Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho ! zrutajJAnam" graMtha jIrNoddhAra 171 vasaMtarAja zakunam : dravya sahAyaka : pU. AcArya zrI rAmacandra-bhadraMkara-kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna vardhamAna tapanI 100+81 oLInA ArAdhaka pU. paMnyAsa pravara zrI nayabhadravijayajI ma.sA.nI preraNAthI sAmuhika cAturmAsa ArAdhanA samiti-saM. 2068 rAjendra bhuvana-pAlitANAnA cAturmAsa prasaMge jJAnakhAtAnI upajamAMthI : saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zA. vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-5 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 I. 2013 saMvata 2069
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2065 (I. 2009) seTa naM.-1 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| pustakanuM nAma kramAMka pRSTha kartA-TIkAkAra-saMpAdaka pU. vikramasUrijI ma.sA. pU. jinadAsagaNi cUrNIkAra pU. meghavijayajI gaNi ma. sA. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda - 05. 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 zrI naMdIsUtra avacUrI zrI uttarAdhyayana sUtra cUrNI zrI arhadgItA bhagavadgItA zrI arhaccUDAmaNi sArasaTIkaH zrI yUkti prakAzasUtraM zrI mAnatuGgazAstram aparAjitapRcchA zilpa smRti vAstu vidyAyAm zilparatnam bhAga - 1 zilparatnam bhAga - 2 prAsAdatilaka kAzyazilpam prAsAdamaJjarI rAjavallabha yAne zilpazAstra zilpadIpaka vAstusAra dIpArNava uttarArdha jinaprAsAda mArtaNDa jaina graMthAvalI hIrakalaza jaina jyotiSa | nyAyapravezaH bhAga-1 dIpArNava pUrvArdha | anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga - 1 | anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-2 prAkRta vyAkaraNa bhASAMtara saha tattpopaplavasiMhaH zaktivAdAdarzaH kSIrArNava vedhavAstu prabhAkara pU. bhadrabAhusvAmI ma.sA. pU. padmasAgarajI gaNi ma.sA. pU. mAnatuMgavijayajI ma.sA. zrI bI. bhaTTAcArya | zrI naMdalAla cunilAla somapurA zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI vinAyaka gaNeza ApaTe zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI nArAyaNa bhAratI goMsAI zrI gaMgAdharajI praNIta zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI naMdalAla cunIlAla somapurA zrI jaina zvetAmbara konphransa zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI zrI AnaMdazaMkara bI. dhruva zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI pU. municaMdrasUrijI ma. sA. zrI eca. Ara. kApaDIA zrI becaradAsa jIvarAja dozI zrI jayarAzI bhaTTa, bI. bhaTTAcArya zrI sudarzanAcArya zAstrI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 238 286 84 18 48 54 810 850 322 280 162 302 156 352 120 88 110 498 502 454 226 640 452 500 454 188 214 414 192
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 824 288 30 | zinjaratnAkara prAsAda maMDana zrI siddhahema bRhadavRtti bRhannyAsa adhyAya-1 | zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-2 zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-3 zrI narmadAzaMkara zAstrI | paM. bhagavAnadAsa jaina pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. bhAvasUrinI ma.sA. 520 034 (). pU. bhAvasUri ma.sA. zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-3 (2) 324 302 196 039. 190 040 | tilaka 202 480 228 60 044 218 036. | zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-5 037 vAstunighaMTu 038 | tilakamannarI bhAga-1 tilakamagnarI bhAga-2 tilakamajharI bhAga-3 sakhasandhAna mahAkAvyam saptabhaphImimAMsA nyAyAvatAra vyutpattivAda guDhArthatattvaloka sAmAnya niryukti guDhArthatattvAloka 046 saptabhInayapradIpa bAlabodhinIvivRttiH vyutpattivAda zAstrArthakalA TIkA nayopadeza bhAga-1 taraSiNIkaraNI nayopadeza bhAga-2 tarakiNItaraNI nyAyasamuccaya cAdyArthaprakAzaH dina zuddhi prakaraNa 053 bRhad dhAraNA yaMtra 05 | jyotirmahodaya pU. bhAvasUrinI ma.sA. pU. bhAvasUrina ma.sA. prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. vijayaamRtasUrizvarajI pU. paM. zivAnandavijayajI satiSacaMdra vidyAbhUSaNa zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) pU. lAvaNyasUrijI. zrIveNImAdhava zAstrI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. darzanavijayajI pU. darzanavijayajI sa. pU. akSayavijayajI 045 190 138 296 (04) 210 274 286 216 532 113 112
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra bhASA | 218. | 164 saMyojaka - bAbulAla saremala zAha zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIzana sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, mahAvAha-04. (mo.) 8427585804 (yo) 2213 2543 (5-mela) ahoshrut.bs@gmail.com maho zrutajJAnamajtha ddhiAra - saMvata 2075 (5. 2010)- seTa naM-2 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne DI.vI.DI. banAvI tenI yAdI. yA pustasI www.ahoshrut.org vebasAITa 52thI ugl stGirls sii zAze. krama pustakanuM nAma tA-TI8152-saMpaES pRSTha 055 | zrI siddhahema bRhavRtti bRhadanyAsa adhyAya-6 | pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. 296 056 | vividha tIrtha kalpa pa. jinavijayajI ma.sA. 160 057 lAratIya Tana bhe| saMskRti sanomana pU. pUNyavijayajI ma.sA. 058 | siddhAntalakSaNagUDhArtha tattvalokaH zrI dharmadattasUri 202 059 | vyApti paJcaka vivRtti TIkA zrI dharmadattasUri jaina saMgIta rAgamALA zrI mAMgaroLa jaina saMgIta maMDaLI | 306 061 | caturviMzatIprabandha (prabaMdha koza) | zrI rasikalAla eca. kApaDIA 062 | vyutpattivAda Adarza vyAkhyayA saMpUrNa 6 adhyAya |saM zrI sudarzanAcArya 668 063 | candraprabhA hemakaumudI saM pU. meghavijayajI gaNi 516 064| viveka vilAsa saM/. | zrI dAmodara goviMdAcArya 268 065 | paJcazatI prabodha prabaMdha | pU. mRgendravijayajI ma.sA. 456 066 | sanmatitattvasopAnam | saM pU. labdhisUrijI ma.sA. 420 06764zamAtA vahI guzanuvAha gu4. pU. hemasAgarasUrijI ma.sA. 638 068 | moharAjAparAjayam saM pU. caturavijayajI ma.sA. 192 069 | kriyAkoza saM/hiM zrI mohanalAla bAMThiyA 428 070 | kAlikAcAryakathAsaMgraha saM/. | zrI aMbAlAla premacaMda 406 071 | sAmAnyanirukti caMdrakalA kalAvilAsa TIkA | saM. zrI vAmAcaraNa bhaTTAcArya 308 072 | janmasamudrajAtaka saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 128 meghamahodaya varSaprabodha saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 532 on jaina sAmudrikanAM pAMca graMtho 14. zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI 376 060 322 073
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 075 076 saMgIta nATya rUpAvalI 077 1 bhAratano jaina tIrtho ane tenuM zilpasthApatya 079 zilpa cintAmaNi bhAga-1 080 bRha6 zilpa zAstra bhAga - 1 081 bRha6 zilpa zAstra bhAga - 2 jaina citra kalpabUma bhAga-1 jaina citra kalpavrUma bhAga-2 082 ha zilpazAstra bhAga - 3 O83 AyurvedhanA anubhUta prayogo bhAga-1 084 lyAe 125 ORS vizvalocana koza 086 | SthA ratna choza bhAga-1 0875thA ratna choza bhAga-2 hastasagrIvanam 088 089 090 endracaturvizanikA sammati tarka mahArNavAvatArikA gubha. zubha, gubha. gubha. zubha zrI sArAbhAI navAba zrI sArAbhAI navAba zrI vidyA sArAbhAI navAba zrI sArAbhAI navAba saM. zrI manasukhalAla bhudaramala zrI jagannAtha aMbArAma zubha. zubha. zubha. zubha, gu4. saM.hiM zrI naMdalAla zarmA gubha. gubha. saM saM. zrI jagannAtha aMbArAma zrI jagannAtha aMbArAma pU. kAntisAgarajI zrI vardhamAna pArzvanAtha zAstrI zrI becaradAsa jIvarAja dozI zrI becaradAsa jIvarAja dozI pU. meghavijayajIgaNi pU.yazovijayajI, pU. puNyavijayajI AcArya zrI vijayadarzanasUrijI 374 238 194 192 254 260 238 260 114 910 436 336 230 322 114 560
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra krama 272 240 saM. 254 282 466 342 362 134 70 316 224 612 307 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2067 (I. 2011) seTa naM.-3 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| | pustaka nAma kartA TIkAkAra bhASA saMpAdaka/prakAzaka 91 | syAdvAda ratnAkara bhAga-1 vAdidevasUrijI saM. motIlAla lAghAjI punA 92 | | syAdvAda ratnAkara bhAga-2 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 93 | syAdvAda ratnAkara bhAga-3 bAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 94 | | syAdvAda ratnAkara bhAga-4 bAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA | syAdvAda ratnAkara bhAga-5 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 96 | pavitra kalpasUtra puNyavijayajI sArAbhAI navAba 97 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-1 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 98 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-2 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 99 | bhuvanadIpaka padmaprabhasUrijI | veMkaTeza presa 100 | gAthAsahastrI samayasuMdarajI saM. | sukhalAlajI 101 | bhAratIya prAcIna lipImAlA | gaurIzaMkara ojhA hindI | munzIrAma manohararAma 102 | zabdaratnAkara sAdhusundarajI saM. haragovindadAsa becaradAsa 103 | sabodhavANI prakAza nyAyavijayajI |sN./g / hemacaMdrAcArya jaina sabhA 104 | laghu prabaMdha saMgraha jayaMta pI. ThAkara saM. orIenTa insTITyuTa baroDA 105 | jaina stotra saMcaya-1-2-3 mANikyasAgarasUrijI saM, AgamoddhAraka sabhA 106 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-1,2,3 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 107 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-4.5 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 108 | nyAyasAra - nyAyatAtparyadIpikA satiSacaMdra vidyAbhUSaNa esiyATIka sosAyaTI 109 | jaina lekha saMgraha bhAga-1 puraNacaMdra nAhara | puraNacaMdra nAhara 110 | jaina lekha saMgraha bhAga-2 puraNacaMdra nAhara saM./hi puraNacaMdra nAhara 111 | jaina lekha saMgraha bhAga-3 puraNacaMdra nAhara saM./hi / puraNacaMdra nAhara 112 | | jaina dhAtu pratimA lekha bhAga-1 kAMtivijayajI saM./hi | jinadattasUri jJAnabhaMDAra 113 | jaina pratimA lekha saMgraha daulatasiMha loDhA saM./hi | aravinda dhAmaNiyA 114 | rAdhanapura pratimA lekha saMdoha vizAlavijayajI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 115 | prAcina lekha saMgraha-1 vijayadharmasUrijI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 116 | bIkAnera jaina lekha saMgraha agaracaMda nAhaTA saM./hi nAhaTA bradharsa 117 | prAcIna jaina lekha saMgraha bhAga-1 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 118 | prAcina jaina lekha saMgraha bhAga-2 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 119 | gujarAtanA aitihAsika lekho-1 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArvasa gujarAtI sabhA 120 | gujarAtanA aitihAsika lekho-2 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArbasa gujarAtI sabhA 121 | gujarAtanA aitihAsika lekho-3 girajAzaMkara zAstrI phArbasa gujarAtI sabhA 122 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-1 | pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 123|| | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-4 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 124 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-5 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 125 | kalekzana oNpha prAkRta enDa saMskRta inskrIpzansa pI. pITarasana | bhAvanagara ArcIoNlaoNjIkala DipA. 126 | vijayadeva mAhAtmyam | jinavijayajI saM. jaina satya saMzodhaka 514 454 354 saM./hi 337 354 372 142 336 364 218 656 122 764 404 404 540 274 saM./gu 414 400
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 754 194 3101 276 69 100 136 266 244 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2068 (I. 2012) seTa naM.-4 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| krama | pustaka nAma kartA / saMpAdaka bhASA | prakAzaka 127 | mahAprabhAvika navasmaraNa sArAbhAI navAba guja. sArAbhAI navAba 128 | jaina citra kalpalatA sArAbhAI navAba guja. sArAbhAI navAba 129 | jaina dharmano prAcIna itihAsa bhAga-2 hIrAlAla haMsarAja guja. hIrAlAla haMsarAja 130 | oparezana ina sarca opha saM. menyu. bhAga-6 pI. pITarasana aMgrejI | eziyATIka sosAyaTI 131 | jaina gaNita vicAra kuMvarajI ANaMdajI guja. jaina dharma prasAraka sabhA 132 | daivajJa kAmadhenu (prAcina jyotiSa graMtha) zIla khaMDa saM. | braja. bI. dAsa banArasa 133 || | karaNa prakAzaH brahmadeva saM./aM. | sudhAkara dvivedi 134 | nyAyavizArada maho. yazovijayajI svahastalikhita kRti saMgraha | yazodevasUrijI guja. | yazobhAratI prakAzana 135 | bhaugolika koza-1 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa guja. | gujarAta barnAkyulara sosAyaTI 136 | bhaugolika koza-2 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa guja. | gujarAta varnAkyulara sosAyaTI 137 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-1,2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 138 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI / jaina sAhitya saMzodhaka punA 139 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-1, 2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 140 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 141 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-1,2 / / jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 142 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 143 | navapadonI AnupUrvI bhAga-1 somavijayajI guja. zAha bAbulAla savacaMda 144 | navapadonI AnupUrvI bhAga-2 somavijayajI | zAha bAbulAla savacaMda 145 | navapadonI AnupUrvI bhAga-3 somavijayajI guja. zAha bAbulAla savacaMda 146 | bhASavati zatAnaMda mArachatA saM./hi | eca.bI. guptA enDa sansa banArasa 147 | jaina siddhAMta kaumudI (ardhamAgadhI vyAkaraNa) ratnacaMdra svAmI prA./saM. | bhairodAna seThIyA 148 | maMtrarAja guNakalpa mahodadhi jayadayAla zarmA hindI | jayadayAla zarmA 149 | phakkIkA ratnamaMjUSA-1, 2 kanakalAla ThAkUra saM. harikRSNa nibaMdha 150 | anubhUta siddha vizAyaMtra (cha kalpa saMgraha) meghavijayajI saM./guja | mahAvIra graMthamALA 151 | sArAvali kalyANa vardhana saM. pAMDuraMga jIvAjI 152 | jyotiSa siddhAMta saMgraha vizvezvaraprasAda dvivedI saM. bIjabhUSaNadAsa banArasa 153| jJAna pradIpikA tathA sAmudrika zAstram rAmavyAsa pAnDeya saM. | jaina siddhAMta bhavana nUtana saMkalana | A. caMdrasAgarasUrijI jJAnabhaMDAra - ujjaina hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 2 | zrI gujarAtI zve.mU. jaina saMgha-hastaprata bhaMDAra - kalakattA | hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 274 168 282 182 guja. 384 376 387 174 320 286 272 142 260 232 160
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra krama viSaya saMpAdaka/prakAzaka prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| pustaka nAma 154 uNAdi sUtro opha hemacaMdrAcArya 155 | uNAdi gaNa vivRtti karttA / saMpAdaka pU. hemacaMdrAcArya pU. hemacaMdrAcArya 156 prAkRta prakAza-saTIka 157 dravya parikSA aura dhAtu utpatti 158 Arambhasidhdhi saTIka 159 khaMDaharo kA vaibhava 160 bAlabhArata 161 giranAra mAhAtmya 162 | giranAra galpa 163 praznottara sArdha zataka 164 bhAratiya saMpAdana zAstra 165 vibhaktyartha nirNaya 166 vyoma vatI - 1 167 vyoma vatI - 2 168 jaina nyAyakhaMDa khAdyam 169 haritakAvyAdi nighaMTU 170 yoga ciMtAmaNi- saTIka 171 vasaMtarAja zakunam 172 mahAvidyA viDaMbanA 173 jyotirnibandha 174 meghamAlA vicAra 175 muhUrta ciMtAmaNi- saTIka 176 | mAnasollAsa saTIka - 1 177 mAnasollAsa saTIka - 2 178 jyotiSa sAra prAkRta 179 muhUrta saMgraha 180 hindu esTrolojI bhAmAha Thakkara pherU pU. udayaprabhadevasUrijI pU. kAntIsAgarajI pU. amaracaMdrasUrijI daulatacaMda paraSottamadAsa pU. lalitavijayajI pU. kSamAkalyANavijayajI mUlarAja jaina giridhara jhA zivAcArya zivAcArya saMvata 2069 (I. 2013) seTa naM. 5 - - yazovijayajI vyAkaraNa vyAkaraNa vyAkaraNa dhAtu jyotISa zIlpa prakaraNa sAhitya nyAya nyAya nyAya upA. nyAya bhAva mizra Ayurveda pU. harSakIrtisUrijI Ayurveda jyotiSa pU. bhAnucandra gaNi TIkA jyotiSa pU. bhuvanasundarasUri TIkA zivarAja jyotiSa jyotiSa pU. vijayaprabhasUrI rAmakRta pramitAkSaya TIkA jyotiSa bhulAkamalla somezvara jyotiSa bhulAkamalla somezvara jyotiSa bhagavAnadAsa jaina jyotiSa aMbAlAla zarmA jyotiSa pitAmbaradAsa trIbhovanadAsa jyotiSa kAvya tIrtha tIrtha bhASA saMskRta saMskRta prAkRta saMskRta/hindI saMskRta hindI saMskRta saMskRta / gujarAtI saMskRta/ gujarAtI hindI hindI saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta / hindI saMskRta/hindI saMskRta / hindI saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta/ gujarAtI saMskRta saMskRta saMskRta prAkRta / hindI gujarAtI gujarAtI johana kriSTe pU. manoharavijayajI jaya kRSNadAsa guptA bhaMvaralAla nAhaTA pU. jitendravijayajI bhAratIya jJAnapITha paM. zIvadatta jaina patra haMsakavijaya phrI lAyabrerI sAdhvIjI vicakSaNAzrIjI jaina vidyAbhavana, lAhora caukhambA prakAzana saMpUrNAnaMda saMskRta yunivarsiTI saMpUrNAnaMda saMskRta vidyAlaya badrInAtha zukla zIva zarmA lakSmI veMkaTeza presa khemarAja kRSNadAsa senTrala lAyabrerI AnaMda Azrama meghajI hIrajI anUpa mizra orienTa insTITyUTa orienTa insTITyUTa bhagavAnadAsa jaina zAstrI jagannAtha parazurAma dvivedI pitAmbaradAsa TI. mahetA pRSTha 304 122 208 70 310 462 512 264 144 256 75 488 226 365 190 480 352 596 250 391 114 238 166 368 88 356 168
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ krama 181 182 zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543. E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimalAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra saMvata 2071 (I. 2015) seTa naM.-6 192 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI DijiTAijhezana dvArA DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| viSaya pustaka nAma kAvyaprakAza bhAga-1 kAvyaprakAza bhAga-2 kAvyaprakAza ullAsa-2 ane 3 183 184 nRtyaratna koza bhAga-1 185 nRtyaratna koza bhAga- 2 186 nRtyAdhyAya 187 saMgIratnAkara bhAga 1 saTIka 188 saMgIratnAkara bhAga 2 saTIka 189 saMgIratnAkara bhAga-3 saTIka 190 saMgIratnAkara bhAga-4 saTIka 191 saMgIta makaranda saMgIta nRtya ane nATya saMbaMdhI jaina graMtho 193 nyAyaviMdu saTIka 194 zIghrabodha bhAga-1 thI 5 195 zIghrabodha bhAga-6 thI 10 196 zIghrabodha bhAga- 11 thI 15 197 zIghrabodha bhAga - 16 thI 20 198 zIghrabodha bhAga- 21 thI 25 199 adhyAtmasAra saTIka 200 | chandonuzAsana 201 maggAnusAriyA karttA / TikAkAra pUjya mammaTAcArya kRta pUjya mammaTAcArya kRta upA. yazovijayajI zrI kumbhakarNa nRpati zrI nRpati zrI azokamalajI zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva nArada - - - zrI hIrAlAla kApaDIyA pUjya dharmotarAcArya pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya gaMbhIravijayajI eca. DI. belanakara zrI DI. esa zAha bhASA saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta/hindI saMskRta/aMgrejI saMskRta/aMgrejI saMskRta/aMgrejI saMskRta/aMgrejI saMskRta gujarAtI saMskRta hindI hindI hindI hindI hindI saMskRta/ gujarAtI saMskRta saMskRta/gujarAtI saMpAdaka/prakAzaka pUjya jinavijayajI pUjya jinavijayajI yazobhArati jaina prakAzana samiti zrI rasIkalAla choTAlAla zrI rasIkalAla choTAlAla zrI vAcaspati gairobhA zrI subramaNyama zAstrI zrI subramaNyama zAstrI zrI subramaNyama zAstrI zrI subramaNyama zAstrI zrI maMgeza rAmakRSNa telaMga mukti-kamala jaina mohana graMthamAlA zrI caMdrazekhara zAstrI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA narottamadAsa bhAnajI siMghI jaina zAstra zikSApITha jJAtaputra bhagavAna mahAvIra TrasTa pRSTha 364 222 330 156 248 504 448 444 616 632 84 244 220 422 304 446 414 409 476 444 146
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ krama pustaka nAma 202 | AcArAMga sUtra bhAga - 1 niyukti + TIkA 203 | AcArAMga sUtra bhAga - 2 niryukti+ TIkA 204 | AcArAMga sUtra bhAga - 3 niryukti+TIkA 205 | AcArAMga sUtra bhAga-4 niyukti+TIkA 206 | AcArAMga sUtra bhAga - 5 niryukti+ TIkA 207 suyagaDAMga sUtra bhAga - 1 saTIka 208 | suyagaDAMga sUtra bhAga - 2 saTIka 209 suyagaDAMga sUtra bhAga - 3 saTIka 210 suyagaDAMga sUtra bhAga-4 saTIka 211 suyagaDAMga sUtra bhAga - 5 saTIka 212 rAyapaseNiya sUtra 213 prAcIna tIrthamALA bhAga 1 214 dhAtu pArAyaNam 215 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga - 1 216 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-2 217 | siddhama zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-3 218 tArkika rakSA sAra saMgraha 219 zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543. E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda - 380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2072 (I. 2016) seTa naM.-7 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI DijiTAijhezana dvArA DIvIDI banAI usakI sUcI / 220 221 vAdArtha saMgraha bhAga - 1 (sphoTa tattva nirUpaNa, sphoTa candrikA, pratipAdika saMjJAvAda, vAkyavAda, vAkyadIpikA) | vAdArtha saMgraha bhAga - 2 ( SaTkAraka vivecana, kAraka vAdArtha, samAsavAdArtha, vakAravAdArtha) vAdArtha saMgraha bhAga-3 (vAdasudhAkara, laghuvibhaktyartha nirNaya, zAbdabodhaprakAzikA) 222 | vAdArtha saMgraha bhAga-4 (AkhyAta zaktivAda chaH TIkA) karttA / TikAkAra bhASA zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI malayagiri gujarAtI zrI becaradAsa dozI A. zrI dharmasUri saM./ gujarAtI zrI yazovijayajI graMthamALA saMskRta zrI hemacaMdrAcArya A. zrI municaMdrasUri zrI hemacaMdrAcArya saM./ gujarAtI zrI becaradAsa dozI zrI hemacaMdrAcArya saM./ gujarAtI zrI hemacaMdrAcArya saM./ gujarAtI A. zrI varadarAja saMskRta vividha kartA saMskRta vividha kartA saMskRta vividha kartA saMskRta raghunAtha ziromaNi saMskRta saMpAdaka / prakAzaka zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI becaradAsa dozI zrI becaradAsa dozI rAjakIya saMskRta pustakAlaya mahAdeva zarmA mahAdeva zarmA mahAdeva zarmA mahAdeva zarmA pRSTha 285 280 315 307 361 301 263 395 386 351 260 272 530 648 510 560 427 88 78 112 228
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ DISASAASS ||shriiH|| vasaMtarAjazAkanam. Se SANE mahatvasavarAjaviracitaM bhAnanaMdagaNini gavanavA TAkayA samalakatama dadhyakulotpanajaTAgakAtmajIvarakAyA manAgajanyAmApAvyAkhyayApanamA CATIOsa rANAyAawarenewwwwwwwwwwonAgatamA 2225022 khamarAjadhAkRSNadAsa zreSTinA svakIya zrIvATevara sTIma-yantrAgAre mudrayitvA prakAzitam / pAlguna saMvat 1963, bAke 1828. tamalisTabdika 25 tamarAja niyamAnusAratI - rAjalekhena "zrIvara yantrAlayAdhIzeta sarvathA AKADAKOREATrm Aho I Shrutgyanam
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho ! Shrutgyanam
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA.. zAkunaviSayameM zakunavasaMtarAja bahuta yogya hai. yAmeM nAnAprakArakaM zakuna kahehaiM / yaha zakunazAstra prAcIna devaRSipraNIta hai / pUrva jo aMdhakAsurake vadhakU udyukta huye jaba zivajIne zakuna dekhe taba ye zakuna pravarta huye. tApIche tArakAsurake saMgrAmasamayameM tArakAsurake vairI svAmikArtikajIke artha zivajIne zakunanako upadeza diyo / tApIche jaMbhAsurake kdhake liye yukta hoya rahyo iMdra tAvU svAmikArtikajI zakunanako upadeza karate huye // tApIche iMdra kAlAMtara meM kazyapajIkU zakuna deto huyo aura kazyapajIne jA samayameM garuDajI amRta haravekU cale taba garuDajIkU zakunanako upadeza kiyo || aura zivajIne atri, garga, bhRgvAdikanakU Adile munInaLU zakuna kahe / bhRgvAdikamuninane ye zakuna prANInake kalyANake liye kahe ye zakuna mahezvara, garga, zukra, sahadeva, bhRgvAdikanane pragaTa kiye haiM. yAteM ye zakuna satya haiM / zakuna jAnanevAle puruSakI kaSTasU rakSA, suMdara vRtti, jIvikA aura yA loka paralokake sArabhUta zakunanake prabhAvate trivargakI vRddhi ye hoya haiM / vijayarAjake putra zrIzivarAja aura vasaMtarAja ye do huye, tAmeM vasaMtarAma pRthvImeM vikhyAta huye. so mithilA purIke rAjA caMdradevane prArthanA kInI taba bhaTTa vasaMtarAjane mAhezvara sAra aura sahadevakRta zAstrameMsUM sAra aura bRhaspati, garga, zukra, bhRgvAdikanane kahe je zAstra unameMsUM sAra grahaNa kara ye graMtha kiyo aura pAdazAha zrIakabara jalAluddInake samayameM zrIzAhirAja nAma rAjAkI prArthanAsU vasaMtarAjakI TIkA zrIbhAnucaMdrane karI // yA zakunazAstrakara samasta kArya jAne jAnyo. aiso manuSya kaSTarUpI kUpameM nahIM paDai iMdriyanakara dekhaye munavemeM nahIM Ave aise kAryanameM zAstrahI divyacakSu hai. jaise divyadRSTi karakai dAkhai hai taisehI zAstra karake uba jAnyo jAya hai. zakunazAstrako jAnavevAro manuSya hai; so mero ye kArya kaSTasahita hoyago vA kaSTarahata hoyago aiso zakunajhU jAna karakai ni:saMdeha kArya karavekU prarvatta hoya hai. aura jyotiHzAstrAdikanakarake jaDIkRta manuSya haiM unako ye zakunazAstra pragaTa huyo hai. camatkAra rasako Adhikya jAmeM aiso auSadharUpa hai aura vedanake arthanakarakai zobhita "vasaMtarAja" nAma karake prasiddha aiso ye zakunako paMtha tA dvipada, catuSpada, SaTpada, aSTapada, anekapada, apada ina sarva jaMtunake nAnAprakArake zakuna yAmeM kahe haiM || yA graMthameM 20 varga haiM / ___ 1 prathama vargameM zakunakI zlAghA aura zivanIkarake manuSyana* upadeza khyo| 2 dvitIyavargameM zAstrasaMgrahanAma tAmeM varganako anukrama khyo| 3 tRtIyavarga abhyarcananAma pUjanakA hai| 4 caturtha gi mizritanAma tAmeM zakunanake aneka bheda milehuye haiN| 5 paMcamavarga zubhA'zubha nAma hai| 6 chaThe vargameM manuSyanake zakuna hai| 7 sAtaveM varga meM podakIke zakuna khehaiN| 8 AThaveM vargameM pakSinako vacArasvarUpa kahyo hai| 9 navamavargameM cASa nAma nIlakaMThako zakuna hai / 10 dazama vargameM khaMja. ko zakuna hai| '11 gyArahaveM vargameM malArIke zakuna haiN| 12 bArahaveM vargameM kAkake zakuna haiM / Aho! Shrutgyanam
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) prastAvanA / 13 terahaveM vargameM piMgalikAke zakuna haiN| 14 caturdazaveM vargameM cAra pAvanake jIvanako zakuna hai / 25 paMdrahaveM vargameM bhramarAdikanake zakuna haiN| 16 solahaveM vargameM lAlakAlI koDinake zakuna haiN| 17 satrahaveM vargameM pallI nAma chapakalIko zakuna hai| 18 aThArahaveM vargameM zvAnanako zakuna hai| 19 uganIsaveM vargameM zivA nAma zRgAlIko prakaraNahai / 20 bIsaveM vargameM zAstrako prabhAva varNana hai| yA prakAra yAmeM zakunako bahuta viSaya hai / zakunako graMtha abhItaka koIbhI chApyo nahIM hai| yA graMthakI prApti prathama hamAre mitravarya paMDita harikRSNa vye kuTa rAmajI auraMgAbAdavAlene mere Upara anugraha karake yaha graMtha mUlamAtra saMvat 1703 I0 ko likhoM huyo pustaka diyo / , tApIche eka hamAre snehI AnaMda sUragachakA zrIpUjya guNaratna sUrIjI unhoMne mUla aura aMtake sAta vargakI TIkA dInI. bo pustaka bahuta prAcIna hai tApIche hamane bahutaso prayatna karatho. taba eka hamAre mitravarya paramasnehI vyAsajI zrImevadattajI unhoMne samasta TIkA kRpAkarakai rAjadhAnI jodhapuratUM saMpAdana karake bhejI // tApIche hamAre mitravarya nAnAsAheba nAro goviMda meha~dale kAzIjImeM rahe unane eka pustaka mUlamAtra bhejyo | tApIche paMDitavarya kavirAja zrIlakSmInArAyaNa jIne kAzIsaM mUla samasta aura prathama 7 vargakI TIkA bhejI // tApIche rAjadhAnI savAI jayapuranivAsI paMDitavarya zrAyuta guNAkarajIne samasta mUla TIkA kRpA karake dInI // yaha pustaka baDo prAcIna milyo / yA rItisaM 6 pratiyAM prApta huI / atyanta prayAsasU ina sarva sajjana puruSanako maiM baDo upakAra mAna hUM / zakunake zAstrameM yaha graMtha bahuta zreSTha hai / manuSyanakU sarva kAryanake jAnavemeM bahuta upayogI hai yAne hamane mUla saMskRta TIkA aura hiMdusthAnI brajabhASA banavAyakarake bahuta zramakara zuddha kara chapAyA hai / aura isakA rajiSTarIhaka sadAke liye hamane svAdhIna kiyAhai tAki anya koI na chApasakai aisA yaha vasaMtarAja zAkuna sarva sajana puruSana* mAnya karano yogya hai / jyotirvit zrIdhara jaTAzaMkara. LA Aho ! Shrutgyanam
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'atha vasaMtarAjazAkunasya sArAMzAnukramaNikA praarNbhH| - viSayAH patra paM0 lo. viSayAH patra paM0 zlo. prathamo vrgH| zakunamAjJAtAjJAtaM IdRzeSu nRSumaMgalAcaraNam na viziSyate yeSAMzakunAni teSAM kiMcitprArthanA 3 1 2 | yenapakSipazavoparaprayojane atodai-. . graMthakartRvaMzavarNanam 4 1. 3 vamuktam graMthakartanAma | puruSoyogIvatrikAladarzIzakunena / 14 3 26 graMthakartuH prArthanA napanAma atriguruzukrAdyApihitabhAvAtzamRtyulokajaMtusamUhazakunAni kunamUcuH 15 1 27 zakunalakSaNam purANavedetihAsAdyAH satyAdhika zakunaprayojanam zakuna vadaMti 15 3 zakunasaMjJA zivopigaNAnAMzAkunamupAdizat 15 5 29 etacchAstramauSadhamiSTam 73 10 narANAmIzvaropadiSTenApizakunana prANabhRtAMkSaNena zubhAzubham 8 1 11 ___ zIghrajJAnaM AsmingraMthe avalokite upadepra vasaMtarAjasarvArthasamAgameSusatyam 16 3. 31 yojanaM na . zakune viruddha samuhUrtenApikArya na, 9 1 13 dvitIyo vrgH| daivanoditaH zakuna: pUrvakarmaphalaM asminvargasaMkhyAkathyate prakAzayati 9 3 14 | AdyavargapratiSThAkhyetriMzatzlokAH-1732 buddhimAnduHkhadaMprayojana parihArya dvitIyesaMgrahAkhyetrayodazazlokAH . . sukhadaM samAzrayet / tRtIyearcanAkhyetriMzacchUlokAzcanRbhiH prAktanakarmaphalaM bhujyate ta turthemizrakAkhyesaptatizlokAH . 17 5 3 . - hi zakunena kim 10 | paMcamezubhAzubheSoDazazlokAHSaSThavarge iha dehinAM pUrvakarmaNA na kiMtu nareMgitAkhyezlo0paMcAzat / 18 1 4 dezakAlAdavazyaM bhukte saptamezyAmArutecatuHzatazlokAH subuddhiH zakunena duHkhanAzayati aSTamavargapakSivicAresaptapaMcAzat , _ sukhaM saMdhayati ca 51 zlokAH daivAdapyadhikodyamaH kutaH vanhi | navamecASavicAre zlokApaMcadazame sapAdikAndUratastyajati..11 3 19 / khaMjaneSaDviMzatizlokAH 18 4 subuddhiH pauruSeNa ipsitaM yAti | ekAdazekarApikArutaM ekAdaza ttaH dvAdazekAkarate ekAdhikAdevAt na kiMtudAvAnalenapAdapA . alanti 12 1 20 / zItizatazlokaiH devamapi kAraNaM tahi sudhiyo nRpAH trayodaze piMgalikArutaM zatazlo. nItizAstreNa dharI kathaM pAlayaMti 12 3 21 | caturdaze catuSpadAnAMvarga:paMcAudyamasAdhyatAM devasyapratipAdayati 13 1 22 zacchalokaiH puruSaHzakunenAtmahitasaMcarate 13 3. 23 / paMcadazeSaTpadAdirutaMtrayodazazloka Aho ! Shrutgyanam ... 18. 2 zikA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / - - viSayAH patra paM0 zlo0 viSayAH patra paM0 zlo. SoDazepipIlikAzakuna:paMcadaza sarasvatIdhyAnam 29 1 17 zlokaH | kuberadhyAnaM 29 3 18 saptadazepallIrutaM dvAtriMzatlokaiH garuDadhyAnaM aSTAdazezvaceSTitaM dvAviMzatyuttara caMDIdhyAnaMzlokadvayena dvizata-lokaiH 2. 1 10 pArvatodhyAnaM 31 3 22 ekonaviMze zivAstaMnavatizlo. zakunajJAnamAcAryapUjanaMca vize prabhAvavargaH caturdazazlokaiH 11 devAnpraNamyapUjAMguravedadyAt bhasminaviMzativargAtmake zAkuna | kumArikAdInabhojayet sArabhUtebANanetrazaraikazlokAH 20 5 12 rAtrau zayanavidhiH etacchAkhanaukAmadhirUDhAzAkunA prAtaHzakunaceSTAjJAnaM budhiM tarati pakSAMtarepunaHzayanavidhiH 33 5 20 prAtaHzizukumAryorhastezalAkAMdatRtIyo vrgH| ___ tvApunastenazakunaMjJApayet 34 1 29 zAkunagurkhAzAkunAHpakSiNaste | zakunazubhAzubhajJAnam SAmarcanam 21 4 , zakunadevatAprItaye arcanam 35 1 31 zakunAdhikArI zakunaghumukhyatvenapodakyAdi caturtho vrgH| paMcaiva podakyASiSTAtRdevAH 23 1 4 mizrazakunavicAramAha asminloke sarveSvapipazupakSiSu abhijJajanasamUhepradhAnaMzakunapazyet 36 1 2 devatAstiSThaMtyataHzAkunike nate vrajatAMsamUheyAdRzaMzakunaMtAdRzaM nahiMsyAH 24 , 5 phalam kAMcanAdimUrtipUjanam 24 3 narANAMzakunabhedeprANagatyAzakunaM zakunadezanirmANapUjA vilokayet aMtarikSAtgomayaMsaMgRhyabhUtale iDApiMgalayomidakSiNazakunaM caturasAdimaMDalaM viruddhezakunekSIrataroradhastiSTavaMdhyatvAdidoSayuktAyAgogomayaM mazakunAMtarANipazyet na grAhyam 3 9/zakuneviruddheprANAyAmaH piSTAMkitapacaraMgaurvicitrakAryam 11. kozAMtarezakunezubhAzubham iMdrAdirUpeNaraMgavarNanamaSTadale samAnitazakunamAha evamaSTadale lokapAlAnAcAryavA gRhanirgamanAnaMtarazakunezubhAzubhaM kyenArcayet dUranikaTezubhAzubhazakunaM namasAyuktairmantraiHsugaMdhadravyaira pravezasamaye zubhAzubhazakuna 40 1 12 cayet prayANAdviparItabhAvaH saMgrAmAdI panamadhyedhanurddharyAdipUjanam 28 1 14 zastaH gurUpadezAnmaMtrazataM japet madhunA yAtu:vAmApasavyauzakunauprahomaH 28 3 15 / zasto durgAyugalAdikAnAM dhyAnam 20 5 16 patatriNoharnizaMcaraMtitelakSyAH 41 3 15 m h sh d Aho! Shrutgyanam
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / - - 55521 viSayAH patra paM0 lo. viSayAH patatrinapuMsakAdibhedamAha 41 5 16 | AtazabdAdizakunAH puruSalakSaNamAha 42 1 17 | dakSiNavAmAMgazakunAH | vAmAMgedayAmAdizubhAstathApuMnAmanInapuMsakalakSaNamAha 42 2 18 dheyAHzubhAH prANabhRtAM zakunAnAMbalAbalaMparI zrIkaMThAdyAdakSiNezubhAH | puMstrIvatkSveDAdisavyAsavyezubhe 44 1 20 59 1 53 prAmyavanAdizubhAzubhazakunam / khaMjanajAhakAcaiHzubhaM kUTapUrakAdayaHpUrvadizibalavaMtaH / hArotakAdayo dakSiNebalavaMtaH acchanakulAdizabdaiH zubhAzubhaM utkrozAdaya:pazcimebalavaMtaH divArAtrau purallikanakulAdigamane 45 3 23 sarojAdaya uttarebalavaMtaH na zubhaM nivRttipravRttizakunayoHzAMtAdi puMstriyodakSiNavAmAMgardaSTrayAdizubhaM 61 1 57 nirUpaNam prAcyAdiSuyazuklavarNAdizakunAH 61 3 58 dagdhAdidigantAnAha gamanapravartakazubhAzubhazakunAH sUryabhoganadagdhAdyaSTadigbhedAnAha 47 5 27 toraNanAmadheyazakunAH dagdhAdizakunamAha 48 1 28 cASAdayodivasacAriNaH kriyApradIptazakunamAha piMgalAdayorAtricAriNaH zakunaMdazaprakAreNAha mAnuSAdyArAtridinacAriNaH 63 1 63 zakunaparIkSaNam dazaprakArAnAha dezabhedenazivAdizubhAzubhaM. pradIptAyazubhazakunAnAha saMdhyAdvaye pradIptAdizakunAnAha pathikaimapravezevarjanIyAni zakunASTagatayo vA SoDazagatayaH 64 5 67 kapAlAdyazubhazakunAnAha pradIptasvarAyazubhazakunAnAha dIptAdidigvibhAgazakunaphalAni 65 93 nRNAM zAMtAapi niSphalA:syuH bahuzakunataH phalaM khagamRgAdirutamazubham zakunasyabhakSaNenasaumyAdiprakara etanmitrakavargAdhyayanaphalam 663 52 zlokadvayenazakunazubhAzubhArohaNaM 52 113 paMcamo vrgH| pavitrabhUmausthitenazubhazakunam uccadezeSumRtazuSkazarIrAdyazubhaM 41 ubhayAtmakaM maMgalamAha nIcazeaMgArAdizubhadaM na pravezekIrtanadadhyAdikaMyathottaraMmaM0 67 2 2 ekatradezepradIptenadezAdibhaMgAvadhi kAryodyatAnAM zlokacatuSTayena da 67 5 3 sarvasvajAtimAsaharaMtodurbhikSaka dhyAdipaMcAzacchubhAni rAmArjArAdivinA parayoniyAnAddezabhaMga: aMgabhedena tadvayA'vAni nIDAdyAsakozubhaH | gAMdhArAdisvaraphalam zizire azvoSTrAdyAhemaMtemahiSA prayANekuMbhazakunaH - yA:zakune vyarthAH aMgArAditriMzadvayaMpadArthAH 70 35, vasaMtAdAvRtI kAkapikAyAyAH 57 1, 48prasthAnevighnakarAH Aho! Shrutgyanam sh m s m m s m s nnnnnnn Nam m h m sh m . I . .
