Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ >> zrIM marda nama: . OM hrIM arha zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH // yogasAra (prathama prastAva:) yathAvasthitadevasvarUpadeza: .. praNamya paramAtmAnaM, rAgadveSavivarjitam / yogasAraM pravakSyAmi, gambhIrArthaM samAsataH // 1 // gAthArtha - rAga ane dveSathI vizeSapaNe varjita arthAt rAga ane dveSanA saMpUrNapaNe tyAgI evA paramAtmAne praNAma karIne atizaya saMkSepapaNe gaMbhIra arthavALA evA yogasAra nAmanA granthane huM kahIza. /nA. vivecana :- granthakAra maharSi granthanA prAraMbhamAM maMgaLarUpe zrI vItarAga paramAtmAne namaskAra karIne vItarAgatA prApta karavA mATe "yoga"nuM svarUpa samajAvavA sArUM "yogasAra" nAmanA AdhyAtmika granthanI racanA zarU kare che. yoga zabdano "joDavuM-mIlana thavuM" evo artha thAya che. karmonI sAthe AtmAnuM mIlana thavuM tene paNa yoga kahevAya che. jenA manayoga, vacanayoga ane kAyayoga ema traNa bheda che. A traNa prakArano (ane peTAbhedarUpe 4-4-7=15 bheTavALo A) yoga AzravarUpa che. tenAthI jIvamAM karmanuM Agamana thAya che. tevA yoganuM varNana ahIM karavAnuM nathI. karmagranthomAM A yoganuM varNana AveluM che, je A yoga tyAjya che, heya che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra ahIM yogano artha evo che ke "A AtmAnuM mokSanI sAthe joDANa thAya, mokSanI sAthe mIlana thAya te yoga, AvA prakAranA yoganuM varNana A granthamAM karavAnuM che je upAdeya svarUpa che. AtmA karmonI sAthe nahIM paraMtu karmothI mukta thavAvALI avasthA sAthe joDAya tevA yoganuM varNana A granthamAM karavAmAM Avaze. eTalA mATe ja A granthanuM nAma "yogasAra" rAkhavAmAM AvyuM che. AvA prakAranA karmonA kSaya karavA-karAvavA rUpa yogano sAra che je granthamAM te yogasAra, A yoga upAdeya che. jIvanamAM lAvavA jevo che. AvA prakAranI yogadazA je mahAtmAnA jIvanamAM AvI cUkI hoya che te mahAtmA yogIpuruSa kahevAya che.' 2 AvA prakAranA yogIpuruSone sAdhaka (AtmasvarUpane sAdhanArA) kahevAya che. sarva karmarahita, anaMta anaMta guNamaya, AtmasvarUpa pragaTa karavuM te sAdhya kahevAya che. yogadazAmAM joDAvuM-vartavuM te sAdhanA kahevAya che. sAdhaka AtmA sAdhanA dvArA sAdhyane prApta kare che tene samajAvato A graMtha che. A graMtha AtmArthI jIvo mATe bahu ja upayogI che. mohanA vikArone nAthavA mATe, AdhyAtmika unnati prApta karavA mATe AvA grantho mahAupakArI grantho che. amRtavANI che. vAraMvAra mananazIlana karavA jevI A vANI che. maMgaLAcaraNa :- A grantha nirvighne paripUrNa thAya teTalA mATe prathama gAthAmAM pUrvArdhamAM paramAtmAne praNAma karavA svarUpe maMgaLAcaraNa karavAmAM AvyuM che. viSaya :- A granthamAM zuM kahevAnuM che ? to yogadazAno sAra
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva samajAvavAno che. Avo viSaya A ja gAthAnA uttarArdhamAM yogAsAruM pravakSyAmi padathI jaNAvelo che. saMbaMdha :- mULagAthAmAM spaSTapaNe kahela nathI. paraMtu garbhita rIte jaNAvela che. vItarAga paramAtmAne praNAma kare che. tethI vItarAga bhagavaMtoe jaina Agama zAstromAM je rIte yoganuM varNana samajAveluM che, tene anusarIne ja ahIM yoganuM varNana samajAvAze. vItarAga paramAtmAnI vANIne anusAre ja kahevAze. Ama pUrvArdhamAM ja saMbaMdha samajI levo. prayojana :- samAsataH zabdamAM prayojana samAyeluM che. AtmArthI jIvo ke jeo potAnA alpa AyuSyavALA kALamAM moTAM moTAM Agama zAstro bhaNavAne samartha nathI tevA bALa, ajJAnI pAMcamA ArAnA jIvonA upakAra mATe atizaya saMkSepapUrvaka yogano sAra A granthamAM samajAvAze. A prayojana jANavuM. zrotAnuM ane kartAnuM ema bannenuM anaMtara prayojana "yoganuM svarUpa jANavuM ane jaNAvavuM" te che ane paraMparA prayojana AvA prakAranA AdhyAtmika granthonA manana-ciMtana dvArA karmono kSaya karIne gurupadanI prApti karavI e che. A pramANe maMgaLAcaraNa, viSaya, saMbaMdha ane prayojana jANavA. A yoga be prakArano che - (1) nizcayayoga ane (2) vyavahArayoga. ApaNA AtmAno jJAna-darzana-cAritra Adi AtmAnA guNonI sAthe joDANa (mIlana) thAya te nizcayayoga samajavo ane AvA prakAranA nizcayogane prApta karavAmAM sAdhanabhUta (kAraNabhUta) guruvinaya-vaiyAvacca-namaskArano jApa Adi ArAdhanA te saghaLo vyavahArayoga jANavo. guNonI prApti te nizcayayoga ane guNonI prApti karavAnA je je upAyo che te saghaLo vyavahArayoga jANavo.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra parama pUjaya yAkinImahattarAsUnuM zrIharibhadrasUrijI mahArAje yogazataka nAmanA granthamAM yoga zabdano artha upara pramANe kahyo che - jinezvara paramAtmAnI AjJAnuM anusaraNa karavArUpa amRtathI siMcAyelo A yoga e parama kalyANakArI yoga che. vItarAga sarvajJa bhagavaMto rAga-dveSAdi doSothI rahita che ane trikALajJAnI che. mATe temanI vANI e amRta svarUpa che. tenA uparanA bahumAnapUrvaka temanI AjJAnuM pAlana karavAmAM Ave to A jIvanuM avazya kalyANa thAya ja. gurano vinaya karavo, vaiyAvaccamAM joDAvuM, zAstrazravaNanI tIvra abhilASA rAkhavI, zAstromAM kahelAM dharma anuSThAnonuM vidhipUrvaka AcaraNa karavuM, zAstromAM niSedha karelAM hiMsA-jUTha-corI ityAdi 18 pApasthAnakono jIvanamAM tyAga karavo. A sAdhanasvarUpa vyavahArayoga che. nizcayayoga e muktinuM anaMtara kAraNa che ane vyavahArayoga e muktinuM paraMparAe kAraNa che. nizcayayoga e plena samAna che. je turata bIjA gAme pahoMcADe che ane vyavahArayoga rIkSA-TekSI samAna che ke je eNraporTa pAse laI jAya che. samyajJAnAdi ratnatrayI e mukti prApti mATe anaMtara kAraNa che. A traNa guNo Ave eTale A jIvano avazya mokSa thAya ja, mATe te nizcayayoga che. paraMtu nizcayayoga lAvavA mATe tene anukULa guruvinayAdi rUpa uttama AcaraNa vinA nizcayayoga prApta thato nathI mATe te nizcayayoganA asAdhAraNa upAya svarUpa je yoga che te vyavahArayoga samajavo. tethI sAdhaka AtmAe potAnI dRSTimAM nizcayayoga ane AcaraNAmAM vyavahArayoga avazya lAvavo. to ja AtmakalyANa thAya che. jema ke amadAvAdathI muMbaI javuM hoya to tenA rastAno barAbara khyAla hovo jarUrI che ane te ja raste
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva cAlavuM paNa teTaluM ja jarUrI che. jo rastAnI jANakArI barAbara na hoya athavA raste cAlavAnI prakriyA barAbara na hoya to ghANInA baLadanI jema jIva game teTaluM cAle to paNa muMbaI AvatuM nathI tema ahIM paNa samajavuM. nava pUrva sudhIno zAstra abhyAsa karanArA jJAnI AtmAo ane merUparvata jeTalo Dhagalo thAya teTalA oghA, muhapatti lenArA AtmAo paNa A bannenA samanvaya vinA saMsAramAM anaMtakALa rakhaDe che. mATe nizcaya ane vyavahAra banne saMlagna hoya to ja te banne yoga AtmAno upakAra karanArA bane che. koI paNa vepArI potAnA vepAranA viSayano mAla lAve. mAla dukAnamAM goThave, sApha-sUpha kare, trAjave tole ityAdi je prakriyA kare che te saghaLo vyavahAra che ane kharIda-vecANanA bhAvamAM je gALo rAkhe che te nizcaya che. jo kharIda-vecANanA bhAvamAM pAMca-daza TakAno gALo na rAkhe to badhI ja mahenata mAthe paDe ane peDhInuM kharca mAthe paDatAM Arthika nukasAna thAya mATe gALAnuM dhyAna rAkhavuM te 'nizcaya' che ane mAlanI levaDa-devaDa karavI te kAyika kriyAne vyavahAra kahevAya che. jo A levaDa-devaDanI prakriyA karavAmAM na Ave to napho bese ja nahIM, tema vyavahArayoga vinA nizcayayoga Ave nahIM ityAdi yuktio vyavahAra ane nizcaya mATe svayaM samajavI. sarve paNa AtmAo anAdikALathI anaMtaguNothI bharelA che. guNo kyAMthI lAvavAnA che ja nahIM. A AtmAmAM ja guNo bharelA che. paraMtu karmonA udayathI AvRtta thayelA (DhaMkAyelA) che. phakta te AvaraNone ja dUra karavAnAM che. AvaraNo dUra thaye chate aMdara rahelA gupta guNo pragaTa thaze. tene ja mokSa kahevAya che. mokSa eTale baMdhanamAMthI chUTavuM. karmonA baMdhanamAMthI A AtmAno je
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra chUTakAro thAya te ja mokSa che. A AtmA zuddha sonA jevo che ane karmo te AtmAmAM bhaLelA trAMbA ane cAMdI jevAM che. trAMbA-cAMdIthI malIna thayelA sonAne alaga karavA mATe jema khAranI jarUra rahe che, tema AtmA ane karmano saMyoga je anAdikALathI che tene chUTo pADavA A yogadazA e khAranI jema upAyarUpa che. jo AtmA malIna ja na hota to upAyanI jarUra ja na rahata tathA jo malInatA dUra ja na thaI zakatI hota to paNa upAyanI jarUra na rahata, paraMtu Ama nathI. AtmA karmonA saMyogane lIdhe malIna paNa che ane upAyothI A malInatA dUra paNa karI zakAya tema che mATe tenA upAyarUpe A yogagranthono abhyAsa khAsa jarUrI che. atizaya mana parovIne AtmAne, AtmAnA zuddha svarUpane, tene AcchAdita karanArA karmane ane te karmasvarUpa DhAMkaNane tathA tene dUra karavAnA upAyane barAbara samajIe ane te samajavA dvArA DhAMkaNa dUra karIne aMdaranI jyotane pragaTa karIe. e ja A grantha bhaNavAno lhAvo che, sAra che, udeza che. IT1aaaa. avataraNa :- vItarAgatA prApta karavI che. to tenA upAyarUpe vItarAganuM dhyAna karavuM jarUrI che. mATe ekAgra banIne vItarAganA dhyAnamAM joDAIe - yadA dhyAyati yad yogI, yAti tanmayatAM tadA / dhyAtavyo vItarAgastad nityamAtmavizuddhaye // 2 // gAthArtha :- yogI puruSa je kALe jenuM dhyAna kare che te kALe te yogI te dhyeyarUpa banI jAya che. tethI AtmAnI vizuddhi mATe pratidina vItarAga paramAtmAnuM dhyAna karavuM joIe. /rA. vivecana :- yogadazAnI sAdhanAnuM phaLa che mokSa. sarva prakAranA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva karmanAM baMdhano ane tajanya janma jarA maraNa Adi sAMsArika upAdhiorUpa baMdhanothI sarvathA mukta thavuM. te mokSa e sAdhya che. AtmAnA anaMtaguNono sAkSAt pragaTIbhAva arthAt anaMtaguNono ughADa thavo te mokSa che, tyAM AtmAne potAnA guNono anaMta AnaMda varte che. guNonA AnaMda svarUpa, sukhamaya-paramAtma-svarUpa jIvana tyAM che tathA saMpUrNa zuddha, saMpUrNa guNonA pragaTa bhAvarUpa tathA sarvathA karmonA baMdhanathI mukta evuM paramAtmapaNuM pragaTa thAya che. tethI tevA prakAranA siddha paramAtmA pratye hRdayanA bhAva sAthe atizaya Adara-bahumAna ane temanA pratyenA ahobhAvapUrvakanuM mIlana arthAt temanI sAthenI tanmayatA (layalInatA), e sAdhaka AtmAnuM potAnuM saccidAnaMda svarUpa pragaTAve che. 7 mukti prAptimAM sAdhanono ullekha karatA granthakArazrI prAraMbhamAM vItarAga paramAtmAnA dhyAnano mukhyatve ullekha kare che. tethI dhyAnayoganI pradhAnatA-zreSThatA siddha thAya che. sarve paNa yogono sAra vItarAga paramAtmAnuM dhyAna che. AvA prakAranA sarvottama dhyAnanI yogyatA potAnA jIvanamAM pragaTAvavA mATe ahiMsA, saMyama ane tapa ityAdi anuSThAno e tenA upAyarUpa che. pavitra evA sAdhujIvananA ane pavitra evA zrAvaka jIvananA je je mULaguNonuM ane uttaraguNonuM zAstromAM varNana karavAmAM AvyuM che te saghaLuM ya dhyAnayogane siddha karavAnA upAyarUpe che. dhyAnanI siddhi arthAt saphaLatA to ja prApta thAya jo dhyeya ghaNuM uccakoTinuM ane parama pavitra hoya. jenuM dhyAna karavuM che, te sarvaguNasaMpanna-paramAtmA svarUpa hoya, sArAMza ke mumukSu AtmAnA dhyeyarUpe paramAtmA ja hoI zake anya kaMI nahIM. kAraNa ke e ja
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra svarUpa prAptavya che ane te svarUpa potAnAmAM ja che. potAnAmAMthI pragaTa karavAnuM che. paramAtmAnuM dhyAna e vAstavika svayaMzuddha evA potAnA AtmAnuM ja dhyAna che. kAraNa ke paramAtmAnuM svarUpa ane zuddha evA potAnA AtmAnuM svarUpa nizcayanayathI samAna che. eka prApta che ane bIjuM prAptavya che. paramAtmA ane svAtmA A banne cetanapaNe eka che. paramAtmAnA zuddha svarUpane jANIne "mAruM paNa AvuM ja svarUpa che" ema samajIne temanuM ananya zaraNa svIkArIne temanA pratyenA hRdayanA bahumAnapUrvaka-ahobhAvapUrvaka temanI stavanAtemanA guNagAna temanA pratyenI bhakti ane temanA pratyenA ahobhAvapUrvakanuM dhyAna karavAthI sAdhakamAM potAnAmAM pracchannapaNe rahevuM potAnuM zuddha paramAtma svarUpa pragaTa thAya che. jema koIpaNa prakAranA viziSTa citranA AlaMbana vinA tevuM viziSTa citra AlekhAtuM nathI. tema paramAtmAnA AlaMbana vinA koIpaNa sAdhaka AtmA potAnuM zuddha svarUpe pragaTa karI zakato nathI. mATe svasvarUpane pragaTa karavA sAdhake sadA paramAtmAnuM dhyAna karatA rahevuM joIe. paramAtmAnI sAthe tanmaya thavA mATe, teonI sAthe ekAkAra banavA mATe jainazAstromAM nAma-sthApanA-dravya ane bhAva ema cAra nikSepAonuM varNana karavAmAM Ave che. A cAre prakAranA nikSepAo dvArA jinezvara bhagavaMtonuM niraMtara dhyAna karavuM joIe. (1) nAmajina :- jinezvara paramAtmAnuM jinezvara-vItarAga paramAtmA ityAdi sAmAnya nAma (ke je sarve jinezvaramAM lAgu paDe) ane RSabhadeva-ajitanAtha-zAntinAtha-pArzvanAtha-mahAvIrasvAmI ityAdi vizeSa nAmo levApUrvaka teonA svarUpane yAda karavuM. teonuM
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva nAmasmaraNa karatAM ja teonA guNonI sAthe layalIna thaI javuM. teozrInA guNo sAthe ekAkAra banI javuM, Ama karavAthI sAdhakanA hRdayamAM paramAtmA (jJAnapariNAmapaNe) padhAre che. jenAthI kALAntare sAdhaka paNa sAdhyasvarUpa banI jAya che. A AtmA ja paramAtmA banI jAya che. (2) sthApanAjina - paramAtmAnI pratimA dekhavAthI paramAtmAnuM smaraNa tIvra bane che. jema koI strInuM athavA puruSanuM viziSTa citra jovAthI AtmA tanmaya thaIne vikArI bane che, tema vItarAga paramAtmAnI vItarAgadazAvALI mUrtinuM AlaMbana levAthI A AtmA paNa vItarAga tarapha prayANa kare che. A sthApanAnilepa jANavo. (3) dravya jina :- paramAtmAnI pUrvAvasthA ane uttara avasthA e drajina kahevAya che. je najIkanA ja kALamAM paramAtmA banavAnA hoya, temane dekhavAthI paNa temanA bhAvinA AvanArA paryAyane anulakSIne prAyaH ahobhAva pragaTe che. je A sAdhaka AtmAne paramAtmA banAve che. jema ke paramAtmAzrI mahAvIra prabhue dIkSA lIdhI tyArathI ja sADA bAra varSa sudhI je AtmasAdhanA karI te sAMbhaLatAM ane jANatAM temanA pratye sAco hArdika premabhAvapUjyabhAva sAdhakAtmAmAM pragaTe che. te sAdhakabhAva te sAdhakanuM avazya kalyANa kare ja che. jemake zreNika mahArAjA hAla bhale naraka paryAyamAM che to paNa te ja AtmA anaMtara bhavamAM paramAtmA banavAnA che. te jANatAM temanA pratye bhakti bahumAnanA bhAva pragaTe che tathA jeono bhAvanikSepa pUrve thaI gayo che tenI pAchalI avasthA paNa dravyanikSepa kahevAya che. jemake je koI tIrthaMkara paramAtmA muktimAM padhAryA che, teonI bhUtakAlIna tIrthaMkarapaNAnI avasthA vicAravI te paNa dravyanikSepa jANavo.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra (4) bhAvajina :- samavasaraNamAM birAjamAna sarvaguNasaMpanna kevalI paramAtmApaNe vicaratA tIrthaMkaradeva e bhAvijana samajavA. 10 (1) padasthadhyAnamAM nAmanikSepe tIrthaMkara paramAtmAnuM dhyAna, (2) rUpasthadhyAnamAM sthApanAnikSepe tIrthaMkara paramAtmAnuM dhyAna, (3) piMDasthadhyAnamAM dravyanikSepe tIrthaMkara paramAtmAnuM dhyAna ane (4) rUpAtItadhyAnamAM bhAvanikSepe paramAtmAnA kevaLajJAnAdi guNonuM dhyAna karAya che. Ama cAra prakAre dhyAna karato sAdhaka AtmA paNa sAdhyasvarUpe bane che. 2 avataraNa :- potAnA AtmAne paramAtmA banAvavA mATe paramAtmAnI sAthe ekAkAra5Ne-abheda dhyAna - zuddhasphaTikasaMkAzo, niSkalazcAtmanA''tmani / paramAtmeti saMjJAtaH, pradatte paramaM padam // 3 // gAthArtha :- paramAtmAnA dhyAnamAM layalIna banelo sAdhaka AtmA potAnAmAM ja zuddha sphaTikatulya niSkala arthAt nirmala evuM paramAtmApaNuM che. Ama jyAre sArI rIte jANe che, tyAre AvA prakArano zuddha vicAraka AtmA ja potAne paramAtmapaNuM Ape che arthAt potAnuM pracchanna evuM paramAtmApaNuM pragaTa kare che. III vivecana :- zrI vItarAga paramAtmAne satata sAme AlaMbanarUpe rAkhIne saMsAranI anya sarva vastuone bhUlI jaIne A paramAtmAnA AlaMbanavALuM dhyAna karavAthI sAdhaka AtmA dhIre dhIre nirAlaMbana dhyAnane sAdhI zake che. jyAre sAdhaka AtmA paramAtmAnA dhyAnamAM ekAkAra bane che, tyAre te ja sAdhaka AtmA potAnA eka eka AtmapradezamAM rahelA zuddha-niraMjana-anaMtajJAnAdi guNamaya-siddha
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 11 paramAtmAnI tulya, nirAkAra, pa2ma jyotasvarUpa evo potAno AtmA paNa che. Ama svasaMvedana vaDe potAnA AtmAne paramAtma svarUpe jANe che. tethI mohadazA ghaTADIne zuddha svarUpavALA AtmAne pragaTa karavA tarapha AgaLa vadhe che. ekavAra "huM AvA nirmaLa svarUpavALo chuM" ema jaNAI jAya che. tyArathI te jIvanuM te tarapha satata prayANa cAlu thAya che ane thoDA ja kALamAM pote potAnuM zuddha svarUpa eTale ke ajarAmara padane pote svayaM ja prApta kare che. A AtmA paramAtmA bane che. dhyAtA-dhyeya ane dhyAnanI ekAkAratA thatAM ja samApatti yoga pragaTa thAya che. eTale ke dhyAtA evo A antarAtmA dhyeya evA paramAtmAnI sAthe layalIna thayo chato ekatAne anubhave che. jenAthI A AtmA pote ja paramAtmA banI jAya che. AvA prakAranI ekAkAratAne ja samApattiyoga, ekIkaraNa, samarasIbhAva arthAt laya kahevAmAM Ave che. ahIM iyaLa ane bhamarInuM dRSTAnta samajI levuM. jema iyaLa bhamarInuM dhyAna karatAM karatAM bhramarIrUpa banI jAya che, tema sAdhakAtmA paramAtmAnI sAthe ekAkAra thayo chato pote ja paramAtmA banI jAya che. dhyAnadazAmAM sAdhakano AtmA paramAtmAmAM abhedabhAva pAme che, ekAkAra bane che. layalIna bane che. tene ja samarasabhAva athavA samApattiyoga kahevAya che. te ja prabhunA svarUpanI sAthe A AtmAnuM ekIkaraNa thAya che. paramAtmAnA piMDastha-padastha-rUpastha ane rUpAtIta avasthAonA dhyAnathI dIrghakAlIna abhyAsa dvArA sAdhaka AtmAmAM AvA prakArano samApattiyoga prApta thAya che. eTale ke sAdhaka AtmA pote ja sAdhya evA paramAtma svarUpe bane che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra upakArI puruSo pratyenA ahobhAvathI ane pUjayabhAvanI parAkASThAthI sAdhake evo AtmA zrI tIrthaMkara paramAtmAnuM darzana ane mIlana kare che. je mIlana muktinuM asAdhAraNa kAraNa bane che. tethI mohadazA dUra karIne zuddha sphaTika jevo aMtarAtmA banAvIne paramAtmAnA dhyAnamAM ekAkAra karavo e ja sAra che. samApattinuM svarUpa - gurubhaktiprabhAvena, tIrthakRddarzanaM matam / samApajyAvina, nirvAnivalthanam II (yogadRSTisamuccaya) utkRSTa evI bhaktinA prabhAve tIrthaMkara paramAtmAnuM darzana thAya che ane te darzana samApatti (tanmayatA-ekAkAratA) rUpa Adi bheda dvArA kevaLa muktinuM ja eka kAraNa bane che. dhyAtA eTale dhyAnano adhikArI yogya AtmA. jenI mohadazA kaMIka aMze paNa pAtaLI paDI che evo maMdamohavALo samyagdaSTi Adi (4 thI 12) guNasthAnakomAM vartato AtmA AvA prakAranA dhyAnano adhikArI che. dhyeya :- dhyAna karavA yogya paramAtmAnuM kSAyikabhAvanuM AtmAnuM nirmaLa zuddha svarUpa te dhyeya che. dhyAna :- sAdhaka evo AtmA sAdhya evA paramAtmAnA svarUpanI sAthe ekAkAra-tanmaya bane, prathama bhedabuddhithI ane pachI abhedabuddhithI ekAkAra bane tene dhyAna kahevAya che. mAro AtmA paNa paramAtmAnA AtmA jevo ja nirvikArI zuddha-anaMtaguNamaya che. Ama prathama bhedabuddhi dvArA ciMtana karatAM karatAM cittavRttiono (mohanA vikArono) vilaya thatAM A AtmA paramAtmAnI sAthe abhedabuddhi dvArA ekAkArapaNAne pAme che. AvA
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva prakAranA dhyAnane ja samApariyoga kahevAya che. samApatti eTale tanmayatA, ekAkAratA, samAdhisthAvasthA, AtmAnI ane paramAtmApaNAnI abhedabuddhi - Avo artha jANavo. jJAnasArASTakamAM samApattinuM AvuM svarUpa samajAvyuM che ke uttama nirmaLa maNinI jema zubhadhyAnathI mananI tamAma mohanI vRttio kSINa thatAM nirmaLa banelA aMtarAtmAmAM paramAtmAnuM je pratibiMba paDe che, A rIte AtmA paramAtmAnI sAthe je ekAkAra thAya che. tene ja samApattiyoga kahevAya che. jema sphaTikamAM prathama sAmenI vastunuM pratibiMba paDe che ane pachI te sphaTika paNa sAmenI vastunA varNa svarUpa bhAsavA lAge che, tema ahIM dhyAnadazAmAM beThelA sAdhakanA cittamAM prathama paramAtmAnuM svarUpa AlekhAya che. upasthita thAya che. pachI dhIre dhIre mohanI vRttio kSINa thatAM thatAM A AtmA ja potAnA ja AtmAne paramAtmA rUpe dekhe che, anubhave che. prathama avasthAne "tasthatA" kahevAya che ane pachIthI AvelI abhedabuddhine tadejanatA" samApatti kahevAya che. prathama "tapatA' mArAmAM paNa tevI paramAtmadazA che. Ama bhedadazAvALo bodha thAya che. pachI tenI vRddhi thatAM "A mAro AtmA ja paramAtmA che" Avo abheda anubhava thAya che. "sa parva maham" huM paNa te paramAtmA svarUpa ja chuM. Avo abheda anubhava thAya che. A anubhavane samApattiyoga kahevAya che. A rIte sAdhaka AtmA paramAtmAnuM prathama bhedabuddhipUrvaka dhyAna karato karato ekAkAra ane tanmaya thavAthI pachIthI abhedabuddhivALo thayo chato potAnA AtmAne ja paramAtmA svarUpe dekhe che. mohanI saghaLI vRttiono kSaya thaI jAya che ||3ii.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prathama prastAva yogasAra kintu na jJAyate tAvad, yAvad mAlinyamAtmanaH / jAte sAmyena nairmalye, sa sphuTaH pratibhAsate // 4 // gAthArtha :- paraMtu jyAM sudhI A AtmAmAM rAgadveSAdi mohadazAnuM mAlinyapaNuM che tyAM sudhI potAnAmAM raheluM paramAtmApaNuM A jIvane dekhAtuM nathI - samajAtuM nathI. paraMtu samabhAvadazAnA abhyAsa vaDe cittanI nirmaLatA prApta thatAM potAnA ja AtmAmAM te paramAtmapaNAnI dazAno spaSTa anubhava thAya che. jo vivecana :- jema koI paNa kAcamAM jyAM sudhI malInapaNuM hoya che tyAM sudhI te kAcamAM sAmenI vastunuM pratibiMba AvatuM nathI. paraMtu jyAre te kAcanuM mAlinyapaNuM dUra karavAmAM Ave che tyAre sAmenI vastunuM yathArtha pratibiMba paDe che tema A jIvamAM jayAM sudhI mohanuM mAlinyapaNuM hoya che tyAM sudhI paramAtmAnuM pratibiMba paDatuM nathI. paraMtu jyAre mohanuM mAlinyapaNuM dUra thAya che tyAre A ja AtmAmAM paramAtmApaNuM che Ama dekhAya che. AvI dazAne ja samApattiyoga kahevAya che. AvA prakAranI samApatti prApta karavAmAM traNa sAdhano = traNa upAyo che. te A pramANe - (1) nirmaLatA, (2) sthiratA, (3) tanmayatA. jema koIpaNa kAcane sauthI prathama kapaDAthI lUchIne nirmaLa karavo paDe, tyArabAda pavana AdinA yoge halana-calana thatuM hoya to te baMdha karIne sthira karavo paDe, tyArabAda sAmenI vastunuM pratibiMba temAM paDe tevI rIte goThavavo paDe. A traNa prakriyA jo barAbara karavAmAM Ave to te nirmaLa ane sthira kAcamAM sAmenI vastunuM yathArtha pratibiMba paDatuM dekhAya che. tema A AtmAmAM paNa mohanI vRttio kSINa thavAthI prathama AtmA nirmaLa thAya che. tyArabAda mohAdhIna caMcaLatA Adi doSo dUra thavAthI A AtmA sthira thAya
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva che. tyArabAda sAme rahelA paramAtmAnA svarUpanuM potAnAmAM pratibiMba paDe che eTale A potAno AtmA ja paramAtma svarUpa che ema jaNAya che te tanmayatA kahevAya che. A rIte A AtmA ja paramAtmAnuM dhyAna karato karato paramAtmA bane che. jema iyaLa bhramarInuM dhyAna karatI karatI bhramarI svarUpa bane che tema ahIM paNa jANavuM. 15 A samApattiyoga (te svarUpane prApta karavA)nA traNa upAyo che. prathama nirmaLatA, bIjI sthiratA ane trIjI tanmayatA. (1) prathama nirmaLatA - kAcane lUchIne sau prathama cokhkho karavo paDe che to ja temAM sAmenI vastunuM pratibiMba paDe che. tema A AtmAmAM rahelI mohanI vRttiono vinAza karavA dvArA prathama nirmaLatA prApta karavI paDe che. te mATe zrAvakanAM bAra vratonuM dhAraNa karavuM. sAdhunAM pAMca mahAvratonuM dhAraNa karavuM. zubha-zubhatara anuSThAnonuM AcaravuM. tenuM AlaMbana levuM. azubha pravRtti ane azubha goSThino tyAga karIne zubha pravRtti (AtmakalyANakAraka kAryomAM joDAvuM) ane uttama sajjana mitronI ja sobata vigere upAyo apanAvavAnA hoya che. vItarAga paramAtmA pratyenI prIti ane bhaktiyogamAM joDAvuM. temanA kahelA siddhAntonuM Adara-bahumAnapUrvaka zravaNa, ciMtana ane manana karavuM. paramAtmA pratye ahobhAva-pUjyabhAva namaskAra-stutivaMdanA Adi karavA, temAM ja vadhAre racyApacyA rahevuM. temanA mArge cAlanArA ane ApaNane te ja bhagavAnano mArga batAvanArA AcAryAdi sAdhu-sAdhvIjI Adi mahAtmAonI yathocita sevAbhakti karavI, auSadha-pustakAdinuM dAna karavuM, temanA saMparkathI sahaja vairAgyabhAvanAthI vAsita citta thavuM. maitrI Adi cAre bhAvanAonuM ciMtana-manana tathA AtmAno upakAra kare tevAM zAstro lakhavAM
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra lakhAvavAM-chapAvavA-prakAzita karavAM. A mArgano pracAra karavo. A saghaLA yogadazAnI prAptinA parama upAyo che. yogadazAnI yogyatA vikasAvavAnA zreSThatama upAyo che te upAyomAM yathAzakya rIte joDAI javuM te samApattinuM prathama sAdhana che. yogadazAnI sAdhanAnA prathama upAya rUpe pUrvabhUmikAmAM nIce mujaba cAra prakAranI pUrvasevA prApta karavAnuM yogabiMdumAM jaNAvyuM che. (1) guru ane deva A banne upakArI tattvo pratye athAga premabahumAna ane teonuM pUjana. (2) teo dvArA jaNAvAyelA sadAcAronuM yathAzakti pAlana. (3) yathAzakti bAhya ane abhyattara tapanuM Asevana. (4) mukti pratye atyanta aSa. A cAra prakAranI pUrvasevA zAstromAM kahI che tenuM ArAdhana karavAthI yogadazAnI sAdhanAnI yogyatA prApta karI zakAya che. A pUrvasevA tathA yoganAM bIjonuM sevana, A banne tattvo sAdhakanAM mana-vacana-kAyAne pavitra banAve che ane yogadazAnI prAptinI yogyatA vikasAve che. tethI sAdhaka AtmA adhyAtmadazAnI, bhAvanAdazAnI, dhyAnadazAnI ane samatAyoganI pUrvabhUmikAne prApta karato karato anukrame yogadazAnI prAptine yogya bane che. A AtmA yogadazAnI prApti tarapha prayANa kare che. adhyAtmadazAnI prApti thaye chate tenAthI raMgAIne maitrI-pramodakaruNA ane mAdhyasthatA bhAvanAo bhAvatAM bhAvatAM potAnI aucityatApUrvaka aNuvrato tathA mahAvratonuM grahaNa ane pAlana karavA dvArA, jIva-ajIvAdi tattvonuM tathA heya-upAdeya Adi tattvonuM ciMtana-manana karavA pUrvaka sAdhakanA AtmAnI lAInadorI badalAya che. mohapoSaka vRttiomAMthI nIkaLIne AtmasAdhanA taraphanI
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 yogasAra prathama prastAva vRttiomAM jhaMpalAve che. tenAthI sAdhakanA AtmAmAM nirmaLatAsvacchatA-saccAI Adi pAramArthika AtmaguNonI vRddhi ane zuddhi thAya che. AvA prakAranA guNo pragaTa thavAthI jJAnAvaraNIyAdi kliSTa karmono nAza thAya che. 70-30-20 koDAkoDI sAgaropamanI sthiti tUTIne aMtaHkoDAkoDInI ja mAtra thaI jAya che. AtmAmAM vIryaguNa puSTi ane vRddhi pAme che. zIyaLaguNa ane cittanI samAdhino guNa pragaTa thAya che. sAcuM tattva barAbara samajAya che. upakArIbhAvo tarapha prayANa ane apakArI bhAvothI nivRtti karavAnuM mana thAya che. jenA pratApe mohano kSaya thatAM zAzvata rahevAvALuM ane vizuddha ratnatulya kevaLajJAna ane kevaLadarzana prApta thAya che. sArAMza ke A adhyAtmayoga Adi cAre tattvonI prApti, e atizaya bhayaMkara mohadazAnA viSavikArono nAza karavAmAM anubhavasiddha amRta tulya bane che. A adhyAtmayo gAdinI sAdhanA dvArA utpanna thayelA samatArasathI nirmaLa banelA sAdhakane potAnA AtmAmAM paNa paramAtmapaNAno spaSTa anubhava thAya che. Avo anubhava saMsArasAgara taravAmAM svasaMvedanathI pratyakSa anubhavAtuM premapIyUSa (paramaamRta) che. ||4ll. avataraNa :- AvI nirmaLa dazA tarapha javAnA upAyarUpe kaSAyonA nigrahanuM varNana - tattvanantAnubandhyAdi - kaSAyavigamaH kramAt / AtmanaH zuddhikRt sAmyaM, zuddhaM zuddhataraM bhavet // 5 // gAthArtha - anaMtAnubaMdhI Adi kaSAyono anukrame vigama (vinAza) thavAthI te AtmanirmaLatA vRddhi pAme che ane AtmAnI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 prathama prastAva yogasAra zuddhi karanAruM evuM sAmyatattva zuddha zuddhatara bane che. (samatAbhAvanI vRddhi thAya che.) //pI. vivecana :- paramAtmAnI sAthe ekAkAratA-paraspara mIlana karavAmAM vijJabhUta mithyAtvamohanIyAdi traNa darzanamohanIya ane anaMtAnubaMdhI Adi cAra kaSAyo ema 7 karmaprakRtio che. A sAta karmaprakRtiono jeTalA jorathI udaya hoya teTalA jorathI A AtmAnuM patana thAya ane A sAta prakRtiono upazama-kSayopazama ane kSaya dvArA tenA udayane jeTalA aMze aTakAvavAmAM Avyo hoya. zubha AlaMbanono sahAro laIne A sAta karmaprakRtiono jeTalA aMze kanTrola karavAmAM Avyo hoya che, teTalA teTalA aMze kaSAyono hAsa thatAM samyajJAnanI ane samyagu AcaraNanI A jIvane prApti thAya che. jema jema samyajJAnanI ane samyagu AcAranI prApti thAya che, tema tema mohano vadhAre vadhAre nAza thato jAya che. vidhipUrvaka samyam AcAronuM AcaraNa karavAthI AtmAmAM bhAvollAsanI vRddhi thAya che ane jema jema bhAvollAsa vadhato jAya che, tema tema kaSAyono ane mohano hrAsa thavAthI te baMnenuM baLa hIna thaI javAthI A AtmAmAM sAmya (samatA) yoganI siddhi thAya che ane te paNa zuddha-zuddhatara tarapha vRddhi pAme che. A AtmAmAM kaSAyonI hAni ane samatAguNanI vRddhi jema jema thatI jAya che tema tema A AtmAnI zuddhino prakarSa vRddhi pAme che. yogabindumAM adhyAtmayoganI sAdhanAnA upAyo nIce mujaba samajAvyA che. (1) maitrI-pramoda Adi cAra bhAvanAothI yukta thaIne jIva ajIva Adi navatattvonuM ciMtana-manana karavA dvArA jJAna prApta karavuM.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 yogasAra prathama prastAva (2) paramAtmAnA nAmarUpI maMtrano satata jApa karavo. (3) potAnI yogyatA pramANe dharmanAM kAryomAM pravRtti karavI. (4) AtmanirIkSaNa karavuM. potAnI bhUlone sudhAravI. (pa) deva-guru Adi upakArI bhAvone vaMdana-namana ane stavana karavuM. teonA guNagAna gAvA. (6) vidhipUrvaka caityavaMdana-guruvaMdana Adi dharmakAryo karavAM. (7) banne TAIma pratikramaNAdi Avazyaka kriyA karavI. (8) jIvo pratye yathAyogya maitrI Adi bhAvanAo bhAvavI. A saghaLo adhyAtmayoga che. A sauthI prathama kartavya che. tyArabAda bhAvanAyoga jIvanamAM lAvavAno hoya che, te bhAvanAyoga A pramANe che - citta vadhAre ne vadhAre samAdhimAM rahe tema prasannabhAvapUrvaka haMmezAM vRddhi pAmato punaH punaH dhArmika abhyAsa thAya tene bhAvanAyoga kahevAya che. te bhAvanAyoganA pratApe krodha-mAna-mAyAlobhAdi azubha saMskArono nAza thAya che ane jJAnAdi guNonA saMskAro tathA yathAzakti jJAnAcArAdi paMcavidha AcArapAlananuM sAmarthya A jIvanamAM pragaTe che. A pramANe adhyAtmayogapUrvaka zreSTha anuSThAnonA satata abhyAsathI A jIvamAM bhAvanAyoganI siddhi thAya che ane soLe kaSAyo ane nava nokaSAyonuM jora maMda paDavAthI tathA jJAnAcArAdi paMcavidha AcAronuM niraticArapaNe pAlana karavAthI jIvamAM dharmasAmarthyanI vRddhi thAya che. Ama thavAthI AtmAnI ane cittanI zuddhi vadhe che. anaMtAnubaMdhI Adi kaSAyono kSayopazamabhAva vadhe che. jenAthI sAdhaka
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 prathama prastAva yogasAra AtmAmAM samatAguNa atizaya vRddhi pAme che. kaSAyo moLA paDavAthI ane samatAguNanI vRddhi thavAthI dinapratidina prabhujInI vItarAgatAnAM darzana vRddhi pAme che. spaSTapaNe athavA aspaSTapaNe vItarAgatA samajAya che ane dekhAya che tathA anubhavAya che. A rIte adhyAtmayoga karatAM bhAvanAyoga dvArA sAdhaka AtmAnI vizuddhi vadhAre AgaLa vadhe che. uparokta baMne yogonA AsevanathI ane satata abhyAsathI A jIvamAM dhyAnadazA pragaTAvavAnuM sAmarthya prApta thAya che. A rIte jIvano adhyAtma mArgamAM vikAsa AgaLa vadhe che. //pI. sAdhyazuddhiH krameNaiva, sa vizuddhyata AtmanaH / samyaktvAdiguNeSu syAt, sphuTaH sphuTataraH prabhuH // 6 // gAthArtha - sAdhyanI zuddhinI vRddhi thatAM thatAM vizuddhatara banelA AtmAnI paramAtmadazA avirata samyagdaSTi Adi guNasthAnakomAM vadhAre vadhAre pramANamAM atizayapaNe pragaTa thatI jAya che. dA. bhAvArtha - anaMtAnubaMdhI Adi kaSAyono hrAsa thavAthI ane te kaSAyonA kSayopazamabhAvanI vRddhi thavAthI te sAdhaka AtmAmAM samatAyoganI dinapratidina vRddhi thAya che. A pramANe samatAyoga vRddhi pAmatAM tathA rAga-dveSa ane kaSAyo moLA paDatAM, sAdhaka AtmAne samyagdaSTi Adi guNasthAnakomAM vartatAM vartatAM sAmyaguNano anukrame vikAsa vadhatAM vadhatAM te AtmAne paramAtmAnuM "paramAtmapaNuM' spaSTa-spaSTatara rIte anubhavAya che samajAya che. adhyAtmayoga ane bhAvanAyoganA satata abhyAsathI A jIvamAM dhyAnayoganI ane samatAyoganI sAdhanA vRddhi pAme che ane tenA
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 21 phaLarUpe sAmyazuddhino prakarSa vadhato jAya che. A rIte anaMtAnubaMdhI Adi kaSAyo moLA paDatAM ane adhyAtmayoga-bhAvanAyoganI vRddhi thatAM A AtmAmAM doSono hAsa ane guNono prakarSa thatAM guNasthAnakomAM urvI karaNa thAya che. A jIva guNasthAnakomAM AgaLa vadhe che. upara Ave che ane dhyAnadazA tarapha joDAya che. zubhaikAlambanaM cittaM, dhyAnamAhurmanISiNaH / sthirapradIpasadRzaM, sUkSmAbhogasamanvitam // 362 // utpAda-vyaya ane dhrauvya AdinA viSayavALA, sUkSma upayogayukta, sthira dIpakanI tulya, prazasta-zubhabhAvonA eka AlaMbanavALA ekAgrapaNe tanmaya banelA manane vidvAna puruSo dhyAna kahe che. (yogabindu 362) sAdhaka AtmAnuM citta prabhujInA dhyAnamAM tathA prabhue kahelA tattvonA ciMtana-mananamAM akhaMDa dhArAbaddha pravAhe ekAgra banavAthI anAdikALathI AtmAne lAgelI mohadazArUpa "sahajamala" (svAbhAvika mela) ogaLavA lAge che. te malanI divase divase hAni thAya che. mohano mela hAni pAmavAthI A mana AtmAne AdhIna bane che. A AtmA potAnA manane zubha pariNAmamAM joDe che ane mananI vizuddhi vadhatAM uttama bhAvonA ciMtana-mananamAM sthira banI jAya che. mohanA vikAro manamAMthI ghaNA ja ghaNA dUra bhAgI jAya che ane uttama vicAradhArA cAlatI ja rahe che. Ama thavAthI navIna azubha karmabaMdha thato nathI. jUno azubha karmabaMdha tUTato jAya che. zubhamAM saMkramato jAya che ane guNono AvirbhAva vRddhi pAmato jAya che. A rIte dhyAnano niraMtara abhyAsa paDavAthI satatapaNe sAdhAnAno abhyAsa paDe che ane tenAthI samAguNanI vRddhi
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 prathama prastAva yogasAra thAya che ane te guNano akhaMDa pravAha cAlu ja rahe che. A rIte A AtmA samAyogavALo-samAdhiyogavALo bane che. anAdikAlIna mohanI vAsanAnA baLe - avidyAjanya vAsanAne paravaza banelA A jIve sAMsArika vastuomAM "A mane iSTa che ane A mane aniSTa che" AvI bhrAnta kalpanAo karelI che. te mithyA-kalpanAone have samyajJAna dvArA viveka ane buddhinA upayogapUrvaka iSTAniSTanI kalpanA tyajIne samabhAvadazA dhAraNa kare che arthAt sarvapadArthaviSayaka iSTa-aniSTanI kalpanAmAMthI manane mukta karIne atyanta samatAbhAvamAM AvavuM-rahevuM. samatAbhAvamAM sthira thaI javuM tene samatAyoga kahevAya che. tevA yogane prApta kare che. "kamaTha ane dharaNendra A banne devo potapotAne ucita kAryavAhI (eka upasarga karavAnuM ane bIjo upasarga nivAravAnuM kAma) karatA hovA chatAM zatratulya ane mitratulya A banne jIvo upara tulya che manovRtti jeonI evA pArzvanAtha prabhu (sArAMza ke utkRSTa samatAguNamAM vartatA prabhu) amArUM-tamAruM kalyANa karo." kevo samatAyoga ? upasarga karanArA upara ane upasarga nivAranArA upara atizaya samAna bhAva-samatAyoga, A ja AtmAnA kalyANanI prAptinuM parama sAdhana che. AvA prakAranA "samatAyoganI" siddhi thavAthI sAdhaka AtmAne AmarSoSadhi Adi aneka prakAranI labdhio prApta thAya che. labdhio prApta thavA chatAM tene phoravavAmAM te jIva udAsIna thaI jAya che. potAnA puNyaprakarSane pragaTa karavAnA AvA jIvo anabhilASI hoya che. dhIre dhIre samatAyoga vikAsa pAmatAM ghanaghAtI karmono paNa nAza thAya che ane karmabaMdhanA hetubhUta apekSArUpa taMtuno paNa nAza thAya che ane A jIva sarvakarmanA baMdhathI rahita bane che.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 yogasAra prathama prastAva A pramANe dhyAna ane samatAyogamAM paraspara atyanta kAryakAraNabhAva rahelo che. dhyAnathI samatAyoganI vRddhi thAya che ane samatAyogathI dhyAnanI parAkASTA vRddhi pAme che. mohanIyakarmathI AtmAmAM malInatA thAya che ane te mohanIyakarmanA nAzathI A jIvamAM samatAguNa pragaTe che. samatAguNanI vRddhi thatAM AtmAnI pariNAmonI dhArA nirmaLa-nirmaLa banatI jAya che ane A ja AtmAnI dRSTi badalAtI jAya che. je dRSTi bhoga tarapha hatI te ja dRSTi yoga tarapha DhaLatI jAya che. bhogadazA meLavavAnI je tamannA hatI, tene badale yogadazA meLavavAnI tamannAvALI dRSTi banatI jAya che, jene yoganI dRSTi kahevAya che. tenA mitrA-tArA-balA-dIkA-sthirA-kAntAprabhA ane parA evA ATha bhedo che. jema jema sAdhaka AtmAne heyaupAdeyano viveka jAge che, potAnA AtmAnuM hitAhita samajAya che, tematema dRSTi badalAtI jAya che. prathamanI cAra dRSTimAM bIjamAtrarUpe ane pAchaLanI cAra dRSTiomAM spaSTa-spaSTatararUpe A jIvane yogavALI daSTinA prabhAve paramAtmAnAM darzana thAya che. prathama guNasthAnake rahelA mithyASTi jIvane paNa jayAre mithyAtvadazA moLI paDe che ane apunabaMdhaka avasthAmAM A jIva Ave che, tyAre mithyAtvanI maMdatAnA kAraNe mitrA-tArA-balA ane dIprAdeSTi pragaTa thAya che ane AvI dRSTimAM vartatA te jIvane uttarottara zraddhAyukta bodhanI vRddhi thAya che tathA aSa-jijJAsA Adi saguNonI vRddhi thAya che, prathamanI cAra dRSTio apunabaMdhakamArgAbhimukha ane mArgapatita (mArgamAM caDelA) AvA jIvane prApta thAya che ane bAkInI cAra dRSTio samyagdaSTi-dezaviratidhara zrAvakazrAvikAne ane sarvaviratidhara sAdhu-sAdhvIjI mahArAjazrIne prApta thAya che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 prathama prastAva yogasAra anAdikAlathI mohAnya banelA A jIvanI dRSTi jema jema sudharatI jAya che, tema tema doSo ghaTatA jAya che, guNo vadhatA jAya che. bodha nirmaLa banato jAya che ane jIvanamAM yogadazAnAM eka eka aMga AvatAM jAya che, tenuM citra zrIyogadRSTi samuccaya nAmanA granthane anusAra A pramANe che - na daSTinuM prakAzanI upamA | doSa | guprANi | yoganuM nAma tyAga nAma 1 mitrA tRNanA agnisama | kheda adveSa | yama tArA chANanA agni samAna udvega | jijJAsA | | niyama 3 balA | kASTanA agni samAna | kSepa |tattvazuzruSA | Asana 4 dIprA |dIpakanI prabhA samAna | utthAna tattvazravaNa | prANAyAma 5 |sthirA| ratnanI prabhA samAna | bhrAntisUkSmabodha | pratyAhAra 6 |kAntA tArAnA prakAza samAna | anya tattva- dhAraNA mRduM | mImAMsA |prabhA | sUryanA prakAza samAna | roga | tattvamatipatti dhyAna 8 parA | caMdranA prakAza samAna | AsaMga| AtmapravRtti | samAdhi yoganI ATha dRSTionI saMkSepamAM samaja (1) mitrAdaSTimAM :- sAdhaka AtmAno jJAnaprakAza bahu ja alpamAtrAvALo hovAthI tRNanA agni samAna che. bodha thatAMnI sAthe ja bujhAI jAya tevo hoya che mATe A bodha alpakALa ja Take che tathA te bodhanI zakti paNa alpa hovAthI tenI smaraNazakti maMda hoya che. tenA kAraNe caityavaMdanAdi dharmakriyAmAM upayoganI zuddhi
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 25 bahu rahetI nathI. chatAM kaMIka aMze bIjamAtra rUpe ahIMthI yoganI zarUAta thAya che. (2) tArAdRSTimAM :- A jIvane chANAMnA agni jevo kaMIka vadhu tejasvI bodha hoya che. mitrA karatAM A dRSTimAM A tattvabodha kaMIka aMze vadhAre ciraMjIvI hoya che. chatAM dharmanAM kAryomAM vIryano vikAsa vadhAre hoto nathI, eTale vIryanI vikalatA hoya che. pApanAM kAryomAM kyAMka joDAvuM paDe to udvega thAya che. jIvanane pavitra banAvavA nAnA-moTA niyamo svIkAravAnuM mana thAya che. jJAnIe kahelAM tattvo jANavAnI jijJAsA vadhatI jAya che. (3) balAsRSTimAM :- A dRSTimAM jIvanuM AdhyAtmikabaLa vadhe che. sAdhaka AtmAne tattvano bodha kASTanA agni samAna hoya che. eTale ke ghAsa ane chANanA agni karatAM lAkaDAno agni dIrghakALa rahenAra hoya che. tema A dRSTimAM jIvano bodha cirasthAyI hoya che. bodha vadhavAthI ane vIryazakti vikasavAthI dharmakriyA kaMIka aMze savizeSa prItibhAvapUrvaka kare che. manane kriyAmAM vadhAre sthira karavA prayatna kare che. eTale kSepadoSano tyAga kare che. (A jIva mana bIjA kAryomAM mUkato nathI. mana parovIne dharmakriyAo kare che.) sthira Asane dharmakAryo kare che tathA koI jJAnI puruSono yoga thAya to turata ja tattvazravaNa karavA mATe mana tIvra bane che. tattvazravaNanI tIvra jhaMkhanA vadhe che. tattvazuzruSA bahu joramAM hoya che. A jIva tattvadhelo bane che. (4) dIprArdaSTimAM :- tattvono bodha dIpakanA prakAzatulya kaMIka vadhAre viziSTa ane vadhu kALanI sthitivALo hoya che. jema dIpakano prakAza chANAM ane lAkaDAnA agni karatAM tejasvI hoya che ane vadhu kALa rahenAra hoya che, tema A dIprArdaSTimAM AvelA jIvanuM jJAna kaMIka
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 yogasAra prathama prastAva vadhAre prakAzavALuM ane kaMIka vadhAre kALa rahenAra hoya che. A ja kAraNe dharma-anuSThAno AcaravAmAM varSollAsa vadhAre pramANamAM hoya che. paramAtmAe kahelAM tattvo sAthe ane tenA dvArA paramAtmA sAthe ekAkAratA vRddhi pAme che. tethI prabhunI sAthe samApatti-ekatA-tanmayatA thavAthI granthibhedanI pUrvabhUmikA Ave che. caramayathApravRttakaraNanA vizuddha pariNAmo pragaTa thAya che. A daSTimAM jIva Ave tyAre ja mithyASTi evA A jIvamAM guNonA AnaMdarUpa guNasthAnakano sAco artha ghaTe che. A jIva mithyAdaSTi hovA chatAM tenAmAM pavitra avasthA Ave che tene dhyAnamAM rAkhIne guNasthAnaka zabda joDela che. (5) sthirAdaSTimAM :- sAdhaka AtmAno anubhava ratnanI kAnti samAna sthira ane nirmaLa hoya che. kSAyika-kSAyopathamika ane aupazamika ema traNa prakAranA samyaktavALA jIvonI A dRSTi hoya che. kSAyika samyaktInI A dRSTi bIjA be samyaktavALA karatAM vadhAre nirmaLa-apratipAtI ane apAyarahita (paDI javAnA bhaya vinAnI) A dRSTi hoya che. anaMtAnubaMdhI 4 kaSAya ane darzanamohanIyatrikano kSaya, kSayopazama athavA upazamabhAva thayela hovAthI sAmyabhAva (prazamabhAva) pUrvenI cAra dRSTio karatAM vizeSa vizeSa nirmaLa hoya che tathA (ahiMsA-satya-asteya-brahmacarya ane aparigraha) A pAMca yamaguNonuM tathA (zauca-saMtoSa-tapa svAdhyAya ane IzvaradhyAna) A pAMca niyamaguNonuM daDhatApUrvaka vAraMvAra sevana karavAthI Asana ane prANAyAma evAM yoganA aMgonI nipuNatA prApta thAya che. tathA dhyAnadazAmAM vipnabhUta thanArA cittanA doSo (kheda-ugakSema ane utthAna doSo)no nAza thavAthI jJAnano prakAza sthira dIpakanA prakAzatulya pragaTelo rahe che. AvA prakAranA jJAnaprakAzanA pratApe ja rAga-dveSanI banelI anAdinI rUDha evI je granthi (gAMTha), teno bheda
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 yogasAra prathama prastAva cheda thatAM brAnti nAmano doSa dUra thaI jAya che. jethI ratnanI prabhA jevo Atmatattvano anubhava prakAza ahIM pragaTa thAya che. A sthirAdeSTimAM Atmatattvano bodha sthira ane nitya (dhruva) hoya che. AtmatattvanuM svarUpa dhyAna vaDe ja anubhavAya che. deha ane AtmAnuM bhedajJAna thAya che. tethI dehamAM Atmatva buddhi thatI nathI. bhedajJAna thavAthI indriyo upara vijaya Ave che. caityavaMdanAdi dharma anuSThAno vidhi ane upayogapUrvaka karAya che. ApaNo potAno AtmA e ja paramajyoti svarUpa che. arUpI che. sarvarogarahita che. sarvathA bAdhA (pIDA) thI rahita che. enA zuddha svarUpane prApta karavuM e ja paramatattva che. AtmA sivAyanA zeSa sarve paNa jaDa padArtho upAdhibhUta che. upadrava svarUpa che, dUra karavA jevA che, heya che, asAra che. AvuM jJAna A sAdhaka AtmAne thAya che ane tethI ja dhyAnamAM vadhAre ekAgra ane tanmaya bane che. (6) kAntAdaSTi :- heya-upAdeya Adi tattvonuM jJAna tArAmaMDaLanA prakAzanI jema atyaMta sthira ane zAnta hoya che. tattvonI vicAraNA dhAraNApUrvaka (sthiratApUrvaka) kare che. azubha vicArono abhAva hoya che. AtmasvabhAvamAM svAbhAvikapaNe ja vadhAre sthira banI jAya che. tenuM bAhya vyavahArika jIvana ane AcaraNa paNa pavitra ane nirdoSa hoya che. jethI saMsArI loko tenA vizuddha AcaraNa dvArA tenA pratye savizeSa prIti-bhakti ane bahumAnabhAvavALA bane che. A dRSTimAM AvelA jIvane A kArya vinA bIjA kAryano harSa hoto nathI. tethI anyamudra nAmano doSa nAza pAme che. A dhyAnadazA ja gamI jAya che. tethI ja sarve paNa dharma anuSThAno sthiratApUrvaka-dhIratApUrvaka ane potAnI hoMzapUrvaka kare che. A daSTimAM Avelo zrAvaka gaMbhIra-udAra mAnasavALo ane
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 prathama prastAva yogasAra viniyoga (dharmatattvanI levaDa devaDa) karavAvALo hoya che. pariNAmanI dhArA ghaNI nirmaLa bane che. (7) prabhASTi :- AtmatattvanI spaSTa anubhUti thAya che. zuddha AtmAnuM svarUpa kevuM hoya ? teno Acho-pAtaLo anubhava thAya che. sUryanA prakAzamAna tejasvI sUkSmajJAnano prakAza tathA nirmaLa dhyAnadazA ane vyagratAno tyAga AvA guNo ahIM pragaTa thAya che. tethI apUrva Atmika AnaMda, sahajasukha, nirvikAritA ane parama prazamabhAvano AnaMda A dazAmAM A jIvane prApta thAya che. sAMsArika badhI ja bAbato upAdhibhUta lAgavAthI teno tyAga karIne niraMtara AtmadazAnA dhyAnamAM ja racyo pacyo A jIva rahe che. pramatta-apramatta nAmanA chaThThA-sAtamAM guNasthAnakomAM uttarottara dina-pratidina vRddhi pAmatA saMyamasthAnomAM ja jhUle che. tethI ja AtmatattvanI tejolezyA-Atmika parama AnaMda prazamabhAvanuM sukha vRddhi pAme che. samAdhi avasthAnA paramasukhano anubhava karato A AtmA vItarAga paramAtmAnuM atizaya spaSTa darzana kare che. lagabhaga vItarAgatA pAse pahoMce che. (8) parASTi :- A chellI dRSTi che. atizaya nirmaLa dRSTi che. A dRSTimAM sAdhaka AtmAno tattvabodha caMdranA prakAza jevo prItikAraka, zItaLa ane nirmaLa hoya che. AsaMgadoSano (padravyanI Asakti-prIti e nAmanA doSano) abhAva thAya che arthAt paranI Asakti vinAno AtmA thAya che. tethI paradravyanI paMcAta na hovAthI paramasamAdhi ane nirvikalpa (mohanA vikalpo vinAnI) dhyAnadazA pragaTa thAya che. caMdananI suvAsa jema caMdanathI ekameka-tanmaya hoya che, tema sarve paNa dharmapravRttio AtmasAta (AtmAnA sAkSAtkArapaNe) thAya che. niraticAra AcaraNavALo A jIva banI jAya che. doSonuM
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 yogasAra prathama prastAva sevana na hovAthI ja pratikramaNAdi kriyAno vyavahAra saMbhavato nathI. svabhAvadazAnI abhimukhatA ja savizeSa hovAthI doSono saMbhava ja nathI. tethI pratikramaNAdi kriyA hotI nathI. A dRSTimAM Avelo jIva kSapakazreNI prAraMbhe che. kSayopazama bhAvavALA kSamA Adi guNonI nivRtti thAya che. tethI tevA prakAranA kSAyopathamikabhAvanA tyAgarUpa dharmasaLyAsa yoga rUpa sAmarthyayoga pragaTa thAya che. kSAyopathamikabhAvanA dharmono tyAga ane kSAyikabhAvanA niraticAra dharmono AvirbhAva thAya che. tenA ja kAraNe 8-9-10 ema traNa guNasthAnakomAM 1 mohanIya karmano ane 12mA eka ja guNasthAnakamAM jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIya ane aMtarAya ema 3 ghAtikarmono A jIva kSaya karIne sarvajJa sarvadarzI bane che. kSapakazreNI-vItarAgadazA ane sarvajJadazAnI prApti kare che. AvA prakAranI yogadazAnI nirmaLanirmaLatara dRSTio vikasatI jAya che ane A AtmA pote ja paramAtmA bane che. AtmAnuM kalyANa sAdhavAmAM mohadazAno nAza karavo khAsa jarUrI che. mohano nAza thatAM zeSa 3 ghAtakarmo ane anukrame 4 aghAtI karmo avazya nAza pAme che. paraMtu mohanA nAza vinA ekapaNa karmano nAza zakya nathI. tethI mohanA ja nAza mATe A yogagranthono abhyAsa atizaya Avazyaka che. sarvamohakSayAt sAmye, sarvazuddhe sayogini (sayoginaH) sarvazuddhAtmanastveSaH prabhuH sarvasphuTIbhavet // 7 // gAthArtha :- sarvathA mohano kSaya thavAthI samatAguNanI sarvathA zuddhi pragaTa thatAM saMpUrNa zuddha thAya che AtmA jeno evA sayogikevalI paramAtmAno AtmA svayaM prabhu svarUpe-sarvaguNasaMpanna-vItarAga sarvajJa paramAtmA svarUpe pragaTa thAya che. ||zI.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 prathama prastAva yogasAra vivecana :- 8-9-10 guNasthAnakomAM kSapakazreNI upara ArohaNa karatAM karatAM mohanIya karmano sarvathA nAza karavAthI A AtmA prathama vItarAga bane che. saMpUrNapaNe sAmyaguNa (samatAguNa) pragaTa thAya che. tenA baLathI atizaya vizaddha banelo A ja AtmA kevaLajJAnI ane kevaLadarzanI (arthAt sarvajJa ane sarvadarzI) bane che. tyAre A ja AtmA saMpUrNapaNe paramAtmA svarUpe pragaTa thAya che. dhyAnadazA ane samatAyoganuM phaLa sarvajJatA ane sarvadarzitA prApta thavI A ja che. ahIM have dhyAnadazA samApta thAya che (eTale dhyAnanA viraharUpa) dhyAnAntarikA dazA hoya che. have vibhAvadazA na hovAthI svabhAvadazAmAM joDAvuM paDatuM nathI. have sAdhakadazA nathI. sAdhakadazA samApta thAya che. sAdhyadazA zarU thAya che. dhyAnadazAnuM A ja phaLa che. teramAM guNasthAnaka sudhI pahoMcavAmAM dhyAnadazA tathA vRttisaMkSaya yoga sahacArIkAraNa hatAM. kevaLajJAna pragaTa thavAthI have A kAraNonI AvazyakatA rahetI nathI. tethI ja kevalI paramAtmA moharahita hovAthI dhyAnAntarikA dazAvALA (dhyAna vinAnI dazAvALA) hoya che. temAM vRttisaMkSaya yoga sahAyaka bane che. vRttisaMkSaya yoga kone kahevAya ? te samajAve che - anyasaMyogavRttInAM, yo nirodhastathA tathA / apunarbhAvarUpeNa, sa tu tatsaMkSayo mataH // (yogabindu gAthA-366) A AtmAmAM anya dravya (pUrvavartI puNya athavA pApakarma)nA udayAtmaka saMyogathI utpanna thatI saMkalpa ane vikalparUpa vRttiono pharIthI kyAreya utpanna na thAya te rIte saMkSaya (samyagmaNe nAza) karavo te vRttisaMkSaya yoga kahevAya che.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 31 jyAM sudhI chadmastha avasthA che tyAM sudhI manamAM "Ama karUM ke tema karUM' ityAdi saMkalpavikalpo jAge che tathA kAyA dvArA AtmapradezonuM parispandana thavArUpa AndolanAtmaka saMkalpa-vikalpo bhale baMdha thaI jAya che, to paNa kAyika yogAtmaka AtmapradezonuM AMdolana (arthAt yogadazA) cAlu rahe che. teramuM guNasthAnaka jyAre samApta thAya che, tyAre kAyika AtmapradezonuM AMdolana svarUpa yoga paNa kSaya pAme che. tethI karmano thato Azrava ane baMdha sarvathA virAma pAme che, tyArapachI caudamuM guNasthAnaka zarU thAya che. caudamA guNasthAnake Atmapradezo sthira hovAthI mana-vacanakAyAno yoga na hovAthI Azrava ane baMdha nathI, paraMtu pUrvabaddha bAkI rahelAM 4 aghAtI karmono udaya cAlu hoya che. jethI te karmo udayathI bhogavIne A jIva saMpUrNapaNe karmarahita bane che ane merUparvata jevo atyanta nizcala eTale ke sthira bane che. tene zaileSIkaraNa kahevAya che. A pramANe bAramA guNaThANAnA aMte ghanaghAtI karmono kSaya, teramAnA cheDe yogadazAno tathA Azrava ane baMdhano kSaya ane caudamAnA cheDe aghAtI karmono paNa A AtmA vinAza kare che. tyArabAda mAtra eka ja samayanA kALamAM A pArthiva dehano tyAga karIne samazreNIe sAta rAja urdhvagamana karIne lokAgrabhAge gamana kare che. tyAM anaMtakALa sudhI AtmaguNonA sukhamAM ane AnaMdamAM (arthAt sarvathA pragaTa thayelI svabhAvadazAmAM) ja varte che. adhyAtmayoga-bhAvanAyoga-dhyAnayoga ane samatAyoga A cAre dazAnA niraMtara abhyAsathI - azubha ke zubha vRttiono saMpUrNapaNe kSaya tathA sattAgata karmono paNa kSaya thavA dvArA "vRttisaMkSayayoga" A nAmano paramayoga pUrNapaNe A jIvamAM khIlI uThe che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra anya dravyanA saMyoga-viyoga rUpe mAnasika saMkalpa tathA vikalparUpa vRttiono ane kAyA dvArA parispandanAtmaka yogadazAno saMpUrNapaNe kSaya A jIvamAM pragaTa thAya che. AyuSyakarmanuM baMdhana samApta thatAM ja eka samaya mAtra kAlanI samazreNIthI A jIva upara jAya che. AvA sayogI-ayogI kevalI bhagavAnane potAnA AtmAnuM "paramAtmapaNuM" pragaTapaNe dekhAya che ane anubhavAya che. sarva siddha bhagavaMtomAM pragaTa thayeluM ane sAkSAtkArapaNe anubhavAtuM tathA sarva saMsArI jIvomAM sattAgata raheluM AtmAnuM svAbhAvika zuddha-nirmaLa AtmasvarUpa pratyakSa jaNAya che dekhAya che ane teno pAramArthika AnaMda A jIva te kALe anubhave che. IInA 32 kaSAyA apasarpanti, yAvat kSAntyAditADitA: / tAvadAtmaiva zuddho'yaM, bhajate paramAtmatAm // 8 // gAthArtha H- * kSAnti Adi (kSamA-namratA-saraLatA-saMtoSa Adi) daza prakAranA muniguNo prApta karavA dvArA tenA vaDe ja tADana karAyelA (haNAyelA) anaMtAnubaMdhI Adi cAre kaSAyo A jIvamAMthI palAyana thaI jAya che ane tyAre ja atyanta zuddha-buddha banelo A AtmA pote ja "paramAtmadazAne" pAme che. TA vivecana :- kaSAyo dvArA thatI malInatA ane mohanA vikAro rUpa azuddha dazA dUra karyA vinA nirmaLatA ane zuddha dazA AvatI nathI. tethI kSamA Adi daza prakAranA muni jIvananA pavitra guNo potAnAmAM lAvavA dvArA te guNo vaDe ja kaSAyo rUpI doSono A jIva vinAza kare che. jema jema guNo vadhAre vadhAre pragaTa kare che, tema tema kaSAyo svarUpa doSo jaDamULathI dUra thaI jAya che ane A AtmA potAnI zuddha-nirmaLa-yathArtha dazAne pAme che. jyAre sAcI
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva yathArthadazA pAme che, tyAre potAmAM ja raheluM potAnA ja AtmAnuM nirmaLa "paramAtmapaNuM" potAne dekhAya che. jeno Atmika AnaMda atizaya ghaNo hoya che, je jANe tene ja teno khyAla Ave che. upazamabhAvathI ke kSayopazamabhAvathI pragaTa thayelI sAmyadazA eTalI badhI uccakoTinI hotI nathI. kAraNa ke temAM karmono udaya bhale maMda hoya to paNa Dakhalagiri karyA kare ja che. tethI te sAmyatA tejasvI ane sarvazreSTha hotI nathI. te maLyA pachI A jIva paDI, paNa jAya che. pAcho visama dazAmAM AvI paNa jAya che. tethI kSAyikabhAvathI thayelo vRttiono kSaya ane tenAthI pragaTa thayelI kSAyikabhAvanI sAmyatA kyAreya paNa jatI nathI ane A jIvane sarvazreSTha sthAne laI jAya che. AvI dazA prApta thAya tyAre "huM anaMtaguNo svAmI chuM, mArA AtmAmAM ja paramAtmadazA rahelI che'' Avo sAkSAtkAra thAya che. niraMtara tene jovA-jANavA ane mANavAmAM ja samaya pasAra kare che. te AnaMda anaMtakAle paNa samApta thato nathI. A jIva temAM ja racyA-pacyo rahe che. A dazA to je anubhave te ja jANe. |8 apasarpanti te tAvat, prabalIbhUya dehiSu / / sa tAvat malInIbhUto, jahAti paramAtmatAm // 9 // gAthArtha :- jayAM sudhI A kaSAyo prabaLa zaktivALA thaIne prANIo upara joradAra AkramaNa kare che (arthAta jyAM sudhI kaSAyonuM jora bahu hoya che, tyAM sudhI malIna banelo A AtmA potAnA AtmAmAM ja rahelI nirmaLa-zuddha evI paramAtmadazAno tyAga kare che arthAt tyAM sudhI paramAtmadazA pragaTa thatI nathI. III) vivecana :- mohanIyakarmano upazama karavAthI athavA kSayopazama karavAthI paNa A AtmA potAnI aMdara rahelI paramAtmadazAno kaMIka
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 prathama prastAva yogasAra aMze anubhava karI zake che. paraMtu te jhAjho samaya Takato nathI. pharI pAcho malIna avasthAvALo bane che. upazamabhAva ane kSayopazamabhAvathI prApta thayelI samAdhimAM (sAmyatAguNamAM) rahelo A yogI AtmA paramAtmadazA sAthe ekatA sAdhI zake che. potAnI paramAtmadazA kaMIka aMze pragaTa karI zake che. paNa te aMtarmuhUrta mAtra Take che. pachI avazya kaSAyonA udayane kAraNe patana thAya che. kSayopazamabhAvamAM to kaSAyono maMda udaya cAlu ja hoya che. tethI upazama ane kSayopazamabhAvavALI A sAmyatA lAMbo samaya TakatI nathI. AtmAne anaMtakALa sudhI sAmyatAnuM sukha prApta thAya tevI nathI, paraMtu kSAyikabhAvanI (arthAt mohanIyakarmano sarvathA kSaya thavAthI) je sAmyatA A AtmAmAM pragaTe che. te sAmyatA sadA rahenArI ane anaMta AnaMda ApanArI bane che. tethI kSAyikabhAvanI sAmyatAne choDIne upazama athavA kSayopazamabhAvathI prApta thayelI sAmyatA ghaDIbhara paramAtmA sAthe ekAkAratA karAvIne cAlI jAya che. tathA A sAmyatA jyAre cAlI jAya che, tyAre upazAnta thayelA kaSAyo prabaLa rUpe banIne jorazorathI A AtmA upara AkramaNa kare che, tyAre malInabhAvavALo banelo A sAdhaka AtmA paramAtmadazAnA dhyAnathI calita thAya che ane potAnA ja AtmAmAM rahelI paramAtmadazAne bhUlI jAya che. potAnAmAM ja sattAgata rahelI paramAtmadazAne bhUlIne dehAtmadazAne (bahirAtmadazAne) pAme che. dehanA mohamAM garakAva thaI jAya che. mohanIyakarmanA upazamabhAva ane kSayopazamabhAvathI zruta thaIne audayikabhAvamAM garakAva banI jAya che. cAra kaSAyo ane mithyAtvamohAdi traNa darzanamohanIya karmano kSayopazama sAta guNasthAnaka sudhI hoya che. tyArabAda mohanIyakarmano upazama athavA kSayamAtra karavAthI ja AThamA Adi guNasthAnako
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 yogasAra prathama prastAva upara ArohaNa thAya che. upazamazreNImAM caDanAro AtmA AThamA guNaThANe prathama hAsyAdi Sakano upazama kare che. tyArabAda navame guNaThANe jaIne traNa veda ane saMjavalana traNa kaSAyano upazama kare che tathA bAdara saMjavalana lobhano paNa upazama kare che. pachI dazame guNaThANe jaIne sUkSma lobhano paNa upazama karIne agiyAramA guNaThANe caDe che. tyAM aMtarmuhUrta mAtra pragaTa thayelI vItarAgAvasthAno sAkSAta anubhava kare che, paraMtu tyArabAda turata ja te kaSAyo udayamAM AvavAnA kAraNe A AtmAnuM tyAMthI patana thAya che. ' upazAnta avasthAvALuM A agiyAramuM guNasthAnaka jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta mAtra ja rahe che. tyArabAda sattAmAM rahelA kaSAyo udayamAM zarU thaI ja jAya che ane upazAntamoha guNaThANAthI A jIvanuM patana zarU thAya che. te patana be prakAre thaI zake che. bhavakSayathI ane addhAkSayathI. (1) bhavakSayathI :- A vartamAna bhavanuM manuSyAyuSya samApta thaI javAthI mRtyu thavAnA kAraNe agiyAramuM guNasthAnaka vamI devuM paDe ane mRtyu pAmyA bAda anuttara vimAnamAM ja jAya ane keTalAka AcAryonA mate vaimAnikadevamAM jAya. tyAM niyamA cothu ja guNasthAnaka ja hoya. A rIte agiyAramAMthI sIdho cothe Ave AvuM patana te bhavakSaye patana kahevAya che. (2) addhAkSayathI :- agiyAramA guNasthAnakano kALa samApta thavAthI tyAMthI utarI javuM paDe te addhAkSaya kahevAya che. A AtmA je krame caDyo hato te krame ja paDe che. chaTTA-sAtamAM guNasthAnaka sudhI to niyamA paDe ja che. tyArabAda koI jIva te chaTTe-sAtame guNaThANe aTakI jAya che ane koI koI jIva pAMcame-cothe jaIne trIje-bIje
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 prathama prastAva yogasAra paNa jAya che ane aMte pahele guNaThANe paNa pahoMcI jAya che. atyAra sudhI karelA mohanA parAbhavanA puruSArthanuM phaLa hArI jAya che ane pAcho tIvramohanA udayavALo banI jAya che. A pramANe kaSAyono upazama karavAthI prApta thatI samAdhi dazAmAM paramAtmAnI sAthe ekAkAratAnA anubhavanA kAraNe anubhavamAM AvelI paramAtmatAno-vItarAgatAno kaSAyonA prabaLa udaya thavAnA kAraNe malIna banelo A AtmA tyAga kare che. vItarAgatA hArI jaI pharIthI mohanuM mAlinya prApta kare che. paramAnaMdanA pUrNarasathI bharelA potAnA Atmatattvane bhUlI jAya che ane dehAdhyAsadazAne pAme che. vItarAgatAmAMthI rAgAndhatA Adi doSothI vyApta thAya che. prApta karelI AtmaguNonI sAmagrI A jIva hArI jAya che. je AtmAe prabaLa prayatna karIne vItarAgatA prApta karI hatI, te ja vItarAgatAne vamIne mohanA udayamAM parAdhIna thayo chato A AtmA mithyAtvadazA pAmI anaMtakALa saMsAramAM rakhaDe che. tethI kaSAyono kyAreya paNa vizvAsa karavo nahIM. jema sarpanI sAthe ramata na karAya tema kaSAyonI sAthe mitratA na ja karAya. Ama samajIne jema gADika puruSavaDe maMtrAdi dvArA sarpane vaza karAya tema kSamA Adi guNo prApta karavA dvArA kaSAyo upara kAbu prApta karavo e ja mArga hitAvaha che. tethI sadAkALa kaSAyono nigraha karavAmAM ja tatpara rahevuM joIe, paNa kaSAyone AdhIna thavuM joie nahIM. IIaa kaSAyAstannihantavyAstathA tatsahacAriNaH / nokaSAyA zivadvArArgalIbhUtA mumukSubhiH // 10 // gAthArtha :- tethI mokSanA daravAjAmAM argalAbhUta (ADA AgaLIyA tulya) evA krodhAdi cAre kaSAyono tathA tenA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 37 sahacArIbhUta ane te kaSAyonA mitra tulya nava nokaSAyono paNa mumukSu AtmAe nAza karavo joIe. / / 10 / vivecana : - samatAbhAva-sAmyatA e mokSanuM dvAra che. te samatAno avarodha karanArA krodhAdi cAre kaSAyo argalA-bhoMgaLa samAna che tathA krodhAdi cAre kaSAyone vadhAre vadhAre uttejita karanAra nokaSAyo che. mATe samatAbhAva rUpa daravAjAnA pratibaMdhaka evA kaSAyo ane nokaSAyono kyAreya paNa vizvAsa karavo nahIM. jo A mAnava jIvana parama pavitra banAvavuM hoya to A kaSAyone lezamAtra paNa sthAna ApavuM nahIM, paraMtu te cAre kaSAyonA virodhI evA kSamA-namratA-saraLatA ane saMtoSAdi guNonuM AlaMbana levA dvArA A kaSAyono nigraha karavAmAM ja layalIna thavuM. alpamAtrAe paNa kaSAyono bharoso (vizvAsa) karavo nahIM. te cAra kaSAyomAM krodha agnitulya che. jema agnino eka nAno kaNIyo paNa vRddhi pAmatAM AkhA gharane ane AkhA gAmane paNa bALIne bhasma karI nAkhe che, tema krodha kaSAya alpamAtrAmAM hoya to paNa AtmAnA kSamA Adi uttama guNone bALIne te guNono nAza kare che. mATe sAdhaka AtmAe dveSabhAvane (krodhabhAvane) maitrI ane kSamA Adi guNo dvArA dUra karavA ja prabaLa prayatna karavo tathA mAnamAyA ane lobha kaSAyono tathA tene sahAya karanArA nava nokaSAyono tenA pratispardhI evA namratA-saraLatA-saMtoSa Adi guNo keLavavA dvArA avazya nigraha karavo joIe. paraMtu A kaSAyono thoDo paNa vizvAsa karavo nahIM. sarpAdi jherI prANIo karatAM paNa vadhu bhayaMkara che. mATe ja muktinI prAptimAM te kaSAyo argalAbhUta che. 10nA hantavyaH kSamayA krodho, mAno mArdavayogataH / mAyA cArjavamAvena, nomasaMtoSapoSata: zA||
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra gAthArtha :- kSamA guNanI prApti dvArA krodhano, mArdavatA (komaLatA)nA guNanI prApti dvArA mAnano, RjutAbhAva (saraLatA guNa)nI prApti dvArA mAyAno ane saMtoSaguNanI puSTi dvArA lobhano avazya nAza karavo joIe. / / 11 / / 38 bhAvArtha :- sAmAnyathI saMsAramAM evo niyama che ke jeno nAza karavo hoya, tenA virodhIno Azraya levo joIe to ja virodhInA AzrayathI baLavAna banelo A jIva jeno nAza karavA dhAre che, teno nAza karI zake. jema ThaMDIno nAza karavo hoya to hITara cAlu karavuM paDe ane garamIno nAza karavo hoya to paMkho calAvavo paDe. tema krodhano nAza karavo hoya to kSamAguNano Azraya karavo joIe. kAraNa ke kSamA e krodhanuM virodhI tattva che. tevI ja rIte mAnano nAza karavo hoya to namratA (mArdavatA)no Azraya karavo joIe tathA mAyAno nAza karavo hoya to ArjavatA (saraLatA)no Azraya karavo joIe tathA lobhano nAza karavo hoya to saMtoSa guNano Azraya karavo joIe. sArAMza ke kSamAguNano Azraya karIne krodhano nAza, mArdavatA (namratA) guNano Azraya karIne mAnano nAza, ArjavatA guNano Azraya karIne mAyAno nAza ane saMtoSaguNano Azraya karIne lobhano nAza A sAdhaka AtmAe karavo joIe. A rIte karavAthI ja jIvanuM kalyANa thAya che. |11|| harSaH zoko jugupsA ca bhayaM ratyaratI tathA / venrayaM ca intavya, tattvajJe DhUMDha dhairyataH // gAthArtha :- tattvajJa AtmAoe viziSTa evo dhairya guNa dhAraNa karIne harSa 1, zoka 2, jugupsA 3, bhaya 4, rita 5 ane arita 6 ane traNa veda 9, ema nava nokaSAyone potAnA jIvanamAMthI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 yogasAra prathama prastAva haNI nAkhavA joIe (arthAta nava nokaSAyono nAza karavo joIe.) //1ro. vivecana :- AtmakalyANanA icchuka ArAdhaka AtmAoe harSazokAdi nava nokaSAyono paNa nAza karavo joIe. kAraNa ke nokaSAyo paNa kaSAyonA preraka-uttejaka ane sahAyaka hovAthI kaSAyonA vijayanI icchAvALAe nokaSAyono paNa potAnA AtmadravyamAMthI sarvathA nAza karavo joIe. hAMsI-khuzI-majAka, paraspara prItiaprIti A badhA bhAvo A jIvamAM dhIre dhIre praveza pAmyA chatA kaSAyone avazya lAve ja che. hAMsI-majAka karatAM khoTuM lAge to dveSa thAya che. krodha pragaTa thAya che ane laDavADa zarU thAya che. jIvanabhara abolA zarU thAya che tathA jo hAMsI-majAkamAM garakAva thaI javAya ane jo dveSa kadAca na vadhe to kyAreka prIti-vRddhi pAme che. eTale rAgAdi kaSAyo vadhe che. mATe aMte to hAsyAdi mohanA vikAro ja che. A vikAro jIvanuM patana karanAruM ja tattva che. mATe jema thoDI paNa Agano bharoso na karAya, te thoDI Aga paNa AkhA gharane bALe ja che. tema thoDA paNa kaSAyo A AtmAnuM patana kare ja che. mATe sarpAdi jherI prANIo karatAM paNa atizaya vadhAre bhayaMkara che. sarpAdinAM viSa bhavamAM eka ja vAra mRtyu karAve che. jyAre A nokaSAyo kaSAyonA madadagAra thayA chatA A jIvane bhavobhavamAM mAre che. ghaNo ja saMsAra vadhAre che. A AtmAnuM ghaNuM ja ahita kare che. kalyANa prApta karavAmAM ghaNo vilaMba thaI jAya che, mATe kaSAya ke nokaSAyano Azraya karavo nahIM, paraMtu kaSA tathA nokaSAyono nAza kare evA pratispardhI kSamA Adi guNono ja Azraya karavo joIe to ja A AtmAnuM kalyANa thAya che. mATe A jIvanamAM kaSAyone alpa paNa sthAna ApavuM nahIM. ||12aa
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 prathama prastAva yogasAra rAgadveSamayeSveSu, hateSvAntaravairiSu / sAmye sunizcale, yAyAdAtmaiva paramAtmatAm // 13 // gAthArtha - AtmAnA Antarika zatrutulya rAga ane dveSamaya evA A kaSAyo haNAye chate atizaya daDhatAvALI "samatAdazA" prApta thAya che ane tenAthI A AtmA ja paramAtmadazAne pAme che. 1] vivecana :- A jIvamAM janma-jarA ane maraNanI paraMparA vadhAranAra tathA apAra duHkha ApanAra, bhavobhavamAM rakhaDAvanAra jo. koI hoya to A kaSAyo ja che. krodha ane mAna A be kaSAyo dveSamAM aMtabhUta thAya che ane mAyA tathA lobha A be kaSAyo rAgamAM aMtarbhata thAya che. tethI A cAre kaSAyo rAga-dveSamaya ja kahevAya che. A cAre kaSAyo e AtmAnA Antarika zatru che. kAraNa ke ghaNI bhavaparaMparA vadhAre che. A jIva A kaSAyonI malInatAmAM aTavAI jAya che. tethI bhAva melarUpa che, mATe te kaSAyone haNe chate ja AtmAmAM potAnI nirmaLa dazArUpa "sAmyatattva" (samatAbhAva)nI prApti thAya che. jyAre A AtmA viSamadazAno tyAga karIne sAmyabhAvane pAme che. tyAre pavitra zuddha ane vItarAga banelo A ja AtmA "paramAtmadazAne" prApta kare che. paramAtmadazA kyAMya bahAra meLavavA javuM paDatuM nathI, paNa aMdarathI ja pragaTa thAya che. je malIna AtmA che te ja AtmA malInatA dUra thatAM ja pote svayaM ja paramAtmA bane che. kaSAyo ane nokaSAyo e A AtmAnA Antarika zatruo che. bhavobhava bagADanAra ane bhaTakAvanAra che mATe jema thoDI paNa Aga hoya to teno bharoso karAya nahIM. tema A kaSAyono bharoso karavo nahIM, potAnA jIvanamAM kaSAyone alpamAtrAmAM paNa sthAna ApavuM nahIM. paNa kaSAyo tathA nokaSAyone jItatAM zIkhavuM e ja uttama AtmAo mATe hitAvaha che. ||13
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 yogasAra prathama prastAva sa tAvad dehinAM bhinnaH, samyag yAvanna lakSyate / lakSitastu bhajatyaikyaM rAgAdyaJjanamArjanAt // 14 // gAthArtha :- jyAM sudhI A AtmAnI yathArtha oLakhANa thatI nathI tyAM sudhI ja A AtmA prANIone paramAtmAthI bhinna jaNAya che. paraMtu rAga-dveSa Adi doSorUpI aMjananuM mArjana thavAthI (arthAt rAgAdi doSorUpI aMjanano nAza thavAthI) barAbara jANavAmAM Ave che tyAre A AtmA ane paramAtmA eka ja che Ama jaNAya che. /14o. vivecana :- ApaNA sarve jIvonA AtmA anAdikALathI rAgadveSa ane mohAdi doSorUpI aMjanathI vyApta che. tethI mohabdha dRSTi hovAthI te dRSTi yathArthadarzI banatI nathI. mATe ja potAno AtmA ane paramAtmA bhinna bhinna jaNAya che arthAt tAraka evA paramAtmAmAM paramAtmApaNuM dekhAya che, paraMtu mAro potAno AtmA ja paramAtmA che, te dekhAtuM nathI. A AtmA mohadazAthI gherAyelo che tyAM sudhI tAraka evA paramAtmAmAM paramAtmApaNuM dekhe che. paraMtu potAnAmAM raheluM potAnA AtmAnuM ja paramAtmApaNuM che, A dekhAtuM nathI. jyAre A mohadazAnuM mArjana thAya che eTale ke mohadazA nAza pAme che. tyAre potAno AtmA ja paramAtmA che, potAno AtmA ja paramAtmA banI zake che, Ama samajAya che. kAcamAM dekhAtA mukhanA pratibiMbanI jema anya vyaktimAM raheluM paramAtmA-paNuM to mAtra AlaMbanarUpa ja che. hakIkatathI to potAnuM ja paramAtmApaNuM meLavavAnuM che. kAraNa ke potAno je AtmA che te ja moha mAlino nAza karavAthI paramAtmA bane che ane A ja paramAtmapaNuM upAdeya che. meLavavAnuM che tenA AlaMbana rUpe ja potAnAthI bhinna evA vItarAga paramAtmAnuM AlaMbana lIdheluM che. bAkI vItarAga paramAtmAmAM raheluM
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 prathama prastAva yogasAra vItarAgapaNe sAdhaka AtmAthI bhinna che mATe nimittamAtrarUpe upakAraka avazya che, paNa te svarUpa temanAmAM hovAthI ApaNo AtmA prApta karI zakato nathI. teonuM paramAtmApaNuM joI joIne potAnAmAM raheluM potAnuM ja vItarAgapaNe pragaTa karavAnuM che ane te ekAkArapaNAnA dhyAnathI A AtmA prApta karI zake che. tethI A ja AtmA A ja AtmAmAM raheluM potAnuM paramAtmapaNuM pragaTa kare che ane vAstavikapaNe te ja upAdeya che. jema iyaLa bhamarInuM dhyAna karatI karatI bhamarInA caTakAthI bhamarIpaNAne pAme che, tema A ja AtmA paramAtmAnA dhyAnamAtrathI potAnA ja rAgAdi doSono nAza karIne potAnuM ja "paramAtmapaNuM" pragaTa kare che. A AtmA ja svayaM pote ja potAnI ja paramAtmadezAne pAme che. ||14o. yAdRzo'nanta vIryAdiguNo'tivimalaH prabhuH / tAdRzAste'pi jAyante, karmamAlinyazodhanAt // 15 // gAthArtha :- jevA prakArano prabhuno AtmA anantavIryAdi guNothI yukta ane atyanta nirmaLa-cokhkho che, tevA ja prakAranA te dhyAtA evA saMsArI AtmAo paNa karmonI malInatA dUra thaI javAthI nirmaLa-cokhkhA banI jAya che. 1pI vivecana :- RSabhadevAdi covIze tIrthaMkara bhagavaMto tathA Aja sudhI muktidazAne pAmelA anaMta anaMta siddha paramAtmA jema anaMta vIryAdi (anaMta vIrya-anaMtajJAna-anaMtadarzana ane cAritra Adi) guNothI bharapUra bharelA che tathA atyanta zuddha AtmA che kyAMya paNa alpamAtrAe paNa malInatA nathI tevo ja mAro potAno AtmA paNa anaMta anaMta guNono svAmI ane suvarNanI jema atyanta nirmaLa che. mAtra temAM karmonI malInatAe (karmajanya malInatAe)
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 yogasAra prathama prastAva praveza karyo che, tethI tenuM paramAtmApaNuM dRSTigocara thatuM nathI. huM jo mohanA nAzano prayatna karuM to karmajanya mAlinyatA dUra thaI zake che ane tyAre mAro ja AtmA paramAtmadazAne pAmI zake che. vItarAga prabhumAM raheluM paramAtmapaNuM to mArA AtmAnI paramAtmadazAne ughADavAmAM mAtra kAraNabhUta che. bAkI upAdeya to mArA ja AtmAnI paramAtmadazA che ane karmamAlinyatA dUra karavAthI te mArI potAnI paramAtmadezA huM ja prApta karI zakuM chuM. jeTalA jeTalA jIvo karmo khapAvIne mokSe gayA che, te saghaLAya paNa AtmA anAdithI bahirAtma bhAvamAM ja hatA. teoe vItarAga paramAtmAnuM AlaMbana mAtra lIdhuM che. paraMtu te AlaMbanathI pragaTa to potAnuM ja paramAtmapaNuM karyuM che. mATe he jIva ? tuM pote ja jo dharma puruSArtha kare ane rAgAdi doSone dUra kare to tArAmAM rahelI karmajanya mAlinyatA dUra thavAthI te pote ja paramAtmA banI zake che ane te ja tattva upAdeya che. vItarAga paramAtmAmAM raheluM paramAtmapaNuM teomAM ja rahe che. ApaNAmAM AvatuM nathI. mAtra tene joI joIne potAnuM ja paramAtmapaNe je potAnAmAM chupAyeluM che ja, tene pragaTa karavAnuM che. A rIte niraMtara ciMtana-manana karatAM A AtmA ja paramAtmA bane che ane vAstavikapaNe te ja upAdeya tattva che. ||1pa AtmAno dehino bhinnAH, karmapaGkakalaGkitAH / adehaH karmanirmuktaH, paramAtmA na bhidyate // 16 // gAthArtha :- karmamalathI kalaMkita thayelA sarve paNa AtmAo bhinna bhinna (svarUpavALA) che, paraMtu zarIrarahita ane karmamalathI mukta banelo A ja AtmA jyAre paramAtmA bane che. tyAre paramAtmA te potAnA AtmAthI bhinna nathI. II16ll.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 prathama prastAva yogasAra vivecana :- saMsAramAM pharatA sarve paNa jIvo karmarUpI malathI (kAdavathI) kharaDAyelA che. tethI deva-nArakI-tiryaMca-manuSya-ekendriyavikalendriya-paMcendriya ityAdi rUpe bhinna bhinna bhAse che ane karmajanya malInatAnA kAraNe bhinna bhinna che paNa kharA. paraMtu jyAre karmamela dUra thaI jAya che ane kevaLa ekalo AtmA rahe che ane zuddha-buddha bane che, tyAre tevA anaMta paramAtmAomAM paNa kaMI taphAvata (ke taratamatA) nathI. taLAvamAM raheluM pANI eka hovA chatAM paNa jayAre caMDALanA ghaDAmAM Ave che, tyAre te aspRzya banI jAya che ane te ja taLAvanuM pANI brAhmaNa AdinA ghaDAmAM AvI jAya che, tyAre spRzya bane che. tema karmajanya malInatA jyAre hoya che, tyAre ja jIve jIve bheda hoya che. UMcA nIcA-paNAno bheda mAtra karmajanya che. jayAre karmamela A AtmAmAMthI dUra thaI jAya che, tyAre sarve paNa AtmA zuddha-buddha-nirmaLa ane svaccha thayA chatA paramAtmA ja bane che. ekasarakhA samAna che, koI ja taratamatA nathI. je siddhanA 15 bheda Ave che, te paNa pUrvajanmane AzrayI ja che. siddhAvasthAmAM sarve AtmA samAna svarUpavALA ja che. jIvavicArAdi granthomAM jIvonA je pa63 bhedo jaNAvyA che, te saghaLA paNa saMsArI-karmakRta avasthAne dhyAnamAM laIne ja kahyA che. karmakRta avasthAne jo dUra mUkavAmAM Ave to sarve paNa AtmA samAna che anaMtAnaMta AtmAmAM koI bheda nathI.' vyavahAranaya sthUladeSTivALo che. eTale deha-rUpa-raMga ityAdi bhAvo jIvanA potAnA mAne che, tethI koI puruSa kALo, koI puruSa dhoLo, koI jADo, koI pAtaLo, koI uMco, koI nIco ityAdi rUpe
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 45 bhinna bhinna che. Ama vyavahArathI dekhAya che, paraMtu zuddha saMgrahAyanI apekSAe tamAma jIvomAM Atmatva (AtmAnA guNonuM astitva) ityAdi dharmo ekasarakhA samAna che. koI AtmA hInAdhika nathI. sarve paNa AtmAonuM Atmatva ekasarakhuM-samAna che. tethI ja jayAre jayAre A AtmA karmavALo hoya che. tyAre tyAre bhinna bhinna bhAse che, paraMtu temAM rahelA karmarahita mULa AtmAne jo jovAmAM Ave to sarve paNa jIvonuM paramAtmapaNuM ekasarakhuM-samAna che ane samAna jaNAya che.16ll saMkhyayA'nekarUpo'pi, guNatastvekaH eva saH / anantadarzanajJAnavIryAnanda guNAtmakaH // 17 // gAthArtha :- saMkhyA vaDe anaMta AtmAo siddha hovA chatAM paNa guNonI apekSAe te saghaLA paNa siddha bhagavaMto eka ja che. (eka sarakhA svarUpavALA ja che) ane te pratyeka AtmAo ekasarakhA samAna anaMta jJAna, anaMtadarzana, anaMtavIrya ane anaMta AnaMda svarUpe samAna guNAtmaka che. /1LI vivecana :- je je AtmAo karma khapAvIne azarIrI banIne muktAvasthAne pAmyA che ane pAme che. tevA siddha bhagavaMto bhUtakALamAM anaMtA thayA che, bhAvimAM paNa anaMtA thaze ane vartamAnakALe paNa mahAvideha kSetramAM siddha thAya che. Ama saMkhyAnI apekSAe anaMtA siddha bhagavaMto che, paraMtu te sarve anaMta siddha bhagavaMto paNa guNonI apekSAe ekasarakhA-samAna che. koI siddha paramAtmAmAM hIna ke adhika guNa nathI, sarve paNa bhagavaMto guNaprAgaTyanI apekSAe tulya che. eke eka siddha paramAtmAmAM anaMta kevaLajJAna, anaMta kevaLadarzana, anaMta avyAbAdha sukha, anaMta cAritra, anaMtavIrya Adi
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 prathama prastAva yogasAra AtmikaguNo hInAdhika rahitapaNe sarva AtmAmAM tulyapaNe pragaTa thayelA che. A rIte guNonI sadRzatAne lIdhe sarve paNa siddha bhagavaMto saMkhyAmAM anaMta hovA chatAM eka che, samAna che. muktimAM jIvadravyo bhinna bhinna che, paNa pragaTa guNopaNuM sarvatra tulya che. tethI muktagata sarve paNa jIvadravyo vyakti apekSAe bhinna bhinna paNa che ane sahaja svarUpa prAgaTyanI apekSAe eka paNa che. A rIte apekSAvALuM ja vastuonuM svarUpa che. syAdvAda zailIe ja jagatanuM svarUpa raheluM che. Ama syAdvAda daSTithI arthAta anekAMtavAdanI apekSAe ja pratyeka vastunuM ciMtana-manana jo karavAmAM Ave to A vAta avazya samajAya tevI che ane atizayapaNe yathArtha che. dravyadRSTie siddha paramAtmAnI saMkhyA anaMta hovA chatAM paNa teomAM pragaTa thayeluM AtmasvarUpa sarakhuM-samAna hovAthI siddha bhagavaMta "eka" che. Ama ja kahevAya che. vastu bhinna bhinna hoya paNa svarUpathI samAna hoya to te eka ja che. Ama ja kahevAya che. A vAta ApaNe have eka udAharaNa pUrvaka samajIe. ||17ii. jAtarUpaM yathA jAtyaM, bahurUpamapi sthitam / sarvatrApi tadevaikaM, paramAtmA tathA prabhuH // 18 // gAthArtha :- jema uttama evuM suvarNa, hAra-vIMTI-kaDu-kuMDaLa Adi alaMkAro rUpe bhinna bhinna hovA chatAM paNa sarvatra (sarve paNa alaMkAromAM) te suvarNa suvarNapaNe eka ja che. samAna ja che. tevI rIte vItarAga paramAtmA paNa anaMtanI saMkhyAmAM hovA chatAM paNa samAna svarUpe hovAthI eka ja che. ll18ll
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva bhAvArtha :- Aja sudhI mokSamAM anaMtA jIvo gayA che ane anaMtA jIvo jaze. te saghaLA dravyapaNe bhinna bhinna hovA chatAM paNa pragaTa thayelA svarUpanI apekSAe samAna che. A ja vAta granthakArazrI eka dRSTAntathI samajAve che ke - suvarNanA banAvelA hAra-kuMDala-baMgaDI-vIMTI vigere aneka prakAranA dAgInAomAM te te alaMkArarUpe judA judA hovA chatAM paNa "suvarNapaNe" sarvatra samAna ja che. AMgaLImAM paherAtI vIMTI kAMDe paherAtI nathI ane kAMDe paherAtI baMgaDI kaMI AMgaLIe paherAtI nathI. tethI te banne vastuo judI judI che. yathAsthAne ja kAma Ave che to paNa te saghaLI paNa sonAnI vastuo suvarNarUpe samAna ja che. suvarNapaNe joIzuM to tulya ja dekhAze. anaMta evA siddha bhagavaMtomAM rahelI siddhatA eka sarakhI samAna hovAthI eka ja che. vyakti apekSAe siddhatA bhinna bhinna hovA chatAM paNa mUla svarUpanI apekSAe samAna che arthAta eka che tathA jayAM eka siddha paramAtmA rahelA che, tyAM ja samAvagAhIpaNe ane viSamAvagAhIpaNe paNa anaMta-anaMta siddha bhagavaMto rahelA che. Ama vyakti apekSAe bhinna bhinna hovA chatAM paNa svarUpanI apekSAe badhA ja siddha bhagavaMto ekarUpavALA che, sArAMza ke te eka ja che. eka siddha paramAtmAmAM jevA anaMta kevalajJAna, anaMta kevaladarzana, kSAyika samyakta, anaMta vIrya, anaMta cAritra, anaMta AtmaguNono AnaMda, avyAbAdha sukha, akSayasthiti, arUpIpaNuM, agurulaghu, anaMta dAnAdi guNo varte che tevA sarve paNa guNo anaMta siddha paramAtmAmAM paNa samAnapaNe ja varte che. tethI guNonI apekSAe tulya hovAthI te anaMta siddha bhagavaMto paNa ekarUpa-eka svarUpa
