Book Title: Agam Kathanuyoga Gujarati Part 02
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrut Prakashan Nidhi
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005009/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimpaladesaNaksa Agama kathAnuyoga '-: saMkalana ane anuvAda kartA :muni dIparatnasAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla brahmacArI zrI neminAthAya nama: namo namo nimmaladaMsaNasa pU. zrI AnaMda-samA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo nama: AgamakathAnuyoga-2 | - -- (bhAga-2-cakravartI, baladeva, vAsudeva, prativAsudeva, gaNadhara, pratyekabuddha, nilava, gozAlaka kathAo) -: saMkalana ane anuvAdakartA :muni dIpAllIrala:"Ira tA. 23/6/04 budhavAra 2060-aSADha suda-5 Agama kathAnuyoga-saMpuTa mUlya rU. 1500/ zrI zruta prakAzana nidhi -(saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI, vibhAga-1, phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. 2/1 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAnuyoga-ra -: Agama kathAnuyoga bhAga 1 thI 6:ja. 10 kayA bhAgamAM kaI kathA maLaze ? (1) kulakara kathA (1) cakravartI kathA (3) vAsudeva kathA (5) gaNadhara kathA (7) nilava kathA bhAga-1 (2) tIrthakara kathA ( bhAga-2 ) (2) baladeva kathA (4) prativAsudeva kathA (6) pratyekabuddha kathA (8) gozAlakanI kathA bhAga-3 0 zramaNa kathA - (mULa Agama AdhArita) bhAga-4 ) (1) zramaNa kathA (Agama saTIkenI) (2) zramaNI kathA ( bhAga-5 ) (1) zrAvaka kathA (2) zrAvikA kathA bhAga-6 ) (1) deva kathA (2) devI kathA (3) prANI kathA (4) anyatIrthIka kathA (5) duHkhavipAkI kathA (6) prakIrNa kathA (7) daSTAMta-upanaya Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya sahAyako bhAga-1-nI saMpUrNa dravyasahAyanA preraNAdAtA (1) vAtsalyavAridhi, parama gItArtha, saMyamamUrti pUjya sva. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad devendrasAgara sUrIzvarajI ma.sA.nA paTTaprabhAvaka, gurupAdacArI, bhagavatIjIsUtradezanAdakSa, zrutAnurAgI pU.AcAryadeva zrI naradevasAgara sUrIzvarajI ma.sA. tathA teozrInA ziSya-praziSya ratno pU. pravacanapaTu, tapasvIratna gaNivarya zrI caMdrakIrtisAgarajI ma.sA. temaja vaiyAvacca parAyaNa pUjya munirAja zrI padmakIrtisAgarajI ma.nI preraNAthI zrI saMghamAM thayela aitihAsika cAturmAsa, anekavidha-- abhUtapUrva ArAdhanAo, zrI bhagavatIjIsUtra tathA zrI malayasuMdarIcaritranA mananIya ane tAttvika pravacano temaja zrI upadhAna tapanI ArAdhanA nimitte - (1) zrI zAhapurI jaina zve.mU.pU. saMgha - kolApura (2) zrI lakSmIpurI jaina zve.mU.pU. saMgha - kolApura (3) zrI rAjasthAnI jaina zve.mU.pU. saMgha - sIkaMdarAbAda d Bill }}}" ) ); !!! [1 3 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 5 bhAga-2 thI 6nA anya dravyasahAyako pa.pUjya gacchAdhipati, AgamavizArada AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAja sAhebanI zrutaanurAgajanya preraNAthI- (1) zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara upAzraya saMgha, navarojI lena, ghATakopara vesTa, muMbaI-86-taraphathI - (2) zrI subhAnapurA jaina saMgha, vaDodarA taraphathI - Agama kathAnuyoga-2 saMyamaikalakSI pU.A.deva zrI vijaya RcakacaMdrasUrijI ma.sA.nI preraNAthI (1) jaina zve.mUrti. saMgha, maMgaLa pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda. (2) zrI AdinAtha jaina zve.mUrti. saMgha, girirAja sosAyaTI, boTAda. - 5.pU. saccAritra cUDAmaNI pUjyapAda gacchAdhipati AcAryadeva zrI devendrasAgara sUrizvarajI ma.sA.nA ziSyaratna zAsanaprabhAvaka pU.paMnyAsa zrI harSasAgarajI ma.sA.nI preraNAthI - (1) "ArAdhaka suzrAvaka bhAIo taraphathI'' malADa-- (2) zrI bhAdaraNanagara zve.mU.pU.jaina saMgha, malADa, muMbaI. 5.pU. vyAkhyAna vAcaspati AcArya deva zrI mahAyazasAgara sUrijI ma.sA.nI preraNAthI 'zrI goDIjI devasura saMgha.' muMbaI. 5.pU. zrutavatsala AcAryadeva zrI vijaya municaMdrasUrijI ma.sA.nI preraNAthI ''bharaDavA jaina saMgha''nA jJAna khAtAmAMthI. 5.pU. suvizAla gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdra sUrizvarajI ma.sA.nA parivAravartI saraLahRdayI bhakti parAyaNa pU.paM.zrI vajrasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI - 'zrI hAlAra tIrtha, ArAdhanA dhAma.' vaDAlIA, siMhaNanA jJAna khAtAmAMthI. 5.pU. Agama vizArada gurudeva paMnyAsa zrI abhayasAgarajI ma.sA.nA parivAravartI tAttvika vyAkhyAnadAtA pU.gaNivarya zrI akSayacaMdrasAgarajI ma.sA.nI preraNAthI 'zrI kalyANakArI siddhArthanagara zve.mU.pU.saMgha.' goregAMva-vesTa, muMbaI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ davya sahAyako pa.pU. tapasvIratnA, zramaNIvaryA zrI zazIprabhAzrIjI ma.nI samyajJAnAnurAgINI preraNAthI (1) zrI suMdarabAI jaina pauSadhazALA, zAMtinagara kolonI, indaura. (2) zrI kolonI nagara zrI jaina saMgha, indaura. 10. pU mAlavadezadIpikA sAdhvIzrI manoharazrIjI - izrIjI ma.nA ziSyaratnA pU. zramaNIvarya zrI hemendrIjI tathA pUsA zrI cAsudarzAzrIjI ma.nI pAvana preraNAthI - zrI jaina zempUsaMgha, kanla taraphathI- pU.guruvaryA, vaiyAvaccaparAyaNA zrI malayAzrIjI ma.sA.nA ziSyA guNAnurAgI sAdhavIzrI hitajJAzrIjI ma.nI preraNAthI - "jaina ArAdhanA maMdira, khAnapura"nA jJAnakhAtAmAMthI, amadAvAda taraphathI- 12 pU.vAtsalyavAridhi sAdhvIzrI malayAzrIjI ma.sA.nA ziSyA viduSI sAdhvIjI pU.guNAzrIjI ma. tathA pU.narendazrIjI ma.nI smRtiarthe suvizAla parivAra parivRttA pU.zramaNIvaryA prazamazIlAzrIjI ma.nI preraNAthI - "gurukRpA TrasTa" amadAvAda taraphathI. papU. vaiyAvaccaratA sAdhvIzrI malayAzrIjInA praziSyA pU.guruvaryA sA. zrI bhavyAnaMdazrIjI ma.nA paTTaprabhAvikA mRdubhASI sA.zrI pUrNaprajJAzrIjI ma.nA tapasvIranA ziSyA sA.zrI pUrNadarzitAzrIjInI preraNAthI- anitAbena mAMgIlAlajI rAMkA, haste-akSata, yathvI, pratIkSATAvara, muMbaI taraphathI | 14 5.pU.zatAvadhAnI zramaNIvaryA zrI zubhodayAzrIjI ma. tathA sA.surakumAzrIjInI preraNAthI- jaina che.mU.pU.saMgha, dAhoda taraphathI 15 papUzatAvadhAnI zramaNIvaryA zrI amitaguNAzrIjI ma. tathA pU. tapasvIratnA sAdhvI zrI vinItajJAzrIjI ma.nI punita preraNAthI- "zrI luNAvADA je.mUpU.jaina saMgha, jJAnakhAtuM, luNAvADA taraphathI. 16 | pa.pU. sAdhvIzrI dharmajJAzrIjI tathA pa.pU. sAdhvI zrI pratijJA zrIjInI preraNAthI "zrI kAlAvADa roDa che.mU.pU.jaina tapagaccha saMgha", rAjakoTa taraphathI tathA - pa.pU. vaiyAvaccaparAyaNA sAdhvIzrI amitaguNAzrIjInI preraNAthI zrI nAthIzrI zrAvikA upAzraya, patAsApoLa, amadAvAda taraphathI. (13 -- --- - - - --- -- - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 17 pa.pU. sAgarAnaMda sUrizvarajI ma.sA.nA samudAyanA sva. sAdhvIzrI ratnatrayAzrIjI ma.sA.nI navamI punyatithi nimitte teonA paTTaprabhAvikA zramaNIvaryA zrI saumyaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI - "zrI jodhapura seTelAITa .mU.pU. saMgha - jJAnakhAtuM, amadAvAda taraphathI papU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdra sUrizvarajI ma.nA AjJAnuvartI - pU.samAdhimaraNaArAdhikA sva. sAdhvIzrI devenazrIjInI smRti nimitte pUvaiyAvaccI sAdhvIzrI anaMtaguNAzrIjInI preraNAthI "sakhyam darzana ArAdhanA TrasTa" amadAvAda taraphathI. papU saMyama anurAgI sA. zrI nijAzrIjI ma.nA ziSyA jJAnarucivaMtA sA.zrI viditaratnAzrIjInI preraNAthI - "zrI jaina saMgha, maDhI taraphathI pa.pU.AgamodvArakazrInA samudAyavartI sAdhvIzrI zIlarekhAzrIjI ma.sA.nA ziSyA paThana-pAThanaratA sAdhvIzrI muktirekhAzrIjI ma. tathA sA.zrI asmitAzrIjInA varSitapa nimitte - "zrutapremI bhakto" taraphathI. pa.pU. vardhamAna taponidhi A.deva zrImad vijaya bhakita sUrizvarajInA samudAyanA pU.gacchAdhipati A.deva zrI premasUrizvarajI ma.sA.nA samudAyavartI punyavatI zramaNIvaryA zrI lAvaNyazrIjI ma.nA parama vinayA-ziSyA sA.zrI tijJAzrIjI ma.nI preraNAthI - "zrI dharmabhakti-jaina je.mU.pU.saMgha, rAjagArDana, amadAvAda taraphathI. zeTha zrI ratanacaMda gulAbacaMda jaina upAzraya TrasTa - jJAnakhAtu, nAgajI bhudharanI poLa, mAMDavInI poLa, amadAvAda. zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti, jaina pAThazALA, jAmanagara taraphathI samyagU zrutAnurAgI zrAvikA zrImatI nayanAbena ramezacaMdra zAha, gautamanagara, vaDodarA - taraphathI. prabhAbena zAMtilAla vorA, jAmanagara taphathI. 25 | - 4 - 4 - -: TAIpa seTIMga : "phoraevara DijhAIna" mAdhavapurA mArkeTa, amadAvAda. phona naM. 25631080. -: mudraka :"navaprabhAta prinTIMga presa" ghIkAMTA roDa, amadAvAda phona naM. 25508631 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 111 0376. ' 123 125 Agama kathAnuyoga - bhAga-1 thI 6 a-nukra-ma-NikA -: Agama kathAnuyoga - bhAga-1 :uttamapuruSa caritra - bhUmikA | 033|3. bha.saMbhava kathA kulakara vaktavyatA 0364. bha.abhinaMdana - kathA 113 bharatakSetranA vartamAna kulakara 0375. bha.sumati kathA 115 - sAta kulakara paraMparA 6. bha.padmaprabha kathA 117 - paMdara kulakara paraMparA 039,7. bha.supArzva kathA 119 1. sumatikulakara 040 | [8. bha.caMdraprabha kathA 121 2. pratikRti kulakara 040 9. bha.suvidhi kathA 3. sImaMkara kulakara 04010. bha.zItala kathA 4. sImaMdhara kulakara 040 | 11. bha.zreyAMsa kathA 127 pa. kSemaMkara kulakara 040 12. bha.vAsupUjya kathA 129 6. maMdhara kulakara 041|13. bha.vimala kathA 131 7. vimalavAhana kulakara 041) 14. bha.anaMta kathA 132 8. cakSuSmAna kulakara 04115. bha.dharma kathA 135 9. yazasvI kulakara 04116. bha.zAMti kathA 137 10. abhicaMda kulakara 042] 17. bhAkuMtha kathA 143 11. caMdrAbha kulakara 042 18. bha.ara kathA 12. prasenajita kulakara 042) 19. bha.maddhi kathA 13. marudeva kulakara 04220. bha.munisuvrata kathA 14. nAbhi kulakara 04ra) 21. bha.nami kathA 15. RSabha kulakara 043] 22. bha.ariSTanemi kathA 188 kulakaronI daMDanIti 043 23. bha.pArtha kathA 198 kulakara kALe kalpavRkSa 044 24. bha.mahAvIra kathA 205 yugalika puruSa-strI varNana 047|bharatakSetranI AgAmI covIsI bharatakSetranA pUrva kulakaro 049) bha.mahApadma caritra 374 bharatakSetranA AgAmI kulakaro 050 airAvata kSetranI covIsIo 380 airAvata kSetranA kulakaro 050| tIrthaka-sAmAnya adhyayana-1-tIrthakara caritra 051) tIrthakaranA 34-atizayo 381 1. bhaLRSabha kathA 05ra tIrthakara vastra ane liMga 38ra 2. bha.ajita kathA 109 vrata-cAra ke pAMca, rAjavIpaNuM 382 $ $ $ $ 6 A $ $ $ dadadadadadadadada | 146 149 184 186 371 381 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 Agama kathAnuyoga - bhAga-2) 141 142 12 143 144 144 144 145 145 146 146 146 102 147 103 148 148 148 khaMDa-1-uttamapuraSa caritra-cAlu aDhIdvIpamAM arahaMtAdi vaMza aDhIdvIpamAM arahetAdi utpatti aDhIdvIpamAM uttama puraSo adhyayana-2khyakravartI caritra 0 cakravartI svarUpa 0 bharatakSetranA vartamAna cakravartI 1. bharatacakrI kathA 2. sagaracakrI kathA 3. madhavacakrI kathA 4. sanaskumAracakrI kathA 5. zAMticakrI kathA 6. kuMthucakrI kathA 7. aracakrI kathA 8. subhUmacakrI kathA 9. mahApadmacakrI kathA 10. hariSaNacakrI kathA 11. jayacakrI kathA 12. brahmadaracakrI kathA - cakravartI sAmAnya - aDhIdvIpamAM cakravartI vijaya. - AgAmI kALe thanAra cakravartI - cakravartInI saMkhyA - cakravartInI Rddhi - cakravartIno sarva vaibhava adhyayana-3 baladeva-vAsudeva-pratizatru 0 bhUmikA - traNe sAthe kema? - dazAra/dazAmaMDalano artha 0 vAsudeva svarUpa vAsudeva parIcayAtmaka kathA (1) tripRSTha vAsudeva 033(2) hipRSTha vAsudeva 033(3) svayaMbhU vAsudeva 033|(4) puruSottama vAsudeva 034(5) puruSasiMha vAsudeva 035|(6) puruSapuMDarIka vAsudeva 0357) datta vAsudeva 035|(8) nArAyaNa vAsudeva 036) kRSNa vAsudeva 087| baladeva svarUpa 090(1) acaLa baLadeva 091)(2) vijaya baLadeva 101](3) bhadra baLadevA (4) suprabha baLadevA (5) sudarzana baLadeva 103(6) AnaMda baLadeva 106(7) naMdana baLadeva 113](8) padma baLadevA 114|) rAma baLadeva 115|0 prativAsudeva svarUpo 135 (1) azvagrIva pratizatra 13pa(2) tAraka pratizatru 136 ! (3) meraka pratizatru 136 [(4) madhukaiTabha pratizatru 136 [(5) nizuMbha pratizatru 137|(6) bali pratizatru - (7) prahAda pratizatru 139(8) rAvaNa pratizatru 139(9) jarAsaMgha pratizatru 139 kRSNa-rAma-jarAsaMgha kathA 140 bharatakSetranA bhAvi-baladevAdi -|airAvata kSetranA baladeva-Adi 141] acala ane vibhiSaNa x - 4 - 149 149 1pa0 151 151 151 151 151 151 151 151 152 17 173 - Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 1 thI 6nI anukramaNikA 30 339 33 bhAga-2-aMgarta khaMDa-2-zramaNa kathAnaka adhyayana-1-gaNadhara kathA 174) adhyayana-3-gopAlaka kathA gaNano artha 174|gozALAno pUrvabhava, Abhava, gaNadharano artha 174]- bhAvibhavothI mokSa sudhI bha.mahAvIranA gaNa-gaNadhara 175 - - - 0 gaNadhara kathAnaka - 15 | adhyayana-4-pratyekabuddha kathA 1. indrabhUti gautama kathA 175|0 pratyekabuddhanuM svarUpa - 2. agnibhUti gaNadhara kathA 188(1) karakuMDu pratyekabuddha kathA 316 3. vAyubhUti gaNadhara kathA 12|(2) dvimukha pratyekabuddha kathA 4. vyakta gaNadhara kathA 194| (3) nami pratyekabuddha kathA 5. sudharmA gaNadhara kathA 196] (4) namnati pratyekabaddha kathA 6. maMDitaputra gaNadhara kathA 199/- karakuMDu Adi cAreno mokSa che. mauryaputra gaNadhara kathA 2020 RSibhASita payajJA mujaba 8. akapita gaNadhara kathA 205 pIstALIza pratyekabuddho 9. alabhrAtA gaNadhara kathA 200] 1. bha.ariSTaneminA zAsananA 10. metArya gaNadhara kathA 209 - vIza pratyekabuddho 11. prabhAsa gaNadhara kathA 211| 2. bha.pArSanA zAsananA 0 covIsa jinanA gaNadharo - paMdara pratyekabuddho 3. bha.mahAvIranA zAsananA adayayana-2-nilava kathA - daza pratyeka buddho 0 nitavano artha 214 (5) indranA pratyekabuddha kathA 343 (1) jamAli nilava kathA ra14](6) dharmaruci pratyekabuddha kathA 344 (2) tiSyagukha nilava kathA 231] (7) rudraka pratyekabuddha kathA 346 (3) aSADha nidbhava kathA 233|(8) valkalaciri pratyekabuddha 348 (4) azvamitra nitava kathA 237(9) vAratraka pratyekabuddha kathA 354 (5) gaMgAcArya nitava kathA ra40 (10) nArada pratyekabuddha kathA (6) rohagupta nitava kathA ra441(11) nAgadatta pratyekabuddha kathA 361 (7) goSThAmAhila nitava kathA 249|(12) bAhuka pratyekabuddha kathA (8) zivabhUti nitava kathA 254|(13) dvaipAyana pratyekabuddha kathA 367 Agama kathAnuyoga bhAga-3 khaMDa-2 - aMtargatu - adhyayana-5-mULa Agama AdhArita zramaNa kathAo 0 zramaNa zabda-artha ane svarUpa 033|2. udaka peDhAla putra kathA 1. ArdrakumAra kathA 0343. mahAbala/sudarzana kathA 059 che. 342 358 366 - 045 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 - | bhAga-3 (khaMDa2) adhyayana-5 mULa AgamanI zramaNa kathA-(cAlu) ra5ra 103 4. kArtika zreSThI kathA 5. gaMgadata kathA. 6. RSabhadatta kathA 7. atimukta kathA 8. skaMdaka kathA 9. gaMgeya kathA 10. pudgala parivrAjaka kathA 11. kurudatta putra kathA 12. tiSyaka kathA 13. kAlAsyaveSiputra kathA 14. zivarAjarSi kathA 15. udAyana kathA 16. roha kathA 17. kAlodAyI kathA 18. AnaMda kathA 19. sarvAnubhUti kathA 20. sunakSatra-1 kathA 21. siMha aNagAra kathA 22. sumaMgala kathA 23. kAlikaputra kathA + mehila sthavira + AnaMdarakSita sthavira + kAzyapa sthavira 24. thAvaggAputra kathA | + zelakarAjarSi + zukraparivrAjaka + paMthakamuni 25. jitazatru-subuddhi kathA 26. dharmaruci-1 kathA 27. dharmaci-2 kathA 28. dharmaci-3 kathA 29. meghakumAra kathA 30. jinapAlita kathA 07231. dhanya sArthavAha-1 kathA | 216 077/32. dhanya sArthavAha-ra kathA 220 080 |33. cilAtiputra kathA 233 083 + dhanya sArthavAha kathA 233 086 | 34. puMDarIka-kaMDarIka kathA 244 09 35. pratibuddhi kathA 252 099/36. caMdracchAya kathA | 37. zaMkha kathA 25ra 103] 38rukima kathA 2para 104 39. adInazatru kathA 253 106 40. jitazatru-2 kathA 253 113 41. pAMDavonI kathA 253 126 42. tetaliputra kathA 255 127 43. gautama muni kathA 255 44. samudra-1 kathA 257 5. sAgara-1 kathA 257 46. gaMbhIra kathA 258 132 47. timita kathA 258 132 48. acala-1 kathA 258 132 49. kAMDilya kathA 258 132 50. akSobha-1 kathA 259 132) 51. prasenajita kathA 259 132 |para. viSNukumAra kathA 259 13353. akSobha-2 kathA 260 139 54. sAgara-ra kathA 260 140 | papa. samudra-2 kathA ' 147pa6. haimavaMta kathA 153 57. acalara kathA 261 16058. dharaNa kathA 160 | 59. pUraNa kathA 161 | 60. abhicaMdra kathA 261 162 ) 61. anIyasa kathA 205 62. anaMtasena kathA 260 261 261 22 263 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 1 thI 6nI anukramaNikA bhAga-3 (khaMDa-2) adhyayana--5 mULa AgamanI bhramaNa kathA (cAlu) 63. anihata kathA 64. vidvat kathA 65. devayaza kathA 263 | 96. sumanabhadra kathA 263 97. supratiSTha kathA 263 98. megha kathA 66. zatrusena kathA 67. sAraNa kathA 68. gajasukumAla--1 kathA 69. gajasukumAla-ra kathA 70. sumukha kathA 71. durmukha kathA 72. kUpAraka kathA 73. dAruka kathA 74. anAvRSTi kathA 75. jAli--1 kathA 76. mayAli-1 kathA 77. uvayAli-1 kathA 78. puruSasena--1 kathA 79. vAriSaNa--1 kathA 80. pradyumna kathA 81. zAMba kathA 82. aniruddha kathA 83. satyanemi kathA 84. nemi kathA 85. maMkAI kathA 86. kiMkama kathA 87. arjunamALI kathA 88. kAzyapa kathA 89. kSemaka kathA 90. kRtidhara kathA 91. kailAza kathA 92. haricaMdana kathA 93. vAtta kathA 94. sudarzana kathA 95. pUrNabhadra--1 kathA 2632 99. alakSya kathA 263 100, jAli-ra kathA 264 101. mayAli-2 kathA 283 102. uvayAli-2 kathA 284 103. puruSasena--2 kathA 284 104. vAriSaNa- kathA 284 105. dIrghadaMta kathA 284 106. laSTadaMta kathA 285 107. veDA-1 kathA 285 108. vehAyasa kathA 285109. abhaya kathA 285 110. dIrghasena kathA 285 111. mahAsena kathA 285112. dhanya aNagAra kathA 285 113. sunakSatra-ra kathA 286 | 114. RSidAsa kathA 288 115. pelaka kathA 289 | 116. rAmaputra kathA 289 117, caMdrima kathA 289 118. sRSTimAtRka kathA 289 119. peDhAlaputra kathA 290 120. poTTila kathA 296 | 121. vehala-2 kathA 296 | 122. subAhu kathA 296 | 123. bhadranaMdI--1 kathA 296 | 124. sujAta kathA 296 125. suvAsava kathA 296 126. jinadAsa kathA 296 | 127. dhanapati kathA, 296 / 128. mahAbala kathA 11 296 296 296 296 297 28 299 299 299 299 300 300 300 300 314 314 314 323 324 324 324 324 324 324 324 324 324 329 330 330 330 331 331 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 Agama kathAnuyoga-2 bhAga-3 (khaMDa-2) adhyayana--5 mULa AgamanI bhramaNa kathA (cAlu) 331 157. pagata (prakRta) kathA 332 158. yukti (jutti) kathA 332 159. dazaratha kathA 332 160. dRDharatha kathA 333 | 161. mahAdhanu kathA 335 162. satadhanu kathA 336 | 163. dazadhanuM kathA 337 164. zatadhanu kathA 337 165. nAgIla kathA 337 166. vajra AcArya kathA 338 167. zrIprabha kathA 129. bhadranaMdI-2 kathA 130. mahacaMdra kathA 131. varadatta phA 132. dRDhapratijJa-1 kathA 133. kezI (kumAra) kathA 134. dRDhapratijJa-2 kathA 135. padma kathA 136. mahApadma kathA 137. bhadra kathA 138. subhadra kathA 139. padmabhadra kathA 140, padmasena kathA 141. padmagulma kathA 142. nalinagulma kathA 143. AnaMda--2 kathA 144. naMdana kathA 145. aMgati kathA 146. supratiSTha kathA 147. pUrNabhadra-ra kathA 148. maNibhadra kathA 149. datta kathA 150. ziva kathA 151. bala kathA 152. anAdhRta kathA 153. niSadha + vIraMgada kathA 154. mAyanI kathA 155. vaha kathA 156. veDa (vehala) kathA Agama 182. atimukta muni kathA 183. aMgarSi kathA 348 348 348 348 348 348 348 348 349 359 363 338 168. sAvadhAcArya (kuvalayaprabha) 364 338|169. naMdISeNa-1 kathA 372 375 377 377 378 398 398 401 410 342 175. harikezabala kathA 343 176. jayaghoSa + vijayaghoSa 407 343 177. anAthI (muni) kathA 343 178. samudrapAla kathA 343 179. mRgAputra (balazrI) kathA 416 344 180. gardabhAli kathA 348 + saMjayarAjA + kSatriyamuni 414 422 422 425 425 338 170, AsaDa kathA 339 | 171. anAmI (muni) kathA 339 172. susaDha kathA 339 | + goviMdabrAhmaNa, + kumAravara 341 173. citra(muni) kathA 341 174. rathanemi kathA 348 | 181. iSukAra kathA 348 |+ bhRgu purohita kathA -: (khaMDa-2 adhyayana--5) Agama saTIkaMnI zramaNa kathA : 033 184. aMbarSi kathA 0331185, acala--3 kathA kathAnuyoga bhAga-4 034 035 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 1 thI 6nI anukramaNikA bhAga-4 (khaMDa-2 adhya.pa) Agama saTIkaMnI bhramaNa kathA (cAlu) 035 219. kAzIrAja dhRSTAMta 088 088 088 089 089 089 092 093 094 096 036 220. kuNAla kathA 044 221. kumAraputrika kathA 045 222. kumAra maharSi kathA 048 | 223. kurudatta suta kathA 049 224. kulavAlaka kathA 049 225. kauDinyAdi tApasa kathA 050 226. khapuTAcArya kathA 050 227. skaMdaka--2 kathA 050 228.skaMdilAcArya kathA 052 229. sulakakumAra kathA 053 230. gArbhAcArya kathA 054 231. gAgali kathA 056 232. guNaMghara kathA 059 233. guNacaMdra-1 + municaMdra 101 063|+ sAgaracaMdra + caMdrAvataMsaka 064 234. guNacaMdra-2+sAgaracaMdra 065 235. goviMda vAcaka kathA 067 236. dhRtapuSyamitra kathA 068 237. caMDarudrAcArya + sAdhu 097 099 100 101 186. acala4 kathA 187. AryarakSita kathA 188. arjuna (pAMDava) kathA 189. arNikAputra kathA 190. aparAjita kathA 191. abhicaMdra kathA 192. abhicIkumAra kathA 193. amRtaghoSa kathA 194. ajApAlaka vAcaka kathA 195. arhatraka kathA 196. arham mitra kathA 197. avaMtisukumAla kathA 198. azakaTAAta kathA 199. aSADhAbhUti kathA 200. aSADhAcArya kathA 201. aMgAramardaka kathA 202. indradatta (aMtargata) sAdhu 203. ilAciputra kathA 204. RSabhasena gaNadhara 205. RSabhasena + siMhasena 206. utsAra vAcaka kathA 207. eNeyaka kathA 208. kASTha muni kathA 209. kaThiyArAnI kathA 210. kRSNa AcArya kathA 211. kRtapuNya kathA 212. kArtikArya kathA 213. kapilamuni kathA 214. kAlaka1 kathA 215. kAlakara kathA 216. kAlaka3 kathA 217. kAka 4 kathA 218. kAlavaizika kathA 13 103 105 106 107 108 068 238. cANakya kathA 070 | 239. cilAta-2 kathA 114 071 | 240. jamunarAjarSi + daMDamuni 115 116 116 118 072 241. jaMghAparijita kathA 072 242. jaMbusvAmI kathA 073 243. jagANaMda kathA 077 244. java muni kathA 077 245. yazobhadra (jasabhadda) 081 246. jinadeva kathA 118 120 120 083 247. yudhiSThira (juDioila) 120 121 084 248, jvalana Adi kathA 086 | + dahanamuni + hutAzanamuni 087 249. DhaMDhaNakumAra kathA 121 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 Agama kathAnuyoga-2 bhAga-4 (khaMDa2 adhya-5) Agama saTIkenI zramaNa kathA (cAlu) 166 169 170 173 250. tosaliputra kathA 251. sthUlabhadra + zrIyaka kathA 2para. daDhaprahArI-1 kathA 253. saMgamasthavira kathA + dattamuni kathA 254. dadhivAhana kathA 255. damadaMta kathA 256. dazArNabhadra kathA 257. datta + sevAlAdi kathA 258. duSpabha kathA 259. durbalikA puSyamitra kathA 260. devardhvigaNi kathA 261. devalAsuta kathA 262. devazramaNaka kathA 263. dhanagiri kathA 264. dhanaMmitra + dhanazarma 265. dhanyanI kathA 266. dharmaghoSa-1 kathA 267, dharmaghoSa-2 kathA 268. dharmaghoSa-3 kathA 269. dharmaghoSa-4 + sujAta 270, dharmasiMha kathA 271. nakula pAMDava kathA 272. naMda (suMdarInaMda) 273. naMdiSeNa-ra kathA 274. naMdiSaNa-3 kathA 275. naMdiSeNa-4 kathA ra76. nAgila-2 kathA 277. nAgArjuna kathA 278. nAgadatta-1 kathA 279. nAgadatta-2 kathA 280, paMthaka kathA 281. prabhava (cora) kathA 123 282. prasannacaMdra kathA ! 163 123|283. pAdaliptasUri kathA 133284. piDhara kathA 167 134285. puSpacUla kathA 167 286. puSyabhUti + puSyamitra 168 136 [287. "puSyamitra" kathA 136 288. potapuSyamitra kathA 1375289. piMgalaka kathA 170 144290. phalyurakSita kathA 145 291. balabhAnuM kathA 170 145292. bAhubali kathA 170 146 /293. bhadra-1 kathA 173 146 / 294. bhadra-2 (jitazatraputra) 147! ra95. bhadraguNAcArya kathA 174 148, 296. bhadrabAhusvAmI kathA | 175 148 297. bhazakamuni kathA 177 149|298, bhIma (pAMDava) kathA 150 |29. dharmaghoSa-5 kathA + dharmayaza+avaMtivardhana 150 |.300. manaka kathA 180 151/301. mahAgiri kathA 181 153|302. mahAzAla + zAla kathA 153|303. municaMdra kathA 183 154 ! 304, metArya kathA 183 1papa|305. raMDAputra kathA 187 155306. rohiNika kathA 187 156 | 307. lohArya kathA 158 ] 308. vajasvAmI kathA 189 | 309. vajabhUti kathA 159/310. vajasena AcArya kathA 191311. vastrapuSyamitra kathA || 199 162|312. viMdhyamuni kathA 162313. viSNukumAramuni kathA | 200 178 #fffff { $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $# $# 178 15o 18ra 188 159 | 198 199 199 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 1 thI 6nI anukramaNikA bhAga-4 (khaMDa-2, adhya-5) Agama saTIkanI zramaNa kathA (cAlu). - - - - 211 211 212 314. saMbhUtivijaya kathA 315. (Aya) samita kathA 316. zazaka (muni) kathA 317. sahadeva (pAMDava) kathA 318. zAlibhadra kathA 319. zItalAcArya kathA 320. siMhagiri kathA 321. sukozala kathA 212 201] 322. sunaMda kathA 201 323. sumanabhadra kathA 203 | 324. suvrata kathA 204 325. suhasti kathA 204) 326. zayyabhava kathA 209327. somadeva-1 kathA 210 328. somadeva-2 kathA 211 329. hastibhUti+hastimitra 215 218 218 219 bhAga-4 - (cAlu) khaMDa-3 zramaNI kathAnaka mULa AgamanI - zramaNI kathAo 308 308 308 309 309 309 309 309 309 1. anavadyA kathA 2. caMdanA kathA 3. jayaMtI kathA 4. devAnaMdA kathA 5. prabhAvatI kathA 6. mRgAvatI kathA 7. draupadI kathA 8. poTilA kathA 9. kAlI-1 kathA 10. rAjI kathA 11. rajanI kathA 12. vidyutu kathA 13. medhA kathA 14. zuMbhA kathA 15. nizuMbhA kathA 16. raMbhA kathA 17. niraMbhA kathA 18. madanA kathA 19. ilA kathA 20. saterA kathA | 21. saudAminI kathA 220 | 22. indrA kathA 221 | 23. dhanA kathA 225] -24. vidyutA kathA | 25. rUpA kathA 231 | 26. surapA kathA | 27. rUpAMzA kathA 240 | 28. rUpakAvatI kathA 29. rUpakAMtA kathA 29 | 30 rUpaprabhA kathA 305 31. kamalA kathA 306 32. kamalaprabhA kathA 306 33. utpalA kathA 306, 34. sudarzanA kathA 307 35. rUpavatI kathA 36. bahurUpA kathA 37. surapA kathA 307) | 38. subhagA kathA 307 39. pUrNA kathA 307/40. bahuputrikA kathA 30841. uttama kathA 308/42. bhArikA kathA 309 309 307 307 309 309 309 309 309 309 309 309 309 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 bhAga-4 (khaMDa3) mULa AgamanI zramaNI kathA (cAlu) 312 313 313 313 313 313 313 313 313 313 309 43. pavA kathA 44. vasumatI kathA 5. kanakA kathA 46. kanakaprabhA kathA 47. avataMsA kathA 48. ketumatI kathA 49. vajasenA kathA 50. ratipriyA kathA 51. rohiNI kathA para. navamikA-1 kathA 53. hI kathA 54. puSpavatI kathA papa. bhujagA kathA pa6. bhujagAvatI kathA pa7. mahAkacchA kathA 58. aparAjitA kathA 59. sughoSA kathA 60. vimalA kathA 61. susvarA kathA 62. sarasvatI kathA 63. sUryaprabhA kathA 64. Atapa kathA 65. arcimAlI-1 kathA 66. prabhaMkarA-1 kathA 67. caMdraprabhA kathA 68. jyotsanAbhA kathA 69. arcimAlI-2 kathA 70. prabhaMkarA-2 kathA 71. padmAvatI kathA 72. zivA kathA 73. zaci kathA 74. aMjU kathA 75. rohiNI kathA 309/76. navamikA-ra kathA 309/77. acalA kathA 309]78. apsarA kathA 309,79. kRSNA kathA 309 8i0. kRSNarAjI kathA 30981. rAmA kathA 309 82. rAmaraNitA kathA 309 83. vasu kathA 30984. vasuguptA kathA 85. vasumitrA kathA 309 86. vasuMdharA kathA 309 87. gopAlikA kathA 309 88. puSpacUlA kathA 309 89. suvratA-1 kathA 309/90. suvratA-2 kathA 30991. padmAvatI kathA 09|2. gaurI kathA 309 93. gAMdhArI kathA 30994. lakSmaNA kathA 309,95. suzImA kathA 310 9i6. jAMbavatI kathA 311/97. satyabhAmA kathA 31198. rukimaNI kathA 3119. mUlazrI kathA 311100. mUladattA kathA 311/101. naMdA kathA 311/102. naMdavatI kathA 311 103. naMdottara kathA 312104. naMdazreNikA kathA 312/105. marutA kathA . 312/106. sumarutA kathA 312107. mahAmarutA kathA 312 / 108. marUdevA kathA 313 314 314 314 315 315 320 320 320 320 320 320 320 321 ke? 321 321 322 322 322 322 322 322 322 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 1 thI 6nI anukramaNikA Jain bhAga-4 (khaMDa-3) mULa AgamanI zramaNI kathA (cAlu) 322 128. zrIdevI (bhUtA) kathA 322 129. hrIdevI kathA 109. bhadrA kathA 110. subhadrA kathA 111. sujAtA kathA 112. sumanA kathA 113. bhUtadattA kathA 114. kAlI-2 kathA 115. sukAlI kathA 116. mahAkAlI kathA 117. kRSNA kathA 118. sukRSNA kathA 119. mahAkRSNA kathA 120. vIrakRSNA kathA 121. rAmakRSNA kathA 122. pitRsenakRSNA kathA 123. mahAsenakRSNA kathA 124. yakSiNI kathA 125. brAhmI kathA 126. suMdarI kathA 127. subhadrA kathA + somA kathA bhAga-4 (khaMDa-3) 148. aMgAravatI kathA 149. ardhasaMkAzA kathA 150. uttarA kathA 151. kIrtimati kathA 152. yakSA kathA 153. yakSaditrA kathA 154. bhUtA kathA 155. bhUtaditrA kathA 156. seNA kathA 157. veNA kathA 158. reNA kathA 2/2 International 322 130. dyutidevI kathA 322 131. kIrtidevI kathA 322 132. buddhidevI kathA 322 133. lakSmIdevI kathA 325 134. ilAdevI kathA 326 135. surAdevI kathA 327 136. rasadevI kathA 327 137. gaMdhadevI kathA 329 138. pAMDuAryA kathA 330 139. kamalAmelA kathA 330 140. bhaTTidArikA (?) kathA 331 | 141. meghamAlA kathA 332 142. rajuAyya kathA 333|143, lakSmaNAAryA kathA 333 144. viSNuzrI kathA 3352145. kamalAvatI kathA 337|146. jasA kathA 147. rAjImatI kathA AgamasaTIkaMnI zramaNI kathA 364 159. jayaMti + somA kathA 365 160. yazobhadrA kathA 366 | 161. yazomatI kathA 366 162. dhanazrI (sarvAMgasuMdarI) 367 163. dhAriNI kathA 367 164. padmAvatI kathA 367 165. pragalbhA + vijayA 367 166. puSpacUlA + puSpavatI 367 | 167. puSpacUlA--2 kathA 367 168. puraMdarayazA kathA 367169. bhadrA kathA 17 346 349 349 349 349 349 349 349 349 349 350 351 353 353 354 356 362 362 363 363 368 368 369 369 372 393 373 393 374 375 375 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 Agama kathAnuyoga-2 bhAga-4 (khaMDa-3) Agama saTIkaMnI zramaNI kathA (cAlu) 170, manoharI kathA 171. vigatabhayA + vinayavatI. 172. naMdazrI zrIdevI kathA 173. zrIkA kathA 376 174, zivA kathA 376 1175. sukumAlikA-ra kathA 377/176. sujyeSThA kathA 377177. sunaMdA kathA 378 379 380 283 - - - - - - - - - - - 125 Agama kathAnuyoga-pa khaMDa-4-zrAvaka kathA bhAga-5 (khaMDa-4) mULa AgamanI zrAvaka kathA 1. lepa kathA 034/20. sAlaputra kathA 2. RSibhadraputra kathA 035, 21. mahAzataka kathA 3. zaMkha + puSkalI kathA 038 22. naMdinIpitA kathA 4. nAgapautra varuNa + bAlamitra 043 23. letikA/sAlihI pitA 5. somila kathA 047 24. sudarzana-1 kathA 6. maskuka kathA 051 | 25. sumukha kathA 7. udayana kathA 053 / 26. vijayakumAra kathA 8. abhIci kathA 27. RSabhadatta kathA 9, taMgIyAnagarInA zrAvako 28. dhanapAla kathA 10. kanakadhvaja kathA 061) 29. megharatha kathA 11. naMdamaNiyAra kathA 062 30. nAgadeva kathA 12. sudarzana-1 kathA 31. dharmaghoSa kathA 13. arDatraka kathA | 32. jitazatru kathA 14. AnaMda kathA 72 33. vimalavAhana kathA 15. kAmadeva kathA 0885 34. koNika kathA 16. culanIpitA kathA 101,35. aMbaizrAvaka-700 ziSyo 17. surAdeva kathA 108|36. pradezIrAjA kathA 18. cullazataka kathA 115 37. somila kathA 19. kUMDakolika kathA 12038. zreNika kathA bhAga-5 (khaMDa-4) Agama saTIkanI zrAvaka kathA 136 141 143 144 145 145 146 146 OUE 8 146 146 069 146 0 71 | 146 0 146 147 182 188 254 260 282 39. aMbaDa kathA 40. AnaMda-2 kathA 41. udAI kathA 279 (42, lemazrAvaka kathA 280/43. gaMdhAra zrAvaka kathA 28044. ceTaka kathA 282 283 - - - -- - - ---- - Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 1 thI 6nI anukramaNikA - 28 290 290 291 296 296 bhAga-5 (khaMDa-4) Agama saTIkenI zrAvaka kathA (cAlu) 45. janaka kathA 28357. mitrazrI kathA 46. jinadAsa--1 kathA 28458. muMDikrAmaka kathA 47. jinadAsa-2 kathA 284/59. muruMDa kathA 48. jinadAsa-3 kathA 285 60. valgara kathA 290 49. jinadeva-1 kathA 286 | | 61. vasubhUti kathA 291 50. jinadeva-ra kathA 28662. saMpratirAjAnI kathA 51. Dhaka zrAvaka kathA 28763. sAgaracaMdra kathA para. DhaDhara kathA 287 64. sudarzana kathA 53. dhanaMjaya kathA 28765. sunaMda kathA 298 54. padmaratha + vaizvAnara kathA 288 66. sulasa kathA 298 55. prasenajita kathA 288 67. zreyAMsa kathA 29 pada. balabhadrakathA 289 68. bhavIrane pAraNuM karAvanArA 299 bhAga-5 (khaMDa-5) - zrAvikA kathA 1. subhadrA-1 kathA 302,15. phAlganI kathA 312 2. sulasA kathA 30416. kuzkI kathA 313 3. agnimitrA kathA 306 / 17. bahulA kathA 313 4. anudharI kathA 306 18. bhadrA-1 kathA 313 5. azvinI kathA 307/19, bhadrA-2 kathA 314 6. utpalA kathA 307, 20. bhadrA-3 kathA 314 7. upakozA kathA 307 21. mitravatI kathA 314 8. kosAgaNikA kathA 308 22. revatI kathA 315 9. cellaNA kathA 308 23. rudrasomA kathA 316 10. devakI kathA 309 24. sAdhudAsI kathA 316 11. devadattA kathA 310] 25. zyAmA kathA 217 12. dhanyA kathA 311 | 26. zivAnaMdA kathA 13. naMdA kathA 311 27. subhadrA-2 kathA 318 14. pUSA kathA 312 28. subhadrA-3 kathA 319 317 Agama kathAnuyoga bhAga-6 bhAga-6 (khaMDa-6) deva-devInI kathAo | 1. vijayadeva kathA 0343. izAnendra kathA 2. zakrendra kathA 044]4. camarendra kathA 049 058 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 5. hariNegameSI kathA 6. trAyasi~zaka deva kathA bhAga-6 khaMDa-6 devadevI kathAo (cAlu) 065 22. bala yakSa kathA 066|23. saMgama deva kathA 067 24. vidyummAlI deva kathA 067|25. nAgIla deva kathA 068 26. prabhAvatI deva kathA 068 27. huMDIka deva kathA 068 28. zailaka yakSa kathA 068 29. tiSyaka deva kathA 069 | 30. jvalana + dahana deva kathA 069 31. sAgaracaMdra deva kathA 069 32. mugarapANI yakSa kathA 070 33. kamaladala yakSa kathA 071 34. puSpavatI deva kathA 35. lalitAMga deva kathA 7. caMdra deva kathA 8. sUrya deva kathA 9. zukra deva kathA 10. pUrNabhadra deva kathA 11. maNibhadra deva kathA 12. datta Adi deva kathA 13. sUryAbhadeva kathA 14. dura deva kathA 15. mahAzukra deva kathA 16. mAgadha deva kathA 17. varadAma deva kathA 18. prabhAsa deva kathA 19. kRtamAla deva kathA 20. meghamukha deva kathA 21. zUlapANI yakSa kathA X - 1. camarendranI agramahiSIo 2. balIndranI agramahiSIo 3. dharaNendranI agramahiSIo 4. veNudeva AdinI agramahiSI 5. bhUtAnaMdanI agra mahiSIo 6. veNudAlI AdinI agramahiSIo 7. pizAcendra Adi ATha - vyaMtarendronI agramahiSIo 8. mahAkAla Adi ATha vyaMtarendronI agramahiSIo 9. sUryanI agramahiSIo bhAga-6 1. udAyI hAthInI kathA 2. bhUtAnaMda hAthInI kathA Agama kathAnuyoga-2 071 071 36. hiMduka yakSa kathA 0 devakathA vize kaMIka 071 071 0 cosaTha indronA nAma X - X Xx - x 082 082 078 10. caMdranI agramahiSIo 079 | 11. zakranI agramahiSIo 079 12. izAnendranI agramahiSIo 082 079 | 13. bahuputrikA devI kathA 080 14. zrI--hI Adi daza devIo 083 080|15. hAsA + prahAsA devI 083 083 084 084 085 085 085 - 16. kaTaputanA vyaMtarI kathA 080 17. zAlAryA vyaMtarI kathA 18. svayaMprabhA devI kathA 081 19. zrI devI kathA 081 20. siMdhudevI kathA (khaMDa-7) prANI kathAo 086 3. secanaka hAthInI kathA 0874. vAMdarAnI kathA 72 072 72 072 073 073 074 074 074 075 075 075 075 079 076 076 600 087 089 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 1 thI 6nI anukramaNikA bhAga--6 (khaMDa-7) prANI kathAo (cAlu) 09010. baLadanI kathA 091 11. sarpanI kathA 091 | 12. hAthInI kathA 092 |13. pADAnI kathA 093 14. bakarAnI kathA 5. sumeruprabha hAthInI kathA 6. meruprabha hAthInI kathA 7. deDakAnI kathA 8. kaMbala-saMbala baLadonI kathA 9. caMDakauzikanI kathA bhAga-6 (khaMDa-8) anyatIrthika kathAo 1. marIcI kathA 2. kAlodAyI Adi daza 3. dvaipAyana RSi kathA 4. rAmagupta Adi mithyAmati 5. tAli tApasa kathA 6. jamadagni kathA + parasurAma kathA 7. skaMdaka parivrAjaka kathA 8. pudgala parivrAjaka kathA 9. mudgala parivrAjaka kathA 10. nArada/kasphulanArada kathA 11. vaizyAyana bAlatapasvI kathA bhAga-6 khaMDa-9 anyakathA 1. mRgAputranI kathA 2. utikanI kathA 3. abhagrasena kathA 4. zakaTanI kathA 5. bRhaspatidatta kathA khaMDa-9 anyakathA 1. kAlakumAra kathA 2. sukAlakumAra kathA 3. mahAkAlakumAra kathA 4. kRSNakumAra kathA 17. buddha/zAkya kathA 101 18. nairika tApasa kathA 102 19. dharmaruci tApasa kathA 102 20. ziva tApasa kathA 103 21. zukra parivrAjaka kathA 104 22. kapilanI kathA (khaMDa-9) anya kathAo aghyayana--1 du:khavipAkI kathAo 111 6. naMdivardhana kathA 118 | 7. UMbaradatta kathA 123|8. zauryadatta kathA 12829. devadattA kathA 131 10. aMjUnI kathA 09612. indranAga kathA 097 13. pUraNa tApasa kathA 098 14. kauDinya, datta ane 099 | zevAla Adi tApasonI kathA 099 15. goviMda bhikSu kathA 100 16. poTTazAla kathA -- adhyayana--2 pakIrNa-kathAo 148 | 5. sukRSNakumAra kathA 150 6. mahAkRSNakumAra kathA 150 7. vIrakRSNakumAra kathA 150 | 8. rAmakRSNakumAra kathA 21 093 094 094 094 095 104 105 105 106 106 104 107 108 108 109 110 133 135 138 141 146 150 150 150 150 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 Agama kathAnuyoga-2 - - janAra 161 167 171 39s - - bhAga-6 (khaMDa-9) anyakathA - adhya-2 - prakirNa kathA (cAlu) 9. pitRsenakRSNa kathA 150 19. apratiSThAna narake janAra 10. mahAsenakRSNa kathA 150 |20. kuruvaMda kathA 160 11. mahezva--utpatti kathA 15121. pradyotanI kathA 162 12. elASADha kathA 153] 22. asaMyationI pUjA 13. kaMsa kathA 153|23. maMDitacoranI kathA 165 14. kalkI kathA. 155 | 24. pAlaka kathA 164 15. kaccha, mahAkaccha, 25. mUladeva kathA - nami, vinami kathA 1papa 26. mammaNa kathA 166 16. kalpaka kathA 156 / 27. sumati kathA 17. kokAsa + jitazatru kathA | 158 [28. sujJazrI kathA 18. kAlasauriya kathA 159) 29. sulasA kathA bhAga-6 (khaMDa-10) daSTAMta-upanaya 0 dRSTAMta upanaya-bhUmikA 1737. azva 184 1. mayUrI aMDa 173 8. saMghATa 189 2. kAcabo 176 9, zailaka 189 3. tuMbaDu 17810. mAkaMdIputra 4. akSata-zAlI 179 11. naMdIphaLa 5. caMdramAM 182 [12. suMsamAM 189 6. dAvadrava 183/13. puMDarIka 190 bhAga-6 (khaMDa10) vividha piMDa-doSanA dRSTAMto 14. hAthI 190 |26. govatsa 198 15. lADupriyakumAra 1905 27. maNibhadra yakSAyatana 199 16. cora 191 28, devazarmA maMkha 199 17. rAjaputra 192 29. bhaginI 18. pallI 192 30. modakabhojana 201 19. rAjaduSTa 193|31. bhikSu 202 20. zAlI-1 194| 32. modakadAna 203 21. bilADAnuM mAMsa 15 33. govALa 204 22. zAlI-2 195 34. modaka 204 23. saMghabhojana 196] 35. svagrAmadUti 205 24. khIrabhojana 196] 36. grAmanAyaka 206 25. udyAnagamana 197] 37. brAhmaNa putra 189 189 - - - 333333: _888888888888 200 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 1 thI 6nI anukramaNikA 22 bhAga-6 (khaMDa10) vividha piMDadoSa daSTAMta (cAlu) 210 211 - 212 212 212 212 212 213 213 213 38. mRta mAsika bhojana 20740. siMhakesarA lADu 39. kSullaka sAdhu 208/41. bhikSapAsaka bhAga-6 (khaMDa-10) "bhaktaparijJA'mAMnA daSTAMto 42. mRgAvatI 211 51. vasurAjA 43. datta 211) para. kaDhI DozI 44. kRSNa + zreNika 211 53. kAmAsakta puruSo 45. naMda maNiyAra 212 / 54. devarati 46. kamalayakSa 212 | papa. niyANazalya yukto 47. sudarzana 212 / 56. indriya rAgathI hAni 48, yuvarAjarSi 212 / 57. kaSAya pariNAma 49. cilAtiputra 212 58. avaMtisukamAla pa0, caMDAla 212/59. sukozala + cANakya | bhAga-6 (khaMDa-10) "saMskAraka payatrAmAMnA daSTAMto 60. arNikAputra AcArya 21368. amRtaghoSa 61. skaMdakasUci--500 ziSyo 213 69. lalitaghaTA puruSo 62. daMDa + yavarAjarSi 21470. siMhasena upAdhyAya 63. sukozala RSi 21471. kurudatta zreSThIputra 64. avaMtisukamAla 214 | 7ra. cilAtiputra 65. kArtikArya Si 214 73. gajasukumAla 66. dharmasiMha 214 74. sunakSatra muni 67. cANakya 214. | + sarvAnubhUti muni bhAga-6 (khaMDa-10) "maraNasamAdhimAMnA daSTAMto 213 215 215 215 215 215 215 216 E = 217 217 217 75. jinadharma zrAvaka 76. metArya muni 77. cilAti putra 78. gajasukumAla 79. sAgaracaMdra 80. avaMtisukamAla 81. caMdrAvataMsaka 82. damadaMta RSi 83. skaMdakaSinA - ziSyo 216 84. dhanya + zAlibhadra 21685. hAthI, 21686. pAMDava 216 87. daMDa aNagAra 216 88. sukozala 217,89, kSullaka muni 21790. vajasvAmI 217 91. avaMtisena 21792. atraka 217 217 218 218 218 218 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 Agama kathAnuyoga-2 - - - - - - - - 218 218 bhAga-6 (khaMDa-10) "maraNasamAdhimAMnA dRSTAMto (cAlu) 93. cANakya 218 | 98. municaMdra Adi 94. batrIzaghaTA puruSo 21899. uSNAdi parISaho 5. ilAputra 218100. siMhacaMdra + siMhasena 96. hastimitra 218 101. be sarpo 97. dhanamitra 218/102. puMDarIka-kaMDarIka bhAga-6 (khaMDa-10) "Agama-saTIkaMnA daSTAMto | 219 219 219 230 230 231 231 2 31 2 3ra. 232 232 233 33 233 2 34 103. agada 104. agasdatta 105. agArI 106. aeNkAriyabhaTTA 107. ajitasena 108. arjunacora 109. artana 110. anaMga 111. asaMgha 112. adatta 113. strI janita saMgrAmo 114. indra 115. indradatta 116. surendradatta 117. utkarTa 118, uditodaya 119. kapila 120. kapilabaTuka 121. kapilA 122. kAlodAyI 123. kuvikarNa 124. koMkaNaka-1 125. koMkaNakadAraka 126. kucita 127. kulaputra 128. kezI 219 | 129, koMkaNaka-2 220] 130, koMkaNaka-3 221131. koMkaNaka sAdhu 221 [132. koMkaNaka-4 222133. bhAravAhI puruSa 223134. koDIsara 223/135. kolaginI 223/136. khaMDakarNa 224137. gaMdhapriya 224|138, cArudatta 224139. jinadAsa + dAmannaga 225,140. jitazatra-1 225,141. DoDiNI 225142. tuMDika 226 / 143. tosali 226 / 144. tosalika 227] 145. devadattA 227/146. dharmaghoSa-1 228/147. dhanasArthavAha 228148. dharmaghoSa-2 228149. dharmaruci 228150. dharmila 229 151. dhUrtAkhyAna 229 /152. naMdinI 230 153. navakaputrI + ceTI 230 154. padmAvatI + vajabhUti 235 236 236 236 2 39 237 ra 39 241 241 241 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 1 thI 6nI anukramaNikA 25 - - - 250 2pa1 251 251 2para bhAga-6 (khaMDa-10) "Agama-saTIkanA daSTAMto (cAlu) 155. puSpazAla + bhadrA 24ra173. sukumAlikA 15. puSpazAla suta 24ra174. sodAsa 157. pRthvI 242/175. somila 158. bhadragamahiSI 243/176. saumilika 159. mati + sumati 243177. 500 subhaTa 160. maMgu AcArya 2430 mAnavabhavanI durlabhatA- 161. maMDukkalita 244 daza dekhAto 162. magadhazrI + magadhasuMdarI 25178. (1) codhaka 163. magadhasenA 245 179. (2) pAsagA 164. mayuraMka 246 /180. (3) ghAnya 165. muruMDa 246/181. (4) dyuta 166. mUka 246/182. (5) ratna 167. roga 247/183. (6) svapna 168. vijayA 248/184. (7) cakra/rAdhAvedha 169. vimala 249 185. (8) kAcabo 170. vIraka 249/186. (9) yuga 171. viraghoSa 249 187. (10) staMbha 172. sarajaska 250188. kUvAno deDako pariziSTa-1 akArAdikrame kathAnA nAmo 2para 252 253 253 253 254 254 254 255 255 255 256) makathAnuyogabhAga-1 thI saMkSipta-vivaraNa - Agama kathAna kula pRSTha 384 368 | bhAga samAviSTa kathAnako kulakara kathAo, tIrthakara kathAo. cakravartI, baladeva, vAsudeva, prativAsudeva, - gaNadhara, nilava, gozAlaka, pratyekabuddhanI kathAo. zramaNa kathAo - mULa Agamo AdhArita zramaNa kathAo - Agama paMcAMgI AdhArita zrAvaka kathAo, zrAvikA kathAo. 6. | deva, devI, prANI, anyatIrthika, duHkhavipAkI ane prakIrNa kathA vividha dRSTAMtamALA 3. 432 384. da 14 320 -- --- - | 27ra Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 AyA. sUya. ThA. sama. bhaga nAyA. uvA aMta anutta. paNDA. vivA. uva. rAya. jIvA. pa. sUra. caMda. jaMbU. nira. kappa. pulphi. AcArAMga sUyagaDAMga ThANAMga samavAyAMga bhagavatI nAyAdhammakahA uvAsagadasA aMtagaDadasA anuttaropapAtika dasA paTTAvAgaraNa vipAkasUtra uvavAI rAyappaseNiya jIvAjIvAbhigama patravaNA sUrapannatti caMdapannatti jaMbUdIvapatti nirayAvaliyA kauvarDisiyA pulphiyA 6. vRtti ni. - niryukti ha. hAribhakriya saMkSepa-sUci 1 pR. ~ pRSThAMka stha. sthavirAvali TI. cU. -- cUrNi mU mUla ma. - puSka. vaEi. - bhata. saMthA. gacchA. maraNa. nisI. buha. vava. dasA. jIya. mahAdina. Ava. oha. piMDa. dasa. utta. naMdI. anuo. tityo. RSi. malayagiri (Ava.cU.) bhAga-1 TIppaNaka Agama kathAnuyoga-2 puSkacUliyA vahidasA bhattapariNA saMthAraga gacchAyAra maraNasamAdhi nizItha butsappa vavahAra ra (Ava.cU.) bhAga--2 ava. - avasUrI kalpavR.--kalpasUtra--vinayavijaya-vRtti utta.bhAva.--uttarAdhyayana--bhAvavijaya--vRtti dasAsuyamAMMdha jIyakampa mahAnizItha Avazyaka ohanijjutti piMDani'tti dasaveyAliya uttarAdhyayana naMdIsUtra anuogadhAra tittathogAliya RSibhASita bhA. - sU - sUtrAMka a. -- adhyayana bhASya saMdarbha sAhitya (1) ame saMpAdana karela bAmasuttALi - mUlluM ane grAmasuttaniTI A kathAsAhityano mULa srota che. tenAja kramAMko AgamasaMdarbhamAM ApelA che. (2) cUrNimAM pUjya sAgaranaMdasUrIjI saMpAdita-cUrNinA pRSThAMka ApelA che. (3) jItakalpa, RSibhASita pUjya punyavijayajI saMpAdita che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama sAhitya prakAzana amAruM prakAzita Agama-sAhitya 1 - AgamasuttANi - mUlaM A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alagaalaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMda sUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatayA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alagaalaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga--alaga pIstALIza pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. Agamasoso, gAmanAmaLoto, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500/- darzana--pUjana mATe AjIvana upayogI che. - X - X -- * - * -- 2. Agama-gujarAtI anuvAda ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ityAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. eka jhalaka sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A 'AgamadIpa'' saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rU. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa sana 2003ne aMte tenI mAtra be nakalo bacelI che. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. 27 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 3. AgamasuttANi-saTIkaM jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANa che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,500 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ityAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rU. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI mAtra be nakalo sana-2003ne aMte sTokamAM rahI che. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. - - 4 - >> -- 4 - 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadUrUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthakU-pRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke Agama-saTIkaMmAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rU. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama sAhitya prakAzana 29 - 5. Agamasaddakoso A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che. mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - 1 thI 4 paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIze pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM kAmasuttaLa - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo temAM mULa Agama ke Agama-saTImAM maLI ja javAnA -- 4 - X - X - 4 - 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza'. A prakAzana Agama saTIkaMmAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, cUrNi ke vRttimAM jo A (nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma | dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo || tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAma/ttAdhisarI to che ja. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 7. AgamasUtra hindI anuvAda mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300 thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. to paNa AgamanA gujarAtI anuvAdanI gerahAjarImAM te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe mahattvanuM saMdarbhazAsra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra hindI anuvAva mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane jJAna saTI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. - * - * -- x - X - 8. Agama mahApUjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthesAthe paMDita zrI rUpavijayajI tu 45- Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sUcanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDalu, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. Agama kathAnuyoga-2 -- X - X - X* X * anya sAhitya prakAzana ** AgamanA ukta virATa kAryonI uparAMta vyAkaraNa, vidhi, pUjana, vyAkhyAna, tattvArtha, jinabhakti, pAThazALA abhyAsa, ArAdhanA Adi vividha viSayone sparzatA amArA bhinna--bhinna prakAzano ane prastuta AgamakathAnuyoga bhAga-1 thI 6 sahita munidIparatnasAgaranI kalame 247 prakAzano pragaTa thaI cUkyA che. jemAMnA ghaNAM badhAM prakAzano hAla aprApya banyA che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhitya sarjana - huM - ane kathAnuyoga 31 .. AraMbhe ATaluM jarUra vAMco abhinava hema laghuprakriyAne sarjanayAtrAnuM AraMbha biMdu gaNIe to mArI A yAtrA bAvIza varasanI thaI. ATa ATalA varasothI lakhuM chuM. chatAM graMthastha kRtionI saMkhyAthI koIne AMjI zakuM tema nathI. varaso ke gaNitano meLa besADavA prayatna paNa karyo nathI. mArAthI thAya e rIte zabdanI sAdhanA karI rahyo chuM. zabdanI AMgaLI jhAlI jyAM-jyAM huM gayo chuM e mukAmono hisAba have ra47 prakAzano pahoce che. AyuSya karma ane dehanAma karma Adino sathavAro rahe to hajI zabdonA saMgAthe vadhune vadhu paMtha kApavAnI bhAvanA bhAvuM chuM. je kaMI lakhyuM che e pharI vAMcavAno samaya na maLe evI tANa vacce jIvavAnuM thayuM che. zvAsa lau chuM ke vicI chuM tyAre nahIM, paNa kaMIka lakhI zakuM chuM tyAre ja jIvuM chuM. chatAMye lakhavAmAM samagra jIvanano vyApa AvI jAya che, evA bhramamAM paNa nathI. hA, A sarjana e prANavAyu sama jarUra banI rahe che. Agama sAdhanAmAM ATheka varSa pasAra thayA che ane Agama saMbaMdhI A navamuM virATa prakAzana Apa saunA karakamalono sparza pAmI rahyuM che. Agama zrutanA cAra mukhya anuyogamAM A kathAnuyoga saMbaMdhI sarjana che jemAM mULa AgamonI sAthe tenI niryukti, bhASya cUrNi, vRtti ke avacUrI e tamAma aMgono samAveza karI kathAonuM saMkalana, goThavaNI ane (kta tathA saMskRta bhASAmAMthI) gujarAtI anuvAda karela che. jene mukhya daza vibhAgo dvArA cha pustakomAM 2200 jeTalA pRSThomAM rajU karuM chuM. vartamAna kALe svIta pIstALIza Agamo ane tenA nRtyAdino AdhAra laIne saMkalita karAyela A Agama kathAnuyogamAM jo kathAne dhyAnathI vAMcavAmAM Ave to temAM dravyAnuyoga tathA caraNakaraNAnuyoga paNa guMthAelo najare paDe che. jo kathAnI manana karI tenA niSkarSone ciMtavavAmAM puruSArtha thAya to adbhuta satyo ane tattvothI AtmA vairAgya vAsita thato rahe ane cittataMtrane coMTa Ape tevo samartha che. AgamasAhityamAM ja - nAyAdhammakahA, uvAsagadasA, aMtagaDadasA, anuttaropapAtikadasa vipAkasUtra, nirayAvalikA, kalpavataMsikA, puSphiyA, puSkacUliyA ane vaSThidasA eTalA AgamasUtro to pratyakSatayA kathAnuyoganuM prAdhAnya dharAve ja che. jyAre uvavAI ane rAyapaeNseNiya e baMne AgamomAM dravyAnuyoga ane | caraNAnuyoganI guMthaNI hovA chatAM pradhAnatA to kathAnuyoganI ja che. vaLI vizALakAya rUpa dharAvatA bhagavatIjI aMga sUtromAM aneka kathAo vaNI levAmAM AvI che. to uttarAdhyayana sUtra paNa kathAthI samRddha banela che. samavAya aMgasUtra uttamapuruSonA caritromAM aneka pUraka mAhitI pUrI pADe che. to AcArAMgane joyA vinA bhagavaMta mahAvIranA kathA aNasparzI ja rahe. dravyAnuyoga Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 Agama kathAnuyoga-2 prAdhAnya chatAM ArdrakumAra Adi mATe sUyagaDAMga jovuM ja rahyuM ane padArthonI ekathI dazanI gaNanA chatAM ThANAMga sUtranI vRttimAM kathA to maLe ja che. gaNitAnuyoga | prAdhAnya chatAM jaMbUdIvapannatti sUtra vinA bhagavaMta RSabhanuM caritra ane bharatacakravartI kathA adhUrI ja rahI hota to jIva-ajIva Adi padArthonI prajJApanA karatA jIvAjIvAbhigamanI vRtti paNa kyAMka kyAMka kathAonuM darzana karAvavAnuM cUkyuM nathI. cAra mULasUtromAM Avazyaka sUtranI paMcAMgI to lakhalUMTa khajAnA jevuM che. AgamomAM sauthI vipula sAhitya jo kyAMya prApta thatuM hoya to te che Avazyaka sUtranA cUrNi-vRtti-bhASya ane niryukti tenI sAthe sAthe ogha ane piMDaniyukti paNa che AcAranI samaja ApatI veLA vividha doSono nirdeza karatA aneka dRSTAMto pUrA pADe , ja che. paNa jo dRSTAMtamALAnI guMthaNI ja karavI hoya to nizItha, bRhatkalpa, vyavahAra ane jItakalpa sUtranA bhASya, cUrNi, vRtti jeTalI vipula mAhitI to aMgasUtra ane upAMgasUtro paNa pUrI pADatA nathImahAnizItha sUtra to sacoTa kathAnA vaibhavarUpa che che ja. to dasAsuyakabaMdha chedasUtra e zreNika-celaNA dvArA bhagavaMta vaMdanArthe jatA zrAvakonI RddhinuM uttama daSTAMta pUruM pADela che. naMdI Adi cUlikA sUtra paNa kathAnakathI | aNasparyA nathI ja to payannA sUtra paNa kathAno aMgulinirdeza to kare ja che. ATalA badhAM AgamomAM kathAonA varNanathI ApaNe saheje evo vicAra phUre ke, adhadha ! ATaluM kathAsAhitya che ApaNI pAse ? to tamane bhagavaMtanA zAsanakALa vakhatanA eka mAtra nAyAdhamakahA sUtra sudhI avazya dorI javA paDaze. jyAre nAyAdhammakahA sUtranuM kada 5,76,000 zloka pramANa hatuM tyAre temAM nAnI-moTI thaIne sADA traNa karoDa kathAo hatI. A to thaI mAtra eka ja aMgasUtranI vAta bIjA sUtromAM AvatI kathAo to alaga. tenI sAme ame vartamAnakAlIna AgamomAM pIstALIze Agama, tenI prApta niryukti, bhASya, cUrNi vRtti Adi badhuM ja sAhitya ekaThuM karIne eka-eka pAtranI mAhitIne eka ja sthAne saMgrahita karI to paNa maLyA mAtra 85ra kathAnaka ane 187 dRSTAMto. khera ! chedasUtro ane Avazyaka sUtranuM vivecana sAhitya phaMphosatA dRSTAMtonI saMkhyA hajI vadhI zake che. paNa kyAM sADA traNa karoDanuM kathA sAhitya ane kyAM Aje maLatI | mAMDa-mAMDa hajAra-bAraso kathAo !!! to paNa mane saMtoSa che ke, pUjyapAdu AgamoddhAraka zrI AnaMdasAgara sUrizvarajInA adhUrA rahI gayelA svapnone paripUrNa karavAnuM sadbhAgya mane sAMpaDyuM ane anekAneka pUjya zrI, zramaNI vRMda ane zrutapremIonA dravyabhAvayukta sahakAra, preraNA, bhAvanA, AzIrvAda ane prArthanAonA prerakabaLothI gaNadhara kRt zabdone punaH zabdadeha arpI kiMcit cetanA pUrI zakyo chuM. - muni dIparatnasAgara - - - - - - - - - - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla brahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pU. zrI AnaMda kSamA lalita suzIla sudharmasAgara gurubhyo namaH AgamakathAnuyoga-2 khaMDa-1-uttamapuruSa caritra-(cAlu) 0 bhUmikA : prathama khaMDamAM uttamapuruSa caritra kathAnako samAviSTa karAyelA che. temAM tIrthaMkara kathAnaka vibhAga pUrNa thayo. A bhAgamAM cakravartI, vAsudeva, baLadeva ane prativAsudevanuM kathana karavAmAM Avaze. eka avasarpiNI ke utsarpiNI kALamAM bharata Adi koIpaNa eka kSetramAM 24-tIrthaMkara, 12-cakravartI, 9-vAsudeva, 9-baLadeva, 9-prativAsudeva rUpa 63-uttama puruSonI gaNanA thAya che. bIjA mate nava prativAsudevanI gaNanA na karatA 54-uttama puruSonI saMkhyA gaNavAmAM Ave che. A arahaMta AdinI, tenA vaMzanI utpatti vagere A pramANe che -- - 0 aDhIdvIpamAM arahaMta Adi vaMzanI utpatti : Agama saMdarbha :- ThANAMga-89, 151; - 33 jaMbudvIpamAM bharata ane airavata kSetramAM eka samayamAM eka yugamAM be arhat vaMza utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. jaMbUdvIpamAM bharata ane airavata kSetramAM eka samayamAM - eka yugamAM be cakravartI vaMza utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. jaMbUdvIpamAM bharata ane airavata kSetramAM eka samayamAM, eka yugamAM be dazAravaMza (vAsudeva-baLadevanuM kuLa) utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. jaMbudvIpa nAmaka dvIpanA bharata ane airavata varSakSetramAM pratyeka avasarpiNI- utsarpiNImAM A traNa vaMza utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. jemake arhata vaMza, cakravartI vaMza ane dazArha vaMza. - A ja pramANe yAvat puSkaravaradvIpArdhanA pUrvArdha ane pazcimArka mATe paNa samajI levuM (arthAt ghAtakIkhaMDadvIpa ane puSkaravaradvIpArdhanA pUrvArdhamAM ane pazcimArdhamAM A traNa-- traNa vaMza utpanna thayA che thAya che ane thaze.) 0 aDhIdvIpamAM arihaMtAdinI utpatti :- - Agama saMdarbha - ThANAMga-89, 151; jaMbudvIpanA bharata ane airavata kSetramAM eka samaye eka yugamAM be arihaMta utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. jaMbUdvIpamAM bharata ane airavata kSetramAM eka samaye eNka yugamAM be cakravartI utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. jaMbudvIpamAM bharata ane airavata kSetramAM eka samaye - eka yugamAM be baLadeva utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. jaMbUdvIpamAM bharata ane airavata kSetramAM eka samaye, Jain| 2/3 |nternational Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 eka yugamAM be vAsudeva utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. jaMbudvIpa nAmaka dvIpamAM bharata ane airavata varSa kSetramAM pratyekamAM pratyeka avasarpiNI ane utsarpiNImAM traNa uttama puruSo utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. te A pramANe :- (1) arihaMta, (2) cakravartI, (3) baladeva ane vAsudeva. A ja pramANe dhAtakIkhaMDadvIpamAM ane puSkaravarArdhadvIpamAM pUrvArdha ane pazcimArdha pratyekamAM traNa-traNa uttama puruSo - arihaMta, cakravartI ane baLadeva--vAsudeva utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. 0 aDhIdvIpamAM uttama puruSo : 101 jaMbudvIpanA bharata ane airavata kSetramAM pratyeka utsarpiNI--avasarpiNImAM copana--copana uttama puruSo utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. te A pramANe :- covIsa tIrthaMkara, bAra cakravartI ane nava baladeva tathA nava vAsudeva. --samavAya-132; -0- dhAtakIkhaMDadvIpamAM utkRSTataH aDasaTha arihaMta samutpanna thayA che, samutpanna thAya che ane samutpanna thaze. A ja pramANe cakravartI, baLadeva ane vAsudeva mATe paNa samajI levuM (arthAt dhAtakIkhaMDanA pUrvArdhamAM utkRSTa-34, pazcimArdhamAM utkRSTa-34 thaze. temAM bharata kSetramAM eka, airavata kSetramAM eka ane mahAvidehanI batrIza vijayomAM batrIza - e badhAM maLIne cotrIza samajavA. paNa eka ja kSetramAM nahIM. bIjuM eka ja kSetramAM eka sAthe cakravartI ane vAsudeva saMbhavatA nathI. te bemAMthI eka ja uttama puruSa eka samaye saMbhavI zake.) sama. 146 + ?. puSkaravaradvIpArdhamAM utkRSTataH aDasaTha a Mta samutpanna thayA che, samutpanna thAya che ane samutpanna thaze. e ja pramANe cakravartI, baLadeva ane vAsudeva mATe samajI levuM. (zeSakathana upara mujaba jANavuM.) sama. 146; -- jaMbudvIpanA mahAvideha varSakSetramAM jaghanyathI cAra arihaMta, cAra cakravartI, cAra baLadeva-cAra vAsudeva utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. -~ Agama kathAnuyoga-2 - ThANAMga-321; jaMbudvIpavartI sumerU parvatanA pUrvamAM ane sItA mahAnadInI uttaramAM utkRSTa ATha arihaMta, ATha cakravartI, ATha baLadeva - ATha vAsudeva utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze. (A vidhAna pratyeka vijayane AzrIne karAyela che. A pramANe mahAnadInA cAre kAMThAnI ATha-ATha vijayane AzrIne mahAvideha kSetramAM utkRSTa batrIza tIrthaMkara, batrIza cakravartI Adi samajavuM. jaghanyathI mahAvidehamAM cAra vAsudeva viharatA hoya che. jyAM vAsudeva vicaratA hoya tyAM cakravartI na hoya. tethI kharekhara to utkRSTathI aThThAvIza cakravartI ja jaMbudvIpamAM hoI zake e ja rIte jaghanyathI cAra cakravartI to hoya ja, tethI utkRSTathI aTThAvIsa vAsudeva ja hoya, vAsudevanA sahacArIpaNAne lIdhe baLadeva paNa aTThAvIsa ja utkRSTathI thAya che. ThANAMga-750 + rR. 101 --- X X - Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI caritra-bhUmikA khaMDa-1-uttama puruSa caritra adhyayana-2-cakravartI caritra bhUmikA-cakravartI : A pRthvI paranA rAjAdhirAja kahevAya che. pRthvInA cAra cheDA (traNa tarapha samudra ane cothI tarapha varSadhara parvata)nA aMtane sAdhanAra arthAt eTalI vizALa pRthvIno mahArAjA hoya che. te tenA varSakSetranI cha khaMDa pRthvIno digvIjaya kare che. te cauda ratna (sAta ekendriya ane sAta paMcendriya ratno) ane nava nidhino svAmI hoya che. cakraratna tenuM mukhya Ayudha hoya che. tene naradeva paNa kahe che. 32,000 rAjAono te adhipati rAjA hoya che. bharatakSetrane AzrIne cakravartInI rAjyasattAno vicAra karIe to traNa tarapha lavaNasamudra ane cothI tarapha himavaMtaparvata paryantanI eka chatra cha khaMDa pathvI para tenuM zAsana hoya che. tene hAthI, ghoDA, ratha ane pAyadaLanI caturaMgINI senA hoya che. tene 64,000 rANIo hoya che. tIrthaMkaranI mAtAnI mAphaka cakravartInI mAtA paNa cakravartI jyAre garbhamAM Ave tyAre cauda svapnone joIne jAge che. cakravartI kyAreya nimnakuLamAM janmatA nathI. teno janma haMmezA ugrakuLa, rAjakuLa, kSatriyakuLa Adi uccakuLomAM ja thAya che. caude cakrI kAzyapa gotranA hatA. cakravartI dareka rIte tIrthaMkara karatA alpa RddhivAn ane vAsudeva karatA bamaNAM RddhimAna hoya che. tenA zarIra para uttama puruSanA 1008 lakSaNo hoya che. jaMbudvIpamAM jaghanyathI cAra cakravartI ane utkRSTathI trIza cakravartIo hoya che. mahAvideha kSetramAM jaghanyathI cAra ane utkRSTathI aThThAvIsa cakravartIo hoya che. bharata ane airavatamAM be cakravartI thAya che. pratyeka avasarpiNI ane utsarpiNImAM bharata ane airavatamAM bArabAra cakravartIo thAya che. temAMnA agiyAra cakravartI dUSama-suSama ArAmAM ane eka cakravartI suSama-dUSama ArAmAM thAya che. cakravartIne cakradhara ane cakrInA nAme paNa oLakhavAmAM Ave che. A avasarpiNImAM bharatakSetramAM bAra cakravartIo thayA. te A pramANe :1. bharata, 2. sagara, 3. maghavA, 4. sanatkumAra, 5. zAMti, 6. kuMthu, 7. ara, 8. subhUma, 9. mahApadma, 10. hariSaNa, 11. jaya ane 12. brahmadatta. (ukta varNana cakravartIno sAmAnya khyAla ApavA pUratuM ja che. tenI vizeSa Rddhi Adi varNana temanI kathAomAM rajU karela che.) 0 cakravartI viSayaka sAmAnyamAhitI srotanA Agama saMdarbha :- 1. AyA.cU.pR. 155; 2. sUya.ni.95-pR. 4. sama. 31, 232, 315 thI 318 35 6. paTTA. 19 + q. 7. jIvA. 145; 9. tuM.. 64; 11. Ava.ni. 74, 75, 342, 368, 373-375, 394, 421, 570; 3. ThA.89, 657, 745, 815-839; 5. bhaga 678, 554 + 1. 8. jaMbU. 47, 53, 360 + 10. nisI.bhA. 4293nI cU. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 Agama kathAnuyoga-2 12. Ava.s. 1-pR. 208, 215, 239; 13. utta. 349 + . 14. tilyo. ra94, 558, 565, 1124, 1125; 15. upara - 17, 18; (1) bharata cakravatI kathAnaka : 0 Agama saMdarbha:- samagra kathAnakano mukhya strota- (1) jaMbU 55 thI 126; (2) Ava. pU.1-pR. 44, 132, 133, 180 thI 228; - saMbaMdhita mAhitIno strotaThA. 473, 570, 657, 707, 815 thI 829, 905 thI 907; sama. 31, 126, 150, 156, 192, 163, 175, 187, 208, 313, 315, 317, 320; nisI.bhA. 2498; buda.bhA. 4ra18, 6383; vava.bhA. 2404nI vR. Ava.ni 71 thI 75, 169, 172 thI 179, 196, 342 thI 348, 361, 362, 366 thI 375, 391 thI 399, 401, 416, 435, 436, 570; Ava.bhA. 3, 4, 32, 33, 36 thI 45; piMDa.ni. 617, dasa.ni. 04-vR. uta. pa97, 1127 + 9. utta. 593 + bhAvavR. titvo 283, 284, 294, 301, 559; kalpasUtra-21ranI vR. 0 bharatacakrI-sAmAnya paricaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM bharata nAme prathama cakravartI thayA. temano janma vinitAnagarImAM bhaoSabhadevanI patnI sumaMgalAnI kukSimAM thayo. teo kAzyapa gotranA hatA, temano varNa nirmala suvarNanI prabhA jevo hato, UMcAI 500 dhanuSanI hatI. teo cha khaMDa rU5 bharatanA, cauda ratna ane nava nidhinA svAmI hatA. subhadrA nAme tenI mukhya rANI (strIratna) hatA. coryAzI lAkha pUrvanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. jemAM 83 lAkha pUrva gRhavAsamAM rahyA. jemAM 77 lAkha pUrva kumArAvasthAmAM rahyA. pachI cakravartI rAjA thayA. aMte kevaLajJAna pAmI zramaNapaNe vicarI ane Ayu pUrNa thatA mokSe padhAryA. 0 bharata cakravartI-pUrvabhava varNana : bhaRSabhadeva jyAre tenA navamAM bhavamAM vaidyaputra hatA. tyAre tenI sAthenA kALamAM ja utpanna thayelA bIjA cAra jIvo hatA. 1. rAjaputra, 2. zreSThI putra. 3. amAtya putra ane 4. sArthavAha putra. A badhAM mitrone paraspara atIva sneha hato. teo sAthe ja moTA thayA. eka vakhata teoe eka kRmikRSThanI bhayaMkara vyAdhithI pIDAtA muninI cikitsA karI, munine nirogI banAvelA (vizeSa kathA bhaRSabha kathAnusAra jANavI). te sarvene saMvega utpanna thatA, koI sthavIra bhagavaMta pAse dIkSA lIdhI. tapasAdhanA karI, Ayu pUrNa karIne pAMce agruta kalpa utpanna thayA. tyAMthI cyavIne A ja jaMbUtIpamAM pUrvavidehamAM puSkalAvatI vijayamAM puMDarIkiNI nagarImAM manuSyarUpe janmyA te vakhate RSabhadevano jIva vajanAbha cakravartIpaNe utpanna thayo ane bIjA cAra mitro vajanAbhanA nAnA bhAIo rUpe janmyA. jemAM bharatacakrIno jIva je pUrve rAjaputra hato te A janmamAM bAhu nAme jamyo ane anya traNa mitro subAhu, pITha ane mahApIThanA nAme jakhyA. teo mAMDalIka rAjA thayA. temanA pitA vajasene dIkSA laIne kevaLajJAna pAmyA. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 37 te tIrthakara bhagavaMta vajasenanuM samavasaraNa racAyuM tyAre bhAratanA jIva evA bAhue bIjA cAre bhAIo sahita dIkSA grahaNa karI, bAmuni agiyAra aMgo bhaNyA. te vakhate bAhumuni sAdhuonI vaiyAvaccamAM rata hatA. jyAre subAhumuni munionI vizrAmaNA karatA hatA. pITha ane mahApITha baMne bhAIo svAdhyAyamAM rata rahetA hatA. bAhu munine sAdhunI bhaktithI cakravartInuM bhogakarma upArjita karyuM. te vakhate subAhu munie sAdhunI vizrAmaNAthI atyaMta bAhubaLa (yogya nAmakarma) upArjana karyuM ane pITha mahApIThane irSyAne kAraNe strIvedano karmabaMdha thayo. tyAMthI pAMca muni AyuSya pUrNa karIne - sarvArthasiddha vimAne devapaNe utpanna thayA. 0 bharata-(cakravartI)no bhava : vinitAnagarImAM bhaRSabhadevanA prathama putrarUpe bharatano janma thayo te A pramANe - bhASabhadevane be patnIo hatI. eka sumaMgalA, je RSabhanA yugalinI hatA. bIjI sunaMdA hatI. bAha ane pITha anuttara vimAnathI devAyuM pUruM karIne yugalarUpe sumaMgalAnI kukSImAM AvyA. sumaMgalAe tene janma Apyo pachI tenuM nAma bharata ane brAhmI pADavAmAM AvyuM. subAhu ane mahApITha paNa anuttara vimAnethI cyavyA, te sunaMdAnI kakSAmAM utpanna thayA tenuM nAma bAhubali ane suMdarI rakhAyuM. sumaMgalAe bIjA ogaNapacAsa putra yugalone janma Apyo. e rIte bharata Adi so bhAI ane be baheno thayA. bhaRSabhe jyAre dIkSA lIdhI tyAre potAnA so putrono so rAjya upara abhiSeka karyo. temAM moTA putra bharatane vinItAnagarInuM mukhya rAjya ApyuM. bAhubaline bahalI dezamAM takSazilA nagarInuM rAjya ApyuM ane bAkInA aThANuM putrone judA judA deza vaheMcI ApyA. te vakhate vinItA nagarImAM te mahAhimavaMta, mahAmalaya, merU parvata samAna acala evo prabhAvazALI bharata rAjA thayo. 0 rAjA bharatanuM varNana : (jaMbudvIpa prajJapti - sUtra-55) tyAM vinItAnagarImAM asaMkhyavarSono samaya vItyA pachI yazasvI, uttama ane abhijAtya kuLavALo, satva, vIrya, parAkrama guNa yukta, prazaMsanIya varNa, svara, sudaDha, baliSTha zarIra, saMhananavALo, sUkSmabuddhi, dhAraNAzakti tathA medhAvALo, darzanIya zarIra saMsthAna, uttama zIlavAnuM ane prakRtivALo, prabhAsamAnuM manohara gaurava, kAMti gativALo, aneka prakAre prabhAvazALI vacano bolanAra, teja, Ayu, baLa, vIrya yukta, nigaDa nicita loDhAnI sAMkaLa samAna sudaDha, vajasSabhanArAca saMtanana yukta zarIra dhAraNa karavAvALo evo bharata rAjA thayo. tenI hatheLI ane paganA taLIyA mInayugala Adi 1008 uttama prakAranA sAmudrika lakSaNothI yukta hatA. jevA ke, mInayugala, yuga, bhaMgAra, vardhamAnaka, bhadrAsana, zaMkha, chatra, cAmara, patAkA, cakra, baMgala, musala, ratha, svastika, aMkuza, caMdra, sUrya, agni, yUpa, samudra, pRthvI, indradhvaja, pA, hAthI, siMha, daMDa, kAcabo, girivara, zreSTha azva, mugaTa, kuMDala, naMdAvarta, dhanuSya, bhAlo, gAgara, bhavana, vimAna Adi. A cinho paraspara ekabIjAthI pRthaka-pRthaka, spaSTarUpe aMkita, prazasta hoya che. tathA temanA vakSa:sthaLanA vALa urdhva mukha, Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 Agama kathAnuyoga-2 sukamAla, snigdha ane komaLa hatA. temaja suMdara Avartayukta hatA. vizALa vakSa:sthaLa para zrIvatsanuM suMdara cinha aMkita hatuM. deza ane kSetrane anurUpa te bharata rAjAnuM sugaThita, suMdara zarIra hatuM. bALasUryanA kiraNothI vikasita kamaLanA madhyabhAga samAna teno varNa hato. teno pRSThota-gudAbhAga ghoDAnA pRSThAMta samAna prazasta ane nirUpalepa hato. tenA zarIramAMthI pagha, utpala, camelI, mAlatI, jUhI, caMpaka, kesara, kasturI, sadaza sugaMdha AvatI hatI. te chatrIzathI paNa adhika evA prazasta ane rAjAne ucita evA lakSaNothI yukta hato. avicchinna prabhUtva ane eka chatra rAjyano svAmI hato. teno mAtRvaMza tathA pitRvaMza nirmala hato. potAnA vizuddha kuLarUpI AkAzamAM te pUrNimAnA caMdra samAna hato. te caMdra samAna saumya ane mana tathA AMkhone AnaMdadAyI hato. samudra samAna nizcala, gaMbhIra ane susthira hato. kuberanI mAphaka bhogopabhogamAM dravyano samucita, pracura vyaya karato hato. yuddhamAM sadaiva aparAjita, parama vikramazALI hato. sauMdaryavAnuM, narAdhipa hato. tenA zatrunAza pAmyA hatA. A rIte te sukhapUrvaka bharatakSetranA rAjyano upabhoga karato hato. | (cakrInI Rddhi) - cakravartInI Rddhi tIrthakara karatA hIna ane vAsudeva karatA bamaNI hoya che. kemake tIrthakara aSTa mahAprAtihAryAdi rUpa pUjAne yogya hoya che. cakravartI cauda ratna ane cha-khaMDa pRthvInA ane 32,000 rAjAnA adhipati hoya che. vAsudeva sAta ratno, 16,000 rAjAnA ane ardha bhAratanA adhipati hoya che. te rIte bhAratanI Rddhi paNa caudaratna, navanidhi, 32,000 rAjA ane cha khaMDa pRthvInuM svAmitva hatuM (jenuM varNana bharatanI digvIjaya yAtrAmAM vistArathI karela che.) | (cakrInA baLa-rUpa) :- te cakravartI kUvAnA kAMThe beThA hoya, DAbA hAthamAM sAMkaLa pakaDI hoya (bAMdhI hoya), 32,000 rAjA eka sAthe te sAMkaLane potAnA sarva baLa vaDe - hAthI, ghoDA, ratha, pAyadaLa yukta sarva zakti vaDe kheMce, te vakhate cakravartI jamaNA hAthe bhojana karatA hoya to paNa te rAjAo te sAMkaLa vaDe cakravartIno hAtha paNa na halAvI zake tevuM te cakravartInuM baLa hoya che. jo ke tIrthakaranuM baLa aparimita hoya che, tethI tIrthakaranI tulanAe to cakravartInuM baLa hIna ja samajavuM. tenuM rUpa vyaMtara karatA anaMtaguNa hIna ane vAsudeva karatA anaMtaguNa adhika hatuM. (daMDanIti) - rAjA bharatanA rAjyamAM cAra prakAranI daMDanIti hatI. paribhASaNa, maMDalabaMdha, cAraka ane chaviccheda. 0 daMDanIti - aparAdhInA anuzAsana mATenI nIti te daMDanIti. -- paribhASaNa daMDanIti - aparAdhIne Thapako Apavo. nItino bhaMga karanArane krodha, AvezapUrvaka upAlaMbha Apavo te. - maMgalabaMdha daMDanIti - nItibhaMga karanAra aparAdhIne kSetramaryAdA bahAra na javAnI AjJA ApavI te. - cAraka daMDanIti-nItino bhaMga karanArane kedamAM nAMkhavo ane baMdhanamAM bAMdhavo te. -- chaviccheda daMDanIti - aparAdhI vyaktinA hAtha, paga, nAsikA Adino cheda Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA karIne tene daMDa Apavo te. 0 cakraratnanI utpatti : rAjya karatI vakhate te bharata rAjAnI AyudhazALAmAM koI eka divase divya cakraratna utpanna thayuM. tyAre bharata rAjAnI AyudhazALAnA rakSake samutpanna cakraratnane joyuM, joIne harSita, saMtuSTa, AnaMdita ane naMdita thayo, prItiyukta manavALo thayo. tenA cittamAM prasannatA thaI. harSane lIdhe tenA roma--roma vikasita thaI gayA, hRdaya harSathI vyApta thaI gayuM. jyAM divya cakraratna utpanna thayuM hatuM tyAM Avyo. AvIne cakraratnane traNa pradakSiNA karI, pradakSiNA karIne, hAtha joDI cakraratnane praNAma karyA. praNAma karIne AyudhazALAnI bahAra Avyo. jyAM bAhya upasthAnazALA hatI, jyAM bharata rAjA beThA hatA, tyAM tenI pAse AvI hAtha joDI - yAvat -- jaya-vijaya ghoSapUrvaka vadhAmaNI ApI ane A pramANe kahyuM he devAnupriya! ApanI AyudhazALAmAM divya cakraratna utpanna thayeluM che. A vAta Apa devAnupriyane prItidAyaka bane, te mATe huM A priya vAtanuM Apane nivedana karuM chuM. tyAre rAjA bharata AyudhazALA rakSaka pAsethI A vAta sAMbhaLI harSita thayo yAvata harSAtirekathI tenuM hRdaya praphUllita thayuM. tenA zreSTha kamaLa jevA netra ane mukha vikasita thayA. hAthomAM paherelA uttama kaTaka, truTita, keyura, mastakano mugaTa, kAnonA kuMDala caMcaLa thayA, kaMpI uThyA. harSanA atirekathI kaMpatA evA hAra vaDe tenuM vakSasthaLa atyaMta zobhavA lAgyuM. tenA gaLAmAM laTakatI lAMbI puSpamALAo caMcaLa banI gaI. -- utkaMThita thato evo te rAjA zIghratAthI siMhAsanethI uThyo, uThIne nIce utaryo. pAdukA utArI, eka vastranuM uttarAsaMga karyuM. hAthonI aMjali joDI cakraratna sanmukha sAta-ATha DagalA cAlyo. DAbA ghUMTaNane UMco karyo. jamaNA ghUMTaNane jamIna para mukyo. hAtha joDIne teNe mastakanI cAre tarapha ghumAvI aMjalibaddha thaI cakraratnane praNAma karyA. Ayudha zALAnA rakSakane potAnA mugaTa sivAyanA badhAM AbhuSaNa dAna ApI dIdhA. tene jIvananirvAha upayogI vipula prItidAna karyuM, satkAra karyo, sanmAna karyuM. pachI pUrvAbhimukha thaI siMhAsana para beThA. 0 bhaRSabhanA kevaLajJAnanA samAcAra : vinItAnagarInA parimatAla udyAnamAM bhagavaMta RSabhane paNa e ja divase kevaLajJAna thayuM. bhagavaMtanA vRttAMta mATe niyukta puruSe AvIne te samAcAra paNa ApyA. je divase bhagavaMtane kevaLajJAna thayuM e ja divase cakraratnanI paNa utpatti thaI. bharata rAjAne te baMne samAcAra, jJAnaratna utpatti ane cakraratna utpatti te-te niyukta puruSo dvArA eka sAthe ja maLyA. tyAre bharata rAjAne vicAra Avyo ke, baMne ratnonI pUjA karavI ucita che. to pahelA konI pUjA karavI ? cakraratnanI ke pitAjInI (bhaRSabhanI)? trilokanA nAtha evA bhagavaMtanI pUjA karavAthI cakraratnanI pUjA to thaI ja javAnI che. vaLI devendro paNa jenI pUjA kare che te bhagavaMta ja prathama pUjAne yogya che. temaja cakraratnanI pUjA A lokanA sukhane mATe thavAnI che - sAMsArika sukhane mATe Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. Agama kathAnuyoga-2 thavAnI che. paramAtmAnI pUjA paralokanuM - mokSanuM sukha ApanAra che. mATe cakraratnanI pUjA bhale bAkI rahe, pahelA pitAjI (bhaRSabhInI pUjA karavI e ja yogya che. evo nirNaya karI prabhune vaMdana karavAnI taiyArI karI. 0 bhagavaMta vaMdana ane marUdevA mAtAne kevaLajJAna : sarvaddhi vaDe rAjA bharata, bhagavaMta RSabhanA vaMdanArthe javAnI taiyArI karatA hatA. have jyAre bhagavaMte dIkSA lIdhI, tyAre marUdevI mAtA bhAratanI rAjyalakSmI joIne kahetA - vilApa karatA hatA ke mArA putra RSabhane AvI rAjyalakSmI nathI, te atyAre bhUkhatarasathI piDAto ane vastrarahita pharI rahyo che. bharata rAjA te vakhate tIrthakaranA vaibhavanuM varNana karatA hatA, to paNa marUdevA mAtAne tenI pratIti thatI na hatI. putra virahane lIdhe te haMmezAM rUdana karyA karatA ane avizrAMta azrujaLathI temanA netromAM paDala bAjhI gayA hatA. bharata rAjAe jaIne temane vinaMtI karI. he mAtA ! cAlo huM tamane bhagavaMta (tamArA putra)nA vaibhavanuM darzana karAvuM. tyAre bhArata hAthI upara ArUDha thaI, marUdevA mAtAne sAthe besADI vinItA nagarIthI nIkaLyo. samavasaraNa pradeze AkAzamAM vimAnomAM ArUDha thaIne AvatA deva-devI gaNane joyo. virATa dhvajapaTTa pharakato hato. kimaMDala devaduMdubhInA nAdathI vyApta hatuM. A badhuM joIne bharata rAjAe marUdevA mAtAne kahyuM, "juo A tamArA putranI Rddhi" mArI Rddhi to tenA karoDamAM bhAge paNa nathI. te vakhate chatrAtichatra Adi atizayadhArI evA bhagavaMtanI Rddhi joIne - koI kahe che ke dharmadezanA sAMbhaLatA - marUdevA mAtAne kevaLajJAna thayuM. tatkALa Ayu paNa pUrNa thatAM mokSe padhAryA. te vakhate prathama samavasaraNamAM bharatanA RSabhasena vagere 500 putro ane 700 pautroe dIkSA lIdhI. brAhmIe paNa dIkSA lIdhI. suMdarIne dIkSA levAnI ghaNI IcchA hatI, paNa teNI atyaMta svarUpavatI hatI. tethI rAjA bharata tene strIratna banAvavA Icchato hato, tethI teNIne dIkSA levA AjJA na ApatA te zrAvikA thaI. marIci ke je rAjA bhAratanI vasmArANIno putra hato teNe paNa ghaNA kumAro sahita dIkSA lIdhI. bharata rAjA bhagavaMtanA nANakalyANakano ATha divasano mahotsava karI vinItAnagarI pAcho pharyo. 0 cakraratnano ATha divasIya mahotsava : cakraratnanI pUjA karavAnI kAmanAvALA rAjA bharata - yAvatu - uttama siMhAsana para pUrvAbhimukha karIne beThA pachI te rAjA bharate potAnA kauTuMbika puruSone bolAvyA. bolAvIne Adeza Apyo ke, he devAnupriyo ! tame loko zIgha vinItAnagarIne aMdara ane bahArathI sApha-svaccha karo. sugaMdhita jaLa vaDe tenuM siMcana karo. kUDo-kacaro kADhI saphAI karo. nagarInA rAjamArga ane galIone sApha karI, tenI baMne bAjue maMca upara maMca banAvI tene suzobhita karo. vividha prakAranA raMgaberaMgI vastronI banelI ane jemAM vRSabha, siMha, matsyayugala AdinA mAMgalika cinho banAvelA hoya tevI patAkA-dhvajA ane nAnI davajAthI maMDita karo. yathAyogya sthAne caMdaravA bAMdhIne tene darzanIya banAvo. samastanagaramAM gozIrSa caMdana ane raktacaMdanathI aMkita kaLazone sthApita karIne nagaranI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 41 zobhA vadhAro tathA caMdananA ghaDAmAM - yAvat - sugaMdhita padArthone rAkhIne samasta nagarIne sugaMdhanI vATikA athavA piTArI samAna karo. A pramANe karIne-karAvIne AjJApUrti thayAnI mane sUcanA Apo. - tyAre te kauTuMbika puruSo bharatarAjAnI A AjJA sAMbhaLIne ati harSita thayA - thAvat - "jevI svAmInI AjJAe pramANe kahIne te AjJAvacanone vinayapUrvaka svIkArIne bharata rAjA pAsethI nIkaLyA. nIkaLIne vinItA rAjadhAnIne - yAvatuM - AjJAnusAra suzobhita karIne-karAvIne rAjA bharatane AjJApUrti thayAnI sUcanA ApI. tyArapachI bharatarAjA khAnagRha tarapha gayA. temAM praveza karyo. karIne muktAjALathI yukta gavAkSo vaDe darzanIya ane aneka maNiratno vaDe maMDita ramaNIya bhoMyataLIyAvALA snAna maMDapamAM rakhAyela, aneka prakAranA maNiratno vaDe nIrmita, citravicitra citro vaDe zRMgArita snAnapITha para sukhapUrvaka beThA, besIne te bharatarAjAe zubha jaLa vaDe, gaMdhodakapuSpodaka ane zuddhodaka vaDe pUrNa kalyANakArI uttama majjanavidhi vaDe snAna karyuM. te vakhate seMkaDo kautuko karyA, lyANakara zreSTha snAna karIne pachI pasmala sadaza sukamAla kASAyika gaMdha vaDe sugaMdhita vastra khaMDathI zarIrane luMchayuM. pachI sarasa sugaMdhI gozIrSa caMdanano lepa karyo. akhaMDa mUlyavAnuM dUSyaratno paheryA. zuci-pavitra mALA paherI tathA kuMkuma AdinuM vilepana karyuM. maNi suvarNano banela hAra, ardhavAra, trisaro hAra, lAMbA, laTakatA jhumakhA, kaMdoro Adi AbhuSaNa yathAsthAne zarIra para dhAraNa karyA. - gaLAmAM raiveyaka, AMgaLIomAM vIMTI paherI, mastakanA vALamAM AbharaNarUpa puSpa dhAraNa karyA, vividha prakAranA maNi vaDe khacita kaDA, truTita Adi AbhuSaNo hAthamAM paheryA. tenAthI vadhu zobhavA lAgyo. kuMDalonI manohara kAMti vaDe temanuM mukha camakavA lAgyuM. mugaTanA tejathI tenuM mastaka dedIpyamAna thaI gayuM. hAra vaDe AcchAdita tenuM vakSasthaLa darzanIya banyuM. lAMbA, laTakatA ane suMdara vastra vaDe nIrmita uttarIya vaDe tenA khaMbhA zobhatA hatA. mudrikA vaDe temanI AMgaLIo pItavarNa dekhAtI hatI. aneka gaNIo vaDe khacita, mahAmUlyavAnuM, kuzaLa kArIgaro dvArA banAvAyelA, atyaMta majabUta, suMdara ghATavALA, prazasta, suvarNanA vIravalayo hAthamAM paheryA. - adhika keTaluM varNana karIe ? kalpavRkSa sadaza alaMkArothI vibhUSita rAjA bharatanI upara koTapuSpanI mALAthI yukta chatra - yAvat - baMne bAjue cAmara viMjhAtA hatA. jenA vALa temane sparzatA hatA. loko maMgalamaya jaya-jaya zabdo bolatA hatA. aneka gaNanAyaka, daMDanAyaka - yAvat - dUta, saMdhipAla AdithI gherAyela te rAjA zveta varNovALA mahAmeghanA madhyamAM priyadarzanavALA caMdranI mAphaka zobhI rahyo hato. Avo te rAjA hAthamAM sugaMdhita puSpone laIne, gaLAmAM mALA paherelA evA te nAnagRhamAMthI bahAra nIkaLyA. nIkaLIne jyAM AyudhazALA hatI, jyAM cakraratna hatuM. te tarapha javAne pravRtta thayA. - jyAre te rAjA cAlavA lAgyo tyAre aneka Izvara, talavara, mADaMbika yAvat sArthavAha vagere cAlavA lAgyA. jemAMthI keTalAMka hAthomAM kamaLa, keTalAMka utpala laIne - Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 Agama kathAnuyoga-2 thAvat - keTalAMka zata sahastra pAMkhaDIvALA puSpane laIne rAjA bharatanI pAchaLa pAchaLa cAlavA lAgyA. tenI pAchaLa aneka dAsIo paNa nIkaLI. je A pramANe - kunjA, cilAtI, vAmana, barbarI, bAzikA, yonikI, palhavadezavAsinI, isinika dezavAsI, thArakinika dezavAsI, lAkuzI, lakuzI, tAmilI, siMhalI, ArabI, puliMdI, pakkaNI, bahali dezavAsI, muruDI, zabarI ane pArasI dezavAsinI hatI. - A dAsIomAMthI keTalIka dAsIonA hAthamAM maMgalaghaDA hatA. keTalIkanA hAthamAM bhaMgAra hatA. keTalIka darpaNa, thALI, caMgerI, supratiSTha, vAtakaraNa, ratnakaraMDaka, puSpa caMgerikA, mALA, varNa, cUrNa, gaMdha, vastra AbharaNa, lomahasta caMgerI, puSpapaTala hAthamAM laIne nIkaLI hatI. keTalIka mayUrapiccha laIne, keTalIkanA hAthamAM siMhAsana, keTalIkanA hAthamAM chatra, cAmara ane keTalIkanA hAthamAM telasamudgaka lIdhela hatuM. te uparAMta keTalIka-keTalIka dAsIo telasamudgaka, koThasamugaka, patrasamudgaka, coyasamudgaka, tagarasamudgaka, haritAla samudgaka, hiMgalokasamudgaka, alozilasamudgaka, sarSapasamudgaka laIne cAlatI hatI. keTalIkanA hAthamAM paMkhA, keTalIkanA hAthamAM dhUpadAna lIdhelA hatA. e rIte te bharata rAjAnI pAchaLa-pAchaLa jaI rahI hatI. te vakhate te bharata rAjA potAnI samasta Rddhi, dhRti, senA, samudAya, Adara, zRMgAra, vaibhava sahita, samasta vastra, puSpa, gaMdha, mAlya, alaMkAra, vibhUSA sahita, sarva prakAranA vAdyonA zabda, ninAda saha, mahAnuM Rddhi, samRddhi - yAvat - eka sAthe ghaNAM jorathI vagADAtA zreSTha zaMkha, praNava, paTaha, bherI, jhallarI, kharamukha, muraja, mRdaMga, duMdubhi AdinA dhvani saha cAlatAcAlatA jyAM AyudhazALA hatI. tyAM Avyo, AvIne cakraratnane jotAnI sAthe praNAma karyA. praNAma karIne jyAM cakraratna hatuM tyAM Avyo. AvIne mayUrapiccha hAthamAM lIdhuM. mayurapiccha laIne cakraratnanI pramArjanA karI. pachI divya jaLadhArA vaDe tenuM siMcana karyuM. zreSTha gozIrSa caMdanano lepa karyo. zreSTha nUtana gaMdhamALA vaDe tenI pUjA karI, puSpa caDAvyA. mALA, gaMdha, varNa, cUrNa, vastro ane AbharaNo caDAvyA. - pachI te cakraratna sanmukha svaccha, snigdha, zveta, ratnamaya asata-cokhA vaDe aSTa maMgaladravyonuM Alekhana karyuM. te aSTamaMgala A pramANe :- 1. svastika, 2. zrIvatsa, 3. naMdAvarta, 4. vardhamAnaka, 5. bhadrAsana, 6, matsya, 7. kaLaza ane 8. darpaNa. aSTamaMgala dravyonuM Alekhana karIne yogya kRtyapUrvaka upacAra karyo te A pramANe - - gulAba, mAlatI, caMpaka, azoka, punnAga, AzramaMjarI, navalikA, bakula, tilaka, kaNera, mogaro, kubbaka, ToraMTa, maravo, damanaka te badhAnAM zreSTha-sugaMdhI evA paMcaraMgI puSpone hAthamAM grahaNa karI eTalA badhAM puSpo caDAvyA ke jANe cakraratna samakSa AzcaryakArI puSpono jAnupramANa Dhera thaI gayo. tyAra pachI nirmala caMdrakAMta, vaja-vaiDurya maNiothI nirmita daMDavALA ane jemAM suvarNa maNiratno dvArA aneka prakAranA citra banAvyA hoya temaja je zreSTha kAlAguru, suMdaruSka, turaSkanI banelI gaMdhathI vyApta hoya tathA je dhUpanI sugaMdhalahera sarvatra phelAI rahI hoya evA vaiDUryamaNinA banelA dhUpadAnane hAthamAM laIne AdarapUrvaka dhUpane pragaTAvyo. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 43 - tema karyA pachI traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karI. pachI sAta-ATha DagalAM pAchaLa khasIne DAbo ghUMTaNa UMco karyo, jamaNo ghUMTaNa bhUmitaLe aDADyo. mastakane traNa vakhata bhUmitale lagADI kaMIka nIce namyo. pachI be hAtha joDI mastake aMjali karI, cakraratnane praNAma karyA. praNAma karIne zastrAgAra - Ayudha zALAmAMthI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA hatI, temAM jyAM siMhAsana hatuM, tyAM Avyo, AvIne pUrvAbhimukha thaIne zreSTha siMhAsana para beTho. besIne aDhAra zreNi-prazreNi arthAt badhI jAtinA prajAjanone bolAve che. bolAvIne A pramANe kahyuM he devAnupriyo ! tame badhA nagara ane rAjyavAsI prajAjano, AyudhazALAmAM vijaya vaijayaMta cakraratnanA utpanna thavAnA upalakSyamAM eka aSTAlikA mahotsava karo. A divasomAM rAjyamAM kyAMya paNa koI zulka ke kara levAmAM nahIM Ave. khetI, haLa hAMkavuM, leNa-deNa, kraya-vikraya badhuM ja baMdha rAkhavuM. rAjano koI puruSa koInA gharamAM praveza nahIM kare. daMDa-kudaMDa mApha thaze. RNInuM RNa rAjya cUkavaze. gaNikA-naTa AdinA uttama nRtya, nATaka, khela, tamAzA sArvajanika sthaLomAM thaze. mRdaMga Adi vAdyo ane gItono nAda sarvatra guMjato raheze. saMdeva tAjA puSponI mALA raheze. e pramANe pratyeka nagaravAsI tathA janapadavAsI pramudita manavALA thaI mahotsava kare ane AjJAnusAra mahotsava saMpanna thayAnI mane khabara Apo. A pramANe bharata rAjA dvArA AjJApita te aDhAra zreNI-prazreNI prajAjanoe te Adeza vacanone sanmAnapUrvaka, harSita thaIne - yAvat - savinaya sAMbhaLyo. sAMbhaLIne bharata rAjA pAsethI pAchA gayA. jaIne nagarIne zulka ane kara rahita - yAvat - karI, karAvI. mahotsava pUrNa thayethI bharata rAjA pAse AvyA. AvIne AjJAnusAra mahotsava thayAnA samAcAra ApyA. 0 mAgaghatIrtha prati prayANa :- tyArapachI jyAre cakraratnano ATha divasIya mahotsava saMpanna thaI gayo tyAre te cakraratna AyudhagRha zALAthI nIkaLyuM, nIkaLIne AkAzamAM adhara sthita thayuM. te cakra eka hajAra devothI parivareluM hatuM. te vakhate AkAzamaMDala divya vAdyonA ninAdathI guMjAyamAna thaI rahyuM hatuM. AkAzamAM pratiSThita te cakraratna vinItA rAjadhAnInI ThIka madhyamAMthI thaIne nIkaLyuM. nIkaLIne te gaMgA mahAnadInA dakSiNa dizAvartI kinArAthI thaI pUrva dizAmAM rahelA mAgadha tIrtha tarapha cAlavA lAgyuM. bharatarAjAe jyAre te divya cakraratnane gaMgA mahAnadInA dakSiNa dizAnA kinArAthI pUrva dizAmAM rahelA mAgadha tIrtha tarapha jatuM joyuM to te joIne harSita, saMtuSTa - yAvat - hRdayathI AnaMdita thaIne kauTuMbika puruSone bolAvyA. bolAvIne teone A pramANe kahyuM ' he devAnupriyo ! tame jaladIthI AbhiSekya hastiratnane susajjita karo, susajjita karIne zreSTha hAthI, ghoDA, ratha ane yoddhA vaDe yukta caturaMgiNI senAne taiyAra karo. taiyAra karIne mArI AjJAnuM pAlana thayAnA ane samAcAra Apo. tyAre te kauTuMbika puraSoe paNa AjJApAlana karIne bhArata rAjAne tenI sUcanA ApI. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 Agama kathAnuyoga-2 tyArapachI te bharata rAjA jyAM snAnaghara hatuM tyAM AvyA. snAnagharamAM praveza karyo, karIne motIo vaDe maMDita gavAkSavALA abhirAma Adi pUrva varNita rIte snAna karIne - yAvat - zaradaRtunA dhavala mahAmeghamAMthI nIkaLelA caMdramAnI mAphaka - yAvat - caMdramAM sadaza priyadarzanavALo te narapati khAnagRhathI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne hAthI, ghoDA, ratha, zreSTha vAhana, bhaTa-subhaTa AdinA samUhathI susajjita senA dvArA phelAI rahelI kIrtivALo evo bharata rAjA jyAM bAhya upasthAnazALA hatI, temAM jyAM AbhiSekya hastiratna hato tyAM Avyo. AvIne aMjanagirinA samUha jevA atyaMta zyAma hastiratna para ArUDha thayo. - tyAre te bharatAdhipati narendranuM vakSasthaLa zreSTha rIte sughaDa suvarNakAro dvArA banAvAyela hArothI AcchAdita hatuM. kuMDalonA tejathI mukha dedIpyamAna lAgatuM hatuM. mugaTa vaDe mastaka zobhatuM hatuM. te narasiMha, narapati, narendra, naravRSabha, maratarAjAomAM vRSabha samAna zreSTha hato. avyavahita rAjatejanI lakSmIthI ujvalita hato. prazasta maMgala vacanothI stuti karAto hato. loko dvArA jaya-jaya zabdano ghoSa thato hato. Avo rAjA hAthInI pITha para beTho. - te samaye koraMTa puSpanI mALAothI zobhita chatra tenA para dhAraNa karAyuM. uttama zreSTha cAmaro viMjhAvA lAgyA. hajAra yakSa vaDe parivarelo te rAjA dhanapati kubera jevo lAgato hato. indranI samAna Rddhi vaDe tenI kIrti phelAI rahI hatI. evo te bharatarAjA gaMgA mahAnadInA dakSiNa diguvartI kinArA para rahelA hajAro gAma, Akara, nagara, kheDa, karbaTa, maDaMba, droNamukha, paTTaNa, Azrama, saMvAha AdithI maMDita evI sthira vasuMdharA ane prajAjanothI yukta pRthvIne jItato jItato, bheTanA rUpo utkRSTa ratnono svIkAra karato te divya cakraratnanuM anugamana karato, eka-eka yojana vasatie raheto-raheto jyAM mAgadhatIrtha hatuM, tyAM Avyo. AvIne mAgadhatIrthathI bahu najIka nahIM, bahu dUra nahIM evA sthaLe bAra yojana lAMbI ane nava yojana pahoLI, uttama nagarI samAna vijayarUMdhAvAra (paDAva)nI sthApanA karI. karIne vardhakIratnane bolAvIne A pramANe kahyuM he devAnupriya ! jaldIthI tuM mArA mATe eka AvAsa sthAna ane pauSadhazALAnuM nirmANa kara. karIne mArI A AjJAnA pAlana thayAnI mane sUcanA Apa. tyAre te vardhakIratna, bharata rAjAnI A vAta sAMbhaLIne harSita, saMtuSTa thayo, cittamAM AnaMdita ane prItiyukta manavALo thaI - yAvat - aMjali joDI bolyo, "jevI ApanI AjJA". e pramANe vinayapUrvaka AjJA vacanone svIkArIne bharata rAjAne mATe AvAsa ane pauSadhazALA banAvI zIvratayA AjJApAlana thayAnuM rAjAne jaNAvyuM. tyAra pachI te bharatarAjA AbhiSeka yogya hastiratnathI utaryo. jyAM pauSadhazALA hatI tyAM Avyo. AvIne pauSadhazALAmAM praveza karyo. pauSadhazALAnuM pramArjana karyuM. pachI darbhanuM Asana bichAvyuM, bichAvIne darbhAsana para beTho. besIne mAgadhatIrthakamAra devanI sAdhanAne mATe aThThama tapa karyo. pratyAkhyAna karIne pauSadhazALAmAM pauSadhavatI mAphaka brahmacArI rahyo. maNi, suvarNa, mALA, zRMgAra, vilepanano tyAga karyo. mUsala ane anya Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 45 zastrone choDI dIdhA. darbhAsana para ekalA besIne advitIya aThama tapa ane dharma jAgaraNa ArAdhanA karatA tyAM rahyA. 0 lavaNa samudramAM praveza : aThama tapanI ArAdhanA karIne rAjA bharata pauSadhazALAmAMthI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA hatI, tyAM AvIne kauTuMbika puruSone bolAvyA. bolAvIne teone A pramANe kahyuM - he devAnupriyo! tame jaldIthI ghoDA, hAthI, ratha ane pravara yoddhA sahitanI caturaMgiNI senA taiyAra karo tathA cAraghaMTavALo atharatha taiyAra karo. ema kahIne te rAjA snAnagharamAM pravezyo. pravezIne pUrve varNana karyA mujaba - yAvat - snAna karIne dhavala mahAmeghamAMthI nIkaLatA caMdrasamAna - yAvat - snAnagRhathI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne azva, hAthI, ratha zreSTha vAhana - kAvat - jenI kIrti cAre tarapha phelAI rahI che evo te bharata rAjA jyAM bAhya upasthAnazALA hatI, jyAM cAraghaMyukta azvaratha hato tyAM Avyo. AvIne caturghaTaka azvarathamAM beTho. tyAra pachI caturghaTavALA azvarathamAM beThelA ane hAthI, ghoDA, ratha ane yoddhAyukta caturaMgiNI senAthI parivarelo, mahA bhaTa-subhaTa pathagara Adi dvArA parirakSita cakraratna dvArA dekhADAtA mArge, aneka hajAro zreSTha rAjAo dvArA anugamana karAtA ane utkRSTa siMhanAdanA ghoSathI kala-kala zabdAro dvArA prabhita mahAsamudranI garjanA samAna AkAzamaMDalane guMjAvatA te bharata rAjA mAgadhatIrthathI pUrva dizAnA mArga para cAlato lavaNa samudramAM praveza kare che - yAvat - tenA uttama rathanA paiDA madhyabhAga sudhI bhIMjAI gayA tyAre te bharata rAjAe ghoDAone rokayA. rokIne rathane Ubho rAkhyo. pachI dhanuSyane hAthamAM lIdhuM. 0 mAgadha tIrthAdhipatinA bhavanamAM bANa pheMkavuM - devanuM AvavuM : te dhanuSano AkAra tatkALa ugelA bAlacaMdra (bIjanA caMdra) jevo, indra dhanuSa samAna vakra hato. madonmatta garvISTha zreSTha bheMsanA sudaDha nigaDa sIMgaDAnA madhya bhAgamAMthI banAvela hatuM. zreSTha sarpa, zreSTha bheMsa, zreSTha kokila, bhramara samUha, nIlarAzi samAna atyaMta kRSNavarNI te dhanuSanI pRSThabhAga tejasvI, nirmaLa ane snigdha hato. nipuNa zidhdhio dvArA sajAvela hovAthI te camakatuM hatuM. maNiratnonI ghaMTikA dvArA veSTita hatuM. tenA para vijaLI samAna camakatA sonerI kiraNonA cinho lAgela hatA. dadara parvata - malaya parvatanA zikharo para vasatA siMhonI kesarA, camarI gAyanI pUchanA vALa tathA ardhacaMdranA cinhothI aMkita hatuM. kALA, lIlA, pILA ane jaitaraMgI aneka snAyuonI banelI pratyaMcA vaDe sajjita hatuM. zatruonA jIvanano aMta karanAra tathA jeno TaMkAra manane kaMpAvI denAra hato. te dhanuSanA bANanA baMne cheDA vamaNinA banela hatA. tenA para suvarNa maNiratno dvArA potAnA nAmanuM cinha banAvela hatuM. AvA prakAranuM dhanuSa laIne, tenA para bANa caDhAvIne, vaizAkha nAmanA Asane besIne dhanuSanI pratyaMcAne kAna sudhI kheMcIne te rAjA bharata A prakAranA vacano bolyo - he devagaNa ! tame badhA dhyAnapUrvaka sAMbhaLo. je devagaNa mArA bANanA bAhya sthAnamAM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 Agama kathAnuyoga-2 rahelA hoya tathA nAga, asura, suvarNakumAra Adi devo. A badhAM ja devatAone huM bhaktipUrvaka namaskAra karuM chuM. he devagaNa ! tame dhyAnapUka sAMbhaLo ke, je nAga, asura, suvarNakumAra Adi deva bANanA atyaMtara bhAganA adhiSThAyaka che ane mArA dezamAM vase che. te badhAMne huM namaskAra karuM chuM ema kahIne rAjA bharate bANa choDyuM. | (te samaye rAjA bharata kevo dekhAto hato ?) yuddha samaye jema yoddho potAnA zarIranA madhya bhAgane majabUta bAMdhe che. te ja rIte rAjA bharate potAnA zarIranA madhya bhAgane majabUtIthI bAMdhyo hato. maMda maMda vahetA pavananI laherothI zarIra para dhAraNa karela kauzaya vastra pharakI rahyuM hatuM. darzanIya zreSTha dhanuSane hAthamAM dhAraNa karela te rAjA bharata sAkSAt indra samAna zobhI rahyo hato. - paMcamInA caMdramA samAna atyaMta caMcaLa ane vijayanA sAdhanarUpa te mahAdhanuSa rAjA bharatanA DAbA hAthamAM zobhI rahyuM hatuM. jyAre rAjA bharate te bANa choDyuM, tyAre chUTatAnI sAthe ja bAra yojana dUra rahelA mAgadhatIrthanA adhipati devanA bhavanamAM AvIne paDyuM. tyAre te magadhatIrthAdhipatideva bhavanamAM paDelA bANane jue che. joIne atyaMta krodhita thayo, roSAyamAna thayo, kupita thayo. krodhathI dAMtane kacakacAvato, kapALamAM traNa saLa pADI, bhrakuTI kheMcIne A pramANe bolyo ' are koNa che A? je aprArthitano prArthI che. (mRtyuno abhilASI che) pUrata, prAMta, lakSaNavALo, hInapuca, cauddasiyo, hI-zrI rahita arthAt kaMgALa, evo nirlajja koNa che ? je mArI AvA prakAranI divya devaRddhi, devadhRti, devAnubhAvathI upArjita, prApta-AdhIna karAyela saMpatti, vaibhavanI prAptinI icchA karanAro mArA bhavanamAM bANa pheMkI rahyo che. ema vicArI siMhAsanathI uThe che. uThIne jyAM te nAmAMkita bANa paDeluM hatuM, te tarapha jAya che. te nAmAMkita bANane grahaNa kare che. bANane laIne te nAmAMkana vAMce che. nAmanA cinha akSarane vAMcIne, te mAgadha tIrthAdhipati devanA manamAM A prakArano vicAra, ciMtana, prArthita manogata saMkalpa utpanna thayo are ! jaMbUdIpa nAmanA dvIpamAM bharata varSakSetramAM sArvabhauma cakravartI bharata nAmano rAjA utpanna thayo che. to atIta, vartamAna ane anAgata kALe thanArA pratyeka mAgadhatIrthavAsI devakumAronA A paraMparAgata AcAra che ke, te rAjAno satkAra karavo. "huM paNa jAuM ane te bharata rAjAno satkAra ka" e pramANe vicAre che. vicArIne hAra, mugaTa, kuMDala, kaTaka, truTita, vastra, AbharaNa ane nAmAMkita bANa tathA mAgadhatIrthanuM jaLa vagere grahaNa kare che. karIne utkRSTa, tvarita, capaLa, vegavALI, siMhasadaza, zIgha, vizeSa vegavALI, divya devagati vaDe cAlata-cAlato jyAM rAjA bharata che tyAM Ave che. tyAM AvIne ghuMgharuvALA paMcaraMgI uttama vastro dhAraNa karIne, be hAtha joDI daza nakha bhegA karI mastake aMjali karI bharata rAjAne jaya ane vijaya vaDe vadhAve che. vadhAvIne A pramANe bolyo, he devAnupriya! tame samagra bhArata varSanA mAgadhatIrtha sudhInA pUrva dizAvartI kSetra para vijaya prApta karI lIdho che. tethI huM paNa Apa devAnupriyanA dezano nivAsI banyo chuM. huM paNa Apa devAnupriyano AjJAkArI kiMkara-nokara chuM. Apa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 47 devAnupriyanA pUrva divartI kSetrano aMtapAla chuM. Apa mArA taraphathI A prItidAnano svIkAra karo. ema kahIne hAra, mugaTa, kuMDala, kaTaka Adi - yAvat - mAgavatIrthajaLanuM bhaTaNuM dhare che. tyAre te rAjA bharata mAgadhatIrtha (deva)kumAra dvArA apAtA te prItidAnano svIkAra kare che. svIkArIne mAgadhatIrthAdhipati devakumArano satkAra kare che, sanmAna kare che. satkAra sanmAna karIne vidAya kare che. 0 aThama tapanuM pAraNuM ane aSTAlikA mahotsava : tyAra pachI te bharata rAjA rathane pAcho pherave che. pheravIne mAgadhatIrtha thaI lavaNasamudrathI pAcho bharatakSetramAM utare che. utarIne jyAM vijaya rUMdhAvAra-paDAva hato, jyAM bAhya upasthAnazALA hatI, tyAM Ave che AvIne ghoDAone roke che. rokIne ratha Ubho rAkhe che. pachI rathamAMthI utare che. utarIne jyAM snAnagRha che tyAM Ave che. AvIne snAnagRhamAM praveza kare che. karIne - yAvat - caMdra samAna priyadarzanavALo te narapati bharata rAjA mAnagRhathI bahAra nIkaLe che. nIkaLIne bhojanamaMDapa pAse Ave che. bhojana maMDapamAM AvIne zreSTha sukhAsana para besIne aThama tapanuM pAraNuM kare che. pAraNuM karIne bhojana maMDapanI bahAra nIkaLe che. nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA che, jyAM siMhAsana che tyAM Ave che. AvIne siMhAsana upara pUrvAbhimukha thaIne sukhapUrvaka bese che. besIne aDhAra zreNI-prazreNIone bolAve che. bolAvIne A pramANe kahyuM he devAnupriyo ! tame jaldIthI nagarane zulka ane kara rahita Adi karIne - yAvatuM - mAgadhatIrthakumAra devanA upalakSamAM ATha divasIya mahotsava karo. A pramANe karIne mArI AjJApAlana thayAnI mane sUcanA Apo. tyAre te aDhAra zreNi-prazreNijano bharata rAjAno A Adeza sAMbhaLI harSita thayA - yAvat - mahAmahotsava kare che. karIne mahAmahotsava saMpanna thayAnI rAjAne sUcanA Ape che. 0 varadAma tIrthe prayANa :- tyAra pachI te divyacakraratna, jenuM nivezasthAna vajamaya che. jenA ArA lohitAkSa nAmaka lAla ratnonA banelA che. jenI nemi-dharI jAMbunada suvarNanI banelI che. aneka maNiothI nirmita antaH paridhirUpa sthaLathI yukta che. maNimuktAonA jALathI vibhUSita tathA je naMdighoSa sahita che. ghuMgharUMothI zobhita, divya, madhyAhnanA sUrya samAna tejasvI, aneka prakAranA maNiratnonI ghaMTaDInA samUhathI cAre taraphathI vyAsa, sarvaRtunA sugaMdhita puSponI banela mALAothI AkarSita ane AkAzamAM adhara raheluM che. hajAro yakSo vaDe parivRtta, potAnA divya vAdyonI dhvanithI AkAzamaMDalane guMjAyamAna ane jenuM nAma sudarzana che (te cakraratna) mAgadhatIrthakumAra devanA upalakSamAM karAyela ATha divasIya mahotsava saMpanna thayA bAda narapati bharatanI AyudhazALAmAMthI nIkaLe che. nIkaLIne naiRtya dizAmAM sthita varadAmatIrtha tarapha prayANa karavA lAgyuM. tyAre te bharatarAjA te divya-cakraratnane naiRtya dizAvartI varadAmatIrtha tarapha prayANa karatuM jue che. joIne harSita-saMtuSTa thaIne - yAvat - kauTuMbika puruSone bolAve Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 Agama kathAnuyoga-2 che. bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! tame jaldIthI azva, hAthI, ratha, zreSTha yoddhAo sahitanI caturaMgiNI senA taiyAra karo. abhiSeka yogya hastiratnane susajjita karo. ema kahIne te khAnagRhamAM praveza kare che. praveza karIne pUrva varNana anusAra khAna karIne - yAvat - nIkaLe che - yAvat - tenI baMne tarapha zveta zreSTha cAmara DhoLAvA lAgyA. te samaye te bharata rAjAe potAnA hAthamAM uttama DhAla rAkhelI. zreSTha kamarabaMdhathI tenI kamara bAMdhelI hatI. kheTaka, uttama bakhtara, kavaca tathA mADhIne dhAraNa karelA hatA. - te rAjA hajAro yoddhAthI yukta hato. utkRSTa uttama mugaTa paherelo hato. patAkA, dhvajA, vaijayaMti, cAmara ane chatronI chAyA vaDe teno mArga AcchAdita hato. tenAthI aMdhakAra jaNAto hato. talavAra, gophaNa, khaga, dhanuSa, bANa, kanaka, kalpa, phUla, laguDa, bhiMDImAla, dhanuSa, tUNIra, zara Adi zastro hatA, je kALA, lIlA, pILA, lAla ane sapheda raMgothI cinhIta hatA. keTalAMka yoddhA tAla detA hatA, koI siMhanAda karatA, khaDakhaDATa hasatA, ghoDAno haNahaNATa, hAthIno gulagula avAja karatA hatA. te sAthe lAkho rathono ghaNaghaNAhaTa, ghoDAnA niyaMtraNa mATenA cAbukanA saDasaDa zabdono dhvani, eka sAthe vagADAI rahelA bhaMbhA, horaMbha, DhapalA, kharamukhI, mukuMda, zaMkha, parili, vaccaka, parivAdinI, baMsarI, veNu, vipaMthI, mahatI, kacchapI, rigisigi, karatAla, kaMsatAla, karadhANa Adi vividha vAdyono ninAda samasta jIvalokane vyApta karato hoya tevo pratIta thato hato. AvA prakAre sajja thayelo, sainya-vAhananA samudAyayukta, hajAro yakSothI parivRtta, dhanapati kubera samAna ane Rddhi saMpannatAthI indra jevA, prakhyAta kIrtivALA te rAjA bharata senA, vAhana, ratha AdinA samudAya sAthe sekaDo gAma, Akara, nagara, kheDa,. karbaTa AdithI yukta thaI pRthvI para vijaya prApta karato ityAdi pUrvavat - yAvat - vijayarUMdhAvAra niveza kare che arthAt paDAva nAMkhe che. paDAva nAMkhIne vardhakIratnane bolAve che. bolAvIne AjJA Ape che - he devAnupriya ! tuM jaladIthI mArA mATe AvAsa ane pauSadhazALA banAvo banAvIne AjJAnusAra kArya saMpanna thayAnI mane sUcanA Apa. te vardhakIratna Azrama, droNamukha, gAma, paTTaNa, uttamapura, skaMdhAvAra, ghara, dukAna te sarvanI racanA karavAmAM kuzaLa, vAstunA ekyAzI padomAMthI aneka guNa jANavAmAM nipuNa, devayAnonI, pIstALIza prakAranI vAstuparIkSAmAM kuzaLa, nemi, pArtha, bhojanazALA, koTTaniya ane zayanagRho AdinI vibhAgapUrvaka racanA karavAmAM kuzaLa, chedya - vedya, davadAnakarma AdimAM prakhyAta buddhivALo hato. jala-yAna, bhUmi-yAna Adi sAdhano banAvavAmAM kuzaLa, jaLa, sthaLa, guphA AdinA nirmANamAM upayogI yaMtronA nirmANa, parikhA nirmANamAM kuzaLa, samayano jANakAra hato. zabdanA paramArthanI jANakAra, vAstu pradezanA vidhAnamAM pravINa, pradhAna garbhiNI kanyArUpa vela-vekhitavela AdinA guNa-doSano jJAtA hato. guNasaMpanna, soLa prakAranA prAsAda nirmANamAM kuzaLa, cosaTha prakAranA gRha nirmANamAM viziSTa vipula mativALo, naMdAvarta, vardhamAna, svastika, rUcaka, sarvatobhadra sanniveza nirmANamAM vizeSajJa temaja dhvaja, devagRha, koTho, kASTha, killo, khAI, vAhana e Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 4 sarve vibhAgomAM kuzaLa hato. pUrvokta prakAre aneka guNaratnothI saMpanna ane tapa saMyamathI yukta evo te sthapati-vardhakIratna "have huM zuM karuM ?" evuM kaheto bharatarAjA samakSa upasthita thayo. rAjAnI sevAmAM upasthita te vardhakIratna e rAjAnI AjJA anusAra devakarmavidhi dvArA eka muhUrtamAM AvAsa, bhavana, aMghAvAra (chAvaNI) AdinI racanA karI dIdhI. karIne pachI uttama pauSadhazALAnuM nirmANa karyuM. pachI jyAM bharatarAjA hatA - yAvatuM - jaldIthI AjJApUrtinI sUcanA Ape che. zeSa kathana pUrvavat jANavuM - yAvat - rAjA snAnagRhathI nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA hatI, jyAM caturghaTa ratha hato tyAM Ave che. te ratha pRthvItala para cAlavAmAM atyaMta zIdhra gativALo, aneka zubha lakSaNayukta, prazasta, himavaMta parvatanI kaMdarAomAM nirvAta sthAnamAM saMvardhita AzcaryakArI tinisa vRkSanA kASThamAMthI banAvela hato. tenA kUbara jaMbUnada jAtinA suvarNanA hatA, paiDAnA ArA sonAnA hatA, je pulAka, zreSTha indranIlaratna, sAsaka, pravAla, sphaTika, uttama ratna, leSTha, maNividgama AdithI vibhUSita hatA. temAM aDatAlIza ArA hatA. tenA tuMbA sonAnA banyA hatA. sArI rIte ghasIne snigdha karAyela ane camakatI evI pRSTha upara barAbara dRDhatAthI rAkhyA hatA. viziSTa, laSTa, navIna loDhAnA khIlAothI joDAyelA hatA. - vAsudevanA zastra, praharaNaratna, cakraratna jevA goLa tenA paiDA hatA. tenI jALI, jharokhA, karkatanaratna, indra nIlamaNI, Asaka Adi ratno dvArA suMdara rIte banAvAyela hatA. tenI dharI prazasta, vistIrNa, sama ane zreSTha nagara mAphaka gupta hatI. ghoDAnI lagAma suMdara kiraNovALA tapanIya suvarNanI banelI hatI. temAM sthAne sthAne kavaca prasthApita hatA. te ratha praharaNothI paripUrita hato. DhAla, kaNaka, dhanuSa, maMgalAgra, trizULa, bhAlA, tomara tathA seMkaDo bANothI yukta batrIza tUNIrothI te parimaMDita hato. tenA para suvarNa ane ratnonA citro banelA hatA. temAM halImukha, bagalA, hAthIdAMta, caMdra, muktA, tRNa, malikA, kuMda, kuTaja tathA kaMdalanA puSpa, suMdara phINa, motInA hAra ane kAza sadaza zveta ane deva, mana, pavananA vegathI adhika gativALA, capaLa, zIdhragAmI, cAmara ane svarNamaya AbhUSaNothI vibhUSita cAra ghoDA joDela hatA. tenA para chatra, dhvajA, ghaMTikA, patAkA lAgelI hatI. - A rathanA sAMdhAone majabUtIthI joDavAmAM AvyA hatA. yuddhane yogya samara karaNaka nAmanA vAdyanA nAda samAna gaMbhIra nAdavALo hato. tenA baMne kUpara uttama hatA. suMdara cakra, uttama nemi (madhyabhAga) ane dhUrAnA baMne khUNA uttama hatA. baMne tuMba zreSTha vajaratnanA banelA hatA. te zreSTha suvarNathI suzobhita hatA. suyogya zilpakAro dvArA nirmita hato. uttama ghoDA joDavAmAM AvatA hatA. suyogya sArathI dvArA suniyojita hato. uttamottama ratno vaDe parimaMDita hato. sonAnI ghaMTaDIthI suzobhita hato. te ayodhya hato. teno raMga vidyuta, paritasa suvarNa, kamaLa, japAkusuma, dIsaagni tathA popaTanI cAMca jevo hato. tenI prabhA caNoThI, baMdhujIvaka, hiMgaloka, siMdura, kesara, kabUtaranA paga, koyalanI AMkha, adharoSTha, ati lAla vRkSa, suvarNa, palAza puSpa, hAthInuM tALavuM, Jain of international Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. Agama kathAnuyoga-2 indragopaka, biMbaphaLa, zilapravAla tathA ugatA sUrya samAna lAla hatI. te ratha upara sarva RtuomAM vikasatA puSponI mALA laTakatI hatI. unnara zveta dhvaja pharakato hato. teno ghoSa gaMbhIra hato. zatrunA hRdayane kaMpAvanAra hato. te ratha pRthvIvijaya lAbha nAme prasiddha hato. lokamAM teno yaza phelAyelo hato. badhAM avayavothI yukta hato. cAra ghaMTAo joDAyelI hatI. evA ratha para prAta:kALe te zobhAsaMpanna rAjA bharata pauSadha pArIne ArUDha thayo. pachInuM sarvakathana pUrva ulikhita varNana anusAra jANavuM. tyAre te bharata rAjA caturghaTa azvaratha para ArUDha thaIne varadAma tIrthathI dakSiNa dizAvartI lavaNasamudramAM utaryo - yAvat - te uttama ratha pUrI paryata bhIMjAI gayo - thAvat - prItidAna grahaNa karyuM. vizeSa e ke, cUDAmaNi, vakSasthaLa para paheravAnuM divya AbhUSaNa, kaMdoro, kaDA, truTita - yAvat - dakSiNa dizAno aMtapAla - yAvat - ATha divasano mahotsava kare che. karIne AjJAnusAra kArya saMpanna thayAnI sUcanA Ape che. 0 prabhAsa tIrthe vijaya : varadAmatIrthakumAra devanA upalakSamAM thayela ATha divasIya mahotsava saMpanna thayA bAda te divya cakraratna AyudhagRhazALAmAMthI bahAra nIkaLyuM. nIkaLIne AkAzamAM adhara sthita thayuM - yAvat - AkAza maMDalane guMjAyamAna karatuM vAyavya dizAmAM avasthita prabhAsa tIrtha tarapha cAlavA lAgyuM. tyAre te bharatarAjA te divyacakraratnanuM anugamana karatA - yAvat - vAyavya khUNA tarapha cAlavA lAgyA ityAdi varNana pUrvavat samajI levuM - thAvat - te vAyavya khUNA tarapha cAlato prabhAsa tIrthathI lavaNa samudramAM praveza kare che. karIne - yAvat - tenA uttama rathanI dhUrI bhIMjAI gaI - yAvat - prItidAnano svIkAra karyo. vizeSa e ke mALA, mugaTa, muktAvizeSa rAzi, suvarNarAzi, kaDA, truTita AbharaNa, nAmAMkita bANa ane prabhAsatIrthanA jaLane grahaNa karyuM. karIne - yAvat - prabhAsatIrtha sudhInA pazcima dizAvartI kSetra para vijaya prApta karyo. tethI A prabhAsa tIrtha maryAdAthI huM paNa Apa devAnupriyano dezavAsI banI gayo - yAvat - pazcima dizAno aMtapAla thaI gayo chuM. zeSakathana pUrvavat yAvat AThadivasIya mahotsava saMpanna thayo. 0 siMdhudevIe karela sanmAna : prabhAsatIrthakumAra devanA sanmAnArthe karAyela aSTAlikA mahAmahotsava saMpanna thayA pachI te divya cakraratna AyudhazALAthI bahAra nIkaLyuM. nIkaLIne - yAvatu - potAnA ninAdathI AkAzamaMDalane vyApta karatuM siMdhu mahAnadInA dakSiNa kinAre thaIne pUrva dizA tarapha siMdhudevInA bhavana tarapha cAlyuM. tyAre te rAjA bharata te divyacakraratnane dakSiNa kULathI thaI pUrva dizAmAM rahela siMdhudevInA bhavana tarapha jatuM jue che. joIne manamAM harSita, saMtuSTa, AnaMdita thAya che, ityAdi sarva varNana pUrvavat jANavuM - vAva - je tarapha siMdhudevInuM bhavana che tyAM Ave che. AvIne siMdhudevInA bhavanathI bahu dUra nahIM, bahu najIka nahIM evA sthaLe bAra yojana lAMbo, nava yojana pahoLo zreSTha nagara jevo paDAva nAMkhe che - yAvat - siMdhudevI nimitte aThama tapa svIkAra kare che. karIne pauSadhazALAmAM pauSadhavratadhArI mAphaka brahmacArI - yAvat - darbhanA Asane besIne aThamabhakta yukta te rAjA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 51 siMdhudevInuM dhyAna kare che. tyArapachI jyAre bharatarAjA dvArA karAyela aThamatapa paripUrNa thayo tyAre siMdhudevInuM Asana kaMpAyamAna thayuM. tyAre te siMdhudevI potAnA Asanane kaMpAyamAna thatuM jue che. joIne avadhijJAnano upayoga kare che. karIne avadhijJAna dvArA teNI bharatarAjAne jue che. joIne teNIne AvA prakArano vicAra-prArthita ane manogata saMkalpa utpanna thayo. jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM bharata nAmanA rAjA cAturaMta cakravartI utpanna thayA che. to atIta, vartamAna, anAgatamAM thanAra siMdhudevIno A paraMparAgata AcAra che ke, te bharatarAjAnuM sanmAna kare. to huM paNa jAuM ane bharatarAjAnuM sanmAna karuM ema vicArIne ratnonA banelA 1008 kaLaza, jenA para aneka prakAranA maNi, suvarNa ane ratnonI citrakArI karAI che evA be bhadrAsana, kaDA, truTita - yAvat - AbharaNa laIne utkRSTa gatithI AvIne - thAvat - A pramANe bolI- Apa devAnupriye kevalakalpa bharata varSane jItI lIdhuM che. tethI he devAnupriya ! huM paNa ApanI dezavAsinI thaI gaI chuM. Apa devAnupriyanI AjJAkAriNI sevikA chuM. to he devAnupriya ! Apa mArI A bheTano svIkAra karo. ratno dvArA citrita 1008 kaLaza, vividha maNiothI khacita suvarNanA kaDA Adi svIkAra karo - yAvatu - pUrvokta pATha anusAra sarva varNana karavuM - yAvat vidAya kare che. tyAra pachI rAjA bharata pauSadhazALAthI bahAra nIkaLe che. nIkaLIne jyAM snAnagRha che tyAM Ave che. AvIne snAna kare che, balikarma kare che. zuddha pavitra maMgalakArI zreSTha vastro pahere che. ati mUlyavAnuM paNa thoDAM AbharaNothI zarIrane alaMkRt karIne snAnagRhathI bahAra nIkaLe che. nIkaLIne jyAM bhojanamaMDapa che, tyAM Ave che. bhojanamaMDapamAM AvIne sukhAsane bese che. aThamatapanuM pAraNuM kare che - yAvat - pUrvadizA tarapha mukha karIne uttama siMhAsane bese che. aDhAra zreNI-prazreNI prajAjanone bolAvIne - yAvat - ATha divasIya mahAmahotsava karavAnI AjJA Ape che - yAvat - mahotsava saMpanna thayAnI sUcanA Ape che. 0 vaitADhaya girimAre karela sanmAna : siMdhudevInA sanmAnamAM karAyela ATha divasIya mahAmahotsava saMpanna thayA bAda te divyacakraratna Ayudha gRhazALAmAMthI te ja prakAre nIkaLyuM - yAvat - izAnakhUNAmAM vaitADhaya parvata sAme pahoMcyuM. tyAra pachI te bharata rAjA - yAvat - jyAM vaitADhaya parvata che. jyAM vaitAtatrya parvatano pAchaLano bhAga che tyAM Ave che. AvIne vaitADhya parvatanA dakSiNI nitaMba-(pAchaLanA bhAgamAM) bAra yojana lAMbA ane nava yojana pahoLA uttama nagaranI racanA samAna vijayaskaMdhAvArano niveza kare che arthAt paDAva nAMkhe che. paDAva nAMkhIne - yAvat - vaitADhya girikumAra devanI ArAdhanA nimitte aThamabhakta tapa grahaNa kare che. grahaNa karIne pauSadhazALAmAM - yAvat - aThamatapamAM vaitADhya girikumAra devanuM manamAM dhyAna kare che. jyAre rAjA bharatano aThThamabhakta tapa paripUrNa thayo tyAre vaitADhyagirikumAranuM Asana calAyamAna thayuM. zeSa varNana siMdhudevI samAna jANavuM. prItidAna, AbhiSekya Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para Agama kathAnuyoga-2 hAthIne taiyAra karAvavo, ratnonA alaMkAra, kaTaka, truTita, vastra ane AbharaNone che, laIne te utkRSTa gati dvArA - yAvat - ATha divasIya mahotsava karavAnI AjJA Ape che -- yAvat - AjJA pAchI Ape che. 0 timistra guphAdhipati kRtamAladeve karela sanmAna : mahAmahimAvALo aSTAlikA mahotsava saMpanna thayA bAda te divya cakraratnae - thAvat - pazcima dizAmAM timistra guphA sanmukha prayANa karyuM, tyAre bharatarAjA te divyacakraratnane -- yAvatu - pazcima dizAmAM timitra guphA sanmukha dizAmAM prayANa karatuM jue che. joIne harSita, saMtuSTa, AnaMdita thaIne - yAvat - timistra guphAthI ati dUra nahIM. ati nikaTa nahIM tevA sthAne bAra yojana lAMbI ane nava yojana pahoLI skaMdhAvAranI racanA kare che - yAvat - kRtamAladevanI ArAdhanA karavA mATe aThama tapa svIkAre che. svIkArIne pauSadhazALAmAM pauSadhayukta thaI, brahmacArI thaI - yAvat - kRtamAladevanuM manamAM dhyAna kare che. tyAra pachI jyAre te bharatarAjAno aThThamatapa paripUrNa thayo tyAre te kRtamAla devanuM Asana calAyamAna thAya che. te ja prakAre - yAvat - vaitADhya girimAranA varNana anusAra samajavuM, vizeSa eTale ke prItidAnamAM hastiratna mATe cauda tilaka sahita AbhUSaNonI peTI, kaTaka - yAvat - AbharaNone che. laIne te utkRSTa gatithI - thAvat - satkAra kare che. sanmAna kare che. satkAra ane sanmAna karIne vidAya kare che - thAvat - bhojanamaMDapamAM Ave che. te ja pramANe mahAmahotsava kare che. AjJApUrNa thayAnI sUcanA Ape che. 0 susaNa senApati dvArA siMdhu nadI pAra karavI : kRtamAla devanA upalakSamAM mahAmahimAvALo aSTAlikA utsava saMpanna thayA bAda bharatarAjAe suSeNa senApatine bolAvyo. bolAvIne tene A pramANe kahyuM, he devAnupriya! tuM jA ane siMdhu mahAnadInA pazcima dizAvartI niSphaTane siMdhu sAgara girinI maryAdA sudhInA je sama-viSama niSphaTa pradeza che, tene AdhIna karo. adhIna karIne abhinava-uttama ratnone lAvo. te uttama ratnone lAvIne mArI AjJAnuM pAlana thayAnI mane jANa karo. - tyAra pachI te senAno adhipati suSeNa, sainyano netA, bhAratavarSamAM vizruta yazavALo, mahAn baLa ane parAkramavALo, mahAtmA, ojasvI, tejasu, lakSaNayukta, plecchabhASA vizArada, manoramaNIya bhASA, bharata varSakSetranA niSkaTa pradezo, nivAraNo ane durgama tathA pradeza sthAnono jANakAra, astrazastramAM kuzaLa, senApatiratna suSeNa, bharatarAjAnI A vAtane sAMbhaLIne harSita, saMtuSTa, AnaMdita thayo - yAvat - be hAtha joDI, daza nakha bhegA karI, mastake aMjali karI bolyo, he svAmI ! jevI ApanI AjJA che tema karIza. e pramANe vinayapUrvaka AjJAvacanone svIkAre che. svIkArIne bharatarAjA pAsethI nIkaLe che. nIkaLIne jyAM teno potAno AvAsa che tyAM Ave che. AvIne kauTuMbika puruSone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM he devAnupriyo ! jaladIthI AbhiSekya hastiratnane sajjita karo. azva, hAthI, Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI . bharata kathA - ratha, uttama yoddhAothI yukta - yAvat - caturaMgiNI senAne taiyAra karo. e pramANe kahIne, jyAM snAnagRha hatuM tyAM Avyo. AvIne snAnagRhamAM praveza karyo. pravezIne snAna karyuM. balikarma karyuM. kautuka, maMgala, prAyazcitta karIne yuddha mATe taiyAra thayo. kavaca dhAraNa karyuM. grIvAbaMdha paheryo. zarIra para vimala ane uttama cihnapaTTa bAMdhyA. Ayudha--praharaNa grahaNa karyA. aneka gaNanAyako, daMDanAyako AdithI parivRtta thaIne, koraMTa puSponI mALAothI suzobhita chatra dhAraNa karyuM. loko jaya jaya sUcaka zabdo bole che. snAnagRhathI nIkaLI jyAM bAhya upasthAna zALA hatI, jyAM AbhiSekSya hastiratna hato, tyAM AvIne AbhiSekya hastiratna para ArUDha thayo. tyAra pachI hAthI para beselo ane mastaka para koraMTa puSpamALAvALA chatrane dhAraNa karelo, ghoDA, hAthI, ratha ane pravara yoddhA sahitanI caturaMgiNI senAthI saMparivRtta thayelo ane mahAna subhaTonA samUhathI gherAyelo te suSeNa senApati, mahAn gaganabhedI siMhanAda Adi aneka prakAranA kolAhalo dvArA samudra garjanA samAna nAda karato evo, sarva prakAranI Rddhi, dyuti, baLa sahita - yAvat - nirdoSa nAdapUrvaka jyAM siMdhu mahAnadI hatI, tyAM Avyo. AvIne carmaratnane hAthamAM lIdhuM. te carmaratnano AkAra zrI vatsa jevo hato. temAM motI, ardhatArA ane caMdra jevA citro banelA hatA. te acala ane akaMpa hatuM. abhedya kavaca jevuM hatuM. nadI ane samudra pAra karavAnA yaMtrarUpa hatuM. evA e divya carmaratna para sattara prakAranA dhAnyo - jemAM sattaramuM dhAnya zaNa che te vAvavAthI eka ja divasamAM ugI jatA hatA. varSAnI AzaMkA hoya tyAre cakravartI dvArA sparza karavAthI te divya carmaratna ti bArayojanathI kaMIka vadhAre phelAI jatuM hatuM. te vakhate suSeNa senApati dvArA sparza karAyela te divya carmaratna zIghratayA nAva jevuM banI gayuM. tyAre te suSeNa senApati nAva samAna banelA te divya carmaratna para skaMdhAvAra, sainya, vAhana sahita ArUDha thayo. ArUDha thaIne nirmala pANInA uchaLatA taraMgovALI siMdhu mahAnadIne A naukArUpa banelA carmaratna dvArA baLa, vAhana ane sainya sahita pAra karI gayo. . suSeNa senApati dvArA siMhala Adi deza para vijaya : mahAnadIne pAra karIne siMdhu pradeza para apratihata zAsana sthApita karyA pachI keTalAMye gAma, nagara, Akara, parvato upara vaselA kheDA, karbaTa, maDaMba ane paTTaNo tathA siMhala deza, barbara deza, samasta aMgaloka, balAyAloka, uttama maNiratna suvarNanA koSThAgArothI samRddha parama ramaNIya yavanadvIpane tathA araba, roma ane alasaMDa dezavAsI, kALAmukhavALA yavana lokone tathA uttama vaitADhya parvatanA kinAre vaselI samasta mleccha jAtio Adi badhAM prakAranI prajAone temaja naiRtya khUNAmAM - yAvat - siMdhusAgara aMtarvatI dvIponI prajAo ane samasta pravara kacchane adhIna karIne te suSeNa senApati pAcho Avyo ane bahusamaramaNIya kaccha pradezamAM AvIne sukhapUrvaka beTho. te samaye te--te dezo, nagaro, paTTaNonA je--je svAmI hatA. te badhAM tathA Akarapati, maMDalapati ane paTTaNapati hatA te badhAM bheTa, AbharaNa, bhUSaNa, ratna, - 53 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 mUlyavAn vastro tathA bIjI paNa rAjAone devA yogya uttama vastuo ane rAjAone abhISTa cIjo ja laIne senApati pAse upahAra svarUpe mUkI, vAraMvAra mastake aMjalI karI, praNAma karI A pramANe bolyA, tame amArA svAmI cho. jema devanuM zaraNuM levAya che tema ame tamArI zaraNAM AvyA chIe. ame tamArA dezavAsI chIe. pachI senApatino jayajayakAra karavA lAgyA. pachI suSeNa senApatie yogyatAnusAra temane temanI rAjyagAdI para sthApita karyA, satkAra, sanmAna karI vidAya karyA. te badhAM potAnA nagara--paTTaNa AdimAM pAchA pharyA. 0 suSeNa senApati dvArA bharatarAjAne upahAra arpaNa : 54 tatpazcAt apratihata zAsana ane baLavALA suSeNa senApatie prApta upahAra, AbharaNa, AbhuSaNa, ratno Adine savinaya lAvIne punaH te siMdhu nAmaka sthAnane pAra karyuM. sarva vRttAMtanuM bharata rAjAne nivedana karyuM. nivedana karIne prApta sarva upahAra arpaNa karyo. satkAra-sanmAna pAmela tathA saharSa vidAya pAmIne te potAnA paTamaMDapamAM Avyo. tyAra pachI suSeNa senApatie snAna karyuM, balikarma karyuM, kautuka, maMgala, prAyazcit karyA. bhojana karyuM - yAvat - zarIra para gozIrSa caMdanano lepa karyo. pachI suSeNa senApati uttama prAsAdamAM gayo. tyAM mRdaMganAda sAthe uttama taruNIo dvArA thatA batrIza prakAranA nATako joto, saMgIta sAMbhaLato tathA jora--jorathI vagADAI rahelA nATya, gIta, vAdya, taMtrI, talatAla, tUriya, ghana mRdaMga AdinA dhvanio sAthe iSTa zabda, sparza, rasa, rUpa, gaMdha e pAMca prakAranA manuSya saMbaMdhi kAmabhogone bhogavato vicare che. 0 suSeNa senApatie karela timisra guphA dvArodghATana :- - tyAra pachI koI divase bharata rAjAe suSeNa senApatine bolAvyo. bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriya ! tuM jaldIthI jA ane timisra guphAnI dakSiNa bAjunA dvAranA kamADane ughADa. ughADIne mArI AjJAnuM pAlana thayAnuM mane jaNAva. tyAre bharatarAjAnI A AjJA sAMbhaLIne te suSeNa senApati harSita, saMtuSTa, AnaMdita cittavALo thayo - yAvat - baMne hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake aMjali joDI - yAvat - AjJAvacanone svIkAre che. svIkArIne bharatarAjA pAsethI bahAra nIkaLe che. nIkaLIne jyAM potAno AvAsa che tyAM Ave che. jyAM pauSadhazALA hatI tyAM Ave che. tyAM AvIne darbhanA saMthArA para bese che yAvat kRtamAla devanA nimitte aThama tapa kare che. pauSadhazALAmAM pauSadhavratI mAphaka brahmacarya dhAraNa karI - yAvat - aTThamatapane pUrNa karI pauSadhazALAnI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne jyAM snAnagRha hatuM tyAM Avyo. AvIne snAna karyuM, balikarma karyuM, kautuka, maMgala, prAyazcitta karIne zuddha-svaccha maMgalarUpa vastro paheryA. alpa paNa mahAmUlyavAn AbharaNothI zarIrane alaMkRt karyuM. hAthamAM dhUpa, puSpa, sugaMdhImALAo laIne snAnagRhathI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne jyAM timisra guphAnuM dakSiNa dizAvartI dvAra hatuM te tarapha prayANa karyuM. yAvat - tyAre te suSeNa senApatinA ghaNAM rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika sArthavAha prabhUti hatA. jemAMthI keTalAMke hAthomAM kamaLa lIdhuM hatuM - yAvat - suSeNa Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 55 senApatinI pAchaLa-pAchaLa javA lAgyA. tyAra pachI te suSeNa senApati ghaNI kunjA, cilAtI Adi dAsIo - yAvat - iMgita, ciMtita, icchita vAtone samajavAmAM nipuNa, kuzaLa, vinIta keTalIka hAthamAM kaLaza laIne - yAvat - pAchaLa--pAchaLa cAle che. pachI samasta hiM, ghuti - yAvat - vAdyonA nirdoSa nAda sahita te suSeNa senApati jyAM timistra guphAnA dakSiNa bhAganuM dvAra che tyAM Ave che. AvIne kamADone jotAM ja praNAma kare che. karIne lomahastaka vaDe kamADonuM pramArjana kare che. pramArjIne divya jaladhArA vaDe teno abhiSeka kare che. abhiSeka karIne sarasa gozISa caMdananA pAMca AMgaLIo sahita thApA lagADe che. lagADIne uttama zreSTha gaMdha ane mAlA dvArA arcana kare che. puSpa caDhAve che - vAva - vastro caDhAve che. - vastra Adi arpaNa karIne AsiMcana, utsiMcana, vipulapaTTa - yAvatuM -- kare che. ema karIne svaccha, snigdha, rajatasadaza, svaccha cokhA vaDe timistra guphAnA dakSiNa bhAganA hAranA kamADo sAme ATha-ATha maMgalonuM Alekhana kare che. te A pramANe - svastika, zrIvatsa - yAvat - hAthamAM grahaNa karela karatala prabhRSTa caMdra jevI prabhAvavALo tathA vaja ane vaiduryamaNinA banela hAthAvALA dhUpadAna laIne - yAvat - dhUpa ukheve che. ukhevIne DAbo ghUMTaNa UMco karI, jamaNo ghUMTaNa nIco karI, baMne hAtha joDI - yAvat - mastake aMjali karI kamADone praNAma kare che. karIne daMDaratnane hAthamAM laI pherave che. - tyArapachI pAMca latAvALA, vajanA sArabhAgamAMthI banela hovAnA lIdhe vizeSa majabUta, samasta zatrusenAnuM vinAzaka, rAjA mATe skaMdhAvAra karavo hoya tyAre tyAM jamIna paranA khADA, guphA, viSamabhUmi, moTA parvata hoya to te badhAMne dUra karIne samatala medAna banAvanAra, zAMtikara, zubhakara, hitakara, rAjAnuM hitaiSI, icchita manorathane pUrNa karanAra, divya ane apratihata evA te daMDavatnane hAthamAM laIne sAta-ATha DagalA pAchaLa khase che. khasIne timistra guphAnA dakSiNa bhAganA dvAranA kamADone te daMDaratna dvArA ghaNAM moTethI avAja karIne traNa vakhata tADita kare che. tyAre suSeNa senApatie A rIte daMDaratnathI moTA avAja sAthe timistra guphAnA dakSiNa bhAganA dvAranA kamADa para traNa vakhata tADana karatA te kamADa krauMca pakSI jevo avAja karatA khUba ja moTA avAja sAthe potapotAnA sthAnethI sarakI gayA. tyArapachI suSeNa senApati timistra guphAnA dakSiNI bhAganA dvAranA kamADone ughADI de che. ughADIne jyAM bharatarAjA hatA, tyAM Ave che. AvIne - yAvatuM - baMne hAtha joDI jaya-vijaya zabdothI bharatarAjAne vadhAve che. vadhAvIne A pramANe kahe che, he devAnupriya ! timistra guphAnA dakSiNI bhAganA dvAranA kamADo ughADI dIdhA che. A samAcAra Apane priya che, tethI nivedana karuM chuM. A samAcAra Apane priya thAo. 0 rAjA bharatanuM timistra guphA prati prayANa ane guphA praveza :- tyAra pachI suSeNa senApatie Apela samAcAra sAMbhaLI ane samajIne bharatarAjA harSita, saMtuSTa ane prasannacitta thayA - yAvat - harSita hRdayavALA thaIne suSeNa senApatino satkAra sanmAna kare che. satkAra sanmAna karIne kauTuMbika puruSone bolAvyA. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupriyo ! jaldIthI AbhiSekya hastitvane sajAvo. hAthI, ghoDA, ratha, pravara yoddhAonI caturaMgiNI senAne sajAvo ityAdi varNana pUrvavat jANavuM - yAvat - aMjanagiriphUTa saMdeza zreSTha hAthI para te narapati ArUDha thayo. tatpazcAt bharatarAjA maNiratnane hAthamAM le che. te maNiratna aMkuza samAna che. cAra aMgula lAMbu ane anardha-amUlya che. tirjI cha khUNAvALuM che. jenI dyuti anupama che. divya maNiratna samAna che. vaiDUryamaNi vat AbhAvALuM che. sarva prANIone priya che. mastaka para tene dhAraNa karavAthI koI prakAranA duHkhanI saMbhAvanA rahetI nathI - yAvata - sarvakALa Arogya rahe che. mA maNiratnane dhAraNa karanArane tiryaMca, deva ke manuSyakRt upasarga kiMciMtu mAtra paNa duHkhadAyI thatA nathI. saMgrAmamAM paNa A maNiratna dhAraNa karanArano koI zastrathI vadha thaI zakato nathI. te sadA yuvAna rahe che. tenA nakha ke vALa vadhatA nathI ane te samasta bhayothI mukta rahe che. evA maNiratnane laIne te narapati hastiratnanA kuMbha sthaLanA dakSiNI bhAgamAM rAkhe che. tyArapachI te bharatAdhipati narendra, jenuM vakSasthaLa rati utpanna karanArA hArathI zobhita hatuM -- yAvat - indra samAna Rddhi dvArA jenI kIrti phelAyelI che, te je mArgamAM maNiratna dvArA prakAza karAI rahyo hato ane cakraratna dvArA jene mArga batAvAI rahyo hato, jenI pAchaLa aneka hajAro rAjA anugamana karI rahyA hatA. (tevA bharatarAjA) mahAnuM utkRSTa siMhanAdo ane kalakala dhvani dvArA gaganamaMDalane samudradhvani samAna karato, jyAM timistra guphAnA dakSiNI bhAganA dvAra hatA tyAM Ave che. AvIne meghasamUhathI aMdhakAramaya banelA AkAzamAM je rIte caMdra praveza kare che. te ja rIte timitra guphAnA dvArethI te rAjA praveza kare che. tyArapachI te bharatarAjA cha tala, bAra khUNA, ATha karNikA, adhikaraNa saMsthAnA ane ATha suvarNapramANavALA kAkaNIratnane hAthamAM le che tyAre te catura aMgula pramANa mAtra ane ATha suvarNa pramANa bhAravALuM, viSanuM haraNa karanAra, atula - bIjA ratna jenI tulanA na karI zake tevuM samacaturaDha AkAravALuM, samatala, mAnonAnapota ke jenAthI sarvajana vyavahAra kare che, jANe te caMdra na hoya, sUrya na hoya, agri na hoya te rIte A maNi aMdhakArano nAza karI de che. A kAkaNIratna divya bhAvayukta hovAthI tenI zyAprabhA bAra yojana sudhI vyApta thAya che, ghana aMdhakArane dUra kare che. rAtrimAM samasta aMdhAvArane Alokamaya karI divasarUpa karI de che. jenA prabhAvathI-prakAzathI bIjA ardhabharatakSetra para vijaya prApta karavA potAnI senA sAthe timistra guphAmAM praveza kare che. | (tyArapachI) te uttama rAjA kAkaNIratnane laIne timistra guphAnA pUrva ane pazcima bhAgamAM AvelA kaTakomAM eka-eka yojananA aMtare pAMcaso dhanuSu pahoLA ane eka yojana sudhI prakAza phelAvanArA, cakranI neminA AkAranA tathA caMdramaMDala jevo prakAza phelAvanArA ogaNapacAza mAMDalAonuM Alekhana karatA praveza kare che. tyAra pachI bharatarAjA dvArA eka-eka yojanAnA aMtarathI prakAzanI vyavasthA karavAne mATe ogaNapacAsa mAMDalAonuM Alekhana karyA pachI te timistra guphA zIdhratayA khUba ja Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI prakAzamaya, udyotamaya thavAthI divasa jevI banI gaI. 0 unmagra--nimaNUjalA mahAnadIomAM bharatanuM uttaraNa : te timisra guphAnA ThIka madhyabhAgamAM unmagrajalA ane nimagrajalA nAmanI be mahAnadIo che. je timisa guphAnA pUrvanA bhittipradezathI pravAhita thatI pazcimamAM siMdhu mahAnadImAM jaIne maLe che. he bhagavan ! te mahAnadIone unmagra jalA ane nimagrajalA kema kahe che ? he gautama ! unmagrajalA mahAnadImAM jo koI tRNa ke pAna ke kASTha ke kAMkarA ke azva ke hAthI ke ratha ke yoddhA ke manuSyane pheMke (ke paDe) to unmagra jalA mahAnadI traNa vakhata ghumAvI--ghumAvIne ekAMta sthaLamAM pheMkI de che. jo nimagrajalA mahAnadImAM tRNa, pAna, kASTha, kaMkara, azva, hAthI, ratha, yoddhA ke manuSyane pheMke (ke paDe) to nimagrajalA mahAnadI traNa vakhata ghumAvI--ghumAvIne potAnA pANImAM nimagra karI de che. (samAvI de che) tethI he gautama ! tene unmagrajalA ane nimagrajalA mahAnadI kahe che. tyAra pachI cakraratna dvArA dekhADAtA mArge te bharatarAjA aneka rAjAo vagere sahita utkRSTa siMhanAda yAvat karatA-karatA siMdhu mahAnadInA pUrvI kinAre thaIne jyAM unmagrajalA mahAnadI che, tyAM AvyA. AvIne vardhakIratnane bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupraya ! unmagra nimagnajalA mahAnadIo para seMkaDo staMbhathI atriviSTa acala, akaMpa, abhedyakavaca, baMne tarapha AlaMbana mATe lagADAyela bAhAvALo sarvaratnamaya, sukhethI saMkramI zakAya tevo pula banAvo. banAvIne mArI AjJAnuM pAlana thayAnI mane sUcanA Apo. tyAra pachI te vardhakIratna bharatarAjAnI A AjJA sAMbhaLIne harSita, saMtuSTa, AnaMdita citta thayo - yAvat - vinayapUrvaka Adezano svIkAra karyo. svIkArIne jaldIthI unmagra nimagrajalA mahAnadIo para seMkaDo staMbhothI saMniviSTa - yAvat -- sukhethI saMkramI zakAya tevo pula banAve che. banAvIne jyAM bharatarAjA hatA tyAM Avyo. AvIne yAvat - AzA pUrNa thayAnI sUcanA Ape che. tyAra pachI bharatarAjA skaMdhAvAra ane senA sahita seMkaDo staMbho para banAvAyela - yAvat - susaMkramaNa pula dvArA unmagrajalA ane nimagnajalA mahAnadIone pAra kare che. ---- - bharata kathA 57 tyAra pachI timisra guphAnA uttara bAjunA dvAranA kamADa svayameva kroMcapakSI sadeza avAja karatA-karatA potAnA sthAnethI sarakI gayA (khUlI gayA.) 0 suSeNa senApatie karela AvADa cilAtano parAjaya : te kALe, te samaye uttarArdha bharatavarSamAM ghaNAM AvADacilAta vasatA hatA. je ADhya, abhimAnI, dhanavAn, vikhyAta hatA. jemanI pAse vizALa bhavana, zayana, Asana, yAna, vAhana Adi hatA. (temanI pAse) ghaNuM ja dhana, sonuM, cAMdI hatA. dhanavRddhi mATe vyApAramAM dhana lagADela hatuM. atra--pANIno pUrato bhaMDAra hato. je bIjAne paNa khavaDAvatA hatA. ghaNAM dAsa-dAsI, gAya-bheMsa, bakarA Adi hatA. teo ghaNA janasamUhathI paNa parAjaya pAme tevA na hatA. zUravIra ane parAkramI hatA. temanI pAse vizALa senA, vAhana hatA. moTA samarAMgaNamAM teoe vijaya prApta karela hato. tyAra pachI te AvADa cilAtonA dezamAM koI samaye seMkaDo utpAt utpanna thayA. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 Agama kathAnuyoga-2 jemake, akAlamAM meghagarjanA, akALamAM vIjaLI camakavI, akALe vRkSomAM phUlo AvavA. vAraMvAra AkAzamAM devatAno nAya thavo. tyAre te AvA cilAta potAnA dezamAM seMkaDo utpAtone prAdurbhata thayelA jue che. joIne ekabIjAne bolAve che. bolAvIne A pramANe kahe che - he devAnupriyo ! ApaNA dezamAM seMkaDo utpAt utpanna thayA che. jemake, akALe meghagarjanA, akALe vIjaLI thavI, akALe vRkSonuM phaLavuM. vAraMvAra AkAzamAM devatAono nAca thavo. "na jANe ApaNA dezamAM kevo upadrava thavAno che ?" evuM vicArI teo manathI bhAMgI paDyA, ciMtA ane zokasAgaramAM DUbI gayA, zokAtura thaIne hathelI para mukha rAkhIne ArtadhyAnamAM DUbI gayA. bhUmi tarapha dRSTi karI ciMtAmagna thaI gayA. te vakhate cakraratna dvArA dekhADAtA mArge te bharatarAjA - yAvat - samudranI garjanA samAna vAtAvaraNa sarjato timistra guphAnI uttara bAjunA dvArethI meghavyApta aMdhakAra samUhamAMthI caMdramAM nIkaLe tema nIkaLyo. tyAre te AvaDacilAta bharatarAjAnI AgaLa vadhatI senAne jue che. joIne krodhAbhibhUta, ruSTa, pracaMDa, kupita thaIne dAMta kacakacAvatA ekabIjAne bolAve che. bolAvIne paraspara A pramANe kahe che - he devAnupriyo ! A koNa aniSTanI prArthanA karavAvALA, dUraMtapaMta lakSaNavALA, bhAgyahIna, caudasIyA, zrI zrI rahita che. je ApaNA deza para AkramaNa karavAne mATe jaldIthI AvI rahyo che. to he devAnupriyo ! to ApaNe tene evI rIte pAcho bhagADI daIe ke jethI te ApaNA deza upara AkramaNa karI AgaLa na vadhe. e pramANe vicArI teoe ekabIjAnI vAta svIkArI. svIkArIne yuddhane mATe kaTibaddha thayA. zarIra para bakhtara-kavaca bAMdhyA. bANanI paTTikA bAMdhI. gaLAnA paTTA bAMdhyA. vimala ane uttama cihna paTTaka paheryA. Ayudho ane prahAronA sAdhano lIdhA. jyAM bharatarAjAnI senAnuM agradala hatuM tyAM AvyA. AvIne bharatarAjAnA agrasainyadala sAthe laDavA lAgyA. te vakhate te AvAcilAta loko bharatarAjAnA agrasainya daLane Ahata mathita karIne, uttamavIrone ghAyala karIne, temanA cinhavALI dhvajA patAkAone naSTa-bhraSTa karIne ane gaLAmAM prANa aTakI gayA hoya tevI karIne dizA-vidizAomAM bhagADavA lAgyA. tyAre te sainyabaLanA netA - yAvat - bharatarAjAnA agra sainyadaLane AvA cilAto dvArA Ahata-mathita ane vIra yoddhAone ghAyala karavA - yAvat - dizAvidizAomAM bhAgatA jue che. joIne krodhAbhibhUta -pracaMDa ane kupita thaIne dAMtone kacakacAvatA kALa jevA thaIne kamalAmela nAmanA azvaratna para savAra thayo. te azvaratna eMsI aMgula UMco hato, navANuM aMgula pramANa vistAra hato. 108 aMgula pramANa lAMbo hato. mastaka batrIza aMgula UMyu hatuM. tenA kAna cAra aMgula pramANa hatA. (mastakathI nIce ane ghuMTaNothI uparano bhAga) bAhAka vIsa aMgula hato. ghUMTaNa cAra aMgula hatA. jaMghA soLa aMgula hatI. kharI cAra aMgula hatI. tenA peTanI nIce ane uparano bhAga sAMkaDo, madhyabhAga ane vacamAM thoDo pahoLo ane vaLavAnA svabhAvanI koThI jevo hato. palANa rAkhavAno bhAga kaMIka aMgula namelo hato. je besanAra mATe sukhakara hato. tenI pITha saMnata, sujAta, prazasta ane viziSTa hatI. pITha Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 59 hariNInA ghUMTaNa jevI vizALa ane unnata hatI. tenA aMgapratyaMga prahAra varjita hatA. - te azvaratnanuM zarIra sonAnA AbhUSaNothI zRMgArita hatuM. zAsaka vicitra prakAranA ratno ane sonAnA phUlothI jaTila hatI. kaMcanayukta maNionI banelI tathA sonAnA patarAnI banelI aneka prakAranI ghaMTaDIonA samUha ane motIonA jhUmakhAthI suzobhita pITha hatI. karkatanaratna, indranIlaratna, marakata maNi masAragalla ratnothI maMDita evuM ratikara mukha hatuM. maNi jaDela sUtrothI vibhUSita hatuM. devabuddhithI banAvAyela kanakamaya pAnuM tenA para tilaka hatuM. indravAhana samAna vaLI javAnA svabhAvavALuM hatuM. rUpavAn hato. pAMca avayavo para viMjhAtA cAmarathI yukta hato. bhUtala para cAlanAro hato. vikasita-daDha palakovALA tenA nirdoSa netro hatA. suvarNa, ratna, cAMdI jaDita vastro tenA zarIra para oDhADelA hatA tAlu, jIbha, mukha tapelA sonA jevA hatA. nAsikA lakSmInA abhiSeka cinhavALI hatI. kamalapatra para rahela jaLabiMdu samAna tenA zarIra para nizAna hatA. acaMcala hato, zarIra phUrtivALu hatuM. caraka parivrAjaka mAphaka azucirahita hato. - te azvaratna jyAre cAlato tyAre jamIna para khurInA lAgavAthI Thava-ThavanI dhvani thatI hatI (dAbaDAno madhura raNakAra thato hato) cAlatI vakhate tenA baMne paga moDhA sudhI jatA hatA, tyAre evuM lAgatuM hatuM ke, jANe te baMne pagane mukhamAMthI kADhI rahyo che. potAnI te ja gati dvArA kamaLanA taMtu ane pANIno sahAro laIne gati karato hato arthAt sarakato hoya tema doDato hato. jAti, kuLa, rU5 AdinI apekSAe prazasta, bAra AvartavALa, vizuddha lakSaNa, uttamakuLamAM utpanna, meghAvI, bhadra ane vinIta hato. tenI romarAji atizaya pAtaLI ane sukumAla hatI. te snigdha kAMtivALo ane suMdara gativALo, deva, mana, pavana, garuDanA vegane jItanAro evo capaLa ane zIghagAmI hato. RSi samAna kSamA dhAraNa karanAra, suziSya saMdeza pratyakSa vinIta, jaLa, agni, pASANa, dhULa, kIcaDa, kaMkara, retI, nadItaTa, samudrataTa, viSama, parvata, guphA, kaMdarA Adi durgama bhUmine lAMghavAmAM-pahoMcADavAmAM ane pAra karavAmAM samartha hato. moTA moTA yoddhA paNa jene pachADavAmAM samartha na hatA. pratipakSI para te azva TUTI paDavAnA svabhAvavALo hato. AMsu pADavAvALo na hato. jenuM tAluM kALuM na hatuM, samaye haNahaNavAvALo, nidrA vijetA, parISaha vijayI, laghuzaMkAdi mATe sthAna gaveSaNA karanAra, jAtivaMta, belAnA phUla jevI nirmaLa nAsikAvALo, popaTanI pAMkha jevA varNavALo, manane abhizama, evo kamalAmela atharatna hato. tenA para ArUDha thayo, hAthamAM khagaratna lIdhuM. A khagaratna nIlakamalanA samUha samAna zyAmala, caMdramaMDala samAna camakatuM, zatrujanonuM vinAzaka, kanaka ane ratnanI mUThathI maMDita, navamallikAnA puSpa jevI gaMdhavALI tathA aneka prakAranA maNiratnothI vividha prakAranA citrothI yukta, tIkSNa ane camacamatI dhAravALuM, lokamAM anupama hatuM. te khagara- vaMsavRkSa, sIMga, asthi, hAthIdAMta, phaulAdanA banelA vizALa lohadaMDa ane uttama vajane bhedavAmAM samartha - yAvat - sarvatra apratihata gativALuM hatuM tethI jaMgama prANIone bhedavAmAM to kuMThita thaI ja na zake ! te divya khagaratna pacAsa AMgaLa lAMbu, soLa AMgaLa pahoLuM ane aDadho aMgula jADuM hatuM. A Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 mApa khaDjha (asi) ratnanuM adhikAdhika mApa hatuM. AvA khatraratnane narapati pAsethI laIne te senApati jyAM AvADakirAta loko hatA tyAM pahoMce che. pahoMcIne AvArakirAto sAthe yuddha karavAmAM te pravRtta thaI gayo. tyAra pachI te suSeNa senApatie te AvADakirAtone Ahata-mathita karI dIdhA. moTAmoTA subhaTone ghAyala karIne - yAvatuM - dizA vidizAmAM bhagADI dIdhA. 0 AvAikirAtonI prArthanAthI mahAmegha varSA : tyAra pachI suSeNa senApati dvArA Ahata mathita - yAvat - bhagADI devAyelA te AvAikirAta loko bhayagrasta, trasita, vyathita, udvigna thaI gayA. bhayabhIta thaIne AtmavizvAsahIna, baLahIna, vIryahIna, puruSArtha ane parAkramahIna thaI gayA. have sAmano karavo zakya nathI ema vicArIne aneka yojana dUra cAlyA gayA. dUra bhAgIne teo eka sthAne ekatrita thayA. ekatrita thaIne jyAM siMdhu mahAnadI hatI tyAM AvyA. AvIne bAla-retInI zayyA banAvI. banAvI tenA para beThA. besIne aThama tapa karyo. bAla saMthAre besI - urdhva mukha thaI, vastrarahita thaI aThama tapa dhArI teo potAnA kuLadevatA meghamukhanAyaka nAgakumAra devonuM smaraNa karavA lAgyA. tyAra pachI jyAre AvADakirAtono aThThama tapa pUrNa thayo. tyAre meghamukha nAmaka devonuM Asana calAyamAna thayuM. pachI te meghamukha nAmaka nAgakumAra deva potapotAnA Asanone calAyamAna thatA jue che. joIne avadhijJAnano yoga muke che. avadhijJAna dvArA AvAi kirAtone jue che. joIne ekabIjAne bolAve che. bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! jaMbudvIpanA uttarArdha bharatavarSa kSetramAM siMdhu mahAnadInA kinAre bAlu-retInA saMthArA para avasthita, urdhvamukha rahelA, nirvastrapaNe aThamatapanA dhAraka AvA kirAta loko potAnA kuLadevatArUpa ApaNe meghamukha nAgakumAra devone manamAM dhAraNa karIne beThelA che. to ApaNe mATe e zreyaskara che ke, ApaNe te AvA kirAto pAse jaIe. - A pramANe vicArI teoe ekabIjAnI A vAtane svIkArI, svIkArIne potAnI utkRSTa, tvarita gatithI - yAvat - gamana karatA karatA jyAM jaMbUlIpa nAmaka dviIpa hato, uttarArdha bharatakSetra hatuM, jyAM siMdhu mahAnadI hatI. jyAM AvADa cilAta loko hatA tyAM AvyA. AvIne aMtarikSamAM UMce UbhA rahIne, ghUMgharuvALA paMcaraMgI vastrone sArI rIte paherelA teoe AvA kirAtone A pramANe kahyuM, aho AvA kirAto ! tame loko bAla-retInA saMthArA para besIne, urdhvamukha thaI, nirvastrapaNe aThama tapa dhAraNa karI, kuLadevatArUpa meghamukha nAgakumAra devo evA amAruM dhyAna karo cho eTale tamArA kuLadevatArUpa ame meghamukha nAgakumAradeva tamArI sanmukha pragaTa thayA chIe. to amane kaho ke ame tamAruM karyuM kArya karIe athavA tame zuM vicArI rahyA cho? tyAra pachI te AvADa kirAta te meghamukha nAgakumAra devonI A vAtane sAMbhaLIne samajIne harSita, saMtuSTa ane AnaMdita manavALA thayA - yAvat - prasanna hRdayavALA thaIne potAnA sthAnethI uDyA, uThIne jyAM meghamukha nAgakumAradeva hatA tyAM AvyA. AvIne baMne hAtha joDI - cAvatuM mastake aMjali karI meghamukha nAgakumAra devone jaya vijaya Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 61 zabdothI vadhAvyA. vadhAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! A koNa aniSTanI abhilASA karavAvALA duraMta prAMtalakSaNavALA - yAvat - hI - zrI parivarjita che, je amArA deza para AkramaNa karavAne mATe potAnA parAkramathI ekadama AvI caDyA che. to he devAnupriyo! tame evuM karo ke jethI teo amArA deza para AkramaNa karavA ahIM AvI na zake. tyAre te meghamukha nAgakumAra devoe AvADa kirAtone A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! A to pRthvInI cAre aMtane sAdhanAra mahAddhi, mahAdyuti - yAvat - mahAsaukhyavALA bharata nAmanA cakravartI rAjA che. koI deva, dAnava, kinnara, kiMmuriSa, mahoraga athavA gaMdharva tene apriyoga athavA maMtraprayoga dvArA paNa koI upadrava karavA, rokavA, khaseDavA ke udvega karavA mATe samartha nathI. to paNa tamane priya thAya, sAruM lAge te mATe ame bharatarAjAne upasarga karIzuM. e pramANe kahIne teo AvADakirAto pAsethI bIje sthAne cAlyA gayA. tyAM jaIne te devoe vaikriya samuddAta vaDe samudaghAta karyo. samudghAta karIne meghasenA vikarvIvikarvIne jyAM bharatarAjAno vijaya rUMdhAvAra niveza hato tyAM AvyA. AvIne vijayaaMdhAvAra niveza upara tatkALa taNa-taNa dhvani sAthe meghavarSA karavA lAgyA. cAre tarapha vIjaLIo camakAvA lAgyA. vIjaLI camakAvA sAthe yugamuzalamuSTi pramANa - muzaLadhAra varasAda varasAvA lAgyA. A rIte sAta rAtri paryanta varasAda varasAvavAmAM pravRtta thayA. 0 chatraratna ane gRhapatiratna dvArA sAta divasano nirvAha : pachI te bharata rAjA vijaya skaMdhAvAra (-chAvaNI) para yuga, musala, muSTi pramANa (muzaLadhAra) varasAdane sAta rAta-divasa varasato jue che. e prakAre joIne carmaratnane hAthamAM le che. hAthamAM letA te carmaratna zrIvatsa sadaza AkAra dhAraNa kare che. ityAdi varNana pUrvavat jANavuM -- yAvat - te carmaratna tichuM bAra yojanathI adhika pramANa phelAI jAya che tyAre te bharatarAjA aMdhAvAranI senA sahita carmaratna para caDhI jAya che. caDhIne divya chatraratna hAthamAM le che. te chatraratna 99,000 sonAnI zalAkAthI parimaMDita hatuM. te mahAmUlyavAna ane ayodhyA hatuM. te chatrano daMDa nirvANa, suprazasta, viziSTa, laSTa, suvarNano ane majabUta hato. ghasIne khUba ja nigdha banAvela hato ane suMdara rajatakamaLanA kinArA jevo hato. chatranA barAbara madhyamAM daMDa lAgelo hovAthI te piMjarA jevA AkAranuM dekhAtuM hatuM. tenA para vividha prakAranA citro banelA hatA. maNi, muktA, pravAla, tapta suvarNa, pAMca prakAranA camakatA ratnonuM banela hatuM. tenA para mAMgalika cinhonI racanA karAI hatI. ratnanA kiraNonI kAMtithI vividha raMgothI anuraMjita hatuM. - A chatraratna rAjyalakSmInA cinharUpa hatuM. teno pAchaLano bhAga arjuna suvarNanA patarAthI AcchAdita hato. tenI cAre tarapha tapta suvarNanA paTTaka jaDelA hatA. te adhika zobhA saMpanna hatuM. zaradaRtunA caMdra samAna vimala ane pratipUrNa caMdramaMDala samAna rUpavALuM hatuM. teno svAbhAvika vistAra rAjA bharata dvArA tiryak prasArita-potAnI baMne Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 Agama kathAnuyoga-2 bhUjAonA vistAra jeTaluM hatuM. kumuda vana sadaza dhavala hatuM. te rAjA bharatanA jaMgama vimAna sadeza hatuM. sUryanA Atapa, tophAna, varSA Adi doSonuM vinAzaka hatuM. pUrvajanmamAM Acarita tapa ane puNyakarmanA phaLasvarUpa te prApta hatuM. te chatraratna ahata-akhaMDa hatuM. aizvarya Adi ane guNonuM pradAyaka hatuM. hemaMta Adi RtuomAM tadviparIta sukhaprada chAyA ApatuM hatuM. chatromAM utkRSTa ane pradhAna hatuM. alpapuNya puruSone mATe durlabha hatuM. te chatraratna cha khaMDonA adhipati cakravartI rAjAonA pUrvAcarita tapanA phaLanA eka bhAgarUpa hatuM. devayonimAM paNa atyaMta durlabha hatuM. tenA para phUlonI mAlA laTakatI hatI. te zaraRtunA dhavala megha tathA caMdramAnA prakAza samAna bhAsvara hatuM. eka hajAra devothI adhiSThita hatuM. rAjA bharatanuM te chatraratna evuM lAgatuM hatuM. jANe bhUtala para paripUrNa caMdramaMDala hoya tyAra pachI jyAre te chatraratnane bharatarAjAe hAthamAM lIdhuM tyAre jaldIthI te kiMciMtu adhika bAra yojana tirjI phelAI gayuM. tyAra pachI bharatarAjAe te chatraratnane chAvaNI upara sthApita karyuM. sthApita karIne maNiratnane hAthamAM grahaNa karyuM ityAdi - thAvat - chatraratnanA aMdaranA bhAgamAM rAkhyuM. - rAjAbharata sAthe gAthApatiratna hato. te potAnI anupama vizeSatA yukta hato. zilA jevA ati sthira carmaratna para vAvavA mAtrathI cokhA, jau, ghauM, maga, aDada, tala, kaLathI, sAThI, niSpAva, caNA, kodarA, kothamIra, kAMga, varaka, rAlaka, varaNa, dUdhI, kAkaDI, bhAjI, tuMbaka, bijora, kaTahala, Ama, AMbalI Adi sarve phaLa, zAkabhAjI Adi padArthone utpanna karavAmAM kuzaLa hato. te gAthApatie te divase vAvelA pAkela, sApha karela badhAM prakAranA dhAnyonA hajAro kuMbha rAjA bharatane samarpita karyA. rAjA bharata te bhISaNa varSA samaye carmaratna para ArUDha rahyA, chatraratna dvArA AcchAdita rahyA. maNiratna dvArA karAyelA prakAzamAM rAta-divasa rAtri sukhapUrvaka surakSita rahyo. te samayagALAmAM rAjA bharatane tathA tenI senA bhUkhathI pIDAI nahIM. teoe dinatAno anubhava na karyo. teo bhayabhIta ke duHkhI na thayA. 0 devo dvArA nAgakumArone bharatane zaraNe javA upadeza : tyAra pachI jyAre sAta divasa pUrA thaI gayA tyAre te bharatarAjAne AvA prakArano vicAra Avyo, ciMtana thayuM ane manogata saMkalpa utpanna thayo - koNa che A aniSTanI abhilASA karanAra, duSTa lakSaNavALo - yAvat - hI zrI thI varjita ke je A prakAranI vidanakArI pravRtti dvArA je mArI chAvaNI para muzaLadhAra varSA karavAne mATe mArI sAme ubhelo che. tyAre te bharatarAjAnA AvA prakAranA samutpanna vicAra, ciMtana ane manogata saMkalpane jANIne 16,000 deva sahAyatA karavAne mATe taiyAra thaI gayA. tyAre te devo zastrAdithI sajjita thaIne yuddha mATe taiyAra thayA. teoe zarIra para bakhtara paheryA, kavaca dhAraNa karyA - yAvat - Ayudha ane praharaNa hAthamAM lIdhA, pachI jyAM meghamukha nAgakumAra deva hatA tyAM AvyA. AvIne meghamukha nAgakumAra devone A pramANe kahyuM, are ! o meghamukha nAgakumAra devo ! aniSTanI abhilASA karanArA - Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 63 thAvat - hI zrI vagaranA, zuM tame jANatA nathI ke tame, mahAt RddhizALI catura digavyApI pRthvInA svAmI bharatarAjAne - yAvat - upadrava karavAne, pAchA haTAvavAne tatpara thayA cho. temaja tame bharatarAjAnI chAvaNI para muzaLadhAra varasAda sAta rAtadivasathI varasAvI rahyA cho. tame je karyuM te ThIka che paNa have tene rokIne jaldI pAchA khasI jAo. nahIM to Aje ja bIjA lokane jozo - mRtyu pAmazo. 0 AvADa kirAtonuM bharatanA zaraNe javuM : tyAre te meghamukhanAgakumAra devo, pe'lA 16,000 devonI A vAta sAMbhaLI bhayabhIta, grasita, vyathita ane uddhagatrasta thaI gayA. bhaya pAmelA teoe meghasainyanuM saMharaNa karI lIdhuM - varSAbaMdha karI, karIne jyAM AvADa cilAta loko hatA tyAM AvyA. AvIne AvA kirAtone A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! te bharatarAjA mahA RddhivAnuM che - yAvat - tene koI deva ke dAnava - yAvatuM - agniprayoga dvArA - yAvat - upadrava karavA ke rokavAmAM koI samartha nathI. to paNa he devAnupriyo ! tamArA hitane mATe ame bharatarAjA para upasarga karyo. he devAnupriyo ! have tame jAo. snAna karI, balikarma karI, kautuka, maMgala, prAyazcitta karI, bhInA vastrano kaTipradeze kachoTo bAMdhI, uttamaratno laIne hAtha joDI pagamAM paDI bharatarAjAnuM zaraNuM grahaNa karo. uttama puruSo namra thaI zaraNe AvelA prati vAtsalyabhAvavALA hoya che. bharatarAjA taraphathI koI bhaya rAkhazo nahIM. ema kahI je dizAmAMthI AvyA hatA te dizAmAM pAchA gayA. tyArapachI meghamukha nAgakumAra devonI A vAta sAMbhaLIne te AvADa kirAto potapotAnA sthAnethI UbhA thayA. UbhA thaIne snAna karyuM, balikarma karyuM, kautuka, maMgala, prAyazcitta karyuM. bhInA vastrano kachoTo bAMdhyo. potAnI pAsenA agra ane uttama ratno laIne jyAM bharatarAjA hatA tyAM pahoMcyA. pahoMcIne baMne hAtha joDI - yAvat - mastake aMjali karIne jaya-vijaya zabdothI vadhAvyA. vadhAvIne agra ane uttama ratno bheTa bharyA bheTa dharIne A pramANe bolyA - he vasudhara, guNadhara, jayadhara ! hI zrI buddhi ane kIrtinA dhAraka narendra ! hajAro sulakSaNanA dhAraka ! amArA A rAjyane cirakALa sudhI dhAraNa karo. he azvapati, gajapati, narapati, navanidhipati, bharata kSetranA prathama adhipati, batrIsa hajAra janapadanA svAmI ! tame ciraMjIvI thAo. he prathama narezvara, Izvara, hajAro strIonA hRdayanA svAmI, lAkho devonA Izvara, cauda ratnonA adhipati, yazasvI ! samudra ane parvatonI sImAparyatanA uttara ane pazcimanuM sarvakSetra tame jItI lIdhuM che. tethI he devAnupriyo ! have ame ApanA dezanA nivAsI chIe. aho Apa devAnupriyanA Rddhi, dhRti, yaza, baLa, vIrya, puruSAkAra parAkrama, divya devadyuti, divya devAnubhAva Apane labdhaprApta ane abhisamanvAgata thayA che. te ame najare joyuM. he devAnupriya ! ame ApanI kSamAyAcanA karIe chIe. he devAnupriya ! amane kSamA Apo. Apa kSamA karavAne samartha cho. have pharIthI ame AvuM nahIM karIe. ema kahIne hAtha joDI, page paDI bharatarAjAne zaraNe gayA. tyArapachI te bharatarAjA te AvADa-kirAtoe lAvelA agra uttama ratnonI bheTano Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 Agama kathAnuyoga-2 svIkAra kare che. svIkArIne te AvA kirAtone A pramANe kahyuM, he (nagarajano !) have tame amArI bAhunI chAyAno svIkAra karyo che. tethI tame nirbhaya ane udvegarahita thAo. sukhapUrvaka raho. tamAre koI bhaya rAkhavAnI jarUra nathI. e pramANe kahIne teono satkAra karyo, sanmAna karyuM. satkAra ane sanmAna karIne teone vidAya karyA - tyArapachI bharatarAjAe suSeNa senApatine bolAvyo. bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriya ! tuM jA ane pharIthI pazcima taraphanA siMdhusAgara ane parvatanI maryAdA sudhInA bhUbhAganA samaviSama niSphaTone tamAre adhina karo. adhina karIne temanA agra uttama ratnAdi prApta karo. prApta karIne jaldIthI mArI AjJApUrti thayAnI mane sUcanA Apo. tyAre bharatarAjAnI AjJA pAmIne te senApatie pUrve kahelA vidhAna anusAra bIjI vakhata pazcima taraphanA siMdhusAgara ane parvatanI maryAdA sudhInA samaviSama nikUTone te pramANe (pUrve varNana karyA pramANe) potAne adhina karyA. karIne - yAvat - pAMca prakAranA kAmabhogone anubhavato AnaMdathI vicare che. 0 laghuhimavaMta girikumAra para vijaya : tyAre koI eka divase te divya cakraratna AyudhadharazALAthI bahAra nIkaLyuM. nIkaLIne aMtarikSamAM UMce sthita thayuM - yAvat - vAyavya dizAmAM laghu himavaMta parvata tarapha gamana karavA lAgyuM. tyAre te bharatarAjA te divyacakraratnanuM anugamana karatA - thAvat - laghu himavaMta parvatathI bahu dUra nahIM, bahu najIka nahIM evA sthAne bAra yojanA lAMbo, navayojana pahoLo paDAva nAkhyo - yAvat - laghu himavaMta girikumAra devanA nimitte aThamatapane grahaNa karyo. ahIM badhuM ja kathana mAgadhakumAra deva anusAra samajI levuM - yAvat - samudagarjanA samAna ninAda karatA (te rAjA) uttara dizA-abhimukha jyAM laghu himavaMta varSadhara parvata che tyAM Avyo. - AvIne laghu himavaMta varSadhara parvatane traNa vakhata rathanA zikharanA agrabhAgathI sparza karyo. sparza karIne rathanA ghoDAne ubhA karyA. UbhA karIne pUrve mAgadhatIrthanA varNanamAM kahyA mujaba - yAvat - eka dhanuSa laIne vizALa bANane kAna sudhI kheMcyuM - yAvatuM - rAjA bharata dvArA joDAyela te bANa zIghratAthI boMtera yojana sudhI jaIne laghu himavaMta girikumAra devanI maryAdAmAM jaIne paDyuM. tyAra pachI laghu himavaMta girikumAra deva potAnI sImAmAM paDelA bANane jue che. joIne krodhAbhibhUta thayo, roSAyamAna thayo - yAvatuM - (mAgadha tIrthakumAra devanI mAphaka) prItidAna, sarva auSadhI, mALA, gozISa caMdana ane kaTaka - yAvat - kahajaLane grahaNa kare che. karIne utkRSTa gatithI thAvat uttaramAM laghu himavaMtagirinI maryAdAmAM (AvIne bolyo) have huM Apano dezavAsI, prajAjana chuM - yAvat - huM Apa devAnupriyanA uttara dizAno aMtapAla chuM - yAvat - vidAya ApI. 0 kAkaNI ratna dvArA nAma lekhana : te kALe bharatarAjAe potAnA ghoDA UbhA rAkhyA. rAkhIne rathane pAcho vALyo. pachI jyAM RSabhakUTa parvata che tyAM AvyA. AvIne tyAM rathanA agrabhAgathI traNa vakhata RSabhakUTa parvatano sparza karyo. sparza karIne ghoDAne UbhA rAkhyA. UbhA rAkhIne cha Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA talavALuM, bAra khUNAvALuM, ATha kinArAvALuM, adhikaraNa AkAravALuM kAkiNI ratna hAthamAM lIdhuM, hAthamAM laIne RSabhakUTa parvatanA pUrva taraphanA kaTaka para potAnuM nAma lakhyuM. avasarpiNI kALanA trIjA ArAnA aMtima samayamAM huM bharata nAmano cakravartI thayo chuM. huM prathama rAjA chuM, samasta bharatano adhipati ane naravarendra chuM. mAro koI pratizatru nathI. meM samagra bhArata varSane jItI lIdhuM che. e pramANe potAnuM nAma lakhe che. 0 bharatanuM vaitADhya gamana ane strIratnanI prApti : nAma lakhyA pachI rathane pAcho vALe che. vALIne jyAM paDAva hato, jyAM bAhya upasthAnazALA hatI, tyAM Ave che, AvIne - yAvat - laghuhimavaMta girikumAradevanA aSTAlika mahAmahotsava saMpanna thayA pachI divyacakraratna AyudhagharazALAmAMthI bahAra nIkaLyuM, nIkaLIne - yAvat - dakSiNa dizA taraphanA vaitADhya parvatanI sAmenI dizAmAM cAlyuM, tyAre te bharatarAjA te divyacakraratnanuM anugamana karatA - yAvat - vaitAya parvatanA uttara bhAga tarapha AvyA. AvIne vaitAdya parvatanA uttara bhAgamAM bAra yojanA lAMbo, nava yojana pahoLo paDAva nAMkhyo - yAvat - pauSadhazALAmAM praveza karyo - yAvat - nami ane vinami nAmanA vidyAdhara rAjAnA upalakSamAM aThamatapa grahaNa karyo - yAvat - nami ane vinami vidyAdhara rAjAone manamAM dhAraNa karato rahevA lAgyo. tyArapachI jyAre bharatarAjAno aThama tapa pUro thayo tyAre nami ane vinami vidyAdhara rAjA potAnI divyamatithI prerAIne baMne ekabIjAnI pAse AvyA. AvIne A prakAre bolyA - he devAnupriya ! jaMbUdIpa nAmano hIpanA bharatavarSa kSetramAM cAturaMta cakravartI bharata nAmano rAjA utpanna thayo che. atIta-vartamAna ane anAgata kALanA vidyAdhara rAjAono A paraMparAgata AcAra che ke, cakravartInuM sanmAna karavuM joIe. he devAnupriya! cAlo ApaNe paNa bharatarAjAnuM sanmAna karIe. evuM vicArI divyamati prerita evo vinami vidyAdhara, cakravartInI samRddhine jANIne mAnonmAna pramANa zarIra dhAriNI, tejasvI, rUpa-lakSaNa yukta, sthira yauvanA, avasthita vALa ane nakhavALI, samasta roga nAzinI, baLa--puSTi dAyikA, icchita zItoSNa sparzavALI (evI kanyA), "strIratna"ne sAthe lIdhI. - (te kanyA) traNa sthAnomAM kRza hatI-kaTipradeza, udara ane hanu. traNa sthAnomAM lAla hatI - hoTha, tAlu ane hAthapaganA taLIyA. teno kamarano madhyabhAga trivalIyukta hato. tenA traNa aMga unnatta hatA - stana, jaghana, yoni, traNa aMga gaMbhIra hatA - nAbhi, satva ane svara, traNa aMga zyAma varNanA hatA - romarAjI, stananI DIMTaDI, AMkhanI kIkI, traNa aMga zveta, traNa aMga pralaMba ane traNa aMga vistAravALA hatA. tenuM zarIra samacaturaDha saMsthAnavALuM hatuM. bharatakSetranI badhI strIomAM sarvottama hatI. tenA stana, jaghana, kamaranI nIcenA bhAga, hAtha, paga ghaNAM ja suMdara hatA. netra, mAthAnA vALa, hoTha rati utpanna karanAra hatA. manohara hatA. zrRMgAra ane AkAra citta AkarSaka hatA. te lokavyavahAramAM kuzaLa hatI. potAnA sauMdarya dvArA devAMganAnA rUpane paNa jhAMkhu pADatI hatI. yauvanasaMpannA evI subhadrA nAmaka strIratnane (vinami vidyAdhara, cakravartI Jain Pra pan |ternational Jain International Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 mATe bheTaNA rUpe lAvyo). nami vidyAdhara ratna, kaTaka, truTita, bAjubaMdhane laIne potAnI utkRSTa, tvarita yAvat - ati vegavAnlR vidyAdharagatithI jyAM bharatarAjA hato, tyAM pahoMcyo. pahoMcIne AkAzamAM UMce sthita thaI ghUMgharuvALA vastro paheryA yAvat - jayavijaya zabdothI vadhAvyA. vadhAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriya ! tame samasta bharatakSetrane jItI lIdhuM che. tethI ame have Apa devAnupriyanA AjJAkArI sevaka chIe. ema kahIne devAnupriya ! amArA upahArane svIkAra karo - yAvat - vinamIe strIratnane ane mie ratna Adine samarpita karyAM. Apa -- tyAra pachI te bharatarAjA yAvat - vidAya Ape che. vidAya ApIne pauSadhazALAmAMthI bahAra nIkaLe che. nIkaLIne snAnagRhamAM gayA yAvat bhojanamaMDapamAM gayA yAvat nami vinami vidyAdhara rAjAonA upalakSamAM ATha divasIya mahAmahotsava karyo. 0 gaMgAdevI tathA naTTamAlaka deva dvArA prItiSThAna : tyAra pachI te divyacakraratna AyudhagharazALAthI bahAra nIkaLyuM - yAvat - izAna dizA tarapha gaMgAdevInA bhavana tarapha prayANa karyuM. bAkI sarva kathana siMdhudevInI vaktavyatA anusAra jANavuM - yAvat vizeSa eTaluM ke ratnanA AzcaryakArI 8000 kuMbha tathA maNi, kanaka ane ratnonA aneka prakAranA citro jenA upara banelA hatA tevA be suvarNanA siMhAsana gaMgAdevIe arpaNa karyA. zeSa pUrvavat - yAvat mahAmahotsava karyo. - gaMgAdevInA upalakSamAM ATha divasIya mahAmahotsava saMpanna thayA bAda te divyacakraratna AyudhagharazALAthI bahAra nIkaLyuM. nIkaLIne - yAvat - gaMgA mahAnadInA pazcimI kinArethI thaIne dakSiNa dizAmAM khaMDa prapAta nAmaka guphAnI sAme pahoMcyuM. tyAre bharatarAjA paNa yAvat - jyAM khaMDaprapAta guphA hatI tyAM Avyo. AvIne sarvakathana kRtamAlaka devanI vaktavyatA anusAra jANavuM. vizeSatA eTalI ke devanuM nAma naTTamAlaka hatuM. prItidAnamAM alaMkAra, kaTaka Adi sAmagrI pUrvavat jANavI yAvat - mahAmahimAvALo ATha divasIya utsava karyo. -- -- -- - Agama kathAnuyoga-2 -- - naTTamAlaka deva nimittano ATha divasIya mahotsava saMpanna thayA pachI te bharatarAjAe suSeNa senApatine bolAvyo. bolAvIne - yAvat - sarva varNana siMdhunadInA varNana anusAra jANavuM yAvat - gaMgA mahAnadInA pUrva bhAganA niSkuTapradezane gaMgAsAgara ane parvatanI maryAdA paryaMtanA samaviSama nikUTa kSetra che, tene adhina karo. adhina karIne agra uttama ratnone bheTarUpe svIkAra kare che. svIkArIne jyAM gaMgAnadI che tyAM Ave che. AvIne bIjI vakhata potAnA skaMdhAvAranA baLa--senAnI sAthe naukA samAna banela carmaratna dvArA vimalajaLanI UMcI UMcI taraMgovALI gaMgAnadIne pAra kare che. pAra karIne jyAM bharatarAjAno paDAva hato, jyAM bAhya upasthAna zALA hatI tyAM Ave che. AvIne AbhiSekya hastiratnathI nIce utare che. utarIne agra uttama ratno laIne jyAM bharatarAjA hatA tyAM Ave che. AvIne baMne hAtha joDI yAvat - aMjali karI - Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 67 bharatarAjAne jaya-vijaya zabdothI vadhAve che. vadhAvIne agra uttama ratno sAme dhare che. tyArapachI te bharatarAjA suSeNa senApati dvArA levAyela te agra uttama ratnone svIkAryA. svIkArIne suSeNa senApatinA satkAra, sanmAna karyA. satkAra, sanmAna karIne tene vidAya ApI, tyAre te suSeNa senApati bharatarAjA pAsethI nIkaLyo ityAdi zeSavarNana pUrva kathanAnusAra jANavuM - yAvat - AnaMdopabhoga kare che. 0 bhAratanuM pratigamana : tyAra pachI koI eka samaye bharatarAjAe suSeNa senApatine bolAvyo. bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriya ! tuM jA ane khaMDaprapAta guphAnA uttara dvAranA kamADone khola, kholIne je pramANe timistra guphAnA varNanamAM kahyuM hatuM. tema ahIM paNa samajI levuM - yAvat - A samAcAra Apane priya thAo. zeSa varNana pUrvavat - yAvat - bharatarAjAe uttara dvArethI praveza karyo. je rIte caMdra meghaghaTAonA aMdhakArane dUra karI de che. e rIte praveza karIne rAjA bharata maMDalonuM Alekhana karI (aMdhakAra dUra karI de che.). te khaMDaprapAta guphAnI barAbara madhyamAM - yAvat - unmagrakalA ane nimagrajalA nAmanI be nadIo vahetI hatI. zeSakathana pUrvavat jANavuM. vizeSa eTaluM ke, A baMne nadIo pazcimamAM AvelA kaTaka pradeza vizeSathI pravAhita thaIne pUrvadizAmAM gaMgAnadImAM maLatI hatI. zeSa varNana pUrvavat vizeSa e ke, pazcimI taTathI gaMgAmahAnadI para saMkramapula banAvelo pulanuM varNana pUrvavat jANavuM. tyAra pachI khaMDaprapAta guphAnA dakSiNI hAranA kamADa krauMcapakSI mAphaka jorathI avAja karatA sarasarAhaTa sAthe potAnA sthAnethI sarakI gayA. tyAra pachI cakraratna dvArA nirdezita mArganuM anusaraNa karatA rAjA bharata ghora aMdhakArane cIrIne AgaLa vadhatA caMdramAnI jema khaMDaprapAta guphAnA dakSiNa dvArathI nIkaLyo. 0 navanidhi utpatti : tyAra pachI te bharatarAjAe gaMgA mahAnadInA pazcimI kinAre bAra yojana lAMbo, nava yojana pahoLo - yAvat - vijaya rUMdhAvArano niveza karyo. zeSa kathana mAgadhadeva pramANe jANavuM - yAvat - nidhi ratnonI ArAdhanA mATe aThama tapane grahaNa karyo. tyAra pachI te bharatarAjA pauSadhazALAmAM - yAvat - nidhiratnonuM manamAM dhyAna karatA tyAM rahe che. aThamatapa pUrNa thatA te nava nidhio potAnA adhiSThAtA devonI sAthe tyAM bharatarAjA sanmukha upasthita thaI. te nidhio aparimita lAlaratnothI yukta hatI. dhruva- akSaya tathA avyaya hatI. lokamAM sukhazAMtinI vRddhi karanArI ane loka prasiddha hatI. te A pramANe - (navanidhi - nAma ane varNana) 1. naisarpa, 2. pAMDuka, 3, piMgalaka, 4. sarvaratna, 5. mahApagha, 6. kAla, 7. mahAkAla, 8, mANavaka ane 9. zaMkha. teno prabhAva-sAmarthya Adi A pramANe che - 1. naisarpanidhi :- grAma, Akara, nagara, paTTaNa, droNamukha, maMDaLa, jhaMghAvAra, dukAna, ghara AdinA sthApanamAM A nidhi upayogI che. 2. pAMDukanidhi :- gaNita vidyAnI utpattimAM, mAna, unmAna ane pramANa vidyAnA heturUpa che. dhAnyonA bIjo utpanna karavAmAM A nidhi samartha hoya che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 Agama kathAnuyoga-2 3. piMgalaka nidhi :- puruSo, strIo, ghoDA ane hAthI mATenA AbhUSaNo utpanna karavAmAM A nidhi samartha hoya che. 4. sarvaratna nidhi :- samasta ratnomAM sarvottama evA cakravartI rAjAnA cauda ratnone utpanna karavAmAM samartha hoya che. jemAM sAta ekendriya ratna hoya che. sAta paMcendriya ratno hoya che. (cauda ratno A pramANe-) - ekendriya ratna :- 1. cakraratna, 2. chatraratna, 3. cAmararatna, 4. daMDarana, 5. asiratna, 6. maNiratna ane 7. kAkaNIratna. - paMcendriya ratna :- 1. senApati ratna, 2. gRhapati ratna, 3. vardhakI ratna, 4. purohita ratna, pa. hasti ratna, 6. azva ratna, 7. strI ratna 5. mahApamahAnidhi :- sarva prakAranA vastrona utpanna kare che. vastranuM raMgavuM, dhovuM Adi samagra sajAvaTamAM samartha hoya che. 6. kAlanidhi :- kAlajJAnanI janaka che. samasta jyotiSa vidyAnI jJApaka che. tIrthakara, cakravartI, baLadeva, vAsudeva vaMzonA bhUta, vartamAna ane bhaviSyanI sUcaka che. temanA zubhAzubhanI jJApaka che tathA so prakAranA zilponI paricAyaka che. 7. mahAkAla nidhi :- loDhAnI utpatti batAve che tathA cAMdI ane sonAnI khANo, maNi, motI, sphaTika ane pravAlonI utpattinI bodhaka che. 8. mANavaka nidhi :- yoddhA, zastra, bakhtara AdinI utpattinI sUcaka che tathA sarva prakAranI yuddhanIti ane daMDanItinI jJApaka che. 9. zaMkhanidhi :- nATya vidhi, nATaka vidhi. cAra prakAranA kAvyo tathA badhAM prakAranA vAdyo ane tenA aMgonI utpattinI darzaka A zaMkha mahAnidhi che. A pratyeka mahAnidhi ATha-ATha cakro para pratiSThita che. ATha-ATha yojanA UMcI, nava-nava yojana pahoLI tathA bAra-bAra yojana lAMbI che. teno AkAra peTI samAna che. te badhI gaMgAnadI pAse rahelI che. A nidhionA kabATa suvarNanA banelA che, tenA dvAra vairya maNinA banelA che. temAM vividha prakAranA ratno jaDelA che. tenA para sUrya, caMdra, cakra AdinA cinho banelA che. tenA daravAjA samacorasa che. - A nidhionI sthita palyopamanI che. tenA adhiSThAtA devonA nAma nidhinA nAma samAna che. te nidhi te devonA AvAsarUpa che. A nidhio kharIdI zakAtI nathI. tenA devanA AdhipatyamAM ja rahe che. A nava nidhiratno prabhUta dhana ane ratnanA saMcayamAM samRddha che. je bharatakSetranA adhipati bharata cakravartIne adhIna thaI. - tyArapachI te bharatarAjA aThama tapanI ArAdhanA paripUrNa thatA pauSadhazALAmAMthI bahAra nIkaLe che. pUrvavat snAnagRhamAM praveza kare che - yAvat - zreNI-prazreNI prajAjanane bolAve che - yAvat - nidhiratnonA upalakSamAM ATha divasIya mahAmahotsava kare che. nidhiratnonA mAnamAM karAyela ATha divasano mahAmahotsava saMpanna thayA bAda te bharatarAjAe suSeNa senApati ratnane bolAvyo. bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriya! tuM jA ane gaMgAnadInA pUrva taraphanA nikUTa kSetrane bIjI vakhata paNa Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 69 gaMgAsAgara ane parvatanI maryAdA sudhInA sama-viSama niSphaTone adhIna karo. adhIna karIne ahIM AvI, mane AjJApAlana thayAnI sUcanA Apo. tyAra pachI te suSeNa senApatie te pramANe karyuM, Adi varNana pUrvavat ahIM paNa samajI levuM - yAvat - te kSetrone adhIna karIne AjJA anusAra kArya thayAnI sUcanA ApI - yAvat - bharatarAjAe tene vidAya ApI - yAvatu - te bhogopabhoga bhogavato vicare che. 0 vinitA rAjadhAnI pratigamana : tyArapachI anya koI divase te divya cakraratna AyudhagharazALAthI bahAra nIkaLyuM. nIkaLIne AkAzamAM UMce sthita thaIne ane 1000 yakSothI saMparivRtta divyavAdyonA nAda sAthe - yAvatuM - AkAzane guMjAvatA vijayarUMdhAvAra nivezanI vaccovaccathI nIkaLe che. nIkaLIne dakSiNa-pazcima dizAmAM vinItA rAjadhAnI tarapha janArA mArga para cAlyA. tyAra pachI te bharatarAjA - yAvat - te cakraratnane jatuM jue che. joIne harSita-saMtuSTa thayo - yAvat - kauTuMbika puruSone bolAve che. bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! jaldIthI AbhiSekya hastiratnane taiyAra karo - yAvat - AjJApUrtinI sUcanA Ape che. tyArapachI rAjyane arjita karanAra, zatruo para vijaya prApta karanAra, samasta ratnomAM pradhAna evuM cakraratna jene tyAM utpanna thayela che, navanidhiono svAmI, samRddha koza-khajAnA yukta, jenuM 32,000 rAjA anugamana kare che, jeNe 60,000 varSomAM bharata varSahtrane potAne adhIna kareluM che, evo te bharatarAjA kauTuMbika puruSone bolAve che. bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! jaladIthI abhiSekya hastiratna, ghoDA, hAthI, ratha vagere pUrve karelA varNana anusAra ahIM paNa samajI levuM - yAvat - aMjanagirinA zikhara samAna gajapati upara te narapati-rAjAbharata ArUDha thayo. - jyAre bharatarAjA AbhiSekya hastiratna para ArUDha thayo. tyAre ATha-ATha maMgala tenI AgaLa cAlyA. te A pramANe - svastika, zrIvatsa - yAvat - darpaNa. tyAra pachI pUrNakalaza, bhaMgAra, divyatra ane patAkA - yAvat - cAlyA. tyAra pachI vaiDUryaratnano camakato vimaladaMDa - yAvat - anukrame cAlyo. tyAra pachI sAta ekendriya ratno anukrame AgaLa cAlyA. te A pramANe :- 1. cakraratna, 2. chatraratna, 3. cAmararatna, 4. daMDarana, 5. asiratna, 6. maNiratna ane 7. kAkaNIratna. tyArapachI anukrame nava mahAnidhi AgaLa cAlI. te A pramANe - naisarpa, pAMDuka - yAvat - zaMkha. tyAra pachI anukramathI 16,000 devo AgaLa cAlyA. tyAra pachI anukramathI 32,000 rAjA AgaLa cAlyA. tyAra pachI senApati ratna AgaLa cAlyo. A pramANe anukramathI gRhapatiratna, vardhakIratna ane purohitaratna AgaLa cAlyA. tyAra pachI strIratna subhadrA AgaLa cAlI. tyAra pachI 32,000 kalyANikA AgaLa cAlI. tyAra pachI anukramathI 32,000 janapada kalyANikA AgaLa cAlI, tyAra pachI batrIza-batrIzanA samUhavALI eka evI 32,000 nATaka maMDaLI anukrame AgaLa cAlI. tyArapachI 360 sUta anukramathI AgaLa cAlyA. tyAra pachI, anukrame aDhAra zreNi--prazreNijano AgaLa cAlyA. te A pramANe - kuMbhAra, vaNakara, sonI, sUpakAra, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 gaMdharva, kAzavaka, mAlAkAra, kacchakAra, taMbolika, carmakAra, yaMtrapIlaka, gaMchiya, chipA, kAMsyakAra, sIvaka, guAra, bhinna ane dhIvara. tyAra pachI anukramathI coryAzI lAkha ghoDAnI zreNI, coryAzI lAkha hAthInI zreNI, coryAzI lAkha ratha, channu karoDanuM pAyadaLa (manuSyo) AgaLa cAlyA, tyAra pachI aneka rAjA, Izvara, talavara - yAvat - sArthavAha vagere anukrame AgaLa cAlyA. 70 tyArapachI ghaNAM talavAradhArI, lAThIdhArI, kuMtadhArI, dhanurdhArI, cAmaradhArI, pAzadhArI, phalakadhArI, parazudhArI, pustakadhArI, vINAdhArI, kUpadhArI, haDaphapAnadAnIdhArI, dIpikAdhArI, potapotAnA rUpothI, vezathI, cinhathI, potapotAnA kArya mATe niyukta, potapotAnA vastro dhAraNa karI anukrame AgaLa cAlyA. tyAra pachI ghaNAM daMDI, muMDI, zikhaMDI, zikhAdhArI, pIchAdhArI, vidUSaka, jugArI, davakArI, cATukAraka, kaMdappika, kaukutyika, maukharika Adi gAtA, vagADatA, khelakUda karatA, nAcatA, hasatA, ramatA, kIlakIla karatA anukrame AgaLa cAlyA. tathA zIkha devAvALA, bhUta, vartamAna, bhAvi kathana karanArA, zubha vayana bolanArA, kolAhala karanArA, zobhatA, zobhAvatA, avalokana karatA, jaya-jayakAra karatA anukramathI AgaLa cAlyA. A badhuM varNana uvavAI sUtramAM rAjA koNikanI vaMdanayAtrA anusAra jANavuM - yAvat - te rAjAnI AgaLa--AgaLa mahAn azvo, azvadhara cAlavA lAgyA. baMne bAjumAM moTAmoTA hAthI, tenA mahAvata, tenI pAchaLa ratha, rathono samUha (Adi) anukramathI cAlyA. tyArapachI bharatakSetrAdhipati, narendra, hAra vaDe vyAsa, suzobhita ane prItikara vakSaHsthalavALA, amarapati tulya suprazasta samRddhivAn, vizruta kIrti, samudranI garjanAvat siMhanAda karato, sarva prakAranI Rddhi tathA dyuti samanvita, bherI, jhAlara, mRdaMga Adi anya vAdyonA dhvani sAthe, hajAro gAma, Akara, nagara, kheDa, karbaTa, maMDaba yukta pRthvIne jItato uttama zreSTha ratna bheTa svarUpe prApta karato, divya cakraratnane anusarato, eka-eka yojananA aMtare paDAva nAMkhato ane rokAto evo bharata rAjA jyAM vinItA rAjadhAnI hatI tyAM Avyo. rAjadhAnIthI thoDe aMtare bAra yojana lAMbo ane nava yojana pahoLo skaMdhAvAra niveza karyo arthAt sasainya paDAva nAMkhyo. pachI varkIratnane bolAvyo. bolAvIne pauSadhazALAmAM praveza karyo. karIne vinItA rAjadhAnI nimitte yAvat aThThama tapa grahaNa karyo. karIne - yAvat - aTThama tapa sAthe prati jAgRta rahIne sAvadhAna rahIne jAgatA--jAgatA ArAdhanA kare che. - - aThThamabhakta tapa ArAdhanA saMpanna thayA bAda te bharatarAjA pauSadhazALAmAMthI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne kauTuMbika puruSone bolAvyA, bolAvIne AbhiSeksa hastiratna taiyAra karavo, snAna karavuM Adi varNana pUrvavat jANavuM. AgaLanuM varNana vinItA rAjadhAnIthI vijayahetu prasthAna samAna che. vizeSa eTaluM ke, vinItA rAjadhAnImAM praveza karavAnA avasare nava mahAnidhIo tathA cAra senAoe rAjadhAnImAM praveza karyo nahIM. rAjA bharate aMjanagirinA zikhara samAna gajapati para ArUDha thaIne praveza karyo. zeSa Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 71 varNana pUrvavat jANavuM - yAvatuM - nirdoSa nAda dvArA AkAzamaMDalane gaMjAvato vinItA rAjadhAnInI vaccovacca thaIne jyAM potAnuM ghara-AvAsa hato, jyAM uttama vizALa UMcA bhavananuM pravezadvAra hatuM te tarapha gamana karyuM. - jyAre te bharatarAjA vinItA rAjadhAnInA madhyAtimadhyamAM praveza karI rahyo hato tyAre keTalAMka devo vinItA rAjadhAnIne aMdara-bahAra pANIthI sIMcI rahyA hatA, sApha karI rahyA hatA, upalipta karI rahyA hatA. keTalAMka devo mArgamAM maMca banAvI rahyA hatA. A pramANe zeSa varNana "vijayadeva" adhikAra anusAra samajavuM. (jemake) keTalAMka devo aneka prakAranI raMgaberaMgI kapaDAMnI dhvajA patAkAone AkAzamAM pharakAvIne nagarInI bhUmine zobhita karI rahyA hatA. keTalAMka devo caMdaravo bAMdhIne sajAvaTa karI rahyA hatA. keTalAMka deva gaMdhavartikA samAna nagarane sugaMdhamaya karI rahyA hatA. keTalAMka devo cAMdInI, keTalAMka suvarNanI, ratnanI, vaiDUryanI, maNinI, hIrAnI AbhUSaNonI varSA karI rahyA hatA. jyAre te bharatarAjA vinItA rAjadhAnInA madhyAtimadhyamAM praveza karI rahyo hato tyAre zRMgATako - yAvat - moTA moTA rAjamArgomAM ghaNAM dhanArthI, kAmArthI, bhogArthI, lAbhArthI, RddhinA abhilASI, kilbiSika, kAroTika, kAravAhika, zAMkhika, cakradhArI, haLadhArI, mukhamAMgalika, pUsamANavaka, vartamAnaka, lakha-paMkha Adi loka, potapotAnI udAra, iSTa, kAMta, priya, manojJa, manAma, ziva, dhanya, maMgala, zobhAyukta hRdayane AnaMda denArI vANI dvArA niraMtara abhinaMdana karatA stuti karatA A pramANe kahevA lAgyA janajanane mATe AnaMda denArA rAjan ! Apano japa thAo. Apano vijaya thAo. jana-janane mATe kalyANa svarUpa rAjan ! Apa sadA jayazIla thAo. ApanuM kalyANa thAo, jene nathI jItyu tenA para Apa vijaya prApta karo. jene jItI lIdhuM che tenuM pAlana karo, tenI vacce nivAsa karo. devomAM indra, tArAmAM caMdra, asuromAM camarendra tathA nAgakumAromAM dharaNendra mAphaka lAkho pUrva, karoDo pUrva, koDAkoDI pUrva paryanta vinItA rAjadhAnInuM ane laghu himavaMta parvata tathA samudraparyata sImAvALA saMpUrNa bharatakSetranuM tenA gAma, Akara, nagara, kheDA, karbaTa, maDaMba, droNamukha, paTTana, Azrama, sannivezonuM samyak prakAre zAsana dvArA prajAnuM pAlana karIne sArI rIte yaza prApta karo - yAvat - samasta bharatakSetranuM Adhipatya, paurohitva, svAmitva bhogavo - yAvat - AnaMdapUrvaka vicAro. A pramANe bolatA-bolatA bharatarAjAno jayajayakAra kare che. 0 bharata dvArA devAdi satkAra ane vidAya : tyArapachI te bharatarAjA hajAro netro dvArA jovAto-jovAto, hajAro mukho dvArA stavAto-stavAto, hajAro hadayo dvArA abhinaMdAto-abhinaMdAto, hajAro manoratho dvArA sparzItA-sparzAto, kAMtirUpa ane saubhAgya guNo dvArA dekhADAto-dekhADAto, hajAro aMguliyo dvArA nirdezAto-nirdezAto, hajAro nara-nArIonI aMjalIone potAnA jamaNA hAtha vaDe svIkArato-svIkArato temaja hajAro bhavanonI paMktione pAra karato - taMtrI, tAla, truTita, gIta Adi vAdyonA madhura, manohara, maMjula ghoSo dvArA Adara, sanmAna prApta karato-karato jyAM tenuM ghara-AvAsa hato. jyAM tenuM uttama bhavananuM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 Agama kathAnuyoga-2 dvAra hatuM, tyAM Ave che. AvIne potAnA AbhiSekya hastiratnane Ubho rAkhyo. rAkhIne AbhiSeka hastiratnathI nIce utaryo. utarIne 16,000 devonuM satkA-sanmAna karyuM. satkAra-sanmAna karIne 32,000 rAjAonuM satkAra-sanmAna karyuM. karIne senApatiratnanuM satkAra-sanmAna karyuM. karIne e ja pramANe - gRhapatiratna, vardhakirana, purohitaratnanA satkAra-sanmAna karyA. karIne 360 sUpakAronA satkAra-sanmAna karyA. karIne anya paNa ghaNAM rAjA, Izvara yAvat sArthavAha prabhUtinA satkAra-sanmAna karyA. (te badhAMnA) satkAra-sanmAna karI vidAya ApI. tyArapachI strIratna-32,000 Rtu kalyANikA, 32,000 janapada kalyANikA, batrIzabaddha 32,000 nATaka maMDalI sAthe saMparivRtta thaIne sarva bhavanomAM zikhara samAna ane kailAza parvatamAM zikhara samAna UMcA evA bhavanamAM kailAza parvatanA zikhare praveza karatA devarAja sadaza te rAjAe praveza karyo. tyArapachI te bharatarAjAe mitronuM, jJAtijanonuM, potAnA svajanonuM, saMbaMdhionuM, parijanonuM nirIkSaNa karyuM. karIne jyAM snAnagRha hatuM tyAM gayo, jaIne - yAvat - snAnagRhathI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne jyAM bhojanamaMDapa che tyAM Avyo. AvIne bhojanamaMDapamAM sukhAsane besIne aThamabhaktanuM pAraNuM karyuM. karIne upara potAnA uttama prAsAdamAM Avyo. tyAM besIne vAgatA mRdaMga sAthe batrIzabaddha nATako joto joto, sAMbhaLato-sAMbhaLato, AnaMda karato-karato mahAn bhogone bhogavato-bhogavato vicare che. 0 bharatano rAjyAbhiSeka : tyArapachI anya koI divase rAjyadhurAnuM ciMtana karatA rAjA bharatane A prakArano - yAvat - saMkalpa utpanna thayo. meM mArA baLa, vIrya, puruSAkAra parAkrama dvArA laghuhimavaMta parvatathI laIne samudra paryaMtanI sImAmAM Avela saMpUrNa bharatakSetra para vijaya prApta karyo che. have mArA mATe e zreyaskara che ke ghaNA dhUmadhAma sAthe rAjyAbhiSeka dvArA abhisiMcana karavuM. A pramANe vicAre che. vicArIne kAle prAtaHkALe sUryano udaya thatAM ja jyAM snAnagRha che - yAvat - snAna karIne bahAra nIkaLyo. nIkaLIne bAhya upasthAnazALAmAM jyAM siMhAsana hatuM tyAM Ave che. AvIne pUrva dizA tarapha mukha karIne siMhAsana para beTho. tyArapachI 16,000 devone, 32,000 rAjAone, senApatiratnane - yAvata - purohita ratnane, 360 sUpakArone, aDhAra zreNI-prazreNIone ane bIjA paNa ghaNAM rAjA, Izvara, koTavAla yAvat sArthavAhone bolAve che. bolAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriyo ! meM mArA baLa, vIrya dvArA - yAvat - bharatakSetrane jItI lIdhuM che. tethI he devAnupriyo ! tame badhA maLIne dhUmadhAma sAthe mArA rAjyAbhiSekano prabaMdha karo. tyAra pachI bharatarAjAnI A AjJA sAMbhaLIne te 16,000 devo - yAvat - sArthavAha Adi sarve harSita-saMtuSTa thayA. baMne hAtha joDI mastake aMjali karI bharatarAjAnI te AjJAne sArI rIte vinayapUrvaka svIkAre che. tyAra pachI bharatarAjA jyAM pauSadhazALA hatI tyAM Avyo. AvIne - yAvat - aThama tapanI pratijAgRta thaI ArAdhanA kare che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 73 aThamabhakta tapa pUrNa thatAM te rAjA bharate Abhiyogikadevone bolAvyA. bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriyo! vinItA rAjadhAnInA izAna khUNAmAM jaldIthI eka vizAla abhiSeka maMDapanI vipharvaNA karo. karIne abhiSeka maMDapa taiyAra thayAnI mane sUcanA Apo. tyAra pachI te Abhiyogika deva bharatarAjAnI te AjJA sAMbhaLIne harSitasaMtuSTa thayA - yAvat - "he svAmI! te pramANe thaze." kahIne te AjJAne vinayapUrvaka svIkAre che. svIkArIne vinItA rAjadhAnInA izAna khUNAmAM gayo. jaIne vaikriya samuddaghAta karyo. karIne saMkhyAta yojana lAMbo daMDa banAvyo te A pramANe ratnono - yAvat riSTa ratnonA, yathAbAdara pudgalone dUra karyA ane yathAsUma pudagalo grahaNa karyA. grahaNa karIne bIjI vakhata paNa vaikriya samughAta karI atyaMta samatala, ramaNIya bhUmibhAganI racanA karI. te DholakanA uparanA bhAga samAna hato. te samatala ane ramaNIya bhUmibhAganI vaccovacca eka vizALa abhiSeka maMDapanI racanA karI. temAM aneka staMbha lAgelA hatA - yAvat - sugaMdhamaya vATikA jevo banAvI dIdho. ahIM prekSAgRhanuM varNana samajI levuM. te abhiSeka maMDapanA ThIka madhyabhAgamAM eka mahAna abhiSeka pITha banAvI je atyaMta svaccha ane nigdha hatI. te abhiSeka pIThanI traNa dizAomAM traNa sopAno jevI racanA karI. te traNa sopAnonuM varNana samajI levuM - yAvat - tenI para toraNonI racanA karI. te abhiSekapIThano bhUbhAga ghaNo ja sama ane ramaNIya hato. te sama ane ramaNIya bhUbhAganI ThIka madhyamAM eka vizALa siMhAsananI vidurvaNA karI, te siMhAsana - yAvat - mALAnuM varNanA "vijayadeva'nA adhikAra pramANe samajI levuM tyAra pachI te deva abhiSeka maMDapanI racanA kare che, racanA karIne jyAM bharatarAjA hato. tyAM AvIne - yAvat - AjJAnusAra kArya saMpanna thayAnI sUcanA Ape che. tyArapachI Abhiyogika devonI vAta sAMbhaLI, samajIne te bharatarAjA harSita, saMtuSTa thayo - yAvat - pauSadhazALAnI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne kauTuMbika puruSone bolAvyA. bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupriyo ! tame jaldIthI AbhiSekya hastiratnane taiyAra karo, karIne hAthI, ghoDA - yAvat - sajAvIne mArI A AjJAnuM pAlana thayAnI mane sUcanA Apo - yAvat - te devoe tema karyuM. tyAre te bharatarAjAe khAnagRhamAM praveza karyo - yAvat - aMjanagirinA zikhara jevA gajapati upara te narapati bharatarAjA ArUDha thayo. tyArapachI jyAre te bharatarAjA AbhiSekya hastiratna para ArUDha thayA tyAre tenI AgaLa ATha-ATha maMgala cAlavA lAgyA. zobhAyAtrAnuM samasta varNana vinItA rAjadhAnInA praveza vakhate karAyela, te pramANe jANavuM - thAva - pratibadhyamAnuM thatA- thatA vinItA rAjadhAnInA madhyabhAgathI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM vinItA rAjadhAnInA izAna khUNAmAM abhiSeka maMDapa che tyAM Ave che. AvIne abhiSeka maMDapanA dvAre AbhiSejya hastiratnane Ubho rAkhe che. Ubho rAkhIne AbhiSekaya hastiratnathI nIce utare che. utarIne strIratna-32,000 tu kalyANikA-32,000 janapada kalyANikA tathA batrIzabaddha-32,000 nATyamaMDaLI sAthe abhiSeka maMDapamAM praveza kare che. praveza Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 karIne, jyAM abhiSeka pITha che tyAM Ave che. AvIne abhiSeka pIThanI anupradakSiNA karIne pUrva taraphanA trisopAna jevA sopAna para caDe che. caDIne jyAM siMhAsana che tyAM Ave che. AvIne pUrvadizA tarapha mukha karI siMhAsana upara beTho. 74 tyArapachI te rAjA bharatanA 32,000 rAjA jyAM abhiSeka maMDapa che tyAM Ave che. AvIne abhiSeka maMDapamAM praveza kare che. pravezIne abhiSeka pIThanI anupradakSiNA karIne uttara taraphanA trisopAna pratirUpakathI jyAM bharatarAjA hatA tyAM Ave che. AvIne baMne hAtha joDI - yAvat - mastake aMjali karI bharatarAjAne jaya--vijaya vaDe vadhAve che. vadhAvIne bharatarAjAnI bahu dUra nahIM, bahu nIkaTa nahIM evA sthAne temanI sevA karatA yAvat - paryuMpAsanA kare che. - - tyArapachI te bharatarAjAnA senApatiratna - yAvat - sArthavAha Adi paNa te ja rIte praveza kare che. vizeSa eTaluM ke, teo dakSiNa taraphanA trisopAna pratirUpakathI praveza karI - yAvat - paryApAsanA kare che. tyAra pachI te bharatarAjA Abhiyogika devone bolAve che. bolAvIne teone A pramANe kahyuM - he devAnupriyo ! have jaldIthI mAro mahArtha, mahAI, mahArha mahArAjA pada saMbaMdhi abhiSeka karo, tyAre te Abhiyogika deva bharatarAjAnI A vAta saMbhaLI atyaMta harSita-saMtuSTa thayA -- yAvat - izAnakhUNA tarapha gayA. jaIne vaikriya samughAta karyo. - - - (abhiSeka saMbaMdhi) sarva varNana 'vijayadeva''nA abhiSeka anusAra jANavuM - yAvat - paMDaka vanamAM eka sthAne ekatrita thayA. ekatrita thaIne jyAM dakSiNArdha bharatavarSa kSetra che, jyAM vinItA rAjadhAnI che, tyAM AvyA. AvIne vinItA rAjadhAnInI pradakSiNA karI jyAM abhiSeka maMDapa che, jyAM bharatarAjA che tyAM AvyA, AvIne mahArtha, mahArda, mahArda, mahArAjyAbhiSekanI taiyArI karI. tyAra pachI zubha tithi, karaNa, divasa, nakSatra, muhUrta AvyA tyAre uttara proSThapadAnA vijayamuhUrtamAM 32,000 rAjA uttama kamaLo para rAkhela, uttama sugaMdhita jaLathI bharela, te svAbhAvika ane vikriyA dvArA banAvela kaLazo dvArA yAvat - ghaNI dhUmadhAmathI rAjA bharatano rAjyAbhiSeka kare che. abhiSeka saMbaMdhi varNana 'vijayadeva''nA adhikAra pramANe samajI levuM. abhiSeka karIne pratyeka pratyeka yAvat - aMjali karIne iSTa priya vANI dvArA jema pravezanA varNanamAM kaheluM tema ahIM samajavuM - yAvat jaya-jaya zabdo bole che. 0 nagaramAM dvAdazavarSIya pramoda ghoSaNA : - - tyAra pachI te rAjA bharatanA senApatiratna yAvat - purohitaratna, 360 sUpakAra, aDhAra zreNI--prazreNIjano tathA bIjA paNa ghaNAM - yAvat - sArthavAha Adi A ja pramANe uttama kamaLo para rAkhela kaLazo dvArA abhiSeka kare che - yAvat - stuti kare che. 16,000 deva paNa A rIte abhiSeka kare che. vizeSa eTaluM ke, padma sanAna sukomala vastra dvArA devoe rAjA bharatanA zarIrane svaccha karyuM - yAvat mugaTa paherAvyo. tyAra pachI daddara-caMdana Adi sugaMdhita padArthonuM zarIra para vilepana karyuM. divya evI suMdara puSpamALA paherAvI. vizeSa keTaluM varNana karavuM ? graMthima, veSTima mALAo - Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 75 dvArA - yAvat - vibhUSita kare che. mahAnuM evA rAjyAbhiSekathI abhisiMcit thayA bAda te bharatarAjAe kauTuMbika puruSone bolAvIne A pramANe kahyuM he devAnupriyo ! tame hAthInA uttama skaMdha para ArUDha thaIne vinItA rAjadhAnInA zRMgATaka, trika, catuSka, catvara - yAvat - moTA mArgo ane galiyomAM UMcA avAjamAM udghoSaNA karAvo ke, AjathI bAra varSano pramoda utsava AraMbha thAya che. A samaye samagra rAjya zulkarahita, kararahita, kheDANarahita, devArahita ane mAparahita raheze. temaja bhaTTanA gRhapraveza ane daMDa-kudaMDa rahita raheze - yAvat - purajanapada sahita A bAra varSano pramoda utsava manAvavAmAM Avaze. A ghoSaNA karIne mArI AjJAnuM pAlana thayAnI mane sUcanA Apo. tyAre te kauTuMbika puruSa bharatarAjAnI A vAta sAMbhaLIne harSita, saMtuSTa, AnaMdita cittavALA, pritIyukta manavALA thayA. harSanA vazathI temanA hRdaya vikasita thayA, temaNe vinayapUrvaka AjJA svIkArI. pachI tatkALa hAthInA skaMdha para besIne - yAvatu - ghoSaNA karI. karIne AjJApUrtinI sUcanA ApI. 0 rAjA bharatanuM potAnA prAsAde javuM : mahAnuM evA rAjyAbhiSekathI abhisiMcit thayela te bharata rAjA siMhAsanathI UbhA thayA. UbhA thaIne strIratna - yAvat - 32,000 nATakothI parivRtta thaI abhiSeka pIThathI pUrva dizAvartI trisApana pratirUpakathI nIce utaryo. utarIne abhiSeka maMDapathI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne jyAM AbhiSekya hastiratna hato, tyAM AvyA. AvIne aMjanagirinA zikhara samAna gajapati para - yAvat - ArUDha thayA. pachI te bharatarAjAnA 32,000 rAjAo abhiSeka pIThanA uttara dizAvartI trisopAna pratirUpaka dvArA nIce utaryA. pachI bharatarAjAnA senApati ratna - yAvat - sArthavAha vagere abhiSeka pIThanI dakSiNa bAjunA trisopAna pratirUpaka dvArA nIce utaryA. te vakhate jyAre te bharatarAjA AbhiSekya hastiratna para ArUDha thayA tyAre ATha-ATha maMgaLa AgaLa - yAvatu - cAlavA lAgyA. satkAranA pATha sivAyanuM pravezanA samayanuM je varNana pahelA karAyuM che, te ja varNana ahIM paNa samajI levuM. tathA kubera parvatano Akho sUtrapATha paNa ahIM jANavo - yAvat - kailAza parvatanA zikharanI upara kubera samAna te bharatarAjA potAnA prAsAde sukhano anubhava kare che. tyArapachI te bharatarAjA snAnagRhamAM pravezyo. pravezIne - yAvat - bhojana maMDapamAM sukhAsane besIne aThamabhakta tapanuM pAraNuM karyuM. karIne bhojanamaMDapathI bahAra Avyo. AvIne uttama prAsAdanA uparanA bhAgamAM Dholaka Adi vAdya vAgI rahyA hatA - thAvat - bhogavato vicare che. tyArapachI jyAre bAra varSano pramoda prasaMga pUrNa thaI gayo tyAre te bharatarAjA jyAM khAnagRha hatuM tyAM AvyA. AvIne - yAvat - snAnagRhathI bahAra nIkaLyA. nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA hatI - yAvatu - siMhAsana para pUrva tarapha mukha karIne beThA. besIne 16,000 devonA satkAra-sanmAna karyA. satkAra-sanmAna karIne temane vidAya ApI. pachI 32,000 rAjAonA satkAra-sanmAna karyA. karIne senApatiratnanA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 Agama kathAnuyoga-2 satkAra-sanmAna karyA. karIne - yAvat - purohitaratnanA satkAra-sanmAna karyA. karIne 360 sUpakAronA satkAra-sanmAna karyA, aDhAra zreNI-prazreNIjanonA satkAra-sanmAna karyA karIne bIjA paNa ghaNAM rAjA, Izvara, talavara yAvat sArthavAha AdinA satkArasanmAna karIne badhAMne vidAya ApI. vidAya ApIne uttama prAsAdanA uparanA bhAgamAM jaIne - yAvat - bhoga bhogavato vicare che. 0 ratna ane mahAnidhionA utpatti sthAna : bharatarAjAnA 1. cakraratna, 2. daMDarana, 3. asiratna, 4. chatraratna. A cAra ekendriya ratno AyudhazALAmAM samutpanna thayA. 5. carmaratna, 6. maNiratna ane 7. kAkaNIratna ane navamahAnidhi zrIgRhamAM utpanna thayA. 1. senApatiratna, 2. gRhapatiratna, 3. vardhakiratna ane 4. purohitaratna. A cAra manuSyaratna vinItA rAjadhAnImAM utpanna thayA. 5. azvaratna ane 6. hastiratna e be paMcendriyaratno vaitADhya parvatanI taLeTImAM utpanna thayA. 7. subhadrA nAmaka strIratna uttaradizAvartI vidyAdhara zreNImAM utpanna thayela. 0 bharata cakravartInI zAsana Rddhi : tyAre te bharatarAjA (cakravartI) caudaratno, nava mahAnidhi, 16,000 devatA, 16,000 (mAMDalIka) rAjAo, 32,000 Rtu kalyANikA, 32,000 janapada kalyANikA, batrIzabaddha 32,000 nATaka, 360 sUpakAro, aDhAra zreNI-prazreNIjana, 84 lAkha ghoDA, 84 lAkha hAthI, 84 lAkha ratha, 96 karoDa manuSyo (pAyadaLa), 72,000 uttamapura (nagara), 22,000 janapada, 96 karoDa gAma, 99,000 droNamukha, 48,000 paTTaNa, 24,000 karbaTa, 24,000 maDaba, 20,000 Akara, 16,000 kheDA, 14,000 saMbodha, chappana aMtarodaka (jala antarvatI sthAna), 49 kurAjyo, vinItA rAjadhAnI, laghuhimavaMta parvatathI samudra maryAdA paryAnuM bharatakSetra ane bIjA paNa aneka rAjA, Izvara, talavara - yAvat - sArthavAha AdinuM Adhipatya, pauropatya, bhartRtva, svAmitva, mahattaratva, AjJezvaratva, sainApatya karatA, pAlana karatA (sakhya nirvAha karatA) vicaratA hatA. (rAjA bharate) potAnA samasta zatrurUpa kaMTakone ukheDIne pheMkI dIdhA, sarvazatruone jItI lIdhA. pachI bharatakhaMDano adhipati (cakravartI) rAjA thayo. tenuM samasta zarIra uttama caMdana lepathI carcita hatuM, uttama hAra AdithI tenuM vakSasthaLa zobhatuM hatuM. mastaka para uttama mugaTa dhAraNa karelA, zarIra para uttama vastra ane AbhUSaNa dhAraNa karelA, tenA mastaka para badhI RtuonA uttama puSponI mALA zobhatI hatI. uttama nATaka--nATikAo tathA uttama strIonA samUhathI gherAyelo hato. sarva auSadhi, sarvaratno tathA potAnI sarva zobhAthI saMpanna hato. tenA saMpUrNa manoratha pUrA thayA hatA. potAnA sarvazatrunA mAnanuM mardana karela hatuM. pUrvakRt tapanA prabhAvathI sukharUpa phaLano teNe saMcaya karyo hato. Avo te bharata nAmano rAjA manuSya saMbaMdhi bhogo bhogavato vicarato hato. 0 suMdarInI dIkSA :(bhaRSabhane kevaLajJAna thayuM tyAre brAhmI vageree dIkSA lIdhelI. suMdarI ati Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 77 svarUpavAnuM hovAthI bharatarAjA tene strIratna pade sthApavA icchatA hovAthI teNIne dIkSAnI anumati na ApI. teNI zrAvikA banI) rAjA bharata 60,000 varSe bhArata varSakSetra jItIne vinItA rAjadhAnI padhAryA. pachI bAra varSano mahArAjyAbhiSeka mahotsava thayo. bAra varSIya rAjyAbhiSeka mahotsava pUrNa thayA bAda sarvene vidAya ApI. pachI potAnA svajanavarganuM smaraNa karavA lAgyA. te vakhate badhAM svajanone jotA-jotA suMdarIne joI. teNIne khUba ja kRzakAya ane plAna mukhavALI joI. (svajanone pUchayuM ke, suMdarI AvI kRzakAya ane jJAnamukha kema thaI gaI che ? tyAre svajanoe jaNAvyuM ke-). je divase bharatarAjAe digvIjaya yAtrAno AraMbha karyo te ja divasathI suMdarIe AyaMbilano tapa AraMbha karyo hato. teNIne joIne roSAyamAna thayela rAjAe kauTuMbikajanone kahyuM ke, kema mAre tyAM bhojana maLatuM na hatuM. jethI A ATalI kRzakAya ane plAna sauMdaryavatI banI gaI ? ke pachI vaidyo maLatA na hatA ? tyAre kuTuMbIjanoe rAjAne samajAvyuM ke, teNI eTalA mATe AyaMbila karatI rahI che jethI tamAro tenA parano rAga ghaTI jAya. suMdarIe paNa bharatane kahyuM ke, have jo tamane ruce to mArI sAthe bhoga bhogavo ane mAruM rUpa na game to mane dIkSAnI anujJA Apo. tyAre bharata tenA page paDI gayo. teNIne rajA ApI ane suMdarIe paNa dIkSA lIdhI. 0 bAkInA aThANu bhAIonI dIkSA : anya koI divase bharatarAjAe temanA bhAIone tyAM dUto mokalyA. kahevaDAvyuM ke, tame mArI AjJAmAM rahIne rAjya bhogavo arthAt mATe zaraNe AvI jAo. bhAIoe uttara Apyo ke, A rAjya amane pitA taraphathI maLeluM che ane tamane paNa pitAe ja rAjya ApyuM che. ame pitA (bhagavaMta RSabha) pAse jaIzuM temane pUchIzuM ane teo jema kaheze tema karIzuM. te vakhate bhaSabha aSTApada tarapha vicaratA hatA. badhAM. bhAIoe bhegA thaIne bhagavaMta pAse jaIne pUchayuM ke, A rAjya to ApanuM ApeluM che ane moTA bhAI bharata te AMcakI levA mAge che. to ame zuM karIe ? zuM yuddha karIe ke tenI AjJAno svIkAra karIe ? (zeSa kathA bhaRSabhanA caritra pramANe jANavI) - yAvatuM - aThANu bhAIoe dIkSA lIdhI. 0 bAhubalI sAthe yuddha : potAnA aThThANuM bhAIonI dIkSA thayA pachI bharate bAhubalI pAse dUta mokalyo. bAkInA bhAIonI dIkSAnI vAta sAMbhaLI bAhubalI krodhita thaI gayA. dUtane kahyuM ke, te bhAIo to nAnA hatA eTale dIkSA apAvI dIdhI. paNa huM yuddha mATe samartha chuM, mane jItyA vagara tuM kaI rIte jItela kahevAIza ? mArI sAthe laDavA AvI jAya. tyAre baMne potAnA dezanI sarahada upara sarva sainya-baLa sAthe bhegA thayA. (ahIM kalpasUtra vRttikAra sUtra-21ranI vRttimAM evuM jaNAve che ke-) bAhubalie bhAratanI AjJA na mAnatA bharate tenA para caDAI karI. bharata ane bAhubali vacce bAra varSa sudhI bhayaMkara yuddha cAlyuM. baMnenA sainyomAM puSkaLa manuSyono saMhAra thayo. paNa baMnemAMthI koI hAryuM nahIM. A rIte ghaNAM manuSyono saMhAra thato jANI tyAM zakraindrae AvI teone Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 samajAvyA ke saujanyathI suzobhita evA tame baMne bhAIonuM yuddha kharekhara jagA durbhAgyathI ja upasthita thayuM che. mATe te baMdha karavuM joIe. paNa jo tame ekabIjA para vijaya meLavyA vinA aTakavAnA ja na ho to tame baMne jAte paraspara uttama yuddha karo, paNa saMkhyAbaMdha prANIonuM vighAtaka evuM A madhyama yuddha baMdha ja karo. A pramANe zakranuM vacana baMnee kabUla karyuM. pachI zakrae dRSTiyuddha, vAgyuddha, muSTiyuddha ane daMDayuddha e cAra yuddhathI paraspara baMne bhAIoe laDavuM ema TharAva karyo. (Avazyaka niyukti 348nI vRtti, Avazyaka bhASya 32, 33; Avazyaka cUrNi 1-pR. 210 mujaba-) bAhubalie bharatane kahyuM, aparAdharahita lokone mAravAthI zo lAbha che ? huM ane tuM - ApaNe be ja yuddha karIe. bharate paNa kahyuM ke, bhale tema thAo. te baMne vacce pahelA dRSTi yuddha thayuM temAM bharata hArI gayo. pachI vAgyuddha thayuM temAM paNa bharata hArI gayo. pachI bAhuyuddha thayuM temAM paNa bharata hArI gayo. pachI muSTiyuddha ane pachI daMyuddhamAM paNa bharata hArI gayo (kalpasUtra vRttikAranA mate cAre yuddhamAM ane Avazyaka vRtti tathA cUrNinA mate pAMce yuddhamAM bAhubalino vijaya thayo ane bharatanI hAra thaI) tyAre bharata vicAravA lAgyo ke, zuM A ja cakravartI che ke pachI huM durbaLa chuM (tyAra pachInI kathA traNa bhinna bhinna rUpe jovA maLe che-) (1. Avazyaka niyukti 348nI vRtti :-) bharatanI AvI vicAraNA joI devoe tene cakraratna Ayudha laDavA mATe ApyuM. tyAre te grahaNa karIne doDyo. bAhubalie joyuM ke, bharata divyacakraratna laIne AvI rahyo che. abhimAnathI teNe vicAryuM ke, have huM tenA ja cakra vaDe tene bhAMgI nAkhIza. che. (ra. Avazyaka cUrNi 1-pR. 210 :-) bharata cakravartInI AvI vicAraNA joIne devoe tene daMDaratna ApyuM. tyAre te ThaMDaratna laIne doDyo. bAhubalie tene divya daMDaratna laI Avato joyo. abhimAnathI teNe vicAryuM ke, have huM tene tenA ja daMDaratna vaDe bhAMgI nAkhIza. (Avazyaka niryukti-vRtti tathA cUrNi) pachI bAhubalinI vicAradhArA palaTAI. tene thayuM ke, A tuccha kAmabhogo zuM kAmanA che ? potAnI pratijJAthI bhraSTa thayelA evA Ane (bharatane) haNavo yukta nathI. mArA mATe e yogya che ke, huM bhAIonA mArgane ja anusaruM. ema vicArIne bolyo ke, A puruSatvane dhikkAra thAo. je adharmayuddha karavA pravRtta thayA. A bhogane dhikkAra thAo. mATe AvA bhoganuM koI kAma nathI. mAre kaMI laDavuM nathI. huM yuddha na karavA pravRtta thaIza. pachI bAhubalie bharatane kahyuM, le A tAruM rAjya. huM to dIkSA grahaNa karIza. tyAre bharate bAhubalinA putrane rAjya para sthApyo. (kalpasUtra-212nI vRtti) cAre yuddhamAM hAravAthI bharatarAjAne ghaNo krodha caDyo. tethI bAhubalinA nAza mATe cakraratna choDyuM. paNa bAhubali samAna gotranA hovAthI te cakra paNa tene kaMI karI zakyuM nahIM. tyAre bAhubalie vicAryuM ke, atyAra sudhI bhrAtRbhAvathI ja meM bharatanI upekSA karI, chatAM te duSTa potAno svabhAva choDato nathI. mATe have kaMIpaNa vicAryA vinA eka ja muTThI mArI tenA cUrecUrA karI nAMkhu. ema vicArI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA krodhathI dhamadhamatA bAhubali muThI ugAmI bharatano mAravA doDyA. paNa viveka jAgRta thatA te bAhubali vicAravA lAgyA ke, aho ! pitAtulya moTA bhAIne mAre haNavA anucita che. paNa have A upADelI muThI paNa kema niSphaLa jAya ? ema vicArI bAhubalie te muThI potAnA mastaka para calAvI te ja vakhate loca karyo. sarva sAvadyano tyAga karI tyAM ja kAussagga dhyAne sthira thaI gayA. te vakhate bharata mahArAjA temane vaMdana karI potAno aparAdha khamAvI svasthAne gayA. ( bharata bAhubali vaccenI kathAno ATalo bhAga bharatezvara bAhubali vRtti, triSaSTi zalAkA puruSa caritra, cappanna mahApuruSa caritra Adi badhAM graMthomAM bhinna bhinna rIte varNavAyela che. jemAM ukta Agamika kathA sivAyanI temaja alaga vaktavyatA paNa jovA maLe che.) 0 bharatarAjAe bhagavaMtane karela prazno : aSTApade racAyela samavasaraNamAM bharate bhagavaMta RSabhane keTalAMka prazno pUchelA - jemake - he bhagavaMta ! ApanA jevA bIjA keTalAM tIrthakara bhagavaMta ahIM bharatakSetramAM thaze? he tAta ! ApanA jevA lokaguru, kevalI, tIrthakara ahIM A bhAratavarSamAM thaze ? jinavarendra bhagavaMta RSabhe jaNAvyuM ke mArA samAna bIjA trevIsa tIrthakaro ahIM A bharatakSetramAM thaze - ajita, saMbhava, abhinaMdana - yAvat vartamAna. naravarendra cakravartI bharate pUchayuM ke, jevo huM rAjA (cakravartI) chuM tevA bIjA keTalA cakravartI ahIM A bharatakSetramAM thaze ? tyAre jinavarendra bhagavaMta RSabhe jaNAvyuM ke, he narendrazArdUla ! tArA jevA bIjA agiyAra cakravartI rAjA A bharatakSetramAM ahIM thaze. sagara, madhavA, sanatkumAra, zAMti, kuMthu, ara, subhUma, mahApadma, hariSeNa, jaya ane brahmadatta. taduparAMta tripRSTha yAvat kRSNa e nava vAsudeva thaze. acala yAvat rAma e nava baLadeva thaze. azvagrIva - yAvat - jarAsaMdha e nava prativAsudeva thaze. 0 marIcIno prasaMga : bharate pUchayuM ke, A parSadAmAM evo koI jIva che ke, je A ja bharatakSetramAM tIrthakara thanAra hoya ? bhagavaMta RSabhadeve jaNAvyuM ke, tAro putra A marIcI A ja bharatakSetramAM covIsamAM tIrthakara thaze. (A kathA bha mahAvIra kathAnakamAM - 'Apela che.) naravarendra bharate pUchayuM, he tAta ! ahIM rahelI A parSadAmAM A bhArata varSamAM bIjA paNa koI tIrthakara thanAra che ? tyAre bhagavaMte temanI nikaTanA bhUbhAge rahela AdiparivrAjaka evA temanA pautra ane bhAratanA putra ke je mahAtmA ekAMtamAM svAdhyAya ane dhyAnamAM yukta hatA. te marIcI tarapha aMguli nirdeza karI kahyuM ke, A marIcI bhAvimAM dharmavara cakravartI evA aMtima tIrthakara "vIra" (vardhamAna-mahAvIra) thaze. bhagavaMtanA mukhethI nIkaLela vacana sAMbhaLIne bharatarAjA romAMcita thaI gayA. te pitA (bhaRSabha)ne vaMdana karI marIcIne abhivaMdana karavA gayA. bharatarAjA vinayapUrvaka marIcI pAse gayA. tene traNa pradakSiNA ApI vaMdana karyuM. pachI evA prakAranI madhuravANIthI stavanA karI. kharekhara ! tame vizeSa lAbhane prApta karyo che, jethI tame dharmacakravartI evA covIsamAM vIra (mahAvIra) nAmanA aMtima tIrthaMkara thavAnA cho. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 Agama kathAnuyoga-2 bharatarAjA ekAMta samyagu darzanathI anaraMjita hRdayavALA thaIne, bhAvi tIrthaMkaranI bhakti buddhithI marIcIne abhivaMdana karavA pravRtta thayA. temaNe marIcIne kahyuM ke, huM tamArA A janmanA A parivrAjakapaNAne vaMdana karato nathI, paNa tame bhAvimAM je aMtima tIrthaMkara thavAnA cho tene vaMdu chuM. e pramANe vaMdanA-stavanA karI, pachI traNa pradakSiNA daI bhagavaMta RSabhadevane pUchIne vinItAnagarI (--ayodhyA)mAM bharate praveza karyo. 0 mAyaNa-utpatti tathA indra mahotsava pravartana : anyadA bhagavaMta RSabhadeva vihAra karatA aSTApada padhAryA. tyAM samavasaraNa thayuM. bharata paNa bhAIonI dIkSA thayAnuM sAMbhaLI manathI ghaNo ja saMtApa pAmelo ane khinna thayelo hato. tenA manamAM vicAra Avyo ke, pharIthI huM bhoga-dAna mATe prArthanA karuM ane jo grahaNa kare to sAruM. evuM vicArI te bhagavaMta pAse Avyo. temane nimaMtraNA karI ke Apa bhogathI nivarselA che ane sarvasaMgano paNa parityAga karyo che. to Apa mane AhAradAnano lAbha ApI dharmAnuSThAna karavA do (bharate vicAryuM ke, huM AhAradAna dvArA dharmAnuSThAna karuM) pAMcaso gADAM bharIne vividha prakArano AhAra lAvI nimaMtraNA karI. bhagavaMte jaNAvyuM ke, AdhAkarmI ane sAmethI lAvela AhAra yatIone (sAdhuone) pratiSedha hovAthI kalpato nathI. sAdhu mATe karela ke karAvela na hoya tevA annathI nimaMtraNA karavI joIe. vaLI rAjapiMDa paNa sAdhuone niSedha hovAthI ka5tu nathI. tyAre bharatarAjAne thayuM ke, huM to sarva prakAre bhagavaMta dvArA tyajAyelo chuM. te khUba ja duHkhI thaI gayo. tene duHkhita thayo jANI devarAje zakrae tenA kopanI zAMti mATe bhagavaMtane pUchyuM ke, avagraha keTalA prakAre kahyo che ? bhagavaMte jaNAvyuM ke, avagraha pAMca prakAre che. te A pramANe - devendra avagraha, rAjya avagraha, gRhapati avagraha, sAgArika avagraha ane sAdharmika avagraha, devendra eTale dakSiNArdha adhipati zakra, rAjA-bharatakSetrano adhipati, gRhapati arthAt mAMDalika rAjA, sAgArika arthAta sarjAtara ane sAdharmika eTale saMyata (sAdhu-sAdhvI). A badhAMmAM pUrva-pUrvano avagraha pachI-pachInA avagrahathI bAdhita thAya che. ityAdi prarUpaNA karI. devarAja zakrae kahyuM ke, he bhagavan! je A zramaNo mArA A avagrahamAM vicarI rahyA che. tene A avagrahamAM vicaravAnI huM anujJA ApuM chuM. e pramANe kahIne bhagavaMtane vaMdana karI Ubho rahyo. bharate paNa vicAryuM ke huM paNa (bharatakSetranA) mArA avagrahanI anujJA ApuM. ATaluM kahIza to paNa huM kRtArtha thaIza. bhagavaMta pAse jaIne teNe paNa sva-avagrahamAM sAdhuone vicaravAnI anujJA ApI. pachI zukrane pUchyuM, huM A bhojanapAna lAvyo chuM, tenuM mAre zuM karavuM ? devarAja zakrae kahyuM, vizeSa guNavAnonI bhakti karavI. bharate vicAryuM ke, mArA mATe sAdhune choDIne bIjA vizeSa guNavAnuM kone jANavA? paryAlocanA karatA tene khyAla Avyo ke, zrAvako paNa dezaviratidhara hovAthI mAre mATe vizeSa guNavAnuM che. teone A anna-pAna ApuM. pharI pAchuM bharate devendranA rUpa ane bhAsvara AkRtivApaNAne joIne pUchayuM. zuM tame AvA prakAranA rUpa vaDe ja devalokamAM paNa raho cho ke, kema ? devendrae kahyuM ke, nA. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA te vAta barAbara nathI. devalokanA mArA mULa rUpane manuSya jovA paNa samartha nathI. kemake te ghaNuM ja dedIpyamAnuM hoya che. tyAre bhArate pharIthI kahyuM ke, mane te mULarUpa jovAnuM ghaNuM ja kutUhala che, devendrae kahyuM ke, tuM uttama puruSa che mATe huM tane kiMciMtu darzana karAvuM. ema kahIne - Ane huM zarIranA mAtra eka bhAganuM darzana karAvuM. ema vicArI yogya alaMkAra vibhUSita evI mAtra eka AMgaLInuM divya-dedIpyamAna rUpa dekhADyuM. te joIne bharata atIva harSAyamAnuM thaI gayo. teNe te AMgaLI jevI dedIpyamAnuM AkRti karAvI tenA nimitte aSTAlikA mahotsava karyo. tyArathI prativarSa indra mahotsava pravaryo. bharate kahyuM ke, tame devendra cho, huM mAnuSendra chuM ApaNe mitra thaIe. inke paNa te vAta svIkArI. tyArapachI bharate zrAvakone bolAvIne kahyuM, tamAre peSaNa--kRSi Adi karma-vyApAra karavo nahIM. huM tamArI AjIvikAno khyAla rAkhIza. pratidina mAre tyAM bhojana karavuM. tamAre svAdhyAyAdi karavo, jinavANI sAMbhaLavI, sAdhuonI suzruSA karavI ane e rIte rahevuM. tyAre teo paNa rojeroja bharatarAjAnA bhojanagRhamAM vyavasthita Asane besI jamavA lAgyA. roja rAjAne AzIrvacana kahetA, "to mavA varSane mayaM tasmA hana mA naiti | he rAjan ! tame jItAI rahyA cho. bhaya vadhI rahyo che. tethI koIne (AtmaguNane) haNo nahIM - haNo nahIM. rAjA bharata ratisAgaramAM DUbelo hato. pramAdamAM hato. A zabdo sAMbhaLIne pachInA kALe vicAre che. huM konA vaDe jItAyo chuM. tyAre tene evI mati utpanna thatI ke krodhAdi kaSAya vaDe huM jItAyelo chuM. bhogapramattatA yAda AvatI. tenAthI ja mane bhaya vadhI rahyo che. e pramANe AlocanA karatA dharmadhyAna thatuM ane saMvegamAM pravRtta thato. keTaloka kALa te zabdAdi viSayathI dUra thaI jato. tyAre tyAM ghaNAM lokoe bhojana karavAnuM zarU karI dIdhuM. tyAre ghaNAM badhAM lokonA AvAgamanane kAraNe sUpakAro (rasoIyAo) pUratI rasoI banAvI zakatA na hatA. tethI bharatane nivedana karyuM ke, AmAM koNa zrAvaka che ane koNa nathI ? te jANI zakAtuM nathI. kemake pracura pramANamAM loko Ave che. tyAre bharatarAjAe kahyuM ke, tamAre pUchIne jamADavA. tyAre rasoIyA pUchavA lAgyA, tame koNa cho ? javAba maLato ke ame zrAvaka chIe. zrAvakone keTalA vrata hoya che ? "amAre vrato hotA nathI." paraMtu amAre pAMca aNuvrata hoya che. zikSAvrata keTalA hoya che ? teo kahetA ke sAta zikSAvrata hoya che. - jeo AvA jJAtA hatA tenI rAjAne mAhitI ApI. je niSkramaNa praveza Adi jANatA hatA. temanI eka katAra (haroLa-zreNI) banAvavAmAM AvI. pachI te badhAMne rAjA pAse lAvavAmAM AvyA. rAjAe te badhAMne kAkaNI ratna vaDe laMchita karyA (janoI jevuM cinha karyuM). pharI pAchA cha mAsa gayA bAda e ja rIte kasoTI karavAmAM AvI. je bIjA zrAvako thayA tene paNa laMchita karavAmAM AvyA. e rIte cha-cha mAse zrAvako taiyAra thayA te mahA (brAhmaNa) kahevAyA (kemake teo mA Tana mA ema rAjAne kahetA hatA) teone je putra utpanna thatA te sAdhuone ApatA hatA. temAMthI je dIkSA grahaNa karatA te sAdhu thatA hatA. je dIkSAgrahaNa karatA na hatA. te zrAvako rUpe rahetA hatA. anya paNa je koI tyAM AvatA tenI kasoTI karI bharata pAse lAvatA. bharatarAjA tene kAkaNiratna ion International Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 vaDe aMkita karatA A pramANe mAhaNanI utpatti jANavI. bharata pachI AdityayazA rAjA thayo, tenI pAse kAkaNiratna na hovAthI te sonAnI yajJopavita (janoI) dhAraNa karAvato hato. e pramANe ATha yugapuruSa paryaMta A pravRtti cAlI. te A pramANe rAjA--Adityayaza, mahAyaza, atibala, balabhadra, balavIrya, kRtavIrya, jalavIrya ane daMDavIrya. temAM mahAyaza vagere rAjAe (cAMdInI) rUpAnI yajJopavita ApelI. keTalAMke vicitra paTTasUtramaya yajJopavita ApelI. A zrAvakone pratiSedha karAto cha-cha mahine punaHkasoTI karAtI. paNa kALakrame A mAhaNa varga mithyAtva pAmyo. kemake navamAM suvidhinAtha jinanA aMtaramAM sAdhuvargano viccheda thatA saMyatane badale asaMyato pUjAvA lAgyA. 0 veda utpatti : Agama kathAnuyoga-2 rAjA bharate mAhaNo (zrAvako)nA svAdhyAyane mATe arhatonI stuti, yatidharma, sAdhu sAmAcArI, zrAvakadharma, zrAvaka sAmAcArI, zAMtikarma AdinA varNanayukta evA cAra AryavedonI racanA karI. (sulasA yAyavalkaya Adie anArya vedonI racanA karelI.) 0 bhaRSabhanirvANa : bhagavaMta RSabhadeva nirvANa pAmyA. (jenuM varNana bhaRSabha kathAthI jANavuM.) bharata rAjAe jyAre A vAta sAMbhaLI tyAre te duHkhathI saMtapta manavALo thayo, parama zoka saMtapta hRdayavALo thayo. te page cAlIne aSTApade gayo. lohI nIkaLatA page te cAlyo. te parizramane te vedI (sahana karI) zakato na hato. parama duHkhI (vyathita) thaI te bhagavaMtane vaMdanA karI paryupAsanA karato tyAM rahyo. devoe nirvANa mahotsava karyo. (jenuM varNana bhaRSabha kathAnakathI jANavuM) jyAre deva-devendroe bhagavaMtanI asthi Adi grahaNa karyA tyAre bharata vageree paNa bhagavaMtanI citAnI bhasma grahaNa karI. tyAra pachI bhagavaMtane Azrine bharate caityagRha, jinAlaya karAvyuM. teNe varSakiratnane bolAvyo. tene kahIne eka yojana lAMbu, traNa gAuM UMcu siMha niSadyA AkAruM jinAlaya karAvyuM. temAM seMkaDo staMbho goThavyA, (je pramANe vaitADhyanA siddhAyatananuM varNana jaMbUdvIpa prajJaptimAM Ave che. te pramANenuM siddhAyatana - jinAlaya ahIM paNa samajI levuM - (juo jaMbudvIpa prajJapti sUtra-14) tenuM kiMcit varNana Avazyaka cUrNi pR. 224 thI 227mAM karAyela che te A pramANe - ratnamaya pASANathI siMhaniSadyA prAsAda karAvyo. tenI cotarapha sphaTika ratnanA cAra dvAra karAvyA. te pratyeka dvAranI baMne bAjue ratnamaya caMdananA soLa-soLa kaLazo racAvyA. pratyeka dvAre soLa soLa ratnamaya toraNo racAvyo. aSTamaMgaLanI soLa-soLa paMktio racAvI. te dvAronI baMne bAjue pratyeka--pratyekamAM vizALa mukhamaMDapo karAvyA. je seMkaDo staMbhothI banAvAyela hatA. te pratyeka mukhamaMDaponI traNe dizAmAM traNa dvAra karAvyA. te dvAra uttama suvarNAdinA banelA hatA. tyAM paNa siMhaniSadyA prAsAdanA dvAranI mAphaka soLa-soLa caMdana kaLaza ane ratnamaya toraNonI racanA karI. te mukha maMDaponI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA chatamAM paghalatA-vanalatA Adi aneka latAnA citarAmaNa karAvyA. te mukhamaMDapanI upara ATha-ATha maMgalanI racanA karI, svastika-zrIvatsa Adi ATha ityAdi. - te mukhamaMDapanI AgaLa cAra prekSAgRha maMDapa banAvyA, je mukhamaMDapa sadaza ja hatA. te prekSAmaMDapanA bahusama ramaNIya bhUmibhAganAM bahumadhya deza bhAgamAM pratyekamAM akSapATaka racAvyA. te alapATaka sarvaratnamaya, nirmala yAvat pratirUpa hatA. te akSapATakanA ThIka madhyabhAgamAM pratyekamAM eka-eka manohara siMhAsana racyuM. tenA uparanA bhAgamAM suMdara laMbUsa-toraNa banAvyuM. prekSAgRha maMDapanI AgaLa pratyeka pratyekamAM eka maNipIThikA banAvI. te maNIpIThikA sarvaratnamaya, nirmaLa - yAvat - pratirUpa hatI. te maNIpIThikAnI pratyekanI upara manohara caityasUpa banAvyuM. te caityastUpa zaMkha-aMka yAvat sarvaratnamaya hatuM-nirmaLa hatuM. tenA upara ATha-ATha maMgaLa banAvelA. - te pratyeka caityastUpanI AgaLa cAre dizAmAM eka-eka evI cAra maNipIThikA banAvI je sarve maNimaya hatI. te maNipIThikAnI upara pratyeka caityastUpa sanmukha 500 dhanunA pramANavALI, ratnanirmita padmAsane rahelI RSabha, vartamAna, caMdrAnana (caMdraprabha) vAriSaNanI cAra-cAra pratimAo banAvI. te dareka caityastUpanI AgaLa amUlya mANijyamaya vizALa evI suMdara pIThikAo racI. te dareka pIThikA upara eka-eka caiityavRkSa racyuM. tyAM pAlatA-vanalatA AdinA citarAmaNa karAvyA. upara ATha-ATha maMgalonI racanA karI, te pratyeka caityavRkSanI AgaLa bIjI eka maNImaya maNIpIThikA banAvI. te pratyeka upara eka-eka indradhvaja racyo. je vajaratnano banela hato - yAvat - tenA para ATha-ATha maMgaLanI racanA karI. - te pratyeka mahendradhvajanI AgaLa eka-eka naMdApuSkariNI banAvI. je puSkariNI traNa-traNa pagathiyA ane toraNathI zobhatI hatI. je svaccha ane zItaLa jaLathI bharelI hatI. vicitra kamaLothI zobhatI hatI. dadhimukhaparvatanA AdhArabhUta puSkariNI jevI manohara lAgatI hatI. te caityagRhamAM aDatAlIza-dazaka manoguNikA che. jemAMthI soLa pUrvamAM, soLa pazcimamAM, ATha dakSiNamAM ane ATha-dazaka uttaramAM che. te manogaeNlikAmAM ghaNAM sonAcAMdInA phalaka che. te sonA-cAMdInA phalakomAM ghaNAM vajamaya nAgadaMtaka che - te vajamaya nAgadaMtakomAM ghaNI puSpamALAo laTake che. te sonAnA jhumakhAvALI che. yAvat sarva dizAone sugaMdhamaya karI rahI che. te caityamAM aDatAlIza-dazaka gomANasiyA che. je manogulikAnI mAphaka pUrva-pazcima soLa-soLa ane uttara-dakSiNa ATha-ATha che. temAM ghaNAM ja sonAcAMdInA phalaka che. te phalakamAM ghaNAM vajamaya nAgadaMtaka che te vajamaya nAgadaMtakomAM ghaNAM cAMdInA sikkA che. te cAMdInA sikkAmAM ghaNI vaiDUryaratnanI dhUpaghaTikAo che. te caityanA uparanA bhAgamAM paghalatAdi ghaNAM citro banAvelA che. te caityanA bahusamaramaNIya bhUmibhAgamAM barAbara madhyadeza bhAgamAM sarva maNimaya evI maNIpIThikA che. je nirmaLa - yAvat - pratirUpa che. tenI upara sarvaratnamaya evo nirmaLa - yAvat - Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 Agama kathAnuyoga-2 pratirUpa deva Mdaka che. te devachaMdaka upara zaileSI dhyAnamAM vartatI hoya tevI, dareka prabhunA dehamAna ane varNa pramANenI, jANe bhagavaMta pote ja sAkSAt birAjelA hoya tevI RSabha, vardhamAna e covIze tIrthaMkaronI pratyekanI eka-eka pratimA karAvI - ajita - yAvat bharate tyAM birAjamAna karI, te pratimAnuM varNana A pramANe jANavuM- hatA temAM soLa pratimA suvarNanI, be zyAma ratnanI, be sphaTika ratnanI (ujjvaLa), be vaiDUrya maNInI (nIla), be rakta maNinI hatI, te pratimAnA vibhinna aMgo AvA prakAre tenA nakha aMka ratnanA hatA, mastakano aMta bhAga lohitAkSa ratnano, hAtha-paganA taLiyA tapanIya suvarNanA, paga, jaMghA, jAnU, uru, gAtralaSThI e sarve kanakamaya hatA. romarAjI riSTharatnamaya hatI. nAbhi, DIMTaDI, zrIvatsa e tapanIya suvarNanA hatA. bAhA ane grIvA kanakamaya hatA. mastakanA keza, AMkhanI pApaNa ane bhramara riSTa ratnamaya hatA. hoTha pravAla ratnanA hatA. daMtapaMkti sphaTikamaya hatI. jIbha ane tALavu tapanIya suvarNanA hatA. nAka kanakamaya hatuM. AMkho aMkaratnanI hatI. tenA khUNA lohitAkSaratnanA hatA. AMkhanI kIkIo riSTaratnamaya hatI, kAna, kapALa, gAla kanakamaya hatA, zIrSaghaDI vajraratnamaya hatI, ityAdi. te pratyeka jinapratimAnI pAchaLa eka--eka chatradhara pratimA hatI, te pratimAoe hima, rajata, kuMda, caMdranI AbhAvALA, kuraMTaka puSpanI mALAyukta, maNi, motI, zIla, pravAla, sphaTika ratnamaya daMDayukta zveta chatrane dhAraNa karIne ubhelI hatI. te jinapratimAnI baMne bAju be--be cAmaradhArI pratimAo hatI, te caMdraprabha, vajra, veruliya-vividha prakAranA maNi ane ratnathI khacita manohara daMDavALA, sUkSma, rajatamaya, lAMbA vALathI yukta, zaMkha, kuMda, dagaraya, pANInA phINa Adi jevA zveta capaLa cAmara grahaNa karIne pratimAne cAmara viMjhatI hoya te rIte ubhelI hatI. te jinapratimAonI AgaLa be--be nAgapratimA, be-- be yakSapratimA, be--be bhUtapratimA ane be-be kuMDadhAra pratimAo aMjali joDI, mastakane kiMcit namAvIne rahelI hatI ane te sarvaratnamaya arthAt ratnanI banelI hatI. te devachaMdaka upara uttama ratnanA ujjvaLa - covIza ghaMTa, covIza caMdana kaLaza, e ja rIte covIza--covIza bhRgAMra, Adarza, thALA, pAtI, supratiSThaka, manogulikA, vAtakaraka, ratnakaraMDaka, hayakaMTha, gajakaMTha, narakaMTha yAvat vRSabhakaMTha hatA. puSpagaMgerI ane mAlya, cUrNa, gaMdha, vastra tathA AbharaNa caMgerIo hatI. covIza puSpa paTala - - yAvat - covIza AbharaNapaTala, covIza lomahastakapaTalaka hatA. covIza--covIza siMhAsana, chatra, cAmara, tela samudgaka yAvat - dhUpakaDucchaka hatA. te caitya upara AThaATha maMgalono racanA karelI hatI. te caitya seMkaDo staMbho upara racAyuM hatuM. uttama toraNa, zAlabhaMjikA-putaLIo AdithI te staMbhoyukta hatA. staMbho suzliSTa, viziSTa, laSTa, saMsthita, prazasta, vaisUryamaNinA banelA hatA. te caityano bhUmibhAga vividha prakAranA maNisuvarNAdithI khacita, ujjvaLa, bahusama ane suvibhakata hato. te caityamAM ihAmRga, vRSabha, turaMga, nara, magara, vihaga, bAla, kinnara, ruru, sarabha, camara, kuMjara, vanalatA, padmalatA AdinA citro Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI karAvela hovAthI manohara lAgatuM hatuM. tenI pharatA vajrAdi ratnonA banelA staMbho goThavelA hatA. dhvajAnI ghuMgharIono avAja vidyAdharonI strIonI kaTimekhalAnA dhvanine anusarato hato. hajAro kiraNothI lipta hoya tevuM zobhatuM hatuM. cakSune AnaMdakArI, sukhad sparzavALuM, zrI--zobhA saMpanna, kaMcana, maNi, rayaNanA stUpothI yukta, vividha prakArI paMcavarSIya ghaMTA, patAkAthI parimaMDita zikharovALuM, gozIrSa caMdananA rasamaya tilakothI lAMchita karAyeluM hatuM. - bharata kathA vaLI tenA caNataranA sAMdhA evI rIte meLavelA hatA ke, te aSTApada caitya eka pASANamAMthI banAveluM hoya tema lAgatuM hatuM. te caityanA nitaMba bhAga upara manohara evI mANekanI pUtaLIo goThavI hatI. tenA dvAranI baMne tarapha caMdana rasathI lIMpelA be kuMbho hatA. dhUpita karIne tirkI bAMdhelI laTakatI mALAothI te ramaNIya lAgatuM hatuM. tenA taLIyA paMcavartI puSpothI zobhatA hatA. kAlagaru, uttama kuMdarukka, turuSkanI dhUpathI te sadA maghamaghatuM hatuM. uttama sugaMdhanI gaMdhathI te gaMdhavATikA rUpa jaNAtuM hatuM. tenI AgaLa, be bAjue ane pAchaLa suMdara caityavRkSo tathA mANikyanI pIThikA racelI hatI. evuM te caitya sarvaratnamaya, nirmala - yAvat - pratirUpa lAgatuM hatuM. te caityamAM (cAra zAzvata pratimA ane covIza tIrthaMkara pratimAo uparAMta *navvANuM bhAIonI tathA potAnI paNa eka pratimA prabhunI sevA karatA hoya tevI mudrAmAM sthApita karAvI. eka tIrthaMkara bhagavaMta mATe ane navvANuM bhAIonA evA kula so stUpa karAvyA. tyAM AvanArA gamanAgamana vaDe AzAtanA na kare evuM dhArIne loDhAnA yaMtramaya ArakSaka puruSonI tyAM sthApanA karI. tethI tyAM manuSyo jaI zakatA na hatA. pachI bharata cakravartIe daMDaratna vaDe tyAM AkhA aSTApada parvatane chedIne ATha pagathiyA banAvyA. jemAMnuM eka eka pagathiyuM eka-eka yojananuM hatuM. tene kAraNe te tIrthanuM nAma aSTApada thayuM. sAgara cakravartInA putroe potAnI kIrti ane svavaMzanA anurAgathI daMDaratna vaDe pharatI khAI banAvI. tyAM gaMgAnadInA nIra vahevaDAvyA. (* Avazyaka bhASya-45, Avazyaka niyukti-435nI vRttimAM so bhAIonA stUpa karAvyA tema jaNAve che, tIrthaMkara pratimA, prAtRzata pratimA jJAtmapratimAM 71) 7 AdarzagRhamAM bharatane kevaLajJAna :-- bhagavaMta RSabhadevanA nirvANa bAda, jinAlayanuM nirmANa karAvIne bharata cakravartI ayodhyA pAchA pharyA. alpa zokavALA thayA. pharIthI bhoga bhogavavAmAM pravRtta thayA. e pramANe teNe bIjA pAMca lAkha pUrva bhoga bhogavatA atikrAMta thayA. tyAra pachI anya koI divase jyAM snAnagRha hatuM. tyAM bharata jAya che. jaIne yAvatu caMdramA samAna priyadarzanavALo evo te narapati sarvAlaMkAra vibhUSita thaIne snAnagRhamAMthI bahAra nIkaLyA. nIkaLIne jyAM AdarzagRha--arisAbhavana hatuM tyAM AvyA. tyAM AvIne siMhAsana che tyAM AvyA. AvIne pUrva dizA tarapha mukha rAkhIne te uttama siMhAsana para bese che. besIne potAne jotA-nirIkSaNa karavA lAgyA. te sarvAMga suMdara puruSa lAgatA hatA. A pramANe nirIkSaNa karatA-karatA tenA hAthamAMnI vIMTI paDI gaI. tyAre tene 85 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ U Agama kathAnuyoga-2 vIMTI paDI gayAno khyAla na rahyo. A pramANe tenuM-potAnuM avalokana karatA jyAre tenI dRSTi tenI AMgaLI para paDI, tyAre teNe tenI AMgaLIne zobhArahita joI, tyAre teNe kaTaka (nAmanA AbhuSaNane) utAryuM. e pramANe te eka-eka AbhUSaNa utAravA lAgyA. badhAM ja AbhUSaNo utArI dIdhA, tyAre potAne pagharahita evA padmasarovaranI mAphaka zobhArahita jANIne saMvega utpanna thayo. te vicAravA lAgyo ke, A zarIranI zobhA to AgaMtuka (anya) dravyathI che. te svAbhAvika suMdara jaNAtuM nathI. tyAra pachI zubha mAnasika pariNAma, prazasta adhyavasAyone kAraNe vizeSarUpe zuddha thaI rahelI vezyAonA phaLa svarUpa ihA, vicAra, mArgaNA, tarka-vitarka, gaveSaNA, Atma nirIkSaNa karatA-karatA AtmaguNanA AcchAdaka karmono kSaya thavAthI kamarUpI rajane dUra karanAra apUrvakaraNamAM praveza karatA te rAjAne anaMta, anuttara, sarvotkRSTa, kharAbAda, nirAvaraNa, samagra, pratipUrNa evuM uttama kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayA. tyAre tyAM devendra devarAja zakrae AvIne kahyuM ke, Apa dravyaliMga grahaNa karo, jethI huM Apano niSkramaNa mahotsava karuM. tyAre temaNe svayameva paMcamuSTika loca karyo. rAjA AdarzagRhathI bahAra nIkaLyA. tyAM nIkaTamAM rahelA vANavyaMtara devatAoe rajoharaNa, pAtra, upakaraNAdi upasthApita karyA-lAvIne ApyA. tyAra pachI devendra zakrae temane vaMdana karyuM. bharatarAjA daza hajAra rAjAo sAthe pravrajita thayA. pachI aMtaHpuranI vaccovacca thaIne nIkaLyA. nIkaLIne daza hajAra rAjAo sAthe vinItA rAjadhAnInA madhyabhAgathI thaIne nIkaLyA, nIkaLIne madhyadezamAM sukhapUrvaka vihAra karyo. e rIte eka lAkha pUrvanI kevaliparyAya pALIne je tarapha aSTApada parvata che te tarapha jAya che. tyAM jaIne dhIme dhIme aSTApada parvata para caDe che. caDIne megha jevA zyAma varNanA devonA vAsa sthAna sadaza eka zilApaTTanI pratilekhanA kare che. saMlekhaNAmAM tatpara thaIne, AhAra-pANIno sarvathA tyAga karIne pAdapopagamana Asane sthira thaI sarva prakAranI zaMkA-AzaMkAono niHzeSarUpe tyAga karIne vicare che. tyAre te bharatarAjA 77 lAkha pUrva varSa sudhI kumAravasthAmAM rahIne, 1000 varSa sudhI mAMDalika rAjArUpe rahIne, 1000 varSa jUna cha lAkha pUrva varSa sudhI cakravartI pada bhogavIne, e rIte kula 83 lAkha pUrva paryata gRhasthAvAsamAM rahIne bharate bharata-varSakSetra tathA kAmabhoga choDIne pravajyA grahaNa karI kiMcit jUna eka lAkha pUrva varSa sudhI kevalI paryAya bhogavIne ane teTalo ja zramaNa paryAya bhogavIne, coryAzI lAkha pUrvanuM potAnuM pUrNa Ayu bhogavIne temAM chelle eka mAsanuM nirjaLa anazana vrata pALIne zravaNa nakSatrano caMdramA sAthe yoga thayo tyAre vedanIya, Ayu, nAma ane gotra A cAra karmo kSINa thatA ja bharatakevali kALadharma pAmyA. saMsArathI vyatikramaNa karyuM. samyak prakAre urdhvagamana thayuM. janma, jarA, maraNanA baMdhano chinna bhinna thaI gayA. teo siddha, buddha, mukta thayA, parinirvANane prApta thayA. aMtakara thayA, sarva duHkhathI mukta thayA. A rIte bharata cakravartInuM caritra pUrNa thayuM. sArvabhauma cakravartI bharatarAjA pachI ATha yugapradhAna puruSa anukrame, vyavadhAnarahita siddha thayA - yAvat - sarva duHkhathI mukta Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bharata kathA 87 thayA. te A pramANe :- 1. Adityayaza, 2. mahAyaza, 3. atibala, 4. mahAbala, 5. tejovIrya, 6. kArtavIrya, 7. daMDavIrya ane 8. jalavIrya. bharatacakrInI dIkSA bAda zakendrae AdityayazAno rAjyAbhiSeka karyo. (2) sagara cakravartI kathAnaka :-0- sAmAnya parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM sagara nAme bIjA cakravartI thayA. temano janma ayodhyA nagarImAM sumitra vijayanI patnI (rANI) jazavatI(-cazomatI)nI kukSimAM thayo. teo kAzyapa gotranA hatA. temano varNa nirmaLa suvarNanI prabhA jevo hato. UMcAI 450 dhanuSanI hatI. teo cha khaMDarUpa bharatanA, cauda ratnanA ane navanidhinA svAmI hatA. bhadrA nAme tenI mukhya rANI (strIratna) hatA. boMtera lAkha pUrvanuM pUrNa Aya. bhogavyuM. teo 71 lAkha pUrva gRhavAsamAM rahyA. 1000 rAjAo sAthe dIkSA lIdhI. eka lAkha pUrvano zramaNa paryAya pALI, aMte kevaLajJAna pAmI mokSe padhAryA. te bhagavaMta ajItanAthanA zAsanamAM thayelA. -0- kathAnaka : ayodhyA (aparanAma vinItA) nAme nagarI hatI. temAM jitazatra nAme rAjA hato. tene sumitravijaya nAme nAno bhAI hato, je yuvarAja hato. jitazatru rAjAnI patnI (rANI)nuM nAma vijayA hatuM ane sumitravijaya yuvarAjanI patnI yazomatI (jazavatI) hatI. eka rAtrie rANIvijayA tathA yazomatI baMnee rAtrinA kaMIka sutA, kaMIka jAgatA evI sthitimAM cauda svapno joyA. vijayArANInI kRSimAM bhagavaMta ajitanAthano jIva Avyo ane yazomatInI kulimAM sagara cakravartIno jIva Avyo. tyArapachI koI kALe jitazatru tathA sumitravijaye dIkSA grahaNa karI. pachI ajitasvAmI rAjA banyA ane sagara yuvarAja banyo. koI vakhate ajitanAtha prabhue dIkSA grahaNa karI ane nAnA bhAI sagarane rAjya soMpyuM tyAra pachI sagara cakravartI rAjA thayA. (sagaranA digvIjaya ane cakravartIpaNAnuM varNana bharata cakravartI anusAra jANavuM). te sagara cakravartIne potAnI 64,000 strIo sAthe bhoga bhogavatA kALakrame 60,000 putro thayA. temAM jahanukumAra sauthI moTo putra hato. anya koI divase teNe cakravartI pitAne khuza karIne kahyuM ke - he tAta! ApanI kRpAthI amane badhuM ja prApta thayuM che. Apa amane daMDaratna Apo to ame samagra pRthvI para svecchAe vicaraNa karIe. sagara rAjAnI anujJA pAmI jahanukumAra Adi putroe sainya sahita tyAMthI prayANa karyuM. Azcarya cakita karatI ratnagarbhA pRthvIne avalokatA te vicAravA lAgyA. anukrame teo cAra yojana vistAravALA ane ATha yojana UMcA evA aSTApada parvata para badhAM bhAIo sAthe caDyA. teoe tyAM be koza pahoLA ane traNa koza lAMbA evA ratnamaya Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 Agama kathAnuyoga-2 caturmukha caityanA darzana karyA. tyAM potapotAnA pramANathI zobhatA evA bhagavaMta RSabha Adi covIze tIrthakara bhagavaMtonI pUjA karI. bharata Adi bhAIonA so stupone namaskAra karyA. sAgararAjAnA putro suSamakALamAM banelA A caityane joIne ati harSa pAmyA. temaNe amAtyane pUchyuM ke, AvuM bhavya caitya koNe karAvyuM? amAtye jaNAvyuM ke, ApanA pUrvaja evA bharata cakravartIe A caitya karAvela che. jahanukumAre tenA sevakone kahyuM ke, bharatacakravartIe karAvela caitya jevuM ja bIjuM eka caitya ahIM taiyAra karAvo. sevakoe jaIne-AvIne kahyuM ke, jUnA dharmasthAnonuM rakSaNa karavuM te navA dharmasthAna karAvyAthI paNa adhika che. tethI ApaNe A caityanI rakSA karavI joIe. kALanA anubhAvathI bhAvimAM anya loko ahIM upadrava na kare te mATe A ja caityanuM rakSaNa karavuM te mahAphaLanuM kAraNa banaze. e pramANe vicArI jahanukumAre potAnA bhAIo sAthe maLIne aSTApada giri pharatI hajAra yojana UMDI khAI khodavAnuM vicAryuM. tyAra pachI daMDaratna vaDe teoe pRthvIne khodavAnuM zarU karyuM. te vakhate nIce rahelA nAgakumAranA krIDAgRha Adi mATInA pAtranI jema bhAMgavA mAMDyA. - A upadravathI nAgakumArendra valaprabha atyaMta lobha pAmyo. avadhijJAna vaDe sarva vRttAMta jANI te atyaMta krodhita thayo. teNe sagararAjAnA putrone kahyuM ke, o mUrkha loko ! tame A pRthvIne bhedavA dvArA kevuM akRtya karyuM te tame jANo cho ? tame nAgakumAranA gRho sAthe zAzvata caityone upadrava karyo che. siMhanI mAphaka te jvalanaprabha badhAMne haNavA taiyAra thaI gayo. te vakhate jahanukumAre tene kahyuM ke, he bhogIMdra ! ame to tIrtharakSAnI buddhithI A kArya karela. amArA ajJAnane tame kSamA karo. jahanukumAranI prArthanAthI te jvalanaprabha nAgendra zAMta thayo. sagaracakravartInA putroe paNa pharI AvuM nahIM karIe tevuM vacana ApyuM. pachI te nAgendra nAgalokamAM pAcho pharyo. - tyAra pachI jahanukumAroe potAnA nAnAbhAIo sAthe vicAryuM ke, A khAImAM jo pANI bhareluM nahIM hoya to te kadAca bhaviSayamAM dhULathI bharAI jaze. tethI pavitra gaMgAnadInA jaLa vaDe tene bharI devI joIe. tyAre moTAbhAInI te vAtamAM sarve bhAIo saMmata thayA. teNe tyAra pachI daMDaratna vaDe gaMgAnadInA nIrane te khAImAM vahevaDAvI, khAI pUrAI gayA pachI vadhArAnuM pANI nAgakumAronA sthAnamAM pravezI gayuM. temanA ghara-maMdira vageremAM pravezathI te bhAMgavA lAgyA. nAgalokanA lobhathI nAgendra jvalanaprabha bhayaMkara kopAyamAna thayo. krodhathI saLagatA te nAgendrae turaMta ja sagaracakravartInA putronA vadhane mATe dRSTiviSa sarpone mokalyA. dRSTiviSa sapae teone jotAM ja potAnI dRSTimAMthI viSane choDyuM ane sagaracakravatInA sATha hajAra putrone bhasmIbhUta karI dIdhA. A ghaTanAthI sagaracakravartInuM sainya Adi haiyAphATa rUdana karavA lAgyA. te vakhate maMtrIoe vicAryuM ke, avazyabhAvI evI ghaTanAnuM koI ja atikramaNa karI zakatuM nathI. upadravasthAne rahevuM ucita nathI ema samajIne sAmaMta Adi sarve paNa ayodhyA AvyA. teo paNa lajjAthI plAna vadanavALA thaI vicAravA lAgyA ke, have sagara rAjAne jaIne ApaNe kaI rIte moDhuM batAvIzuM? AnA karatA ApaNe badhAMe agrimAM praveza karI baLI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - sagara kathA maravuM e ja zreSTha che. te vakhate tyAM koI brAhmaNe pragaTa thaIne kahyuM ke, zubha ke azubha karmo pratyeka prANIe bhogavavA ja paDe che. tethI tame vyAkULa na thAo. tamArA svAmIne huM samajAvIza. 89 A pramANe kahIne te brAhmaNa koI anAtha mRtakane laIne rAjakUla dvAre gayo. tyAM jaIne moTe--moTethI vilApa karavA lAgyo. te sAMbhaLIne sagara cakravartIe tene bolAvIne pUchayuM ke, zA mATe raDe che ? tyAre te brAhmaNe kahyuM ke, mane bhAgyayoge eka ja putra hato. te have nizceSTa thaI gayo che. tene koIpaNa rIte jIvato karavo che. huM jyAre tenA zokamAM DUbelo hato tyAre mane kULadevIe kahyuM ke, jenA gharamAM koI mRtyu pAmela na hoya tenA ghera jaIne mAMgalika bhasma laI Ava. to huM tArA putrane jIvato karI daIza. putrane jIvADavAnA lobhathI huM ghera ghera bhaTakato rahyo, paraMtu mane eka paNa ghara evuM na maLyuM ke, jyAM koI mRtyu thayuM na hoya. tyAre rAjAe kahyuM ke, amAre paNa pUrve ghaNAM pUrvajo mRtyu pAmyA che. mRtyu e to sarvasAdhAraNa ghaTanA che. he brAhmaNa ! tuM kema ATalo badho kheda kare che ? tuM mRtaputranA vicAra choDIne tArA mRtyu pahelAM kaMIka Atmahitane sAdha. tyAre te brAhmaNe kahyuM ke, he rAjA ! huM prANIonuM bhavasvarUpa jANuM chuM, paNa putranA viyoge Aje te badhuM bhUlI javAya che. kemake jo mAro putra jIvaMta nahIM thAya to mAruM kULa kSaya pAmaze. he dIna ane anAthonA nAtha ! tenA duHkhathI huM AkuLa--vyAkuLa thaI gayo chuM. huM tenA vagara jIvI zakuM tema nathI. tame mane mArA putranI bhikSA Apo. tyAre rAjAe tene sAMtvana ApatA kahyuM ke, he dvijottama ! tame mohanA cinharUpa zokane dUra karo, dhIraja rAkho, he mahAsatva ! AtmAmAM vivekane dhAraNa karo. dharmazALAnA vaTemArgunI mAphaka saMsAramAM badhAM Ave che, maLe che ane vikhUTA paDe che. - tyAre te brAhmaNe sagara cakravartIne kahyuM ke, he rAjana ! tArA paNa 60,000 putro eka sAthe mRtyu pAmyA che. tuM paNa teno zoka na kara. te vakhate brAhmaNe pUrve samajAvyA pramANe badhAM sAmantAdi sagara cakravartI pAse AvyA. je pramANe banela te sarva vRttAMta sagara cakravartIne jaNAvyo. te sAMbhaLIne cakrI paNa vajrathI haNAyo hoya tema mUrchA pAmIne jamIna para paDI gayo. kaMIka bhAna AvatA te sArvabhauma rAjA vilApa karavA lAgyo. "o putro ! mane ekalo mUkIne tame badhAM kyAM cAlyA gayA ?'' he dudaiva ! teM sarve bALakone eka sAthe saMharIne kevI krUratA AcarI ? badhAM bALakonA mRtyunA samAcAra sAMbhaLIne je hRdaya phATI paDatuM nathI te niSThurathI paNa niSThura che. sarvasukhane bhogavyA vinA mArA putro paraloke sidhAvI gayA, have jo huM tene anusaruM nahIM to mAro A prema kRtrima ja che. rAjAne A rIte karuNa vilApa karato joIne te brAhmaNe cakravartIne kahyuM ke, he svAmI ! hajI hamaNAM to tame mane zoka na karavA samajAvatA hatA. have tame svayaM kema raDo cho ? he nAtha ! priyajanono viyoga kone atiduHsaha nathI thato ? kevaLa dhIrapuruSo ja tene sahana kare che. jo vicakSaNa puruSo AvA kALe potAnA AtmAne zikSA ApI zake to ja bIjAne karela zikSAdAna zobhe che. A pramANe te brAhmaNanA vacano ane maMtrInI vAta sAMbhaLIne sagara cakrIe dhIratAne dhAraNa karI. pachI kAla-ucita kriyA karI, tyAra Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 Agama kathAnuyoga-2 pachI te cakrI nagarajana amAtya AdinI sAthe aSTApade AvyA. grAmajanoe AvIne temane vinaMtI karI ke, tamArA putroe vahAvelI gaMgA aneka gAmone plAvita karI rahI che tenuM nivAraNa karo. sagararAjAe potAnA pautra bhagIrathane te kArya mATe AjJA karI. gaMgAnadIne pUrva sAgaramAM bheLavI do. teNe aThama tapa karI jvalanaprabha devanI ArAdhanA karI. nAgendra e darzana ApatA, lokone gaMgAnA pANInA upadravathI mukta karavA kahyuM. prasanna thayelA nAgendrae kahyuM. tame nirvidanatAthI tamAruM icchita kArya karo. tamane nAgakumAro taraphathI koI upadravano bhaya rAkhazo nahIM. pachI nAgendra svasthAnake pAchA gayA. bhagIrathe aThama tapanuM pAraNuM karyuM. daMDavatnane grahaNa karI, karSaNa karI te gaMgAne pUrva samudramAM bheLavI dIdhI. tyAM gaMgAsAgara nAme tIrtha thayuM. tyAra pachI bhagIrathe vidhivat nAganI pUjA karI. ayodhyA jaIne sagara cakrIne te vAta jaNAvI saMtuSTa karyA. tyArapachI sagaracakrIe bhagIrathane rAjya soMpI pote ajitanAtha bhagavaMta pAse jaI dIkSA grahaNa karI. satyapratijJa evA sagararAjarSie sArI rIte duSkara taponuM sevana karyuM. kALakrame temaNe ajJAnano dhvaMsa karIne kevaLajJAna prApta karyuM. boMtera lAkha varSanuM Ayu paripUrNa karI sagaracakrI mokSe gayA. A rIte narapati sagaracakravartI sAgaraparyata bharatavarSakSetra ane pUrNa aizvaryane choDIne saMyamanI sAdhanA karIne parinirvANa pAmyA. jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM daza mukhya rAjadhAnI hatI. temAM daza cakravartIo thayA ke jemaNe dIkSA lIdhelI. temAMnA eka sagaracakravartI vinItA aparAma ayodhyAmAM thayA. Agama saMdarbha :- ThA. 905 thI 907 + vR. sama. 71, 313, 315, 317, 320; Avani. 374, 391, 392, 394, 395, 397 thI 399, 401, 416; Ava rR. 1-pR. 214, 15, 220, 228; Ava.ni. 416, 419, 4ra1, 435nI vR. Ava.ma.graM.pR. 237 thI.. utta. 194; utta.bhAva. pR. 337-340; tilyo. 465, 559; (3) madhava cakravartI kathAnaka :-0- sAmAnya parIcaya : jaMbUlIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM maghava nAme trIjA cakravartI thayA. temano janma zrAvastInagarImAM pitA samudravijayanA patnI bhadrAmAtAnI kukSimAM thayo. teo kAzyapa gotranA hatA. temano varNa nirmaLa suvarNanI prabhA samAna hato. UMcAI sADA betAlIza dhanuSa hatI. teo cha khaMDarUpa bharatanA, caudaratnanA ane navanidhinA svAmI hatA. sunaMdA temanI mukhya rANI (strIratna) hatI. pAMca lAkha varSanuM pUrNa bhogavyuM. aMte dIkSA laI mRtyu bAda teo sanaMkumAra devalokamAM gayA. teo bhagavaMta dharma ane bhagavaMta zAMtinA zAsananA vaccenA aMtaramAM thayelA. tene "maghavA" nAme paNa oLakhavAmAM Ave che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - madhava kathA -0- kathAnaka : A bharatakSetramAM mahImaMDaLa nAme nagaramAM bhagavaMta vAsupUjyanA tIrthamAM narapati nAme rAjA hato. potAnA saMtAnanI mAphaka prajAnuM pAlana karatA teNe dIrghakALa sudhI rAjya karyuM. koI kALe teNe virakata banI rAjyano tyAga karyo ane dIkSA grahaNa karI. apramattapaNe lAMbAkALa sudhI dIkSAnuM pAlana karI mRtyu pAmyA (kALadharma pAmyA). tyAMthI madhyama raiveyakamAM ahamiMdra deva thayA. A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM zrAvati nAme nagarI hatI. temAM asaMkhyaguNarUpa ratno vaDe mUrtimAnuM samudra hoya tevA samudra vijaya nAme rAjA hatA. tene bhadra aMgavALI sarva bhadranA sthAnarUpa devI saza bhadrA nAme patnI (rANI) hatI. te narapatideva raiveyakathI cyavane bhadrAmAtAnI kukSimAM utpanna thayo. te vakhate bhadrAmAtAe cauda mahAsvapnone joyA. rAjAe teNIne kahyuM ke, A cauda mahAsvapnanA phaLarUpe tane putra janmaze ane te cakravartI rAjA thaze. kALakrame teNIe uttama lakSaNavALA, suvarNa varNathI zobhatA evA uttama putraratnane janma Apyo. A putra pRthvImAM maghavA (indra) samAna thaze evuM dhArIne samudravijaye mahotsava karIne tenuM maghavA evuM nAma rAkhyuM. jyAre te yuvAna thayo tyAre samudravijaya rAjAe tene rAjya soMpyuM. tenA zastrAgAramAM dedIpyamAna evuM cakra utpanna thayuM. tyAre **bharata cakravartInI mAphaka ** teNe cha khaMDa bhAratane jItI lIdhuM. lAMbA samaya sudhI cakravartIpaNe cha khaMDa bhAratanuM rAjya karyuM. tyAra pachI te mahAna, RddhisaMpanna ane yazasvI evA maghavA cakravartIe bharatakSetranA rAjyano-ddhi, parivArano tyAga karyo ane virakta thaI dIkSA grahaNa karI. 25,000 varSa kumAravayamAM, 25,000 varSa maMDalIka rAjA rUpe, 10,000 varSa digvIjayamAM, 3,90,000 varSa cakravartIpaNAmAM ane 50,000 varSano dIkSAparyAya pALI kula pAMca lAkha varSanuM AyuSya bhogavI te maghavA cakravartI sanakumAra nAme trIjA devalokamAM mahardika deva thayA. 0 Agama saMdarbha :ThA. 905 thI 907 + . sama. 313, 315, 317, 320; Ava.ni. 374, 391, 32, 394, 395, 397 thI 399, 401, 416, Ava.yU.1-5. 215, 220, 228; AvA ni 416, 419, 421nI vR. utta. pa95; uttabhAva . 340; titho. papa9, 56 1; (4) sanaskumAra cakravartI kathAnaka - -0- sAmAnya parIcaya : jaMbudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNIkALamAM cothA cakravartI sanakumAra (annakumAra) thayA. hastinApuranA azvasena rAjAnI patnI sahadevI rANInI kukSImAM temano janma thayo. teo kAzyapagotranA hatA. temano varNa nirmaLa suvarNanI prabhA samAna hato. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 Agama kathAnuyoga-2 UMcAI sADA ekatAlIza dhanuSa hatI. teo cha khaMDarUpa bharatanA, caudaratnanA, navanidhina svAmI hatA. jayA nAme tenI mukhya rANI (strIratna) hatI, traNa lAkha varSanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. aMte dIkSA lIdhI. mRtyu bAda teo sanaskumAra nAmanA trIjA devalokamAM devata thayA. teo bhagavaMta dharmanAtha ane bhagavaMta zAMtinAthanA zAsananA vaccenA aMtaramAM ane sanaskumAra cakravartInA kALa pUro thayA bAda cakravartI thayelA. -0- kathAnaka : kAMcananI zobhAne dhAraNa karanArI evI kAMcanapura nAme nagarI hatI. tyAM ati parAkramI evo vikramayazA nAme rAjA hato. tene vizvamAM manohara evI pAMcaso rANI hatI. te nagaramAM ghaNo ja samRddhizALI ane dhanavAnuM evo nAgadatta nAme sArthavAha hato tene saubhAgyakArI, lAvaNyavatI ane atizaya rUpathI zobhatI viSNunI lakSmIdevI sadazA devasuMdarI jevI viSNazrI nAme strI hatI. koI vakhate vikramayazA rAjAnI dRSTi viSNurtha upara paDI. te strInA sauMdaryae rAjAnuM mana harI lIdhuM. rAjAnA manamAM thayuM ke, A stra vinA mAruM rAjya, janma sarve niSphaLa che. rAjAe turaMta ja teNInuM haraNa karIne potAna aMtaHpuramAM sthApana karI dIdhI. "he priye ! tuM kyAM cAlI gaI ?' e pramANe vilApa karato nAgadatta sArthavA tyAra pachI unmatta - gAMDAnI mAphaka bhamavA lAgyo. vikramayazA rAjA lajjA-lokApavA ane potAnA zuddha aMta:purane badhAMne choDIne nitya viSNuzrI sAthe kAmakrIDA AdimAM ramaNa karavA lAgyo. tethI aMtaHpuranI anya strIone irSyA janmI. asUyAthI te strI para kAma karyuM. te mRgAkSI strI kSaNe-kSaNe kSINa thatI mRtyu pAmI. tyAre teNInA davAgrinI jema duHsahya evA viyogane kAraNe te rAjA paNa nAgadattanI mAphaka unmatta-pAgala jevo thaI gayo. te bolavA lAgyo ke, mArI priyA to praNayathI rIsAIne mauna thaI gaI che. snehartha mohita thaI teNInA mRtakane agrimAM nAMkhavAnI nA pADI dIdhI. tyAre maMtrIoe kaMIka vicArI, rAjAne chetarIne pazunA mRtakanI mAphaka te strInA mRtakane jaMgalamAM pheMkAvI dIdhuM te rAjAe jyAre te strIne na joI tyAre tenI zodhamAM azru vahAvato AMsu vaDe pRthvIne siMcato ahIM-tahIM bhamavA lAgyo. virahathI vihaLa banIne he kAntA ! te ekAMtane kema dhAraNa karyuM che ? mazkarImAM paNa tAre Ama na karavuM joIe. e pramANe AkranTa karato, traNa divasa sudhI teNe anna-jaLane paNa lIdhA nahIM. maMtrIone thayuM ke, A rAja Ama ja marI jaze. tethI vanamAM rahelA te strInA zarIrane batAvyuM. te strInA stano gIdhaDAMe cUMthI nAkhelA, kAgaDAoe tenI AMkho kheMcI kADhelI. tenuM zarIra kRmiortha khadabadatu hatuM ane tenA zarIramAMthI durgadha phelAI rahI hatI. ziyALIAe tenA AMtaraDa kheMcI lIdhelA, mAkhIono samUha tenI AsapAsa phelAI gayo hato. viSNuzrInA AvA cuMthAyelA zarIrane joIne te rAjA tyAM besI paDyo. vikramayazA rAjA virakta thaIne ciMtavavA lAgyo, are ! A asAra saMsAramAM kaMI ja sAra nathI. AvA asAra strIdehamAM huM bahu kALa moha pAmyo, kharekhara mane dhikkAra che. kuLa, zIla, yaza, lajjA Adi meM jene kAraNe choDI dIdhA he jIva! he unmatta ! jo teNInI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravatI - sanakumAra kathA A dazA jo. have mArA AtmAne nirmaLa karavA mATe mAre dharmakriyArUpI nIra vaDe ja pAparUpI kAdavane dhovo joIe. A pramANe virakta banelA te rAjAe suvratAcArya pAse jaIne, dhULanI jema rAjyano tyAga karIne dIkSA lIdhI. vividha prakAranA tapa vaDe, zarIrane zoSavI daIne, lAMbA kALa sudhI zramaNapaNAmAM vicarIne mRtyu bAda trIjA svarge gayo. A tarapha patnInA virahathI duHkhI thayelo nAgadatta paNa ArtadhyAna vaDe mRtyu pAmIne tiryaMca yonimAM aneka bhava bhaTakyo. pachI siMhapura nAmanA nagaramAM agnizarmA nAme brAhmaNaputra thayo. koI vakhate teNe pUNyanA hetuthI tridaMDIpaNAno dharma svIkAryo. koI vakhate bemAsI tapa karIne te ratnapura nagaramAM Avyo. tyAM tridaMDIbhakta naravAhanA nAme rAjA hato. rAjAe tene potAne tyAM pAraNuM karavA mATe nimaMtraNa ApyuM. tyAM teNe jinadharma nAmaka kumArane tyAM Avelo joyo. tene jotAM ja agnizarmA tApasanA netro roSathI lAla thaI gayA. pUrvajanmanuM vera yAda AvyuM. te tridaMDike naravAhana rAjAne A pramANe kahyuM- he rAjA ! jo A zreSThInA vAMsA para ati uSNa dUdhapAkanuM pAtra mUkIne bhojana karAvazo to huM karIza, anyathA bhojana karIza nahIM. rAjAe kahyuM ke, huM bIjA puruSanA vAMsA para pAtra mUkI bhojana karAvuM. A pramANe rAjAe kahetA te duSTa, duSTa, vatI pharIthI bolyo, AnA ja vAMsA para pAtra mUka to huM bhojana karIza, anyathA jato rahIza. te rAjA tridaMDIka bhakta hovAthI teNe tridaMDInA vacanane grahaNa karyuM. rAjAnI AjJAthI te zrAvakanA vAMsA para ati uSNa dUdhapAkano thALa mUkIne te tApasane bhojana mATe apAyuM tyAre teNe bhojana karavuM zarU karyuM. te zrAvake vicAryuM ke, A mArA ja azubhakarmanuM phaLa che, teNe vizuddha buddhi vaDe te thALInA uSNa tApane sahana karyo. bhikSue bhojana karI lIdhuM tyAM sudhImAM te tApathI zreSThInA cAmaDI, mAMsa, lohImAM te pAtra coMTI gayuM. lokoe te thALane ukhADyo pachI zreSThI ghera gayo. - jinadharmakumAre sarvajanone khamAvyA. pachI gurujana pAse jaIne jinadharmadIkSA aMgIkAra karI, pachI nagarInI bahAra nIkaLyA. pakSa--pakSanuM anazana grahaNa karI, parvatanA zikhare kAyotsargamAM sthira rahyA. e rIte cAre dizAmAM kAyotsarga karatA je upasargo thayA te sahana karyA. te vakhate gIdha ane kAgaDAoe tenA pRSTha bhAgane cUMthI nAMkhyo. teNe te ugra vedanAne sahana karI ane namaskAra maMtranuM dhyAna karyuM. mRtyu bAda te pahelA saudharmakalpa indra thayA. teNe jinadharmanuM A anaMtara phaLa prApta karyuM. pelo tridaMDI tApasa paNa marIne tenA Abhiyogika kukarmothI pahelA devalokamAM indranA vAhanarUpa airAvaNa hAthI thayo. te tridaMDIno jIva tyAMthI cyavIne keTalAMka bhavo bhamI karI asita nAme yakSarAja thayo. A bharatakSetramAM kura jAMgala dezamAM kalyANapada ane zobhA saMpanna evuM hastinApura nAme nagara hatuM. tyAM azvonI senAthI zatrune jitanAra evo azvasena nAmano eka zreSTha rAjA hato. pRthvI para devI samAna evI sahadevI nAme tenI rANI hatI, tenI kukSimAM jinadharmano jIva svargathI eNvIne Avyo. tenuM garbhAvataraNa thayuM tyAre cauda mahAsvapnone joIne mAtA sahadevI jAgyA. garbhakALa pUrNa thayo tyAre teNIe uttama lakSaNothI lakSita, jaganA lokone manohArI, advitIya rUpa lakSmIthI yukta kAmadeva jevA putrane janma Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 Apyo. rAjAe teno janmotsava karI sanakumAra nAma rAkhyuM. te kALakrame vRddhi pAmatA kalpavRkSa sadRza thayo. sADA ekatAlIza dhanunI tenI kAyA hatI. kAliMdIsUrano zrIyukta evo mahendrasiMha nAmano putra hato. tenI sAthe dhULamAM ramatA-ramatA ja tenI maitrI baMdhAyelI, baMne mitro kalAcArya pAse bhaNavA mUkelA, sanakumAre lIlA mAtramAM badhI ja kaLAo zIkhI lIdhI. sanatkumAra jyAre yauvana pAmyA tyAre tenA lAvaNyathI aneka strIo tenA tarapha AkarSavA lAgI. makaraMda nAmanA udyAnamAM koI samaye vasaMtaRtumAM te mahendrasiMha sAthe krIDA karavA gayA. te vakhate mitra sAthe vividha krIDA karatA evA tene rAjAe eka suMdara azva bheTa Apyo. te azvanuM nAma jaladhikallola hatuM. rAjakumAra paNa tenA para caDhIne tenI gati jANavA mATe utsuka banyA. te rAjakumAre azvanI lagAma kheMcI tene gativaMta thavA preryo. te ghoDo vAyu jevI gatithI AkAzamAM uDato hoya tema doDyo. jema jema kumAra tene lagAmathI kheMcavA lAgyo tema tema te viparita zikSAvALo azva adhika--adhika doDavA lAgyo. 94 sAthe-sAthe bIjA ghoDezvAra rAjaputro azva doDAvatA hatA. teonI madhyamAMthI sanatkumArano azva jotajotAmAM kumArane laIne adRzya thaI gayo. potAnA kumArane azva harI gayo, te jANIne azvasena rAjA moTI azvasenA laIne tene pAcho lAvavA pAchaLa cAlyA. teTalAmAM pracaMDa dhULanI AMdhI uThI, sainyane digmUDha karI dIdhuM. kumAranA azvanA pagalAMnA cihno te pavananI sAthe bhuMsAI gayA. tenI sAme saghaLuM sainya nirUpAya thaI gayuM. te vakhate mahendrasiMhe azvasena rAjAne vijJapti karI, he deva ! A daivadurghaTanA juo. A aniSTa kaMI samajAtuM nathI. to paNa huM mitrane zodhIne jaldIthI ahIM lAvIza. he prabho ! ghaNAM sainya sAthe vanamAM bhamavuM duSkara che. tenA karatA pakSInI mAphaka ekAkI ke alpasainya sAthe zodhavuM saheluM che. he prabho ! Apa ahIM ja raho huM mArA mitrane zodhavA jAu chuM. tyAra pachI parimita parivAra sAthe mahendrasiMha yama jevI moTI aTavImAM pravezyo. te aTavImAM geMDAoe zIMgaDAthI ukheDelA pASANo vaDe sarva mArga viSama thaI gayo hato. garamIthI pIDAtA Dukkaroe nAnA taLAvone kAdavamaya karI dIdhelA. prauDha rIMchonA nAdathI guphAomAM paDaghA paDatA hatA. guphAmAM rahelA kezarIonA nAdathI bhayaMkara dekhAva thaI rahyo hato. UMcI phALa bharatA cittAonA samUhathI mRgonA ToLA AkuLavyAkuLa thaI jatA hatA. pazuone gaLI jaIne ajagaro vRkSone vIMTAI rahyA hatA. jaLapAna karatA siMhoe nadIone ruMdhI hatI. unmatta hAthIoe vRkSanI zAkhAo bhAMgIne aTavIne durgama banAvI hatI. AvI aTavImAM teNe sanakumArane zodhavA praveza karyo. - dhIre dhIre tenuM sarva sainya vikhuTuM paDI gayuM. mahendrasiMha saMgarahita muninI jema ekalo pharavA lAgyo. pallIpatinI jema dhanuSya laIne ekalo bhamatA te mitrane zodhato hato. unALo, comAsu, ziyALo badhI Rtu ane bhUkha-tarasa veThavA lAgyo. e rIte sanatkumArane zodhavAmAM mahendrasiMhane eka varSa vItI gayuM. teTalAmAM koI vakhate pakSIono kalarava, kamaLanI sugaMdha AdithI najIkamAM sarovara hovAnuM anumAna thayuM. eTalAmAM sanakumArane joIne tene thayuM ke, A satya che ke, mArA manano bhrama che ? teTalAmAM koInA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - sanakumAra kathA 95 mukhethI nIkaLela vacano tenA sAMbhaLavAmAM AvyA, "kuruvaMzamAM avataMbharUpa, azvasena rAjAnA Atmana sanaskumAra ! saubhAgyane jitanAra ! tame ghaNuM jIvo. A pramANe sAMbhaLatA tenI AMkhomAMthI azruno dhodha chUTyo. - te jaIne mitranA pagamAM paDI gayo. sanaskumAre paNa UbhA thaIne tene AdarapUrvaka lAvyA. tene gaLe lagADIne harSanA azruthI navaDAvI dIdho. te baMne A ociMtA milanathI khUba ja vismaya pAmyA. pachI potAnA harSAzru luMchIne sanaskumAre amRta jevI vANI vaDe mahendrasiMhane pUchayuM, he mitra! ahIM zI rIte AvyA ? ekalA kema cho? huM ahIM chuM te zI rIte jANyuM ? ATalo vakhata jyAM nigamaine karyo ? mAro viyoga thatAM pitAjIe prANa kaI rIte dhAraNa karyA ? mAtA-pitAe AvA durgama pradezamAM tamane ekalA kaI rIte mokalyA ? tyAre mahendrasiMhe gadgad vANIthI potAno sarva vRttAMta jaNAvyo. tenI vAta dhIrajathI sAMbhaLIne sanaskumAre vidyAdharonI ramaNIo pAse tene khAna ane bhojanAdi karAvyA. tyArapachI mahendrasiMhe vinayathI aMjali joDIne pUchayuM ke, he priya mitra ! pachI te azva tamane keTale sudhI laI gayelo te vRttAMta mane jaNAvo. tyAre sanaskumAre vizuddha buddhithI vicAryuM ke, huM mAruM ja vRttAMta svamukhe zI rIte kahuM? mArA priya mitrane A vAta bIjA koI kare tevuM karuM. A pramANe vicArI potAnI bAjumAM rahela bakulamati nAmanI priyAne jaNAvyuM ke, vidyAthI mAro vRttAMta jANanArI he priyA ! mArA mitrane tuM sarva vRtAMta jaNAva. mane nidrA Ave che. e pramANe kahIne sanaskumAra suvA mATe cAlyo gayo. tyAre bakulamatie mahendrasiMhane kahyuM ke, te azva kumAranuM haraNa karIne aTavImAM laI gayo. bIje divase paNa te azva vegathI cAlavA lAgyo. madhyAhnakALa thayo tyAre bhUkha-tarasathI pIDAyelo te azva jIbha kADhIne Ubho rahyo. te azvano kaMTha zvAsathI pUrAI gayo hato. te stabdha thaI gayelo tyAre Aryaputra ! tenA parathI utarI gayA. ghoDA parathI palANa lagAma vagere utArI lIdhA. pachI ghoDo paDI gayo ane tatkALa tenA prANa cAlyA gayA. tamArA mitra tRSAtura thaI jaLane zodhatA Amatema bhamavA lAgyA. to paNa kyAMya tene pANI maLyuM nahIM. teo tRSAthI AkrAMta ane atyaMta zramita thaI gayA. aTavInA dAvAnaLanA dAhathI te ghaNAM vyAkuLa thaI gayelA. tethI najIkamAM rahelA saptaparNanA vRkSanI nIce beThA tevA ja AMkha mIMcIne pRthvI para paDI gayA. te vakhate puNyayoge te vanano adhiSThAyaka yakSa Avyo. teNe zItaLa jaLa vaDe kumAranA sarva aMgane siMcit karyuM. tenAthI saMjJA prApta thatA yakSe Apela pANI pIdhuM. pachI kumAre pUchayuM ke, tamo koNa cho ? A jaLa kayAMthI lAvyA? yakSe kahyuM ke, huM ahIM vasato yakSa chuM ane A jaLa tamArA mATe mAnasa sarovaramAMthI lAvyo chuM. pachI ApanA mitre kahyuM, mArA zarIramAM ghaNo saMtApa che, je mAnasa sarovaramAM snAna karyA vinA zAMta nahIM thAya. tyAre yakSarAje kahyuM ke, tamArI e icchA huM pUrNa karIza. pachI saMpuTamAM besADIne tene mAnasarovara laI gayo. tame ahIM snAna karIne tamArA parizramane dUra karo. te vakhate pUrvajanmano zatru asitAkSa nAme yakSa jaldIthI tyAM Avyo. krodhathI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 Agama kathAnuyoga-2 dhamadhamatA teNe AvIne yamarAja sadaza rUpa vipharthe. teNe Aryaputra upara eka vRkSa ukheDIne pheMkyu. vadhane mATe AvatA te vRkSane tamArA mitre hAthanA prahAra vaDe dUra pheMkI dIdhuM. te yakSa rajane uDADIne samagra vizva aMdhakAramaya karI dIdhuM. pachI teNe bhayaMkara aTTahAsya karatA, bhayaMkara AkRti dhAraka pizAcane vikuLaM. teo temanA vikarALa mukhethI jvALAo pheMkatA hatA. tenAthI tamArA mitra DaryA nahIM. pachI te yakSe nAgapAzathI bAMdhyA. tene tamArA mitrae jIrNa rajUnI mAphaka toDI nAMkhyA. tyAre te yakSa tamArA mitrane potAnA hAtha vaDe jora-jorathI mAravA lAgyo. tyAre kumAre vaja jevI muSTi vaDe tenA para prahAra karyo tyAre yakSe Aryaputrane loDhAnA mudagarathI prahAra karyo. te durjana tenA akRtyathI aTakyo nahIM. tyAre tamArA mitre caMdananA vRkSane ukheDIne te yakSane mAryu. tyAre te yakSe parvatane UMcakIne tamArA mitra para pheMkyo. tenA vaDe te kSaNavAra nizcetana thaI gayA. saMjJA prApta thatA tamArA mitre parvatane khaseDI dIdho. pachI Aryaputra bAhu vaDe yuddha karavA lAgyA. teNe bhujAdaMDanA prahArathI te yakSanA TukaDe TukaDA karI nAkhyA. paNa te yakSanuM amarapaNAne lIdhe mRtyu na thayuM. paNa te asitAkSa yakSa cIso pADato nAsI gayo. te vakhate raNa kautukane jonArI devI ane vidyAdharIe tamArA mitra para puSpa vRSTi karI, pachI aparAkALe tamArA mitra naMdanavanamAM gayA. tyAM zakranI mahiSA jevI ATha suMdara khecarakanyAe temane joyA. te sarve kaTAkSadakSa nayano vaDe Aryaputrane jovA lAgI. temanA bhAvone jANavA (sanaskumAre) teone A pramANe kahyuM nayanane AnaMda ApanArI evI tame konI putrIo cho ? kayA hetuthI tame A vanane alaMkRt karela che ? temaNe kahyuM, ame bhAnavega vidyAdharanI putrIo chIe. ahIMthI najIka amArA pitAnI nagarI che. tamArA mitrane kahyuM ke, tame tyAM vizrAma karavA padhArI tene alaMkRta karo. tethI tamArA mitra te nagarImAM AvyA. saMdhyAkALe sUrya pazcima samudramAM nimagna thato hato. te vakhate tamArA mitrane joI bhAnuvega harSita thayo. temaNe UbhA thaI vinayapUrvaka kahyuM ke, he mahAbhAga ! mArI A ATha kanyAone grahaNa karo. kemake arcimAlI munie kahyuM hatuM ke, je asitAkSa yakSane jItI jaze te A kanyAnA pati thaze. tethI huM prArthanA karuM chuM ke, tame A kanyAonuM pANigrahaNa karo. tethI tamArA mitra e AThe kanyA sAthe paraNyA. teonI sAthe kaMkaNabaddha ratnanA palaMga para nidrAsukha anubhavavA lAgyA. tevAmAM pe'lA asitAkSa cale AvIne kSaNavAramAM tene upADIne bIjA sthAne pheMkI dIdhA. jAgRta thaIne potAne araNyamAM ekAkI joyA. tyAre te Aryaputra (sanaskumAra) aTavImAM pahelAnI jema ekAkI bhamavA lAgyA. tyAre bhUmi para sAta mALano UMco evo eka prAsAda temanA jovAmAM Avyo. A paNa koInI mAyA ja lAge che tema vicArI teo te prAsAda pAse AvyA. tyAM temane koI strInA rUdanano avAja Avyo. tyAre te prAsAdamAM jaIne sAtame mALe gayA, tyAM eka divya kanyAne joI, teNI gadgada kaMThe bolI rahI hatI, traNa jaganA lokomAM utkRSTa ! kuruvaMzarUpI AkAzamAM sUrya samAna ! sanaskumAra ! janmAMtare paNa mArA pati thajo. te sAMbhaLI te Aryaputra ! "A koNa che ?" tema vicAratA teo bolyA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - sanatyumAra kathA G 9 7 te sanakumAra koNa che ? tAre tenI sAthe zo saMbaMdha che ? tene vAraMvAra saMbhAratI tuM kema raDe che ? e pramANe pUchatA teNIe uttama Asana ApyuM ane harSita tathA vismita thaIne madhura vANIpUrvaka bolI, huM sAketapuranA surASTra rAjA ane caMdrayazA devInI putrI sunaMdA chuM ane kuruvaMzaja ane atyaMta svarUpavAnu evA sanakumAra rAjA azvasenanA putra che. manoratha vaDe ja te mArA pati che. mArA mAtA-pitAe jala mUkIne mane temane ja ApI che. mAro vivAha thayA pachI koI vidyAdhara upADIne mane ahIM lAvyo che ane A prAsAda vikurtI mane ahIM rAkhI che. tyAre Aryaputrae kahyuM ke, tuM raDIza nahIM. jenuM tuM smaraNa karI rahI che te sanatkumAra huM ja chuM. A pramANe te baMneno vArtAlApa cAlato hato tyAMja krodhathI saLagato te vajravega vidyAdhara tyAM Avyo. tatkALa te vidyAdhare tamArA mitrane AkAzamAM uchALyA. te vakhate te kanyA rotI--kakaDatI bhUmi upara paDI gaI. te vakhate tamArA mitrae eka ja muSTinA prahArathI te vidyAdharane mArI nAMkhyo. akSatAMga evA tamArA mitra te kanyA pAse AvyA. potAnI badhI vAta karI. sanakumAre tyAMja te kanyA sAthe lagna karyA. tyAre nimittake kahyuM ke, bhAvi cakravartInI A mukhya patnI (strIratna) thaze. (ahIM uttarAdhyayana bhAvavijayajI vRttimAM sunaMdA nAma jaNAve che. jyAre samavAva sUtra-320mAM strIratnanuM nAma jayA karela che.) tevAmAM vajraveganI sahodarA saMdhyAvalI nAme bena, bhAInA vadha thayAnuM jANI gusse thaI tyAM AvI. paNa 'je tArA bhAIno vadha karaze te tAro pati thaze.'' evuM jJAnIvacana yAda AvatA te zAMta thaI gaI. teNe Aryaputra sAthe paraNavAnI IcchA karI. sunaMdAnI saMmatithI tenI sAthe lagna karyA. te vakhate koI be vidyAdhara tyAM AvyA. kumArane bakhtara ane mahA ratha ApyA ane jaNAvyuM ke, svaputra vajraveganA maraNanA samAcAra jANI tenA pitA anizavega--vidyAdhara adhipati potAnA sainya sAthe laDavA AvI rahyA che. tethI ame caMdravega ane bhAnuvega vidyAdharanA putra harizcaMdra ane caMdravega tamArA pAse AvyA chIe. amArA pitAe indra ratha ane kavaca mokalyA che. caMdravega ane bhAnuvega je tamArA zvazUra che te paNa potAnI moTI senA sAthe AvI rahyA che. te samaye saMdhyAvalie paNa Aryaputrane prajJaptikA nAme vidyA ApI ane vijayI thavA kahyuM- tyArapachI tamArA mitra ane anizavega vidyAdhara vacce mahAyuddha thayuM. baMne pakSanA sainyo yuddha karavA lAgyA. e pramANe yuddha karatA baMnenA sainiko bhagna thavA lAgyA. pachI Aryaputra ane anizavega vacce yuddha thayuM. prathama bANayuddha thayuM, pachI gadA vagerethI astrayuddha thayuM. pachI sarpa ane gArUDa, Agneya ane vAruNa Adi divya astro vaDe yuddha thayuM. pachI Aryaputra eka bANathI te vidyAdharanA dhanuSyanI jIvAne chedI nAkhI. pachI anizavega vidyAdharanI eka bhUjA Aryaputrae chedI nAkhI. chelle vidyAe ApelA cakra vaDe tamArA mitrae anizaveganA mastakane chedI nAMkhyu. tyAre anizaveganI sarva rAjyalakSmI mArA pati (sanatkumAra)ne prApta thaI. pachI saMdhyAvali ane sunaMdA sAthe AnaMda karatA temaja caMdravega Adi sAthe ame badhAM vaitADhyagiri para AvyA. tyAM tamArA mitrano rAjyAbhiSeka karyo. pachI vaitADhyagirinA zAzvata caityamAM aSTAhnikA mahotsava karyo. Jain || 247 | ternational Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 Agama kathAnuyoga-2 koI vakhate vidyAdharendra caMdravega evA mArA pitAe kahyuM ke, pUrve mane arcimAlI munie kaheluM ke, A bakulamati vagere so kanyA cothA cakravartI sanakumArane paraNaze. te eka mahinAmAM ahIM mAnasa sarovara Avaze ane asitayaNano parAjaya karaze. tethI he svAmI ! prasanna thAo ane A so kanyA sAthe vivAha karo. tyAra pachI lagna karIne vividha krIDA karatA, vidyAdharIothI parivarelo ahIM te sukhe karIne kALa nirgamana karI rahyA che. A pramANe bakulamatie badho vRttAMta jaNAvyo. tyAre sanaskumAra gharamAMthI bahAra AvyA. pachI mitra sAthe vaitADhyagiri gayA. avasara joIne mahendrasiMhe kahyuM ke, tamArA pitA azvasena tamArA viyogathI khUba ja pIDita che. tamArA darzana mATe tamArA mAtA-pitA jhUrI rahyA che. mahendrasiMhanA e vacana sAMbhaLI te tatkALa pitA pAse javA mATe utkaMThita thayA. senA sahita, seMkaDo vidyAdharothI parivarelA, prakAzamAna vimAno sAthe sanaskumAra hastinApura javA nIkaLyA. ghaNI Rddhi-samRddhi sahita, uttama vAdyonA nirdoSapUrvaka teo hastinApura padhAryA. sanakumArane parivAra, strI, mitrAdi Rddhi sahita joIne temanA mAtA-pitA, nagarajano Adi khUba ja AnaMdita thayA. mahendrasiMhe rAjAne sanaskumArano samagra vRttAMta jaNAvyo. tyAre azvasena rAjAe temanA putra sanaskumArane rAjArUpe sthApita karyA. mahendrasiMhane senAdhipati banAvyA ane pote bhagavaMta dharmanAthanA tIrthanA koI sthavIra pAse dIkSA grahaNa karI. rAjyanuM pAlana karatA sanaskumArane koI divase cakra vagere cauda mahAratno prApta thayA. tyAra pachI daza hajAra varSamAM teNe bharatakSetra jItI lIdhu. nava nidhiratno prApta thayA. pachI potAnI nagarIe pAchA pharyA. (bharatakSetrano digvIjaya - nagarapraveza Adi bharatacakI pramANe samajI levuM) jyAre teo nagara praveza karatA hatA tyAre avadhijJAna vaDe saudharmendrae jANyuM ke, pUrvabhave A paNa mArA jevA saudharmendra hatA. tethI tene ghaNo ja sneha utpanna thayo. A cothA cakravartI to mArA baMdhu samAna che. tethI tyAM jaIne teno rAjyAbhiSeka karavo joIe. kuberane cAmara, chatra, hAra, mugaTa, kuMDala, siMhAsana, pAdapITha, devadUSya ane pAdukA laIne sanaskumArane ApavA mATe saudharmendrae AjJA karI. temaja raMbhA-tilottamAM Adi devIone paNa tenA rAjyAbhiSekamAM javA mATe kahyuM. tyAre kubere hastinApura jaIne saudharmendrae karelA AdezanuM nivedana karyuM. tyAre cakravartIe tene anumati ApI. kubera eka yojana lAMbI mANijyapITha banAvI. tenI upara maNimaya maMDapanI racanA karI. te maNipITha madhye siMhAsana racAvyuM. kuberanA AdezathI devo hIrodaka lAvyA. kubere vinaMtI karI sanaskumAra cakrIne siMhAsana para besADIne indrae mokalela bheTo ApI. pavitra jaLa vaDe teno cakrIpaNAno abhiSeka karyo. devoe maMgalavAdyono nirdoSa karyo. tuMbarU Adie maMgala gItagAnano AraMbha karyo. raMbhA, tilottamA Adie nRtyo karyA, gAMdharvoe nATako bhajavyA. pachI vastra, AbhuSaNa, mALA, vilepanAdithI tenI pUjA karI, cakravartIe gaMdhahasti para ArUDha thaI hastinApuramAM praveza karyo. svarganI nagarI jevI hastinApura nagarIne karIne, ratnAdinI vRSTi karIne, cakravartIe Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - sanaskumAra kathA vidAya ApatA yakSapati svarge gayA. tyAra pachI cakravartIe bAra varSano mahotsava karAvyo. nyAyapUrvaka te kRpALu rAjA prajAnuM pAlana karavA lAgyo. potAnI suMdara strIo sAthe bhoga bhogavatA te rAjAnA varSo divasonI jema vItavA lAgyA. koI vakhate saudharmAsabhAmAM beThelo saudharmendra saudAminI nAme nATaka karAvato hato. tyAre izAnakalpamAMthI potAnA dedIpyamAna rUpa ane teja vaDe sarve devonA tejane DhAMkI deto evo svarUpavAnuM eka saMgama nAmano deva tyAM Avyo. tenuM kArya patAvI jyAre te gayo tyAre vismIta thayelA devoe zakrendrane pUchyuM ke, A devane AvuM lokottara teja ane anupamarUpa kaI rIte prApta thayuM ? tyAre indrae kahyuM ke, pUrvajanmamAM teNe vardhamAna AyaMbila tapa kareluM. tenAthI tene AvuM anupama rUpa ane teja prApta thayA che. tyAre devoe pharI prazna karyo ke, traNa bhuvanamAM AnA jevo koI rUpavAnuM ane tejasvI haze. kharo? tyAre devendrae uttara Apyo ke, hastinApuramAM cakravartI sanakumAra che, tenA jevuM adbhuta rUpa sauMdarya koI deva ke manuSyanuM che nahIM. te vakhate zakanA vacana para zraddhA na AvavAthI vijaya ane vaijayaMta nAmanA be deva brAhmaNanuM rUpa laI cakravartInA mahelanA dvAre AvyA, te vakhate sanaskumAra snAna karavA mATe jatA hatA. kArapAle cakravartIne samAcAra ApyA ke, be brAhmaNa ApanA darzana mATe AvyA che. rAjAnI AjJAthI brAhmaNoe AvIne sanaskumArane joyA te brAhmaNonA mastaka dhUNI gayA, aho ! zakrae karela varNana karatA paNa A to adhika rUpavAnuM che. kharekhara ! vacana vaDe tenuM varNana thaI zake tema nathI. temaNe cakravartInA je-je aMga para dRSTi karI tyAM tyAMthI dRSTi khasI zakatI na hatI. kharekhara ! zakrae AnA rUpanI je prazaMsA karI che te lezamAtra mithyA nathI. ame to irSyAthI AvelA paNa tamArA darzanathI kRtArtha thayA chIe. sanaskumAre pUchyuM, he uttama brAhmaNo ! tame ahIM zA hetuthI AvyA cho ? tyAre te bhUdevoe kahyuM ke, he narezvara ! A sacarAcara jagatamAM tamAruM rU5 sauMdarya apratima che. te sAMbhaLI kautuka thavAthI ame tamArA darzana mATe AvyA hatA. he rAjA ! lokomAM tamArA rUpanuM adbhuta varNana ame sAMbhaLeluM. paraMtu tame to tenAthI paNa vizeSa rUpavAnuM cho. tyAre rUpanA madathI te rAjA bolyo ke, he vipro ! mane snAna ane alaMkRt thaIne AvavA do, pachI juo ke mAruM kevuM rUpa nIkhare che. jyAre huM snAna karI lauM, ratna alaMkArothI sajja thaI rAjyasabhAmAM besuM, te vakhate mArA rUpane jojo to kevuM samyaku, prekSaNIya ane manorama che te khyAla Avaze. e pramANe bhUdevone kahIne rAjA anyatra gayo. - tyAra pachI te bhUpatie snAna karyuM. AbhUSaNAdithI alaMkRt thayo. vibhUSita thayelo evo te rAjA sabhAmAM Avyo. te viprone potAnuM rUpa jovA mATe AjJA karI, te vakhate te brAhmaNoe temanuM vikRta thayeluM rUpa joyuM, teo kheda pAmyA. teo vicAravA lAgyA ke, aho ! te rU5, te kAMti, te lAvaNya kayAM cAlyA gayA ? athavA manuSyone sarva kSaNika ja hoya che. rAjAe temane pUchayuM ke, pahelAM mAruM rUpa joIne tame khUba ja khuza thayA hatA. have viSAdathI tamArA mukha zyAma thaI gayA che. Ama kema banyuM ? te brAhmaNoe kahyuM ame devo chIe. svargamAM jyAre devendrae tamArA rUpanuM varNana karyuM tyAre Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 amane azraddhA thaI. tethI tamArA rUpanI parIkSA karavA ahIM AvyA. pUrve jyAre tamAruM rUpa joyuM tyAre indrae varNavyuM tenA karatA paNa adhika hatuM. tethI ame khuza thayA hatA. hamaNAM pharIthI jyAre tamAruM rUpa joyuM tyAre viSAda prApta thayA kemake ATalA kALamAM tamArI adbhuta kAyA rogathI gherAI gaI che. jeNe rAkSasanI jema tamArA rUpa, lAvaNya, kAMtine grasI lIdhAM che. ATaluM kahI, te devo aMtardhyAna thaI gayA. 100 rAjAe potAnuM rUpa joyuM. dhULa vaDe AcchAdita vAruNanI jema chAyArahita evI potAnI kAyAne joI. te vicAravA lAgyo ke, roganA sthAnarUpa A zarIrane dhikkAra thAo. manuSyanA zarIranuM mUlya keTaluM ? yamarUpa vyAdhi game tyAre tene gherI vaLe che. A rUpAdi guNo nAzavaMta che. temAM kayo buddhimAna mUrchA dhAraNa kare ? jenA kSaNamAtra sevanathI A bhogo cAlyA javAnA temAM kayo meghAvI Asakti kare ? je guNo vinAza pAmavAnA che ane parigraha grahanI mAphaka pIDe che temAM kayo dhImAn lepAya ? Aje ke kAle je zarIra vinAza pAmavAnuM che. te zarIramAM mamattva koNa kare ? tenA karatA A badhAMno tyAga karIne zAzvata sukhane ApanAra vratane grahaNa karavA zreyaskara che. A pramANe vicArI potAnA putrane rAjya soMpI sanankumAra rAjAe vinayaMdharasUri pAse jaI vrata grahaNa karyA - dIkSA lIdhI. (Avazyaka cUrNi-1-pR. 228 pramANe 1000 rAjAo sahita dIkSA grahaNa karelI) e rIte mahAna Rddhi saMpanna manuSyendra sarkumAra cakravartIe putrane rAjya soMpI cAritra grahaNa karI tapa AcaraNA zarU karI, paraMtu je vakhate teNe dIkSA lIdhI tyAre sarva ratno, badhI rANIo, sarve nidhinA yakSo, sainya Adi sarva parivAra Adie gADha anurAgathI tenI pAchaLa-pAchaLa cha mAsa paryaMta bhramaNa karyuM. teo sarve vinavaNI karatA rahyA ke, he prabho ! amArA koIpaNa aparAdha vinA amAro kema tyAga karo cho ? pAchA pharo paNa saMyata evA sanatkumAra rAjarSie siMhAvalokanathI paNa pAchuM pharIne na joyuM. cha mahinA pachI samagra parivAra te sattvazALIne namana karIne potapotAne sthAne pAcho pharyo. eka vakhate chaTThanA pAraNe te rAjarSi gaucarI mATe nIkaLyA. tyAM tene bakarInA dUdhanI chAza ane koI tuccha dhAnya prApta thayuM. teno rAjarSie AhAra karyo. punaH punaH paNa chaTha karIne te ja rIte pAraNuM karyuM. tene lIdhe tenA zarIramAM rogo vRddhi pAmavA lAgyA. sAta mahAvyAdhi tenA zarIramAM utpanna thaI. 1. kaM DU (khasa), 2. zoSa, 3. pIDa(sojA), 4. kAsa, 5. zvAsa, 6. jvara, 7. arucI. A sAte rogane temaNe so varSa sudhI samatAbhAve sahana karyA. te vedanA sAthe bIjA paNa badhAM parISahone sahana karyA. tIvratapanuM AcaraNa karyuM. tenAthI temane aneka labdhio prApta thaI. temAM sAta labdhio mukhya hatI. 1. maLa, 2. Amarza, 3. viSTA, 4. mUtra, 5. sarvoSedhya, 6. kapha ane 7. saMbhinnazrota, to paNa teNe potAnA zarIranI vyAdhi nivAravA koI ja upAya karyA nahIM. koI vakhate indre devatAo samakSa prazaMsA karatA kahyuM ke, aho ! sanakumAra cakravartI cakravartIpaNAMnI lakSmIno tyAga karIne kevo ugra tapa tapI rahyA che. temanuM dhairya kharekhara ! adbhuta che. rogothI gherAyeluM zarIra che. tapanA prabhAve te nivAravAnI labdhio prApta thaI che. to paNa te rAjarSi potAnI kAyA paratve nispRha thaI koI cikitsA karatA nathI. paNa Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI sanaskumAra kathA devendranI A vAta paratve te vijaya-vaijayaMta devane zraddhA thaI nahIM. teo baMne vaidyanuM rUpa laIne sanatkumAra rAjarSi pAse AvyA. teoe kahyuM, he sAdhu ! jo tamArI anumati hoya to ame dharmavaidya chIe, tamArA roganI cikitsA karIe. teoe vAraMvAra A pramANe (rAjarSina) kahyuM, tyAre te vratI (sanakumAre) tattvAmRta sadeza vANIthI svastha citte A pramANe kahyuM jo tame karmaroga (bhAva roga)nI cikitsA karI zakatA ho to karo. A deharoga (dravyaroga)nI cikitsA karavAnA ho to A tarapha juo. ema kahIne galata patathI zIrNa thayelI potAnI AMgaLIne potAnA kaphanA biMdu vaDe liMpI eTale tatkALa te suvarNa varNa saTTaza thaI gaI. temaNe vaidyone kahyuM ke, roganA AtaMkane to huM pote paNa nivArI zakuM chuM. karmarUpI roganI cikitsA jo tame karI zakavA samartha ho to tema karavAnI mArI anujJA che. vismita thayelA te baMne devo te cakrImunine namI paDyA. pachI kahyuM ke, prathama viprarUpe AvIne je be devatAo tamAruM rUpa joI gayA hatA, te ja ame baMne devatAo Aje vaidya thaIne AvyA chIe. 