bhagavatIsUtramAM kahyuM che. teno AlAvo A pramANe che--nigraMtha saMbaMdhI prazna--he gautama ! (nigraMthano kALa) jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta che." bIjAo nigraMthano kALa jaghanyathI ane utkRSTathI ema baMne rIte aMtarmuhUrta kahe che. zrI uttarAdhyayananI vRttimAM kahyuM che ke--"bIjAo to nigraMthamAM paNa jadhanyathI ane utkRSTathI aMtarmuhUrta ja che ema mAne che." snAtakamAM jadhanyathI kALa aMtarmuhUrta che. kAraNa ke AyuSyanA aMtima aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna utpanna thAya tyAre snAtakano jadhanya kALa ATalo prApta thAya che. snAtakamAM utkRSTathI dezonapUrvakoTi kAla che. (31) aMtaradvAra-- pulAkapaNuM Adi bhAvathI patita thayA pachI pharI te bhAvanI prApti kyAre thAya tenI vicAraNA te aMtaradvAra che. pulAka, bakuMza ane baMne prakAranA kuzIla ane nigraMthanuM jaghanya aMtara aMtarmuhUrta che. kAraNa ke pulAka vagere banIne tyAMthI paDelo jIva jadhanyathI aMtarmuhUrta rahIne pharI pulAka vagere thAya che. temanuM utkRSTa aMtara dezona-ardhapudgalaparAvarta che. snAtakanuM aMtara nathI. kAraNa ke tenuM patana nathI. (32) samuddAtadvAra- samuddAta zabdamAM sam, s ane pAta ema traNa zabdo che. temAM sam eTale saMpUrNapaNe, 36 eTale prabalapaNe, ghAta eTale Atmapradezone bahAra kADhavA.' (arthAt sarva Atmapradezone prabala prayatnapUrvaka zarIrathI bahAra kADhavA te samuddAta.) samuddhAtanA vedanA vagere sAta bheda che. 1. samuddAta zabdanI pracalita vyAkhyA A pramANe che--sam--tanmaya thavuM, t=adhikatAthI ghaNA, pAta=kSaya. tanmaya thaine kAlAMtare bhogavavA yogya ghaNA karmono jemAM kSaya thAya te samuddhAta. - For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 saMbodha prakaraNa pulAkamAM vedanA, kaSAya ane maraNa traNa samuddAta hoya. prazna- pulAka avasthAmAM maraNa na hovAthI pulAkamAM maraNa samudyAta zI rIte hoya? uttara-pulAkanuM maraNa ne hovA chatAM samuddhAtathI nivRtta thayela che kaSAyakuzIlapaNuM Adi bhAvane pAmIne mRtyu pAme che. AthI temAM mAraNAntika samuddhAtano virodha nathI. bakuza ane pratisevanAkuzIlamAM ukta traNa tathA vaikriya ane taijasa ema pAMca samudyAta hoya. kaSAyakuzIlamAM ukta pAMca ane AhAraka ema cha samudyAta hoya.. nigraMthamAM samudyAta na hoya. kAraNa ke samudraghAtathI rahita ja jIvo nigraMthabhAvane sparzI zake che-pAmI zake che. snAtakamAM eka ja kevalisamuddhAta hoya. (33) kSetradvAra-kSetra eTale avagAhanA. arthAt svavyApya AkAza pradezano saMyoga. (bhAvArtha-potAnA zarIrathI keTalA AkAza pradezone sparze che tenI vicAraNA e kSetra dvAra che.) pulAka, bakuza, baMne prakAranA kuzIla ane nigraMthanI avagAhanA lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. kAraNa ke pulAka vagerenuM zarIra lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ja hoya che. snAtakanI avagAhanA daMDa ane kapATa karatI vakhate Atmapradezo zarIramAM rahelA che tyAre samuddhAtanA pahelA ane bIjA samaye) lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. athavA snAtakanI avagAhanA lokanA asaMkhyAta bhAgomAM hoya che. kAraNa ke maMthAna karatI vakhate trIjA samayamAM) AtmapradezothI ghaNo loka vyApta hovAthI ane thoDo loka avyApta hovAthI lokanA asaMkhyAtA bhAgomAM snAtakanI sthiti hoya che. athavA snAtakanI avagAhanA saMpUrNa loka che. AtmapradezothI saMpUrNa lokane pUre tyAre cothA samayamAM) A avagAhanA hoya che. (34) sparzanAkAra- sparzanA kSetranI jema ja jANavI. paNa kSetra ane sparzanAnA arthamAM thoDo taphAvata che. avagrAhya vastuthI samavyApta pradezamAM rahela AkAza e kSetra che. sparzanA pAsenA kSetranI paNa hoya. For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 119 saMyoga mAtra (jeTalo saMyoga hoya teTalo badho saMyoga) sparzanA che. (arthAt jeTalA pradezamAM (=sthAnamAM) vastu rahelI che, teTalo ja pradeza kSetra che. vastu jeTalA pradezamAM rahelI che te kSetra uparAMta vastu jeTalA pradezane sparze che te badho pradeza sparzanA che. AthI kSetra karatAM sparzanA kaMika vadhAre che. Ama kSetra ane sparzanA bhinna hovA chatAM kathaMcit abhinna che.) (35) bhAvadvAra- bhAva eTale AtmAnA auyika vagere pariNAma. pulAka, bakuza ane baMne prakAranA kuzIla kSAyopazamika bhAvamAM hoya che. snAtaka kSAyika bhAvamAM hoya che. nigraMtha aupazamika ane kSAyika bhAvamAM hoya che. (36) parimANadvAra- parimANa eTale saMkhyA. 'pratipadyamAna pulAka ekathI zatapRtha sudhI hoya. bhAvArtha-- pratipadyamAna pulAko kyAreka hoya, kyAreka na hoya, jo hoya to jadhanyathI eka, be ke traNa hoya. utkRSTathI zatapRtha hoya. pUrvapratipatra pulAko paNa kyAreka hoya, kyAreka na hoya. jo hoya to jadhanyathI eka, be ke traNa hoya. utkRSTathI sahasrapRtha hoya. pratipadyamAna bakuza ane pratisevanAkuzIla paNa pulAkanI jema ja kyAreka hoya, kyAreka na hoya. jo hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa hoya, utkRSTathI zatapRtha hoya. pUrvapratipakSa to jadhanya ane utkRSTathI niyamA koTizata (=abaja) pRtha hoya. pratipadyamAna kaSAyakuzIlo kyAreka hoya, kyAreka na hoya, jo hoya to jadhanyathI eka, be ke traNa hoya. utkRSTathI sahasrapRtha hoya. pUrvapratipatra to utkRSTa ane jadhanyathI koTisahasra (=kharva) pRtha hoya. pratipadyamAna nigraMtho kyAreka hoya, kyAreka na hoya. jo hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa hoya. utkRSTathI ekaso bAsaTha hoya. kSapaka ekaso ATha ane upazAmaka coppana hoya. (baMne maLIne ekaso bAsaTha thAya.) 1. pratipadyamAna=pulAkapaNuM vagerene vartamAnamAM svIkAratA ke pAmatA. pUrvapratipanna=pulAkapaNuM vagerene svIkArI cUkelA ke pAmI gayelA. 2. pRthaktva=bethI nava. zatapRtha=basothI navaso. A pramANe AgaLa paNa pRthaphkta zabda jyAM Ave tyAM A pramANe artha samajavo. For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 * saMbodha prakaraNa pUrvapratipanna nigraMtho jo hoya to ekathI zatapRthaphatva sudhI hoya. arthAt jaghanyathI eka, be ke traNa hoya. utkRSTathI zatapRthaphatva hoya. pratipadyamAnasnAtako jo hoya to eka samayamAM ekaso ATha sudhI hoya, arthAt jaghanyathI eka, be ke traNa hoya, utkRSTathI ekaso ATha hoya. pUrvapratipannasnAtako jaghanya ane utkRSTathI koTipRthakatva hoya, paNa A vizeSatA che ke jaghanya pRthaphatvathI utkRSTa pRthakva dareka sthaLe adhika jANavuM. (37) alpabahuvaidvAra- bhedomAM paraspara ochI-vadhAre saMkhyA te alpabadutva kahevAya che. nigraMtha, pulAka, snAtaka, bakuza, pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla kramazaH stoka ane saMkhyAtaguNA che. bhAvanA A pramANe che-nigraMtho sarva stoka che. kAraNa ke utkRSTathI paNa temanI zatapRthakvasaMkhyA che. temanAthI pulAka saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke temanI sahasa pRthakRtva saMkhyA che. temanAthI snAtako saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke temanuM koTipRthakRtva pramANa che. temanAthI bakuzo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke temanuM koTizata pRthakatva pramANe che. temanAthI pratisevanAkuzIlo saMkhyAtaguNA che. [AmAM ghaTanA nIce ja kaheze.] temanAthI kaSAyakuzIlo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke temanuM koTisahasapRthaphatva pramANa kahyuM che. bakuza ane pratisevanAkuzIla e baMne koTizatapRthaphatvapramANa hovAthI bakuzothI pratisevanAkuzIla saMkhyAtaguNA kevI rIte thAya? e zaMkAnuM samAdhAna kare che- jo ke mAtra zAstra pramANe artha sAMbhaLavAthI bakuzo ane pratisevanAkuzIlonI tulyatA bhAse che, to paNa koTizatapRthakatva paraspara bhinna hovAthI doSa nathI. (bhagavatImAM) kahyuM che ke-"pratisevanAkuzIla (bakuzothI) saMkhyAtaguNA che." prazna- A kevI rIte ghaTe? kAraNa ke bakuzonuM paNa utkRSTathI koTizatapRthaphatva pramANa kahyuM che. uttara- tamAruM kahevuM barAbara che. paNa bakuzInuM koTizatapRthapharva be koTizata(=ava) ke traNa koTizata vagere pramANavALuM che, ane pratisevanA kuzIlonuM koTizatapRthakRtva cArakoTizata, chakoTizata For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 vagere prabhAzavANuM che. sAthI virodha nathI. (264-265-266) (gu.ta.vi.ni. u. 4. 1-3-4-5 ) savve vi ya aiyArA, saMjalaNANaM tu udayao huMti / mUlacchijjaM udaye, puNa bArasahaM kasAyANaM // 267 // sarve'pi cAticArAH saMjvalanAnAM tUdayato bhavanti / mUlachedyamudaye punardvAdazAnAM kaSAyANAm // 267 // 777 gAthArtha sarvaviratimAM saghaLA ya aticAro saMjvalana kaSAyanA udayathI thAya che. bAra kaSAyonA udayathI sarvaviratino mULathI nAza thAya che. (khA. ni. 112 ) (267) solasa uggamadosA 16, solasa uppAyaNAi je dosA 16 / dasa esaNAi dosA 10, gAse paNa 5 miliya sagayAlA 47 // 268 // SoDazodgamadoSAH SoDazotpAdanAyAM doSAH / dazaiSaNAyAM doSA grAse paJca militAH saptacatvAriMzad || 268 // ..... 778 gAthArtha-- 16 udgamanA, 16 utpAdananA, 10 eSaNAnA ane 5 lobhananA khebha husa 47 choSI che. (268) AhAkammuddesiya pUIkamme ya mIsajAe ya / 'ThavaNApAhuDiyAo, pAuyaraNa kIya pAmicce // 269 // AdhAkamauddezikaM pUtikarma ca mizrajAtaM ca / 121 sthApanA- prAbhRtike prAduSkaraNaM krItaM prAmityam // 269 // ........... 779 pariyaTTiye abhihaDubbhiNNe mAlohaDe ya acchijje / aNisiddhe'jjhoyara, solasa piMDuggame dosA // 270 // parAvartitamabhyAhRtamudbhinnaM mAlApahRtamAchedyam / anisRSTamadhyavapUrakaH SoDaza piNDodgame doSAH // 270 // 780 gAthArtha-- AdhArbha, bhauddeziGa, pUrti'rbha, bhizrabhata, sthApanA, prakRti, prAhuSTurA, DIta, prAmitya, parAvartita, abhyAhRta, ubhinna, mAlApahRta, Achedya, anisRSTa ane adhyavapUraka e soLa udgamanA doSo che. For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122. saMbodha prakaraNa vizeSArtha- A doSono artha pariziSTamAM soLa aMkavALI vastumAM 49uvyo che. (268-270) dhAI dUi nimitte, AjIve vaNimage tigicchA y| kohe mANe mAyA, lohe ya havaMti dasa ee // 271 // dhAtrI dUtI nimittamAjIvo vanIpakazcikitsA c|| krodho mAno mAyA lobhazca bhavanti dazaite // 271 // ........... 781 puTvipacchAsaMthava vijjA maMte ya cuNNajoge y| uppAyaNAe dosA solasame mUlakamme ya // 272 // .. pUrvapazcAtsaMstavau vidyA mantrazca cUrNayogazca / utpAdanAyAM doSAH SoDazamo mUlakarma ca // 272 // .... thArtha-pAtrI, dUti, nimitta, mApa, banI54, yitsA, 5, bhAna, mAyA, soma, pUrva-pazcAtsaMstava, vidyA, maMtra, yU, yoga bhane mUlakarma ema 16 doSo utpAdananA che. vizeSArtha- A doSono artha pariziSTamAM 16 aMkavALI vastumAM 4vyo che. (271-272) saMkiyamakkhiyanikkhitta-pihiyasAhariyadAyagummIssaM / apariNayalittachaDDiya, esaNadosA dasa havaMti // 273 // zaGkitaM mrakSitaM nikSiptaM pihitaM saMhRtaM dAyakamunmizram / apariNataM liptaM chaditaM eSaNAdoSA daza bhavanti // 273 // ..........783 thArtha-ti, prakSita, nikSita, vihita, saMhata, Aya, mizra, aparaNita, lipta ane chardita e dasa doSo piDeSaNAnA che. vizeSArtha- A doSono artha pariziSTamAM 10 aMkavALI vastumAM 49vyo che. (273) saMjoyaNA pamANe, iMgAle ghUmakAraNe cev| uvagaraNabhattapANe, sabAhirabbhaMtarA paDhamA // 274 // For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 123 saMyojanA pramANamaGgAro dhUmakAraNe caiv| 3ra-pappAne savahiAganArA prathama II ra74 ......... 784 gAthArtha saMyojanA, pramANa, aMgAra, dhUma ane kAraNa (=kAraNAbhAva) e pAMca mAMDalInA doSo che. saMyojanAnA upakaraNa ane bhaktapAna ema be bheda che. te baMnenA bAhya ane atyaMtara ema bebe bheda che. vizeSArtha- (1) saMyojanA eTale (AhArAdine svAdiSTa banAvavA ke vibhUSA karavA) anya dravyane meLavavuM. (2) pramANa eTale AhAranA pramANathI adhika bhojana karavuM. (3) aMgAra eTale bhojanamAM rAga karavo. (4) dhUma eTale bhojanamAM dveSa karavo. (5) kAraNa eTale sudhAnI vedanA vagere kAraNa vinA bhojana karavuM. (1) upakaraNa saMyojanA- upakaraNanI saMyojanA karato sAdhu (navA) colapaTTAnI prApti thatAM vibhUSA nimitte suzobhita (navA) kapaDo ke pAMgaraNI mAMcIne bahAra pahere e bAhya upakaraNa saMyojanA che, ane e rIte makAnamAM pahere te atyaMtara upakaraNa saMyojanA che. (2) AhAra saMyojanA- bhikSAmAM pharatAM dUdha, dahIM Adi maLatAM svAdiSTa banAvavA temAM goLa-sAkara vagere naMkhAve te bAhya AhAra saMyojanA ane makAnamAM te pramANe kare te atyaMtara AhAra saMyojanA. AhAranI atyaMtara saMyojanA pAtramAM, hAthamAM ane mukhamAM ema traNa rIte thAya. pAtramAM khAkharo ane goLa, ghI vagere bheguM karIne svAdiSTa banAvIne vApare te - - pAtra atyaMtara saMyojanA che. hAthamAM koLiyo laIne khAMDa Adi sAthe bheguM kare te hasta abhyatara saMyojanA che ane moDhAmAM te bheguM kare te mukha atyaMtara saMyojanA che. (274). veyaNaveyAvaccaM, iriyaTThAe ya sNjmtttthaae| taha pANavattiyAe, chadraM puNa dhammaciMtAe // 275 // vedanA-vaiyAvRttye IyarthaM ca saMyamArtham / tathA prANapratyayena pas punardhavinAyA II ra% >> 781 For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha-- kSudhAzamana, veyAvacca, iryAsamiti, saMyama, prANa dhAraNa ane dharmaciMtA A cha kAraNothI sAdhu bhojana kare. 124 vizeSArtha-- kSudhA samAna koi vedanA nathI. kSudhAnI vedanA hoya to ArtadhyAna vagere thavAno saMbhava che. AthI kSudhAnI vedanAne zamAvavA sAdhu bhojana kare. bhUkhathI pIDAto sAdhu veyAvacca na karI zake. veyAvacca nirjarAnuM (prabaLa) kAraNa hovAthI vaiyAvRtya karavuM joie. AthI vaiyAvRttva thai zake e mATe sAdhu bhojana kare. bhojana vinA. iryAsamitinuM pAlana na karI zake. pratilekhanA vagere saMyamanuM pAlana na karI zake. prANano nAza thAya. sUtronuM parAvartana (=AvRtti) ane arthanuM smaraNa (=ciMtana) vagere karavAmAM asamartha bane, A kAraNothI sAdhu bhojana kare. paNa rUpa vadhe, zarIra puSTa bane vagere mATe bhojana na kare, athavA uparyukta kSudhAvedanAdi sivAya anya koi kAraNathI bhojana na kare. (275) AyaMke 1 uvasagge, titikkhayA 2 baMbhaceraguttIsu 3 / pANidayA 4 tavaheU 5, sarIravuccheyaNaTThAe 5 // 276 // AtaGke upasarge titikSayA brahmacaryaguptiSu / prANidayA tapohetuH zarIravyavacchedanArtham // 276 // ........ 786 gAthArtha-- roga, upasargamAM sahana karavA mATe, brahmacaryagupti, prANidayA, tapa ane zarIrano tyAga A cha kAraNothI sAdhu bhojana na kare. vizeSArtha- roga-tAva vagere rogamAM sAdhu bhojana na kare. upavAsane karatA sAdhunA prAyaH tAva vagere roga dUra thAya che. upasarga- upasarga sahana karavA mATe deva vagerethI karAyelA upasargamAM sAdhu bhojana na kare. upasarga anukULa ane pratikULa ema be prakAranA che. temAM mAtA-pitA ane patnI vagere svajanathI karAyela upasarga anukULa che. teo sneha AdithI dIkSA choDAvavA mATe kyAreka upasthita thAya. temAM A upasarga che ema mAnIne bhojana na kare. kAraNa ke upavAsa karatA joine A dIkSAmAM makkama che ema jANIne athavA A marI jaze ema maraNanA bhayathI choDI de. gusse thayelA rAjA vagerethI karAyela upasarga pratikULa na For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 guru adhikAra vibhAga-2 che. temAM paNa bhojana na kare. sAdhune upavAsavALA joine rAjA vagere prAya dayALu thAya ane tethI choDI de. brahmacaryagupti-maithuna viramaNa vratanI rakSA mATe sAdhu bhojana na kare. upavAsa karanArA sAdhuno kAma bhAgI jAya che. prANidayA- jIvonI rakSA mATe sAdhu bhojana na kare. varSAda, dhumasa, sacittarajanI vRSTi vageremAM sAdhu bhikSA mATe na phare. jethI jIvarakSA thAya. tapa- upavAsa, chaThTha, aThThama vagere tapa karavA mATe sAdhu bhojana na kare. zarIratyAga aMtasamaye mRtyu najIkamAM che ema jANIne saMlekhanApUrvaka anazana kare. (276) saMsaTThamasaMsaTTA, uddhaDa taha appaleviyA cev|| uggahiyA paggahiyA, ujjhiyadhammA ya sattamiyA // 277 // saMsRSTA'saMsRSTaddhatA tathA'lpalepikA caiva / avagRhItA pragRhItoSuidhava samA II ra77 .... 787 gAthArtha- saMsRSTA, asaMsRSTA, udhRtA, alpalepA, avagRhItA, pragRhItA ane utidharmA ema sAta piDeSaNA che. vizeSArtha- Ano artha pariziSTamAM sAta aMkavALA padArthomAM jaNAvyo che. (277) pANesaNAvi evaM, navari cautthIe hoi nANattaM / sovIrAyAmAI, jamalevADatti samayuttI // 278 // pAnaiSaNApyevaM navaraM caturthAM bhavati nAnAtvam / savIramAdi valle riti samaya i. ra78 , - 788 gAthArtha e ja rIte pAraiSaNA paNa asaMsRSTAdi sAta prakAre samajavI. mAtra cothI alpalepAmAM bheda che. kAraNa ke kAMjI-osAmaNa vagere alepakRta che, ema zAstramAM kaheluM che. (278). bANausayaM piMDesaNAidosANa vajjiUNa syaa| jo giNhai agehio, piMDaM paribhuMjae sAhU // 279 // _ dvinavatizataM piNDaiSaNAdidoSANAM varjayitvA sadA / yo gRhatyagRddhiA : pinka paripuSTi sAdhu / ra76 II . 786 For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha--je sAdhu piMDaiSaNA vagerenA 192 doSono tyAga karIne piMDane grahaNa kare che, te sAdhu Asakti vinA AhArano paribhoga kare che. 126 vizeSArtha 192 doSo A pramANe che-42 gocarInA doSo, 5 mAMDalInA doSo, 7 piMDaiSaNA ane 7 pANaiSaNAnA doSo Ama kula 61 thayA. temAM hanana-pacana-krayaNa e traNa doSo umeratA 64 thayA. A 64 doSo pote svayaM na seve, bIjA pAse na sevaDAve, sevatA hoya tenI anumodanA na kare. 64ne 3thI guNatA 192 thAya. (279) ujjU 1 gaMtuM paccAgaI a 2 gomuttiyA 3 payaMgavihI 4 / peDA ya 5 addhapeDA 6, abbhitara 7 bAhisaMbukkA 8 // 280 // RjvI gatvApratyAgatizca gomUtrikA pataGgavithI / peya vAryamevaDa myanta nahi.saMbu // 28 ............. .760 gAthArtha-- RjavI, gatvA pratyAgati, gomUtrikA, pataMgavithI, peTA, ardhapeTA, atyaMtarazaMbUkA ane bAhyazaMbUkA e ATha gocara bhUmio che. vizeSArtha Ano artha pariziSTamAM ATha aMkavALA padArthomAM jaNAvyo che. (280) jahaciMtiya 1 saparaggaha 2 sauggaha 3 paruggahe 4 saiguvagahe 5 / sAgAri saMthAruggaha 6 aha saMthara 7 oggahA satta // 289 // yathAvintita-svapAvapraH-svAvagraha-pAvagraha-svAvaprahAH / sArisaMthArAvaprada-yAsaMstAravapradau sata / / 286 ............... gAthArtha-- 1. yathAciMtita, 2. svaparaavagraha, 3. svaavagraha, 4. parAvagraha, 5. svAvagraha, 6. sAgArika saMthAraavagraha, 7. yathAsaMthArAvagraha ema sAta avagraha che vizeSArtha-- 'avagraha' eTale vasatine (raheThANa-upAzrayane) aMge sAta prakAranI pratimAo (pratijJAo) jANavI. te A pramANe-(1) "Avo Avo amuka upAzraya meLavavo, bIjo nahi" ema prathamathI abhigraha karIne tevAnI ja yAcanA karIne meLave te pahelI pratijJA. (2) For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 127 "huM bIjAone mATe upAzraya yAcIza, athavA bIjAoe yAcelAmAM rahIza" evo abhigraha te bIjI pratijJA. pahelI pratimA sarvasAmAnya (sarva sAdhuone uddezIne) ane bIjI gacchavAsI sAMbhogika (eka mAMDalIvALA) ke asAMbhogika abhinna mAMDalIvALA) utkaTa vihArI (niraticAra cAritravALA) sAdhuone uddezIne che. ema bemAM bhinnatA samajavI. kAraNa ke teone ekabIjAne mATe e rIte yAcanA karavAno vidhi che. (3) "bIjAne mATe vasatinI yAcanA karIza, paNa huM bIjAe vAcelI vasatimAM rahIza nahi" evo abhigraha. A trIjI pratimA yathAlaMdaka' (jinakalpanA jevI kaThora ArAdhanA karanArA) sAdhuone hoya, kAraNa ke-teo bAkI rahelA sUtra-artha vasatimAM rahetA AcArya pAse bhaNavAnI abhilASAvALA hovAthI AcAryane mATe AvI rIte vasatinI yAcanA kare. (4) "huM bIjAone mATe vasatinI yAcanA nahi karuM, paNa bIjAe yAcelI vasatimAM rahIza" evo abhigraha. A cothI pratimA gacchamAM rahIne jinakalpano abhyAsa (tulanA) karanArA sAdhuone hoya. (5) "huM mArA mATe vasatinI yAcanA karIza, bIjAne mATe nahi" evo abhigraha. A pAMcamI pratimA jinakalpika sAdhuone hoya. (6) "jenI vasati huM grahaNa karIza, tenuM ja sAdaDI, ghAsa vagere paNa saMthArA mATe jo maLaze to laiza, bIjAnuM nahi; anyathA utkaTukAsane ke beThAM beThAM rAtri pUrNa karIza evo abhigraha. A chaThThI pratimA paNa jinakalpika vagere mahAmunione hoya che. (7) A sAtamI pratimA paNa chaThThInA jevI ja che, mAtra saMthArA mATe zilA, ghAsa vagere je jevuM pAthareluM haze te tevuM ja laiza, anyathA nahi. Avo abhigraha paNa jinakalpikAdine ja hoya che. (281) ThANa1nisIhI 2 uccAramAI 3 tahasadda 4 rUva5 parakiriyA 6 / annunnakiriyavisayA 7, AyAre satta sattikkA // 282 // sthAna-niSIdhike uccArAdi tathA zabda-rUpa-parakriyAH / anyo'nyakriyAviSayA AcAre sapta saptikAH // 282 // - 722 For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 * saMbodha prakaraNa gAthArtha- zrI AcArAMga sUtranI bIjI cUlikAnA saptasaptatikA nAmanA sAta adhyayanomAM sthAnakriyA, niSaghAkriyA, vyutsargakriyA, zabdakriyA, rUpakriyA, parakriyA, anyonyakriyA e sAtanuM varNana che. vizeSArtha (1) sthAnakriyA- kAyotsarga AdinuM sthAna jovAnuM kahyuM che. (2) niSadhAkiyA- svAdhyAyane yogya sthAnanuM varNana che. (3). vyutsargakriyA-mala-mUtra AdinA tyAganuM varNana che. (4) zabdadiyAsaMbhaLAtA zabdomAM rAga-dveSano tyAga karavAnuM kahyuM che. (5) rUpakriyAjovAmAM AvelA rUpomAM rAga-dveSano tyAga karavAnuM kahyuM che. (6) parakriyA- paga dhovA AdinI kriyA bIjAnI pAse nahi karAvavAno upadeza che. (7) anyo kriyA- eka bIjAnI pAse paga dhovaDAvavA Adi kriyA nahi karAvavAno upadeza che. (282) niva 1 siddhi 2 itthi 3 purise 4, parapaviyAreya5 sapaviyAreya6 / apparayasura 7 daridde 8, saDDhe 9 hujjA nava niyANA // 283 // 7pa-kRSi-strI-purUSapu pavivAre svapravivArevA mAtapura-ddhiyoH zrAddha mavatti navanitAnA i ra83 I ... 763 gAthArtha-rAjA, zreSThI, strI, puruSa, parapravicAra, sapravicAra, alparatasura, daridra ane zrAvaka saMbaMdhI niyANuM karavuM ema nava niyAmAM che. vizeSArtha- Ano artha pariziSTamAM nava aMkavALA padArthomAM jaNAvyo che. (283) uggama 1 uppA 2 esaNa 3, parihara 4 parisADa5 tahaya nANatige 8 / saMrakkhaNA 9 ciyatte 10, uvadhAyA dasa ime huMti // 284 // udgamotpAdanaiSaNA parihara-parizATeSu tathA ca jnyaantrike| saMrakSaNAviyaoN 3yAtA ne bhaktiA 284 | >> 764 gAthArtha- udgama, utpAdana, eSaNA, pariharaNa, parizATana, jJAna, darzana, cAritra, saMrakSaNa ane acitta ema daza upaghAto che. vizeSArtha- AhAra-vastra-pAtra-zavyA vagerene meLavavAmAM (pUrva kahyA te) soLa udgama doSo paikI koI doSa lagADavAthI cAritrano upaghAta For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 129 thAya te 1-udgamopaghAta. soLa utpAdanA doSo paikI koi doSa sevavAthI 2 utpAdanopaghAta. daza eSaNAone aMge koi doSa sevavAthI 3-eSaNopaghAta. saMyamamAM akalpsa, niSiddha ke lakSaNarahita upakaraNono upabhoga karavAthI 4-pariharaNopaghAta, vastra, pAtra vagerenuM parikarma eTale 'raMgavAM-dhovAM' vagere kriyA zobhA mATe karavAthI (svAdhyAyanuM ane saMyamanuM parizATana-hAni thAya tethI te) 5- parizATanopaghAta. pramAda vagerene vaza thai jJAnAcAramAM akALe svAdhyAya karavo' vagere karavAthI 6-jJAnopaghAta. zrIjinavacanamAM zaMkAdi karavArUpa darzanAcAramAM aticAro sevavAthI 7-darzanopaghAta. pAMca samiti ane traNa guptirUpa aSTapravacanamAtAnuM yathAyogya pAlana nahi karavAthI 8cAritropaghAta. zarIrAdinI mUrchApUrvaka saMrakSaNa karavArUpa parigrahaparihAra vratane upaghAta lagADavAthI9-saMrakSaNopaghAta. ane gurvAdi sAdhugaNa pratye aprIti vagere karavArUpa vinayano upaghAta karavAthI 10--aciattopaghAta. (284) aTThA 1 NaTThA 2 hiMsA 3, kamhA 4 diTThI a 5 mosa 6 dinne ya 7 / ajjhappa 8 mANa 9 mitte 10, mAyA 11 lobhe 12 riyA 13 tera // 285 // arthAnarthahiMsA'kasmAd dRSTizca mRSA'dattA ca / adhyAtma-mAna-mitrALi mAyAtomau pharyAM yovaza // 28 // ........ gAthArtha artha, anartha, hiMsA, akasmAt, dRSTiviparyAsa, mRSA, adattAdAna, adhyAtma, mAna, mitra, mAyA, lobha ane irSyApathikI e 13 kriyAsthAno che. vizeSArtha Ano artha pariziSTamAM tera aMkavALA padArthomAM jaNAvyo che. (285) iccAi aNegaguNagaNa- kaliyA laliyA ya sAraNAIsu / sAmannA avi muNiNo, jattha gaNe erisA huMti // 286 // ityAdyanekaguNagaNakalitA lalitAzca sAraNAdiSu / sAmAnyA api munayo yaMtra maLe tAdazA mavanti II 286. I ............66 For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 . saMbodha prakaraNa gAthArtha ityAdi aneka guNa samUhathI yukta ane sAraNAdimAM pravRtta hoya evA sAmAnya paNa munio je gaNamAM hoya te gaccha gaccha che. (286) erisamuNisamudAo, jiNaANAkArao ya so gccho|| aNNo so kAgaNuvva, naDapeDaniho ya loyANaM // 287 // etAdRzamunisamudAyo jinAjJAkArakazca sa gcchH| . baca sa vALavad Tonimaza tochAnAm II ra87 | . 717 gAthArtha- je gacchamAM AvA prakArano jinAjJAkArI munisamudAya che te gaccha gaccha che. anya gaccha lokonA kusamudAya jevo ane naTonA ToLA jevo che. (287) ego sAhU egA, ya sAhUNI sAvao ya saDDI vaa| ANAjutto saMgho, seso puNa atttthisNghaao||288 // ekaH sAdhurekA ca sAdhvI zrAvakazca zrAddhI vaa| mAyup: gzeSa: punarasiMdhata: II ra88 II........ .... 728 gAthArtha- AjJAyukta eka sAdhu, eka sAdhvI, eka zrAvaka, eka zrAvikA paNa saMgha che ane e sivAyano moTo paNa samudAya AjJArahita hovAthI saMgha nathI, kiMtu kevaLa hADakAno Dhagalo che. kAraNa ke AjJArahita samudAya bhAva saMghAta na hovAthI temAM saMghAtapadano Avo ja artha ghaTe che. (288) (gu.ta.vi.u.2. gA-129) nimmalanANapahANo, saNajutto crittgunnvNto| titthayarANa ya pujjo, vuccai eyAriso saMgho // 289 // nirmalajJAnapradhAno darzanayuktazcAritraguNavAn / tIrtharALa va pUjya Dacate tAda: sara II ra81 I .... 726 gAthArtha- nirmaLa jJAnanI pradhAnatAvALo, samyagdarzanathI yukta ane cAritraguNathI yukta hoya evo saMgha tIrthakarone paNa pUjya che ema kahevAya che. (289) For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 131 savvo vi nANadaMsaNacaraNaguNavibhUsiyANa smnnaannN| samudAo hoi saMgho guNasaMghAutti kAUNaM // 290 // sarvo'pi jJAna-darzana-caraNaguNabhUSitAnAM zramaNAnAm / samutho pavati so mullata ti vRvA II ra60 ...800 gAthArtha- jJAna-darzana-cAritrarUpa guNothI vibhUSita sAdhuono saghaLo ya samudAya saMgha che. kema ke temAM guNono je saMghAta (ksamUha) hoya te saMgha kahevAya evo saMgha zabdano artha temAM ghaTe che. (ra90) ikko vi nIivAI, avalaMbato visuddhvvhaarN| so hoi bhAvasaMgho, jiNANa ANaM alaMghato // 291 // eko'pi nItivAdI avalambamAno vizuddhavyavahAram / sa mavati mAvasa ninAnAmAzAmagyan II ra II 8 02 gAthArtha- jinAjJAnuM ullaMghana na karanAra, (ethI ja) vizuddha vyavahAranuM AlaMbana leto ane ethI ja) nItivAdI=nyAyane kahenAra te eka hoya to paNa bhAvathI saMgha che. ' vizeSArtha- jyAre saMghamAM A mumukSu (dIkSArthI) kono ziSya gaNAya? A kSetranI mAlikI konI gaNAya? amuka sAdhu vagere amuka pravRtti kare che te yogya che ke nahi? ItyAdi vivAda upasthita thAya tyAre rAga-dveSa vinA ( koIno pakSapAta karyA vinA) nyAyathI je yogya hoya te ja kahe te nItivAdI che. A rIte nyAya ApavAnI pravRttine jainazAsanamAM lokottara vyavahAra kahevAya che. A aMge vistRta varNana gurutattvavinizcaya graMthanA bIjA ullAsamAM che. (291). titthaM cAuvvaNNo, saMgho saMgho vi ikkago pkkho| . cAuvvaNNo vi saMgho, sAyario bhaNNae titthaM // 292 // A tIrtha vaturva: sasaleNe pakSa vaturvargof [ sIvA maLyate tIrthanuM rara .... 802 For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 80rU. 132 saMbodha prakaraNa gAthArtha sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikArUpa cAra prakArano saMgha tIrtha kahevAya che. ekalo paNa saMgha samudAya che. AcArya sahita cAre prakArano saMgha tIrtha kahevAya che. vizeSArtha- sAmAnyathI saMgha eTale samudAya. 291mI gAthAmAM nItivAdI eka paNa bhAvathI saMgha che ema kahyuM che. ahIM prazna thAya cheke nItivAdI eka samudAyarUpa nathI, ekalo ja che. tethI tene saMgha kema kahevAya ? A praznanA samAdhAnamAM ahIM kahyuM ke ekalo paNa saMgha samudAyarUpa che. (292) titthaM titthe pavayaNeNa saMgovaMge ya gaNahare paDhame / jo taM karer3a titthaMkaro ya aNNe kutitthiyA // 293 // .. tIrthaM tIrthe pravacane sAGgopAGge ca gaNadhare prthme| thatuM joti tathA tathi: . rarU.... gAthArtha tIrtha (=cAra prakArano saMgha), aMga-upAMga sahita kRta ane prathama gaNadhara tIrtha kahevAya. AvA tIrthane je kare te tIrthakara kahevAya, bIjAo kutIrthika che. (23) jo ussuttaM bhAsai, saddahai kuNai kArave aNNaM / aNumannai kIraMtaM, maNasA vAyA vi kAeNaM // 294 // ya utsUtraM bhASate zraddadhate karoti kArayatyanyam / anumate purvataM manasA vAvADI zAna . ra24 . ...804 micchaddiTThI niyamA, sAvaehi pi so vi munniruuvo| parihariyavvo jaM daMsaNe vi pacchittaM tassa cauguruyaM // 295 // mithyAdRSTiniyamAt zrAvakairapi so'pi munirUpaH / parihartavyo ya ravi prAyazcitta ta vatum II ra41 I ....801 gAthArtha je usUtra (=sUtra viruddha) bole, zraddhA kare che, Acare che, bIjAnI pAse karAve che=AcarAve che, karatA evA bIjAnI mana, vacanathI ke kAyAthI anumodanA kare che te niyamA mithyAdaSTi che. For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 133 zrAvakoe paNa te kusAdhuno tyAga karavo joie. kAraNa ke tenuM darzana karavAmAM paNa caturguru prAyazcitta kahyuM che. (294-295) kattha amhArisA pANI dUsamAdosadUsiyA / hA ANAhA kahaM huMtA na huMto jar3a jiNAgamo // 296 // kutrAsmAdRzAH prANino duSSamAdoSadUSitAH / hA ! anAthA: thaM mavato na mavan ti ninALamaH // 266 / / ......6 gAthArtha avasarpiNInA pAMcamA ArArUpa dumakALanA doSathI dUSita banelA amArA jevA jIvo kyAM ? hA ! jo jinAgama na hota to anAtha evA ame kevI rIte hota ?=amAruM zuM thAta ? (296) hINAyArehiM taha, vesaviDaMbagehiM maliNIkayaM titthaM / niyaatthavisayavisamayadesaNAkajjaniraehiM // 297 // hInAcAraistathA veSaviDambakairmalinIkRtaM tIrtham / nijArthaviSayaviSamayadezanAkAryanirataiH // 297 // ............807 gAthArtha potAnA svArtha mATe viSamaya dezanArUpa kAryamAM tatpara, zithilAcArI ane veSanI viDaMbanA karanArAothI tIrtha malina karAyuM che. (297) uccheiyadhammagaMthA, natthikka payaMDavAyanadughaNA / kalahAidosasahiyA, saMpai kAlANubhAvAo // 298 // uccheditadharmagranthA nAstikyapracaNDavAdanaSTaghanAH / tAoiSasahitA: saMprati javAnumAna: // 268 / ............ gAthArtha-- hamaNAM kALanA prabhAvathI kalaha vagere doSothI yukta ane nAstikatArUpa pracaMDa vAyuthI cAritrarUpa vAdaLono nAza karanArA kusAdhuoe dharmagraMthono uccheda karI nAkhyo che, arthAt dharmagraMtho pramANe dezanA ApatA nathI ane AcaratA nathI. (298) kevi muNirUvapAsA, phuraMti atukkakarisamuddAmA / asaMjayetti saMjayamAlappA bAlarammA ya // 299 // For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 . saMbodha prakaraNa ke'pi munirUpapAzAH sphuranti nirngkushkrismoddaamaaH| .. asaMyatA iti saMyatamAlapyA bAlaramyAzca / / 299 ............... 809 gAthArtha- niraMkuza hAthInA jevA uzruMkhalA keTalAka muninA veSamAM duSTamunio dekhAI rahyA che. saMyata (sAdhu) na hovA chatAM saMyata rIte podApAya che, mane pANavAne bhATe bhanI 2 dAga cha...(288) kahamaNNahA muNijjai, tesi sarUvaM na hoi jinnvynnN| suddhaparUvagamuNiNo, gIyatthA jai na hA hujjA // 300 // kathamanyathA jJAyate teSAM svarUpaM na bhavati jinavacanam / zuddhaprarUpakamunayo gItArthA yadi na hA ! bhaveyuH // 300 ...... 810 gAthArtha- hA! jo jinavacana na hoya ane zuddha prarUpaNA karanArA, gItArtha sAdhuo na hoya to duSTamunionuM svarUpa kevI rIte jANI zakAya? arthAt jinavacana che ane zuddha prarUpaka gItArtha munio che tethI duSTa bhunimAna 2135 %80. Ntya che. (300) , AgamabhaNiyaM jo paNNavei saddahai kuNai jhsttiN| . tillokkavaMdaNijjo, dUsamakAle vi so sAhU // 301 // AgamabhaNitaM yaH prajJApayati zraddadhate karoti yathAzaktim / trilokavandanIyo duHSamakAle'pi sa sAdhuH // 301 / / ............. 811 gAthArtha je sAdhu AgamamAM kahelAnI prarUpaNA kare che, zraddhA kare che ane yathAzakti pAlana kare che, te sAdhu duSamakALamAM paNa traNa jagatanA done vahanIya che. (301) sammattarayaNakaliyA, gIyatthA svvstthnnykuslaa| dhammatthiyavesadharA, atthikkAbharaNasavvaMgA // 302 // samyaktvaratnakalitA gItArthAH sarvazAstranayakuzalAH / dharmArthikaveSadharA AstikyAbharaNasarvAGgAH // 302 // ........... 812 pavayaNamaggasudiTTI, diTThIhi attdospaasnnyaa| sattikayANudANA, saMviggA taiyapakkhadharA // 303 // For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 pravacanamArgasudRSTayo dRSTibhirAtmadoSadarzanAH / rAptitAnuSThAnA: saMvinAdhRtIyakSadhAH // 30 ................ gAthArtha-- trIjA pakSane (=saMvigna pAkSikapaNAne) dhAraNa karanArA jIvo samyaktva rUparatnathI yukta, gItArtha, sarvazAstromAM ane nayomAM kuzaLa, dharmane mATe ja veSane dhAraNa karanArA, zarIranAM sarva aMgomAM AstikmarUpa AbharaNovALA, pravacanamAM ja sudRSTi rAkhanArA, AtmanirIkSaNathI potAnA doSone jonArA, zakti pramANe anuSThAna karanArA ane saMvigna hoya che. vizeSArtha-- sAdhu ane zrAvaka e benI apekSAe trIjo pakSa saMvignapAkSika che. saMvigna eTale mokSAbhilASI susAdhuo, pAkSika eTale pakSa(=sahAya) karanArA. je saMvignasAdhuono pakSa kare te saMvignapAkSika. saMvignapAkSiko pote zithila hovA chatAM saMyama pratye rAgavALA hoya che, ethI susAdhuone sahAya kare che. sarvaviratirUpa sAdhudharma prathama mokSamArga che. dezaviratirUpa zrAvakadharma bIjo mokSamArga che ane saMvizvapAkSika trIjo mokSamArga che. (302-303) sujjhai jaI sucaraNo, sujjhai susAvao vi guNakalio / usannacaraNakaraNo vi, sujjhai saMviggapakkharuI // 304 // zuddhayati yatiH sucaraNaH zuddhayati suzrAvako'pi guNakalitaH / avasatraraLaragoDapi suryaMti saMvinavRkSattiH // rU04 / ........ gAthArtha-- sArA cAritravALo yati(=sAdhu) zuddha thAya che. jJAnAdika guNothI yukta suzrAvaka paNa zuddha thAya che, tathA zithila che caraNa ane karaNa jenuM evo saMvignapAkSika-saMvignapakSanI rUcivALo paNa zuddha thAya che. (saMvigna aTale mokSanI abhilASAvALA sAdhuo. temanA pakSamAM eTale temanI kriyAmAM jenI rUci che te paNa zuddha thAya che.) (304) paMcamahavvayajuttA, paramavasannA hu usame bhAve / saMjalaNANaM saDDAguNehiM ujjuttayA huMti // 305 // paJcamahAvratayuktAH paramavasannAH khalu upazame bhAve / saMvatanAnAM zraddhALunaidghA mavanti // rU0 ... For Personal & Private Use Only 135 .815 ............................................... Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136. saMbodha prakaraNa gAthArtha pAMca mahAvratothI yukta hoya ane pachI zithila hoya to paNa saMjavalana kaSAyono upazama (FkSayopazama) thaye chate pharI paNa zraddhA ane guNothI cAritramAM udyamavALA thAya che. vizeSArthakssaayopshmike bhAve, yA kriyA kriyate tyaa| patitathA tamAvavRddhi punaH jJAnasAra 9/6 lAyopathamika bhAvamAM karavAmAM AvatI kriyAthI zubhabhAvathI paDI gayelAnA paNa zubhabhAvanI pharI vRddhi thAya che, arthAt jenA zubhabhAvo maMda paDI gayA che tenA paNa zubhabhAvo lAyopathamikabhAvathI kriyA karatAM karatAM vadhe che, ane jenA zubhabhAvo maMda paDyA nathI tenA zubhabhAvo kriyA karatAM karatAM adhika vadhe che. athavA sthira rahe che. (jJAnasAra navamuM kriyASTaka zlo.6) (305). pavayaNamosAvAyaM, muNaMti teNatyakArayaM hiye| appaparajANaNaTThA, jamhA suddhaM parUvaMti // 306 // pravacanamRSAvAdaM jAnanti te'narthakArakaM hRdye| mAtmaparezAnArtha bhasmanuM zuddha prarUpatti A rU06 .........826 gAthArthazAsasaMbaMdhI mRSAvAda anartha karanAra che ema saMvignapAliko hRdayamAM samaje che. tethI sva-paranA bodha mATe prarUpaNA zuddha kare che. (306). suddhaM susAhudhammaM, kahei nidei niyymaayaarN| suvihiyamuNINa purao, hoI ya savvomarAiNio // 307 // zuddhaM susAdhudharmaM kathayati nindati nijakamAcAram / suvihitamunInAM purato mavati ca sarvAvamati / rU07 .017 gAthArtha- zuddha (nirdoSa) evA sAdhudharmanI loko pAse prarUpaNA kare, ane potAnA AcAranI-zithilapaNA vagerenI niMdA kare, tathA sArA tapasvI sAdhuonI pAse sarvathI paNa vadhu thAya eTale taratanA dIkSita sAdhuthI paNa potAnA AtmAne laghu-nAno mAne. (307) na nAnA For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137. guru adhikAra vibhAga-2 vaMdai na ya vaMdAvai, kiikammaM kuNai kArave neya / attaTThA navi dikkhai, dei susAhUNa boheuM // 308 // vandate na ca vandApayati kRtikarma karoti kArayati naiv| AtmArtha nApi vIte lAti susAdhUnAM joyitA II rU08 .....828 gAthArtha- vaLI laghu evA paNa saMvigna sAdhune pote vAMde paNa temanI pAse potAne vaMdAve nahi, temanuM kRtikarma (vizrAmaNA vagere vaiyAvRtya) kare, paNa temanI pAse vizrAmaNA vagere karAve nahi ane potAne mATe (potAnI pAse dIkSA levAne mATe) AvelA ziSyane pote dIkSA Ape nahi, paNa tene pratibodha pamADIne susAdhu pAse mokale tenI pAse dIkSA apAve, paNa pote dIkSA Ape nahi. (308) ahavA dei dikkhaM attaTThA dhammiyANa tppuro| savvaM virayAyAraM parUvettA juMjae sammaM // 309 // athavA dadAti dIkSAmAtmArthaM dhArmikAnAM tatpurataH / sarva viratAvAra prayitvA yuna isa II rU02 .... ....822 gAthArtha- athavA potAnA mATe dhArmikone dIkSA Ape che. temanI - AgaLa sarvaviratinA AcAronI prarUpaNA karIne sArI rIte joDe che, arthAt saMvigna banavAnI preraNA kare che. (309) ____ ahavA jo NoM giNhaI, dikkhaM amunniymunnittnnujjoo| taM dikkhai niyaviNayahAe taM jujae ya puNo // 310 // athavA yo no gRhNAti dIkSAmajJAtamunitvodyotaH / te rIte nivinayartha yuna iva punaH II rU20 II.... .... 820 - gAthArtha- athavA jeNe munipaNAnA (=saMyamanA) prakAzane jANyo nathI evo je jIva dIkSAne (=saMvigna dIkSAne) grahaNa na kare tene dIkSA Ape ane potAno vinaya karavA mATe joDe. 'vizeSArtha- ahIM bhAvArtha e jaNAya che ke je jIva susAdhunI pAse dikSA levA taiyAra na thAya ane potAnI pAse ja dIkSA levAnI For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa bhAvanAvALo hoya tene potAno ziSya banAve ane potAnA vinayaveyAvacca vagere karavAmAM tene joDe. 309mI gAthAmAM paNa potAnA mATe dIkSA Ape che paNa tenAmAM yogyatA joine saMvigna banavAnI preraNA kare che ane saMvigna bane to tene susAdhune samarpita karI de. 310mI gAthAmAM paNa potAnA mATe ja dIkSA Ape che paNa tenAmAM tevI yogyatA na hovAthI saMvigna banavAnI preraNA na kare ane potAnI pAse rAkhe. "jeNe munipaNAnA prakAzane jANyo nathI" evA vizeSaNathI ja tenAmAM tevI yogyatA nathI ema jaNAvI dIdhuM che. (310) 138 osanno attaTThA, paramappANaM ca haNai dikkhato / taM chuhai duggaIe, ahiyayaraM buDDui sayaM ca // 311 // avasanna AtmArthaM paramAtmAnaM caM hinasti dIkSamAnaH / teM kSipati purtatI adhitAM iti svayaM ca / / rU. ............. gAthArtha- uparanI gAthAmAM kahyA pramANe na karatAM avasanna eTale ke zithila evo je potAne mATe bIjAne dIkSA Ape che, te tene (ziSyane) ane potAnA AtmAne haNe che. kema ke te (ziSya)ne durgatimAM nAkhe che ane potAnA AtmAne paNa pUrvanI avasthA karatA adhikatara saMsAra samudramAM DubADe che. (311) gIyaM kappanisIhAi suttaM atthaM ca tadubhayavihinnU / so gIyattho anno, samavAyadharo'Nuogadharo // 312 // gItaM kalpanizIthAdisUtramarthaM ca tadubhayavidhijJaH / to gItArthoDanyo samavAyadharoDanuyo.dhara / / 12 / ................. gAthArtha kalpa ane nizItha vagere sUtro ane teno artha e gIta che. kalpa ane nizItha vagere sUtro ane teno artha e ubhayanA (=e ubhayathI karAyelA) vidhAnane je jANe te gItArtha che. samavAyAMgane dhAraNa karanAra (=sUtrathI ane arthathI jANanAra) anuyogadhara che. (312) gIyattho vi hu gIyatthasevA bahumANabhattisaMjutto / parisAguNanayaheU-vAehiM desaNAkusalo // 313 // 'For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 823 m| guru adhikAra vibhAga-2 139 gItArtho'pi khalu giitaarthsevaabhumaanbhktisNyuktH| parSadguNanayahetuvAdairdezanAkuzalaH // 313 // gAthArtha- gItArtha paNa gItArthanI sevA, gItArtha upara bahumAnabhAva ane gItArthanI bhaktithI yukta hoya che ane parSadAnA guNo, naya ane hetuvAdathI dezanA karavAmAM kuzaLa hoya. (313). vihivAe vihidhammaM, bhAsai no avihimaggamaNNatthaM / ikko vi jaNamajjha-dio va diyA va rAo vA // 314 // vidhivAde vidhidharmaM bhASate no'vidhimArgamanyArtham / eko'pi janamadhyasthito vA divA vA rAtrau vA // 314 // ......... 824 gAthArtha- gItArtha ekalo hoya ke lokonI madhyamAM rahelo hoya, divasa hoya ke rAtri hoya, vidhi ( zAstrokta vidhAna) kahevAnI hoya tyAre vidhirUpa dharmane kahe che, anya arthavALA avidhimArgane na kahe, arthAt zAstrano khoTo artha karIne zAstramAM jenuM vidhAna na hoya tene na 58. (314) . pANaMte vina micchA, bhAsai AyAragoyaraM paramaM / / jiNamagge paDikUlaM, na ruyai bahikaTThakiriyA vi // 315 // prANAnte'pi na mithyA bhASate AcAragocaraM paramam / jinamArge pratikUlaM na rocate bahiHkaSTakriyA api // 315 // ........ 825 - gAthArtha- jinamArgamAM ajJAna lokonI daSTie je pratikULa che ane bAhya kaSTakArI kriyAo che te ajJAna lokone na gamavA chatAM gItArtha prANAte paNa utkRSTa AcAra saMbaMdhI khoTuM na bole. (315) savvattha uciyadiTThI, uciyapavittiM karei savvattha / ... paradosA daTTaNaM, muNai sagakammapayaDibhavA // 316 // sarvatrocitadRSTirucitapravRtti karoti sarvatra / ... paradoSAn dRSTvA jAnAti svakakarmaprakRtibhavAn // 316 // ........... 826 For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha- gItArtha sarvatra ucita dRSTivALo hoya ane (ethI) sarvatra ucita pravRtti kare. bIjAnA doSone joine potAnI karmaprakRtithI thanArA doSo che ema jANe, arthAt doSita jIvanA tevA karmonA udayathI tenAmAM AvA doSo che ema vicArIne doSita upara dveSa na kare. (316) 140 osano ivi tahA, pAyaDasevI na hoti dosANaM / jamhA pavayaNadoso, moho u muddhajaNamajjhe // 317 // avasanno yadyapi tathA prakaTasevI na bhavati doSANAm / yasmAt pravacanoSo mohastu mudhananamadhye // 32 ...... . 827 gAthArtha-- gItArtha zithila hoya to paNa doSonuM prakaTa sevana karanAro na hoya. kAraNa ke mugdhajanomAM zAsanane dUSaNa lAge e moha che=mohanIyakarmabaMdhanuM kAraNa che. (ema te jANe che.) (317) gIyatthANaM purao, savvaM bhAsei niyayamAyAraM / jamhA titthasAricchA jugappahANA sue bhaNiyA / / 318 // gItArthAnAM purataH sarvaM bhASate nijakamAcAram / yasmAt tIrthasadRzA yugapradhAnAH zrute bhaNitAH // 318 // .828 gAthArtha-- zithila gItArtha gItArthI pAse potAnA badhA AcArone kahe che, arthAt pote je je zithila AcaraNa kare che te badhuM gItArthonI pAse prakAzita kare che. kAraNa ke te te yugamAM mukhya hoya tevA gItArthone zAstramAM tIrtha samAna kahyA che. ......... vizeSArtha-- je tAre te tIrtha. te te kALe mukhya gaNAtA gItArtho dharmArthI jIvone satya upadeza ane AlocanA AdithI tAre che mATe tIrthasamAna che. zithila gItArtha AvA gItArthonI AgaLa potAnA badhA zithila AcaraNane prakAzita karavA dvArA potAnI nabaLAino svIkAra AdithI tarI jAya che. (318) sAraNavAraNacoyaNa-paDicoyaNamAiesa kajjesu / soppurao kAyavvo, nANINaM daMsiyaM jamhA // 399 // For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 ............... 829 sAraNa-vAraNa- codana-praticodanAdikeSu kAryeSu / sa purataH kartavyo 'jJAninAM darzitaM yasmAd // 319 // gAthArtha-- sAraNA, vAraNA, coyaNA ane paDicoyaNA Adi kAryomAM gItArthane AgaLa karavo, arthAt gItArthanI nizrAmAM rahevuM, jethI te sAraNA vagere kare. kAraNa ke jJAnIoe (gItArthanI nizrAmAM rahevAnuM) udhuM che. (318) pavayaNamubdhAvaMto, osanno vi hu varaM susaMviggo / caraNAlaso vi caraNa-TThiyANa sAhUNa pakkhaparo // 320 // pravacanamudbhAvayan avasanno'pi khalu varaM susaMvignaH / caraNAlaso'pi caraNasthitAnAM sAdhUnAM pakSaparaH // 320 // ........... 830 gAthArtha atyaMta mokSAbhilASI ane pravacananI prabhAvanA karato zithila paNa sAro che. atyaMta mokSAbhilASI jIva cAritramAM zithila hoya to paNa cAritramAM rahelA sAdhuono pakSapAta kare che. (320) nANAiguNavihINA, attukkarisA aNajjuniyaDiparA / dhammacchaleNa gihisaMthavakArayA tesi mA saMgo // 329 // . 831 jJAnAdiguNavihInA AtmotkarSA anarjunikRtiparAH / dharmacchalena gRhisaMstavakArakAsteSAM mA saGgaH // 321 // gAthArtha-- jeo jJAnAdi guNothI rahita, potAno utkarSa karanArA, saraLatAthI rahita, daMbha karavAmAM tatpara ane dharmanA bahAnAthI gRhasthonI prazaMsA (=khuzAmata) karanArA che temano saMga karavA yogya nathI. (321 ) 141 *****......... dhanA hoi jogo muNINa paramatthatattajuttANaM / saMviggapakkhiyANaM, puNa saMgo bhavvabhaddakaro // 322 // dhanyAnAM bhavati yogo munInAM paramArthatattvayuktAnAm / saMvignapAkSikANAM punaH saGgo bhavyabhadraGkaH // 322 // ............... 832 1. ahIM chaThThI vibhakti trIjI vibhaktinA arthamAM samajavI. kAraNa ke prAkRta bhASAmAM tema thAya che. bIjA sthaLe paNa jyAM vibhaktimAM pheraphAra jaNAya tyAM A pramANe samajavuM. For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha-- pAramArthika tattvothI yukta muniono yoga dhanya jIvone thAya che. saMvigna pAkSikono paNa saMga bhavyajIvonA kalyANane karanAro che. (322) 142 ( kAvyaM 3 ) tattva 1 jJAnA 2 Gga 3 dharme 4 ndriya 5 mada 6 viSaya 7 dravya 8 saMbhoga 9 yogAH 10 / saMjJA 11 di 12 saMyama 13 rddhi 14 vrata 15 vihRti 16 vaco 17 bhAvanA 18 zcarya 19 lezyA: 20 // paryApti 21 prANa 22 yoni 23 svara 24 maraNa 25 samudghAta 26 caryA 27 rhadAdyAH 28 / dAnA 29 vasthA 30 vadhA 31 rthazruta 32 naya 33 vinayA 34 kAra 35 garbha 36 kSudAdyAH 37 // 323 // (kAvyaM 3) tattva 1 jJAnA 2 Gga 3 dharme 4 ndriya 5 mada 6 viSaya 7 dravya 8 saMbhoga 9 yogAH 10 / saMjJA 11 dig 12 saMyama 13 rddhi 14 vrata 15 vihRti 16 vaco 17 bhAvanA 18 zcarya 19 lezyA: 20 // paryApti 21 prANa 22 yoni 23 svara 24 maraNa 25 samudghAta 26 caryA 27 rhadAdyAH 28 / dAnA 29 vasthA 30 vadhA 31 zruta 32 naya 33 vinayA 34 kAra 35 garbha 36 kSudAdyAH 37 // 323 // .... 833 vastra 38 strI 39 zastra 40 mithyA 41 mala 42 tanaya 43 guNa 44 dhyAna 45 SaTsthAna 46 kAmA: 47 / vaiyAvRttyo 48 pasargA 49 stRNa 50 caraNa 51 lipi 52 brahma 53 karmA 54 STa (dva) 55 bhASA: 56 // zayyA 57 mAnAdi 58 sAmAyika 59 karaNa 60 namaskAra 61 kalpA 62 Gka 63 lokAH 64 / nirgrantha 65 kSetra 66 kalpadruma 67 kaNa 68 gatayo 69 muNDa 70 bhAva 71 pramAdAH 72 / / 324 // For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 ........834 guru adhikAra vibhAga-2 vastra 38 strI 39 zastra 40 mithyA 41 mala 42 tanaya 43 guNa 44 dhyAna 45 SaTsthAna 46 kAmAH 47 / vaiyAvRttyo 48 pasargA 49 stRNa 50 caraNa 51 lipi 52 brahma 53 karmA 54 STa (bda) 55 bhASA: 56 // zayyA 57 mAnAdi 58 sAmAyika 59 karaNa 60 namaskAra 61 kalpA 62 Gka 63 lokAH 64 / nirgrantha 65 kSetra 66 kalpadruma 67 kaNa 68 gatayo 69 muNDa 70 bhAva 71 pramAdAH 72 // 324 / / ... sthAnA 73 nuSThAna 74 mudrA 75 vrata 76 japavidhayaH 77 saptabhaGgI 78 pramANam 79 / prAyazcitta 80 pravRtti 81 pravacanapaTutA 82 vazyakaM 83 hetu 84 vargaH 85 // pratyAkhyAnA 86 nuyogA 87 NimaparamaguNA 88 maitrI 89 nikSepa 90 dIkSAH 91 / dharmaH 92 samyaktva 93 ratno 94 panaya 95 zama 96 yama 97 brahma 98 zilpa 99 prameyAH 100 // 325 // sthAnA 73 nuSThAna 74 mudrA 75 vrata 76 japavidhayaH 77 saptabhaGgI 78 pramANam 79 / prAyazcitta 80 pravRtti 81 pravacanapaTutA 82 vazyakaM 83 hetu 84 vargaH 85 / / pratyAkhyAnA 86 nuyogA 87 NimaparamaguNA 88 maitrI 89 nikSepa 90 dIkSAH 91 / dharmaH 92 samyaktva 93 ratno 94 panaya 95 zama 96 yama 97 brahma 98 zilpa 99 prameyAH 100 // 325 // .......... 835 iccaainnegssmyprsmyrhssgunnnihiibhuuyaa| sammattassa pabhAvaNa payaDA bhavvANa kappadumA // 326 // For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 saMbodha prakaraNa ityAdyanekasvasamayaparasamayarahasyaguNanidhIbhUtAH / / sa rvaya pramAvanapraya mAnAM kumAra / rara6 8rUdda gAthArtha- tattvajJAna, aMga, dharma, indriya, mada, viSaya, dravya, saMbhoga, yoga, saMjJA, digu, saMyama, Rddhi, vrata, vihAra, vacana, bhAvanA, Azcarya, vezyA, paryApti, prANa, yoni, svara, maraNa, samuddhAta, caryA, ahaMtaAdi, dAna, avasthA, vrata, arthazruta, naya, vinaya, AkAra, garbha, sudhAdi, vastra, strI, zastra, mithyA, mala, tanaya, guNa, dhyAna, SasthAna, kAma, vaiyAvRjya, upasarga, tRNa, caraNa, lipi, brahma, karma, aSTa (abda), bhASA, zayyA, mAna Adi, sAmAyika, karaNa, namaskAra, kalpa, aMka, loka, nirgatha, kSetra, kalpavRkSa, kaNa, gati, muMDa, bhAva, pramAda, sthAna, anuSThAna, mudrA, vrata, japavidhi, saptabhaMgI, pramANa, prAyazcitta, pravRtti, pravacana kuzaLatA, Avazyaka, hetu, varga, pratyAkhyAna, anuyoga, aNimaparamaguNa, maitrI, nikSepa, dIkSA, dharma, samyaktva, ratna, upanaya, zama, yama, brahma, zilpa ane prameya ityAdi aneka svazAstraparazAstranA rahasyonA ane guNonA nidhAna svarUpa tathA samyakatvanI prabhAvanA karavAmAM vikhyAta thayelA gItArtho bhavya jIvo mATe kalpavRkSa samAna che. (323-324-325-326) kiM bahuNA bhaNieNaM, tannissAe susAhuNo vi syaa| viharatita mALa, zAti ati taf I rara7 | kiM bahunA bhaNitena tannizrAyAM susAdhavo'pi sdaa| / viharati tayAAM dhAnti mati tarvavanA rUracha I. ... 837 gAthArtha- vadhAre kahevAthI zuM ? susAdhuo paNa tevA gItArthanI nizrAmAM vihAra kare che, tenI AjJAne dhAraNa kare che ane tenA vacananuM smaraNa kare che. (327) je vihimaggaM parUvaMti jinnpvynnppbhaavyaa| te saMviggAyariyA, jayau ciraM dUsame kAle // 328 // ye vidhimArgaM prarUpayanti jinapravacanaprabhAvakAH / te saMvinAvA nayanu viraMtuSa jAte 3ra8 I ... 838 For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 guru adhikAra vibhAga-2 gAthArtha- jinapravacananA prabhAvaka je AcAryo vidhimArganI prarUpaNA kare che te saMvigna AcAryo duSamakALamAM dIrghakALa sudhI jaya pAmo. (328). ke vi ya sammattadharA, vittivihANehiM dvvvesdhraa| " savvattha vi bIyapae, vaTuMtA caraNaguNahINA // 329 // ke'pi ca samyaktvadharA vRttividhAnairdravyaveSadharAH / sarvatra ditIya vartamAnAraNapuNahInA II rUra? I ....832 siratuMDaMmi muMDA, ubbhaDavesA vicittavatthadharA / vijjaMjaNacuNNAi, kuvvaMtA kulamamattAi // 330 // zirastuNDe muNDA udbhaTaveSA vicitravastradharAH / vidyAnaQti rvataH mama i rUrU |.. 840 gAthArtha- koIka samyaktvane dhAraNa karanArA ane vividha rIte AjIvikA calAvavA mATe dravyathI sAdhuveSa dhAraNa karanArA hoya che. te sarvasthaLe apavAdapadamAM vartatA hoya, arthAt apavAdapadanuM sevana : karanArA hoya ane cAritraguNathI rahita hoya. (329) mastaka dADhInA muMDanavALA, udubhaTa veSavALA, vividha vastrone dhAraNa karanArA, vidyAaMjana-cUrNa Adine tathA kulamamatva Adine karanArA hoya che. (330) sammaM bhAsai jIvANa pucchamANANa jiNamayaM te vi| sArUviNo ya pavayaNamosaM duTuM ti mannaMtA // 331 // samyak bhASante jIvAnAM pRcchatAM jinamataM te'pi / sArUpigI pravavanagRSA gumati mImInA | rUrUra che . 842 gAthArtha- zAsasaMbaMdhI khoTuM kahevuM te azubha che ema mAnatA te jIvo paNa =329-330 gAthAmAM kahelA) ane sArUpiko jinamatane pUchanArA jIvone sAcuM kahe che - vizeSArtha- je muMDana karAve, sapheda vastra pahere, kaccha bAMdhe, strI na rAkhe, bhikSA mATe phare te sArUpika kahevAya. (331). For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 saMbodha prakaraNa pacchAkaDitti jeNa ya caraNaM pacchAkaDaM kayaM rammaM / ukkhittA gihI jAo sasiho bhikkhai abhajjoya // 332 // pazcAtkRta iti yena ca caraNaM pazcAtkRtaM kRtaM rmym| utkSiptvA gRhI jAtAH sazikhaH bhikSate'bhAryazca // 332 // ....... 842 gAthArtha jeNe manohara cAritrane pAchaLa karyuM che te pazcAdbhUta che. pazcAdbhUta cAritrane pheMkIne (=mUkIne) gRhastha thayelo hoya che. te patnIthI rahita ane coTalI rAkhanAro hoya. bhikSA mAge che. (332). sasiho sabhajjago vi ya, siddhaputto sakUcio bhnnio| no bhikkhai sippAi-kammaM kAUNa jIvei // 333 // sazikha: sabhAryAko'pi yaH siddhaputraH sakUrcikaH bhnnitH| ... na bhikSate zilpAdikarma kRtvA jIvati // 333 // ... .............843 . gAthArtha siddhaputrane coTalI rAkhanAro, patnIthI sahita ane dADhImUcha rAkhanAro kahyo che. te bhikSA mAgato nathI, zilpa vagere dhaMdho karIne cha. (333) ke vi ya bhaNaMti pacchAkaDaputto siddhaputtago bhnnio| sasiho vA asiho vA sabhajjago vA abhajjo vA // 334 // ke'pi ca bhaNanti pazcAtkRtaputraH siddhaputrako bhaNitaH / sazikho vA'zikho vA sabhAryAko vA'bhAryAko vA // 334 // ......844 gAthArtha- koIka kahe che ke (zAstramAM) pazcAtkRtanA putrane siddhaputra kahyo che. te coTalIvALo hoya ke coTalI vinAno paNa hoya, patnI sahita hoya ke patnIthI rahita paNa hoya.' (334). ee savve vi sammattasaMjuyA jai havaMti nAmANi / no tesiM jai sammattaM bhaTuMsavve vi te gihiNo // 335 // ete sarve'pi samyaktvasaMyuktA yadi bhavanti nAmAni / no teSAM yadi samyaktvaM bhraSTaM sarve'pi te gRhiNaH // 335 // ..........845 1. 