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 prathama prastAva yogasAra hovAthI eka che. Ama kahevAya che. dravyathI saMkhyAnI dRSTie siddha bhagavaMto anaMta hovA chatAM paNa samAna svarUpavALA hovAthI eka ja che. Ama kahevAya che. sarve paNa siddha bhagavaMtomAM siddhatA samAna hovAthI siddha paramAtmA eka ja che, Ama kahevAya che. anaMta siddha bhagavaMtomAM rahelI siddhatA eka che samAna che. A vAta alaMkAranA udAharaNathI jANI levI. jema suvarNanA alaMkAro bhale judA judA hoya, paraMtu te badhA ja alaMkAro suvarNarUpe eka ja che, tema siddha bhagavaMto vyaktipaNe bhale anaMta che to paNa samAna svarUpavALA hovAthI eka ja che. je je AtmAo mokSe gayA che, mokSe jAya che ane mokSe jaze te sarve paNa AtmAmAM anaMta anaMta guNo sarakhA hovAthI sarve paNa te AtmAmAM siddhatA-zuddhatA-pUrNatA anaMtatA eka sarakhI samAna hovAthI siddha bhagavaMta eka ja che. Ama paNa apekSA vizeSathI kahevAya che. /18ll AkAzavadarUpo'sau, cidpo nIrujaH zivaH / siddhakSetragato'naMto, nityaH zaM paramaznute // 19 // gAthArtha :- A paramAtmA AkAzanI jema arUpI che. cirUpa arthAt jJAnamaya che, roga rahita che, kalyANamaya che, siddhakSetramAM gayelA che. anaMta kALa sudhI tyAM ja rahenAra hovAthI anaMta che ane sadAkALa parama sukhano anubhava karanArA che. 19mI vivecana :- mokSamAM gayelA A paramAtmA AkAzadravyanI jema varNa-gaMdha-rasa ane sparzathI rahita arthAtu arUpI che. AtmAnuM potAnuM mUlasvarUpa arUpI che. te svarUpane A paramAtmA pAmelA che. tethI sadAkALa rUpAdi rahita-arUpI che tathA cetanadravya hovAthI
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 yogasAra prathama prastAva sadAkALa sarva AtmapradezomAM jJAnaguNamaya che. kyAMya alpamAtrAe ajJAnatAno aMza paNa nathI. vedanIyAdi karmo rahita hovAthI kyAreya paNa tAva-kensara Adi nAnA rogothI ke mahArogothI A AtmA pIDAtA nathI eTale ke nirogI che. tathA mohanIyAdi karmono saMbaMdha ja na hovAthI sadAkALa vikArIbhAva vinAnA kevaLa kalyANakArI prakRtivALA ja rahe che. jema jIvanI sahAya na hoya to pattharAdi pudgaladravya potAnI rIte nIce ja javAnA svabhAvavALuM che. tema zarIrAdi pudgala dravyono saMbaMdha na hoya tyAre kevaLa ekalo AtmA upara javAnA ja svabhAvavALo che tenA kAraNe lokAkAzanA uparanA antima AkAza pradezomAM ja eTale ke siddhazilAnA uparanA bhAgamAM jaIne sadAkALa mATe tyAM ja vasanArA che. lokAkAzanA antima bhAgamAM ja rahenArA che. jema pANImAM nAkhelo kAgaLa pANInA upalA bhAgamAM ja tare che, tema karma vinAno jIva lokAkAzanA upalA bhAgamAM ja rahe che. vaLI tyAM gayA pachI kyAreya paNa pharIthI te jIvane karmo lAgatAM nathI, eTale pharIthI kyAreya paNa saMsAramAM Avato nathI. pharIthI kyAreya paNa janma-maraNa pAmato nathI mATe anaMtakALa sudhI tyAM ja rahenAra ane anaMta sukhavALo hovAthI anaMta che. tathA saMsAramAM jema kyAreka vadhAre sukha kyAreka vadhAre du:kha, kyAreka ochuM sukha ane kyAreka ochuM du:kha ema caDatI-paDatIne jIva anubhave che. tema mokSamAM AvI caDatI-paDatI hotI nathI. tethI nitya-sadAkALa paramasukhane ja anubhave che. temanA sukhanuM varNana saMsAramAM tenI upamA na hovAthI ApaNAthI karI zakAtuM nathI. je anubhave te ja jANe evuM paramasukha tyAM che. ||19o
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 prathama prastAva yogasAra yenaivArAdhito bhAvAt, tasyAsau kurute zivam / sarvajantusamasyAsya, na parAtmavibhAgitA // 20 // gAthArtha :- je saMsArI jIva vaDe A paramAtmAnI bhAvathI = hRdayanA bhAvapUrvaka ArAdhanA karAya che, te AtmAnuM A paramAtmA avazya kalyANa kare che. sarva jIvo pratye samabhAvavALA A paramAtmAne "A mAro ane A parAyo" Avo bheda Avo vibhAga hoto nathI. (2vI. vivecana :- zuddha-buddha ane vItarAga thayelA A paramAtmAne je saMsArI jIva bhAvapUrvaka ArAdhe che, sAMsArika koI paNa prakAranAM sukhonI apekSA rAkhyA vinA temanA jevA vItarAga banavA mATe je jIva vItarAga paramAtmAne ArAdhe che te jIvanuM A paramAtmA avazya kalyANa kare ja che. eTale ke te jIva avazya vItarAga bane ja che. te jIvanuM potAnA zuddha pariNAmathI avazya kalyANa thAya ja che. te kalyANa jANe vItarAga paramAtmAe ja karyuM hoya zuM ? ema upacAra karAya che. kAraNa A paramAtmA vItarAga hovAthI sarva jIvo pratye samabhAvavALA ja che. teozrInA jJAnamAM "A parAyo ane A mAro" Avo bheda kyAreya saMbhavato nathI. temanA jJAnamAM mArA-tArApaNAno bheda nathI. teo moha vinAnA che. jIva potAnI ja jAgRtithI vItarAga bane che. ravI kRtakRtyo'yamArAddhaH, syAdAjJApAlanAt punaH / AjJA tu nirmalaM cittaM, kartavyaM sphaTikopamam // 21 // gAthArtha :- A paramAtmA kRtakRtya che (temanAM sarve paNa kAryo thaI gayAM che temane have koI kArya karavAnuM ke sAdhavAnuM bAkI nathI) paraMtu temanI AjJAnuM pAlana jo karavAmAM Ave to teone ArAdhyA
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 51 kahevAya che. ApaNA cittane sphaTikanI upamAvALuM atizaya nirmaLa karavuM. e ja te paramAtmAnI AjJA che. ||ravo. vivecana :- paramAtmA sarva karmo khapAvIne mokSe gayA che. tethI teone kaMI paNa karavAnuM kArya (sAdhavAnuM sAdhya) bAkI nathI. tethI teo saMpUrNapaNe kRtakRtya che. mATe ja AvA zuddha-buddha vItarAga paramAtmAnI AjJA pALavI. te ja teonI ArAdhanA karI kahevAya che. teozrInI A ja AjJA che ke ApaNA A cittane (kAmakrodhAdi) vikAro rahita banAvIne sphaTikanI upamAvALuM atyaMta svaccha ane nirmaLa banAvavuM A ja AjJA che. pote vItarAga banyA che ane "tame vItarAga bano!" A ja teonI AjJA che. tethI A AtmAmAMthI rAga-dveSa ane mohAdi vikAro dUra karavA satata prayatnazIla rahevuM. A ja teozrInI AjJA che. A AjJAne ApaNe barAbara samajIe ane jIvanamAM A ja AjJA AtmasAta karIe. |21/l jJAnadarzanazIlAni, poSaNIyAni sarvadA / rAgadveSAdayo doSA hantavyAzca kSaNe kSaNe // 22 // gAthArtha - jJAna-darzana ane cAritra A AtmAnA guNo che. tenuM sarvakALe rakSaNa-poSaNa ane vRddhi karavI tathA rAga-dveSa vigere AtmAmAM je je doSo che te doSo pratisamaye haNavA lAyaka che. rara/. bhAvArtha :- cittane atyaMta nirmaLa ane svaccha banAvavA mATe tenA upAyonuM saMpUrNapaNe ane yathArtha rIte sevana karavuM. mukhyatve cittane nirmaLa karavAnA be upAyo che. eka to upAdeya bhAvono svIkAra karavo. eTale ke manane pavitra rAkhanArA evA AtmaguNo
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ para prathama prastAva yogasAra jema ke samyagdarzana-samyajJAna ane samyakcAritra ityAdi AtmaguNone prApta karavA tathA prApta karelA guNonI surakSA karavI ane vRddhi karavI. te ja muktidazA meLavavA mATe maMgalakArI mArga che. nizcayanayanI dRSTie ratnatrayI svarUpa AtmaguNone vizuddha karavA ane pUrNapaNe prApta karavA eTale ke jIvanamAM AtmasAt karavA. tathA vyavahArathI AtmaguNonI prApti ane tenI vRddhinA kAraNabhUta paramAtmAnI bhakti, gurujIno vinaya ane gurujInI sevAvaiyAvacca karavI. tattva jANavAnI jijJAsA tathA te taraphano puruSArtha karavo tathA vidhi-niSedha svarUpa AcAronuM vidhi-niSedha rUpe suMdara AcaraNa karIne yathArtha pAlana-poSaNa karavuM. A ja jinezvara paramAtmAnI AjJA che. tethI vadhAre ne vadhAre citta nirmaLa rahe te pramANe prabhubhaktiprabhupUjA-stavanA-prabhunA guNa gAvA ane vratonuM suMdara pAlana, dharmadhyAnAdinuM vAraMvAra Asevana karavuM. tenAthI cittanI nirmaLatA ane samatAbhAvanI tathA samyagnAnAdi guNonI puSTi ane vRddhi thAya che. tathA bIjA upAyarUpe AtmakalyANanA bAdhaka evA rAga-dveSa Adi vikArI bhAvono tyAga karavo. viSaya-kaSAyonA Avegane rokavo. te viSaya-kaSAyono nirodha karavo ane yathAzakya nAza karavo. kSaNe kSaNe A kaSAyonA Avegano nAza karavA prayatnazIla rahevuM. Ama upAdeyanuM Asevana ane heyabhAvono tyAga A baMne upAyo apanAvavAthI paramAtmA zrIvItarAgadevanuM yathArtha darzana thAya che. temanI sAthe mIlana thayAno yathArtha AnaMda prApta thAya che. A guNo lAvavAthI sAdhaka AtmA dhIre dhIre upara-uparanA guNasthAnako prApta kare che ane antu kevalajJAna pAme che ane pote ja paramAtmapada pAme che. 22
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva etAvatyeva tasyAjJA, karmadrumakuThArikA / samastadvAdazAMgArthasArabhUtA'tidurlabhA // 23 // 53 gAthArtha - zrI vItarAga paramAtmAnI ATalI ja AjJA che ane te AjJA karmarUpI vRkSono mULathI uccheda karavA mATe kuhADI samAna che tathA saMpUrNa dvAdazAMgI svarUpa jinezvara prabhunA AgamanA sArabhUta che tathA te AjJAnI prApti ane pAlana atizaya durlabha che. II23 / / vivecana - paramAtmA zrIvItarAgadevanI A ja AjJA che ke AtmAno upakAra karanArA samyagdarzana-samyajJAna ane samyakcAritra A ratnatrayInI ArAdhanA ane sAdhanA karavI. samasta Agama zAstrono paNa A ja sAra che. jIvanamAM tenI prApti deva-gurunI vidhipUrvaka sevA ane upAsanA karavAthI prApta thAya che. (1) devAdhideva zrI vItarAga paramAtmA e ja sAcA deva che e ja upAsya che, ArAdhya che. temanI sevA-zuzruSAmAM vartavuM. (2) 52mAtmAnI AjJAne anusAre cAlanArA, saMyamane pALanArA, AtmasAdhanAmAM tatpara ane pAMca mahAvratane yathArthapaNe pALanArA evA nirprantha sAdhu-mahAtmA e ja sAcA guru che. (3) ahiMsA-saMyama ane tapa svarUpa dharma che. Ama A ratnatrayIno suyoga prApta thavo atizaya durlabhatara che. devAdhideva zrI vItarAga paramAtmAnI sevA-pUjA ane bhakti dvArA kaThIna karmono paNa uccheda thAya che ane tenA dvArA AtmAnA sahaja zuddha svarUpanI rUci-prIti thAya che. tenAthI A jIvamAM sauthI prathama samyagdarzana guNa prApta thAya che. AtmasvarUpanI rUci pragaTa thAya che. A rIte zrutajJAna vaDe ane zrutajJAnIonA saMparka vaDe bhAvathI paramAtmAnI sAthe mIlana thavA dvArA A jIvamAM samyagdarzananI prApti thAya che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra tathA dharmagurunI sevA-bhakti karavAthI temanI pAsethI samyagjJAnanI prApti thAya che ane tenA dvArA uttama AcaraNa tathA vrataniyamonA pAlana svarUpa dravyacAritra ane AtmabhAvanI ramaNatA svarUpa bhAvacAritranI paNa prApti thAya che. 54 sArAMza ke deva-guru ane dharmanI upAsanA dvArA samyagdarzanasamyajJAna ane samyakcAritra ema ratnatrayInI prApti karavA vaDe AtmAne niraMtara AvA prakAranA uttama prayatnamAM ja joDI devo joIe. AvA kAryamAM satata prayatnazIla banavuM. A ja jinezvara prabhunI AjJA che. A AjJAnuM ArAdhana karmorUpI vRkSono uccheda karavAmAM kuhADI samAna che ane samasta dvAdazAMgInA sArabhUta che. AvA prakAranI AjJAnI prApti thavI ane te AjJAnuM pAlana thavuM atizaya durlabhadurlabhatara che. ApaNane mahApuNyodaye AnI prApti thaI che, tene barAbara saphaLa karavI. // 2 // vizvasya vatsalenApi, trailokyaprabhuNA'pi ca / sAkSAd viharamANena, zrIvIreNa tadA kila // 24 // eva rakSitA duHkhabhairavAt bhavasAgarAt / rUDsa cai: svItA, mahiniImayAvibhiH rA gAthArtha - - samasta vizva upara atizaya vAtsalyabhAvavALA ane traNe lokanA svAmI tathA pRthvI upara gAmAnugAma vicaratA evA paramAtmA zrI mahAvIra prabhu vaDe du:khathI bhayaMkara evA A bhavasAgaramAMthI teonI ja surakSA karAI che ke bhaktithI atizaya bharelA hradayapUrvaka je abhayakumAra Adi (uttama AtmAo) vaDe prabhunI AjJA svIkArAI hatI. / / 24-25 /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 55 vivecana - paramatAraka paramAtmAzrI vItarAgadevanI AjJAne jeo mAne che, samaje che ane svIkAre che, teoe prabhune ja svIkAryA kahevAya. kAraNa ke AjJA ane AjJAvAna puruSano kathaMcid abheda che. tethI jeo paramAtmAnI AjJA svIkAre che, te jIvonuM bhagavAnanI hAjarI hoya to paNa ane bhagavAnanI gerahAjarI hoya to paNa paramAtmAnI AjJApAlanatA te jIvonuM avazya A saMsArathI rakSaNa kare che. paramAtmAnI AjJAno svIkAra A jIvane avazya mokSapada Ape ja che. paramAtmA ane temanI AjJA A banne vastu kathaMcit abhedavALI che. tethI paramAtmA ja A jIvane saMsArathI tAranArA che, Ama kahevAya che. AjJAnuM pAlana karanArA jIvane prabhu avazya zivapada (muktinuM sthAna) Ape che, Ama kahevAya che. paramArthathI to prabhunI AjJA pAlanatA ja tAranAra che. prathama prastAva A vAtane yathArthapaNe sAcI karanArA bhUmitala upara sadehapaNe sAkSAt vicaratA sarvajJa kevalI evA bhagavAna zrImahAvIrasvAmInA dRSTAntathI majabUta rIte samajAvatA granthakArazrI A vAtane siddha kare che ke samasta vizva upara vAtsalya (parama karUNAnA) bhAvavALA evA zrI mahAvIradeve paNa A bhUmitala upara teozrI sadehe jyAre vicaratA hatA, tyAre amogha dezanA dvArA bhaktithI bharapUra bharelA evA abhayakumArAdine (abhayakumAra-meghakumAra-dhannA-zAlibhadra Adi puruSone ane caMdanabALA-sulasA-mRgAvatI Adi zrAvikAone) A saMsArathI tAryA ja che. sArAMza ke jeoe prabhunI AjJAne hRdayathI svIkArI che, te sarveno duHkhothI bharelA ane duHkhothI bhayaMkara banelA A bhavasAgarathI avazya uddhAra karyo ja che. kharekhara paramAtmAnI AjJAnuM pAlana e ja bhavasAgarane taravA mATe jahAja (vahANa) samAna che.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 prathama prastAva yogasAra yaistu pApabharAkrAntaH, kAlazaukarikAdibhiH / na svIkRtA bhavAmbhodhau, te bhaviSyanti duHkhitAH // 26 // gAthArtha - pAponA bhArethI atizaya dabAI gayelA evA je kAlazaukarika kaSAyI Adi vaDe paramAtmAnI AjJA svIkArAI nathI. teo duHkhI thayA chatA bhavasAgaramAM bhaTakatA ja raheze. //ra6ll vivecana - "paramAtmAnI AjJAnuM yathArtha pAlana karavuM" te ja jahAja che. saMsArasAgarathI tAranAra che. eka prakAranA tIrtha svarUpa che. tIrthaMkara paramAtmA pote paNa potAnA pUrvabhavomAM A ja jaina tIrthanI ArAdhanA karIne ja aMtima bhavamAM tevA prakAranA tIrthanI sthApanA kare che. ghaNA ghaNA bhavya jIvone upadeza ApI A bhavasAgarathI pAra utArI zAzvata sukharUpa mokSapadane Ape che. paraMtu je jIvo acaramAvartamAM hoya che, eTale ke ghaNo kALa saMsAramAM ja rakhaDavAnI bhavitavyatAvALA ja hoya che. evA jIvo athavA abhavya ane dIrgha saMsArI bhavyajIvo jevA ke kAlazaukarika nAmano kaSAyI, kapilA dAsI vigere jevA ke jIvo hoya che, teonAM pApakarmo tIvra sthiti-rasavALAM hovAthI teo kyAreya paNa tIrthaMkara prabhunI AjJAnI ArAdhanA karatA nathI. tethI ja paramAtmAnI AjJA na mAnavAthI ja du:khI du:khI ane dIna banI bhavamAM bhaTakyA ja kare che. je bhavyajIvo che, zaramAvartakALamAM pravezyA che tathA apunarbandhaka avasthAne pAmyA che, AvA jIvo paramAtmAnI AjJA pratye prItibhAvarUcibhAva dhAraNa kare che ane zraddhApUrvaka tenuM pAlana kare che. tyAre asAra evA A saMsArasAgaramAMthI mukta bane che ane avazya anaMtakAlasthAyI evA mokSapadane pAme che.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 yogasAra prathama prastAva sUrya potAnI tejasvI prakAza samagra vizvane Ape che. sarvane vastuo dekhavAnI dRSTimAM sahAyaka thAya che to paNa je je jIvo janmAMdha che tevA jIvo teno lAbha laI zakatA nathI. tevI ja rIte paramAtmAnI AjJAparamAtmAnI sevA sUryanI jema sarva jIvone sarvakSetre samyajJAnano nirmaLa prakAza Ape che. paraMtu mithyASTi, ajJAnI ane abhavya jIvo janmAMdha jIvanI jema te prakAza prApta karI zakatA nathI. tenA kAraNe teomAM rahelI A ajJAnatA ja avidyA ja teone bhavabhramaNAdi karAvanAra ane janmamaraNAdinAM apAra duHkho apAvanAra bane che. //radII. sarvajantuhitA''jJaivAjJaiva mokSakapaddhatiH / caritA''jJaiva cAritramAjJaiva bhavabhaJjanI // 27 // gAthArtha - jinezvara paramAtmAnI AjJA ja sarva jIvonuM sadA hita karanArI che. paramAtmAnI AjJA ja mokSano eka dhorI rAjamArga che. vidhipUrvaka AjJApAlananuM AcaraNa karavuM e ja cAritra che ane A jinAjJA ja bhavabhramaNane bhAMganArI che. raNA vivecana - zrI tIrthaMkara paramAtmAnI AjJA e ja sarva jIvonuM hita karanArI che. zrI tIrthaMkara paramAtmAe trasa ane sthAvara rUpa sarva jIvonI hiMsAno sarvathA tyAga karavAno upadeza Apyo che. zrI AcArAMgasUtramAM chae prakAranI jIvanikAyonuM sUkSma svarUpa jaNAvIne te jIvonuM sarva rIte rakSaNa karavAnuM prabhue jaNAvyuM che. sAmAyika dharmanA pAlana vaDe sarvasAvadya yogono eTale ke manavacana ane kAyA dvArA karaNa-karAvaNa ane anumodana rUpe hiMsA Adi pApasthAnakono tyAga thAya che. sAmAyika cAritra vaDe sarva jIvonuM aDhAra pApasthAnakothI saMrakSaNa thAya che. sAmAyika e ja pApothI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 prathama prastAva yogasAra bacAvanAra ane sarva jIvonuM 18 pApasthAnakothI saMrakSaNa karanAra che. tethI zrI tIrthaMkara paramAtmA svayaM pote paNa dIkSA grahaNa karIne sarvavirati rUpa sAmAyikanI pratijJA svIkAre che ane te ja sAmAyika sarva sAdhu thanArA ane sAdhvIjI thanArA jIvone pote ja Ape che. zrAvaka-zrAvikA paNa dezavirati sAmAyika svIkArI sthalathI hiMsAdino tyAga kare che. A pramANe sAmAyika e sarvasAvadya yogonA tyAgarUpa ane sarva niravadya yogonA AsevanarUpa che. tethI sAmAyika cAritra ja hitakara, zreyaskara, kSemaMkara ane zivaMkara che. te sAmAyika ja jinAjJA rUpa hovAthI muktino kalyANakArI dhorI rAjamArga che. A sAmAyika cAritranA traNa prakAra zAstromAM kahyA che. samyakta sAmAyika, zrutasAmAyika ane cAritra sAmAyika. A traNa prakAranuM sAmAyika e ja pApothI bacAvanAra ane sarva jIvonuM saMrakSaNa karanAra che. tethI zrI tIrthaMkara paramAtmA svayaM pote paNa dIkSA grahaNa karIne sarvavirati rUpa sAmAyikanI pratijJA svIkAre che ane te ja sAmAyika sarva sAdhu thanArA ane sAdhvIjI thanArA jIvone pote ja Ape che. zrAvaka-zrAvikA paNa dezavirati sAmAyika svIkArI dhUlathI hiMsAdino tyAga kare che. A pramANe sAmAyika e sarva sAvadya yogonA tyAgarUpa ane sarva niravadya yogonA Asevana rUpa che. tethI sAmAyika cAritra ja hitakara, zreyaskara, kSemakara ane zivaMkara che. te sAmAyika ja jinAjJArUpa hovAthI muktino kalyANakArI rAjamArga che-dhorImArga che. A sAmAyika cAritranA traNa prakAra zAstromAM kahyA che. samyakta sAmAyika, zrutasAmAyika ane cAritrasAmAyika. A traNa prakAranuM sAmAyika e ja samyagdarzana-samyajJAna ane samyakUcAritra svarUpa hoI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 59 te ja muktino maMgalakArI mArga che. jinezvara prabhunI AjJA pALavI e ja zrutadharma ane cAritradharma hovAthI muktino maMgaLakArI mArga che. Ama samajAvIne cAritradharmanuM vidhipUrvaka AcaraNa karAvI tIrthaMkara bhagavaMto bhavya jIvone muktinuM zAzvata sukha apAvanAra bane che. A pramANe prabhunI AjJAnuM pAlana e ja cAritra che ane te cAritra ja sarva prakAranA karmono saMpUrNa kSaya karI bhavabhramaNane bhAMganAra che. eTale ke prabhunI AjJAnA pAlana vaDe ja bhavano nAza thAya che. AtmasvabhAvamAM ramaNatA karavI ane vibhAvadazAthI-doSothI bacavuM ane svabhAvadazAmAM vicaravuM, A ja nizcayathI cAritra che. tenI prApti mATe pAMca samiti ane traNa guptirUpa aSTapravacana mAtAnuM apramattapaNe pAlana karavuM-ArAdhana karavuM e vyavahAra cAritra che. A vyavahAra cAritra e bhAvacAritranI prAptinuM ane uttarottara tenI vizuddhinuM kAraNa bane che. II27nA iyaM tu dhyAnayogena, bhAvasArastutistavaiH / pUjAdibhiH sucAritracaryayA pAlitA bhavet // 28 // gAthArtha - dharmadhyAna ane zukladhyAnanA AlaMbana vaDe, uttama bhAvavAhI evI paramAtmAnI stutio ane stavano vaDe, dravyapUjA ane bhAvapUjA vaDe tathA nirmaLa cAritranA pAlana vaDe yaM=A AjJAnuM ArAdhana kareluM thAya che. / 28 / vivecana - jinezvara paramAtmAnI AjJAnuM pAlana karavAnA aneka upAyo che. temAMthI cAra upAyonuM varNana A gAthAmAM che. (1) dhyAnayogathI - paramAtmAnA svarUpanA ciMtana-mananamAM garakAva thavAthI paramAtmAnI sAthe ekatA prApta thAya che ane A AtmA samApatti
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 prathama prastAva yogasAra yogane pAme che. dhyAna dvArA AtmA ghaNA cikaNA karmono paNa nAza karI zake che. paramAtmA kevaLajJAna pAmyA pahelAM ghaNo samaya dhyAnamAM ja pasAra kare che. tattvArthasUtramAM dhyAnanuM lakSaNa nIce pramANe kahyuM che. uttamasaMhananasya ekAgracintAnirodho dhyAnam // 9 // uttama saMghayaNavALA jIvo ekAgrapaNe je ciMtana-manana kare ane teramAM guNaThANanA aMte je yoganirodha kare te bannene dhyAna kahevAya che. anyatra paNa kahyuM che ke - "vantA-bhAvanApUrvo sthiroDaSyavasAya: dhyAnam" ciMtavaNA karavA pUrvaka ane bhAvanApUrvakano je sthira evo adhyavasAya te dhyAna kahevAya che. ciMtA - eTale ciMtana karavuM. vicAraNA karavI. koI paNa eka viSayamAM UMDA utaravuM. te te viSayanA vicAromAM layalIna thavuM. bhAvanA - abhyAsa rUpa che. jIvanamAM utAravA svarUpa che. AcaraNa karavuM. dhyAnayogamAM pravezavA mATe jJAnabhAvanA, darzanabhAvanA, cAritrabhAvanA ane vairAgyabhAvanA rUpe cAra prakAranI bhAvanA che. zAstromAM je grahaNa ane Asevana ema be prakAranI zikSA jaNAvI che, temAM ciMtavaNA e grahaNazikSA rUpa che ane bhAvanA e Asevana zikSAsvarUpa che. A pramANe paramAtmAe kahelA AgamonA arthanuM ciMtana karavA rUpa grahaNazikSA ane temAM kahyA pramANe paMcAcArAdi vratonuM pAlana karavuM te Asevana zikSA che. A banne bhAvonI jIvanamAM dina-pratidina vRddhi karavI te dhyAna che. te dhyAnanA sAmAnyathI 4 bheda che. ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna ane zukladhyAna. temAM ArtadhyAna ane raudradhyAna karmabaMdhano hetu hovAthI heya che, tyAjya che. paraMtu dharmadhyAna ane
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 61 zukladhyAna te banne dhyAno AtmAnuM kalyANa karanAra hovAthI upAdeya che. tyAM dharmadhyAnanA cAra prakAra A pramANe che. (1) AzAvicaya - Azrava e sarvathA heya che ane saMvara tathA nirjarA e upAdeya che. AvI paramAtmAnI AjJA che. A AjJAnuM satata ciMtana-manana karavuM ane te AjJAne jIvanamAM AtmasAt karavI. A AjJAvicaya dharmadhyAna kahevAya che. (2) apAyavicaya - apAya eTale du:kha, rAga-dveSa-moha, kaSAyamithyAtva vigere bhAvothI A jIva karma ja bAMdhe che ane bhavobhavamAM rakhaDe che. vadhAre du:khI du:khI thAya che. mATe rAga-dveSa-kaSAya-mithyAtva vigere hetuo sevavA jevA nathI. kevaLa du:kha ane pIDAnA ja kAraNo che. AvI ciMtavaNA karavI te apAyavicaya dharmadhyAna kahevAya che. (3) vipAkavicaya - mithyAtvAdi baMdhahetuo dvArA baMdhAyelA karmono vipAka eTale ke karmonAM phaLo ghaNA mAThAM che. koDAkoDI sAgaropama sudhI jeno aMta Avato nathI tathA naraka nigodamAM apAra du:kho sahana karavAM paDe che, AvuM vicAravuM te vipAka vicaya dharmadhyAna che. (3) saMsthAnavicaya - caudarAjalokanuM tathA cha dravyonuM ane navatattvanuM ciMtana-manana karavuM te. A dhyAnanA AlaMbane paramAtmAnI sAthe ekAkAratA ane tanmayatA vadhe che. paramAtmAnA svarUpano vicAra karatAM karatAM nAmasthApanA dravya ane bhAva ema cAre nikSepe prabhunA svarUpanuM ciMtanamanana karatAM karatAM A AtmA paramAtmAnA svarUpamAM ekAkAra banI jAya che. saMsArI bhAvo bhUlAtA jAya che. AvI prakriyAthI A AtmA ghaNAM ghaNAM karmo khapAve che tathA vaLI piMDastha padastha rUpastha ane rUpAtIta AvI cAra prakAranI bhAvanAo bhAvavA dvArA paramAtmAnA svarUpanuM ciMtana, manana karatAM karatAM te paramAtmAnI sAthe ekAkAra
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 prathama prastAva yogasAra tanmaya thayelo A AtmA ghaNAM ghaNAM karmo khapAve che. A rIte prAthamika avasthAmAM dharmadhyAna ane uparanI avasthAmAM zukladhyAna dvArA karma khapAvato A jIva AgaLa jAya che. (2) bhAvasArastutistavai: = bIjo upAya zreSThabhAvapUrvaka paramAtmAnI stutio ane stavano gAvAthI temAM atizaya ekAkAra thavAthI, temanAmAM vidyamAna anaMtajJAnAdi uttama guNonuM satata gAna karavAthI paramAtmAnI AjJAnuM ArAdhana thAya che ane ApaNo AtmA temanA tevA prakAranA guNo tarapha vadhAre ne vadhAre AkarSAya che. tenA dvArA temanA pratye ahobhAva ane bahumAna vRddhi pAme che. (3) pUjJAmi: = paramAtmAnI mUrti e mUrti ja che. eTaluM mAtra na samajatAM A sAkSAt paramAtmA ja che. Ama abhedaSTi karIne vItarAgadazAne ja pradhAnapaNe najaramAM rAkhIne te paramAtmAnI pUjA sevA Adi karavA paDe tevI tevI kriyAmAM ekAkAra thavAthI A sAdhaka AtmA ghaNAM karmo khapAve che tathA AvA prakAranA uMcA bhAvomAM caDavAthI uttama cAritradharmanuM pAlana thAya che. (4) suvAritravardhayA = A rIte upara kahelA upAyo uparAMta uttama cAritranuM pAlana karavA dvArA ane sadAcArI zreSTha jIvana jIvavA dvArA Ama cAre prakAre dharmanuM ArAdhana karavAthI paramAtmAnI AjJAnuM pAnitA bhavet = sArI rIte pAlana kareluM thAya che. A pramANe (1) dhyAnayoga dvArA (2) bhAvavAhI stuti ane stavanAdi dvArA, (3) paramAtmAnI sevA-pUjA karavA dvArA tathA (4) uttama saMskArapUrvakanuM sadAcArI jIvana jIvavAthI - Ama cAra prakAre jinezvara paramAtmAnI AjJAnuM pAlana thAya che. A rIte AjJApAlana e jIvananuM kartavya che. A ja zreSTha mArga che. zrAvaka-zrAvikAne dravyapUjA paNa avazya kartavya ja che. te dravya pUjA A AtmAne uttamottama bhAvamAM lAve che ane ghaNI ghaNI karmanirjarA karAvanAra bane che. ||rA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 yogasAra prathama prastAva ArAdhito'stvasau, bhAvastavena vratacaryayA / tasya pUjAdinA dravyastavena tu sarAgatA // 29 // gAthArtha - bhAva stavana karavA dvArA ane uttama vratonuM AcaraNa karavA dvArA A paramAtmAnI bhAva ArAdhanA thAya che tathA teonI dravyapUjA Adi karavA vaDe ane dravyastavana tathA stutio gAvA dvArA paramAtmAnI rAgapUrvaka je bhakti thAya che tene dravya ArAdhanA kahevAya che. vivecana - sAdhu-sAdhvIjI mahArAja sAhebo AraMbha-samAraMbhanA sarvathA tyAgI che. eTale teozrI bhAvastavana gAvA dvArA ane paramAtmAnI AjJA anusAra mahAvratonuM pAlana karavA dvArA bhagavAnanI AjJAnA ArAdhaka bane che ane zrAvaka-zrAvikA AraMbha-samAraMbhanA sarvathA tyAgI nathI, tethI snAnAdi karavA pUrvaka paramAtmA pratye ghaNo guNAnurAga karavApUrvaka dravyapUjAdi dravyakriyAnuM AlaMbana levApUrvaka ane dravyastavano gAvA dvArA paramAtmAnI AjJAnuM ArAdhana kare che. sAdhu-saMtoe uttama nirmaLa ane vizuddha cAritra pALavAthI ane zrAvaka-zrAvikAe jinapUjAdi zubha anuSThAnonuM AcaraNa karavA dvArA prabhunI AjJAnuM pAlana ane ArAdhanA thAya che. paramAtmAnI AjJAne anusAra vrato ane mahAvratonuM pAlana karavuM, nirmaLa cAritra pALavuM e ja prabhujInI AjJAnuM ArAdhana che. prabhujInI AjJAnuM ArAdhana ja alpakALamAM muktisukha Ape che. tathA je zrAvaka-zrAvikA che ke jeo ghara calAvavAnA AraMbhasamAraMbhamAM joDAyelAM che, teo dravyapUjA karavA dvArA paramAtmAnI prIti ane bhakti anuSThAna AcaravA vaDe paramAtmAnI sAthe layalIna thaIne ghaNAM ghaNAM karmo khapAve che. paramAtmA pratye bhaktirAga e prazasta rAga hovAthI alpa mAtrAmAM baMdhahetu ane vipula pramANamAM nirjarA hetu bane
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64. prathama prastAva yogasAra che ane alpakALamAM ja muktino hetu bane che. paramAtmA pratyeno avicala prema teonI pUjA-stavanA-guNagAna Adi dvArA vyakta thAya che. prIti-bhakti-vacana ane asaMga ema cAra prakAranAM dharma anuSThAno zAstramAM kahyAM che. te cAramAM zrAvaka ane zrAvikAnA jIvanamAM prIti ane bhakti anuSThAna vizeSa pramANamAM hoya che. paramAtmAnI pUjAsevA karavI, stavanA karavI, guNagAna gAvA - A saghaLuM ya prIti anuSThAna ane bhakti anuSThAna che. A anuSThAno dvArA mana-vacana ane kAyA te te anuSThAnomAM layalIna banatAM anAdikAlIna paugalika bhAvanI prItine toDIne paramAtmAnI sAthe prIti-bhaktivALAM bane che. vItarAganI sAthe thayelI prIti ane bhakti A jIvane TUMkA gALAmAM vItarAga banAve che ane sAMsArika bhAvono rAga toDe che. kahyuM che ke - prIti anaMtI para thakI, je toDe to te cheDe ehA parama puruSathI rAgatA, ekatvatA to ho dAkhI guNagehA A jIva anAdikALathI para evA pudgala dravya pratye prItivALo banelo ja che. tenAthI ja rAga-dveSa karavA dvArA karmabaMdha kare che ane saMsAramAM rakhaDe che. je mahAtmA A paraprItine toDe che, te ja AtmA paramAtmAnI sAthe prIti joDI zake che. paramAtmAnI sAthe saMgatatA karavI, ekAgratA karavI te to guNono bhaMDAra apAvanArI prIti kahelI che. mATe temAM layalIna thavuM, uttama stavano gAvAM, prabhujInA guNonuM gAna karavuM - e zrAvaka-zrAvikAnuM kartavya che. sumatinAtha bhagavAnanA stavanamAM zrI AnaMdaghanajI mahArAjazrI kahe che kesumatinAtha guNaze milIjI, vAdhe mujamana prIti telabindu jima vistarejI, jaLamAMhe bhalI rIti | sobhAgI jinazuM lAgyo avihaDa raMgA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva paramAtmAnI sAthe je prIti karavI te anAdikALathI para evA pudgala dravyanI sAthe joDAyelI prItine toDanArI che. tethI zrAvaka ane zrAvikAnA jIvanamAM aSTaprakArI pUjA karavA dvArA prabhujInA guNorUpI amRtanuM pAna karavuM, guNo gAvA e ja zrAvaka ane zrAvikAnA jIvana mATe zreSTha kartavya che. jalamAM paDeluM telanuM biMdu jema vistAra pAme che, tema paramAtmA pratyeno avicala rAga dina-pratidina vRddhi pAme che. je sAMsArika bAbatonA rAgano nAza kare che. aSTaprakArI pUjA Adi karavA dvArA aneka prakAranAM puSpo, phaLo, naivedya Adi vastuo prabhujIne bheTa dharavA dvArA tathA suMdara bhAvavAhI stavano-gAyano gAvA dvArA, zrAvaka-zrAvikA paramAtmAnI bhakti karavA rUpa bhaktirasamAM tallIna thaIne ghaNAM ghaNAM karmonI nirjarA kare che. paramAtmAnA janma-dIkSA Adi samaye Indra Adi ghaNA devo paNa A bhaktirasamAM joDAyA che. A kArya dvArA bhAvollAsa vRddhi pAme che ane AvA prakAranA bhaktirasa dvArA A jIva muktino adhikArI bane che. rAvaNa jevA mahArAjAe aSTApada parvata upara bhaktirasa dvArA ja tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM hatuM. eTale zrAvaka-zrAvikAnA jIvanamAM prabhunI bhakti, guNo gAvAM, stavano gAvAM A kartavya che, temanuM kalyANa A dravyastavana dvArA paNa thAya che ane bhAvastavana lAvavAnuM kAraNa paNa bane che. terA cintAmaNyAdikalpasya, svayaM tasya prabhAvataH / kRto dravyastavo'pi syAt, kalyANAya tadardhinAm // 30 // gAthArtha - ciMtAmaNi ratna tulya ane kalpavRkSa tathA kAmadhenu gAya AdinI tulya evA te paramAtmAnA puNya prabhAvathI te paramAtmAnuM
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ E prathama prastAva yogasAra karAyeluM dravyastavana paNa kalyANanA arthI sAdhaka jIvonA kalyANa mATe ja thAya che. //3/pI. vivecana- vItarAga paramAtmAnI dravyapUjA paNa AjIvana kalyANane karanArI che. A paramAtmA to ciMtAmaNi ratna kalpavRkSa ane kAmadhenu gAyanI tulya che. A vastuonI tulya prabhAvavALA che, jema ciMtAmaNi ratnAdi padArtho bhautika saMpatti Ape che. tema A vItarAga paramAtmAnI dravyapUjA karavA dvArA dravyapuNya paNa baMdhAya che. eTaluM ja nahIM, paNa svarga ane mokSasukho paNa Ape che. te kAraNe ciMtAmaNi ratnAdi karatAM paNa kaMIka adhika zaktiyukta che. ciMtAmaNi ratnAdi to kevaLa saMsArika saMpatti ja mAtra ApI zake che. jayAre paramAtmAnI dravyapUjA to sAMsArika saMpatti ApavA sAthe AtmAnuM kalyANa thAya tevI bhAvasaMpatti paNa Ape che arthAta guNasaMpatti ane mokSasaMpatti paNa Ape ja che. eTale paramArthathI to dravyapUjA. ciMtAmaNi Adi ratnatulya che. eTaluM ja mAtra nathI, paNa tenAthI kaMika adhika che. kAraNa ke adhika phaLa Ape che. vItarAga paramAtmA vItarAga ane adehI hovAthI ApavAnA vyavahAramAM joDAtA nathI. paraMtu teonI dravyapUjA karanAra sAdhakano AtmapariNAma ja nirmaLa thaye chate azubha karmono nAza kare che. durgatino uccheda kare che, lakSmIne vadhAre che, ArogyAdi bhAvone puSTa kare che. sukha-saubhAgya ane saMpatti Ape che. sarve paNa guNI puruSo upara prIti karAve che. yaza-kIrtino vistAra kare che ane svarga tathA mokSanuM zAzvata sukha paNa Ape che. ATalI badhI tAkAta A dravyapUjAmAM che. pUjAnA kALe atizaya zubhabhAvanI vRddhi thavAthI pUrvakALe karelA azubha karmano nAza thAya che. puNyAnubaMdhI puNyano saMcaya thAya che.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 67 bhAvapuNyanuM kAraNa bane che ane aMte AtmAne kalyANanI prApti karAve tevuM dravyapuNya prApta thAya che. 30/ svargApavargado davyastavo'trApi sukhAvahaH / hetuzcittaprasattestat kartavyo gRhiNA sadA // 31 // - gAthArtha - paramAtmAnI dravyapUjA svarga ane muktinA sukhane ApanArI che tathA A bhavamAM paNa sukha ane saMpatti ApanArI che. vaLI cittanI prasannatAnuM pradhAnatama kAraNa che. tethI gRhastha jIvoe haMmezAM te dravyapUjA avazya karavI joIe. // 31 // vivecana - dravyapUjAmAM kaMIka aMze AraMbha-samAraMbha jarUra che, paraMtu AraMbha-samAraMbha alpamAtrAmAM che. jyAre cittanI prasannatA vadhatAM puNyabadha ane karmanirjarA vipula pramANamAM che. eTale alpabaMdha ane vizAla nirjarA hovAthI zrAvaka-zrAvikAnA mATe to avazya pratidina kartavya bane ja che. zrAvaka-zrAvikAe dravyapUjA avazya pratidina karavI joIe. AvuM zAstravidhAna hovAthI te pUjA karavAthI jina AjJAnuM pAlana thAya che. bhaktimAM vRddhi pAmelA pariNAmothI AraMbha samAraMbhajanya pApa to kyAMya nAza pAmI jAya che. zrAvaka ane zrAvikA potAnA kuTuMbanA nirvAha mATe jo vizAla pramANamAM AraMbha-samAraMbha kare ja che, to jinapUjA nimitte snAnAdi karavAmAM ke dhUpa-dIpAdi karavAmAM ke puSpAdi caDhAvavAmAM hiMsAnI zaMkAzIlatA rAkhIne te te kAmo choDI devAM athavA alpamAtrAmAM karavAM te ucita nathI. kAraNa ke A bhAvastavananI sAme dravyahiMsAjanya pApa bahu ja alpa mAtrAmAM che. ane bhAvastavananI dhArAmAM te karmo baLIne bhasma thai jAya che. dravyapUjAmAM thatI hiMsAne ja AgaLa karIne keTalAka bhAio
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra dravyapUjAno niSedha kare che paraMtu A niSedha karanArA keTalAka bhAIbaheno rAjakoTamAM birAjamAna potAnA gurujIne vaMdana karavA amadAvAdathI potAnI gADI laIne jAya che ane dharma karyAno AnaMda mANe che. amadAvAdathI rAjakoTa gADI laIne jatAM zuM hiMsA thatI nathI? arthAt thAya ja che. chatAM hiMsAnI mAtrA kama che ane pariNAmanI dhArAnI vRddhi bahu ja che. A ja kAraNa dravyapUjAmAM paNa samajavuM joIe. bhakti ane bhAvapUrvaka dravyapUjA karanAra zrAvaka ane zrAvikA A lokamAM paNa sukha-saMpatti-saubhAgya-yaza pAme ja che ane parabhavamAM paNa svarga-rAjyasaMpatti-uttama mAnavabhava, nirogI deha, vizALa rAjyAdi prApta kare che tathA gaNadharapada ane tIrthaMkarapada prApta karIne muktinAM sukha paNa prApta kare ja che. 68 dravyapUjA e cittanI prasannatAnuM pradhAnatama atizaya zreSTha kAraNa che. tethI sarva zrAvaka-zrAvikAe pratidina dravyapUjA avazya karavI joIe. / / 31 / / bhaved viratirapyasya yathAzakti punaryadi / tataH prakSarita: siMhaH rmanimaMthana prati "rUrA gAthArtha dravyapUjA karatA evA te zrAvaka ane zrAvikAmAM viratinA pariNAma paNa thAya che athavA dezavirati dharma Adi yathocita niyamo svIkAravApUrvakanA bhAva thAya che. tethI te jIva karmono vinAza karavAmAM siMhanA jevo sajja thayelo gaNAya che. / / 32 / / - vivecana - zrAvaka-zrAvikAnA jIvanamAM A dravyapUjAdinuM kArya karatAM karatAM jaLa-caMdana-puSpAdi uttama uttama dravyono vyavahAra karatAM karatAM viratinA (hiMsAdi aDhAra pApasthAnakothI viramavAnA) pariNAmavALo thAya che ane viratinA pariNAma thavAnA kAraNe zrAvaka
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 69 zrAvikAnA jIvanamAM pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata ema bAra prakAranAM zrAvaka jIvanane yogya vrato dhAraNa kare che. koIka jIvamAM saMpUrNapaNe brahmacarya pALavArUpa athavA svadArAsaMtoSAdi svarUpa ekAda vratanuM pAlana karavAnuM vrata paNa Ave che. A pramANe dezaviratidharma svIkAra karavApUrvaka mohanIyakarmano vijaya karavA mATe A AtmA siMhanI jema tatpara thAya che. karmono nAza karavA mATe dezaviratidharma svIkArI siMhanI jema karmonI sAme yuddha kare che. pazuomAM siMha jema ekalo hoya to paNa gAya-bheMsa-bakarAM ane hAthI Adi aneka pazuono saMhAra karI zake che. tenI jema baLavAna sAdhaka evo A zrAvaka paNa ANaMda ane kAmadevanI jema yathAzakti vrato dhAraNa karI yathArthapaNe pAlana karI karmo khapAvavA tathA svarga ane mokSanAM sukho meLavavA tatpara-samartha thAya che. zrAvaka ane zrAvikAnA jIvanamAM aNuvratAdinuM pAlana karatAM karatAM sAmAyika-pauSadha AdinA AcaravAnA kALe dhyAna ane kAyotsargAdi karavA dvArA AtmatattvanI vicAraNA karatAM karatAM pariNAmanI dhArA ghaNI ja nirmaLa bane che. tenAthI ANaMda ane kAmadeva Adi zrAvakonI jema avadhijJAna paNa A jIvane pragaTa thAya che tathA dhIre dhIre AtmakalyANanI bhAvanA vadhatAM A jIvane udayana maMtrInI jema sarvaviratidhara thavAnA bhAva paNa jAge che. A rIte Atmatattvano bhAvathI vikAsa thAya che. AtmatattvanI prAptino A ja zreSTha upAya 9.113211 zrAvako bahukarmApi, pUjAdyaiH zubhabhAvataH / dalayitvA'khilaM karma, zivamApnoti sattvaram // 33 // gAthArtha zrAvaka ane zrAvikA gharasaMbaMdhI ghaNA AraMbhasamAraMbhAdinA bahu karmovALo hovA chatAM paNa pUjA Adi dharmanAM kAryo -
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70. prathama prastAva yogasAra karavAnI zubha bhAvanAthI sarva karmone cUrI nAkhIne jaldI jaldI muktipadane prApta kare che. [33 vivecana - zrAvaka ane zrAvikA gharavALAM hovAthI AraMbhasamAraMbhavALAM to che ja. tenAM tyAgI nathI to paNa aNuvratAdinA pAlana karavA dvArA dharmatattvanuM AlaMbana laIne gAmano nagarazeTha hoya to paNa athavA dezano rAjA-mahArAjA hoya to paNa atizaya bhAvapUrvaka zrI vItarAga paramAtmAnI bhAvapUjA ane dravyapUjA karatAM karatAM zubhabhAva-vALo banIne kevaLajJAnI-kevaLadarzanI bane che. zrAvaka jIvanamAM dravyapUjA karatAM karatAM pariNAmanI dhArAmAM caDhatAM caDhatAM sAMsArika sarva bAhya saMpatti ane sukha-samRddhino tyAga karIne, moha-mAyA ane mamatA tajI daIne te ja bhavamAM AtmakalyANa sAdhe che. AvA aneka dRSTAnto zAstromAM jovA maLe che. nAgaketu paramAtmAnI puSpapUjA karatA hatA tyAre ja jherI sarpa DaMkha mAre che (karaDe che, paraMtu zubhadhyAna dvArA viSanuM nivAraNa thaI jAya che ane kevaLajJAna-kevaLadarzana prApta kare che. suvrata zeTha tathA sudarzana zeTha paramAtmAnI pratidina dravyapUjA ane bhAvapUjA karavA dvArA mauna ekAdazInuM suMdara vratapAlana kare che ane navakAra maMtranuM bhAvapUrvaka atizaya bhAvavAhI smaraNa kare che ke jenAthI zULInuM siMhAsana thAya che ane potAnA mAthe AvelA khoTA kalaMkanuM nivAraNa thAya che. kALakrame dIkSA grahaNa karI muktipada sAdhe che. vaLI siMdhu ane sauvIra dezanA svAmI udAyana mahArAjA zrI mahAvIra prabhunI suMdara mUrti prApta thatAM potAnI patnI zrIprabhAvatI rANI sAthe paramAtmAnI umadA bhAvapUrvaka pUjA kare che. AvA prakAranI dravyapUjA karatAM karatAM bhAvanAnI vRddhi thavAthI dezaviratidhara zrAvakazrAvikA bane che. pauSadha karIne nirmaLa bhAvanA bhAve che ke - ka ka =
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva jo bhagavAnazrI mahAvIrasvAmI mArA nagaramAM padhAre to huM sarvavirati cAritra svIkAruM" AvI bhAvanA bhAvatAM prabhu padhAratAM uttama bhAvapUrvaka cAritradharma svIkArI kSapakazreNI mAMDavA dvArA kevaLajJAnakevaLadarzana prApta karIne zAzvata sukhane pAme che ane potAnA mAthe AvelA mithyA kalaMkane dUra kare che. zrAvaka jIvanamAM rahIne uttama vratadhArI thaIne pavitra jIvana jIvavA dvArA AtmakalyANa sAdhyuM hoya evAM aneka dRSTAnto jaina zAstromAM jovA maLe che. zreNika mahArAjA, kumArapAla bhUpAla vigerenAM udAharaNo prasiddha che. A rIte zrAvaka-zrAvikA paNa karmamalane cUrIne kevalajJAna pAmIne mokSe jaI zake che ane ghaNA jIvo gayA paNa che. //37ll. yenAjJA yAvadArAddhA, sa tAvad labhate sukham / yAvad virAdhitA yena, tAvad duHkhaM labhate saH // 34 // gAthArtha -je jIva jeTalA pramANamAM paramAtmAnI AjJAnuM ArAdhana kare che, te jIva teTalA pramANamAM avazya sukha prApta kare ja che ane jenA vaDe paramAtmAnI AjJAnI virAdhanA karAya che, te jIva teTalA pramANamAM avazya duHkha prApta kare che. //34o. vivecana - anaMta upakArI karUNAnA sAgara evA zrI tIrthaMkara paramAtmAnI AjJA sadAkALa sarva jIvonA hitane karanArI ane paramasukha ApanArI ja hoya che. teozrInI AjJAnA pAlananA upAyo jaNAvavA dvArA phaLa prApti zuM thAya ? te paNa jaNAve che. je sAdhaka AtmA yathAzakti jinezvaranI AjJAnI yathArtha zraddhA karavA dvArA haiyAnA umadA bhAvapUrvaka pAlana kare che, te jIva teTalA pramANamAM bAhya ane abhyantara sukha-saMpatti prApta kare ja che ane je
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 prathama prastAva yogasAra AtmA jeTalA pramANamAM jinezvara bhagavAnanI AjJAnuM virAdhana kare che tathA AjJAnuM ullaMghana karIne hiMsAdi pApasthAnakonuM AcaraNa kare che. pAMce IndriyonA viSayomAM Asakta banIne rAga-dveSAdi doSone vadhAre che, te jIva teTalA pramANamAM kevA prakAranA pApodayanA kAraNe A bhavamAM roga-zoka-saMtApa-vipatti ane daridratAnAM du:kho pAme che. vaLI paralokamAM naraka-tiryaMcagati, nIca kula ane zArIrika rogAdi ityAdi ghaNAM duHkho pAme che tathA janma-jarA ane maraNanI paraMparA vadhAre che. bhagavAnanI AjJAnI ArAdhanA ja kalyANanuM kAraNa che ane bhagavAnanI AjJAnI virAdhane ja duHkhanuM kAraNa che. bhagavAnanI AjJAnI virAdhanA ja bhavobhavamAM bhaTakAvI aneka prakAranAM du:khonI ghaTamALA sarje che. sarve paNa tIrthakara bhagavaMto sarvajJa-vItarAga-kevalI hovAthI teonI AjJA sarvakSetre ane sarvakALe ekasarakhI eka ja hoya che. "Azrava sarvathA choDavA jevo che ane saMvara nirjarA AdaravA jevA che." "AzravaH sarvathA heyaH, upAdeyazca saMvaraH / ityAjJArAddhA ca virAddhA ca, zivAya ca bhavAya ca // " sarvajJa tIrthakara bhagavaMtonI sarvakALe ane sarva kSetre eka ja AjJA hoya che ke Azrava sarvathA heya che ane saMvara sarvathA upAdeya che ane AjJAnuM ArAdhana ziva mATe thAya che ane AjJAnuM virAdhana bhava mATe thAya che. A AjJAmAM lezamAtra pharaka paDato nathI. sarvakALe samAna ja hoya che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya mahArAjazrIe vItarAgastotra nAmanA zAstramAM kahyuM che ke - AkAlamiyamAjJA te, heyopAdeyagocarA / AzravaH sarvathA heyaH, upAdeyazca saMvaraH //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 73 artha- vAvacaMdra divAkara sudhI he vItarAga prabhu ! tamArI heyaupAdeyanA viSayavALI AvI ja AjJA che ke "Azravo sarvathA tyajavA jevA che ane saMvara sarvathA AdaravA jevo che." - vivecana- zrI jinezvara paramAtmAnI A ja AzA che ke Azrava e sarvathA heya che. je je kAryo karavAthI karmo baMdhAya, karmono Azraya thAya tevAM tevAM kAryo te AzravanAM kAryo kahevAya che. te AzravanAM kAryo heya che. tyajavA yogya che. jemake hiMsA-jUTha-corI-maithuna ane parigraha ityAdi aDhAre pApasthAnako karmo baMdhAvanArAM hovAthI Azravo che ane pavitra evA jIvanamAMthI A Azravono tyAga karavo joIe. tathA sattAvana bhede saMvara jIvanamAM apanAvavA jevo che. 5 samiti, 3 gupti, 10 yatidharma, 12 bhAvanA, 22 pariSado sahana karavA ane 5 cAritra pALavAM ema para bhede saMvara AdaravA jevo che. AvI prabhujInI AjJA che. hiMsAdi 18 pApasthAnako saMsAra vadhAranAra ane bhavamAM bhaTakAvanAra che, mATe heya (tyajavA yogya) che ane ahiMsA Adi para prakArano saMvara bhavane kApanAra hovAthI AdaravA jevo che. te dharma ja zAzvata evA mokSasukhanuM utpAdana kare che. AvA prakAranI heyanA tyAgarUpa ane upAdeyanA svIkAra rUpa jinAjJA e ja ArAdhavA yogyasvIkAravA yogya che. heyano tyAga ane upAdeyano svIkAra e ja paramAtmAnI AjJA che. ane A AjJAnuM pAlana e ja samasta dvAdazAMgIno sAra che. Agama graMthomAM paNa A ja vAta kahI che. praznavyAkaraNa nAmanA AgamamAM hiMsAdi pAMca Azravo ane tenA sevanathI bhAvimAM AvanArAM kaDavAM phaLonuM varNana kareluM che ane te ja praznavyAkaraNanA bIjA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 prathama prastAva yogasAra adhikAramAM ahiMsA Adi saMvarabhAvonuM svarUpa ane tenA phaLarUpe svarga prApti tathA kevalajJAna ane kevaLadarzana ane mokSanI prAptinuM varNana kareluM che. tathA zrI vipAkasUtramAM hiMsAdi pApasthAnakothI thatAM asAtA roga-zoka Adi du:khonuM ane ahiMsAdi dharmasthAnothI maLatA sukhonuM varNana daSTAnto ApIne vistArathI samajAvela che. jinezvara prabhunI AjJAnA pAlananuM mahattva samajI uttama jIvo vidhipUrvaka tenuM vadhAremAM vadhAre pAlana kare ane AjJAnI virAdhanAthI bacavA mATe hiMsAdi pApo, viSaya-kaSAyonA Avezo tathA rAga ane dveSAdi doSono sarvathA tyAga karavA mATe vadhAremAM vadhAre prayatnazIla bane tathA jinezvara prabhunA Agama zAstronuM gurumukhe vidhipUrvaka zravaNa-manana karIne A AtmAmAM saMvega ane vairAgyaguNa vadhAremAM vadhAre vRddhi pAme tevuM kArya jIvanamAM karavA prerAya evo zubha Azaya che. //34o sadA tatpAlane lInaiH paramAtmAtmanAtmani / samyak jJAyate jJAto, mokSaM ca kurute prabhuH // 35 // gAthArtha - te jinezvara prabhunI AjJAnuM haMmezAM pAlana karavAmAM tatpara evA sAdhaka AtmAo vaDe potAnA ja AtmAmAM potAnA ja AtmAnA anubhava dvArA paramAtmA sArI rIte jaNAya che ane sArI rIte jaNAyelA te prabhu te AtmAne mokSa Ape che. /3pI vivecana - "Azrava sarvathA heya che tathA saMvara sarvathA upAdeya che" A ja vItarAga paramAtmAnI AjJA che. zrI vItarAgadevanI A AjJA vyavahAranayathI che. vyavahArathI paramAtmAnI A AjJApAlanamAM tatpara banelo sAdhaka AtmA nizcayathI paNa jinAjJAnuM pAlana sArI rIte karI zake che.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva prazna - "heyano tyAga ane upAdeyano svIkAra karavo" A vyavahAranayathI prabhunI AjJA che to pachI nizcayanayathI paramAtmAnI AjJA zuM che ? uttara- nizcayanayathI paramAtmAnI AjJA te che ke - potAnA ja AtmAmAM potAnA ja AtmA vaDe paramAtmApaNuM jANavuM. potAnuM zuddha svarUpa potAnAmAM ja che. tene pote ja pragaTa karavAnuM che ane parabhAvadazAthI viramavAnuM che. anAdikALathI lAgelI A vibhAvadazAne toDavAnI che. A ja nizcayathI paramAtmAnI AjJA che. jJAnasArAkamAM kahyuM che ke - AtmAnamAtmanA vetti, mohatyAgAd yadAtmani / tadeva tasya cAritraM, tajjJAnaM tacca darzanam // artha - je je yathArtha AtmasvarUpa che tene mohano tyAga karIne je jANe che te ja tenuM utkRSTa cAritra che. te ja tenuM utkRSTa jJAna ane darzana che. mate yo naH ttattva : muni je jagatanA tattvane yathArtha rIte jANe che te ja muni che. eTale bAhyabhAvothI dUra rahevuM te ja munipaNuM arthAtu mauna kahevAya che. mohadazAno tyAga karIne AtmAnuM AtmabhAvamAM ja lIna thavuM te utkRSTa jJAna che. te ja utkRSTa darzana che ane te ja utkRSTa cAritra che. "A AtmA ja anaMta jJAnAdimaya che ja" kyAMyathI kazuM lAvavAnuM che ja nahIM. saMpUrNa svarUpa potAnAmAM che ja, mAtra tene pragaTa karavAnuM che. te svarUpa karmothI AcchAdita thayeluM che. eTale vyavahArathI paramAtmAnuM AlaMbana levA dvArA ane nizcayathI potAnA AtmAnuM ja AlaMbana levA dvArA potAnA ja AtmAmAM paramAtmadazA pragaTa karavI. A ja utkRSTa jJAna che, darzana che ane cAritra che.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra nayonI apekSA rAkhIne jyAM je naya upakAraka thAya tyAM te rIte sAdhaka AtmA potAnuM AtmasvarUpa pragaTa karavAmAM pravarte che. yathAsthAne sarva niyono Azraya karanArA muni sarvatra samabhAvavALA bane che ane sarvatra samabhAvavALA banelA muni samabhAva dvArA ja Atmika sukhano anubhava kare che. tethI je AtmAo jinezvara paramAtmAnA sarva nayAzrita zAsanane pote yathArthapaNe jANe che ane anyano upakAra karavA ane yathArtha rIte prakAzita kare che, te ja AtmA potAnuM ane paranuM kalyANa kare che. tene ja paramAtmAnI parama kRpA varase che. paramAtmA vItarAgadeva hovAthI koInA paNa karUNA ke kaThoratA karatA nathI. paraMtu sAdhakano temanA pratye parama prema, parama bhakti, parama ahobhAva hRdayamAM dhAraNa karIne temanI AjJAnuM atizaya khaMtapUrvaka je pAlana kare che, tyAre te potAnA pariNAmathI ja kAryano sAdhanAro bane che. tene ja prabhukRpA kahevAmAM Ave che. vAstavikapaNe prabhu sAdhaka upara kRpA karatA nathI ke kRpA varasAvatA nathI. kAraNa ke vItarAgadazAmAM varte che. sAdhakano ananya bhaktibhAvavALo pariNAma ja kAryasAdhaka bane che. tene ja prabhukRpA svarUpe upacAra karavAmAM Ave che. graMthanA prathama prastAvanuM nAma ja yathAvasthitadvasvarUpa che. vItarAga prabhunuM yathAvasthita jevA che tevA svarUpavALA devanuM varNana che. eTale game teTalI bhakti karo to paNa prabhu khuzI khuzI thatA nathI, prasanna thatA nathI ke hAjara thatA nathI. "mAtra ne mAtra ziSya tAre zuM joIe" AvuM kyAreya puchatA nathI ane tathAstu jevI koI AziSa ApatA nathI tathA AzAtanA ke apamAna karanArA koI paNa ziSya upara kyAreya gusse thatA nathI ke zrApa ApatA nathI. paraMtu vItarAga paramAtmA pratyenA potAnA ahobhAvathI ja sAdhaka phaLaprApti kare che ane potAnA ja bAdhakabhAvathI pApakarma bAMdhIne duHkhI thAya che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 77 vyavahAranayathI teno kartAmAM mAtra upacAra karAya che. jema koI zikSaka pAsethI koI vidyArthI vyAkaraNazAstrAdi bhaNe to vyavahAramAM ema kahevAya che ke A vidyArthIoe A paMDitajI pAsethI A vidyA meLavI. A eka vyavahAra che. paramArthathI vicArIe to te paMDitajI dvArA vidyArthImAM apragaTa je vidyA hatI, tene pragaTa karavAmAM sahAya ja karavAmAM AvI che. balke vidyArthInI potAnI ja karmothI DhaMkAyelI vidyA karmono kSayopazama thavA dvArA pragaTa thaI che. A vAtane sthiracitte vicAravI. paramAtmAzrI vItarAgadeva vItarAgapaNAmAM ane potAnA pragaTa thayelA anaMtaguNomAM ja ramanArA che. te sevakanI sevAnI lAlaca kyAreya rAkhatA nathI tathA sevA karanAra upara khuza thAya ane sevA na karanAra upara nAkhuza thAya. AvA rAgAdibhAvo temanAmAM nathI. mATe "paramAtmAnI kRpA'' AvA padano artha evo karavo ke paramAtmA pratyeno sAdhakano je ananyabhAva te ja paramAtmAnI kRpA kahevAya che. upacirata vAkyo A rIte ja bolAya che. iyaLa jema bhamarInuM dhyAna karatI karatI bhramara banI jAya che, tema sAdhaka AtmA paramAtmAnuM dhyAna karato karato potAnA ja advitIya ekAkAramaya banelA adhyavasAyathI ja paramAtmA banI jAya che. A rIte vicAratA te paramAtmA ja parama zraddheya che. parama dhyeyasvarUpa che. A rIte je jIva temanuM zaraNa svIkArIne temanI AjJAnuM vidhipUrvaka pAlana kare che, te jIva pote ja paramAtmA banI jAya che ane A bhayaMkara bhavasAgarathI tarI jAya che. paramAtmA vItarAga hovAthI mokSamAM ja birAje che. svaguNa2maNatAmAM ja anaMta AnaMda anubhave che. te sevakonI sevA levA ke sevAthI khuza thaI tenAM kAryo karavAmAM kyAreya paNa joDAtA
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 prathama prastAva yogasAra nathI. paraMtu sAdhaka pote ja potAnA ekAkArarUpa zreSTha adhyavasAyo dvArA ja AtmakalyANa sAdhe che. te kalyANanI prApti prabhu pratyenA ananya bhAvanA kAraNe thaI che, tethI paramAtmAthI kalyANanI prApti thaI athavA paramAtmAe te sAdhakanuM kalyANa karyuM. Ama upacAra karAya che. buddho vA yadivA viSNuryadvA brahmAthavezvaraH / ucyatAM sa jinendro vA, nArthabhedastathApi hi // 36 // gAthArtha - zrI vItarAga paramAtmAne buddha kaho ke viSNu kaho athavA brahmA kaho ke Izvara kaho athavA jinezvara kaho, tethI temAM kaMI arthabheda thato nathI. badhA ja nAmono artha eka ja padArthamAM ghaTI zake che. //36ll. vivecana - zrI vItarAga paramAtmAne bhinna bhinna nAmothI kahI zakAya che. kAraNa ke bhinna bhinna nAmono artha teozrImAM saMbhave che. (1) anaMta buddhinA (jJAnanA) svAmI hovAthI A vItarAga prabhu ja sAcA buddha che. (2) traNe bhuvananA jIvone sAcuM tattva ApanArA samajAvanArA) cho, tethI sAcA mArgamAM rAkhanArA-pAlanapoSaNa karanArA cho, mATe tame ja sAcA viSNu cho. (3) sarva jIvomAM sAco-saraLa ane hitakArI mArga utpanna karanAra (pragaTa karanAra) cho mATe tame ja sAcA brahmA cho. (4) tame pragaTapaNe anaMtaguNonA svAmI cho, tethI tame ja sAcA Izvara cho. (5) rAga-dveSAdi doSone jItanArA jIvomAM tame ja Indra samAna cho. kAraNa ke tIrthaMkara prabhu cho. tethI tame ja sAcA jinendra cho.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva Ama vicAra karatAM devonAM saghaLAM ya nAmo yathArthapaNe to tamArAmAM ja saMbhave che. bIjAmAM yathArthapaNe saMbhavatA nathI. tyAM evuM arthaghaTana na saMbhavatuM hovAthI te te devonAM te te nAmo tyAM to upacAramAtrathI ja che paramArtha nathI. jema ke - lakSmI chANAM vINatI, dhana bhIkhato dhanapAla. amara marato meM dITho, bhalo mAro ThaMThaNapAla. je strInuM nAma lakSmI che paNa paiso nathI. jethI chANAM vINavAnuM kAma kare che. koI puruSanuM nAma che dhanapAla che paNa tenI pAse dhana nathI, ghare ghare dhananI bhIkha mAge che. nAma amara che, paNa meM tene marato joyo che. A rIte vicAratAM buddha-viSNu, brahmA Izvara, jinezvara ityAdi saghaLAM paNa nAmo paramAtmAmAM yathArthapaNe saMbhave che. jyAre anyatra je A nAmo prasiddha che, te upacAra mAtra che. 36ll mamaiva devo devaH syAt, tava naiveti kevalam / matsarasphuritaM sarvamajJAninAM vijRmbhitam // 37 // gAthArtha - mArA mAnelA je deva che, te ja sAcA deva che. paNa tArA mAnelA deva te sAcA deva nathI. Ama bolavuM. te sarva vacano kevaLa ajJAnI AtmAonA ithI bolAyelA udgAro che. 37LI vivecana - jemanA jIvanamAMthI badhA ja doSo cAlyA gayA che ane sarva guNo pragaTa thayA che. rAga-dveSa Adi mohanA vikAro javAthI je sAcA vItarAga banyA che, te ja devanuM sAcuM svarUpa che. vItarAgatA, nirdoSatA ane sarva guNasaMpannatA A ja paramAtmAnAM sAcAM-yathArtha nAmo che. temane ja tIrthaMkara-paramAtmA-jinendra deva-vItarAga prabhu ityAdi aneka nAmothI kahI zakAya che. dareka zabdonA artho te prabhumAM
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 prathama prastAva yogasAra lAgu paDe che. A nAmo jema vItarAga prabhumAM yathArthapaNe ghaTe che, tevI ja rIte buddha-viSNu-brahmA-Izvara-maheza A saghaLA nAmonA sAcA artho vItarAga paramAtmAmAM ja ghaTe che. tethI vItarAga paramAtmAmAM jo A nAmo kahevAmAM Ave to te yathArtha artha ghaTato hovAthI sAcA nAmo che, paraMtu anya zAsanomAM teonA nAyakomAM je je A nAmo pravarte che, te upacAra mAtra ja samajavo. kAraNa ke teomAM te nAmonA artha ghaTatA nathI. tethI koI paNa nAmathI paramAtmAnuM smaraNa ke dhyAna karo to te Akhara to vItarAga paramAtmAnuM ja dhyAna karAya che. | uparanA bhAvArthane samajyA vinA je jIva Ama bole che ke mArA deva te ja deva che, tArA deva te deva nathI ja' ityAdi carcA karanArA jIvo paraspara khaMDana-maMDana karIne vAda-vivAda ubho karIne paramAtmAnI upAsanA karatA nathI, paNa laDAI ja vadhAre che. rAga-dveSa ja vadhAre che. mArA-tArApaNAnI mamatA ane kleza ja vadhAre che. mArA tArApaNAnA pariNAmathI paraspara laDavADa ja thAya che. rAga-dveSa ja vadhe che. paraspara mAtsaryabhAvanI (irSAbhAvanI) vRddhi ja thAya che. AvA jIvone paramAtmAnuM sAcuM vItarAga svarUpa kyAreya paNa samajAtuM nathI. AvA prakAranI A ajJAna dazA ja akalyANakArI ane khoTI pravRttinuM mULa kAraNa che. 37ii. yathAvasthitavijJAta-tatsvarUpAstu kiM kvacit / vivadante mahAtmAnastattvavizrAntadRSTayaH // 38 // gAthArtha - jeoe yathAvasthita vastunuM svarUpa jANyuM che ane mAtra tattvamAM ja jeonI dRSTi lIna banI che, te mahAtmAo zuM kyAMya vivAda kare kharA ? arthAta na ja kare. [38.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 81 vivecana - yathAvasthita vItarAga prabhunuM svarUpa je AtmAoe jAyuM che te ja AtmA sAcA deva-guru ane dharmanuM svarUpa samajI zake che ane temanI bhakti-sevA kare che. te ja sAcA jJAnI puruSo che. mATe vItarAga prabhu kevA hoya? teonuM svarUpa zuM? te jANavA khAsa prayatna karavo. tenA sAcA svarUpane jANIne potAnA AtmAmAM paNa tenuM vItarAga svarUpa pragaTa karavA svasvarUpamAM je lIna banyA che ane tethI ja tenA upAyabhUta tattvamAM ja vizrAnta thaI che dRSTi jenI evA mahAtmA puruSo kyAMya vAdavivAda karatA nathI, jhaghaDA karatA nathI, kleza karatA nathI. kAraNa ke vAdavivAda karavAthI verajhera vadhe che ane kaDavAza patharAya che. samatAbhAva ane samAdhibhAvanAM je sAdhano che, kSamA-namratAsaraLatA-saMtoSa-maitrI-mRdutA ane karUNA Adi AtmAnA je guNo che te guNo vAda-vivAdathI cAlyA jAya che. A kAraNe ja sAco tattvajJAnI AtmA vAda-vivAdathI dUra rahI svasvabhAvamAM ja magna bane che. vItarAgadazAne pAmelA paramAtmA (bAramAM guNasthAnake thaIne) avazya teramAM guNaThANe ja jAya che ane kevaLajJAnI tathA kevaladarzanI bane ja che. tethI devendrothI vaMdita tribhuvana guru thAya che. A ja AtmA sAcA deva che. AvA prakAranuM sAcuM devanuM svarUpa jANIne temanA ja dhyAnamAM layalIna banIne tevuM ja svarUpa sattAthI potAnuM paNa che. Ama jANIne te potAnA svarUpane pragaTa karavA A AtmA samartha bane che. potAnuM vItarAga tathA sarvajJapaNAnuM svarUpe pragaTa karavA mATe A jIva utsAhita thAya che. potAnuM vItarAga-sarvajJa svarUpa pragaTa karI temAM guNasthAnake ArohaNa karIne paramAtmadazAnuM yathArtha svarUpa lokone samajAvI samyajJAnano pracAra kare che ane lokonA manamAM rahelA bhrama tathA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra ajJAnarUpI aMdhakArane dUra kare che. A rIte mahAtmA puruSo yathArtha sAcA jJAnI thayA chatA Tharela, zAMta ane gaMbhIra tathA kSamAzIla svabhAvavALA bane che. paNa kyAreya kaSAyo karatA nathI. kaSAyo sattAmAM ja nathI, to udayamAM Ave kyAMthI ? AvA prakAranA tattvajJa mahAtmA puruSo hoya che, teo kaSAyarahita hovAthI ane pUrNajJAnI hovAthI kyAreya paNa vivAda (jhaghaDA-kleza) kare kharA ? arthAt na ja kare. AvA prakAranA A dhIra vIra gaMbhIra vItarAga paramAtmA hoya che. te ja sAcA zraddheya che. / / 38 / / svarUpaM vItarAgatvaM, punastasya na rAgitA / rAgo yatra tatrAnye doSA dveSAdayo dhruvaM // 39 // 82 gAthArtha - te paramAtmAnuM svarUpa ja vItarAgapaNuM che. paNa je sarAgitA che te paramAtmAnuM svarUpa nathI. kAraNa ke jyAM rAga nAmano doSa hoya che, tyAM dveSAdi anya doSo hoya ja che (Ave ja che.) 39 // - vivecana - sAcA devanuM svarUpa vItarAgatA che. kAraNa ke rAga hoya to dveSa Ave ja che ane rAga-dveSa AvavAthI bIjA doSo paNa jIvanamAM Ave ja che. eTale jenAmAMthI rAga cAlyo gayo che, tene dveSa kyAreya thato ja nathI. mATe ja vItarAga prabhunuM nAma vItarAga kahevAya che, paNa vIdveSa ke vItarAgadveSa kahevAtuM nathI. rAga-dveSa javAthI mada-mAnAdi kaSAyo paNa jAya ja che, tethI rati-arati, hAsya-zoka-bhaya Adi nokaSAyo paNa jAya ja che. kaSAyo jyAM na hoya tyAM nokaSAyo TakatA ja nathI. eTale ja kSapakazreNImAM prathama nokaSAyono kSaya karyA pachI ja te jIva kaSAyono kSaya kare che. temAM paNa krodha-mAna-mAyAno kSaya karyA pachI ja dazamA guNaThANe chelle lobhano (rAgano) kSaya kare che. tethI ja jemAM rAga nathI, temAM badhA ja
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva kaSAya-nokaSAyono abhAva ja hoya che. sarve paNa kaSAyo ane nokaSAyonuM mULa kAraNa jo koI hoya to te rAga ja che. dasamAM guNaThANe sarve paNa kaSAyo gayA pachI A jIva bAramA guNaThANe AvI vItarAgAvasthAvALo bane che. pachI te kyAMya aTakato nathI ke pAcho paDato nathI bArame vItarAga, terame sarvajJa-sarvadarzI ane caudame ayogI thAya che. A ja AtmA avyAbAdha sukhavALo banI siddhidazAne vare che. A rIte jeomAM rAga nathI, teomAM bIjA mohanA doSo kyAreya paNa sparzatA nathI. je jIvamAMthI rAgadazA TaLI jAya che. temanAmAM dveSAdi anya doSo saMbhavatA ja nathI. kAraNa ke jyAre koI eka vastu upara rAga hoya che, to ja tenAthI virodhI vastu upara athavA potAnA rAgavALI vastumAM vighna karanArA upara avazya vaiSa Ave ja che. rAga ane dveSa A banne doSonuM joDakuM che. vItarAga paramAtmA A banne doSothI rahita che ane rAga-dveSano nAza karIne vItarAga banyA che to ja sarvajJa sarvadarzI banI zake che. je AtmA mohanIya karmano nAza kare che, tenA zeSa ghAtI karmo niyama aMtarmuhUrta kALamAM ja nAza pAme che ane je AtmA mohanIya karmano nAza nathI karI zakato, tenAM zeSa koIpaNa karma nAza pAmatA nathI. tethI rAgAdi mohanA doSo ja jIvanamAMthI dura karavA jevA che. rAgAdi doSo jAya to ja vItarAgatA Ave che ane vItarAgatA AvyA pachI ja sAcI caDatI thAya che. zeSa aghAtI karmone khapAvavA teramAM guNaThANe vadhAre kALa rahe che. bAkI A jIva kyAMya virAma pAmato nathI. sarva karmano kSaya karI muktidazAmAM jaIne tyAM ja anaMtakALa vase che. //39mAM
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra tairdoSairduSito devaH kathaM bhavitumarhati / itthaM mAdhyasthyamAsthAya, tattvabuddhyAvadhAryatAm // 40 // gAthArtha - rAgAdi te te doSothI dUSita evo jIva deva-paramAtmA banavAne kema yogya kahevAya ? A rIte hRdayamAM mAdhyacyabhAva lAvIne tattvabuddhithI catura puruSo vicArajo . //4lii. vivecana - je je devo rAga ane dveSa Adi doSothI dUSita che, te devo deva thavAne - paramAtmA thavAne - vItarAga thavAne kema yogya kahevAya? je devomAM rAganA cihnabhUta strI sAthe che. jema ke rAdhA-kRSNa, zaMkara-pArvatI, viSNu-lakSmI tathA je devomAM dveSanA cihnabhUta zastra sAmagrI sAthe che. jema ke gadA-dhanuSya-talavAra ke charI vagere, te devane sAcA deva arthAt vItarAga paramAtmA kema kahevAya ? arthAt na ja kahevAya. rAganA cihnabhUta strI Adi, dveSanA cihnabhUta zastrAdi sAthe rAkhatA hoya tathA pazu-pakSI ke siMhAdi vAhana upara je beThelA hoya tathA netra, gAla ane mukha vigerenA bhAgo vikArothI bharelA hoya. AMkho zatru upara lAlaghuma hoya tevI hoya. gAla roSAdithI bharelA hoya, mukha rAkSasa jevuM hoya. AvI vikRta AkRti je devonI hoya. te devo tathA hAMsI-mazkarI karatA hoya, mArAmArI karatA hoya, paraspara AliMgana karatA hoya ane vAjIMtronA nAda sAthe nRtya karatA hoya, AvA je devo hoya te sudeva arthAt pUjya deva-vItarAga deva kema kahevAya ? rAgAdinAM cihnavALA devo vItarAgadeva (pUjaya deva) tarIke hoI zake nahIM. A vAta madhyastha daSTi rAkhIne uttama puraSoe vicAravI. je AtmA mumukSu che, potAnA AtmAnuM kalyANa ja karavA icche che, te AtmA AvA prakAranA zastrAdi sAmagrIvALA devanI paramAtmA
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 yogasAra prathama prastAva tarIke upAsanA kema kare ? je sAdhakane potAne sarva doSothI rahita banavuM che. te sAdhaka tenA mATe tenA upAyabhUta vItarAga prabhunI ja bhakti, darzana, vaMdana, pUjana tathA samyajJAna ane samyakUcaritrAtmaka upAyo seve che. kArya jevuM hoya upAyo paNa tene anurUpa ja hovA joie. "jevo saMga tevo raMga" evo nyAya hovAthI rAgI AtmAnI ghaNI sobata karIe to A AtmA rAgI bane ane rAgadazA vadhAre ne vadhAre vRddhi pAme. paraMtu paramaguNI evA vItarAga prabhuno saMga karIe to ja A jIva sadguNI bane ane rAga-dveSa tathA mohAdi doSo te jIvanA nAza pAme. mATe zakya bane teTalI vadhAre pramANamAM vItarAga paramAtmAnI sobata karavI eTale ke, sevA-bhakti-upAsanA zAstrazravaNa Adi karavA rUpe vItarAga prabhunI sobata karavI joIe. //4nA yadvA rAgAdibhiHdoSaiH sarvasaMklezakArakaiH / duSitena zubhenApi, devenaiva hi tena kim // 41 // gAthArtha athavA sarva prakAranA saMklezane karanArA evA rAgAdi (18 prakAranA) doSo vaDe dUSita thayelA evA deva sArA hoya to paNa te sArA deva vaDe he jIva ! tane zuM lAbha che ! arthAta kaMI ja lAbha nathI //41ii. vivecana - AtmArthI jIvane potAnA AtmaguNono ughADa thAya te ja sAco lAbha che. tethI he jIva ! rAga-dveSa Adi mohanA doSothI dUSita banelA evA devo arthAt saMsArI cAra prakAranA bhavanapati Adi devomAMnA koI paNa deva je saMklezane ja karAvanArA che. zArIrika zakti adhika hovAthI nAkhuza thAya to du:kha ApavA dvArA ghaNo saMkleza karAvanArA che ane khuza thAya to sAMsArika sAnukULatAmAM sahAyaka thavA
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra dvArA manane rAgAtmaka saMkleza karAvanArA che. manane mohAMdha karanArA che. viSayonI prAptimAM kadAca sahAyaka thAya to paNa A jIvanuM citta temanAmAM ja aMjAI jAya. eTale temanI ja sevA-suzruSAmAM paDI jAya. jethI vItarAga paramAtmAne tathA potAnI vItarAgatA meLavavAne badale sAMsArika deva-devIono ja A jIva pUjArI banI jAya. eTale mULa vItarAga prabhunA mArgano upAsaka maTI viSayono ja upAsaka banI jAya ane te jIvanuM citta viSayonI sAnukULatA maLatAM viSayomAM aMjAnArUM banI jAya. Ama sAMsArika saghaLA paNa devo duHkha ApavA dvArA athavA sAMsArika sukha ApavA dvArA cittane rAga-dveSa karAvavA vaDe mohAMdha karanArA ane tethI cittane saMklezamaya banAvanArA che. cittamAM vadhAre ne vadhAre kAM to rAga athavA kAM to Sa ja utpanna karanArA AvA prakAranA sAMsArika devo vaDe saryuM. kAraNa ke nAkhuza thAya ane jo duHkha Ape to jema kAmanuM nathI, tema kadAca khuza thAya ane zubha kare, eTale ke sukha Ape to paNa te sukha nAzavaMta hovAthI, mohajanaka hovAthI, bhavanI paraMparA vadhAranAra hovAthI rAgAdinuM utpAdaka hovAthI, AvuM zubha karanArA devo vaDe paNa saryuM. kyAreka pratyakSa AvI potAno prabhAva batAve to paNa jene mokSanI ja sAdhanA karavI che, sAMsArika koI paNa pralobhana sAthe kaMI saMbaMdha ke koI paNa jAtanI icchA nathI, tevA jIvane sAMsArika icchAo pUrI karanArA ane khuza-nAkhuza thanArA AvA deva-devIo vaDe A jIvane zuM lAbha? jene vItarAgatA ja joIe che, AtmAnA guNo ja pragaTa karavA che, potAnuM paramAtmapaNuM ja ughADavuM che, tevA AtmArthI jIvane bhautika sukha ane duHkha ApanArA AvA devonI sahAya zuM kAmanI? mATe AvA devonI upAsanA karavA vaDe saryuM? rAga-dveSavALA prasanna-aprasanna thanArA AvA devonI upAsanA karavAthI upAsaka jIvamAM paNa tevA dhyeyanI sAthe tanmaya thavAnA kAraNe
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva tevA rAga-dveSAdi vikAro AvavAthI A jIva vadhAre saMsArI ja banI jAya che, tethI saMsAra ja vadhAravAmAM sahAyaka evA te devonI prasannatA ane aprasannatA vaDe AvA sAdhaka jIvane saryuM. mahAtmA puruSo kautukathI paNa AvA rAga-dveSane karAvanArAM azubha AlaMbanono tyAga kare che. AvA khuza-nAkhuza thanArA devothI dUra ja rahe che. temanI sahAyathI kadAca sAnukULatA maLe to rAganA saMkalpavikalpo zarU thAya che ane pratikULatAo maLe to breSanA saMkalpa-vikalpo cAlu thAya che. paNa A devonI sahAya saMkalpa-vikalponI ja hAramALA janmAve che. tethI tevA devonI sahAya vaDe AtmArthI jIvane saryuM? uttama AtmAo evuM pavitra jIvana ane uMcA guNovALuM jIvana jIve che ke jenAthI AkarSAIne mAnavonI jema devo paNa teonI sevA mATe tenI cAre tarapha sevAnI rAha jotA pharatA rahe che. yogI AtmAo deva pAchaLa pharatA nathI, paraMtu devo yogI AtmA tarapha sevA mATe pharatA rahe che. sAMsArika devonI upAsanA karavAthI citta tenI prasannatA ane aprasannatAmAM ja rAgAMdha bane che. kadAca teo anukULatAmAM sahAyaka thAya to paNa ane pratikULatAo Ape to paNa A jIvamAM ArtadhyAna ane raudradhyAna ja utpanna karanArA bane che. kAraNa ke iSTa vastuo prApta karavA mATenI je vicAraNA te paNa ArtadhyAna ane aniSTa vastuonA viyoganI vicAraNA te paNa ArtadhyAna. AvA prakAranuM ArtadhyAna ja karAvanArA A devo che ane A jIvamAM ArtadhyAna-raudradhyAna vadhavAthI te jIva dharmadhyAna mATe ayogya banI jAya che. kadAca te devo sAnukULatAo Ape to paNa te sAnukULatAono rAga vadhavAthI chevaTe to saMsAra ja vadhe che. mATe AtmArthI jIvoe AvA mohaka pralobhano tyajIne vItarAga paramAtmAnI ja upAsanA
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 prathama prastAva yogasAra karavI joIe. kAraNa ke potAnA AtmAne vItarAga banAvavo che, to je gAma javuM nahIM, te gAmanuM nAma levuM nahIM. AvI kahevatanA anusAra saMsArI devonI upAsanA A jIvane sAcA sukhane ApanArI nathI. AvA tattvano uMDo vicAra karIne sAcA mArge rahevAno Agraha rAkhavo jarUrI che. //41ii vItarAgaM tato dhyAyan, vItarAgo bhaved bhUvi / ilikA bhramarI bhItA, dhyAyantI bhramarI yathA // 42 // gAthArtha - jema bhayabhIta thayelI iyaLa bhramarInuM dhyAna karatI chatI bhramarI banI jAya che, tevI ja rIte A pRthvI upara vItarAga paramAtmAnuM dhyAna karato ane rAgAdi doSothI bhayabhIta thayelo AtmA paNa kAlAntare avazya vItarAga thAya ja che. ll4rA vivecana - jema iyaLane bhramarI caTako bhare tenAthI bhayabhIta thayelI iyaLa bhamarInuM dhyAna karatI chatI te iyaLa mRtyu pAmIne bhamarI rUpe utpanna thaIne bhamarI banI jAya che, tenI jema ApaNo saMsArI AtmA paNa vItarAga prabhunuM dhyAna karato chato temAM ekAgra banavAthI rAgAdi doSothI bhayabhIta banyo chato teonI sAthenI tanmayatAnA kAraNe te saMsArI AtmA paNa vItarAga dazAvALo banI jAya che. sAcA hRdayathI je AtmA vItarAga bhagavAnanI upAsanA kare che, te AtmA vItarAga prabhunA dhyAnanA prabhAve svayaM pote paNa vItarAgatAne pAme che. jema ke sulatA-revatI zrAvikA ane zreNika rAjA tathA udayana vigere zrAvako paramAtmAzrI mahAvIra prabhunA dhyAnathI teo paNa tIrthakara padavALA banyA. AnaMdadhanajI mahArAjAzrIe kahyuM che ke -
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 89 "jina svarUpa thaI je jina ArAdhe, te sahI jinava2 hovejI / bhUMgI ilikAne caTakAve, te bhaMgI jaga jove re / / " je AtmA sAMsArika rAgAdi bhAvone tyajIne jinavarane ArAdhe che, te avazya jinavara thAya che. jema ke iyaLa bhamarInuM dhyAna karatI chatI bhamarI tene caTako bhare tenA prabhAvathI iyaLa pote ja bhamarI banI jAya che. tenI jema je jIva sAMsArika rAgAdine tyajIne vItarAgane ArAdhe che, te jIva vItarAganA ArAdhanathI pote ja vItarAga banI jAya che. A pramANe jinezvara paramAtmAnA dhyAnamAM ekAgra banelo zrAvaka ane zrAvikA paNa vItarAgapaNe pragaTa thAya che. A AtmA sAMsArika bhAvone gauNa karIne ane rAgAdi kaSAyone jItIne sAcA hRdayathI jo vItarAga prabhunI ArAdhanA kare che to te AtmA paNa avazya vItarAgapaNe pariNAma pAme che arthAt vItarAga banI ja jAya che. // 42 // rAgAdiduSitaM dhyAyan, rAgAdi vivazo bhavet / kAmukaH kAminIM dhyAyan, yathA kAmaikavihvalaH // 43 // gAthArtha - rAga-dveSa Adi bhAvothI duSita banelA jIvanuM dhyAna karato AtmA paNa rAgAdi kaSAyone ja paravaza thAya che. jemake kAmAMdha puruSa kAminInuM ciMtana karato chato kAmavAsanAmAM ja ekAnte AkulavyAkula bane che. 4nA vivecana - jema kAmavAsanAne AdhIna puruSa kAminInuM ciMtana karato chato kAmavAsanAthI ja vadhAre ne vadhAre Akula-vyAkula thAya che, tema rAga-dveSa Adi doSothI dUSita evA devanuM dhyAna karanAro jIva
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 prathama prastAva yogasAra paNa rAgAdi doSone ja AdhIna bane che arthAt rAgAdi doSovALo ja bane che ane pIDA ja pAme che. dhAro ke sAMsArika koi deva khuza thAya to paNa tenAthI prApta thatA manovAMchitomAM Asakta banyo chato te jIva saMsAra vadhAranAra ja thAya che ane te deva roSAyamAna thAya to paNa duHkhI ja thAya che. te mATe rAgI devanuM AlaMbana koipaNa rIte upakAraka nathI. tethI tene choDIne vItarAga devanuM ja ArAdhana karavuM joIe. vItarAga devanuM ArAdhana karato sAdhaka AtmA potAnA rAgAdi kaSAyone tyajIne pote jAte ja vItarAga bane che ke jethI sadAkALa du:kha Ave ja nahIM. mATe iyaLa bhamarIne ciMtavatI chatI jema bhamarI banI jAya che, tema A AtmA paNa vItarAgane bhajato chato potAnA rAgAdi kaSAyone pote ja tyajIne vItarAga svarUpe bane che. te ja prasaMgane upacArathI ema kahevAya che ke vItarAge A jIvane vItarAga banAvyo. jema koI eka zeThe potAnA vinIta ane zikSita sArA nokarane sArI jagyAe nokarIe besADyo, paNa te nokarI karanAro puruSa vinItazikSita ane sarjana hovAthI cIvaTapUrvaka kAma karato chato pagAra AdimAM AgaLa vadhyo ane paisAdAra banyo. to te paNa ema mAne che ane tenuM sarjana sarkala paNa ema mAne che ke pelA zeThe potAnA nokarane dhanavAna banAvyo. tema ahIM daSTAnta jANavuM. dhAro ke vItarAga devane choDIne ApaNe koI sAMsArika rAgI devane sevIe-bhajIe ane te deva khuza thAya ane ApaNane sukhI-samRddha kare to paNa A jIvanamAM jayAre ghaDapaNa-maraNa-patnI AdinA viyogozarIramAM asAtA ityAdi duHkho Ave tyAre koNa bacAve ? chevaTe to saMsAra ja duHkhanI khANa che. te mATe vItarAga thaIne mokSe javuM e kAryamAM jeTaluM sukha che, teTaluM sukha bIje kyAMya nathI. saMsAranI tamAma sAnukuLatAo paNa chevaTe duHkhadAyI ja che. //4all
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva rAgAdayastu pApmAno, bhavabhramaNakAraNam / na vivAdo'tra kopyasti, sarvathA sarvasaMmateH // 44 // gAthArtha - pApI evA rAgAdi doSo ja bhavanI bhramaNAnuM kAraNa che. A bAbatamAM koI vivAda nathI, paraMtu sarva rIte sarvene A vAta mAnya che. //44nI vivecana - saMsAra paribhramaNanuM jo koI pradhAna kAraNa hoya to te rAgAdi kaSAyo, pAMca IndriyonA viSayonI Asakti ane te mATe karAtAM hiMsA-jUTha-corI Adi pApasthAnakonuM sevana A ja saMsAra paribhramaNanuM kAraNa che. anAdikALathI pAMca indriyonA viSayomAM Asakta evo A jIva kaDavAM kaDavAM phaLa ApanArA pApakarmo bAMdhe che ane tenA phaLa svarUpe nara-nArakAdi cAre gatimAM janma-maraNAdinAM du:kho pAme che tathA Adhi-vyAdhi ane upAdhi tathA roga-zokAdinAM bhayaMkara duHkho A jIva pAme che. paramAdhAmI devo dvArA narakAdimAM aneka prakAranuM tADanamAraNanuM du:kha paNa pAme che. A vAtano sarva darzanakAro svIkAra kare che tathA pratyakSa najare paNa dekhAya che. A mAnyatAmAM koI vyaktino ke koI darzanakArano virodha ke vivAda nathI. sarvane mAnya che. AvA prakAranI viSayonI Asakti ke bhogonI bhUkhane koI koI dharmasUtrakAro avidyA-vAsanA kahe che, koI kleza kahe che. sarve paNa jIvone rAga-dveSAdi kaSAyonA kAraNe saMsAra thAya che ane te rAgAdi kaSAyono samULa kSaya karavAthI mokSa thAya che. A vAta sarva darzanakArone sammata che, te mATe mokSanI icchAvALA sAdhaka jIvoe saMsAra paribhramaNanA hetubhUta rAga-dveSAdi doSono nAza karavA mATe
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 prathama prastAva yogasAra ane vItarAga dazA meLavavA mATe vItarAga paramAtmAnI ja upAsanAsevA-dhyAna karavuM joIe. vItarAga paramAtmAe pote ja potAnA jIvanamAM AvA prakAranI vItarAgatA pragaTa karavA mATe ane rAga-dveSAdi doSono vinAza karavA mATe samatA, dhyAna, samAdhi, ahiMsA, saMyama, tapa, brahmacarya Adi uttama-uttama anuSThAnonuM sevana karyu hatuM ane vItarAgatA tathA kevalajJAnAdi guNo sAdhIne bhavya jIvonA upakAra mATe pote paNa te ja dharmonuM pratipAdana karyuM hatuM. te kAraNathI sarve paNa sAdhaka AtmAoe A ja mArga svIkAravA jevo che. rAgAdi kaSAyone jItavA mATe ghaNo bhagIratha prayAsa Adaravo joIe. A doSo Aja-kAlanA nathI. anAdinA che. gADha che, UMDA che. tethI tenA nAzano prayatna paNa savizeSa pramANamAM thavo joIe to ja te doSo jAya, anyathA na jAya. doSo ApaNAmAM ja che ane ApaNe ja te doSo kADhavAnA che mATe te doSo kADhavA ApaNe ja prayatna karavo joIe. pote ja vadhAre sajAga banavuM joie. // 44 // vItarAgamato dhyAyan, vItarAgo vimucyate / rAgAdimohitaM dhyAyan, sarAgo badhyate sphuTam // 45 // gAthArtha - A kAraNathI vItarAga paramAtmAnuM dhyAna karato AtmA svayaM pote vItarAga banIne saMsAranA paribhramaNathI mukta bane che ane rAgAdi doSothI grasta evA doSitanuM dhyAna karato AtmA sarAgI banIne karmothI baMdhAya che. 45 / / vivecana - je jIvano upayoga je viSayamAM vadhAre joDAya che, te jIva kAlAntare tevI dazAne pAme che. jema saMsAramAM jeno upayoga vadhAre