'apUrva labdhi prApta thayA chatAM paNa sanakkumAra rAjarSi roganA AtaMkane kevA dhairyapUrvaka sahana karatAM tapa karI rahyA che.'' e pramANe indre tamArI prazaMsA karI te sAMbhaLIne ame ahIM AvyA chIe. kharekhara ! tame merU parvata jevA acala cho e pramANe kahIne te devo aMtardhAna thaI gayA. - sanatkumAra cakravartIe 50,000 varSa kumAravayamAM, 50,000 varSa mAMDalika rAjApaNe, eka lAkha varSa cakravartIrUpe ane eka lAkha varSano zramaNaparyAya pALI e traNa lAkha varSanuM Ayu paripUrNa karI. aMta samaye anazana karI kALadharma (mRtyu) pAmIne sanatkrumAra nAmaka trIjA devaloke devapaNe utpanna thayA. tyAMthI cyavIne ahIM mahAvidehamAM janma laI mokSane prApta karaze. 0 Agama saMdarbha *- AyA.cU.pR. 64, 93, 167, 178; sUrya. 174nI . sama. 313, 315, 317, 320; Ava.ni. 374, 391, 392, 394, 395, 397 thI 399, 401, 416; Ava yU.1-pR. 215, 220, 228; utta. 407, 596; utta.cU.pR. 50; utta.bhAva.pR.pR. 277, 340 thI 349; tittho. 559, 666; * (5) zAMti cakravartI kathAnaka : -0- sAmAnya parIcaya : X 101 AyA. 84, 99, 160nI vR. ThA. 376, 898nI rR. maraNa. 411, 412; jaMbudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM zAMti nAme pAMcamAM cakravartI thayA. teo A covIsInA soLamAM tIrthaMkara paNa hatA. temano janma hastinApuramAM (aparanAma- Ava.ma.6.pR. 237 thI... utta 596, 1127nI pR. utta.ni. 84nI rR. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 gajapuramAM) thayo. rAjA vizvasena temanA pitA hatA ane mAtAnuM nAma "acirA' hatuM. kAzyapa gotrIya A cakravartI (bhagavaMta)no varNa nirmaLa suvarNa saddeza hato. temanI UMcAI cAlIza dhanunI hatI. teo cha khaMDarUpa bharatakSetranA, caudaratnanA ane navanidhinA svAmI hatA. temanA mukhya patnI (strIratna)nuM nAma vijayA hatuM. temanuM pUrNa Ayu eka lAkha varSanuM hatuM. teo cakravartIpaNAnI lakSmIno tyAga karI pravrajyA grahaNa karI, tIrthaMkara pada pAmyA. kevaLajJAna prApta karI, tIrtha sthApanA karI, aneka jIvonA tAraka banIne nirvANa pAmyA. 102 -0- kathAnaka cakravartI zAMtinA kathAnaka mATe vibhAga-1-adhyayana--1mAM soLamAM bhagavaMta zAMtinAthanuM kathAnaka jovuM. mahAn Rddhi saMpanna ane lokamAM zAMti karanArA zAMtinAtha cakravartIe bhAratavarSa kSetrano tyAga karI, tIrthaMkara padavI pAmI anuttara gati prApta karI. 0 Agama saMdarbha :-- --bhazAMtinAthanA kathAnakane aMte Apela Agama saMdarbho pramANe jANavuM. (6) kuMthu cakravartI kathAnaka H-0- sAmAnya parIcaya : x X jaMbudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM kuMthu nAme chaTThA cakravartI thayA. teo A covIsInA sattaramAM tIrthaMkara paNa hatA. temano janma hastinApura (aparanAma--gajapura)mAM thayo. temanA pitAnuM nAma rAjA "zUra'" hatuM ane mAtAnuM nAma "siri'(zrI) hatuM. kAzyapa gotrIya A cakravartI (bhagavaMta)no varNa nirmaLa suvarNa sadeza hato. temanI UMcAI pAtrIza dhanunI hatI. teo cha khaMDarUpa bharatakSetranA, cauda ratnanA ane navanidhinA svAmI hatA. temanA mukhyapatnI (srIratna)nuM nAma kRSNazrI hatuM. temanuM pUrNa Ayu 95,000 varSanuM hatuM. teo cakravartIpaNAnI lakSmIno tyAga karI pravrajyA grahaNa karI tIrthaMkara pada pAmyA. kevaLajJAna pAmI, tIrtha sthApanA karI, aneka jIvone tArIne nirvANa pAmyA. --0 kathAnaka : cakravartI kuMthunA kathAnaka mATe **vibhAga-1- aghyayana-1-mAM sattaramAM bhagavaMta kuMthunAthanuM kathAnaka jovuM. ikSvAku kuLanA rAjAomAM zreSTha narezvara, vikhyAtakIrti, dhRtimAna kuMthunAthe anuttara gati prApta karI. 0 Agama saMdarbha : - bhakuMthunAthanA kathAnakane aMte Apela Agama saMdarbha pramANe jANavuM. -X-X Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - ara kathA 103 (7) ara cakravartI kathAnaka :-0- sAmAnya parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM "ara" nAme sAtamA cakravartI thayA. teo A covIsInA aDhAramAM tIrthakara paNa hatA. temano janma hastinApura (aparanAmanAgapura)mAM thayo. teono janma rAjA sudarzananA patnI (rANI) devInI kRSimAMthI thayo. kAzyapa gotrIya A cakravartIno varNa nirmaLa suvarNa sadaza hato. temanI UMcAI trIza dhanuSya hatI. teo cha khaMDarUpa bharatakSetranA, caudaratnanA ane navanidhinA svAmI hatA. temanA mukhya patnI (strIratna)nuM nAma "sUrazrI" hatuM. temaNe 84,000 varSanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. teoe cakravartIpaNAnI lakSmIno tyAga karI, pravajyA grahaNa karI-tIrthaMkara pada pAmyA, kevaLajJAna pAmI, tIrtha sthApanA karI, aneka jIvonA tAraka banIne nirvANa pAmyA. -0- kathAnaka : cakravartI "ara'nA kathAnaka mATe **vibhAga-1- adhyayana-1-mAM aDhAramAM bhagavaMta aranAthanuM kathAnaka jovuM. sAgaraparyata bhAratavarSane choDIne, karmarajane dUra karIne, narezvaromAM zreSTha evA "aranAthe' anuttara gati prApta karI. 0 Agama saMdarbha :- bhoaranAthanA kathAnakane aMte Apela Agama saMdarbha pramANe jANavuM. (8) subhUma cakravartI kathAnaka :-0- sAmAnya parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetranA A avasarpiNI kALamAM "subhama" nAme sAtamA cakravartI thayA. temano janma hastinApuramAM thayo. pitAnuM nAma kRtavIrya ane mAtAnuM nAma tArA hatuM. kAzyapagotrIya A cakravartIno varNa nirmaLa suvarNa sadaza hato. temanI UMcAI aThAvIza dhanuSu hatI. teo cha khaMDarUpa bharatakSetranA, caudaratnanA ane navanidhinA svAmI hatA. temanA mukhyapatnI (strIratna)nuM nAma "padmazrI' hatuM. temaNe 60,000 varSanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. marIne sAtamI narake gayA. teo bha0 aranAtha ane bhamahinAthanA zAsananA madhyanA kALamAM thayA. -0- kathAnaka : vasaMtapura nagaramAM vaMzano uccheda karanAra eka bALaka dezAMtara bhaTakatA eka vakhata sArtharahita thaI gayo. tApasanI pali (Azrama)mAM pahoMcyo. tenuM nAma agrika hatuM. yama(jama) nAmanA tApase tene ucherIne moTo karyo. yama(jama)nA putrarUpe ucharavAthI te jamadagninA nAme prasiddha thayo. te ghora tapazcaryA karI jagamAM vikhyAta thayo. te vakhate pUrvajanmanA zrAvaka evA vaizvAnara deva ane tApasabhakta evA dhavaMtarI deva, te baMne devo vacce paraspara vAda thayo ke kono dharma zreSTha ? teoe nakkI karyuM ke, Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 Agama kathAnuyoga-2 ApaNe sAdhunI tathA tApasanI parIkSA karIe. tyAre zrAvaka evA vaizvAnara deve kahyuM ke, je amArAmAM taddana navo hoya ane tamArAmAM badhAMmAM mukhya hoya tenI parIkSA karIe. te vakhate navo-navo dharma pAmelo padharatha rAjA mithilA nagarIthI nIkaLI vAsupUjya prabhunI pAse dIkSA levA caMpApurI jato hato. vaizvAnara ane dhavaMtarI deve tene joyo. tenI parIkSA karavA anna-pAna lAvIne mUkyA. paNa te agrAhya jANavAthI teNe aMgIkAra na karyA. mArgamAM kAMTA-kaMkara bicAvyA, tenAthI te rAjAno komaLa caraNa pIDAvA lAgyA, to paNa kSobhita na thayo. pachI anukULa upasaga karyA to paNa rAjA calita na thayo. paNa dharmamAM atyaMta sthira thaI gayo. koI kahe che te zrAvake bhakta pratyAkhyAna karela. baMne devo siddhaputrarUpe gayA. zrAvakane kahyuM ke, A vrata grahaNa na karo. hajI tamAruM AyuSya ghaNuM che. yuvAna cho. bhoga bhogavo. tyAre zrAvake kahyuM ke, AyuSya vadhu haze to dharma paNa vadhu karI zakIza. paNa tene te devo lobhita karI na zakyA. tyAra pachI teo jamadagni pAse gayA. teoe devamAyAthI pakSInuM (cakalAcakalInuM) rU5 vikuvyuM. jamadagrinI vizALa dADhImAM temaNe mALo banAvyo. pachI cakalAe cakalIne kahyuM ke, huM himAlaya para jaIza. cakalI bolI ke, tuM tyAMthI pAcho nahIM Ave mATe tene javA daIza nahIM. cakalAe kahyuM ke, huM pAcho na AvuM to mane gohatyAnuM pApa lAge tevA sogaMda lauM . cakalI tenI vAtamAM saMmata na thaI. teNe kahyuM ke, he priye ! tuM evA sogaMda le ke, A RSinA duSkRta-pApa mane lAge to tane javA dauM. pasInA AvA vacana sAMbhaLI jamadagri roSAyamAna thayo. te baMne pakSIne pakaDI lIdhA ane kahyuM ke, AvA duSkara tapa tapatA evA mArAmAM kayuM duSka-pApa hoya. pakSIo bolyA ke, tame saMtAnarahita cho. tamAruM tapa vyartha che kemake, apatranI gati thatI nathI. jamadagni te vAtathI zobhita thaI vicAravA lAgyA ke, strI ane putrarahita mAruM saghaLuM tapa phogaTa che. te dhavaMtarI deva parIkSAmAM tApasane niSphaLa thayA jANI zrAvaka thaI gayo. jamadagni tApasa paNa AtApanA-tapa choDIne mRgakoSThaka nagare gayo. tyAM jitazatru rAjA hato, teNe tApasane AvelA jANI UbhA thaI aMjali joDI pUchayuM, he maharSi ! ApanI zI sevA karuM? jamadagnie kahyuM. mane tArI eka kanyA Apa (paraNAva). rAjAe kahyuM, mAre so putrIo che temAMthI je joIe te huM tamane ApuM. jamadagnie aMtaHpuramAM jaI rAjakanyAone kahyuM, tamArAmAMthI koI eka mArI dharmapatnI thAo. te sAMbhaLI te kanyAo bolI, are jaTAdhArI, bhIkha mAMgI jIvanAra, tane AvuM bolatA zarama nathI AvatI. jamadagnie krodhathI badhI kanyAone kubaDI banAvI dIdhI. te vakhate eka kanyA reNunA puMja sAthe AMgaNamAM ramatI hatI. tene joI jamadagnie tene reNukA nAmathI bolAvI, eka phaLa batAvI kahyuM, "A joIe che ?" tyAre kanyAe hAtha laMbAvyo. jamadagnie kahyuM, "A mane icche che" ema kahIne te kanyAne grahaNa karI. tyAra pachI bIjI navvANuM kanyAone potAnI zALI samajIne punaH rUpavatI karI dIdhI. pachI reNukAne laIne potAnA Azrame lAvyo. rAjAe paNa te tApasane gAya vagerenI bheTa ApI. te kanyAne jamadagnie ucherI, moTI karI, te kanyA jyAre yauvanavatI thaI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - subhama kathA 105 tyAre jamadagnie tenI sAthe vidhivat vivAha karyA. RtukALa prApta thatA munie reNukAne kahyuM ke, tAre mATe evo carU sAdhIza jenAthI tane brAhmaNomAM agresara evo putra prApta thaze. tyAre reNukAe kahyuM ke, hastinApuramAM anaMtavIryanI rAjAnI je patnI che te mArI bena che. tethI tenA mATe paNa eka kSatriya-carU sArdhA. tethI jamadagnie baMne mATe ekaeka carU sAdhyo. reNukAe vicAra karyo ke, huM to araNyanI mRgalI jevI chuM, to mAro putra paNa tevo na thAo. ema vicArI teNIe kSatriya carUnuM bhakSaNa karyuM ane brAhmaNacarU teNInI benane Apyo. te baMnene eka-eka putra thayo. jamadagni ane reNukAnA putranuM nAma "rAma" rAkhyuM ane anaMtavIryano putra kRtavIrya thayo. eka divasa koI vidyAdhara Avyo. te rogane kAraNe AkAzagAmIni vidyA bhUlI gayo. reNukAputra rAme tenI sevA karI. tethI prasanna thaIne teNe rAmane parazuvidyA ApI. zaravanamAM jaIne teNe te vidyA sAdhI. koI kahe che ke, jamadagrinI paraMparAthI rAmane te parazuvidyA prApta thaI. (tyArathI te parazurAma nAme prasiddha thayA). koI vakhate reNukA tenI benanA ghera gaI. teNIne rAjA anaMtavIrya sAthe prema thatA niraMtara ratikrIDA magna banI. tenAthI reNukAne eka putra thayo. jamadagni te putra sAthe reNukAne potAne tyAM pAchI lAvyA. parazurAmane badhI vAta jANI krodha caDyo. tethI teNe potAnI mAtAne putra sahita mArI nAMkhI. reNukAnI bene A vAta jANI teNe anaMtavIrya rAjAne kahyuM. tethI rAjAe AvIne jamadagrinA Azramano vinAza karyo ane badhI gAyone laIne bhAgI gayo. A vAta parazurAmane jaNAvI eTale rAme potAnI paraza vaDe anaMtavIryane mArI nAkhyo. pachI teno putra kRtavIrya rAjA banyo. tenI patnI "tArA' rANI banI. koI vakhate mAtAnA mukhethI kRtavIrye potAnA pitAnA maraNano vRttAMta jANyo. teNe AvIne jamadagni tApasane mArI nAMkhyA. A vAta jyAre parazurAme jANI, tyAre te zIdhra hastinApura pahoMcyo. tenI jvalaMta parazu vaDe teNe kRtavIryane mArI nAMkhyo. tenA rAjya para parazurAma rAjA thaIne besI gayo. te vakhate kRtavIryanI patnI tArA garbhavatI hatI. tethI te bhrAnta thaI tyAMthI palAyana thaI gaI ane tApasanA AzramamAM nAsI AvI. teNe eka putrane janma Apyo. tenuM nAma subhUma rakhAyuM. have rAmanI parasu jyAM jyAM kSatriyane jotI tyAM tyAM prajvalita thaI jatI. eka vakhata parazurAma tApasanA Azrama pAsethI pasAra thato hato. tyAM tenI parazu prajvalita thaI. parazurAme pUchyuM ke, ahIM koI kSatriya che ? tApasoe kahyuM ke, ame ja kSatriya chIe. pachI parazurAme sAta vakhata pRthvIne nakSatriyA karI ane haNelA kSatriyonI dADhothI eka thALa bharI dIdho. te subhUma moTo thatA tene vidyAdhare grahaNa karyo. eka vakhate rAme koI nimittayAne pUchayuM ke, mAro vadha konAthI thaze? te nimittake kahyuM ke, je puruSa siMhAsana para besIne khIrarUpa banI gayelI A dADhonuM bhakSaNa karaze tenAthI tamAro vadha thaze. te sAMbhaLI parazurAme tyAM eka avArita dAnazALA karAvI, tyAM AgaLa eka siMhAsana mUkAvI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 Agama kathAnuyoga-2 dADhothI bharelo thALa rakhAvyo. bIjI tarapha meghanAda vidyAdhare naimitikane pUchayuM ke, mArI padmazrI kanyA huM kone ApuM? nimittake kahyuM ke, tene mATe subhama yogya vara che. tyArathI te vidyAdhara subhemano sevaka thaIne rahyo. tyAra pachI keTaloka kALa pasAra thayo. eka vakhata subhUme mAtAne pUchayuM ke, zuM A loka ATalo ja che ke, AthI adhika paNa che ? tyAre mAtAe tene sarva vRttAMta jaNAvyo. te sAMbhaLIne subhUma "parazurAmane haNI nAkhIza' evA abhimAnathI hastinApura gayo. tyAM sabhAmAM siMhAsana para beTho. te vakhate pelI dADho khIrarUpa thaI gaI. te vakhate dADhanI rakSA karanArA brAhmaNo yuddha karavAne udyata thayA. meghanAda vidyAdhare teone mArI nAMkhyA. subhUma vizvasta thaI te kSIra khAI gayo. parazurAmane A samAcAra maLyA. krodhathI dhamadhamato te tyAM Avyo. teNe subhUma upara potAnuM parazu pheMkyuM. paNa teno nAza thaI gayo. subUma pAse kaMI zastra na hatuM. teNe dADhano bharelo je thALa hato te pheMkyo. te thALa ja cakraratna banI gayo. tenA vaDe parazurAmanuM mastaka chedAI gayuM. pachI subhUme abhimAna vaDe ekavIza vakhata pRthvIne nibrahmaNI karI. brAhmaNInA garbha paNa cIrI nAMkhyA. (pachI subhUme bharata cakravartInI mAphaka samagra bharatakSetrane sAdhyo. te AThamo cakravartI thayo. aneka prANIonI hiMsA karato ane nitya raudradhyAnathI vartato evo subhUma cakravartI kAmabhogano tyAga na karIne kALa pariNAmanA vazathI mRtyu pAmI sAtamI adhaHsaptamI pRthvInA apratiSThAna narake gayo. te 5000 varSa kumArapaNe rahyo, 5000 varSa mAMDalika rAjApaNe rahyo. pa00 varSa digvijayamAM gayA. 50,000 varSamAM 500 varSa nyUnakALa cakravartIrUpe rahI kula 60,000 varSanuM Ayu pUrNa karyuM. 0 Agama saMdarbha :AyA.cUM.pR. 49, 55, AyA. mU. 63nI vR; sUya yU.pU. ra09, suya.mU. 419nI , ThA 1ra0; sama. 313, 315, 317, 320; jIvA. 105, + Ava.ni. 391, 393, 394, 396 thI 399, 401, 417, 4ra1; Ava.cU.1-pR. 215, 220, 520 thI 522; Ava.ma. va. ra37, ra39, 375; Ava.ni. 918, 921 nI vR. tistho. 481, pa95, - 8 -- >> - (9) mahApadma cakravartI kathAnaka :-0- sAmAnya parIcaya : jaMbUDhIpanA bharatakSetranA A avasarpiNIkALamAM mahApadma nAme navamAM cakravartI thayA. temanI janma nagarI vANArasI hatI. (uttarAdhyayana bhAvavijaya kRt vRttimAM hastinApura nagarI jaNAvI che.) rAjA pottaranI patnI rANI jvAlAnI kukSimAM teo utpanna thayA. kAzyapa gotrIya A cakravartIno varNa nirmala suvarNa samAna hato. temanI UMcAI vIza dhanuSa hatI. teo cha khaMDarUpa bharatakSetranA, cauda ratnanA ane navanidhinA svAmI hatA. temanA mukhya patnI (strIratna)nuM nAma vasuMdharA hatuM. ( uttarAdhyayana bhAvavijayajI vRttimAM tenuM nAma madanAvali jaNAvela che.) temaNe 30,000 varSanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. jemAM chellA 10,000 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravatI - mahApadma kathA 107 varSa zramarUpe rahyA. aMte kevaLajJAna pAmI mokSe padhAryA. teo bhagavaMta munisuvrata svAmInA zAsanamAM thayelA. -0- kathAnaka : A ja bharatakSetramAM hastinApura nagarI hatI. padma samAna ikvAkuvaMzamAM pakvottara nAme eka rAjA thayo. tene jvAlA nAme mukhya rANI hatA. temane siMhanA svapnathI sUcita evo viSNu nAmano eka putra thayo. tyAra pachI cauda mahAsvapnothI sUcita sarva zobhAnA dhAma samAna mahApadma nAmanA putrane janma Apyo. kalAcArya pAse te baMne sakaLa kaLAkalApa bhaNyA. baMne yauvana vayane prApta thayA. mahApAkumArane vijayavAnuM jANI padmottara rAjAe temane yuvarAja pade sthApita karyA. te samaye ujjayinI nagarImAM zrIvarga nAme rAjA hato. tene namuci nAme maMtrI hato. je vitaMDAvAdamAM paMDita hato. eka vakhate munisuvratasvAmInA ziSya suvratAcArya vicaraNa karatA tyAM padhAryA. temanA vaMdanArthe nagarajanone jatAM joI mahelanA gavAkSamAM ubhelA rAjA zrIvarma e namuci maMtrIne pUchayuM ke, A loko kyAM jaI rahyA che ? namucie kahyuM ke, devIdyAnamAM koI zramaNa padhArelA che. temanA bhakto temanA vaMdanArthe jaI rahyA che. rAjAe kahyuM ke, cAlo ApaNe paNa tyAM jaIe. tyAre maMtrIe kahyuM ke, bhale Apane javuM hoya to tyAM jaIe paNa Ape tyAM taTasthavRttithI rahevuM. huM badhAMne vAdamAM jItIne niruttara karI daIza. he svAmI ! pAkhaMDIonuM pAMDitya sAdhAraNa lokomAM ja cAle che. rAjAe tene anumati ApI pachI maMtrI Adi parivAra sAthe rAjA vanamAM gayA. namuci maMtrIe svecchAvAdathI munione dharmasaMbaMdhi prazno karavA mAMDyA. "A mudra che" tema samajI munioe mauna dhAraNa karyuM. tethI namucie krodha karI jaina zAsananI niMdA karatA sadgurune Azrine bolyo ke, tame gauravatAvALuM zuM jANo cho ? tyAre suvatAcAryae kahyuM ke, jo tArI jIbha para khujalI AvatI hoya to ame kaMIka bolIe. te vakhate eka bALasAdhue kahyuM ke, he guru bhagavaMta ! A dhRSTanI sAthe Ape kaMI bolavuM yukta nathI. Apa juvo, huM sabhyatAthI tene vAdamAM jItI laIza. te game te pakSa kahe, to paNa huM tene yathArtha rIte dUSita karIza. te sAMbhaLI namuci maMtrI ddha thaIne bolyo ke, tame sarvadA apavitra, pAkhaMDI ane vedathI bAhya cho. tethI tame mArA dezamAM vasavAne yogya nathI. eTalo ja mAro pakSa che. tyAre bALasAdhue kahyuM ke, veda RtimAM pANInuM sthAna, khAMDaNIo, ghaMTI, cUlo ane mArjanI e pAMca sthAnone prANI vadhanA sthAno kahyA che. jeo A pAMca sthAnane seve che teo sadA vedabAhya kahevAya che. ame to pAMca sthAnathI rahita chIe ame vedabAhya kaI rIte kahevAIe ? je saMbhoga che te ja apavitra che. teno je sevaka che te ja vedabAhya che. ame to kAmabhogothI virakta chIe, pachI ame kaI rIte vedabAhya kahevAIe ? e rIte te kSullake yuktithI te buddhinidhAna namucIne vAdamAM parAjita karyo. tethI sAdhu sAthe gADha vairane dhAraNa karato te maMtrI rAjA sAthe potAnA gRhe pAcho pharyo. te rAtrinA munine haNavAnI icchAthI te krodhAMdha maMtrI vanamAM gayo. zAsanadevIe Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 Agama kathAnuyoga-2 nircanthabhakti buddhie tene khaMbhita karI dIdho. prAta:kALe loko tene te sthitimAM joIne vismaya pAmyA. rAjA to AcArya pAse gharma sAMbhaLI upazAMta thaI gayAM. badhAM loko dvArA niMdA thatA te namucI apamAnIta thayo. devIe pachI tene mukta karyo. lajjA pAmI te maMtrI tyAMthI hastinApura gayo. te tyAM mahApavA yuvarAjanA saMgamAM Avyo ane pUrvanA puNyathI teNe tyAM amAtya pada prApta karyuM. mahApabanA dezanA prAMta bhAgamAM siMhabala nAme rAjA raheto hato. te durgama evA dUrgamAM Azraya laIne rahelo. siMhanI jema te ghaNo parAkramI hato. te vAraMvAra mahApadmanA dezane luMTI luMTIne te potAnA durgamAM pravezI jato, tethI tene koI pakaDI zakatuM na hatuM. eka vakhate kopita thayelA mahApo namucI maMtrIne kahyuM ke, tame siMhabalane pakaDavAno koI upAya jANo cho ? namucIe kahyuM ke, hA huM jANuM chuM. tyAre mahApadma khuza thaIne tene AjJA karI eTale namucI turaMta tyAM gayo. siMhabalanA durgane bhAMgIne, baLapUrvaka tene bAMdhIne mahApA pAse lAvyo. tyAre mahApape kahyuM, maMtrIrAja ! vara mAgo. namucIe kahyuM ke, samaya Avye mAMgIza. tenI vAta mahApo svIkArI. te yuvarAjapada sArI rIte pALavA lAgyA. eka vakhate mahApadmanI mAtA vAlAe jainaratha taiyAra karAvyo. te vakhate mithyASTi evI tenI patnI mAtA lakSmIe brahmaratha karAvyo. lakSmIe rAjA pAse evI mAMgaNI karI ke, nagaramAM mAro brahmaratha pahelA cAlaze. jvAlA rANIe rAjAne kahyuM ke, jo jainaratha nagaramAM pahelA cAlaze nahIM to huM anazana karIza. tethI rAjAe baMnenI rathayAtrA aTakAvI dIdhI. mAtAnA duHkhathI mahApadma ghaNo du:khI thayo. tene thayuM ke, mArA jevo putra hovA chatAM mAtAnA manorathonI pUrti na thaI zake te huM kema sahana karuM ? mAre mAtAthI vizeSa jagatmAM kazuM nathI. ema vicArI badhAM sUtA hatA tyAre rAtre potAnI nagarImAMthI mahApA nIkaLI gayo. svecchAe bhramaNa karatA mahA aTavAmAM Avyo. tyAMthI te tApasanA AzramamAM Avyo. priya atithinA samAgamathI tApasoe teno satkAra karyo. mahApA potAnuM ghara hoya tema tyAM rahevA lAgyo. te vakhate caMpAnagarImAM rAjA janmejayane kALa rAjAe rUMdhyo te parAbhUta thaI tyAMthI palAyana thaI gayo. te nagara bhAMgavAthI loko badhI dizAmAM bhAgavA lAgyA. aMtaHpuranI strIo paNa nAsavA lAgI. te vakhate caMpApati janmejayanI patnI nAgavatI potAnI madanAvalI putrInI sAthe nAsIne tApasanA AzramamAM AvI. tyAre mahApadma ane madanAvalI baMne paraspara ekabIjAne jotA kSaNavAramAM paraspara rAgavALA banyA. lajjAthI tenA nayana jhUkI gayA. te jANIne nAgavatIe madanAvalIne kahyuM ke, he putrI ! tuM puruSane joIne rAgavatI kema thaI che ? jJAnIe kahyuM che ke, "bhAvi cakravartInI tuM mukhya patnI thaIza" te kema bhUlI jAya che ? tuM jete puruSa vize kema utsuka thaI che ? te vakhate viparIta banAvanA bhayathI te AzramanA kulapatine kahyuM ke, he mahApadma ! tAre jyAM javuM hoya tyAM jA. te sAMbhaLIne mahApadma tyAMthI nIkaLI gayo. A mArI ja strI thaze. kemake huM ja bhAvi cakravartI chuM. have huM kyAre bharatakSetrane sAdhu ane jyAre A mArI patnI bane ? jyAre have mArI mAtAnA ahaMtu caitya vaMdanArthe rathayAtrA laI javAnA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - mahApadma kathA 109 manoratho huM pUrA karI zakIza ? A pramANenA manoratharUpI ratha para ArUDha thayelo te rAjakumAra pharato-pharato siMdhunaMdana upavane pahoMcyo. tyAM nagaranI strIo udyAnamAM rahI vividha krIDAmAM magna hatI. te krIDAno kolAhala sAMbhaLI tyAMnA rAjA mahAsenano eka hAthI AlAna staMbhane ukheDIne, mahAvatane pheMkI daIne bhAgyo. te nagaranI strIonA anurAgathI tatkALa tyAM AvI gayo. atizaya bIka pAmela te strIo nAzatA pokAravA lAgI ke ahIM koI evo vIra che ke, je amane A hAthIthI bacAve ? teono pokAra sAMbhaLI mahApa te hAthIne tarjanA karI. tarata ja te hAthI krodhathI mahApadma sammukha vanyo. tene Avato joI, khalanA pahoMcADavA mahApadma eka vastra AkAzamAM pheMka. hAthIe krodhAMdha thaI te vastrane mahApadma samajIne prahAra karyo. te vakhate kolAhala sAMbhaLI mahAna rAjA, tenA sAmaMta ane maMtrI sAthe tyAM Avyo. sarve nagarajano paNa tyAM bhegA thaI gayA. te vakhate mahAna rAjAe mahApAne kahyuM ke, vIra ! dUra khasI jA. krodhathI kALa jevA thayelA A hAthI sAthe yuddha karavuM rahevA de. mahApadma kahyuM ke, he rAjan ! zAMta thaIne kSaNavAra juo. huM hamaNAM ja A unmatta hAthIne vaza karI daIza. e pramANe kahIne teNe hAthInA mastaka para vaja jevI muThI vaDe prahAra karyo. pachI te hAthI kumArane pakaDavA udyatta thayo. teTalAmAM te kumAra uchaLIne te hAthI para ArUDha thaI gayo. pachI te hAthIne hAtha-paga para vividha prahAro karI, kaMTha bhAge aMguThA vaDe pIDA karI aMkuzita karI dIdho. te hAthI nAnA bALanI mAphaka tenI sAthe ramato joI sarvajano vismita thaI gayA. - mahAsena rAjA paNa tenI prazaMsA karavA lAgyA. mahApA te hAthI sAthe krIDA karavA lAgyo. pachI koI mahAvatane te hAthI soMpI kumAra nIce utarI gayo. mahAsena rAjAe paNa tenA parAkrama ane rUpathI jANyuM ke, A kumAra koI ucca kuLamAM janmyo che. e pramANe vicArI rAjA tene potAne ghera laI gayo. tene potAnI so kanyA paraNAvI. te rAjakanyAnI sAthe nitya bhoga bhogavatA kumArane madanAvalInI yAda AvavA lAgI. eka vakhata mahApamakumAra zayyAmAM sutA hatA tyAre vegavatI nAmanI vidyAdharI tenuM haraNa karavA AvI. nidrA bhaMga thatA kumAre vraja jevI muSTi ugAmI kahyuM ke, mAruM haraNa kema kare che? tyAre teNI bolI ke, he zUravIra ! tame kopa na karo, mArI vAta sAMbhaLo vaitAyagiri para surodaya nAme eka nagara che. tyAM indradhanuM nAme eka vidyAdhara rAjA che. zrIkAMtA nAme tenI patnI che. jayacaMdrA nAme tene putrI che. yogya vara na maLavAthI te sarva puruSo para hepavALI thaI hatI. bharatakSetranA tamAma rAjAonA citra batAvyA, paNa tene koI rUTyo nahIM. pachI eka vakhate meM tamAruM rUpa citrapaTa para AlekhI batAvyuM eTale teNI tatkALa AkarSita thaI. teNIe kahyuM ke, have huM Ane ja paraNIza anyathA agni praveza karIza. tethI teNInA pitAo mane tamane lAvavA mokalI che. meM jayacaMdrAne paNa AzvAsana ApatA kahyuM che ke, tArA hRdayapaghane vikasvara karanAra te mahApAne huM jarUra lAvIza, jo huM nahIM lAvI zakuM to agnimAM praveza karIza, mATe tame kopa na karo. A pramANe hakIkata sAMbhaLI mahApadmanI anujJAthI te vegavatI vidyAdharI mahApadmane surodayapura Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 lAvI. pachI jayacaMdrA sAthe tenA tatkALa vivAha thayA. jayacaMdrAnA mAmAnA dIkarA gaMgAdhara ane mahIdhara nAme be durmada vidyAdharo hatA. teo jayacaMdrAnA vivAhanA samAcAra sAMbhaLI atyaMta gusse thayA. teo baMne potAnA sarva baLa sahita mahApadma sAthe yuddha karavA surodayapura AvyA. kemake te paNa jayacaMdrAne prApta karavA icchatA hatA. mahApadmakumAra paNa vidyAdharonI senA sahita laDavA mATe nagarathI bahAra nIkaLyo. mahApaDye zatrusainyano jota--jotAmAM bhaMga karatA te vidyAdharapati gaMgAdhara ane mahIdhara tyAMthI jIva laIne nAsI gayA. Agama kathAnuyoga-2 pachI cakraratna Adi ratno utpanna thayA. lIlA mAtramAM mahApaDye samagra bharatakSetra para vijaya prApta karyo. eka strIratna sivAya mahApadmane cakravartIpaNAnI sarva samRddhi prApta thaI gaI. madanAvali vinA te badhuM ja adhUruM lAgyuM. krIDA karavAne bahAne mahApadma tApasonA AzramamAM gayo. tApasoe phaLa, puSpa AdithI tenuM Atithya karyuM. janmejayarAjA paNa pharato pharato tyAM Avyo. teNe potAnI putrI madanAvalI mahApadmane paraNAvI. e pramANe cakrInI sarva samRddhi pUrNa karI te hastinApura Avyo. A vRttAMta sAMbhaLI prathamathI khuza thayelA tenA mAtA-pitAne praNAma karyA. potAnA putranuM adbhuta caritra sAMbhaLIne, tenI Rddhi-samRddhi joIne mAtA-pitAnA hRdaya harSavibhora banyA. koI vakhate munisuvratasvAmInA ziSya suvratAcArya vicaraNa karatA tyAM padhAryA. te sAMbhaLIne rAjA parivAra sahita tene vaMdana karavA gayo. tyAM temanI dharmadezanA sAMbhaLI. potAnA putrane rAjya soMpI teNe dIkSA levA vicAryuM. AcAryae paNa kahyuM ke, dharmakAryamAM vilaMba karavo na joIe. te potAnA nagaramAM gayo. potAnA parijanone, maMtrI tathA sAmaMtone bolAvyA. potAnA putra viSNukumArane paNa bolAvyo. pachI badhAMne kahyuM ke, meM suvratAcArya pAse saMsAranI asAratAno bodha sAMbhaLyo che. ATalo vakhata vratarahitapaNe pasAra karI huM ThagAyo chuM. tethI have huM vrata grahaNa karavA icchuM chuM ane A viSNukumArane rAjyabhAra soMpavA mAMgu chuM, tyAre viSNukumAre paNa kahyuM ke, kiMpAkanA phaLa samAna bhogomAM mane rasa nathI, huM paNa ApanI sAthe dIkSA ja grahaNa karIza. tethI mahApadmane bolAvIne kahyuM ke, have tame ja A rAjyano bhAra saMbhALo. tyAre mahApadma padmottara rAjAne kahyuM, vaDIlatulya viSNukumAra che tyAM sudhI mAre te kArya karavuM ucita nathI. Apa teno ja rAjyAbhiSeka karo. huM to pahelAMnI mAphaka pharI paNa yuvarAja thaIne ja rahIza. rAjAe kahyuM ke, meM to viSNukumArane prArthanA karI, paNa te to rAjya grahaNa karavAne icchato nathI. mArI sAthe dIkSA levAne icche che. A vAta sAMbhaLI padmakumAra mauna rahyA. padmottara rAjAe cakrIpaNAnA abhiSeka sahita tene rAjya soMpyuM. pachI rAjAe viSNukumAra sAthe suvratAcArya pAse dIkSA lIdhI. pachI mahApadmacakrIe pRthvI para potAnA zAsananI mAphaka sarvajanoe pUjelA potAnI mAtAnA jainarathane AkhI nagarImAM pheravyo. cakrIe potAnA vaMzanI mAphaka jaina zAsananI unnatti karI. ghaNAM bhavyone Arhatu zAsanane arpaNa karyA. ghaNAM ja gAma, Akara, nagara AdimAM koTizaH caityo te paramArhat cakravartIe karAvyA. koI vakhate padmottara rAjarSie kevaLajJAna prApta karyuM ane viSNukumAra Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravatI - mahApadma kathA 111 munie mahAnuM tapa karIne aneka prakAranI labdhio prApta karI. eka vakhate suvatAcArya potAnA sAdhu parivAra sAthe hastinApura cAturmAsa karavA padhAryA. namucIe jyAre te jANyuM tyAre pUrvanA vairano badalo levAnI icchAthI mahApadmacakrIne vinaMtI karI ke, he svAmI ! Ape pUrve mane vara mAMgavA kaheluM ke atyAre Apo. tyAre rAjAe kahyuM ke, je icchA hoya te kaho. tyAre namucIe kahyuM, mAre eka yajJa karavo che, te yajJa pUro thAya tyAM sudhI mane tamAruM rAjya Apo. satyapratijJa mahApadma rAjAe namucIne rAjya para besADyo ane pote aMtaHpuramAM praveza karyo. tyAra pachI nagaranI bahAra jaIne namucI yajJapATakamAM jaI kapaTathI dIkSita thaI, bagalAMnI mAphaka dRSTa dhyAna karavA lAgyo. tene abhiSeka karavA mATe sarva nagarajano, maMtrI ane sarva dharmAcAryo AvyA. mAtra jainamunio AvyA nahIM. tyAre namucIe sarvadharmAcArya AvyA paNa zvetAMbara jaina bhikSuo na AvyA tema jANIne irSyAthI temanA chidro zodhavA lAgyo. pachI suvratAcArya pAse jaIne te anArya bolyo ke, je rAjA hoya tene sarvadharmanA liMgIo Azraya kare che. tapasvIo potAnA tapano chaTho bhAga rAjAne Ape che. e ja lokasthiti che. tame abhimAna vaDe stabdha banyA cho. maryAdAlopaka cho ane mArA niMdaka cho. tethI tame mArA rAjyamAM rahI zakazo nahIM. game tyAM bIje cAlyA jAo. tamArAmAMno je koI ahIM raheze te zaThano huM vadha karIza. rAjyavirodhI koIpaNa ahIM rahI na zake. AcAryamahArAje kahyuM ke, tamArA abhiSekamAM AvavAno amAro AcAra nathI mATe ame AvyA na hatA. ame koInI paNa niMdA karatA nathI. tyAre namucIe krodhita thaIne kahyuM, have bahu bolavAnI jarUra nathI. sAta divasa pachI jo tame mArA rAjyamAM dekhAzo to huM coranI jema tamAro ghAta karIza. tyAra pachI potAnI vasatimAM AvIne AcAryae munione kahyuM ke, have ApaNe zuM karIzuM, tyAre eka sAdhue kahyuM ke, viSNukumAra munie 6000 varSa sudhI tapa karela che. hAla teo merU parvata rahyA che. teo mahApadmarAjAnA moTA bhAI che. tenI vANIthI A namucI zAMta thaI jaze. je vidyAlabdhivAna muni hoya te temane levA jaI zake. tyAre eka labdhivAn munie kahyuM ke, huM AkAzamArge tyAM sudhI javA samartha chuM paNa pAcho ahIM AvavA samartha nathI. to mAruM kaMI kArya hoya to mane kaho. tyAre AcArya bhagavaMte kahyuM, tamane viSNumuni pAchA lAvaze mATe tame tyAM jAo. te muni kSaNavAramAM viSNu muni samakSa upasthita thayA. tene AvelI joIne viSNu mahAmunie vicAryuM ke, nakkI saMghanuM koI kArya haze tethI ja A muni AvyA che. anyathA varSAvAsamAM kema Ave ? ema vicAratA hatA, tyAM te munie AvIne vaMdanA karI. teNe jaldIthI viSNumunine potAnA Agamanano hetu kahyo. tene laIne turaMta ja viSNumuni gajapura-hastinApura AvyA. pachI sAdhu parivAra sAthe viSNumuni namucI pAse AvyA. eka namucI sivAya badhAM rAjAoe temane vaMdanA karI. pachI dharmano upadeza ApIne temaNe namucIne kahyuM ke, varSAkALa sudhI badhAM munio A nagaramAM raheze. A munio pote paNa Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 Agama kathAnuyoga-2 eka sthAne bahuM rahetA nathI. paNa varSAkALamAM ghaNAM jIvonI utpatti thatI hovAthI temane vihAra karavo kalpato nathI. AvA moTA nagaramAM amArA jevA bhikSuko bhikSAvRtti vaDe rahe che temAM tamane zuM nukasAna che ? pUrve paNa bharata Adi rAjAoe munine namana karela che. tame kadAca tema na karo to paNa temane ahIM to rahevA do. namuci te sAMbhaLIne gusse thayo. teNe kahyuM ke, eka ja vAta bIjI vakhata kahevAno zo artha che ? have jo pAMca divasa pachI ahIM dekhAzo to nakkI huM temano nigraha karIza. viSNumunie kahyuM ke, tamane vAMdho na hoya to A maharSi udyAnamAM raheze. tyAre adhama maMtrIe krodha karIne kaThora vANIthI kahyuM ke, A udyAnamAM ke nagaramAM ke mArA samagra rAjyamAM paNa A pAkhaMDI, pApAzaya, zvetAMbara bhikSuoe rahevuM nahIM. have jo tamAruM bhaluM icchatA ho to tatkALa mArA rAjyamAMthI nIkaLI jAo. te vakhate viSNumuni roSAyamAnuM thaIne bolyA ke, tame mAtra traNa pagalAM bhUmi amane rahevA mATe Apo. tyAre namucIe mAtra traNa pagalAM bhUmi rahevA mATe ApI kahyuM ke, jo tenI bahAra koI AvyuM to huM tene turaMta haNI nAkhIza. tyAre krodhanA AvezathI te viSNumunie potAnuM zarIra vadhAravA mAMDyuM. mugaTa, kuMDaLa, mALA, dhanuSya, vaja ane khaDjha dharatA, moTA phukArAthI jIrNapatranI jema khecarone pADI nAkhatA, kamaLa patranI jema caraNathI pRthvIne kaMpAvatA, kalpAMta kALanA pavanonI jema samudrone uchALatA, rAphaDAnA rAzinI jema parvatone phADI nAkhatA temaja mahAparAkramI mahAtejasvI sura asurone bhayaMkara evA viSNumunie vividharUpe vRddhi pAmatA megiri jevA thayA. (vaikriyalabdhithI eka lAkha yojananuM zarIra vikul) namucIne pADI dIdho. pUrva ane pazcima samudra kinAre be pagalA mUkIne sthita thayA. traNalokane kSobhita thayelo joI, zake turaMta tyAM AvyA. apsarAone AjJA karI. teo paNa sarvajJanA bhAvane jaNAvavA uttama sUramAM gAvA lAgI prANIo krodha karavAthI sva-paranA dAhaka bane che. svArthamAM mohita thAya che. durgatimAM jAya che. zAMtarasarUpa amRtanuM pAna karo. A pramANe temanI AgaLa gAtI teo nRtya karavA lAgI. mahApA paNa A vAta jANatAM ja tyAM AvyA. viSNumunine bhaktithI namaskAra karI bolyA ke, A adhama maMtrI namucI saMghanI AzAtanA karato hato te mane khabara nahIM. to paNa huM ja aparAdhI chuM. he mahAmuni ! A pApImaMtrInA aparAdhathI A traNe loka prANasaMzayamAM AvI paDela che. mATe tenI rakSA karo. Aja pramANe bIjA paNa rAjA, deva, asura ane sakaLa saMghe vinaMtI karI, tyAre munio A vividha vacanothI zAMta thayA. caraNane atyaMta sparza thatA viSNukumAre nIce joyuM, tyAM potAno bhAI mahApadma, caturvidha saMgha, devendra-rAjA Adi jovAmAM AvyA. - tyAre viSNumunie vicAryuM ke, mAre A caturvidha saMgha mAnya che. mahApadma Adi sarve anukaMpA karavA yogya che. tethI te mahAmunie potAnA zarIranI vRddhino upasaMhAra karatA potAnI pUrvavat sthitine dhAraNa karI. rAkala zrI saMghanA anurodhathI temaNe namucIne choDI dIdho. mahApadmacakrIe tene tyAMthI kADhI mUkyo. viSNumuni paNa jagamAM trivikramanA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - mahApadma kathA 113 nAme khyAti pAmyA. saMghanuM kArya karIne viSNumuni zAMta thayA. AlocanA, pratikramaNa karI, cIrakALa tapazcaryA karI, kevaLajJAna prApta karI, kALakrame mokSe gayA. mahApadmacakrI paNa dIrdhakALa sudhI rAjya bhogavI, rAjyano tyAga karI, sadguru pAse dIkSA laI, kevaLajJAna pAmI, mokSe padhAryA. mahApadma rAjarSie daza hajAra varSano saMyama paryAya pALI ugra vratapAlana karI. kula 30,000 varSanuM AyuM pALyuM.jemAM 500 varSa kumArAvasthAmAM, 500 varSa mAMDalIka rUpe, 300 varSa digvIjayamAM, 18,700 varSa cakravatIpaNe ema 20,000 varSa gRhasthAvAsamAM rahyA. 1000 rAjAo sAthe dIkSA lIdhI, aMte mokSe gayA. 0 Agama saMdarbha :ThaL 907; sama. 314, 315, 318, 320; Ava.ni 391, 393, 394, 396 thI 398, 400, 401, 418, 4ra1; Ava yU.1- 215, 220 thI 228; utta. 600 + ; utta.bhAva.vR5 368 thI 374; tilyo. 303; - 8 - 8 - (10) hariSaNa cakravartI kathAnaka - -0- sAmAnya parIcaya : jabUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNIkALamAM dazamA cakravartI hariSaNa thayA. temanI janmanagarI kaMpila hatI. pitAnuM nAma mahAhari ane mAtAnuM nAma merA hatuM. kAzyapagotriya A cakravartIno varNa nirmaLa suvarNanI prabhA samAna hato. temanI UMcAI paMdara dhanuSpa hatI. teo cha khaMDarUpa bharatanA, cauda ratnanA ane navanidhinA svAmI hatA. temanA mukhyapatnI (strIratna)nuM nAma "devI" hatuM. teoe 10,000 varSanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. jemAM 350 varSano zramaNaparyAya hato. aMte dIkSA laI kevaLajJAna pAmI mokSe padhAryA. teo bha0naminAthanA zAsanamAM thayelA. -0- kathAnaka : A ja bharatakSetramAM kAMpIlya nAme nagara hatuM, tyAM mahAhari nAme rAjA hato. tenI merA nAmanI priyA (rANI) hatI. tene hariSeNa nAme vizvane AnaMda ApanAro putra thayo. te vakhate merA mAtAe cauda mahAsvapnone joyelA. caMdranA kaLA-kalApanI jema vRddhi pAmato te moTo thayo. paMdara dhanuSanI UMcAIvALA kAyA thaI. yauvana vayane prApta karI. pitAnuM rAjya pAmIne tenuM pAlana karavA lAgyo. koI vakhate cakra Adi cauda ratno utpanna thayA. tyAra pachI cha khaMDa bharatakSetrane sAdhyo-digvijaya karyo. cakravartIpaNuM pAmIne teno abhiSeka karAyo. dIrdhakALa sudhI bhoga bhogavyA. koI vakhate laghukarmIpaNAthI te bhagavAsathI virakta thayA. tene manamAM vicAra Avyo ke, pUrvanA koI puNyathI mane A saMpatti prApta thaI che. puNya prApti mATe game teTalA prayatno karavA chatAM paNa aMte to teno nAza ja thavAno che. e pramANe vicArI potAnA putrane rAjya soMpI te hariSaNa cakravartIe 1000 rAjAo sAthe dikSA grahaNa Jain for International Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 Agama kathAnuyoga-2 karI. karmalaya mATe potAnuM sarva phoravyuM. kula 10,000 varSanuM AyuSya bhogavI. jemAM 350 varSano dIkSAparyAya pALI, samagra zatruonA mAnanuM mardana karanArA hariSaNa rAjarSie ghAtikarmono kSaya karI anaMtajJAnAdi prApta karyA. anuttara evI gatine prApta karI. 0 Agama saMdarbha :-- sama. 168, 176, 313, 315, 318, 320; Ava.ma. 237, 239 Ava.ni. 391, 393, 394, 396 thI 398, 400, 401, 418, 421; Ava . 15. 215, 220, 228; utta. 601 + vR utta.bhAva... 374; tilyo. pa60; (11) jaya cakravartI kathAnaka :-0- sAmAnya parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNIkALamAM agiyAramAM cakravartI "jaya" thayA. temanI janmanagarI rAjagRha hatI. pitAnuM nAma vijaya ane mAtAnuM nAma vaprA (vaprakA) hatuM. kAzyapagotrIya A cakravartIno varNa nirmaLa suvarNanI prabhA samAna hato. temanI UMcAI bAra dhanum hatI. teo cha khaMDa bhAratanA, cauda ratnanA ane navanidhinA svAmI hatA. temanA mukhya patnI (strIratna)nuM nAma lachimati hatuM. teoe traNa hajAra varSanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. jemAM 400 varSano dIkSA paryAya hato. aMte teo mole padhAryA. bhagavaMta naminAtha ane bhagavaMta ariSTaneminA zAsananA madhyamAM teo thayA. -0- kathAnaka : A bharatakSetramAM lakSmInA gRharUpa rAjagRha nAme nagara hatuM. tyAM yazanA samudra svarUpa evo vijaya (samudravijaya) nAme eka rAjA hato. puNya-lAvaNya ane tAruNyathI yukta temaja zIlarUpI alaMkArathI yukta evI vaprA nAmaka tenI priyA (rANI) hatI. cauda svapnothI sUcita evo eka putra thayo. tenuM "jaya" nAma rAkhyuM. teNe rUpa ane zarIrarUpI lakSmIne jItI lIdhI hatI. amRtanuM pAna karato hoya tema kALakrame te yauvanane pAmyo. bAra dhanuSanI UMcAIvALI kAyA thaI 300 varSano kumArakALa pUro thatA temanA pitAe tene rAjyanI dhurA soMpI dIdhI. 300 varSa mAMDalika rAjApaNe vItAvyA bAda cakra Adi ratno utpanna thayA. 100 varSamAM teNe cha khaMDa bhAratane jItI lIdhuM. ramaNIratnanI mAphaka teNe cakravartInI Rddhi-saMpattine 100 varSa sudhI bhogavI. - tyAra pachI bhavaudvega thayo. saMvargane pAmyA. hajAra rAjAo sAthe zreSTha tyAgI evA jayacakravartIe rAjyano parityAga karyo. jinabhASita saMyamanuM AcaraNa karavA gura samIpe jaIne temaja rAjyanidhi putrane soMpIne pote dIkSA grahaNa karI. 3000 varSanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. jemAM 400 varSanA dIkSA paryAyamAM tArUpI agni vaDe karmone bALI nAMkhIne kevaLajJAna tathA muktine prApta karyA. 0 Agama saMdarbha :sama 314, 315, 318, 320; Avani. 391, 393, 394, 396 thI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bahAdatta kathA 115 -398, 400, 401, 418, 4ra1; AvA .1-pR. 215, 220, 228; utta. 602 + vR; utta.bhAva. 375; tio . pa60; (12) brahmadatta cakravartI caritra :-0- sAmAnya parIcaya : jaMbudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNIkALamAM bAramA cakravartI brahmadatta thayA. temanI janmanagarI kAMpilya hatI. pitAnuM nAma rAjA brahma ane mAtAnuM nAma rANI cUlaNI hatuM. kAzyapa gotrIya A cakravartInI UMcAI sAta dhanuSanI hatI. varNa nirmaLa suvarNanI prabhA sadaza hato. cha khaMDa bhArata, cauda ratna ane navanidhinA teo svAmI hatA. temanI mukhya patnI (strIratna)nuM nAma kurumati hatuM. te sivAya buddhimatI, puSpavatI, zrIkAMtA, ratnapatI, khaMDA, vizAkhA, harikezA, godattA, kaNerudattA, kaNerupratikA, kuMjarasenA, kaNerusenA, RSibuddhi Adi rANIonA paNa ullekha maLe che. 700 varSanuM pUrNa Ayu bhogavI, kAmabhoga ane rAjyazrIno tyAga karyA sivAya, cakrInI Rddhi-vaibhavamAM DUbelA brahmadatta sAtamI narake gayA. temano kALa bhagavaMta ariSTaneminA ane bhagavaMta pArthanA zAsana madhye thayA. -0- kathAnaka :0 govALano bhava ane svargagamana : A jaMbUlIpanA bharatakSetramAM sAketa nAme nagara hatuM. tyAM jIva-ajIva Adi tattvonA jJAtA caMdrAvataMsaka nAme rAjA hatA. tene dhAriNI nAme patnI (rANI) ane municaMdra nAme putra hato. te rAjAne koI vakhate saMvega utpanna thavAthI potAnA putrano rAjyAbhiSeka karI sAgaracaMdra guru pAse dIkSA lIdhI. saMyamanI suMdara paripAlanA karI malakalaMkane dUra karI apavarge padhAryA. koI vakhate sAgaracaMdra AcArya ghaNAM ziSyathI parivarIne sAketa nagare padhAryA. municaMdra rAjA temanA vaMdanArthe nIkaLyA. temaNe AcArya bhagavaMtane joIne darzana karyA, stuti karI, temanI samIpe besI, AcArya bhagavaMta pAsethI vizuddha dharmanI dezanA sAMbhaLI. tene saMyama jIvananI AcaraNAnI abhilASA pragaTI, bhavavirakta manavALA thaIne, potAnA putrane rAjya soMpI municaMdra rAjAe dIkSA grahaNa karI. grahaNa-Asevana ubhaya lakSaNA zikSA prApta karI. koI vakhate sArA sArthanI sAthe sAgaracaMdrAcArye potAnA gaccha sAthe vihAra karyo. municaMdramuni paNa guru bhagavaMta sAthe dezAMtara vicAravA lAgyA. niyogathI ekAkI thaI koI nikaTanA gAmamAM bhojana-pAna nimitte gayA. teo bhikSArthe gAmamAM gayA tyAre sArtha to cAlavA lAgyo. AcArya bhagavaMta paNa sAthe sAthe nIkaLyA. municaMdramunine vismRti thavAthI, bhojana pAna lAvIne sArthanI pAchaLa javA lAgyA paNa teo mArga bhUlI gayA. | - mArgathI bhraSTa thayelA muni cAre dizAmAM sArthanI zodha karI. teo aneka sthAne Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 bhamatA--bhamatA viMdya aTavI pAra karI, girikaMdarAne atikramI, UMcA--nIcA bhUbhAgane jotA bhayAnaka mArgathI trIjo divasa thayo tyAre bhUkha-tarasathI pIDAvA lAgyA. tenuM gaLuM--tALavuM Adi sukAvA lAgyA. vRkSanI chAyAmAM mUrchAvaza ane ceSTArahita thaI besI gayA. cAra govALa putroe temane joyA. teone anukaMpA utpanna thaI. tyAM AvIne gorasa mizrita jaLa vaDe siMcana karyuM-pIvaDAvyuM. thoDA Azvasta thayA eTale gokuLamAM laI gayA. teo pratijAgRta thatA temaNe kAlocita kRtya karyuM. pachI cAre govALa putroe temane prAsuka anna Adi vaDe pratilAbhita karyA. bAMdhavanI jema sevA karI. municaMdramunie temanA prati upakArane mATe jinapraNita dharma kahyo. te govALa putroe paNa tene bhAvapUrvaka aMgIkAra karyo. sAMbhaLIne samyakubodha pAmyA. bhavathI bhaya pAmelA teoe dIkSA lIdhI. 116 te govALaputramAMnA be munioe maLalipta zarIra joIne jugupsA karI. joke muninI anukaMpA karavAthI, samyaktva yukta anubhAvathI ane vrataprabhAvathI te cAre munio devAyu upArjana karI devaloke gayA. tyAMthI cyavIne jemaNe jugupsA karI na hatI te be munio keTalAMka bhava bhramaNa karI iSukAra nagare brAhmaNa kuLamAM janmyA je adhikAra isukAra rAjAnI kathAmAM anyatra Ave che. tethI teno ullekha ahIM karela nathI. 0 dazArNa janapade dAsIputra :- je be munioe jugupsA karI hatI te baMne darzANa janapadamAM dazapuranagaramAM brAhmaNa kuLamAM zAMDilya nAmanA brAhmaNanI jayavatI nAmanI dAsIthI, dAsarUpe, yugalaputrapaNe janmyA. anukrame teo yauvanavayane prApta thayA. koI vakhate teo kSetranI rakSA karavAne gayA. rAtre teo suI gayA tyAre vaDanA koTaramAMthI nIkaLIne yamarAjanA baMdhu samAna eka kALA sarpe baMnemAMthI ekane DaMza dIdho. pachI bIjo bhAI te sarpanI zodha karavA nIkaLyo. tethI jANe pUrva bhavanuM vaira hoya tema te duSTa sarpe tene paNa DaMza dIdho. te baMnene cikitsA prApta na thavAthI baMne mRtyu pAmyA. 0 haraNarUpe ane haMsarUpe janmo : dAsIputrarUpe mRtyu pAmyA pachI te baMne kAliMjara girinA zikhara upara eka mRgalInA udarathI baMne mRga- haraNarUpe janmyA. te baMne snehapUrvaka pharatA hatA. tevAmAM eka zIkArIe eka ja bANa vaDe samakALe temane mArI nAMkhyA. tyAMthI mRtyu pAmIne gaMgAnadInA kinAre eka rAjahaMsInA udare pUrvanI jema yugalika rUpe baMne haMsa thayA. bALapaNathI teo paraspara dRDha anurAga vaDe sAthe ja bhramaNa karavA lAgyA. koI vakhate koI pAradhIe jALa bichAvI temane baMnene pakaDI lIdhA. pachI temanI Doka bhAMgI nAkhI. kharekhara dharmanI niMdAnuM phaLa viSanI velaDI jevuM che. 0 kAzIdezamAM cAMDAlarUpe janma : haMsanA bhavathI mRtyu pAmIne te baMne kAzIdezanI vArANasI nagarImAM bhUtadatta nAmanA samRddhimAn caMDALane ghera putrarUpe utpanna thayA. temanA nAma citra ane saMbhUta rakhAyA. te samaye te vArANasI nagarImAM zaMkha nAmano rAjA hatA. teno namucI nAme pradhAna hato. eka vakhate te namucI pradhAna moTA aparAdhamAM Avyo. teNe rAjAnA aMtaHpurane Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bahAdatta kathA 117 dUSita karela. tethI rAjAe tene gupta rIte mArI nAkhavA mATe bhUtadatta caMDALane soMpyo. teNe namucIne kahyuM ke, jo tuM mArA putrone bhoMyarAmAM rahIne gupta rIte bhaNAva to huM tane jIvato rAkhIza. namucIe jIvita rahevA mATe te cAMDALanuM vacana svIkAryuM. pachI teNe citra ane saMbhUtane vINAvAdana Adi vicitra kaLAono abhyAsa karAvyo. keTaleka divase te kubuddhi mAtaMgapatinI patnI sAthe anurAgI thaI ramaNa karavA lAgyA. te vAta jANIne kruddha thayela te cAMDAla namucIno vadha karavA pravRtta thayo. te vAta citra saMbhUte jANIne namucIne tyAMthI bhagADI mUkyo. namucI tyAMthI hastinApura Avyo. tyAM sanaskumAra cakravartIe tene pradhAna banAvyo. ahIM citra ane saMbhUta navayauvanane pAmyA. aniMdya evuM adbhuta rUpa pAmyA. ati madhura gIta gAvA lAgyA. uttama vINA vagADavA lAgyA. teo jyAre gAtA ane nRtya karatA tyAre jaganA lokonA manane harI letA hatA. eka vakhata te nagarImAM madanotsava pravaryo. tethI nagarajano saMgItanA rasika thaIne nagaranI bahAra nIkaLyA. te vakhate citra ane saMbhUta paNa gAtA gAtA bahAra nIkaLyA. temanA gItathI AkarSAIne mRgalAnI jema nagarajano ekaThA thayA. te vakhate koIe rAjA pAse AvIne kahyuM ke, be cAMDALoe ApaNA nagarajanone gItathI AkarSIne temanA jevA malina karI nAMkhyA che. temanI viziSTa gItakaLAthI taruNIvarga AkSipta thayo che. Asakti hetuthI teoe spRzya-aspRzyano bheda bhUMsI nAkhyo che. tatkALa rAjAe koTavALane bolAvIne hukama karyo ke, A baMne cAMDALone nagarInA koIpaNa pradezamAM pravezavA devA nahIM. koTavALe temane rAjAno hukama saMbhaLAvatA teo vArANasIthI dUra rahevA lAgyA. eka vakhate vArANasImAM kaumudI utsava pravaryo. tethI te cAMDALoe rAjAnI AjJAnuM ullaMghana karI te nagarImAM praveza karyo. AkhA aMga para burakho nAMkhIne utsavane jotAM coranI jema AkhI nagarImAM teo chupI rIte pharavA lAgyA. pachI nagarajanonA gIta sAthe potAnA svarane meLavIne teo paNa gIta gAvA lAgyA. rAjAjJAnI avagaNanA karI manohara gIta gAtA, temane, sAMbhaLIne madha para mAkhInI jema yuvAna nagarajano tene gherI vaLyA. pachI "A baMne jaNa koNa che ?" evA kutUhalathI temano burakho kheMcI kADhyo. "are ! A to rAjAjJAnA bhaMjaka caMDALo che." tema jANatAM ja loko temane mAravA lAgyA. - tethI turaMta ja te baMne tyAMthI bhAgyA. garIbaDA jevA dekhAtA, bhayathI vihaLa ane pagepage skUlanA pAmatA. evA te baMne lokono mAra khAIne mAMDa mAMDa bahAra gaMbhIra udyAnamAM AvyA. tyAM AvIne vicAravA lAgyA ke hIna jAtithI dUSita evA ApaNA kaLA kauzalya ane rU5 vagerene dhikkAra thAo. ApaNAmAM rahelA kaLA, lAvaNya ane rUpa ApaNA A zarIra sAthe ekarUpa thaI gayA che. sarva anarthanuM kAraNa A zarIra ja che. mATe tene koI paNa rIte tRNanI jema tyajI daIe. sAkSAt mRtyu jovA jatA hoya tema baMne dakSiNa dizA tarapha cAlavA lAgyA. - ghaNe dUra jatA eka moTo parvata temanA jovAmAM Avyo. te baMne tenA para caDI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 Agama kathAnuyoga-2 gayA. tyAMthI teo bhRgupAta karavA (paDavA) icchatA hatA. tyAM temane eka zramaNa--muni jovAmAM AvyA. te dhyAnastha ane sakala guNabhaMDAra munine joIne teono sakaLa saMtApa dUra thaI gayo. tyAM AvI te baMne cAMDAla munine namI paDyA. munie dhyAna samApta karIne temane kahyuM ke, tame be koNa cho ? ahIM kema AvyA cho ? teoe potAno sarva vRttAMta munine kahI saMbhaLAvyo. tyAre munie kahyuM ke, bhRgupAta karavAthI tamArA zarIrano nAza thaze, paNa pApano nAza thaze nahIM. tamArA jevA dakSa-caturane mATe tema karavuM yogya nathI. duHkhanA mULarUpa pApakarma tapathI kSaya pAme che. mRtyuthI nahIM. tethI tyAjya evA A dehane tapa ane cAritra vaDe saphaLa karo. - teoe muninA vacanane tatkALa aMgIkRt karyuM. temanI pAse dIkSA laIne kALakrame te baMne gItArtha thayA. chaTha-aThama vagere dastapa tapIne temaNe pUrvakarmanI sAthe zarIrane paNa zoSavI nAMkhyuM. tapomUrti evA te baMne sAthe-sAthe vicaraNa karavA lAgyA. vicaratA-vicaratA te baMne koI vakhate hastinApura nagare AvyA. tyAM nagara bahAranA udyAnamAM rahIne durUpa evuM tapa tapavA lAgyA. koI vakhate saMbhUta muni mAsakSamaNane pAraNe hastinApuramAM bhikSArthe praveza karyo. bhikSArthe bhramaNa karatA te munine durAtmanuM namucIe joyA. tene zaMkA thaI ke, A cAMDAla putra mAruM duritra jANe che. "kadAca te mAro vRttAMta kahI deze to ?" namucImaMtrIe potAnA sevakane AjJA karI ke, A munine tatkALa nagaranI bahAra kADhI mUko. yamadUta jevA te caMDa sevakoe munine lAkaDIonA mAra mArIne te sthAnethI bhagADyA. muni tatkALa utAvaLathI udyAna tarapha javA lAgyA, to paNa namucinA sevakoe temane choDyA nahIM. tyAre zAMta evA te munine krodha caDyo. kemake agninA tApathI zItaLajaLa paNa uSNa thaI jAya che. tatkALa muninA mukhamAMthI akALe utpanna thayelA meghamAMthI vIjaLInI jema tejolezyA utpanna thaI. tenI moTI moTI jvAlA AkAza maMDaLane sparzavA lAgI. A pramANe krodhathI tejolezyAne dhAraNa karatA te munine prasanna karavA mATe nagarajano bhaya ane kautukathI tyAM AvyA. sanaskumAra cakrI paNa tyAM AvyA. saMbhUta munine namaskAra karI cakravartI bolyA ke, he bhagavaMta! Apane Ama karavuM ucita nathI. Apa amArA para kRpA karo, ApanA krodhane tvarita zAMta karo. puruSono kopa to durjananA sneha jevo hoya che. huM Apane prArthanA karuM chuM ke, Apa ApanA kopano tyAga karo. A samaye samagra vRttAMta jANIne citramuni tyAM AvyA. temaNe kahyuM ke, he bhAI ! A roSa cAritra rUpI vanane saLagAvanAra che. dezona pUrvakroDa varSe je nirmaLa cAritrane prApta karyuM hoya, te paNa kaSAyathI kaluSita thayela muni muhUrta mAtramAM hArI jAya che. apakAra karanAra paratve karAyela krodha paNa dharmarUpI dhananuM haraNa karIne anaMta duHkhane ApanAruM thAya che. AvA-AvA vividha vacano vaDe, zAstrAnusArI vANI vaDe citramunie saMbhUtimuninA krodhane zAMta karyo. pachI saMbhUtimuni upazAMta thayA. loko paNa temane namaskAra karIne potapotAnA sthAne gayA. citramuni paNa saMbhUtimunine laIne udyAnamAM pAchA pharyA. tyAM gayA pachI teo pazcAttApa karavA lAgyA ke mAtra AhArane mATe gheraghera pharavAthI moTu duHkha Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bahAdatta kathA 119 prApta thAya che. A zarIra AhAra vaDe poSaNa karyA chatAM pariNAme to nAzavaMta ja che. to pachI A zarIranI ke AhAranI jarUra zuM che ? Avo nizcaya karI baMne munioe saMkhanApUrvaka caturvidha AhAranA paccakkhANa karyA. sanaskumAra cakravartIe AjJA karI ke, mArA hovA chatAM paNa te sAdhuono jeNe parAbhava karyo che tene zodhI lAvo. eTale koIe kahyuM ke, e kArya namucImaMtrIe karela che. rAjAe gusse thaIne namucIne baMdhanamAM nAMkhI bolAvyo. "havethI bIjo koI A rIte sAdhuono parAbhava na kare" ema vicArI zuddha buddhivALA sanaskumAra cakrI nagaranA madhyamAMthI nIkaLI namucIne bAMdhelI hAlatamAM muninI pAse lAvyA. cakrIe baMne munine vaMdanA karI, tyAre prasanna evA munioe temane dharmalAbharUpa AzIrvAda ApyA. rAjAne kahyuM ke, je aparAdhI hoya che te potAnI meLe ja karmanuM phaLa bhogave che. pachI rAjAe aparAdhI evA namucIne batAvyo. munie tene choDAvyo. pachI rAjAe namucIne dezanikAla karyo. tyAra pachI cakravartInI strIratna (mukhya patnI) sunaMdA bIjI anya sarve rANIo sAthe munine vaMdana karavA AvI. indrANI jevI te strIratna saMbhUtamuninA caraNakamaLamAM namI tyAre tenA vALano sparza thatA saMbhUtamuni prabaLatAthI tenAmAM anurakta thayA. munine vicAra Avyo ke, jo AnA vALanI laTano sparza paNa AvA atula sukhane Ape che. to tenI samagra kAyAnA sparza kevo sukhada haze ? aMtaHpura sahita temane namaskAra karI jyAre rAjA pAchA gayA tyAre saMbhUtimunie kAmarAgathI aMdha banI niyANa karyuM ke, ati duSkara evA mArA sapanuM jo kaMIpaNa phaLa hoya to huM paNa bhAvimAM AvA strIratnano svAmI thauM. meM cAMDAlajAtimAM aneka kadarthanA bhogavI che. te sAMbhaLIne citramunie vicAryuM ke, kharekhara ! mohane jItavo ghaNo duSkara che. kemake AgamonA jJAtA evA A saMsArarUpI samudramAM paDI rahyA che. tene bodha pamADavA mATe citramunie kahyuM ke, he bhAI ! tame A zuM karo cho ? tapanA utkRSTa phaLane choDIne AvA taNakhalA jevA phaLane kema icche che ? mokSanA sukhane choDIne kSaNika sukha ApanArA bhogaphaLane kema iccho cho ? kAcanA TukaDA mATe ratnano tyAga kema karo cho ? duHkhanA nidAna jevA A mohanA nidAnano kema tyAga karatA nathI ? e rIte citramunie aTakAvavA chatAM paNa saMbhUtamunie tenA tapanA phaLarUpe cakravartI thavAnI ja vAMchA karI. jethI te paNa uttama jAtimAM janma pAmI lalita lalanAnA vilAsane pAme. paNa teNe viSayatRSNA choDI nahIM. niyANA sahita ja anazana karyuM. AyuSya karmano kSaya thatA baMne munio te tapanA anubhAvathI saudharma devalokamAM - nalinagulmavimAnamAM vaimAnika devapaNe utpanna thayA. 0 brahmadatta cakravartIno bhava - janma ane uchera : citramunino jIva devalokathI cyavane purimatAla nagaramAM eka dhanADhya vaNikano putra thayo. saMbhUtamunino jIva devalokathI avIne kAMpilyapuranA rAjA brahmanI patnI (rANI) culanInI kukSimAM avataryo. te vakhate cUlanIdevIe cakravartIpaNAnA sUcaka cauda svapno Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 joyA. brahmarAjAe te putrano janma thatA brahmadatta evuM nAma pADyuM. te kumAra zukla pakSanA caMdranI jema vRddhi pAmyo. jagatane AnaMda ApanAra tathA madhura bhASI thayo. te brahmarAjAne cAra mitro hatA. kAzI dezano rAjA kaTaka, hastinApurano rAjA karNarudatta, kozala dezano rAjA dIrgha ane caMpA nagarIno rAjA puSpacUla. te pAMce mitro madhye gADha sneha hato. teo ekabIjAno viraha khamI zakatA na hatA. tethI pAMce mitro eka eka nagaramAM eka-eka varSa sAthe rahetA hatA. koI vakhate kramAnusAra teo kAMpilya nagaramAM ekaThA thayA. brahmarAjAne indrathI pramukha cAra rANIo hatI. temAM culanIe brahmadattane janma Apelo, te vakhate ja tenA dhanu nAmanA senApatine tyAM paNa putrajanma thayelo. tenuM varadhanu nAma pADela. kALakrame te baMnee aneka kaLA grahaNa karI. tevAmAM koI divase brahma rAjAne mastakamAM dussaha vedanA zarU thaI. te vakhate brahmadatta bAra varSano thayelo. brahma rAjAe potAno putra temanA mitrone soMpIne kahyuM ke, A bALaka vatI tamAre rAjya calAvavuM. tyAra pachI brahma rAjAnuM mRtyu thayuM. tyAra pachI brahma rAjAnA mitroe brahmanuM mRtaka karma karyuM. keTalAMka divaso vItyA bAda te mitrarAjAoe brahmadattano rAjyAbhiSeka karyo. mitrarAjAoe vicAra karyo ke, hajI A rAjyanI dhurAne dhAraNa karavA samartha nathI. tethI tenuM pAlana karavuM joIe. jyAM sudhI tenuM zaizava pUrNa thAya tyAM sudhI ApaNAmAMthI koIe rAjyanuM rakSaNa karavuM joIe. keTalAMka varSo pachI te rAjyabhAra saMbhALI zakaze. teoe dIrgharAjAne tyAM rakSaNanI javAbadArI soMpI, bIjA mitrarAjAo potapotAne nagare gayA. dIrgharAjA samagra rAjyane kAgaDo odanane bhogave te rIte bhogavavA lAgyo ane bIlADI dUdhane zodhe te rIte gupta rAkhelA bhaMDArane zodhavA lAgyo. dIrgharAjAnA apratihata pravezane lIdhe kramazaH teno cUlanI sAthe saMbaMdha baMdhAyo. pUrvano parIcaya to hato ja. potAnI nipuNa vANI vaDe teNe cUlanI devIne mohita karI. cUlanI paNa tenI sAthe premamAM ramaNa karavA lAgI. te baMne sukhe bhoga bhogavatA divaso pasAra karavA lAgyA. 120 na A vAta aMtaHpura rakSakane jANavAmAM AvI. teNe te vAta brahmarAjAnA bIjA hRdaya jevA maMtrI dhanune karI. teNe vicAryuM ke, culanI e A akArya karyuM te strIjAtinA svabhAvathI sahaja che. paNa jene vizvAsathI badhuM soMpela che te dIrgharAjA vikAra pAmI AvuM akArya kare te ayukta che. have te brahmadattakumAranuM kaMI vipriya na kare te jovAnuM che. kemake sarpanI jema poSaNa karAyela te kadI potAno thavAno nathI. ema vicArI maMtrIe potAnA putra varadhanune A vRttAMta brahmadattane jaNAvavAnI, tenI niraMtara sevA karavAnI ane kumArane ka'di ekalA na mUkavAnI AjJA karI. jyAre brahmadattanA jANavAmAM A vRttAMta Avyo. tyAre teNe koI upAyathI temane rokavA vicAryuM. brahmadatta eka divasa vijAtIya pakSI evA kAgaDA ane kokilAne laIne aMtaHpuramAM gayo. pachI te UMce svare bolyo ke, je A pakSInI mAphaka varNazaMkarapaNuM karaze teno jarUra huM nigraha karIza. huM nizcitapaNe tene mArI nAkhIza. A pramANe te roja tyAM bhramaNa karavA lAgyo. tyAre dIrgharAjAe culanI kahyuM ke, A bALaka mane kAgaDo ane tane koyala mAne Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bahmadatta kathA 121 che. te ApaNane mAravA icche che. tyAre cUlanI devIe kahyuM ke, te bALakanI vAtathI zuM DaravAnuM ? vaLI koI vakhate brahmadatta bhadrajAtinI hAthiNI ane halakI jAtinA hAthIne lAvyo. pharI pUrvavat mRtyusUcaka vacana bolyo. te sAMbhaLI dIrgha culanIne kahyuM ke, A bALakanuM bhASaNa sAbhiprAya che. yulanIe kahyuM ke, jo ema hoya to paNa te bALaka zuM karavAno che ? pharI te haMsalI ane bagalAne lAvyo ane pUrvavat dhamakI uccArI. -0- brahmadattane mAravAno prayatna ane bacAva : dIrgharAjAe culanI devIne kahyuM, tArA bALaputranuM vANI sAMbhaLa. nize tenA manamAM rahelo A roSAgni che. A bALaka moTo thatAM ApaNane avazya vidanakartA thaze. koIpaNa upAyathI Ano vinAza karavo paDaze. viSanI velInI jema tenI upekSA karavA yogya nathI. culanI bolI. AvA rAjyadhara putrane mArI kema nakhAya ? tiryaMco paNa potAnA prANanI jema putranI rakSA kare che. dIrthe kahyuM, he sutanu ! A putra mUrtimAn evo tAro kALa jache. tethI tenI upara tuM moha rAkha nahIM. huM hoIza to tane putra thavA kaMI durlabha nathI. mohanA udayathI culanIe tenI vAta svIkArI. teNI ratisnehane vaza thaI ane putrano moha lupta thayo. culanIe vicAryuM ke, koI upAya vaDe A putrane mArI nAMkhavo paNa lokamAM niMdA thavA na devI. dIrthe kahyuM ke, tenA vivAha goThavIe pachI vAsagRhanA kapaTathI eka lAkSAgRha banAvavuM. pachI te putrane tenI patnI sahita suto hoya tyAre rAtrinA agni pragaTAvI devo. A pramANe temaNe maMtraNA karI, te zayanagRhanI jALImAMthI aMtaHpura rakSake sAMbhaLIne dhanumaMtrIne jaNAvI. dhanukumAranA rakSaNa mATe prayatna karavA lAgyo. brahmadattanA vivAha puSpacala rAjAnI putrI puSpacUlA (puSpavatI) sAthe karavAnuM nakkI thayuM. vivAhane yogya sarva sAmagrInI taiyArI thavA lAgI. brahmadattanA hitanI rakSA mATe dhanumaMtrIe jaIne dIrgharAjAne kahyuM ke, mAre varadhanuM nAme putra che te have tamArI AjJAne vahana karanAro thAo. huM have vRddha thayo chuM. bIje sthAne jaIne dharma anuSThAna karavA jauM. maMtrInA AvA vacanathI dIrghane zaMkA thaI ke, A koI bIjA sthAne jaI anartha sarjaze. tethI teNe maMtrIne kapaTathI kahyuM ke, tame ahIM ja rahIne dAnAdi kArya dvArA dharma Acaro. rAjAnA vacanathI te sadbuddhivALA maMtrIe gaMgAnadInA kinAre dAnazALA banAvI. tyAM garIba Adine dAna devAnuM kArya AraMbhya. pachI dAna-mAna ane upakAra vaDe pratIti yogya thayelA puruSonI pAse be koza dUrathI suraMga karAvI lAkSAgRha sudhI meLavI dIdhI. pachI gupta rIte badhI vAta puSpayula rAjAne jaNAvI dIdhI. rAjAe paNa potAnI putrInA sthAne eka dAsIne mokalI dIdhI. loko paNa te dAsIne rAjAnI putrI ja samajavA lAgyA. AbhUSaNonA maNithI prakAzatI te dAsI nagaramAM pravezI. gaNikAnA premanI jema bahArathI harSa dekhADatI culanIe lagna mahotsava karyo. brahmadatta sAthe tenA lagna karAvyA. pachI lokone vidAya ApI culanIe te varavadhUne lAkSAgRhamAM suvA mokalyA. brahmadatte paNa bIjAne vidAya karI, potAnI patnI ane maMtrIputra varadhana sAthe zayanagRhamAM gayo. maMtrIputra sAthe vArtAlApa karatA brahmadatta jAgRta sthitimAM ja aDadhI rAtri nirgamana karI. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 Agama kathAnuyoga-2 tyAra pachI culInI devIe AjJA karelA temanA vizvAsu sevakoe lAkSAgRhane Aga lagADI, dIrgharAjA ane culanInA apayazanI jema tenA dhUmADo cAre tarapha phelAvA lAgyo. jvALAonA samUhathI badhuM ja saLagavA lAgyuM. brahmadattakumAre saMbhrAnta thaI maMtrIputrane pUchayuM ke, A zuM thayuM ? teNe culanInuM sarva duzeSTita kahI saMbhaLAvyuM. pachI kahyuM ke, tamArA rakSaNane mATe mArA pitAe eka suraMga taiyAra karAvI che. tyAMnA gupta dvAramAM pravezI paganI pAnInA prahArathI hArane kholI nAkhyuM. varadhanue kahyuM ke, A badhuM rahasya mArA pitAe tArA sasarAne kahela che. teNe paNa dAsIne ja mokalI che. pachI brahmadatta potAnA mitranI sAthe suraMgamAM cAlyo. suraMganA aMte maMtrIe be azvo taiyAra rAkhelA hatA. tenA para savAra thaI pacAza yojana jhaDapathI pasAra karyA. paNa eka zvAse doDyA hovAthI bane azvo mRtyu pAmyA. pachI page cAlatA te baMne koSTaka gAme pahoMcyA. -0- brahAdattanuM bhramaNa ane kanyAo sAthe lagna : - tyAre brahAdatte maMtrIputrane kahyuM ke, mane have bhukhanI pIDA ghaNI thAya che. maMtrIputre tene kahyuM ke, kSaNavAra virAma karo. pachI kaMIka vicArI maMtrIputre gAmamAMthI vANaMdane bolAvyo. baMnee mastakanuM muMDana karAvI mAtra coTalI rAkhI. pachI pavitra evA kASAya vastra dhAraNa karyA. baMnee gaLAmAM brahmasUtra dhAraNa karyA. brahmadattanA vakSa:sthaLamAM zrIvatsanuM lAMchana hatuM. tene maMtrIputre vastra vaDe DhAMkI dIdhuM. e rIte vezAMtara karI baMne koI bIjA gAmamAM gayA. tyAM koI brAhmaNe AdarapUrvaka temane bhojana karAvyuM. pachI te brAhmaNanI strIe tene cokhA vaDe vadhAvyo. be zveta vastra ane apsarA jevI kanyA AgaLa dharI. tyAre varadhanue kahyuM ke, kasAI AgaLa gAyanI jema A parAkrama ke kaLAmAM ajJAtajananA gaLAmAM A kanyA kema bAMdhe che. tyAre brAhmaNe kahyuM ke, A baMdhumatI nAme mArI guNavatI kanyA che. nimittake mane kaheluM ke, Ano pati cakravartI thaze. vaLI teNe ja kaheluM ke, vastrathI jeNe potAnuM zrIvatsa lAMchana DhAMkeluM hoya evo je puruSa tAre ghera bhojana karavA Ave tene tAre kanyA ApavI. pachI te baMdhumatI sAthe brahmadattano vivAha thayo. te rAtri baMdhumatInI sAthe rahI tene AzvAsana ApI bIje divase kumAra mitra sAthe tyAMthI anyatra cAlyo. prAtaHkALe teo eka gAme pahoMcyA. tyAM sAMbhaLyuM ke, dIrgharAjAe brahmadattanA badhA mArgo raMdhI dIdhA che. te sAMbhaLIne prANanI rakSA mATe unmArge cAlatA teo eka mahATavImAM AvI pahoMcyA. tyAM brahmadattane tarasa lAgI. maMtrIputra tene eka vaDanA vRkSa nIce mUkI pANI levA gayo. tyAM dIrgharAjAnA sainikoe varadhanune oLakhIne pakaDI lIdho. teNe saMjJAthI brahmadattane palAyana thavA jaNAvI dIdhuM. kumAra turaMta tyAMthI ravAnA thaI gayo. brahmadatta vegathI eka aTavImAMthI bIjI aTavImAM jato rahyo. tyAM virasa phaLa khAIne be divasa vItAvyA. trIje divase eka tApasa tenA jovAmAM Avyo. te ghaNo harSita thayo. teNe tApasane pUchayuM ke, tamAro Azrama kyAM che ? te tApasa tene AzramamAM laI gayo. AzramanA kuLapatie tene kahyuM ke, vatsa tamArI AkRti atyaMta manohara jaNAya che. tamAruM ahIM Agamana kema thayuM ? Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bAdata kathA 123 brahmadare kulapatine vizvAsathI sarva vRttAMta jaNAvyo. te sAMbhaLI kulapatie gadgadita thaIne kahyuM ke, huM tamArA pitA brahma rAjAno nAno bhAI chuM. A tAruM ghara ja che ema samajI sukhethI rahe ane koI Dara rAkhIza nahIM. tethI atyaMta khuza thaIne kumAra tyAMja rahyo. anukrame varSAkALa prApta thayo. tyAM kAkAnA premathI te sarva kaLAne vizeSa karIne zIkhyo. tyAra pachI zaradaRtu AvI. tApaso phaLa Adine mATe vanamAM gayA. kulapatinA niSedha chatAM brahmadatta temanI sAthe gayo. tyAM phaLaphUlathI bharela namelA ane nahIM namelA vRkSone joyA. najIkamAM koI hAthIne yo. tApasoe tene ghaNo aTakAvyo, to paNa kumAra hAthInI pAchaLa gayo. parvata jevA hAthI sAme te narahastI kumAre ugra garjanA karI. tethI te hAthI roSathI aMdha banyo. kumAra tarapha doDato Avyo. kumAre tene chetaravA potAnuM vastra pheMkyuM. te paDatA vastra para krodhI gajendra daMtazuLathI prahAra karavA mAMDyo. tyAre kumAre aneka krIDA dvArA te hAthIne ramADyo. - te vakhate varasAdanI dhArA zarU thaI jaLadhArAe te hAthIne upadrava karavA mAMDyo. tethI te hAthI nAsI gayo. brahmadattakumAra Akho divasa dimUDha thaIne tenI pAchaLa bhamato bhamato nadImAM paDyo. tenA kinAre eka purANu ujjaDa nagara tenA jovAmAM AvyuM. temAM pravezatA kumAre eka vaMzajAlikA joI. tyAM eka khaDraga ane khyAna joIne zastrapriyakumAre tene laI lIdhA. khaga vaDe teNe vaMzajAlikAne chedI nAkhI. tevAmAM chedAIne pRthvI para paDeluM eka mastaka tenA jovAmAM AvyuM. tethI saMbrAnta thayelA kumAre vadhu tapAsa karI to khyAla Avyo ke, dhumrapAna karanArA koI niraparAdhIne teNe mArI nAMkhyo. "mane dhikkAra che" ema te potAnA AtmAnI niMdA karavA lAgyo. AgaLa cAlatA teNe sAta mALa vALo prAsAda joyo. tene pharatuM eka udyAna hatuM. sAkSAt svarga evA te mahela para kumAra caDhyo. tyAM hAtha para mukha rAkhIne beselI eka vidyAdharI jevI suMdara strI tenA jovAmAM AvI. kumAre tenI pAse jaIne pUchayuM, tuM koNa che ? ahIM ekalI kema UbhI che ? bhayabhIta thayelI te kanyAe gadgadita thaI kahyuM ke, mAro vRttAMta ghaNo moTo che, mATe prathama tame kaho ke tame koNa cho ? ahIM kema AvyA cho ? tenI vANIthI harSita thayelA kumAre kahyuM ke, huM pAMcAla dezanA brahma rAjAno putra brahmadatta chuM. ATaluM sAMbhaLatA ja te ramaNI harSathI UbhI thaI. tenA locanarUpa aMjalimAMthI kharatA AnaMdAzrunA jaLathI teNIe kumAranA caraNa udaka vaDe bhIMjavI dIdhA. pachI kahyuM, he kumAra ! zaraNa vinAnI mane tamAruM zaraNa thAo. A pramANe bolatI te kanyA raDavA lAgI. tene AzvAsana ApI kumAre pUchyuM, tuM kema raDe che ? tyAre te kanyA bolI, huM tamArA mAmA puSpacUlanI puSpacUlA (puSpavatI) nAme putrI chuM. mArA pitAe tamane ApelI che. huM udyAnanI vApikAnA kinAre ramavA gaI hatI. tevAmAM eka duSTa vidyAdhara mAruM haraNa karIne ahIM lAvela che. ATalo kALa huM baMdhu AdijanonA virahathI pIDAtI hatI. Apane joIne mane zAtA vaLI brahmadatte jyAre pUchayuM ke, te mAro zatru kyAM gayo ? tyAre puSpavatIe kahyuM ke, te mArA tejane sahana karI zakyo Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 Agama kathAnuyoga-2 nahIM, tethI vidyAsAdhanAne mATe eka vaMzajAlikAnI pAchaLa dhumrapAna karato urdhva page rahelo che. tene Aje vidyA siddha thavAnI che. vidyA siddha thayA pachI zaktimAnuM thayelo te mane paraNavA prayatna karaze. te sAMbhaLI kumAre pote teno vadha karyAno vRttAMta kahyo. tyAre teNI bolI, bahu sAruM karyuM. te kanyA ati harSita thaI. kemake tene priyanA milApa ane apriyano viccheda thayo. pachI paraspara anurakta te baMnee tyAM gAMdharva vivAha karyo. vividha prakAre kAmakrIDA karatA teonI rAtri kSaNanI jema pasAra thaI gaI - prAtaHkALe vidyAdharIonA zabda brahmadattanA sAMbhaLavAmAM AvyA. brahmadare puSpavatIne pUchayuM ke, A kono zabda che ? puSpavatIe kahyuM, he priya ! tamArA zatru nATyonmatta vidyAdharane khaMDA ane vizAkhA nAme be baheno che. te vidyAdhara kanyAono A zabda che. temanA bhAI mATe vivAhanI sAmagrI laIne ahIM Ave che. he svAmI ! tame kSaNavAra dUra khasI jAo. eTale huM tamArA guNonuM kIrtana karIne tamArI uparanA rAga virAgano bhAva jANI lauM. jo temane tamArA para rAga thaze, to huM tamane lAla dhvajA batAvIza ane virAga thaze to sapheda dhajA batAvIza. jo lAla dhvajA batAvuM to ahIM AvavuM. sapheda dhajA batAvuM to bIjI tarapha cAlyA javuM. brahmadare kahyuM, tame Daro nahIM pachI brahmadatta puSpavatInA kahevA pramANe anyatra cAlyo gayo. pachI teNIe zveta dhajA pharakAvatA brahmadatta dUra cAlyo gayo. tyAMthI cAlatA te durgama vanane pAra karIne, saMdhyAkALe eka sarovaranI pAse Avyo. tyAM snAna karI, amRtanA jevA jaLanuM pAna karyuM. tyAMthI te vAyavya dizAnA kinAre Avyo. tyAM sAkSAt vanakanyA jevI kanyAne joI. brahAdattane thayuM ke, Aje mAro janma saphaLa thayo. tenA darzanarUpa amRta rasane te kumAra pIvA lAgyo. to paNa marUbhUmino musAphara jema grISmamAM pANI pItA paNa tRpti na pAme tema te kumArane tRpti na thaI. te kanyA paNa tene jotI kaTAkSAdi dRSTi pheMkavA lAgI. dAsIne te kanyAe kaMI sUcanA ApI. kumAra paNa bIjI tarapha cAlyo. tyAM eka dAsIe AvIne vastra, tAMbula, AbhuSaNAdi kumArane ApyA ane kahyuM, Apane teNInA pitAnA maMtrIne ghera AvavA kahyuM che. pachI brahmadatta te dAsI sAthe maMtrIne ghera gayA. maMtrI paNa tene joIne Ubho thaI sAme Avyo. tyAre dAsIe kahyuM, he maMtrIrAja ! zrIkAMtA rAjaputrIe Amane mokalyA che. dAsInA gayA pachI maMtrIe brahmadattanI ghaNI sevA karI. rAtri nirgamana thayA pachI maMtrI tene rAjakuLamAM laI gayA. rAjAe bALasUryanI jema tenI adhyadikathI pUjA karI. pachI vaMza kuLAdika pUchayA vinA rAjAe potAnI putrI paraNAvI. kumAra paNa ghaNo khuza thayo. koI vakhate brahmadare ekAMtamAM krIDA karatA te rAjakumArIne pUchayuM. mArA kuLathI ajANa ane huM ekalo chuM te jANavA chatA tArA pitAe tene mArI sAthe kema paraNAvI ? tyAre zrIkAMtA bolI, mArA pitA vasaMtapuranA rAjA zabarasenanA putra che. temane gotrIoe rAjyavihoNA karI dIdhA che. teo A pallImAM rahyA che. temaNe ahIM bhilone vaza karyA che. gAmaAdine luMTIne paNa teo parivAranuM poSaNa karI rahyA che. cAra putro pachI temane huM putrIrUpe janmI. huM yauvanavatI thaI eTale mArA pitAe kahyuM, je sarve rAjA tArI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bahmadata kathA 125 apekSA kare tene tAre dRSTi vaDe jovA. temAMthI tane je yogya lAge tenA samAcAra tAre mane ApavA. pitAnA vacanathI huM te sarovara para rahI sarve musApharone jotI hatI. puNyanA udayathI meM tamane joyA. mArA manoratha jANIne mArA pitAe mane tamArI sAthe paraNAvI. koI vakhate te palipati koI gAma bhAMgavA mATe sainya sahita cAlyo. tenI sAthe brahmadatta paNa cAlyo. sarovarane kAMThe AvIne Ubho. bhiloe gAma luMTavA mAMDyuM eTalAmAM varadhanuM AvIne kumAranA caraNamAM paDyo. kumArane vaLagIne muktakaMThe raDI paDyo. brahmadatta amRta jevI madhura vANIthI AzvAsana ApIne teno vRttAMta pUgyo. varadhanue gaga vacanathI potAno vRttAMta kahevA mAMDyo. he nAtha ! tamane vaDanA vRkSa nIce mUkIne huM jaLa levA gayo. amRtakuMDa jevuM eka sarovara joyuM. tamArA mATe kamaLanA patramAM jaLa laIne huM pAcho Avato hato, tyAre yamadUta jevA subhaToe mane pakaDIne pUchyuM ke, brahmadatta kyAM che? tyAre meM kahyuM ke, huM kaMI jANato nathI. eTale teo mane mAravA lAgyA. tethI meM kahyuM, brahmadattane koI vAgha khAI gayo. teo bolyA ke, te sthAna batAva. eTale Amatema bhamato huM Avyo ane meM tamane nAsI javAnI saMjJA karI. tyAra pachI koI parivAjake ApelI guTikA meM turaMta mukhamAM mUkI dIdhI. tenA prabhAvathI huM saMjJArahita thaIne paDI gayo. tethI mane marelo dhArI teo tyAMthI cAlyA gayA. temanA gayA pachI meM guTikA bahAra kADhI, pachI tamane zodhato huM koI eka gAmamAM Avyo. tyAM koI parivrAjaka mArA jovAmAM Avyo. temane meM praNAma karyA. mane joIne te tApase kahyuM, varadhanuM ! huM tArA pitAno mitra chuM. tArI sAthe bhAgelo brahmadatta kyAM che? meM kahyuM. sAruM vizva joyuM paNa teno patto nathI. te tApase kahyuM ke, jyAre lAkSAgRha dagdha thayuM tyAre prAta:kALe dIrgharAjAe joyuM to temAMthI baLI gayela eka ja muDada nIkaLyuM traNa maDadAM na nIkaLyA. suraMga maLI AvI, ghoDAnA pagalAMnA nizAna joyA. eTale tame baMne dhanumaMtrInI buddhithI ja nAzI gayA jANI, rAjA tenA pratye ghaNo ja gusse thayo, pachI tamane baMnene bAMdhI lAvavA cAre dizAmAM ghoDesvAra ravAnA karyA dhanumaMtrI tyAMthI nAsI gayA. tamArI mAtAne dIrgharAjAe naraka jevA cAMDALanA pADAmAM nAkhyA. A vRttAMta sAMbhaLIne duHkhArUM thayelo huM kAMDilya nagare gayo. kapaTathI kApAlikano veSa laIne caMDALanA pADAmAM niraMtara pharavA lAgyo. te lokoe mane tyAM bhamavAnuM kAraNa pUchayuM, tyAre meM kahyuM, huM mAtaMgI vidyAno sAdhu chuM. amAro A kalpa che. tyAM bhamatA bhamatA mAre tyAMnA rakSaka sAthe maitrI thaI gaI. eka divase meM te rakSaka pAse mArI mAtAne kahevaDAvyuM ke, tamArA putrano mitra kauDinya mahAvrata dhArI che te tamane abhivAdana kare che. bIje divase huM jAte mAtAnI pAse gayo. temane guTIkA ane bIjorAnuM phaLa ApyuM. te khAvAthI mArI mAtA saMjJArahita thaI gayA. koTavALe temane marelA dhArI rAjAne kahyuM, rAjAe tenA zarIranA saMskArane mATe kahyuM, meM kahyuM, are rAjapuruSo ! jo tame A vakhate A strIne mRtasaMskAra karazo to rAjA upara mahA anartha thaze. tethI teo DarIne cAlyA gayA. meM purarakSakane kahyuM ke, tuM sahAya Ape to A sulakSaNA strIne maMtra vaDe sAdhu. purarakSaka saMmata thatA, mAtAne dUra smazAnamAM laI gayo. tyAM meM mAyA vaDe maMDaLa Adi Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 Agama kathAnuyoga-2 Alekhana karyuM. pachI mAtAne bIjI guTakA ApatA te saceta thaI gayA. pachI huM mAtAne mArA pitAnA mitra devazarmAne tyAM laI gayo. tyAMthI nIkaLI tamane zodhatA-zodhatA aneka sthAne bhramaNa karato huM ahIM Avyo. mArA bhAgya yoge tame ahIM maLI AvyA. A pramANe vRttAMta kahI varadhanue brahmadattane pUchayuM ke, he mitra! have tamAro vRttAMta jaNAvo. brahmadatta sarva vAta karyA pachI baMne mitro vArtAlApa karatA hatA, tyAM koIe AvIne kahyuM ke, A gAmamAM dIrgharAjAnA subhaTo AvyA che. je tamArA jevA baMnenA -AkRti banAvI gAmanA lokone tamArI bhALa pUche che te sAMbhaLI huM ahIM Avyo chuM. have tamane jema rUce tema karo. tyAre brahmadatta ane maMtrIputra paNa tatkALa araNyamAM nAsI gayA. anukrame teo kausAMbInagarI AvyA. tyAM sAgaradatta zeTha ane buddhilanA kukaDAnI laDAI thatI hatI. hArajIta para eka lAkha dravyanI zarata hatI. te A baMne kumAre joyuM. te baMne kukaDAnuM yuddha cAlatuM hatuM, temAM sAgaradattano kukaDo jAtivAn hato. buddhilano kukaDo jAtivAnuM na hato. brahmada buddhilanA kukaDAnA pagamAM tIkSNa soyo joI. buddhilane tenI jANa thatAM teNe brahmadattane aDadhuM dravya ApavA kahyuM, paNa brahmadatte te na svIkAryuM. teNe loDhAnI soyo kheMcI kADhI. sAgaradattanA kukaDAe kSaNavAramAM buddhilanA kukaDAne bhagna karyo. vijayathI harSita thayelo sAgaradatta, brahmadatta ane maMtrIputrane potAnA rathamAM besADI potAne ghera laI gayo. potAnA gharanI jema teo tyAM ghaNAM divasa rahyA. eka vakhata buddhilanA dAse varadhanu pAse AvI kaMIka kahyuM. varadhanue kumArane kahyuM, buddhile kahyA pramANe ardha lAkha dravya mokalAvyuM che. ema kahI motIno hAra batAvyo. te hAra sAthe brahmadatte eka lekha joyo. te vakhate vatsA nAme tApasI paNa tyAM AvI. baMne kumArone cokhA vaDe vadhAvIne te dAsIe varadhanune eka tarapha laI jaI saMdezo kahyo. varadhanue brahmadattane kahyuM, te A lekhano javAba levA AvI hatI, A nagaramAM ranavatI nAme zreSThI sutA che. te atIva suMdara che. teNIe kukaDAyuddha vakhate tamane joyA tyArathI kAmArta thayelI che. brahmadatta ja mAruM zaraNa ho tema bolyA kare che. tethI meM tene AzvAsana ApI, tamArA vatI pratilekha lakhIne mokalyo che. te sAMbhaLI brahmadatta paNa kAmathI pIDita thaI sukhe rahI na zakyo. A samayamAM dIrgharAjAnA mokalelA subhaTo brahmadatta ane varadhanune zodhavA mATe AvyA. tenI khabara paDatAM sAgaradatte tene nidhAnanI jema bhUmigRhamAM saMtADyA. pachI rAtrie rathamAM besADI sAgaradatta temane keTaleka dUra laI gayo. pachI pote pAcho vaLyo. baMne AgaLa cAlyA, tyAM nagarInA udyAnamAM eka suMdara strI tenA jovAmAM AvI. teNIe AdarathI pUchyuM ke, tamane AvatA ATalI vAra kema lAgI ? te baMnee vismayathI pUchayuM ke, ame koNa chIe ? tuM amane zI rIte oLakhe che ? A nagarImAM dhanaprabhava nAme dhanADhaya zreSThI che. tene ATha putro pachI eka putrI thaI, te huM chuM. yauvanavatI thatAM meM varanI prApti mATe A udyAnamAM eka yakSanuM ArAdhana karyuM. yakSe mane prasanna thaIne kaheluM ke, brahmadatta nAme cakravartI tAro pati thaze. teNe ja kaheluM ke, A maMdiramAM tAro meLApa thaze. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bahAdatta kathA 127 tethI he suMdara ! tame ja brahmadara cho. brahmadatte teno aMgIkAra karI. pachI teNIne rathamAM besADI cAlyA. teNIe kahyuM ke, ahIM magadhapuramAM dhanAvaha nAme mArA kAkA che. te ApaNo ghaNo satkAra karaze, mATe te tarapha cAlo. ratnAvatInA kahevAthI brahmadatte maMtrIputrane kahI te bAju ghoDA haMkAryA. brahmadatta vagere thoDI vAramAM aTavImAM pahoMcyA. tyAM sukaMTaka ane kaMTaka nAmanA be cora senApatie brahmadattane rokyo. kumAre bANono varasAda karI te baMne corone nasADI mUkyA. tyAre maMtrIputre kahyuM ke, svAmI ! tame be ghaDI A rathamAM sUI jAo. brahmadatta ratnavatI sAthe tyAM sUI gayo. prabhAte eka nadI kAMThe AvyA tyAre maMtrIpatrane na joyo tyAre brahmadatta vyAkuLa citta thaI gayo. vilApa karato mUrSita thaI gayo. ratnAvatIe tene zAMta pADyo. ratnAvatInA kahevAthI azvone haMkAryA. thoDA vakhatamAM magadha dezanI bhUminA sImADAnA gAmamAM AvyA. te gAmano nAyaka sabhA bharIne beTho hato. te brahmadattane jotAM ja tene potAne ghera laI gayo. grAmAdhipe pUchayuM ke, tame zokagrasta kema jaNAo cho ? brahmadare kahyuM, mAro eka mitra cora loko sAthe yuddha karatA kyAMka cAlyo gayo che. grAmAdhipe tene zodhI lAvavA vacana ApyuM. teNe pAchA AvIne kahyuM ke, koI manuSya to aTavImAM na maLyo. mAtra prahAra karavAthI paDI gayela eka bANa hAthamAM AvyuM che. A vAta sAMbhaLI brahmadattane thayuM ke, jarUra varadhanu mAryo gayo che. te zokagrasta thaI gayo. rAtrinA cothA prahare tyAM cora AvyA. kumAranA baLathI teo nAsI gayA. bIje divase te grAmapatine laIne kumAra tyAMthI rAjagRhI Avyo. tyAM ratnapatIne nagaranI bahAra tApasa AzramamAM rAkhI, teNe nagaramAM praveza karyo. tyAM havelInA eka gokhamAM teNe be navayauvanA strIone joI. kumArane jotAM ja te strIo bolI ke, he bhadra! te vakhate premIjanane choDIne tame cAlyA gayA te yogya che ? brahmadare pUchayuM ke, mArA premIjana koNa ? meM teno kyAre tyAga karyo? huM koNa chuM ? tame baMne koNa cho ? teNI bolI he nAtha ! prasanna thAo, ahIM padhAro, vizrAma lo. pachI teNIe vRttAMta kahevo zarU karyo. A bharatamAM vaitADhya nAme rajatagiri che. tenI dakSiNa zreNImAM zivamaMdira nAme nagaramAM jvalanazikha rAjA che. te vidyAdhara rAjAne vidyazikhA nAme priyA che. ame tenI khaMDA ane vizAkhA nAmanI putrIo chIe. eka vakhate potAnA mahelamAM amArA pitA agizIkha nAmanA mitra sAthe vArtAlApa karatA hatA. tevAmAM aSTApadagiri jatAM devatAone ame AkAzamAM joyA. ame paNa tIrthayAtrA karavA cAlyA. ame aSTApadagiri para jinapratimAne joI. ame tyAM traNa pradakSiNA karI, vidhivata pUjA karI, vaMdanA karI, tyAMthI cAlyA tyAre be cAraNa zramaNa munione joyA. temane namaskAra karI ane dharmadezanA sAMbhaLI. dezanAne aMte agrizikhe pUchayuM ke, A baMne kanyAno pati koNa thaze ? teo bolyA ke, je teNInA bhAIne mArI nAkhaze te A baMneno pati thaze. te vAta sAMbhaLI amArA pitA glAni pAmyA. ame amArA bhAInI rakSA mATe tatpara banyA. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 Agama kathAnuyoga-2 eka vakhate amArA bhAIe pharatA-pharatA tamArA mAmAnI kanyA puSpavatIne joIne tenuM haraNa karyuM. puSpavatInuM haraNa karyA pachI tenI dRSTine sahana na karavAthI te vidyA sAdhavAne gayo. pachInI vAta to tame jANo ja cho. puSpavatIe amane badhuM jaNAvyuM. paNa bhUlathI teNIe lAlane badale sapheda dhajA pharakAvI eTale tame tyAMthI cAlyA gayA. ame Apane sarvatra zodhyA. paNa Apa kyAMya maLyA nahIM. tethI nirveda pAmIne ahIM AvIne rahyA chIe. he svAmI ! Aje amArA puNyathI tame ahIM AvyA che, tethI ame tamane varIe chIe. temanAM AvA premavacana sAMbhaLIne brahmadatta gAMdharva vivAhathI temane paraNyo. baMne sAthe krIDA karatA brahmadate rAtri nirgamana karI. pachI kahyuM ke, jyAM sudhI mane rAjyano lAbha na thAya tyAM sudhI tamAre puSpavatI sAthe rahevuM. tyAra pachI brahmadatta tApasanA AzramamAM rAkhelI ratnapatIne zodhavA lAgyo. tyAM teNI jovAmAM na AvI paNa eka divya AkRti puruSane joyo. brahmadare pUchayuM, he mahAbhAga! ahIM tame divya vastradhArI koI strIne joI ? teNe kahyuM ke, he nAtha ! he nAtha! ema pokArI rUdana karatI eka strI meM joyela. amArI strIoe teNIne tenA kAkAne soMpI. pachI teNe pUchayuM ke, zuM tame tenA pati cho ? brahmadatte hA kahI. pachI te puruSa AgrahapUrvaka brahmadattane teNInA kAkAne ghera laI gayo. ratnavatInA kAkAe samRddhipUrvaka ratnapatIno vivAha mahotsava karyo. tyAM brahmadattanI sAthe viSayasukha bhogavavA lAgyo. koI vakhate brahmadatte potAnA mitra varadhanunA uttarakArya karavAno AraMbha karyo. te vakhate brAhmaNanA veze varadhanuM paNa tyAM Avyo. teNe brahmadarane kahyuM ke, jo mane bhojana Apazo to te sAkSAt varadhanune ja maLaze. te sAMbhaLIne kumAra saMbhramathI gharanI bahAra Avyo. tenI sAme dhyAnathI joIne brahmadatta tene oLakhI gayo. harSAzruthI tene navaDAvato, tene aMtagRhamAM laI gayo. pachI teno vRttAMta pUchayo. te kahevA lAgyo, he mitra ! tame sUI gayA pachI cora lokoe mane ruMdhI lIdho. vRkSanI aMdara rahelA eka core mane bANa mAryuM. huM pRthvI para paDI gayo. latAonA aMtaramAM DhaMkAI gayo. mane tyAM na jotA coro cAlyA gayA. eka gAmanA nAyaka pAsethI tamArA khabara meLavIne cAlato cAlato ahIM Avyo. meM tamane ahIM joyA pachI brahmadatte kahyuM, he mitra! puruSArtha karyA vinA Amane Ama kyAM sudhI bhaTakazuM ? te samaye tyAM madanotsava pravaryo. tevAmAM rAjAno eka unmatta hAthI khIlo bhAMgI sAMkaLa toDIne sarva janone trAsa pamADato chUTo thaI gayo. te hAthIe koI kanyAne kamalinInI jema kheMcIne potAnI suMDhamAM pakaDI lIdhI. tethI te kanyA dIna netre pokAra karavA lAgI. sarvatra hAhAkAra thaI gayo. te samaye brahmadatte tene lalakAryo hAthI kanyA choDIne brahmadatta sAme doDyo. brahmadatte tenI sAme vastra pheMkyuM. hAthI dAMta vaDe te vastra para prahAra karavA lAgyo. pachI brahmadatte vacanathI, pagathI, aMkuzathI hAthIne turaMta vaza karyo. pachI te hAthIne khIlA pAse laI jaI bAMdhI dIdho. loko teno jayajayakAra karavA lAgyA. tyAM rAjA Avyo. kumAranuM teja joIne rAjA vismaya pAmyo. rAjAe pUchayuM ke, A koNa che? sUrya ke indra to nathI ne ? ratnapatInA kAkAe AvIne samagra vRttAMta jaNAvyo. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bahmadatta kathA 129 rAjAe utsavapUrvaka potAnI kanyA tene paraNAvI. brahmadatta tyAM sukhapUrvaka rahevA lAgyo koI vakhate eka vRddha strIe kumAra pAse AvIne kahyuM ke, he vatsa ! A nagaramAM kubera bhaMDArI jevo vaizramaNa nAme eka zreSThI rahe che. tene samudranI lakSmI jevI zrImatI nAme eka putrI che. tame jyArathI te kanyAne unmatta hAthI pAsethI choDAvI che tyArathI te kanyA tamArA mATe taDape che. bhojana karatI nathI, ramatI nathI, sUtI nathI. mATe tenuM pANigrahaNa karo. tenI sAthe kumAra paraNyo. varadhanuM paNa subuddhi maMtrInI kanyA naMdAne paraNyo. tyAM rahetA te baMne vIra zaktithI pRthvI para prakhyAta thayA. keTalAMka divasa pachI teo vArANasI nagarImAM AvyA. brahmadattane Avelo jANIne tyAMno rAjA kaTaka utsavapUrvaka tene potAne ghera lAvyo. tyAM potAnI kanakavatI kanyA tathA caturaMgI senA brahmadattane ApI. tene Avelo jANI caMpAnagarIno rAjA kareNudatta, dhanumaMtrI tathA bIjA aneka rAjAo tyAM AvyA. pachI brahmadatte varadhanune senApati banAvyo. pachI temaNe kAMpilya prati prayANa karyuM. te pUrve tene citranI putrI vidyutpAlA ane vidyutpatI, citrasenanI putrI bhadrA, paMthakanI putrI nAgayaza, kIrtisenanI putrI kIrtimatI, harIlanI putrI nAgadattA, yazomatI, cArudattanI putrI vacchI, vRSabhanI putrI zIlA, malayavatI, vanarAjI, somA, kareNudatA, kareNupadikA, kuMjarasenA, kaNerusenA, RSivRddhi, strIratna kurumati Adi aneka kanyAo sAthe lagna thayA. 0 brahmadattano cakravartIrUpe abhiSeka thavo : - brahmadattakumAre dIrgharAjAne mRtyu mArga mokalavA prayANa karyuM. te vakhate dIrgharAjAnA zaMkha nAmanA dUte AvIne kaTaka rAjAne kahyuM ke, dIrgharAjA sAthe tamAre bAlya maitrI che. te choDI devI yukta nathI. te sAMbhaLIne kaTaka rAjA bolyo, he dUta ! pUrve brahmarAjA sahita ame pAMce sahodara jevA mitra hatA. brahmarAjA svarge gayA pachI teno putra bALaka hovAthI, ame tenA rAjyanuM rakSaNa karavA dIrgharAjAne rAjya soMpeluM. teNe te rAjya pacAvI pADyuM. te dIrghane dhikkAra thAo. he dUta ! tArA dIrgharAjAne jaIne kahe ke, brahmadatta sainya laIne Ave che. mATe yuddha kara athavA nAsI jA. e pramANe kahIne dUtane vidAya karyo. brahAdattakumAra paNa avicchinna prayANa karato kAMpilya nagare pahoMcyo. samudra jema hIpane gherI le tema tenA sainya AkhI nagarIne gherI lIdhI. cUlanIne vairAgya utpanna thayo. tethI teNe pUrNA nAmanA pravartinI pAse dIkSA lIdhI ane kALakrame mokSe gayA. dIrgharAjA sarva sainya sahita bahAra nIkaLyo. paraspara tenuM ane brahmadattanA sainyanuM yuddha thayuM. brahmadattanA subhaToe dIrgharAjAnA agra subhaTone mArI nAkhyA. te joIne dIrgha varAhanI jema zatruo upara doDrayo ane prahAro karavA lAgyo. teNe brahmadattanuM sainya hata- prahata karI nAMkhyuM. te samaye brahmadattanA hAthamAM cakraratna pragaTa thayuM. teNe cakra vaDe dIrgharAjAnuM mastaka pRthvI para pADI dIdhuM. te vakhate devoe brahmadattano jayajayakAra karatA kahyuM ke, A bAramo cakravartI utpanna thayo che. tenA mastaka para puSpavRSTi karI, pitAnI jema purajanoe joyela, baMdIjano jema jayajaya karatA, utsavapUrvaka svargamAM praveza karato hoya tema kAMpilyapuramAM praveza karyo. tyAra pachI potAnI prathama paraNelI sarva strIone Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 Agama kathAnuyoga-2 bolAvI lIdhI. samagra bharatakSetrane sAdhavA mATe agaNita sainya sahita cAlyA. (bharata cakravartInI mAphaka samagra bharatakSetrano digvIjaya karyo.) badhAM rAjAoe bhegA thaIne brahmadatta cakrIno bAra varSIya abhiSeka mahotsava karyo. 0 brahmadatta sAthe citramunino saMvAda : brahmadatta cakravartI sukhapUrvaka potAno kALa nirgamana karato hato. eka vakhata te rAjyasabhAmAM beThA-beThA gIta-saMgItane mANato hato. tevAmAM eka dAsIe AvIne eka citra-vicitra puSpano daDo Apyo. te joIne cakravartIne vicAra thayo ke, meM Avo puSpano daDo kyAMka joyo che. ema vicAratA tene pUrvanA bhavonuM jAtismaraNa jJAna thayuM. tatkALa te mUcha pAmyo. sAmaMtoe tene caMdananA rasa vaDe siMciMtU karyo. brahmadatta svastha thayo. tene yAda AvyuM ke, Avo puSpano Do meM saudharma devalokamAM joyelo che. have mAro pUrvajanmano sahodara mane kyAM maLaze? te jANavA teNe aDadhA zlokanI racanA karI-"dazapure dAsa hatA, kAliMjaramAM mRga thayA. gaMgA tIre haMsa thayA. kAzI bhUmimAM caMDAla thayA. devalokamAM mahartika deva thayA....." te pachIno zloka je pUrNa karaze tene huM aDadhuM rAjya ApIza. A pramANe teNe pratidina nagaramAM udghoSaNA karAvI. cakrInA rAjyanA arthI lokoe te aDadho zloka kaMThastha karI lIdho. paNa koI tene pUro karI zakyuM nahIM. citrano jIva (brahmadatta cakrInA pUrvabhavamAM saMbhUtano bhAI) je purimatAlanagaramAM dhanADhyane ghera putrapaNe avatarelo hato. tene jAtismaraNajJAna thavAthI dIkSA grahaNa karI. grAmAnugrAma vicaratA teNe lokamukhe te zloka sAMbhaLyo. tethI pUrvabhavanA bhAIne pratibodha karavA te kAMDilya nagare AvyA. ArAmanA manorama udyAnamAM te sAdhu rahyA. reMTa calAvanAranA mukhe adhUro zloka sAMbhaLI te muni bolyA, chaThA bhave ekabIjAnI alaga jamyA' A pramANe te zlokano uttarArdha pUro thayo. te reTa calAvanAra rAjA AgaLa jaIne baMne zloka pUro bolI gayo. tene dhamakAvavAthI zloka pUro karanAranuM nAma ApyuM. tene puSkaLa inAma ApI vidAya karyo. nehavaza thaI cakrIne mUrchA AvI gaI. muninuM nAma jANI utkaMThAthI te munine jovA udyAnamAM Avyo. munine vaMdana karI netramAM azru lAvIne pUrvajanmanI mAphaka sneha dharIne beTho. (uttarAdhyayana adhyayana-13mAM sUtra 407 thI 441mAM citra-saMbhUta nAmathI A ghaTanA ane pachIno saMvAda A pramANe che...) - jAtithI parAjita saMbhUtamunie hastinApuramAM cakravartI thavAnuM niyANuM karyuM. tyAMthI mRtyu pAmIne te padmagulma vimAnamAM deva thayo. pachI brahmadatta cakravartIrUpe cUlanInI kukSimAM janma lIdho. kALakrame saMbhUtamunino jIva brahmadatta cakravartI thayo. - citramuni purimatAla nagaramAM vizALa zreSThi kuLamAM utpanna thayA. dharma sAMbhaLIne pravrajita thayA. (mULamAM 'ghaH 5T lUMphAM ja lakhyuM che. bhAvavijayajI e vRttimAM jAtismaraNajJAna thavAthI dIkSA lIdhI ema jaNAvela che.) - kAMpilya nagaramAM citra ane saMbhUta(brahmadatta) baMne maLyA. teoe paraspara sukha ane duHkharUpa karmaphaLanA vipAkanA saMbaMdhamAM vAtacIta karI. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bahmadatta kathA 131 (utta.ni. 355 >) brahmadattane jAtismaraNa jJAna thavAthI doDha zloka banAvI, bIjA zlokano uttarArdha bAkI rAkhyo. karNopakarNa thatA citranA jIva munie sAMbhaLyo. tevA prakAranA jJAnAtizaya-upayogathI evo saMkalpa karyo ke, huM tyAM jaIne pUrvabhavanA mArA bhAI saMbhUtanA jIvane pratibodha karuM. teNe kapilapura vihAra karyo. tyAM pahoMcIne nagaranA bahAranA udyAnamAM rahyA. ityAdi kathA pUrve jaNAvyA mujaba jANavI. pachI teoe paraspara sukhadu:khanI vArtA karI. - mahAt Rddhi saMpanna ane mahAnuM yazasvI cakravartI brahmada atIva Adara saha potAnA pUrvabhavanA bhAIne A pramANe kahAM - A pUrve ApaNe baMne paraspara vazavartI, anurakta ane hitaiSI bhAI-bhAI hatA. ApaNe baMne dazArNa dezamAM dAsa, kAliMjara parvata para haraNa, mRta gaMgAne kinAre haMsa ane kAzI dezamAM cAMDAla hatA. devalokamAM mahAt RddhisaMpanna deva hatA. tyArathI ApaNo A chaTho bhava che. jemAM ApaNe ekabIjAne choDIne alaga-alaga sthAne jamyA chIe. - cakravartIe A pramANe kahetA munie temane kahyuM, he rAjA ! te nidAnakRt karmonuM vizeSarUpe ciMtana karyuM. te ArtadhyAna janita karmaphaLanA vipAkathI ApaNe alaga-alaga jamyA. te vakhate meM tane ghaNo aTakAvyo, to paNa te nidAnano tyAga na karyo. tenuM A phaLa che ke, ApaNo A bhave viyoga thayo. - A pramANe viyogano hetu jANIne cakravartIe pharI pUchyuM, he citra ! pUrvajanmamAM meM karela satya ane mAyArahita anuSThAna karmonA phaLarUpe, zubha anuSThAnanA phaLarUpe Aje - A kALe huM strIratnAdino paribhoga karI rahyo chuM. zuM tame paNa tevA ja sukha bhogavI rahyA cho ? - A pramANe cakravartIe kahyuM, eTale munie pratyuttara Apyo, manuSyo dvArA samAcarita badhAM satkarma saphaLa thAya che. karelA karmonA phaLane bhogavyA vinA mukti thatI nathI. mAro AtmA paNa uttama artha ane kAma dvArA puNya phaLathI yukta rahyo che. - tethI ja he saMbhUta (brahmadatta) ! jema tuM tane potAne bhAgyavAnuM, mahAnuM RddhithI saMpanna ane puNya-phaLathI yukta samaje che. te ja rIte citrane (mane) paNa samaja. - he rAjanuM citranI (mArI) pAse paNa pracUra Rddhi ane ghuti rahI che. sthaviroe janasamudAyamAM ochA varNavALI paNa mahAnuM arthavALI gAthA kahelI hatI, jene zIla ane guNothI yukta bhibhU prayatnathI pAme che. te sAMbhaLIne huM zramaNa thaI gayo. koI duHkhathI dagdha thaIne zramaNa thayo nathI. - munie A pramANe kahetA, brahmadatte potAnI saMpatti mATe nimaMtraNa karatA kahyuM, uccodaya, madhu, karka, madhya ane brahmA. e pAMca mukhya prAsAda ane aneka bIjA ramaNIya prAsAda che. pAMcAla dezanA aneka viziSTa padArthothI yukta tathA pracUra ane vividha dhanathI paripUrNa A gRhono svIkAra karo. - tame nATya, gIta ane vAdyo sahita strIothI parivarelA A bhogone bhogavo. he bhikSu ! mane A ja priya che. pravajyA nizcayathI duHkhaprada che. temAM kaMIpaNa sukha nathI. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 32 Agama kathAnuyoga-2 - cakravartIe A pramANe kahetA munie zuM kahyuM te jaNAve che - te rAjAnA hitAnuprekSI, hitAkAMkSI citramunie pUrvabhavanA snehathI anurakata ane kAmabhogomAM Asakta narapatine AvA vacanothI samajAvatA kahyuM ke, badhAM ja gIta-gAna vilApa che. samasta nATya viDaMbaNA che. badhAM AbharaNo bhArarUpa che ane samagra kAmabhoga duHkhaprada che. ajJAnIone suMdara dekhAtA, paraMtu vastutaH duHkhakara kAmabhogomAM te sukha nathI. je sukha zIlaguNomAM rata ane kAma-bhogothI nivRtta tapodhana bhikSuone hoya che. he narendra manuSyomAM je cAMDAla jAti adhama jAti manAya che, temAM ApaNe baMne utpanna thaI cUkyA chIe. cAMDAlonI vastImAM ApaNe baMne rahetA hatA. tyAM badhAM loko ApaNo dveSa karatA hatA. te cAMDAla jAtimAM ApaNe janma lIdho hato. tyAM ApaNe baMne rahyA tyAre badhAM lokoe ApaNI dugaMchA-jugupsA karI. jyAre A janmamAM je kaMI zreSThatA prApta karI te pUrvajanmanA zubhakarmonuM phaLa che. tethI zubhakarmone prApta karavA prayatna karavo joIe paNa viSayAdi bhogamAM vyAkuLa thavuM na joIe. vaLI, pUrva zubhakarmonA phaLa svarUpa atyAre tuM mahAnubhAga, mahAddhivALo rAjA banyo che. tethI tuM kSaNika bhogono tyAga karI cAritra dharmanI ArAdhanA mATe abhiniSkramaNa kara, gRhasthapaNAmAM sarva cAritrano saMbhava nathI. he rAjan ! A azAzvata mAnavajIvanamAM je vipula puNyakarma karato nathI, te mRtyu AvatA pazcAtApa kare che ane dharma na karyo hovAthI paralokamAM paNa pazcAttApa kare che. je rIte ahIM siMha haraNane pakaDIne laI jAya che, te ja rIte aMtakALe mRtyu manuSyane laI jAya che. mRtyu samaye tenA mAtA-pitA ke bhAI koI paNa tenA mRtyunA duHkhamAM bhAgIdAra thatA nathI... tenA duHkhamAM jJAtijana ke mitra ke putra ke baMdhu-bhAI koIpaNa duHkhano bhAga laI zakatuM nathI te pote ekalo ja prApta thayelA du:khone bhogave che, kemake karma tenA karanAranI pAchaLa ja cAle che. sevaka, pazu, kSetra, ghara, dhana-dhAnya vagere badhuM ja choDIne A parAdhIna jIva potAnA karelA karmonI sAthe suMdara ke asuMdara arthAt svarga-narakAdi parabhavamAM jAya che. jIvarahita te ekAkI tuccha zarIrane citAmAM agni vaDe bALIne lokakRtya karIne pharI svArthasiddhi mATe te strI, putra ane jJAtijano koI anya AzrayadAtAnuM anusaraNa kare che. he rAjan karma koIpaNa prakArano pramAda karyA vinA jIvanane pratyeka kSaNe mRtyunI najIka laI jaI rahyuM che ane A jarA manuSyanI kAMtinuM haraNa karI rahI che. te pAMcAMlarAja ! mArI vAta sAMbhaLo, pracUra-atizaya karmo, paMcendriya vadha Adi na karo. A pramANe munie kahyuM, tyAre cakravartIe tene kahyuM he Arya! (muni !) je pramANe tame mane jaNAvI rahyA cho, te huM paNa jANuM chuM ke, A kAmabhoga baMdhanarUpa che. paraMtu te sAdhu! amArA jevA bhArekarmI loko mATe kAmabhogano tyAga ghaNo durjaya che. he citra (muni !) hastinApuramAM mahAt RddhivALA cakravartI rAjAne joIne bhogomAM Asakta thaIne meM A azubha niyANuM karela. tenuM meM pratikramaNa na karyuM. A te ja karmanuM phaLa che ke, jethI dharmane jANavA chatAM paNa huM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bahmadatta kathA 1 33 kAmabhogomAM Asakta chuM... jema daLadaLamAM phaselo hAthI sthaLane joto hoya che, to paNa kinAre pahoMcI zakato nathI. te ja rIte amArA jevA kAmabhogomAM Asakta loko jANavA chatAM paNa bhikSamArga-saMyama mArganuM anusaraNa karI zakatA nathI. - tyAre pharIthI munie anityatA darzAvatA kahyuM ke, he rAjan samaya vyatIta thaI rahyo che. AyuSyakALa vItI rahyo che. rAtri jaldIthI pUrI thaI rahI che. manuSyanA kAmabhogo nitya nathI. je rIte kSINa phaLavALA vRkSane pakSI choDI jAya che. te ja rIte kSINa puNyavALA lokone kAmabhoga choDI jAya che. jo tuM kAmabhogane choDavAmAM asamartha che, to tuM ziSTajana ucita Arya-karma kara. he rAjan ! dharmamAM sthita thaIne badhAM jIvo pratye tuM dayA karanAro thA. jethI tuM bhaviSyamAM vaikriya zarIradhArI deva thaI zake... bhogone choDavAnI tArI buddhi nathI. tuM AraMbha ane parigrahamAM Asakta che. meM vyartha ja tArI sAthe ATalo saMvAda karyo. tane saMbodhana karyuM. rAjan ! have huM jaI rahyo chuM. tane jIvananI anityatAnA darzana mATe ghaNAM prakAre meM zikSA ApI chatAM tane kiMciMtu mAtra vairAgya utpanna na thayo. tArA avinayapaNAne lIdhe tArI upekSA karavI ja yogya che. - e rIte pAMcAla dezano rAjA brahmadatta muninA vacanonuM pAlana na karI zakyo. te anuttara bhogo bhogavIne sAtamI anuttara narakamAM gayo. (jeno adhikAra A kathAmAM AgaLa noMdhela che.) - kAmabhogothI nivRtta, ugra cAritrI ane tapasvI maharSi citta anuttara saMyamanuM pAlana karIne anuttara siddhigatine prApta karI. (avaziSTa kathA-) brahmadattane bodha karavA Avela muni potAnA maraNane nikaTa jANIne temaja brahmadatta bodha na pAmatA tyAMthI vihAra karI gayA. cakravartIe dIrdhakALa sudhI rAjya bhogavyuM. koI vakhate pUrvano paricita brAhmaNa Avyo. pUrve jyAre brahmadatta ekAkI pharato hato. te vakhate koI brAhmaNa tene sahAya ApIne sukhadu:khano bhAgI banyo hato. te vakhate brahmadatte kaheluM ke, jyAre tuM jANe ke, brahmadatta cakravartI banyo che tyAre tuM mane AvIne maLaje. jyAre te brAhmaNe jANyuM ke, brahmadatta rAjA thayo eTale te tenI pAse Avyo. paNa rAjyAbhiSekanI vyagratAne kAraNe teno rAjamahelamAM praveza thaI zakyo nahIM. jyAre rAjyAbhiSeka pachI brahmadatta bahAra nIkaLyo tyAre teNe jUnA pagarakhAnI dhajA banAvI, UMcA daMDa para laTakAvIne Ubho rahyo. cakrIe te joIne chaDIdArane pUchayuM ke, A abhinava dhajAvALo koNa che ? chaDIdAre kahyuM ke, bAra varSathI te ApanI rAha joto Ubho che. tyAre cakrIe bolAvIne tenI oLakha pUchI eTale te brAhmaNe kahyuM ke, he nAtha! bAra varSamAM tamArI pAchaLa pharatA-pharatA mArA ATalA pagarakhAM ghasAI gayA. cakI tene oLakhI gayo. sabhAmaMDapamAM bolAvIne pUchayuM ke, tane huM zuM ApuM ? brAhmaNa kahe mane bhojana Apo. - rAjAe tene koI deza-gAma mAMgavA samajAvyuM. paNa te brAhmaNa bolyo ke, rAjyanuM phaLa bhojana ja che. mATe mane tamArA gharathI AraMbhIne AkhA bharatakSetramAM gheraghera bhojana ane dakSiNAmAM eka dInAra maLe tevo hukama karo. cakrIe vicAryuM ke, A Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 34 Agama kathAnuyoga-2 brAhmaNanI ATalI ja yogyatA jaNAya che. pachI potAnA ghera bhojana karAvI eka dInAra dakSiNA ApI. rAjAnI AjJAthI te brAhmaNe bharatakSetramAM anukrame badhe ghera bhojana karavA mAMDyuM. te roja vicArato ke badhe ghera jamIne pachI rAjAne ghera jamIza. e rIte cirakALe paNa rAjabhojana na maLyuM. e rIte vyarthakALa gumAvato te brAhmaNa anyadA mRtyu pAmyo. (* A kathA mAnavabhavanI durlabhatAnA daza daSTAMtomAM paNa Ave che paNa temAM keTaluMka kayAMtara paNa jovA maLe che. te A pramANe-) saMsAranA indriyonA viSayasukha bhogavavAnI tRSNAvALo, tenA ja cittavALo, tenI ja lezyAvALA brahmadattane kiMcit uNa sAtaso varSa pasAra thayA. koI samaye brAhmaNa uparokta varNana anusAra varadAna prApta karyuM ane te bhojana karavA lAgyo. pachI teNe rAjAnuM citta prasanna karI eka vakhata mAgaNI karI ke, mane Apa karo cho te bhojana karAvo. rAjAe kahyuM ke, mAruM bhojana eka varSanI mahenatathI taiyAra thAya che. te pacAvavAnI tArI zakti nathI. cakravartI mATe taiyAra thatI khIra tuM pacAvI nahIM zake. tenA pariNAme manuSyanA zarIramAM kAmadevano tIvra unmAda utpanna thAya che. - brAhmaNe kahyuM ke, Apa ATaluM alpa bhojana karAvavA paNa samartha nathI. cakrIe AvezamAM AvIne potAnA bhojanamAMthI alpa bhojana karAvyuM. brAhmaNa ghera gayo. rAtre te bhojananA lIdhe tene mahA unmAda thayo. tethI mAtA, patnI, putrI, bahenano taphAvata jANyA sivAya unmAdathI matta banelA teNe te badhAMnI sAthe baLAtkAre ratikrIDA karI. ema prAta:kALa sudhI badhAM sAthe krIDA karato rahyo. jyAre cakrIno AhAra jIrNa thayo tyAre potAnuM caritra vicAravA lAgyo. potAnA vartanathI lajjA AvI. gharanAne mukha batAvavA lAyaka na rahyo. gharanI bahAra nIkaLI gayo. te vicAravA lAgyo ke A cakrIe mane bhraSTa karI dIdho. te nagaranI bahAra nIkaLI gayo. bhamatA-bhamatA teNe eka gopAla bALaka vaDa nIce beThelo joyo. te dUrathI kAMkarA vaDe pIpaLAnA pAna vIMdhato hato. brAhmaNane thayuM ke, A mAruM kArya karavA mATe samartha che. teNe te bALakane sanmAna karI, dAna ApI vacano dvArA vaza karyo. koI vakhata cakravartI potAnA rasAlA sahita bahAra nIkaLyo. brAhmaNanA samajAvyA pramANe te govALa-bALaka koI devagRhamAM koI na dekhe tema chUpAI gayo. teNe gophaNathI tAkIne be goLI mArI jenAthI parapoTAnI jema rAjAnI baMne AMkho bahAra nIkaLI gaI. cAre bAju tapAsa karatA te gopALa-bALakane joyo. jyAre tene mAravAmAM Avyo tyAre teNe brAhmaNanuM nAma ApyuM. tyAre rAjAe te gopALa-bALakane tathA te brAhmaNane putra, mitra, baMdha Adi sahita marAvI naMkhAvyo, rAjAe bIjA paNa purohita, bhaTTa, brAhmaNAdi paratve atizaya krodhAMdha thaI sarvene marAvI nakhAvyA, to paNa teno roSa zAMta na thayo. pachI maMtrIone AjJA karI ke, brAhmaNonA netro ukheDIne vizALa thALa bharIne mane arpaNa karo, jethI mArA hAthethI tene masaLIne AnaMda mANuM. ati roSavALA ane roDha pariNAmI rAjAnI vAta sAMbhaLIne maMtrI guMdAnA ThaLiyA bharelo thALa hAthamAM arpaNa kare che. cakrI vAraMvAra tene masaLatA atyaMta AnaMda anubhavavA lAgyo. strIratnanA sparzamAM paNa tene eTalo AnaMda thato na hato, jeTalo AnaMda tene Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - bahmadatta kathA 135 guMdAnA ThaLiyA bharelo thALa masaLavAthI thato hato. tenA A azubha pariNAmo dinapratidina vadhavA lAgyA. soLa varSa tenA A avirati viSayatRSAthI pasAra thayA. e rIte brahmadare 700 varSanuM sarvAyu pUrNa karyuM. viSayAbhilASalolupa te raudradhyAnapUrvaka jIvana vyatIta karato marIne tamastamA nAmA sAtamA apratiSThAna narakamAM gayo. - cAra prakAranA puruSomAM udita-astamita prakAranA puruSamAM brahmadaranuM dRSTAMta Ave che. cakravartIpaNe unnatta kulamAM udaya pAmyo ane sAtamI narakamAM gayo. 0 Agama saMdarbha :AyA.yU. 19, 74, 121, 197, 381; ThA. 120, 337, 66 3; sama. 314, 315, 318, 320; jIvA. 105; maraNa. 377; nisI.bhA. 572nI cU. Ava.ni. 375, 393, 394, 396 thI 398, 400, 401, 418, 419, 421; Ava.cUM. 1-pR. 215, 220, 366, 446; ra-pR. 79, 307; Ava.ni. 418, 419, 421 nI vR. dasa.yU.kR. 105, 328; utta.mU. 407 thI 440 + vR. utta.ni. 160, 336 thI 359 + vR. utta.yU.pR. 214; utta.bhAva..pR. 92, 94, 276 thI 300; tilyo. pa60, 1141; 0 cakravartI sAmAnya :- aDhIdvIpamAM cakravartI vijaya : - jaMbUdvIpamAM cotrIza cakravartI vijaya che. te A pramANe - mahAvidehamAM batrIza, bhAratamAM eka ane airavatamAM eka - sama. 110; - jaMbukIpavata merU parvatanA pUrvamAM sItA mahAnadInA uttarI kinArA para ATha cakravartI vijaya che. te A pramANe - 1. kaccha, 2. sukaccha, 3. mahAkaccha, 4. kacchagAvatI, 5. Avarta, 6. maMgalAvarta, 7. puSkala, 8. puSkalAvatI. - jaMbUlIpavartI merU parvatanA pUrvamAM sItA mahAnadInA dakSiNa bhAgamAM ATha cakravartI vijaya che. te A pramANe - 1. vatsa, 2. suvatsa, 3. mahAvatsa, 4. vatsakAvatI, 5. ramya, 6. rapa6, 7. ramaNIka ane 8. maMgalAvatI. - jaMbUdvIpavartI merU parvatanA pazcima bhAge sItodA mahAnadInI uttaramAM ATha cakravartI vijaya che. te A pramANe - 1. vapra, 2. suvapra, 3. mahAvapra, 4. vAkAvatI, 5. valtha, 6. suvadeg. 7. gaMdhila ane 8. gaMdhilAvatI. - jaMbudvIpavartI merU parvatanA pUrvamAM sItA mahAnadInA uttaramAM ATha rAjadhAnIo che. te A pramANe :- 1. kSamA, 2. mapuTI, 3. riSTA, 4. rijhapurI, 5. khagI, 6. maMjUSA, 7. auSadhi, 8. puMDarIkiNI. - jaMbUDhIpavartI merU parvatanA pUrvamAM sItA mahAnadInA dakSiNamAM ATha rAjadhAnIo che. te A pramANe :- 1. susImA, 2. kuMDalA, 3. aparAjitA, 4. prabhaMkarA, Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 5. aMkAvatI, 6. padmAvatI, 7. zubhA, 8. ratnasaMcayA. jaMbUdvIpavartI merU parvatanA pazcimamAM sItodA mahAnadInA dakSiNamAM ATha rAjadhAnIo che. te A pramANe :- 1. azvapurA, 2. siMhapurA, 3. mahApurA, 4. vijayapurA, 5. aparAjitA, 6. arajA, 7. azokA ane 8. vItazokA. jaMbudvIpavartI merU parvatanA pazcimamAM sItodA mahAnadInI uttaramAM ATha rAjadhAnIo che. te A pramANe :- 1. vijayA, 2. vaijayaMtI, 3. jayaMtI, 4. aparAjitA, 5. cakrapurA, 6. khagapurA, 7. avadhyA, 8. ayodhyA. 0 cakravartI vijaya ane tenI rAjadhAnInA Agama saMdarbha :- ThANa. 749; jaMbU 167, 171, 172, 175, 176, 188, 189, 191, 192; - jaMbukIpanI vijaya ane rAjadhAnIo pramANe dhAtakIkhaMDa ane puSkaravara dvIpArdha mATe paNa samajI levuM. ThANa. 751; dhAtakIkhaMDa nAmanA dvIpamAM 68 cakravartI vijaya ane 68 rAjadhAnIo che. e ja rIte puSkarava2dvIpArdhamAM 68 cakravartI vijaya ane 68 rAjadhAnIo che. sama. 146; 0 AgAmI utsarpiNImAM thanArA cakravartI : jaMbudrIpanA bharatakSetramAM AgAmI utsarpiNI kALamAM bAra cakravartI thaze. te A pramANe :- 1. bharata, 2. dIrghadaMta, 3. gUDhadaMta, 4. zuddhadaMta, 5. zrIputra, 6. zrIbhUti, 7. zrIsoma, 8. 55, 9. mahApadma, 10. vimalavAhana, 11. vipulavAhana ne 12. variSTha. A bAra AgAmI bharatAdhipati thaze. A bAre cakravartIonA bAra pitA haze, bAra mAtA haze. bAra strIratna haze (arthAt pratyeka cakravartInA eka-eka mAtA-pitA ane srIratna thaze, paraMtu tenA nAmo vagere jaNAvelA nathI.) titzo. 1124, 1125; jaMbudvIpanA erAvata varSamAM AgAmI utsarpiNImAM bAra cakravartI thaze. bAra cakravartI pitA thaze, bAra cakravartI mAtA thaze. bAra srIratna thaze. sama. 382; -0- he bhagavan jaMbUdvIpamAM jaghanyathI ane utkRSTathI kula keTalA cakravartI thAya che ? gautama ! jaghanyathI kula cAra ane utkRSTathI kula 30 cakravartI thAya che. vAsudeva ane baLadeva (tathA prativAsudeva) paNa jaghanyathI cAra ane utkRSTathI 30 hoya che. (jyAM cakravartI hoya tyAM vAsudeva na hoya ane jyAM vAsudeva hoya tyAM cakravartI na hoya tethI utkRSTa saMkhyA 30 kahI che. anyathA cakravartI vijaya to 34 hoya che.) mahAvidehamAM jaghanyathI cAra cakravartI hoya utkRSTathI 28 cakrI tathA bharata ane airAvatamAM eka-eka ema trIza cakravartI hoya. - Ava.yU.1-6 215; --sama. 365 thI 368; 0 cakravartI saMkhyA :- -0 Agama kathAnuyoga-2 0 cakravartInI Rddhi : sarve cakravartIonA hAra mukatA-maNImaya ane mahAmUlyavAn temaja cosaTha sara vALo hoya che. sama. 142; -- Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI - sAmAnya 1 37 - pratyeka cakravartIne 96-96 karoDa gAma hoya che, 72,000 zreSTha nagara hoya che. 48,000 paTTaNa hoya che. sama. 126, 150, 175; - nidhiratna : jebUdvIpamAM kula keTalAM nidhiratna che ? gautama ! badhAM maLIne 306 nidhiratno hoya che. jaMbUdvIpamAM keTalA nidhiratna upabhogamAM Ave che ? gautama ! jaghanyathI 36 ane utkRSTathI 270 nidhiratno paribhogamAM Ave che. (te A pramANe - cakravartI vijaya 34 che. nidhiratno nava hoya che. tethI 34 X 9 = 306 thaze. jaghanya cakravartI 4 X 9 = 36 ane utkRSTa cakravartI 30 X 9 = 270 nidhiratno upayogamAM Ave.) - jaMbU. 360; pratyeka mahAnidhi ATha cakra para pratiSThita hoya che. UMcAImAM ATha yojana hoya che. pratyeka mahAnidhi nava-nava yojana pahoLI hoya che. pratyeka cAturaMta cakravartIne nava mahAnidhio hoya che. - ThANa. 702, 815, nava nidhinuM varNana bharata cakravartI kathAnaka mujaba jANavuM. - ThANa. 816-839; - caudaratna : pratyeka cAturaMga cakravartI cauda ratnonA svAmI hoya che. jemAM sAta ekendriya ratno ane sAta paMcendriya ratno hoya che. ekendriya ratno A pramANe :- 1. cakraratna, 2. chatraratna, 3. cAmararatna, 4. daMDaratna, 5. asiratna, 6. maNiratna, 7. kAkiNIratna. paMcendriya ratno A pramANe :- 1. senApatiratna, 2. gAthApati ratna, 3. vardhakirana, 4. purohitaratna, 5. strIratna, 6. azvaratna, 7. hastirana. - ThANa. 657, sama. 27; he bhagavan! jaMbUtIpamAM kula keTalAM ekendriya ratna hoya che ? gautama ! badhAM maLIne 210 ekendriya ratno hoya che. he bhagavan! jaMbUdvIpamAM keTalA ekendriya ratno paribhogamAM Ave che ? gautama ! jaghanyathI 28 ane utkRSTathI 210 ekendriya ratno paribhogamAM Ave che. jaMbudvIpamAM keTalA paMcendriya ratno hoya che ? gautama ! 210 paMcendriya ratno hoya che. jaMbUdvIpamAM jaghanya ane utkRSTathI keTalAM ratno paribhogamAM Ave che ? gautama ! jaghanyathI 28 ane utkRSTathI 210 paMcendriya ratno paribhogamAM Ave che. (A saMkhyA A rIte samajavI - jaghanyathI cAra cakravartI hoya ane utkRSTathI 30 cakravartI hoya che. tethI 4 x 7 = 28 ane 30 x 7 = 210 ratno upabhogamAM Ave). jaMbU. 360; - cakravartIno sarva vaibhava : asuro, suro, tiryaMco ane manuSyo saMbaMdhi bhogomAM ratipUrvaka vihAramAM pravRtta, surendro ane narendro dvArA satkRta, devalokamAM devendra sadaza, bharatakSetramAM hajAro parvato, nagaro, nigamo, janapado, puravaro, droNamukho, kheDa, karmaTo, chAvaNIo, pattano vaDe suzobhita, surakSita, sthira lokonA nivAsavALI, eka chatra ane samudraparyata pRthvIno upabhoga karIne cakravartI - je narasiMha che, narapati che, narendra che, naravRSabha che - te svIkAra karela uttaradAyitvane nibhAvavAmAM samartha che. je marabhUminA vRSabhanI samAna, atyadhika rAjadjarUpI lakSmI vaDe dedIpyamAna che, je saumya ane nirogI che, rAjavaMzomAM tilakanI samAna che. je sUrya, caMdra, zaMkha, cakra, svastika, patAkA, yava, matsya, kAcabo, ratha, bhaga, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 bhavana, vimAna, azva, toraNa, nagaradvAra, maNi, ratna, naMdAvartta, mUsala, haLa, kalpavRkSa, siMha, bhadrAsana, surUci, stUpa, mugaTa, muktAvalIhAra, kuMDala, hAthI, baLada, dvIpa, merU parvata, garuDa, dhvajA, indraketu, aSTApada, dhanuSaeN, bANa, nakSatra, megha, mekhalA, vINA, gADAnI yupa, chatra, mALA, dAminI, kamaMDala, kamaLa, ghaMTA, jahAja, suI, sAgara, kumudavana, magara, hAra, gAgara, nupUra, parvata, nagara, vajra, kinnara, mayUra, rAjahaMsa, sArasa, cakora, cakravAkayugala, cAmara, DhAla, pavvIsaka, vipaMcI, zreSTha paMkho, lakSmIno abhiSeka, pRthvI, talavAra, aMkuza, nirmaLa kaLaza, bhRgAMra ane vardhamAnakanA dhAraka che. (arthAt cakravartI sUryacaMdra yAvatu vardhamAnaka jevA vibhinna lakSaNonA dhAraka hoya che.) 138 32,000 zreSTha mugaTabaddha rAjA mArgamAM tenI pAchaLa-pAchaLa cAle che. teo 64,000 zreSTha yuvationA netronA kAMta-svAmI hoya che. temanA zarIranI kAMti suvarNavarNIya hoya che. teo kamaLanA garbha, caMpAnA phUlo, koraMTanI mALA ane tapelA suvarNanI kasauTI para kheMcAyelI rekhA samAna gaura varNavALA hoya che. te (cakravartI)nA badhAM aMgopAMga atyaMta suMdara ane suDola hoya che. moTA-moTA paTTaNomAM banelA vividha raMgonA hiraNanA cAmaDA samAna komaLa ane bahumUlya valkala vaDe tathA cInI vastro, rezamI vastro vaDe tathA kaTisUtra vaDe jenuM zarIra suzobhita hoya che. te cakravartInA mastaka uttama sugaMdhanA suMdara cUrNanI gaMdha ane uttama kusumo vaDe yukta hoya che. kuzaLa kaLAcAryo dvArA nipuNatApUrvaka banAvAyela sukhakara mALA, kaDAM, aMgada, truTikA tathA anya uttama AbhUSaNone teo zarIra para dhAraNa kare che. ekAvalihAra vaDe teno kaMTha suzobhita rahe che. teo lAMbI laTakatI dhotI ane uttarIya vastra pahere che. temanI AMgaLIo vIMTI vaDe pILI rahe che. potAnA ujjvaLa ane sukhaprada vezathI te (cakravartI) atyaMta zobhe che. potAnI tejasvitAthI cakravartI sUrya samAna camake che. temano AghoSa zaradaRtunA navA meghanA dhvani samAna madhura, gaMbhIra ane snigdha hoya che. temane tyAM cauda ratno utpanna thAya che ane te navanidhinA svAmI hoya che. temano khajAno ghaNo bharapUra hoya che. temanA rAjyanI sImA cAturaMta hoya che. caturaMgiNI senA temanA mArganuM anugamana kare che. te azva, hAthI, ratha ane pAyadaLa senAnA adhipati hoya che. te ghaNAM ja UMcA kuLavALA ane vizruta hoya che. temanuM mukha zaradaRtunA pUrNa caMdra samAna hoya che. te cakravartI zUravIra hoya che. A cakravartIono prabhAva traNe lokomAM phelAyela hoya che. sarvatra temano jayajayakAra thAya che teo saMpUrNa bharatakSetranA adhipati, dhIra, samasta zatruonA vijetA, moTA-moTA rAjAomAM siMha samAna, pUrve karela tapanA prabhAvathI saMpanna, saMcita puSTa sukhone bhogavanArA, aneka seMkaDo varSanA AyuSyavALA ane manuSyomAM indra hoya che. uttara dizAmAM himavAnlR varSadhara parvata ane zeSa traNa dizAomAM lavaNa samudra paryaMta samagra bharatakSetrane bhogavatA, janapadomAM mukhya ane atulya zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdha saMbaMdhi kAmabhogono anubhava karatA hoya che. paNDA. 19; X ~ X -- -- Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baLadeva, vAsudeva 139 khaMDa-1-uttamapUrUSa caitra adhyayana-3-baLadeva, vAsudeva, prativAsudeva kathAnaka 0 bhUmikA :- traNe uttama puraSo sAthe kema lIdhA ? uttama puruSonA kathAnakamAM kharekhara to tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baLadeva ane prativAsudeva ema pAMca vibhAga/adhyayana alaga-alaga ja gaNAya. (jeo prativAsudeva AmAM gaNatA nathI temanA mate copana mahApuruSa gaNIe to paNa covIsa tIrthaMkaranuM eka adhyayana, bAra cakravartInuM eka adhyayana, nava vAsudevanuM eka adhyayana ane nava baLadevanuM eka adhyayana e rIte cAra adhyayano thAya, paraMtu vAsudeva ane baLadeva baMne bhAIo ja hoya che. temanA pitA eka hoya che ane mAtA alaga-alaga hoya che. te baMnenuM caritra sAthe ja hoya che. vaLI prativAsudevanuM haMmezA vAsudeva sAthe yuddha thAya che ane niyamo vAsudevanA hAthe prativAsudevanuM mRtyu thAya che, tethI tenuM kathAnaka paNa vAsudeva-baLadeva sAthe joDAyeluM rahe che. tethI A traNe uttama puruSonuM caritra sahavartI hovAthI ahIM eka sAthe lIdhela che. 0 dazAra/dazAra maMDala zabdano artha : dazAra ke dazAmaMDala e baLadeva ane vAsudeva mATe vaparAto saMyukta zabda che. teono vaMza dUSamasuSamA ArAmAM utpanna thAya che. temAM nava baLadeva ane nava vAsudeva pratyeka avasarpiNI-utsarpiNI kALamAM thAya che. jaMbUlIpa nAmanA hIpamAM bharatakSetramAM A avasarpiNI kALamAM nava dazAra maMDala thayA. te A pramANe je uttamapuruSa che, madhyamapuruSa che, pradhAnapuruSa che, ojasvI, tejasvI, baLazALI, yazasvI, suMdara zarIravALA, kAMta, saumya, subhaga, priyadarzana rUpa, surUpa, sukhazALI che. sukhAbhigama che arthAt jemanI pAse badhAM sukhapUrvaka pahoMcI zake che. je badhAM manuSyonA netro mATe kAMtarUpa che. je adhikabalI, atialI ane mahAbalI che. apratihata ane aparAjita che. zatruonuM mardana karanAra che. hajAro zatruonA mAnanuM mardana karanArA che. dayALu, amatsara, acapaLa, acaMDa, mRdu, maMjula ane hasIne vAta karanAra che. jemanI vANI gaMbhIra, madhura, pratipUrNa ane satya hoya che. jenAmAM vAtsalyabhAva che, zaraNa yogya che, jemanuM zarIra lakSaNa, vyaMjana, guNopeta, mAnonmAna pramANa, paripUrNa, susaMsthAnayukta ane sarvAga suMdara hoya che. teo caMdra samAna zItaLa, jovAmAM kAMta ane priya hoya che. je mAtsaryarahita che. daMDanItinA prakAMDa vidvAnuM che, gaMbhIra darzanavALA che. jemAM baLadeva tAla dhvajavALA ane vAsudeva garUDa dhvajavALA che. teo mahAdhanuSano TaMkAra karanArA che. mahAbaLanA samudra samAna che. samarAMgaNamAM durdhara dhanurdhara che. dhIrapuruSa che. yuddhamAM kIrti prApta karanArA che. mahAnuM kuLamAM utpanna che. mahAratnone cUrNa jevA banAvI devAnA baLanA dhAraka che. ardha bharatakSetranA adhipati che, saumya che, rAjyavaMzanA tilaka samAna che, ajeya che, ajita ratha che. temAM baLadeva hAthamAM haLa dhAraNa kare che ane vAsudeva dhanuSa dhAraNa kare che. zaMkha, cakra, gadA, zakti ane naMdaka dhAraNa kare che. mastaka para zreSTha, ujvaLa, zukla, vimala Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 Agama kathAnuyoga-2 kaustubha maNiyukta mugaTane dhAraNa karanArA che. kAnomAM paherelA kuMDaLathI jeonuM mukha zobhAyamAna hoya che. kamaLa jevA nayana che ane vakSasthaLa para ekAvali hAra laTake che. jeo zrIvatsanA laMchanathI yukta che. jemanI yazakIrti loka vizrata che. badhI RtuomAM utpanna thanArA paMcaraMgI sugaMdhI suMdara, kAMta, vikasita uttama puSponI laTakatI mALAo vaDe jemanuM gaLuM zobhe che. jemanA aMgopAMgamAM 108 prazasta suMdara cinha zobhita hoya che. madamatta zreSTha gajendra jevI lalita gati samAna jemanI gati hoya che. jemano ninAda-svara krauMca pakSInA madhura ane gaMbhIra zarada svara jevo hoya che. jemAM baLadeva nIla ane vAsudeva pIta vastranA ghAraka hoya che. teo sUrya samAna tejasvI, narasiMha, narapati, narendra, naravRSabha ane devarAja indra jevA che. apratihata rAjya teja lakSmIthI dIptimAna A rAma (baLadeva) ane kezava (vAsudeva) baMne bhAI-bhAI hoya che. te pramANe tripRSTha yAvat kRSNa ane acala yAvat rAma e pramANe A dazAra maMDaLa kramaza: nava vAsudeva ane nava baLadeva thayA. 0 dazAra/dazAmaMDalanA Agama saMdarbha :sUya.ni. 149; ThA. 89, 151 + vaka sama. 327 + cUM, 382; jaMbU. 47, pa3; Ava.ni. 424; tilyo. pa68, 1142; 0 vAsudeva parIcaya : rAjAno eka prakAra, je haMmezAM baLadevanA bhAI hoya che ane ardha bharatakSetranA adhipati hoya che. 16,000 rAjAonA adhipati hoya che. te kezava' nAme paNa oLakhAya che. te zaMkha, cakra, gadA, zakti, naMdaka(talavAra) ane khaganA dhAraka hoya che. mahAzaktimAna hoya che. teno varNa nIla hoya che. teo 108 zubha lakSaNovALA hoya che. cakravartI tenA karatA rUpa, sAmarthya, kSetrAdhipatya, samRddhi, rANIo, nagaro, rAjAo Adi badhAmAM bamaNI RddhivALA hoya che. vAsudevo kadApI nimna, tuccha, daridra, kRpaNa, brAhmaNa Adi kuLomAM janmatA nathI. teo jyAre mAtAnI kRSimAM Ave che tyAre temanI mAtA cauda mahAsvapnomAMthI koI sAta mahAsvapno joIne lAge che. jaMbUdvIpamAM jaghanyathI cAra ane utkRSTathI trIza vAsudevo hoya che. pratyeka utsarpiNI-avasarpiNImAM nava-nava vAsudeva thAya che ane te duSama-suSama kALamAM ja thAya che. pratyeka vAsudevane eka mukhya zatru hoya che. jene pratizatra (prativAsudeva) kahe che. jene haMmezAM vAsudeva mArI nAMkhe che. vAsudevo haMmezAM tenA pUrvabhavamAM niyANuM kare che. teo vAsudevanA bhavamAM kadApI dIkSA ke mukti prApta karI zakatA nathI ane haMmezAM mRtyu pAmIne narakagatimAM jAya che. teo pILA vastra dhAraNa kare che. bharatakSetramAM A avasarpiNIkALamAM nava vAsudevo thayA :- 1. tripRSTha, 2. dvipRSTha, 3. sayaMbhU, 4. purusottama, 5. puruSasIha, 6. puriSapuMDarIka, 7. datta, 8. nArAyaNa 9. kRSNa. 0 vAsudeva parIcayanA Agama saMdarbha :ThA. 89; sama. 328, 340, 382; bhaga. 520, 678; pA . 19 + vR; jIvA. 163nI vR; panna 464nI vR. jabU. 49, 53, 360; taMdu. 64; nisI.bhA. 4ra93nI cUta Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsudeva caritra 141 Ava.ni. 71, 72, 75, 402, 419 thI 421; Ava.bhA. 40; Ava rR.1-pR. 215; utta. 348; tilyo. 602 thI 609; 0 vAsudeva parIcayAtmaka kathAnaka :1. tripRSTha vAsudeva parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM prathama vAsudeva tripRSTha thayA. temano janma potanapuramAM rAjA prajApati (ripupratizatru)nI rANI (patnI) mRgAvatInI kukSImAMthI thayo. temano varNa nIla hato. gautama gotranA A vAsudevanI UMcAI 80 dhanuSanI hatI. acala baLadeva tenA bhAI hatA. tripRSTha vAsudevanuM pUrvabhavanuM nAma vizvabhUti hatuM. AcArya saMbhUta temanA dharmAcArya hatA. mathurA nagarImAM gAyanA kAraNe temaNe niyANa karela temanA pratizatru (prativAsudeva)nuM nAma azvagrIva hatuM. tene cakra vaDe tripRSTha haNela. 80 lAkha varSa rAjya karI 84 lAkha varSanuM Ayu pUrNa karI teo sAtamI narake gayA. teo bhagavaMta zreyAMsanAthanA zAsanamAM thayelA. tenI pUrve be cakravartIo thayA hatA - bharata ane sagara, bha0 mahAvIra potAnA aDhAramAM bhave tripRSTha vAsudeva thayelA. -0- tripRSTha vAsudeva kathAnaka - bha0mahAvIranA kathAnakamAM jovuM 0 Agama saMdarbha :-- ThA. 811 thI 814; sama 159, 163, 323, 324, 328 thI 344; Ava.ni. 402 thI 405, 408, 409, 413, 447, Ava.bhA. 40 thI 43; Ava.yU. 1-pR. 220, 232 thI 235; Ava.ma... 250; Ava.ni. 419 thI 4ra1-445 thI 448nI vR. tilyo. 474 566 thI - 2. dvipRSTha vAsudeva parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNI kALamAM dvipaSTha nAme bIjA vAsudeva thayA. temano janma bArAvatI nagarImAM rAjA brahmanI rANI (patnI) umAnI kukSithI thayo. temano varNa nIla hato. gautama gotranA A vAsudevanI UMcAI 70 dhanuSanI hatI. vijaya baLadeva tenA bhAI hatA. dvipRSTha vAsudevanuM pUrvabhavanuM nAma parvataka hatuM. AcArya subhadra te bhavamAM tenA dharmAcArya hatA. kanakavastu nagarImAM yupanA nimitte temaNe niyANuM karela. temanA pratizatru tAraka nAme hatA. temaNe tArakanA cakra vaDe ja tArakane mArI nAMkhela. 72 lAkha varSanuM Ayu pUrNa karIne mRtyu bAda chaThI narake gayA. bhagavaMta vAsupUjyanA zAsanamAM thayelA. temanI pUrve be cakravartI ane eka vAsudeva thaI gayelA. -0- dvipRSTha vAsudeva kathAnaka :- AgamomAM ATalI ja mAhitI upalabdha thaI che. vizeSa kathA triSaSTi zalAkA ke yaudhvana mahApuruSa cariyuM mAM joI zakAya. 0 Agama saMdarbha :ThA 811 thI 814; sama. 323, 324, 3ra8 thI 344; Ava.ni. 402 thI 405, 408, 409, 413; Ava.bhA. 40 thI 43; Ava yU.1-pR. 220; Ava.ni. 419 thI 421nI vR. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 Agama kathAnuyoga-2 titho. 475, pa66, 602, 603, 605, 615; 3. svayaMbhU vAsudeva parIcaya : jaMbudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM svayaMbhU nAme trIjA vAsudeva thayA. temano janma bArAvatI nagarInA rAjA rudranI (samavAyAMga vRttimAM rAjA soma nAme ullekha che. rudra nAma bIje sarvatra jovA maLela che.) rANI (patnI) pRthvInI kuNImAMthI thayo. temano varNa nIla hato. gautama gotranA A vAsudevanI UMcAI 60 dhanuSanI hatI. bhadra baLadeva tenA bhAI hatA. svayaMbhU vAsudevanuM pUrvabhavanuM nAma dhanadatta hatA. te bhave tenA dharmAcArya sudarzana AcArya hatA. zrAvatI nagarImAM saMgrAmanA nimittathI temaNe niyANuM karela. temanA pratizatru (prativAsudeva) meraka hatA. jemane tenAthI ja cakrathI svayaMbhU vAsudeva mArI nAMkhela. temano vijayakALa 90 varSano hato. teo 60 lAkha varSanuM pUrNa Ayu bhogavI mRtyubAda chaThI narake gayA. teo bhagavaMta vimalanA zAsanamAM thayelA. temanI pUrve be cakravartI ane be vAsudeva thaI gayelA. -0- svayaMbhU vAsudeva kathAnaka :- AgamomAM uparokta mAhitI ja upalabdha che. vizeSa kathA triSaSTi zalAkA ke cauppana mahApuruSa cariryamAM joI zakAya. 0 Agama saMdarbha :ThA. 811 thI 814; samaya 169, 323, 324, 328 thI 344; Ava.ni. 402 thI 405, 408, 409, 413; Ave.bhA. 40 thI 43; Ava.yU. 1-pR. 220; Ava.ni. 419 thI 4ra1nI vR, Ava.ma.pR. 237 thI tilyo. pa77, 602 thI 615; 4. puruSottama vAsudeva parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM puruSottama nAme cothA vAsudeva thayA. temano janma bArAvatI nagarInA rAjA soma (sarvatra soma nAma maLe che paNa samavAyAMga vRttimAM tenuM nAma ruka jaNAvela che)nI rANI (patnI) sItAnI kukSimAMthI thayelo. temano varNa nIla hato. gautama gotranA A vAsudevanI UMcAI 50 dhanuSa hatI. suprabha baLadeva tenA bhAI hatA. puruSottama vAsudevanuM pUrvabhavanuM nAma samudradatta hatuM. te bhave AcArya zreyAMza tenA dharmAcArya hatA. tyAM potananagarImAM strInA nimittathI teNe niyANuM karela. temanA pratizatru (prati vAsudeva) madhuketava hatA. tenA ja cakrathI puruSottama vAsudeva tene mArI nAMkhela. 30 lAkha varSanuM pUrNa Ayu bhogavI mRtyu bAda chaThI narake gayA. teo bhagavaMta anaMtanA zAsanamAM thayelA. temanI pUrve be cakravartI ane traNa vAsudeva thayelA. -0- puruSottama vAsudeva kathAnaka :- AgamomAM uparokta mAhitI ja upalabdha che. vizeSa kathA triSaSTi zalAkA ke caupUna mahApuruSa cariyamAM joI zakAya. 0 Agama saMdarbha : Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsudeva caritra 143 ThA. 811 thI 814; sema 128, 323, 324, 328 thI 344; Ava.ni. 402 thI 405, 408, 409, 409, 413; Ava.bhA. 40 thI 43; Ava.s. 1-pR. 220; Ava.ni 419 thI 421nI vR. tilyo. 477, pa77, 604, 605, 615; - x - 4 - 5. puruSasiMha vAsudeva-parIcaya : jaMbudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM pAMcamAM vAsudeva puSasiMha thayA. temano janma Asapura (azvapura)mAM rAjA zIvanI (patnI) rANI amRtAnI kukSithI thayela. temano varNa nIla hato. gautama gotranA A vAsudevanI UMcAI 45 dhanuSya hatI. sudarzana baLadeva tenA bhAI hatA. puruSasiMha vAsudevanuM pUrvabhavanuM nAma RSipAla hatuM. AcArya kRSNa tenA dharmAcArya hatA. te bhave teNe rAjagRhI nagarImAM raMgamAM parAjaya nimitte niyANuM karela. puruSasiMha vAsudevanA pratizatru (prativAsudeva)nuM nAma nizuMbha hatuM. tene tenA ja cakra vaDe vAsudeve mArI nAMkhela. daza lAkha varSanuM Ayu pUrNa karI teo (Ava.ni. 413, ThANa. 930, sama. 343 pramANe) chaThI narakamAM utpanna thayA. jyAre (sama. 21ra mujaba) pAMcamI narake utpanna thayA. teo bhagavaMta dharmanAthanA zAsanamAM thayelA. temanI pUrve be cakravartI ane cAra vAsudeva thayelA. -0- puruSasiMha vAsudeva kathAnaka :- AgamomAM ATalI ja mAhitI upalabdha che. vizeSa kathA triSaSTi zalAkA ke "cauppana mahApuruSa cariya'thI jANI zakAya. 0 Agama saMdarbha :ThaL 811 thI 814, 930 sama. ra12, 3ra ra, 3ra4, 3ra8 thI 344; Ava.ni. 402 thI 405, 468, 409, 413; Ava.bhA. 40 thI 43; Ava.yU.1-pR. 220; Ava.ni. 419 thI 4ra1nI vR. tilyo. 478, pa77, 602 thI 615; 6. puruSapuMDarika vAsudeva parIcaya : jaMbUlIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM chaThA vAsudeva puruSapuMDarika thayA. temano janma cakrapuramAM rAjA mahAzIvanI (patnI) rANI lacchImatInI kukSithI thayelo. temano varNa nIla hato. gautama gotranA A vAsudevanI UMcAI 29 dhanuSa hatI. AnaMda baLadeva tenA bhAI hatA. puruSapuMDarika vAsudevanuM pUrvabhavanuM nAma priyamitra hatuM. te bhave AcArya gaMgadatta temanA dharmAcArya hatA. te bhave temaNe kAkaMdI nagarImAM bhAryAnA anurAgathI niyANuM karela. A vAsudevanA pratizatru (prativAsudeva)nuM nAma bali hatuM. tenA ja cakra vaDe tenI puruSapuMDarike hatyA karela. 65,000 varSanuM Ayu pUrNa karI teo chaThI narake utpanna thayA. teo bhagavaMta aranAtha ane bha0mallinAthanA zAsananA vaccenA aMtaramAM thayA. temanI pUrve be cakrI pachI pAMca vAsudeva pachI pAMca cakrI e rIte sAta cakrI ane pAMca vAsudeva thayelA. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 Agama kathAnuyoga-2 -0- puruSapuMDarika vAsudeva kathAnaka :- AgamomAM ATalI ja mAhitI upalabdha che. vizeSa kathA triSaSTi zalAkA, ke uutra mahApuruSa thI jANavI. 0 Agama saMdarbha :ThA. 811 thI 814; sama. 323, 324, 3ra8 thI 344; Ava.ni. 402 thI 405, 408, 409, 413; Ava.bhA. 40 thI 43; Ava.yU. 1-pR. 220; Ava ni 419 thI 421nI vR, tilyo. 602-615; 7. datta vAsudeva parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM sAtamA vAsudeva datta nAme thayA. temano janma vANArasI nagarInA rAjA agrisIhanI (patnI) rANI zeSavatInI kukSithI thayo. temano varNa nIla hato. gautama gotranA A vAsudevanI UMcAI (Ava.ni.403) 26 dhanuSu ane dhanuSu sama. 111 mujaba - 35) dhanuSanI hatI. naMdana baLadeva tenA bhAI hatA. datta vAsudevanuM pUrvabhavanuM nAma lalitamitra hatuM. te bhave AcArya sAgara tenA dharmAcArya hatA. te bhavamAM kauzAMbInagarImAM goSThI nimitte teNe niyANuM karela. dara vAsudevanA pratizatru (prativAsudeva)nuM nAma prahmAda hatuM. tene tenA ja cakra vaDe datte mArI nAMkhela. (Ava.ni. 403 mujaba) pa6,000 varSanuM, (tirthI. 14rara-mujaba) 32,000 varSanuM AyuSya hatuM. mRtyu bAda te pAMcamI narake utpanna thayA. teo bhagavaMta aranAtha ane bhamalinA zAsananI vaccenA kALamAM thayelA. temanI pUrve ATha cakravartI ane cha vAsudeva thaI gayelA. -0- datta vAsudeva kathAnaka :- AgamomAM ATalI ja mAhitI upalabdha che. vizeSa kathA. triSaSTi zalAkA ke cappanna mahApuruSa cariyuM jANI zakAya. 0 Agama saMdarbha :ThA. 811 thI 814; sama 111, 323, 324, 3ra8 thI 344; AvA ni 402 thI 405, 408, 409, 413; Ava.bhA. 40 thI 43; Ava.pU.1-pR. 220; Ava.ni. 419 thI 4ra1nI va. tilyo. 102-615; 8. nArAyaNa vAsudeva parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM nArAyaNa nAme AThamAM vAsudeva thayA. te lakSmaNa nAme oLakhAya che. temano janma ayodhyA. nagarImAM (Ava ni 408 pramANe rAjagRhInA) rAjA dazarathanI patnI rANI kegamatInI pharIthI thayo. (kegamatInuM graMthAMtaramAM sumitrA nAma che) temano varNa nIla hato. kAzyapa gotranA A vAsudevanI UMcAI 16 dhanuSa hatI. baLadeva padma ke je 'rAma' nAme prasiddha thayA, te tenA bhAI hatA. nArAyaNa vAsudevanuM pUrvabhavanuM nAma punarvasu hatuM. te bhave AcArya samudra tenA dharmAcArya hatA. te bhave mithilApurImAM paraddhi nimitte teNe niyANuM karela. tenA pratizatru (prativAsudeva)nuM nAma rAvaNa hatuM. tene tenA ja cakra vaDe nArAyaNe mArI nAMkhela. 12,000 varSanuM Ayu pUrNa karIne mRtyu bAda cothI narake gayA, teo bha0 munisuvrata ane bhAmi zAsananA vaccenA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsudeva caritra 145 aMtaramAM thayA. temanI pUrve nava cakravartI ane sAta vAsudeva thayA. 0 nArAyaNa (lakSmaNa) vAsudeva kathAnaka :- AgamomAM ATalI ja mAhitI upalabdha thaI che. rAma, lakSmaNa, rAvaNanI vistRta kathA triSaSTi zalAkA puruSa caritra, cappanna mahApuruSa caritra, padma caritra Adi graMthomAM jovI. 0 Agama saMdarbha :ThA 811 thI 814;, sama. 323, 324, 328 thI 344; Ava.ni. 402 thI 405, 408, 409, 413; Ava.bhA. 40 thI 43; Ava. yU. 1-pR. 220; Ava.ni. 419 thI 421nI vR titvo. 566, 577, 602-615; -- -- >> - 9. kRSNa vAsudeva parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM navamAM vAsudeva kRSNa thayA. temano janma mathurAnagarImAM rAjA vasudevanI rANI devakInI kukSithI thayelo. temano varNa nIla hato. gautama gotranA A vAsudevanI UMcAI 10 dhanuSu hatI. baLadeva, rAma ke je 'baLadeva" nAme prasiddha hatA. te tenA bhAI hatA. kRSNa vAsudevanA pUrvabhavanuM nAma gaMgadatta hatuM. te bhave tenA dharmAcArya drumasena hatA. tyAM hastinApuramAM mAtAnA nimitte teNe niyANu karela. kRSNa vAsudevanA pratizatru (prativAsudeva)nuM nAma jarAsaMgha hatuM. tene kRSNa mArI nAMkhela. teo 1000 varSanuM Ayu pUrNa karI, mRtyu pAmIne trIjI narakamAM gayA. teo bhagavaMta ariSTaneminA zAsanamAM thayA. temanI pUrve 11 cakravartI thayA. teo A avasarpiNInA aMtima vAsudeva hatA. AgAmI covIsImAM bAramAM (teramAM) tIrthakara thaze. -0- vAsudeva kathAnaka :- A ja vibhAgamAM baLadeva ane prativAsudevanA parIcaya bAda kRSNa vAsudevanuM vistRta kathAnaka Apela che. 0 Agama saMdarbha :ThA. 811 thI 814, 930; sama 14, 323, 324, 328 thI 344, 357, 363; aMta. 20; Ava.ni. 40ra thI 405, 408, 409, 413; Ava.bhA. 40 thI 43; Ava.yU. 1-pR. 220; Ava.ni. 419 thI 4ra1nI vR. titvo. 485, 266, 600-615, 1117, 0 baLadeva parIcaya : - baLadeva uttama puruSomAMnA eka varganuM nAma che. teo vAsudevanA moTA bhAI hoya che. vAsudeva-baLadevanA pitA eka ja hoya che paNa mAtA judA-judA hoya che. te "bala" nAme paNa oLakhAya che. teo ardha bharatakSetranA svAmIvatuM hoya che te AyudhomAM haLa- muzala ane bANa dhAraNa kare che. varNamAM zveta hoya che. temanA zarIra para 108 uttama lakSaNo hoya che. baLadevo kadApi nimna, tuccha, daridra, kRpaNa, brAhmaNa Adi kuLamAM janma letA nathI. jyAre teo mAtAnA garbhamAM Ave tyAre temanI mAtA cauda mahAsvapnomAMnA koIpaNa cAra mahAsvapnone jue che. jaMbUdvIpamAM jaghanyathI cAra ane utkRSTathI 30 Jain tionnternational Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 Agama kathAnuyoga-2 baLadeva hoya che. bhArata ane airAvata kSetramAM pratyeka utsarpiNI avasarpiNI kALamAM nava nava baLadevo haMmezAM thAya che. teo duSama-suSama kALamAM ja thAya che. teo pUrvabhavamAM kadApI koI niyANuM karatA nathI. teo mRtyu bAda niyamA urdhvagAmI hoya che arthAt teo mokSamAM ke svargamAM ja jAya che. teo lIlA vastro pahere che. teo "rAma" nAme paNa oLakhAya che. aparimita baLavALA hoya che. bharatakSetramAM A avasarpiNI kALamAM nava baLadeva thayA. te A pramANe :- 1. acala, 2. vijaya, 3. bhadra, 4. suprabha, 5. sudarzana, 6. AnaMda, 7, naMdana, 8. padma(rAma) ane rAma(baLadeva). 