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) viSayAH prayANe mArjArayuddhAdi pathirodanahInezavedRSTe zreyaH pravezama zubhaM gaMDUSAdakasmAdatarjalaM tadAbhIpsitabhojanam tyaktadaMtadhAvanesanmukhepatitavAMchitabhojanam dvipadeSu narANAM zubhAzubhazakunaM strIpuMsayoH prayAsitavastra zakunaH zlokadvayena strIpuMsayorva manAdyani Tam sakalodyameSunRpAdidarzanazakunaH kRSNAMbarAdizakunaH zvetAMbarAdizakunaH dhRtAtapatrAdizakunaH gamanephalahaste puruSazakunaH vasaMtarAjazAkuna sArAMzAnukramaNikA / puMsAM pRSThe gacchAgre Agacchaiti vAk zreSThA pusAM chiMdhibhidhivetyAdayozubhAH zabdajJAnAcchubhAzubham upazrutyaMtaraprakAraH zlokapaMcakena upazrutiprakArAMtaraM zlokatrayeNa pradoSe pratyUSevAupazrutiH nRNAMbAlabhASitamupazrutiH 'vAmadakSiNoditopazrutiH ruditopazrutiH prAcyA didizruditopazrutiphalam chakkA zakuna mAha SaSTho vargaH / AlokanaprakaraNam / 73 73 patra paM0 zro0 viSayA: 71 72 72 72 upazrutikaraNaM / 74 Tha 75 75 75 76 chakkAprakaraNam / 3 13 | rsavakAryeSuchikAneSTA chikAyAdiganusArataH 1 77 78 3 5 1 3 77 1 3 1 3 5 1 77 3 5 1 14 15 16 3 / 5 zubhAzubhaphalaM zlokadvayena dIptAdidikSu chikAyAH zubhAzu 1 82 3 / 5 bhaphalam bahuchikA niSphalA svASabhojana chikkAphalam AdyatachikAzakunanihaMtrI chikAyaMtram 1 aMgasphuraNamAha 2 mUdisphuraNaM zubhaM 314 5 6 bhujAdisphuraNazubhAzubham 7 pArzvAdisphuraNaM zubhAzubhaM 8 atrAdisphuraNaMzubhAzubhaM 9muSkAdisphuraNaMzubham 81 3 81 5 15 16 82 1 dakSiNottara pathAgatavAyoH phalaM 4 zAkunazAstrAdhyayanAsamarthaja hai kartavyatA 79 80 15 12 prakaraNazlokasaMkhyAkhyAtaM 81 1 13 vRttatrayeNa 14 aMgasphuraNacakram dRgaMtamadhyAdisphuraNaM zubhaM gaMDaghrANAdisphuraNaMzubhaM aMgasphuraNaprakaraNaM ! jAnvAdisphuraNaM bhAzubhaM puMstriyo dakSiNavA mAMgasphuraNaM zubhAzubham mazakAdiphalam 2 nakhabiMduzubhAzubhaphalam 3 patra paM0 zra0 83 3 2 saptamo vargaH / adhivAsanaprakaraNaM zakunadevatAyAH stutiH sarvavihaMgamAnAM zyAmoditA zakunadevatAdhivAsanavidhiH 83 1 1 zakunanirmANabhUmiH Aho! Shrutgyanam 83 5/7 314 84 1 84 3 84 5 4 7 85 1 87 87 87 HH Ta 89 89 89 90 0 1 3 :" 1. 3 1 3 5 1 3 90. 91 91 3 9.1 5 92 1 5 6 ' 8 9 , 93 4 9.3 4 93 5 94 1 95 1 2 " mr xsw9vr 5 10 1 11 12 13 3 4 5 6 14 3 / 11 / 3 1 1 2 3 4
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / 1 14 114 1 115 117 118 viSayAH patra paM0 zlo. viSayAH patra paM0 zlo. zakunatyAjyabhUmiH 95 3 5 | AzAyugalamizraphalaM 110 3 41 zakunesutarAMmanoramAbhUmiH 96 16jvalitAdibhedaHprabhAtayaMtraMca 110 5 42 cakravartinRpAdizakunabhUmipramANaM 96 3 7 | uktadizAMphalAni nivartanapramANaM . 97 1 8 chAyAdizakunaphalam 111 3 44 bhUmervaSavibhAgaH . 97 3 9 | saMkrAMtibhedenadigvibhAgabhedaH 111 5 45 bhUmimAsAdinirNayaH 98 1 10 zAMtAdiprakAreSusopayogitvaM . 112 1.46 zakunakAlataHzubhAzubhaM 3 11 prazastAHkakubhAdayaH 112 3 47 zakunatArAbalam 5 12 saptadhAzAMtazreSTaMdIptaneSTam 112 5 48 zakunekSINacaMdrAdityAjyaM zAMtadIpteSuzubhAzubhaM 113 1 49 zAkunikenazakunArthagamana zAMtapradIptAdijAnAtisazAkunikaH 113 3 prakAraH | TIkAyAMzakunANavedigvibhAgazakunadevatArcanavidhiH 100 33 15 ! stvevN| zakunadevatAmaMtraH 1 maMtra digvibhAgacakra zakunadevatAdhyAnam 102 6 19 | punaHmarusthalIdigvibhAga: zakunadevatAkAryanivedanaM 102 8 20 punardigvibhAgacakraM akhilatoraNAnyarcayitvArjunAyucAraNam 103 1 21 | podakIrustesvaraprakaraNaM / arjunanAmAni 103 3 22 | podakorutavicAraH 119 podakInAmastutiHzlokadvayena 103 5 / 8 podakIsvarabhedaHzlokatrayeNa podakIpuMstrIbhedaH 104 1 25 narANAMpratizabdakathanaM 12. 3 55 pAdakyaya' vidhAna 104 3 puna:pRSThayAdauzubhAzubhasvarAH 120 5 pakSipUjAMguravenivedyasvagRhaMgacchet 104 5 27 savyApasavyasvaraphalaM japAddazAMzahomaMvidadhyAt 105 1 28 [paMcabhUtasvarabhedaHzlokatrayeNa guDAjyapAyasai:kumArikAbhojanaM | pArthivAdinAdaphalaM . 122 3 61 zayanavidhiH pRthvIjalapAvakAnAMsvaraphalaM 122 5 62 prAtaHzakunAcAryeNasa hatoraNabhUmi pArthivavayAdisvaraphalaM 123 1 63 bhAgagamanaM 105 7 31 pRthvyAdisvarAHzAMtAdibhedena 123 3 64 zyAmAzakunaH | zAMtAdiphalam 123 5 65 zyAmAzubhAzubham podakIdRSTAdRSTenazubhAzubham 106 5 34 ssttaaprkrnnN| atha zubhaceSTA 124 2 shaantprkrnnN| podakIsanmukhyAdizubham 124 4 67 zAMtadIptAdidigvizeSakathanaM 107 | podakAprasannAdimukhazubham 124 kAlaparatvenadagdhAdidiksaMjJAka podakIdizAvalokanaphalaM thanaM zlokatrayeNa 4 / 1 / podakIdakSiNAMgakaMDUyanaphalaM 125 3 savituHkrameNASTadigbhogaH 109. 3 39 podakIpakSAdikSepaNaphalaM 125 5 1 dagdhAdibhedaH 110 1 40 podakIbhakSyAyabhilASAdiphalam 126 1 72 Aho! Shrutgyanam FFEN 121 123 125
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) vasaMtarAjazAkanasArAMzAnukramANakA / viSayAH patra paM0 zlo0 viSayAH patra paM0 zlo. gamanepodakosthAnAdiphalam 126 3 73 | dIptazAMtIpodakAMceSTAzubhA'zubhA 135 7 103 pravAsenarANAMzAMtagamanenazubhaM 126 5 74 | graMthavistArabhayAdbahuceSTAna 136 1 104 svajAtisaMgamitrAdilAbhaH etatprakaraNapaThanaphalam 136 3 105 pucchamutkSipatIvadhvAgamAbhIpsitaM 127 3 76 UrvAdikamanispRzaMtIstriyA lAbhadA gatiprakaraNam / parasparakaMDyanAdbhogAdilAbhaH. 127 podakIgamanasvarUpaM podakIzarIrasaMskAreNa zubhaMjala apasavyAtsavyagamane, anulomAsnAne abhiSekaM brUmaH 128 1 79 | disaMjJA 7 3107 podakIdakSiNapRSThabhAgekaMDUyanAt podakyAHvAmadigbhAgAdigamane puMsAMvAraNAdilAbha: 128 3 80 sAadakSiNAdisaMjJA 37 5 108 kAryiNAMvihagaceSTitamIpsitaM | devyA aSTaugatayaH 109 zAkunazAstravijJaiH podkiipaath| ashubhcessttaaprkrnnN| __ samUhamAtAkIrtitA 1 110 RjvItyAdidvAdazanAmAnityuH 138 vakrAyazubhaphalAni RjvIkapATasaMjJe 138 5112 podakyAlasyAdiphalaM 129 5 82 skhalitAMdhasaMjJe 139 1113 pogAtrazaithilyAdiphalaM 129 7 83 139 3114 podakIruteprakaMpaphalaM vakradUrasaMjJe .130 1 po bhakSyatyAgaphalaM gulikyUlasaMjJe 139 5115 130 3 kAMDapRSThasaMjJe po.svaparajAtiyuddhAdiphalaM 130 5 arddhadvitIyA saMjJe 140 1117 pogamanAgamanAdiphalaM | eSaivavaiparItyagatyAdvAdazanAmadheyA 140 3 118 dIptAdidezasthitapodakyA:phalaM podakIramaNatyAgecchAphalaM vedazlokai jvAgatyAdizubhAzubhaM 131 5 89 podakyAvAmAMgakaMDUyanAdiphalaM zlokacatuSTayena 140 5 / 3 136 132 1 90 prayAturjAnvAyaMgeSupodakIsparze 141 5 123 gudasparzAtsaMgrahaNyAdirogobhavet 132 3 91 tattadaMgAnusArataHphalAni 141 rogArtapodakyazubhA 5 124 132 5 podakodhUlyAMnAnenAzubhaM | vAmAdigativAraSThamadhyAdhamasaMjJA 142 1 125 kezAsthivatrA azubhA dakSiNAdigatyAbahumadhyamalpaMduSTaM 142 3 126 tanuMdhunAnApodakyazubhA dakSiNavAmagatyAnarAnveSTayaMtI zubhAzubhaM 142 5 127 podakImUrdhavidhUnanenAzubhaM . pRSThAdigatyAkaraNIyamatItaMvakti 143 1 128 podakIcalaceSTA'zubhA podakIgatibhedenazubhAzubhaM 143 3 129 adhomukhAdyazubhaM 134 3 98 vAmadakSiNagatyAzubhazreSThaM 143 5130 tanucarvaNAdyazubhaM kASThAdiSumukhagharSaNAyazubhaM 135 1100 adhivAsitAdRzyAzubhAanyapakSijodakSiNenazubhaM 135 3 101 po0pAdatalasparzagamanAdyazubham 135 5 102 / Aho ! Shrutgyanam
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / 3 141 viSayAH patra paM0 zlo0 viSayAH patra paM0 zlo. yaatraaprkrnn| bhakSyalAbhAlAbhezubhAzubhe 152 5 159 podakIgatisvarAdinirUpaNaM 144 1 131 vipazcitAtmakArye zalabhAdibhaekAditArAzubhaM toraNeSu loka kSyataHzubhAzubhaM vicAryam 153 1 16. dvayena 144 3 / 113 | podakImaunadhAraNe savyAsavyakAryanAzinIvakratArA 145 3 134 | gamanazandezubhaM / vAmaikAdyazubhaM 145 5 135 | tArAgamanAgamanezubhAzubhaM 153 5162 adviadhivAsitavAmekSaMNezu zuktArAtaHzubhAzubhaM 153 7 163 bhAzubham pathikenasAkaM vAmAtArAzanaadhivAsitadakSiNekSaNazubhaM vrajeccecchubham 154 1164 pUjAdivase vAmekSaNenAzubhaM UrvAdadhogatiH azubhA 154 3 165 adhivAsitanivartanasyavAmA dhanurdharIkhevegenagacchaMtyazubhA zreSThA 146 7 139 podakyagrapRSThagatyAzubhAzubhaM 155 1 167 anulomAdibhiH zubhAzubhaM 147 1140 bhakSyagrahaNaMdakSiNabhAgezubhaM 155 3 168 adhivAsitanivRttasya ekAdi | zuklapakSAyA:dhUlyAMnimajya vAmatArAzreSThA ___ kuceSTitenazubhAzubhaM narasyaceSTAsvarazAMtarUpaM 147 51 142 | dIptabhedAditaHzubhAzubhaM 155 7170 tArAtrayeNavAmapurastAdazubhaM zuSkAdivRkSArohezubhAzubhaM 156 1171 zreSThaMca 147 7143 uttamAdhamasthAnezubhAzubhaM 156 3 172 dakSiNavAmatArAmizritaphalaM | podakIgatizabdenapUrvaphalaniSedhaH 156 5 173 148 1 podakIyugalaMgamanenazubhAzubhaM kRSNapodakIzabdagatyAphalaMneSTa 157 1 174 zlokadvayena podakIvAmadakSiNasthenazubhAzubhaM 157 3 175 gamanevihaMgamavihaMgItaHzubhAzubhaM 149 dakSiNavAmazabdenazubham 157 5 176 toraNAMte vAmadakSiNe vihAyApa anulomazabdenavilaMbenaMzubhaM 158 1 177 ravilokanIyA 149 3 148 vAmazabdagamanenAnyasthAnasthitA toraNetArA'dRSTAzubhA 149 5 149 158 3 178 podakaviAmadakSiNadarzanenazubhAzubhaM purISakRtApodakIvidhUnenato' zlokadvayena 150 1 / 3 150 158 5 179 sadhyAsavyavRkSAdirUDhezubhaM 150 5 152 vAmaRjvItArAzabdenamaunaMzubhaM 158 7 180 zakunakadevIniMdyasthAnesthitA guNadoSepyadhikazakunebAhya 159 1 181 kiMcitzreyaskarI 151 1 153 bhASitaceSTAdizubhAzubhaM 159 3 182 podakIvipadAsahavAMchitaMdadAti 151 3 154 | podakIzIghragatyAdizubhaM 159 51.3 UrdhvapakSAbhakSyamukhInRpasamatvaM 151 5 155 | kheUrdhvAdhogatyAkiMcicchubhaM 16. 1 184 podakIbhakSyalAbhAlAbhezubhAzubhaM 151 7 156 | uDDIyanogatyAbhUriphalam 160 3 185 bhakSyagrahaNecchApalAyanataHkaSTAt pravezenacAdigatyAphalaMvicArya 160 5 186 lAbhaH 152 1 157 / mastakAdigamaneavadhinirNayaH 160 7 187 podakabhikSyajighRkSaranyapataMga daMDAdipradakSiNe zubhaM 161 1188 grahaNe zubham 152 3 158 | zakunapRthvIpradakSiNAvadhiHzubhe 161 3 189 Aho ! Shrutgyanam 148 zreSThA zubham
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) viSayA: toraNAdipradakSiNAyAMzubhaM bhUmibhAgAtkAlanirNaya: ceSTAdikAryapAdAdinirNaya: kSudhArtaceSTArahitAyAM svalpaM vedaceSTAbhakSyagrahaNe zubhaM yAtrAyAMvAmadakSiNagatyAzreSThaM zyAmAMnanirIkSanakhagAMtarAt zyAmAvatphalaMrvidati zyAmAvAmaceSTAdiraudrazubhaM zlokadvayena niMdyasthAnAdiphalaM ceSTAninAdAdikramAt balavAn kSetrAdyadhikalAbhe rAjyalAbha: puMstriyozceSTAdivizeSalAbha: itiyAtrAprakaraNam caMdranADyAM svecchayA vAyopravizatidakSiNAtArAtaIpsitaM 165 haMsacAraprakaraNam / sUryanADyAmudAnavAyu niHsaraNe vAmatArA'zubhA dakSiNanADI bhedenazubhAzubhaM vAmanabhedenazubhAzubhaM caMdranADIbhedenazubhAzubhaM haMsacAraM pracArayAmaH caMdrAdinAjyaMtargatavAyunAzubhAzubhaM 166 caMdranADIvahanataH zyAmAzubhAzubhA prANavAyubhedena phalam narANAM zvAsabhedaH nADIbhedena zyAmAcArajJaH saza kunajJaH vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / patra paM0 zlo0/ viSayAH 161 5 190 toraNAMte anulomatArAvAmA na tadArAjyaM suciram 162 1 191 162 162 3 192 | toraNAMtevAmAtArAnanivRttikA leuddhRtA tadAcakravartitvaM 7 194 toraNAMtepratilomatArAneSTA 5 193 162 163 1195 | rAjyacikIrSostoraNAMtenyatamakhagapradakSiNenApararAjA brahmaputrIruterAjyAbhiSekaMbrUmaH devayasyAbhiSekevAmAdisvarAtata: 163 3 196 163 5 197 163 198 7/1 164 para 164 3 200 164 5 201 zubhaM toraNAMtAtdevIvAmAdiceSTAzubhA rAjJaH etAzceSTAH saukhyadA:vya tyAsAdduHkhadAH 165 4 203 1 205 166 166 167 167 167 167 168 168 abhiSekaprakaraNaM / 168 1 202 169 170 3 206 5 214 zubhapathapravartinAM nRpANAM saMdhi vigrahaH vAmasvarAdakSiNagatApodakI saMdhAnakartrI 7 211 zubham 1 212 | vAmasvapucchotpATane podakA se 3 213 nyaMhaMti yuddhaprapAkItAnoddhRtA atyazubhA toraNAMtatArAgamane pratilome atisaMgrAma: 1 215 arcitapodakIyugmaM toraNelInaM corANAMjayaH 169 3 216 | podakItoraNapRthvyAM vAmasvarA 169 5 217 dakSiNataH zubhaM toraNepodakyapasavyadhvaninAdI 1 218 samazubham Aho! Shrutgyanam patra paM0 zro0 "durgAyugaM viyujyate'rayaH saMdhi micchanti vAmAMdizaMkhagena saha dakSiNagama saMdhiMvidhAtuM dUtaupaiti avAmazabdAcchUnyenakaliMkarotitadAvigrahaH podaka dakSiNagatyAripuNAsa 5 207 mAgamaH rAjJaH pratikUlyaMca 173 1208 podakyAdakSiNavA zubhAzubhe 173 3 209 | tArAvAmasvarAdakSiNataH zubhAzubhA 173 5 210 || pradIptasthitatArAvihaMgayuddhenA 170 saMdhivigrahaprakaraNaM / 170 6 220 171 1 221 171 171 172 172 172 172 173 174 175 174 175 3 219 175 3 222 6 223 1 224 3 225 5 226 7 227 1 228 3 229 5 230 7 231 , 232 3 233 5 234 1 235 3 236 175 5237
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAH podakIyugmetvekAvAmagamanAgamanAzubhaM toraNapRthvyAMpodakIpradakSiNaprAtilomyenAzubhaM podakIdakSiNavAmazabde zubhAzubhaM saMgrAme podakIvAmadakSiNazabdena zubhAzubhaM yuddhodyametArAvAmadakSiNagA zakunajJAnam zAkunikaH pUrvavadvihaMgadvayaM vibhAvayet AzramiNAMmadhye variSThogRhIsyAt kanyAvarayoH podakIvAmadakSi vasaMtarAja zAkuna sArAMzAnukramaNikA / viSayA: pAdakIdhUlyAMnimajyazubhasthAnesthitA patiH saMnyAsI podakIcaMcupuDhe asthyanulomA zubhesthitA kapAlI podakIyugme phalAdihInavRkSArUDhe daridrI 5 241 | podakIdakSiNagamanazabdenazu zubhAzubhA podIyugmenazubhAzubha yuddhakAmiyAtrAzakunaviruddhaMzubham 177 podakIvAmapAdenAMgasparzezubhaM AdaupakSiyugmapUjanenazakunaH zAkunakasya yugmapakSyAcaraNena 177 177 zubhAzubha pANigrahaNepodakIyugmadakSizubhaM patra paM0 zlo0 175 7 238 176 1 239 176 3 240 dravyalAbhaH khagIkhagayoH svaparaprItyA samaM 176 vivAhaprakaraNam / 176 177 1 243 178 170 178 179 vRkSArUDhAtm 7 242 podakIyugmaikavihaMgadakSiNa ga bhanazubhaM 180 3 244 | podakIyugmaikAnyavihaMgAzraye - 5 245 NAzubham 7 246 | podakyanyavihaMgAzrayeNAzubhaM ratevAmasvarAdidIptesthitA tadA 180 1 247 3 248 6 249 nivRttauzyAmAvAmAtArAzubhA 1 250 179 3 251 | garbhaprakaraNaM 179 pUrvoktayugmasya zubhaceSTayAprabhutvam 179 5 252 | tArApakSiNaH puSpaphalamahakhagIkhagayoH parasparamazanadAnAt NAgrahaNe garbhasya zubhAzubham 7 253 pakSiNa adhovamanAdyena garbhabhaMga: garbha zyAmAdakSiNoccasva raNagarbhasaMkhyA garbhapuMstrIjanma 3 255 | praznakartaripuMstrIjanmanizcayaH podakIyugme strIpuMsaMjJakakSArUDhestrIpuMsau 7 257 | podakIyugme napusaMkasaMjJaka - kSArUDhe SaMDha : podakIyugmazubhaceSTayAvA pra dIptayAzubhAzubhaM 180 5 256 180 Aho! Shrutgyanam strIpuMsayeorbhavati podakIsvaparajAtibhirAbeSTitAttathAnavoDhA ratikAlepodIvAmadakSiNataH satI kulaTAtvaM zyAmAvRkSasamUhArohaNAdrAjJI podIyugmapRSTha vAmAgamanenA zubham 181 1 258 podIyugmaikatyAgena strIpuMsayosyAgaH 181 3259 sAdhvI AhArAdidakSiNataH pakSidvayaM karoti kaumAryabhaMga: anulomAzyAmAzAkhAhIna vRkSesthitA'zubham vAmagativAmazarIraceSTAtaH zubham 1 254 181 patra paM0 zlo0 181 182 182 182 183 182 .3 263 183 garbhaprakaraNam / (8) 184 183 3267 185 185 5 260 7 26.1 186 1 1 262 7 269 183 184 1 270 3 271 184 186 5 264 7 265 1 266 5 268 185 5 275 185 7 276 186 1 277 7 272 1273 3 274 3 278 5 279 7 280
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) viSayAH puMstrI vihaMgA nAMvAmadakSiNagamanAnulomye garbha saMkhyA pakSiNAMdakSiNatovAmAgamanamapatyAnhati podakI dakSiNAgamAdIptasthitAgarbhanAza: vAmakRtazabdo dakSiNAgamanaH zuSkavRkSArUDho vihaMgaH sutaMhaMti gAvidhUyavarcaH vidhAya vA kRtazAkhavRkSArUDhojAtasya vipattida: puMvihaMgenulomaM dakSiNegatvA capalesthitejAtasyabhUribhra vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / maNam pakSiNi dhUlyAMnimajya vAmAdakSigate sanyAsi mukhyatA phalAdirahitavRkSArUDhesazabde kRpaNa: dakSiNagamane susvarevihaMge jAta: cirajIvI puMpakSiNivitatadakSiNapuMkhe zizunRpatvam vihaMgI pUrvoktenaprayAti tadA zubham podakyAgamanAgamananirUpaNam gamanAgamanapraznanirUpaNam tArAcalasthitAcedAgamanaM podakI vAmAcet dUrAdAgamanaM sazabdA podakI dakSiNA cetsadha nAgamanam dakSiNevihaMgo bhAryA saMgacchet tadAtuH svagRhe saukhyaM pRcchakavAmazabdA podakI dakSiNe sugaMdhavRkSArUDhAsAdhitakArya: pAMthorddhamArge patra paM0 zro0 187 1 281 187 3 282 187 187 88 188 188 188 gamanAgamana prakaraNam / 190 190 189 189 viSayAH vAmasvaradakSiNagatau zuSkavRkSArUDhA pAMthorogArttaH vAmazabdena svadezetirohitena pAMbha: kuzalI dakSiNazabdAvAmapradIptasthitA dham podakyanyadezagamane zubhAzubhaM 8 284 dakSiNenazyAmAdUragamane zubhaM nivRttauvAmA zubhA 190 190 191 189 1 289 191 5 283 1 285 3 286 5 287 7 288 | pAMthasamUha mAtuzceSTAdikamAkhyA yate adhivAsanenavinApipAthaH zakunaMgRhNAtisajAMghikanAmadheyaH | durjanAdisaMgovaraM na kadAcitzakunamullaMghayet tannavaram vAmasvarAdakSiNakA yaceSTAtArAzAMtesthitAyAtuH sarvakAryakarA viparyayeNa kArya nAzinI pAMthasamUhamAtrApunaH punaryo viceSTayate tadvattavyaya jIvanAzI zyAmAnulomAprathamaM pazcatpratilomAadhvagasya traiSThayaM 1 292 vAmazabdA dakSiNamA zreSThA dakSiNazabdA vAmagA azubhA 3 293 vAmapradezevA'pasavye samabhUmibhA 3 290 5 291 5 294 7 295 1 296 191 patra paM0 cho0 dakSiNedIptAlA bhakSatidA 3 297 | devIuddhRtAbhakSyaM gRhItvA dakSiNe Aho! Shrutgyanam 191 7 299 yAtrAprakaraNam / 192. 1 300 192 3 301 192 302 193 193 193 194 194 194 194 5 298 195 195 195 2 303 4 304 6 305 1 306 krIDatipakSiyugmaMtadA narANAMsiddhiH vAmadakSiNatulyakAlazobhana zabda pakSiyugmaM toraNasaMjJaM zreSTam bhagavattA mAtRtopabhayaMnapunaH dakSiNA siMhAdibhayepyakuzalIsyAt195 5 312 tArAdakSiNezAMtA adhvagAnAM zubhA 3 307 5 308 7309 1 310 3 311 7 313
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / viSayAH ___ patra paM0 zlo0 viSayAH patra paM0 zlo. kSIravRkSesthitAtadA prayAturmahatI yasminbhatArAvAmAtasminnarkevadhanarddhiH 196 1 314 | Tirna 200 7 331 unmUlitacchinnAdivRkSeSutAropavi | dakSiNazabdodUdhRtAyadaMzadIptesaMmukhA TAphalahAnikI 196 3 315 aMzaH savRSTirahitaH 201 1 332 purataH atidUraMgatvA podakyadR / zyAmAyAMRkSabhuvaM AsAdya zuSkazyatAM gatAzreSThA saMmukha | vRkSArUDhAyAMtadarkeviralAvRSTiH 201 3 333 mabhyupetAnaSTA 196 5 316 | podakyAvAmazabdadakSiNAgamenapAMthamanuvrajitvA nivRttamAnasya ___ vRSTayavadhiH 201 5 334 - vitArA zubhA 196 7 317 / podakIvAmevArizabdAdakSiNA ___gamanenazAMte sthitA'tivRSTiH 201 7 335 satIparIkSAprakaraNam / | vAruNazabdamuccaran khagovyomavinarANAM suzIlAstrIgArhasthyaM sapha lokanena nIDavizati tadAvRSTiH 202 1 laM doSaistuneSTaM 197 2318 pAdakAdAkSaNA podakIdakSiNAdibhAgeAdyamadhyAMstrISu satItvasaMdehe patreAlekhya tyavRSTiH 202 3 337 . tannAmalalATelikhet 197 4 319 / podakIdIptasvare anAvRSTiH 202 5 330 zAkunika:patramAdAya toraNezakuna bhUtritayAvahirdurgAvArizabdenakRtaprapRcchedvadadhvaMkimiyaMsatIti 197 320 / dakSiNAvarSAtItAvRSTiH 202 7 339 khagIAhArAdiceSTAyuktAvAmesa zakunanivRttauvAmApodakI tadAbahutI dakSiNeasatI 18 1 321 ! vRSTiviparItenAvRSTiH 203 1 340 vAmazabdadakSiNAgamAbhyAMsAdhvI podakIbhUtRtayazabdA vAmAtadA AviparItekulaTA 322 / tapataptApRthvI 203 3 341 dakSiNapodakImaithunenakulaTAvaipa vihaMgamUtrodyamena dakSiNe'tivRSTiH 203 5 342 rItyenasatI 5 323 / vRSTisamayezyAmAsudezamUtrodyamedakSiNazabdavAmAgamanenasvajana __ na ativRSTiH 203 7 343 vyabhicAraH 198 5 324 | kRSNapakSIviSThAMvidhAyatArobhavedRSTiMkRSNavihaMgayugaMvAmamupaiti tadAna haMti 204 1 344 . rasyApavAdaH 199 1 325 | zyAmAbhUsthAnesamAnApatyaMprakaTayati saumyaravapakSiNauvAmAddakSiNaugato satApApRthvI tadAsato 199 3 326 yasyagRhasya dvArAdiSu zyAmAnI DaMtasyanAzakarIvRSTiH vRSTiprakaraNam / gartAdyeviSayaprasUtisaMkhyAcalane vRSTirna: zyAmArutenavRSTiprakaraNamAha 204 7 347 199 7 327 rekhAdibhedaistoraNavibhAgAdazadhA 200 1 328 prAsAdazailadrumakoTareSutuMgeSunIDa vidhAnAdativRSTiH 205 1340 AdidazabhAnitoraNabhUdaleSu sannivezyAni 200 3 329 dazabhAnAMmadhyeyatraravistatra dhAnyaniSpattiprakaraNam / 'bhAgetArAbupAtaH . 200 5 330 | brahmaputrIrute dhAnyaniSpattimAha 205 3 349 Aho! Shrutgyanam
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / 1 354 , viSayAH patra paM0 zlo0 | viSayAH patra paM0 zlo. loke dhAnyasaMjJA 205 6 350 | jIvitapraznapodakI dakSiNopRthvIbhedena dhAnyamuSTiMkSipet ghRtAcirajIvI 211 3369 yatratArAtatadhAnyaM 206 1 351 | toraNetArAdakSiNavAmatojIvitaM dakSiNAditArAtaH pRthvItrayabhedena maraNaca 211 5370 dhAnyaniSpattiH 352 | vAmagApodakIvAmaceSTayAdIptazubhasvarAbhasmavRkSAdhirUDhA rakSita sthAtadAviyogaH 211 7.371 syApyannasyabhasma . 206 4 353 | mastakadehAdikaMpeadhomukhI viruddhabhAvAdevItArAdIptagAtadArA pUrvaceSTAdIrghajIvI 212 1372 . jAgnyAyenadhAnyavRddhinAzaH 207 tArAzyAmAvAmAdineSTaMzreSThaM 212 3373 jaMtudhAnyabhakSaNamAha 207 3355 | auSadhipraznezyAmAlomAnulopodakIdakSiNazabdAvAmagAdIptasthA ___ mataHzubhAzubham 212 5 374 tadAtaMdulA na 5 356 tArAdakSiNAdibhedenadhAnyazubhA . . sukhAdiprakaraNaM / zubham 207 7 357 | zakuni rutesaukhyAdipRthvItrayepisaumyaravAzAMteniva ___ mAha 213 1375 ttoddhRtAbahuanaM 208 1 35 pRthvItrayepiuddhRtAnivRttaudakSi praznazyAmAdakSiNe zubham 213 3 376 NAsiddhAbIhiH parArthe 208 prazneanulomAdizubhAzubhaM 213 6 377 3 359 | avazyapraznetArAvAmAdizubhAzubhaM 214 1378 vAmasvarAdakSiNagamanA zubhA 214 3 379 samarghamaharghaprakaraNaM / vANijyasevApraznevAmAdineSTaMzreSThaM 214 5 380 lokepaNyasamadhamaharghatvakathanam 208 7 360 | vAmaravAzubhaceSTAzreSThA vilomeneSThA 214 7 381 yasyArthavAkyocaritApodakIdI zyAmAparasparadakSiNA svAmi ptarahitapradakSiNAtanmaharSam 209 / sahAyAnukUlAzreSThA 215 1 382 podakIvAmApradIptesthitAdhAnyaM zavAgamezyAmapradakSiNoddhRtAditaH / madhyamam zubhAzubham 215 3383 podakIdakSiNavAmatodhAnyaguNA nivartanevAmagatyAdizubhAzubham 215 5 284 209 5 363 | ripubhayezyAmAviruddhaceSTAdizuviNmUtrAdisvapicchasaMtroTanena bhAzubham 216 1 385 dhAnyasamargham 7 364 | dakSiNazabdAvAmagApradIptasthA tadA bhUmitrayeuprabIjedakSiNavAmagAzubhA 210 1 365 | taskarAdInAM apakAraH 216 3 podakIvAmazabdAdakSiNagA | prAmaghAtAdisunikaTAsthateH zAMtasthAsaMgrahavikrayaH 210 3 366 | taskarANAMzubhaM 216 5 385 | dakSiNazabdavAmApRSThe taaraaceccaujiivitmrnnprkrnnN| ___ rAdihatalabdhiH zlokadvayena 319 71 186 mAnuSesaviMzavarSazatamAyuH 210 7 367 | vAmAdizabdenataskarabalAbalaM 217 3 390 podakozabdenarogazastrAdi vanAgamemArgabhramapodakIpRSThe- ghAtaH * 211 1 368] mArgalabdhiH 217 5 391 Allo! Shrutgyanam guNau
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / | viSayAH viSayAH caurasAdhuprazne zyAmA zabdakRtvA dakSiNAceddivyA saddhiH caurazuddhauzabdAnaMtaraMvAmAgamanaM tadA caurazuddhirna nRpamRgayAyAMvA mAditArAzu bhAzubhA pravezevAmaravAdakSiNagamanAneSTA pravezezubhaceSTAdakSiNaravAvAmagAzreSThA 219 pravezezyAmA ekAdyududdhRtA zubhAdinRpatvadA zyAmAdakSiNagamanAzAMtasthAnadA aprAptavastuprAptiH zyAmAnulomAvidyAtaDAgAdauzubhA 219 praznanizcayaprAptirahitena naprApyate 219 7 400 "vairAgyAdyenatrikAlajJAnaMtadapizakunena 220 zAkunikaH svarNapuSpavatIMbhuvaMjAnAti 220 3 402 3 398 5 399 1 401 patra paM0 zro0 dikkAlamAnAtsamastaMprakaTam kRSNikA zabdabhedaH zlokadvayena 217 7392 durgAprathamayAme pUrve zAMtA bhaya pradA 218 1393 dvitIyaprahare zAMtAlAbhapradA tRtIyaprahare zAMtA arthapradA dIptasvarA na phaladA caturthaprahare zAMtA nivauratAM dIptAsacauratAMcasUca0 3 394 5 395 218 7396 218 218 vRttaprakaraNam / 8 221 2 idAnIM pratiprakaraNavRtta saMkhyA 220 prathamedvAtriMzadvRttAnidvitIye SoDaza 221 1 tRtIye paMcadazacaturtheSoDaza paMcamepaMcaviMzatiH SaSThepaMcaviMza0 saptamedvisaptatiH aSTamedvAdaza navame'STa dazameviMzatiH ekAdazetrayoviMzatiH dvAdaze viMzatiH trayodaze ekAdaza caturdaze paMcadaza paMcadazenava SoDazedvAviMzatiH saptadazeekAdaza aSTAdazesapta. ekonaviMze saptaviMzatime'STA viMzatiH podakIzabde viMzatiprakaraNAni vedazatazlokAH 219 1397 221 4 221 6 221 7 221 9 222 1 AgneyyAM prathame yAmezatAsvalpAniH dIptasvarApuradAhaH dvitIyayAme zAMtA aniparikSayaMdIsvarAmRtyuM ca sUcayati tRtIyaprahare AmedhyAMzAMtAdhaninaAgamaH pradIptAyAM yAcakasya caturthaprahare patrAgamaH rogabhayam yAmyAM podakI prathamaprahare zAMtA lAbhadAdIptAgograhaM zaMsati dvitIyaprahare zAMtArujaM pradIptA dhanakSayaM mRtyuMvA jalpati tRtIyaprahare yAmyAMrAjaprAsAdaM dIptAnRpAddhanakSayamAkhyAti 4 turyayAme kAMcanaratnAnidIptAsvajanaiH kaliM ca darzayati 6 naiRtyAM zAMtasvareNapathipIDanaM 5 222 222 2 222 4 10 5 bhUpAlamatatathyAdikaprakaraNam / 1 2 3 turyayAme ciraMviyuktAgamo dIptA akSemakarI 11 223 1 12 | pazcime zubhasvarairdurgA jalAgamaM tairjalAniM dvitIyeyAme dhanaM pradIptadhUmitai:svalpalAbhamAkhyAti 223 4 1 tRtIyayAmezAMtA AyudhakSati Aho! Shrutgyanam dIptasvaremRtyuH 7 dvitIyayAme caurANAM bhayaM dIptA . hAnikarI 9 tRtIyayAme rogAdivRddhirdIptA svaraizciraroga: ( 13 ) patra paM0 zlo0 2246 / 12 / 3 224 2 4 224 4 5 224 5 224 225 1 225 2 225 5 225 225 4 10 226 6 4 9 226 1. 13 227 11 7 12 227 226 4 15 2 14 226 5 16 226 7 17 227 1 18 4 2 19 20 127 5 21
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) vasaMtarAjazAkunasArAzAnukramaNikA / . . . . : 229 2 29 / viSayAH patra paM0 zlo0 viSayAH patra paM0 ko dIptAmRtyuM vakti 227 7 22 | haMsazabdabhedenaphalavicAraH 212 5 5 turyayAmezAMtAmaMgaladIptAgRhahAniva0 228 vAmAMghriNAsthitobakaH dhana prAtaHvAyavyemadhurasvarAatyA ryAdizubhaMvakti gamAgamaM dIptA zubhaMvakti 220 2 24 | trastabakazcaurabhayaM vizaMkaH strIradvitIyayAmazAMtAstrIsamAgama snalAbhavakti 233 3 7 . dIptAstrIkalahaMvAkti 220 zAMtAtRtIyayAmerujaMdIptAmRtyuM va. 228 5 26 cakravAkayugaladarzanazabdessamRddhi duzceSTAbhirvipat zAMtAturyayAmetriyAHparapuruSaprArthanAMsaptAsamAgamaM va0 sArasadvaMdvavilokanenavAMchAsiddhiH 228 7 27 __ pRSThenAdena grahaevaabhISTaM uttaremadhurasvarAlAbhadAdIptA 'rthanAzaMvakti 229 1 20 sArasavAmAdizabdeSumrIdhanA dilAbhaH zAMtAdvitIyayAmevastralAbhaMdI sArasayugalazabdaH zIghradhanada ptAvastranAzaMva. zAMtAtRtIyayAmepradhAnalAbha stadvatkrauMcazakunAH 234 8 11 DhaMkagatyAditaHzubhAzubhaM - dIptAhAniMvakti 229 235 1 12 zAMtAturyayAmebhujaMgAdibhayaMdI TiTibhazabdAdizubhAzubham 236 1 13 kAraMDavazabdAdizubhAzubhaM tAmaraNaMvakti IzAnezAMtAbhayaMdIptAparacakrava0 229 zlokadvayenazukazabdAdizubhAzubhaM 237 1 / 3 13 zAMtAdvItIyayAmekanyAlAbhaM zlokadvayenasArikApRSThavAmAdiphalaM 4 1 ra dIptAkalahaMva0 cakorazabdanAmagrahaNezubhAzubhaM 238 5 19 zAMtAtRtIyayAmekanyAprAptiMdI bhAsapakSizubhAzubhaMzlokadvayena 239 1 / 3 ptAkanyAklezaMvakti zlokadvayenamayUrazabdAdizubhAzubhaM 239 // 13 zAMtAturIyayAmeruaMdIptAmahAvyA dAtyUhasaMkIrtanAdizubhAzubhaM 240 5 24 dhiMvakti SaTzlokaistittarakapiMjalazakunaH 343 1 / 3 khazAMtAlAbhaM dIptAsvAmirujaM0 242 6 lAvakezakunaH . 31 230 5 dvitIyayAmelAbhadAdIptAneSTA vartikAchippikAzakunaM 143 1 32 230 7 tRtIyayAmelAbhakarIdIptAhA gRdhrazakunaM zlokadvayenazyenazakunaM .. nikarI 1 38 243 16 zAMtAturyayAmecaurabhayaMdIptA pheTazakuna rAjabhayaM vakti 231 2 39 zavalikAzakunaM paMcazlokairulUkazakunaM 344 4 / 5 zlokatrayeNakapotazakunaM 247 115 aSTamo vrgH| puSpabhUSIzakuna 247 9 dvipadeSuvihaMgamAnAMzakunAnyAha 231 6 1 pArAvatazakunaM 248 2 47 vihaMgamaprArthanA 231 8 2 govatsazakunaM 248 5 48 vihaMgArcanazakunaM | zlokadvayenalaTvAzakunaM 249 2 / 4 19 haMsadarzanazabdAbhyAsarvasiddhirnAma kapekSuzrIkarNazakunaM 249 8 51 zravaNAcchubhaM ca 232 3 4 / pheMcadahiyakazakuna 250 2 55 230 4 ra 1 Aho 1 Shrutgyanam
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAH zlokadvayena kukkuTazakunam bhAratIzakunam kalaviMkaza ku cASAdikAdizakunaM cASastuti: cASArcanaM cASadarzana gatizabdAdizubhaM cASakAkayuddhe jayaparAjayaiau cASazabdAvAdIptazAMtau khaMjanastutiH khaMjanArcanaM vasaMta rAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / navamo vargaH / khaMjanakuceSTAyAMpUjAdinAzubhaM piSTakhaM janArcanaM dadAti nadyAdisthaleSu khaMjarITopaviSTaH vAMchitavaktizlokadvayena turaMgamAdipUrvatrAhanikhaMjarITohaSTastasya nRpatvaMvakti mahiSyAdi sthitakhaMjarITa:dhAnyAdilAbhavati 250 251 - 511 251 5 dazama vargaH / 252 1 252 4 anyenasaMdarzite khaMjarITeparastrIsaMgaMhalakhAta bhUmaudRSTe vivAha patra paM0 zlo0 252 253 253 253 254 1 vedakhaMjanAnAM lakSaNAni syamaMtabhadrAdiveda khaMjanasaMjJAzloka dvayena madhyAviAkAza bhadrabhedena zubhA zubhaM gomUtrakhaMjanadRSTe'zu adRggocarakhaMjana: 257 gajAzvalAbhAdiSu khaMjanadarzane prAptiH 257 puSpaphalAdivRkSArUDhaHkhaMjanaH zriyaM 7 1 3 254 5 255 1 255 3 255 5 255 ka 256 1 256 5 256 7 257 5 viSayAH lAbhava 0 54 55 prabhAtAdaukhaMjanedRSTezubhaM 56 evaMmanoramasthAnAMtareSu khaMjano icchAphaladAta 57 vallI zuSkA vRkSAdiSu dRSTe khaMjane azubhaM lokama varatrAsvazucaurogAdibha0 1 kharoSTrAdipRSTho rUDhe azubhaM prathamadivasekhaMjanazakunAvasthayA 2 3 4 257 258 7/1 258 3 5 1 2 3 karApikAyAubhaya prakAramAha 4 karApikAstutiH 5 kaMrAdhikArcanaM 1 10 3 11 7 8 9 zubhAzubhaM khaMjanAzcaryayAtrA zakunaM viSThAsthAne aMgAra saMbhogasthAne mahAdhanam khaMjananAmadarzanadakSiNAgamanato vAMchitaM 13 14 digbhedataH karApikA rutena zubhAzubhaM vAmAditaH karApikAzubhA 15 kAkarutamAha (15) patra paM0 zloo 259 1 17 259 3 18 Aho! Shrutgyanam 259 5 19 brAhmaNAdikAkalakSaNAni 258 5 16 brAhmaNakSatriyakA lakSaNa vaizyazUdra kA lakSaNa aMtyajakA kalakSaNaM 259 260 260 261 1 23 261 261 ekAdazI vargaH / 262 3 263 5 karApikApakSakaMDrayanadarzanenAzubhaM 263 6 vAmadakSiNa kaDUyanena zubhAzubham 264 1 264 3 hRdayAdikaMDU yanaM zubhaM mUrddhAdikaMDUyanaMzubhaM karApikAyAH savyApasavyenazu 264 5 bhAzubhaM 12 | laghuniSThurazabde nazubhAzubhaM 7/12 4 22 dvAdazI vargaH / * 3 24 261 7 26 5 25 262 7 262 9 263 1 263. 1 27 = 265 5 266 1 266 3 266 5 267 1 1 2 3 4 264 7 10 265 1 11 5 6 7 9 1 2 3 4
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) vsNtraajshaakunsaaraaNshaanukrmnnikaa| 268 5 10 prasAdaH 275 5 viSayAH patra paM0 zlo0 viSayAH patra paM0 zlo. kAkabhedenazubhAzubhaM 267 3 6 | vAyavye'dhvagazcaurasaMga:uttaredravyAviprAdibhedenottarabhedaH 267 5 7 ___dilAbhaH 274 1 30 varNabhedenaphalaprApyavadhiH 268 1 8 IzAneRkSazabdenacaurAgnitrAsaH . susvaresabhAryagurvAgamaH . kAkasyazAMtAdibhedenazubhAzubhaM 268 3 9. khedvitIyapraharekAkazabdenanRpadinarAtribhedenazubhAzubhaM . 274 5 32 zAMtasthitadIptamukhazabdenazubhA pUrvetRtIyapraharedIptazabdevRSTiHkAke zubham 268 7 11 prasannesiddhiH / 275 1 dIptAbhimukhazAMtAbhimukhakAke. AgneyyAMkAkaviruddhazabde'gnyAdi bhAzubham 269 1 12 bhayaMsuzabdenajayaH sUryodayepUrvesusthAnasthitasya / dakSiNekAkazabdezIghrarogAdizubhA madhurazabdenazubhaM . 269 3 13. zubhaM . prabhAte AgnikoNasthitazabdenazubhaM 269 5 14 nairRtyAMzabdenameghAgamoyAtrAyAma prabhAtedakSiNasyAMkuzabdanaduHkhaM / zubham 575 7 36 madhurasveraNazubhaM 269 7 15 | pazcimazabdenanaSTadravyalAbhaH 276 1 37 prabhAtenairRtyAMkUrazabdedaMDa: 270 1 16 vAyavyazabdenazubhAzubhaM 276 3 30 prAtaHpazcimezabdenajalAgamaH uttarazabdenazubhaM 276 5 39 striyAkalahaH 270 3 17 aizAnyezabdenazubhAzubhaM 276 7 40 vAyavyakoNazabdenazubhAzubham 270 5 18 pUrvecaturthapraharezabdenarogAdibhayaM 277 2 uttaresazabdakAkadarzanenAzubhaM dakSiNaravezubhAzubhaMnairRtyAmabhISTaIzAnazabdenavyAdhiH . 270 1 20 - siddhiH 277 4 42 khemadhurazabdenavAMchita 271 3 21 pazcimezubhaM 277 pUrvasyAMprathameyAme suzabdaHkAkaH vAyavyeyoSidAptiH 'ciMtitakAryavakti 271 8 uttarazabdenazubhAzubham 278 3 45 prathameyAmeagnikoNevAdakSiNe aizAnyazabdenazubham 278 5 46 _ balibhugvirAvaHstrIlAbhadaH 272 1 23 | dizAnukrameNavIptazAMtazabdAcchu nairRtyAMzabdeyoSidAptiHpratIcyA bhAzubham 279 1 47 virutaiHaMbuvRSTiH 272 3 24 dIptazAMtasthitazabdenazubhA0 * vAyavyakoNazabdezucisaMgatiH dIptasthitarUkSazabdenAzubhaM 279 uttarasyAMzubhAzubhaM 272 5 25 | zAMtamukhadIptasthitauatitucchaphaIzAnazabdenasujanasaMgaHkhesanmAnA 279 7 50 disaMpat 272 7 26 | zAMtAdikSuravasthitanazubhAzubhaM 280 1 51 pUrvedvitIyapraharepathicaurabhayaM 273 1 27 / kAkaceSTAzabdenazakunajJAnam 280 3 52 AgneyyAMzabdenakalahaprayANAdi AgataM yAmyecamahadbhayaM 273 4 28 nairRtyAMprANabhayaM syAdilAbhaH / kAkAlayaprakaraNam / pazcimaprabalAmiH 253 6 29 / kAkAlayazakunamAha 279 - - - - Aho! Shrutgyanam
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / (17) m m w m 289 m m m s viSayAH patra paM0 zlo0 | viSayAH . patra paM0 zlo. vaizAkhe suvRkSekAkagRhazubhaM prAsAdAdhirUDhe zubhaM 287 5 79 zuSke durbhikSadam 280 8 54 | pRSThAgragomayakSIravakSAdirUDhe suvRkSapUrvazAkhAvarUDhagRhezu0 281 1 55 zubham 288 1 . AgneyyAMzAkhAnIDe azubhaM 281 3 56 annAdimukhadRSTe zubhaM 2883 dakSiNasyAM zAkhAnIDe azubhaM 281 5 57 strImastakakuMbhekAkasthitazanairRtyAMnIDezubhAzubhaM 281 7 58 __ bdena zubham pazcimAyAM nIDaM zubhaM 282 1 59 | gopRSThadUrvAdisthitevAMchitabhojanam 288 vAyavyanIDeannAdinAzaH 282 3 60 dhAnyAdirUDhazabdena zubham 289 uttaranIDaM zubham 282 5 61 aMkurAdiyuktavRkSeSukAkazabdaHsiIzAnyanIDamazubham 282 7 62 ddhidaH vRkSAprenIDazubhaMmadhyemadhyaM a. | vRkSAgrArUDhezAMtasvarestrIdhanaprAptiH / dhame'lpam 283 1 63 | karabhAdipRSThezubhAzubham 289 7 bhUnIDamazubhaM zuSkavRkSenIDama vRSabhAdipRSThe'zubhaM 290 1 88 zubham 283 3 64 | dakSiNanAdagamanenAzubhaM 290 tarukoTarAdinIDamazubham 283 5 65 | kAkasyadakSiNato vAmoravaH ana rthadaH 290 kaakaaNddsNjnyaaprk0| dakSiNazabde pRSThAgame azubhaM 29. 7 91 kAkAMDasaMjJAmAha 284 2 66 | gopucchAdirUDhe azubhaM 291 1 92 vAruNAgnisaMjJAMDenazubhAzubhaM 284 4 67 | aprapRSThAdizabde azubha 291 3 93 samIrajAMDenazubhAzubham . 284 6 68 caMcvAzuSkadA'ditADanamazubhaM 291 5 94 vAmezuSkavRkSAdyArohaNamazubhaM 291 7 95 yaatraaprkrnnm| bhagnazAkhAyArohaNamazubhaM yAtrAnimittazakunamAha 285 169 chatraniMdyAdyArohaNamazubham 292 3 90 kAkastutimAha | vallIrajvAdimukhepuNyakSayAdi kAkArcanam ___ zlokadvayena kAkamadhuravAmazabdenazubhaM vipa UrdhvamukhazcalapakSo'zubhaH 293 3 100 rItenAzubham 285 7 72 AkuMcitaikAMghricaMcalacittadIkAkapradakSiNavAmanivartanenapAMtha ___ptaraveNAzubhaM 293 5 101 vAMchitalAbhaH 1 53 pucchatADanasUryAvalokanamazubhaM 294 -1 102 dakSiNavAmazabde zubhaM anyasmin kAkaHpuMmastake vidgomayAdi azubhaM 286 3 74 | nyasyatyazubham pRSThe madhurazabdena zubhaM 286 5 75 | pAthapuMmastakoparisthitazabdA agragAmipAdenamastakakaMDUya. dazubhaM 294 5 104 naM abhISTadaM 286 7 76 | nadItIramArgeuccasvareNAzubham / 294 7 105 gajastaMbhAdirUDhe zreSTham 287, 77 | yAtrodyamerathahastyAdhirohe'zubhaM 295 11.6 kUpasthitenaSTalAbhonadatiaurasthi rAjasainyekaMkakAkAdiyuddhamazubhaM 295 3 107 tekAryasiddhiH 287.3 74 | zastrAdirUDhazubham 295 5100 Aho ! Shrutgyanam m , m s
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) vsNtraajshaakunsaaraaNshaanukrmnnikaa|' - - ___ zubhadau viSayAH patra paM0 zlo0 viSayAH patra paM0 zlo pUrvekAkagamanasvarau kthitvaipriityen| kAkaTITAkukekeTAkuTikIzabde 295 5 109 ___Suazubham 304 1 140 vizvAsakarturetacchAstreNazubhAzubhaM 296 1 110 | vAkeke kokokurUkurUtaHzubhAzubhaM 304 3 141 kAdIrghakAlazabdenAzubham 304 5 142 sthaansthitprkrnnN| kavakavakatikatikhurukhuru kAkaceSTAyAH prAktanazubhAzubha0 296 4 111 zavazavataHzubhAzubhaM niSkAraNamilitAruvaMta azubhAH 296 6 112 | karakarakalakala kulukulu bahusamUhevighAtAdyazubhaM 297 1 113 | kaTakaTataHzubhAzubham 305 1 144 dhUlisnAtejalavilokya kRtazabde kAkazabdasArAMzaH kathitaH 305 3 145 vRSTiH viparIte'zubham 297 3 114 | cirajIvino dvAtriMzadbhASAbhedAH 306 1 . madhyAhnagRheraudrazabdAMgakaMpanamazubhaM 297 5 115 piMDaprakaraNam / tRNapatramukho ruvankAka: azubhaH 297 7 116 kAkastuSTaH satyayenavadati 307 2 146 prasthAyinaHchAyAbhUmyAdisthi balipiMDabhojyaiH kAkonimaMtratakAkazabdena zubhAzubhaM 298 1117 | NIyaH 307 4 147 dvArarudhiraliptazabdenazubhaM 298 3 118 |maMDalebrahmamurAribhAnUnarcayet 307 6148 UrdhvapakSaH kunAdobhramankAkaH aSTadikSubhatyA lokapAlAna azubhaM karoti 298 5 119 yet 308 1 149 kAkenakRte dravyAharaNatyAgezubhAzubhaM 298 . 120 | naraH sapraNavairarghAdibhirarcayet 308 3 150 rogavinAzaprazne pradIptesuzabdaH tarusanniviSTAnprAktanamaMtrazazubhaH 299 1 121 | ktyArcayet 308 5151 zubhapraznezAMtasthitasuzabdaHzubhaH 299 3 122 maMtraH bRhajjalapAtrasthitazabdenazubhaM 299 5 123 |svakAryamudIryakAkaceSTAtaH annAdimukhovAMchitadaH 299 7 124 ___ zubhAzubhalakSaNIyam 308 9 152 azvachatrAdirUDhaHzubhaH 300 1 125 dibhedadRzyaMzubhAzubhaMzlokadvayena 309 113 154 sthAnasaMmukhekulukuluzabdaHzubhaH 300 3 126 / viluptapiMDemidhevikIryAdazubhaM 309 5 155 kAkamaithunadarzanamazubham 300 5 127 | dugdhavRkSAdirUDhe dadhitaMdulAdi adbhutadarzanenaudvegAdayobhavaMti 300 7 128 bhirbaliH 309 7 156 kAkotpAtazAMtiH paMcazcokaiH 303 11 333 piMDatrayaprakaraNaM / svrbhedprkrnnm| nArAdAdyaiH piMDatrayasyavidhAnamuktaM 310 / 2 157 kAkasvarabhedenakAMcanAdilAbhaH 302 5 134 | nareNakAkAH piMDatrayabhojanArtha keMkeMzabdestrIprAptiHkukuzabdaHzubhaH 302 nimaMtraNIyAH 310 3 158 jhoMkoMzabdesukhaMphreMDUM krAMkrAMzabdaH kAkArcanaMdadhyodanAyaiH zlokada- / : raNAya 6 / 1 15 kAMkrAMbUkukuzabdemaraNaM 303 3 137 | piMDeSusuvarNAdisthApanaM 311. 3 161 phrIkI zabde'zumaM ekaviMzativAraMmaMtramuccAryakAke kAkakazabdezubhAzubhaM 139 bhyaHpiMDAndatvAkAryavicAryam 311 5.162 Aho! Shrutgyanam yena