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 93 zikSaNa mAtramAM ja hoya che, te kAlAntare zikSaka thAya che ane jeno upayoga vepA2kalAmAM vadhAre hoya che, te kAlAntare vepArI thAya che. jeno upayoga corI karavA Adi niMdanIya kAryamAM ja vadhAre hoya che, te kAlAntare corI Adi halakAM kAryo karanAro bane che. tenI jema je sAdhaka AtmA vItarAga paramAtmAnuM dhyAna kare che, te sAdhaka AtmA vItarAgatAnuM dhyAna karato chato kAlAntare vItarAgatAne pAme che. zAstramAM kahyuM che ke "arihaMta pada dhyAto thako, dravya-guNa pAya re / bheda cheda karI AtamA, arihaMta rUpI thAya re / / " je sAdhaka AtmA dravya, guNa ane paryAya vaDe arihaMta padanuM dhyAna karato chato potAnI ane arihaMta paramAtmAnI vacce je bheda che, te bhedano cheda karIne pote arihaMta svarUpe bane che. jema iyaLa bhramarInuM dhyAna karatI chatI te iyaLa ja bhramarI banI jAya che, tema A AtmA pote ja paramAtmA banI jAya che. je jIvo vItarAga paramAtmAne choDIne sAMsArika devane bhaje che, te sAMsArika deva rAgAdi doSothI dUSita hovAthI tevA devanuM smaraNabhajana-kIrtana karanAro A jIva paNa tenI prasannatAthI prApta thayelA bhoga sukhomAM rAgAdi karavA dvArA ane tenI aprasannatAthI prApta thayelA duHkhamAM zokadi karavA dvArA azubha karmono baMdha ja kare che. te azubha karmonA kaDavA vipAko bhogavavA naraka-tiryaMca gatimAM vAraMvAra utpanna thavuM paDe che. ane tyAM paNa vAraMvAra duHkho ja sahana karatAM ArtadhyAna ane raudradhyAna dvArA A jIva aparimita saMsAramAM bhaTake che. mATe saMsArI devo evA upAsya nathI ke jevA vItarAga deva upAsya che. A vAtane ApaNe barAbara samajI laie. // 45 //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prastAva yogasAra "ya eva vItarAgaH sa devo nizcIyatAM tataH / vinAM mavajhmoniH, svatu"padvIprada majhaddA" gAthArtha - tethI A vAtane hRdayanA nizcayapUrvaka svIkAravI joIe ke "je vItarAga paramAtmA che, te ja sAcA deva che ane te vItarAga paramAtmA ja bhavya jIvonA saMsArarUpI parvatano nAza karavA mATe vaja samAna hovAthI potAnA jevI padavI eTale vItarAgatA ApavAmAM samartha che." ||46ll vivecana-je rAgI devane upAse che te rAgadazAne pAme che. paraMtu je vItarAgane upAse che, te vItarAga dazAne pAme che. ApaNe ApaNA AtmAne vItarAga banAvavo che. mATe vItarAganI upAsanAmAM joDAvuM joIe. jeoe rAga-dveSAdi sarva prakAranA doSono samUlapaNe kSaya karyo che, tene ja sAcA yathArtha deva kahevAya. sarve paNa mumukSu AtmAoe A vAta magajamAM sthira karavI joIe ke jyAM sudhI rAga-dveSAdi doSonI hayAti hoya tyAM sudhI A AtmAne karmano baMdha cAlu ja rahe che. karmano baMdha cAlu rahevAthI AtmAnA jJAnAdi guNo pUrNapaNe yathArtha pragaTa thatA nathI. rAga-dveSAdi doSono pUrNapaNe kSaya karavA mATe vItarAga paramAtmAnuM AlaMbana levuM paDe che. te vItarAga paramAtmA svayaM pote rAga-dveSAdine jItanAra che ane potAnA Azrita bhaktane paNa rAgAdi doSo jItavAno ane jina banavAno ja upadeza ApanArA che. zrI tIrthakara bhagavaMto vItarAga banIne avinAzI evI mukta avasthA pAmyA hovAthI pote saMsAra sAgara taryA che ane zaraNAgata sevakane taravAno mArga batAvavA dvArA saMsAra sAgarathI tAranArA che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 95 paramAtmA pote kevalajJAnI hovAthI sarvabhAvonA jANakAra banyA che ane upadeza dvArA potAnA Azritane paNa tevA ja sarvajJa banAvanArA che. zrI vItarAga paramAtmA pote sarva karmothI mukta banyA che ane zaraNAgata sevakone mukta banAve che. kahyuM che ke - jiNANaM, jAvayANaM, tinnANaM tArayANaM / vRddhavi voyA, muttA koIi (namutyurNa sUtra) zrI tIrthaMkara paramAtmA pote svayaM jina che, tIrNa che, buddha che ane mukta che tathA zaraNAgatane rAga-dveSAdi doSone jItADanAra paNa che. tAranAra paNa che. bodha pamADanAra paNa che ane mukti apAvanAra paNa che. eTale paramAtmA pote paramAtmA banyA che ane te mArge AvanArane potAnI tulya padavI ApanAra paNa che. vItarAga stotramAM kahyuM che ke - matprasattestvatprasAdastvatprasAdiyaM punaH / rUtyonyAzrayaM bdhi, prasIdra mAva vi . (vItarAga stotra) artha - he prabhu ! mArI cittaprasannatAthI (cittanI prasannatA pUrvakanI sevAthI) tamArI prasannatA thAya che. paraMtu tamArI prasannatA thAya to ja mArAmAM A cittaprasannatA pragaTe che. A pramANeno anyonyAzraya doSa che, te doSano cheda karIne ApazrI ja mArA upara prasanna thAo. prabhu pratyeno bhaktano anurAga ane bhakta pratyeno prabhuno anugraha, A banne sAthe maLIne muktinI prAptirUpa kArya kare che. jema sUrya svayaM prakAzamAna che ane mRtyulokamAM nitya gati kare che, te sUrya koInuM kAma karavAmAM nIce AvatA nathI ke koInuM kAmakAja karatA nathI, to paNa tenA prakAzamAM loko potAnA kAmo karI zake che.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 96 prathama prastAva aMdhakAramAM loko potAnAM kAmo karI zakatA nathI. tethI sUryamAM upacAra karAya che ke sUrya prakAza ApavA dvArA lokone potapotAnA kAmamAM joDato hovAthI jagatano upakAra kare che, tema paramAtmA pote vItarAga hovAthI ane muktimAM gayelA hovAthI koInA paNa kAryamAM pote joDAtA nathI, to paNa temanA jaNAvelA mArge cAlanAranuM avazya kalyANa thAya ja che. tethI paramAtmA kalyANa karanArA, rAga-dveSane jItADanArA, tAranArA, bodha pamADanArA ane mokSe laI janArA che. Ama kahevAya che. AvA prakArano prabhumAM upacAra karAya che. A vAta zAMta citte vicArajo . teo pratyenA bhaktirAgathI ane teonI AjJAnA pAlanathI uttama sAdhaka AtmAonuM avazya kalyANa thAya che. tethI prabhumAM kalyANa karanArA tarIkeno upacAra karAya che ane prabhu vItarAga hovAthI koInA kAryamAM joDAtA na hovA chatAM temanA pratyeno hRdayagata ahobhAva ja kAryakArI banavAthI teomAM karUNAnA sAgara cho, Ama upacAra karAya che. paramAtmA pote karUNA ane kaThoratA Ama banne bhAvothI para che, to paNa teonA AzrayathI bhaktavarganuM kalyANa thAya che. tethI teomAM karUNAnA sAgarano upacAra karAya che. jema sUrya puSpone vikasita karavA mATe ugato nathI, lokone kAma dhaMdhAmAM joDavA mATe ugato nathI, pote to potAnA bhramaNa svabhAvathI ja AkAzamAM phare che. eTale Uge che ane Athame che. paraMtu te sUryane ugato joIne kamalo vikase che, loko uThe che, loko potapotAnA kAryamAM joDAya che. tethI sUryamAM upacAra karAya che ke sUrya puSpone vikasAve che, lokone uThADe che ane lokone kAryamAM joDe che. tenI jema ahIM paNa samajavuM. paramAtmA alipta ja che, te AvA kAryo karavAmAM svayaM joDAtA nathI, paraMtu prabhunuM smaraNazaraNa levAthI bhaktanAM kAmo thAya che, eTale jANe prabhue kArya karyuM che, Avo upacAra mAtra ja thAya che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra prathama prastAva 97 paramAtmA teramA guNaThANe jyAre hoya che tyAre paNa vItarAga che, eTale potAnI rIte koInA paNa kAryamAM teozrI joDAtA nathI tathA koInA paNa upa2 karUNA ke kaThoratA, lAgaNI ke kruratA karatA nathI. teonI sevA kare ke teone upasarga kare te banne u52 prabhu sadA samabhAvavALA ja hoya che. paraMtu tIrthaMkara nAmakarmano udaya hovAthI ane te karma te bhAve ja bAMdheluM che ane hAla udayamAM AveluM che, tethI te karmanA udayanI paravazatAnA kAraNe ja vyAkhyAnAdi Ape che. saMghanI sthApanA kare che. lokone dharmamArgamAM joDe che, paNa karUNAthI aMjAIne kare che, Avo artha na karavo. eTale teozrI tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI jagatanA hitamAM pravarte che. A pravRttithI jagatanA jIvonuM ghaNuM ghaNuM kalyANa thAya che ane potAnuM tIrthaMkaranAmakarma khape che. tethI jagatanA jIvonI apekSAe karUNAnA sAgara kahevAya che. A vAtane barAbara spaSTapaNe samajI levI joIe. jo bhagavAna pote jagatanA jIvo upara karUNAvALA thaIne jagatanA jIvonA kalyANanA kAmomAM joDAtA hoya to jainonA IzvaramAM ane anya dharmanA mAnelA IzvaramAM kaMI pharaka raheto nathI. A vAtane tattvajJa puruSoe sUkSma buddhithI jarUra vicAravI. upacarita vAkyane tathya vAkya na banAvI devuM. // 4 // A pramANe ciraMtanAcArya viracita zrI yogasAra nAmanA graMthamAM prathama prastAvanuM gujarAtI vivecana samApta thayuM. f f f
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ (dvitIya prastAva ) as I tattvanAza : | sarve'pi sAmprataM lokAH, prAyastattvaparAGmukhAH / klizyante svAgrahagrastA, dRSTirAgeNa mohitAH // 1 // gAthArtha - vartamAnakALamAM sarve paNa loko prAyaH tattvathI vimukha evA potAnA Agrahane vaza thayA chatA dRSTirAga vaDe mohAMdha thaine pIDAya che, du:khI du:khI thAya che. ||1|| vivecana - vartamAnakALanA jIvo paMcama ArAnA prabhAve ghaNA ja dRSTirAgavALA che. potapotAnA matanA atyaMta AgrahavALA che. eTale ke sAcuM tattva zuM che ? vItarAga bhagavaMtoe zAstromAM zuM kahyuM che ? te samajavA-sAMbhaLavA paNa taiyAra nathI. paraMtu potAnI mati pramANe je tattva jema beThuM te tattva tema besADIne tene ja satya mAnI letA jIvo che. nathI to uMDo zAstrono abhyAsa karatA ke nathI to guruno samAgama karatA tathA nathI satsaMga karatA ke nathI to UMDo svAdhyAya karatA, tathA sAco mArga pAmavAnI tamannA paNa rAkhatA nathI. AvA prakAranA kadAgrahI ane svapakSanA AgrahI evA vartamAnakALanA jIvo upara atizaya jANe ghaNI karUNA utpanna thaI hoya tevA bhAve bhIMjAyelA hRdayavALA graMthakAra maharSi tevA jIvone paNa tattvanuM rahasya samajAvatAM pahelAM tevA jIvonA mananI paristhitinuM varNana karatAM kahe che ke - A kALe ghaNA kharA loko pote mAnelI mAnyatAone ja vaza thayelA che. sAcuM tattva zuM che ? te jANavA jarA paNa utsuka thatA
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra | dvitIya prastAva 99 nathI. pote mAnelI mAnyatAno atyaMta Agraha rAkhatA hovAthI ane jJAnIono Azraya na karatA hovAthI sAcA tattvathI vimukha banelA che ane tattvadRSTi pAmyA vinA potapotAnI buddhi pramANe ja tattva mAnI laIne paraspara ekabIjA sAthe kleza-kaDavAza karIne paraspara athaDAya che, duHkhI thAya che. satya tattva pAmI zakatA nathI. sarvajJa vItarAga tIrthaMkara devoe kaheluM jIva-ajIvAdinuM yathArtha svarUpa teo pAmI zakatA nathI. spaSTa samajI zakatA nathI. paraMtu potapotAnA matanI mAnyatAnA ekAnta Agraha rUpa dRSTirAganA mohathI mUDha banelA vartamAnakAlIna jIvo tattva pAmyA vinA potAnI mAnyatAnA ja vadhAre vadhAre AgrahI banyA chatA sAcA sAdhusaMtothI dUra ja varte che. satsaMga karatA nathI. satparuSo pAse yathArtha tattvanuM zravaNa-manana paNa karatA nathI. puruSo pAse tattvazravaNa karyA vinA ApameLe AtmatattvanI ane jagatanA yathArtha svarUpanI pratIti ane zraddhA thatI nathI. zraddhApUrvakanA jJAna vinA sAcA tattvanI prApti thatI nathI. A jIvane yathArtha tattvathI vimukha banAvanAra jo koi AtmAno mahAzatru hoya to te dRSTirAga che. potapotAnA darzananI mAnyatAno atyaMta Agraha e daSTirAga ja che. "mArUM te ja sAcuM" Avo AMdhaLo Agraha te ja kadAgraha che, dRSTirAga che. paraMtu jo kadAgraha choDI de to ja "sAcuM te mArUM" A vAta samajAya. paraMtu daSTirAga satya samajavA deto nathI. tethI daSTirAga atizaya bhayaMkara pApa che. [1] dRSTirAgo mahAmoho, dRSTirAgo mahAbhavaH / dRSTirAgo mahAmAro, dRSTirAgo mahAjvaraH // 2 // gAthArtha - daSTirAga e mahAmoha che. daSTirAga e moTo saMsAra
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 dvitIya prastAva yogasAra che. daSTirAga e bhayaMkara javara (tAva) che. saMkSepamAM dRSTirAga e satyatA rUpa jIvanano nAza karanAra mahAmRtyu che. /rA. vivecana - potAnI dRSTi jyAM beThI, te ja vAta sAcI, bIjI koI vAta sAMbhaLe nahIM, samaje nahIM, tenuM nAma dRSTirAga. A dRSTirAga keTalo bhayaMkara che ? te cAra upamAo ApIne graMthakArazrI samajAve che. dRSTirAga te mithyAtva mohanIyano ja tIvra udaya hovAthI te eka mahAmohadazA che. bhavanI paraMparAnI vRddhinuM mukhya kAraNa che. A rAgathI janma-maraNanI paraMparA vadhe che. tethI saMsAra vRddhinuM kAraNa hovAthI moTo saMsAra ja che. daSTirAgamAM aMjAyelA jIvo dIrghakALa sudhI janma-maraNa rUpa A saMsAramAM rakhaDe che, paribhramaNa kare che. dRSTirAga e hRdayamAM saMtApa utpanna karanAra hovAthI mahAjavara che. eTale ke duSTa tattva svarUpa che. bIjA tattvo mAtra zarIra ja tapAve che. paraMtu A daSTirAga to AtmAmAM ja rAgadveSAdi utpanna karavArUpa AMtara-tApa (hRdayanI aMdara AtmAnI aMdara tApa) utpanna kare che ane aMte A AtmAnA sarve paNa bhAvaprANono (jJAnAdi guNono) nAza kare che mATe A dRSTirAga e mahAmRtyu che. A daSTirAga e evo moTo duzmana che ke je sajajana mahAtmAone paNa satAve che, pIDe che. sneharAga ane kAmarAga e paNa rAga hovAthI tene jItavA duSkara che, to paNa mahAtmAo tene jItI zake che. paraMtu dRSTirAga to A banne rAgathI paNa vadhu bhayaMkara che ke jene mahAtmA puruSo paNa turata jItI zakatA nathI arthAtu ghaNA du:khe jItAya che. sajjana mahAtmA puruSo paNa A dRSTirAgane ghaNI ja muzkela paristhitithI jIte che.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 101 dRSTirAgI manuSya pote mAnelI vAtane eTalI badhI hade pakaDI rAkhe che ke te vAta khoTI che. yuktisaMgata nathI, Ama samajAya to paNa tene jora-zorathI pakaDI rAkhe che ane yukti-prayuktiothI tene satya ja sAbita karavA prayatna kare che ane pote svIkArelI vAtano ja atizaya Agraha hovAthI bIjAnI vAta sAcI hoya to paNa te mAnyatAne svIkAravAnI ane satya samajavAnI udAratA A jIva dAkhavI zakato nathI. potAnI mAnelI khoTI vAtanA AgrahanA kAraNe satya vAta sAMbhaLavA ke samajavA A jIva taiyAra ja thato nathI. paraMtu potAnI mAnelI vAtane ja yenakena prakAre satya sAbita karavA prayatna kare che. //rA/ patitavya naiH sarveda, prAya: nInumAvata: | pApo matsarahetustad nirmito'sau satAmapi // 3 // gAthArtha - pAMcamA ArAnA kALanA prabhAvathI prAyaH sarvalokonuM patana thavuM saMbhavita che, tethI ja sajajana puruSone paNa mAtsarya bhAvanuM kAraNa bane evA A pApI daSTirAganuM nirmANa thayeluM che. - vivecana-daSTirAga e mahAbhayaMkara pApa che. ema samajAvI graMthakAra maharSi evA doSathI dUra rahevAnI hitazikSA Ape che ke puruSo, sapuruSo hovAthI ja temanA manamAM haMmezAM uttama bhAvanAono ja pravAha vaheto hoya che. zreSTha bhAvanAothI ja temanuM hRdaya bhareluM hoya che. tenA kAraNe vartamAnakAlIna jIvomAM pAMcamA ArAnA prabhAve tattva vimukhatA (tAttvika yathArtha jJAnadazAthI dUra rahevApaNuM) vizeSa pramANamAM dekhAya che. te joIne te jIvone doSa ApatA nathI, paraMtu pAMcamA ArAnA kALano prabhAva ja Avo che ke jIvomAM dRSTidoSa pedA kare che. ema graMthakArazrI daSTirAganI bhayaMkaratA varNave che mATe dRSTidoSanI bhayaMkaratA jaNAvIne teno tyAga karavAno ja graMthakArazrI upadeza Ape che.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 dvitIya prastAva yogasAra A kalikAlamAM janmelA jIvomAM kalikAlanA prabhAvathI ja vakratA ane jaDatA savizeSa hovAthI lokonuM adhaHpatana ane durgatigamana bIjA ArAo karatAM savizeSa saMbhave che. te kAraNathI ja sajajana puruSo paNa kALanA prabhAve paraspara atizaya mAtsaryabhAvavALA thaIne vAda-vivAdamAM prasta thaIne potAnuM kiMmatI mAnava jIvana nirarthaka pUrNa karI de che. mAnava bhava hArI jAya che. paraMtu guNagrAhI dRSTi ane madhyasthabhAva=taTasthabhAva rAkhavA dvArA tattvadRSTi jIvanamAM lAvIne antarmukha banavAno ane AtmatattvanI sAdhanA karavAno sAco prayatna AvA jIvo karI zakatA nathI. dRSTirAgamAM ja aMjAI jAya che. A dRSTirAganA sarjanamAM kalikAlano prabhAva ja pradhAnatAe kAraNa che. //all mohopahatacittAste, maitryAdibhirasaMskRtAH / svayaM naSTA janaM mugdhaM, nAzayanti ca dhig hahA // 4 // gAthArtha - dRSTirAga svarUpa mohadazAthI jeonuM citta haNAyeluM che tathA maitrI Adi uttama bhAvanAothI jeonuM citta saMskAra pAmeluM nathI, teo pote nAza pAme che ane bIjA mugdha (bhoLA) jIvone nAza pamADe che. (dharmabhraSTa kare che, tevA prakAranA mohAdhIna jIvone dhikkAra che, dhikkAra che. //4ll vivecana - dRSTirAga keTalo bhayaMkara che ? te vAta graMthakArazrI bhavya jIvonA upakAra mATe samajAve che ke - dRSTirAgathI dUSita hRdayavALA matAvalaMbIne potAnA matano atizaya Agraha hoya che. tethI te anya sarva matono virodha kare
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 103 che tathA bIjAnA satya siddhAMtane paNa satya rIte samajavAne badale kuyuktio dvArA uDAvavAno ja vadhAre vadhAre prayatna kare che. AvA prakAranI halakI manovRttinA kAraNe ja teonuM citta sadA kaluSita ja rahe che. tenA kAraNe potAnA pakSano atizaya rAga ane bIjAnA pakSano atizaya dveSa. Ama rAga-dveSAtmaka mohanA doSathI kalaMkita cittavALA ja A jIvo sadA hoya che. maitrI-pramoda-karUNA ane mAdhyastha AvI bhagavAne bhAkhelI umadA bhAvanAono eka aMza paNa teonA hRdayamAM saMbhavato nathI. uttama bhAvanAothI bhAvita-saMskArita banyA vinA potAnuM ane paranuM kalyANa kema thAya ? eTale ke sva-paranA kalyANanA arthI jIve AvA bhayaMkara nukasAna karanArA dRSTirAgathI dUra ja rahevuM joie. sarva bhavomAM mAnavabhava ja kalyANa karavAnuM pradhAnatama sAdhana che. te ja pradhAnatama sAdhana prApta karIne zakya banI zake teTalI guNagrAhI daSTi ane tattvagrAhI daSTi prApta karavI ja Avazyaka che. te prApta karyA vinA A bhava niSphaLa ja jAya che. eTaluM ja nahIM, paraMtu dRSTirAga ke bhogaSTi Adi doSo vadhatAM A jIva mohAndha banIne vadhAre nIce jAya che. mAnava bhavamAMthI jema devalokamAM ane mokSe javAya che, tema sAte narakamAM paNa mukhyatve manuSya ja jAya che. siMha ane sarpa jevA hiMsaka prANI paNa sAta naraka sudhI jatA nathI. ekendriya-vikalendriya jIvo mana na hovAthI jema devalokamAM jatA nathI, tema tIvra pApo paNa karI zakatA nathI. jethI narakamAM paNa jatA nathI. mAnava ja mokSamAM ane sarva nArakImAM jAya che. mATe A jIvanuM ahIM mAnavabhavamAM AvyA pachI AvuM patana na thaI jAya te mATe guNagrAhI rdaSTi ane satya tattvagrAhI rdaSTi avazya prApta karavI joIe.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 dvitIya prastAva yogasAra je potAnuM sAcuM hita karI zakato nathI, te bIjAnuM paNa hita karI zakato nathI. kAraNa ke je potAne (ulaTuM) samajAyuM hoya che, teno ja te vadhAre ne vadhAre AgrahI thayo chato bIjAne paNa tevuM ja samajAvato chato teno ja pracAra karato chato saMsAramAM DUbe che. tathA potAnI aNasamaja ane aNaAvaDatanA kAraNe ahitakArI upadeza ApavA dvArA bIjAone paNa avaLA mArge ja doranAra bane che ane tethI pote paNa mArgathI bhraSTa thAya che ane bIjAne paNa mArgathI bhraSTa kare che. tethI ja AvA kadAgrahI jIvo lokonA dhikkArane ja pAtra bane che. mATe ja kadAgraha, durAgraha, dRSTirAga A badhA doSo bhayaMkara doSo che. zakya bane teTaluM AvA doSothI dUra ja rahevuM ane jJAnI mahAtmAonA zaraNamAM ja rahevuM, svacchaMdI na banavuM. sadA Atmahitano ja vadhAre vicAra karavo. //4l pare hitamatimaitrI, muditA guNamodanam / upekSA doSamAdhyasthyaM, karuNA duHkhamokSadhIH // 5 // gAthArtha - anya jIvonA hitanI vicAraNA karavI te maitrI, bIjAnA guNo joI rAjI rAjI thavuM te pramodabhAvanA, anyanA doSo pratye mAdhyasthabhAva rAkhavo te upekSA bhAvanA (mAdhyasthabhAvanA) ane bIjA jIvonAM duHkho joIne teone duHkhomAMthI mUkAvavAnI icchA karavI te karUNAbhAvanA jANavI. //pI. vivecana - cothI gAthAnA pUrvArdhamAM lakhyuM che ke maitrI Adi bhAvanAothI je asaMskRta hoya che, te svayaM paNa bhraSTa thAya che ane bIjAne paNa bhraSTa kare che. tethI prazna thAya che ke maitrI Adi bhAvanAo keTalI che ? ane kaI kaI che ? teno uttara ApatAM graMthakAra maharSi kahe che ke -
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 105 A cAra bhAvanAo mAnava jIvanamAM vaNAI javI joIe. kaSAyone dUra karavAmAM A cAra bhAvanAo mahattama sAdhana che. manamAM utpanna thatA krodha-abhimAna-kapaTavRtti-irSyA-dAjha vigere duSTa bhAvonuM umUlana karavA mATe te kaSAyonI ja pratipakSI evI maitrIpramoda-karUNA ane mAdhyastha evI A cAra bhAvanAo hRdayamAM utAravI atyaMta Avazyaka che. A saMsAramAM keTalAka mahAtmAo ApaNAthI uMcA darajjAvALA (uMcA guNasthAnakamAM birAjamAno hoya che. temane dekhIne pramoda bhAvanA bhAvavI, keTalAka jIvo ApaNA samAna darajjAnA hoya che, tene joIne maitrIbhAvanA bhAvavI ane keTalAka jIvo ApaNAthI hIna guNavALA (nIcA darajajAnA) hoya che. tene joIne karUNAbhAvanA bhAvavI tathA keTalAka jIvo janmathI ja pApI-zikArImAMsAhArI athavA duSTa vyasanovALA hoya che, jene ApaNe sudhArI paNa zakatA nathI ane samajAvI paNa zakatA nathI. tevA jIvo upara mAdhyastha bhAvanA bhAvavI ema karavAmAM ja ApaNA AtmAnuM kalyANa thAya che. eTalA mATe ja mahatmA puruSoe A cAra bhAvanA batAvI (1) maitrIbhAvanA - sarve paNa jIvonuM hita karavuM athavA hitakalyANa thAya evI bhAvanA rAkhavI. sarve loko potAnA hitanI jema parahitamAM paNa joDAya evI icchA rAkhavI. sarvanA rAgAdi doSo nAza pAme, sarve paNa jIvo sukhI thAya, koI alpamAtrAe paNa du:kha na pAme, AvA prakAranI bhAvanA bhAvavI te maitrIbhAvanA. athavA potAnI samAna darajjAvALA jIvo sAthe beThaka uThaka karavI, tenA hitamAM ApaNe joDAvuM ane ApaNA hitamAM tene
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 dvitIya prastAva yogasAra joDavo. paraspara dharmasneha karIne paraspara upakAra karavAno bhAva rAkhavo te maitrIbhAvanA. = (2) pramodabhAvanA - guNavAna jIvonA guNo jANIne athavA sAMbhaLIne athavA pratyakSa joIne ghaNo ja harSa pAmavo. AnaMdita thavuM, temanA pratye ahobhAvanI dhvani nIkaLavI. tIrthaMkara paramAtmA Adi pAMce parameSThinA guNo jANI-sAMbhaLI temanA pratye ghaNo AdarabhAva ka2vo, temanA guNo gAvA, guNI puruSonA guNo jANIne AnaMdita thavuM. tathA zrAvaka-zrAvikAmAM ane avirata samyagdaSTimAM tathA mArgAnusArI jIvomAM je je aNuvratAdi guNo dekhAya. sAdhaka jIvomAM AtmasAdhanAnA je je prakAro jaNAya-saMbhaLAya, te joI joIne atizaya rAjI thavuM, AnaMdita thavuM, teone abhinaMdana ApavA ane "AvA AvA uttama guNo mArAmAM paNa kyAre Ave" AvI umadA bhAvanA rAkhavA pUrvaka sarve paNa guNavAna jIvo pratye ahobhAva rAkhIne teonI sevA-vaiyAvacca karavI te pramodabhAvanA. (3) upekSAbhAvanA-mAdhyasthabhAvanA - rAga-dveSa-hiMsA Adi doSothI bharelA jIvone joIne kyAreya teonI niMdA-TIkA ke kuthalI na karavI, paNa mAdhyasthabhAva rAkhavo. bicArA te jIvo kevA mohane AdhIna che ke jeo AvA moTA doSo seve che. jema ke mAMsAhArI jIvo, pAradhI, zikArI, parastrI laMpaTa, AvA jIvo ke jeone ApaNe kaMI kahI zakIe tema paNa nathI ane teo ApaNuM kaMI mAne ke sAMbhaLe ema paNa nathI. tevA jIvone joI; teo upara dveSabhAva na karatAM mAdhyasthabhAva rAkhavo te upekSAbhAvanA. (4) karUNAbhAvanA - zArIrika ane mAnasika duHkhothI pIDAtA jIvonA duHkho joIne teonAM duHkho dUra karavAnI bhAvanApUrvaka
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 107 teo upara karUNA karavI. te banne prakAranA jIvonA sAMsArika duHkho ane mohanA doSo kema ochA thAya tenI uttama bhAvanApUrvaka vicAraNA karavI te karUNAbhAvanA jANavI. 1 ApaNAthI uMcI koTinA jIvo upara pramodabhAvanA. 2 ApaNAthI samAna koTinA jIvo upara maitrIbhAvanA. 3 ApaNAthI nIcI kakSAnA jIvo upara karUNAbhAvanA ane 4 atizaya pApI jIvo upara mAdhyasthabhAvanA. mahApuruSoe zAstromAM yathAsthAne A cAra bhAvanAo jaNAvI che. te jyAM je bhAvanA jaNAvI che, tyAM te ja bhAvanA bhAvavI joIe. ulaTa-sUlaTa karavuM nahIM tathA anAdikAlIna mohadazAnI paravazatAnA kAraNe ApaNA jIvamAM A cAre sthAnomAM bIjI pApiSTa bhAvanAo pravartatI hoya che. teno mULathI tyAga karavo te A pramANe - 1 adhika guNI upara iSyabhAvanA 2 samAna guNI upara spardhAnI bhAvanA 3 hIna guNI upara tiraskAranI bhAvanA 4 pApI jIvo upara niMdAnI bhAvanA A cAre khoTI bhAvanAo che. mohanA udayane AdhIna evo A jIva AvA prakAranI khoTI saMsAravardhaka bhAvanAothI bace tevo prayatna karavo. arthAta A cAre bhAvanAo jIvanamAMthI tyajI devI. guNavAna mahAtmAono vadhAre ne vadhAre samAgama karavo. temanAmAM rahelA uttama guNone dekhIne temanA upara ahobhAvavALA
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 dvitIya prastAva yogasAra banavuM. temanA pratye AdarabhAva vadhAravo. temanA guNonI prazaMsAstuti karavI. prazaMsA karIne ApaNI vANIne dhanya banAvavI. teone bhAvathI namaskAra karavA dvArA kAyAne dhanya banAvavI. guNavAna puruSonAM satkRtyonI anumodanA karavAthI ApaNuM puNyAnubaMdhI puNya vRddhi pAme che. anya mahAtmA puruSonAM satkRtyonI anumodanA karavI, te sajjana puruSanuM kartavya che. temanA guNo dekhavAthI temanA upara ahobhAva vadhe che. ApaNA AtmAne paNa tevo guNIyala karavAnuM mana thAya che. A pramodabhAvanA. samAnanI sAthe maitrIbhAvanA, paraspara du:kha-sukhanI vArtA karavAthI anyane sahAyaka thavAya che tathA anyanI sahAya maLI Ave che. paraspara prema vadhe che, kaDavAza-verajhera spardhA Adi durguNo dUra thAya che. A bIjI maitrIbhAvanA. duHkhI jIvone joIne tenAM duHkho zakya hoya te pramANe dUra karavAnI bhAvanA rAkhavI. tevA jIvo upara karUNAbhAva lAvavo. komaLa hRdaye sahAyaka thavA prayatna karavo, te karUNAbhAvanA. pAMjarApoLa-pakSIone caNa nAkhavA vigerenAM sarva kAryo A bhAvanAnuM ja phaLa jANavuM. A trIjI karuNAbhAvanA. je jIvo pApamAM ja racyA-pacyA che, matsyodyoga, mAMsAhAra, vyabhicAra, corI karavI, zikAra karavo, AvAM AvAM pApo karavAmAM ja TevAyelA che, samajavA ja taiyAra nathI, AvA jIvo upara ApaNane tenAM duSkRtyo jANIne svAbhAvikapaNe ja draSa-aNagamo-nAkhuzIbhAva, gusso AvI jAya. kaSAyanA AvA doSo ApaNAmAM pragaTa thaI jAya tenAthI te pApI jIvanuM kaMI bhaluM thAya nahIM, kalyANa thAya nahIM ane ApaNuM avazya bagaDe. mATe ja mahAtmA puruSo kahe che
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 109 ke AvA sthAne madhyastha rahevuM. tevA jIvonI hRdayamAM dayA ciMtavavI. A mAdhyasthabhAvanA jANavI. / / 5 / / maitrI nikhilasattveSu, pramodo guNazAliSu / mAdhyasthyamavineyeSu, karuNA duHkhadehiSu // 6 // dharmakalpadrumasyaitA, mUlaM maitryAdibhAvanAH / yairna jJAtA na cAbhyastA, sa teSAmatidurlabhaH // 7 // gAthArtha - sarva jIvo upara maitrIbhAvanA, guNavAna jIvo pratye pramodabhAvanA, avinIta (pApI) jIvo upara mAdhyasthabhAvanA ane duHkhI prANIo upara karUNAbhAvanA jANavI. // 6 // A maitrI Adi bhAvanAo dharmarUpI kalpavRkSanuM mULa che, ema jANavuM. je jIvo vaDe A cAra bhAvanAo jaNAI ja nathI athavA A cAra bhAvanAno abhyAsa karAyo nathI (jIvanamAM utArAi nathI) teone pharIthI te dharma (prApta thavo) atizaya durlabhatara bane che. IIIaa vivecana maitrI-pramoda-karUNA ane mAdhyasthya - A cAre bhAvanAonA artha graMthakArazrI pote ja samajAve che. - (1) maitrIbhAvanA - sarve paNa jIvo upara mitratA karavI arthAt nAnAthI moTA-ekendriyathI paMcendriya sudhInA tamAma jIvo upara maitrI karavI. sarve paNa jIvonuM kalyANa-hita kema thAya tevA vicAro karavA. te maitrIbhAvanA kahevAya che. vaMdittA sUtramAM ja kahyuM che ke "mittI me savva bhUsuM' mAre sarva jIvo upara maitrI che. "vera maLyuM na La'' mAre koInI paNa sAthe vaira nathI. saMsAravartI sarva jIvo upara mAre maitrIbhAva che, paNa koIpaNa jIva upara vairabhAva-vaimanya-manaduHkha ke aNagamo nathI.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 dvitIya prastAva yogasAra jagatamAM nAnA-moTA koI paNa jIvo pApa na karo, koI jIva duHkhI na thAo. sarve paNa jIvo karmothI mukta bano ane mokSe jAo ane anaMtasukhe sukhI thAo, AvA prakAranI vicAraNAne maitrIbhAvanA kahevAya che. jo ke saMsAramAM jIvo anaMtA che, to paNa jIvata jAtinI apekSAe sarve paNa jIvo samAna hovAthI eka che. saMkhyAnI apekSAe anaMta che, to paNa jAtinI apekSAe eka che. caitanyaguNa ane upayoga lakSaNa sarve paNa jIvomAM ghaTe che, tethI nAnA-moTA ema sarve paNa jIvonuM hita kema thAya ? pIDAno parihAra kema thAya ? tathA sarve paNa jIvone sukha-sAtA kema upaja ? AvI vicAraNA karavAthI sAdhaka AtmAnuM hita-kalyANa thAya che. AvI vicAraNAne maitrIbhAvanA kahevAya che. (2) pramodabhAvanA - ApaNAmAM je guNonI ochAza che, te dUra karIne jo guNomAM AgaLa vadhavuM ja che, guNono vikAsa karavo ja che to jemAM jemAM ApaNAthI adhika guNo che, tevA guNI mahAtmAone joIne ghaNuM ja prasanna thavuM, rAjI thavuM, temanI sevAvaiyAvacca karavAno bhAva rAkhavo. kSamA-namratA-saraLatA ane saMtoSa Adi daza prakAranA yatidharmone dhAraNa karanArA sAdhu-sAdhvIjI mahArAja sAhebone joIne tathA samyaga prakAre ratnatrayInA ArAdhaka ane sAdhaka evA zrAvaka-zrAvikAne joine temanA guNonI prazaMsA karavI. tevA guNI bhagavaMtone joIne prasanna prasanna thavuM. temanuM hArdika bhakti-bahumAna karavuM. temanI sevA-cAkarI karatAM hRdaya AnaMdathI bharapUra bhareluM banI jAya. temane joIne tana-mana ane nayanamAM harSa ubharAya, harSathI pulakita thaI jAya tevI bhAvanA bhAvavI.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 111 jainazAsananI, tenA ArAdhaka caturvidha saMghanI sevA-bhakti karavAmAM tana-mana ane dhananuM yathocita samarpaNa karavuM. ApaNAthI aneka guNothI adhika evA paramAtmA tathA saddagurunA caraNomAM samarpita thavuM. teonI zaraNAgati svIkArI, temanI AjJAnuM pAlana karavAmAM ja jIvana sArthaka samajavuM. A saghaLuM pramodabhAvanAnuM kArya che. sarve paNa guNI puruSo, saMtapuruSo, mahAtmA puruSo guNonA bhaMDAra che, temanA guNo gAvA. teoe karelAM sArAM kAryonI anumodanA karavI. A badhI pramodabhAvanA jANavI. (3) mAdhyasthabhAvanA - je je pApI jIvo che, adharmI jIvo che, avinIta jIvo che, adharmamAM ja racyApacyA rahe tevA jIvo che tathA dharmanA dveSI jIvo che, chaDecoka dharmanI niMdA-kuthalI ja karanArA jIvo che. AvA prakAranA doSothI bharelA jIvo (ke je koIpaNa rIte sudhare tema nathI tevA jIvo)ne joIne sAmAnyathI dveSa, kaDavAza AvI jAya, gusso karavAnuM mana thai jAya. paraMtu tema karavAthI te jIvo kaMI sudhare nahIM ane ApaNuM ahita ja thAya. mATe tevA jIvo upara dveSa karyA vinA upekSAbhAvamAdhyasthabhAva rAkhavo. jethI ApaNA hRdayamAM temanA upara dveSabuddhi na janme. teone paNa ApaNA upara dveSa-aprItibhAva na thAya. AvA pApI jIvo paNa kAlAntare tattva samajIne sAcA mArge Avo, AvI AvI umadA bhAvanA bhAvavI. te mAdhyasthabhAvanA jANavI. (4) karUNAbhAvanA - saMsAramAM rahelA lagabhaga tamAma jIvo du:khI che. tenA upara karUNA vicAravI. roga-zoka-Adhi-vyAdhi ane upAdhijanya je duHkho che, te sarve dazyamAna hovAthI dravyaduHkho che. jyAre rAga-dveSa ane moha (ajJAna) janya je je du:kho che ane
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prastAva yogasAra viSaya-kaSAyonI vAsanAthI janya je je du:kho che, te sarve bhAvaduHkho che. AvA prakAranAM bhAvaduHkho, saMtApa ane saMklezane utpanna kare che. jenAthI anaMta janma-jarA maraNAdinI pIDAo ane narakanigodAdi bhavonAM duHkho vAraMvAra bhogavavAM ja paDe che. 112 AvA prakAranA dravyaduHkho ane bhAvaduHkhothI duHkhI jIvo upara karUNA (dayA) karavI tathA teonAM duHkhono nAza thAya, ochAza thAya tevo savizeSa prayatna karavo. teo upara karUNAbhAvathI sahAyaka thavuM. A cAre bhAvanAo jIvanane pavitra banAvanArI che. jIvanuM kalyANa karanArI che, anyanAM duHkho ane saMtApo dUra karanArI A bhAvanAo che. mATe potAnA jIvanamAM yathAzakti avazya lAvavA jevI che. A bhAvanAonA AgamanathI ghaNA-ghaNA kaSAyo maMda thaI jAya che. potAnAmAM paNa guNavattA pragaTe che, mATe satata A bhAvanAono abhyAsa karavo. jIvana ja A bhAvanAomaya banAvI devA-prayatnazIla rahevuM ane sajAga rahevuM. kSamA-namratA-saraLatA ane saMtoSa Adi daza prakAranA yatidharmo e kalpavRkSa che ane maitrI Adi cAre bhAvanAo tenuM mULa che. jema kalpavRkSa tenA sevakanI manokAmanA pUrNa kare che, tevI ja rIte darzAvadha yatidharmo rUpI kalpavRkSa paNa sevakanI manokAmanA pUrNa kare che. (karmonI nirjarA karAvavA dvArA muktiphaLa ApanAra che) ane maitrI Adi cAre bhAvanAo te yathAvidha yatidharma rUpI kalpavRkSanuM mUla che. jo mUla hoya to ja kalpavRkSa uge che ane mIThAM phaLa Ape che, tema maitrI Adi bhAvanAo rUpI mUla jo jIvanamAM ugyuM hoya to ja davidha yatidharmarUpI kalpavRkSa uge che ane karmonI nirjarArUpI mIThAM phaLo Ape che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra | dvitIya prastAva 113 cAra bhAvanAo vinA dazavidha yatidharma AtmasAta thato nathI. mATe dazavidha yatidharmane jIvanamAM sAkSAtkAra karavA mATe (lAvavA mATe) maitrI Adi cAra bhAvanAone jIvanamAM avazya sAkSAtkAra karavI joIe. je sAdhaka AtmA maitrI Adi cAra bhAvanAone bhAvato nathI, teno abhyAsa karato nathI, A cAra bhAvanAo potAnA jIvanamAM vasAvato nathI, te jIva daza prakAranA yatidharmane pALavA asamartha ja bane che. nAti mUrta to zAravA AvA prakArano jAya tyAM lAge che. sArAMza ke mUla hoya to ja vRkSa uge. jo mUla ja na hoya to vRkSa uge nahIM. tema maitrI Adi bhAvanAo jIvanamAM vasI hoya AtmasAta thaI hoya to ja dazavidha yatidharma Ave, anyathA na Ave. AdhyAtmika sAdhanAmAM AgaLa vadhavA mAgatA ane pragati sAdhavA mAgatA sAdhake maitrI Adi bhAvanAono abhyAsa prathama karavo khAsa jarUrI che. II6-7ii aho vicitraM mohAndhyaM, tadandhairiha yajjanaiH / doSA asanto'pIkSyante, pare santo'pi nAtmani // 8 // gAthArtha - aho ! Azcarya thAya che ke mohadazAnuM aMdhapaNuM kevuM che ? kAraNa ke mohadazAthI aMdha banelA puruSo vaDe bIjAmAM na hoya to paNa tevA doSo dekhAya che ane potAnAmAM doSo hoya to paNa te doSo dekhAtA nathI. dA. vivecana - maitrI Adi bhAvanAo prazasta hovAthI A jIvamAM jyAre mohadazA nabaLI paDe che tyAre ja te bhAvanAo Ave che.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 dvitIya prastAva yogasAra mohanI tIvratA hoya tyAre maitrI-pramoda mAdhyastha ane karUNA bhAvanA AvatI nathI. paraMtu tenI jagyAe draSa-mAtsarya vaira ane kaThoratA Adi doSo ja ubhA thAya che. sarva jIvo upara maitrI bhAvanA thavI joIe, paraMtu mohanI tIvratA hoya to bIjAnI nAnI-moTI bhUlo joIne A jIvane sarva jIvo upara dveSabhAva ja Ave che. evI ja rIte adhika guNIne dekhIne pramodabhAva Avavo joIe, paraMtu tyAM mAtsarya (irSAbhAva) ja Ave che. pApI jIvone joIne mAdhyasthabhAva Avavo joIe, paNa tyAM tenuM pApiSTa kArya joIne vairabhAva ja baMdhAya che tathA du:khI jIvone joIne karUNAbhAva Avavo joIe. tene badale (kaMIka ne kaMIka ghasAvAnuM ja Avaze, ema samajIne) kaThoratA ja (nirdayatA) ja Ave che. mohadazAnuM AvuM nATaka che. satya vastu nirakhavA mATenI vivekacakSu mIMcAI jAya che. mohadazAnI tIvratA AvA prakAranuM kAma kare che, tethI ja mohadazAthI AveluM aMdhapaNuM AvuM bhayaMkara che. mohadazAnI aMdhatA evI vicitra che ke te aMdhApAvALo manuSya bIjA jIvomAM doSo na hoya to paNa doSo ja dekhe che ane potAmAM DhagalAbaMdha doSo hoya, paraMtu potAnAmAM eka paNa doSa dekhAto nathI. mohadazAno aMdhApo Avo citra-vicitra che. potAnA chatA doSa na dekhAya ane anyamAM achatA paNa doSo dekhAya. AvA prakAranA mohAMdha jIvane potAnA doSo na dekhAtA hovAthI potAnA duSkRtyo pratye, bhUlo pratye, aparAdho pratye kyAreya aNagamo ke tiraskAra utpanna thato nathI. balka pApo karIne paNa potAnI jAtanI A jIva bhUri bhUri prazaMsA karato najare caDhe che.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prastAva 115 AvA prakAranA dRSTidoSanA kAraNe ja bIjA jIvomAM ghaNA guNo hoya che, paraMtu A jIvane te guNo na dekhAtA hovAthI tevA prakAranA paranA guNonI anumodanA karavAno cAnsa to A jIva leto ja nathI. yogasAra anyamAM nAnA-nAnA eka eka doSanuM nitya nirakSaNa karanAro A jIva potAnAmAM parvata jevaDA moTA doSo dekhato nathI. mohadazAno aMdhApo AvuM kAma kare che. A aMdhApo jIvane Azcarya karanAra che. tethI mohadazAne dUra karIe to ja A aMdhApo dUra thAya. II8II madIyaM darzanaM mukhyaM, pAkhaNDAnyaparANi tu / madrIya: Agama: sAra: parIvAsvasArA: ||C|| tAttvikA vayamevAnye, bhrAntAH sarve'pyatAttvikAH / iti matsariNo dUrotsAritAstattvasArataH // 10 // gAthArtha - mArUM ja darzana zreSTha che arthAt sAcuM che. anya sarve paNa darzano pAkhaMDa che (mAyA che). mArUM ja zAstra sArarUpa che. bAkInAM badhAM ja zAstro asAra che. ame ja sAcA tattvajJAnI chIe. bIjA badhA ja tattvathI ajANa ane bhrAnta che. A pramANe mAnanArA kevaLa irSyALu che ane sAcA tattvanA sArathI dUra che arthAt tattvajJAna vinAnA che. 9-10 vivecana mohano jene atizaya tIvra udaya che ane tevA mohanA udayane lIdhe je aMdha banelA jIvo che, te jIvo AvA matsarI (irSyAthI ja atizaya bharelA) che. AvA prakAranA matsarI svabhAvanA kAraNe mohAMdha jIvo AvuM mAne che ke "mArUM ja darzana sAcuM che, anya sarva paNa darzano pAkhaMDa che mAyA che." mAruM ja
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 dvitIya prastAva yogasAra mAneluM zAstra sArabhUta che. anya sarva zAstro asAra che. "ame ja sAcA tattvajJAnI chIe, bAkInA sarve paNa bhrAnta che ane tethI ja atattvajJa che.' A pramANe mAtsarya doSathI grasta thayelA matAvalaMbIo vidvattAnA ahaMkArathI garviSTha thayA chatA lokomAM potAnI prazaMsA karatA ja rahe che. A pramANe mAtsarya doSanA kAraNe AvA loko tattvanA sArabhUta samatAbhAvane ane samatAnA svAbhAvika AnaMdane prApta karI zakatA nathI. paraMtu paraspara vAda-vivAda karIne kleza karatA thakA vaira-virodha-vaimanasyanI ja vRddhi kare che ane AvA vAdavivAdathI ane jhaghaDA ja karavAmAM mahAmUlyavALo ane atizaya durlabha evA mAnavabhavane hArI jAya che. mAnavabhavanuM sAcuM ane sArUM phaLa meLavI zakatA nathI. ghaNI vakhata mithyAtvamohanA udayathI potAnA ghamaMDamAM rAcatA jIvo jyAM tyAM vAda-vivAda kare che, jenI tenI sAthe carcA karIne potAnA vijayanI ane bIjAnA parAbhavanI ja apekSA rAkhe che. "huM sAco chuM, mArI ja vAta sAcI che, evo ghamaMDa rAkhIne ja phare che ane tenAthI mahAmoMgho mAnavabhava A jIva hArI jAya che. mAtsarya doSavALA jIvonI prakRti ja AvI hoya che ke ame ja sAcA chIe. bAkI badhA pAkhaMDI (mAyAvI) ja che. kharekhara mithyAtvamohano udaya A jIvane kevA kevA nAca nacAve che. te jJAnI mahAtmA ApaNane samajAvI rahyA che." tethI ja mohamAM masta banelA jIvane aMdha kahevAya che. 9-10nA yathA''hatAni bhANDAni vinazyanti parasparam / tathA mAtsariNo'nyonyaM hi doSagrahaNAd hatAH // 11 // "
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 11I/ yogasAra dvitIya prastAva gAthArtha - jema vAsaNo paraspara aphaLAyAM chatAM vinAzane pAme che, tema mAtsaryabhAvavALA loko paNa paraspara ekabIjAnA doSo ja grahaNa karatA chatA vinAza pAme che. [11]. vivecana - mohAMdhatAnA kAraNe matsarabhAvavALA irSALu jIvo bIjAmAM doSane ja dekhe che. rAI jevaDo nAno doSa irSALu svabhAvanA kAraNe pahADa jevaDo banAve che ane sarvatra gAya che. nAno guNa to na dekhe paNa parvata jevaDA moTA guNane paNa dekhatA nathI ane anyonya arasaparasa ekabIjAnA doSo ja dekhavAthI. doSo ja gAvAthI ane gAmamAM doSo ja jAhera karavAthI paraspara vaimanasyabhAva = dveSabhAvamAM ja AgaLa vadhe che. Ama paraspara kaSAyo vadhavAthI bhavabhramaNAnI vRddhi thAya che. jema mATInAM vAsaNo paraspara aphaLAya, athaDAya to banne vAsaNo phUTI jAya arthAtu banneno nAza thAya tema paraspara doSa ja mAtra dekhavAthI vairavirodha vadhe ja. kleza-kaMkAsa paNa vadhe ja, paraspara premasaMbaMdha hoya te paNa tUTI jAya, aneka bhavo sudhI vairanI paraMparA cAlu ja rahe. "agnizarmA ane guNasena rAjA", "kamaTha ane marUbhUti" AvA to aneka udAharaNabhUta joDakAM che. temAMno eka jIva vairabhAva rAkhIne bIjAne atizaya duHkha Ape che. tethI te virAdhaka thayo chato anaMtabhavonI paraMparAmAM rakhaDe che ane bIjo jIva samabhAva rAkhI upasarga sahana kare che. paNa vaimanasya ke verajhera karato nathI tethI te bIjo jIva saMsArasAgara tarI jAya che. agnizarmAe guNasenane ane kamaThanA jIve marUbhUtinA jIvane aneka bhavo sudhI temanA upara vaimanasyabhAva rAkhIne zatrutAno vyavahAra karyo, chatAM paNa guNasenanA jIve ane marUbhUtinA jIve hRdayamAM
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 dvitIya prastAva yogasAra maitrIbhAva rAkhIne tathA samatAbhAva rAkhIne AvA prakAranA upasarga karanArA upara paNa prema ane karUNAnA dhodhanI vRSTi karI ane tema karavA dvArA teo paramapadane pAmyA. jyAre agnizarmA ane kamaTha saMsAramAM DUbI gayA. mATe jeTaluM bane teTaluM kaSAyonuM damana karIne paNa prazamabhAva prApta karavo. temAMja AtmAnuM hita che. I/11l paraM patantaM pazyanti, na tu svaM mohamohitAH / kurvantaH paradoSANAM, grahaNaM bhavakAraNam // 12 // gAthArtha - mohadazAthI mUcchita thayelA jIvo pArakAnA doSonuM grahaNa karatA chatA bIjAne paDato dekhe che, paraMtu potAno jIva paNa saMsAramAM paDI rahyo che, te dekhatA nathI. AvI avaLI daSTi ja bhavabhramaNanuM kAraNa bane che. [12aa. vivecana - mohadazAthI aMdha banelA jIvo bIjAnA doSonuM ja mAtra grahaNa karatA chatA paranA patanane ja dekhe che. bIjA jIvo kevaLa doSo ja seve che ane tenAthI teo saMsAramAM DUbe che. AvA prakAranA mohAMdha jIvo paranuM ja mAtra patana dekhe che, paraMtu huM paNa mohamAM masta chuM. mithyAmatimAM aMdha banelo chuM, huM paNa AvI dazAmAM paDI rahyo chuM te A jIva joto nathI. bIjA jIvo je je pApa kare che, te A jIvane dekhAya che ane te pApathI te te pApa karanArA jIvo narakamAM jaze. patanane pAmaze. Ama paNa tene dekhAya che, paraMtu AvuM ja mithyA AcaraNa ane ekAnta mArgano svIkAra huM karuM chuM. tethI huM paNa patana pAmIza, huM paNa narakamAM jaIza. AvuM te potAnA viSe dekhato nathI. tethI ja potAnA mAnelA ekAnta matAgrahamAM vadhAre ne vadhAre AgrahI bane che ane darekanI sAthe vaimanasya ubhuM kare che. tathA vadhAre klezamAM utare che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 119 bIjA jIvo pApa kare, ekAntavAda mAne, utsutra prarUpaNA kare to te bIjA jIvo narakamAM jAya. AvuM te jIvane samajAya che, paraMtu A ja vAta pote potAnA upara lagADato nathI. balka pote to jorazorathI paraniMdA ane paradoSonI gaveSaNA karI karIne durgatimAM ja jaze. A svarUpa te jIva dekhato nathI. A moTuM Azcarya che. je sAco sAdhaka hoya te anyanA doSo jovAne badale potAnA doSo to savizeSa pramANamAM dekhe. kAraNa ke potAne potAnA doSo kADhavA che, dUra karavA che. eTale uttama AtmA potAnA doSo khAsa dekhato chato potAnA doSo dUra karIne bhavanI bhramaNAmAMthI mukta banavA satata prayatnazIla rahe che. zAstramAM kahyuM che ke - kAryaM ca kiM te paradoSadRSTayA / kAryaM ca kiM te paraciMtayA ca // vRthA kathaM khidyase bAlabuddhe ? / kuru svakAryaM tyaja sarvamanyat // artha - he jIva ! kaMIka samaja. pArakAnA doSo jovA vaDe tAre zuM prayojana che ? ane pArakAnI ciMtA karavA vaDe tAre zuM kAma che? he bALa buddhivALA cetana ! paradoSa darzana ane paraciMtA karIne tuM phogaTa kheda zuM kAma kare che ? bIjuM badhuM choDI daIne tuM tAruM ja AtmakalyANa karI le. mahApuruSo kevo upadeza Ape che ke he jIva ! tuM tArI potAnI ja AbhagaveSaNA kara ne ! pArakI paMcAta karIne kevaLa rAga-dveSa karavA dvArA saMsAranI rakhaDapaTTI ja vadhaze. Ama kahIne zAstra kAra bhagavaMto A jIvane satya, hitakArI tattva samajAve che. {/1ro
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 dvitIya prastAva yogasAra yathA parasya pazyanti doSAn yadyAtmanastathA / saivAjarAmaratvAya rasasiddhistadA nRNAM // 13 // gAthArtha - manuSyo jevI rIte paranA doSo juve che, tevI ja rIte jo potAnA doSone jovA lAgI jAya to A svadoSanuM darzana temanA ajarAmarapaNAnI-mokSapadanI prApti mATe rasAyaNatulya bane che. /13ii. vivecana - paranA doSo dekhavAthI ja ane tenuM vAraMvAra gAna karavAthI dveSabhAva Adi doSo vadhavAthI saMsAra paribhramaNanuM ja kAraNa bane che. pArakAnA doSo jovAthI ApaNA AtmAnuM kaMI bhaluM thatuM nathI. ulaTuM A jIva bIjA jIvo upara vadhAre ne vadhAre dveSavALo ja bane che. A saMsAramAM badhA ja jIvo doSothI bharelA che. konA konA doSo jozo ? eTale ja mahAtmA puruSo paranA doSo jovAnuM TALIne potAnA ja doSo jovAno vyavahAra kare che. kAraNa ke jo potAnA doSo A jIva jue to tene dUra karI zake ane svaccha thaI zake. jethI potAnuM kalyANa thAya. paradoSa dekhavAthI ane pAne sudhAravA javAthI laDavADa thavAno saMbhava che ane tema chatAM paNa paranA doSo jAya paNa kharA ane na paNa jAya, mAtra vaimanasya ja thAya mATe ja mahAtmA puruSo svadoSadarzana karIne svadoSone dUra karavAno ja prayatna kare che. potAnA doSonuM darzana, vAraMvAra tenuM ciMtana, duSkatanI gaha, karelAM pApono atizaya pazcAttApa, A badhI kAryavAhI bhUtakALamAM sevelA ane AtmAmAM ghara karIne ghUsI gayelA doSone-durguNone ane kuTevone nabaLA pADIne nirbaLa (baLahIna) kare che. paradoSa dRSTi e saMsArahetu che ane svadoSa dRSTi ane tenA dvArA svadoSanuM saMmArjana karavuM e mokSahetu che.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 121 jema suvarNa banAvanArA rasanI siddhithI agaNita lohane suvarNa banAvI zake che. tema svadoSa dRSTithI AtmAmAM doSonuM saMmArjana ane guNonI prApti karavA dvArA agaNita samatArasanI siddhi thAya che. samatA sAmAyikanI prApti thAya che. tenAthI samyakta-samyajJAna ane samyaka cAritra Adi uttarottara guNonI prApti thatAM muktidazAno maMgala mArga khullo thAya che. A jIvanuM mukti tarapha prayANa cAlu thAya che. samyakta AvavA dvArA AvelI samatA-samabhAvanI dinapratidina vRddhi thatAM zuddha Atmika dazAnI prAptino AnaMda vadhato ja jAya che. AvA prakArano zuddha Atmika dazAnA AnaMdano anubhava ja A AtmAne ajarAmara padanI (jayAM jarA-ghaDapaNa nathI ane maraNa paNa nathI evI) muktidazAnI prApti karAve che ane anaMtakALa sudhI aparimita paramAnaMdano bhoktA banAve che. /13ii. rAgadveSavinAbhUtaM, sAmyaM tattvaM yaducyate / svazaMsinAM va tat, teSAM paradUSaNadAyinAm // 14 // gAthArtha - rAga ane dveSanA nAzathI prApta thanArUM sAmyatva (samatAbhAva) e ja sAcu tattva che. potAnI ja prazaMsA karanArA ane parane dUSaNa ja ApanArA-paranI niMdA na karanArA jIvone AvuM sAmyatva kevI rIte prApta thAya ? arthAta tevA jIvo sadAkALa paranAM dUSaNa joIne kaSAyomAM ja vartanArA hoya che. ll14ll vivecana - sAmyatattva arthAt samabhAvadazA, anukULa ke pratikULa saMjogomAM samabhAve vartavuM, te sAmyabhAva. AvA prakArano A sAmyabhAva mohanIyakarmano viziSTatara kSayopazama karavAthI ja jIvanamAM Ave che. jaina zAstromAM ane jainetara zAstromAM paNa A
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 dvitIya prastAva yogasAra sAmyayoganI pradhAnatA gAvAmAM AvI che. samatAdazA e ja mukti prAptinuM pradhAnatara aMga che. AvA prakAranI sAmyatA prApta karyA vinA koI paNa sAdhaka AtmA AtmasAdhanA-kevaLajJAna ane mokSa prApta karI zakatA nathI. mATe ja jIvanamAM AtmakalyANanI prAptinuM pradhAnatama sAdhana sAmyatva che ane sarve paNa zAstrono sAra paNa A ja che ke "sAmyatattva" prApta karavuM. A sAmyatattvanI prApti rAga-dveSAdi mohanA vikArono vijaya karavAthI thAya che. rAga ane dveSane jItavAnA upAyo A pramANe che. potAnI prazaMsAno tyAga karavAthI rAgano vijaya thAya che ane para uparanI draSadRSTi (dvaSa bharI dRSTi)no tyAga karavAthI vaiSano vijaya thAya che. rAga ane dveSane jItavAthI samatAbhAvanI prApti thAya che. jeTalA pramANamAM krodhAdi kaSAyorUpa rAga ane dveSano vijaya prApta karavAmAM Ave che, teTalA pramANamAM Atmazuddhi karanArA evA samatAbhAvanI prApti A AtmAmAM thAya che ane A AtmA vadhAre vadhAre zuddha zuddhatara bane che. je je jIvo svaprazaMsA karavAmAM ja DUbelA che. teone potAnI nAmanA pratye ane potAnA svarUpa pratye tIvra rAga pravarte che ane paranI niMdA karanArAmAM hRdayanI aMdara temanA pratye tIvra dveSabhAva varte che. A rAga-dveSanA kAraNe ja A AtmAmAM samabhAva Avato nathI, mATe uttama sAdhake potAnA hitanI khAtara paNa AtmaprazaMsA ane paraniMdA sarvathA tyajI devI joIe. //14 mAne'pamAne nindAyAM, stutau vA loSTa kAJcane / jIvite maraNe lAbhAlAbhe raGke mahardhike // 15 //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra | dvitIya prastAva 123 zatrau mitre sukhe duHkhe hRSIkArthe zubhAzubhe / sarvatrApi yadekatvaM, tattvaM tad bhedyatAM param // 16 // gAthArtha - mAnamAM ke apamAnamAM, prazaMsAmAM ke niMdAmAM, mATImAM ke sonAmAM, jIvanamAM ke maraNamAM, lAbhamAM ke nukazAnamAM, garIba upara ke mahAdhanavAna (rAjA Adi) upara, zatru upara ke mitra upara, sukhamAM ke duHkhamAM, pAMca indriyonA sukhakArI viSayomAM ke duHkhakArI viSayomAM AvA prakAranA sAnukULa ke pratikULa ema banne prakAranA saMjogomAM je ekatA (samAnatA) rAkhavI te samabhAva che. tenAthI parapaNuM eTale ke je asamAnatA-bhedabhAva rAkhavo te rAga-dveSa hovAthI teno bheda (nAza) karavo joIe. ||15-16ll vivecana - kaSAyonI parAdhInatAnA kAraNe A jIva harSa-zokaprema ane niMdA. rAga ane dveSa Adi viSayabhAvomAM joDAI jAya che ane tenA ja kAraNe janma-maraNAdi rUpa saMsAra vadhArI nAkhe che. mATe ja mahApuruSo kahe che ke je AtmA mAnamAM ane apamAnamAM potAnI prazaMsA thAya temAM ke potAnI niMdA thAya temAM, suvarNa jevI kiMmatI vastumAM ke mATI jevI binakiMmatI vastumAM, jIvana rahe temAM ke mRtyu Ave temAM, dhanAdino lAbha thAya temAM ke dhanAdinuM nukazAna thAya temAM, garIba anAtha jIva upara ke dhanavAna-zreSThI ke rAjA upara, potAnA zatru upara ke potAnA mitra upara sukhamaya dazAmAM ke duHkhamaya dazAmAM, pAMca indriyonA managamatA anukuLa viSayo maLe temAM, tathA pratikULa viSayo maLe temAM, Ama sAnukULa saMjogomAM ke pratikULa saMjogomAM je AtmA aMjAto nathI ke gabharAto nathI, paNa sarva saMjogomAM ekarUpa rahe che. samAnapaNe ja manathI pravarte
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 dvitIya prastAva yogasAra che, kyAMya lepAto nathI ke manamAM duHkha dharato nathI, te ja sAco samabhAva che sAmyatA che. Avo ja jIva ArAdhaka bane che. potAnA jIvanamAM sAmyayoga lAvavAnI A ja uttama kaLA che. sAnukULa saMjogomAM game teTalA aMjAIe, to paNa kAlAntare te saMjogo avazya javAnA ja che ane pratikULa saMjogomAM game teTalA dveSa karIe to paNa ApaNA pApano udaya cAle tyAM sudhI rahevAnA ja che ane kALa pUrNa thatAM javAnA ja che, mATe te banne saMjogomAM rAga-dveSa na karatAM samabhAvamAM ja rahevuM, te kalyANakArI che. AvI jJAnI mahAtmAonI vANI che. yogabiMdu nAmanA granthamAM pUjyapAdazrI haribhadrasUrijI mahArAjazrIe kahyuM che ke adhyAtma bhAvanA ane dhyAna - A traNa prakAranA uttama yogasevanathI, tenA satata abhyAsathI A jIvamAM samatAyoga pragaTa thAya che. A samatAyoga prApta thaye chate anAdikALathI A jIvane vaLagelI avidyAnI vAsanA (mohano udaya tenI tIvratA) nA kAraNe thatI iSTAniSTanI kalpanA-sukha duHkhanI buddhi arthAt vikArIbhAva sarvathA dUra thaI jAya che ane samatAyoga pragaTa thAya che. sauthI prathama yathArtha tattvonuM ciMtana karavuM te adhyAtma, teno niraMtara abhyAsa karavAthI bhAvanA guNa Ave che ane te bhAvanA guNanA pratApe dIpakanI sthira zikhAtulya sukhaduHkhamAM AtmAnA sthira pariNAma svarUpa dhyAnadazAno abhyAsa Ave che. jenAthI iSTaaniSTa vastuomAM ane pAMce IndriyonA viSayomAM samabhAva rahe che. A rIte jIvamAM samatAyoga pragaTa thAya che. te samatAyogano kramazaH vikAsa thatAM samatAyoga vadhAre daDha
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 yogasAra dvitIya prastAva ane majabUta bane che. A samatAyoga ja uttama nirvikalpa samAdhi svarUpa che. AvI samatAdazA prApta karavI e samyajJAnanuM phaLa che. AtmatattvanI paramArthathI siddhi che. A samatAyoganI siddhi ja AtmakalyANanuM parama kAraNa bane che. ||15-16ll aSTAGgasyApi yogasya, sArabhUtamidaM khalu / yato yamAdivyAso'smin sarvo'pyasyaiva hetave // 17 // gAthArtha - kharekhara aSTAMga yogasevananA sArabhUta A samatAyoga ja che. kAraNa ke yoganA zAstromAM yama-niyama Adino je kaMI vistAra karavAmAM Avyo che, te saghaLo paNa vistAra A samatAyoganI prApti mATe ja che. samatAyoga eTale samAdhinI prApti. ./17ii. vivecana - yogadazA prApta karavAnAM ATha aMgo che. 1-yama, 2-niyama, 3-Asana, 4-prANAyAma, pa-pratyAhAra, 6-dhAraNA, 7dhyAna, ane 8-samAdhi. zrI yogadRSTi samuccaya nAmanA graMthamAM parama pUjya zrIharibhadrasUrIzvarajIe A ATha aMgonuM tathA tenAthI prApta thatI yogadazAnuM varNana kareluM che. samAdhi prApta karavA mATe A yoganA aMgonuM sevana jarUrI bane che. pratyAhAra nAmanA pAMcamAM yogAMgamAM Indriyo ane mana upara prabhutva Ave che. je A pAMca Indriyo ane mana iSTaniSTa viSayomAM pravarte che ane tenAthI rAga-dveSa thAya che. tenA upara kAbU meLavavA mATe viSayothI nivRtti karavAnI hoya che. dhAraNA nAmanA chaThThA yogAMganA AlaMbanathI cittane koipaNa eka zubha AlaMbanamAM atizaya vadhAre sthira karavAnuM hoya che. tyArabAda dhyAna nAmanA sAtamA yogAga dvArA vItarAga prabhumAM
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 dvitIya prastAva yogasAra ekAkAra thavAnuM hoya che. Ama yoganA aMgonuM satata sevana karavAthI tenA abhyAsa vaDe AThamA yoganA aMgarUpa samAdhi aMganI siddhi thAya che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha A pAMca yama kahevAya che. te sAdhune mahAvrata rUpe hoya che ane zrAvaka-zrAvikAne aNuvrata rUpe hoya che tathA manane vadhAre pavitra banAvavA mATe zauca, saMtoSa, svAdhyAya, tapa ane Izvara dhyAna A pAMca niyamo che. A saghaLA upAyothI jIvana pavitra ane sadAcAramaya bane che. mana-vacana ane kAyAnI zuddhi thAya che tathA padmAsana Adi Asano dvArA kAyAnI caMcaLatAno nAza karIne sthiratA prApta thAya che ane prANAyAmAdi yogAMgo vaDe AtmAnA adhyavasAyonI nirmaLatA vadhatI jAya che. A rIte yoganAM AThe aMgo dvArA A jIvamAM "samatAbhAva"no avirbhAva thAya che. A ATha aMgono abhyAsa samAdhi lAvavA mATe ja che. samAdhi arthAta samatAbhAva A sAdhya che. bIjA sAta temAM sAdhana che ane samAdhi meLavavA dvArA jIva AtmakalyANa karIne muktipada prApta kare che. eTale yoganAM sAta aMgo meLavavA dvArA samAdhi (arthAt samabhAvadazA) ja prApta karavA jevI che. /17thI kriyate dadhisArAya, dadhimantho yathA kila / tathaiva sAmyasArAya yogAbhyAso yamAdikaH // 18 // gAthArtha - jema dahIMnuM sAra je mAkhaNa che, te mAkhaNa meLavavA mATe dahIMnuM maMthana karAya che, tema sAmyabhAva samatArUpa sAra meLavavA mATe yama-niyama Adi yogadazAno abhyAsa karAya che. /18
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prastAva 127 vizeSArtha - A saMsAramAM saMsArI loko dahIMmAM raheluM mAkhaNa prApta karavA mATe dahIMnuM maMthana (dahIMnuM valoNuM) kare che. tevI ja rIte samAdhidazA rUpa uttama tattva meLavavA mATe yogI puruSo yama-niyamAdi yoganAM aMgono niraMtara abhyAsa karavArUpe AtmadazAnuM paNa valoNuM kare che. yogasAra samAdhidazA prApta thatAM A AtmA potAnA sAcA guNo pragaTa thatAM guNaprApti svarUpa potAnuM sAcuM sukha anubhave che ane te anubhava dvArA parama tRptine pAme che. jJAnasArASTakamAM kahyuM che ke - "samyajJAna rUpI amRtarasanuM pAna karIne, samyak kriyArUpI kalpavRkSonAM phaLo cAkhIne samatAbhAva rUpI tAMbulano AsvAda karIne muni mahAtmAo paramatRpti anubhave che." AtmAne AtmasvarUpa pragaTa thatAM thatI je AtmatRpti che. e AtmatRpti AtmatattvanI anubhUtirUpa che. Atmatattvano yathArtha anubhava thAya che. samyajJAna, samyak kriyA ane samatAbhAva - A traNenI ekAkAratA anubhavAya che. jJAna, kriyA ane sAmya - A traNa AtmatRptinAM mukhya upAyo che. ApaNA jIve sAmyayogasamatAbhAva sAdhavAno che. tethI tenA A sarva upAyomAM niraMtarapaNe sAvadhAnI-pUrvaka prayatna karavo joIe. // 18 // adya kalpe'pi kaivalyaM, sAmyenAnena nAnyathA / pramAdaH kSaNamapyatra tataH kartumasAmpratam // 19 // gAthArtha - Aje athavA kAle (A janmamAM ke janmAMtaramAM) paNa samatAyogathI ja kevalajJAna prApta thAya che. anyathA kevalajJAna pragaTa thatuM nathI. tethI AvI samatAdazAne prApta karavA mATe eka kSaNa mAtra paNa pramAda karavo te asAMprata (anucita) che. / 19 /
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 dvitIya prastAva yogasAra vivecana - AtmAnuM aMtima lakSya-sAdhya kevaLajJAnanI prApti karavI te che. kAraNa ke kevalajJAna pAmelo jIva te ja bhavamAM niyamo muktipada pAme ja che. mATe kevalajJAnanI prApti karavI e ja aMtima dhyeya che. te dhyeyane sAdhavA mATe aMtaraMga sAdhanabhUta samatAyoga che. A samatAyoga lAvavA mATe samyakta, jJAna, cAritra, tapa, sevAbhakti ane dhyAnAdi bhAvonuM sevana e sarva upAyo-sAdhano hovAthI kevaLajJAnanI prAptinAM paraMparAkAraNa che. Aje thAo athavA kAle thAo, eTale ke A bhavamAM thAo ke bhavAMtaramAM thAo. game te bhavamAM thAo ke game te kSetramAM thAo, paraMtu te kevalajJAnanI prApti samatAdazAnI parAkASThAthI ja thAya che. AvA prakAranI sarvajJatAnI prApti sAmyabhAvanA prakarSane lIdhe ja A jIvamAM prApta thAya che, tenA vinA prApta thatI nathI. mATe sAmyayoganI prApti sAruM vadhAre prayatnazIla banavuM joie. samatAbhAvano prakarSa lAvavA mATe A jIva mukhyatve mohanIyakarmane toDato chato kramazaH guNasthAnako sara karato karato upara Ave che. mithyAtva mohanIyano udaya aTakavAthI pahelA guNasthAnakane badale bIju guNasthAnaka, anaMtAnubaMdhIno udaya aTakavAthI bIjAne badale trIjuM guNasthAnaka, mizramohanIyano udaya aTakavAthI trIjAne badale cothu guNasthAnaka, apratyAkhyAnIya cAra kaSAyano udaya aTakavAthI pAMcamu guNasthAnaka, pratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyano udaya aTakavAthI chaThTha guNasthAnaka, aratizokano udaya aTakavAthI chaThThAne badale sAtamuM guNasthAnaka, samyakvamohanIyano udaya aTakavAthI sAtamAne badale AThamuM guNasthAnaka, hAsyAdi zeSa cAra nokaSAyano udaya aTakavAthI navamuM guNasthAnaka, traNa veda ane saMjavalanatrikano udaya aTakavAthI dasamuM guNasthAnaka, ane saMjavalana lobhano udaya aTakavAthI agiyAramuM
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 129 athavA bAramuM guNasthAnaka, A rIte kevaLa ekalA mohanIyakarmano ja kSaya karavAthI guNasthAnako caDhAya che. mAsatuSa muni jJAnAvaraNIyakarmanA tIvra udayavALA hatA ane kuragaDu RSi aMtarAyakarmanA tIvra udayavALA hatA, chatAM mohanIyane jItyu eTale bAramAM guNaThANe caDI zakyA. mohanIya karma gayA pachI A jIva vItarAgAvasthAvALo banyo chato zeSa traNa ghAtikarmo (bhale game teTalAM tIvra hoya) to paNa teno mAtra aMtarmuhUrtakALamAM ja avazya kSaya karIne niyamA kevalajJAna pAme che ane kevalajJAna pAmelo jIva te ja bhavamAM zeSa aghAti cAre karmo vedIne athavA saMkrama dvArA paNa kSaya karIne aMte avazya aghAti cAre karmono sarvathA kSaya karIne nirvANapada pAme ja che. samatAguNano A asAdhAraNa mahimA che, te ApaNane evI preraNA Ape che ke A mAnava jIvanamAM zIdhrAtizIdhra samatAyoga siddha karavA jevo che. tenI prApti mATe upAya svarUpe prabhujInI bhakti, jJAna-darzana ane cAritrAdi guNonI sAdhanA-upAsanA, tapajapa-dhyAnAdi anuSThAnonI ArAdhanA karavI. A saghaLA tenA upAyo che. samatAbhAva vinA karAyelAM anuSThAno mokSasAdhana banatAM nathI, te apekSAe te anuSThAno niSphaLa kahevAya che. mATe samatAyoganI prAptinAM kAraNa bane te rIte tevAM tevAM anuSThAno AcaravAM. /19ll kiM buddhena kimIzena, kiM dhAtrA kimu viSNunA / kiM jinendreNa rAgAdyairyadi svaM kaluSaM manaH // 20 // gAthArtha - jo ApaNuM mana rAgAdi doSothI kaluSita che, to buddha bhagavAna, mahAdeva, vidhAtA deva, viSNu bhagavAna ke jinezvara prabhu maLI jAya to paNa teo vaDe zuM thavAnuM? arthAt kaMI ja lAbha thavAno nathI. potAnA mananI zuddhi vinA AtmaprakarSano koI lAbha thato nathI. // 20NI.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prastAva yogasAra vivecana - jema bhaNavAmAM, vepAramAM ke bIjI koI paNa levaDadevaDa vigere kriyAmAM jo mana parovAyeluM na hoya ane mana bIje ja bhaTakatuM hoya to phaLaprApti thatI nathI. bhaNavAmAM mana na hoya to gurujI samajAve te samajAtuM nathI, yAda rahetuM nathI. vepAramAM mana na hoya to dhanalAbha thato nathI. levaDa-devaDamAM jo mana na hoya to Arthika nukasAna thAya che. tevI ja rIte jo rAgAdi doSothI citta kaluSita hoya ane jo mana mohane jitanAruM na hoya to devonI upAsanAthI paNa kaMI AtmalAbha thato nathI. jo rAgAdi doSone nabaLA pADavAmAM Ave ane kAlAntare paNa nirmULa karAya, evA lakSyapUrvaka paramAtmAnI upAsanA karavAmAM Ave to ja A jIvanuM kalyANa thAya che. 130 A AtmAno parama puNyodaya thayo che, tyAre ja traNa bhuvananA nAyaka evA zrI paramAtmA vItarAgadeva jevA paramatAraka prabhu maLI gayA che. chatAM jamAlI ane gozAlAnI jema je vyakti potAnA cittane rAga-dveSa ane modi doSothI kaluSita rAkhe che ane tenA ja kAraNe prabhujInI AjJAnuM ullaMghana kare che. prabhuvacanono anAdara kare che. potAnI ja buddhine AgaLa dhare che. prabhujInAM vacanonI zraddhA na rAkhe. temAM vizvAsa na kare, saMsArI lokomAM zAstronAM vacanonA potAnA mana mAnyA artha karIne kahe. potAnA hRdayamAM beThelI vAtane ja vadhAre puSTa kare, paNa nayasApekSa vicAra ke vANI pharamAve nahIM. lokomAM navA navA artha karIne bhrama ubhA karI lokone prabhujInA upadezathI vimukha kare ane mithyAbhAvanI vRddhipuSTi kare, tevA jIvo gozALA ane jamAlInI jema paramAtmA maLavA chatAM AtmazuddhithI vaMcita rahIne A saMsArasAgaramAM bhaTakatA ja rahe che. potAnA pariNAmathI jeo mithyAtvI rahe che, teone koI bhagavAna paNa bacAvI zakatA nathI. / / 20 /
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 131 kiM nAgnyena sitai raktaiH, kiM paTaiH kiM jaTAbharaiH / kiM muNDamuNDanenApi, sAmyaM sarvatra no yadi // 21 // kiM vrataiH kiM vratAcAraiH, kiM tapobhirjapaizca kim ? kiM dhyAnaiH kiM dhyeyairna cittaM yadi bhAsvaram // 22 // gAthArtha - A mAnava jIvanamAM jo samabhAvadazA na AvI hoya ane cittazuddhi dedIpyamAna na banI hoya (arthAta mana melughelamohamaya jo hoya) to nagnatA-zvetavastra ke rakta vastramAtra paheravAthI A jIvane zuM lAbha thAya ? jaTA vadhAravAthI ke muMDana karAvAthI paNa zuM lAbha thAya ? tathA ahiMsA Adi vratothI ke vratonA AcAra pAlanathI paNa zuM lAbha thAya ? tathA vividha tapa karavAthI ane vividha jApa karavAthI paNa zuM lAbha thAya ? tathA vividha prakAranAM dhyAna karavAthI ane vividha dhyeyanA AlaMbanothI paNa A jIvane zuM lAbha thAya ? sArAMza ke cittazuddhi karyA vinA sarva prakAranuM dharmAcaraNa ekaDA vinAnA mIMDA tulya che. 21-22aa. vivecana - saMyamI jIvanamAM vastrAdi je paheravAmAM Ave che, te mohanI puSTi mATe nathI, paraMtu saMyamI jIvananI rakSA mATe - upakAra mATe che. vastra rahita dazA jIvane vikAranA mArge laI jAya che. ardhanagna dazA paNa jo vikArI bhAvamAM laI jAya che, to pachI vastra rahita dazA to A jIvane vadhAre ja vikArIbhAvamAM laI jAya. te mATe vikArIbhAvone rokavA mATe ja saMyamI jIvanamAM vastra dhAraNa karAya che. have dhAraNa karAtAM vastro upara moha na thAya te mATe raMgIna vastro paherAtAM nathI. mAtra sapheda ja, ane te paNa vaparAyelAM ja, atizaya
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 dvitIya prastAva yogasAra navAM ke bhabhakAdAra vastro paherAtAM nathI. teno artha e thayo ke vastra vinAnuM zarIra paNa vikArIbhAvamAM jAya che ane raMga-beraMgI ema viziSTa vastrovALuM zarIra paNa vikArIbhAvamAM jAya che. te bannethI A jIvane bacAvavA mAtra sapheda ja, ke je vastronI saphedAI ghasAyelI hoya tevAM ja vasro muni mahArAja pahere che. kevaLa zarIranA AcchAdana pUratAM ja, jenI saphedAI kaMIka ghasAyelI che, tevAM ja vastro zarIra DhAMkavA pUratAM ja pahere che. mohanI vRddhi mATe nahIM. jJAnI puruSoe manane kabaje rAkhavA nagnatAthI ane viziSTa vastrothI para evo A madhyama mArga jaNAvelo che. nagnatA e vikArIbhAvanuM kAraNa che ane raMga-beraMgI viziSTa vastro rAgabhAvanuM kAraNa che. te mATe zveta vastronuM vidhAna che. have jo mana vikArI ja rahetuM hoya, jIva tene jItavA prayatna na ja karato hoya to AvAM vastro paheravAthI paNa zuM lAbha ? ane mana jo, mohadazAmAM ja masta hoya to nagnatA rAkhavAthI ke zveta vastrathI ke raMgIna vastro paheravAthI paNa zuM lAbha ? bAvIza tIrthaMkara paramAtmAnA sAdhuo Rju ane prAjJa hovAthI raMgIna vastra paheratA hatA, jinakalpAdi AcaranArA munio nagnatA dhAraNa karatA hatA ane vartamAnakAlIna muni puruSo madhyama zvetatAvALAM zveta vastro pahere che. te paNa AkhA zarIrane DhAMkanArAM ane zarIranI zobhA karanArAM nahIM, zobhA vadhe tema nahIM. paraMtu gupta aMgone ja mAtra DhAMkanArAM, A traNe mArgo vikArone rokavA ane manane jItavA mATe te te kALe te te jIvone yogya upakArI mArgo che ane te mArgo bhagavaMte jaNAvyA che. paraMtu mana jo vikAromAM ja ramatuM hoya, anyanA gupta aMgo upara ja dRSTi paDatI hoya, to mana vadhAre vikArI banavAthI jIvanI paDatI ja thAya. pachI
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva nagnatA hoya ke zveta vastradhArIpaNuM hoya ke raMgIna vastradhArIpaNuM hoya, paNa badhuM ja nirarthaka che. te traNe avasthA to manane jItavAnA sAdhanarUpa che. jo manane nirvikArI banAvavA rUpa sAdhya siddha na thAya to A traNe AlaMbano (nagnatA-zveta vastradhAritva ane raMgIna vastradhAritva) kharekhara nirarthaka che. te te avasthA dvArA manane nirvikArI mArge lAvavuM joIe. manane nirvikArI banAvavA ane nirvikArI rAkhavA te te kALe upakAra kare evA traNe mArgo jainadarzanamAM tIrthaMkara bhagavaMtoe ja batAvelA che. ane atizaya kAmanA che. jIvonI bhUmikA joIne ja A traNa mArgo jaNAvyA che. 133 locAdi paNa zarIra uparanI mamatAnA tyAga mATe ja che. dhyAnanuM vidhAna paNa cittanI asthiratA nivAravA mATe ja che. A rIte paramAtmAe pharamAvelAM saghaLAM paNa anuSThAno manane nirvikArI banAvavAnA hetubhUta che. have jo citta vikAromAM ja bhaTakatuM rahe ane mohadheluM ja rahe to pachI A anuSThAno karmonI nirjarAmAM kAraNa banatAM nathI. karmabaMdhanuM kAraNa bane che, jyAre mana mohagheluM hoya ane vikArI hoya tyAre locAdi hoya ke dhyAnAdi hoya paNa jIvano kaMI upakAra thato nathI. samabhAvadazA rUpa AtmaguNa pragaTyA vinA uparokta sarva anuSThAno karmanirjarAnA kAraNa banatAM nathI. mATe vrato-mahAvrato ke jJAnAcArAdi paMcavidha AcAronuM pAlana vigere sarve paNa dharmAnuSThAno samatAbhAvapUrvaka karavAM joIe ane samatAbhAvapUrvaka jo karAtAM hoya to ja AtmAnI unnatinuM kAraNa bane che. paramAtmAe zAstromAM jaNAvelAM anazanAdi bAhyatapa ane prAyazcitta Adi atyaMtara tapa tathA maMtrajApa, bhinna bhinna prakAranuM dhyAna, vItarAga paramAtmA svarUpa dhyeya, tattvanuM AlaMbana levuM vigere anuSThAno cittanI svasthatA, cittanI nirmaLatA ane cittamAM
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 dvitIya prastAva yogasAra samatAbhAvanI vRddhi mATe jaNAvyAM che. have jo citta ja capaLa rahetuM hoya ane vikArI-mohAMdha bhAvomAM ja doDatuM hoya to A tapa-japadhyAnAdi nirarthaka bane che. mATe graMthakArazrI mahAtmA puruSa ApaNane samajAve che ke jo mana vikArI che to A dharmAnuSThAnothI zuM phAyado? karmanirjarA to na karAve, paNa ghaNAM cikaNAM karmo baMdhAve. hRdayapradIpa nAmanA graMthamAM zloka-30mAM kahyuM paNa che ke "durlabha evI aNimAdi ATha siddhio, rasAyaNa, aMjana, dhAtuvAdanA prakAro, vividha dhyAnanA bhedo, maMtra taMtra ane dhyAnanA prakAro - A saghaLuMya dharma anuSThAna, cittanI aprasannatA thatAM (arthAta citta vikArI ane vilAsI banatAM) viSanI jema AtmAnuM ahita karanAra bane che, nukasAna karanAra thAya che." cittamAM saMkalpa-vikalponI hAramALA utpanna karanAra jo koI tattva hoya to te viSayavAsanA che athavA krodhAdi cAre kaSAyonI agnijavALA che. tevA prakAranA mohAMdhabhAvothI bharapUra bharelI vyaktio game teTalAM dharma anuSThAno kare to paNa yathAsthita tattvano anubhava ane karmonI nirjarA karI zakatA nathI, paNa vikAronA ja vicAromAM athaDAtA te jIvo bhAre cIkaNAM karmo bAMdhIne narakanigodanA bhavomAM rakhaDavA svarUpa duHkhonI jaMjALa ja ubhI karanArA bane che. teone samAdhinuM sukha svapramAM paNa maLatuM nathI. (hRdayapradIpa gAthA-31) pAMca indriyonA viSayo ane cAre kaSAyonI krUratAne paravaza thayelA jIvo bAhya sAdhuveza dhAraNa karI zake che. tethI nagna rahe, zveta vastra rAkhe ke raMgIna vastra rAkhe. mAthe loca karAve ke moTI jaTA rAkhe, vrata-tapa-japa kare ke navakAra maMtrAdino jApa kare, Ama aneka
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 135 prakAranAM dharma anuSThAno bhale Acare, paraMtu cittamAM samatAbhAva ane nirmaLatA nahIM AvavAthI karmonI nirjarA, guNonI prApti ke AtmadazAnA anubhavano AnaMda A jIvo meLavI zakatA nathI. tethI A jIvanamAM "samatAbhAva" lAvavA ane teno vadhAro karavA satata prayatnazIla banavuM joIe. AtmAne ghaNo sajAga rAkhavA prayatnazIla banavuM. jo samatAbhAva Ave to badhuM ja kArya phaLa ApanAruM bane ane jo samatAbhAva na Ave to ekaDA vinAnAM mIMDAnI jema nirarthaka samajavuM. /ra1-2rA kiM kliSTendriyarodhena, kiM sadA paThanAdibhiH / kiM sarvasvapradAnena, tattvaM nonmIlitaM yadi // 23 // gAthArtha - jo samatAbhAva dvArA Atmatattvano ughADa na thayo hoya ane te ughADanuM lakSya paNa jo rAkhyuM na hoya to klezadAyaka evA indriya nirodhathI zuM lAbha ? tathA paThana-pAThana Adi dhArmika kriyAothI paNa zuM lAbha ? tathA potAnI sarva prakAranI saMpattinuM dAna karavAthI paNa zuM lAbha thAya ? arthAta A badhAM dharmanAM kAryo tattvanA ughADa vinA nirarthaka che. 23. vivecana - jema prathama ekaDo hoya to tenA upara AvatAM mIMDAnI daza-daza gaNI kiMmata che ane jo prathama ekaDo ja na hoya to upara lakhelAM tamAma mIMDA zunya ja rahe che. koI paNa prakAranI rakama batAvatAM nathI. tenI jema samatAyoga ekaDA jevo che. jo samatAbhAva rUpI ekaDo na hoya to indriyono nirodha karavAthI A AtmAne Atmatattvano kaMI lAbha thato nathI. indriyo upara vijaya meLavavAthI paNa Atmatattvano kaMI lAbha thato nathI. devaloka maLe
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 dvitIya prastAva yogasAra che, bhautika sukha maLe che, paNa AtmAnA guNono vikAsa thato nathI. jethI mokSaprApti to ghaNI dUra ja cAlI jAya che. brahmacaryAdi pALavAnI paNa samatAbhAva vinA sArthakatA nathI. mithyASTi sAdhu-saMto paNa brahmacarya pALe che. paNa te AtmakalyANa karanAruM banatuM nathI tathA zAstronuM paThana-pAThana paNa vAda-vivAda mATe ja thAya che ane anyano parAbhava karavA potAnI nAmanA vadhAravAnA ja hetubhUta A jIva ghaNuM ghaNuM kare che, paNa te karmanirjarA karAvavA dvArA Atmahita karanAruM banatuM nathI. vaktA paMDita banavA mATe athavA potAnI paMDitAInI chApa ubhI karavA mATe ghaNuM bolatA hoya che. paraMtu AvAM kAryo karavAthI ane samatAbhAva na rAkhavAthI ahaMkArAdi AvavAthI A AtmAnuM adha:patana thAya che. paNa tevAM kAryothI samatAbhAva vinA karmonI nirjarA thatI nathI. koI koI AtmA potAnI manokAmanA pUrNa karavA mATe athavA nAmanA meLavavA mATe sarva prakAranI saMpattinuM dAna kare che, paraMtu samatAbhAva vinA (mohanA vijaya vinA) AtmaguNono AvirbhAva thavA rUpa sAco lAbha thato nathI. ghaNI vakhata mohanI puSTi-vRddhi mATe paNa jIvana samarpita karavAmAM Ave che. jema ke pati-patnI paraspara premanI vRddhi mATe aneka prakAranuM balidAna Ape che. dAsa-dAsI zeThane vaphAdArapaNe varte che. subhaTo potAnA svAmIne vaphAdArapaNe varte che. svAmI-rAjA paNa moTA rAjAne vaphAdAra varte che, paraMtu A sarve paNa vaphAdArIpUrvakanuM vartana-jIvana samarpaNa kevaLa artha ane kAmanI eTale ke mohanI vRddhi mATe ja hoya che. svArtha saMbaMdha hovAthI AtmahitanA kAryamAM te saghaLuM ya nirarthaka che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 137 jo sAdhaka evA AtmA AtmadazAnI prApti mATe ane mohadazAnA vijaya mATe indriyono nirodha kare, zAstronojinAgamono svAdhyAya kare, cha jIvanikAyanI rakSA karavA mATe saMyama svIkAre ane guru caraNomAM rahIne mohano vijaya karIne AtmasAdhanAmAM joDAya tathA gurujIne jIvana samarpaNa kare to ja tenAM tapa-japa-jJAna-dhyAna Adi saghaLAM ya anuSThAno samatAbhAvanAM sAdhaka banyAM chatAM karmanirjarA karAvIne muktidAyaka bane ane tyAre ja te saphaLa kahevAya. mATe daMbha dazA tyajIne samabhAva lAvavA pUrvaka karAyeluM dharma anuSThAna A jIvane upakAra karanAruM bane che. // 23ii. nAJcalo mukhavastraM ca, na rAkA na caturdazI / na zrAddhAdi pratiSThA vA, tattvaM kintvamalaM manaH // 24 // gAthArtha - vastrano cheDo arthAt nAno rUmAla mukha upara rAkhavo athavA mukha ADI muhapatti rAkhavI tathA pUnama tithi ArAdhavI ke caudazanI tithi ArAdhavI tathA zrAddhAdi karavA ke prabhunI pratiSThA karavI e kaMI tattva nathI, paraMtu nirmaLa (mohadazA rahita je mana che te ja tattva che.) /l24o. vivecana - ajJAna dazAnA jore keTalAka atattvajJAnIo pote mAnelAM dharmanAM upakaraNo rAkhavAM. tenI sAphasaphAI karavI. tene ja dharma mAnI le che. tevA bhadrika athavA kadAgrahI jIvone sAcuM tattva samajAvatAM gurujI kahe che ke (1) keTalAka loko bolatI vakhate vAukAyanA jIvo haNAya nahIM, teTalA mATe mukha AgaLa kapaDAMno cheDo athavA rUmAla rAkhavo tene ja tattva samajI le che. (2) jayAre bIjA keTalAka loko vAukAyanA jIvonI rakSA karavAnA AzayathI mukha AgaLa muhapatti rAkhavI tene ja tattva samajI le che. pachI
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 138 dvitIya prastAva mukha AgaLa muhapattino upayoga barAbara rakhAyo hoya to pachI vAtacIta game tevI karo (rAga-dveSa ane vikAro vadhe tevI vAto karo to paNa harakata nahIM ane tevI vAto tarapha dhyAna nahIM, paNa mukha AgaLa muhapatti barAbara rAkhI che, eTale dharma thaI gayo. vAto kevI karo cho, te tarapha dhyAna nahIM. Ama keTalAka mAne che.) (3) vaLI keTalAka jaino pUnamanI tithine ja mahattva Ape che. (4) keTalAka jainIo caudazanI tithine ja vadhAre mahattva Ape che, paraMtu manane atizaya nirmaLa karavA tarapha dhyAna ApatA nathI. vAraMvAra hAlatAM ane cAlatAM Aje caudasa che, Aje pUnama che. A vastu khavAya ane A na khavAya, tenI ja vAto karyA kare che. paNa manane mohathI dUra rAkhIne nirmaLa rAkhavA tarapha prerAtA nathI. evI ja rIte mukha upara rUmAla ke muhapatti rAkhI nathI. te ja joyA kare che. jo rUmAla athavA muhapatti rAkhI hoya to ArAdhanA thaI gaI ema ja mAnI le che. pachI tame vAto kevI karo cho, mohavardhaka ke mohapoSaka ke mohanAzaka te tarapha dhyAna ApatA nathI. gurujI AvA prakAranAM dRSTAnto ApI ApIne ApaNane khAsa samajAve che ke tame rUmAla ke muhapatti rAkhI ke na rAkhI te khAsa juvo cho. pUnama che ke caudaza che, te juvo cho, paraMtu te te jIvo kevuM bole che ? bolavAnI pAchaLa bolanAranuM citta keTaluM malIna che ke keTaluM nirmaLa che te jotA nathI. mAtra bAhya dravya ja dekho cho, paraMtu bolanArano bhAva zuM che ? te to tenA bolAyelA zabdo uparathI jaNAya che. mATe jo citta nirmaLa na hoya ane mohadheluM hoya to rUmAla rAkhIne bole ke muhapatti rAkhIne bole, pUnama hoya ke caudaza hoya paNa pApa lAgyA
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 139 ja karatuM hoya che ane karmonI nirjarA thatI nathI. paNa baMdha thAya che, teTalA mATe cittanI nirmaLatAne agrasthAna ApavuM joIe. | citta jo nirmaLa eTale mohanA vikAro vinAnuM hoya ane rUmAla ke muhapattino upayoga jo na raheto hoya to paNa nirjarA vadhAre ane baMdha alpamAtrAmAM thAya che. mATe mananI nirmaLatA upara vadhAre bhAra Apavo joIe. jo mana paNa nirmaLa hoya ane rUmAla ke muhapatti rakhAya, pUnama ke caudazanI ArAdhanA karAya to mana nirmaLa hovAthI avazya vadhAre pramANamAM kalyANa ane karma nirjarA thAya ja che. mahAtmA puruSe A zAstramAM karelI A carcAthI samajAya che ke dharmanAM upakaraNo ke sAdhanone ja ghaNuM mahattva ApavuM ane tene ja bhabhakAdAra rAkhavAM te mArga nathI. paraMtu teno upayoga karIne jayaNAnA pariNAma rAkhavA ane jayaNAnA pariNAmane sAcavavA te dharma che. tethI A sAdhano dvArA kSaNe kSaNe samyajJAna, samyagdarzana ane samyaphacAritranI vRddhi thAya ane rAga-dveSa-modAdi doSonI hAni thAya, tenuM ja vadhAre lakSya rAkhavuM. paraMtu sAdhanonI ja sAravAramAM dhyAna rAkhavuM ane bhabhakAdAra sAdhano mAtra rAkhIne rAjI thavuM, te hitAvaha nathI. ghaNIvAra atizaya navI navI dazIono ogho athavA caravaLo hoya to jayaNA pALavAmAM tenI dazIo melI thaze, evA bhayathI upara uparathI ja oghA ke caravaLAno upayoga A jIva kare. je kalyANakArI thatuM nathI. navI navI vastuo melI na thaI jAya tenuM ja vadhAre dhyAna A jIva rAkhe. ane upayoga ocho kare to kalyANa prAptinuM kAraNa na bane paNa mohamAM pratibaMdha karanAruM bane. mATe A tattva bahu ja vicAravA yogya che.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prastAva yogasAra zAstramAM kahyA pramANe jIve ArAdhanAmAM prayatna karavo joIe. paNa sAdhano melAM thaI jaze evo moha rAkhIne sAdhanono upayoga na karavo athavA upayoga uparachallo ja karavo. A mArga nathI. dharmanA rahasyane na samajelA loko bAhya vastuone ja bhabhakAdAra rAkhavAmAM dharma mAnI le che. paNa tenA upayoga tarapha dhyAna ApatA nathI, mATe sAdhano sArAM rAkhavAM e ja tattva che. AvuM na samajatA sAdhyanI siddhi thAya, tevAM sAdhana rAkhavAM ane sAdhyanI siddhi thAya te rIte sAdhanono upayoga karavo te ja dharma che. A vAta bahu ja cokasAIthI samajI levI joIe. 140 sAdhanane ja tattva mAnI lenArA jIvo paraspara ghaNIvAra sAdhano jenAM sArAM-ucca koTinAM hoya che, tene ja dharma mAnI le che. tene graMthakArazrI samajAvatAM kahe che ke keTalAka gacchomAM mukha AgaLa rUmAla rAkhavAno ja vadhAre Agraha rAkhe. keTalAka gacchomAM muhapattino ja vadhAre Agraha rAkhavAmAM Ave che. keTalAka gacchomAM pUnamanI ja pakhkhI thavI joIe, evo Agraha rAkhe che ane keTalAka gacchomAM caudazanI ja pakhkhI thavI joIe, Avo Agraha rAkhavAmAM Ave che. A cAra matabhedono to blokamAM ullekha mAtra karyo che. paraMtu AvA AvA ghaNA ghaNA nAnA-moTA Agraho che. te sAcuM tattva nathI, paraMtu cittane rAga-dveSa-moha ane kASAyika pariNAmothI kema dUra rAkhavuM, te ja dharma che. mATe AvI bAbatomAM ghaNo kadAgraha na rAkhavo. je je gacchamAM je je sAmAcArI cAlatI hoya tene anusaravuM paNa tenA kadAgrahI na banavuM ane rAgAdi kaSAyone sthAna na ApavuM e ja marma che. 24 dRSTvA zrIgautamaM buddhestripaJcazatatApasaiH / bharatapramukhairvApi kva kRto bAhyakugrahaH // 25 //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 141 gAthArtha - zrI gautamasvAmIne joIne pannaraso tApaNo vaDe buddhithI ja AtmakalyANa karAyuM hatuM. bAhya veSAdino kadAgraha kyAM rakhAyo hato? tathA bharata mahArAjA vigere rAjavIo vaDe paNa bAhya veSAdino Agraha kyAM rakhAyo hato ? |rapI. vivecana - AtmatattvanI prAptimAM ke kevalajJAnanI prAptimAM bAhya sAdhuveSAdi ke amuka dharmakriyA hovI ja joIe, evo koI Agraha rAkhavAmAM Avato nathI arthAt bAhya koI paNa vastuno kadAgraha na hoya to ja kevalajJAna thAya che. koIpaNa prakArano bAhya vastuno Agraha ja kevalajJAnano pratibaMdhaka bane che. jemake sAdhuveSa dhAraNa kare ane mohane tyaje to paNa kevaLajJAna thAya che ane kadAca zrAvaka-zrAvikAno veSa hoya. sAdhuno veSa na laI zakyo hoya paNa mohano tyAga kare to paNa kevalajJAna thAya che. tapa-japa kare paNa jo mohane na tyaje to kevalajJAna thatuM nathI ane tapa-japa kare ke nyUna mAtrAe kare paNa mohane jo jIte to kuragaDu RSinI jema kevalajJAna thAya che, mATe koI paNa jAtano Agraha e ja kevaLajJAnanI prAptimAM pratibaMdhaka che. A hakIkatane ghaNI ja sArI rIte samajavAnI bahu ja jarUra che. Agraha ke kadAgrahanA bhAvo ja rAgadveSAtmaka che. mohanA sarjaka che. rAga-dveSAdi kaSAyone jItavA mATe AvA prakAranI kadAgrahanI vRttine ane pravRttine tajavI ja joIe. aSTApada parvata upara AtmasAdhanA karatA pannaraso tApaso sUryanAM kiraNonuM AlaMbana laIne parvata upara ArohaNa karatA evA zrI gautamasvAmIne joIne manamAM ne manamAM vicAravA lAgyA ke ApaNe badhA varSothI tapazcaryA karIe chIe. parvata upara caDhavA
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 dvitIya prastAva yogasAra prayatna karIe chIe, paNa parvata upara pahoMcavAnI saphaLatA pAmI zakyA nathI ane A yogIzvara mahAtmA sUryanAM kiraNonuM AlaMbana laIne kevA saDasaDATa caDI jAya che. kevI haze temanI AtmasAdhanA ? kevo haze temanA tapa ane cAritrano mahimA ? have teo jyAre pAchA padhAre tyAre temanA ja caraNomAM samarpita thaIne AtmasAdhanA karIe to ApaNuM jarUra kalyANa thaze. AvA prakAranA pAkA nirNaya sAthe te tApaso hRdayathI bahumAnanA bhAvamAM varte che. tyAM ja jayAre gautamasvAmI pAchA pharyA tyAre manomana guru tarIke svIkArelA zrI gautamasvAmIne hRdayathI guru tarIke svIkArIne turata ja temane samarpita thaI gayA. gautamasvAmInAM gotra-kuLa, nAmaThAma kaMI pUchyuM nahIM, kevo samarpitabhAva ? oLakhANa-pIchANa vinA ja samarpita thai gayA. kevo samarpita bhAva? zrI gautamasvAmInA mukhethI paramAtmAzrI mahAvIradevanuM lokottara anupama svarUpa sAMbhaLIne te tApasInA bhAvomAM evo palaTo Avyo ane nirmaLa vizuddhi pragaTI tathA evA prakAranA ahobhAvamAM caDhyA ke paOOne tyAM ja, paOOne samavasaraNa tarapha jatAM ane 5OOne samavasaraNamAM pahoMcyA pachI kevalajJAnanI prApti thaI gaI. tyAM bAhya koI veSa ke kriyA kAraNa na hatAM. paraMtu vizuddha evo citta pariNAma ja=samatAbhAva ja mukhya kAraNa banyo hato. bharata mahArAjAne ArisA bhuvanamAM jyAre kevaLajJAna pragaTa thayuM, tyAre AMgaLImAMthI vIMTI paDI javAthI "zarIra parapadArtho vaDe ja zobhA pAme che. vAstavikapaNe zarIranI zobhA kaMI che ja nahIM. paudgalika hovAthI asAra ane nAzavaMta che. AvA bhAva pragaTavAthI sAdhuveSa ke tapa Adi koI bAhya sAdhana vinA paNa kevaLajJAna thayuM che."