4 muMDana 42 / , zi5 (=yo2ell) 21, mane lI rAta siddhaputra vAya. (1.6.7.4, .5448) For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 147 gAthArtha- A badhAya jo samyaktvathI yukta hoya to temanAM te nAmo ( siddhaputra vagere nAmo) rahe che. jo samyaktvathI bhraSTa thayA hoya to temanAM te nAmo rahetA nathI ane te badhAya gRhastha kahevAya che. (335) AloyaNAikajje, ee juggA havaMti kiyaavi| jai nANasaccabhAsaNa-guNappahANA muNiyANA // 336 // AlocanAdikArye ete yogyA bhavanti kadAcidapi / yati jJAnasatyabhASaNaguNapradhAnA jJAtAnAH II rUrUdda I .......... 846 gAthArtha- jo A badhAya jJAna ane satyabhASaNa rUpa guNanI pradhAnatAvALA hoya ane AlocanAnAM sthAnone jANanArA hoya to kyAreka AlocanA vagere kAryamAM yogya thAya che, arthAt temanI pAse AlocanA vagere karI zakAya. . vizeSArtha AlocanAnuM prAyazcitta ApavAne yogya hoya evA saMvegI suguru vagereno yoga na thAya to chevaTe sArUpika vagerenI pAse paNa AlocanA kare, paNa AlocanA karyA vinA na rahe ema zAstramAM kahyuM che. (336) je vi kusIlA kuvaesadAyagA dNbhdhmmchlmaannaa| te vilaMpikA, saurtAi gharamAI rUrU7. ye'pi kuzIlA kUpadezadAyakA dmbhdhrmchlyntH| teDapi uttharanIyA: suzInikuM dhamALA: II rUrU7 | ....847 ' gAthArtha jeo dUSita AcaraNavALA, unmArgano upadeza ApanArA, diMbhathI dharmamAM chetaranArA ane kusAdhunA veSane dhAraNa karanArA che teo paNa adarzanIya ja che. (337) dhannANaM vihijogo, vihipakkhArAhagA sayA dhannA / vihibahumANI dhannA, vihipakkhaadUsagA dhannA // 338 // dhanyAnAM vidhiyogo vidhipakSArAdhakAH sadA dhanyAH / vidhavAmAnino dhanyA vidhapakSAtUSA dhanyA / rU38 || 848 For Personal & Private Use Only ! Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 saMbodha prakaraNa gAthArtha- dhanya puruSone ja vidhino yoga prApta thAya che. sadA vidhinuM pAlana karanArAo paNa dhanya che. vidhinuM bahumAna karanArAo paNa dhanya che. vidhimArgane dUSita nahi karanArAo paNa dhanya che. (338) : vihikaraNaM vihirAo, avihiccAo kae vi tmmicchaa| . . attukkarisaM kujjA Neva sayA pavayaNe diTTI // 339 // * vidhikaraNaM vidhirAgo'vidhityAgaH kRte'pi tnmithyaa| .. mAtmo karyAvi sA pravane daSTi / rUrUra IT.... ..849 gAthArtha- jenI zAstramAM ja daSTi che te jIva vidhipUrvaka kare, vidhi pratye rAgavALo hoya, avidhino tyAga kare, avidhi karI hoya to micchA mi dukkaDuM Ape. potAno utkarSa na ja kare. (339). AsannasiddhiyANaM jIyANaM, sylasthivaaiinnN| ... navaravAe vivarIyamamaniyalUmavyA 1 rU40 che. AsannasiddhikAnAM jIvAnAM sklaastivaadinaam| , nakSata viparItamamavyanIvahUmavyAnAm II rU40 ||. 810 gAthArtha-AtmA Adine mAnanArA ane najIkanA kALamAM mokSe janArA saghaLA jIvonuM A vidhipUrvaka karavuM vagere) lakSaNa che. abhavya ane dUrabhavya jIvonuM AnAthI viparIta (=avidhi karavI vagere) lakSaNa che. vizeSArtha A bhAvanI ja gAthA darzanazuddhi prakaraNa vagere graMthomAM A pramANe che AsannasiddhiyANaM vihipariNAmo u hoi sayAkAlaM / vihicAo avihibhattI abhavvajiyadUrabhavvANaM // 1 // "najIkanA kALamAM mokSe janArA AtmAone ja sadA mATe dharmakriyAomAM vidhinuM pAlana karavAno pariNAma hoya che. abhavya ane dUrabhavya jIvone vidhino tyAga ane avidhinuM sevana karavAnuM mana hoya che." (340). sammattanANacaraNAnupAimANANugaM ca jaM jtth| nipatta battI pUtaM tahImAthaM o rU42 . . For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 149 samyaktva-jJAna-caraNAnupAti AjJAnugaM ca yad yatra / jinaprajJaptaM bhaktyA pUjayet taM tahAbhAvam / / 341 // ............ 851 gAthArtha- samyagdarzana, jJAna ane cAritrane anusaranAruM ane jinAjJAne anusaranAruM je kAMI anuSThAna je puruSamAM dekhAya, tevA prakAranA te samyagdarzanAdi guNonuM zrI jinezvaroe nirUpaNa karyuM che ema vicArIne te guNayukta puruSanI ucita bhaktithI pUjA kare. (341) kesiMci a Aeso, daMsaNanANehiM vaTTae titthaM / vucchinnaM ca caritaM, vayamANe hoi pacchittaM // 342 // keSAJciccAdezo darzana-jJAnAbhyAM vartate tIrtham / vyavacchinaM ca cAritraM vadamAne bhavati prAyazcittam // 342 // ...... 852 gAthArtha- keTalAka puruSono evo mata che ke "vartamAnakALamAM tIrtha (=nizAsana) darzana-zAnathI. yA cha. yAtriyogano vartamAnamA viccheda thayo che. (A mata khoTo che tethI) AvuM bolanAra puruSane prAyazcitta bhAve. (342) duppasahataM caraNaM, jaM bhaNiyaM bhagavayA ihaM khitte / ANAjuttANamiNaM, na hoi ahuNotti vAmoho // 343 // . duSprasahAntaM caraNaM yad bhaNitaM bhagavateha kssetre| . . - AjJAyuktAnAmidaM na bhavatyadhuneti vyAmohaH // 343 ......... 853 gAthArtha- bhagavAne kahyuM che ke A bharatakSetramAM duSpasaha nAmanA AcArya sudhI cAritradharma raheze. tethI AjJAyukta AtmAone anulakSIne paNa "A duHSamA kALamAM cAritra nathI."ema nizcita karavuM me bhUDhatA cha. (343) kAlociyajayaNAe, macchararahiyANa ujjmNtaann| jaNajattArahiyANaM, hoi jaittaM jaINa sayA // 344 // kAlocitayatanayA matsararahitAnAmudyacchatAm / janayAtrArahitAnAM bhavati yatitvaM yatInAM sadA // 344 // .......... 854 . 'For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa gAthArtha-- te te kALane ucita yatanAthI cAritra pALanArA, irSyAthI rahIta, pratilekhanAdi anuSThAnomAM udyama karanArA ane lokavyavahArathI rahita sAdhuone sadA mATe cAritra hoya che. 150 vizeSArtha- karelAno pratyupakAra karavo ane lokanA sukha-du:khanI ciMtA karavI vagere lokavyavahAra che. sAdhuo AvA lokavyavahArathI mukta hovAthI potAnA sAMsArika saMbaMdhIonI ane potAnA bhaktajananI sAMsArika koi jAtanI ciMtA na kare. tathA loko AhAra-pANI, vasapAtra ane vasati vagere Ape e nimitte pratyupakAra karavAno jarA paNa prayatna na kare. gRhasthoe sAdhuonI sevA koi jAtanA svArtha vinA karavAnI che ane sAdhuoe paNa gRhoe karelI sevAno badalo vALavA aMge koi prayatna karavAno nathI. mATe ja dazavaikAlikamAM gRhasthone mudhAdAyI(=svArtha vinA ApanArA) ane sAdhuone mudhAjIvI(=gRhasthoe karelI sevAno badalo vALavAno prayatna na karanArA) kahyA che. (344) jattha na bAlapasaMgo, nokkaDavaMcaNabalAikAravaNaM / gIyatthANaM sevA, tattha jaittaM sayA jANa // 345 // yatra na bAlaprasaGgo na duSkRta-vaJcana-balAdikArApaNam / gItArthAnAM sevA tatra yatitvaM sadA jAnIhi // 345 // . 851 gAthArtha jyAM asaMyatanI sobata thatI nathI, jyAM duSkRtya, chetarAmaNI ane balAtkAre karAvavuM vagere thatuM nathI ane gItArthonI sevA thAya che tyAM sadA tuM cAritrane jANa. vizeSArtha- garamI dUra karavA paMkhAno upayoga, rAte lAiTamAM besavuMvAMcavuM, jAte phonathI vAta karavI vagere sAdhuo mATe duSkRtya che. dharmanA bahAne koine chetaravuM e mahApApa che tathA gRhasthone mahotsava vagere karavAnI icchA na hoya chatAM yenakena prakAreNa mahotsava vagere karAvavuM e balAtkAre karAvyuM gaNAya. sAdhuno dharma upadeza ApavAno che. tathA sAdhunI pAse potAnuM koi kAma karAvavuM hoya to tenI icchAthI karAvAya, balAtkAre nahi. balAtkAre karAvavAthI icchAkAra sAmAcArIno bhaMga thAya. (345) For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 guru adhikAra vibhAga-2 savvajiNANaM titthaM, bakusakusIlehiM vaTTae ittha / navaraM kasAyakusIlA pamattajaiNo viseseNa // 346 // sarvajinAnAM tIrtha bakuza-kuzIlairvartate'tra / navaraM SAyajItA: pramatta to vizeSeNa II rU46 . ... 86 gAthArtha-sarvajinezvaronuM tIrtha sadA bakuza-kuzIlothI cAle che. phakta vizeSatA eTalI che ke kaSAyakuzIla pramAdI sAdhuo vizeSathI hoya che. vizeSArtha- A ja gAthA thoDA pheraphAra sAthe darzanazuddhiprakaraNamAM A pramANe che- savvajiNANaM NiccaM bakusa-kusIlehi vaTTae titthaM / navaraM kasAyakusIlA apamattajaI vi satteNa // (7pa samyakatva prakaraNa) - "sarva jinezvaronuM tIrtha sadA bakuza-kuzIlothI cAle che. phakta vizeSatA eTalI che ke apramAdI sAdhuo paNa kaSAyanI sattAthI kaSAyakuzIla kahevAya che. Ano bhAva e che ke apramAdI sAdhuo paNa hoya, to prazna thAya ke jo apramAdI che to kaSAyakuzIla kema kahevAya? AnA javAbamAM kahyuM ke apramAdI hovA chatAM kaSAyone AdhIna banI jatA hovAthI kaSAyakuzIla kahevAya che, arthAt kaSAyathI kuzIla che, paNa AcaraNathI kuzIla nathI. (346) na viNA niccaM niyaMThehiM nAtitthA ya niyNtthyaa| .. chakAyasaMjamo jAva tAva aNusaMjaNA doNhaM // 347 // na vinA tIrthaM nirgranthai tIrthAzca nirgranthakAH / / ja pa saMyamo yAvat tAvanuSanA yoH II rU47 | 817 gAthArtha- sAdhuo vinA tIrtha hotuM nathI ane tIrtha vinA sAdhuo hotA nathI. jyAM che jIvanikAyano saMyama hoya che tyAM sudhI tIrtha ane sAdhu e baMneno paraspara saMbaMdha rahe che. (347) saMpati hI paDhamA, vIye raMpatti parizuddha turiyA caraNavihINA, saNabhayaNA hu taiyaMmI // 348 // For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 saMbodha prakaraNa darzanatrikahInaprathamA dvitIyA darzanatrikena parizuddhAH / turyAzcaraNavihInA darzanabhajanA khalu tRtIye // 348 // ...........88 gAthArtha-- pahelA bhAMgAvALA darzana-jJAna-cAritrathI rahita che. bIjA bhAMgAvALA darzana-jJAna-cAritrathI zuddha che. cothA bhAMgAvALA cAritrathI rahita che. trIjA bhAMgAmAM samyagdarzananI bhajanA che. (348) davveNa ya bhAveNa ya, caraNaM neyaM jahakkamaM tesiM avaraMmi daMsaNaguNaM neyaM bhayaNA hu nANassa // 349 // dravyena ca bhAvena ca caraNaM jJeyaM yathAkramaM teSAm / aparasmin varzananuLa zeyaM mananA vratu jJAnasya | rU? ........... gAthArtha- pAMcamA-chaThThA bhAMgAmAM kramazaH dravyathI ane bhAvathI cAritra jANavuM, arthAta pAMcamA bhAMgAmAM cAritra dravyathI che ane chaThThA bhAMgAmAM cAritra bhAvathI che. (ava=i) sAtamA bhAMgAmAM darzanaguNa jANavuM ane jJAnanI bhajanA jANavI. darzana jJAna cAritra jIvo nathI nathI nathI che che che nathI che che che che nathI nathI nathI che che nathI. che. che nathI. nathI nathI che nathI dravyacAritrathI rahita 'mithyAdaSTi jIvo. bhAvathI cAritra saMpanna sAdhuo. pAsatthA vagere. vizeSa samyajJAnayukta satyakI vagere. vizeSa zAstrajJAnarahita pAsasthA vagere. vizeSa zAstrajJAnarahita mASatuSa muni vagere. vizeSa zAstrajJAnarahita samyagdaSTi jIva. jainadarzanane jANanAra mithyAdaSTi paMDita vagere. (349) evaM aTThaviyappA, parihariyavvA hu paDhamabhaMgillA / zrIyA niseviyA, niSna turiyA vi sevinnA // rU0 // For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 153 evamaSTavikalpAH parihartavyAH khalu prathamabhaGgavantaH / dilIyA nivitavyA nitye tunA sevet II rU50 I.. gAthArtha- A pramANe ATha vikalpo che. temAM pahelA bhAMgAvALA tyAga karavA yogya che. bIjA bhAMgAvALA sadA sevavA yogya che. cothA bhAMgAvALAonI paNa sevA kare. (350) tesimabhAve taiyA, duvbuTTinAeNa sNdhimbhigijjh| .. bhaiyavvA avare vi hu, kAraNamAsajja suddhaguNA // 351 // teSAmabhAve tRtIyA durvRSTijJAtena sandhimabhigRhya / patvyA apaDapa kAraNamAsAgha zuddhapu: II rUpa . . 862 gAthArtha temanA abhAvamAM kuvRSTi daSTAMtathI tevA prakAranA saMyogane svIkArIne trIjA bhAMgAvALA paNa sevavA. tevA kAraNane pAmIne zuddha guNasaMpanna anya bhAMgAvALAone paNa sevavAmAM vikalpa che. ahIM bhAvArtha A pramANe che- koivAra duSkALa hoya, rAjA sAdhuo pratye dveSI banyo hoya, athavA mAMdagI hoya, AvA prasaMgomAM paNa AhAra-pANI vagerenI anukULatA karIne paNa gacchanuM pAlana karavuM joIe. gacchanA paripAlana mATe duSkALa vagere kAraNa upasthita thayA pahelAM paNa Aya-upAyamAM kuzaLa gaNAdhipatie nIce kahIe chIe te pramANe pAsatyAdinI gaveSaNA (oLakha-paricaya) karavI, kuzaLatAdi pUchavuM. ahIM Aya eTale pAsatyAdinI pAsethI nirvighna saMyama paLAya tevo lAbha (sahAya) ane upAya eTale koIpaNa rIte (caturAithI) tevuM kare ke jethI teone vaMdanAdi karyA vinA paNa teonI sukhazAtAdi pUche. tema karavAthI teone aprIti to na thAya, balka te ema mAne ke aho ! A loko pote tapasvI hovA chatAM amArA jevA pratye paNa Avo prema dharAve che. AvA saMyogomAM agItArthanI paNa anuvartana karavAno prasaMga Ave to kuvRSTi daSTAMtathI karavI. te daSTAMta A pramANe che- For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa pRthvIpura nagaramAM pUrNa nAmano rAjA hato. teno buddhi nAmano maMtrI hato. ekavAra bhaviSyakALane jANanAra koi jyotiSIne jJAna thayuM ke A mahinA pachI varSAda thaze. te varSAdanuM pANI pIvAthI loko gAMDA banI jaze. pachI keTaloka kALa gayA pachI suvRSTi thaze. suvRSTi thatAM badhuM suMdara thaze. te jyotiSIe rAjAne A vigata kahI. 154 jyotiSIe A pramANe kahyuM eTale rAjAe nagaramAM Dhola pITAvIne lokone jaNAvyuM ke tame thAya teTalA pANIno saMgrahaM karI lo. badhA lokoe potAnI zakti pramANe pANIno saMgraha karI lIdho. jaNAvelA mahinA pachI varSAda thayo. lokoe te pANI pIdhuM nahi. saMgraheluM pANI khUTI jatAM lokoe navuM pANI pIvAnuM zarU karyuM. krame karIne lagabhaga badhAya gAMDA banI gayA. sAmaMto vageree ghaNA pANIno saMgraha karyo hato. chatAM te pANI khUTI jatAM temaNe paNa dUSita varSAdanuM pANI pIdhuM. rAjAnI pAse jUnA pANInA vaheNano saMgraha hato, paNa bIjA koi pAse na hato. rAjA DAhyo hovAnA kAraNe sAmaMta vagerenI gAMDapaNa bharelI ceSTAomAM jyAre bhaLato nathI tyAre temaNe maMtraNA karI ke, ApaNe chIe to rAjA rAjyasukha bhogavI zake che. paNa rAjA ApaNA abhiprAya pramANe vartana karatA nathI, ane koNa jANe keTalA lAMbA kALa sudhI rAjya karaze ? mATe tene pakaDIne bAMdhI daie. temanI A maMtraNAno buddhi maMtrIne khyAla AvI gayo. tethI maMtrIe rAjAne kahyuMH rAjya ane jIvananA rakSaNano upAya emanuM anuvartana karavA sivAya bIjo koi nathI, arthAt gAMDAo jema kare tema karIe to ja rAjya ane jIvananuM rakSaNa thai zake. AthI rAjAe pUrvanuM saMgraheluM pANI pIvAnuM rAkhIne potAne kRtrima (=mAtra bahAranA dekhAvathI) gAMDo batAvyo. have rAjA gAMDAonI bhego bhaLI gayo. AthI sAmaMta vagerene AnaMda thayo. rAjya TakI gayuM. samaya jatAM sAro varSAda thayo. tethI badhuM sAruM thayuM. A daSTAMtamAM jema gAMDo na hovA chatAM dekhAvathI gAMDA banelA rAjAe buddhi nAmanA maMtrInI sahAyathI rAjyanuM rakSaNa karyuM, tema prastutamAM For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru adhikAra vibhAga-2 155 AtmArUpa rAjAnuM zAstrAnusAriNI buddhirUpa maMtrInI sahAyathI zAsabAdhita bodharUpa jalapAnathI utpanna thayela gAMDapaNathI rakSaNa karavuM joIe. Ano bhAva e che ke kusAdhunI anuvartana karavI paDe to bahAra dekhAvathI karavI, hRdayathI nahi. (351) vuDDaduvAragaMthe, cheyAisuvittharo munneyvvo| saMjamaThANA seDhI, pajjAyA kaMDagA tattha // 352 // vRddhadvAragranthe chedAdisuvistaro jJAtavyaH / saMcamasthAnAni : paryAyA. #shida II rUparA .... 8dara gAthArtha- bRhadUddhAra nAmanA graMthamAM chedaprAyazcitta Adino vistAra jANavo. te graMthamAM saMyamasthAno, saMyamazreNi, saMyamaparyAyo ane kaMDakonuM varNana che. vizeSArtha- saMyamasthAno vagerene samajavA mATe gurutattvavinizcaya graMtha pahelo ullAsa gAthA-135 vageremAM ApeluM vivecana jovuM athavA paMcasaMgraha vagere graMthomAM paNa che. (352) I ! A pramANe gurusvarUpa bIjo adhikAra pUrNa thayo. // For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 saMbodha prakaraNa pariziSTa 3 gaurava gauravanA rasa, Rddhi ane zAtA ema traNa bheda che- 1. rasagaurava- sArAM AhAra-pANI maLavAthI abhimAnane vaza banavuM, meLavavAnI icchA rAkhavI ane e mATe prayatna karavo te rasagaurava che. maMgu AcAryanI jema svAdiSTa AhAra-pANImAM Asakta banavuM e paNa 2sagaurava che. rasagauravamAM paDela sAdhu gocarInA doSonI ane sAdhunA AcAronI upekSA kare e sahaja che. sAro AhAra meLavavA niyata gharomAM ja gocarI javuM, amuka ja dezamAM vicaravuM vagere rasagauravanAM lakSaNo che. 2. Rddhigaurava- moTAithI=mAna-sanmAna vagere maLavAthI abhimAnane vaza thavuM, athavA mAna-sanmAna vagere meLavavAnI icchA rAkhavI te Rddhigaurava che. bhakto hoya ke ziSyAdi parivAra hoya to mAna-sanmAna maLe, AthI mArA bhakto thAya ke mAro ziSyAdi parivAra thAya evI icchA karavI ke te mATe prayatna karavo te paNa Rddhigaurava che. mArI nizrAmAM mahotsava vagere thAya evI icchA paNa Rddhigaurava che. 3. zAtAgaurava- zarIra sukhamAM rahe, zarIrane ThaMDI-garamI vagerenI pIDA na thAya enuM ja eka lakSa e zAtAgaurava che. zAtAgauravane AdhIna banelo sAdhu dareka pravRtti zarIrane jarA ya takalIpha na paDe e rIte ja kare. zarIrane jarA ya takalIpha na paDe e mATe saMyamamAM lAgatA doSonI ene ciMtA na hoya. vihAramAM mANasa vagerenI sagavaDothI ane rasoDAthI sAdhuono zAtAgaurava poSAya che. sthAnamAM paNa vividha sagavaDo levAthI zAtAgaurava poSAya e sahaja che. A traNa gauravane AdhIna banelo AtmA zailakAcArya vagerenI jema AtmAnuM lakSa ja bhUlI jAya e sahaja che. AtmAnuM lakSa jAya ane zarIrasukhanuM ja lakSa Ave eTale peTI peka ane mAla gAyaba jevI sthiti thAya. 3 zalya zalyanA mAyAzalya, nidAnazalya ane mithyAtvazalya ema traNa bheda che. jenAthI AtmAne zalya-duHkha-pIDA thAya te zalya, arthAt kAMTo For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 157 kahevAya. temAM 1. mAyA- kapaTa e ja zalya. jema ke--jIva jyAre aticAra sevavA chatAM gurunI AgaLa kapaTathI AlocanA na kare, athavA bIjI (khoTI) rIte AlocanA kare ke kapaTathI potAno doSa bIjAnI upara caDhAve, tyAre azubha karmano baMdha karIne AtmAne du:khI kare, tethI te 'mAyApravRtti' e ja tenuM zalya kahevAya, tenAthI lAgelA aticAro. 2. nidAna- devanI athavA manuSyanI jaDaRddhi joine ke sAMbhaLIne tene meLavavAnI abhilASAthI (dharma) anuSThAna karavuM, te paNa pApasAdhananI anumodanA dvArA AtmAne kaSTa Ape, mATe zalya. 3. mithyAtvaviparIta darzana (arthAt khoTI mAnyatA=zraddhA) tenAthI karmabaMdha karIne AtmAne duHkhI kare, mATe te paNa zakya. 3 es jenAthI AtmA daMDAya te daMDa. AtmA mana-vacana-kAyAnI azubha pravRttithI daMDAya che=duHkha pAme che. mATe mana-vacana-kAyAnI azubha pravRtti te anukrame manadaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDa che. satya ahIM satya eTale saMyama. mAnasika, vAcika ane kAyika ema traNa prakAre saMyama che. temAM akuzaLacittano nirodha ane zubhacittane pravartAvavA rUpa mAnasika saMyama che. akuzaLa vacanano nirodha ane kuzaLa vacanane pravartAvavA rUpa vAcika saMyama che. gamanAgamana vagere kriyA jayaNApUrvaka karavAthI ane jyAre kArya na hoya tyAre hAtha-paga vagere avayavone saMkocIne sthira besavAthI kAyika saMyama thAya che. na 3 vidhivAda. vAda eTale vacana. zAsravacana arthavAda, vidhivAda ane anuvAda ema traNa prakAre che. 1. arthavAda- je vacana mAtra prazaMsA ke niMdAnA sUcaka hoya, paraMtu vastu svarUpanA sUcaka na hoya te arthavAda che. jema ke-- nane viSNuH sthane viSNu viSNu: parvatamasta=jalamAM viSNu che, sthalamAM viSNu che ane parvatanA zikhare viSNu che. A vacana viSNunuM For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 158. svarUpa batAvatuM nathI, kiMtu prazaMsA kare che. viSNu badhu jANe che. mATe jJAna dvArA badhe rahelA che. 2. vidhivAda- je vacana kartavya-akartavyanI sUcanA kare te vidhivAda, jema ke-muddhArthI sAbinapUmAM jyAMt=sukhanA arthIe haMmezA jinapUjA karavI joie. A vacana sukhanI icchAvALAne jinapUjA rUpa kartavyanuM sUcana kare che. suvAthI mAhi~sthAt bhUtAni=sukhanA arthIe jIvonI hiMsA na karavI joie. A vacana jIvahiMsA akartavya che ema sUcave che. 3. anuvAda- je vacana vastunA yathArtha svarUpane jaNAve che te anuvAda vacana che. jema ke- dvArazamAlA: saMvatsa=bAra mAsano eka saMvatsara=eka varSa thAya. A vacana varSanuM svarUpa jaNAve che. (caM.vaM.ma.bhA. gAthA-744) 4 bhAvanAnA soLa bhedo jainazAsanamAM maitrI, pramoda, karuNA ane upekSA (mAdhyasthya) e cAra bhAvanAo atyaMta prasiddha che. te dareka bhAvanAnA cAra-cAra bhedo che. te A pramANe-- maitrI bhAvanAnA cAra bheda- upakArI, svajana, anyajana ane sAmAnyajana-A cAra saMbaMdhI maitrI cAra prakAranI hoya che. 1. upakArI- upakArIe karelA upakAranI apekSAe je maitrI=mitrabhAva te upakArI maitrI jANavI. 2. svajana- upakAranI apekSA rAkhyA vinA paNa sagAvahAlAnI buddhithI ja nAla-pratibaddha (peTanI DUMTImAM je mAtAnI nALa hoya che te jenI samAna hoya arthAt eka ja mAtAnI kukhe janmela evA kAkA, phai, mAmA-mAsI tathA teno je vyakti sAthe paraMparA saMbaMdha che te bhatrIjA-bhatrIjI, bhANiyA-bhANejI vagere) hoya tevA potAnA sagAvahAlA upara je mitrabhAva hoya te svajana maitrI jANavI. 3. anyajana- upakArI ane svajanathI bhinna evA je paricita mANasanI sAthe potAnA pUrvajoe saMbaMdha rAkhelo hoya athavA pote saMbaMdha-paricayaoLakhANa karela hoya te vyaktine viSe oLakhANa hovAnA kAraNe thato je mitrabhAva te anyajana maitrI jANavI.4. sAmAnyajana--jehiMtaciMtAsvarUpa mitrabhAva te sAmAnyajana maitrI jANavI. upakArI-anupakArI, svajana For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 159 parajana, paricita-aparicita ityAdi bheda-bhAva vinA sarva jIvo upara je hitaciMtAsvarUpa mitrabhAva te sAmAnyajana maitrI jANavI. pramoda bhAvanAnA cAra bheda- sarvasukhane viSe, suMdarahetune viSe, sAnubaMdha sukhane viSe ane utkRSTa sukhane viSe ema pramoda bhAvanA cAra prakAranI che. 1. sarva sukhane viSe-potAnAmAM ke bIjAmAM rahela vaiSayika sukhane viSe AnaMda thavo e prathama pramoda bhAvanA jANavI. A sukha apathya AhArathI thayela tRmithI utpanna thanAra pariNAme kharAba sukha jevuM che. potAnI prakRtine anukULa na hoya nukazAnakAraka hoya tevI kupathya cIjane khAvAthI thanAra tRptithI je sukha utpanna thAya che te pariNAme kharAba hoya che. tema vaiSayika sukha bhogavavAmAM majA Ave, paNa te pariNAme bhayaMkara sajA che. chatAM potAnA ke bIjAnA vaiSayika sukhamAM je AnaMda thAya te prathama pramoda bhAvanA jANavI. A audayika bhAvasvarUpa che. 2. suMdara hetune viSe- jeno hetu pariNAme suMdara evA sukhane utpanna karavAnI zaktivALo hoya tevA potAnA ke bIjAnA A lokanA vizeSa prakAranA sukhane vize je AnaMda thAya te bIjI pramoda bhAvanA jANavI. eno viSaya bananAruM sukha hita-mita evA AhArane vAparavAthI thanAra rasAsvAdanA sukha jevuM che. (ke je pariNAme suMdara che, zaktivardhaka che, ArogyadAyaka che, skUrtijanaka che. jaMbUkumAra, zAlibhadra vagerenI samRddhi joIne AnaMda thAya tenI bIjI pramoda bhAvanAmAM samAveza thaI zake evuM jaNAya che.) 3. sAnubaMdha sukhane viSe- devamanuSyabhavamAM sukhanI paraMparAno viccheda na thavo te anubaMdha kahevAya. potAnI ane bIjAnI apekSAe A loka ane paralokanA anubaMdhayukta sukhane vize je AnaMda thAya te trIjI anubaMdha pradhAna pramoda bhAvanA jANavI. 4. utkRSTa sukhane viSe- mohanIya karmanA kSayathI utpanna thanAra (AtmAnA) prakRSTa sukhane vize je AnaMda thAya te utkRSTa sukha pradhAna evI cothI pramoda bhAvanA jANavI. karuNA bhAvanAnA cAra bheda- moha, asukha, saMvega ane anyahitathI yukta ema karuNA cAra prakAranI hoya che. 1. moha- moha-ajJAna. ajJAnathI yukta evI karuNA e glAna vyaktie mAMgela For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 saMbodha prakaraNa apathya vastune ApavAnA abhilASA jevI che. (katalakhAnuM zaru karavA icchatA garIba kasAIne Adhunika yaMtra vasAvavA mATe jarUrI Arthika sahAya karavAnI icchA e paNa mohagarbhita karuNA jANavI.) 2. asukha- je prANI pAse sukha na hoya tene lokaprasiddha AhAra, vastra, Asana vagere ApavA svarUpa bIjI karuNA sukhAbhAva garbhita jANavI. 3. saMvega- mokSAbhilASA svarUpa saMveganA lIdhe sAMsArika duHkhathI choDAvavAnI icchAthI sukhI evA jIvone vize paNa chabastha jIvonI svAbhAvika rIte snehasaMbaMdhathI je karuNA pravarte te trIjI karuNA saMvega garbhita jANavI. 4. anyahita- jenI sAthe snehano vyavahAra na hoya evA paNa sarva jIvonA hitathI, kevalInI jema mahAmunionI sarva jIvonA anugrahamAM tatpara evI cothI karuNA hitagarbhita jANavI. upekSA bhAvanAnA cAra bheda- karuNAsAra, anubaMdhasAra, nirvedasAra ane tattvasAra ema cAra prakAranI upekSA jANavI. 1. karuNAsArakaruNA zabdano artha che mohayukta karuNA. karuNA jeno sAra hoya te karuNAsAra upekSA, arthAt mohayukta karuNAthI thatI upekSA karuNAsAra upekSA. jema ke svacchaMdatAthI apathyane khAnAra rogInA ahitane jANavA chatAM tene aTakAvavAnuM mAMDI vALIne "anukaMpAno bhaMga na thAva evI buddhithI tenI upekSA kare. 2. anubaMdhasAra- anubaMdha phaLanI siddhi sudhI rahe tevo kAryaviSayaka pravAhanA pariNAma. A anubaMdha jeno sAra hoya tevI upekSA=anubaMdhasAra upekSA. jema ke ALasa vagerene lIdhe koI mANasa dhanopArjana vageremAM pravRtti na kare to tevA apravartamAnane teno hitecchu Ama to pravartAve paNa (kAlakSepa karavAthI) pariNAme sArA kAryanI paraMparAne joto koIka samaye madhyasthatAne-udAsInatAne dhAraNa kare. A anubaMdhasAra bIjI upekSA jANavI. 3. nirvedasAra- saMsArano vairAgya jeno sAra hoya tevI upekSA nirvedasAra kahevAya. jema ke narakAdi cAre ya gatimAM anekavidha duHkhonI paraMparAne anubhavatA jIvane manuSyadeva gatimAM sarva iMdriyone khuza kare tevuM thoDuM ghaNuM sukha che evuM jovA chatAM tenI asAratA ane kSaNikatAne lIdhe tenI upekSA karavI. A nirvedasAra trIjI upekSA jANavI. 4. tattvasAra- vastuno svabhAva jeno For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 161 sAra-niSkarSa hoya te upekSA tattvasAra jANavI. jema ke sArI ke kharAba vastu vAstavamAM rAga-dveSanuM kAraNa nathI, paraMtu potAnuM mohanIya karma tenuM kAraNa che. mohanIya karmanI vikRtithI utpanna thayela potAnA aparAdhanI vicAraNA karato jIva bAhya vastunA aparAdhane joto nathI. tevuM na jovAthI bAhya padArthamAM sukhakAraNatAno ke duHkhakAraNatAno te Azraya nathI karato. Ama bAhya padArthane sukha-duHkhanuM kAraNa na mAnavAthI madhyasthatAne dhAraNa karatA jIvanI upekSA tattvasAra jANavI. (vidvAna munizrI yazovijayajI kRta SoDazakagrathanA gujarAtI anuvAdamAMthI thoDA zAbdika pheraphAra sAthe sAbhAra uddhata.) * 4 dhyAna juo 9mo dhyAna adhikAra. buddhi 1. autpAtikI- viziSTa prasaMge upasthita thatAM te prasaMgane pAra pADavAmAM ekAeka utpanna thatI mati. jema ke- abhayakumAra, rohaka, birabala vagerenI mati. 2. vainAyikI- guru AdinI sevAthI prApta thatI mati. jema ke-nimittajJa ziSyanI mati. 3. kArmikI- abhyAsa karatAM karatAM prApta thatI buddhi. jema ke cora ane kheDUtanI mati. 4. pAriNAmikI- samaya jatAM anubhavothI prApta thatI buddhi. jema ke vajasvAmInI mati. 4 dharmakathA sAdhue cAra prakAranI dharmakathAno abhyAsa karavo joIe. 1. ApaNI- zrotAne dharma pratye AkSepa(=dharmasanmukha) karanArI dharmakathA ApaNI kathA. jema mAtA hitakAraka sadupadezathI bALakonA kAna-manane prasanna kare, tema sAdhu dharmakathA evI rIte kare che jethI kathA sAMbhaLIne bhavya zrotAonAM kAna-mana prasanna bane. ethI zrotA dharma sanmukha bane. AkSepasanmukha kare te ApaNI. zrotAne dharmanI sanmukha kare te ApaNI. ra. vikSepaNI- vipakSa=vimukha kare te vikSepaNI paradarzanathI For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 . saMbodha prakaraNa vimukha kare te vikSepaNI. zrotAne paradarzanathI vimukha karanArI kathA vikSepaNI kathA. sAdhu dharmakathA evI zailIthI kare ke jethI miththAmArgano uccheda thAya. mithyAmArgano uccheda karanArI dharmakathA vikSepaNI kathA che. 3. saMvedanI- narakAdinA duHkhonuM varNana karavA dvArA zrotAne bhogasukhothI haThAvanArI dUra karanArI kathA saMvedanI kathA che. 4. nirvedanIsaMsAra pratye trAsa utpanna karAvIne zrotAne mokSanI abhilASA tarapha pravartAve, arthAt mokSanI prAptino talasATa utpanna kare te nirvedanI kathA.. 4 vinaya bhakti, bahumAna, varNavAda ane AzAtanAtyAga ema cAra prakArano vinaya che. temAM bAhyasevArUpa bhakti karavI te bhaktivinaya che. hArdika prIti e bahumAnavinaya che. gurunA guNonI prazaMsA karavI e varNavAdavinaya che. AzAtanA na karavI te AzAtanAtyAga vinaya che. 4 divya vagere upasargo devakRta, mAnavakRta, tiryacakRta ane AtmasaMvedana ema cAra prakAranA upasargo che. devakRta upasarga hAsyathI, rAgathI, dveSathI ane vimarzathI (vimarza eTale vicAra. jema ke-veyAvacca karanAra naMdiSeNa munine azraddhAnA kAraNe deve upasarga karyo.) ema cAra prakAre che. mAnavakRta upasarga paNa hAsyathI, rAgathI, dveSathI ane vimarzathI ema cAra prakAre che. tiryakata upasarga paNa bhayathI, dveSathI, AhAra hetuthI, saMtAna ane nivAsanA rakSaNa mATe ema cAra prakAre che. AtmasaMvedana upasarga paNa saMghaTTathI, skuiTara vagere ThokAvAthI) paDavAthI, staMbhanathI (aMgo jakaDAI javAthI) ane lezanathI (aMgonI kRzatAthI) ema cAra prakAre che. 4 mULasUtro 1. Avazyaka, 2. dazavaikAlika, 3. uttarAdhyayana ane 4. odhaniyukti e cAra mULasUtro che. pUjAnA 4 prakAro puSpapUja, naivedyapUjA, stutipUjA ane pratipattipUjA. temAM jinAjJAnuM pAlana karavuM e pratipattipUjA che. For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 163 4 anuyoga anuyoganA caraNa-karaNAnuyoga, gaNitAnuyoga, dharmakathAnuyoga ane dravyAnuyoga ema cAra prakAra che. temAM AcAranI pradhAnatA jemAM batAvela che tevA AcArAMgasUtra, dazavaikAlika sUtra vagere AgamomAM ane traNa bhASya, zrAddhavidhi vagere prakaraNomAM mukhyatve caraNakaraNAnuyoganuM vyAkhyAna che. gaNitano viSaya jemAM pradhAnatAe darzAvela che tevAM caMdraprajJapti, sUryaprajJapti, bUDhIpaprajJapti vagere AgamomAM ane kSetrasamAsa, bRhatsaMgrahaNI, chaThTho karmagraMtha vagere prakaraNomAM mukhyatve gaNitAnuyoganuM suMdara vyAkhyAna che. sAdhakonI zraddhAne sudaDha karavA mATe pUrvanA mahApuruSonA daSTAMto jemAM darzAvavAmAM AvyAM che evAM jJAtAdharmakathA, upAsaka dazAMga vagere AgamomAM ane upadezamAlA, upadezaprAsAda vagere prakaraNomAM dharmakathAnuyoganuM vyAkhyAna che. cha dravyo ane temanA guNa-paryAyonI suMdara ane sUkSmatAbharI chaNAvaTa jemAM jovA maLe che evAM sUyagaDAMga, samavAyAMga vagere AgamomAM ane sammatitarka, tattvArtha sUtra, dravya-guNa-paryAyano rAsa, navatattva vagere prakaraNomAM mukhyatayA dravyAnuyoganuM vyAkhyAna che. 4 vRrisaMkSepa jenAthI vartAya te vRtti eTale bhikSA. teno saMkSepa karavo te vRttisaMkSepa. 1. dravyathI- Aje mAre nirlepa bhikSA ja grahaNa karavI, eka, be Adi dattirUpa ja bhikSA grahaNa karavI, athavA bhAlAnA agrabhAge rahelA khAkharA vagere ja levA ItyAdi. 2. kSetrathI- eka, be, traNa vagere gharamAMthI jeTaluM maLe teTaluM ja levuM. svagAmamAMthI, paragAmamAMthI ke ardhAgAmamAMthI vagere rIte maLeluM ja grahaNa karavuM athavA bhikSA ApanAra dAtA baMne jaMdhAnI vacce (=be paganI vacce) dehalI=UMmarAne karIne Ape to grahaNa karavuM. ityAdi. 3. kALathIpahelo pahora, bIjo pahora Adi niyata veLAe ja maLeluM grahaNa karavuM. ityAdi. 4. bhAvathI- laghu hoya, vRddha hoya, nara hoya, nArI hoya, AbhUSaNa paherelA hoya, AbhUSaNarahita hoya, sukhI hoya, duHkhI hoya, For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 164 beThelo hoya, Ubho hoya, lAMbA paDakhe paDelo hoya, gauravarNavALo hoya, zyAmavarNavALo hoya, gAto hoya, hasato hoya, raDato hoya... AvI dAyaka Ape to ja grahaNa karavuM. ityAdi. A rIta sAdhuoe ane zrAvakoe zakti anusA2 da22oja vRttisaMkSepa karavo joie. 4 abhigraho juo 4 vRttisaMkSepa. 4 asaMvara asaMvara eTale saMvarano abhAva. saMvarano abhAva eTale Asrava. mithyAtva, avirati, kaSAya ane yogo ema cAra asaMvara (=Asavo) che. 4 duHkhazayyA cAra duHkhazayyAo, te dravyathI koi dUSita khATalo (saMthAro) vagere ane bhAvathI duHkhazayyA eTale duSTacittajanya kusAdhutAno adhyavasAya. A cAra prakAro (ThANAMgasUtramAM) A pramANe che. 1. pravacanamAM (jinavacanamAM) azraddhA. 2. bIjA pAsethI (paudgalika) dhanaAhArAdi meLavavAnI icchA-prArthanA. 3. deva-manuSya saMbaMdhI kAma (bhogo)nI AzaMsA (meLavavAnI-bhogavavAnI icchA) ane 4. snAnAdi karavArUpa zarIrasukhanI (gRhasthapaNAnAM sukhonI) icchA A cAra duSTa bhAvanAothI saMyamamAM duHkhano anubhava thAya che, mATe tene duHkhazayyAo kahI che. 4 sukhazayyA du:khazayyAthI viparIta sukhazayyAo jANavI. 4 nikSepA dareka vastu nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e cAra svarUpe avazya hoya che. mATe dareka vastunA nAma vagere cAra nikSepA avazya hoya. 1. nAmanikSepa- vastunuM nAma te nAmanikSepa. jo vastunuM nAma na hoya to vyavahAra ja na cAle. jema vastune sAkSAt jovAthI te vastunI icchA For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 165 ke vastu upara prema yA dveSa thAya che, tema vastunuM nAma sAMbhaLavAthI paNa IcchA ke prema yA dveSa pragaTa thAya che. 2. sthApanAnikSepa-sthApanA eTale AkRti-pratibiMba. vastunI sthApanA AkRti (pratibiMba) jovAthI paNa icchA ke prema yA dveSa pragaTe che. AthI nAma ane sthApanA vastu svarUpa che. ghaTanuM nAma nAmaghaTa che. ghaTanI AkRti sthApanA ghaTa che. 3. dravyanikSepa- vastunI bhUtakALanI ke bhaviSyakALanI avasthA. jema ke ghaTanI bhUtakALanI avasthA mRtpiDa che ane bhaviSyakALanI avasthA ThIkarAM che. AthI mRtpiDa ane ThIkarAM dravyaghaTa che. mRtpiDa ane ThIkarAM ghaDAnuM ja svarUpa che. 4. bhAvanikSepa-vastunI vartamAna avasthAmAM taiyAra thayela ghaTa bhAvaghaTa che. dravya ane bhAva e be nikSepA sApekSa che. eTale ke eka ja vastuno apekSAe dravyanikSepamAM ane apekSAe bhAvanikSepamAM samAveza thAya che. jema ke-dahIM zIkhaMDanI apekSAe dravya zIkhaMDa che, dUdhanI apekSAe dravya dUdha che, dahIMnI apekSAe bhAva dahIM che. ghaTa ThIkarAMonI apekSAe dravya ThIkarAM che, mRtpiDanI apekSAe dravya mRtipaDa che, ghaTanI apekSAe bhAvaghaTa che. 5 sabhyatva 1. aupazamika, 2. kSAyika, 3. kSAyopathamika, 4. vedaka ane pa. sAsvAdana-ema samyaktva pAMca prakAre che. temAM- : 1, pathamika-mithyAtvamohanIya ane anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA tathA lobha; e karmono anudaya eTale 'upazama ane A upazama dvArA thatuM samyakatva te "aupathamika' kahevAya che. A samyakatva vakhate - jIvane mithyAtva vagere karmo sattAmAM hovA chatAM rAkhoDImAM DhAMkelA agninI jema teno (vipAkathI) udaya hoto nathI, arthAt te mithyA pariNAmamAM kAraNa banatAM nathI. A samyakatva anAdi mithyAdaSTi jIvane chelluM yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa-e traNa karaNo dvArA thAya che, teno kALa aMtarmuhUrtano hoya che ane cAreya gatinA saMkSipaMcendriya paryApta jIvone pUrve kahyuM tema graMthibheda thayA pachI te pragaTe che, athavA upazamazreNimAM paNa jIvane te hoya che. For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 . saMbodha prakaraNa 2. kSAyika- mithyAtvamohanayAnA traNeya puMjo) ane anaMtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobha, e sarvano sattAmAMthI paNa "kSaya thavAthI pragaTatuM hovAthI kSAyika samakita kahevAya che. kahyuM che ke khINe daMsaNamohe, tivihaMmi vi bhavaniANabhUmi / nippaccavAyamaulaM, sammattaM khAiyaM hoi // (tharmasaMpraphaLo, gao807) bhAvArtha- saMsAranA nidAnabhUta traNeya prakAranuM (traNeya purU5) darzanamohanIya(mithyAtva)karma kSINa thavAthI niSphaTaka-zreSTha kSAyikasamyaktva pragaTa thAya che. A samyaktva pragaTyA pachI AvarAtuM ja nathI, mATe Ano kALa sAdi anaMta che. 3. lAyopathamika- pUrve jaNAvyuM tema mithyAtvanAM udaya pAmelAM dalikono kSaya, arthAt sattAmAMthI nAza karavo ane udaya nahi pAmelAno upazama karavo, ema "kSayanI sAthe upazama' te kSayopazama. AvA kSayopazamanuM jemAM prayojana hoya, arthAt je samyaktva AvA kSayopazamAM dvArA pragaTa thAya, tene "kSAyopazamika' kahevAya che. kahyuM che kemicchttN jamuinnaM, taM khINaM aNuiyaM ca uvasaMtaM / mIsIbhAvapariNayaM, veijjaMtaM khaovasamaM // 1 // (vize mAd0, dharU2) bhAvArtha- je mithyAtva udayamAM AvyuM teno bhogavIne kSaya karavo ane udayamAM na AveluM sattAmAM rahyuM teno upazama karavo. ahIM upazama karavo" eTale eka "udayathI aTakAvavuM ane bIjo miththA svabhAva (rasa) dUra karavo' ema be artho samajavA. ethI mithyAtva puMja tathA mizra puMja e baMnenA udayane aTakAvavo ane udita mithyAtvano mithyA svabhAva (rasa) dUra karI samakita puMja banAvavo, ema traNeyano upazama samajavo, arthAt samakitamohanIyarUpe zuddha pudgalo udayamAM hoya, mATe upacArathI tene paNa mithyAtvano (rasano) upazama jANavo. athavA bIjI rItie 'pUrve udayamAM AveluM mithyAtva kSaya karyuM, sattAmAM rahelA For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 167 mithyAtva puMja tathA mizra puMja (rUpa mithyAtva)no udaya aTakAvyo ane samakitapaMjarUpe vartamAnamAM udita mithyAtva dalikomAMnA mithyA svabhAvane (rasane) dUra karavArUpa upazama karyo ema samajavuM. ema kSaya ane upazama dvArA mizrabhAvane pAmelA, vartamAnamAM vedAtA, rasarahita evA samakitamohanIya nAmanA zuddha puMjarUpa mithyAtvanA udayane (te kSaya-upazamayukta hovAthI) lAyopathamika samyakatva kaheluM che." A samyatvane "sattAmAM rahelA mithyAtvanA rasa rahita pradezonA bhogavaTAvALuM' eTale "satkarmavedaka paNa kahevAya che. pazamikamAM to sattAmAM rahelA mithyAtvano pradezodaya paNa hoto nathI. pathamikamAM ane kSAyopathamikamAM ema bhinnatA che. kahyuM che ke veei saMtakamma, khaovasamiesu nANubhAvaM se| uvasaMtakasAo uNa, veei na saMtakammapi // 1 // (vizennAva 2223) bhAvArtha- kSayopazamabhAvane pAmelo jIva kSayopazamabhAvane pAmelA anaMtAnubaMdhI AdinA(AdizabdathI mithyAtvanA paNa) sattAgata pradezone bhogave che, tenA rasane bhogavato nathI ane upazamabhAvane pAmelo (upazAMta kaSAyavALo) jIva sattAgata pradezone paNa bhogavato nathI. ' 4. vedaka- kSapakazreNine (kSAyika samakitane) prApta karatAM jIvane anaMtAnubaMdhI cAreya kaSAyo, mithyAtvamohanIya ane mizramohanIyae chano saMpUrNa kSaya thayA pachI, samakitamohanIya (zuddha puMja)ne khapAvatAM khapAvatAM, tenAM chellAM pugalone khapAvavAnA chellA samaye udaya pAmelo chello grAsa bhogave, tyAre (lAyopathamikano ja cheDo chatAM, tenA aMtima grAsanuM vadana hovAthI tene "vedaka samakita" kahevAmAM Ave che. (A chello rAsa khapI jatAM ja darzanasaptakano kSaya thavAthI anaMtara samaye jIva kSAyika samakitI bane che.) kahyuM che keveagmia puvvoiacaramillayapuggalaggAsaM // bhAvArtha- pUrve jaNAvelA (udayamAM vartatA samakitamohanIyanA) pudagalonA chellA grAsanuM vedana, tene vedaka samakita kaheluM che. For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 - saMbodhuM prakaraNa 5. sAsvAdana- pahelAM jaNAvyuM tema aupazamika samyakatvavaMta koI patitapariNAmI jIvane aMtarakaraNamAM vartatAM, jaghanyathI jyAre chello samaya bAkI rahe ane utkRSTathI tenI chellI cha AvalIo bAkI rahe, tyAre anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya thatAM samyakatvathI paDavA mAMDe, arthAta samyakatvanuM vamana kare; tyAre khIranuM bhojana karyA pachI vamana veLAe paNa teno kAMika svAda rahe tema) te kALe jIvane paNa samyaktvano kAMIka AsvAda hoya mATe tene "sAsvAdana samyakatva' kahevAya che. upazamasamakitanuM vamana thatAM mithyAtvano udaya thayA pahelAM, vacce jaghanyathI eka samayanuM ane utkRSTathI cha AvalIkA pramANa A samyaktva jIvane paDatI veLAe hoya che. 5 vyavahAra juo AlocanA adhikAra gAthA-66 thI 78. . ( 5 kAraNa , kAlo sahAva NiyaI puvvakayaM purisa kAraNegaMtA / miccha te veva (3) samAgo hAMti samatta che parU che artha- kAla, svabhAva, niyati, pUrvakRta-adaSTa ane puruSarUpa kAraNa viSenA ekAMtavAdo mithyAtva-ayathArtha che ane te ja vAdo samAsathIparasparatApekSapaNe maLavAthI samyaktva yathArtha che. bhAvodghATana kAryanI utpatti kAraNane AbhArI che. kAraNa viSe paNa aneka mato che. temAMthI ahIM pAMca kAraNavAdono ullekha che. koI kAlavAdI che jeo phakta kAlane ja kAraNa mAnI tenI puSTimAM kahe che ke judAM judAM phaLo varasAda zaradI garamI vagere badhuM Rtubhedane ja AbhArI che ane Rtubheda eTale kALavizeSa. koI svabhAvavAdI che jeo phakta svabhAvane ja kAryamAtranuM kAraNa mAnI tenA samarthanamAM kahe che ke pazuonuM sthaLagAmipaNuM, pakSIonuM gaganagAmipaNuM ane phaLanuM komaLapaNuM temaja kAMTAnuM tikSNapaNuMaNIdArapaNuM e badhuM prayatna ke koI bIjA kAraNathI nahi paNa vastugata svabhAvathI ja siddha che. For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 169 koi niyativAdI che te niyati sivAya bIjA kazAne kA2Na na mAnatAM potAnA pakSanI puSTimAM kahe che ke je sAMpaDavAnuM hoya te sAruM ke narasuM sAMpaDe ja che, na thavAnuM thatuM nathI ane thavAnuM maTatuM nathI; tethI te badhuM niyatine AbhArI che, emAM kALa, svabhAva ke bIjA eke kAraNane sthAna nathI. koi adRSTavAdI adRSTane ja kAraNa mAnI tenI puSTimAM kahe che ke badhA mANaso pUrvasaMcita karmayukta janme che ane pachI teo pote dhAryu na hoya tevI rIte saMcita karmanA pravAhamAM taNAya che. mANasanI buddhi svAdhIna nathI, pUrvAjita saMskA2 pramANe ja te pravarte che mATe adRSTa ja badhAM kAryonuM kAraNa che. koi puruSavAdI puruSane phakta kAraNa mAnI tenI puSTimAM kahe che ke jema karoLiyo badhA tAMtaNA saraje che, jema jhADa badhA phaNagAo pragaTAve che tema ja izvara jagatanA sarjana pralaya ane sthitino kartA che. izvara sivAya bIjuM kazuM ja kAraNa nathI. je kAraNarUpe bIjuM dekhAya che te paNa izvarane ja adhIna che tethI badhuM ja phakta izvarataMtra che. A pAMce vAdo yathArtha nathI, kAraNa ke te dareka potAnA maMtavyo uparAMta bIjI bAju joi zakatA na hovAthI apUrNa che ane chevaTe badhA pArasparika virodhathI ja haNAya che. paNa jyAre e pAMce vAdo paraspara virodhIpaNuM choDI eka ja samanvayanI bhUmikA upara AvI UbhA rahe che tyAre teomAM pUrNatA Ave che ane pArasparika virodha jato rahe che; eTale te yathArtha bane che. e sthitimAM kALa svabhAva Adi ukta pAMce kAraNonuM kAryajanaka sAmarthya je pramANasiddha che te svIkArAya che ane eke pramANasiddha kAraNono apalApa thato nathI. (sanmati prakaraNanA gujarAtI anuvAdamAMthI sAbhAra udbhuta.) 5 vedikAdizuddhi UrdhvavedikA, adhovedikA, ekatovedikA, dvidhAvedikA ane aMtovedikA ema pAMca prakAre vedikA che. be DhIMcaNo upara hAtha (koNI) rAkhIne pratilekhanA ka2vI te UrdhvavedikA, be DhIMcaNanI nIce (be sAthaLo vacce) hAtha rAkhavA te adhovedikA. eka DhIMcaNanA AMtare be hAtha rAkhavA te ekatovedikA. be hAthanI vacce be DhIMcaNa rAkhavA te dvidhAvedikA. be For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 * - saMbodha prakaraNa DhIMcaNonI vacce khoLAmAM) be bhujAo rAkhavI te aMtovedikA. pratilekhanAmAM A doSono tyAga karavo. (paMcavastaka-148) pa pravacanAMgo aMga eTale hetu. sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA ane tIrthakara A pAMca pravacananAM aMgo che. enA vinA pravacana na hoya. 5 mahAvrata hiMsA, asatya, corI, abrahma ane parigraha e pAMca pApone manavacana-kAyAthI na karavuM-na karAvavuM-na anumodavuM ema nava bhAMgAthI jIvana paryata tyAga karavo te pAMca mahAvrata che. 5 azubha bhAvanAo kAndI kailbiSikI, cA'bhiyogikyAsurI tathA / sAMmohI ceti paJcAnAM, bhAvanAnAM vivarjanam // ,152 // mULano artha- 1. kAdarpa, 2. kailbiSikI, 3. AbhiyogikI, 4. AsurI ane 5. sAMmohI, e pAMca duSTa bhAvanAono tyAga karavo. kandarpa- kAma, te jemAM mukhya che, tevA niraMtara mazkarI (kutUhaLa-krIDA) vageremAM AsaktapaNAne lIdhe bhAMDa jevA kandarpa jAtinA devo hoya che. teonI bhAvanAne 1. kAndarpa kahI che. e pramANe kilbiSa' eTale pApakArI hovAthI aspRzya vagere svarUpavALA devo, tene "kilziSa" kahyA che. teonI bhAvanAne 2. kailbiSikI samajavI. "Abhiyogika= 'A' eTale sarva rIte, "abhiyoga" eTale joDavuM, arthAt dareka kAryamAM joDI zakAya te "AbhiyogA' arthAt kiMkaratulya devonI jAti. teonI bhAvanAne 3. Abhiyogika jANavI, "asurA' eTale bhuvanapati devonI eka jAti. teonI bhAvanAne 4. AsurI kahI che. saMmoha-saMmoha pAme (muMjhAya), tevA mUDha devone "saMmohA' kahelA che. tevA devonI bhAvanAne 5. sAMmohI jANavI. e pAMca duSTa bhAvanAo, arthAta vAraMvAra tevA svabhAvavALuM vartana karavAnuM anazana karanAre sarvathA tajI devuM joie, kAraNa ke-(Atmazuddhi mATe karelA) anazanamAM to te avazya tajavA For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 171 yogya che. cAritravAna paNa jo tevA saMklezathI (duSTa svabhAvathI) tevI tevI bhAvanAo seve, to te paNa tevI halakI devajAtimAM utpanna thAya che. kahyuM che ke jo saMjaovi eAsu, appasatthAsu vaTTai kahiMci / to (to) brahe, cha, suNa ja rahI che. (pajIvatu02622) bhAvArtha- "saMyamI chatAM je vyavahAramAM bhAvanI maMdatAthI A aprazasta bhAvanAone seve, te tevA prakAranA halakA devomAM upaje che ane tenAmAM cAritradharmanI bhajanA hoya che. arthAt te sarvathA -(bhAva)cAritrarahita athavA dravya)cAritrarahita hoya tethI kadAcita tevI devajAtimAM ane kadAcita nAraka, tiryaMca athavA (halakI) manuSyajAtimAM paNa upaje." e pAMceya bhAvanAonA pratyekanA pAMca pAMca prakAro che. temAM- 1. kAdarpa bhAvanA 1. kandarpa, 2. kautkacya, 3. drutazIlatva, 4. hAsya ane pa. paravismaya, e pAMca prakAranI ceSTAone yoge pAMca prakAranI che. kahyuM che ke kaMdappe kukkuie, davasIle Avi hAsaNapare a| viSNAto A pat, | mAva rU . (pajIva02630) vyAkhyA- "1. kada- eTale aTTahAsya karavuM, athavA svabhAve hasavuM, gurnAdine paNa niSphara (kaThora) ke vakra vagere duSTa vacano kahevAM, kAmanI (viSayanI) vAto karavI, tevo upadeza devo ke kAmakathAnI prazaMsA karavI, ityAdi sarva "kandarpa samajavo. 2. kau--- bhAMDanA jevI ce, te kAyAthI ane vacanathI ema be prakAre thAya. temAM bhrakuTI, netro vagere zarIranA avayavono vikAra karIne pote hasatAM bIjAone hasAvavA te "kAyakautkacya ane hAsyajanaka vacano bolIne bIjAone hasAvavA te "vacanakItyucya" jANavuM. 3. drutazIlata- aviratipaNe saMbhramanA AvezathI jaladI bolavuM, jaladI cAlavuM, jaladI kArya karavuM For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 saMbodha prakaraNa tathA svabhAve beThAM beThAM paNa ahaMkAranA atizayathI phUlAvuM. 4. hAsyaeTale bhAMDanI jema vicitra veSa karIne ke vicitra vacano bolIne potAne-pAne hAsya upajAvavuM, tathA pa. paravismaya- bIjAnAM chidro (dUSaNo) zodhavA ane indrajALa' vagere kutUhalo karIne bIjAne Azcarya karavuM ke prahelikA (eTale gUDha AzayavALA prazno) athavA vAtothI ane kuheDaka (eTale camatkArI maMtra-taMtra) vagerethI pote vismaya nahi pAmatAM bIjAonA manamAM vismaya pragaTa karavo." ema pAMca prakAranI kAndarpa bhAvanA (ceSTA) varjavI.' 2. kaeNlbiSikI- 1. dvAdazAMgIrUpa zrutajJAna, 2. kevalI, 3. dharmAcArya, 4. sarva sAdhuo, e cAranA avarNavAda bolavA tathA pa. svadoSone chUpAvavA mATe kapaTa karavuM, ema pAMca prakAro kailbiSikI bhAvanAnA che. kahyuM che kenaannss kevalINaM, AyariANa savvasAhUNaM / bhAsaM avaNNamAI, kidivasi bhAvaNaM kuNai // (pajIvatu02636) bhAvArtha- "zAstromAM e ja chakAya jIvonI ke vrato vagerenI vAto vAraMvAra kahI che, vAraMvAra apramAdanuM varNana karyuM che. mokSa mATe jyotiSa vagere nimittazAstronI zuM jarUra che? ItyAdi duSTa bolavuM te 1. zrutajJAnanI niMdA kevaLIchatAM sarvanetAratAM nathI mATe pakSapAtI che, sarvane sarakho upadeza karatAM nathI, vagere avarNa bolavA te 2. kevalajJAnIonI niMdA. A amuka AcAryanI jAti halakI che, vagere teonI sAcI-khoTI niMdA karavI, prasaMge paNa sevA nahi karavI, chidro jovAM, ItyAdi 3. 1. "bhAva" mananuM kArya che, e kAraNe bhAvanAo mAnasika vyApArarUpe hoya. chatAM paNa ahIM kAjapa ane te pachInI cAra bhAvanAomAM prAyaH kAyika-vAcika vyApAra jaNAvyo che, tethI e samajavAnuM che ke-ahIM jaNAvelI bhAvanAorUpa kAyika-vAcika vyApAra tevA tevA mAnasika bhAvone yoge saMbhavita che, athavA bIjAone tevo tevo manobhAva pragaTAvanAro che, mATe tene bhAvanAo kahevI anucita nathI. sAmAnyatayA sAdhujIvana ja aucityazistathI suzobhita hoya, tyAM AvI duSTa pravRtti ghaTatI ja nathI, to paNa anAdi vAsanAothI vAsita jIvane AvuM vartana thavuM asaMbhavita nathI; mATe teno tyAga karavAnuM ane anazanamAM to tene avazya tajavAnuM jaNAvyuM che. For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 173 AcAryanI niMdA. sAdhuo niSphara che, sahanazIla nathI, vihAra karatA nathI, athavA gAmogAma rakhaDe che, lAcAra bhIkhArI che, vAraMvAra roSatoSa kare che, ItyAdi prakAre viruddha bolavuM te 4. sarva sAdhuonI niMdA jANavI. potAnA doSone chUpAvavA, bIjAnA chatA paNa guNone chUpAvavA, coranI jema sarvathI zaMkAzIla rahevuM ane sarva kAryomAM gUDha haiyAvALA rahevuM te pa. mAyAkaraNa. e pAMca prakAre kailbiSikI bhAvanA che." 3. AbhiyogikI bhAvanA 1. kautuka, 2. bhUtikarma, 3. prazna, 4. praznAprazna ane pa. nimitta, e pAMca upAyothI AjIvikA meLavavI. te pAMca prakAro AbhiyogikI bhAvanAnA che. kahyuM che kekoa bhUIkamme, pasiNA iare NimittamAjIvI / iDDirasasAyaguruo, abhiogaM bhAvaNaM kuNai // (jIvatu hR43) bhAvArtha- "kautuka, bhUtikarma, prazna, praznAprazna ane nimittothI jIvanAro tathA rasa, Rddhi ane zAtAgAravavALo jIva AbhiyogikI bhAvanAvALo jANavo. temAM 1.kautuka-eTale bALaka vagerenI rakSA mATe (maMtra) snAna karAvavuM, (mAthe athavA zarIre maMtroccArapUrvaka) hAtha pheravavo, thuthukAra karavo ke balidAna-dhUpa vagere karavA. 2. bhUtikarma- eTale makAnanI, zarIranI ke pAtra vagere vastuonI rakSA mATe bhasma ke mATI copaDavI-lagADavI, athavA sUtra (doro) vIMTavA (bAMdhavA). 3. prazna- eTale lAbha-hAni vagere jANavA mATe bIjAne prazna pUchavA, athavA svayaM aMguTho, darpaNa, khaga, pANI vagere jovuM, ityAdi. 4. praznAprazna- eTale svayaM ke vidyAe (adhiSThAtA devIe) kaheluM (guhya) bIjAne kahevuM.pa.nimitta-eTale traNeya kALanI vastune jaNAvanAra jJAna vizeSa bhaNavuM-jANavuM. rasagArava vagere gAravAmAM Asakta thaine, te te padArtho meLavavA mATe e pAMca prakAro sevanArA sAdhune te abhiyoga (cAkarI) karAvanArAM (nIca gotra) karmabaMdhanAM kAraNo bane che, mATe tevAM kAryo nahi karavAM. apavAda prasaMge niHspRhabhAve zAsanaprabhAvanA mATe tema karanArane ArAdhakapaNuM ane ucca gotrakarmano baMdha thAya che. kahyuM che ke For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 saMbodha prakaraNa eANi gAravaTThA, kuNamANo AbhiogiaM baMdhe / bIaM gAravarahio, kuvvai ArAhagu( u)ccaM ca // (jIvatu02648) bhAvArtha- "gAravane (moTAIne) mATe A kautuka vagere karanAro Abhiyogika eTale deva vagerenI cAkarIne karAvanAruM karma bAMdhe che. vI eTale dvitIya (apavAda) pade to gauravarahita thaIne nispRhatAthI zAsanaprabhAvanA mATe kare te ArAdhaka bane che ane ucca gotrakarmane bAMdhe che." 4. AsurI- A bhAvanA paNa 1. sadA vigraha karavAno svabhAva, 2. saMsakta tapa, 3. nimittakathana, 4. niSkapA ane pa. anukaMpArahitapaNuM, ema pAMca prakAre thAya che. kahyuM che ke sai viggahasIlataM, saMsattatavo nimittakahaNaM ca / nikkivayAvi ya avarA, paMcamagaM niraNukaMpattaM // (pravacanasAra 64) bhAvArtha- 1. sadA vigrahazIlapaNuM- eTale kalaha karyA pachI paNa pazcAttApa na thAya ane kSamApanAdi karavA chatAM prasannatA na thAya, evo virodhanI (varanI) paraMparA vadhAranAro svabhAva. 2. saMsaktata5- eTale AhArAdinI abhilASAthI karelo tapa. 3. nimittakathana- eTale aSTAMganimittone kahevAM. 4. kRpArahitatA- eTale sthAvara jIvonI virAdhanA karavA chatAM pazcAttApa na thAya tevuM nirdayapaNuM ane pa. anukaMpArahitapaNuM - eTale koine kaMpato-duHkhI jovA chatAM dayA na thAya tevuM kaThorapaNuM. e pAMca karanArane AsurI bhAvanAvALo kahyo che." 5. sAMmohI- A bhAvanA 1. unmArganI dezanA devI, 2. mArgane dUSita karavo, 3. mArgathI viparIta cAlavuM, 4. moha karavo ane pa. moha karAvavo, ema pAMca prakAre thAya che. kahyuM che ke ummaggadesao magga-dUsao maggavippaDIvattI / moheNa ya mohittA, saMmohaM bhAvaNaM kuNai // (paOMvastu0269) For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 175 bhAvArtha-- 1. unmArgadezaka- eTale jJAnAcAra vagere paMcAcArarUpa pote svIkArelA mokSamArgane doSita jaNAvIne ethI viparIta (asatya) mArgane satya mArga tarIke prarUpavo tene unmArgadezanA kahevAya, tene karanAro. 