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAzAnukramaNikA / (19) 312 312 313 313 613 5 169 viSayAH patra paM0 zlo0 | viSayAH patra paM0 zlo. AhvAnamaMtraH 311 7 tryodshovrgH| suvarNAdisahitepiMDemukteuttamama piMgalasyazakunanirUpaNaM . 318 7 1 dhyamAdhamAni 312 1 163 piMgalAruteadhivAsanavidhiH 319 1 2 . piMDevivAdevANijyAdivicAra zakunAcAryasyalakSaNaM 319 3 3 NIyaM | dinanakSatrAdikabalapUrvakapiMgalAdakSiNAMgaceSTAdibhiH zubhaM 312 5 165 | yAH zakunaM nirIkSyam 320 1 4 piMDaM samAdAya zubhaceSTayAzubhaM zakunadarzaneniSiddhAni 320 3 5 viparItaMneSTaM 7 166 / adhivAsane zastovRkSaH / 320 4 . 6 zAMtadizigamaneparNaphalaM 1 167 snAnapUrvakaMsAyaMkAle vRkSamUledIptadizigamane kAryahAniH 3 168 | gamanam dvitIyapiMDamapathatyazAMtadigu avani vizodhyasarojaMvidadhyAt 322 3 . DDAnezubham | mRdAdinA piMgalayugaMprakalpyasalohapiMDaM samAdAyadIptadiggamane rojenivezanaM 322 5 9 tinikRSTam 313 7 170 dazasukASThAsuiMdrAdilokapAlAnAM ___ assttpiNddprkrnnN| nivezanam 323 1 10 munayaH sArAtisArapiMDASTakaM namoyutaiH sapraNavaiH svanAmamaMtraiH vadaMti __314 2 171 aAdibhiH pUjanam 323 3. 11 zubhehi sAyaMpiMDASTakaMbho athAsanamaMtraH 323 5. . tumadhivAsya prabhAtebahiryA ! vRkSeavataraNamaMtraH 323 yAt 4 172 AhvAnamaMtraH zlokapaMcakanArcanavidhiH | pUjAjapahomamaMtraH 324 maMtrastutiH 9 178 | athAdhivAsanamaMtraH 324 3 prathamapiMDagrahaNezubhaM dvitIye a maMtraMjaptvAmadhunAsamidbhista zubhaM 1 179 __ dazAMzahomaH 324 8 12 tRtIyapiMDagrahaNe'zubhaM caturthe madhunAsamidbhirtRtvAdhyAnam 324 10 13 zubhaM paMcame abhISTaMSaSTheviphalaM caMDIdhyAnam 324 12 13 munipiMDagrahaNeazubhaaSTamesaMtA piMgalikAMsaMpUjyadhyAnapUrvakacaMpAdi 5 181 ___ DIsmaraNaM caMcvApiMDAvikSipatitadAghorayuddhaM 317 1 182 | pAMDuravastrasUtraiH vRkSaveSTayetpUjA prathamedvipaMcAzat dvitIyetrayodaza guravenivedayecca zlokAH 317 4 1 | pRSThepradIptAMkakubhaMvidhAyataJceSTita tRtIyetrayaH caturthe catvAriMzat 317 5 2 vIkSaNam 325 3 15 paMcametrayoviMzatiH SaSThedvAdaza 317 7 3 tAMpraNamyatasyAHsmaraNapUrvakaMgRhAsaptame ekAdaza aSTamecaturdaza 318 1 4 / ''gamanaM navame ekAdaza 318 2 5 guDAjyapAyasAdibhiHkumArikA samastavRttAnAmekAzItyadhi __NAMbhojanam 25 7 19 kazataM 318 4 6 rAnauzayanaMkRtvAtRtIyapraharAte Aho! Shrutgyanam 324 3 180
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 20 ) viSayAH svapnasmaraNam punaHvRkSasamIpaMgatvAsvakAryani vedanam brahmaputrIvirutAdazeSajJAnaM piMgala svaraprakaraNam pArthivAdisvara saMjJA pArthivasya ekamAtrAdipaMcabhedAH lokadvayena svaraprakaraNam / vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / "Apyasvarasya ekAdipaMcabhedAH lokadvayena `taijasasvarasyaekamAtrAdipaMcabhedA: zlokadvayena mArutasvaramya kA dimAtrAbhedA: lokadvayena aMbarasvarasya ekamAtrAdipaMcabhedAH lokadvayena piMgalasvarANAMlaghudIrghaplutabhedA:teSAM phalAni pRthvyAdibhedatrayeNazAMtanAdA: bhAratAMbaraupradIptazabdau paMcasvarANAMdigvibhAgairmitrAdi phalAni prAcyAdidigvibhAgaiH pArthivAdi balaM zlokadvayena pRthvyAdiparaspara zabdabhedenamitrAdivalaM saptazlokaiH patra paM0 zlo0 viSayA: 325 9 20 | nizAyAH praharavazAddigvibhAga:dhenvAdisaMjJA: zlokacatuSTayena dhenvAdInAM phalAni 326 1 21 326 3 22 pArthivAdisvarANAMdhenvAdisaMjJAtaH arthasaMjJAphalAni pUrvadizipArthivasyapraharavazAdarthaM divasedhenvAdisaMjJAH 330 330 svarabalaprakaraNam / 1 333 1/3 333 5 333 7 334 1 334 3 51 334 7 dhenvAdiprakaraNam / 335 13 335 33 5 / 1 .337 parItam 331 3 / 5 28 pArthivataijasaH zubhaphalaH suviparyayeNaviparItaM 332 1 / 3 3 dharAmArutajauzabdau zubhauvyatikra mAdviparItaphalau 332 5/7 2 bhaumakhazabdau sukhAsukhau kramarahite viparItaphalam 23 4 x 24 dvisaMyogena mizritAnAM phalaM 26 bhUmijaladhvanIzubhauviparyayeNa vi 39 zra KN . piMgalokAnAM svarANAM kevalAnAM phalaMpaMcabhiH zlokaiH 49 kevalasvaraprakaraNam / 337 6 50. piMgalArutedvisaMyogaphalaprakaraNam / 341 , 33 34 | ApyasyAnutaijasaH zabdaH phalaMkRtvAnihaM 35 tiprathamaM taijase satisiddhaMphalaM 36 jalamArutau azubhau viparyayeNa 37 bhakSayakarau 38 jalAMbarazabdAvazubhau | agnimArutau zubhau tadvaiparItyemRbhadau taijasanAbhasauzabdau azubhau mArutAMbarau zabdau azubhauviparyaye atyazubhaM hutAzanAkAzasamIra zabdAH zubhAH pArthivanAdayormadhyasthitaHanyanAdaH zubhaH patra paM0 zlo0 338 117 54 339 1 55 339 340 45 piMgalArute trisaMyogaphalaM pArthivA''pyayormadhyasthaH vAtaja: vA gaganajaH azubhaH bhUjalAgniravAH zubhAH jalabhUmya niravAH zubhadAH Aho! Shrutgyanam 341 3 62 341 5 342 1 341 7 64 342 3 61 63 piMgalArutetrisaMyogaphalaprakaraNam / 344 1 65 342 5 67 342 7 68 66 343 1 69 343 3 70 71 343 5 343 72 7 73 344 6 74 344 7 75 345 1 76
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / / viSayAH patra paM0 zlo0 | viSayAH patra paM0 zlo. tejasApyavaDimAstrayoravAHstrIviSa . mArutavahnivAribhUmininAdAH yezubhAH anyaviSayemadhyamAH 345 3 77 raNavaivAhikadravyAgamanaMcakatha0 350. 3 99 bhUmivAtagaganasvanAH prathamazubhAH vAyvagnipRthvIjalazabdAH hitabheda pazcAdasukhAH / 345 5 74 karAvigraheNalAbhadAH 350 5 100 vAtAvAriviyatArutAnibhayadAni . 345 7 79 vAtA'nalAMbhovasudhAzabdAH azubha vyomavAtapRthvIzabdAH azubhAH pazcAttucchalAbhadAH 346. 1 80 | bhaumApyahautAzananAbhasazabdAH piMgalArutacatuHsaMyogaphalaprakaraNam / / zubhAzubhadAH 351 1 102 piMgalArutecatuHsaMyogaphalam 346 4 81 bhUvAkAzahutAzazabdAHzubhAH 351 3 103 piMgalasya bhUminalAnalamAruta pRthvIhutAzAMbaravArizabdAH nAdAH zubhadAH 6 82 zubhadAH 351 5 104 pArthivavAruNavAyvagnirutAni dharAnabho'bhogniravAH zubhadAH 351 7 105 ___ zubhadAni 346 8 83 bhUmihutAzapayogagananAdAHzubhadAH 347 1 84 | dharAMbuvAtAMbarazabdAazubhAH bhUmyaMbujaudvauzabdaunabhomArutau bhumipavanAMbuhutAzanAdAHzubhadAH 347 2 85 bhUmyanilA'nalanIraninAdAH dvauzabdaulAbhAtparaMduHkhadau 352 1106 zubhadAH 347 5 86 | dharAsamIrAMbunabhoravAH zubhAH 352 3 107 vAribhUmidahanazvasanazabdAH bhUmArutavyomajalotthazabdAazubhadAH 347 7 87 | zubhAH 352 4107 aMbubhUmiviyadagnininAdA:zubhadAH 347 | mahImaruvyomahutAzazabdAHazubhAH 352 5 108 vArivahnipavanAvanizabdAH bhUvyomatejomarutzabdAH vAmabhAgezubhadAH 348 azubhAH . . vArivAyvavanivahnizabdAHzubhadAH 348 3 90 | pRthvIsamIrAMbuhutAzanazabdAH sevArivAtadahanAvAnavAcaHzubhadAH 348 5 ' nApatimRtyudAstathAMbho'gnivAtA tejodharAvArisamIrazabdA:azubhAH 348 7 92 barazabdAHazubhadAH 352 7 109 agnimahImArutavArizabdAHpUrva ApyAnilAgneyaviyacchandAH zubhadAstataH kalahadAH 349 zubhadA: aMbho'nalA vandyabuvAtA'vanininAdA: Adau kAzasamIrazabdAH kalidAH tataH zubhadAH 349 raNamRtyudAH 353 1 11. agnijalorvIpavanazabdAHbhUmi aMbhonilavahniviyatzabdairaNe hetoH kalahamahArthalAbhadAH 349 5 95 maraNaM payaHsamIrAMbaravahnihutAzavAtA'bumahIravazabdAH nAdAH azubhadAH 353 3 111 azubhAH 7 96 payovihAyognisAranAdAH / samIrapRthvIjalavAhinAdA:azubha aMbhoviyadvAtahutAzazabdAH 349 9 97 zubhadAH 353 5 112 samIrajalapRthvIpAvakazandAH bhUtoyatejomarudaMbarazabdAH zubhadAH 353 7 113 zubhadAH 350 1 98 | piMgalaHzubhadAnaninAdAn Aho ! Shrutgyanam
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) vsNtraajshaakunsaaraaNshaanukrmnnikaa| Taphalam 356 5 123 viSayAH patra paM0 zlo0 | viSayAH patra paM0 zlo. kRtvA'zubhauvidadhAti tadApUrva | svasthAnAdInAMpravezanAtapiMgala: siddhistataHpraNAzaH 354 1 114 zubhadaH piMgalasya azastau prazastaunAdau vAmedRSTaHpiMgala: zubhaH 359 5135 zubhapradau 354 3 115 nibiDordhvamahacchAkhAyAMpiMgarutaM pArthivapUrvakairavaiHprazastaMphalam 354 5 116 zubhadaM prAMte'zubhadam 359 7 136 pArthivavAruNataijasanAdAnAmabhI vRkSesthitaHbhUmiraveNa jalpan 354 7 117 bhaumAnabhojaH vA anilajaH a. piMgaH zubhadaH 1 137 zubhadaH agnimArutazabdAt zubhaM 355 1 118 agnijAtomarudaMbarotthau agnirahi tAbhyAmuparivAruNamazubham 360 3 138 tauzabdauzubhau 355 3 119 | piMgasya ApyabhaumauzubhaumAruta piMgalasyazAMtadIptasvarasyaphalaM 355 5 120 pArthivAvazubhau mizritazabdAnAMdiGmAtrakramaH 355 - 7 121 | marudaMbuzabdau agnyaMbuzabdauazubhapiMgalazabdajJAnaphalastutiH 356 1 122 | 360 7 140 aMbuhutAzaravau azubhaubhUmipayaH saMkIrNaprakaraNam / kharavAH zubhAH 361 1 141 saMkIrNaprakaraNasAraH khA'gnidhvanIvahninabhodhvanI azuabhyarcitasya piMgalasyabhaumApya bhaukopipiMga: mArutenAzubhadaH 361 3 142 ravau zubhadau ! jIrNAdivRkSAHazubhAHtadvatmArutaM vRkSesthitasyapiMgalasyabhaumApya rutamazubham 361 5 143 | pigalasya aMbhonabhojauravauabhakSyapUrNavadanaH zubhazabdaHpiMgalaH zubhadaH vyomnastaroravataransanazubhaH arcitavRkSAdanyavRkSe sthitaHpiMgalaH utthAyazAMtadiggamanamazubham 362 1 zubhadaH piMgalasyasthAnAdidIptatrayesthAnA zuSkAdivRkSe aMbarazabdenapiMgala: / dInAM vinAzaH 362 3 146 ___ azubhadaH | paMkAdIni sthAnAni sUryAnvitAkoTarasthapiMgala: pArthivavAruNa ni dizaHvAtAMbarajausvaraucadI___ nAdaiH zubhadaH 358 1 129 ptAkhyAni 362 5 147 dakSiNabhAgezAMtadezezubhanAdApi zAMtatrayesatisthAnAdilAbhAH .. gala: zubhadaH parvatamUrddhanisthitaH piMgaH zrIdaH 362 vAmaMgataHzAMtadezesthitaH piMgalo piMgalasyaziroMgAnAMkaMpanamazubha. lAbhadaH 358 5 131 | mazastazabdastuazubhaH piMgalikAyAH bhUmijavahnijanAdaiH piMgalasyaunmUlitevRkSeduSTazabdairazubham 358 7 132 | , zubhaM tatodRSTasya azubhaphalaMca 363 3 15. kIkasAdausthitasyApiMgalatyazAMta bahupuSpAdiyuktevRkSe sthitaHpiMgaH dIptasvarau azubhadau 359 1 133 | atizubhadaH 363 5 151 356 7 124 ravI azubhadau zabhau 145 7 128 358 3 130 7 140 Aho! Shrutgyanam
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / (23) 372 2 7 373 viSayAH patra paM0 zlo0 viSayAH patra paM0 zlo. arcitavinAvRkSaMgatvA'dRzyamAnaH piMgalArutayAtrAprakaraNam / piMga:azubhadaH 363 7 152 | yAtrAyAMzubhA'zubhajJAnam 372 1 182 koTarAMtargataHpiMgala:bhUmimIrama yAtrAyAMnizcayajJAnaM 372 3 183 rudagniravaHazubhadaH . 364 1 153 | yAtrikoyAMdizaMgatvAkRtArtho- . zubhavRkSAdausthitaHpiMgala: zubhadaH 364 3 154 __ bhUtvAgrahamAgacchet tvagAdisaMtroTyataroradhaH patanena piMgalonaMprApyabhuktvAAyAti ta. azubham 364 5 155 | dvatpAMthikaAyAti / arcitamAtrapiMga:abhimukhAgamanA piMgalavatpathikaHdhanamarjayitvApa.. dibhirazubhaH 7 156 radezeevasthitaH nabhoravAtpazcAtvaDimAttathAA piMgalasyaprazAMtavAmazabdaHzubhaHdI ___pyAtparaM mArutaravAtazubhaM 365 1 157 __ptasamaHzastaH piMgalasya ApyAtparaMtaijasasvareNa | nivAsevAyavyazabdaHzubhoazubham 365 3 158 | yAtrAsumarudArave abhadraM 373 5188 piMgalasyamaithunottaraMpArthivadhvaninA piMgalasyabhaumAdiravairazubhaM 373 7 189 daH azubhaH 365 5 159 | piMgalasyadakSiNenapArthivApyazapiMgalasyabhaumAdiyugmayugmapha0 365 7 160 bdI azubhau 374. 1 190 piMgalasyajalAdiyugmayugmaphalaM 366 1 171 mArutagaganazabdau zubhau 374 3 191 piMgalasyapavanAdiyugmayugmaphalaM 366 3 162 | taijasamArutauzabdauazubhau adRzyamAnApiMgalAdanyavihaMga piMgalasyavAmepurataH bhaumApyau madarzanAt zubhaM zabdauzubhadau piMgalArutezubhaceSTAprakaraNam / piMgalasyavAmadakSiNazabdauzubhadau 375 piMgalAyAzceSTitAnitathAphalAni 367 2 164 | piMgalasyavAmedakSiNataHbhaumaninapiMgalasya aMgavilokanAdibhiH daH zubhadaH zubhaphalaM piMgalasyA'vaninarizabdaupaMthikapiMgalasya abhimukhAdibhiH zubhaphalaM 367 6 166 ___ syavAmevA'grataHzubhadau 374 piMgalasyakaMDUyanAdibhiHzubhaphalaM 368 1 167 dIptadakSiNataH piMgasyamArutAMbarau piMgalasyavAmAMge nirIkSaNAdibhiH - azubhadau 375 zubhaphalaM 368 3 168 | vANijyAdikartume piMgasya piMgalasyauttamAMgAdi aMgAnAMka bhaumaninadAHzubhadAH DUyanaiH zubhaMphalaMSaDbhiHzlokaiH 366 yAtrAsudhiMgalasyadharAdininAdAH piMgalasyapakSAnAM phalaM 370 1 175 zubhAH 376 3 199 piMgalasyapuna:kaMDUyanaphalaM yAtrAyAM piMgalAyAH zakunanasazlokatrayeNa magraphalaM yathApiMgalAyAH phalaMtathAkhagAMtare bhyopidraSTavyaM 370. 1 179 piMgalArute'nukramaprakaraNam / piMgalikAyAettaceSTAdikaM zlokada | Aye'vivAsanaprakaraNedvAviMzati yenabahuSukarmasuyogyam 371 3 / 5 180 . . zlokAH 376 9 1 Aho! Shrutgyanam 374 375 3 195 370 3 / 7 174 376 5 200
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) . vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / yena viSayAH patra paM0 zlo0 viSayAH patra paM0 zlo0 SoDazabhirvattaiHsvaranAmaprakaraNaMdvi vAnarasyazakunAvalokanam 385 1 19 tIyaM 377 1 2 araNyavAsinAMzakunAni 386 1 20 tRtIyesvarabalAbhidhe dazavRttAni 377 1 2 | gauramRgAdInAMsarvajAtInAMmRgANAM caturthedhenvAdisaMjJAkhyavRttasaptakam 377 2 3 zakunAni SaDbhiH zlokaiH 351 paMcamesvaranAmani prakaraNapaMcavRttA varAhasyazakunAni ni 377 3 3 nakhinAMpazUnAMzakunAni zlokaddha SaSThadvisaMyogasvarAmidhetrayodazavattAni mRgeMdraguMjAravAdizabdA atizubha trisaMyogasvarAkhyesaptamesaptava0 377 4 4] dAH catuHsvarANAMsaMyogeaSTame dvica siMhavyAghrAdinakhinAMzakunAni 389 3 tvAriMzat | lomazAH mRgAdyAH zakunasiMhAdi navamesaMkIrNaekacatvAriMzatlokAH 377 6 5 tulyAH 389 5 32 zubhaceSTAphalAbhidhedazame'STAdaza zazAdInAMzakunAnicaturbhiHzlokaiH 390 17 zlokAH 377 7 6 kakalAsasyazakunAniyugmena 392 1 / 3 / ekAdazeyAtrAkhyeekonaviMzati nakulasyazakunAni 392 6 39 zlokAH zagAlazakunAnicaturbhiH zlokaiH 393 117 evaMpiMgalArutaekAdazaprakaraNAtma lomazIzakunAni tribhiH zlokaiH 13 11 kevRttAnAMzatadvayam 377 9 . AraNyAnAMzakunAH grAmyAraNyacarANAMparasparasyaza kunam 395 5 48 cturdshovrgH| vanyasatvAnAMzakunAni yugmena 396 1 / 3 . catuSpadAnAM prakaraNam / pNcdshovrgH| catuSpadAnAMgatisvarAlokanace SaTpadAdInAM prakaraNam / STitAni 378 3 1 SaTapadAdInAMzakunanirUpaNaM catuSpadAnAMmaMtraH 378 5 2 SaTpadAnAMzakunaMyugmena 397 3 / 5 3 pUjanapUrvakacatuSpadazakunAvaloka | zarabhazakunam 378 7 3 UrNanAbheH zakuna hastizakunAvalokanam 379 1 4 | markaTikAzakunaM yugmena . 326 411 67 azvazakunam 380 1 5 kharjUrakarNasUcyoH zakunam 399 3 8 gardabhazakunaMcaturbhiHzlokaiH 185 43 hai | sarpANAMzakunAni tribhiH zlokaiH 399 5 / 3 vRSasyazakunam 381 7 10 mInAdijalajaMtUnAMzakunaM 400 5 12 mahiSasyazakunam 382 1 11 | UrdhvamukhasthitakapardikAyAH 'gomahinyo:zakunau zlokatrayeNa 342 5 / 1 12 | zakunam ____401 1 12 ajA'jayoHzakunau meSaiDakayoHzaMkunAbalokanam ssoddshovrgH| uSchuchudarAmUSakAnAMzakunam 384 4 17 pipiilikaaprkrnnm| biDAlazakunAvalokanam 384 7 18 pipIlikAnAMzakunenajJAnaM nam Ano! Shrutgyanam
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / 417 18 5 / 11 viSayAH / patra paM0 zlo0 | viSayAH patra paM0 zlo. pipIlikAnAMzakunajJAnArtheyo brahmapradezapraharakrameNasArdhAbhyAMdvizlokAbhyAM gyAyogyasthAnaM. 402. 1 2 pallIrutaphalaM . 53 24 sthUlakapilapipIlikAnAMzakunaM. 402 3 3 pallayAH zAMtAdiphalaM . 414 3 28 gRhedivibhAgavazApipIli pallyAH saMgamAdInAMphalaM 414 5 29 kAyA:phalaMtribhiHzlokaiH 402 51 pallikAyAH vAmadakSiNayoH phalaM 414 7 30 talpAzrayA:dehalyAMvilokya pallayAH dakSiNAMgAdInAMphalaM - 415 1. __mAnAH azubhAH 403 3 | dakSiNonnataMsamadhiruhyavAmato'vatakedArarathyAdiSucatvarAdaucapi raNaphalaM pIlikAnAM zakunamazubhaM 403 5 8 | pallIprapatanetithivAraphalaMpaMca0414 13136 pipIlikAyAH. AjyaghaTezakuna, 404 1 9 | pallIprapatane nakSatraphalaM 416 6 raktapipIlikAyAH gRhasyopari pallIprapatane lagnaphalam niHsaraNazakuna 404 3 10 pallIprapataneaMgasthAnaphalam raktapipIlikAyAH aMbughaTasya pallIvicAraH 418 mUlAniHsaraNazakunam 404 5 11 graMthAMtarAtpalyA:prabhAtikaceSTA 419 2 / 1 raktapipIlikAyAH dhAnyAdiSu punaH zarIrepatanaphalaM 419 7 niHsaraNa phalaMcaturbhiHzlokaiH 404 71 13 | nUtanagRhapravezepallIgamanaceSTApha0 420 6. . punaH pallIsvarANAMphalaM 421 2.. saptadazo vrgH| punaH pallIprapataneaMgAnAMphalam 412 5 . plliivicaarprkrnnm| // iti pallIvicAresapta dazovarga:samAptaH // palikAyAHkAladikkamavazenazakunam aSTAdazo vrgH| pUrvadizisUryodayAdipraharavazAt pallIsvaraphalaM tribhiHzlokaiH 406 63 3 zvaceSTite'dhivAsanaprakaraNam / agnikoNepraharavazAhavArAtrautribhiH zvastasyazubhAzubhavarNanaM zlokaipallIravaphalaM | AcAryalakSaNaM . 423 3 2 dakSiNasyAdiziprabhAtakAlAdi | zuna: nAmAni krameNatribhiH zlokaiH pallIravaphalaM 108 zunaH zvetAdivarNabhedenabrAhmaNAdiva. nairRtyepraharavazAtribhiH zlokaiH saMjJA pallIravaphalaM. | sarveSukukureSukRSNavarNazvAzastaH 424 3 pazcimAyAMdizipraharakrameNatribhiH | paiSTazcayugmaMzucirarcayitvAzizlokaiH pallIravaphalam 410 | zubAMdhavAnAMbhojanaMdadyAt 424 5 6 mArutasyadizipraharakrameNatribhiH zUdrasaMjJakasyazunaHlakSaNam zlokai: pallIravaphalaM . 411 / / | taMsArameyaadhivAsyarAtrauyatnenauttarasyAdizipraharakrameNatribhiH / maMtrajapaH zlokaiH pallIravaphalaM. 412 | tataHprabhAtegomayenamaMDalakaraNam . 425 6 IzAnadizipraharakramaNatribhiH maMDalekameNaaSTasudikSuiMdrAlokaiH pAThIrutaphalaM 331 dilokapAlAnApUjA 6 ... Aho! Shrutgyanam . .
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 26 ) viSayAH tataH zunAmupahArAbhyarcanaM zlo. dva. abdAdyava kAryeSuvidadhyAt zvavimocanaM kRtvA tasyaceSTA'valokanIyA vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / varakanyayoH parasparaparIkSArthazunaSTAvalokanaM zunaH dakSiNaceSTAyAvivAhaH zunyAsamaMkelirataM zubhaM dakSiNavAmAMgakaMDUna phale zvAdakSiNAMghrimutkSipya maNike'ma mUtrakSipatitasya phalam nijAnivAmAMgAnikarSataH zAlA patra paM0 zlo0 426 5/7 427 1 14 12. 73 rAjyAdhikAraprakaraNam / rAjyAdikAryeSuzunazceSTAnirUpyate 428 2 dakSiNena kareNAgaMkaMDyamAnasya zunaH phalaM lokadvayena hastenadakSiNanetrodghATana phalaM dakSiNena kareNaaMgAnAMkaMDUyanasya phalaM tribhiH zlokaiH dakSiNacaraNotthaiH udaraM likhetta tphalaM zunaH dakSiNavAmaceSTA phalaMyugmena zunaH zatidIptAdibhedaiH phalaMtribhiHzlokaH dInivizataH zunaH phalaM varaNodyatasyAbhimukho'bhyupaititasyazunaH phalaM zunaHnAsikAgrakaMDUyanaphalaM viTzayanAdikurvataH zunaH phalaM zunomaithunAdInAM phalaM 427 zuna: vAmaceSTAdiphalaM zunaH jihvAmArjanAdiphalaM nijamUtrAsvAdanaphalam 431 // iti rAjyAdhikAraH // 428 35 429 1 429 4 vaceSTitevivAhaprakaraNam / 3 15 430 3 430 5/7 19 432 2 29 16 | halAdInigRhItvAyAtuH puMsaH vAmA diphalm 432 3 30 432 5 31 24 3 / 1 23 viTvamanAdiphalaM zuna: krIDAphalaM 23 || zubhapradezemUtraphalaM dakSiNAMga kaMDUyanaphalaM | dakSiNavAmaceSTA phalaM yugmena 1 / 5 3 zunaH gartAdipravezanaphalaM caMdradRSTvA zabdaM karoti tasya phalaM 433 1 32 433 5 433 7 433 3 33 viSayA: vAmAMghriNA kaMThAdInAMsparzanaphalaM varakanyayoH zunaH dakSiNavAmaceSTA phalamU 4 35 zunaH dezalA bhAdiceSTAphalaM zunaH ziraHsparzanaphalam dezalAbhAdiprakaraNam / dyUtaphalam dyUtezunaH kAsa hi kAdInAMphalaM zunaH avAmavAmaceSTA phalayugmena zunakottamasya varSAnimittaceSTA: | netrodghATana nAbhyAsvAda0 phalaM zunaH jale nimajjanabhramaNAdiphalaM zunaH jRMbhAgaganavilokanA'zrupAta nephalaM 'tRNAdisthazunaH rodanaphalam toyAnnirgatya taTamadhiruhya dehakaMpana patra paM0 cho0 435 5 41 436 1 42 zvaceSTitavRSTiprakaraNam / 440 4 58 59 440 6 441 1 60 36 | sainyadvayasyamaMDalaceSTitenayuddhaM 37 tripiMDasthApanenayuddhajayabhaMgAnAM Aho ! Shrutgyanam 434 1 434 3 434 5 38 jJAnam 435 1 39 zunaH zAMta pradIptaceSTayo: phalaM 435 3 40 zunaH zabdAdInAM phalam 436 4 43 436 6 44 437 1 45 . 437 3 46 437 5 47 47 719 438 438 3 50 438 5 51 438 7 52 439 1 53 439 335 55 439 7 1 54 56 440 57 phalam ucca pradezamadhiruhya ra vimIkSamANobha patitasyaphalaM zunaH kenaciddoSeNa avRSTyAdiphala 442 442 441 3 441 5 yuddhaprakaraNam / 441 7 63 61 62 1 4 3.65 442 6 66 443 1 67 443 3. 443 5 69
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA / | viSayAH viSayAH zunaH saMmukhAgamanAdiphalaM yuddhArthinorAjJaH zvanayugalenajayA 'jayajJAnam zvayugmabaligrahaNAdinAanyonya saMdhAnajJAnaM zunaH pralApanAdinArAjJo bhayAdi jJAnam ghuraghurazabdaM kuvartaH zunaH phalaM ekena baligrahaNe anyenapalAyanejayAdijJAnam zunoH sthAnataH acalanAtU saMgrAmAdijJAnam vayugmamabhibhUya anyenazunAbali grahaNaphalam zunormadhyAtekenagRhItamuktaMnaivedyaM tRtIyogRhNAtitasya phalaM zunormadhyAdanyena zunAgRhItabale: phalaMyugmena tRtIyenazunAsamaM balibhojanaphalaM valkalAdikaMgRhItvA zvAnAMta raMji tvAbalibhojanaphalaM raNaprazzuna: zAMtaceSTA phalam digAdInAMzAMta prazAMtaceSTAphalaM akrUradRgAdizunonikaTaMtrajitvAkau - Tilyagamanasya phalaM aMbarekSamANAdInAM phalaM dakSiNavAmagamanasya tathAvyatikra masyaphalaM rAjJoraNanaiva bhaviSyatItipraznezunaH ceSTAyugmena zunaH zAMtadIptaceSTAphalaM yuddhavidhAtuM calitasya sainyadvayasya madhyezvamUtraphalam yuddhaM pratigacchataH puMsaH zvavAmadakSinagatiphalaM yuddhakarturyAtrikAyAtrikaphalaM zunaH ziraHkaMpAdiphalam patra paM0 cho0 444 1 70 444 444 444 445 3 71 5 7 1 445 3 446 1 446 3 445 5 76 446 517 447 1 447 3 447 5 447 449 72 6 uu 73 | jihvAnakhAgrAdibhiH dakSiNAMgAnAM sparzataH phalaMyugmena 74 77 78 80 81 prasthitAnAMpuMsAM krIDAdikartuH zunaH phalaM 82 83 84 zubhAzubhaMjJAnanimittabhUtaMceSTitaM zunaH karNakaMpanaphalaM 75 | zunaH vijRMbhAdInAMphalaM zunovRkSAdisthAneSumUtrakaraNe phalaM caturbhiH zlokaiH siddhAnnAdibhiH pUrNavakrasyazunaH saMmukhAgamanaphalam supradeze tuMge sthitasya zunaH ziraH kaMinaphalaM dakSiNamakSiudghATyazAkunikaMpaiye ttasya phalaM 454 dRSTathApayo vilokanAdiphalaM 455 | prIvAmunnamayan karNaudhunotitatphalaM 455 aniSTaceSTaduSTazvavarNanam azmAdibhiH pUrNavakAdiphalaM AmiSaMvinAmilitvA ciMtAMkurvatAMzunAphalam 448 5 87 ** 1 85 kartitapucchakarNAdibhiH yuktasya saM 448 3 86 vaceSTite zubhAzubhaprakaraNam / patra paM0 zro0 451 ( 27 ) 451 452 452 452 451 4 96 452 454 454 456 mukhAgamanaphalam | toyenimajyasva va purvidhunvanAdi 456 457 phalam zunAmatyuccanAdAdInAM phalaM 4491138 dvArapradezejaghanavigharSaNAdInAMphalaM 457 5 90 gehaM pravizya staMbhasamAliMganAdiphalaM 449 7 91 zunaH dakSiNAMgaziraH kaMDUyanaphalam chAyAMtikasthaH zvAgharmesthirtika 450 1 92 rotitatphalam 450 3 93 zunaH dakSiNazAMtadIptaceSTAkalaMyu 450 5 94 mena Aho! Shrutgyanam 456 1 457 457 95 6 / 1 97 98 3 99 5 106 5107 1 108 3 109 455 5 110 455 7 111 101 1 105 3 106 1 112 3 113 5114 1 115 3 116 5 117 7 118 458 1119 458351
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) vsNtraajshaakunsaaraaNshaanukrmnnikaa| 132 1 133 kena . viSayAH . patra paM0 zvo0 viSayAH patra paM0 zlo. khahastakaMDyamAnaH brahmadezemadhu- . . . . . . mUtraMvidhAyA'bhimukhAgatasyazunaH * rAravaH zvAtatphalam 458 7. 122 ___ phalaM 466 5 148 gRheAkAzAdInAMvilokanaphalaM. 459 1 123 | manojJesthAnemUtrAdifalaM 466 7149 pRthivyAHkamapitra itizvaceSTitelAbhaprakaraNam valokatetatphalaM 456 3 124 sAyaMkAlAdisamayesUryAbhimukhasya 'arthazvaceSTitamaraNajIvitaprakaraNam / digvazAcchunaHphalaMcaturbhiHzlokaiH 459 55 125 / rogiNomaraNajIvanavilokanekapisUryasaMmukhaUrdhvamAnanaMkRtvAsAyaM lasyaceSTitaM . 467 1150 prAtaH ruvataH zunaH phalam 461 1 129 | zunaHhastatalasyA''ghrANA''svAdana .. zunaH rAjyAdirodanaphalaM 4613130 phalam prAmamadhye ekatramilitvAkUraravaM. karNanetrayugmanartananAsikAlehana-.. kurvatAMphalaM 461 yoHphalaM 467 5 153' tAjyamAnAivakhekheitiraveNamaMDalI punaHpunarUrujaTharAvalehanasyaphalam 468 1 153 sahitAHpradhAvaMtitasyaphalaM 461 dakSiNapradezenavakrIbhUyapRSThakaMDUtidUgRhAdisyAnebhUmikhananaphalaM 462 rIkaraNephalam / 468 3154 dvAriziraHkRtvAzuna:rudanephalaM 462 3 134 | pucchorasorlehanaphalam 468 5 155 sunyAbhaMgAMnAMAghrANephalaMyugmazlo praznasamayeAlasyayuktazayanaphalam 468 7 156 | kauMvidhUyagAtrasaMkocanasthApana vRkSamaMcAdiSubhaSaNezuna:phalaMtri phalam / 469 1157 bhilokaiH saMkocanayuktazayanaphalam liptaparicatuSkaramamANasyazu niSkAraNaprapalAyanAdiyuktagRhapra'naHphalam vezastatphalaM 469 5 159 ekanalocanenaroditigobhiHsamaM dinedinebhAskarasaMmukhabhaSaNaphalaM 469 8 160 . krIDatitasyaphalaM 464 5141 rogiNaHpraznezunazceSTAphalam 47. 1161 . ' itishubhaashubhjnyaanprkrnnm| 'rogiNaH auSadhAdisamayezunAMtArA / gatiHzubhA 470 3162 zvaceSTitelAbhaprakaraNam / . - itizvaceSTitejIvitamaraNaprakaraNam / bhAnaviceSTitenalAbhasyakathanaM 465 1142 / / .. athayAtrAprakaraNam / haridrAmiSagarikAyaiHparNAnanasyata zunaHzakunaiHyAtrAsuzubhAzubha ; thA puSpAdidRSTe:phalam 465 3 143 / jJAnam navInapatraiHkrIDanavRkSamUleIkSamANA | yAtrAyAMpravezedakSiNavAmagatiHzvA / diphalaM . 465 5 144 tatphalam 471 1 164 dakSiNenapAdenazirakaMDrayana gamanepravezezunyAgatiHzunaHvaiparIsyaphalaM 465 : 7 145. tyenaprazastAmatA. 471 3 165 : phalaMgRhItvAgRhapravezephalaM 466 1 146 / mukhemavastrAdigRhItvApura:pradhAvataH dakSiNavAmacaraNAbhyAMdakSiNaceSTi..... 471 5 166 taphalam .. 466 3.147 yAtrAyAMvAmadakSiNapratiphalam .471 7.165. Aho! Shrutgyanam 3 140 470 7 163
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ bsNtraajshaakunsaaraaNshaanukrmnnikaa| (29) h m s m h m sh viSayAH patra paM0 zlo0 | viSayAH patra paM0 zlo. adhvagAnAmabhimukhAgamanAdiphalaM 472 1 168 | jalaplAvitavRkSAdiSumUtramutsRjataH uccanIcadezAdavatIryavAmadakSiNa ___ zunaHphalaMyugmena 78 1193 gamanephalam 402 3 169/viNmAMsAdibhiHpUrNavakrasyAnaH gajAzcAdikaSusthaleSumUtrayitvA purogamanephalaMyugmena. ..172 5 / 1 147 parAGmukhaH cAkSitikhanatitasya tuSTayAdiyuktavAbhimukhAgamana phalaM ... phalam . 473 3 172 nAsikAgraviz2aMbhaNAsvAdanayoH annAdInamukhebibhratovAmadakSiNAva. phalaM 480 lokanephalaM purastAvidhutakarNezunisatipAMtha 473 5173 zvAvanivilikhyayAturmukhaMpazyati - gRhapravezanaphalam 480 tasyaphalaM gamanenivRttIcazvayuddhAdiphalam 480 7 474 1174 zunaHvAmadakSiNagatiphalam 481 1 199 zvAyAtAramAjidhratibhAnulomyena zunaHghuraghurAravAdInAMphalaM 481 3 200 prayAtitatphalaM 474 3 175 175 dharitrIkhananAdikAnAMphalam 481 5 201 kusumAnigRhItvAdhAvataHzuna:phalaM 474. 5 176 bApRSTheAghrAyadazanairnAvastraMvizvApathikenasahavAmenagacchantasya __karSaticettasyaphalaM 481 7202 phalaM 474 7 177 dhUtAMga:pumaHkhAdanzcA'zubhadaH 482 1 203 zunaHharitapatrAdikamAdAyayA agrevAmApRSThagataHbhaSanazcAtasyatu:mukhAgamanephalaM 1178 phalam / 492 3 204 upAnahaMbibhratasthAnAMtaraMyAtitasya agrepRSThetathAsavyApasavyaubhavaMtI 475 3 179 ___ zvAnautatphalam 482 5 205 asthyAdimukhaHzcAtasyaphalaMcatu gRhapAdaujighratitathAgaMtumicchataH niHzlokaiH __ pAdaujighratitatphalam 482 atyaMtakaMDyanaphalam 184 padbhyAkSitikhananAdiceSTAdiphalaM 483 gRhavAgehazUnyAMkrIDAMkarotitasyAH agrapAdenovidAraNAdiphalaM 483 lAMgUlAdhaMgAnicAlayataHsaMmukhA477 1 185 483 52.9 yAtrAyAMvApravezaharSasahitAramateta 'gamanAdiphalaM sthAnasthitAdInAMpuMsAMzunaHvAmada. sphalam / 484 1210 kSiNaceSTAphalaM cAnayugmedakSiNabhAgesahacalanA vAmakenadakSiNAMgaMdakSiNenavAmAMgaM477 5 187 spRzatitatphalaM 484 3211 gavAsahakIDanAdikasyaphalaM 477 vAmeghUrNanapurataHkuddho'bhidhAvan ukAraUkAraAkArazabdAnAMphalaM 484 5 212 'zcAtasyaphalam . 478 godhAdipaMcakaMzvatulyaMbiDAlAdIkASTAdimukhaHzcAyIkSateta nAMkSutaphalaJca 485 1213 sphalam .. vaceSTitebhojanaprakaraNam / prasthAturaprezcAkAyAdikaMpanaMkaro.. . zunaHbhojanalAbhAlAbhacihnakatha... titatphalam .. 485 .5 214 Aho ! Shrutgyanam 475 phalam 185 186 diyukta tatphalaM. 4783190
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) vsNtraajshaakunsaaraaNshaanukrmnnikaa| la - viSayAH panna paM0 zlo0 | viSayAH patra paM0 zlo0 zunaHgamamAgamanavAmadakSiNagati ahaudvitIyapraharapUrvA'gnidakSiNa netrAgrebhakSaNaphalam 485 7 215 dikSuzivAravaphalaM 49. azituvrajatAmAdaudakSiNaga:anu ahastRtIyaprahare'gniyamanairRtyeSuvAmagatiH tatphalaM yugmena 486 13216 ____ zivAraTanaphalaM 490 9 sRkiyugadhautapAtradharitryAsvA ahazcaturthaprahareyamanairRtyavaruNadidanA''ghrANaphalaM 486 5 218 kSuzivAravaphalam 491 1 darzitaItazunaoSThayugAdInAmA nizAdyepraharenaiRtyavaruNavAyusvAinapharma 487 1219 | dikSuzivAravaphalaM kSIriNizAkhinivApakkaphalevA puruSasyAgremUtraphalaM 487.1 128 nizAyA:dvitIyapraharevaruNavAyaku. dakSiNabhAgezvAsRkkiyugamAsvAdayana | beradikSuzivAravaphala 491 bhimukhaMpazyatitatphalaM 487 5 221 | rAtrita0pra0vAyusomamahezadi0 zipha0 491 7 1. shvcessttitvRttprkrnnsNkhyaa| rAtricaturthayAmeuttarezAnapUrvadikSuzunaHSoDazabhittairadhivAsanapra0 488 1 1 zivAraTanaphalaM rAjyalAbhapraka0 dvi. trayodazabhiva 488 2 2 tRtIyecaturdazabhiHzlokaiHvarNanaM 488 3 zivArutedikpaMcayAmaprakaraNam / caturthapaMcadazabhittaiHdezalA ! zivArutedikpaMcakayAmayogAbhAdipra. 488.4 cchubhaphalAni 492 4 12 tathASTabhiHzlokaiH paMcamavRSTipraka0 488 vRttAnAMtriMzadbhiHSaSThaMyuddhaprakaraNaM 488 | zi.dakSiNAdidikpaMcakayAma yo. pha. SaTcatvAriMzadvattaiHzubhajJAnAkhyaM saptamaMprakaraNaM 488 6 zi naiRtyAdidi-paM0yAmayoaSTamittaiHlAbhaprakaraNamaSTamaM gAtphalaM 488 trayodazabhittaiHrogiNAMjIvita zi0pazcimAdidikpaM. jJAnaMnavamaMprakaraNaM 488 7 5 __gAtphalaM ekapaMcAzattairdazamayAtrApraka0 489 16 zivAyavyAdidi-paM0yAmayoaSTAbhirvRtta jhojyalAbhapra0 ekAda. 489 1 6 | gAtphalaM zvaceSTitaevaMekAdazaprakaraNAni zi uttarAdidipaMcakayAmayodvAviMzatyAyuktavRttAnAMdvazate 489 2 7 gAtphalaM ityssttaadshovrgH| zi0IzAnAdidikpaMcakayAmaphaekonaviMzevagaizivArutedagdhAdiprakaraNam / 494 1 18 zAMtadIptAdigjJAnayuktazivArutaM 489 7 1 zi.pUrvAdidikpaMcakayAmayogAdagdhAdidizAjJAnayugmena .. 490 1 494 3 19 ahaAyeprahareIzAnapUrvAgnikoNeSu zi0 agnyAdidi050yAmayozivAravaphalaM 490 5 gAtphalaM 494 5 2. "Aho! Shrutgyanam lam tphalaM
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ vsNtraajshaakunsaaraaNshaanukrmnnikaa| (31) viSayAH patra paM0 zlo. viSayAH patra paM0 zlo. svarASTakaprakaraNam / | vAmadakSiNAdauzivAravaphalaMyugmena 504 517 64 prAcyAdidikSuekAdizabdAnAMzi pathikasyAgrezivAyA:hAhAravapha0 505 160 vArutAnAMazeSaMphalavarNanam 494 9 21 | nRpasyayAtrAsamayevamanivedayaMtyAH prazAMtadiziekAdizabdaiHzubhaphalaM 495 1 22 / zi.puratogamanaphalaM zivAyAdIptadiziekAdizabdaira | zAMtadIptadizizivAyAHnAdAdi zu0pha0 / phalaMyugmena zi0pUrvadiziprathamAdisaptazabdaiH narANAMnottaraNezivAravaphalam 506 3 64 sAIzlokenaphalaM zivArutesthAnasthitaprakaraNam / agnikoNepra0saptazabdaiHsArddhazloke sthAnasthitAnAMsarveSAMzivAravaiHzunazivAphalaM bhAzubhaM yAmyeekAdizabdaiHsA0zlo0zi0 zi0 phepheravasyaphalaM 507 166 phalam 315 27 zivAyAHsarvadikSuniraMtararavaphalaM 507 nairRtyee-za0sA0 zlo* zivAphalaM 96 61 36 grAmasyapArzvepradIptadiziatiraudra pazcimAyAMzi-e.za.sA. zlo. pha0 497 3 / 5 / / - ravaphalam vAyavyezi0e.za.sA. zlokenapha0 497 63 grAmasyamadhyezivAravaphalaM uttarasyAdizizivAyA:ekAdiza | grAmasyasamIpesaptadinaparyaMtabhayaMbdaiH phalam kararavaphalaM punaHuttarasyAMe.za.sA.lo.zi.pha. 498 4 / 6 prAmasyasamIpemadhyAhepaMcadinapaIzAnadiziekAdizabdaissArddhazlo. ryaMtazivAravaphalaM kenazivAyA:phalam 96 71 prAmasamIpekUraravAzivAyA:paMcaniitizivArutesvarASTakaprakaraNam / / zItharavaphalaM zivAruteyAtrAprakaraNam / | yatsthAnasamIpezivApaMcadinazivArutenakSemalAbhAdInAMnizcaya | paryaMtarautitatraravaphalaM jJAnaM 499 5 37 | sAyaMzivAyAdinatrayaparyaMtaMkaThorarava gaMtumabhyudyatAnAMzAMtadIptadikSuzi phalam 509 1 74 vArutaphalaM sarvadikSuraTaMtyA:zivAyAbhramaNapha. 509 3 75 prAcIdiggaMtryAHzivAyA:saMmukhA raudranAdayuktajvAlAvimocanAdi dirutaphalaMtrithiHzlokaiH.. phalam dakSiNAzAgaMtryAHravisahitazivAyA | pheitiatikrUraravaphalam ravaphalaMcaturbhiHzlokaiH nadItaTezivAyAHtrayANAMpaMcAnAM pazcimadizigaMtryAHzivAyAravaphalaM vAsaumyanAdAnAMphalaM catubhiHzlokaiH 500 | madhyAhnezmazAnevA'rddharAtregRhAuttarAzAgaMtryAHzi.ravapha.tribhiHzlo 502 pradezezivAravaphalam 5103 79 yatradizisUryastatragaMtryAHzivAyA | sarveSukAryeSuzivAliphalaM rakhapha0 / balividhAnaprakaraNam / pathikasyadakSiNavAmazivAravaphalaM 503 5 54 zivAyA:balividhAnaM zAMtadIptadizorgatuHzi.ra.pha.tri.zlo. 500 7 / 3 6. / balipradAnAyasthAnavarNana Aho! Shrutgyanam 510
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ vsNtraajshaakunsaaraaNshaanukrmnnikaa| viSayAH / patra paM0 zlo0 | viSayAH patra paM0 zlo. tasmispalemaMDalakramogoparIkSAca 511 3.5 prathamaprakaraNaM maMDale'STadalaMtatralokapAlapUjanaM 511 6 85 / navami dikpaMcanAmadvi0pra0514 4 2 zivApUjanaM 512 1 86 | paMcadazabhistRtIyasvarASTakanAmapra0 514 5 2 zivAvaliHsAmagrIpramANaMca 512 3 87 | aSTAviMzatibhittasturyayAtrApra. 514 6 3 zivAbalestithyAdisamayaH . . . . .512.5 88 SoDazabhittaiHpaMcamasthAnapraka... 514.7 3 tAMbUlAdibhiHzakunAcAryapUjanaM 513. 1 89 vRttadvAdazakenaSaSThaMbaliprakaraNaM 5148 4 zivAravetyAjyagrAhyanakSatrANi 513 3 90 | evaMprakaraNaSaTkainavativRttAni 515 8 4 zivAruteyatnakaraNamAvazyakam 514 5 / 1 91 | ityekonaviMzatitamovargaH / bhathaprakaraNoddezovRttasaMkhyAkatha0. | viMzatitamevagaicaturdazabhiHlokaiH dikkamayAmAkhyamekAdazabhirvataiH / zAstraprabhAvavarNanam iti vasaMtarAjazAkunasArAMzAnukramaNikA samAptA. agre bhASATIkAsahitaH svapnAdhyAyo draSTavyaH / Aho ! Shrutgyanam
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ // shriiH||.. atha shriivsntraajshaakunpraarNbhH| --NCRece----- viraMcinArAyaNazaMkarebhyaH zacIpatiskaMdavinAyakebhyaH // // TIkA // - zrImanmahAgaNAdhipataye namaH // svastizrIsadanaM yadIyavadanaM vedhA vidhAyAdbhutaM vIkSyAzcaryamavApa saspRhatayA sammArjayanvAsasA // kSiptaM tacca tathA vidheranuguNairvaiSamyamApAditaM manye saMprati lakSyate ghanapathe shiityutermnnddlm||1||aanmrtridshedmiilimukuttprodaamrtnaaNshubhirytpaaddvityN vicitraracanAbhaMgIbhiraMgIkRtam // diGgAgaizca yadIyakIrtiratulA karNAvataMsIkRtAsa zrIvIravibhurdadAtu bhavatAM zazvanmanovAMchitam // 2 // yastrailokyaramAbhiraspRhatayA sAnaMdamAlokitastIkSNaiH svargivadhUkaTAkSavizikhairyo lakSyatA nAgamat // jJAnaHsvAtmasamutthitaizca nikhilAnbhAvAnsamAvedayan sa zrImAnbhuvanAvataMsakamANiH paayaadpaayaatprbhuH||3|| prAdurbhUtA yadaMgAtpasaratibhuvane bhAratIbhavyarUpAvaktuM yatsRSTijAtAna hi vibhurvibhuHsdvishessaanshessaan|| yadvaktrasphItibhAvaMdadhadahimarucAMnyakkRti nirmimIte jJAnAdvaitaprakAza-sa bhavatu bhavatAM bhUtaye nA bhijaatH||4||nmHsukRtsNdohshaaline prmaatmne||shNbhvesrvvedaarthvedine bhavabhedi. ne||5|| jAgrajjyotirakabbarakSitipaterabhyarNamAtasthivAnsiddhAdrekaramocanAdisukRtaM yo'kaarycchaahinaa||jiivaanaambhyprdaanmdhikN sarvatra deze sphuTa zrImadvAcakapuMgavaH sjytaacchiibhaanucNdraabhidhH||6||asti zrImadudAravAcakasamAlaMkArahAropamaH prakhyAto bhuvi hemasUrisadRzaH shriibhaanucNdroguruH|| zrIzabujayatIrthazuklanivahapratyAjanodyayazAH zAhiH shriimdkbbrpitmhopaadhyaaydRshytpdH|| 7 ||tcchissyH mukRtaikabhUmatimatAmagresaraH kesarI zAhistAMtavinodanaikarasika zrIsiddhicaMdAbhidhaH // pUrva zrIvimalAdricaityaracanA dUrIkRtAM zAhinA vijJApyaiva muhurmuhustamadhipaM yokArayattA punH||8|| yAvanyA kila bhASayApraguNitAngraMthAnazeSAMzca tAnvijJAya pratibhAguNaistamadhikaMyodhyApayacchAhirAda // dRSTvAnekavidhAnavaibhavakalAM cetazcamatkAriNI cakreSu sphuTameti sarvaviditaM gotraM yadIyaM hi sH||9||tbuddhivaibhvkRtetrvsntraajscchaakunsy vivRti prnnytybhijnyH|| zrIsUracaMdracaraNAMbujacaMcarIkaH zrIzAhirAjakRtasa Aho ! Shrutgyanam
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAja zAkune - prathamo vargaH / lakSmIbhavAnIpathidevatAbhyaH sadA navabhyopi namo grahebhyaH // 1 // (2) // TIkA // tkRtibhAnucaMdraH // 10 // jaMbUdvIpAbhidhe dvIpe kSetre bharatanAmani // rAjate rajatasvarNacaturvarNavibhUSitam // 11 // arbudAdrisamIpasthaM sAraNezvarazobhitam // sIrohInagaraM tatra tilakaM nagarISu yat // 12 // nIlaratnamahAsaudharazmivalliSitAnake // yatra rAtriSu kurvanti tArakAH sumavibhramam // 13 // mukhaizcaMdramasaMnetraiH kamalaM kokilaMsvaraiH // gamanai rAjahaMsaM ca jigyuryatrAvalA api // 14 // pratApAkrAMtadikcakraH sAkSAccakra ivAparaH || zrImAnakhaparAjAkhyastatrAste bhUmijaMbhajit // 15 // yasyAM vibhAMti dhavalAH kSIrodasphaTikAlayAH // akSatAkhyamahArAjayazasAM nicayA iva // 16 // yasya yadviSatAM caiva kIrtyakIrtIsitAsite // milaMtyo dikSu cakrAMte gaMgAyamunayobhramam // 17 // ripuduryazasA spRSTaM yadyazo vizvapAvanam // jalAzayeSu snAtIva zuddhayai haMsA balicchalAt // 18 // iha hi graMthakRtrirvitra samAptikAmo maMgala mAcaredityalaukikAvagItaziSTAcArAnumitazrutibodhitakartavyatA katvena prathamata eva maMgalamAviSkurvanAha // viraMcIti aspArthaH ebhyo namaH astu ityanvayaH / nama iti namaskArArthakamavyayaM namaskArazca svApakarSabodhanAnukUlo vyApArastatra viraMcirbrahmA prathamata eva tasyopAdAnaM rajoguNena jagatkartRtvenAsya sarvadevebhyo mukhyatvAtprasiddhatvAt / nArAyaNo viSNustadanatasyopAdAnaM sattvaguNatvena brahmanimittatrijagadrakSAvidhAyakatvAt / zaMkaro mahezvaraH prati caitasyopAdAnaM sRSTastamoguNatvena saMhArakAritvAtpralaya kAritvAttaduktamanyatra / rajojuSe janmani sattvavRttaye sthitaH prajAnAM pralaye tamaspRzAmiti / tathA ca viraMcizca nArAyaNazca zaMkarazcetItaretaradvaMdvaH / tebhyH| punaH kebhyH| zacIpatiskaMdavinAyakebhya iti zacyA iMdrANyAH patiH zacIpatiridrastannamaskRtau bIjaM mahAbhAratAdau viSNoranujatvena pratipAdanameva / upeMdraiMdrAvarajazcakrapANi // bhASA // zrIgaNezAya namaH // zrIgurucaraNakamalebhyo namaH // praNamya zrIhayagrIvaM rAdhAkRSNaM vrajezvaram // vasaMtarAjatilakaM karomi vrajabhASayA // 1 // yA graMthakarttA nirvighnaparisamAptikI jinakUM kAmanA aise basaMtarAja maMgalAcaraNa kare hai | viraMcIti // virAMce jo brahmAjI aura nArAyaNa aura zaMkara jo zivajI inake artha namaskAra ho. aura iMdrANIko pati iMdra, aura skaMda jo svAmi Aho! Shrutgyanam