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 143 pRthvIcaMdra ane guNasAgarane paNa bAhya sAdhuveSAdi koI bAhya nimitta hatAM nahIM paNa te vinA potAnA zuddha Atma pariNAmathI ja kevalajJAna thayuM che. guNasAgarane paraNatAM paraNatAM corImAM ja cittanI nirmaLatAthI kevaLajJAna thayuM che ane pRthvIcaMdrane guNasAgaranuM vRttAMta sAMbhaLIne tenA guNagAna gAtAM gAtAM rAjagAdI upara ja ahobhAvathI kevaLajJAna thayuM che. mATe sarva ThekANe veSa ke bAhya AcaraNa zubha hovuM ja joIe, evo niyama nathI. jo cittanI nirmaLatA vizeSa pramANamAM thAya che, to bAhyaveSAdi hoya to paNa kevaLajJAna thAya che ane kadAca bAhya veSAdi na hoya to paNa kevaLajJAnAdi thAya che. paraMtu bAhya veSAdi hoya chatAM jo cittanI nirmaLatA na hoya to kevaLajJAnAdi guNo pragaTa thatA nathI. tethI nakkI thAya che ke bAhya sAdhuveSa ane sAdhu sAmAcArI paLAya to ghaNuM ja sAruM. paraMtu kadAca te na laI zakAya ane na pALI zakAya, to paNa cittanI vizuddhi jo prApta karI zakAya to avazya kalyANa-kevaLajJAnanI prApti thAya che. A viSaya upara bIjAM paNa ghaNAM udAharaNo che. mATe zAMta citte kadAgraha tyajIne uttama vicAro karIne A vAtane yathArthapaNe samajavA jIve koziza karavI joIe. / pI dRDhaprahArI vIreNa, cilAtIputrayoginA / IlAputrAdibhizcaiva, sevito yoga uttamaH // 26 // gAthArtha - dRDhaprahArI jevA zuravIre, cilAtIputra jevA yogIzvare ane ilAcIputra jevA taravaiyAe paNa sarvottama evo samatAyoga ja sevyo che. (kyAreya paNa bAhya vastuo-bAhya jIvanano Agraha karyo nathI.) |6|ii. vivecana - A jIva game teTalo pApI hoya, kUra hoya ane
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prastAva yogasAra bhogI-vilAsI hoya, paraMtu jo te jIva samatAvALo banI jAya, sAmyabhAvane AtmasAt kare to nakkI te saMsAra tarI jAya che. game tevo pApI hoya to paNa pAvana banI jAya ane game tevo krUra hoya to paNa karUNALu banI jAya tathA game tevo bhogI-vilAsI hoya to paNa vairAgI banI jAya. mATe zakya bane teTalI samatA-sAmyayoga jIvanamAM lAvavA prayatna karavo. 144 dRDhaprahArI pratidina aneka hatyA karato hato. pratidina cAre prakAranI hatyA karanAro krUra svabhAvavALo dRDhaprahArI paNa nAnA bALakanuM rUdana sAMbhaLI dravita banI jAya che. pote karelI ghaNI hatyA tathA tenAM pApo badala pazcAttApa thAya che. jenA jIvanamAM kAraNa vinA gohatyA, bAlahatyA, strIhatyA ane brAhmaNa hatyA - Ama cAre prakAranI satata hatyA cAlu ja hatI, bALakanuM rUdana sAMbhaLIne tene pastAvo thayo. kharekhara meM mArA jIvanamAM ghaNAM pApo karyAM che. mArA jIvane pApothI bhArekhama banAvyo che. kharekhara AvAM pApothI ane ATalAM badhAM pApothI huM kyAre chUTIza ? koIka sAdhu mahAtmA pAse jaIne potAnA AtmAnI zuddhi ane zAMtino mArga pUche che, temanA samajAvavA pramANe dIkSA svIkArIne karelA pAponA prAyazcittarUpe ghora abhigraha dhAraNa kare che. eka niyata sthAne gAmanI bhAgoLe kAussagga dhyAnamAM ubhA rahe che. gAmanA loko tenuM hiMsAnuM kRtya joIne khIjAyelA che. eTale kAussaggamAM ubhelA te munine patthara-kAMkarA nAkhIne tiraskAra-parAbhava karavA dvArA ghaNA upasargo kare che. A muni badhA ja upasargo samatAbhAve sahana kare che. samatAnA prabhAve cha mahinAmAM ja pariNAmanI dhArAvizuddha
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 145 banavAthI kSapakazreNI mAMDIne ghAtikarmono kSaya karI kevalajJAna prApta karIne AvA bhayaMkara hiMsaka evA paNa te daDhaprahArI mokSe jAya che. bIjA eka cilAtIputra talavAranA eka ja jhATake eka kanyAnuM mastaka chedIne te mastakane dhaDathI alaga karI hAthamAM tenuM lohI jharatuM mastaka laIne AgaLa AgaLa jAya che. tyAM kAyotsargamAM ubhelA muni mahArAjane joIne zAMtino upAya pUche che. muni mahArAja 'upazama-viveka-saMvara" A traNa zabdomAM ja zAMtino-samatAno mArga jaNAve che ane kaSAyone tyajIne samatA svIkAravAno upadeza Ape che. muni mahArAjAnA te upadezanuM ciMtanamanana karIne kaSAyone dabAve che. sva-parano bheda samaje che. potAnuM Atmatattva pudgalathI sarvathA bhinna dravya che. Ama samaje che. A upadeza dvArA AtmajAgRti thAya che ane saMvaradharma tathA cAritradharma svIkArI tapadharma karavA dvArA ghAti-aghAti karmo khapAvI kevalajJAna pAmI mokSe jAya che. AvA hiMsaka AtmAo paNa samatAbhAvane pAmyA chatA saMsAra tarI gayA che. zreSThIputra ilAcIkumAra eka naTakanyAnA rUpamAM mohAMdha banyo chato tene prApta karavA mATe nRtyakalAmAM pAraMgata thaIne nRtyanuM kAma kare che. tenuM nRtya prasiddhine pAmyuM che, tethI eka nagarImAM rAjA pote tenuM nRtya jovA mATe Ave che, tyAre te ilAcIkumAra judA judA aneka prakAre nRtya kare che ane kanyA gAyana gAya che. A ToLakInA nAyaka pAse ilAcI kumAre A kanyAnI mAgaNI karI. nAyake kahyuM ke koI rAjAne rIjhavI amane ghaNuM dhana kamAvI Apo to A kanyA tamane ApIe eTale A ilAcIkumAra A nATakanI aMdara jovA mATe AvelA rAjAne rIjhavavA navA-navA khela kare che.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 dvitIya prastAva yogasAra - ilAcIkumArane vividha prakAre nRtya karato joIne rAjA tene dAna ApavAne badale manamAM vicAre che ke jo A naTa nAcato nAcato nIce paDe ane marI jAya to A kanyA mane maLe. A bAju vAMsa upara nRtya karatA (maraNIyA khela karatA) ilAcIkumAranI najara koI eka gharamAM gocarI vahoratA eka muni upara paDI. vahorAvanAra atizaya suMdara rUpavALI eka strI che. gharamAM te ekalI ja che. bIjuM koI nathI. ghaNA ja bhAvapUrvaka AhAra vahorAvavAno Agraha kare che. muni paNa ekalA ja che. chatAM te strI sAme dRSTipAta paNa karatA nathI. nIcA mukhe ja AhAra grahaNa-agrahaNa kare che. A dazya joIne teno AtmA saphALI jAgI uThe che. tenI vicAradhArA badalAya che. mana je kAmAtura hatuM, tene badale vairAgyathI vAsita bane che. jAtismaraNa jJAna thAya che. tenAthI pUrvabhava jANIne AtmapariNAmanI dhArA vRddhi pAme che. bhAvanAno prakarSa thatAM kSapakazreNI mAMDe che. cAra ghAtikarmono kSaya karIne mAMcaDA ane dorI upara ja kevaLajJAna prApta kare che. A traNe mahAtmAonuM bAhya jIvana kaluSita che. dravyadharma eTale ke kriyA karavAno avasara ja Avyo nathI. paraMtu bhAvanA badalAtAM samatAyoganA AlaMbane ja kevaLajJAnI-kevaladarzanI banyA che. teoe bAhya dharmakriyAno koI Agraha rAkhyo na hato ane koi vizeSa pramANamAM bAhya dharmakriyA jIvanamAM hatI paNa nahIM paraMtu kevaLa eka samatAyoganA baLathI ja saMsAra taryA che. bAhya dharmakriyAo kadAca jIvanamAM AvI hoya to paNa te dharmakriyAo karatAM karatAM jyAre saMyamI jIvanamAM te dharmakriyAo sahAyaka banIne samatAyogane pragaTa kare che, to ja kalyANanuM kAraNa
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 147 bane che. paraMtu jIvanamAM samatAyoga pragaTAvyA vinA mAtra te drakriyAno ja Agraha rAkhavAthI karelI kriyAo dvArA potAnAmAM mAna ane rAgAdi pariNAma janmAve che ane kriyA na karanArA upara dveSabhAva janmAve che. Ama rAga-dveSanuM ja lagabhaga kAraNa bane che. mATe ja uttama sAdhaka mahAtmAo samatvane ja pradhAnatA Ape che ane samatA bhAvapUrvaka zAstramAM jaNAvelAM dhArmika anuSThAnonuM vidhipUrvaka ArAdhana paNa kare che. A rIte A anuSThAno karIne muktimArganI sAdhanA kare che. pUjayapAdazrI AnaMdaghanajI mahArAjazrI paNa caudamA bhagavAnanA stavanamAM jaNAve che ke - " zAstra nirapekSa vyavahAra juTho kahyo. zAstra sApekSa vyavahAra ja sAco" mATe zAstrathI nirapekSa vyavahAra (eTale karAtAM dharmAnuSThAno) mokSasAdhaka banatAM nathI. tethI te saghaLo paNa azuddha vyavahAra che ane tenuM phaLa bhavabhramaNA ja che, saMsAravRddhi ja che. tene badale zAstrasApekSa anuSThAnonuM AcaraNa e ja zuddha vyavahAra svarUpa hovAthI muktidAyaka bane che. tevI ja rIte tapasaMyama, vaiyAvacca Adi saghaLAM paNa dharma anuSThAno samatAbhAvapUrvaka karavAno che, AvuM jinAgamanuM vidhAna che, te jANavA chatAM tenA tarapha upekSAbhAva sevIne azuddha vyavahAramAM ja je jIvo racyApacyA rahe che ane tevA prakAranAM azuddha anuSThAna karavAno ja Agraha vizeSa rAkhe che, te balavAna mohAdhInatA ja che. AvA prakAranA mohAdhIna jIvo saMsAramAM bhaTake che. //radI yena kena prakAreNa devatArAdhanAdinA / cittaM candrojvalaM kArya, kimanyairgrahakugrahaiH // 27 //
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 dvitIya prastAva yogasAra gAthArtha - devatAnI ArAdhanA ane Adi zabdathI paramAtmAnI bhakti Adi je te prakAra vaDe paNa cittane caMdra jevuM ujavala karavuM. e ja zreSTha mArga che. bAkI anya Agraho ane kadAgraho vaDe saryuM. /ra7A vivecana - jema bane tema cittane ja vadhAre ne vadhAre nirmaLa banAvavuM, e ja paramAtmAnI AjJA che ane ApaNA kalyANano te ja sAco rAjamArga che. ratnatrayInI sAdhanA tathA vidhi-niSedha rUpe karAtAM sarve paNa dharma anuSThAno cittanI nirmaLatAnAM kAraNo che. sarve paNa anuSThAnonuM pAlana cittanI savizeSa nirmaLatA mATe ja che. tethI citta vadhAre ne vadhAre nirmaLa bane te rIte ja anuSThAno AdaravAM paNa kadAgrahano tyAga karavo. jaina zAstromAM mokSadAyaka ghaNA yogo jaNAvyA che. temAM sauthI vadhAre saraLa ane karavAnuM zakya evo jo koI mArga hoya to te bhaktimArga che. tethI paramatAraka vizvavatsala paramAtmA zrI vItarAgadevanI sAthe bhakti dvArA saMbaMdha joDavo. teozrInI prazAMta evI vItarAga mudrAnAM darzana-vaMdana-pUjana-namana ane dhyAna Adi karavAthI citta zIdhra nirmaLa banavAno saMbhava che. paramAtmA pratyeno jema jema anurAga vadhe che, tema tema jIvanamAM savizeSa bhaktiyoga pragaTe che. anya darzanomAM jJAnayoga, karmayoga ane bhaktiyoga ema traNa prakAranA sAdhanAnA yogo kahyA che. temAM sauthI vadhAre zreSTha yoga bhaktiyoga che. jema jema hRdayamAM paramAtmA pratye prema vRddhi pAme che, tema tema bhakti karanArA bhaktane bhagavAnano anugraha spaSTa svarUpe anubhavAya ja che. guNonI sAtheno prema vRddhi pAmatAM jIvanamAM paNa tevA guNonuM Agamana zarU thAya che. paramAtmAnuM darzana yathArthapaNe mAnavabhavamAM ja vadhAre zakya che. ane mAnavabhava
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 149 maLavo ghaNo durlabha che ane te maLyA pachI vItarAga prabhu maLavA ane temanuM zAsana maLavuM tethI paNa atizaya duSkara che. atizaya durlabha gaNAtuM prabhunuM darzana ane mIlana paNa bhakti dvArA aMtarAya karmo dUra thatAM bhaktane prabhudarzana sulabha banI zake che. zrI arihaMta paramAtmAmAM je guNo pragaTa thayA che, tenI stutistavanA-vaMdanA karavAthI A AtmA guNInI sAthe tanmaya bane che ane tenAthI karmono kSaya karIne kevalajJAnI bane che. sauthI adhika guNovALA zrI vItarAga paramAtmAnA guNonuM bahumAna karavAthI guNonAM AvAraka karmono kSaya thAya che. mithyAtva mohanIyano kSaya thatAM sAdhakane bodhibIjanI prApti thAya che ane cAritramohanIya karmano kSaya thatAM ja sAdhakane uttama samAdhinI prApti thAya che. A rIte paramAtmAnI stavanA-guNagAna ane bhAvathI pUjA karanAro AtmA paNa karmo khapAvIne tevI ja padavI prApta kare che. paramAtmA pote vItarAga che. mATe temanA guNagAna ke stavanA karavAthI bhaktano AtmA paNa karmono hrAsa karIne vItarAga bane che. mATe ja paramAtmAnA guNo gAvA, stavanA karavI, kIrtana karavuM ityAdi rIte bhakti karato ane prabhunI AjJAnuM pAlana karIne mohanIyakarmano nAza karato te AtmA pote ja vItarAga bane che. mohanuM baLa ghaTatAM te AtmAnuM citta nirmaLa thAya che. sarve paNa sAdhake prabhunI bhaktine pradhAna banAvIne potAnI jevI zakti hoya te pramANe bhaktibhAvapUrvaka zAstromAM kahelAM anuSThAnomAM tene sevavAno AdarapUrvaka prayatna karavo joIe. paramAtmAnuM zAsana pAmyA pachI barAbara teonA mArge calAya, teno khAsa upayoga rAkhavo joIe.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 150 dvitIya prastAva tathA cintyaM tathA vAcyaM, ceSTitavyaM tathA tathA / malImasaM mano'tyarthaM yathA nirmalatAM vrajet // 28 // gAthArtha - malIna evuM mana je rIte atizaya nirmaLatAne prApta kare, tevA ja vicAra karavA, tevuM ja vacanoccAraNa karavuM ane tevI ja kAyika ceSTAo (pravRttio) karavI. /28// vivecana - paMcendriyanA bhavamAM ane temAM paNa 10 dRSTAnta durlabha evA prApta thayelA manuSyanA bhavamAM ane temAM paNa atizaya durlabhatara maLelA jainakuLamAM AvIne prApta thayelI mAnasika-vAcika ane kAyika Ama tamAma zaktiono upayoga cittane ujavaLanirmaLa ane atizaya sthira karavAmAM ja karavo joIe. Ama thAya to ja prApta thayelI A zakti AtmAne saphaLatA ApanArI bane. adhyAtmadazAne lakSyamAM rAkhIne tenI ja savizeSa prApti mATe karAtI koI paNa prakAranI AtmasAdhanA manane ja vadhAre ne vadhAre nirmaLa ane daDha karavAnA saMkalpathI ja jo karAya to ja manane atizaya sthira ane nirmaLatara banAvavAno uddeza saphaLa thAya che. mohagheluM mana lAMbo samaya sthira rahI zakatuM nathI. joIe tevI yathArtha sthiratA mohAMdha mana prApta karI zakatuM nathI. ApaNe yoganI sAdhanA karatA hoIe ke dharmanI sAdhanA karatA hoIe athavA adhyAtmadazAnI prAptinI sAdhanA karatA hoIe, te saghaLI sAdhanAno uddeza ane prayatna, mana-vacana ane kAyA ema traNe yogane vadhAremAM vadhAre nirmaLa ane pavitra banAvavAno hoya che. jema bane tema atizaya ahobhAvapUrvaka vidhi sahita paramAtmAnI AjJAnuM pAlana thAya tema tema paramAtmAnI kRpAdRSTi
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 151 varte che ane A pramANe paramAtmAnI AjJAnuM pAlana cittane atizaya nirmaLa karavAthI ja thAya che. mananI pavitratA ane nirmaLatA mATe vANI ane kAyAnI ceSTAne atyaMta svaccha ane suMdara banAvavA jarUrI che. vANI ane kAyA jo vadhAre pavitra hoya to mananI pavitratAmAM te pradhAnatapaNe majabUta kAraNa bane che. manane nirmaLa banAvavAnA upAyo te che ke niraMtara AtmatattvanuM ciMtana-manana ane zAstronA arthanA svAdhyAyamAM lIna banI javuM. vacanane nirmaLa banAvavAnA upAyo te che ke AgamagraMthonuM satata adhyayana ane adhyApana, maukhika zAstrapAThano jApa, stotrapATha, paramAtmAnA guNonI bhAvapUrvaka stavanA, prabhunA guNonuM kIrtana, dharmopadeza Apavo ane sva-paranuM hita thAya tevI ja vANI prakAzavI. A saghaLA vANIne sudhAravAnA upAyo che. kAyAne nirmaLa banAvavAnA upAyo ahiMsAnuM pAlana, zakya bane teTalI vadhAremAM vadhAre jayaNA pALavI. sarve paNa pravRttiomAM koInA jIvane pIDAduHkha na thAya tenI saMpUrNa kALajI rAkhavI. saMta-mahAtmA puruSonI sevA-cAkarI karavI. parano upakAra karavo. paramAtmAnI sevA-pUjA karavI, saMta-mahAtmAonI bhakti-sevA karavI. A kAyAne nirmaLa banAvavAnA upAyo che. sAdhaka AtmAe koIpaNa pravRtti karatAM aSTa pravacanamAtAnuM satata pAlana karavuM. potAnA manane, vacanane ane kAyAne azubhamAMthI prathama zubhamAM palaTAvavAM ane pachI kAlAntare uMcI sAdhakadazAmAM A jIva Ave tyAre zubhamAMthI zuddhamAM palaTAvavAM. mAnavabhavanuM ane jainadharmanI prAptinuM A ja zreSTha kartavya che. 28 caJcalasyAsya cittasya, sadaivotpathacAriNaH / upayogaparaiH stheyaM, bhogibhiryogakAGkSibhiH // 29 //
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 dvitIya prastAva yogasAra gAthArtha - yogadazAnI sAdhanAnA icchuka jIvoe unmArge ja cAlanArA ane atizaya caMcaLa evA A cittane jItavA mATe (sthira karavA mATe) haMmezAM upayogavALA (prayatnazIla) banavuM. // 29ii. vivecana - zAstromAM manane vAnaranI upamA ApelI che. jema vAnara ghaDIka mAtramAM eka jhADa uparathI bIjA jhADa upara jAya che ane kudAkuda kare che tema A mana paNa eka viSaya uparathI palamAtramAM bIjA viSaya upara jAya che. koI viSayamAM vadhAre sthira rahetuM nathI. manano Avo svabhAva ja che. tethI ja manane caMcaLa-asthira ane bekAbU kahevAmAM Ave che. mana satata gatizIla che. thoDIka ja vAramAM AkAzamAM upara jAya che, to kSaNamAtramAM pAtALamAM pahoMcI jAya che. kSamA Adi guNonA vicAro karatuM karatuM A mana paLa mAtramAM krodhanA vicAromAM AvI jAya che. tyAga ane tapanA vicAromAMthI rAga ane bhoganA vicAromAM joDAI jAya che ane kyAreka rAga ane bhoganI bhAvanAomAMthI tyAga ane tapanA vicAromAM paNa AvI jAya che. A mana eTaluM badhuM caMcaLa che ke te mana tyAgIone tapasvIone, yogIone ane mumukSu jevA mahAtmAone paNa avaLA mArge caDAvI de che. tethI mAMkaDA ane sApa jevuM kuTila cAlanAruM A mana che. te manano jarA paNa bharoso-vizvAsa karavo nahIM. karmabaMdha ane karmakSayanuM pradhAnatama kAraNa jo koI hoya to mukhyatve mana ja che. "klezayukta mana e ja saMsAra che ane klezarahita mana e ja mokSa che" tethI yogI mahAtmAoe manane jItavA mATe satata prayatnazIla ja rahevuM joIe.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 153 A mana atizaya caMcaLa che, vaLI sarpAdinI jema bhAgAbhAga karanArUM che. vaLI haMmezA mohAdhInatAnA kAraNe vadhAre paDatuM to unmArge ja cAlanArUM che. mana upara prabhutva meLavavuM ghaNuM kaThIna che, to paNa tenA upAyo jainazAsanamAM A pramANe jaNAvyA che. (1) anitya-azaraNa Adi 12 bhAvanAo sadA bhAvavI (2) satpuruSonA saMparkamAM ane sahavAsamAM ja rahevuM (3) uttama evA dharmanI AcaraNAmaya jIvana banAvavuM (4) satpuruSonAM vyAkhyAna sAMbhaLavAmAM ane vaiyAvaccamAM joDAvuM (5) uttama jJAnI puruSo pAse adhyayana karavAmAM layalIna banavuM (6) vijAtIya pAtrothI ane artha-kAma poSaka vAtAvaraNathI zakya bane teTalA dUra ja rahevuM (7) potAnA zarIrane paNa zakya bane teTaluM bhogAsaktithI dUra rAkhavuM AvA prakAranA upAyomAM joDAvAthI mana upara kAbU Ave che. rAgAdinA prasaMgo Ave tyAre mana harSagheluM na banI jAya ane dveSAdinA prasaMgo Ave tyAre khedabhAvavALuM ane nirAzAbhAvavALuM na banI jAya, te mATe jJAnI puruSonA upadezane vAraMvAra satata smaraNamAM rAkhIne sadAne mATe mAdhyasthabhAva keLavavAno abhyAsa pADavo joIe. mohAdhIna jIvono Avo maMtra hoya che ke "A mArUM je zarIra che, te ja huM chuM ane dhana-svajanAdi e ja mArAM che. AvA prakAranI ahaMkAranI ane mamakAranI bhAvanAmAMthI "huM" evo ahaMkAra ane "mArApaNArUpa' mamakAranI bhAvanAmAMthI ja aneka
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 dvitIya prastAva yogasAra prakAranA saMkalpa-vikalpo manamAM utpanna thAya che. zAstrIya samyajJAna dvArA ane vItarAgabhagavaMtonAM bhAkhelAM vairAgyavAhI zAstronA abhyAsa dvArA mohanA AvA prakAranA vikalpono nAza thaI zake che." mATe te mohano nAza karavA mATe vadhAre prayatna karavo, kahyuM ahaM mameti mantro'yaM, mohasya jagadAndhyakRt / ayameva hi napUrvo, pratimantrI hi mohajit // huM ane mArUM" A jagatane AMdhaLuM karanAro moharAjAno mukhya maMtra che, paraMtu A ja maMtrane jo nan pUrvaka karavAmAM Ave eTale ke nA na mama AvA prakArano A ja maMtra mohane jItanAro pratimaMtra thAya che ane A pratimaMtra ja mohano nAza karIne bhavabhramaNA ane janmamaraNanI paraMparAno nAza karanAro bane che. A dekhAto saMsAra, zarIra, dhana, parivAra ityAdi ApaNA puNya ane pApanA udayathI maLela che ane puNya-pApano udaya samApta thatAM badhuM ja javAvALuM che. chevaTe tene choDIne ApaNe javAnuM che. Ama vRkSa upara bhegAM thayelAM pakSIonA meLA tulya che. saMyoga saMbaMdhathI bhegA thayelA che ane avazya chUTA paDavAnA ja che. "huM to zuddha AtmA chuM asaMkhya pradezavALo caitanya guNamaya AtmA chuM, saMpUrNa jJAna-darzana-cAritra ane anaMta vIryavALo huM chuM. zuddha evI cetanA nAmanA guNa sAthe mAre aviSyabhAva (abhedabhAva) nAmano saMbaMdha che, te cetanA mArAthI kyAreya chUTI paDI nathI ane huM kyAre ya te cetanAthI chUTo paDavAno nathI." A cetanA vinA bAkInAM zarIra, ghara, dhana, kuTuMba, makAna ane jamIna vigere saghaLI paNa vastuo mArI nathI. huM ekalo ja
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 155 gayA bhavathI Avyo chuM ane ekalo ja bhavAMtaramAM javAno chuM. bahAranI koIpaNa vastuno ke koIpaNa vyaktino huM svAmI nathI, kartA nathI, bhoktA nathI, paraMtu mAtra mArA jJAnAdi guNono ja huM kartA chuM ane bhoktA chuM. kahyuM che ke - "ego haM natthi me koi, nAhamannassa kassai / evamadInamaNaso appANamaNusAsai // " / huM ekalo chuM. mAruM koI nathI ane huM paNa anya koIno nathI. A pramANe jAgRta manavALA thaIne potAnA AtmAne pratidina samajAvavo. A pramANe A AtmAmAM rahela zuddha dravya, guNa ane potAnA zuddha paryAyonuM ciMtana-manana karavuM, e ja Atmahita karanAra che. para jIvanA hAvabhAva Adi bAhyabhAvomAM ane ajIva dravyanA varNAdi guNomAM aMjAI javuM, mohAMdha thavuM ke Asakta thavuM te ahitakArI che. AvA AvA vicAro karavAthI mana pavitra thAya che. mohadazA pAtaLI paDe che. mohadazAnuM jora kaMIka narama paDatAM mane vadhAre sthira-nirmaLa ane ekAgra bane che. koI paNa eka lakSya upara manane sthira karIne tenA ja ciMtana-mananamAM A manane kendrita karavuM. koI paNa eka ja vastunuM vAstavika hArda samajavA mATe ADIavaLI thatI ane vikherAtI ciMtana-manana zaktine temAM ne temAM ja joDavI, sthira karavI, tene ja ekAgratA kahevAya che. jyAre mana ekAgra bane che, tyAre ja vadhu sakriya bane che. koI paNa viSayamAM uMDA utaravA mATe gatizIla bane che ane tyAre ja vastunA vAstavika hArdane-rahasyane te mana prApta kare che. manane
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 dvitIya prastAva yogasAra navarUM paDavA devuM, te ekAgratAno artha nathI. kAraNa ke sArA vicArothI navarUM pADo, eTale te nabaLA vicAromAM doDI jAya che. mATe te manane sArA vicAromAM jakaDI rAkhavuM atyanta jarUrI che. jaina zAstronA vAraMvAra zravaNa-mananathI mana atizaya nirmaLa ane sthira bane che. mATe ja A manane satpuruSonI sevAmAM tathA satpuruSoe banAvelA graMthonA dohana-mananamAM layalIna rAkhavuM. paramAtmAnA svarUpamAM tanmaya banAvI potAnuM paNa tevuM ja svarUpa che, tenA ciMtana-mananamAM manane layalIna banAvavuM. // 2 // sukaraM maladhAritvaM, sukaraM duSkaraM tapaH / sukaro'kSanirodhazca duSkaraM cittazodhanam // 30 // gAthArtha - vastra ane zarIra upara mela dhAraNa karavo te sukara che. duSkara tapa karavo te sukara che. indriyono nirodha karavo te paNa sukara che, paraMtu cittane kabaje karavuM ghaNuM duSkara che. 53nA vivecana - cittanI zuddhi vinA karAyelAM sarva dharma anuSThAno karmonI nirjarAnuM ane Atma utthAnanuM kAraNa banatAM nathI. cittanI zuddhi vinA Atmatattvano sAco AnaMda A jIvane anubhavAto nathI. A jIva anAdikALathI pAMca indriyonA sukho meLavavA ane te ja sukhone mANavA mATe aneka prakAranAM pApo kare che ane A pAponA kAraNe citta rAga-dveSAdi doSothI ja kharaDAyeluM rahe che ane tenA kAraNe vadhAre ne vadhAre malIna ja thatuM jAya che. melA-ghelA rahevuM, bhUkhyA rahevuM, tapa karavo, indriyo upara niyamana karavuM, cAritra levuM ityAdi kAryo karavAM ghaNAM kaThIna che, to paNa dharmanI bhAvanApUrvaka karAya to sukara banI jAya che. paraMtu manane kanTrolamAM rAkhavuM, te atizaya duSkara che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 157 ghara-parivAra-dhana Adi saMsArI bhAvono tyAga karIne sAdhu thanAra ane saMyama dharma svIkAra karanAra tyAgI puruSane snAnAdi na hovAthI zarIrano mela dhAraNa karavo arthAt snAnAdi dvArA zarIra zobhA na karavI te saheluM che tathA mahinA-mahinAnA upavAsa Adi tapazcaryA karavI paNa sahelI che tathA pAMca indriyone potapotAnA viSayamAM jatI rokavI, A kArya paNa saheluM che. paraMtu caMcaLa ane bhAgabhAga karatA manane kaSAyo vinAnuM banAvI, paramAtmAnA dhyAnamAM lIna karavuM. A kArya ghaNuM ja duSkara che. - zArIrika bAhya malInatA, tapa-tyAga ane indriyono nirodha, A saghaLuM dharmakArya paNa mananI zuddhi vinA karmonI nirjarAnuM kAraNa banatuM nathI. paraMtu anAdi kALathI ghara karIne jAmelA kaSAyonuM poSaka banI jAya che ane tenA dvArA jagatamAM ghaNIvAra tyAgI-tapasvI-saMyamI tarIkenI yazakIrti meLavIne potAnA ahaMkArane ja poSanAro A jIva banI jAya che. tenA dvArA mananI malInatAne ja vadhAranAro ane mohanA vikArone poSanAro A jIva banI jAya che. mATe ja graMthakArazrI A zlokamAM "dura ttizodhanam" cittanuM zodhavuM-manane kabaje rAkhavuM te atizaya duSkara che, Ama kahe che. A vAta ghaNI ja mArmika che. |3 pApabuddhyA bhavet pApaM, ko mugdho'pi na vettyadaH / dharmabuddhyA tu yatpApaM, tat cintyaM nipuNairbudhaiH // 31 // gAthArtha - pApanI buddhithI je pApa karAya, te pApa kahevAya che. A vAta koNa na samaje ! bhoLA mANaso paNa A vAta samaje tema che. paraMtu "AmAM dharma thAya che" Ama dharmabuddhi rAkhIne je pApo karAya che te vAta catura puruSoe vicAravA jevI che. //31// vivecana - prANAtipAta-mRSAvAda-adattAdAna-maithuna-parigraha
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 dvitIya prastAva yogasAra krodha-mAna-mAyA ane lobha Adi 18 prakAranAM pApasthAnako che. jyAre A jIva aDhAra prakAranAM pApasthAnakomAMnuM koI paNa pApasthAnaka seve tyAre pApa lAge che. Ama sevanAra jIva pote paNa samaje che ane anya loko paNa jANe ja che ke Ama pApa karavAmAM pApa lAge, AvAM AvAM pApAnako sevavAmAM pApa lAge. A vAta sarva darzanakArone paNa mAnya che. badhAM ja Astika darzano paNa A vAta mAne che. paraMtu je loko dharmabuddhi rAkhIne pApa kare che. jema ke Idano tahevAra manAvavA bakarA-bokaDAno homa karIne tenuM mAMsa apAya ityAdi dharmabuddhi rAkhIne bIjA jIvanI hiMsA karAya athavA yajJakArya karavAmAM pazuno homa karAya ane majethI te pazunA mAMsano AhAra karAya, paMcAgni tapa karavAmAM Ave, tevAM kAryo karIne dharma thAya che. Ama mAnavuM te kharekhara kevaLa mUrkhatA-ajJAnatA ja che. dharmanI buddhi mAtra rAkhIne manamAnI hiMsAdi pravRtti karIe, teTalA mAtrathI te dharma thaI jato nathI. paraMtu dharma tene ja kahevAya ke jemAM zAstrane anusAra pravRtti hoya ane je pravRtti sva-para ema baMneno upakAra karanArI hoya. manamAnI pravRtti na hoya te ja dharma kahI zakAya. zAstromAM kahyuM che ke - zrUyatAM dharmasarvasvaM, zrutvA caivAvadhAryatAm / paropakAraH puNyAya, pApAya parapIDanam // dharmanuM rahasya-hArda guru pAse sAMbhaLo ane sAMbhaLIne tenA svarUpanuM avadhAraNa karo, dharmano sAra e che ke parano upakAra karavo te puNya che ane parane pIDA karavI te pApa ja che.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prastAva 159 mahAtmA puruSonAM A amRta vacano che. bIjA jIvone sukha, zAMti, abhaya ApIne upakAra karavAthI puNya baMdhAya che ane tenA udayathI A jIva sukha-saMpatti ane zAMti pAme che. paraMtu bIjA jIvone bhaya-pIDA-trAsa ane azAMti ApavAthI A jIva pApa ja bAMdhe che ane tenA udayathI A jIva du:khI du:khI thAya che. sarve paNa zAstrono A ja sAra che ke bIjA jIvone pIDA na ApavI, koInuM paNa mana dubhAvavuM nahIM. ||3|| yogasAra aNumAtrA api guNA, dRzyante svadhiyA''tmani / roSAtu parvatasthUlA, api naiva thaRRna pharA ta eva vaiparItyena, vijJAtavyAH paraM vacaH / digmoha iva ko'pyeSa mahAmoho mahAbalaH // 33 // " gAthArtha potAnAmAM rahelA aNu jeTalA nAnA guNo paNa potAnI buddhithI (moTA) dekhAya che ane parvata jevaDA moTA doSo paNa keme karI dekhAtA nathI. (A ja mahAmohadazA che.) A dRSTi-dizAnA bhramatulya eka baLavAna mahAmoha che. A ja bAbatane viparItapaNe jovI joIe. (eTale ke potAnA moTA guNane paramANutulya dekhavo ane paramANutulya nAnA paNa doSane parvata jevaDo mAnavo) AvA prakAranuM jinezvara paramAtmAnuM vacana che. 32-33|| vivecana - mohadazAnA mahAbaLanA kAraNe A jIvane potAnA nAnA guNo paNa moTA ja dekhAya che. te guNone sAmenA loko na pUche to paNa gAvA-gavarAvavAnuM ja mana thAya che ane potAnA moTA doSo hoya, to paNa te potAnI dRSTimAM dekhAtA ja nathI. te doSone bhinna bhinna bahAnAo nIce chUpAvavAnuM ja A jIvane mana thAya che.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prastAva yogasAra potAnI jAtane mahAna guNavALI che. Ama mAnanArane lagabhaga vadhAre ahaMkAra thAya che. bIjAnA guNo te joI zakato nathI ane gAI zakato nathI. bIjAnA nAnakaDA doSane moTo banAvIne 160 tenI niMdA-kuthalI karavAmAM ja A jIvane bahu rasa paDe che. potAnI prazaMsA karavA-karAvavAmAM ane sAMbhaLavAmAM ja potAno vadhAre rAjIpo hoya che. A rIte AtmaprazaMsA ane paraniMdAno rasa rAkhavo e mithyAtvanuM lakSaNa che. kubuddhi che. potAno nAno paNa doSa moTo dekhAya ane kAMTAnI jema khUMce ane tene dUra karavA mATe ja satata prayatnazIla thavuM joIe. doSo kAMTAnI jema potAne khUMcavA joIe, AvI nirmaLa manodazA tyAre pragaTa thAya. jyAre mithyAtva mohanI tIvratA kSINaprAya thaI hoya. AvA prakAranA nirmohI uttama puruSo guNonA bhaMDAra hoya che. atyaMta namra hoya ane sevA karavA yogya hoya che. teonA AzIrvAda paNa ApaNuM kalyANa karanAra bane che. zakya bane teTalA potAnA guNone potAnI jIbhathI kyAre gAvA nahIM ane potAnA doSothI sadA vAkepha rahevuM ane doSo dUra karavA sadA prayatnazIla rahevuM tathA paranA nAnA guNone paNa moTA karI gAvA ane hRdayamAM utAravA tathA paranA doSa sAme kyAreya paNa dRSTi na nAkhavI ane tenA upara mAdhyasthabhAva vicAravo. A ja AtmakalyANano sAco rAjamArga che. 32-33|| dharmasya bahudhA'dhvAno, loke vibhramahetavaH / teSu bAhyaphaTATopAttattvavibhrAntadRSTayaH // 34 // svasvadarzanarAgeNa vivadanto mitho janAH / sarvathaivAtmano dharmaM manyante na parasya tu // 35 //
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prastAva 161 gAthArtha - dharmanA bahu prakAranA bhinna bhinna mArgo A lokamAM vibhrama karavAnA kAraNabhUta che. (bhrAntinAM kAraNo che) te dharmamArgomAM badhA ja loko bAhya ADaMbaravALA banIne sAcA tattvanA viSayamAM bhrAnta dRSTivALA thayA chatA sva-sva matanA rAganI adhikatAnA kAraNe paraspara vivAda kare che. jhaghaDe che ane parano parAbhava karavAmAM ja rasa rAkhe che. pote mAnelA dharmane ja sAco mAne che ane paranA dharmane khoTo dharma samaje che. te dharma sAco nathI. Ama ja mAnI le 9.1138-3411 yogasAra vivecana - A saMsAramAM aneka prakAranAM darzana che. jema ke sAMkhya mimAMsaka, cArvAka, bauddha, A sarve paNa potapotAnA kartAthI zarU thayA che, jene magajamAM je vastu jema beThI, teNe te vastu temaja che. Ama mAnIne badhA ja darzanakAroe navA navA mato thApyA che. paraspara bhinna bhinna abhiprAyavALA A aneka matabhedo che. sau koI darzanakAra ema ja kahe che ke "huM kahuM chuM te ja sAcuM che" pUjya AnaMdaghanajI mahArAja sAhebe temanA banAvelA stavanamAM kahyuM che ke- "mata mata bhede re jo jaI pUchIe sau thApe ahameva" judA judA matavALA aneka darzanakAro thayA. jo ApaNe teone jaIne pUchIe ke "A badhAmAM sAcu darzana karyu ? to sau koI ema ja kahe che ke "amArUM ja darzana sAcuM' darekanI pAsethI A eka ja javAba maLe che ane che badhAM paraspara virodhI." A vAta kema bane ke badhAM ja hoya bhinnabhinna ane temAM potAnuM mAneluM hoya te ja satya ane anya saghaLAM mithyA. Ama vAta karavI te barAbara nathI. dharmanA judA judA mArgo - judI judI mAnyatAo tathA matamatAMtaro-matabhedo je che te sAmAnya buddhivALA jIvone ghaNo ja
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 dvitIya prastAva yogasAra ghaNo matibhrama utpanna kare che. AmAM kayo dharma sAco ? ane kayA dharmo khoTA ? Ano nirNaya sAmAnya mANasa karI zakato nathI. tethI tenA kAraNe ghaNA muMjhAya che. A badhA darzanakAronI bAhya chApa evI hoya che ke sAmAnya mANasa temAM muMjhAI jAya che. dareka darzanakAro potapotAnA mAnelA dharmane ja sAco TheravavA mahenata karatA hoya che ane ghaNA ja AvezamAM AvIne bIjAnA dharmane juTho che, Ama ja samajAvavA prayatnazIla hoya che ane bolavAnA Aveza sAthe joradAra rIte khaMDana-maMDana karatA hoya che, jenA kAraNe paraspara vAda, vivAda, kleza ane jhaghaDA ja utpanna thAya che. sarve paNa darzanakAro potAnA matanI puSTi ane bIjAnA matanuM khaMDana ja karatA hoya che. pariNAme mithyAtva ane mamatva tathA vairAdi bhAvonI vRddhi thAya che. samatAnuM sukha maLavuM joIe. tene badale dharmanuM vAstavika svarUpa na samajavAthI ane khoTA Agraho ane mamatAthI A jIva potAnA AtmAnuM nukasAna kare che. pariNAme anaMta saMsAranuM paribhramaNa A jIva kare che. potapotAnA darzanano anurAga ja evo hoya che ke paraspara jhaghaDAnuM ja mULa kAraNa bane che. potAnA magajamAM je rIte ekAntavAdapUrvaka samajAyuM hoya tene ja yathArtha mAnI le che. bIjAnI vAta sAMbhaLavA paNa A jIva taiyAra hoto nathI. mithyAtvanA udayanuM jora ja evuM hoya che ke koInI vAta sAMbhaLe nahIM. satya mA jIva Ave ja nahIM. zrI vItarAga paramAtmAno dharma AvA prakAranA kadAgraho, tathA rAga ane dveSanI pakkaDathI sarvathA mukta che. aneka prakAranA nayonI apekSAvALo dharma che. jo zuddha hRdaya rAkhIne bhaNavAmAM sAMbhaLavAmAM
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 163 ane samajavAmAM Ave to A dharma samajAyA vinA rahe ja nahIM tathA vaLI A dharmane yathArthapaNe samajanArA jIvo niSpakSapAtI thayA chatA sarva nayone samajIne jyAM jyAM je je naya upakAra karanAra bane tyAM tyAM te te naya joDIne AtmakalyANa karanArA bane che. manamAM koI paNa jAtano pakSapAta ke ahaMkAra karyA vinA sva-paranuM kema kalyANa thAya evI ja buddhi rAkhIne A dharma samajavA jo prayatna karIe to samajAyA vinA nahIM rahe. mAtra hRdaya saraLa ane niSpakSapAtI hovuM joIe ||34-35nI yatra sAmyaM sa tatraiva, kimAtmaparacintayA / nAnIta taddhino (tadina) hRho, nAmano ja parastha rUddA gAthArtha - jyAM jyAM samatAbhAva che, tyAM tyAM ja dharma che. temAM A dharma ApaNo ane A dharma parano. Ama vicAraNA karavAthI zuM lAbha thAya ? arthAtu kaMI ja lAbha na thAya. tethI te samatAbhAva vinA manAyelo-karAyelo dharma potAno dharma paNa nathI ane anyano dharma paNa nathI. kAraNa ke samatAbhAva vinA dharma ja nathI tathA tevA dharmathI kalyANa paNa thatuM nathI. /36ii. vivecana - sarve paNa dharmasUtrakAro bhale potapotAnI mAnyatA pramANe dharmanuM svarUpa samajatA hoya ane prarUpaNA karatA hoya, paraMtu jyAM samatAyoga nathI tyAM dharmatattva nathI. mAtra kadAgraha ane ahaMkAra tathA parano parAbhava ja karavAnI buddhi hoya che. mATe jyAM jyAM samatAbhAva prApta thAya evo je dharma che te ja sAco dharma che. anAdikALathI mithyA vAsanAonA jore A AtmA kusaMskAro pAmIne kaSAyothI baLelo ja rahe che. tyAM have jeTalA aMze kaSAyonI zAMti thAya ane samatAbhAvanI pragaTatA thAya te jIvamAM teTalA aMze dharmatattvanI pragaTatA thAya che. Ama samajavuM
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 dvitIya prastAva yogasAra sama=rAga ane dveSa rahita avasthA. bAya-lAbha-prApti thavI arthAt rAgAdibhAvo rahita samabhAvanI prApti thavI te ja dharma che. rAga ane dveSa rahita cittanI samabhAvavALI je avasthA tene ja sAco dharma kahevAya che. bIjA zabdomAM tene ja sAmAyika kahevAya che. sarvajJa paramAtmA vaDe kahevAyeluM sAmAyika dharmanuM vistRta varNana jaina AgamagraMthomAM che. kalyANa pAmyAnAM je je dRSTAnto prasiddha che, te te dRSTAntomAM upasarga-pariSahonI sAme samatAbhAvapUrvaka rahevApaNuM ja temAM mukhya kAraNa banyuM che. gajasukumAranA mAthA upara tenA sasarAe AganI pAghaDI bAMdhI, paraMtu gajasukumAra samatAbhAvamAM rahyA to kevalajJAna pAmI gayA. khaMdhakamuninA pAMcaso ziSyo namuci vaDe ghANImAM pIlAyA. tIvra pIDA-vedanA hovA chatAM teo samabhAvamAM rahyA, to kevalI thaIne mokSe gayA. - pArzvanAtha prabhujIne kamaTha upasargo karyA ane dharaNendra sevA karI. paraMtu te banne upara rAga ke dveSa karyA vinA paramAtmA samabhAvamAM rahyA to paramAtmA kevaLajJAna pAmyA. AvA to aneka dRSTAnto che. mATe anukULa ke pratikULa saMjogo AvI paDe tyAre rAgAMdha ke dveSAMdha thayA vinA samabhAvamAM vartavuM. sAmAyikamAM rahevuM, e ja AtmakalyANano zreSTha mArga che. tethI zakya bane teTaluM rAga-dveSa rahita cittanI sAmya avasthA prApta thAya tevo prayatna karavo.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya prastAva 165 sAmyabhAva dvArA eTale ke sAmAyika dvArA ja A AtmAnI guNasthAnakonA krame upara upara caDhatAM uttarottara vizeSa zuddhi thAya che. graMthakAra mahArAjA sarve paNa darzanavALAne samajAvatAM kahe che ke Atmadharmano udbhava ane prakarSa tyAM ja che ke jyAM samatAbhAvanI dinapratidina vRddhi thAya che. samabhAvadazAnI prAptinA lakSya vinA karAtA tapa-japa-dharmakriyA ke yajJAdinAM anuSThAno mAtra kAyakaSTarUpa che. yogasAra kAyakaSTarUpe karAtAM Asano-prANAyAmAdi yogo tathA manavacana ane kAyAnI koI paNa prakAranI dharmapravRtti A saghaLuM jo samatAbhAva vinAnuM che, to te dharmasvarUpa nathI. A jIvane karmanI jhaMjhaTamAMthI mUkAvanAra banatuM nathI. jo cittanA pariNAmomAM rAga-dveSa ja ghUmatA hoya, potAnI jAtanI moTAI ja batAvavAnI icchA hoya tathA spRhA-spardhA adekhAI-irSyA Adi samatAnA nAzaka bhAvo jo jorazorathI kAma karatA hoya, teno ghaTADo na thayo hoya tathA AvA prakAranA azubhabhAvone nabaLA pADavAno ke nirmULa karavAno jo A jIve prayatna ja na karyo hoya to A jIvamAM yogIdazA ke dharmatattva pragaTa thaI zakatuM nathI. uMcA prakAranI yogadazA, dharmatattva ane adhyAtmadazAnuM pragaTIkaraNa uMcA-uMcA sadguNothI thAya che. durguNothI thatuM nathI. potAnA mAnelA dharmane ke bIjAnA dharmane madhyasthadaSTi rAkhIne koInA paNa mata upara rAga-dveSAtmaka pakSapAta karyA vinA taTastha dRSTithI yathArtha tattva zuM che ? teno vicAra karavo ane paraspara vAdavivAda-jhaghaDA-khaMDana ke maMDana karavAnuM choDI daIne samatAbhAvapUrvaka kevaLa yathArtha tattvanI ja vicAraNA karavI ane sAcuM tattva pragaTa
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 dvitIya prastAva yogasAra karavA samucita puruSArtha karavo, emAM ja manuSyabhavanI sArthakatA ane saphaLatA che. //36 kSAntyAdirdazadhA dharmaH, sarvadharmaziromaNiH / so'pi sAmyavatAmeva, maitryAdikRtakarmaNAm // 37 // gAthArtha - kSamA Adi daza prakArano je dharma che, te sarva dharmomAM ziromaNi tulya che. te dharma paNa maitrI Adi bAra bhAvanAo bhAvavAthI bhAvita banelA samatAvALA AtmAone ja hoya che. ||37ii. vivecana - sAdhu jIvanamAM darzana-vaMdana-pratikramaNa paDilehaNa ityAdi aneka prakAranI dharmakaraNI karavAmAM Ave che. te saghaLI paNa dharmakaraNImAM ziromaNi samAna jo koI hoya to kSamA Adi dazavidha yatidharma che. kSamA, namratA, saraLatA, saMtoSa, tapa, saMyama, satya, zauca (mAnasika pavitratA) akiMcanya ane brahmacarya Ama daza prakArano yatidharma sarvamAM ziromaNi samAna che, te dharma sarvazreSTha dharma kSamA Adi daza prakAranA munidharmonA abhyAsathI ane jIvanamAM te dharmonuM AcaraNa karavAthI sAdhaka AtmAnAM mana-vacana ane kAyA, kaSAyothI rahita atizaya zuddha ane pavitra bane che. samAdhidazA ane samatAbhAva svAbhAvikapaNe ja vikAsa pAme che samatAbhAva ane samAdhidazA AtmasAta thAya che. A rIte AtmAmAM vikAsa pAmatI samatAdazAnA baLathI A ja AtmAmAM kSamA Adi dharmo atizaya sudRDha bane che. maitrI-pramoda-karUNA ane mAdhyazya A cAra bhAvanAo e dharmanuM mUlatattva che ane kSamA Adi dazavidha muni dharmo paNa maitrI
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 yogasAra dvitIya prastAva Adi cAre bhAvanAothI vAsita thayA chatA samatAbhAvane lAvanAra bane che tathA samatAbhAvavALA munimAM ja A guNo vikase che. mATe dharmanA arthI sAdhaka AtmAoe samatAbhAva keLavavA ane maitrI Adi cAre bhAvo jIvanamAM vikasAvavA satata prayatnazIla rahevuM. maitrI Adi bhAvanAo ghaNA bhavonA abhyAsathI jayAre bhAvita bane che. tyAre ja vAstavikapaNe samatAyoga siddha thAya che. temAM kSamAdi dazavidha yatidharmo sahakArI kAraNabhUta che. A rIte samatAbhAvanI vRddhi thatAM A jIva kSapakazreNI mAMDIne kevalajJAnI, kevaladarzanI bane che. Ama kSAyopathamika bhAvamAMthI A jIva kSAyika bhAvamAM rUpAMtarita thAya che. [37thI. sAmyaM samastadharmANAM, sAraM jJAtvA tato budhAH / bAhyaM dRSTigrahaM muktvA, cittaM kuruta nirmalam // 38 // gAthArtha - samasta dharmono sAra samatAbhAva che. Ama jANIne he paMDita puruSo ? tame bAhya dRSTiono Agraha tyajIne (eTale matabhedonA Agraho tyajIne) cittane nirmaLa banAvo. //38/ vivecana - koI paNa prakArano dharma hoya athavA dharmano paTAbheda hoya, paraMtu sarva prakAranA dharmano sAra "sAmyatA" che. tapa-japa-dAna-zIyaLa vigere dharmanAM badhAM ja anuSThAnomAM tanmaya thaIne te te anuSThAno AcarIne paNa aMte tenA dvArA "samatAbhAvane" ja siddha karavAno che. samatAyoga sAdhavAno che. te mATe tenuM ja lakSya rAkhIne ja sarva anuSThAnomAM pravRtti karavI joIe. koIpaNa anuSThAna bhale Adaro, paraMtu tenA dvArA sAdhavAnuM lakSya to samatAnuM ja hovuM
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 dvitIya prastAva yogasAra joIe. saMsArI jIvananA nAnA-moTA pratyeka prasaMgomAM samatAbhAvano abhyAsa cAlu ja rahevo joIe. samatAnA lakSya vinAnAM sarve paNa anuSThAno jJAnI mahAtmAoe niSphaLa gaNAvyAM che. dharmanA bAhya svarUpamAM mata-matAntaronA kAraNe paraspara kleza ke kadAgraha thavAnuM bane, paraMtu tene tyajIne jIvamAtra sAthe maitrI Adi uttama bhAva keLavIne samatAbhAvamAM ja rahevuM ane samatAbhAvane ja sthira banAvavA vadhAre prayatnazIla banavuM jarUrI che. bhagavAnanI vAta jamAlI vigere ghaNA jIvoe mAnI nathI. chatAM paramAtmA koInA paNa upara dveSabhAvavALA banyA nathI ane gautamasvAmI Adi ghaNAe bhagavAnanI vAta svIkArI che, to paNa paramAtmA temanA upara rAgI banyA nathI. sAmeno jIva anukULa thAya ke pratikULa thAya te to te jIvanuM kartavya che, paNa sAdhaka AtmAe koInA paNa upara rAga ke dveSa karavo ucita nathI. samatA guNa prApta karavAmAM avarodhaka jo koI hoya to dRSTirAga che. jenA upara dRSTirAga thayo hoya tenuM ja sAcuM lAge. eTale te sivAyanA anya jIva upara avazya dveSa thAya ja. eTale dRSTirAgathI mAtsarga (anya upara aNagamo-dveSa) thAya ja che. A mAtsaryane dUra karavA mATe ja maitrI Adi cAre bhAvanAo rUpI gaMgA nadImAM A AtmAe nitya snAna karavuM joIe. jethI mAtsaryano mela rahe nahIM. samatAguNa keLavavAthI A jIvamAM zuddha dharmano praveza thAya che ane A AtmAmAM zuddha dharmano dina-pratidina vikAsa thAya che. kSamA-namratA Adi daza prakArano sarvazreSTha zramaNa dharma paNa
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra dvitIya prastAva 169 samatAguNavALA ane maMtrI Adi cAra prakAranI bhAvanAothI zubha ane zuddha bhAvamAM vartanArA sAdhu puruSomAM-mahAtmA puruSomAM ja yathArtha rIte pragaTa thAya che. kSamAM guNa vinA namratA ane namratA vinA saraLatA pragaTa thatI nathI tathA maitrI Adi bhAvanAo vinA kSamAguNa Avato nathI. Ama A sarve guNo paraspara saMkaLAyelA che. vaMdittAnI gAthAmAM kahyuM che ke - khAmemi savvajIve, savve jIvA khamantu me / mittI me savvabhUesu, veraM majjhaM na keNai // 49 // huM sarva jIvone khamAvuM chuM. sarve jIvo paNa mane khamAvo. mAre sarva jIvo upara maitrI che. paraMtu koInI paNa sAthe vairabhAva nathI. huM save paNa teonA aparAdhanI kSamA ApuM chuM ane teo tarapha mArAthI levAyelA sarve paNa aparAdhonI huM kSamA mAguM chuM. teo mane kSamA Apo. maitrI Adi bhAvanAo ane kSamA Adi guNorUpI nirmaLa pANIthI krodhAdi kaSAyorUpI agni bujhAI jAya che ane A AtmA atizaya zAMta ane zItaLa banI jAya che. kSamAguNa A jIvamAM sahaja svabhAvabhUta banI jAya che, tyAre A jIvamAM samatAguNa pragaTa thAya che ane samatAguNa AvavAthI dRSTirAgajanya bAhya matabhedo, vairabhAva, paraspara kleza ane kadAgraha Adi doSo sarvathA nAza pAme che ane paraspara snehabhAva-maitrIbhAva vadhavApUrvaka A AtmA samabhAve potAnI sAdhanAnuM kArya karI zake che. 38 dvitIya prastAva samAptaH
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra (tRtIya prastAva:) sIkhyopaveza: . sahajAnandasAmyasya vimukhA mUDhabuddhayaH / icchanti duHkhadaM duHkhotpAdyaM vaiSayikaM sukham // 1 // gAthArtha - mUDha buddhivALA ajJAnI jIvo svAbhAvika samatAbhAvanA sukhathI vimukha thayA chatAM, du:khadAyI ane duHkhathI ja utpanna thanArA evA viSayasukhane icche che. jenA vivecana- "samatAbhAva" e jIvane svAbhAvika AnaMda ApanAro paramaguNa che. samatAbhAvamAM rahenArA jIvane koI tarapha AkarSAvAnuM ke taNAvAnuM saMbhavatuM nathI. tethI ja sarvadharmomAM zreSTha dharma samatAbhAvanI prApti che. AvA prakArano samatAbhAva e zuddha Atmadharma che. samatAnA sukhanI tulanA bAhyabhAvo sAthe karI zakAtI nathI. saMsAramAM je sukhI kahevAya che, te Indra-cakravartI ke viziSTa koTinA devo (anuttaravAsI devo) paNa rAga ane dveSanA pariNAmajanya duHkhothI bharelA che. teo paNa rAgadveSAdithI thanArA mohajanya aneka prakAranA duHkhothI DUbelA che. sukhanA bAhya sAdhano vinAnA sAdhu mahAtmAne samatAbhAvanuM apAra sukha hoya che. te samatAbhAvanA sukhamAM rAcatA muni mahAtmAo anuttaravAsI devonA sukhane paNa oLaMgI jAya che. karmonI nirjarA karI AtmaguNonA aparimita sukhane pAme che. paraMtu je jIvo ajJAnI che, AtmatattvanA sukhanA ajANa che. kevaLa viSayasukhomAM ja rAce-mAce che, tevA ajJAnI jIvo samatAguNanA
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 171 pAramArthika sukhathI vimukha thayA chatA pAMca indriyajanya viSayomAM sukha mAne che ane temAM ja sukha zodhe che. indriyajanya sukha prApti mATe dhana avazya joIe ja, tethI dhana meLavavA mATe hiMsA-asatya-corI-abrahma ane parigrahAdi aDhAre pApasthAnakonuM sevana kare che. kAmanI vAsanAmAM Asakta thaIne parastrIgamana jevuM pApa paNa kare che. tenAthI A lokamAM vadha-baMdhana ane apayazanAM duHkho pAme che tathA parabhavamAM naraka-nigoda ane tiryaMcagati pAmIne vividha duHkho ja prApta kare che. yAtanAo ane pIDA ja pAme che. A viSayasukho du:khothI ja maLe che ane maLyA pachI paNa duHkho ja Ape che. A rIte viSayasukha te du:khe prApta karavA lAyaka ane duHkhane ja ApanArUM che. ajJAnI jIvo mohanI tIvratAnA kAraNe A vAtane samajI zakatA nathI. / / 1 / / kaSAyA viSayA duHkhamiti vetti janaH sphuTam / tathApi tanmukhaH kasmAt dhAvatIti na budhyate // 2 // - gAthArtha - "kaSAyo ane viSayo duHkhasvarUpa che" Ama sarva buddhizALI jIvo spaSTa jANe che, to paNa A jIva tenI sanmukha kema doDe che te samajI zakAtuM nathI. // 2 // vivecana - saMsAramAM rahelA sarve paNa jIvo sukha mAtrane icche che. duHkhane koI icchatuM nathI. kahyuM che ke - "sarve nIvA: sumirjhAnta, 3:vuM neti mAnava:' ane sadAkALa sukha meLavavA mATe ja prayatna kare che, to paNa pAMce indriyonA viSayo ane tenI prApti mATe karAtA kaSAyo e tApa-saMtApa ane trAsa ja utpanna kare che arthAt duHkha ja ApanArA bane che.'' saMsAramAM paNa AvA ja anubhavo thAya che. viSayonI prApti mATe paNa ghaNAM du:kho veThavAM paDe che. viSayo prApta thAya tyAre paNa te viSayo lUMTAI na jAya, cAlyA na jAya te mATe
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 tRtIya prastAva yogasAra A jIva sadA bhayabhIta ane duHkhI ja hoya che. chatAM kALa pAkatAM te viSayono avazya viyoga thAya ja che. tyAre paNa avazya duHkha thAya che. Ama viSayo prApta karavAmAM, prApta thayelAmAM ane viyogamAM avazya duHkha ja Ape che, to paNa A jIva te ja viSayonuM sevana sukha prApti mATe kare che. jyAM sukhano aMzamAtra paNa nathI, paNa duHkhanA DuMgaro ja che. tene sukha mAnI A jIva tenI pAchaLa doDe che. krodhAdi kaSAyone utpanna karanArA ja A viSayo che. tIvra kaSAyo karAvavA dvArA A kaSAyo sva-paranuM ahita-akalyANa ja karanArA che. parabhavamAM paNa durgatinAM aneka duHkho ja ApanArAM che. chatAM mohanIyakarmane AdhIna thayelA jIvo rAgAdinA kAraNe viSayonI prApti mATe AMdhaLI doTa mUke che. rAta-divasa joyA vinA managamatA viSayo meLavavA ane tenA upAya rUpe dhana prApti karavA deza-paradezagamana kare che. rAta ujAgarA veThe che. na karavA jevAM kAmo kare che. Ama najare dekhAya che. A rIte duHkhakArI ane duHkhothI ja prApti che jenI evA A viSayasukho mATe A jIva ATalo badho prayatna kema karato haze ? te samajI zakAtuM nathI arthAta mohAMdhatA e ja temAM mukhya kAraNa hoya ema lAge che. rA. sarvasaGga-parityAgaH sukhamityapi vetti saH / sanmukho'pi bhavet kiM na, tasyetyapi na budhyate // 3 // gAthArtha - "sarva prakAranA saMgano tyAga karavo" temAM ja sukha che. AvuM te jIva jANe che to paNa te sarva saMganA tyAga tarapha A jIva kema jato nathI ? te samajAtuM nathI. //all vivecana - pAMca indriyo dvArA karAtuM viSayasevana kSaNika sukha bhale ApatuM hoya, paraMtu duHkhonI paraMparA ubhI kare che. je viSayo prApta
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 173 karavAmAM ghaNAM du:kho sahana karavAM paDe che, tyAre ja dhanAdinI prApti dvArA te sukho meLavAya che ane te paNa alpakALa mAtra TakanArAM che. tenA viyogamAM paNa te sukho ghaNuM ja duHkha ApanArAM bane che, mATe viSayo ane kaSAyonuM sevana mAtra duHkharUpa ja che. Ama jANatA evA paNa manuSyo mohAdhIna thayA chatA viSayonA sukhane seve che. tenA mATe dhana upArjana ane tenA dvArA viSayono saMga kare che. A jIva mohane AdhIna thayo chato sarva saMgano tyAga sukhadAyI che. Ama jANavA chatAM paNa te sarva saMgano tyAga karato nathI. tyAganI sanmukha paNa jato nathI. viSayonI prApti karavAmAM ja racyo-pacyo rahe che. tyAganI tarapha jarA paNa paga bharato nathI. enuM kAraNa na vaidhyata=samajI zakAtuM nathI. sAme jherI sarpa che. ema jANavA chatAM tenI sAme ja jAya te kema buddhimAM bese ? tevuM ja ahIM samajavuM. mohAMdhatAnuM ja A phaLa che. zAstromAM kahyuM che ke tyAganuM phaLa sukha che ane bhoganuM phaLa duHkha che. Ama A jIva jANe che, chatAM bhogono tyAga karIne tyAgano mArga svIkAravA A jIva taiyAra thato nathI. samatAguNanI sAdhanA ane siddhi karavA jIvo icchA dharAvatA nathI. bhogonA tyAgathI sAcuM sukha prApta thAya che. Ama jANavA chatAM paNa bhogono tyAga prApta karavo ghaNo ja duSkara che. keTalAka jIvo bahArathI bhogono tyAga karavAnuM icchavA chatAM aMtaramAM bhogonI tRSNA hovAthI sAcA tyAgI banI zakatA nathI. viSayo ane kaSAyonuM svarUpa ja duHkhamaya che. Ama jANIne samajIne teno tyAga karanArA virala mahAtmAo ja hoya che. jeo viSaya ane kaSAyonI vAsanAthI dUra rahe che. teo ja samatA ane samAdhinuM pAramArthika sukha pAme che. IIII
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 tRtIya prastAva yogasAra sUkSmAH sUkSmatarA bhAvAH, bhidyante sUkSmabuddhibhiH / etad dvayaM tu durbhedyaM, teSAmapi hi kA gatiH // 4 // gAthArtha - atizaya sUkSma buddhivALA manuSyo vaDe atizaya sUkSmabhAvo ane sUkSmatarabhAvo paNa jANI zakAya che. tevA buddhizALI jIvone paNa A viSaya ane kaSAyo bhayaMkara che. AvuM jJAna du:khe thAya che. tethI tevA jIvonI (viSaya-kaSAyonI bhayaMkaratAne na jANanArA jIvonI) kharekhara zuM gati thaze? (mahAbhayaMkara durgatimAM jaze.) I/4ll vivecana - je je padArtho atizaya sUkSma-sUkSmatara hoya ke jene jANavA sAmAnya mANasa samartha na hoya tevA sUkSma ane sUkSmatara bhAvone je mahAtmAo jANI zake che, evI sUkSmatara buddhi jenI che tevA sUkSma buddhivALA manuSyo paNa "viSaya-kaSAyono saMga atizaya du:khadAyI che" Ama jANavA chatAM viSayo seve che ane kaSAyone kare che ane kaSAyone AdhIna banI jAya che. tathA je samyagdaSTi jIvo che te jIvo "sarva saMgano tyAga sukhadAyI che" Ama jANavA chatAM paNa viSayothI vimukha banatA nathI ane kaSAyone tyajatA nathI. viSaya-kaSAyomAM ja racyA pacyA rahe che. cothA guNasthAnakavALA jIvo samyagdaSTi hovA chatAM viSaya-kaSAyone AdhIna thayA chatA mahAyuddho kare che. rAjyAdinI prApti mATe ghaNo saMhAra ane mAyA-kapaTa Adi kaSAyo paNa kare che. AvA jIvo mohanI vAsanAnA lIdhe viSaya-kaSAyo tyajI zakatA nathI, paraMtu samyagdaSTi hovAthI sUkSmatara yathArtha jJAna hovAnA kAraNe teonuM hRdaya vairAgyavAsita hoya che. tethI tevA samyagdaSTi AtmAone viSaya-kaSAyonI bhayaMkaratA jaNAI hovAthI temAM Asakti thatI nathI.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 175 paraMtu anya jIvone (mithyArdaSTi jIvone) viSaya-kaSAyonA yathArtha svarUpanuM jJAna na hovAthI, tenI anarthakAritAnuM yathArtha bhAna na hovAthI managamatA iSTaviSayomAM rAga ane aNagamatA-aniSTa viSayomAM dveSa karIne navAM ghaNAM cIkaNAM karmono baMdha kare che ane tenA kAraNe saMsAramAM ghaNuM bhaTake che. A kAraNe viSaya ane kaSAyonI bhayaMkaratA sUkSma buddhivALA jIvo vaDe paNa jANI zakAtI nathI. / / 4 / aparAdhAkSamA krodho, mAno jAtyAdyahaMkRtiH / toma: pArthatRSNA tra, mAvA paTatreSTitam // gAthArtha - aparAdhonI kSamA na mAgavI athavA kSamA na ApavI te krodha kahevAya, jAti Adino je ahaMkAra te mAna jANavo. padArthonI tRSNA-bhUkha te lobha jANavo ane kapaTapUrvakanI je ceSTA te mAyA jANavI. // 5 // je vivecana - viSayono anurAga ane krodhAdi cAre kaSAyo samatAyoganA atyaMta virodhi tattvo che. tethI tene jANI levA atizaya jarUrI che. jethI ApaNuM jIvana jokhamAya nahIM, jema sApane jANavo jarUrI che, tema AtmakalyANanA avarodhaka bhAvone paNa jANavA joIe ke jethI A jIva AtmakalyANamAM chetarAya nahIM. tyAM cAre kaSAyonuM svarUpa samajAvatAM graMthakArazrI kahe che ke - krodha-bIjA jIvoe ApaNA pratye nAno athavA moTo koI aparAdhagunho karyo hoya to tene gaLI na javo. na khamI khAvuM. paraMtu gusso karavo te krodha kahevAya che. sAmenI vyakti pratye je aNagamo pedA thayo, te krodha kahevAya che. kyAreka A krodha bahArathI dekhAya tevo hoya che ane kyAreka bahArathI na dekhAya paNa hRdayanI aMdara sAmenI vyakti
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 tRtIya prastAva yogasAra pratye aNagamo-nAkhuzIbhAva cAlu hoya che, te saghaLo krodha kahevAya che. te krodhanA kAraNe sAmenI vyakti pratye prItibhAva-maitrIbhAva thato nathI. A krodhano vijaya karavA mATe ApaNo jeNe aparAdha karyo che, tene kSamA ApavI. temaja ApaNe sAmenI vyakti tarapha je aparAdho karyA hoya, tenI kSamA mAgavI. te krodhano vijaya karyo kahevAya che. Ama karavAmAM ja zrI jinezvaraprabhunI AjJAnuM pAlana che. vaMdittAsUtramAM ja kahyuM che ke - savve jIvA khamantu me khAmi savvajIve, mittI me savvabhUesu, veraM majjhaM na keAi // 49 // sarve paNa jIvone huM khamAvuM chuM, sarve paNa jIvo mane kSamA Apo. mAre sarva jIvo sAthe maitrI che, koInI paNa sAthe vairabhAva nathI. Ama maitrIbhAva karavo te krodhane jItavAno upAya che. A krodha maMda, tIvra, tIvratara ane tIvratama ema cAra prakArano che. tene jaina zAstromAM saMjavalana, pratyAkhyAnIya, apratyAkhyAnIya ane anaMtAnubaMdhI kahevAya che. mAna - ahaMkAra, potAnI jAtane moTI mAnavI, A mAnane abhimAna paNa kahevAya che. te mAna ATha jAtinuM che. (1) jAti, (2) kula, (3) bala, (4) rUpa, (5) Rddhi, (6) zveta, (7) lAbha, (8) tapa - A AThamAMno je bhAva ApaNane prApta thayo hoya tenI moTAI mANavI. bIjAne tuccha gaNavA te mAna samajavuM. mArI jAti, mArUM kula ghaNuM uMcu che, ame uMcI jAtinA chIe, AvuM manamAM ahaMkAra rAkhavo. mArAmAM zArIrika baLa ghaNuM ja che. huM bAhubalI jevo chuM. Ama baLanuM abhimAna karavuM tathA huM ghaNo ja zUravIra chuM, Ama mAnavuM te baLanuM abhimAna kahevAya che.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 yogasAra tRtIya prastAva tathA huM rUpavAna-sauMdaryavAna chuM, mAruM rUpa indra tulya che. A rUpanuM abhimAna kahevAya che. mArI pAse rAjaya-Rddhi-samRddhi ghaNI che. kubera jevI dhanasaMpatti che. huM ghaNo ja puNyazALI chuM, mAre ghare pagale pagale nidhAna nIkaLe che. huM je vyavasAya karuM, temAM lAkhonI saMpatti mane maLe che. AvI mananI mAnyatA te lAbhano mada samajavo. zrutajJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thatAM vadhAre zrutajJAna pragaTa thayuM hoya to tenuM abhimAna karavuM. mArA jevo koI jJAnI nathI, huM ja mahAna Rtadhara chuM, gItArtha chuM. AvI mananI mAnyatA che zrutanuM mAna kahevAya che. evI ja rIte dhanAdino lAbha thayo hoya, to tenuM abhimAna karavuM tathA zarIrathI ghaNo tapa thaI zakato hoya to tapanuM abhimAna karavuM. Ama ATha jAtino mada che, te na karavo paNa tene jItavo. jeNe jeNe je je ahaMkAra karyA che, te te jIvo te te guNanI zakti hArI gayA che mATe AThe jAtinA mada Atmatattvane hAni karanArA che. Ama samajIne madano tyAga karavo. mAyA - chaLa-kapaTa-prapaMca-haiyAmAM judA bhAva ane mukhamAM judA bhAva. A mAyA kahevAya che. mAyA karavAthI parabhavanuM tiryaMcanuM AyuSya baMdhAya che tathA traNa vedamAM strIvedakarma baMdhAya che. A lokamAM paNa mAyAvI mANasano koI vizvAsa karatuM nathI. tethI sarvatra avizvAsane yogya A jIva bane che. sarve paNa mitro Adi vaDe A jIva tyajAya che. zrI mallinAtha paramAtmAnA jIve bIjA mitro sAthe gayA bhavamAM mAyA karavA pUrvaka vizeSa tapa karyuM. jenAthI tIrthakara jevI uttama avasthA pAmavA chatAM strI banyA. Ama samajIne mAyAno tyAga karavo. jyAM jyAM mAyA thAya che, tyAM tyAM mAyAnI sAthe mRSAvAda paNa zarU thAya ja
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 tRtIya prastAva yogasAra che. mAyA ane mRSAvAda zarU thatAM bIjAM paNa aneka prakAranAM pApo zarU thAya che. pApo karIne paNa mAyAvI jIva te pApane chUpAve che, tethI tene mAyAzalya kahevAya che. jema pagamAM lAgelo kAMTo aneka jAtanI pIDA kare che, tema A mAyA paNa A jIvane A bhava parabhavamAM ghaNI pIDA karanAra bane che. mumukSu jIvoe A mAyAno tyAga karIne saraLa svabhAvI banavuM. potAnI thayelI bhUlo chUpAvyA vinA gurujInI pAse nikhAlasatApUrvaka pragaTa karIne AlocanA levI. AlocanA karanAro jIva vadhAre saraLa hoya to ja potAnA pApono nAza karanAra bane che. jo mAyA (kapaTa)pUrvaka AlocanA karavAmAM Ave to lakSmaNA sAdhvIjInI jema bhavamAM bhaTakavAnuM ja rahe che. tethI mAyA-kapaTano tyAga karI saraLatApUrvaka kArya karavuM. jyAM saraLatA guNa hoya che, tyAM tyAM samatA avazya pragaTe che. samatAguNano arthI jIva haMmezAM kSamA-namratA ane saraLatA potAnAmAM lAvavAno satata abhyAsa kare che. lobha potAnA AtmAnA guNo vinA anya pa2padArthonI meLavavAnI icchA tene lobha kahevAya che. jJAnasAra aSTakamAM pUjya upAdhyAyajI mahArAjazrIe kahyuM che ke - - paraspRhA mahAduHkhaM, niHspRhatvaM mahAsukham / tavun samAsena, lakSaLa suddhadu:yo: // (jJAnasArASTaka) gAthArtha - A lobha aneka parapadArthonI Asakti karAve che. lobha sarva pAponuM mULa che. A jIvanamAM sarve paNa doSo lobhathI ja thAya che. lobhane atizaya paravaza thayelo jIva naraka-nigodAdi durgatimAM ja vadhAre bhaTake che. lobhane paravaza thayelo jIva sadAkALa lAlacu thaIne mAMgyA ja karato hoya che. ApavAnI bhAvanA to kyAreya paNa thatI nathI. lokomAM paNa sadA mAganAro jIva halako gaNAya che.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 179 parapadArthonI tRSNA e viSanI velaDI tulya che. jema viSapAna karavAthI mukha zoSAya che. tema lobhane vaza thayelo jIva paNa mukhazoSane pAme che. dIna-anAtha ane lAcAra bane che ane vastu maLatAM mUrchAAsakti vadhe che. mATe samyajJAna dvArA A lobharUpI viSavelaDIno sAdhake nAza karavo joIe. A cAre kaSAyothI dUra rahenArA je muni che te sAcA muni jANavA. AvA munio potAnuM sanmAna karanArA ke niMdA karanArA ema banne upara samabhAva rAkhanArA hoya che. ghaNA gAmonA bhakta loko vaMdana karavA Ave to paNa manamAM phulAtA nathI ane sArA cAritranA kAraNe lokomAM teonI prazaMsA thatI hoya to paNa kyAreya potAno utkarSa samajatA nathI ane mAnamAM AvI jaIne bIjA munionI kyAreya avahelanA karatA nathI. potAnA mukhe potAnAM kuLa-gotra, nAma ke saMsArI sagapaNa uccAratA nathI. Ama lobhAdi kaSAyone jItIne A AtmA niHspRha bane che. //pI. zabdarUparasasparzagandhAzca mRgatRSNikA / duHkhayanti janaM sarvaM sukhAbhAsavimohitam // 6 // gAthArtha - zabda, rUpa, rasa, sparza ane gaMdha - A pAMce pugala dravyanA guNo che. te jhAMjhavAnA jaLatulya che. A pAMce indriyonA pAMca viSayo che. temAM sukha mAnI mohAMdha banelA sarve paNa jIvone A pudgalanA guNo du:khI du:khI kare che. //dI vivecana - rUpa-rasa-gaMdha-sparza ane zabda A pAMce pudgala dravyanA guNo che. zarIramAM rahelI pAMca indriyo te te guNone jANe che. jANavA dvArA A jIva te te guNomAM mohAMdha thayo chato anukULa padArthomAM
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 tRtIya prastAva yogasAra rAgabuddhi ane pratikULa padArthomAM dveSabuddhi utpanna kare che. temAM paNa cakSurindriya rUpaguNamAM, rasanendriya rasaguNamAM, dhrANendriya gaMdhaguNamAM, sparzanendriya sparzaguNamAM ane zrotrendriya zabdaguNamAM atizaya Asakta banI chatI rAga-dveSane utpanna kare che ane tenAthI krodhAdi cAre kaSAyo Ave che ane jIvanuM cAritra bagADe che. sarve paNa jIvone A pAMca indriyo, pAMca viSayo ane tenI prApti aprAptimAM thatA kaSAyo A jIvane durgatimAM laI jAya che. zabdAdi pAMca viSayo jhAMjhavAnA jaLa samAna che. jema jhAMjhavAnuM jaLa "tyAM pANI che" evI buddhi karAvIne A jIvane doDAve che, ane A jIva pANI samajIne jema jema doDe che, tema tema te pANI dUra dUra ja dekhAya che. Akhare A jIva thAke che ane duHkhI duHkhI thAya che, paNa vAstavika pANI na hovAthI A jIva tyAM pANI meLavI zakato nathI, tema pAMca indriyonAM viSayasukho AvAM ja che. temAM sukhano AbhAsa mAtrA karAvI A jIvane mohAMdha kare che. A pAMce viSayo jema jema A jIvane maLe che, tema tema te te viSayono anubhava karatAM tRpti thatI nathI. paNa vadhAre ne vadhAre viSayonI bhUkha ja jAge che. viSayono anubhava karavA chatAM temAM sadA atRpti ja vadhe che ane atRptinI Aga jaLe che ane prApta viSayone bhogavavAthI tathA aprApta viSayonI bhUkharUpI AgathI sadAkALa A jIvo A lokamAM aneka prakAranAM du:kho-zArIrika rogo-pIDA ja pAme che ane paralokamAM paNa brahmadatta cakravartInI jema narakagAmI thaine bhayaMkara du:kho ja pAme che. mATe A viSayono vizvAsa karavA jevo nathI. /// nopendrasya na cendrasya, tatsukhaM naiva cakriNaH / sAmyAmRtavinirmagno, yogI prApnoti yatsukham // 7 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 181 gAthArtha - "samatAyogamAM ekAkAra banelA yogI mahAtmAne je sukha che. te sukha sAmAnika devane, indrane ke cakravartI rAjAne paNa saMbhavatuM nathI. //nA" vivecana - pAMca indriyonA viSayo prApta karavAmAM athAga prayatna karavo paDe che. ghaNAnI lAcArI bhogavavI paDe che. dAsanI jema rahevuM paDe che nokarI karavI paDe che, ghaNAMne bhAi-sAba-bApA karavA paDe che. A rIte prathama to viSayo meLavavAmAM ghaNuM du:kha che. tathA prApta thayelA te viSayone sAcavavAmAM paNa ghaNI ja mahenata uThAvavI paDe che. chatAM teno jayAre viyoga thAya che, tyAre apAra du:khano ja anubhava thAya che. A rIte pAMce indriyonA pAMca viSayo prApta karavAmAM ane prApta thayA pachI tene sAcavavAmAM ane kALAntare thatA viyogamAM ema traNe kALe du:kha ja ApanArA che. je je jIvo te viSayasukhamAM sukhabuddhi kare che, tenuM phaLa viSa karatAM paNa bhayaMkara che. viSa je bhavamAM levAmAM Ave te eka ja bhavamAM mRtyu karAve che. jyAre viSayo to AsaktinA jore bhavobhavamAM mRtyu karAve che. A kAraNe ja vivekI AtmAo viSayasukhono tyAga karIne AtmAnA guNonA sukhamAM ja layalIna rahe che ane te mATe ja saMsArano tyAga karI saMyama grahaNa karIne paramAtmAe batAvelA jIvAdi nave tattvonuM ja ciMtana-manana kare che. temAM ja jIvana layalIna kare che. paramAtmAne dhyAnamAM magna banI A AtmA AtmasamAdhimAM lIna thayo chato parama AnaMdano anubhava kare che. samatAnA sAgaramAM DUbelA te AtmAne je Atmika sukhano anubhava thAya che, te sukha cakravartIne, vAsudevane, Indrane ke upendra (sAmAnikadevane) paNa hotuM nathI. kAraNa ke Atmika guNono je AnaMda che te svAbhAvika che. paranI apekSA vinAno , svataMtra che, jyAre pAMca indriyonA viSaya
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 tRtIya prastAva yogasAra sukhano AnaMda kSaNamAtra pUrato ja hoya che. kalpanAjanya ja sukha hoya che. paramArthe to saMyoga-viyogamAM duHkho ja hoya che. tyAM sukhano AbhAsa mAtra ja che. jhAMjhavAnA jaLa jevuM bhramAtmaka mAtra sukha che. pAramArthika sukha nathI ja. A tattvano pAramArthika rIte vicAra karavo atizaya jarUrI che. tethI rAgo'bhISTeSu sarveSu, dveSo'niSTeSu vastuSu / krodhaH kRtAparAdheSu, mAnaH paraparAbhave // 8 // lobhaH parArthasaMprAptau, mAyA ca paravaJcane / gate mRte tathA zoko, harSazcAgatajAtayoH // 9 // arativiSayagrAme, yA'zubhe ca zubhe ratiH / caurAdibhyo bhayaM caiva, kutsA kutsitavastuSu // 10 // vedodayazca saMbhoge, vyalIyeta muneryadA / antaH zuddhikaraM, sAmyAmRtamujjRbhate tadA // 11 // gAthArtha - managamatI iSTa vastuo pratye A jIvane rAga hoya che ane aNagamatI vastuo pratye dveSa hoya che. je jIve ApaNo aparAdha karyo hoya tenA upara gusso-krodha thAya che. para vyaktino parAbhava karavAmAM mAna athavA para vyaktithI ApaNo parAbhava thAya tyAre mAna utpanna thAya che. //8 anya vyaktinA dhananI prApti thaye chate lobha, anyane chetaravA mATe karAtI mAyA-kapaTa-jUTha, koI paNa vastu khovAye chate athavA nikaTanA sagapaNavALuM koI paNa vyakti mRtyu pAme chate thato zoka, kiMmatI vastunI prApti thaye chate tathA putra janmAdino lAbha thaye chate thato harSa. kA.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya prastAva 183 azubha viSayono . samUha prApta thaye chate thatI arita ane zubha viSayonA samUha prApta thaye chate thatI rita, cora-lUMTArA AdithI thato bhaya tathA durgaMchanIya vastuo tarapha thatI jugupsA. / / 10 / yogasAra saMbhoga kriyAmAM thato vedodaya, A sarve mohanA vikAro che. tyAgI evA munine A sarve paNa vikAro jyAre nAza pAme che, tyAre ja AtmAnI AtyaMtika zAMtine karanArUM samatAbhAva rUpI amRta pragaTa thAya che ane te amRta uttarottara vRddhi pAme che. / / 11 / vivecana - "samabhAvadazA" e Atmatattva pAmavAno parama upAya che. rAga-dveSa Adi bhAvo AtmAnA adhyavasAyane malIna karanArA tattvo che. tethI rAga-dveSa Adi doSone jItavA ja joIe. tethI gurujInI nizrAmAM rahenArA muni jaina Agamono abhyAsa karatA karatA abhyAsanA kAraNe tathA gurujInI nizrAnA kAraNe rAgAdi doSone jIte che ane muni jIvanano vadhAre vikAsa karanArA evA kSamA Adi dazavidha munidharmonuM niraMtara pAlana kare che. jJAnAcArAdi pAMca prakAranA AcAronuM sArAmAM sArUM pAlana kare che. pAMca samiti ane traNa guptine AtmasAt kare che. AvuM zreSTha guNamaya jIvana jIvavAnA kAraNe ja rAgAdi doSono nAza thavAthI aMtara AtmAne atizaya nirmaLatA ApanArI parama samatA A jIvamAM pragaTe che. te samatArasa rUpI amRtanuM pAna karavAthI muninA jIvanamAM ghaNo palaTo AvI jAya che. game tevI managamatI vastuono saMyoga thAya athavA cAre bAjuthI mAnAdinI prApti thAya tathA sAnukULa saMjogo prApta thAya to paNa alpa mAtrAe paNa rAgAdi kaSAyono prAdurbhAva thato nathI. tathA aniSTa vastuo sAme AvI caDe athavA pratikULa saMjogo ubhA thAya to paNa kyAreya paNa aNagamo-dveSa thato nathI, paraMtu banne prasaMgomAM A muni mahArAja samabhAvamAM ja varte che.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 tRtIya prastAva yogasAra 1. iSTa vastuomAM prIti karavI te rAga 2. aniSTa vastuomAM aprIti karavI te dveSa 3. ApaNo jeNe aparAdha karyo hoya tenA upara gusso karavo te krodha 4. anyano parAbhava karavo athavA anya taraphathI parAbhava thAya tyAre abhimAna rAkhavuM. te mAna 5. paranI saMpatti prApta karavAnI icchA te lobha anyane chetaravAnI je buddhi te mAyA 7. koI vastu khovAI jAya athavA nikaTanI sagI vyakti mRtyu pAme tyAre raDavuM. udAsIna thavuM te zoka. 8. mUlyavAna vastunA AgamanamAM ane putrAdinA janmAdimAM harSa vizeSa thavo te hAsya. aNagamatA pAMca indriyonA viSaya prApta thaye chate je aprIti thAya te arati. 10. gamatA evA pAMca indriyonA viSayo prApta thaye chate je prIti thAya te rati. 11. cora-lUMTArA-vAgha-siMha Adi prANaghAtaka prANIothI je bIka lAge che te bhaya 12. niMdanIya-halakI vastu joIne tenA upara je uddega (nAkhuzIbhAva) thAya che te juguptA 13 thI 15. strIjIvane puruSa sAthe ane puruSajIvane strI sAthe je je saMbhoga karavAnI icchA thAya che, te traNa prakAranA vedodaya Ama nava nokaSAya-krodha-mAna-mAyA-lobha A cAra kaSAya ane rAga tathA Sa. Ama pannare prakAranA A kaSAyo ane nokaSAyo AtmasvarUpanA ghAtaka che. mULathI ja tyajavA jevA che, dUra karavA jevA che.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 185 tyAgI-tapasvI-jJAnI-dhyAnI sAcA mahAmunio A upara kahelA pannare prakAranA doSono nAza karavA mATe vadhAre ne vadhAre prayatnazIla bane che. AvA kaSAyo jIvanamAM pragaTa na thAya ane jora na kare teTalA mATe ja tevA tevA saMjogothI dUra rahevA rUpa dravyacAritrane pALe che. strI jAti puruSano sparza paNa na kare ane puruSa jAti strI jAtino sparza paNa na kare. jethI vikAravAsanA janme nahIM. Ama dravyacAritra pALavA dvArA uparokta mohadazAne jItIne uttama prakAranI sAmyatA jIvanamAM pragaTAve che ane dina-pratidina tenI vRddhi kare che. jenAthI anuttaravAsI devonA sukhane paNa te oLaMgI jAya che arthAt anuttaranA sukha karatAM paNa samatAguNanuM sukha adhika che. Avo A jIvane anubhava thAya che. te sukhano sAkSAtkAra thAya che. II8-9-10-11|| eteSu yena kenApi, kRSNasarpeNa dehinaH / daSTasya nazyati kSipraM, vivekavarajIvitam // 12 // gAthArtha - upara batAvelA mohanA judA judA prakAro rUpI kALA sarpomAMthI koI paNa eka kALA nAga vaDe karaDAyelA jIvanuM uttama vivekadazAnA svarUpavALuM pavitra jIvana turata ja nAza pAme che. / / 12 / vivecana upara kahelA rAga-dveSa-krodhAdi cAra kaSAyo ane hAsyAdi nava nokaSAyo kALA nAgatulya che. jema kALo nAga (kALo sarpa) karaDe to mANasa turata ja mRtyu pAme che. tema A kaSAyone paravaza thayelo jIva paNa aneka bhavonA janma-maraNane prApta kare che. mATe A kaSAyo kALA jherI nAga tulya che. - A kaSAyo rUpI kALA nAgathI DaMkhAyelA jIvo sArAsAranA vivekane cUkI jAya che. na karavAnAM pApakAryo kare che ane tAraka evA