2. mArgadUSaka- ahIM bhAvamArga eTale mokSamArga, tene ane te mArgane pAmelA sAdhu-sAdhvIo vagerene dUSaNa denAro, 3. mArgavipratipattika-- eTale khoTAM dUSaNothI satya(mokSa)mArgane dUSita karIne jamAlInI jema dezathI (amuka aMze) unmArgane svIkAranAro, 4. mohamUDha eTale anyadharmIonI samRddhi joine sUkSma bhAvomAM (gahana arthamAM) moha karanAro mUDha ane 5. mohajanaka-- eTale svabhAvathI athavA kapaTathI bIjAone UlaTA mArge caDhAvanAro. e pAMca prakAre vartana karanAro sAMmohI bhAvanAvALo kahevAya che." 5 nidrA 1. nidrA--- jemAM sukhethI jAgI zakAya. 2. nidrAnidrA-- jemAM duHkhethI jAgI zakAya. 3. pracalA- jemAM beThA ke UbhA UbhA UMgha Ave. (jhokA Ave.) 4. pracalA-pracalA- jemAM cAlatAM-cAlatAM UMgha Ave. 5. sthAnaddhi divase jAgRta avasthAmAM ciMtavela azakya kArya rAtre UMghamAM jaine karI Ave. A vakhate zarIramAM ghaNuM baLa ekaThuM thAya che. jo prathama saMghayaNa hoya to A nidrAmAM vAsudeva karatAM aDadhuM baLa hoya ane bAkInA saMghayaNamAM potAnA baLa karatA 3-4 gaNuM baLa hoya che. A nidrAvALA jIvo marIne niyamA narakamAM jAya che. 5 bhakti puSpa, akSata, gaMdha (=vAsacUrNa), dhUpa ane dIpa e pAMca dravyothI pUjA karavI te pAMca bhakti che, athavA zravaNa, ciMtana, kIrtana, vaMdana ane sevana ema pAMca bhakti che. 1. zravaNa- bhagavAnanA nAmanuM, jIvana prasaMgonuM ane guNonuM zravaNa karavuM te zravaNabhakti. 2. ciMtana- bhagavAnanA nAmanuM jIvana prasaMgonuM ane guNonuM ciMtana karavuM te ciMtanabhakti. 3. kIrtana- bhagavAnanA nAmanuM, jIvana prasaMgonuM ane guNonuM kIrtana karavuM te kIrtanabhakti. arthAt prabhunA nAmanuM uccAraNa For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 saMbodha prakaraNa karavuM, temanA jIvana prasaMgonuM varNana karavuM, temanA guNo bolavA te. kIrtanabhakti che. bhagavAnanA nAmo ke jIvana prasaMgo athavA sabhUta bAhya ke AMtarika guNonuM varNana jemAM AvatuM hoya tevI racanAne stuti, stotra ke stavana kahevAmAM Ave che. vartamAnamAM prabhu samakSa karavAmAM AvatI stuti ane caityavaMdana tathA bolavAmAM AvatA stavano ane stotrono kIrtanabhaktimAM samAveza thAya che. 4. vaMdana- bhagavAnane be hAtha joDI mastaka namAvIne praNAma karavA, khamAsamaNAthI praNAma karavA vagere vaMdanabhakti che. 5. sevana- caMdana vagerethI prabhunI pUjA karavI e sevanabhakti che. 5 savara pAMca AsravothI viparIta pAMca saMvara che. te A pramANe-1. samyakatva, 2. virati, 3. apramAda, 4. kaSAyano abhAva ane pa. yogano abhAva. athavA 1. aSTapravacanamAtA, 2. 22 pariSaho, 3. 10 yatidharma, 4. 12 bhAvanA ane 5. pa cAritra. tattvArthAdhigama a.9 sU.2) 5 svAdhyAya - juo 5 AcAramAM tapAcAra. 5 cAritra cAritranA sAmAyika Adi pAMca bhedonuM svarUpa A pramANe che- 1. sAmAyika-sama ane Aya e be zabdothI sAmAyika zabda banyo che. sama eTale rAgAdi viSamatAthI rahita jJAnAdiguNo. Aya eTale lAbha. rAgAdi viSamatAthI rahita jJAnAdiguNono lAbha te vyAkaraNanA niyama pramANe va pratyaya lAgatAM) sAmAyika. sAmAyika sakalasAvaghayogonI viratirUpa che. A vyAkhyA sAmAyikanA bhedonI vivakSA vinA sarvasAmAnya sAmAyikanI che. sAmAyikanA bhedonI vivakSA karavAthI A (=sarvasAvaghayogonI virati rUpa) ja sAmAyika zabdathI ane arthathI bhinna bhinna banI jAya che. jema ke chedopasthApana For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 177 sAmAyika, parihAravizuddhisAmAyika.. arthAt cAritranA chedopasthApana vagere ane jinakalpika vagere bhedo paramArthathI to sarvasAvadyayogaviratirUpa sAmAyikanA ja bhedo-judI judI kakSAo che.] sAmAyikanA Ivara ane yAvatkathika ema be prakAra che. je thoDA TAIma sudhI rahe te ivarasAmAyika. ItarasAmAyika bharata ane airAvata kSetramAM pahelA ane chellA tIrthaMkaranA tIrthamAM jene mahAvratonuM AropaNa karavAmAM AvyuM nathI tevA navadIkSita sAdhune hoya. je jIvanaparyata rahe te yAvaskathika sAmAyika. A sAmAyika bharata-airavatakSetramAM madhyama bAvIza jinezvaronA ane mahAvidehamAM sarvatIrthakaronA tIrthamAM rahelA sAdhuone hoya. kAraNa ke temane bIjuM chedopasthApana cAritra hotuM nathI. 2. chedopasthApana- jemAM pUrvaparyAyano cheda karIne mahAvratonuM upasthApana-AropaNa karavAmAM Ave te chedopasthApana. tenA sAticAra ane niraticAra ema be bheda che. ivara sAmAyikavALA navadIkSitane apAtuM chedopasthApana niraticAra che. athavA eka tIrthakaranA tIrthamAMthI bIjA tIrthakaranA tIrthamAM janArA sAdhune apAtuM chedopasthApana niraticAra che. jema ke-pArzvanAthanA tIrthamAMthI mahAvIra svAmInA tIrthamAM janArA sAdhune pAMca mahAvratonuM AropaNa, mUlaguNono ghAta karanArane pharIthI mahAvratonuM AropaNa karavAmAM Ave te sAticAra chedopasthApana che. 3. parihAravizuddhi-tapavizeSane parihAra kahevAmAM Ave che. jemAM parihAra tapathI vizuddhi hoya te parihAra vizuddhi cAritra. tenA nirvizamAnaka ane nirvikAyika ema be bheda che. vartamAnamAM parihAravizuddhinuM sevana karI rahelA sAdhuo nirvizamAnaka che. parivAravizuddhicAritra temanAthI bhinna na hovAthI temanuM parihAravizuddhi cAritra paNa nirvizamAnaka kahevAya. jemaNe parihAravizuddhinuM sevana karI lIdhuM che te sAdhuo nirviSTakAyika che. cAritra temanAthI bhinna na hovAthI temanuM parihAravizuddhi cAritra paNa nirvikAyika che. A cAritramAM nava sAdhuono gaNa hoya che. temAM cAra parihAra tapanuM sevana kare, bIjA cAra temanI sevA kare ane eka vAcanAcArya bane. parihAra For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 saMbodha prakaraNa tapanA jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa prakAra che. te A pramANe unALAmAM jaghanya upavAsa, madhyama chaThTha ane utkRSTa aThThama. ziyALAmAM jaghanya chaThTha, madhyama aThThama ane utkRSTa cAra upavAsa. comAsAmAM jaghanya traNa upavAsa, madhyama cAra upavAsa ane utkRSTa pAMca upavAsa. (A traNa prakAramAMthI je tapanI bhAvanA-zakti hoya te tapa kare.) pAraNe AyaMbila kare. tathA sAta prakAranI bhikSAmAMthI prAraMbhanI be bhikSA kyAre paNa na le. bAkInI pAMca bhikSAmAMthI paNa dararoja "Aje mAre be ja bhikSA levI-bethI vadhAre bhikSA na levI." ema be bhikSAno abhigraha karIne traNa bhikSAno tyAga kare che. e be bhikSAmAM eka pANInI ane eka AhAranI hoya. A pramANe cha mahinA sudhI kare. bAkInA pAMca sAdhuo cha mahinA sudhI dararoja ukta rIte be bhikSAnA abhigrahapUrvaka AyaMbila kare. pachI je veyAvacca karanArA hatA te che mahinA sudhI parihAra tapa kare ane parivAra tapa karanArA hatA te temanI veyAvacca kare. pachI vAcanAcArya cha mahinA sudhI parihAra tapa kare. bAkInA AThamAMthI sAta veyAvacca kare ane eka vAcanAcArya bane. A pramANe parivAra kalpano aDhAra mahinA kALa che. A kalpa pUrNa thayA pachI jinakalpano svIkAra kare athavA gacchamAM rahe. tIrthaMkara pAse ke jeNe tIrthaMkara pAse parihArakalpano svIkAra karyo hoya tenI pAse parihArakalpano svIkAra thaI zake che, bIjA koI pAse nahi. parihArakalpanuM vizeSa svarUpa anya graMthomAMthI jANI levuM. parihArakalpane pAlana karanArAonuM cAritra parihAravizuddhi che. 1. sAta bhikSA A pramANe che-(1) asaMsRSTa-vahorAvavA nimitte vahorAvanArano hAtha ane vAsaNa na kharaDAya te rIte vahoravuM, (2) saMsRSTA-vahorAvavA nimitte vahorAvanArano hAtha ane vAsaNa kharaDAya te rIte vahoravuM. (3) udghatA-gRhastha potAnA mATe mULa vAsaNamAMthI bIjA vAsaNamAM kADheluM bhojana vahoravuM. (4) alpalepA-pAtra Adine lepa na lAge tevI (nirasa vAla vagere) bhikSA. (5) avagRhItA-bhojana vakhate thALI vATakI AdimAM kADhIne bhojana karanArane ApelA AhAranI bhikSA. (6) pragRhItA -bhojana vakhate jamavA beThelAne pIrasavA mATe mULa vAsaNamAMthI camacA vageremAM kADhelo AhAra bhojana karanArane na ApatAM sAdhune vahorAve. athavA jamanAra potAnA mATe hAthamAM lIdhelI vastu sAdhune vahorAve. (7) ukkitadhAmagRhasthane nirupayogI tajI devA yogya (vadhelA) AhAranI bhikSA. For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 179 4. sUmasaMparAya- jenAthI saMsAramAM paribhramaNa thAya te saMparAya. kaSAyothI saMsAramAM paribhramaNa thAya che mATe saMparAya eTale kaSAya. jemAM kaSAya atyaMta sUkSma hoya te sUkSmasaMparAya. tenA vizuddhayamAnaka ane klizyamAnaka ema be bheda che. (vizukyamAnaka eTale uttarottara adhika vizuddha thatuM. klizyAnaka eTale uttarottara hIna vizuddhivALuM thatuM) kSapaka ane upazama zreNimAM caDhatAne vizuddhayamAnaka tathA upazamazreNimAM paDatAne klizyamAnakasUkSmaparAya hoyache. (AcAritradazamAguNasthAne hoya che.) 5. yathAkhyAta- jinezvaroe evuM kahyuM che tevuM cAritra te yathAkhyAta. jinezvaroe kaSAyarahita cAritrane zreSTha cAritra kahyuM che. AthI kaSAyarahita cAritra yathAkhyAta che. A cAritra upazamaka ane kSapaka chadmastha vItarAgane, saMyogI kevalIne ane ayogI kevalIne hoya che. . 5 jJAna mati, zrata, avadhi, mana:paryava ane kevaLa e pAMca jJAna che. 1. matijJAna-mana ane iMdriyonI sahAyathI thato bodha. 2. zrutajJAna-mana ane iMdriyonI sahAyathI zabda ane arthanA paryAlocanapUrvaka thato bodha. zabdo ane pustako bodharUpa bhAvazrutanuM kAraNa hovAthI dravyadbhuta che. mati-kRtamAM bheda- (1) mati ane zrata e baMne jJAna mana ane iMdriyonI sahAyathI thatAM hovA chatAM kRtamAM zabda ane arthanuM paryAlocana hoya che, jayAre matijJAnamAM teno abhAva hoya che. (2) atijJAna vartamAna kALanA viSayane grahaNa kare che. jyAre zrutajJAna traNe kALanA viSayane grahaNa kare che. (3) matijJAnanI apekSAe zrutajJAna vizuddha che. AthI zrutajJAna vaDe dUra rahelA ane vyavahita ( dIvAla midinA AMtarAmAM rahelA) aneka sUkSma arthono bodha thai zake che. (4) zrutajJAnamAM mana ane indriyonI sahAyatA uparAMta AsopadezanI ( vizvasanIya puruSanA upadezanI) paNa jarUra paDe che. (5) zrutajJAna matijJAna vinA na ja thAya. jyAre matijJAna zrutajJAna vinA paNa hoI zake. (tasvAthadhigamasUtra-pahelA adhyAyanA 20mA tathA 31mA sUtranA bhASya AdinA AdhAre.) For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 saMbodha prakaraNa 3. avadhijJAna- iMdriya ane mananI apekSA vinA AtmazaktithI thato rUpI dravyono bodha. avadhi=maryAdA rUpI ane arUpI ema be prakAranA dravyo che. temAM mAtra rUpI dravyone joI zakAya tevI avadhivALuM-maryAdAvALuM jJAnate avadhijJAna.4. mana:paryava jJAna-aDhI dviIpamAM rahelA saMpiceMdriya jIvonA mananAvicArono=paryAyonobodha. 5. kevaLa jJAna-traNe kALanAM sarva dravyo tathA sarva paryAyonuM jJAna kevaLa eTale bheda rahita. jema matijJAna AdinA bhedo che tema kevaLajJAnanA bhedo nathI. athavA kevaLa eTale zuddha-sarvaAvaraNa rahita. athavA kevaLa eTale saMpUrNa. athavA kevaLa eTale matijJAnAdithI rahita asAdhAraNa athavA kevaLa eTale anaMta=sarva dravya-paryAyono bodha karAvanAra. 5 AcAra AcAranA jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra ema pAMca bhedo che. 1. jJAnAcAra- jJAnaprApti (tathA rakSaNa) mATe sadAcAronuM pAlana, te nIce mujaba ATha prakAre che- (ka) kAlAcAra-dvAdazAMgIgata ke dvAdazAMgIbhinna zrutane bhaNavAbhaNAvavAdi svAdhyAya mATe je je samaya zAstramAM kahyo che te te samaye svAdhyAyAdi karavuM ane niSiddha avasare na karavuM. kAraNa kezrIjinezvaradevonI AjJA "zruta yogyakALe bhaNavuM' evI che. jagatamAM paNa prasiddha che ke khetI vagere kAmo je je RtumAM karavA yogya che te te RtumAM karavAthI ja te sArAM phaLo Ape che-bIjI RtumAM te nukazAnakAraka paNa thAya che; tema jJAna paNa je kALe je bhaNavAnuM kahyuM hoya te kALe te bhaNavAthI karmanAzaka-guNaprApaka bane che.. (ba) vinayAcArajemanI pAse zruta bhaNavAnuM hoya te vidyAguru Ave (ke UbhA hoya) tyAre UbhA thavuM, sAme javuM, beThA pachI besavuM, teonA paga dhovA, Asana ApavuM, vagere temano vinaya karavo. kAraNa ke-vinaya vinA jJAna maLatuM nathI, maLe to paNa te ISTaphaLa ApatuM nathI. For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 181 tethI UlaTuM-avinayathI maLeluM jJAna ajJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI pragaTeluM hovAthI te ajJAnarUpe saMsAramAM bhamAve che. (ga) 'bahumAnAcAra'vidyAguru pratye hRdayagata prema (AMtarika prIti-sadbhAva) dharavo. guru pratye hArdika pUjyabhAva dharAvanArane alpakALamAM karmo tUTavAthI jJAna pragaTa thAya ja che ane te jJAnathI bAkInAM karmo paNa tUTavA mAMDe che, mATe sAco jJAnI gurusevAne choDato nathI. ahIM bAhya sevArUpa vinaya tathA hRdayapremarUpa bahumAna--e baMnenA yoge cAra bhAMgA thAya che. 1. vinaya hoya paNa bahumAna na hoya, 2. bahumAna hoya paNa vinaya na hoya, 3. vinaya ane bahumAna baMne hoya ane 4. baMne na hoya. (A cAra bhAMgAmAM trIjo bhAMgo sarvazreSTha, bIjo bhAMgo sAmAnya ane pahelo tathA cotho bhAMgo ayogya samajavo.) (gha) 'upadhAnAcAra'-'zrutane puSTa kare te upadhAna' amuka prakArano tapa. zrutajJAnanI icchAvALAe e upadhAna-tapa karavo joie, te je je adhyayanane uddezIne jeTalo jevo AgADha (kAraNe paNa adhUro choDAya nahi te) ke anAgADha (kA2Ne adhUro choDayA te) zAstramAM kahyo hoya teTalo tevo te te adhyayanamAM karavo joie. kAraNa ke--te tapa karavAthI jJAnAvaraNIya karmo khape che ane e rIte prApta thayeluM zuddha jJAna saphaLa bane che. (Da) 'anihnavAcAra'--je je jJAna jeonI pAsethI maLyuM hoya te te jJAna teonI pAsethI maLyuM che ema spaSTa kahevuM ja joie, paNa mArI jAte-svayaM, ke bIjAnI pAsethI bhaNyo chuM ema kahI vidyAgurune chUpAvavA na joie. ema karavAthI citta malina thAya che ane prApta thayeluM jJAna cAlyuM jAya ke niSphaLa thAya che. 1. sAmAnya deva-devIne prasanna karavA mATe paNa jo upavAsa, brahmacaryapAlana vagere karavuM paDe che, eka vyApArInI ke adhikArInI prasannatA mATe paNa teonAM kAryo karavAM vyAjabI manAya che, to zrutajJAna jevuM amUlya ratna meLavavA mATe zAsrakathita tapa karavo tene ayogya kema manAya ? jo vyApArI jevAne prasanna karavA mATe tenI AjJA pALavI paDe che, to jeonuM kaheluM Agama bhaNavuM che te zrIjinezvaradevoe ja batAvelo tapa karyA vinA kAryasiddhi zI rIte thAya ? jema tapa karIne siddha karelI vidyA kAma Ape che, tema jJAnaguNa paNa tapa dvArA AtmasAt karavAthI ja kAryasAdhaka bane che. For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182. saMbodha prakaraNa (ca-cha-ja) "vyaMjana, artha ane tadubhaya AcAro-zrutajJAna bhaNIne tenuM uttama phaLa meLavavAnI icchAvALAe teno eka akSara, kAno, mAtrA, zabda ke vAkya kAMI paNa nyUnAdhika karavuM nahi te vyaMjanAcAra che. jema ke -"gho maMDanamudita pada che, tene badale "pu vApamudo ema badalo karavo te vyaMjanabheda che. vaLI AcArAMgasUtramAM mAvaMtI sAvaMtI toti vikherImuti evuM vAkya che ane teno artha lokomAM keTalAka pAkhaMDI loko (ke jeo asaMyamI) che teo chakAya jIvone pitApa kare che evo thAya che, chatAM koI jAnAne e nyAye dareka zabdanA aneka artho thatA hovAthI "avaMti dezamAM doraDuM kUvAmAM paDavAthI loko upatApa kare che evo artha paNa kare to thaI zake, paNa te tattvathI asatya che. Avo kartAnA AzayathI viruddha artha karavo. te arthabheda kahevAya che tathA "tha mamuI, "maheilA parvatamata emAM varNabheda ane arthabheda baMne thavAthI tene ubhayabheda kahevAya che. Avo varNabheda, arthabheda ane ubhayabheda na karavo tene kramazaH vyaMjanAcAra, arthAcAra ane ubhayAcAra kahyo che. jo zAstronA akSarAdinI rakSA na karatAM pherabadalI kare to akSarabhedathI arthabheda thAya, arthabhedathI kriyAbheda thAya, kriyAbhedathI mokSa na thAya ane mokSanA abhAvamAM dezavirati ke sarvavirati badhuM niSphaLa nIvaDe. e rIte jJAnanA ATha AcAro samajAvavA. ' 2. darzanAcAra-darzanAcAra eTale samyagdarzananI prApti ke rakSA mATe sadAcAronuM pAlana, te paNa ATha prakAre che. (ka) nizakti AcAra-jinakathita zAstromAM dezathI (AMzika) ke sarvathI zaMkA karavI nahi, paNa tenA kathaka zrIvItarAgadeva rAga-dveSarahita hovAthI temanuM kathana satya ja che, mArI buddhi teTalI tIkSNa na hovAthI na samajAya te banavA joga che-ema mAnavuM, te niHzaMkita AcAra che. ahIM 1. dezazaMkA eTale "jIvo badhA sarakhA kahyA che te satya che, paNa temAMnA koI bhavya ane koI abhavya hoya tenuM kAraNa zuM? --ema amuka aMzamAM zaMkA kare, paNa ema na vicAre ke-jagatanA badhA padArtho yuktithI For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 183 samajI zakAya tevA nathI, mATe yuktithI samajAya tene yuktithI ane bAkInAne zraddhAthI mAnavA joIe. jIva che vagere siddha karavA mATe yukti maLe, paNa bhavya kema ke abhavya kema? e jANavA mATe sAmAnya manuSyanI buddhi pUrNa nathI. te to prakRSTa jJAnIo ja samajI zake. 2. "sarvazaMkA eTale zAstro prAkRta (sAmAnya prajAnI) bhASAmAM racelAM che, to te koI sAmAnya mAnavanI kalpanArUpa kema na hoya?-- ema tarka karavo, paNa "bAla, strI, alpabuddhi ke mUrkha vagere cAritranA arthI jIvo paNa sahelAithI tattva samaje e rIte teono upakAra karavA mATe tattvajJoe prAkRta bhASAmAM zAstro racelAM che"--e satya upara vizvAsa na karavo, sarvazaMkA kahevAya. je bhAvo ApaNane pratyakSa che, anubhavamAM Ave che ke ISTa che tenuM te pramANe ja zAstromAM varNana che, mATe zAstro kalpanArUpa nathI evA nizcayavALo zraddhALu jIva zrIjinazAsanane pAmelo-darzanAcAravALo che. ahIM niHzaMkapaNuM e guNa che ane niHzaMkita e guNI che. apekSAe guNa-guNIno abheda che, ema jaNAvavA mATe AcArarUpa guNanuM kathana guNInA kathana dvArA karyuM che. jo guNathI guNIne sarvathA bhinna ja mAnavAmAM Ave to guNathI koI guNI manAya ja nahi ane darzanAcAra pALavA chatAM darzanaguNa pragaTe nahi, pachI mokSa to thAya ja kyAMthI? mATe guNa ane guNI (darzana ane darzanI) kivaMcita (apekSAe) abhinna che, ema samajAvavA ahIM guNI dvArA guNanuM svarUpa jaNAvyuM che. have pachInA traNa AcAromAM paNa e pramANe svayameva samajI levuM. 1. jagavyavahAramAM paNa zraddhA vinA kAMI thaI zakatuM nathI. potAnA pitA koNa che-e mATe mAtAnA vacana upara zraddhA rAkhyA vinA bIjo zuM upAya che? samudranI musApharImAM nAvikonAM ke jaMgalanI musApharImAM bhomIyAnAM vacano upara zraddhA rAkhavI ja paDe che. zraddhA e ja sarva kAryanI siddhi mATe UMcAmAM UMcuM tattva che, te vAta koithI amAnya karI zakAya tema nathI. AtmasukhanI siddhimAM jJAnInA vacananI zraddhA vinA kadI AgaLa vadhI zakAtuM nathI e sunizcita che. dareka darzanavAdIone zraddhAno svIkAra karavo ja paDyo che. jagatamAM je bhAvo yuktithI samajAya tevA che tene ja yuktithI samajavA joie, paNa je agamya che, jene samajavA mATe vacana yukti cAle tema ja nathI, tene zraddhAthI mAnavA ja joIe, nahi to satyathI vaMcita rahevAyavao agamya-zraddhagamya bhAvone paNa samajAvavA kuyuktiono Azraya le che, teo jinAjJAnA virAdhaka che-ema zAsakAro kahe che. For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 * saMbodha prakaraNa (kha) "niSkAMkSita AcAra-ahIM kAMkSA eTale bIjA koI darzananI abhilASA, te jene na hoya te niSkAMkSita' kahevAya. zaMkAnI jema kaMkSA paNa dezathI ane sarvathI ema be prakAre che. 1. digaMbara Adi koI eka darzananI abhilASA te dezakAMkSA ane 2. sarva darzananI abhilASA te sarvakAMkSA. AvI dezathI ke sarvathI paradarzananI abhilASA karanAro ema nathI samajato ke-te te darzanakAroe potAnA zAstromAM ahiMsAne dharma jaNAvavA chatAM temAM chakAya jIvonI hiMsA thAya tevI kriyAonuM vidhAna karyuM che ane temAM kaheluM AtmA, paramAtmA vagerenuM svarUpa paNa asatu che, kAraNa ke-temAMnA keTalAko mokSane ja mAnatA nathI, to koI AtmAne ekAMta nityake ekAMta anitya mAne che, vagere te darzanakAronAM vacananI asatyatA che. AvA dUSita dharmonI jyAM sudhI abhilASA hoya tyAM sudhI jainadarzananI satyatA samajAya nahi ane zraddhA Take nahi, mATe paradarzananI kAMkSA tajavI te AcAra che. (ga) nirvicikitsA AcAra-vicikitsA e buddhinA bhramarUpa che. Avo bhrama jene na hoya te nirvicikitsaka kahevAya. koI evo saMdeha kare ke-jainadarzana sarvazreSTha che. chatAM khetI vageremAM jema koine lAbha thAya che ane koIne nathI paNa thato, tema mane paNa A dharmakAryothI (jainadarzanathI) lAbha thaze ke nahi?-AvA saMdehanuM mULa ajJAna che, mATe tene choDI nizcaya karavo joIe ke-vidhipUrvaka yathAyogya pravRtti karanArane tenuM phaLa na maLe tema kadApi na bane.' Avo nizcaya karavo 1. kharI rIte karmanI vicitratAdinA yoge kriyA karavA chatAMya koIne tatkAla phaLa maLe, koIne kALAntare phaLa maLe, vaLI koIne zULInI sajA soyathI sarI javAnI jema ghaNA nukazAnamAMthI bacI javArUpa phaLa maLe ane koIne lAbha thavArUpa paNa phaLa maLe. e rIte zrIjinakathita dharmanI yathAvidhi ArAdhanA karanAro phaLathI vaMcita rahe janahi e sunizcita che. chatAM Avo bhrama thavAmAM e kAraNa che ke-jIvane jeTalI phaLa meLavavAnI icchA che, teTalI te phaLanA mULa kAraNarUpa kriyAnI ruci nathI.' AvI IcchA e "utsukatArUpa' hovAthI jIvane "phala maLaze ke nahi?" evo bhrama pedA kare che. dhIrapuruSo phaLanI IcchAe vRkSanA pAlanapoSaNane ja mukhya kartavya mAnI vRkSanI saMbhALamAM tanmaya bane che. tethI avazya phaLa meLave che ane phaLanI utsukatAvALA adhIra manuSyo vRkSanI rakSA, saMbhALa ke siMcanamAM bedarakAra banI phaLathI ane Akhare vRkSathI paNa vaMcita rahe che, tema dharmamAM paNa AvA utsukatAvALA jIvo kriyAmAM anAdara tema ja kaMTALo lAvIne nirAzAthI dharma-anuSThAnone vacce ja choDI de che ane phaLathI vaMcita rahe che. e rIte AvA jIvo bahudhA ubhaya bhraSTa thAya che, mATe buddhimAne kadI paNa phaLanI utsukatAthI kriyA pratye bedarakAra banavuM nahi. For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 pariziSTa te nirvicikitsA AcAra che. Ano bIjo nirviguNa?' evo paNa zabdaparyAya che. teno artha "niMdA-aNagamo na karavo te che. arthAt sAdhu-sAdhvIonAM asnAna, melavALA zarIra-avayavo ke melAM kapaDAM vagere dekhI teo tarapha agaNamo ke teonI niMdAdi na karavuM, te "nirvijuguNA nAmano trIjo darzanAcAra che. (gha) "amUDhadRSTi AcAra-arthAta mUDhatAno parihAra karavo te. (jagatamAM jema sAcA karatAM khoTAM motI dekhAvamAM suMdara ane sastAM hoya che, sonA karatAM ya kAMsAnI garjanA vadhAre hoya che, sajjana karatAM paNa durjanano ADaMbara AkarSaka hoya che; tema ajJAnakaSTarUpa tapa karanArA bAla tapasvIonAM tapa lokone Azcaryamugdha kare tevAM paNa hoya che ane keTalAko to vidyA-maMtranI siddhithI bhoLAone Azcarya thAya tevAM kAryo karanArA paNa hoya che. AvA) bAla (ajJAna) tapasvInAM tapa, vidyA vagerethI mUDhatAnA yoge svadarzanamAM cittacaMcaLatA na karavI. jainadarzananI zraddhAmAM jenI sthiratA AvI DolamaDola na hoya, te jIva "amUDhadRSTi AcAravALo jANavo. ahIM ekathI cAra AcAronuM varNana guNanA badale guNIno nirdeza karIne karyuM, tenuM kAraNa pahelAM jaNAvI gayA. have bAkInA cAra AcAronuM varNana guNanA nirdezathI karavAnuM che, temAM kAraNa e che kejema guNa guNIthI kathaMcit abhinna che tema kathaMcit bhinna paNa che. jo guNa-guNIne ekAMta abhinna (eka svarUpe ja) mAnIe to guNanA abhAve guNIno paNa abhAva ja thaI jAya, vastu mULathI ja khoTI Thare ane tethI zUnyavAda sAco Thare. arthAt ethI mithyAtvanuM poSaNa thavArUpa moTo anartha thAya, mATe have chellA cAra AcAronI vyAkhyA guNanirdezathI kare che. (Da) upabRhaNa samAnadharmInA-sAdharmIonA guNonI prazaMsAdi karIne teono dharma-ArAdhanAmAM utsAha vadhAravo, teone dharmakaraNImAM AgaLa vadhAravA te. | (ca) sthirIkaraNa -dharma-ArAdhanAmAM thAkI gayelA sIdAtA dharmIone te te prakAranI sahAya karIne tathA ArAdhanA-virAdhanAnAM phaLo For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 186. samajAvIne dharmamAM sthira karavA, ke jethI teo vacce ja dharmane choDI na detAM cAlu rAkhI pUrNa kare. Ane 'sthirIkaraNa' kahevAya che. (cha) 'vAtsalya'sAdharmIone dharma karavA mATe haMmezAM je je aDacaNoM hoya te te dUra thAya tema tana-mana-dhanathI sahAya (bhakti-sevA) karavI, hRdayamAM teonA pratye anurAga-vatsalatA rAkhI temAM potAnuM hita samajI zakya sAtha Apavo, vagere vAtsalya kahevAya che. (ja) 'prabhAvanA'-zrIjinezvaradeve sthApelA zAsana (mokSamArga) tarapha jIvonuM AkarSaNa-bahumAna-Adara vagere vadhe tema zrIjinazAsanano mahimA vadhAravo. A prabhAvanA sAmAnyathI dharmakathAdi ATha prakAre thAya che. e rIte darzanAcAranuM svarUpa upadezake samajAvavuM. 3. cAritrAcAra- enA paNa ATha prakAro che, pAMca samiti ane traNa gupti e ATha pravacanamAtAnuM pAlana karavuM te ATha prakAre cAritrAcAra che. 4. tapAcAra- bAra prakAre che, cha prakArano bAhya tapa ane cha prakArano atyaMtara tapa, tene yathAzakti Acaravo te tapAcAra. 12 tapa tapanA AcAro (prakAro) cha bAhya ane atyaMta ema bAra che. te paikI cha bAhya tapa A pramANe che-- aNasaNamUNoariA, vittisaMkhevaNaM rasaccAo / kAyakileso saMlINayA ya, bajjho tavo hoi // (yazavaM0ni0, 1.47) vyAkhyA-- 1-"anazana=AhArano tyAga. tenA be prakAro che- eka amuka maryAdita kALa sudhI ane bIjo jAvajjIva sudhI. temAM pahelo 'namaskAra sahita' tapathI AraMbhIne zrI vIraprabhunA zAsanamAM utkRSTa cha mahinA sudhI, zrI RSabhadevasvAmInA zAsanamAM utkRSTa eka varSa sudhI ane madhyama (bAvIza) tIrthaMkaronA zAsanakALamAM utkRSTa ATha mahinA sudhI hoya che. bIjA jAvajjIva AhAratyAgarUpa anazanamAM 1. pAdapopagamana, 2. iMgitamaraNa ane 3. bhaktaparijJA, ema traNa prakAro che. For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 187 ra-"noratA=1UNuM' arthAta je tapamAM khAnAranuM udara (peTa) UNuM (apUrNa) rahe, te Unodara kahevAya; ane "UnodarapaNuM' e ja UnodaratA, evI e zabdanI vyAkhyA che. AcaraNathI to apUrNatAne UnodaratA kahevAya che. te UNApaNuM (apUrNatA) dravyathI ane bhAvathI ema be prakAre che. temAM dravyathI UNApaNuM eka upakaraNane AzrayIne ane bIjuM AhAra-pANIne AzrayIne thaI zake. te upakaraNane AzrayIne jinakalpikone hoya che. AhAra-pANIne AzrayIne to "alpAhAra vagere bhedothI pAMca prakAre che. kahyuM che ke appAhAra avaDDA, dubhAgapattA taheva kiMcUNA / aTTha duvAlasa solasa, cauvIsa tahekkatIsA ya // (zani , 5.47-TI) bhAvArtha- ATha, bAra, soLa, covIza ane ekatrIza kavaLa parvata AhAra levo, tene anukrame 1. alpAhAra, 2. apAddha, 3. dvibhAga, 4. prApta ane 5. kiMciyUna, e nAmanI UNodarikA kahI che. temAM paNa pratyekanA jaghanyAdi bhedo che. jema ke jaghanya eka kavaLa, utkRSTa ATha kavaLa ane madhyama bethI sAta kavaLa AhAra levAthI alpAhAra UnodarikA thAya. ema bIjA prakAromAM paNa jaghanyAdi svarUpa svayameva samajI levuM. - AhAranuM pramANa (sAmAnyathI) puruSone batrIza ane strIone aDhAvIza kavaLanuM mAnyuM che. tadanusAra nyUna AhAra, alpAhAra vagere bhedo samajI levA. A dravya UnodarikA kahI. bhAva UnodarikA eTale krodhAdi aMtaraMga zatruono (yathAzakya) tyAga karavo. e rIte unodaratAnuM svarUpa jANavuM. 3-"risaMkSepaf=jenAthI jIvAya, te vRtti, arthAt AjIvikA. te sAdhune bhikSAthI thAya, teno saMkSepa-hAsa karavo, te "vRttisaMkSepaNa amajavuM. temAM (gRhasthAdi ekIsAthe jeTaluM Ape, tene eka datti zahevAya, tevI) dattionuM pramANa (niyamana) karavuM, (jema ke-eka, be traNa vagere amuka dattiothI vadhAre nahi levuM.) tathA amuka saMkhyAthI vidhAre gharamAMthI ke amuka zerI, gAma ke aDadhA gAma vagere amuka kSetrathI For Personal & Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 - saMbodha prakaraNa vadhAre kSetramAMthI nahi levAno niyama karavo, te "vRttisaMpa' samajavo. (karaNasittarImAM kahyA te) dravya-kALa-bhAva saMbaMdhI abhigraho paNa A vRttisaMkSepa tapano ja prakAra che. 4-"satyA=rasono eTale ahIM (magba) pratyAyano lopa thayelo hovAthI viziSTa rasavALA, mAdaka ke vikAraka padArthono tyAga, arthAta. vigaI zabdathI oLakhAtA madha, mAMsa, mAkhaNa ane madirA, e cAra abhakSya vigaIono ane dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa ane pakavAna; e cha bhaThya vigaIono tyAga, te "rasatyAga' jANavo. 5-"viza='kAyA eTale zarIra. tene zAstravirodha na thAya. tema "kleza =bAdhA-pIDA upajAvavI. jo ke zarIra jaDa che, tene kaSTa ApavAthI tapa gaNAya nahi, to paNa ahIM zarIra ane zarIrI apekSAe eka hovAthI kAyaklezathI Atmakleza paNa saMbhavita che ja, mATe tene tapa kahyo che.) te kAyakleza amuka viziSTa Asano karavAthI tathA zarIranI sArasaMbhALa, rakSA ke paricaryA nahi karavAthI, athavA kezano loca karavA vagerethI karI zakAya. A kAyakleza svayaM karelA klezanA anubhavarUpa che ane parISaho svayaM tathA bIjAe karelA klezanA anubhavarUpa che. ema kAyaklezamAM ane parISahomAM bhinnatA che. -"sInatA gopavavApaNuM. te 1. indriyone, 2. kaSAyone ane 3. yogone gopavavAthI tathA 4. pRtha> (nirjanAdi pradezamAM) zayanaAsana karavAthI (sUvA-besavAthI), ema cAra prakAre thAya che. temAM indriya, kaSAya ane yoga upara saMyama rAkhavo e anukrame indriyasaMsInatA, kaSAyasalInatA ane yogasalInatA che. pRthaka sUvAbesavAno artha e che ke-ekAMta, bAdhArahita, jIvasaMsaktithI ane pazu, napuMsaka vagerethI rahita, evAM zUnya gharo, devakulikA, sabhA ke parvatanI guphA vagere koI sthaLe rahevuM. e cha prakArano bAhya tapa kahyo. enuM bAhyapaNuM e kAraNe che ke-emAM bAhya vastuonI apekSA rahe che, bIjAone te pratyakSa hoya che, bAhya zarIrane tapAve che ane anyadharmIo tApasa vagere tathA gRhastho paNa te kare che. For Personal & Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 189 pariziSTa atyaMtara tapa A pramANe chepaaycchittN viNao, veyAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ussasaggovi a, abhitarao tavo hoi // (ravai.ni, mA.48) vyAkhyA- "1-prAyazcitta=bhUla-uttaraguNomAM lAgelo ati alpa (nAno) paNa aticAra cittane meluM kare che. e kAraNe tenI zuddhi mATe prAyazcitta kahyuM che. tenI vyutpatti ema che ke-prAya aticArathI malina thayelA cittanuM vizodhana (vizuddhi) kare te prAyazcitta, athavA =prakarSathI vizeSatayA) AcArarUpa dharma jenAthI te prApta thAya te prAyaH', arthAt muniloka sAdhuo), teo aticAranI vizuddhi mATe ciMtana=smaraNa kare mATe prAyazcitta, arthAt te eka prakAranuM anuSThAna samajavuM. tenA dazA prakAro alaga jaNAvyA che. ra-vina=ATha prakAranuM karma jenAthI vinIyate'=dUra karAya, te vinaya jJAnAdi viSayabhede sAta prakArano che." kahyuM che ke nANe daMsaNacaraNe, maNavayakAovayAra rio)viNao [a] / nA paMgvathA( capa), apharAbALa saf I ? .. bhattI taha bahumANo, tadvitthANa sammabhAvaNayA / : vihirAhaUAmAvi, to vimo nihi | 2 (1zani ma.48-TIvA) bhAvArtha- "jJAnavinaya, darzanavinaya, cAritravinaya, manovinaya, vacanavinaya, kAyavinaya ane upacAravinaya, ema vinaya sAta prakAre che. temAM jJAnavinaya pAMca prakArano che. 1. matijJAna vagere te te jJAnanA svarUpamAM zraddhA karavI, 2. te te jJAnavALA jJAnIonI ke zAnanAM sAdhanonI bAhya sevArUpa bhakti karavI, 3. hRdayathI teo pratye bahumAna karavuM, 4. temAM jaNAvelA "arthono samyapha (aviparIta) vicAra karavo ane pa. vidhipUrvaka "jJAna bhaNavuM', vAraMvAra abhyAsa karavo. zrI jinezvaroe e pAMca prakAre jJAnavinaya kahyo che." zuzruSA vagere darzanavinaya mATe kahyuM che ke For Personal & Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 saMbodha prakaraNa sussUsaNA aNAsAyaNA ya, viNao a daMsaNe duviho / dasaNaguNAhiesuM, kijjai sussUsaNAviNao // 1 // sakkArabbhuTANe, sammANAsaNaabhiggaho taha ya / AsaNaaNuppayANaM, kiikammaM aMjaligaho a // 2 // iMtassaNugacchaNayA, Thiassa taha pajjuvAsaNA bhaNiyA / chaMtAputrayaui, uo susUla vigo rU . . (zarvani.48-TI) bhAvArtha"darzanavinayanA 1. zuzruSA ane 2. anAzAtanA, ema be prakAro che. temAM darzanaguNamAM jeo adhika (nirmaLa -zraddhAvALA) hoya, teono zuzruSArUpa vinaya karavo. (1) te A pramANe-teonI stuti vagere karavArUpa satkAra karavo; te jyAre Ave, tyAre UbhA thavuM athavA jyAre te UbhA hoya, tyAre UbhA rahevuM) vagere abhyatyAna karavuM; vastra vagere bheTa ApavArUpa sanmAna karavuM; UbhelAne "Asane padhAro, beso vagere vinaMtI karavArUpa AsanAbhigraha karavo; teonuM Asana teonI icchAnusAra eka sthAnethI bIjA sthAne mUkavuM, vagere AsananuM anupradAna karavuM; kRtikarma eTale teone vaMdana karavuM; teonA darzana thatAM, turata aMjali joDIne be hAtha mastake lagADavA; jyAre teo Ave, tyAre sAmA javuM; teo jayAM beThA hoya, tyAM sevA karavI; ane jyAre teo jAya, tyAre pAchaLa vaLAvavA javuM; ityAdi zuzruSAvinaya jANavo." anAzAtanAvinaya A pramANe paMdara prakAre kahyo che- titthayaradhammaAyariavAyage, therakulagaNe saMghe / saMbhoiakiriAe, mainANAINa ya tahevA ya] // 1 // kAyavvA puNa bhattI, bahumANo tahaya vanavAo ya / arihaMtamAiANaM, kevalanANAvasANANaM // 2 // (vAvaini. mA.48-TI) bhAvArtha- "1. tIrthakaro, 2. (cAritra athavA samAdi dazavidha) dharma, 3. AcArya, 4. upAdhyAya (pAThaka), 5. sthavira, 6. kula, 7. gaNa, For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 191 8. saMgha, 9. sAMbhogika sAdhuo, 10. kriyA eTale astitvavAda ane 11 thI 15. matijJAnAdi pAMca jJAno (jJAnIo), e paMdaranI bAhya sevArUpa bhakti karavI, hArdika prItirUpa bahumAna karavuM ane varNavAda eTale teonA guNonI prazaMsA karavI. (upalakSaNathI AzAtanA varjavI ane doSa nahi bolavA.) e pramANe arihaMta vagere kevalajJAna (jJAnI) parvatanA paMdaratanI bhakti vagere karavuM, te darzana)nano anAzAtanAvinaya jANavo." 3. cAritravinaya A pramANe kahyo che- sAmAiAicaraNassa, saddahANaM taheva kAraNaM / saMphAsaNaM parUvaNamahapurao, bhavvasattANaM // 1 // (vai0i mA.48-TI) bhAvArtha- "sAmAyika vagere pAMca prakAranA cAritranI (manathI) zraddhA karavI, kAyAthI tenuM sparzana (pAlana) karavuM ane (vacanathI) bhavya prANIonI AgaLa tenI prarUpaNA karavI. (te cAritravinaya samajavo.)" 4 thI 6. mana-vacana ane kAyavinaya paNa tyAM A pramANe kahyo che- maNavaikAiaviNao, AyariAINa savvakAlaMpi / akusalamaNoNi( NAi )roho, kusalANa udIraNaM taha ya // 1 // - bhAvArtha- "AcArya vagere dareka pUjayo pratye sarvadA duSTa mana dubhava, duSTa vacana, avinayI vartana) vagereno rodha karavo ane prazasta mana (sadbhAva, prazaMsA, sevA-bhakti) vagerenI udIraNA karavI, tene anukrame manovinaya, vacanavinaya ane kAyavinaya kahyo che. (arthAt manathI duSTa vicAravuM, vacanathI kaThora vagere bolavuM ane kAyAthI duSTa vartAva karavo, vagere yogonI akuzaLa pravRtti nahi karavI; ulaTuM manathI teo pratye bahumAna-pUjyabhAva vagere dharavo, vacanathI teonA guNonI suti vagere karavuM ane kAyAthI teonI sevA vagere karavuM, ItyAdi yogonI kuzaLa pravRtti karavI.) | 7. upacAravinaya upacAra' eTale (vinayane pAtra evA) sAmAne sukhakAraka kriyAvizeSa, evI kriyA dvArA vinaya karavo, te aupacArika vinaya jANavo. tenA A pramANe sAta prakAro che- . For Personal & Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192, saMbodha prakaraNa abbhAsa'cchaNachaMdANuvattaNaM, kayapaDikkiI taha ya / if nimittA, suvarNaveza () tadA che ? tada relanagALa, saMdhyatve [2] tahaya []luma pAtrA uvayArio u viNao, eso bhaNio samAseNaM // 2 // .. (sArvani.48-TI), bhAvArtha- "pyAsAnaM=zruta bhaNavA sivAyanA samaye paNa gurnAdinI pAse besavuM, chaMtAnuvaniM-teonI icchAne (hArdika bhAva joI jANIne) anukULa vartavuM, pratikRti =bhakti karavAthI mAtra eka nirjarA ja nahi, kiMtu prasanna thayelA guru mane sUtra bhaNAvaze' ityAdi pratyupakAra paNa karaze, ema samajI AhArAdi lAvI ApavAM, vagere bhaktimAM udyama karavo, vAritanimittavaraVi="A gurue mane zrutajJAna ApyuM vagere teonA upakArone nimitta banAvIne teno badalo vALavAnA uddezathI) teonI sevA-bhakti vagere vinayamAM vizeSa pravRtti karavI, subrA veSaV=teo jyAre glAna hoya, tyAre auSadha vagere meLavI ApavuM, arthAt bImArI vageremAM svayaM athavA potAnA AzritAdi-ziSyAdi dvArA bhakti karavI, rezanAniMdeza, kALa vagerene oLakhavA, te te kALe te te kSetramAM teonI jarUriyAtone samajIne te pramANe karavI, ane sarvArthadhvanumati=sarva arthomAM anumati eTale sarva viSayamAM teonI icchAne joIne te pramANe) anukULa pravRtti karavI, e saMkSepamAM upacAravinaya kahyo." bAvanaprakArevinaya-athavA A rIte bAvana prakAre paNa vinaya kahyo che- titthayarasiddhakulagaNa-saMghakiriara yA) dhammanANanANINaM / Ayaria theruvA o )jjhAya-gaNINaM terasapayAI(Ni) // 325 // aNasAyaNA ya bhattI, bahumANo taha ya vaNNasaMjalaNA / titthayarAI terasa, caugguNA hoti bAvannA // 326 // (rAvaini. 01) bhAvArtha "1. tIrthakara, 2. siddha, 3. nAgendra vagere kula, 4. koTika vagere gaNa, 5. caturvidha saMgha, 6. astitva vagere kriyA, 7. zrutadharma For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 193 cAritradharma, 8. mati Adi pAMca jJAna, 9. jJAnIo, 10. 'pAMca prakAranA AcAryo, 11. traNa prakAranA sthaviro, 12. upAdhyAya ane 13. gaNanA adhipati gaNadharo, te pratyekano (325), 1. halakAi vagere AzAtanA nahi karavI, 2. bAhya sevArUpa bhakti karavI, 3. aMtaramAM prItirUpa bahumAna karavuM ane 4. teonA guNa, upakAra vagerenI prazaMsA karavI, ema cAra prakAre terano vinaya karavAthI bAvana prakAro thAya. (326)" e vinaya kahyo. 3. veyAvacca daza prakAre veyAvacca caraNasittarImAM kahI te pramANe samajavI. 4. svAdhyAya-- su+A+adhyAya=svAdhyAya. temAM eka su=sArI rIte A=kALaveLAne choDIne (kALa, vinayAdi jJAnAcAropUrvaka) athavA porisInI maryAdAthI, adhyAya=bhaNavuM, tene svAdhyAya kahevAya. tenA vAcanA, pRcchanA, parivartanA, anuprekSA ane dharmakathA, ema pAMca bhedo che. temAM 1. vAcanA-- ziSyane bhaNAvavuM, 2. pRcchanA-- bhaNelAmAM zaMkita vagere hoya te pUchavuM, 3. parivartanA-- bhaNeluM bhUlI na javAya te mATe 'ghoSa' vagere uccAranI zuddhithI vividhapUrvaka bhaNavuM (vAraMvAra pATha karavo), 4. anuprekSA-- bhUlI na javAya mATe arthanuM vAraMvAra ciMtana karavuM ane 5. dharmakathA-- bhaNeluM e rIte vAraMvAra abhyasta (paricita) thayA pachI dharmanuM kathana karavuM (anyane bhaNAvavuM-samajAvavuM), ema svAdhyAya pAMca prakAre che. 5. dhyAna-- A ja graMthamAM dhyAna adhikAra juo. 6. utsarga tajavAyogya (nirupayogI) vastuno tyAga karavo. te utsarga bAhya ane atyaMtara ema be prakArano che. temAM vadhArAnInirupayogI upadhi ane azuddha AhAra vagere bAhya vastuno tyAga karavo te bAhya utsarga ane kaSAyo (vagere doSo)no tathA mRtyukALe zarIrano tyAga karavo te atyaMtara utsarga samajavo. A utsargane daza prakAranA prAyazcittamAM gaNyo che te aticAranI zuddhi mATe ane ahIM tapamAM kahyo te sAmAnya nirjarA mATe samajavo. arthAt punaruktatA nahi samajavI. . pAMca prakAranA AcArya mATe juo 10 prakAranI veyAvacca. For Personal & Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 saMbodha prakaraNa A cha prakArano tapa lokamAM tapa tarIke pragaTa nathI. anyadarzanIo ene bhAvathI karatA nathI, mokSanI prAptimAM te aMtaraMga kAraNabhUta che ane atyaMtara kane tapAve che, e kAraNothI ene "abhyatara' tapa kahevAya che. e tapAcAra kahyo. 5. vIryAcAra- enA traNa prakAro che. mana, vacana ane kAyA dvArA prApta sAmarthyane anusAre (anyUnAdhika) dharmakAryo karavAthI traNa prakAre vIryAcAranuM pAlana thAya che. e pramANe (pAlana karavA mATe) pAMca AcAro kahyA. 5 mAMDalInA (grAseSaNAnA) doSo prAraiSaNAdoSo-1. saMyojanA, 2. pramANAdhiw, 3. aMgAra, 4. dhUma ane 5. kAraNAbhAva, e pAMca che. temAM pahelI saMyojanAnA 1. upakaraNaviSayA ane 2. bhaktapAnaviSayA, ema be ane te baMnenA paNa bAhya-atyaMtara ema be bhedo che. temAM- 1. saMyojanArasa vagerenA) lobhathI roTalI vageremAM khAMDa-ghI' vagere bIjAM dravyo meLavavAM, te bhaktapAnaviSayA saMyojanA kahevAya. te jo upAzrayanI bahAra meLave, to bAhya ane jo aMdara AvIne meLave, to atyaMtara saMyojanA thAya. sAdhue te nahi karavI. (upakaraNa saMyojanAmAM paNa koI sthaLethI jo suMdara colapaTTo vagere maLe, tene anurUpa bIjethI komaLa-suMvALo kapaDo vagere meLavIne upAzrayanI bahAra pahere to bAhya ane jo upAzrayamAM pahere to atyaMtara samajavI.) 2. pramANAdhijya - dhIraja, zarIrabaLa ane saMyamanAM anuSThAnomAM nyUnatA na thAya teTalo AhAra pramANabhUta kahevAya. adhika AhArathI to vamana, maraNa ke rogo paNa thAya, mATe AhAra pramANathI vadhAre levo te doSa che. 3. aMgAra- svAdiSTa annanI ke tenA dAtAranI prazaMsA karato jo vApare, to sAdhune rAgarUpI agnithI saMyamarUpa kAinA aMgAra thAya, mATe tevo aMgAradoSa nahi sevavo. 4. dhUma- aniSTa anna ke tenA dAtAranI niMdA karato jo vApare, to sAdhu dveSarUpa agnithI cAritrarUpI iMdhanane bALato cAritrane dhUmADAthI malina-kALuM kare, mATe dhUmadoSa paNa nahi sevavo. 5. kAraNAbhAva-nIce For Personal & Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 195 kahIzuM te cha kAraNo vinA bhojana karanArane kAraNAbhAva doSa lAge che, mATe vinA kAraNe bhojana na karavuM. bhojananAM kAraNo-1. sudhAnI vedanA sahana na thAya, 2. AhAra vinA azakta (bhUkhyA) zarIre veyAvaccAdi karI na zakAya, 3. netranuM teja ochuM thatAM IryAsamitinA pAlanamAM azuddhi thAya, 4. pratilekhanApramArjanA vagere saMyamanuM pAlana na thaI zake, 5. sudhAnI pIDA vadhI javAthI maraNano saMbhava thAya ane 6. Arta-raudradhyAnathI bacIne dharmadhyAnamAM sthira na thavAya, e kAraNe to bhojana karavuM. e bhojana karavAnAM kAraNo cha che. kahyuM che ke veaNaveyAvacce, iriaTThAe a saMjamaTThAe / taha pANavattiAe, chaTuM puNa dhammaciMtAe // (soniyaui-180) bhAvArtha- "kSudhAnI vedanA sahana na thavAthI, veyAvacca mATe, iriyAsamitinA pAlana mATe, pramArjanA-paDilehaNAdi saMyama mATe, prANa TakAvavA mATe ane dharmadhyAnanA ciMtana mATe, ema cha kAraNo munine AhAra-pANI levAnAM che. 6 dravyo. 1. dharmAstikAya, 2. adhamastikAya, 3. AkAzAstikAya, 4. jIvAstikAya, 5. pudgalAstikAya ane 6. kALa ema cha dravyo che. 1. svabhAvathI gatimAM pravRtta thayelA jIvo ane pudgalone mAchalAone jaLanI jema je upakhaMbha karanAro che, te dharmAstikAya che. te lokAkAzavyApI che. 2. musApharone vRkSanI chAyAnI jema jIvapugalone sthitimAM je upakhaMbha ApanAro che te adhamastikAya che. te lokAkAzavyApI che. 3. gati-sthitimAM pravRtta thayelA jIva-pugalone je avakAza ApavAthI avagAhanA dharmavALo che te AkAzAstikAya che. te lokAlokavyApI che. 4. cetanA lakSaNavALo, karmono kartA ane bhoktA, jIvana dharmavALo jIvAstikAya che. te dehavyApI che. 5. pRthvIparvata-vAdaLa vagere samasta vastuonuM je pariNAmI kAraNa che, pUraNa For Personal & Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 saMbodha prakaraNa galana dharmavALo che, te pudgalAstikAya che. 6. vartanA lakSaNavALo, abhinava paudgalika vastuone jIrNa karanAro, samayakSetra (aDhI dviIpa)nI aMdara rahelo kALa che. A cha dravyamAMthI pugala dravyane choDIne bAkInAM badhAMya dravyo arUpI che. pudgaladravyarUpI che tathA jIva dravyane choDIne bAkInAM badhAMya dravyo acetana che. jIva cetana che. cha kAcanI virAdhanAno tyAga paDilehaNa karatAM pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya e cha kAyanI virAdhanAno tyAga karavo virAdhanA na thAya te rIte paDilehaNA karavI. jo paDilehaNA karatAM karatAM paraspara vArtAlApa kare, deza vagerenI vikathA kare, paccakakhANa Ape, svaye vAcanA le ke bIjAne vAcanA Ape, to paDilehaNAmAM pramAdI evo te che kAya jIvono virAdhaka thAya. chedasUtra 1. nizItha, 2. mahAnizItha, 3. dazAzrutaskaMdha, 4. bRhatkalpa, pa. vyavahAra ane 6. paMcakalpabhASya e cha sUtro chedasUtro che. 6 vezyA juo 8 vezyA adhikAra. 6 vacana 16 vacanomAM pratyakSa vagere cha vacano. 16 vacanonuM varNana pariziSTamAM 16 aMkanA padArthonA varNanamAM karyuM che. 6 aprazasta bhASAo (bhASAnA doSo) 1. hIlitA- asUyAthI avajJA (anAdarapUrvaka) he gaNi ! he vAcaka! vagere bolavuM. 2. khrisitA- niMdApUrvaka (bIjAnA ayogya vartanane pragaTa karavApUrvaka) bolavuM. 3. paruSa- (he dukha ! vagere) gALa devApUrvaka kaThora vacana bolavuM. 4. alakA- (divase kema UMgho cho? For Personal & Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 197 vagere zikhAmaNa ApatA gudine "nathI UMghato ema) asatya bolavuM. 5. gAryasthI- gRhasthanI jema "pitA, putra, kAkA, bhANeja' vagere bolavuM. 6. upazamitakalahapravartanI zAMta thayelA kalaha vagere punaH zarU thAya tevuM bolavuM. ka akaththaSaka 1. akalca, 2. gRhasthabhAjana, 3. patyeka (=palaMga), 4. niSadyA ( gRhasthanI pathArI), 5. snAna, 6. zarIrazobhA. Acha akalpaSaka che. 9 Avazyaka 1. sAmAyika- sAmAyika zabdano artha A pramANe che- (samarI gA=samaya, samAya iva sAmAyi =) sama eTale samatA. teno Aya lAbha te sAmAyika. athavA (samAya prayoganamaNUka) samatAnA lAbha mATe je kriyA karAya tene paNa sAmAyika kahevAya. TUMkamAM sAmAyika eTale samatA. harSa-zoka, rAga-dveSa, hAsya-rudana vagere vikAro viSamatA che. harSa Adine AdhIna na banavuM te samatA che. anukULatApratikULatA, saphaLatA-niSphaLatA, prazaMsA-niMdA, saMpatti-vipatti, lAbhahAni, jaya-parAjaya, mAna-apamAna, utkarSa-apakarSa, jaza-apajaza, sukha-duHkha A badhA prasaMgomAM rAga-dveSa ke harSa-zokane AdhIna na banatAM samabhAvamAM rahevuM e samatA. . jevI rIte AkAza sarva vastuono AdhAra che, te rIte sAmAyika sarvaguNono AdhAra che. kAraNa ke sAmAyikathI rahita jIvo cAritra vagere guNothI yukta banI zakatA nathI. AthI ja bhagavAne sAmAyikane ja zArIrika ane mAnasika sarva duHkhothI rahita evA mokSano anupama upAya kahela che, arthAt samatA vinA mokSanI prApti thatI nathI. A kevuM Azcarya! samatAthI alaMkRta muni je guNo meLave che te guNo zAna, dhyAna, tapa, zIla ane samyakatvathI sahita paNa sAdhu samatA vinA meLavI zakato nathI. AthI ApaNe dharmamAM ane jIvanamAM samatA lAvavA samatAno abhyAsa karavo joie. (jJAnasAra-6-5) For Personal & Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 198. prazna- kayA sUtrathI sAmAyika Avazyaka karavAmAM Ave che ? uttara- 'navakAra' ane 'karemi bhaMte' sUtrathI sAmAyika Avazyaka karavAmAM Ave che. 2. caturvizatistava- caturviMzatistavamAM caturviMzati ane stava e be zabdo che. temAM caturviMzati eTale covIsa tIrthaMkaro. stava eTale stuti. caturviMzatistava eTale covIsa tIrthaMkaronI stuti karavI. tIrthaMkaronI bhAvapUrvaka karelI stutithI aneka bhavonAM pApono nAza thAya che. jema jagata u52 gherAyela rAtrino bhramara samAna kALo aMdhakAra sUryanA kiraNothI jaladI saMpUrNa nAza pAme che, tema he prabhu ! jIvonA aneka bhavomAM baMdhAyelAM pApo ApanA stavanathI kSaNavAramAM nAza pAme che. prazna- cha AvazyakamAM caturviMzatistava (bhagavAnanI stuti) kevI rIte karavAmAM Ave che ? uttara- cha AvazyakamAM caturviMzatistava (logassa) sUtra bolavAmAM Ave che. e sUtramAM covIsa bhagavAnanA nAmakIrtana pUrvaka guNonI stuti karavAmAM AvI che. AthI ja te sUtranuM caturviMzatistava evuM sArthaka nAma che. kAyotsargamAM caturviMzatistava sUtrane manamAM ciMtavIne ane kAyotsarga sivAya pragaTa bolIne caturviMzatistava Avazyaka karavAmAM Ave che. jema unALAmAM atyaMta tApathI tapelA musApharone padmasarovara to khuza kare che=ThaMDaka Ape che, kiMtu e sarovarano ThaMDo pavana paNa khuza kare che=ThaMDaka Ape che. tevI rIte he prabhu ! ApanA aciMtya mahimAvALA stavananI vAta dUra rahI, ApanA nAmanuM kIrtana paNa lokonuM saMsArathI rakSaNa kare che. 3 vaMdana- vaMdanIya AcArya vagerene vaMdana karavuM te vaMdana Avazyaka che. vaMdana karavuM eTale namavuM. prazna-- cha AvazyakamAM vaMdana kevI rIte karavAmAM Ave che ? uttara cha AvazyakamAM suguru vaMdana sUtra (vAMdaNA) bolIne vaMdana karavAmAM Ave che. kula cAra vakhata vaMdana thAya che. For Personal & Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 199 4 pratikramaNa- pratikramaNa eTale pAchA pharavuM. zubhabhAvamAMthI azubha bhAvamAM gayelo AtmA pharI zubhabhAvamAM pAcho phare te pratikramaNa. A viSe kahyuM che ke-- svasthAnAd yat parasthAnaM, pramAdasya vazAd gataH / tatraiva kramaNaM bhUyaH, pratikramaNamucyate // 1 // potAnA sthAnathI (=zubhabhAvathI) pramAdanA kAraNe parasthAnamAM (=azubha bhAvamAM) gayelo AtmA pharI potAnA sthAnamAM (=zubha bhAvamAM) pAcho phare tene pratikramaNa kahevAmAM Ave che. prazna-- thoDAM pApo karyA hoya to pratikramaNa AdithI pApono kSaya thai zake. paNa ghaNAM pApo karyA hoya to pratikramaNa AdithI kSaya thai zake ? uttara- hA. game teTalAM ghaNAM pApo karyA hoya to paNa jo hRdayanA pazcAttApapUrvaka pratikramaNa ka2vAmAM Ave to e badhA pApono nAza thai jAya. A viSe 'vaMdittu' sUtramAM kahyuM che ke-- AvassaeNa eeNa, sAvao jaIvi bahurao hoi / dukkhANamaMtakiriyaM, kAhI acireNa kAleNa // 41 // zrAvaka ghaNAM pApakarmovALo hoya, arthAt ghaNAM pApakarmo karato hoya to paNa pratikramaNa karavAthI alpakALamAM ja duHkhono vinAza karaze. AnAthI e nakkI thayuM ke roja ghaNAM pApo karanAra jIva paNa jo roja bhAvapUrvaka hRdayanA pazcAttApa sAthe pratikramaNa kare to tenA rojanAM pApono nAza thai jAya. prazna-- kayA sUtro bolIne pratikramaNa Avazyaka karavAmAM Ave che ? uttara-- iriyAvahiyA, savvasavi, icchAmiThAmi, sAta lAkha, aDhAra pApasthAnaka ane vaMdittu sUtra bolIne pratikramaNa Avazyaka karavAmAM Ave che. 5 kAyotsarga kAyotsargamAM kAyA ane utsarga ema be zabdo che. utsarga eTale tyAga. kAyAno tyAga te kAyotsarga. A kAyotsarga zabdano mAtra zabdArtha che. bhAvArtha A pramANe che--kAyAne jarA paNa For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 saMbodha prakaraNa halAvyA vinA koIpaNa eka sthaLe sthira rAkhIne maunapUrvaka manamAM zubha dhyAna dharavuM e kAyotsarga che. kAyotsargathI zarIranI mamatA ghaTavA sAthe karmanirjarA paNa ghaNI thAya che. A viSe kahyuM che ke kAussagge suTThiassa bhajjaMti aNgmNgaaii| iya bhidaMti suvihiA, aTTavihaM kammasaMghAyaM // 1 // kAyotsargamAM vidhipUrvaka UbhA rahelAnA zArIrika aMgo ane upAMgo jema jema bhAMge duHkhe tema tema suvihita AtmAo (cittano nirodha karIne) ATha prakAranA karmasamUhano nAza kare che. prazna-cha AvazyakamAM kAyotsargaAvazyakanI ArAdhanA kyAre thAya che? uttara- jyAre jyAre kAyotsarga hoya tyAre tyAre kAyotsarga AvazyakanI ArAdhanA thAya che. prazna- kayA sUtro bolIne kAyotsarga Avazyaka karavAmAM Ave che? uttara- IcchAmi ThAmi kAussagga, tasya uttarI, annatya, arihaMtaceiyANa, veyAvaccagarANa ityAdi sUtro bolIne kAyotsarga Avazyaka karavAmAM Ave che. pratyAkhyAna-AtmAnuM ahita kare tevI vastuno ketevA kAryano tyAga karavAnI pratijJA levI te pratyAkhyAna. prastutamAM tapa karavAnI (AhAranA tyAganI) amuka maryAdAmAM pratijJA levI te pratyAkhyAna. navakArazIthI mAMDI upavAsa sudhImAM tapanA aneka prakAro che. temAthI potAnI zaktisaMyogo pramANe koI paNa prakArano tapa avazya karavo joie. 7 sukhasthAno saMtoSa, iMdriyajaya, prasannacitta, dayA, satya, zauca ane durjanano tyAga e sAta sukhasthAno che. (guruguNaSatrizatpatrizikAkulaka) 9 bhaya juo 10 saMjJAmAM bhayasaMjJA. gaol For Personal & Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 2o1 zoviguNo AnuM varNana A ja graMthamAM AlocanA adhikAramAM ApyuM che. 0 samasamakanA 0 guNo zrI AcArAMgasUtranI bIjI cUlikAnA sasasasaka nAmanA sAta adhyayanomAM 7 guNo jaNAvyA che. te saMkSepathI A pramANe che- 1. sthAnakriyA-kAyotsarga AdinuM sthAna jovAnuM kahyuM che. 2.niSaghAkriyAsvAdhyAyane yogya sthAnanuM varNana che. 3. vyutsargakriyA- mala-mUtra AdinA tyAganuM varNana che. 4. zabdakriyA- saMbhaLAtA zabdomAM rAgadveSano tyAga karavAnuM kahyuM che. pa. rUpakriyA- jovAmAM AvelA rUpomAM rAga-dveSano tyAga karavAnuM kahyuM che. 6.parakriyA-paga dhovA AdinI kriyA bIjA pAse nahIM karAvavAno upadeza che. 7. anyonyakriyA-ekabIjAnI pAse paga dhovaDAvavA Adi kriyA nahIM karAvavAno upadeza che. 0 piDeSaNA. 1. asaMsRSTA, 2. saMsRSTA, 3. uddhatA, 4.alpalepA, 5. udgItA (avagRhItA), 6. pragRhItA ane7. ukjhitadharmA, ema sAta eSaNAo che." temAM pachI pachInI eSaNA vizeSa zuddha hovAthI e krama che. upara kahI te piMDanI eTale AhArAdi levAnI eSaNAo levAnA prakAro) sAta che. temAM 1. asaMsRSTa- gRhasthanA je hAtha ane pAtrathI vahore, te kharaDAyeluM na hoya te ane vahoravAnI vastu saMpUrNa (gRhasthanuM pAtra khAlI thAya tema) vahore ke ochI vahore, te asaMsRSTA bhikSA kahI che. emAM saMpUrNa (badhuM) dravya vahoravAthI pazcAtakarmano (vahorAvyA pachI hAtha-pAtra dhovAno) saMbhava chatAM, gacchamAM bALa-vRddha-asahiSNubImAra vagere sAdhuo mATe (kAraNe levI paDe tema) hovAthI gacchavAsI sAdhuone teno niSedha nathI, mATe ja sUtramAM teno vicAra karyo nathI. 2. saMsRSTA- kharaDAyelAM hAtha ane pAtrathI bhikSA levAya che. emAM saMsRSTa ke asaMsRSTa hAtha ane pAtra tathA vastu saMpUrNa ke asaMpUrNa vahoravAne yoge ATha bhAMgA thAya che. For Personal & Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 - saMbodha prakaraNa 1.saMsRSTahAtha saMsRSTapAtra sAvazeSadravya. 