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratiSThitaprakaraNam 1. (3) buddhiM vo narapakSiNo dvicaraNA yacchaMtu hastyAdayo mAhA - tmyaM ca catuSpadA ratisukhaM bhRMgAdayaH SaTpadAH // utsAhaM zarabhAdayo'STacaraNAH kharjUrakAdyAstathA zreyo'nekapadA mahAntamapadA bhogaM bhujaMgAdayaH // 2 // // TIkA // caturbhuja ityamaraH / svAmikArtikeyo jagatpralayakAri tArakadaityopaghAtakatvena sarvebhyopyatizAyibalatvAdvinAyako vighnezaH sakalavighnavighAtakatvAtsarvadevArcya vaacai-tyornmskRtiH| punaHkAbhyo lakSmIbhavAnIpathidevatAbhyaiti lakSmIrviSNupriyA sarvatra prasiddhA tadarthameva sarveSAM pravRtteH / bhavAnI zaktiH / sarveSAM samIhitArthadAtrI | pArthadevatAstattatpaMthAnamAzrityaH sthitA devatAstAbhyaH nRNAM tattadezodbhavapApanivArakatvena sarveSAM sukhadAtRtvAdAsAMnamaskRtiH hetugarbhitavizeSaNAdeva sAvitryAstu loke prasiddherabhAvAttadupAdAnaM lakSmIzca bhavAnI ca pathidevatAzca itaretaradvaMdvaH / punaH kebhyo navabhyo grahemya: sUryAdinavabhyo grahebhyaH ityadRSTAnusAreNa janAnAM sukhaduHkhadAtRtvenaitebhyo namaskArasya sarvathaucityaM bhavatIti kAvyArthaH / vA sukhaduHkhayoretadadhInatvena paraMparayA nRNAmapi tadadhInatvakhyApanArthaM sarveti sarvadevanamaskAra ityarthaH / atrApizabdo nyUnatAvAcI tena samagrasyetyarthaH / na tadaMtarbhUtAnAmanyatamasyeti tAtparyArthaH // 1 // yeSAM zakunAni agre kathayiSyate // kiMcitprArthanAdvAreNa tAnprakaTIkurvannAha || buddhimiti // asyArthaH // narapakSiNaH narAzca pakSiNazca narapakSiNaH itaretaradvaMdvaH manuSyapakSiNa ityarthaH vaH yuSmAkaM buddhiM tathAvidhAM pratibhAM yacchaMtu dadatu ityanvayaH / kIdRzAH narapakSiNo dvicaraNAH / dvau caraNau kramau yeSAM te dvicaraNAH nareSu sacivAdiSu vayaHsu ca zukasArikAhaMsAdiSu pratibhAprakarSaNasya zAstre zrUyamANatvAtpratyakSeNApi dRzyamAnatvAccaitatprArthanaM yuktameva tathA hstyaa|| bhASA // kArttika, aura vinAyaka jo gaNezajI inake artha namaskAra ho. aura lakSmIjI, aura bhavAnIjI, pArvatIjI, aura mArgameM Azraya lekarake sthita jo mArgadevatA, tinake artha namaskAra ho. aura prArabdhake anusArakarake manuSyanakUM sukhaduHkhakUM devevAre sUryAdi navagraha tinake artha namaskAra ho. // 1 // jinake zakuna agADI kaheMge tinakUM kachuka prArthanAdvArA pragaTa karata kahe hai | buddhimiti // doya caraNa jinake aise je manuSya aura pakSI te tumakUM buddhi do; Aho! Shrutgyanam aura cAra
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ . vasaMtarAjazAkune-prathamo vrgH| bhaTTaH zrIzivarAjo'doSorjitamUrtiratitejasvI // sUrya iva satyavatyAM samajani sanurvijayarAjAt // 3 // ||ttiikaa|| dayaH hastI Adau yeSAM te hastyAdayaH mAhAtmyaM gauravaM yacchaMtu / kIdRzAzcatuSpadAH catvAraH padAzcaraNA yeSAM te tthoktaaH|dvaaropsthitessu hastiSu nRNAM mAhAtmyAdhikyadarzanAttebhyastatprArthanaM AdizabdAdazvAdInAmapi parigrahaH / padAtyapekSayAzvArUDhasyAdhikyadarzanAttathA /gA Adau yeSAM te bhuMgAdayo ratisukhaM yacchaMtu rativiSayajanitA manastuSTistasyAHmakhaM saukhyamityarthaH / kIdRzAH SaTapadAH SaTusaMkhyAkAH padAzcaraNA yeSAM te SaTpadAH bhuMgAnA savardA madhupAnAsaktatvena vissybhognivRtterbhaavaattebhysttpraarthnN|tthaa zarabhAdayaH zarabha Adau yeSAM te tathoktAH utsAhaM AtmaprayatnavizeSaM yacchaMtu / kIdRzAH aSTacaraNAH aSTau aSTasaMkhyAkAzcaraNA yeSAM te aSTacaraNAH|zarabhAdInAM zauryaguNAdhikyena tatprArthanItathA khajUrikAdyAstu zreyaH kalyANaM yacchaMtu kIdRzAH anekapadAH anekAni padAni caraNA yeSAM te'nekapadAH ekasmizcaraNe bhanepi teSAM na kAcitkSatiriti tatprArthanAbhujaMgAHsarpAH mahAMtamudAraM bhogaM yacchaMtu / kIdRzAH apadAH caraNarahitAzcirajIvitvena vAyubhuktvena balAdhikyena ca tatprArthanam // 2 // ayaM graMthaH kena kRtastatrApi svaprabodhavidhaye vihitonirmitaH kiMvAnyena kArita ityapekSAyAmAha // bhaTTaH zrIzivarAja iti // vijayarAjAtsatyavatyAHsUnuH nAnA shriishivraajHsmjni| kIdRzaHadoSojitamUrtiriti adoSeNa doSAbhAvena jitA balavatI mUrtiryasya sa tathA punaH kIdRzaHatitejasvIti atyutkRSTaM tejo vidyate yasya saH atitejasvI ka iva sUrya iva yathA sUrya // bhASA // pA~vake hAthIkaM Adile je pazu te tumakaM mAhAtmya jo mahimA tAya do. aura chai pA~vajinake aise bhramarAdika, te tumako viSayasukha do. aura AThahaiM caraNa jinake aise zarabhAdika pakSI haiM te utsAha jo prayatna karanekA ullAsa tAya do. aura khaz2arikAdika khanakhijaro ityAdika haiM aneka pA~vanake te zreya jo kalyANa tAya deveM. aura nahIM haiM pA~vaM jinake aise sAdika haiM te mahAn jo bhoga tAya do. // 2 // ye graMtha kInane kiyAhai tAmeM hI apanehI bodhake artha kiyAhai vA aura karake karAyo hai yA saMdeha nivRtti ke artha kahai haiM | bhaSTaH zrIzivarAja iti // vijayarAjate satyavAke beTA nAmakarake zrIzivarAjapragaTa hote Aho! Shrutgyanam
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratiSThitaprakaraNam 1. pUrNakalopyakalaMko jAto vasudhAtale sudhaakirnnH|| tatpAdasamupajIvI vasaMtarAjonujastasya // 4 // abhyarthitobhiyatnAtkRtabahumAnena caMdradevena // jyaracayadasau tadartha zAkunamanyopakRtaye ca // 5 // // ttiikaa|| stejasvI tathAyamapItyarthaH / bhaTTa iti pUjyaH // 3 // pUrNakala iti // tasya zivarAjasyAnujo vasaMtarAjo vasudhAtale sudhAkiraNojAtaH cNdrsdRshobbhuuvetyrthH| kIdRzaH pUrNakalopyakalaMkomAlinyarahita ityrthH|atraapishbdovirodhaabhaasdyotnaarthH| yaH pUrNakalo bhavati sokalaMkaH kathaM syAditi virodhaH tatparihArazca pUrNA kalA vijJAnaM yasya sa tathA na tu SoDazo bhAgaH / punaH kIdRzastatpAdasamupajIvI atra tacchabdena zivarAjaH parAmRzyate / tacchabdasya pUrvaparAmarzakatvAttasya pAdau samupajIvatItyevaMzIlastatpAdasamupajIvI zIlArthe Nin anuja iti anu pazcAjjAyata iti laghurjAta ityarthaH // 4 // abhyarthitazceti // asau vasantarAjaH zAkunaM zAstraM vyaracayat kIdRzaH abhyarthitaH prArthitaH kena caMdradeveneti mithilAdhIzenetyarthaH / kIdRzena rAjJA kRtabahumAneneti kRtaM bahumAnaM yena sa tathA niyataM nizcayaM yathA syAditi kriyAvizeSaNaM kimarthaM tadarthamiti tasmai rAjJe hetorityarthaH / punaH kimartham anyopakRtaye ceti cakArAdanyasyopakArArthamityarthaH / etena vasaMtarAjena kRtoyaM graMthazcaMdradevena rAjJA kAritaH / asya graMthasya vasaMtarAja ityabhidhAnamiti sU // bhASA // huye. kaise hai nirdoSa karake balavAn hai mUrti jinakI; phera kaise haiM ati utkRSTa hai teja jAko sUryakI nAI yebhI tejasvI, aura bhaTTaH nAma pUjayeke yogyahaiM. // 3 // pUrNakalaiti // tAzivarAjako anuja choTobhAI vasaMtarAja pRthvImeM caMdramAkI tulyahoto huyo. kaiso hai pUrNa hai kalAkahiye anubhava jAke aiso pUrNakalAvAn hai tauhU kalaMkarahita hai phira kaiso hai baDo bhaiyA zivarAjake caraNanako bhakta // 4 // abhyarthitazceti // caMdradevarAjAkarake bahuta sammAnapUrvaka prArthanA kiyegaye aise vasantarAja haiM so zakunazAstra tAya racate huye. kaunake artha tA rAjA caMdradevake artha athavA manuSyanake upakArake artha vasaMtarAjane ye graMtha ko hai. aura mithilApurIko adhIza rAjAcaMdradevane karAyohai. aura yA graMthako nAma vasantarAja hai. // 5 // Aho! Shrutgyanam
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) vasaMtarAjazAkune-prathamo vrgH| dvipadacatuSpadaSaTpadamaSTApadamanekapadamapadam // yajaMtuvRMdamasminvakSyAmastasya zakunAni // 6 // zubhAzubhaM jJAnavinirNayAya heturnRNAM yaH zakunaH sa uktaH // gatisvarAlokanabhAvaceSTAH saMkIrtayAmo dvipadAdikAnAm // 7 // sApAyametannirapAyametatprayojanaM bhAvi mameti buddhayA // asaMzayaM zAkunazAstravijJo jahAti copakramate mnussyH|| 8 // // TIkA // citam // 5 // dvipadeti // asmaeNilloke yajaMtuvRndaM tasya zakunAni vayaM vakSyAma itynvyH| tacchabdasya yacchabdasApekSatvAdAha kIdRzaM yat jantuvRMdaM dvipadacatuSpadaSaTpadamaSTApadamanekapadamapadaM ca tatra dvipadA manuSyAdayaH / catuSpadA hastyAdayaH / SaTpadA bhrmraadyH| aSTapadAH zarabhAdayaH / anekapadAH khajUrakAdayaH apadAH spdiyH| prANyaMgatvAdekavadbhAvaH / atra dvau pAdAvasyeti akArAMtena padazabdena smaasH| 'padoM'ghizcaraNakramaH' iti koshokteH| evaM catuSpadAdAvapi samAso jnyeyH|attaapdmitytr dIrghatvaM tu aSTanaHsaMjJAyAM ceti sutreNa jJeyam // 6 // zakunasya lakSaNaM pratipAdayannAha // zubhAzabhaiti // zubhaM zreyaH tadviruddhamazubhaM tayorjJAnaM tasya nirNayo nizcayastasya yo hetuH kAraNaM zakuna ukta pratipAdito budhairiti zeSaH / lakSaNamuktvAbhidheyamAha / gatIti dvipadAdikAnAmetAH saMkIrtayAmaH kathayAmaH vaya.. mitishessH| etaaHkaaHgtisvraaloknbhaavcessttaaH| tatra gatayo vAmatArAdibhedenAnekavidhAH svarAbhASAvizeSAH / AlokanamIkSaNaM bhavodhyavasAyaH ceSTA shriirvyaapaarH||7|| zakunasya prayojanaM pratipAdayannAha // sApAya iti // zAkunaM zAstraM ||bhaassaa // dvipadeti // doya haiM pA~va jinake aura cArahaiM pA~va jinake aura chai haiM pA~va jinake aura AThahaiM paoNvajinake aura bahutahaiM pA~va jinake aura nahIM haiM pA~va jinake, aiso jo jaMtunako vRMda kahiye sama * ha tAke zakuna tinheM yA zAstrameM hama khaihaiN||6||ab zakunake lakSaNa kreNhaiN| zubhAzabhaiti / / zubha aura azubha inako jJAna tAko nirNaya kahA nizcaya tAko jo kAraNa so vivekina karake zakuna kahehaiM aura doyahaiM pA~va jinake aise manuSyahai AdimeM jinake aise manuSyAdikanakI gati svara Alokana . dekhano bhAva ceSTA ine hama kahehaiM // 7 // zakunake prayojana tAya kahaihaiM sApAyamiti // zAkunazAstra tAya vizeSakarake jAne aiso manuSyahai so mero ye kAryakaSTasa. Aho! Shrutgyanam
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 pratiSThitaprakaraNam 1. ( 7 ) loko munA zAkunasaMjJakena jJAnena vijJAtasamastakAryaH // nApAyakUpe patati prasarpazAstraM hi divyA hagatIMdriyeSu // // 9 // cUDAmaNijyotiSazAstrahorA svarodayAdyairvividhairjanasya // jaDIkRtasyauSadhametadiSTaM sphuracamatkArarasAtirekam // 10 // // TIkA // vizeSeNa jAnAtIti zAkunazAstravijJo manuSyo mamaitatprayojanaM sApAyaM sakaSTaM bhaviSyati nirapAyaM kaSTarahitaM bhAvi bhaviSyatIti buddhayA jJAnena kRtvA asaMzayaM saMzayarahitaM yathA syAttathA tatprayojanaM jahAti tyajati / ca punarupakramate / tatkaraNAyodyato bhavatItyarthaH etena pUrvoktaM lakSaNameva samarthitam // 8 // punastadeva prapaMcayannAha // loka iti // loko janaH prasarpannitastato gacchannapAyakUpe kaSTAvaTe na patati / kIdRzo loko vijJAta samasta kArya iti vijJAtaM vizeSeNa avagataM samastaM sakAryaM yena sa tathA kena amunA zAstreNa kIdRzena zakunasaMjJakeneni zakuna iti saMjJAbhidhAnaM yasya sa tathA hi yasmAtkAraNAdatIMdriyeSvartheSu zAstraM divyA dRgvartate / yathA divyadRzA devaH sarva pazyati tathA tenetyarthaH // 9 // cUDAmaNIti // etacchAstramauSadhamiSTaM vAMchitaM / kasya janasya kIdRzasya jaDIkRtasya jaDatAM prApitasyetyarthaH / kaiH cuuddaamnnijyotissshaastrho|svrodyaadyaisttr cUDAmaNigraMthavizeSaH / jyotiSazAstraM saMhitAdi / horA jAtakAdi / svarodayo mahezvarakRto graMthaH etatprabhRtibhirityarthaH / kIdRzerviSamairarthato na tu sutrataH / kIdRzaM sphuracamatkArarasAtirekaM sphuranprakaTIbhavan camatkAralakSaNo rasastasyAtirekaH AdhikyaM // bhASA // hitaM hoyago, kaSTarahita hoyago, yA buddhikara zakunateM saMdeha rahita hoya, kAryakUM tyAga karai, phira vA kAryake karaveke artha udyogakarai // 8 // lokaiti // zAkuna hai saMjJA jAkI aiso ye zAstra tAkarake huye jo jJAna tAkarake jAnA hai samagra kArya jAne aiso manuSya hai so itautameM Dolata phirata kaSTarUpI kuMA nahIM paDaihai kyoM jo iMdriyanakarake nahIM hai aise kArya meM zAstrahI divyadRSTi taisehI manuSyazAstrarUpI divyadRSTikarake dekhe haiM // graMthavizeSahai. aura jyotiSazAstra jo saMhitAdika, nahIM dekhavemeM Avaihai aura sunavemeM varte hai jaise divyadRSTikarake devatA saMpUrNa dekhe hai 9 // cUDAmaNIti // cUDAmaNiye koI aura horA jo jAtakAdika, aura strarodaya jo Aho! Shrutgyanam
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) vasaMtarAjazAkune-prathamo vrgH| gatisvarAlokanabhAvaceSTAnirUpaNAtprANabhRtAMkSaNena // prayojane bhAvini tattvabodho naimittikasyAhati yogino vA / / // 11 // avekSite'sminna khalUpadeSTA na cAtra kArya gaNitena kiMcit // utpadyate'muSya hi pAThamAtrAjjJAnaM mano' hAri phalAnusAri // 12 // yatra tattathA // 10 // gatIti // mAyAprANabhRtAM pUrvoktAnAM dvipadAdijIvAnAM gatisvarAlokanabhAvanAni tairyuktA ceSTeti madhyamapadalopI ttpurussH| anyathAsamAhAraikatvena ekatve dviguiMdvAviti napuMsakatvaM durvAraM bahuvacanAMtatve tu nirUpaNakriyayAnanvayaH / yena kSaNena kSaNamAtreNa bhAvini prayojane kRtye yogina iva naimittikasyeti nimittabhAvizubhAzubhayonidAnaM jAnAtIti naimittikastasya tattvavodho yathArthajJAnamarhati yogyo bhavati / yathA bhAvikAryasya tattvabodho yoginastathA naimittikasyetyarthaH / atra ivAtha vA // 11 // avekSitasminniti // asminnavekSite graMthe sati khalu nizcayena tasya kopi upadeSTA gururna bhavati asyaiva zubhAzubhopadezakatvena gurutvAttathA gaNitena kiMcitkArya nAsti gaNitaM hi praznanirNayArtha kriyate / anenaiva cenirNayo bhavati tarhi kimartha tatprayAsa iti bhAvaH / hi yasmAtkAraNAdamuSya zAstrasya pAThamAtrAditi kevalaH pAThaH pAThamAtramatra kevalArthako mAtrazabdaH / tasmAdeva jJAnamutpadyate / kIdRzaM manohArIti manazcittaM haratItyevaMzIlaM mnohaari| // bhaassaa|| mAhezvarakRtagraMtha ye artha karake viSama haiM sUtra karake viSama nahIM haiM aise je ye zAstra inakarake jaDatALU prAptahoya rahyo jo jana tAkU ye zAstra auSadharUpahai, aura vAMchita hai, yAte camatkArarUpIrasako adhikatA jAmeM aiso ye vasaMtarAja pragaTahoto huyo.|| 10 // gatIti // mAyAkara prANake dhAravevAra pUrvakaha Aye je dvipadAdika tinakI gati, svara,Alokana, bhAvaceSTA, inake ni. rUpaNateM kSaNamAtra karake honahAra jo koI kArya tAmeM yogI kI nAI nimitta jo zubha azubha nidAna kAraNa tAya jAnavekU yogyahai. // 11 // avekSitasminniti // ye vasaMrAja graMtha jAne dakhalInohai nizcaya karake tA puruSakU koIbhI upadezako devevAro nahIM hai, kyoM yAkU hI zu Aho! Shrutgyanam
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratiSThitaprakaraNam 1. nakSatravArastithibhiH sulanaiH kArya na kiMcicchakune viruddha // doSe'pi teSAM zakune'nukUle sadaiva sidhyaMti samIhitAni // 13 // pUrvajanmakRtakarmaNaH phalaM pAkameti niyamena dehinH|| tatprakAzayati daivanoditaH prasthitasya zakunaH sthitasya ca // 14 // // TIkA // golArthe Nin / punaH kIdRkkalAnusArIti / atra kalAzabdenAbhyAso gRhyate / tadanusartu zIlamasyeti kalAnusAri yAhagabhyAsastAharajJAnamityarthaH // 12 // nakSatra. vArairiti // zakune viruddha sati nakSatravAraistathAvidhaistithibhinandAdibhiH sulamaiH svAminirIkSitAdiguNopetaiH na kiMcitkArya yatasteSAM pUrvoktAnAM doSe'pi vaiguNyepi zakune anukUle sati samIhitAni vAchitAni sadaiva sarvakAlaM sidhyati na tu kadAcidityarthaH // 13 // pUrva iti pUrvajanmani yatkRtaM karma tasya phalaM zubhAzubhaM niyamanadehinaH pAkamudayAbhimukhatAmeti tarhi zakunasya kimAyAtamityapekSAyAmAha-tatprakAzayatIti / daivaM zubhAzubhaM karma tena nAditaH preritaH zakunaH / prasthitasya kutracidgacchato janasya sthitasya vA svasaani kRtasthitervA tatpAkaM tayoH zubhAzubhakarmaNoH pAkaM pariNatiM prakAzayati vivicya darzayatItyarthaH // 14 // // bhASA // bha azubhake upadezake devemeM gurupanohai yAteM aura yA graMthameM gaNita karake kabhI kArya nahIM hai kyoM gaNita to praznake nirNayake artha karehaiM jaba yAkarake zubha azubhakA nirNaya hojAya taba gaNitameM prayAsa jo kheda so nahIM karano yogyahai, aura nizvayahI yA zAstrake pAThamAtrate hI jJAna utpanna hoyahai, phaiso jJAnahoyahai ki cittake haravemeMhai zIlasvabhAva jAko, phira kaiso hai kalA jo abhyAsa tAke anukUla hai zIla jAko, arthAt jaiso jAkU abhyAsa hai taiso hI tAkU jJAna hoyahai // 12 // nakSatravArairiti // zakuna jo viruddhahoya, aura nakSatra uttama hoya, naMdAdika tithi uttama hoya, aura lagna apane svAmakirake nirIkSitAdika guNayukta hoya to inakarake kabhI na hoya, aura jo ye saba doSayukta hoya, aura zakuna anukUla hoya to vAMchitaphala kArya sarvakAlasiddha hoya // 13 // pUrva iti // pUrva janmameM jo kiyo karma tAkophala zubha vA azubha sA niyamakarake dehadhArIkU udayahoya hai to yAmeM zakunako kahA to ye kahai haiM daiva jo zubha azubha karma tAkarake prerohayo zakuna hai so kahUMkU gamana kare tAkU vA gharameMhI sthi Aho ! Shrutgyanam
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) vasaMtarAjazAkune prathamo vargaH / tena duHkhadamatiprayojanaM satvaraM pariharedupAgatam // buddhimAJchakunakovido janaH sannipatya sukhadaM samAzrayet // 15 // nanvavazyamupabhujyate nRbhiH prAktanasya nijakarmaNaH phlm| kiM tataH zakunasaMvidA jano yanna daivamativartituM kSamaH // 16 // naitadevamiha yena dehinAM pUrvakarmavihitaM kutopi vA / dezakAlavazato vipacyate bhujyate vyavahitaM kathaM nu tat // 17 // // ttiikaa|| teneti ||puurvoktprkaarenn duHkhadamatiprayojana atizayitaM kAryamupAgatamiti phalonmukhamapi satvaraM zIghraM pariharet buddhimAn zakunakovida iti zakuneSvarthAcchakunazAstreSu kovidaH paMDitaH / ataeva mahAn zAkunikaH saMnipatyeti samyakprakAreNa sthitvA sukhadaM kArya samAzrayetsamyaktayA AzrayetsvIkuryAdityarthaH // 15 // nanviti nanu carcakaH prAha / prAktanasya purA kRtasya nijakarmaNaH phalaM nRbhirvshymupbhujyte| tata stena kAraNenAzakunasaMvideti zakunajJAnena kimiti AkSepe kiM syaadityrthH| yadyasmAtkAraNAjjano manuSyaH daivaM bhAvi zubhAzubhamativartitumullaMghayituM na kSamaH samarthaH // 16 // naitadevamiti // etatpUrvoktamevaM na yathA tvayoktaM // bhASA / / ta tAkU karmako phala prakAza karaihai // 14 // teneti // pUrva kahyo jo prakAra tA karake duHkhako debevAro adhika kAryahai aura vo kAryahuyo cAhehaiM tobhI zIghrahI miTajAya vA auratUM aura hojAya taba buddhimAn hoya zakunazAstranameM kovida arthAt paMDita hoya vo zakunameM sthita hoya karake sukhako devevAro kArya tAya svIkAra kare // 15 // nanviti // dUsare carcA karate vAle kahaihaiM pUrvajanmameM kiyA jo nijakarma tAko phala manuSyanakarake avazya bhogaveke yogyahai, tAkAraNa karake zakunako jo jJAna jAnano tAkarake kahA hoyahai ye AkSepa kiyo taba kahaihaiM yA kAraNate jana jo manuSyahai so daiva jo zubha azubhakarma tAya ullaMghana karavekU nahIM yogya hai nahIM samartha hai // 16 // naitadevamiti // jaise ye pUrva tumane kahyo taiso nahIM hai, tAmeM kA Aho.! Shrutgyanam
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratiSThitaprakaraNam 1, (11) tanirUpya zakunena duHkhadaM vaMcayaMti niyataM samudyatam // pauruSeNa puruSAH sumedhasaH saMzrayaMti punarAtmano hitam // // 18 // sarpavahniviSakaMTakAdikAnyena devazaraNo'pi mAnavaH // dUratastyajati pauruSaM sadA tena tatsphurati daivatodhikam // 19 // // TIkA // tathA netyarthaH / tatrArthe hetumaah| yena kAraNena ihAsmilloke vihitaM pUrvamiti shessH| karma dehinAM prANinAM dezakAlavazataHtadadhInatvena vipacyate paripAka yAtItyarthaH / tatkarma vyavahitaM dezakAraNasahakArikAraNAnapekSyaM kathaM bhujyte|eten dezakAlasApekSa eva pUrvakarmaNAM bhogaH syAdityAveditaM bhvti||17||trhi zakunaiH kimityapekSAyAmAha // tanirUpyati // tadezakAlaM duHkhadaM puruSAH pauruSeNa udyogena vNcyNtiitynvyH| tadanAgamanameva tadvaMcanamityarthaH / kiM kRtvA nirUpya jJAtvA kena zakunena kIdRzAH puruSAH sumedhasa iti suSTha medhA buddhiryeSAM te tathA "nityamasicpajAmedhayoH" ityasin / kIdRzaM niyatamavazyaMbhAvi punaH kIdRzaM samudyataM duHkhotpAdanAya kRtaprayatnaM punaH Atmano hitaM svasya hitakAri yadezakAlAdi tatsaMzrayaMti bhajaMtItyarthaH // 18 // daivAdapyAdhikaM udyama iti pradarzayannAha // sarpa iti // yena kAraNena mAnavaH sarpavahiviSakaMTakAdikAn AdizabdanAparAnapi bhayotpAdakAni // bhaassaa| raNa kahaihaiM jA kAraNakarake yA lokameM pUrva kiyo jo karma so prANinakU dezakarake aura kAla karake phala jo zubha aura azubha tAya prApta karaihai; aura jo karma kiyo hI nahIM hai to phira phalabhI kaise bhogai, aura dezakAlakAbhI apekSA nahIM rahai hai // 17 // zakunana karake kahA hoyahai tAya kahai haiM. // tanirUpyati // suMdara hai buddhi jinakI aise puruSa haiM te zakuna karake dezakAladuHkhako devevAro tAya jAnakarake duHkhake pragaTakaraveke artha kiyohai, udyamajAne nizcaya aiso deza kAla tAya udyogakarake bacAya jAya arthAta kahUMkU niraMtara gamana karajAya taba apane dina nikalajA~ya, phira ApakU hitakArI jo dezakAlAdi tAya Azrayakara, arthAt sevanakarai // 18 // aba daivate bhI adhika udyama hai tAya kahaiM haiM // sarpa iti // jA kAraNa karake deva jo bhAgya soI hai zara Aho ! Shrutgyanam
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) . vasaMtarAjazAkune-prathamo vrgH| pauruSeNa hRdayepsitAM gatiM prApnuvaMti puruSAH sumedhsH|| yAMti devazaraNAH kSayaM yathA pAdapA jvalati dAvapAvake // // 20 // daivameva yadi kAraNaM bhavetrItizAstramupayujyate katham // yadlena sudhiyo mahodyamAH pAlayati jagatI jnaadhipaaH||21|| / TIkA // tyrthH| dUratastyajati pariharatItyarthaH / kIdRzo devazaraNa iMti daivaM bhAgyaM tadeva zaraNaM yasyasa tathA kimudyamena bhAgyAdeva smiihitaarthsiddhirythaa|"smudrmthnaallebhe harilakSmI haro viSam' iti janAnAM puraH prtipaadynnityrthH| tena kAraNena tatpauruSaM daivatopyadhikaM sphurati / yato devazaraNopi mAnavaH prayatnenaitAndUrIkarotyato mAnavaH daivAdapi blvaanityrthH|| 19 // pauruSeNeti // yathA daivazaraNAH pAdapA dAvapAvake vanodbhavavahnau jvalati dIpyamAne kSayaM yoti tathA pauruSeNa niyogena sumedhasaH puruSAstatra kSayaM na yAti kiM tu pauruSeNa parAkrameNa manobhISTAM hRdayepsitAM gati prApnuvaMtItyarthaH devazaraNAH daivameva zaraNaM paritrANaM yeSAM te tathAvidhAH puruSAH kSayaM yaaNti|atH daivAdudyama eva balavAnityarthaH // 20 // devamiti // yadi daivameva kAraNaM niyAmakaM bhavet atrAnyayogavyavacchedapara evshbdH| tadA nItizAstraM ||bhaassaa| Na jAke udyamakarake kahA hoya hai bhAgya te hI vAMchita siddhi hoyaha aiso manuSya, sarpa, agni, viSakaMTakAdi bhayake utpAdana karavevAre aurabhI tine dUratehI tyAga kare, aura jaise samudramathanameMte hAra bhagavAn lakSmIprApta hote huye aura zivajI viSaprApta hote huye tA kAraNateM vo puruSArtha daivate bhI adhika varte hai yAte jo bhAgyake Upara hai sobhI yatna karake hI sAdikanakU dUra kara hai, yAteM daivate bhI puruSArtha balavAn hai // 19 // pauruSeNeti // jaise daiva hai zaraNa jinake aise je vRkSa te vanakI agni prajvalita hoya taba bhasma hoya jAtehaiM, taise suMdarahai buddhi jinakI aise puruSArtha karake nAzakU nahIM prApta hoya haiM, kiMtu parAkrama karake hRdayameM vAMchita jo gati tAya prApta hoya hai, yAsaM daivate udyamahI balavAn hai. // 20 // devamiti // jo daivahI kAraNa hoya, to nItizAstra kaise pravarta hoya rahyo hai Aho! Shrutgyanam
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratiSThitaprakaraNam 1. pUrvajanmajanitaM purAvidaH karma daivamiti sNprcksste|udymen tadupArjitaM tadA daivamudyamavazaM na tatkatham // 22 // tannirUpya zakunena pUruSaH pUrvajanmaparipAkamAyatau // saMcaretsuciramAtmano hitaM ciMtayanpuruSakAratatparaH // 23 // vetti mAmayamayaM na vetti mAM mnyte'ymvmnyte'thvaa|| yatnavAnayamupekSate svayaM nehazeSu zakuno viziSyate // 24 // // TIkA // kathamupayujyate / yadalena nItizAstravalena janAdhipAH jagatIM pAlayaMti / kIdRzAH mahodyamA iti|mhaanudymo yeSAM te tthaa| punaH kIdRzAHsudhiyaH muSThudhIryeSAM te tathA etena buddhiniyogAbhyAM sakalasamohitaprApteH daivameva zaraNamityapAstaM veditvym||21 udyamasAdhyatAM devasya pratipAdayannAha // pUrveti // purAvidaH paMDitAHkarma devamiti saMpracakSate kathayaMti kIdRzaM karma pUrvajanmajanitamiti pUrvajanmani bhavAMtare janitaM ni pAditamityarthaH / tatkarma tadodyamenopArjitaM tattasmAtkAraNAdaivamudyamavazaM kathaM na syAt api tu syAdeva // 22 // tanirUpyati // pUruSaH shkunenaaytaavuttrkaale| "AyatistUttaraH kAlaH" iti haimaH / tatpUrvakarmaparipAkaM nirUpya parijJAya saMcareta itastato gacchedityarthaH / kiM kurvan cintayan / kimAtmano hitaM / kIdRzaH puruSakAratatpara iti puruSANAM kAraM muciraM cirakAlaM kRtyaM tatra tatparaH udyamavAnityarthaH // 23 // vetti mAmayamiti // tadarzayati bhavatItyarthaH / ayaM zakunaH // bhASA // jA nItizAstrake balakarake suMdara hai buddhi jinakI aura mahAn haiM udyama jinake, aise manudhyanake adhipa rAjA pRthvIkU pAlana karai haiM, yA karake ye Ayo buddhika niyogakarake saMparNa vAMchita prApti hai yAte daiva kAraNa nahIMrahyo ye jAnano yogyahai // 21 // pUrvaiti // pUrvavettA je paMDita te pUrvajanmake karma* hI deva kahe hai, so karma udyamakarake saMcaya kiyohayo hai, tAkAraNate daiva udyamake vaza kaise nahIM hai, api tu vo daiva udyamakeI vazahai // 22 // tanirUpyeti / / puruSanake kRtyameM tatpara hoyarahyo aiso puruSa yA janmameM zakuna karake pUrvakarmako phala tAya jAnakarake phira apano hita tAya citavanakarata itauta vicArai // 23 // vettimaamymiti|| ye zakuna mokU jAna haiM ki, nahIM jAne hai, aura merI karIhuI pUjAdika ye mAnha Aho ! Shrutgyanam
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) vasaMtarAjazAkune-prathamo vargaH / yena pakSipazavo vicakSaNAH saMbhavati na paraprayojane // karmapAkapizunAstataH kathaM tatra daivamuditaM pravartakam // 25 // AsIdidaM cAsti bhaviSyatIti pRcchanyathecchaM puruSastirazvaH // trikAladarzI tadanugraheNa yogIva sarvo bhavati kSaNena // 26 // // TIkA // veti naveti yasya saMzayo bhavati matkRtaM pUjAdikamayaM manyate na vAyaM yatnavAn ayaM mAmupekSate / IdRzeSu puruSeSu zakuno na viziSyate vizeSeNa phalapradAyako na bhavatItyarthaH // 24 // ete kathaM jAnatItyAzaMkya pradarzanapUrvakamAha // yeneti // yena kAraNena paraprayojane parakRtye pakSipazavo vicakSaNAH prekSAvaMtaH na saMbhavaMti tataH kapAkapizunAH karmajanitazubhAzubhasUcakAH kathaM syurityAha / tatrakarmapAkapizunatve pravartakaM daivamuditaM kathitaM pUrvAcAryairityarthaH / adRSTapreritAH pakSipazavastathAvidhakAryeSu pravartanta ityathaH // 25 // AsIdidamiti // sarvo janaH puruSaH yogIva trikAladarzI bhavati kathaM kSaNena svalpakAlenetyarthaH / kiM kurvanpuruSaH pRcchan kAn tirazcaH dvikarmakatvAt dvitIya karmApekSAyAmitIti kimAsIt idaM vastu vartate / idamaH pratyakSagatArthavAcakatvAt / kiMcidbhaviSyatIti kIdRzo janastrikAladarzIti bhUtabhaviSyadvartamAnaM pazyatItyevaMzIlaH sa tathA kena tadanugraheNa zakunAnugrahaNenetyarthaH // 26 // // bhASA // ke nahIM mAne haiM, ye zakuna yatnavAn haiM kai ye mokUM upekSAkare haiM, yAprakAra jApuruSakaM saMdeha hoya, unapuruSanameM zakuna vizeSa karake phalako devevAro nahIM hoya hai. // 24 // yeneti // jAkAraNakarake parAye kAryameM baDe nipuNa pakSI pazu ye nahIM hoya to karmajanita zubha azubha pha lako jJAna kaise hoyaM, tAkarmaphalake jitAyave meM pravarttaka pUrvAcAryoM ne devakahyo hai, arthAt adRSTa jo prArabdha tAkarake prerehuye pakSI pazu ye taise hI kAryanameM pravartta hoya haiM, // 29 // AsIdidamiti // saMpUrNa jana haiM so pakSinakUM yatheccha bhUtabhaviSyavartamAnapUchate saMte zakunake anugrahakarake alpakAla karake hI trikAladarzIyogIkI nAI hoya. // 26 // Aho! Shrutgyanam
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratiSThitaprakaraNam 1. (15) atrigargaguruzukravasiSThavyAsakautsabhRgugautamamukhyAH // jJAnino munivarA hitabhAvAtsaMvidaM nijagaduH zakunAnAm // // 27 // vedAH purANAni tathetihAsAH smArtAni zAstrANi tathAparANi // satyAdhikaM zAkunanAmadheyaM jJAnaM samastAni samAzritAni // 28 // svayaM trinetro bhagavAngaNAnAmupAdizacchAkunamuttamaM yat // kena prakAreNa tadapramANaM phalAvisaMvAdi vadaMti jihmaaH||29|| // TIkA // kenedaM prakaTIkRtamityAzaMkAyAmAha // atrigargaiti // atrizcaMdrotpattikRt gargaH prasiddho guruvRhaspatiH zukraH kavirvasiSThaH prasiddho vyAso mahAbhAratapraNetA kautso varataMtuziSyo bhRguH zukrajanako gautamaH puraMdarasya zApapradaH pate mukhyatvena pratiSThitAHpratiSThAMprApitA yeSu te tathA yadA Adyarthe mukhyazabdastena etdaadyityrthH|jnyaaninH zakunAnAM pakSiNAM saMvidaM jJAnaM nijagaduH kthyaamaasuritynvyH| kIdRzAste munivarAiti muniSu varAH pradhAnA ityrthH|ksmaat hitabhAvAditi hitAdhyavasAyAdityarthaH // 27 // vedA iti // etAni samastAni zAstrANi zakunanAmadheyaMzAkunAkhyaM jJAnaM samAzritAni etAni kaaniitypekssaayaamaah| vedA iti / vedA RgyajuH sAmaprabhRtayaH purANAnyaSTAdazasaMkhyAkAni itihAsAH purAvRttaM tathA'parANi yAni zAstrANi smRtAni smRtigocarIbhUtAnItyarthaH zAkunanAmadheyaM zAkunAkhyaM jJAnaM samAzritAni itihAsaH purAvRttamiti haimaH / kIdRzaM zAkunajJAnaM satyAdhikamiti satyaprAdhAnyatayA prathitaM sarvotkRSTamityarthaH // 28 // etanmunInAM kenopadiSTamityAkAMkSAyAmAha / svayamiti / jihmAH kuTilAzayAH kena prakAreNa tacchAstramapramANaM na ||bhaassaa // ye zakunajJAna kaunaneM prakaTa kiyo hai tAya kahai haiM / atrigaIiti // muninameM zreSTha aise je atri, garga, guru, bRhaspati, zukrAcArya, vaziSTha, vedavyAsa, kautsa, zukrajIke pitA bhRgu, gautama, yehaiM mukhya jinameM aise jJAnI RSi te zakuna hai nAma jAko aise pakSinako jJAna tAya prANinake kalyANakeliye kahatehuye // 27 // vedAiti // veda je Rgveda, yajurveda, sAmaveda, atharvaNaveda, aura aThAraha purANa aura itihAsa mahAbhAratAdika, aura smRtigocara je zAstra hai te ye samastazAstra satya haiM mukhya jAmeM aiso zakuna jJAna tAya Azraya kare haiM // 28 // muninA kauna karake upadeza huyA tAya kahaihaiM. // svayAmiti // kuTilahaiM aMtaHkaraNa jinake aise jana Aho ! Shrutgyanam
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) vasaMtarAjazAkune-prathamo vrgH| tena saMvidiha zAkunasaMjJA samyagasti khalu sA ca narANAm // udyameSu sakaleSu nitAMtaM sarvakAlamupayogamupaiti ||30||vsNtraajshaakune sadAgamArthazobhane // samastasatyakautuke pratiSThitaM hi zAkunam // 31 // iti zrIvasaMtarAjazAkune prathamo vargaH // 1 // // TIkA // yuktyA vyavasthApitaM vadaMti kathayati kIdRkphalAvisaMvAdIta / phalena sahAvisaMvAdaH avyabhicAro vidyate yasya tattathA astyarthe in yat yasmAt trinetro bhagavAnyaduttamaM zAkunaM zakunazAstraM tadgaNAnAM vA munInAM vA narANAM upAdizadakathayat // 29 // teneti // tena hetunA IzvaropadiSTatvenetyarthaH / ihAsmiJjagati zAkunasaMjJA saMvijjJAnaM samyagasti khalu nizcayena ca punaH sA saMvit narAgAM sakaledyameSu nitAMtabhAtazayena upayogaM kArya upaiti gacchati sadA sarvakAlaM sarvasminkAle sarvadeti yAvat // 30 // vasaMtarAja iti hi nizcitaM zAkunajJAnaM pratiSThitaM yuktibhiH samyaktayA graMthakRtA sthApitaM kasminvasaMtarAja ityabhidhayA prasiddha zAkune zakunagraMthe ityarthaH kIdRze sadAgamArthazobhane iti| sadAgamA vedAsteSAmastaiiH zobhane punaH kIdRze smstti|smgraanni satyAnyeva kautukAni yasminsa tthaa||31||itishriipaati sAhazrIakabbara jalAladInasUryasahasranAmAdhyApakazrIzatrujayakaramocanAdisukRtakA ribhirmahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviracitAyAM vasaMtarAjavivRtau prathamo vargaH 1 // ||bhaassaa / koI prakArakarake yAkU apramANa zAstrayuktikarake kahaiM haiM yAte hI trinetra jo zivajI bhagavAn manuSyake kalyANake liye gaNanakU vA RSinakU kahatehuye. // 29 // teneti // zivajI karake upadeza diyogayo tAkAraNa karake yA pRthvImeM zakunajJAna bahuta uttamahai, nizvayahI ye zakuna manuSyanakU saMpUrNa udyamanameM karano yogya hai, zakunate hI saba kArya manuSyako prApta hoya hai // 30 // vasaMtarAjeti // vedanake arthanakarake zobhAyamAna aura satyahaiM samasta zakunAdika jAmeM so nAmakarake prasiddha graMtha jo vasaMtarAja tAmaiM nizcayazAkunajJAna graMthakAne sthApana kiyo hai // 31 // iti zrIvasaMtarAjazAkunabhASATIkAyAM zrImajaTAzaMkarAtmajajyotirvicchrIdharavira citAyAM prathamo vargaH // 1 // Aho! Shrutgyanam
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrasaMgrahaprakaraNam 2. (17) vargAbhidhAnAnyatha vargasaMkhyAM vargeSu vRttapramita krameNa // vyastAM samastAmapi samyagasminnAcakSmahe shaakunshaastrmkhye||1|| Ayo vargaH zAkunasya pratiSThAsaMjJo vRttatriMzatA kIrtito'smin // zAstrasyAyaM saMgrahArthoM dvitIyo vRttAni syurdaza ca trINi tatra // 2 // triMzattathAbhyarcananAmadheyo vRttAni bhAvIni tRtIyavarge // vargazcaturthastviha mizrakAkhyo bhAvI kmaatspttivRttsNkhyH||3|| // TIkA // . AdyavargakathanAnaMtaraM dvitIyavarga pratipAdayannAha // vargAbhidhAnAnIti // asmin zAkunazAstre mukhye etAni vayaM AcakSmahe kAni vargAbhidhAnAni varganAmAni / atha vargasaMkhyA kiyaMto vargA iti vargeSu krameNa vRttapramiti vRttAnAM kAvyAnAM pramiti saMkhyAM vyastA prativargaprabhA saMkhyAM samastAM sakalagraMthanibaMdhanAM saMkhyA gaNanAmAcakSmahe // 1 // Adya iti // Ayo vargaH ayaM pratyakSopalabhyamAnaH mayA kIrtitaH kIdRzaH zAkunasya pratiSThAsaMjJa iti / zAkunasya zakunajanitajJAnasya pratiSThAH yuktibhiH satyatvena vyavasthApanaM sA eva saMjJA nAma yasya sa tthaa| kena. vRttatriMzateti triMzatpramitakAvyaiditIyo vargo'yaM bhavati / kIdRzaH saMgraha evA. thaH prayojanaM yasya sa tathA / kasya zAstrasya shaakungrNthsyetyrthH| ttreti|tsminvrge daza trINiti trayodazavRttAni syurityarthaH // 2 // triMzattatheti // tathA abhyarca ||bhaassaa|| prathama varga kaheke anaMtara aba dvitIyavarga kahehe // vargAbhidhAnAnIti // zakunake zAstranameM mukhya aiso jo vasaMtarAja tAmeM hama varganake nAma, aura varganakI saMkhyA, aura varganake viSe kamakarake vRtta je zloka tinakI varga vargameM huI jo saMkhyA tAya samastagraMthake zloka tinakI saMkhyA tAya uttamaprakArake kahehaiM. // 1 // Ayaiti // zakuna te huyo jo jJAna tAkaM satyabhAvakarake pratipAdana kiyo jAmeM aiso zAkuna pratiSThita jAko nAma prathamavarga tIsavRtta 'je zloka tinakarake maine kahyohai, aura zakunazAstrako saMgraha sohI jAmeM prayojana aiso ye dvitIyavarga hai yA dvitIyavargameM trayodazavRtta kahiye zloka haiM // 2 // triMzattatheti // abhyarcana jo zakunanako pUjana soIhai nAma jAko aiso tRtIyavarga tAmeM tIsavRtta hoMyage aura Aho! Shrutgyanam
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) vasaMtarAjazAkune-dvitIyo vrgH| zubhAzubha paMcamake cavarga vRttAni bhAvInyatha SoDazehAnareMgitAkhye khalu SaSThavarge vRttAni pNcaashdudaahRtaani|| 4 // suvistaraM vRttazataizcaturbhizzyAmArutaM saptamamatra bhAvi // vargASTamaH pazivicArasaMjJaH paMcAzatA bhAvyatha saptabhizca // 5 // vargazca yazcASavicArasaMjJaH sapaMcavRtto navamo'tra bhAvI // SaiiMzatiH khaMjanazAkunAkhye vRttAni vagai dazame tatheha // 6 // // TIkA // nanAmadheya iti||abhyrcnN zakunAnAM pUjanaM tadeva nAma yasya sa tathA vagoM bhavati tRtIyavarga vRttAni triMzat bhAvIni bhvissytiityrthH| ihAsminzAstre mizrakAkhyo varga iti zakunAnAM vividhabhedamizraNAt mizrakAsa eva AkhyA nAma yasya sa tathA caturtho vargaHbhAvI kramAkrameNa paripAThayeti yAvat / kIdRzaH saptativRttasaMkhya iti saptatisaMkhyAni vRttAnyeva saMkhyA yasya sa tathA // 3 // zubhAzubhaiti // atha ihAsminpaMcamake zubhAzubhasaMjJite varga SoDazavRttAni bhAvIni khalu nizcayena SaSThavarge nareMgatAkhya iti narANAmiMgitaM bhUziraHkaMpAdi tadeva AkhyA yasya sa tathA vRttAni paMcAzadudAhatAni pratipAditAni // 4 // suvistaramiti // ihAsmin zAkhe catubhivRttazataiH zyAmArutaM saptamaM bhAvi athASTamo vargaH paMcAzatA saptAdhikaizca vRttairbhAvI kIdRzaH pakSivicArasaMjJa iti pakSiNAM vicAro bhinnatayA tasvarUpajJApanaM tadeva saMjJA yasya sa tathA // 5 // vargazceti // yazcASavicArasaMjJo // bhASA // yA zAstrameM taisehI zakunanake aneka bheda milarahe haiM, yAte mizrita nAma caturthavarga kramakarake sattara vRtta kahiye zloka jAmeM aisI hoya go // 3 // zubhAzubhaiti // zubhAzubha saMjJA jAkI aiso paMcamavarga tAmeM solaha zloka hoMyage aura nizcayakarake manuSyanakI ceSTA bhrukuTInetra zi. ra phaDakano sohI nAma jAko aiso nareMgita nAma chaTho varga tAmeM paMcAza zloka pratipAdana kareMge // 4 // savistaramiti // yA zAstrameM zyAmAruta nAma jAko aiso sAtamovarga tAmeM cArase zloka hoMgaye aura yAke pIche pakSinako vicAra aura svarUpako jAnanau soIhai saMjJA jAkI aiso pakSivicAra nAma AThamovarga sattAvanazlokana karake hoyago // 5 // vargaveti // yA zAstrameM cASa jo mastakacUDapakSI tAko vicAra soI saMjJAjAkI aura Aho! Shrutgyanam