0 baLadeva parIcayanA Agama saMdarbha :ThA. 89; sama 3ra3, 3ra8, 344, 345; bhaga. 243, para0, 678; pappA. 19 + vR. jaMbU 49, 53, 360; nisI.bhA. 4293nI cUta Ava.ni. 70, 75, 402, 404, 414, 415; Avabha. 41; Ava. pU.1-pR. 215; tilyo. pa67, 604; kalpa. 17, 18; 1. acala baLadeva parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM acala nAme pahelA baLadeva thayA. temano janma potanapuranA rAjA prajApatinI patnI rANI bhadrAnI kukSithI thayo. temano varNa gaura hato. gautama gotranA A baLadevanI UMcAI 80 dhanuSa hatI. teo vAsudeva tripRSThanA bhAI hatA. temanuM pUrvabhavanuM nAma vizvagaMdI hatuM. AyuSya 85 lAkha varSa hatuM. tripRSTha vAsudevanA mRtyubAda keTalAMka kALe dIkSA laI. chelle kevaLajJAna pAmI mokSe padhAryA. teo bhagavaMta zreyAMsanA zAsanamAM thayelA. (tIrthodhyAlitamAM acalano krama bIjo kahyo che) -0- acala baLadeva kathA :- tripRSTha vAsudeva pramANe jANavI. 0 Agama saMdarbha :-- ThA. 811 thI 813; sama. 159, 323, 3ra6, 328, 332, 345; Ava.ni. 402, 404, 406, 408, 410 thI 412, 414, 415; Ava.bhA. 40, 41; Ava. cU.1-pR. 220, 232; Ava.ni. 419, 4ra0 + vR. Ava.ma.vR.pR. 237, 240, 249; tilyo. pa77, 580, 602, 606, 616; - 4 - 4 - 2. vijaya baLadeva parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM vijaya nAme bIjA baLadeva thayA. temano janma bArAvatImAM brahmarAjAnI patnI rANI subhadrAnI kukSithI thayo. temano varNa gaura hato. gautama gotranA A baLadevanI UMcAI 70 dhanuSa hatI. teo vAsudeva dvipRSThanA bhAI hatA. temanuM pUrvabhavanuM nAma subaMdhu hatuM. hipRSTha vAsudevanA mRtyu bAda amarakIrti, mahAyazasvI vijaya rAjAe guNa samRddha rAjyano tyAga karI dIkSA lIdhI. (Avazyaka niyukti 406 mujaba) 75 lAkha varSanuM pUrNa Ayu bhogavIne (samavAya-151-mujaba) 73 lAkha varSanuM pUrNa Ayu bhogavIne teo siddha, buddha, mukta, antakRt thaIne, badhAM duHkhono Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baLadeva caritra 147 kSaya karIne parinirvANane prApta thayA-mokSe gayA. teo bhagavaMta vAsupUjyanA zAsanamAM thayelA (tIrthodhyAlitamAM vijayano krama pahelo jaNAvela che) - - vijaya baLadeva kathA - dvipRSTha vAsudeva mujaba jANavI. 0 Agama saMdarbha :ThA. 811 thI 813; sama. 151, 322, 326, 328, 332, 345; Ava.ni. 402, 404, 406, 408, 410 thI 412, 414, 415; Ava.bhA. 40, 41; Ava yU.1-pR. 220 Ava.ni. 419, 4ra0 + 4. Ama pR. 237 thI- utta. 609; tilyo. pa67, 277, 580, 60-616; - - - - - 3. bhadra baLadeva parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM bhadra nAme trIjA baLadeva thayA. temano janma bArIvatInA rAjA rakanI patnI rANI suprabhAnI kukSithI thayo. temano varNa gaura hato. gautama gotranA A baLadevanI UMcAI 60 dhanuSpa hatI. teo trIjA vAsudeva sayaMbhUnA bhAI hatA. temanuM pUrvabhavanuM nAma sAgaradatta hatuM. sayaMbhU vAsudevanA mRtyu bAda temaNe dIkSA lIdhI. 65 lAkha varSanuM pUrNa Ayu bhogavI aMte kevaLajJAna pAmIne teo mokSe gayA. teo bhagavaMta vimalanA zAsanamAM thayelA. (tIrthogAlitamAM bhadra baLadevano krama cotho jaNAvela che) (samavAyavRttimAM bhadra baLadevanA pitAnuM nAma soma jaNAvela che. Ava, samaya ane tistho.mAM ruka che) -0- bhadra baLadeva kathA :- sayaMbhU vAsudeva pramANe jANavI. 0 Agama saMdarbha :ThA. 811 thI 813; sama. 3ra3, 3ra6, 328, 332, 345; Ava ni 402, 406, 408, 410 thI 412, 414, 415; Ava.bhA. 40, 41; Ava.yU. 1-pR. 220; tilyo. pa17, 577, 602 thI 616, - x -- -- 4. suprabha baLadeva parIcaya : jaMbUlIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM suprabha nAme cothA baLadeva thayA. temano janma bArAvatInA rAjA (Avazyaka, samavAya mULa, tIrthodugAlita pramANe) soma (sama.vRttimAM ruka nAma che)nI patnI sudarzanAnI kukSithI thayelo. temano varNa gaura hato. gautama gotranA A baLadevanI UMcAI pa0 dhanuSa hatI. teo cothA vAsudeva puruSottamanA bhAI hatA. temanuM pUrvabhavanuM nAma azoka hatuM. puruSottama vAsudevanA mRtyu bAda temaNe dIkSA lIdhI. (Avazyaka ni. 406 mujaba) papa lAkha varSanuM pUrNa Ayu bhogavIne (samavAya-129 mujaba) pa1 lAkha varSanuM pUrNa Ayu bhogavIne suprabha baLadeva - mokSe gayA, teo bhagavaMta anaMtanA zAsanamAM thayelA. (tIrthodugAlitamAM tene trIjA baLadeva jaNAvelA che) -0- suprabha baLadeva kathA :- puruSottama vAsudeva pramANe jANavI 0 Agama saMdarbha :ThA. 811 thI 813; sama. 129, 3ra3, 326, 328, 332, 345; Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 Ava.ni. 402, 406, 408, 410 thI 412, 414, 415; Ava.ni. 419, 420nI vR; Ava.yU.15 220; titvo. 602 thI 616; X 5. sudarzana baLadeva parIcaya : jaMbUlIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM sudarzana nAme pAMcamAM baLadeva thayA. temano janma azvapuranagarInA rAjA zIvanI patnI rANI vijayAnI kukSithI thayelo. temano varNa gaura hato. gautama gotranA A baLadevanI UMcAI 45 dhanuSu hatI. teo pAMcamAM vAsudeva puriSasIMhanA bhAI hatA. temanuM pUrvabhavanuM nAma lalita hatuM. purisasIMha vAsudevanA mRtyu bAda temaNe dIkSA lIdhI. sattara lAkha varSanuM pUrNa Ayu bhogavI mokSe gayA. teo bhagavaMta dharmanA zAsanamAM thayelA. X -- sudarzana baLadeva kathAnaka :- puruSasIMha vAsudeva pramANe jANavuM. 0 Agama saMdarbha : ThA. 811 thI 813; A.ni. 402, 406, 408, 410 thI 412, 414, 415; Ava.ni. 419, 420nI rR. Ava.yU.15. 220; Ava.yU. 1-5 220; tistho. 517, 577, 602-615; 7. naMdana baLadeva parIcaya : X - X 6. AnaMda baLadeva parIcaya : jaMbudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM AnaMda nAme chaTThA baLadeva thayA. temano janma cakrapuranA mahAzIvanI patnI rANI vejayaMtInI kukSIthI thayo. temano varNa gaura hato. gautama gotranA A baLadevanI UMcAI 29 dhanuSu hatI. teo chaThThA vAsudeva puruSapuMDarIkanA bhAI hatA. temanuM pUrvabhavanuM nAma varAha hatuM. puruSapuMDarIka vAsudevanA mRtyu bAda temaNe dIkSA lIdhI. 85,000 varSanuM pUrNa Ayu bhogavIne mokSe gayA. teo bhagavaMta aranAtha ane bhagavaMta mallinAthanA zAsanakALanA aMtaramAM thayelA. (tIrthodgAlitamAM chaThThA baLadevanuM nAma naMdI batAvela che.) Agama kathAnuyoga-2 -0- AnaMda baLadeva kathA :-- puruSapuMDarIka vAsudeva pramANe jANavI. 0 Agama saMdarbha : - ThA. 811 thI 813; sama. 322, 326, 328, 332, 345 Ava.ni. 402, 407, 408, 410 thI 412, 414, 415; Ava.ni. 419, 420nI rR. Ava bhA. 40, 41; Ava..pR.pR. 237-240; - x Ava.bhA. 40, 41; Avama.vR.pR. 237-240; sama 322, 326, 328, 332, 345; Ava bhA. 40, 41; titvo. 6 06; X jaMbudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM naMdana nAme sAtamAM baLadeva thayA. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baLadeva caritra 149 temano janma vANArasInA rAjA agrisIdanI patnI rANI jayaMtInI kazIthI thayelo. temano vaNe gaura hato. gautama gotranA A baLadevanI UMcAI Avazyaka ni. 403 mujaba 26 dhanuSa samavAya-111 mujaba 35 dhanuSu hatI. teo sAtamA vAsudeva dattanA bhAI hatA. temanuM pUrvabhavanuM nAma dharmasena hatuM. datta vAsudevanA mRtyu bAda temaNe dIkSA lIdhI. 65,000 varSanuM pUrNa Ayu bhogavIne teo mokSe gayA. teo bhagavaMta aranAtha ane bhagavaMta mallinAthanA zAsananA madhyamAM thayelA. (tIrthodgAlita payagrA mujaba sAtamA baLadevanuM nAma naMdimitra hatuM. temanI UMcAI 22 dhanuSa hatI) -0- naMdana baLadeva kathA :- datta vAsudeva pramANe jANavI 0 Agama saMdarbha :ThA. 811 thI 813; sama 111, 323, 326, 328, 332, 345; Ava.ni. 402, 407, 408, 410 thI 412, 414, 415; Ava.bhA. 40, 41; Ava. yU.1-. rara0; Ava.ni. 419, 420nI vR tilyo. pa17, pa77, 580, 602 thI 616, 1418; - 8 - 8 - 8. padma (rAma) baLadeva parIcaya : - jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM padma nAme AThamA baLadeva thayA. je "rAma" nAme paNa oLakhAya che. temano janma ayodhyA nagarI (Ava.ni. 408 mujaba rAjagRhI nagarI)nA rAjA dazarathanI patnI rANI aparAjitA (je vyavahAramAM kauzalyA nAme oLakhAya che.)nI kukSimAMthI thayo. temano varNa gaura hato. kAzyapa gotranA A baLadevanI UMcAI 16 dhanuSa hatI. teo AThamA vAsudeva nArAyaNa (lakSmaNa)nA bhAI hatA. temanuM pUrvabhavanuM nAma aparAjita hatuM. vAsudeva nArAyaNa (lakSmaNa)nA mRtyubAda temaNe dIkSA lIdhI. teo 15,000 varSanuM pUrNa Ayu bhogavIne aMte molamAM gayA. teo bhagavaMta munisuvratasvAmI ane bhagavaMta naminAthanA zAsanakALanA madhya bhAgamAM thayA. -0- pA(rAma) baLadeva kathA :- vAsudeva nArAyaNa pramANe jANavI. 0 Agama saMdarbha :ThA. 811 thI 813; sama. 323, 326, 328, 332, 345; Ava.ni. 406, 403, 408, 410 thI 412, 414, 415; Ava.bhA. 40, 41; Ava rR. 1-pR. 220; Ava.ni. 419, 420nI vR. tirthI. pa77, 602-616; -- >> -- - 9. rAma(balabhadra) baLadeva parIcaya : jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM "rAma" nAme navamAM baLadeva thayA. teo baLadeva ane baLabhadra nAme paNa prasiddha che. teo mathurA nagarInA lorIyapuranA rAjA vasudeva ane rANI rohiNInA putra hatA ane vAsudeva kRSNanA moTA bhAI hatA. gaura vaNaya ane gautama gotrIya A baLadevanI UMcAI daza dhanuSa hatI. te bArAvatI nagarInA rAjA hatA. temanuM pUrvabhavanuM nAma rAjalalita hatuM. vAsudeva kRSNanA mRtyu bAda temaNe Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 Agama kathAnuyoga-2 dIkSA lIdhI. 1200 varSanuM pUrNa Ayu bhogavI teo pAMcamA devaloka, brahma devalokamAM- devarUpe utpanna thayA. AvatI covIsImAM teo eka garbhavAsa laIne (tIrthakaratva pAmIne) siddha thaze-mokSe jaze. teo bhagavaMta ariSTaneminA zAsanamAM thayA. . - rAma e pratyeka baLadeva mATe vaparAtuM sAmAnya nAma paNa che. - temane dhAriNI nAme patnIthI sumukha, durmukha, kUpadAyaka nAme putro thayelA. revatI nAme patnIthI niSadha vagere putro thayelA. jarAkumAra nAme tene bIjA eka bhAI paNa hatA. kRSNanA pAMca mahAvIromAM teo mukhya vIra hatA. sAgaracaMdra teno pautra hato. teNe krodha para vijaya meLavelo. dvArikA baLatI hatI tyAre mAtA-pitAne bacAvavA mATe temaNe prayatna karelo. teo kRSNa vAsudeva mATe vanamAM pANInI zodhamAM gayA tyAre jarAkumAranA bANathI kRSNanuM mRtyu thayela. kRSNane narakamAM du:khathI bacAvavA mATe paNa temano jIva devalokamAMthI gayo hato. paNa te devarUpe kRSNane kaMI madada karI zakyA na hatA. kRSNanA kahevAthI temaNe kRSNane pItAMbaradhArI tathA hAthamAM cakra, talavAra Adi mUkIne devarUpe prasiddha karelA. temanA vAhana tarIke garuDane prasiddha kareluM. teo niSkaSAya nAme caudamAM tIrthakara bharatakSetranI AgAmI covIsImAM thaze. tIrthakaratva bhogavIne nirvANa prApta karaze. -0- rAma (balabhadra) baLadeva kathA :- vAsudeva kRSNa pramANe jANavI. 0 Agama saMdarbha :sUya.ni ratnI vR. Tha. 811 thI 813; sama. 14, 25, 323, 3ra6, 328, 332, 345, 357, 36 2; nAyA. 63, 169; aMta. 3, 20, 64; pA . 19; jIvA. 95nI vR. vaNDi . 3; maraNa. 498; buha.bhA. 17ranI vR. Ava.ni. 402, 407, 408, 410 thI 412, 414, 415; Ava.bha. 40, 41; Ava.yU.1-pR. 112, 220, 355; Ava.ni. 419, 420nI vR. utta. 797, 798; utta.pU.pR. 75; utta.mU. 80nI vR. tistho. pa67, 578, 602, 604, 607, 616; 0 prativAsudeva parIcaya : prativAsudeva vyavahAra prasiddha zabda che. te mATe AgamamAM vaparAto zabda che - situM - "pratizatruo. teo vAsudevanA janmajAta zatru hoya che. temanI hatyA temanA ja cakra vaDe thAya che. jeTalA vAsudeva hoya teTalAM ja pratizatru (prativAsudeva) hoya che. teo badhAM mRtyu pachI narake jAya che. arthAt jaMbUdvIpamAM jaghanyathI cAra ane utkRSTathI 30 pratizatruo hoya che. bhArata ane airAvata kSetramAM pratyeka utsarpiNI ane avasarpiNImAM nava-nava pratizatruo thAya che. te dareka duHSama-suSama ArAmAM ja thAya che. bharatakSetramAM A avasarpiNI kALamAM nava pratizatruo (prativAsudevo) thayA. te A pramANe :- 1. azvagrIva, 2. tAraka, 3. meraka, 4. madhuketabha, 5. nizuMbha, 6. bali, 7, prahmAda, 8. rAvala ane 9, jarAsaMdha. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prativAsudeva 151 samavAya-14, sUtra-132mAM tathA Ava.bhA. almAM 54 uttama puruSono ullekha kare che. kemake tyAM 24 tIrthakara, 12-cakravartI, 9-baLadeva ane 9-vAsudeva e 54ne uttama puruSa gaNela che. temAM pratizatru (prativAsudeva)no ullekha karela nathI. paNa tresaTha zalAkA puruSonI gaNanAmAM A nava pratizatrune samAvelA che. e rIte 63 zalAkA arthAt uttama puruSonI gaNanA thayelI che. te mate prativAsudevane paNa uttama puruSa gaNelA che. 0 prativAsudeva parIcayanA Agama saMdarbha- sama 340 thI 342; bhaga. 243; Ava.bhA. 42, 43; tilyo. 609, 10 - 4 - 4 - 1. azvagrIva pratizatru-parIcaya : jaMbUDhIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM pahelA pratizatru (prativAsudeva) azvagrIva thayA. tene ghoDagagrIva paNa kahe che. tene tenA ja cakra vaDe prathama vAsudeva tripRSThae haNyA hatA. te marIne sAtamI narakabhUmimAM gayA. teo bhagavaMta zreyAMsanA zAsanamAM thayelA. -0- azvagrIva pratizatru kathA - tripRSTha vAsudeva pramANe jANavI. 0 Agama saMdarbha :sUya.cUpR. 341; ThA. 811; sama. 328, 341 thI 343, Ava.ni. 413; Ava, bhA. 40, 42, 43; Ava.yU.1-. ra20, 232-34; Ava.ni. 419, 420nI vR. titho. 610; - 4 -- >> -- 2 thI 8 pratizatru (prativAsudeva parIcaya) : - jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM- 2. bIjA pratizatru tAraka thayA. je bIjA vAsudeva dvipRSTha vaDe svacakrathI haNAyA. marIne chaThI narake gayA. A pratizatru bhagavaMta vAsupUjyanA zAsanamAM thayelA. 3. trIjA pratizatru meraka thayA. je trIjA vAsudeva sayaMbhU vaDe svacakrathI haNAyA. te bhagavaMta vimalanA zAsanamAM thayela. 4. cothA pratizatru madhukaiTabha thayA. je cothA vAsudeva puruSottama vaDe svacakrathI haNAyA. te bhagavaMta anaMtanA zAsanamAM thayela. 5. pAMcamAM pratizatru nizuMbha thayA. je pAMcamAM vAsudeva puruSasIMha vaDe svacakrathI haNAyA. te bhagavaMta dharmanA zAsanamAM thayelA. 6. chaThA pratizatru bali thayA. je chaThA vAsudeva puruSapuMDarika vaDe svacakrathI haNAyA. te bhaara ane bha0mallinA vaccenA aMtaramAM thayA. 7. sAtamAM pratizatra prahmAda thayA. te sAtamAM vAsudeva datta vaDe svacakrathI haNAyA. te bhoara ane bhamalinA vaccenA aMtaramAM thayA. 8. AThamA pratizatru rAvaNa thayA. te AThamAM vAsudeva lakSmaNa vaDe svacakrathI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra Agama kathAnuyoga-2 haNAyA. te bhaya munisuvrata pachInA kALamAM thayelA, mRtyu pAmIne cothI narake gayA. -0- tAraka Adi prativAsudevanI kathA :- hipRSThAdi vAsudeva kathA mATe apAyela sUcanA mujaba jANavI. 0 tAraka Adi prativAsudevanA Agama saMdarbha :ThA. 811; sama. 341 thI 343; Ava.ni. 413; Ava.bhA. 40, 42, 43; Ava.pU.1-pR.220; Ava.ni. 419, 4ra0nI vR. tilyo. pa77, 610, 11; - 4 - 4 - 9. jarAsaMdha pratizatru parIcaya : jaMbudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM navamA pratizatru jarAsaMdha thayA. te rAjagRhInA rAjA hatA. kaMsanA sasarA hatA. tenA potAnA cakrathI ja vAsudeva kRSNa vaDe te haNAyA. teo bhagavaMta ariSTaneminA zAsanamAM thayelA. temano jarAsiMdha nAme paNa ullekha maLe che. -0- jarAsaMgha pratizatru kathAnaka :- vAsudeva kRSNa pramANe jANavuM. 0 Agama saMdarbha :AyA.yU.pU. 86; AyA.mU. 63-9. sUya..pa. 340; ThA 811; ThAmU. 36 0nI vR; sama. 341 thI 343; nAyA. 170; pappA. 19, Ava.ni. 413; Ava.bhA. 40, 42, 43; AvapU.1-pR. 220, 492; Ava.ni. 419, 420-vR. dasa yU.pR. 41; titho. 610; 0 vAsudeva kRSNa, baLadeva rAma, pratizatru jarAsaMdha kathA :-0- bhUmikA : - mathurAnagarInA rAjA vasudeva ane rANI devakInA putra kRSNa A avasarpiNImAM bhAratamAM navamAM vAsudeva thayA. - mathurA nagarInA rAjA vasudeva ane rANI rohiNInA putra rAma A avasarpiNImAM bhAratamAM navamAM baLadeva thayA. - rAjagRhInA rAjA jarAsaMdha je bRhadratha rAjAnA putra hatA te A avasarpiNImAM bhAratamAM traNa khaMDanA svAmI pratizatru thayA. -0- vAsudeva kRSNa ane baLadeva rAmano pUrvabhava : eka gAmamAM be bhAIo rahetA hatA. koI vakhate kASTha levA mATe teo gAma bahAra gayA. kASThanI gADI bharI pAchA vaLyA. te vakhate moTo bhAI AgaLa cAlato hato. teNe mArganA cIlA upara eka sarpiNIne jatI joI. tethI gADI hAMkatA nAnA bhAIne kahyuM ke, A cIlAmAM sarpiNI paDI che tene bacAvIne gADI calAvaje. te sAMbhaLI sarpiNI vizvAsamAM AvI. paNa nAnA bhAIe krura thaI gADI tenA para calAvI. tenA hADakA bhAMgI gayA. te sarpiNI paNa A mAro vairI che, ema ciMtavatA maraNa pAmI, hastinApuramAM janmI. koI zreSThInI patnI banI. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa - balabhadra - jarAsaMdha 153 pelA be bhAIomAMthI moTo bhAI mRtyu pAmIne te strInI kukSimAM utpanna thayo. te putranuM nAma rAjalalita rAkhyuM. pUrvajanme teNe anukaMpA dAkhavelI tethI te putra tene ghaNo ja priya hato. je nAno bhAI hato te paNa te strInA udarathI utpanna thayo. tenuM gaMgadatta nAma rAkhyuM. paraMtu jyAre te garbhamAM utpanna thayo tyAre te strI vicAratI hatI ke pattharanI jema Ane pheMkI dau. teNIe te garbhane naSTa karavA ghaNAM prayatno karyA. to paNa garbha paDyo nahIM. jyAre teno janma thayo tyAre tene tyajI devA koI dAsIne ApI dIdho. te zeThanA jovAmAM AvatA te putrane pAcho lAvyA. tene gupta sthAne bIje ucheravA Apyo. kramazaH te moTo thavA lAgyo. rAjalalitane je kaMI prApta thatuM, temAMthI gaMgadattane Apato. mAtAne gaMgadatta aniSTa ja hato. teNI jyAre tene jotI tyAre lAkaDI Adi vaDe tene mAratI. koI vakhate indra mahotsava thayo. tyAre pitAe thoDAM sAgarikone jamavA bolAvyA. te vakhate rAjalalitanA kahevAthI gaMgadattane bolAvyo. palaMganI nIce tene chUpAvI dIdho. gupta rIte tene paNa bhojana ApavuM zarU karyuM. paraMtu koI tene joI gayuM. tethI hAtha vaDe kheMcIne tene bahAra kADhayo. zreSThI patnIe tene mArIne khALamAM pheMkI dIdho. gaMgadatta raDavA lAgyo. tyAre pitA zreSThIe tene pAcho lAvI navaDAvyo. te samaye koI sAdhu bhikSArthe padhAryA. te vakhate zreSThIe pUchayuM ke, he bhagavan! mAtAne gaMgadatta ATalo apriya kema che ? munie pUrvabhavano prasaMga jaNAvyo. pachI kahyuM ke, putra iSTa ke aniSTa thaI zake. "jene joIne krodha vRddhi pAme ane sneha ghaTavA lAge tyAre jANavuM ke A mAro pUrva vairI che. jene joIne sneha vRddhi pAme ane krodha ghaTavA lAge to jANavuM ke, A mAro pUrvano bAMdhava che. muninA vacanathI zreSThIe ane rAjalalite dIkSA lIdhI. te dramasena AcArya pAse bhAIne pravajita thayo jANI tenA paratvenA snehane kAraNe gaMgadatte paNa dIkSA grahaNa karI, baMne bhAI sAdhu iryAsamiti AdinuM pAlana karavA lAgyA. anizcita evA mahAnuM tapa karavA lAgyA. te vakhate gaMgadattamunine mAtAnuM aniSTapaNuM yAda AvatA teNe rAgagarbhitA niyANuM karyuM ke, jo mArA tapa, niyama, saMyamanuM koI phaLa hoya to huM AgAmI janma huM lokonA mana ane nayanane AnaMda ApanAro thauM - arthAt vizvavallabha thauM. ghora tapazcaryA karI baMne bhAI muni devalokamAM devapaNe utpanna thayA. tyAMthI cyavIne rAjalalita vasudeva-rohiNInA putrarUpe jamyA ane gaMgadA vasudevadevakInA putrarUpe jamyA. te adhikAra A pramANe 0 Agama saMdarbha :- gaMgadatta ane rAjalalita - kRSNa ane rAmanA pUrvabhavanA- -- sama, 321 thI 326, 328 thI 345; bhatta. 137; Ava. ni. 845, 847 nI vR. Ava.pU.1-5. 474, 475; tistho. 605 thI 609; 0 vAsudeva kRSNa ane baLadeva rAmano bhava : devalokathI cyavIne rAma (baLadeva) tathA kRSNa (vAsudeva) mathurA nagarInA rAjA vasudevanA putrarUpe jamyA. te vasudeva dazamAM dazArNa hatA. te dazArNa utpatti A pramANe Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 *dazArha :- bharatakSetramAM mathurA nAme eka zreSTha nagarI hatI. te nagarImAM harivaMzamAM eka yadu nAme rAjA thayo. yadurAjAnA vaMzamAM aMdhakavRSNi ane bhojavRSNi nAme be pratApI putro thayA. bhojavRSNine ugra parAkramI ugrasena nAme putra thayo. aMdhakavRSNine subhadrA rANIthI daza putro thayA. 1. samudravijaya, 2. akSobha, 3. stimita, 4. sAgara, 5. himavAnuM, 6. acala, 7. dharaNa, 8. pUraNa, 9. abhicaMdra ane 10. vasudeva. te daza putro bAda be putrI thaI. 1. kuMtI ane 2. madrI. kuMtinA lagna rAjA pAMDu sAthe thayA ane madrInA lagna rAjA damaghoSa sAthe thayA. 154 (* dazArhano bIjo artha baladeva ane vAsudevano saMyukta varga paNa thAya che. je vize A adhyayanamAM "dasAra-dasAramaMDala'' zabdathI AraMbhamAM spaSTIkaraNa karela che. * dazArha - sAra -- zabdano artha "vAsudeva'' paNa karAyela che. juo Avazyaka niyukti - 368, 424, 432, 447 AdinI vRtti) ahIM dazArha - '"sAra'' zabda aMdhakavRSNi (vRSNi)nA daza putronA arthamAM grahaNa karAyela che. A daza dazArNo jyAre kRSNano vAsudeva rUpe abhiSeka thayo tyAre temanA AdhipatyanA bahumAnya ane vizvAsu rAjArUpe paNa ullekhita thayelA jovA maLela che. 0 daza dazAhano Agama saMdarbha :-- nAyA. 169; paNDA. 19 + chuM. dasa.yU.pR. 41, 320; 0 vasudeva : aMta. 3, 6, 8, 13; vaEi. 3; da.ni. 56 + ; aMta.mU. 3nI vR; buha.bhA. 172nI vR; daza dazArNonA pitA rAjA aMdhakavRSNi ke je vRSNi paNa kahevAya che. teNe koI vakhate supratiSTha nAmanA avadhijJAnIne pUchyuM ke, he svAmI ! mAre vasudeva nAmano dazamo putra che. te atyaMta rUpa ane saubhAgyavALo che. kaLAvAnu ane parAkramI che tenuM zuM kAraNa ? supratiSThamunie vasudevano pUrvabhava jaNAvatA kahyuM ke- -0- naMdiSaNa :- magadhadezamAM naMdigrAmamAM (Ava.cU.nA mate zAligrAmamAM) eka garIba brAhmaNa hato. tenI patnInuM nAma somilA hatuM. temane naMdiSeNa nAme eka putra hato. naMdiSaNanA mAtA-pitA tenI bAlyAvasthAmAM mRtyu pAmyA. naMdiSeNa moTA peTavALo, lAMbA dAMtavALo, kharAba netravALo ane corasa mAthAvALo hato. temaja atyaMta kurUpa hovAthI tenA svajanoe teno tyAga karelo. te mAmAne tyAM rahyo. mAmAne sAta kanyA vivAha yogya hovAthI temaNe kaheluM ke, huM tane eka kanyA paraNAvIza. kanyAnA lobhathI te mAmAne tyAM badhuM kAma karato hato. paNa eke kanyA tene paraNavA icchatI na hatI. te kanyAoe pratijJA karelI ke, jo pitA amane A kurUpI sAthe paraNAvaze to ame jarUra mRtyu pAmIzuM. koI kanyA tenI sAthe lagna karavA icchatI na hatI. tethI vairAgya pAmI ratnapura nagare AvyA. tyAM susthita munithI pratibodha pAmIne teNe dIkSA lIdhI. teo AcArya naMdivardhananA ziSya banyA. gItArtha thaI naMdiSaNamuni abhigrahapUrvaka sAdhuonI vaiyAvacca karavA lAgyA. bALa--glAna pramukha munionI vaiyAvacca karanArA ane temAM kadI kheda nahIM pAmanArA te naMdiNamuninA vaiyAvacca guNanI koI vakhate indre tenI sabhAmAM prazaMsA karI. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRNa - balabhadra - jarAsaMdha 155 indranA vacana paratve zraddhA na karanAra koI deva glAnamuninuM rUpa laI ranapura najIkanA koI araNyamAM Avyo. eka bIjA sAdhuno veza vipharvI naMdiSaNamuninA sthAnamAM gayo. naMdiSaNamunine chaTha-chaThano tapa cAlato hato. tenuM pAraNuM hatuM. naMdiSaNamuni pAraNuM karavA mATe besIne hajI koLIyo hAthamAM lIdho, tevAmAM te sAdhue AvIne kahyuM ke, huM bhadra! sAdhuonI vaiyAvaccanI pratijJA laIne tuM khAvA beTho che ? nagaranI bahAra atisAra rogavALA eka muni sudhA ane tRSAthI pIDita che. - te sAMbhaLatA ja naMdiSeNa muni AhAra karavAno paDato mUkIne zuddha pANInI gaveSaNA karavA nIkaLyA. tyAre te deve potAnI zaktithI sarvatra pANI aneSaNIya karavA mAMDyuM. te labdhivAn muninA prabhAve devanI zakti TakI na zakI. zuddha pANInI gaveSaNA karIne naMdiSaNamuni te glAnamuni pAse AvyA. te muni Akroza vacanathI naMdiSeNa munine dhikkAravA lAgyA. naMdiSaNamunie kSamAyAcanA karI, te munine jaLapAna karAvyuM. pachI te azakta munine potAnA khabhA para besADIne cAlyA. to paNa te munie Akroza karavAnuM cAlu rAkhyuM. pachI te devamunie naMdiSaNamuni para viSTA karI. te vakhate naMdiSaNamuni ciMtavavA lAgyA ke, A maharSi kyAre pIDA rahita thAya ? te muninA Akroza vacanane paNa gaNakAryA nahIM. AvI tenI dRDhatA joIne te deve potAnuM mULa svarUpe pragaTa karyuM. naMdiSaNamunine traNa pradakSiNA daI tene namaskAra karyo. kSamA mAMgI. te deve jyAre varadAna mATe kahyuM tyAre paNa naMdiSaNamuni ayAcaka rahyA. tyAra pachI naMdiSaNamuni potAnI vasatimAM pAchA pharyA. bIjA munioe pUchatA garvarahitapaNe sarvahakIkata jaNAvI dIdhI. pachI 12,000 varSa sudhI duSkara tapa karyuM. chevaTe anazana karyuM. te vakhate tene potAnuM durbhAgya smaraNamAM AvyuM. tethI teNe evuM niyANuM karyuM ke, A tapanA prabhAve huM AgAmI janmamAM strI vallabha thauM. AvuM niyANuM karI, AlocanA karyA sivAya kALadharma pAmIne te mahAzukra kalpa devatA thayA. tyAMthI cyavIne te tamArA putra vasudevarUpe jamyA che. pachI aMdhakavRSNirAjAe soriyapuranuM rAja tenA moTA putra (pahelA dasAI) samudravijayane soMpIne dIkSA grahaNa karI. ' vasudeve paNa sauriyapuranuM rAja karelu. tene ghaNI badhI patnI (rANIo) ane putro hatA. temAM rohiNI ane devakI rANIthI rAma (baLadeva) ane kRSNa (vAsudeva) be putra thayA. kaMsanA mRtyu pachI teo mathurAmAM rahyA. jarAsaMdha dvArA parezAna karAtA teo mathurA choDIne bArAvatI (dvArikA) AvIne rahelA. dvArikAnA dahana vakhate tenuM mRtyu thayeluM. ityAdi adhikAra A kathAmAM AgaLa Avaze. 0 vasudeva tathA naMdISeNanA Agama saMdarbha :ThA.mU. 898 nI vR. sama. 3rara; aMta. 12 thI 14, 17; aMta.mU. 3, 11nI vR. paDDA. 19 + . sA.ni. 92nI cUM. | jiya.bhA. 825 thI 846; Ava yU. 1-pR.356; ra-pR. 94; oha.ni. 837; dasa.yU. 105; utta. 797, 798; titho. 602, 603; 0 vasudevanA rohiNI sAthe lagna-rAma baladevano janma : vasudevanA aneka kanyAo sAthe lagna thayA. pachI eka vakhata vasudeva kyAMka jaI Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 Agama kathAnuyoga-2 rahyA hatA. tevAmAM koI devatAe AvIne tene kahyuM ke, he vasudeva ! rudhira rAjAnI kanyA rohiNIne huM tane svayaMvaramAM ApuM chuM. mATe tAre tyAM jaIne paTapsa vagADavo. pachI vasudeva ariSTapuramAM rohiNInA svayaMvara maMDapamAM gayA. tyAM jarAsaMdha vagere rAjAo AvIne beThA hatA. te vakhate ati sauMdaryavatI rohiNI maMDapamAM AvI. tene koI rAjA rucyo nahIM. te vakhate vAsudeva bIjo veSa laIne vAjiMtro vagADanArAnI vacce besI paTaDa vagADavA lAgyA. paTalamAMthI nIkaLatA zabdothI rohiNIe tenA sAme joyuM. jotAveMta ja te romAMcita thaIne teNe vAsudevanA kaMThamA mALA AropI dIdhI. e rIte ariSTapuranA rAjA rudhiranI putrI ane rAjakumAra hiraNyanAbhanI bahenanA rohiNI sAthe lagna thayA. teNe potAnuM parAkrama batAvI mULarUpe pragaTa karyuM. pachI jarAsaMdhAdi rAjAo pAchA gayA. rAjalalitano jIva suMdara cAritra pAlana karI mahAzukra kalpa devatA thayela. te tyAMthI cavIne kALakrame rohiNInA udaramAM utpanna thayo. te samaye avazeSa rAtrie teNe baLadevanA janmane sUcavanArA hAthI, samudra, siMha ane caMdra e cAra svapno joyA. pUrNa samaye rohiNIe caMdra jevA gaura varNanA putrane janma Apyo. samudravijaya Adie teno janmotsava karyo. vasudeve tenuM rAma nAma pADyuM. te baLabhadra nAme prakhyAta thayA. anukrame rAma moTo thayo. teNe gurujananI pAsethI sarvakaLAo grahaNa karI. sarva zAstro bhaNyo. 0 rohiNIno Agama saMdarbha :sama. 326; pappA. 19, 20, pahA. 20nI va. utta. 798; utta.bhAva.. tilyo. 604; 0 devakI sAthe vasudevanA lagna : koI vakhate kaMse snehathI vasudevane mathurA AvavA kahyuM. dazArNa pati samudravijayanI AjJAthI te mathurA gayA. tyAM kaMse vasudevane kahyuM ke, mRttikAvatI nAme moTI nagarI che. tyAM devakanAme rAjA che te mArA kAkA che. tene devakanyA jevI devakI nAme putrI che. tene tame paraNo. dazamAM dazArNa vasudeve te vAta svIkArI. vasudeva ane kaMsa anukrame mRttikAvatI nagarI pahoMcyA. devakI mATe mAMgaNI karI. devake tenI rANI devIne pUchyuM. pachI zubha divase vasudeva sAthe devakIno vivAha thayo. devake vasudevane suvarNAdi puSkaLa bhaTaNuM dharyuM ane daza gokuLanA pati naMdane koTi gAya sAthe paNa Apyo. pachI vasudeva, kaMsa ane naMda sAthe mathurA AvyA. te vakhate kaMsanA anuja baMdhu jeNe pUrve cAritra grahaNa karela, te atimukta muni tapazcaryAthI kRza thayelA, te pAraNAne mATe kaMsanA ghera AvyA. te vakhate kaMsanI patnI jIvayazAe muninI ghaNI kadarthanApUrvaka anukULa upasarga karyA. te vakhate jJAnI munie kahyuM ke, jenA nimitte A utsava thAya che. teno sAtamo garbha tArA pati kaMsa ane tArA pitA jarAsaMdhano haNanAra thaze. kaMse jyAre te vAta jANI eTale vasudeva pAsethI vacana laIne kapaTathI devakInA sAte garbha teno soMpI devA kabUla karAvyuM. devakIe paNa mULa vAta nahIM jANatI hovAthI te vAta svIkArI lIdhI. vasudevane pachIthI te vAtanI jANa thaI, paNa pote satyavacanI hovAthI manamAM ghaNo pastAvo karato rahyo. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa - balabhadra - jarAsaMdha 157 0 devakIno Agama saMdarbha :sama. 353; aMta. 13; pappA 19; nisI.bhA. ra94nI cUM. utta. 798; titvo. 603; 0 nAga patnI sulasA : e samaye bhajilapuramAM nAga nAme eka zreSThI raheto hato. tene sulasA nAme patnI hatI. te baMne parama zrAvaka hatA. atimukta nAmanA cAraNalabdhidhArI munie te sulatAnA saMbaMdhamAM AgAhI karelI ke, A kanyA niMda-mRtaputrA thaze. te sAMbhaLI sulasAe harisegamelI devanI ArAdhanA karI. te deva saMtuSTa thayo. devatAe kahyuM ke, he kanyA! tane to huM putra ApI na zakuM, paNa kaMse mAravA mATe devakInA garbha mAMgyA che. te huM tane tArA mRta garbhanA prasava samaye arpaNa karIza. deve potAnI zaktithI devakI ane sulatAne eka ja samaye rajasvalA karI. teo baMne sAthe ja sagarbhA thaI. sAthe ja bALakane janma Apyo. tyAre devatAe sulatAnA mRtagarbhane sthAna devakInA garbhane goThavI dIdho. tenA mRtagarbhane devakInA putrane sthAne mUkI dIdho. kaMse sulatAnA mRtagarbhane devakInA putra mAnI pattharanI zilA upara dRDhapaNe aphaLAvIne tene mArI nAMkhyAnuM mAnavA lAgyo. e rIte devakInA cha garbha sulatAne ghera putranI jema stanapAna karIne sukhe sukhe vRddhi pAmavA lAgyA. temanA nAma anukrame :1. anIkayaza, 2. anaMtasena, 3. anihata, 4. vidu, 5. devayaza, 6. zatrusena pADyA. A cha e kumAra kubera samAna rUpavAnuM ane eka sarakhA dekhAtA hatA. chelle A cha e putroe ariSThanemi pAse dIkSA lIdhelI. 0 sulatAno Agama saMdarbha :** aMta, 10, 11, 13; AvayU.1-pR. 357; 0 kRSNano janma : koI vakhate RtusnAtA devakInA garbhamAM mahAzukra devalokathI cyavIne gaMgadattano jIva Avyo te rAtrie devakIe sAta mahAsvapno joyA. je sAta svapno vAsudevanI mAtA vAsudeva garbhamAM Ave tyAre jue che. te A pramANe :- siMha, sUrya, agni, hAthI, dhvaja, vimAna ane pA sarovara, devakIe ratnavat te garbhane dhAraNa karyo. anukrame zrAvaNa mAsanI kRSNa aSTamIe madhyarAtre devakIe kRSNa (nIla) varNavALA putrane janma Apyo. vasudeve potAnA te putranuM nAma kRSNa pADyuM. teno janma thatAM ja devatAnA sAMnidhyathI zatruonA dRSTipAtano nAza thayo. tenA janma vakhate devatAoe kaMsanA cokIyAtone nidrAdhIna karI dIdhA. devakIe vasudevane vinaMtI karI ke, kaMse tamane vANIthI bAMdhI lIdhA. mArA cha putrono nAza karyo. have A putranI mAyA vaDe paNa rakSA karo. tame tene naMdanA gokuLamAM laI jAo. tyAM te mosALanI jema rahIne moTo thaze. nehArTa vasudeve paheregIrone sutelA joyA. tyAMthI putrane laIne bahAra nIkaLI gayA. te vakhate devatAe te bALaka para chatra dhAraNa karyuM, puSpanI vRSTi karI. ATha ugra dIvAthI mArgamAM udyota karavA lAgyA. pachI zveta vRSabharUpa laI te devatAoe bIjAo Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 Agama kathAnuyoga-2 na jANe tema nagarInA dvAra ughADI dIdhA. pachI vasudeva naMdanA ghera pahoMcyA. naMdanI strI yazodAe te kALe eka putrIne janma Apyo hato. vasudeve tene putra soMpI, putrI lIdhI. devakInI pAse jaIne tene putrane sthAne mUkI dIdhI. tyAra pachI kaMsanA cokIdAro jAgI gayA. zuM jamyu? ema pUchatAM aMdara AvyA. tyAM putrI jovAmAM AvI. teo putrIne kaMsa pAse laI gayA. kaMsane thayuM ke, A to strI mAtra che. muninuM vacana mithyA thayuM lAge che. tethI te putrInI eka bAjunI nAsikA chedIne devakIne pAchI soMpI dIdhI. 0 kRSNanuM bALapaNa ane vRddhi : devatA dvArA rakSA karAto te vasudeva-devakIno putra kRSNa naMdane ghera moTo thavA lAgyo. devakIne putranuM mukha jovAnI icchA thaI eTale gopUjAnA bahAne teNI gokuLamAM AvI. tyAM hRdayamAM zrIvatsanA lAMchanavALo, nIlakamala jevI kAMtivALo, praphUllita kamaLa jevA netravALo, kara-caraNAdimAM cakrAdi 108 uttama lakSaNone dhAraNa karato putra yazodAnA khoLAmAM ramato joyo. koI vakhate zakuni ane pUtanA vidyAdharI gokuLamAM AvI. vasudeva sAthe vaira levA mATe teNe kRSNane mAravAnuM nakkI karyuM hatuM. ekalA kRSNane joIne zakuni vidyAdharIe gADA upara besI, nIce rahelA kRSNane dabAvyA. pUtanAe viSathI lipta potAnuM stana kRSNanA mukhamAM ApyuM. te vakhate kRSNanA sAMnidhyamAM rahelA devatAoe gADAM vaDe ja te baMnene prahAra karIne mArI nAMkhyA. kRSNanA mukhamAMthI viSane saMharI lIdhuM. jyAre naMda ane yazodAe te jANyuM tyAre AkraMda karavA lAgyA. tyAre govALoe kahyuM ke, bALa hovA chatAM tamArA A baLavAnuM bALake gADuM vIkhI nAkhyuM che ane te ekalo hovA chatAM A be vidyAdharIne mArI nAkhI che tyArathI yazodA AdarapUrvaka niraMtara tene potAnI pAse ja rAkhavA lAgyA. to paNa utsAhI kRSNa kapaTa karIne Amatema bhAgI jatA hatA. koI vakhata eka doraDI kRSNanA udara sAthe bAMdhI. bIjo cheDo khAMDaNIA sAthe bAMdhI, bItA bItA yazodA paDozIne ghera gaI. te vakhate koI vidyAdhara tyAM Avyo. teNe pAsa-pAse rahelA be vRkSa jevuM rUpa karyuM. pachI kRSNane khAMDaNIA sahita cAMpI mAravA mATe te be vRkSanI vacce lAvavA prayatna karyo. kRSNanA rakSaka devoe te vRkSane bhAMgI nAkhIne tene atyaMta prahAra karyo. tevAmAM kRSNa hAthInA baccAnI jema baMne vRkSone bhAMgI nAkhyA che." e vAta naMda ane yazodA sudhI pahoMcI gaI. te gopa ane gopAMganAone atyaMta priya thaI gayA. A vAta samudravijayAdi dazAnA sAMbhaLavAmAM AvI. vasudeva ciMtavavA lAgyA ke, meM mArA putrane gopavyo che. chatAM te AvA parAkramothI prasiddha thaI jaze to kaMsa tene mArI nAMkhaze. tenA rakSaNa mATe rAma (balabhadra)ne tyAM mokaluM. kemake hajI kaMsa tene oLakhato nathI. pachI rAmane bolAvI tene sarva hakIkata samajAvI naMda tathA yazodAne putrapaNe arpaNa karyo. rAma(balabhadra) gokuLamAM gayA pachI daza dhanu UMcA zarIravALA ane suMdara AkRtivALA te baMne bIjA sarvakAryo mUkIne krIDA karavA lAgyA. rAma pAse kRSNa dhanurveda temaja anya sarve kaLAo zIkhyA. mitravat paraspara sneharpaka rahevA lAgyA. kSaNamAtra paNa Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ balabhadra jarAsaMdha ekamekano viyoga sahana karI zakatA na hatA. kRSNa jema jema moTA thatA gayA tema tema gopAMganAonAM cittamAM vasavA lAgyA. gopAMganAo temanA prati satata AkarSita rahevA lAgI. kRSNa nAcatA tyAre rAma hastatAla detA rahetA. A pramANe krIDA karatA rAma ane kRSNane agiyAra varSa vItI gayA. 0 kaMsano vadha : kRSNa -- ---------- kaMsa koNa ? bhojavRSNie dIkSA lIdhI. mathurAmAM ugrasena rAjA thayA. tene dhAriNI nAme paTTarANI hatI. eka vakhate ugrasena rAjAe mArgamAM beThelA koI mAsopavAsI tApasane teNe joyo. te tApasane evo abhigraha hato ke, pAraNe pahelA gharamAMthI bhikSA maLe to ja levI. tyAM na maLe to bIje gherathI bhikSA na levI. ugrasena rAjA tene pAraNAnuM niyaMtraNa karIne potAne ghera gayA. tApasamuni tenI pAchaLa gayA. ghera jaIne rAjA te vAta bhUlIyA. tApasane bhikSA na maLavAthI pAraNuM karyA sivAya ja potAne sthAne pAchA pharyA. pharI teNe mAsopavAsa zarU karyA. anyadA rAjA pharI te sthAna tarapha AvyA. tApasane jotAM ja pUrve nimaMtraNa karela te vAta yAda AvI. rAjAe tyAM jaI kSamAyAcanA karI. pharI pAchuM pAraNA mATe padhAravA nimaMtraNa ApyuM. bIjI vakhata paNa rAjA bhUlI gayA. tApasa pAraNuM karyA vinA ja pAchA pharyA. pharI pAchuM rAjAe tyAM jaI kSamA mAMgI. pharI nimaMtraNa ApyuM. pharI bhUlI gayA. tApasane trIjI vakhate sakhata krodha caDhayo. teNe niyANuM karyuM ke, A tapanA prabhAva vaDe huM bhavAMtaramAM A rAjAno vadha karanAra thauM. pachI anazana karI te tApasa mRtyu pAmyo. te tApasa marIne ugrasenanI patnI dhAriNInI kukSimAM utpanna thayo. te garbhanA prabhAve dhAriNIne patinuM mAMsa khAvAnI icchA thaI. ati kaSTa karIne teNIe te vAta ugrasenane karI. maMtrIoe kapaTapUrvaka dhAriNIno dohada-icchAnI pUrti karI, jyAre tene te bALaka janmyo tyAre mAtAne aniSTa lAgatA te bALakane kAMsAnI peTImAM mUkI dIdho. pachI peTImAM rAjAnI tathA potAnA nAmanI aMkita be mudrA mUkI dIdhI. tathA eka paTTaka lakhIne mUkyo. peTIne yamunA nadImAM vahAvI dIdhI ane rAjAne kahyuM ke, te putra to janmatAM ja mRtyu pAmyo. te peTI taNAtI-taNAtI zauryapuranA dvAre pahoMcI. subhadra nAme koI rasavaNikanA hAthamAM te peTI AvI. teNe bALakane laIne potAnI patnI iMdune soMpyo. te daMpatIe tenuM kaMsa nAma rAkhyuM. kALakrame te bALaka moTo thavA lAgyo. te kalahapriya hato. badhAM bALakone mArato- kUTato raheto. jyAre te daza varSano thayo tyAre teoe kaMsane vasudevanI sevA karavA soMpyo. vasudeva pAse rahI te badhI kaLA zIkhyo. ema karatA te yauvana vayane prApta thayo. teNe siMharatha rAjAnuM sainya bhAMgI nAMkhIne siMharathane pakaDI lIdho. te parAkramane kAraNe jarAsaMdha pratizatrue potAnI putrI jIvayazA kaMsane paraNAvI. te vakhate kaMsane paNa pote ugrasenano putra che tenI jANa thatAM, teNe pitA paratvenA roSathI mathurA nagarInI mAMgaNI karI. jarAsaMghe te nagarI paNa ApI. pachI kaMsa jarAsaMdhanA sainyane laIne mathurA Avyo. potAnA pitA ugrasenane bAMdhIne kedamAM nAMkhyA. kaMsa mathurAno rAjA thayo. 159 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 atimuktamuninA vacanathI potAnuM mRtyu TALavA teNe vasudeva--devakInA cha putro to mAMgI lIdhelA. sAtamo putra kRSNa vasudeve gupta rIte gokuLamAM mokalI dIdhela. kaMse mAnyu ke, devakIne sAtamI putrI thaI che eTale tenI eka nAsikA chedI choDI dIdhela. koI vakhate devakI pAse AvelA kaMrsa tenA gharamAM eka nAsikA chedAyela kanyAne joI. tethI bhaya pAmelA kaMse potAne tyAM AvIne nimittiyAne bolAvIne potAnA mRtyu vize pUchyuM. naimittike kahyuM ke RSinuM vacana kadi mithyA thatuM nathI. tamAro aMta lAvanAra devakIno putra kyAMya paNa jIvato haze. tenI parIkSA karavA tamAro ariSTa nAme baLada, kezI nAme azva, kuMdAta evo khara ane meSa vRMdAvanamAM chUTA mUko. je A cArene mArI nAMkhe te ja devakIno sAtamo garbha tamane haNanAra thaze. 160 A pramANe naimittikanA vacanathI potAnA zatrune jANavA kaMse ariSTa Adi cAre baLavAn pazune vRMdAvanamAM chuTA mUkyA. te sAthe cANra tathA muSTika nAmanA be mallane tyAM dhyAna rAkhavA jaNAvyuM. ariSTa baLada vRMdAvanamAM gopa lokone upadrava karavA lAgyo, govALo he rAma ! he kRSNa ! amArI rakSA karo tema pokAra karavA lAgyo. kRSNa rAmane laIne tyAM doDI gayA. tyAM kRSNe te durmAMta baLadane zIMgaDAthI pakaDyo. tenuM gaLuM vALI mArI nAMkhyo. pachI koI vakhate kezI nAmaka baLavAn azva yamarAjAnI jema tyAM upadrava phelAvavA lAgyo. kRSNe tenA moDhAmAM hAtha nAMkhI gaLA sudhI hAtha laI jaI tenuM mukha phADI nAMkhyuM. te ja rIte kaMsanA parAkramI khara ane meMDhAne paNa mArI nAkhyA. pachI kaMsanuM zAMrga dhanuSu caDhAvyuM. kaMsa tenAthI bhaya vihvaLa banyo. pachI avasara joIne rAme kRSNane samagra vRttAMta jaNAvI dIdho. tyAre kRSNe jANyuM ke, te vasudeva-devakIno putra che. kaMsanA bhayathI ja A rIte vRMdAvanamAM yazodA pAse rahyo che. eka vakhata yamunA nadImAM nahAtI vakhate teNe kAliya nAmanA sarpane nAthyo. te vakhate kaMsanI AjJAthI mahAvarta padmottara ane caMpaka nAmanA be hAthIne taiyAra karyA. tene preraNA karI eTale te baMne kRSNanI sanmukha doDyA. te vakhate kRSNa dAMta kheMcI kADhIne muSTinA prahArathI padmottara hAthIne mArI nAMkhyo ane rAme caMpaka hAthIne mArI nAMkhyo. nagarajano vismaya pAmyA. pachI nIlavastradhArI rAma ane pItavastradhArI kRSNa mallonA akhADAmAM AvyA. rAme kRSNane batAvyuM ke, pe'lo kaMsa che. kaMse mala yuddhamAM parvata jevA cANUrane utAryo. te bAhuyuddha mATe garjanA karavA lAgyo. tenI atigarjanA sahana na thatA. mahAbhUja kRSNa maMcathI nIce utarI tenI sAme hAtha pachADyo. lokomAM kolAhala thavA lAgyo. kaMse krodhathI kahyuM ke, A be govALIAne ahIM koNa lAvyuM che ? parAkramI evA kRSNa ane rAme kaMsanA te vacanane gaNakAryuM nahIM. te baMne mallayuddhamAM utaryA. kRSNa ane cANra tathA rAma ane muSTika paraspara bAyuddhamAM pravartyA. rAma ane kRSNe te muSTika ane cANrane ghAsanI pUtaLAnI jema UMce uchALyA. pachI teo vacce paraspara lAMbu yuddha cAlyu. chelle rAma ane kRSNae te mallane khatama karI dIdhA. te vakhate bhayathI kaMpatA kaMse hukama karyo ke, A adhama baMne gopabALone tatkALa mArI nAkho, vilaMba na karo. A baMnene poSanAra naMdane paNa mArI nAMkho. tethI roSathI maMca upara caDhIne Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa - balabhadra - jarAsaMdha 161 vALa vaDe pakaDIne kRSNa kaMsane pRthvI para pADI dIdho. teno mugaTa paDI gayo, vastro khasI gayA. netro bhayathI saMbhrama pAmI gayA. kRSNa kaMsane kahyuM ke, are adhama ! teM tArI rakSAne mATe vRthA garbhanI hatyAo karI, have tuM rahevAno nathI. te vakhate doDI AvelA kaMsanA subhaTone rAme mAMcaDAno eka staMbha ukheDI tenA vaDe badhAMne nasADI mUkyA. pachI kRSNa kaMsanA mastaka para paga mUkIne tene mArI nAMkhyo. 0 kaMsanA Agama saMdarbha :AyA.mU. 63nI va sUya.....pR. 340; pahA. 19; pappA.mU. 20nI vR. Ava.cU.1-pR. 357; utta.bhAva.vR. 0 pratizatru (prativAsudeva) jarAsaMghano vadha : rAjA bRhadrathano putra jarAsaMdha hato. te pracaMDa AjJAvALo ane traNa khaMDa bhAratanuM rAjya bhogavato pratizatru (prativAsudeva) hato. tene jIvayA nAme putrI hatI. kaMsanuM parAkrama joIne teNe jIvayazA kaMsane paraNAvelI hatI, jyAre kRSNa kaMsane mArI nAkhyo tyAre te jIvayAe pratijJA karelI ke, rAma, kRSNa ane dazArDone haNAvyA pachI ja teNI tenA patinuM preta kArya karaze. anyathA teNI agrimAM praveza karaze. AvI pratijJA laI teNI mathurAthI nIkaLI potAnA pitA jarAsaMdha pAse rAjagRhImAM AvelI. aphATa rUdana karatI jIvayazAne jarAsaMdhe joI tyAre putrIne rUdananuM kAraNa pUchatAM teNIe atimukta muninI bhaviSyavANIthI laIne kaMsanA ghAta sudhIno sarva vRttAMta jarAsaMdhane jaNAvyo. jarAsaMdhe putrIne vacana ApyuM ke, te kaMsanA sarva ghAtakone saparivAra mArI nAkhaze. tyAre jIvayazA zAMta thaI. pratizatru jarAsaMdhe tenA mAMDalIka rAjA samudravijayane AjJA karI ke, kaMsanI hatyA karanArA rAma ane kRSNane soMpI do. samudravijaye kaMse karAvelI vasudevanA cha putronI hatyAnI vAta jaNAvI. to paNa jarAsaMdhano dUta na mAnyo. eTale dazArNapati badhA yAdavone bhegA karIne jarAsaMdhanI sAthe yuddha karavA cAlyA. jarAsaMdhe tenA putra sahadeva vagerene laDavA mokalyA. vanamAM atimuktamuni maLyA. tyAre samudravijaya Adie temane vaMdana-satkAra Adi karI pUchayuM ke, A yuddhanuM pariNAma zuM Avaze? tyAre munie kahyuM ke, A rAma baladeva ane kRSNa vAsudeva dvArikA nagarI vasAvIne raheze. jarAsaMdhano vadha karI ardha bhAratanA svAmI thaze. pachI samudravijaya rAma ane kRSNa sahita aDhAra kuLakoTi yAdavone laIne raivataka giri tarapha AvyA. tyAMthI AgaLa vAyavya dizAmAM chAvaNI nAMkhIne rahyA. zubha divase kRSNa snAna karI, balikarma karI, samudranI pUjA karI. aThama tapa karyo. trIjI rAtrie lavaNasamudrano adhiSThAtA deva aMjali joDIne pragaTa thayo. teNe kRSNane paMcajanya zaMkha ane rAmane sughoSa zaMkha Apyo. te sivAya divya ratnamALA ane vastro ApyA. pachI pUchayuM ke, mane zA mATe yAda karyo ? tyAre kRSNa dvArikAnagarI vasAvavA mATe kahyuM. 0 dvArikA (bArAmatI) nirmANa :- te deve indrane vAta karI, indranI AjJAthI vaizramaNadeva kubere te sthAne potAnA kauzalyathI bAra yojana lAMbI ane nava yojana pahoLI ratnamaya nagarI banAvI. svarNa prAkArothI yukta, paMcavarNImaNithI jaDita kAMgarA vaDe ternational Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 Agama kathAnuyoga-2 zobhatI ane kuberanagarI sadaza hatI. tenI AsapAsa aDhAra hAtha UMco, nava hAtha bhUmimAM rahelo, bAra hAtha pahoLo ane pharatI khAIvALo killo banAvyo. te pramoda ane krIDAnA sthAna samAna sAkSAt devaloka jevI prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa hatI. temAM vividha prakAranA aneka mahelo banAvyo. jinacaityonuM nirmANa karyuM. dazArdo mATe vividha prAsAda banAvyA. sarovara-vAvaDI, caityo-udyAno AdinuM nirmANa karyuM. indrapurI jevI ramaNIya te nagarInuM eka ja rAtrimAM nirmANa karyuM. tenI bahAra izAna khUNAmAM raivataka parvata hato. naMdanavana udyAna hatuM. surapriya yakSanuM maMdira hatuM. cAre tarapha vanakhaMDo hatA. - pachI kubera kRSNane be pItAMbara, nakSatramALA, hAra, mugaTa, kaustubhamaNI, zAMgaMdhanuSya, akSaya bANavALA bhAthA, naMdaka nAme khaga, kaumudakI gadA ane garUDadhvaja ratha Apyo. rAmane vanamALA, mUzaLa, be nIlavastra, tAladhvaja ratha, akSayabhAthA, dhanuSya ane haLa ApyA. daze dazArNone ratnanAM AbharaNo ApyA. tyAra pachI rAme siddhArtha nAmanA sArathIvALA ane kRSNa dArUka nAmanA sArathIvALA rathamAM besIne vArikAmAM praveza karyo. kubere sADA traNa divasa sudhI suvarNa, ratna, dhana, vastra, dhAnyAdinI vRSTi karIne te nagarIne bharI dIdhI. 0 zizupAla sAthe yuddha : kuMDinapuramAM bhISmaka nAme rAjA hato. tene yazomatI nAme rANI hatI. temane rUkumI nAme putra ane rUkimaNI nAme svarUpavAnuM putrI hatI. kRSNa rUkimaNI pAse dUta mokalI lagna mATe mAMgaNI karelI. tyAre rUmie kaheluM ke, eka govALIyA sAthe mArI benanA lagna karuM? mArI bahenanA lagna to rAjA damaghoSanA putrasukitamatI nagarInA rAjA zizupAla sAthe karIza. A vAta dUte dvArikA AvIne kRSNane jaNAvI. rukimaNInI phoIe kahyuM ke, mane atimuktakamunie kahyuM che ke, A rAjakumArI kRSNanI paTTarANI thaze. je pazcimanA sAgara kinAre dvArikA nagarI vasAve tene kRSNa jANavo. tethI rUkimaNI paNa kRSNane paraNavAnI icchAvALI thaI jANI, kRSNa pAse dUta mokalIne te vAta jaNAvI. rUmie zizupAlanI sAthe potAnI bahenane paraNAvavA bolAvyo. zizupAla moTI senA laIne Avyo. rAma ane kRSNa kuMDinapura AvyA. rUkimaNIne rathamAM besADI ratha hAMkI mUkyo. dUra jaIne kRSNa pAMcajanya ane rAme sughoSA nAmano zaMkha vagADyo. rUmi ane zizupAla moTI senA laI rAma ane kRSNanI pAchaLa cAlyA. tyAM zizupAla sAthe mahAyuddha thayuM. zizupAla sahita rUminI senA palAyana thaI gaI. rAme rUkimane rUkimaNIno (kRSNanI patnIno) bhAI jANIne choDI mUkyo. - zizupAlano Agama saMdarbha :sUya.mU. 165 + vR. sUya yU.pU. 100; nAyA. 170; pA .mU. 20 + 9. Ava yU.1-pR. 563; utta.bhAva.. -0- jarAsaMdhano vadha : eka vakhata koI vaNikajano dvArA jIvayazAe dvArikA (bArAmatI) nagarI ane kRSNa vize jANyuM. teNe raDatA-raDatA jarAsaMdhane te vAta jaNAvI. maMtrInA vAravA chatAM Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarAsaMdha jarAsaMdhe senAne AjJA ApI. sahadeva vagere putro, zizupAla Adi rAjAo taiyAra thayA. jyAre jarAsaMdha cAlyo tyAre mastakethI mugaTa paDI gayo. hAra tuTyo, vastra pagamAM bharAyu, chIMka AvI ityAdi apazukano thayA. jarAsaMdha hAthI para ArUDha thaI pRthvIne kaMpAvato AgaLa vadhyo. kRSNane te samAcAra maLyA. teNe bherIno nAda karyo. samudravijaya Adi paNa taiyAra thaIne sAme cAlyA. zubha divase dArUka sArathIvALA ane garUDanA cinhavALA ratha para ArUDha thaIne kRSNe paNa prayANa karyuM. kRSNa -- balabhadra - paraspara judA judA vyUha racIne laDavA lAgyA, mahAyuddha thayuM. keTalAMye mahAyoddhA haNAyA. tyAra pachI senApatipade zizupAlano abhiSeka karyo. yAdavoe kRSNanI AjJAthI garUDa vyUha racyo. zizupAle cakravyUha racyo. rAjA jarAsaMdha raNabhUmimAM Avyo. jarAsaMdhe krodhathI dhanuSyano TaMkAra karyo. vegathI potAno ratha rAma ane kRSNanI sAme calAvyo. zizupAle kRSNa sAme tIkSNa bANo choDyA. jethI kRSNe bANa vaDe zizupAlanA dhanuSya, kavaca ane rathane chedI nAkhyA. tyAre zizupAla khaDaga kheMcIne kRSNa sAme doDyo. kRSNe tenA khaDga, mukuTa ane mastaka chedI nAkhyA. zizupAlano vadha thatA jarAsaMdha krodha pAmyo ane yamarAja jevo bhayaMkara thaI gayo. jarAsaMdhe yAdavo sAthe yuddha karavA mAMDyu. tenI sAme cAre prakAranI senAmAMthI koI TakI zakatuM na hatuM. pachI kRSNa sAme teNe krodhapUrvaka bANo choDavA zarU karyA. kRSNe te bANane chedavA mAMDyA. baMne mahArathIo dizAone gajavatA yuddha karavA lAgyA. tema karatA jyAre jarAsaMdhanA sarva astro niSphaLa gayA, tyAre jarAsaMghe durvAha evA cakranuM smaraNa karyuM. teNe kRSNa para cakra choDyuM. te cakra kRSNanI pAse AvIne UbhuM rahyuM. kRSNe te cakrane hAthamAM lIdhuM. te samaye devatAoe AkAzavANI karI ke, A navamAM vAsudeva utpanna thayA che. kRSNa para sugaMdhI jaLa ane puSpanI vRSTi karI. kRSNe jarAsaMdha para cakra choDyuM. jarAsaMdhanuM mastaka pRthvI para pADI dIdhuM. devatAoe UMce svare jayanAda karI kRSNa para puSpavRSTi karI. kRSNa vAsudeva thayA. rAma baladeva thayA, pratizatru jarAsaMdhanuM tenA ja cakra vaDe mRtyu thatA te narake gayA. 0 jarAsaMdhanA Agama saMdarbha : AyA.cU.pR. 86; ThA. 811; nAyA. 170; Ava.cU1-5 220, 492; cU.pR. 41; 0 kRSNanuM vAsudevatva : AyA.mU. 63nI vR; ThA.mU. 360nI vR; paNDA. 19; Ava.ni. 413; 163 sUrya yU.pR. 340; sama 341thI 343; titvo. 610; te samaye devatAoe udghoSaNA karI ke, he rAjAo ! tame sarva prakAre mAna choDI do. cirakALathI Adarelo jarAsaMdhano pakSapAta mUkI do. bhaktithI kRSNa vAsudevanuM zreSTha zaraNa grahaNa karo. kemake A bharatakSetramAM A avasarpiNImAM A chellA ane navamAM vAsudeva kRSNa thayA che. A mahAbhuja rAjA traNa khaMDa bharatakSetranI pRthvIno bhoktA thaze. A divyavANI sAMbhaLI sarve rAjAo AvIne kRSNa vAsudevane namyA. teoe kahyuM ke, have Ava.bhA. 40, 42, 43; Ava.ni. 419, 420nI ; Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 Agama kathAnuyoga-2 ame tamArA sevaka rAjA chIe. ame tamArI AjJAnuM pAlana karIzuM. kRSNa paNa te rAjAone kahyuM ke, have huM tamAro svAmI chuM. sau potapotAnA rAjyamAM nirbhaya thaIne vartajo. bIjA indra hoya tevA kRSNa vAsudeva sarva parivAra sAthe cAlyA. te vakhate kRSNa sAta ratno sAthe cAlyA, te ratno A pramANe :- 1. cakra, 2. gadA, 3. zaMkha, 4. kaustubhamaNi, 5. khaga, 6. dhanuSya ane 7. nakSatramALA. tenI sAthe tenA jyeSTha baMdhu rAma baladeva paNa cAlyA temaNe digvijaya yAtrA AraMbhI. pachI mAgadhapati, varadAmapati ane prabhAsapati e traNe tIrthonA adhipatine potAnI AjJA manAvI. vaitAya parvatanI baMne zreNInA vidyAdharo para vijaya meLavyo. e rIte dakSiNArka bharata para vijaya meLavI digvijaya yAtrAthI nivRtta thayA. ardhacakravartInI samRddhithI ane cakravartI karatA ardhabhUjAnA baLathI yukta thaIne cAlyA. cha mAsamAM ardhabharatane sAdhIne magadha dezamAM AvyA. - koTizilA : tyAM eka yojana UMcI ane eka yojananA vistAravALI bharatAIvAsI devIdevatA adhiSThita koTizilA nAme eka zilA hatI. te zilAne kRSNa potAnA DAbA hAtha vaDe pRthvIthI cAra AMgaLa UMcI karI, te zilAne prathama vAsudeve bhujAnA agrabhAga sudhI UMcI karelI. bIjAe mastaka sudhI, trIjAe kaMTha sudhI, cothAe chAtI sudhI, pAMcamAMe hRdaya sudhI, chaThAe kamara sudhI, sAtamAe sAthaLa sudhI, AThamAe jAnu sudhI ane navamA kRSNa vAsudeve pRthvIthI cAra AMgaLa UcI karI. kemake avasarpiNInA niyama pramANe vAsudevonuM baLa paNa ochuM thatuM jAya che. - vAsudevanuM baLa ane rUpa : vIryaMtarAya karmanA kSayopazama vizeSathI baLano atizaya jaNAvatA kahe che ke, vAsudevanA 16,000 rAjAo potAnA sarva baLa vaDe - hAthI, ghoDA, ratha, pAyadaLa sahita - sAMkaLa bAMdhIne kheMce, te vakhate kUvAne kAMThe besela vAsudeva jamaNA hAthe bhojana karato hoya ane DAbA hAthe sAMkaLa pakaDIne beTho hoya, AnaMdathI hasato hasato ja sAMkaLa pakaDI rAkhe, to paNa te 16,000 rAjA sarva baLapUrvaka tene lezamAtra vicalita karI zakatA nathI. jo ke cakravartInA baLa karatA vAsudevanuM baLa aDadhuM hoya che. baLadevanuM baLa to ghaNuM badhuM ja hoya che. paNa kALanA prabhAve te-te vAsudeva-baLadevanuM baLa pUrvapUrvanA vAsudeva-baLadeva karatA avasarpiNImAM ghaTatuM jAya che. sAmAnya vyakti karatA anaMtaguNarUpa rAjAnuM hoya che. rAjA karatAM anaMtaguNarUpa mAMDalIkanuM hoya che. mAMDalIka rAjA karatA anaMtaguNarUpa baLadeva, vAsudevanuM hoya che. paNa vAsudevanuM rUpa cakravartInA rUpa karatA anaMta guNahIna hoya che. - vAsudevano abhiSeka ane samRddhi : kRSNa vAsudeve gajendra upara ArUDha thaI lakSmInuM navInanagara hoya tevI vArikA (bArAmatI)mAM praveza karyo. cAre tarapha motInA coka pUrelA hatA. gheraghera toraNonI zreNI bAMdhelI hatI. nagara ramaNIya dekhAtuM hatuM. nagaranI bhUmi jaLathI siMcit hatI. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa - balabhadra 165 sthaLe sthaLe maMco bAMdhelA hatA. maMgaLa gIto gavAtA hatA. lokonI bhIDa eTalI hatI ke, badho jIvaloka nagaramAM ekatra thayo jaNAto hato. kRSNa dvArikAmAM padhAryA. tyAM 16,000 rAjAoe ane devatAoe kRSNanA ardhacakrIpaNAno, vAsudevapaNe abhiSeka karyo. samudravijaya Adi dazArDoe abhiSeka karyo. kRSNa vAsudevanA AdhipatyamAM samudravijaya Adi daza dazAe, baLadeva Adi pAMca mahAvIro, ugrasena pramukha 16,000 rAjAo, pradyumna vagere sADA traNa karoDa kumAro, zAMba Adi 60,000 dardAnta kumAro, vIrasena Adi 21,000 vIro, mahAsena Adi pa6,000 balavaka, anaMgasenA Adi aneka hajAro gaNikA ane te sivAya ibhya, zreSThI, sArthapati vagere hajAro puruSa hatA. tene 16,000 rANIo hatI. (sAmAnya niyama pramANe cakravartIne 64,000 ane vAsudevane 32,000 patnI-rANIo hoya che.) kRSNane ATha paTTarANIo hatI - te A pramANe :- 1. padmAvatI, 2. gorI, 3. gaMdhArI, 4. lakSmaNA, 5. suzImA, 6. jAMbavatI, 7. satyabhAmA ane 8. rukimaNI. 0 kRSNa vAsudeva ane bhagavaMta ariSTanemi : ( bha. ariSTanemi kathAnaka paNa jovuM) bha-ariSTanemi kRSNa vAsudevanA bhAI hatA. samudravijaya ane vasudevabhAI hatA. ariSTanemi samudravijayanA putra hatA ane kRSNa vasudevanA putra hatA. ariSTanemi (tIrthakara hovAthI) atula balI hatA. eka vakhata nemikumAre potAnA mukhethI kRSNa vAsudevano paMcajanya zaMkha vagADyo tyAre hAthIo baMdhana staMbha ukheDI bhAgyA. ghoDAo azvazALA choDI bhAgyA. nagarajano bhayabhIta thaI gayA. AkhuM zahera baheruM banI gayuM. zastrazALAnA rakSako mRta thayA hoya tema paDI gayA. e dhvani sAMbhaLIne koI zatru utpanna thayAnuM vicAratA zrIkRSNa AkuLa-vyAkuLa thaIne AyurdU zALAmAM AvyA. tyAra pachI nemikumArane joIne Azcarya pAmyA. baLanI parIkSA mATe kRSNa bhaariSTanemi sAthe bhujAbaLanI tulanA karI. paNa tIrthaMkaranA baLa sAme kRSNa hArI gayA. kRSNa ariSTanemikumArane vivAha mATe taiyAra karavA ghaNAM prayatno karyA. temanI paTTarANIo dvArA jaLakrIDA karavA laI gayA. yukti-prayuktithI samajAvyA. prabhunuM hasatu mukha joI jAhera karI dIdhuM ke, ariSTanemi vivAha mATe taiyAra che pachI kRSNa vAsudeve ugrasena rAjA pAse jaI temanI rUpavatI kanyA rAjImatI mATe mAMgaNI karI, tyAMthI ariSTanemi pAchA pharyA. (ityAdi sarva vRttAMta bhagavaMta ariSTaneminI phathAthI jANI levo). bhagavaMta ariSTanemie dIkSA lIdhI. kevaLajJAna prApta karyuM. tyArathI kRSNa vAsudeva temanA ananya anurAgI banyA. aneka sthAne AgamomAM kRSNa vAsudeva bha0ariSTaneminA vaMdanArthe gayAnA prasaMgo noMdhAyA che. jemake - (aMtagaDadasA sUtra-13).... dvArikA nagarImAM bhaariSTanemi padhAryA. kRSNavAsudeva, gajasukumAra Adi bhagavaMtanA vaMdana ane dharmazravaNa mATe gayA. (nAyAdhammakahA-sUtra-63) bhagavaMta ariSTanemi padhAryA. kRSNa vAsudeva, samudravijaya Adi daza dazArNo caturaMgiNI senA sahita bhagavaMtanA vaMdanArthe giranAra parvatanA naMdanavana udyAnamAM gayA. (vahidA-sUtra-3) niSadhakumAranA dIkSA prasaMge kRSNa Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 Agama kathAnuyoga-2 vAsudeva samasta Rddhi sahita yAvatuM vAdyaghoSanA nAdapUrvaka vArikAthI bhagavaMta ariSTaneminA vaMdanArthe nIkaLyA ityAdi. - bhagavaMta ariSTaneminA vaMdanano viziSTa prasaMga : koI vakhate bhagavaMta ariSTanemi 18,000 sAdhu sahita padhAryA. te vakhate kRSNa vAsudeva aneka rAjA Adi parivAra sahita bhagavaMtanA vaMdanArthe nIkaLyA. te vakhate bhAvapUrvaka kRSNa vAsudeve muni vaMdanA zarU karI. bIjA-bIjA rAjAo to thoDA-thoDA munione vaMdanA karIne besI gayA. paNa kRSNa 18,000 sAdhuone bAdazAvarta vaMdanA karI. pachI kRSNa bhagavaMtane kahyuM, he bhagavaMta ! sarve munione bAdazAvarta vaMdanA karavAthI Aje mane jeTalo zrama thayo che. teTalo zrama 360 mahAyuddho karavAmAM paNa mane thayo nahoto. tyAre sarvajJa bhagavaMte temane kahyuM ke, he vAsudeva ! tame Aje bhAvavaMdanAthI mahat puNya, sAyika samakita ane tIrthakara nAmakarma upArjana karela che. vaLI sAtamI narakane yogya karmapudgalo khapAvIne trIjI narakane yogya AyuSya tame bAMdhyuM che. jene tame A bhavanA prAMta bhAgamAM nikAcIta karazo. 0 dvArikA vinAza, kRSNanuM mRtyu ane gati : koI vakhate dharmadezanA zravaNa karyA bAda kRSNa vAsudeve bhagavaMta ariSTanemine vaMdanA karIne A pramANe pUchayuM, he bhagavan! bAra yojana lAMbI ane nava yojana pahoLI yAvatuM sAkSAt devaloka samAna A dvArikA nagarIno vinAza kayA kAraNe thaze ? he kRSNa ! e pramANe saMbodhita karIne arahaMta ariSTanemie uttara Apyo, he kRSNanizcayathI bAra yojana lAMbI ane nava yojana pahoLI yAvatuM pratyakSa svargapurI samAna A dvArakA nagarIno vinAza madirA, agni ane dvaipAyana RSinA kopanA kAraNe thaze. arahaMta ariSTanemi pAsethI dvArakAnagarInA vinAzanuM kAraNa sAMbhaLI-samajIne kRSNa vAsudevanA manamAM Avo vicAra, ciMtana, prArthita ane manogata saMkalpa utpanna thayo ke, te jAli, mayAli, uvayAli, purisasena, vIrasena, padyumna, zAMba, aniruddha, Dhanemi, satyanemi Adine dhanya che jeo ariSTanemi bhagavaMta pAse muMDita yAvat pravrajita thayA che. huM adhanyaakRtapuNya chuM ke, rAjya, aMtaHpura, manuSya saMbaMdhi kAmabhogomAM mUrNita chuM. A choDIne bhagavaMta ariSTanemi pAse muMDita thaIne anagArarUpa pravajyA levAmAM asamartha chuM. bhagavaMta ariSTanemie potAnA jJAnabaLathI kRSNa vAsudevanA manamAM AvelA vicAro jANI artadhyAnamAM DUbelA kRSNa vAsudevane A pramANe kahyuM ke, nizcayathI he kRSNa! tamArA manamAM Avo vicAra utpanna thayo ke - yAvat - huM pravajyA laI zakato nathI. he kRSNazuM A vAta satya che ? zrIkRSNae kahyuM ke, hA bhagavan! ema ja che. he kRSNa ! evuM kyAreya thayuM nathI, thatuM nathI ane thaze paNa nahIM ke vAsudevanA bhavamAM dhana, dhAnya, svarNa Adi saMpatti choDIne vAsudeva muni vrata le. vAsudeva dIkSA letA nathI, lIdhI nathI, leze paNa nahIM. zrIkRSNae pUchayuM, he bhagavan! evuM kema kahevAya che ke, AvuM kadi thayuM nathI thatuM nathI ane thaze paNa nahIM ? he kRSNa ! nizcayathI badhAM vAsudeva pUrvabhavamAM nidAnakRta hoya che. tethI huM kahuM chuM ke, evuM kadi thayuM nathI, thatuM nathI ane thaze Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa - balabhadra 167 paNa nahIM ke vAsudeva kyAreya pravajyA aMgIkAra kare. tyAre vAsudeva kRSNa arahaMta ariSTanemine namaskAra karIne pUchayuM ke, he bhagavan! ahIMthI kALa karIne huM kyA jaIza? kayA utpanna thaIza ? bhagavaMta ariSTanemie kahyuM, he kRSNa ! tame surA-agni ane dvaipAyananA kopane kAraNe A dvArakA nagarI baLIne bhasma thaI jaze tyAre tamArA mAtA-pitA ane svajanono viyoga thaI javAthI rAma baLadevanI sAthe dakSiNa samudranA kinArA tarapha pAMDu rAjAnA yudhiSThira Adi pAMca pAMDavonI pAse pAMDumathurA tarapha jazo. rastAmAM vizrAma levAne mATe kauzAMba vana-udyAnamAM ati vizALa eka vaTavRkSanI nIce, pRthvIzilA paTTa para pItAMbara oDhIne sutA hazo. te samaye koI haraNa che tema mAnIne jarAkumAra dvArA pheMkAyela tIkSNa bANa tamArA DAbA pagamAM vAgaze. e tIkSNa tIrathI viMdhAIne tame kALa karIne vAlukAprabhA nAmanI trIjI narakamAM janma lezo. prabhunA mukhethI potAnA AgAmI bhavanI A vAta sAMbhaLIne kRSNa vAsudeva khinna manavALA thaI ArtadhyAna karavA lAgyA. tyAre arihaMta ariSTanemi pharI bolyA, he devAnupriya ! tame khinna manavALA thaIne ArtadhyAna na karo. nizcayathI kAlAMtare tame trIjI pRthvI (naraka)thI nIkaLIne A jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM AgAmI utsarpiNI kALamAM puMDa janapadanA zatadvAra nagaramAM "amama" nAme bAramAM tIrthakara thazo. (*samavAya-357, 36mAM A krama temaNe jaNAvela che) tyAM ghaNAM varSo sudhI kevalIparyAya pALIne tame siddha, buddha, mukta thazo. arihaMta bhagavaMtanA mukhethI potAnA bhaviSyano A vRttAMta sAMbhaLIne kRSNa vAsudeva ghaNAM prasanna thayA. potAnI bhujA para tAla vagADavA lAgyA. jayanAda karavA lAgyA - yAvat - bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karIne AbhiSekya hastiratna para ArUDha thaIne dvArakA nagarIthI nIkaLI mahelamAM AvyA. 0 kRSNa vAsudevano cAritra rAga ane karela dIkSA utsavo : bhagavaMta ariSTaneminA mukhe dvArakA vinAzanI, vAsudeva kadApI cAritra na le te ane potAnI durgatinI vAta sAMbhaLI kRSNa potAnI rAjasabhAmAM AvyA, siMhAsana para pUrvAbhimukha beThA pachI potAnA AjJAkArI puruSone bolAvIne kahyuM, he devAnupriyo ! tame dvArakAnagarInA zRMgATaka AdimAM UMce svare ghoSaNA karAvI kaho ke, he dvArakAvAsI nagarajano ! A bAra yojana lAMbI cAvatu pratyakSa svarganagarI samAna dvArakA nagarIno surA, agni ane dvaipAyananA kopane kAraNe nAza thaze. tethI he devAnupriyo ! dvArakA nagarImAM jenI icchA hoya, bhale te rAjA hoya ke yuvarAja, Izvara hoya, talavara hoya, mAMDalika hoya, kauTuMbika hoya, ibhya hoya, rANI hoya, kumAra hoya, kumArI hoya, rAjarANI hoya ke rAjaputrI hoya, temAMthI je paNa bhagavaMta ariSTanemi pAse muMDita thaIne thAvat dIkSA levA icche, tene kRSNa vAsudeva tema karavAnI AjJA Ape che. dIkSArthInI pAchaLa tenA Azrita badhAM kuTuMbIjanonI kRSNa rAjA yathAyogya vyavasthA karaze ane moTA RddhisatkAra sAthe teno dIkSA mahotsava saMpanna karaze. A pramANe be-traNa vakhata ghoSaNA karI punaH mane sUcita karo. kRSNanI AjJA pAmIne te Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 Agama kathAnuyoga-2 AjJAkArI rAjapuraSoe te ghoSaNA be-traNa vakhata karI, pachI kRSNa vAsudevane AjJApAlana thayAnI sUcanA ApI. tyAra pachI kRSNa vAsudevanA AThe paTTarANI-padmAvatI, gaurI, gAMdhArI, lakSmaNa, suzImA, jAMbavatI, satyabhAbhA ane rukimaNIe dIkSA lIdhI. teno dIkSA mahotsava kRSNa ghaNI ja RddhipUrvaka ujavyo. dvArikA nagarImAM vIro nAme eka sALavI hato. te kRSNano atyaMta bhakta hato. kRSNanA darzana karIne ja te bhojana leto, anyathA te jamato nahIM. eka vakhata kRSNa vAsudeve niyama lIdho hato ke, ghaNAM jIvonI hiMsAne aTakAvavA huM varSAkALamAM rAjamaMdiranI bahAra nIkaLIza nahIM. dvArapALone paNa AjJA karI ke, varSARtunA cAra mAsa paryata koIne paNa rAjamahelamAM DAveza karavA devo nahIM. pariNAme varSAkALa zarU thayo tyAre vIrA sALavIne dvArapALe rAjamahelamAM praveza karavA na dIdho. tethI kRSNa mahArAjAne uddezIne te dvAre ja beTho rahyo, paNa kRSNanA darzana na thavAthI bhojana lIdhuM nahIM. e pramANe Akho varSAkALa pUro thaI gayo. te vakhate sarva rAjAo sAthe vIro sALavI dvAra pAse AvIne ubhela. tene kRza thayela joIne vAsudeva pUchayuM, he vIrA ! tuM kema kRza thaI gayo che ? dvAra pALoe tenA kRza thavAnuM yathArtha kAraNa batAvatA kRNe tene akhkhalitapaNe rAjamahelamAM AvavA devAno hukama karyo. bhagavaMta ariSTanemi pAse yati dharma sAMbhaLIne kRSNa niyama lIdhelo ke, huM yatidharma pALavAne samartha nathI, paNa bIjAone dIkSA apAvavAno ane tenI anumodanA karavAno niyama ho. je koI dIkSA leze, tene huM rokIza nahIM, paNa teno niSkramaNa mahotsava sva saMtativat karIza, tyAra pachI tene je-je vivAha yogya kanyAo praNAma karavA AvI, temane kRSNa pUchyuM ke, he putrIo ! tamAre svAminI thavuM che ke dAsI ? teo bolI ke, ame svAminI thaIzuM. turaMta kRSNa kahyuM ke, jo svAminI thaI hoya to bhagavaMta ariSTanemi pAse jaI dIkSA lyo. A pramANe kahIne je-je kanyA vivAha yogya thAya te sarvene dIkSA apAvavA lAgyA. eka vakhata koI rANIe tenI putrIne samajAvI rAkhyuM ke, tane jyAre tArA pitA pUche tyAre tuM niHzaMka thaIne kaheje ke, mAre dAsI thavuM che. te vivAha yogya thaI tyAre pitA kRSNa vAsudevane praNAma karavA gaI. kRSNa pUchayuM tyAre te kanyAe tenI mAtAnA zIkhavyA mujaba kahyuM ke, mAre dAsI thavuM che. tyAre kRSNa vicAryuM ke, jo bIjI putrI paNa A pramANe kaheze to te mArI putrIo hovA chatAM bhava aTavImAM bhramaNa karanArI thaze. mATe koI evo upAya karuM ke bIjI putrIo dAsI thavAnuM na vicAre. teNe pe'lA vIraka zALavIne bolAvIne pUchayuM ke, te kAMIpaNa utkRSTa parAkrama karyuM che. tyAre vIraka zALavIe bahu vicArIne kahyuM ke, pUrve badarInA vRkSa upara rahelA eka kAkaDAne meM pASANa mArIne mArI nAkhyo hato. eka vakhata mArgamAM paiDAnA cIlAmAM jaLa vahetuM hatuM, tene DAbe page rokI rAkhela, eka vakhata ghaDAmAM mAkhIe pesI gaI hatI. meM te ghaDAnuM mukha DAbA hAtha vaDe baMdha karIne ghaNIvAra sudhI gaNagaNATa karatI te mAkhIone meM pUrI rAkhI hatI. kRSNa vAsudeva sabhAmAM vIraka zALavInA A parAkramane A rIte rajU karyuM - A Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa balabhadra 169 vIraka zALavI ghaNo parAkramI che. te kharekhara kSatriya che kemake teNe bhUmi zastrathI badarInA vRkSa para rahela rAtI phaNAvALA nAgane mArI nAkhyo hato. cakrathI khodAyelI ane kaluSajaLane vahana karanArI gaMgAnadIne potAnA vAma caraNathI rokI rAkhI hatI ane ghaTanagaramAM rahenArI ghoSa karatI moTI senAne vAma kara vaDe pUrI rAkhI hatI. kharekhara ! te mAro jamAI thavAne yogya che, ema kahIne jeNe ''dAsI thavuM che'' tema kaheluM te kanyAne he vIraka ! tuM grahaNa kara. pachI kRSNe khAnagImAM tene kahyuM ke, tAre kanyAne dAsInI jema rAkhavI ane gharanuM badhuM kAma karAvavuM. kAma na kare to mAravI. te kanyA raDatI-DatI kRSNa vAsudeva pAse pahoMcI. tyAre kRSNe kahyuM ke, he putrI ! teM svAmIpaNuM choDIne dAsIpaNuM mAMgyu to have huM zuM karuM ? tyAre kanyAnA ati Agraha thakI vIrakane samajAvIne te kanyAne dIkSA apAvI. 0 kRSNa vAsudeve karela dIkSA mahotsavo :- kRSNe tenI padmAvatI Adi ATha paTTarANIno dIkSA mahotsava karyo. - kRSNe thAvaccAputrano dIkSA mahotsava karyo. kRSNe gajasukumArano dIkSA mahotsava karyo. 7 - kRSNanA rAjyazAsanamAM jAli, mayAli, uvayAli, puruSasena, vAripeNa, pradyumna, zAMba, aniruddha, satyanemi, dRDhanemi, niSadha, DhaDhaNa Adi aneka kumAroe, mUlazrI--mUladattA Adi putravadhUoe evA aneka jIvoe dIkSA grahaNa karI. (A sarve kathAnako te--te pAtranI zramaNa--zramaNI kathAthI jANavA paNa temAM thAvaccAputra ane gajasukumArano dIkSA prasaMga khUba ja suMdara rIte ane vistArathI varNavAyela che. je temanA kathAnakothI jANavo.) 0 kRSNa sAthe saMbaMdhita viziSTa pAtro : - kRSNano mAtA devakI sAtheno viziSTa prasaMga noMdhAyela che. jemAM devakI mAtAnI putra prAptinI icchArthe kRSNa vAsudeva aTThama tapa ArAdhanA karI mAtAnI manokAmanA pUrNa pharI. A vAta devakInA kathAnakamAM jovI. -- kRSNano gajasukumAra sAtheno viziSTa prasaMga che. jemAM temaNe gajasukumAra mATe somA kanyAnI mAMgaNI karI, virakta gajasukumArano dIkSA mahotsava karyo. temane joIne somIla brAhmaNa mRtyu pAmyo. A vRtAMta gajasukumAra kathAthI jANavo. - kRSNa ane pAMDavo draupadIno svayaMvara, pAMDavo sAthe teNInA lagna, draupadInuM apaharaNa, kuMtInA kahevAthI draupadIne choDAvavA kRSNanuM aparakaMkA gamana, yuddha, draupadIne choDAvavI, gaMgA nadI tarIne pAra karavI ityAdi vRttAMta draupadInA kathAnakathI jANavo. kRSNa ane vaipAyanaRSi dvaipAyana dvArA dvArikA vinAzanuM niyANuM karavuM, kRSNa dvArA kSamAyAcanA, kRSNa ane rAmane dvArikA vinAza avasare jIvatA javA devAnI dvaipAyananI kabUlAta. - kRSNanA putra zAMba, pradyumna tathA DhaMDhaNanI viziSTa kathA. - kRSNa vAsudevanA bhAI rAma baladeva, jemaNe kRSNanA mRtyu bAda dIkSA lIdhI, kRSNane nArakImAM duHkhamAMthI bacAvavA gayA. je baladeva bhAvi covIsImAM tIrthaMkara thaze. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 Agama kathAnuyoga-2 - A badhAM uparAMta bhagavaMta ariSTaneminA ananya bhakta ane pItarAI bhAI rUpe kRSNa vAsudeva. -0- bhAvi tIrthakaratva :- kRSNa vAsudeva to AvatI covIsImAM amama nAme bAramA (teramA) tIrthakara thavAnA ja che. te uparAMta tenA kuTuMbIjanomAM bhAI baLadeva, mAtA devakI, apara mAtA rohiNI paNa AgAmI utsarpiNImAM tIrthakaratva pAmaze. 0 kRSNa vAsudevanA anya nAmo : kRSNane mahAraha, kesara, kasI, vAsudeva, hari, dazArNa, dazAkulamaMDana, dazArNasiMha, vizvakasena ane hariphala prabhu nAme paNa oLakhAvAyA che. 0 kRSNanI bherI : kRSNanI pAse cAra prakAranI bherI hatI. 1. kaumudinI, 2. saMgrAmikI, 3. durbhatikI ane 4. azivopazamanI. temAM kaumRdikI, saMgrAmikI ane durbhutikI athavA AbUdayikI e traNe bherI gozISacaMdananI banelI hatI. temaja devatAparigRhIta hatI. cothI bherI - azivopazamanInI utpatti A pramANe che- indra devo madhye kRSNa vAsudevanI prazaMsA karatA kahyuM ke, kharekhara ! kRSNa bIjAnA guNa ja jue che, avaguNane grahaNa karatA nathI. nIca yuddha karatA nathI. tyAre eka devane te vAtanI zraddhA na thaI. jyAre kRSNa bha. ariSTanemine vaMdanArthe jatA hatA, tyAre te deve kALA kutarAnuM maDaduM vikuvyuM. jemAMthI atyaMta durgadha phelAtI hatI. te gaMdhathI sarva loka vyathita thato hato. jyAre tene kRSNa joyuM tyAre te bolyA, are ! A kALA kutarAnA dAMta kevA zveta camakI rahyA che ! tyAre deve vicAryuM ke, kRSNa kharekhara guNagrAhI che. pachI te kRSNanA azvaratnane laIne doDyo, maMdarA pAlake te jANyuM. teNe kuMjana karyuM. te sAMbhaLI rAjA tathA kumAro nIkaLyA. te deve teone hata-vihata karI dIdhA. pachI kRSNavAsudeva nIkaLyA. teNe kahyuM ke, mArA azvaratnanuM kema haraNa kare che? deve kahyuM, mane yuddhamAM harAvIne te pAcho laI lo. vAsudeve kahyuM ke, ApaNe kaI rIte yuddha karI zakIe, tuM jamIna para che ane huM rathamAM chuM. to pahelA rathane grahaNa kara. deve kahyuM ke, rathanuM zuM kAma che ? teNe azvayuddha, bAhayuddha Adi sarveno niSedha karyo. ApaNe adhiSThAna-nitaMba vaDe yuddha karIe. tyAre vAsudeve kahyuM ke, huM mAro parAjaya svIkAruM chuM. tuM tAre azvaratna laI jA. huM nIcayuddha nahIM karuM. tyAre deve khuza thaIne kahyuM, he vAsudeva ! tuM vara (dAna) mAMga. huM te ApIza, vAsudeve kahyuM, mane azivopazamanI bherI Apa. te deve ApI. tene cha-cha mAse vagADAtI, teno avAja jeTale pahoMce tyAM tyAM utpanna thatA rogAdi upazAMta thatA, cha mAsa paryata navA rogo thatA nahIM. koI vakhate koI vaNika tyAM Avyo. tene ghaNo ja dAhajvara thayelo. teNe bherI pAlakane kahyuM, tuM lAkha mudrA grahaNa karI mane A bherIno eka TukaDo Apa. bherIpAlake lobha vaDe te Apyo, tyAM caMdananA kASThanuM thIgaDuM lagAvyuM. e rIte bIjA-bIjA lokoe paNa mudrA ApI teno TukaDo-TukaDo lIdho. pachI te bharI caMdananA kASThanI banI gaI. koI vakhate aziva utpanna thatA, vAsudeve te bherI vagADI. hajI to temAM vAyu puravA jatA hatA tyAM vAsudeva jANyuM ke, A to Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa - balabhadra 171 i BgA caMdanakASThano bhaMgAra banI gaI che pachI aThThama tapa karI pharI devanI ArAdhanA karIne bharIne mULa svarUpe prApta karI. 0 kRSNa vAsudevanuM mRtyu ane gati : bhagavaMta ariSTanemie karela bhAvikathana mujaba kaipAyana ke je marIne agrikumAra deva thayelA, teNe pUrvanuM vaira saMbhArI dvArakA nagarIne agrithI bhasma karI, kRSNa ane rAmane teNe ApelA vacana pramANe javA dIdhA. vasudeva, devakI, rohiNIe arahaMta ariSTaneminuM zaraNuM laI, cAra AhAranuM paccakakhANa karyuM. cAra zaraNA aMgIkAra karyA. ekatvAdi bhAvanA bhAvI, namaskAra maMtranuM dhyAna karyuM. traNe mRtyu pAmIne svarge gayA. kRSNa ane rAma tyAMthI nIkaLyA. teoe pAMDu mathurA tarapha prayANa karyuM. mArge cAlatA teo hastikalpa nagara pAse AvyA. sudhAnI pIDA rAma baLadevane jaNAvI. rAma tyAMthI AhAranI zodhamAM nIkaLyA. pachI kRSNane tRSA lAgatA pANInI zodhamAM gayA. kRSNa vAsudeva kauzAMba vanamAM vRkSanI chAyAmAM Azaro lIdho. pItAMbara oDhIne sutA kSaNavAramAM nidrAdhIna thaI gayA. te vakhate kRSNanA eka moTA bhAI jarAkumAra ke je bhagavaMtanI agama vANIthI dvArakAthI nIkaLI gayelA, tenA hAthe kRSNa vAsudevanuM mRtyu na thAya te mATe vanamAM bhramaNa karatA hatA, tene pItAMbara oDhelA kRSNane joIne thayuM ke, dUra koIka mRga lAge che. teNe bANa choDyuM. tenA prahArathI kRSNa vAsudeva maraNa pAmyA. 1000 varSanuM pUrNAyu bhogavI marIne trIjI narake utpanna thayA. 0 rAma baLadevanI dIkSA ane gati :-- kRSNanA mRtyuthI rAma zokamagna thayA. te mAnavA taiyAra nathI ke teno bhAI mRtyu pAmyo che. tenA mRtakane khabhe laIne pharyA kare che. siddhArtha je deva thayelo teNe avadhijJAnathI A vAta jANI, te rAma baLadevane bodha ApavA AvyA. vividha prayuktio vaDe teNe rAma baLadevane pratibodhita karyA. kRSNanA mRtakano agni saMskAra karI, te dIkSA levA tatpara thayA. arahaMta ariSTanemie temano A bhAva jANI eka vidyAdhara munine satvare mokalyA. rAme temanI pAse dIkSA lIdhI. tIvratapa karavA lAgyA. siddhArthadeva temano rakSaka banIne rahyo. kALadharma pAmIne rAma baLadeva pAMcamAM devaloke utpanna thayA. pachInA bhave teo tIrthakaratva pAmI nirvANa pAmaze. 0 Agama saMdarbha :-- Aya.mU. 63, 207nI vR; AyA.. 86; sUya. 165, 373; sUya.cU.pra. 340; ThA. 738, 812, 813, 871, 930, 968; ThA. 360, 738, 871, 982nI vR. sama 14, 25, 3ra1 thI 345, 323, 357, 362; bhaga. para0, 678; - nAyA. 17, 63 thI 65, 169 thI 178; te aMta. 3, 5, 10, 13, 14, 16, 17, 19 thI 22; pappA. 19, 20 + vR. vahi. 3; bhA. 69, 137; gacchA. 84nI vR. maraNa. 433, 497; nisI.bhA. 141, 294 2343nI cU. bu.bhA. 356, 172, 5023, para5panI vR. vava.bhA. 1187 + vR. Ava.ni. 71, 72, 75, 368, 40ra thI 416, 4rara, - 570, 835, 836, 1168, 1186, 1305; Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 Agama kathAnuyoga-2 Ava.ni. 136, 399, 420, 421, 847, 1104 nI vR. Ava.bhA. 40 thI 43; Ava.bhA. 151 nI , Ava.yU. 1-pR. 16, 96, 112, 116, 121, 155, ra10, 211, 220, 261, 265, 296, 334, 355 thI 358, 361 thI 365, 460, 465, 474, 475, 492, pa63; ra-pR. 32; oha. 837 dasa.yU.pR. 41, 106; dasa.ni pa6, 193nI vR. utta. 78, 802, 804, 823 thI 825; utta.yU.pU. 76, 95; utta.ni. 80, 114, 160nI , naMdI.mU. 46nI vR tilyo. 479, 485, pa66, 603, 605 thI 609, 614; - 4 - 4 - 0 bharatakSetranI AgAmI utsarpiNInA baladeva-vAsudeva : jaMbUdvIpamAM bharatakSetramAM AgAmI utsarpiNImAM nava baladeva-nava vAsudevonA pitA thaze. nava vAsudevanI mAtA haze. nava baLadevanI mAtA thaze. nava dasAra maMDala thaze. te A pramANe - teo uttama haze, madhyama haze, pradhAna haze. ojasvI ane tejasvI haze. A pramANe pUrvanI mAphaka AmanuM paNa varNana karavuM joIe - yAvat - nIla ane pIta vastrane paheranArA A rAma ane kezava baMne bhAI haze. je A pramANe che - - AgAmI utsarpiNInA vAsudevo :- 1. naMda, 2. naMdamitra, 3. dIrghabAhu, 4. mahAbAhu, 5. atibala, 6. mahAbala, 7. balabhadra, 8. hipRSTha, 9. tripRSTha. - AgAmI utsarpiNInA baLadevonA nAmo :- 1. jayaMta, 2. vijaya, 3. bhadra, 4. suprabha, 5. sudarzana, 6. AnaMda, 7. naMdana, 8, padma ane 9. saMkarSaNa. A nava baladeva-vAsudevanA pUrvabhavanA nava nAma haze. nava dharmAcArya haze. nava nidAna bhUmio haze. nava nidAna kAraNo haze. nava pratizatru haze te A pramANe 1. tilaka, 2. lohajaMgha, 3. vajajaMgha, 4. kezarI, 5. patharAja, 6. aparAjita, 7. bhIma, 8. mahAbhIma ane 9. sugrIva. kIrtipuruSa vAsudevonA A pratizatru temanI sAthe cakrayuddha karaze ane aMtamAM svacakrathI maraNane prApta karaze. - - jaMbudvIpa nAmanA dvIpanA airAvata varSamAM AgAmI utsarpiNImAM nava baladeva-vAsudeva pitA thaze. nava vAsudeva mAtAo thaze. nava baladeva mAtAo thaze. nava dasAra maMDala thaze. uttama puruSa, madhyama puruSa, pradhAna puruSa - yAvat - rAma ane kezava baMne bhAI thaze. navA pratizatru thaze. nava pUrvabhavanA nAma thaze. nava dharmAcArya thaze. nava nidAna bhUmIo thaze. nava nidAna kAraNa thaze. A badhuM kathana airAvata kSetranI AgAmI utsarpiNIkALamAM karavuM joIe. A pramANe baMne dvIpanA AgAmI utsarpiNI kALane mATe kahevuM joIe. 0 Agama saMdarbha :sama. 368 thI 373, 382; sama. 38ranI vR titho. 1147 thI 1151; Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa - balabhadra 173 (tirthoddagAlitamAM nAma bheda - bIjA vAsudeva naMdamitrane badale naMdimitra jaNAvelA che. trIjA dIrghabAhune badale suMdarabAhu kahyA che. e ja rIte baLadevamAM paNa pahelAnuM nAma jayaMtane badale jayaMti che, bIjAnuM vijayane badale ajita che. acala baladeva-vibhiSaNa vAsudeva : avara videhamAM alilAvatI nAmaka vijayamAM vItazokA nAmanI nagarI hatI. tyAM jitazatru nAme rAjA hato, tene manoharI ane kekayI nAme be rANIo hatI. temane anukrame acala ane vibhiSaNa putra hatA. manoharI acala baladevanI mAtA hatA. kekayI vibhiSaNa, vAsudevanI mAtA hatA. te baMne ardha vijayanA svAmI hatA. manoharI mAtAe jitazatranA mRtyu pachI koI vakhate acalane kahyuM ke, meM bhartA (pati) ane putra baMnenI lakSmI bhogavI. have huM paralokanA hitane mATe dIkSA laIza. acala snehane kAraNe tene rajA Apato nathI. Agraha karyo tyAre kahyuM ke, he mAtA ! jo svargamAM jAo to mane pratibodha karajo. teNI agiyAra aMga bhaNyA, tIvra vairAgyathI lAMtaka kalpamAM indra thayA. vibhiSaNa vAsudeva mRtyu pAmyA tyAre nehavaza acala te vAtane svIkArato na hato. te samaye putrasnehathI lAMtakendra thayela mAtAno jIva nIce AvIne acala baLadevane pratibodha kare che. acala paNa kAmabhogathI nivartIne dIkSA le che. tyAra pachI lalitAMga deva thAya che. (bhagavaMta RSabha ane zreyAMsanA pUrvabhava aMtargat kathA prasaMga che.) Agama saMdarbha :AvarR.1-pR. 176, 177; Ava.ma.vR.pU. 225; Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 Agama kathAnuyoga-2 khaMDa-2-zramaNa kathAnaka adhyayana-1-gaNadhara kathA 0 gaNa : gaNa zabdanA aneka artho che. paraMtu ahIM gaNa-dhara' zabdanI bhUmikArUpe "gaNa" zabdano artha ja grAhya che. - gaNa eTale eka sAmAcArIvALA (sAdhu)janono samUha. -gaNa eTale eka vAcanA, AcAra, kriyAsthAnono samUdAya ke sUtra -gaNa eTale sthavaronI ziSya saMsthiti, gaNa eTale kuLa samudAya. -gaNa eTale eka vAcanAne grahaNa karatA sAdhuono samudAya - eka kriyAvALA sAdhuono samudAya athavA samAna vAcanA-kriyAvALo sAdhuvarga -gaNa zabda cAMdrAdi kuLono samUha, gaccha, koTikAdi gaNa, ityAdi artha paNa dharAve che. zramaNa bhagavaMta mahAvIrane nava gaNa hatA. te A pramANe :- 1. godAsagaNa, 2. uttarabalissIMgaNa, 3. uddehagaNa, 4. cAraNagaNa, 5. uDavATikagaNa, 6. vizvavAdikagaNa, 7. kAmardikagaNa, 8. mAnavagaNa ane 9, koTika gaNa. 0 Agama saMdarbha :ThA. 837; ThA. 222, 228, 431, 476, 485, 218, 595, 728, 837nI vR sama. 8 nI vR; bhaga. 251, 41ranI vR; pappA. 20 nI vR. uva 20 nI vR. jaMbU. 44nI vR. gacchA. 20nI vR. nisI 1073nI cU. buha. 125nI va. vava.bhA. 768nI vR. jIya.mU. 98nuM bhA. Ava.ni. 211nI vR. oha.ni 1041nI vR; piMDa.ni. 476nI vRka dasani. 326-vaM. kalpa. 8/1 nI vR. 0 gaNadhara : gaNanA dhArakane gaNadhara kahe che. teo tIrthakara bhagavaMtanA mukhya ziSya hoya che. teo AcArya paNa kahevAya che. anuttaradarzanajJAnAdi dharmagaNanA dhAraNakartA hoya che. sUtranA kartA hoya che. bhagavaMtanA atizaya dhAraka evA anaMtara ziSyo sAdhu samUhane dhAraNa kare che ane sAdhugaNane laIne pRthak vicaratA hoya che. tIrthakara dvArA apAtI dezanAne teo sahelAIthI samaje che ane bhagavaMta dvArA apAtA tripadIrUpa mAtRkAnyAsathI sarva pravacanane karmanA kSayopazamathI sUtrarUpe guMthe che. eTale ja AgamomAM kahevAya che, "aDato arthane jaNAve che ane gaNadharo tene sUtrarUpe guMthe che." bhagavaMta dvArA apAtI zikSAne paddhatisaranA sAhityarUpe bIjabuddhi samyaktvathI aneka yoganA dhAraka taiyAra kare che jene dvAdazAMgI kahevAya che. teo pote paNa kAdazAMgI ane caudapUrvanA athavA gaNipiTakanA dhAraka hoya che. pratyeka tIrthakarane keTalAMka gaNadharo hoya che. jemake bhagavaMta RSabhane 84-gaNadhara hatA. bhagavaMta vartamAna mahAvIrane gautamAdi 11-gaNadhara hatA. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara kathAnaka 175 naMdI.yU.pU.7; (gaNadharonI saMkhyA ane saMkhyA viSayaka matabheda tIrthakara kathAnakomAM pUrve apAI gayela che.) gaNadharane saMyatI parivartaka paNa kahyA che. bhamahAvIranA agiyAra gaNadhara hatA. te A pramANe :1. indrabhUti, 2. agribhUti, 3. vAyubhUti, 4. vyakta, 5. sudharmA, 6. maMDita putra. 7. mauryaputra, 8. akaMpita, 9. acalabhrAtA, 10. metArya ane 11. prabhAsa. 0 Agama saMdarbha :-- AyA. 390nI vR. sUya.ni 1, 18, 1nI . ThA. 728nI vR. sama. 8nI vR. bhaga. 1082; jIvA. 1nI vR panna 441-4 jaMbU. 44nI vR. buha 4150, 5362nI vR jIya.bhA. 2471 thI 2475, Ava.ni. 82, 90 thI 92, ra69, 270, 593, pa04, 658; Ava.ni. 211-vR. Ava.yU.1-pR. 86, 337; utta.cUpU. ra70; utta. 105tnI vR. naMdI. 20, 21, 154; naMdI 21, 154nI vR kalpa 121, 8/1nI vR. - x -- -- -- 0 bha0mahAvIranA gaNa ane gaNadhara : te kALe ane te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIrane nava gaNa ane agiyAra gaNadhara thayA. bhagavan! evuM kema kahyuM ke, zramaNa bhagavaMta mahAvIrane nava gaNa ane agiyAra gaNadhara hatA ? (kemake je bhagavaMtanA jeTalA gaNa hoya teTalAM ja temanA gaNadhara hoya che - Avazyaka niyukti269). bhagavaMta mahAvIranA AThamA ane navamA gaNadharanI vAcanA saMyukta hatI. temaja dazamA ane agiyAramAM gaNadharanI vAcanA saMyukta hatI. samAna vAcanA grahaNa karanArano gaNa eka ja kahevAto hovAthI te baMnenA gaNa eka thAya. te kAraNathI he Aryo ! ema kahevAya che ke, zramaNa bhagavaMta mahAvIranA gaNadhara agiyAra hatA. paNa, gaNa nava hatA. (gaNadharanA nAma, parivAra, vAyanAnI vizeSa mAhitI gaNadhara kathAnakamAM ApelI che) 0 Agama saMdarbha:- kalpasUtra vyAkhyAna 8 sUtra 1 thI 3 0 gaNadhara kathAnaka : pUrve AcAra Adi bAra aMgasUtrarUpa dvAdazAMgI vartatI hatI. paraMtu Arya sthUlabhadra chellA caudapUrvI thayA pachI kramazaH pUrvonuM jJAna ane dRSTivAda viccheda pAmyA. e dRSTivAdanA pAMca vibhAga hatA - parikarma, sUtro, pUrva, anuyoga ane cUlikA. anuyoga vibhAga be bhede hato - mULa prathamAnuyoga ane caMDikAnuyoga. te gaMDikAnuyogamAM aneka gaMDikAo hatI. jemAMnI eka gaNadharagaMDikA hatI. te gaNadharagaMDikAmAM gaNadharonA caritro hatA. hAla gaNadharacaMDikAnA abhAve gaNadhara viSayaka pUrNa mAhitI maLatI nathI. pravartamAna AgamomAM je mAhitI upalabdha che te ahIM gaNadhara kathAmAM rajU karI che. 1. gaNadhara indrabhUti gautama kathA :-0- parIcaya : bhagavaMta mahAvIranA prathama gaNadhara indrabhUti thayA. je indrabhUtino janma magadhadezanA gombara gAmamAM thayelo. temanA pitAnuM nAma vasubhUti ane mAtAnuM nAma pRthvI Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 hatuM. jyeSThA nakSatravALA A gaNadharanuM gotra gautama hatuM. gaNadhara agnibhUti ane vAyubhUti tenA bhAI hatA. teo brAhmaNa jJAtinA, uttama-vizALa kuLa ane vaMzavALA ane 500 ziSya parivAranA adhyApaka hatA. teo madhyamapApApurI nagarImAM somila nAmanA dhanADhya brAhmaNe yojelA eka virATa yajJamAM AvelA hatA. temanI sAthe agnibhUti Adi bIjA daza brAhmaNo paNa potAnA ziSya parivAra sAthe AvelA. indrabhUtine "jIva che ke nahIM ?' evo saMzaya hato. paNa potAnA sarvajJapaNAnA abhimAnanI kSatinA bhayathI potAno saMdeha anya vidvAna brAhmaNane pUchIne samAdhAna prApta karatA na hatA. devonuM samavasaraNamAM Agamana ane indrabhUtinI vicAraNA :- 176 101 te vakhate bhagavaMta mahAvIra paNa madhyamapApApurInA mahAsena udyAnamAM padhArelA. bhagavaMtanuM samosaraNa racAyuM. te avasare devonA jaya-jaya zabdayukta divya duMdubhi zabdanA nAda sahita AkAzamaMDalathI apsarA sahita devagaNa AvI rahyo hato, teone yajJamaMDapa tarapha AvatA joIne te yajJamaMDapamAM ekaThA thayelA brAhmaNo paraspara bolavA lAgyA ke, aho ! A yajJano prabhAva to juo ! ApaNA maMtrothI bolAvelA A devo pratyakSa thaIne yajJamaMDapamAM padhArI rahyA che. paraMtu te devagaNa to yajJamaMDapa choDIne samasaraNabhUmie utaryA. te joIne aneka loko paNa samavasaraNa prati cAlyA ane devagaNothI pUjAtA bhagavaMtane joIne teo ati harSAyamAna thayA. 'atre sarvajJa bhagavaMta padhArelA che'' devo paNa tenI pUjA kare che e pramANeno lokapravAda prasaravA lAgyo. devone yajJamaMDapa choDI bhagavaMta pAse jatA joIne brAhmaNo khinna thaI gayA. loka mukhethI teoe jyAre sAMbhaLyuM ke, ''A devoto sarvajJa prabhune vaMdana karavA jAya che; tyAre ''sarvajJa'" evo zabda sAMbhaLatAM ja indrabhUti kopAyamAna thaI vicAravA lAgyA ke, are ! huM sarvajJa hovA chatAM bIjo paNa koI potAne sarvajJa tarIke oLakhAve che. kAnane asahya evuM kaDavuM vacana kema sAMbhaLI zakAya ? koI tAro AvIne murkhAone ThagI jAya ane murkha loko temanI pAse jAya te bane. paNa A devo kema tyAM jAya che ? Azcarya che ke A pAkhaMDIe to devone paNa ThagyA. ke je sarvajJa evA mane ane A pavitra yajJamaMDapane choDIne tenI pAse cAlyA jAya che. ke pachI jevo te sarvajJa haze tevA ja A devo paNa haze ? to paNa huM tenA sarvajJapaNAnA ADaMbarane sahana karI zakuM nahIM. kemake AkAzamAM be sUrya hoI na zake. guphAmAM be siMha rahI na zake. tema huM ane te baMne sarvajJa kaI rIte thaI zakIe ? bhagavaMtane vaMdana karI pAchA pharatA lokone indrabhUtie hAMsIpUrvaka pUchyuM ke, tamoe te sarvajJane joyo ? kaho to kharA ke, te sarvajJa kevo che ? tenuM rUpa kevuM che ? tyAre te manuSyoe uttara Apyo ke, traNe jaganA loko ekaThA thAya, temanA AyuSyanI samApti na thAya ane parArdhathI upara gaNita hoya, to kadAca te sarvajJa prabhunA guNo gaNI zakAya. te sAMbhaLI indrabhUti vadhAre vicAramAM paDyo A mahAdhUrta to kharekhara mAyAnuM ghara jaNAya che. teNe to sarvajanone bhrAMtimAM nAMkhI dIdhA. jema hAthI kamaLane ukheDI nAkhe tema A indrajALIyo AvA bhoLA ane mUrkha loko pAse potAne sarvajJa tarIke oLakhAve to Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNaghara gautama kathA - 177 zI navAI che ? tenuM mithyAbhimAna tyAM sudhI ja che ke, jyAM sudhI mArI sAthe vAdamAM utaryo nathI. paNa have huM te sarvajJane kSaNavAra paNa sahana karI zakuM nahIM. jeNe prakhara paMDitonI sabhAmAM moTA moTA vAdIone vAdavivAdamAM bolatA baMdha karI dIdhA che evA mArI pAse A sarvajJa vaLI koNa che ? dareka dezanA paMDitone jItI jagatamAM vijayapatAkA pharakAvanAra mArI AgaLa vaLI sarvajJa tarIke abhimAna karanAra A vAdI koNa che ? A pramANe vicArI indrabhUtie potAnA bhAI agnibhUtine kahyuM ke, 'he agnibhUti ! maga pakAvatAM koI koraDuM rahI jAya tema dareka vAdIone jItavA chatAM A vAdI haju rahI gayo lAge che, mATe huM tene vAdamAM parAsta karavA jAu chuM. agnibhUtie kahyuM, he vaDila baMdhu ! kIDA sarakhA dama vagaranA e vAdIne jItavA mATe Ape prayAsa karavAnI zI jarUra che ? Apa mane AjJA Apo. huM hamaNAM jaIne tene parAsta karuM chuM. indrabhUti bolyA ke, jo ke te to mArA eka vidyArthI vaDe paNa jItI zakAya tevo che, paNa te vAdInuM nAma mArAthI sahana thaI zake tema nathI. jema ghANImAM tala pIlatA koI tala rahI jAya tema jagatanA sarva vAdIone jItavA chatA A vAdI rahI gayo che. sarvajJa hovAno khoTo DoLa rAkhanArA Ane huM sahana karI zakuM tema nathI. kemake samagra vAdIone jItavA chatAM A eka vAdI rahI jAya to sarvavAdI jItyA na kahevAya. eka paNa vAdI bAkI rahe to samagra jagatamAM vijayapatAkA pharakAvI meLavelo mAro yaza naSTa thaI jAya. mATe he agnibhUti ! mArI kIrtinA rakSaNa mATe paNa mAre javuM ucita ja che. A pramANe kahIne bAra tilakathI vibhUSita, suvarNa janoIne dhAraNa karela, uttamottama pILA vastronA ADaMbarayukta evo te indrabhUti 500 ziSyothI parivarIne bhagavaMta mahAvIra pAse vAda karavA cAlyo. te vakhate tenI sAthe cAlatA 500 ziSyo birUdAvalI bolAve che, he sarasvatI kaMThAbharaNa ! he vAdi madagaMjana ! he vAditaru- unmUlana hastin ! he vAdigajasiMha, he vijitAnekavAda ! he vijJAnAkhilapurANa ! he kumatAndhakAranabhomaNi ! he vinitaaneka narapati ! he ziSyIkRta bRhaspati ! he sarasvatIlabdha prasAda ! ityAdi birUdAvalIthI dizAone gajavatA ziSyonI sAthe indrabhUti cAlatA cAlatA vicAre che ke, are ! A dhiTyA mANasane AvuM te zuM sUjyuM ke teNe sarvajJa hovAno ADaMbara karI mane chaMcheDyo ? ThIka che, teno Avo ghamaMDa kyAM sudhI TakavAno ? huM hamaNAM ja jaIne tene vAdamAM niruttara karI nAMkhu chuM. madonmatta hAthI tyAM sudhI ja vanamAM garjanA karI zake che ke, jyAM sudhI kesarIsiMhanI garjanA na sAMbhaLe. AvA aneka taraMgomAM rAcato indrabhUti bhagavaMtanA samavasaraNamAM Avyo. tyAM cotrIza atizayothI zobhatA, suvarNanA siMhAsana para beThelA, surendrothI pUjAtA, suranarothI parivarelA ane amRtamaya vANIthI dezanA ApI rahelA jagapUjya zramaNa bhagavaMta mahAvIranuM tejasvI ane bhavya mukhAraviMda joIne indrabhUti daMga thaI gayo. nIce UbhA UbhA ja vicAravA lAgyo ke, aho ! A to zuM brahmA che ? zaMkara che ? caMdra che ? sUrya che ? merU che ? kRSNa che ? kAmadeva che ? koNa che A ? hA ! have khabara paDI A to sarvaguNa saMpanna tIrthaMkara che. prabhu sAthe vAda karavA AvelA Jain | 2/12 {nternational Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 indrabhUtinA havAI taraMgo uDI gayA. te ciMtAmAM paDI gayo. have mAre mArI kIrtinuM rakSaNa kaI rIte karavuM ? huM ahIM na Avyo hota to ja sAruM hatuM. meM vagara vicAryuM sAhasa karyuM. huM A tejasvI mahAjJAnI AgaLa kaI rIte bolI zakIza ? kadAca bhAgyodayathI ahIM mAro jaya thAya to huM traNe jagatamAM paMDita ziromaNi kahevAIza. 178 indrabhUtinuM Agamana ane bhagavaMta dvArA saMzayanivAraNa :~ A pramANe ciMtavatA indrabhUtine, janma-vRddhAvasthA ane maraNathI vipramukhta thayelA sarvajJa--sarvadarzI jinezvara prabhu mahAvIre temane nAma ane gotrapUrvaka kahyuM, he indrabhUti gautama ! tuM ahIM bhale Avyo. A pramANe potAnuM nAma ane gotra sAMbhaLIne indrabhUti vicAravA lAgyo ke, are ! A to mAruM nAma paNa jANe che athavA to huM vizvavikhyAta chuM. mane koNa nathI oLakhatuM. paNa jo mArA hRdayamAM rahelA saMzayane te kahI Ape to te mAre mATe AzcaryakArI gaNAya. A pramANe ciMtavatA indrabhUtine atyaMta gaMbhIra dhvanithI prabhu mahAvIre pUchyuM ke, he "indrabhUti ! tane evo saMzaya che ke, AtmA che ke nahIM ?'' tame vedapadonA arthane barAbara jANatA nathI. tethI A saMzaya thayo che. A saMzaya tane paraspara viruddha dekhAtA vedavAkyothI thayo che. te vedapado A pramANe che :- "vijJAnayana dvaitamyo mUtebhyaH samutyAya tAncevAnu vinazyati, na pretyasaMjJAti'' jyAre "sa thai gayamAtmA jJAnamaya'' vagere. A vedavAkyothI tArA cittamAM viparyAsa thayelo che. kemake tuM ahIM evo artha kare che ke, "vijJAnono samudAya ja A bhUtomAMthI utpanna thaIne pAcho bhUtomAM ja nAza pAme che. tethI paralokanI saMjJA nathI. arthAt pRthvI, jaLa, teja, vAyu ane AkAza, e pAMca bhUto zarIrarUpe pariNamyA hoya, tyAre zarIrarUpe pariNamelA A pAMca bhUtomAMthI 'A ghaDo che, A ghara che, A manuSya che'' ityAdi vividha prakArano jJAnano samudAya ja utpanna thAya che. paNa AtmAne mAnavAvALo jJAnano AdhAra je AtmA nAmano padArtha mAne che, te AtmA nAmano padArtha nathI. kemake pAMca bhUtomAMthI jJAna utpanna thAya che, tethI jJAnano AdhAra pAMca bhUto mAnavA. 1101 je rIte madirAnA aMgomAMthI madazakti utpanna thAya che, tema zarIrarUpe pariNamelA pAMca bhUtomAMthI jJAnazakti utpanna thAya che. AvI rIte zarIrarUpe pariNamelA pAMca bhUtomAMthI vijJAnano samudAya utpanna thaIne, pachI jyAre zarIrarUpe pariNamelA te pAMca bhUtono vinAza thAya che tyAre te vijJAnano samudAya paNa jaLamAM parapoTAnI peThe te bhUtomAM ja laya pAme che. AvI rIte AtmA nAmano padArtha nathI, tethI pratyasaMjJA eTale paralokanI saMjJA nathI. arthAt marIne punarjanma nathI. kemake jyAre AtmA nathI to pachI paraloka kono ? mATe ahIMthI marIne koI paralokamAM jatuM nathI ane paralokathI ahIM koI AvatuM nathI. he indrabhUti ! vaLI tuM mAne che ke, upara pramANe vedavAkyano artha yuktithI paNa ThIka lAge che. kemake pratyakSa pramANathI to AtmA jaNAto nathI. eTale AtmA jovAmAM Avato nathI, tema sparzAdi anubhavathI paNa jaNAto nathI. to AtmA (jIva) che tenI zI sAbitI ? jo AtmA hoya to jema ghaDo-vastra Adi padArtho jaNAya che tema Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - gautama kathA 179 - - - - - - - - - - nAnA jaNAvo joIe. jo ke paramANuo paNa jovA ke sparza Adi anubhavathI jaNAtA na hovAthI apratyakSa che, chatAM ghaTa vagere kAryarUpe pariNamelA teo pratyakSa jaNAya che. paNa AtmA to tevA kAryarUpe pariNamelo paNa pratyakSa jaNAto nathI. anumAna pramANathI paNa AtmAnI siddhi thaI zakatI nathI, kemake anumAna pratyakSapUrvaka pravarte che. jeNe pahelAM dhUmADA ane agrino saMbaMdha cUlA Adi sthAne joyela hoya, te mANasa parvata para dhUmADo nIkaLato joI, pahelAM pratyakSathI jANelA dhUmADA ane agrino saMbaMdhane yAda kare che ke, jyAM jyAM dhUmADo hoya tyAM tyAM agni jovA maLela hato, A parvata para dhUmADo dekhAya che mATe tyAM agni hovo joIe. AvI rIte pratyakSapUrvaka anumAna thAya che, AtmAnI sAthe to koIno paNa saMbaMdha pratyakSa jaNAto nathI. to pachI AtmAnI siddhi anumAnathI kaI rIte thaI zake ? Agama pramANathI paNa AtmAno nizcaya thaI zakato nathI, kemake koI zAstra jaNAve che ke, AtmA che, ane koI jaNAve che ke, AtmA nathI. A rIte paraspara viruddha jaNAvatA zAstromAM sAcuM kuyuM ane jUThuM karyuM? upamA pramANathI paNa AtmAnI siddhi thaI zakatI nathI, kemake upamA pramANa to nikaTanA padArthamAM sAdRzya buddhi utpanna kare che. jema jaMgalamAM gayelo mANasa tyAM rojha nAmanA jaMgalI pazune joIne te mANasane sAdRzya buddhi thAya che ke, jevI gAya hoya tevo A pazu che paNa jagamAM AtmA jevo to koI padArtha nathI, to upamA pramANathI paNa AtmA konA jevo mAnavo ? AvI rIte pratyakSa ke anumAna ke Agama ke upamA evA koIpaNa pramANathI AtmA(jIva)nI siddhi thaI zakatI nathI. tethI AtmA(jIva) nathI evuM mAnavuM joIe. - vaLI ghI, dUdha vagere uttama padArtho vAparI zarIra puSTa banyuM hoya, to temAMthI sateja jJAna utpanna thAya che ema anubhavIe chIe. mATe ema mAnavuM joIe ke, zarIrarUpe pariNamelA pAMca bhUtomAMthI ja jJAna utpanna thAya che. tethI jJAna e bhUtono dharma che, AtmAno dharma nathI. tethI AtmA (jIva) nAmano koI padArtha nathI. A pramANe che indrabhUti ! tuM mAne che ke, "vijJAna ghana" ityAdi vedapadothI tathA pratyakSa Adi pramANothI AtmAnI siddhi thaI zakatI nathI, tethI AtmA nAmano padArtha nathI. paNa vaLI AtmA che' evuM jaNAvanArA bIjA vedavAkyo joI--jANI tuM saMzayamAM paDyo che ke, "AtmA(jIva) che ke nathI ? paraMtu he gautama indrabhUti ! tAro A saMzaya ayukta che kemake - vijJAnaghana purva mUkhya: samuWAya tIjovAInuM vinazyati, na preyasaMjJAti'' e vedavAkyono artha tuM samajyo nathI, tethI e vAkyano artha tuM je upara mujaba kare che tevo teno artha nathI. - paNa e vAkyano artha A pramANe che - vijJAna eTale viziSTa jJAna arthAt jJAnadarzanano upayoga. te vijJAnanA samudAyarUpa ja AtmA jJeyapaNe prApta thayelA A pRthvI vagere bhUto thakI athavA ghaDo-vastra Adi paryAyo thakI "A pRthvI che, A ghaDo che, A vastra che' Adi prakAre te-te bhUtonA upayogarUpe utpanna thAya che. arthAt AtmAmAM ja AvA prakAranuM jJAna utpanna thAya che. te ghaDo-vastra Adino zeyapaNe abhAva thayA pachI Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 Agama kathAnuyoga-2 ja AtmA paNa tenA upayogarUpe vinAza pAme che ane bIjA padArthanA upayogarUpe utpanna thAya che athavA sAmAnyarUpe rahe che. AvI rIte pUrvanA upayogarUpe AtmA na rahelo hovAthI te pUrvanA upayogarUpa saMjJA rahetI nathI. arthAt AtmAno jJAnarUpa upayoga utpanna thAya che ane AtmAno jJAnarUpa upayoga nAza pAme che. AtmA utpanna thato ke nAza pAmato nathI. AtmAnA pratyeka pradeze jJAna-darzananA upayogarUpa anaMtA paryAyo rahelA che. te vijJAnanA samudAyathI AtmA kathaMcit abhinna che arthAt AtmA vijJAnamaya hovAthI vijJAnaghana iva" eTale vijJAnanA samudAyarUpa ja che. jyAre ghaDo-vastra vagere bhUtonuM jJAna thAya tyAre te ghaDo-vastra Adi hetuthI "A ghaDo che, A vastra che' ityAdi upayogarUpe AtmA pariName che (arthAt AtmAno upayoga te vakhate ghaDA AdimAM hoya che) eTale te te vijJAnaparyAye utpanna thAya che. kAraNa ke te AtmAne upayogarUpe pariNamavAmAM te ghaDAdi vastunuM sApekSapaNuM che. pachI jyAre te ghaDo-vastra Adi vastunuM AMtaruM paDI jAya ke teno abhAva thAya, ke anya padArthamAM mana cAlyuM jAya, ityAdi koIpaNa kAraNathI AtmAno upayoga te padArtha thakI khasI jAya ane bIjA padArthamAM upayoga pravarte tyAre pUrvenA ghaDo-vastrAdi zeya padArtho zayapaNe rahetA nathI, paNa bIjA je padArthomAM upayoga pravaryo hoya te padArtho zeyapaNe prApta thAya che. AvI rIte jyAre te ghaDo Adi zeyarUpe rahetA nathI. tyAre AtmA paNa A ghaDo che, A vastra che ityAdi upayoga rUpe raheto nathI. paNa bIjA padArthanA upayoga rUpe pariName che athavA sAmAnyarUpe rahe che. eTale ke pUrvanA upayoga rUpe raheto nathI. tethI ja vedavAkayamAM kahyuM che ke, "na oNsaMjJA ' arthAt pUrvanA upayogarUpa saMjJA rahetI nathI. AtmAnI traNa vizeSatA che. je padArthanuM vijJAna pravartatuM hoya te vijJAnaparyAyarUpe AtmA utpanna thAya che. te samaye pUrvenA padArthanA vijJAnaparyAya naSTa thayelA hovAthI te pUrvanA vijJAnaparyAyarUpe AtmA nAzavaMtarU5 che. anAdikALathI pravartelI vijJAna saMtati vaDe dravyarUpe AtmA avinazvararUpa che. AvI rIte AtmA (jIva) paryAyasvarUpe utpatti ane vinAzarUpa che ane AtmA (jIva) dravyarUpe nitya che. vaLI he indrabhUti gautama ! pratyakSa pramANathI paNa AtmA siddha thAya che. kemake ghaDo-vastra AdinuM je jJAna hRdayamAM jhUre che, te jJAna ja AtmA che. kemake jJAna AtmAthI kathaMcit abhinna hovAthI AtmasvarUpa ja che. vaLI jJAna pratyekane potAnA anubhavathI siddha hovAthI svapratyakSa ja che. jyAre jJAna pratyakSa che, to pachI jJAnathI abhinna evo AtmA pratyakSa ja che te kema na manAya ? huM bolyo, huM boluM chuM, huM bolIza Adi prakAre traNe kALanA vyavahAramAM "huM" evI je pratIti thAya che, te pratItithI paNa AtmA pratyakSa siddha che. jo AtmAne nahIM mAno to 'huM' zabdathI kone grahaNa karazo ? kadAca huM zabdathI "zarIrane grahaNa karazo to muDadAne paNa huM bolyo ityAdi pratIti thavI joIe, kAraNa ke, te sthitimAM paNa zarIra to che ja. to pachI muDadAne tevI pratIti kema thatI nathI ? tethI mAnavuM joIe ke, 'huM bolyo' ityAdi pratIti zarIrathI judA evA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - gautama kathA 181 zarIrIne thAya che, ane te ja AtmA che. - vaLI jenA guNa pratyakSa hoya te gaNI paNa pratyakSa ja manAya che. smaraNa, icchA, saMzaya vagere guNo pratyekane potAnA anubhavathI pratyakSa siddha che. tethI te guNonA AdhArarUpa guNIne paNa pratyakSa siddha ja mAnavo joIe. te smaraNa icchA, saMzaya vagere guNono AdhAra zarIra to na ja kahevAya, kemake jevA guNa hoya tevo ja teono guNI hoya. te guNo amUrta ane caitanyarUpa che, zarIra to mUrta ane jaDarUpa che. AvI rIte amUrta ane caitanyarUpa guNono AdhAra mUrta ane jaDarUpa zarIra kaI rIte saMbhave? tethI mUrta ane jaDarUpa evA te guNono AdhAra-guNI amUrta ane caitanyarUpa evo AtmA ja svIkAravo joIe. anumAna pramANathI paNa AtmAnI siddhi thaI zake che. te A pramANe :- je bhogya hoya teno bhoktA avazya hoya che. jema bhojana, vastra vagere bhogya che, to teno bhoktA manuSya che. te rIte zarIra paNa bhogya che, teno bhoktA zarIrI hovo joIe ane te AtmA ja che. Agama pramANathI paNa AtmAnI siddhi thaI zake che. vedamAM ja kahyuM che ke te vai yamatmi jJAnamaya: te A AtmA jJAnamaya che. temaja - ruma tAna yA ti chAtravaM yo vetti rasa nava:" A veda vAkyathI paNa AtmA che tema siddha thAya che. vaLI tuM je mAne che ke, ghI, dUdha vagere uttama padArtho vAparI puSTa banelA zarIranuM caitanya sateja anubhavAtuM hovAthI, bhUtonA samudAyarUpa zarIramAMthI te caitanya utpanna thAya che." A paNa tAruM mAnavuM ayogya che. kAraNa ke te vakhate puSTa thayeluM zarIra caitanyanuM sahAyaka bane che. paNa zarIra mAtra sahAyaka thavAthI te zarIramAMthI caitanya utpanna thAya che ema mAnI zakAya nahIM. jema agni vaDe suvarNamAM kAvyatA (pIgaLavApaNuM) thAya che. te drAvaNa thavAmAM agni sahAyakArI che, paNa tethI ema to na ja kahevAya ke agnimAMthI kAvyatA utpanna thaI, dravatA to suvarNamAMthI utpanna thAya che. tethI te dravatA e suvarNano dharma che. tema caitanya sateja thavAmAM puruM zarIra sahAyakArI thayuM hoya, tethI evuM na ja kahevAya ke, zarIramAMthI caitanya utpanna thayuM. caitanya to AtmA thakI ja utpanna thAya che. tethI te AtmAno dharma che. taduparAMta ghaNAM mANasonuM zarIra puSTa hoya chatAM temanuM jJAna thoDuM hoya che ane ghaNAM kRza zarIravALAnuM jJAna-vizALa hoya che. tethI puSTa zarIravALAne ghaNuM jJAna hoya evo niyama kyAM rahyo ? jyAre evo niyama na rahe tyAre zarIramAMthI caitanya utpanna thAya che evuM paNa kema manAya ? temaja zarIramAMthI caitanya utpanna thatuM hoya to mRtyu pachI paNa zarIra to che. to te mRtakane caitanya kema thatuM nathI ? - jema sapheda tAMtaNAthI banelA vastrane lAla raMgathI raMgIe, te vakhate te tAMtaNA paNa lAla raMganA thaI jAya che. tethI mAno cho ke lAla tAMtaNA thakI vastra banyuM. paNa zarIra ane caitanyamAM te anumAna thaI zake nahIM. kemake gAMDA thaI gayelA mANasanuM caitanya vikAra pAmeluM hoya che. chatAM tenuM zarIra to prathamanA jevuM ja hoya che. gAMDAnA zarIramAM kaMI vikRtti dekhAtI nathI. to pachI zarIramAMthI ja caitanya utpanna thAya che ema kevI rIte Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 Agama kathAnuyoga-2 manAya ? vaLI jenI vRddhi thatAM jemAM vRddhi thAya te-te thakI utpanna thayuM kahevAya, jema mATI vadhAre hoya to ghaDo moTo thAya, to tyAM ghaDo mATImAMthI utpanna thayo manAya che. paNa zarIra ane caitanyamAM evuM anubhavAtuM nathI. kAraNa ke, hajAro yojananA zarIravALA mAchalAMone jJAna ghaNuM alpa hoya che ane nAnA zarIravALA manuSyonuM jJAna vadhAre hoya che. A rIte bhUtonA samudAyarUpa zarIramAMthI jJAna utpanna thAya che evuM koIpaNa prakAre siddha thaI zakAtuM nathI. mATe mAnavuM paDe ke jJAna zarIrathI utpanna thatuM nathI. paNa zarIrathI judA evA koI padArthathI jJAna utpanna thAya che ane te padArtha e AtmA che. he indrabhUti ! A pramANe vijJAnane ityAdi vedapadothI tathA pratyakSAdi pramANothI 'AtmA che' ema nirNaya thAya che. jema dUdhamAM ghI, talamAM tela, kASThamAM agni, puSpamAM sugaMdha ane caMdrakAMta maNimAM jaLa raheluM che, tema zarIra thakI bhinna evo AtmA paNa zarIramAM rahelo che. dIvAnA prakAzanI jema AtmAno prakAza jJAna samajavo. jema dIvo eka ghaDAmAM hoya to teno prakAza te ghaDAnI sImAmAM phelAya che. te ja dIvo koI oraDAmAM mUkAya to teno prakAza AkhA oraDAmAM phelAya che. tema AtmAne jyAre jJAnAvaraNIya Adi karmanI maryAdA baMdhAya che tyAre te maryAdAmAM ja teno jJAnaprakAza phelAya che, paNa jJAnAvaraNIya Adi karmano kSaya thAya tyAre te AtmA kevaLajJAnanA baLe anaMta sudhI jJAnaprakAza phelAve che. 0 saMzaya naSTa thatA indrabhUtinI dIkSA : A pramANe janma, jarA, maraNathI, vipramukta thayelA jinezvara mahAvIre indrabhUti gautamanA saMzayanuM nivAraNa karyuM, tyAre indrabhUtino AtmA viSayaka saMzaya naSTa thayo. AtmA che" te vAtanI pratIti thaI tyAre indrabhUti gautame potAnA pAMcaso ziSyo sahita te ja vakhate bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. teo bhagavaMtanA mukhya ziSya ane prathama gaNadhara thayA, tyAra pachI bhagavaMta pAsethI utpannaDuM vA, viDui vA, dhuve vA e tripadIrUpa mAtRkAnyAsa prApta karIne viziSTa kSayopazama tathA bIjabuddhi samyakatva vaDe dvAdazAMgI (gaNipiTaka)nI racanA karI. 0 gaNadhara indrabhUti : indrabhUti saMyama aMgIkAra karyA pachI bhagavaMtanA prathama ziSya ane prathama gaNadhara banyA. te temanA gotrathI ja vizeSa prasiddhi pAmyA. AgamomAM tathA bhagavaMte karelA saMbodhanomAM te "gautama" nAme ja vadhAre oLakhAyA. temanA zarIra, tapa, jJAna Adi guNonuM varNana aneka sthAne A pramANe jovA maLe che te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA jyeSTha ziSya gautama gotrIya, samacaturastra saMsthAna saMpanna, sAta hAthanI UMcAIvALA, vaja8SabhanArAca saMtAnanavALA, vizuddha suvarNanI dipta kAMtivALI, kamalakezara samAna gaura varNavALA, ugratapasvI. dIpta tapasvI, tapta tapasvI, mahAnuM tapasvI, udAra, ghora, ghoraguNavALA, ghora tapasvI, ghora brahmacaryavAsI, zarIra pratyenA mamatvano tyAga karanArA, viziSTa tapasyAthI prApta antarDiMta vipula tejolezyAvALA, cauda pUrvonA jJAtA, cAra jJAnothI yukta, sarva akSara sannipAtika Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - gautama kathA 183 evA indrabhUti nAmanA aNagAra zramaNa bhagavaMta mahAvIranI ati dUra nahIM, ati nIkaTa nahIM tevA yathAyogya sthAne ghUMTaNone UMcA karIne, maratakane namAvIne, dhyAnarUpI koThAmAM birAjamAna, saMyama ane tapathI potAnA AtmAne bhAvita karatA vicare che. 0 praznakartA indrabhUti : tyAra pachI jAtazraddhA - tattva nirNaya karavAne mATe utpanna vAMchAvALA, jAtasaMzayavALA, tattva nirNayane mATe jijJAsu, jAta kutUhala, utpanna utkaMThA utsukatAvALA, e ja rIte utpanna zraddhA, utpanna saMzaya, utpanna kutUhalavALA, saMjAta zraddhA, saMjAta saMzaya, saMjAta kutUhalavALA, samutpanna zraddhA, samutpanna saMzaya, samutpanna kutUhalavALA te bhagavaMta gautama potAnA sthAnethI uThayA, uThIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA tyAM AvyA, tyAM AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA kare che. karIne vaMdana-namaskAra kare che, namaskAra karIne ati nIkaTa nahIM, ati dUra nahIM tevA sthAne suzraSAnI icchApUrvaka ane namaskAra karIne, bhagavaMtanI sanmukha rahI, vinayapUrvaka aMjali joDIne paryApAsanA karatA A pramANe bolyo-pUchyuM praznakartArUpe gautamasvAmInuM nAma bhagavatIjI mAM to sarvatra prasiddha che ja paNa bhagavatI aMgasUtra sivAya ThANAMga, samavAo nAyAdhamakahA, uvAsagadasA, anuttaropapAtikadasA, vipAkazrata, uvavAda, rAyauseNiya, jIvAjIvAbhigama, pannavaNA, sUrapatti, caMdapa=tti, jaMbudvIpapannatti, nirayAvaliyA, kApavaDiMsiyA, puphiyA, 5 phayUliyA, talaveyAliya, mahAnisIDa, uttarAdhyayana, naMdI Adi bAvIza AgamomAM gautamasvAmIe bhagavaMta mahAvIrane prazna karIne potAnI zaMkA ke kutUhalanA samAdhAno prApta karyAnuM jovA maLela che. A prazno gautama svAmIe mukhyatve be svarUpe karyA che. 1. potAnI tattvajijJAsAnuM samAdhAna prApta karavA ane 2. kathAnakonA viSayamAM pUrvabhava, AgAmIbhava Rddhi Adi kutUhalanA samAdhAna arthe tattvajijJAsA viSayaka praznottara ThANAMga, samavAo bhagavatI, uvavAI, rAyauseNiya, jIvAjIvAbhigama, pannavaNA, pannattio, naMdI Adi AgamomAM najare paDe che. jyAre caritra/kathA saMbaMdhi prazno nAyAdhammakahA, uvAsagAsA Adi kathAnI mukhyatAvALA AgamomAM tathA bhagavatIjImAM jovA maLe che. tattvajijJAsA viSayaka praznottara e dravyAnuyogano viSaya hovAthI atre kathAnuyogamAM tatsaMbaMdhi ullekha aprastuta che. jyAre caritra-kathA saMbaMdhi praznono nirdeza te-te kathAnakomAM karAyela che, je A Agama kathAnuyogamAM saMbaMdhita kathAomAM joI zakAze. 0 indrabhUti gautamanI saMyamacaryA : te samaye chaThanA pAraNAnA divase bhagavaMta gautame pahelA praharamAM svAdhyAya karyo, bIjA praharamAM dhyAna karyuM. trIjA prahare atvarita, zArIrika zIghratA rahita, mAnasika cAlatA rahita, asaMbhrAntapaNe mukhavastrikAnuM pratilekhana karyuM, pAtro ane vastronuM pratilekhana ane pramArjanA karI pAtra uThAvyA. jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA tyAM AvyA. AvIne bhagavaMtane vaMdana ane namaskAra karyA. pachI kahyuM ke, he bhagavan! ApanI anujJA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 hoya to huM Aja chaTThanA pAraNA nimitte... nagaramAM ucca, nimna, madhyama Adi kuLomAM gRhasamAdAnI bhikSAcaryA mATe bhikSAcaryAnI vidhi anusAra javAnI icchA rAkhuM chuM. bhagavaMtanI AjJA prApta karIne bhagavaMta gautamasvAmIe prasthAna karyuM. zIghratA rahitapaNe, sthiratApUrvaka, AkuLatArahita, yugaparimANa mArganuM parilokana karatA karatA arthAt iryAsamitipUrvaka AgaLa--AgaLanA gamana mArganuM zodhana karavApUrvaka - cAlatA cAlatA... nagaramAM AvyA. AvIne tyAM ucca, nimna, madhyama kuLomAM samAdAnI bhikSA hetu bhramaNa karavA lAgyA. 184 bhikSAvidhipUrvaka AvazyakatA anusAra bhikSA laIne nIkaLyA. atvarita gatithI yAvat -- iryA--zodhana karatA... AvyA. jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra birAjamAna hatA tyAM AvyA. gamanAgamana saMbaMdhi pratikramaNa karyuM, eSaNA doSonI AlocanA karI, bhagavaMtane AhAra--pANI dekhADyA. bhagavaMtane vaMdananamaskAra karIne te badhI ja vAtonuM nivedana karyuM ke, je bhagavaMtanI AjJA laIne bhikSA mATe gayA pachI banela hatI. bhagavaMtanI AjJA prApta karIne mUrchArahita, vRddhirahita, pratibaMdharahita, Asakti rahita bilamAM praveza karatA sarpanI jema AhAra pharatA saMyama ane tapathI potAnA AtmAne bhAvita karatA vicare che. - 0 indrabhUtti gautama ane anya pAtro :- - kezI svAmI :- gautamasvAmIne bhapArzvanAthanI zAkhAnA eka vidvAn sAdhu bhagavaMta kezIsvAmI sAthe caturyAma dharma, vastra varNabheda, baMdhana ityAdi viSayamAM aneka praznottara thayelA. aMte kezIsvAmIe gautama svAmInA uttarothI saMtuSTa thaIne paMcamahAvrata dharma svIkAryo - juo kathAnaka 'si'. udaka peDhAlaputra :- bhagavaMta pArzvanA zAsananA eka sAdhu, jenI sAthe gautama svAmIne paccakkhANanA viSayamAM vistRta saMvAda thayelo, pachI udakapeDhAlaputra bhagavaMta mahAvIrano mArga svIkAryo. juo kathAnaka 'udaka peDhAlaputra''. - kAlodAyI Adi anyatIrthika :- gautama svAmIne temanI sAthe astikAya Adi saMbaMdhe carcA thayelI. kathA juo 'kAlodAI' -skaMdaka parivrAjaka :- gautama svAmInuM skaMdaka parivrAjaka AvyA tyAranuM atyaMta vinayI vartana ane svAgata. kathA juo 'skaMdaka'. - AnaMda zrAvaka :- gautamasvAmIno AnaMdazrAvaka sAthe vArtAlApa, avadhijJAna viSayaka zaMkA, bhagavaMtanI AjJAthI AnaMdazrAvaka sAthe kSamAyAcanA. kathA juo 'AnaMda''. - atimukta :- gautamasvAmInuM tenI sAthe gaucarI javuM, tene laIne bhagavaMta mahAvIra pAse AvavuM. atimuktakumAranI dIkSA. kathA juo 'atimukta'. --tirthazRMbhaga deva :- vajrasvAmIno pUrvabhavano jIva jyAre devarUpe hato ane gautamasvAmI aSTApada tIrthe gayelA tyAre te devane vairAgyanI uttama kathA dvArA pratibodha karela. kathA juo 'vajrasvAmI''. indranAga :- eka pratyeka buddha, gautamasvAmI tene tenI pUrvAvasthAmAM maLelA - Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - gautama kathA 185 gautamasvAmInA piMDa, AhAra saMbaMdhi saMvAda pachI te pratyekabaddha thayA. juo "indranAga". - kapilabaTuka :- gautamasvAmIno jIva jyAre tripRSTha vAsudevanA rathano sArathI hato. tripRSThae siMhane mArI nAMkhyo. kALakrame te kapilabaTuka thayo, tyAre gautama svAmI tene ziSya banAvIne bhagavaMta mahAvIra pAse lAvelA. kathA juo "kapilabaTuka". - mahAzataka :- bhagavaMta mahAvIranA kahevAthI gautamasvAmI mahAzataka zrAvakane tyAM gayelA. mahAzatake tenI patnI revatIne kahela satya paNa aniSTavacana mATe kSamAyAcanA karavA samajAveluM. - mRgAputra :- mRgArANIno atyaMta karuNAjanaka sthitimAM jIvato patra jene jovA gautamasvAmI tenA mahele gayelA. kathA juo "mRgAputra". - A sivAya paNa jamAli, zAla, mahAzAla, gAgali, pIThara, yazomatI, 1500 tApasa ityAdi aneka pAtro, gautamasvAmIthI pratibodhita thaI kevalI thayA. 0 gaNadhara gautamane kevaLajJAna : je rAtrine vize zramaNa bhagavaMta mahAvIra nirvANa pAmyA yAvat sarvadu:khathI mukta thayA, te rAtrimAM bhagavaMtanA jyeSTha aMtevAsI gautama indrabhUti anagArane jJAtavaMzIya bhagavaMta mahAvIra prabhu vize je premabaMdhana hatuM, te premabaMdhana naSTa thatA anaMtavastunA viSayavALuM, avinAzI, anupama - yAvat - kevaLajJAna kevaLadarzana utpanna thayuM. gautamasvAmInA kevaLajJAnanI ghaTanA A pramANe che - eka vakhata bhagavaMta mahAvIre zAla, mahAzAla, muni sahita gautamasvAmIne rAjagRhIthI caMpApurImAM gAMgali rAjAne pratibodhavA mokalyA. gAMgali rAjA mAtApitA sahita temanA vaMzanArthe AvyA. tyAre gautamasvAmIe vairAgya garbhita dezanA ApI, gAMgalie yazomati ane piThara (mAtA-pitA) sahita dIkSA lIdhI. te samaye gautama svAmIe saMyama jIvana saMbaMdhi zikSA ApatA teo mArgamAM zubhadhyAne ArUDha thayA te sarvene kevaLajJAna utpanna thayuM. jyAre mahAvIrasvAmI pAse pahoMcyA tyAre gautamasvAmIe prabhune traNa pradakSiNA ApI vaMdana-namaskAra karyA, potAnI sAthe rahela te pAMcane paNa tema karavA kahyuM, tyAre bhagavaMte kahyuM, he gautama ! tame kevaLInI AzAtanA na karo. te jANI gautamasvAmI kheda karavA lAgyA ke, jene huM dIkSA-zikSA ApuM chuM tene kevaLajJAna thAya to mane kema thatuM nathI ? tyAre bhagavaMte tene AzvAsana ApatA kahyuM ke, he gautama ! tuM mArI sAthe cira saMzliSTa che - lAMbA kALathI joDAyelo che, he gautama ! tuM mAro cira saMstuta che, ghaNA kALathI mArI prazaMsA karato anurAgI che. tuM mAro cira paricita che. he gautama ! tuM mArI sAthe cirasevita athavA dIrdhakALanI prItithI joDAyelo che. cirakALathI tuM mAro anugAmI che. mArI sAthe cirAnuvRtti che. A pUrvenA bhavomAM paNa tane mArI sAthe sneha saMbaMdha hato, vadhAre zuM kahuM ? A bhavamAM mRtyu pachI, A zarIra chUTI jaze tyAre, A manuSyabhavano tyAga karyA pachI paNa ApaNe baMne tulya ane ekArya tathA vizeSatArahita ane koIpaNa prakAranA bhedabhAvarahita thaI jaIzuM arthAt molamAM siddhazilA para siddha svarUpe ekIbhAva thaI jaIzuM. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 Agama kathAnuyoga-2 pUrvabhavamAM eka ullekha to AgamomAM najare paDe che ke, jyAre bhagavaMta mahAvIra tripRSTha vAsudevanA bhavamAM hatA tyAre gautamasvAmIno jIva tenA rathano sArathI hato. prasiddha vAta pramANe (joke AgamamAM teno ullekha jovA maLela nathI) bhagavaMte marIcInA bhavamAM jene ziSyarUpe svIkArela te kapila rAjaputrano jIva paNa gautamasvAmIno ja pUrvabhava hato. A rIte teonI dIrdhakAlIna prIta hatI. bhagavaMte gautamasvAmIne kahyuM ke, he gautama ! je manuSya potAnI labdhi vaDe aSTApada tIrthe jaIne tyAMnA caityonI vaMdanA kare che, tyAM rahela pratimAjInI pratisevanA kare che te manuSya te ja bhave siddha thAya che. tyAre gautamasvAmIe vicAryuM ke, huM bhagavaMtanI AjJApUrvaka aSTApada tIrthe jaIne caityavaMdanA karuM. tenA hRdayagata bhAvone jANIne tathA tyAM tApaso pratibodha pAmaze te vicArIne bhagavaMte kahyuM, he gautama ! tuM aSTApada tIrthe caitya vaMdanArthe jA. tyAre gautamasvAmI harSita ane saMtuSTa thaIne, bhagavaMtane vaMdana karIne aSTApade gayA. tyAM kauDinya, datta ane zevAla traNe tApaso 500-500nA parIvAra sAthe aSTApadanA alaga-alaga pagathiye tapazcaryA karatA hatA. gautamasvAmI sUryanA kiraNo pakaDIne aSTApada tIrthe pahoMcyA. kemake gautama to jaMghAcAraNa labdhivAn hatA. tyAM caityavaMdanA karI. vajasvAmInA jIva evA vaizramaNa devane pratibodha karyA, pAchA cAlatA 1500 tApasone pratibodha karI, svalabdhie pAraNuM karAvyuM, bhagavaMtanI sanmukha jatAM te sarve tApasone kevaLajJAna thayuM. (samagra varNana mATe kathA juo vajasvAmI). zramaNa bhagavaMta mahAvIre jyAre potAno nirvANa kALa jANyo tyAre gautamanA. temanI uparanA prazasta neharAganA nivartana mATe amAvAsyAnA saMdhyAkALa pUrve gautama svAmIne najIkanA koI gAmamAM devazarmA nAmanA brAhmaNane pratibodhavA mokalyA. bhagavaMtanI AjJAthI gautamasvAmI turaMta tyAM gayA. devazarmAne pratibodhita karI prabhAte pAchA AvatA rastAmAM jANyuM ke, zrI vIraprabhu nirvANa pAmyA che. vajathI haNAyA hoya tema kSaNavAra zUnya thaI gayA. stabdha UbhA rahyA, pachI bolavA lAgyA ke he svAmI! meM ATalo vakhata ApanI sevA karI ane Ape aMta samaye ja mane ApanA darzanathI dUra karyo ? he svAmI ! have huM konA caraNamAM namIne vAraMvAra padArthonA prazno pUchIza? have "he bhagavan!" ema huM kone kahIza ? koNa mane AptavANIthI gautama ! kahIne bolAvaze ? e rIte karuNa svare vilApa karatA gautama svAmInI vicAradhArA palaTAI. - jJAnadRSTi khulI gaI. huM nAhaka bhramaNAmAM hato. vItarAga to neha vagaranA hoya che. mAro ja aparAdha che ke, meM mRtano upayoga karyo nahIMe nirmohIne mAro moha kyAMthI hoya ? ityAdi bhAvanA bhAvatA ane snehane dhikkAratA, samabhAvane bhAvatAM gautama svAmIne tatkALa kevaLajJAna thayuM. 0 gaNadhara gautamanuM nirvANa : indrabhUti gautama 50 varSa gRhasthAvasthAmAM rahyA, pachI saMyama aMgIkAra karyo. 30 varSa chaghasthapaNe rahyA. 12 varSano kevalI paryAya pALyo. kula 42 varSano zramaNa paryAya pAlana karyo. 92 varSanuM sarvAyu bhogavyuM. teo 500 zramaNone vAcanA ApatA hatA. teo Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - gautama kathA 187 dvAdazAMgI ane caudapUrvanA dhAraka hatA. sarvalabdhisaMpanna, vajaxSabha nArAya saMghayaNa ane samacaturastra saMsthAna yukta evA A prathama gaNadhara indrabhUti gautame chelle eka mAsanuM pAdapopagamana anazana svIkAryuM. rAjagRhI nagarImAM nirvANa pAmyA. teonuM nivaNa bhagavaMta mahAvIranA nirvANa pachI 12 varSe thayuM. teo potAnA gaNane sudharmAsvAmIne soMpIne gayA, tethI niryuktikAra evuM kahe che ke teo ziSyagaNa rahita hatA. sudharmAsvAmInuM AyuSya vadhAre jANIne potAnI ziSya saMtati soMpIne nirvANa pAmyA. 0 Agama saMdarbha :sUya. 796 thI 806; ThA. 179, 497, 672; sama, 19, 171, 234, 237, 238, 241, 245 thI ra47, 249 thI 254, 306; bhaga 8, 9, 11, 13, 16, 18, 19, 22 thI 27, 29 thI 35, 37 thI 46, 48 thI para, 54, pa, 62 thI 64, 66 thI 71, 76 thI 104, 106 thI 112, 117 thI 119, 1ra1 thI 1ra9, 134. 135, 137, 139 thI 149, 15ra thI 160, 163 thI 167, 170 thI 172, 174 thI 177, 184 thI 189, 191 thI 15, 199 thI 201, 204 thI 206, 208, 212, 216 thI 227, 229 thI 232, 234 thI ra49, 251 thI 258, 260, ra61, ra63 thI 266, 268, 273 thI ra75, 277, ra80 thI 286, 288, 291, 29ra, 294. ra95, 267, 299 thI 303. 307, 31 ra, 314 thI 318, 320 thI 324, 328 thI 331, 333 thI 340, 342 thI 351, 353, 3papa thI 377, 382 thI 389, 391 thI 393, 395 thI 402, 404, 465, 407 thI 409, 411 thI 416, 418, 420 thI 437, 439, 444, 445, 447 thI 450, 461, 467 thI 473, 475 thI 479, 482 thI 484, 487, 488, 490, 492, 498 thI 500, 508 thI pa13, 5ra7, 5ra8 53ra, 533. 53 thI 551, papa4 thI pa62, pa64 thI 267, 269 thI pa75, 577, 578, 581 thI 586, 588 thI 55, 597 thI 603, 605 thI 612, 614 thI 636, 638, 656, 657, 661 thI 672, 674 thI 689, 695 thI 709, 715, 722, 724, 727, 733 thI 746, 748 thI 754, 757, 759, 761 thI 767, 769, 770, 774, 780 thI 789, 792 thI 805, 807, 838 thI 844, 846 thI 849, 856 thI 860, 862 thI 878, 880 thI 897, 901 thI 936, 942 thI 953. 970 thI 974. 976 thI 983, 986 thI 993, 995, 996, 998 thI 1000, 1003, 1016, 1018 thI 1020, 1022, 1025, 1026, 1033 thI 1036, 1038, 1042, 1044 thI 1046, 1057, 1058, 1064, 1068, 1079; nAyA. 41, 74, 141, 143, 145, 220 thI 222; uvA 12, 17 thI 19, 28, 36, 40, 55, 57, 58; aMta. 39, anutta. 1, 12; vivA. 6, 7, 9, 12, 13, 16, 17, 19, 20, 23 thI 34, 37; uva. 44, 48 thI para, pa4, 55; rAya 26, 27, 31, 34, 46, 81, 82; jIvA. 14, 16, 17, 29, 33, 3436, 38, 40, 43, 4, 49, 51, 54 thI 59, 61 thI 65, 67 thI 69, 76, 79, 81, 82, 86 thI 100, 102 thI 106, 108 thI 110, 116, 117, 130 thI 138, 148, 143, 145, 146, 150, 154, 156 thI 161, 163, 164, 166, 167, 172, 173, 181 thI 190, 194, 195, 198, 200 thI 205, 207 thI 212, 217, 219 thI 24, 228, 230, 235, Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 Agama kathAnuyoga-2 237, 239, 243, 245, 287 thI 294, 300 thI 309, 312 thI 333, 337 thI 357, 361 thI 363, 368 thI 379, 382 thI 385, 389 thI 398; patra. 162, 166, 192 thI 196, 201 thI 203, 205, 217, 218, 221, 225, 261 thI 285, 294, 296, 298 thI 311, 313, 315 thI 320, 322 thI 325, 327 thI 334, 337, 338, 340 thI 363, 365, 372, 373, 413 thI 417, 420 thI 428, 432, 435 thI 441, 443 thI 455, 457 thI 461, 463 thI 470, 473 thI 495, 497 thI 508, 510 thI 512, 515 thI 533, 535 thI 549, 552, 554 thI 557, 559 thI 565, 572 thI 575, 577, 580 thI 583, 586 thI 591, 593, 596 thI 598, 600 thI 615, 617 thI 621; sUra. ra. caMda. 4 jaMbU. 1 thI 3, 7, 8, 9 11 thI 15, 19 thI 22, 32, 34 thI 40, 47 thI 50, 53, 54, 79, 126 thI 143, 146, 151, 162, 163, 165 thI 167, 169 thI 171, 173, 174, 178, 180 thI 184, 187, 194, 196, 197, 199 thI 202, 205, 206, 208, 209, 211, 245, 247, 249, 250, 252 thI 260, 262 thI 278, 284, 286, 289, 292, 295, 299, 300, 302, 303, 306, 307, 310, 315, 319, 324, 329, 331, 332, 338 thI 340, 344, 348 thI 351, 355, 359 thI 365; nira. 8, 9, 18, 19, pu. 3; mahAni. pulphi. 3, 5, 7, 8, 9; taMdu. 20 thI 25; 34, 386, 387, 389, 390, 396, 405, 411, 412, 432, 437, 453, 458, 461, 463, 479, 492, 403, 494, 518, 592 thI 594, 599, 600, 603 thI 605, 607, 621, 622, 645, 678, 679, 681 thI 683, 692 thI 697, 764, 812, 815, 816, 819 thI 830, 833 thI 838, 844 thI 846, 895, 1012 thI 1027, 1031, 1065, 1141, 1147, 1305, 1357, 1376 thI 1380, 1385, 1389 thI 1392, 1400 thI 1402, 1431, 1439, 1483, 1484, 1498, 1511, 1513, 1514, 1517, 1524 thI 1526; Ava.ni. 592, 593, 595 thI 601, 643, 646 thI 650, 652 thI 659; Ava.ni. 764, 847nI pR. joganaMdI. 1; Ava.yU. 1-pR. 335, 383, 390, 466; utta. 291 thI 327, 852 thI 935; anuo. 270, 284, 289, 298, 299; kalpasUtra 19, 121, 127nI pR. 7, 8/ra thI 4; (* ahIM kathAnaka svarUpanA tathA gautama svAmIe bhagavaMta mahAvIrane pUchelA praznonA saMdarbho lIdhelA che. jyAM bhagavaMta mahAvIra dvArA mAtra saMbodhana svarUpe goyama' zabda Avelo hoya te grahaNa karela nathI. kemake te nAmakozano viSaya che. kathAnuyogano nahIM) X 2. gaNadhara agnibhUti kathA H-0- parIcaya : kalpa 1; X naMdI. 20, 81; bhagavaMta mahAvIranA bIjA gaNadhara agnibhUti thayA. temano janma magadhadezanA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - agnibhUti kathA 189 gobbara gAmamAM thayelo. temanA pitAnuM nAma vasubhUti ane mAtAnuM nAma pRthvI hatuM. kRtikA nakSatravALA agribhUti gautama gotranA hatA. brAhmaNakuLanA hatA. temaja pa00 ziSyonA adhyApaka hatA. unnata kuLa ane vizALa vaMzavALA A agnibhUti, indrabhUti ane vAyubhUtinA bhAI hatA. teo madhyamapApApurI nagarImAM somila nAmanA dhanADhya brAhmaNe yojelA eka virATa yajJamAM ziSya parivAra sahita AvelA hatA. agnibhUtine "karma che ke nahIM ?" tevo saMzaya hato. paNa potAnA sarvajJapaNAnA abhimAnanI kSatinA bhayathI potAno saMdeha anya vidvAn brAhmaNane pUchIne samAdhAna prApta karatA na hatA. 0 agnibhUtinuM Agamana ane bhagavaMta dvArA saMzanivAraNa : indrabhUtine dIkSita thayela sAMbhaLI, temano bIjo bhAI agnibhUti vicAravA lAgyo ke, kadAca parvata pIgaLI jAya, himasamUha saLagI uThe ke, agninI jvALA zItaLa thaI jAya paNa mAro bhAI hAre nahIM. indrabhUti dIkSita thayAnI vAtamAM jarA paNa zraddhA vizvAsa na rAkhato te agnibhUti lokone vAraMvAra pUchavA lAgyo. paNa lokamukhethI sAMbhaLI tene nizcaya thayo ke, indrabhUti dIkSita thaI gayA che, tyAre te vicAravA lAgyo ke, te dhUrta jarUra indrabhUtine chetarI lIdhA. paNa huM hamaNAM ja jaI te dhUrtane jItI lauM ane mAyAprapaMcathI parAjita karelA mArA vaDila bhAIne pAcho laI AvuM. A pramANe vicArI agnibhUti roSathI pUrvavarNita svarUpathI (indrabhUtinI mAphaka) pa00 ziSya parivAra sAthe indrabhUtine pAcho levA nIkaLyo. jevo te bhagavaMta pAse pahoMcyo ke vismayamAM garakAva thaI gayo. janma, jarA, maraNathI vimukta thayelA sarvajJa-sarvadarzI jinezvara bhagavaMta mahAvIre tene nAma ane gotrapUrvaka bolAvyA. agnibhUtine prathama to Azcarya thayuM ke, aho ! A to mArA nAma ane gotra paNa jANe che, pachI thayuM ke, huM to vizvavikhyAta chuM, mAruM nAma koNa na jANe ? paNa jo te mArA hRdayamAM rahelA saMzayane te jANe ane pragaTa kare to huM mAnuM ke, te sarvajJa che. tyAre bhagavaMte tene kahyuM, he agnibhUti ! tane evo saMzaya che ke, "karma che ke nathI ?'' tAro A saMzaya anucita che. tane A saMzaya paraspara viruddha bhAsatA vedavAkyothI utpanna thayo che. tuM vedapadonA arthane barAbara jANato nathI. jo jANato ho to mane kahe, "pa vuiM pri sarva ya mUi mAvyam' A vedapadathI tuM evuM mAne che ke karma nathI. tuM A vedapadono artha evo kahe che ke, A pratyakSa jaNAtuM cetana-acetana svarUpa je bhUtakALamAM thayeluM che, je bhaviSyakALamAM thavAnuM che, te sarve puruSa ja che eTale AtmA ja che. arthAt AtmA sivAya karma Izvara vigere kaMI paNa nathI. e ja vedapadomAM AgaLa kahyuM che ke, maraNano abhAva arthAt mokSanuM je aizvarya che, AhAra vaDe atizaya vRddhine prApta kare che, pazu Adi je cAle che, parvatAdi je nathI cAlatA, merU Adi je dUra che, je nIkaTa che te sarve puruSa che. je cetanA che ke je bAhya che te sarve puruSa che. tenAthI atirikata koI karma che nahIM tevuM tuM mAne che. manuSya deva tiryaMca parvata pRthvI vagere je je vastuo dekhAya che te sarva AtmA ja che. AtmA sivAyanI eka paNa vastu nathI. A Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 Agama kathAnuyoga-2 vacano vaDe "sarva vastu AtmA ja che" ema jANI "karma nathI' tema tuM mAne che. vaLI he agnibhUti ! tuM mAne che ke uparokta vedapadono artha yuktithI paNa yogya lAge che. pratyakSa, anumAna, Agama pramANathI paNa tane te yogya lAge che. kemake tuM mAne che ke, AtmA amUrta che, jene mUrta evA karma vaDe anugraha ane upaghAta eTale ke, lAbha ane hAnI kaI rIte saMbhave ? jema amUrta evA AkAzane mUrta evA caMdana vaDe vilepana thatuM nathI. tema zastrathI khaMDana paNa thatuM nathI. tema amUrta evA AtmAne karmathI anugraha ke upaghAta kema thaI zake ? mATe karma nAmano padArtha nathI. paNa vaLI karmanI sattA jaNAvanArA bIjA vedapado joIne tuM saMzayamAM paDyo che ke karma che ke nathI ? paraMtu he agnibhUti ! tAro A saMzaya ayukta che kAraNa ke, "gurupa veDha #i sarva thar mUtaM yadya mAdhyam Adi vedapadono artha tuM samajyo nathI. tuM e vedapadono artha che upara mujaba kare che, tevo teno artha nathI. teno artha A pramANe che - "A pratyakSa jaNAtuM cetana-acetana svarUpa je bhUtakALamAM thayeluM che ane bhaviSyakALamAM thavAnuM che, te sarva AtmA ja che." A vedapadomAM AtmAnI stuti kare che, paNa AtmAnI stuti karavAthI "karma nathI' ema samajavAnuM nathI. te jAtyAdi madano tyAga ane advaita bhAvanAnuM pratipAdaka che, karma sattAnuM pratiSedhaka nahIM. veda vAkyo traNa prakAranA hoya che - vidhidarzaka, anuvAdadarzaka ane stutisvarUpa. jemake - "svarganI icchAvALo agnihotra homa kare" A vidhivAkya che. "bAra mahinAnuM eka varasa thAya." A anuvAda vAkya che. keTalAMka vedavAkyo stutivAkyo hoya che. jemake - jalamAM viSNu che, sthaLamAM viSNu che, parvatanA zikhara para viSNu che, sarva bhUtamaya viSNu che tethI samagra jagat viSNamaya che. A vedapada viSNuno mahimA darzAve che. bIjI vastuno abhAva nahIM jevI rIte A vAkayathI AkhA jagatane viSNamaya kahevA chatAM, viSNu sivAyanI bIjI vastuono abhAva samajavAno nathI. tema "je thayuM ane je thaze te sarva AtmA ja che' e vedapada AtmAno mahimA jaNAve che. tethI AtmA sivAya karma nathI evuM samajavAnuM nathI. vaLI tuM mAne che ke, amUrta evA AtmAne mUrta evA karma vaDe anugraha ane upaghAta kema saMbhave ? tArI e mAnyatA paNa yogya nathI. kemake jJAna amUrta che, tene mUrta evA brAhmI vagere auSadho vaDe tathA ghI, dUdha vagere uttama padArtho vaDe anugraha thato dekhAya che. vaLI madirA Adi padArtho vaDe jJAnane upaghAta thato dekhAya che. mATe amUrtane paNa mUrta vaDe anugraha ane upaghAta saMbhave che. ema mAnavuM joIe. vaLI jo karma na hoya to eka sukhI, bIjo dAkhI, eka zeTha - bIjo nokara, ityAdi prakAre pratyakSa dekhAtI jaganI vicitra sthiti kaI rIte saMbhave che ? uccanIcanA rAjA ane raMka jevA je bhedo jovAmAM Ave che, tenuM kAMI paNa kAraNa hovuM joIe ane te kAraNa e ja zubha-azubha karma che. vaLI je-je kriyA karAya che. tenuM phaLa avazya maLavuM joIe. dAna Adi zubha kriyAo che ane hiMsA Adi azubha kriyAo che. te zubha-azubha kriyAnuM kAMI paNa phaLa avazya maLavuM joIe. te phaLa e ja zubhAzubha karma. tethI karma dvitIya che ane puruSa teno kartA che. arthAt AtmA karyA che, tenA vaDe je karAya Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - agnibhUti kathA 191 che te karma che. e rIte amUrta evA AtmAne viziSTa pariNAmathI mUrta evA karma pudgalono saMbaMdha aviruddha che. arthAt karma che. karmanuM zubhAzubhapaNuM "puSyaH puna pApa: pAni karma e zruti vacana prAmANyathI paNa siddha ja che. 0 saMzaya naSTa thatAM agnibhUtinI dIkSA : A pramANe janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA jinezvara mahAvIre agnibhUti gautamanA saMzayanuM nivAraNa karyuM, tyAre agnibhUtino karmaviSayaka saMzaya naSTa thayo. "karma che te vAtanI pratIti thatAM agnibhUti gautame potAnA 500 ziSyo sahita te ja vakhate bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. teo bhagavaMtanA bIjA gaNadhara thayA. tyAra pachI bhagavaMta pAsethI upUrU vA, vire rU vA dhurU vA. e tripadIrUpa mAtRkAnyAsa prApta karyo arthAt dareka padArtho utpanna thAya che, nAza pAme che ane dravyarUpe nitya rahe che. tripadInuM svarUpa pAmIne agribhUti gaNadhare viziSTa kSayopazama tathA bIja buddhi samyakatvathI dvAdazAMgI (gaNipiTaka)nI racanA karI. te samaye bhagavaMta tenI anujJA kare che. tyAM zakrendra divya vAsacUrNano bharelo vajaya divya thALa laIne bhagavaMta pAse UbhA rahe che. tyAra pachI bhagavaMta ratnamaya siMhAsana thakI uThIne vAsacUrNanI saMpUrNa muThI bhare che. te vakhate gaNadhara bhagavaMta kiMcit name che. devo vAjiMtranA dhvani-gAna Adi baMdha karI mauna rahe che. pachI bhagavaMta bole che, agnibhUtine dravya, guNa-paryAya vaDe tIrthanI AjJA ApuM chuM. ema kahI agnibhUtinA mastaka para vAyacUrNa nAkhyuM. tyAre devoe temanA para cUrNa, puSpa, sugaMdhI padArthanI vRSTi karI. 0 praznakartA agnibhUti : bhagavaMta mahAvIrane gautama agnibhUti aNagAre vaMdana-namaskArapUrvaka asurakumArendra asurarAja camara tathA tenA sAmAnika deva, lokapAla Adi saMbaMdhe tathA nAgakumArendra nAgakumAra rAja dharaNanI Rddhi, vikrvaNA viSayaka yAvat svanitakumAra parya, samasta vANavyaMtara ane jyotiSka devo viSayaka prazno karela. devendra devarAja zakranI Rddhi vikuvA zakti viSayaka prazno karela. tiSyaka aNagAra aMge prazno karela. temaNe vAyubhUtine asurendra asurarAja camara Adi saMbaMdhe karela praznonA bhagavaMte ApelA uttaranI samagra vaktavyatA kahelI bhagavaMte agnibhUtine paNa "gautama' saMbodhana karela che. 0 gaNadhara agnibhUtine kevaLajJAna ane nirvANa : agribhUti gautama (Avazyaka niryukti-650 mujaba) 46 varSa ane (samavAya-125 mujaba) 47 varSa gRhasthapaNe rahyA. pachI saMyama aMgIkAra karyo. chavastha rUpe 12 varSa pUrNa karyA bAda temane kevaLajJAna prApta thayuM. pachI 16 varSa kevalI svarUpe rahyA. e rIte 28 varSano zramaNa paryAya pALyo. temanuM pUrNAyuSya 74 varSanuM hatuM. teo 500 ziSyone vAcanA ApatA hatA. dvAdazAMgI ane caudapUrvanA dhAraka hatA. sarvalabdhi saMpanna, vijaRSabhanArAca saMghayaNa ane samacaturaDha saMsthAnathI yukta hatA. A bIjA gaNadhara agnibhUti gautame chelle eka mAsanuM pAdapopagamana anazana svIkAryuM. teo rAjagRhI nagarImAM nirvANa pAmyA. teo bhagavaMta mahAvIranA nirvANa pUrve ja nirvANa pAmelA. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 Agama kathAnuyoga-2 Avazyaka niryuktikAra jaNAve che ke, agribhUti gaNadhara ziSyarahitapaNe nirvANa pAmyA. kemake gaNadhara sudharmAsvAmInuM AyuSya vadhAre hovAthI, agnibhUti gaNadhare potAno ziSya parivAra chelle temane soMpI dIdhela hato. 0 Agama saMdarbha :sama. 19, 125, 15ra; bhaga. 15ra thI 156; Ava.ni. 192, thI pa97, 600 thI 605, 643, 646 thI 650, 652 thI 659; naMdI. 