2.saMsRSTahAtha saMsRSTapAtra niravazeSadravya. 3.saMsRSTahAtha asaMtRSTapAtra sAvazeSadravya. 4.saMsRSTahAtha asaMtRSTapAtra niravazeSadravya. 5.asaMsRSTahAtha saMsRSTapAtra sAvazeSadravya. 6. asaMsRSTahAtha saMsRSTapAtra niravazeSadravya. 7.asaMsRSTahAtha asaMsRSTapAtra sAvazeSadravya. 8.asaMsRSTahAtha asaMtRSTapAtra niravazeSadravya. temAMno pahelo bhAgo, ke jemAM saMskRSTa hAtha, saMsRSTa pAtra ane sAvazeSadravya kaheluM che, te gacchathI nirapekSa (jinakalpika, parihAravizuddhika vagere) sAdhuone na kalpa, gacchavAsIone to AhAranI durlabhatAthI sUtra-arthane bhaNavA vageremAM hAni thAya, ItyAdi kAraNe zeSa bhAMgAovALI paNa kahyuM. 3. uddhatA- gRhastha potAnA prayojane mULa bhAjanamAMthI bIjA bhAjanamAM kADhelo piMDa uddhata kahevAya ane tene lenAra sAdhunI bhikSAne "uddhatA kahevAya. 4. alpalepA- emAM alpa' zabda abhAvavAcaka hovAthI jenAthI pAtrAdine lepa (kharaDo na lAge, tevA nirasa vAla, caNA vagere padArtho levA te bhikSAne, athavA jemAM "pazcAtakarma vagere AraMbhajanya lepa eTale karmono baMdha alpa hoya te bhikSAne "alpalepA' samajavI. AcArAMgamAM (dvitIya zrutaskaMdhanI pahelI cUlAnA sUtra 6ra) kahyuM che ke- ihatu vihiyaMti maLe paLavanAarthAta nize evo piMDagrahaNa karavAmAM alpa mAtra pazcAt karma ane alpa mAtra paryAyajAta hoya che. A piMDane zrI AcArAMga sUtramAM poMkha vagere jaNAvelo che ane "alpa paryAyajAta' eTale photarAM vagere jemAMthI tajI devA yogya aMza alpa hoya tevo padArtha, ema artha karelo che. (tAtparya ke-je vastuthI pAtrane kharaDa na lAge ke alpa lAge, tethI tene sApha karavAmAM khAsa pANIno upayoga na karavo paDe tevA vAla, caNA, sekelo acitta poMkha ke photarA vagere nirupayogI aMza jemAM alpa mAtra hoya tevI vastune levI, te * For Personal & Private Use Only For Pers Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 203 bhikSAne "alpalepA' kahevAya) 5. avagRhItA- bhojana vakhate thALI, vATakI, vATakA vageremAM kADhIne bhojana karanArane Apelo hoya, te piMDa vahoranAra sAdhunI bhikSAne "avagRhItA' kahI che. 6. pragRhItA- bhojana vakhate jamavA beThelAne pIrasavA mATe pIrasanAre mULa bhojanamAMthI camacA vageremAM laI dharyuM hoya-te bhojana karanAro bhojanArthe na letAM sAdhune vahorAvarAve, athavA jamanAre pote khAvA mATe bhojananA vAsaNa (thALa)mAMthI potAnA hAthamAM lIdhuM hoya te svayaM vahorAve, to tevuM azanAdi lenArA sAdhunI bhikSAne pragRhItA kahevAya che. 7. ukjhitadharmA- gRhasthane nirupayogI tajI devA yogya hoya, tevA piMDane lenAra sAdhunI bhikSAne "ukjhitadhama kahevAya. bhikSAnA A sAteya prakAromAM "saMsRSTa-asaMtRSTa pAtra-hAtha ane sAvazeSa-niravazeSa dravyanA yoge thatI aSTabhaMgI' samajavI. mAtra cothI bhikSA alepA(alpalepA)mAM kharaDAvAnuM nahi hovAthI tema (aSTabhaMgI na ghaTe, e) bhinnatA samajavI. 7 pAnaiSaNA sAta pAnaiSaNAo paNa piMDeSaNAnI tulya ja samajavI. mAtra cothImAM e bheda che ke-kAMjInuM pANI, osAmaNa, garama (ukALeluM) pANI, cokhAnuM dhovaNa vagere pANI, apakRta ane bAkInAM zeraDIno rasa, drAkSanuM pANI, AmalInuM pANI vagere lepakRta samajavAM. kahyuM paNa che kepaannesnnaavi evaM, navari cautthIi hoi nANattaM / lovIrANA mAruM, namastevA samari (yu) che ? (avasAva 744) bhAvArtha- "e ja rIte pAraiSaNA paNa asaMtRSTAdi sAta prakAre samajavI. mAtra cothI alpalapAmAM bheda che, kAraNa ke kAMjI-osAmaNa vagere alepakRta che ema zAstramAM kaheluM che. zeraDIno rasa vagere bAkInAM pANI lepakRta che. tene vAparavAthI sAdhune karmano lepa (baMdha) thAya." uparyukta pANI paikInuM jo koi pANI na maLe, to vadi badalAI javAthI acitta thayeluM pANI paNa laI zakAya. kahyuM che ke For Personal & Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 saMbodha prakaraNa gihijja AranAlaM, ahavA (aMbila) dhovaNa tidNddukkliaN| vanaMtarAipattaM, phAsuasalilaMpi tayabhAve // 224 // (ttinira) bhAvArtha- sAdhue kAMjI athavA AmalInuM pANI, dhovaNanuM pANI ane traNa ukALAthI ukALeluM acitta pANI levuM ane enA abhAve varNa gaMdhAdi badalAI gayA hoya tevuM paNa acitta pANI levuM. nayo nayanA naigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta ema sAta prakAra che. 1. naigamanaya- A nayanI aneka dRSTio che. gama eTale. daSTi jJAna. jenI aneka daSTio che te naigama, vyavahAramAM thatI lokarUDhi A naigamanayanI dRSTithI che. A nayanA mukhya traNa bhedo che- (1) saMkalpa, (2) aMza ane (3) upacAra. (1) saMkalpa- saMkalpane siddha karavA je koI anya pravRtti karavAmAM Ave che tene paNa saMkalpanI ja pravRtti kahevAmAM Ave che. jemake ramaNalAle muMbaI javAno saMkalpa nirNaya karyo. AthI te potAne jarUrI kapaDAM Adi sAmagrI potAnI peTImAM bharavA lAgyo. A vakhate teno mitra caMpakalAla tyAM Avyo. teNe ramaNalAlane kyAMka javA mATenI taiyArI karato joI pUchuyuM-'tame kyAM jAva cho?" ramaNalAle kahyuM, "huM muMbaI jAuM chuM. ahIM muMbaI javAnI kriyA to hajI have thavAnI che. hamaNAM to mAtra tenI taiyArI thaI rahI che. chatAM mitra vartamAnakALano gamanakriyAno prazna karyo ane ramaNalAle javAba paNa vartamAnakALamAM Apyo. vartamAnakALamAM muMbaI tarapha gamana na hovA chatAM vartamAnakALano prazna ane javAba saMkalparUpa naigamanayanI dRSTithI satya che. A naya kahe che ke jyArathI saMkalpa karyo tyArathI te saMkalpa pUrNa na thAya tyAM sudhI te mATenI saghaLI kriyAo saMkalpanI ja kahevAya. eTale muMbaI javAnI taiyArI paNa muMbaInA gamananI kriyA che. For Personal & Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 205 (2) aMza- aMzano pUrNamAM upacAra. makAnano bhIMta Adi koI eka bhAgaaMza paDI jatAM ApaNe "makAna paDI gayuM ema kahIe chIe. AMgaLIno eka bhAga pAkyo hovA chatAM AMgaLI pAkI ema kahevAmAM Ave che. pustakanuM ekAda pAnuM phATI jatAM pustaka phATI gayuM ema kahevAya che. A saghaLo vyavahAra aMza naigamanI dRSTithI cAle che. (3) upacAra-bhUtakALano vartamAnamAM, bhaviSyakALano vartamAnamAM, kAraNano kAryamAM, Adheyano AdhAramAM ema aneka rIte upacAra karavAmAM Ave che. jyAre divALI Ave che tyAre ApaNe "Aje divALInA divase bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI nirvANa pAmyA' ema kahIe chIe. bhagavAna zrI mahAvIra svAmI nirvANa pAmyA tene 2500 varSa uparAMta kAla thaI gayo. chatAM ApaNe bhUtakALano vartamAnakALamAM Aropa karIne Aje bhagavAna mahAvIra nirvANa pAmyA' ema bolIe chIe. ghI jIvana che ema bolAya che. ghI jIvana thoDuM che? ghI to jIvavAnuM sAdhana che kAraNa che. kAraNamAM kAryano upacAra karIne badhI jIvana che' ema kahevAmAM Ave che. nagaranA loko raDI rahyA hovA chatAM "nagara raDe che" ema bolavAmAM Ave che. ahIM Adheya lokono AdhArarUpa nagaramAM upacAra karavAmAM Avyo che. parvata upara raheluM ghAsa baLavA chatAM parvata baLe che ema kahevAmAM Ave che. siMha samAna baLavALA mANasane "A to siMha che ema siMha tarIke saMbodhavAmAM Ave che. keTalIkavAra ApaNe vartamAnakALamAM bhUtakALano Aropa karIe chIe. jema ke dUdhapAka taiyAra thaI rahyo che te vakhate koI pUche ke-"Aje banAvyuM che?" to "Aja dUdhapAka banAvyo che ema kahevAmAM Ave che. ahIM dUdhapAka hajI have banavAno che, banI rahyo che, chatAM banAvyo' ema bhUtakALano prayoga karavAmAM Ave che. e pramANe keTalIka vAra bhaviSyakALano vartamAnamAM Aropa karIe chIe. koI kArya mATe bahAra javAne vAra hovA chatAM kyAre javAnA cho?' ema pUchavAmAM Ave to hamaNAM ja jauM chuM ema kahevAmAM Ave che. ahIM javAnI kriyA to bhaviSyakALamAM thoDIvAra pachI thavAnI che, ethI 'hamaNAM ja jaiza" ema kahevuM joIe tenA badale hamaNAM ja jauM chuM' ema vartamAnakALano prayoga karavAmAM Ave che. For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 saMbodha prakaraNa Ama aneka prakAranI vyavahArarUDhi=lokarUDhi A naigamananI daSTithI che. have bIjI rIte naigamanayane vicArIe. 1. naigamanaya-naigamanayanA sarvaparikSepI ane dezaparikSepI ema be bheda che. sarvaparikSepI eTale sAmAnyagrAhI ane dezaparikSepI eTale vizeSagrAhI. pratyeka vastu sAmAnya ane vizeSa ema ubhayasvarUpa che. jema ke ghaTa. mATInI daSTie ghaTa vizeSa che, kAraNa ke mATInI aneka vastuo bane che. mATInI dareka vastumAM mATI rahelI che, mATe mATI sAmAnya ane temAMthI banelI dareka vastu vizeSa che. AthI mATInI apekSAe ghaTa vizeSa rUpa che. ghaTanA paNa aneka prakAro hoya che. judA judA prakAranA ghaTanI apekSAe ghaTa e sAmAnya che ane judA judA prakAranA ghaTa vizeSa che. Ama dareka vastu apekSAbhedathI sAmAnya-vizeSa svarUpa che. naigamana sAmAnya vizeSa ubhayane avalaMbe che. paNa teno AdhAra lokarUDhi che. naigamanaya lokarUDhi pramANe kyAreka sAmAnyane avalaMbe che to kyAreka vizeSane avalaMbe che. jema ke, bhAratamAM amadAvAdanI amuka poLamAM amuka naMbaranA gharamAM rahetA caMdrakAMtane jyAre jyAre anya ajANa vyakti tame kyAM raho cho?' e prazna pUche che tyAre tyAre te eka sarakho uttara nathI Apato, kiMtu bhinna bhinna uttara Ape che. jyAre te amerikAmAM hoya tyAre jo koI tene tame kyAM raho cho?' ema pUche to te kahe che ke "huM bhAratamAM rahuM chuM." jyAre te bhAratamAM mahArASTra Adi rAjyamAM hoya tyAre te huM gujarAtamAM rahuM chuM.' ema uttara Ape che. kyAreka te "amadAvAdamAM rahuM chuM." ema uttara Ape che. kyAreka "amuka poLamAM amuka naMbaranA gharamAM rahuM chuM.' ema uttara Ape che. ahIM prazna eka ja che. tenA javAbo aneka che. dareka javAba satya che emanaigamana kahe che. ahIM amerikA, raziyA vagere dezonI apekSAe bhArata vizeSa che. paNa bhAratanA gujarAta, mahArASTra Adi bhAgonI apekSAe bhArata sAmAnya che. bhAratanI apekSAe gujarAta vizeSa che. paNa gujarAtanA kaccha-kAThiyAvADa vagere bhAgonI apekSAe gujarAta sAmAnya che. naigamana sAmAnya vizeSa ubhayane grahaNa kare che. For Personal & Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 207 2. saMgrahanaya- je naya sarva vizeSono eka rUpe-sAmAnyarUpe saMgraha karI le te saMgrahAya. dareka vastu apekSAbhedathI sAmAnya ane vizeSa ema ubhayarUpe che, ema ApaNe joyuM. AthI dareka vastumAM sAmAnya aMza ane vizeSa aMza rahela che. saMgrahanaya sAmAnya aMzane grahaNa kare che. te kahe che ke sAmAnya vinA vizeSa hoI zake ja nahi. sAmAnya vinA vizeSa AkAza kusumavat asat ja che. sAmAnya vanaspati vinA vizeSa lImaDo hoI zake ja nahi. AthI jyAM jyAM vizeSa che tyAM tyAM sAmAnya avazya hoya che. AthI saMgrahanaya dareka vastunI oLakhANa sAmAnyarUpe Ape che. enI dRSTi sAmAnya tarapha ja jAya che. AthI A nayanI dRSTi vizALa che. te sarva vizeSono sAmAnyathI ekarUpe saMgraha karI le che. jema ke cetana ane jaDa e baMne padArtho judA che. paNa A naya te baMnene ekarUpe saMgrahI le che. jaDa ane cetana e baMne padArtho sat che. sat tarIke baMne samAna che=eka che. pratyeka jIva bhinna bhinna hovA chatAM A naya sarva jIvone caitanyathI ekarUpe mAne che. kAraNa ke darekamAM caitanya samAna eka che. sADI, buzakoTa, blAujha, dhotiyuM vagere aneka prakAranI vastune kApaDa kahIne ekarUpa mAne che. Ama A naya sAmAnya aMzane grahaNa kare che. sAmAnya aMzamAM aneka taratamatA hoya che. AthI saMgrahanayanA dareka daSTAMtamAM paNa taratamatA rahevAnI. sAmAnya aMza jeTalo vizALa teTalo saMgrahanaya vizALa, sAmAnya aMza jeTalo saMkSipta teTalo saMgrahanaya saMkSipta. * 3. vyavahAranaya-je naya vizeSa tarapha daSTi karIne dareka vastune judI judI mAne te vyavahAranaya. A naya kahe che ke vizeSa sAmAnyathI juduM nathI e vAta sAcI, paNa vizeSa vinA vyavahAra na cAlI zake. zuM vanaspati lAva" eTaluM kahevA mAtrathI lAvanAra vyakti kaMI lAvI zakaze?nahi ja. ahIM tamAre kahevuM ja paDaze ke "amuka vanaspati lAva." Ama kahevAthI te joitI vastu lAvI zake che. vizeSane mAnyA sivAya vyavahAra cAle ja nahi. AthI vyavahAranaya vizeSa aMzane mAne che. ahIM sudhI ApaNe joI gayA ke naigama, saMgraha ane vyavahAra e traNa nayomAM naigamana sAmAnya ane vizeSa ema ubhayane svIkAre che. For Personal & Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 208. saMgrahanaya kevaLa sAmAnyane svIkAre che. vyavahAranaya kevaLa vizeSane svIkAre che. saMgraha ane vyavahAranaya paraspara sApekSa che. AthI eka ja vicAra saMgrahanayano paNa hoya ane vyavahAranayano paNa hoya. jema ke 'A nagaramAM manuSyo rahe che.' A vicAra saMgrahanayano paNa che ane vyavahAranayano paNa che. nagaramAM manuSya uparAMta jAnavara prANIo paNa rahe che. AthI jAnavara ane manuSya e baMne jIva che. jIvanI dRSTie manuSya vizeSa che. AthI jIvanI dRSTie 'A nagaramAM manuSyo rahe che' e vicAra vyavahAranayathI che. manuSyomAM strI, puruSa, bALaka, yuvAna, vRddha vagere hoya che. manuSyanA strI, puruSa Adi vizeSa bhedonI apekSAe 'A nagaramAM manuSyo rahe che.' e vicAra saMgrahanaya che. A pramANe eka ja vicAra saMgrahanaya paNa kahevAya ane vyavahAranaya paNa kahevAya. AthI tAtparya e AvyuM ke--jeTalA aMze sAmAnya tarapha dRSTi teTalA aMze saMgrahanaya ane jeTalA aMze vizeSa tarapha diSTa teTalA aMze vyavahAranaya. 4. RjusUtranaya- je naya kevaLa vastunI vartamAna avasthA tarapha lakSya rAkhe te RjusUtranaya. A naya vastunA vartamAna paryAyane ja mAnya rAkhe che. atIta ane anAgata paryAyone te mAnya nathI rAkhato. A naya vartamAnamAM je zeThAi bhogavato hoya tene ja zeTha kahe che, jyAre vyavahAranaya vartamAnamAM te zeThAi na bhogavato hoya paNa bhUtakALamAM paNa teNe zeThAi bhogavI hatI e dRSTie tene vartamAnamAM paNa zeTha kaheze. RjusUtranaya je vartamAnamAM rAjyano mAlika hoya tene ja rAjA kahe che. jyAre vyavahAranaya je bhaviSyamAM rAjyano mAlika banavAno che tene paNa rAjA kahe che. A pramANe vyavahAranayanI apekSAe RjusUtranaya sUkSma che. 5. zabdanaya- ApaNe samajavuM hoya ke anyane samajAvavuM hoya to zabdonI jarUra paDe che. zabdo vinA vyavahAra na cAle. zabdothI thatA arthanA bodhamAM zabdanayanI pradhAnatA che. zabdanaya eTale zabdane AzrayIne thatI arthavicAraNA. zabdanaya liMga, kALa, vacana vagerenA For Personal & Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 209 bhedathI arthabheda mAne che. arthAt bhinna bhinna zabda, liMga Adino artha paNa bhinna bhinna svIkAre che. liMgabheda- nara, nArI, kALo, kALI, kALuM, pyAlo, khAlI, ghaDo, ghaDI, copaDo, copaDI vagere judA judA liMganA judA judA artho che. kALabheda hato, che, haze, ramyo, rame che, ramaze vagere judA judA kALanA judA judA artho che. itihAsalekhakane bhUtakALanA amadAvAdanuM varNana karavuM che. AthI lekhakanA kALamAM amadAvAda hovA chatAM lekhaka amadAvAda hatuM ema lakhe che. ahIM bhUtakALano prayoga zabdanayanI daSTie che. zabdanaya kahe che ke bhUtakALamAM je amadAvAda nagara hatuM ane atyAre je che te baMne judA che. ItihAsalekhake bhUtakALano ja prayoga karavo joIe. vacanabheda-gAya, gAyo, mANasa, mANaso vagere judA judA vacananA judA judA artha che. kArakabheda- chokaro, chokarAne, chokarAthI vagere kArakanA bhedathI arthabheda thAya che.' : A pramANe zabdanaya liMga AdinA bhedathI arthabheda mAne che. paNa eka ja zabdanA paryAyavAcI zabdonA bhedathI arthabheda nathI svIkArato. manuSya, mANasa, manuja vagere zabdo judA judA hovA chatAM eka ja zabdanA paryAyavAcI zabdo hovAthI te sarva zabdono mAnava evo eka ja artha thaze. jusUtra ane zabdanayamAM vizeSatA- RjusUtranaya liMga AdinA bhedathI arthabheda mAnato nathI, ane nAma vagere cAreya nikSepAno svIkAra kare che. zabdanaya liMga AdinA bhedathI arthabheda mAne che. ane mAtra bhAva nipAno ja svIkAra kare che. (vi.A.bhA. gA.2226) 6. samabhirUDhanaya- A naya eka ja paryAyavAcI vastuno zabdabhede arthabheda svIkAre che. zabdanaya eka paryAyavAcI zabdono artha eka ja mAne che. paNa samabhirUDhanaya zabdabhedathI arthabheda mAne che. te kahe che ke je liMga AdinA bhedathI arthano bheda mAnavAmAM Ave to vyutpatti bhedathI For Personal & Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 210. paNa arthano bheda mAnavo joie. dareka zabdanI vyutpatti judI judI che. mATe dareka zabdano artha paNa judo judo che. AthI nRpa, bhUpa, rAjA vagere dareka zabdano artha paNa judo judo che. je mANasanuM rakSaNa kare te nRpa, je pRthvInuM pAlana kare te bhUpa, je rAjacihnothI zobhe te rAjA. prazna- zuM zabdanaya zabdabhedathI arthabheda sarvathA nathI svIkArato ? uttara- zabdanaya zabdabhedathI arthabheda svIkAre paNa che ane nathI paNa svIkArato. zabdanaya eka paryAyavAcI zabdo sivAyanA zabdomAM zabdabhedathI arthabheda mAne che. jemake caMdra, sUrya, indra vagere zabdonA artha judA judA che. paNa eka paryAyavAcI zabdomAM zabdabhedathI arthabheda nathI mAnato. jyAre samabhirUDhanaya eka paryAyavAcI zabdomAM paNa zabdabhedathI arthabheda mAne che. A ja zabdanaya ane samabhirUDhanayamAM vizeSatA che-taphAvata che. 7. evaMbhUtanaya- je naya vastumAM jyAre zabdano vyutpattino artha ghaTato hoya tyAre ja te zabdathI te vastune saMbodhe te evaMbhUtanaya. A naya gAyaka tene ja kaheze ke je vartamAnamAM gAyana gAto hoya. gAyaka jyAre gAyana sivAyanI kriyA karato hoya tyAre tene A naya gAyaka nahi kahe. rasoiyo jyAre rasoi banAvato hoya tyAre ja tene rasoiyo kahevAya. nRpa mANasonuM rakSaNa karI rahyo hoya tyAre ja nRpa kahevAya. rAjA rAjacihnothI zobhI rahyo hoya tyAre ja tene rAjA zabdathI bolAvAya, nRpa vagere zabdothI nahi. Ama evaMbhUtanaya arthathI zabdanuM ane zabdathI arthanuM niyamana kare che. (vi.A.bhA. gA.2252) 7 vibhaMgajJAna vibhaMgajJAnanA sAta prakAro A pramANe che- ''phaLa-paLavitti noLayamo, viniyavALo muddAo nIo / Na mudaggao rUvI, savvaM jIvo saga vibhaMgA // " arthAt 1. viza nominama:=pUrvAdi koi eka ja dizAmAM loka (sarva jagata) che-evo bodha te prathama vibhaMgajJAna, 2. padmasu vijJa srojAmima:=cha dizAne badale Urdhva, adho paikI koi eka ane cAra tirkI dizAo, ema pAMca dizAomAM loka che-evo bodha. 3. For Personal & Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 211 jiyAvaraNo nIva:=jIva prANAtipAta vagere kriyAo kare che te to pratyakSa dekhAya che paNa temAM hetubhUta karma to dekhAtuM nathI, mATe jIva karmathI AvRta nathI paNa 'kriyA ja jIvanuM AvaraNa che' evo bodha. 4. mudma=bhavanapatyAdi devonuM vaikriyazarIra bAhya-atyaMtara pudgalonA grahaNapUrvaka karAtuM jovAya che. tethI jIva 'mudagra', arthAt 'svazarIrAvagAhakSetranI bahAranA ke aMdaranA kSetramAM rahelA pudgalothI racelA zarIravALo che' evo abhiprAya. 5. amu =vaimAnika devonuM vaikriyazarIra bAhya-atyaMtara pudgalonA grahaNa vinA racAtuM jovAya che mATe jIva 'amudagra' eTale bAhya-atyaMtara kSetramAM rahelA pudgalonA grahaNa vinAnA zarIravALo che' evo vikalpa. 6. jIvo rUpI='vaikriyazarIradhArI devonA rUpane joine zarIrane ja jIva mAnavAthI jIva rUpI che' evo abhiprAya, ane 7. sarva nIva=vAyuthI calAyamAna pudgalone joine, temAM paNa jIvanI mAnyatA karavAthI jagatamAM dekhAya che te 'sarva vastuo jIvo che' evo abhiprAya. A sAteya abhiprAyomAM 'loka cha dizAomAM che, tene badale nyUna dizAmAM mAnavA rUpe, karmone nahi mAnavA rUpe ane zarIranA te te dharmone dekhIne AtmAne tevo mAnavA rUpe' viparIta bhaMgo (kalpanAo) hovAthI tene vi+bhaMga=vibhaMgajJAna kahyuM che. ' 8 gocara bhUmio sAdhuonI ATha gocaracaryA A pramANe che--RvI, gatyApratyAgati, gomUtrikA, pataMgavIthi, peTA, ardhapeTA, atyaMtarazaMbUkA ane bahiHzaMbUkA e ATha gocara bhUmio che. 1. RjvI RvI eTale saraLa. upAzrayamAMthI nIkaLelo sAdhu sIdhA mArge ekazreNimAM rahelA gharomAM kramazaH pharatAM chellA ghara sudhI Ave, ATalA gharomAMthI bhikSA na maLe to paNa bIje kyAMya gayA vinA sIdhA mArge upAzrayamAM pAcho Ave te RvI. 2. gatyApratyAgati- jemAM gatvA=eka zreNimAM pharIne pratyAgati pAchA pharatAM bIjI zreNimAM vahorato Ave te gatyApratyAgati. RvInI jema eka gRhazreNimAM pharyA pachI pAcho pharato sAdhu sIdhA mArge bIjI For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 212 gRhazreNimAM chellA ghara sudhI pharIne upAzrayamAM Ave te gatvApratyAgati 3. gomUtrikA- gomUtrikA eTale baLadanA jamIna upara paDelA pezAbanA AkAranA jevI. sAma sAme zreNimAM rahelA gharomAM DAbI zreNinA gharathI jamaNI zreNinA gharamAM, punaH jamaNI zreNinA gharathI DAbI zreNinA gharamAM, vaLI punaH DAbI zreNinA gharathI jamaNI zreNinA gharamAM, ema baMne zreNiomAM eka eka ghara kramazaH phare te gomUtrikA. 4. pataMgavIthi-- jemAM pataMganI jema vIthi=pharavAno mArga hoya te pataMgavIthi. jema pataMga uDI uDIne aniyata gatithI uDe-phare tema sAdhu vacce vacce gharo choDIne aniyata kramathI phare te pataMgavIthi. 5. peTA- peTA eTale peTI. peTI jevA corasa vibhAgamAM gharone kalpIne vaccenA gharo choDI de ane cheDe rahelA gharomAM cAre ya dizAmAM samazreNie phare te peTA. 6. ardhapeTA- ardhapeTAnA AkAra jevuM paribhramaNa jemAM thAya te ardhapeTA. peTInI jema gharonI kalpanA karIne cArane badale be ja dizAmAM rahelI be ja gRhazreNimAM phare te ardhapeTA. 7. atyaMtarazaMbUkA zaMbUka eTale zaMkha. zaMkhanA AvartanI jema goLa paribhramaNa jemAM thAya te zaMbUkA. jema ke--kSetranA madhyabhAgathI pharavAnuM zarU karIne zaMkhanA AvartanI jema goLAkAra rahelA gharomAM pharato sAdhu chelle kSetranI bahAra Ave te atyaMtarazaMbUkA. 8. bahiHzaMbUkA-- kSetranA bahAranA bhAgathI pharavAnuM zarU karIne zaMkhanA AvartanI jema goLAkAre pharato sAdhu kSetranA madhyabhAgamAM Ave te bAhya zaMbUkA. jI mAvI I -tra abhyantara (c) zakA gattA pratyAgati --- bAhya zakA | || pataMgavidhi 7 peTA For Personal & Private Use Only gomUtrikA | O GE artha peDhA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 213 8 pratilekhanA 1. anyUnAtirikta- eTale jemAM paDilehaNA-pramArjanA vagere nyUna ke adhika na hoya tevI, tathA 2. aviparyAsA- eTale vastranA kramathI ane bALa-vRddha vagere puruSanA kramathI paDilehaNA karavI joIe. 1. anyUnA, 2. anatiriktA ane 3. aviparyAsA, e traNa padanI aSTabhaMgI thAya. temAM "anyUnA anatiriktA ane aviparyAsA' e pahelo bhAMgo zreSTha-mokSano avirodhI jANavo, bAkInA sAta bhAMgAomAM 'viparyAsa' vagere doSo hoya mATe te aprazasta jANavA. te ATha bhAMgA A pramANe che-1. anyUnA anatiriktA aviparyAsA, 2. anyUnA atiriktA aviparyAsA, 3. jUnA anatiriktA aviparyAsA, 4. jUnA atiriktA aviparyAsA, 5. anyUnA anatiriktA viparyAsA, 6. anyUnA atiriktA viparyAsA, 7. nyUnA anatiriktA viparyAsA ane 8. nyUnA atiriktA viparyAsA. 8 prabhAvako jenAthI zrI jainazAsanano mahimA-prabhAva vadhe, tevI pravRttione prabhAvanA ane tene karanArA mahAtmAone "prabhAvaka' kahevAya che. AvA dharmaprabhAvako ATha prakAre mAnelA hovAthI prabhAvanA paNa ATha prakAranI che. prabhAvakonuM svarUpa-1.pravacanI- pravacana' eTale bAreya aMgo (vagere zAstro), ke jene "gaNipiTaka' (AcArya bhagavaMtonI jhaverAtanI peTI) kahela che, te paikI je je kALe jeTaluM (pravacana) AgamazAstra vidyamAna hoya te te kALe te vidyamAna sarva AgamonA marmane jANanArA pU. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA jevA) prAvacanI kahevAya. 2. karmakathaka-AkSepaNI, vikSepaNI, saMvegajananI ane nirvedinIrUpa cAra prakAranIdharmakathA (upadeza)ne potAnI vyAkhyAna karavAnI zakti(labdhi)thI evI rItie saMbhaLAve, ke jethI zrotAne AnaMdapUrvaka AkSepAdi thAya. AvA vyAkhyAnanI labdhivALA (pU. zrInaMdiSeNamuni vagere) dharmathI kahevAya. 3. vAdI- vAdI, prativAdI, sabhAjano ane sabhAdhipati che. ApaNI Adi cAra kathAonuM varNana pariziSTamAM ja 4 dharmakathAmAM jaNAvyuM che: For Personal & Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 . saMbodha prakaraNa (pramukha)-e cAreya jyAM hoya, tevI caturaMga sabhAmAM paravAdInA pakSane asatyarUpe siddha karIne potAnA pakSane satyarUpe siddha karavArUpa karavAnI zaktivALA (pU. zrImalavAdisUri vagere) samartha puruSo vAdI kahevAya. 4. naimittika-bhUta, bhaviSya ane vartamAnakAlIna bhAvone jaNAvanArA aSTAMganimitta zAstranA jANa (pU. zrIbhadrabAhusvAmijI vagere) maharSione naimittika jANavA. 5. tapasvI-tapasvI eTale A loka-paralokanA paudgalika koi sukhanI abhilASA vinA samatAbhAve jainadarzanaprasiddha aTTama, aDhAI vagere kliSTa tapane karanArA, svazarIramAM paNa nispRha (pU. zrIkhaMdhakamuni vagere) mahAtmAone tapasvI prabhAvaka samajavA. 6, vidyAvAna- prajJapti vagere vidyAone sAdhanArA vidyAsiddha (pU. vajasvAmijI jevA maharSi) vidyAvAna kahevAya. 7. siddha- AMkhamAM aMjana karIne page lepa karIne, kapALe tilaka karIne athavA mukhamAM goLI vagere rAkhIne duSkara kAryo karavAM, bhUta vagerenuM AkarSaNa karavuM ke vaikriyazarIrAdi racavuM vagere aneka duHsAdhya kAryo karavAnI zaktione jeoe siddha karI hoya, te (pU. zrIkAlikAcArya mahArAja jevA) maharSine siddhaprabhAvaka samajavA. 8.kavi-viziSTa racanAvALA gadya ke padya kAvyo racavAnI zaktithI bhinna bhinna bhASAmAM kAvyagraMtho racanArA (pU. zrI siddhasenasUrijI jevA), jeo potAnI te racanAthI rAjA-mahArAjAone paNa dharmI banAve tevA paMDitapuruSo kavi kahevAya. yoganA ATha aMga yoganA yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhie ATha aMgo che. 1.yama-hiMsA satyAgneyajJoparihA yama (pAta.yo.da.2.sU. 30) ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca yama che. 2. niyama- zaura-saMtoSa-tapa 2. 1. jamaNuM, DAbuM vagere aMgonA phuraNathI, 2. zubhAzubha svapothI, 3. pazu-pakSIo AdinA svarathI, 4. bhUmikaMpa vagerethI, 5. zarIra uparanA masa, tala vagerethI, 6. hAtha, paga vagerenAM rekhA Adi lakSaNothI, 7. ulkApAta vagere thavAthI ane 8. grahonA udaya, asta vagere jayotiSanA baLathI, ema ATha nimittothI bhUta, bhAvi ane vartamAna bhAvone jaNAvanAruM zAstra "aSTAMganimitta zAstra' kahevAya che. (kalpasUtra) For Personal & Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 215 svAdhyAye prAthAnAni niyama (pAta.yo.da.a.2.sU.32) zuci, saMtoSa, tapa, svAdhyAya ane IzvaranI upAsanA e pAMca niyama che. (zaucanA bAhya ane atyaMtara evA be bheda che. zArIrika pavitratA e bAhya zauca che. mAnasika pavitratA e atyaMtara zauca che. jainazAsanamAM sAdhanA mATe zArIrika pavitratAne paNa sthAna che, paNa mAnasika pavitratAmAM uparodha na kare te mAnasika pavitratAmAM rukAvaTa na kare tevI ja zArIrika pavitratAne sthAna che. mATe ja sAdhuone snAnAdino niSedha che.) 3. Asana- DiAsumAnama (pAyo.daa.2.sU.46) je Asana sthira ane sukhakAraka hoya, arthAt je AsanathI lAMbA vakhata sudhI sukhapUrvaka besI zakAya tenuM nAma Asana. Asana sAdhanAmAM sahAyaka che. Asana apramattatA, cittasthiratA ane zubha pariNAma thavAmAM nimitta kAraNa che. AthI ja yogavizikAmAM yoganA pAMca prakAromAM sthAnano paNa samAveza che. sthAna eTale mudrAAsana. jainazAsanamAM jinamudrA vagere mudrAo ane vIrAsana vagere Asano prasiddha che. ahIM sthira ane sukhakAraka hoya te Asana ema kahyuM. Asano to aneka che. temAMthI kayA AsanathI sAdhanA karavI? A praznano javAba ahIM Asana zabdanI karelI vyAkhyAmAMthI maLe che. sthira sukhAsanathI sAdhanA karavI. je yogIne padmAsana vagere AsanomAMthI je Asana abhyAsa dvArA siddha thaI jAya ane tethI te AsanamAM lAMbo kALa sthira rahI zakAya ane zarIra pIDA na thAya te yogI mATe te Asana sthira sukhAsana gaNAya. jo Asana asthira hoya=vAraMvAra badalavuM paDe to cittavikSepa thAya. jo Asana dvArA zarIra pIDA thAya to paNa citta sAdhanAmAM ekAgra na bane. mATe ahIMje Asana sthira ane sukhakAraka hoya te Asana evI Asana zabdanI vyAkhyA che. ApaNuM zarIra eTaluM badhuM caMcaLa che ke jethI koI eka sthitimAM vadhAre samaya rahI zakatuM nathI. AthI vAraMvAra zarIrasthitine ApaNe badalIe chIe. paNa yogIo abhyAsathI zarIrane evuM keLave che ke jethI zarIra kalAko sudhI, divaso sudhI, mahinAo sudhI ekasarakhI sthitimAM rahe che. pUrvanA mahApuruSo mahinAo sudhI eka sthaLe kAyotsargamAM rahetA hatA e bInA prastuta viSayanuM samarthana kare che. For Personal & Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 216 4. prANAyAma-- tasmin mati zrvAsaprazvAsa-yonaitiviccher: prALAyA: (pA.yo.da.a.2.sU.49) Asanano jaya karyA pachI zvAsa-prazvAsana gatino viccheda (=bhaMga) karavo tenuM nAma prANAyAma. prANAyAmanA recaka, pUraka ane kuMbhaka ema traNa prakAra che. azuddha havAne bahAra kADhavI te recaka, zuddha havAne aMdara levI te pUraka. havAne aMdara rokavI te kuMbhaka, A dravya prANAyAma che. bhAva prANAyAma A pramANe che-- bAhyabhAva recaka ihAMjI, pUraka aMtarabhAva kuMbhaka thiratA guNe karI jI, prANAyAma svabhAva // 2 // (yogadRSTi sajjhAya DhALa-cothI) cittamAM azubha bhAvone bahAra kADhavA te recaka. cittane zubha bhAvothI bharavuM e pUraka. AtmAmAM sthira banavuM te kuMbhaka, A be prakAranA prANAyAmamAM jainazAsana bhAva prANAyAmane mahattva Ape che. dravya prANAyAma citta ane indriya upara vijaya meLavavA mATe che. paNa dravya prANAyAmathI citta ane indriyo upara vijaya meLavAya ja evuM nizcitta nathI. citta ane indriyo upara vijaya meLavavAno mukhya upAya adhyAtma, bhAvanA vagere yoga che. citta upara vijaya meLavavAno upAya jaNAvatAM adhyAtma kalpadrumamAM kahyuM che ke--"svAdhyAya, yogavahana, cAritrakriyAmAM vyApAra, bAra bhAvanA ane zubha-azubha pravRttinA phaLanA ciMtanathI suza prANI manano nirodha kare." 5. pratyAhAra- svaviSayAsaMprayone vittasvarUpAnujA, vendriyALA pratyAhAra (pA.yo.da.2/54) indriyasamUha potapotAnA viSayano tyAga karIne cittanA svarUpanuM anukaraNa kare (=AtmasvarUpamAM ramaNatA kare) te sthitine indriyono pratyAhAra kahe che. pratyAhAra zabdano zabdArtha "pAchuM kheMcavuM" evo che. prastutamAM citta tathA indriyone viSayothI pAchI kheMcI levI=rokavItepratyAhAra pratyAhAra indriyajayano upAya che. jainazAsanamAM indriyajayanA "viSayono nirodha ane rAga-dveSa nigraha" ema be upAyo kahyA che. indriyonA viSayono nirodha=tyAga karavo e pahelo upAya che. jIvanamAM dareka vakhate indriyonA viSayano tyAga zakya na bane. jema ke kyAreka cakSunI sAme rUpa sahasA AvI jAya che. kAnanI sAthe zabdano saMyoga thAya che. bhojanamAM jIbhanI For Personal & Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 217 sAthe rasano saMyoga thAya che. A rIte indriyonA viSayono nirodha zakya na hoya tyAre e viSayomAM rAga-dveSano nigraha karavo=rAga-dveSa na karavA e indriyajayano bIjo upAya che. (o.ni.bhA.167) yogadaSTinI sakjhAyamAM mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAje DhALa pAMcamImAM kahyuM che ke viSayavikAre na indriya joDe, te chatAM pratyAhArajI." | 4. ahIM Indriyone viSayomAM na joDe ema nathI kahyuM, kiMtu viSayanA vikAramAM na joDe ema kahyuM che. 6. dhAraNAphezavasthitI thArA (pA.yo.da.a.3.sU.1) cittanI potAnA dhyeya sthAnamAM sthiti tene dhAraNA kahe che. 7. dhyAna tA pratyavatInatA dhyAnama (pA.yo.da.a.3.sU.2) te dhAraNA pradezamAM pratyayanI-cittavRttinI ekatAnatA ekAgratA thavI tene dhyAna kahe che. 8. samAdhi- tavAImAtranimAM svarUpamava samAdhi (pA.yo.da.a.3.sU.3) dhyAna jyAre potAnA svarUpathI paNa rahita jevuM banIne potAnA artha svarUpe ja=dhyeya svarUpe ja bhAsavA mAMDe tyAre te sthitine samAdhi kahe che. 8 pudgala parAvatI - pudgala parAvartanA dravya, kSetra, kAla ane bhAva ema cAra bheda che. te darekanA bAdara ane sUkSma ema be be bheda che. eTale ke bAdaradravya pudgala parAvarta, sUkSma dravya pugala parAvarta, bAdara kSetra pudgala parAvarta, sUkSma kSetra pudgala parAvarta, bAdara kALa pudgala parAvarta, sUkSma kALa pudgala parAvarta, bAdara bhAva pudgala parAvarta, sUkSma bhAva pudgala parAvarta. 1. bAdara dravya pudgala parAvarta- eka jIva jagatamAM rahelA sarva pudgalone jeTalA kALamAM audArika, vaikriya, taijasa, kAmaNa, bhASA, zvAsocchavAsa ane mana e sAta vargaNA rUpe grahaNa karIne mUke teTalo kALa eka bAdara dravya pugala parAvarta che. AmAM pahelAM audArika rUpe laIne mUke pachI vikriya rUpe laIne mUke evo krama nathI. 2. sUkSma dravya pudgala parAvartaeka jIva jagatamAM rahelA sarvapugalone prathama dArika rUpe laIne mUke, pachI vaikriya rUpe laIne mUke, pachI taijasa rUpe laIne mUke, ema kramazaH sAte For Personal & Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 . saMbodha prakaraNa vargaNA rUpe laIne mUke teTalo kALa sUkSma dravya pudgala parAvarta che. (AmAM sarva pudgalone jayAM sudhI audArika rUpe laIne na mUke e daramyAna vacce vacce vaikriya, taijasa Adi rUpe laIne mUke to te na gaNAya.) TUMkamAM sarva pudgalone krama vinA audArikAdi vargaNA rUpe laIne mUke to bAdara dravya pudgala parAvarta ane kramazaH laine mUke to sUkSma dravya pudgala parAvarta (Ama anya sthaLe paNa jANavuM.) 3. bAdara kSetra pula parAvarta- eka jIva lokAkAzanA sarva pradezone krama vinA maraNa karIne sparze temAM jeTalo kALa thAya teTalo kALa bAdara kSetra pugala parAvarta che. 4. sUkSma kSetra pula parAvarta- eka jIva lokAkAzanA sarva pradezone kramazaH maraNa karIne sparze temAM jeTalo kALa thAya teTalo kALa sUkSma kSetra pudgala parAvarta che. 5. bAdara kALa pudgala parAvarta- eka jIva utsarpiNI tathA avasarpiNI rUpa kALacakranA sarva samayone krama vinA maraNa karIne sparze temAM jeTalo kALa thAya teTalo kALa bAdara kALa pudgala parAvarta che. 6. sUmakALa pudgalaparAvarta-eka jIva utsarpiNI tathA avasarpiNI rUpa kALacakranA sarva samayone kramazaH maraNa karIne sparze temAM jeTalo kALa thAya teTalo kALa sUkSma kALa pudgala parAvarta che. 7. bAdarabhAva pudgalaparAvarta-eka jIva rasabaMdhanA sarvaadhyavasAya sthAnone krama vinA maraNa karIne sparze temAM jeTalo kALa thAya teTalo kALa bAdara bhAva pudgala parAvarta che. 8, sUkSma bhAva pudgala parAvarta- eka jIva rasabaMdhanA sarva adhyavasAya sthAnone kramazaH maraNa karIne sparze temAM jeTalo kALa thAya teTalo kALa sUkSma bhAva pula parAvarta che. dareka jIve A saMsAramAM AvA anaMta pudgala parAvarto pasAra karyA che. ane jyAM sudhI mokSa nahIM pAme tyAM sudhI bhaviSyamAM paNa AvA pudgala parAva pasAra karaze. saMkSepamAM pudgala parAvartanuM svarUpa A pramANe che- asaMkhyavarSa=1 palyopame. 10 koDAkoDI palyopama=1 sAgaropama. 10 koDAkoDI sAgaropama=1 utsarpiNI ke 1 avasarpiNI. 20 koDAkoDI sAgaropama (1 utsarpiNI-1 avasarpiNI)=1 kALacakra. AvA anaMta kALacakra eka pudgala parAvarta thAya. For Personal & Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 219 8 AtmA AtmAnA ATha prakAra A pramANe che-1. dravyAtmA, 2. kaSAyAtmA, 3. yogAtmA, 4. upayogAtmA, 5. jJAnAtmA, 6. darzanAtmA, 7. cAritrAtmA ane 8. vIrvAtmA. 1. dravyAtmA- jIvAstikAya, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pugalAstikAya ane kALa e chadravyano AtmA dravyAtmA che. 2. kaSAyAtmA- kaSAyathI yukta jIvono AtmA kaSAyAtmA che. 3. yogAtmA-sayogI jIvono AtmA yogAtmA che. 4. upayogAtmA sarva jIvono AtmA upayogAtmA che. 5. jJAnAtmA- samyagdaSTiono AtmA jJAnAtmA che. 6. darzanAtmA- sarva jIvono AtmA darzanAtmA che. 7. cAritrAtmA- virativALAono AtmA cAritrAtmA che. 8. viyaMtmA- (saMsArI to pati evuM vacana hovAthI ahIM saMsArI eTale cetanavALA.) cetanavALA sarva (saMsArI ane siddha) jIvono AtmA virdhAtmA che. * 8 vasatinAM doSo - vasatinA 8 doSo A pramANe che- 1. dUmitA, 2. "mitA, 3. vAsitA, 4. udyotitA, 5. balIkRtA, 6. AvartA, 7. siktA ane 8. samRA. temAM je cUnA vagerethI suvAsita karelI hoya te "dUmitA', kuMdaraka vagerethI dhupelI te mitA', puSpo vagerethI suvAsita karelI hoya te vAsitA', dIpaka vagerethI prakAzavALI karelI hoya te udyotitA', baLI vagere utAra mUkyo hoya te "balIkRtA', chANa-mATI vagerethI lIMpelI te AvartA, mAtra pANI chAMTyuM hoya te siktA' ane sAvaraNI AdithI samArjana (sApha) karelI te "samajavI. e kAryo sAdhu nimitte jo gRhastha karelAM hoya, to te vasati (mUlauttaraguNothI) zuddha hovA chatAM "vizodhikoTi doSavALI jANavI.' 1. ghoLelo cUno vagere utarI javAthI, dhUpanI gaMdha ke puSpo vagerenI suvAsa nIkaLI javAthI, ! prakAza baMdha karavAthI, baLI uThAvI levAthI, lIMpaNa junuM hovAthI, chAMTeluM pANI sUkAI javAthI ane sAdhue punaH svayaM pramArjana karavAthI te te lagADelA doSo TaLI jAya, mATe te "vizodhikoTi kahevAya. For Personal & Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 . saMbodha prakaraNa 8 pramAda ajJAna, saMzaya, mithyAjJAna, rAga, dveSa, matibhraMza (=bhUlI javuM vagere) dharmamAM anAdara ane yogonuM duSmaNidhAna (ayogya pravRtti) e ATha prakArano pramAda che. 8 ane tA. krama nAma svarUpa 1. jaghanyaparirUanaMta jaghanyaasaMkhyAtAsaMkhyAtano rAzi abhyAsa karatAM. 2. madhyamaparittaanaMta jaghanyaparirUanaMtathI utkRSTaparittaanaMta vaccenI saMkhyA. 3. utkRSTa parirUanaMta jaghanyayuktaanaMtamAM eka nyUna. 4. jaghanyayuktaanaMta jaghanyapattianaMtano rAzi abhyAsa karatAM. 5. madhyamayuktaanaMta jaghanyayuktaanaMtathI utkRSTayuktaanaMta vaccenI saMkhyA. . 6. utkRSTayuktaanaMta jaghanyaanaMtAnaMtamAM eka nyUna. 7. jaghanya anaMtAnaMta jaghanyayuktaanaMtano rAzi abhyAsa karatAM. 8. madhyama anaMtAnaMta jaghanya anaMtAnaMtathI adhika. 9. utkRSTaanaMtAnaMta nathI. pUjAnA ATha prakAro jala, caMdana, puSpa, dhUpa, dIpa, akSata, naivedya ane phaLa e ATha prakAro prasiddha che. 8 masthAno jAti, kuLa, baLa, rUpa, tapa, aizvarya, zrata ane lAbha e AThano mada karavo te ATha madasthAno che. For Personal & Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 221 8 aSTabhaMgI A pramANe che- 1. vratone yathArtharUpe na jANe, dhAraNa na kare, ne pALe, sAmAnyathI saghaLAya jIvo. 2. vratone yathArtharUpe na jANe, dhAraNa na kare, pALe, ajJAna tapasvIo. 3. vratone yathArtharUpe na jANe, dhAraNa kare, na pALe, agItArtha pAzatyAdi. 4. vratone yathArtharUpe na jANe, dhAraNa kare, pALe, agItArtha munio. 5. vratone yathArtharUpe jANe, dhAraNa na kare, na pALe, aviratidhara zrAvaka vagere. 6. vratone yathArtharUpe jANe, dhAraNa na kare, pALe, 11mI pratimApArI zrAvaka. 7. vratone yathArtharUpe jANe, dhAraNa kare, na pALe, saMvigna pAkSika. 8. vratone yathArtharUpe jANe, dhAraNa kare, pALe, gItArtha munio. siddhanA ATha guNo kama guNo " kayA karmanA nAzathI thAya 1. anaMtajJAna jJAnAvaraNIyakarma. 2. anaMtadarzana darzanAvaraNIyakarma. 3. anaMtacAritra mohanIyakarma. 4. anaMtavIrya aMtarAyakarma. 5. avyAbAdhasukha vedanIyakarma. 6. akSayasthiti AyuSyakarma. 7. arUpIpaNuM nAmakarma. 8. agurulaghu gotrakarma, 8 kamoM 1. jJAnAvaraNIya, 2. darzanAvaraNIya, 3. vedanIya, 4. mohanIya, 5. AyuSya, 6. nAma, 7. gotra, 8. ataMrAya. 8 siddhio laghimA, vazitA, Izitva, prAkAmya, mahimA, aNimA, kAmAvasAthitva ane prApti ema ATha siddhio che. 1. laghimA- rUthI paNa halakuM 1. ahIM dhAraNa karavuM eTale vidhithI svIkAravuM. For Personal & Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 . saMbodha prakaraNa zarIra banAvI zake. 2. vazitA- kUra mANasone paNa vaza karI zake. 3. IzitA- iMdra AdithI paNa adhika Rddhi banAvI zake. 4. prAkAmyapANImAM bhUminI jema cAlavAnI zakti ane bhUmi upara pANInI jema taravAnI zakti. 5. mahimA - meruthI paNa adhika moTuM zarIra karavAnI zakti. 6. aNimA atyaMta nAnuM zarIra banAvIne soyanA kANAmAM pravezI zake. 7. kAmAvasAyitva-icchA pramANe zarIranuM rUpa karI zake. 8. prA-i meruparvatanA agrabhAgane ke sUryane paNa sparzI zake tevuM sAmartha. 8 yogadRSTio 1. mitrA, 2. tArA, 3. balA, 4. dIpA, 5. sthirA, 6. kAMtA, 7. prabhA, 8. parA ema ATha yogadaSTio che. 8 sUkSmajIvo 1. hima, karA Adi snehasUkSma. 2. vaDa AdinA puSpo te puSpasUkSma che. 3. jeo cAle tyAre dekhAya che, paNa sthira hoya tyAre dekhI zakAtA nathI te kuMthuA Adi prANI sUkSma. 4. kIDInA nagaramAM rahelI kIDIo tathA bIjA sUkSmajIvo usiMgasUkSma. 5. paMcavarNanI lIlaphula Adi panakasUkSma. 6. tuSanA mukha Adi bIjasUkSma. 7. navuM pedA thayela ane pRthvI samAna varNavALuM te haritasUkSma tathA 8. mAkhI AdinA iMDAone iMDAsUkSma kahevAya che. 8 pravacanamAtA juo guru adhikAra vibhAga-1 gAthA-6. 8 gaNisaMpadA gaNi eTale AcArya. AcArya je ATha viSayothI viziSTa hoya che, te ATha viSayone gaNisaMpatti kahevAya che. temAM 1. AcArasaMpatti-tenA cAra bhedo che. 1. cAritramAM nitya samAdhi rahe tevo upayoga, 2. potAnAM ucca jAti-kuLa vagerenA Agrahano-gauravano abhAva, 3. aniyata (apratibaddha) vihAra ane 4. zarIranA ane mananA vikArono abhAva vagere. 2. zrutasaMpatti- tenA paNa cAra bhedo che. 1. bahuzrutapaNuM For Personal & Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 223 (te yugamAM anyanI apekSAe jJAna viziSTa hoya), 2. sUtrano (Agamano) daDha paricaya, 3. sva-para siddhAMtarUpa vividha sUtronA jJAtA ane 4. udAtta, anudAtta vagere te te svarono-zabdAdino uccAra karavAmAM kuzaLa. 3. zarIrasaMpatti- tenA cAra bhedomAM 1. zarIranI uMcAI-pahoLAI vagere te kALane ucita hoya, 2. lajajA na pAme tevAM sarva aMgo zobhAyukta (ghATIlAM) hoya, 3. pAMceya IndriyothI pUrNa (khoDakhAMpaNa vinAnuM) ane 4. zarIranuM saMghayaNa (bAMdho) sthira (majabUta) hoya. 4. vacanasaMpatti- tenA cAra bhedo paikI jeonuM vacana 1. Adeya (sarvamAnya) hoya, 2. madhura hoya, 3. madhyastha hoya ane 4. saMdeha vinAnuM hoya. 5. vAcanAsaMpatti- tenA cAra bhedo che. 1. ziSyanI yogyatAne joIne tene upakAraka thAya te-teTalA sUtrano uddeza kare ane ayogyane (anadhikArIne) uddeza na kare, 2. uddezanI jema yogyatAne joIne arthAt ziSya pariNata che ke apariNata? te vicArIne samudeza kare, 3. pUrve ApeluM zrata (AlApako) barAbara samajAyA pachI navuM zruta Ape ane 4. pUrvApara saMgata thAya te rIte sUtronA arthone samajAve. 6. atisaMpatti- tenA 1. avagraha, 2. IhA, 3. apAya ane 4. dhAraNA e cAra bhedo che. temAM te te indriyonA zabdAdi viSayonuM mAtra nirAkAra grahaNa te avagraha, teno vimarza-vicAra karavo te bahA, nirNaya karavo te apAya ane IhA-apAya dvArA paDelA saMskAro dhAraNa karI rAkhavA te dhAraNA samajavI. 7. prayogasaMpatti- ahIM prayoga eTale vAda karavo ema samajavuM, tenA cAra bhedo che, temAM 1. vAda vagere karavAmAM potAnuM AtmabaLa-jJAnabaLa keTaluM che te samaje, 2. sAme vAdI koNa che? kayA nayane AzrayIne vAda karavA icche che vagere vAdIne sarva rIte samajI zake, 3. je kSetramAM vAda karavAno hoya, te kSetra (nagara-gAma-deza) konA pakSamAM che? kayA dharmanuM rAgI che? vagere samaje ane 4. je sabhAmAM viAda karavAno hoya tenA sabhApati, sabhAsado, (rAjA, maMtrI, prajAjanapaMDitapuruSo) vagerene oLakhI zake. 8. saMgrahapariNAsaMpati- eTale saMyamane upakAraka vastuonA saMgrahanuM jJAna, tenA cAra bhedo che. 1. bALa-vRddha-glAna vagere sarvane anukULa rahe tevA kSetranI pasaMdagInuM For Personal & Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 224 - (meLavavAnuM) jJAna hoya, 2. pATa-pATalA vagere jarUrI vastu meLavavAnuM jJAna hoya, 3. svAdhyAya, bhikSA, bhojana vagere te te kAryo karavAnA te te samayanuM jJAna hoya ane 4. nAnA-moTA, yogya-ayogya vagere koNa sAdhu kone vaMdanIya che, vagere vinaya saMbaMdhI jJAna hoya. gRhasthane dravyasaMpattinI jema AcAryane jo A ATha prakAranI bhAva(guNa)saMpatti hoya, to ja gacchanuM pAlana-rakSaNa karIne bhAvaprANarUpa jJAnAdi guNonI rakSA karI-karAvI zake, mATe tene saMpatti kahI che. tenA vinA daridranA kuTuMbanI jema sarva sAdhuonuM saMyamajIvana sidAya ane e mATe AcArya javAbadAra hovAthI tenuM bhavabhramaNa vadhe, ityAdi yathAmati svayaM vicAravuM. 9 navakoTi vizuddha azanAdi saghaLI piMDaiSaNA saMkSepathI navakoTimAM AvI jAya che. te navakoTi svayaM haNe nahi, bIjA pAse haNAve nahi. koi haNatuM hoya to tenI anumodanA na kare. svayaM pakAve nahi, bIjA pAse pakavADe nahIM, koi pakAvatuM hoya to enI anumodanA na kare. svayaM kharIde nahIM, bIjA pAse kharIdAve nahIM, koi kharIdatuM hoya to enI anumodanA na kare. e rIte thAya che. (da.vai.ni.242) 9 kSetro himavata, hairaNyavata, harivarSa, ramyak, devakuru, uttarakuru, bharata, airavata ane mahAvideha. 9 brahmacarya abrahmano mana-vacana-kAyAthI na karavuM-na karAvavuM-na anumodavuM e nava bhAMgAthI tyAga karavo te nava prakAre brahmacarya che. nava kalpI vihAra zeSakALamAM eka eka mAsakalpa ema ATha ane cAturmAsano eka ema navakalpI vihAra che. For Personal & Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 225 9 tatvo 1. jIva- je jIva=prANone dhAraNa kare te jIva. prANanA dravya ane bhAva ema be bheda che. pAMca indriyo, traNa yoga(mana-vacana-kAyA), zvAsocchavAsa ane AyuSya e daza dravyaprANa che. AtmAnA jJAna-darzana Adi svAbhAvika guNo bhAvaprANa che. saMsArI jIvone baMne prakAranA prANa hoya che. mukta (siddha) jIvone kevaLa bhAvaprANa hoya che. 2. ajIva- je prANarahita hoya, arthAt jaDa hoya te ajIva. ajIva tatvanA dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ane kAla ema pAMca bheda che. temAM pugala rUpI che=varNa, gaMdha, rasa ane sparzathI yukta che. jyAre dhamastikAya Adi arUpI che=varNAdi rahita che. rUpI dravya jo sthUla pariNAmI hoya to cakSu Adi iMdriyothI jANI zakAya che. sUkSma pariNAmI hoya to iMdriyathI jANI zakAya nahi. arUpI padArtho iMdriyothI jANI zakAya nahi. ApaNane AMkhothI je kAMI dekhAya che te sarva pudgalarUpa ajIvatattva che. 3. Asavakarmone AtmAmAM AvavAnuM dvAra e Asava che. mana, vacana ane kAyAnI zubhaazubha pravRtti (yoga) e dravya Asava che. mana-vacana-kAyAnI pravRttimAM kAraNabhUta jIvanA zubha-azubha pariNAma athavA mana-vacanakAyAnI pravRttimAM kAraNabhUta jIvanA zubha-azubha pariNAma athavA mana-vacana-kAyAnI pravRttithI utpanna thatA jIvanA zubha-azubha pariNAma te bhAva Asava che. athavA Asava eTale karmonuM AtmAmAM AvavuM. karmonuM AtmAmAM Agamana e dravya Asava ane dravya AsavamAM kiraNabhUta mana-vacana-kAyAnI zubha-azubha pravRtti te bhAva Asava che. puNya-puNyatattvanA dravya ane bhAva e be bheda che. je karmanA udayathI jIvane sukhano anubhava thAya te dravyapuNya ane dravyapuNyanA baMdhamAM kAraNabhUta dayA-dAna AdinA zubha pariNAma te bhAvapuNya. 5. pApamApatattvanA paNa dravya ane bhAva e be bheda che. je karmanA udayathI jIvane dukhano anubhava thAya te dravyapApa ane dravyapApanA baMdhamAM kAraNabhUta hiMsA AdinA azubha pariNAma te bhAvapApa. 6. baMdha- karmayugalono For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 saMbodha prakaraNa AtmAnI sAthe kSIranIravat ekamekarUpe saMbaMdha te dravyabaMdha. dravyabaMdhamAM kAraNabhUta AtmAno pariNAma te bhAvabaMdha. 7. saMvara- AtmAne AvatAM karmone je roke te saMvara. samiti, guNi, Adi dravyasaMvara che, dravyasaMvarathI utpanna thatA AtmAnA pariNAma athavA dravyasaMvaramAM kAraNabhUta AtmAnA pariNAma te bhAvasaMvara che. athavA karmonuM AtmAmAM na AvavuM te dravyasaMvara ane dravyasaMvaramAM kAraNarUpa samitiguti vagere bhAvasaMvara che. 8. nirjarA- karmapudgalonuM AtmapradezothI chUTA paDavuM e dravyanirjarA che. dravyanirjarAmAM kAraNabhUta AtmAnA zuddha pariNAma athavA dravyanirjarAthI utpanna thatA AtmAnA zuddha pariNAma te bhAvanirbhara che. 9. mokSa- saghaLAM karmono kSaya e dravyamokSa dravyamokSamAM kAraNabhUta AtmAnA nirmaLa pariNAma athavA dravyamokSathI thatA AtmAnA nirmaLa pariNAma te bhAvamokSa che. 9 nidAna 1. koI tapasvI) sAdhu ema vicAre ke-deva-devaloka to pragaTa che nahi, mATe A pratyakSa dekhAya che te RddhimaMta rAjAo ja devo che, jo mArA tapa-niyamAdinuM phaLa kAMi paNa hoya, to bhaviSyamAM huM rAjA thAuM 2. koi ema vicAre ke-rAjAne to bahu khaTapaTa ane duHkha-bhaya hoya che, mATe huM dhanapati-zeTha thAuM; 3. koI ema vicAre che-puruSane yuddhamAM utaravuM, duSkara kAryo karavAM, vagere ghaNI duHkhadAyI pravRttio hoya che, mATe jo mArAM tapa-niyama vagere saphaLa hoya, to bhaviSyamAM huM strI thAuM; 4. koI vicAre ke-strI to nirbaLa-parAdhIna-niMdAnuM pAtra gaNAya che, mATe huM anya janmamAM puruSa thAuM; 5. koi ema vicAre ke-A manuSyanA bhogo to mUtra-puriSa-vamana-pitta-zleSma-zukra vagerenI azucithI bharelA che, deva-devIo bIjA deva-devIo sAthe, athavA potAnAM ja bIjAM deva-devIonAM rUpo banAvIne tenAthI bhoga bhogave che, mATe huM 1. dravyanirjarAnA AMzika ane saMpUrNa ema be bhedo che. amuka=thoDA karmono kSaya te AMzika ke deza nirjarA che. saghaLAM karmono kSaya e saMpUrNa ke sarvanirbhara che. ahIM nirjarAtattvamAM AMzika nirjarAno samAveza thAya che. saMpUrNa nirjarAno mokSatattvamAM samAveza thAya che, kAraNa ke saghaLAM karmono kSaya e mokSa che. For Personal & Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 227 paNa e rIte deva-devIonA azucirahita bhogo bhogavI zakuM evo parapravicArI deva thAuM; 6. koI vaLI ema vicAre ke-emAM to bIjA deva-devInI parAdhInatA che, mATe huM mArA potAnAM ja deva-devInAM ubhaya rUpo vikarvIne baMne vedonAM sukha bhogavI zakuM tevo svapravicArI deva thAuM; 7. koI vaLI manuSyanA ane devonA ubhaya bhogothI vairAgI banelo sAdhu ke sAdhvI ema vicAre ke-jo mAro A dharma saphaLa hoya, to jyAM pravicAraNA nathI tevo (nava raiveyakAdi) alpa vedodayavALo deva thAuM 8. koI ema vicAre ke-deva to avirati hoya che, mATe A dharmanuM jo phaLa maLe, to huM anya janmamAM zrImaMta evo 'ugrakula' vagere uttama kuLamAM vratadhArI zrAvaka thAuM ane 9, koI ema vicAre ke--kAmabhogo duHkhadAyI che, dhanapratibaMdhaka che, mATe anya bhavamAM huM daridra thAuM, ke jethI sukhapUrvaka gRhasthapaNAne tajIne saMnyAsa-dIkSA lai zakuM. ema potAnA tapa-niyama-vrata vagerenI ArAdhanAnA phaLarUpe anya bhavamAM te te avasthAne prApta karavAnI kalpanA karavI te nidAna che.' * 10 sAmAcArI. . 