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrasaMgrahaprakaraNam 2. . (19) ekAdazaM yazca karApikAyA rutaM tadekAdazavRttameva // ekAdhikAzItiyutaM zataM yattaddAdaze kAkarute pradiSTam // 7 // trayodaze piMgalikArute tu bhaviSyato vRttazate tathobhe // paMcAzatA caiva catuSpadAnAM vargo'tra bhAvI sa caturdazo yH|| ||||tryodshaiveh ca SaTpadAdirutAbhidhe paMcadaza'tha vrge|| pipIlikAzAkunasaMjJavargoM yaH SoDazaH paMcadazaiva tasmin // 9 // // TIkA // vargoM vartate saH atrAsmin zAstre navamobhAvI kIdRzaH sapaMcavRtta iti paMcavRttaH saha vartamAna ityrthH| tathA pUrvoktaprakAreNa iheti asmin zAstre khaMjanazAkunAkhye khaMjanavicArasaMjJite dazame varge SaDviMzativRttAni bhAvIni // 6 // ekAdazeti // ca punaH yadekAdazaM karApikArutaM vartate tdekaadshvRttmeveti|ekaadshsNkhyaani vRttAni yatra tathA ekAdhikAzItizatayutaM yadvartate arthADhatAnAM tadvAdaze kAkarute pradiSTaM kthitmityrthH||7|| trayodaza iti // tathA trayodaze piMgalikArate ubhe vRttazate bhaviSyataH / yazcaturdazazcatuSpadAnAM vargaH sotra paMcAzatA vRttairbhAvIti // 8 // - yodazeti / paMcadaze varge SaTpadAdirutAbhidhe SaTpadaprabhRtInAM yadrutaM taMdavAbhidhAyasya tattathA trayodazairvRttariha jAnIhi saMkhyAmiti shessH|naadhikiirtyrthHgyH pipI. likAzAkunasaMjJavargo vartate sa SoDazo vargastasmin zAstre paMcadazairvRttaibhavitavyam // // bhaassaa|| pacAza zloka jAmeM aiso navamavarga hoyago, aura taiseM yA zAstrameM khaMjana zAkuna nAma jAko aisodazamo varga tAmeM chabbIsa zloka hoyNgeH|| 6 // ekAdazeti // karApikArata nAma karake gyAraha haiM zloka jAmeM aiso gyAramo varga kaheMge, aura eka sau ikyAsI zloka karake yukta kAkaruta jAko nAmareso bAramo varga kahyohai // 7 // trayodazeti // aura taisehI dosai haiM vRtta kahiye zloka jAmeM aiso piMgalikArutanAma tekhoM varga hoyago aura jo codavoM varga catuSpadanako hai pAke paMcAza zloka hoyeMge. // 8 // trayodazeti // bhramarAdikanako jo ruta kahiye zabda soI hai nAma jAko aiso paMdramo varga teraha zlokana karake hoyago, aura jo pipIlikA zAkuna saMjJA jA_ Aho! Shrutgyanam
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 20 ) vasaMtarAja zAkune - dvitIyo vargaH / dvAtriMzatA saptadazotha vRttaiH pallIrutAkhyo bhavitAkhyavargaH // zvaceSTiteSTAdazasaMkhyavarge dvAviMzatirvRttazatadvayaM ca // 10 // ekonaviMzazca zivArutAkhyo vRttairnavatyA bhavitA ca vargaH // prabhAvavargaH punaratra viMzo bhAvI ca vRttairdazabhizcaturbhiH // 11 // prakIrtitA viMzatirevamasminvargA mahAzAkunasArabhUtAH // sahasramekaM tviha vRttasaMkhyA tathA sapAdAni zatAni paMca // 12 // // TIkA // // dvAtriMzateti // atha saptadaza: pallIrutAkhyo varga: dvAtriMzatA vRttairbhavitA aSTAdazasaMkhyavarge zvaSiceSTite vRttazatadvayaM ca punaH dvAviMzatirvRttAni bhAvIni 10 // // ekonaviMzatiriti // ekonaviMzo vargaH zivArutAkhyo navatyA vRttairbhavitA atra punaH prabhAvavargaH viMzaH dazabhizcaturbhirvRttairiti caturdazabhirvRttairityarthaH / bhAvI bha viSyatItyarthaH // 11 // prakIrtitA iti // asmin zAstre mahAzakunasArabhUtA vargA viMzatiH prakIrttitAH kathitA graMthakartreti zeSaH / tu punaH ihAsmin zAstre sarvA graMthavRttasaMkhyA. ekaM sahasraM tathA paMcazatAni sapAdAnIti pAdazcaturthAzaH zatasAMnidhyAttasyaiva caturthAMzo gRhyate tatsahitAni paMcaviMzatizlokasahitAni prakIrtitAnI // bhASA // kI aiso solavoM barga hai: tAmeM paMdraha zloka hoya~ge // 9 // dvAtriMzateti // pAruta hai nAma jAko aiso satramo varga battIsa zlokana karake hoyago, aura aThAramo varga khAnanakI ceSTA jAM. meM aiso zvaceSTitanAma tAmeM doyase bAIsa zloka hoya~ge // 10 // ekonaviMzatiriti // zivAruta hai nAma jAko aiso unnIsamoM varga nabbe zlokana karake hoyago, phera vIsamoM prabhAva varga caudaha zlokana karake hoyago // 11 // prakIrtitA iti // yA zAstra meM mahAzakunanake sAra - bhUta vIsa barga graMthakartAne kahe haiM phera yA zAstrameM saMpUrNa graMthake lokanakI saMkhyA ekahajA Aho! Shrutgyanam
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ arcanavidhiprakaraNam 3. ( 21 ) zAstrasaMgrahatamadhirUDhaH zAkunAMbunidhimevamagAdham // gAhRte zakanaratnavizeSAnuccinoti sa phalAmRtasiktAn // 13 // iti zrIvasaMtarAjazAkune samasta kautuke kathitaH zAstrasaMho nAma dvitIya vargaH // 2 // // zAkuna guruzakunArcanamadhunA brUmo munivaradarzitavidhinA // yasmAdvihitaM pUjApUrva sidhyati kAryamavazyaM sarvam // 1 // // TIkA // tyarthaH // 12 // zAstrasaMgraheti // zAstra saMgraha eva tarI yAnapAtraM tadadhirUDhaH pumAn evaM zAkunAMbunidhimagAdhamatalasparza yo'vagAhate sa phalAmRtasiktAn zAkunaratnavizeSAnucinoti prAmotItyarthaH // 13 // vasaMtarAja iti // atra dvitIye varge mayA zAstrasaMgrahaH kRta ityanvayaH / zeSaM pUrvavat // iti zrIzatruMjayakaramocanAdisukRtakAribhirmahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviracitAyAM vasaMtarAjavivRtau dvitIyo vargaH // 2 // atha tRtIye varge pUjA proktA tAM dRrzayannAha || ( zAkunagururiti // ) zAkunasya zakunajJAnasya yo gururadhyApakastadarzako vA zakunAH pakSiNasteSAmarcanaM pUjanamadhunA dvitIyavargakathanAnaMtaraM vayaM brUmaH / kena sunivaradarzitavidhineti munivaraiH pUrvAcAyairdarzito yo vidhistenetyarthaH / yasmAtkAraNAtpUjApUrva vihitaM niSpAditaM // bhASA // ra savA pA~casau 1525 zloka hai // 12 // zAstrasaMgraheti // zAstrako saMgraha soI huI naukA tApe baiTho huyo puruSa hai so yA prakAra karake agAdha jo zakunarUpI samudra tAya tirajAya aura sat phalarUpI jo amRta tAkarake sIMce huye je zakunarUpI ratnavizeSa tine prAptahoya hai // 13 // iti zrIjaTAzaMkarAtmaja jyotirvicchrIdharaviracitAyAM vasaMtarAjazAkunabhASATIkAyAM zAstrasaMgrahe dvitIyo vargaH // 2 // aba tRtIyavargameM pUjAkahI hai tAya kahe haiM / zAkunagururiti // zakunajJAnake adhyayanake karAyatrevAre guru aura zakuna je pakSI tinako arcana tAya aba hama kahe haiM, pUrvAcArya je munivara tinane dikhAI jo vidhi tA Aho! Shrutgyanam
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) . vasaMtarAjazAkune-tRtIyo vrgH| vimarzakRcchAkunazAstradakSo vizuddhabuddhiH sttaabhiyuktH|| yathArthavAdI zuciriMgitajJo bhavedihAcAryapadAdhikArI // 2 // podakI bhaSaNakAkapiMgalA jaMbukapriyatamA ca paMcamI // etadatra munisattamaiH sadA kIrtyate zakunaratnapaMcakam // 3 // // TIkA // kArya punaHsarvameva sidhyati // 1 // ihAdhikArI kIdRk syAdityapekSAyAmAhavimarzakaditi // ihAsmin graMthe IdRgAcAryapadAdhikArI bhavatItyanvayaH / tatrAcaryate sevyate jJAnArtha ziSyairityAcAryastasya padaM sthAnaM tatrAdhikAraH pravartanaM vidyate yasya sa tathA kIdRgvimarzakaditi vimarza pUrvAparapAlocanaM karotIti vimarza kRt / kipaH sarvApahAre "isvasya piti kRti tuk" iti tuk / punaH kIdRzaH zAkunazAstradakSa iti zAkunaM yacchAtraM tatra dakSazcaturaH punaH kIdRgvizuddhabuddhiH vizuddhA nirmalA zakuna vicArakaraNakuzaleti yAvat buddhiH pratibhA yasya saH punaH kIdRk satatAbhiyuktaHsatatamaharnizamabhiyuktaH paThanapAThanAdinA kRtaparizramaH punaH kIhaka yathArthavAdIti yathArthaM yathAdRSTAnusArivadatItyevaMzIlaHsa tathAna tu tanmanoraMjanAya viparItamapi bhASate yaduktaM kiraate|"s kiMsakhA sAdhu na zAsti yodhipaM hitAna yaH saMzRNutesa kiM prabhuriti"|punaH kIdRzaHzuciH pavitraH dehamAlinyarahita sdaacrnnshiilshc| punaH kIdRka iMgitajJa iti iMgitaM pUrvoktaM jAnAtIti iNgitjnyH||2|| atha zakuneSu mukhyatvena paMcaiva pratipAdayannAha // podakIti // tatra podakI devI // bhaassaa|| karake pahale pUjA karo tA karake phira saMpUrNa kArya avazya siddha hoy.||1|| yAme adhikArI kaiso hoya tAya kahai haiM // vimarzakaditi // yA graMthameM gurupadako adhikArI aiso hoya arthAt guru aiso hoya pUrvAparako vicAra karanevAlo hoya aura zakunazAstrameM catura hoya kahA zakuna acchI taraha saM jAnatA hoya, aura vizeSa karake zuddhabuddhihoya, aura jaiso dekhyo hoya taisohI yathArthako karavevAlo hoya, aura pavitrahoya, Alasyarahita dharmayukta AcArameM zIlasvabhAva jAko hoya, aura pahalekahI ye manuSyAdikanakI ceSTA tAya jAnai aiso hoya, so guru hoyavekU yogya hai // 2 // zakunanameM mukhyatA karake pAMcahI, tineM kahaihaiM // podakIti // Aho! Shrutgyanam
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ arcanavidhiprakaraNam 3. - (23) sarasvatI pAMDavikAM pradhAnAM yakSo'pi yakSaM garuDazca kAkam // caMDI punaH piMgalikAM sadaiva zivAM zivAdUtyAdhitiSThatIha // 4 // // TIkA // anyatra kAlI ciDIti prsiddhiH| bhaSaNakAkapiMgalA iti iNdH|bhssnnH zvA kAkaH karaTaH prasiddhaH piMgalA ulakavadanA zakunavizeSaH etessaamitretrbNdH| marusthalyAM bhairavIti gurjarecIvarIti prasiddhiH / anyatra khUrATarAjagUhAdau pecaka iti paMcamIjaMbukapriyatamA shRgaaliityrthH|atraasmin graMthe munisattamaiH prdhaanmunibhiretcchkunrapNckm| zakuneSu ratnaM mukhymityrthH| "jAtau jAtau yadutkRSTaM tdrtnmbhidhiiyte"| itivacanAtteSAM paMcakaM paMcaiva paMcakaM svArtha kH| sadA kIrtyate sarvakAlaM pratipAdyate na tu kadAcit // 3 // eteSAM zakunatve mukhyatvaM kutastadarthamAha // sarasvatIti // sarasvatI brahmaputrI podakI pAMDavikAparanAmrI adhitiSThati / etasyA iyamadhiSThAtrItyarthaH / pradhAnaM yakSaH kuberaH kSetrapAlAdhipaH yakSaM shvaanmdhitisstthti|gruddH kAkamadhitiSThati ciDI devI punaH piMgalikAM pUrvoktAM kAlIciDI vA cIvarImadhitiSThati sadaiva sarvakAlaM zivAdUtI zivA pArvatI tasyAH dUtI anucarI zivAM zRgAlImadhi. // bhASA // podakI 1 ye kAlIciDiyA nAma karake prasiddha hai, aura bhaSaNa 2 ye zvAnako nAmahai aura kAka 3 ye prasiddhahI hai, aura piMgalA 4 ghughghUko so mukha jAko zakunameM hai gurjaradezameM cIvarI nAma karake prasiddha hai, aura jagaharAtrIcarI kahai haiM, kahUM khUsaTarAjA kahaiMhaiM, kahUM pecaka kahaihai, aura mAravADameM bhairI kahahaiM, aura pAMcavIM jaMbukapriyatamA 5 zRgAlI prasiddha nAma hai yA graMthameM mahAmunine ye pAMca zakunanameM ratna nAma mukhya ka hai // 3 // inakU zakunanameM mukhyabhAvakA. yate kahaiM hai tAko prayojana kahai haiM / sarasvatIti / brahmAjIkI beTI brahmaputrI jo sarasvatI so pAMDavikA jAko nAma aisI jo podakI tApe sthitarahaihai yAkI adhiSThAtA devIhai yAte yAkU sarasvatI, aura brahmaputrI, aura pAMDavikA, itane paudakIke nAma kaheMge, aura yakSa jo kubera athavA kSetrapAlakebhI adhipa bhairava so zvAnapai sthita rahaihaiM, aura garuDa kAkapai sthita rahehaiM, aura caMDI jo devI so piMgalikA jo kAlI ciDI vA cIvarI tAke Upara sthita rahehaiM, aura zivA jo pArvatI tAkI dRtI anucarI so zRgAlIpa sthitarahai hai, ina pAMcauM adhiSThAtA devatAnakU mukhyatA Aho! Shrutgyanam
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 24 ) vasaMtarAjazAkune - tRtIyo vargaH / na devatAdhiSThitamaMtareNa tiSThati kecitpazupakSiNo'smin // hiMsyA na te zAkunikena ghAtAtkudhyaMti devyastadadhiSThitA hi // 5 // haimAni raupyANyatha paiSTikAni teSAM svazaktyA mithunAni kRtvA // abhyarcayetpaMcabhireva tuSTaistuSyaMti puMsAM zakunAMtarANi // 6 // yaM budhyate yosti ca yatra deze yatrAnurAgo'nubhavo'tha vA syAt // sa eva vA zAkunakovidena bhaktena zaktyA zakunorcanIyaH // 7 // // TIkA // tiSThati / adhiSThAtRRNAM mukhyatvenaiteSAM mukhyatvamiti bhAvaH // 4 // anyapazupakSiNo devatAdhiSThitAH saMti na vetyAkAMkSAyAmAha // na devateti / asmin loke pazupakSiNaH devatAdhizrayamaMtareNa devatAzrayaNavyatirekeNa na tiSThati sarveSAmadhiSThAtrayaH saMtIti bhAvaH / ataH zAkunikena te na hiMsyA na mAraNIyAH hi yasmAtkAraNAt ghAtAttadadhiSThitAstadAzritA devyaH kupyaMti kopaM kurvantItyarthaH // 5 // mukhyatve hetvaMtaramAha // haimAniti // haimAni hemaniSpannAni raupyANi rUpyaniSpannAni paiSTakAni mASacUNoM pajanitAni mithunAni yugalAni svazaktyA svavibhavAnusAreNa kRtvA vidhAya abhyarcayet pUjayet / ebhiH paMcabhistuSTaiH puMsAM zakunAMtarANi tuSyaMti // 6 // // yaM budhyate iti // sa eva zakunaH zAkunakovidena kenacicchakunajJAnavatA bhaktena zakyA svasAmarthyAnatikrameNa arcanIyaH tacchandasya yacchandasApekSatvAdAha yami // bhASA // hai yAte ina pAMconakuMbhI saba pakSInameM mukhyatA hai // 4 // ina pAMconate aura je pazu pakSI haiM unapai devatA sthita hai vA nahIM haiM tApai kahai hai // na devateti // yA lokameM koI bhI pazu pakSI devatAnake AzrayavinA nahIM hai, saMpUrNa pazu pakSIke adhiSThAtA devatA haiM yAteM zakuna dekhave vA - rekUM koIbhI mArano yogya nahIM hai, kyoM ki inake mArete inake UparakI adhiSThAtAdevI te kopa kare hai ||5||haimaaniiti // apanI zaktike anusAra suvarNake vA cAMdI ke vA uDadake cUnake mithuna nAma joDA joDI banAke phira pUjana karai pUjana karesUM prasanna huye je pAMcoM devatA tina karake puruSanakUM aura bha zakuna prasanna hoya // 6 // yaM budhyate iti // zakunI jA zakunakUM jAnato hoya, jA Aho! Shrutgyanam
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ arcanavidhiprakaraNam 3. (25) vRttaM vidadhyAcaturasrakaM vA pRthvItale maMDalakaM vishuddhe|| paurANikazlokaparIkSitAyAH saMgRhya gorgomayamaMtarikSAt // 8 // atyaMtajIrNadehAyA vaMdhyAyAzca vizeSataH // rogArtanavasRtAyA na gorgomayamAharet // 9 // // TIkA // ti yaM zakuna zAkunikaH budhyate yatra deze yosti yatra ca asyAnurAgaH bhaktiH a. tha vA yatra anubhavaH punaHpunarvilokanAt yAthArthyapratItiH // 7 // vRttamiti // vizuddha pRthvItale vRttaM vartulaM caturasrakaM vAcaturbhiH raMgaiH samanvitaM vA maNDalakaM vi. dadhyAt kuryAdityarthaH kiM kRtvA saMgRhya kiM gomayaM chagaNaM kasmAt aMtarikSAbhUmimaprAptamityarthaH / kasyAH goHdhenoH kathaMbhUtAyAH paurANikazlokaparIkSitAyA iti purANe bhavo yaH zlokaH tena parIkSA prAptAyA ityarthaH // 8 // tadeva paurANikazlokaM darzayannAha // atyaMteti // etAdRzyA: gorgomayaM na Aharet nAnayadityarthaH / atyaMtajIrNadehAyA iti atyaMtaM jIrNaH zithilIbhUto dehaH zarIraM yasyAH sA tathAca punararthe vaMdhyAyA iti sadApatyotpattirahitAyAH vizeSata iti yasyAH darzanaM niSiddhaM tasyAHgomayamapi sarvathA niSiddhamiti jJApayituM vizeSapadopAdAnaM rogArtanavaprasUtA yA iti rogArtA rogavyAptA navA cAsau prasUtA ceti krmdhaaryH| pUrvasya puMvadbhAva: atra navatvaM prasUtyapekSayA maMtavyaM tena vRddhAdau navA // 9 // maMDale kiM kuryAdityAha // bhASA / dezameM jo zakuna hoya, jAmeM yAkI bhakti hoya, jAmeM anubhava hoya, sohI zakuna zakuna jJAnameM caturabhakta hoya tAkarake apanI sAmarthya bamUjiba pUjanakarano yogya hai phira zakunake vAraMvAra dekhate yathArthapratIti hAyahai // 7 // vRttamiti / / purANake zlokanakarake parIkSA prAptahuI aisI gau tAko gobara hoya pRthvImeM girayo na hoya hAthako hAthameM hI leliyo hoya aiso gobara lekarake phira zuddhapRthvImeM golamaMDala athavA caukhUTo maMDala karai // 8 // sohI purANako zloka tAya kahai hai / atyaMteti // atyaMta jarNideha jAko hoya, phira vaMdhyA hoya, saMtAnarahita hoya, aura jAko darzana hI karabeko niSedha hai, tAko gobara sarvathA niSedha hai, aura roga karake Arta hoya, aura navIna vyAI hoya, aisI gauko goba Aho! Shrutgyanam
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 26 ) vasaMtarAjazAkune - tRtIyo vargaH / tasminvicitraM vitataM vidadhyAtpiSTAnna kenA'STadalaM sarojam // yadvA viziSTairmasRNaprapiSTairvastvaMtaraizcaMdanakuMkumAdyaiH // 10 // pItaH surezaH kapilo hutAzaH kRSNo yamaH zyAmavapuzca rakSaH // zukaH pracetA haritaH samIrazcitro dhanezo dhavalo mahezaH // 11 // // TIkA // // tasminniti // tasminmaMDale piSTAnnakenASTadalamaSTapatraM sarojaM kamalaM vidadhyAkuryAt kIdRzaM vicitraM vividhavarNopetaM punaH kIdRzaM vitataM vistIrNa yadvA kuMkumacaMdanAdyairiti kuMkumaM kesaraM 'kAzmIraM kuMkumaM vahnizikhe 'ti kozokteH caMdanaM malayodbha baM te Adye yeSAM taistathA kIdRzairviziSTaiH navInaiH masRNaprapiSTairiti masRNaM mlaSTaM prapidhairmaditairvastvaMtaraiH padArthAMtaraiH sarojaM kuryAdityarthaH // 10 // pIta iti // pItaH surezo maghavAn vartate iti asya sarvatra saMbaMdhaH hutAzaH kapilaH pItarakta ityarthaH / yamaH kRSNazca punararthe rakSaH zyAmavapuH zyAmaM vapuryasya sa tathA pracetA varuNaH zuklaH / samIraH pavanaH harito nIlavarNaH / dhanezo dhanadaH citro'nekvrnnH| mahezo rudraH dhavalaH zvetavarNaH zveto guNo vidyate yasminniti / arzaAditvAdapratyaye vizeSaNavizeSyabhAvaH 11 // bhASA // yAmeM nahIM lAnA ||9|| vA maMDalameM karano so kahaiM haiM tasminniti // tA maMDalameM cUna karake citravi citra varNa karake yukta hoya, aura laMbo cauDo hoya aiso aSTadala kamala karai athavA kuMkuma jo kesara aura malayAgiriko caMdana ye haiM AdimeM jinake tinakarake vA navIna pise aura koI padArtha tina karake kamalakare // 10 // pIta iti // pIta varNa jAko aiso devatAnako svAmI iMdra vartte hai aura kapila jo pItarakta hai varNa jAko aiso agnivattai hai; aura kRSNa hai varNa jAko aiso yamarAja, aura zyAmahe vapu aura zukka hai varNa jinako aiso varuNa, aura aneka haiM varNa jAke aiso jAko aiso rAkSasa aura harita jo nIlavarNa hai jAko aiso dhaneza jo kubera, aura zveta hai varNa jinako a pavana, Aho! Shrutgyanam
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ arcanavidhiprakaraNam 3. (27) evaMvidhAH padmadalodareSu krameNa divaSTasu lokpaalaaH|| AcAryavAkyAnugatena puMsA mhaaiipuujaavidhinaacniiyaaH|| ||12||arcaasnaalepnpusspdhuupnaivedydiipaaksstdaakssnnaabhiH|| OMkArapUrvainamasA ca yuktairmhaaprbhaavrnijnaammNtraiH|| 13 // // TIkA // evaMvidhA iti // pUrvoktavarNopayuktA lokapAlAH pUrvAdikrameNa aSTasu dikSu padmadalodareSu sthApanIyA iti zeSaH / tata AcAryavAkyAnugate netiAcAryasya zakunAcAryasya vAkyamupadezaH tasmin anugatena tadanuyAyi netyathaH / puMsA puruSeNa arcanIyAH pUjanIyA ityarthaH / kena mahArhapUjAvidhineti mahAnahoM yasyAHsA mahArdA evaMvidhA yA pUjA tasyA vidhistenetyrthH|mhaay'puujaavidhineti vA paatthH|ttr mahArya vastu tena yA pUjA tatsaMbaMdhI yo vidhistenetyarthaH // 12 // arcAsaneti // arcA prathamataH sugaMdhadravyeNa pUjA AsanaM paTTakAdisthApanaM AlepanaM caMdanadaveNa pupANi kusumAni dhUpaH vahnisaMyogAt kAkatuMDaprabhavo dhUmaH naivedyaM pakvAnnAdi yadane sthApyate dIpAdazAkarSaH akSatAstaMDulAH dakSiNA pUjAnaMtaraM brAhmaNebhyo dAnAhadravyam OMkArapUrvairiti OMkAraH pUrva prathama yeSAM tAni tathA namasA ca yuktairiti cakArAt prAMte namaHzabdayuktairityarthaH |nijnaammNtrairiti yasyArcanaM tatra tannAmagrahaNapUrvakaM pU // bhaassaa|| thavA zvetahaiM guNa jinameM aise maheza jo zivajI rudra ye saba maMDalameM varte haiM // 11 // evaMvi dhA iti // pUrva kahe je varNa tinakarake sahitaM lokapAla devatAnakU pUrvAdikramakarake AThoM dizAnameM kamalake pattAnameM sthApana karai tA pIche gurunake vAkyake anugata mahArhapUjAvidhi karake puruSakU pUjana karano yogya hai // 12 // arcAsaneti // pahalehI sugaMdhadravya karake pAdya arghya AcamanIya snAna pUjA so arcA, aura paTTAkU Adile tApai sthApana karano, aura caMdana puSpa dhUpa kAkakI coMcameM hoya, dhUpakA dhUA~ uThe aura dIpaka naivedya pakvAnnAdika. vAke agADI sthApana kare, akSata dakSiNA ina karake, aura praNavahai AdimeM jAke aura namaH hai aMtameM jAke aura jAko arcana hoya tAko nAma bIcameM le OM iMdrAya namaH / OM Aho ! Shrutgyanam
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) vasaMtarAjazAkune-tRtIyo vrgH| tenaiva rUpeNa tataH krameNa pUjAM vidadhyAjalajasya madhye // dhanurdharIvAyasapiMgalAnAM kauleyakasyApi tataH zivAyAH // // 14 // gurUpadezAtsamavApya maMtraM zataM japettasya kRtAvadhAnaH // homo dazAMzena ca maMtrajApAttato vidheyo madhunA smidbhiH|| 15 // dhyAnaM vidadhyAdatha vakSyamANarUpeNa du yugalAdikAnAm // tuSyaMti yenArcanajApyahomadhyAnakatAnasya narasya devAH // 16 // // TIkA // voktaiH vastubhiH pUjA kAryeti bhaavH||13|| tenaiveti|| tenaiva pUrvoktaprakAreNa jalajasyeti piSTAnnakRtakamalasya madhye krameNa pUjAM vidadhyAtkasyAH dhanurdharIvAyasapiMgalAyAH dhanurdharI podakI vAyasa prasiddhaHpiMgalAH pUrvapratipAditAna cAtrasamAhArabaMdaH tadekatve ca napuMsakaliMgatA syAt ataH dhanurdharIvAyasAbhyAM yuktA piMgaleti madhyapadalopI tatpuruSaH / punaH kasyeti kauleyakasya zuna ityrthH| tataH kasyAH zivAyAH shgaalyaaH| "asthibhugbhaSaNaH sArameyaH kauleyakaH shunH||"iti haimH||14||guruupdeshaaditi // gurUNAmupadezaH gurUpadezaH tasmAnmaMtraM prApya zataM japet / kIdRzaH kR. tAvadhAna iti kRtamavadhAnaM cittaikAmyaM yena sa tathA / kasyeti pUrvoktapaMcAnAmityarthaH jAtyapekSayA caikavacanaM tataH maMtrajapAdanaMtaraM madhunA kSaudeNa ca punaH samidbhiH pAlAzaiH dazAMzena ceti yAvat maMtrajapaH tddshmbhaagenetyrthH| homo vidheyaH karttavyaH // 15 // dhyAnamiti // atheti maMtrajapAnaMtaraM vakSyamANarUpeNa agre kathyamAna // bhaassaa|| varuNAya namaH // aise maMtranakarake pUjA karano yogya hai // 13 // tenaiveti // pahale kahyo jo prakAra tAkarake cUnako kiyo jo kamala tAke madhyameM dhanurdharI jo podakI, aura kAka, aura pUrva kahI jo piMgalA, cIvarInAma kara prasiddha, aura kauleyaka jo zvAna aura zRgAlI, inako kama karake pUjana kare. // 14 // gurupadezAditi // gurUnake upadezateM pAMconake maMtra prApta hoya karake phira kono hai ekAgracitta jAne aiso manuSya so maMtra jape, jApa kiye, pIche sahata aura samidhA ina karake jitano maMtranako jApa hoya tAko dazAMza homa karano yogya hai / / 15 // dhyAnAmiti // maMtrako japa kiye pIche Age kaheMge tA pra Aho ! Shrutgyanam
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ arcanavidhiprakaraNam 3. (29) jJAnamudrayaikamaMkitaM kara pustakena cihnitaM tathAparam // bibhratI himeMdukundadIdhiti paMkajAsanAM smaretsarasvatIm // ||17||gdaayudhH sarvanidhAnabhartA mhodrHkuNddlvaankiriittii|| zvAnaM samabhyarcya vicitravarNo dhyeyaHkSaNaM vaizravaNo nrenn18|| // TIkA // prakAreNa durgAyugalAdikAnAM dhyAnaM vidadhyAt yenArcanajApahomadhyAneSu ekatAnasya ekAgracittasya narasya devAstuSyanti saMtuSTibhAjo bhavanti // 16 // jJAnamudreti / / evaMvidhA sarasvatI smaret dhyAyet // kiM kurvatI vibhratI karaM kIdRzaM jJAnamudrayA aMkitaM cihnitaM jJAnamudrA tvevam / "aMguSThAnAmike sakte hRdaye viniyojite| jJAnamudeyamAkhyAtA devAnAmapi durlbhaa||' tathAparaM dvitIyaM karaM pustakena cihnitaM kIhazI himeMdukuMdadIdhitiM himaM tuhinaM iMduzcaMdraH kuMdaM puSpavizeSaH tadvat dIdhitiH kAtiryasyAH sA tathA pNkjaasnaamiti|pNkjmevaasnmupveshnsthaanN yasyAH sA tayeti podakI prapUjyetyarthaH // 17 // gadAyudha iti // zvAnamabhyarcya nareNa vaizravaNaH kuberaHkSaNaM dhyeyH| dhyAnaviSayI kAryaH kIdRka vaizravaNaH gadAyudha iti gadA praharaNavizeSa AyudhaM yasya sa tathA punaH kIdRk sarvanidhAnabharteti bhUmyaMnihitaM dhanaM nidhAnaM teSAM sarveSAM bhartA svaamii| punaH kIdRzaH mahodara iti mahadudaraM yasyeti sa ta // bhaassaa|| kAra karake durgA yugalakaM Adileke pAMconako dhyAnakara jA dhyAnakarake arcana japa homa dhyAna inameM ekAgracitta jAko tA manuSyake Upara devatA prasanna hoyahaiM // 16 // jJAnamudrati // jJAnamudrAkarake cihnita aMgUThA anAmikA milAya hRdayameM yuktakarai yAkU jJAna mudrA kaheM, eka hasta jJAnamudrAsahita dhAraNa kare, aura dUsaro hasta pustaka karake yukta dhAraNa kare, aura caMdramA aura kuMdako puSpa tAkIsI hai kAMti jAkI, aura taise hI kamalako hai Asana jAko aisI jo sarasvatI podakI tAya dhyAnakarai // 17 // gadAyudha iti // zvAnako pUjana karake phira gadA hai Ayudha jAke aura phira saMpUrNa pRthvImeM bhItara dharayo huyo dhana tinako svAmI aura phera mahAn hai udara jAko aura kuMDalaMyukta kirITa mukuTa jAke taise hI nAnA prakArako hai varNa jAko aiso vaizravaNa jo kubera so manuSyanakarake kSaNamAtra dhyA. Aho ! Shrutgyanam
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkune - tRtIyo vargaH / caMcapuTagrastamahAbhujaMgaM bhujaMgaratnAbharaNAbhirAmam // hiraNyarociH khacitAMtarikSaM tArkSya smaredvAyasamarcayitvA // 19 // zavAdhirUDhAM nRkapAlahastAM zUlAyudhAM bhUtisitAgayaSTim // ulUkacihnAM narasuDamAlAM nirmAsadehAM rudhiraM pibantIm // 20 // (30) // TIkA // / thaa| punaH kIdRkuMDalavAnkarNAbharaNayuktaH / punaH kIdRkkirITI kirITaM mukuTI batateyasya sa tathA / punaH kIdRk vicitravarNa iti vicitro vividharUpo varNo yasya sa tathA AjAnukanakagaura ityarthaH // 18 // caMcviti // vAyasamarcayitvA tArkSya garuDaM smaret kIdRzaM caMcUpuTagrasta mahAbhujaMgamiti caMcUpuTena grasto gRhIto mahAbhujaMgo yena sa tathA / punaH kIdRzaM bhujaMgaratnAbharaNAbhirAmamiti bhujaMgaratnAni mukhya bhujaMgAH tAnyeva AbharaNAni tairabhirAmaM manoharaM yadvA bhujaMgaratnAni bhujaMgamaNayasteSAmAbharaNAnIti pUrvavat / punaH kIdRzaM hiraNyarociHkhacitAMtarikSamiti hiraNyaM suvarNaM tasya rociriva rociH kAMtistayA khacitaM varNaparAvartanena aMtarikSaM gaganaM yena sa tathA // 19 // zavAdhirUDhAmiti // piMgalikAM prapUjya caMDIM smaret / kIdRzIM zavAdhirUDhAmiti zavaM mRtakaM tatrAdhirUDhAM sthitAM punaH kIdRzIM nRkapAlahastAmiti nRNAM kapAlAni haste yasyAH sA tathA / punaH kIdRzIM zUlAyudhAmiti zUlamevAyudhaM yasyA sA tathA / punaH kIdRzIM virUpAM bhUtisitAMgayaSTimiti bhUtirbhasma tayA sitA zvetA aMgayaSTiryasyAH sA tathA / punaH kIdRzIM ullUkacihnAmiti ullUkAnAM ghUkAnAM cihnaM lakSma yasyAH sA tathA / tadAkRtimadAbharaNayuktAmityarthaH / pu // bhASA // nakarana yogya hai // 18 // caMcviti // vAyasa jo kAka tAko pUjana karake phira coMcakarake grAsa kiyo hai mahAbhujaMga sarpa jAne aura bhujaMga ratna je mukhya bhujaMga tehI AbharaNa tinakarake manohara athavA bhujaMgaratna je sarpamaNi tinake AbharaNa tinakarake abhirAma kahiye suMdara aura phira hiraNya jo suvarNa tAkI kAMtikarake vyApta kiyo hai AkAza jAne aise tArkSya jo garuDajI tAya smaraNa kare // 19 // zavAdhirUDhAmiti // piMgalikAko pUjana karake phira caMDIkUM smaraNa kare aba caMDIko svarUpa kahe haiM caMDIkaisI hai zava jo muradA tApe Aho! Shrutgyanam
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ arcanavidhiprakaraNam 3. ( 31 ) asRgvasA carcita kRSNakAyAM karIndrapaMcAnanacarmavastrAm // bibhItakasthAmaMtibhImarUpAM caMDoM smarepigalikAM sabhAjya // // 21 // adhomukhI ghoraravAtiraudrA jvAlAkarAlaM vadanaM vahantI // stanaMdhayaiH saptabhirabhyupetA zivA zivAdUtyanucintanIyA // 22 // // TIkA // narvizinaSTi naramuNDamAlAmiti narANAM muMDAni mastakAni tAnyavai mAlA yasyAH sA tathA / punaH kIdRzIM nirmAsadehAmiti nirgataM mAMsaM yasyAH sA tathA / atikRzatvAdityarthaH / kiM kurvatIM kiM rudhiraM pareSAmiti zeSaH // 20 // punaH kIdRzIM amRgvasAcarcita kRSNakAyAmiti // asRg rudhiraM vasA nADI tAbhyAM carcitaH kRSNakAyo yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtAM karIndra paMcAnanacarmavastrAmiti karIMdro hastipuMgavaH paMcAmanaH siMhaH tayozcarma tadeva vastraM yasyAH sA tathA punaH fravi bibhItakasthAmiti vibhItake kalidume tiSThatIti vibhItakasthA tAM / punaH kIdRzIm atibhImarUpAmiti atizayena bhImaM bhISaNaM rUpaM yasyAH sA tathA // 21 // yugmam // adhomukhIti // zivAmabhyacyeti zeSaH / zivAdUtI anuciMtanIyetyanvayaH / kIdRzI adhomukhIti adhaH mukhaM yasyAH sA / svAMgAdvetIp // punaH kIdRzI ghoraraveti ghoraH bhayotpAdakaH ravaH zabdo yasyAH sA / punaH kiM ku // bhASA // sthita aura manuSyanake kapAla te haiM hAthameM jAke aura phira zUla jo trizUla sohai Ayudha jAke aura bhasmakarake zveta hai aMga jAko; taise hI phira ulUka je ghugghU tAko hai cihna jAke, aisI aura naramuMDana kI hai mAlA jAke aura nahIM hai mAMsa jAke aura rudhirakUM pAna kararahI aura rudhira nADI inakarake carcita hai zyAma deha jAko aura karIMdra jo zreSTha hAthI aura paMcAnana jo siMha inako carma soI hai vastra jAke aura taise hI phira bibhItakaM jo baher3ekA vRkSa tAmeM sthita aisI aura atizayakarake bhayaMkara rUpa jAko aisI jo caMDI tAya smaraNa kare // 20 // 21 // adhomukhIti // zighA jo phira nIco mukha jAko bhayaMkara zabda jAko aura jvAlA agnikI Aho! Shrutgyanam gAlI tAya pUjana karake mukhameM uTharahI
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ (32) vasaMtarAjazAkune - tRtIyo vargaH / yaH zAkunajJAnamunirvizeSAdabhyarcanIyaH zakunekSaNAya // taM pUjayettatra bhavatyabhISTamAcAryavarye paritoSite hi // 23 // kRtAMjalirbhUminiviSTajAnumUrdhnA praNamya tridazAdhipAdIn // yathAvadabhyarcanatoSitAya pUjAM samastAM gurakhe pradadyAt // // 24 // bhojayedatha guDAjyapAyasaiH zraddhayA katipayAH kumArikAH || AtmanApi vidadhIta bhojanaM tadgurusvajanabaMdhubhiH samam // 25 // // TIkA // tI vahantI kiM vadanaM kIdRzaM jvAlAkarAlamiti jvAlayA karAlaM vikRtAkAraM punaH kIdRzI saptabhiH stanaMdhayaiH abhyupetA saptasaMkhyAkai putraiH abhyupetA samanvitA // bAlaH pAkaH zizubhiH potaH zAvaH stanaMdhayaH // iti haimaH // 22 // ya iti // yaH zAkunajJAnamuniH sa vizeSAdabhyarcanIyo bhavati / kasmai ataH zakunekSaNAya zakunavilokanArthaM tatreti tasmin sthale taM zakunAcArye pUjayet / hi yasmAtkAraNAdAcAryavarye paritoSite sati abhISTaM vAMchitaM bhavati // 23 // kRtAMjaliriti // samastAM pUjAM gurave dadyAt kIdRkkatAMjaliriti kRtoMjaliyena sa tathA / punaH kIdvan bhUminiviSTajAnuriti bhUmau niviSThe jAnunI yasya sa tathA / kiM kRtvA praNamya namaskRtya kAnU trAdhipAdIllo kapAlAniMdrAdIndikpAlAn kena mUrdhnA zirase tyarthaH / kathaMbhUtAya gurave yathAvadabhyarcanatoSitAyeti yathAvadyathAzAstropadiSTaM yadabhyarcanaM pUjanaM tena toSitastuSTi prAptaH tasmai / kIdRzIM pUrjA samastAmiti samagrAm // 24 // bhojayeti // atheti pUjAnaMtaraM katipayAH kiyaMtyaH kumArikAH gu // bhASA // aura sAtaputranakarake saMyukta aisI zivAdUtIkUM ciMtamanakare // 22 // zakunake dekhaveke liye pahale zAkunajJAnamuni vizeSa kara pUjaveke yogya haiM tAhI samayameM zakunajJAnake AcArya apane guru unako pUjana karai AcAryake prasanna huye suvAMchita phala hoya // 23 // kRtAMjaliriti // hAtha joDa pRthvI meM jAnu Teka mastaka namAya svargAdikanake svAmI lokapAladevatA tineM namaskArakarake phira zAstrameM kahyo pUjana tA karake prasanna huye gurU tinake artha samapra pUjA nivedana kare // 24 // bhojayediti // pUjAke anaMtara khAMDa sakkara ghRtasahita pAyasa Aho! Shrutgyanam
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ (33) arcanavidhiprakaraNam 3. tato rajanyAM samudIrya maMtraMdhyAtvA'tha srvaanvidhinoditen|| vicArya kArya manasA samastaM zayIta bhUmau vijane vrtsthH|| // 26 // tataH prayatnAdadhivAsitasya yAsmanivAsaH zakunasya yasya // prAtaHpradezaM samupetya tasya ceSTAbhirUheta sudhIH svakAryam // 27 // yadvA zuciH zAkunazAstrametadabhyarcya yatnAdadhivAsya samyak // prayojanaM svaM pratipAya cAsmai haviSyabhojI vijane zayIta // 28 // // TIkA // DAjyapAyasairiti bhojayet bhojanaM kArapet guDaH ikSuvikAraH AjyaM sarpiH tAbhyAM yuktAni payAsi taiH karaNabhUtaiH kayA zraddhayeti zuddhAdhyavasAyenetyarthaH / AtmanApi tadbhojanaM vidadhIta kathaM saha / kaiH gurusvajanabaMdhubhiriti guruH zakunajJAnopadezakRta svajanAHsaMbaMdhinaH baMdhavobhrAtaraH eteSAM vaMdaH tairityrthH||25|| tata iti // rajanyAM vijane rahasi bhUmau zayIta zayanaM kurvItAkIdRzaH vratasthaH brahmacArI kiM kRtvA udIrya uccArya pUrvokta mNtrmthshbdshvaarthH| punaH uditena kathitena vidhinA sarvAn lokapAlAdIn dhyaatvaa|punH kiM kRtvA manasA samastaM kArya vicArya // 26 // tata iti // tataH zayanotthAnAnaMtaraM prayatnAdadhivAsitasya nimaMtritastha zakunasya yasya yasminvRkSa nivAsa: syAtmAtaH tAn pradezAn gRhAnsamupatya tasya zakunasya ceSTAbhiH svakIyakAryamUheta vicArayesudhIH pNdditH| "gaMdhamAlyAdinA yastu saMskAraH so'dhivAsitaH" // iti haimH||27||ydeti // pakSAMtarasUcanArthoM vA zabdaH vijane zayIte // bhaassaa|| jo kSIra ina padArthana karake zraddhApUrvaka kanyA kumArI bhojana karAve phira zakunake upadeza kartA guru aura bhaiyA baMdhu sahita Apa bhojana kare // 29 // tata iti // phira rAtrimeM zayana karatI samaya pahile kaha Aye jo maMtra tAya uccAraNa karake kahyo jo vidhAna tAkarakai saMpUrNa devatAnako dhyAnakarake samasta apano kArya tAya vicAra karake phira nirjana bhUmimeM zayana kare // 26 // tata iti // soyake uThe pachi prAtaHkAla yatnate gaMdhamAlyAdika karake pUjA na kiyo jo zakuna tAko jA vRkSameM nivAsa hoya sA vRkSake samIpa Aya karake vivekI zakuna ceSTAnakarake apane kAryakU vicAra // 27 // yadeti // yAmeM dusaro pakSahai haviSyA. Aho! Shrutgyanam
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 34 ) vasaMtarAjazAkune - tRtIyo vargaH / prAtaH prapUjyAtha nivedya kArye vimucya vizleSitapatrapaMktau // bAlasya pArzvadatha vA kumAryAH prakSepayedatra pumAniSIkAm // 29 // dRzyeta yaH kazcidakhaMDatAdizlokastatastatra vimRzyamAne // zubho'zubho vA khalu yAdRgarthastAdRksva kArye'pi vibhAvanIyaH // 30 // // TIkA // tyanvayaH / sudhIriti zeSaH / kIdRk haviSyabhojIti haviSyaM dharmazAstroktaM vrIhyAdi tadbhukta ityevaMzIlaH sa tathA / punaH kIdRk zuciH pavitraH kiM kRtvA abhyarcya kiM zAkunazAstraM kIdRzaM tatpratyakSopalabhyamAnam / punaH kiM kRtvA samyak adhivAsya nimaMtra punaH kiM kRtvA svaM prayojanamAtmIyaM kAryaM pratipAdya tadagre kathayitvetyarthaH // // 28 // prAtariti // tatra pumAn vilokayet / kiM kRtvA prapUjya kiM tatpustakamiti zeSaH / kadA prAtaH pratyUSe atheti pUjAnaMtaraM punaH kiM kRtvA nivedya pratipAdya kiM kaarym| punaH kiM kRtvA vimocya kiM iSIkAM zalAkAm / "iSIkAtUlikeSikA iti haimH| kasmAdvAlasya pArzvAdatheti pakSAMtaradyotanArthaH / kumAryAH pAzvAdvA kasyAM vizleSita patrapaMktau vizleSitA pRthakRtA yA zAkunazAstrapatrANAM paMktiH zreNistasyAM kvacitprakSepayedityapi pAThaH // 29 // dRzyeteti // yaH kazcidakhaMDitAdizlokaH tatra dRzyate / tataH iti tasmAddhetoH tasmin vimRzyamAne khalu nizcayena zubho'zubho vA yAdRgarthaH // bhASA // na jo mUMga bhAta so to bhojana kare phira rAtri meM pavitra hoya karake ye jo zakunazAstra hai tAko pUjana karake apano prayojana yAke agADI kahake koI manuSya vahAM hoya nahIM phira soya jAya // 28 // prAtariti // phira prAtaH kAla uTha karake pustakakI pUjA kare tApIche apano kArya kaha~ mero phalAno kArya hai aise kahake phira bAlakake yA kanyA ke hAthameM zalAkA devA zalAkA sUM pustaka khulAya karakai zalAkA jA patra paMkti meM sthita hoya, tahAM avalokana karanA // 29 // dRzyeteti // tA patra paMkti meM jo zloka khaMDita vA pUrNa dakhei to utane hI nizvayakara zubha vA azubha vicAra kare jaiso vAko artha hoya taisohI apano kA - Aho! Shrutgyanam
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. (35) arcanaM vidadhatAM yathoditaM prItaye zakunadevatA nRNAm ||ten jalpati na sA varapradA pUrvakarmaphalapAkamanyathA // 31 // iti zrIvasantarAjazAkune arcanavidhistRtIyo vrgH||3|| saMprati mizritazakunavicArazcArutaraH sklaagmsaarH|| kriyatesAviha zAstre yena syAdadhikArI hRdayagatena // 1 // // TIkA // syAtsvakAryasya tAhA nirNayo vibhAvanIyaH vicAraNIyaH // 30 // arcanAmiti // yathocitamarcanaM pUjanaM vidadhatAM kurvatAM nRNAM zakunadevatA prItaye bhavati tena kAraNena sA pUrvakarmaphalapAkamanyathA vaiparItyena na jalpati / kIdRzI varapradA vaaNchitdaatrii| // 31 // vasaMtarAjeti // mayArcane vidhiH racanAvizeSaH vicaaritH| kasmin vasantarAjAbhidhAne zAstre zeSaM pUrvavat // iti zarbujayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdraviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM tRtIyo vargaH // 3 // sNprtiiti|| saMprati mizrakazakunavicAraH kriyate mayeti zeSaH / kIdRk cArutaraH atizayena zubha ityrthH|punH kIdRk zakunAgamasAra iti zakunajJAneSu zakunazAstreghu sAraH prdhaanH| punaH kIdRga asAviti viprakRSTaHyena vicAreNa hRdayagatena cetasi dhRtena pumAniha zAstra adhikArI syAt / etacchAstrapravartakaH syAdityarthaH // 1 // // bhaassaa|| rpako nirNaya ciMtamana karano yogya hai // 30 // arcanamiti // yathAyogya pUjanake karavevAle manuSyanake Upara zakunadevatA prasanna hoya hai, tAkAraNa karake zakunAdhiSThAtrI devI vAMchitavarake devevArI so- pUrva karmake phalako udaya viparIta nahIM kahai. jaiso hoya taisohI kahai hai // 31 // iti zrIjaTAzaMkarasunuzrIdharaviracitAyAM vasaMtarAnazAkunabhASATIkAyAmarcanavidhirnAma tRtIyo vargaH // 3 // saMpratIti // saba milavAM zakunako vicAra karU hUM kaiso hai yo vicAra bahuta atizubhahai, aura zakunake zAstranameM mukhya hai, aura yA vicArakU hRdayameM rAkhai to yA zAstrameM adhi Aho! Shrutgyanam