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 tRtIya prastAva yogasAra uttama kAryo tyajI de che. A rIte vivekarUpI bhAvaprANono nAza karanArA A kaSAyo che, mATe ja te kALA nAganI tulya che. mumukSu sAdhaka AtmAo sadUguruno yoga prApta karIne samyajJAnano satata abhyAsa karIne vivekadazAne (bhedajJAnane) prApta kare che. zarIrathI Atmadravya bhinna che, zarIrano nAza thaye chate AtmAno nAza thato nathI. AvI satya samajaNanA pratApe ja hiMsAdi (hiMsA-asatya-corImaithuna-parigraha Adi) pApasthAnakone tyajI de che ane ahiMsA Adi yathArtha dharmatattvanuM AlaMbana le che. zakya bane teTalo dharmamAM ja ramanAro te jIva thaI jAya che. chatAM koIkavAra rAga-dveSAdi kaSAyono tIvra udaya thatAM vivekarUpI ratna gumAvI bese che ane kaSAyonI mAtrAne paravaza thayo chato cIkaNAM karmo bAMdhe che. tethI ja vivekI puruSoe niraMtara sAvadhAnI rAkhavA pUrvaka apramatta banIne rAga-dveSa Adi sarva doSono nAza karavA mATe prabaLa puruSArtha karavo atizaya Avazyaka che. jo prabaLa puruSArtha karAya to vivekadazA rUpI ciMtAmaNi ratna corAI na jAya, paraMtu tenuM saMrakSaNa thAya. vivekadazA jo jAgRta hoya to samyagdarzana rUpI bodhiguNa prApta thAya ane sarvottama puruSa evA tIrthaMkara paramAtmA pratye ane temanA mArge cAlanArA sAdhu-saMto pratye prakRSTa-premapUrvaka ahobhAva pragaTa thAya ane A jIvano te mArga tarapha vaLAMka zarU thAya. te vaLAMka dvArA ja paramAtmA pratye ane sadguru pratye bhaktibhAva ane bahumAnano bhAva vadhe. tenAthI karmono kSaya karIne A jIva samAdhisukhanI prApti kare che ane nirvANapadano bhoktA bane che. I/12/ durvijeyA durucchedA, ete 'bhyantaravairiNaH / uttiSThamAnA evAto, rakSaNIyAH prayatnataH // 13 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 187 gAthArtha - kharekhara A kaSAyo ane nokaSAyo duHkhe duHkhe jItAya tevA che ane teno uccheda karavo (saMpUrNa vinAza karavo) paNa atizaya duSkara che. A kAraNathI ja utpanna thatAMnI sAthe ja te kaSAya-nokaSAyone ghaNA ja prayatnapUrvaka aTakAvavA mahenata karavI. ||13ii vivecana - rAgAdi A kaSAyo ane nokaSAyo AtmAnA mUla guNonA nAzaka hovAthI kharekhara AtmAnA aMtaravairI (hRdayanI aMdara rahyA chatAM vairI jevuM kAma karanAra) che. mATe tenAthI atizaya cetIne ja cAlavuM joIe. te kaSAya ane nokaSAyane jItavA mATe munio to avazya prayatna kare ja che, paraMtu sarve jIvoe (saMsArI jIvoe paNa) A kaSAyanokaSAyone jItavA mATe prayatna karavo joIe. muni mahAtmAo lokonI sAthe atizaya paricaya thavAthI rAga-dveSAdi kaSAyo na thAya teTalA mATe ja eka gAmathI bIje gAma vihAra kare che. koInA paNa paricayamAM vadhAre paDatA AvatA nathI. vihAra karatAM karatAM gAmamAM Ave che, paraMtu be-cAra divasamAM jema jema gAma lokono paricaya-saMparka thavA lAge che. tema tema te gAma choDIne AgaLa AgaLa vihAra kare che. jethI vadhAre paricaya na thatAM rAgAdi kaSAyo thAya ja nahIM. A mATe ja bhagavAne navakalpI vihAra kahela che. tathA potAnA zarIra upara paNa mamatA-mUrchA na thAya, eTale snAnAdithI ane alaMkArothI zarIrane vibhUSita karatA nathI. paraMtu tyAga ane duSkara evA tapa dvArA ane saMyamanI kaThora sAdhanA dvArA zarIrane ogALe che, utAre che. A rAga-dveSa tathA krodhAdi kaSAyo ane nava nokaSAyonA saMskAro bhavobhavathI paDelA che. eTale anAdinA che, rUDha che UMDA che mATe teno nAza duHkhe du:khe ja thAya che. te mATe A muni mahAtmAo kaSAyone jitavA
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 tRtIya prastAva yogasAra prabaLa puruSArtha kare che. AyaMbilanI vardhamAnatapanI 108 oLIo kare che. ugra vihAra kare che. vijAtIyano sparza paNa karatA nathI. snAnAdi dvArA thatI zarIranI zobhA ane TApaTIpano to sarvathA tyAga kare che. bhavobhavathI UMDA gayelA A rAgAdi bhAvono nAza karavA mATe A jIvane prabaLa puruSArtha Acaravo paDe che. tethI mokSArthI sAdhaka AtmAe A rAgAdi kaSAyo utpanna thatAM ja rokavA joIe. tene aTakAvavA mATe tenA virodhI guNonuM zaraNuM levuM joIe. rAga ane dveSanI sAme vairAgya, krodhAdi cAre kaSAyonI sAme anukrame kSamA-namratAsaraLatA ane saMtoSa - AvA guNono Azraya svIkAravo joIe. niraMtara te guNono ja abhyAsa pADavo joIe, to ja A doSo jItI zakAya che, anyathA bhavobhavanA saMskAra hovAthI jItI zakAtA nathI. A dUSita bhAvono jaDamULathI nAza karavA mATe anityAdi bAra ane pramodAdi cAra ema soLe bhAvanAo pratidina bhAvavI joIe. rAgane dUra karavA anityAdi bhAvanA ane dveSane dUra karavA maitrI Adi bhAvanAo bhAvavAnI Teva pADavI. A bhAvanAothI vAsita jIvana banAvavuM. saMsArI bhAvonI anityatAno vicAra karatAM kyAMya rAgAdi thaze nahIM ane maitrI Adi bhAvanAo bhAvavAthI kyAMya dveSa thaze nahIM. kAraNa ke saMsArI sarve paNa saMbaMdho anitya ane kSaNabhaMgura che. A rIte rAga ane dveSa upara vijaya prApta karatAM A jIvane kevaLajJAna prApta karatAM ghaNIvAra nahIM lAge. ||13ii yadyAtmA nirjito'mIbhistato duHkhAgamo mahAn / yadyAtmanA jitA ete, mahAn saukhyAgamastadA // 14 // gAthArtha - jo A rAgAdi kaSAyo vaDe AtmA jItAyo, to tenAthI moTA du:khanuM Agamana thAya che ane jo AtmA vaDe A kaSAyo jItAyA to moTA sukhanuM Agamana samajavuM. /14tI.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 189 vivecana - paramAtmAnuM zAsana maLavA chatAM ane temanA zAstronuM amRtapAna pIvA chatAM paNa ApaNo AtmA jo iSTa vastuo prApta thatAM ja rAgAdi kaSAyovALo banato hoya ane iSTa vastu ApanArI te te vyakti upara rAgI thato hoya ane aNagamatI vastu Ave tyAre dveSa karato hoya. vaLI aNagamatI vastu ApanArI vyakti upara dveSa karato hoya to A bhavamAM ke parabhavamAM duHkha ane Apatti Avaze ja. ema jANIne ja te rAga-dveSane dUra karavA A jIve prayatna karavo joIe. jo rAga ane dveSa vaDe ApaNo jIva jItAyo che, to du:khanA DuMgarA ja AvavAnA che. tethI jo duHkho na ja lAvavA hoya to rAga ane dveSane ja dUra karavA joIe ane samatAguNa-kSamA-namratA-saraLatA Adi guNo ja jIvanamAM vasAvavA joIe. vaLI jo paramAtmAnuM zAsana maLavAnA kAraNe saguru pAsethI uttama evI jinavANI sAMbhaLavAthI paramAtmAnI AjJA pramANe jo A rAga-dveSa Adi kaSAyono vijaya karavAmAM Ave. viSaya-kaSAyo ane vAsanAnuM baLa ochuM karavAmAM Ave to te AtmA A janmamAM A samatAguNanuM parama sukha avazya pAme che. paramAtmAzrI mahAvIra prabhue caMDakauzika jevA bhayaMkara sarpa sAme paNa samatAbhAva rAkhyo to kalyANa (kevaLajJAna) prApta karatAM vAra na lAgI. mATe A jIve potAnuM AtmabaLa phoravIne paNa kaSAyone jItavA purepuro prayatna karavo joIe. viSaya-kaSAyonI vAsanA ja AtmAnuM kharAba karanArI cIja che. tethI gurujIno samAgama rAkhIne teonI pAse abhyAsamAM ane jinavANInA zravaNamAM lIna thaIne A kaSAyone avazya jItavA joIe. jo te kaSAyone kAbUmAM rAkhIne krodhanA sthAne kSamA, mAnanA sthAne namratA, mAyAnA sthAne saraLatA ane lobhanA sthAne saMtoSa guNa vasAvavAmAM Ave to A jIva nirmaLa samyagdarzana, samyajJAna ane
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 tRtIya prastAva yogasAra samyakUcAritra - A traNe guNonI ArAdhanA-sAdhanA karIne avazya kevaLajJAna-kevaLadarzanane pAme ja che ane tenAthI akSaya-avyAbAdha sukha pAme ja. I14ll sahajAnandatA seyaM, saivAtmArAdhanatA matA / unmanIkaraNaM tat, yad muneH zamarase layaH // 15 // gAthArtha - muni jIvananI samatAnA rasamAM je layalInatA che, te ja A svAbhAvika AnaMdapaNuM che. te ja AtmAmAM ramavApaNuM che ane te ja (viSaya bhogothI) mananuM udghakaraNa che. ./1paNI | vivecana - rAga-dveSa-viSayavAsanA ane krodhAdi cAre kaSAyo A badhA doSo sarve paNa jIvone anAdikAlathI lAgelA che. te te doSone AdhIna thayelA jIvo aneka prakAranAM pApakAryo karIne sIdAya che. jyAre bhavitavyatA pAke che ane sadguruno tathA salphAstrono yoga thAya che, tyAre ja te doSo upara vijaya meLavIne A jIva samatAbhAvanA rasamAM layalIna thAya che. AvuM bane che tyAre ja samatAbhAvanuM sukha anubhavAya che. samabhAvamAM AvelA jIvanuM mana nirmaLa ane niSkaSAyI atyaMta pavitra bane che. jyAre kaSAyo upara vijaya meLavIne A mana samatArasamAM laya pAme che, tyAre je sukhano anubhava thAya che, te svAbhAvika AnaMda che. tethI aparimitakALa rahenAro che. lADunA bhojanamAM je AnaMda Ave che, te lADunA nimittavALo che. tethI lADunI prApti thAya tyAre ja tenuM bhojana karAya ane tyAre ja AnaMda thAya che. zeSakALe teno AnaMda thato nathI. paNa samatArasano AnaMda to AvyA pachI jato ja nathI kAraNa ke te AtmAnA guNasvarUpa che tathA temAM koI bAhya dravya kAraNa na hovAthI svAbhAvika AnaMda che, mATe cirakALa sthAyI te AnaMda che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 191 AtmAne thato guNono AnaMda to je je AtmA te te guNomAM layalIna thAya tene ja anubhavamAM Ave. bAkInAne te AnaMda anubhavamAM Avato nathI. jema ke vinaya-viveka Adi guNomAM vartanArA jIvane ja vinaya-viveka guNonA AnaMdano anubhava thAya. avinayI ane avivekI jIvane to A vinayI ane vivekI jIva mUrkha ja lAge. eTale jeno AtmA A guNomAM ramato thAya tene ja te te guNonI kiMmata aMkAya ane tenA sukhano anubhava paNa thAya. nyAya ane nItithI prApta karAtA dhanamAM je AnaMda ane sukha che, te anIti ane anyAyathI dhana meLavanArAne kema samajAya ? arthAt na ja samajAya. A pramANe muni mahArAjanI samatArasamAM je layalInatA che, ekAgratA che, tanmayatA che te ja svAbhAvika (paradravyothI nirapekSa) AnaMda che te ja AtmAnI guNomAM ramaNatA che. jyAre jIvamAM AvI dazA pragaTa thAya che, tyAre tenuM mana TharelA samudra tulya saMkalpa ane vikalpo vinAnuM zAMta-dhIra-vIra ane gaMbhIra evuM banI jAya che ke A jIvane tevuM baneluM mana ja parama AnaMda ApanAra bane che. tene ja jaina zAstromAM unmanIkaraNa kahevAya che. manane viSayabhogonI pipAsAmAMthI bahAra kADhavuM-dUra karavuM, tenuM nAma unmanIkaraNa kahevAya che. zAstromAM kahyuM che ke - "jyAre yogI bAhya-atyaMtara ciMtA ane ceSTA rahita banI paramAtmAnA svarUpamAM tanmaya thAya che, tyAre te yogI unmanIkaraNane pAmyA" Ama kahevAya che. tene anubhavadazA paNa kahevAya che. te avasthAmAM sAdhaka evo yogI AtmA potAnAmAM rahelA zuddha ane sphaTika tulya atyaMta nirmaLa evA AtmasvarUpano anubhava kare che. Ane ja paramAnaMdanA rasano AsvAda kahevAya che. A rIte samatArasamAM jhIlavuM-layalIna thavuM-tanmaya thavuM e ja A jIvanuM kartavya che. bAhya saMjogo sArA ane anukuLa maLatAM je AnaMda thAya che te AnaMda saMjoga pUrato ja rahe che. vaLI te ja vastuono
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 tRtIya prastAva yogasAra viyoga thatAM teTaluM ja duHkha thAya che. mATe te AnaMda kAyamI nathI. jema pati-patnInAM lagna thAya ane paraspara mIlana thAya, eTale jIvane padravyanI prAptithI sukha lAge che. paraMtu bannemAMthI koI paNa ekanuM jyAre mRtyu thAya che tyAre teTaluM ja duHkha thAya che. mATe paradravyanA saMjogajanya sukho viyogajanya duHkhothI avazya bharelA ja che. mATe te vAstavika sukha nathI. zAstramAM ja kahyuM che ke - saMjogamUlA jIveNa, pattA duHkhaparamparA / taSThA saMnosambandha, sabaMtivi vasiriyaMsaMthArAporisI sUtra) padravyonA saMyogathI thanArUM sukha kSaNika che, nAzavaMta che. tenI prApti karavAmAM paNa duHkha anubhavavuM paDe ane prApta thayA pachI viyogakAle paNa ghaNuM ja du:kha ApanAra che. tethI paradravyonA saMjogamAM sukha na samajatAM potAnA AtmAmAM samavAya saMbaMdhathI (abheda saMbaMdhathI rahelA) guNonA AnaMdamAM ja sukha che. Ama samajavuM joIe ane bhoga tathA bhoganA sAdhano meLavavAne badale guNo ane guNonA AvirbhAvamAM ja sukhabuddhi karavI joIe ane te guNonA pragaTIkaraNamAM ja sAcA jIve prayatnazIla banavuM joIe. //lapI sAmyaM mAnasabhAveSu, sAmyaM vacanavIciSu / sAmyaM kAyikaceSTAsu, sAmyaM sarvatra sarvadA // 16 // svapatA jAgratA rAtrau divA cAkhilakarmasu / kAyena manasA vAcA, sAmyaM sevyaM suyoginA // 17 // gAthArtha - yogI mahAtmA mAnasika vicAromAM sAmyabhAvavALA hoya che. vacananA prayogomAM sAmyabhAvavALA hoya che. tathA kAyAnI sarva prakriyAmAM samatAbhAvavALA hoya che. Ama sarva sthAnomAM sarvakALe samabhAvathI ja yukta hoya che. /16ll
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya prastAva 193 uMghatA hoya tyAre, jAgatA hoya tyAre, rAtrino kALa hoya tyAre tathA divasano kALa hoya tyAre Ama sarve paNa kAryomAM kAyA dvArA, vacana dvArA ane mana dvArA samabhAvapUrvaka pravRtti karanArA hoya che. 119911 yogasAra vivecana - yogI mahAtmAo potAnI guNaramaNatAmAM ja atizaya magna hoya che. teone bAhyabhAvo sAthe koI paNa jAtanI tanmayatA hotI nathI. tenA ja kAraNe potAnA AtmaguNonI sAthe ja sahajAnaMdatA pravartatI hoya che. A kAraNe mAnasika vicAromAM paNa te samatAbhAva ja dedIpyamAnapaNe jhaLakato hoya che. vacanomAM paNa hitakArI, atizaya priya ane parimita vANInuM ja uccAra karanArA hoya che ane kAyika saghaLI paNa pravRtti jayaNApUrvaka hovAthI koI paNa jIvane alpamAtrAe paNa pIDA na thAya te rIte karanArA hoya che. potAnA jIvanamAM vaNAyelI sahajAnaMdatA samatAnA abhyAsathI vikaselI hoya che. A kAraNe nidrAkAla hoya ke jAgRtikAla hoya, rAtri hoya ke divasa hoya, Ama sarva kAryomAM teonI pravRtti samatAbhAva pUrvaka ja hoya che. ApaNA jIvanamAM paNa AvA prakAranA samatAnA pariNAmo niraMtara TakI rahe te mATe mananA pariNAmo, vacananA vyavahAro ane kAyika pravRttiomAM satata jAgRta rahevuM joIe. mahAtmA puruSonA caritro najara sanmukha rAkhavAM joie. manamAM azubha vicAro na pravarte te mATe maitrI Adi cAra bhAvanAo ane anitya Adi bAra bhAvanAothI manane sadA nava pallavita rAkhavuM joIe tathA vacanathI kyAreya paNa tuccha bhASA na nIkaLI jAya, te mATe hitakArI priya vacano bolavA dvArA jIbha upara paNa ghaNA ja kanTrolavALA ane vivekI banavuM tathA kAyAthI koI jIvanI
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 tRtIya prastAva yogasAra hiMsA na thaI jAya te mATe ghaNI ja jayaNA pALavAnA pariNAmapUrvaka ja te kAyAno vyavahAra karavo. A pramANe jinezvara paramAtmAnI AjJA ja che. A pramANe jinezvara prabhuno AjJAno pAlaka AtmA mana, vacana ane kAyAnI guptinA pAlana dvArA sarva kSetre sarvakALe samatAbhAvane sAdhe che. A pramANe samatAbhAvapUrvakanI mana-vacana ane kAyAnI pravRtti karavAmAM ja Atmahita che. Ama samajIne A mahAtmA yogI puruSo sarvatra samabhAvavALA thaIne ja pravRtti karanArA bane che. II16-17nA yadi tvaM sAmyasaMtuSTo, vizvaM tuSTaM tadA tava / tallokasyAnuvRttyA, kiM svamekaM samaMkuru // 18 // gAthArtha - jo tuM samatAnA sevanathI saMtuSTa=khuza cho to tArA pratye samagra vizva saMtuSTa-khuzI khuzI raheze. tethI lokone anusaravAthI eTale ke lokone rIjhavavA dvArA khuza karavAnI zI jarUra che ? phakta eka tArA AtmAne ja samatAguNathI khuza kara. (jenAthI AkhuMya jagata tArA upara khuza raheze.) // 18 // vivecana - A AtmAnuM kalyANa samatAyogamAM ja che. uccakoTino mAnavabhava prApta karIne samatAyoga ja mukhyatve sAdhavA jevo che. jo vratonA pAlanathI, saMyamI jIvana jIvavA dvArA ane zrutajJAnanI prApti dvArA meLavelA uttama saMskArothI ane dhyAnAdi dharmakriyAnA satata sevanathI A jIvanamAM jo samatAnA saMskAro atizaya daDhIbhUta thaI jAya to samagra vizva paNa tArA taraphathI saMtuSTa ja raheze. samagra vizva paNa tArA pratye prItibhAvavALuM-ahobhAvavALuM bane. kAraNa ke A samatAyoga e
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 yogasAra tRtIya prastAva sAmAyika svarUpa che ane sAmAyikapaNAno bhAva e sarva jIvone hitakArI ane kalyANakArI ja che. hiMsA-jUTha-corI Adi pApasthAnakono tyAga karavAthI A samatAyoganI siddhi thAya che. kAraNa ke hiMsA-jUTha-corI Adi pApanAM kAryo ja cittane Akula-vyAkula tathA atizaya pApakAryonA AvezavALuM banAve che. jethI viSamatA pragaTe che tathA ahiMsA-satya ane acaurya Adi guNonuM sevana ja A jIvane samabhAvadazAmAM laI jAya che. samatAbhAvamAM TakAvI rAkhe che. samatAbhAva jenAmAM vaNAyelo che, tevA sAdhuothI sarva jIvo khuzakhuza rahe che. eTale ja paramAtmAnA samavasaraNamAM sarpa-siMhavAgha jevA hiMsaka prANIo paNa te kALe ahiMsaka banI jAya che. game tevo tApathI dAjhelo jIva paNa vRkSonI zItaLa chAyAmAM zAMta thaI jAya che. tema AvA hiMsaka prANIo paNa prabhunA samavasaraNamAM Ave tyAre teonI chAyAthI ja ahiMsakabhAvavALA banI jAya che. prabhunA sAnnidhyano eTale ke temanI samatAbhAvano Avo pratApa che. - samatAbhAvathI raMgAyelA sAdhusaMtonA nikaTavartIpaNAthI paNa sarva jIvo khuzI anubhave che. teonA samAgamamAM ane paricayamAM AvanArane parama saMtoSanI prApti thAya che. lokottara evA samabhAvamAM sthira thayelA munine lokone raMjita karavAnI jarUra ja rahetI nathI. mAtra potAnA AtmAne ja samabhAva dvArA raMjita karavAnI jarUra che. eTale potAnA ja AtmAne samatAguNathI vAsita karavAnI jarUra che ane tenA mATe ja vadhAre prayatna karavo jarUrI che. jema mUrkha manuSya potAnA hAthamAM prApta thayelA ciMtAmaNi ratnane bora jevI tuccha vastu levA vecI de che. bora jevI tuccha vastu levAmAM
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 tRtIya prastAva yogasAra ciMtAmaNi ratna jevI kiMmatI vastu mUrkha manuSya ApI de che. tevI ja rIte lokasaMjJAmAM ane mohasaMjJAmAM DUbelo jIva sAdhu hoya to paNa potAnA cAritrarUpI kiMmatI ratnane lokaraMjana karavA rUpI tuccha kiMmatamAM ja vecI de che. mATe A manuSyabhavanI kiMmata ane durlabhatA samajIne teno yathArtha sAdhanAmAM upayoga karavo emAM ja DahApaNa che. /18 zrutazrAmaNyayogAnAM prapaJcaH sAmyahetave / tathApi tattvatastasmAjjano'yaM plavate bahiH // 19 // gAthArtha - zrutajJAna-saMyama ane yogadazAno ghaNo vistAra zAstromAM je varNavelo che. te jIvanamAM samatAdazA lAvavA mATe ja jaNAvyo che. to paNa mohAMdha loko te sArabhUta samatA tattvathI dUra rahIne bAhyabhAvamAM ja rAce-mAge che. ||19mI vivecana - sarve paNa anuSThAno sAdhana mAtra che ane samatAbhAvanI prApti e sAdhya che. game te raste thaIne paNa A jIvane gAmamAM javAnuM hoya che. koI paNa gAma eka ja hoya che. paNa temAM praveza karavAnA rastA aneka hoya che. tema upAyo rUpa dharma anuSThAno aneka hoya che, paNa upaya rUpe samatAyoga eka ja che. je samatAyoga Atmazuddhi karIne turata ja mokSapada apAve che, tethI dvAdazAMgInuM bhale adhyayana karo. zrutajJAna apAra meLavo, bAre aMgonuM adhyayana, adhyApana, vAcanA, pRcchanA-parAvartanA-anuprekSA ane dharmakathA rUpa pAMca prakArano svAdhyAya bhale karo, paraMtu tenuM phaLa-lakSya to samatAyoganI prApti karavI te ja che. tathA sAmAyika Adi cAritradharmane svIkAra karo, zreSTha saMyama pALo, kSamA-namratA-saraLatA-saMtoSa Adi daza prakAranA yatidharmanuM uccakoTinuM pAlana karo to paNa te sarvenuM sAdhya to samatAyoganI prApti karavI te ja che.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 197 tathA uttama yogonuM sevana A jIva je kare che, manathI tattvaciMtana, vacanathI dharmopadeza ApavAnuM tathA adhyayana-adhyApana karAvavAnuM kAmakAja kare che ane kAyAthI jayaNA pALavA pUrvaka dharmanAM saghaLAM kAmo je kare che, te sarvenuM paNa sAdhya samatAyoganI siddhi ja che. samatAyoga rUpI amRtanuM pAna jo siddha thAya to ja A traNenI sAdhanA saphaLa jANavI. jainazAsanano mArga Avo che, chatAM mohamAM aMdha banelA jIvo A badhAM anuSThAno Acare che. paNa sAdhyadazA bhUlI jAya che. samatAyoga sAdhavAne badale mAna-sanmAna-kIrti ane prasiddhinA lakSyamAM ja cAlyA jAya che. mAtra loko raMjita kema thAya ? tenuM ja lakSya rAkhIne varte che. jethI jIvana phogaTa gumAve che. potAne anukULa vartanArA bhakta mitro pratye rAga karIne ane virodhIo pratye dveSa karIne phogaTa karmo bAMdhe che. samatAguNanA AMtarika sukhathI teo vaMcita ja rahe che ane sAdhanA karavA chatAM lakSya cUkAI javAthI badhuM ja hArI jAya che. samatAnA lakSya vinA zrutajJAna-saMyama ane yogadazA A sarve paNa sAdhano AtmAnA kalyANa karanArAM banatAM nathI. mATe pratyeka anuSThAnomAM samatAyoganuM lakSya rAkhIne tenI ja vadhAre prApti karavA mATe A badhuM ja anuSThAna kartavya che. atizaya jAgRta thavAnI jarUra che. ./19ii. svAdhInaM svaM parityajya, viSamaM doSamandiram / asvAdhInaM paraM mUDha ! samIkartuM kimAgrahaH // 20 // gAthArtha - he mUDha AtmA ! doSothI bharelA, samatAguNa vinAnA ane svAdhIna evA tArA potAnA AtmAne (samajavAnuM-sudhAravAnuM bhUlI jaIne) parAdhIna evA anya jIvane samatAvALo banAvavAno Agraha kema rAkhe che ? ||2vI.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 tRtIya prastAva yogasAra vivecana - he jIva! je svAdhIna kArya hoya te ja kArya karAya, je parAdhIna kArya hoya te na karAya. ATaluM to nAno bALaka paNa samaje che. to pachI tuM jJAnI thaIne, paMDita thaIne doSothI bharelA ane samatAbhAva vinAnA ane sadA svAdhIna evA tArA potAnA AtmAne sudhAravAnI upekSA karIne parAdhIna ane saphaLatA maLe paNa kharI ane na paNa maLe, evA vikalpavALA parane sudhAravAnA niSphaLa puruSArthamAM tuM kema joDAyo che ? tAro potAno AtmA ne potAne svAdhIna che. vaLI te AtmA doSothI bharelo che, kaSAyonI khANa che. samatAbhAva vinAno che pratisamaye kaSAyo karIne karmo bAMdhe che, tene tuM kema samajAvato nathI ane tenuM hita thAya tevuM kAma tane svAdhIna che. chatAM A kArya tuM kema karato nathI ? ane pArakI paMcAtamAM paMDitAI batAvavA kema racyopacyo rahe che ? he jIva ! tuM kaMika vicAra kara. tane potAne te vAtanI khabara che ke parajIva tenA potAnAM karmo laghu thAya to ja teno kALa pAkavAthI pratibodha pAme che, mArAthI nahIM. A vAta tuM jANato hovA chatAM huM parane sudhArI zakuM chuM AvA prakAranA abhimAnathI parane ja sudhAravAno prayatna zA mATe kare che ? tAro AtmA tane svAdhIna che tene ja sudhAravAno vadhAre prayatna kara. he AtmA ! tuM kaMIka samaja. potAno AtmA potAne svAdhIna che. tuM tene jema vALIza tema vaLaze. hAla te rAga-dveSAdi doSothI viSamadazAvALo banyo che. mohAMdha banyo che, chatAM tene sudhAravo tArA hAthamAM che. kAraNa ke te svAdhIna che, tuM tArA potAnA AtmAne doSothI mukta banAvI samatAthI vAsita kema karato nathI ? rAga-dveSa rUpI viSamatAnuM ja sevana kare che. temAM ja tuM DUbelo che. je tane potAne
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 199 AdhIna che, te kArya tuM karato nathI. tuM rAga-dveSAdi doSothI viSama banelI tArI jAtane sudhArato nathI ane je tane AdhIna nathI, parAdhIna che, sAmenA jIvanI bhavitavyatA pAkI hoya to ja te sudhare che. AvuM tuM paNa jANe che, chatAM anya lokone ja samatAvALA banAvavAno ATalo badho Agraha kema rAkhe che ? tattva to kaMIka samaja. bIjA jIvo potapotAnA karmone AdhIna che. rAga-dveSa Adi doSono nigraha karI zakatA nathI. tethI samatAbhAva pragaTAvI zakatA nathI, mATe tuM gAmapaMcAta choDIne tArA AtmAne ja samajAvavAno prayatna kara. je svAdhIna che, temAM tuM prayatna karato nathI ane je parAdhIna che, temAM ja racyo-pacyo rahe che. mATe he jIva ! tuM pote ja kaMIka samaja ane tArA potAnA AtmAne samajAva. paranI paMcAta ochI kara. maitrI-pramoda, karUNA ane mAdhyastha, AvI pavitra bhAvanAo bhAvavA dvArA tArA potAnA AtmAne ja bhAvita kara, vAsita kara ane AtmAne ja pavitra banAvavA dvArA samatArasa rUpI amRtarasano AsvAdana kara. tuM pote kaSAyo tyajIne samatAbhAvavALo banI jA. parAdhIna evA anya jIvone samatAbhAvavALA banAvavAno Agraha tyajI de. te kArya thavuM tane AdhIna nathI. te kArya thavuM te, te te jIvanA puruSArthane ja AdhIna che. tArAthI te jIva kadAca samajaze ane mArge Avaze to paNa meM tenuM kalyANa karyuM. AvuM abhimAna karIne tuM tArUM to bagADIza ja. teM tArA jIvane parano kartA mAnyo ane abhimAna karyuM. temAM tArUM akalyANa ja thAya che ane jo te jIva tAruM na mAne ane na sudhare to tuM gussAmAM ane aprItibhAvamAM Ave che. temAM paNa tArUM to bagaDe ja che, mATe parane sudhAravAno ahaMbhAva choDI de ane svane sudhAravAno prayatna kara.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 tRtIya prastAva yogasAra tAro potAno AtmA tane AdhIna che. tene ja kaSAyarahita karavAno ane guNothI yukta karavAno prayatna kara. he jIva ! kaMIka sAcuM tattva samaja. je svAdhIna hoya te ja karAya. je parAdhIna hoya te na karAya. je parAdhIna hoya te karavA jaIe ane dhAro ke temAM saphaLa thaIe to abhimAna ane ahaMkAranA doSothI gherAI javAya ane jo niSphaLa jaIe to roSa-gusso ane tiraskAranA doSothI dUSita thaIe. mATe he jIva ! tuM pote ja kaMIka samaja ane vicAra karo ke je svAdhIna hoya te karAya ? ke je parAdhIna hoya te karAya ? mATe potAnI jAtane sudhAravAno ja prayatna vadhAre kara. l/20nI vRkSasya cchedyamAnasya, bhUSyamANasya vAjinaH / yathA na roSastoSazca, bhaved yogI samastathA // 21 // gAthArtha - jema chedAtA vRkSane roSa thato nathI ane zaNagArAtA ghoDAne harSa thato nathI, tevI rIte yogI puruSone anukULatA ke pratikULatA A banne avasthA samAna che. (ekeyamAM harSa-zoka thatA nathI.) I/21/ vivecana - "samabhAva" e ja jIvanamAM prApta karavA lAyaka tattva che. ApaNA potAnA AtmAne samabhAvanI dazAthI vAsita karavo joIe. sukhanA saMjogomAM ahaMkArI ane mamatAvALo na banI jAya ane duHkhanA saMjogomAM dIna ane zokAtura banI jAya te mATe tenA harSa-zokanA tyAganA upAyo jaNAve che. jema vRkSano uccheda karavAmAM Ave to paNa vRkSa pote teno uccheda karanArA upara kyAreya gusse thatuM nathI, uccheda pAmatuM vRkSa ucchedaka upara alpa paNa gusso karatuM nathI. tenI jema upasarga ane pariSaha karanArA puruSa upara sAdhu-saMta puruSo kyAreya paNa gusso karatA nathI.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 201 tathA zaNagAra karelA ghoDAne te zaNagAra saMbaMdhI jarA paNa harSa thato nathI, tema sAdhunuM mAna-sanmAna ghaNuM thAya to paNa te sAdhune te mAnasanmAnadekhIne harSathato nathI. paraMtu sukha ane duHkha ema baMne paristhitimAM pUrve karelA puNya ane pApanuM phaLa ja che. Ama samajIne te banne bhAvomAM sAdhu mahAtmA lapAtA nathI. banne bhAvothI dUra rahe che. puNyodaya joIne harakhAtA nathI tathA pApodaya joIne dubhAtA nathI ke zoka karatA nathI. paraMtu prApta thayeluM sukha ke duHkha Ama A banne bhAvo pUrvakRta karmanA ja vipAko che. temAMnuM koIpaNa svarUpa AtmAnuM nathI. ema jANIne sAdhu mahAtmA samatAbhAvamAM ja varte che. mAna ane apamAna bannene paNa samAna gaNe che. vaMdaka ane niMdaka ema bannene tulyapaNe ja gaNe che. kanaka ane pattharane samAnarUpe ja jANe che. kAraNa ke paradravya che. jagatanA sarva jIvone potAnA tulya anaMtaguNonA svAmI samaje che. tethI koIpaNa jIva upara A AtmA rAga-dveSa karato nathI. paraMtu sarva jIvo pratye samAnabhAva rAkhIne potAnA AtmAne samabhAvamAM ja rAkhe che. vikAro ke kaSAyo thavA detA nathI. /2 1|| sUryo janasya tApAya, somaH zItAya khidyate / tadyogI sUryasomAbhaH, sahajAnandatAM bhajet // 22 // gAthArtha - sUrya mANasone tApa ApavA dvArA upakAra kare che ane caMdramA zItaLatA ApavA dvArA upakAra kare che. Ama A banne padArtho potapotAnA sahaja svabhAvathI ja tApa ane zItaLatA ApavA dvArA upakAra kare che. tema sUrya ane caMdra ema bannenI upamAvALA muni mahArAjA (yogI puruSo potAnA svAbhAvika AnaMdane anubhave che. //rarA
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 tRtIya prastAva yogasAra vivecana - sUrya pote jagatanA jIvone tApa Ape che. tApa ApavA dvArA rogo dUra kare che, ThaMDI dUra kare che. Arogya sAruM rAkhe ane saune saunA kAmakAjamAM yathAyogya preraNA kare che tathA prakAza Ape che. A rIte potAnA sahaja svabhAvathI upakAra kare che tathA caMdramAM zItaLatA Ape che. lokone ArAma ane zAMti Ape che. Ama A sUrya ane caMdra banne jagatanA jIvone sahajabhAve upakAra karatA chatA phare che. A banneno svabhAva ja evo che ke lokono upakAra karavo. tevI ja rIte muni mahAtmA paNa sUrya-caMdranI jema lokone sAco hitAhitano mArga batAvavA dvArA upakAra karIne potAnA svAbhAvika AnaMdanI mastImAM ja varte che. pote lokono upakAra karatA hovA chatAM tenA kartutvanuM abhimAna karyA vinA ja potAnA svAbhAvika AnaMdanI laheromAM ja jIve che. jema sUrya lokone prakAza Ape che, tema muni mahArAja lokone yathArtha jJAna ApavA dvArA lokono upakAra kare che. sAco mArga batAvI mohanI nidrAmAMthI uThADe che, potapotAnA kAryamAM jema sUrya lokone prere che, tema sAdhu bhagavaMta jagatanA jIvone AtmAnA hitakArI kAryamAM joDAvAnI preraNA kare che. muni mahArAja sAcuM jJAna Ape che. tenA dvArA loko vivekI banyA chatA azubha karmone chedanArA bane che. tathA caMdramA jema zAMta ane zItaLatAvALI cAMdaNI pAtharavA vaDe lokone AnaMdita kare che, te rIte muni mahArAja paNa sarve vyaktionA viSaya-kaSAyanA saMtApane dUra karIne zItaLatA pAtharIne samatAbhAva rUpI amRtanuM pAna karAve che. muninA mukharUpI caMdramAnuM darzana paNa lokomAM samatArasa pragaTa kare che. A rIte sUrya ane caMdramA tenA potAnA svabhAvanA kAraNe ja koInI paNa preraNA vinA jagatanA jIvono
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 203 upakAra kare che, tema A muni mahArAja paNa niHsvArthabhAve jagatanA jIvonuM kalyANa karatA karatA bhUmitala upara vicare che. muni bhagavaMtone saMsArI jIvo pAsethI koI paNa vastunI abhilASA nathI. to paNa paropakAra karavAnA ja zubha AzayathI jJAnapradAna kare che. jema sUrya-caMdra jagata svabhAve ja anukrame prakAza ane zItaLatA varasAve che, tema munibhagavaMto paNa svAbhAvikapaNe ja jagatanA jIvone sAco taravAno mArga batAvatA chatA paropakAra kare che. //rarA yathA guDAdidAnena, yatkiJcittyAjyate zizuH / calaM cittaM zubhadhyAnenAzubhaM tyAjyate tathA // 23 // gAthArtha - jema goLa-sAkara vigere vastu ApIne bALaka pAsethI je koI vastu hoya te chInavI zakAya che, tema caMcaLa evA A cittane zubhadhyAnanA AlaMbana vaDe azubhadhyAnamAMthI choDAvI zakAya che. // 23ii vivecana - yogI mahAtmAnuM citta paNa kyAreka tIvra mahodaya thAya, tyAre caMcaLa banI jAya che. viSayarasamAM DUbI jAya che. tethI te manane kabaje karavA mATe eka udAharaNa ApIne graMthakAra maharSi samajAve che ke - jema nAnA bALakanI pAse kiMmatI hAra ke sonAnA dAgInA hoya to te dAgInA tenI pAsethI ApaNe levA hoya to te bALakane goLasAkara athavA nAnu ramakaDuM ApIne sukhe sukhe te dAgInA tenI pAsethI laI zakAya che. kAraNa ke bALakane goLa-sAkara ke nAnuM ramakaDuM gamatuM hoya che ane dAgInAnI kiMmata te samajyo nathI. tevI ja rIte manarUpI bALakane premapUrvaka samajAvIne prabhunA nAmanA smaraNamAM, prabhunA mUrtinA vaMdana-namanamAM, jinAgamonA abhyAsamAM, nava tattvonA ciMtana
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 tRtIya prastAva yogasAra mananamAM joDI zakAya che. maitrI Adi cAra bhAvanAo ane anityaazaraNa vigere bAra bhAvanAo bhAvavA dvArA manane azubha ciMtanamAMthI rokIne zubhaciMtanamAM joDIne samatA-samAdhimAM atizaya vilIna karavuM hoya to thai zake che ane A kArya atizaya jarUrI che. sArAMza ke mAta-pitAdi potAnA bALakane pIparamenTa-caoNkaleTa ke nAnu ramavAnuM ramakaDuM ApIne tenA hAthamAM AvI gayelI kiMmatI vastu tenI pAsethI samajAvIne laI le che. tevI ja rIte yogI puruSo zubha dhyAnanA AlaMbana vaDe mananI caMcaLatA dUra karIne te ja manane AtmAnI samAdhimAM sthiratara banAve che. jyAM sudhI bALakanA hAthamAM AvI gayelo kiMmatI hAra te bALaka pAcho Apato nathI tyAM sudhI sAkara-pIparamenTa ke ramakaDuM ApIne tenI pAsethI te kiMmatI hAra levAmAM ja DahApaNa che. jo ema karavAmAM na Ave to bALaka bAlabuddhivALo hovAthI kiMmatI hAra khoI nAkhe athavA game tene ApI de athavA te hAranI khAtara koIka manuSya bALakanuM apaharaNa paNa kare athavA khUna paNa kare. AvA mAThAM pariNAmo paNa Ave tevI ja rIte maitrI Adi cAra bhAvanAo, anityAdi bAra bhAvanAo, arihaMtAdi nava padonuM dhyAna, tattvaciMtana vigere upAyo apanAvavA dvArA manane azubhabhAvomAMthI dUra karIne zubhabhAvomAM avazya joDavuM joIe. / / 23 / / sarvabhUtAvinAbhUtaM svaM pazyan sarvadA muniH / maitryAdyamRtasaMpannaH, kva klezAMzamapi spRzet // 24 // gAthArtha - je mahAtmA muni sarvakALe potAnA AtmAne sarva jIvonI sAthe abhinna (samAna) dekhe che ane maitrI Adi bAvanAo rUpI amRtathI yukta thaIne temAM ja racyA pacyA rahe che. tevA munine
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 205 klezano eka aMza paNa kema sparze ? arthAta AvA munine kleza-kaSAya sparzI zakato nathI. // 24ll vivecana - saMsAramAM rahelA sarve paNa jIvo anaMta jJAnAdi guNothI bharelA che ane sarve paNa jIvo potAnA guNothI samAna che, anaMta guNonA svAmI che ekasarakhA che. dareka jIvomAM cetanA lakSaNa hovAthI samAna che. sarve paNa jIvothI mAro AtmA svarUpathI judo nathI. AvuM vicAratA muni sarve paNa jIvonI sAthe maitrI-pramoda, karUNA ane mAdhyastha bhAvanA dvArA amRtanA AsvAdamAM atizaya ekAkAra bane che. tethI rAga ane dveSa dvArA thatA klezono sparza suddhAM paNa teone thato nathI arthAtu sAdhakanuM citta jayAre maitrI Adi bhAvanAothI vAsita thAya che tathA anityAdi bhAvanAo bhAvavA dvArA tenAthI vAsita-saMskArita bane che ane AtmAnA zuddha svarUpAtmaka tattvaciMtanamAM layalIna thAya che, tyAre te sAdhaka AtmAnA cittamAM azubha dhyAnano praveza saMbhavato ja nathI. sadAkALa zubhadhyAna rUpI amRtarasanuM ja pAna karanArA yogI mahAtmAne rAga-dveSanuM jhera caDhatuM ja nathI. A jIva nitya vairAgyabhAvamAM ja vartanArI banI jAya che. eTaluM ja nahIM, paraMtu sadA sarvatra samatA samAdhinA sukhanI mastImAM ja vartanAro banI jAya che. AvA yogI mahAtmAne lezamAtra du:kha ke saMkleza ke kaSAyano sparza paNa thato nathI. paraMtu AtmAne mohanIyakarmanA kSayajanya athavA viziSTa kSayopazamajanya guNonA svAbhAvika sukhano ane tenA AnaMdano ja anubhava thAya che. te kALanI svAbhAvika sukhanA AnaMdanI kSaNo to "je anubhave te ja jANe" evI hoya che. zabdothI te dazA avarNanIya che. ra4o
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 tRtIya prastAva yogasAra nAjJAnAd bAlako vetti, zatrumitrAdikaM yathA / tathA ceSTatehi jJAnI, tadihaiva paraM sukham // 25 // gAthArtha - jevI rIte bALaka koIne paNa zatru ke mitra samajato nathI. tevI ja rIte jJAnI puruSa paNa koIne potAno zatru ke mitra na mAnIne (arthAta samabhAvadazAmAM rahIne) tevI rIte potAne yogya kriyA karato chato ahIM ja parama sukhane pAme che. / rapI vivecana - anityAdi bAra bhAvanAo ane maitrI Adi cAra bhAvanAone bhAvato jJAnI-puruSa potAnA AtmAne eTalo badho samabhAvamAM rAkhe che ke jema nAno bALaka saraLa hRdayavALo hovAthI ane viziSTa jJAnadazA pragaTelI na hovAthI A mAro zatru che ke A mAro mitra che. Ama jANato nathI. tethI badhA jIvo pratye samabhAvavALo thaIne rahe che ane saMpUrNapaNe mastImAM (khuza mIjAjamAM) ja varte che. tevI ja rIte jJAnayogI AtmA paNa samyajJAna ane dhyAnamAM sadA magna banyo chato tenA hRdayamAM sarva jIvo pratye parama maitrIbhAva vartato hovAthI koIpaNa jIva pratye zatrubhAva ke mitrabhAva arthAta dveSabhAvathI ke rAgabhAva utpanna thavA deto nathI. potAnA hRdayathI sarva jIvo pratye prema ane karUNA vartatI hovAthI koInA paNa upara rAga ke rIsa vartatAM nathI. kSamA Adi guNonA kAraNe tathA samatAbhAvavALA svabhAvanA kAraNe ane tevA prakAranA viziSTa saMskAronA kAraNe zItaLa sarovaramAM snAna karanArA A yogI mahAtmAne A janmamAM ja parama sukha anubhavAya che. tethI te yogI mahAtmA svaparanA rAga-dveSajanya tApa ane saMtApane zamAvavA mATe samartha bane che. samatAmaya svabhAvanA kAraNe te pote anyanA rAga ane dveSane paNa
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva zamAvavA samartha bane che. A kAraNe ja kevalI tIrthaMkara paramAtmAnA samavasaraNamAM vAgha-siMha ane sarpa jevA jIvo AvyA hoya to paNa prabhunI samatAguNanI asara nIce hiMsakavRtti vinAnA zAMta banI jAya che. 207 vRkSonI chAyA jema tenA nIce AvanArAnA tApane dUra kare che, tema prabhunI chAyA AvA prakAranA hiMsaka ane krodhI jIvonI paNa hiMsakavRttine ane krodhavRttine dUra kare che. I25 toSaNIyo jagannAthastoSaNIyazca sadguruH / toSaNIyastathA svAtmA, kimanyairbata toSitaiH // 26 // gAthArtha - jagatanA nAtha (tIrthaMkara prabhu), uttama evA gurubhagavaMta tathA potAno AtmA A traNane ja saMtuSTa karavA jevA che. te sivAya anya jIvone rIjhavavAthI zuM lAbha ? // 26 // vivecana - jagatanA nAtha evA zrI tIrthaMkara paramAtmA vItarAga hovAthI koInA paNa upara khuza-nAkhuza thatA nathI. paraMtu temanI AjJAnuM pAlana karavAthI AjJApAlaka jIvanAM karmo avazya kSaya pAme che. tIrthaMkara prabhunI AjJA pALavAthI AjJApAlakano AtmA atizaya nirmaLa-zuddha bane che. cittanI prasannatA vadhe che, karmono kSayopazama avazya thAya che. A rIte AjJApAlaka jIva prabhunI AjJAnuM yathArtha pAlana karanAra hovAthI pote ja potAnA kalyANano kartA che. teno paramAtmAmAM upacAra karAya che. A upacAranA kAraNe jANe bhagavAna ja bhakta lokonA yoga ane kSemane karanArA che. Ama kahevAya che. bhakta lokonA saghaLA paNa manoratho bhaktanA bhaktinA prabhAve ja saphaLa thAya che, to paNa prabhumAM teno upacAra karAya che ke prabhujInI prasannatAthI A manoratho saphaLa thayA. temanI kRpAthI bhakta lokonA saghaLA paNa manoratho pUrNa thayA,
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 tRtIya prastAva yogasAra Ama kahevAya che. paramArthathI to jinezvara prabhunI AjJAnA pAlanathI saghaLAM kAryo thAya che. tathA sadgurunI sevA karavAthI, bhakti karavAthI ane teonI AjJAnuM pAlana karavAthI ArAdhaka AtmAnAM aMtarAyAdi karmo tUTI jAya che. tema thavAthI sAdhaka AtmAnAM saghaLAM paNa kAryo thAya che. tene ja paramAtmA ane sadgurunI kRpA kahevAya che. paramAtmAnI ane gurujInI AjJA pALanAro jIva AjJApAlakatAnA guNathI karmonI nirjarA karato chato potAnA AtmAne paNa ghaNo saMtuSTa kare che. A traNa vyakti sivAya anyane khuza karavAnI kaMI jarUra nathI. bAkI badhAM to mohanAM ja pAtro che. upakArI evA A traNe tattvonI prasannatAthI ja sAdhaka ghaNo khuza paNa thAya che ane tenAM karmo tUTI javAthI tenAM saghaLAM kAryo paNa thAya che. mATe (1) paramAtmA, (2) sadguru ane (3) potAno AtmA A traNa ja khuza karavA lAyaka tattvo che. anya saghaLI mohajALa mAtra ja che. / / 26 / kaSAyaviSayAkrAnto, bahirbuddhirayaM janaH / kiM tena ruSTatuSTena, toSaroSau ca tatra kim // 27 // gAthArtha - bahidRSTivALo A jIvaloka (saMsArI sarve paNa jIvo) kaSAyothI ane viSayothI gherAyelA che. tethI te loka rUSTa thAya ke tuSTa thAya. tenAthI he jIva ! tane zuM lAbha ? tyAM tAre roSa ane toSa zA mATe karavA ? ||27nA - vivecana - paramAtmAne, sadgurune ane tArA potAnA AtmAne khuza rAkhanAro sAdhaka anya koIne paNa khuza rAkhavA prayatna karato nathI. kAraNa ke paramAtmA mArga batAvanAra che. sadguru te mArga upara
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 209 tane caDAvanAra che ane sAcavI rAkhanAra che ane tAre tAruM potAnuM kalyANa karavuM che. mATe tAre A traNa vyaktine ja sAcavavAnA che. tethI sAco sAdhaka AtmA A traNa vinA bIjA koIne khuza karavAno prayatna karato nathI. traNane ja barAbara sAcavI rAkhe che. A kAraNathI bAhyadRSTivALA jIvo mithyAtvanA udayavALA hovAthI viSayonI vAsanAthI ane kaSAyonI vAsanAthI atizaya gherAyelA che. tethI tevA bAhyadRSTivALA jIvo upara karUNAbhAva ja karavo ucita che. te jIvo bAhyadRSTi hovAthI khuza thAya to paNa zuM ? ane nAkhuza thAya to paNa zuM? he jIva ! teo tArA AtmAnuM kaMI bagADI ke sudhArI zakatA nathI. tethI teonI khuzI ke nAkhuzI vaDe ApaNe saryuM. AvA mithyAdRSTi-bAhyadRSTivALA jIvo pratye upekSAbhAva karavo e ja ucita che. jethI he jIva! tAruM bhaviSya bagaDe nahIM. te mATe te jIvo pratye tuM kyAreya roSa karato nahIM tathA teonI pravRttithI tuM kyAreya khuza thato nahIM. paNa samabhAvamAM ja raheje. tuM tArA AtmAno ja vicAra kara. karmonA vipAkone vicArato evo tuM samatAbhAvamAM ja magna rahevAno prayatna kara. sarve paNa jIvo potapotAnA karmanA udayane lIdhe ja du:khasukha pAme che. A jIvanA sukha-du:khamAM para to nimitta mAtra che. je jIvo viSaya ane kaSAyanI vAsanAne vazavartI thaIne hiMsAdi pAponuM sevana karI parabhavamAM naraka-tiryaMca jevI halakI gatimAM jAya che, te jIvo dharmanuM zravaNa karavAnuM pAmatA nathI. teone dharmanuM zravaNa gamatuM paNa nathI. paramAtmA pratye ane gurujI pratye haiyAmAM dveSa ja dhAraNa kare che. tethI tevA jIvo pratye bhAvathI karUNA karIne upekSAbhAva rAkhavo e ja zreyaskara che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya prastAva yogasAra pApI jIvo sadAkALa pApamAM ja vadhAre racyA-pacyA rahe che. tenuM tevuM kArya joIne he jIva ! tAre roSa karavo nakAmo che. temAM tAruM ja ahita thAya che. mATe tevA jIvo upara karUNAbhAva lAvIne upekSA karavAnI Teva pADa. AkhuM jagata ApaNAthI sudharI ja jAya, evuM kyAreya banyuM nathI ane banavAnuM paNa nathI. nAhaka roSa karIne tuM karma bAMdhIne durgatimAM jaIza. tethI he jIva ! tuM ja pote kaMIka samaja, vicAra kara. 210 sarpa jyArathI janmyo tyArathI ja bIjAne DaMkha devAne TevAyelo che. tenA upara roSa karavAthI kaSAyonA kAraNe he jIva ! tuM ja tArUM bagADe che. AvA sApathI dUra rahevAmAM ja bhalAI che. tevI rIte pApI mANaso janmathI ja pApa karavAne TevAyelA che. tuM keTalA jIvo upara roSa karIza ? keTalAthI rIsa rAkhIza. mATe te jIvo tarapha najara na nAkha ane tuM tArA potAnA AtmAnuM kalyANa karavAmAM joDAI jA. tethI ja paramAtmAnuM, sugurujInuM ane tArUM potAnuM ema traNanuM ja tattva vicAra kara. jethI tuM tAruM kalyANa pAmI zake. / / 27 / / gamavAcAri: prAyo, bhoLA: vAtAnumAvata: / dveSasteSu na kartavyaH, saMvibhAvya bhavasthitim // 28 // gAthArtha - pAMcamA ArAnA (kalikAlanA) pratApe ghaNuM karIne loko azubha AcaraNa karanArA che. sadAcAra rahita jIvanavALA che. khoTuM ja kAma karanArA che. tethI bhavasthitino vicAra karIne (te jIvono tevo svabhAva ja che. ema samajIne paNa) tevA pApI jIvo upara kyAreya dveSa ke roSa karavo nahIM. / 28 / / vivecana samatAbhAvane potAnA jIvanamAM vadhAre majabUta banAvavA mATe pApI jIvo upara kyAreya paNa roSa karavo nahIM tathA maitrI-pramoda vigere bhAvanAothI potAnuM hRdaya ghaNuM ja vAsita banAvavuM -
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 211 ane temAM paNa pApI jIvo u52 mAdhyasthya bhAvanA lAvavAno vizeSa prayatna karavo. pAMcamo Aro duHkhama hovAthI A kALamAM sadAcAra pALanArA pApabhIrU AtmA viralA ja hovAnA che. uttama AcaraNavALA jIvo gaNyAgAMThyA ja maLavAnA che. durAcAra ane hiMsAdi pApakAryomAM ja DUbelA jIvo vadhAre saMkhyAmAM maLavAnA che. he jIva ! tuM keTalA upara roSa karIza ? ane keTalAnI sAthe rISa rAkhIza ? mATe roSa-gussonArAjagI karavAnuM choDI daIne tevA pApI jIvo upara paNa hRdayamAM karUNA karIne mAdhyastha bhAvanAne-udAsInabhAvane sevavAnI Teva pADa. hiMsA Adi pApo karanArA ja jIvo vadhAre pramANamAM che. temAM kalikAlano (pAMcamA ArAno) A prabhAva ja che. Ama samaja. manane AvuM samajAvIne tuM kaSAyanI mAtrAmAM na AvI jA. tevA jIvo pratye paNa roSa-dveSa ke tiraskAra karavAnuM choDI de ane te jIvonI bhAvathI karUNA karIne teone AvA prakAranA karmano udaya ja che. Ama vicArI teo uparano roSa tuM choDI de. roSa karavAthI te jIvo sudharaze nahIM ane tArUM avazya bagaDaze ja. Avo khoTano dhaMdho he jIva ! tArAthI kema karAya ? je jIvo ghaNAM pApo kare che. te jIvonI bhavasthiti haju pAkI nathI. tevA jIvo ca2mAvartamAM pravezyA nathI. laghukarmI banyA nathI. tethI te jIvo haju mohanIyAdi karmonI utkRSTa sthiti bAMdhavAnA ja che. bhavonI paraMparAmAM rakhaDavAnI ja teonI bhavitavyatA che. tuM roSa karIne zuM karIza ? tArUM paNa bagaDaze ane teonuM sudharaze nahIM ane bhavasthiti pAkI na hovAthI ja AvA jIvo tIvra saMklezamAM vartatA hoya che tathA hiMsA Adi pApasthAnakonI pravRtti rAcI mAcIne hoMzapUrvaka ja te jIvo karatA hoya
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 tRtIya prastAva yogasAra che. AvA karmonAM kaDavAM vipAka che. Ama teo jANatA nathI. AvuM samajIne he jIva ! tuM mAdhyasthabhAvamAM AvI jA. / / 28 / / niHsaGgo nirmamaH zAnto, nirIhaH saMyame rataH / yadA yogI bhavedantastattvamud bhAsate tadA // 29 // gAthArtha - jyAre yogI mahAtmA puruSa saMga vinAnA, mamatA vinAnA, atizaya zAMta svabhAvavALA, spRhA vinAnA ane saMyamanA bhAvamAM otaprota bane che, tyAre te yogIne Atmatattvano aMtarAtmAmAM anubhava thAya che. rA vivecana - anAdikALathI ApaNA jIvo mohane vaza para padArthonI palojaNamAM ja DUbelA che. ghara-dukAna-paisA vastra-parivAra ityAdi pa2padArthonI ja prApti mATe rAcI-mAcIne ghumyA kare che. paraMtu aMtarAtmAnA je guNo rUpI dhana che, te meLavavA jarA paNa utsuka thatA nathI. jyAre abhyAsathI mohadazA nabaLI paDe che tyAre ja aMtarAtmA kaMIka aMze jAge che ane tyAre ja aMtara Atmatattvano kaMIka anubhava thAya che. aMdara rahelA aMtarAtmatattvano anubhava je je sAdhano vaDe thaI zake tema hoya che, te te sAdhanono nirdeza anubhavI yogI puruSo kare che ane te ja vAta graMthakArazrI jaNAve che ke - (1) niHsaMgadazA = bAhya saMga-jaDa padArtho ane anya cetana padArthono saMga choDI devAthI tenA saMbaMdhI mohanA vikalpo thatA nathI. jema ke kuTuMba-parivAra, sagAM-saMbaMdhIno tyAga karIne cAritrIyA thavAthI ane temAM paNa ekalavihArInI pratimA svIkAravAthI koIpaNa sagAsaMbaMdhIno A jIvane moha thato nathI. mohane jitavAno A paNa eka upAya che ke paricitathI dUra rahevuM. A jIva nirvikAritAnI atizaya najIka pahoMcI jAya che.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 213 vastra-pAtra Adi upadhi jarUra pUratI rAkhIne bAkInI badhI ja vastuno tyAga karavAthI tenI paNa mamatA ane saMgraha buddhi vinAno A jIva ekatvabhAvanAmAM vadhAre lIna bane che. (2) nirmamatA=je upadhi Avazyaka hoya che ane rAkhavI ja paDe che, tevAM be-traNa joDI kapaDAM-pAtro ke pustako Adi rAkhe paraMtu tenA upara paNa mamatA vinAnA-moha vinAnA thaIne A muni nirmamatvatAno anubhava kare che. (3) zAnta=samatAmaya jIvana banAvavAthI ane bAhya upadhino lagabhaga tyAga karavAthI cittanI vRttio atizaya nirmaLa bane che. mohanA vikArothI rahita bane che. jenA kAraNe A jIvane parama zAMtino anubhava thAya che. upazamabhAva svarUpa Atmika rasano anubhava thavAthI jIvananI madhuratAno A jIvane sAkSAtkAra thAya che. (4) nirIhatA koI paNa padArthanI icchA ja na thavI. bAhya paudUgalika koI paNa padArthanI spRhA ja na rahevAthI parama niHspRhatA guNa pragaTa thAya che ane niHspRhatA guNano te kALe sAco anubhava thAya che. koIpaNa para padArthanI icchA ja na rahevI. sacetana ke acetana koi paNa dravya he jIva ! tAruM nathI. A pramANe niHsaMga-nirmama-upazAMta ane nirIha AvA prakAranA zreSTha guNothI alaMkRta thayelA yogI mahAtmA nirmaLa cAritrapAlanamAM ja sadA tatpara rahe che. tenA prabhAve te AtmA potAnI aMtarAtma dazAnA anubhavI banyA chatA aMtarAtma dazAnA amRtarasanA AsvAdane mANanArA bane che. A anubhava ja evo che ke "je mANe te ja jANe." riyA sadvakSaM prApya nirvAti, ravitapto yathA'dhvagaH / mokSAdhvasthastapastaptastathA yogI paraM layam // 30 //
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 tRtIya prastAva yogasAra gAthArtha - jema sUryanA tApathI tapelo musAphara manuSya zreSTha vaphAdAra vRkSane pAmIne zAMtine prApta kare che, tevI ja rIte mokSamArga upara cAlanAro yogI manuSya tapanA tIvra tApa vaDe tapyo chato samatAbhAvanA abhyAsathI parama layane prApta kare che. /3ii. vizeSArtha - koI paNa yogI puruSo AtmasAdhanA karatAM karatAM zuddha Atmatattvano jyAre anubhava kare che, tyAre tene laya kahevAya che. niHsaMgatA-nirmamatA-zAMtatA ane nirIhatA AvA AvA zreSTha guNo prApta karavA dvArA jyAre yogI mahAtmA potAnA AtmAnI zuddha AtmadazAno anubhava kare che, tyAre tene AtmahattvanA layavALI avasthA kahevAya che. AvI layavALI avasthA prApta thavI te bAhya-atyaMtara ema banne prakAranA tapanuM phaLa che. tapa dvArA AtmAne vikArIbhAvathI dUra karavA dvArA arthAtu nirvikArI bhAvavALo banAvavAthI ane nirmaLa saMyama dharmanuM ArAdhana karavAthI jIvamAM AvI layavALI avasthA prApta thAya che. grISma RtumAM sUryanA ugra tApathI tapelo musAphara jema vRkSonI gADha chAyA prApta karIne tyAM vizrAma kare che ane zAMtino anubhava kare che. tevI ja rIte mokSamArga upara prayANa karatA mahAmunio ugra tapa karatA chatA tathA tenI sAthe sAthe saMyamadharmanI paNa sAdhanA karatA chatA dhyAnadazA ane samAdhidazAno satata abhyAsa karavAthI karmono bhAra haLavo thavAthI layavALI dazAne pAme che. parama layane pAme che. sArAMza ke AtmAnI zuddha dazAno parama AnaMda anubhave che. layadazA" e sarva yogomAM zreSTha dazA che. jyAre A jIva layadazAne pAme che, tyAre te layadazAvALo anubhava AtmAnI zuddha dazAnI anubhUti karAve che. sarve paNa AgamazAstronA sAra svarUpa evA prakAranI yogadazAnA svarUpane samajAvanArAM zAstromAM jaNAvelAM
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 215 anuSThAno AcaratAM AcaratAM AvI anupama layadazAno A jIvane anubhava thAya che. te layayogane prApta karavA mATe mumukSu sAdhake te layadazAnI prAptinA upAyo apanAvIne teno satata abhyAsa karavo jarUrI che. zAstromAM kahyuM che ke - pUjA koTi - samaM stotraM, stotrakoTisamo japaH / japa koTisamaM dhyAnaM, dhyAnakoTi samo layaH // karoDonI saMkhyAvALI pUjAnI samAna paramAtmAnI stuti che ane karoDo stuti samAna jApa che. karoDo jApa samAna dhyAna che ane karoDo vakhata karAyelA dhyAnanA phaLarUpe eka laya che. layadazA eTale ekAkAra dazA. saMsAranA bIjA tamAma bhAvo bhUlI jaIne upakAraka evA eka bhAvamAM layalIna thavuM, tene layadazA kahevAya che. dhyAnadazAno niraMtara abhyAsa karavAthI A AtmAmAM jyAre layayoganI siddhi thAya che. tyAre A AtmA potAnA AtmasvabhAvamAM magna banIne zuddha AtmadazAnA anubhavano parama AnaMda anubhave che. prathama dazAmAM paramAtmAnI pUjA karavAthI paramAtmA pratye premanIahobhAvanI vRddhi thAya che. tyArabAda temanI stutio gAvAthI tevA prakAranA stotro vaDe bhaktiyoga jIvanamAM pragaTa thAya che. japayoganI sAdhanA karatAM karatAM te ja bhaktiyoga parAkASTa dazAne pAme che ane A jIvane tIrthaMkara prabhunI AjJApAlanamAM niraMtara upayogavALo banAve che. tenA pratApe bhaktiyoga dvArA vacanAnuSThAna yoganI A jIvamAM siddhi thAya che. Ama bhakti anuSThAna ane vacanAnuSThAna AvavAthI teno niraMtara abhyAsa paDavAthI A jIvamAM asaMga anuSThAna rUpa amRta anuSThAna
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 tRtIya prastAva yogasAra prApta thatAM layayoganI siddhi thAya che. mATe AtmAnA kalyANanA sAdhaka AtmAe prabhu pratyenI prItimAM, prabhu pratyenI bhaktimAM ane prabhunI AjJApAlana rUpa vacanAnuSThAna ane asaMga anuSThAnamAM layalIna banIne aMtima sAdhya svarUpa amRta anuSThAnavALA banavuM. A pramANe paramAtmAnI sAthe prIti baMdhAtAM ane tenA dvArA saMsArI bhAvomAMthI udAsInatA pragaTa thatAM A jIva dhIre dhIre AtmakalyANano sAco sAdhaka bane che. ||30gA. iti sAmyatanutrANa trAtacAritravigrahaH / mohasya dhvajinIH dhIro, vidhvaMsayati lIlayA // 31 // gAthArtha - A pramANe samatAbhAva rUpI bannarane dhAraNa karavAthI cAritrarUpI zarIranuM rakSaNa karyuM che jeNe evo yogI mahAtmA moharAjAnI senAno kSaNamAtramAM vinAza kare che. /31ii vivecana - A trIjA prastAvamAM samatAyogane potAnA AtmAnI sAthe ekAkArapaNe pragaTa karavAnA upAyo jaNAvyA che. samatAbhAvanuM svarUpa tathA tenuM phaLa A prastAvamAM samajAvyuM che. samatAyoganI siddhi e cAritraguNa rUpI zarIranuM rakSaNa karavAnuM eka ajoDa bakSara che. je bannara paheravAthI (dhAraNa karavAthI) cAritra rUpI zarIranuM saMpUrNapaNe saMrakSaNa thAya che. je mahAtmA muni mahArAja samatAyoganA sevanarUpI bakhtarane satata dhAraNa kare che, eTale ke (1) sukha ane du:khanA saMjogomAM tathA (2) mAna-apamAnanA saMjogomAM, (3) caDatI-paDatInA prasaMgomAM, (4) yaza ane apayazanA prayogomAM rAga-dveSa karatA nathI. cittane rAga ane dveSathI mukta rAkhIne nirmaLa rahe che. rAga ane dveSa karavA A saghaLo parapratyayika bhAva che. Ama samajIne te badhA prasaMgomAM
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra tRtIya prastAva 217 rAgAdithI dUra ja dUra rahe che ane samabhAvapUrvaka anukULa-pratikULa badhA ja prasaMgone samAna samajavA pUrvaka pasAra kare che. saMsAra ke mokSa AvI banne bAdhaka-sAdhaka avasthAmAM paNa dveSa ke Asakti rAkhatA nathI. A muni saMyamanI surakSA mATe samatA ane samAdhino Azraya kare che ane dina-pratidina saMyamanI-samatAnI ane samAdhiguNanI vRddhi thatAM kSaNavAramAM ja mohano nAza karatA chatA kSapakazreNI upara ArUDha thAya che. kSapakazreNI dvArA sauthI prathama 8-9-10 A traNa guNasthAno upara ArohaNa karatA karatA te muni mohanIyakarmano sarvathA nAza kare che. tyArabAda 12mA guNaThANe AvIne vItarAga thayA chatAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya - ema traNa karmono sarvathA nAza karIne temA guNaThANe ArohaNa kare che ane te kALe kevaLajJAnakevaLadarzana prApta kare che. tyArabAda AyuSya pramANe teramA guNaThANe vicarIne paropakAra karavA dvArA potAnAM zeSa aghAtI karmone paNa lagabhaga ghaNAkharA khapAvIne ayogI guNaThANe ArUDha thAya che. tyAM rahyAM-sahyAM bAkI rahelA sarva aghAtI karmone khapAvIne azarIrI banIne mokSe jAya che. A trIjA prastAvamAM samatAguNane AtmasAt karavAnI kathAnuM vizeSa varNana karyuM che. mumukSu evA AtmasAdhake sauthI prathama viSayavAsanA, kaSAya, rAga ane dveSa A badhA je upara uparathI mIThA lAge che, paNa je bhayaMkara viSadhara sarpa samAna che. AtmAnA bhAvazatruo ja che. Ama jANIne tene utpanna thatAM ja rokI devA joIe. A doSono nAza karIne kSamAnamratA vigere daza yatidharma rUpa AtmaguNone pragaTa karIne AtmAnuM
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 tRtIya prastAva yogasAra bAhyabhAvothI ghaNuM ja rakSaNa karavuM. viSayavAsanA ane kaSAyAdi A saghaLA aMtaraMga zatruo ja che. tene jItavAthI sAdhaka AtmA siddha AtmA tulya mokSasukha prApta kare che. te mATe zAzvata sukhanA arthI jIve rAtre ke divase, sUtAM ke jAgatAM, mana-vacana ane kAyA dvArA samatAguNano vadhAremAM vadhAre vikAsa karavo joIe. samatAguNanA vikAsathI ja sahajAnaMdatA, AtmArAmatA, saMsArI bhoga bhAvothI unmanIkaraNa vigere guNo prApta thAya che. jagata kema khuza rahe ? evI daSTi rAkhavA karatAM paramAtmA, paramaguru ane mAro potAno AtmA kema saMtuSTa rahe, te mATe sadA prayatnazIla rahevuM. he AtmA ! jo tuM samatAguNathI tArA potAnA AtmAne sadA prasanna rAkhIza, to samagra vizva tArA upara sadA prasanna ja raheze. potAnA AtmAmAM samatA nAmanA guNano ja vikAsa karavA mATe gaNadhara bhagavaMtoe dvAdazAMgInI racanA karI che. tenA niraMtara abhyAsamAM layalIna rahevAthI ane samAdhi bhAvapUrvaka dazavidha munidharmanuM yathArtha sevana karavAthI A guNono jIvanamAM vikAsa thAya che. samatArUpI bazvaranA pratApe ja cAritrarUpI zarIranuM rakSaNa thavAthI mohadazA thAkIne aMte nAza pAme che, bhAgI jAya che. mohadazAno nAza karavA mATe samatAyoganA sevana jevo bIjo koI samartha upAya nathI. /31aaaa A trIjA prastAvamAM rAga ane dveSane jItIne samatA guNane sAkSAtkAra karavAno tathA samatAguNanI prAptithI turata karmono kSaya thAya che ane kevalajJAnAdi guNonI prApti thAya che ityAdi suMdara varNana mahAtmA puruSoe karyuM che. A prastAva samatAguNanA varNananA adhikAravALo che te samApta thayo. tRtIyaH sAmyopadezanAmA prastAvaH samAptaH
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha: prastAvaH ) // sattvopaveza tyaktvA rajastamobhAvau, sattve cittaM sthirIkuru / na hi dharmAdhikAro'sti, hInasattvasya dehinaH // 1 // gAthArtha - rajasa svabhAva ane tAmasI svabhAva tyajI daIne he jIva ! sattva svabhAvamAM cittane tuM sthira kara, kAraNa ke sattvahIna jIvane dharmanI prAptino adhikAra saMbhavato nathI. / / 1 / / - vivecana - cittavRtti rajasa svabhAvavALI paNa hoI zake che, tAmasI svabhAvavALI paNa hoI zake che ane sattva svabhAvavALI paNa hoI zake che. paraMtu temAMnI prathamanI be prakAranI cittavRtti karmabaMdhano ja hetu hovAthI dharmaprApti mATe ayogya che. mATe he jIva ! tuM sattva svabhAvamAM cittane sthira kara. prathamanI be prakAranI cittanI vRttino tyAga karavAthI citta sattva svabhAvamAM sthira banI zake che. sattva svabhAvanI pradhAnatAvALA ja jIvo dharmanA adhikArI banI zake che. yoganI sAdhanA, dharmadhyAnAdi uttama dhyAnanI prakriyA, viziSTa cAritrapAlana, samatAbhAvamAM vartana tathA samatAbhAvamAM rahevAno upadeza ityAdi uccatama mArgonuM Asevana sattvazALI puruSo ja karI zake che. je jIva sattvahIna hoya che, te kyAreya paNa viziSTa dharmanuM AcaraNa ane pAlana karI zakato nathI, viziSTa AcaraNamAM ane pAlanamAM te jIva thAkI jAya che, hArI jAya che. parAbhava pAmIne pAcho cAlyo jAya che.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 caturtha prastAva yogasAra A cothA prastAvamAM sattvane phoravavAnuM svarUpa vistArathI varNavIne tene uttama bhAvanAothI bhAvita (vAsita) karavAnuM varNana graMthakAra maharSi samajAve che. te varNana sAMbhaLavAthI ane samajavAthI kAyara mANasanI kAyaratA nAza pAmI jAya che ane tenAmAM tathA bIjA paNa sattvazALI jIvamAM ema bannemAM sattvaguNa vRddhi pAme che. sarve paNa guNo sattvaguNa hoya to ja zobhA pAme che. jIvanamAM sattvaguNano vikAsa thavAthI ja kSamA-namratA-saraLatA Adi dharmAtmaka guNonI paNa vRddhi thAya che. A kAraNathI ja graMthakAra maharSi A gAthAmAM ApaNane upadeza ApatA kahe che ke rajasaguNa ane tamasaguNane tyajIne he jIva ! tuM tArA sattvaguNane pragaTa kara, vikasAva ke jenAthI dharmatattva vRddhi pAme. kAraNa ke rajasaguNa ane tamasaguNa dharmatattvanA bAdhaka guNo che. tethI tevI prakRtivALA jIvo dharmatattva sAdhI zakatA nathI. mATe sattvaguNane vikasAva. //// hInasattvo yato janturbAdhito viSayAdibhiH / bADhaM patati saMsAre, svapratijJAvilopanAt // 2 // gAthArtha - kAraNa ke sattvahIna jIva pAMca indriyonA viSayothI pIDAyo chato potAnI pratijJAno lopa karIne A agAdha saMsAramAM atizaya Dube che. (ane viSayomAM vadhAre Asakta bane che.) rA/ vivecana - sattvaguNa vinAno jIva dharmatattva sAdhavAno adhikArI banato nathI, AvuM je pahelI gAthAmAM kahevAmAM AvyuM, tenuM kAraNa jaNAvatAM graMthakArazrI kahe che ke je jIva potAnA sattvaguNa vinAno hoya che, te jIva viSayonI vAsanAthI jyAre pIDAya che ane kaSAyothI tenuM citta jyAre vadhAre ne
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 221 vadhAre malIna thAya che tyAre pote svIkArelAM vrato ane mahAvrato pALavAnI lIdhelI pratijJAno bhaMga karIne viSayonA upabhogamAM joDAI jAya che. pAMce indriyonA viSayo viSa jevA bhayaMkara che. viSTA Adi durgaMchanIya padArthothI paNa vadhAre durgaMchanIya che. to paNa mohAdhInatAnA kAraNe te jIvane te ja viSayo amRta jevA madhura ane sugaMdhI lAge che. pote je bhogonA tyAganI pratijJA svIkArelI che, teno bhaMga karIne paNa viSayomAM Asakta thayo chato te jIva viSayono upabhoga kare che ane saMsAravAsamAM joDAya che. saMsAranA tyAgI thayelA muni paNa vAsanAo ane kaSAyone AdhIna jyAre thAya che tyAre managamatA evA pAMce indriyonA viSayasevanamAM atizaya Asakta banI jAya che. iSTa viSayonA upabhogamAM joDAI jAya che ane kaMDarIka muni AdinI jema durgatimAM janArA banI jAya che. narakanA bhavanI apAra pIDA bhogave che tathA tiryaMcanA bhavamAM jaIne parAdhInatA, bhUkha-tarasanI pIDA, roga-vyAdhinI pIDA bhogave che. tathA aneka janma-jarA-maraNanAM duHkho pAme che. bhogo ane viSayo atizaya bhayaMkara duHkhadAyI che. te saghaLAM du:kho sahana karavAno vAro Ave che. 2aa sAvadyaM sakalaM yogaM, pratyAkhyAyAnyasAkSikam / vismRtAtmA punaH klIbaH, sevate dhairyavarjitaH // 3 // gAthArtha - sattvaguNahIna evo kAyara puruSa guru Adi vaDIlonI samakSa sarva sAvadyayogano tyAga karIne paNa te pratijJA bhUlI jaIne dhairyaguNa vinAno banelo te jIva pharIthI te sAvadyayogane sevanAro banI 24. 11311
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. 222 caturtha prastAva yogasAra vivecana - sattvahIna jIvo sarvathA sAvadyayogano tyAga arthAta sarvavirati dharma-cAritra dharmano jyAre svIkAra kare che, tyAre sarva prakAranI pApavRttio nahIM karavAnAM paccakhkhANa to kare che. manathI, vacanathI ane kAyAthI huM pApa karIza nahIM, karAvIza nahIM ane anumodIza nahIM, AvA paccakhANa to kare ja che. paraMtu mohano uga tIvra banatAM viSaya-vAsanA ghaNuM jora kare che ane tenA kAraNe caturvidha saMgha samakSa guru pAsethI lIdhelI vrato pALavAnI pratijJAne bhUlI jAya che ane koIka gRhasthapaNuM svIkArIne athavA koIka sAdhupaNAnA vezamAtramAM rahIne pApAcaraNa kare che. te samaye paramAtmAe zuM kIdhuM che ? ane huM zuM karuM chuM, teno vicAra paNa raheto nathI. Ama anucita pApAcaraNamAM joDAIne ghaNuM pApa kare che. te kALe mohanA udayanI tIvratA hovAnA kAraNe zubha vicAra paNa skurAyamAna thato nathI. tIrthaMkara paramAtmA, gurudeva ane zrI caturvidha saMghanI hAjarImAM meM sarvavirati dharma svIkAryo che. mArAthI koI paNa jAtanuM pApAcaraNa karAya nahIM. Avo vicAra paNa karyA vinA te saMyamI jIvanano tyAga karIne viSayonI vAsanA ane kaSAyonI vAsanAne AdhIna thayo chato sAdhu jIvanamAM rahIne guptapaNe athavA gRhastha jIvanamAM jaIne aneka prakAranAM anucita pAponAM AcaraNo kare che. meM lIdhelI sarvavirati dharmanI pratijJAno huM bhaMga karuM chuM. meM paramAtmAnI sAkSIe, gurujInI sAkSIe mahAvrato pALavAnI pratijJA karelI che. A vrato na pALavAthI huM teno gunegAra banIza. Avo vicAra paNa A jIva karato nathI. sAdhupaNAmAM rahIne chUpuM chUpuM huM pApa sevIza, to paNa jJAnInA vacanano vilopa karuM . zAsananI melInatA
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 yogasAra caturtha prastAva karavAmAM huM nimitta banuM chuM ityAdi koIpaNa sArA vicAro te kALe jIvane AvatA nathI ane doSonuM AcaraNa cAlu karI de che, mohanI prabaLatA kevI che ? uttama AtmAne paNa pachADe che. meM lIdhelI pratijJAne nahIM pALIne huM cIkaNAM karmo bAMdhu chuM. jenAM phaLa naraka-tiryaMcanA bhavomAM mAre bhogavavA paDaze. Avo vicAra paNa A jIvane Avato nathI ane A jIva hoze hoMze pApakAryamAM joDAI jAya che. kharekhara mohadazAne dhikkAra hojo. Ifii tAvad guruvacaH zAstraM, tAvat tAvacca bhAvanAH / kaSAyaviSayairyAvad, na manastaralIbhavet // 4 // gAthArtha - ApaNuM mana jyAM sudhI viSayo ane kaSAyothI caMcaLaAkuLa-vyAkuLa banatuM nathI, tyAM sudhI ja upakArI gurujInuM vacana yAda rahe che tathA zAstra paNa tyAM sudhI ja smRtipaTamAM rahe che ane zubhabhAvanA paNa tyAM sudhI ja Take che. (viSayo ane kaSAyonuM jora vadhatAM badhuM ja bhUlAI jAya che.) I/4 vivecana - A jIvamAM jyAre satvahInatA ane viSayonI tIvra abhilASA, A be doSo pragaTe che, tyAre pratijJAno bhaMga karavAno bhAva thaI jAya che. mohanI tIvratA sAme jo koI bacAvanAra hoya to (1) gurujInuM sadupadezAtmaka vacana, (2) uttama zAstronuM niraMtara zravaNa ane (3) bAra bhAvanA Adi rUpa viziSTa bhAvanAonuM bhAvavuM. A traNa ja upAyo zubhabhAvothI azubha bhAvo tarapha jatA jIvanuM rakSaNa karanArA che. (1) AtmA malInabhAvane pAme tyAre gurujInI nizrA ane gurujIno sadupadeza, te jIvanuM rakSaNa kare che. gurujInI hAjarI paNa
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 caturtha prastAva yogasAra ghaNA ghaNA doSothI A jIvane bacAve che tathA teonI vANI sAMbhaLavAthI vikAro ghaNA zAMta thaI jAya che. mATe sauthI prathama gurujInI nizrA ane vyAkhyAna zravaNa e pradhAnatama kAraNa che. (2) jaina zAstrono abhyAsa, saMvega ane vairAgyaguNane vadhAranArAM mahApuruSoe banAvelAM vairAgyazataka, yoganA graMtho, adhyAtmasAra, adhyAtmakalpadruma AvA aneka graMthono niraMtara abhyAsa. (3) saMsAranI anityatA Adi tattvone samajAvanArI bAra bhAvanA tathA maitrI Adi cAra bIjI bhAvanAo A saghaLAM vairAgyabhAvanAM pradhAnatama sAdhano che. mohanA tIvra udayakAle vratabhaMga karavAno bhAva thaI jAya che. temAMthI bacAvanAra jo koI hoya to guruno hitopadeza ja A jIvane bacAve che. gurujInI hAjarI mAtra paNa ghaNA doSothI jIvane bacAve che. mATe ja mahAtmA puruSoe sadA gurunizrAmAM ja rahevAnuM kahyuM che. gurujInI hAjarI mAtrathI bhaya athavA lajajA AdinA kAraNe paNa A jIvA doSasevanamAMthI bacI jAya che. karmanA udaya rU5 roganI sAme tapa e tenI cikitsA rUpa che. jyAre jyAre A zarIramAM bhogonA vikAro pragaTa thAya che, tyAre tyAre jo tapanuM sevana karavAmAM Ave to te vikAro ghaNA zAMta thaI jAya che. tIvra mohanA udayanA nAzano bIjo upAya zAstra abhyAsa che. A jIva jema jema zAstronA abhyAsamAM layalIna-tanmaya rahe che, tema tema vikAro pragaTa thatA nathI. pragaTa thayelA vikAro paNa atizaya zAMta thaI jAya che. eTale uttama zAstrono abhyAsa e moharUpI viSano nAza karavAmAM maMtratulya che. tethI zAstra abhyAsa e bIjo upAya che. te upAyone AdarapUrvaka sevavAthI azubha karmono udaya virAma pAmI jAya che. eTale azubha karmonA udayathI utpanna thayelA vikAro paNa
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 225 zAMta thaI jAya che. vikAro zAMta thavAthI vikArIbhAva ja cAlyo jAya che. tethI mana potAnA saMyama mArgamAM sthira banI jAya che. zAstromAM pratipAdana karelA mArga pramANe vidhisahita te te upAyonuM sevana karavAthI potAnI svIkAra karelI pratijJAnuM akhaMDapaNe pAlana thAya che. mATe sattvazALI jIvo ja zAstrokta upAyonuM sevana karI zake che. paraMtu je jIvo sattvahIna che, tevA kAyara puruSo viSaya ane kaSAyonAM nimitto maLatAM ja te jIvomAM viSaya ane kaSAyanI Aga bhabhUkI uThe che ane te kAle gurunuM anusaraNa bhUlI javAya che. mohanA tIvra AvezanA kAraNe gurunA vacanano A jIva anAdara kare che. zAstromAM kahelI hitazikSA bhUlAI jAya che ane uttama umadAbhAvo paNa A jIvamAMthI nAza pAmI jAya che ane azubha bhAvo mana upara savAra thaI kAbU jamAve che. mana pAMca indriyonA viSayamAM Asakta thayuM chatuM bhogonA ja vicAromAM aMjAI jAya che ane haMmezA kaMcana tathA kAminInA vicAromAM ja pharatuM thaI jAya che. mohadazAmAM DUbeluM A citta vikArI ane vilAsI banI jAya che. tethI ArtadhyAnamAM aTavAyuM chatuM dharmadhyAnathI dUra rahe che. karmono kSaya karavAne badale vadhAre bhAre cIkaNAM karma bAMdhanAra A citta banI jAya che. eTale kharekhara sattvaguNane keLavyA vinA pAMca indriyonA viSayamAM raMgAyelA manane vairAgI banAvavuM A ghaNuM ja duSkara kArya che. //4 kaSAyaviSayagrAme, dhAvantamatidurjayam / ya: svameva nayatve, e vIratina: uta: | gAthArtha - pAMca indriyonA viSayo ane kaSAyonA samUha tarapha doDatA ane atizaya du:khe jItAya tevA potAnA manane je AtmA jIte che, te puruSa vIrapuruSomAM tilaka samAna sattvazALI ApaNane kyAMthI maLe ? arthAta AvI vibhUti atizaya virala koIka ja hoya che. //pA.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 caturtha prastAva yogasAra vivecana - A jIvamAM anAdikALathI pAMca indriyonA viSayanA upabhoganA tathA cAre prakAranA kaSAyonA kusaMskAro paDelA che. tevA kusaMskArothI saMskArita thayeluM mana niraMtara te viSaya ane kaSAyonI vAsanAmAM ja ramyA karatuM hoya che. mAMkaDA jevuM A mana satata te viSaya-kaSAyomAM ja doDatuM rahe che. tene kabaje karavuM atizaya duSkara che. ghaNA ja prayatnathI jItAya evuM A kArya che. manane jItavuM, manane kabaje rAkhavuM. A paNa eka prakAranI yogadazA ja che. A yoga sarvazreSTha yoga che. te mananI sAdhanA indriyo uparanA vijayathI ane kaSAyo uparanA vijayathI prApta thAya che. pUjya AnaMdadhanajI mahArAjanA banAvelA kuMthunAtha bhagavAnanA stavanamAM kahyuM che ke - "mana sAdhyuM teNe saghaLuM sAdhyuM, eka vAta nahIM khoTI paNa kahe sAdhyuM te navi mAnuM, eka hI vAta che moTI !'' manaDuM kimahI na bAje, jema jema jatana karIne rAkhuM, tema tema aLaguM bhAje ho, kuMthujina manaDuM kimahI na bAje. bhaktinA koI paNa kAmamAM beThA hoIe tyAre mana kyAMya ne kyAMya cAlyuM jAya che. tethI manane vazamAM karavuM. A kAma atyaMta duSkara che, chatAM je mahApuruSo potAnA prabaLa puruSArthe manane vazamAM rAkhe che, te ja puruSo A jagatamAM dhIra-vIra kahevAya che. AvA vIra puruSo A kalikAlamAM kyAMthI maLe? ane kadAca maLe to paNa AvI mahAvibhUtio eka athavA be ja maLe. arthAta saMkhyAmAM bahu ja alpa hoya che. paNa vadhAre pramANamAM maLavI atyaMta duSkara che. //pA. dhIraNAmapi vaidhuryakarai raudraparISahaiH / spRSTaH san ko'pi vIrendraH sanmukho yadi dhAvati // 6 // gAthArtha - dhIra puruSone paNa AkuLa-vyAkula karI nAkhe evA