1. icchAkAra- icchavuM te icchA ane karavuM te kAra, arthAt baLAtkAra vinA icchAnusAra karavuM te. jo tArI icchA hoya, to A amuka kArya kara, athavA jo tamArI IcchA hoya to huM amuka kArya karuM, ema sAmAnI icchAnurUpa Adeza ke svIkAra karavo, te "IcchAkAra' kahevAya che. 2. miththAkAra- viparIta, khoTuM, asatya e mithyA zabdanA paryAyo (artho) che, mATe viparIta, khoTuM ke asatya karavuM tene miththAkAra kahevAya che. saMyamayogathI viparIta AcaraNa thaI gayA (ya) pachI tenI 1. AmAM prathamanAM chaniyANAvALAne jo vItarAgano mArga sAMbhaLe to paNa tenI zraddhA na thAya, sAtamA niyANAvALAne dharmamAM zraddhA thAya paNa dezaviratinA pariNAma na thAya, ' AThamA niyANAthI zrAvaka bane paNa sarvavirati prApta na thAya ane navamA niyANAthI sAdhupaNuM prApta thAya paNa mokSa na thAya. ema dharmasAmagrI maLavA chatAM tenA phaLathI AtmA vaMcita rahe che, mATe niyANAM nahi karavAM. niyANA karyA vinA ja sAdhudharmanA ane zrAvakadharmanA phaLarUpe te te phaLa maLe ja che. ulaTuM niyAmAM karavAthI bhaviSyamAM dharmaprApti thatI nathI. chellA niyANAthI samakita, dezavirati ane sarvavirati pragaTa thavA chatAM jIvano mokSa aTake che. prathamanAM sAta niyANAM to niyamA saMsAramAM bhamAve che. For Personal & Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 saMbodha prakaraNa viparItatA (khoTApaNuM) jaNAvavA (kabUlavA) mATe zrI jinavacananA marmane jANanArA munio miththAkAra' kahe (kare) che. arthAt "A mithyA che ema jaNAve che-kabUla kare che. 3. tathAkAra- 'te rIte ja karavuM tene tathAkAra kahevAya che. sUtra (artha vagerenA vyAkhyAna prasaMge) tathA praznanA samAdhAna vageremAM "Ape che jema kahyuM, te tema ja che ema sAmAne jaNAvavA mATe tathAkArano prayoga karAya che. 4-5. AvezyikI-naidhikI- avazya karaNIya ane akaraNIya kAryone aMge je sAmAcArI (vartAva), tene anukrame AvezyikI ane naidhika kahevAya che. temAM jJAnAdi guNonI prApti mATe avazya karaNIya adhyayanAdi pravRtti ke tevA koI prayojane upAzraya vagere potAnA sthAnathI bahAra javAnI kriyAne tathA tene sUcavanAra zabdoccArane paNa "Avazyaka kahevAya che. tathA asaMvRtta (ajayaNAvALAM) zarIranAM gAtronI (zArIrika) ceSTAne rokavA mATe je karAya tene athavA tevI ceSTAne rokavA mATe vasatimAM praveza karAya vagere pravRttine ane tenuM sUcana karanAra zabdoccArane paNa "naidhikI' kahevAya che. 6. ApRcchA - emAM "A avyaya che, tenA maryAdA ane abhividhi' ema be artho thAya che. temAM maryAdA vaDe eTale tathAvidha vinayapUrvaka. abhividhivaDe eTale nAnAmoTA koI paNa prayojane (sarva kAryomAM) gurune pRcchA' eTale pUchavuM, tene "ApRcchA' sAmAcArI kahI che. 7. pratipRcchA-punaH pUchavuM te pratipRcchA. gurvAdie "A kAma tAre karavuM e pahelAM kahyuM hoya, te ja kAma karatI vakhate karanAre kAma bhaLAvanArate guvadine "huM te (Ape kaheluM) kAma karuM chuM' ema punaH pUchavuM, tene pratipucchA karI che. A pratipRcchA e kAraNe jarUrI che ke-koI vAra e kAmane badale teo bIjuM kAma jo karavAnuM kahevAnA hoya, athavA pahelAM karavAnuM kahyA chatAM tenuM prayojana na hoya, to niSedha karavAno hoya, agara to eka vAra gurue nA kahI hoya chatAM karanArane te kAmanuM prayojana hoya tethI paNa punaH 1. jenAthI azubha karmono baMdha thAya tevI zArIrikaceSTAne rokavI, bahAra gayelAe tene rokavA mATe potAnA nivAsasthAne (upAzrayamAM) AvI javuM ke tenA arthane jaNAvanAra zabdoccAra karavo, e dareka azubha pravRttino niSedha (rokANa) karavA mATe hovAthI, tene "vaiSelikI kahevAya che. For Personal & Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 229 pUche, tene paNa pratipRcchA' kahevAya che. 8. chandanA azana-pAnavastra-pAtrAdi lAvyA pachI sarva sAdhuone vinaMtI kare ke-"A azanAdi lAvyo chuM, temAMthI koine paNa jo e upayogI hoya, to te icchA pramANe svIkAro" ema azanAdine ApavA mATe kahevuM, tene 'chandanA' kahevAya che. 9. nimaNA- azanAdi lAvyA pahelAM ja sAdhuone vinaMtI kare ke- Apane mATe azanAdi lAvuM ?" tene "nimatraNA" kahevAya che. 10. upasarpadA- jJAnAdi guNonI prApti mATe potAnA gurune choDIne teonI anumatithI anya gacchIya gurunI nizrAmAM rahevuM, tene "upasaMpadA' kahevAya che. 10 samAdhisthAno. puruSa strInI ke strIe puruSanI vikArajanaka vAtono tyAga karavo, athavA puruSe mAtra strIonI sabhAmAM kathA nahi karavI te paheluM samAdhisthAna. ema strInuM Asana puruSe ane puruSanuM Asana strIe varjavuM te bIjuM, rAgadaSTie strInAM rogajanaka aMgo-indrio vagere puruSe ke puruSanA aMgo-indriyo Adi strIe nahi jovAM te trIjuM, strIpazu-napuMsaka AdithI yukta (saMyukta) vasita (upAzraya)mAM sAdhue Azraya nahi karavo te cothuM, atimAtra pramANAdhika) AhArano tyAga karavo te pAMcamuM, snigdha-mAdaka AhArano tyAga karavo te chaThTha, pUrve | gRhasthAvasthAmAM bhogavelA bhoganuM smaraNa nahi karavuM te sAtamuM, zAtA vedanIyajanya sukhamAM athavA zAtAne upajAvanAra zubha rasa-sparza Adi viSayonA sukhamAM rAga-mada nahi karavo te AThamuM, e pramANe potAnI prazaMsA-kIrti Adino mada nahi karavo te navamuM, ane zubha zabda-rUpa-rasa-gabdha vigere indriyonA viSayomAM Asakti nahi karavI te dazamuM. A daza prakAranAM sthAno sva-parane samAdhi utpanna kare che, mATe e dazane samAdhisthAno kahyAM che. 10 dazA 1. karmavipAkadazA, 2. upAsakadazA, 3. aMtakRtadazA, 4. aNuropapAtikadazA, 5. praznavyAkaraNadazA, 6. dazAzrutaskaMdhadazA, 7. For Personal & Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 saMbodha prakaraNa baMdhadazA, 8. dvigRdvidazA, 9. dIrghadazA ane 10, saMkSepakadazA. ema daza dazAsUtro jANavAM. temAM chellI cAra dazA vartamAnakALe aprasiddha che. 10 trika (daza viSayonuM traNa traNanuM jUtha) nisIhi, pradakSiNA, praNAma, pUjA, avasthA, dizityAga, pramArjana, AlaMbana, mudrA ane praNidhAna ema dazatrika che. (1) nisIhitrika (=traNa vAra nisIhi bolavuM). pahelI nisIhi-- nisIhi eTale karAtI dharmakriyA sivAya anya kriyAno tyAga. maMdiramAM jatAM sauthI pahelA dvAramAM praveza karatI vakhate pahelI vAra nisIDiM kahevuM. A nisIhithI jinamaMdira sivAyanA bAhya vyApArono tyAga thAya che. eTale jinamaMdiramAM praveza karyA pachI saMsAranA koipaNa vicAro, saMsAranI koipaNa vAta ane saMsAranI koipaNa kriyA na thai zake. jinamaMdira saMbaMdhI koipaNa kArya thai zake. pUjArIM, salATa, nokara vagerene sUcanA karavI hoya, koi vastu maMgAvavI hoya, koi vastu AdhIpAchI mUkavI hoya ke mUkAvavI hoya vagere kriyA thai zake che. bIjI nisIhi- gabhArAmAM pesatAM bIjI vAra nisIhi kahevuM, A nisIhithI daherAsaranAM kAryono paNa tyAga thAya che. eTale gabhArAmAM gayA pachI. maMdiranA kArya saMbaMdhI paNa koi jAtano vicAra, vANI ke pravRtti na thAya. pUjA mATe gabhArAmAM praveza karyA pachI pUjAmAM ja dhyAna rahevuM joie. trIjI nisIhi-- dravyapUjA karyA pachI bhAvapUjA=caityavaMdana karatAM pahelAM trIjI nisIhi kahevI. A nisIhithI dravyapUjA saMbaMdhI badhI pravRttino mana, vacana ane kAyAthI niSedha thAya che. have bhAvapUjAmAM=caityavaMdanamAM ja ekAgra banavAnuM che. (2) pradakSiNAtrika- bhamatInI pharate jamaNI (bhagavAnanI jamaNI ane ApaNI DAbI) bAjuthI zarU karI traNa pradakSiNA ApavI joie. A pradakSiNA ApavAnI pAchaLa anAdikALanA bhavabhramaNane TALavAno hetu rahelo che. anAdikALanA bhavanA pherA darzana, jJAna ane cAritra For Personal & Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 231 e traNanI sAdhanAthI TaLe. mATe bhagavAnane traNa pradakSiNA ApavAnI che. traNa pradakSiNA detAM detAM bhavabhramaNa AMkha sAme AvavuM joIe. e mATe pradakSiNA detAM detAM mahApuruSoe racelA pradakSiNAnA gujarAtI duhA bolavA joie. (3) praNAmatrika- 1. aMjalibaddha praNAma- bhagavAnanAM darzana thatAM ja mastake be hAtha joDI mastaka namAvIne praNAma karavA te aMjalibaddha praNAma che. jinAlayamAM jatI vakhate ane varaghoDA vageremAM jinamUrtinA darzana thatAMnI sAthe ja aMjalibaddha praNAma karavA joie. dUrathI sarva prathama jinAlaya dekhAya tyAre paNa aMjalibaddha praNAma karavA joie. 2. ardhavanata praNAma- aMjalibaddha praNAmapUrvaka keDathI ardhA namavuM te ardhavanata praNAma. bhagavAna samakSa stuti bolatAM pahelAM A praNAma karavA joIe, arthAt bhagavAna samakSa ardhavanata praNAma karIne stuti zarU karavI joie. 3. paMcAMga praNAma- be DhIMcaNa, be hAtha, eka mastaka e pAMca aMgo bhegA karI praNAma karavA te paMcAMga praNAma. caityavaMdanamAM traNa khamAsamaNA ApavAmAM Ave che te paMcAMga praNAma che. (4) pUjAtrika- 1. aMgapUjA- bhagavAnanA aMgane sparzIne je pUjA thAya te aMgapUjA che. 2. agrapUjA- bhagavAna samakSa thoDA dUra UbhA rahI je pUjA thAya te agrapUjA che. 3. bhAvapUjA- stuti ane caityavaMdana e bhAvapUjA che. . pUjAnA aneka prakAro che. temAM ATha prakAro aSTaprakArI pUjA tarIke prasiddha che. aSTaprakArI pUjAno aMgapUjA ane agrapUjAmAM samAveza thAya che. jala, caMdana, puSpa, dhUpa, dIpa, akSata, naivedha ane phaLa e AMThathI thatI pUjA aSTaprakArI kahevAya che. temAM jala, caMdana ane puSpa e traNano aMga pUjAmAM samAveza thAya che. kAraNa ke e traNa pUjA bhagavAnanA aMgane sparzIne thAya che. bAkInI dhUpa Adi pAMca pUjA agrapUjA che. kAraNa ke bhagavAnanA sparza vinA bhagavAna samakSa thAya che. pUjAnA dravyapUjA ane bhAvapUjA ema be prakAro paNa che. dravyathI (bAhya vastuthI) thatI pUjA dravyapUjA che. dravya vinA kevaLa bhAvathI thatI For Personal & Private Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 . . saMbodha prakaraNa pUjA bhAvapUjA che. aMgapUjA ane agrapUjA athavA to aSTaprakArI pUjA dravyapUjA che. stuti-caityavaMdana bhAvapUjA che. (5) avasthAtrika- bhagavAnanI piMDastha, padastha ane rUpAtIta e traNa avasthAonuM ciMtana karavuM te avasthAtrika. 1. piMDastha- piMDastha avasthAmAM bhagavAnanI janma, rAjaya ane zramaNa e traNa avasthAonuM ciMtana karavAnuM che. janma avasthAmAM bhagavAnanA janma samaye pada dikumArikAo AvIne prasUtikArya kare che, iMdrasiMhAsana kaMpe che. iMdro ane devatAo bhagavAnane meru parvata upara laI jaIne janmAbhiSeka kare che, chappana dikumArikAo, iMdro, devatAo bhagavAnanI AvI bhakti kare che chatAM paNa bhagavAnanA aMtaramAM e badala jarAya garva thato nathI. AvI AvI bIjI paNa janma samayanI aneka bAbatonuM ciMtana karavuM joIe. rAjyAvasthAmAM bhagavAna rAjaya karatA hovA chatAM virAgabhAve. rahe che, cAritramohanIyakarmo khapAvavA mATe ja anicchAe rAjya calAve che, vagerenuM ciMtana karavuM joie. zramaNa avasthAmAM bhagavAna dIkSA lIdhA pachI apramattapaNe cAritranuM pAlana kare che, ghora parISaho sahana kare che. ghAtakarmo khapAvIne kevaLajJAna prApta kare che vagerenuM ciMtana karavuM joie. 2. padastha- padastha avasthA=kevalI (kevalajJAna pachInI) avasthA. padastha avasthAmAM bhagavAna kevaLajJAnathI bhUta, bhaviSya ane vartamAna e traNe kALanuM saghaLuM jANe che, dharmatIrthanI sthApanA kare che, dararoja be pahora dezanA ApIne aneka jIvone dharma pamADe che vagere ciMtavavuM joie. 3. rUpAtIta-rUpAtIta avasthA=siddhaavasthA. arihaMta bhagavAna ghAtI-aghAtI saghaLAM karmo khapAvIne siddha bane che=mokSamAM jAya che. have temane janma nahi, maraNa nahi, zarIra nahi, koI jAtanuM jarApaNa duHkha nahi, anaMta avyAbAdha sukhanI prApti thAya che vagere ciMtavavuM. (6) dizityAgatrikacaityavaMdana AdimAM bhagavAnanI mUrti je dizAmAM hoya te dizAmAM bhagavAna samakSa dRSTi rAkhI bAkInI traNe dizAno tyAga karavo joIe. game tema daSTi rAkhavAthI cittacaMcaLatA, bhagavAnano avinaya, AzAtanA vagere aneka doSo utpanna thAya. For Personal & Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 233 (7) pramArjanatrika- caityavaMdana zarU karatAM pahelAM besavAnI bhUminuM traNa vAra pramArjana karavuM joie. pauSadhamAM rahelA zrAvake caravaLAthI, sAdhue rajoharaNathI, pauSadha rahita zrAvake khesanA dazIvALA cheDAthI ane zrAvikAe rUmAlathI pramArjana karavuM joie. (8) AlaMbanatrika- sUtra, artha ane mUrtinuM AlaMbana e AlaMbanatrika che. sUtra AlaMbana- caityavaMdana karatAM sUtrono spaSTa uccAra karavo ane temAM dhyAna rAkhavuM. artha AlaMbana-caityavaMdananAM sUtro bolatAM tenA arthamAM upayoga rAkhavo. mUrti AlaMbana-caityavaMdana karatAM upayogapUrvaka bhagavAna samakSa dRSTi rAkhavI. (9) mudrAnTika- yogamudrA, jinamudrA ane muktAzuktimudrA e traNa mudrAjhika che. 1. yogamudrA- AMgaLIo parasparanA aMtare Ave ane vacamAM kamaLanA DoDAnI jema polA rahe e pramANe be hAtha joDIne saheja namelA kapALa nIce rAkhavA, tathA baMne hAthanI koNIo peTa upara rAkhavI e yogamudrA che. traNa praNidhAna sUtro sivAya badhAM sUtro A mudrAe bolavAnA che. 2. jinamudrA-UbhA rahetI vakhate be paga vacce AgaLanA bhAgamAM cAra AMgaLa jeTaluM ane pAchaLanA bhAgamAM cAra AMgaLathI kaMIka ochuM aMtara rahe e pramANe paga rAkhavA ejinamudrA che. UbhA rahIne sUtro bolatI vakhate A mudrA rAkhavAnI che. 3. muktAzukti mudrA-AMgaLIo parasparanI sAme Ave ane madhyabhAgamAM paraspara joDelI motI chIpanI jema polA rahe e pramANe be hAtha joDIne kapALane aDelA rAkhavA e muktAzakti mudrA che. traNa praNidhAna sUtro bolatAM A mudrA rAkhavAnI che. (10) praNidhAnatrika- jAvaMti ceiAi, jAvaMta kevi sAhU ane jayavIyarAya e traNa sUtro praNidhAna sUtro che. athavA mana, vacana ane kAyAnI ekAgratA e traNa praNidhAna che. 10 eSaNAnA doSo. 1. zaMkti, 2. praSita, 3. nikSipta, 4. pihita, 5. saMhata, 6. dAyaka, 7. unmizra, 8. apariNata, 9. lipta ane 10. chardita, e grahamaiSaNAnA daMza doSo che. temAM- For Personal & Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 234 (1) zaMkita-- udgama doSomAM kahyA te AdhAkarma vageremAMthI koi doSanI cittamAM zaMkA hoya chatAM sAdhu je (nirdoSa paNa) AhArAdi le, te 'zaMkita' doSavALo kahevAya. emAM zaMkApUrvaka levuM ane zaMkA chatAM bhojana karavuM, e be padonI A rIte caturthaMgI thAya che. 1. letI vakhate zaMkA chatAM lajjAdine vaza pUchyA vinA le ane zaMkA dUra na thavA chatAM bhojanakALe bhojana paNa kare. 2. letI veLA zaMkA chatAM le paNa te pachI koinA kahevA vagerethI te zaMkA TaLe-nirdoSanI khAtrI thAya pachI bhojana kare, 3. letI veLA zaMkA vinA ja nirdoSa samajIne le ane pAchaLathI koi kAraNe doSita hovAnI zaMkA thAya chatAM bhojana kare, ane 4. letAM ane bhojana karatAM paNa zaMkA na hoya, nirdoSa samajIne le ane vApare. e cAramAM bIjo ane cotho bhAMgo bhojanaveLA nirdoSanI khAtrIvALA hovAthI zuddha che. A zaMkA paNa AdhAkarmAdi soLa udgamadoSo ane have pachI kahevAze te prakSitAdi nava grahaNaiSaNAnA doSo maLI pacIza paikI je koi doSanI zaMkA hoya, te doSavALo te piMDa gaNAya, arthAt je doSanI zaMkA hoya, te doSa lAge. (2) prakSita- sacitta pRthvIkAya-akAya-vanaspatikAyathI ke acitta chatAM ninda evA dArU vagerethI kharaDAyelo AhArAdi piMDa 'prakSita' kahevAya. tevA ninda padArthathI kharaDAyelo piMDa sarva rIte akalpya samajavo, ane ghI-dUdha vagere khAdyapadArthathI jo kharaDAyelo hoya, to tene lAgelA kIDI Adi jIvonI jayaNA (dUra) karyA pachI 'kalpya' paNa thai zake. ahIM (paNa) hAtha ane vahorAvavAnuM pAtra kharaDAvAne yoge cAra bhAMgA thAya che. (1. hAtha ane pAtra baMne kharaDAya, 2. hAtha kharaDAya-pAtra nahi, 3. pAtra kharaDAya-hAtha nahi ane 4. baMne na kharaDAya.) emAM cotho bhAMgo zuddha jANavo, pahelA traNa bhAMgAmAM kharaDAvAne kAraNe 'puraHkarma, pazcAtkarma' vagere doSonI saMbhAvanA hovAthI te azuddha jANavA. temAM puraHkarma eTale dAna detAM pahelAM gRhastha sAdhune nimitte hAtha-pAtra vagerenA (sacitta pANI vagerethI) dhove-sApha kare te ane pazcAtkarma eTale gRhastha vahorAvyA pachI kharaDAyelAM hAtha-pAtrAdine dhoine sApha kare te. For Personal & Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 235 (3) nikSipta- sacitta pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ke trasajIvo upara je acitta paNa annAdi mUkeluM hoya, te nizcita kahevAya. tenA koI padArthanA AMtarA vinA ja pRthvI Adi upara mUkeluM, te "anantaranikSata ane bIjI vastunA AMtare mUkeluM "paraMparanikSipta ema be bhedo thAya. te chae kAyanikSiptamAM paNa svayaM samajI levA. temAM anantaranikSipta' to agrAhya ja che, paraMparanikSita' paNa jo sacittano saMghaTTo karyA vinA jo laI zakAya tema hoya, to grAhya samajavuM. agnikAya uparanuM paraMparanizcita levAno vidhi pravacanasAroddhAranI TIkAmAM kahyo che ke cUlI upara mUkeluM kaDAyuM vagere bhAjana pahoLA mukhavALuM hoya, cUlI uparanuM bhAjana (kaMdoinI cUlInI jema) sarva bAjue mATIthI chAMdela hoya ane temAM ukALavA mATe nAMkhelo zeraDIno rasa (upalakSaNathI pravAhI vahu-dUdha vagere) turta nAMkhelo (hovAthI) ghaNo-sarNa garama na thayo hoya, tevuM gRhastha jo kALajIthI vahorAve, to te kahyuM; kAraNa ke-mATIthI cUlI chAMdelI hovAthI teno chAMTo cUlImAM paDavAno bhaya nathI, pahoLA mukhanuM bhAna hovAthI temAMthI nAnA vAsaNathI letAM vAsaNanA kAMThA vagerene spardhyA vinA laI zakAya (jo letAM cUlI uparanA vAsaNanI sAthe ThabakAya, to tenI nIce lAgeluM kAjaLa (meMsa) cUlamAM paDavAthI agnikAyanI virAdhanA thAya mATe na kalpe.) ane ati uSNa nahi hovAthI vahorAvanAra ke lenArane baLavAno bhaya na rahe, mATe vizeSa kAraNe te pUrNa kALajIthI laI zakAya. (4) pihita- vahorAvavAnI annAdi vastu, sacitta phaLo vagerethI DhAMkelI (phaLAdinI nIce mUkelI) hoya, te pihita' kahevAya. tenA paNa nitinI jema "anantarapihita ane paraMparapihita' bhedo jANavA. temAM paraMparapihita jayaNAthI (sacittano saMghaTTo vagere na thAya tema) jo laI zakAya tema hoya, to te levuM kalpa . (5) saMhata- dAna devA mATe jarUruM banI sagavaDa mATe temAMnI devAyogya na hoya tevI vastu pRthvI a citta vastumAM, athavA koI acitta vastumAM nAMkhIne, e rIte pAtrane khAlI karIne jo te pAtrathI vahorAve, to "saMdata' doSa lAge. tenA lagnacitta vastu sacittamAM, 2. For Personal & Private Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 239 sacitta acittamAM, 3. acitta sacittamAM ane 4. acitta acittamAM nAMkhavArUpa cAra bhAMgA thAya. temAMno cotho bhAMgo zuddha jANavo. (6) dAyaka-- vahorAvanAra dAyaka jo bALaka, vRddha, napuMsaka kaMpavAvALo, jvara(tAva)vALo, aMdha, dArU vagere pIvAthI matta banelo unmAdI (ati harSa-zokAdithI becitta) banelo, hAthe ke page beDI(bandhana)vALo, page pAdukA(lAkaDAnI cAkhaDI)vALo, khAMDato, vATato, bhUMjato (anAja Adi sekato), rUne kAMtato, kapAsane loDhato, hAtha vaDe rUne juduM (chUTuM) karato, rUnuM piMjaNa karato, anAja vagerene daLato, valoNuM karato, bhojana karato tathA chakAya jIvonI virAdhanA karato hoya, to tenA hAthe AhArAdi levAno niSedha che. vaLI je strIne garbhanA ATha mahinA pUrNa thai gayA hoya, jeNe bALakane (teDeluM) lIdheluM hoya ke jene bALaka mahinA-be mahinAnuM taddana nAnuM hoya, tevI strInA hAthe paNa sAdhune AhArAdi levAM na kalpa. A dAyakomAM konA hAthekyAre-kevI rIte levuM kalpa-na kalpe, vagere utsarga-apavAda anya graMthamAMthI jANI levA. ema je dAyakanA hAthe levAno niSedha karelo che tenA hAthe levuM, te 'dAyaka'doSa jANavo. (7) unmizra- vahorAvavAnI khAMDa vagere kampya-acitta vastumAM paNa jo anAjanA dANA vagere sacitta vastunuM mizraNa thayuM hoya, to tevI vastu levAthI 'unmizra' doSa lAge. (8) apariNata- dAna devAnI je vastu pUrNa acitta na thatAM kAcI rahI hoya, te apariNata kahevAya. tenA sAmAnyathI 'dravya apariNata ane bhAva apariNata' ema be bhedo che. te baMnenA paNa dAtAne apariNata ane grahaNa karanArane apariNata, ema be bhAMgA thAya che. temAM je pUrNa acitta na hoya, te dravya aparaNata dravya (padArtha) dAtAranI pAsethI jo lIdho na hoya, to dAtArasevAthya apariNata' ane jo sAdhue lIdho hoya, to te grahaNa karanAraLne piraNita' jANavo. 'bhAva apariNata' 1. piMDavizuddhinI gAthA-40mAM dravya apariNatanA be bhedo judA judA kahyA nathI, bhAva apariNatanA ja be bhedo kahyA che. For Personal & Private Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 237 te kahevAya, ke jenA mAliko aneka hoya. te vastu ApavAmAM ekane dAnanI bhAvanA hoya ane bIjA (o)ne na hoya, te dAtAne bhAva apariNata ane vahoranAra be sAdhu (saMghATaka) paikI eka sAdhu nirdoSa ane bIjo sadoSa (akathya) samajato hoya, te grahaNa karanArane bhAva apariNata' gaNAya. AvuM dravya sAdhune levuM na kalpe, kAraNa ke-apariNata levAthI dAtAromAM kalaha thAya ane grahaNa karanArane apariNata levAthI zakatAdi levAno prasaMga Ave. ahIM dAtAne "bhAva apariNata" te dAtAnI samakSa ApeluM ane sAdhAraNa anisRSTa (udgama paikI 15mo doSa) te dAtAnI asamakSa ApeluM, ema bemAM bheda samajavo. (9) li- dahIM, dUdha, chAza, zAka, dALa, kaDhI vagerethI hAtha, pAtra vagere kharaDAya-lepAya, mATe tevI vastuo balipta kahevAya. utsargamArge sAdhuoe tevuM dravya levuM nahi, jenAthI lepa-kharaDa na thAya tevuM vAlacaNA vagere levuM. puSTa kAraNe to tevuM lepakRta paNa levuM kahyuM. yogazAstranI vRttimAM to carabI Adi (azuci)thI kharaDAyeluM hoya tene lipta kahyuM che. temAM 1. kharaDAyelA ke nahi kharaDAyelA hAtha, 2. kharaDAyeluM ke nahi kharaDAyeluM vahoravavAnuM pAtra ane 3. vahorAvavAnI vastu saMpUrNa ke asaMpUrNa vahoravI, e traNa vikalpanA ATha bhAMgA thAya che. tenuM koSTaka nIce pramANe che. temAM viSama aMkavALA (1-3-5-7). bhAMgAthI laI zakAya, sama (2-4-6-8) aMkanA bhAMgAthI nahi. tAtparya ke-hAtha ke pAtra jo kharaDAyelAM hoya ke na hoya, to paNa jo dravya saMpUrNa na vahoryuM hoya, to pazcAkarmano (vahorAvyA pachI hAtha-pAtra dhovA vagereno) saMbhava na rahe, pazcAtukarmano saMbhava saMpUrNa dravya vahoravAthI che. jo saMpUrNa na vahore, pAtramAM thoDuM paNa bAkI rAkhe, to punaH tene pIrasavA vagereno saMbhava hovAthI, hAtha ke pAtra jo kharaDAyeluM hoya, to paNa dhovAnA (pazcAtakarmano) saMbhava nathI, mATe (sAvazeSa dravyavALA) ekI - bhAMgAomAM vahoravuM kalpa. 1. saMsRSTa hAtha, saMskRSTa pAtra, sAvazeSadravya 2. saMskRSTa hAtha, saMskRSTa pAtra, niravazeSadravya For Personal & Private Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 saMbodha prakaraNa 3. saMsRSTa hAtha, asaMskRSTa pAtra, sAvazeSadravya 4. saMskRSTa hAtha, asaMskRSTa pAtra, niravazeSadravya 5. asaMtRSTa hAtha, saMskRSTa pAtra, sAvazeSadravya 6. asaMtRSTa hAtha, saMskRSTa pAtra, niravazeSadravya 7. asaMsRSTa hAtha, asaMskRSTa pAtra, sAvazeSadravya 8. asaMsRSTa hAtha, asaMskRSTa pAtra, niravazeSadravya (10) chardita- dAtA ghI, dUdha vagere vastune DhoLato (chAMTA pADato) vahorAve, te chardita' kahevAya. ghI, dUdha vagere DhaLavAthI tyAM rahelA ke temAM AvIne paDanArA jaMtuonI vRtabiMdunA daSTAMte virAdhanA saMbhavita che. 10 ruci ruci samyaktvanA nisarga, upadeza, AzA, sUtra, bIja, abhigama, vistAra, kriyA, saMkSepa ane dharma ema daza prakAra che. (1) nisargaruci- nisarga eTale koInA upadeza vinA ja, AtmAne darzanamohanIyano kSayopazama thavAthI "mAtra vyavahArarUpe nahi, paNa satya vastune ja sad vastu mAnanArA zuddha nayanA abhiprAye" jIva-ajIva 1. vArApura nagaramAM abhayasena rAjAno vArataka nAme amAtya hato. tene tyAM saMyamamAM ekatAnavALA vizuddha cAritravata dharmaghoSa nAmanA sAdhu bhikSArthe gayA. amAtyanI patnIe bhikSA ApavA ghI-khAMDamizrita khIrathI bhareluM pAtra upADyuM. temAMthI khAMDamizrita ghInuM biMdu jamIna upara paDavAthI, "A piMDa charditadoSathI dUSita che ema samajI sAdhu bhikSA lIdhA vinA pAchA pharyA. jharUkhe beThelA amAtye A badhuM joyuM ane te vicAravA lAgyo ke--mArA gherathI kaMI paNa lIdhA vinA ja A sAdhu pAchA kema pharyA? teTalAmAM to paDelA biMdu upara mAkhIo besI gaI. tene pakaDavA gIroLI, tenI upara kAMkiDo, tenuM bhakSaNa karavA bilADI ane tenI upara mahemAnono pALelo kUtaro jayAre kUdI paDyo, tyAre mahollAnA kUtarAe tenI upara tarApa mArI. ema baMnenuM yuddha thavAthI teno parAbhava nahi sahI zakanArA te te kUtarAonA mAlikoe pratispardhI kUtarAone dUra karavA jatA teomAM ja mArAmArI zarU thaI. A badhuM joIne amAtya vicAryuM ke-"ghInuM mAtra eka biMdu paDavAthI paNa AvuM anarthakAraka pariNAma Ave tema samajIne dayAsAgaramuni pAchA pharyA. dhanya ho teonA dharmane ! sarvajJa vinA Avo nirdoSa dharma koNa batAvI zake? mATe enA prarUpaka vItarAga kharekhara sarvaza che. "te ja mArA deva ane teono kahelo dharma ja mAro dharma' ema nizcaya karI, jema siMha guphAmAMthI nIkaLe, tema vairAgya ane sattvathI amAtya gRhavAsa choDI sAdhu banI, niraticAra cAritranuM pAlana karatAM te ja bhave te siddhine pAmyA. (Atmaprabodha gA-15). For Personal & Private Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 pariziSTa Adi navatattvomAM AtmAnI yathArtha sattvapaNAnI je zraddhA, tene 'nisargaruci-samyakatva kaheluM che. (2) upadezaruci para eTale tIrthakara, ke teonA vacanone yathArtha svarUpe samajAvanAro chadmastha, tenA upedaza dvArA sAMbhaLelAM jIvAjIvAdi tattvomAM (sabhUtArtharUpe) yathArthapaNAnI ruci, te 'upadezarucisamyakatva samajavuM. tAtparya ke-kevaLajJAnanA baLe kathana karAyelAM zrI jinezvaradevanAM vacanAmRtanuM pAna karavAthI ke tevo upadeza sAMbhaLavAthI thatA bodhanI "sacine upadezarucisamyakatva kaheluM che. kevaLajJAna vinA satya upadeza hoI zakato ja nathI, mATe kevaLajJAna upadezanuM mULa che. sUtrakRtAMgamAM kahyuM che ke logaM ayANittiha kevaleNaM, kahati je dhammamayANamANA / NAsaMti appANa paraM ca NaTThA, saMsAraghoraMmi aNorapAre // 1 // logaM viyANittiha kevaleNaM, punneNa nANeNa samAhijuttA / dhammaM samattaM ca kahaMti je u, tAraMti appANa paraM ca tiNNA // 2 // (sUtratA diku madhya06) bhAvArtha- "jeo kevaLajJAna vaDe lokane (tattvone) jANyA vinA ja (ajJAnI chatAM paNa) dharmane kahe che, apAra-gharasaMsAra samudramAM DUbelA te potAne ane parane DUbADe che. (1) ane rAga-dveSathI mukta thayelA samAdhivaMta jeo kevaLajJAnathIlokane yathArtha jANIne dharmano ane samatAno upadeza kare che, teo svayaM bhavasamudrane tare che ane parane tAre che. (2)" AvA zAnIno upadeza sAMbhaLavAthI ane te dvArA jJAna meLavavAnI ruci eTale vastutaH "saMzaya TALavAnI icchArUpa AtmadharmavizeSa" te ja 'upadezaruci-samakita che. (3) AjJAci- dezathI ke sarvathI rAga-dveSamukta thayelA AtmAnI AjJAmAtrathI ja anuSThAna karavAnI ruci, te AjJAruci; temAM dezathI rAga-dveSa mukta AcArya, upAdhyAya vagere chadmastha gurunI AjJAthI | anuSThAna karanAranI ruci, "mASatuSa muni vagerenI AjJApAlananI For Personal & Private Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 . saMbodha prakaraNa sacinI jema AtmAmAM te te anuSThAna karavAnI rucirUpa "AjJArucisamakitane pragaTAve che. kahyuM paNa che ke gurupArataMtanANaM, saddahaNaM eyasaMgayaM ceva / etto u carittINaM mAsatusAINa niddidvaM // 1 // (paMcAza, -07) bhAvArtha- "guruparataMtratA ja jJAna ane zraddhA che, kAraNa keguru AjJAnuM pAlana e ja jJAnanuM phaLa che, e ja jJAnanI saphaLatA che; zraddhA paNa tevA jJAnanI sahacarI che; mATe ja viziSTa jJAna vinAnA (ati jaDa) mASatuSa vagerene teo gurune samarpita thayelA hovAthI jJAna, zraddhA ane cAritra traNeya kahyAM che. vAstavamAM tevo jIvo guruAjJAno pAlaka hovAthI gurunA jJAnadarzananuM phaLa tene maLe ja che." arthAtu-jo jJAnarahita jIva paNa gurUAzAmAM vizvAsa rAkhI temanA vacanane anusare, to tene jJAna ane darzana pragaTe che, ema kevaLa AjJAnI rucithI anuSThAna karanArA jIvamAM paNa pariNAme te viSayanuM jJAna-zraddhA pragaTe che, mATe tene AjJAruci-samyaktva kahyuM che. ahIM dezathI rAga-dveSamukta chadmastha gurunuM vacana paNa sarvathA rAga-dveSamukta thayelA kevalI bhagavAnanA vacanane anusAre hoya che, jethI temAM paNa apramANikapaNAnI zaMkA thavAnuM kAraNa nahi hovAthI te dareka viSayamAM satyanI ruci karAvanAruM bane che; mATe guru AjJAne anusaranArA AtmAmAM guru AjJAthI te te anuSThAnanI je ruci pragaTe, te AjJAruci-samyaktva samajavuM. (4) sUtraruci-sUtrone bhaNavAthI-punaH punaH abhyAsa karavAthI pragaTa thatA jJAna dvArA goviMdAcAryanI jema jIvamAM jIvAjIvAdi padArthonA yathArthapaNAnI zraddhA pragaTe, te 'sUtraruci-samakita samajavuM. vAraMvAra eka padArthanuM smaraNa karavAthI tenA saMskAro daDha bane, tema vAraMvAra adhyayanapaThana-pAThana karavAthI jJAna paNa saMzayarahita daDha bane che. AvI sUtrajJAnathI pragaTelI daDha sacine "sUtraruci-samakita kahevAya. For Personal & Private Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 241 (5) bIjaruci- jIvAdi koI eka tattvanI zraddhAthI tenA anusaMdhAnarUpe aneka tattvomAM ane tenA arthomAM uttarottara zraddhAno vistAra thAya, arthAta pANImAM paDeluM telanuM TIpuM jema svayaM phelAI jAya, tema eka padamAM rucivALA jIvane svayaM uttarottara aneka padonI ane tenA arthonI ruci vadhatI jAya, te "bIjaruci-samyaktva samajavuM. (6) abhigamaruci- sakala AgamasUtronA artho viSe ruci te "abhigamaruci' kahevAya. eTale ke-sakala AgamasUtronA arthonA jJAtAmAM arthajJAna dvArA thayelI zraddhAne "abhigamaruci-samyakta kahyuM che. kahyuM che ke so hoi abhigamaruI, suanANaM jassa atthao diTuM / ikkArasaaMgAI painnagaM diTThivAo a // 1 // (pravacanasAroddhAra, 26) bhAvArtha- "prakIrNaka eTale payAdi uttarAdhyayana vagere sUtro, daSTivAda, saghaLAM upAMgo tathA agiyAra aMgo; arthAt aMgo, upAMgo ane prakIrNaka vagere sakala Agamone jeNe arthathI jANyAM che, te "abhigamaruci' samakitavALo che." - ahIM e prazna thAya ke-upara kahyA pramANe to sUtraruci ane abhigamaruci baMneno eka ja artha thayo, eTaluM ja nahi paNa samAdhAnamAM koi ema kahe ke-abhigamaruci eTale arthayukta sUtraviSayaka ruci ane sUci eTale kevaLa sUtraviSayaka ruci-ema baMne judAM che, to te paNa ghaTatuM nathI, kAraNa ke--kevaLa sUtra to mUka (mUMguM) che, mAtra sUtranI ruci to pramANabhUta manAtI nathI. kahyuM che ke-mUgAM varta sutta (upadezapada-gA.85nuM pAda) kevala sUtra muMge che' arthAtu-arthajJAnathI javastutattva samajAya che, kevaLa sUtra kAMI jJAna karAvatuM nathI; mATe kevaLa sUtraruci apramANika che. eTaluM ja nahi, arthanirapekSa sUtraruci ajJAnanuM paNa kAraNa che. kahyuM che ke- aparicchiyasuyaNihasassa, kevalamabhinnasuttacArissa / . savvujjameNa vi kayaM, annANatave bahuM paDai // 1 // (3olezamAtA, 0421) For Personal & Private Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa bhAvArtha-- 'sUtronA rahasyane samajyA vinA, (niryukti, TIkA Adi arthagraMtha sivAyanAM) kevaLa mULa sUtrone ja je anusare che tenI sarva prakAranA udyamapUrvaka karelI ArAdhanA paNa ajJAna tapa (kaSTa) rUpa che. 242 e praznanA samAdhAnamAM graMthakArazrI jaNAve che ke--tamAruM kathana satya che, sUtrarucimAM arthano ane artha (abhigama) rucimAM sUtrano samAveza hovA chatAM, sUtra-adhyayanathI ane artha-adhyayanathI thayelA jJAnamAM bheda paDe che ane te bhinna bhinna jJAna dvArA thayelI rucimAM paNa bheda hoya che. e rItie sUtraruci ane abhigama (artha) ruci baMnemAM bhinnatA che, mATe ja sUtra karatAM paNa arthanA adhyayanamAM vizeSa udyama karavA sUcavyuM che ke- suttA atthe jatto, ahigayaro Navari hoi kAyavvo / itto ubhayavisuddhi, tti mUagaM kevalaM sutaM // 1 // (35vezapa6, 0811) bhAvArtha-- "sUtrazAna karatAM arthajJAna mATe savizeSa udyama karavo joie. kAraNa ke--artha-jJAnathI sUtra-artha baMnenA bodhamAM zuddhi thAya che, mATe ja 'artha vinAnuM kevaLa sUtra muMguM che' ema kaheluM che. athavA bIjI rItie A paNa samAdhAna che ke--sUtragraMtho (mULAgama) viSayaka ruci te sUtraruci ane niryukti Adi artha jaNAvanArA graMtho viSayaka ruci te artharuci; A kAraNathI ja ThANAMgasUtra (751)nI TIkAmAM 'AjJA (abhigama) rucine, te niryukti Adi arthajJAnanA graMthonI rucivALuM hovAthI sUtrarucithI bhinna jaNAvyuM che. (7) vistAraruci- pratyakSAdi sarva pramANo, nayo ane nikSepAdi pUrvakanuM sarva dravyonuM ane sarva bhAvonuM eTale guNa-paryAyonuM je jJAna, tenA dvArA pragaTa thayelI ativizuddha zraddhA, te 'vistAraruci'-samyaktvasamajavuM. (8) kriyAruci-- jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra ane tapAcArane AcaravAnI, tema ja vinaya-vaiyAvaccAdi anuSThAno karavAnI ruci, te kriyAruci. ahIM prazna thAya che ke--'AjJAruci paNa anuSThAnaviSayaka che ane kriyAruci paNa anuSThAnaviSayaka kahI, to bemAM bheda zuM rahyo ? For Personal & Private Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 243 tenuM samAdhAna jaNAve che ke -"evI zaMkA karavI nahi, kAraNa ke- AjJArucimAM mukhyatA anuSThAnanI nahi, paNa AjJAnI che (eTale keAjJAmAM ruci che) ane kriyArucimAM to AjJA vinA paNa anuSThAnanI ruci che, AjJAnI mukhyatA temAM nathI; ema bemAM bheda che. A hetuthI ja je maharSione kriyA sarvathA sAmyarUpa eTale AtmasAta banI gaI che, koinI AjJA ke zAstravacananI apekSA rahI nathI, tevA pariNata cAritra-kriyAvaMta munione zrImAn haribhadrasUrIzvarajI mahArAje "pho 4rariAgo" tti e vacanathI "cAritra kAyA' evuM vizeSaNa ApyuM che, arthAt teonI kAyAneya cAritrarUpa mAnI che. (9) saMkSeparuci- je jIvane bauddha, sAMkhya Adi mithyAdarzanomAM Agraha nathI, tema te jainadarzana paNa yathArtha samajayo nathI, tevA AtmAnI mAtra mokSamAM ruci, te "saMkSeparuci-samakti che. jema mAtra upazama-saMvara-viveka e traNa pada sAMbhaLatAM ja, jaina tattvanuM jJAna na hovA chatAM cilAtIputrane temAM ruci thaI, tema viziSTa jJAna vinA paNa mokSatattvanI Rci thAya, te "saMkSeparuci-samakita kahevAya che. ahIM mokSatattvanI ruci' e aMzane choDIne "anya darzanamAM AgraharahitapaNuM ane jainadarzanamAM jJAnarahitapaNuM" e be vizeSaNone ja lakSaNarUpa mAnIe, to mUccha vagere dazAvALA jIvamAM paNa e ghaTI jAya ane tethI mUchita AtmAmAM paNa A samakitanI siddhi thaI jAya, ke je aghaTita che; mATe e be vizeSaNavaMta jIvanI mokSatattvanI rucine "saMkSeparucisamakita samajavuM. (10) dharmaci mAtra "dharma zabdane sAMbhaLIne ja temAM prIti thAya ane tethI te dharma zabdanuM vAcya (dharma zabdathI oLakhAtuM) je yathArtha dharmatatva' temAM ruci-zraddhA pragaTe, te dharmasaci-samakita kahevAya che. 10 veyAvacca vyApAra (pravRtti) karanAro vyAkRta ane tenuM kArya, athavA teno bhAva eTale vyAkRtapaNuM te ja "vaiyAvacca ema zabdasiddhi samajavI. tenA 1. AcArya, 2. upAdhyAya, 3. tapasvI, 4. navadIkSita-zaikSa, For Personal & Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 244 pa. glAna sAdhuo, 6. sthavirAdi anya sAdhuo, 7. samanojJa (eka sAmAcArIvALA anyagacchIya) sAdhuo, 8. saMgha, 9. kula ane 10: gaNa, e dazanI veyAvacca karavAne yoge veyAvaccanA paNa daza prakAro thAya che. kahyuM che ke-- AyariauvajjhAe, tavassisehe gilANasAhUsuM / samaNunnasaMghakulagaNa- veyAvaccaM havai dasahA // 557 // (pravacanasAro) bhAvArtha-- "AcArya, upAdhyAya, tapasvI, zaikSa, glAna, sthavira sAdhuo, eka sAmAcArIvALA anyagacchIya sAdhuo, saMgha, kuLa ane gaNa, e dazanI veyAvacca daza prakAranI jANavI.' temAM 1. AcArya- sAdhu jenI sahAyathI jJAnAcArAdi pAMca prakAranA AcAronuM AcaraNa kare, athavA tene mATe sAdhu jenI sevA kare, te AcArya kahevAya. tenAM pAMca prakAro che. 1. pravrAjakAcArya- dIkSA ApanAra. 2. digAcArya- sacitta-acitta ke mizra padArthone saMyama arthe levAnI, vAparavA vagerenI anujJA-anumati Ape te. 3. uddezAcArya- je prathamathI ja (nAmano nirdeza karIne sUtra-pATha Ape) zrutano uddeza kare te. 4. samuddezAnuzAcArya- uddeza karyA pachI uddezAcAryanA abhAve te ja zrutano je samuddeza (artha bhaNAve, athavA sUtrane sthira karavAno upadeza) kare ane anujJA (anyane bhaNAvAvano Adeza) kare te. 5. AmnAyArthavAcakAcArya- utsarga-apavAdarUpa arthane, arthAt AgamanA rahasyane samajAvanArA upakArI je guru (yogya sAdhune) sthApanAcArya ane AsananI anujJA Ape te. ema AcAryanA pAMca prakAro samajavA. 2. upAdhyAya- AcAryanI AjJAthI jenI 'upa'=samIpe jaine sAdhuo AcAranA viSayane jaNAvanArA jJAnane 'adhIyante'=bhaNe, te 'upAdhyAya' jANavA. 3. tapasvI-- akrama ke te uparAMta kaThora tapa karanAro sAdhu. 4. zaikSa- turatano navadIkSita sAdhu, arthAt sAdhutAnI zikSA meLavato hoya te zaikSa. pa. glAna- jvara vagere bImArIvALo sAdhu. 6. sthavira- tenA zruta, paryAya ane vayanI For Personal & Private Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 pariziSTa apekSAe traNa bhedo che. temAM cothA "samavAya aMga sudhI zruta bhaNelA, te 1. zrutasthavira, jeno dIkSAparyAya vIza ke tethI vadhAre varSono hoya, te ra. paryAyasthavira, ane jenI vaya sittera ke tethI vadhAre varSanI hoya, te 3. vayasthavira jANavA. 7. samanojJa- eka ja sAmAcArInuM samyagu AcaraNa karanArA (anya gaNanA) sAdhu. 8. saMgha-sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAe cArano samudAya. 9. kuLa- eka ja jAti(sAmAcArI)vALA ghaNA gacchono samUha, jema ke-cAkuLa" vagere. 10. gaNa- eka AcAryanI nizrAmAM vartato sAdhusamUha, arthAt aneka kuLono samudAya. jema ke "kauTika gaNa' ityAdi gaNa kahevAya. e dazane anna, pANI, vastra, pAtra, upAzraya, pATa, pATiyAM (pATalA), saMthAro vagere dharmopakaraNa lAvI) ApavAM (sahAya karavI) ane zarIrasevA, auSadhakriyA, aTavImAM vihAra, roga ke upasarga, vagere prasaMgomAM teonI rakSA-sevA vagere karavI, te veyAvacca (daza prakAre) samajavI. 10 prAyazcitta juo AlacanA adhikAra gAthA-48 thI 60. 10 pratyAkhyAna : 1. anAgata, 2. atikrAnta, 3. koTisahita, 4. niyaMtrita, 5. AgArasahita, 6. anAgAra, 7. parimANakRta, 8. niravazeSa, 9. sAMketika ane 10. addhA-e daza paccakhANonuM svayaM pAlana karavuM, paNa bIjAne AhAra ApavAno ke tevo upadeza devAno niSedha nathI, arthAt AhAra ke upadeza ApavA-apAvavAmAM samAdhi anusAre (vadhu lAbha thAya tema) vartavuM." - temAM paryuSaNA vagere parvomAM karavAno tapa "vaiyAvacca ke bIjAM kAraNothI te divasomAM na thaI zake to pahelAM karI levo te 1. anAgata. parvadivasomAM karavAno tapa bhAvanA chatAM tevAM koI kAraNothI na karI zakAya, to kAraNa nivRtta thaye pAchaLathI karavo te 2. atikrAnta. eka paccakakhANa pUrNa thatAM sAthe ja bIjuM paccakhANa karavuM-ema be paccakakhANanA chello-pahelo be cheDA bhegA karavA te 3. koTisahita. For Personal & Private Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 saMbodha prakaraNa temAM paNa cha4nI sAthe chaThTha, akramanI sAthe aTTama, AyaMbilanI sAthe, AyaMbila, nivinI sAthe nivi, ekAsaNAnI sAthe ekAsaNuM (vagere) joDavuM te 3. samakoTisahita ane upavAsa upara AyaMbila vagere pUrva paccakakhANathI uttara paccakakhANa anya prakAranuM karavuM teviSamakoTisahita jANavuM. amuka mahinAmAM ke amuka divasamAM amuka "akrama vagere koI nizcitta paccakhANa "rogI ke nirogI koi hAlatamAM paNa karavuM ja evo (nirapavAda) nirNaya, te 4. niyaMtraNa. A paccakhANa cauda pUrvadharono tathA jinakalpano viccheda thavAnI sAthe ja viccheda thayuM che kAraNa ketevA viziSTa saMghayaNa ke AyuSya vagerenA bhAvi jJAna vinA A paccakakhANa karavAthI teno bhaMga thavAno prasaMga Ave). jemAM mahattarAgAra' vagere AgAro (apavAdo) rAkhavAmAM Ave te 5. sAgAra, ane jemAM AgAro rAkhavAmAM na Ave te 6. anAgAra (nirAgAra) paccakakhANa. ahIM chadmasthane Avazyaka hovAthI "anAbhoga ane sahasAtkAra" e be AgAro to anAgAramAM paNa hoya ja, mATe te sivAyanA "mahattarAgAra' vagere AgAro vinAnu nirAgAra jANavuM. jemAM dattI, kavala (koLIyA), ghara ke dravyonI 'amuka-ATalI saMkhyAnuM pramANa' (vadhu nahi vAparavAno niyama) karavAmAM Ave te 7. pariNAmakRta. (ahIM "hAtha ke pAtramAMthI eka sAthe ke eka dhArAthI jeTalo AhAra vagere pIrasavAmAM Ave te dattI, tenuM pramANa te dattI pramANa, sukhe sukhe mukhamAM mUkI zakAya-cAvI zakAya teTalA AhArano eka kavala kahevAya, puruSane evA batrIza ane strIne aThThAvIsa kavalapramANa AhAra manAya che. temAM nyUna saMkhyA dhAravI te kavalapramANa, amuka gharo sivAyanAM gharomAMthI AhArAdi na levAM te. gharapramANa ane amuka vastuo sivAyanI vastuono tyAga karavo te dravyapramANa samajavuM.) cAreya prakAranA AhArano sarvathA tyAga karavo te 8. niravazeSa, aMguTho-muzci-gAMTha vagere cihnovALuM 9. saMketa, jema ke-gRhastha porisI vagere paccakhANa karIne kAryaprasaMge bajAramAM, 1. e paccakhANa prathama saMghayaNavALA jIvone prANAnta saMkaTa ke bhikSAnA sarvathA abhAvamAM hoya che. hAlamAM tevA saMghayaNano abhAva hovAthI sAgara paccakakhANa ja thaI zake che. 2. A paccakakhANa vizeSataH maraNa samaye saMlekhanA mATe karavAnuM hoya che. For Personal & Private Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 247 kSetramAM, bahAra jAya ke ghera rahe, kintu karelA paccakakhANanA samaye koI kAraNe bhojana levuM na hoya to paccakakhANa pachIno bhojana pahelAno kALa aviratimAM na jAya te mATe saMketa kare ke-"aMguTho choDuM nahi', vALelI muki mUkuM nahi ke "gAMTha choDuM nahi', agara "gharamAM praveza karuM nahi ke "mArA parasevAnA biMduo sukAya nahi vA "amuka saMkhyAmAM zvAsocchavAsa pUrA thAya nahi athavA pANI mUkavAnI A mAMcI, ghoDI vagere upara lAgelA pANInA chAMTA sUkAya nahi', kiMvA jyAM sudhI saLagato A dIpaka bUjhAya nahi (ema koI paNa saMketa kare te pUrNa na thAya) tyAM sudhI mAre paccazmANa pAravuM nahi, vagere te te nAmanAM saMketa paccakakhANo jANavAM. kahyuM che kesaMkuAivI,--- sI-thivu-zorUma . eaM saMkea bhaNiaM, dhIrehi anaMtanANIhi // 1 // (mAvaniryuM. 178) bhAvArtha- "1. aMguTho, 2. muThThI, 3. graMthi, 4. ghara, 5. svedaparasevo, 6. zvAsocchavAsa, 7. biMduo ane 8. jyoti (dIpakano prakAza), e vagere) cihnone (saMketane) anaMtajJAnI dhIra zrI jinezvaroe saMketa paccakhANa kahyuM che." ema saMketa ATha prakAranuM che tathA kALa(samaya)nI maryAdAvALuM 10muM addhA paccakakhANa daza prakAranuM che. kahyuM che kenvkaarporisiie, purimaDDegAsaNegaThANe a| mAthamiTTe, rame ma mama vikAruM 202 che (yvasArI) bhAvArtha- "1. navakArasahita (namukkArasahiya), 2. pauruSI, 3. purimAddha, 4. ekAsaNuM, 5. ekalaThANuM, 6. AyaMbila, 7. upavAsa, 1. e saMketa paccakakhANa eka athavA traNa navakAra gaNIne pArI zakAya ane bhojanAdi karIne punaH karI zakAya. AhAra-pANI levA sivAyanA saghaLA samayamAM virati thAya che. | ekAsaNAdi vinAno chUTA paccakakhANavALo paNa saMketa paccakakhANa karI zake che. dararoja ekAsaNuM karavA chatAM saMketa paccakakhANa karanArane mahinAmAM lagabhaga ogaNatrIsa upavAsanuM phaLa maLe che, mATe te haMmezA karaNIya che. For Personal & Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 saMbodha prakaraNa 8. divasacarima ke bhavacarima, 9. abhigraha ane 10. vikRta (vigaI)nuM-ema kALapaccakakhANa daza prakAre che." prazna- ekAsaNAdimAM kALanuM niyamana nathI, chatAM tene kALapaccakhANa kema kahyAM? uttara-jo ke ekAsaNAdimAM kALaniyamana nathI, chatAM te dareka prAyaH kALapaccakakhANa(namukkArasahiya-porisI vagere)nI sAthe ja karAya che, mATe tene kALapaccakakhANa kahyAM che. 10 payannA 1. causaraNa, 2. AripaccakhANa, 3. bhaktaparijJA, 4. saMthAraka, 5. taMduvaitAlika, 6. caMdAvijhaya, 7. deveMdrastava, 8. mahApaccakakhANa, 9. maraNasamAdhi ane 10. gaNivijA ema 10 pannA che. 10 sthita kalpa kalpanA Agelakya, audezika, zayyAtarapiMDa, rAjapiMDa, kRtikarma, vrata, jayeSTha, pratikramaNa, mAsa ane paryuSaNa ema daza prakAra che. 1. Acelakya=vastrano abhAva, 2. ozika=uddezathI (=sAdhunA saMkalpathI) taiyAra thayela, arthAt AdhAkarma. 3. zayyAtara=vasatithI saMsArasAgarane tare te zayyAtara, arthAt sAdhune makAna ApanAra. zayyAtarano piMDa=bhikSA te zayyAtarapiMDa. 4. rAjapiMDa rAjAnI bhikSA. 5. kRtikarmavaMdana. 6.vrata=mahAvrato.7. jyeSTha ratnAdhika.8.pratikramaNa Avazyaka karavuM. 9. mAsa=eka sthAne eka mAsa sudhI rahevuM. 10. paryuSaNa sarvathA eka sthAne rahevuM. AnuM vizeSa varNana paMcAzakaprakaraNa bhAga bIjAmAM che. 10 upaghAta juo guru adhikAra vibhAga-2 gAthA-284. 10 asaMvara daza prakArano asaMvara A pramANe-mana, vacana ane kAyA-e traNa yogonI akuzala pravRttine nahi rokavAthI traNa yogono asaMvara, pAMca Indriyone ISTa-aniSTa zabdAdi viSayomAM rAga-dveSa karatAM nahi For Personal & Private Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 249 rokavAthI pAMca indriyono asaMvara, zAstrokta saMkhyAthI tathA pramANathI viparIta (aniyata) ke akalpya vasra-pAtrAdi upakaraNone grahaNa karavAM, athavA jyAM-tyAM veravikhera paDelAM vastra-pAtrAdine yathAsthAna nahi mUkavAM te 9. upadhi asaMvara, ane sUci(soya)nA upalakSaNathI soyanakharadanI-pippalaka Adi zarIrane upaghAta kare tevI aNI(dhAra)vALI vastuone surakSita nahi rAkhavAM ane tenA upalakSaNathI samasta aupagrahika upakaraNono asaMvara karavo te 10. sUci asaMvara 10 saMkleza daza prakArano saMkleza A pramANe che--1. jJAnanuM avizuddhacamAnapaNuM te 'jJAnasaMkleza'. 2. darzananuM avizuddhamAnapaNuM te 'darzanasaMkleza'. ane 3. cAritranuM avizumAnapaNuM te 'cAritrasaMkleza'. tathA manadvArA (manamAM) saMkleza thAya te 4. 'manasaMkleza'. vacana dvArA saMkleza thAya te 5. 'vacanasaMkleza'. ane kAyAne AzrayIne (rAgadveSAdi) saMkleza thAya te 6. kAyasaMkleza. tathA saMyamane athavA saMyamasAdhaka zarIrane upadhAna eTale AlaMbanabhUta thAya te upadhi arthAt sArA-narasAM vastro vagere, temAM rAga-dveSAdi thAya te 7. upaSisaMkleza. iSTAniSTa vasati (upAzraya)ne aMge saMkleza thAya te 8. vasatisaMkleza. krodhAdika kaSAyone vaza thavAthI 9. kaSAyasaMkleza. ane iSTAniSTa AhAra-pANI vageremAM rAga-dveSAdi thAya te 10. anna-pAna saMkleza. ema daza prakArano saMkleza che. 10 pratisevA pratisevA eTale niSkAraNa ke avidhithI doSonuM sevana. darpa, akalpa, nirAlaMba, tyaktacAritra, aprazasta, vizvasta, aparIkSaka, amRtayogI, ananutApI, niHzaMka, ema daza pratisevAnA bhedo che. 1. darpa- niSkAraNa doDavuM, khADo, bhIMta vagerene oLaMgavuM, mallanI jema bAhuyuddha karavuM, lAkaDI bhamAvavI vagere. 2. akalpa- apariNata pRthvIkAya Adine levuM, pANIthI bhinA, snigdha ane dhULavALA hAtha ane vAsaNathI levuM, agItArthe lAvelA AhAra-upadhino upayoga karavo, For Personal & Private Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 250. paMcaka Adi prAyazcittane yogya apavAda vidhine choDIne moTA doSanuM sevana karavuM. 3. nirAlaMba- jJAnAdinA AlaMbana vinA paNa niSkAraNa akalpyanuM sevana karavuM, athavA amuke karyuM che mATe huM paNa karuM chuM. 4 tyaktacAritra-nirvAha na thAya tyAre apavAdathI athavA glAnAdikAraNathI je akalpyanuM sevana karyuM hoya tenuM ja, nirvAha thAya tyAre paNa, nirogI banyA pachI paNa sevana kare. 5. aprazastaaprazasta bhAvathI bala, varNa Adi mATe prAsakanuM paNa bhojana kare to darpa bane, to pachI AdhAkarma Adi doSathI yuktanuM bhojana kare temAM to pUchavuM ja zuM ? 6. vizvasta- prANAtipAta Adi akAryane karato sAdhu zrAvaka Adi svapakSathI ane mithyAdaSTi Adi parapakSathI bhaya na pAme. 7. aparIkSaka utsarga-apavAdano ane lAbha-hAnino vicAra karyA vinA doSonuM sevana kare. 8. akRtayogI-- glAnAdi kAryomAM gharomAM traNavAra bhramaNarUpa prayatna karyA vinA ja je aneSaNIya le, jema ke nirvAha na thAya vagere prasaMge eSaNIya (AhArAdi) mATe traNavAra badhA gharomAM pharavA chatAM eSaNIya AhAra Adi na maLe to cothIvAra aneSaNIya levuM. Avo prayatna karyA vinA ja pahelIvAramAM, bIjIvAramAM ke trIjIvAramAM paNa aneSaNIya le. 9. ananutApI- je sAdhu apavAdathI paNa pRthvI Adi saMbaMdhI saMghaTTana, paritApana ane upadravo karIne hA ! meM khoTuM karyuM ema pazcAttApa na kare, to pachI je darpathI paNa doSa sevIne pazcAttApa na kare tenuM zuM kahevuM ? 10. niHzaMka-- akArya karato sAdhu AcArya Adi koithI paNa na gabharAya. A lokathI paNa na Dare. 10 sAdhudharma sAdhudharmanA 1. kSamA, 2. mArdava, 3. Arjava, 4. mukti (nirlobhatA), 5. tapa, 6. saMyama, 7. satya, 8. zauca, 9. AkiMcanya ane 10. brahmacarya ema daza bhedo che. temAM 1. kSamA-- sazakta ke azakta paNa jIvano sahana karavAno adhyavasAya-AtmapariNAma, arthAt sarva rIte krodhano tyAga karavo(tenA udayane) niSphaLa banAvavo, tene kSamA kahevAya che. 2. mArdava- astabdhatA arthAt akkaDAino abhAva, astabdhatAnA pariNAmane For Personal & Private Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 251 eTale bhAvane ane tenAthI thatI kriyAne paNa mArdava kahe che; arthAt jIvanI namratA ane nirabhimAnatA. 3. Arjava- "Rju' eTale vakratArahita mana, vacana ane kAyAvALo saraLa jIva, tenA bhAvane athavA karmane "ArjavakahyuM che, arthAt jIvano mana, vacana ane kAyAno avikAra, niSkapaTapaNuM, te Arjava. 4. mukti-chUTavuM ke choDavuM te mukti, arthAt bAhya anitya padArthonI ane atyaMtara (kAmakrodhAdi) bhAvo pratyenI tRSNAno cheda karavArUpa lobhane sarvathA tajavo, tene mukti kahI che. 5. tapa- jenAthI rasa-rUdhirAdi zArIrika dhAtuo, athavA jJAnAvaraNIyAdi karmo tape (khape), te tapa kahevAya; tenA "anazana, UNodaritA' vagere (cha bAhya ane prAyazcitta, vinayAdi cha atyaMtara, ema) bAra bhedo che. 6. saMyama- AzravanI virati, arthAta navAM karmonA baMdhane aTakAvavo, te saMyama. 7. satya-mRSAvAdano tyAga, 8. zauca-saMyamamAM nirmaLatA ane niraticArapaNuM. 9. akiMcanyajenI pAse "kiMcana' eTale kaMI dravya na hoya, te akiMcana ane akiMcanapaNuM tene "AkiMcanya' kahevAya; enA upalakSaNathI (dravyamAM ja nahi) zarIra ane dharmopakaraNa vageremAM paNa mamatvano abhAva tene akiMcanya' samajavuM. 10. brahma- navavidha brahmacaryanI guptinA pAlanapUrvakano sparzanendriyano saMyama, e dazavidha yatidharma kahyo. 10 ha , ( navavidha brahmacaryanI guNinA pAlanapUrvakano sparzanendriyano saMyama, e dazavidha yatidharma kahyo che. 11 vigai 1. dUdha, 2. dahIM, 3. mAkhaNa, 4. ghI, 5. tela, 6. goLa, 7. dArU, 8. madha, 9, mAMsa ane 10. avagAhima eTale taLeluM ane 11. pakvotra' ema agiyAra vigaIo che. temAM- 1. dUdha- gAya, bheMsa, uTaDI, bakarI ane gheTInuM dUdha, te dUdha vigaInA pAMca prakAro che. uMTaDInA dUdhanuM dahIM vagere thatuM nathI mATe uMTaDI sivAyanA. ra. dahIM, 3. mAkhaNa 1. jevastutaLAyateavagAhimakekaDAhavigaigaNAya.paNa jevastutaLyAvinAzekIne banAvavAmAM Ave te mohanathALa vagere pakvAnna vigaI gaNAya.jo kedazavigaI prasiddha che. chatAM ahIM agiyAravigaI ke lakhI che. eTale ukta rIte pakvAnnane alaga gaNavAmAM Ave to agiyAra saMkhyAno meLa thaI jAya. For Personal & Private Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra5ra . saMbodha prakaraNa ane 4. ghI- e traNa vigaIonA cAra cAra prakAro che. 5. tela- talaaLazI-laTTa (kusuMbInuM ghAsa) tathA sarSava (sarisava)-e cAranAM tela, te tela vigaInA cAra prakAro che. bAkInAM (dIvela-DoLIyuM-koparela magaphaLI-kapAsiyA-pAmolIna vagerenAM) telo tela vigaI nahi paNa lepakRta gaNAya che. 6. goLa- zeraDInA rasane ukALavAthI banelo eka drava (narama-pravAhI) ane bIjo kaThina, ema goLa vigaInA be bhedo che. 7. madha-A vigaInA paNa be prakAro che. eka mahuDA-tADI vagerenA rasamAMthI banAvelo dArU kASTajanya ane bIjo loTane kahovaDAvIne banAvelo piSTajanya. 8. madha- traNa prakAre che; eka mAkhIonuM, bIjuM kutIyAM (kuMtA nAmanA uDatA) jIvonuM ane trIjuM bhamarA (bhamarIo) vageree banAveluM. 9. mAMsa- 1. jaLacara(mAchalAM vagere)nuM, 2. sthalacara(bakarAM vagere)nuM ane 3. khecara(pakSIo)nuM-ema mAMsa vigaInA traNa prakAro che; athavA cAmaDuM, lohI ane mAMsa ema paNa traNa prakAro che. 10. avagAhima ghI athavA telamAM DUbADUba taLelA padArtho "avagAhima' kahevAya che. siddhahemanA "mAvali', 6-4-21 sUtrathI "mavaITdane bhAva arthamAM rUpa' pratyaya AvavAthI "mavAhika zabda bane che.) enuM svarUpa evuM che ke-tAvaMDI vageremAM ghI ke tela bharIne, temAM "calAcala' eTale saMpUrNa nahi paNa ghI ke telano amuka bhAga khullo rahe tema purI-khAjAM vagere eka vAra taLe, temAM navuM ghI ke tela pUryA vinA ja pharI bIjo ane trIjo ghANa paNa taLe, ema traNeya ghANanAM khAjAM-purI vagerene avagAhima vigaI kahevAya, te pachI cothA ghANathI mAMDIne taLeluM te avagAhima vigaInuM niviAtuM gaNAya. evuM niviAnuM yogohana karanAra sAdhune nidhimAM (pakavAnna vigainA tyAgamAM) paNa kahyuM che. athavA bIjI rItie eka ja puDalA vagerethI saghaLuM tela ke ghI DhaMkAya, arthAt tAvaDImAMnA ghI-telamAM taLavAnI eka ja vastu cAreya bAju pahoMcI vaLe te rIte taLelI pahelI vakhatanI vastu paNa avagAhima vigaI ane te pachInA bIjA vagere ghaNomAM taLeluM avagAhima vigaInuM niviAnuM kahevAya. evuM niviAnuM nivimAM paNa kalpa che. 11. pakvAnna- zekIne banAvavAmAM Ave te mohanathALa vagere. For Personal & Private Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 253 11 suvarNanA guNo suvarNa viSaghAtI, rasAyaNa, maMgalArtha, vinIta, pradakSiNAvarta, guru, adAhya ane akasya hoya che. A pramANe suvarNamAM viSaghAta vagere ATha guNo che. viSaghAtI=viSano nAza karanAra. rasAyaNa-vRddhAvasthAne aTakAvanAra, arthAt vRddhAvasthA thavA chatAM zakti, kAMti AdithI vRddhAvasthA na jaNAya. maMgalArtha maMgalanuM kAraNa che, mAMgalika kAryomAM teno upayoga thAya che. vinIta kaDAM, keyUra vagere AbhUSaNo thAya che. pradakSiNAvarta=agninA tApathI jamaNI taraphathI goLa goLa phare che. guru sArayukta che. adAhya=sArayukta hovAthI agnithI na baLe. amulya=temAM durgadha na hoya. suvarNanA ATha guNo jevA sAdhunA ATha guNo- iya mohavisaM ghAyai sivovaesA rasAyaNaM hoti / / guNao ya maMgalaTuM, kuNati viNIo ya joggatti // 33 // maggaNusAri payAhiNa, gaMbhIro garuyao tahA hoi / kohaggiNA aDajho, akuttha sai sIlabhAveNaM // 34 // suvarNanI jema sAdhu paNa viSaghAtI, rasAyaNa, maMgalArtha, vinIta, pradakSiNAvarta, guru, adAhya ane akasyuM che. ' ' viSaghAtI=mokSamArgano upadeza ApIne anya jIvonA moharUpa viSano nAza kare che. rasAyana=mokSamArgano upadeza ApIne ajaraamara banAve che. maMgalArtha svaguNothI maMgalanuM kArya kare che, arthAt vinono vinAza kare che. vinIta yogya hovAthI svabhAvathI ja vinayayukta hoya che. pradakSiNAvarta=bhAganusArI (mokSamArgarUpa tAttvika mArgane anusaranAra) che. guru=gaMbhIra (atuccha cittavALo) hoya che. adAhya krodharUpI agnithI na baLe. akastha sadA zIla-rUpa sugaMdha hovAthI (durguNorUpa) durgadha na hoya. zuddhasuvarNa kaSa-cheda-tApanI parIkSAmAMthI pasAra thAya che. ethI 8+3=11 suvarNanA guNo che. 1. dazavaikAlika niryukti gA.351 For Personal & Private Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 . saMbodha prakaraNa zrAvakanI 11 pratimA A ja graMthamAM zrAvaka pratimA adhikAramAM vistArathI jaNAvI che. 12 aMga. 1. AcArAMga, 2. sUtrakRtAMga, 3. sthAnAMga, 4. samavAyAMga, 5. vyAkhyAprajJapti (bhagavatIjI), 6. jJAtAdharmakathA, 7. upAzakadazA, 8. aMtakRtadazA, 9. anuttaropapAtika, 10. praznavyAkaraNa, 11. vipAkasUtra, 12. daSTivAda. 12 upAMga. . 