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 36 ) vasaMtarAjazAkune - caturthI vargaH / sAthai pradhAnaM zivire narezaM svamAtmakArye nagare ca devam // vidyAvayojAtyadhikAMzca sAmye nirdizya pazyecchakunAnyabhijJaH // 2 // ekatra sArthe vrajatAM bahUnAM yo yAdRzaM pazyati daivayogAt // zyAmAdikAnAM zakunaM sa tAdRkphalaM naro viMdati nirvikalpam // 3 // tulyepi jAte. zakune narANAmAlokyate yo'tra phalasya bhedaH // sa prANasaMcArakRto vizepastatprANagatyA zakuno gaveSyaH // 4 // // TIkA // sArtha iti // abhijJaH paMDitaH sAthai janasamUhe pradhAnaM mukhyajanaM nirdizya uddizya zakunAni pazyat zibire skaMdhAvArasthitau narezamAzritya tAni zakunAni pazyediti sarvatrAnvayaH / "varUthinI camUzcakaM skaMdhAvAro'sya tu sthitiH| ziviram / " iti haimaH // AtmakArye svanagare ca devaM tannAyakamuddizya sAmye tulyatve ca vidyAvakhojAtyadhikAniti vidyA zAstrAbhyAsaH / vayaH bAlyakaumArAdi / jAtiH kSatriyAdiH etAbhiH yepyadhikAstAnuddizya pazyedityarthaH // 2 // ekatreti ekasmin sArthe bahUnAM vrajatAM daivayogAt zubhAzubhadRSTayogAt yaH yAdRzaM zyAmAdikAnAM zakunaM pazyati narastAdRkphalaM vindati prApnoti / nirvikalpamiti nirgato vikalpaH saMzayaH saMzayalakSaNo yatra tattathA nizcayenetyarthaH // 3 // tulyepIti // tulyepi sadRzepi // bhASA // kArI hoya arthAt zAstrako pravartana karanevAlo hoya // 1 // sArtha iti // zakunakA jAnavevAro vivekI sArtha jo yAtrInako samUha tAmeM mukhya pradhAnahoya tAko uddezya karake zakunakUM dekhe, aura zivira jo rAjasenAdika tinameM rAjAko uddezya karake zakuna dekhe, aura apano hI zakuna hoya tAmeM apanohI uddezya karake zakuna karai, aura nagarameM jo nagarako nAyaka hoya tAko uddezya karake zakunadekhe, sAmya kahiye samAna hoya to unameM jo zAmeM adhika hoya avasthA meM adhika hoya jAtineM adhika hoya tAko uddezya karake zakunadekhe // 2 // ekatreti // eka sArthaka jo yAtrInako samUha tAmeM bahutase AdamI gamana ke karavevAre unameM daivayogasUM jo jaiso zyAmAdikanako zakuna dekhe SohI manuSya niHsaMdeha nizcaya karate sohI phala prApta hoya // 3 // tulyepIti / aura jo zakuna saba samUhaka Aho! Shrutgyanam
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. ( 37) bhavediDAyAM paripUritAyAM sarvopi vAmaH zakunaH prazastaH // syAtpigalAyAM paripUritAyAM sarvo'pasavyaHzakunaH prshstH|| ||5||jaat viruddhe zakune'dhvanIno vyAvRtya kRtvA karapAdazaucam // Acamya ca kSIrataroradhastAttiSThanprapazyecchakunAMtarANi // 6 // // TIkA // zakune jAte yotra phalasya bhedaH janAnAmAlokyate lakSaNo vizeSaHprANasaMcArakRta iti nAsAgrahannAbhiSu vartamAno vAyuH prANastasya saMcAraH iDApiMgalayoH paribhramaNaM tena kRto janitastattasmAtkAraNAtmANagatyA zakuno gaveSyaH vilokniiyH| prANavAyorgatirgamanaM tayA / riktapUrNanADikAnusAreNa zakunasya phalaM vicAryamityarthaH // // 4 // bhavediti iDAyAM caMdanADyAM paripUritAyAM vahamAnAyAM vAmaH vAmabhA- / gAyavartI sarvopi zakunaH prazasto bhavet piMgalAyAM sUryanADayAM paripUritAyAmapasavyaH dakSiNabhAgAyavartI sarvaH prshstH| "riktAyAM tucchphlH| pUrNAyAM viruddhopiniSphalAriktAyAmanabhISTamahate tvanAya" iti grNthaaNtraadvseym||5||jaat iti|| adhvanInaH pAthaH punaHzakunAMtarANi prpshyet| kiM kRtvA vyAvRtya pazcAdAgatya kasmin sati viruddha zakune jAte sati / punaH kiM kRtvA karapAdazaucaM karapAdayoH hastacaraNayoHkSAlanaM kRtvA punaH kiM kRtvA Acamya AcamanaM jalasya vidhAya kiM kurvan // bhaassaa|| samAna huyo to yAmeM phalako bheda dekhano cAhiye kaise iDA piMgalAko bahanoki iDA calai hai ki piMgalAcale hai vA khAlI hai ki pUrNa hai aise nADIke anusArakarake phalako vicAra karano yogya hai // 4 // bhavediti // iDA jo caMdranADI pUrNa baharahI hoya to vAmabhAgameM jitane zakuna hoya te sabahI zakuna zubha jAnane aura piMgalA jo sUryanADI pUrNa vaharahI hoya to dakSiNabhAgake saMpUrNa zakuna zubha jAnane aura jo donoM nADI khAlI hoya to tuccha phala jAnano aura jo donoMhI nADI baharahI hoMya tobhI niSphala jAnano // 5 // // jAta iti // mArgako calavevAro manuSya hai jo koI zakuna dekhai aura vo zakuna viruddha hoya to pIcho bagada karake hAthapA~va dhoyakarake phira jalasUM Acamana karake Aho! Shrutgyanam
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAja zAkune - caturthI vargaH / niTe zAkune'STau vidadhyAtprANAyAmAdviguNAMstu dvitIye // yAtrAM muktvA bhavanaM svaM pravAsI pratyAgacchetpratikUle tRtIye // 7 // kozAMtare yadyakadarthanAyA jAtaM tadA tacchakunaM phalAya // krozAtparaM niSphalamAhuranye kecicci - raM svalpaphalaM vadaMti // 8 // // TIkA // tiSThannatra adhastAt kasya kSIrataroH // 6 // AdyeniSTa iti // Adye'niSTe viruddhe zakune aSTau prANAyAmAn vidadhyAt / prANAyAmo nAma zvAsarodhanaM yadAha / "prANAyAmaH prANayamaH zvAsaprazvAsarodhanam" iti haimaH / dvitIye viruddhe tu punaH dviguNAn SoDaza prANAyAmAn prakuryAditi zeSaH / tRtIye viruddhe pravAsI yAtrAM saMcalanazramaM muktvA svabhavanaM pratyAgacchet / vyAvRttya yAyAdityarthaH / yadAha zrIpatiH / "Adye viruddhe zakune pratIkSya prANAnRpaH paMca SaTcAtha yAyAt // aSTau dvitIye dviguNAMstritIye vyAvRtya nUnaM gRhamabhyupeyAt / " iti ratnamAlAyAm // 7 // kozAMtara iti // yadi akadarthanAyAH hariNyAH kozAMtare krozamadhye jAtaM tacchakunaM phalAya anye AcAryAH krozAtparaM niSphalamAhuH / kecicchakunebhyo hi phalAvazyaMbhAvaM manyamA : (38) // bhASA // phira jA vRkSameMsUM dUdha nikalato hoya vA vRkSake nIce sthita hoya // 6 // Adye niSTe iti // jo manuSya apane sthAnasaM calai aura vAkUM pahalehI zakuna aniSTa hoya to ATha prANAyAma karake phiracale aura dUsarobhI aniSTa zakuna hoya to phira dUne prANAyAma kare aura jo phira tIsare vI viruddha zakuna hoya to yAtrA choDakarake apane gharakUM pIcho Aya jAya // 7 // krozAMtara iti // jo mArga meM kozabhara ke madhya meM hariNAdika karake zakuna hoya to vo zakuna phalake artha hai aura AcArya ye kahe haiM eka kozate pare jo ye zakuna hoMya to niSphala haiM ora koI AcArya zakunatehI Avazyaka phala hoyahaiM ye mAne haiM te ya kahaiM haiM kozabharasUM agADI dUrabhI calake jo zakuna hoya to cirakAlameM aura alpa Aho! Shrutgyanam
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizrita prakaraNam 4. (39) rakSAmavighnaM dhanabhRtyavRddhiM siddhiM tathArogyamaniSTanAzam // saMmAnito yacchati yena yasmAnnolaMghya yAyAcchakunaM viruim // 9 // Adye prayatnaM zakune vidadhyAtsiddhistathA tatra yato narANAm // kRte pravAse zakuno viruddho yasmi nbhavettatra dine na gacchet // 10 // samIpabhUtairacireNa sidvizvireNa dUre zakunaiH prajAtaiH // svasthAnasaMsthairbalibhiH svakAle jAtaiH phalaM samyagasamyaganyaiH // 11 // // TIkA // nAH cirakAlena svalpaM phalamityAhuH // 8 // rakSeti // yena kAraNena saMmAnitaH zakuna etAn yacchati dadAti / etAnkAnityAha / rakSAmiti zarIrasyeti zeSaH / atra vighnamiti aMtarAyApagamaH dhanabhRtyavRddhimiti dhanaM dravyaM bhRtyAH sevAkRtaH teSAM vRddhiH vardhanaM siddhiH niSpattiH svasamIhitakAryasyeti zeSaH / tathArogyaM nIrogatA aniSTanAzamiti aniSTasya anabhilaSitasya nAzaH tasmAtkAraNAdviruddhaM zakuna mullaMghyano yA yaat||9|| Adye iti // gRhanirgamanAnaMtarameva zubhe jAte zakune gamanAya prayatnaM kuryAdityarthaH yataH yasmAtkAraNAttathA sati zubhe zakune satItyarthaH / tatreti tasmin prayANe siddhiH syAt tathA kRte pravAse gamane viruddhaH zakunaH yasmin dine bhavet dine tatreti tasmindine na gacchet / Akrudhya kArye tu vAratrayaM vilokanIya iti pUrvameva pratipAditam // 10 // samIpeti // samIpabhUtaiH grAmanirgamanAnaMtaraM grAma // bhASA // phalavAn kArya hoya // 8 // rakSAmiti // jA manuSya karake sanmAna karogayo zakuna itanI vAtanakUM kare hai kaunasI dehakI rakSA aura nirvighnatA aura dhana aura sevA ke karanevAle inakI vRddhi aura siddhi apane samAna hitakArI aura ArogyatA aniSTako nAza itanI bAteM kare haiM yAte viruddha jo zakuna tAkUM ullaMghana karake nahIM gamana kareM // 9 // Adye iti // gharasUM nikase pIche jo zakuna hoya to zIghra hI gamana karajAya jo zubhazakuna hoya to vA yAtrAmeM tatkAla siddhi hoya nizcaya aura gamana kare pai zakuna viruddha hoya to vA dinAgamana na kare pUrva kahyo jaise tIna pota avalokanakarano yogya hai so rIti pahale kahI hai 10 // samIpeti // jA manuSyakUM grAmate nikasateMhI tatkAla huye je zakuna tina karake Aho | Shrutgyanam
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 40 ) vasaMtarAjazAkune-caturthI vargaH / prAvezikaH syAtprathamaM tatastu prasthAnazaMsI yadi tannarANAm // sukhena siddhiH kathitA pravAse vyatyAsabhAvAnnagarapaveze // 12 // bhaMge raNe karmaNi ca praveze zukkugrahe naSTavilokane ca // vyAdhau saddurgabhayAdikeSu zastaH prayANAdviparItabhAvaH // 13 // // TIkA // samIpe tatkAlotpannaiH zakunaiH acireNa stokakAlena siddhiH dUre zakunaiH prajAtaiH grAmAddUrabhUtaiH zakunaiH cireNa cirakAlena siddhistatra svasthAnasaMsthairiti svayaM yatsthAnaM kSetraM tatra sthitairbalibhiH balayuktaiH svakAle jAtairiti yeSAM yaH kAlaH tatrodbhUtaiHzanaiH samyag zobhanaM phalaM syAt tatonyaiH viparItaiH asamyag azobhanaM phalamiti // 11 // prAvezi iti // pravAse gamane yadi prathamaM prAvezika grAmapravezAM citazakunaH syAt tadupari yadi prasthAnazaMsIti prasthAnasamayocitaH zakunaH syAttadA narANAM sarvatra sukhena anAyAsena siddhiH kathitA munibhiriti zeSaH / nagarapraveze vyatyAsabhAvAditi prathamaM prasthAnazaMsI tataH prAvezikaH syAttadA pUrvavatkAryasiddhiH kathitA // 12 // bhaMge iti // eteSu kAryavizeSeSu zakunAnAM prayANAgamanAdviparItabhAvaH shstH| ayaM bhAvaH gamane prAsthAnikAH vilokyate yadi bhavaMti prAvezikA // bhASA // kAryakI zIghrahI siddhi hoya aura jo dUra gaye pai zakuna hoMya to vilaMba karake kAryasiddhi jAnavo apane sthAnameM sthita hoya balayukta hoya samaya meM huye zakunana karake zobhana phala hoya aura inate viparIta zakunanakarake zubha phala nahIM hoya // 11 // prAvezika iti // gamanameM jo prathama grAma pravezake ucita zakuna hoya aura phira dUsare gamana samaya ke ucita zakuna hoya to manuSyakUM muninane zramakare vinAI saba siddhi hoMya ye kahyo hai aura nagarameM praveza hotI samaya meM viparIta hoMya arthAt pahale gamana samayake ucita zakuna hoMya aura tApIche praveza samayake ucita zakuna hoMya to pUrva kIsInAI vinA zrama karehI kAryasiddhI kahI hai // 12 // bhaMge iti // parAjayameM, saMgrAmameM, atyaMta krUra karmameM, prabezameM, aura navIna maMDapameM, aura rAjA prasanna hoyake dravyadeve tAke grahaNa samayameM, aura gaI vastuko DhUDano tA 4 Aho ! Shrutgyanam
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. (41) vAmApasavyau zakunau prazastau yAtau puraH pRssttgtaavshstaiH|| yAturvinAzapratipAdanArthoM kriyApradIptau parivAbhidhAnau // // 14 // nityaM nabhasyaMbhasi bhUmibhAge grAmeSvaTavyAM divase nizAyAm // aharnizaM cApi patatriNo ye caraMta te lokata eva lakSyAH // 15 // napuMsakatrIpuruSA vihaMgA yathottaraM syurbalinaH samastAH // teSAM ca bhedatrayalakSaNAya zlokAvimau zAkunikAH paThati // 16 // // TIkA // stadA zubhAmiti keSu bhaMge parAjaye raNe saMgrAme karmaNi atyaMtare praveza zulkagrahe zulkaM maMDapikAyAM rAjadeyaM dravyaM tadrahaNakAle naSTavilokane gatavastano vilokane vyAdhau Amaye nadyuttaraNe bhayAdau zaMkAdau AdizabdAdurgazatrusaMkaTAdayo gRhyate // 13 // vAmeti // yAtuH puMsaH vAmApasavyAdhiti vAma dakSiNabhAgasyau zanau prazastI zubhAvityarthaH / puraH pRSThagatAvazastAvazubhAvityarthaH / kriyApradIptau pariSa bhidhAnAvane vakSyamANo yAtuH vinAzapatipAdanameva arthaH prayojanaM yayostau tathA vinAzakarau kathitau // 14 // nityamiti // te patatriNaH pakSiNo lokata evaM janapravAdAdeva lakSyAH lakSaNIyA jJAtavyA iAte yAvatAte ke ye nityaM nabhasi aMtarikSa aMbhasi pAnIye bhUmibhAge grAmeSu aTavyAmaraNye divase vAsare nizAyA rajanyAm aharnizamahorAtraM vA caranti gacchati // 15 // napuMsakati // napuMsakastrIpuruSAH napuM // bhASA // samayameM, rogameM, aura nadIke utaravemeM, aura durga zatrusaMkaTAdika bhayAdika ina kAryanameM zakunanakaM prayANatemeM viparIta bhAvatA prazasta hai inameM zakuna zubhahI hai // 13 // vAmeti // gamanakaravevAre puruSakU bAMe dahine bhAgameM je zakuna te zubha hai aura Age pIcheke zakuna azubha haiM aura kiyApradIpta paridhanAma ye agADI ka ge. ye donoM gamana karanevAle nAzake karavevAle zakuna kahe haiM // 14 // nityamiti / / je pakSI AkAzameM, jalameM, pRthvImeM, -prAmanameM, vanameM, dinameM, rAtrimeM, niraMtara rAtri dina vicarohI kare haiM una pakSina; manuSyanate jAnano yogya hai // 15 // napuMsakati // napuMsakasaMjJaka aura strIsaMjJaka aura puruSasaMjJaka Aho! Shrutgyanam
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ (42) vasaMtarAjazAkune-caturtho vrgH| pInonnatavikRSTAMsAH pRthugrIvAH suvakSasaH // svalpagaMbhIravi. rutAH pumAMsaH sthirvikrmaaH|| 17 // tanugrIvAH kRzaskadhAH sUkSmAsyapadavikramAH // prasannamRdubhASiNyaH striyotonyatrapuMsakam // 18 // // ttiikaa|| sakAzca striyazca puruSAzca napuMsakatrIpuruSAH itiitretrdvNdvH|vihNgaaH pakSiNaH yathottaraM balinaH syuH samastAH samagrAH napuMsakebhyaH strINAM balAdhikyaM tataH puruSANAmiti tAtparya teSAM pakSiNAM napuMsakastrIpuruSabhedatrayalakSaNAya jJApanAya imau vakSyamA Nau zlokau zAkunikAH zakunavettAraH paThanti // 16 // pInonnateti // evaMvidhAH patatriNaH pakSiNaH pumAMsaH puruSAH parikIrtitA budhairAita shessH|kiidRshaaHpiinovrtvikRssttaaNsaa iti pInau puSTau unnatau uccaistarau vikRSTau aMsau bAhumUle yeSAM te tathA / punaH kiidRshaaH|pRthugriivaa iti pRthavaH vistIrNA grIvA kRkATikA yeSAM te tthaa| punaH kIdRzAH suvakSasa iti suSThu zobhanaM vakSaH yeSAM te tthaa| punaH kIdRzAH svalpagaMbhI. ravirutA iti svalpaM stokaM gaMbhIraM bhadraM virutaM zabdo yeSAM te tathA // 17 // tanugrIvA iti // evaMvidhalakSaNalakSitAH striyaH syuH| kIdRzyaH tanugrIvA iti / tanustucchA kRkATikA kaMdharA yAsAM tAH kRzaskaMdhA iti kRzaH durbalaH skaMdho yasyAH sA tathA|sUkSmAsyapadavikramA iti sUkSmamupacayarahitamAsyaM mukhaM yAsAM tA. stathA na vidyate padeSu vikramaH parAkramo yAsAM tAH pazcAtkarmadhArayaH / prasannamUdu // bhASA // ye tIna prakArake pakSI haiM napuMsakanate strI saMjJaka zreSTha haiM aura strIsaMjJakanasUM puruSasaMjJaka zreSTha haiM inapakSinake ye napuMsaka strI puruSa tInoM bhedanake jitAyabeke liye Age kaheMge jo zloka tine zakuna vettA kahahaiM // 16 // pInonnata iti // puSTa aura UMce aura dRDha aise jinake kaMdhA hoMya aura puSTa jAke kaMTha hoya aura suMdara jinako vakSyasthala hoMya aura bahuta alpa aura gaMbhIra maMdamaMda jinake zabda hoMya aise pakSInakI puruSasajJA vivekIne kahIhaiM // 17 // tanugrIvA iti // tucchakRza jinakI grIvA hoya aura kRza jinake kaMdhA hoMya aura sUkSma jinake mukha hoya aura pAvanameM parAkrama jinake nahoya vA holahole pA~vadha aura prasanna aura komalavANI Aho ! Shrutgyanam
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. (43) jAtisvarasthAnabalapramodairjavenasattvena tthaa''nukuulyaat|| dikAlatithyAdikahaMsacArairbalAbalaM prANabhRtAM parIkSyam // 19 // // ttiikaa|| bhASiNya iti prasannaM mRdu bhASituM zIlaM yAsAMtAH tthaa| ataH asmAt etayoH strIpuruSayoranyannapuMsakaM bhavatIti bhAvArthaH // 18 // jAtIti // prANabhRtA zakunAnAM, balAvalaM parIkSyaM vicAraNIyamityarthaHkaiH jAtisvarasthAnavalapramodairiti atra jA. tizca svarazca sthAnaM ca balaM ca pramodazca jAtisvarasthAnabalapramodAstaiH itaretarabaMdaH jAtyA yathA varNeSu kSatriyajAtIyApekSayA kSatriyo balavAn evmnytraapi|svrenn maMdramadhyatArabhedena tatra maMdrApekSayA tArasvaro nirbalaH zUdajAtIyo nirbala brAhmaNo balavAn vaizyo nirbala vaizyajAtIyApekSayA sthAnena svasthAnApekSayA parasthAnastho nirbalaH balena rAtribalo divA nirbala divAbalo rAtrau nirbalaH javena javaH zIvragatistena yathA maMdagatinirbalaH sattvena parAkrameNa sarvebhyaH zarabho balIyAn AnukUlyAditi zubheSu kAryeSu zubhaH balIyAn azubheSu azubhaH yathAkramaM tayostatrAnukUlyAdikAlatithyAdikahaMsacArairiti atrApItaretaradvaMdvaH / dikca kAlazca tithyAdikaMca haMsacArazca dikAlatithyAdikahaMsacArairiti dizAM balaM tvagre vakSyamANaM kAlena rAtricAriNAM rAtrAveva balaM divAcAriNAM divasa eva balaM tithyA pratipadAdikayA pUrNariktAdidharmeNa // bhaassaa| jinakI hoya aise lakSaNa jinameM hoMya ve pakSI strIsaMjJaka jAnane aura jaisehI ina donoM la.. kSaNa karake rahita hoya inameMse koIbhI lakSaNa jinameM na hoMya ve pakSI napuMsaka jAnane // // 18 // jAtIti // prANadhArI zakuna pakSinako bala aura abala vicArano yogyahai kAyakarake, jAtikarake, jaise varNanameM kSatriya jAtikI apekSA karake brAhmaNa balavAn haiM aura vaizya nirbala hai aise hI vaizyajAtikI apekSA karake zUdra jAti nirbala hai aura kSatriyajAti balavAn hai yA prakAra aura jagahabhI jAnanA aura svarakarake maMdramadhyatArabheda karake. maMdra svarakI apekSA karake tArasvara nirbala hai aura sthAnakarake apane sthAnameM sthita hoya so balavAn, aura parAye sthAnameM sthita hoyaM so nirbala, aura balakarake rAtrimeM balavAn hai so divasameM nirbala hai, aura divasameM balavAn hai so rAtrimeM nirbala hai, aura sattvakarake saMpUrNa jIvanateM sarabhapakSI: balavAn hai, aura saba nirbala haiM, aura anukUlake prabhAvate zubhakA Aho! Shrutgyanam
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... vasaMtarAjazAkune-caturtho vargaH / . grAmyo bahimigatazca bAyo divAcaro nizyadivAcaro hi // vRthA'tha vA svasthitikAlahInAzciraM bhavanbhUpatidezabhItyai // 20 // kUTapUrakamayUrapuTinyaH siMhanAdagajavaMjulakAzca // chikkaraH sa kRkavAkuritImAn pUrvatodhikabalAnkathayaMti // 21 // // TIkA // calAvalaM vyakta haMsacAreNa balAbalaM pUrvoktameva // 19 // grAmyo bhiriti||graame bhavo grAmyA bahirgataH sanvRthA syAt / tathA bAhyo bahirbhavaH grAmagato vRthA divAcaraH nizi vRthA adivAcaro rAtricaraH ahi pRthaa| atha veti pkssaaNtrdyotnaarthH| svasthitikAlahInA iti / yasya yA sthitiH kSetraM yasya yaH kAlaH tAbhyAM hIno rahitaH zakunaHviraMcirakAlaM yAvadbhUpatidezabhItyai bhUpatizca dezazca tayorbhayAya bhavet / etena zakunasya vRthAtvaM nirastam // 20 // kUTapUraketi ||imaanpuurvtH pUrvasyAM dizi adhikaghalAn adhikaM balaM yeSAM tAn tathA kathayati pratipAdayaMti budhA iti zeSaH / kAnimAnityapekSAyAmAha / kUTapUraketyAdi kUTapUrakaH kaDavIvA ka // bhASA // dhanameM zubhabalavAnhai, aura azubhakAryanameM azubhavalavAn hai, aura dizAbala dekhaleno aura kAlakarake rAtrimeM vicaro kahe tinapakSinakoH rAtrihImeM bala hai, aura divasameM vicarai hai 'tinako dinamahI alarahai hai aura tithinakarake paDabAkU Adile 'tithI tinako pUrNAriktAdi karma karake dekhaleno bala abala aura haMsacAra karake balaabala pahale kahmo kAkako paiseMhI jAna. leno // 19 // grAmyo bahiriti // grAmako rahavevAlohai aura bAharagayo ghAko zakunathA, aura grAmake bAhara vanako rahavevAlo hai aura grAmameM Aya gayo hoya to vAko zakuna vRthA hai, aura dinameM vicaravevAlo hai vo rAtrimeM vRthA hai aura rAtrImeM vicarakhe vAlohe vo dinameM vRthA hai, athavA ghehI jo apanI apanI sthiti karake hIna hoya jAko jo kAla hai vA kAlakarake rahita hoya to cirakAlaparyaMta rAjAteM bhaya karAve dezate bhaya karAve yA kahameM ina zakunanako vRthApano miTagayo // 20 // kUTapUraketi // kUTakUraka kaDa chI aiso prasiddha mayUra mAra nAmakara prasiddha hai aura puTinI ye auradezameM kauDiyAla Aho! Shrutgyanam
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. (45) hArItakAkakSakapotakokA cUkastathA piMgalikAzRgAlau // krUrAvarAkrozanarodanAni bhavaMti nityaM balavaMtyavAcyAm / / // 22 // utkrozagokrauMcabiDAlahaMsAH kapijalo lomasikAzazazca // vAditragItotsavanRtyahAsA balaM pratIcyAmadhikaM vahanti // 23 // // TIkA // DachI iti prasiddhaH mayUraH prasiddhaH puTinyaH iti anyatra dezaprasiddhAH duralIvA kor3IyAla iti|jljNtuHsiNhnaadHsiNhdhvniHgjo hastI vaMjulakaH pakSivizeSaH madhyadezaMpItarApANaMtarA iti prasiddhaH chikkara iti hariNavizeSaHsa kukavAkuriti kRkavAku: kukkuTaH tenasahitaH etaan||21|| haariiteti|| avAcyA dakSiNasyAM nityametAni balavaMti bhvNti| etAni kAnItyapekSAyAmAha / hArItetyAdi hArItazca kAkazca RkSava kapotazca kokazca hArItakAkaHkapotakokAH itaretaradvaMdvaH tatra hArItaHhArila tilaguru iti loke prsiddhH| kAkaH cirajIvIRkSaHRccha iti loke prasiddhaH / kapotaH dolAkhyaH gurjara prasiddhaH anyatra piMDukIti yAvanIbhASayAM phAkkati kokaH cakra vAkaH ghUkaH kAkAriH piMgalikA pUrvoktA zRgAlaH gomAyuH pararavAH pharazabdAH kozanamAkrozanaM rodanAni prasiddhAni // 22 // utkrozatyAdi / ete pratIcyA // bhaassaa|| yA nAmakara prasiddha hai ye jalako jaMtuhai aura siMhadhvani aura hastI aura vaMjulaka pakSI madhyadezameM pItaya yA nAmakara prasiddha hai aura chikkara ye hariNa nAma prasiddha hai aura hakavAku kukuDA tA karake sahita ine vivekI pUrvadizAmeM bahuta balavAn kahaihaiM // 21 // haariitoti|| hArIta ye hArila, aura tilaguru yA nAmakarake prasiddha hai, aura kAka RkSanAmaH rIchakohai, aura kapota gurjara dezameM to dolA nAmakarake vikhyAta hai, aura dezameM piMDukI nAmakarake vikhyAta hai, yAvanIbhASAmeM phAkA nAmakara vikhyAta hai, aura kokA nAma cakravAkako hai, aura dhUkanAma ghughUko hai, aura piMgalikA pahale kaha AyehaiM, aura zRgAlanAma zyAriyAkU kahai haiM, aura krUra zabda aura AkrozanapukArano, aura rodana nAma rokno ye saba dakSiNadizAmeM niraMtarabalavAn hoMyahaiM // 22 // ukozeti // kurarI pakSI, aura go, Aho! Shrutgyanam
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ (46) vasaMtarAjazAkune-caturthoM vrgH| sarojacApaikazaphAstathA''khugAstathA kokilazallakau ca // puNyAhaghaMTAravazaMkhazabdA dizyuttarasyAM balamudvahaMti // 24 // // TIkA // pazcimAyAM adhikaM balaM vahati "pUrvA prAcI dakSiNAvAcI pratIcI tu pazcimA // " iti haimH| ete ke ityapekSAyAmAha utkrozeti utkozagokrauMcaviDAlahaMsA utkozazca gauzca krauMcazca viDAlazca haMsazca utkrozagokauMcaviDAlahaMsAH itretrdvNdvH| tatra utkozaH kuraraH "utkrozakurarausamau" itymrH| uccaiH phUtkRtiHgauH krauMcaHbako vA kurarI pakSivizeSaH kujjavA kuMjaDI iti prasiddhaH biDAlo mArjAraH haMsaH prasiddhaH kapijalo gaNezaH cAtako vA tittaraH lomasikA lUMkaDIti gurjare |anytr laMbaDIti prasiddhA zazaH zazakaH marudeze SaDo iti prasiddhaH / yAvanyA khrgosH| vAditragItotsavanRtyahAlA vAditraM ca utsavazca nRtyaM ca hAsazca itaretarabaMdaH / vAditraM prasiddha gItaM gAnamutsavo mahaH nRtyaM nartanaM hAsaH hAsyam // 23 // sarojeti // ete uttarasyAM dizi balamudrahati prApnuvaMti ete ke ityapekSAyAmAha / sarojetyAdi sarojacApaikazaphAH sarojaM ca cApazca ekazaphazca sarojacApaikazaphAH itretrbNdH|| saroja kamalaM cASo nIlacAru iti gurjare veDareceti prAcyAmanyatra nIla iti ekazaphasturaMgAdiH AkhuH mUSakaH mRgaH prasiddhaH kokilo vanapriyaH sallakaH pakSivizeSaH zadelAkhyaH iti prasiddhaH tathA puNyAhaghaMTAravazaMkhazabdAstatra puNyAhamiti // bhASA // bagulA, aura bilAva, aura haMsa aura cAtaka, tittara, aura gurjaradezameM luMkaDI kaheM, anyadezameM laMbaDI kahai haiM, koIjagaha loMgatI / kahai, aura zazaka khargosa marudezameM SaDho yA nAmakara prasiddha, aura bAjanako bajano aura gIta gAna utsava nRtya hAsya ye saba pazcimadizAmeM adhikabalake debevAre haiM // 23 // sarojeti // kamala aura cASa nAma nIla varNa hoyahai laMbI coMca hoyahai, mAthepecUDacoTI hoyahai macchI khAyahai, kahUM vAkU veDareca kahaihaiM, kahUM khuTaka baDheyA kahehaiM, nIlIbaDI ciDaiyA hoyahai, aura eka khurake AzvAdika aura mUsA aura mRga aura kokila aura zallaka nAma zadelA pakSI aura puNyAhavAMcataM vedadhvani aura ghaMTAko zaMkhadhvani ye saba uttaradizAmeM bala : adhika Aho ! Shrutgyanam
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4.. eko nivRttAvitaraH pravRttau yAtrAviruddhaM zakunadvayaM tat // grAhyonayoryoM balavAnbhavedvA pradIptazAMtAdinirUpaNena // 25 // dagdhAdimuktA dinanAthamuktA vivasvadAptA bhavati prdiiptaa|| sA dhUmitAyAM savitA prayAtA zeSA digaMtAH kila paMca shaaNtaaH||26||dgdhaa digaizI jvalitA digeMdrI dhUmAnvitA cAnaladikprabhAte // pratyekamevaM praharASTakena bhukte dizo'STau savitA krameNa // 27 // // TIkA // vedadhvaniHghaMTAravaH ghaMTAzabdaH zaMkhaninAdaH shNkhdhvniH||24||ek iti||ekH zakuna: nivRttau nivRttinimittaM jAtaH itaraH pravRttau pravRttinimittamiti yAtrAviruddhaM tacchakunadvayaM jJeyamanayormadhye kshcidraahyo.nvetyaakaaNkssaayaamaah||graahy iti // anayonivRttipravRttizakunayormadhye pradIptazAMtAdinirUpaNenati pradIptA agre vakSyamANA dizA shaaNtaastdvipriitaa:dishH| AdizabdAjAtyAdigrahaNameteSAM nirUpaNena vicAraNena yaH zakuna:balavAn bhavetsa graahyH|| 25 // dagdheti // dinanAthena muktA tyaktA yA dika sA dagdhA uktaa| vivasvatA raviNA AptA yA sA pradIptA bhavati / yo dizaM savitA sUrya prayAtA yAsyati vA saadhuumitaa| zeSAHpaMca digaMtA dizA vibhAgAH zAMtAH proktA itynvyH|| 26 // dagdheti // prabhAte sUryodaye aizI IzasyeyamaizI aizAnI digdagdhA jvalitA digeMdrI iMdrasyeyamaiMdrI pUrvA dik / analadik AmayI ||bhaassaa // karave vAle haiM // 24 // eka iti // eka zakunato nivRtti nimitta hoya dUsaro pravRtti nimitta zakuna hoya ye donoM zakuna yAtrA viruddha jAnane yogya haiM to ina dononameMsaM koI grahaNa karano yA nahIM karano tApai kahaihaiM ina donoMmeM agADI kaheMge jo pradIptazAMta jAti svarA. dikanako vicArakarakai jo balavAn hoya so grahaNa kareM // 25 // dagdheti // sUryane jA dizAkU choDadInI vo dizA dagdhAsaMjJA kahaiM haiM aura jAmeM sUrya prApta hoMya vo dizA 'pradIptA saMjJA ka haiM aura jA dizAkU sUrya jAyaMge vo dizA dhUmitA saMjJA kahaihai bAkI pAMca dizA rahI tinakI zAMtA saMjJA hai // 26 // dagdheti // jaba sUryodaya hoyahai vA samayameM Aho! Shrutgyanam
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) vsNtraanshaakune-cturthiivrgH| dagdheSu dagdhaM jvalatijvalatsu phalaM jvaliSyatyatha dhuumitessu|| dizAM vibhAgeSu vibhajya jAte kAryodhatAnAM zakune sadaiva // // 28 // RzeNa kAlena samIraNena tithyAdinezena ca . daivadItaH // kriyApradIptaH punarAzayena sthAnena gatyA rutaceTitAbhyAm // 29 // ||ttiikaa // dhUmAnvitA saMdhukSitA pratyekaM pratipraharamevaM dagdhAdiprakAreNa savitA sUryaH praharAkena sadaiva sarvakAlamaSTau dizaH krameNa bhuMkte // 27 // dagdheSviti / kAryodhatAnAM puMsAM dizAM vibhAgeSu vibhajya vibhAgena zakune jAte krameNa anukrameNa dagdheSu digvibhAgeSu dagdhaM phalaM bhavati jvalatsu digvibhAgeSuphalaM jvalaMti dhUmiteSu digvibhAgeSu phalaM jvalayiSyati sadaiva sarvakAlam // 28 // RkSeNeti // RkSaM nakSatraM tena kAlaH samayalakSaNaH tena samIraNo vAyuH haMsacAra ityarthaH / tena tithyA pratipadAdikayA dinezena sUrpaNa eteSAM prAtikUlyena paMcaprakAreNa daivadIptaH zakuno bhavati A. zayaH adhyavasAyastena sthAnamupavezanasthalaM tena gatiH RjvIprabhRtiH tayA rutaM pakSipaLapitaM ceSTitaM zarIrakriyA tAbhyAmeteSAM prAtikUlyene paMcapakAreNa punaH kiyApradIptaH zakuno bhavati evaM pradIptazakunasya dazaprakArAH proktA iti bhAvaH // 29 // // bhaassaa|| IzAnadizAkI dagdhA saMjJA aura pUrva dizAko pradIptA vA jvalitA saMjJA hai aura agnidizAkI dhamitA saMjJA hai ye eka eka prahara aise rahehaiM so aisehI sUrya sarvakAla AThapahara karake ATho dizAnakU bhoge haiM // 27 // dagdheSviti // apane kAryameM udyukta hoya rahe tinamanuSyanakU dagdhA dizAnameM vibhAgakarake zakuna hoya to kramakarake dagdha kala hoya aura pradIpta prajvalita dizAmeM zakuna hoya to phalabhI jvalita hoya aura dhUmita dizAmeM zakuna hoya to phalabhI jvalita hoya // 28 // RkSeNeti // nakSatra : 1 aura kAla 2 aura pAna 3 paDavAkU Adile tithI 4 aura sUrya 5 ye saba pratikUla hoya taba daikdIsa kuna hoya hai aura Azaya aura sthAna aura gati aura zabda pralApa aura ceSTA zarIskI kriyA ye saba pratikUla hoya taba kriyApradIpta zakuna hoya hai // 29 // Aho ! Shrutgyanam
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. ( 49 ) evaM prazAMto'pi dazaprakAro nirUpaNIyaH zakuno nareNa // phalAni jAtaiH zakunaiH pradIptaiH syuryAni tAni pratipAdayAmaH // // 30 // tithyA samIreNa tathA savitrA nakSatraceSTA gati bhiva dIptAH // dhanasya sainyasya balAMgayozca karmeSTayozva kramato bhayAya // 31 // jAte pradIpte zakune narANAM syAdbhasmitAyAM dizi vittahAniH // AliMgitAyAM dizi jIvanAzaH saMtApazokau dizi dhUmitAyAm // 32 // // TIkA // evamiti // evamamunA prakAreNa nareNa prazAMto'pi zakuno dazaprakAro nirUpaNIyaH yathA prAtikUlyAdazaprakAro dIptaH zakunaH tathAnukUlyA dazaprakAraH zAMtaH zakunaH iti tAtparyArthaH pradIptaiH zakunaiH jAtairyAni phalAni syuH tAni vayaM pratipAdayAmaH // 30 // tithyeti // tithiprabhRtiSaTkAreNa dIptaH dhanaprabhRtiSaNNAM kramato bhayAya syuH tatra balamAtmazaktiH aMgaM kozaprabhRti karma kRtyamiSTaM samIhitaM vastu // 31 // jAta iti // narANAM bhasmitAyAM dagdhAyAM dizi pradIpte zakune jAte vittahAnibhavati AliMgitAyAM pradIptAyAM dizi zakune jAte jIvanAzaH syAt / dhUmitAyAM // bhASA // evamiti / jaise pratikUlapanete ye daza prakArako pradIpta kahe haiM yA prakAra karake manuSyana dazaprakArako prazAMta zakunabhI anukUlabhAvakara varNana kiyo hai aura pradIptazakunana karake je phala ho hai tine hama kaheM haiM // 30 // tithyeti / tithi aura pavana aura sUrya aura nakSatra aura ceSTA aura gati inakarake chai: prakArako pradIptazakuna so dhanakUM aura senAkUM aura apanI sAmarthya zaktikUM aura sAta je aMgarAjAnake maMtrI rAjyakozAdika aura karma aura iSTa kahiye vAMchitavastu ina chayonakUM bhayake arthahoya hai // 31 // jAta iti // dagdhAdizAmeM pradIpta zakuna hoya to manuSyanakUM vittakI hAni hoya aura pradIptA dizAmeM pradIpta zakuna hoya to jIva nAza hoya aura dhUmitAdizA meM pradIpta zakuna hoya to saMtApa zoka hoya // 32 // Aho! Shrutgyanam
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ (50) vasaMtarAjazAkune catuthoM vrgH| saMdhyAdvaye zastrabhayaM pradIptAvAtAdbhayaM meghaninAdayuktAH // upakrame vAridharAgamasya dIptA jalAtsaMjanayaMti bhItim // // 33 // vadhaH kapAle maraNaM citAyAM zuSke'zubhaM kaMTakite kalizca / / duHkhaM bhavedbhasmani cAprasiddhiH sAretarAzmasthitibhiH prdiiptaiH|| 34 // // TIkA // dizi pradIpte zakune jAte saMtApazoko syAtAmityarthaH // 32 // saMdhyeti // saMdhyAye pradIptAH zakunAH zastrabhayaM janayaMti vadati tatrAyaM vizeSaH saMdhyAyAM pazcimAyAM dizi samudbhatAH zacanAH zastrabhayaM kuryuHna tu pUrvadizi samudbhUtA iti taduktamanya "pazcimamUle dIptAH pazcimasaMdhyAsamutthitAH shnaaH||shaastraanibaurbhuupprbhRtibhyotpaadkaaH sdyH||"iti||praacyaaN tu saMdhyAyAM samudbhavAH zakunAstu duSTavArtAyai bhavaMti taduktamanyatrA "prAvye male dIptAJchakunAnAkasmikAna samAkarNyAMbUyAnna mamaite himatto mahatastu vaartaayaibhvti||iti // meghaninAdayunA dIptA vAlAdyaM jnyNti| vAridharAgamasyopakro varSAkAle meghaninAdIptAH jalAdIti sNjnyNti||33|| vadha iti // kapAle vadho bhavati / citAyAM maraNam / zuSkezubham / kaMTakite kaTakopagate dume kaliH syAt / asmani duHkhaM bhavet / aprasiddhiH akItirbhavet / kaiH sAretarAzmasthitimA pradIptairiti sArAditaradyadazma prastarastatra sthitaidIptaHzanairitya // bhaassaa|| saMdhyeti // pazcima dizAmeM pradIpta zakuna hoya to zastrabhaya aura pazcimakI mUlameM pradIpta dizA hoya aura pazcimadizAmeM zakuna pradIpta hoya to zastra, agni, cora, rAjA inakaM Adile bhayake karanevAre tatkAla hoya haiM, aura pUrvadizAmeM utpannahuye zakuna duSTavArtAnakU prakaTa kara hai aura pUrvadizAkI mUlamaiM dIpta huye zakuna tine akasmAt sunakarake ye zakuna mere haiM aise na kahaiM, aura meghanAdakarake rahita hoya, dIptA dizA hoya to vAtate bhaya pragaTa karaihai aura varSA kAlameM meghanAdakara yukta hoya aura dIptA hoya to jalate bhIti pragaTa karahai // 33 // vadha iti // kapAla jo dIkhajAya zakunameM to vadha hoya, aura citA dIkhe to maraNa hoya, aura zuSka padArtha dAkhai to azubha hoya, aura kAMTanako vRkSa mile to kalaha hoya, aura bhasma mile to duHkha hoya, aura pASANakI paTiyApai baiThe huye, vA Aho! Shrutgyanam
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. ( 51 ) svaraH pradIptaH kalahaM bravIti pradezadIptaH zakunastu yuddham // bravIti yAtrAM nijadezamujjhansvadezazAyI kathayatyayAtrAm 35 // evaMprakArAH zakunA narANAM zAMtAH punarjApyaphalA bhavaMti // te bhakSayato'zanamiSTasiddhiM kurvatyasiddhiM punarudvirataH // 36 // tRNaM phalaM khAdati yaH sa saumyo raudraH purISAmiSakhAdako ya // zAntaH pradIptaM vidadhAti kAryamannAzanaH syAdubhayaprakAraH 37 // // TIkA // rthaH // 34 // svara iti // svaraH pradIptaH kalahaM vigrahaM bravIti kathayati / pradezadIptaH / azubhasthAnasthitaH zakunaH yuddhaM saMgrAmaM bravIti / nijadezaM svasthAnamujjhaMstyajan yAtrAmanyatra gamanaM bravIti svadezazAyI svasthAnaM prati gacchan ayAtrAmanyatra gamanAbhAvaM kathayati // 35 // evaMprakArA iti / evaMprakArAH pUrvoktaprakArAH janAnAM ye zakunAH zAMtA uktAsta eva punaH jApyaphalA iti jApyaM phalaM yeSAM te tathA adhamaphalAH pradIptA ityarthaH / zAMtA eva sthAnAdimAhAtmyAdIptA bhvtiityrthH| yathA jalasya vahnisaMyogAdauSNyaM jAyate etena svArasikaM zakunAnAM dIptatvaM nAstIti sUcitam / atha ceSTAvizeSAtphalavizeSaM darzayannAha ta iti| zakunA azanaM bhakSyaM bhakSayataH iSTasiddhiM kurvanti punaH udbhiretaH vamanaM kurvantaH asiddhiM kurvanti // 36 // tRNamiti // tRNaM phalaM vA yaH zakunaH khAdati sa zakunaH saumyaH zatiH / yaH // bhASA // pASANa lAvate mileM, aura pradIpta hoya to akIrti hoya // 34 // svara iti || pradIpta svara hoya to kalaha karAve aura pradezadIpta zakuna hoya arthAt azubhasthAnameM sthita zakuna hoya to saMgrAma karAve svadezakUM tyAga kara yAtrA karAve apanesthAnakUM pIcho AvatIsamaya ye zakuna hoya to gharaAye pIche yAtrA nahIM karAve // 35 // evaMprakArA iti // yA prakAra manuSyanakUM je zAMta zakuna kahe haiM tehI phira zAMtazakunahI sthAnAdikanake mAhAtmyasUM adhama phalake devevAre pradIpta ho jAya hai jaise jalakUM agnike saMyoga uSNatA hoya haiM taisehI jAnano aura te zakuna annabhakSaNa karate huye hoya~ so manorathakI siddhi kare aura phira vamana karato mile to kArya kI asiddhI kare // 36 // tRNamiti // jo zakuna tRNa vA Aho! Shrutgyanam
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 52 ) vasaMtarAjazAkune- caturthI vargaH / prAsAdabhUmiH suramandirANi staMberama staMbhaturaMgazAlAH // azUnyage ca gajAzvagoSTakSIradrumATTAlakatoraNAni // 38 // evaMprakArANi manoharANi sthAnAni tuMgAni zubhAvahAni || nIceSu madhyAJchubhadAnidAnIM dezaprabhedAnpratipAdayAmaH // 39 // // TIkA // purISAmiSakhAdakaH purISaM ca AmiSaMca purISAmiSe tayoH khAdakaH viSThAmAMsabhakSakaHsa raudraH / tatra zAMtaH zAMtakArye zubhaH / raudraH raudrakArye zubhaH | annAzanaH annaM dhAnyamaznAti bhuMkte iti annAzanaH zakunaH punaH prazAntaH pradIptaM kAryaM vidadhAti / yatoyamubhayaprakAraH zAMtadIptabhedena dvividhaH syAt ityarthaH // 37 // prAsAdeti // prAsAdabhUmizcaityasyAdhityakA suramandirANi hariharagRhANi staMveramastaMbhatuMraMgazAlA iti / staMberamAH hastinasteSAM staMbhaH AlAnaH turaMgANAM vAjinAM zAlAH bandhanasthAnAni "vAjizAlA tu maMdurA" ityamaraH / azUnyaM gehaM janAkulagRhamityarthaH / gajAzvagoSThakSIramATTAlakatAreNAnIti tatra gajAzrau pratItau goSThaM gavAmupavezatasthalaM kSIradumAH nyazodhaprabhRtayaH aTTAlakaM gRhoparigRhaM toraNaM maMgalanimittaM yadguhadvAre badhyate // 38 // evamiti // pUrvoktaprakArANi manoharANi tuMgAni uccaistarANi sthAnAni tAni zubhAvahAni zubhaphaladAtRNItyarthaH / idAnIM nIceSu vastuSu madhyAnyAJchubhadAn deza // bhASA // phala khAvato hoya to saumya jAnano, aura jo purISa mAMsa khAvato hoya to raudrajAnano zAMta to zAMta kArya meM zubha hai aura raudra raudrakArya meM zubha hai aura annakUM bhojana karato zAMta zakuna dIptakAryakUM kareM hai ye zAMtadIta bhedakarake doya prakArako haiM // 27 // prAsAda iti // prAsAdabhUmi, viSNumaMdira, aura zivamaMdira, aura hAthI baMdhaveke sthAna hAthI sahita haoNya, aura ghoDAnakI zAlA ghoDA sahita hoya; aura manuSyanakarabhare huye ghara hoMya, aura gozAlA, aura bar3akUM Adile dUdhake vRkSa, aura aTAlInAma gharake Uparaghara toraNa nAma maMgala kArya dvArameM bAMdhe soM // 38 // evamiti // ye. saMtra manohara hoMya baDe UMce sthAna hoMya to zubha phalake devevArehaiM aba nIce vastunameM madhyate jo zubhake devevAre deza pradeza tine hama kaheM Aho! Shrutgyanam