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 227 bhayaMkara upasarga ane parISaho AvI paDe to paNa je vIra puruSo bhaya pAmatA nathI, paraMtu tene sAmethI satkAre che, svIkAre che tevA vIra puruSo A jagatamAM koIka ja hoya che. //pI. vivecana - viSaya ane kaSAyonI vAsanA atizaya bhayaMkara hoya che. tene jItavI ghaNI muzkela che. dhIratA guNavALA puruSono paNa parAbhava kare tevA bhayaMkara sudhA-pipAsA-Akroza ane vadhAdi parISaho Ave tyAre potAnA karmono nAza karavA mATe ghaNA ja samatAbhAvathI te upasarga ane parISahone vIra puruSo sahana kare che. paraMtu lezamAtra paNa bhaya pAmatA nathI ke DaratA nathI. tathA bhayaMkara upasarga karanArA jIvo upara alpamAtrAe paNa kaSAya karatA nathI, roSe bharAtA nathI, paraMtu tevA prakAranA upasargaparISaha karanArA purUSone to upakArI puruSo mAne che ane AvA puruSo taraphathI AvatA upasarga ane parISahone samyabhAve sahana kare che. paraMtu lezamAtra paNa bhaya ke trAsa pAmatA nathI. samyabhAva rAkhIne upasarga-parISahone sahana karIne azubha karmono jaDamULathI vinAza kare che. AvA prakAranA mahApuruSo azubha karmono kSaya karavAmAM bIjA jIvone sahAyaka-madadagAra paNa thAya che. Ama mAnIne temanA pratye roSa na karatAM teone sAcA mitra mAnIne "kalyANa sAdhavAmAM madadagAra che" ema samajIne teone dhanyavAda Ape che. kharekhara uttama jIvonuM kevuM jIvana che ? apakArIne paNa upakArI samaje. dhanya che te mahApuruSone. gajasukumAra munie jema mAthA uphara Aga mUkanArA potAnA sasarAne "muktinI pAghaDI baMdhAvanAra che" Ama mAnIne ghaNAM ja upakArI mAnyA. mAthA upara Aga mUkanArane upakArI mAnavA te keTaluM kaThIna kArya che ? dhagadhagatA aMgArAthI thatI ghora pIDAne paNa ghaNA ja samatAbhAvathI sahana karI. paNa sasarA upara alpamAtrAe paNa gusso
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 caturtha prastAva yogasAra na karyo. tenAthI kevaLajJAna ane kevaLadarzana prApta karIne mokSasukhane pAmyA. A gajasukumAla muninI jema je je muni mahAtmA bhayaMkara parISahone paNa sanmukha jaIne samatAbhAvathI sahana kare che. alpamAtrAe paNa kaSAyane AdhIna thatA nathI. te ja sAcA mahAzuravIra puruSo che, te ja mahAtmAo karmazatruono parAbhava karI teno nAza karIne A AtmAnA anaMtaguNonA sAmrAjyanuM sukha prApta kare che. I6ll upasarge sudhIratvaM, subhIrutvamasaMyame / lokAtigaM dvayamidaM, muneH syAd yadi kasyacit // 7 // gAthArtha - upasargo Ave tyAre atizaya dhIratA, asaMyama bhAvamAM (eTale aviratipaNAmAM) atizaya bhayabhItapaNuM, A banne guNo lokottara guNo che, te guNo jemAM hoya tevA mahAmuni koIka ja saMbhave che. ||ii . vivecana - dhIratA ane pApabhIrutA A banne guNo koIka mahAtmA puruSomAM ja Ave che. A banne guNo AtmakalyANanA sAdhaka puruSe avazya keLavavA joIe. karmono nAza karavAmAM A banne guNo atizaya Avazyaka che. game tevAM duHkho paDe, kaSTo Ave, upasarga-parISaho Ave chatAM paNa jarA paNa potAnI pratijJAthI calita na thAya. merUparvatanI jema atizaya sthira ja rahe. lezamAtra paNa Dage nahIM tathA hRdayamAM jarA paNa bhaya na pAme ke bhayanI lAgaNI na thAya. eTaluM ja nahIM, paraMtu kaSTa ApanArI ane upasarga parISaha karanArI vyakti pratye paNa alpamAtrAe roSa na ANe, paraMtu te jIva upasarga Adi karavA dvArA tIvra
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 229 karma bAMdhe che. jenAM mAThAM phaLa tene bhogavavAM paDaze. arere A bicArA jIvanuM zuM thaze ? Ama tenI paNa bhAvadayA karIne tenA upara karUNA kare. atizaya bhayaMkara maraNAMta upasarga karanArA evA saMgamadeva upara paramAtmA zrI mahAvIraprabhunI AMkho karUNAthI bhInIbhInI thaI gaI hatI, tema upasarga karanArA upara jarA paNa roSa karyA vinA hArdika karUNAbhAva vicAravo. karUNAbhAvathI samatA vadhe che ane samatAguNanI vRddhi thavAthI sAdhanAmAM saphaLatA prApta thAya che. upasarga-parISaha karanArA jIva upara paNa roSa na karatAM karUNA karavI e ja AtmadamananuM phaLa che. tathA jema upasarga-parISaha Ave tyAre dhIratA guNa jarUrI che. tevI ja rIte asaMyamamAM-saMyamIbhAvane hAni pahoMcADe evI mohadazAvALI vRtti ane pravRttimAM bhIrUtA-bhayabhItatA guNa paNa jarUrI che. sAco sAdhaka AtmA saMyamamAM lezamAtra paNa doSa na lAge tenI pUrepUrI kALajI rAkhe ane indriyo tathA mana upara ghaNo kanTrola rAkhe to ja saMyamanuM yathArtha pAlana karavA te jIva samartha banI zake. A rIte dhIratA ane bhavabhIrUtA A banne lokottara sadguNo che. AvA guNo koIka virala vyaktimAM ja jovA maLe che. AvA jIvo pAMce indriyonA viSayone, kaSAyone, upasargone ane parISahone jItIne AtmakalyANa sAdhavA prayatnazIla thAya che ane bhava pAra utare che / / aa dussahA viSayAstAvat, kaSAyA atiduHssahAH / parISahopasargAzcAdhika dussahaduHsahAH // 8 // gAthArtha - pAMce indriyonA pAMce viSayo dussaha che tathA kaSAyo tenAthI paNa vadhAre dussaha che. paraMtu upasargo ane parISaho to sauthI paNa vadhAre du:sahathI paNa du:ssaha che. II8 //
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 caturtha prastAva yogasAra vivecana - pAMca indriyonI rUpa-rasa-gaMdhasparza ane zabdamAM je Asakti che, iSTaviSayomAM je rAga ane aniSTa viSayomAM je dveSa che, tene jItavo atyaMta duSkara che. zAstromAM AvI vAta Ave che ke - hAthI sparzanendriyamAM, mAchalI rasanendriyamAM, bhramara dhrANendriyamAM pataMgiyuM cakSurindriyamAM ane haraNa zrotrendriyamAM Asakta banyuM chatuM avazya mRtyune prApta kare che, to je jIva pAMca indriyonA viSayomAM Asakta che, tenI to vAta karavI ja zuM?" (jJAnasAraaSTaka-7-7) eTale indriyonA viSayo jItavA ghaNA duSkara che. mATe ja je atizaya dhIra puruSo hoya che, te ja IndriyonA A viSayono tyAga kare che ane brahmacaryAdi vratonuM pAlana kare che. pAMca indriyonA viSayone jItavA mATe tyAga ane tapa atizaya prabaLa upAyarUpa che. viSayo karatAM paNa kaSAyo jItavA atizaya duSkara che. je jIvo krodha-mAna-mAyA-lobha rUpa kaSAyone AdhIna thaI jAya che, Dagale pagale kaSAyonA AvezamAM AvI jAya che, tevA jIvo mATe kaSAyo jItavA te paNa atizaya duSkara kArya thaI paDe che. AvI kaSAyonI paravazatAne jItavA mATe prabaLa puruSArtha karavo jarUrI bane che. viSaya ane kaSAyano vijaya karavo ghaNo duSkara che, to paNa te banne karatAM paNa upasarga ane parISahone jItavA atizaya vadhAre duSkara kArya che. upasarga ane parISahono samatAbhAvapUrvaka sAmano karI karma khapAvavAM atizaya duSkaratama che. upasarga ane parISaho Ave tyAre sattAmAM rahelA kaSAyonI udIraNA thAya che ane vadhAre jorathI kaSAyo uchaLavAno avasara Ave che. te vakhate vIratA ane dhIratA guNa ApaNAmAM keTalA che ? tenI sAcI parIkSA thAya che. tIrthakara bhagavaMto dIkSita thayA pachIthI kevaLajJAna pAme te daramyAna AvA aneka prakAranA nAnA-moTA upasarga-parISahone sahana
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 231 kare che ane samatAbhAvapUrvaka saMyamamAM sthira rahIne cIkaNAM karmone paNa khapAve che. paramAtmAzrI mahAvIra deve temanA dIkSita paryAyamAM sADA bAra varSa sudhInA kALamAM zabdothI jenuM varNana sAMbhaLatAM paNa dhrujArI AvI jAya tevA ghora upasarga-parISahone merUparvatanI jema aDaga rahIne dhIratAguNapUrvaka sahana karyA hatA. paraMtu AtmadhyAnathI lezamAtra paNa calAyamAna thayA na hatA. tethI devonI sabhAmAM svayaM indra mahArAjA pote paramAtmAzrI mahAvIra prabhunA dhIratA guNanuM varNana karatA hatA. dhIratA guNanI prazaMsA karatA hatA. gajasukumAla muni, baMdhaka muni temanA ziSyo tathA mahAvIra prabhu ityAdi dhIratA ane vIratAguNanA bhaMDArabhUta AvA mahAtmA puruSone ghaNA ja ghaNA dhanyavAda ApavA ghaTe che tathA AvA guNIyala puruSone amArA lAkho-lAkho vaMdana ane abhinaMdana hojo. karma khapAvavAmAM A jIvo ghaNA ja zUravIra ane samatAbhAvavALA hatA. AvAM udAharaNo AMkha sAme rAkhavAM / / 8 / / jagattrayaikamallazca, kAmaH kena vijIyate / munivaraM vinA kaJciccittanigrahakAriNam // 9 // gAthArtha - traNe jagatano vijaya karavAmAM advitIya (ajoDa) eka malla samAna evA kAmadevane (kAmavAsanAne) cittano nigraha karanArA koIka vI2 evA mahAmuni vinA koNa jItI zake ? anya koI na jItI zake. / / vivecana - kAmavAsanA rUpI malla bhalabhalA jIvone paNa ghaNA pIDe che. traNe bhuvananA devo-dAnavo-mAnavo ane pazu-pakSIo paNa kAmavAsanAne AdhIna thayA chatAM pIDAya che. sarve paNa mallomAM kAmavAsanA
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 caturtha prastAva yogasAra rUpI malla aparAjita hoya che. koIthI paNa parAbhava na pAme tevo che. mATe ja te kAmavAsanA rUpI mallane ajoDa-sarvathI vizeSatama baliSTha malla kahevAya che. sAdhu-saMto mATe paNa A kAmavAsanAne jItavI atizaya duSkara kArya che. Ama zAstramAM kahevAya che. A kAmavAsanAne jItavAnI zakti sudeva ane sugurunI niraMtara upAsanA ane sevA karavAthI ja pragaTa thAya che. je je mahAtmAo zrI tIrthaMkara paramAtmAnI prIti ane bhaktipUrvaka temanI sevA kare che teonI AjJAnuM nitya ArAdhana kare che, tathA te vItarAga bhagavaMtonI AjJA jANavA mATe gurubhagavaMto pAsethI vinaya ane vivekapUrvaka AgamanA gUDha ane gaMbhIra arthone grahaNa kare che tathA niraMtara AgamagraMthono abhyAsa kare che tathA AgamagraMthonA abhyAsa dvArA AtmAnA ane paramAtmAnA zuddha svarUpanuM ciMtana-manana kare che. tathA pratikramaNa paDilehaNa ityAdi Avazyaka kriyAmAM ullAsa ane upayogapUrvaka satata pravRttizIla thaIne je racyA pacyA rahe che. tevA puruSonuM citta caMcaLatA ane capaLatA vinAnuM thayuM chatuM atyaMta sthira banI jAya che. tevA mahAtmA puruSonA cittamAMthI viSaya-kaSAyonI vAsanAo saMpUrNapaNe nAza pAmI jAya che. dharmadhyAna ane zukladhyAnanI yogyatA pragaTe che. zubhadhyAnanA niraMtara abhyAsathI AtmasvarUpamAM lIna banelA A mahApuruSa AdhyAtmika-anupama Atmika sukhano anubhava kare che. - Ama karatAM karatAM muninuM mana jyAre sarvathA kAmavAsanAthI rahita bane che, tyAre ja te kAmamallane jItI zake che. kAmavAsanAne jItIne aneka labdhio-samRddhio paNa prApta kare che. te prApta karIne upara uparanA guNasthAnakone sara karIne kevaLajJAnAdi AtmaguNone pragaTa karIne A jIva mokSasukhano bhoktA bane che. lA.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 233 munayo'pi yatastena vivazIkRtacetasaH / / ghore bhavAndhakUpe'smin patitvA yAntyadhastalam // 10 // gAthArtha - kAraNa ke te kAmavAsanAthI paravaza karAyuM che citta jenuM evA munio paNa bhayaMkara bhavarUpI aMdha kUvAmAM paDIne taLIyA sudhI nIce pahoMcI jAya che. ||10gA. vivecana - pAMca mahAvratadhArI RSimunio kAmavAsanAne jItavA mATe ja ghara-patnI-parivAra ane dhanAdino tyAga karyA pachI vikArone jItavA mATe ja uttama sAdhupaNuM grahaNa karIne mohanI sAme yuddha khelatA hoya che. ghaNA muni mahAtmAo A yuddhamAM saphaLa paNa thAya che ane kAmavAsanAne jItIne kevalajJAnAdi guNarUpI lakSmIne prApta karIne mokSagAmI paNa bane che. chatAM koI koI muni mahArAjAne A kAmavAsanA potAnA paMjAmAM phasAvIne vratothI, niyamothI ane saMyamathI bhraSTa paNa banAvI de che ane vAsanAne paravaza banelA AvA munio potAnuM Atmatattva bhUlI jaIne naraka-tiryaMcagatimAM jaIne bhayaMkara duHkho bhogavatA anaMtakAla sudhI saMsAramAM bhavabhramaNa karIne bhaTakatA ja rahe che. kAmavAsanA keTalI bhayaMkara che? tenA upara zrI uttarAdhyayanasUtramAM kulavAlaka muni ane kaMDarika muninI kathA lakhelI che. te vAMcavA jevI che. kulavAlaka muni mahinA mahinAnA upavAsa karavArUpa mahAna tapa karIne gurunA avinayanA kAraNe vezyAnA saMparkavALA banavAthI saMyamamArgathI bhraSTa thaIne anaMtakAla sudhI bhavabhramaNa karanArA banyA che. tathA kaMDarika muni paNa eka hajAra varSa sudhI saMyama pALavA chatAM saMyamamAM zithilatA AvatAM saMyama choDIne 3 divasa mAtra rAjayasukhano anubhava karIne raudradhyAnamAM marIne sAtamI narakamAM gayA che.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 caturtha prastAva yogasAra A pramANe kAmavAsanA rUpI mallathI parAbhava pAmelA keTalAka muni mahAtmAo paNa saMyamarUpI ratna gumAvIne vivekazUnya banyA che ane saMsArarUpI aMdha kuvAmAM paDIne tenA taLIyA samAna sukSma nigodanA bhava sudhI paNa pahoMcI gayA che ane jAya che. mATe uttama AtmAoe A kAmavAsanAne jItavA joradAra puruSArtha karavo joIe. mahAmahenata karIne paNa A vAsanA upara kAbU meLavavo joIe. ||1nI tasmAd dhairyaM mahattvaM ca, tAvat tAvad vivekitA / kaTAkSavizikhAn yAvad na kSipati mRgekSaNAH // 11 // gAthArtha - puruSonuM dhairya tyAM sudhI ja TakI rahe che ane tyAM sudhI ja vivekIpaNuM TakI rahe che ke jyAM sudhI strIo potAnI AMkhonA kaTAkSarUpI bANo pheMkatI nathI. //11l vivecana - sajjana puruSoe tathA RSimunioe zakya banI zake teTalA zubha vAtAvaraNamAM ane uttama nimittonA sahavAsamAM ja rahevuM ane vicaravuM yogya che. kAraNa ke temAM ja AtmAnuM hita samAyeluM che. zubha vAtAvaraNamAM rahevAthI A AtmAmAM dharyaguNa vRddhi pAme che. duniyAmAM sArA puruSa tarIkenI chAyA ane yazanI vRddhi thAya che tathA jIvanamAM viveka guNa pragaTa thAya che. sajjana puruSonuM saMsArI jIvana paNa ghaNuM vivekI ane pApabhIrU banI jAya che. AvuM pavitra jIvana jIvavAmAM ja AtmAnuM hita chupAyeluM che. tevA uttama jIvanathI ja Atmahita thAya che. kAmavAsanAnuM bhUta paNa A jIvane anAdikALathI vaLageluM che. jJAnIonI nizrA, samyajJAnAdi guNonI upAsanAmAM ja vartavApaNuM ane svAdhyAya Adi guNonI ja pravRttimAM bahudhA vartavAthI A kAmavAsanA jora karatI nathI. AvAM uttama AlaMbanothI vicAronuM
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 235 zuddhikaraNa thAya che ane vaDIlonI nizrA temAM ghaNI ja upakAraka bane che. mATe atizaya sAvadhAnIpUrvaka vartavA jevuM che. chatAM mohanA saMskAro anAdikAlIna hovAthI tevAM prabaLa nimitto maLatAM A AtmA bhAna bhUlI jAya che ane kAmavAsanAne AdhIna banI jAya che. mATe ghaNA ja sajAga rahevAnI jarUra che. rUpa ane lAvaNyathI yukta dekhAvaDI ane mohaka strIonA hRdaya soMsarA utarI jAya tevA AMkhonA kaTAkSa rUpI bANothI viMdhAvAno avasara AvI jAya tyAre A AtmA viveka cUkI jAya che, bhAna bhUlI jAya che ane mohadazAmAM lapeTAI jAya che. tyAre dhIratA, vIratA ane mahattamatA vigere guNo kSaNavAramAM hatA na hatA thaI jAya che ane A puruSa strIne paravaza banI jAya che. tathA strIne paravaza banelo puruSa viSaya vAsanAne AdhIna thayo chato saMyamI jIvanathI bhraSTa banI potAnuM cAritrarUpI amUlya ratna gumAvI bese che. araNIka munivara vigeremAM aneka dRSTAnto zAstromAM prasiddha che. parapAtrano samAgama ja jherI gaNAya che. A vAtane barAbara samajIne sAdhaka AtmAoe AvA prakAranAM patananAM nimittothI dUra ja rahevuM ane tenA mATe satata jAgRta rahevuM jarUrI che. dhIrapaNuM, mahAnapaNuM ane vivekIpaNuM A jIvamAM tyAM sudhI ja Take che ke jyAM sudhI vijAtIya vyaktionA atizaya paricayathI anurAgI banyA nathI. mATe strIoe puruSothI ane puruSoe strIothI zakya bane teTaluM dUra rahevA ane temAM paNa kaTAkSAdi vikArIbhAvo AvI na jAya tenuM pUrepUruM dhyAna rAkhIne ja vartavuM jarUrI che. AvuM jIvana haze to ja ApaNe ApaNA AtmAne bacAvI zakIzuM. / / 11 / gRhaM ca gRhavArtAM ca, rAjyaM rAjyazriyo'pi ca / samarpya sakalaM strINAM, ceSTante dAsavajjanAH // 12 //
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha prastAva yogasAra gAthArtha - loko potAnuM ghara, potAnA gharano saghaLo kArabhAra, rAjya tathA rAjyalakSmI Ama saghaLI paNa vastuo strIone soMpIne pote jANe teno dAsa hoya tema varte che. 12 236 - vivecana - saMsArI ghaNAkharA loko potAnI strI upara atyaMta mohAMdha banyA chatA atyaMta Asakta thaIne kAmarAga ane sneharAgane vaza thayA chatA strIo uparanA atizaya rAganA kAraNe potAnuM samagra ghara ane gharano saghaLo paNa vahIvaTa te strIne soMpIne pote jANe te strIno gulAma hoya tema bAyalAnI jema nirmAlya jIvana jIve che. tathA koI rAjA-mahArAjA hoya to paNa evI ja rIte badhuM potAnI paTarANIne soMpIne jANe pote teno dAsa hoya tema tenI AjJA pramANe varte che. tenAM aneka udAharaNo che. 125 sA mitraM saiva mantrI ca, sA bandhuH saiva jIvitam / sA veva: mA guruzceva, sA tattva, svAminI ca ma rUA rAtrau divA ca sA sA sA, sarvaM sarvatra saiva hi / evaM stryAsaktacittAnAM va dharmakaraNe ratiH ? // 14 // gAthArtha - mohAMdha jIvone (1) strI e ja mitra che, (2) strI e ja gharano bhAra saMbhALanAra maMtrI che. (3) strI e ja baMdhu che, (4) strI e ja potAnuM jIvana che, (5) strI e ja deva che, (6) strI e ja guru che, (7) strI e ja sAra che, (8) strI e ja potAnI svAminI che. / / 13 / A pramANe rAtrimAM ane divasamAM sarvasthAne je koI vastu che te sarva sthAnomAM strI ja dekhAya che. A pramANe strIomAM atizaya Asakta cittavALA puruSone atizaya mohAMdhatAnA kAraNe koI paNa prakAranA dharmakArya karavAmAM prIti kyAMthI Ave ? / / 14 / /
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 237 vivecana - mohAMdhatA e keTalI bhayaMkara che ! tenuM varNana karatAM graMthakAra maharSi samajAve che ke kaMcana ane kAminI - A banne mohadazAnI aMdhatAnAM pradhAna kAraNo che. tethI temAM Asakta-tanmaya banelA jIvane dharmamAM prema thato nathI, tenuM mukhya kAraNa e che ke kAmAsakta jIvo paramAtmAne bhUlI jaIne potAnI patnIne ja premanuM pAtra mAne che. patnIne ja potAno prANa mAne che. tethI (1) te patnI ja mitra che. (2) te patnI ja maMtrI che (salAhakAra che), (3) te patnI ja salAhakArabaMdhu che, (4) te patnI ja potAnuM jIvana che, (5) te patnI ja deva che, (6) te patnI ja gurujI che, (7) te patnI ja sArabhUta tattva che, (8) te patnI ja potAnI svAminI-mAlikI che. Ama rAta-divasa te strI pratyenA atizaya anurAgathI tene ja atizaya pradhAna tattva mAnIne devanI jema pUje che. gurujInI jema tenI sevA kare che. tene ja dharma samajIne tenuM kahevuM ja saghaLuM kArya kare che. potAnI strIne potAnuM sarvasva soMpIne tene gharanI svAminI banAvIne pote teno jANe dAsa hoya tema A jIva varte che. rAtadivasa jyAM jAya tyAM tene potAnI strI ja dekhAya che. hRdayamAM paNa satata tenuM ja smaraNa thayA kare che. AvA prakAranI mohAMdhatAnA kAraNe AvA jIvane dharma pratye prIti thatI nathI. bhagavAna ane guru pratye paNa tevA prakArano Adara ane tevA prakAranuM bahumAna thatuM nathI. kAraNa ke tenuM mana strImAM ja Asakta che. tethI tenuM mana temAM ja ramatuM hoya che. mohadazAno A prabhAva che. /13-14 strIsamudre'tigambhIre, nimagnamakhilaM jagat / unmajjati mahAtmA'smAd yadi ko'pi kathaJcana // 15 // gAthArtha - atizaya uMDA strIrUpI samudramAM samagra jagata DUbeluM che. temAMthI koIka vIrala mahAtmA ja keme karIne bahAra nIkaLe che. ||1paNI
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 238 caturtha prastAva vivecana - strIrUpI A samudra atizaya uMDo che, gaMbhIra che ane vizALa che. je jIva temAM paDyo te phasAyo ja samajo . jema samudramAM paDelo manuSya jaldI temAMthI nIkaLI zakato nathI, paNa DUbatAM DUbatAM mRtyune ja pAme che, tema strImAM Asakta banelo jIva dina-pratidina mohAMdha thayo chato temAM DUbe che, paNa nIkaLI zakato nathI. tethI strIne samudranI upamA ApIne graMthakArazrI samajAve che ke - samagra vizvanA jIvo pachI bhale te deva hoya, dAnava hoya ke mAnava hoya to paNa strI rUpI samudramAM DUbelA che. strInA hAvabhAva tathA tenA kaTAkSa bANothI vIMdhAyA chatA tenA rUpa-lAvaNyamaya kAyAmAM zRMgArarasanA rasiyA loko te strInI sAthenA bhogavilAsamAM ja atyaMta Asakta thayA chatA saMsAra samudramAM DUbe che, tenAM thoDAMka udAharaNo vicArIe. brahmadatta cakravartI rAjA potAnI patnI kurumatine mRtyunA aMtima samaya sudhI smaraNa karato karato mRtyu pAmIne sAtamI narakamAM gayo. AvA prakAranA rAgane vaza thayelA bhUtakALamAM apAra jIvo narakAdi kugatimAM gayA che ane atizaya du:kha pAmyA che ane je AtmAoe A rAga tyajayo che, te sukhI thayA che. mokSasukhanA bhoktA banyA che. jema ke jaMbusvAmI, sthUlibhadra, vajasvAmI Adi mahAtmA puruSo AvA prakAranA rAgasamudramAM DULyA vinA ja temAMthI kSemakuzaLa bahAra nIkaLI gayA. mohadazAne jItIne saMyamArUDha thaIne AtmakalyANanA bhoktA banyA. keTalAka mahAtmAo pote to A bhogadazAmAMthI bahAra nIkaLI gayA. paraMtu bIjA paNa aneka jIvone paNa A bhayaMkara kAmavAsanAnI pIDAmAMthI bahAra kADhanArA banyA. jema ke jaMbUkumAre pote to mohane
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 239 jItyo, paraMtu sadupadezathI potAnI ATha patnIo, potAnAM mAtApitA, AThe patnInAM mAtA-pitA tathA temanA gharamAM corI karavA AvelA prabhava Adi pAMcaso corone pratibodha ApI sAcuM tattva samajAvI saMyamanA mArge vALyA. eTale A strIrUpI samudramAM lagabhaga AkhuM jagata DUbeluM che. koIka AvA mahAtmA puruSo ja te samudrane oLaMgIne sukhe sukhe bahAra Ave che. mATe A bhogadazAnA mukhya pAtrarUpa strI e puruSa mATe samudra samAna che. (tevI ja rIte puruSa e strIne mATe bhogadazAnI vRddhinuM ja pAtra hovAthI samudra samAna che.) // 15 // dUre dUratare vAstu khaDgadhAropamaM vratam / hInasattvasya hi cintA, svodarasyApi pUraNam // 16 // gAthArtha - talavAranI dhAra upara cAlavA jevuM kaThora saMyama vratanuM pALavuM to atizaya dUra raho. paraMtu sattva vinAnA jIvane potAnA udarapUrtinI paNa ghaNI ciMtA hoya che. / / 16 / / vivecana - koI paNa puruSArtha karavAmAM sattvaguNanI avazya atizayapaNe AvazyakatA rahe che. sattvaguNa hoya to ja mahattama kArya karavAne A jIva samartha bane che. saMyama-vrata ane niyama levA chatAM paNa sattvahIna jIva te pALavAne samartha banato nathI ane niyamono bhaMga kare che. vratane tyajI de che. saMyamane paNa gauNa karIne bhoga tarapha cAlyo jAya che. AvA sattvahIna jIvo uMcA prakAranA vrata-niyama ane saMyamathI bhayabhIta ja rahe che. kharekhara AvA prakAranA Darapoka buddhivALA jIvo dharmanA adhikArI banatA nathI. upasarga ane parISaho AvyA vinA paNa manamAM ja tenI kalpanA karIne AvA jIvo vratAdithI bhAgatA ja pharatA rahe che.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 caturtha prastAva yogasAra sattvahIna evA A jIvo vrata-niyama ane saMyama pALavAmAM to asamartha che ja, paraMtu potAnA peTanA bharaNa poSaNa karavAmAM paNa asamartha ja hovAthI kAyama tenI ciMtAmAM ja vartanArA hoya che ane potAnA peTanA bharaNa poSaNa mATe dInatA pUrvaka lokone AjIjI karanArA, na joI zakAya tevI rIte khuzAmata karatA dekhAya che, mohadazAnuM A kevuM nATaka che. te tyAM jaNAya ja che. mATe uttama puruSoe sattvaguNapUrvaka vartavA ane mohadazAne jitavA avazya prayatna karavo. /16ll. yat tadarthagRhasthAnAM, bahucATuzatAni saH / bahudhA ca karotyuccaiH zveva dainyaM pradarzayan // 17 // gAthArtha - je sattvahIna jIva hoya che, te jIva potAnA udarapoSaNa mATe paNa aneka prakAre kUtarAnI jema dInatA pradarzita karato chato gRhastha jIvonI sAme ghaNA prakAranA kAlAvAlA (khuzAmata) kare che. te 17ii. vivecana - je jIvo sattvathI hIna hoya che, te puruSArtha karatA nathI. dharmapuruSArtha to nathI karatA, paraMtu arthapuruSArtha mATe paNa prayatna karatA nathI. paraMtu roTalo dekhADanArA puruSanI pAse kUtaro jema kAlAvAlA kare, tenI jema potAnI peTapUrti mATe paNa puruSArtha na karatA, ane anyanI khuzAmata karatA Aje paNa dekhAya che. mATe ja sattvaguNa jIvanamAM lAvavo atizaya jarUrI che. sattva e zreSThaguNa che. sattvathI jIva svamAnabhera jIvana jIvI zake che. rajasu ane tamasU guNo kaSAyone lAvanArA che. jyAre sattvaguNa kaSAyone jItADanAro-parAkramavALo guNa che. mATe AtmAe sattvazALI banavuM. du:kha sahana karavuM, paNa lAcAra jIvana na jIvavuM. ./17thI tvamAryA tvaM ca mAtA me, tvaM svasA tvaM pituHsvasA / ityAdijAtisambandhAn, kurute dainyamAzritaH // 18 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha prastAva 241 gAthArtha - tuM mArI sAsu che, tuM mArI mA che, tuM mArI bena che. tuM mArI phoIbA che. A pramANe dInatAno Azraya karanAro jIva judA judA jJAtisaMbaMdhone sthApita kare che. (ane potAnI peTapUrti thAya tevo prayatna kare che.) // 18 // yogasAra vivecana - sattvaguNa vinAno jIva sarva kAryo karavAmAM Darapoka hovAthI koIpaNa jAtanuM sAhasa karI zakato nathI. tethI potAnA peTanuM bharaNapoSaNa paNa duHkhe du:khe thatuM hovAthI yAcakavRttithI potAno nirvAha kare che. yAcakavRttimAM potAne khorAka maLI rahe teTalA mATe jenI tenI pAse page paDIne hAtha joDIne kalpelAM potAnAM sagapaNo pragaTa kare che. koInI sAme kahe che ke tuM mArI sAsu che. koIne kahe che ke tuM mArI mA che, koIne kahe che ke tuM mArI bena che. koIne kahe che ke tuM mArI phaIbA che. Ama bhinna bhinna sagapaNo rajU karIne AhAra ApanArAnI khuzAmata ja kare che. jenAthI te dAtA dayA karIne khAvAnuM Ape. dIna puruSonI AvI AcaraNA garIbAI bharelI hoya che. potAnAmAM sattva na hovAthI pote koIpaNa jAtano puruSArtha karavA samartha banato nathI. bIjAnI anukaMpA upara ja jIvana jIvanAro bane che. tethI AvA jIvo ghaNA jIvonI lAcArI ane dayAnuM pAtra bane che. pote hatAza thayo chato bhIkha mAge che. mATe he jIva ! tuM tArA sattvaguNane barAbara oLakha ane tene ja vadhAre pragaTa kara. // 18 // ahaM tvadIyaputro'smi, kavalaistava vardhitaH / tava bhAgaharazcaiva jIvakaste tavehakaH // 19 // evamAdIni dainyAni, klIbaH pratijanaM muhuH / kurute naikazastAni kaH prakAzayituM kSamaH // 20 // gAthArtha - sattvahIna ane kAyaratAvAlo puruSa anya puruSone
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 caturtha prastAva yogasAra joIne sAme jaIne be hAtha joDIne dInatAbhAvapUrvaka nIce pramANe vacanonuM uccAra kare che. (1) huM tamAro putra chuM, (2) tamArA ApelA bhojananA koLIyA vaDe ja moTo thayo chuM, (3) huM tamAro bhAgIdAra (bhAI) chuM, (4) huM tamone Azrita chuM, tamArA dvArA ja jIvana jIvanAro chuM, (5) huM tamAro cAhaka-premapAtra chuM. AvAM AvAM dInatAthI bharelAM vacano bolIne dareka manuSyanI sAme vAraMvAra ghaNI ja khuzAmata kare che. tenA vaDe karAtI te saghaLI khuzAmatane koNa varNavI zake ? arthAt koI varNavI zake nahIM. 19-20 vivecana - je jIvo sattvaguNathI rahita che, tevA jIvo potAnA udaranA poSaNa mATe ghaNA prakAranAM dInatAvALAM vacano jenI tenI sAme bolatA chatA dayAnA pAtra banyA chatA anucita sthAne paNa hAtha joDatA-page paDatA lAcArI batAvatA garIbAIvALAM vacano bolatA dekhAya che. AvA kAyara-nirmAlya puruSonA mukhethI kevAM kevAM vacano nIkaLe che, tenuM graMthakArazrI pratipAdana kare che. sattvahIna jIvane je je puruSa sAme maLe che, tenI sAme AvAM AvAM vacano te sattvahIna puruSa bole che. (1) huM to tamAro putra chuM, (2) tamArA ja bhojananA koLIyA khAIne moTo thayelo chuM, (3) huM tamAro (putra hovAthI) tamAro bhAgIdAra chuM, (4) huM tamAro Azrita (sevaka) chuM, (5) huM tamAro ja cAhaka chuM. tamArA ja premanuM pAtra chuM. AvA AvA prakAranAM dInatAvALAM ane khuzAmata ja karanArAM vAkyonuM uccAraNa je puruSa sAme maLe tenI sAme A jIva kare che. dInatAbharI khuzAmata kare che. lokone khuza karavA mATe bhATa-cAraNanI jema dAtAnI birUdAvalI ane vaMzAvalI gAya che. "tame to bhAmAzA jevA dAnavIra che, jagaDuzA jevA dayALu cho, huM dIna du:khIyo chuM, tame
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 243 garIbonA belI cho, garIbonA mitra cho, tame aneka garIbonAM duHkho dUra karyA che. tamAruM nAma sAMbhaLIne huM tamArI pAse Avyo chuM." AvA prakAranAM khuzAmata karanArAM ane dAtAnI vAhavAha gAnArAM ja vacano A jIva bolyA kare che. page paDe che. pagacaMpI kare che. sattvahIna jIvo potAnA bharaNapoSaNa mATe tamAma prakAranAM kAlAvAlAM kare che. je varNavI zakAtAM nathI. tathA bahenone (strI vargane) joIne kahe che ke "tame mArI mA cho, tame mArI sAsu cho, tame mArI bahena cho, tame mArI phaIbA cho. Ama kRtrima sagapaNa ubhA karIne mIThAza meLavavAno prayatna kare che" tathA bhAIone joIne kahe che ke "tame mArA mA-bApa cho, tame mArA bhAI cho, tame mArA kAkA cho, tame to mArA mAmA cho, huM tamAro putra chuM, bhAI chuM, bhAgIdAra chuM. huM tamAro bhatrIja chuM. huM tamAro bhANeja chuM. huM tamAro dAsa chuM, tame ja mArA svAmI cho. tame ja mArA sagA cho." AvI vANI uccArIne jJAtinA kRtrima saMbaMdho rajU karIne lokonI khuzAmata kare che. lokonI pAsethI prApta thayelI bhIkha dvArA potAnA viSayarasane poSe che. jyAM tyAM page paDatA-pagacaMpI karatA jarA paNa lajjA pAmatA nathI. AvI paristhiti sarvahIna jIvonI hoya che. //19-2vaNI Agame yoginAM yA tu, saiMhI vRttiH pradarzitA / tasyAstrasati nAmnApi, kA kathA''caraNe punaH // 21 // gAthArtha - yogI mahAtmAonI vRtti (yogIonuM AcaraNa) jaina AgamomAM siMha jevI kahI che. tenA nAmamAtrathI paNa sattvahIna sAdhu trAsa pAme che. to pachI tevI siMha jevI vRttinuM AcaraNa karavAnI vAta ja kyAM rahe che ? //ra1I.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 caturtha prastAva yogasAra vivecana-jaina Agama zAstromAM muni jIvananI vRtti arthAt muni jIvananuM AcaraNa eTale dinacaryA. jema ke pAMca mahAvrata pALavAM, jJAnAdi guNonA paMcavidha AcAra pALavA aSTapravacanamAtAnuM pAlana tathA kSamAnamratA ityAdi dazavidha munidharmonuM pAlana ane sattara prakAranA saMyamAdinuM pAlana ityAdi bhAvonuM sArI rIte varNana kareluM che. AgamamAM kahelA te saghaLA paNa AcAronuM pAlana siMha jevI sattvazALI-prabhAvazALI vyaktio ja karI zake che. sAmAnya muninuM athavA zithilAcAra pALavAnI vRttivALA jIvanuM A kAma ja nathI. muni jIvanamAM grahaNa karelA AcAronA pAlananA cAra prakAra che. te A pramANe - (1) je sattvazALI sAdhuo-bhagavaMto che, te ja muni mahAtmAo siMhanA jevI vRttithI cAritra grahaNa karIne siMhavRttithI pALe che arthAt siMhanA jevA parAkrama svabhAvavALA muni tevA parAkramapUrvaka pALavAnI bhAvanAthI vrata le che ane tevI ja rIte jarA paNa apavAdo sevyA vinA pALe paNa che te prathama prakAra jANavo. () je mahAtmAo siMhanA jevI parAkramI vRttithI cAritra grahaNa to kare che, paraMtu pALavAmAM zIyALa jevA zithila thaIne je pALe che, tevA jIvo. te bIjo prakAra jANavo. (3) keTalAka ziyALanI jevI Darapoka vRttivALA banIne gurunI pAse dIkSA grahaNa karIne gurujInA upadezathI vratamAM sthira thayA chatA siMhanI jema parAkrama phoravavA pUrvaka niraticArapaNe pALe che. A trIjo prakAra jANavo. (4) jeo ziyALanI jevI DarapokavRttithI saMyama grahaNa kare che ane pAlana karavAmAM paNa sattvahIna thayA chatAM ziyALanI jema zithilaDhIluM DarapokavRttipUrvaka pAlana kare che. jeo siMhanA jevI vRttinA
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245 yogasAra caturtha prastAva nAmamAtrathI paNa bhAgI jAya che, jema siMhanuM nAmamAtra sAMbhaLIne Darapoka mANaso bhAgI jAya che, tema niraticAra evuM kaThIna saMyama pALavAnI vAtathI paNa je sAdhu-saMto trAsa pAmI jAya che te. A cotho prakAra jANavo. A cAre bhAMgAmAM mAtra prathama bhAMgAvALA jIvo ja vadhu sAruM cAritra pALI zake che ane karmonA bhUkkA bolAvI de che. AnA jeTaluM phaLa pAmI zake tevuM bIjA-trIjA-cothA bhAMgAmAM nathI. eTale siMhanA jevA parAkramapUrvaka vrato grahaNa kare ane parAkramapUrvaka vrato pALe to ja viziSTa nirjarA A jIva kare che. Ama mahAtmA puruSo zAstromAM kahe che. 21/l. kintu sAtaikalipsuH sa, vastrAhArAdimUrcchayA / kurvANo mantratantrAdi gRhavyAptiM ca gehinAm // 22 // kathayaMzca nimittAdyaM, lAbhAlAbhaM zubhAzubham / / koTi kAkiNimAtreNa, hArayet svaM vrataM tyajan // 23 // (yumam) gAthArtha - sAtAnI (indriyajanya sukhonI) ja eka lAlasAvALo evo te zithila sAdhu vastra-pAtra ane iSTa (managamatAM) bhojana AdinI AsaktithI tevI tevI vastuonI prApti mATe maMtra-taMtrAdino prayoga kare che ane gRhastonA gharanI ciMtA kare che. vaLI aSTAMga nimittAdi bhAvo prakAzita kare che tathA saMsArI jIvonA dhaMdhA-vepAra AdimAM dhananA lAbhAlAbhane prakAzita kare che. vaLI zubha ane azubha phaLo batAve che. A rIte potAnA uttama evA sAdhuvratane tyajato A muni "eka kAkiNI (koDI) mATe karoDonuM dhana kharca" tevA puruSanI jema ocho lAbha ane vadhAre nukasAna evo dhaMdho-vyavahAra kare che. [22-23
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 caturtha prastAva yogasAra vivecana - thoDA lAbha khAtara ghaNuM nukasAna je veThe te jema mUrkha kahevAya, tema sattvahIna puruSa thoDAka saMsArI pralobhanamAM aMjAI jaIne tenI prApti mATe mahAna kiMmatI saMyamaratna gumAvI nAkhe che. paraMtu kiMmatI evA saMyamaratnanuM A jIva pAlana karato nathI. (1) zarIranI sukhazIlatA khAtara, (2) zAtAgArava, RddhigArava ane rasagArava - A traNe prakAranI tIvra AsaktinA kAraNe (traNe prakAranA gAravanA kAraNe) managamatuM iSTa bhojana, bhabhakAdAra suMdara vastra-pAtrAdi ane mAna-sanmAnAdi meLavavA mATe saMsArI jIvone maMtrataMtrAdinA prayogo prakAzita kare tathA tenA gharanI ane tenA mukhanI ciMtA karato phare, jyotiSAdi zAstrono AdhAra laIne "Ama karavAthI tamane ghaNo dhanalAbha thaze, Ama karavAthI tamane ghaNuM dhananuM nukasAna thaze" ityAdi zubhAzubha phaLa prakAzita kare. A pramANe pote svIkArelA saMyamaratnanI darakAra na karato chato chae prakAranI jIvanikAyanI hiMsA thAya tevA pApakArI vyApArano upadeza Apato rahe. svIkArelAM vratonI virAdhanA kare, AvA prakAre potAnI svIkArelI pratijJAno bhaMga karanArA jIvo durgatinuM AyuSya bAMdhIne A saMsAramAM anaMta bhavabhramaNa kare che. kharekhara, A jIvanuM A kartavya eka kAkiNI (koDI) mATe karoDonuM dhana gumAvavA barAbara che arthAta eka kAkiNInI (koDInI) kiMmata nahIvat che, tene levA mATe koI mUrkha manuSya, karoDonI saMpatti hoDamAM mUke arthAtu karoDonI saMpatti ApI de to te jIva jema mUrkha kahevAya. tema sattvahIna puruSa paNa thoDAka saMsArI pralobhano mATe potAnA saMyamAdi guNaratnone (je lAkho karatAM paNa adhika kiMmatavALA ane pharIthI aprApya che, te sarvane) vecI nAkhe che. eka koDI kharIdavA lAkhonuM dhana ApI de, tene ApaNe mUrkha
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 247 kahIzuM, gAMDo kahIzuM. paraMtu evuM ja kAma ApaNe karIe chIe. alpakAlIna bhogasukhanI khAtara amUlya saMyamadhana vecI nAkhIe chIe. A vAta saMsArarasika jIva joto nathI. mATe A viSayanuM vadhAre ciMtanamanana karavuM atizaya jarUrI che. 7/22-23ii cAritraizcarya saMpannaM, puNyaprAgbhArabhAjanam / mUDhabuddhirna vetti svaM, trailokyoparivartinam // 24 // gAthArtha - pote cAritrarUpI mahAna aizvaryathI yukta che. je cAritra guNa utkRSTa puNyanA bhaMDAra svarUpa che ane traNe lokamAM sauthI zreSTha che. AvI vAtane mUDhabuddhivALo te jIva jANato nathI. // 24o. vivecana - "cAritra guNa" je sAdhune prApta thayo che, te cAritra guNa samagra lokamAM sauthI zreSTha guNa che. kAraNa ke te cAritraguNa bhogonA tyAgarUpa ane saMvega-vairAgyanA pariNAma svarUpa che. vaLI te cAritra guNa muktino hetu che, jethI parama aizvaryane ApanAra che. cha khaMDanA svAmI cakravartI rAjA paNa jyAre jyAre teone sAcuM tattva samajAya che, tyAre tyAre paganI nIcenI dhULanI jema cha khaMDanA rAjyano paNa tyAga karIne cAritra dharma svIkAre che. AvuM zrI tIrthaMkara bhagavaMtoe AcArAMgasUtranA lokasAra nAmanA adhyayanamAM kahyuM che. bhogI jIva karatAM tyAgI jIva ghaNo ja uMco che. eka divasanA cAritravALA munine dezano rAjA paNa vaMdanA kare che. eka varSa sudhI cAritra paryAya pALanArA muni cAritra guNanA AsevanamAM Atmazuddhino ghaNo prakarSa prApta kare che. A AtmA cAritranA saMskArothI atizaya vAsita thaI jAya che. cAritranA saMskArothI vAsita thavAnA kAraNe cAritra guNamAM eTalo badho sukhano AnaMda prApta thAya
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 caturtha prastAva yogasAra che ke je anuttaravAsI devane devabhavanA anubhavamAM je sukha lAge che, tenA karatAM anekagaNA sukhano anubhava cAritra guNamAM A mahAtmAne anubhavagocara thAya che. je cAritranA sukhanA AnaMdano anubhava daivika sukha karatAM paNa anaMtaguNA sukhano anubhava A jIvane thAya che, tyArabAda jema jema varSo jAya che. tema tema A AtmAnA pariNAmanI dhArA (lezyA) vadhAre ne vadhAre nirmaLa-nirmaLatara thatI ja jAya che ane teno AnaMda vadhato ja jAya che. A pramANe svabhAvadazAnA AnaMdanA pratApe nirmaLa-nirmaLatara cAritra thatAM A jIva kSapakazreNI upara ArUDha thAya che. aMtarmuhUrta mAtramAM mohano kSaya karI, bAramA guNaThANe AvI zeSa traNa ghAtikarmono paNa kSaya karI kevalajJAna prApta karI, gAmAnugAma vicarI jagatanA jIvono upakAra karI ayogI banIne sarva karmono nAza karI muktipada prApta kare che. A rIte Ama potAnA AtmAnuM kalyANa karanAra bane che. athavA te jIvomAM koIka jIva "savi jIva karUM zAsanarasI"nI uttama bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM tIrthakara nAmakarma bAMdhI tenAthI trIjA bhave tIrthaMkarapaNAnI padavI prApti karI tIrthanI sthApanA karI, aneka bhavya jIvone saMsArathI tArI svayaM pote paNa mokSasukhane prApta kare che. cAritra guNa muktidAyaka hovA chatAM tevuM mokSadAyaka cAritra prApta karIne paNa mohAMdha evo mUDha jIva AvA prakAranA prabhAvazALI cAritrane samajato nathI. "anaMta guNono huM svAmI chuM, huM cAritravALo AtmA chuM" A vArtA Avo mohAMdha jIva bhUlI jAya che. cAritra guNa AtmakalyANanA bhaMDAra rUpa che. traNe lokamAM sauthI zreSTha che. A vAta A jIva bhUlI jAya che ane maMtra-taMtra karavAmAM ane potAnI cAlAkI.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 249 batAvavAmAM ja paDI jAya che ane bhogasukhomAM ja garakAva thaI jAya che. mahAna puNyodaye prApta thayelA narabhavane AtmakalyANa sAdhyA vinA hArI ja jAya che. 24 // tatazca bhikSukaprAyaM manyamAno viparyayAt / mAni:svadhanezAnAM, tatanAni rotyasau rA gAthArtha - te kAraNathI viparIta buddhi thavAnA kAraNe potAnI jAtane bhikhArI tulya samajato chato nirmaLabhAva rUpI AtmadhanathI rahita evA dhanavAnonI khuzAmata karato A jIva saMsAramAM bhaTake che. I25 // vivecana - A jIva cAritravAna sAdhupaNAnI ATalI uMcI dazA pAmyo hovA chatAM te cAritranI kiMmata nahIM samajAvAthI ane mohadazAnI tIvra mUDhatA thavAthI ajJAnadazAnI adhikatAnA kAraNe sattvaguNathI hIna puruSane AvA prakAranI viparyAsabuddhi-mithyAbuddhi thAya che tathA 'cAritra guNa e sarvoparI lakSmI che'' AvuM yathArtha bhAna na thavAthI te jIva potAnI jAtane eka bhikhArI rUpe mAne che ane jyAM tyAM maMtra-taMtra-kuMDalI Adi jovA ane karavA dvArA dhanavaMtonI sevA karato phare che. uttama bhAvothI diradra banelo A sAdhu peTa pUratI bhikSA mATe dhanavaMta lokonI pAse AjIjI karato bhATa-cAraNanI jema bhojanavastra-pAtrAdi prApta karavA mATe temanI sevA-prazaMsA karavA svarUpa khuzAmata karato A jagatamAM bhaTake che. 525dArthonI spRhA dvArA AvA jIvo aneka prakAranAM duHkho pAme che. AvI ghaNI spRhAvALA ane jyAM tyAM vastuonI yAcanA karanArA ane apekSA rAkhanArA AvA jIvo / tRNatulya gaNAya che. jyAM tyAM mAgyA ja kare che ane vastuo prApta karavA mATe kAlAvAlA karatA nIcI dazAne (halakI dazAne) pAme che. 25 // prazAntasya nirIhasya, sadAnandasya yoginaH / indrAdayo'pi te raGkaprAyAH syuH kimutAparAH // 26 //
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 250 caturtha prastAva gAthArtha - je mahAtmAo zAMtavRttivALA che, spRhA vinAnA che. sadAkALa AnaMdamAM ja magna rahenArA che, evA yogionI sAme indra Adi jIvo (indra-rAjA ke mahArAjA hoya to paNa) raMka tulya che, to anya jIvonI to vAta ja zuM karavI ? ||26lii. vivecana - mohadazA saMbaMdhI bAhyavRttio ane viSaya tathA kaSAyonI vAsanAthI utpanna thatI azubha cittavRttio jenI zamI gaI che, tevA prazAMta munio ke jeo parama zAMtarasanuM pAna karavAthI atizaya tRpta banelA che, evA tathA sAMsArika sarvabhAvothI spRhA vinAnA, ane AtmaguNonA anubhava rUpa sukhamAM ja magna banelA che. tathA tenA ja kAraNe ciMtA vinAnA sadAkALa AnaMdamAM ja masta rahenArA evA muni mahAtmAnI AgaLa saMsAramAM sarvoparI tarIke gaNAtA Indra mahArAjA tathA rAjA-mahArAjA jevA jIvo paNa bhikhArI tulya lAge che. kyAM niHspRhadazAno AnaMda ! ane kyAM spRhAdazAnI garIbAI? tethI AvI spRhAvALo jIva sadA duHkhI, lAcAra ane paravaza ja hoya che. have jo Indra jevA prabaLa pratApI puruSo paNa niHspRha yogInI sAme garIbaDA che, to pachI bIjA zrImaMto AvA yogI mahAtmAnI sAme zuM hisAbamAM gaNAya ? mATe niHspRhatA A eka moTuM tattva che. AvuM mahApuruSo samaje che ane AvA prakAranA niHspRhatA nAmanA guNanA kAraNe tevA guNI puruSo koInI paNa apekSA rAkhyA vinA koInI paNa dAsanI jema sevA karyA vinA uMcA mastake mAnabhera jIvanArA hoya che. AvA niHspRhI mahAtmAone kharekhara dhanyavAda ghaTe che. ane seMkaDo namaskAra karavA yogya te mahAtmAo che. //ra6ll
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 251 kiM vibhutvena kiM bhogaiH, kiM saundaryeNa kiM zriyA / kiM jIvitena jIvAnAM, duHkhaM cet praguNaM puraH // 27 // gAthArtha - jo jIvone AgaLa-bhAvimAM pracura pramANamAM duHkha ja AvavAnuM hoya to rAjayasattA maLe to paNa zuM kAmanuM ? ane bhogo maLe to paNa zuM kAmanA ? tathA sauMdarya maLe ke lakSmI maLe athavA lAMbu jIvana maLe to paNa zuM kAmanuM ? /2thI vivecana - A bhavamAM paNa bhikhArInI jema yAcanA ja karanArA ane sadA paranI khuzAmata ja karanArA bhogapipAsu jIvo parabhavamAM paNa mohAsaktinA kAraNe naraka ane nigodanAM duHkho ja pAme che. je bhogavilAso duHkhonI tIvra vedanA ja utpanna kare che, tevA bhogavilAsoviSaya vilAso tathA rAjayalakSmI Adi zuM kAmanA ? je saMpatti A jIvane sukha ApatI nathI paNa ciMtA ane lAlasAnA kUvAmAM ja dhakelI nAkhe che, tevA sAMsArika sukhothI A jIvane zuM lAbha ! AvA jIvane vipula bhogasAmagrI kadAca maLI jAya to paNa tenAthI tenuM duHkha TaLatuM nathI. paNa bhogonI bhUkha vadhe ja che ane tenAthI pIDA tathA yuddhAdi paNa vadhe ja che. kadAca pUrve bAMdhelA puNyanA udayathI deva jevuM rUpa-sauMdarya maLI jAya athavA aDhaLaka dhanasaMpatti kadAca maLI jAya, to paNa te meLavavAmAM karelAM pApothI bhAvimAM AvanArI naraka-nigodanA bhavonI ApattionuM nivAraNa tenAthI thaI zakatuM nathI. A rIte kevaLa pApa ja baMdhAve evA puNyano arthAt pApAnubaMdhI puNyano kadAca udaya thAya ane tenA kAraNe rAjya Rddhi-vaibhava, rUpasauMdarya, bhogasAmagrI ane sukhasaMpatti maLI jAya ane ghaNA lAMbA
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 caturtha prastAva yogasAra samaya sudhI bhogavavA paNa maLI jAya to paNa parabhavamAM AvanArAM naraka-nigodanA duHkhonuM nivAraNa tenAthI zakya banatuM nathI. tethI AvI tIvra modazA bhareluM lAMbu jIvana paNa vadhAre pApa ja baMdhAvanAra che ane mohAMdhatAnA kAraNe anarthakArI ja che. tethI AvA prakAranA A bhogavilAso mohadazAnI vRddhinA kAraNe A jIva mATe nakAmA che, niSphaLa che. saMsAra vadhAranArA ja che. /27ii. nAya'te yAvadaizvaryaM, tAvadAyAti sanmukham / yAvadabhyarthyate tAvat, punaryAti parAGmukham // 28 // adhairyAda vicAryedamicchAvyAkUlamAnasaH / hA hA heti tadarthaM sa dhAvan dhAvan na khidyate // 29 // gAthArtha - jyAM sudhI aizvarya prApta karavAnI spRhA jAgatI nathI, tyAM sudhI ja te sAmethI Ave che. paraMtu jyAre tene prApta karavAnI tamannA-bhUkha jAge che, tyAre te turata ja avaLA mukhavALI-parAThukha bane che. Il28. paraMtu duHkhanI vAta che ke A vastuno vicAra karyA vinA ja mohanI tIvra paravazatAthI atyaMta AkuLa-vyAkuLa manavALo thayelo A jIva dhanasaMpatti meLavavA doDAdoDa karatAM thAkato ja nathI. /29o. vivecana - saMsArI jIvo mohadazAnI prabaLatAnA kAraNe prakRtinA niyamone jANatA nathI. tenA kAraNe dhanasaMpatti meLavavA mATe rAtadivasa tenI ja prApti khAtara atyaMta lAlasAthI jema jema vadhAre prayatna kare che, tema tema A jIvathI A saMpatti vadhAre dUra ja bhAge che ane jayAre saMtoSa guNa dhAraNa karavApUrvaka dharma puruSArtha (dAna-zIyaLa-tapa ane bhAvadharma)nuM sevana karavAmAM Ave che tema tema te dhana ane aizvarya sAmethI Ave che.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 253 gujarAtImAM eka kahevata che ke "tyAge tenI Age ane mAge tehathI bhAge" arthAt je jIvo lakSmIne taje che, tenAthI lakSmI AgaLa ja AvIne ubhI rahe che. paraMtu je jIvo lakSmIne mAge che, tenAthI te lakSmI keTalIe dUra dUra ja bhAge che. A vAtano vicAra karI lAMbI dRSTi doDAvI dhIrajapUrvaka vicAra karanAra manuSya nyAyanItipUrvaka kAmakAja karIne sukhI bane che ane dhIraja guNa vinAnA loko nirmaLa-uttama vicAro karyA vinA AkuLa-vyAkula thaI dhana prApti mATe cAre bAju doDAdoDI ja kare che paNa saphaLa thatA nathI ane du:khI duHkhI thAya che. adhIraja nAmanA doSathI A uMDA tattvano vicAra karyA vinA mUDha jIvo icchAne vaza thayA chatAM dhanaprApti mATe ja hA-hA doDatA doDatA ja hoya doDatA ja hoya ane thAkI jatA hoya-kheda pAmatA hoya. Ama ja dekhAya che. // 28-29o sthiro dhIrastu gambhIraH, sampatsu ca vipatsu ca / bAdhyate na ca harSeNa, viSAdena na ca kvacit // 30 // gAthArtha - sthiratA guNavALA, dhIratA guNavALA ane gaMbhIratA guNavALA. mahAtmA puruSa saMpatti vadhe to paNa ane vipatti vadhe to paNa kyAreya harSathI ke khedathI pIDAtA nathI. 3Oaa vivecana - je mahAtmA puruSo zAstronA nitya abhyAsanI pravRttimAM, adhyApananI pravRttimAM tathA tevA prakAranA zAstrAbhyAsane anusAre saMyamapAlanamAM niraMtara pravRttimaya rahevAnA kAraNe ane sapuruSonA niraMtara samAgamavALA banIne potAnA svarUpamAM ja sthira thaIne jevA vartamAna saMjogo hoya che, tene anusAra dhIraja ane gaMbhIra
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 254 caturtha prastAva guNavALA AvA mahAtmA puruSo potAnAmAM vikAsa pAmelI sthiratAdhIrajatA ane gaMbhIratA guNone lIdhe potAnA manane jItanArA bane che. potAnA manane AvA prakAranA guNothI vAsita banAve che ke game tevA sAnukULa ke pratikULa prasaMgomAM paNa potAnA "samatA svabhAvane" tyajatA nathI tathA AkUla vyAkUla thatA nathI. sajjano taraphathI sanmAna maLe to paNa ane sajjano mAnasanmAna kare to paNa jarA paNa phalAtA nathI ane durjana mANaso taraphathI mAnahAni AdinA vikaTa saMjogo ubhA thAya to paNa jarA du:bhAtA nathI. durjana mANaso taraphathI thatI niMdA-tiraskAra ke apamAnAdi prasaMgomAM jarA paNa kheda pAmatA nathI. Ama saMpattimAM ke vipattimAM potAnI dhIraja gumAvatA nathI. samabhAvamAM ja jIve che. potAnuM dhaye jarApaNa mUkatA nathI. zAstromAM kahyuM che ke - vipattau kiM vivAdena, saMpattau harSaNena kiM ? / bhavitavyaM bhavatyeva, karmaNo gahanA gatiH // vipattimAM kheda karavAthI zuM lAbha ? ane saMpattimAM harSa karavAthI zuM lAbha ? je thavAnuM hoya che, te bhavitavyatA pramANe thAya ja che. karmanI gati atizaya gahana che. mATe ja sukhasaMpatti vadhe to atizaya harSa karavo nahIM ane duHkhanA DuMgara Ave to paNa hiMmata hAravI nahIM. mahAtmA puruSo sadA kahe che ke sukha-duHkha karmodaya pramANe Ave ja che. mATe he jIva ! tuM emAM raMgAI na jA. harSa-zoka na kara. paNa samabhAvavALo bana. caDatI ke paDatI banne avasthA kyAreka javAvALI che, aMte jIvane paNa bhavAMtaramAM javAnuM ja che. tethI he jIva ! tuM kaMIka
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva samatAbhAvavALo bana. dhIraja guNavALo bana ane gaMbhIratAguNavALo bana. A saMsAramAM duHkha ane sukha Ave che ane jAya che. siddha avasthA vinA koInI paNa sthiti sadA samAna rahI nathI, rahetI nathI ane raheze paNa nahIM. ||3|| 255 siddhA ye ca setsyanti, sarve sattve pratiSThitAH / sattvaM vinA hi siddhirna proktA kutrApi zAsane // 31 // - gAthArtha je koI bhUtakALamAM siddha thayA che ane je koI bhaviSyakALamAM siddhipadane pAmaze, te sarve paNa AtmAo sattva nAmanA guNamAM atizaya sthira thavA vaDe ja thayA che. kAraNa ke sattvaguNa vinA siddhi prApta thatI nathI. A pramANe koInA paNa (jaina-jainetara ema tamAma) zAsanamAM kaheluM che. / / 31 / vivecana - nizcalatA, dhIrajatA ane gaMbhIratA Adi guNo je mahAtmAmAM vikAsa pAmelA hoya che. te mahAtmA puruSo sattvazALI tarIke gaNAya che. sattvaguNanA kAraNe koIthI DaratA nathI, bhayabhIta thatA nathI ane du:kho Ave to paNa samabhAvavALA ja rahe che. sattvaguNa vinA vidyA-viveka-vinaya ane vItarAgatA vigere guNo A jIva prApta karI zakato nathI. A badhA guNo meLavavA e atyaMta jarUrI che. kAraNa ke vinaya ane bhakti guNano jIvanamAM vikAsa thAya to tenAthI A jIvamAM samyagdarzana prApta thAya che. vidyA ane vivekaguNathI samyajJAna guNa pragaTa thAya che ane vairAgya tathA samatAbhAva nAmanA guNothI A jIvamAM samyakcAritraguNa pragaTa thAya che. A pragaTa thayelA samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra - A traNe guNo e muktino yathArtha mArga che. A guNonI paripUrNapaNe
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 caturtha prastAva yogasAra jIvanamAM siddhi thAya, tene ja mukti kahevAya che. Aja sudhI je koI siddhipadane pAmyA che, pAme che ane pAmaze te sarve paNa jIvo parama evA sattvaguNamAM pratiSThita thaI ratnatrayInI pUrNatA pAmIne ja siddhipada pAmyA che. sattvaguNamAM sarve paNa guNo pratiSThita thayelA che. sattvaguNa keLavyA vinA koIpaNa kAryamAM siddhi maLatI nathI. Ama kevaLa ekaluM jainadarzana mAtra ja kahe che AvuM nathI. paraMtu sarve paNa darzanomAM Ama ja mAneluM che. sarve paNa darzanakAroe potapotAnA darzanamAM sattvaguNa dvArA ja guNavikAsa varNavelo che, to pachI mokSanA sAdhaka evA mumukSu AtmAoe to sattvaguNane vadhAre pramANamAM AtmasAt karIne pramAdane tyajIne dhyAna ane samAdhimAM lIna thaIne paramAtmatattvanA ciMtanamAM tanmaya banavA prayatna karavo joIe. jo sattvaguNapUrvaka pravRtti karavAmAM Ave to ja yathArtha saphaLatA maLI zake che ane A jIva sAco vikAsa siddha karI zake che. /31|| evameva sukhenaiva, sidhyanti yadi kaulikAH / / tad gRhasthAdayo'pyete, kiM na sidhyanti, kathyatAm // 32 // gAthArtha - jo sattvaguNa keLavyA vinA emane ema sukha bhogavatAM bhogavatAM ja mokSa thAya che. Ama vAmamArgIo mAne che. paNa jo e sAcuM hoya to viSayasukha bhogavatA gRhastho paNa kema siddhipada na pAme ? sAdhu thavAnI zuM jarUra che ? te kaho. //3rA vivecana - jo bAhya evI pAMca indriyonA viSayabhogathI ja mukti maLatI hoya arthAt sukha bhogavatAM bhogavatAM ja jo mukti maLatI hoya to pAMca indriyonAM viSayasukho bhogavatA evA gRhastho to vahelAsara mokSe javA joIe. tevA bhogI jIvone muktiprAptimAM koNa pratibaMdha kare ? paNa Ama thatuM nathI, mATe A vAta khoTI che.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha prastAva 257 viSayabhoga bhogavatAM-bhogavatAM mukti maLe che, AvuM mAnanArA je darzanakAro che te vAmamArgI athavA kaulika kahevAya che. jo A mAnyatA sAcI ja hoya to sAdhuo karatAM gRhastho vadhAre saMkhyAmAM mokSe janAra banavA joIe ane saMskArI gRhastho karatAM paNa zikArI lokovyabhicArI loko-khoTuM kAma karanArA loko vadhAre mokSe javA joIe. kAraNa ke te loko vadhAre vadhAre viSayabhogomAM Asakta hoya che. yogasAra paraMtu Ama banatuM nathI. mATe A vAmamArgIonI vAta sAcI nathI. viSayabhogothI mukti thatI nathI, paraMtu viSayabhogonA tyAgathI mukti thAya che. sAdhu-saMto ane mahAtmAo jeTalA mokSe jAya che, teTalA bhogI jIvo mokSe jatA nathI. bharata mahArAjA, marUdevA mAtA jevA koIka ja jIvo gRhasthapaNAmAM mokSe jAya che. ane te paNa bhogothI viramaNanI buddhivALA vairAgI thAya to ja mokSe jAya che. mATe tyAgane badale bhogadazAne mokSanuM kAraNa manAya nahIM. bhogadazA e to mohadazAnuM ja kArya che. mATe tevI bhogadazAthI to saMsAra ja vadhe che. kyAreya mokSa thato nathI. mohadazAnA tyAgathI avazya mokSa thAya che. 113211 sukhAbhilASiNo'tyarthaM, grastA RddhyAdigAravaiH / pravAhavAhino Atra, vaizyante sarvanantavaH rUrUA gAthArtha - saMsArI sukhanA abhilASI sarve paNa saMsArI jIvo Rddhi gArava-rasagArava ane sAtAgAravathI grasta thayA chatAM sukhaprAptinI icchAthI nadInA pravAhanI jema kaMcana ane kAminI pAchaLa doDatA ja dekhAya che. / / 3 / vivecana - saMsArI sarve paNa jIvo sAMsArika bhogasukhanA ja vadhAre pramANamAM arthI hoya che. temAM paNa thoDuMka sukha maLatAM vadhAre ne
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 caturtha prastAva yogasAra vadhAre pramANamAM sukha levA doDAdoDI karatA hoya che ane A sukhanI prApti thatAM ja AvA jIvo rasagArava, RddhigArava ane sAtAgAravamAM vadhAre racyApacyA thayA chatA barabAda thAya che. khAvA-pIvAnI ghaNI Asakti, bhinna bhinna vAnagIo khAvAnI-cAkhavAnI je lolupatA te rasagArava. dhanaprAptinI je ghaNI lolupatA te RddhigArava ane pAMce indriyonA sukhonI ja vadhAre pramANamAM je abhilASA arthAt sukhazIlapaNuM te zAtAgArava kahevAya che. Ama A jIvane rasa-Rddhi ane sAtAnI ja vadhAre pramANamAM Asakti varte che. thoDIka saMpatti (dhana-paiso) maLatAM pAMce indriyonA managamatA viSayomAM A jIva joDAya che. kaMcana ane kAminInA bhogamAM ja samaya pasAra kare che. duniyAnA sarve paNa loko ajJAnI ane mithyAtvI hovAthI viSaya-bhogo tarapha jema anukaraNa kare che, te pramANe te te lokone joIne A jIva paNa viSayabhogo tarapha AkarSAI jAya che. te kAraNathI te bhogone meLavavA tathA te bhogono upabhoga karavA mATe prerAIne tenI prApti mATe bahu ja prayatno Adare che. anAdikALathI lokapravAha paNa tevI ja mohAMdhatAvALo hovAthI A jIva paNa tevuM ja anukaraNa kare che. sukhanA abhilASI jIvo mohadazAmAM taNAtA dekhAya che. / / 3aa evameva sukhenaiva, siddhiryadi ca manyate / tatprAptau sarvajantunAM tadA rikto bhaved bhavaH || 34 // " gAthArtha - jo A pramANe indriyajanya sukha bhogavatAM bhogavatAM tenAthI mukti thAya che. Ama jo manAya to sarve paNa jIvonI mukti thaI jAya ane A bhava (saMsAra) sarvathA khAlI thaI jAya. II34
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 259 vivecana - vAmamArgI jevA darzanakAro saMsArasukha bhogavatAM bhogavatAM muktisukha thAya che, Ama mAne che. paraMtu A vAta khoTI che. Ama samajAvatAM jaina darzanakAra kahe che ke - jo saMsAranuM sukha bhogavatAM bhogavatAM ja muktinI prApti thatI hoya to sarve paNa saMsArI jIvo saMsAra sukhabhogamAM to joDAyelA ja che. Asakta ja che, to to te jIvonI vahelI-vahelI mukti thavI joIe ane Ama jo bhogI jIvono paNa mokSa thAya to to A saMsAra khAlI thaI javo joIe. kAraNa ke sarve paNa jIvo bhogamAM to DUbelA che ja. te saghaLAMno mokSa thatAM saMsAra ja khAlIkhama thaI javo joIe. A saMsAramAM eka paNa jIva rahelo dekhAvo na joIe." bAhya indriyajanya je viSayasukha che, te sAtA vedanIya karmanuM ja phaLa che. AtmAnuM svarUpa nathI. bhogasukho-saMsAranAM viSayasukho te puNyodayanA phaLasvarUpa che. paradravyamAM Asakti karAvanArAM che ane vadhAre vadhAre mohanIya karmane baMdhAvanArAM che. tethI ja mahAtmA puruSo teno tyAga karIne arthAta rAjya jevA sukhano paNa tyAga karIne saMyamane svIkAre che ane tyAga-vairAgya tathA saMyamAdi AtmaguNonI sAdhanA kare che. - vAstavikapaNe vicAra karIe to paNa samajAya che ke saMsArI jIvomAM eka dazako sukhano to eka dazako duHkhano hoya che. eTale A sukha-du:kha e AtmAnAM mULa svarUpa nathI. jo AtmAnuM mULa svarUpa hoya to sukha AvyA pachI jAya ja nahIM ane duHkha Ave ja nahIM athavA du:kha e jo AtmAnuM svarUpa hoya to duHkha ja kAyama rahe. sukha Ave ja nahIM. paraMtu AvuM banatuM nathI. mATe A bhautika sukha-du:kha e AtmAnuM svarUpa ja nathI, bhautika che. eTale ke parapratyayika che, heya che, tyajavA jevuM che. pudgaladravyanA saMyoga-viyogane AdhIna che.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 caturtha prastAva yogasAra indriyajanya viSayasukha e puNyodaya rUpa karmathI janya che, paNa mULarUpe AtmAno guNa nathI. saMsAranAM tamAma sukho kSaNika che. nAzavaMta che ane parapadArthonI apekSA rAkhe che. tathA te te paravastu ApanArI para vyaktinI paNa apekSA rAkhe che, mATe parAdhIna che, heya che, tyajavA yogya che. moha karAvanAra che. te indriyajanya sukha je je viSayone AdhIna che, te viSayo meLavavA dhana upArjana ane dhana upArjana mATe bIjA aneka upAyomAM vyasta ja rahevuM paDe che. Ama A sukho DUbADanArA che. Adhi-vyAdhi ane upAdhithI AtmAne pIDanArAM che. parapadArthonI apekSA eTale aneka vyaktionI parAdhInatA-paranI parAdhInatA e ja moTuM du:kha che. chatAM mohAdhInatAnA kAraNe A jIva temAM sukhabuddhi kare che ane temAM aMjAI jAya che. A AsaktinA kAraNe asatAvedanIya Adi azubha karmo A jIva bAMdhe che. A Asakti ja A jIvane rakhaDAvanAra che. tenA ja kAraNe ghaNA bhavabhramaNa vadhe che. Asakti eTale ja mohadazA. viSayasukhanA tyAgathI, tathA te viSayasukhanA rAga ane vicArothI mukta banatA AtmAnuM je sahaja sukha-svAbhAvika AnaMda anubhavAya che, tenI tulanA Indra, rAjA ke mahArAjAnA sukha sAthe thaI zakatI nathI. Indra, rAjA ane mahArAjAnuM sukha ciMtAo-upAdhio ane parAbhavothI bharapUra bhareluM che. tenA ja kAraNe laDAIo-mArAmArI aneka prakAranI Apattio ApanAruM te sukha che. mATe paramArthathI to te sukha ja nathI. sukhano chAMTo che ane duHkhonA pahADo che. mATe paramArthathI to te du:kharUpa ja che. AtmAnuM sAcuM sukha bhogamAM nathI, paNa guNaprAptimAM ja che. AtmAnA guNono je AnaMda che, te koI lUMTI zakatuM nathI, koI laI
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 261 zakatuM nathI. guNo e ja AtmAnuM sAcuM dhana che. bIjA bhavamAM paNa sAthe AvanAra che. paugalika sukha AvuM sAthe AvanAra nathI. eka bhavamAM paNa kAyama rahe tevo niyama nathI. dazakA badalAya tema sukha badalAIne duHkharUpa banI jAya che. jema dhanaprApti thatAM sukha thAya che, paNa dhananI hAni thatAM te ja sukha chInavAI jAya che. putrAdinI prApti thatAM sukha upaje che. tenI ja hAni thatAM-mRtyu thatAM, teTaluM ja duHkha thAya che. mATe bhogonuM sukha te sAcuM sukha nathI paNa guNonuM sukha e ja sAcuM sukha che. bhogasukhomAM sukhabuddhi e ja moTI bhramaNA che. bhogasukhomAM du:khonI ja paraMparA cAle che. A ja kAraNathI vivekI puruSo rAjayasaMpattino ane sAMsArika bhogasukhono tyAga karIne saMyama mArga svIkAre che ane nirmaLa saMyamanA pAlana vaDe siddhisukhane paNa prApta kare che. saMsAranAM sukho kSaNika che aneka prakAranA du:khonI khANa che. Ama samajIne ja mahAtmA puruSo teno tyAga kare che. jo bAhya indriyajanya bhogasukhothI mukti thAya che. Ama mAnavAmAM Ave to sarve paNa saMsArI jIvo bhogasukhamAM ja Asakta hovAthI sarve paNa saMsArI jIvono mokSa thavo joIe ane saMsAra Akho khAlIkhama thavo joIe. paraMtu AvuM koI kALe banyuM nathI ane banavAnuM paNa nathI. mATe viSayabhogomAM sukha nathI, paraMtu tenA tyAgamAM ja eTale ke AtmAnA guNonA AnaMdanuM ja sAcuM sukha che. [34o. loke'pi sAttvikenaiva, jIyate paravAhinI / uddhUliko'pi, nAnyeSAM dRzyate'hnAya nazyatAm // 35 // gAthArtha - lokamAM paNa sattvaguNa vaDe (sattvazALI jIvo dvArA) ja paranI (zatrunI) senA jItAya che ane kAyara puruSo to bhayabhIta thaIne tyAMthI evA nAsI jAya che ke jeno patto ja lAgato nathI. //rUpA
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 caturtha prastAva yogasAra vivecana - A saMsAramAM paNa sattvazALI jIvo ja potAnA parAkramathI zatrunI senAne jIte che. je sattvazALI zUravIra senApati hoya che, te ja zatrunI samagra senAno kaccaraghANa vALI nAkhe che. eTale ke zatrusenA potAnA sattvaguNathI ja jItAya che. bAkI sattva vinAnA kAyara loko to zatrusenAne joIne ja raNamedAnamAMthI nAsI chUTe che. zatrusenA dekhIne evA doDe che ke cAre bAju dhULa ja uDe che. jema ghoDo doDe tyAre dhULa uDe tema zatrusainyane joIne ja eTalA badhA jorathI sattvahIna jIvo bhAge che ke te bhAgelA jIvo kyAM gayA ! te bIjA koIne paNa dekhAtA nathI. Ama kAyara puruSo satvahIna hovAnA kAraNe bhAgAbhAga karanArA hoya che. jyAre jyAre saMyamAdi mArgamAM sAdhanA karatAM karatAM upasargaparISaho Ave, tyAre kAyara mANaso bhAgAbhAga karIne nAsI jAya che ane sattvazALI jIvo te upasarga ane pariSahonI sAme ubhA rahIne Takkara jhIle che ane upasarga-parISahone jItIne AtmakalyANa sAdhe che. mATe kAyara na banavuM. paNa sattvazALI banavuM. [3pI. lokottarAntaraGgasya mohasainyasya taM vinA / sanmukhaM nAparaiH sthAtuM, zakyate nAtra kautukam // 36 // gAthArtha - lokottara (alaukika) ane aMtaraMga evA moharAjAnI senAnI sAme sattvaguNa vinA anya koInAthI ubhA paNa rahI zakAtuM nathI. A bAbatamAM jarA paNa Azcarya pAmavA jevuM (kautuka karavA jevuM) (zaMkA karavA jevuM) kaMI ja nathI. 36l. - vivecana - rAjAonI paraspara jelaDAI thAya te laukika yuddha kahevAya che ane A AtmAnuM viSaya-kaSAyonI sAthe je yuddha thAya te alaukika
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 yogasAra caturtha prastAva yuddha athavA lokottara yuddha kahevAya che. kAraNa ke viSayano rAga ane kaSAyo e AtmAnA aMtaraMga zatruo che, tethI jema laukika yuddhamAM je baLavAnuM rAjA hoya te ja vijaya pAme che. tevI ja rIte lokottara yuddhamAM eTale ke kaSAyo ane viSayonA rAgarUpa mohadazAnI sAthe yuddha kheDavAmAM je sattvazALI ane zuravIra mahAtmAo hoya che, te ja vijaya prApta kare che. sattvazALI ane moha sAme yuddha khelavAmAM zUravIra evA mahAtmA puruSo ja A yuddha khelI zake che ane temAM vijaya prApta karI zake che. sattva vinAnA kAyara loko to mohanI sAme ubhA ja rahI zakatA nathI to yuddha khelavAnI ke vijaya meLavavAnI vAta ja kyAM rahe che? kAyara mANaso mohanI sAme TakI zakatA nathI. eTaluM ja nahIM paNa te kAyara puruSo moharAjAne AdhIna thaI jAya che. moharAjAnA sevaka banI jAya che. moharAjA jema nacAve tema nAcanArA banI jAya che. sattvazALI zUravIra puruSo ja mohanI sAme jaMga khele che ane temAM mohane cakacUra karIne vijaya prApta kare che. kAyara puruSo mohane AdhIna thAya che ane sattvazALI AtmAo mohane jItIne pAra utare che. moharAjAne jItIne kevalajJAnAdi AtmaguNonI lakSmI prApta karavI te ja sattvazALI jIvonuM kartavya che. mATe sattvaguNavALA banavuM paNa kAyara na banavuM. /36ll. sarvamajJasya dInasya, duSkaraM pratibhAsate / sattvaikavRttivIrasya jJAninaH sukaraM punaH // 37 // gAthArtha - ajJAnI ane dIna manuSyane sarva paNa kArya duSkara ja lAge che. jyAre sattvaguNamAM ja che vRtti jenI arthAt sattvane ja potAnuM jIvana mAnanArA sattvazALI ane jJAnI puruSane saghaLuM paNa kArya saheluM ja lAge che. 3ii.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 caturtha prastAva yogasAra vivecana - A saMsAramAM jIvo be prakAranA hoya che. eka ajJAnadazAmAM rahenArA ane sattvahIna (dIna-anAtha-lAcAra). AvA jIvo eka prakAramAM gaNAya che ane bIjA jIvo sattvazALI-parAkramI, koIthI na dabAya tevA ane jJAnI-mahAjJAnI, AvA jIvo bIjA prakAramAM samajavA. tyAM prathama prakAranA eTale ajJAnI ane sattvahIna jIvo saMsAranA ja sukhamAM AnaMda mAnanArA bhavAbhinaMdI hoya che. pAMca indriyonA viSayomAM Asakta banyA chatA dIna-lAcAra ane yAcanAzIla hoya che. jenI tenI pAse je te vastu mAgatA phare che ane tevI tevI vastuo meLavIne potAnA viSayasukhane poSIne jIvana jIvanArA hoya che. jenI jenI pAsethI je je viSayonI prApti thavI saMbhave che. tenI tenI pAse che te viSayonI bhikhArInI jema bhIkha mAganArA ane lAcAra paristhitivALA jIvo prathama prakAranA hoya che. AvA jIvo jyAM tyAM pAMca indriyonA viSayonI bhIkha ja mAgatA hoya che. jayAM pote ja bhikhArI hoya tyAM te bIjAne zuM Ape ? arthAt AvA jIvomAM paropakAra karavo ke dayA-dAnAdi dharmakArya karavAM ke vrata-niyama pALavAnA kAryamAM utsAhavALA thavuM ItyAdi kArya hotuM nathI. AvAM zreSTha kAryo temAM saMbhavatA paNa nathI. AvA jIvo dharmakArya karavAmAM ALasa ane pramAdane vazIbhUta thaIne satkarma karatA nathI. yathArtha jJAnadazA vinA dharmakArya karavAmAM ke AtmakalyANanA kAryamAM puruSArtha thato nathI. je AtmAo pAse jJAnadazA nathI ane sattvaguNa nathI, tevA jIvone badhAM ja kAryo duSkara lAge che. jyAM tyAM lAcArI ja anubhave che ane bhikhArInI jema dhanavAna mANaso pAse kAlAvAlAMAjIjI karIne mAtra potAnA IndriyonA viSayone poSe che.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 265 jyAre je puruSo sattvazALI ane tattvajJAnI che, teo atizaya parAkramI ane paramavIra puruSo hoya che. duHkho veThe che, paNa kyAreya bhIkha mAgatA nathI ke lAcArI sevatA nathI. khumArIpUrvaka jIvana jIvanArA hoya che. tenA ja kAraNe dharmakAryo karavAmAM ke yoganAM kAryo karavAmAM ane dayA-dAnAdi kAryo karavAmAM AnaMdavALA ane utsAhavALA hoya che. rAga-dveSano graMthibheda, samyagdarzanAdi ratnatrayInI prApti tathA vinaya-viveka Adi uttama guNonI prApti AvA jIvo sahajatAthI kare che. saMyama pALavAmAM tathA tapAdi anuSThAna AcaravAmAM apramattapaNe prabaLa puruSArtha karanArA hoya che tathA tenA dvArA anukrame kSapakazreNIkevalajJAna-ayogI avasthA ane muktinAM sukho paNa AvA jIvo prApta karanArA bane che. - je sAcA jJAnI che, saraLa che, vinayAdi guNothI saMpanna che. AvA puruSone mohane jItavA AdinA saghaLAM paNa kAryo saraLa rIte thAya che. jema bhogI jIvo bhoganAM sAdhano meLavavAmAM parizrama gaNakAratA nathI. tema yogI mahAtmAo yoganAM kAryo karavAmAM parizrama gaNakAratA nathI. jarA paNa ALasa karatA nathI. paraMtu adhika utsAha sAthe AtmakalyANanAM kAryomAM joDAIne vege vege pAra pAme che. ajJAnI ane dharmakArya karavAmAM dIna evA jIvane dharmanAM kAryo duSkara dekhAya che ane tenA kAraNe dharmakAryathI dUra bhAge che. te ja saghaLAM paNa dharmakAryo tathA mohane jItavAmAM saghaLAM paNa kAryo sattvazALI ane jJAnI AtmA turata ja kare che ane temAM pAra pAme che. kyAMya koIthI te DaratA nathI ke parAbhava pAmatA nathI. A ja jJAnI ane sattvazALI jIvanI vizeSatA che. dhanya che tevA parAkramI jIvone. |3LI
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha prastAva dvitrAstricaturA vApi, yadi sarvajagatyapi / prApyante dhairyagAmbhIryaudAryAdiguNazAlinaH // 38 // 266 yogasAra gAthArtha - AkhA A vizvamAM paNa dhairyaguNa-gaMbhIratAguNa ane udAratA guNa Adi guNo vaDe zobhatA evA sattvazALI puruSo jo zodhavA jaIe to be-traNa athavA traNa-cAra ja prApta thAya che arthAt AvA prakAranA guNIyala jIvo bahu ja alpa hoya che. II38 // vivecana - je sattvazALI puruSo hoya che tathA sattvaguNanI sAthe jJAnaguNa jeomAM vikasyo hoya che, tevA sattvazALI ane jJAnI puruSo ja dhIratA, gaMbhIratA, udAratA, namratA, saraLatA, saMtoSa tathA karUNA Adi guNone dhAraNa kare che. teo ja AtmAnA paramAnaMdamaya svabhAvano svayaM anubhava kare che ane anya sAdhakone paNa AtmadazAnuM bhAna karAvI temane paNa saMsArIbhAvothI vairAgI banAvI AtmatattvanI sAdhanAmAM joDe che. jJAnasAramAM pUjya upAdhyAyajI ma.zrI pharamAve che ke - jJAnI kriyAparaH zAnto bhAvitAtmA jitendriyaH / svayaM tIrNo bhavAmbodheH, parAn tArayituM kSamaH // tattvano jANakA2, uttama evI dharmakriyAmAM tatpara, prazamabhAvamAM atizaya tatpara, maitrI Adi bhAvanAothI bhAvita (arthAt bhAvanAothI vAsita) jitendriya evo muni svayaM pote saMsArasAgarathI tare che ane bIjA jIvone paNa saMsArasAgarathI tAre che. paraMtu A pAMcamA ArAmAM viSamakAlamAM svanuM ane paranuM kalyANa karanArA evA uttama puruSo atizaya viralA ja hoya che. bahu ja alpamAtrAmAM hoya che. kadAca maLe athavA na paNa maLe ane jo maLe to paNa be-traNa athavA traNa-cAra ja jIvo (sArAMza ke atizaya alpa jIvo) ja maLe che. kAraNa ke lokamArgamAM ane lokottara mArgamAM