20; kalpasUtra 1ra1nI vR. 8/ra thI 4 -- 4 - - 3. gaNadhara vAyubhUti kathA :-0- parIcaya : bhagavaMtanA trIjA gaNadhara vAyubhUti thayA. temano janma magadhadezanA gombara gAmamAM thayelo. temanA pitAnuM nAma vasubhUti ane mAtAnuM nAma pRthvI hatuM. te indrabhUti ane agnibhUtinA bhAI hatA. svAti nakSatravALA A gaNadhara gautama gotramAM utpanna thayelA. brAhamaNa kuLanA hatA. sAta hAtha UMcA hatA. pa00 ziSyonA adhyApaka hatA. unnata kuLa ane vizALa vaMzavALA hatA. teo madhyama pApApurImAM somIla nAmanA dhanADhaya brAhmaNe Ayojita karelA eka yajJamAM ziSya parivAra sahita AvelA hatA. vAyubhUtine saMzaya hato ke, "zarIra e ja jIva che ke zarIrathI bhinna jIva che ?" potAnA sarvajJapaNAnA abhiyAnanI kSatinA bhayathI potAno saMdeha anya vidvAn brAhmaNane pUchIne samAdhAna prApta karatA na hatA. 0 vAyubhUtinuM Agamana ane bhagavaMta dvArA saMzaya nivAraNa : A rIte indrabhUti ane agnibhUtine dIkSita thayelA sAMbhaLI vAyubhUtie vicAryuM ke, huM paNa te jinezvara samIpe jAu-abhimAnano tyAga karIne, jemanA indrabhUti ane agnibhUti ziSya thayA, te mAre paNa pUjya ja che. have huM te sarvajJa pAse jaIne bhagavaMtane vaMdana karIza. vaMdIne temanI paryupAsanA karIza. e pramANe saMkalpa karIne vAyubhUti potAnA saMzayanA nivAraNa arthe pa00 ziSyo sAthe bhagavaMta samIpe gayA. bhagavaMtanI abhivaMdanA karI, temanI sanmukha UbhA rahyA. te vakhate janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA sarvajJa- sarvadarzI jinezvara mahAvIrasvAmIe tene nAma ane gotrathI bolAvI vAyubhUtinA hRdayagata saMkalpane jaNAvyo. kemake vAyubhUti kSobhathI potAno saMzaya jaNAvavA asamartha hato. he vAyubhUti ! tane evo saMzaya che ke, "A zarIra che e ja jIva che ke zarIrathI bhinna jIva che." A saMzaya tane paraspara viruddha bhAsatA vedavAkyothI utpanna thayo che. vijJAnadhana evatebhyo bhUtebhyaH samutthAya tAnyeva'nu vinazyati, na pretyasaMjJA'sti" he vAyubhUti ! tuM veda padono artha barAbara jANato nathI. tethI tArA saMzayanA nivAraNArthe huM tane yogya artha jaNAvuM chuM. tuM evuM mAne che ke, zarIrathI bhinna evo AtmA nathI, paNa zarIra e ja AtmA (jIva) che, kemake vedapadono artha tuM A pramANe kare che - vijJAna na va eTale vijJAnono samudAya ja. pRthvI vagere pAMca bhUtomAMthI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - vAyubhUti kathA 193 utpanna thaIne pAcho te bhUtomAM ja laya pAme che. tethI zarIra ane AtmAnI bhinna saMjJA nathI. eTale ke zarIrarUpe pariNamela pAMca bhUtomAMthI vijJAnano samudAya ja utpanna thAya che, tethI vijJAnano AdhAra pAMca bhUto ja che. paNa jIvane zarIrathI pRthak mAnanArA je vijJAnano AdhAra jIva nAmano padArtha zarIrathI pRthaka mAne che te jIva nAmano padArtha zarIrathI pRthak nathI. jema madirAnA aMgomAMthI madazakti utpanna thAya che, tema zarIrarUpe pariNamelA pAMca bhUtomAMthI caitanya zakti utpanna thAya che. AvI rIte zarIrarUpe pariNamelA pAMca bhUtomAMthI vijJAnano samudAya utpanna thaIne, pachI jyAre zarIrarUpe pariNamelA pAMca bhUtono vinAza thAya che tyAre, te vijJAnano samudAya paNa jaLamAM parapoTAnI jema te bhUtomAM ja laya pAme che. AvI rIte bhUtonA samudAyarUpa zarIramAMthI caitanya utpanna thatuM hovAthI te caitanyano AdhAra zarIra che, tethI loko je jIva zabdathI bole che, te jIva zarIra ja che. zarIrathI bhinna jIva nathI. tethI ja vedavAkyamAM kahyuM che ke, " zretyasaMjJAIti" eTale zarIra ane jIvanI pRthak saMjJA nathI. paNa zarIra e ja jIva che. paraMtu "bhUtonA samudAyarUpa zarIrathI AtmA bhinna che' ema jaNAvanArA bIjA veda padone joIne tane saMzaya thayo che ke, "zarIra e ja AtmA che ke, zarIrathI bhinna AtmA che?" - "satyena nagatiparanA heva draDha nityaM jAtiya di zuddha'' arthAt haMmezA jyotirmaya ane zuddha evo A AtmA satya, tapasyA ane brahmacarya vaDe jaNAya che. je AtmAne dhIra ne saMyamI AtmAe jue che. A vedapadothI jaNAya che ke, zarIrathI jIva judo che. paraMtu te vAyubhUti ! tAro A saMzaya ayukata che. kemake tuM vedapadonA arthane barAbara samajyo nathI. tuM vedapadonA arthane barAbara samaja. te A pramANe che - - je viziSTa jJAna arthAt jJAnadarzanano upayoga te vijJAna kahevAya. te vijJAnanA samudAyarUpa AtmA jANavA yogyapaNe prApta thayelA A pRthvI vagere bhUto thakI athavA ghaDo-vastra Adi bhUtonA vikAro thakI "A pRthvI che, A ghaDo che, A vastra che." ityAdi prakAre te te bhUtonA upayogarUpe utpanna thaIne te pRthvI-ghaDo AdinA jANapaNAno abhAva thayA pachI ja AtmA (jIva) tenA upayogarUpe vinAza pAme che ane bIjA padArthanA upayogarUpe utpanna thAya che athavA sAmAnyarUpe rahe che. AvI rIte pUrvanA upayogarUpe AtmA na rahelo hovAthI te pUrvanA upayogarUpa saMjJA rahetI nathI. AtmAnA pratyeka pradeze jJAnadarzananA upayogarUpa anaMtAparyAyo rahelA che. te vijJAnanA samudAyathI AtmA kathaMcit abhinna che eTale vijJAnamaya che. jyAre AtmAno pUrva padArthano upayoga naSTa thAya tyAre ane bIjA padArthamAM upayogarUpe pravarte tyAre pUrvanA upayogarUpa saMjJA rahetI nathI. A rIte spaSTa samajAya che ke, zarIrathI jIva bhinna che. ityAdi pUrvavatuM. 0 saMzaya naSTa thatA vAyubhUtinI dIkSA : A pramANe janma, jarA, mRtyuthI vipramukta thayelA jinezvara mahAvIre vAyubhUtinA saMzayanuM nivAraNa karyuM tyAre vAyubhUtino "zarIra e ja jIva ke zarIrathI bhinna jIva" e saMzaya naSTa thayo. "zarIra ane jIva pRthak che" evo nirNaya thatA vAyubhUti gautame Jain bateation International Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 Agama kathAnuyoga-2 potAnA 500 ziSyo sahita dIkSA grahaNa karI. teo bhagavaMtanA trIjA gaNadhara thayA. bhagavaMta pAsethI utpannaDu vA vA vA ghuvaDuM vA e tripadIrUpa mAtRkAnyAsa prApta karyo - thAvat - bhagavaMte vAyubhUtinA mastaka para vAsapUrNano lepa karyo ityAdi samagra kathana agnibhUti gaNadhara anusAra samajI levuM. 0 praznakartA vAyubhUti : bhagavaMta mahAvIrane gautama vAyubhUti aNagAre vaMdanA ane namaskAra karI pachI pUchayuM - (jyAre gautama agnibhUti aNagAre gautama vAyubhUti aNagArane asurendra asurarAja camaranI Rddhi ane prabhAvanI tathA vikurvaNA zaktinI, camarendranA sAmAnika devo, trAyazciMzaka devo, lokapAlo, agramahiSI AdinA Rddhi, prabhAva, vaikriyalabdhi Adi vaktavyatA jaNAvI tyAre gautama vAyubhUtine tenI zraddhA, pratIti, ruci Adi na thatA bhagavaMta mahAvIranI paryApAsanA karI pUchayuM-) gaNadhara agnibhUtie kahela vAta satya che tema jANatA agnibhUtinI vinayapUrvaka kSamAyAcanA karI. tyAra pachI bhagavaMtane vairocanendra vairocana rAja balinI Rddhi, prabhAva, vidurvaNAzakti saMbaMdhe prazno karyA. balIndra sAmAnika deva, lokapAla, agramahiSInI Rddhi Adi viSayaka prazno karyA. je rIte dakSiNadizAnA badhAM bhavanapati saMbaMdhe gaNadhara agnibhUtie prazno karelA, te ja rIte uttaradizAnA badhAM bhavanapati saMbaMdhe gaNadhara vAyubhUtie prazno karIne bhagavaMta mahAvIra pAse samAdhAno prApta karyA. izAnendranI Rddhi Adi tathA kurudatta aNagAra saMbaMdhe prazno karyA. e ja rIte sanaskUmArAdi sarve vaimAnika indro saMbaMdhi prazno pUchelA. 0 gaNadhara vAyubhUtine kevaLajJAna ane nirvANa : vAyubhUti gautama 4ra varSa gRhasthAvasthAmAM rahyA. pachI saMyama aMgIkAra karyo. 10 varSa chadmasthAvasthAmAM pasAra karyA bAda temane kevaLajJAna prApta thayuM. teo 18 varSa kevalIrUpe vicaryA. e rIte kula 28 varSanA zramaNa paryAyanuM pAlana karyuM. temanuM pUrNAyuSya 70 varSanuM hatuM. teo pa00 ziSyone vAcanA ApatA hatA. dvAdazAMgI ane caudapUrvanA dhAraka hatA. sarvalabdhi saMpanna, vajasSabhanArA saMghayaNa ane samacatustra saMsthAnathI yukta hatA. A trIjA gaNadhara vAyubhUti gautame chelle eka mAsanuM pAdapopagamana anazana svIkAryuM. teo rAjagRhI nagarImAM nirvANa pAmyA. temanuM nirvANa bhagavaMta mahAvIranA nirvANanI pUrve thayeluM. ziSyarahita nirvANa pAmelA kemake potAnA gaNano vyutsarga karIne temaNe sarva ziSyo sudharmAsvAmIne soMpI dIdhelA. 0 Agama saMdarbha :sama, 19; bhaga. 154 thI 159; Ava.ni. pa92 thI 197, 602 thI 605, 643, 646 thI 650, 65ra thI 659; naMdI. 20, kalpasUtra 121nI vR. 8/ra thI 4; - - - 4. gaNadhara vyakta kathA :-0- parIcaya : bhagavaMtanA cothA gaNadharanuM nAma vyakta hatuM. temano janma kollAga saMnivezamAM Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - vyakata kathA 195 thayelo. temanA pitAnuM nAma dhanamitra ane mAtAnuM nAma vAruNI hatuM. zravaNa nakSatravALA A gaNadharanuM gotra bhAradvAja hatuM. brAhmaNa kuLamAM janmelA hatA, sAta hAthanI kAyA hatI. teo 500 ziSyonA adhyApaka hatA. unnara kuLa ane vizALa vaMzavALA hatA. teo madhyama pApAnagarImAM somila nAmanA dhanADhaya brAhmaNe Ayojita karelA yajJamAM ziSyaparIvAra sahita AvelA, vyaktane saMzaya hato ke pRthvI, jala, teja, vAyu ane AkAza e pAMca bhUta che ke nahIM? potAnA sarvajJapaNAnA abhimAnanI kSatinA bhayathI potAno saMdeha anya brAhmaNone pUchIne samAdhAna prApta karatA na hatA. 0 vyaktanuM Agamana ane bhagavaMta dvArA saMzaya nivAraNa : AvI rIte indrabhUti vagerene dIkSita thayelA sAMbhaLI vyakta vicAryuM ke jenA indrabhUti vagere ziSyo thayA te mAre paNa pUjanIya thAo. huM paNa tyAM jauM, jinezvara bhagavaMtane vaMdanA karuM, vaMdIne temanI paryApAsanA karIza ane mArA saMzayanuM nivAraNa karIza. A pramANe vicArI te 500 ziSya sahita bhagavaMta pAse Avyo. bhagavaMtane pramANa karyA. bhagavaMtanI Rddhi saMpadA joIne vismayathI visphArita thayelA nayane tyAM Ubho rahyo. te vakhate janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA, sarvajJa sarvadarzI jinezvara bhagavaMta mahAvIre tene nAma ane gotrapUrvaka bolAvatA kahyuM, he bhAradvAja vyakta ! tane evo saMzaya che ke, "pAMca bhUta che ke nahIM ?" tane paraspara viruddha bhAsatA vedavAkyothI A saMzaya utpanna thayo che. "vinopanuM vai sanama, vaigha dravidhinA vijJA:" e vedapadono artha barAbara na jANavAthI tane A saMzaya thayo che. A vedapadothI tuM ema mAne che ke, "pAMca bhUta nathI." "vanopama vai nam" eTale pRthvI, jaLa vagere samagra jagat svapna tulya ja che. jema svapnamAM suvarNa, ratna, strI vagere jovAmAM Ave paNa vAstavika rIte te kAMI hotuM nathI. tema pRthvI, jala vagere bhUtone ApaNe joIe chIe, paNa vAstavika rIte to A badhAM padArtho svapnavat ja che. A pramANe A brahmavidhi-paramArtha zIdhra jANI levo. A vedapadothI tuM evuM mAne che ke, pRthvI Adi paMca bhUto nathI. paraMtu pRthvI TevatA sApo tevatA arthAt pRthvI devatA che, jaLa devatA che ityAdi vedapadone pRthvI-jaLa vagere bhUtonI sattA-vidyamAnatA jaNAvanArA joIne tuM saMzayamAM paDyo che ke pAMca bhUta che ke nathI ? vaLI pramANathI tane A vAta grAhya lAgatI nathI, paNa cakSu vaDe paramANu ke paramANusamUha tane pratyakSa dekhAya che. tethI tAruM citta saMbhrAnta thayela che. A tAro saMzaya ayukta che. kemake tuM vedapadono artha barAbara samajyo nathI. "A sakala jagat svapna sadaza ja che." e vedapado AtmasaMbaMdhi ciMtavanA mATe che. te suvarNa, ratna, strIno saMyoga anitya che tema sUcave che. suvarNa, dhana, putra, strI vagereno saMyoga asthira che, asAra che, kaTu vipAka ApanAro che. mATe teo uparanI Asakti tyajIne mukti mATe prayatna karavo. ema A vedapado vairAgyano bodha ApanArA pado che. bhUtono niSedha sUcavanArA pado nathI. janma, jarA, mRtyuthI vipramukta jinezvara bhagavaMtanA A vacanane sAMbhaLIne vyaktane pAMca bhUtono je saMzaya hato te naSTa thayo. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 Agama kathAnuyoga-2 0 saMzaya naSTa thatA vyaktanI dIkSA : A pramANe prabhunA vacanathI vyaktano saMzaya naSTa thayo. tyAre "pAMca bhUto che" te vAtanI pratIti thaI. A pramANe nirNaya thatA vyakta bhAradvAje potAnA 500 ziSyo sahita dIkSA grahaNa karI. teo bhagavaMtanA cothA gaNadhara thayA. bhagavaMta pAsethI pUruM vA, vinAne Tu va, iveH vA'' e tripadIrUpa mAtRkAnyAsa prApta karyo - yAvat - bhagavaMte vyakata nAmanA gaNadharanA mastaka para vAtacUrNano kSepa karyo ityAdi samagra kathana agnibhUti gaNadhara anusAra samajI levuM. 0 gaNadhara vyaktane kevaLajJAna ane nirvANa : vyakta gaNadhara 50 varSa paryata gRhasthapaNe rahyA. pachI teNe saMyama aMgIkAra karyo. 12 varSa chadmavasthAvasthAmAM pasAra karyA bAda 62 varSanI vaye temane kevaLajJAna prApta karyuM. 18 varSa temaNe kevalI avasthAmAM pasAra karyA. e rIte temano zrAmaNya paryAya kula 30 varSano hato. teoe 80 varSanuM pUrNa AyuSya bhogavyuM. teo 500 ziSyone vAcanA ApatA hatA. dvAdazAMgI ane cauda pUrvanA dhAraka hatA. sarvalabdhisaMpanna, vaja RSabhanArAca saMghayaNa ane samacaturastra saMsthAnathI yukta hatA. cothA gaNadhare vyakta chelle eka mAsanuM pAdapopagamana anazana svIkAryuM. teo rAjagRhI nagarImAM nirvANa pAmyA. temanuM nirvANa bhagavaMta mahAvIranA nirvANanI pahelA thayuM hatuM. vyakta gaNadhara ziSya saMtati rahita nirvANa pAmyA. kemake potAnA gaNano tyAga karIne temaNe sarva ziSyo sudharmAsvAmIne soMpI dIdhelA. Agama saMdarbha :sama. 19; Ava.ni. 192, 193, thI pa-7, 610 thI 613, 643, -646 thI 659; kalpasUtra--121 nI vR 8/ra thI 4; - - - - 5. gaNadhara sudharmA kathA :-0- parIcaya : bhagavaMtanA pAMcamAM gaNadhara sudharmA thayA. temano janma kolAga saMnivezamAM thayo. temanA pitAnuM nAma dharmila ane mAtAnuM nAma bhadrilA hatuM. uttarAphAlvanI nakSatravALA A gaNadharanuM gotra acivaizyAyana hatuM. brAhmaNa kuLamAM janmelA hatA, sAta hAthanI kAyA hatI. teo 500 ziSyonA adhyApaka hatA. unna kuLa ane vizALa vaMzavALA hatA. teo madhyama pApAnagarImAM dhanADhaya evA somila brAhmaNe Ayojita karelA yajJamAM padhArela hatA. sudharmAne zaMkA hatI ke, "A jIva jevo A bhavamAM che tevo ja parabhavamAM thAya che ke bhinna svarUpe thAya che ?' potAnA sarvajJapaNAnA abhimAnanI kSatinA bhayathI potAno saMdeha anya brAhmaNane pUchIne teo samAdhAna prApta karatA na hatA. 0 sudharmAnuM Agamana ane bhagavaMta dvArA saMzaya nivAraNa : indrabhUti vagere cArane dIkSita thayelA sAMbhaLI pAMcamA sudharmA nAmanA paMDita vicAryuM ke, jenA indrabhUti vagere cAra ziSyo thayA. te mATe paNa pUjya ja che, mATe huM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - sudharmA kathA 197 paNa temanI pAse jauM ane mAro saMzaya dUra karuM. A pramANenA saMkalpapUrvaka sudharmA pa00 ziSyo sAthe nIkaLyA ane jinezvara bhagavaMta pAse AvyA. vaMdanA karI, karIne bhagavaMtanI paryupAsanA karatA tyAM UbhA rahyA. te vakhate bhagavaMtane joIne te khUba ja harSita thaI gayA. te vakhate janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA - sarvajJa ane sarvadarzI jinezvara bhagavaMte sudharmAne tenA nAma ane gotra jaNAvavA pUrvaka kahyuM, he sudharmA! tane evo saMzaya che ke, "je prANI jevo A bhavamAM hoya tevo ja parabhavamAM thAya che ke, bIjA svarUpe thAya che ? tane paraspara viruddha bhAsatA vedavAkyonI zrutithI Avo saMzaya utpanna thayo che - puruSo vai puruSatvamathute parAva: pazutvam' he sudharmA ! tuM veda padonA arthane barAbara jANato nathI, tethI tArA saMzayanA nivAraNa arthe huM teno yogya artha jaNAvuM chuM - puruSa mRtyu pAmyA pachI parabhavamAM puruSapaNAne pAme che. pazuo marI gayA pachI parabhavamAM pazupaNAne pAme che arthAt tuM evo artha kare che ke, manuSya mRtyu pAmIne parabhavamAM manuSya ja thAya, deva ke tiryaMca na thAya. pazu marIne bIjA bhavamAM pazu ja thAya paNa manuSya ke deva na ja thAya. he sudharmA! tuM evuM mAne che ke uparokta vedapadono artha yuktithI paNa yogya ja lAge che. kemake jevuM kAraNa hoya tevuM ja kArya saMbhave che. jema zAlinA bIjathI zAlino aMkuro ja utpanna thAya anya dhAnyano na thAya. tema manuSya marIne manuSya ja thAya. pazu kaI rIte thAya ? vaLI gRnA gAvata : saUripa Tahyate - viSTA sahita evA je manuSyo baLAya che te ziyALa thAya che. evuM vedapada sAMbhaLIne tane saMzaya thayo che. kemake jo manuSya viSTAyukta avasthAmAM maraNa pAme to parabhave te manuSya ziyALa thAya che. eTale ke, A vedapada "manuSya marIne ziyALa paNa thAya che' tevuM jaNAve che. eTale tuM vicAre che ke, "manuSya A bhavamAM jevo hoya tevo parabhavamAM thAya" evo niyama raheto nathI. A pramANe paraspara viruddha bhAsatA vedapadothI tuM saMzayamAM paDyo che. paNa te sudharmA ! tAro A saMzaya ayukta che. kemake tane ukta baMne vedapadono artha samajAyo nathI. kharekhara A vedapadono artha tuM kare che e pramANe nathI. paNa te vedapadono artha A pramANe che- ahIM puruSa (manuSya) marIne parabhavamAM manuSyapaNuM pAme che teno artha evo thAya ke, je manuSya bhadraka prakRtivALo hoya, vinaya-saraLatA vagere guNo vaDe yukta hoya, te A bhavamAM manuSya saMbaMdhi AyuSyakarma bAMdhIne marI gayA pachI manuSya janma pAme che ane je mAyA vagere doSayukta hoya te A bhavamAM pazusaMbaMdhi AyuSya karma bAMdhIne marI gayA pachI parabhavamAM pazujanma pAme che. AvI rIte te-te jIve bAMdhelA karmanI apekSAe manuSya athavA pazuonI gati sUcavI che. paNa e vedapado evo nizcaya sUcavatAM nathI ke manuSya marIne manuSya ja thAya ne pazu marIne pazu ja thAya. AvI rIte prANIonI bhinna bhinna gatimAM utpatti karmane AdhIna che. vaLI yuktithI tuM je mAne che ke jevuM kAraNa hoya tenA sadeza ja kArya saMbhave, te paNa tAruM mAnavuM ThIka nathI. kemake chANa vageremAMthI vIMchI vagerenI utpatti dekhAya ja che. tethI kAraNathI visadaza kArya paNa saMbhave. anyathA dhAnya sAthe ghAsanI utpatti paNa na thAya. te rIte karmanA bIja anusAra deva, manuSya, nArakI ke Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 Agama kathAnuyoga-2 tiryaMca gati saMbhave che. paNa A loka ane paralokamAM samAnatA ja hoya tema mAnI zakAya nahIM. tAre potAne A bhavamAM bAla, yuvA, vRddhatva Adi paryAyo samAna na hatA. 0 saMzaya naSTa thatA sudharmAnI dIkSA : janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA jinezvara bhagavaMta mahAvIranA vacanathI sudharmAno saMzaya naSTa thayo. tene pratIti thaI ke jIvanI gati karmAnusAriNI hoya che. A bhave je svarUpe hoya te ja svarUpe AvatA bhavamAM paNa janme tevuM nathI hotuM. eTale teNe potAnA 500 ziSyo sahita bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. teo bhagavaMta mahAvIranA pAMcamAM gaNadhara thayA, tyAra pachI bhagavaMta pAsethI 3qnnek vA vinAme DuM vA dhu vA e tripadIrUpa mAtRkAnyAsa prApta karyo - yAvat - bhagavaMte sudharmA gaNadharanA mastaka para vAtacUrNano kSepa karyo ityAdi kathana agnibhUtigaNadhara anusAra jANavuM. 0 sudharma gaNadhara-jJAnadAtA rUpe : AgamonA ghaNAM adhyayana Adi sudharmAsvAmIe potAnA ziSya "jabU'ne kahyA che. jaMbUsvAmI dvArA karAyelA praznonA uttara rUpe paNa bhagavaMte karelI prarUpaNA-dharmakathA Adine sudharmAsvAmIe jaNAvelI che. teno ullekha mukhyatve be prakAre che :- 1. sUtramAM ja "tU' nA saMbodhanathI karAyelA ullekha svarUpe ane 2. "sUve che lADakuM !' AraMbha vAkyathI ke rima aMtya vAkayathI. jemAM suvuM che sArAM ! vAkyanI vRttimAM "sudharmA svAmIe temanA ziSya jaMbUsvAmIne A pramANe kahyuM" evuM vRttigata spaSTIkaraNa maLe che temaja uttama zabdanI cUrNigata vyAkhyAmAM A khulAso maLe che. AvA AgamomAM nAyAdhammakahA, uvAgadazA, aMtagaDadasA, anuttaropapAtikadasA, pahAvAgaraNa, vivAgasUya, nirayAvalikA Adi AgamomAM saMvU" evA nAmathI ja bhagavad vANInA jJAnanuM dAna sudharmAsvAmIe karyuM che. jyAre AcArAMga, sUyagaDAMga AdinI vRtti tathA dazavaikAlika ane uttarajhayaNANimAM tenI cUrNimAM khulAso kayo che ke sudharmA svAmIe - jaMbU svAmIne A pramANe kahyuM. 0 gaNadhara sudharmAsvAmI guNa varNana : te kALa, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA ziSya AryasudharmA nAme sthavIra hatA. teo jAtisaMpanna, baLasaMpanna, rUpasaMpanna, vinayasaMpanna, jJAnasaMpanna, darzanasaMpanna, cAritrasaMpanna, lajjAsaMpanna, lAghavasaMpanna, ojasvI, tejasvI, varcasvI, yazasvI, krodhane jItanArA, mAnane jItanArA, lobhane jItanArA, nidrA-indriya ane parISahone jItanArA, jIvatA rahevAnI kAmanA ane mRtyunA bhayathI rahita, tapapradhAna, guNapradhAna, gupridhAna, caraNapradhAna, nigrahapradhAna, nizcayapradhAna, ArjavapradhAna, mAdavapradhAna, lAghavapradhAna, zAMtipradhAna, muktipradhAna, vidyApradhAna, maMtrapradhAna, brahmapradhAna, vratapradhAna, nayapradhAna, niyamapradhAna, satyapradhAna, zaucapradhAna jJAnadarzanacAritrapradhAna, caudapUrvonA jJAtA, udAra, ghora, ghoravatI, ghora tapasvI, utkRSTa brahmacaryanuM pAlana karanArA, zarIra saMskAranA tyAgI, vipula tejalezyAne potAnA zarIramAM samAviSTa karIne rAkhanArA, cAra jJAnothI saMpanna, 500 sAdhuothI parivRtta, anukramathI cAlatA cAlatA eka gAmathI bIje gAma vicaraNa Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNaghara - sudharmA kathA 199 karatA karatA. nagarI padhAryA. saMyama ane tapathI potAnA AtmAne bhAvita karatA rahyA. - temanA paTTaziSya "jaMbU" nAmaka aNagAra hatA. - caMpAnagarImAM koNikarAjA temanA vaMdanArthe ane dharmazravaNa karavA mATe Avela. 0 gaNadhara sudharmAne kevaLajJAna ane nirvANa : sudharmA 50 varSa sudhI gRhasthapaNe rahyA. tyAra pachI dIkSA lIdhI. gaNadhara padavI pAmyA. 42 varSa chadmasthapaNAmAM pasAra karyA. 92mAM varSa temane kevaLajJAna prApta thayuM. ATha varSano kevalI paryAya pALyo. e rIte kula 50 varSano zramaNa paryAya pALela. temAM 30 varSa paryaMta bhagavaMta mahAvIranI nizrAmAM rahyA. bhagavaMtanA nirvANa pachI bIjA 20 varSa gayA bAda 100 varSanuM Ayu pUrNa karIne gaNadhara sudharmA nirvANa pAmyA. temaNe chelle pAdapopagamana anazana grahaNa karela. eka mAsa sudhI anazana tapa karIne rAjagRhI nagarImAM teonuM nirvANa thayuM. bhagavaMtanA agiyAra gaNadharomAM nirvANa pAmanArA teo chellA gaNadhara hatA. gaNadhara sudharmA potAnA gaNanA 500 sAdhuone vAcanA ApatA hatA. dvAdazAMgI (gaNIpiTaka)nA dhAraka hatA. sarva labdhisaMpanna, vajaRSabhanArAca saMghayaNa ane samacaturastra saMsthAnathI yukta hatA. sarve gaNadharomAM nirvANa pAmavAmAM teo chellA hovAthI, badhAM ja gaNadharo potapotAnA gaNane sudharmAsvAmIne soMpIne gayelA hatA. tethI ja Avazyaka niryuktikAra tIrthane sudharmAsvAmInuM tIrtha kahe che. paTTAvalInI gaNanA paNa sudharmAsvAmInA kramathI ja thAya che. sthavirAvalI ke gaNadharavaMzanI gaNanA sudharmAsvAmIthI ja thAya che. 0 Agama saMdarbha :AyA. 1 nI va. sUya ni 85; sUya cUpR. 31, 155; sUya.mU. 437, 497, 633, 648, 675, 700nI vR. ThA.mU.1nI vR. sama. 19, 179 sama. 1, 19tnI vR. nAyA. 4, 5, rara0; nAyA. 9 nI vR. uvA. 2; aMta. 1; anutta. 1; pA . 1; vivA. 1, 2, 11, 18, 24, 27, 29, 31 thI 35; nira. 2, 3; nira. 4 nI vR; nisI.bhA. 2154nI cU. Ava.ni pa92, 193, 595 thI 598, 614 thI 617, 646 thI 50, 52, 654, 655, -- 657 thI 659; Ava.ni. 735-. Ava.yU. 1-pR. 86, 91, 324, 327, 334, 455; dasarR.pU. 6, 83, 130; utta.2.5. 281; kalpastha 82 thI 5; kalpa.yU.. 104; kalpa. 121nI vR; naMdI. 20, 23; nadI.yU.pR. 7; naMdI. 23nI vR titvo. 711, 6. gaNadhara maMDitaputra kathA - -0- parIcaya : bhagavaMtanA chaThA gaNadhara maMDita putra thayA, teno maMDitanA nAme paNa ullekha che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 Agama kathAnuyoga-2 temano janma maurya saMnivezamAM thayo. temanA pitAnuM nAma dhanadeva ane mAtAnuM nAma vijayadevA hatuM. temanA nAnA bhAI mauryaputra sAtamA gaNadhara thayA. maghA nakSatravALA A gaNadharanuM gotra vAziSTha hatuM. brAhmaNa kuLamAM janmelA hatA. temanI kAyA sAta hAthanI hatI. teo 350 ziSyonA adhyApaka hatA. unnatta kuLa ane vizALa vaMzavALA hatA. teo madhyamapApAnagarImAM somila nAmanA dhanADhya brAhmaNa dvArA Ayojita yajJamAM padhArelA. maMDitaputrane manamAM saMzaya hato ke, "A jIvane karmano baMdha ane karmathI mukti che ke nahIM?" potAnA sarvajJANAnA abhimAnanI kSatinA bhayathI anya vidvAn brAhmaNane pUchIne teo potAnA saMzayanuM nivAraNa karatA na hatA. 0 maMDitaputranuM Agamana ane bhagavaMta dvArA saMzaya nivAraNa : indrabhUti vagere pAMcane dIkSita thayelA sAMbhaLI chaThA maMDita nAmanA paMDite vicAryuM ke, jenA indrabhUti Adi pAMca ziSyo thayA te mAre paNa pUjya ja che. mATe huM paNa temanI pAse jauM ane mArA saMzayanuM nivAraNa meLavuM. A pramANenA saMkalpapUrvaka paMDitaputra 350 ziSyonA parivAra sahita nIkaLyA. jinezvara bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. bhagavaMtane vaMdanA karI, bhagavaMtanI paryApAsanA karatA UbhA rahyA. teo traNa bhuvananA nAthane namaskAra karI ati AnaMdita thayA. te vakhate janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA sarvajJa ane sarvadarzI jinezvara bhagavaMta mahAvIre maMDitaputrane tenA nAma ane gotra jaNAvavA pUrvaka kahyuM ke, he maMDitapatra ! tane evo saMzaya che ke, "AtmAne karmano baMdha ane karmathI mokSa che ke nahIM ?" tArA cittamAM Avo saMzaya paraspara viruddha bhAsatA vedavAkyothI utpanna thayo che - "sa TU vimukhI vimurna vadhyate saMsati vA kuvvata mavati vI, na vA | vAghamagantara vA veDha ityAdi.' he maMDita ! tuM vedapadonA arthane barAbara jANato nathI, tethI tArA saMzayanA nivAraNArthe huM teno yogya artha jaNAvuM chuM - ra eTale te A AtmA, vipu - sattva, rajas ane tamoguNa rahita che, vimu: sarva vyApaka che. na vadhyate karmathI baMdhAto nathI. zubha azubha karmanA baMdhanathI rahita che. te saMsarata saMsAramAM paribhramaNa karato nathI. kemake karmanuM baMdhana na hoya to AtmAnuM bhramaNa na thAya. 'muvata' AtmA karmathI mukAto nathI. kemake karma baMdhAtA nathI. to pachI karmathI mukta thavAnuM paNa rahetuM nathI. na moghati temaja AtmA karma vagereno kartA na hovAthI bIjAone karmathI mUkAvato paNa nathI. vaLI A AtmA potAnAthI bhinna evA mahat aMdhakAra vagere bAhya svarUpane tathA atyaMtara eTale potAnA svarUpane gaNato nathI. kemake jJAna e prakRtino dharma che, paNa AtmAno dharma nathI. A pramANe vedapadothI tuM evuM mAne che ke, "AtmAne baMdha ke mokSa nathI.' paraMtu " vai sarI priyAziyo pati , zarIra vA vasanta privADapriye na spRzataH' e vedapadothI AtmAne baMdha ane mokSanI kRti jaNAya che. teno artha tuM kare che ke, zarIra sahita arthAt saMsArI AtmAne sukha ane duHkhano abhAva nathI ja. eTale saMsArI AtmAne sukha ane duHkha bhogavavA ja paDe che. kemake tene sukha-duHkhanA kAraNabhUta Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - paMDitaputra kathA 201 zubha ane azubha karmo hoya che. zarIra rahita eTale mukta theyalA ane lokanA agrabhAgamAM vasatA AtmAne sukha-duHkha sparzatA nathI. kemake muktAtmAne sukha-du:khanA kAraNabhUta karmo hotA nathI. A vedapadothI to spaSTa jaNAya che ke, AtmAne baMdha ane mokSa che. A rIte tane paraspara viruddha bhAsatAM vedapadothI saMzaya utpanna thayo che, paNa he maMDita ! A tAro saMzaya ayukta che. kemake te Ug vidhu vina vadhyataMtra ityAdi vedapadono artha tuM samajyo nathI. tethI tuM uparokta artha kare che. paNa kharekhara te vedapadono artha A pramANe che - virALa eTale chaghasthapaNAnA guNarahita evo, vima eTale kevaLajJAna svarUpe sarvavyApaka evo te AtmA arthAt muktAtmA na vadhyata - karmathI baMdhAto nathI, zubhAzubha karmanA baMdhanathI rahita che. kemake muktAtmAne karmabaMdhananA kAraNabhUta mithyAdarzana vagereno abhAva che, te saMsAramAM paribhramaNa karato nathI. karmathI mUkAto nathI. kemake te muktAtmA karmathI rahita ja hoya che. muktAtmAne karmano baMdha ja nathI. tethI tene mUkAvApaNAno prazna ja nathI. vaLI muktAtmAne saMsAra saMbaMdhi sukha hotuM nathI. na vI vImavettara vA veDha muktAtmAne puSpacaMdana AdithI thatA bAhya sukhane tathA abhimAnathI thatA AMtarika sukhane, A pramANe baMne prakAranAM sAMsArika sukhane anubhavavA rUpe jANato nathI. tethI te sAMsArika sukha bhogavato nathI. AvI rIte te vedapado mukta thayelA AtmAnuM svarUpa jaNAve che. paNa saMsArI AtmAne to karmano baMdha ane karmathI mokSa hoya ja che. jema suvarNane saMyogathI anAdikALathI malinatA lAgI hoya to paNa sAra, mATI ityAdi dravyasaMyogothI vighaTita karAtA zuddha suvarNa meLavI zakAya che, tema anAdi kALathI jIva ane karmano saMyoga thayA karato hoya to paNa jJAna, darzana, cAritranA yogathI te AtmAne te-te karmothI viyoga thaI zake che ane mithyAtva-avirati Adi yogathI karmano baMdha paNa thaI zake che. jyAre AtmA mukta thaI jAya tyAre mithyAtvAdi abhAve karmano lezamAtra saMyoga thato nathI. kemake kaSAyAdi yukta jIva ja karmane yogya pugalo ekaThA kare che. 0 saMzaya naSTa thatA maMDitaputranI dIkSA : janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA jinezvaranA vacanothI maMDitaputranA saMzayanuM nivAraNa thayuM. tene pratIti thaI ke, "AtmAne karmano baMdha ane karmathI mukti baMne hoya che. tethI teNe potAnA 350 ziSyo sahita bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA grahaNa karI, teo bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM chaThA gaNadhara thayA. tyAra pachI bhagavaMta pAsethI Sqnne 3 vA, vikama rU vA, ghuverU vA - e tripadIrUpa mAtRkAnyAsa prApta karIne dvAdazAMgI-gaNIpiTakanI racanA karI - yAvat - bhagavaMte maMDitaputra gaNadharanA mastaka para divyavAsacUrNano lepa karyo ityAdi samagra kathana agnibhUti gaNadhara mujaba jANavuM. 0 praznakartA gaNaghara maMDita putra : rAjagRhI nagaramAM koI vakhate prakRtithI bhadra evA maMDitaputra aNagAre bhagavaMta Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 Agama kathAnuyoga-2 mahAvIranI paryapAsanA karatA A pramANe pUchayuM, maMDitaputrae bhagavaMtane kriyA ane tenA bheda vize, kriyA ane vedanAnA saMbaMdha vize, zramaNone kriyA lAgavAnuM kAraNa, jIvane thatA kaMpana Adi, jIvanI aMtakriyA vize, pramattasaMyama kALa ane apramatta saMyama kALa ityAdi prazno pUchelA ane bhagavaMta mahAvIre temane samAdhAna ApyA hatA. 0 maMDitaputrane kevaLajJAna ane nirvANa : maMDitaputra 53 varSa sudhI gRhasthapaNAmAM rahyA. tyAra pachI temaNe dIkSA lIdhI. 14 varSa teo chaghastharUpe rahyA pachI eTale ke 67 varSe temane kevaLajJAna prApta thayuM. 16 varSano kevalI paryAya pALyo. e rIte 30 varSanuM zramaNapaNuM pAlana karyuM. 83 varSanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. temaNe rAjagRhImAM chelle eka mAsanuM pAdapopagamana anazana svIkAreluM. tyAra pachI nirvANa pAmyA, gaNadhara maMDita putra 350 ziSyone vAcanA ApatA hatA. dvAdazAMgI--caudapUrvanA dhAraka hatA. sarvalabdhisaMpanna, vajaRSabhanArAya saMghayaNa ane samacaturastra saMsthAnathI yukta hatA. temanuM nirvANa bhagavaMta mahAvIranA nirvANa pUrve thayela hatuM. maMDitaputra gaNadhara ziSyasaMtati rahita nirvANa pAmyA. kemake teoe kALadharma pUrve ja potAnA gaNano tyAga karIne gaNadhara sudharmAsvAmIne soMpI dIdhela hato. 0 Agama saMdarbha :sama. 19, 99, 162; bhaga. 178 thI 182; Ava. cU.1-pR. 337 thI 339; Ava.ni. pa9ra, pa94 thI 57, 618 thI 621, 644, 646 thI 650, 65ra thI 655, 657 thI 659; naMdI. 21, kalpa stha. 8/2 thI 4; kalpa. 121 nI va: - X - X -- 7. gaNadhara mauryaputra kathA - -0- parIcaya : bhagavaMtanA sAtamAM gaNadhara mauryaputra thayA. temano janma maurya saMnivezamAM thayo. temanA mAtA-pitAnuM nAma vijayadevA ane maurya hatuM. gaNadhara maMDita (maMDitaputra) temanA bhAI hatA. rohiNI nakSatravALA A gaNadharanuM gotra kAzyapa hatuM. (ahIM maurya ane maMDita baMnene mAtAne Azrine bhAI kahyA che. kemake ghanadevanA mRtyu bAda vijayadevAnA lagna maurya sAthe thayA. te dezamAM evo rIvAja hato ke strInA bIjA lagna thAya tethI baMnenA pitA ane gotra judA hatA. te vAtamAM virodha na jANavo) teo brAhmaNakuLamAM janmelA. temanA kAyA sAta hAthanI hatI. 350 ziSyonA adhyApaka hatA. unnatakuLa ane vizALa vaMzavALA hatA, teo madhyama pApAnagarImAM somila nAmanA dhanAya brAhmaNa dvArA Ayojita yajJamAM padhArelA. mauryaputranA manamAM saMzaya hato ke, "devo. che ke nahIM" potAnA sarvajJapaNAnA abhimAnanI kSatinA bhayathI anya vidvAnuM brAhmaNane pUchIne potAnA saMzayanuM nivAraNa karatA na hatA. 0 mauryaputranuM Agamana ane bhagavaMta dvArA saMzaya nivAraNa : Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mauryaputra kathA indrabhUti vagere cha nI dIkSA thayAnuM sAMbhaLIne sAtamA maurya nAmanA paMDite vicAryuM ke, jemanA indrabhUti Adi cha ziSyo thayA te mAre paNa pUjya ja che. mATe huM paNa tyAM jau ane mArA saMzayanuM nivAraNa prApta karuM. A pramANenA saMkalpapUrvaka mauryaputra potAnA 350 ziSyo sAthe nIkaLyA. jinezvara bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. bhagavaMtane vaMdanA karI, bhagavaMtanI paryApAsanA karatA UbhA rahyA. janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA sarvajJa--sarvadarzI jinezvara bhagavaMta mahAvIre mauryaputrane temanA nAma ane gotrapUrvaka bolAvyA ane kahyuM ke, he mauryaputra ! tane evo saMzaya che ke, "devo che ke nahIM ?'' tArA cittamAM Avo saMzaya paraspara viruddha bhAsatA vedavAkyothI utpanna thayelo che. te vedapado A pramANe che "ko jAnAti mAyopamAn gIrvANAn indra, yama, vaLa, verAvI'' ityAdi. gaNadhara - he mauryaputra ! tuM vedapadonA arthane barAbara jANato nathI. tethI tane Avo saMzaya thayo che. paraMtu tArA saMzayanA nivAraNArthe huM tane teno yogya artha jaNAvuM chuM. jo jJAnati. vedapadono artha tuM evo kare che ke, indrAdi devo mAyArUpa che. jema mAyA- indrajALa kharekhara kaMI hotuM nathI, tema vAstavika rIte devo paNa hotA nathI. vaLI tuM yuktithI paNa vicAre che ke, nArakIo to parataMtra ane duHkhathI vihvaLa hovAthI ahIM AvI zakatA nathI, tethI teone pratyakSa jovAno koI upAya nathI. tethI zAstra vacanAnusAra "nArakIo che'' tema zraddhA rAkhavI joIe. paNa devo to svataMtra ane prabhAvazALI hovAthI ahIM AvavAne samartha che. chatAM paNa devo dRSTigocara thatA nathI mATe devo hovA joIe nahIM. 203 paraMtu devonI vidyamAnatA jaNAvanArAM vedapadonI paNa tane zruti che. "sapa yajJAyudhI yajJamAno'gnatA svarto ghdhati'' eTale ke, jene yajJarUpa Ayudha-zastra che evo te yajamAna jaldIthI svargaloka-devalokamAM jAya che. A vedapadothI spaSTa jaNAya che ke, devo che. kemake jo devo na hoya to devaloka kayAMthI hoya ? AvI rIte viruddha lAgatA vedapadothI tuM saMzayamAM paDyo che ke, "deva che ke nathI ? paraMtu he mauryaputra ! A tAro saMzaya ayukta che. kemake samavasaraNamAM AvelA A devone tuM ane huM pratyakSa joIe chIe. vaLI caMdra-sUryAdi jyotiSka devonA vimAnone sarva loko pratyakSa jue che. jo devo na hoya to A vimAno kaI rIte dekhAya ? devo svacchaMdacArI che, kAmarUpa che. prakRSTa divya prabhAvavALA che ane ahIM AvavAne samartha che chatAM kema nathI AvatA evuM tuM je vicAre che tenuM kAraNa e che ke, devagaNa haMmezA saMgIta-nATyAdi kAryomAM vyagra hoya che. divya prema, viSayamAM Asakti Adi kAraNothI, manuSyalokanI durgaMdha sahana na thavAthI, strInA prakRSTarUpa AdimAM prasakta rahevAthI ityAdi kAraNe AvatA nathI. to paNa tIrthaMkaronA kalyANaka AdimAM, bhakitathI, pUrvabhavanI prItithI ke pUrvabhavanA dveSathI vagere kAraNothI devatAo AvatA ja hoya che. vedapadomAM devone je mAyA sadaza kahyA che, te devonuM anityapaNuM sUcave che. moTA Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 Agama kathAnuyoga-2 AyuSyavALA devo paNa AyuSya pUrNa thatA cyave che. tethI bIjA padArthonI jema teo paNa anitya che. mATe devapaNAnI AkAMkSA na rAkhatA zAzvata evA mokSano ja vicAra karavo. mokSa mATe ja prayatna karavo. e pramANe devonA anityapaNAne sUcavIne prANIone bodha Apela che. paNa e vedapado devo nathI ema jaNAvatAM nathI. 0 saMzaya naSTa thatA mauryaputranI dIkSA : janma, jarA, maraNathI vimukta thayelA jinezvaranA vacanothI mauryaputranA saMzayanuM nivAraNa thayuM. tene pratIti thaI ke, "devo che tethI teNe potAnA 350 ziSyo sahita bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA grahaNa karI. teo bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM sAtamA gaNadhara thayA. tyAra pachI bhagavaMta pAsethI 3qnne DuM vA, vipAme rU vIM, yuve 3 vA e tripadIrUpa mAtRkAnyAsa prApta karIne dvAdazAMgI-gaNipiTakanI racanA karI - yAvat - bhagavaMte mauryaputra gaNadharanA mastaka para divyavAsacUrNano kSepa karyo ityAdi sarva kathana agribhUti gaNadhara mujaba jANavuM. 0 mauryaputrane kevaLajJAna ane nirvANa : mauryaputra 65 varSa sudhI gRhasthapaNAmAM rahyA. tyAra pachI temaNe dIkSA lIdhI. cauda varSano temano chaghaWparyAya rahyo. pachI teo 79 varSe kevaLajJAna pAmyA. temano kevalI paryAya 16 varSano hato. e rIte 30 varSanuM zramaNapaNuM pALyuM. 95 varSanuM pUrNAyu bhogavyuM. (* ahIM samavAyAMga sUtra-143nI TIkAmAM abhayadevasUrijI jaNAve che ke, paMDitaputra moTo bhAI che. baMnenI dIkSA eka ja divase thayelI che. to pachI mauryaputranI uMmara 65 varSa ane paMDitaputranI 53 varSa dekhADe che, te samajI zakAtuM nathI.) ame paNa Avazyaka sUtra niryukti 650 thI 6pa6ne meLavI joI. jemAM uparokta umaro lakhI che. gRhastha paryAya 65 varSa chavasthatA 14 varSa, kevalI paryAya 16 varSa kulaAyu 95 varSa mAtA baMnenI eka ja che. maMDitaputranA pitA dhanadevanA mRtyu bAda maurya sAthe lagna karyA pachI mauryaputrano janma thayo che. to maMDita karatA mauryaputra moTA kaI rIte hoI zake te samajAtuM nathI. vaLI Avazyaka cUrNi - vRtti ke dIpikAmAM A viSaye kazuM jaNAvela nathI. gaNadhara mauryaputrae chelle rAjagRhImAM eka mAsanuM pAdapopagamana anazana svIkAryuM. bhagavaMtanA nirvANa pUrve ja teo nirvANa pAmyA. teo 350 ziSyone vAcanA ApatA hatA. dvAdazAMgI-cauda pUrvanA dhAraka hatA. sarvalabdhisaMpanna, vajaRSabha nArAca saMghayaNa ane samacaturastra saMsthAnathI yukta hatA. nirvANa pUrve potAno gaNa sudharmAsvAmIne soMpIne ziSya saMtati rahita thaI kALadharma pAmyA. 0 Agama saMdarbha :sama. 19, 143, 174; Avani pa92, pa94 thI 197, 622 thI 625, 643 thI 650, 65ra thI 655, 657 thI 659; naMdI. 21; kalpa.D. 8/ra thI 4; kalpa. 121 nI ja - 4 - 4 - Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - apita kathA 205 8. gaNadhara akaMpita kathA :-0- parIcaya : bhagavaMtanA AThamAM gaNadhara akaMpita thayA. teno janma mahilA gAme thayo hato. temanA pitAnuM nAma deva ane mAtAnuM nAma jayaMtI hatuM. uttarASADhA vALA A gaNadharanuM gotra gautama hatuM. teo brAhmaNa kuLamAM janmelA. temanI kAyA sAta hAthanI hatI. teo 300 ziSyonA adhyApaka hatA. unnatta kuLa ane vizALa vaMzavALA hatA. teo madhyama pApAnagarImAM somIla nAmanA dhanADhaya brAhmaNe Ayojita karelA yajJamAM potAnA ziSyo sahita padhArelA hatA. akaMpitanA manamAM saMzaya hato ke, "nArakI che ke nahIM." potAnA sarvajJapaNAnA abhimAnanI kSatinA bhayathI bIjA vidvAn brAhmaNane pUchIne potAnA saMzayanuM nivAraNa karatA na hatA. 0 akaMpitanuM Agamana ane bhagavaMta dvArA saMzaya nivAraNa : indrabhUti Adi sAtane dIkSita thayAnuM sAMbhaLI akaMpita nAmaka AThamA paMDita vicAryuM ke, jemanA indrabhUti Adi sAta ziSyo thayA teo mAre paNa pUjya ja che. mATe huM paNa tyAM jauM ane mArA saMzayanuM nivAraNa karyuM. A pramANenA saMkalpapUrvaka akaMpita potAnA 300 ziSyo sahita nIkaLyA. jinezvara bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. bhagavaMtane vaMdanA karI bhagavaMtanI paryApAsanA karatA tyAM UbhA rahyA. janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA, sarvajJa-sarvadarzI jinezvara bhagavaMta mahAvIre tene nAma ane gotrapUrvaka bolAvatA kahyuM ke, he akaMpita tame bhale AvyA. temane saMzaya che ke, "nArakI che ke nahIM ?" tArA cittamAM Avo saMzaya paraspara viruddha bhAsatA vedavAkayothI utpanna thayelo che. te vedapado A pramANe che - na vai paitra nave nArA: saMnti" Adi. he akaMpita ! tuM vedapadonA arthane barAbara jANato nathI. tethI tane Avo saMzaya thayelo che. paraMtu tArA saMzayanA nivAraNArthe huM tane teno yogya artha jaNAvuM chuM. " huM vai pretya nara nArA: kSatti e vedapadono artha tuM evo kare che ke, pratyeka arthAtu narakamAM nArako nathI. arthAt koIpaNa prANI marIne parabhavamAM nArakI thatA nathI. vaLI tuM mAne che ke, devo to caMdra-sUrya Adi pratyakSa jaNAya che. vaLI manuSyo koI devanI mAnatA mAne che, to keTalAkane te mAnelI mAnyatAnuM phaLa paNa maLatuM dekhAya che. A pramANe te mAnatAnuM phaLa joIne anumAnathI paNa jaNAya che ke, devo che. paNa nArakI to pratyakSa ke anumAna pramANathI paNa jaNAtA nathI, tethI nArakI nathI. paraMtu bIjA vedapadonI zruti paNa tuM jANe che - "nAra vai Na jhAyate : zudAmazrAti eTale je brAhmaNa zudranuM anna khAya che te nArakI thAya che. e vedapadothI nArakInI vidyamAnatA jaNAya che. kemake jo nArakI na hoya to "zukanuM anna khAnAro brAhmaNa nArakI thAya" evuM kaI rIte kahevAya. AvI rIte paraspara viruddha lAgatA vedapadothI saMzayamAM paDelo che ke nArakI che ke nathI ? paraMtu he akaMpita ! A tAro saMzaya ayukta che. kemake vai nara nArA: mi e vedapadono artha tuM samajyo nathI. teono artha A pramANe che- Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 Agama kathAnuyoga-2 paralokamAM narakone vize nArakIo nathI. arthAt paralokamAM nArakIo merU vagerenI jema zAzvatA nathI. paraMtu je prANI utkRSTa pApa upArjana kare che, te marIne parabhavamAM nArakI thAya che. e pramANe te vedapadono artha che. paNa e vedapado "nArakI nathI' ema jaNAvatA nathI. bIjuM nArakIo karma parataMtratAne lIdhe ahIM AvI zakatA nathI. ahIMthI tyAM jaI zakAtuM nathI. manuSyAdine tyAM javuM azakya che ja paNa sAyika jJAnavALA to te nArakIone potAnA jJAnathI pratyakSa jue che. chabasthone anumAna pramANathI nArakInI pratIti thaI zake che. te A pramANe - jema prANI utkRSTa puNyanuM phaLa anuttara devapaNe utpanna thaIne bhogave che, tema utkRSTa pApa karanAra prANIne te utkRSTa pApanuM phaLa paNa avazya bhogavavuM paDe che ane te tIvra ane niraMtara duHkha bhogavavArUpa phaLane prANIo nArakIpaNe utpanna thaIne bhogave che. kadAca tuM evuM mAne ke, utkRSTa pApanuM phaLa tiryaMca ke manuSyabhavamAM paNa bhogavI zakAya, kemake ghaNAM tiryaMcone ane manuSyone atizaya duHkhI joIe chIe, to te mAnyatA paNa yogya nathI, kemake tiryaMca ane manuSyabhavamAM tIvra ane niraMtara duHkha hotuM nathI. duHkha vadhAre hoya to paNa thoDuM sukha paNa hoya che. paraMtu jevuM tIvra ane niraMtara duHkha nArakI bhogave che, tevuM duHkha tiryaMca ane manuSyo bhogavatA nathI. utkRSTa pApanA phaLane bhogavavA mATe to nArakImAM ja javuM paDe. mATe "nArakI che." 0 saMzaya naSTa thatA akaMpitanI dIkSA : janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA jinezvaranA vacanothI akaMpitanA saMzayanuM nivAraNa thayuM. tene pratIti thaI ke, "nArakI che tethI teNe potAnA 300 ziSyo sahita dIkSA aMgIkAra karI, teo bhagavaMta mahAvIranA ziSya ane AThamA gaNadhara thayA. tyAra pachI bhagavaMta pAsethI upU vA, virAme rU vA, ghuva 3 vA e tripadIrUpa mAtRkAnyAsa prApta karIne dvAdazAMgI--gaNipITakanI racanA karI - yAvatuM - akaeNpita gaNadharanA mastaka para divya vAsacUrNano lepa karyo ityAdi sarva kathana agnibhUti gaNadhara pramANe jANavuM. 0 akaMpitane kevaLajJAna ane nirvANa : akaMpita 48 varSa sudhI gRhasthAvasthAmAM rahyA. pachI bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. nava varSa sudhI cha sthAvasthAmAM rahyA. 21 varSa temano kevalI paryAya rahyo. e rIte 30 varSanI dIkSA paryAya pALyo ane 78 varSanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. chelle rAjagRhImAM temaNe eka mAsanuM pAdapopagamana anazana svIkAryuM. teo ane alabhrAtA gaNadhara baMnenI vAcanA eka sAthe cAlatI hovAthI temano baMneno gaNa eka ja hato. dvAdazAMgI ane cauda pUrvanA dhAraka, sarvalabdhisaMpanna, vajaRSabhanArAca saMghayaNa tathA samacaturastra saMsthAnathI yukta evA A gaNadharanuM nirvANa bhagavaMta mahAvIranA nirvANa pUrve thayuM. teo gaNa vyutsarga karIne aMte ziSya saMtati rahita nirvANa pAmyA. 0 Agama saMdarbha :sama. 19, 157; Avani pa92, 594 thI 197, 626 thI 629, 643 thI 50, 65ra thI 654, 656 thI 659; naMdI. 21; kalpa.stha. 8/ra thI 4; kalpa. 1ra1 nI vR. -- x - 4 - Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara acalabhrAtA kathA 9. gaNadhara acalabhrAtA kathA : -0- parIcaya : bhagavaMtanA navamAM gaNadhara acalabhrAtA thayA. teno janma kozalA nagarImAM thayo. tenA mAtA-pitAnuM nAma naMdA ane vasu hatuM. mRgazIrSa nakSatravALA A gaNadharanuM gotra hArita hatuM. teo brAhmaNakuLamAM janmelA. temanI kAyA sAta hAthanI hatI. teo 300 ziSyonA adhyApaka hatA. unnata kuLa ane vizALa vaMzavALA hatA. teo madhyama pApAnagarImAM somIla brAhmaNa dvArA Ayojita karAyelA yajJamAM potAnA ziSya parivAra sahita padhArelA. acalabhrAtAnA manamAM saMzaya hato ke, "puNya ane pApa che ke nahIM ?'' potAnA sarvajJapaNAnA abhimAnanI kSatinA bhayathI te bIjA vidvAn brAhmaNane pUchIne potAnA saMzayanuM nivAraNa karatA na hatA. 0 acalabhrAtAnuM Agamana ane bhagavaMta dvArA saMzaya nivAraNa :~ 207 indrabhUti Adi AThane dIkSita thayAnuM jANIne acalabhrAtA nAmanA navamA paMDite vicAryuM ke jemanA indrabhUti vagere ATha paMDito ziSya thayA, te mAre paNa pUjya ja che, mATe huM paNa temanI pAse jauM ane mAro saMzaya dUra karuM. A pramANe vicArI acalabhrAtA potAnA 300 ziSyo sAthe nIkaLyA. jinezvara bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. tyAM bhagavaMtane vaMdanA karI, temanI paryupAsanA karatA tyAM UbhA rahyA. tyAre janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA sarvajJa--sarvadarzI jinezvara bhagavaMta mahAvIre tene nAma ane gotrapUrvaka bolAvatA kahyuM ke, he acalabhrAtA ! tame bhale AvyA. tamane saMzaya che ke, "puNya ane pApa che ke nahIM ?'' tArA cittamAM Avo saMzaya paraspara viruddha dekhAtA veda vAkyothI utpanna thayo che. te vedapado A pramANe che - "puruSa veyaM priM sarva yad bhUta - yacca bhAvyam. he acalabhrAtA ! tuM vedapadonA arthane barobara jANato nathI, tethI tane Avo saMzaya thayo che. tethI tArA saMzayanA nivaraNArthe huM tane e vedapadono yogya artha jaNAvuM chuM. tuM ukta vedapadothI evuM samaje che ke, "puNya pApa nathI.' puruSa vevuM vAkyathI tuM evuM samaje che ke, A pratyakSa jaNAtuM cetana-acetana svarUpa je thayuM ane thaze te sarva puruSa arthAt AtmA ja che. AtmA sivAya puNyapApa kazuM ja nathI. paNa bIjA vedapadanI zruti che - 'mukhya: puSyena varmA, pApaH pApena rmaLA - puNya karma eTale ke, zubhakarma vaDe prANI puNyazALI thAya che ane pApakarma eTale azubha karma vaDe pApano bhAgI thAya che. e vedapadothI puNya-pApanI vidyamAnatA paNa jaNAya che te kAraNe ja tuM saMzayamAM paDyo che ke, puNya-pApa che ke nahIM ? he acalabhrAtA ! tAro A saMzaya ayukta che. kemake "puruSaM veTa spriM sarve thar bhUtaM yadya bhAvyam'' eTale A pratyakSa jaNAtuM cetana-acetana svarUpa je bhUtakALamAM thayuM ane bhaviSyakALamAM thaze. te sarva AtmA ja che. '"te vedapado AtmAnI stuti jaNAve che. tethI puNya--pApa nathI tema samajavAnuM nathI. jema 'viSNumathaMnA'' e vedapadomAM sarva jagattne viSNumaya kahyuM che. tyAM e vedapado viSNuno mahimA jaNAve Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 Agama kathAnuyoga-2 che. tethI kaMI viSNu sivAyanI bIjI vastuno abhAva che tevuM pratipAdita thatuM nathI. tema je thayuM ane je thaze te sarva AtmA ja che. e vedapadomAM AtmAno mahimA jaNAvyo che. tethI AtmA sivAya "puNya-pApa nathI' ema samajavAnuM nathI. vaLI dareka prANI je sukha-duHkha anubhave che tenuM kAMI paNa kAraNa avazya hovuM ja joIe. jemake svargathI eNvIne te manuSya-tiryaMcAdi gati pAme che ke manuSya deva-nArakAdi gati pAme che. te puNya-pApano phaLa vipAka ja che. jema ati pathya AhAranA sevanathI utkRSTa Arogya sukha pAme che ane tevA AhAranA abhAve Arogya sukhanI hAni paNa thAya che. sarvAhArano tyAgathI apavarga paNa prApta thAya che. ekAnta saMsArI jIvone sukha ke duHkha ja hotA nathI. sarve prANInA sukha ke duHkha puNya-pApanA kAraNe ja hoya che. zubhAzubha karmonA udaya, kSaya, kSayopazama, udAraNAdi kAraNe jIvone puNya-pApanA phaLa maLatA pratyakSa dekhAya che. tethI puNya-pApa che ja. 0 saMzayana thatA acalabhrAtAnI dIkSA : janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA jinezvaranA vacanothI alabhrAtAnA saMzayanuM nivAraNa thayuM. tene pratIti thaI ke, "puNya-pApa che" tethI teNe potAnA 300 ziSyo sahita dIkSA aMgIkAra karI. teo bhagavaMta mahAvIranA ziSya ane navamAM gaNadhara thayA. tyAra pachI bhagavaMta pAsethI upUtre 3 vA, vire vA, yuve rU vA e tripadI mAtRkAnyAsa prApta karIne dvAdazAMgI gaNIpiTakanI racanA karI - yAvat - bhagavaMte alabhrAtA gaNadharanA mastaka para divya vAsavarNano kSepa karyo ityAdi sarva kathana agribhUti gaNadhara pramANe jANavuM. 0 acalabhrAtAne kevaLajJAna ane nirvANa : - alabhrAtA ke jene acala nAme paNa oLakhavAmAM Ave che. te 46 varSa gRhasthapaNe rahyA. pachI bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI 12 varSa chadmasthAvasthAmAM rahyA. 58me varSe teoe kevaLajJAna prApta karyuM. 14 varSa kevalI avasthAmAM rahyA. e rIte kula 26 varSano temane zramaNaparyAya hato. 72 varSanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. chelle rAjagRhImAM temaNe eka mAsanuM anazana karyuM. gaNadhara acalabhrAtA ane gaNadhara akaMpita baMnenI samAna vAcanA hovAthI te baMneno gaNa eka ja hato. dvAdazAMgI ane cauda pUrvanA dhAraka, sarvalabdhi saMpanna vaja8SabhanArAca saMghayaNa tathA samacaturastra saMsthAnathI yukta evA A gaNadharanuM nirvANa bhagavaMta mahAvIranA nirvANa pUrve thayeluM. teo potAnA gaNano tyAga karIne, ziSya saMtati rahita nirvANa pAmelA. 0 Agama saMdarbha :sama. 19, 150; sama 150-vR. Ava.ni. pa9ra, pa94 thI pa97, 630 thI 633, 643 thI 650, 5ra thI 654, 656 thI 659; naMdI. 21; kalpa.7 8/ra thI 4; kalpa. 121 nI vra -- X - - Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara - metArya kathA 209 10. gaNadhara metArya kathA :-0- parIcaya : bhagavaMtanA dazamAM gaNadhara metArya thayA. temano janma taMgIyA nagarImAM thayo. tenA mAtA-pitAnuM nAma varuNadevA ane datta hatuM. azvinI nakSatravALA A gaNadharanuM gotra kauDinya hatuM. teo brAhmaNa kuLamAM janmelA. sAta hAthanI UMcAI hatI. 300 ziSyonA adhyApaka hatA. unnata kuLa ane vizALa vaMzavALA hatA. teo madhyama pApAnagarImAM somIla nAmanA dhanADhya brAhmaNa dvArA Ayojita yajJamAM potAnA ziSya parivAra sahita padhArelA. metAryanA manamAM evo saMzaya hato ke, "paraloka che ke nahIM ?" potAnA sarvajJapaNAnA abhimAnanI kSatinA bhayathI te bIjA vidvAn brAhmaNane pUchIne potAnA saMzayanuM nivAraNa karatA na hatA. 0 metAryanuM Agamana ane bhagavaMta dvArA saMzaya nivAraNa : - indrabhUti Adi navane dIkSita thayAnuM jANIne metArya nAmaka dazamA paMDita vicAryuM ke jemanA indrabhUti vagere nave paMDito ziSya thayA te mAre paNa pUjya ja che. mATe huM paNa temanI pAse jauM ane mAro saMzaya dUra karuM. A pramANe saMkalpa karI metArya potAnA 300 ziSyo sAthe nIkaLyA. jinezvara bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. tyAM bhagavaMtane vaMdanA karI, temanI paryApAsanA karatA UbhA rahyA. tyAre janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA sarvajJa-sarvadarzI jinezvara bhagavaMta mahAvIre tene nAma ane gotrapUrvaka bolAvatA kahyuM ke, he metArya ! tame bhale AvyA. temane saMzaya che ke, "paraloka che ke nahIM ?" tArA cittamAM Avo saMzaya paraspara viruddha dekhAtA vedavAkyothI utpanna thayo che. te vedapado A pramANe che - "vijJAnadhana parvatekhyo pUM: samuWAya tAjeTSnuM vinazyati, na pretyasaMjJA'sti / he metArya ! tuM vedapadonA arthane barAbara jANato nathI, tethI tane Avo saMzaya thayo che. tethI tArA saMzayanA nivAraNArthe huM tane e vedapadono yogya artha jaNAvuM chuM. tuM ukta vedapadothI evuM samaje che ke, vijJAna eTale vijJAnano samudAya ja A pRthvI vagere pAMca bhUtomAMthI utpanna thaIne, pAcho te pAMca bhUtomAM ja laya pAme che. tethI paralokanI saMjJA nathI arthAt pAMca bhUtomAMthI caitanya utpanna thAya che ane jyAre pAMca bhUto vinAza pAme che tyAre te caitanya paNa jaLamAM parapoTAnI jema te bhUtomAM laya pAme che. AvI rIte caitanya e bhUtono dharma che ane bhUto naSTa thatAM te caitanya paNa vinAza pAme che tethI bIjI gatimAM javA rUpa paraloka nathI. paraMtu bIjA vedapadonI paNa tane zruti che. svAmIzihotra kuhatu arthAt svarganI icchAvALo agnihotra homa kare tathA nAro vai pa nIyate : zudrAnnamazrAti - je brAhmaNo zudranuM anna khAya che te nArakI thAya che ityAdi vedapadothI paralokanI vidyamAnatA jaNAya che kemake jo paraloka na hoya to koI svarga ke narakamAM jAya kaI rIte? AvI rIte paraspara viruddha dekhAtA vedavAkyothI tuM saMzayamAM paDyo che ke, "paraloka che ke nathI ?" paraMtu he metArya ! tAro A saMzaya ayukta che. kemake - International Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210. Agama kathAnuyoga-2 vijJAnadhana e vedavAkyono artha tuM samajavo nathI. vijJAna eTale jJAna-darzanano upayoga, te vijJAnanA samudAyarUpa ja AtmA zeyapaNe eTale jANavAyogyapaNe prApta thayelA. A pRthvI vagere bhUto thakI athavA ghaDo-vastra vagere vikAro thakI, "A pRthvI che," A ghaDo che, A vastra che" vagere prakAre tene bhUtonA upayogarUpe utpanna thaIne te ghaDo-vastra vagere bhUtono zeyapaNe abhAva thayA pachI ja AtmA teonA upayogarUpe vinAza pAme che ane bIjA padArthonA upayogarUpe utpanna thAya che athavA sAmAnya svarUpe rahe che. te pretyaHISti AvI rIte pUrvanA upayogarUpe AtmA na rahelo hovAthI te pUrvanA upayogarUpa saMjJA rahetI nathI. A vedapado ghaDo-vastra Adi bhUtonI apekSAe AtmAnA upayoganI utpatti ane vinAza sUcave che. paNa tethI bhUtomAMthI caitanya utpanna thAya che ema samajavAnuM nathI. caitanya e bhUtono nahIM paNa AtmAno dharma che. AtmA dravyarUpe nitya che. tethI AtmA paralokamAM jAya che ane paralokathI Ave che. AtmAne potAnA karma anusAra gati prApta thAya che. manuSyAdi paryAyathI nivRtta thaIne deva Adi paryAyanI prApti thAya che. ityAdi. 0 saMzaya naSTa thatA metAryanI dIkSA : janma jarA, maraNathI vipramukta thayelA jinezvaranA vacanothI metAryanA saMzayanuM nivAraNa thayuM. tene pratIti thaI ke, "paraloka che tethI teNe potAnA 300 ziSyo sahita bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. teo bhagavaMta mahAvIranA dazamAM gaNadhara thayA. tyAra pachI bhagavaMta pAsethI upUnne rU vA, vinAne rU vA, ghuve rU vA e tripadIrUpa mAtRkAnyAsa prApta karIne dvAdazAMgI gaNIpiTakanI racanA karI - yAvatu - bhagavaMte metArya gaNadharanA mastaka para divya vAsacUrNano lepa karyo ityAdi sarvakathana agnibhUti gaNadhara pramANe jANavuM. 0 metAryane kevaLajJAna ane nirvANa : metArya 36 varSa gRhasthapaNAmAM rahyA, pachI bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. 10 varSa chaghasthAvasthAmAM rahyA. 46mAM varSe tene kevaLajJAna thayuM. 16 varSa kevalI avasthAmAM rahyA. 62 varSanuM pUrNa Ayu bhogavyuM. chelle rAjagRhImAM eka mAsanuM anazana karyuM. gaNadhara metArya ane gaNadhara prabhAsa baMnenI samAna vAcanA hovAthI temano gaNa eka ja hato. dvAdazAMgInA dhAraka, sarvalabdhi saMpanna, vajaRSabha nArAya saMghayaNa tathA samacaturastra saMsthAnathI yukta evA A gaNadharanuM nirvANa bhagavaMta mahAvIranA nirvANa pUrve thayeluM. teo potAnA gaNano tyAga karIne ziSya saMtati rahita nirvANa pAmelA. 0 Agama saMdarbha :sama. 19; Ava.ni 592, 594 thI 57, 634 thI 637, | -643 thI 649, 51 thI 654, 656 thI 659 naMdI. 21; kalpa stha. 8ra thI 4; kalpa 121nI vR. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara prabhAsa kathA 11. gaNadhara prabhAsa kathA H-0- parIcaya : bhagavaMta mahAvIranA agiyAramAM gaNadhara prabhAsa thayA. teo rAjagRhInA brAhmaNa bala ane atibhadrAnA putra hatA. puSya nakSatravALA A gaNadharanuM gotra kauDinya hatuM. sAta hAthanI kAyAvALA te unnata kuLa ane vizALa vaMzamAM janmelA. teo 300 ziSyonA adhyApaka hatA. madhyamapApAnagarImAM somIla nAmaka dhanADhya brAhmaNa dvArA yojita ziSyo sahita yajJamAM padhArelA. prabhAsanA manamAM saMzaya hato ke, "mokSa che ke nahIM'' potAnA sarvajJapaNAnA abhimAnanI kSatinA 'bhayathI te bIjA vidvAn brAhmaNane pUchIne potAnA saMzayanuM nivAraNa karatA na hatA. 0 prabhAsanuM Agamana ane bhagavaMta dvArA tenuM saMzaya nivAraNa : indrabhUti Adi dazane dIkSita thayA jANI prabhAsa nAmaka agiyAramAM paMDite vicAryuM ke, jemanA indrabhUti vagere daza paMDito ziSya thayA, te mAre paNa pUjya ja che. mATe huM paNa temanI pAse jau ane mAro saMzaya dUra karuM. A pramANe vicArI prabhAsa potAnA 300 ziSyo sAthe nIkaLyA. jinezvara bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. tyAM bhagavaMtane vaMdanA karI. temanI pazpAsanA karatA UbhA rahyA. tyAre janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA sarvajJa-sarvadarzI jinezvara bhagavaMta mahAvIre tene nAma ane gotrapUrvaka bolAvatA kahyuM ke, he prabhAsa ! tane saMzaya che ke, "mokSa che ke nahIM ?'' tArA cittamAM Avo saMzaya paraspara viruddha dekhAtA vedavAkyothI utpanna thayo che. te vedapado A pramANe che - narAmayya vA tatsarvaM yagnihotram'' A vedapadothI tuM evuM mAne che ke mokSa nathI. ukta vedapadono artha tuM evo kare che ke, agnihotra homa naramarya eTale yAvajjIva karavo. agnihotra kriyA keTalAMkane vadhanuM kAraNa ane keTalAkane upakAranuM kAraNa hovAthI doSamizrita che. tethI agnihotra karanArane svarga maLe che paNa mokSa maLato nathI. jIvanaparyaMta AvI rIte phakta svargarUpa phaLa ApanArI kriyAne karavAnuM kahela hovAthI mokSarUpa phaLa ApanArI kriyA karavAno koI kALa rahyo nahIM. kemake jIvanaparyaMta agnihotra kare to mokSanA hetubhUta kriyA kyA kALe karI zake ? jo mokSa sAdhaka kriyA mATe koI kALa ja na rahe to pachI mokSa nathI tevuM ja mAnavuM paDe. vaLI bIjA vedapadanI zruti evI che ke, tre brahmaLI vevitavya pam jhapamAM 6 / taMtra para satyajJAnam, anantAM vRdghati / arthAt brahma be jANavAM. eka para ane bIjuM apara. teomAM para e satyajJAna che ane anaMtara brahma mokSa che e vedapadothI tathA saiSA muddA puravA eTale saMsAramAM Asakta prANIone A muktirUpI guphA duravagAha arthAt praveza mATe muzkela che. ityAdi vedapadothI mokSanI vidyamAnanA jaNAya che. A rIte paraspara viruddha bhAsanA vedapadothI tane saMzaya thayo che ke, "mokSa che ke nahIM ?'' 211 paraMtu he prabhAsa ! tAro A saMzaya ayukta che. kemake kharA maryAM vA yagnihotram e vedapadono artha tuM samajyo nathI. te padomAM vA zabda pi paNanA arthamAM che. te Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 Agama kathAnuyoga-2 padono artha che - jIvanaparyata paNa agnihotra homa karavo arthAt svarganA arthIe AkhI jIMdagI sudhI paNa agnihotra karavo ane je koI mokSano arthI hoya teNe agnihotra homa choDIne mokSasAdhaka kriyA paNa karavI. A pramANe te mokSasAdhaka kriyAno kALa paNa kahyo ja che. mATe mokSa che. tathA saMsArano abhAva e mokSa che. saMsAra eTale tiryaMca, nAraka, deva, manuSya rUpa cAra gati. AtmA A gatithI judu tattva che. jo saMsArano abhAva gaNo to AtmAno paNa abhAva thaI jAya. kemake AtmA ja te cAra gatimAM bhramaNa kare che. saMsArathI nivRtta thAya tyAre AtmAno mokSa thAya che arthAt zuddha jJAna darzana ane cAritra vaDe karmano kSaya thavAthI ane AtmA thakI samagra karmono kSaya thAya te ja mokSa che. prANIone jema karmano baMdha thAya che. tema karmathI nivRtti paNa thAya che. jo karmano baMdha na thAya to zubhakarma thakI svarga paNa prApta na thAya. jema baMdha thAya tema karmathI mokSa paNa thAya ja te yukti saMgata che. 0 saMzaya naSTa thatA prabhAsanI dIkSA : janma, jarA, maraNathI vipramukta thayelA jinezvara bhagavaMta mahAvIranA vacanothI prabhAsano saMzaya dUra thayo. tene pratIti thaI ke "mokSa che" tethI teNe potAnA 300 ziSyo sahita dIkSA aMgIkAra karI. teo bhagavaMta mahAvIranA ziSya ane agiyAramAM gaNadhara thayA. tyAM pachI bhagavaMta pAsethI upU DuM va, vikAre 3 vA, ghuve Tu vA e tripadIrUpa mAtRkAnyAsa prApta karIne temaNe dvAdazAMgI gaNIpiTakanI racanA karI - yAvat - bhagavaMte prabhAsa gaNadharanA mastaka para divya vAsacUrNano lepa karyo ityAdi sarva kathana agnibhUti gaNadhara pramANe jANavuM. 0 prabhAsane kevaLajJAna ane nirvANa : prabhAsa 16 varSa gRhasthAvAsamAM rahyA. tyAra pachI temaNe bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. ATha varSa temano chadmasthaparyAya rahyo tyAra pachI covIsame varSe temaNe kevaLajJAna prApta karyuM 16 varSa teono kevalI paryAya rahyo ane 40 varSanuM pUrNAyu bhogavyuM. chelle rAjagRhImAM temaNe eka mAsanuM anazana karyuM. gaNadhara prabhAsa ane gaNadhara metAryanI samAna vAcanA hovAthI teo baMneno gaNa eka ja hato. teo dvAdazAMgI-caudapUrvanA dhAraka hatA. sarvalabdhisaMpanna hatA. vajaRSabhanArAsaMghayaNathI yukta ane samacaturastra saMsthAnavALA hatA. temanuM nirvANa bhagavaMta mahAvIranI hayAtImAM thayeluM. nirvANa pUrve gaNano tyAga karyo hovAthI teo ziSya saMtati rahita nirvANa pAmyA. 0 Agama saMdarbha :sama. 19; Ava.ni. 192, 594 thI 596, 638 thI 641, 645 thI 649, 651 thI 654, 656 thI 659; naMdI. 21; kalpa stha. 8/ra thI 4; kalpa-1ra1nI va. - - - muni dIparatnasAgara saMkalita-anuvAdita gaNadharakathA pUrNa Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara saMkhyA 213 0 covIsa jinanA gaNadharonI saMkhyA 0 krama | bhagavaMta Avazyaka | tithaijJAlita | samavAya niryukti pravacana sAroddhAra 95 - je na >> nuM che ke $ $ 95 95 81 76 da6 57 2.8875488 EUR3$%98:SWYE YUS 56 57 | | | | { S S S che da ka ke 8 8 8 | | | | | i ra 50 | bhaRSabha 84 84 bha-ajita 95 bhasaMbhava 102 95 102 bhaabhinaMdana 116 103 116 bhasumati 100 116 100 bha0padmaprabha 107 101 107 bhasupArzva 95 bhacaMdraprabhA 9 3 93 93. bhasuvidhi 88 84 88 bhazItala 81 81 bhazreyAMsa 72 77 bhavAsupUjya 66 66/62 bhavimala bha anaMta 50 bha0dharma 43 bhazAMti 27 35 bhAra 3 3 3 3 bhamali 28 28 bhamunisuvrata 18 bha0nami bha-ariSTanemi bha0pArzva 10 24. | bha mahAvIra 1448 | | 1434 14para e sivAya koIka bhagavaMtanA gaNadharano ullekha anya Agama graMthomAM jovA maLe che. paNa sarva gaNadharonI saMkhyA anyatra maLatI nathI. jemake nAyAdhammakahAomAM bhamalinA 28 gaNadhara kahyA che. kalpasUtramAM bhaariSTaneminA 18 gaNadhara kahyA che. ThANAMgamAM bhagavaMta pArzvanA 8 gaNadhara kahyA che ityAdi-ityAdi. 50 13 na bhakuMthu 3" 3 3 28 che 11 11 ( kula -- -- -- -- -- Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 khaMDa-2-adhyayana-2-nihnava kathA = 0 nihnavo, zramaNa gaNAtA nathI - to paNa teno zramaNa vibhAgamAM samAveza kema karyo ? -- nihnavone zramaNa gaNyA nathI te vAta sAcI ja che. paNa tene gRhastha ke anyatIrthi paNa nathI gaNyA. ame zramaNa vibhAgamAM A adhyayanano samAveza karyo. kemake, teo mULabhUta zramaNo hatA. temAMnA cAre to nihnavapaNuM choDI pharI zramaNapaNuM aMgIkAra karela ja che. 0 nihnava :- sUtronA yathArthane chupAve, navA arthone jAhera kare, mULabhUta siddhAMtono apalApa kare tene nihnava kahe che. te siddhAMtanA satya arthane gopave che athavA tenuM utthApana kare che, satyano apalApa kare che athavA chupAve che. sva prapaMcathI tIrthaMkara bhASitane gopave che. te ati kliSTa karmonA udayathI Agama abhihita arthone kuyuktithI ghaTAve che ane navA siddhAMtanI sthApanA kare che. te mithyAvAdI hoya che. tene mATe pravacana nihava zabda vaparAya che. pravacana nihvava arthAt je jinAgamano apalApa kare ke tenA ekAda aMzane anyathA prarUpe te. teo caryA ane liMgathI sAmAnya sAdhu tulya hoya che. paNa viparIta bodhavALA hovAthI mithyAsRSTi ja hoya che. teo samyaktvathI bhraSTa hoya che. tene mArgathI smuta thayelA gaNavAmAM Ave che. gaccha bahAra karAya che. AcArya paNa teno sasaMrga karatA nathI. 214 bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM sAta nirhAvo thayA te A pramANe :- 1. jamAli, 2. tiSyagupta, 3. ASADha, 4. azvamitra, 5. gaMga, 6. rohagupta, 7. goSThAmAhila. teoe kADhelA navA mata anukrame A pramANe che :- 1. bahurata, 2. jIvapradezika, 3. avyakta, 4. samuccheda, pa. dokiriya, 6. trirAzika, 7. abuddhika. A uparAMta zivabhUtine paNa nihnava ja gaNela che. teNe boTika mata kADhelo hato. Agama saMdarbha : bhaga. 32; bRha.bhA. 5433 + ; Ava.bhA. 125 thI 148; piMDa.ni. 178 thI 180; uva. 51nI ; nisI.bhA. 5596 thI 5624; Ava.ni. 778 thI 788; dasA. 61 + cU Ava.cU 1-5 415, 419 thI 44, 427, 586; 2-pR. 28; uttani 165 thI 178; utta.ni. 178-bhA.1, 2; (1) nihava jamAli kathA H-0- parIcaya : x X bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM pahelo nihnava jamAlI thayo. teNe "bahurata'' nAme mata kADhelo. teNe zrAvastI nagarImAM navA matanI sthApanA karelI. bhagavaMta mahAvIrane kevaLajJAna prApti pachI 14 varSe jamAlI nidbhava thayo. teNe maraNaparyaMta potAno mata choDyo na hato. mULabhUta te samyak dRSTi hato. teo nitya pratyAkhyAna yukta rahetA hatA. nirhAvo sAdhu ke anyatIrthika ke gRhastha gaNAtA nathI. paNa teo nirprantha rUpa ke nirpranthavat Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nihnava jamAli kathA - gaNAya che. kemake sAdhu liMgane dhAraNa karelA hoya che. bhikSATana Adi kriyA sAdhuvat ja karatA hoya che. jamAlI nihava bIjA nihavanI tulanAe paraspara be doSavALA hatA. eka to te bahurata matavALA hatA te doSa ane bIjuM te jIvapradezika Adi matavALA na hatA. temanuM A mithyAdRSTipaNuM janma, jarA, maraNa, garbhavAsarUpa saMsAranuM mULa hatuM0 jamAli kathA H 215 -0- gRhasthavAsa : brAhmaNakuMDagrAma nAmanA nagarathI pazcimadizAmAM kSatriyakuMDagrAma nAmaka nagara hatuM. te kSatriyakuMDagrAma (kuMDapura)nAmaka nagaramAM bhagavaMta mahAvIranI bena sudarzanAne jamAli nAmano putra hato. tenA lagna zramaNa bhagavaMta mahAvIranI putrI priyadarzanA sAthe thayelA hatA. jamAli--priyadarzanA sAthe viSayasukha bhogavato potAnA kALa pasAra karI rahyo hato. te jamAli kSatriyakumAra RddhimAna dIpta yAvat aparibhUta hato. jyAM mRdaMga vAdyano spaSTa dhvani thaI rahyo hato, batrIza prakAranA nATakonA abhinaya ane nRtya thaI rahyA hatA, aneka prakAranI suMdara taruNio dvArA saMprayukta nRtya ane guNagAna vAraMvAra karAI rahyA hatA, tenI prazaMsAthI bhavana guMjAyamAna thaI rahyuM hatuM. khuzIo manAvAI rahI hatI. evA potAnA uMcA--zreSTha prAsAda-bhavanamAM prAvR, varSA, zarada, hemaMta, vasaMta ane grISma e cha RtuomAM potAnA vaibhava anusAra AnaMda manAvato, samaya vItAvato, manuSya saMbaMdhi pAMca prakAranA iSTa zabda, sparza, rUpa, rasa ane gaMdhavALA kAmabhogono anubhava karato raheto hato. -0- bhagavaMta mahAvIranuM Agamana :- - koI divase kSatriyakuMDagrAma nAmanA nagaramAM zrRMgATaka, trika, catuSka, catvara yAvat mahApatha para ghaNAM lokono kolAhala thaI rahyo hato. (ityAdi varNana uvavAIsUtra anusAra jANavuM) - yAvat - ghaNAM loko paraspara ekabIjAne kahI rahyA hatA - he devAnupriyo ! Adikara yAvat sarvajJa, sarvadarzI zramaNa bhagavaMta mahAvIra A brAhmakuMDa nAmanA nagaranI bahAra bahuzAla nAmanA udyAnamAM yathAyogya avagraha grahaNa karIne yAvat - vicarI rahyA che. tethI he devAnupriyo ! tathArUpa arihaMta bhagavaMtanA nAma gotranA zravaNa mAtrathI mahAn phaLa prApta thAya che. (ityAdi varNana uvavAI sUtrAnusAra jANavuM) - yAvat - te janasamUha traNa prakAranI parvapAsanA karI rahyo che. te vakhate ghaNAM manuSyonA zabda ane teonuM paraspara milana sAMbhaLIne ane joIne te kSatriyakumAra jamAlinA manamAM evo vicAra - yAvat - saMkalpa utpanna thayo ke, zuM Aje kSatriyakuMDagrAma nagaramAM indra mahotsava che ? athavA skaMda utsava che ? athavA mukuMda mahotsava che ? ke pachI nAgano--yakSano athavA bhUta mahotsava che ? zuM koI kuvo, sarovara, nadI ke drahano utsava che ? athavA zuM koI parvata, vRkSa, caitya ke stUpano utsava che ? je nimitte A ghaNAM badhA ugra, bhoga, rAjanya, ikSvAku, jJAta, kauravya, kSatriyaputra, bhaTa, bhaTaputra, senApati, senApatiputra, prazAstA, prazAstA putra, licchavI, licchavI putra, brAhmaNa, brAhmaNa putra, ibhya ityAdi - yAvat - sArthavAha pramukha, snAna Adi karIne - yAvat - bahAra nIkaLI rahyA che ? A pramANe vicArIne teNe kaMcukI puruSane bolAvyA ane tene pUchayuM, he devAnupriyo ! zuM Aje kSatriyakuMDagrAma nagaramAM indra Adi koI utsava F - - Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 Agama kathAnuyoga-2 che ? jenA nimitte - yAvat - A badhAM loko bahAra jaI rahyA che? tyAre jamAli kSatriyakumAre A pramANe kahyuM te sAMbhaLIne te kaMcukI puruSa atyaMta harSita ane saMtuSTa thayA. teoe zramaNa bhagavaMta mahAvIranuM Agamana jANIne temaja nizcita karIne, be hAtha joDI jaya-vijaya dhvanithI jamAli kSatriyakumArane vadhAI ApI. teoe kahyuM, he devAnupriya ! Aje kSatriyakuMDagrAma nagara bahAra indra Adi utsava nathI. paraMtu he devAnupriya ! Adikara yAvat sarvajJa sarvadarzI zramaNa bhagavaMta mahAvIra, brAhmaNakuDaMgrAmanagaranI bahAra bahuzAla nAmanA udyAnamAM avagraha grahaNa karIne - yAvat - vicarI rahyA che. te nimittathI A ugrakula, bhogakula AdinA puruSo tathA anya paNa ghaNAM loko vaMdanane mATe - yAvat - jaI rahyA che. tyAre kaMcakI puraSa pAsethI A vAta sAMbhaLI, hRdayamAM dhAraNa karI jamAli kSatriyakumAra harSita ane saMtuSTa thayA. temaNe kauTuMbika puruSone bolAvyA. bolAvIne kahyuM, he devAnupriyo ! tame jaldIthI cAra ghaMTAvALA azvarathane joDIne ahIM upasthita karo ane mArI A AjJAnuM pAlana karIne sUcanA Apo. tyAre te kauTuMbika puruSoe jamAli kSatriyakumAranI te AjJAne sAMbhaLIne te mujaba kArya karI, nivedana karyuM. -0- bhagavaMtanA vaMzanArthe jamAlinI javuM : tyAra pachI te jamAli kSatriyakumAra jyAM khAnagRha hatuM, tyAM Avyo. teNe snAna karyuM tathA anya dinacaryA karI - yAvat - zarIra para caMdanano lepa karyo. samasta AbhuSaNothI vibhUSita thayA ane snAnagRhathI nIkaLyA. ityAdi samagra varNana (koNika kathA anusAra) jANavuM. pachI jyAM bahAranI upasthAnazALA hatI ane jyAM susajjita cAra ghaMTAvALo azvaratha hato, tyAM te Avyo. te azvaratha para ArUDha thayo. koraMTa puSpanI mALAthI yukta chatrane mastaka para dhAraNa karyuM. moTA-moTA subhaTo, dAso, pathapradarzako AdinA samUhathI parivRtta thayo. pachI te kSatriyakumAra jamAli kSatriyakuMDa grAmanagaranA madhya bhAgamAMthI nIkaLyo. brAhmaNakuMDagrAma nAmanA nagaranI bahAra jyAM bahuzAla udyAna hatuM, tyAM Avyo. tyAM ghoDAne rokIne rathane Ubho rAkhyo. rathamAMthI nIce utaryo. pachI teNe puSpa, tAMbula, Ayudha Adi tathA upAnano tyAga karyo. ekapaDavALA vastranuM uttarAsaMga karyuM. tadantattara Acamana karyuM, azuddhi dUra karIne atyaMta zuddha thayo. mastake baMne hAtha joDIne jamAli zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse pahoMcyo. zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI - yAvat - trividha paryApAsanA karI. tyAra pachI zramaNa bhagavaMta mahAvIre te kSatriyakumAra jamAli tathA vizALa RSigaNa Adi parSadAne dharmopadeza Apyo. parSadA pAchI gaI. zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse dharma sAMbhaLI ane tene hRdayaMgama karIne harSita ane saMtuSTa thayela kSatriyakumAra jamAli - pAvat - Ubho thayo. UbhA thaIne teNe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA ApI. - yAvat - vaMdana-namaskAra karIne kahyuM, he bhagavan! huM nirgastha pravacana para zraddhA karuM chuM. bhagavan! huM nigraMtha pravacana para pratIti karuM chuM. bhagavan! nirgastha pravacanamAM mArI ruci che. bhagavan! huM Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nidbhava - jamAli kathA 217 nircanja pravacana anusAra vartavAne mATe amyudyata thayo chuM. bhagavan! A nirgastha pravacana tathya che, satya che, asaMdigdha che - yAvat - je pramANe Apa kaho cho te yathAvat che. paraMtu he devAnupriya ! huM mArA mAtA-pitAne pUchIne ane temanI anujJA laIne Apa devAnupriya pAse muMDita thaIne agAradharma choDIne anagAradharmathI pravajita thavA icchuM chuM. he devAnupriya ! jema tamane sukha upaje tema karo." jyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre jamAli kSatriyakumArane A pramANe kahyuM, tyAre te harSita ane saMtuSTa thayo. teNe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata A-dakSiNa pradakSiNA karIne - yAvat - namaskAra karyA. pachI te cAturdhaTa azvaratha para ArUDha thayo, ArUDha thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAsethI bahuzAla nAmanA udyAnathI nIkaLyo -- yAvat - mastaka para koraTapuSpanI mALAthI yukta chatrane dhAraNa karyuM, mahAn subhaTo ityAdinA samUhathI parivRtta thaIne jyAM kSatriyakuMDagrAma nAmanuM nagara hatuM. tyAM Avyo. tyAMthI te kSatriyakuMDagrAma nagaranI vaccovacca thaIne jyAM potAnuM bhavana hatuM, jyAM bahAranI upasthAnazALA hatI tyAM Avyo. tyAM pahoMcIne potAnA azvone rokyA, rathane Ubho rAkhyo. pachI te rathamAMthI nIce utaryo ane AMtarika upasthAnazALAmAM jyAM potAnA mAtA-pitA hatA, tyAM Avyo. AvIne mAtA-pitAne jaya--vijaya zabdothI vadhAvyA. pachI mAtA-pitAne kahyuM ke, meM zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAsethI dharma sAMbhaLyo che. te dharma mane iSTa, atyaMta iSTa ane rUcikara pratIta thayo che, -0- dIkSA mATe jamAli dvArA mAtapitAnI anumati mATe saMvAda : A sAMbhaLIne mAtA-pitAe kSatriyakumAra jamAline A pramANe kahyuM, he putra! tuM dhanya che putra ! tuM kRtArtha thayo che putra ! tuM kRtapuNya che. putra ! tuM kRtalakSaNa che ke, te zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAsethI dharmazravaNa karyuM ane te dharma tane iSTa, vizeSa prakAre abhiSTa ane rucikara lAgyo che. tadantattara kSatriyakumAra jamAlie bIjI vakhata paNa potAnA mAtA-pitAne kahyuM ke, meM zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse kharekhara dharma sAMbhaLyo, je mane iSTa, abhiSTa ane rUcikara lAgyo. tethI he mAtApitA ! huM saMsArathI udvigna thaI gayo chuM, janma maraNathI bhayabhIta thayo chuM. tethI have mArI icchA che ke, huM Apa baMnenI AjJA prApta karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse muMDita thaIne gRhavAsano tyAga karIne anagAra dharmamAM pravajita thAuM. * kSatriyakumAra jamAlinI mAtA tenAM te aniSTa, akAMta, apriya, amanojJa, manane apriya ane azrutapUrva vacana sAMbhaLIne ane avadhAraNa karIne romeromathI vahetA evA pasInAthI tenuM zarIra bhiMjAI gayuM. zokanA bhArathI tenuM aMga aMga kaMpavA lAgyuM. teNI nisteja thaI gaI. teNInuM mukha dIna ane unmanA thaI gayuM. hatheLI vaDe maLelI kamalamAlAnI sadaza zarIra tatkALa murajhAI gayuM ane durbaLa thaI gayuM. te lAvaNyazUnya, kAMtirahita ane zobhAhIna thaI gaI. AbhUSaNo DhIlA paDI gayA hAthonI zveta cUDIo nIce paDIne cUra cUra thaI gaI. uttarIya vastra zarIra parathI khasI gayuM. mUchavaza tenI cetanA naSTa thaI gaI. zarIra bhAre bhAre thaI gayuM. sukomaLa kezarAzi vikharAI gaI. teNI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 .. Agama kathAnuyoga-2 kuhADI vaDe kApelI caMpakalatAnI mAphaka ane mahotsava samApta thayA pachInA indradhvajanI mAphaka zobhAvihIna thaI gaI. tenA saMdhibaMdhana zithila thaI gayA ane teNI dhaDAma karatI sarva zarIra sAthe pharza para paDI gaI. tyAra bAda kSatriyakumAra jamAlinI vyAkuLatApUrvaka ahIM-tahIM paDatI mAtAnA zarIra para zIgha dAsioe svarNakaLazonA mukhathI nIkaLatI zItaLa ane nirmaLa jaLadhArAnuM siMcana karIne teNInA zarIrane svastha karyuM. pachI paMkhA ane tADapatrothI jalakaNo sahita havA nAMkhI. tyAra pachI aMtaHpuranA parijanoe teNIne Azvasta karI. raDatI, iMdana karatI, zoka karatI ane vilApa karatI evI mAtA kSatriyakumAra jamAline kahevA lAgI, he putra! tuM amAre ekamAtra putra che, tuM amane iSTa che, kAMta che, priya che, manojJa che, manane sukhakara che, AdhArabhUta che, vizvAsapAtra che, tuM saMmata-anumata ane bahumata che. tuM AbhUSaNonI peTI samAna che, ratnasvarUpa che, ratnatulya che, jIvana ke jIvitotsava samAna che, hRdayane AnaMda denAro che, udumbaranA phUla samAna tAruM nAma zravaNa paNa durlabha che to tAruM darzana durlabha hoya temAM zuM kahevApaNuM che ? tethI he putra ! ame tAro viyoga kSaNamAtra paNa icchatA nathI. tethI jyAM sudhI ame jIvatA rahIe, tyAM sudhI tuM gharamAM ja rahe. tyAra pachI jyAre amAruM mRtyu thAya, tArI umara paripakva thaI jAya, kuLavaMzanI vRddhinuM kArya thaI jAya tyAre nirapekSa thaIne tuM gRhavAsano tyAga karIne, muMDita thaIne anagAra dharmathI pravajita thaje. tyAre kSatriyakumAra jamAlie potAnA mAtApitAne kahyuM, hamaNAM je tame kahyuM, he putra ! tuM amAro ekamAtra putra che, iSTa, kAMta Adi che - yAvat - amArA mRtyu bAda pravrajita thaje ityAdi. to he mAtapitA ! A manuSya jIvana janma, jarA, mRtyu, roga tathA zArIrika ane mAnasika aneka duHkhonI vedanAthI ane seMkaDo kaSTo ane upadravo vaDe grasta che, adhruva che, aniyata che, azAzvata che, saMdhyAkAlIna vAdaLonA raMga samAna kSaNika che. pANInA parapoTA samAna che. ghAsanA taNakhalAnI aNI upara rahelA jaLabiMdu samAna che. svapnadarzana tulya che. vidyutulatAnI camaka samAna caMcaLa ane anitya che. saDavA, gaLavA, paDavA ane vidhvaMsa thavAnA svabhAvavALuM che. pahelA ke pachI tene avazya choDavuM paDaze. tethI he mAtApitA ! e koNa jANe che ke ApaNAmAM koNa pahelAM jaze ke pachI koNa jaze? tethI huM icchuM chuM ke, ApanI anujJA prApta thAya to huM zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse khaMDita thaIne - yAvat - pravrajyA aMgIkAra karuM. A vAta sAMbhaLIne kSatriyakumAra jamAline tenA mAtApitAe kahyuM ke, he putra ! tAruM A zarIra - viziSTa , lakSaNo, vyaMjano ane guNothI yukta che. uttama baLa, vIrya ane sattvathI saMpanna che. vijJAnamAM vicakSaNa che, saubhAgya guNathI unnata che, kulIna che, mahAnuM samartha che. vividha vyAdhio ane rogothI rahita che, nirupaddhata, udAtta, manohara ane pAMca indriyonI paTutA vaDe yukta che tathA prathama yauvana avasthAmAM che ityAdi aneka guNothI yukta che. he putra! jyAM sudhI tAruM zarIra rUpa-saubhAgya ane yauvana Adi uttama guNayukta che. tyAM sudhI huM teno anubhava kara-bhogava. pachI amAruM mRtyu thAya tyAre ane Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - jamAli kathA 219 tArI umara paNa paripakva thaI jAya temaja kuLavaMzanI vRddhinuM kArya thaI jAya tyAre nirapekSa thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse muMDita thaIne agAravAsa choDIne anagAradharmamAM pravajita thaje. tyAre kSatrikumAra jamAlie mAtA-pitAne kahyuM, he mAtApitA ! tame mane je kahyuM ke, putra ! tAruM A zarIra uttama rU5 Adi guNo vaDe yukta che ityAdi - yAvat - amAruM mRtyu thAya pachI tuM pravrajita thaje. paraMtu A mAnavazarIra duHkhonuM ghara che. aneka prakAranI seMkaDo vyAdhionuM nivAsasthAna che, asthirUpa kASTha upara ubheluM che. nADiyo ane snAyuonA jALathI veSTita che. mATInA vAsaNa samAna durbaLa che. azuci vaDe saMkliSTa che. tene TakAvI rAkhavA mATe sadaiva tenI saMbhALa rAkhavI paDe che. te saDelA mRtaka ane jIrNa ghara jevuM che. saDavuM, paDavuM, nAza pAmavuM teno svabhAva che. A zarIrane pahelA ke pachI avazya choDavuM paDaze. tyAre kone khabara che ke, pahelA koNa jaze ane pachI koNa jaze ? ityAdi varNana pUrvavat - yAvat - tethI huM icchuM chuM ke, tamArI AjJA prApta karIne huM pravajyA grahaNa karuM. tyAre kSatriyakumAra jamAlinA mAtApitAe kahyuM, he putra ! A tArI guNavallabhA, uttama, tArAmAM nitya bhAvAnurakta, sarvAga suMdara ATha patnIo che. je vizALa kuLamAM utpanna nava yauvanAo che. kaLAkuzaLa che. sadaiva lAlita ane sukha bhogane yogya che. teNIo mArdavaguNathI yukta, nipuNa, vinayavyavahAramAM kuzaLa ane vicakSaNa che. maMjula- parimita ane madhura bhASiNI che. hAsya, viprekSita, gati, vilAsa ane ceSTAomAM vizArada che. nirdoSa kuLa ane zIla vaDe suzobhita che. vizuddha kuLarUpa vaMzataMtunI vRddhi karavAmAM samartha ane pUrNa yauvanavALI che. manonukUla ane hRdayane iSTa che. tethI he putra ! tuM teNInI sAthe manuSyasaMbaMdhi vipula kAmabhogano upabhoga kara ane pachI jyAre tuM bhaktabhogI thaI jAya, viSayavikAromAM tArI utsukatA samApta thaI jAya, tyAre amArA mRtyu bAda - yAvat - tuM pravrujita thaje. mAtApitAnA pUrvokta kathananA uttaramAM jamAli kSatriyakumAre potAnA mAtApitAne kahyuM, bhale tame je A kahyuM ke, vizALakuLamAM utpanna tArI A ATha patnIo che - yAvat - mukta bhogI thaIne tathA tamArA mRtyu bAda dIkSA leje, paraMtu te mAtApitA ! e nakkI che ke, A manuSya saMbaMdhi kAmabhogo, maLa, mUtra zleSma, siMghANa, vamana, pitta, pUti, zukra ane zoNitathI utpanna thAya che. A amanojJa ane asuMdara mUtra tathA durgadhayukta viSThAthI paripUrNa che. mRta klevara samAna gaMdhavALA, ucchavAsa ane azubha niHzvAsathI yukta hovAthI uThega utpanna karanArA che, bIbhatsa che, alpakAla sthAyI che, tuccha svabhAvavALA che, kalamalanA sthAnarUpa hovAthI duHkharUpa che ane aneka janasamudAyane mATe bhogyarUpathI sAdhAraNa che. atyaMta mAnasika kaleza ane gADha zArIrika kaSTa vaDe sAdhya che. ajJAnI loko dvArA sevita che. sAdhu paraSo dvArA saMdeva niMdanIya che. anaMta saMsAranI vRddhi karanArA che. pariNAmathI kaTu phaLavALA che. baLatA evA ghAsanA pULAnI Aga samAna kaThinatAthI chUTanArA che tathA duHkhAnubaMdhI che. siddhigamanamAM vinarUpa che. tethI he mAtApitA ! A koNa jANe che ke, ApaNAmAM koNa pahelA jaze ane koNa pachI jaze? tethI huM ApanI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 Agama kathAnuyoga-2 AjJA prApta karIne pravajita thavA icchuM chuM. tyAra pachI kSatriyakumAra jamAline tenA mAtApitAe kahyuM, he putra ! tArA dAdA, paradAdA ane pitAnA paradAdAthI prApta A ghaNuM badhuM hiraNya, suvarNa, kAMsya, uttama vastra, vipula dhana, kanaka cAvatuM sArabhUta dravya vidyamAna che. A dravya eTaluM che ke, sAta peDhI sudhI pracura dAna devAmAM Ave, puSkaLa bhogavavAmAM Ave ane ghaNuM badhuM vaheMcI devAmAM Ave to paNa paryApta che. tethI he putra ! manuSyasaMbaMdhi A vipula jharaddhi ane satkAra samudayano anubhava kara. pachI A kalyANano anubhava karIne ane kuLavaMza taMtunI vRddhi karIne pachI - yAvat - tuM pravrajita thaze. tyAre kSatriyakumAra jamAlie potAnA mAtApitAne kahyuM, mArA dAdA, paradAdA AdithI prApta dravyanA dAna-bhoga Adi pachI - yAvat pravajyA grahaNa karavI, paraMtu he mAtA-pitA! A hiraNya, suvarNa - yAvat - sArabhUta dravya agnisAdhAraNa, cora sAdhAraNa, rAja sAdhAraNa ane mRtyu sAdhAraNa tathA dAvAda sAdhAraNa che. temaja te agni sAmAnya yAvat dAvAda sAmAnya che. te adhruva che, anitya che ane azAzvata che. tene pahelA ke pachI eka divasa avazya choDavuM paDaze. vaLI koNa jANe che ke, pahelA koNa jaze ane pachI koNa jaze ? ityAdi pUrvavat - yAvat - tamArI AjJA prApta karIne mAre pravRjita thavAnI icchA che. jyAre kSatriyakumAra jamAline tenA mAtApitA viSayane anukULa ghaNI badhI yuktio, prajJaptio, saMjJaptio ane vijJatio dvArA kahevA, batAvavA, samajAvavA AdimAM samartha na thayA tyAre viSayanI pratikULa ane saMyama pratyenA bhaya ane udvega utpanna karanArI uktio vaDe samajAvatA kahyuM, he putra ! A nigraMtha pravacana satya, anuttara yAvatu sarvaduHkhono aMta karanAra che. temAM tatpara jIva siddha, buddha, mukta thAya che, nirvANa prApta kare che ane samasta du:khono aMta kare che. paraMtu A nigraMtha dharma sarpanI jema ekAMtadRSTi vALo che, charo ke khaga Adi tINa zAstranI mAphaka ekAMta dhAravALo che. te loDhAnA caNA cAvavA jevo duSkara che, retInA kaNanI mAphaka svAdarahita che. gaMgA Adi mahAnadInA pratistrota gamananI samAna athavA bhujA vaDe mahAsamudra taravA samAna pAlana karavAmAM ghaNo kaThina che. tIkSNa dhAra para cAlavA samAna che. mahAzilAne upADavA samAna gurutara bhAra upADavA jevo che talavAranI dhAra para cAlavA samAna vratanuM AcaraNa che. he putra ! nigraMtha zramaNone mATe A vAto kalpanIya nathI. jemake, AdhAkarmika, audezika, mizrajAta, adhyavapUraka, pUtika, krIta, prAmitya, achedya, anisRSTa, abhyAhata, kAMtArabhakta, durbhikSa bhakta, glAna bhakta, varkalikAbhakta, prAthUrNakabhakta, zayyAtarapiMDa ane rAjapiMDa. e ja pramANe mULa, kaMda, phaLa, bIja ane harita bhojana karavAnuM ke pIvAnuM paNa teone akalpanIya che. he putra! tuM sukhamAM ucharelo che, sukha bhogavavA yogya che. duHkha sahana karavA yogya nathI. tuM zIta, uSNa, bhukha, tarasane tathA cora, vyAla, DAMsa, maccharonA upadravane ane vAta, pitta, kapha tathA sannipAta saMbaMdhi aneka rogonA AtaMkane ane udayamAM AvelA parISaho tathA upasargone sahana karavAmAM samartha nathI. he putra ! ame to kSaNamAtra paNa tAro viyoga sahana karavAmAM samartha nathI. tethI te putra ! jyAM sudhI Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - jamAli kathA 221 ame jIvatA chIe, tyAM sudhI tuM gRhasthavAsamAM rahe, tyAra bAda arthAt amArA mRtyu pachI - yAvat - pravajyA grahaNa karaje. tyAre kSatriyakumAra jamAlie mAtA-pitAne pratyuttara ApatA A pramANe kahyuM, he mAtApitA ! tame mane je A kaho cho ke, A nirgastha pravacana satya che, anuttara che, advitIya che - yAvat - huM samartha nathI ityAdi - yAvat - pachI pravrajita thaje. paraMtu he mAtA-pitA! e nizcita che ke, nAmardo, kAyaro, kApuraSo tathA A lokamAM Asakta ane paralokathI parAfamukha ane viSayabhogonI tRSNAvALA puruSone mATe tathA sAdhAraNajana mATe A nircanja pravacananuM AcaraNa ati duSkara che, paraMtu dhIra, kRtanizcaya ane upAyamAM pravRtta puruSo mATe tenuM AcaraNa jarA paNa duSkara nathI. tethI mArI icchA che ke, Apa jo mane AjJA Apo to huM zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse dIkSA lauM. jyAre kSatriyakumAra jamAlinA mAtA-pitA viSayane anukULa ane pratikULa ghaNI badhI uktio, prajJatio, saMjJaptio ane vijJatio dvArA tene samajAvI na zakyA, tyAre anicchAthI temaNe kSatriyakumAra jamAline dIkSA mATe abhiniSkramaNanI saMmati ApI. -0- jamAlinI dIkSA mATenI taiyArI ane gamana : tyArapachI kSatriyakumAra jamAlinA pitAe kauTuMbika puruSone bolAvIne kahyuM, jaldIthI kSatriyakuMDagrAma nagaranI aMdara ane bahAra pANI chaMTakAvo. jamInanI saphAI karAvo, tene liMpAvo ityAdi karAvo. - yAvat - kArya pUrNa thayethI te kauTuMbika puraSoe AjJA pAchI soMpI. kSatriyakumAra jamAlinA pitAe pharIthI te kauTuMbika puruSone bolAvyA. bolAvIne pharIthI e pramANe kahyuM, he devAnupriyo! jaldIthI jamAli kSatriyakumAra mATe mahArtha, mahAmUlya, mahAI ane vipula niSkramaNA-bhiSekanI taiyArI karo. tyAre kauTuMbika puruSoe temanI AjJAnusAra kArya karIne AjJA pAchI soMpI tyArapachI jamAli kSatriyakumAranA mAtA-pitAe tene uttama siMhAsana para pUrvAbhimukha besADyo. pachI 108 sonAnA kaLaza AdithI (sUryAbhadevanI kathAnusAra) - thAvat - 108 mATInA kaLazothI sarvaddhi sahita - yAvat - moTA nAda sahita niSkramaNa--abhiSeka karyo. niSkramaNAbhiSeka pUrNa thayA pachI jamAlikumAranA mAtApitAe hAtha joDIne jayavijaya zabdathI vadhAvyA. pachI teoe tene kahyuM, he putra! bolo, ame tamane zuM ApIe ? tArA kayA kArya mATe zuM daIe ? tAre zuM prayojana che? tyAre kSatriyakumAra jamAlie mAtApitAne A pramANe kahyuM, he mAtApitA ! huM kRtrikApaNathI rajoharaNa ane pAtrA maMgAvavA icchuM chuM ane vANaMdane bolAvavA icchuM chuM. tyAre kSatriyakumAra jamAlinA pitAe kauTuMbika puraSone bolAvyA ane A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! jaldIthI zrIgRhamAMthI traNa lAkha suvarNamudrA laIne temAMthI eka-eka lAkha sonaiyA ApIne kRtrikApaNathI rajoharaNa ane pAtrA laI Avo tathA eka lAkha sonaiyA ApIne vANaMda (hajAma)ne bolAvI lAvo. kSatriyakumAra jamAlinA pitAnI uparokta AjJA sAMbhaLIne te kauTuMbika puruSa ghaNAM ja harSita ane saMtuSTa thayA. teoe hAtha joDI - yAvat - svAmInA vacanano svIkAra karyo ane jaldIthI zrIgRhamAMthI traNa Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 lAkha suvarNamudrA kADhI kRtrikApaNathI rajoharaNa ane pAtrA lAvyA tathA vANaMdane bolAvyo. pachI kSatriyakumAra jamAlinA pitAnI AjJAnusAra bolAvela vANaMda ghaNo ja prasanna ane saMtuSTa thayo. teNe snAnAdi karyA yAvat zarIrane alaMkRt karyuM, pachI jyAM kSatriyakumAra jamAlinA pitA hatA tyAM Avyo ane temane jayavijaya zabdothI vadhAvyA pachI bolyo ke, he devAnupriya ! mAre karavA yogya kAryanI mane AjJA karo. 222 - - tyAre kSatriyakumAra jamAlinA pitAe te vANaMdane kahyuM, he devAnupriya ! kSatriyakumAra jamAlinA niSkramaNane yogya agrakeza cAra aMkula choDIne atyaMta prayatnapUrvaka kApI nAMkho. kSatriyakumAra jamAlinA pitA pAsethI Adeza prApta karIne te vANaMda atyaMta harSita ane saMtuSTa thayo ane be hAtha joDIne - yAvat A pramANe bolyo, he svAmI ! ApanI AjJA pramANa. e pramANe teNe vinayapUrvaka temanA vacanono svIkAra karyo. pachI sugaMdhita gaMdhodakathI hAthapaga dhoyA. ATha paDavALA zuddha vastrathI mukha bAMdhyu ane atyaMta yatnapUrvaka kSatriyakumAra jamAlinA niSkramaNa yogya agrakezane cAra AMgaLa choDIne kApyA--muMDana karyuM. tyArapachI kSatriyakumAra jamAlinI mAtAe sapheda varNanI - haMsa saTaza cinhavALI vastranI AdaramAM te agrakezone grahaNa karyA. pachI tene sugaMdhita gaMdhodaka vaDe dhoyA. pachI pradhAna ane zreSTha gaMdha tathA mALA dvArA tenuM arcana karyu ane zuddha vastramAM tene bAMdhIne ratna karaMDakamAM rAkhyA. tyAra pachI jamAlikumAranI mAtA hAra, jaladhArA, siMduvAranA puSpo ane TuTelA motIonI mALA samAna putranA duHsaha viyoganA kAraNe AMsu vahAvatI A pramANe bolI, '"A (vALa) amAre mATe ghaNI ja tithIo, parvo, utsavo ane nAgApUjAdi rUpa yajJo tathA mahotsavAdarUpa kSaNomAM kSatriyakumAra jamAlinA aMtima darzanarUpa thaze.'' evuM vicArI te (vALa)ne potAnA takiyAnI nIce rAkhI dIdhA. -- tyArapachI kSatriyakumAra jamAlinA mAtA-pitAe bIjI vakhata uttara dizAbhimukha siMhAsana rakhAvyu ane kSatriyakumAra jamAline cAMdI ane sonAnA kaLaza vaDe snAna karAvyuM. pachI rUMvATIvALA sukomaLa gaMdhakASAyita sugaMdhiyukta vasra vaDe tenA aMgane svaccha karyuM. tyAra pachI sarasa gozIrSa caMdana vaDe jamAlinA AkhA aMge lepana karyuM. tyAra pachI nAkanA ucchavAsanA vAyuthI paNa uDI jAya evA bArIka, netrone AhlAdaka lAge tevA, suMdara varNa ane komaLa sparza vaDe yukta, ghoDAnA mukhanI lALathI paNa adhika komaLa, zveta ane sonAnA tArothI joDAyela, mahAmUlyavAn ane haMsanA cihna vaDe yukta paTazATaka paherAvyuM. hAra ane ardhahAra paherAvyo yAvat - vicitra ratnothI jaDita mugaTa paherAvyo. graMthima, veSTima, pUrima ane saMghAtima rUpe taiyAra karAyela cAre prakAranI mALAothI kalpavRkSa samAna te jamAlikumArane alaMkRta ane vibhUSita karyA. - tyArapachI kSatriyakumAra jamAlinA pitAe kauTuMbika puruSone bolAvyA ane teone kahyuM, he devAnupriyo ! jaldIthI aneka seMkaDo staMbho vaDe yukta, lIlApUrvaka ubhelI putaLI vALI ityAdi - yAvat - maNiratnonI ghaMTaDIonA samUhathI cAre taraphathI parivRtta, hajAro puruSo vaDe upADI zakAya tevI zibikA upasthita karo ane mArI A AjJAnuM - Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - jamAli kathA 22 3 pAlana karIne mane sUcita karo. A Adezane sAMbhaLIne kauTuMbika puruSoe evA ja prakAranI zibikA taiyAra karI - yAvat - nivedana karyuM. tyArapachI kSatriyakumAra jamAli kezAlaMkAra, vastrAlaMkAra, mAlyAlaMkAra, AbharaNAlaMkAra vaDe alaMkRta thaIne tathA pratipUrNa alaMkArothI susajjita thaIne siMhAsanathI UbhA thayA. te dakSiNa taraphathI zibikA para ArUDha thayA ane zreSTha siMhAsana para pUrva tarapha mukha rAkhIne beThA. pachI kSatriyakumAra jamAlinI mAtA snAnAdi karIne - yAvatu - zarIrane alaMkRta karIne haMsacita sadaza paTazAka laIne dakSiNa taraphathI zibikA para ArUDha thayA ane jamAlikumAranI jamaNI bAjue zreSTha siMhAsana para beThA. tyAra pachI kSatriyakumAra jamAlinI dhAvamAtAe snAnAdi karyuM - yAvat - zarIrane alaMkRta karIne rajoharaNa ane pAtra laIne jamaNI taraphathI zibikA para cayA ane kSatriyakumAra jamAlinI DAbI bAjunA zreSTha bhadrAsana para beThA pachI kSatriyakumAra jamAlinA pAchaLa bhAgamAM zRMgAranA ghara samAna, suMdara vezavALI, suMdara gativALI - yAvat - rU5 ane yauvananA vilAsathI yukta, suMdara stana, jaghana, vadana, hAtha, paga, lAvaNya, rUpa ane yauvananA guNothI yukta eka uttama taruNI hima, rajata, kumuda, kuMdapuSpa ane caMdramA samAna, koraMTaka puSpanI mALAthI yukta, zveta chatra hAthamAM laIne lIlApUrvaka dhAraNa karatI evI UbhI rahI. tyAra pachI jamAlikumAranI baMne tarapha zRMgAranA gharanI samAna, suMdara vezavALI - yAvat - 35, yauvananA vilAsathI yukta be uttama tarUNIo hAthamAM cAmara laIne lIlA sahita DhoLatI evI UbhI rahI. te cAmara aneka prakAranA maNIo, kanaka, ratno tathA vizuddha ane mahAmUlyavAnuM tapanIya suvarNathI nirmita, ujvaLa ane vicitra daMDavALA hatA. zaMkha, aMtaratna, kuMdapuSpa, caMdra, jaLabiMdu mathana karAyelA amRtanA phINanA puMja samAna zveta hatA. pachI kSatriyakumAra jamAlinA izAnakhUNAmAM zRMgAranA gRha samAna, uttama vezavALI - yAvat - rUpa, yauvana ane vilAsathI yukta eka zreSTha taruNI pavitra jaLathI paripUrNa, unmatta hAthInA moTA mukhanA AkAra samAna zveta rajatanirmita kaLazane hAthamAM laIne UbhI rahI. tyAra pachI kSatriyakumAra jamAlinA agni khUNAmAM zRMgAragRha samAna - yAvat - rUpa, yauvana ane vilAsathI yukta eka zreSTha yuvatI vicitra svarNamaya daMDavALA eka tADapatranA paMkhAne laIne UbhI rahI. tyAra pachI kSatriyakumAra jamAlinA pitAe kauTuMbika paraSone bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! jaldIthI eka sarakhA, samAna tvacAvALA, samAna vayavALA, samAna lAvaNya, rUpa ane yauvana guNothI yukta, eka samAna AbhUSaNa, vastra ane parIkara dhAraNa karela 1000 zreSTha kauTuMbika taruNone bolAvo. tyAre te kauTuMbika puruSa svAmInI AjJAno - yAvat - svIkAra karIne jaldIthI eka samAna, samAna tvacAvALA - yAvat - 1000 zreSTha kauTuMbika taruNone bolAvI lAvyA. jamAli kSatriyakumAranA pitAnI AjJAthI kauTuMbika puruSo dvArA bolAvAyela te 1000 taruNa sevaka harSita ane saMtuSTa thaIne, snAnAdithI nivRtta thaIne, balikarma, kautuka, maMgala ane prAyazcitta karIne ekasamAna AbhUSaNa ane vastra tathA veza dhAraNa karIne jyAM jamAli kSatriyakumAranA pitA hatA, tyAM AvyA ane be hAtha joDIne - yAvat - teone Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 Agama kathAnuyoga-2 jaya-vijaya zabdo vaDe vadhAvIne A pramANe bolyA, he devAnupriya ! amAre je kArya karavAnuM hoya tenI AjJA Apo. tyAre kSatriyakumAra jamAlinA pitAe te 1000 taraNa sevakone A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! tame snAnAdi karI - yAvat - eka samAna vezamAM susajja thaIne jamAlikumAranI zibikAne upADo. tyAre te kauTuMbika taruNoe kSatriyakumAra jamAlinA pitAnI AjJA zirodhArya karIne, snAnAdi karIne - yAvat - eka samAna poSAka dhAraNa karIne kSatriyakumAra jamAlinI zibikA upADI. hajAra puruSa dvArA upADavA yogya te zibikA para jyAre jamAli kSatriyakumAra vagere badhA ArUDha thayA, tyAre te zibikAnI AgaLa-AgaLa sarva prathama A ATha maMgala anukramathI cAlyA - svastika, zrIvatsa, nanhAvarta, vardhamAnaka, bhadrAsana, kaLaza, masya ane darpaNa. te ATha maMgaLa pachI pUrNa kaLaza cAlyo. (ityAdi uvavAI sUtramAM kahyA mujaba) - yAvat - gaganatalacuMbinI vaijayaMtI dhvajA paNa AgaLa yathAnukramathI cAlI - yAvat - Aloka karatA ane jaya-jayakAra zabdano uccAraNa karatAM anukrame kuTuMbIjano cAlyA. tenI pachI ghaNAM badhAM ugrakuLanA, bhogakuLanA kSatriya ityAdi - yAvat - mahAn puruSonA vargathI parivRtta thaIne kSatriyakumAra jamAlinA AgaLa-pAchaLa ane AjubAju cAlavA lAgyA. tyAra pachI jamAlikumAranA pitAe khAna Adi karyuM - yAvat - teo vibhUSita thaIne uttama hAthInA skaMdha para ArUDha thayA. ghoDA, hAthI, ratha ane zreSTha yoddhAothI yukta caturaMgiNI senAthI parivRtta thaIne tathA mahAsubhaTonA samudAyathI gherAyelA - thAvat - kSatriyakumAra jamAlinI pAchaLa-pAchaLa cAlavA lAgyA. sAthe ja te jamAli kSatriyakumAranI AgaLa moTA-moTA ane zreSTha ghoDezvAra tathA temanI baMne bAjumAM uttama hAthI ane pAchaLa ratha tathA rathasamUha cAlato hato. A pramANe kSatriyakumAra jamAli sarva Rddhi sahita - yAvat - vAdyo sahita cAlyo. temanI AgaLa kaLaza ane tADapatranA paMkhA laIne puruSo cAlatA hatA. temanA mastaka para zveta chatra dhAraNa karela hatuM. tenI baMne bAju zveta cAmara ane nAnA paMkhA viMjhAI rahyA hatA. kSatriyakumAra jamAli kSatriyakuMDagrAma nagaranI madhyamAM thaIne jatA-jatA brAhmaNakuMDagrAmanI bahAra jyAM bahuzAla nAmanuM udyAna hatuM, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra birAjamAna hatA. te tarapha gamana karavA lAgyA. jyAre kSatriyakumAra jamAli kSatriyakuMDa grAma nagaranA madhyamAM thaIne jaI rahyA hatA. tyAre zRMgATaka, trika, catuSka - yAvat - rAjamArgo para ghaNAM badhAM dhanArthI, kAmArthI ityAdi loko (koNikanI kathAmAM mujaba) iSTa, kAMta, priya Adi zabdothI yAvat abhinaMdana-stuti karatA kahevA lAgyA he naMda ! dharma dvArA tamAro jaya thAo. he naMda ! tapa dvArA tamAro jaya thAo. he naMda ! tamAruM kalyANa thAo. he deva ! akhaMDa uttama jJAnadarzana cAritra dvArA avijita indrione jIto ane vijita zramaNadharmanuM pAlana karo. he deva ! vidanone jItIne siddhimokSamAM jaIne vaso. tapathI pairyarUpI kacchane atyaMta dRDhatApUrvaka bAMdhIne rAga-dveSarUpI malane parAjita karo. uttama zukladhyAna dvArA ATha karmazatruonuM mardana karo. he vIra apramatta thaIne railokyanA raMgamaMcamAM ArAdhanArUpI patAkAne grahaNa karo ane Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - jamAli kathA 225 aMdhakArarahita anuttara evA kevaLajJAnane prApta karo tathA jinavara upadiSTa saraLa siddhimArga para calAvIne paramapadarUpa mokSane prApta karo. parISaha senAne naSTa karo tathA indriyagrAmanA kaMTakarUpa upasargo para vijaya prApta karo. tamAruM dharmAcaraNa nirvighna thAo. A pramANe loko abhinaMdana ane stuti karavA lAgyA. tyAre (koNika kathA mujaba) kSatriyakumArajamAli hajAro nayanAvalio dvArA jovAtA - yAvat - nIkaLyA. pachI brAhmaNakuMDagrAmanagaranI bahAra bahuzAla udyAnanI najIka AvyA ane jevA teNe tIrthakara bhagavaMtanA chatra Adi atizayone joyA, tyAMja hajAra puruSo dvArA upADAyelI te zibikAne rokI ane svayaM te sahastravAhinI zibikAthI nIce utaryA. kSatriyakumAra jamAline AgaLa karIne tenA mAtA-pitA, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra birAjamAna hatA tyAM AvyA ane bhagavaMtanI jamaNI bAjuthI traNa vakhata pradakSiNA ApI - yAvat - vaMdanA-namaskAra karIne kahyuM, bhagavaMta ! A kSatriyakumAra jamAla amAro ekamAtra ane iSTa, kAMta tathA priya putra che - yAvat - (amArA mATe) nAma zravaNa paNa durlabha che, to darzana durlabha hoya temAM zuM kahevuM ? jema koI kamaLa, padma ke - yAvat - sahastradala kamaLa kIcaDamAM utpanna thaIne ane jaLamAM saMvardhita thavA chatAM paNa paMkarajathI lipta thatuM nathI. jaLakaLathI lipta thatuM nathI. e pramANe kSatriyakumAra jamAli paNa kAmamAM utpanna thayo, bhogomAM vRddhi pAmyo, paraMtu te kAmamAM lezamAtra paNa lipta thayo nahIM ane bhogamAM paNa aMzamAtra lepAyo nathI. te mitra, jJAti, nijasaMbaMdhi, svajanasaMbaMdhi ane parijanomAM paNa lepAyo nathI. he devAnupriya! te saMsAranA bhayathI udvigna thayo che. janmamaraNanA bhayathI bhayabhIta thayelo che. have te Apa devAnupriya pAse muMDita thaIne agAravAsa choDIne anagAra dharmathI pravajita thavA icche che. tethI ame Apa devAnupriyane ziSyabhikSA ApIe chIe. Apa devAnupriya ! A ziSyarUpa bhikSA svIkAra karo. -0- jamAlinI dIkSA : tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre te kSatriyakumAra jamAline A pramANe kahyuM, he devAnupriya! jema tane sukha upaje tema kara, paraMtu vilaMba na kara. bhagavaMte Ama kahyuM, tyAre kSatriyakumAra jamAli harSita ane saMtuSTa thayo. tyAra pachI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata pradakSiNA karI - yAvat - vaMdana-namaskAra karyA. izAnakhUNAmAM gayo tyAM jaIne svayaM ja AbhuSaNa, mALA ane alaMkAra utAryA. tyAra pachI kSatriyakumAra jamAlinI mAtAe te AbhuSaNa, mALA ane alaMkArone haMsa sadaza cinhavALA eka paTazATakamAM grahaNa karyA ane pachI hAra, jaLadhArA ityAdi samAna - yAvatuM - AMsu vahAvatI potAnA putrane A pramANe kahyuM, he putra ! saMyamamAM pravRtti karaje. he putra! saMyamamAM parAkrama karaje. A viSayamAM jarA paNa pramAda karIza nahIM. A pramANe kahIne jamAlinA mAtApitAe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdanA-namaskAra karyA, karIne je dizAmAMthI AvyA hatA, te dizAmAM pAchA cAlyA gayA. tyArapachI jamAlikumAre svayaM loca karyo. pachI zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse Jain L a nternational Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 Agama kathAnuyoga-2 upasthita thayo ane RSabhadatta brAhmaNanI mAphaka bhagavaMta pAse pravajyA aMgIkAra karI. vizeSatA e ke kSatriyakumAra jamAlie 500 puraSo sAthe pravajyA aMgIkAra karI. tene anusarIne jamAlinI patnI ane bhagavaMta mahAvIranI putrI evI anowgA ke jenuM bIjuM nAma priyadarzanA che, teNe paNa 1000nA parivAra sahita dIkSA grahaNa karI. zeSa varNana pUrvavat - yAvat - jamAli aNagAre sAmAyika Adi agiyAra aMgonuM adhyayana karyuM. ghaNAM badhAM upavAsa - chaTha, aThama - yAvat - ardha mAsa kSamaNa, mAsakSamaNa ityAdi vividha tapa:karmothI potAne AtmAne bhAvita karato vicAravA lAgyA. tyArapachI koI eka divase jamAli aNagAra bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA ane bhagavaMta mahAvIrane vaMdanA-namaskAra karIne A pramANe bolyA. he bhagavan! ApanI AjJA hoya to huM pa00 aNagAronI sAthe A janapadanI bahAra vicaraNa karavA icchuM chuM. e sAMbhaLIne zramaNa bhagavaMta mahAvIre jamAlinI te vAtano Adara na karyo, svIkAra na karyo. teo mauna rahyA. tyAre jamAli aNagAre zramaNa bhagavaMta mahAvIrane bIjI vakhata, trIjI vakhata paNa A pramANe kahyuM, bhagavan! ApanI AjJA prApta hoya to huM 500 aNagAro sAthe anya janapadomAM vihAra karavA icchuM chuM. jamAla aNagAre bIjI ane trIjI vakhata paNa te ja vAta karI tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre te vAtano Adara na karyo - yAvat - mauna rahyA. tyAre jamAli aNagAre zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA ane bhagavaMtanI anujJA meLavyA vinA ja temanI pAsethI-bahuzAla udyAnathI nIkaLyA ane 500 aNagAro sAthe bahAranA janapadamAM vihAra karavA lAgyA. te kALe ane te samaye zrAvastI nAmanI nagarI hatI. tyAM koSThaka nAmaka udyAna hatuM. te kALe ane te samaye caMpA nagarI hatI. tyAM pUrNabhadra caitya hatuM - yAvat - tyAM pRthvIzilApaTTaka hato. eka vakhata jamAli aNagAra 500 aNagArothI parivRtta thaIne anukramathI vicaraNa karatA ane grAmAnugrAma vihAra karatA zrAvastI nagarImAM jyAM koSTaka udyAna hatuM, tyAM AvyA ane munionA kalpa anusAra avagraha grahaNa karIne, saMyama ane tapa vaDe potAnA AtmAne bhAvita karatA vicAravA lAgyA. zramaNa bhagavaMta mahAvIra paNa anukramathI vicaraNa karatA karatA - yAvat - sukhapUrvaka vihAra karatA, jyAM caMpAnagarI hatI, pUrNabhadra nAmaka caitya hatuM. tyAM padhAryA tathA zramaNone yogya evA avagrahane grahaNa karIne saMyama ane tapa vaDe potAnA AtmAne bhAvita karatA vicArI rahyA hatA. te samaye jamAli aNagArane arasa, virasa, aMta, prAMta, rUkSa ane tuccha tathA kAlAtikrAMta ane pramANAtikrAnta tathA ThaMDA pAna ane bhojanothI eka vakhata zarIramAM vipula rogAMtaka utpanna thayA. te roga ujvala, vipula, pragADha, karkaza, karka, caMDa, duHkharUpa, kaSTasAdhya, tIvra ane duHsaha hato. temanuM zarIra pittajvarathI vyApta hovAthI dAhathI yukta thaI gayuM hatuM. te UbhA rahevAne mATe asamartha thaI gayA. vedanAthI pIDita jamAli aNagAre tyAre zramaNa nircanthone bolAvIne teone kahyuM, he devAnupriyo ! mArA mATe zayyA-saMsmAraka bichAvo. tyAre zramaNa nircasthoe jamAli aNagAranI A vAtane vinayapUrvaka svIkArI ane jamAli aNagArane mATe zayyA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nihnava jamAli kathA - saMstAraka taiyAra karavA lAgyA. paraMtu jamAli aNagAra prabalatara vedanAthI pIDita hatA. tethI temaNe teone bIjI vakhata-rI zramaNa nigranthone bolAvyA ane teone A pramANe pUchayuM, he devAnupriyo ! zuM mArA suvAne mATe saMstAraka bichAvI dIdho ke bichAvI rahyA cho ? tenA uttaramAM zramaNanigranthoe jamAli aNagArane A pramANe kahyuM, he devAnupriya ! ApanA suvAne mATe saMthAro bichAvAyo nathI, paNa bichAvAI rahyo che. =0= jamAlinuM nihavapaNuM : - .. zramaNonI A vAta sAMbhaLIne jamAli aNagAranA manamAM AvA prakArano adhyavasAya - yAvat - utpanna thayo ke, zramaNa bhagavaMta mahAvIra je A pramANe kahe che - yAvat - prarUpaNA kare che ke, "calamAna calita che," "udIryamANa udIrita che.' yAvat - nirjIryamANa nirjIrNa che. A kathana mithyA che. kemake ahIM pratyakSa dekhAI rahyuM che ke, jyAM sudhI zayyA--saMstAraka bichAvAI rahyo che, tyAM sudhI te bichAvAyo nathI. arthAt karAtu karyuM na kahevAya. tethI ''calamANa'' calita nathI paNa 'acalita' che arthAt 'cAlatu' cAlyu na kahevAya. - yAvat - 'nirjIryamANa' nirjINa nathI paNa anirjIrNa che. A pramANe vicArIne zramaNa nigrantha--nigranthIone bolAvIne teone A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! zramaNa bhagavaMta mahAvIra je A pramANe kahe che - yAvat - prarUpaNA kare che ke, ''calamAna'' calita che - yAvat - 'nirjIryamANa' -- nirjIya che te mithyA che paNa 'calamAna' acalita che yAvat nirjIryamANa anirjINa che. - -------- jamAli aNagAra dvArA A pramANe kahevA para yAvat * prarUpaNA karavA para keTalAMka nirgunthoe A vAtanI zraddhA--pratIti ane ruci karI ane keTalAye nirranthoe A vAtanI zraddhA-pratIti ane ruci na karI. temAMthI je zramaNa nirpranthoe jamAlinI A vAtanI (navA matanI) zraddhA-pratIti ane ruci karI teo jamAli aNagArano Azraya karIne vicaravA lAgyA ane je zramaNa nirranthoe e vAtanI zraddhA-pratIti ane ruci na karI teo jamAli aNagAranI pAsethI - koSThaka udyAnathI nIkaLI gayA ane anukramathI vicaraNa karatA ane grAmAnugrAma jatA caMpAnagarInI bahAra jyAM pUrNabhadra caitya hatuM, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, temanI pAse pahoMcyA. teoe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata bhagavaMtanI jamaNI bAjuthI pradakSiNA karI, pachI vaMdana--namaskAra karIne teo bhagavaMtano Azraya karI vicaravA lAgyA. priyadarzanA ke je jamAlinI patnI hatI teNI paNa jamAlinA anurAgathI tenA matane ja svIkArIne vicaravA lAgI. jamAlinA mata anusAra je koI vastu 'vimALa' eTale karAtI hoya tene 'taM' karelI na kahevAya. paraMtu je kArya pUruM thaI gayuM hoya te ja karyuM kahevAya. jemake ghaDovastra vagere kArya kriyAkALanA aMta bhAge ja thayelA dekhAya che. paraMtu ghaDAno peTALa, goLAI Adi kALamAM ghaDo thayelo dekhAto nathI. A vAta AbAlagopAla sarvajanane pratyakSa siddha che. AvuM vicArI jamAli potAnI kalpita yuktio vaDe sarva sAdhuone samajAvavA lAgyo. tyAre sthaviroe temane kahyuM, RiSamALa tuM Adi bhagavAnanA vAkyo satya ja che. temAM kaMI paNa virodha nathI. kemake ghaDA vageremAM avAMtara kAraNo ane kAryo 227 - Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 asaMkhyAtA hoya che. mATI lAvavI, tenuM mardana karavuM, piMDa banAvavo, tene cakra para caDAvavo, daMDathI cakra bhamADavuM, pahelA peTALa banAvavuM pachI ghaDAnI goLAI karavI ityAdi kAryo e ghaDArUpI sarva kAryanA che ane chevaTe dorA vaDe kApIne ghaDAne cakrathI judo karyo tyAre ja te ghaDArUpI kArya thayuM ema tame mAno cho te ayogya che. - kemake ghaDArUpI kArya karatI veLAe dareka samaye anya anya kAryono AraMbha thAya che ane te kAryo niSpanna thAya che. kemake kAryanA kAraNono ane niSpattino eka ja kALa che. kAraNano kALa judo ane niSpattino kALa judo hoto nathI. have jo tamArA mate nRta karyA pachI ja karAyuM gaNo to dareka samaye "je karAyuM tene ja karyuM' gaNatA mAtra eka samaya--prathama samaya ja thaze. jo prathama samaya ja svIkArazo to kadApi koI kriyA pUrNa thaze ja nahIM. kemake haMmezA karAtI kriyAno Adi samaya rahevAno ja. tethI tamArA mate to ghaDAnI AdinI sarva kriyA viphaLa ja gaNAze ane kriyA pUrNa thaye ja kArya thayeluM manAze. paNa vyavahAramAM to ghaDo banAvanAra jyArathI mATI lAvIne kriyAno AraMbha kare che, tyArathI ja huM ghaDo banAvuM chuM tevuM kahe che. tethI vimALa kriyA apekSAe to karAtuM karyuM tema mAnazo to ja te kriyAnuM sAphalya thaze. jema vastra vaNavAnA Adya samaye pahelA taMtuthI ja vasra thaI rahyuM che tema nahIM mAno to aMta samaye paNa vasra kaI rIte niSpanna thaze ? kemake vastranA taMtunA Adya samayathI vastra thaI rahyuM che tema mAnazo to ja vastra thaze. jo tema nahIM mAno to vastranA aMta samaye kaMI te vastra ghaDArUpa levAnuM nathI. vaLI tame saMthAro aDadho patharAyelo joIne saMthAro karyo ja nathI tema bolyA te paNa ayogya ja che. kemake saMthAro aDadho patharAyo to pUro patharAze. tRNa--ghAsa vagere bichAvavAnI kriyA ja zarU na thaI hoya (athavA vartamAna praNAlIne Azrine saMthArIyu patharAyuM ja na hoya to pachI paNa saMthAro kyAMthI thavAno ?) jeTalA AkAzapradezamAM saMthAro pAtharavA mAMDyo teTalA AkAzapradezamAM to patharAI gayo che. mAtra pAtharavAnA bIjA tRNa--ghAsa (uttarapaTTAdi) bAkI che. paNa jeTalo saMthAro patharAyo te to patharAyo ja che, te kaMI have patharAvAno nathI. bhagavaMtanA A vacana kriyAkALanI apekSAe samajavAnA che. tethI ja bhagavaMte "calamANe calie', 'udIrijjumANe udIS'' ityAdi nava vAkyo (bhagavatIjI sUtra-9) jaNAvelA che. A ja vAta karmane Azrine paNa samajavAnI che. karmapudgalanA anaMtaskaMdhAdi pratisamaye calita thAya che. A pramANe aneka yukti-prayuktithI samajAvavA chatAM jamAli samajyo nahIM ane "navomata'" sthApI nihnavapaNe vicaravA lAgyo. (A badhAM tarka-vizeSAvazyaka bhASyamAM vistArathI ApelA che.) 228 tyArapachI koI koI samaye jamAli te rogAtaMkathI mukta thayA. nirogI ane baLavAna zarIravALA thayA. tyAre zrAvastI nagarInA koSThaka udyAnathI nIkaLyA ane anukrame vicaraNa karatA, grAmAnugrAma vicaratA jyAM caMpAnagarI hatI, jyAM pUrNabhadra caitya hatuM. jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra birAjamAna hatA, tyAM AvyA. te bhagavaMta mahAvIrathI bahu dUra nahIM ane bahu najIka nahIM tevA sthAne UbhA rahIne bhagavaMtane A pramANe kahevA lAgyA je prakAre ApanA ghaNAM ziSyo chadmastha rahIne chadmastha - Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - jamAli kathA 229 avasthAmAMthI nIkaLIne vicaraNa kare che, te prakAre huM chadmastha rahIne chapastha avasthAthI vicaraNa karato nathI. paraMtu huM utpanna thayela kevaLajJAna-kevaLadarzana dhAraNa karIne a- jina-kevalI thaIne kevalIvihArathI vicaraNa karI rahyo chuM. -0- jamAlinuM ajJAna : tyAre gautamasvAmie jamAline A pramANe kahyuM, he jamAli! kevalInuM jJAna ke darzana, parvata-staMbha ke stUpa AdithI avaruddha thatuM nathI ke tenAthI rokAtuM paNa nathI to he jamAli! jo tuM utpanna kevaLajJAna darzanano dhAraka, ahaM-jina-kevalI thaIne kevalIrUpe apakramaNa karIne vicaraNa karI rahyo che to A be praznonA uttara Apa :- 1. loka zAzvata che ke azAzvata ? 2. jIva zAzvata che ke azAzvata che? gautamasvAmIe jyAre jamAline A pramANe kahyuM tyAre te zaMkita, kAMkSita yAvat kaluSita pariNAmavALo thayA. te gautama svAmIne kaMIpaNa uttara ApavAmAM samartha na thayA. te mauna thaIne cupacApa UbhA rahyA. tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIre kahyuM, he jamAli! mArA ghaNAM zramaNanigraMtha aMtevAsI chaghastha che, je A praznonA uttara devAmAM e ja pramANe samartha che, je pramANe huM chuM. to paNa teo A prakAranI bhASA bolatA nathI. jamAli ! loka zAzvata che, kemake te kyAreya na hato evuM nathI. kyAreya nahIM hoya ema paNa nahIM, kyAreya nahIM raheze evuM paNa nathI. paraMtu loka hato - che ane raheze. A loka dhruva, nitya, zAzvata, akSaya, avyaya ane avasthita che. he jamAli ! loka azAzvata paNa che, kemake avasarpiNI kALa pachI utsarpiNI kALa Ave che. vaLI utsarpiNI kALa pachI avasarpiNI kALa Ave che arthAt lokanA kALa paryAya Adi badalAtA rahetA hovAthI paryAya apekSAe te azAzvata che. e ja rIte jIva paNa zAzvata che. kemake te "kyAreya na hato-nathI ke nahIM rahe" tema nathI. jIva hato - che ane raheze. vaLI jIva azAzvata paNa che kemake te nairayika thaIne tiryaMca paNa thAya che, tiryaMca thaIne manuSya paNa thAya che, manuSya thaIne deva paNa thAya che arthAt dravyarUpe jIva nitya che ane paryAyarUpe anitya che. zramaNa bhagavaMta mahAvIre jamAli aNagArane A pramANe kahyuM yAvat prarUpaNA karI to paNa tene A vAta para zraddhA, pratIti ane ruci na thaI. zramaNa bhagavaMta mahAvIranI e vAta para zraddhA-pratIti ane ruci na karatA jaNAli aNagAra bhagavAn pAsethI cAlyA gayA. A pramANe bhagavaMtathI alaga vicaraNa karIne jamAlie ghaNAM asabhUta bhAvone pragaTa karyA tathA mithyAtva abhinivezothI potAnA AtmA tathA bIjAne ane ubhayane bhrAMta karato ane mithyAjJAnayukta karatA ghaNAM varSo sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karyuM. aMte ardhamAsanI saMkhanA dvArA potAnA zarIrane kRza karIne tathA anazana dvArA trIza bhaktonuM chedana karIne, te sthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA ja, kALa karIne lAMtakakalpa tera sAgaropamanI sthitivALA kilbiSika devarUpe utpanna thayA. -0- jamAlinI gati : jamAli aNagArane kALadharma prApta thayela jANIne gautamasvAmI zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. vaMdanA-namaskAra karIne pUchayuM, he bhagavan! e nizcita che ke, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 30 Agama kathAnuyoga-2 jamAli aNagAra Apa devAnupriyano aMtevAsI kuziSya hato. te jamAli aNagAra kALa karIne kyAM gayA, kyAM utpanna thayA ? zramaNa bhagavaMta mahAvIre he gautama ! mAro aMtevAsI jamAli nAme aNagAra vAstavamAM kuziSya hato. te vakhate mArA kahevA chatAM - thAvat - prarUpaNA karavA chatAM teNe mArA kathana para zraddhA, pratIti ane ruci karI nahIM, te kathana para zraddhA, pratIti ane ruci na karato evo te bIjI vakhata paNa svayaM mArI pAsethI cAlyo gayo ane ghaNAM ja asadbhAvone pragaTa karavAthI ityAdi pUrvokta kAraNothI - yAvat - kALa karIne kilbiSika devarUpe utpanna thayo che. bhagavan! zuM jamAli aNagAra arasAhArI, virasAhArI, aMtyAhArI, prAntAhArI, rUkSAhArI, tucchAdArI, arasajIvI, virasajIvI, tucchajIvI, upazAMtajIvI, prazAMtajIvI ane viviktajIvI hatA ? hAM gautama ! jamAli aNagAra arasAhArI, virasAhArI yAvat viviktajIvI hatA. he bhagavan! kALa samaye kALa karIne teo lAMtakakalpamAM kilbiSika devarUpe kema utpanna thayA? gautama ! jamAli aNagAra AcAryanA pratyenIka hatA, upAdhyAyanA pratyenIka hatA. AcArya ane upAdhyAyano apayaza karanArA ane teono avarNavAda karanArA hatA - yAvat - te mithyAbhiniveza dvArA potAne ane bIjAne temaja ubhayane bhrAMti upajAvanArA ane durvidagdha banAvanAra hatA - yAvat - ghaNAM varSo sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karIne ardhamAsika saMlekhanA dvArA zarIrane kRza karIne tathA trIza bhaktanuM anazana dvArA cheda karIne te atyasthAnanI AlocanApratikramaNa karyA vinA ja teNe kALa samaye kALa karyo. jenAthI te lAMtaka kalpamAM tera sAgaropamanI sthitivALA kilbiSika devarUpe utpanna thayA. he bhagavan! te jamAlideva te devalokathI AyuSya kSaya thayA bAda yAvat kyAM utpanna thaze ? gautama ! te tiryaMcanA-manuSyanA ane devanA pAMca-pAMca bhava grahaNa karIne ane e rIte paMdara bhavonuM saMsAra paribhramaNa karIne tyAra pachI te siddha thaze, buddha thaze - yAvat - sarva duHkhono aMta karaze. jamAlinA matamAM-dRSTimAM bahu jIvo rata thayA. tethI A matane "bahurata" mata kahe che athavA bahu samaye kArya siddhi zakya hovAthI "bahurata" mata kahyo. e rIte bhagavaMta mahAvIranA kevaLajJAna pachI cauda varSe A prathama nilava thayo - anojjA athavA priyadarzanA sAdhvIe Dhaka zrAvakanA pratibodhathI A matano tyAga karyo ane bhagavaMta mahAvIrano Azraya karI vicAravA lAgyA te kathA kanojJA mAM jovI. 0 Agama saMdarbha :AyA. pa11; sUya cUpR. 273; ThA 688, 689 + va sama. 233nR. bhaga 10, 463 thI 470, uva. 51-pR. nisI.bhA. 5596, papa(c), pa611, -pa618, pa6 24 thI 56 ra4; Avani 778 thI 788; Ava.bhA. 125, 126; Ava cU-pR. 416 thI 419; Ava.ni. 165, 167 nI . utta. ni 165, 166; utta.ni. 167nI vR. utta.bhAva.adhya. 3 - 8 - 4 - Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - tiSyagupta kathA 2 31 (2) nilava tiSyagupta kathA :-0- parIcaya : - bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM tiSyagupta nAme bIjA nilava thayA. temaNe "jIvapradezika' nAmano mata kADhelo. A navA matanI sthApanA temaNe (rAjagRhamAM) 8SabhapuramAM karelI. bhagavaMta mahAvIrane kevaLajJAna utpanna thayA pachI soLa varSe A bIjo nilava utpanna thayo. jo ke tene pratibodha thatA teNe A navA matano tyAga karI punaH samyaktva prApta kareluM hatuM. mULabhUta te samyakdRSTivALA hatA, pachI mithyAtvamAM praveza karelo hato. nitya paccakkhANa yukta hatA. zeSa parIcaya jamAli nibhava mujaba jANavo. vizeSa e ke teNe potAno mata AmalakalpamAM choDI dIdhelo hato. -0- tiSyagupta kathA : bhagavaMta mahAvIrane kevaLajJAna prApta thayA pachI soLa varSe bIjo nibhava utpanna thayo. tenuM kathAnaka A pramANe che - te kALe, te samaye rAjagRhI nagarImAM guNazIla caitya hatuM. tyAM eka vakhata cauda pUrvadhara evA vasU nAmanA AcArya bhagavaMta padhAryA. temane tiSyagupta nAme ziSya hatA. eka vakhata AtmapravAda nAmanA pUrvano abhyAsa karatA tenA bhaNavAmAM A sUtra-AlApaka Avyo. je aMte navapUNe nItti vattatraM siyA ? ityAdi. he bhagavan! jIvanA eka pradezamAM jIva evI vaktavyatA thaI zake ? bhagavaMte kahyuM, nA, e artha samartha nathI. A rIte AgaLa-AgaLa prazna karatA pUche che ke, jIvanA be pradezamAM, traNa pradezamAM, saMkhyAtA pradezamAM, asaMkhyAtA pradezamAM yAvat eka uNa sarva pradezamAM jIvanI vaktavyatA thaI zake ke nahIM? bhagavaMta kahe nA, e artha paNa samartha nathI. arthAt eka uNa sarva pradeze paNa jIva kahevAya nahIM. tyAre jIva jyAre kahevAya ? bhagavaMta kahe, paripUrNa lokAkAzanA pradeza jeTalA pradeza tulya jIvanA pradeza che arthAt teTalA pradeze jIvanI vaktavyatA thaI zake - te samagra pradeze jIva kahevAya. A pramANe bhaNatAM tiSyaguptane evI zaMkA thaI ke, "jIvanA eka chellA pradezamAM ja jIvasaMjJA rahelI jaNAya che. kemake jyAre mAtra eka pradeza hIna evA sarva jIvapradeze paNa jIva che ema kahevAtuM nathI ane mAtra te hIna rahela eka pradeza umerAtA tene jIva kahevAya che, tyAre eka pradeze ja jIva che tema mAnavuM joIe. tyAre AcArya vasUe tene samajAvyuM ke, eka pradeza mAtrathI jIva evuM samajavuM nahIM, paNa samagra-pratipUrNa lokAkAza pradezatulya deze jIva che tema samajavuM joIe. paraMtu tiSyagupta potAnA te matane sarva loko pAse kahevA lAgyA. tyAre guru bhagavaMte tene samajAvatA kahyuM ke, he ziSya ! jo tuM jIvanA eka-be-traNa Adi pradeze jIvapaNuM svIkArato nathI ane mAtra eka chellA pradezamAM ja jIvatva mAnIza to chellA pradezamAM paNa jIvapaNuM siddha thaze nahIM. kemake sarvanuM pradezapaNuM to sarakhuM ja che. jema retInA hajAro kaNIyAmAM tela nathI, to te eka chellA kaNIyAmAM paNa tela kaI rIte saMbhave ? ema tuM mAtra chellA pradeze jIva che tevuM mAnIza ane pUrvapUrvanA pradeze jIvatva svIkArIza nahIM to jIvapaNuM kaI rIte siddha thaI zakaze? mATe tArA mAnavA pramANe to jIvano abhAva ja siddha thaze. te abhAva to tuM mAnato nathI, tethI tuM Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 kahe che te artha iSTa nathI. tiSyagupte prazna karyo ke, Apa je kaho cho tenAthI to Agamane ja bAdha Ave che. kemake hamaNAM ja AvelA sUtra AlApakamAM ekabe vagere pradezamAM jIvano niSedha karIne chellA ja pradezamAM jIvapaNuM kaheluM che. to Apa jagat baMdhu jinezvaranA kahelA sUtrano kema niSedha karo cho ? tyAre AcArya bhagavaMte kahyuM ke, jo tuM sUtrane pramANa mAnato ho to sAMbhaLa, temAM ja kahyuM che ke, "paripUrNa lokAkAza pradeza tulya jIvamAM ja jIvanI saMjJA che. zrutane pramANa mAnanArAoe to AmAM navI kuyuktio karavI ja na joIe. sarve samudAyarUpa jIvanA pradezo jIva che. jema koI vastrapaTa levAmAM Ave to temAM AvatA samagra taMtunA samudAyane ja paTa kahe che paNa temAMnA koI eka taMtune paTa kahevAto nathI ke tenA aMtya taMtune paTa kahevAtuM nathI. kemake tenA sarva pradezonuM tulyapaNuM hoya che. e ja rIte jIve avagAhita koI eka pradezanA AdhAre tene jIva na kahI zakAya paNa tenA eka eka pradezathI avagAhita sarve pradezanA tulyapaNAthI samagra pradeze jIvanI vaktavyatA thaI zake. aMtya pradeza mAphaka zeSa pradezanuM paNa AtmopakAritva siddha ja che. A pramANe ghaNI yukti prayuktithI samajAvavA chatAM tiSyagupta na samajyA. A vizeSa yukti-prayukti vizeSAvazyaka bhASyamAM batAvelI che, uttarAdhyayana vRttimAM paNa teno ullekha che.) tyAre guru bhagavaMte kAyotsarga karyo - tiSyaguptane gaccha bahAra karyA. pachI te tiSyagupta muni AmalakalpA nAmaka nagarImAM gayA. teNe asadbhAvanAthI, mithyAtva abhinivezathI potAne--anyane ane ubhayane vyuAhita karyAM. AmalakalpA nagarIe jaIne tyAM AmrazAla vanamAM rahyA. tyAM mitrazrI nAme eka zramaNopAsaka--zrAvaka hato. te mitrazrI pramukha anya paNa bIjA zrAvako nIkaLyA ane udyAnamAM tiSyagupta sAdhunI pAse AvyA. mitrazrI paNa jANato hato ke A nirNava che. te jANato hato ke huM pachIthI tene samajAvIza. to paNa te mAyAsthAnapUrvaka gayo ane dharma zravaNa karyo. tyAre paNa mitrazrI zrAvake teno virodha na karyo. manamAM nizcaya karyo ke, Amane huM pratibodha karIza. Agama kathAnuyoga-2 eka vakhata teNe vipula- saMkhaDI karI arthAt moTo jamaNavAra karyo. tiSyaguptane nihnava jANI. tene pratibodha karavA mATe nimaMtraNa ApyuM. "Aje Apa AhAra levA mAre tyAM ja padhArajo. te niyaMtraNa aMgIkAra karIne muni tiSyagupta mitrazrI zrAvakanA ghera padhAryA. mitrazrIe temane bahumAnapUrvaka Asana para besADyA. temanI sanmukha ghaNAM utsAha ane ADaMbarathI uttama prakAranA aneka bhakSya, bhojya, annapAtra, vyaMjana, vastra vagereno samUha dharyo. pachI te sarvemAMthI chello eka-eka avayava laIne temanA pAtramAM mUkyo. dALa, kaDhI, jaLa vagerenuM eka-eka biMdu ja ApyuM. vajramAMthI paNa eka chello taMtu kADhIne Apyo. pachI te zrAvake tene namaskAra karI potAnA sarva baMdhuone kahyuM ke, tame badhA A sAdhune vaMdanA karo. meM Aje temane pratipUrNa paDilAbhyA che. huM Aje mArA AtmAne dhanya ane puNyavAn mAnuM chuM. kemake guru mAre ghera padhAryA che. tyAre tiSyagupta bolyA ke, he zrAvaka ! Avo ekaeka kaNa ApIne te Aje mArI hAMsI karI che, te teM yogya karyuM nathI. tyAre mitrazrI zrAvake kahyuM, he pUjya ! tamAro Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - tiSyagupta kathA 2 33 ja A mata che. tamAro mata satya ja hoya to A lADu, bhAta, dALa, jaLa vagerenA chellA avayava thakI ApanI tRpti thavI joIe. temaja A eka chello vastrataMtu Apane zItathI rakSaNa karanAro thavo joIe. jo tema na mAno to Apano ja mata miththA sAbita thaze. te sAMbhaLIne pratibodha pAmelA tiSyagupta bolyA ke, he zrAvaka ! mane svasiddhAMtathI pratilAbhita karI teM mane sAro bodha Apyo. vardhamAna svAmInA siddhAMtano pratilAbha karIne teM bhagavaMtanA siddhAMtamAM karelI mArI zaMkAne dUra karI che. A rIte tiSyagupta samyak bodha pAmyA. pachI te zrAvake bhaktipUrvaka temane sArI rIte pratilAbhita karyA ane "micchAdukkaDa' karyuM - potAnI aparAdhanI kSamA mAMgI. guru bhagavaMta pAse jaI potAnI mithyA prarUpaNA saMbaMdhi AlocanA-pratikramaNa karIne jinezvara bhagavaMtanI AjJAnusAra vicaravA lAgyA. samyam mArganI pratipAlanA karI tiSyagupta muni svarge gayA. 0 Agama saMdarbha :ThA 688, 689 + vR; uva 51 nI vU kisI.bhA. 5569, papa97, pa611, -pa618, 5622 thI pa624; Avani 778 thI 788; Ava.bhA. 127 + 4 AvayU.1-pR. 420, utta.ni 165, 168 nI vR utta.bhAva.adhya3-vR; (3) nilava ASADha kathA :- (ASADha ziSyonI kathA) -0- parIcaya : bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM trIjA nilava ASADha nAme AcArya thayA. temanAthI "avyakta' nAme mata zarU thayelo. A nilava mata seviyA (zvetAMbikA) nagarIe utpanna thayelo. bhagavaMta mahAvIrane kevaLajJAnanI utpatti pachI 214 varSe "avyakta" matasiddhAMta udbhavelo hato. je matano pachIthI teoe tyAga karelo. mULabhUta teo samyagadaSTi hatA, pachI mithyAtva pravezela. teo nitya paccakakhANa yukta hatA. zeSa parIcaya jamAli mujaba jANavo. 0 ASADha kathA : te kALe ane te samaye bhagavaMta mahAvIranA siddhigamana pachI 214 varSe trIjo nihnava utpanna thayo. (ahIM parIcayamAM kevaLajJAna pachI 214 varSa ane kathAmAM nirvANa (siddhi) gamana pachI 214 varSa evA bheda eTale noMdhAyo che ke, Avazyaka niryukti 782 mujaba A kALa kevaLajJAna pachIno jaNAvela che. jyAre Avazyaka bhASya-129, Avazyaka cUrNi-1-pR. 421, uttarAdhyayana niryukti 169nI vRtti ityAdimAM siddhigamana pachI ra14 varSe jaNAvela che. have pachI bAkInA nidhavono kALa bhagavaMtanA siddhigamana pachIno ja jaNAvela che.) zvetAMbikA nAme nagarI hatI, tyAM polAsa nAme udyAna hatuM. tyAM Arya ASADha nAmanA AcArya ke, je vAMcanAcArya paNa hatA. teo potAnA gaccha sahita padhAryA. te gacchamAM AgamanuM adhyayana karanArA ghaNAM ziSyo hatA. te ziSyo AgADha yogamAM pratipanna thaI adhyayana rata hatA. te ja divase koI vicitra karmonA udayathI AcArya bhagavaMtane rAtrinA vizucikA thaI. vAyano niraDha karavAthI - yAvat - teo kAladharma Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 Agama kathAnuyoga-2 pAmyA. saudharmakalpa nalinigulma vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. paNa te vRttAMta koInA jANavAmAM na Avyo. temaNe devalokamAM utpanna thatAnI sAthe ja avadhijJAnano upayoga mUkayo - yAvat - temaNe temanA zarIrane joyuM, sAdhuone AgADha yogamAM praveza karAvelo jANyo. temanA pratyenA karuNAbhAvathI deve tyAM AvIne te ja zarIramAM praveza karyo. pachI sAdhuone jagADIne kahyuM, he sAdhuo ! vairAtrika kAlagrahaNa karo. devanA vacanathI te sAdhuoe kriyA karI. temaja zratanA uddeza, anudeza, samujJA paNa temanI pAse karI. te deve divya prabhAvathI te sAdhuonA kAlabhaMga Adi vinanuM nivAraNa karIne jaladIthI te sAdhuonA yoga pUrNa karAvyA. pachI jyAre te deva potAnuM zarIra choDIne svargamAM pAchA jaI rahyA hatA tyAre temaNe sAdhuone kahyuM, he pUjya zramaNo ! kSamA karajo meM asaMyamIe tamone vaMdanAdika karAvyA che tame saMyamI cho, huM to amuka divase kALa karIne svargamAM gayo hato. paNa tamArA paranI anukaMpAthI ahIM AvIne tamArA yoga pUrNa karAvyA che ityAdi kahI te sAdhuone khamAvIne svarge gayA. pachI te sAdhuoe temanuM zarIra paraThavAvI dIdhuM. pachI teone AvA prakArano vicAra Avyo ke, aho ! A avirati devane ApaNe ghaNAM kALa sudhI vaMdanA karI, teo badhAM saMmata thayA ke, ApaNe avyakta bhAve teone vAMdyA. tethI badhAM ja avyakta bhAvo che, mATe bIje sthAne paNa zaMkA rAkhavI joIe. kemake "koNa. saMyamI che ane koNa asaMyamI devatA che te koNa jANe che ? mATe koIe koIne vaMdanA na karavI e ja zreyaskara che. anyathA asaMyamIne vaMdanA ane mRSAvAda e be doSa lAge che. A rIte teo avyakta-mata vALA nilava thayA. nirNaya karyo ke, jyAM sudhI tamane ke mane pratIti na thAya ke, "A saMyata che ke nathI ?" tamAre paNa e pramANe ja karavuM-prarUpavuM. A ja pramANe saMyati ke zrAvako mATe paNa avyakta bhAva bhAvavo. A pramANe teo asadubhAvathI potAne, bIjAne ane ubhayane vyarDsAhita karatA vicaravA lAgyA. tevA prakAranA bhAre karmanA udayathI te mithyA pariNAmanI buddhivALA sAdhuoe avyaktavAdane aMgIkAra karyo. paraspara vaMdanakriyAne choDI dIdhI. te vakhate bIjA sthavIra sAdhuoe temane anuzAsita karatAM kahyuM, jo tamAre bIjA sarva upara saMdeha che, to jeNe tamane kahyuM ke, huM deva chuM tyAM paNa tamane kema saMdeha thayo nahIM ke, te deva che ke adeva che? tamArA mate jo jJAna nizcayakArI nathI, to tenuM anizcayakAritva paNa nizcayane AdhIna ja che. vastu vyasta hovA chatAM avyaktatva siddha thaze. jo A anumAna jJAna ja hoya to paNa te nizcayakArI gaNazo ke nahIM gaNo ? jo tame anumAnathI nizcayakArI gaNazo to tamArI avyaktatvanI mAnyatA mithyA che. jo tame te jJAnane anizcayakArI gaNazo to nizcayathI pratijJAmAM paNa sarvathA anizcayakAritvano abhAva thaI jaze, pachI tenI sAdhanA kaI rIte karazo? jo sarvathA tame zrutajJAnane paNa jJAnanI anicayakAritAthI jozo to pachI svarga-apavarganI sAdhanA mATe tadarthe upadezAvela tapa vagere paNa anizcita thaze. to pachI kezalaMcana Adi anarthaka thaze ane tenI prarUpaNA karanAra tIrthaMkaranI paNa nizcitatA kaI rIte thaze? (ityAdi aneka yukti-prayuktithI thavIroe samajAvyA je uttarAdhyayana Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - ASADha kathA 2 35 sUtranI vRttimAM Apela che.) tyAre te sAdhuoe kahyuM ke, AcAryae pote ja jaNAvyuM che ke, "huM deva chuM" tathA devanuM rUpa paNa ame pratyakSa joyuM che tethI amane saMdeha nathI. eTale svavIroe jaNAvyuM ke, jo ema che to jeo ema kahe che ke, "ame sAdhu chIe." temaja sAdhunuM rUpa paNa tame pratyakSa juo cho to teonA sAdhupaNAne mATe kema saMdeha karo cho ke, jethI tame paraspara vaMdanA karatA nathI ? vaLI sAdhanA karatA devanuM vAkya vadhu satya hoya ema paNa tamAre dhAravuM na joIe. kemake devo to krIDA-kutUhala Adi kAraNe paNa asatya bole. jyAre sAdhuo to tevA asatyathI viramelA hovAthI asatya bole nahIM. vaLI jo pratyakSa evA yatine mATe paNa tamane zaMkA hoya to pachI parokSa evA jIva ajIvAdi padArthone vize to ghaNI ja zaMkA hovI joIe. vaLI yatino veza dhAraNa karelA manuSyamAM paNa sAdhupaNuM che ke nahIM evo tamane saMdeha paDe che to jinezvaronI pratimA vize to nizcayathI ja jinapaNuM nathI tema mAnI tene paNa vaMdana kema karAya ? tyAre sAdhuoe uttara Apyo ke, asaMyamI devatAe praveza karelA yativeSane vAMdavAthI temAM rahelA asaMyamarUpa pApanI anumati Ave, te doSa pratimAne vize lAgato nathI. sthavire kahyuM, devatAe adhiSThita karelI pratimAne vize paNa anumatirUpa doSa rahelo ja che. tyAre teo bolyA ke, zuddha adhyavasAyavALo mANasa jinezvaranI buddhithI pratimAne vAMde che, mATe tene pratimAne doSa lAgato nathI. tethI sthavire kahyuM ke, zuddha adhyavasAyavALAne yatibuddhithI yatirUpe-sAdhurUpe vAMdatA kayo doSa Ave che ke, jethI tame paraspara vaMdanA karatA nathI ? tyAre sAdhuoe pUchyuM ke, tyAre to vizuddha pariNAmavALA liMgamAtrane dhAraNa karanAra pArthasthAdikane paNa yatibuddhithI name to tene doSa lAgato nathI ema samajavuM ne ? sthaviro javAba Apyo ke, tamAruM kahevuM ayukta che. kemake pArthasthAdikane vize samyak nirgasthapaNAno abhAva che, AhAra vihAra vaDe tenAmAM nirgastha liMganI prApti jaNAtI nathI. mATe pratyakSa doSavALA pArthasthAdikane vaMdanA kare to tene sAvadya--anujJAno doSa lAge che. tame to sarvatra zaMkAvALA cho. tethI AhAra, upadhi, zayyA vagere paNa devatAnA vipharvelA haze ke nahIM teno nizcaya nahIM hovAthI te AhArAdika paNa tamAre grahaNa karavA na joIe. A pramANe ati zaMkA rAkhavAthI samagra vyavahArano uccheda thaze. kemake nizcayakArI jJAna vinA koNa jANe che ke, A bhojana che ke kIDA che ? vastrAdikamAM mANikya che ke sarpa che ? e rIte avyakta matathI sarva sthAne zaMkA ja raheze ane bhojana-pAna Adi kazuM vAparI zakAze nahIM. e ja rIte jema tame ASADha deve dhAraNa kareluM yatinuM rUpa joyuM evA bIjA keTalA devone yatirUpe joyA che ke, tame sarvatra zaMkAzIla thayA cho ? koI vakhata kaMI accherArUpe koI sthAne devAdikane jovA mAtrathI sarva sthAne zaMkA rAkhavI e yogya nathI. tethI vyavahAranayano Azraya karI tamAre paraspara vaMdana karavA joIe. chaghasthonI pravRttimAM vyavahArapradhAna che. vyavahArano uccheda karavAthI tIrthanA ucchedano prasaMga prApta thAya che ityAdi yuktio vaDe sthavira sAdhuoe temane samajAvyA, Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 Agama kathAnuyoga-2 to paNa teoe potAno Agraha choDyo nahIM, tyAre sthaviroe temane kAyotsargapUrvakavosirAvavApUrvaka gaccha bahAra karyA. te sAdhuo vicaratA-vicaratA koI divase rAjagRha nagare gayA. tyAM mauryavaMzI baLabhadra nAmano rAjA rAjya karato hato. te zrAvaka hato. tenA jANavAmAM AvyuM ke, A avyaktavAdI nibhavo ahIM AvelA che ane guNazIla udyAnamAM rahelA che. tyAre te zrAvaka rAjA temane bodha pamADavA mATe potAnA subhaTone bolAvIne kahyuM, guNazIla udyAnamAM rahelA sAdhuone bAMdhIne ahIM laI Avo. subhaTo te sAdhuone laI AvyA. tyAre rAjAe kRtrima kopa karIne subhaTone kahyuM ke, A sarvene telanI ukaLatI kaDAImAM nAMkho ane hAthIne page bAMdhIne temanuM mardana karo. rAjAnI AjJA sAMbhaLIne subhaTo hAthIone tathA kaDAIone lAvyA. te joIne bhayabhIta thayelA sAdhuoe rAjAne kahyuM, he rAjan ! tame zrAvaka cho, chatAM amane sAdhuone kema haNo cho ? rAjAe uttara Apyo ke, koNa zrAvaka ? tame paNa cora cho, luMTArAo cho ke sAdhu cho te koNa jANe che ? tyAre te sAdhuoe uttara Apyo ke, he rAjan ! ame sAdhu ja chIe anya koI nathI. tyAre rAjAe kahyuM ke, tamArA manamAM to sarva vastu avyakta che. tethI tame sAce ja sAdhuo cho te kema jANavuM? tame paNa kema kahI zako ke tame sAdhu ja cho ? tamArA mate to huM paNa zrAvaka chuM ke anya koI ? te kema nakkI thaI zake? tethI tame paNa mane zrAvaka kema kaho cho ? jo tame sAdhu ane huM zrAvaka chuM ema mAnazo to paraspara vaMdana nahIM karatA evA tamArA avyakatavAdanI hAnino prasaMga Avaze. tathApi tame vyavahAranayane svIkAro to uttama nirgastharUpe huM tamArI saddataNA karuM. e vAta sAMbhaLI te sAdhuo lajjA pAmyA. rAjAnI vANIthI dRDha bodha pAmyA. teoe svIkAra karyo ke, niHzaMkapaNe teo zramaNa nirgastha che. "jinezvara bhagavaMte kahelI kriyAyukta ane jyeSTha-laghunA vyavahAre paraspara vaMdanA karanArA ame zramaNa nircantha chIe" - e pramANe vAraMvAra bolavA lAgyA. pachI te sAdhuoe kahyuM ke, he rAjana ! cirakALathI bhrAMti pAmelA amane Aje tame sanmArga pamADyo. te sAMbhaLIne rAjA namratAthI bolyo ke, tamone pratibodha karavA mATe ja meM A anucitta pravRtti karelI hatI. te sarva kSamA karajo. ema kahIne te rAjAe sarva sAdhuone vaMdanA karI. te sAdhuo paNa bodha pAmI mithyAtvano tyAga karI, pharI pahelAMnI jemaja pRthvI para vicaravA lAgyA. 