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. zuciH satoyA vizadA manojJA sagomayA sasyavatI ca bhuumiH|| chAyAmayI zAdalamevamAyA bhavaMti nIceSu zubhAH prdeshaaH|| // 40 // karaMkazUlAcitizRMgayUpAH zavaH kharaH saurabhasUkaroSTAH // valmIkazuSkotpaTitadrumAyA nocceSu dezeSu bhavaMti zastAH // 41 // // TIkA // pradezAn vayaM pratipAdayAmaH // 39 // zuciriti // evamAdyAH pradezAH nIceSu zubhAH bhavaMti te ke ityapekSAyAmAha // zuciriti // zuciH pavitrA bhUmiH tathA satoyA saha jalena vartamAnA vizadA mAlinyarahitA manojJA manohAriNI sagomayAcchagu. NayuktA sasyavatI dhAnyotpattimatI chAyAmayI vRkSavAhulyAditi bhaavH| zADhalaM bAlataNopayuktaM sthalam / zAhalaH zAdaharite / ' ityamaraH // 40 // krNkshuuleti|| ucceSu dezeSu ete zastAH zobhanA na bhavaMti te ke ityapekSAyAmAha karaketi karaMka mRtazuSkazarIram // "zarIrAsthi karaMkaH syAtkaMkAlamasthipaMjaraH" / iti haimH| zUlA caurANAM vadhArtha bahiyastaM kASThaM citiH citAzRMgaM viSANaM yUpAH yajJastaMbhAH karaMkazca zUlAca citizca zRMgaMca yUpazca karaMkazUlAcitizRMgayUpAHitaretaradvaMdvaHzavaH jIvenojjhitaM vapuH mRtakaM kharaH gardabhaH sairibho mahiSaH sUkaraH prasiddhaH uSTraH karamaH sairibhazca sUkarazca uSTrazca sairibhasUkaroSTrA itretrdvNdvHtthaa| valmIkazuSkotpaTitadrumAdyAH valmIkamupadezikAgRhaM zuSkAH nIrasAH utpAditAH vAyunotpATya bhUmau // bhaassaa|| haiM // 39 // zuciriti // pavitrabhUmi hoya, jala jahAM bhara raho hoya, nirmala hoya, manakU haravevAlI hoya, jAkU dekhate hI manaprasanna hojAya, gobarasahita hoya dhAnyakI jAmeM utpatti hotI hoya, vRkSAvalInakI chAyA hoya, choTIchoTI harIharI tRNayukta sthala hoya, inakU Adile dezapradeza nIce sthalanameM zubha devebAre haiM // 40 // karaMkazUlAcitIti // U~ce dezanameM ye acche nahIM haiM kauna kauna ? koI mareko sUkho zarIra, aurazUlI, aura citA, aura sIMga, aura yajJastaMbha, aura muradA, aura gadhA, aura mahiSa, sUkara, aura UMTa, aura sarpakI vamaiM, aura sUkhe pavana karake ukhaDe pRthvImeM par3e huye vRkSa ye zubhadAyaka nahIM haiM // 41 // Aho ! Shrutgyanam
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ (54) vasaMtarAjazAkune-caturtho vrgH| aMgArabhasmopalavalkapaMkagartA guhaakeshtussaasthivissttaaH|| ghRNAkarAH kharparakoTarAyA na nIcadezAH zubhadA bhavaMti / / // 42 // saptAhamAsAyanahAyanAMte grAmaM puraM dezamavanyadhIzam // ekatra deze raTati pradIpto nihaMtyavazyaM zakunaH krameNa // 43 // // TIkA // nyastAH ye dumAH vRkSAH tatpramukhA valmIkaH kRmiprvtH| "valmIkaTaM vAmalUro nAku: zazirazca saH / iti haimaH // 41 // aMgAreti // ete nIcadezAH zubhA na bhavanti / ke te ityapekSAyAmAha / aMgAreti / / aMgAraH jvalitakASThAMzaH bhasma kSAram upala: prastaraH valkaM vRkSatvak paMkaH kardamaH gataH khAtapradezaH guhA darI kezaH alakaH tuSaH dhAnyatvag asthi pratIkaM viSThA malaH ghRNAkarAH biibhtsotpaadkaaH| kharparakoTarAdyA iti kharparaM cIvaramiti loke mRdbhAMDazakalam / "kharparastaskare dhUrte bhikSupAtrakapAlayoH" iti zrIdharaH / kapAlakharparau ghaTAdInAM khaMDe'pyupacArAt yadAha / "kapAlaM ziraso'sthi syATAdeH zakale bje"| iti mheshvrH| kapare iti pAThe karparaM mastakasyArdhAsthivAcakaM ydaah| 'karparojatuniproktaH kapAlepi ca karparaH" iti vishvH|| koTaraH kotara iti prasiddha ityevamAdayaHkarparakoTaro Adyau mukhyau yeSu ye tathoktA vA kharparamasthivizeSaHkoTarAH pratItAH // 42 // saptAhati // ekatra deze yadA pradIptaH zakunaH raTati tyajati tadA krameNa paripATyA zakunaH avazyaM nizcayena saptadinAMte grAmaM nihanti mAsAnte purm|"pkssau pUrvAparau zuklakRSNau mAsastu taavubhau"| itymrH| "dvau dvau mArgAdimAsau syAhatustairayanaM tribhiH"||itymrH| ayanAMte dezaM // bhaassaa|| aMgAraiti // jalatI lakaDiyAM paDI hoya, aura rAkhapaDI hoya, vA pASANa hoya, vA valkala, aura kIca, aura khAta paTakabekegarta, aura guphA, aura bAla, aura dhAnyakI tuSa, aura hADa, aura viSTA inakU Adile ye nIca dezahaiM so zubhake devevAre nahIM haiM // 42 // saptAbotiekatradezameM jo pradIpta zakuna hoya to kramakarake vo zakuna nizcayahI sAta dinake aMtameM grAmakU nAza karai, aura mAsake aMtameM puyakaM nAza karai aura apanake aMtameM dezakU aura varSake aM Aho ! Shrutgyanam
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. ( 55 ) sarve'pi durbhikSakRto bhavati svajAtimAMsAni samAharataH // mArjAramAkhaM pRthuromasapa mInaM ca paMca pravihAya sattvAn // // 44 // dezasya bhaMgaM parayoniyAnAtkurvanti sattvA nRkharau vihAya // sarve yathAvasthitavizvarUpAdanyattadutpAtatayA vadati // 45 // // TIkA // errain varSA avadhIzaM nirhatIti sarvatra saMbaMdha: 'saMvatsaro vatsaro'bdo hAyanostrI zaratsamAH' itythrkoshH||43|| sarve'pIti // svajAtimAMsAni samAharata iti svasyApekSayA ye svajAtIyAH teSAM mAMsAni samAharaMto makSayaMtaH durbhikSakRta iti durbhikSaM jaladAbhAvena dhAnyamaharSatA tatkRtaH durbhikSakArakAH tatprakAzakA bhaktItyarthaH / kiM kRtvA vihAya kAnU paMcasakhAt prANinaH tAn kAnU mArjAramotum AeM mUkaM pRthuromasarpAviti pRthuromA ca sarpavetyanayorddhadaH tatra pRthuromA matsyavizeSaH sarpo bhujaMgamaH mIno matsya ete sarvadA svajAtimakSakA ata eteSAM hAnaM yuktameva // 44 // dezasyeti // paravoniyAnAtparajAtIya strIsaMgAtsattvAH prANinaH dizasya bhaM kurvata kiM kRtvA vihAya tyaktvA kI nukharau manuSyagardabhI nA ca kharazca nRkha rau itaretaradvaMdvaH / manuSyakharayoH parayonigamanasya sarvadA sattvAnnadoSaH yathAvasthitavizvarUpAdanyatsarvaM tadutpAtamudAharati kathayatItyarthaH // 45 14 // bhASA // tameM rAjAkUM nAza karaihai // 43 // sarvapIti // billI mUsA aura bahutase roma jAke macchI jAtameM pRthuroma ka haiM so aura sarpa aura mIna ye pAMcoM apane jAtake mAMsa sadA bhakSaNa kareM haiM yAteM inakUM choDakarake inavinA aura jo apane jAtike mAMsa bhakSaNa kare to ve durbhikSake karavAre jAnane avazya durbhikSa akAla paDego // 44 // dezasyeti // 'manuSya, aura khara inakaM choDakara ke kyoM ki ye donoM tau parayonisaM gamana sadA kareM haiM yAteM inako to doSa kahA inavinA aura prANI parajAtikI strIko saMga kareM to vo avazyahI dezabhaMga kareM haiM // 45 // Aho! Shrutgyanam
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 56 ) vasaMtarAjazAkune caturtho vargaH / nIDaprasakto ratamAMsalubdho bhItaH pramattaH kSudhito rugArtaH // tathA navA'locanamaMtareNa grAhyA na nadyaMtaritAstathApaH // // 46 // azvoSTramArjArakhaMro varAhaH zazo mRgo vA zizire vyalIkAH || hemaMtakAle mahiSarkSasiMhabilezayadvIpizizuplavaMgAH // 47 // // TIkA // nIDeti // nIDaH kulAyaH tatra prasaktaH nidrAprasakta ityarthaH "kulAyo nIDamastriyA m" ityamaraH / rate maithune mAMse ca lubdha AsaktaH rataM ca mAMsaM ca ratamAMse tayorlubdhaH ratamAMsalubdhaH pUrva iMdraH pazcAttatpuruSaH bhItaH bhayAkrAMtaH pramattaH AlasyavAnkSudhitaH bubhukSitaH rugArtaH rogAkrAMtaH etAdRk zakuno na ca grAhyaH tathA AlokanamaMtareNa grAhyaH anumAnAdayameva bhaviSyatIti grahaNapratiSedhaH tathA nadyaMtarito nadyA aMtarilaH aMtaraM prApitaH na grAhyaH // 46 // azvoSTreti // zizire Rtau ete zakunAH vyalIkA vyarthA jJeyA iti zeSaH ke te ityAha azveti azvoSTramArjArakharA azvazca uSTrazca mArjArazca kharazcetaretaradvaMdvaH / avAM hayaH iH uSTra: marusthalIprasiddhaH mArjAraH otuH kharo gardabhaH varAhaH mUkaraH zazaH mRdulomakaH pratItaH mRgo hariNa ete hemaMtakAle mahiSarkSasiMhavilezayadvIpizizuplavaMgAH vyalIkA bhavaMti ityanvayaH tatra mahiSaH kAsAraH RkSaH RcchaH siMhaH paMcAsyaH vilezayAH bilavAsi // bhASA // nIDa iti // jo nidrAmeM Asakta hoya, aura maithunameM mAMsameM lubhAyamAna hoya aura bhayayukta hoya AlasyavAn hoya matavAlo hoya aura bhUkho hoya rogayukta hoya aise zakuna nahIM grahaNa karane taise hI AMdharo hoya tobhI nahIM grahaNa karano anumAnate hoya hI jAyo aise bhI nahIM grahaNa karano aura taise hI nadyaMtarita jala arthAt nadI karake aMtara prApta huyojala nahIM grahaNakarano // 46 // azvoSTaiti // azva, UMTa, billI, khara, sUkara, zaza nAma vargIsa, hariNa ye zakuna ziziraRtumeM vyartha haiM aura mahiSa, Rccha, siMha bilanameM rahaiM haiM sa - padika te dvIpanAma citraka tAko bAlaka athavA koI vanacara vAnara ye zakuna hemaMtakAla meM 1 chaMdobhaMgabhiyA kharo varAhaiti pATha: yathArthatastu kharavarAhA ityeva yujyate pRSodarAditvaM vA kalpyam / Aho! Shrutgyanam
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. (57) syAtAM vRthA kAkapiko vasaMte vRthA varAhazca vRko nbhsye|| syuH zrAvaNe vAraNacAtakAyA abjAdayaH krauMcanibhA ghanAnte // 48 // AtabhItaravajarjaradInA bhinnkNtthlghubhairvruukssaaH|| niMdanIyaninadAH zubhazabdAH zAMtapUrNamuditaprakRtAstu // 49 // // TIkA // naH sarpAdyA dvIpI citrakastasya zizuvanecaravizeSo vA plavaMgaH kapiH // 47 // syAtAM vRtheti // kAkapiko vasaMta Rtau vRthA syAtAM tatra kAkaH prasiddhaH pikaH kokila: mattatvena zakunAnarhatvAdityarthaH / tathA nabhasye bhAdrapade varAhaH sUkaraH vRkaH varagaDa iti loke prasiddhaH bhiThahA iti prAcyA prasiddhaH vRthA syAt hetuH pUrvokta eva zrAvaNe vAraNacAtakAdyAH vRthA syuH tatra vAraNo hastI cAtako bappIhaH AdizabdAdanyeSAmapi grahaNaM ghanAnte zaradi abjAdayaH padArthAH krauMcanibhAHauMcasadRzAH pakSiNaH vRthA syuH // 48 // Ateti // rugArtA bhItaravAH jarjarAH paripakkavayasaH dInA niHsaMttvAH bhinnakaMThAH ghargharadhvanayaH laghavaH tucchAH bhairavAH raudrAH rUkSAH kAMtivarjitAH niMdanIyaninadAH niMdyazabdAH prakRtAH suzakunAvalokanapratiyAsu vAH tathA zubhazabdAH manohArivAcaH zAMtAH phalatRNAzanAH pUrNAH madhyava ||bhaassaa|| vyarya haiM // 47 // syAtAM vRthati // kAka kokila ye vasaMtaRtumeM vRthAhai aura sUkara vRkanAma varagaDakohai vA bhiDhahAkahai vA kaI lyArI kahehaiM ye bhAdrapadameM vRthA hai aura hAthI cAtakakU Adile zrAvaNameM vRthAhai aura kamala* Adile padArtha krauMcakI sadRza pakSI ye zaradaRtumeM vRthAhaiM // 48 // Ateti // rogAta hoya, bhayavAn zabda jAko hoya, vRddha hoya, dIna hoya, kaMTha jAke ghargharabolate laghu hoya, raudra hoya, kAMtihIna hoya, niMdita jAko zabda hoya ye zakunake avalokana kriyAnameM bArjita haiM taise hI manohara jinakI vANI haiM zAMta zakuna haiM aura phala tRNako AhAra kareM haiM pUrNa madhya avasthA jinakI, prasanna mana jinake aise zakuna grahaNa karane yogya hai // 19 // Aho ! Shrutgyanam
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (58) vasaMtarAjazAkune-catuthoM vrgH| yadyadaMgamiha dakSiNaceSTo dakSiNaM spRzati kAryavidhAne // tasya tasya zakunaH mukhakArI duHkhakRdbhavati tadviparItaH // // 50 // zyAmA zivA piMgalikAnyapuSTA pallIravAH mUkarikA tatheha // chucchaMdarI cApi zubhAya vAmA puMnAmadheyAH zakunAzca sarve ||51||shriikNtthchikaarruruplvNgaaH zrIkarNacASau bhaSako myuurH|| zyenaH samaM pippikayA prazastAstrI nAmadheyA api dakSiNena // 52 // // ttiikaa|| yasaH muditAH saMtuSTamAnasAH evaMvidhA grAhyA iti tAtparyArthaH // 49 // yadyadaMgamiti // yaditi SaSThayarthe avyayaM tena yasya yasya aMgaM dakSiNaM zakunaH spRzati kIga dakSiNaceSTa iti dakSiNaceSTA yasya sa tathA kAryavidhAna iti kAryasya vidhAnaM vilokanaM tasminnityarthaH / tasya tasya aMgasya puruSasya zakunaH zubhakArI syAt tadviparItaH vAmaceSTaH vAmAMga gacchan vA spRzan duHkhakRdbhavati // 50 // atha yiyAsothai vAmapakSe zakunAste zubhAstAnAha // zyAmeti zyAmA podakI zivA zRgAlI piMgalikA cIvarI pUrvoktA anyapuSTA kokilA pallI gRhagodhA tasyA ravAH zabdAH sUkarikA prasiddhA chucchaMdarI gaMdhamUSikA etA vAmAH zubhAya bhavati tathA ye puMnAmadheyAH puruSasaMjJakAste'pi vAmAH zubhadA bhavaMtIti tAtparyArthaH // 51 // yiyAsoyeM dakSiNe bhAge zakunA te zubhAstAnAha // zrIkaMTha iti // zrI ||bhaassaa|| yadyadaMgamiti / / suMdara jAkI ceSTA aiso zakuna jA jA dakSiNa aMgakU sparza kara kAryavidhAnameM tAtA aMgako puruSakU zakuna zubhakArI hoya hai vAmajAkI ceSTA aiso zakuna vAmAMgakU gamanakarata duHkhakU karanevAlo hoyahai // 50 // zyAmeti // podakI, zRgAlI, piMgalikA. kokilA, pallI jo chapakalI tAko zabda, sUkarI, cakacaMdaraye strI saMjJaka nAma zakuna vAMye zubhake devevAre haiM aura puruSanAmabhI je kAka, kapota, kAraDaMba, baMjula, tittira, haMsAdika ye saba vAye zubhake debevAre haiM // 11 // zrIkaMThaiti // zrIkaMThanAma khaMjarITa aura chikkara nAma mRgavizeSa aura ruru nAma mRgavizeSa aura vAnara aura zrIkarNanAma pakSivizeSa hai aura vanaca Aho! Shrutgyanam
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 1. zveDAravAH sphoTitagItavAye punnyaahshNkhaadhyynaaNbukuNbhaaH|| vAmena puMvatkathayati bhadraM strIvacchubhA dakSiNatazca vAcaH // // 53 // khaMjanAjanakulAH zikhicASau kIrtanekSaNarutairdadatITam // jAhakAhizazamUkaragodhAH kIrtanena na tu dRSTarutAbhyAm // 14 // // TIkA // kaMThaHkhaMjarITaH chikkaro mRgavizeSaH 'chikArazcittalaH smRtaH' iti jayaH / rurumaMgabhedaHplavaMgaH kapiH zrIkarNaH pakSivizeSaHvanacaTaka ityanye cApaH pUrvoktaH bhaSakaH pakSivizeSo gRhyate na zunaH vAnava gatiriSTA tadukam"idaM me siddhidaM kArya bhavitA zunakottamaH" ityukte dakSiNA ceSTA vAmagatimateti / mayUraH zikhI zyenaH zamAdanaH pippizyA pakSivizeSeNa samaM sahArthe tRtIza ete dakSiNe na prazastAH atra pipikAzabdena koDiAlaH yaH jalopari kaMpayamAnastiSThati ye strIlAnadheyAH strInAmAnaH sArikAcaTakAIlikAstepi dakSiNenetyarthaH / dakSiNa bhANe prazastAH // 52 // veDAkheti // veDAravAH ceTikAprabhRtayaH svabhujatADanamityanye sphoTilahastA sphoTanaM caDu ityante / gItavAdyAni prasiddhAni puNyAha ityAzIrvAdaH zaMkhaH arthAcchaMkhadhvaniH adhyayanaM vedadhvanirityarthaH / aMbukuMbhaH jalabhRtakuMbhaH ete bAmena bhadraM kathayati kiMvat puMvat tathA vAcaH dakSiNataH zubhA bhavaMti kiMvat strIvat yathA dakSiNe strI zubhA tathA zubhavAco'pi dakSiNe zubhadA ityarthaH // 53 // khNjneti|| khaMjanaH khaMjarITaH ajaH chAgaH nakulaH prasiddhaH zikhI mayUraH cApaH kikIdiviH e. // bhASA // TakabhI koI yAkU kahaha aura cApa aura zvAnakI bAI gati zreSTha hai, aura mayUra aura zikhasa aura koDiyAla jalake Upara kaMpAyamAna sthita raha haiM ye saba aura strIsaMjJaka jehaiM te bhI dakSiNa nAma jemane prasiddha haiM / / 52 // veDAravati // veDAravanAmase ceTikAdika koI yAkU svabhujatADana ka haiM aura sphoTinAma hAthako sphoTana karehaiM, koI caDu kahehaiM, aura gItabAje puNyAhavAcana azIrvAda zaMkhadhvani vedAdhyayana jalako bharokuMbha ye bAmakarake puruSa kI sI nAI zubha haiM, aura strIjaise dakSiNameM zubha hai taise hI vANIbhI dakSiNameM zubhadevevArI hai // 53 // khaMjaneti // khaMjana kA khaMjarITa, aura chAga vA bakariyA, aura nyolA, aura Aho! Shrutgyanam
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ (60) vasaMtarAjazAkune-caturtho vrgH| acchabhallakapidarzanazabdau siddhidau na parikIrtanamiSTam // dakSiNena gamanaM viSamANAM zobhanaM nakulapakSimagANAm // // 55 // purallikAcchikarakUTapUrAH pradakSiNenAhni bhavaMti zastAH // dinAvasAne nakulaM ca cApaM vAmena yAte bhRgurAha zastam // 56 // // TIkA // teSAmanyatamaH kIrtanekSaNarutairiti kIrtanaM nAmoccAraNam IkSaNamavalokanaM rutaM zabdaH pazcAditaretaradvaMdvaH / iSTaM dizaMti na tu dRSTarutAbhyAM vilokitazabdAbhyAM zubhaM dadatIya'thaH / jAhakaH sehala iti prsiddhH|ahiH sarpaH zazaHzazakaH sUkaraH varAhaH godhA goheti prasiddhaH eSAmanyatamaH kIrtanena kevalanAmoccAraNena iSTaM dizati na tu dRSTarutAbhyAM zubhaM dizaMtItyarthaH // 54 // accheti||acchH RcchaH ulUka ityanye / bhallo mRgavizeSaHkapiH vAnaraH eteSAM darzanazabdau siddhidau paraM kIrtanaM neSTaM tathA nakulapakSimRgANAM viSamANAM viSamasaMkhyAkAnAmeva dakSiNena gamanaM zobhanam atra pakSizabde na cASo gRhyate // 55 // puralliketi // purallikAH pidaDIti prasiddhibhAjaH chikkaro mRgavizeSaH kUTapUrAH pUrvoktAH ete hi divase pradakSiNena gatAHzastAH bhavaMti bhRgurAcAryastu dinAvasAne divasasya virAme nakulaM ca punazcASaM vAmena yAte zastaM zobha. // bhaassaa|| mayUra, aura cApa, ebhI nAmoccAraNa, avalokana, zabda inakarake iSTa jo vAMchita tAya debevAre haiM, aura jAhaka sehalanAmakarake prasiddha haiM, sarpa zazAnAma khargosa sUkara goha ye kevala nAmoccAraNahI karake iSTaH jo vAMchita tAya deveM haiM, dIkhave karake zabdakarake zubha nahIM devai haiM // 14 // accheti // Rccha aura bhalla, vAnara inake darzana aura zabda ye donoM siddhike debevAre haiM aura kevala nAmaleno iSTa nahIM hai taisehI nakula pakSinAma cASa, mRga ye viSama saMkhyA hoMya tau inako dakSiNa gamana zubha hai // 55 // puralliketi // purallikA nAma pidaDI aura chikkara nAma maga khargosa aura kUTapUra nAma kaDachI ye divasameM dakSiNa mAUM zubha hoMya haiM aura bhRgujI nAma 'AcAryahaiM so nakula nAma nyolA aura cASa nIla vA no! Shrutgyanam
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. sarvAgamairdaSTribilAdhivAsA vAmana yAMto gaditAH prazastAH // sarve'balAnAM naravaiparItyAduktaM samastaM zakunaM prazastam // 57 // prAcyAM prazastau hayazuklavau~ zastau tathA kravyazavAvavAcyAm // zaste ca kanyAdadhinI pratIcyAM zastA udIcyAM dvijasAdhugAvaH // 58 // pravartako yo gamanasya pUrva sa eva pazcAtpratiSedhakazcet // mRtyuM ripubhyaH samaraM rujaM ca gaMtustathAnyAMzca karotyanarthAn // 59 // // TIkA // na mAha kathayAmAsetyarthaH // 56 // sarvAgamairiti // daMSTriNaH daMSTrAyuktAH bilAdhivAsAH bilavAsinaH sarvAgamaiH sarvazAstraiH vAmena yAMtaHprazastA zobhanA gaditAH kathitAH sarve iti samagrA ityarthaH avalAnAM naravaiparItyAtsamastaM zakunaM zobhanamuktaM puMsAM tAraiva gatiH zobhanA strINAM vAmaiva gatiH zobhaneti nirNayaH // 57 / / prAcyAmiti // pUrvasyAM dizi hayazuklavarNAviti hayo'zvaH zuklavarNopetaM vastu ca etau prazastau zobhanAvityarthaH / tathA avAcyA dakSiNasyAM kravyazavAviti RvyaM mAMsaM zavaH jIvanojjhitaM vapustatheti pUrvoktavat prazastAvityarthaH pratIcyA pazcimAyAM kanyAdadhinI prasiddha prazaste zobhane kanyA ca dadhica kanyAdadhinI udIcyAmuttarasyAM dizi dvijasAdhugAvaHzastAH zobhanAH dijazvasAdhuzca gauzca dvijasAdhugAvaH itaretaradvaMdvaH // 58 // pravartaka iti // yaH gamanasya pUrva pravartakaH sa eva zakunaH pazcAtpratiSedhako niSedhakazcetsyAt tadA gaMturnarasya ripubhyo mRtyuM samaraM raNaM // bhASA // baiDaraica ye bAma mAUMkU zubhakahe haiM // 56 // sarvAgamairiti // DoMDhoM karakeyukta hoMya aura bilameM nivAsake karabevAle hoMya ye bAMye hoya karake gamana kareM to zubha kahe haiM saMpUrNa zAstranamaiM aura strIna* manuSyanate vipatibhAvate saba le zakuna prazasta kahahaiM, strIna* bAmazakuna zubha haiM // 17 // prAcyAmiti // pUrvAdazAmeM ghoDA aura zuklavarNakaM liye koIvastu ye donoM zubha haiM taisehI dakSiNadizAmeM mAMsa aura zava kahiye muradA ye donoM zubha haiM aura taisehI pazcima dizAmeM kanyA, aura dahI ye donoM zubha haiM aura uttara dizAmeM brAhmaNa aura sAdhu aura gau ye tIna zubha haiM // 58 // pravartakaiti // * jo zakuna gamanake pahale pravartako Aho! Shrutgyanam
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 62 ) vasaMtarAjazAkune - caturthI vargaH / svajAtibhiH syAtsamakAlajAtaiH savyApasavyaiH zakunaiH sadaiva // sarvArthasiddhirniyataM yatastAnAhurbudhAstoraNanAmadhe - yAn // 60 // cASabhAsabaka baMjulakAkAzcakravAkazikhikhaMjanagRdhrAH || podakIkapikapiMjalakIrAH zyena vArtikakharA divasATAH // 61 // piMgalA'tha balibhojanavairI chippikA ca sahacarmacaTena // lomazIzazakavalgulikAzca prANinaH pravicaraMti rajanyAm // 62 // TIkA // rujaM rogamanyAMzcAnarthAnkaroti // 59 // svajAtibhiriti // savyApasavyaiH vAma dakSiNagaiH svajAtibhirekajAtIyaiH samakAlajAtaiH ekakAlotpatraiH zakunaiH sarvadaiva sarvakAlaM niyataM nizcittaM sarvArthasiddhiH syAdyataH yasmAtkAraNAdbudhAH vidvAMsastAJchakunAM storaNanAmadheyAnAduH toraNamiti nAmadheyaM yeSAM te tathoktAstAn // 60 // caasseti|| cASaH pUrvoktaH mAsaH kAvariH pakSivizeSaH 'bhAsastu gokukkuTa : ' itijayaH chUko veti kecidvakaH prasiddhaH baMjulaH pakSivizeSaH sUtradhAra ityanye kAkAH prasiddhAH cakravAkaH kokaH zikhI mayUraH khaMjanaH khaMjarITaH gRdhraH dUrahaka gIdha iti loke prasiddhaH podakI devI kapiH vAnaraH kapiMjalo gaNezaH kIraH zukaH zyenaH siMcAraka iti prasiddhaH vArtikaH pakSibheda: vaTera iti prasiddhaH kharaH gardabhaH ete divasATA divasacAriNo bhavatItyarthaH // 61 // piMgaleti // piMgalA pecakaH balibhoja // bhASA // karabe vAro hoya, aura vohI zakuna pIche niSedhako karabevAro hoya to gamanako karavevAro jo manuSya tAkUM vairInate mRtyu hoya aura saMgrAma aura roga aura je anartha tinheM kareM haiM // // 19 // svajAtibhiriti // eka jAtike hoMya vAMe dakSiNa hoya ekakAlameM hoMya aise zakunakara ke sarvakAlameM sarva siddhi hoMya yAhIle vivekI ine toraNa nAmadheya kahaiM haiM // 60 // cASeti // cASabhAsanAma kArI pakSI bagalA baMjulapakSI nAma sUtradhAra kAka cakravAka nAma koka mayUra khaMjana nAma khaMjarITa gIdha podakI vAnara kapiMjala sUA zikharA vArtikapakSI baTera yA nA kara prasiddha haiM gardabha ye sabadivasacArI haiM arthAt dinameM bicara - vAre // 61 // piMgaleti // piMgalAnAma pecaka, ghughU, chipakalI, carmacaTa nAma cAmAceDI Aho! Shrutgyanam
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizritaprakaraNam 4. (63) mAnuSAzca nakulAzca biDAlAzchAgagomRgamRgArizRgAlAH // dvIpisApakasArasahaMsAH mUkarAzca nizi cAhni caraMti // 63 // bhavedanalpaH prathamaM tato'lpaH svaro'nukalo'pi narasya yasya // muSNaMti nUnaM pathi taskarAstaM yalena tasmAcchakunaM parIkSyam / / 64 // // TIkA // navairI ghUkaH chippikA marusthalyA chApo iti prasiddhaHyacchabdazravaNAjanAnAM rudhira prakopo bhavati carmacaTena cAmAceDi kAnu iti prasiddhena saheti sAdha lomazI lUkaDI zazakaH prasiddhaH valgulikA mukhaviSThA vAguli iti loke prasiddhA ete prANino nizi vicaraMti rAtricAriNa ityarthaH // 62 // mAnuSAzceti / / mAnuSA narAH nakulAH sarpannAH prasiddhAH viDAlA mArjArAH chAgaH ajaH gauH prasiddhA mRgohariNaHmRgAriH siMhaH zagAlo gomAyureteSAmitaretarabaMdaH / dvIpI citrakaH sarpaH bhujaMgaH pikaH kokila: sArasaH prasiddhaH haMsazcakAMgaH sUkaro varAhaH ete lizirAtrau ahni divase cacaraMti ahorAtracAriNa itythH|| 63 // bhavaditi // yasya narasya prathamamanukUlaH zakunaH analpasvaro bhavettato'lpasvaro bhavet yathA kharaH prathamaM mahatsvareNa rauti prAMte kSINasvaro bhavati kazciprathamaM sUkSmasvareNa rauti tadanu mahatsvareNa rauti tadarthaM vacanaM nUnaM nizcitaM janaM taskarAM muSNaMti // bhASA // vA kAnuiti prasiddhaH lomazInAma lukaDI zazaka nAma khargosa balgulikAnAma mukhaviSTA vAgula yA nAmakara prasiddha hai ye saba rAtrimeM vicarai haiM // 62 // mAnuSAzceti // manuSya nakula, nyolA, bilAva, bakariyA, gau, mRga, siMha, zRgAla, hastI, sarpa, kokila, sArasa, haMsa, sUkara, ye saba rAtrimeM aura dinameMbhI vicarai haiM // 63 // bhavediti // jA manuSyakU prathama anukUla zakuna hoya, aura analpasvara arthAt thoDA svarajAmeM na hoya, aura tA pIche alpasvara hoya jaise khara prathama to UMce svarakara ke rudana karaihai tApIcha aMtameM kSINasvara hoya, aura koI koI gardabha pahale sUkSmasvarakarake rudana karai hai tA pIche mahAn UMce svara karake rudana karaihaiM to nizcayahI mArgameM caura tApu Aho ! Shrutgyanam
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 64 ) vasaMtarAjazAkune- caturtho vargaH / vAmAH kvaciddakSiNataH kvacicca deze zivAkAkakarApikANAm || zabdAH prazastAH zakunaM tu tasmAllokaprasiddhayA'pi parIkSaNIyam // 65 // sadAdhvagairyojanamAtrazeSe kalyANakAmairnagarapraveze // grAmapraveze'pi ca gItahAsye kozAvazeSe parivarjanIye // 66 // savyApasavyAbhimukhI tathA'nyA parAGmukhI corddhamadhomukhI ca // savyApasavyArdhavivartane dveSTa puSTa gatayazca pRSThe // 67 // // TIkA // tasmAdyatnena yatnapUrvakaM zakunaM gaveSaNIyaM nirIkSyamityarthaH // 64 // vAmeti // zivA kacideze vAme prazastA kvacidakSiNataH zubheti karApikANAM zabdAH kacideze dakSiNataH kacidvAme vAmabhAge prazastAH tasmAllokaprasiddhayApi zakunaM parIkSaNIyaM nirIkSaNIyamiti karApikA maharIti loke prasiddhA // 65 // sadA iti // nagarapraveze yo, 'janamAtrazeSe krozAvazeSe grAmapraveze tayoH praveze ca kalyANaM zreyaH vAMchaddhiH pathikaH gItahAsye gAnahasane parivarjanIye tyAjye ityarthaH kadA sarvadA sarvakAlam // 66 // // savyApasavyeti // savyA vAmA dakSiNato yA vAmaM yAti apasavyA dakSiNA yA vAmato dakSiNaM yAti abhimukhIti yA saMmukhamabhyeti parAGmukhIti agrata utthAya parAGmukhaM yAti Urdhvamiti yA agrataH urddha gacchati adhomukhIti yA upariSTAdadho mukhI patati savyApasavyArdhavivarttane dve iti savyaM vAmamapasavyaM dakSiNaM tayorardhamardha 1 // bhASA // rupakUM Thagale~, tAteM yatnapUrvaka zakuna dekhabekUM yogya hai // 64 // vAmeti // zivAkoI dezameM bA~I zubha hai, aura koI dezameM dAhanI zubha hai, aura karApikAnako zabda kahUM vAmeM zubhahai, kahUM dAhine zubhahai, tAte lokameM jo prasiddha zakuna haiM te bhI dekhabekUM yogya haiM karApikA nAma mahari yA nAma karake prasiddha hai // 65 // sadAdhvagairiti // cAra 1. koza nagara rahai, athavA eka koza grAma bAkI rahe, taba ina donoMnake pravezameM apane kalyANakI vAMchA karai, una puruSanakUM gIta bAje hAsya ye varjano yogya hai // 66 // savyApasavyeti // savyA nAma vAmA dakSiNa bhAgate vAMye mAhUMkUM jAya, aura apasavyA nAma dakSiNA Aho! Shrutgyanam
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizrita prakaraNam 4. (65) jAtodaye dIptakakubvibhAge prazAMtadvigjena kRtAnunAdaH || anarthazaMkAM zakuno vidhAya niHsaMzayaM niSphalatAM prayAti // // 68 // prazAMtadigjo vihitAnunAdo yadA bhaveddIptadigutthi - tena // zreyastadAnIM zakunaH pradarzya prayAti vaiphalyamavazyameva // 69 // paMcaSANi zakunAni dehinAmuttarottarakRtodayAni cet| pUrvapUrvamabhibAdhya nizcitaM taddadAti zakunoMtimaH phalam // 70 // // TIkA // . mArgastasmAnnivartanena vartanena dve gatI bhavataH / itthaM zakunAnAmaSTau gatayaH puraH agre aSTau gatayaH pRSThe ca tathA cAgrapRSThAbhyAM SoDaza gatayo nigaditAH // 67 // jAtodaya iti // dIptakakubvibhAge jAtodaye zakune sati prazAMta digjena kRtAnunAda iti prazAMtadikSu jAtaH prazAMtadigjastacchakunena kRto'nunAdo yena sa tathA evaMvidho bha. vet tadA zakunaH anarthazaMkAM vidhAya niHsaMzayaM nizcitaM niSphalaM prayAti // 68 // prazAMta iti // dIptadigutthitena zakunena vihitAnunAdaH prazAMtadigjo yadA zakuno bhavati tadAnIM zreyaH pradarzya zakunaH avazyameva vaiphalyaM prayAti // 69 // paMcaSANIti // uttarottarakRtodayAni uttaramuttaramagre kRto vihitaH udayo yai // bhASA // 7 to vAMthe mAUMte dakSiNabhAga mAUMkUM jAya, aura jo sanmukha Ave tAkUM abhimukhI kahai hai agADIsUM uThakarake pIchekUM jAya, tAMsUM parAGmukhI kahe haiM aura agADIte uThakarake Urdhva nAma UparakUM gamana kare yAkUM UrdhvamukhI kahai haiM, aura Upara nIco mukha karake paDe tAkUM adhomukhI kahe haiM, aura vAMyo jemano inake aMtara dvAramArgastana veSTana karake ardha hoya yA prakAra zakunanakI ATha prakArakI gati hai aura Age pRSTha aMgADI pichADI karake SoDazagatI // 67 // jAtodaya iti // dIptadizAmeM zakuna udaya hoya tA pIche zAMta dizAkarake kiyohai zabda jAne aiso zakuna anarthakI zaMkA kare hai nizcaya niSphalatA prApta hoya // 68 // prazAMta iti // dIptadizAmeM nAda hoya aura zAMtadizAmeM zakuna hoya taba kalyANa hoya bo zakuna avazyahI vizeSa phaladAtA hoya // 69 // paMcaSANIti // jA puruSakUM uttaro Aho ! Shrutgyanam
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ (66) vasaMtarAjazAkune-caturthoM vrgH| bhUrayaH khagamRgAH samAkulAstulyakAlavihitAravAstu ye // te bhavaMti paradezayAyinAM dehinAM maraNakAriNo dhruvam // 7 // mizrakasaptatinAvamimAM yo nirmaladhIradhirohati dhiirH|| zAkunasAgarapArayiyAsoAkulatA bhavatIha na tasya / // 72 // // iti zrIvasaMtarAjazAkune vicAritaM mizraprakaraNaM nAma caturthoM vargaH // 4 // ||ttiikaa // stAni paMcaSANi paMca vA SaT vA paMcaSANi zakunAni dehinAM manuSyANAM cadbhavati pUrva pUrvamabhivAdhya nizcitamaMtimaH zakunaH phalaM dadAti // 70 // bhUraya iti // ye khagamRgAH khagAH pakSiNaHmRgAH vanyasattvAHkhagAzca mRgAzceti vNdvH| tulyakAlavihitAravAH samakAle kRtazabdAH samAkulAH saMghIbhUtAH syuHte paradezayAyinAM dehinAMdhravaM maraNakAriNo bhavaMti // 71 // mizrakota // imAM mizrakasaptatinAvaM mizrakasya saptatizlokasaMkhyAkAM tarI yaH nirmaladhIH vizuddhabuddhiH sadyaH adhirohati adhyAste tasya puruSasya zAkunasAgarapArayiyAsoriti zAkunaM tadrUpo yaH sAgaraH samudraH tasya pAraM yiyAsorgantukAmasya ihAtra loke zakunazAstre vyAkulatA vyagratA na bhvtiityrthH|| 72 // vasaMtarAja iti // mayA vimizrikaM vicAritaM vicArapathaM nItamanyAni vizeSaNAni pUrvavat / / iti zatrujayakaramocanAdisukRtakAribhiH mahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhiviracitAyAM vasantarAjaTIkAyAM vimizrakazcaturtho vrgH||4|| // bhaassaa|| ttara pAMca chai zakuna hoMya taba pahale huye jo zakuna tine bAdhakarake nizcaya aMtima kahiye pichalo jo zakuna so phala devaihai / / 70 // bhUraya iti // jo khaga, mRga ye ekakAlameM zabda kareM aura samUha hoya to te zakuna paradeza jAyavevArenakU nizcayahI maraNake karavevAle haiM // 71 // mizraka iti // nirmala jAkI buddhi aiso jo dharipuruSa yA mizraka nAmakara jo sattara zloka rUpI nAva tAmeM caDhe zAkuna rUpa jo sAgara samudra tAke pAra hoyavekU icchAkara rahyo tA puruSakU vyAkulatA nahIM hoya // 72 // __ iti zrImanjaTAzaMkarAtmajajyotirvicchrIdharakRtavasaMtarAjazAkunabhASATIkAyAM vimizrakazcaturtho vrgH||4|| Aho ! Shrutgyanam
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubhAzubhaprakaraNam 5.. / (67) yatnataH kRtamayatnanirmitaM maMgalaM yadubhayAtmakaM bhvet||apr- . yatnavihitaM ca maMgalaM tatsamastamupadizyate'dhunA ||1||kiitnaacchrvnnto vilokanAtsparzanAtsamadhikaM yathottaram // maMgalAya dadhicaMdanAdikaM syaatprvaasbhvnprveshyoH||2|| dadhyAjyadUrvAkSatapUrNakuMbhAH siddhAnasiddhArthakacaMdanAni // AdarzazaMkhAmiSamInamRtsnAgorocanAgomayagomadhUni // 3 // // TIkA // yanata iti // adhunA tatsamastamupadizyate kathyate tat kiM yanmaMgalamubhayAtmakamubhayaM bhavedakaM yatnataH kRtaM puruSapreraNayA jantimekamayalanirmitaM puruSapreraNaM vinaiva svabhAvataH samupasthitaM samAgatamamaMgalaM tu aprayatnavihitameva na hyamaMgale kasyaci prayatno bhavatIti // 1 // kIrtanAditi // yanmaMgalaM yathottaraM samadhikaM syAt jAyate kasmAtkIrtanAtsvayaM nAmagrahaNAt zravaNataH parebhyaH zravaNAt vIkSaNAt svayaM dRSTayavalokanAttat dadhicaMdanAdikaM pravAsagamanapravezayoriti pravAsagamanaM paradezagamanamityarthaH / anyathA paunaruttyaM syAt pravezaH yAmAdau pravezanaM pravAsaMbhavanapravezayoriti pAThe gRhapravezanam anyodH| dadhi prasiddhaM caMdanAdika caMdanaprabhRtisparzAt maMgalAya vighnadhvaMsAya syAt // 2 // dadhyAjyeti // dadhikSIrajamAjyaM sarpiH dUrvA dUba iti loke prasiddhAHakSatAH taMDulAH pUrNakuMbhAH pA // bhASA // yatnata iti // gamanakaravevAla* eka maMgalayatna karake kiyo hoya koI puruSakI preraNA karake zubhayuktapadArtha leke sanmukha Ano ye aura vinA yatna karebina akasmAt zubha zakuna sanmukha Ano aura yatna karake kiyo maMgala huyo, aura vAI samaya akasmAt vinA yatna . karebhI maMgala hoya ye ubhayAtmaka maMgala, aura amaMgalameM to kAhUko yatna nahIM hoya vo vinA yatna kare vinA hoya hai so ye saba aba paMcamavargameM kahai haiM // 1 // kIrtanAditi // apane mukhatUM hI nAmale athavA dUsaro uccAraNa kara Apa sunehI yAteM, aura Apa sanmukha Ate dekhe yAtebhI paradezagamana samayameM athavA gRhapraveza grAmapraveza samayameM dahI caMdanAdika maMgalake liye haiM arthAt sparzasUM vighnanivAraNake liyehaiM // 2 // dadhyAjyeti // dahI 1 ghRta 2 dUba 3 Aho! Shrutgyanam
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ (68) ... vsNtraajshaakune-pNcmo-vrgH| gIrvANavINAphalabhadrapIThapuSpAMjanAlaMkaraNAyudhAni // tAMbUlayAnAsanavardhamAnadhvajAtapatravyajanAMbarANi // 4 // aMbhojagArasamiddhavahnigajAjavAyAMkuzacAmarANi // ratnAni cAmIkaratAmrarUpyaM baDhekapAdoSadhayaH surA ca // 5 // // TIkA // nIyena pUrNAH ghaTAH siddhAnaM siddhamannaM siddhArthakaH sarSapaH caMdanaM malayajaM AdarzaHmukuraH zaMkha jalaja AmiSaM mAMsaM mIno matsya mRtsnA mRttikA gorocanA gavAmudarAsamadbhataM pItavarNa gomayaM chagaNaM gauH prasiddhA madhumadhumakSikAmukhaniSThayUtam // 3 // gIrvANa iti // gIrvANaH devapratimA vINA vallakI phalaM prasiddhaM bhadrapIThaM siMhAsanaM puSpaM kusumamaMjanaM netrAMjanamalaMkaraNamalaMkAraH AyudhaM zastraM pazcAditaretarabaMdaH / tAMbUleti tAMbUlaM prasiddhaM yAnaM vAhanamAsanaM catuSkikAdi vardhamAnaH zarAvasapuTaH dhvajo vaijayaMtI AtapatraM chatraM vyajanaM prsiddhmNbraannykuNshaanytretretrHsmaasH||4|| aNbhojeti||aNbhoj kamalaM bhaMgAraH kalazaH jhArIti prasiddhaH samiddhavahniH dIptavahiH gajo hastIajazchAgaH vAyaM bheyAdi aMkuzaM mRNiH pratItaM cAmaraM bAlavyajanaM ratnaM prasiddhaM cAmIkaraM suvarNa raupyaM rajataM tAnaM prasiddha baDhekapazuH baddhazcAsau ekapazuzceti vigrahaH pazUnAM vRMdamekaH pazurvA oSadhyaH phalapAkAMtAH surA madyam // 5 // // bhaassaa|| cAvala 4 jalakobhanyo kuMbha 5 siddha huyoanna 6 sarSapa-sarasoM 7 caMdana 8 kAca 9 zaMkha 10 mAMsa 11 matsya 12 mRttikA 13 gorocana 1.4 gobara 15 gau 16 sahata 17 // 3 // gIvANeti // devatAnakI pratimA 18 vINA 19 phala 20 siMhAsana 21 puSpa 22 netranako aMjana kAjala vA suramA 23 alaMkAra bhUSaNa 24 zastra 25 tAMbUla 26 vAhana 27 Asana--pAlakI myAno 28 zarAvasaMpuTa 29 dhvajA 30 chatra 31 vyajana paMkhA32 vastra 33 // 4 // aMbhojeti // kamala 34 kalaza-jhArI 35 daptihuI agni 36 gaja 37 bakariyAM 38 bherIkU Adileke bAje 39 aMkuza 40 camara 41 ratna 42 suvarNa 43 cAMdI 44 tAmo 45 baMdhehuye pazunako samUha vA ekapazu pA~va jAko eka baMdho hoya 46 phalajAmeM paka gaye hoMya aisI auSadhI 47 madirA 48 // 5 // Aho! Shrutgyanam
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubhAzubhaprakaraNam 5. ( 69 ) vanaspatirnUtanazAkameva mAMgalyapaMcAzadidaM prasiddham // zubheSu kAryeSvazubheSu caiva kAryodyatAnAM zubhadaM sadaiva // 6 // etAni dRSTvA zubhadarzanAni kurvIta hRSTaH pathi dakSiNena // sakRdvilokya zubhAvahAni tyaktAni vAmena zubhA bhavaMti // 7 // gAMdhAraSaDjAvRSabhastathA'nyasvareSu gaMbhIramanoye // vAdivedadhvaninRtyagItamityAdi zastaM kila yanna raudram // 8 // // TIkA // vanaspatiriti // vanaspatiH prasiddhaH nUtanazAkaM phalavizeSaH evaM pUrvoktaprakAreNa mAMgalyapaMcAzaditi mAMgalyasya maMgalabhUtasya vastunaH idaM, paMcAzat prasiddham loke prasiddhiM prAptamityarthaH / kAryodyatAnAM puMsAM zubheSu kAryeSu tathA azubheSu kAryeSu sadaiva sarvakAlaM zubhadam // 6 // etAnIti // etAni pUrvoktAni zubhadarzanAni zubhaM darzanaM yeSAM tAni tathA dRSTA hRSTaH pramuditaH puruSa iti zeSaH pathi mArge dakSiNena kuryAdazubhAvahAni sakRdekavAraM vilokya vAmena tyaktAni zubhAni bhavati // 7 // gAMdhAra iti / / taMtrIkaMThotthiteSu saptasu gAMdhArastRtIyaH svaraH SaDjaH prathamaH RSabhaH dvitIyaH svaraH tathA'nyeSu etavyatirikteSu svareSu ye manoramAH manoraMjakAH vAditraM turyaM vedadhvaniH vedoccAraH gItaM gAnaM nRtyaM nartanamityAdi etatprabhRti yana . // bhASA // vanaspatiriti // vanaspati vRkSa 49 navInazAkaphala 90 ye paMcAza maMgalavastu lokameM prasiddha haiM kAryameM uyukta hoya raheM jina puruSanakUM zubhakAryanameM taisehI azubhakAryanameM ye sarvakAlameM zubhake devevAre haiM // 6 // etAnIti // zubha haiM darzana jinake aise ye kahe ja padArtha tine mArgameM dekhakarake prasannahoyake inakUM jamane bhAgameM leke gamana kare aura jara azubha padArthahaiM u ekapAta dekha karake une vAma bhAgameM tyAga karake gamana kare phira dekhe nahIM to zubhake devevAre hoMya // 7 // gAMdhAra iti // sAtoM svaranameM tIsaro svara gAMdhAra aura prathamasvara SaDja aura dvitIya svara RSabha, aura inate nyAre svara hai tinameM je manakuM prasanna karavevAre hoMyate aura bIje vedadhvani gItanRtya inakUM Adile jo bhayakUM pragaTa na ka Aho! Shrutgyanam /
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ (70) vasaMtarAjazAkune-paMcamo vrgH| AdAya riktaM kalazaMjalArthI yadi brajetko'pi shaadhvgen| pUrNa samAdAya nivartate'sau yathA kRtArthaH pathikastathaiva // // 9 // aMgArabhasmeMdhanarajjupaMkaM piNyAkakAsituSAsthi. kezAH // kRSNAyasA valkalakRSNadhAnyapASANaviSTAbhuja gauSadhAni // 10 // tailaM guDazcarma vasAvibhinnaM riktaM ca bhAMDaM lavaNaM tRNaM ca // takrArgalAzRMkhalavRSTivAtAH kArye kvacitrizadidaM na zastam // 11 // - TIkA // raudaM na bhayajanakaM tacchastaM mntvymityrthHn8|| AdAyeti // yadi ko'pijalArthI riktaM kalazamAdAya adhvagena saha vrajet gacchet yathA pUrNa kalazaM samAdAya asau jalArthI nivartate tathA pathikaH kRtArthaH kRtakAryaH svagRhamabhyetItyarthaH // 9 // aya purato yAni yAni na zubhAni tAni tAnyAha // aMgAreti // aMgAraH dagdhakASThAMzaH bhasma kSAramindhanamanapAkA) kASThaM rajjuH prasiddhA paMkaH kardamaH piNyAkaH pIDayamAnatilAMzazeSaH kArpAsaH prasiddhaH tuSaH dhAnyatvak asthi prasiddha kezAH alakAH kRSNaM vastu ayo lohaM valkalaM vRkSatvaka kRSNadhAnyaM mASAdi pASANaH prastaraH viSThA malaH bhujaMgaH sarpaH auSadhaM pratItaM sarveSAmevetaretarabaMdaH // 10 // tailamiti // tailaM prasiddhaM guDaH ikSuvikRtiH carma tvak vA ajinaM vasA snAyuvizeSaH vA mAMsarasaH vibhinnaM bhamaM riktaM vA bhAMDaM bhAjanaM lavaNaM samudrAdiprabhavaM tRNaM zu - // bhASA // re te zubha jAnano // 8 // AdAyeti // jo koI jalako arthI khAlI kalaza leke vAmamArgIke saMga gamana kareM phira jala kalazameM bharake pIcho Ave to gamana karavevAro pathikabhI kRtArtha hoyake apane ghara Ave // 9 // aMgAreti / / binAdhUmako aMgAra 1 rAkha 2 Idhana lakaDI UpalA 3 rajju 4 kIca 5 tilakuTA 6 kapAsa 7 tuSa 8 asthi 9 khule huye keza 10 kAlIvastu 11 loha 12 valkala 13 vRkSakI tvacA chAla 14 kAle tila uDadAdi 15 pASANa 16 viSThA 17 sarpa 18 auSadha 19 // 10 // tailamiti // taila 20 guDa 21 cAma majAhIna 22 khAlI vA phUTo pAtra 23 lavaNa 24 Aho ! Shrutgyanam