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 267 kalyANanI icchAvALA ane kalyANanA mArge cAlanArA jIvo bahu ja thoDA hoya che. jema jagatamAM karIyANAnA ane kApaDanA vepArI ghaNA hoya che. paraMtu jhaverAtanA vepArI bahu ja thoDA hoya che. tenI jema mumukSu ane sAcA AtmatattvanA sAdhaka jIvo paNa sadA alpasaMkhyAmAM ja maLe che. //38 bAhulyena tadAbhAsamAtrA api kalau kutaH / busaprAyaistu loko'yaM pUrito bhavapUrakaiH // 39 // gAthArtha - upara samajAvyA tevA sattvazALI jIvo to nahIM, paraMtu teno AbhAsa jeomAM hoya tevA puruSo paNa A kalikAlamAM vizALa saMkhyAmAM kyAMthI hoya? arthAt kaliyuganA kAraNe na ja hoya. kAraNa ke A loka to saMsAranA ja vadhAre pramANamAM pherA karanArA evA sattvahIna jIvothI bharapUra rIte bharelo che. //38. vivecana - sattvazALI hoya, gItArtha hoya, jJAnI hoya, guNIyala hoya, AvA mahAtmA puruSono A pAMcamA ArAnA viSamakAlamAM viraha paDyo che, viraha ja che eTaluM ja mAtra nahIM, paraMtu te mahAtmAomAM je je guNo che. tevA guNono AbhAsa jeomAM hoya tevA guNonA AbhAsavALA, dhairya-gAMbhIrya ane audArya ityAdi guNagaNathI viziSTa puruSo paNa A kALamAM atizaya alpasaMkhyAmAM ja hoya che. A saMsAramAM ghaNA kharA loko anArya-saMskAra vinAnA thayA chatA hiMsA-jUTha-corI ityAdi ghora pAponuM ja sevana karI rahyA che. pAMca indriyonA viSayonI vAsanAne AdhIna thayelA che. viSayonI vAsanAnI AdhInatAnA kAraNe ja tenI prApti ane aprAptimAM kaSAyothI
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 268 caturtha prastAva gherAyelA che. bAhyasukhomAM AsaktibhAvavALA thaIne dehAdhyAsathI vAsita thayelA che. AvA prakAranA mohamAM aMdha banelA jIvomAM koIpaNa prakAranA sadguNanuM paramArtha rIte pragaTIkaraNa saMbhavita nathI. acaramAvartamAM vartatA bhavAbhinaMdI jIvonI saMkhyA sadA adhika hoya che. jeone mokSe javAnI ghaNI vAra che, tevA jIvonI saMkhyA haMmezAM adhika hoya che. manuSyabhava pharI pharI prApta thavo ghaNo duSkara che. temAM paNa uttama kula-gotramAM janma pAmIne paNa je jIvo guNahIna ane sattvahIna thaIne potAnA mAnava phaLane niSphaLa banAve che. tethI tevI bAbatamAM vicAra karatAM ema lAge che ke kharekhara janma-maraNanA pherA pUrA karanArA AvA prakAranA sattvaguNathI hIna jIvothI ja A saMsAra bharelo che. tevA niHsarva jIvo pratye maitrIbhAvanA ane karUNAbhAvanA lAvavA pUrvaka mAdhyasthabhAva rAkhavo, tevA ajJAnI ane avinIta jIvo upara kaSAya na karatAM mAdhyasthabhAvanA bhAvavI. te jIvo paNa potAnA tevA prakAranA karmone paravaza che. tethI tevA ajJAnI ane avinIta tathA asaMskArI te jIvo banyA che tevA jIvo upara kaSAya karavAthI te jIvo to sudhare nahIM ane ApaNuM kaSAyonA kAraNe avazya akalyANa thAya. Avo kevaLa ekalI khoTa ja che jemAM, tevo dhaMdho karavAno zo artha che? mATe AvA apAtra pApI jIvo upara avazya mAdhyasthabhAva ja rAkhavo. temAM ja ApaNuM hita che. 3lA mAnuSyaM durlabhaM labdhvA, ye na lokottaraM phalam / gRhNanti sukhamAyatyAM, pazavaste narA api // 40 // gAthArtha - je AtmAo durlabha evA manuSyajanmane prApta karIne
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 269 paNa bhaviSyamAM sukha ApanArA evA lokottara phaLane svIkAratA nathI. teo dezakALathI mAnava hovA chatAM paNa pazutulya che. II4nA vivecana - cAre gatiomAM manuSyagati sarvazreSTha che. kAraNa ke tyAM ja saMyamAdi dharmanI yathArtha ArAdhanA thaI zake che. kevaLajJAna ane muktinI prApti A ja bhavamAM karI zakAya che. anya bhavo AtmatattvanI sAdhanAnA kAraNa nathI ane pUrvabhavamAM bAMdhelA utkRSTa puNyodayanA kAraNe ja atizaya durlabhatara evo A manuSyano bhava ApaNane prApta thayo che. AvA prakArano daza dRSTAnta durlabha evo mAnavano bhava prApta thavA chatAM paNa je je AtmAo ajJAnadazA ane pramAdadazAne vaza thayA chatA alpamAtrAe paNa dharmapuruSArtha AdaratA nathI. paraMtu Avo uttama narajanma pAmIne paNa kaMcana ane kAminInA sukhomAM ja Asakta bane che. tathA viSaya ane kaSAyone ja AdhIna banyA chatA hiMsA-jUThacorI ityAdi bhayaMkara pApanAM ja kAryo kare che. teo potAne prApta thayelo A manuSyano bhava to sudhArI zakatA nathI. paraMtu dharma na karavAthI bhAvimAM paNa sAcAM sukho meLavI zakatA nathI. tathA A bhavamAM karelAM pAponA kAraNe parabhavamAM naraka ane tiryaMcagati prApta karIne te te bhavanAM du:kho ja bhogave che. jyAM AtmakalyANa karavAnI parama sAdhanadazA che. te ja bhavamAM ghaNAM ghaNAM bhogavilAsanAM pApo karIne naraka-nigodanA bhavonI prApti karIne duHkho ja bhogave che. AvA jIvo zarIranA AkArathI manuSya hovA chatAM paNa pazunI samAna jIvana jIvavAthI pazutulya che arthAt pazu ja che. graMthakAra maharSi AvA jIvo pratye bhAvakarUNAthI aMjAIne tevA jIvone dharmamAM preraNA karavA (dharmakAryamAM joDAI javA) mATe tathA
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 caturtha prastAva yogasAra bhaviSyamAM temanA AtmAne sukhI banAvavA mATe hRdayanI karUNApUrvaka upAlaMbha ApavA sAthe dharmakArya karavAnI preraNA Ape che. 40nA tatpunarmokSado dharmaH, zIlAMgavahanAtmakaH / pratizrotaH plavAt sAdhyaH, sattvasAraikamAnasaiH // 41 // gAthArtha jinezvara bhagavaMtoe jaNAvelo darzana-jJAna ane cAritranI ArAdhanA svarUpa je dharma che, te ja dharma mukti ApanAro che. tenA bheda-prabhedo zAstromAM jaNAvyA che. temAM 18000 aDhAra hajAra zIlAMgarathane vahana karanArA bhedo che. te bheda-prabhedonuM ArAdhana karanArA, utkRSTa sattvaguNavALA jIvo ratnatrayInuM ArAdhana karIne sAme pravAhe cAlatA chatA vegapUrvaka sAdhyane sAdhe che. 415 - vivecana - samyajJAna e muktinA mArgane samajAvanArUM-dekhADanArUM eka apUrvatattva che ane samyagdarzana te mArganI rUci-prIti karAvanArUM tattva che ane cAritra nAmano guNa te mArga pasAra karavA svarUpa tattva che. Ama A ratnatrayI avazya mukti ApanAra che. temAM paNa cAritra e zreSTha guNa che. je 18000 zIyaLanA rathane vahana karanArAM aMgo che. tenAthI cAritradharma vahana thAya che. te 18000 zIlAMgaratha pALavA pUrvakanuM saMyama karmakSayanuM arthAt muktinuM asAdhAraNa kAraNa zAstrakAroe kahela che. sattvaguNanA saMskArathI saMskArita thayuM che mana jenuM evo ja AtmA A dharma AcarI zake che. A cAritra dharmanuM AcaraNa karavuM te nadInA sAme pravAhe cAlavA tulya che. eTale ja jaina zAstromAM talavAranI dhAra upara cAlavA jevuM kaheluM che. cAritra dharmanuM sevana atizaya duSkara che. atizaya nirmaLa saMyamaguNa sattvaguNa hoya to ja pALI zakAya che mATe sattvazALI banavA prayatna karavo.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 271 " sa rjanazAnavaritrALa mokSaHTS:" paramapUjaya upAdhyAyazrI umAsvAtijIe tattvArthasUtranA pahelA ja sUtramAM A vAta jaNAvI che. te traNe guNomAM cAritra guNa aMte ja prApta thato hovAthI sarvazreSTha guNa che. te traNe guNo prApta thAya to ja mukti prApta thAya che. cAritra guNa 18OOO zIlAMgarathanA vizuddha pAlanathI ja prApta thAya che ane dinapratidina te guNanI jIvanamAM vRddhi thAya che. jaina Agama zAstromAM cAritrAnA pAlanathI dina-pratidina AtmAnI nirmaLatA vadhatI jatI hovAthI temAM AnaMdanI mAtrA vadhe che. ema kahyuM che. eka varSano cAritraparyAya jayAre thAya che, tyAre anuttaravAsI devone bhogasukhomAM je AnaMda prApta thAya che, tenA karatAM paNa adhika AnaMda A cAritraguNathI cAritra pALanAra jIvane thAya che. eTale ja zAstromAM kahevAya che ke bAra mAsa cAritra pALanAra jIva anuttaranA sukhane oLaMgI jAya che. tethI mumukSu AtmAoe potAnA saMyamaguNanI nirmaLa dazA meLavavA mATe prabaLa puruSArtha karavo joIe, jeTaluM cAritra nirmaLa teTalI muktidazA vahelI prApta thAya che. cAritranI vizuddhimAM samatAguNa ghaNo ja pradhAna che. mATe potAnA jIvanamAM "samatAguNa" vasAvavA A jIve avazya prayatnazIla thavuM joIe. A prastAvamAM samatAguNano ja graMthakAre vadhAre suMdara upadeza Apyo che. tethI A prastAvanuM nAma paNa sAmyopadeza samatAguNa prApta karavAnA upadezAtmaka prastAva AvuM nAma rAkhela che. | sukha ane duHkha e ApaNA ja pUrve karelA karmonuM phaLa che. ApaNe pote ja puNyakarma karyA hoya to sukha ane pApakarma karyA hoya to du:kha Ave ja che. te sukha ane duHkha puNya ane pApajanya hovAthI te
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 caturtha prastAva yogasAra bannemAMthI eka paNa svarUpa A AtmAnuM nathI. ema samajIne banne bhAvothI sAMsArika sukhothI ane sAMsArika duHkhothI dUra rahevuM. banne avasthAmAM samabhAvavALA rahevuM e ja vAstavika Atmadharma che. II41TI tataH sattvamavaSTabhya, tyaktvA kugrAhiNAM graham / kriyatAM bhoH sudharmasya karaNAyodyamaH sadA // 42 // gAthArtha - he bhavya jIvo! te kAraNathI tame sattvaguNanuM AlaMbana laIne kadAgrahIonA kadAgrahane tyajIne zreSTha dharmanuM AcaraNa karavA (AlaMbana levA) satata udyamazIla raho. ll4rA vivecana - muktinI prAptimAM "sattvaguNanuM" AlaMbana levuM atizaya jarUrI che. te mATe "sattvaguNa'nuM mahattva ane AvazyakatA samajAvIne te guNa meLavavA pUrvaka dharma puruSArtha sAdhavA dvArA muktinAM aparimita sukho prApta karavA mATe prayatnazIla banavAno upadeza mahAtmA puruSa ApaNane Ape che. A saMsAramAM dharmanA viSayamAM aneka prakAranA mato ane matAMtaro-matabhedo che. bhinna bhinna mattavyo che. te jANIne temAMthI vibhramamAM paDI javAya tevuM che. tethI temAM na paDatAM koIpaNa jAtanA durAgrahamAM na AvI jatAM durAgrahIonA-kadAgrahIonA te te Agrahane tyajIne dharmamArganuM sAcuM svarUpa barAbara samajIne vItarAga evA jJAnI bhagavaMtanA mArge cAlavA prayatnazIla thavuM. vItarAga tIrthaMkara paramAtmAe zAstromAM kahyuM che ke samyagdarzanasamyajJAna ane samyakUcAritra - Ama ratnatrayInI sAdhanA svarUpa tathA tenA sAdhanabhUta ahiMsA, saMyama, tapadharmanA sevana karavA svarUpa ArAdhana karavA prabaLa puruSArtha karavo. AvA prakAranA dharmanuM ArAdhana e ja jIvananI saphaLatAnuM aMga che.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra caturtha prastAva 273 sattva nAmano A guNa A AtmAnI vIryazaktine batAve che. vIryAcAranuM vidhipUrvaka vizeSa pAlana karavAthI A guNa A jIvamAM vadhAre ne vadhAre puSTa thAya che. jJAnAcArAdi AcAronuM vidhipUrvaka pAlana karavAthI A vIryAcAra guNanI vRddhi thAya che. jema jema vIryAcAranuM vadhAre sAruM pAlana thAya che, tema tema vIrya guNa-sattvaguNa A jIvamAM vikAsa pAme che. A cothA prastAvamAM potAnA jIvanamAM sattvaguNa vikasAvavA mATe sattvaguNanuM mAhAbhya varNavyuM che. vAstavika vicAra karIe to ApaNA jIvanamAM jo sattvaguNano vikAsa thayo hoya to ja mAnamratA-saraLatA-samatA-zraddhA-jJAna ane virati Adi sarva guNo prApta karI zakAya che. sattvaguNathI ja uMcA uMcA guNo meLavI zakAya che. A guNa vinA anAdikALathI A AtmAmAM abhyAsarUpe ghara karIne rahelA mithyAtvaavirati-pramAda-kaSAya ityAdi karmabaMdhanA hetubhUta bhAvo ja ghaNuM jora karatA hoya che. teno nAza karavo e A sattvaguNa vinA zakya nathI. eTale sattvaguNa keLavyA vinA A doSono nAza thato nathI ane doSono nAza karyA vinA samyagdarzanAdi guNo pragaTa thatA nathI. eTaluM ja nahIM, paNa prApta thayelA guNonI rakSA, zuddhi ane vRddhi paNa sattvaguNa vinA zakya banatI nathI. mATe ja A jIvanamAM jeTalo bane teTalo A sattvaguNa vikasAvavo joIe. sattvaguNanA vikAsathI ja sAdhaka AtmAmAM dhIratA-vIratA-gaMbhIratA ane nizcalatA ityAdi guNo Ave che. AvA prakAranA guNo pragaTa thavAthI A jIva viSaya ane kaSAyonI vAsanA tarapha doDatA evA, ane atizaya durjaya gaNAtA evA paNa manane jItI zake che.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha prastAva yogasAra paramAtmAnA dhyAnamAM atyaMta sthira banIne AtmasvabhAvamAM ja atizaya magna banIne AtmAnA guNonA sukhanA atizaya AnaMdano eTale ke paramAnaMdano anubhava A jIva karI zake che. je mahAtmA puruSo upasarga ane parISahone jItI zake che, te ja mahAtmAo potAnA sattvaguNanA sahArAthI moharAjAne tathA tenA sainikone (hAsya-ratiati-zoka-bhaya ityAdine) jItIne tenA upara saMpUrNa vijaya prApta karIne kSapakazreNI prAraMbhavA dvArA vairAgI-vItarAgI banIne zeSa traNa karmono paNa nAza karIne kevaLajJAnI ane kevaLadarzanI banIne paropakAra karavA dvArA teramuM guNasthAnaka pasAra karIne anukrame zAzvata Atmasukha rUpa muktipadane meLave che. 274 ATalI uMcI dazA prApta thavAmAM jo koI asAdhAraNa kAraNa hoya to te sattvaguNa che. mATe sattvaguNane jIvanamAM vikasAvavo ane tenA dvArA bIjA paNa ghaNA AtmaguNone meLavavA sadA prayatnazIla rahevuM. sarva paNa guNonI prAptimAM "samatAguNa" kAraNabhUta che. paramAtmAzrI mahAvIraprabhu aneka prakAranA upasargo ane parISahonI sAthe samatAbhAvamAM sthira rahyA to karmono uccheda karanArA banyA. mATe A jIvanamAM samatAguNa lAvavA bahu ja prayatnazIla banavuM ane sattvazALI thavuM. // 42 // caturthaH sattvopadeza nAmA prastAvaH samAptaH
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ : A (jhima: prastAva:) | mAvazuddhinanopaveza: che (One kAyena manasA vAcA, yatkarma kurute yadA / sAvadhAnastadA tattvadharmAnveSI munirbhavet // 1 // gAthArtha - tattvabhUta vItarAga prabhunA dharmanuM anveSaNa karanArA muni jayAre jayAre manathI-vacanathI ane kAyAthI je koI pravRtti kare che, tyAre tyAre barAbara sAvadhAna thaIne jayaNApUrvaka kArya kare che. [1] vivecana - A saMsAramAM anaMta janma-maraNanA pherA TALavAno upAya dharma ja che tathA A bhavamAM meLavelI rAjalakSmI-dhana-pratiSThA vigere badhA ja bhAvo ahIM ja rahI jAya che ane kevaLa prApta karelA dharmanA saMskAro ja jIvanI sAthe parabhavamAM Ave che. dharmanA saMskAromAM saMyamadharma vadhAre pradhAna che. kAraNa ke samyagdarzana ane samyajJAna AvyA pachI ja te banne guNa hote chate ja A cAritra guNa Ave che. mATe cAritra-saMyama guNa prApta karavo ghaNo ja duSkara che A saMyamaguNanI prApti AtmAnuM hita karanArI, kalyANa karanArI ane Atmika sukhane ApanArI che. AvA prakAranA zreSTha saMyamaguNanI prApti ane tenI nirmaLatA jayaNApUrvakanI pravRtti karavAthI thAya che. jema ApaNane ApaNo jIva vahAlo che, maravuM jarA paNa gamatuM nathI. sApa-Aga-pANInuM pUra Adi mRtyunAM kAraNo dekhIne ja dUra bhAgI jaIe chIe. tema kIDA-makoDA-macchara-mAkhI Adi nAnA-moTA tamAma
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 276 paMcama prastAva jIvone potAnuM jIvana atizaya vahAluM che. tethI koInuM paNa jIvana kema chInavI levAya ? mATe jayaNA pALavI atizaya Avazyaka che. jayaNA pALavI eTale ke bIjA koI paNa nAnA-moTA jIvane pIDA na karavI, duHkha na ApavuM. ApaNAthI koI paNa jIva na duHbhAya tevI rIte vartavuM. tevI rIte pravRtti karavI. mananI kALajIpUrvaka bhUmine joI-pUjIne pravRtti karavI. AvA prakAranA karUNAyukta pariNAmothI ane koI paNa jIvane duHkha na ApavAthI ApaNAmAM cAritraguNa uttarottara puSTi ane vRddhi pAme che. A pAMcamA prastAvamAM AtmAnA pariNAmanI zuddhi kema rahe ane temAM vadhAro kema thAya ? A viSayanuM varNana kareluM che. bhAvanAnI zuddhinA upAyonuM varNana A pAMcamA prastAvamAM kareluM che. upayoganI zuddhi prathama varNavelI che. kAraNa ke sarva paNa dharmakAryamAM upayoga jALavavo e sauthI pradhAna tattva che. upayogapUrvaka karAyelI dharmakaraNI jIvane Atmika vikAsanuM mahAnuM kAraNa bane che. dharmanA rahasyane jANanAro AtmA upayogIpUrvaka pravRtti kare to hiMsA Adi doSo na lAge. jayaNApUrvaka karAtI dharmapravRttithI koI paNa nAnA-moTA jIvane pIDA na thAya, paraMtu sarve paNa jIvonuM hita thAya. te mATe bIjA jIvonA paNa bhalAnA-hitanA ja A jIva vicAro kare. tenuM ja vadhAre ciMtana-manana kare. vacano paNa evA ja bole ke jenAthI bIjAnuM bhaluM thAya tathA kAyAthI paNa paropakAra-parasevA Adi zreSTha kAryo ja kare, je kAryo karavAthI svanuM ane paranuM ema bannenuM kalyANa thAya. //nA/ iSTAniSTeSu bhAveSu, sadA vyagraM mano muniH / samyag nizcayatattvajJaH, sthirIkurvIta sAttvikaH // 2 //
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 277 gAthArtha - samyaka rIte nizcaya karyo che tattvano jeNe evo tattvajJa ane sAttvika (sattvaguNavALA) muni iSTa ane aniSTa bhAvomAM sadA magna banelA manane potAnA buddhipUrvakanA prayatna vaDe sthira kare che. //// vivecana - mana mAMkaDA jevuM che - anAdikALathI A mana pAMce indriyonA viSayomAM bhaTakyA ja kare che. jarUrI ke binajarUrI vicAromAM ja A mana athaDAyA kare che. mananI caMcaLatAnA kAraNe vacana ane kAyA paNa saMyamamAM rahetI nathI. je viSayamAM mana joDAya che, te ja viSayamAM tene sAnukULa vacana ane kAyAnI pravRtti sadA hoya che. eTale viSayomAM mAMkaDAnI jema bhaTakatA manane sauthI prathama kabaje karavA jevuM che. je mahAtmAe jaina zAstrono abhyAsa karIne vItarAga paramAtmAnI vANIne hRdayamAM pacAvI che. tevA mahAtmA puruSoe samyaka prakAre AtmAne hitakArI zuM? ane ahitakArI zuM? teno nizcaya karavApUrvaka sAcuM ane sAruM tattva jeNe jANeluM che. tevA mahAtmA puruSo potAnA sattvaguNanA AlaMbane manane kabaje kare che. je mana sadA iSTAniSTa bhAvomAM vAMdarAnI jema doDAdoDI kare che. iSTa viSayo maLatAM rAgAMdha bane che ane aniSTa viSayo maLatAM nArAja arthAta dveSI bane che. tevA prakAranA manane AvA yogI puruSo jItIne sthira kare che. mana-vacana ane kAyAnI koIpaNa prakAranI pravRttimAM ghaNI ja sAvadhAnIpUrvaka mahAtmA puruSo pravRtti kare che. mananI sAvadhAnI rAkhavA mATe manane jinezvara prabhue batAvelA tattvajJAnamAM joDI de, satsaMga ane svAdhyAyAdi dharmakriyAnA AlaMbane manane viSaya-vikArothI roke che. navatattvonA ciMtana-mananamAM tathA heya-gneya ane upAdeya bhAvonA vicAromAM manane gUMthI kADhe che. vadhAre vikAsa thatAM dharmadhyAna ane zukladhyAnAdi UMcI dazAmAM manane joDe che.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 paMcama prastAva yogasAra prAthamika abhyAsI jIvonuM mana AkuLa-vyAkuLa vadhAre thAya che. iSTa vastuo pratyeno rAga ane aniSTa vastuo pratyeno dveSa utpanna thavAthI A mana tenA ja saMkalpa ane vikalpomAM vyagra banI jAya che. anAdikALanA A saMskAra hovAthI kUtarAnI pUMchaDI jema vAMkI ja rahe che, tema A mana mohamaya saMskAronA vicAromAM DUbI jAya che. tene A jIva buddhipUrvakanA prayatnathI tyAMthI khaseDIne zubhadhyAnamAM ane uttama AlaMbanomAM A manane atizaya sthira kare che (sthira karavA prayatna kare che). jethI azubha bhAvomAM A mana na jAya. vItarAga paramAtmA ane vairAgI gurujI ityAdi zubha AlaMbanonuM satata smaraNa-manana karIne temanA ja upakAronuM ciMtana-manana karIne temanA ja nAmonuM ane guNonuM smaraNa karavAmAM manane A jIva joDI, de che tathA prabhujInI pratimAnAM darzana karIne temanA guNonuM smaraNa ane upakAronuM smaraNa karIne manane temAM barAbara goThavIne mananI caMcaLatA dUra kare che. tathA jema jema A abhyAsa paDato jAya che, tema tema jIva-ajIva Adi navatattvo-karmagraMtho ityAdi zAstronA abhyAsamAM A jIva manane joDe che. eTale tenAthI mana viSaya-kaSAyonI vAsanAmAM jatuM rokAya che. A rIte manane jItavAno A jIva upAyapUrvaka prayatna kare che. //// azubhaM vA zubhaM vApi, svasvakarmaphalodayam / bhuJjAnAnAM, hi jIvAnAM, hartA kartA na kazcana // 3 // gAthArtha - sarve paNa jIvo potapotAnA karelA zubha athavA azubha karmonA phaLane bhogavanArA che. phaLane bhogavatA evA te jIvone karmanA phaLathI bacAvanAra ke tevA karmono karanAra anya bIjo koI ja nathI. phal
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 279 vivecana - saMsArI sarve paNa jIvo, teNe bAMdhelAM karmo ane jIvakarmano saMbaMdha A traNe vastu anAdikALathI che. pahelo jIva ane pachI karma ema nathI. kAraNa ke jo prathama jIva hoya ane pachI tene karmo lAgyAM hoya to zuddha evA jIvane karmo lAge che evo artha thAya ane jo ema banatuM hoya to siddhanA jIvo zuddha ane karmarahita che, tene paNa karmo lAgavAM joIe. paNa AvuM banatuM nathI. mATe A prathama pakSa barAbara nathI. have jo pahelAM karmo ane pachI jIva Ama mAnIe to jIva vinA e karmo karyA koNe ? ane pAchaLathI jIva Avyo hoya to te jIvane banAvyo koNe ? ityAdi ghaNI zaMkAo thAya. mATe A bIjo pakSa paNa yuktiyukta nathI. te mATe (1) jIva (2) karma ane (3) te banneno saMyoga A traNe vastu anAdinI che. paramatAraka evA zrI tIrthaMkara devoe kevaLajJAnathI joyuM che ane kahyuM che ke jIvana ane karmano saMbaMdha anAdikALathI che ane te kSIranIranI jema che. sarve paNa saMsArI jIvo karmavALA che ane potAnA vaDe ja karAyelAM te pUrvakRta zubhAzubha karmonuM phaLa bhogave che. azubha karmonA udayathI naraka-tiryaMcanA bhava pAmIne aneka prakAranI pIDAo bhogave che. manuSyabhava ane devano bhava pAmIne paNa zArIrika roga-zokAdi ane mAnasika saMtApAdi ghaNAM du:khone bhogave che. saMsAranI cAre gati duHkhothI ja bharelI che. apAra duHkhothI bharelA A saMsAramAM koIka ja jIva kyAreka ja puNyakarmanA udayane lIdhe deva-manuSyanA bhavamAM Rddhi-siddhi ane samRddhi prApta karIne sukhane anubhave che. paNa te sukha alpakALa pUratuM ja. temAM paNa vadhAre Asakti karIne punaH durgatimAM jAya che eTale sukha alpakAla ane du:kha lAMbokALa evI paristhitine te jIva pAme che.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 paMcama prastAva yogasAra A pramANe sarve paNa saMsArI jIvo potapotAnA karmone paravaza che ane tenuM zubhAzubha phaLa avazya bhogave ja che. te sukha ane duHkha bannene karanAro paNa A jIva ja che ane tenA sArA-narasA phaLane bhogavanAro paNa A ja jIva che ane te te karmone toDanAro paNa A ja jIva che. potAnA karelAM karmone pote ja bhogave che. anya koI kartA ke bhoktA nathI. jema saMsAramAM je jIva corI athavA khUna kare che, te ja jIva kArAvAsane pAme che. tema ahIM paNa karmono kartA karmono bhoktA ane karmone toDanAro A ja jIva che. mATe he jIva ! tuM pote ja samajI jA ane karmone na karavAnAM athavA ochAM karavAno pariNAma kara. nizcayathI tAruM potAnuM bagADanAra ane sudhAranAra tuM pote ja che. all mRtaprAyaM yadA cittaM, mRtaprAyaM yadA vapuH / mRtaprAyaM yadA'kSNAM, vRndaM pakvaM tadA sukham // 4 // gAthArtha - sAdhaka AtmAnuM citta jayAre mRtaprAyaH thayuM hoya, zarIra jayAre mRtaprAya thayuM hoya ane indriyono samUha jyAre mRtaprAya thayo hoya tyAre ja A jIvane sAcuM sukha pAkyuM che, Ama jANavuM. //4ll, vivecana - sAdhaka AtmA AtmadazAnI sAdhanA karato karato indriyonA viSayone ane vikArone jItIne jyAre yogIdazAne pAme che, tyAre dhyAnadazAno abhyAsa karato karato te jIva prathama paramAtmAnA AlaMbanavALuM dhyAna dhare che. teno lAMbA kALa sudhI abhyAsa thaI jAya tyAre A mana sukomaLa ane sulIna avasthAne pAme che. tenAthI eTale ke te mane upakAraka evA dhyeya viSayomAM layalIna banI jAya che. tyAre mohanA vikAro vinAnuM ane upakAraka bhAvomAM mana atizaya lIna
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 281 bane che, tyAre A jIvane paramAnaMdano anubhava thAya che. tyAra pachI A citta vikalpo vinAnuM ane mRtaprAya jevuM thAya che. saMsAranA koIpaNa bhAvo sphurAyamAna thatA nathI. saMkalpa vikalpo ane vicAro karavA e to manano khorAka che. paNa te saghaLA vicAro ane vikalpono nirodha thavAthI A mana mRtaprAya thaI jAya che. eTale ke paramazAMta nirvikalpadazA pAmIne A yogI paramAnaMdanuM sukha anubhave che. tevI uMcI avasthAmAM te yogI mahAtmAnuM potAnuM zarIra paNa ceSTA vinAnuM thayuM chatuM lagabhaga mRtaprAya avasthAvALuM ja bane che. tathA pAMce indriyonA viSayono paNa nirodha thaI javAthI indriyo paNa mRtaprAya banI jAya che. AvI avasthAmAM A yogI mahAtmA indriyAtIta, manasAtIta zabdathI jenuM varNana na karI zakAya, tevA paramAnaMda ane paramasukhano anubhava kare che. AvA yogI mahAtmA mokSanA AtmAtulya uttama zAnta avasthAe pAme che. / / 4 / / AjanmAjJAnaceSTAH svA, nindyAstAH prAkRtairapi / vicintya mUDha ! vaidagdhyagarvaM kurvanna lajjase // 5 // gAthArtha - he jIva ! sAmAnya mANaso vaDe paNa niMdanIya evI janmathI AraMbhIne atyAra sudhInI karelI ajJAnatApUrvakanI pravRttiono vicAra karyA pachI paMDitapaNAnuM abhimAna karatAM tuM zaramAto kema nathI ? // 5 // vivecana - jo Atmatattva sAdhavuM ja hoya to tenA upAyabhUta kSamA-namratA-saraLatA ane saMtoSa Adi guNo jIvanamAM vikasAvavA joIe. tene badale krodha-abhimAna-mAyA-kapaTa ane lobha ityAdi
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 paMcama prastAva yogasAra sarve durguNo ja A jIvamAM bharelA che je doSo ja utpanna kare che. eTaluM ja nahIM, paraMtu te durguNo doSo utpanna kare che ane sadguNono nAza paNa kare che, eTalA mATe doSo na AvI jAya ane prApta karelA guNo nAza na pAmI jAya, te mATe ghaNA sajAga rahevuM paDe che. eTaluM ja nahIM, paraMtu A kArya karavA mATe sadguNIonI sobata-satsaMga paNa karavo ja joIe e ja teno parama upAya che. ghaNI vakhata to sAdhaka evA AtmAne pote karelI sAdhanAno ja ahaMkAra AvI jAya che. mATe AvA prakAranA mohanA doSothI bahu ja cetatA rahevuM paDe che. rakhe teno chAMTo sparzI na jAya, teTalA mATe ja gurunizrA Adi AlaMbano parama upakArI bhAvo che. mohanA vikArone jitavA mATe gurujInI nizrA atizaya jarUrI che. jyAre jyAre avasara maLe tyAre tyAre potAnA kartavyano ghaNo ja vicAra karavo ane pote karelI bhUlono-duSTa kAryonI garhA (karelAM pAponI niMdA) karavI tathA bIjA jIvoe karelAM sukRtonI anumodanA karavApUrvaka tIrthaMkara paramAtmAnuM zaraNa svIkAravuM. mahAtmA puruSonA zaraNano svIkAra e ja ahaMkArano nAza karanAra mahAzastra che. ApaNA jIvanamAM nAnI-moTI je koI bhUlo thaI hoya, duSTa kAryo karyAM hoya tenI AtmasAkSIe niMdA ane gurujInI samakSa goM (vizeSa niMdA) karIne pUrvakALamAM karelI pApaceSTAothI baMdhAyelAM azubha karmono nAza karavo. te mATe janmathI prAraMbhIne Aja sudhI AvAM je koI duSTa kAryo karyAM hoya teno vadhAre vadhAre khyAla AvatAM "huM vidvAna chuM" AvA prakArano paMDitAIno ahaMkAra karavo te keTaluM zaramajanaka che, tenuM A jIvane potAne bhAna thAya che ane potAnI bhUlothI pote ja zaramAya che. ahaMkAra to kyAMya ogaLI ja jAya che.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 283 A jIvamAM jyAM sudhI rAgAdi doSo sarvathA nAza pAmyA nathI, eTale ke kSAyikabhAvanA guNo pragaTa thayA nathI, tyAM sudhI kSAyopazamika bhAvanA guNo jJAna-darzanAdi tathA kSamA-namratA-saraLatA ane saMtoSa Adi guNo ja vasAvavA ke je ghaNA ja upakAraka che. mATe te dharmono kyAre paNa tyAga na karavo paraMtu te guNono saMgraha karavo tathA tenuM abhimAna paNa kyAreya na karavuM. A rIte AtmAne vadhAre ne vadhAre sukomaLa ane vinamra banAvavo. / / nirundhyAt cittadurdhyAnaM, nirundhyAdayataM vacaH / nirundhyAt kAyacApalyaM, tattvatallInamAnasa: // 6 // gAthArtha - AtmatattvamAM atizaya lIna manavALA yogIe manamAM thatA durdhyAnano nirodha karavo joIe ane aviratibhAvavALA vacanono paNa nirodha karavo joIe tathA kAyAnI capaLatAno (caMcaLatAno) paNa tyAga karavo joIe. // 6 // vivecana - jyAre A jIva uMcI dazAmAM AvavAnI bhAvanAvAlo bane che, tyAre te jIve manane durdhyAnathI rokavuM joIe ane vacanane aviratibhAvathI rokavuM joIe tathA kAyAne capaLatA ane caMcaLatA doSathI rokavI joIe. kAraNa ke to ja A jIva potAnA zuddha svarUpane pAmI zake ane parama AnaMdano bhoktA banI zake. paramAtmAnuM dhyAna karanAro AtmA paramAtmAnI sAthe ekAkAra thaIne AtmasvabhAvanA AnaMdamAM magna banIne A yogI mana-vacana ane kAyAnI azubha pravRttionA nirodhano satata abhyAsa kare che ane tevo prayatna kare che. cittamAM ArtadhyAna ane raudradhyAna alpamAtrAe paNa AvI na jAya, tenI pUrepUrI kALajI rAkhe che. ATalA mATe ja
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 paMcama prastAva yogasAra manane khoTA vicArono avakAza na maLI jAya, teTalA mATe niraMtara paramAtmAnA guNonuM ciMtana-manana karato temAM ja parovAI jAya che tathA samaya maLe tyAre jIva-ajIva Adi nava tattvonuM ciMtana manana kare che ane maitrI Adi bAre bhAvanAomAM tathA zAstronA abhyAsamAM mana parovI nAkhe che. tethI mana khoTA vicAromAM kyAMya aTavAya nahIM, tenuM satata dhyAna rAkhe che. A rIte mana upara kanTrola kare che. manane jItavuM ghaNuM ja kaThIna che chatAM uparokta upAyothI te mana jItAya che. tathA hitakArI parimita-madhura ane satya vacano bolavA pUrvaka vANIne paNa pavitra banAve che. vANImAM paNa koI doSa na lAgI jAya tenI sAvadhAnI rAkhe che. paropakAra thAya tevAM ja vacanonuM uccAraNa kare che. jIvo pApomAM vadhAre joDAya tevAM aviratibhAvavALAM vacano bolavAno vicAra paNa karato nathI. hitakArI parimita ane priya vacano ja A jIva bole che. tathA kAyAnI capaLatA dUra karavA mATe mukhyatve kAyotsarga kare che tathA sattara prakAre saMyamanuM sevana kare che. vaLI uThatAM, besatAM ane cAlatAM zakya bane teTalI vadhAre jayaNA pALe che. jIvonI hiMsA na thaI jAya te rIte kAyAne kAmamAM prayuMje che. tathA anazana-uNodarI-vRttisaMkSepa ityAdi bAhya tapa yathAzakti Acare che. tapadharmanA bheda-prabhedonuM yathAzakti AcaraNa kare che. jenAthI vikAro savizeSa jitAya che. Ama paMcAcAranuM bahu ja suMdara rIte pAlana karavA dvArA kAyAnI capaLatAne (caMcaLatAne) dUra kare che. upAzraya Adi sthAnomAM gamanAgamana karatAM aSTapravacanamAtAnuM bahu ja sAvadhAnIpUrvaka pAlana kare che. mana-vacana ane kAyAno jarA paNa durupayoga na thaI jAya, tenI pUrepUrI kALajI rAkhe che. eTalA mATe
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 285 yogasAra paMcama prastAva ja manogupti-vacanagupti ane kAyamurtinuM yathArtha pAlana kare che. jIvanamAM zakya bane teTalA vadhAre pramANamAM guNo ja vasAve che. doSone to jarA paNa sthAna Apato nathI. aSTapravacanamAtAnA yathArtha pAlanathI AtmasvabhAvamAM dhIratA ane lInatA Ave che. bahAranA vyavahAra cAritranI zuddhithI aMtaraMga bhAvacAritramAM paNa ghaNI nirmaLatA prApta thAya che. A rIte AtmA potAnA jIvanane bahArathI ane atyaMtarathI pavitra banAvato banAvato karmono kSaya karavAne bhAgyazALI bane che. dA. dinAtivAhikAM kaSTAM dRSTvA bandhAdi duHkhinAm / ruddhamekAntamaunAbhyAM, tapaMzcittaM sthirIkuru // 7 // gAthArtha - he jIva! jelamAM pUrAyelA jIvonI mahAkaSTapUrvaka divaso pasAra karavAnI kilAmaNAvALI dazAne joIne, ekAMta vasavATa karavA vaDe ane mauna dhAraNa karavA vaDe manano nirodha karIne tapanuM Asevana karato tuM tArA manane AtmasvabhAvamAM sthira banAvI de. zA vivecana - pUrve karelA karmothI A jIvane kevAM kevAM duHkho paDe che, tenuM smaraNa karAvavA graMthakArazrI eka udAharaNa TAMke che. kahe che ke A saMsAramAM jelakhAnAmAM pUrAyelA kedIo tathA garIbo-du:khI, vAtapitta ane kaphanA rogavALA jIvo kevA kevA du:khI hoya che. AvA jIvothI bharelI hospiTalamAM eka divasa dhyAnapUrvaka AMTo mArIe to samajAya ke keTalA keTalA jIvo kevI kevI rIte du:khI che? jeo potAno jIvana nirvAha paNa atizaya du:khapUrvaka kare che, te kAraNe teone eka divasa paNa eka varSa jevo lAge che. AvA prakAranI du:khadAyI saMsAranI avasthA che. Ama samajIne ja muni mahAtmAo saMsArathI vairAgI thayA chatA tIvra tapa ane uttama
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 paMcama prastAva yogasAra cAritranuM pAlana tathA dharma anuSThAnonuM AnaMdapUrvaka pUrepUrA ahobhAvathI AcaraNa kare che. jUnAM bAMdhelA karmonI nirjarA karavA mATe tathA navAM karmonA Agamanane rokavA mATe tapadharmanuM Asevana ane saMyamadharmanuM pAlana e ja zreSTha upAya che. jo ke tapanA ane saMyamanA AsevanamAM zArIrika thoDuMka kaSTa thAya che, to paNa A AtmAne te kaSTa karmakSayanuM kAraNa hovAthI atyaMta hitakArI lAge che. tethI te tapane ane cAritrane AcaratA muni sukhabhAvavALA (AnaMdita-pramodita) ja jaNAya che. A jIve naraka ane tiryaMcagatinA bhavomAM ArtadhyAna ane raudradhyAnapUrvaka tIvra pIDAo ane anaMta janmamaraNanAM duHkho anubhavyAM che. te du:khomAMthI mukta banAvanAra jo koI hoya to zAstravihita ahiMsA, saMyama ane tapanuM AcaraNa karavArUpa dharma ja AdaraNIya che. AvuM jANIne ahiMsA saMyama ane tapanI ArAdhanA karatA evA sAdhu zakya banI zake teTalA ekAMtavAsa ane mauna vrata pALavA vaDe cittane atizaya sthira banAvIne svAbhAvika samAdhimAM ja magna bane che. dhanya che AvA mahAtmA puruSone. IIII muninA masRNaM zAntaM prAJjalaM madhuraM mRdu / " vadatA tApalezo'pi, tyAjyaH svasya parasya ca // 8 // gAthArtha - munie komaLa-zAMta-saraLa-madhura ane snehALa vacano ja bolavAM joIe. je bolatA evA muni svane ane parane ema bannene lezamAtra paNa saMtApa na thAya. (paNa AnaMda ja utpanna thAya) tevAM ja vacano sAdhakaAtmAe bolavAM joIe. // 8 // vivecana - sarvathA vacano na bolavAM ane mauna rAkhavuM, te
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 287 vacanagupti kahevAya che ane sAmenA jIvanuM hita thAya, kalyANa thAya tevAM upakAraka vacano bolavAM te bhASAsamiti kahevAya che. uttama AtmAoe sva-paranA kalyANa arthe bhASAsamiti ane vacanaguptinuM barAbara pAlana karavuM joIe. khAsa bolavAnuM prayojana na hoya to zakya bane teTaluM mauna rAkhavuM ane kadAca bolavAnuM prayojana ubhu thAya to paNa hita-mitapathya ane satya A cAra guNavALuM vacana bolavuM ke jenAthI svanuM ane paranuM ema bannenuM kalyANa thAya, eTale ke svane ke parane ekene paNa saMtApa-pIDA na thAya. koInuM paNa mana lezamAtra dubhAya nahIM tevAM hitakArI vacano bolavAM. komala-hitakArI-priya lAge tevAM, zAMtarasathI bharelAM, RjutA guNathI yukta, ane lokone priya lAge tevAM premALa vacano bolavAM. je vacana sAMbhaLatAM ja lokone AnaMda-AnaMda thAya ane zrotAvargane vAraMvAra tevAM vacano sAMbhaLavAnuM mana thAya evAM ja vacano bolavAM. sarva jIvone hitakArI, kalyANakArI AvI vANI bolavI. paraMtu kaDavAM vacano, jhera bharelAM vacano, kaTAkSa vacano ane vyaMga vacano kyAreya paNa na bolavAM. marmaghAtaka ane vyaMga vacanonuM uccAraNa to jIvanamAMthI sarvathA ja tyajI ja devuM. jinezvara paramAtmAnI vANI ane jinezvara paramAtmAnuM Agama vacana atizaya hitakArI ane kalyANakArI vacano che. AvA prakAranI jinezvara prabhunI vANIno abhyAsa karIne tene anusAre zrotAone tenI bhUmikA joI-tapAsIne ucita upadeza Apavo. jethI te jIvo paNa potapotAnI zaktine anusAra dharma ArAdhanAmAM joDAvA tatpara bane. jenAthI potAnI hAla je bhUmikA hoya, temAM vadhAre sthira thAya, patana na pAme ane uparanI bhUmikA upara caDhavAno prayatna kare.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 paMcama prastAva yogasAra A rIte te sAdhaka AtmAomAM sAdhanAnI vRddhi thAya tevo zAstrokta suMdara madhura vANIpUrvaka upadeza Apavo. gujarAtImAM eka AvI kahevata che ke - "aMdhAne aMdho kahe, kaDavAM lAge veNA dhIre rahIne pUchIe, zAthI khoyAM neNa " mATe uttama AtmAoe madhura ane hitakArI vANI bolavI. //8 komalApi susAmyApi, vANI bhavati karkazA / aprAJjalA'sphuTAtyarthaM vidagdhA carvitAkSarA // 9 // gAthArtha - komala ane samatApUrvaka bolAyelI evI paNa vANI jo kaThora hoya (marmavedhaka hoya), vakra hoya (vakratApUrvaka bolAtI hoya), atizaya aspaSTa arthavALI hoya ane cIpI cIpIne bolAyelAM vacanovALI hoya tevI vANI kyAreya paNa na bolavI. lI. vivecana - sadAkALa sva ane parane upakAraka evI madhura ane hitakArI vANI uttama AtmAoe bolavI joIe. game tevo Aveza Ave to paNa kaThora-marmavedhaka-ahitakArI baMgabhASAvALI vANI bolavI nahIM. A viSaya upara graMthakArazrI samajAve che ke - potAne ane parane du:kha na thAya tevI komaLatA bharelI madhura ane sva-paranI upakAraka vANI sadA bolavI joIe. tevI vANI bolavAmAM have kahevAtA doSonuM nivAraNa karavuM. (1) namratApUrvaka susADapi = sArI samatAbhAvavALI bolAtI vANI paNa karkazatAvALI - eTale kaThoratAvALI vANI jo huM bolIza to te marmavedhaka thavAthI parane pIDAkArI thaze. mATe tevI vANI bolavI na joIe.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 289 (2) JaprAnnatA = saraLa arthavALI nahIM paNa vakratAvALI, mIThA zabdomAM paNa atizaya kaDavAzabharyuM bolavuM, tevI vakratAdoSavALI vANI paNa kyAre na bolavI. (3) aTala = aspaSTa akSarovALI-spaSTa rIte na samajAya tevI vyaMgabhAvavALI athavA dviarthI vANI kyAreya na bolavI. (4) atyartha viddhA = atizaya DahApaNa bharelI, bahu ja hoMziyArIvALI vANI paNa kaDavAza-verajhera vadhAranArI vANI na bolavI. = (5) vitAkSarA = jemAM akSaro cavAI gayA che, jemAM aDadhA akSaro na bolAtA hoya, adhakacarI aspaSTa akSarovALI vANI kyAreya na bolavI. A pAMca prakAranA doSovALI vANI kyAreya paNa na bolavI. sAMbhaLanArA jIvone karkaza lAge (kaThora lAge), zrotAne priya na lAge, spaSTa zabdo na samajAya tevI bhASA uttama AtmAe kyAreya paNa na bolavI. "tame to moTA paMDita cho, tamArI barobarI koNa karI zake. tamArI to vAta paNa na thAya." AvI vyaMga bharelI vANI paNa na bolavI tathA je vANImAM barAbara zabdo na samajAya athavA barAbara artha na samajAya, tevI aspaSTa bhASA paNa na bolavI. atizaya aspaSTa bhASA bolavAthI zrotAne je viSaya ApaNe kahevo che, te samajAya nahIM ane muMjhavaNa ja ubhI thAya. tethI spaSTa bodha na thAya tevI vANI na bolavI. paraMtu jemAM sva-paranuM hita thAya, evI ane saraLa-spaSTa samajAya tevI ane madhura bhASA bolavI. jethI zrotA AvI vANI jaldI samajI zake tathA AvI vANIthI zrotA hitAhitamAM pravRtti-nivRtti kare. jethI zrotAnA AtmAnuM paNa kalyANa thAya. AvI vANI A jIve bolavI.
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 paMcama prastAva yogasAra kaDavAzabharI, baMgatAbharI, vakratAbharI, apazabdovALI tuccha bhASA kyAreya na bolavI. AvA prakAranI kaDavI vANI verajhera vadhAre, paraspara kleza ane kaSAyonI vRddhi ja kare. mATe uttama AtmAoe prasaMga joIne samajI-zocIne ane vicArIne ucita hoya tevuM ja ane teTaluM ja bolavuM. IITii. aucityaM ca vijAnanti, sarvakAryeSu siddhidam / sarvapriyaGkarA ye ca, te narA viralA jane // 10 // gAthArtha - sarve paNa kAryomAM siddhi ApanArA evA aucityane jeo jANe che ane sarva lokone priya lAge evuM je manuSyo kare che, tevA manuSyo A jagatamAM viralA ja hoya che. |1LI vivecana - ApaNuM vartana-pravartana sarva jIvonI pratye ucita hoya tevI yogyatAvALuM ja vartana karavuM. AvA prakAranuM ucita pravartana A jIvane laukika athavA lokottara ema sarva kAryomAM siddhi-saphaLatA ApanAruM bane che. saMsArI kAryomAM jema aucityatA jarUrI che, tema AdhyAtmika kSetre paNa aucityatA atizaya jarUrI che. AvA prakArano A aucityatA guNa che. Ama samajIne sarva sthAnomAM bolavAmAM-vartana vyavahAra karavAmAM paNa aucityatA jALavavI. je AtmAo aucityatAne samajIne bolavA-cAlavAno vyavahAra kare che, te AtmAo te te kAryomAM siddhi paNa meLave che, yaza paNa meLave che ane sarva lokone atizaya prItipAtra thAya che, mATe aucityatA guNano Adara karavo. aucityatAnuM kyAreya paNa ullaMghana na karavuM. je AtmAo paropakAra, potAnA pAponI jugupsA, udAratA ane dAkSiNyatA Adi guNo prApta karavA pUrvaka sva-paranuM kalyANa kare
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 291 che, te AtmAo anya lokone paNa lokottara mArgamAM praveza karAve che ane anya lokomAM lokottara mArganI atizaya prIti karAve che. Avo AtmA svayaM pote jaina dharmano-jainIya saMskArono atizaya anurAgI hovAthI bIjA paNa ghaNA lokomAM jaina dharmanA uttama saMskAro ApavA dvArA dharmanA anurAgI banAvanAra thAya che. jaina dharmanA sAcA prabhAvaka thAya che. aucitya guNane samajanArA ane dhAraNa karanArA AtmAo jainazAsananI zobhA vadhAranArA ane jaina zAsananI prabhAvanA karanArA bane che. paraMtu AvA uttama AtmAo A jagatamAM atizaya viralA puruSo ja (koIka ja puruSo) hoya che. arthAt gaNyA-goThA ja hoya che. / / 10 / aucityaM paramo bandhuraucityaM paramaM sukham / dharmAdimUlamaucitya-maucityaM janamAnyatA // 11 // gAthArtha "aucitya" nAmano guNa jIvono pa2ma baMdhu che. "aucitya" e paramasukha che. aucitya e dharma Adi uttama tattvonuM mUla che ane aucitya nAmanA guNathI lokamAnyatA paNa prApta thAya che. / / 11 / / - vivecana - "aucitya jyAM jeTaluM bolavuM, jevuM vartavuM ucita lAge jenAthI sva-paranuM kalyANa thAya tyAM teTaluM bolavuM ane tevuM ja bolavuM tene "aucitya' kahevAya che. A aucityaguNa AtmAno parama baMdhu che. "baMdhu eTale bhAI" jema potAno sago bhAI potAnA bhAIne kalyANamAM joDe che ane ApattimAM sahAyaka bane che. tema aucitya guNavALo sAdhaka AtmA paNa sarve jIvonI sAthe premabhAva
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 paMcama prastAva yogasAra bhrAtRbhAva rAkhIne jyAM jyAM je je ucita lAge tyAM tyAM tevuM tevuM ucita AcaraNa karato chato parane yogya sahAyaka bane che. mATe aucitya e paramabaMdhu che. tathA "aucitya" e guNa parama sukharUpa che. aucityaguNanuM jo pAlana thAya to te jIva jyAM jyAM je je vyavahAra kare tyAM tyAM te te vyavahArathI te jIvane paramasukha-paramazAMtinI prApti thAya che. A aucitya e zreSTha guNa che. jIvanamAM sarva kSetre apanAvavA jevo che. atizaya sukhadAyaka A guNa che. kyAMya kyAreya aucityatAnuM ullaMghana na karavuM. tathA aucityaguNa dharma Adi uttama kAryonuM pradhAna mUla kAraNa che. zrI tIrthaMkara bhagavaMtoe A aucitya guNane sarva guNonuM mUla kAraNa kahyuM che. sAdhaka AtmA saMsArI sarva jIvo pratye ucita vartana ane ucita vyavahAra karavAthI Atmadharmano ArAdhaka bane che ane tenAthI potAnuM kalyANa sAdhanAra paNa bane che. aucitya guNanA prabhAvathI A jIva sarvane mAnanIya bane che. zrI tIrthakara bhagavaMto aucitya guNanI parAkASThAvALA hovAthI A guNane lIdhe ja traNe jagatane pUjanIya bane che. traNe jagatanA jIvo paramAtmA pratye atizaya ahobhAvavALA je bane che, temAM A aucitya guNa ja pradhAnatAe kAraNa che tathA temanuM vacana paNa eTale ke aucitya guNavALA jIvanuM vacana paNa sarvane mAnya bane che ane sarvanuM hita karanAruM hoya che. AvA bhAvavALo A aucitya guNa che. tethI ApaNA jIvanamAM A aucitya guNa atizayapaNe vikasAvavo joIe, jIvanamAM lAvavo joIe. potAnA jIvanane aucitya guNathI alaMkRta banAvavuM joIe. mAnavajIvana pAmIne dhanya jIvana banAvavuM. ||11
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama prastAva karmabandhadRDhazleSaM, sarvasyAprItikaM sadA / dharmArthinA na kartavyaM, vIreNa jaTini yathA // 12 // yogasAra 293 gAthArtha - bIjA jIvone sadA aprIti utpanna thAya ane ApaNA AtmAne daDha karmabaMdha karAve tevuM kArya dharmArthI jIve kyAreya paNa karavuM na joIe. jema zrI vIra bhagavaMta vaDe jaTAdhArI tApasane aprIti thAya, tema karavAnuM nivAraNa karyuM hatu tema. II12 // vivecana - jyAM jyAM je je aucitya hoya tyAM tyAM te te aucityanuM pAlana karavAthI koI paNa jIvone ApaNA tarapha aprIti thatI nathI. te mATe aprItinA nivAraNa arthe aucityanuM barAbara pAlana karavuM. thoDuM paNa anucita AcaraNa karavAthI aprItinAM bIja ropAya che. je vRddhi pAmatAM kaDavAM phaLa ApanAra bane che. mATe sAdhaka AtmAe kyAreya paNa evuM kArya na karavuM ke jenAthI potAnA tarapha koI paNa jIvane aprItibhAva utpanna thAya. jema ke paramAtmA zrI mahAvIra deve potAnI chadmasthAvasthAmAM sAdhupaNAmAM tApasanA jIvane aprIti na thAya te mATe ja tenI aprIti bhAvanA nivAraNa arthe ja cAturmAsa hovA chatAM paNa vihAra karyo hato. A udAharaNathI parane aprIti thAya tevuM vartana ane tevo vyavahAra na karavo. anyane aprItibhAva utpanna thAya - evo vyavahAra karavAthI asAtAvedanIya karma baMdhAya che tathA anya jIvone aprItibhAva karatuM kArya karavAthI ati-dveSa ityAdi azubha evAM mohanIya karma paNa baMdhAya che. te mATe uttama AtmAe koIpaNa jIvane aprItibhAva pedA thAya tevuM kArya athavA tevuM vartana na karavuM.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 paMcama prastAva yogasAra paraMtu sarva jIvonI pratye jyAM jyAM je je ucita AcaraNa hoya tyAM tyAM te te ja kArya karavuM ane sarva jIvo pratye samabhAvavAnI vRtti rAkhIne je je ucita AcaraNa hoya te ja AcaravuM. parane aprItijanaka kAryano dUrathI ja tyAga karavo. I/12 bIjabhUtaM sudharmasya, sadAcArapravartanam / sadAcAraM vinA svairiNyupavAsanibho hi saH // 13 // gAthArtha - sadAcAranuM sevana karavuM, e uttama dharmanuM bIja che. sadAcAranA pAlana vinAno karAyelo dharma vyabhicArI (kulaTA) nArInA upavAsa tulya che (eTale ke lokomAM mazkarIne pAtra banAya tevuM te AcaraNa che.) ||13. | vivecana - "sadAcArI jIvana" e ja sAcuM jIvana che. jo jIvana sadAcArI hoya to ja uttama dharmanI prApti ane tenA dvArA A jIva AtmakalyANa sAdhI zake che. durAcArI jIvana ane vyabhicArI jIvana jIvanAra jIvo tiryaMcanI samAna gaNAya che ane adhogati pAmanAra bane che. mATe sadAcAra e dharmanuM mUla che, dharmanuM bIja che. jema kulaTA strI durAcArothI bharapUra hoya che, tethI te strI kadAca upavAsa Adi ghaNo dharma kare to paNa durAcAranA kAraNe tenA upavAsa Adi rUpe karAyelo dharma AtmAne upakAraka banato nathI. tema sadAcArI jIvana vinAno karAyelo dharma paNa AtmAnI unnati karanAro banato nathI. te mATe AvuM uttama manuSyapaNuM prApta karIne zakya bane teTaluM vadhAre ne vadhAre sadAcArI jIvana jIvavuM joIe. sadAcAra e eka prakAranuM AbhUSaNa jANavuM. jema AbhUSaNothI zarIra zobhAyamAna thAya che, tema sadAcArathI jIvana zobhAyamAna-guNIyala bane che. mATe sadAcAra meLavavA ane sadAcAra pALavA avazya prayatna karavo. 13ii.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 295 muuto dharmo sadAcAraH, sadAcAro'kSayo nidhiH / dRDhaM dhairyaH sadAcAraH, sadAcAro paraM yazaH // 14 // gAthArtha sadAcAra e sAkSAta-mUrtimAna evo dharma ja che. sadAcAra e kyAreya khUTe nahIM evo guNono khajAno che. sadAcAra e daDha dharma che tathA sadAcAra e utkRSTa kIrti svarUpa che. 14l. vivecana - sadAcAranA pAlanathI A jIva uttama saMskAramaya jIvana jIvIne kevaLajJAna prApta karI muktipada prApta kare che. mATe sadAcAranA pAlananuM mahattva ghaNuM ja che, je jaina zAstromAM varNaveluM che. sadAcAranuM pAlana e dharmanuM mUla bIja che. jema bIja vinA vRkSa ugatuM nathI, tema sadAcAranA pAlana vinA dharmarUpI vRkSa vRddhi pAmatuM nathI. mATe sadAcArI jIvana e dharmarUpI vRkSanuM bIja che. sadAcArayukta jIvana vinA karAto dharma zobhA pAmato nathI. jema kulaTA strI upavAsAdi tapa kare to paNa te zobhA na pAme tema uttama saMskAro vinAnuM jIvana hoya to karAto dharma zobhA pAmato nathI. te mATe sAdhaka AtmAe sadAcAranA pAlana mATe jJAnAcAra Adi pAMce AcAronuM suMdara pAlana karavuM joIe. jJAnAcAranA pAlanathI nirmaLa matijJAna ane zrutajJAnanI prApti ane vRddhi thAya che. pAyAnAM A banne jJAnonI vRddhi thatAM tenA dvArA mohano nAza karIne A jIva kevaLajJAna paNa prApta karI zake che tathA jJAnAcAranI sAthe ATha prakAranA darzanAcAranI paNa prApti karIne tenA dvArA upazama-kSayopazama ane aMte kSAyika samyagdarzana guNane A AtmA prApta kare che. A banne guNo AvavAthI dhIre dhIre vikAsa thatAM A jIva pAMca samiti ane traNa guptirUpa ATha prakAranA cAritra dharmanI prApti kare che.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 296 paMcama prastAva cAritrAcAranuM nirmaLapaNe pAlana karavAthI potAnA jIvanamAM bAhyatA ane atyaMtara tapanA AsevanarUpa tapAcAranI prApti thAya che ane tapAcAranuM pAlana AvatAM ja AtmAnA vIryanI uttama kAryomAM utsAha sAthe vRddhi thAya che. tethI vIryAcAranuM paNa suMdara pAlana thAya che. Ama jJAnAcArAdi pAMce AcAronuM atizaya suMdara ArAdhana thAya che. A ArAdhana karatAM karatAM ullAsa-Adara ane haiyAmAM bahumAnAdi bhAvonI vRddhi thAya che. jenA pratApe kSapakazreNI prAraMbhIne kSAyikabhAvavALAM jJAna-darzana-cAritra ane vIryAdi guNonI pUrNa paNe prApti karIne A jIva mokSagAmI thAya che. jJAnAdi pAMca prakAranA guNonI prApti mATenA je AcAronuM pAlana te ja sadAcAra kahevAya che ane A sadAcAra e ja zreSTha dharma che. sadAcArI jIvana jIvavAthI uttama saMskAronA baLe akSaya-anaMta ane avyAbAdha bhAvavALA anaMta sukhanuM nidhAna (anaMta sukhano bhaMDAra) A AtmA prApta karI zake che mATe sadAcAra ja akSaya bhaMDAra che. sadAcAranuM pAlana karanArA sAdhaka AtmAnAM yaza ane kIrti A jagatamAM vadhe che. sadAcArI jIvana e ja parama yazasvarUpa che tathA AvA prakAranA sadAcAranA nirmaLa pAlanathI A AtmAmAM dhIratAvIratA ane sthiratA guNonI vRddhi thAya che. sAdhaka AtmA AvA prakAranA guNIyala jIvananA sahAre ghora upasarga ane parISahone paNa sahana karI zake che ane viziSTabhAve karmazatruono nAza kare che. tathA dhIraja guNanA pratApe paramAtmAnA guNagAnamAM ekAkAratA prApta karIne AtmasvarUpanA ciMtanamAM tanmaya thaIne A AtmA paramAnaMdano anubhava kare che. te mATe sarve paNa mumukSu AtmAoe sadAcAranuM avazya savottama pAlana karavuM joIe. ||14nI
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama prastAva lobhamunmUlayanmUlAdapramatto muniH sadA / kSAyopazamike bhAve sthito'nutsaktAM vrajet // 15 // yogasAra 297 gAthArtha - kSAyopazamikabhAvamAM rahelA muni mahAtmA lobhadazAnuM mUlathI ja unmUlana karatA chatAM anAsakta dazAvALA (Asakti doSathI rahita avasthAvALA) bane che. / / 15 / vivecana - utsukatA-adhIrAI-adhIraja A jIvanamAM moTA doSa che. sAdhanAmAM AgaLa vadhavuM hoya tyAre A utsukatA e doSa dharmanA kAryomAM vikSepa karanAro che. tethI sauthI prathama A utsukatA doSanuM nivAraNa karavuM joIe. te mATe graMthakArazrI samajAve che ke - apramatta guNasthAnakamAM rahelA muni mahAtmA potAnA AtmAnA sahaja svabhAvano parama AnaMda anubhave che. AtmadazAnA paramAnaMdano anubhava koI apUrva ja hoya che. je mANe te ja jANe evI uttama dazA hoya che. paraMtu AvA prakAranI apramatta dazAno kALa aMtarmuhUrta mAtra ja che. tyArabAda punaH pramatta guNaThANe gayelA te muni mahArAjA krodhamAna-mAyA-lobha ityAdi kaSAyo udayamAM AvavAthI potAnA AtmAnuM bhAna bhUlI jAya che. mATe ja kSAyopamika bhAvamAM vartatA muni lobha Adi kaSAyono mUlathI ja vinAza karavA satata prayatna kare che. jyAM sudhI kaSAyonA udayanuM jora che tyAM sudhI A AtmA potAno vikAsa karI zakato nathI. lobhAdi kaSAyono kSaya karavA prayatna karavA chatAM paNa A janmamAM dhAro ke teno kSaya na ja thaI zake to te kaSAyone haLavA karavA mATe tenA pratipakSI saMtoSa-saraLatA Adi guNono vadhAremAM vadhAre vikAsa karIne te guNone vadhAre ne vadhAre AtmasAt karIne (pragaTa karIne) udayamAM AvelA lobhAdi kaSAyonuM baLa maMda karavuM joIe.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 paMcama prastAva yogasAra saMtoSa guNa vikasAvIne lobhane, saraLatA guNa vikasAvI mAyAne, namratA guNa vikasAvI mAnane ane kSamA guNa vikasAvIne krodhane jitavA joIe tenA upara vijaya karavA A AtmAe majabUta prayatna karavo joIe. guNono vadhAremAM vadhAre Azraya karIne doSono ane doSone lAvanArA kaSAyono A jIva vinAza kare che ane manamAM AvA vicAro kare che ke - mArA karmo kyAre nAza pAmaze ? mane kyAre kevaLajJAna thaze ? ane kyAre mokSa maLaze? AvA prakAranI vicAraNA kare che paraMtu tenA mATenI utsukatA (adhIrAI)no tyAga kare che. kAraNa ke AvA prakAranI A adhIrAI cittane atizaya caMcaLa ane AkuLa-vyAkuLa banAve che ane AvA prakAranI cittanI caMcaLatA e AtmAnI svAbhAvika samAdhiguNano vinAza kare che. mATe muni mahAtmA cittanI utsukatAne tyajIne nirutsukatA bhAve AtmasAdhanA kare che. //1pI. saMsArasaraNirlobho, lobhaH zivapathAcalaH / sarvaduHkhakhanirlobho, lobho vyasanamandiram // 16 // zodvIna mahIno, noma: srodhAnanAnitvaH | mAyAvallisudhAkulyA, mAnamattebhavAruNI // 17 // | vivecana - lobha keTalo bhayaMkara che ? te vAta graMthakArazrI judI judI upamAo ApIne ApaNane samajAve che. jyAre jayAre mANasanA manamAM lobha eTale ke Asakti utpanna thAya che, mamatA pragaTe che tyAre tyAre te te vastu meLavavA hRdayamAM adhIrAI pragaTa thAya che ane adhIrAIthI-utsukatAthI A jIva te te vastu meLavavA aneka prakAranI mAyA kare che. vastu prApta na thAya to zoka
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 299 kare che. ane vastu prApta thAya to rAga vadhe che. tethI A lobha e ja ghaNA anarthonuM kAraNa che. A kAraNathI judI judI upamAo ApIne graMthakArazrI lobhanI anarthakatA-hAnikArakatA A jIvane samajAve che. (1) lobha e saMsAramAM bhaTakavAno dhorImArga che. lobhamAM aMjAyelo jIva ghaNA bhinna bhinna rIte pApo karIne saMsAra paribhramaNa vadhAre che. eTale lobha e saMsAranuM mULa kAraNa che. lobhanA kAraNe ja A jIva saMsAramAM ghaNu bhaTake che. lobha e saMsAranuM mukhya pravezadvAra che. (2) lobha e mukti meLavavAmAM ADA AvanArA parvata tulya che. eTale ke eka gAmathI bIje gAma javAmAM jema parvata avarodhaka hoya che, tema saMsAramAMthI mukti prApta karavAmAM avarodha karanArA parvata tulya A lobha che. (3) saMsArI jIvonI vacce kaDavAza-verajhera-mana duHkha ityAdi aneka prakAranAM du:khone utpanna karavAmAM lobha e khANa samAna che. jema khANamAMthI mATI nIkaLyA ja kare tema lobhamAMthI aneka prakAranAM mAnasika-zArIrika duHkho tathA paraspara laDavADanAM duHkho utpanna thayA ja kare. lobhI manuSya lobhanA kAraNe potAno svArtha sAdhavA ghora hiMsAjUTha AdinAM pApo karIne A bhava ane parabhavamAM du:khonI khANa ja ubhI kare che. jema mammaNa zeTha ane brahmadatta cakravartI lobhanA kAraNe narakagAmI thayA, tema lobhI manuSya duHkhonI khANabhUta narakAdibhAvo ja pAme che. (4) lobha e aneka prakAranA saMkaTonuM-muzkelIonuM ghara che, Ama jANavuM. kAraNa ke lobhI manuSya dhanAdinI vadhAre prApti mATe samudra pAra javAnuM tathA rAta ujAgarA karavAnuM tathA ThaMDI-garamI Adi zArIrika
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 300 paMcama prastAva aneka prakAranAM duHkho sahana karavAnuM kAmakAja kare che. mATe saMkaTonuMmuzkelIonuM ghara che. (5) lobha e zoka-bhaya Adi vikAronuM mUlabhUta utpatti sthAna che. kAraNa ke lobhI jIva dhanAdinA lobhanI pradhAnatAe uMDA vicAra karyA vagara ghaNAM sAhasa kare che ane pAchaLathI saphaLatA na maLatAM zoka pAme che, raDe che. jenI pAse dhanAdi levAnAM hoya che, tene baLavAna joIne bhaya paNa pAme che. lobhane vaza na dhIravA jevAne dhIre che ane pAchaLathI raDe che. A rIte lobhanA kAraNe zoka-bhaya-rudana-ApaghAta vigere bhAvo banatA hovAthI lobha e sarva duHkhonuM mUlakaMda samAna che. (6) lobha e krodharUpI agnine vadhAravAmAM pavana samAna che. jema pavanathI Aga vadhe che, tema lobhI jIva potAnA lobhanA kAraNe jyAM jyAM potAno lobha poSAya nahIM. svArtha sadhAya nahIM, tyAM tyAM laDavADa pedA kare che. A rIte laDavADa vadhatAM paraspara jhaghaDA-mArAmArIabolA ane vikhavAdo zarU thAya che. A rIte A lobha, du:khorUpI Agane vadhAravAmAM vAyu samAna che. (7) lobha e mAyArUpI velaDIne vadhAravAmAM amRtanI nIka samAna che. jema pANInI nIkathI velaDInI vRddhi thAya che, tema amRtanI nIkathI to velaDI turata ja vRddhi pAme che. tema A lobha potAnI icchAonI puSTi karavA mATe mAyA-kapaTa-mUTha-banAvaTa vigere pAporUpI velaDIne ugADavAmAM amRtanA jevuM kAma karanAra che. (8) tathA lobha e mAna rUpI madonmatta hAthIne tophAnI banAvavAmAM dArU samAna che. jema dArU pIvAthI hAthI gAMDo thAya che ane tophAne caDe che. tema lobhathI dhana-saMpatti vadhatAM A jIva mAnamAM AvI jAya che ane abhimAna dina-pratidina vadhatuM jAya che.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 yogasAra paMcama prastAva A rIte lobha e ghaNAM dUSaNonI vRddhinuM ja kAraNa che. bhAre anartha karavAnuM ja kAraNa che. mATe ja uttama AtmAoe para vastunI spRhA-vAMchA-Asakti ane lobha tyajavA jevo che. je kALe je vastu upalabdha hoya tenAthI ja vyavahAra calAvatAM zIkhavuM joIe. vastuonI jarA paNa icchA karavI ucita nathI. vastuono saMgraha tathA IcchA ja tyajavA jevI che. ||16-17thI. trilokyAmapi ye doSAste sarve lobhasambhavAH / guNAstathaiva ye ke'pi, te sarve lobhavarjanAt // 18 // gAthArtha - traNe lokamAM paNa rAga-dveSa-mohAdi je je doSo che, te te sarve paNa doSo lobhathI ja utpanna thayelA che tathA je koI vinayavivekAdi guNo che. te sarve paNa guNo lobhanA varjanathI ja utpanna thAya che. /18 vivecana - "lobha e sarva paNa du:khonI khANa che. kAraNa ke lobhane paravaza thayelA jIvo potAno svArtha sAdhavA hiMsA-jUTha-corI Adi aDhAre pApasthAnako seve che tathA ajJAnatA-avirati-pramAda Adi doSo sevIne aneka prakAranAM cIkaNAM karmo bAMdhe che." A jIva lobhane paravaza thayo chato para padArthonI abhilASAvALo bane che. para padArtho meLavavAmAM aneka prakAranAM nAnAM-moTAM pApo AcaravAmAM tatpara bane che. jema jema para padArtho prApta thatA jAya che, tema tema te para padArthonI icchA vadhAre ne vadhAre vadhatI jAya che. nAme noho pavakUpha' A kahevatanA anusAre lobhathI vastuonI apekSA vadhatI jAya che. para padArthonI apekSA vadhatAM te meLavavA mATe utsukatA vadhe che. utsukatA pramANe jo vastuonI prApti thaI jAya to rAga vadhe che ane jo vastuonI prApti na thAya, to dveSa-kaDavAza vadhe che. A rIte
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 paMcama prastAva yogasAra lobha e anarthanuM mUla che ane te lobhanA kAraNe kaDavAza-verajheralaDAI-jhaghaDA-manaduHkha-paraspara abolA Adi aneka prakAranAM du:kho Ave che, tethI lobha e sarva duHkhonI khANa che. tathA lobhanA tyAgathI A jIva para padArthonI apekSA vinAno thAya che ane hRdayamAM para padArthonI prAptinI apekSA ja na hovAthI kadAca maLI jAya to paNa tenAthI atizaya utsukatA-adhIrAI AvatI nathI. mana atizaya zAMta rahe che. AkuLa-vyAkuLa ke vihala thatuM nathI ane mana atizaya zAMta ane prasanna rahevAthI yathArtha evuM samyajJAna dhyAna ane samAdhi Adi guNo A jIva prApta karI zake che. mana prasannatAvALu ane dhyAnAdi zubha AcArovALuM banavAthI tenA prabhAve samyagdarzanAdi guNo A jIvamAM pragaTa thAya che. jema jema samatAnI zuddhi ane vRddhi thAya che, tema tema A jIvamAM samyakvAdijJAnAdi ane kSamAdi uttama guNono prAdurbhAva thAya che. A kAraNe ja muni mahArAjA lobhano mULathI kSaya karavA dvArA mukti jevA uttama tattvanI prApti mATe paNa utsukatA sevatA nathI paNa utsukatAno tyAga kare che. have jo muktinI apekSAno paNa tyAga kare to bIjI itara vastuonI apekSA to rAkhe ja kema ? A rIte doSone tyajato ane guNone vadhArato A jIva AtmakalyANamAM vRddhi prApta kare che. /18 nairapekSyAdanautsukyamanautsukyAcca susthatA / susthatA ca parAnandastadapekSAM kSaped muniH // 19 // gAthArtha - para padArthonI apekSA tajavAthI te padArthonI prApti mATenI utsukatA paNa dUra thAya che ane utsukatA dUra thavAthI A jIvamAM
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 303 sArI evI sthiratA prApta thAya che. AvA prakAranI sArI sthiratA e parama AnaMda svarUpa che. tethI A jIve sauthI prathama pa2padArthonI apekSAno tyAga karavo joIe. / 19 / vivecana - A AtmA jyAre svAbhAvika samAdhimAM Ave che. tyAre paramAnaMdanI prApti thAya che. AvA prakAranI sukhadAyaka evI samAdhi meLavavAnA upAyo A pramANe che = sauthI prathama ApaNA potAnA AtmAthI bAhya evI koI paNa jIva vastu - eTale ziSyAdi athavA sevA karanArA jIvonI tathA ajIva= paudgalika vastu meLavavAnI spRhA ane apekSAno sauthI prathama tyAga karavo atizaya jarUrI che. sevA kare evA ziSyAdinI apekSA e paNa du:khadAyI ja che. jo A icchA pUrAya to rAgAdi thAya ane mAnAdi vadhe ane jo A icchA na pUrAya to kleza-kaDavAza ane udvegAdi doSo vadhe. mATe ziSyAdinI icchA karavI te paNa du:khadAyI ja che. tathA koIpaNa prakAranA paudgalika pa2padArthonI apekSA e paNa A jIvane pApamAM ja joDanAra che. 525dArthonI tamannA e moha karAve, rAga karAve. tenI prApti mATe asatya bolAve, mAyA karAve. mATe anaMta saMsAranI vRddhinuM ja kAraNa bane che ane te te vastu icchA pramANe maLI jAya to rAgAdi thAya ane mAnAdi kaSAyo vadhatAM A jIvanuM adhaHpatana ja thAya. mATe AvA prakAranA parapadArthonI apekSAthI dUra rahevAthI A jIvamAM nirapekSatA guNa pragaTe che. nirapekSatA AvavAthI A jIva koIpaNa padArthane ke vyaktine AdhIna thato nathI. paNa sarvathA alipta rahyo chato utsukatA nAmanA doSathI rahita thayo chato tapa-saMyama-jJAna-dhyAna Adi dharma anuSThAno
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 paMcama prastAva yogasAra sArI rIte sAdhI zake che. AvA prakAranA dharma anuSThAnomAM udyamazIla rahelA mahAtmA karmonI nirjarA karatA chatA ApoApa uttama phaLa prAptinA adhikArI bane che. je je vastuonI IcchA A jIva kare che te te vastuo vinA IcchAe puNyodayanA kAraNe sAmethI ja Ave che. A jIvamAM jyAre ucca prakAranI samAdhi-samatAbhAva pragaTa thAya che, tyAre mokSa pratyenI abhilASA paNa nivRtta thaI jAya che. kAraNa ke je jIva potAnA AtmasvabhAvamAM arthAt potAnA guNomAM ja 2me che. ramaNatA kare che. te jIvane mokSanuM sthAna hoya ke koI lokanuM sthAna hoya tenI sAthe kaMI paNa harakata hotI nathI. icchA e ja mohadazA hovAthI jema sAMsArika sukhonI icchA nivRtti pAmI che, tema mokSanA sthAnanI paNa icchA nivRtti pAme che. mAtra jIvano svabhAva urdhvagati karavAno hovAthI sarvakarmonA kSaya pachI A jIva svayaM potAnA svabhAvanA kAraNe ja urdhvagati kare che ane mokSamAM jaIne birAje che. tyAM gayA pachI AtmasvabhAvamAM ja layalIna thAya che ane te AtmA paramasukhano AsvAda kare che. AvuM mokSasukha meLavavA mATe muni mahAtmA apekSA ke utsukatA rUpa lobhano sarvathA vinAza karavA mATe ja prabaLa puruSArtha Adare che. dhanya che te mahApuruSane. / / 19 / / dharmo jihvAyAvad, dharmaH syAt yAvadArjavam / adharmadharmayoretad dvayamAdimakAraNam // 20 // gAthArtha - biddatA=vakratA jyAM sudhI che, tyAM sudhI adharma che ane jyAM sudhI ArjavatA-sa2LatA che, tyAM sudhI dharma che. A pramANe dharma ane adharmanAM A banne mukhya AdikAraNa (pradhAna kAraNa) jANavAM. // 2 // vivecana - A jIvanamAM jyAM sudhI mAyA (kapaTa-juThANuM-vakratA)nI prabaLatA rahe che. tyAM sudhI adharma ja che. kAraNa ke mAyA, kapaTa Adi
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 yogasAra paMcama prastAva doSo hiMsA-jUTha-abrahma Adi doSone ane krodhAdi kaSAyone lAve lAve ne lAve ja che. eTale jyAM sudhI A jIvanamAM mAyA-kapaTabhAva che, tyAM sudhI A jIva vAstavikapaNe dharma pAmI zakato nathI. kadAca jIvanamAM bAhya kriyA vyavahAra AvI jAya, paraMtu karmonI nirjarA kare evA AtmadharmanI vAstavikapaNe prApti thAya evuM banatuM nathI. eTale mAyA e adharmanuM mUla che. mAyAnI jeTalI vRddhi eTalI adharmabhAvanI vRddhi jANavI ane dharmabhAvanI hAni jANavI tathA dharmabhAvanuM kAraNa saraLatA-komaLatA jANavI. jeTalI saraLatAnI vRddhi teTalI dharmanI vRddhi samajavI. A jIvanamAM jeTalA aMze saraLatAnI vRddhi thAya, teTalA aMze dharmanI vRddhi jANavI. saraLatA guNa Ave tyArathI ja dharmano prAraMbha thAya che. jyAM sudhI A jIvamAM saraLatA-niSkapaTabhAva pedA thato nathI, ane vakratA varte che tyAM sudhI dharmanI prApti thatI nathI. eTale saraLatA e dharmaprAptinuM prathama sopAna che. sArAMza ke AtmatattvanA sAdhaka pratyeka AtmAe potAnA jIvanamAM vakratAno-mAyAno tyAga karIne saraLatA-RjutA lAvavI ja joIe ane te doSa tajavA tathA te guNa lAvavA dareka sAdhake prathama prayAsa karavo joIe. vakratAthI kadAca saMsArI koI arthalAbha-kAmasukhano lAbha thaI jAya che, paraMtu Atmadhana khovAI jAya che. AtmAnA guNono vikAsa thato nathI. lokavyavahAramAM paNa ane lokottara mArgamAM paNa saraLa svabhAvI-sajjana mANasa pUjAya che. AdaraNIya bane che. sarva lokone vizvAsanuM sthAna bane che ane pote paNa saraLa svabhAvI hovAthI koIpaNa jAtanuM jUTha ke mAyAnuM pApa karyuM na hovAthI nirbhaya rahyo chato ciMtA Adi doSothI mukta banIne ujavaLa jIvana jIvI zake che.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 paMcama prastAva yogasAra vakratA eTale haiye jUduM ane hoThe jUThuM bolavAvALo jIva potAnI karelI mAyA khullI thaI jaze to huM bAjI hArI jaIza. AvI AvI ciMtAothI sadA gherAyelo ja rahe che ane eka juThane DhAMkavA bIjAM aneka jAThANAM Adare che ane vakratAvALo manuSya sarvatra lokamAM avizvAsanuM sthAna bane che. tethI mAyAvI-kapaTI svabhAvano arthAta vakratAno tyAga karavo. A vakratA e adharmanuM ane saraLatA e dharmanuM prathama pagathiyuM che. jo AtmadharmamAM vikAsa sAdhavo hoya ane AtmakalyANa karavuM ja hoya to zakya bane teTalo prathamathI ja mAyAno tyAga ane saraLatAnI prApti thAya tevo abhyAsa karavo joIe. potAnA jIvanamAM paNa vakratAnA tyAganA ane saraLatAnI prAptinA ja upAyo apanAvavA joIe ane evA ja lokonI sAthe beThaka-uThaka tathA paricaya rAkhavo joIe. potAnuM jIvana bagADe tevA mitravargathI paNa dUra rahevuM, e ja jIvanane dhanya banAvavAnA upAyo che. ||20gA. sukhamArjavazIlatvaM, sukhaM nIcaizca vartanam / sukhamindriyasaMtoSaH, sukhaM sarvatra maitryakam // 21 // gAthArtha - saraLatA e ja (Arjava svabhAvanI zIlatA e ja) sukharUpa che. namrabhAvapUrvakanuM vartana e ja sukha che. pAMca indriyonA viSayomAM saMtoSIbhAva e ja sukha che ane sarva sthAnomAM maitrIbhAva e ja sukha che, Ama samajavuM. /21// | vivecana - ArjavabhAva-saraLatA pUrvakano svabhAva e sukhanuM sAdhana che. jenA jIvanamAM saraLatA guNa aMgeaMgamAM vyApta thayo hoya che, game tevA kaDavA athavA mIThA prasaMgo Ave to paNa bIjA jIvonI sAthe lezamAtra paNa chaLa-prapaMca-mAyA-kapaTabhAva sevatA nathI. tevA
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 307 loko sarvatra vizvAsanuM sthAna bane che. mAna-pAna pAme che. sarvatra AdaraNIya bane che. loko paNa tenA pratye saraLatAthI ja vyavahAra kare che. tenI sAthe koI kUDa-kapaTa karatuM nathI, mAyA sevatuM nathI. A rIte niSkapaTI jIvanuM jIvana A bhavamAM sukhamaya bane che ane AvA prakAranA sadAcAranA sevanathI parabhavamAM paNa sadgati pAmavAthI parabhava paNa sukhamaya bane che. mATe "ArjavabhAva" e ja parama sukha svarUpa che. namratApUrvaka vartana-vyavahAra karavo e sukhanuM bIjuM kAraNa che. sarve paNa jIvonI sAthe vinayapUrvaka bolavA-cAlavAno vyavahAra sadAkALa sukhadAyI ane sanmAnadAyI bane che. vinayaguNa-namra svabhAvapUrvakanuM vartana e sarva guNonI khANa kahevAya che. vinayI svabhAvathI loko uMcu sthAna prApta kare che. ziSyo gurujI pAsethI vinayI svabhAvanA kAraNe zreSTha jJAnadazA prApta karI zake che ane zreSTha zrutajJAnanI prApti thatAM AtmavikAsamAM tathA paranA vikAsamAM paNa uttama bhAva bhaje che. zreSTha zratanI prApti thatAM A jIva paropakAra karI zake che ane tenA dvArA AtmakalyANa sAdhI aMte dhyAna-samAdhimAM lIna thaI zake che tathA indriyonA sukhothI virakta banIne vairAgyabhAvanI parAkASTA pAmIne AtmaguNono AnaMda anubhavI zake che. tathA vinayathI gurujI AdinA cittane raMjita karIne ghaNA lAbho meLavI zake che. A jIva indriyonA viSayonA upabhogano bhikhArI banato nathI, paNa je kAle je viSaya prApta thayo hoya tenAthI calAvI letAM zIkhe che. tenAthI ghaNo ja saMtoSI thayo chato adhIraja ke Akula-vyAkulatA pAmato nathI. tethI kaSAyanI mAtrA vRddhi pAmatI nathI paNa hAni pAme che. tathA je kAle je maLe tenAthI jIvana nirvAha calAvavAnI TevavALo
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 paMcama prastAva yogasAra banI jAya che. tenA kAraNe koInI paNa sAthe alpamAtrAe paNa jhaghaDo kleza ke kaDavAza thatI nathI, paraMtu sarva lokonI sAthe mIThAzapUrvakanI mitratAmAM ja varte che. koInI paNa pAsethI koI paNa vastunI apekSA A jIva rAkhato nathI. potAnA ziSyo taraphathI vinaya sacavAya tevI paNa apekSA A jIva rAkhato nathI. A kAraNe sarva sthAne maitrIbhAvane pAme che. ane pariNAmanI dazA ghaNI ja nirmaLa rAkhe che. ll11aaaa saMtuSTaM saralaM somaM, nanaM taM kUragaDDam / dhyAyan muni sadA citte, ko na syAccandranirmalaH // 22 // gAthArtha - saMtuSTa (khuza mIjAmAM rahenArA) sarala svabhAvI, saumya guNavALA (zAMta prakRtivALA) ane namratA guNavALA kUragaDu RSinuM dhyAna karanAro kayo manuSya caMdranA jevo nirmaLa na bane ? arthAt kUragaDu muninuM ciMtana karanAro jIva avazya nirmaLa bane ja che. //rarA vivecana - saraLatA, saumyatA, saMtoSa ane namratA vigere guNone jIvanamAM AtmasAta karavA joIe. AvA prakAranA guNovALuM jIvana ja AtmAno upakAra karanAruM che. sAdhaka evo A AtmA jayAre umadAbhAvathI jenuM dhyAna kare che, tyAre te jIva vAstavika tevA svarUpane pAme ja che. tenA upara kuragaDu RSinuM zAstramAM dRSTAMta Ave che, te dRSTAMta A pramANe che. A kUragaDu muni atizaya zAMta prakRtivALA, namra svabhAvavALA, saraLatA ane saMtoSa guNayukta hatA. mohanA vikArono atizayapaNe vijaya prApta karyo hato. parama samatArasathI bhareluM teozrInuM pavitra jIvana hatuM. mAtra pUrve bAMdhelA kSudhA vedanIya karmanA udayanA kAraNe tapa karI zakatA na hatA. eka vakhata saMvatsarI parvano divasa Avyo. tevA divase paNa