1. aupapAtika, 2. rAjapraznIya, 3. jIvAbhigama, 4. prajJApanA, 5. jaMbUdvIpa prajJapti, 6. sUryaprajJapti, 7. caMdraprajJapti, 8. nirayAvalikA, 9. kalpAvataMsaka, 10. puSpikA, 11. puSpacUlikA, 12. vRSNidazA. arihaMtanA 12 guNo ATha prAtihArya ane cAra atizayo ema arihaMtanA 12 guNo che. ATha prAtihAryo- (1) azokavRkSa- samavasaraNanI madhyamAM rahelo hoya che. bhagavAnanA zarIrathI bAragaNuM UMcuM ane goLAkAre cAre bAju sAdhika eka yojana sudhI pahoLuM hoya che. lAla raMgano hoya che. vyaMtara devo azokavRkSanI racanA kare che. (2)puSpavRSTi-vosamavasaraNamAM vividharaMganAM puSponI jAnu pramANa vRSTi kare che. DolatI pAMkhaDIono samUha upara rahe ane DITo nIce rahe te rIte vRSTi kare che. A puSpo sacitta (jaLa-sthalamAM utpanna thayelAM) ane acitta (vipharvelAM) ema baMne prakAranA hoya che. gRhastho, sAdhuo, manuSyo, tiryaMco vagere puSpo upara cAle che chatAM paNa puSpone kilAmaNA thatI nathI, balka tIrthakaranA prabhAvathI adhika ullAsa thAya che. (3) divyadhvani- bhagavAna mAlakoza rAgamAM dezanA Ape che. bhagavAnanA dhvanine devo vINA vagere vAjiMtromAM pUre che. vaNA vagere mAlakoza rAgamAM vagADe che. AthI bhagavAnano dhvani divya che. te divya dhvani eka yojana sudhI pahoMce (saMbhaLAya) che. For Personal & Private Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 255 (4) cAmara- devo ane dAnavo bhagavAnanI AgaLa zaradaRtunA caMdrakiraNonA samUha jevI zveta cAmaronI zreNine vijhe che. samavAyAMgasUtramAM be cAmaro vijhAya che evo ullekha che.) (5) siMhAsana nirmaLa sphaTika ratnanuM siMhanA cihnavALuM Asana ( siMhAsana) bhagavAnanA besavAnA sthAne ucita rIte goThavAi jAya che. (6) bhAmaMDala- devo bhagavAnanA mastakanI pAchaLa dedIpyamAna kAMtinA samUhathI yukta bhAmaMDalanI racanA kare che. (7) iMdubhi-devo AkAzamAM bhagavAnanI AgaLa dubhi vagADe che. te duMdubhino nAda AkAza pRthvInA aMtarAlane vAcAla karI de tevo hoya, ane sAMbhaLanArane AnaMda upajAve tevo hoya che. (8) chatrabhagavAnanA mastaka upara traNa chatro zobhe che. te chatro upara upara rahelA che. arthAta upara uparanuM chatra moTuM che. cAra atizayo- (9) apAyApagama-apAya eTale duHkha. apagama eTale dUra thavuM. duHkhanuM sarvathA dUra thavuM te apAyApagama. duHkhanuM mukhya kAraNa evA rAga-dveSa vagere AMtarazatruono nAza thavo e arihaMtono apAyAdhagama atizaya che. : (10) jJAnAtizaya kevaLajJAnanI prApti thavI e arihaMtono jJAnAtizaya che. (11) pUjAtizaya-devedrothI ane cakravartIothI arihaMto pUjAya che e arihaMtono pUjAtizaya che. (12) vacanAtizaya dezanAmAM bhagavAna eka ardhamAgadhI bhASAmAM bolatA hovA chatAM devo, manuSyo ane tiryaMco potapotAnI bhASAmAM samajI zake che. e arihaMtano vacanAtizaya che. - 12 bhAvanAo 1. anityatva, ra. azaraNatva, 3. ekatva, 4. anyatva, 5. azucitva, 6. saMsAra, 7. Asava, 8. saMvara, 9. nirjarA, 10. lokavistAra, 11. dharmasvAkhyAta, 12. bodhidurlabha. For Personal & Private Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256. saMbodha prakaraNa (1) anityatva-priyajanono saMyoga, RddhinI prApti, viSayasukhanI prApti tathA Arogya ane zarIra, yauvana ane jIvana A badhuM anitya che. (2) azaraNatva- janma-jarA-maraNanA bhayathI herAna thaI gayelA ane vyAdhinI vedanAthI gherAyelA A lokamAM jIvane jinezvaranA vacana ( jinAgama) sivAya kyAMya zaraNa nathI. (3) ekatva bhavabhramaNamAM jIva ekalo ja janme che, ekalo ja mare che ane zubha ke azubha gati ekalAnI ja thAya che. tethI ekalAe ja potAnuM sadAkALa mATenuM hita karI levuM joIe. (4) anyatva- svajana(trapitA vagere)thI ane parijana(=dAsa vagere)thI vaibhava(=suvarNa vagere)thI ane zarIrathI huM bhinna chuM evI jenI A mati nizcita che tene zokathI bharelo kalikAla paNa parezAna karato nathI. (5) azuci-- zarIramAM zuci padArthane paNa azuci karavAnuM sAmarthya hovAthI ane zarIranuM AdikAraNa ane uttarakAraNa apavitra hovAthI sthAne sthAne zarIranI apavitratA vicAravA yogya che. (6) saMsAra- saMsAramAM eka ja jIva eka bhavamAM mAtA thaIne bIjA bhavamAM putrI thAya che, pharI bahena thAya che, pharI patnI thAya che, eka ja jIva eka bhavamAM putra thaIne bIjA bhavamAM pitA thAya che, pharI bhAI thAya che ane pharI zatru thAya che. A che saMsAranuM vagara TikiTanuM nATaka. (7) Asrava - je jIva mithyASTi che, avirata che, pramAdI che, kaSAyaruci ane daMDaruci che tevA jIvane mithyAtvAdinA kAraNe kama (AtmAmAM) AvyuM chate karmono Asava thAya che. A bhAvanAnA baLathI Asavano nigraha karavAmAM te rIte prayatna kare (ke jethI Asava vizeSo na thAya.) (8) saMvara- puNyakarma-pApakarmane grahaNa na karavAmAM mana-vacanakAyAnI je pravRtti che, te saMvara che. A saMvara tIrthakara bhagavaMte batAvelo che. AtmAmAM sArI rIte sthApelo saMvara bhaviSyamAM hita karanAro che. Avo saMvara ciMtana karavA yogya che. For Personal & Private Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 257 (9) nirjarA jevI rIte prayatnapUrvaka lAMghaNa karavAthI puSTa paNa javara vagere doSo nAza pAme che. tevI rIte saMvarayukta jIva ekaThA karelA baddha vagere prakAranA jJAnAvaraNIya vagere karmane tapathI nAza kare che. (10) lokavistAra- lokanA nIcenA, madhyanA ane uparanA paNa vistArane vicAre. lokanA sarva vibhAgamAM janma-maraNane vicAre ane lokanA sarva vibhAgamAM rUpI dravyanA upayogane vicAre. (11) dharmasvAkhyAta-jemaNe zatrugaNane jItI lIdho che evA jinezvaroe jagatanA hita mATe A dharma sArI rIte kahyo che. je jIvo A dharmamAM lIna banelA che te jIvo saMsArasAgarane ramatathI tarI gayelA thAya che. (12) bodhidurlabha-manuSyabhava, karmabhUmi, Aryadeza, AryakuLa Arogya, dIrgha AyuSyanI prApti thavA chatAM tathA dharmajinAjJA, dharmopadezaka ane dharmazravaNa prApta thavA chatAM bodhi (samakita) atizaya durlabha che. 12 bhikSupratimA eka mAsathI AraMbhI kramazaH eka eka mAsanI vRddhithI sAta mAsa. sudhI sAta pratimAo che. te A pramANe- 1. mAsikI, 2. dvimAsikI, 3. trimAsikI, 4. caturmAsikI, pa. paMcamAsikI, 6. pappAsikA, 7. sAmAsikI. tyAra bAda traNa pratimA sasarAtridivasanI eTale ke 8. sAta rAtridivasanI, 9. sAta rAtridivasanI, 10. sAta rAtridivasanI, 11. ahorAtriI ane 12. rAtrikI. Ama kula bAra sAdhupratimAo che. AnuM vizeSa varNana Aja graMthamAM pratimA adhikAramAM tathA paMcAzaka prakaraNanA bIjA bhAgamAM pratimApaMcAzakamAM che. zrAvakanA 12 vrato A ja graMthamAM zrAvakavrata adhikAramAM vistArathI jaNAvyA che. 12 upayoganA bhedo upayoganA mukhya be bheda che-1. sAkAropayoga, 2. anAkAropayoga. sAkAropayoga eTale jJAnopayoga. anAkAropayoga eTale darzanopayoga. sAkAropayoganA =jJAnopayoganA) mati Adi pAMca jJAna ane mati For Personal & Private Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 saMbodha prakaraNa Adi traNa ajJAna ema ATha bhedo che. anAkAropayoganA (=darzanopayoganA) cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana ane kevaladarzana e cAra bhedo che. Ama upayagonA bAra bhedo cho. prazna- sAkAra upayoga ane anAkAra upayogano zo artha che? uttara- dareka kSeya vastu sAmAnya ane vizeSa rUpa che. zeya vastuno vizeSarUpe bodha te jJAna ane sAmAnya rUpe bodha te darzana. AthI sAkAropayogane jJAnopayoga yA savikalpopayoga kahevAmAM Ave che. anAkAropayogane darzanopayoga yA nirvikalpopayoga kahevAmAM Ave che. sAkAropayoganA pAMca jJAna ane traNa ajJAna e ATha bhedonuM svarUpa tattvArthAdhigama sUtranA prathama adhyAyamAM jJAnanA prakaraNamAM karyuM che. anAkAropayoganA cAra bhedonuM svarUpa nIce mujaba che. acakSudarzana- AMkha sivAyanI cAra iMdriyo ane mana dhAro thato vastuno sAmAnyarUpe bodha. cakSudarzana- cakSu dvArA thato vastuno sAmAnyarUpe bodha. avadhidarzana- iMdriyonI sahAya vinA AtmAne thato kevaLa rUpIpadArthono sAmAnya rUpe bodha. kevaLadarzana- rUpI-arUpI sarva vastuono sAmAnya rUpe thato bodha. prazna- jema jJAnopayoganA jJAna ajJAna evA be bheda che, tema darzanopayoganA darzana ane adarzana evA be bheda kema nathI? uttara- jJAnopayogamAM padArthano vizeSa bodha thato hovAthI padArthano bheda jaNAya che. arthAta padArtha spaSTa jaNAya che, ane ethI A jJAna sAcuM che ane A jJAna khoTuM che ema bheda paDe che. darzanopayogamAM padArthano sAmAnya bodha thato hovAthI bheda jaNAto nathI, arthAt padArtha spaSTa jaNAto nathI ane ethI A darzana sAcuM ane A darzana khoTuM ema bheda paDato nathI. 13 kriyAno ahIM kriyA eTale karmabaMdhamAM hetubhUta ceSTA ane tenA sthAno eTale bhedo te kriyAsthAno. kriyAsthAno A pramANe che. 1. arthakriyA- eTale For Personal & Private Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 259 saprayojana=saMyamanirvAha na thAya tevA prasaMge athavA glAna vagerene mATe, ema sakAraNa sva-parArthe doSita AhArAdi vastu levI paDe te (athavA trasAdi jIvonI virAdhanA karavI paDe te) arthAya kriyA. 2. anarthakriyA eTale niSprayojana kriyA=vinA prayojane paNa doSita AhArAdi levAM (athavA kArkiDA vagere jIvone mAravA ke vananA velA vagerene toDavA) ityAdi kriyA. 3. hiMsAkriyA- eTale hiMsA mATe kriyA, arthAt deva-guru ke saMghanA zatruone, athavA 'sarpa' vagere hiMsaka jIvonI hiMsA karI, kare che ke bhaviSyamAM karaze' ema samajI teonI traNeya kALanI hiMsA mATe daMDa karavo, teone mAravA te hiMsA mATe kriyA. 4. akasmAt kriyA- koi bIjAne haNavA mATe bANa vagere zastra pheMkavA chatAM ghAta bIjAno thAya te. 5. dRSTiviparyAsakriyA- mitra chatAM zatru zreNIne ke cora na hoya tene cora samajIne haNe te. 6. mRSAkriyA- (potAnA ke jJAtijana vagerenA mATe) mRSAvAda (asatya) bolavArUpa kriyA. 7. adattAdAnakriyA- (potAnA ke jJAtijana vagerene mATe) svAmiadatta, jIvaadatta, tIrthaMkaraadatta ane guruadattae cAra prakAranuM adatta grahaNa karavAnI kriyA. 8. adhyAtmakriyA- zrI RSabhadeva bhagavAnanA koMkaNadezanA sAdhunI jema jo mArA putro vartamAnamAM kSetranA velAo vagerene bALI nAMkhe to sAruM, nahi to anAja nahi pAkavAthI du:khI thaze' vagere anucita ciMtavavuM, (athavA koi nimitta vinA svaprakRtithI ja manamAM krodha, mAna, mAyA, lobha, kleza vagere karIne du:khI thavuM) te kriyA potAnA AtmAmAM thatI hovAthI adhyAtmakriyA jANavI. 9. mAnakriyA- potAnAM 'jAti, kuLa, aizvarya, koMkaNadezanA eka kheDUte prabhu zrI RSabhadevanA zAsanamAM dIkSA lIdhelI. teNe eka divase kAyotsarga karelo. temAM bahu samaya lAgavAthI tene gurue pUchyuM ke--he mahAnubhAva ! ATalo vakhata teM kAyotsargamAM zuM ciMtavyuM ? teNe kahyuM ke--jIvadayA ! kevI jIvadayA te ciMtavI ? tyAre teNe kahyuM ke--atyAre varSARtu che, huM jyAre khetI karato hato, tyAre kSetramAM 'sUDa' (nakAmuM ghAsa ugyuM hoya tene kApI nAMkhavAnI kriyA) vagere sArI rIte karato hato, tethI anAja ghaNuM pAkavAthI nirvAha sAro thato, have putro pramAdI hovAthI 'sUDa' vagere nahi kare tethI anAja ochuM pAkavAthI te bicArA duHkhI thaze, mATe 'sUDa' vagere kare to sukhI thAya, ityAdi dayA ciMtavI. gurue AvuM ciMtana karavuM te sAvadya (pAparUpa) che, ema tene samajAvI teno niSedha karyo, ityAdi. (kalpasUtra kSaNa-1) For Personal & Private Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 260. baLa, rUpa, tapa, jJAna, lAbha' vagereno mada (abhimAna) karIne, potAne moTo mAnIne bIjAne halakA mAnavA, ityAdi abhimAnikI kriyA 10. amitrakriyA- mAtA, pitA ke svajana-saMbaMdhI athavA jJAtijana vagerene teono alpa aparAdha chatAM tADana, tarjana, dahana vagere sa zikSA karavI (Ane 'mitradveSakriyA' paNa kahI che.) 11. mAyAkriyA- kapaTathI manamAM juduM vicAravuM, vacanathI juduM bolavuM tathA kAyAthI juduM karavuM. 12. lobhakriyA- lobhathI AhArAdi azuddha (doSita) levAM (vAparavAM) vagere (athavA pApAraMbhamAM ke strIbhoga vageremAM Asakta potAnA bhogAdinI rakSA karato bIjA jIvone mAre, haNe, bAMdhe ityAdi) kriyA. 13. iryApathikIkriyA- mohano upazama ke kSaya thavAthI 'vItarAga' thayelA AtmAnI kevaLa yaugika kriyA, jemAM mAtra yoganA vyApArathI trisAmayika karmabaMdha thAya, pahele samaye baMdhAya, bIje samaye bhogavAya ane trIje samaye nirjarA thai jAya. A tera kriyAsthAno kahyAM. 14 guNasthAnaka 1. mithyAtva, 2, sAsvAdana, 3. mizra, 4. aviratasamyagdaSTi, 5. dezavirati, 6. sarvavirati pramatta, 7. apramattasaMyata, 8. apUrvakaraNa, 9. anivRtti bAda2 saMparAya, 10. sUkSma saMparAya, 11. upazAMtamoha, 12. kSINamoha, 13. sayogIkaivalI, 14, ayogIkevalI. (1) mithyAtva- mithyAtva mohanIya karmanA udayathI 'jine je kahyuM te ja sAcuM che' evI zuddha mAnyatAthI rahita jIvone paheluM guNasthAnaka hoya che. prazna zuddha mAnyatA vinA guNothI mokSaprApti kema thatI nathI ? uttara- zuddha mAnyatA vinA guNonA svarUpanuM barobara jJAna thatuM nathI, tathA eno je rIte upayoga karavo joie te rIte upayoga thato nathI. koi paNa vastuno upayoga karatAM na AvaDe to tenAthI phaLa na maLe. jema ke lakSmIthI lakSmI vadhArI zakAya che, thoDI lakSmIthI zrImaMta banI zakAya che, paNa thoDI lakSmIno upayoga karatAM AvaDe to. jene lakSmIno vepAra AdimAM upayoga karavAnI AvaData na hoya ane anubhavInI salAha mAnavI na hoya te lakSmI vadhArI zake nahi, balke For Personal & Private Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 261 rahelI saMpatti paNa gumAvI bese e banavA joga che. e ja pramANe prastutamAM dayA Adi guNonA svarUpa AdinuM jJAna na hoya to tenAthI yathArtha lAbha thato nathI. guNonA svarUpa AdinuM yathArtha jJAna jinezvara bhagavaMtanA upadezathI ja karI zakAya che. jinezvara bhagavAnano upadeza tyAre ja ruce ke jyAre jinezvara bhagavAne je kahyuM che te ja sAcuM che" evI zraddhA jAge. Ama jinezvara bhagavAne je kahyuM che te ja sAcuM che evI zuddha mAnyatA AvyA vinA guNothI yathArtha lAbha thato nathI. je guNothI yathArtha lAbha na thAya te guNo paramArthathI nathI ema kahevAya. mATe jyAM sudhI zuddha mAnyatA na Ave tyAM sudhI eka paNa vAstavika guNa pragaTato nathI. ema ahIM kahevAmAM AvyuM che. hA, eka vAta che. keTalAka (apunabaMdhaka, mArgAnusArI vagere) jIvone dayA, dAna Adi guNo "jinezvara bhagavAne je kahyuM che te ja sAcuM che' evI zuddha mAnyatA thavAmAM kAraNarUpa bane che, arthAt guNothI kAlAMtare zuddha mAnyatA pAmI jAya che. AthI temanA guNone prAthamika kakSAmAM gaNIne te jIvonuM paheluM guNasthAna mAnavAmAM Ave che. cothuM guNasthAnaka prApta thayA pachI ja bIjuM ane trIjuM guNasthAnaka prApta thAya che. mATe pahelAM ApaNe cothA guNasthAnakane vicArIe (4) avirata-samyagdaSTi- je jIvo darzanamohane mArIne ke nabaLo pADIne "jinezvara bhagavAne je kahyuM che te ja sAcuM che' AvI zuddha - mAnyatA dharAve che, paNa cAritramohane mArI zakyA nathI ke nabaLo paNa pADI zakyA nathI tevA jIvo avirata samyagdaSTi che, arthAt cothA guNasthAne rahelA che. A guNasthAnanA nAmamAM avirata ane samyagdaSTi ema be zabdo che. A guNasthAne rahelA jIvo cAritramohathI azuddha (hiMsAdi pApavALI) pravRttivALA hovAthI avirata che, ane zuddha mAnyatAvALA hovAthI samyagdaSTi che. samyag eTale zuddha. daSTi eTale - darzanamohane mAravo eTale anaMtAnubaMdhI kaSAyo ane darzanamohano saMpUrNa kSaya karavo, tathA A nabaLo pADavo eTale upazama ke kSayopazama bhAva pragaTAvavo. (layopazamabhAvamAM - anaMtAnubaMdhI kaSAyono udaya na hoya ane samyakatva mohanIya karmano udaya hoya.). 2. AvI mAnyatAne samyakatva ke samyagdarzana kahevAmAM Ave che. For Personal & Private Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 2. saMbodha prakaraNa mAnyatA. Ama samyagdaSTi eTale zuddha mAnyatAvALo evo artha thAya. ekavAra paNa A guNasthAnane pAmelo AtmA vadhAremAM vadhAre dezonA ardha pudgalaparAvarta jeTalA kALamAM avazya mokSamAM jAya che. A guNasthAne rahelA jIvo arihaMtane jinezvarane ja sudeva, paMcamahAvratadhArI susAdhune ja suguru, ane jinezvare kahelA dharmane ja sudharma mAne che. (2) sAsvAdana-samyakatvathI patita banelA AtmAne mithyAtvadazA pAmatAM pahelAM thato samyaktvano kaMIka jhAMkho anubhava bIjuM guNasthAna che. AsvAdanathI (=svAdathI) sahita te sAsvAdana. jema koI mANasa khIrunuM bhojana karyA pachI UlaTI thatAM asala khIranA jevo madhura svAda anubhavato nathI, tathA kharAba svAda paNa anubhavato nathI, paNa khIranA jevo kaMIka avyakta svAda anubhave che; tema ahIM sAsvAdana guNasthAne rahelo jIva samyakatvano anubhava karato nathI, tema mithyAtvano paNa anubhava karato nathI; kiMtu samyakatvanI jhAMkhI anubhave che. tyAra pachI turata e AtmA avazya mithyAtvadazAne pAme che.' A guNasthAnaka upazamasamyakatva ane upazamazreNithI paDInemithyAtvane pAmatAM pahelAM hoya. tathA bhavacakramAM pAMca ja vAra upazama samyakatva prApta thAya ane ethI A guNasthAnaka paNa pAMca ja vAra prApta thAya. (3) mizra zuddha mAnyatA nahi, azuddha mAnyatA paNa nahi, kiMtu te benI vacalI avasthA te mizra guNasthAnaka che. jema jeNe "kerI' evo zabda paNa sAMbhaLyo nathI te jIvamAM kerInA pauSTikatA, madhuratA, pAcakatA vagere guNo saMbaMdhI sAcI mAnyatA hotI nathI, tema khoTI mAnyatA paNa hotI nathI, tema mizra guNasthAne rahelA jIvamAM zuddha ane azuddha e bemAMthI eka paNa mAnyatA hotI nathI. prazna- guNasthAnonA varNanamAM pahelA guNasthAna pachI bIjA-trIjA guNasthAnanuM varNana karyA vinA cothA guNasthAnanuM varNana karyuM, pachI bIjA-trIjA guNasthAnanuM varNana karyuM. AnuM zuM kAraNa? 1. ahIM anaMtAnubaMdhI kaSAyono udaya hoya che, paNa mithyAtvano udaya hoto nathI, anaMtAnubaMdhI kaSAyono udaya thoDI ja vAramAM avazya mithyAtvano udaya karAve che. 2. ahIM anaMtAnubaMdhI kaSAyono udaya na hoya, paNa mizra mohanIya karmano udaya hoya che. For Personal & Private Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 263 uttara- jIva jyAre sauthI pahelIvAra pahelA guNasthAnathI AgaLa vadhe che tyAre sIdho cothA guNasthAne Ave che. cothA guNasthAnathI patana pAme tyAre ja bIjA guNasthAne Ave che. bIjuM guNasthAna patana pAmanArane ja hoya che. caDhatA jIvane bIjuM guNasthAna na hoya. trIjuM guNasthAna caDhatA-paDatA baMne prakAranA jIvone hoya che. arthAt pahelA guNasthAnathI trIjA guNasthAne Ave ane cothA guNasthAnethI paNa trIjA guNasthAne Ave. paNa eka vAra cothuM guNasthAna prApta thayA pachI ja trIjuM guNasthAna Ave. Ama, bIjuM ane trIjuM e be guNasthAna eka vAra cothuM guNasthAna prApta thayA pachI ja prApta thatAM hovAthI ahIM cothA guNasthAna pachI e benuM varNana karyuM che. (5) dezavirati, (6) sarvavirati pramatta- pahelAM ApaNe vicArI gayA chIe ke darzanamoha ane cAritramoha jema jema nirbaLa bane tema tema AtmA vikAsa sAdhato uparanA guNasthAne caDhe che. tathA e paNa vicArI gayA ke darzanamohane (mArIne ke) nirbaLa banAvIne cothA guNasthAne Ave che. cothA guNasthAnakathI AgaLa vadhavA cAritramohane nirbaLa banAvavAnI jarUra paDe che. cAritramoha nirbaLa banatAM hiMsAdi pApothI nivRtti karI zakAya che. cAritramoha dezathI (=thoDA pramANamAM) nirbaLa bane che. tyAre dezathI (=thoDA pramANamAM) hiMsAdi pApothI nivRtti thAya che. cAritramoha sarvathA nirbaLa bane che tyAre sarvathA pApothI nivRtti thAya che. dezathI (-thoDA pramANamAM) hiMsAdi pApothI nivRtti te dezavirati. sarvathA hiMsAdi pApothI nivRtti te sarvavirati. dezavirati guNasthAne rahelA jIvone hiMsAdi pApothI AMzika nivRtti hoya che. sarvavirati guNasthAne rahelA jIvone hiMsAdi pApothI sarvathA nivRtti hoya che. cothA guNasthAne rahelA jIvomAM hiMsAdi pApothI nivRtti AMzika paNa na hoya. cothA-pAMcamA guNasthAne rahelA jIvo saMsAratyAgI na hoya. chaThThA guNasthAne rahelA jIvo saMsAratyAgI hoya che. arthAt gRhastha vadhAremAM vadhAre pAMcamA guNasthAnaka sudhI AvI zake 1. apratyAkhyAnIya kaSAyono kSayopazama thAya che tyAre. 2. pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyono kSayopazama thAya che tyAre. For Personal & Private Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 - saMbodha prakaraNa che. saMsAratyAgI sAdhu chaThThA guNasthAnaka sudhI AvI zake che. saMsAratyAgI sAdhu chaThThA guNasthAne AvIne AgaLa paNa vadhI zake che. chaThThA guNasthAne pramAda hovAthI tenuM "sarvavirati pramatta' evuM nAma che. tenuM pramatta saMyata' evuM paNa nAma che. pramatta eTale pramAdathI yukta, saMyata eTale sAdhu pramAda yukta sAdhunuM guNasthAna te pramatta saMyata. (7) apramattasaMyata-jemAM saMyata=sAdhu apramatta che=pramAda rahita che te apramatta saMyata guNasthAna. saMyata=sAdhu apramatta bane che tyAre sAtamAM guNasthAne Ave che. chaThThA guNasthAne rahelo AtmA vikAsanA paMthe AgaLa vadhavA bAdhaka doSone dUra karavAno prayatna kare che. chaThThI guNasthAne AvyA pachI AgaLa vadhavAmAM sUkSma pramAda bAdhaka bane che. jo ke sthUla pramAda upara vijaya meLavI lIdho che, paNa hajI sUkSma (vismRti, anupayoga vagere) pramAda naDe che. AthI te tenA upara vijaya meLavavA prayatna kare che. vijaya meLavIne sAtamA guNasthAne caDhe che. paNa thoDI ja vAramAM patana pAmIne chaThThA guNasthAne Ave che. pharI sattva phoravIne sAtamA guNasthAne caDhe che. pharI paDIne chaThThA guNasthAne Ave che. pharI sAtamA guNasthAne Ave che. pharI chaThThA guNasthAne Ave che. jema laDavaiyo saMpUrNa vijaya meLavatAM pahelAM yuddhamAM thoDo vijaya prApta kare che, pachI thoDo parAjaya paNa pAme che, pharI thoDo jaya pAme che, to pharI thoDo parAjaya pAme che. ema jayaparAjayano krama cAlyA kare che. tema ahIM sAdurUpa laDavaiyAno prasAda rUpa zatrunI sAthe laDAI karavAmAM jaya-parAjaya thayA kare che. (8) apUrvakaraNa- chaThThAthI sAtame, sAtamAthI chaTTe ema jholA khAto AtmA jo sAvadhAna na rahe to nIce pheMkAI jAya che. jo sAvadhAna rahe=adhika apramatta bane to upara AThamA guNasthAne Ave che. apUrva=pUrve na karyA hoya tevA, karaNa=pariNAma ke adhyavasAya. A guNasthAne rahelA AtmAmAM pUrve kadI na thayA hoya tevA vizuddha adhyavasAyo thAya che. ahIM samakALe pravezelA jIvonA adhyavasAyomAM 1. athavA apUrva=pUrve na karyuM hoya tevuM karaNa=karavuM te apUrvakaraNa. A guNasthAne rahelo AtmA vizuddha adhyavasAyonA baLe sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, guNasaMkrama ane sthitibaMdha e pAMca apUrva=pUrve na karyA hoya tevA kare che. For Personal & Private Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 265 vivakSita koi paNa samaye paraspara vizuddhimAM nivRtti=taphAvata hovAthI A guNasthAnanuM 'nivRttikaraNa' evuM paNa nAma che. (9) anivRtti bAdara saMparAya-- ahIMthI' jIvonA kSapaka ane upazamaka evA be vibhAga paDe che. koi jIvo ahIMthI mohane mAratA mAratA AgaLa vadhe che, to koi jIvo mohane dabAvatA dabAvatA AgaLa vadhe che. mohane dabAvatA dabAvatA caDhanAra jIvo upazamakara kahevAya che. te jIvo agiyAramA guNasthAnaka sudhI caDhe che, pachI avazya patana pAme che. mohane mAratA mAratA janArA jIvo kSapaka kahevAya che. te jIvo dazamA guNasthAnakathI sIdhA bAramA guNasthAne jAya che. have ApaNe navamA guNasthAnanI vAta karIe. navamA guNasthAne rahelo AtmA (sUkSma lobha sivAya) mohane mArI nAMkhe che ke dabAvI de che. A guNasthAnanA nAmamAM anivRtti ane bAdarasaMparAya evA be vibhAga che. A guNasthAne eka samaye caDhelA badhA ja jIvonA adhyavasAyonI zuddhimAM nivRtti=taratamatA na hoya, arthAt badhAnA adhyavasAyo samAna hoya che. AthI tenA nAmamAM anivRtti zabda joDavAmAM Avyo che. bAdara eTale sthUla. saMparAya eTale kaSAya. A guNasthAne sthUla kaSAyo hoya che mATe tenA nAmamAM bAdara saMparAya zabda joDavAmAM Avyo che. (10) sUkSma saMparAya- saMparAya eTale kaSAya. navamA guNasthAne bAkI rahI gayelA sUkSma lobha kaSAyane A guNasthAnanA aMte dabAvI de che ke mArI nAkhe che. 1. yadyapi AThamA guNasthAnakathI paNa kSapaka ane upazamaka evA bheda paDe che, paNa te yogyatAnI apekSAe che. kAryanI apekSAe nahi. kAraNa ke tyAM mohanI eka paNa prakRtino saMpUrNakSaya ke upazama karato nathI. A guNasthAne AvanAra jIva avazya uparanA guNasthAne caDhIne mohano kSaya ke upazama karato hovAthI jema rAjyane yogya kumArane rAjA-yuvarAja kahevAmAM Ave che tema upacArathI tene kSapaka ke upazamaka kahevAmAM Ave che. mukhyatayA to navamA guNasthAnakathI kSapaka-upazamaka evA be bheda paDe che. 2. kSapaka ane upazama ema be zreNi che. kSapaka zreNithI caDhanAra mohane mAre che, upazama zreNithI caDhanAra mohane dabAve che. kSapaka zreNithI caDhanArane 'kSapaka' ane upazama zreNithI caDhanArane upazamaka' kahevAmAM Ave che. 3. navamAne aMte 'bAdara(=sthUla) kaSAyono kSaya ke upazama thAya che. AthI A guNasthAne bAdara kaSAyo hoya che ema kahI zakAya. For Personal & Private Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 266 (11) upazAMta moha-- dazamA guNasthAnanA aMte mohane saMpUrNa dabAvIne AtmA agiyAramA guNasthAne Ave che. ahIM moha (dabAyelA zatrunI jema) taddana zAMta hoya che. mohanI jarAya pajavaNI hotI nathI. AthI ja A guNasthAnanuM upazAMtamoha nAma che. upazAMta=zAMta thai gayo che moha jemAM te upazAMta moha. mohane mArIne nahi, paNa dabAvIne agiyAramAM guNasthAne Ave che. AthI dabAyelo zatru jema baLa maLatAM punaH AkramaNa kare che, tema dabAyelo moha thoDI ja vAramAM potAnuM baLa batAve che. AthI AtmA agiyAramA guNasthAnathI paDe che. (12) kSINamoha- dazamA guNasthAne mohane mArI nAkhanAra AtmA dazamA guNasthAnathI sIdho bAramA guNasthAne Ave che. ahIM mohanI jarAya pajavaNI hotI nathI. AthI ja A guNasthAnane kSINamoha kahevAmAM Ave che. kSINa=kSaya pAmyo che moha jemAM te kSINamoha. A guNasthAnanA aMte bAkI rahetA traNa ghAtI karmone mArI nAkhe che. (13) sayogI kevalI ghAtIkarmono sarvathA kSaya thai gayA bAda turata kevalajJAna pragaTe che. A avasthA teramuM guNasthAna che. arthAt kevalajJAna teramA guNasthAne hoya che. kevalajJAna eTale sarvakALanA sarva padArthonA sarva paryAyonuM jJAna. kevalajJAnI jIva potAnuM AyuSya pAMca hUsvAkSara pramANa bAkI rahe tyAM sudhI teramA guNasthAne rahe che. A guNasthAne upadeza, vihAra AdithI mana-vacana-kAyA e traNa yoganI pravRtti cAlu hovAthI tenuM sayogI nAma che. yogathI sahita te sayogI. kevalajJAna hovAthI kevaLI kahevAmAM Ave che. (14) ayogI kevaLI-- pAMca hrasvAkSara kALa pramANa AyuSya bAkI rahe tyAre AtmA teramA guNasthAnanA aMte viziSTa prakriyA karIne yogarahita 1. agiyAramA guNasthAnathI patana kALakSayathI eTale ke guNasthAnano kALa pUrNa thavAthI ane bhavakSayathI eTale ke AyuSyano kSaya thavAthI ema be rIte thAya che. (1) jo kALakSayathI paDe to kramazaH paDIne sAtamA guNasthAne Ave che, eTale ke agiyAramAMthI dazame, dazamAMthI navame, navamAMthI AThame ane AThamAthI sAtame Ave che. pachI chaDhe-sAtame caDa-Utara kare ke tenAthI paNa nIce utarIne cheka pahelA guNasthAne paNa Ave. vadhAre nIce na Ave to paNa chaThThA-sAtamA guNasthAne to avazya Ave che. (2) have jo (guNasthAnano kALa pUrNa thayA vinA paNa) bhavakSayathI paDe to devalokamAM utpanna thavAthI agiyAramAthI sIdho cothe Ave che. 2. yoganirodha. For Personal & Private Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 267 bane che. yogarahita avasthA caudamuM guNasthAna che. caudamA guNasthAne AtmA meruparvatanI jema niSprakaMpa banIne bAkI rahelAM cAra karmono kSaya thatAM dehano tyAga karI mokSamAM cAlyo jAya che. AtmAno A aMtima vikAsa che. have te kRtakRtya che. have ene kadI duHkhano aMza paNa nahi Ave, ekaluM sukha ja raheze. caudamA guNasthAne yogo nathI hotA, paNa kevalajJAna hoya che. AthI ene ayogI kevaLI kahevAmAM Ave che. 14 bhUtagrAmo cauda bhUtagrAmo A pramANe che-sUkSma ane bAdara-e be prakAranA ekendriya jIvo, beindriya, trIndriya, caturindriya--e traNa prakAranA vikalendriya jIvo ane saMzI tathA asaMjJI--e be prakAranA paMceMdriya jIvo, ema sAta prakAronA paryAptA ane aparyAptA ema be bhedo hovAthI (742=14) cauda prakAranA jIvo, athavA cauda guNasthAnake vartatA cauda prakAranA viziSTa zuddhi pAmelA jIvo te 'cauda bhUtagrAmo' samajavA. 14 pUrvo 1. utpAda, 2. agrAyaNIya, 3. vIryapravAda, 4. astipravAda, 5. jJAnapravAda, 6. satyapravAda, 7. AtmapravAda, 8. karmapravAda, 9. pratyAkhyAnapravAda, 10. vidyApravAda, 11. kalyANapravAda, 12. prANAvAya, 13. kriyAvizAla, 14. lokabiMdusAra. sAdhunA cauda upakaraNo 1. mukhyapAtra, 2. pAtra bAMdhavAnI vasranI corasa jhoLI, 3. pAtrasthApana eTale kAmaLano kakaDo, jemAM pAtra mUkAya te (nIceno guccho), 4. 'pAtrakesarikA' jenAthI pAtronuM paDilehaNa karAya te vartamAnamAM 'caravaLI' nAme prasiddha che. 5. 'paDalA' bhikSAbhramaNa vakhate pAtrA upara DhAMkavAnA vastranA kakaDA, (te traNathI pAMca sudhI hoya tenI badhAnI ahIM ekamAM gaNanA karI che.) 6. 'rajastrANa' pAtrane vIMTavAnA komaLa sutarAu vasranA kakaDA (te darekane paNa prAkRtabhASAnA niyamathI 1. zailezIkaraNa karIne. For Personal & Private Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 268 ekamAM gaNyA che.) 7. 'guccho' UnanI kAmaLIno kakaDo pAtrAnI upara bAMdhavAmAM Ave che te (uparano guccho), ema pAtra sahita teno parivAra kula sAta prakArano tathA 8 thI 10. eka Unano (kAmaLI) ane be sutarAu ema traNa kapaDA, 11. rajoharaNa, 12. muhapatti, 13. colapaTTo ane 14. mAtraka (nAnuM pAtra) ema sthavikalpI sAdhunA 14 upakaraNo che. pratirUpa vagere cauda guNo 1. tIrthaMkarAdinA pratibiMba jevA, 2. tejasvI, 3. yugapradhAnAgama, 4. madhura vaktA, 5. gaMbhIra, 6: dhRtimAna, 7. upadeza devAmAM tatpara, 8. apratizrAvI, 9. saumya, 10. saMgrahazIla, 11. abhigraha karavAnI buddhivALA, 12. vikathA-niMdA nahi karanArA, 13. sthira svabhAvavALA ane 14. prazAMta hRdayavALA guru hoya. bhAvArtha- AcArya bhagavaMta AkRtimAM tIrthaMkara gaNadharAdi jevA ati suMdara hoya, kAMtimAna hoya, vartamAna kALe vartatA, samagra zAstrane jANanArA hoya athavA bIjA lokanI apekSAe badhAthI vadhAre jJAnavALA hoya. tethI yugapradhAnAgama kahevAya, jenuM vacana madhura lAge evA hoya, atuccha hRdayavALA hoya ke jethI bIjo vyakti tenA hRdayane jANI na zake tevA gaMbhIra, dhairyavALA, arthAt kaSTamAM adhIrA na bane. bhavya jIvone upadeza ApavAmAM tatpara hoya. eTale sArA vacano vaDe mArgamAM pravartAvanArA hoya. nizciMdra zaila bhAjananI jema apratizrAvI hoya eTale ke... chidra vinAnA pattharanA bhAjanamAM nAMkheluM pANI jema nIce gaLe nahi eTale ke bahAra jAya nahi tema koie kahela potAnI gUDha vAta-guhya vAta jenA hRdayamAMthI jharatI nathI arthAt bIjAne kahe nahi, tethI aparizrAvI hoya, saumya eTale dekhavA mAtrathI ja AhlAdakArI hoya-bolavAthI to vizeSa AhlAda kare temAM navAi ja zuM ? ziSyAdikane mATe vasra-pAtrAdipustakAdino saMgraha karavAmAM taiyAra hoya te mAtra dharmavRddhine mATe ja paNa lolupatAthI nahi, vaLI dravyathI-kSetrathI-kALathI ne bhAvathI ema cAre prakAranA abhigraha karavAnI buddhivALA hoya. kAraNa ke abhigraha paNa For Personal & Private Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 269 tapa rUpa ja che. vaLI niMdA-vikathA nahi karanArA hoya, potAnI prazaMsA to kadI paNa na kare, sthira svabhAvavALA hoya, caMcaLa pariNAmavALA na hoya, prazAMta hRdayavALA hoya eTale krodhAdikathI rahita cittavALAzAMtamUrti hoya, AvA gunA guNothI zobhatA guru hoya. evA guru vizeSe karIne mAnavA yogya jANavA. jJAnanI 14 AzAtanAo 1. viddhan=sUtrAdimAM je astavyasta karyuM, jema ratnanI mALAnA dorAmAM ratno nAnAM-moTAM jema-tema parove, tema zratamAM paNa krama vagere sAcave nahi, uccAra yathArtha kare nahi, ItyAdi AzAtanA. 2. "atyArohita+=koLIe (hiMdu jAtinI vyaktie) jyAMthI tyAMthI vastulAvIne banAvelI phIranI jema judA judA zAstronA pATho (aMzo) bhegA karIne sUtranA mULa svarUpane badalI nAMkhavArUpa AzAtanA. 3. "nAkSara'=ekAdi akSaro nyUna karavArUpa 'AzAtanA. 4. "atyakSama'=eka ke aneka akSaro vadhAravArUpa AzAtanA. 5. paTTInama =(ekAdi) pada ghaTADavArUpa AzAtanA. 6. vinayIna'= ucitavinayanahikaravArUpaAzAtanA 7. "popaTTInama =udAtta, anudAtta, svarita vagere tete varNano ghoSa (avAja) yathArtha nahi karavArUpa AzAtanA. 8. yohInaY=vidhipUrvakayogoddhahana nahi karavArUpa AzAtanA.9. "sue (=ahIM sudhu zabdano prAcIna bhASAmAM "adhika artha thato hovAthI gurue alpa zrutane yogyasAdhuvagerene "sukhuM eTale ghaNuM sUtra ApyuM, arthAt yogyatAvagaravadhAre bhaNAvavArUpaAzAtanA. 10. "supratiSThitam =ziSya kiluSita citte grahaNa karavA(bhaNavA)rUpa AzAtanA. 11-12. "mAne svAdhyAyaH-nA svAdhyAyaH'=svAdhyAya mATe niSiddhakALamAM svAdhyAya karyo ane aniSiddhakALamAM svAdhyAya na karyo, ema ubhaya 1. jema jo nAmuM lakhavAmAM eka mIMDa ke aMka saMkhyAmAM nyUnAdhika lakhAI jAya, to saravaiyuM maLe nahi-anartha thAya, tema AgamasUtrano paNa akSara-kAno-mAtrA vagere nyUnASika thavAthI arthano anartha saMbhavita che. tema na bane e hetuthI pUrvAcAryoe akSaronI, padonI ane guru-laghu akSaronI gaNanA karI aMte jaNAvelI hoya che, temAM hInAdhika karavAthI anartha thAya, mATe aticAra samajavo. For Personal & Private Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 270 AzAtanA. 13-14.'asvAdhyAyio svAdhyAvitam-svAdhyAvi tra svAdhyAyitam' =ahIM vyAkaraNanA niyama pramANe svArthamAM pratyaya hovAthI 'svAdhyAya' e ja 'svAdhyAyika' ane svAdhyAyika nahi te asvAdhyAyika jANavuM. tenA kAraNabhUta 'rUdhira-hADakuM' vagerene paNa kAraNamAM kAryano upacAra karavAthI asvAdhyAyika kahevAya. 15 yogo traNa prakAranA kula 15 bhedo che. temAM kAyayoganA 7, vacanayoganAM 4 ane manoyoganA 4 bhedo che. kAyayoganA bhedo-- 1. audArika, 2. audArika mizra, 3. vaikriya, 4. vaikriya mizra, 5. AhAraka, 6. AhArakamizra ane 7. kArpaNa. audArika kAyayoga eTale audArika kAyA dvArA thato zaktino upayoga. A pramANe audArikamizra Adi viSe paNa jANavuM. arthAt te te kAyA dvArA thato zaktino upayoga te te yoga che. kAyAnA audArika Adi sAta bhedo che eTale kAyayoganA paNa sAta bhedo cho. audArikamizra Adi traNa mizra yogono artha A pramANe audArikamizra- parabhavamAM utpanna thatAMnI sAthe ja jIva audArika zarIranI racanA zarU karI de che. jyAM sudhI te zarIra pUrNa rUpe taiyAra na thAya tyAM sudhI kAyAnI pravRtti kevaLa audArikathI nathI thatI, kArpaNa kAyayoganI paNa madada levI paDe che. AthI jyAM sudhI audArika zarIra pUrNa na thAya tyAM sudhI audArika ane kAryaNa e beno mizra yoga hoya che. temAM audArika zarIranI pradhAnatA hovAthI A mizra yogane audArikamizrayoga kahevAmAM Ave che. audArika zarIranI pUrNatA bAda kevaLa audArika kAyayoga hoya che. e ja pramANe vaikriyamizra ane AhAraka mizra vize paNa jANavuM. thoDo taphAvata che. te A pramANe-- vaikriya ke AhAraka zarIra racavAnI zarUAta thai tyArathI AraMbhI jyAM sudhI vaikriya ke AhAraka zarIra pUrNa na thAya tyAM sudhI vaikriyamizra ke AhArakamizra yoga hoya che. vaikriyamizra yoga devo uparAMta labdhidhArI muni Adine paNa hoya che. temAM devonA vaikriyamizra yogamAM vaikriya ane For Personal & Private Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 271 kAmaNa e beno mizra yoga hoya che. tathA labdhidhArI muni vagerene vaikriya ane audArika e beno mizrayoga hoya che. baMnemAM vaikriyanI pradhAnatA hovAthI vaikriyamizra yoga kahevAmAM Ave che. AhArakamiznamAM AhAraka ane audArika e beno mizra yoga hoya che. AhArakanI pradhAnatA hovAthI AhArakamizra kahevAya che. cAra vacanayoga-1. satya, 2. asatya, 3. mizra, 4. asatyAmRSA. 1. satya- satya vacana bolavuM te. dA.ta. pApano tyAga karavo joIe vagere. 2. asatya-asatya vacana bolavuM te. dA.ta. pApa jevuM jagatamAM kAMI che ja nahi. 3. mizra- thoDuM satya ane thoDuM asatya vacana bolavuM che. dA.ta. strIo ane puruSo baMne jatA hoya tyAre puruSo jAya che ema kahevuM (vagere). ahIM puruSo jAya che te aMze sAcuM che. paNa temAM strIo paNa hovAthI A vacana khoTuM paNa che. AthI A vacana mizra satyamRSA che. 4. asatyAmRSA- sAcuM paNa nahi ane khoTuM paNa nahi tevuM vacana. dA.ta. gAma jA, vagere. cAra manoyoga-vacanayoganA je cAra bhedo che te ja cAra bhedo manoyoganA che. artha paNa te ja che. mAtra bolavAnA sthAne vicAra karavo ema samajavuM. 15 zikSAzIla uttarAdhyAnasUtranA 11mA adhyayanamAM jaNAvelA 15 zikSAzIla A pramANe che. 1. nIcavartI-guru AdinI AgaLa nIco banIne rahe, arthAt namrapaNe varte. 2. acapala-capalanA gati, sthAna, bhASA ane bhAvanA bhedathI cAra prakAra che. jaladI jaladI cAlanAro gaticapala che. beTho beTho hAtha-paga vagerene halAvyA kare te sthAnacapala che. vicAryA vinA bolavuM, sabhya vacano bolavA vagere rIte anucita bolanAro bhASAcapala che. prastuta sUtra vagere pUrNa thayA vinA ja bIjuM sUtra vagere grahaNa kare te bhAvacapala che. tenAthI viparIta acapala jANavo. 3. amAthI-mAyAna kare. 4. akutUhalI- iMdrajALa vagere kautuka jovAnI utkaMThAvALo na hoya. che, koIno tiraskAra na kare. 6. krodhanA avicchedarUpa prabaMdhane na kare, arthAt satata krodha na kare. 7. jenI sAthe mitrAcArI hoya tenA upara For Personal & Private Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNA 272 saMbodha prakaraNa upakAra kare, kadAca upakAra karavA mATe samartha na hoya to paNa kRtaghna to na ja bane. 8. zrata meLavIne abhimAnI na bane, balka madanA doSo jANelAM hovAthI adhika namra bane. 9. guru AdinA doSone joIne gurunI niMdA nakare. 10. aparAdha karavA chatAM mitro upara gusse na thAya. 11. apriya mitre seMkaDo apakAra karyA hoya to paNa tenA upakAranuM smaraNa kare to te ekAMtamAM paNa tenA doSane na kahe. 12. vAyuddha rUpa kalahane ane mArAmArI Adi karavArUpaDamarane karanAro na hoya. 13: buddhimAna hoya. 14. kulIna hoya, ethI uttama baLadanI jema mUkelA bhArano nirvAha karanAro hoya, arthAt svIkArelA kAryane kaSTa veThIne paNa pUrNa kare. 15. pratisalIna hoya, arthAt kArya vinA Ama-tema pharyA na kare. 15 saMjJA AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA, parigrahasaMjJA, krodhasaMjJA, mAnasaMjJA, lobhasaMjJA, oghasaMjJA, lokasaMjJA, sukhasaMjJA, duHkhasaMjJA, mohasaMjJA, vicikitsAsaMjJA ane zokasaMjJA ema paMdara saMjJA che. ahIM saMjJA eTale azubha bhAvo. tevA prakAranA amuka azubha bhAvone jainazAstramAM saMjJA tarIke oLakhavAmAM Ave che. te A pramANe che (1) AhArasaMjJA- AhArasaMjJA eTale AhAranI IcchA. ahIM sAmAnya icchA nahi, AsaktipUrvakanI icchA samajavI. bIjA zabdomAM kahIe to AhAra saMjJA eTale AhAranI lAlasA. uttama munione paNa AhAranI icchA thAya che. paNa te icchA Asakti vagaranI hovAthI AhArasaMjJA na kahevAya. mohAdhIna dareka jIvamAM AhAra saMjJA rahelI hoya che. tevuM nimitta maLatAM AhArasaMzA vyakta thAya che. jema ke bhojananI jarUra na hovA chatAM svAdathI lobhAI javAthI bhojana karavAnuM mana thAya. bhUkha na hovA chatAM=peTa bharAI gayuM hovA chatAM svAdiSTa AhAra joIne mana khAvA mATe lalacAya. bhojana karatAM karatAM svAdiSTa AhAramAM roga thAya, tenI prazaMsA thAya, aNagamatA AhAra upara dveSa thAya, tenI niMdA karavAmAM Ave, A badhA lakSaNo AtmAmAM paDelI AhArasaMzAnI abhivyakti kare che. For Personal & Private Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 273 (2) bhayasaMjJA- bhaya eTale trAsa. trAsano anubhava thAya te bhayasaMjJA. tenA sAta prakAra A pramANe che-- 1. ihalokabhaya- jIva je gatimAM hoya te gativALA jIvathI bhaya te ihalokabhaya. jema ke manuSyane manuSyathI bhaya. 2. paralokabhaya- jIva je gatimAM hoya te gatithI bIjI gatimAM rahelA jIvathI bhaya te paralokabhaya. jema ke manuSyane devothI bhaya. 3. AdAnabhaya- koi mAruM dhana lai leze ityAdi bhaya te AdAnabhaya. 4. akasmAtmaya- koi kAraNa vinA ja bhaya utpanna thAya te akasmAt bhaya. jema ke dharatIkaMpa thaze to ? mane roga thaze to ? 5. AjIvikAbhaya-- jIvanano nirvAha kevI rIte thaze ? ema jIvananirvAhano bhaya te AjIvikAbhaya. 6. apayazabhaya- lokamAM mAro apajasa phelAze to ? ityAdi bhaya te apayazabhaya. 7. mRtyubhaya- maraNano bhaya te mRtyubhaya. mohAdhIna jIvo sadA A sAta bhayothI du:khI thatA hoya che. (3) maithunasaMjJA-- strI Adi vijAtIya ke sajAtIya sAthe maithuna sevavAnI icchA te maithunasaMjJA. ahIM paNa AsaktipUrvakanI icchA samajavI. tevA tevA nimittothI A saMjJA pragaTe che. strI saMbaMdhI vAto karavI, sAMbhaLavI, strInA rUpanuM ke aMgopAMganuM nirIkSaNa karavuM, strIonI sAthe ekAMtamAM besavuM ke tenI sAthe vAto karavI, manamAM strInuM ciMtana karavuM, pati-patnInI premakathAo vAMcavI-sAMbhaLavI, zarIramAM lohI-mAMsanI atizaya vRddhi thavI vagere nimittothI maithunasaMjJA pragaTe che. maithunasaMjJAnA kAraNe jIvo aneka anartho pAme che. (4) parigrahasaMjJA- dhana vagere bhautika vastuo upara mUrchA te parigraha saMjJA. dhananI jarUra na hovA chatAM dhana meLavavAno prayatna karavo, puNyathI maLelA dhanano sadupayoga karavAnuM mana na thAya, dhana cAlyuM na jAya teno satata bhaya rahe, potAnI pAse hoya ane anyane dhananI jarUra hovA chatAM ApavAnuM mana na thAya, vagere parigrahasaMjJAnuM ja svarUpa che. (5) krodhasaMjJA-- aprIti thavI te krodha saMjJA che. mukha AdinA vikArothI, tevA prakAranA vacanathI ane tevA prakAranI pravRttithI krodha saMjJAnI abhivyakti thAya che. A saMjJAthI jIva A bhava ane parabhava ema baMne bhavamAM duHkhI thAya che. For Personal & Private Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra74. saMbodha prakaraNa (6) mAnasaMjJA-garva thavo te mAnasaMjJA che. ahaMkAra bharelI vANIthI ane ahaMkArapUrNa vartanathI mAnasaMjJAnI abhivyakti thAya che. jema ke namavA yogyane namavuM nahi, potAne koI na name to gusso Ave. potAnI prazaMsA karavI ane bIjAnI niMdA karavI. (7) mAyA saMjJA- vakratA karavI ke chUpAvavuM te mAyAsaMjJA. jUThuM bolavuM, anyane khabara na paDe te rIte khoTuM kAma karavuM, zuddha vastumAM azuddha vastu bheLavavI, sAcI vastunuM mUlya laIne nakalI vastu ApavI, gharAkane vajanamAM ochuM ApavuM vagere mAyAsaMjJAnA ja prakAro che. (8) lobhasaMjJA-bhautika vastuonI tRSNA ke lAlasA e lobhasaMjJA che. jeTaluM maLe teTaluM ochuM ja lAge, jarUriyAta karatAM vadhAre meLavavAnuM mana thAya, jema jema maLatuM jAya tema tema adhika meLavavAnuM mana thAya vagere lobha saMjJA che. (9) oghasaMjJA- avyakta upayogathI thatI pravRtti ogha saMjJA che. jemake velaDIo jhADa upara caDhe che. (10) lokasaMjJA- lokoe svabuddhithI kalpelI laukika mAnyatAo ane pravRttio lokasaMjJA che. jema ke-putrarahitane sadgati na thAya. saMjJAonA vizeSabodha mATe A ja graMthamAM saMjJA adhikAra juo. (11-12) sukha-duHkha saMjJA-zAtA-azAtAnA anubhavamAM rAga-dveSa. (13) mohasaMjJA- mithyAdarzana svarUpa che. (14) vicikitsAsaMjJA-azucinA sparza-darzanaAdithI thatI plAni (=jugupsA). (15) zokasaMjJA-ISTaviyogaAdithI thato mAnasika saMtApa. (dilagIrI) 16 samAdhisthAno | vinayasamAdhi, zrutasamAdhi, tapasamAdhi ane AcArasamAdhi ema samAdhinA cAra sthAno che. darekanA cAra cAra prakAra che ema samAdhinA kula soLa sthAno che. (1) vinayasamAdhinA cAra prakAra-guru te te kAryamAM preraNA ke Adeza kare tyAre ziSya (1) arthI banI sAMbhaLavAnI icchA kare, (2) For Personal & Private Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 275 AdezAnusAra te te kAryane samyapha prakAre jJAnapUrvaka aMgIkAra kare, (3) aMgIkAra karelA kAryane sArI rIte Acare, (4) AcaraNa karyA pachI huM vinIta susAdhu chuM ema potAnI prazaMsA na kare. (2) tasamAdhinA cAra prakAra- (1) mane zrata dvAdazAMgI)nI prApti thaze evI buddhithI bhaNavuM joIe, paNa mAnAdi mATe nahi. (2) bhaNavAthI huM ekAgracittavALo thaIza e hetuthI bhaNavuM joie. (3) bhaNavAthI dharmatattvano jJAtA banI zuddha dharmamAM AtmAne sthApIza e hetue bhaNavuM joIe. (4) adhyayananA zuddha phaLa svarUpa zuddha dharmamAM huM pote rahIne bIjAne vinayAdi zuddhadharmamAM sthApIza e hetue bhaNavuM joIe. (3) tapasamAdhinA cAra prakAra- (1) A lokamAM labdhi Adi mane maLe-e icchAthI anazana Adi tapa na karavo joie. (2) paralokamAM bhoga Adimane maLe-e icchAthI tapana karavo joie. (3) sarvadizAmAM vyApaka prasiddhi te kIrti, eka dizAmAM vyApaka prakhyAti te varNa (yaza), ardha dizAmAM vyApaka prazaMsA te zabda, potAnA sthAnamAM prazaMsA te zloka (zlAghA), kIrti AdinI icchAthI tapana karavo joie. (4) paraMtu kazIya IcchA rAkhyA vinA mAtra karmanI nirjarA mATe tapa karavo joIe. (4) AcArasamAdhinA cAra prakAra- A lokanA sukhanI prApti thAya e hetuthI AcAra (kriyA) na pALavo, (2) paralokanA vaiSayika sukha mATe AcAra na pALavo, (3) temaja kIrti, varNa, zabda, zloka mATe paNa AcAra na pALavo, (4) paraMtu zrI arihaMta bhagavaMte siddhAMtamAM kahela anAsavapaNA Adi mATe (arthAt jethI avazya mokSa ja thAya evA saMvarAdi mATe)- AcAra pALavo joie. - 16 kaSAyo - kaSAyonA krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra bhedo che. darekanA anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAna, pratyAkhyAnAvaraNa ane saMvalana ema cAra cAra bhedo che. AthI kaSAyanA kula 16 bhedo thAya. (1) anaMtAnubaMdhI-je kaSAyonA udayathI mithyAtvamohanIya karmano udaya thAya te anaMtAnubaMdhI. A kaSAyo anaMta saMsArano anubaMdha= For Personal & Private Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 : saMbodha prakaraNa paraMparA karAvatA hovAthI anaMtAnubaMdhI kahevAya che. A kaSAyanA udayathI jIvane heya-upAdeyano viveka hoto nathI. (2) apratyAkhyAna-je kaSAyo (daza) viratine roke, koI paNa jAtanA pApathI virati na karavA de te apratyAkhyAna. jenA udayathI pratyAkhyAnano abhAva thAya te apratyAkhyAna. pratyAkhyAnanuM mahattva samajato hovA chatAM tathA pratyAkhyAna karavAnI tIvra icchA hovA chatAM A kaSAyanA udayathI jIva koI paNa prakAranuM viziSTa pratyAkhyAna karI zakato nathI. (3) pratyAkhyAnAvaraNa- je kaSAyo sarvaviratinA pratyAkhyAna upara AvaraNa=paDado kare, sarvaviratinI prApti thavA na de, te. pratyAkhyAnAvaraNa. cAritra vinA AtmakalyANa thavAnuM ja nathI ema samajato hovAthI cAritrane svIkAravAnI icchA hovA chatAM A kaSAyanA udayathI jIva cAritra grahaNa karI zakato nathI. (4) saMjvalana je kaSAyanA udayathI cAritramAM aticAro lAge te saMjavalana. saMjavalana eTale bALanAra malina karanAra. je kaSAyo aticArothI cAritrane bALa=malina kare te saMjavalana. A kaSAyanA udayathI jIvane yathAkhyAta (jinezvara bhagavaMtoe evuM kahyuM che tevuM) cAritra prApta thatu nathI, tui aticArothI malina cAritra prApta thAya che. bhAvArtha- anaMtAnubaMdhI Adi cAra prakAranA kaSAyo anukrame zraddhA (samyagdarzana), dezavirati, sarvavirati ane yathAkhyAta (niraticAra) cAritrane roke che. 16 ugamadoSa. 1. AdhAkarma, ra. dezika, 3. pUrtikarma, 4. mizrajAta, 5. sthApanA, 6. prAbhRtikA, 7. prAduSkaraNa, 8. krIta, 9. prAmityaka, 10. parAvartita, 11. abhyAhata, 12. ubhinna, 13. mAlApahata, 14. Achida, 15. anisukha ane 16. adhyavapUraka, ema piMDa lAvavAmAM soLa doSo lAge che. temAM- 1. jinezvaroe niraticAra cAritra kahyuM che, arthAt aticAra rahita cAritranuM pAlana karavAno upadeza Apyo che. saMjavalana kaSAyono udaya na hoya tyAre ja yathAkhyAta cAritra Ave che. For Personal & Private Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 277 (1) AdhAkarma- "AdhA" eTale sAdhune cittamAM dhAraNa karIne, arthAt sAdhunuM nimitta dhArIne kareluM karma eTale sacittane acitta karavuM ke acittane pakAvavuM, tene mAthAmAM ema (padacchedathI) "AdhAkarma kaheluM che. kahyuM che kesccittN jamacittaM, sAhUNaTThAe kIraI jaM ca / acittameva paccai, AhAkammaM tayaM bhaNiaM / (pajIvatuM. 074rU) bhAvArtha- "sAdhune mATe je sacitta vastune acitta karAya ke acittane pakAvAya, tene AdhAkarma' kahyuM che." (2) audezika- uddeza eTale koI paNa vAcakane uddezIne tenA prayojane je saMskArAdi karavAmAM Ave, te 'dezika tenA oghathI ane vibhAgathI ema be bhedo che, temAM sva-parano vibhAga (vikalpa) karyA vinA potAne mATe ja bhojana banAvatI veLA temAMthI keTaluMka yAcakone ApavAnI buddhie temAM amuka pramANa (je taiyAra karAtuM hoya te) cokhA 1. AdhAkarmamAM hiMsA thAya che ane sAdhue hiMsAno trividha tyAga karelo hoya che, mATe te akalpa che. ahIM ema prazna thAya che ke-gRhastha AhArane banAvatA hiMsA to karI lIdhI ane emAM sAdhue to Adeza paNa karyo nathI, to sAdhune te hiMsA kema lAge? tyAM samajavuM ke-hiMsAne karavAno, karAvavAno ane anumodavAno paNa sAdhune niSedha che. AdhAkarmI AhAramAM teNe svayaM hiMsA karI nathI, karAvI nathI, paNa eno jo svIkAra kare, to hiMsAnI anumodanA thAya, mATe te levo joIe nahi. kAraNa ke-anumodanAnA 1. aniSedha, 2. upabhoga ane 3. sahavAsa, ema traNa bhedo che. adhikAra chatAM pApakAryano niSedha nahi karavAthI aniSedha anumodanA, pApathI taiyAra karelI vastuno upabhoga karavAthI upabhoga anumodanA ane pApa karanArAonI sAthe vasavAthI sahavAsa anumodanA thAya che. e kAraNe ja jANavA chatAM cora vagerene corIthI nahi aTakAvanAra ke jAhera nahi karanAra jema gunhegAra gaNAya che, tema corInI vastu lenAro ane coronI sAthe rahenAro paNa corI nahi karavA chatAM zikSAne pAtra bane che. jema jagatamAM bAhya vyavahAromAM paNa A nyAya svIkArAyelo che, tema sAdhune uddezIne hiMsAthI gRhastha svayaM taiyAra karelo AhAra vagere paNa letAM sAdhune 'upabhoga anumodanA doSa lAge che ane te nahi levAthI doSa lAgato nathI. ahIM e kAraNe sAdhune doSa lAge ke gRhastha e AhArAdi taiyAra karavAmAM sAdhuno uddeza rAkhelo hoya che. ema AgaLanA doSo paNa gRhastho sAdhunI preraNA vinA sevyA hoya che, to paNa te darekamAM sAdhuno uddeza rAkhelo hovAthI e levAmAM sAdhune upara pramANe anumodanArUpa doSa lAge che ane sAdhue temAM jo preraNA karI hoya, to karAvavAno doSa paNa lAge che. koI paNa kArya karavuM, karAvavuM ane anumodavuM, e traNeya vyavahArathI samAna che, mATe te sAdhune levAno niSedha che. For Personal & Private Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 278 vagere vadhArI nAkhIne je taiyAra kare, te 'oauddezika' kahevAya che. AvuM prAyaH duSkALa pUrNa thayA pachI temAMthI bacelA koi dhanikane vicAra thAya ke--'jo A duSkALamAM muzkelIthI jIvatA rahyA, to have nitya thoDuM thoDuM dAna ApIe' ema puNya upArjana karavAnA AzayathI (amuka bheda vinA) jyAre koi paNa yAcakone ApavA mATe vadhAre rasoi kare, tyAre bane. ane 'ATaluM bhojana mAre, ATaluM dAna mATe' evo vibhAga nahi karavAthI, te 'oaudezika' kahevAya. Avo piMDa paNa dAtAre jeTalA dAnanI icchA karI hoya, teTalo apAi gayA pachIno, vadhelo zuddha che. (kAraNa ke--te potAnA mATeno dAnanI kalpanA vinAno hoya.) 'vibhAgaudezika' tene kahyuM che ke--koi dAtAra vivAhAdi jamaNavAranA prasaMge vadhelA AhArAdimAMthI amuka bhAga yAcakone ApavA mATe judo karI rAkhe. (taiyAra karavAmAM dAnano uddeza nahi hovAthI nirdoSa chatAM) A rIte vibhAga karIne potAnI sattA utArI yAcakonuM TharAvyuM-dAna mATe * juduM karyuM, tethI te dUSita gaNAya ema samajavuM. A vibhAgaudezikanA 1. uddiSTa, 2. kRta ane 3. karma, e bhedo hovAthI te traNa prakAranuM bane che. temAM jamaNavAra vageremAM potAne arthe taiyAra kareluM je vadhyuM hoya, temAMthI amuka bhAga yAcakone ApavA mATe kaMi paNa saMskAra karyA vinA judo kare te, 1. uddiSTa audezika jANavuM. paraMtu rAMdhelo bhAta vagere vadhyo hoya ane tene dAna mATe judo karI temAM dahIM vagere meLave, tyAre te 2. kRta auddezika kahevAya. te uparAMta vivAhAdimAM vadhelo lADu vagereno bhUko dAnamAM ApavA mATe judo karI jyAre cAsaNI vagere karIne temAM bheLavI punaH lADu vALe, tyAre te karma audezika kahevAya. (kRta auddezika'-dahIM vagerethI mizra karavA chatAM niravadya upAyothI saMskAreluM ane 'karma audezika'-agni, pANI vagerenI virAdhanArUpa sAvagha upAyothI saMskAreluM, ema bheda samajavo.) 1. 