0 Agama saMdarbha :ThA 688, 689 + 9. uva 51nI vR. nisIbhA. papa96, 5599, -pa613, 5618, 2622 thI pa624; Ava ni 778 thI 788; Ava.bhA. 129, 130 + graM. AvayU. 1-pR. 421, 422; utta.ni 165, 169 + vR. utta.bhAva. adhya3 nI vra - X - X -- Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nitava - aRmitra kathA 2 37 (4) nilava azvAmitra kathA :-0- parIcaya : bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM cotho nilava azvamitra thayo. teNe sAmuccheda nAmaka mata kADhelo. A matanI sthApanA teNe mithilA nagarImAM karI. bhagavaMta mahAvIranA nirvANa bAda 220 varSe azvamitra nilava thayo. temaNe potAnA nilavapaNAno - matano jo ke pachIthI tyAga karelo ane punaH bhagavaMta mahAvIranA matanuM anusaraNa kareluM hatuM. mULabhUta azvamitra nilava samyak dRSTi hatA. nitya teo paccakkhANa karatA hatA. zeSa parIcaya jamAli pramANe jANavo. 0 azvAmitra-kathA : mithilA nagarImAM lakSmIdhara caityanA udyAnamAM mahAgiri nAmaka AcArya samavasaryA. tene kauDinya nAme ziSya hatA. te kauDinyane azvamitra nAme ziSya hatA. te dazamuM anupravAda nAmaka pUrva bhaNatA hatA. temAM naipuNika vastu bhaNatAM chatrayAya vaktavyatAno AlApaka bhaNavAmAM Avyo. temAM e pramANe vAta AvI ke vartamAna samayanA sarve nArakI jIvo bIje samaye ja nAza pAme che, A pramANe vaimAnikanA jIvo paryata A vAta jANavI. e ja pramANe bIjA samaya vagerenA nArakI jIvo mATe paNa jANavuM. A pramANeno AlApaka sAMbhaLIne azvamitrane evI vitigicchA-zaMkA thaI ke, "utpatti thayA pachI tarata ja sarva vastu sarvathA nAza pAme che." sarva saMyato nAza pAmaze ane badhAMno samuccheda thaze. tenuM citta tyAM sthira thaI gayuM. AcArya bhagavaMtane tene samajAvyuM ke, A eka samaya vaktavyatA che." paNa teNe te vAta grahaNa na karI. azvamitra A pramANe te bodha grahaNa karIne, bIjAone paNa vyarDsAhita karato kahevA lAgyo ke, sarvathA sarva vastu indradhanuSa, vIjaLI ane meghanI jema pratikSaNe utpanna thAya che ane nAza pAme che. tene guru bhagavaMte vividha yukti-prayuktithI samajAvatA kahyuM (A vividha yukti prayuktinI dArzanika carcA uttarAdhyayana niryukti 170nI vRttimAM karAyelI che) - dareka vastu pratikSaNe nAza pAme che evuM mAtra bauddha matavALA ja mAne che ane tevo mata mAtra RjusUtra nAmanA cothA nayano ja che. sarva niyono Avo mata che paNa nahIM. ahIM je sarvam kSa m nI vAta kahI che te to "judA judA paryAyanI utpatti tathA nAza thAya che" evI apekSAe koI paNa prakAre vastuno pratikSaNe nAza kahelo che. je samaye nArakI Adi prathama samayanA nArakIpaNe kSaya pAme che, te ja samaye bIjA samayanA nArakIpaNe te utpanna thAya che arthAt teno prathama samayano nArakI paryAya naSTa thAya che ane bIjA samayano nArakI paryAya utpanna thAya che. - paraMtu jIva-jIvadravyapaNe to sthAyI ja che. kSaya to mAtra kALanA paryAyathI ja thayo che. tethI sarvathA vastuno - dravyano kSaya thayo tema mAnavuM ghaTAvI zakAya nahIM. kemake dareka vastu nA paryAyo anaMtA che. temAMthI mAtra eka paryAyano nAza thavAthI sarvathA vastuno ja nAza mAnavo e mAnyatA zAstra viruddha ja che. vaLI he ziSya ! kadAca tuM sUtranA AlAvAthI bhrAMti pAmyo ho to sUtranuM ja vacana tane kahuM te sAMbhaLa - sUtramAM ja e vAta Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 Agama kathAnuyoga-2 Ave che ke, "he bhagavan! nArakInA jIvo zAzvatA che ke, azAzvatA ? he gautama ! kathaMcit zAzvata che ane kathaMcit azAzvata che. pharI gautamasvAmIe pUchayuM, ema zI rIte kaho cho ? he gautama! dravyanayane AdhAre zAzvatA che ane bhAvanayane AdhAre azAzvatA che ityAdi. he ziSya ! A rIte sUtramAM paNa nArakAdino sarvathA nAza kahelo nathI. teo kALaparyAyane Azrine prathama samayanA bhAvathI nArakIpaNe nAza pAme che paraMtu sarvathA dravyapaNe nAza pAmatA nathI. kemake dravyapaNe to nArakI zAzvatA che jo kadAca sarvathA nAza mAnIe to prathama samayotpanna nArakIno sarvathA nAza thavAthI dvitIya samayotpanna nArakI e vizeSaNa kaI rIte ghaTI zake ? athavA to he ziSya ! ame tane ja pUchIe chIe ke, "sarva vastu kSaNika che' ema te kaI rIte jANyuM? jo tuM ema kahe che ke, "mRtathI jANya" to sUtrathI thatAM arthanuM jJAna to asaMkhya samaya vaDe utpanna thayelA sUtrArtha grahaNa karavAnA pariNAmathI ja thAya che. jo pratikSaNe nAza mAnIza to sUtrArtha grahaNa ghaTI kaI rIte zakaze ? tAtparya e che ke cittanI sthiti asaMkhya samaya sudhI rahe che. paNa sarva kSaNika nathI. kemake sUtramAM je pado rahelA che te to sAvayava che, ane te padanA dareka akSarano uccAra asaMkhyAtA asaMkhyAtA samaye karI zakAya che. tethI te padonuM jJAna paNa asaMkhyAtA samaye thAya che. te sarva kSaNavAdI pakSamAM ghaTe ja nahIM. he ziSya ! kSaNikavAdInA pakSamAM bIjA paNa ghaNAM doSo Ave che te sAMbhaLa koI eka vyakti bhojana karavA bese, paNa te kSaNika hovAthI dareka koLIyAno khAnAra judo judo vyakti thaze ane bhojanane aMte khAnAro paNa kSaNika hovAthI rahyo nathI. tethI chello koLIyo khAnAra koI judo ja che to tene mAtra eka koLIyo khAvAthI tRpti zI rIte thaze? vaLI bhojana pUrNa thayA pachI (tArA siddhAMta pramANe sarva vastu kSaNika hovAthI) bhojananI tRpti kone thaI? e ja pramANe mArgamAM gati karanAro mANasa paNa kSaNe kSaNe navo navo thavAthI tene koI paNa vakhate zrama lAgaze nahIM kemake pUrva pUrvano mANasa to kSaNe bhaNe nAza pAmyo che. vagere doSo svabuddhithI jANI levA. AvA doSo-Apatti AvavAthI samagra lokavyavahArano ja uccheda thaze. -(A rIte mAnavAthI) bhojana kriyAno AraMbha anya kare che ane tRpti bIjA mANasane thAya che, mArge koI mANasa cAle che ane teno zrama koI bIjAne lAge che. ghaTa Adi padArthone jonAro koI mANasa che ane te padArthanuM jJAna bIjAne thAya che. kAryano AraMbha koI bIjo mANasa kare che ane kAryano kartA koI bIjo ja thAya che. koI mANasa duSkarma kare che ane tenA phaLarUpe narakamAM koI bIjo mANasa jAya che. cAritra koI pALe che tenA phaLarUpe mokSe koI bIjo jAya che. vaLI dareka vastu sarvathA kSaNika hoya to padArthanA mULa svarUpanA abhAve te padArtha dekhAya ja nahIM. jo "vAsanAnI paraMparAe karIne vastu dekhAya che." ema kahIe to vAsanA saMtAna paNa kSaNika vAramAM ja DUbI jAya che. jo "vinAza thayA chatAM paNa aneka kSaNa sudhI vAsanA rahe che." ema kahIe to tamArA manamAM ja moTI hAni-Apatti Avaze. mATe he ziSya ! hRdayamAM mithyAtvane kema vadhAre che ? kemake koI paNa vastu ekAMte karIne paryAyamaya paNa nathI ane ekAMte karIne dravyarUpa paNa nathI. paNa utpAda- Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirhAva - azcamitra kathA vyaya ane dhrauvyarUpa hovAthI aneka paryAyavALI che. bhuvana, vimAna, dvIpa, samudra vagere sarva vastu nityAnityapaNAthI vicitra pariNAmI ane aneka svarUpI che. ema jinezvara paramAtmAe kaheluM che. vaLI sUtramAM bhagavaMte koI sthAne koI vAta vyavahAranayane Azrine kahI che, to koI sthAne nizcayanayane Azrine kahelI che ane koI sthAne te baMne ubhayanayane Azrine kahelI hoya che. te sarva yathArtha buddhithI svIkAravuM, paNa jinezvaranA vacanamAM potAnA matanI kalpanA karavI nahIM. he ziSya ! jo tuM ekalA paryAyanayane ja aMgIkAra karIza to - sukha, duHkha, baMdha, mokSa vagere kaMI paNa ghaTaze nahIM ane mAtra dravyArthika nayano Azraya karIe to paNa sukhaduHkhAdi kaMI ghaTe nahIM. kemake dravyArthika sarva vastu ekAMte nitya hovAthI sarva vastu AkAza mAphaka avicaLa thaze. tethI tenI vicitratA ghaTI nahIM zake. mATe baMne pakSane svIkAravAthI ja sarva vAta ghaTAvI zakAze. vaLI ekAMta pakSa to aneka doSothI bharapUra hovAthI tyAga karavA ja lAyaka che. 239 A pramANe aneka yuktiothI tene samajAvyA to paNa jyAre te samajyo nahIM, tyAre tene nihnava jANIne gaccha bahAra karavAmAM AvyA. pachI te potAnA matamAM vyuAhita thayelA sAdhuo saha pRthvI para vicaraNa karavA lAgyo. e rIte vicaratA te ekadA rAjagRhI nagare gayo. vihAramAM te badhe 'samuccheda'' matanI vyAkhyA karato jato hato. jyAM koI loko na hoya tyAM asadbhAvanAthI potAnA AtmAne bhAvita karato hato. tyAM khaMDarakSA karanArA ArakSako zramaNopAsaka hatA. teo jakAta-kara ugharAvatA hatA. teoe nihnavone AvelA jANyA. te zrAvako temane mAravA lAgyA. kemake zrAvako vicAratA hatA ke A nihnavone kaThora karmathI bodha pamADavo jarUrI che. te sAdhuo bhayabhIta thaI gayA ane kahyuM ke, ame to lokomAM ema sAMbhaLela che ke, tame ''zrAvako cho'' to pachI amane sAdhuone kema mAro cho ? asaMyata thaIne saMyatane mAro cho ? te sAMbhaLI zrAvakoe temane kahyuM ke, tamArA samuccheda mata pramANa jeoe vrata grahaNa karyuM che te sarve nAza pAmyA che ane tame to vaLI bIjA ja utpanna thayA cho. tame cora ke luMTArA je ho te to tamArA mate svayaM vinazvara ja che. tamAro vinAza koNa karI zake ? tame to pratikSaNa nAza pAmanArA cho, tethI mAra khAnAra bIjA koIka che ane vinAza pAmanArA bIjA koIka che. temaja tamArA mata pramANe ame paNa koI bIjA ja chIe, zrAvaka nathI. tethI tame amane zrAvaka kema kaho cho ? paraMtu jo tame jinezvaranA uttama siddhAMta-Agamane pramANa mAnatA ho to ame paNa tamane tevA ja uttama sAdhu mAnIne zraddhA rAkhIe ane tamane mArIe nahIM. jinezvara bhagavaMtanA siddhAMta mujaba to kALa AdinI sAmagrIthI eka ja vastu eka samaye prathama samayapaNe nAza pAme che, paNa bIjA samayapaNe utpanna thAya che. vaLI trIjA samaye bIjA samayapaNAne choDIne trIjA samayavALI thAya che. e rIte cothA- pAMcamA samaye -- yAvat - samajI levuM. A abhiprAyathI ja nArakI vagere jIvone kSaNika kahelA che. A pramANe te sAdhuo pratibodha pAmyA ane potAnA samuccheda matano--kSaNika Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 Agama kathAnuyoga-2 pakSano kadAgraha choDIne paramAtmAnA siddhAMtane aMgIkAra karyo. tethI te zrAvakoe paNa temane harSapUrvaka khamAvIne vaMdana karyuM ane potAnuM samakita paNa nirmaLa karyuM. 0 Agama saMdarbha :ThA. 688, 689 + 9. uva. 51nI . nisIbhA papa96, 5604, -pa614, 5618, pa6rara thI pa624, Ava.ni. 778 thI 788; Ava.bhA. 131, 13ra + vRkSa Ava yU.1-pR. 422, 4ra3; utta.ni 165, 170 + ; utta.adhya. 3-bhAva. (5) nilava gaMgAcArya | gaMgeca kathA - -0- parIcaya : bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM pAMcamAM nilava gaMga nAme AcArya thayA, tenuM gaMgeya nAma paNa Ave che. temaNe "tikriyA-bekriyA" nAme mata kADhelo. A nilava mata temaNe ulUkAtIre sthApita karyo hato. bhagavaMta mahAvIranA nirvANa pachI 228 varSe eka samaye be upayoganI vAta karanAra A nilava thayelA. jo ke pachIthI teNe potAnA matano tyAga karelo ane bhagavaMta mahAvIra prarUpita siddhAMtane aMgIkAra karela hatA. mULabhUta teo samyakdaSTivALA hatA ane nitya paccakkhANAdi yukta hatA. zeSa jamAli mujaba jANavuM. 0 gaMgAcArya kathA : ulukA nAme nadI hatI. tenA kAMThe ullakAtIra nagara hatuM, bIjA kAMThe kheTakasthAma hatuM. tyAM mahAgiri nAmanA AcAryanA ziSya dhanagupta ane tenA ziSya gaMga nAmanA AcArya hatA. koI vakhate gaMgAcArya ulukA nadInA pUrva kAMThe ane temanA guru dhanaguptAcArya nadInA pazcima kAMThe cAturmAsa rahelA. eka vakhata zaradaRtumAM gaMgAcArya potAnA gurune vaMdana karavA mATe ulUkA nadI pAra karatA hatA. te vakhate sUryanA kiraNothI temanuM mastaka dAjhavA lAgyuM, paga zItaLa pANInA sparzathI zItaLatA anubhavatA hatA. te vakhate pUrvakRt mohanIyanA udayathI te evuM ciMtavavA lAgyA ke, siddhAMtamAM e pramANe kahyuM che ke, eka samaye eka ja kriyAnuM vedanA thAya, be kriyAno anubhava na thAya. jIva kAM to zIta kriyAne vede athavA uSNa kriyAnuM vedana kare che. paNa mane to atyAre eka sAthe be kriyAno anubhava thAya che - zIta ane uSNa. te baMne kriyAnuM vadana huM eka ja samaye karI rahyo chuM. mATe AgamanuM e vacana yathArtha lAgatuM nathI. potAnI AvI zaMkA sAthe teo guru bhagavaMta pAse AvyA. temaNe guru bhagavaMtane potAnA saMzayanuM nivedana karyuM. te sAMbhaLIne AcArya bhagavaMte kahyuM ke, tuM AvI prajJApanA karIza nahIM, kemake eka samaye be kriyAonuM vedanA thaI zake nahIM. zItasparza ke uSNasparza ke ubhayasparza sAthe thaI zake kharo, paNa tenuM vedana eka sAthe thaI zake nahIM. he vatsa ! chAyA ane Atapa jema samakALe na hoya tema eka kALe be kriyAno anubhava anyonya viruddha hovAthI thaI zake ja nahIM je vedanA thAya che te anukrame ja thAya che. kemake jIvane eka samaye eka ja upayoga hoya che. (A rIte aneka yukti-prayuktithI gaMgAcAryane samajAvyA. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nihnava gaMga kathA jenuM dArzanika varNana uttarAdhyayana niryukti 171mAM vAdI-prativAdI rUpe karAyela che) he vatsa ! samaya--AvalikA Adi kALa ghaNo sUkSma che ane mana paNa ati capaLa, ati sUkSma ane ghaNI ja tvarAvALuM che tethI tane vedana / anubhavano anukrama jANavAmAM Avyo nathI. tethI tuM mAne che ke, eka kALe be kriyAno anubhava thaI rahyo che. paraMtu mana e indriyothI grahaNa na thaI zake tevA sUkSma pudgalanA skaMdhothI baneluM che, te mana indrioe grahaNa karelA sparzanAdika dravya sAthe je vakhate saMbaMdha pAme che, te vakhate indriyone te dravyanuM ja mAtra jJAna karAvavAmAM kAraNabhUta thAya che. anya padArthamAM upayoga rAkhanAro prANI pAse ubhelA hAthIne paNa joI zakato nathI. tethI eka padArthamAM upayogavALuM mana kadApi bIjA arthano upayoga dharAvI zake ja nahIM. jema eka muni ekAgra dhyAnamAM magna thaIne kAyotsarge rahyA hatA tevAmAM tenI pAse thaIne eka cakravartI potAnA samagra sainya tathA 64,000 aMteurIo sahita nIkaLyo. te vakhate sainyamAM rahelAM saMkhyAbaMdha vAjiMtro paNa vAgatA hatA. cakravartIe te munine joIne vicAryuM ke, aho ! A muninuM citta kevuM ekAgra che ke jethI mAruM sainya, zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza e pAMce indrione sukha ApanArA sAdhanothI saMpUrNa chatAM paNa A muni mana daIne tene jotAM paNa nathI. pachI jyAre te muninuM dhyAna pUrNa thayuM tyAre tene namIne cakrIne pUchayuM ke, "he svAmI ! hasti, azva, ratha, vAjiMtra ane strIo vagere pAMce indrione anukULa vastuothI yukta mAruM sainya ApanI pAse thaIne gayuM, te sarve Ape joyuM ke nahIM ? dhyAnI munie javAba Apyo ke, tamArA sevakoe mane praNAma vagere karyA haze, paNa huM to paramAtmadhyAnamAM ja upayogAsakta hato tethI meM te koIpaNa joyuM nathI - sAMbhaLyuM nathI, jANyuM nathI. te sAMbhaLIne gurunA upayoganI vAraMvAra stuti karato te cakrI pratibodha pAmIne bolyo ke, potAnI pAse indriothI grahaNa thAya tevA aneka padArtho rahelA hoya, to paNa mananI pravRtti vinA koIpaNa padArtha grahaNa thato nathI, te satya vAta che - to he ziSya ! jIva je upayogamAM vartato hoya, te ja indriyanA viSayamAM tallIna thAya che. tethI te bIjA padArthamAM lIna thaI zakato nathI. tyAre gaMgAcAryae prazna karyo ke, he svAmI ! jo eka kALe be kriyAno upayoga na thato hoya to meM zIta ane uSNa baMne sparzo eka sAthe kema vedyA ? dhanaguptAcArye kahyuM ke, samaya--AvalikA Adi kALano je vibhAga batAvelo che, te ati sUkSma che. mATe bhinnabhinna samaye thayeluM be kriyAnuM jJAna, kamaLanA so patra upara- upara rAkhIne koI baLavAn mANasa ati tIkSNa sUcithI te patrone vIMdhe, to paNa te eka samaye vIMdhI zakaze nahIM. kemake kALanA bhede karI asaMkhyAta-asaMkhyAta samaye eka patrano vedha thAya che ane uparanA patra viMdhAyA vinA nIcenuM patra viMdhI zakAtuM nathI. to paNa e patrane vIMdhanAra mANasa ema mAnaze ke, meM eka ja kALe A badhAM patro vIMdhyA che. vaLI AlAtacakrane ghaNI ja tvarAthI goLa pheravIe to paNa te cakra kALanA bheda karIne judI judI dizAomAM anukrame anukrame ja phare che. to paNa pheravavAno kALa ghaNo sUkSma hovAthI, te jANavAmAM Avato nathI. mATe jonArane te goLa kuMDALuM ja lAge che. |2/16 Jain Educate nternational 241 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 Agama kathAnuyoga-2 tevI ja rIte zIta ane uSNa kriyAnA anubhavano kALa bhinna hovA chatAM paNa sUkSma hovAthI tArAthI jANI zakAyo nathI. tethI te baMne kriyAno anubhava eka ja kALe thayo, evuM tuM mAne che. vaLI citta paNa badhI indrionI sAthe eka kALe saMbaMdha rAkhatuM nathI, paNa anukrame ja saMbaMdha rAkhe che. te ja rIte upalakSaNathI mastaka, hAtha, paga vagere sparzanendriyanA judA judA avayavo sAthe paNa citta eka kALe saMbaMdha rAkhatuM nathI. jema koI mANasa lAMbI ane sUkI AMbalI khAya che, tene cakSu vaDe jovAthI tenA rUpanuM jJAna thayuM, nAka vaDe suMghavAthI gaMdhanuM jJAna thayuM. khAvAthI rasanuM jJAna thayuM, sparzavAthI sparzanuM jJAna thayuM. cAvavAthI zabda utpanna thayo, te karNa vaDe sAMbhaLavAthI zabdanuM jJAna thayuM. paraMtu te pAMce jJAna anukrame ja thAya che, nahIM to sAMkarya doSa lAge. matijJAna vagerenA upayoga vakhate avadhi vagere jJAnanA upayoganI paNa prApti thaI jAya ne tema thavAthI eka vakhate ghaTAdika padArthanI kalpanA karatA anaMtA ghaTAdika padArthonI kalpanAnI pravRttino prasaMga prApta thAya, paNa tema thatuM nathI. vaLI jinezvara paramAtmAnA guNanuM smaraNa karIne dhyAnamAM upayogamAM rAkhatI veLAe paNa mithyAtvanA tarka ane asurAdikanA dhyAnanA upayoganI prApti thavI joIe, mATe tArA mata pramANe to upara kahelA uparAMta bIjA paNa aneka doSa prApta thaze ane tethI ciMtita artha prApta thaze nahIM. mATe upayoga eka kALe eka ja vastumAM thAya che, paNa aneka vastumAM thato nathI. te ja pramANe karmabaMdha ane tenI nirjarA vagere paNa ghaTAvavAM. A saMbaMdhamAM prasannacaMdra rAjarSinuM dRSTAMta vicAravuM. jyAre zreNika mahArAjAe mahAvIrasvAmIne prasannacaMdra muninI gatinuM svarUpa pUchyuM, te vakhate bhagavaMte muninA cittamAM rahelA prazasta ane aprazasta upayoganA parAvartamAnaparA anusAra vAraMvAra juduM juduM gatinuM svarUpa kaheluM, jo eka kALe aneka upayoga vartatA hota to jinezvara paNa eka kALe aneka gati kaheta. paraMtu tevuM thaI zakatuM nathI, mATe eka kALe eka ja upayoga varte che te paNa satya che. jyAre prANInuM mana zIta upayogamAM vyApAravALuM hoya che. tyAre te mana uSNa upayogamAM vartatuM nathI. kemake te paraspara virodhI che. Ama chatAM paNa samakALe be upayoga vartavA vizenI tArI mAnyatA che te mananA saMcArano krama na jANavAthI utpanna thaI che. tyAre gaMgAcAryae punaH prazna karyo ke, he svAmI ! matijJAnanA bhedonuM varNana karatI vakhate Ape ja bahu, bahuvidha, kSipra ityAdi bhedo jaNAvelA che. te vakhate eka vastumAM judA judA aneka upayoga hoya tema kaheluM hatuM, te kaI rIte ? tyAre AcArya bhagavaMte jaNAvyuM ke, te bahu, bahuvidhAdi rUpa vastumAM aneka paryAyo hoya che. temanuM sAmAnyarUpe karIne grahaNa mAtra karavuM. te ja jJAnamAM upayoga che tevuM batAvavA mATe che. paNa eka vastumAM eka kALe aneka upayoga koI sthAne hoya ja nahIM. jema "sainya jAya che" e vAkya sAmAnya che, kemake temAM koIno vizeSa nirdeza nathI. tene eka upayogapaNuM kahevAya che. paNa te sainyamAM dareka vastu bhinna bhinna karIe. jemake A hAthI che, A azva che, ityAdi. vibhAga karIe to te bhedanA adhyavasAyarUpa aneka upayogatA kahevAya. - te ja pramANe he ziSya ! eka ja samaye ghaNAM vizeSanuM jJAna thAya nahIM. kemake Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - gaMga kathA 243 te sarvenA lakSaNo bhinna bhinna che. lakSaNa eTale zIta-uSNa vagere vizeSa vastunuM svarUpa kahevuM che. te lakSaNa paraspara bhinna bhinna hovAthI tene grahaNa karanArA jJAno paNa bhinna bhinna che. tethI te jJAno eka kALe thAya nahIM. vaLI sAmAnyanuM lakSaNa evuM che ke je aneka viSayavALuM hoya ane je anekano bodha karatuM hoya te sAmAnya kahevAya. to sAmAnyanuM prathama jJAna thayA vinA vizeSa jJAnanI utpatti ja thatI nathI. mATe eka kALe vizeSa jJAna na thAya, ema siddha thAya che. tAtparya e ke, prathama "vedana anubhava thAya che" ema sAmAnyanuM grahaNa karIne pachI "iDAmAM praveza karavAthI kramazaH "pagamAM zIta vedanA thAya che" evo vedanAno nizcaya thAya che. te ja rIte mastakane vize prathama sAmAnya rIte vedanAnuM grahaNa thayA pachI ihAmAM praveza karavAthI "mastake uSNa vedanA thAya che". he gaMga ! eka ja prANI eka kALe kriyAo to ghaNI karI zake che, jema nartakI abhyAsa kauzalyathI mukhe zabdo bole che, netrathI kaTAkSa pheke che. hAtha-paganuM AkuMcana prasAraNa kare che, AMgaLIo halAve che, ityAdi hAvabhAva eka kALe kare che paNa teno upayoga to eka kALe eka ja kriyAmAM hoya che. e ja rIte koI bhagavaMtanI bhakti nimitte eka hAthe cAmara vIMjhe, bIjA hAthe dhUpa kare, mukhethI prabhunA guNa kirtanarUpa stuti kare, netra vaDe bhagavaMtanI adbhuta pratimA joIne mastaka dhuNAve ityAdi aneka kriyA samakALe kare che, paNa teno upayoga samakALe badhI kriyAmAM vartato nathI. upayoga to eka ja kriyAmAM varte che. A pramANe guru bhagavaMte aneka rIte samajAvyuM, to paNa gaMgAcAryae potAno kadAgraha choDyo nahIM. asatabhAvathI potAnA-bIjAnA ane ubhayanA AtmAne buTTAhita karavA lAgyA. sAdhuone A pramANenI prajJApanA karavA lAgyA ane teNe potAno mata na choDyo tyAre tene gaccha bahAra karyA. pachI te vicaraNa karatA-karatA rAjagRhI padhAryA. rAjagRhImAM mahAtapasvara prabhAva nAme eka kaha hato, tenI pAse maNinAga nAmanA yakSanuM caitya hatuM. tyAM rahIne gaMgAcArya parSadA samakSa samakALe be kriyA vedavArUpa potAnA asat pakSanI prarUpaNA karavA lAgyA. te sAMbhaLIne te maNinAga yakSane kopa caDyo. tethI teNe kahyuM ke, are duSTa ! AvI asat prarUpaNA karIne aneka prANIonA manamAM saMzaya kema utpanna kare che ? A ja sthAne vardhamAnasvAmInuM samavasaraNa thayeluM, te vakhate bhagavaMte eka samaye eka ja kriyAnuM vadana hoya tema pratipAdana kareluM. te vakhate meM A caityamAM rahIne sAMbhaLeluM hatuM. tame zuM vIrasvAmI karatA paNa adhikajJAnI thayA cho ke jethI temanuM vacana paNa anyathA karavA tatpara thayA cho? mATe A duSTa vAcanA choDIne bhagavaMtanA vacanane aMgIkAra kara, nahIM to hamaNAM A mudugara vaDe zikSA karIza. pachI teNe gaMgAcAryane samajAvyA. gaMgAcAryae tenuM kahevuM svIkAryuM, guru bhagavaMta pAse jaIne bhUlanI AlocanA karI, pratikramaNa karyuM ane darzananA nivapaNAne choDIne samakita nirmaLa karyuM. 0 Agama saMdarbha :ThA. 688, 689 + vR, uva. pa1 nI vRka nisI.bhA. 5596, 5601, pa615, 5618, 5622 thI 5624; Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 Agama kathAnuyoga-2 Ava.1-5 4ra3, 424; Ava.ni. 778 thI 788; utta.ni. 165, 171 + 9 Ava.bhA. 133, 134 + 9 utta.adhya. 3nI bhAva; - X -- -- -- (6) nilava rohagupta kathA :-0- parIcaya : bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM chaThA nilava rohagupta thayA. temaNe trirAzika (tailiya) mata kADhelo. A matanI sthApanA temaNe aMtaraMjikA nagarImAM karelI. bhagavaMta mahAvIranA nirvANathI 544 varSe A nidbhava thayelo. jIvanaparyata teNe potAno mata choDyo nahIM. mULabhUta samyak dRSTi evo rohagupta pachI mithyAtva abhinivezavALo thayo. jo ke te nitya paccakakhANI hato, sAdhuvatu liMgane dhAraNa paNa karato hato. teno zeSa parIcaya jamAli anusAra jANavo. 0 rohagupta kathA - -0konA ziSya ? rohaguptano ullekha Arya mahAgirinA ziSyarUpe paNa Ave che ane zrIguNanA ziSyarUpe paNa maLe che te A pramANe (1) kalpasUtrakAra sthavirAvalimAM jaNAve che ke, elApatyagotravALA sthavira Arya mahAgirine ATha sthavira ziSyo hatA. temAMnA eka kauzikagotravALA sthavira puDuluka rohagupta. (2) Avazyaka bhASya-136, kalpasUtra vRttimAM temane AcArya zrI gurUnA ziSya kahA che. (3) Ava yU.1-pR. 424mAM tene AcArya zrI guptanA sakriyara kahyA che, ane utta.ni 172nI vRttimAM tene sthavira zrI guptanA bheda (zaikSa) kahyA che. bheda no artha navadIkSita ke nAno sAdhu paNa thAya che. (4) sthAna-sUtra 688nI vRtti tathA nisI.bhA. pa616nI cUrNimAM Avo koI ullekha nathI, tyAM to rogupta zrI guNAcAryane vaMdanArthe jatA hatA temaja lakhyuM che. anumAnathI ema kahI zakAya ke, sthavirAvali mujaba rohagupta mULabhUta AcArya mahAgirinA ja ziSya hoya. paraMtu Arya mahAgiri jyAre jinakalpanI tulanA karatA vicaratA hatA, tyAre teNe potAno zramaNagaNa temanA gurubhAI vAziSTha gotravALA sthavira Arya suhastine sopela hoya. te sthavira Arya suhastine bAra sthavira ziSyo hatA. jemAMnA eka zrIgupta sthavira hatA. Arya suhasti bAda zrIgupta AcAryanI nizrAmAM rohagupta rahyA hoya, tyAre te temanA ziSya ke zaikSa ke sujhiyara rUpe hoya tethI ziSya gaNyA hoya. (A anumAnanI satyatA bahuzruto ja kahI zake). -0- SaDuluka kema kahevAyA? rohagupta dravya, guNa, karma, sAmAnya, vizeSa ane samavAya nAmanA cha padArthonI prarUpaNA karelI. tethI te 6 (cha) kahevAyA ane ulaka eTale kauzika gotramAM utpanna thayA hovAthI ulUka kahevAyA. kemake kauzika ane ulUka baMne zabda samAna arthavALA che. rohagupta kauzika gotravALA hatA, tethI tene ulUka paNa kahe che. A rIte teo cha padArthanA prarUpaka hovAthI ane ulUka gotramAM utpanna thayelA hovAthI SaDulUka (chalUa) kahevAyA. teNe airAzika nAmano mata kADhelo. eTale ke jIva-ajIva ane nojIva e pramANe traNa rAzinI Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - rohagupta kathA 245 prarUpaNA karanAro teno parivAra thayo. te A pramANe- 0 rohagupta munino porTuzAla saMnyAsI sAthe vAda : aMtaraMjikA nAme nagarI hatI, tyAM bhUtagRha caitya hatuM. tyAM zrIgupta nAmanA AcArya potAnA gaccha sahita birAjamAna hatA. te nagarImAM balazrI nAme rAjA hato. rohagupta muni koI anya gAmamAM hatA. teo AcArya bhagavaMtanA vaMdanArthe te nagarImAM AvyA. tyAM eka parivrAjaka pATAthI potAnuM peTa bAMdhIne ane jAMbunA vRkSanI zAkhA hAthamAM laIne te nagarImAM bhramaNa karato hato. te joIne lokoe tene pUchayuM ke, "A zuM che?" tyAre te parivrAjaka bolyo ke, mAruM udara/peTa ghaNAM jJAnathI bharAI gayuM che mATe te phATI javAnA bhayathI tene loDhAnA paTTA vaDe bAMdhI lIdhuM che ane AkhA jaMbUdvIpamAM mAro koI prativAdI nathI evuM jaNAvavAne mATe A jaMbUvRkSanI zAkhA hAthamAM rAkhelI che. pachI te parivrAjake evo paTaDa vagaDAvyo ke, A AkhI nagarI zUnya che, sarve parapravAdI che, paNa mAro koI prativAdI nathI. nagarImAM praveza karatA rohaguse te paha joyo ane udghoSaNA sAMbhaLI. tethI rohaguNe te poTTazAlanA paTAne vagADAto baMdha karAvyo ane kahyuM ke, huM tenI sAthe vAda karIza. ema teNe udUghoSaNAno pratiSedha karAvyo. AcArya bhagavaMta pAse pahoMcI, teNe iryApatha AlocanAdi karI, vaMdana karIne kahyuM ke, meM porTuzAla parivrAjakano paTa rokIne temanI sAthe vAda karavAnuM nakkI karyuM che. samagra vRtAMta sAMbhaLIne AcArya bhagavaMte kahyuM ke, te A akArya karyuM che. kemake te parivrAjaka ghaNI vidyAno jJAtA che. kadAca te vAdamAM parAbhava pAme to maMtravidyAthI prativAdIne upadrava kare che. te parivrAjaka vIMchI, sarpa, udara, mRga, suvara, kAgaDA ane samaLI e sAta vidyAomAM kuzaLa che. vidyA vaDe udbhaTa evo te maMtra dvArA A sAtane vikarvIne prativAdIne upasarga kare che te sAMbhaLI rohaguNe kahyuM ke, ema hoya to paNa have kyAM nAsIne javAya ema che ? te paTakano to pratiSedha karyo ja che. tyAre AcArya zrIgaNe kahyuM ke, jo evo ja nizcaya hoya to mAtra pATha karavAthI ja siddha thAya evI ane tenI vidyAno nAza karanArI A sAta vidyAne tuM grahaNa kara. ema kahIne tene mayurI, nakulI, biDAlI, vyAghI, siMDI, ulUkI ane zyanI nAmanI sAta vidyAo ApI. A vidyA vaDe anukrame mora, noLIo, bilADA Adi sAta utpanna thaI zakaze. e sAta vidyAo ApyA pachI AcArya bhagavaMta tene abhimaMtrita karela rajoharaNa ApyuM ane kahyuM ke, jo kadAca te tApasa anya koI vidyAthI bIjo kAMI upadrava kare to tenA nivAraNa mATe tAre A rajoharaNane tArA mastaka para pheravavuM. tema karavAthI tuM ajeya ane upadrava rahita thaIza. pachI indra paNa tane jItI zakaze nahIM. rohagupta muni te vidyAne grahaNa karIne balazrI rAjAnI rAjasabhAmAM gayA. tyAM teNe kahyuM ke, A bhikSu parivrAjakamAM zuM jJAna che ? tethI prathama te ja potAnI icchA pramANe pUrva pakSa kare, teno huM uttara ApIza. te sAMbhaLIne tApase vicAryuM ke, A jaina sAdhuo ghaNAM nipuNa hoya che, mATe temanA ja saMmata pakSano Azraya karIne huM boluM ke, jethI te tenuM nirAkaraNa karI ja zake nahIM ema vicArI te bolyo ke, duniyAmAM jIva ane ajIva evI be ja rAzi Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 Agama kathAnuyoga-2 che, kAraNa ke te ja pramANe jovAmAM Ave che. tethI sukha ane duHkha, dharma ane adharma, puNya ane pApa, dravya ane bhAva, rAtri ane divasa ityAdi babbe rAzinI jema. te sAMbhaLIne rohagupta vAdIno parAbhava karavA mATe potAnA saMmata pakSane paNa choDI daI tene asatya TharAvavA kahyuM ke, te je heta Apyo che te bIjI rIte jovAmAM Ave che, tethI asiddha che. sAMbhaLa duniyAmAM jIva, ajIva ane nojIva evI traNa rAzi che, te A pramANe- saMsAra sthAyI manuSya-tiryaMca Adi jIva che, paramANu-ghaDo Adi ajIva che ane garoLInI kapAyelI pUMchaDI vagere no jIva che. tethI jIva-ajIva ane nojIva e traNa rAzi siddha thAya che. vaLI te ja pramANe jovAmAM Ave che. tethI, sattva, rajasa, taman e traNa guNa, hasva-dIrgha ane Duta e traNa svara, vartamAna, bhUta ane bhaviSya e traNa kALa, prAtaH-madhyAhu ane sAyaM e traNa saMdhyA, eka vacana, dvivacana ane bahuvacana e traNa vacana, svarga, mRtyu ane pAtALa e traNa loka, brahmA-viSNu ane maheza e traNa deva, adhama-madhyama ane uttama ityAdi traNa-traNa rAzinI jema. ityAdi aneka yuktio vaDe rohagupta e traNa rAzinI siddhi karIne teNe porTuzAla parivrAjakane parAjita karyo. tethI te parivrAjake krodhAvezamAM AvIne rohaguptanA nAza mATe vRzcika vidyAnuM smaraNa karI vIMchIo vikurbA, tyAre rohagupta guru bhagavaMta pAsethI meLavelI mayUrI vidyA vaDe mora vipharvI te vidyAno vighAta karyo. tyAre parivrAjake sarpa choDyA, tenA para rohagupta noLIyA chor3ayA. e pramANe uMdara para bilADI, mRga upara vAgha, suvara upara siMha ane kAgaDA upara ghuvaDa choDyA. tethI atyaMta krodha pAmI poTTAle ati dUSTa samaLIo mUkI, tenA para rohagupta munie bAja choDIne teno parAbhava karyo. te joIne parivrAjake rAsathI vidyA choDI. tene AvatI joIne rohaguptamunie potAnA zarIra pharatA-mastaka upara rajoharaNa pheravavA mAMDyuM. tenA prabhAvathI rAsathI prabhAva rahita thaI gaI ane te rAsalI tApasa upara mUtra-purISa karIne jatI rahI. te sarva joIne sabhApati rAjAe tathA sabhAnA samagra lokoe te tApasanI niMdA karIne tene nagaramAMthI kADhI mUkyo. 0 guru bhagavaMta dvArA rohaguptane mithyA mAnyatA choDavA samajAvavA : pachI rohaguptamuni mahotsava pUrvaka guru bhagavaMta pAse AvyA. AvIne sarva vRttAMta kahyo. tyAre AcArya bhagavaMte kahyuM ke, he vatsa ! te rAjasabhAmAM vAdIne harAvIne vijaya meLavyo che to ghaNuM sAruM karyuM, paraMtu sabhAmAMthI uThIne AvatAM te ema kema na kahyuM ke, mAtra vAdIne jItavA mATe ja meM traNa rAzinuM sthApana karyuM che. paNa vAstavika rIte to jIva ane ajIva e ja rAzi che. je jIva-ajIva-nojIva e traNa rAzinI sthApanA karI te utsutra che. mATe pharIthI rAjasabhAmAM jA ane mithyAdukRta daIne Ava. e pramANe gurue ghaNIvAra ghaNI rIte kahyuM, tyAre rohaguptamunine vicAra Avyo ke, AvI moTI rAjasabhAmAM pote ja traNa rAzi prarUpIne, pAcho huM pote ja tyAM jaI potAne apramANika kema karuM ? e pramANe ahaMkAra lAvI, te rAjasabhAmAM na gayo ane AcArya zrIguptanI sAme thaIne bolyo ke, mAruM kathana satya che. jo kadAca nojIva nAmano trIjo rAzi mAnatA kAMI doSa Avato hoya to te siddhAMta asatya che, paNa temAM kAMI doSa Avato nathI. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - rohagupta kathA 247 kemake garoLInI pUMchaDI vagere jIvanA deza bhAgane nojIva kahIe to temAM zo doSa che ? sUtramAM dharmAstikAya vagerenA daza prakAra kahyA che, temAM te dharmAstikAyanA pradezane pRthagU vastupaNuM kaheluM ja che, nahIM to daza prakAro thAya ja nahIM. te ja pramANe garoLInI pUMchaDI ane manuSyanA cheDAyelA hAtha vagere avayavo te chedAyelA hovAthI jIvathI bhinna che, ane te avayavo pharAyamAna thAya che, tethI te ajIvathI paNa bhinna che. mATe avazya te avayavo judI ja vastu che ema siddha thAya che mATe te nojIva che. te sarve sAMbhaLIne gura tene sAthe laIne rAjasabhAmAM gayA. tyAM satya mArganI prarUpaNA karIne ziSya karelA praznonuM Agama anusAra nivAraNa karyuM ke, sUtramAM jIva ane ajIva e ja rAzi kahelAM che, vaLI dharmAstikAya vagerenA pradeza te dharmAstikAyAdikathI kaMI judA nathI. tevI ja rIte pUccha Adi paNa garoLI vagere jIvothI abhinna che. te jIva saMbaMdhi hovAthI jIva ja che. te vize bhagavatIjI sUtramAM kahyuM che ke, he bhagavaMta ! kAcabo ke kAcabAnI zreNI, garoLI ke garoLInI zreNI, vRSabha ke vRSabhanI zreNI, manuSya ke manuSyanI zreNI, pADo ke pADAnI zreNI, tenA be khaMDa, traNa khaMDa yAvat saMkhyAtA khaMDa chedIne karavAmAM Ave to tenA AMtarAmAM jIvapradeza pragaTapaNe che ? bhagavaMte kahyuM, he gautama ! pragaTapaNe che. he bhagavaMta! koI puruSa te AMtarAmAM rahela jIva pradezane hAtha vaDe, paga vaDe, kASTha vaDe, tIrNa zastra vaDe chedato evo athavA agnikAya vaDe bALato evo tene kAMI alpa bAdhA ke vizeSa bAdhA upajAvI zake ? he gautama ! e artha samartha nathI. pharI rohaguptamunie prazna karyo ke, garoLInA deha ane pUMchaDInI vacamAM paNa jIvanA pradezo rahelA che, ema sUtramAM kahyuM che, to te vacamAM rahelA jIvanA pradezo kema jaNAtA nathI ? AcArya bhagavaMte jaNAvyuM ke, jIvapradezo arUpI hovAthI dekhAtA nathI. jema dIvAnA kiraNo pRthvI, bhIMta ke koI pAtra vagere mUrtimAna vastu upara paDelA hoya to te jovAmAM Ave che, paNa kevaLa AkAzamAM phelAyelA hoya to te grahI zakAtA nathI. te ja pramANe vacamAM rahelA jIvapradezo jaNAtA nathI. bolavuM, zvAsa levo, doDavuM, vaLagavuM, jhUravuM vagere kriyAo dehane vize jaNAya che, paNa vacamAM jaNAtI nathI, mATe sUkSma kAmaNa dehathI yukta chatAM paNa te jIvapradezo dArika deha vinAnA hovAthI jaNAtA nathI. athavA he rohagupta ! tuM jene jIva kahe che, tenA pradezo jIvathI bhinna che ke abhinna che ? jo tuM bhinna che ema kahe to jIvanI sAthe pharIthI teno saMgama kaI rIte thAya ? kemake bhinna pradeza bIje sthAne paNa paramANunI jema maLI jAya che ane te pradezono bIjA jIva sAthe saMgama thavAthI te baMne jIvono karmano saMkara thayo. tethI baMne jIvanA sukhaduHkhAdika paNa maLI javA joIe, paNa tevuM thatuM nathI. mATe te bhinna che tevuM kahI zakAtuM nathI. have te pradezo "jIvathI abhinna che' ema tuM kahe to, te pradezanA jIvanA aMtargat che ema kahevuM joIe. mATe be ja rAzi siddha thaze, traNa rAzi siddha nahIM. tyAre rohaguptamunie kahyuM, te pradeza abhinna che to paNa sthAnano bheda thayo, mATe tene nojIva kahevo paDe. jema AkAzamAM eka chatAM sthAnabhedathI ghaDAmAM raheluM AkAza ghaTAkAza' ane gharamAM raheluM AkAza "gRhakAza" kahevAya che. tema sthAnabhedathI nojIva Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 Agama kathAnuyoga-2 kahevAmAM zuM bAdha che ? tyAre zrIgupta AcAryae kahyuM- jo ema kahIza to "noajIva' nAmano cotho rAzi paNa tAre aMgIkAra karavo paDaze. kemake AkAzAdi ajIva che, tenA paNa pradezo saMbhave che, tethI te pradezone sthAnabhedanI vivalAthI "noajIva' kahevA paDaze ane tema kahevAthI cAra rAzi thaze. paraMtu jema lakSaNanA samAnapaNAthI nojIva jIvathI bhinna nathI temaja samAna lakSaNa hovAthI noajIva paNa jIvathI bhinna nathI. A pramANe zrIgupta AcArya ane rogamunine yAda karatA cha mAsa vyatIta thayA. tyAre balazrI rAjAe AcArya mahArAjane kahyuM ke, have A vAda samApta karo, kemake haMmezAM AnI vyagratAthI mArA rAjakAryo sIdAya che tyAre AcArya bhagavaMte kahyuM ke, ATalA divasa sudhI meM A ziSyane mAtra krIDA karAvI che. paNa have prAtaHkALe teno huM avazya nigraha karIza. pachI bIje divase zrIguptAcArye rAjAne kahyuM ke, A duniyAmAM jeTalI vastu che te sarve kRtrikApaNamAM maLe che, te tame tathA sarva loko jANe che. mATe ApaNe tyAM jaIe ane nojIvanI mAMgaNI karIe. pachI guru bhagavaMta sarvaparivAra tathA rohaguptane laIne kRtrikApaNa gayA. tyAM kRtrikApaNanA adhiSThita vyaMtara deva pAse jIva, ajIva ane nojIvanI mAMgaNI karI, jyAre jIvanI mAMgaNI karI tyAre teNe menA-popaTa Adi ApyA. jyAre ajIvanI mAMgaNI karI tyAre teNe pattharanA TukaDA Adi ApyA. jyAre nojIvanI mAMgaNI karI tyAre pahelA kahyuM ke, "nojIva" nathI. pharI mAMgyu to patthara vagerenA khaMDa ja ApyA. kemake "no' zabda nakAra vAcI che arthAt ajIva ane nojIvamAM koI bheda nathI. chevaTe "noajIva' mAMgyo to pharI te deve menA-popaTa ApyA. kemake no- ajIva no artha teNe karyo je ajIva nathI te arthAt jIva e rIte jIva ane ajIva sivAya teNe kaMI ApyuM nahIM. e rIte be ja rAzi siddha thaI. - A rIte trIjI rAzi siddha thaI zakI nahIM, pachI AcArya bhagavaMte rohaguptamunine samajAvyuM ke, have tuM tAro kadAgraha choDI de. jo kadAca jagatmAM no jIva vastu jUdI hota to devatA kema na Apata ? e rIte 144 prazno karIne rAjAnI samakSa gurue teno nigraha karyo, te A pramANe - ahIM dravya, guNa, karma, sAmAnya, vizeSa ane samavAya e cha mULa padArthonI bheda kalpanA karI, temAM pAMca mahAbhUta-kALa, dizA, AtmA ane mana e nava prakAranA dravya karyA. rUpa, rasa, saMkhyA, buddhi, teSa vagere sattara bheda guNanA karyA. ullepaNa, apekSapaNa, AkuMcana, prasAraNa ane gamana e pAMca bheda kriyAnA (karmanA) karyA. traNa prakAra sAmAnyanA karyA ane eka-eka bheda vizeSano tathA samavAyano grahaNa karyo. te sarve maLIne (9 + 17 + pa + 3 + 1 + 1) chatrIza bheda thayA. te sarvanA prakRti, akAra (alpaniSedha), nokAra (sarvathA niSedha) ane ubhaya niSedha ema cAra cAra prakAra karyA. eTale (36 4 4) 144 bheda thayA. pachI kRtrikApaNa deva pAse jaIne pRthvI mAMgI, tyAre teNe pASANa Apyo, kAraNa ke prakRttithI-mULathI te zuddha pRthvI ja che. apRthvI mAMgI tyAre teNe jaLa vagere ApyuM. kemake apRthvI eTale pRthvI sivAyanuM. nopRthvI mAMgI tyAre "no" zabdanA thoDo niSedha ane sarvathA niSedha evA baMne artha karIne pahelA thoDo niSedha dhArIne pASANano TukaDo Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - rohagupta kathA 249 Apyo ane sarvathA niSedha dhArIne jaLa vagere ApyuM. jyAre noapRthvI mAMgI tyAre pASANano TukaDo ja Apyo. kemake noAjIvanI jema noapRthvIno artha pRthvI ja thAya che. A pramANe jaLa vagere sarvemAM cAra-cAra bheda gaNavA. nizcayanayanA mate to jIva ane ajIva e ja padArtho che. AvI rIte guru bhagavaMte tene aneka prakAre samajAvyA. paNa roguNe teno durAgraha-mithyAbhiniveza choDyo nahIM. 0-0 rohaguptane nilava jAhera karavA : tyAre zrIguNAcArya baLakhA nAkhavAnI kuMDImAMthI bhasma laIne rohaguptamuninA mastaka para nAMkhI ane gacchanI bahAra karyo. balazrI rAjAe paNa "mahAn evA vardhamAna svAmIno jaya thAo" e pramANe ucca svare bolI nagaramAM evI uddaghoSaNA karAvI ke gurunA pratipakSI evA rohaguptane je mAnya karaze te rAjano drohI gaNAze. tene nilava jAhera karI gurue saMgha bahAra karyA. pachI rohague potAnI buddhithI vaizeSika zAstranI racanA karI. e rIte bhagavaMta mahAvIranA nirvANa pachI 544 varSa potAnA traNa rAzinA navA matanI sthApanA karato vaizeSika evo te chaTho nibhava thayo. 0 Agama saMdarbha :ThA. 688, 689 + vR, uva 51 nI vR; nisIbhA papa96, 5602 thI pa606, 1616, 5618, 5622 thI pa624; buha.bhA. 756nI , Ava.ni. 778 thI 788; Ava.bhA. 135, 136 + , Avat 1-pR. 424 thI 426; utta.ni 165, 172 thI 174 nI vR; kalpasUtra vya. 8nI vRtti. (7) nilava goSThAmAhila kathA - -0- parIcaya : bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM sAtamAM nilava goSThAmAhila thayA. temaNe abaddhikA' nAme mata kADhelo hato. A matanI sthApanA teNe dazapura nagarImAM karelI. bhagavaMta mahAvIranA nirvANa pachI 584 varSa goSThAmAhila nAme nilava thayelo. teNe jIvanaparyata potAnA matano tyAga karyo nahIM. jo ke te mULabhUta samyak dRSTi hatA. paNa pachIthI tenAmAM mithyAtvano praveza thayelo. goSThAmAhile pratyAkhyAna svIkArela na hatuM. te na sAdhu hatA, na gRhastha ke na anyaliMgI, teo sAdhuliMge rahelA sAdhuvatuM ke sAdhurUpa mAtra hatA. zeSa parIcaya jamAli kathA mujaba jANavo. 0 goThAmAhila kathA :-0- AryarakSita sUri ane gaNanI soMpaNI : dazapura nagaramAM tozalIputra AcAryanA eka ziSya AryarakSitasUri hatA. teo vajasvAmI AcArya pAse kaMIka adhika nava pUrva bhaNyA hatA. teNe jyAre jANyuM ke durbalikA puSyamitra Adi jevA paramameghAvIne paNa navamuM pUrva smaraNamAM rahetuM nathI. tyAre tene ciMtA thaI. teNe potAnA jJAna atizayano upayoga karyo tyAre jANyuM ke, have zeSa ziSyo mati-meghA ane dhAraNA vaDe parihIna thatAM jAya che. tethI AryarakSitasUrie zratane Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 cAra anuyogamAM vibhAjita karyuM :- (1) dravyAnuyoga, (2) dharmakathAnuyoga, (3) caraNakaraNAnuyoga ane (4) gaNitAnuyoga. jethI alpabuddhivALA ziSyo paNa sukhe karIne zrutane grahaNa karI zake. pachI teo vihAra karatA mathurA gayA. tyAM bhUtaguphAmAM vyaMtaragRhe rahyA. e vakhate zakra devarAje mahAvideha kSetramAM rahelA sImaMdharasvAmIne nigodanuM svarUpa pUchayuM, bhagavaMte nigodanA svarUpane varNavyuM tyAre zakrendrae pUchyuM ke, AvuM nigodanuM svarUpa bharatavarSakSetramAM bIjuM koI samajAvI zake ? tyAre sImaMdhara svAmIe kahyuM ke, AryarakSita sUri nigodanuM AvuM ja svarUpa varNavavAne samartha che. tyAre indre brAhmaNa svarUpe AvI - yAvat - nigodanuM svarUpa jANI - yAvatu - prazaMsA karI gayo. Arya rakSitasUri vihAra karI ekadA dazapura nagare padhAryA, te vakhate mathurA nagarImAM kaoNI nAstikavAdI utpanna thayo. te prarUpaNA karato hato ke, mAtA nathI, pitA nathI ityAdi. tenI sAme koI prativAdI na hato. tyAre sakala zrI saMghe ekaThA thaIne koI saMghATakane AryarakSita sUri pAse mokalyA. kemake AryarakSitasUri yugapradhAna AcArya hatA. sAdhunA saMghATake arthAt be sAdhue jaIne temane nAstikavAdIno sarva vRttAMta kahyo. paraMtu AcArya bhagavaMta vRddha hovAthI pote javAne mATe azakta hatA. tethI temaNe vAdalabdhinA dhAraka evA potAnA mAmA goSThAmAhila nAmanA munine vAda karavA mokalyA. te goSThAmAhile tyAM jaIne vAdIno parAjaya karyo. pachI tyAMnA zrAvakoe goSThAmAhilane cAturmAsa mATe vinaMtI karI. teo tyAM cAturmAsa rahyA. AryarakSitasUrie potAnA AyuSyano aMtakALa jANIne vicAryuM ke, have A gaNano bhAra kone soMpavo ? tyAre tene durbalikApuSpamitra muni yogya lAgyA. paNa anya sAdhuo goSThAmAhila ke phalgurakSitane gaNAcArya banAvavAnA matanA hatA. tyAre AcArya bhagavaMte sarva saMghane bolAvIne kahyuM - ghaDA traNa prakAranA hoya che. eka vAlano ghaDo, bIjo telano ghaDo ane trIjo ghIno ghaDo. jo tene UMdhA vALIe to vAlanA ghaDAmAMthI sarve vAla nIkaLI jAya che, telanA ghaDAmAMthI kaMIka tela ghaDAmAM coTeluM rahe che. ghI nA ghaDAmAM ghaNuM badhuM ghI coTeluM rahe che. tevI rIte sUtra tathA arthanA viSayamAM huM durbalikA puSpamitra pAse vAlanA ghaDArUpa thayo. kemake mArAmAM rahela samagra sUtrArtha teNe grahaNa karyo. jburakSita mATe huM telanA ghaDA samAna thayo chuM, kemake teNe sarva sUtrArtha grahaNa karyo nathI. goSThAmAhila mATe to huM ghInA ghaDA jevo thayo chuM kemake ghaNo sUtrArtha mArI pAse ja rahI gayo che mATe durbalikApuSpamitra tamArA AcArya thAo. AryarakSitasUrinI e vAta sAMbhaLIne sarva saMghe te vAtane aMgIkAra karI, pachI sAdhu tathA zrAvaka baMne pakSane yogya anuzAsana ApIne AcArya bhagavaMte anazana grahaNa karyuM. bhakta pratyAkhyAna anazana karIne teo devaloke devarUpe utpanna thayA. sarva vRttAMta goSThAmAhile sAMbhaLyo, eTale te mathurAthI tyAM AvyA ane pUchyuM ke, AcArya bhagavaMte potAnI pATe kone sthApyo ? te sAMbhaLI sarvee dRSTAMtapUrvaka sarva vRttAMta kahyo. tethI goSThAmAhila ati kheda pAmyA. judA upAzrayamAM rahIne AcAryanI niMdA karavA lAgyA. temaja sAdhuone samajAvavA lAgyA ke, tame vAlanA ghaDA jevA AcArya pAse kema zrutano 250 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nihrava - goSThAmAhila kathA abhyAsa karo cho ? paNa te bIjAne vyuAhita karI zakyA nahIM. 010 viMdyamunino karmapravAdano abhyAsa :- eka vakhata durbalikA puSpamitrasUrinA viMdya nAmanA ziSya paurisikALe karmapravAha nAmanA pUrvanI AvRtti karatA hatA. temAM evo viSaya hato ke, jIvanA pradeza sAthe baddha thayeluM karma jeno mAtra baMdha thAya che eTale kaSAyarahita-kevaLIne iryApathikI saMbaMdhi je karma baMdhAya che te baddha kahevAya che. te karma kAlAMtara sthitine pAmyA vinA ja sukI bhIMta para nAMkhelI sukI retInI jema jIvanA pradezathI juduM paDe che ane jIvanA pradezoe potAnuM karI lIdheluM je karma te baddha spaSTa kahevAya che. tevuM karma Ardra bhIMta para nAMkhelA bhInA cUrNanI jema kAlAMtare nAza pAme che. ati gADha adhyavasAyathI bAMdheluM karma ke je apavartanAdi karaNane ayogya hovAthI nikAcita kahevAya che, te karma ati gADha baMdhavALu hovAthI Ardra bhIMta upara AkarA kaLI cUnAno hAtha dIdho hoya tenI jema kAlAMtare paNa vipAkathI bhogavyA vinA prAye karIne kSaya pAmatuM nathI. A traNe prakAranA baMdha samajavA mATe saoNyanA samUhanuM jevuM karma te baddha karma jANavuM, loDhAnI pATIthI bAMdhelA soyanA samUha jevuM karma baddha spaSTa karma jANavuM. agnithI tapAvI hathoDA vatI TIpIne ekatra karelA soyanA samUha jevuM karma baddha sRSTa nikAcita jANavuM. ahIM koIne zaMkA thAya ke nikAcita tathA anikAcita karmamAM zo taphAvata ? teno uttara ApatA jaNAve che ke, karmasaMbaMdhe apavartanAdika ATha karaNa kahelAM che, te sarvakaraNa anikAcita karmamAM ja pravarte che. nikAcitakarmamAM to tenuM phaLa udaya AvyethI prAye karIne bhogavavuM ja paDe che. ahIM 'prAye karIne' evo zabdaprayoga eTalA mATe thayo che ke, ''tapa vaDe nikAcita karmano paNa kSaya thAya che.'' e vacanAnusAra atyaMta tapa karavAthI tathA utkRSTa adhyavasAyanA baLathI nikAcita karmamAM paNa apavartanAdika karaNo pravarte che. samagra vyAkhyAnuM tAtparya e che ke jIvapradeza ane karmano saMbaMdha kSIranIranI jema athavA agni tapAvelA loDhAnA goLAnI jevo che. 251 0 goSThAmAhile karela mithyAvAda :- (jIva ane karma saMbaMdha) A rIte AcArya bhagavaMta artha pauruSI karI rahyA hatA. paNa goSThAmAhila te sAMbhaLatA na hatA. teNe AvIne kahyuM ke, tame badhAM ahIM vAlanA ghaDA samAna cho. tyAre tyAMthI uThIne viMdyamunie prati uttara ApatA kahyuM ke, AThamA karmapravAda pUrvamAM karmanuM varNana karAyela che. tyAre asat karmanA udayane lIdhe kadAgrahathI te vAtane na svIkAratA goSThAmAhile temane kahyuM ke, jIva ane karmano baMdha kaI rIte thAya ? tame jIva ane karmano je tAdAtmya saMbaMdha kaho cho te dUSita che. tAdAtmya bhAva mAnavAthI jema jIvanA pradeza jIvathI bhinna thatA nathI, tema karma paNa jIvathI abhinna raheze ane tethI sadAkALa jIva karma sahita rahevAthI mokSa pAmaze nahIM ane mokSano ja abhAva thaze. mATe mArI yukti ja yogya che. sarpanI kAMcaLInI peThe jIvanI sAthe karmano mAtra sparza ja thAya che. agnithI tapAvelA goLAnI jema tAdAtmya bhAva pAmyA vinA ja te jIvanI sAthe joDAya che ane tenI sAthe parabhavamAM jAya che evuM jo mAnazo to mokSanI prApti thaze nahIM. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para Agama kathAnuyoga-2 goSThAmAhilanuM A pramANenuM vacana sAMbhaLIne viMdyamunine zaMkA paDavAthI temaNe AcArya bhagavaMtane jaIne pUchyuM. tyAre AcArya bhagavaMte uttara Apyo ke, tame je prathama kahyuM te ja satya che. kemake jIva potAnI avagAhanAthI vyApta thayelA AkAzapradezamAM rahelAM ja karmanA daLIyAne grahaNa kare che. paNa bIjA pradezamAM rahelAMne grahaNa karato nathI. tethI jo AtmA kadAca anya pradezamAM rahelA karmane grahaNa karI potAnI pharatA vITe to te karmane sarpa-kAMcaLInI upamA ghaTI zake. te sivAya ghaTI zake nahIM. A prakAranuM guranuM vacana viMdhyamunie goSThAmAjilane kahyuM, paNa teNe aMgIkAra karyuM nahIM. tyAre AcAryae goSThAmAhilane bolAvIne pUchayuM ke, tame sarpakaMcukanI jema saMbaMdha mAno cho, te jIvanA dareka pradezanI sAthe mAno cho ke, jIvanI bahAranA tvacAnA paryata bhAga sAthe pharato viMTAyelo mAno cho ? jo jIvanA dareka pradezanA paryata bhAga sAthe mAnazo, to AkAzanI jema jIvamAM sarva pradeze karma prApta thaze, to pachI jIvano madhyabhAga kayo ke je karmarahita raheze ? kemake jIvanA pratipradeze karma lAgavAthI koI madhyapradeza bAkI raheze nahIM, ke jethI karmanuM asarvavyApIpaNuM thAya. e rIte sAdhyaviphaLatA prApta thavAthI sarpa-kaMcukanuM dRSTAMta aghaTita thaze. - jo jIvanI bahAra tvacAnA paryata bhAga sAthe kaMcukanI jema sparza kareluM karma mAnazo, to jIva eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jaze, tyAre aMgabAhya melanI jema tenI sAthe karma jaze nahIM ane jo tame ema kahezo ke, jIvanI sAthe karma na jAya temAM zo doSa che ? to sarva jIvano mokSa thaze, kemake punarjanmanA kAraNabhUta karmano ja tenI sAthe abhAva che. ityAdi aneka doSa prApta thaze. te sAMbhaLI goSThAmAhile kahyuM ke, jo jIva ane karmanuM judApaNuM na hoya, to jIva thakI teno viyoga zI rIte thAya ? tyAre guru bhagavaMte uttara Apyo ke, "jo ke karma jIvanI sAthe abhede karIne rahyuM che, to paNa suvarNa ane mATInI jema teno viyoga thaI zake che. jema mithyAtvAdike karIne karmanuM grahaNa thAya che, tema jJAna ane kriyAe karIne teno viyoga thaI zake che. ityAdi aneka yuktithI tene samajAvyA chatAM goSThAmAhila bodha pAmyA nahIM ane teNe potAno kadAgraha mUkyo nahIM 0-0 goSThAmADile karela mithyAvAda-pratyAkhyAna saMbaMdhe : anyadA viMdhyamuni navamA pratyAkhyAnapravAda pUrvamAM AvelA munionA pratyAkhyAnanuM varNana karatA hatA ke, munie yAvajIva sarva sAvadyanA pratyAkhyAna trividhe trividhe karavA. te sAMbhaLIne goSThAmAhile kahyuM ke, sarva pratyAkhyAna yAvajIva Adi avadhi vinA ja karavAM. avadhi sahita pratyAkhyAna karavAthI AzaMsA doSa prApta thAya che. jemake koI sAdhu evo vicAra kare ke, pratyAkhyAna pUrNa thayA pachI huM svargAdikamAM devAMganA sAthe bhoga bhogavIza. Ama thavAthI pariNAma azuddha thayA, tethI pratyAkhyAna paNa azuddha thayuM. tyAre guru bhagavaMte pUchayuM ke, tame je AzaMsA doSa Apyo te kALano avadhi karavAthI prApta thAya che ke, vAMchAthI prApta thAya che ? jo kALanI avadhi karavAthI AzaMsA doSa prApta thato hoya to porisi vagerenA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - goSThAmAvila kathA 253 - paccakakhANamAM paNa te doSa prApta thaze. kemake kALapratyAkhyAnamAM prahara vagere kALamAna sAkSAt kaheluM che. "jo kadAca porisi vagere kALanI avadhi kahevI nahIM." ema kahezo to dIkSA grahaNanA divasathI ja anazana karavuM paDaze ane tIrthakaroe to tapasvIone dazA prakAre anAgata Adi pratyAkhyAno karavAnuM siddhAMtamAM kaheluM che. jo "tRSNA ke vAMchAthI AzaMsA doSa prApta thAya che" - e bIjo pakSa mAnazo to te paNa ayogya che. kemake munine anya bhavamAM pApa sevavAnI icchA hotI nathI ane jo avadhi rahita pratyAkhyAna kare to sarva pratyAkhyAna AgAmI kALanuM paNa thaI jaze. tema thavAthI AyuSyanA laye devagatine pAmelA yatine sAvadya karmanA sevanathI avazya vratano bhaMga prApta thaze. AvA-AvA kAraNothI AzaMsArahitapaNe avadhi sahita pratyAkhyAna karavAthI kAyotsarganI jema kAMI paNa doSa lAgato nathI. ityAdi yuktiothI samajAvyA chatAM paNa jyAre te kAMI paNa zraddhA pAmyA nahIM tyAre AcArya durbalikA puSpamitra tene gacchanA bahuzruta ane vRddha munio pAse laI gayA. teoe kahyuM ke, A AcArya bhagavaMta jema kahe che, temaja AryarakSita sUrie prarUpaNA karelI che, temAM kaMIpaNa nyUnAdhika nathI. tyAre goSThAmADile kahyuM ke, tamArA jevA RSio AmAM zuM jANe ? tIrthakaroe to jema huM kahuM chuM temaja prarUpaNA karI che. sthaviroe samajAvyuM ke, tuM have mithyAbhiniveza na kara. ema karavAthI tIrthakaranI AzAtanA thAya che te huM jANato nathI ? ityAdi kahevA chatAM goSThAmADile te na svIkAryuM. - tyAre sakala zrI saMghe maLIne zAsanadevatAne bolAvavA mATe kAyotsarga karyo tethI koI bhadraka devIe AvIne kahyuM ke, "mane AjJA Apo, huM zuM kArya karuM ?" saMghe siddhAMtano paramArtha jANavA chatAM paNa lokanA vizvAsa mATe kahyuM ke, he devI ! tame mahAvideha kSetramAM tIrthaMkara pAse jaIne pUchI lAvo ke, durbalikA puSpamitra Adi saMgha je vAta kahe che te satya che ke goSThAmAhila kahe che te satya che ? tyAre devIe kahyuM ke, huM mahAvidehamAM jaIne pAchI AvuM tyAM sudhI mane mArgamAM viddha na thAya te mATe kRpA karIne tame kAyotsargamAM raho ke jethI huM jaI zakuM." saMghe te pramANe karyuM. pachI te devIe mahAvidehamAM jaIne tIrthakarane pUchIne AvIne kahyuM ke, tIrthakara bhagavaMte jaNAvyuM che ke, saMgha che te samyaphavAdI che ane goSThAmAhila kahe che te mithyAvAda che. 0-0 goSThAmAjilane nihAva jAhera karavo : mahAvidehakSetramAM tIrthakara bhagavaMte jaNAvela ke, A sAtamo nilava thayo che. bhagavaMta mahAvIranA nirvANa pachI 584me varSe thanAro sAtamo nilava te ja A goSThAmAli. te vAta devIe AvIne AcArya durbalikA puSpamitra Adi saMghane jaNAvI. tyAre goSThAmAhila bolyo ke, A bicArI devI alpaddhivALI che, tenI mahAvidehamAM javAnI zakti ja kyAMthI hoya ? ema kahIne teNe te vAtane aMgIkAra karI nahIM tyAre AcArya bhagavaMte kahyuM ke, je Aryo tIrthakara bhagavaMtanuM vacana svIkAre che tene saMgha bahAra karavAnI jarUra nathI. jeo A vacana svIkAravA icchatA nathI, temane saMgha bahAra karyA. bAra prakAranA saMbhogathI visaMbhogika karyo. te A pramANe :- 1. upadhi, 2. sUtra, Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 Agama kathAnuyoga-2 3. bhaktapAna, 4. aMjalipragraha, 5. dAyaNA, 6. nikAya, 7. abdutthAna, 8. kRtikarma, 9. vaiyAvaccakaraNa, 10. samosaraNa, 11. sannisenjA ane 12. kathAmAM nimaMtraNa. paMcakalpa sUtramAM kahyA mujaba A bAre bhedo tenA uttarabhedo sahita jANavA. A pramANe te sAtamo nilava AlocanA-pratikramaNa karyA vinA ja kALadharma pAmyo. arthAt saMgha bahAra karAyelo te goSThAmAhila nilava tyAra pachI AyuSyanA kSaye mithyAprarUpaNA tathA kadAgrahanI AlocanA karyA vinA mRtyu pAmyo. bodhiratnarahita thaIne te pRthvI para aneka lokone vyApita karI pote paNa saMsAramAM bhamyo. 0 Agama saMdarbha :ThA. 688, 689 + vR uva 51nI vR, nisI.bhA. 5596, 5607, -5616, 5618, 5622 thI 2624; Ava.ni. 778 thI 788; Ava.bhA. 14ra thI 144; Ava.2.1-. 410 thI 415, 4ra7; Ava.ni. 777, 785 nI vR, utta.ni 165, 175 thI 177, utta.a. 3 bhAva. (8) nilava zivabhUti kathA :-0- parIcaya : bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM AThamo nilava zivabhUti thayo, tenuM bIjuM nAma sAstrImala hatuM. teNe boTika (digaMbara) mata kADhelo. rathavIrapura nagare teNe potAno nilava mata sthApelo. bhagavaMta mahAvIranA nirvANathI 609 varSe jinezvaranA sarva vacananuM utthApana karanAro A AThamo nihnava thayo. teNe potAno mata jIvanaparyata choDyo nahIM. te mULabhUtapaNe ja mithyASTi hato. tene sAdhu kahyA nathI. temanA nimitte je azanAdi taiyAra karAyA hoya, te sarve zramaNa-nircanthone kaNa ane zuddha kahyA che. -0- zivabhUti kathA : te kALe, te samaye rathavIrapura nAme nagara hatuM. tyAM dIpaka nAme udyAna hatuM. tyAM AryakRSNa nAme AcArya samavasaryA. te nagaramAM eka kutsagotriya zivabhUti nAmano sahastramala (hajAro yodhAne jItanAra). eka kSatriya hato. te tyAMnA rAjAnI sevAmAM hato. eka vakhata rAjAe tenA zauryAdika guNonI parIkSA karavA mATe kRSNa caturdazInA divase tene eka pazu tathA madirA ApIne kahyuM ke, "tuM ekalo zmazAnamAM jA ane A pazunuM balidAna ApIne pAcho Ava. te madhyarAtrie ekalo zmazAnamAM gayo. tyAM aneka puruSoe tene bIvaDAvavA mATe bhUta, preta, pizAca vagereno tene bhaya batAvyo, paNa tenuM rUvAMDu paNa pharakyuM nahIM. teNe tyAM pazunuM balidAna ApyuM. te ja zmazAnamAM te pazune mArIne khAdhuM. rAjyanA puruSoe bhegA thaI tyAM bhairava nAdo karyA, to paNa te Daryo nahIM. pachI rAjA pAse gayo. tethI tene zUravIra jANIne rAjAe teno pagAra vadhArI Apyo. anyadA koI divase rAjAe daMDika puruSane AjJA karI ke, jAo mathurAnA rAjAne jItI lAvo. te sarvasainya-baLa Adi laIne nIkaLyo. tyAMthI thoDe dUra jaIne bolyo ke, ApaNe rAjAne e to pUchyuM nahIM ke, jyAM mathurAmAM javuM? rAjAe paNa jaNAvyuM nahIM. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nidbhava - zivabhUti kathA 255 te kyA sthaLe rokAyA. zivabhUti Avyo ane bolyo ke, tame ahIM kema rokAyA cho ? teoe badhI vAta karI tyAre zivabhUti bolyo ke, dakSiNa ane uttara baMne mathurA huM jItI lAvIza. tyAre daMDikoe kahyuM ke, te zakya nathI. bemAMthI koIpaNa eka mathurAne jItavAmAM paNa ghaNo samaya lAge. tyAre teNe kahyuM ke, je durjaya hoya te mane Apo. tyAre tene pAMDu mathurA mokalyo. daMDiko uttara mathurA gayA. zivabhUti pAMDu mathurAnA mArge AgaLa vadhyo, tenA aMta bhAgane trAsa pamADato cAlyo. pachI durgamAM rokAyo. chelle nagarane paNa jItIne pAcho pharyo. teNe rAjAne nivedana karyuM. rAjAe khuza thaIne kahyuM, bola tane zuM ApIe ? te vicAra karIne bolyo ke, mane svataMtratA Apo. rAjAe tene sahastramalla evo khitAba Apyo ane svataMtratA ApI. pachI te rAjAnA prasAdathI icchA mujaba vilAsa karato nagaramAM pharavA lAgyo. aDadhI rAtre paNa pAcho Avato ane na paNa Avato. tenI patnI jyAM sudhI zivabhUti na Ave tyAM sudhI bhojana karatI nahIM ke sUtI paNa nahIM. dhIredhIre tenI patnI kheda pAmI. koI vakhate teNIe zivabhUtinI mAtA sAthe kalaha karyo ane kahyuM ke, tamArA putrathI have huM thAkI chuM, te aDadhI aDadhI rAtre Ave che. huM tenA mATe jAgatI rahuM chuM ane bhUkhatarasathI piDAu chuM tyAre mAtAe kahyuM ke, Aje dvAra baMdha karatI nahIM, Aje huM jAgIza, tuM sUI raheje. aDadhI rAtre zivabhUti Avyo ane kahyuM ke, bAraNuM ughADo. te sAMbhaLI mAtAe kopa pAmIne kahyuM ke, he duSTa ! A madhyarAtrine samaye jyAM dvAra ughADA hoya tyAM jA. A pramANe sAMbhaLIne te paNa krodhathI nagaramAM pharavA lAgyo. bhavitavyatAnA yoge ughADA hAravALo sAdhuno upAzraya joyo. tyAM jaIne teNe pravrajyA mATe mAMgaNI karI. te vakhate AcAryae jANyuM ke, A rAjAno priya mANasa che, vaLI svecchAcArI paNa che ane mAtA vageree tene chuTo karyo nathI, tethI tene dIkSA na ApI. - tyAre teNe sAdhunA thuMkavAnA pAtramAMthI rAkha laIne potAnI jAte ja loca karyo. eTale pachI AcArya kRSNae tene niveza Apyo. daza prakAranI dIkSAmAM A dIkSAnuM rosA-roSathI dIkSA kahevAmAM Ave che. pachI AcArya kRSNa sAthe vihAra karatA eka divasa pAchA te ja nagaramAM AvyA. tyAre rAjAe zivabhUtine eka ratnakaMbala ApyuM. tyAre AcArya bhagavaMte kahyuM ke, ApaNe sAdhue AvA bahumUlya ratnakaMbala rAkhavA na joIe. zivabhUtie te gopavI dIdhu. eka vakhata te bahAra gayela tyAre zivabhUtine pUchayA vinA ja kaMbalane phADIne niSadyAo karI dIdhI. tyAre te krodhita thaI gayo. koI vakhate jinakalpikanuM varNana cAlatuM hatuM. jemake jinakalpiko be prakAranA che. karapAtrI (hAthamAM bhojana-pAna grahaNa karanArA) ane bIjA pAtrabhojI. te pAtramAM laIne bhojana karanArA te darekanA paNa babbe bheda che :- (1) svalpa sacelakA eTale alpa vastra rAkhanArA ane bIjA acalakA eTale bilakula vastra nahIM rAkhanArA. A vAta sAMbhaLIne zivabhUtie pUchayuM ke, jo ema che to hAlamAM zA mATe bahu upadhi rAkhavAmAM Ave che ? jinakalpa kema aMgIkAra karatA nathI ? AcArya bhagavaMte uttara Apyo ke bharatakSetramAM zrI vIra prabhunI trIjI pATe AvelA zrI jaMbusvAmInA nirvANa Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 Agama kathAnuyoga-2 pachI jinakalpa Adi daza vastuono viccheda thayo che. vaLI tevA prakAranA zarIranA saMvanana - tevA prakAranuM viziSTa jJAna AdinA abhAvathI vartamAna kALamAM tema karI zakAtuM nathI. te sAMbhaLI zivabhUti bolyA ke, alpasattvavALA mATe jinakalpa viccheda thayo che, paNa mArA jevAne mATe nahIM. kemake mArA jevA mahAsattva to vartamAnakALamAM paNa jinakalpa aMgIkAra karavAne samartha che. mokSanA abhilASIe samagra parigrahano tyAga karavo joIe. to pachI kaSAya, bhaya, mUccha Adi doSanA nidhi samAna A anarthakArI parigrahathI zuM? vaLI jinendro pote paNa acelaka ja hatA. tethI vastrarahitapaNuM ja zreSTha che. tyAre gurue kahyuM ke, "jo ema hoya to dehane vize paNa kaSAya, bhaya, mUcha vagere doSono saMbhava che. mATe te dehano paNa vrata grahaNa karyA pachI turaMta ja tyAga karavo joIe. paraMtu zAstramAM je parigraharahitapaNuM kahyuM che, teno hetu e che ke, dharmanA upakaraNo para mUcha rAkhavI nahIM. paNa sarvathA dharmanA upakaraNono tyAga karavo tevuM kahyuM nathI. vaLI jinezvaro paNa. sarvathA acelaka hatA ja nahIM. kemake "sarve jinezvara eka dUSya-vastra laIne dIkSA lIdhelI che.' te Agama vacana che. tethI teo pahelA to sacelaka hatA ja. A pramANe AcArya tathA sthaviroe pUrvokta tathA have pachI kahevAnAra ghaNI yuktiothI bodha karyo chatAM paNa tathA prakAranA kaSAya ane mohanIyanA udayathI teNe potAno kadAgraha choDyo nahIM ane sarva vastro tyajI daIne gAma bahAra araNyamAM jaIne rahyo. eka vakhata temanI bahena "uttarA" temane vaMdana karavA gayA. tyAM potAnA bhAIne vastrarahita joIne teNIe paNa vastrano tyAga karyo, pachI teNI bhikSA mATe nagaramAM gaI tyAM koI vezyAe tene joIne vicAryuM ke, vastrarahita hovAthI bIbhatsa dekhAtI A strIne joIne loko amArAthI paNa virakta thaze. ema dhArIne teNIe uttarAnI icchA na hovA chatAM tenI eka sADI paherAvI. jANIne te zivabhUtie vicAryuM ke, vastrarahita strI ghaNI ja bIbhatsa tathA lajjAspada thAya che. tethI teNe uttarAne kahyuM have tuM A rIte ja rahe, vastra tyajIza nahIM. tAre kahevuM ke, A vastra devatAe ApyA che. tyArapachI zivabhUtie be ziSyo karyA. 1. kauDinya 2. koTyavIra. tyArapachI ziSya-praziSya paraMparA janmI ane mithyAtvanI vRddhi thatI gaI. ane "boTika" matanI utpatti thaI. A rIte svatarka buddhithI zivabhUti ane uttarA Adi dvArA rathapura nagare boTika" nAmaka mithyAdarzanI utpatti thaI - (jene digaMbara mata paNa kahe che) zivabhUti boTikathI boTikaliMga utpanna thayuM. nilavo vize Avazyaka niryukti-786mAM jaNAve paNa che ke, pUrvenA sAta nilavo to dRSTivALA hatA, jyAre boTiko to mithyAdRSTi ja hatA. teoe jAti, jarA, maraNa, garbhavAsa ityAdi tathA caturgati bhramaNarUpa saMsAranuM upArjana karyuM. temane sAdhu ke gRhastha ke anyatIrthi na gaNatA "avyakta rUpa" ja kahyAM che. zivabhUtine jo ke te pUrve aneka sthaviroe samajAvela ke, traNa kAraNe AgamomAM vastra dhAraNa karavAnuM kahela che. te A pramANe :- 1. lajjA athavA saMyamanA rakSaNa nimitte, 2. lokamAM durgAchA-niMdA na thAya te mATe, 3. parISaha arthAt TADha, taDako, DAMsa, macchara vagerethI rakSaNa thavA mATe. A traNa kAraNe vastro dhAraNa karavA. vaLI ema paNa Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nilava - zivabhUti kathA 257 kaheluM che ke, tapasvIone dharmamAM sahAyabhUta hovAthI zuddha AhArAdikanI jema vastrAdikanuM grahaNa karavAmAM koI doSa nathI. vaLI tuM raudradhyAnane AgaLa dhare che. raudradhyAna cAra prakAranuM che :1. hiMsAnubaMdhI, 2. mRSAnubaMdhI, 3. teyAnubaMdhI, 4. saMrakSaNAnubaMdhI. temAM hiMsAnubaMdhI eTale jemAM prANInA vadhanuM niraMtara ciMtavana hoya te, mRSAnubaMdhI eTale jemAM asatyanuM ciMtavana hoya che. teyAnubaMdhI eTale corInuM jemAM ciMtavana hoya che. potAnA dhana ane viSaya saMbaMdhi rakSaNanI jemAM nitya ciMtavanA hoya te viSaya-saMrakSaNAnubaMdhi raudradhyAna. tuM evuM mAne che ke, vastrAdi grahaNa karavAthI viSayasaMrakSaNAnubaMdhi raudradhyAna avazya thaze. kemake te raudradhyAnano hetu che. vaLI "zastrAdikanI jema durgatinuM kAraNa hovAthI vastrAdika grahaNa karavA nahIM" evI tArI buddhi thAya to te paNa ayukata che. kemake he devAnupriya! tArI A yukti pramANe to dehAdikamAM paNa raudradhyAnanI prApti thaze. kemake zarIranuM paNa jaLa, agni, cora, DAMsa, zikArI pazu, viSa, kaMTaka vagerethI rakSaNa karavAnI jarUra paDe che. tethI dehAdikamAM paNa saMrakSaNAnubaMdha dhyAna thAya che, eTale te dehAdikano paNa tyAga karavo paDaze. kadAca tuM ema kahIza ke, dehAdika mokSanA sAdhanarUpe aMgabhUta hovAthI jayaNA vaDe tenuM saMrakSaNa karavuM temAM doSa nathI. paNa te prazasta saMrakSaNa che. to ahIM paNa AgamamAM kahela jayaNAnA prakArathI ja vastrAdikanuM saMrakSaNa karavuM te kema prazasta nathI ? mATe vastrAdikano zA mATe tyAga karatA nathI ? vaLI bhagavaMte mUchane ja paragraha kahyo che. ityAdi pUrva SinA vacanathI vastra, dhana, deha vageremAM mUcha utpanna thAya te parigraha che. zivabhUtie prazna karyo ke, jo vastra grahaNa kare, to pachI sAdhune acela parISaha sahana karavAnuM kema kahyuM che ? kemake jo vastra hoya to ja te vAta ghaTI zake ? tyAre sthaviroe javAba Apyo ke, tAruM kahevuM ayogya che. kemake jIrNaprAya vastrathI paNa vastrarahitapaNuM lokamAM prasiddha che. koI strI jIrNa ane phATeluM vastra zarIre vIMTIne koI vaNakarane kahe che ke, he vaNakara ! jaldIthI mArI sADI vaNIne Apa, kemake huM nagna pharuM chuM. ahIM vastra sahita chatAM paNa strIne vize nagrapaNAno zabda pravarte che. zAstramAM paNa nasa 3 nAmAvo" evuM vAkya che te upacArika namrabhAvane mATe ja che, tethI vastra rAkhavAmAM koI prakArano virodha nathI. te ja pramANe mukhavastrikA, rajoharaNa vagere upakaraNo paNa saMyamamAM upakArI hovAthI grahaNa karavA yogya che. kahyuM che ke, koIpaNa sthAnane vize besavuM, zayana karavuM, koIpaNa vastu levI-mUkavI vagere kAryamAM pramArjanA mATe rajoharaNanI jarUra che. saMpAtima vagere jaMtuonA rakSaNane mATe mukhavastrikAnI jarUra che ane bhaktapAnane vize rahelA jetunI jayaNAne mATe pAtranI jarUra che. vaLI pAtra vinA sajIva gorasAdika ajANapaNAthI hAthamAM levAya jAya to pachI tenuM zuM karavuM? temAM rahelA jIvanI hiMsA to thavAnI ja che. tathA hAthamAM lIdhelA pravAhI padArtho hAthamAMthI nIce DhaLe to tenAthI kuMthuvA, kIDI vagere aneka jIvonI hiMsA thavAno saMbhava che. vaLI gRhastho munie vAparelA pAtro dhove, le che to tenAthI pazcAt 217 Jain due . nternational Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 karmAdi doSano saMbhava che. taduparAMta bALa ane glAna Adi sAdhuonI vaiyAvaccane mATe temaja pAriSThApanikA samiti mATe sAdhune pAtranuM grahaNa karavuM yogya che. vaLI jaghanyathI paNa nava pUrvamAM kaMIka ochuM bhaNelA, uttama dhairya ane saMhananavALA paNa tapa, sUtra ane satya vaDe ityAdi bhAvanAe karIne prathama tulanA karyA pachI ja jinakalpa aMgIkAra karI zake che. paraMtu zerInA siMha samAna tArA jevAne mATe tIrthaMkaroe jinakalpanI AjJA ApelI nathI. temaja tuM je tIrthaMkaranI tulyatA kare che, te paNa yogya nathI, kemake jinezvaro to prANIpatagrAhI Adi aneka atizayovALA che. mATe tAruM mAnavuM sarvathA tyAjya che. A pramANe AcArya bhagavaMta tathA sthaviroe tene aneka yukti-prayuktithI samajAvyA chatAM paNa te mithyAbhiniveza thakI zrI tIrthaMkaranA aneka vacanono utthApaka thayo. te zivabhUti AThamo nihrava thayo. pUrve jaNAvyA anusAra tene kauDinya ane koTyavIra nAmanA be buddhizALI ziSyo thayA. temanAthI tenA boTika matanI paraMparA AgaLa cAlI. (havenuM lakhANa paraMparAthI sAmela kare che, kemake Agama kALamAM banelI ghaTanA na hovAthI teno ullekha AgamothI nahIM paNa graMthothI grahaNa karela che - te A pramANe che pachI teoe anukrame - kevalI AhAra na kare, strIo mokSa pAme nahIM, tivihAra upavAsamAM sacitta jaLa pIvAmAM doSa nathI, digaMbara sAdhu devadravya le ke teno vyaya kare temAM doSa nahIM vagere jinAgamathI viruddha lagabhaga 800 navA vacano racyA ane te vacano teo svecchAe bolavA lAgyA. mATe teo sarva visaMvAdI thayA. te boTika paraMparAmAM thayelA boTiko digaMbara kahevAya che.) chelluM lakhANa graMthathI jANavuM, tenI sAkSI AgamathI maLela nathI. 258 0 Agama saMdarbha : - AyA.cUpR. 139, 163, 336; sUya cU.pR. 113, 273; ThA. 602, 898nI vR; nisI.bhA. 5609, 5610, 5617, 5620 thI 5624; + tenI cUrNi Ava.bhA. 145 thI 148; Ava.ni. 783, 786, 787, 788nI ; uttani 178 nI vR; utta.adhya.3nI bhAva.; * = X muni dIparatnasAgara saMkalita ane anuvAdita nihnavakathA pUrNa X = Xx Ava.yU.1-pR. 427, 4ra8, 586; oha.ni. 1100 nI ; utta.ni. 178nuM bhA. 1, 2nI ; kalpa.sthavi.nI 6; - Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 259 khaMDa-2-adhyayana-3-gozAlaka kathA -: eka spaSTIkaraNa :- gozALAnI gaNanA nathI zramaNarUpe ke nathI nihavarUpe. to teno ahIM samAveza kema ? e satya che ke nilavonA ullekhamAM kayAMya gozALAno ullekha nathI ja. e ja kAraNe adhyayana-2- "nibhavakathAmAM teno samAveza karyo nathI. paraMtu tenuM juduM ja adhyayana noMdhela che. - rahI vAta zramaNanI - to gozALAno ullekha kyAMya zrAvaka ke anyatIrthi rUpe thayo nathI. tene zramaNa kahevo ke kema ? te paNa prazna ja che. - nilava-navA matavAdIonI kathA sAthe gozALo paNa 'AjIvika matavAdI' hovAthI joDe- joDe teno mata rajU karI devo evI gaNatarIthI gozALaka kathA sAthe mUkI dIdhI. - bIjuM bhagavatIjI sUtranA zataka-15-sUtra-63bhAM evI vAta Ave che ke, jyAre (pharI vakhata) gozALAe bhagavaMtane kahyuM ke, "A mArA dharmAcArya ane huM Apano ziSya" tyAre teNe te vAtanI saMmati ApI - gozALAno ziSyarUpe svIkAra karelo. sUtra-657-mAM paNa gautama svAmIe bhagavaMtane prazna karyo ke karelo, "he bhagavaMta! Apa devAnupriyano aMtevAsI kuziSya gozALo kALa karIne kyAM utpanna thayo. e rIte teno bhagavaMtanA ziSya - kuziSya tarIke ullekha che. bhagavaMte tene dIkSA ApI tema paNa Ave che. - vaLI teno pUrvabhava, "Izvara, munivara paNa ullekha che. aMtyabhave kevalI thaI mokSe jaze. - ukta baMne kAraNothI ame tene zramaNa vibhAgamAM noMdhela che. 0 zrAvastImAM gozALo : te kALe, te samaye zrAvastI nAmanI nagarI hatI. te zrAvatI nagarInI bahAra izAna khUNAmAM koSTaka nAmanuM caitya hatuM. te zrAvastI nagarImAM hAlAhalA nAmanI AjIvika upAsikA kuMbhAraNa rahetI hatI. te dhanadhAnya saMpanna hatI - yAvat - aneka loko dvArA paNa parAbhava prApta kare tevI na hatI. teNIe AjIvika siddhAMtano artha rahasya prApta karI lIdhuM hatuM. grahaNa karI lIdhuM hatuM. artha pUchI lIdho hato. arthano nizcaya karelo hato ane tenI asthi ane majjA paNa AjIvika siddhAMta prati prema ane anurAgathI raMgAyela hatI. teNI bIjAone kahetI hatI ke, he AyuSyamano ! AjIvika siddhAMta ja arthapa-sArthaka che. e ja paramArtha che ane te sivAyanA artha to anartharUpa che. A rIte teNI AjIvika siddhAMta vaDe potAnA AtmAne bhAvita karatI vicaratI hatI. te kALa, te samayamAM covIsa varSanA pravajyA paryAyavALo paMkhaliputra gozAlaka hAlAhalA kuMbhAraNanA kuMbhakArApaNamAM AjIvika saMghathI parivRtta thaIne AjIvika siddhAMta vaDe potAnA AtmAne bhAvita karato vicarato hato. 0 gozALAnA cha dizAcaro ane cha prarUpaNA : tyAra pachI ("bhagavaMta pAsethI gozALo chuTo paDyA pachI" - A vAta A ja kathAnakamAM AgaLa kahevAze) koI eka samaye te makhaliputra gozAlakanI pAse cha dizAcAra pragaTa thayA. (AvyA) te A pramANe :- 1. zANa, 2. kalaMda, 3. karNikAra, 4. acchidra, Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 Agama kathAnuyoga-2 5. agnivezyAyana, 6. gomAyuputra arjuna. tyAre te cha dizAcaroe pUrvagata ATha prakAranA nimitto ane dazamamArgane potapotAnA mati darzanathI uddhata karyA ane uddhata karIne gozAlaka maMkhaliputra pAse upasthApita karyA. tyAra pachI te makhaliputra gozAlaka te aSTAMga mahAnimittanA svalpa upadeza dvArA sarve prANo, sarve bhUto, sarve satvo ane sarve jIvone A 7 bAbatonA viSayamAM anatikramaNIya uttara ApavA lAgyo. te cha viSaya A pramANe che :- 1. lAbha, 2. alAbha, 3. sukha, 4. duHkha, 5. jIvana ane 6. maraNa. 0 gozALAnuM potAne "jina Adi che tema kahevuM" : tyAra pachI te makhaliputra gozAlaka aSTAMga mahAnimittanA kiMciMtu svalpa upadeza mAtrathI zrAvastI nagarImAM 'jina' na hovA chatAM huM jina chuM - A pramANe pralApa karato, arihaMta na hovA chatAM huM arihaMta chuM, evo mithyA pralApa karato, kevalI na hovA chatAM pote kevalI che, e pramANe pralApa karato, sarvajJa na hovA chatAM, pote sarvajJa hovAno pralApa karato hato. pote jina na hovA chatAM potAnI jAtane jina tarIke oLakhAvato-pragaTa karato vicarato hato. te vakhate zrAvastI nagarInA zRMgATako, triko, catuSko, catUro, caturmukho ane mahApathomAM ghaNAM manuSyo ekabIjAne A pramANe kahevA lAgyA, A pramANe bolavA lAgyA, A pramANe batAvavA lAgyA ane A pramANe prarUpita karavA lAgyA ke he devAnupriyo ! A maMkhaliputra gozAlaka potAne jina ane jina hovAno pralApa karato evo, arhat ane arhat hovAno pralApa karato evo, kevalI ane kevalI hovAno pralApa karato evo, sarvajJa ane sarvajJa hovAno pralApa karato evo ane potAne jina zabdathI prakAzatooLakhAvato vicaraNa karI rahyo che to A vAta kaI rIte mAnavI ? 0 gautama svAmI varNana ane gaucarI gamana : te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra padhAryA - yAvat - parSadA (dharmazravaNa karIne) pAchI gaI. te kALe ane te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA jyeSTha aMtevAsI, sAta hAtha UMcA, samacaturaDha saMsthAnathI saMsthita-AkAravALA, vajaRSabhanArAca saMhananavALA, kasauTI para ghaselA svarNa samAna gaura varNavALA, ugratapasvI, dIsatapasvI, tata tapasvI, mahAtapasvI, udAra, ghora, ghora guNavALA, ghora tapasvI, mahAn brahmacaryanA dhAraka, zarIra pratye nirmohI, zarIramAM saMkSipta tejolezyAvALA, niraMtara chaTha-chaTha tapathI ane saMyama tathA vividha prakAranA tapothI AtmAne bhAvita karatA evA gautamagotrIya indrabhUti nAmanA aNagAra vicaratA hatA. tyAra pachI bhagavad gautame chaThanA pAraNAnA divase pahelA prahare svAdhyAya karyo. bIjA prahare dhyAna karyuM, trIjA prahare atvarita, acapala ane asaMbhrAnta bhAvapUrvaka mukhavastrikAnuM paDilehaNa karyuM, paDilehaNa karIne pachI pAtra, vastranI paDilehaNA karI, paDilehaNa karyA. pachI pAtrone pramArjita karyA, pramArjita karIne pAtrAne uThAvyA. uThAvIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra birAjamAna hatA tyAM AvyA. AvIne bhagavaMta mahAvIrane Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 261 vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne A pramANe nivedana karyuM, he bhagavaMta ! ApanI AjJA hoya to, chaThanA pAraNA nimitte huM zrAvastI nagarInA ucca, nIca, madhyama kuLomAM gRha sAmudAnika bhikSAcaryAne mATe bhramaNa karavA icchuM chuM. bhagavaMte uttara Apyo, he devAnupriya ! jema anukULa hoya tema karo, paraMtu vilaMba na karo. tyArapachI bhagavad gautama, zramaNa bhagavaMta mahAvIra dvArA AjJA prApta karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAsethI tathA koSThaka caityathI nIkaLyA. nIkaLIne atvarita, acapaLa, asaMbhrAnta bhAvapUrvaka yugaaMtara pramANa jovAtI dRSTithI AgaLano mArga jotA jotA arthAt iryAsamitinA pAlanapUrvaka jyAM zrAvastI nagarI hatI, tyAM AvyA. AvIne zrAvastInagarImAM ucca, nIca, madhyama kuLomAM gRha sAmudAnika bhikSAcaryA mATe bhramaNa karavA lAgyA. te vakhate bhagavad gautame ghaNAM manuSyonI vAtacIta sAMbhaLI. te badhAM loko paraspara ekabIjAne A pramANe kahI rahyA hatA, bolI rahyA hatA - yAvat - prarUpaNA karI rahyA hatA ke, he devAnupriyo ! gozAlaka maMkhaliputra potAne jina ane jinapralApa karato - yAvat - jina ane jina zabdanuM prakAzana karatAM evo vicaraNa karI rahyo che to tenI A vAta kaI rIte mAnavI ? 0 gozALAnuM caritra jANavA mATe gautamanI jijJAsA : tyAre ghaNAM loko pAse A vAta sAMbhaLI ane avadhAraNA karI tathA prazna pUchavAnI zraddhAvALA thaIne - yAvat - kutUhala utpanna thavAthI bhagavad gautame yathAparyApta samudAna (AhAra-pANI)ne lIdhA, laIne - yAvat - jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra birAjamAna hatA tyAM AvyA, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra samIpa gamanAgamana saMbaMdhi kriyAnuM pratikramaNa karyuM, pratikramaNa karIne eSaNIya AhAranI AlocanA karI, AlocanA karIne bhagavAne AhAra-pANI dekhADyA, dekhADIne zramaNa bhagavAn mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne ati dUra nahIM, ati nikaTa nahIM tevA yathocita sthAne suzruSA karatA, namana karatA arthAt mastaka namAvIne sanmukha vinayapUrvaka aMjali karIne A pramANe nivedana karyuM he bhagavaMt ! meM chaThanA pAraNAne mATe ApanI AjJA lIdhI, huM zrAvastI nagarInA ucca, nIca, madhyama kuLomAM gRha sAmudAnika bhikSAcaryAnA nimitte bhramaNa karato hato, tyAre ghaNAM lokonI vAtacIta sAMbhaLI. te badhAM loko paraspara ekabIjAne A pramANe karI rahyA hatA, bolI rahyA hatA - yAvat - prarUpaNA karI rahyA hatA ke, he devAnupriyo ! gozAlaka maMkhaliputra potAne jina kaheto ane jinapralApa karato - yAvat - jina ane jina zabdane prakAzita karato evo vicaraNa karI rahyo che, to A vAta kema mAnavI ? tethI he bhagavaMta ! huM ApanI pAsethI gozAlaka maMkhaliputranuM janmathI laIne AjaparyaMtanuM vRttAMta sAMbhaLavA icchuM chuM. 0 bha0mahAvIra dvArA gozAlaka caritranuM varNana : he gautama ! e pramANe gautama svAmI Adi zramaNone AmaMtrita - saMbodhita karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIre kahyuM, ghaNAM badhAM manuSyo je paraspara ekabIjAne je A Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 Agama kathAnuyoga-2 pramANe kahe che, bole che, pratipAdita kare che ane prarUpaNA kare che ke gozAlaka maMkhali putra potAne jina kaheto, jinano pralApa karato - yAvat svayaM potAne jina ane jinarUpe pragaTa karato vicarI rahyo che, te vAta mithyA che. paraMtu he gautama huM A pramANe kahuM chuM - yAvatu - prarUpaNA karuM chuM ke gozAlaka makhaliputranuM (caritra A pramANe che-). -0-gozALAno pUrvabhava : he gautama ! agItArthapaNAnA doSathI Izvare je prApta karyuM. te sAMbhaLIne turaMta gItArtha muni banavuM. he bhagavaMta ! Izvara munivara koNa hatA te huM jANato nathI, temaja agItArthapaNAnA doSathI teNe zuM prApta karyuM te mane kaho, he gautama ! koIka bIjI covIzInA prathama tIrthakara jyAre nirvANa pAmyA. tyAre manohara nirvANa mahotsava pravartato hato ane suMdara rUpavALA devo tathA asuro nIce utaratA ane upara caDatA hatA. tyAre najIkamAM rahenAra loko te joIne vicAravA lAgyA ke, are! Aje manuSyalokamAM Azcarya dekhAya che. koI vakhata paNa kyAMya AvI indrajALo jovAmAM Avela nathI. AvA prakAranI vicAraNA karatA-karatA eka manuSyane pUrvabhavanuM jAtismaraNa jJAna thayuM eTale te kSaNavAra mUcha pAmyo. paraMtu pharI vAyarAthI AzvAsana pAmyo. bhAnamAM AvyA pachI tharathara dhrujavA lAgyo ane lAMbA kALa sudhI potAnA AtmAnI khUba niMdA karavA lAgyo. turaMta ja te munipaNuM aMgIkAra karavA udyata thayo. tyAra pachI te mahAyazavALo jeTalAmAM paMcamuSTika loca karavAno zarU kare che, teTalAmAM devatAe vinayapUrvaka tene rajoharaNa arpaNa karyuM. tenA kaSTakArI ugratA ane cAritrane joIne tathA lokone tenI pUjA karatA joIne Izvara tyAM AvIne tene pUchavA lAgyA ke tamone koNe dIkSA ApI ? kyAM janmyA cho ?, tamAruM kuLa kayuM che ? konA caraNakamaLamAM tame atizayavALA sUtra ane arthanuM adhyayana karyuM? - te pratyeka buddha jeTalAmAM tene sarva jAti, kuLa, dIkSA, sUtra, artha vagere je pramANe prApta karyA te kahetA hatA, teTalAmAM te sarva hakIkata sAMbhaLIne te nirbhAgI-Izvara A pramANe ciMtavavA lAgyo ke, A judo che, A anArya loko daMbhathI Thage che, to jevA prakAranuM A bole che tevA ja prakAranA te jinavara paNa haze. A viSayamAM kaMI vicAravAnuM nathI. ema mAnIne lAMbAkALa sudhI maunapaNe Ubho rahyo. - athavA to nAnA ema nahIM. deva ane dAnavothI praNAma karAyelA te bhagavaMta jo mArA saMzayane chede to mane khAtarI thAya. teTalAmAM vaLI pharI ciMtavyuM ke, je thavAnuM hoya te thAo. mAre ahIM vicAra karavAnuM zuM prayojana che, huM to sarva duHkhano nAza karanAra pravajyAne abhinaMdana ApuM chuM. teTalAmAM te jinezvaranI pAse javA nIkaLyo. paraMtu jinezvarane joyA nahIM. eTale gaNadhara bhagavaMta pAse javA mATe prayANa karyuM. jinezvara bhagavaMte kahelA sUtra ane arthanI prarUpaNA karanArA gaNadhara mahArAjA hoya che. jyAre ahIM gaNadhara mahArAjA vyAkhyAna karatA hatA, tyAre temAM AlApaka Avyo ke, eka ja pRthvIkAyajIvo sarvatra upadrava pAme che. tenuM rakSaNa karavA koNa samartha thaI zake? A viSayamAM A mahAyazavALA potAnI laghutA kahe che A samagra lokamAM A Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 26 3 vAta siddha karavA yogya nathI. AvI vAta A kema prarUpatA haze ? A temanuM vyAkhyAna pragaTapaNe kAnamAM atyaMta kaDakaDa karanAruM che niSkAraNa te gaLAne zoSave che. te sivAya kaMI phAyado nathI. AvuM vartana koNa karI zakaze ? mATe A upadeza choDIne sAmAnya ke madhyama prakArano dharma upadeza karavo joIe. jethI karIne pAse AvatA loko kaMTALI na jAya. athavA to kharekhara huM mUDha pApakarma narAdhama chuM. bhale huM tema karato nathI, paNa bIjA loka to tema varte che. vaLI anaMtajJAnI sarvajJa bhagavaMte A hakIkata prarUpelI che, je koI vacanathI viparIta vAta kare teno artha TakI zakato nathI. mATe have huM AnuM ghora atiduSkara uttama prakAranuM prAyazcitta ekadama turaMta jaldI ati zIdhratara samayamAM karIza, ke keTalAmAM mAruM mRtyu na thAya. AzAtanA karavAthI meM evuM pApa kareluM che ke devatAI so varSanuM ekaThuM kareluM puNya paNa tenAthI vinAza pAme che. have te Izvara prAyazcitta karavA taiyAra thayo che, ane potAnI mati kalpanAthI tevA prakAranuM mahAghora prAyazcitta karIne pratyeka buddhanI pAse pharIthI gayA. tyAM paNa sUtranI vyAkhyA zravaNa karatA karatA te ja adhikAra pharI Avyo ke, "pRthvI Adino samAraMbha sAdhu trividhe trividha varlDa" atizaya mUDha evA te Izvara sAdhu murkha banIne ciMtavavA lAgyo ke, A jagamAM koNa te pRthvIkAyAdikano samAraMbha karato nathI? khuda pote ja to pRthvIkAyanI upara beThelA che. agnikAyathI pakAvela AhAra khAya che, ane te AhAra sarva bIja-dhAnyamAMthI utpanna thAya che. bIjuM pANI vinA eka kSaNa paNa kaI rIte jIvI zakAya? to kharekhara A pratyakSa ja avaLI hakIkata jaNAya che. huM tenI pAse Avyo paNa A vAtamAM koI zraddhA karavAnA nathI. to teo bhale ahIM rahe, AmanA karatAM to gaNadhara bhagavaMta uttama che athavA to ahIM e koI paNa mAruM kaheluM karaze nahIM. AvA prakArano dharma paNa kayA kAraNathI kahetA haze ! je atyaMta kaDakaDatoAkaro dharma kaheze to pharI have sAMbhaLIza ja nahIM - athavA teone bAju para rAkho. huM jAte ja sukhethI banI zake ane sarva loko karI zake tevo dharma kahIza. A ja kaDakaDa-Akaro dharma karavAno kALa nathI. ema jeTalAmAM ciMtave che, eTalAmAM to tenA upara dhaDadhaDa zabda karatI vIjaLI tUTI paDI. he gautama ! te tyAM mRtyu pAmyo. tyAMthI sAtamI narakamRthvImAM utpanna thayo. zAsana, zramaNapaNuM, zrutajJAnanA saMsarganA pratyenIkapaNAne kAraNe Izvara lAMbA kALa sudhI narakamAM duHkhano anubhava karIne ahIM AvIne samudramAM mahAmastha thaIne pharI paNa sAtamI nArakImAM 33 sAgaropamanA moTA kALa sudhI du:khe karI sahana karI zakAya tevA bhayaMkara duHkho bhogavaze. - tyAMthI nIkaLI Izvarano jIva tiryaMca evA pakSI kAgaDApaNe utpanna thayo. tyAMthI vaLI prathama nArakamAM jaIne AyuSya pUrNa karIne ahIM duSTa sthAnapaNe utpanna thaIne pharI paNa pahelI nArakImAM gayo. tyAMthI nIkaLI siMhapaNe utpanna thayo. pachI te cothI nArakImAM gayo, tyAMthI cyavIne ahIM Avyo. pharI narakamAM jaIne te Izvarano jIva kuMbhArapaNe utpanna thayo tyAM kuSThI thaIne atizaya duHkhI thayelo, kRmiothI pholI khavAto 50 varSa sudhI parAdhInapaNe pArAvAra duHkha sahana karI, akAma nirjarA karI tyAMthI Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 Agama kathAnuyoga-2 devabhavamAM utpanna thayo. tyAMthI ahIM AvI rAjApaNuM pAmIne sAtamI nArakImAM gayo. - e pramANe Izvarano jIva svakalpanA karavAnA kAraNe nAraka ane tiryaMca gatimAM temaja kutsita - adhama manuSyagatimAM lAMbAkALa sudhI bhavabhramaNa karIne ghora duHkha bhogavIne atyaMta duHkhI thayelo. te ja Izvarano jIva hAla gozAlakapaNe utpanna thayo che. A te ja Izvarano jIva che mATe paramArtha samajavApUrvaka sArAsArathI paripUrNa evA zAstranA bhAvane jaldI jANIne gItArtha banavuM. 0 gozALAno janma : A gozAlaka maMkhaliputranA maMkhalI nAme maMkha pitA hatA. te maMli maMkhanI patnInuM nAma bhadrA hatuM. teNI sukumAla hAtha-pagavALI - yAvat - manohara hatI. tyAra pachI koI samaye te bhadrA garbhavatI thaI. te kALa, te samaye zaravaNa nAmanuM sanniveza hatuM. te RddhisaMpanna, zatrunA bhayathI mukta, dhanadhAnyAdi vaDe samRddha - yAvat - naMdanavananI samAna prabhA--kAMtivALuM, prAsAdika, darzanIya, manohara ane ati suMdara hatuM. te zaravaNa sannivezamAM gobaDula nAmano brAhmaNa nivAsa karato hato. te brAhmaNa dhanADhaya - yAvat - aneka loko dvArA aparibhUta hato. Tveda - yAvat - brAhmaNa graMtho, parivrAjaka zAstro, nayonA viSayamAM nipuNa hato. te gobaDula brAhmaNanI eka gozALA hatI. tatpazcAt te makhali makha koI eka divase garbhavatI bhadrAbhAryAnI sAthe citraphalaka hAthamAM laIne maMkhapaNAthI arthAt citra dekhADI AjIvikA karanArI bhikSAvRttithI potAnI AjIvikAne prApta karatAM-karato pUrvAnupUrvInA kramathI cAlato-cAlato grAmAnugrAmamAM gamana karato-karato jyAM zaravaNa nAmanuM sanniveza hatuM. jyAM gobahula brAhmaNanI gozALA hatI, tyAM Avyo. AvIne gobaskula brAhmaNanI gozALAnA eka khUNAmAM potAnA bhAMDa- upakaraNa arthAt vastra-pAtra rAkhyA, rAkhIne zaravaNa gAmanA ucca, nIca, madhyama kuLomAM gRha sAmudAnika bhikSA mAMgavA mATe bhaTakato evo vasatinA badhAM sthAno para mArgaNA, gaveSaNA karavA lAgyo. nivAsa karavA yogya sarve sthAnonI mArgaNA, gaveSaNA karatA paNa jyAre koI anya vasati na maLI, to te gobahula brAhmaNanI gozALAnA koI eka khUNAmAM varSARtu vitAvavA mATe rahyo. tyAra pachI nava mAsa pratipUrNa thaIne ane sADA sAta dina vItI gayA pachI te bhadrAe sukumAla hAtha-pagavALA - yAvat - eka suMdara bALakane janma Apyo. tyAra pachI te bALakanA mAtApitAe agiyAra divasa vItI gayA bAda bAramA divase te bALakanuM guNa niSpanna evuM A prakAranuM nAmakaraNa karyuM - kemake amAro A bALaka gobaDula brAhmaNanI gozALAmAM utpanna thayo che, tethI amArA A bALakanuM nAma gopAlaka thAo. tyAre mAtApitAe te bALakanuM gozAlaka (gozALo) evuM nAma rAkhyuM. - tyAra pachI te gozAlaka bALake bAlyAvasthAthI mukta thaIne, vijJAnathI pariNata thaIne ane yuvAvasthAne prApta karIne svayaM citraphalaka banAvyuM, banAvIne te citraphalaka hAthamAM laIne mukhapaNAthI arthAt citra dekhADI AjIvikA upArjita karavA dvArA potAnA AtmAne bhAvita karato vicAravA lAgyo. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 265 0 bhagavaMta mahAvIranuM nAlaMdAnI taMtuzALAmAM vicaraNa : he gautama ! te kALe, te samaye meM 30 varSa sudhI gRhasthAvasthAmAM rahIne mAtApitAno svargavAsa thayA pachI, pratijJApUrNa thatA yAvat - eka devadUSya grahaNa karI muMDita thaIne gRhavAsano tyAga karI anagArika pravajyA grahaNa karI. tyAra pachI te gautama ! huM pahelA varSe ardha-ardha mAsakSamaNa karatA-karatA asthika grAmanI nizrAmAM prathama varSAvAsa vItAvavA rahyo. bIjA varSe mAsa-mAsakSamaNa karatA karatA ane pUrvAnapUrvI kramathI cAlatA-cAlatA, rAmAnugrAma vicaraNa karatA, jyAM rAjagRha nAme nagara hatuM, nAlaMdA nAme pADo (parAvistAra) hato ane temAM jyAM taMtuvAya (kapaDAM vaNavAnI) zALA hatI, tyAM Avyo. AvIne yathA pratirUpa avagraha grahaNa karyo. grahaNa karIne taMtuvAya zALAnA eka khUNAmAM varSAvAsa vitAvavA rokAyo. te samaye he gautama ! huM paheluM mAsakSamaNa svIkArIne vicArato hato. 0 gozALAnuM taMtuzALAmAM Agamana : tyArapachI te gozAla maMkhaliputra hAthamAM citrapaTane laIne maMkhapanathI potAnA AtmAne bhAvita karato pUrvAnupUrvI kramathI cAlato-cAlato, prAmAnugrAma pharato-pharato, gamana karato, jyAM rAjagRha nagara hatuM, jyAM nAlaMdA nAmano upavistAra hato, temAM jyAM taMtuvAyazALA hatI, tyAM Avyo. AvIne teNe taMtuvAyazALAnA eka khUNAmAM bhAMDa- upakaraNa rAkhyA. rAkhIne rAjagRha nagaranA ucca, nIca, madhyama kuLomAM gRha sAmudAnika bhikSAvRttine mATe pharatA-pharatA badhAM sthAnomAM vasatinI mArgaNA-gaveSaNA karato karato jyAre anyatra kyAMya paNa nivAsa sthAna prApta na karI zakyo tyAre he gautama ! jyAM huM rahelo hato, te ja taMtuvAyALAnA eka khUNAmAM varSAkALa vitAvavA mATe rahevA lAgyo. 0 bha0mahAvIranI Rddhi joIne gozALAe karela ziSyatva prArthanA : tyAra pachI he gautama ! prathama mAsakSamaNanA pAraNAne mATe huM taMtuvAya zALAmAMthI nIkaLyo, nIkaLIne nAlaMdAnA bAhya vistArathI nIkaLIne - yAvatuM - rAjagRha nagara hatuM tyAM Avyo. AvIne rAjagRha nagaranA ucca, nIca, madhyama kuLomAM - yAvat - bhramaNa karato vijaya gAthApatinA gharamAM praviSTa thayo. te vakhate vijaya gAthApatie mane tenI tarapha Avato joyo. joIne hRSTa-tuSTa - thAvat - ullasita hRdayavALo thaIne zIgha te potAnA AsanethI uddayo, Ubho thaIne pAda pIThathI nIce utaryo. nIce utarIne pAdukA utArI, utArIne eka zATika uttarAsaMga karyuM. uttarAsaMga karIne aMjalirUpamAM mukulita hastapUrvaka-mArI sanmukha sAta-ATha kadama Avyo. AvIne mane traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karI, pradakSiNA karIne mane vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana-namaskAra karIne mane vipula azana, pAna, khAdima ane svAdima AhArathI pratilAbhita karavAno vicAra karIne saMtuSTa thayo. pachI mane pratilAbhita karatA paNa saMtuSTa thayo ane pratilAbhita karIne paNa saMtuSTa thayo. tyAre te vijaya gAthApatie te dravyazuddhi, dAyakazuddhi ane pAtrazuddhi tathA mana, vacana, kAyA e trividha ane karaNa, karAvaNa, anumodana e trikaraNanI zuddhithI mane Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 Agama kathAnuyoga-2 pratilAbhita karavAne kAraNe devAyuSyano baMdha karyo, saMsAra parimita karyo tathA tenA gharamAM A pAMca divya prAdurbhata thayA te A pramANe :- 1. vasudhArAnI vRSTi, 2. paMca varNanA puSpanI vRSTi, 3. dhvajAtmaka vastronI vRSTi, 4. AkAzamAM devaduMdubhino nAda ane 5. AkAzamAM "ahodAna" "ahodAna" e pramANenI udghoSaNA. te samaye rAjagRha nagaranA zRMgATako - yAvat - mArgomAM ghaNAM badhAM loko Apasa-ApasamAM ekabIjAne A pramANe kahevA lAgyA - yAvat - prarUpaNA karavA lAgyA. he devAnupriyo ! vijaya gAthApati dhanya che, devAnupriyo ! vijayagAthApati kRtArtha che, he devAnupriyo ! vijaya gAthApati kRtapuNya che, he devAnupriyo ! vijaya gAthApati kRtalakSaNa che, he devAnupriyo ! vijayagAthApatinA ubhayaloka sArthaka che. vijayagAthApatie manuSya janma ane jIvananuM saphaLa prApta karela che - jenA gharamAM tathArUpa uttama zramaNane pratilAbhita karavAthI A pAMca divyo prAdurbhata thayA che. jemake vasudhArA vRSTi - thAvat - "ahodAne ahodAna' e prakAranI udghoSaNA. tethI vijaya gAthApati dhanya che, kRtArtha che, kRtapuNya che, kRtalakSaNa che. teNe baMne loka sArthaka karyA che. vijaya gAthApatinA manuSya janma ane jIvananuM suphala prazaMsanIya che. tyArapachI gozAla makhaliputrae aneka loko pAsethI A vRttAMtane sAMbhaLyo ane tenA para manana karIne saMzaya ane kutUhala utpanna thavAthI jyAM vijayagAthApatinuM ghara hatuM, tyAM Avyo. AvIne vijaya gAthApatinA gharamAM teNe vasudhArA vRSTi, paMcavarNanA puSpo vikherAyelA tathA vijaya gAthApatinA gharamAMthI mane nIkaLato joyo. joIne harSita ane saMtuSTa thayo. jyAM huM hato tyAM Avyo. AvIne mane traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karI. mane vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana-namaskAra karIne mane A pramANe nivedana karyuM, he bhagavaMta ! Apa mArA dharmAcArya cho ane huM tamAro ziSya chuM. tyAre he gautama ! meM makhaliputra gozAlanA te kathanano Adara na karyo, dhyAna paNa na ApyuM, paraMtu cupacApa mauna dhAraNa karyuM. 0 bha0mahAvIranI Rddhi joIne gozALAe karela punaH prArthanA : tyArapachI he gautama ! huM rAjagRhI nagarathI nIkaLyo, nIkaLIne upanagara nAlaMdAnA madhyabhAgathI nIkaLyo. nIkaLIne jyAM taMtuvAyazALA hatI. tyAM Avyo. AvIne bIjuM mAsakSamaNa svIkArIne vicAravA lAgyo. tyAra pachI te gautama ! bIjA mAsakSamaNanA pAraNA nimitte huM taMtuvAyazALAthI nIkaLyo. nIkaLIne upanagara nAlaMdAnA madhya bhAgamAMthI nIkaLyo, nIkaLIne jyAM rAjagRhanagara hatuM pAvat - bhramaNa karato AnaMda gAthApatinA gharamAM praveza karyo. tyAre te AnaMdagAthApatie mane potAnI tarapha Avato joyo ityAdi varNana vijayagAthApati anusAra jANavuM. paraMtu vizeSatA e ke vaMdana-namaskAra karIne vipula khAjAthI pratilAbhita karIza evo vicAra karI te AnaMda gAthApati saMtuSTa thayo, pratilAbhita karatI vakhate paNa saMtuSTa thayo ane pratilAbhita karyA pachI paNa te saMtuSTa thayo. tyAre te AnaMda gAthApatie dravyanI zuddhithI - yAvat - vijaya gAthApati pramANe Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 267 sarva vRttAMta jANavo. tyAre loko evI prarUpaNA karavA lAgyA ke, he devAnupriyo! AnaMda gAthApati dhanya che, he devAnupriyo ! AnaMda gAthApati kRtArtha che. he devAnupriyo ! AnaMda gAthApati kRtapuNya che. he devAnupriyo ! AnaMda gAthApati kRtalakSaNa che. he devAnupriyo ! AnaMda gAthApatinA baMne loka sArthaka thayA che. he devAnupriyo! AnaMda gAthApatie manuSya ane jIvananuM suphaLa prApta karela che ke jenA gharamAM tathArUpa uttama saumya zramaNane pratilAbhita karavAthI A pAMca divyo pragaTa thayA che. vasudhArA vRSTi - yAvat - gaganamaMDalamAM "ahodAna-ahodAna' e pramANenI udghoSaNA. kharekhara ! AnaMda gAthApati dhanya che, kRtArtha che, kRtapuNya che, kRtalakSaNa che, tenA ubhayaloka sArthaka thayA che ane AnaMda gAthApatino manuSya saMbaMdhi janma ane jIvananuM phaLa prazaMsanIya che. tyAre te maMkhaliputra gozAlake aneka loko pAse A vRttAMta sAMbhaLyo - thAvat - vijayagAthApatimAM kahyA pramANe te jyAM AnaMda gAthApatinuM ghara hatuM tyAM Avyo, AvIne AnaMda gAthApatinA gharamAM vasudhArAnI vRSTi, vikharAyelA paMcaraMgI puSpone tathA mane paNa AnaMda gAthApatinA gharamAMthI nIkaLato joyo. pachI gozALAe pharI paNa mane nivedana karyuM ke, he bhagavaMta ! Apa mArA dharmAcArya cho ane huM Apano dharma ziSya chuM. tyAre he gautama ! meM makhaliputra gozAlakanI te vAta para dhyAna na ApyuM. tenA kathanano Adara paNa na karyo. paraMtu cupacApa mauna dhAraNa karIne rahyo. 0 bha0mahAvIranuM trIjuM pAraNuM-gozALAnI punaH ziSyatva mAMgaNI : tyAra pachI he gautama ! huM rAjagRhanagarathI pAcho nIkaLyo - yAvat - pUrve jaNAvyA mujaba meM trIjA mAsakSamaNano svIkAra karyo. tyAra pachI he gautama ! huM trIjA mAsakSamaNanA pAraNAne mATe taMtuvAyazALAthI nIkaLyo. nIkaLIne - yAvat - vijaya gAthApatimAM varNavyA mujaba bhikSAcaryAne mATe bhramaNa karatA meM sunaMda gAthApatinA gharamAM praveza karyo. tyAre sunaMda gAthApatie mane Avato joyo. ityAdi vijaya gAthApati samAna jANavuM yAvat sunaMda gAthApatie mane vaMdana-namaskAra karIne pachI vipula sarva kAmaguNita bhojana vaDe pratilAbhita karIza ema vicArIne saMtuSTa thayo. pratilAbhita karatI veLAe saMtuSTa thayo ane pratilAbhita karyA pachI saMtuSTa thayo. tyAre te sunaMda gAthApatinA gharamAM dravyanI zuddhithI - yAvat - loko evI prarUpaNA karavA lAgyA. he devAnupriyo ! sunaMda gAthApati dhanya che, devAnupriyo sunaMda gAthApati kRtapuNya che. sunaMda gAthApati kRta lakSaNa che. sunaMda gAthApatie baMne loka sArthaka karyA che. devAnupriyo ! sunaMda gAthApatie manuSya janma ane jIvananuM suphaLa prApta karI lIdhuM che ke, jenA gharamAM tathArUpa saumya zramaNane pratilAbhita karavAthI A pAMca divyo pragaTa thayA che yathA - vasudhArA vRSTi - yAvat - "ahodAnuM ahodAnanI udghoSaNA. tethI sunaMda gAthApati dhanya che, kRtArtha che, kRtalakSaNa che, kRtapuNya che. teNe baMne lokane sArthaka karyA che ane manuSya janma tathA jIvananuM suphaLa prApta karela che. tyAre te maMkhaliputra gozAlake aneka loko pAse A vRttAMta sAMbhaLIne tenA para manana karatA saMzaya utpanna thayo, kutUhala utpanna thayuM. tethI te sunaMda gAthApatinuM ghara hatuM Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 Agama kathAnuyoga-2 tyAM Avyo. AvIne sunaMda gAthApatinA gharamAM vasudhArAnI vRSTi joI, paMcavarNA puSpone vikharAyelA joyA tathA sunaMda gAthApatinA gharamAMthI mane nIkaLato joyo. te joIne harSita ane saMtuSTa thayelo gozALo huM jyAM hato tyAM Avyo. mane traNa vakhata pradakSiNA karI. vaMdanA namaskAra karIne mane A pramANe nivedana karyuM ke, he bhagavaMta! Apa mArA dharmAcArya cho ane huM Apano ziSya chuM tyAre he gautama ! meM makhaliputra gozAlanA te kathanano Adara karyo nahIM, te tarapha dhyAna ApyuM nahIM, paraMtu mauna dhAraNa karyuM. 0 bha0mahAvIranuM cothuM pAraNuM-gozALAne ziSyarUpe svIkAra : tyArapachI he gautama ! huM rAjagRha nagarathI pAcho nIkaLyo. yAvat AvIne cothuM mAsakSamaNa aMgIkAra karyuM, te nAlaMdAnA bahAranA bhAgathI kaMIka dUra kollAga nAmaka saMniveza hatuM. te kollAga saMnivezamAM bahula nAme brAhmaNa nivAsa karato hato. te dhana vaibhava saMpanna hato - yAvat - aneka lokothI aparibhUta hato tathA Rgaveda - yAvat - brAhmaNa graMtho ane parivrAjaka siddhAMtomAM niSNAta hato. te bahula brAhmaNe kArtika cAturmAsa anaMtara pratipadAnA divase puSkaLa madhu ane dhRtathI saMyukta khIranuM brAhmaNone bhojana karAvyuM. tyAre he gautama ! cothA mAsakSamaNanA pAraNAne mATe huM taMtuvAyazALAthI nIkaLyo. nIkaLIne nAlaMdA-pADAnA madhyabhAgamAMthI thaIne jyAM kollAka saMniveza hatuM, tyAM gayo. tyAM jaIne kollAga saMnivezanA ucca, nIca, madhyama kuLomAM - yAvat - bhramaNa karato bahula brAhmaNanA gharamAM pravezyo tyAra pachI te bahula brAhmaNe mane potAnA gharamAM Avato joIne ityAdi varNana vijaya gAthApati pramANe karI levuM - yAvat - vaMdananamaskAra karIne mane te puSkaLa madhu-bRtathI saMyukta paramAtra vaDe pratilAbhita karIza, evA vicArathI te bahula brAhmaNa saMtuSTa thayo. pratilAbhita karatA paNa saMtuSTa thayo ane pratilAbhita karyA pachI paNa saMtuSTa thayo. tyAre te bahula brAhmaNe dravya zuddhithI - yAvat - vijaya gAthApatinA varNanamAM jaNAvyA anusAra loko prarUpaNA karavA lAgyA. he devAnupriyo ! bahula brAhmaNa dhanya che, devAnupriyo ! bahula brAhmaNa kRtArtha che. devAnupriyo ! bahula brAhmaNa kRtapunya che. devAnupriyo ! bahula brAhmaNa kRtalakSaNa che. devAnupriyo ! bahula brAhmaNe ubhayaloka sArthaka karyo che. devAnupriyo ! te bahula brAhmaNano manuSyajanma ane jIvananuM phaLa prazaMsanIya che ke jenA gharamAM tathArUpa parama zramaNane pratilAbhita karavAthI A paMcadivyo pragaTa thayA che te A pramANe - vasudhArA vRSTi - yAvatuM - "ahodAnaM-ahodAna"nI udUghoSaNA. tethI bahula brAhmaNa dhanya che, kRtArtha che, kRtapuNya che, kRtalakSaNa che, tenA baMne loka sArthaka che ane teNe manuSya saMbaMdhi janma ane jIvananuM phaLa samyak prakAre prApta karyuM che. have te ja divase gozALAe bhagavaMtane pUcheluM ke, Aja mane zuM bhojana prApta thaze? bhagavaMta vatI siddhArtha vyaMtare kaheluM ke, Aje tane AMbalInA pANI sAthe krodarAbhAta maLaze ane dakSiNAmAM eka khoTo rUpiyo maLaze. tyAre gozALo sarva Adara vaDe AkhI nagarImAM pharyo, paNa tene kaMIja prApta thayuM nahIM. pachI aparahaNa kALe-saMdhyAkALe koI karmakare AMbalInA pANIvALA bhAta ApyA, tyAre te jamyo. pachI karmakare dakSiNAmAM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 269 eka rUpiyo Apyo. teNe rUpiyAnI parIkSA karI. to khabara paDI ke te khoTo che. tyAre te bolyo, jyAre je thavAnuM hoya te anyathA thatuM nathI. lajjA pAmI pAcho Avyo. tyArapachI te makhaliputra gozAlake mane taMtuvAyazALAmAM na joIne rAjagRha nagaranI aMdara-bahAra badhe cAre tarapha mArI mArgaNA-gaveSaNA karI. paraMtu kyAMya mArI zruti-suti ane pravRtti jANavAmAM na AvI, tyAre te pAcho taMtuvAya zALAmAM Avyo, AvIne potAnI zATikA, pATikA (baMne eka prakAranA vastra che), kuMDikA, pAdukA ane citrapaTTa Adi potAnA upakaraNone dhikkArapUrvaka brAhmaNane soMpI dIdhA. soMpIne dADhI-mUMcha muMDAvyA. mastakanuM muMDana karAvyuM. karAvIne taMtuvAya zALAthI nIkaLyo. nIkaLIne nAlaMdA pADAnA madhyabhAgamAMthI nIkaLyo, nIkaLIne jyAM kollAga saMniveza hatuM tyAM Avyo. te vakhate kollAga sannivezanA bAhya bhAgamAM ghaNAM loko paraspara ekabIjA sAthe A pramANe vAta karI rahyA hatA - yAvat - prarUpaNA karI rahyA hatA ke, he devAnupriyo! bahula brAhmaNa dhanya che - yAvat - bahula brAhmaNanA manuSya janma ane jIvananuM phaLa prazaMsanIya che. tyAre gozAlaka makhaliputre te ghaNAM loko pAse A saMvAda sAMbhaLIne ane hRdayamAM avadhArita karIne AvA prakArano manogata - yAvat - saMkalpa utpanna thayo mArA dharmAcArya, dharmopadezaka zramaNa bhagavaMtane jevI Rddhi, dhRti, yaza, bala, vIrya, puruSAkAra parAkrama maLela che. prApta thayela che, abhisamanvAgata thayela che, tevA prakAranI Rddhi, dhRti, yaza, baLa, vIrya, puruSAkAra parAkrama anya koIpaNa tathArUpa zramaNa ke brAhmaNane maLela nathI, prApta thayela nathI. adhigata thayela nathI. tethI nisaMdeha ahIM mArA dharmAcArya, dharmopadezaka, zramaNa bhagavaMta mahAvIra hovA joIe. AvA prakArano vicAra karIne kollAga sannivezanA aMdara-bahAra mArI mArgaNA-gaveSaNA karI ane pachI badhe ja cAre tarapha mArI mArgaNA-gaveSaNA karatAMkarato kollAga sannivezanA bAhya bhAgamAM sthita manojJabhUmimAM mane AvIne maLyo. tyArapachI te maMkhaliputra gozAlake harSita-saMtuSTa thaIne mane traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karI, vaMdana-namaskAra karyA ane vaMdana-namaskAra karIne A pramANe nivedana karyuM, he bhaMte ! Apa mArA dharmAcArya cho ane huM Apano aMtevAsI chuM. tyAre te gautama ! meM makhaliputra gozAlakanI A vAta sAMbhaLI ane svIkAra karyo. 0 gozAlakano bha0mahAvIra sAthe vihAra : tyArapachI he gautama! meM gozAla makhaliputra sAthe cha varSaparyaMta te praNita bhUmimAM lAbha-alAbha, sukha-du:kha, satkAra-asatkArano anubhava karatAM-karatA ane anityatAnuM ciMtana karatA-karatA vicaraNa karyuM. te A pramANe- huM gozAlA sAthe svarNakhala gayo. tyAM mArgamAM gopAlo dUdha laIne moTA thALamAM navA cokhA nAMkhIne dUdhapAka banAvatA hatA. tyAre gozALAe kahyuM ke, cAlo bhagavaMta ApaNe rahIM bhojana laIzuM. tyAre (mArAmAM rahela) siddhArtha vyaMtare javAba Apyo ke, A dUdhapAka pAkavAno ja nathI, te vAsaNa bhAMgI javAnuM che. tyAre te vacanamAM zraddhA na karatA, teNe govALane kahyuM ke, A devArya bhUta ane bhAvinA jANakAra che. teo kahe che Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 Agama kathAnuyoga-2 ke, A thALa bhAMgI javAno che, tethI prayatnapUrvaka tenuM rakSaNa karavuM, teoe dUdhapAka pakAvavAnA thALane vAMsanI cIpa banAvIne bAMdhI dIdho. temAM ghaNAMbadhAM vadhAre cokhA nAMkhyA, cokhA pAkavAthI phUlI gayA. tethI te thALa phUTI gayo. tyAre govALoe je-te jamI lIdhuM. gozALAne kaMI maLyuM nahIM. tethI tenA manamAM niyativAda gADha banyo. tyAMthI huM brAhmaNagrAma gayo. tyAM naMda ane upanaMda be bhAIo rahetA hatA. te gAmamAM paNa be pADA (upa vistAra) hatA. eka naMdano pATaka ane bIjo upanaMdano pATaka. tyAre huM naMdanA pADAmAM, naMdanA ghare gayo. tyAM naMde mane parkaSita anna vaDe pratilAbhita karyo. gozALA upanaMdanA pATakamAM upanaMdanA ghera gayo. teNe upanaMdane bhikSA ApavA mATe kahyuM, tyAre tyAM gaucarInI veLA thaI na hatI. tyAre te ThaMDA bhAta laIne ApavA Avyo. gozALAe te levAnI nA pADI. tethI upanaMde gussAthI dAsIne kahyuM ke, e bhAta tuM tenA mAthA upara pheMkI de. teNIe gozALAnA mAthe ThaMDA bhAta pheMkyA. tyAre gozALAe aprItithI kahyuM ke, jo mArA dharmAcAryanuM kaMI tapa teja hoya to AnuM ghara baLI jAo. tyAre nikaTa rahelA vANavyaMtare vicAryuM ke, bhagavaMtanuM vacana mithyA na thAo. tethI teNe tenuM ghara bALI nAMkhyuM. tyAMthI huM (bhagavaMta mahAvIra) caMpAnagarI gayo. tyAM varSAvAsa rahyo. tyAM be mAsI tapa aMgIkAra karyo. vividha tapa vaDe trIjuM comAsuM pUrNa karyuM. tyAre chellA be mAsI tapanuM pAraNuM kAlAka nAmanA saMnivezamAM bahAra karyuM. gozALA sAthe pachI zUnyagRhamAM kAyotsarga dhyAne rahyo. gozALo paNa tenA bAraNA pAse rahyo. tyAre siMha nAmano gAmanA mukhIno putra vidyumnatI nAmanA dAsI sAthe te zUnyagRhamAM Avyo. temaNe kahyuM ke, ahIM je koI zramaNa ke brAhmaNa ke pathika je koI rahela hoya te anyatra cAlyA jAo. te baMne thoDIvAre krIDA karIne nIkaLyA gozALA vaDe te dAsIne sparza thayo. tyAre teNI bolI ahIM koIka che. tyAre mukhiputrae AvIne tene khUba mAryo ke, A pUrve ApaNane anAcAra karatA joyA che. tyAre teNe bhagavaMtane phariyAda karI ke, mane ekalAne mAryo tyAre tame kema na rokyA ? tyAre kahyuM ke, tuM tArA lakSaNa sarakhA rAkha, zuM amAre paNa tArI pAchaLa mAra khAvo ? aMdara kema raheto nathI ? ' tyAMthI huM (mahAvIra svAmI) pAtrAlake gayA. tyAM paNa zUnyagRhe rahyA. gozALo tyAM bhayathI aMdara ja rahyo. tyAM &daka nAmano gAmanA mukhIno putra potAnI dAsI daMtilikA sAthe te zUnyagRhamAM Avyo. teNe paNa pUrvavat jaNAvyuM ke, jo koI hoya te bahAra nIkaLI jAya. krIDA karIne jatA hatA tyAre gozALo hasyo. tyAre pharI paNa teNe mAra khAdho. tyAre pharI bhagavaMtane (mo) tiraskArathI kahyuM ke, huM mAra khAuM chuM ane tame bacAvatA nathI. tyAre tene kahyuM ke, tuM tAruM mAthuM ThekANe rAkhane. tuM tArI potAnI bhUlathI mAra khAya che. tyAMthI huM kumAraka nAmanA saMnivezamAM gayo. tyAM caMparamaNIya udyAnamAM pratimA dhyAne rahyo. tyAM pArzvanAthanA zAsananA municaMdra nAmanA sthavira jinakalpapratimA dhAraNa karIne rahelA. gozALAe kahyuM ke, he bhagavaMta ! cAlo avasara thayo che. bhikSArthe jaIe. tyAre meM kahyuM, mAre upavAsa che. gozALo cAlavA lAgyo, teNe municaMdrasUrine WW Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA joyA. temane pUchyuM ke, tame koNa cho ? temaNe javAba Apyo ke, ame zramaNo chIe tyAre gozALAe kahyuM ke, tame to parigrahI cho, tame nigrantha kaI rIte kahevAo ? e rIte saMvAda karatA AgaLa gozALAe zrApa Apyo ke, mArA dharmAcAryanuM tapa-teja hoya to A zramaNanuM sthAna baLI jAo. paNa kaMI thayuM nahIM eTale mane phariyAda karI. tyAre tene samajAvyuM ke, teo bhapArthanA zAsananA sAdhu che, te baLe nahIM. tyArapachI rAtri thavA AvI. municaMdrAcArya upAzrayanI bahAra pratimA ghyAne rahyA. te divase tyAM koI dArU pIne unmatta thaIne saMdhyAkALe Avelo. jevA teNe municaMdrAcAryane joyA ke te vicAravA lAgyo ke, A cora che, tethI temane gaLethI pakaDyA. temane zvAsocchavAsa rahita karI dIdhA, to paNa dhyAnathI vicalita na thayA. temane avadhijJAna utpanna thayuM, AyuSya pUrNa thaI gayuM ane devalokamAM gayA. te vakhate najIkamAM rahelA vyaMtara devoe AcArya bhagavaMtano kALadharmano mahimA karyo. te vakhate gozALAe bahAra UbhA rahIne joyuM. teNe devone nIce utaratA ane upara caDhatA joyA. deva udyothI gozALAe mAnyuM ke, AcArya bhagavaMtano upAzraya baLI rahyo che. teNe bhagavaMtane (mane) kahyuM ke, juo tamArA pratyenIkano upAzraya baLI rahyo che. tyAre gozALAne jaNAvyuM ke, teno upAzraya nathI baLato paNa, te AcAryane avadhijJAna utpanna thayuM ane temanuM AyuSya pUrNa thatA devaloke gayA, teno mahotsava devo karI rahyA che. devAnA gayA bAda gozALo tyAM gayo to teNe joyuM ke, tyAM gaMdhodaka ane puSponI varSA thayelI che. jyAre sAdhuoe A badhI hakIkata jANI tyAre teo paNa gozALAno tiraskAra karIne cAlyA gayA. tyArapachI (bhagavaMta mahAvIra) huM corAka saMniveza gayo. tyAM koTavALo e amane cora jANI kUvAmAM pheMkI dIdhA. pharI bahAra kADhyA. tevAmAM utpala nimittakanI somA ane jayaMtI nAmanI be baheno AvI, temaNe A to carama tIrthaMkara che jANI amane choDAvyA. tyAMthI meM cothu cAturmAsa pRSThacaMpAmAM karyu. tyAM comAsI tapa karyo. te tapa pArIne bahAra kRtAMgalA nagarIe gayo. tyAM daridra sthavira nAmano pAkhaMDI hato. te mahilA, AraMbha ane parigraha sahita hato. tenA devakulamAM huM pratimA dhyAne rahyo. teone te divase jAgaraNa hatuM. te mahilAo sahita gAto ane nAcato hato. tyAre gozALo bolyo ke, AnuM nAma ja pAkhaMDI, srIo ane AraMbha sahita ekaThA thaI gAya che, vagADe che ane nAce che. tyAre teoe tenA upara ThaMDu pANI nAMkhyu. mahAmAsanI ThaMDImAM te tharatharato tyAM rahyo. anukaMpA buddhithI teoe gozALAne choDyo. pharIthI gozALAe majAka karI, pharI tene pANImAM pheMkyo. e rIte traNa vakhata gozALAne bahAra pheMkyo ane pAcho lAvyA. tyAre koIe kahyuM ke, A devAryano koI pIThamardaka ke chatradhara lAge che. tyAre te mauna dhAraNa karIne rahyo. 201 tyArapachI (bhagavaMta mahAvIra) huM zrAvastI gayo. tyAM bahAra pratimAdhyAne rahyA. tyAre gozALAe pUchyuM, tame cAlo cho ? tyAre kahyuM ke, amAre Aje upavAsa che. gozALAe pUchyuM ke, mane bhojanamAM zuM maLaze ? tyAre kahyuM ke, tuM Aje manuSyanuM mAMsa khAIza. tyAre te bolyo ke, to huM Aje evA sthAne bhojana laIza ke jyAM mAMsano Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 Agama kathAnuyoga-2 saMbhava ja na hoya. pachI manuSyanA mAMsano saMbhava ja kyAMthI raheze ? te AhAra mATe nIkaLyo. te nagarImAM pitRdatta gAthApatinI zrIbhadrA patnI niMdu hatI. tene mRta bALaka janmatA hovAthI koI nimittake kaheluM ke tame koI tapasvIne bALakanuM mAMsa rAMdhIne khIra banAvIne Apo to sthira prajA thaze. teNIe tema karIne, gopAlaka bhikSArthe Avyo tyAre khIrane madhu-bRta sahita ApI. gozALAne thayuM ke AmAM mAMsa kayAMthI haze ? tyAre khuza thaIne AhAra karyo. AvIne bolyo ke, tamAruM nimitta jJAna kyAM gayuM, meM to khIra khAdhI. tyAre tene kahyuM ke, tuM vamana karIne joI le. teNe vamana karyuM tyAre temAM mAMsa ane TukaDA nIkaLyA. (ityAdi vRttAMta bha0 mahAvIra kathAthI jANavo) yAvat pitRdattanuM ghara baLI gayuM. tyArapachI (bha0mahAvIra) huM haridrAka nAmanA gAme gayo. tyAM pratipAdhyAne rahyo - yAvat - te sAthe lokoe rAtrinA zItakALe agni pragaTAvyo. vahelI savAre sArthiko gayA, tyAre temaNe agnine zAMta na karyo. te baLato-baLato (bhagavaMta) mArI pAse Avyo. teno paritApa lAgavA mAMDyo. gozALA bolyo ke, bhagavaMta ! bhAgo, A agri AvI rahyo che. mArA paga baLavA lAgyA. gozALo nAsI gayo. tyAMthI (bhagavaMta) huM baMgalA gAme gayo. vAsudevagRhe pratimAdhyAne rahyo. tyAM gozALo paNa rahyo. tyAM bALako ramI rahyA hatA. teNe kAMdapika ceSTA zarU karI. AMkhono vikAra karI, mukhano vikAra karI te bALakone bIvaDAvavA lAgyo. tyAre bALako bhAgavA lAgyA. paDatA-paDatA temanA ghuMTaNo bhAMgyA. pachI tenA mAtA-pitAe AvIne gozALAne mAryo. pachI bolyA ke, A devAryano dAsa lAge che. eka sthAne raheto nathI. pachI gozALAe phariyAda karI ke huM mAra khAu chuM ane tame bacAvatA nathI. tyAre tene kahyuM ke, tuM eka sthAne sarakho nahIM raheto avazya mAra khAto rahIza. pachI (bhagavaMta) huM AvartA nAmaka gAme gayo tyAM paNa baLadevagRhe pratimAdhyAne rahyo. tyAM gozALAe vAMdarA jevuM mukha karIne bALakone bhaya pamADyo. tyAM paNa tene lokoe mAryo. te bALako rotA-rotA mAbApa pAse gayA ane vAta karI. teoe paNa AvIne gozALAne mAryo. tene pizAca jANI choDI dIdho - yAvat - baLadeva (yakSa) pragaTa thaI bhagavaMtane choDAvyA. tyAMthI (bhagavaMta) huM corAka saMniveza gayo. tyAM goSThika bhojana taiyAra thatuM hatuM. tyAM bhagavaMta pratimA dhyAne rahyA. gozALo bolyo ke, cAlo ahIM pharIe - cAvata - gozALo vAraMvAra tyAM jovA lAgyo. teoe mAnyuM ke, A cora lAge che. tethI tene pakaDIne khUba ja mAryo. (bhagavaMta) huM pracchannapaNe rahyo. tyAre gozALo bolyo ke, jo mArA dharmAcAryanuM tapa teja hoya to A maMDapa baLI jAo. nikaTa rahelA vyaMtara deve te bALI nAMkhyo. tyAMthI (bhagavaMta) huM kalaMbukA saMniveza gayo. tyAM kAlahati core amane bAMdhI dIdhA - yAvat - megha nAmanA bhAIe amane choDAvyA. tyAMthI huM lADha dezamAM gayo. tyAM ghaNAM karmonI nirjarA karI pachI tyAMthI nIkaLavuM ema vicAryuM. ityAdi kathAnaka bha0 mahAvIra kathAmAM Apela che. kadalI samAgama gAme mAre upavAsa hato. gozALo tyAM gayo. tyAM dahIMbhAta khAdhAM. tyAM paNa tenI upara garama bhAta pheMkAyA, te dAjhato pAcho Avyo. tyAMthI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 273 jaMbUkhaMDa gAme gayA. tyAM paNa gozALAne upadrava thayo. tyAMthI huM traMbA gAme gayo. tyAM bha0pArzanA zAsananA naMdiSeNa nAmanA sthavira jinakalpa parikarma karatA hatA. teo bahAra pratimAdhyAne rahyA. gozALAe tyAM jaIne municaMdrAcAryane pUchayA hatA tevA ja prazno pUchayA, pachI AcAryanI hAMsI karI - yAvat - tyAMthI cAlatA be rastA AvyA. tyAre gozALAe kahyuM ke, huM tamArI sAthe nahIM AvuM kemake tame mane mAra khAto bacAvatA nathI vaLI tamArI sAthe ghaNAM upasargo thAya che. tethI ekalo ja vicaraNa karIza. .. te ekalo jato hato tyAre 500 coroe tene pakaDIne "A mAmo che, mAmo che" ema kahIne ghaNI ja kadarthanA karI, tyAre gozALAne thayuM ke, A karatA bhagavaMta sAthe ja rahevuM sAruM che. bhagavaMtane koIka to choDAve che, tenI nizrAmAM huM paNa bacI jauM chuM. tyAra pachI teNe mane zodhavAnuM zarU karyuM. huM vizAlAnagarI gayo. tyAM karmakaranI zALAmAM anujJA laIne pratimA dhyAne rahyo - yAvat - (zeSa kathA bhamahAvIranA kathAnakathI jANavI) tyAMthI bhadrikA nagarIe comAsAmAM pharI gozALo tyAM bhego thayo - yAvat - AlaMbhikA nagarImAM sAtamuM comAsu karI comAsI tapa karI tyAMthI huM kuMDAka saMniveza gayo. - tyAM vAsudeva gRhe eka khUNAmAM pratimA dhyAne rahyo. gozALo paNa tyAM vAsudeva pratimA sanmukha rahyo. tyAMnA pUjArIe AvIne tene joyo, gAmamAM jaIne vAta karI. teoe AvIne gozALAne mAryo, pachI bAMdhI dIdho. koI bolyuM ke, A pizAca che, tyAre tene mukta karyo. tyAMthI huM mardanA gAme gayo, tyAM baLadevagaDe eka khUNAmAM pratimA dhyAne rahyo. gozALo tyAM paNa tevI ja rIte rahyo. pachI tyAM paNa teNe mAra khAdho - yAvata (bha mahAvIranI zeSa kathA bha, mahAvIra kathAnakathI jANavI) - tyAMthI huM urtAka gAme gayo. tyAM mArgamAM eka vara-vahU sAme maLyA. te baMne kurupa ane beDoLa hatA. tyAre gozALo bolyo, aho ! A kevo susaMyoga che. vidhirAja paNa kharekhara kuzaLa che. ekabIjAthI dUra hoya to paNa sarakhe sarakhAno saMyoga karAvI de che. te sAMbhaLIne lokoe tene khUba ja mAryo. pachI vAMsanA jaMgalamAM pheMkI dIdho. tyAM paDyo paDyo zaraNarahita rahyo. huM thoDe dUra jaI rokAyo, tyAre te lokone thayuM ke, A to devAryano koI pIThikAvAhaka ke chatradhara lAge che. tene bahAra kADhyo. e rIte mukta karyo. tyAMthI (bhagavaMta) huM gobhUmi prati cAlyo. mArgamAM saghana aTavI AvI. te gobhUmimAM gAyo caratI hatI. tyAre gozALAe govALane tuccha bhASAmAM pUchayuM ke, o! vajalADha ! A rasto kyAM jAya che ? vajalADha zabda mleccha mATe vaparAya che. tyAre te govALo bolyA ke, kema gALo Ape che? tyAre gozALo tene bhAMDavA lAgyo, are asUya putro! are saura putro ! meM tamane barAbara ja kahyuM che. tethI teoe bhegA thaIne gozALAne mAryo. bAMdhIne vAMsamAM pheMkI dIdho. vaLI koIe tene choDAvyo - yAvat (bha,mahAvIranI zeSa kathA temanA kathAnakathI jANavI) - siddhArthapurathI kUrmagrAma tarapha cAlyA. te kALe he gautama ! zaradakALanA samaye jyAre varasAda thato na hato. te vakhate huM gozALA sAthe kUrmagrAma nagara tarapha jaI rahyo hato. tyAM mArgamAM eka vizALa -moTo talano choDa hato. je phaLaphUla sahita potAnI hariyALIthI atyaMta ramaNIya ane potAnA 2/18), Jain bation_hternational Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 Agama kathAnuyoga-2 zobhA-lAvaNyathI ati zobhAyamAna hato. tyAre te makhaliputra gozAlake te talanA choDane joyo. joIne mane vaMdana-namaskAra karyo ane pUchayuM, he bhagavan ! A talano choDa niSpanna-pallavita thaze ke nahIM ? A sAta talapuSponA jIva marIne kayAM jaze ? kayAM utpanna thaze ? tyAre he gautama ! meM gozAlaka maMkhaliputrane A pramANe kahyuM, he gozAla! A talano choDa niSpanna thaze. aniSpanna thaze nahIM. A sAta talanA puSpa jIvo marIne A talanA choDamAM eka talanI phalImAM sAta talanA rUpamAM utpanna thaze. tyAre te maMkhaliputra gozAle mArA dvArA kahevAyela vacana para zraddhA na karI, pratIti na karI, rUci na karI. paraMtu te vAta para azraddhA, apratIti ane aruci karatA - "mArA nimitte A mithyAvAdI thAya' evuM vicArI mArI pAsethI dhIre dhIre sarakIne pAchaLa gayo. pAchaLa jaIne jyAM te talano choDa hato, tyAM pahoMcyo. pahoMcIne te talanA choDane mATI sahita mULathI ukheDI nAMkhyo. ukheDIne ekAMtamAM koI khUNAmAM pheMkI dIdho. samaye he gautama ! tatkAla upara AkAzamAM divya meghavALA vAdaLo pragaTa thayA. te divya vAdaLo turaMta ja garajavA lAgyA. turaMta ja vIjaLI camakavA lAgI ane jaldIthI adhika kIcaDa ke adhika pANI na thAya te rIte rimajhIma-rimajhIma nAnA-nAnA buMda sahita ane raja tathA dhULane zAMta karanArI divya jaLanI vRSTinA rUpamAM varasavA lAgyA. jenAthI te talano choDa tyAMja sthira thaI gayo. vizeSa rUpe sthira thaI gayo ane baddhamUla thaIne tyAMja pratiSThita thaI gayo. tathA te sAta talapuSpanA jIva marIne te ja talanA choDamAM eka talanI phaLImAM sAta talanA rUpe utpanna thayA. (ukta abhiprAya bhagavatIjIno che. Avazyaka vRtti tathA pUrNimAM jaNAvyA pramANe - tyAM nikaTamAM rahelA vyaMtaroe vicAryuM ke, "bhagavaMta mRSAvAdI na thAo" te mATe temaNe ja divya vAdaLo vipharcA, varasAda varasAvyo. choDa sthira karyo. pachI gAya AvI, teNIe paganI kharI vaDe choDane jamInamAM utArI dIdho. pratiSThita karyo. puSpo paNa thayA. tyAra pachI te gautama ! huM makhaliputra gozAlakanI sAthe jyAM kUrmagrAma nagara hatuM tyAM Avyo. te kUrmagrAma nagaranI bahAra vaizyAyana nAme eka bAlatapasvI AtApanA leto hato, te tapasvI niraMtara chaThanA pAraNe chaTha tapakarma karato hato. baMne bhUjAne upara tarapha rAkhI, sUrya tarapha mukha karI AtApanA bhUmimAM AtApanA leto vicarato hato. sUryanA tApathI tenI jaTAmAM rahelI jUo cAre taraphathI nIkaLatI hatI - nIce paDatI hatI. te tapasvI prANa, bhUta, jIva ane satvanI dayA karIne, jIva rakSArthe te paDelI jUone punaH punaH upADIne mAthAmAM pAchI rAkhato hato. tyAre te paMkhaliputra gozALAe te vaizyAyana bAla tapasvIne joyA, joIne mArI pAsethI khasato-khasato pAchaLa gayo. jaIne jyAM te bAla tapasvI vaizyAyana hatA, tyAM pahoMcyA. pahoMcIne vaizyAyana bAlatapasvIne A pramANe kahyuM, zuM tame tatvajJa muni cho ? ke pachI jUonA zayyAtara cho - khANa ke bhaMDAra cho ? athavA strI cho ke purUSa cho ? tyAre te vaizyAyana bAlatapasvIe makhaliputra gozAlakanI te vAtano Adara na karyo, dhyAna, na ApyuM paNa mauna rahyA. tyAra pachI gozALAe te vaizyAyana bAlatapasvIne pharIthI bIjI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 275 vAra, trIjI vAra paNa A pramANe kahyuM ke, zuM tame muni cho ? ityAdi. tyAre te vaizyAyana bAlatapasvI gozAla saMkhaliputra dvArA bIjI vakhata, trIjI vakhata kahevAyela A kathanane sAMbhaLIne krodhAbhibhUta thaIne rujha, kupita thayA. pracaMDa ane dAMtone kacakacAvatA AtApanA bhUmithI nIce utaryA. utarIne teNe tejasu samughAta karyo. samughAta karIne sAta-ATha DagalAM pAchaLa khasyA. pAchaLa khasIne gozAla makhaliputrano vadha karavAne mATe zarIramAMthI tejalezyA kADhI. tyArapachI he gautama ! makhaliputra gozAlakanI anukaMpArthe ane vaizyAyana bAlatapasvInI tejalezyAnA uSNatejano pratisaMharaNa karavAnA hetuthI meM vacce ja zItalezyA kADhI. te zItalezyA A vizALa jaMbUDhIpane aMdaranA bhAgathI vIMTI de teTalI vizALa hatI. mArI te zItaLa tejalezyA vaDe vaizyAyana bAlatapasvInI uSNa tejalezyAno pratighAta thaI gayo. tyAre potAnI uSNa tejolezyAno pratighAta thayela jANIne tathA maMkhaliputra gozAlakanA zarIramAM kiMciMtu mAtra paNa pIDA, bAdhA athavA avayavano cheda na thayo joIne, te vaizyAyana bAlatapasvIe potAnI uSNa tejolezyA pAchI kheMcI lIdhI ane pAchI kheMcIne, mArI Rddhi jANIne A pramANe kahyuM, he bhagavaMta! meM jANyuM, he bhagavaMta! meM A jANyuM. mane khabara nahIM ke A tamAro ziSya che ane kSamA karo. tyArapachI saMkhaliputra gozAlake A pramANe kahyuM, he bhagavaMta ! A jUnA zayyAtara bAla tapasvIe Apane A pramANe zuM kahyuM ke, bhagavaMta ! A jANyuM ? bhagavaMta! meM A jANyuM. tyAre he gautama ! meM gozAlaka maMkhaliputrane A pramANe kahyuM, he gozAla! tuM bALa tapasvI vaizyAyanane joIne mArI pAsethI dhIre dhIre pAchaLa khasyo. khasIne jyAM te vaizyAyana bAla tapasvI hatA, tyAM pahoMcyo. tyAM pahoMcIne vaizyAyana bAlatapasvIne te A pramANe kahyuM ke, zuM tuM muni che ? tatvajJa che ? jUono zayyAtara che? strI che ke puruSa che? tyAre te bola tapasvIe tArI te vAtanI upekSA karI, tenA para dhyAna ApyuM paNa mauna dhAraNa karIne rahyA. tyAra pachI te gozAla! teM bIjI vakhata, trIjI vakhata paNa te bAla tapasvI vaizyAyanane e pramANe ja prazna karyo - tyAre te vaizyAyana bAla tapasvI tArI e bIjI vakhata, trIjI vakhata kahevAyelI vAta sAMbhaLIne ghaNo ja kUddha ane raSTa thayo - yAvat - vaizyAyana bAlatapasvIe potAnI tejolezyA pAchI kheMcI lIdhI ane pAchI kheMcIne mane A pramANe kahyuM ke, he bhagavan! meM A jANyuM, he bhagavan! meM A sArI rIte jANyuM. tyAra pachI mArI uparyukta vAta sAMbhaLIne ane avadhArIne te maMkhaliputra gozAlake bhIta, trasta, trasita, udvigna ane bhayathI AkrAnta thaIne mane vaMdana-namaskAra karyo tathA vaMdana-namaskAra karIne potAnA A prakAranI jijJAsA darzAvI. he bhagavaMta ! saMkSipta vipula tejolezyA kaI rIte prApta thAya che ? tyAre te gautama ! meM te maMkhaliputra gozAlakane A pramANe kahyuM, he gozAla nakha sahita muThimAM jeTalA aDadanA bakuLA Ave teTalI mAtrAthI ane cullubhara pANIthI niraMtara chaTha-chaThanI tapasyA kare, tenI sAthe baMne hAtha UMcA rAkhIne sUrya tarapha mukha rAkhIne AtApanA bhUmimAM je AtApanA le che, tene cha Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 Agama kathAnuyoga-2 mAsane aMte saMkSipta vipula tejalezyA prApta thAya che tyAra pachI gozAlaka maMkhaliputre mArA A kathanane vinayapUrvaka samyakarUpe svIkAryuM. tyAra pachI te gautama ! anyadA eka divase huM makhaliputra gozAlanI sAthe kUrmagrAmanagarathI siddhArthagrAmanagara tarapha vihAra karavA udyata thayo jyAre ame te talanA choDanA sthAne AvyA tyAre maMkaliputra gozAlake mane A pramANe kahyuM, he bhagavaMta ! Ape mane te samaye kahyuM hatuM - yAvatu - prarUpita karela hatuM - he gozAlaka ! A talano choDa niSpanna thaze. paraMtu he bhagavan! te niSpanna na thayo. Ape kaheluM ke, te sAta talapuSpanA jIva marIne te ja talanA choDanI eka talanI phalImAM sAta talanA rUpe utpanna thaze, paNa he bhagavaMta ! ApanI te vAta mithyA thaI. kemake A pratyakSa dekhAI rahyuM che ke te talano choDa niSpanna na thayo, ugyo ja nahIM, aniSpanna ja che ane na te sAta tala puSpa jIva marIne te talanA choDanI eka talaphalimAM sAta talanA rUpe utpanna thayA che. tyAre he gautama ! meM tenA uttaramAM gozAla saMkhaliputrane A pramANe kahyuM, he gozAla ! e samaye jyAre meM tane ema kahyuM hatuM - yAvat - prarUpita karela hatuM, tyAre te kathananI teM zraddhA na karI, pratIti na karI ane ruci paNa na karI, paraMtu e kathana paratve azraddhA, apratIti ane aruci karatA - tArA nimitte huM mithyAvAdI thauM, ema vicAra karI mArI pAsethI dhIme dhIme pAchaLa khasyo, pAchaLa khasIne jyAM talano choDa hato tyAM pahoMcyo, tyAM pahoMcIne te talanA choDane mULa ane mATI sahita ukheDI nAMkhela. ukheDIne ekAMtamAM pheMkI dIdhela. paraMtu he gozAla ! tatkAla divya meghavAdaLa utpanna thayA. tyAre te divya meghavAdaLa zIdhra garajavA lAgyA, zIgha vIjaLI camakavA lAgI, zIgha ja adhika pANI na varase ane na kIcaDa na thAya evI pravirala nAnI nAnI buMdavALI, raja ane dhULano vinAza karanArI divya jaLavRSTi thaI. jenAthI te talano choDa tyAM ja sthira thaI gayo, vizeSa sthira thaI gayo ane baddha mULavALo thaI supratiSThita thaI gayo. te sAta tala puSpajIva marIne te talanA choDanI eka talaphalImAM sAta talanA rUpe utpanna thayA che. tethI he gozAla ! te talano choDa niSpanna thayo che paNa aniSpanna thayo nathI ane te sAta talapuSpanA jIva marIne te talanA choDanI eka talaphaLImAM sAta talarUpe utpanna thayA che. kemake he gozAla ! vanaspatikAyanA jIva marIne pravRtta parivArano parihAra kare che arthAt marIne punaH te zarIramAM utpanna thAya che. tyAre mArA dvArA A pramANe kahevAyuM tyAre - yAvat - prarUpaNA karAI tyAre gozAla makhaliputre A kathananI zraddhA na karI, pratIti na karI, ruci na karI, paraMtu A kathana paratve azraddhA, apratIti ane aruci karato jyAM te talano choDa hato, tyAM pahoMcyo, pahoMcIne te talanA choDamAMthI talanI phaLI toDI, toDIne hAthamAM sAta tala bahAra kADhyA. tyAra pachI te gozAla makhaliputre te sAta talonI gaNatarI karI, te samaye A prakArano AdhyAtmika, ciMtita, prArthita ane manogata saMkalpa utpanna thayo ke, A prakAre sarve jIvo pravRtta parivArano parihAra kare che arthAta marIne punaH te zarIramAM utpanna thAya che. tene niyativAdanuM gADha avalaMbana karyuM. huM gautama! makhaliputra gozALAnuM A parivartana che. he gautama ! makhaliputra gozAlanuM mAre Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 277 pAse A ja Agamana che ane apakramaNa - pRthak thavApaNuM che. 0 gozALAno pRthapha vihAratejalezyA prApti : tyArapachI gozALAe mArAthI pRthak vihAra karyo. meM tene je rIte saMkSipta vipula tejalezyA prApta karavAnI rIta batAvelI tenI sAdhanA karavA gayo. te zrAvastimAM kuMbhakAranI zALAmAM rahyo. tyAM te gozAla makhaliputre nakha sahita eka muThI aDadanA bAkuLAthI ane eka cullabhara pANI dvArA niraMtara chaTha-chaThanA tapakarma dvArA baMne hAtha UMcA rAkhIne sUrya sanmukha UbhA rahIne AtApanA bhUmimAM AtApanA leto vicaravA lAgyo. tyAre te gozAla saMkhalipatre cha mAsanA aMte saMkSipta vipula tejolezyA utpanna thaI. tyAra pachI teNe kUvAnA kAMThe rahelI dAsIne bALI nAMkhI. 0 bha mahAvIre pragaTa karela gozALAnuM ajinava : tatpazcAt te maMkhaliputra gozAla pAse koI eka samaye cha dizAcara pragaTa thayA. te A pramANe :- 1. zANa, 2. kalaMda, 3. karNikAra, 4. achidra, 5. agni vaizyAyana ane 6. gomAyuputra arjuna tyAre te cha dizAcaroe pUrvakRtamAM kahela ATha mahAnimitta ane daza mArganuM potapotAnA patidarzanathI niyUhaNa karyuM - uddhata karyuM. niyhaNa karIne gozAla makhaliputrano Azraya grahaNa karyo. tyArabAda te gozAla makhaliputra te ATha prakAranA mahAnimittonA upadeza dvArA sarve prANo, sarve bhUto, sarva jIvo ane sarva satvonI A cha vAtanA viSayamAM anatikramaNIya uttara devA lAgyA. te cha bAbata A pramANe che - lAbha, alAbha, sukha, duHkha, jIvana ane maraNa. tyArapachI te makhaliputra gozAla te aSTAMga mahAnimittonA svalpa upadeza mAtrathI zrAvastI nagarImAM jina nahIM hovA chatAM huM jina chuM - A pramANe pralApa karato, at na hovA chatAM paNa potAne at rUpe pralApato, kevalI na hovA chatAM potAno kevalI hovAno pralApa karato, sarvajJa na hovA chatAM potAno sarvajJa hovAno pralApa karato ane jina na hovA chatAM jina zabdano prakAza karato evo te vicarI rahyo che. paraMtu he gautama! te gozAla makhaliputra yarthAthataH jina thaIne potAne jina kahenAro, yAvat jinA thaIne potAne jina zabdathI oLakhAvanAro nathI. paNa te makhaliputra ajina che ane jinano apalApa karanAro che. ahata nathI paNa ahaMtano apalApa karanAro che. kevalI nathI paNa kevalIno apalApa karanAro che, sarvajJa nathI paNa sarvajJano apalApa karanAro che jina nathI paNa potAne jina zabdathI oLakhAvanAra mAtra che. - tyAra pachI te ati vizALa parSadAe zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAsethI A vAta sAMbhaLI ane hRdayamAM avadhArita karI, harSita ane saMtuSTa thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karIne je dizAthI AvyA hatA pAchI te ja dizAmAM cAlyA gayA. 0 gozALAno roSa : tyAra pachI zrAvastI nagarInA zRMgATako, triko, catuSko, catUro, caturmukho, mahApatho ane pathomAM ekatrita thayelA ghaNAM manuSyo paraspara ekabIjAne A pramANe kahevA lAgyA - yAvat - prarUpaNA karavA lAgyA, he devAnupriyo ! makhaliputra gozAla je Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 Agama kathAnuyoga-2 potAne jina ane jinano pralApa karato - yAvat - jina ane jina zabdane prakAzita karato vicarI rahyo che. te mithyA-jUTha che. zramaNa bhagavaMta mahAvIra to ema kahe che - thAvat - ema prarUpita kare che ke, te gozAla makhaliputrano maMkhali nAmaka maMkha pitA hatA ityAdi pUrvokta samasta varNana jANavuM. tethI mozAla saMkhaliputra jina thaIne potAne jina kahenAro ityAdi nathI, paNa gozAla saMkhaliputra jina nathI, jinano pralApa karanAro che - thAvat - vicarI rahyo che. zramaNa bhagavaMta mahAvIra jina che, ane jina zabda dvArA kahevAnArA - yAvat - jina zabdane prakAzita karatA vicArI rahyA che. tyAra pachI te gozAla makhali putra ghaNAM loko pAsethI A vAtane sAMbhaLIne ane hRdayamAM avadhArIne atyaMta kuddha, ruSTa, kupita, pracaMDa thaI, dAMtane kacakacAvato AtApanA bhUmithI utaryo. utarIne zrAvatI nagarInI vaccovacce thaIne hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNamAM AjIvika saMghathI parivRtta thaIne atyaMta roSane dhAraNa karI atyaMta kuddha thaIne vicAravA lAgyo. 