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 309 navakArazInuM paccakhkhANa karyuM. navakArazI karavA mATe AhAra vahorI lAvyA. AhAra lAvIne tapasvI evA cAra bIjA munione AhAra dekhADyo. tyAre te tapasvI cAre mahAtmAoe kUragaDu RSinA AhAravALA pAtramAM ghUMkyuM ane kahevA lAgyA ke Aje saMvatsarI mahAparva che. Aje navakArazI kema karAya? kama se kama Aje to kaMIka tapa karavo joIe. kUragaDu RSi mauna rahyA. mArAthI tapa thato nathI. tethI A tapasvI mahAtmAone dhanya che. ema ghUMkanArA munionA tapaguNanI anumodanA karatAM karatAM teonuM ghUMka paNa mArA mATe amRta tulya che. Avo manamAM vicAra karIne atizaya samatAbhAvapUrvaka ane ghUMkanArA munio pratye tapasvI tarIkenA bahumAnabhAvapUrvaka hRdayamAM jarA paNa teo pratye dveSabhAva lAvyA vinA ja te AhAra vAparavA lAgyA. potAnAthI tapa thato nathI, tethI svaduSkatanI gartA karatAM karatAM zubhabhAvanA bhAvatAM bhAvatAM kSapakazreNI upara ArohaNa karIne te muni kevalajJAnI-kevaladarzanI banyA. A vArtA jANIne temanA AhAramAM ghUMkanArA cAre tapasvI munio Azcarya pAmyA ane pote karelA thuMkavAnA duSkRtyanI niMdA karatA karatA teo cAre tapasvI munio paNa kevalajJAnI banyA. kharekhara saraLa ane nikhAlasa svabhAva zuM kAma kare che? tenuM A pAramArthika dRSTAMta che../22TI sukumArasurUpeNa zAlibhadreNa bhoginA / tathA taptaM tapo dhyAyan, na bhavet kastaporataH // 23 // gAthArtha - atizaya sukomaLa kAyAvALA ane atizaya sArA rUpavALA evA ane bhogI evA zAlibhadrajI vaDe je tevA prakAranuM zreSTha tapa karAyuM che, te tapanuM dhyAna karato (ciMtana karato) kayo manuSya tapamAM otaprota bane ? ||23ii.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama prastAva yogasAra vivecana - jemanA pitAzrI putrasnehathI devalokamAMthI 99 peTIo ratno-dAgInA ane vastronI bharelI mokalatA hatA. evA zreSTha puNyazALI zrI zAlibhadra zeTha jaina zAsanamAM bahu ja jANItA che. dhannA ane zAlibhadra ema sALA-banevInI joDI kahevAtI hatI. zAlibhadrajInI bahenano vivAha dhannAjI sAthe thayo hato. te zAlibhadrajInI Rddhi-siddhi lokone Azcarya pamADe tevI hatI. khuda zreNika mahArAjA paNa temanI saMpattinI vAta sAMbhaLIne Azcarya pAmyA hatA ane teone paNa zAlibhadranI Rddhi jovAnuM mana thayuM hatuM. AvA prakAranI deva jevI Rddhi-siddhine zAlibhadrajI pUrve karelA puNyanA udayathI bhogavatA hatA. 310 AvI sukha-saMpattino paNa tyAga karIne paramAtmA zrI mahAvIradeva pAse cAritra grahaNa karyuM ane potAnI sukomaLa kAyA hovA chatAM paNa ugra tapa karavA mAMDyuM. sALA ane banevI ema bannee sAthe vaibhAragirivara upara ApaNI kalpanAmAM paNa na Ave tevuM tapa AdaryuM, agni jevI atyaMta tapelI zIlA upara anazana AdaryuM. mAkhaNa jevI atizaya sukomaLa kAyA pIgaLavA chatAM vizuddha ane atizaya nirmaLa pariNAmavALA zAlibhadra muni jarA paNa DagyA nahIM, balke samatAbhAvapUrvaka dehano tyAga karIne sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thayA. AvA prakAranA tyAgI-tapasvI-vairAgI evA muninuM dhyAna karatA karatA ApaNAmAM tevA tapa-tyAga ane vairAgyAdi guNo Ave evI bhAvanA bhAvavI. ucca prakAranA tyAga-tapa ane vairAgyAdi guNonI prApti karavA mATe sAdhaka AtmAoe AvA uttama tapasvI zAlibhadra jevA muni mahAtmAonA jIvananuM dhyAna karavuM. jethI ApaNI paNa AhArAdi uparanI mamatA kaMIka mAtrAe ochI thAya. kaMIka aMze paNa temanA guNo ApaNAmAM Ave. / / 23 /
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva kiM na cetayase mUDha ! mRtyukAle 'pyupasthite / viSayeSu mano yatte, dhAvatyeva niraGkuzam // 24 // 311 gAthArtha - he mUDha jIva ! mRtyukAla atizaya najIka AvavA chatAM paNa tuM kema kaMI vicAra karato nathI. kAraNa ke je tArUM mana haju paNa viSayo tarapha niraMkuzapaNe doDe ja che. / / 24 / vivecana - ATaluM ATaluM samajAvavA chatAM paNa he jIva ! tuM kema kaMI samajato nathI. mRtyukAla have atizaya najIka Avyo che, to paNa tane vairAgya kema thato nathI ane viSayo tarapha ja mana kema doDe che ? A pApamaya indriyonA viSayo to bhavobhavamAM anaMtIvAra maLyA che ane bhogavyA che ane tyAM ne tyAM choDIne ja tuM Avyo che, to have to kaMIkha vicAra kara ! A bAjI pharI pharI maLavI atizaya muzkela che. narabhava-jainazAsana-uttama ghara-uttama saMskAro maLyA chatAM, jo tuM vairAgyavAna na thAya ane mohAMdha ja rahe to AvA zreSTha vairAgyanI AzA bIje kyAM rAkhavAnI rahe ! vIjaLInA camakArA jevuM A jIvana che. viSayabhogo asAra ane kSaNika che. mATe he jIva ! tuM haju paNa jaldI samajI jA ane viSayabhogonI vAMchAo tyajI de ane uttama guNonuM AlaMbana laIne AtmasAdhanAmAM joDAI jA, // 24 // jIvite gatazeSe'pi, viSayecchAM viyojyate / cet tapaH praguNaM cetastataH kiJcid na hAritam // 25 // gAthArtha - (paraMtu) he jIva ! tArUM AyuSya lagabhaga pUrNa thavA AvyuM hovA chatAM paNa jo tArUM mana viSayonI icchAthI virAma pAmyuM
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 paMcama prastAva yogasAra hoya ane jo tapa AcaravAmAM tatpara banyuM hoya to haju paNa kaMI gumAvyuM nathI (arthAt bAjI tuM sudhArI zake che.) /rapI. vivecana - pAMca indriyonA viSayo viSama-bhayaMkara che. A vAta zAstro dvArA jANItI che. jJAnasArASTaka (7-7)mAM pUjaya upAdhyAyajI mahArAjazrI yazovijayajIe kahyuM che ke - sparzamAM hAthI, rasamAM mAchalu, gaMdhamAM bhamaro, rUpamAM pataMgIyuM ane zabdamAM haraNa Asakta thayuM chatuM mRtyu pAme che. A badhA ekaeka indriyanA viSayanI AsaktithI mRtyu pAme che to jene pAMce indriyo upara kAbu gumAvyo che tenuM to pUchavuM ja zuM? jo upara kahelA jIvo eka viSayamAM Asakta thayA chatAM mRtyune ja varyA che, to tuM pAMca viSayomAM Asakta thayo chato anaMta ane apAra evA saMsArasamudramAM DUbI jaIza. tethI he jIva ! tuM kaMIka vicAra kara. vicAra kara. A bAjI pharIvAra maLavI muzkela che. vaLI tAro mRtyu samaya paNa upasthita thato jAya che. koNa jANe tuM A bhavamAM keTaluM jIvIza ? kyAre A bAjI saMkelAI jaze ane anya gatimAM dhakelAI jaIza. mATe thoDIka utAvaLa kara. ATaluM ATaluM samajAvavA chatAM paNa tAruM mana managamatA indriyonA viSayomAM kema mhAle che? zAstrIya jJAna ane mahAtmA puruSonAM vacanorUpI aMkuza vaDe manane kabaje karIne tuM viSayothI virakta bana, viSayono tyAgI bana. viSayothI virakta banIne pUrvabaddha karma khapAvavA mATe tathA indriyonI caMcaLatA rokavA mATe bAhya-abhyatara tapamAM joDAI jA, ane temAM tAro prabaLa puruSArtha phoravavA dvArA tArA manane utsAhita ane prabhAvita kara. jenAthI tArUM bAkI raheluM mAnava jIvana saphaLa thaI jAya. aMte maraNa sudharI jAya. jo tana ane manane guNonI sAdhanAmAM joDIza to bhava sudharI jaze.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 313 parabhava sudhAravAnI A chellI taka che. ema samajIne he jIva ! tuM tArA AtmAne samajAvI le. //rapI/ kUTajanmAvatAraM svaM, pApopAyaizca saGkulam / vyarthaM nItvA batAdyApi, dharme cittaM sthirIkuru // 26 // | he jIva ! kUDakapaTAdi karavA dvArA ane pApamaya upAyothI vyApta evA tArA potAnA bhavane te vyartha karyo che. tethI haju paNa dharmamAM tArA cittane sthira kara. (jenAthI tAro uddhAra thaI jAya.) tAro bhava sudharI jAya. ||26 vivecana - he jIva ! tuM tArA pasAra karelA jIvanane arthAta bhUtakALane barAbara jo. pasAra karelA A bhUtakALanA jIvanamAM keTalA keTalA kUDa-kapaTa ane mAyA karI che ! keTalA lokone chetaryA che? keTalAM badhAM hiMsA-jUTha Adi pApo karyA che. khoTAM khoTAM pApo karIne keTalA keTalA bhadrika jIvone bhoLavyA che ? jaina zAstromAM varNavelAM aDhAre pApasthAnako sevIne tIvra azubha karma upArjana karIne A tArA AtmAne bhArekarmI banAvIne prApta thayelA durlabha evA A manuSyabhavane kema gumAvI rahyo che ! uTha, jAga. dharmapuruSArtha AdaravA jaldI taiyAra thaI jA. haju paNa he cetana ! bAjI tArA hAthamAM che. tuM vadhAre jAgRta thaI jA. anAdikALanA abhyAsavALA banelA pAMca indriyonA viSayarasanI Asaktine choDIne bhogadazAthI dUra thaIne yogadazAmAM joDAI javA mATe saMyama mArgamAM manane lagAvI de. tArA manane saMyama mArganuM rasika banAvI le. cAritra dharmanuM vidhipUrvaka suMdara pAlana karavAmAM joDAI jA. jenAthI aneka janmomAM bAMdhelA ghaNAM kharAM karmo eka bhavamAM paNa toDI zakAya che. pramAda tyajIne sAvadhAna thaI jA. ghaNA bhavonAM karmo paNa eka bhavamAM sAcI jAgRti vaDe toDI
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 paMcama prastAva yogasAra zakAya che. cAritradharma e karmonA kSayano anupama upAya che. zAstromAM paNa cAritra dharmano mahimA ghaNo ja jaNAvyo che. tethI saMsAra tyajIne cAritra dharmano svIkAra karI le. svabhAva ramaNatArUpa nizcaya cAritra ane samiti-guptinA pAlana rUpa dravyacAritrano svIkAra karI le. AvuM zreSTha ane mokSanA parama upAyabhUta cAritra pAlana karavAthI A AtmAnI AtmabhAvamAM sthiratA vadhatAM sarve paNa karmono kSaya thAya che ane A AtmAne muktidazAnI prApti thAya che. mATe he AtmanuM ! haju paNa tuM jaldI kara, tArA potAnA AtmAne taiyAra kara. bhogadazAno tyAga kara ane yogadazAmAM joDAI jA. //ra6ll anantAn pudgalAvartAn nAtmannekendriyAdiSu / bhrAnto'si cchedabhedAdivedanAbhirabhidrutaH // 27 // sAmprataM dRDhIbhUya sarvaduHkha davAnalam / vratadukhaM kiyatkAlaM, saha mA mA viSIda bhoH // 28 // gAthArtha - he Atman ! tuM ekendriyAdinA bhavomAM anaMta pudgala parAvartana kALathI bhaTakyo che ane te te bhavomAM chedana-bhedana vigerenI ghora vedanA vaDe te herAna thayelo che. jethI have (A zAsana maLyuM che tyAre) majabUta hRdayavALo banIne sarva du:khone bALIne bhasmIbhUta karavAmAM dAvAnaLa tulya evA mahAvratonA pAlanamAM prApta thatA thoDAka duHkhane thoDAka samaya sudhI sahana karI le, paNa kheda karIza nahIM, mana uMcuM karIza nahIM. 28 vivecana - saMyamI jIvana jIvavAmAM kyAreka kyAreka koIka koIka muzkelIo paNa Ave che. paraMtu te kALe saMyama dharma upara ke saMyamI jIvana upara aprIti-nAkhuzIbhAva na AvI jAya ane bodhidurlabhatA na thaI jAya te mATe guruvaro hitazikSA rUpe zikhAmaNa Ape che ke -
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 315 he jIva ! bhUtakALamAM sUkSma-nigodanA bhavomAM anaMta pudgala parAvartanakALa sudhI avyavahAra rAzimAM rahIne ane tyArabAda bAdara nigodanA bhavomAM AvIne anaMta ane apAra du:kho te bhogavyAM che, te kema bhUlI jAya che. te duHkhonI sAme vratapAlanamAM paDatuM kaSTa to nahIMvat che. A vAta tuM kema samajato nathI ? nigodanA bhavomAM avyaktapaNe duHkho bhogavavAM ja paDe che. jIvanuM lakSaNa je jJAnasaMjJA che, te paNa ghaNIkharI AvRtta thaI jAya che. tyAMthI nIkaLIne bAdara nigodamAM A jIva Ave che. te pachI pRthvIkAya, aSkAyAdinA bhavomAM apAra janma-maraNa kare che. te kALe bhUkha-tarasa-ThaMDI-garamI-tApa Adi aneka prakAranAM duHkho tathA chedana-bhedana-cIrAvuM vigeremAM paNa du:kho A jIva bhogavato ja Avyo che. he jIva ! jo tuM tArA AvA du:khavedanavALA bhUtakALane yAda karIza to tenI sAme tapAlanamAM to nahIMvat (alpa mAtrAe ja) duHkha che. zAstrane anusAra tuM tAruM bhUtakAlIna jIvana smaraNamAM lAva, to tane samajAze ke nigodAdinA bhavomAM vadhAre du:kha che ke vratapAlanamAM vadhAre duHkha che? ekendriyAdinA bhavomAM veThelAM duHkhone AMkha sAme lAva to A vAta avazya samajAze. uparanI vAtano dIrghadraSTithI vicAra karIne he jIva ! AtmakalyANane ja karanArA evA vratapAlanamAM tuM jaldI jaldI sthira thaI jA . saMyamamArgamAM AvatA parISaNo ane upasargone samatAbhAvapUrvaka sahana karIne anaMta bhavomAM bAMdhelA karmono viccheda karavA te tatpara banI jA. tane karmono uccheda karavAnI A eka suMdara taka maLI che. mATe saMyamapAlanamAM AvatAM kaSTone samyambhAve samatApUrvaka sahI le. vAraMvAra AkuLa-vyAkula na thA. kheda ke viSAda na kare. AvI kama khapAvavAnI
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 316 paMcama prastAva taka vAraMvAra Avaze nahIM. keTalIe puNyAIe A bhava, A saMyama ane A sAdhanA maLI che, takane jhaDapI le. A pramANe sAdhake pote ja potAnA AtmAne samajAvIne saMyama mArganA pAlanamAM potAnA AtmAne vadhArene vadhAre sthira karavo. AtmAne saMyamapAlanamAM sthira karavAmAM ja sAcuM hita chupAyeluM che. // 27-28 upadezAdinA kiJcit, kathaJcit kAryate paraH / svAtmA tu svahite, yoktuM munIndrairapi duSkaraH // 29 // gAthArtha - upadeza Adi ApavA vaDe parane kema karIne paNa dharmamAM joDI zakAya che. paraMtu potAnA AtmAne AtmahitamAM joDavo. te kArya munIndro vaDe paNa ghaNuM duSkara che. //rA vivecana - A saMsAramAM durlabha evo manuSyano bhava, jaina kula, deva-guru-dharmanI sAmagrI prApta karIne potAnA ane paranA AtmakalyANamAM satata prayatnazIla rahevuM joIe. sarve paNa manuSyo mAnavajIvananA vyavahAro calAvavA, kamANI karavI. lagnAdi karavA, bALa-baccAne bhaNAvavA-paraNAvavA ityAdi kAryo to kare ja che. paraMtu sva-paranA AtmakalyANanA kAryamAM prayatnazIla rahevAmAM ja A mAnava jIvananI saphaLatA che. A vAtane pradhAnapaNe cittamAM rAkhavI joie. ApaNAmAM kadAca bolavAnI caturAI AvI hoya to jema parane upadeza ApIne suMdara bhASAthI vyAkhyAna ApIne paranuM kalyANa karavA mATe A jIva sAro evo prayatna kare che. suMdara upadeza Ape che. vAkchaTAthI suMdara bole che, tema potAnA AtmAnA kalyANa mATe paNa pote prayatna karavo joIe. ghaNI vakhata parane upadeza ApavAmAM A jIva ghaNo prayatna kare che. paraMtu potAnA AtmAne samajAvavAmAM tevo prayatna karato nathI.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 317 jema abhavya jIvo mAkhInI pAMkhane paNa du:kha na thAya tevuM bahArathI cAritra pALe che. suMdara upadeza Ape che. paNa pote koro dhAka ja rahe che. pote bahArathI sArUM jIvana jIvIne AcAryapada paNa prApta karI le che. AcArya pada prApta karyA pachI suMdara vAcanAo dvArA ziSyavargane dharmanI preraNA ApI dharmamArgamAM joDe che. paraMtu pote mokSatattvanI zraddhA paNa karato nathI, tenAthI potAnuM AtmakalyANa sAdhI zakato nathI. tevI ja rIte keTalAka AtmAo ''paropaveze paSDityam'' kahevatane anusAre upadeza Adi ApavA dvArA bIjA jIvone dharmanI ghaNI ghaNI preraNA Ape che. chatAM potAnuM hRdaya temAM korU ja rAkhe che. tethI potAnuM Atmahita sAdhavAmAM pramAda seve che. munIndro paNa ghaNI vakhata A Atmahita sAdhI zakatA nathI. teo paNa kyAreka mohavaza thayA chatA Atmahita sAdhavAmAM niSphaLa thAya che. ATalI badhI uMcI sthiti prApta karyA pachI AtmAnuM hita sAdhI levuM. temAM ja AtmAnI bhalAI che. AtmakalyANa sAdhavuM e ja mAnava jIvananuM mukhya kartavya che. mATe sarve paNa mumukSu AtmAoe sva-paranuM hita sAdhavAmAM niraMtara jAgRta rahevuM. potAnuM kalyANa sAdhavAmAM vizeSe karIne sAvadhAna rahevuM. AvA prakAranA sAnukuLa saMjogo pharIthI maLavA ghaNA ja duSkara che. rA yadA duHkhaM sukhatvena, duHkhatvena sukhaM yadA / munivRtti taddA tasya, mokSalakSmI: svayaMvA rUA gAthArtha jyAre muni mahAtmA saMyamI jIvanamAM AvatI muzkelIone (duHkhone) sukharUpe samaje ane indriyajanya sukhane duHkharUpa samaje che. tyAre te mahAtmA puruSane mokSalakSmI svayaM vare che. ||30nA --
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 paMcama prastAva yogasAra vivecana - A jIvane saMsArI bhAvono tathA indriyajanya sukhono AnaMda je anAdikALano jAma hato te ogaLI gayo hoya ane tyAgatapa-saMyama ane svAdhyAyamAM ja AnaMda lAgyo hoya, tyAre tevA prakAranA guNonI sAdhanA karavAmAM kadAca upasarga-parISaho AvI paDe to paNa te duHkho karmonI nirjarA karAvanAra hovAthI tene A jIva jyAre sukha mAne che ane te duHkhone ghaNA ja samatAbhAvapUrvaka sahana kare che tathA temAM AtmAnuM hita ja che. Ama samajIne te Arta-raudradhyAna karato nathI tathA jema jema vadhAre pramANamAM upasarga-parISaho rUpa kaSTo Ave che. tema tema karmo nAza thatAM jatAM hovAthI samatAnA sukhano AnaMda vadhato ja jAya che. tathA uttama ane kalyANakArI evuM saMyamI jIvana jIvavAmAM AvatuM Indriyajanya kSaNika duHkha, akSaya, avyAbAdha ane anaMta evA mokSasukha ApavAmAM samartha bane che. Ama samajIne alpamAtrAe paNa ArtaraudradhyAna karyA vinA uchaLatA ullAse te du:kha sAdhakajIva sahana kare che ane manathI mAne che ke A du:kha parama apAra ane anaMta evA AtmaguNonI prAptirUpa sukhanuM kAraNa che. Ama samajIne mananI makkamatA pUrvaka upasarga-parISaha ghaNA hoMze hoMze sahana kare che. AvA prasaMgomAM cittane jarA paNa udAsa ke kaSAyavALuM banAvato nathI. tathA indriyajanya sukha rAga-dveSAdi vikAronuM ja kAraNa hovAthI te sukha paNa anaMta ane apAra du:khanuM ja kAraNa che. Ama samajIne AvA prakAranA bhautika sukhathI zakya bane teTalo dUra rahe che. AvA adhyavasAyavALA muni mahAtmAne muktirUpI lakSmI sAmethI AvIne vare che. AtmasamAdhimAM lIna banelA munine AtmaguNonA paramAnaMdano sAco anubhava thAya che. sArAMza ke bhautika duHkha sahana
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 319 karatAM jo samabhAva rAkhavAmAM Ave ane bhautika sukha mohajanaka tathA vikAra karanAra hovAthI tene duHkharUpa A jIva jyAre mAne che tyAre mokSalakSmI sAmethI AvIne svayaM AvA jIvane vare che. tethI ghaNA sukhazelIyApaNuM na sevatAM uttama guNonI prApti mATe du:kha paNa sahana karatAM zIkhavuM joIe. kathaMcit duHkha sahana karavAnI paNa Teva pADavI joIe. upasarga ane parISahonuM duHkha alpakAlIna che ane mAtrAmAM paNa alpa che. jyAre tene samabhAvapUrvaka sahana karavAthI prApta thatuM mokSasukha anaMtakAla rahenAra ane apAra che. uttama AtmAoe Avo viveka karavo. dIrghadaSTithI vicAra karavo. / / 30 / sarvaM vAsanayA duHkhaM, sukhaM vA paramArthataH / mlAyatyastrekSaNe'pyeko, hato'pyanyastu tuSyati // 31 // ' gAthArtha - paramArtha dRSTie vicAra karIe to sAMsArika sarve paNa sukha ane duHkha e saghaLuM ya mananI kalpanA mAtra che. kAraNa ke zastrone joIne ja eka jIva kSobha pAmI jAya che. (DarI jAya che) ane bIjo jIva e ja zastrane joIne haNAvA chatAM ghaNo rAjI thAya che. / / 31 / vivecana - munirAja mahAtmAo AtmakalyANanI sAdhanA karatAM AvatA duHkhane sukha samaje che. jema dhana kamAvAnA arthI jIvo dhana kamAvA mATe deza-paradeza bhaTake, rAta ujAgarA kare, ugharANI Adi mATe dhakkA khAya to paNa te tamAma duHkhone dhanathI prApta thatA indriyajanya sukhano A jIva arthI hovAthI gaNakArato nathI. balke AvAM duHkho sahana karavAmAM paNa sukha samaje che. tevI ja rIte tattvadRSTi khUlatAM jyAM jyAM AtmatattvanI siddhi thatI hoya tyAM tyAM tenA mATe sahana karAtuM
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 320 paMcama prastAva du:kha paNa mahAmahotsava jevuM sukhakArI lAge che. AvuM du:kha sahana karanAro jIva vicAre che ke upasargo ke parISaho sahana karavAmAM AvatuM je duHkha che, te alpakAlIna ja rahevAvALuM che. paraMtu tene jo samabhAvapUrvaka sahana karIne karmonI nirjarA karavAmAM Ave to tenAthI prApta thatuM sukha anaMtakALa rahenAra che. jema paramAtmAzrI mahAvIra prabhue teonI 30 thI 42 varSanI uMmaramAM ghaNA upasargo ane parISaho sahana karyA ane te paNa avarNanIya sahana karyA, to paNa 12aa varSa mAtra ja ane tenAthI prApta karelA kevalajJAnAdi guNono AnaMda je che, te anaMtakAla rahe tevo che. tethI teone A du:kha paNa sukharUpa lAge che. bhogI jIvanI buddhi bhoga tarapha ja hovAthI tene thoDuM du:kha paNa ghaNuM lAge che. jyAre uttama AtmAo thoDuM duHkha sahana karIne paNa anaMtakALanA sukhane levA talase che. jema yuddhamAM kAyara mANasa talavAra Adi zastrone joIne ja atizaya bhaya pAmIne bhAgI jAya che. jayAre anya zuravIra mANaso yuddhanA medAnamAM utaryA chatAM kadAca zastrothI haNAya. are kadAca mRtyu thaI jAya to paNa mahotsava jevuM mAnIne AnaMda mAne che. tevI ja rIte koIka kAyara sAdhu upasarga-parISahanI vAta sAMbhaLIne tenA bhayathI dhruje che. jayAre bIjo zUravIra saMyamI sAdhu gajasukumAla muni-khaMdhaka muni-mahAvIra prabhu tathA sukozala muni AdinI jema maraNa AvI jAya tevAM kaSTo sahana karavA chatAM tenAthI prApta thanArA anaMta ane aparimita AtmasukhathI ghaNo ja AnaMda mAnanArA hoya che. eTaluM ja nahIM paNa AvA prakAranA du:khanA saMvedanamAM paNa samatArasamAM jhulanAra hoya che. A du:khane paNa anaMta sukha apAvanAra hovAthI sukha ja mAne che. 31//
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 321 yogasAra paMcama prastAva sukhamagno yathA ko'pi, lInaH prekSaNakAdiSu / gataM kAlaM na jAnAti, tathA yogI pare'kSare // 32 // gAthArtha - athavA bhautika sukhamAM magna thayelo manuSya athavA deva ema koI paNa jIva nATaka Adi dazya jovAmAM lIna thayo chato gayelA kALane (ujAgaro thAya to paNa) jANato nathI. tema kSaya na pAme tevA arthAtu anaMtakALa sudhI rahevAvALA evA paramAtmadazAnA paramasukhamAM lIna thayelo yogI puruSa paNa vItelA kALane jANato nathI. ||32 vivecana - jema bhogI jIva bhogasukhamAM ja AnaMda mAnato hato bAhya sukhasaMpattinA upabhogamAM tathA bhogavilAsanA sukhomAM DULyo chato manuSya athavA devalokamAM rahelo samRddhivALo deva, devIonA nAca-gAna, aneka prakAranAM raMga-taraMgI saMgIta tathA vAjiMtranA nAda sAthe thatAM mohajanaka nRtyo jovAmAM eTalA badhA AnaMdamAM garakAva thaI jAya che ke keTalo samaya thayo ? tenuM eTale ke gayelA samayanuM bhAna bhUlI jAya che. keTalo kALa vItI gayo, tenI tene khabara rahetI nathI. tenI jema ja yogI mahAtmA paNa AlaMbanabhUta paramAtmAnA dhyAnamAM ane tenA dvArA AlaMbanIya evA potAnA AtmAnuM svarUpa ciMtana karavAmAM parama AnaMda pAmavA svarUpa zreSTha samAdhidazAmAM jyAre magna thaI jAya che, tyAre alaukika AnaMdane anubhavatA chatAM te tamafpa na nAnAti keTalo kALa gayo, tene paNa teo jANatA nathI. AtmAnA guNono anubhava karavA svarUpa paramAnaMdamAM magna thayelA yogI mahAtmA paNa gayelA kALane jANatA nathI arthAta paramAnaMdamAM evA layalIna banI jAya che ke sukhanA anubhavanA kAraNe
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 paMcama prastAva yogasAra keTalo kALa pasAra thaI gayo, tenI khabara paNa rahetI nathI. paramAnaMdamAM magna banelA A munino attaravAsI deva karatAM paNa adhika sukhano anubhava kare che. kAraNa ke munine potAnA guNonuM sukha che. jayAre anuttaravAsI devane pagalika sukha che, eka svAdhIna sukha che ane bIjuM parAdhIna mukha che. jethI te banne samAna nathI. samatAdazAnuM je sukha che, te muktinA sukhanI vAnagI svarUpa che ane te samatAbhAvanuM sukha mAnavabhavamAM ane temAM paNa munipaNAmAM savizeSa anubhavAya che. te sukhanI tulanA anya koI paNa padArthanI sAthe thaI zakatI nathI. kAraNa ke je AtmaguNonuM sukha che, te svAbhAvika sukha che, anupacarita sukha che. anupama sukha che. te sukhano eka nAno aMza paNa svarganA daivika sukhamAM nathI. kAraNa ke daivika sukha para evA pudgala dravya ane devI Adi anya jIvane AdhIna che. jyAre guNonuM sukha sarvathA pAradravyathI mukta che. mATe potAnA guNonA anubhava svarUpa je sukha che, te to anubhave te ja jANe che. muni mahAtmAo jJAnAdi (jJAna-darzana ane cAritra) A guNonI ramaNatAno je svAbhAvika AnaMda anubhave che, te kalpanAtIta che tathA koIpaNa upamAthI samajAvI zakAya tevuM nathI. mAtra te te guNono anubhava karIe to ja te sukha jaNAya che. 3rA mRgamitro yadA yogI, vanavAsasukhe rataH / tadA viSayazarmecchA, mRgatRSNA vilIyate // 33 // gAthArtha - jyAre yogI mahAtmA araNyavAsamAM rakta banyA chatA mRgAdi pazuonA mitra bane che, tyAre sAMsArika koIpaNa upAdhio mAthA upara na hovAthI yogI nizcitatAnuM je paramasukha pAme che, te
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 323 yogasAra paMcama prastAva sArvabhauma evA cakravartIne paNa kyAMthI hoya? arthAta cakravartI saMsAranA sukhe bhale sukhI hoya, paraMtu mAnasika upAdhiothI gherAyelA hovAthI atizaya duHkhI ja duHkhI che. //33ii. vivecana - vanavAsI banelA munine araNyamAM mRgo ja mitra hoya che. tenI sAthe mIThA vArtAlApamAM ane saMsAranI tamAma upAdhiothIviDaMbanAothI lIdhelI muktino je AnaMda te mahAtmAone hoya che. te avarNanIya ane akathya hoya che. mAthA upara koIpaNa jAtanI ciMtA ke Tenzana vinAno kevaLa AnaMda ja AnaMda hoya che. A AnaMda to je mANe te ja jANe. eTalA mATe ja araNyavAsI pazuonI sAthe mitratA karanArA munine je yathArtha sAco nizcityapaNAno AnaMda che, te cha khaMDanA adhipati evA cakravartIne paNa saMbhavato nathI. cakravartInuM citta sadAkAla anya rAjAonA jaya ane parAjayanA vicArothI du:khI du:khI ja hoya che ane ciMtA tathA vicAromAM bhojana ane nidrA paNa nahIMvata banI jAya che. satata rAjyanI ja ciMtAothI gherAyelA cakravartIne paNa sukha kema kahevAya ! tenI apekSAe AvI bhautika ciMtAothI mukta banelA sarvathA svataMtra evA ane AtmaguNomAM lIna evA muni mahAtmAnuM sukha cakravartInA sukha sAthe paNa sarakhAvI na zakAya, tevuM anupama sukha hoya che. /33ll vane zAntaH sukhAsIno nidvandvo niSparigrahaH // prApnoti yatsukhaM yogI, sArvabhaumo'pi tatkutaH ? // 34 // gAthArtha - vanamAM ja rahetA, atizaya zAMta svabhAvavALA, indriyAtIta sukhamAM lIna banelA, rAga ane dveSanA joDakA vinAnA,
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 paMcama prastAva yogasAra (arthAt anukULa padArthono rAga ane pratikULa padArthono dveSa A banne doSo vinAnA) tathA parigraha vinAnA yogI mahAtmAne araNyamAM je sukha hoya che. te sukha cakravartI AtmAone paNa kyAMthI hoya ? arthAt cakravartI rAjAne paNa te sukha saMbhavatuM nathI. / / 34 / vivecana - vanamAM rahenArA munione saMsArI nagarajanono saMparka na rahevAthI saMsArI lokonA sukha-du:khanI vAta ja sAMbhaLavAno avasara Avato nathI. tethI tevA saMsArI lokonI vAto sAMbhaLIne A jIvane te vAto dvArA ciMtA-mAnasika duHkha ane aneka prakAranA saMkalpavikalponI mALA je racAya che tathA tenA dvArA kaSAyonI paraMparA je vadhe che, tevuM du:kha araNyavAsI munione saMbhavatuM nathI. sarve paNa jIvo karmane para vaza che. ApaNe badhAnuM bhaluM karI zakatA nathI ane bIjAnA duHkha-sukha sAMbhaLIne ciMtA-kaSAyo ane vibhAvadazAthI gherAyelo A jIva atizaya duHkhI thAya che ane kASAyika pariNAmonI dhArAmAM dhakelAI jAya che. rAga ane dveSa ghaNA ja vadhI jAya che. dhIre dhIre AvA prakAranI lokonI duHkha-sukhonI vAto ja mAtra sAMbhaLavAthI kajIyA-kleza ane vikhavAda thatA jovAya che. araNyavAsI munione tevAM duHkho thatAM nathI. kAraNa ke teo AvA bhAvo jANavAmAM rasa ja dharAvatA nathI AvA prakAranA bhAvo jANavAthI teo ghaNA ja dUra rahe che. mATe ghaNA sukhI che. duniyAnA jIvonI paMcAta mAthA upara na hovAthI potAnI sAdhanA sAdhavAmAM araNyavAsI munine ghaNo ja AnaMda Ave che ke je zabdothI avAcya che. lokasaMparka rAkhavAthI temanA sukha-duHkhanI vAto sAMbhaLavAmAM A jIva ghaNo ja rasika banI jAya che ane tenA dvArA rAga ane dveSarUpa mohadazAmAM A jIva dhakelAI jAya che. janasaMparka vadhAre rAkhavAthI A jIva saMkalpa ane vikalponI jALamAM ja phasAI jAya che. tethI
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 325 AtmakalyANa icchanArA jIve ekAntavAsa ane svAdhyAyano vadhAre Agraha rAkhavo joIe. jaMgalamAM rahetA munione lokono saMparka raheto nathI. loko khAsa prayojana vinA jaMgalamAM AvatA nathI. tethI temanI vAto sAMbhaLavA maLatI nathI, tethI vadhAre paDatA rAga-dveSa thatA nathI. tathA tenA kAraNe rAga-dveSa upara ghaNo ja kanTrola rahe che. manuSyonuM vAraMvAra Agamana jaMgalamAM na hovAthI jaMgalamAM rahetA munione pazuonI ja mitratA thAya che ane pazuonI mitratAmAM pazuo manuSyonI sAme kaMI bolatA na hovAthI rAga-dveSa ke kaSAyo thatA nathI. pazuo jo mIThuM bolatA hota to rAga thAta. pazuo jo kaDavuM ane asatya bolatA hota to dveSa thAta, paraMtu pazuo mUka (mauna) svabhAvavALA hovAthI rAga-dveSa thatA nathI. rAga-dveSa jyAM jyAM thAya che, tyAM tyAM aneka prakAranA saMkalpa-vikalpo thAya che ane tenAthI A jIva duHkhI duHkhI thAya che. pazuonI sAthe mitrAcArImAM pazuone vANI na hovAthI tenA tarapha rAga ke dveSa thatA nathI. eTale mohanA badhA ja vikalpo zAMta thaI jAya che. araNyavAsa karavAthI mRgatRSNA tulya indriyajanya sukhonI icchA paNa dhIre dhIre virAma pAmI jAya che ane paugalika sukhonI icchA virAma pAmavAthI tenI prApti ane aprAptimAM A jIva atizaya madhyastha banI jAya che. harSa-zokAdi vikAro vinAno thaI jAya che. tathA araNyavAsa karavAthI sonAno-rUpAno-dhanano ane navI navI gharavakharIno parigraha na thavAthI tenA parigrahanA tyAgathI te sonA-rUpA ane dhanAdinI mamatAno paNa tyAgI thAya che ane A jIva alakha niraMjana bAvA jevo bAhya-atyaMtara parigraha vinAno banI jAya che ane tethI sadAkALa potAnA guNonA sukhomAM ja kalki rAjAnI jema sahajAnaMdI-sukhI banI jAya che.
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama prastAva yogasAra A rIte vicAratAM yogI mahAtmA niSparigrahatAnuM tathA saMtoSanuM ane samAdhi Adi guNonuM je paramasukha anubhave che, te sukha cakravartIne, indrane ke rAjA mahArAjAne kyAMthI hoya ? arthAt na ja hoya ? niSparigrahatAno je svAbhAvika AnaMda che, te parigrahavALI dazAmAM kema hoI zake ? parigrahavALAne to rAtre zAMtithI nidrA paNa AvatI nathI ane ghaNIvA2 bhojana paNa rucatuM nathI. mAro parigraha luMTAI jaze, corAI jaze hAni thaI jaze ItyAdi ciMtAothI sadA mAnasika du:khathI duHkhI ja hoya che. mATe A tattvane A rIte uMDANathI vicAravuM. // 34 // janabhUtvAt pulindAnAM, vanavAse yathA ratiH / tathA vivitatattvAnAM, vi sthAt mita:param ||rU|| 326 gAthArtha - jema bhIla Adi lokone vanamAM vasavATa e janmabhUmi hovAthI vanamAM ja AnaMda Ave che, tevI ja rIte tattvajJAnI mahAtmAone jo vanamAM ja AnaMda Avato hoya ane sAMsArika mAyAthI dUra rahevAtuM hoya to tenAthI adhika bIjuM joIe zuM ? / / 35 / / vivecana - "vanavAsa' e sAMsArika lokavyavahAra ane lokaparicayathI thatA rAga, dveSa ane mohAdi doSothI A jIvane dUra rAkhe che ane mAnasika sthiratA, dhyAnadazA ane Atmika samAdhi Adi guNomAM sthiratA Ape che. ApaNe jyAre jyAre abhyAsa karatA hoIe, tyAre tyAre jeTalo vadhAre ekAMta, teTalo saMgIna abhyAsa thAya che. A kALe paNa jJAna-dhyAnanA rasika jIvo ghaNuM karIne ekAMtamAM ja rahe che ane ekAMtatA prApta karavA mATe ja giranAra-AbU-sametazikhara jevAM pavitra tIrthasthAnomAM tathA cittane caMcaLa na banAve tevAM
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 327 tIrthasthAnomAM jaIne samatAbhAvapUrvaka dhyAnAdi kare che. AvA sthAnomAM vasavAthI te jIvonuM dhyAna ane abhyAsAdimAM atizaya sthiratA ane nizcalatA Ave che. AvI sthiratAmAM dhyAnAdi AcaratA te mahAtmAone paramAnaMdano anubhava thAya che. A AnaMda evo che ke je mANe te ja jANe. tethI ja graMthakAra mahAtmA AvA prakAranA maharSione preraNA karatAM kahe che ke - "araNyavAsa" e ja jeonI janmabhUmi che, evA bhIla lokone vanamAM vasavATa karavAno jevo AnaMda thAya che, tevo ja AnaMda tattvajJAnIone araNyavAsamAM thAya che. kAraNa ke tattvajJAnanA rasano anubhava ka2vAmAM koIpaNa prakAranuM vikSepAtmaka tattva tyAM Ave ja nahIM. A ja kAraNe tattvajJAnI mahAtmAo janasaMparka rahita evA tIrthasthAnomAM athavA dhyAnane-ekAgratAne ucita evAM bhUmisthAnomAM rahevAmAM parama AnaMdano pragaTa anubhava karatA hoya che. araNyavAsamAM ekAMtatAno je AnaMda che, te lokasaMparkamAM rahenArA jIvone khyAlamAM AvI zakato nathI. paraMtu A araNyano vasavATa aneka prakAranI ciMtAothI rahita ane parama AnaMda svarUpa hoya che, je anubhava kare te ja jANe. / / 35 / / eko garbhe sthito jAta eka eko vinaGakSyasi / tathApi mUDha ! patnyAdIn kiM mamatvena pazyasi // 36 // gAthArtha - he jIva ! tuM garbhamAM ekalo ja rahyo hato. janma pAmyo tyAre paNa ekalo ja janmyo che ane mRtyu pAmIza tyAre paNa
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 paMcama prastAva yogasAra ekalo ja tuM mRtyu pAmIza ane bhavAMtaramAM paNa ekalo ja jaIza, to pachI he mUDha jIva ! patnI ane putrAdine ''A mArAM A mArAM'' ema mamatAnA bhAvapUrvaka kema dekhe che ? / / 36 / / vivecana - bAra bhAvanAo paikI ekatva bhAvanAne vadhAre daDha banAvIne mamatAno tyAga karavA mATe potAnA AtmAne AvA prakAranI zikhAmaNa-hitazikSA ApavI ke - he jIva ! tuM parabhavathI keTaloya mArga kApIne ekalo ja Avyo che. AvyA pachI mAtAnI kukSimAM uMdhe mAthe laTakIne keTaloka samaya tuM tyAM ekalo ja rahyo che ane te kAle atizaya vedanAo te ekalAe ja sahana karI che tathA garbhamAMthI bahAra AvavAmAM paNa aneka prakAranI vedanA te ekalAe ja sahana karI che. vaLI he jIva ! mRtyukALe paNa tArUM potAnuM AyuSya pUrNa thatAM maraNanuM asahya duHkha tAre ekalAne ja bhogavavAnuM hoya che. A badhA ja prasaMge tuM ekalo ja duHkha sahana kare che, to pachI he mUDha ! pati-putra ke patnI Adi parivAra upara ATalI badhI mamatA A mATe kare che ! he jIva ! tuM potAnA AtmAnA niraMjana evA zuddha svarUpano thoDoka vicAra to kara. he jIva ! tAro potAno AtmA anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra ane anaMta vIrya Adi anaMta-anaMta guNothI sadA parivarelo che ane tAro jIva ja zAzvata che. bAkInI badhI saMsAranI prApta thayelI sAmagrI jema ke (1) zarIra, (2) saMpatti, (3) svajano, ane (4) mAnapAnAdi, saghaLI paNa vastuo saMyogathI ja prApta thaI che ane avazya te saghaLI vastuo tArAthI chUTI paDavAnI ja che ane avazya javAnI ja che. tAro ane A parapadArthono saMyoga, mAtra alpakAlIna ja che, to pachI he jIva ! ATalI badhI mamatA zA mATe karavI ?
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 329 parapadArthonA A saMbaMdho ane tenI mamatA ja vadhAre paDatA duHkhanuM kAraNa che. mATe he jIva ! sarva prakAranI mamatAne tyajavAno ja abhyAsa kara ane bAre bhAvanAonuM ane temAM paNa ekatvabhAvanAnuM vadhAre vadhAre ciMtana kara. jethI tane A saMpUrNa satya samajAze. jenAthI tAruM ekAMte avazya hita thaze. //36ll pApaM kRtvA svato bhinnaM, kuTumbaM poSitaM tvayA / duHkhaM sahiSyase svena, bhrAnto'si hA mahAntare ? // 37 // gAthArtha - he jIva! tArA AtmAthI bhinna evA putrAdi parivAranuM poSaNa hiMsA-jUTha Adi aneka prakAranAM pApo sevIne teM karyuM che paNa te karelAM pAponuM phaLa tuM ekalo ja bhavAMtaramAM bhogavavAno che to paNa duHkhanI vAta che ke tuM kaMI samajato kema nathI ? tuM koI moTI mohajALamAM ja phasAI gayo che. I37ll. vivecana - pApa e du:khanuM ja kAraNa che. je je jIvoe pApo karyA che, te te jIvo tenAthI duHkhI thayA che. AvuM tuM najare dekhe che ane manathI samaje che. chatAM tArAthI bhinna evA kuTuMba-parivAranuM bharaNapoSaNa karavA mATe he jIva ! tuM sAcuM bola hiMsA-jUTha-corI ityAdi 18 pApasthAnakomAMnuM kayuM pApasthAnaka nathI sevato ? moTAM moTAM kArakhAnAM nAkhIne tathA bIjA paNa pApavALA moTA vyApAro karIne tenAthI bAMdhelA pApakarmone kAraNe narakAdi durgatimAM bhayaMkara duHkho tAre ekalAne ja bhogavavAnAM che. he jIva ! tane Avo vicAra paNa kyAre kema Avato nathI ? ke A saMsAramAM koIpaNa prakAranI saMpatti ke mAnapAna koIpaNa jIva zuM parabhavamAM sAthe laI gayo che ? parabhavathI sAthe laIne Avyo che ?
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 paMcama prastAva yogasAra kyAreya AvuM banatuM nathI ane tuM ghaNI mamatAthI te bAhya saMpatti ane bAhya saMjogonI sAthe mamatAthI rame che ? tane A saMbaMdhI vicAra paNa kema Avato nathI ? tethI tuM koI moTA bhUlAvAmAM paDyo che. jema jaMgalamAM bhUlo paDelo mANasa dizAonA bhramanA kAraNe mArga bhUlI javAthI Amatema bhaTakyA ja kare che, tema tuM paNa mohajanya mithyAbhramaNAthI A bhavamAM bhaTakato ja rahe che. AvA prakAranI bhrAmaka mohanI vAsanAthI tuM durgatinAM duHkho ja bhogavIza. mATe he jIva ! kaMIka sAcuM tattva tuM samaja. DAhyo thaI jA ane mohajALano tyAga karI ane parapadArthono prema ocho karI nAkha. samyajJAnanuM suMdara AlaMbana laIne kuTuMbanI mamatA tyajIne pApavALA vyavahArono sarvathA tyAga karIne, tArA potAnA AtmAnuM kalyANa tuM sAdhI le. A manuSya janma, nirogI deha ane AvA prakAranuM yathArtha tattvajJAna pharIthI prApta thavuM atizaya duSkara che. mATe A hitazikSAne manamAM sthira karIne jIvanano vaLAMka badalI nAkha. //37thI calaM sarvaM kSaNAd vastu, dRzyate'tha na dRzyate / ajarAmaravat pApaM, tathApi kuruSe katham ? // 38 // gAthArtha - saMsAramAM sarve paNa padArtho kSaNika che. eka kSaNavAra je vastu dekhAya che, te vastu bIjI kSaNe pAchI dekhAtI nathI to pachI te jIva ! tuM potAne ajara-amaranI jema mAnIne hiMsA Adi pApone zA mATe kare che ? ||38. vivecana - A saMsAramAM sarve paNa vastuo dravyathI bhale nitya che to paNa paryAyathI kSaNe kSaNe sarve paNa vastuo badalAya che. koI paNa vastu sthira nathI. dhana-saMpatti-yauvana-mAnapAna parivAra Adi
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 331 ApaNA dekhatAM-dekhatAM ja cAlyAM jAya che. zarIra, AyuSya, saMpatti, indriyasukha, putra, patnI, sajjana, mitrono samAgama Adi sarve paNa bhAvo saMdhyAnA raMganI jema caMcaLa ane asthira che. ghaDIka vAramAM ja hatA-na hatA thAya che. he jIva ! je padArtho savAre-prabhAtaveLAe dekhAyA hoya che, te padArtho sAMje dekhAtA nathI. kadAca dekhAya to paNa savAre jevA hoya che, tevA sAMje hotA nathI. mATe saMdhyAnA raMga jevo ja A saMsAra che. chatAM he cetana ! A vAta tuM kema samajato nathI ? tuM A saghaLA saMbaMdhone nitya mAnIne tArI potAnI jAtane ajarAmara mAnI laIne hiMsA-jUTha Adi aDhAre prakAranAM pApasthAnako sevIne bhArekarmI tuM kema thAya che ? tane A kema nathI samajAtuM ke "A jIva ekalo Avyo che ane ekalo ja javAno che, karelAM karmo ekalo ja bhogave che ane ekalo ja bhogavavAno che" potAnAM karelAM karmonuM phaLa pote ekalo ja bhogave che. he jIva ! narakanA bhavomAM ane nigodanA bhavomAM tathA ekendriya ane vikalendriyanA bhavomAM je vyakta du:kha tathA avyakta duHkho che, te saghaLA dArUNa du:kho tAre ekalAne ja bhogavavAnAM che. hiMsA Adi pApasthAnakone tuM hoMze hoMze seve che, paraMtu tenAM phaLo ghaNAM mAThAM ane kaDavA vipAkavALAM che. mATe have kaMIka samaja, DAhyo thA. paMcendriyano bhava pAmyo che, tathA jainazAsana pAmyo che. tyAre tArI potAnI buddhino tuM upayoga kara. AvI taka pharI maLavAnI nathI. AvA prakAranAM pApono tyAga karavo, e ja ucita mArga che. AvAM pApono tyAga mAnavabhavamAM ane sAdhu jIvanamAM ja vadhAre zakya che. mATe saMsAra tyajIne sAdhu jIvana svIkAravAnA vicAravALo thA, pAparahita
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 paMcama prastAva yogasAra tAruM jIvana banAva, A mAnavabhava pharIthI prApta thavo ghaNo ja duSkara che. ane temAM paNa AvA sAnukuLa saMjogo maLavA vadhAre duSkara che. kadAca manuSya bhava maLI jAya, paraMtu temAM uccakuLa maLavuM, jaina dharma maLavo ane jaina dharmanA saMskAra prApta thavA atizaya atizaya duSkara che. mATe he jIva ! tuM kaMIka vicAra kara ane tArA AtmAnuM kalyANa sAdhI le. ALasa ane pramAda choDIne AtmAnuM hita thAya tevA vicAro karI le. // 38 // saptadhAtumaye zleSmamUtrAdyazucipUrite / zarIrake'pi pApAya, ko'yaM zaucAgrahastava // 39 // gAthArtha - sAta dhAtunA banelA, maLa, mUtra ane zleSmAdi gaMdA padArthothI (azucithI) bharelA evA A zarIra upara pavitratAno tAro Agraha eja mahApApanuM kAraNache. tane Avo Agraha kema thAyache?||39| vivecana . - A zarIra maLa-mUtra-rudhira-mAMsa-carabI Adi sAta dhAtuonuM baneluM che. upara uparathI malamala jevI cAmaDI maDhelI che. aMdarathI badhA ja padArtho durgaMdha ane azucithI ja bharelA che. temAM pavitratAno Agraha rAkhavo te kevaLa mohadazA ja che. bajAramAM je pokeTanuM khokhuM ja bahu sArUM hoya, paraMtu khokhAnI aMdara durgaMdhavALo ane na joI zakAya, na khAI zakAya, tevo ja padArtha bharelo hoya to te khokhAno koI moha karatuM nathI. tema A zarIra durgaMdhabhUta padArthothI ja bhareluM che, temAM pavitratAnI buddhi karavI te mohamAtra ja che. AvI durgaMdhavALI kAyAne pavitra banAvavA mATe vAraMvAra snAna karavuM, hAtha-paga dhovA, hAtha-paga dhovAnI kriyA karavI ItyAdi kriyA he jIva ! tuM karI rahyo che. vAraMvAra snAnAdi kare che, to paNa
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 333 aMdarano eka paNa padArtha durgadha vinAno banyo nathI. ATaluM badhuM zarIra durgadhathI bhareluM che. ghaNA loko gaMgAsnAna karIne potAnA zarIranI pavitratA mAne che. paraMtu A zarIra mala-mUtrAdi sAte dhAtuthI bhareluM che, maLa-mUtrAdi ane viSTAdithI azucimaya ja che. zarIrane svaccha karavA mATe tenA upara lagADAtuM kesara-caMdana-kasturI-sugaMdhI tela Adi padArthone paNa zarIra apavitra banAve che. ATaluM badhuM zarIra durgadhathI bhareluM che. je dehane sugaMdhI karavA mATe jaLa-caMdanAdinuM vilepana karAya che. te jaLa caMdanAdine paNa A deha durgadhImaya banAve che, evuM A zarIra che. to pachI A zarIrane svaccha banAvavAno je Agraha rAkhavo te mithyAzramamAtra ja che. zarIrane pavitra banAvavAnI buddhi ja khoTI che. eTale te mATe jaLa-caMdanAdino upayoga karIne hiMsA karavI, A miththAbuddhi che. Ama azubha karmono baMdha ja A jIva kare che ane tenAthI apAra du:khone ja utpanna kare che. mATe he jIva ! tuM zarIrano moha choDIne ahiMsA, saMyama ane tapadharmanuM sevana kara. vidhipUrvaka dharma karIne AtmAnuM kalyANa karavAno A avasara che. mAnavabhava vinA bIjA koIpaNa bhavomAM A sAmagrI maLavI atizaya duSkara che. mATe he jIva ! kaMIka cetI jA. A cetavAno ja avasara che. pharI pharI tane samajAvIe chIe. / 39lii. zArIramAnasairduHkhairbahudhA bahudehinaH / saMyojya sAmprataM jIva, bhaviSyasi kathaM svayam ? // 40 // gAthArtha - he cetana ! hamaNAM hamaNAM tuM aneka jIvone zArIrika ane mAnasika bahu prakAranAM du:khonI sAthe vAraMvAra joDe che, arthAt tuM ghaNI hiMsA karI che. to tenAthI bhaviSyamAM tAruM zuM thaze ? duHkha ja Avaze. 40mI.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 paMcama prastAva yogasAra vivecana - ApaNA zarIramAM jevo ApaNo AtmA che, tevo ja AtmA sarva jIvonA zarIramAM che. jyAM jyAM jIvadravya hoya che, tyAM tyAM te te jIvane sukha duHkhanuM avazya saMvedana thAya ja che. he jIva ! tuM hiMsA Adi pApomAM racyo pacyo rahe che. tenAthI ghaNA jIvone mAnasika ane zArIrika pIDA utpanna thAya che. jevo tArA zarIramAM tAro jIva che, tevo ja jIva sarve paNa jIvonA zarIramAM che. koIpaNa jIvane pIDA karIe athavA duHkha ApIe temAM adharma ane pApa lAge ja che. mATe koI paNa jIvane alpa mAtrAe paNa du:kha ApavuM te ucita nathI. "upayoga" e sarva jIvonuM lakSaNa che. upayoga lakSaNathI sarve paNa jIvo samAna che. paraspara upakAra karavo e A jIvanuM kartavya che. tattvArtha sUtramAM kahyuM che ke "parasparopagraho nIvAnAm" upagraha karavo eTale ke upakAra karavo e A jIvano svabhAva che. koI paNa ekendriyAdi jIvonI hiMsA karavAthI te jIvone je prakAranI pIDA thAya che, tevA prakAranI pIDA kALAntare hiMsaka jIvane paNa bhogavavI paDe che. he jIva! tuM tArA jIvanamAM moja-zokha ane vikAra-vAsanAnA vyavahAramAM aneka jIvone zArIrika ane mAnasika trAsa vAraMvAra Apato ja rahe che. tethI parabhavamAM he jIva ! tArA AtmAnuM zuM thaze? teno to kaMIka vicAra kara. bIjA jIvo paNa jIva che. pIDA koIne paNa gamatI nathI. jo tane je pIDA na game te pIDA bIjAne kema apAya ? mATe anya sarve paNa jIvone Atmatulya mAnIne nAnA-moTA koIpaNa jIvanI hiMsAno tuM tyAga kara ane sarve paNa jIvonuM kalyANa thAya, tevuM ciMtana-manana kara tathA tevA hitakArI ane kalyANakArI vacano bola tathA tArI potAnI kAyAne evI rIte jayaNApUrvaka pravartAva ke jethI anyane koI pIDA na thAya. //4
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 335 dharmaM na kuruSe mUrkha ! pramAdasya vazaMvadaH / kalye hi trAsyate kastvAM, narake duHkhavihvalam // 41 // gAthArtha - he mUrkha jIva ! hamaNAM tuM pramAdane vaza thayo chato dharma karato nathI, paraMtu AvatIkAle AvatA bhavamAM narakAdi durgatimAM jaIne pIDAthI AkuLa-vyAkuLa thaIza, tyAre tane koNa bacAvaze? II41// vivecana - dharma vinA bIjA koInuM paNa zaraNa sAcuM nathI. dharmano ja eka evo pratApa che ke durgatimAM jatA jIvane durgatine badale sadgatimAM laI jAya che. mohanI vRttio vinA jo niSkAmapaNe dharmanuM ArAdhana karavAmAM Ave to tIvra evA mohanA doSo (rAga-dveSAdi) tathA jJAnAvaraNIyAdi azubha karmo ane asAtA-nIcagotrAdi karmono nAza thAya che. dharmathI ja karmono nAza thAya che. pApo karavAthI asAtA Adi baMdhAya che. mATe he jIva ! tuM kaMIka samaja, A narajanma, jaina dharmanA saMskAro ane uttama guruono yoga pharIthI maLavo atizaya duSkara che. te mATe ahiMsAdi dharma anuSThAnonuM ghaNA ja Adara bahumAnapUrvaka AcaraNa karIne Atmahita sAdhI le. "samaya mAtrano paNa pramAda karavo te ucita nathI" A pramANe bhagavAnazrI mahAvIradeve svayaM kahyuM che - "samaye nAyama pamAyaNa' paramAtmAnI vANI A pramANe hovA chatAM paNa te jIva ! tuM kaMI paNa vicAra kema karato nathI ane niraMtara viSaya-kaSAyo-nidrA (niMdA)vikathA rUpa pAMca prakAranA pramAdone vaza thayo chato cAritradharmanuM jarA paNa pAlana karato nathI, paNa dharma vinA narakAdimAM du:kha pAmatA tArA jIvane koNa bacAvaze ? nigodAdi bhavomAM bhayaMkara ghora pIDAo bhogavatA tArA AtmAne
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 paMcama prastAva yogasAra koNa bacAvaze. he jIva ! tuM kaMIka vicAra kara. A mAnavabhava AvA prakAranA uttama vicAro ane AcAro mATe ja maLe che. teno tuM sadupayoga kara, paraMtu durupayoga na kara ane tArA bhavane sudhArI le. 41 kandharAbaddhapApAzmA, bhavAbdhau yadyadhogataH / kva dharmarajjusamprAptiH, punarucchalanAya te // 42 // gAthArtha - he jIva ! pAporUpI patthara bAMdhyo che gaLAmAM jeNe evo tuM jo bhavasAgaramAM nIce cAlyo jaIza to pharIthI upara AvavA mATe dharmarUpI rajjunI (doraDAnI) prApti tane kyAMthI thaze ? / / 42 / / vivecana - he jIva ! tane A vicAra karavAnI taka che ke, pAMce indriyonA viSayasukhamAM tuM mhAle che, paNa kaMIka ciMtana kara. hAla viSayonI AsaktinA kAraNe tuM tArA gaLAmAM ghora hiMsAdi karavAsvarUpe pAporUpI zIlAo nAkhe che, te pAparUpI zIlAonA bhArathI vadhAre pramANamAM dabAyelo evo tuM vadhAre ne vadhAre nIce jaIza ane eTalo badho UMDo jyAre khUcI jaIza tyAre he jIva ! tyAMthI eTale ke UMDA saMsAra rUpI kAdavamAMthI tane bahAra koNa kADhaze ? A AtmA mahAmahenate upara caDhe che. paraMtu upara caDhIne samyaktvAdi guNothI bhraSTa thayelA jIvane upara caDhavuM atizaya ghaNuM ja muzkela che. pratipAtI pariNAmavALA jIvane upara caDhavAnA pariNAmo jaldI AvatA nathI. A saMsAramAM AvA pratipAtI jIvo ghaNA ja che arthAt anaMtA che. samyaktvathI patana thavAmAM kAraNabhUta zrI arihaMta paramAtmAnI AzAtanA, teonI AjJAno bhaMga, sadgurunI ane jaina zAsananI ghora AzAtanA tathA gADha mithyAtva Adi doSo temAM kAraNabhUta che.
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 337 mATe he jIva ! tuM ekAMtamAM besIne kaMIka vicAra kara ane hiMsA Adi jUra pApo tyajIne saMyamanI sAdhanAmAM sthira thA. anazana Adi bAhya atyaMtara tapanuM Asevana kara. jenA kAraNe durgatimAM javuM na paDe. eka samaya paNa jo tuM pramAda karIza to kaMDarIka RSinI jema narakAdi durgatimAM paDIza ane tyAM paDyA pachI pharIthI dharmanI prApti thavI ane upara AvavuM atizaya duSkara thaze. mATe vartamAnakALamAM maLelI dharmasAmagrIne vizuddha-nirmaLa cAritradharmanI ArAdhanA karavA dvArA saphaLa banAva. he jIva ! pharI pharI AvI sAmagrI maLavI atizaya duSkara che. jo tuM bhUla karIza to ghaNo ja DUbI jaIza. pastAvAno pAra raheze nahIM. je je sAmagrI atizaya durlabha kahevAya che te te sAmagrI lagabhaga tane maLI gaI che. mATe have mohadazAne tyajIne sajAga banI jA ane AtmakalyANanA puruSArthane jhaDapathI svIkArI le. jarA duHkhakUpe'tra saMsAre, sukhalezabhramo'pi yaH / so'pi duHkhasahasreNAnuviddho'taH kutaH sukham // 43 // gAthArtha -du:khothI bharelA A saMsArarUpI kUvAmAM sukhano lezamAtra che. Avo bhrama mAtra paNa jo karavAmAM Ave to paNa hajAro du:khothI bharapUra bharelo te bhrama nIvaDe che, to pachI he jIva ! tane sukha kyAMthI prApta thaze ? ||43ii. vivecana - A saMsAra e eka prakArano kUvo ja che ane te AdhivyAdhi ane upAdhiothI bharapUra bharelo che. tyAM sukhano lezamAtra nathI, to paNa mohAMdha jIvane madhubiMdunA dRSTAMte sukha buddhi thAya che ane mohAMdhatAnA kAraNe pAMca indriyonA iSTa viSayonI prAptikAle temAM sukha buddhi thaI jAya che. paraMtu te sukhano eka lavamAtra rU5 aMza, hajAro bIjI Apattione pragaTa kare ja che.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 paMcama prastAva yogasAra kAraNa ke viSayothI je sukha prApta thAya che, te AtmAthI bhinna evuM pudgala dravya che arthAt paradravya che ane te paradravyanA yoge A jIva temAM sukhabuddhi kare che. pAMca indriyonA viSayomAM anukuLa varNagaMdha-rasa-sparza ane zabda hoya tene ja A jIva sukha mAnI le che. paraMtu te vAta A jIva bhUlI jAya che ke varNa-gaMdha-rasa-sparza sArA managamatA hoya, ema bane paNa te paradravya che. A ApaNA AtmAnuM dravya nathI, mATe temAM moha karavo nirarthaka che. jema game teTalI rUpavatI ane suMdara dekhAvaDI strI hoya, manohara hAvabhAvavALI hoya to paNa te paranI strI hoya to tyAM moha karavo ucita nathI, temAM zikSA ja prApta thAya. tema mohaka evA paNa pudgaladravyamAM prema kema karAya ? tyAM zikSA ja thAya. tevI ja rIte pudgaladravya e paradravya che. koIpaNa kAryamAM teno sAdhanabhAve nirmohIpaNe upayoga karAya, paraMtu pAradravya hovAthI moha na karAya, tema ahIM paNa samajI levuM. kharekhara to bhabhakAdAra varNAdivALuM je dravya che, te pudgala dravya hovAthI te jIva ! tArUM che ja nahIM, pachI temAM ATalI badhI mohAMdhatA zA mATe ? guNonI ramaNatA rUpa je sukha che, te ja AtmAno guNa che. bAkI paudgalika manoharatAmAM je sukha buddhi thAya che te to sAtA vedanIyakarmanA udayathI ane mohanIyakarmanA udayathI thAya che. he AtmA ! A viSayajanya sukha e tAruM svarUpa ja nathI. svaguNonI ramaNatAnuM sukha e tArUM svarUpa che. mATe bhautika sukha meLavavA mATe dhana-strI ane saMpattino tuM saMgraha kare che ane tenI vizeSa vizeSa prApti thAya eTalA mATe khetI-nokarI-vepAra ane yuddhAdi tuM khele che. tenA mATe tuM hiMsAdinuM sevana kare che ane tenAthI aDhAre pApasthAnako sevavAM paDe che.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 339 A rIte pAponA kAraNe A bhavamAM ane paralokamAM paNa A jIva duHkha-saMtApa-zoka Adi aneka prakAranI yAtanAo pAme che. raDatAM raDatAM divaso pasAra kare che. chevaTe temAM kyAreya sukhaprApti thatI ja nathI ane kadAca thAya to paNa ghaDI-beghaDI pUratI ja ane tenA pAchaLa tenA upabhogathI AvanArUM du:kha to apAra hoya che. tenA kAraNe A sukha e sukha kahevAtuM ja nathI. he jIva ! tuM pote ja vicAra kara ke jyAM lAkha rUpiyAnI kiMmatano dAgIno Apavo paDe ane badalAmAM mAtra 100 rUpiyA ja maLe to tene sukha kahevAya ke duHkha ja kahevAya! saMsAranuM sukha AvA prakAranuM che. 43 // duHkhitAnakhilAJjantun pazyatIha yathA yathA / tathA tathA bhavasyAsya vizuddhAtmA virajyati // 44 // gAthArtha - A rIte nirmaLa AtmA jema jema jagatanA sarva jIvone du:khI du:khI dekhe che, tema tema teno vairAgya vizeSa vRddhi pAme 8.118811 vivecana - A saMsAra duHkhamaya che. duHkha phaLane ApanAro che ane duHkhonI paraMparAne ja sarjanAro che. AvuM jJAnI bhagavaMtoe to AgamomAM kahyuM ja che. paraMtu upara samajAvyA pramANe jyAre A jIva pote tattvajJAnI bane che, tyAre tene potAne paNa A vAta barAbara samajAya ja che ke anAdikALathI jIvo cAra gatirUpa saMsAramAM bhaTakatA bhaTakatA janma-jarA-maraNa-roga-zoka ane udvega Adi apAra du:khone pAmyA che ane pAme che. te jANIne tathA potAnI AMkhe pratyakSa najare nihALIne AtmArthI AtmAnuM hRdaya dravya karUNA ane bhAvakarUNA ema banne prakAranI karUNAnA rasathI chalakAI jAya che.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 yogasAra paMcama prastAva dharmamaya jenuM jIvana che, evo AtmArthI jIva bIjA jIvonA du:khane potAnuM ja duHkha che. Ama samaje che. ema mAnI samyagdaSTi jIva te te jIvonAM duHkho dUra karavA karUNAbhAvathI dayALu banelA hRdayapUrvaka satata prayatna kare che. dezaviratidhara zrAvaka-zrAvikAo aMzathI hiMsAdino tyAga karIne trasa jIvonI rakSA kare che ane sthAvara jIvonI hiMsA jema bane tema ochI thAya evI jayaNA pALe che ane sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto hiMsAdi doSono sarvathA tyAga karI, mana-vacana ane kAyAthI sthAvara ane trasa - ema sarve prakAranA paNa jIvonI rakSA kare che ane upadeza ApavA dvArA anya jIvo pAse jIvonI rakSA karAve che tathA baMne prakAranA jIvonI ahiMsA pAlanAranI anumodanA kare che. vartamAnakALamAM paNa AvA prakAranA dharmasaMskArovALA manuSyone manuSyagati ane tiryaMcagatimAM jIvone paDatAM du:kho ane dardI jema jema potAnI najare dekhe che, tema tema hRdayamAM karUNA ane saMsAra upara vairAgya utpanna thAya che ane bhava uparano nirveda vadhato ja jAya che. jenA kAraNe sAdhu jIvana svIkAre che ane sAdhu jIvanamAM paNa saMsAranA A saghaLAM du:kho dekhIne A AtmA dharma anuSThAnomAM prabaLa puruSArtha kare che. AvAM duHkho potAnA jIvanamAM na Ave te mATe hiMsA Adi pApone tyajIne aNuvratadhArI ane mahAvratadhArI bane che. II44o saMsArAvartanirmagno ghUrNamAno vicetanaH / adha eva jano yAti, nikaTe'pi taTe-hahA // 45 // tiryaggo'yaM yathA cchindan nadyAH syAt pAragaH sudhIH / bhavasyApi tathotsargApavAdakuzalo muniH // 46 //
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 341 gAthArtha - kharekhara duHkhanI vAta che ke saMsArarUpI AvartamAM DUbelo A jIva kinAro nikaTavartI hovA chatAM paNa behoza banelo A jIva nIce nIce ja jAya che. /4pI paraMtu jema kuzaLa taravaiyo nadImAM tiththu gamana karato chato nadInA pravAhane kApato chato nadIne pAra kare che, tenI jema gItArtha tathA utsarga-apavAdanA jANa evA muni mahArAjA paNa vizuddha saMyamanI ArAdhanA karavA dvArA saMsArasAgarane tarIne mokSanagaramAM pahoMce che. //46ll. vivecana - A saMsAra aneka janmonI paraMparA rUpa che. tethI jANe sAgara hoya ema kalpAya che. eTale saMsAra sAgara kahevAya che. anAdikALathI A jIva A saMsAramAM janma-maraNa karyA ja kare che ane jo samyakvAdi guNa prApta na kare to anaMtakALa sudhI bhAvimAM paNa A saMsAramAM janma-maraNa karato ja rahe che, eTale saMsArane sAgaranI upamA ghaTe che. te saMsAra-sAgaramAM DUbelo arthAt saMsAra sAgaramAM je Avarte pANInAM upara nIce thatAM je mojAM, temAM DUbelo, eTale ke sukhI-duHkhI, uMcI-nIcI avasthAne pAmato A jIva saMsAra sAgaramAM nimagna (DUbelo) kahevAya che. AvA prakAranA A saMsAramAM bhramaNa karatAM karatAM kyAreka alpakarmI thayo chato potAnI bhavasthiti (bhavamAM bhaTakavAnI paristhiti)no paripAka thavAthI saMsAra sAgaranA kinArA sudhI lagabhaga AvI cUkyo hoya arthAt jema samudrano kinAro najIka Avyo hoya tema jenA bhavo have lagabhaga pUrNa thavA AvyA hoya, thoDAka ja bhavo karavAnA bAkI hoya tyAre paNa kinAro najIka dekhAto hoya tevA kALamAM paNa viSayo ane kaSAyonA tIvra Avezo AvatAM potAnA AtmAnuM
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 paMcama prastAva yogasAra bhAna bhUlI jaIne saMsArika sukhamAM eTale ke kaMcana-kAminInA upabhogamAM Asakta-tanmaya banI jaIne UMDA evA A bhavasAgaramAM A jIva DUbI jAya che. jema ke kaMDarIka muni, kulavAlaka muni, brahmadatta cakravartI vigere aneka jIvo pAMce indriyonA viSayomAM ane tenA dvArA thatA kaSAyomAM Asakta thayA chatA saMsAra sAgaramAM DUbI gayA che ane DUbI jAya che. A saghaLI karAmata mohanIya karmanI che. rAga ane dveSanI ja karAmata che. AvuM samajIne sAgaramAM DUbatAM DUbatAM jema koI parvatanA jevuM sthira ubhA rahevAnuM sthAna maLI jAya, tema daza dRSTAMte durlabha evA mAnavabhavane prApta karIne temAM paNa saguruno yoga-sAco mArga-nirogI deha, jainazAsana ityAdi AtmakalyANarUpa sAdhya sAdhavAnI sAmagrI maLe chate sadguru pAse utsargamArga ane apavAdamArga jANIne teno yathAsthAne prayoga karIne teonI ja pAsethI nizcayamArga ane vyavahAramArganuM sAcuM jJAna prApta karIne samyajJAna ane samyaka kriyArUpI uttama AlaMbana meLavIne satata jJAnAbhyAsamAM ane cAritrapAlanamAM rakta banI - otaprota thaIne zrI tIrthaMkara paramAtmAe kahelAM jinAgamone= pistAlIsa AgamonuM yathocita jJAna prApta karIne tenA ja AlaMbane AgaLa vadhato vadhato te jIva kuzaLa taravaiyAnI jema A bhavasAgaranA kinAre Ave che. ahIM sudhI AvavAmAM nizcaya-vyavahAranuM yathArtha jJAna, yathArtha saMyama pAlana, uttama gurujInI nizrA, mohadazA uparano kAbU ityAdi AlaMbanonI atizaya jarUra rahe che. tene prApta karIne tenAthI mohadazAne cakacUra karIne lagabhaga kinArA sudhI Avelo A jIva vadhAre utsAhita thayo chato karmo khapAvavA mATe upasargo Ave to paNa sahana karavA
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 343 ane acalita svabhAvamAM rahevAnI koziza kare che. Ama karatAM karatAM saMsArI bhAvono moha ghaTADato ghaTADato iSTa vastuonI rAgadazA ane aniSTa vastuonI draSadazA bhUlI jaIne atizaya udAsIna svabhAvavALo (je kALe jevA saMjogo hoya te kALe tevA saMjogomAM potAnI AtmajAgRtine pUrepUrI sAcavI rAkhanAro) A jIva bane che. kyAMya mohadazAmAM aMjAto nathI, jema nadInuM pUra sAme AvatuM hoya tyAre kuzaLa taravaiyo tirphe cAlIne te pUrane jema pasAra kare che, tema A jIva paNa rAga-dveSa utpanna thAya tevI mohajanaka sAmagrI Ave chate paNa temAM jarA paNa thApa khAdhA vinA sajAga rahIne AgaLa vadhe che. potAnI nAnI-moTI bhUlo na thaI jAya te mATe gItArtha munionI nizrAmAM ja varte che. Ama utkRSTa cAritra dharmanI ArAdhanA karatAM karatAM jJAna-darzanacAritra dharmanI sAdhanA karatAM karatAM, mohadazAno parAbhava karatAM karatAM sAnukULa ke pratikULa prasaMgomAM ekadama samabhAvavALA banIne karmonA bhUkA bolAvato bolAvato A jIva kinArAnI atizaya najIka AvI jAya che ke jayAM have DUbavAno bhaya raheto nathI. tyAM AvIne kSapakazreNI mAMDIne kSINamohI banIne kevalajJAnanI prApti thAya tevI atizaya najIka dazAne pAme che. ll45-46ll ebhiH sarvAtmanA bhAvairbhAvitAtmA zubhAzayaH / kAmArthavimukhaH zUraH, sudharmaikaratirbhavet // 47 // gAthArtha - upara jaNAvelI mohanI dazAno nAza kare evI sarva prakAranI sAmagrI dvArA mohane cakacUra karIne sarva prakAranA uttama bhAvothI saMskArita che. AtmA jeno evo bhAvitAtmA uttama
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama prastAva yogasAra AzayavALo banyo chato kAmadazA ane viSayAsakti dazAthI parAzruMkha banIne zUravIra puruSanI jema uttama dharmanI ArAdhanAnA kAryamAM layalIna bane che. 547nA 344 vivecana - have A vAtano upasaMhAra karatAM graMthakAra mahAtmA jaNAve che ke mohanA saMskAro Aja-kAlanA nathI. anAdikALanA che. gADhA che, rUDha thayelA che. kapaDAmAM paDelA uMDA DAghane kADhavo jema muzkela che, tema A mohadazAnA saMskAro upara vijaya meLavavo ghaNo ja duSkara che, to paNa gurunizrA, Agamono abhyAsa, satata jJAnAbhyAsamAM layalInatA ane uttama AtmAonI nizrAmAM ja vartavApaNuM. AvAM AlaMbanothI mohadazAno nAza karIne kSapakazreNI upara ArohaNa karIne A jIva sarvajJa-sarvadarzI arthAt kevaLajJAnI ane kevaLadarzI bane che. saMsAra sAgarane tare che. mohajanya vikalpovALI dazAmAMthI nirvikalpa dazAne pAme che. kevaLajJAnavALI dazAne prApta karavA mATenA A tamAma upAyo che. (1) aucitya vyavahAra, (2) AtmatattvanA sAdhaka vyavahAra, (3) sadAcArI jIvana, (4) upasargo sahana karavAnI taiyArI, (5) game tevA kaparA prasaMgomAM paNa krodhAdi cAre kaSAyo upara atizaya kAbU, (6) magajamAM pAMce viSayonI bhayaMkaratAnI UMDI samaja, (7) bhava vadhI jAya teno atizaya bhaya, (8) eTale Dagale ne pagale barAbara sajAga-sAvadhAna, (9) koInA paNa upara rAga ke dveSa na AvI jAya tenA mATe atyaMta jAgrati. AvA AvA aneka uttama saMskArothI potAnA AtmAne bhAvita banAvIne atizaya nirmaLa ane vizuddha evI pariNAmanI dhArAne dhAraNa karIne mohanI sAme atizaya sAvadhAna ane zUravIra sAdhaka banIne
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 345 kaMcana-kAminInI mohadazAne jItIne ahiMsA-satya-acaurya-brahmacarya ane aparigrahAdi rUpa uttama AtmadharmanuM pAlana karIne AtmAnA zuddha svarUpane prApta karavAno pUrepUrA jussA sAthe A jIva prayatna kare che. temAM AvatA upasarga-pariSado sahana kare che. | uttama guruvaryonI sevA karIne zAstronA adhyayane ja ghaNuM mahattva ApIne te dizAmAM A jIva evo layalIna banI jAya che ke jANe paramAnaMdarUpI amRtanuM pAnuM ja karato hoya tevo lIna banI jAya che. Avo nirvikArI, mohane jItanAra banIne zrI vItarAga paramAtmAnA sAlaMbana dhyAna dvArA nirAlaMbana dhyAnamAM AvavAno prayatna kare che. temAM saphaLatA prApta karIne nirAlaMbana dhyAna dvArA ghAtakarmono kSaya karIne A ja AtmA kevaLajJAnI ane kevaLadarzanI bane che. mohasAgarane tarI jAya che. anAdikALathI dabAyelA AtmAnA sarva guNo pragaTa kare che. zeSa aghAtI karmone khapAvavA paropadeza ApavA rUpa dharmakArya karato karato zeSa AyuSyanI pUrNAhuti thAya tyAM sudhI gAmAnugAma vihAra kare che. //47ll. iti tattvopadezaughakSAlitAmalamAnasaH / nidvandva ucitAcAraH, sarvasyAnandadAyakaH // 48 // gAthArtha A pramANe tattvanA upadeza rUpI jaLasamUhathI prakSAlita karyuM che ane nirmaLa banAvyuM che mana jeNe evo te yogI rAga-dveSa tathA kAma-krodha Adi dvandrone jItIne potAnI bhUmikAne ucita jJAnAcArAdinuM zreSTha AcaraNa karIne sarva lokone AnaMda ApanAro bane che. ll48 vivecana - A yogasAra nAmanA graMthamAM graMthakAra maharSie AtmAnuM kalyANa thAya te rIte bhAvo varNavyA che.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra 346 paMcama prastAva pAMce prastAvomAM devatattva-gurutattva ane dharmatattvanuM sAcuM svarUpa jaNAvyuM che. A deva-guru ane dharma A traNe tattvo e sAcI sAdhanAnA upAyo che. te traNe tattvonuM ciMtana-manana karavAthI kudeva-kuguru ane kudharmathI alaga rahIne yathArtha mArga hAtha lAgavAthI sAdhaka evA A jIvanuM citta atizaya nirmaLa bane che ane nirmaLa rahe che. kaSAyonA Avezo ghaTatA jAya che. rAgadazAmAMthI A jIva vairAgyavAsita dazAmAM Ave che ane te vairAgyavAsita dazAmAMthI vItarAgatAvALI avasthA tarapha jAya che. dhIre dhIre mohadazA nabaLI paDatAM kaSAyone jItIne A jIva samatAnA sAgaramAM snAna karanAro banI jAya che. niraMtara samatAnA tIvra saMskAro paDavAthI citta caMcaLa banatuM aTakI jAya che. citta atyaMta sthira bane che. tenA dvArA rAga-dveSa, kAma-krodha, vikAra-vAsanA, AvA prakAranA hRddhono (joDakAMono) mULathI nAza kare che. jJAnAcAradarzanAcAra-cAritrAcAra Adi pAMca prakAranA AcAronuM niraMtara sevana karavAthI potAnA cAritrapAlanamAM, dhyAnadazAmAM ane samAdhidazAmAM sthiratA vadhe che. A pramANe guNono abhyAsa thatAM ane doSono hrAsa thatAM A jIvanI guNasthAnako upara caDhatI thAya che. tenAthI A AtmA vadhAre ne vadhAre AtmavikAsa sAdhavAmAM saphaLa banato jAya che. pratikULa saMjogone paNa anukULa samajIne potAnA AtmaguNo ughADavAno ja mAtra prayatna kare che. AvI dazAmAM Avelo A jIva koI jIvamAM ke koI ajIva vastumAM kyAreya aMjAto nathI. AvA prakAranI nirvikArI dazAmAM ja AgaLa vadhatAM kevaLajJAnI bane che. A rIte pote pavitra jIvana jIvanArA ane sarva jIvone tevo ja upadeza ApanArA ane sarva jIvonuM hita icchanArA tathA kaSAyAdi vikAro vinAnA banIne A mahAtmA A saMsAra sAgarane tare che.
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 347 yogasAra paMcama prastAva jyAM jAya tyAM kevaLa tattvano ja upadeza Ape che. kyAreya vikAra ke vAsanAbharI mohajanaka vAtomAM joDAtA nathI. kAraNa ke pote ja kSINamohI che. A rIte pavitra vicAro. pavitra vANI ane pavitra vartana dvArA modAdi doSono nAza karIne nirmaLa manavALA bane che ane sadAne mATe kAmavikAro ane arthanA vikArothI vimukha bane che. pAMca indriyonAM sukho te kAmavikAro che ane tenA sAdhanabhUta paisAnuM upArjana karavuM, te arthanA vikAro che. A banne prakAranA vikArothI A AtmA rahita bane che. kAma ane arthanA vikAro rahita banavAthI AcArapAlana ghaNuM ja uMcI koTinuM ane parama pavitra banI jAya che. A rIte paMcAcAranA pAlanathI parama pavitra banelA muni mahArAjA potAnA pavitra jIvana dvArA ane pavitra vANI dvArA hitakAraka evo dharmopadeza ApavA dvArA sau jIvone paramAnaMdadAyaka bane che ane pote sarva jIvarAzi pratye hitAzayanA pariNAmavALA bane che. manamAMthI kaSAyone sarvathA dUra karavA ane uttama evI samabhAvadazAmAM AvavuM e ja zreSTha cAritra kahevAya che. AvA cAritra pAlanamAM nitya AnaMda karatA munimAM Atma ullAsanI vRddhi thAya che. potAnA AtmAnA nirmaLa guNo pragaTa kare che ane te guNonA anubhavamAM ja AnaMdano anubhava kare che. guNamaya jIvana banavAthI samatAsukhanA amRtanA AsvAdI bane che. samatAnA sukhanI vRddhi thAya che. vibhAvadazA to kyAMya dura bhAgI jAya che. A rIte A mahAtmA AtmakalyANanI zreNImAM AgaLa vadhI kevaLajJAna prApta karIne sva-paranuM kalyANa karatA karatA bhUmi upara vicarI bAkInuM AyuSya pUrNa karI dehano tyAga karI eka ja samayanI samazreNIthI avyAbAdha sukhanA bhoktA bane che. ll48
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama prastAva svasvarUpasthitaH pItvA, yogI yogarasAyaNam / niHzeSavajJezaninuM, prApnoti paramaM pam ||4zA gAthArtha - A pramANe svasvarUpamAM sthira banelA A muni yogadazA rUpI rasAyananuM pAna karIne sarva prakAranA karmorUpI klezothI mukta banyA chatA paramapadane prApta kare che. jalA 348 yogasAra vivecana - samatAsukhamAM magna banelA A mahAtmAnI mukhamudrA nirvikArI hovAthI eTalI badhI camakatI hoya che ke jenA darzanamAtrathI paNa lokone apUrva AnaMda upaje che. loko ekITase temanI mukhamudrA nihALatA tyAM ja ubhA rahe che. lokone paNa temanI mukhamudrAmAM pavitra cAritrano AbhAsa thAya che. loko temanI mukhamudrA joIne icche che ke amane kaMIka upadeza Ape tevA prakAranA hAvabhAvathI prerAIne A mahAtmA paNa upadezAtmaka amRtavANIno dhodha varasAve che. te vANI sAMbhaLIne aneka bhavya jIvo tyAMne tyAM ja bodha pAme che. kAraNa ke umadA AcAravALA jIvanamAMthI nIkaLelI te vANI pavitra che, tethI turata ja zrotAne asara kare che. A rIte pavitra vANI ane pavitra jIvana dvArA dharmamArgamAM joDAyelA aneka bhavya jIvo teonI pAsethI pratibodha pAmI zakya bane to sAdhu jIvana AdaravA dvArA ane kadAca te zakya na bane to uttama zrAvaka jIvana AdaravA dvArA ahiMsA Adi paMcAcAramaya pavitra dharmanuM bahu ja sArI rIte pAlana kare che. A rIte dharma pracAra dvArA paraMparAe aneka bhavya jIvonuM kalyANa karanArA te mahAtmA puruSa sarvanA prItipAtra bane che. A rIte anya jIvone sAco dharmamArga batAvavA dvArA ane sAcA dharmamArge vALavA
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogasAra paMcama prastAva 349 dvArA paranuM ane potAnuM ema ubhayanuM kalyANa karatA chatA svabhAva ramaNatA svarUpa bhAvacAritramAM atizaya sthira banI jAya che. A yogI mahAtmA jJAna-darzana ane cAritra dharmarUpI yogadazAnI prApti svarUpa rasAyananuM pAna kare che. AvA prakAranA uttama guNo muni jIvanamAM jema jema AvatA jAya che, tema tema sarva prakAranA viSayo tathA kaSAyono ane rAga-dveSAdi bhAva zatruono sarvathA kSaya thaye chate anukrame AtmAmAM AtmasAmarthya pragaTa thAya che ane zuddhanirmaLa evI AtmadazAno anubhava karavA rUpa uttama jIvananuM Asevana karanArA A muni mahAtmA zeSa aghAtI karmone khapAvIne paramapadanA bhoktA bane che. A graMthamAM "A AtmAne mokSanI sAthe joDe te yoga" AvA prakAranI yogadazAnuM varNana kareluM che. anaMta upakArI zrI tIrthaMkara bhagavaMtoe zAstromAM kahelA yogamArganuM svarUpa A graMthamAM graMthakartAe samajAvavAno prayatna karyo che. "yoga" zabdano artha thAya che "joDavuM mIlana karAvavuM." AtmAnuM mokSanI sAthe joDANa thAya arthAt mIlana thAya tene yoga kahevAya che. have A AtmAne karmonI sAthe saMsAranI sAthe joDe tene paNa yoga kahevAya che. paraMtu te yoga heya che, tyajavA lAyaka che. kAraNa ke karma baMdhAvanAra ane saMsAramAM rakhaDAvanAra che. jene manayoga-vacanayoga ane kAyayoga kahevAya che. je AzravanuM kAraNa che. 1 thI 13 guNasthAnaka sudhI A yoga hoya che. te yogano sarvathA nirodha karavAthI 14mA guNasthAnake bhagavAna ayogI bane che. yoga zabdano bIjo bhAvArtha evo che ke "A AtmAne mokSanI sAthe joDe" tene paNa yoga kahevAya che. kAraNa ke temAM joDavuM artha ghaTe
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 paMcama prastAva yogasAra che. A yoga jJAna-darzana ane cAritrAdi guNonI sAdhanA karavI te che. A yoga AdaravA jevo che. karmanirjarAnuM kAraNa che. AtmaunnatinuM parama sAdhana che. AvI yogadazAnuM varNana karanArA je graMtho te yoganA graMtho kahevAya che. jema ke yogaviMzikA, yogazataka, yogadRSTisamuccaya, yogabiMdu tathA A yogasAra Adi mahA graMtho che. AvA prakAranA yoganA graMthono bahu ja bhAvapUrvaka abhyAsa karIne tenuM manana-ciMtana karIne, AtmasAta karIne zreSTha yogadazA meLavIne sarvakarmono nAza karIne ApaNe sau paramapadane jaldI jaldI prApta karIe, e ja zubha abhilASA sAthe A graMthanuM vivecana samApta karuM chuM. jI. A pramANe koI agamya pUrvAcArya viracita evA yogasAra nAmanA A graMthanuM saMkSepamAM saraLa-gujarAtI vivecana nirvighna samApta thayuM. artha karavAmAM kSati thaI hoya to kSamA mAguM chuM. : 12 Printed at BHARAT GRAPHICS 7, New Market, Panjarapole, Relief Road, Ahmedabad-380 001 Guj (ind). Ph. : 079-22134176, Mob. 9925020106 (Bharatbhai), Email : bharatgraphics1@gmail.com