'taiyAra thatA bhojanamAM vadhAre umerIne taiyAra kare' e vyAkhyA piMDaniryuktine anusAre hovA chatAM tethI 'adhyavapUraka'doSamAM bheda raheto nathI, mATe 'taiyAra thayA pachI yAcakone ApavAnI kalpanA karI juduM rAkhavuM' evI paMcavastukanI ane piMDavizuddhinI vyAkhyAne anusaravuM ThIka lAge che. A graMthamAM paNa A doSano upasaMhAra karatAM AdhAkarmika ane audezikamAM batAvelo bheda paNa e vyAkhyAthI ja saMgata thAya che. anyathA, eka ja graMthamAM vadato vyAghAtanI jema baMne vyAkhyAo 5raspara viruddha jAya che. juo, AnI pachI ja audezikanI vyAkhyA. For Personal & Private Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 279 punaH A udiSTa, kRta ane karma, e traNeya prakAro yAcakonI kalpanAnA bhede 1. uddeza, 2. samudeza, 3. Adeza ane 4. samAdeza, ema cAra bhedovALA bane che. temAM 1. (gRhastha ke gharanA tyAgI sAdhu-saMnyAsI) sarva koI yAcakone ApavAnI kalpanA karavI, tene "uddeza' kahyo che. 2. caraka (samUhabaddha pharanArI tridaMDI saMnyAsIonI eka jAti), pAkhaMDI (saMnyAsInI eka jAti) tene mATe je kalpeluM hoya, tene "samudeza' kahyo che. 3. nircanTa (jaina munio), zAkya (bauddho), tApasI (paMcAgni vagere tApane sahana karanArA saMnyAsIonI jAtivizeSa), airiko (lAla bhagavA raMgathI raMgelA vastro paheranArA tApasavizeSa) ane AjIvika (gozALaka matanA anuyAyI), e pAMca prakAranA zramaNo mATe kalpeluM hoya, tene "Adeza ane 4. mAtra nircantha (jana) sAdhuone ApavAnI kalpanA karI hoya, tene "samAdeza" kahevAya. kahyuM che ke jAvaMtiNuddesaM, pAsaMDINaM bhave samuddesaM / samaNANaM AesaM, NiggaMthANaM samAesaM // 1 // (vini. 0220) bhAvArtha- "koI paNa yAcakane ApavAnI kalpanA te uddeza, pAkhaMDIo mATenI kalpanA te samudeza, zramaNone ApavAnI kalpanA te Adeza ane 'nirgastha munione ApavAnI kalpanA te samAdeza kahevAya che." che e pramANe traNanA cAra cAra bhedo thavAthI vibhAgIdezikanA kula bAra prakAro ane eka oghIdezika ema dezikanA kula tera prakAro jANavA. 1audezikamAM sAdhu vagerenA uddezathI kalpavAnuM athavA juduM karavAnuM che. temAM paNa te pAtrane kharaDAvAmAM, dhovAmAM, ItyAdi prasaMgomAM hiMsA saMbhavita che. vaLI AhAra eka zasa che. temAM uDIne paDelA ke caDhelA jIvono prAya: nAza thAya che. jIva mAtra AhAranI zodhamAM bhamatA hovAthI jyAM jyAM AhAra hoya, tyAM tyAM pahoMcI jAya che, tethI ajJAnathI temAM paDI marI jAya vagere hiMsA paNa saMbhavita che. taduparAMta "kRta ane karma jenuM svarUpa ahIM jaNAvyuM che. temAM to spaSTa hiMsA che ja. evI hiMsAdi karyA vinA paNa sarva yAcakone uddezI je rAkhyuM hoya, tene levA jatAM bIjA vAcakone bhAga paDavA vagere kAraNe ochuM maLavAthI aprIti Adi paNa thavAno saMbhava che. ema aneka doSonuM kAraNa hovAthI niSedha samajavo. che ke AmAM sAdhu kaMI javAbadAra nathI, kAraNa ke-gRhastha karyuM hoya che to paNa tene levAthI, bhogavavAthI ke icchavAthI sAdhune anumodanArUpa doSa lAge che. For Personal & Private Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280. saMbodha prakaraNa ahIM prathamathI ja sAdhuone mATe taiyAra karAya te AdhAkarma ane potAne mATe banAveluM hoya temAM pAchaLathI dAna devAnI kalpanA ke saMskAra karavo. te audezika, ema baMnemAM bheda samajavo. (3) pUtikarma-AdhArmikapiMDanA eka aMza mAtrathI paNa mizra thayeluM AhArAdi dravya zuddha hoya to paNa, "azuci padArthathI kharaDAyeluM pavitra dravya paNa apavitra thAya tema te pUtikarma doSavALuM samajavuM. mATe AdhArmika vagerenA eka aMza mAtrathI paNa kharaDAyelAM bhAjana-cATavokaDachI-kaDAi-kuMDI vagerenI sahAyathI zuddha paNa AhArAdi vahoravuM nahi." (4) mizrajAtathI potAnA ane sAdhu vagerenA nimitte bheguM taiyAra kareluM, arthAt prathamathI ja potAnA mATe ane sAdhu Adine ApavA mATe bheguM taiyAra kareluM te mizrajAta jANavuM. enA vAvarthikamizrajAta, pAkhaMDImizrajAta ane sAdhumizrajAta, ema traNa bhedo che. (koI paNa yAcakane ApavA mATe bheguM taiyAra karavuM yAvarthikamizra', pAkhaMDI tathA caraka vagere pAMca prakAranAM zramaNone ApavA mATe bheguM taiyAra kareluM pAkhaMDImizra' ane kevaLa jaina sAdhuone ApavA mATe bheguM banAveluM 'sAdhamizra samajavuM.) ahIM zramaNone pAkhaMDIomAM bhegA gaNavAthI 'zramaNamizrajAta' evo judo bheda nathI kahyo. (5) sthApanA- sAdhu vagerene ApavA mATe keTalAka samaya sudhI mUkI rAkhavuM te, athavA "A sAdhune ApavA mATe che ema hRdayathI kalpIne amuka kALa sudhI saMbhALI rAkhavuM te "sthApanA kahevAya. je piMDa vagerenI A sthApanA karAya, te dAna mATeno piMDa (AhArAdi) paNa "sthApanA 1. dUdhanA moTA bhAjanamAM paDeluM eka jheranuM biMdu paNa jema badhA dUdhane jherI banAve che, tema AdhAkarmadoSanA biMdu mAtrathI paNa bIjo zuddha AhAra doSita bane che, mATe vijhAnA lezavALA apavitra bhojananI jema tene doSita kahyuM che. 2. audezikamAM jaNAvyA pramANe sthApanAmAM paNa rAkhI mUkavAthI bhAjana kharaDAvAno, jIvahiMsA thavAno, vagere prasaMgo saMbhavita che, mATe te doSita samajavuM, kAraNa ke-je vastu jenI mAlikInI bane temAM thatI hiMsAnuM pApa paNa tene lAge che. eka gharamAM, jo koInuM khUna thAya, to gharano mAlika javAbadAra gaNAya che. e pramANe ahIM paNa sthApanA sAdhune uddezIne karavAthI tevuM levAthI temAM saMbhavita hiMsAno javAbadAra paNa sAdhu bane, mATe te levAno niSedha karelo che, e spaSTa samajAya tevuM che. For Personal & Private Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 pariziSTa kahevAya. A sthApanA 1. sva (mULa) sthAne ane 2. para (bIjA) sthAne, ema be prakAre thaI zake. temAM bhojananuM svasthAna cullI vagere jayAM tene taiyAra karyuM hoya te ane parasthAna tyAMthI laI jyAM chIMkA vageremAM mUkAya te chIMku vagere. A baMnenA paNa anantara ane paraMpara ema be bhedo che. temAM "vRta' vagere mUkI rAkhavA chatAM jenuM svarUpa badalAya nahi, tevA padArthonI sthApanAne "anantara sthApanA samajavI. kALanI apekSAe te (utkRSTathI) dezona kroDapUrvavarSosudhInI thaI zake, ethI tene cirasthApanA paNa kahIche; kAraNa ke-te padArthanI hayAti sudhI rahI zake che. bIjI vikAra thavAnA svabhAvavALA dUdha-dahIM vagerenI sthApanAne "paramparasthApanA jANavI. dUdhanI sthApanAne te divase anantara' samajavI. te uparAMta sAdhu jyAM vahoratAM hoya, ghara sahita traNa ghara choDIne pachInAM gharomAM vahorAvavA mATe koIe hAtha vageremAM lIdhelI bhikSAne paNa sthApanA kahevAya; kAraNa ke-eka zreNimAM rahelAM gharomAM saMghATake vahoravA nIkaLelA sAdhuo paikI eka sAdhu eka gharamAM vahorato hoya, tyAre bIjo sAdhu te pachInAM be gharomAM upayoga rAkhI zake, tevo saMbhava hovAthI traNa gharo sudhI vahorAvavAnI koI vastu koI hAthamAM laIne ubho rahe to paNa te itvarI (alpakALa mATe) hovAthI kathya che, sthApanAdoSathI dUSita nathI. te pachInA gharomAM jo koI tema kare, to doSa gaNAya. (6) prAbhRtikA- koIne amuka kALe vivAhAdi kArya karavAnuM hoya, te ema vicAre ke hAlamAM sAdhuo-ahIM che, teone dAna devAno lAbha paNa maLaze, mATe vivAhAdi kArya atyAre ja karavuM ThIka che AvI buddhithI gRhastha te kAryane jyAre vaheluM kare, tyAre te prasaMge tyAMthI piDa levo tene siddhAMtanI bhASAmAM prAkRtikA' kahI che. e rIte te najIkamAM karavAnuM vivAhAdi kArya sAdhuono amuka kALa pachI yoga maLaze evI buddhie 'moDuM kare, tene paNa prAbhRtikA' kahI che. arthAt sAdhune dAna ApavAnI buddhie gRhastha vivAhAdi kAryane moDuM ke vaheluM kare, te prAkRtikA 1. "prAbhRtikAmAM paNa gRhastha bhojana ke vivAhAdi sAvagha kAryo vahelA-moDAM kare temAM sAdhunuM ( nimitta hovAthI, e sAvagha (AraMbhavALA) kAryothI taiyAra thayelo AhArAdi levAthI 4 sAdhune doSa lAge che, te pApano bhAgIdAra bane che. For Personal & Private Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 282 : jANavI, vivAhAdi moTAM kAryomAM amuka divaso ke mahinAonuM vaheluMmoDuM thAya, tethI tene 'bAdaraprAkRtikA' kahI che, ane te ja divase karavAnA kAryane paNa thoDuM vaheluM ke moDuM karavuM, tene 'sUkSmaprAkRtikA' kahI che. jema ke--koi strI sutaranuM kAMtaNa vagere kAryamAM vyagra hoya, te veLA bALaka khAvA mATe maMDakAdi mAge, tene raDatuM aTakAvavA te strI AzvAsana Ape ke raDIza nahi, najIkanA gharamAM AvelA muni ApaNA ghera Avaze, temane dAna ApavA mATe jyAre uThIza, tyAre tane paNa ApIza. pachI jyAre sAdhu Ave, tyAre temane bhikSA ApavA mATe uThelI te strI bALakane paNa Ape (ema vaheluM ka2vAnuM kArya moDuM kare), te 'uSNakaNa' kahevAya. e rIte puNIone kAMtavAnuM kArya pUrNa thAya tyAM sudhI bALakane vilaMba karAvavAnI icchAvALI paNa strI vacce sAdhu AvavAthI jyAre vahorAvavA uThe, tyAre (pharI uThavuM na paDe e uddezathI) bALakane paNa te veLA bhojana Ape, te (moDuM ka2vAnuM kArya vaheluM karavAthI) 'avaSleSmaNa' kahevAya. A zabdonI siddhi e rIte thAya che ke--je kAma karavAno je samaya hoya, te tenA samayathI 't' eTale AgaLa-bhaviSyamAM 'dhvajA eTale kheMcavuM, te 'ut+dhvaSkaNa=ujvaNa' ane kAma karavAno je samaya hoya tenAthI 'ava' eTale arvAk (vaheluM) 'dhva'=karI levuM, te 'ava+jvaNa=avaSleSmaNa' kahevAya. (ema bAdara ane sUkSma baMne prAkRtikAomAM kArya moDuM ke vaheluM karavAthI 'ustvaSkaraNa ane avaSvaNa' evA be prakAro paDe che.) (7) prAduSkaraNa-- devAyogya padArtha jo aMdhArAmAM hoya, to tene cakSu dvArA joi na zakavAthI sAdhuo vahoratAM nathI, ema samajIne tyAM agni ke dIvo saLagAvIne, athavA maNi vagerethI prakAza kare, athavA bhIMta toDIne (jALI-bArI mUkIne) prakAza kare, ke vahorAvavAnI vastu aMdhArAmAMthI bahAra prakAzamAM lAvIne mUke', ema aMdhArAmAM rahelI 1. prAduSkaraNamAM to sAdhune dAna devAnA uddezathI dIvo saLagAvavAthI ke jALI, bArI vagere mUkI prakAza karavAthI agni-pANI-mATI vagere sthAvara jIvonI hiMsA spaSTa che. uparAMta aMdhArAmAMthI prakAzamAM lAvIne mUkatAM trasa vagere jIvonI hiMsA paNa saMbhavita che, mATe te levAthI, sAdhune te doSa lAge che. For Personal & Private Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 pariziSTa vastune pragaTa karavI, te "prAduSkaraNa' kahevAya. te 1. dAnamAM devAyogya vastu hoya tyAM prakAza karavAthI ane 2. gharamAM (aMdhArAmAM) hoya tyAMthI vastune bahAra prakAzamAM lAvavAthI, ema be prakAre thAya che. (8) krIta- sAdhunA mATenI vastu mUlyathI kharIdavI te kriIta kahevAya. tenA cAra bhedo che. 1. svadravyakrata, 2: svabhAvakrata, 3. padravyakrata ane 4. parabhAvakrIta. temAM sAdhu gRhasthane potAno bhakta banAvavA (maMtrelAM) cUrNa-goLI vagere dravya ApIne tenA badalAmAM AhArAdi vastune meLave, te "svadravyakrata' ane AhAra Adi meLavavAnA uddezathI dharmakathA (vyAkhyAna) vagere karI zrotA vagerene Avarjana karIne tenA badalAmAM te te vastu meLave, te "svabhAvakrIta' kahevAya. (sAdhu pratyenI ati bhaktithI tene dAna ApavAnI buddhie) gRhastha pote sacitta, acitta ke mizra koI dravya bIjAne ApIne tenA badalAmAM tenI pAsethI sAdhune ApavA yogya vastu meLave, te "padravyakrata ane sAdhuno bhakta koI maMkha (lokone citro batAvI AjIvikA meLavanAro bhikSukavizeSa) ke gavaiyo, vagere potAnI te te kaLAthI bIjAne khuzI karIne badalAmAM tenA pAsethI sAdhune ApavA mATenI vastu meLavIne sAdhune Ape, te parabhAvakrIta' kahevAya. (9) prAmityaka- sAdhune ApavA mATe je vastu uchInI (tevI pAchI ApavAnI kabUlAtathI udhArI levAmAM Ave, te "prAmiyaka doSa, tenA 1. sAdhunA nimitte kharIdavAmAM dhanano vyaya thAya, e dhanano sAdhue upayoga karyo gaNAya, ane dhanane meLavavAmAM sevAyelAM pApasthAnono bhAgIdAra sAdhu bane mATe utsarga mArge sAdhune potAnA bAhya jIvananI (zarIranI) sagavaDa arthe gRhasthanuM alpadhana paNa kharacAvavAno adhikAra nathI. gRhastha potAnA jIvana mATe lIdheluM ke taiyAra kareluM hoya, tenAthI nirvAha karavo e teno AcAra che. vaLI mukAvAthI ane sudhAravI zrAvaka ane sAdhuno e AcAra che ke-gRhastha koI jAtanA badalAnI AzA vinA sAdhunI sevA kare ane sAdhu potAne maLatI sevAnA badalAmAM koI paudgalika upakAra karavAnA dhyeya vinA tene dharmanuM dAna kare. tene badale upadezAdi dvArA ke maMtra-taMtrAdi ApavA dvArA sAdhu jo gRhastha pAsethI AhArAdi ISTa vastu meLave, to teNe zAsane vecIne potAnI AjIvikA calAvI gaNAya. AvuM karavAthI zAstronI ane zAsananI moTI AzAtanA thavAthI jIva durlabhabodhi bane che ane mithyAtvane vaza thaI saMsAramAM bhaTakato thaI jAya che, anya bhavomAM bhojana Adi nahi maLavAnuM ke jIdyA vagere IndriyonuM paNa duHkha bhogavavuM paDe che. For Personal & Private Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 284 laukika ane lokottara ema be prakAro che. temAM gRhastha uchInuM lAvIne sAdhuone Ape, te 'laukika' prAmitya ane paraspara sAdhuo ja vasa vagere bIjI tevI vastu meLavIne pAchI ApavAnI zarate udhAra le, te 'lokottara prAmityaka' jANavuM.' (10) parAvartita- potAnuM bagaDI gayeluM ghI vagere bIjAne ApIne tenA badalAmAM tenI pAsethI sAruM tAjuM ghI vagere meLavIne sAdhune ApavuM, te 'parAvartita' kahevAya. AnA paNa prAmityakanI jema laukika, ane lokottara evA be bhedo samajI levA. (11) abhyAhata- gherathI ke potAnA gAmathI sAdhune vahorAvavAnI vastu jyAM sAdhu hoya, tyAM sAme lai javI, tene 'abhyAhata'. kaheluM che. tene bIjAo jANe e rIte lai javuM te 'pragaTa' ane koi na jANe tema lai javuM te gupta, (pracchanna) ema be prakAro jANavA. taduparAMta tenA "AcIrNa-anAcIrNa" vagere paNa ghaNA prakAro che. temAM utkRSTathI so hAthanI aMdarathI ke gharonI apekSAe zreNibaddha gharonI aMdarathI sAme AveluM dravya, te 'AcIrNa' (sAdhune lai zakAya) che, kAraNa ke--traNamAMnA eka gharamAM bhikSA vahoranAra ane pachInA be gharomAM saMghATakano bIjo sAdhu 'sAme lAvanAra gRhastha sacittano saMghaTTo vagere bhUla kare che ke nahi' ityAdi zuddhi (azuddhi) jovAmAM upayoga rAkhI zake tema che. (tethI vadhAre dUra upayoga na rAkhI zakAya mATe 'anAcIrNa' samajavuM.) pAMcamA 1. prAmityakamAM paNa udhAre ke badale lAvyA pachI jo pAchuM ApavuM bhUlI jAya ke ApavA jevI sthiti pAchaLathI na rahe, to dAtArane leNadAranI tAbedArI vagere kaSTo bhogavavAno prasaMga Ave. temAM sAdhu nimitta bane tethI sAdhune paNa doSa lAge, mATe teno niSedha samajavo. 2. parAvartitamAM paNa vahorAvyA pachI te strIno pati jo jANe, to potAno apayaza thayo mAnIne strIne tarjanA kare, athavA badale ApanArano pati jo jANe, to sAruM ApI halakuM levAnA kAraNe te potAnI strIne tarjanAdi kare. emAM sAdhu nimitta bane mATe akalpya che. 3. abhyAhatamAM to sAdhune vahorAvavAnA kAraNe sAme laine AvavAmAM raste thatI virAdhanA, levAmAM, lAvavAmAM ke mUkavAmAM saMbhavita trasa jIvo vagerenI virAdhanA ane bhAjana kharaDAyAthI tene aMge thatI virAdhanA spaSTa che, mATe te levAthI sAdhune doSa lAge. mukhyatayA sAdhuno AcAra evo che ke--je vastu gRhasthe potAnA prayojane jyAM jevI sthitimAM mUkelI hoya, tyAMthI vahorAvatAM, tene levA-mUkavA vageremAM hiMsAdi na thAya te rIte levI joie. abhyArhatamAM e AcAranuM pAlana thai zake nahi, mATe sAdhue sAme lAvelAM AhArAdi AgADha kAraNa vinA levAM joie nahi. For Personal & Private Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 285 sthApanAdoSamAM traNa gharonI aMdara karelI sthApanA itvarI (alpakAlIna) hovAthI, tene "kaccha jaNAvelI hovA chatAM punaH abhyAhatamAM traNa gharonI aMdarathI AveluM "AzIrSa' kahyuM. temAM e kAraNa samajavuM kesthApanAmAM alpakALanI ane abhyAhatamAM alpaSetranI, ema baMnemAM judI judI apekSA (hovAthI bhinnatA) che. (12) ubhinna- vastune ughADI-ukheDIne Ape, te udUbhinna kahevAya. jema ke--koI goLa, ghI vagerenA bhAjanane mATI vagerethI lIMpIne baMdha karyuM hoya, te uparanI mATI vagere ukheDIne temAMthI vastu vahorAve tyAre A doSa lAge. (ahIM gAMTha choDIne poTakImAMthI, tALuM ughADIne peTI-kabATa vageremAMthI, ityAdi paNa ubhinna samajI levuM.) (13) mAlApahata- "mAlA" eTale "chIMku-mALiyuM-chAjalI vagere. temAMthI "apahRta' eTale sAdhu mATe lAveluM, te "mAlA+apahata"mAlApahRta' samajavuM. tenA Urdhvasthita, apasthita, ubhayasthita tiryasthita, ema cAra bhedo che. temAM 1. aTTAlImAM-chAjalImAMmALiyA-meDA upara ke chIMkA vageremAM mUkeluM hoya, tyAMthI laIne vahorAve, te Urdhvasthita mAlApahata', 2. bhoMyarA vageremAM nIce mUkeluM lAvIne vahorAve, te "adhaHsthita mAlApahata', 3. koThAra, koThI (uMcI peTI-paTArA) vageremAM mUkeluM hoya, ke jene letAM bahArathI paganI (pAnIo) addhara karI uMcA thavuM paDe ane aMdara nIcA namIne be hAtha lAMbA karIne laI zakAya, ema jene levAmAM zarIrane uMcuM ane nIcuM paNa karavuM paDe tevuM lAvIne vahorAve, te "ubhayasthita mAlApahata" ane 4. tirlDa, bhIMtamAM, gokhalA vageremAM mUkeluM beThAM beThAM ke ubhA ubhAM laI zakAya tevuM hovA chatAM sthAna viSama hovAthI jene letAM paDI javA 1. ubhinnamAM bAMdheluM choDavAmAM, lIMpeluM ukheDavAmAM ke baMdha kareluM ughADavAmAM, ema sAdhune nimitte te te pravRtti karavAmAM trasa, sthAvara vagere jIvonI hiMsAdi thAya, mATe tevuM sAdhune levuM kahyuM nahi. 2. mAlApahatamAM sAdhune nimitte uparathI ke nIcethI sAdhu pAse lAvavA mATe javAmAM, AvavAmAM . ke levA-mUkavAmAM jIvahiMsAdi thAya, ane tiththu paNa viSama sthAnethI letAM lenAra jo paDI jAya, to hAtha-paga vagere avayavone nukasAna thAya, trasajIvo cagadAI jAya, vagere saMbhava hovAthI sAdhune tevAM AhArAdi levAM kahyuM nahi. For Personal & Private Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 286 vagereno bhaya rahe, kaSTapUrvaka lai zakAya tevA sthAne mUkeluM tyAMthI laine Ape, te 'tiryaksthita mAlApahata' samajavuM. (14) Acchedya- pArakuM chatAM baLAtkAre laine (jhUMTavIne) sAdhune Ape, te 'Acchedya' kahevAya. tenA 1. svAmI eTale rAjA, prajAjano pAsethI baLAtkAre laine Ape. te 'svAmiAcchidya', 2. prabhu eTale kuTuMbano agresara kuTuMbanA (gharanA) koi mANasa pAsethI baLAtkAre laine vahorAve, te 'prabhuAsjida' ane 3. cora vagere koinuM corIne-lUMTIne sAdhune Ape, te 'sTenAcchigha' ema traNa bhedo jANavA. (15) anisRSTa- je AhArAdi amuka goSThi arthAt amuka mANasonI maMDalI vagerenuM hoya, tene te maMDalImAMno koi eka mANasa bAkInA mANasoe anumati nahi ApavA chatAM athavA niSedha karavA chatAM sAdhune vahorAve, te 'anisRSTa' kahevAya. tenA paNa 1. 'sAdhAraNa' eTale ghaNAonuM hoya chatAM bIjAonI icchA vinA teomAMno koi eka (ke be-cAra) vahorAve, te 'sAdhAraNa anisRSTa', 2. 'collaka' eTale koi khetaranA mAlika vageree khetara vageremAM kAma karanArA ghaNA nokaro mATe mokalAveluM bhojana vagere teone vaheMcI ApyuM na hoya tyAM sudhI khetaranA mAlika vagere te te mokalanAranuM gaNAya, tevuM tenI icchA ke anumati vinA koi vahorAve, te collaka anisRSTa' ane 3. jaDDa' eTale hAthI, tenA mAlika rAjA vageree hAthIne mATe mahAvata vagerene soMpyuM hoya, te hAthInI ke rAjA vagere tenA mAlikanI icchA-2jA vinA mahAvata vagere koi sAdhune Ape, to te 'jaDu anisRSTa' kahevAya. ema anisRSTanA traNa prakAro thAya che. (16) adhyavapUraka- potAne mATe rasoino prAraMbha karyA pachI jANavAmAM Ave ke sAdhuo vagere AvyA che, tethI teone dAna 1. AcchedyamAM sAdhune nimitte bIjAne aprIti thAya ane sAdhu pratye asadbhAva thAya, tethI mithyAtvano baMdha thAya ane durlabhabodhipaNuM thAya. te uparAMta e rIte paNa AhArAdi levAthI sAdhune duzmano ubhA thAya, pariNAme AhArAdi meLavavAM paNa durlabha thAya, ityAdi ghaNA atyaMtara doSonuM kAraNa hovAthI tevuM bhojana vagere sAdhune levuM na kalpe. 2. anisRSTamAM paNa ApanAra sivAyanA bIjAone aprIti Adi AcchedyamAM kahyA tevA doSo lAge, mATe tevuM na kalpe. For Personal & Private Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 287 ApavA mATe cAlu rasoimAM navo vadhAro karavo, te "adhyavapUraka kahevAya. tenA paNa (mizrajAtanI peThe) 1. yAvadarthika adhyavapUraka, 2. pAkhaMDI nimitta adhyavapUraka ane 3. sAdhunimitta adhyavaMpUraka, ema traNa bhedo che. e pramANe soLa ugamadoSo kahyAM. temAMnA 1. AdhAkarma, 2 thI 4. audezikanA tera bhedo paikInA pAkhaMDI, zramaNa ane nirgasthane uddezIne karma karyuM hoya, te anukrame "samudezakama audezika, Adezakarma audezika ane temAdezakarma dezika e chellA traNa bhedo (juo dezikadoSanA bhedo). 5 thI 8. mizrajAta ane adhyavapUrakanA traNa traNa bhedo paikInA chellA (pAkhaMDI ane sAdhune uddezIne) be be bhAMgA, 9. pUtikarmamAM-AhAra pUtikarma ane 10. bAdara prAkRtikA, e daza doSone "avizodhikoTI' kahyA che. je doSavALI vastu judI karavA chatAM bAkI rahelI nirdoSa vastu paNa zuddha na thAya (kalpa nahi), te avizodhi, e ja "koTI' eTale prakAra arthAta bhinnatA jemAM che, te doSone . "avizopikoTI' jANavA. A avizodhikoTIno avayava mAtra, arthAt sUko dANo (kaNa) vagere, pAtra kharaDAya tevuM dravya taka (chAza) vagere, ke jenI kharaDa paNa na lAge tevo (vAla vagere kaThoLano) kaNa vagere paNa jo zuddha bhojanamAM lAgyo hoya, to te zuddha bhojanane paraThavyA pachI paNa bhAjanane pANIthI traNa vAra zuddha karyA vinA temAM lIdheluM zuddha (nirdoSa) bhojana paNa zuddha gaNAtuM nathI. kahyuM che ke tIi ju pattaMpi hu, karIsanicchoDiaM kayatikappaM / - kappai jaM tadavayavo, sahassaghAI visalavu vva // (piugvizuddhio o54) bhAvArtha- "te avizodhikoTI AhArathI kharaDAyelA pAtrane paNa nize sUkA gobarathI (chANAthI) ghasIne traNa vAra pANIthI zuddha na karyuM 1. adhyavapUrakamAM paNa sAdhune nimitte navo vadhAro karavAthI te rasoI vagere karatAM thakI hiMsAmAM sAdhu bhAgIdAra bane, mATe te levuM na kalpe. For Personal & Private Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 - saMbodha prakaraNa hoya, to temAM lIdheluM bIjuM zuddha bhojana paNa na kalpe, kAraNa ke-jheranA kaNiyAnI jema avizodhikoTIno avayava paNa sahasaghAtI che." upara kahyA te daza sivAyanA zeSa doSo vizodhikoTI jANavA. kahyuM che keuddesiaNmi navagaM, uvagaraNe jaM ca pUiaM hoi / jAvaMtima mIsarAya, mogaraNa ma pahama paDyuM che ? pariaTTie abhihaDe, ubbhinne mAlohaDe ia / acchijje aNisiddhe, pAoarakIapAmicce // 2 // . suhumA pAhuDiA vi a, ThaviyagapiMDo a jo bhave duviho / savvovi esa rAsI, visohikoDI muNeavvo // 3 // (fpave0i 0314-TIlA) bhAvArtha- "dezikanA nava bhedo, upakaraNa pUtikarma, vAvarthika mizrajAta ane yAvadarthika adhyavapUraka, parivartita abhyAhata, ubhinna, mAlApahata, Acchigha, anisRSTa, prAduSkaraNa, kriti, prAmitvaka, sUrmaprAkRtikA ane be prakAranI sthApanApiMDa, e sarva doSasamUha vizodhikoTI jANavo." e doSomAMno koI paNa doSavALA bhojanano doSita aMza judo kADhayA pachI bAkInuM nirdoSa (zuddha) bhojana zuddha gaNAya che, arthAt vAparavuM kahyuM che. kahyuM che ke sesA visohikoDI, tadavayavaM jaM jahiM jahA paDiaM / asaDho pAsai taM cia, tao tayA uddhare sammaM // (fpauvizuddhi-11) bhAvArtha- "bAkInI vizoSikoTI che. teno avayava (aMza jemAM) jeTalo lAgyo hoya tene munie azaTha (zubha) bhAvathI jANIne (oLakhIne), teTalo aMza ja dUra (saMpUrNa judo) karIne kADhI nAMkhavo." 1. jema tIvra jhera khAvAthI eka mare, tenA mAMsathI bIjo, tenuM mAMsa khAvAthI trIjo, ema paraMparAe hajAra mare, tema avizodhikoTIthI mizrita (dUSita) AhArAdi ekathI bIjA ghera, tyAMthI trIjA ghera, ema hajAra gharo sudhI jo jAya, to paNa bIjA zuddha piMDane te doSita banAve che, arthAtu tenA mAliko jo badalAya, to paNa te AhAra nirdoSa thato nathI. For Personal & Private Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 289 ahIM vizodhikoTIno aMza ja tajavAnuM kahyuM, te paNa badho AhAra vagere tajI detAM nirvAha thAya tema na hoya tyAre, ema samajavuM. jo nivaha zakya hoya, to zuddha-azuddha saghaLuMya bhojana tajI devuM joIe. temAM paNa jo ghI vagere durlabha vastu hoya, to te saMpUrNa nahi tajatAM azuddha hoya teTaluM ja mAtra tajavuM. eTalo vizeSa (viveka) samajavo. kahyuM che ke taM ceva asaMtharaNe, saMtharaNe savvamavi vigiciMti / dulahadavve asaDhA, tattiamittaM cia cayaMti // (pa vizuddhi -16) bhAvArtha- "nirvAha jo azakya hoya, to e azuddha aMza ja tajavo ane jo nirvAha zakya hoya, to zuddha-azuddha saghaLuM ya tajavuM, paNa temAM jo durlabha vastu (ghI vagere) hoya, to niSkapaTabhAve temAMthI doSita hoya teTaluM ja tajavuM." e pramANe ugamadoSo jaNAvyA. utpAdananA doSo paNa nIce pramANe soLa che. - 16 utpAdanAnA doSa - dhAI duI nimitte AjIva vaNImage tigicchA ya / vade mAre mAthA, node ma havaMti rasa I 408 | puTvipacchA(va)saMthava, vijjA maMte a cunna joge a / uppAyaNAi dosA, solasame mUlakamme a|| 409 // (fpAniyuni) vyAkhyA- 1. dhAtrIdoSa, 2. dUtidoSa, 3. nimittadoSa, 4. AjIvakadoSa, 5. vanapakadoSa, 6. cikitsAdoSa, 7. krodhadoSa, 8. mAnadoSa, 9. mAyAdoSa ane 17. lobhadoSa; e daza, tathA 11. pUrva vA pazcAt saMstavadoSa, 12. vidyAdoSa, 13. maMtradoSa, 14. cUrNadoSa, 15. yogadoSa ane 16. mULakarmadoSa; ema utpAdanAmAM soLa doSo lAge che. temAM For Personal & Private Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 290 (1) dhAtrIdoSa-- dhAtrI=dhAvamAtA. sAmAnyathI 1. pArakA bALakane dhavaDAvanArI, 2. snAna karAvanArI. 3. kapaDAM-AbharaNa vagere paherAvanArI, 4. ramADanArI ane 5. khoLAmAM besADanArI-(teDIne pharanArI), ema kAryanI bhinnatAe pAMca prakAranI kahelI che. muni bhikSA (AhArAdi) mATe gRhasthanAM bALakonuM evuM dhAtrIkarma karI piMDa meLave, te 'dhAtrIpiMDa' kahevAya. (2) dUtidoSa- parasparano saMdezo kahevo te dUtipaNuM kahevAya. bhikSA mATe sAdhu gRhasthonA parasparanA saMdezA kahI (prIti pragaTa karIne) piMDa meLave te 'dUtipiMDa' kahevAya. (3) nimittadoSa-- sAdhu bhikSA mATe bhUta-bhaviSya ke vartamAnakALe thayelAM, thanArAM ke thatAM lAbha-hAni vagere gRhasthane kahI tenI pAsethI piMDa meLave, te 'nimittapiMDa' kahevAya. (4) AjIvakadoSa-- bhikSA meLavavAnA uddezathI sAdhu gRhasthane prIti utpanna karavA mATe te je je jAti, kuLa, gaNa, karma ke zilpane yoge potAne zreSTha mAnato hoya, te te jAti, kuLa, gaNa vagerethI potAne samAna jaNAve, arthAt sAdhu brAhmaNa vagerene kahe ke--'huM paNa brAhmaNa vagere chuM' ethI prasanna (AdaravALo) thayelo gRhasthe je Ape, te 'AjIvikapiMDa' kahevAya. (5) vanIpakadoSa- zramaNa (bauddho), brAhmaNa kSapaNa (tapasvI), atithi ke zvAna (kUtarA), vagerenA te te bhaktonI samakSa piMDa meLavavA mATe sAdhu paNa 'te te zramaNAdino huM paNa bhakta chuM' ema jaNAve, ethI dAtAra prasanna thaine je Ape, te piMDa 'vanIpakadoSa'vALo kahevAya. (6) cikitsAdoSa- AhArAdi meLavavA mATe UlaTI, virecana, bastikarma (mukha dvArA kapaDuM nAMkhI gudA dvArA kADhavuM, ityAdi maLazuddhi mATeno eka prayoga) vagere karAve ke te te rogavALAne tenA pratikAra karanArA vaidyonI bhalAmaNa kare, athavA te te auSadhonI salAha Ape, ema rogIone prasanna karIne teonI pAsethI meLavelo piMDa 'cikitsAdoSa'vALo kahevAya. For Personal & Private Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 291 (7) krodhadoSa- dAtArane sAdhu "huM amuka vidyA ke tapa vagerethI prabhAvavaMta chuM ema jaNAve, athavA "rAjA vagere paNa mArA bhakta (pUjaka) che ema kahe, ethI dAtArane "jo nahi ApuM, to vidyA vagerethI mAro parAbhava karaze, athavA rAjA vagere mane zikSA karaze evo bhaya pedA thAya, athavA jo "tuM nahi Ape, to huM tAruM amuka amuka kharAba karIza' ema krodha karavArUpa bhaya batAvavo, ItyAdi dAtAne bhaya pedA karIne meLavelo piMDa kropiMDI kahevAya. (8) mAnapiMDadoSa- AhArAdi meLavavAnI potAnI labdhinI prazaMsA sAMbhaLIne garviSTha banelo, athavA potAnI prazaMsA vadhaze ema samajIne jyAre bIjAe mAne caDhAvyo hoya ke A to tuM ja lAvI zake', tyAre mAnanI rakSA mATe, athavA "tuM zuM lAvI zakavAno che? tArAmAM kyAM labdhi che ?' vagere bIjAe abhimAne caDhAvelo sAdhu. ahaMkArathI gRhasthane paNa te te yuktithI abhimAne caDhAvIne lAve, te rIte lAvelo piMDa "mAnapiMDa jANavo. (9) mAyA piMDadoSa- AhArAdi meLavavA mATe judI judI rIte veSa badale ke bolavAnI bhASA badalIne, gRhasthane ThagIne AhArAdi lAve, te "mAyApiMDa jANavo. . (10) lobhapiMDadoSa- ghaNuM ke sAruM meLavavAnA lobhe ghaNAM ghaNAM gharomAM bhamI bhamIne lAvelo AhArAdi piMDa, te "lobhapiMDa kahevAya. (11) pUrva-pazciAtusaMsavapiMDadoSa- ahIM pUrva eTale pitRpakSa ane pazcAtuM eTale zvasurapakSa jANavo. temAM dAtAra (ke dAtrI) samakSa potAnAM mAtA-pitA ke bhAI-bahena yA putra-putrInI (tamArA jevAM mAre paNa mAtA-bahena vagere hatAM ke pitA-bhAi hatA, ityAdi potAnI ane denAranI uMmaranuM anumAna karIne saMbaMdharUpe) ghaTanA karIne AhArAdi meLave, te 'pUrvasaMstavapiMDI ane dAtAranI sAthe zvasurapakSanA saMbaMdhIonI e rIte ghaTanA karIne AhArAdi meLave, te pazcAtusaMstavapiMDa jANavo. 1. ahIM gRhasthane bhaktine badale rAga pedA karAvIne levuM. tathA pote saMyamanuM sarve nahi keLavatAM gRhastha saMbaMdhIonA nAme dInatA batAvIne levuM, vagere doSa samajavo. For Personal & Private Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 saMbodha prakaraNa (1ra thI 15) vidyA-maMtra-cUrNa ane yogapiMDadoSo- temAM maMtrajApa, homa, vagerethI je siddha thAya, ke jenI adhiSThAtrI devI hoya, te vidyA" kahevAya. evI vidyAnA baLe meLavelo AhAra, te vidyApiMDa kahevAya. pATha (bolavA) mAtrathI siddha thAya athavA jeno adhiSThAyaka deva hoya, te maMtrI kahevAya. teno prayoga karIne meLavelAM AhArAdi, "maMtrapiMDa, kahevAya. jene netramAM AMjavAthI (rUpaparAvartana thAya) adazya vagere thavAya, te "cUrNo kahevAya. tenA baLe meLavelAM AhArAdi cUrNapiDa'. kahevAya. jeno pAralepa vagere karavAthI vhAlA-aLakhAmaNA vagere thavAya, te yoga kahevAya. tenA baLe meLavelAM AhArAdine yogapiMDa jANavo. (16) mUlakarmapiMDadoSa- bhikSA meLavavA mATe gRhastha strIno garbha thaMbhAvavo, garbha rahe tevA prayoga karavA, prasUti karAvavI, te mATe amuka (auSadhinuM) snAna karAvavuM, mULiyAMno prayoga karavo ke rakSAbaMdhana karavuM, ityAdi prayogo karIne tenA badale meLavelI bhikSA, te mUlakarmapiMDa jANavo. e pramANe soLa utpAdanonA doSo kahyAM. , 16 kAusaganA AgAro soLa AgAronuM varNana A pramANe che- siNaur eTale uMco (aMdara) zvAsa levo te ucchavAsa. "A padomAM trIjI vibhakti paMcamI arthe che." tathA "nisipa' eTale nIco zvAsa mUkavo bahAra kADhavo). te niHzvAsa, "rasi' eTale khAMsI, chINa, eTale chIMka, baMdhArU =bagAsuM AvavAthI, duer eTale oDakAra, vArisa eTale apAnavAyu thavo. A khAMsI Adi zarIragata vAyunA prakopathI thAya tene rokavAthI roga thAya mATe nahi rokatAM mukhe hAtha vagere rAkhI jayaNAthI karavA ane vAtanisarga paNa avAja na thAya tema karavo; "maNa eTale akasmAta cakrI AvavI pittapuchANa eTale pittaprakopathI sahaja mUrchA AvavI, A cakrI ane mUcchanA prasaMge paDI javAya to jIvavirAdhanA thavAno saMbhava hovAthI besI javuM vaLI 'suphriAsaMcAtte ieTale zarIranI romarAjI vagere sUkSma aMga (sva) hAle, "hiM vetasaMvArdi eTale sUkSma glekhano saMcAra For Personal & Private Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 293 thAya, 'suktame ivikisaMcAihaiiM eTale sUkSma-alpa AMkhanI pAMpaNa vagere pharake-e bArane mUkIne bAkInI ceSTAone tajuM chuM, e vAtane spaSTa karavA mATe kahe che ke--'vamAkRtlRi ArenTiM amo aviAhiko dukha me jADaAEo' eTale e vagere apavAdothI (te te ceSTA thavA chatAM) mAro kAussagga sarvathA abhagna (akhaMDa) ane leza paNa virAdhanArahita (nirdoSa) thAo. ahIM 'EmArU' eTale 'e vagere' kahyuM temAM 'vagere' padathI pahelAM jaNAvI te bAra uparAMta paNa kAussaggamAM 1. jo agni (dIvA vagere) ke vIjaLIno prakAza zarIrane sparze to kAmaLa vagere oDhavAthI ke jo Aga lAge to khasavAthI, 2. bilADI, uMdara vagere paMcendriya prANInI ADa paDe, eTale ke te kAussagga karanAranI ane sthApanAcAryanI vacce thaine te jIvo nIkaLe to tevI ADathI bacavA mATe khasavAthI, 3. corano ke rAjA vagereno bhaya jAge, ane 4. potAne ke bIjA sAdhu vagerene sarpadaMzAdi thAya-ema cAra Akasmika kAraNothI apUrNa kAussagga mUkI de to paNa bhAMge nahi. kahyuM che ke-- agaNIo chiMdijja va, bohiyakhobhAi dIhaDakko vA / AgArehi~ abhaggo, ussaggo evamAhiM // 1613 // (Ava. niyuM) bhAvArtha "agninA upadrava (zarIre prakAza lAge ke Aga vagere saLage tenA)thI, 'chiMdijja' eTale paMcendriyajIvanI ADa paDavAthI, 'bohI' eTale cora ane 'khobha' eTale upadrava arthAt corano upadrava ke Adi zabdathI rAjAdinA upadravathI, ane 'dIha'=(dIrgha-lAMbu) eTale sarpa, teno 'Dakko' eTale daMza lAgavAthI-e cAra prasaMgomAM paNa mAro kAussagga akhaMDita raho." pUrve nAmapUrvaka kahelI ucchvAsa vagere bAra tathA Adi zabdathI batAvelI A agni, ADa, caurAdika upadrava ane sarpadaMza, maLI soLa kriyAo thavA chatAM paNa mAro kAussagga akhaMDa ane niraticAra thAo. 1. bAkIno kAussagga te kAraNothI nivRtta thayA pachI kare agara pharIthI pUrNa kare, paNa vacce choDavA chatAM doSa lAge nahi. For Personal & Private Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 * saMbodha prakaraNa 10 maraNa. 1. avIci, 2. avadhi, 3. aMtya, 4. valammaraNa, 5. vizArta, 6. aMtaHzalya, 7. tadbhava, 8. bAla, 9. paMDita, 11. bAlapaMDita, 11. cha%D, 12. kevalI, 13. vaihAyasa, 14. gRdhrapRSTha, 15. bhaktaparijJA, 16. iMginI ane 17. pAdapopagamana ema maraNanA sattara prakAra che. (1) avaci- vIci eTela viccheda je maraNamAM vIci=vicchedana hoya, arthAta je maraNa satata thayA kare te avaci. pratyeka kSaNe AyuSyanA karmadalikono kSaya e avIci maraNa che. A mRtyu nAraka vagere cAra gatimAM rahelA jIvone utpatti samayathI pratyeka kSaNe sadA thayA kare che. (2) avadhi-avadhi eTale dravya vagerenI maryAdA. avadhithI maraNa te avadhimaraNa. naraka vagere koI eka bhavanA AyukarmanA dalikono anubhava karIne jIva mRtyu pAme, pharI paNa bhavAMtaramAM te ja AyukarmanA dalikono anubhava karIne maraNa pAme te avadhimaraNa. prazna- laIne choDelA te ja karma dalikone pharI grahaNa karavA te asaMbhavita nathI ? uttara- nA. kAraNa ke pudgalono pariNAma vicitra hoya che. (3) aMtya- lIdhelA nArakAdi bhavanA AyuSkarmanA dalikono anubhava karIne vivakSita bhavamAM maraNa thayA pachI bhaviSyamAM kyAreya pharI te ja bhavanA te ja AyukarmanA dalikono anubhava karIne maraNa na pAme te aMtyamaraNa. (4) vala"raNa-vaLatAonuM pAchA pharatAonuM maraNa te valammaraNa. jemano vrata pariNAma bhAMgI gayo che tevA sAdhuonuM maraNa valammaraNa che. kAraNa ke tevA sAdhuo zubha adhyavasAyathI pAchA pharI rahyA che. (5) vazArta- iMdriyanI parAdhInatAnA kAraNe ArtadhyAnavALA jIvanuM maraNa e vazarta maraNa. jema ke-dIpa zikhAne joIne vyAkula banelA pataMgiyAnuM mRtyu. For Personal & Private Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 295 (6) aMtaHzalya-- mAyA, nidAna ane mithyAtva e traNa za2I2mAM rahelA zalyanI jema duHkhanuM kAraNa hovAthI zalya che. je jIva AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA mAyA Adi zalyathI sahita maraNa pAme tenuM maraNa aMtaHzalya maraNa che. kahyuM che ke- "rasagArava, RddhigArava ane zAtAgArava e traNa gArava rUpa kAdavamAM khUMcelA je sAdhako darzana, jJAna ane cAritramAM lAgelA aticArone AcArya AdinI pAse pragaTa karatA nathI temanuM maraNa zalya sahita thAya che. (1) jIvo zalya sahita maraNathI marIne atizaya bhayavALA, duraMta ane dIrgha evA saMsArarUpa araNyamAM lAMbA kALa sudhI bhame che." (7) tadbhava-- te ja bhavamAM maraNa te tadbhava maraNa. vivakSita te ja bhavamAM mokSamAM janArAonuM maraNa tadbhava maraNa che. tevA jIvo garbhaja manuSya, saMkhyAta varSanA AyuSyavALA ane karmabhUmimAM ja janmelA hoya che, ane koika ja hoya che. (8) bAla- avirata jIvanuM maraNa. (9) paMDita-- sarvaviratidharonuM maraNa. (10) bAlapaMDita-- dezaviratidharonuM maraNa. (11) chadmastha--chadma eTale ghAtI karma. ghAtI karmomAM rahe te chadmastha. chadmasthonuM=mati vagere jJAnavALAonuM maraNa te chadmastha maraNa. (12) kevalI- kevala eTale saMpUrNajJAna, arthAt kSAyikajJAna, te jJAna jemane che te kaivalI-kevaLajJAnI. kevaLajJAnIonuM maraNa te kevalImaraNa. (13) vaihAyasa-- vihAyasa eTale AkAza. AkAzamAM thanAruM mRtyu te vaihAyasa. gaLe phAMso nAMkhIne AkAzamAM laTakatA jIvanuM maraNa te vaihAyasa maraNa. (14) gRdhrupRSTha-- uDatA ane nIce utaratA gIdha vagere pakSIothI vyApta ane ati ghaNI mastakanI khoparIothI apavitra evI smazAnabhUmimAM paDIne gIdha vagere pakSIonI cAMcathI khaMDita thainepholAine koinuM maraNa thAya te gRpRSTha maraNa. For Personal & Private Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 296 (15) bhaktaparizA-- bhaktaparijJA eTale jIvanaparyaMta tivihAra ke covihAra anazana. bhaktaparijJAthI thatuM maraNa te bhaktaparijJA maraNa. bhaktaparijJAmAM parikarma (uThavuM, besavuM vagere zArIrika kriyA) svayaM karI zake che, ane bIjA pAse paNa karAvI zake che. sAdhvIo paNa eno svIkAra karI zake che. kahyuM che ke-- "sarva sAdhvIo, prathama saMghayaNa rahita 'sarva sAdhuo ane sarva dezaviratidharo paNa paccakkhANathI eTale ke bhaktaparijJA anazanapUrvaka mare che." (vyavahAra u.10, gA.527) (16) ginI-- iMgita (=niyata karelA) pradezamAM maraNa te iMginI maraNa. AmAM cAre prakAranA AhArano tyAga hoya che. urtana (=pAsu badalavuM) vagere zarIrakarma svayaM karI zake, paNa bIjAonI pAse na karAvI zake. tathA niyata karelA pradezathI bahAra na jai zakAya. viziSTa dhairyavALA mahAtmA ja Ano svIkAra karI zake. (17) pAdapopagamana- pAdapa eTale vRkSa. upagamana eTale sthiratAdharmanI apekSAe pAse javuM, arthAt je maraNamAM sthiratA dharmanI apekSAe vRkSanI samIpe javAnuM hoya-vRkSanI jema jIvanaparyaMta sthira rahevAnuM hoya te pAdapopagamana maraNa. jema paDI gayeluM vRkSa jevI sthitimAM paDyuM hoya tevI ja sthitimAM rahe che=svayaM sthitine badalavAno prayatna karatuM nathI, tema A anazanamAM prathama jevI sthitimAM hoya tevI ja sthitimAM jIvanaparyaMta rahevAnuM hoya che. A anazanane prathama saMghayaNavALA ane atizaya viziSTa dhairyanA abhyAsavALA mahAtmA svIkArI zake. A anazanamAM koi paNa jAtanuM parikarma na karI zakAya, yAvat AMkhane ughADavA-miMcavAno prayatna paNa na karI zakAya. vRkSanI jema svayaM bhUmimAM paDIne (sadA eka paDakhe sUine) dhyAnamAM rahevAnuM hoya che. sattaraprakArI pUjA 1. snAnavilepana (prakSAla vilepana, navAMge kesara-caMdana vagere)thI zarIranA aMgonI pUjA. 2. cakSuyugala ane vastra (pratimAne cakSu ane 1. prathama saMghayaNavALA sAdhuo traNe anazanano svIkAra karI zake, mATe ahIM prathama saMghayaNa rahita ema kahyuM. For Personal & Private Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 297 vastra caDhAvatAM te) pUjA: 3. puSpapUjA, 4. puSpamALA pUjA, 5. kastUrI AdithI zobhA karavI te varNapUjA, 6. vAsakSepa vagere sugaMdhI dravyathI cUrNapUjA, 7. AbharaNapUjA, 8. puSpagraha (maMDapa, pUjA, 9. puSpaprakara (Dhaga karavA te) pUjA, 10. AratI-maMgaladIpa pUjA, 11. dIpapUjA, 12. dhUpapUjA, 13. naivedyapUjA, 14. phaLapUjA, 15. gItapUjA, 16. nRtyapUjA ane 17. vAjiMtra pUjA. (chellI traNa bhAvapUjAmAM paNa gaNAya che.) ema pUjAnA sattara prakAro kahyA che. bIjI rIte pUjAnA 17 prakAro- 1. havaNa, 2. vilepana, 3. cakSuvastrayugma, 4. sugaMdha-vAsa, 5. chUTAM phUla, 6. puSpamALA, 7. puSpothI aMgaracanA, 8. cUrNa, 9. dhvaja, 10. AbharaNa, 11. puSpagRha, 12. puSpavRSTi, 13. aSTamaMgala, 14. dhUpa-dIpa, 15. gIta, 16. nATaka, 17. vAjitra. ema paNa pUjAnA sattara prakAro che. pU.zrI AtmArAmajI mahArAja kRta pUjAmAM trIjI vastrayugma kahI che. paNa cakSu kahyAM nathI ane caudamI dhUpapUjA kahI che, paNa dIpa kahyo nathI. zrI megharAjakRta pUjAmAM aMgaracanAnI jagyAe kasturI Adi varNapUjA kahI che. - saMcamanA sattara prakAra - guru adhikAra vibhAga-2 gAthA-45-46mAM jaNAvyA che. 18 pApasthAnako. 1. prANAtipAta, 2. mRSAvAda, 3. adattAdAna, 4. maithuna, pa. parigraha, 6. krodha, 7. mAna, 8. mAyA, 9. lobha, 10. rAga, 11. dveSa, 12. kalaha, 13. abhyAkhyAna, 14. paizunya, 15. rati-arati, 16. paraparivAda, 17. mAyA-mRSAvAda, 18. mithyAtvazalya.* ( 18 hajAra zIlAMga kSamAdi-10xpRthvIkAyAdi-10=10045 iMdriyo=50044 saMjJA=2000x3 (na karavuM vagere karaNa)=6000x3yoga=18000. 18 dIkSA mATe ayogya aDhAra prakAranA puruSo dIkSA mATe ayogya che. te A pramANe For Personal & Private Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 bAle vuDDhe napuMse a, kIbe jaDDe a vAhie / teNe rAyAvagArI a, ummatte a adaMsaNe // ( pra0 sAro0 790 ) saMbodha prakaraNa dAse duTThe a mUDhe a, aNatte juMgie ia / obaddha a bhae, sehanippheDiA ia // ( pra0 sAro0 791 ) ia aTThArasa, bheA, purisassa tahitthiAe te ceva / gujviLI savAnavacchA, yunni rUme haiMti anne vi (pra0 so0 712) vyAkhyA-- 1. bAla-ahIM (dIkSA viSayamAM) janmathI ATha varSanI uMmara thAya tyAM sudhI bAla kahevAya che, te dIkSAne aMgIkAra karI zakato nathI. kAraNa ke--ATha varSathI ochI uMmaramAM saghaLA ya jIvone tathAvidha jIvasvabhAve ja dezaviratinI ke sarvaviratinI prAptino-tenA (pariNAmano) abhAva hoya che. kahyuM che ke-- eesi vayapamANaM aTThasamAutti vI arAgehiM / bhaNiyaM jahannayaM khalu, ukkosaM aNavagallo tti // (paMcavartu0 060) artha- zrI jinezvaroe dIkSAne yogya dravyaliMga (sAdhuveza) dhAraNa karavA mATe ochAmAM ochuM manuSyanI vayanuM pramANa ATha varSanuM ane utkRSTathI ativRddha na thAya tyAM sudhInuM kahyuM che. anya AcAryo to garbhathI AThamA varSavALAne paNa dIkSA mAnya kare che. tenuM kAraNa zrInizItha cUrNimAM kahyuM che--"AreseLa vA rAmadumasa vivatti'' arthAt vikalpe garbhathI AThamA varSavALAne paNa dIkSA hoya che.' ahIM prazna thAya ke--bhagavAna zrIvajasvAmInI dIkSA sAthe to A vAta ghaTatI nathI ? kAraNa ke--"chamAsirga mu naya, mA samanniga vave' arthAt 'cha mahinAnI uMmare cha kAyanI jayaNAmAM yatanAvALA evA zrIvajasvAmIne tathA teonI mAtAne paNa huM vaMdana karuM chuM' ema kaheluM che tethI teo cha mahinAnI uMmaramAM dIkSita thayA hatA evuM sUtranuM pramANa che, tenuM zuM ? tenuM samAdhAna e che ke tevo prasaMga koika vAra ja banato hovAthI upara jaNAvelI uMmaramAM kaMi doSa nathI. pU. zrIharibhadrasUrijIe kahyuM che ke-- For Personal & Private Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa " tadaho paribhavakhittaM caraNabhAvo vi pAyameesi / AhaccabhAvakahagaM, suttaM puNa hoi NAyavvaM // 299 (pacaMvastu0 gA051 ) artha- ATha varSathI nIceno dIkSA lenAra parAbhavanuM bhAjana bane, bAlaka hovAthI jenA tenAthI parAbhava pAme, vaLI ethI nyUna uMmaravALA bALakane prAyaH cAritranA pariNAma paNa na thAya. ahIM ziSya prazna kare che ke 'ema kahevAthI to sUtra sAthe virodha Ave che, kAraNa ke--cha mahinAnI uMmaravALA zrIvajasvAmI chakAyamAM yatanAvALA hatA ema sUtramAM saMbhaLAya che, to cAritranA pariNAma vinA teo bhAvathI chakAyamAM yatanAvALA kema thai zake ?' teno uttara Ape che ke--zrI vajrasvAmIne aMgenuM sUtravacana kAdAcitka bhAvanuM sUcana che ema samajavuM. ahIM 'ame paNa prAyaH' zabdathI te virodha TALyo che, tethI virodha raheto nathI. ema eka to ATha varSathI nIce parAbhava thavAno saMbhava hovAthI ane bIjuM tene cAritranA pariNAmano (prAyaH) abhAva hovAthI tevAne dIkSA ApavI nahi. bIjI vAta A paNa che ke--ethI nAnAne dIkSA ApavAmAM tenAthI saMyamanI virAdhanA vigere doSo thAya. jema ke--ajJAnathI te jyAM jyAM phare tyAM tyAM tapAvelA lokhaMDanA goLAnI jema chakAya jIvono vadha karanAro thAya, vaLI 'sAdhuomAM to dayA paNa nathI ke jeo AvAM nAnAM bAlakone paNa balAtkAre dIkSArUpI jelamAM pUrIne teonI svataMtratAne lUMTI le che.' ema lokaniMdA paNa thAya ane mAtAne karavA yogya evI tenI saMbhALa (dhovuM-jovuM, vigere) sAdhune karavI paDe, te karavAthI sAdhune svAdhyAyamAM paNa vighna thAya, ityAdi kAraNothI ethI ochI uMmaravALo dIkSA mATe ayogya samajavo. (2) vRddha- sIttera varSathI vadhu uMmaravALo dIkSA mATe vRddha kahevAya. bIjAo to kahe che ke sIttera varSathI pahelAM paNa indriyonI hAni (nabaLAi) thavAthI sATha varSanI uparano paNa vRddha kahevAya. (bALakanI For Personal & Private Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 300 jema) tevA vRddhane paNa vinaya zIkhavADavo-samajAvavo vigere duHzakya che. kAraNa kahyuM che ke-- uccAsaNaM samIhai, viNayaM Na karei gavvamuvvahai / vuDDo na dikkhiavvo, jai jAo vAsudeveNaM // 1 // ( dharmanintu adhyAya-1 sUtra-rU0 vRtti) artha- vRddha sAdhu uMcA AsananI icchA kare, vinaya kare nahi, garva kare, mATe vAsudevano putra hoya to paNa dIkSA na ApavI. vRddhanuM uparyukta vayanuM pramANa so varSanA AyuSyanI apekSAe samajavuM. vastutaH to je kALe utkRSTa AyuSya jeTaluM hoya tenA daza bhAga karavA, tenAM je AThamA-navamA-dazamA dazAMzamAM pahoMcyo hoya tenuM vRddhapaNuM samajavuM. 3. napuMsaka-- strI ane puruSa ubhayane bhogavavAnI abhilASAvALo puruSAkRti manuSya napuMsaka jANavo. te paNa ghaNA doSonuM kAraNa hovAthI dIkSA mATe ayogya kahyo che. 4. klIba- strIoe bhoga mATe nimaMtraNa karavAthI, athavA vasa vinAnI strInAM aDDopAMga jovAthI, ke strIonA komaLa zabdo vigere sAMbhaLavAthI pragaTa thayelI bhoganI icchAne rokavA-sahana karavA je zaktimAna na hoya, tevo puruSAkRti manuSya 'klIba' kahevAya.te puruSavedanI prabaLatAne kAraNe (tIvra vedodayathI) potAne pragaTelI bhoganI icchAnA jore kadAca balAtkAre paNa koi strIne AliMganAdi mATe kare, evI saMbhAvanA che. ema karavAthI zAsanano apabhrAjaka thAya, dIkSAmAM ayogya ja jANavo. 5. ja u- jaDanA traNa prakAro--eka bhASAthI jaDa, bIjo zarIrathI jaDa ane trIjo kriyAjaDa. emAM bhASAjaDanA paNa traNa prakAra-1. jaDamUka, 2. manmanamUka ane 3. elakamUka. je pANImAM DUbelAnI jema buDabuDa avAja karato bole te jaDamUka, jIhvA kheMcAtI hoya tema bolatAM jenuM vacana vacce khacakAya (tuTe) te 'manmanamUka' ane je muMgApaNAne lIdhe For Personal & Private Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 301 bokaDAnI jema avyakta uccAra mAtra ja kare te "elakamUkI jANavo. bIjo zarIrathI jaDa sthULazarIravALo hovAthI vihAra karavAmAM, bhikSA mATe pharavAmAM, tathA vaMdana vigere karavAmAM azakta hoya ane samitiguptinuM pAlana ke paDilehaNa vigere kriyAone vAraMvAra samajAvavA chatAM atizaya jaDatAne lIdhe samajI zake nahi, te trIjo karaNa eTale "kriyAmAM jaDa' samajavo. temAM upara jaNAvyA te traNa prakAranA bhASAjaDa jJAnagrahaNa karavAmAM asamartha hovAthI, ane zarIrajaDa paNa mArge cAlavAmAM vihArAdimAM) ke AhAra-pANI lAvavA vigeremAM azakta hovA uparAMta zarIre ati sthULa hovAthI pasInAne lIdhe tenA bagala vigere bhAgamAM kahovATa thatAM te avayavone pANIthI dhovAmAM kIDIo vigere jIvonI virAdhanArUpa asaMyama thAya, vaLI "ghaNuM khAI zarIra vadhAryuM che ema kahI loko paNa ati niMdA kare, tathA te uMcA zvAsavALo hoya tene zvAsa caDhe, mATe dIkSA na ApavI. (trIjo kriyAjaDa to kriyAne samajI zake nahi mATe spaSTa ayogya che ja.). (6) vyAdhi-moTA rogathI pIDAto rogI. te paNa dIkSA mATe ayogya che, kAraNa ke tenI cikitsA karavA-karAvavAmAM chakAya jIvonI ' virAdhanA ane svAdhyAyamAM hAni-aMtarAya vigere thAya. . (7) cora-corInA vyasanavALo: te paNa gacchane aneka prakAranA anarthonuM kAraNa bane, tethI dIkSA mATe ayogya ja che. (8) rAjApakArI- rAjyanuM dhana, parivAra vigereno droha karanAra. . evAne dIkSA ApavAthI roSAyamAna thayelo rAjA "sAdhune mAravA, dezapAra karavA, vigere upadravo kare evo saMbhava hovAthI tenI ayogyatA paNa spaSTa che ja. (9) unmatta- yakSa, vyaMtara Adi duSTa devothI ke ati prabaLa mohanA udayathI paravaza thayo hoya te unmatta kahevAya, tene naDatA yakSa vigere taraphathI upadrava thavAno saMbhava hovAthI, tathA svAdhyAya, dhyAna vigere saMyama yogonI hAni thavAno prasaMga AvavAthI te paNa dIkSA mATe ayogya samajavo. For Personal & Private Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 saMbodha prakaraNa (10) dRSTi vinAno-- ahIM bAhyadaSTi (netro) jene na hoya tevo (dravya) aMdha tathA aMtaradaSTi eTale samyaktva jene na hoya tevo sthAnaddhi nidrAvALo paNa (bhAvathI) aMdha. ema netrathI aMdha ane syAnaddhi nidrAvALo mithyArdaSTi, e baMnene dIkSA ApavAthI paNa anartha ja thAya. mATe te ayogya che. (11) dAsamAM koinA gharanI dAsIno putra athavA duSkALa vigeremAM dhana vigerethI kharIda karelo hoya tevo dAsa, tene dIkSA ApavAthI teno mAlika upadrava kare, e paNa spaSTa ja che. (12) duSTa- duSTanA be prakAro, 1. kaSAyaduSTa ane 2. viSayaduSTa, temAM pahelo utkRSTakopavALo, bIjo parastrI vigeremAM atIva Asakta, ema ati saMkliSTa adhyavasAyane kAraNe baMneya prakArano duSTa dIkSA mATe ayogya jANavo. (13) mUDha- sneharAga ke annAnAdine vaza parataMtrapaNAthI yathArtha svarUpe vastune jANavA samajavAmAM zUnya manavALo te 'mUDha' jANavo. tevo paNa jJAna ane vivekamUlaka bhAgavatIdIkSAmAM adhikArI nathI, arthAt dIkSAmAM mULa yogyatArUpe jJAna ane viveka che, tenA abhAve te anadhikArI che. (14) devAdAra- jene mAthe bIjAnuM devuM hoya, tene paNa dIkSA ApavAthI leNadAra taraphathI parAbhava thAya te spaSTa ja che. (15) juMgita-- jAtithI, karmathI ane zarIra vigerethI dUSita hoya te 'jugita' kahevAya. temAM caMDALa, kolika, garUDa (barUka), sUcaka, chimpA vigere jeo aspRzya manAya che, teo jAtibhuMgita, spRzya chatAM kasAino, zikArano, vigere niMdita dhaMdho karanArA te 'karmajaMgita' ane pAMgaLA, kubaDA, vAmaNA, kAna vinAnA-mherA, vigere 'zarIra gita' 1. sthAnaddhiM nidrAvALo divase ciMtavelAM zatrune mAravA jevAM AkarA kAryone paNa rAtre uMghato ja karI nAkhe. te nidrA vakhate vajaRSabhanArAca saMghayaNavALAne vAsasudevanA baLathI aDadhuM ane sevArda saMdhayaNavALAne be-traNa gaNuM baLa thAya che, te niyamA mithyArdaSTi hovAthI ayogya samajavo. For Personal & Private Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 303 samajavA. dIkSAne mATe te traNeya paNa ayogya che, kAraNa ke-tevAone dIkSA ApavAthI lokamAM zAsananI-sAdhutAnI halakAI thAya. (16) parAdhIna- je dhana laIne ke vidyA vigere grahaNa karavAnA nimitte amuka kALa sudhI bIjAno baMdhAyelo hoya tevo parAdhIna-avabaddha jANavo. evAne dIkSA ApavAthI kalaha vigere thavAno saMbhava hovAthI te paNa ayogya samajavo. (17) cAkara- amuka rUpiyA' vigere pagAra laIne dhanikane ghare nokarI karavA mATe rahelo. tene dIkSA ApavAthI paNa te te dhanikAdine aprIti thAya ethI ayogya ja samajavo. (18) zaikSaniSphaTikA- zaikSa eTale jene dIkSA ApavAnI icchA hoya tenuM niSphaTikA' eTale apaharaNa karavuM tene zaikSaniSphaTikA kahI che. ethI jene mAtA-pitAdie rajA na ApI hoya tenuM paNa apaharaNa karIne dIkSA ApavI te paNa "zaikSaniSphaTikA' thAya, mATe apaharaNa karAyelo paNa ayogya samajavo, kAraNa ke-apaharaNathI tenA svajanAdine karmabaMdha thavAno saMbhava rahe ane dIkSA ApanArane adattAdAna (corI) vigere doSano prasaMga bane. A aDhAra doSo puruSane aMge samajavA. - 19 kAyotsarganA doSo ghoTaka, latA, staMbha-kuSya, mALa, zabarI, vadhu, nigaDa, laMbuttara, stana, Urdhva, saMyatI, khalina, vAyasa, kapittha, ziraDakaMpa, mUka, aMgulI, bhU, vANI ane prekSA. kAyotsarganA A 19 doSono tyAga karavo. (1) ghoTaka- ghoTaka eTale azva. azvanI jema be pago viSama rahe (vAMkA, UMcA ke nIcA rahe) tema zarIra rAkhIne kAyotsarga kare, arthAt paganI jinamudrA na kare. | (2) latA- latA eTale velaDI. ugra pavananA saMgathI jema velaDI hAle tema kAyotsargamAM zarIra hAle. (3) staMbha-kuDaca- staMbha eTale thAMbhalo. thAMbhalAne Teko daIne kAyotsarga kare. kuSya eTale bhIMta. bhIMtane Teko daIne kAyotsarga kare. For Personal & Private Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 saMbodha prakaraNa (4) mALa- mALa eTale mALiyuM. mALiyAne mastakano Teko daIne kAyotsarga kare. (5) zabarI- zabarI eTale bhIlaDI. jevI rIte vasrarahita bhIlaDI hAthothI gupta aMgone DhAMke tema hAthothI gupta bhAganeDhAMkIne kAyotsargakare. (6) vadhU- kulavadhUnI mAphaka mastaka nIcuM rAkhIne kAyotsarga kare. (7) nigaDa- nigaDa eTale beDI. pagomAM beDI hoya tema pagone pahoLA karIne ke bhegA karIne kAyotsarga kare. (8) laMbattara-avidhithI colapaTTAne uparanAbhimaMDalanI upara rAkhIne ane nIce jAnu sudhI rAkhIne kAyotsarga kare. (colapaTTo nAbhithI cAra AMgaLa nIce ane jAnathI cAra AMgaLa upara rAkhavAno mULa vidhi che.) (9) stana-DAMsa-macchara Adi na karaDe e mATe athavA ajJAnatAthI colapaTTAthI stanone DhAMkIne kAyotsarga kare. (10) UrvI- UrvI eTale gADAnI udha (ke udha). udha gADAnuM AgaLanuM eka aMga che. te prAraMbhamAM jarAka sAMkaDuM hoya pachI kramazaH jarA jarA pahoLuM hoya che. gADAnI udhanI jema baMne paganI penIone bhegI karIne ane AgaLathI paga pahoLA karIne kAyotsarga kare e bAhya UrvI doSa jANavo. baMne paganA aMgUThA bhegA karIne ane bahArathI penIone pahoLI karIne kAyotsarga kare tene atyaMtara Urdhva doSa kahyo che. (11) saMyatI- sAdhvInI jema AkhA zarIre kapaDo ke colapaTTo oDhIne kAyotsargamAM rahe. (12) khalina- khalina eTale ghoDAnA moDhAmAM rahetuM cokaDuM. tenI jema rajoharaNanI dazIo AgaLa (ane dAMDI pAchaLa) rahe te rIte rajoharaNa pakaDIne kAyotsarga kare. (13) vAyasa- vAyasa eTale kAgaDo. bhamatA cittavALo jIva kAyotsargamAM kAgaDAnI jema daSTine pherave. (14) kapittha- kapittha eTale koTho. junA bhayathI (=ju karaDe evA bhayathI) colapaTTAne koThAnI jema guMcaLAvALuM kare. For Personal & Private Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 305 (15) ziraHkaMpa-- yakSathI adhiSThita puruSanI jema mastakane kaMpAvato kAyotsarga kare. (16) mUka-- ADa paDatI hoya vagere prasaMge mUMgA mANasanI jema huM chuM kare. (17) aMguli-brU- AlAvAone (=navakAra vagerene) gaNavA mATe AMgaLIo pherave. yogonI zAMti mATe netranAM bhavAM Ama tema pherave. vizeSArtha koine netranA bhavA sthira rAkhavAthI akaLAmaNa thatI hoya ane tethI manamAM zAMti na rahetI hoya. AthI manoyoganI zAMti mATe netranA bhavAM Ama tema pherave. na (18) vAruNI-- vAruNI eTale surA (dArU). kAyotsargamAM rahelo jIva surAnI jema avyakta buDa buDa.avAja kare. (19) prekSA-- kAyotsargamAM anuprekSA karato jIva vAnaranI jema hoTha halAvyA kare. 20 asamAdhisthAno samAdhi eTale cittanI svasthatA-mokSamArgamAM sthiratA-dRDhatA, teno abhAva te asamAdhi. tenAM sthAno eTale Azrayo-nimitto te sva-parane asamAdhi pedA karanArA hovAthI tene asamAdhisthAno kahyAM che. te A pramANe vIMza che. 1. jaladI jaladI (ayatanAthI) cAlavuM vagere, 2. apramArjita sthAne besavuM-sUvuM ityAdi, 3. jema-tema pramArjelA sthAne besavuM vagere. 