0 gozALA dvArA AnaMda sthavira samakSa Akroza-pradarzana : te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA aMtevAsI prakRtithI bhadra - yAvat vinIta AnaMda sthavira niraMtara chaTha-chaThanuM tapokarma karatA, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA. tyAra pachI te AnaMda sthavire chaThanA pAraNAnA divase pahelI porasImAM svAdhyAya karyo Adi varNana gautama svAmInA kriyA varNana anusAra jANavuM. te ja pramANe bhagavaMtanI AjJA mAMgI ane te ja prakAre - yAvat - ucca, nIca, madhyama kuLomAM gRha sAmudAnika bhikSAcaryAne mATe bhramaNa karatA hAlAhalA kuMbhakAriNInA kuMbhakArApaNanI najIkathI nIkaLyo. tyAre gozAla makhaliputre hAlAhalA kuMbhAraNanA kuMbhakAra-ApaNanI pAsethI jatA evA AnaMda sthavire joyA. joIne A pramANe kahyuM, are ! AnaMda ! ahIM Ava ane mArI pAsethI eka dRSTAMta sAMbhaLa - tyAre gopAla makhaliputranA A saMketane sAMbhaLIne AnaMda sthavira jyAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNa hatI, tyAM jyAM gozAlaka maMkhaliputra hato tyAM pahoMcyA. tyAra pachI gozAla makhaliputrae AnaMda sthavirane A pramANe kahyuM, o AnaMda ! sAMbhaLa - AjathI ghaNAM pahelAnA samayamAM dhananA artha, dhananA lobhI, dhananA gaveSI, dhananA AkAMkSI, dhananI lipsA karanArA keTalAeka nAnA-moTA vaNiko dhananI gaveSaNA karavAne mATe, upArjana karavAne mATe, aneka prakAre vecANa karavA yogya padArthonA gADAM-gADIo bharIne ane ghaNIbadhI khAvA-pIvAnI sAmagrI tathA pAtheya laIne eka nirjana, agamya - ArapAra vagaranI, jemAMthI nIkaLavAnA rastAnI paNa mAhitI na hatI evI mahA aTavImAM praviSTa thayA. tyAre te nirjana, agamya, ArapArathI rahita ane lAMbA rastAvALI aTavImAM kaMIka dUra gayA pachI te vaNikoe sAthe lAvelA pANI pIvAtA-pIvAtA pUruM thaI gayuM. tyAre pANI samApta thaI javAthI ane tarasathI pIDita thavAthI te vyApArIoe paraspara ekabIjAne bolAvyA. bolAvIne A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! A nirjana, Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 279 agamya, Ara-pArarahita lAMbA rastAvALI aTavInA eka bhAgamAM AvyA tyAM to pahelA sAthe lAvela pANI pIvAtA-pIvAtA samApta thaI gayuM che. tethI he devAnupriyo ! ApaNe pANInI mArgaNAM-gaveSaNA karavI ucita che ema kahIne paraspara ekabIjAe A vicArano svIkAra karyo. te nirjana, agamya, ArapArarahita, lAMbA rastAvALI aTavImAM cAre tarapha pANInI mArgaNA-gaveSaNA karI, cAre tarapha mArgaNA-gaveSaNA karatA karatA zyAmala zyAmala AbhAsavALA - yAvat - tyAM meghonA samUha rUpa prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa eka vizALa vanakhaMDane jovAmAM AvyuM. te vanakhaMDanA ati madhya dezAbhAgamAM eka vizALa valmIka jovAmAM AvI. te vAlmIkanI upara UMce besIne tichuM, vistIrNa, nIce ardha sarpanI samAna vistIrNa ane upara saMkucita, ardhasarpanI AkRtivALA, prasannatA utpanna karanArA - prAsAdIya, jovAmAM yogya darzanIya, (manohara), abhirUpa ane pratirUpa (suMdara) cAra zikhara hatA. te vAlmIkane joIne te vyApArI harSita ane saMtuSTa thayA. pachI paraspara ekabIjAne bolAvyA bolAvIne paraspara ekabIjAne A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! ApaNe A nirjana, agamya, ArapAra vagaranI, lAMbI aTavImAM cAre tarapha pANInI mArgaNA-gaveSaNA karatAM karatAM A zyAmala ane zyAma AbhAvALA vanakhaMDane joyuM - prApta karyuM che. A vanakhaMDanI vaccovacca A valmIkane joyuM che. A varbhIkanI upara UMce uThelA, ticha, vistIrNa nIce ardha sarpanI samAna vistIrNa ane uparathI saMkucita, ardha sarpanI AkRtivALA, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa-manohara evA cAra zikhara che. tethI he devAnupriyo ! ApaNe A valmIkanA pahelA zikharane toDavuM zreyaskara che. saMbhava che ke, tenAthI ApaNane uttama udakaratna (pANI) maLI zakaze. tyAre te vaNikoe paraspara ekabIjAnI A vAtane svIkAra karIne te valmIkanA pahelA zikharane toDyuM. jenAthI teone svaccha, pathyakArI, svAbhAvika, halakuM, sphaTika maNinI samAna varNa prabhAvALuM uttama udakaratna (pANI) prApta thayuM. tyArapachI te vaNikoe harSita ane saMtuSTa thaIne pANI pIdhuM, pIne potAnA vAhano - baLada Adine te pANI pIvaDAvyuM, pIvaDAvIne vAsaNomAM pANI bharyuM. pANI bharIne bIjI vakhata paraspara ekabIjAne kahyuM, he devAnupriyo! A vAlmIkanuM paheluM zikhara toDavAthI ApaNe A uttama udakaratna (pANI) prApta kareluM che. tethI he devAnupriyo ! have ApaNe A varbhIkanA bIjA zikharanuM paNa bhedana karavuM zreyaskara raheze - ucita thaze. saMbhava che ke temAMthI sarvottama svarNaratna prApta thaI jAya. tyArapachI te vaNikoe paraspara ekabIjAnA A vicArane sAMbhaLyo, svIkAra karyo ane svIkAra karIne te vAlmIkanA bIjA zikharane paNa toDyuM. tyAre teoe tyAM svaccha, akRtrima, tapanIya, mahA arthavALA, mUlyavAnuM, mahApuruSone yogya evA uttama suvarNa ratnane prApta karyuM. tyArapachI harSita-saMtuSTa thayelA te vaNikoe te suvarNane pAtromAM bharyu, pAtromAM bharIne vAhano - gADAM, gADI bharI dIdhAM, bharIne pachI trIjI vakhata paNa ekabIjAne Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 Agama kathAnuyoga-2 paraspara A pramANe kahyuM ke, he devAnupriyo ! A vAlmIkanuM paheluM zikhara toDavAthI ApaNane uttama udakaratna (pANI)nI prApti thaI, te valmIkanuM bIjuM zikhara toDavAthI ApaNe uttama suvarNaratnanI prApti thaI. tethI have he devAnupriyo ! have ApaNe A valmIkanA trIjA zikharane toDavuM zreyaskara thaze - ucita lAge che. kadAca temAMthI zreSTha- uttama maNiratnonI prApti thaI jAya. tyArapachI te vyApAriyoe paraspara ekabIjAnA A vicArano svIkAra karIne nirNaya karyo. te vAlmIkanA trIjA zikharanuM paNa bhedana karyuM te toDavAthI temane tyAMthI vimala, nirmala, anivRtta, niSkala (doSarahita) mahAarthavALA, mahAmUlyavALA, mahApuruSone yogya evA uttama prakAranA maNiratnonI prApti thaI. tyAre harSita ane saMtuSTa thayelA te vyApArioe potAnA vAsaNo bharyA, bharIne gADAM gADI bharyA. e rIte udakaratna, suvarNa ratna ane maNiratnonI prApti pachI pharI cothI vakhata paraspara ekabIjAne A pramANe kahyuM ke, he devAnupriyo ! vAta A pramANe che ke, A varbhIkanA prathama zikhara bhedana karavAthI uttama udaka ratnanI prApti thaI, pachI bIjuM zikhara bhedavAthI uttama suvarNaratnanI prApti thaI trIjuM zikhara bhedana karavAthI sarvazreSTha maNiratnanI prApti thaI. tethI have ApaNA mATe e ucita thaze ke, he devAnupriyo! A varbhIkanA cothA zikharanuM paNa ApaNe bhedana karavuM joIe. zakya che ke, kadAca tene toDavAthI ApaNane uttama mahAmUlyavAna, mahApuruSone yogya evA sarvazreSTha vajaratnanI kadAca prApti thaI jAya. tyArapachI te vyApArIomAM eka vaNika sarvanA hitanI kAmanAvALo, sukhanI kAmanAvALo, pathyanI kAmanAvALo, anukaMpaka, niHzreyasika evA hita, sukha ane kalyANanI kAmanAvALo hato. te vaNike bIjA sarva vaNikone A pramANe kahyuM, e pramANe che devAnupriyo ! kharekhara, A vAlmIkanA pahelA zikharanuM bhedana karavAthI ApaNe zreSTha udakaratna (pANI) prApta thayela che, te valmIkanA bIjA zikharanuM bhedana karavAthI ApaNane uttama suvarNaratnanI prApti thaI, te valmIkanuM trIjuM zikhara toDavAthI ApaNane sarvazreSTha maNiratnanI prApti thayelI che. tethI have basa karo, ApaNe mATe jeTaluM prApta thayuM che te ja paryApta che - ghaNuM che. have tame A vAlmIkanA cothA zikharanuM bhedana karavAno vicAra choDI dyo. tenuM bhedana na karo. saMbhava che ke, te cothA zikharanuM bhedana karavAnuM ApaNane mATe upasargakAraka - upadravakArI paNa thaI zake che. tyAre te bAkInA vaNikone te hitakAmI, sukhakAmI, pathyakAmI, anukaMpaka, niHzreyasakArI evA hita-sukha ane kalyANakArI vaNika dvArA A pramANe kahevAyA chatAM - yAvat - prarUpaNA karAyA chatAM paNa teoe e vAtanI zraddhA karI nahIM, pratIti karI nahIM, ke te kathana paratve koI ruci dekhADI nahIM. paraMtu tethI viparita te kathananI zraddhA na karatA evA, pratIti na karatA evA, ruci na karatA evA teoe te valmIkanA cothA zikharanuM paNa bhedana karI dIdhuM - toDI nAMkhyuM. tyAre te valmIkanuM cothuM zikhara tuTavAthI, temAMthI ugra viSavALo, pracaMDa Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 281 viSavALo, ghora viSavALo, mahAviSavALo, atikAya (moTA zarIravALo), mahAkAya (kadamAM lAMbo), maNi ane mUSAnI samAna kRSNa varNavALo (kALo) dRSTiviSa vaDe roSapUrNa, kAjaLanA puMja samAna kALI kAMtivALo, lAla AMkhovALo, capaLa ane caMcaLa thatI evI be jIbhavALo, pRthvItalanI veNInA samAna utkRSTa, spaSTa, kuTila, jaTila, karkaza, vikaTa, phaTATopa karavAmAM (pheNane phelAvIne pahoLI karavAmAM) dakSa, dhokAtA evA dhokAnI samAna dhamadhamAyamAna zabdano dhoSa karavAvALo, ugra ane tIvra roSavALo, tvarAyukta, capaLa ane phUtkAra karato evA dRSTiviSa sarpano sparza karyo - joyo. tyArapachI te vaNikono sparza thatAM - jotAM ja te dRSTiviSa sarpa atyaMta krodhita, roSAyamAna, kopAyamAna ane pracaMDa thaIne dAMtone kacakacAvato evo dhIme dhIme Ubho thayo. uThIne sarasarAhaTa karato evo te sarpa valmIkanA zikhara upara caDyo. zikhara para caDIne teNe sUryanI sAme dRSTi karI. dRSTi karIne te vaNiko tarapha animeSa dRSTi vaDe uparathI nIce sudhI badhAMne cAro taraphathI joyA-avalokana karyuM. tyAre te vaNiko te dRSTiviSa sarpa dvArA animeSa dRSTithI nakhathI zikhA sudhI jovAyA tyAre pAtra ane upakaraNo sahita eka ja prahAramAM kUTAghAtathI bALIne bhasma karI devAyA. paraMtu te vaNikomAM je vaNika e sarva vaNikonA hitanI kAmanAvALo, sukhanI kAmanAvALo, pathyanI kAmanAvALo, anukaMpaka, niHzreyasakArI hita, sukha ane kalyANanI kAmanAvALo hato. tenA paratve anukaMpA karIne te dRSTiviSa sarparUpa deve te vaNikane tenA bhAMDa ane upakaraNa sahita tenA nagaramAM pahoMcADI dIdho. e ja pramANe o AnaMda ! tArA dharmAcArya, dharmopadezaka, zramaNa jJAtaputra mahAvIre udAra paryAya prApta karela che ane deva, manuSya ane asurothI yukta A lokamAM teonI uttama kIrti, varNa, zabda ane zloka (yaza) vyApta thayelo che. temaja zramaNa bhagavaMta mahAvIra, zramaNa bhagavaMta mahAvIra evA ghoSathI loko temane bolAve che. vaLI temanI stuti paNa thayA kare che. have jo Aja pachI teo mArA mATe kaMI paNa kaheze, to jevI rIte te dRSTiviSa bhayaMkara sarSe te vaNikone bALIne bhasma karI dIdhA hatA, te ja prakAre huM makhaliputra gozAla paNa mArA potAnA tapatejathI eka ja prahAramAM kUTAghAta vaDe teone bhasma karI daIza. he AnaMda ! je pramANe vaNikonA te hitakAmI, sukhakAmI, pathyakAmI, anukaMpaka, niHzreyasakArI hita, sukha ane kalyANakArI kAmanAvALA vaNikane te nAgadeve anukaMpA karIne tenA bhAMDa ane upakaraNa sahita tenA potAnA nagaramAM pahoMcADI dIdho hato, te ja prakAre huM tAruM saMrakSaNa ane saMgopana karIza. tethI te AnaMda ! tuM jA ane tArA dharmAcArya, dharmopadezaka, zramaNa jJAtaputrane A vAta karI de. 0 Anada bhagavaMtane jaNAvela sarva vRttAMta : tyArapachI gozAla makhaliputranA A kathanane-dhamakIne sAMbhaLIne AnaMda sthavira DarI gayA - yAvat - bhayathI AkrAnta thaI gayA. pachI te gozAla saMkhaliputra pAsethI ane hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNathI nIkaLyA ane nIkaLIne zIdhra tathA Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 Agama kathAnuyoga-2 tvaritagatithI zrAvatI nagarInI vaccovaccethI nIkaLIne jyAM koSTaka caitya hatuM, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM pahoMcIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karI, pachI bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karIne kahyuM he bhagavaMta ! chaTha tapanA pAraNanA nimitte huM ApanI AjJA laIne zrAvastI nagarInA ucca, nIca, madhyama kuLomAM bhikSAcaryA arthe - cAvat - bhramaNa karatA karatA hAlAhalA kuMbhAraNanA kuMbhakArApaNanI pAsethI jaI rahyo hato. tyAre gozAla makhaliputra mane pasAra thato joIne kahyuM, are o ! AnaMda! ahIM Ava, tane huM eka dRSTAMta saMbhaLAvuM chuM. tyAre huM te makhaliputra gozAlanI e vAta sAMbhaLIne jyAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNa hatI, jyAM gozAla makhaliputra hato tyAM pahoMcyo. tyArapachI te maMkhaliputra gozAlake mane A pramANe kahyuM, o AnaMda ! AjathI ghaNAM samaya pUrve keTalAMka ucca-nIca arthAt dhanavA-nirdhana vaNiko hatA. ityAdi samasta varNana gozALAe AnaMdane kahyA pramANe karI devuM - yAvat - nAgadeve badhAM vaNikone bhasma karI dIdhA, mAtra hitakAmI - yAvat - kalyANanI kAmanA vALA te vaNikane potAnA nagaramAM pahoMcADI dIdho. yAvat - he AnaMda ! tuM jA ane tArA dharmAcArya, dharmopadezaka, zramaNa, jJAtaputra mahAvIrane A badho vRttAMta saMbhaLAvaje. he bhagavaMta ! to paMkhaliputra gozAla potAnA tapa-tejathI eka ja prahAramAM kUTAghAtanI samAna bALIne bhasmarAzi karI devAne mATe samartha - zaktimAna che kharo? he bhagavaMta! potAnA tapa-tejathI eka ja prakAramAM kUTA ghAtanI samAna bALIne bhasmarAzi karI devAne zuM makhaliputra gozALAno viSayamAtra che ? athavA he bhagavaMta! zuM te makhaliputra gopAlaka nizcittarUpathI potAnA tapa-teja dvArA eka ja prahAramAM kUTAghAta samAna bALIne bhasmarAzi karI deze kharo ? he AnaMda ! makhaliputra gozAlaka potAnA tapa-tejathI eka ja prakAramAM kUTAghAtanI samAna bALIne bhasmarAzi karavAmAM samartha-zaktimAna che. he AnaMda ! potAnA tapatejathI eka ja prakAramAM kUTAghAtanI samAna bALIne bhasma karI devAno makhaliputra gozAlakanA viSaya paNa che. he AnaMda ! potAnA tapa-tejathI eka ja prahAramAM kUTAghAtanI samAna bALIne bhasma karavAnI sakSamatA paNa che, paraMtu arihaMta bhagavaMtone bALIne bhasma karavAmAM samartha nathI. hAM teone paritApa utpanna karavAmAM te jarUra samartha che. he AnaMda ! gozAla makhaliputranuM jeTaluM tapa-teja che, tenAthI aNagAra bhagavaMtonuM tapa-teja anaMtaguNa viziSTa hoya che ane aNagAra bhagavaMta zAMtikSama hoya che. he AnaMda ! aNagAra bhagavaMtonuM jeTaluM tapa-teja hoya che, tenA karatAM anaMtaguNa vizeSa tapa-teja sthavira bhagavaMtonuM hoya che. kemake sthavira bhagavaMta zAMtikSama hoya che. he AnaMda ! jeTaluM tapa-teja sthavira bhagavaMtonuM hoya che, tenA karatA anaMtaguNa viziSTa tapa-teja arihaMta bhagavaMtonuM hoya che. kemake arihaMta bhagavaMta kSamA karavAmAM (sarvAdhika) samartha hoya che. he AnaMda ! makhaliputra potAnA tapa-tejathI eka ja prahAramAM kUTAghAta samAna Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 283 bALIne bhasmarAzi karavAmAM prabhU (sakSama) che. he AnaMda ! gozAla makhaliputrano potAnA tapa-tejathI eka ja prahAramAM kUTAghAta samAna bALIne bhasmarAzi karavAno viSaya che ane he AnaMda ! gozAla makhaliputra potAnA tapa-tejathI eka ja prahAramAM kUTAghAta karavA samAna bALIne bhasmarAzi karavAmAM samartha paNa che. paraMtu arihaMta bhagavaMtone bALIne bhasmarAzi karavAmAM samartha nathI. kevaLa temane te paritApa utpanna avazya karI zake che, 0 bha0mahAvIre gozALAnI nirbharjanAno karela niSedha : he AnaMda ! eTalA mATe tame jAo ane gautama Adi zramaNa nircanthone A vAta kaho ke, he Aryo ! tamArAmAMthI koIpaNa saMkhaliputra gozAlakanI sAthe tenA mananI pratikULa koIpaNa dharmasaMbaMdhi carcA kare nahIM. tenA mananI pratikULa arthanuM smaraNa na kare ane tenA mananI pratikULa pratyupacAra (tiraskAra rUpa vacana) paNa na kare. kemake gozAla saMkhaliputre zramaNanircanho paratve mithyAtva bhAva athavA mAtsaryabhAva dhAraNa karelo che. tyAra pachI AnaMda sthavire zramaNa bhagavaMta mahAvIranA e Adeza vacanane sAMbhaLIne pachI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana-namaskAra karIne, jyAM gautama Adi zramaNa nigraMtha hatA, tyAM temanI pAse AvyA. teone A pramANe kahyuM, he Aryo! vAta ema che ke, Aje chaTha tapanA pAraNe zramaNa bhagavaMta mahAvIranI AjJA laIne huM zrAvastI nagarImAM uca, nIca, madhyama kuLomAM gayelo - ityAdi varNana pUrve karAyela che, te pramANe jANI levuM - yAvat - gautama Adi zramaNa nirgasthone bhagavaMtanA uparokta AjJAvacana kahI saMbhaLAvyA. 0 gozALAe bhagavaMta sAme karela svasiddhAMta nirUpaNa : jyAre AnaMda sthavira gautama Adi zramaNa nircanthone zramaNa bhagavaMta mahAvIranuM AjJAvacana kahI rahyA hatA, te ja samaye gozAla makhaliputra hAlAhalA kuMbhAraNanA kuMbhakArApaNathI nIkaLyo. nIkaLIne AjIvika saMghanI sAthe atyaMta roSane dhAraNa karato evo zIdhra ane tvarita gatithI zrAvatI nagarInI vaccovacca thaIne nIkaLyo. nIkaLIne jyAM koSThaka caitya hatuM, temAM jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra birAjamAna hatA, tyAM Avyo. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrathI ati dUra nahIM tema ati nIkaTa nahIM e rIte yathAyogya sthAne Ubho rahIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane A pramANe kahevA lAgyo - he AyuSyamAnU kAzyapa ! tame mArA mATe ThIka kahI rahyA cho. he AyuSyamAn kAzyapa ! mArA viSayamAM tame sAruM kahI rahyA cho ke, makhaliputra gopAla mAro dharmAntavAsI che, makhaliputra gozAla mAro dharmAntavAsI che. (paraMtu tamane e khabara hovI joIe ke-) je makhaliputra gozAla tamAro dharmAntavAsI hato, te to zukla ane zuklAbhijAta thaIne kALanA samaye kALa karIne koI eka devalokamAM devarUpa utpanna thayelo che. huM to kauDinyAyana gotrIya udAyI chuM. meM gautama putra arjunanA zarIrano tyAga karIne ane maMkhaliputra gozALAnA zarIramAM praveza karIne A sAtamo parivRtta parihAra karelo che. he AyuSyamAna kAzyapa ! amArA siddhAMtanI anusAra jeo molamAM gayA che, Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 Agama kathAnuyoga-2 mokSamAM jAya che ke molamAM jaze, te badhAM ja coryAzI lAkha mahAkalpa, sAta devanA bhava, sAta saMyUtha, sAta saMjJI garbha, sAta parivRtta parihAra, pa60603 karmono bhedono anukrame kSaya karIne anaMtara siddha thAya che. buddha thAya che, mukta thAya che, parinirvANane prApta thAya che ane sarve duHkhono aMta kare che. bhUtakALamAM A pramANe karela che. vartamAnamAM A pramANe karI rahyA che ane bhaviSyamAM paNa A pramANe karaze. je pramANe gaMgA mahAnadI jyAMthI nIkaLe che ane jyAM te paryavasita arthAt samApta thAya che. te gaMgAno addhA (mAga) laMbAImAM pAMcaso yojana che, pahoDAImAM aDadho yojana che ane UMDAImAM pAMcaso dhanuSa che. A pramANe gaMgAnadInA pramANavALI sAta gaMgA nadIo bhegI maLIne eka mahAgaMgA nadI thAya che AvA pramANanI sAta mahAgaMgA nadIo bhegI maLIne eka sAdIna gaMgA nadI bane che. sAdIna gaMgAnadInA pramANavALI sAta sAdI gaMgAnadI maLIne eka mRtyu gaMgAnadI thAya che. mRtyu gaMgAnadI pramANavALI sAta mRtyu gaMgAnadI maLIne eka lohita gaMgAnadI thAya che. lohita gaMgAnadI pramANa sAta lohita gaMgA nadI maLIne eka avaMti gaMgA nadI thAya che. sAta avaMti gaMgA nadI maLIne eka paramAvatI gaMgA nadI thAya che. e pramANe pUrvA para gaMgA nadI maLIne kula 1,17,649 gaMgA nadIo thAya che tema kahevAmAM Avela che. te gaMgA nadIono be prakArano uddhAra kahevAyela che. te A pramANe - sUkSma bodi kalevararUpa ane bAdara baoNdikalevara rU5. temAM sUkSma baoNdi kalevara rUpa uddhAra sthApya (nirupayogI) che ane temAM je bAdara baoNdi kalevara rUpa uddhAra che, temAMthI so-so varSa pachI eka eka bAluno kaNa (retIno kaNa) kADhavAmAM Ave ane jeTalA kALamAM upara kahevAyela gaMgAnA samudayarUpa te koTho khAlI thAya, nIraja thAya, nirlepa thAya ane niSThita thAya teTalA kALa pramANane eka "zarapramANa" kALa kahevAya che. AvA eka zarapramANavALA traNa lAkha zarapramANa kALano eka "mahAkalpa" thAya che ane coryAzI lAkha mahAkalpano eka "mahAmAnasa" thAya che. 1. anaMta saMyUthathI jIva cyavIne uparita mAnasa pramANa AyuSya dvArA saMyuthadevabhavamAM utpanna thAya che. tyAM te divya bhogopabhogane bhogato evo vicare che. tyAM vicaraNa karyA bAda te devalokothI AyukSaya, bhavakSaya ane sthiti kSaya thayA bAda cyavIne prathama saMjJIgarbhaja paMcendriya manuSyarUpamAM utpanna thAya che. 2. tyArapachI tyAM mRtyu pAmIne turaMta madhyama mAnasa zarapramANa AyuSya dvArA saMyUtha devanikAyamAM utpanna thAya che. tyAM te divya bhogone bhogavato samaya vitAve che te samaya vitAvyA bAda AyuSaya, bhavakSaya ane sthitizaya thayA bAda te devalokathI tatkALa ccavIne bIjA saMjJIgarbhamAM janma le che. 3. tyArapachI tyAMthI mRtyu pAmIne tatkAla adhastana mAnasa zarapramANa AyuSya dvArA saMyutha devanikAyamAM utpanna thAya che tyAM te divya bhogo bhogavIne yAvat - aivita thaIne trIjA saMjJI garbhamAM janma le che. 4. tyArapachI tyAMthI mRtyu pAmIne - yAvat - nIkaLIne uparita mAnasottara Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 285 AyuSya dvArA saMyUtha devanikAyamAM te utpanna thAya che tyAM te divya bhoga bhogavIne - yAvat - aivita thaIne cothA saMjJI garbhamAM janma le che. 5. tyArapachI tyAMthI mRtyu pAmIne tatkALa madhyama mAnasottara AyuSya dvArA saMyUtha devamAM utpanna thAya che, tyAM divya bhogo bhogavIne - yAvat - avita thaIne te pAMcamAM saMjJIgarbhamAM utpanna thAya che. 6. tyArapachI te jIva tatkALa tyAMthI (mRtyu pAmIne) nIkaLIne adhistana mAnasottara AyuSya dvArA saMyutha devamAM utpanna thAya che tyAM te jIva divya bhogone bhogavIne - yAvat - tyAMthI cyavIne chaTThA saMjJIgarbhamAM utpanna thAya che. 7. tatpazcAt tatkALa tyAMthI nIkaLIne je brahmaloka nAmaka kalpa (devaloka) kahevAyela che ke, je pUrva-pazcima lAMbo che ane uttara-dakSiNa pahoLo che ityAdi varNana pannavaNA sUtranA bIjA sthAna padamAM karAyela che. (juo pannavaNA sUtra-228) - yAvat - temAM pAMca avataMsaka vimAna kahevAyA che te A pramANe - azoka avataMsaka je manohara - yAvat - pratirUpa che, te devalokamAM utpanna thAya che. tyAM te daza sAgaropama paryata divya bhogone bhogavIne - yAvat - aivita thaIne sAtamAM saMjJI garbhamAM utpanna thAya che. tyAM te navamAsa ane sADA sAta rAtri-divasa vyatIta thayA bAda sukumAla bhadra mRdu darbhanA kuMDala samAna saMkucita vALavALo, kAnonA AbhUSaNothI jeno kapola bhAga (gAlano bhAga) zobhita thaI rahela che. evo devakumAranI samAna prabhA arthAt kAMtivALA bALakanA rUpamAM utpanna thAya che. (utpanna thayo) he kAzyapa ! te huM chuM, tyAra pachI te AyuSyamAn kAzyapa ! kumAra avasthAmAM pravajyA dvArA, kumAra avasthAmAM brahmacarya dvArA aviddhakarNa arthAt koInA paNa upadeza vinA mane pravajyA grahaNa karavAnI bhAvanA jAgRta thaI, pravajyA grahaNa karIne A sAta pravRtta-parivRtta parivAramAM meM saMcaraNa karyuM. te sAta pravRtta parivAra A pramANe che :1. aiNeyakanA, 2. mallarAmanA, 3. maMDikanA, 4. rohanA, 5. bhAradvAjanA, 6. gautama putra arjunanA ane 7. maMkhaliputra gozALAnA. 1. temAM je pahelo parivRtta parivAra hato, te rAjagRha nagaranI bahAra maMjhikRSi nAmanA caityamAM kuMDiyAyana gotrIya udAyanano zarIrano tyAga karyo. tyAga karIne aiNeyakanA zarIramAM meM praveza karyo. praveza karIne bAvIsa varSa sudhI prathama zarIrAntaramAM meM pravRtta parihAre parivartana karyuM. 2. je bIjo parivRtta parivAra hato, temAM udaMDapura nagaranI bahAra caMdrAvaraNa caityamAM aiNeyakanA zarIrano tyAga karyo, tyAga karIne meM mallarAmanA zarIramAM praveza karyo, praveza karIne ekavIsa varSa sudhI bIjA parivRtta parihArano meM upabhoga karyo. 3. je trIjo parivRtta parivAra hato. temAM meM caMpAnagarInI bahAra aMgamaMdira caiityamAM mallarAmanA zarIrano tyAga karyo ane tyAga karIne maMDikanA zarIramAM praveza karyo ane praveza karIne meM vIsa varSa sudhI A trIjA parivRtta parivArano upabhoga karyo. 4. je cotho parivRtta parivAra hato. temAM vANArasI nagarInI bahAra kAma Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 Agama kathAnuyoga-2 mahAvana nAmanuM caitya hatuM, temAM meM maMDikanA zarIrano tyAga karyo ane tyAga karIne meM rohanA zarIramAM praveza karyo, tyAM praveza karIne meM ogaNIsa varSa paryata cothA parivRtta parihArano upabhoga karyo. pa. je pAMcamo parivRtta parivAra hato, temAM meM AlaMbhikA nagarInI bahAra prAptakAla caityamAM roDanA zarIrano tyAga karyo, tyAga karIne bhAradvAjanA zarIramAM praveza karyo. praveza karIne meM aDhAra varSa paryata pAMcamA parivatta parivArano upabhoga karyo. 6. je chaTho parivRtta parihAra hatA. temAM meM vaizAlI nagarInI bahAra phaMDiyAyana caityamAM bhAradvAjanA zarIrano tyAga karyo. teno tyAga karIne arjuna gautamaputranA zarIramAM praveza karyo. praveza karIne meM sattara varSa sudhI chaThA parivRtta parivArano upabhoga karyo. 7. je sAtamo parivRtta parihAra che, temAM meM A ja zrAvatI nagarInI bahAra hAlAhalA kuMbhAraNanA kuMbhakArApaNamAM gautama putra arjunanA zarIrano tyAga karIne gozAla saMkhaliputranA zarIrane samartha, sthira, dhruva, dhAraNa karavAne mATe yogya, ThaMDIne sahana karavAmAM samartha, garamI-uSNatAne sahana karavAmAM sakSama, bhukhane sahana karavAmAM zaktimAna, DAMsa-macchara Adi vividha parISaNo ane upasargone sahana karavAmAM sAmarthyavAnuM tathA sthira saMhananavALuM che, evuM samajIne temAM meM praveza karyo. soLa varSa paryatathI A sAtamAM parivRtta parivArano huM upabhoga karI rahyo chuM. A pramANe he AyuSyamAn kAzyapa ! meM ekaso tetrIza varSamAM A sAta parivRtta parihAra karyA che evuM meM kahyuM. tethI he AyuSyamAnuM kAzyapa ! te mArA mATe e sAruM kahyuM che. he AyuSyamAnuM kAzyapa ! teM mArA mATe ucita kahyuM che ke, A maMkhaliputra gopAla mAro dharmAtevAsI che, A makhaliputra gozAla mAro dharmAtavAsI che. (ema kahIne upahAsa karyo.) 0 bhagavaMte karela gozALAnA vacanano prativAda : tadanantara zramaNa bhagavaMta mahAvIre gozAlaka makhaliputrane A pramANe kahyuM, he gozAlaka ! je pramANe koI cora hoya ane te gAmavAsio dvArA parAbhava pAmato - pAmato koI khADo, guphA, durga, nimna (nIcuM sthAna), parvata athavA koI viSama sthAnane prApta na kare tyAre, koI eka moTA unanA dorA vaDe, zaNanA dorA vaDe, kapAsanA dorA vaDe, taNakhalAMnA agrabhAga vaDe, potAne AcchAdita karIne-DhAMkIne besI jAya, e rIte te DhaMkAyelo nahIM hovA chatAM paNa pote potAne DhaMkAyelo - avarAI gayelo che tevuM mAne, apracchanna hovA chatAM paNa potAne pracchanna-gupta che tevuM mAne, lupAyelo na hovA chatAM paNa potAne lopAI gayelo che tevuM mAne, apalApita arthAt gupta nahIM hovA chatAM pote- potAne lApita arthAt gupta che tevuM mAne che. ThIka evI ja rIte he gozAlaka ! tuM anya na hovA chatAM paNa tArI jAtane anya che tevuM mAne che tArI jAtane gozALAne badale bIjo koI cho tevuM batAvI rahyo che. he gozAlaka ! tuM AvuM na kara. he gozAlaka ! evuM karavuM yogya nathI. tuM te ja che, tArI te ja prakRti che, tuM anya koI nathI. 0 bhagavaMta paratve gozALAno punaH Akroza : Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 287 - tyAra pachI saMkhaliputra gozAlaka zramaNa bhagavaMta mahAvIranA kathanane sAMbhaLIne kopAyamAna, roSAyamAna, krodhAyamAna, caMDa samAna thaIne dAMtone kacakacAvato zramaNa bhagavaMta mahAvIrano aneka prakAranA anucita evA AkrozapUrNa vacanothI tiraskAra karyo, aneka prakAranA udgharSaNA arthAt parAbhava karanArA vacanothI apamAna karyuM, aneka prakAranA karkaza vacano dvArA bhagavaMtanI nirbharsanA karI, aneka prakAranA kaThora vacano dvArA teNe bhagavaMta mahAvIrane dhamakI ane cetAvaNI ApI dhamakIo ApIne A pramANe kahyuM, (he kAzyapa !) kadAcit Aje tuM naSTa thaIza, kadAcit Aje tuM vinaSTa thaIza, kadAcit Aje tuM bhraSTa thaIza, kadAcit Aje tuM naSTa, vinaSTa, bhraSTa thaI jaIza. Aje have tuM jIvato nahIM rahe, mAra dvArA (he kAzyapa !) have tAruM zubha thavAnuM nathI. 0 gozALAe sarvAnubhUti munine bhasma karyA : te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA aMtevAsI, pUrvadezamAM utpanna thayelA, prakRttithI bhadra, svabhAvathI zAMta, prakRtithI pAtaLA paDI gayelA krodha, mAna, mAyA, lobha yukta arthAt svAbhAvika pAtaLA kaSAyavALA, mRdu-mArdavatA saMpanna, vinayazIla evA sarvAnubhUti nAmanA aNagAra potAnA dharmAcArya paratvenA anurAgathI gozAlakanI A vAta para azraddhA karatA evA potAnA AsanethI UbhA thayA, UbhA thaIne jyAM gozAla makhaliputra hato, tyAM AvyA. tyAM AvIne gozAla makhaliputrane A pramANe kahyuM he gozAlaka ! je koIpaNa vyakti tathArUpa zramaNa athavA brAhmaNa pAsethI eka paNa AryadhArmika suvacana sAMbhaLe che, te paNa temane vaMdana-namaskAra kare che, satkArasanmAna kare che tathA kalyANa, maMgala, deva ane caityarUpa mAnIne temanI paryApAsanA kare che, to pachI te gozAlaka ! tArA mATe to kahevAnuM ja zuM hoya ? kemake zramaNa bhagavaMta mahAvIre tane dIkSA ApI, zramaNa bhagavaMta mahAvIre tane muMDita karyo, zramaNa bhagavaMta mahAvIre tane vrata ane sAmAcArI zIkhavADyA, zramaNa bhagavaMta mahAvIre tane zikSA ApI, zramaNa bhagavaMta mahAvIre tane bahuzruta banAvyo; paraMtu ATaluM karavA chatAM paNa tuM zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pratikULa pravRtti karI rahyo che. he gozAlaka ! tuM AvuM na kara, he gozAlaka ! tuM Ama karavAne yogya nathI. tuM teja che, bIjo koI nathI. - tyAra pachI sarvAnubhUti aNagAranI te vAta sAMbhaLIne makhaliputra gozAla krodhAbhibhUta, roSAyamAna, kopAyamAna thaI gayo. teNe caMDikAvat raudrarUpa dhAraNa karyuM, dAMtone kacakacAvato te potAnA tapa-teja dvArA eka ja prahAramAM kUTAghAtanI mAphaka teNe sarvAnubhUti aNagArane bALIne bhasma karI dIdhA. tyAre potAnA tapa-tejathI eka ja prahAramAM kUTAghAtanI mAphaka sarvAnubhUti aNagArane bALIne bhasmarAzi karyA pachI te gozAlaka maMkhaliputra bIjI vakhata pharIthI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane aneka prakAranA Akroza vacanothI tiraskAra karavA lAgyo - thAvat - teNe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane kahyuM ke, Aje tAruM zubha thavAnuM nathI. 0 gozALA dvArA nakSatramuninuM paritApana : te kALa ane te samayamAM zramaNa bhagavaMta mahAvIranA aMtevAsI ane kozala dezanA Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 Agama kathAnuyoga-2 nivAsI, prakRtithI bhadra, svabhAvathI zAMta, svAbhAvika pAtaLA kaSAyavALA, mRdu, vinayazIla evA sunakSatra aNagAre potAnA dharmAcAryanA anurAgathI te makhaliputra gozAlakane kahyuM, (sarvAnubhUti aNagAre kahela badhI ja vAta ahIM paNa e ja pramANe samajI levI) - yAvat - tuM teja gozAlo che, tArI te ja prakRti che, tuM bIjA koI nathI. tyAre sunakSatra aNagAranI A vAta sAMbhaLIne te gozAlaka maMkhaliputrae krodhAbhibhUta, roSAyamAna, kopAyamAna thaIne caMDikAvat raudrarUpa dhAraNa karyuM. dAMtone kacakacAvatA evA teNe potAnA tapatejathI sunakSatra aNagArane paritApita karyo arthAt sunakSatra aNagAra para teNe tejolegyA choDIne bALyA. tyArapachI gozAla saMkhaliputranA tapatejathI paritApita thayela te sunakSatra aNagAra jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata vaMdana-namaskAra karyA, svayaM pAMca mahAvratonuM uccAraNa karyuM. karIne zramaNa ane zramaNI vRMdanI kSamAyAcanA karI. pachI AlocanA ane pratikramaNa karyuM. pachI teo samAdhi prApta karIne anukrame kALadharma pAmyA. 0 bha0mahAvIranA gozALAne zikSA vacana : tyArapachI te gozAla saMkhaliputrae trIjI vakhata paNa aneka prakAranA AkrozapUrNa vacanothI zramaNa bhagavaMta mahAvIrano tiraskAra karyo - yAvat - teNe bhagavaMtane dhamakI ApI ke, Aja tAruM zubha thavAnuM nathI. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre gozAlaka maMkhaliputrane A pramANe kahyuM ke, he gozAlaka ! tathArUpa zramaNa athavA mADaNa pAse je koI paNa eka paNa dhArmika Arya vacanane sAMbhaLe che, te paNa teone (te zramaNa ke mAhaNane) vaMdana-namaskAra kare che. teono satkAra ane sanmAna kare che tathA teone kalyANa, maMgala, deva ane caityarUpa mAnIne temanI paUpAsanA kare che. to pachI he gozAlaka ! tArA mATe to zuM kahevAnuM hoya? meM tane dIkSA ApI - pravrujita karyo. meM ja tane muMDita karyo, meM ja tane (zaikSa. gaNI) zIkhavADyuM, meM ja tane zikSA ApI (kevaLaNI ApI), meM ja tane bahuzruta vijJa banAvyo che. A badhuM karavA chatAM paNa tuM mArAthI pratikULa pravRtti karI rahyo che ? he gozAlaka ! tuM e pramANe karavuM rahevA de. A pramANenI tArI pravRtti yogya paNa nathI tuM te ja gozALo che, tArI te ja prakRtti che, tuM bIjo koI nathI. 0 gozALAe bhagavaMta para tejolezyA choDI : - tyAra pachI te gozAla makhaliputra zramaNa bhagavaMta mahAvIranA A kathanane sAMbhaLIne atyaMta krodhAbhibhUta, roSAyamAna ane kopAyamAna thayo. caMDikA vat rauddha thaI gayo, dAMtone kacakacAvatA taijas samudghAta karyo. sAta-ATha DagalAM pAchaLa khasyo, pAchaLa khasIne teNe zramaNa bhagavaMta mahAvIrano vadha karavAne mATe potAnA zarIramAMthI tejalezyA kADhI, paNa je prakAre vAtotkalikA ane maMDalAkAra vAyu parvata, dIvAla, staMbha athavA stUpa dvArA skUlanAM pAmIne nivRtta thaI jAya che, paraMtu te vAyu, parvata, dIvAla, khaMbha ke stUpane pADI devA mATe samartha ke vizeSa samartha thaI zakato nathI, te ja prakAre Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 289 zramaNa bhagavaMta mahAvIrano vadha karavAne mATe maMkhaliputra gozAlaka dvArA potAnA zarIramAMthI bahAra kADhavAmAM Avela tapojanya tejalezyA bhagavaMtane kSati pahoMcADavA mATe samartha ke vizeSa samartha thaI zakI nahIM. 0 tejalezyAno gozALAnA zarIramAM praveza : (bhagavaMtane kSati pahoMcADavAmAM asamartha banelI tejalezyA) gamanAgamana karavA lAgI, pachI te tejalezyA bhagavaMtane AdakSiNa-pradakSiNA karavA lAgI, pradakSiNA karIne te tejalezyA AkAzamAM UMce uchaLI ane pachI tyAMthI pratihata thaIne te ja maMkhaliputra gozALAnA zarIrane bALatI evI tenA zarIranI aMdara praveza karI gaI. 0 gozALA dvArA bha mahAvIranA maraNakALanuM kathana : tyAra pachI gozAlaka maMkhaliputra dvArA potAnI ja tejolezyAthI parAbhavane prApta karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane A pramANe kahyuM, he AyuSyamAn kAzyapa ! mArA, tapatejathI parAbhavane prApta thato evo tuM pittajvara yukta zarIravALo thaIne cha mAsamAM ja dAhajvaranI pIDAthI chaghastha avasthAmAM ja kALa karI jaIza-mRtyu pAmIza. 0 bha0mahAvIra dvArA gozALAnA maraNa kALanuM kathana : tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre gozAlaka maMkhaliputrane A pramANe kahyuM, he gozAlaka ! huM tArA tapa ke tejathI parAbhavane prApta thaIne pittajvarathI AkrAnta zarIravALo thaI, dAhanI pIDAthI pIDita thaIne cha mAsamAM chapastha avasthAmAM kALa karIza nahIM. paraMtu hajI bIjA soLa varSaparyaMta gaMdhahasti samAna jinarUpe - tIrthakararUpe vicarIza, paraMtu he gozAlaka ! tuM pote ja potAnA tapa ane tejathI parAbhavane prApta thaIne AjathI sAta rAtrinA aMte pittajvarathI grasta zarIravALo thaIne dAvedanAthI pIDAIne chadmastha avasthAmAM ja kALa karIza arthAt mRtyu pAmIza. 0 zrAvastImAM janapravAda : tyAra pachI zrAvastI nagarInA zRMgATaka, trika, catuSka, catvara, caturmukha, rAjamArga ane sAmAnya mArga AdimAM ghaNAM loko paraspara ekabIjAne A pramANe kahevA lAgyA - thAvat - prarUpaNA karavA lAgyA ke, he devAnupriyo ! zrAvastI nagarInI bahAra koSThaka caityamAM be jina paraspara evo saMlApa kare che - te bemAMthI eka A prakAre kahe che ke, tuM pahelA kALa karIza ane bIjo eka ema kahe che ke, tuM pahelA marI jaIza. A bemAMthI khabara paDatI nathI ke koNa satyavAdI che ane koNa mithyAvAdI ? te lokomAM je pradhAna-pramukha manuSyajana hatA teo kahetA hatA ke, zramaNa bhagavaMta mahAvIra samyakUvAdI-satyavAdI che ane gozALo maMkhaliputra mithyAvAdI che. 0 bhagavaMtanA kahyA mujaba nigraMthono gozALAne bodha : zramaNa bhagavaMta mahAvIre zramaNa nircanthone saMbodhita karIne kahyuM, he Aryo ! je prakAre tRNarAzi, kASTharAzi, patrarAzi, tvacArAzi, tuSarAzi, bhUsarAzi, gomayarAzi ane avakara rAzi agnithI nAza, agnithI dagdha ane agnithI pariNAmAntarane prApta thatA-thatA hatateja, gatateja, naSTateja, bhraSTateja, luptateja vinaSTa teja thaI jAya che, e ja pramANe ri 19]. Jain International Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 maMkhaliputra gozAlaka paNa mAro vadha karavAne mATe zarIra thakI tejolezyA kADhIne hatateja, gatateja, naSTateja, bhraSTateja, luptateja, vinaSTa tejavALo thaI gayo che. tethI have huM Aryo! have tame tamArI icchAnusAra gozAla maMkhaliputra sAthe dharmacarcA karo; dhArmika pratisAraNA karo, dhArmika pratyupacAra vicAra--vivAda karo ane artha hetu prazna-vyAkaraNa ane kAraNo dvArA pUchAyelA praznonA uttara na ApI zake te prakAre tene niruttara karo. - tyAra pachI te zramaNa nirpranthoe zramaNa bhagavaMta mahAvIranI AjJA - anumatine sAMbhaLIne, zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana--namaskAra karyA, vaMdana--namaskAra karIne jyAM gozAlaka maMkhaliputra hato, tyAM AvyA. tyAM AvIne gozAlaka maMkhaliputranI sAthe dhArmika carcA praticodanA karavA lAgyA. tathA arthahetu kAraNa dvArA praznonuM vivecana karavAne uttara ApavAne ayogya arthAt niruttara karI dIdhA. tyAre te gozAlaka maMkhaliputra zramaNa nirprantho dvArA dhArmika praticodanA vaDe praticodanita, dhArmika pratisAraNathI pratisArita, dhArmika pratyupacArathI pratyupacArita, artha, hetu, kAraNa, prazna, vyAkaraNa dvArA niruttarita karAyo tyAre arthAt uttara na ApI zake tevo karAyo tyAre krodhAbhibhUta, roSAyamAna, kopAyamAna, caMDikAvat raudra thaIne dAMtono kacakacAvato evo thavA chatAM paNa te zramaNa nigranthonA zarIrane kaMI paNa pIDA, upadrava--bAdhA Adi kaMIpaNa utpanna karavAmAM (pahoMcADavAmAM) athavA zramaNa nirpranthonA aMgabhaMga karavAmAM samartha thaI zakyo nahIM. 290 0 gozALAnA AjIvika saMghamAM bheda :~ tyAra pachI keTalAMka AjIvika sthaviroe zramaNa nigrantho dvArA praticodanAthI praticodita, dhArmika pratisAraNathI pratisArita, dhArmika pratyupacArathI pratyupacArita ane artha, hetu, prazna, vyAkaraNa ane kAraNo dvArA maMkhaliputra gozAlakane niruttara karato evo joIne tathA gozAlakane krodhAbhibhUta, roSAyamAna, kopAyamAna, caMDikAvat pracaMDa thaIne ane dAMtone kacakacAvato hovA chatAM zramaNa nirpranthonA zarIramAM kaMIpaNa pIDA, bAdhA, chaviccheda na karato evo joyo. te joIne teo gozAlaka maMkhaliputranI nizrAmAMthI nIkaLI gayA arthAt AjIvika saMghano tyAga karyo. ema karIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra birAjamAna hatA, tyAM AvyA, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIre te traNa vakhata AdakSiNa--pradakSiNA karI, vaMdana--namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrano Azraya laIne bhagavaMtanI nizrAmAM vicaravA lAgyA. jyAre keTalAMka AjIvikasthavira maMkhaliputragozALAnA Azraye vicaravA lAgyA. 0 gozALAnI vicitra pravRttio :- tyAra pachI gozAlaka maMkhaliputra je arthane (kAryane) siddha karavAne mATe Avela hato, te arthane siddha na thato joIne, cAre dizAomAM lAMbe sudhI dRSTi karato evo, lAMbA--lAMbA dIrgha ane garama niHzvAsone choDato evo potAnI dADhInA vALone kheMcavA lAgyo. gardananI pAchaLanA bhAgane vAraMvAra khaMjavALavA lAgyo. kamaranI nIcenA bhAga kullAne prasphoTita karavA lAgyo, hAthone halAvato ane baMne pagone bhUmi para paTakavA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 291 lAgyo. hAtha-paga paTakato hA-hA ! have huM "marI gayo," - e pramANe kaheto kaheto zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAsethI ane koSTaka caityathI nIkaLI gayo. - nIkaLIne jyAM zrAvastI nagarI hatI, jyAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNa hatI, tyAM AvIne AmanI goThalI hAthamAM laIne, madyapAna karato evo, vAraMvAra gAto evo, vAraMvAra nAcato evo, vAraMvAra hAlAhalA kuMbhAraNane aMjali kaMrato evo te gozALA mATIvALA zItaLa pANInuM zarIra para siMcana karato vicaravA lAgyo. 0 gozALAnI tejalezyAnuM sAmarthya : zramaNa bhagavaMta mahAvIre zramaNa nircanthone saMbodhita karIne kahyuM, gozAlaka makhaliputre mAro vadha karavAne mATe je tejovezyA kADhelI te tejalezyA nimnalikhita soLa janapado-dezone naSTa karavAmAM, teno ghAta karavAmAM, teno vadha-ucchedana ke bhasma karavAmAM samartha hatI - te A pramANe :- 1. aMga, 2. baMga, 3. magadha, 4. malaya, 5. mAlava, 6. accha, 7. vatsa, 8. kautsa, 9. pATa, 10. lAja, 11. vaja, 12. maulI, 13. kAzI, 14. kauzala, 15. abAdha ane 16 saMbhuktara 0 gozAlaka dvArA ATha prarUpaNAo : he Aryo ! yadyapi gozAlaka makhaliputra hAlAhalA kuMbhAraNanA kuMbhakArApaNamAM AmanI goTalI hAthamAM laIne, tathA madyapAna karato evo, vAraMvAra gAyana gAto, vAraMvAra nAcato ane vAraMvAra hAlAhalA kuMbhAraNane aMjali karma karato evo vicArI rahyo che - vicitra ceSTA karI rahyo che, tathApi te potAnA doSone DhAMkavAne mATe A ATha carama vastuonI prarUpaNA karaze, te A pramANe 1. caramapAna, 2. caramagAna, 3. caramanA, 4. carama aMjalikarma, 5. carama puSkala saMvartaka mahAmegha, 6. carama secanaka gaMdhahasti, 7. carama mahAzilA kaMTaka saMgrAma ane 8. huM A avasarpiNIkALamAM thayelA covIza tIrthakaromAMthI chellA tIrthakara svarUpe siddha thaIza - yAvat - samasta duHkhono aMta karIza. 0 gozAlake karela pAnaka-apAnakanI prarUpaNA : he Aryo ! jo ke maMkhalipatra gozAlaka mATInA pAtramAM rahela evA mATI mizrita zItaLa pANI dvArA atyAre potAnA zarIranuM siMcana karato evo vicArI rahyo che, paraMtu te potAnA A pApane chupAvavAne mATe cAra prakAranA pAnaka (pIvA yogya pANI) ane cAra prakAranA apAnaka (pIvA mATe ayogya evA pANI)nI prarUpaNA kare che- prazna :- te pANI kayA kayA prakAranuM kahevAyela che ? uttara :- te pANI cAra prakAranuM kahevAyela che. 1. gAyanI pITha upara thaIne paDeluM evuM, 2. hAthathI masaLeluM evuM, 3. sUryanA tApathI tapeluM evuM ane 4. zilA parathI paDeluM evuM. A cAra prakAranA pANIne te pAnaka-pIvA yogya pANI kahe che. prazna :- te apAnaka kayA kayA prakAranuM kahevAyela che. uttara :- apAnaka (pIvA mATe ayogya pANI) cAra prakAranuM kahevAyela che. te A pramANe - 1. tvacA arthAt vRkSa AdinI chAlanuM pANI, 2. sthAla-thALanuM pANI, 3. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 Agama kathAnuyoga-2 simbalI arthAt maTara AdinI phalinuM pANI ane 4. zuddha pANI. A pramANe makhaliputra gozAlaka cAra pAnaka ane cAra apAnakanI prarUpaNA karI che. prazna :- sthAla pANI keTalA prakAranuM kahela che ? uttara :- pANIthI bhiMjAyelo evo sthAla, pANIthI bhiMjAyela vAraka pANI vaDe bhiMjAyela kuMbha pANI vaDe bhiMjAyela kaLazanuM zItaLa pANI - sarve pANIno hAtha vaDe sparza kare, paraMtu te pANI pIe nahIM. tene sthAna pANI kaheluM che. prazna :- tvacA pANI kevA prakAranuM hoya che ? uttara :- pannavaNA sUtranA soLamAM "prayoga pada"mAM sUtra 441mAM jaNAvyA anusAra - Ama, AzcAtaka, bijoruM, bilvaphaLa, kavIThaphaLa, bhadraphaLa, kaTahala, dADama, pArevataphaLa, akharoTa, corAphaLa, bora, tiMdusaka taruNa arthAt apakva ane kAcA hoya, tene mukhamAM rAkhI thoDuM cUse ke vizeSa rUpathI cUse, paraMtu pANI na pIe, tene tvacA pANI kahe che. prazna :- simbalInuM pANI kevA prakAranuM hoya che ? uttara :- kalAya, maga, aDada, simbalInI phalI Adi sarve taruNa arthAt apakva ane Ama arthAt kAcA hoya, tene moDhAmAM laIne thoDuM cAve, vizeSa rUpathI cAve, paraMtu tenuM pANI na pIe. to AvA pANIne simbalInuM pANI kahevAmAM Ave che. prazna :- zuddha pANI kevA prakAranuM hoya che ? uttara :- je cha mahinA paryata zuddha khAdima AhArane khAya che, cha mahinAmAMthI be mAsa paryata pRthvI (bhUmi) saMthArA para sUe che, be mahinA paryata kASThanA ane be mahinA paryata darbhanA saMthArA para sUe che. e pramANe cha mAsa pUrA thAya tyAre chellI rAtrie tenI pAse mahAddhivALA, mahA baLavALA, mahA yazavALA - yAvat - mahA sukhavALA be deva pragaTa thAya che pUrNabhadra ane mANibhadra. tyAre te devo zItaLa ane bhInA hAtha vaDe tenA zarIranA avayavone sparza kare che, je te devonI anumodanA kare che, te AzIviSa karma kare che ane je te devonI anumodanA karatA nathI, tenA potAnA zarIramAM agnikAya utpanna thaI jAya che. te agnikAya tenA potAnA teja dvArA tenA zarIrane jalAve che, tenA pachI te siddha thaI jAya che - yAvata - samasta du:khono aMta kare che, tene zuddha pANI kahevAmAM Ave che. 0 ayaMpula AjIvikopAsaka : te zrAvastI nagarImAM atyaMpula nAmano eka AjIvikopAsaka (AjIvika matanI upAsanA karanAro) raheto hato. te dhanADhya hato. hAlAhalA kuMbhAraNanI mAphaka te dhanadhAnyathI saMpanna hato, aneka loko dvArA paNa te parAbhava prApta kare tevo na hato arthAt aparAbhUta hato. teNe AjIvika siddhAMtano artha prApta karela hato, te artha grahaNa karela hato, artha pUchI lIdhela hato, arthano nizcaya karI lIdho hato. tenA asthi, majjA paNa AjIvika siddhAMta prati prema ane anurAgathI raMgAyela hatA - yAvat - te AjIvika siddhAMta vaDe potAnI AtmAne bhAvita karato evo vicarI rahela hato. 0 acaMpula AjIvikopAsakane janmela glAni : Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 293 tyAra pachI koI eka divase rAtrinA pAchalA praharamAM kuTuMba jAgarikA karatI vakhate te acaMpula AjIvikopAsakane A ane AvA prakArano AdhyAtmika - yAvat - manogata saMkalpa utpanna thayo ke, "halA" nAmanA koI kITa (kIDA) vizeSano AkAra kevo hoya che? tatpazcAt te atyaMpula AjIvikA matanA upAsakane bIjI vakhata A ane AvA prakArano AdhyAtmika - yAvat - manogata saMkalpa utpanna thayo ke mArA dharmAcArya, dharmopadezaka maMkhaliputra gozAlaka che, je utpanna jJAna-darzananA dhAraka che, teo jina, anta, kevalI, sarvajJa ane sarvadarzI che ane teo A ja zrAvastInagarImAM hAlAhalA kuMbhAraNanA kuMbhakArApaNamAM AjIvika saMghathI saMparivRtta thaIne AjIvika siddhAMtathI potAnA AtmAne bhAvita karatA evA vicarI rahelA che. tethI have AvatI kAle rAtrine prabhAta rUpe rUpAMtarita thayA bAda - yAvat - sUryano udaya thAya tyAre ane sahasrarazmi dinakaranA jAjvalyamAna teja sahita prakAzita thayA bAda gozAlaka maMkhaliputrane vaMdananamaskAra karIza, pachI temanAthI ati dUra nahIM tema ati nikaTa nahIM evA yathAyogya sthAne rahIne - yAvat - temanI paryApAsanA karatA A ane AvA prakAranA prazna pUchavA, e ja mArA mATe zreyaskara che e pramANe acaMpule vicAra karyo. ayaMpula AjivikopAsake A pramANeno vicAra karIne bIje divase rAtrinA prabhAtarUpamAM parivartita thayA bAda - yAvat - sahasrarazmi dinakarane tejasahita prakAzita thayA pachI khAna ane balikarma karIne - yAvat - mUlyavAnuM paNa alpa AbhUSaNo vaDe potAnA zarIrane alaMkRt karIne te potAnA gherathI nIkaLyo. nIkaLIne page cAlato evo te acaMpula zrAvastI nagarInI vaccovacca thaIne jato evo jyAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNa hatI, tyAM Avyo. tyAM AvIne joyuM to tenA dharmAcArya, dharmopadezaka evA makhaliputra gozAlakane hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNamAM joyA. te vakhate makhaliputra gozAlake hAthamAM AmanI goTalI pakaDI hatI, yAvat zItaLa mATIthI mizrita evA pANIthI potAnA zarIrane sIMcI rahyA hatA. makhaliputra gozAlakane AvI sthitimAM joyA, joIne te acaMpula AjIvikopAsaka lajjita thayo, udAsa thayo, adhika lajjA pAmyo. pachI te tyAMthI dhIme dhIme pAchaLa khasavA lAgyo. 0 acaMpulanuM AjIvikA upAsakatvamAM sthirakaraNa : tyAre te AjIvika sthaviroe acaMpula AjIvikopAsakane lajjita thayelo, udAsa thayelo, vrIDita thayelo - yAvata - pAchaLa khasato evo joyo. e pramANe joIne te sthaviroe A pramANe kahyuM, he ayaMpula ! ahIM Avo. te acaMpula AjIvikopAsaka te AjIvika sthavironA e saMbodhanane sAMbhaLIne, jyAM AjIvika sthavira hatA, tyAM pahoMcyo, pahoMcIne AjIvika sthavirone vaMdananamaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne ati nikaTa nahIM, ati dUra nahIM evA yathAyogya sthAne sthita thayo - yAvat - paryApAsanA karavA lAgyo. he alaMpula ! nizcayathI Aje pAchalI rAtrie kuTuMba jAgaraNa karatI vakhate tane A ane AvA prakArano AdhyAtmika, ciMtita, prArthita, manogata saMkalpa utpanna thayo ke, Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 Agama kathAnuyoga-2 "hallA" nAmaka kITakano saMsthAna-AkAra kevo haze ? tyArapachI te acaMpula ! pharIthI bIjI vakhata tane A ane AvA prakArano saMkalpa thayo - ityAdi badhuM pUrvavat jANavuM - yAvat - zrAvatI nagarInI vaccovacce thaIne jyAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNa hatI tyAM Avyo. to he acaMpula ! zuM A vAta satya che ? ayaMpule kahyuM ke, hAM, te satya che. he alaMpula ! jo ke tArA dharmAcArya, dharmopadezaka, gozAla saMkhaliputra hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNamAM AmranI goTalIne hAthamAM laIne, madyapAna karatA hatA, vAraMvAra gIto gAtA hatA, vAraMvAra nAcatA hatA, vAraMvAra hAlAhalA kuMbhAraNane aMjali karatA hatA, zItala mATIthI mizrita pANI vaDe zarIrane sIMcI rahyA hatA. te teM joyuM ane tuM pAcho khasavA lAgyo. to sAMbhaLa, tyAM paNa bhagavaMta gozAlake A cAra pAnaka ane cAra apAnakanI prarUpaNA karelI che. (ityAdi pUrvavat jANavuM.) tethI have acaMpula ! tame jAo ane tamArA dharmAcArya, dharmopadezaka saMkhaliputra gozAlakane A ane AvA prakAranA prazna pUcho. tatpazcAt te acaMpula AjIvikopAsaka AjIvika sthavironI A vAta sAMbhaLIne harSita thayo, saMtuSTa thayo, potAnA sthAnethI Ubho thayo. Ubho thaIne jyAM gozAlaka makhaliputra hato, te tarapha javAne mATe udyata thayo. te vakhate te AjIvika sthaviroe goAlaka maMkhalipatrane AmanI goTalIne ekAMta sthAnamAM pheMkI devAno saMketa karyo. te vakhate paMkhali putra gozAlake paNa AjIvika sthavironA saMketane jANI laIne AmanI goTalIne ekAMtamAM pheMkI dIdhI. 0 ajpulane gozALA dvArA apAyela uttara : tyAra pachI acaMpula AjIvikopAsaka jyAM gozAla saMkhaliputra hato, tyAM Avyo, AvIne gozAla makhaliputrane traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karI, vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne gozAlaka maMkhaliputrathI ati dUra nahIM, ati nIkaTa nahIM te rIte yathAsthAne rahIne be hAtha joDI, mastake aMjali karI paryApAsanA karavA lAgyo. gozAlamakhaliputre acaMpala AjIvikopAsakane kahyuM, he acaMpala ! tane Aje pAchalI rAtrinA samaye evo AdhyAtmika manogata saMkalpa thayelo - yAvat - jyAM huM hato, tyAM mArI pAse Avyo to he ayaMpula zuM A vAta satya che ? hAM bhagavan! A vAta satya che. he alaMpula! mArA hAthamAM AmanI guTalI na hatI, paNa AmanI chAla hatI. bIjuM tane e jANavAnI icchA hatI ke, hallAno AkAra-saMsthAna kevo hoya che ? hallAno AkAra vAMsanA mULanA AkAra jevo hoya che. (tyArapachI unmAda vaza gozAlaka maMkhaliputra pralApa karavA lAgyo he vIraka ! vINA vagADo, he vIrasa ! vINA vagADo. tatpazcAt ayaMpula AjIvikopAsake gozAlaka maMkhaliputrane A ane AvA prakAranA potAnA prazno pUchayA ane gopAlaka maMkhaliputra pAsethI teno uttara sAMbhaLIne harSita thayo, saMtuSTa thayo, AnaMdita cittavALo thayo, prasanna thayo, prItiyukta manavALo thayo, parama Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 295 saumanaska ane harSAtirekathI tenuM hRdaya vikasita thaI gayuM. teNe gozAla saMkhaliputrane vaMdana-namaskAra karyA. prazno pUchayA. pUchIne arthane grahaNa karyA pachI potAnA AsanethI uyo, gozAla maMkhaliputrane pharI vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana-namaskAra karIne je dizAmAMthI te Avyo hato. pharI te e ja dizAmAM pAcho cAlyo gayo. 0 gozALAno potAnA maraNAMtara nIharaNa nirdeza : tyAra pachI te gozAla makhaliputrae potAno maraNa kALa nIkaTa jANyo. jANIne AjIvika sthavirone potAnI pAse bolAvyA ane bolAvIne teone A pramANe kahyuM, he. devAnupriyo ! mane kALagata jANIne arthAt mRtyu pAmelo jANIne mane sugaMdhita gabdha dravyathI snAna karAvajo. padmanA samAna sukamAla gaMdha kASAyita vastra vaDe tame mArA zarIrane luMchajo, luMchIne sarasa gozISacaMdana vaDe mArA zarIrane vilepana karajo. vilepana karIne mahAmUlyavAn evA haMsa sadaza lakSaNavALA evA zveta dhavala paTaphATaka paherAvajo. te paherAvIne pachI samasta alaMkAro vaDe mArA zarIrane tame vibhUSita karajo. - e rIte mArA zarIrane vibhUSita karyA pachI hajAra puruSa dvArA vahana karAI zakAya tevI zibikAmAM besADajo, besADyA pachI mane zrAvastI nagarInA zRMgATako, triko, catuSko, catUro, caturmukho, rAjamArgo ane sAmAnya mArgomAM jora-jorathI ucca svara vaDe tame uddaghoSaNA karatA-karatA A pramANe kahejo ke, he devAnupriyo ! A gozAlaka saMkhaliputra jina, jinapralApI, anta, aryanta pralApI, kevalI, kevalI pralApI, sarvajJa, sarvajJapralApI, jina ane jinazabdano prakAza karatA evA vicaraNa karIne, A avasarpiNI kALanA covIza tIrthakaromAMnA aMtima tIrthaMkara thaIne siddha thayA che - yAvat - samasta duHkhothI rahita thayA che. A pramANe Rddhi, satkAra ane samudayanI sAthe mArA zarIranuM nIharaNa karajo. (A pramANe te gozAlaka maMkhaliputre tenA AjIvika saMghane AjJA karI.) tyAre te AjIvika sthaviroe (potAnA dharmAcArya ane dharmopadezaka) maMkhaliputra gozAlakanI e vAta vinayapUrvaka svIkAra karyo. 0 gozAlakanA samyakatva pariNAma : - tyAra pachI jyAre sAtamI rAtri pasAra thaI rahI hatI. tyAre te gozAla maMkhaliputrane samyaktva prApti thavAthI A ane AvA prakArano AdhyAtmika vicAra - thAvat - manogata saMkalpa utpanna thayo ke, yathArthataH (- kharekhara) huM jina nathI, tathApI huM jinapralApI thayo. huM arhat nathI paNa kevaLa arhat pralApI chuM, huM kevalI nathI paNa mAtra kevalI pralApI chuM, huM sarvajJa nathI paraMtu sarvajJa pralApI chuM, huM jina ane jina zabdano prakAza karato evo vicarela chuM, paNa kharekhara ! gozAlaka maMkhaliputra ja chuM. huM zramaNono ghAtaka chuM, zramaNone mAranAro chuM, zramaNono pratyenIka arthAt virodhI chuM, huM AcArya - upAdhyAyano apayaza karanAro, AcArya-upAdhyAyano avarNavAda karanAro, AcArya ane upAdhyAyanI apakIrti karanAro chuM. huM atyadhika asadu bhAvanApUrNa mithyAbhinivezathI mane potAne tathA svaparane cuDjhAhita (brAnta) karato evo, vyutpAdika arthAt mithyAtvayukta karato evo vicarela chuM, mArI potAnI ja Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 Agama kathAnuyoga-2 choDelI tejolezyAthI parAbhUta thaIne pittajvarathI vyApta thayelo chuM ane dAhathI baLato evo chagastha avasthAmAM ja sAta rAtrine aMta kALa karIza. vAstavamAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra ja jina che ane jinapralApI che, at che temaja ahaMtu pralApI che, kevalI che ane kevalI pralApI che, sarvajJa che ane sarvajJa pralApI che, jina che ane jina zabdano prakAza karatA evA teo vicarI rahelA che. 0 gozAlakano kAladharma : gozALAe upara kahyA pramANe vicAra karyo ane vicAra karIne AjIvika saMghanA sthavirone bolAvyA, bolAvIne aneka prakAranI zapatha devaDAvIne kahyuM, huM kharekhara jina ane jinapralApI nathI, yAvat huM mArI potAnI choDelI tejalezyAthI parAbhUta thaIne pittajvarathI vyApta ane dAha vaDe baLI rahyo chuM. - tethI he devAnupriyo ! tame mane kAlagata jANIne, mRtyu pAmelo jANIne, mArA DAbA pagane muMjanI doraDI vaDe bAMdhajo. bAMdhIne traNa vakhata mArA moDhA para thUkajo, ghUMkIne zrAvatI nagarInA zRMgATako, triko, catuSko, catro, caturmukho, mahApatho ane sAmAnya patho para ghasaDatA evA jorajorathI ucca svare udghoSaNA karatA-karatA A pramANe kahejo ke he devAnupriyo ! gozAla saMkhalipatra jina nathI paNa jinapralApI che, ahaMta nathI paNa at pralApI che - yAvat - jina na hovA chatAM jina zabdane prakAzato evo vicarela chuM. A zramaNono ghAta karanAro makhaliputra gozAlaka che - yAvat - te chaghasthAvasthAmAM ja kALadharmane prApta thayela che. zramaNa bhagavaMta mahAvIra ja jina ane jinapralApI che, arhatuM ane at pralApI che, kevalI ane kevalIpralApI che, sarvajJa ane sarvapralApI che, jina ane jina zabdano prakAza karatA evA vicarI rahyA che. (e pramANe zRMgATaka - yAvat - sAmAnya mArga para udghoSaNA karAvajo) A prakAre dvirahita ane sanmAnarahitapaNe mArA zarIranuM nIraNa karajo. e pramANe kahIne saMbaliputra gozAlaka kALadharma pAmyo (mRtyu thayuM). 0 gozALAnA zarIranuM nIharaNa : - tyAra pachI AjIvika sthaviroe gozAla paMkhaliputrane kALadharma pAmelA jANIne hAlAhalA kuMbhAraNanA kuMbhakArApaNanA dvAra baMdha karyA. baMdha karIne kuMbhakArApaNanA atimadhya bhAgamAM zrAvastI nagarInuM citra banAvyuM, citrAMkana karIne gozAla makhali putranA DAbA pagamAM muMjanI rassI bAMdhI, bAMdhIne traNa vakhata tenA moDhA para thUkayA, ghUMkIne cItarelI zrAvastI nagarInA zRMgATaka, trika, catuSka, catvara, mahApatha ane pathamAM ghaseDatA evA teoe maMdamaMda svare udghoSaNA karatA evA A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! gozAla maMkhaliputra jina na hatA, paraMtu jina pralApI hatA - yAvat - teo chadmastha avasthAmAM ja kALadharmane pAmyA che. (jyAre) zramaNa bhagavaMta mahAvIra vAstavamAM jina ane jinapralApI hatA, yAvatu A pramANe kuMbhakArApaNamAM cItarela zrAvastI pAse maMda svare uddaghoSaNA karI ane te AjIvika sthaviro gozALAe Apela zapatha pUrI karI, pachI te sogaMdathI mukta thayA. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 297 zapathathI mukta thayA bAda pharIthI teoe gozAlaka maMkhaliputranI pUjA satkArane sthira karavAne mATe, teoe gozAla makhaliputranA paganI rassI kholI nAkhI, kholIne hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNanA dvAra ughADI dIdhA. ughADIne gozAla makhaliputranA zarIrane sugaMdhita gaMdhodakanA rasa vaDe snAna karAvyuM, snAna karAvIne gaMdha kASAyita vastra vaDe gozALAnA zarIrane luMchavuM ityAdi gozALA pUrvokta kathana vaDe sarva kaMI karIne - thAvat - mahAt Rddhi ane satkAra pUrvaka gozAlaka maMkhaliputranA zarIranuM nIharaNa karyuM. (* gozAlakano ArdikakumAra muni sAthe paNa vAda thayelo, je ArkakakumAranA kathAnakamAM noMdhela che) 0 bhagavaMtanA zarIramAM rogAMtaka-prAdurbhAva : - tyAra pachI koI eka divase zramaNa bhagavAn mahAvIra zrAvatI nagarInA koSThaka caityathI nIkaLyA, nIkaLIne bahAranA anya janapadomAM vicaravA lAgyA. te kALa ane te samaye meMDhika grAma nAmanuM nagara hatuM. te meMDhika grAma nagaranI bahAra uttara pUrva dimAgamAM zAlakopTaka nAmanuM caitya hatuM. (meMDhika grAma tathA zAlakoSTaka caityanuM varNana kalpI levuM) - yAvat - tyAM pRthvI zilA paTTaka hato. te zAla koSTaka caityanI najIka eka vizALa mAlukA kaccha hato. je zyAma ane zyAmala kAMtivALo hato yAvat mahAmeghanA samUhanA samAna prabhAyukta hato. te patra, puSpa, phaLa ane harita varNathI dedIpyamAna ane ghaNo ja suzobhita hato. te meMDhika grAma nAmanA nagaramAM revati nAmanA eka gAthApatnI-zramaNopAsikA rahetA hatA. je dhanADhya hatA - yAvat - koIthI parAbhava na pAme tevA arthAt bahujana aparibhUta hatA. tyAra pachI koI eka divase zramaNa bhagavaMta mahAvIra anukramathI vihAra karatA karatA, grAmAnugrAmane sparza karatA karatA ane sukhapUrvaka vicaraNa karatA karatA jyAM meMdrika gAma nAmanuM nagara hatuM, jyAM zAla kauSThaka nAmanuM caitya hatuM, tyAM padhAryA - yAvat - parSadA dharmadezanA zravaNa karavAne mATe AvI - yAvat - parSadA pAchI gaI. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIranA zarIramAM mahApIDAkArI, vikaTa, pragADha, karkaza, kaTuka, pracaMDa, du:khada, kaSTakara, tIvra, asahya pitta javaranA dvArA zarIrane vyApta karanArI ane jenA vaDe atyaMta dAha utpanna thAya che, evA prakArano rogAMtaka utpanna thayo. te dAhajvara-rogAtaMkane kAraNe raktayukta jhADA thaI gayA - lohI khaMDavA thaI gayo, bhagavaMtanA zarIranI AvI sthiti jANIne cAre varNanA loko-janasamudAya A pramANe kahevA lAgyo- zramaNa bhagavaMta mahAvIra gozAla saMkhaliputranA tapa ane tejathI parAbhUta thaIne pittajvara ane dAhathI pIDAI rahyA che. A rIte pIDAtA have teo cha mAsanA aMte chadmastha avasthAmAM ja kALadharma pAmaze. 0 upasargarUpa Azcarya : lokomAM AzcaryarUpa - accheruM paNa bhavitavyatAno yoga thAya che ke, je Azcaryo anaMtI utsarpiNI ane avasarpiNI gayA bAda utpanna thAya che. evA daza Azcaryo A avasarpiNImAM thayA te A pramANe- Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 Agama kathAnuyoga-2 1. upasarga, 2. garbhaharaNa, 3. strI tIrthakara, 4. abhAvita parSadA, 5. kRSNanuM aparakaMkA gamana, 6. caMdra sUryanuM mULa vimAne avataraNa, cha. harivaMza kuLanI utpatti, 8. camarano utpAt 9. utkRSTa avagAhanA vALA 108nuM eka sAthe siddha thavuM ane 10. asaMyatinI pUjA. (ukta AcaryonI vAta bha mahAvIranI kathAmAM AvI gayela che, tenA saMdarbho paNa tyAM nodhyA che. phakta pahelA Azcarya "upasarga'no ahIM saMbaMdha hovAthI ullekha karI rahyA chIe-) zramaNa bhagavaMta mahAvIrane kevaLajJAna utpanna thayA pachI gozALAe upasarga karyo te daza AzcaryomAMnuM prathama Azcarya che. kemake koIpaNa tIrthakara bhagavaMtane kevaLajJAna thayA pachI upasarga thAya nahIM, chatAM zramaNa bhagavaMta mahAvIrane A gozALAnI kathAmAM jaNAvyA mujaba gozALAe choDela tejovezyAnA prabhAvathI cha mahinA sudhI lohIkhaMDajhALA thayA te A avasarpiNImAM thayela eka accherArUpa ghaTanA jANavI. 0 siMha munine thayela mAnasika duHkha : te kALe ane te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA aMtevAsI siMha nAmanA aNagAra je prakRttithatI bhadra - yAvat - vinIta hatA. teo mAlukA kacchanI nIkaTa ja niraMtara chaTTha - chaThanI tapazcaryA karatA hatA. baMne hAthone upara karIne sUryAbhimukha thaIne AtApanA bhUmi madhye AtApanA letA vicaraNa karI rahyA hatA. tyAra pachI siMha aNagArane dhyAnAMtarikAmAM rahyA hatA tyAre A ane AvA prakArano AdhyAtmika - yAvat - manogata saMkalpa utpanna thayo - mArA dharmAcArya ane dharmopadezaka zramaNa bhagavaMta mahAvIranA zarIramAM atyaMta vikaTa ane pIDAkArI rogAtaMka utpanna thayela che, te dAharpora-rogAtaMkane kAraNe bhagavaMtane lohIkhaMDajhADA thaI gayA che - yAvat - loko evuM kahI rahyA che ke zramaNa bhagavaMta mahAvIra chadmastha avasthAmAM kALa karaze. tyAre anya tIrthiko kaheze ke teo chadmastha avasthAmAM kALadharmane prApta thaI gayA. - AvA prakAranA mahAmAnasika duHkhathI siMha aNagAra AkrAMta, pIDita thatA evA AtApanA bhUmithI nIce utaryA, utarIne jyAM mAlukA kaccha hatuM tyAM AvyA ane AvIne mAlukA kacchamAM aMdara temaNe praveza karyo. praveza karyA bAda siMha aNagAra jorajorathI AvegapUrvaka zabda karatA evA sisakatA sisakatA raDavA lAgyA. 0 siMha munine bhagavaMte Apela AzvAsana : zramaNa bhagavaMta mahAvIre zramaNa nigraMthone AmaMtrita karIne teone A pramANe kahyuM ke, he Aryo ! mArA aMtevAsI siMha nAmanA aNagAra je prakRttithI bhadra - yAvat - vinIta che, mAlukA kacchanI najIka niraMtara chaTha-chaThano tapa karI rahyA che, baMne hAtha upara tarapha rAkhIne sUrya prati mukha rAkhIne AtApanA letA vicarI rahyA che. te siMha aNagArane dhyAnAMtarikAmAM vartatA evA A ane AvA prakArano AdhyAtmika - pAvat - manogata saMkalpa utpanna thayelo che ke - mArA dharmAcArya dharmopadezaka zramaNa bhagavaMta mahAvIra mAlukAkacchamAM AvelA che. bhagavaMtanA zarIramAM atyaMta vikaTa ane pIDAkArI rogAtaMka utpanna thayela che, te Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 299 dADamparane kAraNe bhagavaMtane lohIkhaMDajhADA thayelA che ityAdi varNana pUrvavat. - yAvatuM - teoe mAlukA kacchamAM praveza karela che - yAvat - teo sisakatA evA rUdana karI rahyA che. tethI he Aryo ! tame jAo ane siMha aNagArane bolAvIne ahIM lAvo. tatpazcAt te zramaNa nirgaLyoe bhagavaMta mahAvIranI A AjJAne sAMbhaLIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana-namaskAra karIne teo zramaNa bhagavaMtanI pAsethI ane zAlakoSThaka caityathI nIkaLyA. nIkaLIne jyAM mAlukAkaccha hato, jyAM siMha aNagAra (rUdana karI rahyA) hatA. tyAM pahoMcyA. pahoMcIne siMha aNagArane A pramANe kahyuM, he siMha ! tamane dharmAcArya (dharmaupadezaka zramaNa bhagavaMta mahAvIra) bolAvI rahyA che. tadanantara zramaNa nircanthonI sAthe siMha aNagAra mAlukA kacchathI nIkaLyA, nIkaLIne jyAM zAlakopTaka caitya hatuM, temAM jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra birAjamAna rahelA hatA, tyAM AvyA, tyAM AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne bhagavaMtathI ati dUra nahIM tema ati nIkaTa nahIM evA yathAyogya sthAne UbhA rahIne paryApAsanA karavA lAgyA. zramaNa bhagavaMta mahAvIra siMha aNagArane kahyuM, dhyAnAMtarikAmAM vartatA evA tamane A prakArano vicAra Avelo ke, mArA dharmAcArya ane dharmopadezaka zramaNa bhagavaMta mahAvIranA zarIramAM atyaMta vikaTa ane pIDAkArI rogAMtaka utpanna thayela che - yAvat - tuM atyaMta rUdana karavA lAgyo. te siMha ! zuM e vAta satya che ? hAM bhagavan! e satya che. he siMha ! gozAlaka maMkhaliputranA tapa ane tejathI parAbhUta thaIne huM cha mAsanA aMte pittajvarathI parAkrAnta zarIravALo thaIne dAhanI vedanAthI chavvastha avasthAmAM kharekhara e pramANe kALa karavAno nathI. huM bIjA sADA paMdara varSa paryata gaMdhahastInI samAna jinapaNAmAM huM vicarIza. tethI he siMha ! tuM meMDhika grAmamanagaramAM revatI gAthA patnInA ghera jA. tyAM revatI gAthApatnIe mArA nimitte koLAnA be phaLono pAka saMskArita karIne taiyAra karelo che, mAre tenuM koI prayojana nathI arthAt mAre te kalpatA nathI. paraMtu tene tyAM mArjara nAmanI vAyune zAMta karanAra vanaspatijanya bijorA pAka je kAle taiyAra karela che, tene laI Ava te mArA mATe upayukta che arthAta mane kapya che. 0 siMha muni dvArA revatI zrAvikAne tyAMthI auSadha lAvavuM : tyAra pachI siMha aNagAra zramaNa bhagavaMta mahAvIranA e kathanane sAMbhaLyuM, tyAre te sAMbhaLIne harSita ane saMtuSTa thayA - yAvat - AnaMdita hRdayavALA thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana-namaskAra karyA bAda atvarita, acapaLa ane asaMbhrAnta thaIne mukhavastrikAnuM paDilehaNa karyuM, paDilehaNa karIne pAtra-vastrAdinI paDilehaNA karI. paDilehaNa karIne pAtra AdinuM pramArjana karyuM. pramArjanA karIne pAtrAne hAthamAM lIdhA, laIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA tyAM AvyA, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAsethI tathA zAla koSThaka caityathI nIkaLyA. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 Agama kathAnuyoga-2 - tyAMthI nIkaLIne atvarita, acapaLa ane asaMbhrAnta paNe yugapramANa dRSTithI arthAt cAra hAtha pramANa AgaLa joI zakAya tevI dRSTithI sAme jotA-jotA arthAt irSA samitinuM pAlana karatA karatA jyAM maeNDhika grAma nagara hatuM tyAM AvyA, tyAM AvIne meMDhika grAma nagaranI vaccovacca thaIne jatA-jatA jyAM revatI zrAvikA (gAthApatnI)nuM ghara hatuM, tyAM pahoMcyA, pahoMcIne temaNe revatI gAthApatnInA gharamAM praveza karyo. tyAre te revatI gAthApatnIe siMha aNagArane potAnA ghera AvatA joyA. joIne teNI harSita ane saMtuSTa thaI. teNI turaMta ja Asana parathI uThI, uThIne siMha aNagAranI sanmukha sAta-ATha kadama cAlI. pachI tyAM pahoMcIne siMha aNagArane traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karI. vaMdana-namaskAra karIne revatI gAthApatnI A pramANe bolI ke, he devAnupriya ! Apa kaho ke, ApanA atre padhAravAnuM prayojana zuM che ? tyAre siMha aNagAre revatI gAthApatnIne A pramANe kahyuM, he devAnupriya ! tame zramaNa bhagavaMta mahAvIranA nimitte je koLAnA be phaLa saMskArita karIne pAka taiyAra karela che, tenuM mAre kaMI prayojana nathI. paraMtu mArjara nAmanA vAyune zAMta karanAro ane kAle banAvelo evo je bijorA pAka che te mane Apo, mAre tenuM prayojana che. A vAta sAMbhaLIne revatI gAthApatnIe siMha aNagArane A pramANe kahyuM (pUchayuM) - he siMha ! AvuM te koNa jJAnI che ane tapasvI che, jemaNe mArI A khAnagI vAtane jANIne tamane kahyuM, jenAthI tamane A vAtanuM jJAna thayela che ? tyAre siMha aNagAre kahyuM, he revatI zrAvikA ! mArA dharmAcArya, dharmopadezaka, utpannajJAnadarzananA dhAraka, ahaMtu, jina, kevalI, atIta-vartamAna ane anAgatanA vijJAtA, sarvajJa-sarvadarzI zramaNa bhagavaMta mahAvIre A gupta vAta mane jaNAvI ane mane tamAre tyAM auSadharUpa AhAra lAvavA mATe AjJA karI, tethI huM A vAtane jANuM chuM. tatpazcAt revatI gAthApatnI, siMha aNagAranI A vAtane sAMbhaLIne ane hRdayamAM manana karIne - avadhArIne ghaNI ja harSita ane saMtuSTa thaI. pachI teNI tyAMthI jyAM bhojanagRha hatuM tyAM AvI, AvIne pAtrane kholyuM, kholIne jyAM siMha aNagAra hatA, tyAM AvI, AvIne siMha aNagAranI pAse AvIne te badho ja bIjorA pAka temanA pAtramAM nAMkhI dIdho - vahorAvI dIdho. 0 revatI zrAvikAnI loko dvArA anumodanA : te vakhate te revatI gAthApatnI (zrAvikA)e te dravyazuddhi, dAyakazuddhi ane pratigrAhaka zuddhirUpa trividhazuddhi ane mana, vacana tathA kAyA e trikaraNa zuddhipUrvakanA dAnathI pratilAbhita karatA deva AyuSya karmano baMdha karyo, teNIe saMsAra parimita karyo ane teNInA gharamAM A pAMca divyo prAdurbhata thayA. 1. vasudhArA-suvarNa/dhananI vRSTi, 2. paMcaraMgI puSponI vRSTi, 3. vastronI vRSTi, 4. AkAzamAM devaduMdubhino nAda ane 5. gagana maMDalamAM "ahodAna-ahodAna"nI udghoSaNA. tyAre rAjagRha nagaranA zRMgATako, triko, catuSko, catUro, caturmukho, rAjamArgo ane sAmAnya mArgomAM ghaNA badhA loko paraspara ekabIjAne A pramANe kahevA lAgyA, Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 301 bolavA lAgyA, prajJApanA karavA lAgyA ane prarUpaNA karavA lAgyA ke, he devAnupriyo ! revatI gAthApatnI dhanya che, he devAnupriyo ! revatI gAthApatnI kRtArtha che, he devAnupriyo! revatI gAthApatnI kRtipuNyA che. he devAnupriyo ! revatI gAthApatnI kRtalakSaNA che, he devAnupriyo ! revatI gAthApatnIe potAnA baMne lokane saphaLa karI lIdhA che. te devAnupriyo! revatI gAthApanIe potAnA manuSya janma ane jIvananuM saphaLa prApta karI lIdhela che. jeNInA gharamAM tathArUpa sAdhune sArA prakAre pratilAbhita karyA. e pramANe pratilAbhita karavAthI revatI gAthApatnInA gharamAM pAMca divyo pragaTa thayA te A pramANe- 1. vasudhArA-dhananI vRSTi, 2. paMcaraMgI puSponI vRSTi, 3. vastronI vRSTi, 4. AkAzamAM devadaMbhIno nAda ane 5. gaganamaMDalamAM "ahodAna-ahodAna" e pramANenI uddaghoSaNA. tethI revatIgAthApatnI dhanyA che, kRtAryA che, kRtapuNyA che, kRtalakSaNA che, teNIe potAno Aloka ane paraloka baMnene saphaLa karI lIdho che, teNIne manuSya janma ane jIvananuM saphaLa prApta karI lIdhela che. 0 siMha aNagAranuM Agamana : tyAra pachI siMha aNagAra revatI gAthApatnInA gharethI nIkaLyA, nIkaLIne meMDhika grAma nagaranA ThIka madhya bhAgamAMthI nIkaLyA. nIkaLIne gautama svAmInI samAna cAlatAcAlatA - yAvat - jyAM koSTaka caitya hatuM, jyAM bhagavaMta mahAvIra birAjamAna hatA tyAM AvyA. - yAvat - dariyApatha pratikramI, gaucarI AlovIne bhagavaMta mahAvIrane AhAra pANI dekhADyA, dekhADIne te sarva AhAra-pANI zramaNa bhagavaMta mahAvIranA hAthamAM samyak prakAre rAkhI dIdhA. (ahIM mukhyatve gozAlakanuM ja kathAnaka che, avAMtara vAtarUpe tathA bhagavaMta mahAvIrane accherArUpe thayela upasarga gozALA nimitte thayelo hovAthI, kevaLa saMbaMdhano ghaTanAkrama akhaMDita rAkhavA mATe siMha aNagAra tathA revatI zrAvikAno ullekha karela che. to paNa zramaNa kathAnaka vibhAgamAM siMha aNagArano ane revatI zrAvikAno ullekha zrAvikA-zramaNopAsikA kathAnaka vibhAgamAM nirdeza to karela ja che) 0 bhagavaMtane rogamukti : tyAra pachI bhagavaMta mahAvIre te AhArane mUccharahita thaIne gRddhirahita, Asaktirahita, lAlasArahitapaNe, je rIte sarpa bilamAM praveza kare (tyAre vAMkocUMko cAlyA vagara sIdho ja saDasaDATa bilamAM praveza karI de tema) potAnA zarIrarUpI koThAmAM te AhArane prakSepa karI dIdho arthAt bIjorA pAka vAparI gayA. tyAre te AhArane (bIjorA pAkane) khAvAthI zramaNa bhagavaMta mahAvIrano te mahApIDAkArI rogAtaMka jaldIthI upazAMta thaI gayo, teo hRSTa-puSTa, nirogI ane baLavAnuM zarIravALA thaI gayA. tenA kAraNe badhAM ja zramaNo saMtuSTa arthAt prasanna thaI gayA, badhAM ja zramaNIo saMtuSTa thaI gayA, badhAM ja zrAvako saMtuSTa thaI gayA, badhAM ja zrAvikAo saMtuSTa thaI gayA. e ja pramANe devo saMtuSTa thaI gayA, devIo saMtuSTa thayA. A prakAre dava-manuSya ane asuro sahita samagra loka harSita ane saMtuSTa thayo ke zramaNa bhagavaMta mahAvIra have hRSTa, puSTa, nirogI ane baLavAnuM zarIravALA thaI gayA che. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 Agama kathAnuyoga-2 0 sarvAnubhUti aNagAranI gati: he bhagavaMta! A pramANe kahIne bhagavad gautame zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdananamaskAra karyA. vadana-namaskAra karIne pUchyuM, he bhagavan! Apa devAnupriyanA aMtevAsIpUrvadezanA nivAsI, prakRtithI bhadra - yAvat - vinIta evA sarvAnubhUti aNagAra te ja samaye gozAlaka maMkhaliputra dvArA tenA tapatejathI bALIne bhasmarAzi karI devAmAM AvyA hatA, te kALadharma pAmIne kyAM gayA ? kyAM utpanna thayA che ? he gautama ! pUrva dezamAM utpanna, prakRttithI bhadra - yAvat - vinIta, mArA aMtevAsI sarvAnubhUti nAmanA aNagAra je te samaye gozAlaka maMkhaliputranA tapa ane tejathI bALIne bhasmarAzi karI devAyA hatA, te caMdra ane sUryathI paNa khUba UMce, saudharma ane izAna devalokathI paNa upara - yAvat - brahmaloka, lAMtaka kalpa ane mahAzukra devalokane paNa ubaMdhIne AThamAM sahastrArakalpa nAmaka devalokamAM devarUpe utpanna thayelA che. tyAM keTalAMye devonI aDhAra sAgaropamanI sthiti kahevAI che. tyAM te sarvAnubhUti devanI paNa aDhAra sAgaropamanI sthiti che. ' he bhagavaMta ! te sarvAnubhUti deva tyAMnA devabhavanA AyuSyano kSaya karIne, bhava sthitino kSaya karIne, sthitino kSaya karIne tyAra pachI te devabhavathI aivita thaIne pachI kyAM jaze arthAt kaI gatimAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? he gautama ! sarvAnubhUti deva, tyAM deva bhavanA AyuSyano, bhavano ane sthitino kSaya karIne pachI mahAvideha kSetramAM utpanna thaze, tyAM siddhine prApta karaze arthAt mokSe jaze - yAvat - te sarva duHkhono aMta karanArA thaze. 0 sunakSatra aNagAranI gati : e ja pramANe he bhagavaMta ! Apa devAnupriyanA aMtevAsI kozala dezamAM utpanna thayelA ane prakRttithI bhadra - yAvat - vinIta sunakSatra nAmanA je aNagAra hatA, te paNa he bhagavaMta! te samaye gozAlaka maMkhaliputra dvArA tenA tapa ane tejathI paritApita karAyA hatA ane pachI anukrame kALanA samaye kALadharma pAmyA hatA. te sunakSatra aNagAra kyAM gayA ? kyAM utpanna thayA ? he gautama ! prakRtithI bhadra - yAvat - vinIta evA mArA je sunakSatra nAmanA aNagAra aMtevAsI hatA, te e samaye gozALA maMkhaliputranA tapa ane tejathI paritApitA thaIne, jyAM huM hato tyAM AvyA, AvIne teNe mane vaMdana ane namaskAra karyA vaMdana ane namaskAra karIne svayameva pAMca mahAvratonuM uccAraNa karyuM hatuM (arthAt punaH svIkAra karyo hato), uccAraNa karIne teNe zramaNa ane zramaNIone khamAvyA hatA. khamAvyA pachI AlocanA ane pratikramaNa karyA hatA. tyAra pachI samAdhine prApta karIne kALanA samaye kALa karIne UMce, khUba ja UMce caMdra ane sUryathI paNa UMce saudharma ane izAna kalpathI paNa upara, sanaskumAra ane mAhendra devalokathI upara, brahmaloka-lAMtaka mahAzukra ane sahastrAra kalpathI paNa upara - yAvat - ANata, prANata, AraNa kalpanuM ullaMghana karIne bAramAM ayyata devalokamAM devarUpe utpanna thayA hatA. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 303 bAramAM ayyatakalpamAM keTalAMka-keTalAMka devonI sthiti bAvIza sAgaropamanI hoya che. tyAM te sunakSatra devanI paNa sthiti bAvIza sAgaropamanI thaI che. he bhagavan! te sunakSatra deva, deva bhavanA Ayuno kSaya karIne, bhavano kSaya karIne ane sthitino kSaya karIne anantara te devalokathI aivita thayA bAda kyAM jaze? arthAt teo tyAMthI kaI gatimAM jaze ? ane kyAM utpanna thaze ? he gautama ! sunakSatra deva, devabhavanA Ayuno kSaya karIne, bhavano kSaya karIne ane sthitino kSaya karIne tyAMthI cyavyA bAda mahAvideha kSetramAM utpanna thaze, tyAM utpanna thaIne - yAvat - siddha thaze arthAt mokSe jaze ane samasta duHkhono aMta karaze. (ahIM sunakSatra ane sarvAnubhUti ANagAranuM zeSa kathana paNa kathAno saMbaMdha jALavavA pUratuM ja karela che. bAkI A baMne muniono nirdeza zramaNa kathAnaka vibhAgamAM AvavAno ja che. - 4 - 4 - have gozAlakanA mULa kathAnakano saMbaMdha ahIM punaH AraMbha thAya che.) 0 gozALAnI devaloke utpatti : (gozALAno pUrvabhava IzvarathI zarU thayo hato - ahIMthI tenI bhAvi bhavaparaMparA zarU thAya che.) he bhagavan! Apa devAnupriyano aMtevAsI kuziSya je makhaliputra gozAlaka hato, te makhaliputra gozAla kALa samaye kALa karIne kyAM gayo ? kyAM utpanna thayo ? he gautama ! mAro aMtevAsI kuziSya gozAlaka maMkhaliputra je zramaNa ghAtaka hato - yAvat - te kALa karIne chadmasthAvasthAmAM ja mRtyu pAmIne upara caMdra ane sUrya karatA paNa ghaNe UMce saudharma ane izAna devalokathI paNa ghaNe UMce - yAvat - bAramAM azruta kalpamAM devarUpe utpanna thayelo che. tyAM keTalAMye devonI sthiti bAvIza sAgaropamanI kahevAI che. temAM gozALA maMkhaliputranI sthiti paNa bAvIza sAgaropamanI che. 0 gozALAno mahApadma rAjAno bhava : he bhagavaMtu ! te gozAla deva devabhavano AyukSaya, bhavakSaya ane sthitizaya thayA pachI te devalokathI cyavIne kyAM jaze ? arthAt kaI gatimAM jaze ? kyAM utpanna thaze? he gautama ! A ja jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM viMdhyagiri parvatanI taLeTImAM purUdezanA zatakAra nagaramAM saMbhUti nAmanA rAjAnI bhadrA nAme patnInI kukSimAM te putrarUpe utpanna thaze. tyAM barAbara navamAsa pratipUrNa thayA pachI sADA sAta rAtri-divasa vyatikrAMta thayA pachI - yAvat - eka suMdara bALakane janma Apaze. je rAtrie te bALakano janma thaze, te rAtrimAM zatadhAra nagaranI aMdara ane bahAra aneka bhAra pramANa ane aneka kuMbha pramANa paDyo ane ratnonI vRSTi thaze. tyAra pachI te bALakanA mAtA-pitA agiyAra divasa vItI gayA pachI jAtakarma saMbaMdhi azucinuM nivAraNa karaze. te karyA pachI bAramA divase A AvA prakAranuM te bALakanuM guNa niSpanna nAmakaraNa karaze - kemake amAro A bALaka utpanna thayo tyAre zatahAra nagaranI bahAra ane aMdara bhAra pramANa ane kuMbha pramANa padho ane ratnonI vRSTi thaI hatI, tethI karIne amArA A bALakanuM nAma mahApadma thAo. A pramANe vicAra karIne te bALakanA mAtApitA te bALakanuM mahApadma evuM nAmakaraNa karaze. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 Agama kathAnuyoga-2 tyAra pachI mAtA-pitA te mahApagha bALakane kaMIka adhika ATha varSano thayelo jANIne zubhatithi, zubhakaraNa, zubha divasa, nakSatra ane muhUrtamAM mahAn samArohapUrvaka teno rAjyAbhiSeka karaze. jenAthI te mahAhimavanuM, malaya, maMdara Adi parvatonI samAna prasiddha evo mahAn rAjA thaI jaze ityAdi varNana karI levuM - yAvat - vicaraNa karaze. 0 mahApadmanuM devasena evuM bIjuM nAma thaze : tyAra pachI koI eka samaye te mahApadma rAjAne mahartika - yAvatu - mahAsukhavALA evA be deva senAkarma karaze arthAt senAnuM Adhipatya karaze. te be devonuM nAma A pramANe haze - 1. pUrNabhadra ane 2. mANibhadra. te vakhate zatadvAra nagaramAM ghaNAM badhAM rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, ibhya, zreSThI, senApati, sArthavAha Adi paraspara ekabIjAne bolAvaze ane bolAvIne A pramANe kaheze- he devAnupriyo ! ApaNA A mahApadmarAjAne mahartika - yAvat - mahAsukhalAlA pUrNabhadra ane mANibhadra nAmanA be deva senAkarma kare che arthAt senAnuM Adhipatya karI rahyA che. tethI he devAnupriyo ! ApaNA A mahApA rAjAnuM bIjuM nAma devasena" thAo. tyAre te mahApadma rAjAnuM bIjuM nAma "devasena" e pramANe prasiddha thayuM. 0 mahApadyanuM trIjuM nAma vimalavAhana thaze : ( rAjA zreNikano AgAmI bhava, jemAM te pahelA tIrthakara thaze tenA traNa nAmo paNa A ja pramANe mahApA, devasena ane vimalavAhana batAvelA che. temano janma paNa bharatakSetranA viMdhyagiri parvatanI taLeTImAM paDadezanA zatakAra nagaramAM thayAnuM jaNAvela che, tene paNa saMbhUti kulakara ane bhadrA mAtAnA putra kahelA che - juo ThANAMga-sthAna-9 sUtra-872; A baMne kathAnako badhAM ja nAmonuM ATaluM sAmya kiMciMt vibhrama Ubho kare che. "zuM kharekhara A badhAM nAmo samAna haze ? ke pachI vAcanAbhedathI kaMIka kathA mizraNa thayuM haze ? bahuzrato ja A zaMkAnuM samAdhAna ApI zake.) tyAra pachI koI eka divase te (mahApA) devasena rAjAne tyAM zaMkhatalanI samAna nirmaLa ane zveta evA cAra dAMtavALo eka hastIratna upasthita thaze. tyAre te devasena rAjA te zaMkhatalanI samAna nirmala prabhAvALA cAra dAMtovALA hastIratna para ArUDha thaIne zatakAra nagaranA ghaNAM rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, ibhya, zreSThI, senApati, sArthavAha Adi ekabIjAne bolAvaze ane bolAvIne A pramANe kaheze he devAnupriyo ! kemake ApaNA devasene rAjAne tyAM zaMkhatala samAna nirmaLa, cAra dAMtovALo hastIratna utpanna thayela che, tethI he devAnupriyo ! ApaNA (mahApadma) devasena rAjAnuM trIjuM nAma vimalavAhana thAo. tyAre te (mahApA) devasena rAjAnuM trIjuM nAma vimalavAhana thaze. A rIte gozALAnA mahApA rAjAnA bhavamAM traNa nAmo prasiddha thaze - 1. mahApadma, 2. devasena ane 3. vimalavAhana. 0 vimalavAhananuM nircantho sAthe pratikUla AcaraNa : - tyAra pachI te vimalavAhana rAjA koI eka samaye zramaNa-nircanthonI sAthe mithyA-anAryapaNAnuM AcaraNa karaze, koInA paratve Akroza karaze, koI paratve hAMsI karaze, koIkoIne ekabIjAthI alaga karaze, keTalAyanI bharsanA karaze, koIne bAMdhaze, koIne upadrAvita karaze, koI--koInA vastra, pAtra, kaMbala, pAdaproMchanakane toDI nAkhaze, phoDI Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 305 nAkhaze ane naSTa karI nAkhaze. koInuM apaharaNa karaze. ghaNAM badhAMnA AhAra-pANIno viccheda karaze ane ghaNAM badhAM zramaNone nagara tathA dezanI bahAra kADhI mUkaze. te samaye zatadhAra nagaranA ghaNAM badhAM rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, ibhya, zreSThI, senApati, sArthavAha Adi paraspara ekabIjAne bolAvIne A pramANe kaheze- he devAnupriyo ! vimalavAhana rAjA zramaNa nircanho paratve mithyA AcaraNa, anAryapaNAno svIkAra karelo che - yAvat - keTalAye zramaNo prati Akroza kare che, koI paratve hAMsI kare che, koI--koIne ekabIjAthI alaga kare che, keTalAyanI bharlsanA kare che, koIne bAMdhe che, koIne upadrAvita kare che, koI--koInA pAtra toDI-phoDI nAMkhe che, koI- koInA vastra ane kaMbalAdi naSTa karI nAMkhe che, koInuM apaharaNa karI rahyo che - yAvat -- keTalAMye zramaNone teNe deza ke nagaramAMthI nikAla karela che. tethI he devAnupriyo ! e ApaNA mATe zreyaskara nathI ane vimalavAhana rAjAne mATe paNa zreyaskara nathI. tathA A rAjya, rASTrabaLa, vAhana, pUra, aMtaHpura tathA dezane mATe paNa zreyaskara nathI ke je ApaNA vimalavAhana rAjA zramaNa nircanho paratve anAryapaNAno vyavahAra kare. tethI he devAnupriyo ! A viSayamAM vimalavAhana rAjAne ApaNe nivedana karavuM ucita che. A pramANe paraspara ekabIjAnA nizcayano teo svIkAra karaze, svIkAra karIne jyAM vimalavAhana rAjA haze tyAM pahoMcaze, pahoMcIne baMne hAtha joDI mastake aMjali karI, daza nakha bhegA karI, AvartapUrvaka mastake be hAtha joDIne jaya-vijaya zabdanA ghoSa vaDe vimalavAhana rAjAne vadhAvaze. vadhAvIne A pramANe kaheze he devAnupriya ! zramaNa nircanho paratve Apa je anAryapaNAthI mithyA-AcaraNa karI rahyA cho, temAMnA keTalAMka para Akroza karo cho, koI zramaNo paratve hAMsI karI rahyA cho - yAvat - koI koIne Apa nagara ke dezanI bahAra kADhI rahyA cho, to he devAnupriya! e kArya Apane mATe zreyaskara nathI, amArA mATe paNa zreyaskara nathI tathA A rAjya, rASTrabaLa, vAhana, pura, aMtaHpura tathA dezane mATe paNa zreyaskara nathI ke je Apa zramaNa nigraMtho paratve AvuM anAryatva, mithyA AcaraNa karI rahyA cho, tethI he devAnupriya ! tame tamArA A dUrAcaraNane baMdha karo, A duSTa pravRttithI aTako. tyAre te vimalavAhana rAjA te aneka rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, ibhya, zreSThI, senApati, sArthavAha AdinA A nivedanane sAMbhaLIne "dharma nathI", "tapa nathI" evI buddhivALo hovA chatAM paNa mithyA vinaya batAvIne teonA nivedanano khoTekhoTo svIkAra karI leze. 0 vimalavAhane sumaMgala aNagArane karela upasarga : te zatadvAra nagaranI bahAra izAna khUNAmAM subhUmibhAga nAmanuM eka udyAna haze. je sarva RtuonA phaLa ane phUlothI samRddha haze ityAdi varNana karI levuM. te kALa ane te samayamAM vimala arihaMtanA prapautra sumaMgala nAmanA jAti saMpanna aNagAra thaze. (ahIM vRttikAra maharSi abhayadeva sUrijI jaNAve che ke, samavAyAMgamAM utsarpiNI Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 kALamAM vimalajinano ullekha ekavIzamAM tIrthaMkara rUpe thayela che. te avasarpiNI kALa pramANe cothA jinane sthAne prApta thAya che. tethI bhAvi covIsImAM vimala jina ghaNAM karoDa sAgaropama vyatikrAnta thaye saMbhave che. jyAre A mahApadma--vimalavAhana rAjA to bAvIza sAgaropamanuM devAyu pUrNa karIne ja thavAnA che. tethI vimalajinanA prapautra ziSyano AlApaka duHkhe karIne svIkArAya tevo che. athavA to bAvIza sAgaropama kALa vItyA pachI thanArA tIrthaMkaranuM paNa 'vimala'' evuM nAma saMbhavI zake che kemake uttama puruSonA to aneka nAmo hoI zake che. 306 te sumaMgala aNagAranuM varNana dharmaghoSa aNagAra samAna jANavuM (bhagavatIjI zataka 11, sUtra-523mAM dhammaghosa aNagAra Ave che) - yAvat - teo saMkSipta vipula tejolezyAnA ane traNa jJAnanA dhAraka haze, te sumaMgala aNagAra subhUmi bhAga udyAnathI ati dUra nahIM tema ati nIkaTa nahIM evA yathocita sthAne rahelA hatA. teo niraMtara chaTTha-chaThThanA tapa pUrvaka vicaratA hatA, tapanI sAthe upara tarapha baMne hAtha rAkhI sUryAbhimukha thaIne AtApanA bhUmimAM AtApanA letA vicarI rahyA hatA. tevA samayamAM eka vakhata vimalavAhana rAjA rathacarcA mATe rathamAM besIne pharavAne mATe nIkaLaze. tyArapachI te vimalavAhana rAjA subhUmibhAga udyAnathI thoDI dUra rathamAM pharatA pharatA nIkaLaze tyAre niraMtara chaTThanA pAraNe chaTThano tapa karI rahelA ane potAnA baMne hAtha UMcA rAkhI sUryAbhimukha thaIne AtApanA bhUmimAM AtApanA laI rahelA evA sumaMgala aNagArane joze. joIne te rAjA krodhAbhibhUta thaIne, roSAyamAna ane kopAyamAna thaIne caMDikAvat raudrarUpa dhAraNa karIne dAMtone kacakacAvato rathanA agrabhAgathI sumaMgala aNagArane Takkara mArIne nIce pADI deze. tyAre te sumaMgala aNagAra vimalavAhana rAjAnA dvArA rathanA agrabhAganI Takkara lAgavAthI paDI gayA bAda dhIme dhIme uThaze ane UbhA thaIne bIjI vakhata paNa upara tarapha hAthone rAkhIne sUrya tarapha potAnuM mukha karIne AtApanA bhUmimAM AtApanA letA vicaraNa karaze. tyArapachI pharI bIjI vakhata paNa te vimalavAhana rAjA sumaMgala aNagArane rathanA agrabhAganI Takkara mArIne nIce pADI deze. tyAre te sumaMgala aNagAra bIjI vakhata paNa e ja pramANe vimalavAhana rAjA dvArA rathanA agrabhAganI Takkara mArI pADI devAyA pachI pharIthI dhIme dhIme UbhA thaze, UbhA thaIne pote avadhijJAnano upayoga mukaze. avadhijJAna upayoga dvArA vimalavAhana rAjAnA bhUtakALane joze, joIne vimalavAhana rAjAne A pramANe kaheze ke- tuM vAstavamAM vimalavAhana rAjA nathI, tuM devasena rAjA paNa nathI, tuM mahApadma rAjA paNa nathI, paraMtu kharekhara to AjathI pUrvanA trIjA bhavamAM zramaNono ghAta karanAro, zramaNane paritApa upajAvanAro - yAvat - chadmastha avasthAmAM ja kAladharma--mRtyu pAmelo evo tuM gozAla maMkhaliputra che. - te samaye sarvAnubhUti aNagAre samartha hovA chatAM paNa samabhAvathI tArA aparAdhane sahana karyo hato, kSamA karI hatI, titikSA karI hatI ane tArA aparAdhane adhyAsita arthAt sahana karyo hato. te ja pramANe te samaye sunakSatra aNagAre paNa samartha hovA chatAM Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 307 tArA aparAdhane samyak prakAre sahana karyo hato. kSamA karI hatI, titikSA karI hatI ane tArA aparAdhane adhyAsita arthAta sahana karyo hato zramaNa bhagavaMta mahAvIre paNa samartha hovA chatAM tArA aparAdhane samyak prakAre sahana karyo hato, kSamA karI hatI, titikSA karI hatI ane te aparAdhane adhyAsita arthAt sahana karyo hato. paraMtu (he rAjan !) huM te prakAre tArA aparAdhane sahana paNa nahIM karuM, mA paNa nahIM karuM, titikSA paNa nahIM karuM ane adhyAsita paNa karIza nahIM. huM to tane mArA tapa ane teja vaDe tArA azva, ratha ane sArathI sahita eka ja prahAramAM kUTAghAtanI jema bhasmarAzirAkhano Dhagalo karI daIza. tyAre te vimalavAhana rAjA sumaMgala aNagAranA A kathanane sAMbhaLIne krodhAyamAna, roSAyamAna, kopAyamAna, caMDikAvAtuM raudra thaIne dAMtone kacakacAvato evo sumaMgala aNagArane rathanA agra bhAga vaDe Takkara mArIne trIjI vakhata paNa nIce pADI deze. 0 sumaMgala muninA teja dvArA vimalavAhananuM maraNa : tyAre te sumaMgala aNagAra, vimalavAhana rAjA dvArA trIjI vakhata rathanA agrabhAganI TakkarathI nIce pADI devAyA tyAre krodhAbhibhUta thaIne, kopAyamAna ane roSAyamAna thaIne, caMDikAvatuM raudrarUpa dhAraNa karIne, dAMtone kacakacAvatA evA AtApanA bhUmithI nIce utaraze, nIce utarIne taijas samudaghAta karaze, taijas samudaghAta karIne sAta-ATha kadama pAchaLa khasaze. pAchaLa khasIne ghoDA-ratha ane sArathI sahita vimalavAhana rAjAne eka ja prahAramAM kUTAghAtanI mAphaka rAkhano Dhagalo karI deze. 0 sumaMgala muninI gati : he bhagavaMta ! sumaMgala aNagAra, vimalavAhana rAjAne azva, ratha ane sArathI sahita rAkhano Dhera banAvIne kyAM jaze? (kaI gatimAM jaze ?), kyAM utpanna thaze ? he gautama ! vimalavAhana rAjAne ghoDA, ratha ane sArathI sahita bhasmarAzi karIne sumaMgala aNagAra ghaNA badhAM chaTha, aThama, cAra upavAsa, pAMca upavAsa, mAsakSamaNa, ardha mAsakSamaNa Adi vicitra prakAranA tapokarma vaDe potAnA AtmAne bhAvita karatA evA aneka varSo paryata zramaNa paryAyanuM pAlana karaze, pAlana karIne eka mahinAnI saMkhanA dvArA AtmAne vizuddha karIne, anazana dvArA sAiTha bhojanano cheda karIne arthAt mAsika saMlekhanA karIne AlocanA pratikramaNa pUrvaka samAdhi bhAve kALa karaze. kALadharma pAmyA pachI UMce caMdra ane sUrya vimAnathI paNa upara, saudharma-izAna kalpathI paNa upara - yAvat - AraNa ane ayyata kalpathI paNa upara, nave nava raiveyaka vimAnonuM paNa ullaMghana karIne pAMcamAM anuttara evA sarvAthasiddha vimAnamAM devarUpathI tyAM utpanna thaze. (deva thaze). tyAM devonI ajaghanya-anutkRSTa evI tetrIza sAgaropama sthiti kahevAmAM AvI che. te sumaMgaladevanI paNa ajaghanya-anutkRSTa evI tetrIza sAgaropamanI sthiti thaze. he bhagavan! te sumaMgala deva deva bhavanA Ayuno kSaya, bhavano kSaya, sthitino kSaya thayA pachI anantara te devalokathI aivita thaIne kyAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 he gautama ! te sumaMgala deva--devanA Ayuno kSaya, bhavano kSaya ane sthitino kSaya thayA pachI mahAvideha kSetramAM janma laIne siddha thaze - yAvat - sarva duHkhono aMta karaze. (* ahIM sumaMgala aNagAranI zeSa kathA kevaLa cAlu kathAnA anusaMdhAne hovAthI nodhela che. teno nirdeza zramaNa kathAnakamAM to alagathI karelo ja che.) 0 gozALAnA jIvanI du:kha pracUra bhava paraMparA : he bhagavaMta ! sumaMgala aNagAra dvArA azva, ratha, sArathI sahita bhasma rAzi karAyelo vimalavAhana rAjAno (gozALAno) jIva kyAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? he gautama ! sumaMgala aNagAra dvArA azva, ratha, sArathIsahita bhasmarAzi karAyela vimalavAhana rAjAno (gozALAno) jIva adhaHsaptama pRthvImAM (sAtamI naraka bhUmimAM) utkRSTa kALanI sthitivALA narakomAM naiyika rUpe utpanna thaze. tyArapachI te gozALAno jIva sAtamI nArakImAMthI nIkaLIne matsyapaNe utpanna thaze. tyAM teno zasranA dvArA ghAta thavAthI tene dAhajavaranI pIDA utpanna thaze. te pIDAthI pIDita thaIne kALa karIne pharIthI bIjI vakhata sAtamI nArakI bhUmi - adhaHsakSamA pRthvImAM utkRSTa sthitivALA narakAvAsomAM nairayikarUpe utpanna thaze. tyArapachI te sAtamI nArakIthI udvartana karIne (nIkaLIne) pharI vakhata paNa matsyamAM utpanna thaze. te tyAM paNa zastranA dvArA ghAta pAmaze. tenA zarIramAM dAha utpanna thaze, dAhanI pIDAthI pIDita thaIne kALanA samaye kALa karIne chaTThI narakabhUmi evI tamastamA pRthvImAM utkRSTa sthitivALA narakAvAsamAM nairayikarUpe utpanna thaze. 308 tyArapachI te (gozALAno jIva) tyAMthI urtana karIne (nIkaLIne) strIrUpe utpanna thaze. strInA bhavamAM paNa zAstrAghAtathI ghAtita thaze, tenA kAraNe dAhajvarathI pIDita thaze, te pIDA bhogavato kAla mAsamAM kALa karIne bIjI vakhata paNa chaTThI narakabhUmi tamastamAM pRthvImAM utkRSTa sthitivALA narakAvAsomAM nairayika rUpe utpanna thaze. tyArapachI tyAMthI (chaThThI narakabhUmithI) nIkaLIne gozALAno jIva bIjI vakhata paNa strIrUpe utpanna thaze. tyAM paNa teno zastrathI vadha thaze, tenA kAraNe tene dAha utpanna thaze, dAhanI pIDAthI pIDita thaIne mRtyu samaye mRtyu pAmIne pAMcamI narakabhUmi dhUmaprabhA pRthvImAM utkRSTa sthitivALA narakAvAsamAM nairayika rUpe utpanna thaze. tyArapachI te gozALAno jIva pAMcamI narakabhUmithI nIkaLIne ura:parisarpa rUpe utpanna thaze. ahIM paNa zastranA dvArA vadha thaze. tenAthI dAha utpanna thaze. te dAhanI pIDAthI pIDita thaI kALa samaye kALa karIne bIjI vakhata paNa pAMcamI narakabhUmi dhUmaprabhA pRthvImAM utkRSTa sthitivALA narakAvAsamAM nairayikapaNe utpanna thaze. tyArapachI tyAMthI nIkaLIne bIjI vakhata paNa (te gozALAno jIva) ura:parisarpomAM utpanna thaze. tyAM paNa teno zastra dvArA vadha thaze. tenA zarIramAM dAha utpanna thaze, dAhathI pIDita thaIne kAlamAsamAM kALa karIne cothI narakabhUmi--paMkaprabhA pRthvImAM utkRSTa sthitivALA narakAvAsomAM nairayika rUpe utpanna thaze. tyArapachI paMkaprabhA pRthvIthI nIkaLIne gozALAno jIva siMharUpe utpanna thaze. tyAM Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA paNa zastra dvArA vadha thavAthI tenA zarIramAM dAha utpanna thaze. dAhanI pIDAthI pIDita thaIne maraNa samaye mRtyu pAmIne bIjI vakhata paNa cothI narakabhUmi--paMkaprabhA pRthvImAM utkRSTa sthitivALA nArakomAM nairayikarUpe utpanna thaze. tyArapachI te gozALAno jIva cothI nArakImAMthI nIkaLIne pharI vakhata siMharUpe utpanna thaze. tyAM paNa teno zastra dvArA vadha thaze. tenA lIdhe tenA zarIramAM dAha utpanna thaze, dAhajvarathI pIDita thaI kAlamAsamAM kALa karIne trIjI narakabhUmi--vAlukAprabhA pRthvImAM utkRSTa sthitivALA narakAvAsomAM nArakarUpe utpanna thaze. tyArapachI trIjI nArakIthI nIkaLIne gozALAno jIva pakSIrUpe utpanna thaze. tyAM paNa teno zastrathI ghAta thaze, tenA zarIramAM dAha utpanna thaze, te dAhanI pIDAthI kALa mAse kALa karIne te bIjI vakhata paNa trIjI narakabhUmi-vAlukAprabhAmAM utkRSTa sthitivALA nArakomAM nairayikarUpe utpanna thaze. tyArapachI gozALAno jIva trIjI nArakImAMthI nIkaLIne pharI bIjI vakhata paNa pakSIrUpe utpanna thaze. tyAM paNa te zastra vaDe vadha pAmIne, dAhathI AkrAnta thaIne kALanA samaye kALa karIne bIjI zarkarAprabhA pRthvImAM arthAt bIjI narakabhUmimAM utkRSTa sthitivALA nArakomAM nArakarUpe utpanna thaze. 309 tyArapachI gozALAno jIva bIjI narakathI udvartana karIne, nIkaLIne, sarisRpa rUpe utpanna thaze. tyAM paNa te zastra vaDe vadha pAmIne ane dAhathI pIDita thaIne kALa mAsamAM kALa karIne bIjI vakhata paNa bIjI narakabhUmi-zarkarAprabhA pRthvImAM utkRSTa sthitivALA narakAvAsomAM nairayikarUpe utpanna thaze. tyAra pachI gozALAno jIva bIjI narakathI nIkaLIne bIjI vakhata sarIsarpomAM utpanna thaze. tyAM paNa zastraghAta vaDe ghAtita ane dAhathI pIDita thaIne kALanA samaye kALa karIne prathama narakabhUmi-ratnaprabhA pRthvImAM utkRSTa kALa sthitivALA nArakomAM nairayikarUpe utpanna thaze. tyAra pachI gozALAno jIva pahelI nArakIthI nIkaLIne saMjJI jIvomAM utpanna thaze. tyAM paNa te zastrathI vadha pAmIne tathA dAhathI AkrAnta thaIne kALanA samaye kALa karIne asaMjJI jIvomAM utpanna thaze. asaMjJI jIvomAM paNa zastrathI vadha pAmIne dAhathI pIDita thaIne kALa samaye kALa karIne bIjI vakhata paNa prathama narakabhUmi-ratnaprabhA pRthvImAM palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAganI sthitivALA nairayikomAM nairayikarUpe utpanna thaze. (* A rIte gozALAno jIva sAtamI, chaTThI, pAMcamI, cothI, trIjI, bIjI ane pahelI nArakImAM anukrame babbe vakhata utpanna thaze ane tenA madhya-madhyanA bhavamAM be vakhata matsyarUpe, be vakhata strIrUpe, be vakhata ura:parisarparUpe, be vakhata siMharUpe, be vakhata pakSIrUpe, be vakhata sarisarparUpe e rIte utpanna thaze. AvI viSama bhavabhramaNa sthitine te bhogavaze) 0 gozALAnuM bhavabhramaNa paMcendriya tiryaMcarUpe : gozALAno jIva pahelI nArakIthI udbhartana karIne, nIkaLIne khecara jIvonA je bheda che, jemake - carmapakSI, lomapakSI, samudgapakSI ane vitatapakSI, te khecara jIvomAM aneka Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 Agama kathAnuyoga-2 lAkho vakhata marI-marIne vAraMvAra tyAMja utpanna thato raheze. te badhAM ja bhavomAM sarvatra zastro dvArA vadha pAmaze, tenA zarIramAM dAha utpanna thaze ane te dADathI pIDita thaIne kALanA samaye kALa karIne je bhuja parisarponA bheda che - jemake, goha, nakula ityAdi. te badhAM ja bhedomAM - yAvat - jAhaka catuSpada jIvomAM aneka lAkho vakhata marI-marIne tyAM ne tyAM ja vAraMvAra utpanna thaze. tyAM bhujaparisarponI pratyeka jAtinA bhavomAM paNa sarvatra zastrathI vadha pAmIne, dAhathI AkrAnta thaIne maraNanA samaye maraNa pAmIne pachI te gozALAno jIva ura:parisarponA je bheda che - jemake - sarpa, ajagara, AzAlika ane mahoraga - tenA tenA bhAvomAM aneka lAkho vakhata marImarIne vAraMvAra temAM ja utpanna thaze. tyAM paNa ura:parisarponA bhavomAM sarvatra zastrathI vadha pAmaze, dAhathI AkrAnta thaIne kALanA samaye kALa karIne gozALAno jIva je catuSpado che - jemake - eka khUravALA, be khUravALA, gaMDIpada, sanakhapada - te te catuSpadonA bhavomAM te aneka lAkho vakhata marI-marIne vAraMvAra tenA te ja bhavomAM utpanna thaze. te catuSpadonA bhAvomAM paNa sarvatra zastrathI vadha pAmIne ane dAhathI pIDita thaIne kALanA samaye kALa karIne je jalacara jIvonA bheda che - jemake - matsya, kacchapa - yAvat - susumAra, tenA tenA bhAvomAM gozALAno jIva aneka lAkho vakhata marI-marIne vAraMvAra tenA te ja bhavomAM punaH punaH utpanna thaze. 0 gozALAnuM bhavabhramaNa vikasendriya rUpe : catuSpadonA bhavomAM sarvatra zastrathI ghAta pAmIne, zarIramAM utpanna thayela dAhanI pIDA pAmato kALa mAse kALa karIne gozALAno jIva je caturindriya jIvonA bheda che - jemake - aMbika, pautrika ityAdi - yAvat - gomaya kIDAmAM aneka lAkho vakhata marI- marIne punaH punaH te catuSpadomAM ja utpanna thaze. tyAM paNa sarvatra zastrathI vadhya thaIne ane dAhathI pIDita thaIne kALa mAsanA samaye kALa karIne trIndriya jIvonA je bheda che, jemake - upacita yAvat - hastIzauDa, ityAdi bhavomAM gozALAno jIva aneka lAkho vakhata marI-marIne te ja bhavomAM punaH punaH vAraMvAra utpanna thaze. tyAM paNa tri-indriyonA bhAvomAM sarvatra zastrathI vadhu pAmIne ane dAhathI pIDita thaIne kALa mAsamAM kALa karIne je dvindriya jIvonA prakAra che - jemake - pulAkRmi - thAvat - samudraliphA, tenA tenA bhAvomAM gozALAno jIva aneka lAkho vakhata marI-marIne punaH punaH te ja bhavomAM vAraMvAra utpanna thaze. 0 gozALAnuM bhavabhramaNa ekendriya rUpe : dvi-indriyanA bhAvomAM paNa zastrathI vadhu pAmIne ane dAhathI pIDita thaIne kALadharmanA samaye kALa karIne vanaspatikAyanA je bheda che - jemake - vRkSa, guccha - thAvat - kuMpaNa - tenA tenA rUpe gozALAno jIva aneka lAkho vakhata marI--marIne vAraMvAra punaH punaH te-te bhavomAM utpanna thaze. vizeSa karIne kaTrasavALA vRkSo ane Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 311 velomAM te utpanna thaze. te vanaspatikAyika jIvonA bhavamAM sarvatra zastra vaDe ghAta pAmIne ane dAhathI pIDita thaIne maraNanA samaye maraNa pAmIne vAyukAyika jIvonA je bheda che - jemake - pUrvavAyu - yAvat - zuddhavAyu - te-te bhavomAM gozALAno jIva aneka lAkho vakhata marI-marIne punaH punaH vAraMvAra te ja bhavomAM utpanna thaze. vAyukAyika jIvonA bhavomAM paNa sarvatra zastra dvArA vadha pAmIne ane dAhathI AkrAnta thaIne kALamAsamAM kALa karIne je tejaskAyikanA jIvonA bheda che - jemake - aMgAra - yAvat - sUryakAMta maNithI nizrita agni. tenA tenA bhAvomAM gozALAno jIva. aneka lAkho vakhata marI-marIne tyAM ne tyAM ja punaH punaH vAraMvAra utpanna thayA karaze. - tejaskAyika jIvonA bhavomAM paNa sarvatra zastra vaDe vadha pAmIne tathA dAhathI AkrAnta thaIne kALa mAse kALa karIne je akAyika jIvo che - jemake - oma - yAvata - khAInuM pANI, tenA tenA bhAvomAM aneka lAkho vakhata marI-marIne punaH punaH vAraMvAra te-te bhavomAM ja utpanna thaze. temAM paNa vizeSa karIne khArA pANI ane khAInA pANImAM utpatti pAmaze. aplAyika jIvonA bhavomAM paNa te sarvatra zastrathI vadha pAmIne ane dAhathI AkrAnta thaIne kALa mAsanA samaye kALa karIne je pRthvIkAyika jIvonA bheda che - jemake - pRthvI, zarkarA - yAvat - sUryakAMta maNi, gozALAno jIva te-te bhavomAM aneka lAkho vakhata marI-marIne paNa tyAM ja vAraMvAra utpanna thaze. temAM paNa te vizeSe karIne khara bAdara pRthvIkAyika jIvomAM utpanna thaze. (* A rIte tiryaMca yonimAM dIrghakALa te bhava bhramaNa karaze.) 0 gozALAnuM tuccha strI bhavamAM bhramaNa : pRthvIkAyikanA bhavomAM paNa sarvatra zastrathI vadha pAmIne ane dAhathI AkrAnta thaIne kALadharmanA samaye kALa karIne gozALAno jIva rAjagRha nagaranI bahAra nokarANInA rUpe utpanna thaze. tyAM paNa te zastrathI vadhu pAmaze, tenA zarIramAM dAha utpanna thaze ane dAhathI AkrAnta thaIne kALamAse kALa karIne bIjI vAra paNa te rAjagRha nagarInI aMdara nokarANIrUpe te utpanna thaze. te nokarANInA bhAvamAM paNa te zastrathI vadhu pAmaze ane dAhathI AkrAnta thaIne maraNanA samayamAM maraNa pAmIne A ja jaMbUDhIpanA bharatakSetramAM vinya parvatanI taLeTImAM sthita bebhela sanivezamAM brAhmaNa kuLamAM koI eka bAlikAnA rUpamAM utpanna thaze. - tyAra pachI jyAre te bAlikA bAlyAvasthAno tyAga karIne yauvanAvasthAne prApta thaze, tyAre teNInA mAtA-pitA ucita dravya ane ucita vinaya dvArA, koI yogya patine patnInA rUpamAM pradAna karaze. te te kanyAnI iSTa, kAnta - yAvat - anumata AbhuSaNonA karaMDiyA samAna, telanI kuppInI samAna, atyaMta surakSita vastranI peTInI samAna, susaMgRhIta, ratna karaMDikAnI sAmAna surakSita zIta, uSNa - yAvatu - parISaha - upasarga paNa te bAlikAne sparza na kare, e pramANenI atyaMta saMgopita patnInI samAna rAkhaze. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 Agama kathAnuyoga-2 tyAra bAda te bAlikA koI samaye garbhavatI thaze. potAnA sAsarethI piyara jAtI haze tyAre mArgamAM dAvanA agrinI jvALAthI baLI jaIne kALadharmanA samaye kALa karaze. 0 gozALAnuM manuSya ane devarUpe bhava bhramaNa :-- te kanyAnA rUpe kALa karIne gozALAno jIva agrikumAra devomAM deva thaze. tyArapachI tyAMthI nIkaLIne manuSyanuM zarIra prApta karaze, prApta karIne kevala bodhi (samyaktva)ne dhAraNa karaze. tyAra pachI muMDita thaIne gRha tyAga karI aNagAra pravajyAne aMgIkAra karaze. tyAM paNa virAdhita zrAmasyavALA - virAdhaka thaIne kALamAsanA avasare kALa karIne dakSiNa dizAnA asurakumAra devomAM devarUpe utpanna thaze. tyArapachI devabhavathI cyavIne tyAMthI nIkaLIne punaH manuSya zarIra dhAraNa karaze, dhAraNa karIne kevala bodhine prApta karaze, bodhi prApta karIne muMDita thaIne gRhatyAga karIne aNagAra pravajyA aMgIkAra karaze. tyAM paNa virAdhita-zrAmANyavALo thaIne kALamAse kALa karIne te gozALAno jIva dakSiNa dizAvartI nAgakumAranA devomAM devarUpe utpanna thaze. tyArapachI te Aja prakAranA AlApaka pramANe dakSiNa dizAvarta suvarNakumAra devomAM utpanna thaze, vidyutakumAra devomAM utpanna thaze, agrikumAra devone choDIne - yAvat - dakSiNa dizAvartI anitakumAra devomAM utpanna thaze. tyAra pachI te gozALAno jIva svanitakumAra devanA bhava thakI nIkaLIne manuSya zarIrane prApta karaze. prApta karIne te kevalabodhi grahaNa karaze. grahaNa karIne ane paMDita thaIne gRha tyAga karIne aNagAra pravajyA aMgIkAra karaze. tyAM paNa te virAdhita zrAmaNyavALo thaIne jyotiSka deva nikAyamAM deva rUpathI utpanna thaze. tyAra pachI gozALAno jIva manuSya zarIrane dhAraNa karaze, tyAM kevalabodhi grahaNa karIne muMDita thaIne gRhatyAga karI aNagAra dIkSAno svIkAra karaze. tyAM te zrApya paryAyanI virAdhanA nahIM kare kALa karIne saudharmakalpamAM devarUpe utpanna thaze. tyAra pachI saudharma kalpathI vita thaIne gozALAno jIva manuSya zarIrane dhAraNa karaze, tyAM paNa zramaNa paryAyanI virAdhanA nahIM kare, kALanA samaye kALa karIne sanakumAra kalpamAM devarUpe utpanna thaze. tyArapachI sanakumAra kalpathI vita thaIne gozALAno jIva je prakAre sanaskumAra devalokanA viSayamAM kahevAyuM che, te ja prakAranA AlApakathI brahmaloka, mahAzukra, Anata ane AraNa devaloke utpanna thaze. tyAra pachI te AraNa devalokathI cyavita thaIne manuSya zarIrane prApta karaze. prApta karIne kevalabodhine grahaNa karaze, grahaNa karIne muMDita thaIne gRhatyAga karIne aNagAra pravajyA aMgIkAra karaze. tyAM paNa te zramaNa paryAyanI virAdhanA nahIM kare. kALa mAse kALa karIne te sarvArthasiddha mahAvimAnamAM devarUpe utpanna thaze. 0 chello daDhapratijJano bhava ane mokSa gamana : tyAra pachI gozALAno jIva sarvArthasiddha vimAnathI aivita thaIne mahAvideha kSetramAM je dhanADhya - yAvat - aparAbhUta kULa che, tevA prakAranA kuLomAM putrarUpe utpanna thaze. je pramANe uvavAI sUtramAM dRDhapratijJanuM varNana Ave che, te samagra vaktavyatA Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka kathA 313 niravazeSa rUpe ahIM karI levI joIe (juo "aMba" - DhapratijJa kathA, zramaNa vibhAgamAM Avela che.) - yAvat - te uttama kevaLajJAna ane kevaLa darzanane prApta karaze. tyArapachI te dRDhapratijJa kevaLI potAnA atItakALanuM avalokana karIne zramaNa nigraMthone kaheze, AjathI ghaNAM varSo pahelAM huM gozALa nAmano makhaliputra hato. je zramaNono ghAtaka - yAvat - chadmastha avasthAmAM ja kALadharmane prApta thayo. te kAraNe he Aryo ! huM anAdi - anaMta ane dIrdha mArgavALA caturgatirUpa saMsAraaTavImAM bhaTakyo. tethI he Aryo ! tamArAmAMthI koI paNa AcArya pratyenIka thazo nahIM, upAdhyAya pratyenIka thazo nahIM. AcArya-upAdhyAyano apayaza karanArA, avarNavAda karanArA, apakIrti karanArA thazo nahIM ane mArI jema anAdi-anaMta ane dIrdha mArgavALA caturgatirUpa saMsAra kAMtAramAM bhramaNa na karazo. tyAre te zramaNa nirgunho daDhapratijJA kevalInA A kathanane sAMbhaLIne ane hRdayamAM avadhArIne bhayabhIta thaze, trasta thaze, trasita thaze ane saMsAranA bhayathI udvigna thaIne dRDhapratijJA kevalIne vaMdana-namaskAra karIne, te pAparUpa sthAnanI AlocanA karaze, pratikramaNa karaze ane AtmaniMdA karaze - yAvat - yathAyogya prAyazcitta ane tapano svIkAra karaze. tyArapachI te dRDha pratijJa kevalI ghaNAM varSo sudhI kevaLI paryAyanuM pAlana karIne potAnuM zeSa AyuSya jANIne bhakta pratyAkhyAna karaze. yAvat - samasta duHkhono aMta karaze. he bhagavan! A e ja prakAre che, he bhagavan! A eja prakAre che, e pramANe kahIne gautama svAmI - yAvat - vicare che. 0 Agama saMdarbha :sUyani. 190; sUya cU5 417; ThA. 870, 970, 1000nI vR. bha. 6ra7 thI 658: uvA. 38 thI 45; Avani 473 thI 494 + vRkSa Ava. yU.1-pR. 272, 282 thI 284; naMdI. 150-vRka mahAni 1090 thI 1137; kalpasUtra-19- - 4 - 4 - sama. ra Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 Agama kathAnuyoga-2 khaMDa-2 adhyayana-4 pratyekabudhdha kathA 0 pratyeka buddha : - jemano jJAnaprakAza arthAt "bodhi" bAhya kAraNonA nimitte jemake - vRSabha Adine joIne anityAdi bhAvanAne kAraNe jeone bodha prApta thAya che. tene pratyeka buddha kahevAya che. vRttikAra maharSi malayagiri Adi paNa "vAhya pratyayamapadma' evo vAkya prayoga kare che arthAt bAhya pratyAyanI apekSAthI ke bAhya koI nimitta pAmIne jemane vairAgya bhAva athavA samyaktvAdi prAdubhAvuM pAme che te pratyeka buddha kahevAya che. koIpaNa eka pAramArthika bhAvathI jemane AtmabodhanI svayaM prApti thaI hoya te pratyeka buddha kahevAya che. teonuM bhramaNa - vihAracaryA paNa sarvatra ekalA ja hoya che. teo koInI saMgate ke koI gaccha athavA gaNanA saMbaMdhathI vicaraNa karatA nathI paNa ekala-caryA ja kare che. teoe potAnA bodhilAbha athavA vairAgyotpattinA pUrvabhavomAM avazyapaNe zrutajJAnane prApta kareluM ja hoya che. te pUrvAdhIta zrata niyamathI jaghanya agiyAra aMga ane utkRSpI kiMcitnyUna dazapUrva hoya che. devatA tene veza Ape che athavA liMgarahita paNa hoya che. pratyeka buddha ane svayaMbuddha vacce mahattvano taphAvata e che ke, svayaMbaddhone bodhi prApti ke, vairAgyanA nimitta mATe koI ja prakAranA bAhya nimitto ke kAraNonI apekSA rahetI nathI. svayaMbuddho bodhinI-jJAnanI prApti potAnA jAtismaraNa jJAnAdithI ApameLe ja prApta karatA hoya che. pratyeka buddhane niyamo pUrvAdhIta zrata hoya che, svayaMbuddhone pUrvAdhIta zrata hoya ane na paNa hoya. teo sAmAnyatayA potAnA gaNa - ziSyAdi parivAra sahita ja vicaraNa karatA hoya che. svayaMbuddhone pAtrAdi bAra prakAranI upadhi hoya che. jyAre pratyeka buddhane traNa prAvaraNa sivAya nava upadhi hoya che. paMdara prakAranA siddhanA bhedomAM paNa pratyeka buddha siddhano eka Agavo bheda svIkArAyelo che. jeo koI nimittathI ApameLe ja bodha pAmIne nirgasthapaNuM svIkArIne pachI siddhatvanI prApti karatA hoya che. tethI ja temane pratyeka buddhasiddha kahevAmAM Ave che. sAmAnyathI uttarAdhyayana sUtranA AdhAre cAra pratyekabuddho vizeSa khyAti pAmelA che. jemake :- 1, karakaMDu, 2. dvimukha, 3. nami ane 4. nagnaI. paNa vAstavamAM A cAra ja pratyeka buddha thayA che te mAnyatA bhrAmaka che kemake "maNiyADuM - RSibhASita - payannA sUtranI pahelI ja gAthAmAM jaNAve che te pramANe - bhagavaMta ariSThaneminA zAsanamAM vIsa pratyeka buddha thayA, bhagavaMta pArzvanA zAsanamAM paMdara pratyeka buddha thayA ane bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM daza pratyeka buddha thayA e rIte pIstALIza RSio patyeka buddha thayAno pATha RSibhASita prakirNaka sUtramAM Apela che. A vAta mAtra RSibhASitamAM ja che tevuM nathI. pAkSika sUtranI vRtti madhye paNa kAlika zratarUpe jyAM masiyADuM no ullekha che. tenI vRttimAM Dutraya: zabdano artha pratyevRddhasAdhava: e pramANe karIne neminAtha tIrthavartI evA nArada Adi vIza pratyeka buddha, Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha kathA 315 pArzvanAtha tIrthavartI evA paMdara pratyeka buddha ane vardhamAnasvAmI tIrthavartI evA daza pratyeka buddha e pramANe pIstALIza pratyeka buddha grahaNa karavA - te pramANe jaNAvela che. mahattvanI vAta to e che ke, prasiddha karakaMDu Adi cAra pratyeka buddha to uparokta pIstALIza pratyeka buddho karatA atirikta ja che. e rIte ApaNane pIstALIza ane bIjA cAra ema ogaNapacAza pratyeka buddhono ullekha prApta thAya che, taduparAMta uparokta pIstALIza pratyeka buddha (ke jeno nAma nirdeza AgaLa upara karavAno ja che) temAM vartatA evA vAtraka, valkalagIrI, indranAga Adino pratyeka buddharUpe ullekha tathA kathA sAva sUtramAM paNa prApta thAya che. taduparAMta RSibhASita kathita pIstALIza ane uttarAdhyayana prasiddha cAra pratyeka buddha uparAMta dharmaruci, rudraka, gaMdharvanAgadatta Adino pratyeka buddha tarIkeno ullekha tathA kathA paNa Avazyaka vRttimAM jovA maLela che. uttani. 449mAMrathanemi ane satyanemine paNa pratyeka buddha kahyA che. e rIte aneka pratyeka buddhono ullekha maLe che. Avazyaka niryukti 1151nI vRttimAM to bharatane paNa pratyeka buddha gaNAvela che. 0 Agama saMdarbha :AyaLcUpR. 22, 134; sUya.yU.pU. 120; ThA. 51nI vR; sama, 226; bhaga. 908; jIvA. che; patra. 16-4, vava.bhA. 4668 + va Ava.ni. 1151 + ; Ava.ni. 1270nI vR; Ava.yU. 1-pU. 75, 76; -ra-pR. 204 thI 208; oha.ni. 197; piMDa.ni. 169, 173, 174, 180 nI va. utta. 605; utta. 604 nI va naMdI. 87, 137 + vR; naMdI cUpR. 26; Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 Agama kathAnuyoga-2 1. pratyeka buddha karakaMDa kathA : (cAra pratyeka buddho eka ja sAthe svargamAMthI cavyA, samakALe ja pravrujita thayA, kevaLajJAna utpatti paNa samakALe thaI ane mokSe paNa samakALe gayA - kaliMgamAM karakaM pAMcAlamAM dvimukha, videDamAM namIrAjA ane gAMdhAmAM nagnati) aMgadezamAM caMpAnagarI hatI, tyAM dadhivAhana rAjA hato. ceTaka rAjAnI putrI padmAvatI tenI (patnI) rANI hatI. te eka vakhata garbhiNI thaI, tyAre garbhanA prabhAvathI tene evo dohada (icchA) thaI ke, kaI rIte huM rAjAno veSa dhAraNa karIne, rAjAe jene mAthe chatra dhAraNa karela hoya evI, paTTahati para besIne udyAnamAM vicaruM? te dohada pUrNa nahIM thavAthI, pratidina tenuM zarIra kRza thavA lAgyuM, te kSINa zarIravALI thaI. rAjAe tenuM kAraNa pUchyuM, tyAre rANIe potAnA dohadanI vAta karI. tethI rAjAe teno dohada pUrNa karavA mATe teNInI sAthe ja hasti para ArUDha thayo. rANInA mastaka para rAjAe potAnA hAthe ja chatra dhAraNa karyuM ane teo vanamAM gayA. te vakhate prathama varSA thayelI. prathama varSAne kAraNe zItaLa thayelI mATInI maheka pragaTa thaI, te sugaMdhathI madonmatta thayelo hAthI vana tarapha doDyo. rAjAe tene aMkuza vagerethI ghaNo nivAryo, paNa te aTakyo nahIM. rAjA ane rANIne laIne te aTavImAM pravezyo, tyAre rAjAe dUra eka vaTavRkSa joyuM. tyAre rAjAe rANIne kahyuM, he priyA ! dUra peluM vaTavRkSa dekhAya che. tenI nIcethI A hAthI nIkaLaze, te vakhate tuM te vaTanI zAkhA majabUta rIte pakaDI leje, huM paNa pakaDI laIza, pachI hAthIne javA daIzuM, ApaNe nagara tarapha jaIzuM. teNIe paNa e vAta kabUla rAkhI. pachI jyAre hAthI vaDanI nIcethI nIkaLyo, tyAre rAjA to dakSa hato, tethI teNe tatkALa tenI zAkhA pakaDI lIdhI. paNa rANI tenI zAkhA pakaDI zakI nahIM. rAjA nIce utaryo. priyAno viyoga thavAthI te AnaMdarahita thaI gayo. vilApa karato pAcho vaLIne hAthInAM pagalAMne anusarato caMpAnagarImAM gayo. rANI manuSyarahita evI aTavImAM pahoMcI gaI. hAthI cAlatAM-cAlatAM ati tRSAtura thayo. tyAM teNe eka moTuM sarovara joyuM. hAthI te sarovaramAM utarIne ramaNa karavA lAgyo. rANI para avasara jANIne tenA parathI utarI taLAvanA kAMThe AvI gaI. rANIe vicAryuM ke, pUrvanA azubha karmane lIdhe A Apatti AvI paDI che, rUdana karavAthI to ulaTo karmano baMdha thaze, tenA karatA huM bhakta pratyAkhyAna karI A aTavI pAra karI dauM. rANI padmAvatI dizA jANatI na hatI. tethI teNIe eka dizA pakaDI sAgArI bhakta pratyAkhyAna aMgIkAra karyuM. teNI cAlavA lAgI, thoDe dUra gaI, tyAM eka tApasane joyo. te tApase tenA pAse jaIne pUchayuM ke, he mAtA ! tame koNa cho ? ahIM kaI rIte AvyA cho ? tyAre teNIe kahyuM ke, huM ceTaka rAjAnI putrI chuM. ema kahIne hAthI teNIne ahIM sudhI kaI rIte lAvyo te potAnuM sarva vRttAMta jaNAvyuM. te tApasa ceTaka rAjAno nijaka-svajana hato. teNe padmAvatI rANIne AzvAsana ApyuM. tuM DarIza nahIM, huM ceTaka rAjAno svajana ja chuM. pachI teNIne vananA phaLo lAvIne ApyA. tyAM teNIne rAkhI. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - karakaMDa kathA 317 keTalAMka divasa pachI teNIne aTavIthI bahAra laI gayo. pachI tApasa eka sthAne pahoMcIne bolyo ke, ahIM amArI bhUmi pUrI thAya che. AgaLa haLakRSNA bhUmi che. amane tenuM atikramaNa karavuM kalpatuM nathI. have daMtapuranI hada zarU thAya che, tyAM daMtacakra rAjA che. padmAvatI rANI pachI te aTavImAMthI nIkaLI gayA. daMtapura nagaramAM AvyA. tyAM sAdhvIonI pAse pahoMcI, kAmabhogathI nirveda pAmIne teNI sAthvIne vaMdanA karIne tyAM beThI. tyAre sAdhvIe pUchayuM ke, he zrAvikA ! tuM kyAMthI AvI che ? tyAre rANIe dIkSA levAnI icchAthI eka garbha sivAyanI badhI hakIkata jaNAvI. sAdhvIjIe tene saMsAranI asAratA samajAvI. virakta thayelI teNIe dIkSA grahaNa karI. tyArapachI teno garbha anukrame vRddhi pAmavA lAgyo, tyAre teNIe mahattarikA (mukhya sAdhvIjI) pAse jaIne sarva AlocanA karI arthAt satya vAta kahI saMbhaLAvI. sAdhvIo teNIne gupta sthAne laI gayA. garbha samaya pUrNa thatAM teNIe zayyAtarane tyAM eka putraratnano janma Apyo. pachI te putrane tenA pitAnA nAmavALI mudrikA paherAvI, ratnakaMbalamAM vIMTIne zmazAnamAM mUkI dIdho. pachI teNI te putrane koNa laI jAya che te jovA chUpAIne UbhA rahyA. tevAmAM te mazAnano cAMDAla Avyo. teNe te putrane grahaNa karyo ane potAnI patnIne te putra Apyo. te cAMDAlanI pAchaLa jaI, tenuM ghara joI ane padmAvatI upAzraye pAchA AvyA. cAMDALe tenuM avakIrNaka e pramANe nAma rAkhyuM. padmAvatI sAdhvIe te cAMDAlaNI sAthe maitrI bAMdhI. jyAre teNIne anya sAdhvIo dvArA pUchavAmAM AvyuM ke, tArA garbhanuM zuM thayuM? tyAre padmAvatI sAdhvIe kahyuM ke, mAro garbha mRtapaNe jamyo hovAthI meM teno tyAga karyo. te bALaka cAMDAlane tyAM moTo thavA lAgyo. padmAvatI AryA mohathI tenA ghera jaI lADu vagere ApI tene lAgu laDAvatA hatA. te putranA janmathI ja tenA zarIramAM kaMDu eTale kharajano roga hato. eka vakhata te bALaka anya bALako sAthe ramatA ramatA bolyo ke, huM tamAro rAjA chuM. tame mane kara Apo. tyAre bALakoe pUchayuM ke, ame zuM ApIe ? teNe kahyuM ke, tame tamArA hAthathI (kara vaDe) mane khUba ja khajavALo. tethI huM prasanna thaIza. bALako tene khaMjavALatA evA tene karakaMDu kahevA lAgyA. e rIte avakIrNakanuM bIjuM nAma karaThaMDu thayuM. anukrame te putra yuvAvasthA pAmyo ane zmazAnanI rakSA karavA lAgyo. koI vakhate be muni vihAra karatA-karatA tyAM AvyA. teo koI kAraNe mazAnamAMthI pasAra thayA. temAMnA eka muni lakSaNazAstranA jJAtA hatA. teNe vAMsanI jALImAM eka daMDa joyo, te joIne kahyuM ke, A daMha hajI cAra AMgaLa moTo thAya tyAM sudhI rAha joyA pachI tene je mANasa grahaNa kare te rAjA thAya. A vAkya karakaMDrae sAMbhaLyuM, eka brAhmaNe paNa sAMbhaLyuM. pachI te daMDa cAra AMgaLa vadhyo tyAre te dhigujAtiya brAhmaNe tene khodIne kADhyo. te karakaMDue joyuM. tethI teNe te daMDane chinavI lIdho. te dhajAtiye tene kahyuM ke, mane daMDa ApI de. tyAre karakaMDue kahyuM ke, A daMDa mArA zmazAnamAM thayela che. tethI huM ApIza nahIM. lokoe te vijAtiyane kahyuM ke, tuM bIjo daMDa laI le. tyAre teNe kahyuM, mAre to A daMDa ja joIe che. paNa karakaMDu te daMDa Apato Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 Agama kathAnuyoga-2 nathI. lokoe pUchayuM ke, tAre A daMDanuM zuM kAma che? karakaMDue kahyuM ke, A daMDanA prabhAvathI huM rAjA thaIza. tyAre lokoe hasIne kahyuM ke, jo tuM AnA prabhAve rAjA thAya to A vijAtiyane eka gAma ApI deje. karakaMDue te vAta kabUla rAkhI. te vakhate pelA dhigujAtiye bIjA dhigRjAtiyone potAnA pakSamAM lIdhA. nakkI karyuM ke, Ane mArIne-haNIne paNa A daMDa tenI pAsethI harI levo. te vAta pelA cAMDAle sAMbhaLI. tethI cAMDAla-cAMDAlaNI ane karakaMDu traNe tyAMthI nAzIne kAMcanapura cAlyA gayA. tyAM thAkI javAthI gAma bahAra udyAnamAM karakaMDu suI gayo. tyAMno rAjA putrarahitapaNe maraNa pAmelo. pradhAnoe ghoDAne adhivAsita karI chUTo mUkyo. te ghoDo udyAnamAM Avyo, tyAM sUtelA karakaMDu pAse AvIne pradakSiNA ApIne tyAM Ubho rahyo. nagarajanoe joyuM ke, A koI lakSaNavAnuM jaNAya che. tyAre jaya-jaya zabda karyo. naMdIvAdya vagADyuM. karakaMDu paNa bagAsuM khAto Ubho thayo ane vizvAsapUrvaka te azva para savAra thaI gayo. ArUDha thayelo karakaMDu nagarapraveza karato hato, tevAmAM vijAtiya tyAM Avyo ane tene nagara praveza karato aTakAvyo ane bolyo ke, are ! cAMDAla ! tane rAjya na hoya. tyAre karakaMDue hAthamAM daMDavatna grahaNa karyuM, te jvALA kADhavA lAgyuM, bhayabhIta thaIne te vijAtio UbhA ja rahI gayA. tyAra pachI pradhAnoe teno rAjyAbhiSeka karyo. rAjAe sarva cAMDALone brAhmaNa banAvyA. te rAjAnuM mULa nAma to avakIrNaka ja hatuM, te avakIrNa putra tarIke paNa oLakhAto hato, paraMtu bALakoe tenuM je karakaMDu nAma pADela te nAmathI ja rAjA prasiddha thayo. eka vakhata pe'lo dhijAtiya Avyo, teNe karakaMDu rAjAne kahyuM ke, he rAjA ! tame mane pUrve vacana ApeluM hatuM, to have mane eka gAma Apo. bola tane kayuM gAma ApuM? te dhigujAtiya bolyo ke, mAruM ghara caMpAnagarImAM che, to tenI najIkanuM koI gAma Apo. te sAMbhaLIne karakaMDu rAjAe caMpAnagarInA dadhivAhana rAjA upara lekha lakhIne Apyo. mane tame eka gAma Apo. tenA badalAmAM huM tamane gamatuM hoya tevuM eka gAma ke nagara ApIza. te vijAtiye e lekha dadhivAhana rAjAne Apyo. te lekha vAMcIne dadhivAhana rAjA ati roSAyamAna thaI gayo ane bolyo ke, o duSTa mAtaMga ! zuM tuM tane jANato nathI ke, mane Avo lekha lakhe che. huM A cAMDALanA lekhane sparza karavAthI paNa malina thayo chuM, te sAMbhaLIne te dUta zIdhrapaNe karakaMDu rAjA pAse pAcho Avyo. tethI karakaMdra rAjA paNa kopAyamAna thayo. te moTuM sainya laIne caMpApurI pahoMcyo. nagarIne gherI lIdhI. baMne rAjA madhye mahAyuddha thayuM. te vAta padmAvatI sAdhvInA jANavAmAM AvI. tethI teo mANasono saMhAra na thAya e buddhithI prathama karakaMDu rAjA pAse Avya. karakaMDU tenI sanmukha jaIne namyo. sAdhvIjIe tene samagra vRttAMta jaNAvI rahasya sphoTa karatAM kahyuM ke, A rAjA tArA pitA che. he putra ! potAnA pitA sAthe yuddha karavuM te yogya nathI. - tyAre teNe tenA mAtA-pitAne pUchayuM. teoe paNa banelI ghaTanA kahI. sAdhvIjIe kahyuM ke, hajI tane vizvAsa na Avato hoya to janma vakhate tArA hAthamAM Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha-karakaMDu kathA 319 paherAvelI tArA pitAnA nAmavALI mudrikA jo. karakaMDU tethI zaMkArahita thaI gayo. tyAra pachI padmAvatI sAdhvI caMpApurImAM rAjAne tyAM gayA. dAsio temane oLakhIne page paDI gaI ane rUdana karavA lAgI. rAjA dadhivAhana paNa te vAta sAMbhaLI temanI pAse Avyo. teNIne vaMdanA karI, Asana ApIne pUchayuM ke, tamane je garbha hato tenuM zuM thayeluM ? sAdhvIjIe kahyuM ke, je A nagarane gherIne rahelo che te ja tamAro putra che, AnaMdita thayelo rAjA putrane maLavA utkaMThita thayo. sAme maLavA cAlyo. temane AvatA joI karakaMDu paNa page cAlato sanmukha gayo ane pitAnA caraNamAM namyo. dadhivAhana rAjAe tene maLIne potAnuM rAjya soMpIne pote dIkSA lIdhI. tyAra pachI karakaMDu rAjA nyAyapUrvaka baMne rAjyone calAvato mahAzAsaka thayo. tene gokuLa ghaNo ja priya hato. tenI pAse aneka gokuLo hatA. zaradaRtumAM teNe rUpA jevo atizveta eka vAcharaDo joyo. joIne teNe kahyuM ke, A vAcharaDAnI mAtAne tame dohazo nahIM. kadAca tenI mAtA vRddha thaI jAya to bIjI gAyonuM dUdha paNa A vAcharaDAne pIvaDAvajo. te sAMbhaLIne gopAlake te vAta svIkArI, haMmezAM te pramANe karavA lAgyA. te vAcharaDo atyaMta kAMtimAn caMdramA jevo, atyaMta puSTa ane samartha vRSabha thayo. rAjA tene bIjA vRSabho sAthe yuddha karAvato, paNa koI vRSabha tene jItI zakato na hato. keTaloka kALa vItI gayA bAda rAjAe AvIne gokuLamAM joyuM to eka mahAkAya evA jIrNa (vRddhatva pAmelA) vRSabhane joyo, nAnA-nAnA vAcharaDA paNa tene lAtothI prahAra karI rahyA hatA. rAjAe gopAlane pUchayuM ke, pelo mahAvIryavALo puSTa vRSabha kyAM che ? gopAlake kahyuM ke, te ja A vRSabha che. paNa te vRddhAvasthAthI vyApta thayelo che. te joIne karakaMDu rAjA viSAda pAmyo. rAjA anityatA bhAvanA ciMtavavA lAgyo. aho ! sarva padArtha anitya che. pratyaMcAnA TaMkAra zabdathI jema pakSIo uDI jAya, tema jenA bhAMbharavAthI baLavAn vRSabho paNa nAsI jatA hatA, te Aje nAnA vAcharaDAnI lAto sahana karI rahyo che jenuM svarUpa joIne caMdranA darzananI paNa icchA thatI na hatI, te Aje tenI sAme jovAthI maLa-mUtrane jotAM hoya tema jugupsA kare che. tethI A parAkrama, A vaya, A rUpa, A rAjya, A vaibhava vagere sarve dhvajAnI jevA caMcaLa che ema pratyakSa bhAsa thAya che. tema chatAM paNa mANaso ajJAnane lIdhe te vAta samajatA nathI. paraMtu huM to Atmatatvane prApta karanAra svabhAvadharmAnuyAyI dharmanuM sevana karuM ane mArA janmane saphaLa karuM, e pramANe vicArI, pote ja potAnA hAtha vaDe kezano loca karIne devatAe Apela muniveSane dhAraNa karI, AtmadharmamAM rAgI thayela te pratyeka buddha karakaMDU muni pRthvI para vicAravA lAgyA. A rIte vRSabhanuM nimitta pAmIne karakaMDUne bodhi (jJAnaprakAza) prApta thatA saMvega jakhyo jAtismaraNa jJAna thayuM ane te pratyeka buddha thayA. 0 Agama saMdarbha :ThA pa1nI vR: panna 1nI vR; nisI.bhA. 1557 nI cuM, Ava yU. 1-pR.76; 2- 204 thI 207; Ava.bhA. 205nI va Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 utta.mU. 605; uttacU.pR. 178; Agama kathAnuyoga-2 utta.mU. 604 nI ; naMdI. 87nI vR; utta.ni. 264 thI 266, 270, 271 + ; uttaadhya.--bhAva.vR; X---- * 2. pratyeka buddha - dvimukha kathA H - (cAra pratyeka buddho eka ja sAthe svargamAMthI vyavyA, samakALe ja pravrujita thayA, kevaLajJAna utpatti paNa samakALe thaI, mokSe paNa samakALe ja gayA - kaliMgamAM karakuMDU, pAMcAlamAM durmukha, videhamAM nami rAjA ane gAMdhAramAM nagati - temAMnA bIjA pratyeka buddha ke jemane indradhvaja jovAthI bodha thayo temanuM kathAnaka-) pAMcAla dezanA kAMpilyapura nagaramAM durmukha nAmano rAjA hato. jenuM mULa nAma to java (yava) rAjA hatuM. te harivaMzanA hato. tene guNamALA nAme rANI hatI. eka vakhata sabhAmAM beThelA rAjAe dezAMtarathI AvelA dUtane pUchyuM ke, he dUta ! je bIjA rAjyamAM kaMI vizeSa hoya tevuM mArA rAjyamAM zuM nathI ? tyAre dUte temane jaNAvyuM ke, ApanA rAjyamAM eka citrasabhA nathI. te sAMbhaLIne rAjAe citrakArone tathA sutArone bolAvIne kahyuM ke, eka citrasabhA satvare taiyAra karo. teoe rAjAnI AjJAthI zubha samaye khAtamuhUrta karIne pAyo khodavAno AraMbha karyo. khodatAM khodatAM pAMcame divase pRthvInA taLamAMthI kAMti vaDe atyaMta dedIpyamAna evo eka mugaTa pragaTa thayo. te ratnamaya mugaTa joIne harSa pAmelA rAjAe sarva kArIgarone vastrAdikanI paherAmaNI karI khuza karyA. anukrame kArIgaroe suzobhita putaLIo vagerethI zobhAyamAna evI devasabhA saTTaza citrasabhA taiyAra karI. pachI koI zubha divase rAjA pelo divya mugaTa dhAraNa karIne te navI sabhAmAM beTho. te vakhate navaratnavALA hAranA prabhAvathI jema rAvaNanA daza mastaka dekhAtA hatA, tema te mugaTanA prabhAvathI rAjAnA mukha be dekhAvA lAgyA, tethI lokamAM te rAjAnuM dvimukha evuM nAma prasiddha thayuM. te rAjAne sAta putro thayA, paNa eke putrI thaI nahIM. tethI teNe koI yakSanI ArAdhanA karIne teNe eka putrI mAMgI, te yakSanI ArAdhanAnA prabhAve tene madanamaMjarI nAmanI eNka guNavAna ane rUpavAna putrI thaI. eka vakhata ujjayinInA rAjAe dUtanA mukhethI sAMbhaLyuM ke, kAMpiyapuranA rAjAne mugaTanA prabhAvathI be mukha dekhAya che. te sAMbhaLIne lobhathI caMDapradyota rAjAe te mugaTane mATe eka catura dUtane tenI pAse mokalyo. te dUta dvimukha rAjA pAse Avyo. AvIne teNe rAjAne namaskAra karyA. pachI kahyuM ke, tamArA mastaka para rahelA mugaTaratnane amArA rAjA caM'pradyota icche che Apa satvare te mugaTa Apo, nahIM to yuddha karavA mATe taiyAra thaI jAo. te sAMbhaLIne dvimukha rAjAe te dUtane A pramANe kahyuM jo tAro rAjA caMDapradyota mane cAra vastuo Ape to huM A mugaTa temane ApavA taiyAra chuM. te cAra vastuo A pramANe che :- 1. analagiri nAmano gaMdhahastI, 2. agnibhIru ratha, 3. zivA nAmanI padminI rANI ane 4. lohajaMgha nAmano dUta. A sarva vAta dUte jaIne rAjA caMDapradyotane karI. te sAMbhaLIne rAjA caMDapradyota krodhathI abhibhUta, kopAyamAna, roSAyamAn caMDikAvat rUdra thaI gayo. teNe turaMta ja yuddhanA prayANa mATe bherI vagaDAvI ane kopAgnithI prajvalita pradyota rAjA sainyasahita pAMcAla deza tarapha cAlyo. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - dvimukha kathA 321 rAjA caMDapradyotanA sainyamAM be lAkha hAthIo, pacAsa hajAra ghoDAo, be hajAra azvaratho ane zatrune vipatti ApanAruM sAta karoDanuM pAyadaLa hatuM. dvimukha rAjA paNa cara (jAsUsa)nA mukhethI pradyotane Avato sAMbhaLI sainyasahita sanmukha cAlyo. caMDapradyota ane dvimukha baMne rAjAonuM sainya ekaThuM thayuM eTale pradyota rAjAe ati durbhedya evo garUDa vyuha racyo. tenI sAme dvimukharAjAe potAnA sainyamAM vArkiMgUhanI racanA karI. baMne sainyo vacce mahAyuddha thayuM. paNa divya mugaTanA prabhAvathI himukha rAjAne pradyotarAjA jItI zakyo nahIM. tethI zrAMta thayelo pradyotarAjA tyAMthI nAsavA lAgyo. tene dvimukha rAjAe sasalAnI jema pakaDI lIdho. krauMca baMdhanathI bAMdhIne tenA pagamAM beDI nAMkhIne keda karyo ane khUba ja ApattimAM paDyo. keTaloka kALa vItI gayA bAda dvimukha rAjAe pradyotarAjAne baMdhanamukta karyo. tene mAnapUrvaka potAnA ardhaAsana para besADyo. koI vakhate pradyota rAjAne dvimukha rAjAnI putrI madanamaMjarI jovAmAM AvI. joIne tenA paranA gADha anurAgathI pradyota atyaMta AkuLa-vyAkuLa thaI gayo. kAmanvaranA dAhathI pradyotarAjAne kiMcit mAtra zAMti maLI nahIM. te rAtrine teNe mahAkASTa nirgamana karI. prAtaHkALe te rAjasabhAmAM Avyo, tene ati udvigna joIne primukha rAjAe tene pUchayuM ke he avaMtipati ! tamArA manamAM zenI ciMtA pravezI che ? tamAruM mukha ATaluM badhuM glAna ane udvigna kema dekhAya che? pradyotarAjA te sAMbhaLIne mauna rahyo. tyAre himukharAjAe pharI kahyuM ke, avaMtipati! jyAM sudhI Apa kAraNa nahIM jaNAvo, tyAM sudhI teno upAya kaI rIte thaI zakaze ? te sAMbhaLI pradyota rAjAe dIrdha ni:zvAsa mUkyo. pachI lajjAno tyAga karIne te bolyo ke, he rAjan ! jo Apa mAruM kuzaLa icchatA ho to tamArI putrI mane paraNAvo, anyathA huM agrimAM praveza karI mArA jIvitane samApta karIza. te sAMbhaLIne dvimukha rAjAnA manamAM thayuM ke, mArI putrIne mATe A yogya vara che. tethI moTA utsavapUrvaka potAnI putrIne pradyota rAjA sAthe paraNAvI pradyota rAjA paNa potAno janma saphaLa thayo ema mAnIne dvimukha rAjAnI rajA laIne potAnI nagarImAM pAcho pharyo eka vakhata indra mahotsavano divasa Avyo. te vakhate dvimukha rAjAe nagarajanone AjJA karI ke, he devAnupriyo ! tame indradhvajanI sthApanA karo. nagarajanoe rAjAnI AjJAno vinayapUrvaka svIkAra karyo ane turaMta ja indradhvaja mATenA staMbhane Ubho karyo. Ubho karIne tene zveta dhvajAo, puSpamALAo ane ghaNI badhI ghaMTikA vaDe zaNagAryo. pachI vAjiMtranA nAdapUrvaka te indradhvajanI puSpaphaLa Adi vaDe pUjA karavAmAM AvI. pachI keTalAMka tenI sanmukha nRtya karavA lAgyA. keTalAMka tyAM besI gIto gAvA lAgyA. e pramANe sAta divasa sudhI mahotsava pravaryo. AThamAM divase pUrNimAnA roja rAjA dvimukha pote mahAt Rddhi ane samRddhipUrvaka tyAM Avyo. AvIne teNe pUjA karI. tyAra pachI utsava pUrNa thaI gayo tyAre nagarajano te indradhvajane zobhAvavA mATe tyAM padharAvelA pota-potAnA vastro Adi sAmagrIne laI gayA. zobhAyamAna karavA mATenI dhajA tathA ghaMTikAo paNa kADhI lIdhI. mAtra lAkaDAno (kASThano) je sAmAnya staMbha bAkI rahyo tene Jain Education nternational Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 Agama kathAnuyoga-2 pADIne pRthvI para nAMkhI dIdho. bIje divase te kASThataMbha bhUmi upara paDelo hato, te viSTA ane mUtrathI lepAyelo hato. azucisthAnanA gRha jevo thaI gayo hato. tenA para bALako krIDA karI rahyA hatA. Avo indrastaMbha je phakta kASTharUpa banI gayelo hato te nagaracaryA mATe nIkaLela primukha rAjAnA jovAmAM Avyo. te joIne vairAgya pAmelA rAjAne vicAra Avyo ke, "je mahAdhvajavALo indrastaMbha gaI kAla sudhI sarva lokothI pUjAto hato te ja staMbha Aje mahA viDaMbanAne pAmI rahyo che. lakSmInI zobhA paNa kSaNabhaMgura ja che. je saMpatti nadInA pUranI jema athavA samudranI bharatInI jema jaladI Ave che ane jaldI jAya che. te pAMsalI strInA jevI saMpatti upara koNa Asakti kare ?" tethI prAyaH viDaMbanA bhUta evI A rAjya saMpadAne tajIne muktine ApanArI samatArUpa sAmrAjya saMpadAno Azraya karavo e ja mAre mATe zreyaskara che. ema vicArI jeno mamatArUpI agni zAMta thaI gayo che evA te vimukha rAjAe te ja vakhate potAnA kezano loca karIne devatAe Apela muniveSa dhAraNa karIne pRthvI para vicaraNa karyuM. A rIte pAMcAla janapadanA kAMpilya nagaramAM (mukha) primukha rAjAe aneka hajAro laghu patAkAthI maMDita thaI zobhatA evA indra staMbhane pahelA nagaranA loko vaDe pUjAtA joyo, pachIthI zobhArahita thayelA evA te indrastaMbhane kASThanI jema paDelo ane viSTA tathA mUtra vaDe lepAyelo jotAM te bodha pAmyA. Rddhi ane avRddhine samyak prakAre vicArIne te pAMcala rAja dvimukhe dharma aMgIkAra karyo arthAt sakhyam bodha pAmIne svayaM pravajyA aMgIkAra karI. devatA Apela liMga-anivezane dhAraNa karIne pRthvI para vicaraNa karyuM. e pramANe pratyeka buddha dvimukha rAjarSinuM kathAnaka jANavuM. 0 Agama saMdarbha :AvabhA. 207 thI 209 + ; Ava.s. -pR. 207, 208; u. 605; uttani. 264, 265, 272 + 4. utta.adhya.9 nI bhAva.9 utta.cUM.pR. 178; 3. pratyeka buddha nami rAjarSi kathA : | (cAra pratyeka buddho eka sAthe ja svargamAMthI cyavyA. samakALe ja pravrajita thayA. teone kevaLajJAna utpatti paNa samakALe ja thaI, teo mole paNa samakALe ja gayA. te A pramANe :- 1. kaliMgamAM karakaM, 2. pAMcAlamAM durmukha, 3. videhamAM namirAjA ane 4. gAMdhAramAM namnati temAMnA trIjA pratyeka buddha nami rAjAnuM kathAnaka...) avaMti dezamAM sudarzana nAmanA nagaramAM maNiratha nAme rAjA hato. teno nAnobhAI yugabAhu yuvarAja pade birAjyo hato. te yugabAhane madanarekhA nAmanI ati svarUpavAnuM strI hatI. koI vakhate madanarekhAne joIne maNiratha rAjA kAmAtura thayo. tethI te ekadama manomana bolyo ke, je strInI rUpasaMpatti joIne mArA AtmAne vize ja kAmadeva baLavA lAgyo che to kharekhara kAmadevano vinAza thayo che te vAta mithyA jaNAya che. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - namirAjarSi kathA 323 tyArapachI maNiratha rAjA madanarekhAne vaza karavA mATe niraMtara dAsI dvArA teNIne puSpa, tAMbula, vastra tathA alaMkAra vagere mokalavA lAgyo. tene A jeThanI prasAdI che, ema mAnI madanarekhA grahaNa karavA lAgI. koI vakhate maNiratha rAjAnA kahevAthI dAsIe madanarekhA pAse jaIne rAjAnI icchA jaNAvI. te sAMbhaLI madanarekhA bolI ke he dAsI! strIone mATe zIlarUpI ja mahAguNa jagaprasiddha che. te zIlano lopa thAya to pachI jIva vinAnA zarIranI jema te strIono janma vRthA ja jANavo. mATe tamArA pRthvIpati AvuM ayogya vacana mArA pratye kahevuM te yogya nathI. ema kahIne dAsIne vidAya karI. dAsIe jaIne maNiratha rAjAne e ja pramANe badhI vAta kahI. te sAMbhaLI rAgathI lubdha banelA rAjAe vicAra karyo ke, jo huM mArA nAnAbhAI yugabAhune mArI nAMkhIza to ja tenI patnI madanarekhA mAre kanja Avaze. te vinA mAruM kArya siddha thaze nahIM. A pramANe vicArIne maNiratha rAjA bhAInI hatyA karavAno upAya zodhavA lAgyo. eka vakhata vasaMtaRtumAM krIDA karavA mATe yugabAhu potAnI priyA madanarekhAne laIne udyAnamAM gayo. tyAM cirakALa sudhI krIDA karIA rAtrie paNa tyAMja udyAnamAM kadalIgRhanI aMdara potAnI priyA sahita sUI gayo, tyAre avasara joIne rAjA maNiratha gupta rIte khaDUga laIne kadaligRhamAM pravezyo. tyAM teNe yuvarAja yugabAhune priyAsahita nidrAvaza thayelo joyo. eTale turaMta ja kuLamaryAdAnuM ullaMghana karI, yaza dharma ane lajjAdikano paNa tyAga karI rAjAe paga vaDe potAnA bhAI evA yugabAhuno ziraccheda karyo pachI rAjA potAnA mahela tarapha cAlyo. jyAre maNiratha rAjAe potAnA baMdhu para khagano prahAra karyo, te ja vakhate madanarekhA jAgRta thaI gaI hatI. teNIe joyuM ke, rAjAe ja A akRtya AcaraNa kareluM che, eTale teNI mauna rahI. rAjAnA gayA pachI potAnA patinA mRtyuno samaya jANI madanarekhA vilApa karavA lAgI, pachI gadgad kaMThe bolI, he svAmI ! tame jarA paNa vRthA kheda karazo nahIM. kemake pUrve karelA karmothI ja sarva prANIo aparAdha kare che. tethI karIne he prANeza ! tame tamArA manane samAdhimAM rAkhajo, jinezvara paramAtmAnuM zaraNa karo, mamatAno tyAga karo, sarva prANIone vize maitrIbhAvane dhAraNa karo. ityAdi prakAre madanarekhAe potAnA pati yugabAhune samAdhi jALavavA mATenA iSTa ane miSTa vacano kahyA. te vacanothI yugabAhano kopa zAMta thayo. sarva aparAdha ane vedanAne bhUlI jaIne yugabApue paMcaparameSThInA smaraNamAM potAnA cittane sthira karyuM. e rIte yugabAhu samAdhi maraNa pAmIne pAMcamAM devalokamAM deva thayA. - tyAra pachI madanarekhA potAnA patinA moTAbhAI evA rAjA maNirathanI badaniSThA jANIne potAnA zIlanuM rakSaNa karavA mATe potAnA yuvAna putra, dhana, rAjya Adi sarvasvano tyAga karIne, temaja pote garbhavatI hovA chatAM rAtrie ja tyAMthI cAlI nIkaLI. cAlatAM cAlatAM te eka mahAbhayaMkara aTavImAM AvI pahoMcI. te aTavImAM ja siMha-vAgha AdinA bhayaMkara zabdothI trAsa pAmelI te mahAsatIe tyAMja putrane janma Apyo. pachI te bALakane eka ratnakaMbalamAM vIMTI daI, potAnA patinA nAmanI mudrikA te Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 Agama kathAnuyoga-2 bALakanI AMgaLImAM paherAvIne, potAnA vastronI tathA zarIranI zuddhi karavA mATe najIkanA sarovaramAM gaI. te sarovaramAM pahelA jaLahatie teNIne potAnI sUMDha vaDe pakaDIne AkAzamAM uchALI. te vakhate AkAzamArge koI khecarendra naMdIzvaratIpanI yAtrA karavA vimAnamAM besIne jaI rahyo hato. teNe madanarekhAne jhAlI lIdhI ane potAnA vimAnamAM besADI tyAre madanarekhAe rUdana karatA-karatA potAne thayelA putra prasavanI ane te putrane mArgamAM mUkIne AvyAnI vAta te vidyAdhara rAjAne kahI. te sAMbhaLIne teNe vidyAnA baLathI putranuM svarUpa jANIne kahyuM he bhadre ! tuM ciMtA na kara, viparIta zikSA pAmelA azvathI haraNa karAyelA mithilAnagarInA rAjA pagharathe tArA putrane laIne potAnI putrarahita priyAne sopela che. mATe have tuM te saMbaMdhi viSAdano tyAga karI mane pati tarIke aMgIkAra kara. te sAMbhaLI madanarekhA bolI ke, he pUjya ! prathama mane naMdIzvara dvIpanI yAtrA karAvo, pachI huM tamArA manoratha pUrNa karavA prayatna karIza. te sAMbhaLIne vidyAdharendra teNIne naMdIzvara hIpe laI gayo. tyAM bAvana jinAlayomAM jinezvaronA biMbone vaMdanA karIne te vidyAdhara tathA madanarekhA tyAM rahelA maNicUka rAjarSi pAse AvyA. AvIne temane vaMdanA karIne beThA. A samaye pAMcamAM devalokamAM utpanna thayela yugabAhu deva avadhijJAnathI potAno pUrvabhava jANIne tyAM Avyo. prathama te deve madanarekhAne vaMdanA karI, pachI teNe munine vaMdanA karI. te joIne vismaya pAmelA maNiprabha vidyAdhare tene kahyuM ke, he mahAbhAga ! tamArA jevA vivekI puruSe prathama A strIne vaMdanA karI ane pachI munine vaMdanA karI tenuM zuM kAraNa ? tame AvuM A ayogya AcaraNa kema karyuM ? ema kahIne te yugabAhu devane teNe Thapako Apyo. tyAre cAraNazramaNamuni maNicaMDarAjarSie te devanA pUrvabhavanuM svarUpa maNiprabhane kahI saMbhaLAvyuM. pachI kahyuM ke, he vidyAdhara rAjA ! A deva potAnA dharmAcAryanuM smaraNa karIne zIghratAthI ahIM Avela che, A devInA prabhAve ja tenI devagati thayelI che. tethI teNe munine choDIne prathama A mahAsatIne vaMdana kareluM che. temAM kazuM ayogya karela nathI. A pramANe sAMbhaLIne te vidyAdhararAjAe yugabAhu devanI kSamA mAMgI. tyAra pachI te deve madanarekhAne upADIne mithilAnagarImAM mUkI dIdhI tyAM potAnA putrane sukhI joIne te svastha cittavALI thaI, tyAra pachI teNIe vairAgya pAmIne koI pravartinI pAse jaIne pravajyA grahaNa karI. madanarekhAnA putranuM nAma "nami" pADavAmAM Avela hatuM. te namikumAra anukrame yuvAvasthAne pAmyo, tyAre mithilApatie tene 1008 kanyAo paraNAvI. pachI te pAratha rAjAe namikumArane rAjyabhAra soMpI daIne dIkSA grahaNa karI. avaMti dezamAM sudarzana nagaramAM je rAtrie maNiratha rAjAe potAnA nAnA bhAI yugabAhune khaDraga vaDe mArI nAMkhela. te ja rAtrie kRSNa sarpanA daMzathI raudra dhyAna vaDe maraNa pAmIne rAjA maNiratha cothI narake gayo. tyAra pachI yugabAhu ane madanarekhAno Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - namirAjarSi kathA 325 moTo putra caMdrayazA tyAMno rAjA thayelo. koI vakhate namirAjAno paTTahati baMdhananA staMbhane ukheDIne nAsI gayo, tene koI pakaDI zakyuM nahIM, te hAthI nAsatonAsato caMdrayazA rAjAnA nagaranI hadamAM pravezI gayo. eTale rAjA caMdrayazAe te hAthIne pakaDIne potAnI hAthI zALAmAM mUkAvI dIdho. A vAtanI jANa namirAjAne thaI, tyAre teNe potAnA dUtane caMdrayazA rAjA pAse mokalyo, mokalIne potAnA hAthIne parata ApavA mAMgaNI karI. tyAre caMdrayazA rAjAe hAthI parata ApavAnI nA pADI dIdhI, te sAMbhaLI namirAjA tenI sAthe yuddha karavAne Avyo ane caMdrayazA rAjAnA nagarane ghero ghAlIne tyAM rahyo. A samagra vRttAMta sAdhvI madanarekhAnA sAMbhaLavAmAM Avyo, tethI teNI AvyA ane namirAjAne samajAvavA lAgyA ke, he vatsa nami ! tArA potAnA ja moTA bhAI sAthe tAre yuddha karavuM e yukta nathI. te sAMbhaLI vismIta thayelA nami rAjAe sAdhvI madanarekhAne pUchayuM ke, caMdrayazA rAjA mAro bhAI kaI rIte thAya ? tyAre sAdhvI madanarekhAe namirAjAne tenA janmathI mAMDIne sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLI kiMcit zaMkAzIla thayelA nami rAjAe pitAnA nAmanI mudrikA joI te joIne te nizcit thaI gayo. eTale yuddhane choDI daIne te potAnA moTAbhAI evA rAjA caMdrayazA pAse gayo. tyAM jaIne teNe rAjA caMdrayazAne sarva vRttAMta jaNAvyo. tyAra pachI baMne bhAIo paraspara prItivALA thayA. anukrame rAjA caMdrayazAe namikumArane potAnuM rAjya soMpIne vrata grahaNa karavAnI tIvra bhAvanAthI pravajyA aMgIkAra karI, nami rAjA baMne rAjyonuM akhaMDapaNe ane nyAyapUrvaka pAlana karavA lAgyA. koI vakhate tathA prakAranA pUrvakarmanA udayathI namirAjAnA dehamAM cha mAsanI sthitivALo mahA dADampara utpanna thayo. aneka vaidyoe aneka prakAre cikitsA karI, to paNa te dAhavara zAMta thayo nahIM. eka vakhata koI vaidyanA kahevAthI namirAjAne vilepana karavA mATe sarva rANIo caMdana ghasavA lAgI. te vakhate rANIonA hAthamAM rahelA kaMkaNonA paraspara athaDAvAthI ghaNo ja avAja thato hato, je avAja nami rAjAthI koI rIte sahana thato na hato. eTale teNe rANIone AjJA karI ke, tame A kaMkaNo kADhI nAMkho, mArAthI teno avAja sahana thato nathI. rAjAnI AjJAne vinayapUrvaka sAMbhaLI - hRdayamAM avadhArIne phakta eka-eka kaMkaNa hAthamAM paherI rAkhyuM, bAkInA sarva kaMkaNo kADhI nAMkhyA. thoDI vAre kaMkaNono khaNakhaNATa baMdha thayo jANIne rAjAe pUchyuM ke, kema have kaMkaNano avAja saMbhaLAto nathI ? tyAre rANIe tene eka-eka kaMkaNa batAvyuM. te joIne e ja vakhate rAjAne cAritrAvaNakarmano baMdha tuTavAthI evo adhyavasAya thayo ke- kaMkaNanA samUhanA dRSTAMtathI evuM siddha thAya che ke ghaNAM badhAM parigrahane dhAraNa karanAro jIva nizcaya karIne duHkhane anubhave che. ekalo jIva duHkhathI mukta thAya che, mATe ekalA rahevuM te ja zreSTha che. A pramANe ekatva bhAvanAnI dhArAe caDelA namirAjAne gADha nidrA AvI gaI. temaNe svapnamAM potAne merU parvata para rahelA ane zveta hAthI para birAjamAna thayelA Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 Agama kathAnuyoga-2 joyA. jyAre teo svapnamAMthI jAgRta thayA tyAre tene ema lAgyuM ke, Avo suvarNa parvata pUrve meM kyAMka paNa joyelo che. e pramANe uhApoha karatA namirAjAne jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. jAtismaraNa jJAnathI teNe jANyuM ke, pUrvabhavamAM teNe khUba ja sArI rIte - samyaktayA cAritra dharmanI paripAlanA karavAthI, teo anupama lakSmIvALA puSpottara vimAnamAM devatA thayelA hatA. te devanA bhave jinezvara bhagavaMtanA janma kalyANaka avasare te tyAM Avela hatA. te vakhate Avo suvarNamaya merU parvata joyelo hato. A pramANe jAtismaraNa jJAna thatAM ja tene cAritra levAnI utkaTa icchA thaI. svayaM kezano loca karyo, devatAe tene sAdhuveSa Apyo ane pratyeka buddha evA nami rAjarSi rAjyano, rANIono, parivArano, vaibhavano, saMpattino tyAga karIne cAlI nIkaLyA. tethI ja uttarAdhyayana sUtramAM navamAM adhyayana "nami pravajyA"mAM adhyayano AraMbha karatAM ja sUtrakAra maharSi jaNAve che ke devalokathI AvIne naminA jIve manuSya lokamAM janma lIdho. teno moha upazAMta thayo, tyAre namirAjAne pUrvajanmanuM smaraNa thayuM. smaraNa karIne anuttara dharmamAM svayaM saMbuddha thayA. rAjyano bhAra potAnA putrane soMpIne namirAjAe abhiniSkramaNa karyuM. namirAjAe zreSTha aMtaHpuramAM rahIne, devalokanA bhoga samAna suMdara bhogone bhogavIne eka divasa prabuddha thayA ane teoe bhogono parityAga karyo. bhagavad nemie potAnuM nagara arthAt samagra mithilA nagarInuM rAjya ane janapadasahita potAnI rAjadhAnI mithilAno, samagra (azva, ratha, hAthI, pAyadaLa sahitanI) senAno, aMtaHpurano ane samagra parijanono tyAga karIne, teone choDI daIne abhiniSkramaNa karyuM - pravrajyA grahaNa karI ane ekAMtavAsI thaI gayA. je samaye namirAjarSi abhiniSkramaNa karIne pravajita thaI rahyA hatA, te samaye mithilAnagarImAM ghaNo ja kolAhala thayelo hato. uttama pravajyA sthAnane mATe prastuta (nIkaLelA) evA namirAjarSine brAhmaNanA rUpamAM Avela devendrae kahyuM ke, he rAjarSi ! Aje mithilA nagarImAM, prAsAdomAM ane gharomAM kolAhalapUrNa dAraNa zabdo kema saMbhaLAI rahyA che ? devendranA A kathanane sAMbhaLIne ane hetu tathA kAraNathI prerita nimirAjarSie devendrane kahyuM ke, mithilA nagarImAM eka caityavRkSa hatuM. je zItaLa chAyAvALuM, manorama, pAMdaDA-puSpo ane phaLothI yukta hatuM. eka vakhata pracaMDa AMdhI AvI, te manorama vRkSa tuTI paDyuM. te vakhate vRkSanA tuTI paDavAthI duHkhita, Arta ane azaraNa palIo krandana-vilApa karI rahyA hatA. te ja rIte je svajanAdi krandana karI rahyA che, te A pakSInI mAphaka potapotAno Azaro javAthI ja vilApa karI rahyA che. svajana ane parijana potAnI AhAra-vArtAne kAraNe, patnIo potAnA bhogopabhoga, ghara, vaibhava, sukha Adine mATe e rIte badhAM potAnA kAryane (svArthane) mATe ja vilApa karI rahyA che. paNa teo e vicAratA nathI Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - namirAjarSi kathA 327 ke, jema saMdhyAkALe vRkSano Azaro levA AvelA pakSI savAre to pAchA uDIne anyatra jAya ja che tema A jagamAM sarve kuTuMbIjano ekaThA thAya che, paNa pAchA sarve potapotAnI ja dizAmAM arthAt karmAnusAra gatimAM cAlyA jAya che. namirAjarSinA arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita devendrae kahyuM, juo A agni che, A vAyu che, tenA vaDe tamAruM rAjabhavana saLagI rahyuM che ane tame tenA tarapha ke tamArA aMtaHpura tarapha kema dhyAna nathI ApatA ? devendranA A kathanane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita nimirAjarSie A pramANe kahyuM, jenI pAse potAnuM kahI zakAya evuM kaMI hotuM nathI, evA ame loko sukhethI rahIe chIe. sukhapUrvaka jIvIe chIe. mithilAnA baLavAthI mAruM kaMIja saLagI rahyuM nathI. putra, patnI ane gRhavyApAra (kuTuMba pravRtti)thI mukta bhikSane mATe koI vastu priya nathI hotI ke koI vastu apriya hotI nathI. huM badhI ja bAjuthI ekalo ja chuM, A prakAre ekAMtadaSTA gRhatyAgI munine badhAM prakAre sukha ja sukha hoya che. A arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita devendrae kahyuM, he kSatriya ! pahelAM tame nagaranI pharato koTa, gopura, aTTAlikAo, dUrganI khAI ane zatadanI banAvo. pachI pravRjita thajo. arthAt tamArA nagaranI sArI rIte rakSA thAya tevI pUrI killebaMdhI karAvI do, jethI koI zatru tene luMTI ke bhAMgI na zake, pachI pravajyA lejo. - devendranA A kathanane sAMbhaLIne, hetu ane kAraNathI prerita nami rAjarSie devendrane A pramANe kahyuM- zraddhArUpI mAruM nagara che. temAM tapa ane saMyamarUpI argalA che. tene kSamArUpI prAkAra banAvIne mana, vacana ane kAyAnI traNa guNathI surakSita karela che ane ajeya--majabuta evo prAkAra-killo meM banAvelo che. parAkrama (puruSArtha) e mAruM dhanuSya che. iryAdi samiti e mArA dhanuSyanI pratyaMcA-dorI che. dhRti-dhIrajane meM tenI mUTha banAvela che. satyathI meM tene bAMdhela che. tArUpI bANa meM grahaNa karela che. tapanA bANothI yukta dhanuSya vaDe huM karmarUpI kavacane bhedIne antaryuddhamAM huM vijaya meLavIza. e pramANe vijetA banIne muni saMsArathI mukta thaI jAya che. A arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita devendrae namirAjarSine kahyuM, he kSatriya ! pahelA tame prAsAda, vardhamAnagRha ane caMdrazALAo banAvo pachI pravajyA lo. devendranA A kathanane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita nami rAjarSie A pramANe kahyuM AvuM thaze ke nahIM thAya evo jene saMzaya hoya che, mAruM tyAM kadAca gamana thAya to mane kAma lAgaze evo hetu hoya te ja mArgamAM ghara (prAsAda) banAve che. paNa mane mArA gamanano nizcaya hovAthI huM te viSayamAM saMzayita nathI. samyagdarzanAdi vaDe mukti pratyenA hetune kAraNe meM nizcitapaNe mAro mArga jAmyo che. have jyAre huM saMzayita ja nathI pachI mAre ghara zA mATe banAvavuM joIe ? tethI jyAM javAnI icchA hoya tyAMja Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 Agama kathAnuyoga-2 sthAyi ghara banAvavuM joIe arthAt muktipada-siddhigatimAM javAnuM mAre sunizcit che, to pachI mArI pravRtti paNa te taraphanI ja hoya. A arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita devendra e namirAjarSine kahyuM ke, he kSatriya ! pahelA tame luMTArA, prANaghAtaka DAkuo, gAMTha bhedanArAo ane corIthI nagaranI rakSA karo, pachI pravajyA paMthe jajo. devendranA A kathanane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita nimirAjarSie kahyuM A lokamAM manuSyo dvArA aneka vakhata mithyAdaMDano prayoga karAya che. aparAdha na karanArA nirdoSa pakaDAya jAya che ane kharo aparAdhI chUTI jAya che - A jagamAM aneka vakhata niraparAdhI jIvone paNa ajJAna, ahaMkAra Adi hetuthI aparAdhInI jema khoTo daMDa apAya che ane deza tyAga ke baMdhanAdithI sajA thAya che. tethI tuM je kahe che ke, nagaranuM kSema-kalyANa karIne javuM te vyartha che kemake ajJAnatAthI - te prakAranA parijJAnanA abhAve niraparAdhIne paNa daMDa thato hoya to tenI rakSA karavAnuM jJAna azakya che. A arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita devendrae namirAjarSine A pramANe kahyuM, he kSatriya ! je rAjA hajI paNa tamane game che, pahelA tene tamArA vazamAM karI, pachI pravajyA paMthe jajo. devendranA A arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita nami rAjarSie A pramANe kahyuM je durjaya saMgrAmamAM daza lAkha yoddhAone jIte che, tenI apekSAe, je eka pote potAne jIte che, teno vijaya e ja parama vijaya che. bahAranA yuddho karavAthI bIjuM zuM maLavAnuM che ? yuddha to svayaM potAnI sAthe ja karavuM joIe. - potAnA vaDe potAne jItIne ja sAcuM sukha prApta thaI zake - pAMca indriya, krodha, mAna, mAyA ane lobha - e ja vAstavamAM darjeya che arthAt kaSTa karIne jItI zakAya tevA che. eka svayaM potAne jItI levAthI, bIjuM badhuM to jItAya ja jAya che. - kemake potAnI je durAcAra pravRttio che, tene jItavAthI bIjuM badhuM to jItAI ja gayela che. jo lAkho yoddhAone yuddhamAM parAjita karavAmAM Ave to paNa te vijaya e kharekhara to bIjAno ja parAjaya che. tenA karatA AtmAno arthAt potAno parAjaya karavo ati durjaya-muzkela che. jo AtmAne jItI levAya to ekAMte AtyaMtika evuM muktirUpa sukha prApta thaI zake che. A arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita devendrae kahyuM ke, he kSatriya ! tame vipula yajJa karAvIne, zramaNa ane brAhmaNone bhojana karAvIne, dAna daIne, bhoga bhogavIne ane pote paNa yajJa karIne pachI pravajyA paMthe gamana karajo. devendranA A arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita nami rAjarSie devendrane A pramANe kahyuM - je manuSya pratimAsa daza lAkha gAyonuM dAna kare che, tenA karatA paNa saMyama ja kalyANakArI che, pachI bhale te manuSya koIne kaMI paNa dAna na kare, Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - namirAjarSi kathA 329 kemake cAritra mohanIya karmanA kSayopazama vaDe koI saMyama aMgIkAra karaze to te Azrava AdithI viramavAno ja che. Azrava AdithI aTakavuM te dAna devA karatAM paNa prazastatara pravRtti che. saMyamano artha ja che - prANInI hiMsA Adi pravRttithI aTakavuM te. vaLI je yajJa karavAnuM, bhojana karAvavAnuM ke bhoga bhogavavAnuM tame kaho cho te sarva pravRttito pratyakSatayA sAvadya ja che kemake temAM to jIvonuM upamarthana Adi thavAnA ja che. je sAvadya che, te prANIne pratikartA thatA nathI. A arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita devendrae namirAjarSine A pramANe kahyuM, he manujAdhipa ! tame gRhastha Azramane choDIne, je bIjA saMnyAsa AzramanI icchA karI rahyA cho, te ucita nathI. gRhastha AzramamAM rahIne ja pauSadhavratamAM anuraktajoDAyelA raho. kemake gRhastha Azrama alpa sattvavALA jIvo mATe atiduSkara ke atyaMta duranucara (duHkhe karIne vicArI zakAya tevo) che. tethI ja kahyuM che ke, gRhasthAzrama samAna koI dharma thayo nathI ke thavAno nathI. tenuM paripAlana zUravIro ja karI zake kalIba (napuMsako) to pAkhaMDano ja Azraya kare che. vaLI gRhasthAzramano tyAga karI ittara dharmanI icchA to kRSi ke pazupAlanAdimAM paNa azakta evA kAyarajano kare che. to he rAjarSi tame gRhastha dharmanuM pAlana karIne paNa aSTamyAdi tithimAM pauSadha nAmanA vratamAM Asakta raho - aNuvratAdinI paripAlanA karo. kahyuM paNa che ke, sarve tapoyogamAM prazasta evA AThama, caudaza, pUnama, amAsanA divasomAM pauSadhavatamAM manuSya vasavuM joIe. devendranA A kathanane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita namirAjarSie devendrane A pramANe kahyuM je bALa sAdhaka mahinA-mahinAno tapa kare che ane pAraNe ghAsanA taNakhalAnA agrabhAga upara Ave eTalo ja AhAra grahaNa kare che. te suAkhyAta dharmanI soLamI kaLA jeTalo dharma paNa pAmI zakatA nathI. kemake - AvA prakAranuM kaSTadAyI anuSThAna karavA karatA paNa tIrthakara bhagavaMte kahelo sarva sAvadya viratirUpa evo cAritra dharma vadhAre zobhana - sAro kahelo che. (pra-) je-je ghora dharma hoya tenuM dharmArthIoe avazya anuSThAna karavuM joIe tema kahyuM tenuM zuM? (uttara) ahIM "ghoratna" zabda anekAMta artha vaDe ciMtavavAno che. ghora hoya to paNa svAkhyAta (kevaLI prarUpita) evuM dharmAnuSThAna - karavuM joIe. kevaLI prajJapta dharma sivAyanuM tapa AtmavighAtaka bane che. tethI dharmanA arthI jIvoe svAkhyAta dharma na hoya tevA ghora anuSThAna karavA na joIe. gRhastha dharma to sAvadya hovAthI hiMsAvat ja jANavo teno Adara kevaLa sarvavirati na ja grahaNa karI zakanAra mATe upadezAmela che. A arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita devendrae namirAjarSine A pramANe kahyuM, he kSatriya ! tame cAMdI, sonA, maNi, motI, kAMsAnA pAtra, vastra, vAhana ane kozanI vRddhi karIne pachI munipaNuM aMgIkAra karo. devendranA A kathanane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita nimirAjarSie devendrane Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 A pramANe kahyuM sonA ane cAMdInA kailAzaparvata samAna asaMkhya parvata hoya, to paNa lobhI manuSyanI tenAthI koI tRpti thatI nathI. kemake icchAo AkAza samAna anaMta che. pRthvI paranA tamAma pradezo, cokhA, java, sonuM tathA pazuo paNa eka manuSyanI icchA pUrti mATe paryApta thatA nathI ema jANI sAdhake tapanuM AcaraNa karavuM joIe. namirAjarSi ahIM jaNAve che te pramANe koI nAno--moTo nahIM paNa vizALa evo kailAza parvata hoya, te parvatatulya sonAnA ane cAMdInA parvato prApta thaI jAya, te paNa eka, be, traNa ke saMkhyAta nahIM paNa asaMkhya parvato prApta thaI jAya, upalakSaNathI srIo vagere paNa teTalA badhAM prApta thaI jAya to paNa kiMcit mAtra paNa paritoSa-saMtoSa ApavA samartha thaI zakatA nathI. kemake je icchAo che te AkAzatulyA arthAt aMtarahita hoya che ane kahyuM paNa che ke- jIvane seMkaDogaNuM ke hajArogaNuM prApta thAya, rAjya maLI jAya, devatva ke indrapaNAnI prApti thaI jAya to paNa tuSTi thatI nathI. - Agama kathAnuyoga-2 tethI paMDita puruSoe bAra prakAranA tapanuM AcaraNa karavuM e ja zreyaskara che. kemake tyAra pachI ja nispRhatayA icchAnI paripUrti thavI saMbhava che. saMtoSa AkAMkSArahitapaNAthI ja thavAno che, sonA AdinI vRddhi mAtrathI saMtoSanI prApti thatI nathI. A arthane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita devendrae kahyuM ke, he pArthiva ! Azcarya che ke, tame pratyakSathI prApta thatA bhogono tyAga karI rahyA cho ane aprApta bhogonI icchA karI rahyA cho. mAlUma paDe che ke, tame vyartha saMkalpothI ThagAI rahyA cho. kharekhara koI vivekI puruSa, brahmadatta cakravartI AdinI mAphaka aprApta viSayonI AkAMkSA karavAmAM prApta thayelA viSayono tyAga karato nathI. devendranA A kathanane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerita evA namirAjarSie devendrane A pramANe kahyuM saMsAranA kAmabhogo zalya samAna che, viSa samAna che, AzIviSa sarpa samAna che. jeo kAmabhoga prApta karavAnI icchA rAkhe che, paraMtu tenuM sevana karI zakatA nathI teo paNa durgatimAM jAya che. vaLI krodhathI adhogatimAM javuM paDe che, mAnathI adhamagatimAM javuM paDe che, mAyAne kAraNe sugatimAM bAdhA Ave che ane lobhathI baMne taraphano bhaya rahe che. kAma arthAt manojJa evA zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanI kAmanA, zalya samAna che kemake jema zarIramAM pravezela kAMTo vagere zalya zarIrane vividha prakAre pIDA--bAdhA Adi ApyA kare che, tAlapuTa Adi jhera, je rIte zarIramAM vyApta thaI jAya che, te rIte kAma paNa zarIra AkhAmAM phelAya jAya che. jherane khAvAthI upabhoga karavAthI madhura vastu paNa asuMdara hoya tevI bhAse che. tenA pariNAma ati dAruNa hoya che. te ja rIte kAma paNa pariNAme dAruNa hoya che. te ja rIte AzIviSa sarpa tenI vizALa pheNa ane maNithI AbhUSita hoya tyAre dekhAvamAM to suMdara ja lAge che, paNa jo teno sparza karavAmAM Ave Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - namirAjarSi kathA 331 to nizcaya karIne vinAzane prApta thavAya che. tevI ja kAmanI gati che. jyAre mumukSane to kiMcit mAtra paNa AkAMkSA hotI ja nathI. namirAjarSinI A vAta sAMbhaLIne devendrae brAhmaNanA rUpano tyAga karIne potAnuM vAstavika indrasvarUpa pragaTa karyuM. tyAra pachI madhura vANIthI stuti karatA namirAjarSine vaMdanA karI. vaMdanA karyA pachI teNe namirAjarSine kahyuM ke aho ! Azcarya che ke, tame krodhane jItyo che, mAnane parAjita karela che, mAyAne nirAkRta karelI che, lobhane vaza karelA che. aho muni ! tamArI saraLatA uttama che, tamArI mRdutA uttama che, tamArI kSamA uttama che, tamArI nirlobhatA uttama che. he bhagavan! tame A lokamAM paNa uttama cho ane paralokamAM paNa uttamatAne prApta karazo. karmamaLathI rahita thaIne tame lokamAM sarvottama sthAna evI siddhine prApta karazo. A pramANe stuti karatA evA indrae, uttama zraddhApUrvaka rAjarSine pradakSiNA karatA-karatA aneka vakhata vaMdanA karI, tyAra pachI namimunivaranA cakra-aMkuza Adi uttama lakSaNothI yukta evA caraNamAM namaskAra karyo. tyAra pachI lalita ane capaLa evA kuMDala ane mugaTane dhAraNa karanAro indra upara AkAza mArge cAlyo. namirAjarSie AtmabhAvanAthI svayaM potAne vinata karyA. sAkSAt devendra dvArA prerita thavA chatAM paNa gRha ane vaidehInI rAjyalakSmIno tyAga karIne zrAmaNya bhAvamAM susthira rahyA. saMbuddha, paMDita ane vicakSaNa puruSo A ja prakAre bhogothI nivRtta thAya che, je rIte namirAjarSi bhogathI nivRtta thayA arthAt mithyAtvane dUra karIne ane jIva-ajIvAdi tattvone jANatA evA saMbuddha - jemaNe zAstrano artha sunizcit karelo che tevA paMDito ane abhyAsanA atizaya thakI kriyA prati prAviSyavALA evA pravicakSaNa loko bhogonA A sevanathI aTake che - atyaMta nizcalatApUrvaka nivarte che - sarvathA aTakI jAya che. 0 Agama saMdarbha :sUya. rara6; sUya yU.pU. 120; AvabhA 208, 210, 211 + vRka Ava.pU.1-pR. 75, ra-pR. 207, 208; utta.ni. 264 thI 267, 269, ra72 thI 274 + ; utta.mU. 229 thI 290, 604, 605 + ; utta.cUpR117 thI 185; utta.adhya -nI bhAva - 4 - 4 -- 4. pratyeka buddha nagnati kathA : (cAra pratyekabuddho eka sAthe svargamAMthI cyavyA, samakALe dhvajita thayA, kevaLajJAna utpatti paNa samakALe thaI, mole paNa samakALe gayA. te A pramANe :- 1. kaliMgamAM kaDhaM, 2. pAMcAlamAM dvimukha, 3. videhamAM namirAjA ane 4. gAMdhAramAM nagnati temAMnA cothA pratyeka buddha nagnati, ke jene AmravRkSa joIne bodha prApta thayelo tenuM kathAnaka-) gAMdhAra dezamAM siMharatha nAme rAjA hato. koI vakhate tene be ghoDA bheTa maLyA. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 Agama kathAnuyoga-2 paNa te baMne ghoDAo viparIta zikSA pAmelA hatA. te ghoDAnI gati parIkSA karavA mATe te bemAMnA eka ghoDA para caDIne rAjA siMharatha krIDA karavA nIkaLyo. te viparita zikSA pAmelo ghoDo nadInA pUranI jema doDato-doDato bAra yojana dUra nIkaLI gayo ane eka mahAaraNyamAM rAjAne lAvIne mUkI dIdho. rAjA te azvanI lagAma kheMcI kheMcIne thAkI gayo hato. tethI teNe lagAma choDI dIdhI jevI lagAma mUkI ke azva Ubho rahI gayo. tyArapachI rAjAe nIce utarIne azvane vRkSa sAthe bAMdhI dIdho, pote phaLa-AdithI potAnI sudhAnuM nivAraNa karyuM. rAtrivAsa karavA mATe rAjA pAsenA parvata para caDyo. tyAM eka sAta mALano prAsAda joIne rAjAe temAM praveza karyo. te mahelamAM eka mRga sarakhA netravALI kanyA jovAmAM AvI. te kanyA rAjAne joIne turaMta ja UbhI thaI, teNe rAjAne Asana ApyuM. pachI siMhasena rAjAe tene pUchayuM ke, he subhaga ! tuM koNa che ? ane ahIM ekalI kema rahe che ? teNI bolI ke, prathama tame mane gAMdharva vivAhathI paraNo pachI huM tamane mAruM sarva vRttAMta jaNAvIza. te sAMbhaLIne rAjAe tenI sAthe gAMdharva vivAha karyo. pachI te strI potAnuM vRttAMta kahevA lAgI. A bharatakSetramAM kSitipura nAme nagara che. tyAM jitazatru nAme rAjA rahe che. teNe ekadA citrazALA karavA mATe citrakArone bolAvyA. bolAvIne AjJA karIne ke tame A zaheramAM tamArAM jeTalA ghara hoya teTalA vibhAga karIne A sabhA citaro, citArAo te pramANe bhAga pADyA. pachI te sabhA citaravA lAgyA. te citrakAronI sabhAmAM eka vRddha citrakAra hato, tene koI sahAyabhUta thatuM na hatuM. mAtra kanaka maMjarI nAme tene putrI hatI, te haMmezAM pitAne mATe tyAM bhojana laIne AvatI. te vRddha citrakArane evI Teva hatI ke, jyAre bhojana Ave tyAre zauca mATe bahAra jAya. eka vakhata kanakamaMjarI bhojana laIne rAjamArgethI AvatI hatI, te vakhate rAjA ghoDA para savAra thaIne ghoDo doDAvato tyAMthI nIkaLyo. tene joIne bhayabhIta thayelI kanakamaMjarI doDIne sabhAmaMDapamAM AvI. te samaye rAjA paNa citrasabhA jovA mATe tyAM Avyo. te citra joto hato tyAre bhIMta upara citrita thayeluM eka moranuM pIchuM teNe joyuM. te joIne teNe hAtha laMbAvyo, te morapIMchu levA mATe ekadama potAno hAtha tyAM laI gayo. te citra mAtra hovAthI moranuM pIMchu to hAthamAM na AvyuM, paNa rAjAnI AMgaLIno nakha bhAMgI gayo, tethI rAjA lajjita thaI gayo. te dRzya joIne kanakamaMjarI vilAsapUrvaka hAsya karIne bolI ke, have mAMco (khATalI) cAre pAyAthI pUrNa thaI gayo. te sAMbhaLIne rAjAe Agraha karyo ke, he kanyA ! tuM mane jaNAva ke, mAMco kaI rIte pUrNa thaI gayo ? tyAre teNI bolI ke, Aje jyAre huM mArA vRddha citrakAra pitA mATe bhojana laIne AvatI hatI, tyAre rAjamArga meM koI mANasane ghoDo doDAvato joyo, te pahelo mUrkha. tene mUrnAIrUpI mAMcAno pahelo pAyo samajavo. kemake rAjamArga bALako, strIo ane vRddho vagerenA javA-AvavAthI sAMkaDo thayelo hoya che, tethI DAhyA puruSo tyAM tvarAthI azva doDAvatA nathI. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - nagnati kathA 333 bIjo mUrkha arthAt mUrkhatArUpI mAMcAno bIjo pAyo te - A rAjyano rAjA che kemake teNe paranuM duHkha jANyA vinA ja bIjA yuvAna citrakAro jeTalo ja bhAga citra banAvavA mATe mArA vRddha ane putra vihoNA evA pitAne Apelo che. trIjo mUrkha arthAt mUrkhatArUpI mAMcAno trIjo pAyo te - mArA pitA che. kemake jyAre huM bhojana laIne AvuM chuM tyAre ja te dehaciMtA arthAt zauca kArya mATe bahAra jAya che. paraMtu bhojananA lAvyA pahelAM ke pachI jatA nathI. cothA mukhe tame cho. bhIMta upara citrita thayela moranuM pIMchu levA mATe tame hAtha laMbAvyo. tamane eTalI paNa khabara nathI ke, moranuM pIMchu A citrasabhAmAM kyAMthI Ave? kadAcita Ave, to paNa te bhIMtanI upara kyAMthI hoya ? to paNa tame morapIMchu levA mATe hAtha laMbAvyo. te A mUrkhatArUpI mAMcAno cotho pAyo jANavo. A pramANe te kanyAnAM vAkyo sAMbhaLIne rAjAne tenI badhI ja vAta satya lAgI. pachI rAjAe vicAryuM ke, A kanyA sAthe jo huM lagna karIza, to mAro janma saphaLa thaze. pachI rAjAnI AjJAthI rAjyanA maMtrIe, pelA vRddha citrakAra pAse kanakamaMjarI mATe mAMgaNI karI. te citrakAre paNa harSa pAmIne tene potAnI putrI rAjA sAthe paraNAvI. eka vakhata kanakamaMjarI rANI potAno vAro hovAthI dAsInI sAthe rAjAnA zayanagRhamAM AvI. rAjA suto, tyAre prathamathI saMketa karI rAkhelI dAsIe kanakamaMjarIne kahyuM ke, he devI! tamane abhuta kathAo AvaDe che. mATe temAMthI eka kathA Aje mane kaho, tyAre teNI bolI ke, jyAre rAjA UMghI jaze tyAre huM tane kathA kahIza. te sAMbhaLI vArtA sAMbhaLavAnI icchAthI rAjAe khoTI nidrAno DoLa karyo. eTale kanakamaMjarIe vArtA kahevA mAMDI- eka zreSThIe eka hAthanuM caitya karAvyuM, temAM cAra hAthanI devapratimA sthApana karI, te sAMbhaLI dAsIe pUchayuM ke, he rANI ! eka hAthanA caityamAM cAra hAthanA deva kaI rIte rahI zake ? tame mArA e saMzayane dUra karo, pachI vArtA AgaLa kahejo. tyAre rANIe dAsIne kahyuM ke, atyAre to mane nidrA Ave che, tuM jA. huM tane kAle uttara ApIza. bIje divase te vArtAnuM samAdhAna sAMbhaLavAnI icchAthI rAjAe pharI kanakamaMjarI rANIno ja vAro rAkhyo. te divase paNa rAjA khoTI nidrA levA lAgyo, tyAre dAsIe pUchayuM ke, he svAminI ! pahelA mArA kAlanA saMzayanuM nivAraNa karo tyAre rANI bolI ke, cAra hAthanI pratimA eTale cAra hAtha UMcAIvALI pratimA nahIM, paNa devane cAra hAtha hatA, tevI pratimA. pratimA to eka hAthanI UMcAInA caityamAM samAI zake teTalI ja hatI. tethI eka hAthanA caityamAM cAra hAthavALI deva pratimAM rahe ke na rahe ? pachI dAsIe kahyuM ke, he svAminI ! Aje bIjI vArtA kaho. tyAre rANIe vArtAno AraMbha karyo, koI vanamAM lAla azokavRkSa hatuM. te vRkSane seMkaDo zAkhAo hatI. paNa tenI chAyA pRthvI para bIlakula paDatI nahotI. tyAre dAsIe vacce pUchayuM ke, evaDA moTA vRkSane chAyA kema na hoya ? hovI ja joIe. tyAre rANI bolI ke, tuM jA. atyAre mane nidrA Ave che. kAle tArA praznano uttara ApIza. ema kahIne rANI sUI gaI. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 Agama kathAnuyoga-2 - trIje divase pharI rAjAne vArtAmAM zuM samAdhAna Ave che te jANavAnI jijJAsA thaI. rAjAe trIje divase paNa kanakamaMjarIne ja rAtre suvAno krama Apyo. te divase paNa rAtre rAjA khoTo ja nidrAdhIna thaI gayo eTale dAsIe pUrvanI jema ja pUchayuM - tyAre rANIe tene khulAso karyo. te vRkSa kuvA para hatuM. tethI tenI chAyA kuvAmAM paDatI hatI, eTale pRthvI para paDatI nahotI. A pramANe kanakamaMjarIe cha mahinA sudhI vArtAo kahIne rAjAne vaza karI lIdho. tethI bIjI rANIo kanakamaMjarI upara kopAyamAna thaIne tenA chidro zodhavA lAgI. kanakamaMjarIne evo niyama hato ke, haMmezA eka vakhata potAno nivAsakhaMDa baMdha karIne potAnA pitAnA gharanA vastro paherI, rAjAe ApelA uttama vastro tathA AbhUSaNo kADhI nAMkhIne pUrvAvasthAnuM smaraNa karI potAnA AtmAnI niMdA karavI te A pramANe :he jIva! tuM mada karIza nahIM, ddhino gaurava karIza nahIM, kemake kadAcit rAjA kohavAyelI kUtarInI jema tane gharamAMthI kADhI mUke, mATe tuM ahaMkAra karIza nahIM. A pramANenI tenI ceSTA joIne bIjI rANIoe rAjAne kahyuM ke, he svAmI ! pelA vRddha citrakAranI putrI ane tamArI navI rANI kanakamaMjarI, je tamArI mAnItI che, te haMmezA kaMIka kAmaNa kare che, mATe tame jAte pramAdano tyAga karIne jUo ane amArI vAtanI tame jAte khAtarI karo, nahIM to teNInI uparanA motanA kAraNe kyAreka tame kaMIpaNa kAma karavA lAyaka rahezo nahIM. te sAMbhaLIne rAjA pote pracchannapaNe tyAM jovA mATe gayo. te vakhate kanakamaMjarIne haMmezAnI mAphaka potAnA AtmAne zikhAmaNa ApatI joI. tenA vacanone sAMbhaLIne saMtuSTa thayelA rAjAe vicAra karyo ke jyAre mArI bIjI rANIo thoDI saMpatti maLatA paNa madonmatta thayelI che, tyAre A kanakamaMjarI ATalI moTI samRddhi pAmyA chatAM paNa garva karatI nathI. mArI bIjI rANIo irSyAthI A rANInA guNane paNa doSarUpe jue che. paraMtu durjanano evo svabhAva ja hoya che. A pramANe vicArIne rAjAe tene paTTarANI pade sthApI. koI vakhate rAjAe paTTarANInI sAthe dharmopadeza sAMbhaLIne zrAvakadharma aMgIkAra karyo. pachI kALakrame te citrakAra putrI kanakamaMjarI rANI dharmanuM ArAdhana karIne svarga gaI. svargamAMthI cyavIne te vaitADhya parvata para daDhazakti rAjAnI putrI thaI. te putrI jyAre yuvAvasthA pAmI tyAre tenA rUpa ane lAvaNyathI mohita thaIne vAsava nAmano khecara tenuM haraNa karIne A parvata para lAvyo. ahIM AvIne potAnA vidyAnA baLathI A prAsAda banAvyo. pachI te kanyAne paraNavAne mATe taiyAra thayo. teTalAmAM te kanyAno moTo bhAI Avyo. pachI vAsava sAthe tenuM yuddha thayuM. te yuddhanA pariNAmarUpe te baMne mRtyu pAmyA. potAnA bhAIne mRtyu pAmelo joIne te kanyA zokAtura thaI ane atyaMta vilApa karavA lAgI. tevAmAM koI vyaMtara deva ahIM Avyo. AvIne pUchayuM ke, he kanyA ! tuM zA mATe ATalo badho vilApa karI rahI che ? hajI to te kanyA vyaMtarane devane uttara Ape, teTalAmAM te kanyAnA pitA ahIM AvyA. tene AvatA joIne te vyaMtara deve te kanyAne zabarUpa karI nAMkhI. deDhazakti rAjAe jyAre potAnA putrane tathA putrIne mRtyu pAmelA Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - namnati kathA 335 joyA tyAre te ghaNAM ja udvega pAmyA. saMsAranI asAratA jANIne teNe potAnA hAthe ja svayaM loca karI cAritra aMgIkAra karyuM. tyAra pachI te vyaMtara deve mAyAnuM haraNa karIne te kanyAne sacetana karI ane te baMnee munine vaMdanA karI. pachI jyAre te munie vyaMtara devane pUchayuM ke, tame koNa cho? ane A kanyA koNa che ? tyAre te kanyAe potAnA bhAIno sarva vRttAMta temane jaNAvyo. te sAMbhaLIne muni bolyA ke, meM hamaNAM to ahIM traNa zaba joyelA hatAM, te kema dekhAtA nathI ? eTale te deva bolyA ke, meM tamane mArI vipharvelI mAyA batAvI hatI. te sAMbhaLIne dRDhazakti munie te vyaMtara devane pUchyuM ke, tame zA mATe mAyA vikurtI hatI ? tyAre deve tene uttara Apyo ke, A kanyA pUrve eka vRddha citrakAranI putrI ane jitazatru rAjAnI rANI kanakamaMjarI hatI. teNI parama zrAvikA hatI. teNe potAnA pitAnA mRtyu samaye paMcanamaskAra Adi vaDe temanI nirdhAmaNA karAvI hatI. tethI te citrakAra mRtyu pAmIne vyaMtara deva thayo, te huM chuM. meM avadhijJAnano upayoga mUkIne joyuM to A mArI pUrvabhavanI putrIne zokAtura joI. tethI pUrvabhavanA snehane vaza thaIne ahIM AvIne meM teNIne Azvasta karI. teTalAmAM meM tamane AvatA joyA. eTale mane ema thayuM ke, have A putrI to tenA A bhavanA pitA sAthe jatI raheze, tethI mane teNInA viraha thaze. ema jANIne meM A kanyAne ceSTArahita karI dIdhI. pachI Apane nispRhI thayelA joIne meM vikarvelI mAyAne pAchI kheMcI lIdhI. he munirAja ! Apa mane mArA aparAdha mATe kSamA karo. tyAre munie kahyuM ke, tame to mane dharmaprAptimAM hetubhUta thayA cho. tethI tame mArA upakArI cho. ema kahIne munie tyAMthI anyatra vihAra karyo. tyAre A vRttAMta sAMbhaLIne te kanyAne jAtismaraNajJAna thayuM. tethI teNI potAnA pUrvabhavanA pitA evA te devane oLakhI gaI. tyAra pachI te kanyAe tenA pitA evA vyaMtara devane pUchayuM ke, he pitA ! mAro pati koNa thaze ? tyAre te deve avadhijJAnanA upayoga vaDe jANIne mane kahyuM ke, he putrI ! tAro pUrvabhavano pati svargathI cyavIne siMharatha nAme rAjA thayelo che, te azva vaDe haraNa karAIne ahIM Avaze ane te ja tAro pati thaze. mATe dhIraja rAkhIne tuM ahIM rahe. A pramANe potAnI priyAnA mukhethI samagra kathana sAMbhaLIne siMharatha rAjAne paNa jAtismaraNa jJAna thayuM. jAtismaraNa jJAna thavAthI te saMdeharahita thaI gayo. pachI te strInI sAthe rAjA tyAM eka mAsa paryata bhoga bhogavato sukhethI rahyo. koI vakhate te rANIe kahyuM ke, he svAmI ! tamAruM nagara ahIMthI ghaNe dUra che, mATe tame mArI pAsethI prajJapti vidyAne grahaNa karo ane tenI sAdhanA karo. siMDaratha rAjAe paNa teNInA vacanane aMgIkAra karyuM. pachI teNInI pAsethI prajJapti vidyAne grahaNa karI. tyAra pachI vidhipUrvaka te vidyAnI sAdhanA karI, vidyA siddha thaI gayA bAda AkAza mArga te rAjA potAnA nagaramAM Avyo. tyAMthI pAcho te parvata para Avyo. evI rIte siMharatha rAjA vAraMvAra parvata upara jato ane potAnA nagaramAM pAcho Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 Agama kathAnuyoga-2 Avato hato. tethI lokoe nam arthAt parvata ane "parvata para jenI gati che tevo" evA arthamAM siMharatha rAjAnuM nAma "nati" evuM pADI dIdhuM. jyAre te vidyAdhara putrI kanakamALA to te vyaMtara devanA kahevAthI te parvata upara ja rahI. tethI nagnati rAjAe tyAM navuM nagara vasAvyuM. koI vakhate kArtika pUrNimAno divasa Avyo. te divase rAjA nagnati ramavADIe javA nIkaLyo. tyAM navIna pallavothI rakta ane mAMjarothI pIta dekhAto evo eka sadA phaLathI yukta raheto chatrAkAra AmravRkSa joyo. te manoharavRkSanI eka mAMjara rAjAe mAMgalika mATe grahaNa karI ane tyAMthI AgaLa cAlyo. tene anusaratA AkhA sainyae pAchaLathI te vRkSanA pAMdaDA, pallava, mAMjara je kaMI hAthamAM AvyuM tene-tene grahaNa karyuM. pariNAme te manohara lAgatuM ane nitya pallavita evuM te vRkSa ThuThArUpa thaI gayuM. thoDo vakhata pachI rAjA rayavADIthI pAcho pharatA te ja sthaLe Avyo, jyAM pUrve manohara-ramaNIya evuM AmravRkSa hatuM. tyAre tyAM jhADanuM ThuMThuM joIne teNe maMtrIne pUchyuM ke, ApaNe ramavADIe nIkaLyA tyAre to ahIM AMbAnuM nitya pallavita evuM suMdara vRkSa hatuM. acAnaka te kyAM gayuM ? tyAre maMtrIe rAjAne ThuMThuM batAvIne kahyuM ke, A te ja AmravRkSanuM ThuMThuM che, je Ape pahelA joyuM hatuM. te joIne rAjA naggatie pharI pUchayuM ke, te AvuM kema thaI gayuM ? tyAre te maMtrIe uttara Apyo ke, he svAmI ! A vRkSanI eka maMjarI prathama Ape grahaNa karI, tyAra pachI sainyanA sarva lokoe tenA patra, puSpa, phaLa, mAMjara vagere lIdhA. e rIte cora jema dhanikanI lakSmIno vinAza karI nirdhana karI nAkhe tema A vRkSane zobhArahita karI dIdhuM. te sAMbhaLIne rAjAe vicAra karyo ke, aho A zobhA (lakSmI) paNa kevI caMcaLa che? juo A adbhuta zobhAvALu AmravRkSa kSaNavAramAM to zobhArahita thaI gayuM. je prathama jotAnI sAthe ja ramaNIya lAgatuM hatuM te kSaNAMtaramAM ja vamana karelA bhojananI jema jovA yogya paNa rahyuM nathI. jema jaLanA bubudo ane saMdhyA samayanI kAMti sthira rahetA nathI, tema sarva saMpattio paNa asthira che ema nizcaya thAya che. A pramANe vicAra karIne svayaM ApameLe kezano loca karI, devatAe Apela muniveSa dhAraNa karIne gAMdhAra dezanA rAjA naggatie pravajyA grahaNa karI ane teoe pratyeka buddha thaIne tyAMthI pRthvI para vicaraNa karyuM. e rIte manane abhirAma (ramaNIya) evA maMjarI, pallava, puSpasahitanA AmravRkSanI RddhisahitatA ane RddhirahitatAne samyak prakAre joIne gaMdhAra rAjA nagnati paNa bodha pAmyA ane teNe - pratyeka buddha thaI - cAritra dharma aMgIkAra karyo. 0 Agama saMdarbha :Ava.bhA. 211, 21ra + ; Ava.cUM.ra-pR. 208; utta. 605; utta.ni. ra64, 25, 274 + vR; utta.adhya. 9tnI bhAva.vR; -- -- -- Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - karakaMDu Adino mokSa 0 karakaMDU Adi cAra pratyeka buddhano mokSa : kaliMga dezamAM karakaMDU rAjA, pAMcAla dezamAM dvimukha rAjA, videha dezamAM namirAjA ane gAMdhAra dezamAM nagRti rAjA thayA. A cAre rAjAo puSpottara vimAnathI eka kALe cyavyA. samakALe ja pravrajyA lIdhI, samakALe mokSe gayA. (je cAre pratyeka buddhanuM caritra uparokta kathAnakomAM varNavAyela che.) A cAre rAjarSio vicaraNa karatA koI vakhate kSitipratiSThata nagaramAM AvyA. tyAM gAmanI bahAra koI eka yakSanuM cAra dvAravALuM caitya hatuM. temAM pUrvAbhimukhe jaMtaranI pratimA hatI. A devakulamAM pahelA pUrvanA dvArethI karakaMDU rAjarSie praveza karyo. pachI dakSiNanA dvArethI dvimukha rAjarSie praveza karyo. te vakhata tyAM pratimAmAM rahelA vyaMtare vicAra karyo ke, huM sAdhuthI parAsmukha kema rahuM ? ema vicArIne te vyaMtare dakSiNa tarapha paNa potAnuM mukha karyuM. 339 tyAra pachI namirAjarSie pazcimanA dvArethI praveza karyo. eTale te vyaMtare potAnuM trIjuM mukha vikurvI tenI sanmukha rahyo. tyAra pachI uttaranA dvArethI nagati rAjarSie praveza karyo tyAre vyaMtare te tarapha paNa potAnuM cothuM mukha karyuM. A pramANe cAre pratyekabuddha munioe cAra alaga-alaga dvArethI praveza karatA, te vyaMtare paNa cAre tarapha potAnA mukha karyA ane te caturmukha thayo. tyAM rahelA karakaMmunine bALapaNathI ja lukhI kharaja hajI sudhI paNa dehamAM hatI, tethI zarIre kharaja AvavAthI teNe kharaja khaNavAnuM adhikaraNa laIne kharaja khaNI - baMne kAnane khaNyA. pachI te adhikaraNane gopavIne mUkyuM. te dvimukha muni joI gayA. te joIne dvimukha muni bolyA ke, he karakaMDU muni ! tame rAjya, rASTra, aMtaHpura Adi sarve vastuono tyAga karyo che, tyAre ATalI kharaja khaNavAnA adhikaraNano zA mATe saMcaya (parigraha) rAkho cho ? te sAMbhaLIne hajI to karakaMDUmunie tene koI pratyuttara na Apyo, teTalAmAM namimuni A prakAranA vacano turaMta ja bolyA, he dvimukhamuni ! tame paitRka-rAjya Adi sarva kAryano tyAga karIne nirprantha thayelA cho, tyAM to tame bIjAnA kAryo jotA hatA, teno tame tyAga karyo che, to have pharI bIjAnA kArya jonArA kema thAo cho ? arthAt anyanA doSa joI ja rahyA cho tenuM zuM ? te tamArA jevA niHsaMgane yogya nathI. te sAMbhaLIne durgatirahita thayelA nagatimuni bolyA ke, he muni ! tame emane kaho cho, paNa jyAre tame sarvano tyAga karIne mokSane mATe ja udyamI thayA cho, tyAre phogaTa anyanI niMdA zA mATe karo cho ? te zuM tamAre mATe yogya che ? A badho ja saMvAda sAMbhaLIne karakaMDUmuni bolyA ke, he munio ! mokSamArga pratipatra (mokSanI icchAvALA) brahmacaryane dhAraNa karanAra sAdhune ahitathI aTakAvanAra sAdhune niMdaka kahevA koIpaNa rIte yogya nathI kemake-- krodhathI (roSathI) bIjAno doSa kahevAmAM Ave to te niMdA kahevAya che. AvA prakAranI niMdA mokSamArgane anusaranArA koIpaNa munie karavI joIe nahIM. paraMtu Jain 2/22 | International Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 Agama kathAnuyoga-2 hitabuddhithI je zikSA ApavAmAM Ave te niMdA kahevAtI nathI. mATe tevI zikSA sAmo vyakti kopa kare to paNa ApavI joIe. tethI ja kahyuM che ke sAmI vyakti kopa kare athavA kopa na kare, cAhe te vAta viSa samAna kaDavI lAge, to paNa zatrune guNa kare tevI hitakArI bhASA avazya bolavI joIe. A pramANe karakaMDUmunie Apelo upadeza bAkInA traNa pratyekabuddha munioe harSapUrvaka svIkAryo. tyAra pachI karakaMDramunie zarIre khaNavAnA adhikaraNano trividha trividha tyAga karyo. te saMpUrNa niHspRhI thayA. tyArathI kharaja Ave te vakhate paNa tene khaNavArUpa teno satkAra tajI dIdho. dvimukhamunie paNa vicAryuM ke, meM sAdhu thaIne paNa karakaMDUmunine khaMjavALatA joI tenI niMdA karI, te meM ayogya pravRtti karelI che. mATe mAre paNa AjathI samabhAva keLavavo. A pramANe cAre pratyeka buddha munioe potapotAnA vacanane samatArahita evuM ayogya mAnIne vizeSe samabhAvane dhAraNa karyo. pachI te cAre munioe yathAruci tyAMthI vihAra karyo. chevaTe te cAre samakALe ja kevaLajJAna pAmIne mokSe gayA. - 4 -- -- -- 0 zeSa kathAnaka Agama saMdarbha :Ava.bhA. 21nI vR utta.ni. 270, 276 thI 279nI lU -- -- -- -- -- -- Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - RSibhASita mujaba 339 0 RSibhASita payannA anusAra pratyeka buddho : (pAramArthika bhAvathI jemane AtmabodhanI - jJAnanI svayaM prApti thaI hoya temane pratyeka buddha kahevAmAM Ave che, je mATe RSibhASita payatrAmAM pIstALIza adhyayana che. pratyeka adhyayana alagaalaga pratyeka buddhano nirdeza kare che. jo ke vIsamA adhyayananA prarUpaka evA pratyeka buddhano nAmollekha prApta nathI. bAkInA pratyeka buddhane ame amArAdi krame ahIM noMdhela che) * kayA bhagavaMtanA tIrthamAM kayA pratyeka buddha thayA te temanA kramAnusAra kareluM amAruM anumAna che. (1) aMgirasa bhAradvAja :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM A pratyekabuddha thayA. jeno krama RSibhASitamAM cotho che tenuM nAma aMgarisi ke aMgirisi paNa jovA maLe che. (zramaNa kathAmAM paNa aMgarSinI kathA noMdhelI che. te A ja pratyekabuddha che ke bIjA muni che te bahuzrute nakkI karavuM) (2) Artaka :- bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayelA eka anyatIrthika sAdhu. jeno ullekha RSibhASitamAM aThAvIsamAM pratyeka buddharUpe thayo che. (kadAca te bha, mahAvIranA zAsanavALA Adraka paNa hoya - kemake sUyagaDAMga sUtra 738nI vRttimAM ArdrakumArano pratyekabuddha tarIke ullekha che ja.) (3) adAlaka :- bhagavaMta pArthanA tIrthamAM thayelA eka anyatIrthika sAdhu. jeno ullekha RSibhASittamAM pAtrIzamAM pratyekabaddharUpe thayo che. tene auddAlaka paNa kahe che. (4) aMbai :- bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayelA eka parivrAjaka, jemano ullekha RSibhASitamAM paccIzamAM pratyekabuddha rUpe thayo che. temane jogaMdharAyaNa nAmanA vyakti sAthe saMvAda thayelo hato. (5) aruNa :- mahAzAlanA putra ane bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayelA eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM tetrIzamAM pratyeka buddha rUpe thayelo che. (6) asitadavila :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM trIjA pratyekabuddha rUpe thayelo che. teno asiadevala nAme paNa ullekha jovA maLela che. (7) AryAyaNa - bhagavaMta-ariSTaneminA tIrthamAM thayelA eka anyatIrthika sAdhu, jemano ullekha RSibhASitamAM ogaNIsamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. * (8) indranAga :- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayelA eka bAlatapasvI parivrAjaka, jemano ullekha RSibhASitamAM ekatAlIzamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (temanuM kathAnaka A adhyayanamAM ja AgaLa Apela che.) (9) RSigiri :- bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayela eka brAhmaNa parivrAjaka, jemano ullekha cotrIzamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (10) utkalavAdI :- (kharekhara A nAma nathI, kemake vIsamAM adhyayananA prarUpakanuM nAma prApta thatuM nathI. mAtra pAMca prakAranA utkalanI tenA adhyayanamAM prarUpaNA karAyelI hovAthI tene utkalavAdIrUpe oLakhAvela che.) bhagavaMta ariSTaneminA zAsanamAM thayA. jemano ullekha (nAmathI nahIM paNa adhyayana Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 Agama kathAnuyoga-2 AdhAre karyo che) RSibhASitamAM vIsamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (11) kUrmAputra :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka sAdhu, jeno ullekha RSibhASitamAM sAtamAM pratyekabuddha rUpe thayo che. (12) ketaliputra :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka sAdhu jeno ullekha RSibhASitamAM AThamAM pratyekabuddha rUpe thayo che. (13) jama/yama:- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM tetAlIzamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (14) jajJavalkayAjJavalkaya :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM bAramAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (15) taruNa :- bhagavaMta pArthanA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM ekavIsamAM pratyekabuddha rUpe thayo che. teo gAthApatiputra hatA. sUTa (16) tetaliputra :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM dazamAM pratyeka buddharUpe thayo che teno tetalisuta nAme paNa ullekha che. bIjA mate (Avazyaka cUrNi pR. 501 mujaba) poTTilA kathAnakavALA tetaliputra ja A pratyekabuddha tetaliputra jANavA (kathA juo tetaliputra) (RSibhASita adhya.10 ke Ava.ni. 878 baMnemAM poTilA saMbaMdhI ja kathA che mATe baMne tetalipatra eka ja hoya) (17) dagabhAla-gardabhAla :- bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayelA eka ajAtIrthika sAdhu. tene gardabha ke gardabhAla nAme paNa oLakhAvela che. paraMtu RSibhASitanA bAvIsamAM adhyayananI pahelI gAthAmAM teno dagabhAla nAme paNa ullekha che. teo RSibhASitanA ullekha pramANe bAvIsamAM pratyekabuddha thayA. (18) kaipAyana :-- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayela eka brAhmaNa parivrAjaka, jemano ullekha cAlIzamAM pratyekabuddha rUpe RSibhASitamAM thayelo che. (tenI laghukathA AgaLa Apela che.) # (19) nArada :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu, jemano ullekha RSibhASitamAM pahelA pratyekabuddha rUpe thayelo che. tene devanArada paNa kahe che. Avazyaka sUtranA vRttikAra maharSie paNa teno pratyekabuddha rUpe ullekha karela che. (temanuM kathAnaka AgaLa Apela che.) (20) pArtha :- bhagavaMta pArthanA tIrthamAM thayelA eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha - RSibhASitamAM ekatrIzamAM pratyeka buddharUpe thayelo che. (21) piMga :- bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayela eka brAhmaNa parivrAjaka. jemano ullekha RSibhASitamAM batrIzamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (22) puSpazAlaputra :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM pAMcamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. tene puSpazAla paNa kahe che. # (23) bAhuka - bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha RSibhASita mujaba sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM caudamAM pratyekabuddha rUpe thayo che (tenI laghukathA AgaLa Apela che) (24) bhayAli :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM teramAM pratyekabuddha rUpe thayo che. (25) maMkhaliputra :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM agiyAramAM pratyekabuddha rUpe thayo che. (26) madhurAyaNa :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayelA eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM paMdaramAM pratyekabuddha rUpe thayo che. (27) mahAkAzyapa :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayelA eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM navamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (28) mAtaMga :- bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayela eka anyatirthika sAdhu, jemano ullekha RSibhASitamAM chavvIsamAM pratyekabuddha rUpe thayo che. (29) rAmaputra :- bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu, jemano ullekha RSibhASitamAM tevIzamAM pratyekabuddha rUpe thayo che. * (30) vakkala/valkala :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu, jemano ullekha RSibhASitamAM chaTThA pratyekabuddha rUpe thayo che. tene valkalaciri paNa kahe che. (Avazyaka cUrNi--1-pR. 459 para valkalacirine pratyekabuddha kahelA che. alabata tyAM bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM te valkalaciri thayAno ullekha che kathA AgaLa Apela che.) (31) vajjitaputra :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayelA eka anyatIrthika sAdhu, jemano ullekha RSibhASitamAM bIjA pratyekabuddha rUpe thayelo che. (32) vardhamAna :- bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jemano ullekha RSibhASitamAM ogaNatrIzamAM pratyekabuddha rUpe thayo che. (33) varuNa :- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jeno ullekha RSibhASitamAM cuMmAlIzamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (34) varSakRSNa :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jeno ullekha RSibhASitamAM aDhAramAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. tene varisakaC ke vArSagaNya paNa kahe che. 341 ---- (35) vAyu :- bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jeno ullekha RSibhASitamAM trIzamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. * (36) vAtraka :- bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jeno ullekha RSibhASitamAM sattAvIzamAM pratyekabuddha rUpe thayela che. (jenI kathA AgaLa Apela che.) teno ullekha RSibhASitamAM 'vArattaya' nAme che, Avazyaka, nizIthabhASya, bRhatkalpabhASya, piMDaniryukti AdimAM varattA nAme thayelo che. Avazyaka cUrNimAM vAratnaga nAmethayo che. (37) vitta tArAyaNa :- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayela eka anya tIrthika Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 Agama kathAnuyoga-2 sAdhu. jeno ullekha RSibhASitamAM chatrIzamAM pratyeka buddharUpe thayelo che. (38) vidu :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu, jeno ullekha RSibhASitamAM sattaramAM pratyekabuddha rUpe che. temane vijJa paNa kahe che. (39) vaizramaNa :- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. jeno ullekha RSibhASitamAM pIstALIzamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (40) zauryAyaNa :- bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayela anyatIrthika sAdhu. jeno ullekha RSibhASitamAM soLamAM pratyekabuddha rUpe che. tene zaurmANa paNa kahe che. (41) zrIgiri :- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayela eka brAhmaNa parivrAjaka temano ullekha RSibhASitamAM sADatrIzamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (42) saMjaya :- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayelA eka anyatIrthika sAdhu, temano ullekha ogaNacAlIzamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (43) soma :- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu. temano ullekha tetAlIzamAM pratyekabuddha rUpe thayelo che. (44) svAtiputra buddha :- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu, temano ullekha ADatrIzamAM pratyekabuddha rUpe thayela che. te buddhanA anuyAyI hatA. (45) harigiri :- bhagavaMta pArzvanA tIrthamAM thayela eka anyatIrthika sAdhu, temano ullekha covIzamAM pratyekabuddha rUpe RSibhASitamAM thayelo che. * khAsa noMdha :- ukta pIstALIza pratyekabuddha konA-konA zAsanamAM thayA teno krama ame RSibhASita saMgrahaNI parathI anumAnita karyo che. paNa temaja che evuM nizcayathI kahI zakAya nahIM. 0 Agama saMdarbha :- RSibhASita saMgrahaNI gAthA 1 thI 6 - X X - RSibhASita payannA sUtramAM A pistAlIza RSionA upadeza rUpa pistAlIza adhyayano che temAM bhagavaMta neminAthanA zAsanamAM vIza pratyekabuddha thayA, bhagavaMta pArzvanAthanA zAsanamAM paMdara pratyekabuddha thayA ane bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM daza pratyekabuddha thayA hatA. jemanA kramazaH nAma A pramANe che : 1. nArada, 2. vajjita putra, 3. asitadavila, 4. aMgarisi, 5. puSpazAlaputra, 6. valkalagIrI, 7. kUmaputra, 8, ketaliputra, 9. mahAkAzyapa, 10. tetaliputra, 11. paMkhaliputra, 12. yajJavalka, 13. bhayAli, 14. bAhuka, 15. madhurAyaNa, 16. zauryAyaNa, 17. vidu, 18. varisaka7, 19. AryAyaNa, 20. (utkalavAdI). 21. taruNa, 22. gardabha, 23. rAmaputra, 24. harigiri, 25. aMbara, 26. mAtaMga, ra7. vAtraka, 28. Ardaka, 29. vartamAna, 30. vAyu, 31. pArtha, [32. piMga, 33. aruNa, 34. RSigiri, 35. auddAlaka. 36. vitta, 37. zrIgiri, 38. svAtiputrabuddha, 39. saMjaya, 40. dvaipAyana, 41. indranAga, 42. soma, 43. yama, 44. varuNa. 45. vaizramaNa. - 4 - 4 - Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - indranAga kathA 343 0 pratyekabuddha indranAga kathA : vasaMtapura nAme (jirNapura nAme) eka nagara hatuM. tyAM eka zreSThinuM ghara hatuM. tyAM mArino upadrava thayo. indranAga nAme eka bALaka hato. te eka ja zreSThinA gharamAM bayelo. te bhUkhyo thayo - bimAra hato. tene pANInI tarasa lAgI. teNe joyuM ke, gharamAM badhAM mRtyu pAmelA che. lokoe bAraNAne kAMTA vaDe DhAMkI dIdhuM hatuM, tyAre indranAga eka nAnA chidramAMthI nIkaLyo. nIkaLIne te nagaramAM bhikSA meLavavA bhramaNa karavA lAgyo. A ApaNA gAmano putra che ema mAnIne loko tene bhikSA ApatA hatA. e rIte te bALaka moTo thavA lAgyo. A tarapha eka sArthavAha rAjagRha javAne icchato hato, teNe ghoSaNA karAvI ke, jene sAthe AvavuM hoya te Ave. indranAge A ghoSaNA sAMbhaLI, te sArthanI sAthe cAlyo. tyAM sArthamAM tene bhAta prApta thayA. teNe tenuM bhojana karyuM. tene te bhojana pacyuM nahIM. bIje divase paNa te sAthe rahyo. sArthavAhe tene joyo. sArthavAhane vicAra Avyo ke, nakkI Ane upavAsa lAge che. nakkI te avyakta liMga-tapasvI lAge che. bIje divase sAthe bhramaNa, karatA zreSThIe tene ghaNuM ja snigdha bhojana ApyuM. tyAra pachI te be divasa ajIrNa vaDe rahyo. sArthavAhe vicAryuM ke, A be divase bhojana karanAra lAge che. tene indranAga paratve ghaNI zraddhA janmI. te trIje divase sArthanI sAthe cAlato hato. tyAre tene sArthavAhe bolAvyo. kema tuM kAle Avyo nahIM ? e pramANe pUchyuM tyAre te maunapUrvaka Ubho rahyo. sArthavAhe kahyuM ke, huM jANuM chuM ke te chaTha karelo che. tyAra pachI tene bhojana ApyuM. tyAra pachI be divasa te e ja rIte rahyo. lokoe paNa tene bahumAna ApyuM. bIjA koIpaNa tene nimaMtraNa ApatA to indranAga tenuM nimaMtraNa svIkArato na hato. tyAre loko e pramANe kahevA lAgyo ke, A ekapiMDika che arthAta eka ja jagyAnuM (eka ja vyaktinuM) bhojana karanAra che. tenAthI tene arthapadanI prApti thaI. vaNiko kahevA lAgyA ke, tuM bIjAne tyAMthI pAraNuM arthAt bhojana grahaNa karato nahIM. jyAM sudhI ApaNe nagaramAM pahoMcIe, tyAM sudhI ame tane bhojana ApIzuM. tyAra pachI teo nagare pahoMcyA. tyAra pachI teNe potAnA ghera eka maTha banAvyo. tyAre teNe potAnA mastakanuM muMDana karAvyuM. pachI kASAyika arthAt bhagavA vastro dhAraNa karyA. tyAra pachI te lokomAM (parivrAjaka rUpe) vikhyAta thaI gayo. tyAra pachI loko tene potAne ghera bolAvatA na hatA. tyAre je divase tene pAraNuM hoya, te divase loko tenA mATe bhojana laIne tene tyAM AvavA lAgyA. te phakta koI eka ja vyaktinA lAvelA bhojanano svIkAra karato hato. tyAre loko jANatA na hatA ke, kaI vyaktinA bhojanano indranAga parivrAjaka svIkAra karavAno che. tyAre lokoe jANakArIne mATe eka bherI banAvI. je bhojana Ape te bharIne vagADatA, te sAMbhaLIne loko tyAM praveza karatA ane samaya pramANe cAlyA jatA hatA. koI vakhate bhagavaMta mahAvIra svAmI samavasaryA tyAre sAdhuone upAlaMbha ApatA indranAthe kahyuM ke, muhurta mAtra mATe tame eSaNArahita raho. bhojanarahita raho) tyAra Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 pachI bhojana karo cho teNe gautamasvAmIne paNa kahyuM ke, o ! aneka piMDikA (aneka gharanuM bhojana karanArA) ! mAruM vacana sAMbhaLo. tame ekapiMDika - (eka gharanuM bhojana karanArane) jovA iccho cho. e pramANe gautamasvAmIne kaheto te roSAyamAna thayo ane bolyo ke- tame sAdhuo aneka seMkaDo piMDano (ghaNAM badhAM gRhamAMthI prApta karela bhojanano) AhAra karanArAo che, jyAre huM phakta eka piMDa (eka ja gRhanuM bhojana) karanAro chuM. tethI huM ekaja mAtra ekapiMDika chuM. gautamasvAmI sAthe saMvAda karyA bAda, muhUrta antara pazcAt upazAMta citte indranAga parivrAjaka vicAravA lAgyo ke, A sAdhuo je aneka piMDikapaNAno (aneka gRhamAMthI prApta karela AhAranuM bhojana karavAno) je upadeza ApI rahyA che, te ja pramANe pravRtti karI rahyA che, teo asatya bolatA nathI, temano upadeza samyak jaNAya che. paNa Ama kema hoI zake ? 344 tene pUrvabhavanI smRti thaI, jAtismaraNa jJAna prApta thayuM. teNe manomana saMkalpa karyo ke, huM paNa anekapiMDika thaIza. (eka gRhane badale have huM paNa aneka gherathI thoDo-thoDo AhAra meLavIne bhojana karIza) je divase mAre tapanuM pAraNuM haze te divase aneka--zata piMDane grahaNa karIza. akRta--akArita evuM bhojana karIza arthAt mArA nimitte karAyela ke karAvAyela AhArane have huM grahaNa karIza nahIM. A sAdhuo satya prarUpaNA karI rahyA che. A pramANe ciMtavatA indranAga parivrAjakane jAtismaraNa jJAna thatA te pratyekabuddha thayA. tene bodhinI prApta thaI, devatA dvArA arpita karAyela liMga-sAdhuvezane grahaNa karyo, A pRthvI para vicaraNa karavA lAgyA. RSibhASita adhyayanamAM jaNAve che ke, e rIte A pratyekabuddha siddhipadane pAmyA yAvat sarva du:khathI mukta thayA. teo bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayelA hatA. bAla (ajJAna) tapasvI hovA chatAM, teo sAmAyikane pAmyA ane pratyekabuddhapaNAMne pAmI siddhatvane upalabdha karyuM. 0 Agama saMdarbha : AyA.cU.pR. 12, 134, 139; A.ni. 846; . Ava.yU.1-1 466; X pratyekabuddha dharmaruci kathA : vasaMtapura nAmanuM eka nagara hatuM. te nagaramAM rAjA jitazatru rAjya karato hato. te jitazatru rAjAne eka suMdara patnI (rANI) hatI. tenuM nAma dhAriNI hatuM. jitazatru ane dhAriNI sukhe karIne bhoga bhogavatA potAno kALa nirgamana karI rahyA hatA. temane eka putra thayo tenuM nAma dharmaruci pADavAmAM AvyuM. X AyA.mU. 139 nI ; Ava.ni. 847 nI v; jyAre jitazatru rAjA sthavira (uMmaravAnA) thayo, tyAre tene pravrujita thavAnI (saMnyAsI thavAnI) icchA thaI, tethI tenA manamAM evo vicAra Avyo ke, huM mArA putra (yuvarAja) dharmarucine rAjyano bhAra soMpIne saMnyAsa grahaNa karuM. jyAre yuvarAja dharmarucine e vAtanI khabara paDI ke tenA pitA (rAjA jitazatru) rAjyano tyAga karIne saMnyAsa grahaNa karavAnI icchA karI rahyA che, tyAre teNe tenI mAtA (rANI dhAriNI)ne Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - gharmaruci kathA 345 pUchayuM ke, he mAtA ! mArA pitA rAjyano parityAga kema karI rahyA che ? tyAre mAtA dhAriNIdevIe dharmacine jaNAvyuM ke, he putra ! A saMsAranuM bhramaNa aTakAvavAne - parimita karavAne mATe teo rAjyano parityAga karI rahyA che. tyAre pharI pUchayuM ke, mane rAjyabhAranI soMpaNI teo karavA icche che, to A rAjyathI mane zo lAbha thavAno che ? mAtA dhAriNIdevIe jaNAvyuM ke, rAjyathI saMsAranI vRddhi thAya che, arthAt bhavabhramaNa vadhe che. tyAre dharmaruci yuvarAje mAtAne jaNAvyuM ke, he mAtA ! mAre AvA rAjyanuM koI prayojana (kAma) nathI ke, jenA vaDe saMsAranuM bhramaNa vadhatuM hoya. tyAra pachI pitA (rAjA jitazatru)nI sAthe dharmarucie paNa tApasapaNAnI pravajyA aMgIkAra karI. pitA-putra baMne tApasa thaI gayA. te baMne tApasapaNe vicarI rahyA hatA, teTalAmAM eka divase amAvAsyA AvI. tApasanA adhipatie evI udghoSaNA karI ke, AvatIkAle amAvAsyA che. sarve tApasoe phaLa-phUla Adino je kAMI saMgraha karavo hoya to teoe Aje ja saMgraha karI levo. amAvAsyA hovAthI AvatIkAle phaLa-phUla AdinuM chedana-bhedana karavuM yogya nathI arthAt tApasono evo AcAra che ke, amAvAsyAnA divase phaLa-kUla Adi vanaspatinuM chedana karavuM temane kalpatuM nathI. AvI uddaghoSaNA sAMbhaLIne dharmarucine manomana evo saMkalpa thayo - vicAra utpanna thayo ke, jo sarvakALe arthAt haMmezane mATe jo phaLa-phUlanuM chedana na karavAno AcAra hoya to te keTaluM sAruM kahevAya ? arthAt tApasone haMmezane mATe evo kalpa hovo joIe ke, teone kyAreya paNa phaLa-phUla Adi vanaspatinuM chedana karavuM kalpe nahIM to te AcAra ghaNo prazaMsanIya kahevAya. koI vakhate dharmaci tApase amAvAsyAnA divase sAdhu bhagavaMtone temanA AzramanI najIkathI vicaraNa karI jatA joyA. dharmacie teone joIne pUchayuM, bhagavaMta! zuM tamAre paNa Aje anAkuTTi varte che. arthAt zuM Apane paNa Aje amAvAsyAno yoga hovAthI patra-puSpAdi vanaspatinuM chedana na karavuM ityAdi hiMsA na karavArUpa AcAra varte che ? tethI karIne zuM tame aTavImAMthI pasAra thaI rahyA cho ? tyAre sAdhu bhagavaMtoe temane prazAMtabhAve pratyuttara Apyo ke, he bhAgyavAnuM ! amAre to yAvajIvana anAkuTTI ja varte che. arthAt ame jIvanaparyat sarvathA hiMsAno tyAga karelo hoya che. tethI amAre to nitya anAkuTTI ja vartatI hoya che. (phakta amAvAsyAnA divase nahIM) A zabdo sAMbhaLIne dharmaruci tApasa saMbhrAnta thayo. te "anAkuTTI' zabda mAvajIvana varte che, te vAtane ciMtavavA lAgyo. sAdhu bhagavaMto to dharmarucinA praznano uttara ApIne tyAMthI AgaLa vihAra karI cAlavA lAgyA. paNa dharmaci tApasane ema thayA karyuM ke, AvI vAta meM kyAMka sAMbhaLelI che - jANelI che. e pramANe satata vicAratA - ihApoha karatA karatA temane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. teoe pUrvabhavamAM pALela sAdhupaNuM temanA smaraNamAM AvyuM, sarva sAvadyano-prANAtipAtAdi hiMsAno karelo tyAga yAda Avyo. te nimitta mAtrathI temanI bodhi jAgRta thaI. jJAna prApta thayuM ane te pratyekabuddha thaI gayA. devatAe temane sAdhuliMga-vastra, rajoharaNAdi Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 Agama kathAnuyoga-2 ApyA. pratyekabaddha evA dharmaraci aNagAra pRthvI para vicaraNa karavA lAgyA. AkuTTi arthAt hiMsA ane anAkuSTi arthAt hiMsAno tyAga. Avazyaka niryuktikAra maharSi jaNAve che ke, phakta eka ja vakhata "anAkuTTI" zabdane sAMbhaLatA ja - "sarvakAlane mATe anAphaTTI varte che." evuM vAkya sAMbhaLatA ja pApabhIru evA dharmarucine bodha thayo. te A pramANe - te-te yoninA jIvonI hiMsA karavArUpa pApanuM varjana karIne - parityAga karIne temaNe anavadya bhAvane upAgata karyo arthAt sarva sAvadyayogano tyAga karI niravadya yoganI upAsanA karI ane dharmaci aNagAra Azravano tyAga karIne saMvaradharmanA ArAdhanamAM pravRtta thayA. 0 Agama saMdarbha :AyA.mU4 nI vRka Avani 877 + 4 AvarR. 1-pR. 498; Ava.ni. 876 nI (nodha - prathama uttarAdhyayana sUtra--vikhyAta cAra pratyeka buddhonA kathAnako noMdhyA, tyAra pachI RSibhASita payatrAmAM Apela evA pIstALIza pratyekabuddhono ullekha karyo paNa ogaNa pacAza pratyekabuddhonA nAma nirdezamAM kyAMya dharmaruci pratyeka buddhano nAmollekha jovA maLela nathI. gharmayi pratyekabuddha A ogaNapacAzathI atirikta evA pratyekabuddha jANavA. - - - 0 pratyeka buddha rudraka kathA : caMpA nAme eka ramaNIya nagarI hatI, tyAM kauzikArya nAmanA (brAhmaNa) upAdhyAya hatA. te upAdhyAyane be ziSyo hatA. 1. aMgarSi ane 2. rudra. te baMne ziSyomAM je aMgaka hato te prakRttithI bhadra hovAthI, tenuM aMgarSi evuM nAma pADavAmAM Avela hatuM. bIjo ziSya je rukaka hato te graMthi chedaka hato. te baMne ziSyone kauzika upAdhyAye jaMgalamAMthI lAkaDA kApIne laI AvavAnuM kAma soMpela hatuM. pahelo ziSya je aMgarSi hato, te aTavImAM jaI lAkaDA kApI, teno bhAro bAMdhI, lAkaDAno bhAro laIne pAcho Avato hato. tyAre bIjo ziSya rudrake Akho divasa rakhaDyA karyuM. jyAre vikAsa arthAt saMdhyAkALa thayo tyAre tene acAnaka yAda AvyuM ke, upAdhyAye aTavImAM jaIne lAkaDA kApIne bhAro lAvavAnuM kArya soMpela che. tethI te jematema karIne aTavI tarapha doDyo. teNe joyuM ke, pahelo ziSya aMgarSi lAkaDAno bhAro laIne AvI rahyo che, tyAre rakamane thayuM ke, jo huM have lAkaDAno bhAro laIne AzramamAM nahIM pahoMcu to upAdhyAya nakkI mane AzramamAMthI kADhI mUkaze. te vakhate evuM banyuM ke, eka jyotiryazA nAmanI vatsapAlikA hatI, teno eka putra paMthaka nAme hato. te jyotiryA vatsapAlikA potAnA putra paMthakane mATe bhojana laIne gayela hatI te lAkaDAno bhAro laIne AvI rahI hatI. rakake teNIne joI ane tenA manamAM vicAra Avyo ke, jo huM Ane mArIne lAkaDAno bhAro chinavI lauM, to ja samayasara Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - rudraka kathA upAdhyAya pAse AzramamAM pahoMcI zakuM. tema vicArIne teNe jyortiyazA vatsapAlikAne mArI nAMkhIne eka khADAmAM pheMkI dIdhI. teNInI pAse je lAkaDAno bhAro hato. te chinavI laIne koI bIjA TUMkA mArgethI caMpAnagarImAM AvI gayo. tyArapachI teNe kauzika upAdhyAyanA hAthamAM lAkaDAno bhAro mUkI dIdho. pachI teNe upAdhyAyane kahyuM, A tamArA suMdara ziSya aMgarSie jyotiryazA vatsapAlikAne mArI nAMkhela che. pachI rakhaDato--bhaTakato te AvI rahyo che. jyAre aMgarSi Avyo tyAre kauzika upAdhyAye tene kADhI mUkyo. tyAre aMgarSi vanakhaMDamAM gayo ane potAnA azubha karmonuM ja A phaLa prApta thayela che. e pramANe ciMtavavA lAgyo. e pramANe dharmadhyAnamAM AgaLa vadhatAM aMgarSine jAtismaraNa jJAna thayuM. potAno pUrvabhava smaraNamAM AvatA sAdhupaNuM yAda AvyuM. aMgarSie svayaMkezaloca karI dIkSA lIdhI. tyAMja zukladhyAnanI dhArAe caDhelA aMgarSine kevaLajJAna thayuM. devoe AvIne aMgarSikavalIno kevaLajJAna mahotsava karyo. tyAra pachI devoe loko madhye jAhera karyuM ke, rudrake A aMgarSi kevalI para khoTuM ALa caDhAvela che. jyotiryazA vatsapAlikAne aMgarSie nahIM paNa rudrake mArI nAMkhIne khADAmAM pheMkI dIdhela che. e kahIne devoe samagra satya vRtAMta loko samakSa jaNAvyo. loko rudrakanI niMdA karavA lAgyA. rudraka ghaNI helanA pAmyo. tehilanAthI vyathita thayelo rudraka manomana ciMtavavA lAgyo ke, kharekhara, devonuM kathana satya ja che. meM ja aMgarSi paratve khoTuM ALa caDhAvela che ke, teNe jyotiryazA vatsapAlikAne mArI nAMkhela che. vAstavamAM jyotiryazA vatsapAlikAne to meM ja mArI nAMkhIne lAkaDAno bhAro teNInI pAsethI chinavI lIdho hato. A pramANe rudraka manomana ciMtavanA karavA lAgyo. e pramANe zubha ciMtavanA karatA-karatA te saMbuddha thayo arthAt rudraka samyak prakAre bodha pAmyo. (jAtismaraNa jJAna thayuM) ane tyAra pachI rudraka pratyeka buddha thayA. (devatAe munirliMga arpaNa karyuM. arthAt sAdhuno veza, rajoharaNAdi arpaNa karyA. tyAra pachI pratyekabuddha evA rudraka aNagAra tyAMthI pRthvItala upara vicaravA lAgyA). A rIte prathama ziSya aMgarSine kevaLajJAnI thayelA joIne tathA bIjA ziSya rudrakane paNa pratyekabuddha thayelA jANIne kauzika upAdhyAya brAhmaNa tathA tenI patnI (brAhmaNI) baMne paNa saMvegane pAmyA. te brAhmaNa-brAhmaNIe paNa vairAgyabhAva dhAraNa karIne tyAra pachI pravrajyA grahaNa karI - sAdhupaNAne aMgIkAra karyuM. kALakrame te cAre : 1. aMgarSi kevaLI, 2. rudraka pratyeka buddha, 3. kauzika upAdhyAya brAhmaNa ane 4. brAhmaNI--kauzika upAdhyAyanI patnI siddha thayA. arthAt temanA saghaLA karmono kSaya karIne teo mokSagatine pAmyA. 0 Agama saMdarbha Ava.ni. 1293 + ; -- * - * ---- 347 X X --- Ava.cU.2-pR. 193; Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 (noMdha :- pratyeka buddhanA kathAnakomAM be mukhya saMdarbho noMdhela che. pahelAM uttarAdhyayana sUtra AdhArita ane lokaprasiddha evA karakaMDU Adi cAra pratyeka buddhonI kathAo ane pachI RSibhASita payatrA sUtra AdhArita anyatIrthika Adi pistALIza pratyekabuddhonA nAmanirdezo. paNa te ogaNa pacAza pratyekabuddho sivAya paNa bIjA pratyekabuddhonA kathAnako Agama zAstronA pRSTho para aMkita thayelA dRSTigocara thAya ja che. jemAMnuM eka kathAnaka dharmarucinuM A pUrve noMdhela che. tevA ja bIjA anyatIrthika rudraka pratyekabuddhanuM kathAnaka ahIM noMdhyuM. je ukta pratyekabuddhothI atirikta kathA ja che.) 348 . pratyekabuddha valkalaciri kathA : potanapura nAmanA nagaramAM somacaMdra nAme rAjA hato. tene dhAriNI nAme rANI (patnI) hatI. koI vakhate dhAriNI rANI potAnA patinA mAthAnA vALa kAMsakI vaDe oLatI hatI. te vakhate mastaka para zveta keza teNInA jovAmAM Avyo. te joIne dhAriNI rANI bolI ke, he svAmI ! juo, A jarAvasthAno dUta Avyo. arthAt have vRddhAvasthA AvI gaI. rAjA potAne mastake Avela dhoLo vALa joIne vicAravA lAgyA ke, mArA (vRddha) vaDiloe to yauvana vayamAM vratane grahaNa karela hatuM arthAt saMnyAsI thayA hatA. mane dhikkAra che ke, huM adyApi mAthe paLIyA AvyA (vALa dhoLA thavA zarU thaI gayA) to paNa dharmane Acarato nathI. -- * - * ---- tyAre somacaMdra rAjAe rANIne kahyuM ke, he devI ! tArA cakSu kharekhara divya che ke te paLIyA (dhoLo vALa) joyA. kharekhara, A to dharmadUta che. te mane dharma mArge vALavA mATe Avelo che. te joIne rAjA manathI dUNAyo (dubhAyo). te jANIne dhAriNI devIe rAjAne kahyuM ke, he svAmI ! zuM tame vRddhabhAvathI lajjA pAmo cho ? to tenuM nivAraNa karIe. tyAre somacaMdra rAjAe dhAriNI rANIne kahyuM, he devI ! e vAta barAbara nathI. huM mAnuM chuM ke, ApaNo kumAra bALaka che prajAnA pAlana mATe te asamartha che. AvI mAnyatAthI huM Aja sudhI pUrva puruSoe Acarela mArge gayo nahIM. A vAta sAMbhaLIne dhAriNIe kahyuM ke, he svAmI ! hajI paNa dharmakAryamAM vilaMba karo nahIM. tyAre somacaMdra rAjAe teNIne kahyuM, devI ! tame prasannacaMdranuM saMrakSaNa karatA sArI rIte raho. paraMtu rANI paNa saMsAramAM rahevA icchatI na hatI. tyAre rAjA somacaMdrae potAnA putra prasannacaMdrane rAjyano bhAra soMpyo. dizAprokSika tApasa nAmanI pravrajyA grahaNa karI teo tApasa thaI gayA. dIrghakALathI zUnya evA Azrame jaI rahyA. te samaye dhAriNI devI garbhavatI hatA, to paNa eka dhAtrIne sAthe laIne potAnA pati (somacaMdra rAjA) sAtha te cAlI nIkaLI. pUrvathI sAthe lAvela teNIno garbha dhIre dhIre vRddhi pAmavA lAgyo. prasannacaMdra rAjAnA cAra puruSoe A vAtanuM rAjA pAse jaIne nivedana karyuM. kALakrame garbhano samaya pUrNa thatA dhAriNI rANIe eka nirogI evA sukumAra putrane janma Apyo. te kumArane valkalamAM sthApelo hovAthI te bALakanuM valkalacIri nAma sthApana karyuM. prasavanI tIvra vedanAne kAraNe dhAriNI devI mRtyu pAmyA. have somacaMdra tApasane ciMtA thavA lAgI ke, mAtA vinAno A putra mAre kaI rIte Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - valkalaciri kathA 349 ucheravo ? svargamAM utpanna thayela dhAriNI devIe eka bheMsanuM rUpa dhAraNa karyuM. kemake teNIe utpanna thatAM ja potAnA avadhijJAnano upayoga mUkyo tyAre teNIe jANyuM ke, teNInA pati (somacaMdra tApasa) bALakane kaI rIte moTo karavo tenI ciMtA karI rahyA che. vanya bheMsanA rUpe AvIne dhAriNIdevIe AvIne bALakane dUdha pIvaDAvavAnuM zarU karyuM. bALakane ucheranArI pelI dhAtrI paNa thoDo samaya pasAra thayA bAda mRtyu pAmI. anukrame jyAre valkalacIri traNa varSano thayo tyAre vanya bheMsanuM rUpa laIne AvelI dhAriNI devI paNa pAchI devalokamAM cAlI gaI. pachI tApaso dvArA vananA phaLa AdithI poSaNa pAmato te bALaka anukrame soLa varSano thayo. cittane ati prasannatA arpato evo suMdara-sohAmaNo kumAra thaI gayo. tyAre te bALaka je maLe te he tAta, he tAta ! ema kaheto ane sarvene namaskAra karato hato. temaja vananA phaLa lAvIne potAnuM tathA potAnA pitAnuM poSaNa karatAM zIkhyo hato. koI vakhate prasannacaMdra rAjAe koI bhilanA mukhethI potAnA sahodarano (valkalacIrIno) prabaMdha sAMbhaLyo. tyAre rAjA turaMta ja potAnA bhAIne maLavA utsuka thaI gayo. tethI teNe gaNikA-bAlikAone (koI kahe che vezyA putrIone) bolAvIne kahyuM ke, tame koIpaNa upAya vaDe lobhAvIne mArA nAnA bhAIne ahIM rAjyamAM laI Avo. paraMtu tamAre A kAryakrUra rahIne karavuM. jo mArA pitA somacaMdra tApasa tamane joI jaze to zrApa ApI deze. rAjAnA vacanone aMgIkAra karIne te gaNikAo tApasano veSa dhAraNa karIne somacaMdra tApasanA Azrama pAse AvI. tyAre valkalacIrIe teone dUrathI AvatA joIne teNIne tApasarUpa hovAthI he tAta ! tamane namaskAra thAo. ema kahIne namaskAra karyA ane valkalagIrIe vanamAMthI lAvelA kuLa teonA AhAra mATe AgaLa dharyA. te phaLone joIne te tApasaveze rahelI gaNikA bolI ke, AvA nirasa phaLone ame zuM karIe ? amAre to potana--AzramanA phaLo joIe. he muni ! tame amArA AzramanA phaLo juo, te kevA mIThAM-madhurA lAge che. tyAra pachI atyaMta snehapUrvaka te gaNikAo valkalacIrIne ekAMtamAM laI gaI. tyAM besADI mIThA vacano bolatA te bALatApasane lobhAvavo zarU karyo ane khAMDa, sAkara, drAkSa Adi madhura mevA Adi Agraha karIne temaNe valkalacIrIne AhAra karAvyo. te madhura phaLonA svAdathI harSa pAmela valkalacIrI pote je bIlDa, AMbalI ane koThAnA phaLo khAto hato tenA svAdamAM udvega pAmyo. jema jema te bALatApasa lobhAto gayo, tema tema teNIo vizeSa--vizeSa svAdavALI vastuo tene khAvA mATe ApavA lAgI. tyArapachI te tApasarUpadhArI gaNikAoe valkalacIrIno hAtha potAnA komaLa hAthamAM laI potAnA sukumALa, pIna, unnata stana para ane potAnA gAla vagere avayavo para mUkavo arthAt sparza karAvavo zarU karyo. tyAre te bALatApasa bolyo ke, he mahAnubhava! tamAruM zarIra ATaluM komaLa kema che ? ane tamArA ura:sthaLa para A be vedikAo zenI che ? tyAre te gaNikAo bolI ke, amArA potana AzramanA phaLo Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 Agama kathAnuyoga-2 AsvAdana karavAthI zarIra AvuM sukomaLa bane che. AvI be vedikAno ramaNIya sparza thAya che, mATe tame A Azramano tyAga karI, potana Azrama cAlo. tyArapachI keTaloka samaya gayA bAda valkalacIrI temanI sAthe javAno saMketa karIne pAcho pharyo. potAnA pAtra, valkala Adi ekAMtamAM gopavI dIdhA. temanI sAthe javA mATe pharIvAra pAcho pharyo. e samaye somacaMdra RSine Amatema pharatA Azrama tarapha AvatA joyA. temane dUrathI AvatA joIne agAuthI saMketa karI vRkSa upara rahelA puraSoe te gaNikAone khabara ApyA. eTale tatkALa teNI sarve RSinA zrApanA bhayathI nAzI gaI ane prasannacaMdra rAjAnI pAse AvIne sarva vRttAMta jaNAvyo. gaNikAo pAsethI A vRttAMta sAMbhaLI prasannacaMdra rAjA khinna thaI gayo - aho! mAro nAno bhAI to baMnethI bhraSTa thayo. have tenA zA hAla thaze? te tyAM rahI zakaze nahIM ane ahIM te pahoMcyo nahIM. dilagIra thayelA prasannacaMdra rAjAe AkhA nagaramAM gIta, nRtya, vAdya Adi sarva pravRttiono pratiSedha karAvI dIdho. valkalacIrI AzramamAMthI bahAra Avyo tyAre teNe tApasarUpadhArI gaNikAone kyAMya joI nahIM. tethI te vanamAM Amatema bhamavA lAgyo. teTalAmAM tyAMthI koI ratha pasAra thato hato. tyAre rathamAM beselA puruSe A bALatApasane joyo. te vakhate valkalacIrIe paNa tene joIne kahyuM ke, he tAta ! huM Apane abhivAdana karuM chuM. tyAre rathamAMnA puruSe tene pUchayuM ke, he muni Apane kaI tarapha javuM che? tyAre valkalacIrIe kahyuM ke, huM potanaAzrame javA icchuM chuM, rathavALAne te tarapha ja javuM hatuM. eTale te bolyo ke, cAlo, huM potanaAzrama ja jau chuM. tyAre valkalagIrI paNa tenI sAthe cAlyo. te rathamAM te rathika puruSanI patnI beThelI hatI, tene joIne te tApasa kahevA lAgyo ke, he tAta ! he tAta ! huM Apane abhivAdana karuM chuM tyAre rathamAM beThelI strIe tenA patine kahyuM ke, A bALaka hajI strI ane puruSanA bhedane samajato lAgato nathI. tyAre te strIe tenA patine pUchayuM ke, A bALaka Ama kema vatI rahyo che. tyAre rathika puruSe teNIne samajAvyuM ke, he suMdarI! nakkI A bALaka strIrahita evA AzramamAM moTo thayo jaNAya che. tethI tene koI vizeSa jJAna lAgatuM nathI. mATe tenA paratve tuM saheja paNa kopAyamAna thaIza nahIM. pharI te tApasakumAre rathikapuruSane pUchayuM ke, he tAta ! tame A mRgone kema vahana karI rahyA cho ? tyAre te puruSe (jANyuM ke A bALakane azva ane mRgano bheda paNa khabara nathI tethI tene) kahyuM ke, A (mRgo) A kArya mATe ja upayogamAM levAya che, temAM koI jAtano doSa nathI. pachI te tApasane mugdha bALaka jANIne te rathavALA puruSe tene lADavA khAvA mATe ApyA. teno svAda letA valkalacIrI bolyo ke, aho ! have mane jANavAmAM AvyuM. pahelA potanaAzramavAsI kumAroe paNa mane AvA prakAranA ja svAdiSTa phaLa khAvA mATe ApelA hatA. mArgamAM teo AgaLa vadhI rahyA hatA, tyAre AgaLa jatAM koI eka coranI sAthe te rathika puruSane yuddha thayuM. rathika puruSe tenA para gADha prahAra karyo, te corane jItI lIdho. tenA guNathI khuza thayela cora bolyo ke, mArI pAse vipula dhana che, tene Apa grahaNa Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - valkalaciri kathA karo. te laIne anukrame traNe jaNa potanapura pahoMcyA. tyAM pahoMcIne te rathikapuruSa valkalacIrIne kahyuM, he bALamuni ! lyo, A dhana grahaNa karo. ahIM dhana vagara tamane bhojana ke sthAna maLaze nahIM. ema kahI keTaluMka dhana ApI teNe valkalacIrIne visarjita karyo, pote paNa tyAMthI AgaLa cAlyo. tyAMthI valkalacIrI nagaramAM cAlyo. tyAM dukAnonI zreNI ane havelIo joI vicAra karavA lAgyo ke, huM A kyAM Avyo ? A AvuM badhuM zuM haze ? vaLI mArgamAM je koI nara ke nArI maLe to tene he tAta ! huM vaMdana karuM chuM' ema kahevA lAgyo. loko tenI AvI ceSTA joIne hasavA lAgyA. e pramANe bhamato bhamato te koI gaNikAnA ghera jaI caDyo. te gaNikAne joIne bolyo ke, he tAta ! huM tamane vaMdana karuM chuM. tyAra pachI tene paNa muni che tevuM samajIne valkalacIrIe tene mUlya ApIne nivAsa tathA phaLAdikane mATe yAcanA karI, gaNikAe tene nivAsa ane bhojanAdi ApyA. 351 tyArapachI te gaNikAe vANaMdane bolAvyo. bolAvIne valkalacIrInI icchA na hovA chatAM tenA nakhanuM parikarma karAvyuM, (nakha kapAvyA), kSaura karma karyuM (vALa Adi kApIne suzobhita karyA), tenA valkala utarAvyA. atyaMtara snAna karAvyuM. te sarve vastune bAlatApase upasarga mAnIne sahana karyA. tyAra pachI teNe valkalacIrIne vastra-AbhuSaNa AdithI vibhuSita karyo. pachI te gaNikAe tenI sAthe potAnI putrInuM pANigrahaNa karAvyuM. jyAre teno RSiveza utAratA hatA tyAre te tApasane babaDato joIne gaNikAe kaheluM ke, je koI mahemAna ahIM Ave, teno ame A rIte ja upacAra karIe chIe. tyAra pachI somacaMdraRSinA putra bALatApasa valkalacIrInI pharatI te badhI gaNikAo gIto gAvA lAgI, nRtya karavA lAgI, vAdyo vagADavA lAgI, te badhuM jotA ane sAMbhaLatA valkalacIrI ciMtavana karavA lAgyo ke, A badhAM zuM bolI rahyA che ? kaMI mane samaja paDatI nathI. teo mane phaLa kema ApatA nathI ? te vakhate jeone RSiveza dhAraNa karI AzramamAM kumArane lobhAvavAnA nimitte mokalavAmAM AvelA, te loko AvIne rAjA prasannacaMdrane kahevA lAgyA ke, he svAmI ! kumAra vanamAMthI nIkaLI gayA che. ame paNa somacaMdra RSinA bhayathI kumArane bolAvyA nahIM. te sAMbhaLIne rAjA viSAdagrasta manavALo thaI gayo. temaNe te lokone kahyuM ke, kharekhara ! mArAthI A akArya thaI gayuM. mAro nAno bhAI na pitA samIpe rahyo ke na te mArI pAse ahIM Avyo. khabara nathI paDatI ke have tenI prApti thaze ke nahIM thaze ? ciMtAgrasta thaIne prasannacaMdra rAjA sthitaprajJa thaI gayo. eTalAmAM rAjAne te gaNikAnA gherathI mRdaMgano avAja sAMbhaLavAmAM Avyo. tethI tatkALa te gaNikAne bolAvIne rAjAe teNIne pUchayuM ke, huM duHkhI chuM, zokagrasta chuM, nagaramAM meM gItavAdya Adi sarve baMdha karAvela che, chatAM tAre ghera vAdya kema vagADe che? gaNikA AvIne rAjAnA pagamAM paDI gaI. rAjA prasannacaMdrane vinavaNI karavA lAgI. he rAjan ! mane mApha karo. mane eka daivajJa--nimittake kaheluM hatuM ke, jyAre koI tApasarUpe taruNa tAre ghera Ave tyAre tuM tene ja tArI putrI paraNAvI deje. te khUba ja uttama ane Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama kathAnuyoga-2 guNavAn puruSa haze. temAM koI ja saMzaya tAre karavo nahIM. tethI meM nimittakanA vacanathI e tApasakumArane mArI kanyA sAthe pANigrahaNa karAvela che, tethI A vAdya vagADAI rahyA che, mATe mane mApha karo. kemake mAre ghera harSano utsava che. 352 he rAjan ! amAre Aja mahAn saukhyabhAgano prasaMga che. kemake nimittakanA kahyA pramANe ja Aje te taruNa tApasa mAre gRhe Avela hato. meM to nimittakanA saMdeza pramANe karyuM che ane mArI kanyA tene Apela che. A utsava paNa tenA nimitte ja thaI rahelo che. te kumAra kyAMya nAsI na jAya te mATe mArAthI ApanI AjJAno bhaMga thaI gayo che. Apa mArA A eka aparAdhane mApha karo. A samagra vRttAMta sAMbhaLIne te ja vakhate prasannacaMdra rAjAnuM jamaNuM aMga pharakyuM. tethI rAjAne nizcaya thayo ke, jarUra mAro nAnobhAI ja Avyo lAge che. tethI rAjAe potAnA mANasone bolAvIne AjJA karI ke, jAo tapAsa karo ke, tame je tApasakumArane AzramamAM joyela hatA, te ja A kumAra che ke bIjA che ? rAjAnI AjJAne vinayapUrvaka svIkArIne te mANaso gaNikAnA ghera tapAsa karavA gayA. tapAsa karIne AvIne rAjAne priya nivedana karyuM. he svAmI ! e te ja kumAra che, jene ame AzramamAM joyela. rAjA tene parama prItipUrvaka, ullAsa sahita ane vadhUnI sAthe laIne potAnA mahelamAM lAvyA. rAjAe premapUrvaka tenuM vivAha maMgala karyuM, saTTaza kuLa, rUpa, yauvana ane guNavALI rAjakanyAo sAthe temaNe valkalacIrI sAthe pANigrahaNa karAvyuM. te sukhapUrvaka rahI zake, ramaNa karI zake te mATe tenI yogya vyavasthA karI. pachI rathika core Apela dravya pAchuM ApyuM. rAjapuruSo dvArA corane grahaNa karAvIne tene paNa khuza karyo. anukrame temaNe tApasakumArane (valkalacIrIne) sarva kaLAomAM kuzaLa karyo. AzramamAM jyAre somacaMdraRSie kumArane joyo nahIM tyAre teo pragADha zoka sAgaramAM DUbI gayA. prasannacaMdrae mokalela puruSoe somacaMdra RSine jaNAvyuM ke, teoe valkalacIrIne nagaramAM jatA joyela che, somacaMdra RSi potAnA putrane saMbhAratA--vilApa karatA karatA aMdha thaI gayA. tyAre rAjAnA mokalelA puruSo tyAM AzramamAM ja rahevA lAgyA ane RSine phaLa Adi lAvIne ApavA lAgyA. potanapura nagaramAM rahetA-rahetA ane strIo sAthe viSayasukha bhogavatA--bhogavatA valkalacIrIne bAra varSa vItI gayA. ekadA ardharAtre jAgRta thayelA valkalacIrIne vicAra Avyo ke, mArA pitA (somacaMdra RSi)nuM zuM thayuM haze ? tene pitAnI ciMtA thavA lAgI. aho ! mArA akRtajJapaNAne dhikkAra che, mArA ajitendriyapaNAne paNa dhikkAra che ke, jethI mane ekale hAthe ucheranAra, pAlanapoSaNa karIne moTo karanAra evA mArA pitAne bhUlI jaIne huM A bhoga sukhAdimAM lepAIne paDI rahyo chuM. meM temanI ATalA varSomAM koI bhALa lIdhI nahIM. A pramANe vicArato te potAnA pitAne maLavA mATe utsuka thayo. prAtaHkALe te prasannacaMdra rAjA pAse gayo. tyAM jaIne teNe rAjAne vinaMti karI. he deva ! have Apa mane ahIMthI visarjita karo. mane javAnI AjJA Apo. huM pitAjIne maLavA mATe ghaNo ja Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - valkalaciri kathA 353 utsuka thayo chuM. tyAre prasannacaMdra rAjAe tene kahyuM, thoDo samaya rokAI jA. paNa valkalacIrInA AgrahathI tyAM gayA. baMne potAnA pitA somacaMdra RSine maLIne temanA page paDyA, praNAma karyA. somacaMdra RSie potAnA baMne hAtha phelAvI valkalacIrIne bAhumAM lIdho. pachI pUchayuM ke, he putra ! tuM kema che ? tAruM Arogya kevuM che? valkalagIrIe tene samagra vRttAMta nivedita karyo. te vakhate somacaMdra RSine harSanA AMsu AvI gayA. harSanA atirekathI AvelA AMsu vaDe tenA netramAM AvI gayelA pagalo dhovAI gayA, te pharI dekhatA thaI gayA. valkalagIrI paNa tyAMja rahevA mATe icchuka banI gayA. somacaMdra RSie tenA baMne putrone joyA. te joIne te paNa parama saMtuSTa thayA. - tyAra pachI valkalacIrIe pUrve gopavI rAkhelA potAnA vastra-upakaraNo Adi bahAra kADhyA. tenI paDilehaNA-pramArjanA karavA vicAryuM. pachI potAnA uttarIya vastranA cheDA vaDe teNe pratilekhanA karavAno ane cakSu vaDe pramArjanAdi karavAno AraMbha karyo. pramArjanAdi karatA karatA tene manamAM evo adhyavasAya utpanna thayo ke, meM AvuM kyAMka joyela che, AvI kriyA kyAreka karelI che. e pramANe uhApoha karatAM pAtrakezarikA vaDe sAdhunI mAphaka karela pAtra pratilekhanA yAda AvI. "meM paNa A badhuM karyuM che." evA prakAranI smRti ane saMjJAdi thatA teNe pUrve anusarelI badhI vidhi yAda AvavA lAgI. - tenA Avaraka karmo khasI javAthI, tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. valkalacIrI potAno pUrvabhava jovA lAgyA. e rIte pUrvabhavanuM smaraNa thavAthI tene devabhavanuM ane te pUrvenA manuSyabhavanuM smaraNa thayuM. tene yAda AvyuM ke, teNe gatabhavamAM sAdhupaNuM ArAdhela che. sAdhupaNAmAM ja A badhI kriyAo karelI che. tene manomana evuM thavA lAgyuM ke, aho ! gatabhavamAM pADela sAdhupaNuM paNa mane yAda AvyuM nahIM. kharekhara mArA strIlaMpaTapaNAne dhikkAra che. e pramANe zubha dhyAnathI te vairAgya mArganI dhArAe cayA. dharmadhyAnamAM rata banI gayA. - tyAra pachI atIva vizuddha pariNAme thavA lAgyA ane te vizudhyamAna pariNAmothI anukrame zukladhyAnanA bIjA caraNane paNa valkalagIrI atikramI gayA. turaMta ja tyAM temanA mohane Avaraka karmo naSTa thaI gayA. mohanIya karmano kSaya thatAM ja tenA jJAnAvaraka, darzanAvaraka ane aMtarAyakarmo paNa turaMta ja kSaya pAmyA. e rIte chaghasthatA Avaraka karmono kSaya thavAthI valkalacIrIne tyAMja kevaLajJAna-kevaLadarzana prApta thayA. tyAra pachI valkalacIrI kevaLIe jinapraNIta dharmano sukhyAta bodha ApavA mATe potAnA pitA somacaMdra RSine tathA prasannacaMdra rAjarSine dharmadezanA ApI. tyAre tenA pitA ane rAjA baMne jaNane samyakatvanI prApti thaI. te baMnee mastaka jhUkAvIne valkalacIrI kevalIne namaskAra karyo. baMnee kahyuM ke, he bhagavan! Ape amane mokSamArga dekhADyo, kevalI prarUpita dharmano bodha karAvyo te ghaNuM ja sAruM karyuM. e rIte te baMne kevalInI anumodanA karavA lAgyA. tyAre A pramANe valkalacIrI tApasa pratyekabuddha thayA. (devatAe Apela munivezane dhAraNa karyotenI dezanAthI somacaMdra RSie paNa mahAvratone aMgIkAra karyA. 2/23 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 Agama kathAnuyoga-2 prasannacaMdra rAjAe brahmacarya vrata aMgIkAra karyuM. (prasannacaMdra rAjarSinI zeSa kathA zramaNa vibhAgamAM jovI) pratyekabuddha thayelA valkalagIrI kevalI potAnA pitAne vrata uccarAvIne temane laIne bhagavaMta mahAvIrasvAmI pAse gayA. prasannacaMdra rAjA potAnA nagaramAM pAcho pharyo tyAra pachI valkalacIrI kevalI potAnA zeSa karmo khapAvIne mokSe padhAryA. 0 Agama saMdarbha :AvapU.1-pR. 456 thI 459; Avani 844-- 4 - 4 -- (noMdha :- amArI mAhitI pramANe RSibhASita sUtramAM jaNAvelA pratyekabuddha valkalacIrI bhagavaMta ariSTaneminA zAsanamAM thayelA. jo te vAta. yogya hoya to prastuta valkalagIrI te sivAyanA pratyekabuddha thayA che tema jANavuM kemake, A valkalagIrI bhagavaMtu mahAvIranA tIrthamAM thayA che. jo koI mAhitI doSa hoya to baMne valkalacIrI eka ja che tema jANavuM) - >> -- >> -- 0 pratyekabuddha vArasaka kathA - ( noMdha :- vAtraka pratyekabuddhano ullekha "bha pArzvanA zAsanamAM thayA" e pramANe pUrve ullekha karelo che. ame A ullekha tIrthakara bhagavaMta ane pratyekabuddhono RSibhASita sUtrano anukrama jALavIne karelo che. amArA anumAnamAM kadAca kSati hoya ke, pachI koI vAcanA bheda hoya, paraMtu vAtraka pratyekabuddhanI kathAmAM "bRhakalpabhASya" 2027nI vRttimAM vRttikAra maharSie spaSTa ullekha karyo che ke, vAtraka maharSie RSibhASitanuM sattAvIsamuM adhyayana prarUpyuM. tethI ahIM lakhelI kathA pratyekabuddha vAtrakanI ja che, te vAta niHzaMka che, bIjuM bRhatkalpabhASya 4066nI vRttimAM e ja vAtraka amAtya pratyekabuddha thayA tevo paNa spaSTa ullekha che ja. tethI prastuta kathAvALA vAtraka e ja pratyekabuddha che, jeno ullekha RSibhASitanA sattAvIzamAM adhyayanamAM che. pharka mAtra e ja che ke, A vAratrakamunimAM rAjA pradyotuno ullekha Ave che. pradyot rAjA bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayA che, to pachI A vAratrakamuni paNa bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM thayA hovA joIe.) -- 4 - 4 - vAratapura nAme nagara hatuM. tyAM abhayasena nAmano rAjA hato. tenA amAtya (maMtrI)nuM nAma vAtraka hatuM. te maMtrI sajjana, satyavAdI ane cAritravAn hato. koI vakhata dharmaghoSa nAmanA muni vicaraNa karatA-karatA vArattapura pahoMcyA. eka vakhata te muni tvarA vinA, capaLatA vinA, saMbhrAntatA vinA ane eSaNA samitipAlana karatA-karatA gaucarI mATe bhramaNa karI rahyA hatA. te rIte muni vAtraka amAtyanA gharamAM pravezyA. tyAre vAtraka amAtyanI patnIe munine bhikSA ApavA mATe ghI ane sAkara mizrita evuM khIranuM pAtra upAyuM. dharmaghoSa munine vahorAvavA cAlI. te vakhate te pAtramAMthI ghI-khAMDa mizrita khIranuM eka biMdu bhUmi para paDyuM. bhagavaMta kathita bhikSAgrahaNanI vidhi pAlana karavAmAM udyamavaMta evA munie jANyuM ke, khIranuM TIpuM nIce paDavAthI A bhikSA charditadoSa vaDe dUSaNavALI thayelI che, tethI te have mAre kalpatI nathI. ema vicArI muni tyAMthI nIkaLI gayA. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - vAtraka kathA 355 te vakhate bArImAM ubhelA amAtya vAtrake joyuM ke, A muni bhikSA vahoryA vinA ja nIkaLI gayA. tenA cittamAM evo vicAra Avyo ke, A munie mAre gherathI bhikSA kema grahaNa karI nahIM hoya ? A pramANe hajI vicAra kare che tyAM to bhUmi para paDela khIranA biMdune mAkhIo AvIne cATavA lAgI. mAkhIone pakaDavA mATe garoLI doDI, garoLIno vadha karavA saraTa (kAkIDo) doDyo, kAkaDAnuM bhakSaNa karavA bilADI doDI, tenI hatyA karavA mATe gAmano kutaro doDyo. teno pratihaMdI tyAMno sthAyI kUtaro doDyo. baMne kUtarAne paraspara kalaha thayo. gharano kUtaro gAmanA kUtarAne kaThora nakha ane dADhAnA prahAra karI laDavA lAgyo. potapotAnA kUtarAnA parAbhavane joIne manamAM duHkha thavAthI tenA svAmIo laDavA lAgyA. temanuM paraspara talavAra vaDe yuddha thayuM. temAMthI moTI takarAro ane mArAmArI jAmI. A sarva kaMI vArataka amAtye pratyakSa joyuM tyAre maMtrInA manamAM vicAra Avyo ke, khIranuM eka biMdu mAtra bhUmi upara paDavAthI A pramANe adhikaraNa-pApanI pravRtti thaI! tethI karIne adhikaraNathI bhaya pAmelA te maharSie khIra vahorI nahIM. ahoho arihaMtadeve dharmane sArI rIte joyo che. kharekhara ! A dharma ati manohara che. sarvajJa evA bhagavaMta vinA AvA ekAMta hitakAraka dharmano upadeza ApavA koNa samartha che ? traNe jagatumAM jinadharma jayavaMto varte che. je rIte aMdhapuruSa rUpanA vizeSapaNAne jANI zakato nathI. e rIte asarvajJa paNa A pramANe samagrakALa sudhI hitakAraka dharmano upadeza karavA samartha nathI. tethI karIne arihaMta bhagavaMta ja sarvajJa che, te ja jinezvara mArA deva che, temanI prarUpita kriyA (dharma) ja karavA lAyaka che. e pramANe vicAra karatA vAtraka maMtrI saMsArathI vimukha buddhivALA thayA. muktirUpI strIne varavAne mATe Atura banyA. temano vairAgya jAgRta thayo. atizubha adhyavasAyavALA tene jAtismaraNa jJAna thayuM. samyakUtayA bodha pAmelA te pratyekabuddha thayA. pachI potAnA putrane gRhabhAra soMpIne temaNe niravadya pravajyA aMgIkAra karI. devatAe temane saMyamanA upakaraNa ane aniveza Apyo. (jo ke piMDaniyukti 670nI malayagirinI vRttimAM vAtraka munine dharmaghoSa muninA ziSya thayA tevuM jaNAvela che. jyAre Avazyaka, bRhakalpa AdimAM tene pratyekabuddha svarUpe oLakhAvelA che.) pratyekabuddha vAratraka muni tyAMthI vihAra karIne saMsamAra nagare pahoMcyA. gItArtha evA te muni zarIra paratve nispRha, zAstrAnusArI bhikSA grahaNAdika vidhine sevanAra, saMyamAnuSThAnamAM tatpara ane svAdhyAyAdithI aMtaHkaraNane bhAvita karatA hatA. susumArapura nagaramAM dhuMdhumAra nAme rAjA hato, te rAjAne ati svarUpavAn evI aMgAravatI nAmanI putrI hatI. teNI jinakathita dharma-adharma, navatattva AdinI jANakAra abhyAsI zrAvikA hatI. tattvanI jANakAra, tenA vistAra ane paramArthanA suMdara vicAromAM nipuNa evI tenI pAse koI vakhate nAstikavAdI evI eka parivArikA AvI. aMgAravatI e te parivrAjikAne vAdamAM harAvI dIdhI. eTale teNI aMgAravatI paratve atidveSa rAkhavA lAgI. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 Agama kathAnuyoga-2 pachI te parivrAjikAe vicAryuM ke, A aMgAravatIne mAre nizcayathI aneka zokyo thAya te mATe aneka patnIvALA pati sAthe paraNAvIne virahAgninuM mahAduHkha bhogave tevA saMkaTamAM pADavI. tyAra pachI aMgAravatInuM Abehuba citra banAvIne te citra phalaka parivArikAe ujjainI nagarImAM pradyota rAjAne jovA mATe bheTa mokalyuM. pradyota rAjAe te citra joIne pUchayuM, A kuMvarI kevIka suMdara che ? te mane jaNAvo. tyAre tene uttara maLyo ke, dhuMdhumAra rAjAnI aMgAravatI putrInuM A rUpa che, tenA karatA caDiyAtu rUpa saMbhavI zake nahIM, eTalI badhI te suMdara che. pradyota rAjA tenuM rUpa dekhIne tenA pratye ati anurAgavALo ane kAmAdhIna cittavRttivALo thayo. tethI rAjA pradyote susumAra nagare dhuMdhumAra rAjA pAse dUta mokalyo. dUte AvIne rAjA pradyota mATe dhuMdhumAra rAjAnI putrI aMgAravatInI mAMgaNI karI. ahaMkArathI rAjAe dUtano tiraskAra karyo, paNa tene aMgAravatInuM mAMgu kabUla rAkhyuM nahIM. te dUtano asatkAra karIne tene kADhI mUkyo. dUte ujjainI pAchA AvIne pradyota rAjAnI pAse te vAta baDhAvI-caDhAvIne kahI tyArapachI ati krodhita cittavALo rAjA pradyota sarva sainya parivAra sahita tyAM pahoMcyo. teNe saMsamArapura nagarane cAre taraphathI gherI lIdhuM. bahAra paDAva nAMkhyo. dhaMdhumAra rAjA pAse pUratI baLa-sAmagrI na hovAthI te nagaranI aMdara bharAI gayo. tema chatAM raNasaMgrAma karavAnA nizcala manavALo dhuMdhumAra rAjA nagaranI aMdara killAmAM praveza karI dAkhala thayo tyAre tyAM te nagaramAM vAtraka muni vicArI rahyA hatA. te vAtraka muni tyAM koI catvaramULe nAgadevatAnA maMdiramAM dhyAna karavAnA manavALA thaIne rahyA hatA. nagaranI cAre bAju ghero ghAlIne rAjA pradyota rahelo hovAthI lokonI avarajavara baMdha thaI gayelI. tenAthI bhayabhIta thayelA dhuMdhumAra rAjAe koI naimittikane pUchyuM ke, huM bhayabhIta thaI gayelo chuM, to huM rAjA pradyota sAthe yuddha karyuM ke, palAyana thaI jAu? tyAre nimittiyA tene kahyuM ke, tamAro vijaya avazya thaze. kemake meM nimitta grahaNa karavA pUratuM bALakone trAsa pamADyo tyAre te bALako bhayabhIta thayelA, DaratA DaratA jyAre te bALako vAratraka muni pAse gayA tyAre vAtraka munie temane nirbhaya karyA. mATe A nimitta anusAra tamAro vijaya nizcita che. tyArapachI zuddha lagnabaLa meLavIne madhyAhe hathiyAro sajja karyA. zarIra upara kavaca dhAraNa karyuM, nagaranA daravAjA acAnaka ughADI dIdhA. bhojanakAryamAM vyagra banelA pradyotarAjAne dhaMdhamAra rAjAe pakaDIne bAMdhI lIdho. pachI tene nagarImAM laIne AvyA nagaranA daravAjA baMdha karAvI dIdhA. pradyota rAjAnA samagra hAthI, ghoDA, ratha ane bhaMDAra badhuM ja grahaNa karI lIdhuM. pachI rAjA pradyotanI majAka uDAvatA pUchayuM ke, he rAjan ! have tAro e garva kayA gayo ? tAro pauruSavAda kyAM gayo ? have huM tamAruM zuM karuM? tyAre pradyota rAjAe tene kahyuM ke, tamArA manamAM je abhipreta hoya te karo. atyAre kaMI karazo to thaze, nahIM to pachI tamArA manamAM khaTako rahI jaze. tyAre dhaMdhumAre kahyuM ke, he rAjan ! tame AvA veNa na uccAro. alpasenA parivAravALA evI mArI Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - vAratraka kathA 357 tamArI pAse kaI hasti che? bhale atyAre tamArI dazA viSama che, paNa chatAM tame mahAnuM cho. huM tamAru kaMIpaNa aniSTa icchato nathI. tamo sadA AnaMda-maMgala ane sukha bhogavanArA thAo. tyAre rAjA dhuMdhumAre kahyuM ke, he rAjan zRMgAranI nIka samAna evI aMgAravatInI sAthe tame lagna karo. pachI mahotsavapUrvaka moTA satkAra ane mahAvibhUtithI aMgAravatI sAthe rAjA pradyotano vivAha utsava niSpanna thayo. nagaranA daravAjA khullA karIne, tyAMja tene rokavAno prabaMdha karAvyo. tenA hAthI, ghoDA, ratha vagere je kaMI paNa luMTI lIdhela hatuM te badhuM ja tene pAchuM arpaNa karyuM. te sivAya bIjA paNa ghaNAM satkAra ane sanmAna karyA. koI vakhate rAjA pradyote aMgAravatIne ekAMtamAM pUchayuM ke, alpa sainyavALA evA tArA pitAe, ghaNAM sainyavALA evA mAro parAbhava kaI rIte karyo ? tyAre aMgAravatIe paramArtha kahyo, sAdhunA vacanathI tamAro parAbhava thayo te A pramANe - koI nimittaka bALakone bhaya pamADI rahyo hato, bALako rUdana karatA vAratrakamuni pAse AvyA. vAratrakamunie te bALakone kahyuM, tame bhayabhIta thazo nahIM, pachI temane nirbhaya banAvyA. te sAdhu vacanathI nimittake kaheluM ke, mArA pitAno vijaya thaze. kemake lokottara sAdhunI vANI yathArtha ja hoya che. tyAre rAjA pradyota vAratrakamuni pAse gayo. muninI hAMsI karatA teNe kahyuM ke, mahA nimittane kahenArA evA he muni ! huM tamArA caraNomAM praNAma karuM chuM. prANano nAza karavAne mATe ekadama tatpara thayelA evA rAjAne maraNathI rokanAra evA he vAtraka muni ! Apane mArA namaskAra thAo. AvA hAMsI vacano sAMbhaLIne vAtraka munie upayoga mUkayo ke, A rAjA AvA vacano kema bole che ? tyAre tene yAda AvyuM ke, anupayoga dazAmAM bALakone je abhaya vacana ApeluM hatuM. tenuM A pariNAma che. pratyekabuddha vAtraka maharSie te anupayoganI AlocanA ane garNa karI. potAnA pramAda vacananI niMdA karavA lAgyA. gRhasthanA karelA alpa mAtra saMga paNa tenA mATe hAMsInuM kAraNa banyuM. te gRhastha saMganI niMdA karI. kALakrame pratyekabuddha vAratrakamuni siddhi gatine pAmyA ane sarva karmothI mukta thayA. vAtraka RSinA putrae pitRbhaktine mATe eka devakula karAvela. temAM teNe rajoharaNa ane muhapattiyukta evI pratigrahadhArI pita pratimAnuM sthApana karAvela hatuM. (pachInI laghukathA arthAt daSTAMta mAtraka grahaNa karavA tathA mAtraka ane pAtraka bhinna bhinna rAkhavA saMbaMdhe che, tethI ahIM tenI noMdha lIdhI nathI.) 0 Agama saMdarbha :nisI.bhA. 5888, 5890 + cU; - ba.bhA. 2027, 4066 + ; Ava.ni 1303 + ; Ava yU.ra-pR. 199; piMDani 60 + 4 - 4 -- >> -- Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 Agama kathAnuyoga-2 0 pratyekabuddha nArada kathA : (* bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayelA A pratyekabuddha evA nArada eka anyatIrthika sAdhu hatA. tene devanArada paNa kahe che. ATaluM kathana to RSibhASita payatrAnA AdhAre paNa karela ja che. arthAt nAradanA pratyekabuddha hovAnI vAta to sunizcit che ja. vizeSamAM Avazyaka sUtranI niryukti 1295, 1296 tathA tenI vRttimAM je nAradanI kathA che, te kathAnakamAM nAradanA pratyekabuddhapaNAno spaSTa ullekha che. taduparAMta vRttikAra maharSi haribhadra sUrijIe tyAM ema paNa jaNAvela che ke, A pratyekabuddha nArade prathama adhyayana prarUpyuM - jemAM "zauca vaDe yogasaMgraha thAya che. tema jaNAvyuM. RSibhASita payatrAmAM paheluM adhyayana "zauca" viSayaka ja che. vaLI tenA praNetA paNa "nArada" RSi ja che. tethI Avazyaka vRttimAM apAyelI kathA pratyekabuddha nAradanI vAtane puSTi Ape che. A ja vaktavyatAnI puSTi Avazyaka cUrNikAra maharSie paNa (Avazyaka cUrNi ra-pR. 194 upara) karelI ja che. nAyAdhamakAmAM draupadInI kathA aMtargata je nAradanI vAta Ave che, temAM jo ke tenA jIvanano (parivrAjaka avasthAno) kalApriya svabhAva ja varNavAyela che, temaja tene "kacchallanArada" rUpe paNa oLakhAvAyela che. tyAM tenA pratyekabuddhapaNAnI koI ja sAbitI prApta thatI nathI, tethI evI bhrAMti thAya paNa kharI ke, devanArada ane kacchalanArada baMne bhinna-bhinna hoI zake. paraMtu vAsudevakRSNa sAthenA saMbaMdhamAM ja nAradanI kathA AvazyakamAM che ane nAyAdhammakathAmAM paNa AvatA nAradano saMbaMdha vAsudeva kRSNa sAthe che, tethI baMne pAtro bhinna bhinna nahIM paNa eka ja hovA joIe tevuM anumAna thaI zake che. | dazavaikAlika niryukti 193nI cUrNi tathA vRttimAM je nAradano ullekha Ave che, tyAM paNa vAsudevakRSNa ane rukimaNIno saMbaMdha nArade joDyAno tathA draupadInA prasaMgano ullekha Ave che. naMdIsUtra-46nI vRttimAM "zailaghana"nA dRSTAMtamAM paNa nAradanI vAta Ave che, tyAM tenI kalakapriyatAne jaNAvatuM ''kalahAbhinaMdI" evuM vizeSaNa Ave che. tethI A eka ja nAradanI kathA che, tevuM amAruM anumAna che. jo ke ahIM ame nAradanI saMpUrNa kathAne varNavatA nathI. kemake tenuM varNana draupadInI kathAmAM paNa AvavAnuM ja che, taduparAMta anyatIrthika kathAmAM je "uvavAI" sUtra-45 anusAra anyatIrthika ke, tApasonuM varNana Ave che, temAM paNa "nArada"no ullekha Ave ja che. tethI ahIM pratyekabuddha evA anyatIthiMka nArada sAthe saMbaMdha dharAvatA kathAnakane ja ame grahaNa kareluM che.) ti nam muni dIparatnasAgara - 4 - 4 - pratyekabuddha nArada :- (Avazyaka sUtrAnusAra kathA) jyAre zauryapura nagaramAM samudravijaya rAjA hatA. tyAre (jaNajaza) yajJayazas nAme eka tApasa paNa tyAM raheto hato. tenI patnInuM nAma saumitrI hatuM. te daMpatine (jaNadatta) yajJadata nAno putra thayo. yajJadattanI patnInuM nAma somayazA hatuM. te yajJadatta ane somayazAno putra nArada thayo. e pramANe kahIne bhagavaMte nAradanI utpatti jaNAvI, tenuM caritra kahevAno tyAM AraMbha karyo. te A pramANe- yajJadatta ane somayazA UMchavRttithI jIvana vyatIta karatA hatA. temAM teo eka divase bhojana letA hatA ane eka divase upavAsa karatA hatA arthAt ekAMtara upavAsarUpa tapa karatA hatA. tyAre yajJadatta ane somayazA temanA putra nAradane azokavRkSanI nIce divasanA pUrva bhAgamAM sArI rIte sthApIne (rAkhIne) bhikSArthe jatA hatA. koI divase vaizramaNakAyika jAtinA jaMbhaka devo te mArge jaI rahyA hatA. temanA Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - nArada kathA 359 jovAmAM A bALaka (nArada) Avyo. teoe avadhijJAnano upayoga mUkyo. upayoga dvArA jANyuM ke, A bALaka devanikAyAthI eNvIne ahIM Avela che. (janma lIdhela che) tyAre te devoe te bALakanI anukaMpAne mATe tyAM chAyAnuM staMbhana karyuM. arthAt te bALaka upara chAyAnI vikuvaNA karI. kemake te bALaka tApamAM duHkhe karIne tyAM raheto hato. tethI jaibhaka devoe tenA para paDatA tApanuM nivAraNa karyuM. tyAra pachI te bALakane te jaibhaka devoe gupta vidyAnuM zikSaNa ApyuM. keTalAMka kahe che ke, bhagavaMte A pramANe azokavRkSanI pRcchA ane nAradanI utpatti jaNAvI. jyAre te bALaka (nArada) bAlyabhAvano tyAga karI kumAra thayo (moTo thayo) tyAre pUrvabhavanI prIti hovAnA kAraNe vidyArjubhaka vaizramaNakAyika devoe te bALakane prajJati Adi vidyAnuM zikSaNa (jJAna) ApeluM hatuM. te nArada maNipAdukAo vaDe tathA kAMcanakuMDikA thakI AkAzamAM cAlato hato arthAt gaganamaMDalamAM uDI zakato hato. koI vakhate nArada tAravatI (dvArikA)mAM Avyo. te vakhate vAsudeva kRSNae tene prazno pUchayA. tyAre nArada te praznonA uttara ApavAne mATe samartha na thayo. te uDIne AkAzamArge cAlyo gayo. bIjAnA kathana pramANe A prazna pUrva videhamAM (mahAvideha kSetramAM) yugabAhu vAsudeve bhagavaMta sImaMdhara svAmIne pUchelo hato. te praznanA uttaramAM jaNAvyuM ke, "satya e zauca" che. te eka ja pada vaDe satyanA paryAyane avadhArita karyo. pharIthI mahAbAhu nAmanA vAsudeve mahAvideha kSetramAM avaravidehamAM bhagavaMta yugaMdhara svAmIne prazna pUchyo. tyAre nArada tyAM sAkSAt upasthita hatA. tyAMthI nArada pharI pAchA tAravatI (dvArikA)mAM AvyA. teNe vAsudeva kRSNane kahyuM ke, he vAsudeva! te divase tame mane zuM pUchayuM hatuM ? (kayo prazna karela ?) . tyAre vAsudeva kRSNae tene kahyuM ke, meM tamane pUchyuM hatuM ke, "zauca eTale zuM?" tyAre nArade tene uttara Apyo ke, "zauca e ja satya che." vAsudeva kRSNae punaH prazna karyo ke, to pachI "satya zuM che ?" nArada pharI apabhrAjanA pAmyA. tyAre vAsudeva kRSNae kahyuM ke, jyAre tame zaucano artha pUchayo tyAre satyano artha paNa pUchavo joIe. tethI have satyano artha paNa bhaviSyamAM pUchIne Avajo. ema kahIne vAsudeve nAradanI nirbharlaeNnA karI - tiraskAra karyo. tyAre nArade kahyuM ke, tamArI vAta satya che, meM bhaTTAraka tIrthakara bhagavaMtane A pUchayuM na hatuM. tyAre nArade te prazna saMbaMdhe vicAravAno AraMbha karyo. tene jAtismaraNa jJAna thayuM. tyArapachI te ati zaucavALA evA pratyekabuddha thayA. (devatAe temane muniveza - rajoharaNa, upakaraNAdi ApyA) te pratyekabuddha nAradamunie "zauca" nAmanA adhyayananI prarUpaNA karI. je adhyayana RSibhASita payatrAnA prathama adhyayanarUpe jovA maLe che. A adhyayanamAM devanArada RSie A pramANe pharamAvyuM ke, "zrotavya che temaja kahevuM. zrotavya che tema pravedana karavuM." je samaye jIva sarvaduHkhothI mukata thAya che, tyAre zrotavyathI parama koI zauca nathI. temaNe zrotavya lakSaNane cAra bhede varNavyuM. te A pramANe - 1. prANAtipAta trividha-trividha na kare - na karAve te paheluM zrotavya lakSaNa Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 Agama kathAnuyoga-2 che, 2. mRSAvAda trividha-trividhe na bole--na bolAve, te bIjuM zrotavya lakSaNa che, 3. adatta AdAna trividha-trividhe na kare - na karAve te trIjuM zrotavya lakSaNa che, 4. abrahma ane parigraha trividha-trividhe na kare - na karAve te cothuM zrotavya lakSaNa. A pramANe pratyekabuddha nArada RSie ahiMsA, satya, asteya ane brahmacaryaaparigrahane lagatuM je kaMI hoya te ja zrotavya che ane te ja zauca che, te prakAre prarUpaNA karI, pachI RSibhASita payAnA te ja adhyayanamAM A ahiMsA Adi cArenI AcaraNAnuM phaLa batAvatA jaNAvyuM ke, sarvakALe, sarva prakAre, sarva vaDe jeo nirmamatva, vimukti ane hiMsA AdithI viratinuM sevana kare che, teo sarva duHkhothI mukta thAya che. 0 nArada (Adi) parivrAjakanuM jJAna : sAmAnyathI teo sveda, yajurveda, sAmaveda ane atharvaNavedanA jJAtA hoya che, taduparAMta itihAsa, nighaMTuzAstranA adhyetA hoya che temane vedonuM sAMgopAMga rahasya bodhapUrvaka jJAna hatuM. te cAre vedonA sAraga, pAraga, dhAraka tathA vedonA cha aMgonA jJAtA hoya che, teo SaSTitaMtramAM vizArada ke nipuNa hatA. saMkhyA, zikSA, vedamaMtronA uccAraNanuM viziSTa vijJAna, kalpa, vyAkaraNa, chaMda, nirakta, jyotiSa zAstra tathA anya brAhmaNa graMtha e badhAmAM supariniSThita jJAnayukta hatA. teo parivrAjaka dAnadharma, zaucadharma, dehika zuddhi ane svacchatAmUlaka AcAranuM AkhyAna karatA, prajJApanA karatA, prarUpaNA karatA vicaratA. 0 parivrAjaka nAradanuM svarUpa : pratyekabuddha thayA pUrve anyatIrthika evA parivrAjaka nAradanuM svarUpa "nAyAdhamakahA''mAM varNavatA sUtrakAra maharSi jaNAve che ke, teo jovAmAM atyaMta bhadra darzanavALA ane vinIta dekhAtA hatA. paraMtu bhItarathI teo kalahapriya hovAnA kAraNe temanuM hRdaya aMdarathI ati kaluSita hatuM. teo dacitta ane kautuka priya hatA. brahmacarya vratanA dhAraka hovAthI teo madhyasthatA prApta hatA arthAt vratagrahaNathI temaNe samatAne abhyAgata ane prApta karelI hatI. Azritone nAradanuM darzana priya, saumya ane araudra lAgatuM hatuM. temanuM rUpa manohara hatuM. A nArada parivrAjaka u jvaLa ane sakala evuM eka prakAranuM amalina, akhaMDa, valkanuM vastra paheratA hatA. teo vakSa:sthaLa para eka kALuM mRgacarma uttarIya rUpe dhAraNa karatA hatA. temaNe hAthamAM daMDa ane kamaMDala rAkhelA hatA. jaTArUpI mastaka vaDe nArada parivrAjakanuM mastaka zobhAyamAna hatuM. temaNe janoI-yajJopavIta ane rudrAkSanI mALAnA AbharaNa, muMjanI kaTimekhalA ane valkalanA vastra dhAraNa karyA hatA. te nArada parivrAjakanA hAthamAM kacchapI nAmanI vINA rahetI hatI. teo gItasaMgIta priya hatA. AkAzagamana karavAnI zakti hovAthI teo pRthvI para bahu ochuM vicaraNa karatA hatA. mukhyatve teo gagana vihArI hatA. saMcaraNI, AvaraNI, avataraNI, utpatanI, zleSaNI, saMkrAmaNI, abhiyoginI, prajJapti, gamanIoNbhinI ityAdi ghaNI badhI vidyAdharo saMbaMdhi vidyAomAM praviNa hovAthI te nArada parivrAjakanI kIrti phelAyelI hatI. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - nAgadatta kathA 361 te baLadeva ane vAsudevanA premapAtra hatA. pradyumna, pradIpa, zAMba aniruddha, niSadha, umukha, sAraNa, gajasukumAla, sumukha ane durmukha Adi yAdavonA sADA traNa karoDa kumAronA hRdayanA te vallabha hatA ane yAdavakumAro dvArA prazaMsanIya hatA. temane kalaha, yuddha ane kolAhala ati priya hatA. teo bhAMDanI samAna vacana bolavAnA abhilASI hatA. aneka samara ane samparAya jovAnA te rasika hatA. cAre tarapha dakSiNA ApIne paNa teo kalaha-kajIyAnI zodha karatA rahetA hatA. kalaha karAvIne teo bIjAnA cittamAM asamAdhi utpanna karatA hatA. AvA te nArada parivrAjaka zauca ane satya zabdanA ciMtana karatA pratyekabuddha thaIne siddha, buddha - yAvat - sarvakarmathI mukta thayA. bIjA mate AvatI covIsImAM tIrthakara thaze. (satya bahuzruto jANe). 0 Agama saMdarbha :nAyA. 174 thI 176; uva. 45, Avani 1295, 1296 + 4 Ava..1-pR. 121, 2- 194; dasa..pR. 106; dasa.ni. 193nI : naMdI 46nI vR RSibhASita adhya 1; 0 pratyekabuddha nAgadata kathA : pUrve koI be sAdhu tapa karI svarge gayA. tyAM devalokamAM te baMnee paraspara evo nirNaya karyo ke, ApaNAmAMthI je pahelo eNvIne manuSyalokamAM janma le, tene bIjA deve AvIne pratibodha karavo arthAt saMyama levA mATe prerita karavo. koI eka nagaramAM eka zreSThI raheto hato. tenI patnI putranI prApti mATe nAgadevatAnI ArAdhanA karI rahI hatI. te mATe teNI upavAsa karIne rahelI hatI. nAgadevatAe prasanna thaIne teNIne kahyuM ke, tane eka putra thaze. svarge gayelA pelA be sAdhumAMthI eka sAdhuno jIva devalokanI kAyasthiti, bhavasthiti Adino kSaya karIne tyAMthI eNvIne zreSThInI patnInI kuzimAM putrapaNe avataryo. barAbara nava mAsa ane sADA sAta divasa pratipUrNa thayA tyAre te zreSThI patnIe eka suMdara, sukamALa, pUrNa paMcendriya evA putrane janma Apyo. zreSThIe teno janmotsava karyo. te putra nAgadevatAnI ArAdhanAthI prApta thayo hovAthI tenuM "nAgadatta' e pramANe nAma pADyuM. tyAra pachI te nAgadatta bAlyabhAvane choDIne moTo thayo. kALakrame bahotera kaLAomAM kuzaLa thayo. te bALakane gaMdharvanI kaLA ati priya hovAthI, temaja gaMdharvanI kaLAmAM ati kuzaLa hovAthI te "gaMdharvanAgadatta" evA nAmathI lokomAM prasiddha thayo. vaLI te sarpanI krIDAmAM paNa vyasanavALo thayo. gaMdharva nAgadattane tenA mitrajana Adie ghaNo nivAryo to paNa te sarpa krIDAthI kiMcit mAtra aTakyo nahIM. devaloke rahela pelA bIjA sAdhunA jIve avadhijJAna vaDe potAnA mitrane sarpa ramADavAnuM vyasana jANIne tene pratibodha pamADavAno vicAra karyo. te deve nAgadattane bodha pamADavA mATe ghaNo-ghaNo prayatna karyo. paNa nAgadatta koI rIte samyak bodha pAmato na hato ane sarpa sAthe krIDA karavAnuM tenuM vyasana jarA paNa choDyuM Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 Agama kathAnuyoga-2 nahIM. te to sarpone ramAr3ayA ja karato hato. koI vakhate gaMdharva nAgadatta sarpono karaMDIyo bharIne potAnA mitro sAthe udyAnamAM gayo. tyAM te sarpone khelavavA lAgyo. te avasare devaloka sthita deva Avyo. te e rIte avyakta liMgane dhAraNa karIne Avyo ke, nAgadatta jANI na zake te pravrajitaka - sAdhu che. te deve potAnI pAse rajoharaNa Adi upakaraNo paNa rAkhyA na hatA. te deve gAruDI jevuM rUpa dhAraNa karyuM hatuM. te sarpano karaMDIyo bharIne te udyAnathI bahu dUra nahIM tema bahu nIkaTa nahIM evA sthAnethI pasAra thavA lAgyo. tene joIne nAgadattanA mitroe kahyuM ke, jo, A koI navo gAraDI jato hoya tema jaNAya che. gaMdharva nAgadatte tenI pAse jaIne pUchayuM ke, A karaMDIyAmAM zuM che ? tyAre pelA deve javAba Apyo ke, temAM sarpo che. gaMdharva nAgadatte tene kahyuM ke, cAlo ApaNe ApaNA sarpone ramADIe. tuM mArA sarpone khelAva ane huM tArA sarpone khelAvuM. athavA to ApaNo ApaNA sarpone paraspara khelAvIe. tyAre pelo gArUDika deva nAgadattanA sarpane krIDA karAvavA lAgyo. nAgadattanA sarvoe gAruDika devane DaMza dIdhA, to paNa te gADika deva mRtyu pAmyo nahIM tyAre nAgadatta tene rIsathI kahevA lAgyo ke, cAla, have huM tArA sarpo sAthe krIDA karuM. gaMdharva nAgadattanI te vAta sAMbhaLIne pelA gArUDika deve kahyuM ke, he gaMdharva nAgadatta ! tuM mArA sarpo sAthe ramavuM rahevA de, jo mArA sarpa tene Dasaze to tuM nakkI mRtyu pAmIza. paraMtu nAgadatte abhimAnathI kahyuM ke, tuM tArA sarpane bahAra kADha, pachI joIe ke, huM tene ramADI zakuM chuM ke nahIM ? jyAre nAgadatte ghaNo Agraha karyo tyAre gADika deve eka maMDaLanuM Alekhana karyuM. pachI teNe cAre dizAmAM karaMDIyAonuM sthApana karyuM. tyAra pachI teNe nAgadattanA badhAM ja svajana-mitrajana ane parijanone ekaThA karyA. temanI samakSa A pramANe kahyuM A gaMdharva nAgadatta mArA sarpo sAthe krIDA karavAnI icchA-abhilASA rAkhe che. have jo ahIM A nAgadattane mArA sarpo koIpaNa prakAre DaMza Ape (tene khAya), to tamAre mane koI prakAre doSa na Apavo. tyAra pachI te gADika deve cAre dizAmAM sthApelA potAnA sarponI mahattA jaNAvI tenuM pratipAdana A pramANe karela che- - krodha sarpa - A je pahelo sarpa che te taraNa sUrya jevo arthAtu navA ja ugelA sUrya samAna rakta netravALo, vIjaLInI latA jevA caMcaLa jIbhavALo, bhayaMkara jheravALI dADhothI yukta ane ulkApAtanA jevo prajvalita roSavALo che. te mRtyunA kAraNarUpa hovAthI A sarpane adRzya mRtyu ja che ema tame jANajo. A mAro sarpa jene Daze che, te prANI kRtya-akRtyapaNAnuM bhAna bhUlI jAya che. te mRtyunA heturUpa evo hovAthI karaMDIyAmAM rahela sAkSAt mRtyu ja che, tema tame jANajo. to mArA A mahAnAgane gaMdharva nAgadatta kaI rIte ramADaze ? A sarpanuM nAma krodha sarpa che. (ahIM svabuddhithI e parikalpanA karI levI ke jema krodhayukta mANasanA nayano taruNa sUrya jevA lAla thaI jAya che, tevo A sarpa che.) Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - nAgadatta kathA 36 3 A nAgadatta mArA sarpo sAthe ramavAno vicAra kare che paNa mArA A krodha nAmanA sarpanA karaDavAthI agara jo te mRtyu pAme to tamAre mane te mATe doSita gaNavo nahIM. A pramANe jaNAvIne te gADika deve krodha sarpane te AlekhelA maMDaLanI eka dizAmAM mUkyo. - mAnasarpa :- have juo ! A bIjo sarpa che te merU girinA unnata-UMcA zikhara jevo che, tenI ATha phaNAo che te A pramANe :- 1. jAti, 2. kuLa, 3. rUpa, 4. baLa, 5. lAbha, 6. buddhi, 7. aizvarya ane 8. mada (arthAt ATha prakAranA madarUpa A sarpanI ATha pheNa che.) A sarpane be jIbha che. jene yamalA kahe che. (yama eTale mRtyunA heturUpa athavA sAkSAt mRtyu, lA eTale lAvanAra ke ApanAra, te mRtyune ApanAra hovAthI tene yamalA kahe che) A sarpanuM nAma "mAna" che. (mAna kaSAyarUpa sarpa che) ema kahIne teNe te sarpanA karaMDIyAne dakSiNa dizAmAM sthApita karyo. dakSiNa dizAmAM sthApavAthI dAkSiNyavat te mAna pravRttino uparodha kare che tema jANavuM, te mAna sarpa. pachI te gAruDika deve kahyuM ke, A sarpa eTalo to jorAvara che ke, eka vakhata te jene karaDe che, te prANI stabdha thaI jAya che. pachI te prANI potAnA abhimAna vaDe devarAjA indrane paNa gaNakArato nathI. to tamAro A nAgadatta merU parvata samAna mahAnAgane kaI rIte grahaNa karaze ? aho loko ! A gaMdharvanAgadatta mArA sarpo sAthe ramavAno vicAra kare che, paNa jo mAro A mAnasarpa tene karaDe ane te mRtyu pAmaze, to teno doSa mane Apavo nahIM. - mAyA sarpa :- have juo A mAro trIjo sarpa che. te lalita ane vilakSaNa gatithI yukta evI svastika lAMchana vaDe aMkita tenI dhajArUpa evI paNa che. te kapaTa karIne ThagavAmAM kuzaLa evI mAyAnikRti nAmanI nAgaNa che. (arthAt te nAga nathI paNa mahAbhayaMkara evI mAyA nAmanI nAgaNa che.) te vezaparAvartana Adi bAhya kapaTa ane chetaravAnI kaLAmAM ghaNI ja kuzaLa che. AvA prakAranI A raudra nAgaNane, sarpone pakaDavAmAM kuzaLa manuSya paNa tene grahaNa karavAmAM samartha thato nathI. eka vakhata jo A nAgaNa karaDe to pachI te prANI upara koIpaNa prakArano maMtra ke koI auSadhi paNa kAma karI zakatA nathI arthAt tene bacAvavA mATe samartha thaI zakatA nathI. kemake te gahana vanamAM rahenArI che ane ghaNAM lAMbA kALathI teNIe potAnAmAM viSano saMcaya karelo che. A pramANe kahIne tene mAyA nAgaNane eka dizAmAM mUkIne pachI sarva lokone jaNAvyuM ke, tamAro A gaMdharva nAgadatta mArA sarpo sAthe ramavA icche che, paraMtu jo mArI A mAyAnAgaNa tene karaDe ane te mRtyu pAmaze, to teno doSa tamAre mane na Apavo. - lobha sarpa :- have juo A cotho sarpa che. A sarve to sarva jagatane parAbhava Apelo che. te mahAlaya rUpa che. sarvatra tene koI nivArI zakela nathI. puSkarAvartanA megha jevo teno nirdoSa che. pUrNa megha sarakhA phaMphADAvALo A lobha nAmano sarpa che. tenuM baLa bIjA traNe sarpo karatA paNa adhika che. kadAca pahelA traNe sarpone ramADI paNa le, to paNa A ekamAtra sarpa karaDe to pachI pelA traNe sarpo game tyAre prANIne pharI kaSTa Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 Agama kathAnuyoga-2 ApI zake che. te mahAsamudranI peThe na pUrI zakAya tevo vizALa che. teNe sarva prakAranuM viSa potAnAmAM ekaThuM kareluM che. A pramANe kahIne te gAruDika deve e cothA sarpane uttara dizAmAM sthApita karyo. te evuM sUcave che ke, A sarpa anya badhAM sarpo karatAM uttara arthAt pradhAna evo lobha sarpa che. eka vakhata jo A sarpa koIne karaDI jAya to pachI te prANInuM mana svayaMbhU ramaNa nAmanA mahAsamudra jevuM agAdha banI jAya che. tenI icchAonI pUrti karavI azakyavat banI jAya che. vaLI te sarva vyasano mATe rAjamArga hoya tevuM jhera, te prANInA zarIramAM bharI de che to pachI he gaMdharva nAgadatta ! tuM A sarpane kaI rIte grahaNa karI zakIza ? A pramANe kahIne teNe nAgadattanA svajana, mitra, parijana Adine jaNAvyuM ke, A gaMdharva nAgadatta mArA sarpo sAthe ramavAno vicAra kare che, paNa jo A mAro lobha nAmano sarpa tene karaDe ane te mRtyu pAme to tamAre mane koI doSa Apavo nahIM. tyAra pachI te gAruDika rUpadhArI deve kahyuM ke, A cAre krodha, mAna, mAyA, lobha nAmanA mahAn pApa sarpo che. tenA DasavAthI AkhuM jagat jvar (tAva) vALA manuSyanI peThe kaNasyA kare che. A AzIviSa sarponuM jhera jene caDe che, te prANIne narakamAM ja paDavAnuM thAya che. tene bIjuM koI ja AlaMbana maLI zakatuM nathI. te jene Dare che, khAya che te tatkALa patana pAme che, tenuM mRtyu thaI jAya che. mATe have tAre tenI sAthe ramavuM hoya to rama. A pramANe dviarthI varNana karIne te gAruDika deve cAre sarpone cAra alaga-alaga dizAmAM mUkI dIdhA. tyAra pachI te sarpo gaMdharva nAgadattane karaDyA, tenAthI te nAgadatta tatkALa paDI gayo ane tyAMne tyAMja mRtyu pAmyo. tyAre tenA sevako bolavA lAgyA ke are ! A te zuM karyuM ? tyAre te gAruDika rUpadhArI deve tene kahyuM ke, meM to tene ghaNo ja nivAryo hato. tamArA badhAMnI sanmukha meM kaheluM ja hatuM ke, A cAre bhayaMkara sarpo che, te jene karaDe tenuM tatkALa mRtyu thaI jAya che. to paNa A nAgadatta mAnyo nahIM. have temAM mAro zo doSa che ? tyAre nAgadattanA mitroe vaidyone ane sApanuM jhera utAranArA mAMtrikone bolAvyA. ghaNAM ja auSadhopacAra karAvyA, maMtro bhaNyA, paNa te eka paNa upAyathI koI ja phAyado thayo nahIM. tyAra pachI nAgadattanA svajano gAruDika rUpadhArI devane page paDI gayA. tene vinavaNI karavA lAgyA ke, prasanna thaIne tame ja have Ane jaldIthI jIvato karo - tenAmAM cetanA pUro. tyAre te deve kahyuM ke, pUrve mane paNa A sarpo DazyA hatA. have huM jema kahuM tema karo. pUrve huM paNa AvI ja kriyA karavAthI jIvita rahyo hato. jo have te meM AcarelI evI kriyA karavA taiyAra thAya to te jIvato rahI zake ane eka vakhata meM kahelI kriyAne aMgIkAra kare ane tyAra pachI paNa jo te tenuM yathAyogya pAlana karavA taiyAra na rahe, jAgRta na rahe to pharI pAchuM tenuM mRtyu thaI jaze. mATe tame badhAM pahelA ekamata thaIne nirNaya karo, to nAgadattane punaH cetanavaMto banAvanArI kriyA huM tamane jaNAvuM. te kriyA A pramANe che :- ema kahIne teNe jaNAvavI zarU karI, jyAre mane Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - nAgadata kathA 365 krodha, mAna, mAyA ane lobharU5 cAra kaSAya sarpo karaDyA tyAre tenuM viSa nivAravAne mATe meM aneka prakAre tapakarmanuM AcaraNa kareluM hatuM tyAra pachI huM parvata, vana, ramazAnabhUmi zUnyaghara tathA vRkSanA mULanA Azraye aneka vakhata rahyo (te te sthAnomAM nivAsa karIne meM kAyotsarga pratimA, dhyAna AdinuM ArAdhana karyuM hatuM, te pApI sarSothI huM kSaNamAtra paNa visAmo pAmato na hato. kemake te kiMcit mAtra paNa vizvAsa karavAne lAyaka nahIM evA bhayaMkara sarpo che. taduparAMta A nAgadatte have ghaNo AhAra karavAno nahIM, ati snigdha evo AhAra paNa karavAno nahIM, kemake ati nigdha AhAra pharIthI viSapaNe pariNamato hoya che. tenAthI pharI tenA zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparzarUpa viSa udiraNA pAme che. tethI teNe udarapUrti jeTalo ja AhAra karavo athavA to tenI yAtrA (saMyamarUpa yAtrA) sukhe karIne thaI zake, teTalI mAtrAmAM ja teNe AhAranuM sevana karavuM paNa prakAma mAtrAmAM na karavuM. vaLI te AhAra nAgadatte gAma bahAra ja karavo. arthAt vastI madhye rahIne na karavo. osanna arthAt tene mATe taiyAra thayelo evo ke uSNa AhAra na karavo. cha prakAranI je vigaI - dUdha, dahIM, tela, ghI, goLa ke taLelA padArthano AhAra na karavo. eTale ke vigaIrahita evo ja AhAra teNe karavo. je kaMI zobhana ke azobhana evA odana vagere hoya, te paNa lokoe potAnA mATe karelA hoya. teno ja AhAra karavo. meM paNa te ja pramANe kareluM hatuM. AhAramAM teNe "undritadharmA" arthAt tuccha evo AhAra levo, te paNa thoDI mAtrAmAM levo. pracUra pramANamAM AhAra grahaNa na karavo. tyAra pachI A pramANenI kriyA batAvIne kriyAntara yogathI je guNo che tenuM nidarzana karatA te gADika deve kahyuM jeo thoDo AhAra le che, thoDuM bole che, thoDI nidrA le che, alpa pramANamAM upadhi ane upakaraNone dhAraNa kare che, tene devatA paNa namaskAra kare che. A pramANe jo anupAlana karavA taiyAra hoya to te cetanavaMto thaze, jIvita thaze. tyAre nAgadattanA svajana Adi bolyA ke, bhale tema kare. tema karatA paNa jo te jIvato raheto hoya, to tenAthI vizeSa rUDuM zuM ? tyArapachI te deva pUrvAbhimukha Ubho rahyo. pachI siddha bhagavaMtone namaskAra karIne te bolyo ke, have huM saMsAramAM mana, vacana, kAyArUpa traNa daMDa ane tera prakAranI kriyArUpa viSa, tene nivAraNa karanArI, moTI vidyA bhaNI. tyArapachI prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigrahathI aTakavA mATe tenA paccakakhANa karavA. A pramANe jyAre karyuM tyAre te nAgadatta cetanavaMto thayo, Ubho thayo. tyAre nAgadattanA mAtA-pitA bolyA ke, amAro A kumAra to ApameLe ja Ubho thaI gayo che. teoe devanA vacanamAM zraddhA karI nahIM. eTale nAgadatta pharI pAcho paDI gayo. tyAre temaNe gADika devane AjIjI karI ke, tame game te karIne Ane jIvADo. pharI te deve tene te ja rIte sajIvana karyo. pharI nAgadatta doDavA gayo. pharI pAcho te paDI gayo. pachI trIjI vakhata te deve tene sajIvana karavAnI nA pADI dIdhI. jyAre nAgadattanA svajane te devane kRpA karavA mATe aneka kAlA-vAlA karyA tyAre tene sajIvana karyo. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 Agama kathAnuyoga-2 nAgadatte kabUla karyuM ke, "mane ema kaheze tema huM karIza." e pramANe kahIne teNe gArUDika devanI vAta aMgIkAra karI. pachI potAnA mAtA-pitAnI anumati laIne nAgadattA te devanI sAthe javA mATe nIkaLyo. te deva tene eka vanakhaMDamAM laI gayo. pachI devatAe tene pUrvabhava kahI saMbhaLAvyo. teoe pALela sAdhupaNuM, pachI baMneno devalokano bhava, tyAra pachI je pahelA cyavane manuSya thAya, tene devalokamAM rahelA mitradeve pratibodha karavAnuM vacana vagere yAda karAvyA. A badhuM ja sAMbhaLatA-sAMbhaLatA nAgadattane jAtismaraNa jJAna thayuM, pUrvanA bhavo yAda AvyA. te samyak bodha pAmyo. pratyekabuddha pravajyA grahaNa karI. devatAe Apela rajoharaNa-upakaraNa Adi munivezane dhAraNa karyo. krodha, mAna, mAyA ane lobharUpa cAra sarSothI dUra rahevAno saMkalpa karyo, pachI te deva sva sthAnake pAcho pharyo ane pratyekabuddha nAgadatta munie paNa A cAre zatruone jItI laIne kevaLajJAna prApta karyuM. pachI kALakrame teo sarvakarmano kSaya karIne mokSe gayA. A pramANe pratyekabuddha banelA nAgadatte krodha, mAna, mAyA, lobharUpa cAre sarpone jANIne zarIrarUpI karaMDIyAmAM purI dIdhA. tene kyAMya paNa saMcaravA na dIdhA. audayika bhAvone vaza thayA vinA tene na AcaravA amyutthita thaIne pratikrAMta thayA. pachI dIdhuM evA zramaNapaNAmAM vicarIne siddha thayA. Agama saMdarbha :Ava.ni 1251 thI 1270 + 6 Avarra-pR. 65 thI 67; - 4 - 4 - (noMdha :- uttarAdhyayana sUtra kathita cAra pratyekabuddha temaja RSibhASita payatrA nirdiSTa pIstALIza pratyekabuddho sivAya paNa bIjA pratyekabuddha thayelA che. temAMnA eka te A nAgadatta pratyekabuddha) - x - 4 - 0 pratyekabuddha bAhuka :- (atyaMta laghu kathA). bhagavaMta ariSTaneminA tIrthamAM thayelA eka pratyekabuddha hatA. teo mULa eka anyatIrthika hatA. parivrAjakapaNAmAM teo evuM mAnatA hatA ke, sacitta jaLanuM sevana karI zakAya. teo pratyekabuddha thayA. devatAe Apelo muniveza grahaNa karyo ane te ja bhave saghaLA karmono kSaya karIne siddha thayA - buddha thayA yAvatu mokSe gayA. RSibhASita payatrAmAM pratyekabuddha bAhuke prarUpeluM evuM caudamuM adhyayana che. jemAM teoe Aloka ane paralokanI AzaMsAnA niSedhano upadeza Apelo che. teonI prarUpaNAno mukhya sAra e hato ke, pravajyA akAmapaNe grahaNa karavI. tapanuM AcaraNa paNa niSkAma karavuM. niSkAma maraNathI ja niSkAma evI siddhinI prApti thAya che. 0 Agama saMdarbha :sUya. 229 + ; sUya yU.pU. 120; RSibhA.1thya. 14; -- -- -- -- -- Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekabuddha - nAgadatta kathA 367 0 pratyekabuddha kaipAyana :- (atyaMta laghukathA) teo bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM pratyekabuddha thayA. te pUrve te eka brAhmaNa parivrAjaka hatA. teo acitta pANI, bIja ane vanaspatikAyanuM sevana karatA hatA, to paNa teoe siddhi prApta karI evuM temanA mATe kahevAya che. vAstavamAM teo jAtismaraNa jJAna thavAthI pratyekabuddha thayA. pachI kALakrame zramaNapaNAnuM pAlana karatA siddha thayA - buddha thayA - sarva karmano kSaya karI yAvatuM mokSane prApta karyo. | RSibhASita payajJAmAM AvatuM cotrIzamuM adhyayana A pratyeka buddha dvaipAyana muninuM prarUpeluM che. temaNe "icchAnirodha" karavo tevI prarUpaNA karelI che. lokamAM icchAo aneka prakAre che, tenAthI baddha loko kalezane prApta kare che. icchAne abhibhUta thayelA mAtA, pitA, gura Adi koIne jANatA nathI. icchAnA kAraNe ja dhananI hAni, baMdhana, priyano viyoga ane ghaNAM janma-maraNo thAya che. mATe icchAno nirodha karavo. temanA jJAnanuM varNana pratyekabuddha nAradamAM karAyelA jJAnanA varNana anusAra jANavuM. temanA vrata, niyama, pAtra, kapya-akathya AdinuM varNana aMbai parivrAjakamAM karAze te pramANe jANavuM. 0 Agama saMdarbha :sUya. 227 + 9 sUya yU.pra. 120, uva. 45; RSibhASita adhya. 34; - >> -- >> -- muni dIparatnasAgara saMkalita ane anuvAdita Agama kathAnuyoga bhAga-2 saMpUrNa -- -- -- -- -- Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 Agama kathAnuyoga-2 khaMDa-2-zramaNa kathAnaka adhyayana-(1) gaNadhara, (2) nilava kathA (3) gozAlaka kathA (4) pratyekabuddha kathA A cAra adhyayana A bhAgamAM ApyA che. zeSa zramaNa kathA - Agama kathAnuyoga bhAga-3 ane - Agama kathAnuyoga bhAga-4mAM che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 'abhAva hema ladhuyokayA' jo mArI - sarjAyAtrAnuM AraMbhabiMdu gaNIe to mArI A yAbA bAvIsa varSanI thaI. gaDha AlA varasothI lakhuM chuM. chatAM TajthasyakRtionI saMbhyAthI koIoo AMjI zakuM tema nathI. varSo sAthe gaNitano meLa besADavA prayatna karyo xthI. ' 'mArAthI thAya e rIte zabdaofI sAdhanA karI rahyA chuM. zabdaotI AMgaLI jhAlI kyAM tyAM huM gayo chuM 'e mukAmono hisAba have 40 prakAzanoe pahoMce che. AyuSya karma aoo dehanAma kame ATioro maNavAro rahe to hajI zabdo saMgAthe. (vadyuoo vadhu paMthakAyavArtA bhAveoiA bhAvuM chuM. je kaMI lakhyuM che e pharI vAMyavALo samaya 1 maLe evI tArA vacce jIvavALuM thayuM che. zvAsa lauM chuM ke viyaruM chuM tyAre nahIM, yahA kaMIka lakhI zakuM chuM tyAre ja jIvuM chuM. chatAMye lakhavAmAM ja rasamaNA jIvono 'vyAya AvI jAya che, evA bhramamAM yahA GuthI. hI, A sarjoyANAvAyu sama jarUra baLI rahe che. vakanA -muot dIyara0ArasAgara