4. zAstrAjJAthI vadhAre zayyA vAparavI, 5. zAstrAjJA uparAMta vadhAre Asana vAparavuM. (ahIM upalakSaNathI vastra-pAtrAdi sarva upakaraNo paNa adhika vAparavAM te doSa samajI levo.) 6. ratnAdhika (vaDIla)no parAbhava (apamAnAdi) karavo, 7. sthavirano' upaghAta (vinAza) karavo, 8. pRthvIkAyAdi bhUtonI eTale jIvonI hiMsA karavI, 9. kSaNika (saMjvalana) kopa karavo, 10. lAMbA kALa sudhI krodhane vaza 1. sthavironA traNa prakAro che. eka-samavAyAMgasUtra sudhInA jJAtA zrutasthavira. bIjA-vIza varSanA dIkSAparyAyavALA paryAyasthavira ane trIjA-sAiTha athavA sIttera varSanI vayavALA vayasthavira. For Personal & Private Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 306 thavuM, 11. bIjAno avarNavAda bolavo (niMdAdi karavuM), 12. koi doSitane paNa vAraMvAra 'tuM cora che, tuM drohI che, tuM kapaTI che', vagere kahevuM. 13. zAMta thayelA kaSAyonI punaH udIraNA karavI, 14. zAstraniSiddha kALe svAdhyAya karavo, 15. hAtha-paga sacitta rajathI kharaDAyelA chatAM pravRtti karavI, 16. rAtri vageremAM (divase paNa) avivekathI UMcA svare bolavuM, 17. kalaha (vAkkalaha) karavo, 18. jhaMjhA eTale gacchamAM (sAdhuomAM) paraspara bheda paDAvavo, 18. sUryAsta sudhI AhAra-pANI vagere vAparavAM ane 20. eSaNAsamitinuM pAlana na karavuM. A vIza asamAdhinAM kAraNone sevavA. tIrthaMkara nAmakarmanuM upArjana karavAnAM 20 sthAno 1. arihaMta, 2. siddha, 3. pravacana (caturvidha saMgha), 4. AcArya, 5. sthavira, 6. upAdhyAya, 7. sAdhu, 8. jJAna, 9. darzana, 10. vinaya, 11. cAritra, 12. brahmacarya, 13. kriyA, 14. tapa, 15. gautama, 16. jina, 17. caraNa, 18. abhinavajJAna, 19. zrutajJAna, 20. tIrtha. pUjAnA 21 prakAra 1. snAtra, 2. vilepana, 3. vibhUSaNa (AMgI, AbharaNa vagere), 4. puSpo, pa. mALA, 6. dhUpa, 7. dIpa, 8. phaLa, 9. akSata (cokhA), 10. (nAgaravelanAM) patra, 11. sopArI (hatheLImAM mUkavArUpa phaLa), 12. naivedya, 13. jaLa (bharelA ghaDA vagerenuM sthApana), 14. vastro (caMdaravA, puMThIyA, toraNa bAMdhavAM), 15. cAmara, 16. chatra, 17. vAjiMtra (vagADavA), 18. gIta, 19. nATya (nAca karavo), 20. stuti (stavanachaMda-stotra bolavA) ane 21. bhaMDAra bharavo (bhaMDAramAM yathAzakya jhaverAta, rokaDa vagere dhana nAkhavuM.) e ekavIsa prakAre zrIjinarAjanI pUjA devo-dAnavo (manuSya vagere)nA samUhe haMmezA karI che. 21 prakAranA mithyAtva 1. Abhigrahika, 2. anAbhigrahika, 3. sAMziyaka, 4. Abhinivezika, 5. anAbhogika, 6. laukika devasaMbaMdhI, 7. laukika For Personal & Private Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 307 gurusaMbaMdhI, 8. laukika dharmasaMbaMdhI, 9. lokottara devasaMbaMdhI, 10. lokottara gurusaMbaMdhI, 11. lokottara dharmasaMbaMdhI, 12. dharmane adharma mAne, 13. adharmane dharma mAne, 14. jIvane ajIva mAne, 15. ajIvane jIva mAne, 16. mUrtine amUrta mAne, 17. amUrtane mUrtamAne, 18. sAdhune asAdhu mAne, 19. asAdhune sAdhu mAne, 20. mArgane unmArga mAne, 21. unmArgane mArga mAne. zrAvakanA 21 guNo (1) akSudra- utAvaLIyo ane chIcharo nahi, paNa udAra, dhIra ane gaMbhIra. (2) rUpavAna- pAMceya IndriyothI pUrNa-khoDarahita avayavothI paripUrNa ane samartha zarIravALo. (3) prakRtisaumya svabhAvathI ja pApakarma nahi karanAro, zAMta svabhAvathI bIjAone paNa upazamanuM kAraNa. (4) lokapriya- niMdA, jugAra, zikAra vagere zAstromAM kahelAM lokaviruddha kAryone nahi karanAro, dAna-vinayAdi sadAcArayukta. (5) apUra-prazasta cittavALo, kaSAya-kleza vinAno, jenuM citta prasanna hoya. (6) bhIru- Aloka-paralokanA duHkhothI ane apayaza kalaMkathI DaranAro.. . (7) azaTha- vizvAsanuM pAtra, koine nahi ThaganAro, prazaMsAne yogya, bhAvathI dharma karanAro. (2) sudAkSiNya- bIjAnI prArthanAno bhaMga nahi karatAM svakArya choDIne paNa tenuM kArya karanAro. , 9) lajjALu- ayogya kAryo karatAM lajajA pAmanAro ane aMgIkAra karelA kAryane pUrNa karanAro. (10) dayALu- duHkhI, daridrI ane dharmarahita vagere prANIo pratye dayAnA pariNAmavALo. For Personal & Private Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 : saMbodha prakaraNa (11) madhyastha saumyadRSTi- rAga-dveSarahita hovAthI yathAsthita vastutattvano vicAraka. arthAt heya-upAdeyanA vivekavALo, niHpakSapAtI, satyano grAhaka. (12) guNarAgI- (guNa)-guNIno pakSapAta karanAra, nirguNInI upekSA karanAra, prAsaguNanI rakSAmAM tathA navA guNanI prAptimAM udyamavALo. (13) satkathaka-dharmakathAnI rucivALo ane vikathAmAM asacivALo. (14) supayukta- AjJAMkita, dharma, sadAcArI ane dharmakAryomAM sahAyaka evA parivAravALo. (15) sudIrghadarzI- sUkSma vicArapUrvaka-jenuM pariNAma suMdara jaNAya tevAM kAryo karanAro. (16) vizeSajJa- pakSapAta vinA vastunA guNa-doSane samajanAro. (17) vRddhAnuga- nAnA ke moTA zuddha-pariNata buddhivALA je sadAcArI hoya te vRddha kahevAya, tevA uttama puruSonI sevA karanAro ane teonI zikhAmaNane anusaranAro. (18) vinIta- mokSanuM mULa vinaya che-ema samajI adhikaguNIno vinaya karanAro. (19) kRtajJa- bIjAe karelA upakArane visare nahi-pratyupakAra karavAnI bhAvanAvALo. (20) parahitArthakArI- niHsvArtha paropakArakaraNa svabhAvavALo. (dAkSiNya guNavALo prArthanA karanAra pratye upakAra karanAro hoya ane A guNavALo paranI prArthanA vinA svabhAvathI ja parahitamAM rakta hoya, ema bheda samajavo.) (21) labdhalakSya-catura, dharmavyavahArane jaladI samajanAro; eTale ke-jene sahelAithI dharma-anuSThAna zIkhavI zakAya tevo. upara pramANe ekavIza guNayukta je hoya tene uttamottama jainadharmarUpa dharmaratnane (pAmavA) grahaNa karavAmAM yogya kahyo che. ahIM kahyuM che ke-saMpUrNa ekavIza guNavALo dharmaprApti mATe uttama pAtra che, caturthAza guNahIna eTale For Personal & Private Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 309 poNA bhAganA guNavALo dharmayogyatAmAM madhyama pAtra che ane aDadhA guNavALo dharma mATe jaghanya yogyatAvALo samajavo. jenAmAM teTalA paNa guNo nathI, tene A dharmaratva pAmavA mATe daridra samAna samajavo. 21 zabala sthAno cAritranA (mULathI virAdhanA nahi paNa) doSo sevavArUpa malinatA, tene karanArAM ekavIza nimittone "zabala' kahyAM che. temAM 1. hastakriyA karavA-karAvavArUpa abrahmanuM sevana, 2. atikrama, vyatikrama ane aticArarUpe divyAdi dava-manuSya ane tiryaMcanuM) trividha maithunanuM sevana arthAt e trividha maithunane aMge atikramAdi traNa doSonuM sevana, (ahIM niSkAraNa atikramAdi cAreyane sevanAro virAdhaka kahyo che ane kAraNe atikramAdi traNane sevanAro zabala che, ema bheda samajavo. AgaLanA bhedomAM paNa e viveka samajavo.) 3. bhojananA-"1. divasanuM lIdheluM divase, 2. divasanuM lAveluM rAtre, 3. rAtre lIdheluM divase ane 4. rAtre lIdheluM rAtre vAparavuM.--e cAra bhAMgAmAM pahelo bhAMgo zuddha che, zeSa traNa bhAMgA rAtribhojanarUpa che. tene mATe atikramAdi doSo sevavA te zabala jANavuM. gADha kAraNe to jayaNAthI rAtre saMnidhi vagere rAkhavA chatAM doSa manAto nathI. 4 thI 10mAM 1. AdhArmika, 2. rAjapiMDa, 3. kriItapiMDa, 4. prAmiyakapiMDa, 5. abhyAhatapiMDa, 6. AcchedyapiMDa ane 7. pratyAkhyAta dravya bhojanatyAga karelo piMDa, e sAta prakAranAM dUSita-akathya dravyone niSkAraNa bhogavavAmAM atikrama vagere traNa doSo sevavA te. ahIM paNa viziSTa kAraNa vinA atikrama, vyatikrama, aticAra ke anAcAra sevanAra zabala nahi paNa virAdhaka jANavo. 11. jJAnAdi prayojana vinA cha mahinAmAM eka gaNathI bIjA gaNanI (gacchanI) nizrAmAM javuM, 12. eka mahinAmAM traNa vAra "dagalepa=nAbhi jeTalA pANImAM utaravuM. ahIM ardha jaMghA sudhI pANImAM utaravuM te "saMgha', nAbhi sudhI pANImAM utaravuM te dagalepa' ane ethI vadhAre uMDu utaravuM te "lepopari' kahevAya che. temAM eka mAsamAM vadhumAM vadhu be vAra "dagalepa" utarI zakAya, jo traNa For Personal & Private Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 . saMbodha prakaraNa vAra utare to zabala thAya. 13. eka mAsamAM traNa vAra kapaTa-mAyA karavAthI zabala, ahIM anAcaraNIya AcarIne lajjA (bhayAdi)thI gurune nahi kaheluM-chUpAvavuM, te mAyA-kapaTa samajavuM. 14. irAdApUrvaka (hiMsAthI nirapekSa, eka-be athavA traNavAra lIlI vanaspatinA aMkurA vagere toDavA, ItyAdi prANAtipAta hiMsA karavI, 15. IrAdApUrvaka eka-be ke traNa vAra juThuM bolavuM, 16. irAdApUrvaka eka-be ke traNa vAra adatta vastu levI, 17. IrAdApUrvaka bhInI, kIDI, maMkoDI vagerenAM iMDAvALI, trasa jIvavALI ke sacitta bIja(kaNAdivALI jamIna upara tathA sacitta patthara ke kIDAoe khAdhelA (kIDAvALA) lAkaDA upara kaMI paNa AMtarA vinA sIdho saMghaTTo thAya tema (AsanAdi pAtharyA vinA ja) UbhA rahevuM-besavuM, 18. irAdApUrvaka nirvasa pariNAmathI mULa-kaMdapuSpa-phaLa vagere lIlI vanaspatinuM bhojana karavuM, 19. eka varSamAM daza vAra dagalepa karavA (nAbhi sudhI pANImAM utaravuM), 20. eka varSamAM daza vAra mAyA-kapaTa karavuM (bhUlo karIne chUpAvavI) ane 21. (irAdApUrvaka) sacitta pANIthI bhIMjAyelA-gaLatA jaLabiMduvALA hAtha ke pAtravALA dAtAra pAsethI vahorIne vAparavuM. 22 parISaho. mokSamArgamAM sthira-daDha-acala thavA mATe tathA karmonI nirjarA mATe vAraMvAra sahana karavAmAM Ave, te parISaha kahevAya. te 1. sudhA, 2. tRSA, 3. zIta, 4. USNa, 5. DAMsa-maccharAdinA daMza, 6. nagnapaNuM (acalaka), 7. arati, 8. strI, 9. caryA (vihAra), 10. Asana, 11. zayA (upAzraya), 12. Akroza, 13. vadha, 14. yAcanA, 15. alAbha, 16. roga, 17. tRNasparza 18. mela, 19. satkAra, 20. prajJA, 21. ajJAna ane 22. samyagdarzana, ema bAvIza che, teno jaya eTale parAbhava karavo te sApekSa yatidharma che. yogazAstra (prakAza-3 zlo0 153)nI TIkAmAM parISahonuM svarUpa kahyuM che ke (1) kSudhA-bhUkhathI pIDAvA chatAM zaktimAna sAdhu eSaNAsamitimAM doSa na seve, kintu dInatA-vivaLatA vinA ja mAtra AjIvikAnA dhyeyathI apramattapaNe AhArAdi mATe phare. For Personal & Private Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 311 (2) tRSA- vihAra karatAM mArge tRSAthI pIDAvA chatAM tattvano jANa muni dInatA choDIne cAle, ThaMDA (ke sacitta) pANInI icchA na kare; jo maLe, to acitta pANIne iccha. (3) zIta- uttama muni ThaMDIthI parAbhava pAmavA chatAM vRkSonI chAla ke bIjAM sutarAu vagere vastronA abhAvamAM paNa akathya vastrane na svIkAre ane agninI sahAya paNa na le. (4) uSaNa- garamIthI pIDAvA chatAM muni tenI niMdA, chAyAnuM smaraNa, viMjhaNo, paMkho ke havA vagereno upayoga ane zarIre pANI chAMTavuM vagere zItaLa upacAro paNa na kare. (5) macchara ane DAMsa- karavA chatAM "sarva jIvone AhAra priya che ema samajato jJAnI muni tenI upara dveSa ke trAsa na kare, uDADe nahi, upekSA kare ane pIDAne samabhAve sahana kare. (6) nagnatA- jIrNa ane tuccha vastro paheravA chatAM muni "mAre vastra nathI, athavA kharAba che, athavA sAruM che' ityAdi vastranA rAga-dveSamAM mUMjhAya nahi, paNa lAbhAlAbhamAM (lAbhAMtarAyakarmanA) kSayopazamanI : vicitratAno jANa acelaka parISahane sahana kare, kuvikalpo na kare. - (7) arati- dharmathI anubhavAtA ArAmamAM AnaMda mAnato muni cAlavAmAM, UbhA rahevAmAM ke besI rahevAmAM, kadApi arati (kheda) na kare, kiMtu (cittanI) svasthatAno ja anubhava kare. (8) strI durgAnanA sevana(kAraNa)rUpa kAdavathI bharelI ane tethI mokSapurInA daravAjAnI sAMkaLatulya (mokSamAM pratibaMdhaka) strIno vicAra mAtra karavAthI paNa dharmano nAza thAya che ema samajato muni strInA bhogano vicAra paNa na kare. (9) caryA (vihAra)- koI gAma, zahera vagere sthAne sthira nahi rahetAM sthAna vagerenA pratibaMdhathI mukta muni (gacchavAsane pUrNa karIne paDiyA vagere) vividha abhigraho karIne ekalo paNa vicare. - (10) Asana- strI, pazu ane napuMsako vagere bhAvakAMTAothI rahita smazAna, (parvatanI guphA) vagerene Asana mAnIne nirbhaya ane For Personal & Private Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 312 zarIramamatAthI paNa rahita banelo muni tyAM iSTa-aniSTa upasargone sahana kare. (11) zayyA (upAzraya) 'savAre to anyatra javAnuM che' ema samajato niHspRha muni sArA-narasA upAzrayanAM sukha-duHkhane samabhAve sahana kare, temAM rAga ke dveSa na kare. (12) Akroza-- jo koi Akroza kare, to paNa potAnA kSamAzramaNapaNAne samajato muni sAmo Akroza na kare. Akroza karanArane apakAra nahi paNa upakAra mAne ane potAnA samatAdharmanI sAdhanA mATe te nimitta Ape che ema samajI prasannatA anubhave. (13) vadha- jo koi tADana-tarjana kare, to paNa samatAthI sahana kare ane 'mArA prANa to lIdhA nathI ne !' ema mAnato, krodhanI duSTatAne ane kSamAdharmanA upakArane samajato jJAnI sAmo prahAra na kare (mAravAnIM icchA paNa na kare, kiMtu sAmAne thatA karmabaMdhathI tenI karuNA ciMtave). (14) yAcanA-- 'bIjAnA dAna upara jIvanArA sAdhuone yAcanA karavI anucita nathI' ema (jinAjJAne) samajato muni yAcanAnuM duHkha na dhare ane punaH gRhasthajIvananI icchA paNa na kare. (15) alAbha-- (lAbhAMtarAyakarmanA udayathI nahi maLanArAM tathA kSayopazamathI maLanArAM) AhAra-vastra-pAtrAdi bIjAne ke potAne mATe jo gRhastha-dAtAra pAsethI na maLe, to paNa te kheda na kare ane jo maLe, to harSa paNa na kare; eTaluM ja nahi, te na maLe temAM potAnA aMtarAyakarmanA udayane kAraNabhUta mAnI samatA dhAraNa kare paNa bIjAnI niMdA na kare. (bIjA labdhivaMta sAdhune maLe te joine tejodveSa paNa na kare, kiMtu teo pratye Adara rAkhe.) (16) roga- jyAre zArIrika roga Ave, tyAre udvega na kare, karmodayajanya rogane samatAthI sahana karatAM karmo khapI jAya che' ema samajI auSadhanI icchA paNa na kare, kiMtu AtmAthI zarIrane bhinna mAnIne dInatA vinA sahana kare. (jo auSadha kare, to paNa saMyamanA dhyeyathI kare.) For Personal & Private Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 313 (17) tRNasparza vastronA abhAve ke vastro thoDA athavA TUMkA hovAthI tRNa-ghAsa vagere pAtharIne sUve, tRNanA karkaza sparzane sahana kare, kiMtu komaLa tRNanI (sparzanI) icchA na kare. na (18) mela- unALAnA tApathI thatA parasevAne yoge sarva aMgomAMthI jharatA melathI uttama muni udvega na pAme. snAnane na icche ane melane na utAre, kiMtu (zarIranI azucitAnuM tathA vastunA te te dharmanuM dhyAna karato) samatAthI sahana kare. (19) satkAra- uttama muni mAro koi satkAra, jevo ke--'sAme UbhA rahevuM, pUjana karavuM, dAnAdi vinaya karavo' vagere kare evuM icche nahi, tevo satkAra jo koi na kare, to dIna thAya nahi, tema jo kare, to harSa paNa na kare. (kiMtu te satkAra cAritradharmano thAya che, ema samajI temAM sanmAna-prIti vadhAre.) (20) prajJA- prajJAvaMta muni potAnI prajJAnA (buddhinA) utkarSathI ahaMkAra na kare, kiMtu adhika jJAnIonI apekSAe pote ajJAna che, ema samajIne teono vinaya kare tathA alpa jJAnavALAo pratye anAdara na karatAM vAtsalya kare. (21) ajJAna- (jo bhaNI zake nahi, to) 'huM bhaNI zakato nathI' ane jo jJAnI hoya, to 'huM jJAna-cAritravALo to chuM paNa chadmastha hovAthI ghaNo ajJAnI chuM' evo kheda na kare, 'jJAnanI prApti kramathI thAya che' ema samajI puruSArtha kare ane ajJAnane samatAthI sahana kare. (22) samakita-- zrI jinezvaro, teoe kahelAM zAstravacano, tathA jIva, ajIva, dharma, adharma, parabhava, vagere bhAvo parokSa chatAM mithyA nathI, ema mAnato samakitane pAmelo uttama muni 'te sarva satya che' ema ciMtave, koinA prayatnathI calita na thAya. iMdriyanA 23 viSayo sparzaneMdriyanA halako-bhAre, rUkSa-snigdha, suMvALo-karkaza, zIta-uSNa ema ATha. rasaneMdriyanA khATo, mITho, kaDavo, tIkho ane turo ema For Personal & Private Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 saMbodha prakaraNa pAMca. ghrANeMdriyanA sugaMdha ane durgaMdha ema be. cakSuriMdriyanA kALo, dhoLo, rAto, pILo ane lIlo ema pAMca. zroteMdriyanA sacitta, acitta ane mizra ema traNa. (jIvA prayatnathI utpanna thatA zabdo sacitta. pudgalonA athaDAvA AdithI utpanna thatA zabdo acitta ane jIvano prayatna ane pudgalo e bethI utpanna thatA zabdo mizra che. jema ke- jIva vAjiMtra vagADe) Ama kula 23.viSayo che. 25 paDilehaNA diTThipaDilehaNA egA, chauDDapakkhoDaM tigatigaMtariyA / akkhoDapamajjaNayA nava nava paNavIsa paDilehA // 1 // 1 dRSTi, 6 Urdhva, pakoDA, traNa traNane AMtare 9 akhkhoDA ane 9 pramArjanA (traNa traNa akhkhoDAnA AMtare traNa traNa pramArjanA, arthAt pahelAM traNa akhkhoDA, pachI traNa pramArjanA, bIjIvAra traNa akhkhoDA pachI traNa pramArjanA, trIjI vAra traNa akhkhoDA pachI traNa pramArjanA) e pramANe vastranI paDilehaNA che. pahelAM vastrane sAme pahoLuM karIne baMne bAju jovuM te dRSTi paDilehaNA che. tyAra pachI vastrane te ja rIte pahoLuM rAkhIne jamaNI taraphanA vasanA cheDAne traNa vAra khaMkheravo te pahelA traNa purima che. pachI DAbI taraphanA vastranA cheDAne traNavAra khaMkheravo te bIjA traNa purima che. pachI jamaNA hAthamAM vadhUTaka karIne (=vasranA uparanA bhAgane AMgaLIo vacce dabAvIne vajrane laTakatuM rAkhIne) vastrane DAbA hAtha u52 hatheLI taraphathI koNI tarapha traNa TapAthI koNI sudhI lai javuM e traNa akhoDA che. pachI vastrane e ja rIte pakaDeluM rAkhIne koNI taraphathI hatheLI tarapha pramArjana karatAM karatAM AMgaLIo sudhI lai javuM e traNa pramArjanA (pakhkhoDA) che. pharI e ja rIte traNa akhkhoDA ane traNa pramArjanA karavI. pharI trIjIvAra e ja rIte traNa akhkhoDA ane traNa pramArjanA karavI. Ama 25 paDilehaNA che. A paDilehaNA 25 bolapUrvaka karavI joie. vastranI 25 paDilehaNA vakhate kramavAra manamAM bolavA yogya (=ciMtavavA yogya) bola A pramANe che-- For Personal & Private Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 315 muhapattinI kramavAra 25 paDilehaNA vakhate kramavAra ciMtavavA yogya bola A pramANe kaI paDilehaNA vakhate? kayA bola? paheluM pAsuM tapAsatA sUtra (1 bola) bIjuM pAsuM tapAsatA artha-tattva karI sadauM (1 bola) pahelA 3 purima vakhate samakita mohanIya, mizra mo0 mithyAtva mo. pariharuM (3) bIjA 3 purima vakhate kAmarAga-sneharAga-daSTirAga pariharuM (3) pahelA 3 akhoDA karatAM sudeva-suguru-sudharma AdaruM (3) pahelA 3 poDA karatAM kudeva-kugura-dudharma pariharuM (3) bIjA 3 akhoDA karatAM jJAna-darzana-cAritra Adarza (3) bIjA 3 poDA karatAM jJAna virAdhanA-darzana virAdhanA cAritra virAdhanA pariharuM (3) trIjA 3 abboDA karatAM managumi-vacanaguNi-kAyamukti AdaruM (3) trIjA 3 poDA karatAM manadaMDa-vacanadaMDa-kAyadaMDa pariharuM (3) mahAvratonI 25 bhAvanAo : juo suguru adhikAra gAthA-234 thI 238. 20 aNagAraguNo (muniguNo) | guNo A pramANe che-1 thI 6. rAtribhojanaviramaNa sahita cha vratonuM pAlana, 7 thI 11. -pAMca indriyono vijaya, 12. bhAvazuddhi, 13. pratyupekSaNAdi kriyAnI zuddhi, 14. kSamAnuM pAlana, 15. vairAgya, 1617-18. mana-vacana-kAyAnI duSTa pravRttino nirodha, 19 thI 24. chakAya jIvonI rakSA (ahiMsA), 25. vinaya-veyAvacca-svAdhyAya vagere For Personal & Private Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 . saMbodha prakaraNa saMyamanA vyApAronuM sevana, 26, zItAdi parISahonI pIDAone samabhAve sahana karavI ane 27. prANAMta upasarga vagere prasaMge paNa samAdhi rAkhavI. - 28 ladhio tapathI labdhio prApta thAya che. temAM 28labdhio A pramANe pramANe che (1) AmazauSadhi- Amarza eTale sparza. A labdhivALA sAdhu rogane dUra karavAnI buddhithI potAne ke bIjAne sparze to roga dUra thaI jAya. jo koI eka bhAgamAM labdhi hoya to je bhAgamAM labdhi hoya te bhAgathI sparza kare to roga dUra thaI jAya. jo saMpUrNa zarIramAM labdhi hoya to koI paNa bhAgathI sparza kare to roga dUra thaI jAya. (2) vipuDISadhi- viSNuDa eTale viSThA-mUtra. A labdhivALA sAdhu svaparanA zarIramAM potAnAviSThA-mUtranA aMzane lagADIne roga dUra karI zake. (3) khelauSadhi- khela eTale zlema. sAdhu potAno phlekha lagADIne roga dUra karI zake. (4) jallauSadhi- jalla eTale mela. potAno mela lagADIne roga dUra karI zake. (5) saMbhinnazrotA- zarIranA koI paNa bhAgathI sAMbhaLI zake. (6) sarvoSadhi- viSThA, mUtra, keza, nakha vagere badhI ja vastuo auSadharUpa bane. (7) AzIviSa- zrApa ApIne apakAra karavAnI ane AzIrvAda ApIne upakAra karavAnI zakti. (8) bIjabuddhi- eka arthanA zravaNathI aneka artho jANavAnI zakti . (9) koi buddhi- bIjAnI pAsethI sAMbhaLIne yAda rAkhelA padArtho kyAreya na bhUlAya. (10) padAnusArI- eka padane sAMbhaLIne bAkInA tamAma padone yAda karavAnI zakti. For Personal & Private Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 317 (11) manobalI- aMtarmuhUrtamAM sArabhUta tattvano uddhAra karI samagra zruta-samudramAM avagAhana karavAnI zaktivALA. (12) vacanabalI-aMtarmuhUrtamAM saMpUrNa zrata bolavAnI zaktivALA. athavA game teTaluM bole to paNa kaMThane takalIpha na thAya tevI zaktivALA. (13) kAyabalI- kAussagnamAM divasonA divaso sudhI UbhA rahe chatAM thAka na lAge tevI zaktivALA. (14) aNutva aNu jevaDuM zarIra banAvavAnI zakti. (15) mahattva- meruthI paNa moTuM zarIra banAvavAnI zakti. (16) laghutva- vAyuthI paNa halaku zarIra banAvavAnI zakti. (17) gurutva- vajathI paNa bhAre zarIra banAvavAnI zakti. (18)prANibhUmi upara rahIne AMgaLInA agrabhAgathI meruparvatanA agrabhAgane ke sUryane paNa sparzI zakAya tevI zakti. ' (19) prAkAmya-pANImAM bhUmi para cAle tema cAlavAnI zakti ane bhUmi para pANInI jema taravAnI ke DUbavAnI zakti. (20) izitva-tIrthakara ke indranIRddhinI vikavaNA karavAnI zakti. (21) vazitva- sarva jIvone vaza karavAnI zakti. (rara) apratighAtitva- parvatanI aMdarathI paNa javAnI zakti. (23) aMtardhAna- adazya thavAnI zakti. (24) kAmarUpi-- ekI sAthe aneka rUpo karavAnI zakti. (25) lIrAstrava, madhvAsrava, sarpirADhava, amRtADhava- jemanA pAtramAM paDeluM kharAba anna paNa dUdha, madha, ghI ane amRta samAna thaI zaktivardhaka bane tevA. athavA jemanuM vacana zArIrika ane mAnasika duHkhane pAmelA jIvone dUdha vagerenI mAphaka AnaMdadAyaka bane tevI. (26) alINamahAna-jemanA pAtramAM vahorAvela alpa paNa anna ghaNAne ApavA chatAM na khUTe tevA. " (27) akSaNamahAlaya- jyAM rahyA hoya tyAM asaMkhyAtA deva, tiryaMco ke manuSyo eka-bIjAne agavaDa na paDe tema besI zake. For Personal & Private Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 saMbodha prakaraNa (28) cAraNalabdhi-- 1. jaMghAcAraNa-- jaMghAcAraNa muni rucakadrIpa sudhI javAnI zaktivALA hoya. te eka ja utpAtathI rucakadvIpa jAya che. AvatI vakhate be utpAtathI Ave che. pahelA utpAtathI naMdIzvaradvIpa Ave che, ane bIjA utpAtathI jyAMthI gayA hoya tyAM Ave che. evI rIte UrdhvalokamAM paNa eka ja utpAtathI meruparvatanA zikhare rahelA pAMDukavana sudhI jAya che. AvatI vakhate pahelA utpAtathI naMdanavanamAM Ave che. bIjA utpAtathI jyAMthI gayA hatA tyAM Ave che. 2. vidyAcAraNa-- vidyAcAraNamuni naMdIzvaradvIpa sudhI jai zake. te jatI vakhate eka utpAtathI mAnuSottaraparvata para jAya che. bIjA utpAtathI naMdIzvaradvIpa jAya che. AvatI vakhate eka ja utpAtathI jyAMthI gayA hatA tyAM Ave che. e pramANe UrdhvalokamAM eka utpAtathI naMdanavanamAM ane bIjA utpAtathI pAMDukavanamAM jAya che. vaLatAM eka ja utpAtathI jyAMthI gayA hatA tyAM Ave che. A labdhio ane zAstramAM kahelI bIjI paNa aneka prakAranI labdhio tapathI prApta thAya che. mATe tapano prabhAva aciMtya che. tapathI viSNumunine aneka labdhio prApta thai hatI. 29 pApazruto pApanA kAraNabhUta 29 graMtho te pApazruto. te A pramANe che-- nimittazAstranAM ATha aMgo, temAM 1.'divya'=vyaMtarAdi devonA aTTahAsa vagerenA phaLanuM jemAM varNana hoya, 2.'utpAta'=rUdhiranA varasAda vagerenA phaLanuM jemAM varNana hoya, 3.'AMtarikSa'=AkAzamAM thatA grahonA bheda vagerenA phaLanuM jemAM varNana hoya, 4.'bhauma'=bhUmikaMpa vagere pRthvInA vikAranA AdhAre 'AnuM Ama thaze' vagere phaLa jaNAvyuM hoya, 5.'aMga' eTale zarIranI ceSTA uparathI tenuM phaLa jaNAvanAra, 6. 'svara'='''' vagere svaronuM svarUpa (ane pakSIo vagerenA svaronuM phaLa) jaNAvanAra, 7.'vyaMjana'=zarIra uparanA masa-tala vagerenuM phaLa jaNAvanAra ane 8.'lakSaNa'=aMganI rekhAo vagere uparathI tenuM phaLa jaNAvanAra. nimittazAstranA A ATha aMgonA darekanA traNa traNa bhedo For Personal & Private Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 319 che. 1. sUtra, 2. vRtti ane 3. vArtika. e traNathI guNatAM (843=24) covIza, 25. saMgItazAstra, 26. nRtyazAstra, 27. vAstuvidyA (zilpazAstra), 28. vaidyaka(cikitsA)zAstra ane 29. dhanurveda vagere (zastrakaLAzApaka) zAstra. 30 mohanIya sthAno 1. krUra pariNAmathI strI vagere nirbaLa jIvone pANImAM DUbADIne mArI nAMkhavA, 2. hAthathI ke vastrAdithI mukha baMdha karIne (DUco daine, zvAsa gUMgaLAvIne, gaLe TUMpo daine ke evA koi krUra prayogathI) nirdayapaNe mArI nAkhavA, 3. roSathI mAthe cAmaDAnI vAdhara vIMTIne (bAMdhIne) khoparI toDIne mArI nAMkhavA, 4. mogara, hathoDo, ghaNa ke patthara vagerethI mAthuM phoDavuM vagere kharAba mArathI mArI nAMkhavA, 5. saMsArasamudramAM DUbatA jIvone parama AdhArabhUta (gaNadhara, AcArya vagere) dharmanA nAyakane (ke ghaNA jIvone AjIvikA pUranArane) haNavo, 6. sAmarthya hovA chatAM nirdhvasa pariNAmathI glAna vagerenI auSadhAdithI sevA na karavI, 7. sAdhune (ke dIkSArthI gRhasthane) baLAtkAre dharmabhraSTa karavo (ke dIkSAmAM aMtarAya nAMkhavo), 8. samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa mokSamArgathI viparIta prarUpaNA, sAdhunI ke dharmasAdhanonI niMdA vagere karIne tenA upara bIjAone arUci-asadbhAva pedA karavA dvArA svaparano apakAra karavo, arthAt lokone jainazAsananA dveSI banAvavA, 9. kevalajJAna che ja nahi athavA koi kevaLI bane ja nahi, vagere tIrthaMkaronI ke kevalajJAnIonI niMdA karavI, 10. AcArya, upAdhyAya vagere sAdhuvarganI (ke teonAM jAti-jJAna vagerenI) niMdA karavI, 11. jJAnadAna vagerethI upakAra karanArA potAnA upakArI paNa AcArya 1. sUtra=mULa graMtha, vRtti=sUtranA arthanuM saMskRtamAM vistRta niyamana ane vArtika=vRttinA koi koi bhAganuM vizeSa spaSTIkaraNa, ema traNamAM vizeSatA samajavI. 2. 'zruta' e jJAnanA bhedarUpe AtmAno guNa che. tenA baLathI AtmaguNono vikAsa sAdhavo e nyAya che ane hiMsAdi pAponuM sevana karavuM te anyAya che, arthAt jJAnano durupayoga karavArUpa AzAtanA che. A zAstro prAyaH hiMsAdi AsravonAM prarUpaka ane poSaka hovAthI pApazruta kahyAM che. tenuM jJAna jIvane AsravomAMthI bacavA bacAvavA mATe jarUrI che, tene badale tenuM AcaraNa karavAthI aticAra lAge che. For Personal & Private Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 - saMbodha prakaraNa upAdhyAya-guru AdinI sevA-vaiyAvacca na karavI, 12. punaH punaH nimitta kahevArUpa adhikaraNa karavuM, arthAt nimitto vigere kahevAM, 13. tIrthano bheda (kusaMpa) karAvavo, 14. vazIkaraNAdi karavuM, 15. tyAga (paccakhANa) karelA bhogonI IcchA karavI, 16. bahuzruta nA hoya chatAM potAne bahuzruta ke tapa na karavA chatAM tapasvI tarIke vAraMvAra jAhera karavo bahuzrutamAM ke tapasvImAM gaNAvavuM, 17. agninA dhUmADAmAM gUMgaLAvIne ghaNAone mArI nAMkhavA, 18. pote pApakarma.. karIne bIjAne zire caDhAvavuM, 19. potAnA asad AcaraNane (doSone) kapaTathI chUpAvI bIjAone ThagavA, (potAne sadAcArImAM gaNAvavo), 20. asadbhAvathI sabhAmAM satya bolanArane paNa jUTho TharAvavo, 21, nitya kalaha karAvavo, 22. bIjAne vizvAsa utpanna karIne (aTavI vageremAM laI jaIne) tenuM dhana vagere lUMTavuM, ra3. e rIte parane vizvAsa pamADIne tenI strIne lobhAvavI-lalacAvavI, 24. kumAra nahi chatAM bIjAnI AgaLa potAne kumAra tarIke jaNAvavuM, 25. e rIte brahmacArI nahi chatAM potAne brahmacArI jaNAvavo, ra6. jenI sahAyathI pote dhanADhya thayo hoya tenA dhanano lobha karavo, 27. jenA prabhAvathI pote lokamAM prasiddha (yazasvI) thayo hoya tene koI prakAre aMtarAya (duHkhI) karavo, 28. rAjA, senApati, maMtrI, rASTraciMtaka vagere ghaNA jIvonA nAyakane (rakSaka-pAlakane) haNavo, 29. devone nahi dekhavA chatAM kapaTathI "huM devone dekhuM chuM' ema kahI azakya prabhAva vadhAravo ane 30. devonI avajJA karavI, arthAt viSayAMdha devonuM zuM prayojana che? huM ja deva chuM' ema bIjAone jaNAvavuM, (ATheya karmone zAstramAM sAmAnyathI moha, evuM nAma ApeluM hovAthI A trIza prakArothI sAmAnyatayA ATheya karmo ane vizeSatayA mohanIyakarma baMdhAya che.) 31 siddhaguNo jIvane ATha karmonA nAzarUpa siddhAvasthA prApta thatAM prAraMbhamAM ja pragaTa thatA hovAthI, je siddhonA Adi guNo kahevAya che te ekatrIsa che. e guNo A pramANe kahyA che-(goLa, corasa, laMbacorasa, trikoNa ane For Personal & Private Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 321 valayAkAra ema) pAMca saMsthAno (AkRtio), zuklAdi pAMca varNo, surabhi-durabhi be prakArano gaMdha, madhura vagere pAMca prakArano rasa, guru laghu vagere AThasparzI ane puMveda vagere traNa vedo, e aDhAvIzanA abhAvarUpa aDhAvIza tathA azarIrapaNuM, asaMgapaNuM ane janmano abhAva, ema ekatrIza, athavA ATha karmonA 31 uttarabhedonA kSayathI pragaTa thatA ekatrIza guNo samajavA. te 31 bhedo A pramANe che-jJAnAvaraNIyakarmanA pAMca, darzanAvaraNIyanA nava, vedanIyanAbe, mohanIyanA (darzanamohanIya ane cAritramohanIya ema) be, AyuSyanA cAra, nAmakarmanA (zubhaazubha) be, gotranA be ane aMtarAyanA pAMca, ema ekatrIza prakAranAM karmono kSaya thavAthI pragaTatA ekatrIza guNo samajavA. 32 jIvabhedo pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAukAya, sAdhAraNa vanaspatikAyae pAMca sUkSma ane bAdara eTale 10, pratyeka vanaspatikAya, beiMdriya, teiMdriya, cariMdriya, saMjJI paMcedriya ane asaMjJI paMceMdriya ema 16 bhedasthAya. e soLanA paryAptA ane aparyAptA evA be bhedathI kula 32 bhedo thAya. 32 yogasaMgraha 1. ziSya vidhipUrvaka AcAryane AlocanAdevI athata niSkapaTabhAve potAnA aparAdhone kahI jaNAvavA, 2. AcAryuM paNa ziSyanA te te aparAdhone jANavA chatAM bIjAne nahi jaNAvavA, 3. ApattinA prasaMge (dravyAdi cAra prakAranA upasargomAM) paNa dharmamAM daDhatA keLavavI, 4. . upadhAna (vividha tapa) karavAmAM A loka-paralokanAM (jaDa) sukhonI apekSA na rAkhavI, 5. grahaNa ane AsevanarUpa be prakAranI zikSAnuM vidhithI sevana karavuM. (vidhipUrvaka jJAna bhaNavuM ane kriyAmAM pramAda nahi karavo), 6. zarIranuM pratikarma (zuzruSA-zobhA vagere) nahi karavuM, 7. potAno tapa bIjo jANe nahi tema gupta karavo, 8. nirlobhatA mATe yatna karavo-lobha tajavo, 9. parISaho-upasargo Adino jaya karavo, te samabhAve sahavA ane durbAna nahi karavuM, 10. saraLatA rAkhavI, 11. saMyamamAM tathA vrata vageremAM (mUla-uttaraguNomAM) pavitratA rAkhavI For Personal & Private Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 322 (aticAra nahi sevavA), 12. samyaktvanI zuddhi sAcavavI (dUSaNAdi nahi sevavuM), 13. cittamAM samAdhi keLavavI (rAga-dveSAdi nahi karavAM), 14. AcAronuM pAlana karavuM (dekhAva mAtra nahi karavo), 15. vinIta thavuM (ka2vA yogyano darekano vinaya karavo)-mAna nahi karavuM, 16. dhairyavAna thavuM (dInatA nahi karavI), 17. saMvegamAM (mokSanI ja eka sAdhanAmAM) tatpara rahevuM, 18. mAyAno tyAga karavo, 19. dareka anuSThAnamAM suMdara vidhi sAcavavI, 20. saMvara karavo (navo karmabaMdha bane. teTalo aTakAvavo), 21. AtmAnA doSono upasaMhAra karavo (ghaTADavA), 22. sarva paudgalika icchAonA virAganI-tyAganI bhAvanA keLavavI, 23. mULaguNomAM (caraNasittarImAM) vizeSa vizeSa paccakkhANa (vadhAro) karavAM, 24. uttaraguNomAM (karaNasittarImAM) paNa savizeSa paccakkhANa (vadhAro) karavAM, 25. dravya ane bhAva ubhaya viSayamAM (vividha) vyutsarga (tyAga) karavo (dravyathI bAhya upadhi Adino ane bhAvathI aMtaraMga rAgadveSAdino tyAga karavo-pakSa tajavo), 26. apramattabhAva keLavavo, 27. kSaNe kSaNe sAdhusAmAcArInuM rakSaNa-pAlana karavuM, 28. zubha dhyAnarUpa saMvarayoga sevavo, 29. prANAMta vedanAnA udaye paNa manamAM kSobha nahi ka2vo, 30. pudgalanA saMbaMdhanuM jJAna meLavavuM ane teno tyAga vadhAravA mATe savizeSa paccakkhANa karavAM, 31. aparAdhonuM prAyazcitta karavuM, ane 32. aMtakALe ArAdhanA (saMlekhanA-niryAmaNA) karavI. 32 guruvaMdananA doSo (1) anAdaMtadoSa- saMbhramapUrvaka arthAt Adara vinA utsuka citte vaMdana karavuM te. (2) stabdhadoSa- ATha madane vaza thayelAe madAnyapaNe vaMdana karavuM te. ahIM 1. manathI abhimAnI ane zarIrathI akkaDa, 2. manathI abhimAnI ane zarIrathI namelo, 3. manathI namelo chatAM (rogAdi kAraNe) zarIrathI akkaDa ane 4. mana tathA zarIra baMnethI namra-ema cAra bhAMgA thAya. (temAM pahelA be bhAMgA duSTa che ane trIjo-cotho bhAMgo nirdoSa che.) For Personal & Private Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 323 (3) paviddhadoSa- vaMdana karatAM vacce ja adhurI kriyAe paDatuM mUkI cAlyA javuM ke majuranI jema vaMdana adhuruM karavuM te. (4) paripiMDitadoSabheguM vaMdana karavuM te. jema ke-ghaNA sAdhuo eka sthAne hoya te badhAne bheguM eka vaMdana karavuM athavA to hAtha-paga vigere barAbara nahi rAkhatAM paga bhegAM karI UbhA rahevuM. be hAtha peTa upara bhegA rAkhI vaMdana karavuM ke sUtranA uccAramAM akSarono, padono ane saMpadAono yathAsthAne aTakyA vinA aspaSTa bhego uccAra karavo vagere. (5) TolagatidoSa- tIDanI jema AgaLa-pAchaLa kUdatAM kUdatAM-ThekaDA mAratAM vaMdana karavuM te.. (6) aMkuzadoSa- UbhA rahelA, sUtelA ke anya kAryo karatAM guruno ogho vagere upakaraNo, colapaTTo, vastra ke hAtha pakaDIne, hAthIne jema kheMce tema avajJApUrvaka kheMcIne vaMdana karavA mATe Asana upara besADIne vaMdana karavuM te. pUjya guruone A rItie kheMcavA te avinaya rUpa hovAthI ayogya che-e eka artha, bIjo artha-potAnA oghA ke caravaLAne be hAthathI aMkuzanI jema pakaDIne vaMdana karavuM te ane trIjo artha-aMkuzanA prahArathI pIDAtA hAthInI jema vaMdana karatAM potAnuM mastaka UMca-nIcuM karavuM te; e rItie traNa prakAre aMkuzadoSa jANavo. . (7) kacchapariMgitadoSa UbhA UbhA tirasatharA mAsIyaUIT - vagere pATha bolatAM ke beThA beThA ho jAye vagere bolatAM vinA kAraNa kAcabAnI jema AgaLa ke pAchaLa khasyA karavuM te. arthAt vinA kAraNa vaMdana karatAM AgaLa-pAchaLa khasavuM te. . (8) matsyodvartanadoSa- jema mAchaluM pANImAM ekadama nIce jAya, ekadama upara Ave ane ekadama pAsuM pheravIne bAjumAM pharI jAya, tema vaMdana karatAM uchaLIne Ubho thAya, paDatAnI jema besI jAya ane ekane vaMdana karI bAjumAM bIjA sAdhune vaMdana karavA mATe khasyA vinA ja mAchalAnI jema pAsuM pheravIne vaMdana kare vagere. (9) manaHpraduSTadoSa- gurue vaMdana karanArane ke tenA koI saMbaMdhI vagerene Thapako Apyo hoya ke kaThora zabdo kahyA hoya tethI guru pratye For Personal & Private Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 : * saMbodha prakaraNa manamAM prasveSa rAkhIne vaMdana karavuM, athavA "vaMdanIya sAdhu potAnAthI guNamAM hIna hoya tethI huM evA guNahInane kema vAMduM? athavA AvA guNahInane paNa vaMdana devarAve chevigere asUyApUrvaka vaMdana karavuM te. (10) vedikAbaddhadoSa- vaMdananA Avarta detAM be hAthane be DhIMcaNanI vacce rAkhavA joIe. tene badale 1. be hAtha be DhIMcaNa upara rAkhe, 2. . be hAtha be DhIMcaNanI nIce rAkhe, 3. be hAtha khoLAmAM rAkhe, 4. be DhIMcaNanI (bahAra) paDakhe be hAtha rAkhe ke pa. be hAtha vacce eka DhIMcaNane rAkhIne vaMdana kare, ema pAMca prakAre vedikAbaddhadoSa lAge che. (11)bhayadoSa-vaMdana nahi karuMtosaMghamAMthI samudAyamAMthI, gacchamAMthI ke A kSetramAMthI dUra karaze-bahAra karaze" vagere bhayathI vaMdana karavuM te. (12) bhajaMtadoSa- "huM vaMdanAdi sevA karuM chuM tethI guru paNa mArI sevA kare che athavA "atyAre sevA karavAthI, mArI sevAthI dabAyelA guru paNa AgaLa upara mArI sevA karaze -ema samajI thApaNa mUkavAnI jema vaMdana karavuM te.. (13) maitrIdoSa- "A AcAryAdinI sAthe mAre maitrI che mATe vaMdana karavuM joIe, agara vaMdana karuM to maitrI thAya--emasamajI vaMdana karavuM te. (14) gauravadoSa- 'huM guruvaMdana karavuM vagere vidhimAM kuzaLa chuM. ema bIjAo paNa jANe", mATe vidhipUrvaka Avarta vagere sAcavIne pote vidhivALo che ema jaNAvavA mATe abhimAnathI vaMdana kare te. (15) kAraNadoSa- jJAnAdi sivAyanI vastra, pAtra vagere vastuo guru pAsethI meLavavA mATe vaMdana karavuM. agara huM jJAna vagere guNothI lokomAM pUjAuM evA pUjAvAnA AzayathI jJAnAdi guNo meLavavA vaMdana karavuM, athavA vaMdanathI vaza thayelA guru mAruM kahyuM kare mATe vaza karavA vaMdana karuM, evA duSTa kAraNothI vaMdana karavuM te. (16) stanadoSa- stana eTale cora; "koI vaMdana karatAM dekhaze to mane halako mAnaze-huM nAno dekhAiza--evA bhayathI coranI jema bIjA sAdhuonI ADamAM chUpAIne koI dekhe-koI na dekhe tema jaladI vaMdana karavuM te. For Personal & Private Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 325 (17) pratyenIkadoSa- pahelAM kahI gayA te pramANe jyAre guru vyagra cittavALA, avaLA beThelA, pramAdavaza ke AhAra-nihAra karatA hoya athavA karavAnI icchAvALA hoya tyAre vaMdana karavAno niSedha che, chatAM vaMdana karavuM te. (18) ruSTadoSa- guru roSAyamAna hoya ke vaMdana karanArane potAne koi kAraNe krodha thayo hoya, te vakhate krodhayukta vaMdana karavuM te. (ahIM krodhanI mukhyatA mAnIne A doSa sattaramA doSamAM AvI javA chatAM judo kahyo che.) (19) tarjanAdoSa-- 'vaMdana nahi karavAthI tamo gusso nathI karatA ane vaMdana karavAthI prasanna nathI thatA, arthAt tamo vaMdana karanArAnA ke nahi karanArAnA bhedane oLakhatA ja nathI'--ema bolIne tarjanA karavApUrvaka, athavA 'ghaNA lokonI hAjarImAM mane vaMdana karAvo cho, paNa ekalA hazo tyAre khabara pADIza'-evI buddhithI ke tarjanI AMgaLIthI ke mastakathI apamAna karavApUrvaka vaMdana karavuM te. (20) zaThadoSa-- mAyAthI gurune ke lokone 'A bhakta che'--ema vizvAsa utpanna karavA mATe vaMdana karavuM athavA kapaTathI mAMdagI vagerenuM bahAnuM kADhI jema-tema vaMdana karavuM te. (21) hIlitadoSa- 'are, guru ! he vAcakajI ! tamone vAMdavAthI zuM phaLa maLavAnuM che ? vagere bolIne avajJApUrvaka vaMdana karavuM te. (22) viparikuMcitadoSa- ardhuM vaMdana karI vacce dezakathAdi vikathAo karavI te. (23) dRSTAdeSTadoSa- ghaNAonI sAthe vaMdana karatAM bIjAnI ADathI jyAre guru dekhI na zake tyAre ke aMdhAruM hoya tyAre vaMdana nahi karavuM-besI rahevuM ane guru dekhe eTale vaMdana karavA mAMDavuM te. (stanadoSamAM 'loko dekhe-na dekhe' tema ane ahIM 'guru dekhe-na dekhe' tema-e bheda samajavo.) (24) zRMgadoSa-- pahelAM jaNAvyuM tema vaMdanamAM 'aho jAya' vagere bolIne Avarto karatAM be hathelI je lalATanA madhya bhAge lagADavI joie te lagADe nahi ke lalATanI bAjumAM jamaNI-DAbI tarapha lagADe te. For Personal & Private Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 326 (25) karadoSa- kara eTale rAjAdinA TekSa-dANanI mAphaka 'arihaMta bhagavAne kahelo A vaMdanarUpI kara paNa avazya cUkavavo joie'--ema mAnIne vaMdana karavuM te. (26) muktadoSa- 'dIkSA levAthI rAjA vagerenA laukika karomAMthI to ame chUTyA, paNa A vaMdanarUpI karamAMthI chUTAya tema nathI, arthAt kyAre chUTIe ? ema mAnI vaMdana karavuM te. (27) AzliSTAnAzliSTadoSa- pahelAM 'ane jA' vagere bolIne bAra Avarta karavAnAM kahyAM che, temAM be hathelInI nIce rajoharaNane ane upara lalATane sparza karavAnuM kahyuM che. tene aMge caturthaMgI thAya che. 1. rajoharaNa ane lalATa baMne sthaLe hathelIono sparza kare, 2. rajoharaNane sparze-lalATane na sparze, 3. lalATane sparze-rajoharaNane na sparze ane 4. baMnene na sparze - e cAramAM pahelo bhAMgo nirdoSa che ane bAkInA traNa bhAMgAthI A doSa lAge che. (28) nyUnadoSa- vaMdanasUtranA akSarono pUrNa uccAra na karavo, athavA be avanata vagere pahelAM kahelAM pacIsa Avazyako pUrNa na karavAMadhUrAM karavAM te. (29) uttaracUDAdoSa- vaMdana pUrNa karyA pachI moTA avAjapUrvaka 'masthaLa vaMvAmi' ema pharIthI zikhA caDhAvavAnI jema vadhAre bolavuM te. (30) mUkadoSa- muMgAnI jema vaMdanasUtranA akSaro, AlAvA vagere manamAM ja vicAravA-pragaTa bolavA nahi (athavA avyakta-samajAya nahi tema gaNagaNa bolavA) te. (31) DhaDhaMradoSa-- sUtrano uccAra moTA avAjathI karavo, arthAt asabhya lAge tema ghATA pADIne sUtra bolavuM te. (32) cUDalidoSa- cUDala eTale saLagAveluM uMbADIyuM. jema bALaka uMbADIyAne cheDethI pakaDIne bhamAve tema oghAne cheDethI pakaDIne bhamAvatAM vaMdana karavuM te, athavA hAtha lAMbA karIne 'huM vaMdana karuM chuM'-ema bolatAM vaMdana karavuM ke badhA sAdhunI sAme hAtha bhamAvIne 'sarvane vAMduM chuM' ema bolIne vaMdana karavuM te. A mujaba guruvaMdana karatAM ukta batrIza doSone TALIne vidhipUrvaka zuddha guruvaMdana karavuM. For Personal & Private Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 327 gurunI 33 AzAtanAo 1. "gurunI AgaLa cAlavAthI AzAtanA-niSkAraNa gurunI AgaLa cAlavAthI ziSyane vinayano bhaMga thavArUpa AzAtanA thAya che. mArga dekhADavA ke koI vRddha, aMdha vigerene sahAya karavA mATe AgaLa cAlavAmAM doSa nathI. 2. "gurunI sAthe ja bAjue jamaNA ke DAbA paDakhe cAlavAthI ane 3. "gurunI pAchaLa cAlavAthI pAchaLa paNa bahu najIkamAM teonI lagolaga cAlavAthI nizvAsa, chIMka, zleSma vagere lAgavAno saMbhava hovAthI AzAtanA thAya. e cAlavAnI AzAtanAonI jema. 4. niSkAraNa gurunI AgaLa, 5. barAbara bAjumAM, ane 6. pAchaLa paNa bahu najIkamAM-ema traNa rItie "UbhA rahevAthI traNa AzAtanA thAya. vaLI e ja rItie niSkAraNa 7. gurunI AgaLa, 8. barAbara bAjumAM ja tathA 9. bahu najIka pAchaLanA bhAgamAM-ema traNa sthAne besavAthI paNa traNa AzAtanAo thAya. 10. gurunI-AcAryanI sAthe speDila gayelA sAdhu pote gurunI pahelAM dehazuddhi vagere AMcamana kare te "Acamana' nAmanI AzAtanA. 11. koI gRhasthAdinI sAthe gurune vAta karavAnI hoya ke jemane gurue bolAvavAno hoya, te mANasane ziSya pote ja gurunI pahelAM bolAvIne vAta kare te "pUrvAlApana' nAmanI AzAtanA. 12. AcAryanI sAthe bahAra gayelo ke tyAMthI pAcho Avelo ziSya gurunI pahelAM ja gamanAgamana Aloce (IriyAvahi kare) te "gamanAgamana AlocanA' nAmanI AzAtanA. 13. bhikSA (gocarI) lAvyA pachI gurunI samakSa tenI AlocanA karyA (kahI jaNAvyA) pahelAM ja koI nAnA sAdhunI samakSa AlocanA karIne pachI gussamakSa AlocanA kare te AzAtanA. 14. e ja pramANe bhikSA lAvIne gurune dekhADyA pahelAM ja bIjA koI nAnA sAdhune dekhADI pachI gurune dekhADavAthI AzAtanA. 15. bhikSA 'lAvIne gurune pUchyA vinA ja nAnA sAdhuone teonI icchAnusAra mAge teTaluM ghaNuM ApI devAthI AzAtanA. 16. bhikSA lAvIne pahelAM koI nAnA sAdhune vAparavA mATe nimaMtraNa karI pachI gurune nimaMtraNa For Personal & Private Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 328 karavAthI AzAtanA. 17. pote bhikSA lAvIne AcArya,(guru)ne kaMika mAtra ApIne uttama varNa-gaMdha-sa-sparzavALI snigdha (ghaNI vigaivALI) tathA madhura-manane game tevI vastuo-AhAra ke zAka vagere pote ja vAparI javAthI AzAtanA. 18. rAtrie guru mahArAja pUche ke--he sAdhuo ! koNa koi jAgo cho ke UMdho cho ? tyAre pote jAgato chatAM javAba nahi ApavAthI AzAtanA. 19. e pramANe divase ke anya samaye paNa gurue pUchavA chatAM javAba nahi ApavAthI AzAtanA. 20. guru bolAve tyAre jyAM beThA ke sUtA hoya tyAMthI ja uttara ApavAthI, arthAt ziSyane guru bolAve tyAre Asana ke zayana uparathI uThIne pAse jaine 'masthaLa taMvAmi' kahIne teo kahe te sAMbhaLavuM joie--te pramANe vinayapUrvaka nahi karavAthI AzAtanA. 21. guru bolAve tyAre ziSye 'masthaLa vaMvAmi' kahI pAse javuM joie. tene badale 'zuM che ?' 'zuM kaho cho ?' vagere prakArano uttara ApavAthI AzAtanA. 22. ziSya gurunI sAme 'tuM-tAruM' vagere apamAnajanaka 'tuMkAraH bolavAthI AzAtanA. 23. jyAre koi glAna (mAMdA-bAla-vRddha) vagerenI vaiyAvacca mATe 'amuka kAma karo'-ema guru ziSyane kahe, tyAre tenA javAbamAM 'tame kema karatA nathI ? mane kaho cho ?'ema ziSya bole; jyAre guru kahe ke--'tuM ALasuM che', tyAre ziSya kahe ke--'tamo ALasu cho'; ema guru je vacana kahe te ja vacana ziSya gurune sAme saMbhaLAve te 'tajjAtavacana' kahevArUpa AzAtanA. 24. gurunI AgaLa ghaNuM bolavAthI, kaThora (karaDAM) vacana bolavAthI ke moTA avAje bolavAthI AzAtanA. 25. jyAre guru vyAkhyAna karatA hoya tyAre 'A haMkIkata Ama che'--ema vacce bolavAthI AzAtanA. 26. guru je dharmakathA (vyAkhyAna) karatA hoya temAM 'A artha tamone smaraNamAM nathI, tamo te bhUlI gayA cho, tame kaho cho te artha saMbhavato nathI'-ema ziSya bolavAthI AzAtanA. 27. jyAre guru dharma saMbhaLAvatA hoya tyAre temanA pratye manamAM pUjyabhAva nahi hovAthI ziSye cittamAM prasanna nahi thavuM, gurunA vacananI anumodanA nahi karavI ane 'Ape suMdara samajAvyuM'--ema prazaMsA nahi karavI te 'upahatamanastya' nAmanI For Personal & Private Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 pariziSTa AzAtanA. 28. jayAre guru dharmakathA karatA hoya tyAre "atyAre to bhikSA levA javAno samaya che, sUtra bhaNavAno avasara che, bhojana karavAno samaya thaI gayo che" vagere kahIne sabhAne toDavAthI AzAtanA. 29. jyAre guru dharmakathA karatA hoya tyAre ziSya "e vAta huM tamone kahIza--ema zrotAone kahI gurunI kathAne toDI nAkhavI, te kathA chedana" nAmanI AzAtanA. 30. gurue vyAkhyAna ApyA pachIsabhA uThyA pahelAM ja tyAM ziSya potAnI caturAI vagere jaNAvavA mATe guru karatAM paNa jANe vizeSa jANato hoya tema dharmakathA karavAthI AzAtanA. 31. gurunI AgaLa ziSya guruthI UMcA Asane ke temanI barAbara Asane besavAthI AzAtanA. 32. gurunAM zayA-saMthAro-kapaDAM vagerene paga lagADavAthI ke temanI rajA vinA hAtha lagADavAthI ane e pramANe karavA chatAM kSamA nahi mAgavAthI AzAtanA. kahyuM che kesNghttttittaa kAeNaM, tahA uvahiNAmavi / meha varadaM me, phakta na putti ma ( vai030 1-30 2-28) bhAvArtha- "gurune tathA teonAM kapaDAM vagere vastuone jo zarIrathI sparza thaI jAya ke temanI rajA sivAya sparza kare, to "mArA aparAdhane kSamA karo--ema kahIne ziSya kSamA mAge ane pharIthI AvI bhUla nahi karuM--ema kahe. - tathA 33. gurunI zayyA-saMthArA-Asana vagere upara UbhA rahevAthI, besavAthI ane zayana karavAthI (arthapattie teonAM vastra-pAtrAdi koI paNa vastune pote vAparavAthI) AzAtanA thAya che. - 34 atizayo juo deva adhikAra gAthA-22 thI 31. For Personal & Private Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbodha prakaraNa 330 siddhAMta marmajJa pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAjazekharasUrIzvarajI mahArAja Adi dvArA lekhita-saMpAdita-anuvAdita prApya pustako gujarAtI vivecanavALA pustako * saMpUrNa TIkAnA bhAvAnuvAdavALA pustako paMcasUtra dharmabiMdu yogabiMdu pratimAzataka Atmaprabodha pAMDava caritra zrAddhadinakRtya AcArapradIpa zrAvaka prajJapti aSTaka prakaraNa vItarAga stotra prazamarati prakaraNa zrAddhavidhi prakaraNa rUpasena caritra yogadRSTi samuccaya paMcavastuka bhAga-1-2 upadezapada bhAga-1-2 bhavabhAvanA bhAga-1-2 zrAvaka dharmavidhi prakaraNa - gurutattvavinizcayabhAga-1-2 - upadezamAlA (puSpamAlA) bhAga-1-2 sUtronA anuvAdavALA pustako saMbodha prakaraNa bhAga-1-2-3 caityavaMdana mahAbhASya - yatilakSaNa samuccaya hIra prazna saMskRta prAkRta prata - saMbodha prakaraNa chAyA sahita - sirisirivAla kahA zrAddhadinakRtya Atmaprabodha - prabhubhakti zrAvakanA bAra vrato jevI dRSTi tevI sRSTi zatruMjaya tIrtha sohAmaNuM paropakAra kare bhavapAra - AhArazuddhithI Atmazuddhi 45 Agama ArAdhanA vidhi svAdhIna rakSA-parAdhIna upekSA citta prasannatAnI jaDIbuTTIo AdhyAtmika pragatinAM pAMca pagathiyAM bhAvanA bhava nAzinI (bAra bhAvanA) kaSAyonA kaTu viSAko bhAga-1-2-3 eka zabda auSadha kare, eka zabda kare thAva - tapa karIe bhavajala tarIe (bAra prakAranA tapa upara vistArathI vivecana) * - - * - abhyAsI vargane upayogI pustako tattvArthAdhigama sUtra (vivecana) (mahesANA pAThazALA dvArA prakAzita) tattvArthAdhigama sUtra (pokeTa buka) vItarAga stotra (anvaya sahita zabdArtha-TIkArtha) vItarAga stotra (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) jJAnasAra (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) aSTaka prakaraNa (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) prazamarati (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) saMskRta zabda rUpAvalI zrI arihaMta ArAdhaka TrasTanuM AgAmI prakAzana paMcAzaka prakaraNa bhAvAnuvAda bhAga-1-2 * prAptisthAna--zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa 0 C/o. hindustAna mIla sTorsa H 481, ganI epArTamenTa, ratana TokIjha sAme, muMbai-AgrA roDa, bhivaMDI-421 305. phonaH (02522)232266, 233814 For Personal & Private Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 - - - dharmabiMdu - siddhAMta marmajJa pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAjazekharasUrIzvarajI mahArAja Adi dvArA lekhita-saMpAdita-anuvAdita prApya pustako saMpUrNa TIkAnA gujarAtI vivecanavALA pustako bhAvAnuvAdavALA pustako prabhubhakti - paMcasUtra - zrAvakanA bAra vrato - jevI dRSTi tevI sRSTi - yogabiMdu - pratimAzataka - zatruMjaya tIrtha sohAmaNuM - Atmaprabodha - paropakAra kare bhavapAra - pAMDava caritra AhArazuddhithI Atmazuddhi - zrAddhadinakRtya - 45 Agama ArAdhanA vidhi - AcArapradIpa - svAdhIna rakSA-parAdhIna upekSA - zrAvaka prajJapti - citta prasannarAnI jaDIbuTTIo - aSTaka prakaraNa - rUpasena caritra - AdhyAtmika pragatinAM pAMca pagathiyAM - vItarAga stotra - bhAvanA bhava nAzinI (bAra bhAvanA) - vAsupUjya caritra - kaSAyonA kaTu viSAko bhAga-1-2-3 - prazamarati prakaraNa eka zabda auSadha kare, eka zabda kare ghAva - zrAddhavidhi prakaraNa - tapa karIe bhavajala tarIe - yogadRSTi samuccaya (bAra prakAranA tapa upara vistArathI vivacana) - paMcavastuka bhAga-1-2 - upadezapada bhAga-1-2 abhyAsI vargane upayogI pustako - bhavabhAvanA bhAga-1-2 - zrAvaka dharmavidhi prakaraNa - tattvArthAdhigamasUtra (vivacana) - gurutattvavinizcaya bhAga-1-2 - upadezamAlA (puSpamAlA) bhAga-1-2 (mahesANA pAThazALA dvArA prakAzita) - tattvArthAdhigamasUtra (pokeTa buka) sUtronA anuvAdavALA pustako - vItarAga stotra (anvaya sahita zabdArtha-TIkAtha) - saMbodha prakaraNa bhAga-1-2-3 - vItarAga stotra (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) - caityavaMdana mahAbhASya - jJAnasAra (anvaye sahita zabdArtha-bhAvArtha) - yatilakSaNa samuccaya - aSTaka prakaraNa (anvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) - hIra prazna kinvaya sahita zabdArtha-bhAvArtha) Serving Jin Shasan | saMskRta prAkRta prA pAvalI - saMbodha prakaraNa chAyA rsA - sirisirivAhI nI mArAdhaka TrasTanuM AgAmI prakAzana 144037 zrAddhadinakRtya gyanmandir@kobatith.org karaNa bhAvAnuvAda bhAga-1-2 - Atmaprabodha paMcAzaka prakaraNa saMskRta prata * prAptisthAna - zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa 0. clo. hindustAna mIla sTorsa : 481, ganI epArTamenTa, ratana TokIjha sAme, muMbaI-AgrA roDa, bhivaMDI - 421 305. phona: (02522) 232266, 233814 www.janelbelyong M. 98253 47620 Tejas Printers AHMEDABAD Jain Education Internationell