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubhAzubhaprakaraNam 5. (71) svapAdajAnuskhalanaM dezAnAM saMgaH kacidghAtapalAyanaM ca // dvArAbhighAtadhvajavastrapAtAH prasthAnavighnaM kathayati yAtuH // // 12 // mArjArayuddhAravadarzanAni kaliH kuTuMbasya paraspareNa // cittasya kAluSyakaraM ca sarva gaMtuH prayANapratiSedhanAya // 13 // // TIkA // pkaghAsaikadezaHtakaM prasiddham argalA kASThavizeSaHzRMkhalaH lohamayaHpratItaH vRSTi varSA vAtaH vAyuvizeSa idaM triMzat kacitkAryeSu na zastaM sarvatra azobhanamityarthaH kvacidRSTighAtA ityapi paatthH||11|| svapAdati // svapAdajAnunoH skhalanaM tathA dazAnAM vastraprAMtAnAM saMgaH kacidilanaM ghAtena yuktaM palAyanadvArA'bhighAtaH gacchataH dvArasthakASThAdinA ghAtaH dhvajavastrapAtAH dhvajavastrayoH pAtaH patanaM nUnaM nizcitaM ete pU. voktAH prasthAnavighnaM prasthAne calane vinamaMtarAyaM kathayaMti pratipAdayaMti svapAdayAnaskhalanamityapi pAThaH // 12 // mAroita // mArjArayuddhAravadarzanAnIti mArjArayoryuddhamAravaH zabdaH darzanaM vilokanaM tAni tathA kuTuMbasya paraspareNa kaliH klezaH yadanyaccittasya manasaH kAluSyakaraM tatsarvaM gaMtuH prayANapratiSedhanAya bhavatIti tAtpa // bhaassaa|| tRNa-sUkhI ghAsa 25 chAcha 26 kASTha 27 lohekI sAMkala 28 varSA 29 vAyu 30 ye tIsa vastu saba kAryanameM zubha nahIM haiM sadA azubha haiM // 11 // svapAdati // apano pA~va jAnu inako skhalana hono, aura vastrake pallenako saMga kahA laga jAya, kAUmeM aTaka . jAya, aura koI bhAgyau jAto hoya yA jaladIhI jAto hoya vAke hAthako prahAra lagajAya vA pA~vakI Thokara lagajAya athavA vastra kIhI phaTakAra laga jAya aura dhvajA patAkAko patana hono aura vastrako patana hono aura calatI samayameM dvAremeM koI kASTAdika karake ghAtahono ye saba nizcayahI calatI samayameM hoMya to vighna kahehaiM // 12 // mAjoreti // mArjAra je bilAva tinako yuddha aura inako darzana aura kuTuMbako paraspara kalaha hono aura bIjo manakU malinatAke karavevAle haiM ye saba gamana karavevAle puruSakU prayANake niSedhake liye jAnano // 13 // Aho! Shrutgyanam
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ (72) vasaMtarAjazAkune-paMcamo vrgH| dRSTeH zave rodanazabdahIne mahArthasiddhiH kathitodyameSu // gRhapraveze tu zavaH zavatvaM rujaM sudIrghAmatha vA dadAti // // 14 // gaMDUSamAvartayatAM narANAmaMtarjalaM cetpravizatyakasmAt // bhavettadA'bhIpsitabhojyalAbho yaH kautukI tena nirUpyametat // 15 // ujjhitaM jhaTiti daMtadhAvanaM saMmukhaM patati yatra vAsare // bhojanaM bhavati tatra vAMchitaM vyAsabhASitamidaM hi nAnRtam // 16 // iti zrIvasaMtarAjazAkune zubhAzubhanirNayo nAma paMcamo vrgH||5|| ||ttiikaa|| ryArthaH // 13 // dRSTa iti // rodanazabdahIne zave dRSTe sati udyameSu mahArthasiddhiH kathitA budhairiti zeSaH / praveze tu zavaH zavatvamatha vA sudIrghA rujaM dadAti // 14 // gaMDUSamiti // gaMDUSamAvartayatAM narANAM cadakasmAdatarjalaM pravizati tadA abhIpsitabhojyalAbhaH syAt / yaH kautukI syAttenaitannirIkSyaM vilokanIyam // 15 // ujjhitamiti // ujjhitaM tyaktaM daMtadhAvanaM yatra vAsare jhaTiti zIghra saMmukhaM patati tatra vAsare vAMchitaM bhojanaM bhavati hi yasmAdidaM vyAsabhASitaM nAnRtaM satyamityarthaH16 - vasaMtarAja iti // mayA zubhAzubhe vicArite kasminvasantarAjazAkune graMthe anyAni vizeSaNAni pUrvavavyAkhyeyAni iti zatrujayakaramocanAdisukRtakAribhimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM paMcamo vargaH // 5 // ||bhaassaa // dRSTa iti // saMgameM koI roto na hoya aiso zava kahA maro muradA dIkhe to sarva udyamanameM ' mahAn arthasiddhi vivekAnane kahIhai aura gahapraveza samayameM to zava dIkhe to mRtyu athavA darghi roga deve // 14 // gaMDUSamiti // gaMDUSa jo kullA kara rahyo hoya manuSya tAke a. kasmAta bhItara jala praveza karajAya to vAMchita bhojana padArtha lAbha hoya jo kai na mAneM unakU yA prakAra dekhaleno yogya haiM // 15 // ujjhitamiti // jAdinA dAMtuna karatemeM dAMtuna hAthameM sUM chUTake sammukha jAya par3e tAdinA bAMchita bhojana hoya nizcaya ye vyAsajI. ko vacana hai jhUTho nahIM hai satya hai // 16 // - iti zrImajaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharaviracitAyAM vasaMtarAjazAkuna bhASATIkAyAM zubhAzubhaprakaraNaM nAma paMcamo vargaH // 5 // Aho ! Shrutgyanam
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ nareMgite AlokanaprakaraNam / (73) athAbhidadhmo dvipadeSu tAvatpradhAnabhAvAcchakunaM narANAm // naimittiko yatparibhAvya bhAvyaM phalaM zubhAzobhanayorbravIti // // 1 // naro'bhirUpaH sitavastramAlyo vAcaM prazastAM madhurAM ca jalpan // evaMvidhA yoSidapi prayANe pravezakAle ca karoti siddhim // 2 // vamadvikezA hatamAnagarvAzchitrAMganamAMtyajatailadigdhAH // rajasvalA garbhavatI rugAta malAnvitonmattajaTAdharAzca // 3 // // TIkA // athAbhidadhma iti // dvipadeSu tAvatpradhAnabhAvAt prAdhAnyena narANAM zakunaM vayamabhidadhmaH naimittikazAkuniko yatsamyakparibhAvya samyag jJAtvA zubhA'zobhanayoH zakunayoH phalaM bravoti // 1 // nara iti // evaMvidho naraH prayANe gamane pravezakAle ca siddhiM karoti kIdRga abhirUpaH yogyarUpaH sitavastramAlya iti site vastramAlye yasya sa tathA kiM kurvan prazastAM zobhanAM madhurAM ca vAcaM jalpan evaMvidhA yoSidapi tathAvidhaphalakartrItyarthaH // 2 // vamanniti / ete sarvasamIhiteSu sakalavAMchitArtheSu duHkhAvahAH tAneva pratipAdayannAha vamadikezA hatamAnagarvA iti vamaMta udbhirantaH vikezAH gatakezAH hatau mAnagarvI yeSAM te tathA pazcAtkarmadhArayaH / chinnAMganamAMtyajatailadigdhA iti chinnamaMgaM yeSAM te tathA namrAH vastrarahitAH aMtyajAH zUdrAstailadigdhAstaila // bhASA // athAbhidadhma iti // paMcamavargake kahe pIche aba chaThe vargameM doya pAvanake dvipadajIvana meM manuSya mukhya haiM so prathama manuSyanako zakuna kahaiM haiM manuSyanako nimitta karake zubha azubhanako phala ka haiM // 1 // nara iti // suMdara rUpavAn hoya, zvetavastra zvetamAlA dhAraNa kare hoya, suMdaravANI bolato hoya, aiso manuSya sanmukha vA dakSiNa Ato hoya to gamanameM, aura pravezameM siddhi karaihaiM athavA strI bhI aisI dIkhai to puruSako so phala karai // 2 // vamanniti // sarva kAryanameM duHkhake devevAre tinai kahai haiM vamanakarato hoya, kezavinA mUMDa mUMDAye huyo hoya, kAU karake mAnagarva jAko dUra huyohoya, aiso hoya aMga jinako chinnahoya, nagna hoya, zUdra hoya, taila karake lipta jAko aMga hoya, rajasvalA strI hoya, garbhiNI hoya, rogArta hoya, malayukta hoya, madyapAnA Aho! Shrutgyanam
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkune - SaSTho vargaH / dInadviSatkRSNavimuktakezAH kramelakasthAH kharasairibhasthAH // saMnyAsisAkraMdanapuMsakAdyA duHkhAvahAH sarvasamIhiteSu // // 4 // yugmam // pRthvIpatirbrAhmaNaharSayukto vezyA kumArI suhRdaH suveSAH // nAryo narAzvAzvavRSAdhirUDhAH zubhAya dRSTA sakalodyameSu // 5 // (74) // TIkA // svinnAH pazcAditaretaradvaMdvaH rajasvalA iti strIdharmamupAgatA garbhavatIti garbhayuktA rugartA iti rogayuktA malAnvitonmattajaTAdharAzceti malena anvitAH sahitAH unmattA madyapAnAdinA kSIbA jaTAdhAriNaH atra karmadhArayaH dvaMdvo vA // 3 // dInadviSaditi // dInAH dInavadanAH dviSataH kalahaM kurvantaH kRSNAH kRSNavarNAH vimuktakezA iti vimuktAH kezAH yaiste tathA asaMyamitakezA ityarthaH / kramelakasthA iti uSTrAdhirUDhAH kharasairibhasthA iti kharo gardabhaH sairibho mahiSastatrasthAH saMnyAsisAkaMda - napuMsakAdyA iti saMnyAsinaH kuTIcarAH AkraMdaina rodanAdhikyena sahitAH sAkaMdA: napuMsakAdyAH napuMsakaprabhRtayaH pazcAdvaMdvaH // 4 // yugmaM, pRthvIpatiriti // sakalo. ghameSu sarvakAryeSu ete dRSTAH zubhAya bhavaMti tAnevAha pRthvIpatiriti pRthvIpatirnRpatiH brAhmaNo vipraH kIdRggharSayuktaH pramodabhAk vezyA vArAMganA kumArI apariNItA strI suhRdaH sajjanAH suveSAH zubhanepathyadhAriNyo nAryaH striyaH narAica azvavRSAdhirUDhAH azvo vAhaH vRSo dhavalaH tayoradhirUDhAH sthitA narA ityarthaH tadukta // bhASA H dika karake unmatta hoya, jaTAdhArI hoya || 3 || dInadviSaditi || dani jAko mukha hoya kalaha kararaho hoya, kRSNavarNa jinako hoya, khule keza jinake hoyaM, UMTape baiTho hoya, kharapai veTho hoya, mahiSapaiM baiTho hoya, saMnyAsI hoya, adhika rovato hoya, napuMsaka hoya, arthAt hI~jaDAgata rADe nAcave vAre ye saba napuMsakahI haiM, ye saba saMpUrNa kAryana ke bIca duHkhake devevAre haiM // 4 // yugmaM, pRthvIpatiriti // rAjA hoya, harSayukta brAhmaNa hoMya, bezyAhoMya, kumArI kanyA hoya, sajjana puruSa hoya, suMdara jinake veSa aise strI puruSa hoya, ghoDApe baiThe hoMya, bailape baiThehoya, ye donoM zlokameM je kahe haiM te saba saMpUrNa kAryanameM ye dIkha jAMya to zubha karave - Aho! Shrutgyanam
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ nareMgite aaloknprkrnnm| (75) kRSNAMbarA kRSNavilepanADhayA kRSNAM srajaM mUni dhaaryNtii|| dRSTA sakopA yadi kRSNavarNA nArI naraistadvipado bhavaMti // // 6 // zvetAMbarA zvetavilepanADhayA mAlyaM sitaM mUni dhaaryNtii|| hRSTA prakRSTA yadi gauravarNA nArI naraiH syAttadabhISTasiddhiH // 7 // dhRtAtapatraH zucizuklavAsAH puSpAcitazcaMdanacarcitAMgaH // nizrAvayuktaH kRtabhojano vA vipraH paThanyacchAta sarvasiddhim // 8 // // TIkA // manyatra "kanyAgopUrNakuMbhaM dadhimadhukumumaM pAvakaM dIpyamAnaM yAnaM vA goprayuktaM karinapatirathaH zaMkhavINAdhvanirvA // ukSiptA caiva bhUmirnalacaramithunaM siddhamannaM ghRtaM vAvezyA strI madyamAMsaM hitamapi vacanaM maMgalaM prsthitaanaam||" iti // 5 // kRSNAMbareti // narairmAnavaiH evaMvidhA nArI yadi saMmukha mabhyeti vA AgacchaMtI dRSTA vilo. kitAbhavati tadA vipado bhvNti|kiidRshii kRSNAMvarA kRSNamaMbaraM vastraM yasyAH sA tathA kRSNavilepanAcyA iti kRSNaM vilepanaM tena ADhayA digdhA kiM kurvantI kRSNAM svajaM mUrddhani dhArayaMtI kRSNA iti azubhAcaraNaiH kRSNA 'zucirityarthaH / sakopA iti kopayuktA kRSNavarNA iti svAbhAvikakRSNazarIravarNetyarthaH // evaMvidhaiH naraizca tAH vipado bhvNtiityrthH|| 6 // zvetAMbarA iti // naraiH puruSaiH evaMvidhA nArI dRSTA vilokitA saMmukhamAyAMtIti zeSaH / tadA abhISTasiddhiH syAt / kIdRzI zvetAMbarA vetavastraparidhAnA zvetavilepanADhyAdipUrvavat / prahRSTati harSopetA evaMvidhainaraizcAbhIsiddhiH syAdityarthaH // 7 // dhRtAtapatra iti // evaMvidho vipraH sarvasiddhiM ya // bhASA // .. bAre // 5 // kRSNAMcareti // kAle vastra pahare hoya kAlA vilepana jAke lagarahA hoya kAlImAlA mastakameM dhAraNa kare hoya kopasahita hoya aura kRSNavarNabhI z2Ako hoya aisI strI jo sammukha Ave to dIkhajAya to manuSyanakU vipadakaSTa nizcaya hoya aiso puruSabhI sammukha Avato dIkhajAya to bhI kaSTa hoya // 6 // zvetAMbarA iti // zvetavastra dhAraNa kare hoya zvetahI vilepana kare hAya prasannatAyukta hoya zvetamAlA mastakapai dhAraNa kare gaura varNa jAko hoya aisI strI dIkhe aura sammukha AtI hoya to manuSyanakU abhISTasiddhi hoya aura // 7 // dhutati // chatra dhAraNa kare hoya pavitra hoya zveta vastra dhAraNa kare hoya puSpa karake alaMkRtahoya caM Aho! Shrutgyanam
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkune - SaSTho vargaH / abhyupagacchati yasya yiyAsoH strIpuruSo'pyatha vA phlhstH|| sarvasamIhitasiddhiravazyaM tasya narasya bhavatyacire // 9||iti vasaMtarAjazAkune nareMgite prathamamAlokanaprakaraNam // 1 // * (76) // TIkA // . cchati kIdRg dhRtAtapatra iti dhRtamAtapatraM chatraM yenaM sa tathA / punaH kIdRkchuciH pavitraH punaH kIdRka zuklavAsAH zvetavastradhArI punaH kIdRkpuSpArcita iti puSpAdibhiralaMkRtaH punaH kIdRka caMdanacarcitAMga iti caMdanena carcitamaMgaM yasya sa tathA / punaH kiMviziSTaH nizrAvayukta iti nizrAvaH bhojanArthaM tatparimitamAtramannamadAnaM tena yuktaH sahitaH vA'thavA kRtabhojana iti kRtaM bhojanaM yena sa tathA / kiM kurvan paThan // 8 // abhyupagacchatIti // yasya yiyAsoH gantukAmasya puruSasya strIpuruSaH striyA yuktaH puruSaH strIpuruSaH abhyupagacchati sammukhamAyAti atha vA phalahastaH kevalaH pumAn strI vA saMmukhamAyAti tasya narasya acireNa sarvasamIhitasiddhiH sakalavAMcchitaniSpattiravazyaM bhavati / graMthAMtare tu tapasvinAmAdau darzanaM gacchatAM mahatphalapradaM bhavati yaduktaM "zravaNasturago rAjA mayUraH kuMjaro vRSaH // prasthAne vA praveze vA sarve siddhikarA matAH // 1 // padminI rAjahaMsAzca nirgrathAca tapodhanAH // yaM dezamupasarpati tasmindeze zubhaM bhavet // 2 // yaduktamarjunaM prati puruSottamena purANAdau 'Arohasva rathaM pArtha gAMDIvaM ca kare kuru // nirjitAM medinIM manye nirbrayo yadi saMmukhaH // iti atra pUrvameva saMnyAsinAmamaMgalatvena pratipAdanAnnirgrathazabdena jainamatAnusAriNo mumukSavo gRhyaM // 9 // : vasaMtarAjeti // asmin vasaMtarAjAkhye zAkunazAstre naregite AlokanaM prathamaM prakaraNaM vyAkhyAtam // 1 // // bhASA // dana karake carcita aMga jAko bhojanake artha parimANamAtra annake dAna karake yukta hoya bhojana jAne kiyo hoya aura pATha karato hoya aiso brAhmaNa hoya to sarvasiddhi deve // 8 // abhyupagacchatIti // gamanakaro cAhe tA puruSake strIsahita puruSa sammukha Ave athavA phala hAthameM liye hoya kevala puruSa hoya vA strI kevala hoya to vA puruSakUM zIghrahI sarva vAMchita phala siddhi avazya hoya // 9 // iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharIyavasaMtarAjazAkune: naraMgite Aloai nAma prathamaprakaraNavyAkhyA // 1 // Aho! Shrutgyanam
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ nareMgite upazrutiprakaraNam / (77) abhISTaduSTArthaphalaM narANAmuktaM samAlokanamatra samyak // AlokayAmo'tha sunizcitArthAmupazrutiM kAryavinizcayAya || // 1 // gaccheti pRSThe puratastathaihi vAgIdRzI kenaciducyamAnA // sarvAziSazcAtizayena tebhyazcittasya tuSTyarthajayAya puMsAm // 2 // siddhyai virAvA jahi chiMdhi bhiMdhi cetyAdayaH zatruvadhodyatAnAm // ka yAsi mA gaccha tathaivamAdyAH pryojnaarNbhnivaarnnaarthaaH|| 3 // // TIkA // abhISTeti // abhISTaH manohArI duSTastadviparItaH arthaH prayojana yasyaitAdRzaM phalaM narANAmuktaM pratipAditam atra graMthe samyakU tadAlokanaphalaM ca adhunA kAryavinizcayAya upazrutiM loke asoI iti prasiddhAmAlocayAmaH kathayAma ityarthaH / devaprazna upazrutiriti haimaH / kIdRzIM sunizcitArthAmiti sunizcito nirNItaH arthoyasyAH sA tathA tAm // 1 // gaccheti // pRSThe pRSThabhAge gacchaM iti purataH agrabhAge ehi Agaccha IdRzI vAkkenaciducyamAnA kathyamAnA puMsAM puruSANAM cittasya manasaH tuSTyarthaM jayAyeti tuSTireva arthaH prayojanaM yasya tAdRzo yo jayaH tasmai anyathA caturthI - dvivacanaM syAt / tathA atizayena tebhyo narebhyaH sarvAziSaH sarvAzca tA AziSa AzIvacanAni tuSTyartha jayAya syurityarthaH / tatra tuSTirharSaH artho dhanaMjayaH zatruparAbhavaH 2 sighaayiti|| zatruvadhodyatAnAM puMsAM jahi chiMdhi bhiMdhi vetyAdayo virAvAH siddhyai syuH tathA ka yAsi mA gaccha evamAdyAH virAvAH prayojanAraMbhanivAraNArthA iti prayojanaM // bhASA // abhISTeti // manuSyanake vAMchitaphala aura viparIta phala Alokana phala kahe aba kAryake nizcaya karaveke liye lokameM asoI yA nAma karake prasiddha aisI upazruti ka haiM // 1 // gacchati // gamana karttA puruSake pITha pIche gaccha nAma gamana karo aisI vANI kahI jAya, aura vAke agADI ehi nAma Ao aisI vANI kAU puruSa karake kahavemeM Ave to vA puruSakaM saMpUrNa bhAziSa manakI tuSTike artha jayake kAryameM udyukta hoya rahehaiM, unakUM mArgameM koI artha hoya hai // 2 // siddhayai iti // zatruke vadhameM udyukta hoya rahehoMya unake Aho! Shrutgyanam
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 78 ) vasaMtarAjazAkune - SaSTho vargaH / sthairya sthirArthAgamanaM tadarthAtkAryAnnivRttiM vinivartanArthAt // lAbhaM jayaM bhadramamaMgalaM vA budhyeta tattatpratipAdakArthAt // // 4 // loke prasupte vijane ca mArge tisrastaruNyaH sahitAH kumAryA // sragdIpanaivedyavilepanAdyairgaNAdhinAthaM vidhinA -. 'cayeyuH // 5 // tato'nnamAnaM kuDavAdikaM yattadakSataistAH paripUrayeyuH // OM caMDikAyai nama ityanena maMtreNa saMmaMtrya ca saptavArAn // 6 // // TIkA // kArya tasya AraMbhaH prAraMbhaH tasya nivAraNaM niSedhaH tadeva arthaH prayojanaM yeSAM te tthaa| // 3 // sthairyaniti // sthirArthAdvAkyAtsthairya bhavati tadarthAditi gamanArthAdvAkyA manaM bhavati vinivartanArthAdvAkyAnivRttirbhavati evaM lAbhaM jayaM bhadramamaMgalaM ca tata pratipAdanArthAt budhyeta tattadupazrutivAkyArthavicAraNAdityarthaH // 4 // pra kAratareNAha || loke pramupta iti // tisrastaruNyaH gaNAdhinAthaM gaNezaM vidhinA arcayeyuH kIdRzyaH taruNyaH kumAryA kanyayA sahitAH yuktAH kasmin sati loke prasupte sati nidrAM gate sati ca punaH kasminmati vijane lokapracArarahite mArge sati kairacayeyurityAha stragdIpanaivedyavilepanAdyairiti pUrva vyAkhyAtam // 5 // tatonnamAnAmiti // tataH tadanaMtara mAtramAnaM yat kuDavAdikaM vartate tatra guDavaH catvA // bhASA // jahi nAma mAro mAro vA chiMdhi chedana karo vA bhiMdhi bhedana karo aise zabda hoMpa to kAryasiddhike artha jAnano aura ka yAsi nAma kahAM jAyahe mA gaccha mata jAya inakUM Adile aise zabda hoMyaM to kAryake prAraMbhako nivRttike liye jAnano // 3 // sthairyamiti // upazrutIke vicAra meM sthira arthasUM sthirabhAva jAnano, aura gamana arthasUM gamana jAnano, aura nivartana arthasUM kAryakI nivRtti jAnano, jaiso upazrutI ke vicArate artha hoya taisA taiso yA prakAra lAbha jaya maMgala jAnano // 4 // aba aura prakAra karake kahaiM haiM // loke prasupta iti // sarva jana soya jAMya mArgameM bhI manuSya gamana karate na hoMya taba tIna strI kumArI kanyAnakarake sahita vidhipUrvaka caMdana, puSpa, dhUpa, dIpa, naivedyAdika karake gaNezajIko pUjana kare // 5 // tatonnamAnAmiti // pUjana kare Aho ! Shrutgyanam
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ regite upazrutiprakaraNam / ( 79 ) saMmArjanIkAMDakRtAvaveSTe vinAyakaM taMtra nivezayeyuH // tato vrajeyurgaNanAyakaM taM striyo gRhItvA rajakAlayAMtam // // 7 // agre'thaM tasyAkSatamuSTimAtraM parikSipeyuH zucibhUmibhAge || prayojanaM bhAvi vibhAvya tUSNImAkarNayeratrajakoditAni // 8 // IritaM rajakagehavartinA yannareNa vacanaM striyA'tha vA // tadbhavatyavitathaM prayojane bhAvinIti kathayaMti sUrayaH // 9 // // TIkA // riMzaka pramANaH AdizabdAtmasthAdiparigrahastanmAnaM tAH striyaH akSataiH pUrayeyuH kiM kRtvA OM caMDikAyai namaH ityanena maMtreNa saptavAraM saMmaMtrya akSatAniti zeSaH // // 6 // saMmArjanIti // tatra kuDave vinAyakaM nivezayeyuH kIdRze tasmin saMmArjanIkAMDakRtAvaveSTa iti saMmArjanIkAMDena tRNena kRtaH avaveSTaH AveSTanaM yasya tathA / tataH tatkaraNAnaMtaraM taM vinAyakaM gRhItvA striyo yoSitaH rajakALAtaM vrajeyuH atratizabdaH samIpavAcI // 7 // agre theti // zucibhUmibhAge pavitrabhUpradeze tasyaH gaNezasya agre akSataM muSTimAtraM parikSipeyuH striya iti zeSaH / tataH prayojanaM kArya bhAvIti manasi vibhAvya vicitya tadrajakoditAni rajakabhASitAni tUSNIM yathA syAttathA AkarNayerana zrutigocarI kuryuH // 8 // Iritamiti // surayo vRddhAH iti kathayaMti pratipAdayanti itIti kiM yat rajaka // bhASA // pIche cAlIsa TaMka athavA prasthamAtra pramANako kUMDo lekara pIche / oM caMDikAyai namaH // yA maMtrakarake sAtabera akSatanakUM abhimaMtrana karake una akSatanakarake ve strI kUMDekUM bhara leveM // // 6 // samArjanIti // vA kuMDemeM gaNezajIkUM baiThAya deve vA kuMDekUM buhArIsUM tRNasUM AveSTanakara phira gaNezajIkUM lekarake ve strI rajaka ke ghara ke samIpa jAya~ // 7 // agratheti // rajakake gharake agADI pavitra suMdara pRthvImeM gaNezajIke Age strI ekamuTThI cAvala pheMka de taba apano kArya manameM vicArake cupa cApa hoya rajaka ke kahe huye vacana sune // 8 // Iritamiti // baDe vivekI yA prakAra kahe haiM ki rajakake gharameMsUM puruSakarake yA strI karake Aho! Shrutgyanam
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 80 ) vasaMtarAjazAkune - SaSTho vargaH / atraiva kArye punarevamanye vadaMti tatprAktanamAnabhAMDam // bhAMDAMtarasyopari saMnidadhyuH pASANakhaMDena tato'pidadhyuH // // 10 // vinyasya tasyopari mArjanIM ca tisraH kumArIsahitAstaruNyaH // tatsarvamAdAya jane prasupte cAMDAlagehAMtikamAzrayeyuH // 11 // pUrvoditaM tatra vidhiM vidhAya dattAvadhAnAH zRNuyustatastAH // cAMDAlagehe yadi ko'pi kiMcidravIti kArye'pi tathA'vadhAryam // 12 // // 'TIkA // gahavartinA nareNa striyA vA vacanamIritaM bhASitaMH bhAvini bhaviSyati prayojane kArye tadavitathaM satyaM bhavati // 9 // atreti // atraiva kAyeM anye surayaH punarevaM vadaMti tAH striyaH tanmAnabhAMDaM bhAMDAMtarasyopari saMnidadhyuH sthApayeyuH tataH pASANakhaMDena pidadhyurAcchAdayeyuH // 10 // vinyasyeti // kumArI sahitAstisrastaruNyazcAMDAlagehAMtikamAzrayeyuH cAMDAlagehasya saMnidhi gaccheyuH kiM kRtvA tasyopari mArjanIM vinyasya sthApayitvA punaH kiM kRtvA tatsarvaM pUrvoktamAdAya kasminsati prasupte jane sati loke nidrAM gate satItyarthaH // 11 // pUrvoditamiti // tataH pUrvoditaM pUrvapratipAditaM tatra vidhi vidhAya kRtvA dattAvadhAnA iti dattamavadhAnamupayogo yAbhistAH nAryaH gRNuyuH yadi cAMDAla gehe kopi kiMcidravIti kArye'pi bhAviprayojane'pi tadA tadavadhArthI tathA phalaM vicAraNIyamityarthaH // 12 // // bhASA // kahe huye vacana kArya meM satyahI hoya // 9 // atreti // yAhI kAryameM, aura AcArya yeta kahe haiM vaiI strI vo jo pAtra hai tAkUM koI aura pAtrake Upara dharano phira vA pAtrakU pASANake TUkasUM Dhaka denoM // 10 // vinyasyeti // phira vAke Upara navIna mArjenI buhArI dharanI phira tIno strI kumArI kanyAsahita ye sarva lekarake manuSya sabasoyajA~ya taba cAMDAlakeM gharake samIpa jAya~ // 11 // pUrvoditamiti // pUrva kahA jo vidhi tAya karake cupacApa hoya vANI zravaNa kareM jo cAMDAlake gharameM koI kachU kahai tAya zravaNa karake apane kAryameM vi Aho! Shrutgyanam
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ nareMgite upazrutiprakaraNam (81) pradoSakAle yadi vA prabhAte loke kvacitkiMcana bhaassmaanne|| * upazrutiH kAryasamudyatena sArvatrikI vA pribhaavniiyaa|| // 13 // yadAlakenoktamanoditena tatsyAdasatyaM na yugAMtare'pi // upazruternAnyadihAsti kiMcitsatyaM subodhaM zakunaM janAnAm // 14 // vadaMti vAmaM ruditaM prazastamadRzyadeho yadi roditA syAt / / niMdaMtyavAmaM pathi sarvakAmAJchataM vidhatte ruditaM rajanyAm // 15 // . // TIkA // pradoSakAla iti // atha kAryasamudyatena puMsA sArvatrikI upazrutiH paribhAvanIyA vicAraNIyA janazrutirupazrutiriti haimaH / kasmin pradoSakAle rAtribhAraMbhasamaye pradoSo rajanImukhamityamaraH / yadi vA prabhAte kvacit kiMcana bhASamANe loke sati upazrutiH paribhAvanIyetyarthaH // 13 // yaditi // anoditena apreritena yadAlakena zizunA proktaM tadyugAntare'pi asatyaM mRSA na syAt ihAsmin loke janAnAM subodhaM zakunamupazruteranyatsatyaM kiMcinnAsti // 14 // kecittvarkadine vyavasAyinAM gRhe some bhaTTAnAM gRhe bhUsute rAjaputrANAM gRhe budhe vaNijAM gRhe gurau viprasadane zukra mlecchagRhe zanau zUdANAM sadane gatvopazrutirvilokyetyAhuH / vdNtiiti|vaamN ruditaM prazastaM vadaMti yadi roditA rodanakartA adRSTadehaH syAdtuH dRggocaro na bhavedityarthaH / avAma dakSiNaM ruditaM jiMdaMti pathi rajanyAM zrutaM ruditaM sarvakAmA ||bhaassaa|| cAra karano yogya hai // 12 // pradoSakAla iti / / pradoSakAlameM vA prabhAtakAlameM vA koI manuSya bolai nahIM saba soyajAya~ vA samayameM kAryavAn puruSa karake sadA sarvadA upazruti vicAra karane yogya hai // 13 // yaditi // vinA kAU karake prero bAlaka tA karake kahyo vacana yugAMtarameM bhI asatya nahIM hoya yA lokameM jnn| subodhapUrvaka zakuna upazrutiteM anyat kahiye aura satyakabhI nahIM hai ravidinameM cAMDAlagRhe caMdravArakU nAUke ghara, maMgalavArakU dhobIke ghara, budhavArakU vaizyake ghara, guruvAra* brAhmaNake ghara, zukravArakU mlecchake ghara, zanivArakU zUdranake ghara, vA dAsIke ghara inameM jAyake upazrutI zakuna dekhano yAmeM vizeSa jAnano ho taba bRhajyautiSArNavake praznaskaMdhameM dekhaleno // 14 // vadaMtIti // vAmabhAgameM rudana sunai, aura rudana kartAko deha to dIkhai nahIM zabda sunavemeM Ave to zubha kahano, aura no jemane bhAgameM rudana sunai to kAryakU nAza karai, aura mArgameM rudana rAtrimeM zravaNa Aho ! Shrutgyanam
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ (82) vasaMtarAjazAkune-SaSTho vrgH| mRtyuH sutAnAM ruditena pRSThe lAbho bhavettasya nivrtnen||mtyustthaa'greruditen gaMtuH siddhiM vidhatteruditaM ripuunnaam||16|| ugraM bhavedrodanamagrabhAge bhayaM bhavedahnivibhAgabhUte // nairRtyakoNe raNamArgarodho vAyavyakoNe ruditaM samRddhyai // 17 // pRSThAgrayodakSiNavAmayozca siddhiH sadA toraNarodanena // zubhopya'samyagyadi rodanArthoM jJAto vibhAvyaH sa punastathApi // 18 // // iti zrIvasaMtarAjazAkune nareMgite dvitIyamupazrutiprakaraNam // 2 // // TIkA // vidhatte // 15 // mRtyuriti // sutAnAM pRSThe ruditena mRtyuH syAt tatra nivarttanena lAbho bhavet tathA gre ruditena mRtyuH syAt ripUNAM vairiNAM ruditaM siddhiM vidhtte||16 ugramiti ||rodnmgrbhaage ugraM bhavet kiMcicitAvidhAyake duSTamityarthaH / vahrivibhAgabhUte agnidigudbhave rudite bhayaM syAt nairRtyakoNe rudite raNamArgarodhaH syAt raNaM ca mArgarodhazceti dvandaH / vAyavyakoNe ruditaM samaddhyai syAt / / 17 // pRsstthaagryoriti||pRsstthaagryoH dakSiNavAmayozceti toraNarodaneSu sadA siddhiH syAt yadi zubhaH asamyagvA rodanArthI jJAtaH syAttadA saH rodanArthaH punastathA vibhAvyaH // 18 // . iti vasaMtarAjazAkune vyAkhyAyAM nareMgite upazrutiprakaraNaM dvitIyam // 2 // // bhASA // kara to saMpUrNakAma manoratha prApta hoya // 15 // mRtyuriti // pITha pichADI rudana hoya to putranakI mRtyu hoya nivartana huyete arthAt pIcho vagada Ave to lAbha hoya, aura agADI rudana hoyato gamana kAkI mRtyu hoya, aura jo vairInake rudana hoya tI siddhikarai / // 16 // ugramiti // aura agrabhAgameM rodana hoya to ugrahoya kaLUka citAko karavevArohoya, aura agni koNameM rudana hoya to bhaya hoya, aura naityakoNameM rudana hoya to raga mArgako rodha hoya, aura vAyavyakoNameM rudana hoya to samRddhike arthahoya hai // 17 // paSTAgrayoriti // toraNabhAMgameM rudana ho to hoya so agADI pichADI jemano vAyo sadAsiddhiko denevAlohai, aura jo rudanako artha jAnale zubhahai ki, azubha hai to phira taisohI vicArakaralenoyogya hai // 18 // iti zrImajjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharaviracitAyAM vasaMtarAjazAkunabhA0 nareMgite upazrutiprakaraNaM dvitIyam // 2 // Aho! Shrutgyaram
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ nareMgite chikkAprakaraNam / (83) atha kSutAkhyaM zakunaM krameNa mahAprabhAvaM pratipAdayAmaH ||trsyNti yasmAcchakunAH samastA mRgAdhinAthAdiva. vanyasattvAH // 1 // sarvasya sarvatra ca sarvakAlaM kSutaM na kArya kacideva zastam // jAte kSute tena na kiMcideva kuryAtkSutaM prANaharaM gavAM tu // 2 // niSiddhamagre'kSaNi dakSiNe ca dhanakSayaM dkssinnkrnndeshe| tatpRSTabhAge kurute'rivRddhiM kSutaM kRkANAM zubhamAdadhAti // 3 // bhogAya vAmazravaNasya pRSThe karNe ca vAme kathitaM jayAya // sarvArthalAbhAya ca vAmanetre jAtaM kSutaM syAtkramato'STadhaivam // 4 // // TIkA // atheti / / upazrutikathanAnaMtaraM mahAprabhAva kSutAkhya chikkAbhidhaM zakunaM paribhAvayAmaHvayaM vicArayAmaH yasmAkSutAkhyAcchakunAt samastAHzakunAstrasyaMtibhayaM prAnuvaMti yathA mRgadhinAthAdvanyasatvA vanodbhavAHprANinastrasyati // 1 // sarvasyati // sarvajanasya sarvatra sarvasmindeze sarvakAlaM sarvasminkAle kvacitkArye kSutaM na zastaM kSute jAte sati tena kAraNena kiMcideva kArya na kuryAttu punaH gavAM kSutaM gokRtaM kSutaM prANaharaM bhavati // 2 // niSedhamiti // agre jAtaM kSutaM kAryasya niSedhaM kurute tathA dakSiNe akSaNi netre ca dakSiNakarNadeze dhanakSayaM kurute tatpRSThabhAge dakSiNavAmakarNapRSThabhAge arivRddhiM kurute kRkANAM pRSThabhAge zubhamAdadhAti // 3 // bhogazceti // vAmazravaNasya pRSThe tatkSutaM bhogAya bhavati / vAme ca karNe jayAya kathitam / // bhASA // atheti // upazruti kahe ke anaMtara mahAn prabhAvarUpa chikAnAma zakuna kahahaiM jA chikAte samasta zakuna trAsa... prApta hoi haiM jaise siMhAdikanasUM aura vanake jIva trAsa pavi haiM taise // 1 // sarvasyeti // sarvajananakU sarva dezameM sarvakAlameM koIkAryameM chIMka zubha nahIM hai chIMkahoya taba koI kArya nahIM karano yogya * hai, aura gamanakI chIMkato prANakI ha khevArIhai // 2 // niSiddhamiti // agADI chIMka hoya to kAryakU niSedhakarai, aura dakSiNa netrapai bhI hoya to niSedhajAnano, aura dAga karNake pAsa chIMka hoya to dhanako kSaya kara aura dakSiNakarNake pRSThabhAgameM chIMka hoya to vairIkI vRddhikarai aura kRkAdikA jo kaMThako pRSThabhAga tAmeM chIMka hoya, to zubhakarai // 3 // bhogazceti // vAMye karNapai chIMka hoya to jaya hoya vAMye karNake pRSThabhAgameM hoya to bhoga bhogeM aura bAMye netrake agADI hoya Aho ! Shrutgyanam
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ (84) vasaMtarAjazAkune-paSTho vrgH| kramAniSedhaM gamanasya vighnaM kaliM samRddhi kSudhamugrarogam ||kroti rogakSayamarthalAbhaM dIptAdidikSu kSutamudgataM sat // 5 // . prAganyapuMsaH parataH parasmAtpunaH punarvA tata eva jAtam // vRddhAcchizorvA kaphato haThAdA jAtaM kSutaM ke'pi vadaMtya'satvam // 6 // Ayatayorna svapane prazastaM kSutaM prazaMsaMti na bhojanAdau // bhavetkathaMcidyadi bhojanAMte bhavettadAnyAhani bhojylaabhH|| 7 // Adau kSutaM cecchakunaistataH kiM pazcAkSutaM cecchakunaistataH kim // jAtAnujAtAJchakunAnihaMti kSutaM kSaNenAva na saMzayo'sti // 8 // // TIkA // sarvArthalAbhAya ca vAmanetre kSutaM syAt / aSTamu dikSu kSutaM jAtaM kramAdaSTadhA evaM phalaM syAt // 4||krmaaditi // dIptAdidikSu udgataM kSutaM, kramAt gamanasya niSedhaM kurute vinamaMtarAyaM kali kezaM samRddhiM kSudhamugrarogaM rogaM svalpamiti pUrvasmAdvizeSaH rogakSayamarthalAbhaM ca karotIti sarvatra saMbadhyate // 5 // prAgiti // prathamamanyapuMsaH tataH parasmAta tato'pi parasmAt tataeva puMsaH punaH punarvAjAtaM vRddhAcchizorvA kaphataH haThAdvAkSutaM samudbhUtaM kepi prekSAvaMtaH asattvaM vadaMti prabhAvahInaM kthyNtiityrthH||6||aaytyoriti // svapane zayane AyaMtayorAdAvaMte ca chikkA na prazastA bhojanAdau kSutaM na prazaMsaMti kathaMcidyadibhojanAMte kSutaM bhavet tadA tadanyehanIti tasmAdyadanyadahAtasmibhojyalAbhaH syaat||7||aadaaviti||aadau prathamaMkSutaM ceccha kunaiH tataH kiM syAt / // bhASA // to sarvArthalAbha hoya, ye kramate AThaprakArakI chikkAko phala kahyo // 4 // kramAditi // dagdhA, pradIptA, dhUmitA ina dizAmeM chikkA hoya to gamanako niSedha karaihai aura vighna, kalaha ugraroga, alparoga, kSaya ye hoya aura zAMtA.dizAnameM chikA hoya to samRddhi kSudhA artha lAbha ye karai // 5 // prAganyati // prathama anyapuruSakI chIMka hoya tA pIche aurane chIko tA pIche aura chIkai tAte pare aura chauMka hoya aura vA vAraMvAra chIkai vA vRddhakI hoya athavA bAlakakI hoya vA kaphate hoya vA koI haThate chIMke to koI AcArya inakU asattva nAma prabhAvahIna kahaihaiM // 6 // AdyaMtayoriti // soyaveke AdimeM aura soyaveke aMtameM chikA zubha nahIM hai, aura bhojanake AdimeM chIMka zubha nahIM; aura jo kadAcit bhoja. nake aMtame chIMka hoya to vAke dUsare dina bhojyapadArthako lAbha hoya !! 7 // AdA. Aho! Shrutgyanam
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ A. 1lAbha 2 dhanalAbha 3 mitralAbha 4 animaya 4 mitrasaMgama nareMgite chikkAprakaraNam / prayojane yatra kRte'pi jAtaMcataM kssnnaattdvinihNtyvshym||kaayotsukenaapi manAgapIdaM tasmAdupekSyaM na vicakSaNena // 9 // .. ... // TIkA // pazcAcchakunAnaMtaraM kSutaM cettato'pizakunaiH kiM syAt / tenaiva teSAM pratiSedhanAt yataH jAtAnujAtAJcchakunAnkSutaM nihaMti atra saMzayo na kArya ityrthH||8||pryojn iti||kRtepipryojne kRte kAryodezeyatra kSutaM jAtaM tadA kSaNAt kSaNamAtreNa tatkAryamavazyaM vinihati kAryotsukenApi puMsAkSute jAte manAkpratIkSyaM vicakSaNena tasmAt kAryoMtsukyAna upekSyamna upekssaavissyiikaarymityrthH||9||mtaaNtretu pathiprasthitasya abhimukhe chikkA narasya maraNapradA bhavati dakSiNApina zubhadAvAmA pRSThabhAgodbhavAca zubhadA grAmapraveze tu vAmA a-| aSTasu dikSu pratipraharaM chikAyAH zubhAzubhasUcakaM cakram // zubhadA dakSiNAzubhA pRSThodbhavA | I0 . 1 lAma parAjayakarI saMmukhA lAbhapra- 2 nAza | 2 mitradarzana dA gRhopaviSTasya kiMcitkArya | 3 vyAdhi 3 zubhavArtA 4 agnibhaya kartukAmasya puMsaH digvibhAga-- janita phalaM yathA pUrvasyAM dhruvaM| 1 zatrubhaya lAbhaH agnau hAniH dkssinnsyaaN| 2 ripusaMga 3 lAbha maraNaM nairRtyAmuDhegaH pazcimA- 4 bhojana yA sarvasaMpat vAyavyAM zubhavA nai zrivaNam uttarasyAM dhana lAbha / 2 mitrabheTa lAbhaH syAt IzAnyAM zrIvi.] 3 mitralAbha 3 kalaha 3 zubhavArtA jayazca tathA brahmasthAnepiyaM. ramana thaaNtre'pyevm||"puurve chikkA bhavenmRtyurAneyyAM zoka eva ca // hAnizca dakSiNe bhAge // bhASA // viti // jo zakunake AdimeM chIMka hoya phira zakuna hoya to kuchanahIM, aura zakuna huye pIche chIMka hoya tobhI zakuna karakai kucha nahIM hoya, chIMka hAyavesU zakunake phala miTajAya~ haiM yAmeM saMdeha nahIM karano yogya hai // 8 // prayojana iti // koI kAryako uddeza karai vA samayameM chauMka hoya to kArya naSTa hoya jAya kAryavAn puruSakai chIMka hoya to Thahara jAya phirajAya, aura chIMka huye pai kAryakI jaladIsU calo kahA hoya hai aiso nahIM karano ucita hai / / // 9 // matAMtara kahaihaiM / / prayANa karavevAre puruSakU mArgameM sanmukha chIMka hoya to manuSyakU maraNade gaMtA 1 lAbha 2 matyubhaya 3 nAza .4 kali vA0 1 strIlAbha 1lAbha 1dUragamana 2 harSa / 4.cora Ahol.Shrutgyanam
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ (86) . vasaMtarAjazAkune-SaSThI vrgH| iti zrIvasaMtarAjazAkune nareMgate tRtIyaM kSutaprakaraNam // 3 // // TIkA // nairRtyAM priyasaMgamaH // 1 // pazcime miSTamAhAraM vAyavyAM zubhasaMpadaH // uttare kalahaM vidyAdIzAnyAM ca dhanAgamam // 2 // AkAze sarvasaMhAraM pAtAle srvsNpdH|| daza kSutAni caitAni AtmakSutto mahadbhayam // 3 // navavastrAbharaNabhRtaH kSutaM tu tAdRgvidhasya lAbhAya // snAnAMte dIptAyAM dizi duSTasnAnahetuH syAt" // 4 // rogipRcchAyAM vaidyasyAkAraNAya gacchatAM kSutaM rogimRtyudaM bhavati vaidyasya AgacchataH bhutaM rogaM kSaNAt haMti taduktamanyatra "vaidyasyAkAraNAya gacchatAM rogimRtyudam / / vaidyasyAgacchato rogaM kSutaM haMti kSaNAdapi // 1 // iti vasaMtarAjazAkune vyAkhyAyAM nareMgate tRtIyaM kSutaprakaraNam // 3 // // bhaassaa|| vevAlI hai, aura jemanIbhI zubhakI devevArI nahIM hai, aura bAI pITha pIchekI zubhadevevArI hai, aura grAmapravezameM to vAmA azubhade- I01 harSa pU0 1 lAbha 1 lAbha A01. vevArI, aura dakSiNA zubha deve- / 2 nAza 2 dhanalAbha 2 mitralAbha vArI, aura pITa pIchalI | 3 vyAdhi / 3 mitralAbha 3 zubhavArtA parAjaya kare, auraM sanmukhakI | 4 mitrasaMgama 4 agnibhaya 4 agnibhaya chIMka lAbha deve, aura gharameM bai- | 1 zatrubhaya AThau dizAnamai prahara 1 lAbha Tho hoya, aura kAma karivekI u02 ripubhaya praharake chikkAko zu. 2 mRtyubhava da0 3 lAbha bhaazubhako jitAya 3 nAza icchA jAkI hoya tA puruSakU 4 bhojana bevAro cakram 4 kali dizAnako phala jAnano, pUrva chIM | 1 strIlAbha 1 dUragamana 1 lAbha ka hoya to nizcaya lAbha hoya, hAya, vA02 lAbha pa0 2 harSa 2 mitrabheTa nai aura agnikoNameM hAni hoya, | 3 mitralAbha 3 kalaha 3 zubhavArtA aura dakSiNameM maraNa hoya, nairR- | 4 dUragamana 4 cora tyameM udvegahoya, aura pazcimameM |.. sarva saMpat hoya, vAyavyameM zubhavAtasune, aura uttarameM hoya to dhana lAbha hoya; aura IzAnameM chIkahoya tau zrIvijaya hoya, prasthAnasamayameMbhI -dizAnako phala aura graMthameM kahyauhai // pUrvadizAmeM chIMka hoya to mRtyuhAya, aura agnikoNameM zoka hoya, dakSiNameM hAni hoya, nairRtyameM priyasaMgama. hoya, pazcimameM miSTa AhAra hoya, vAyavyameM zriyasaMpadA hoya, u.. ttarameM kalaha hoya; IzAnameM dhanako Agamana hoya, AkAzanAma Upara chIMka hoya to sarva Aho! Shruigyanam
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ nareMgite sphuraNaprakaraNam / (87) mo'vanAgasphuraNasya samyak pratyekamadhyakSaphala prabhAvam ||srvsy yatrAvagate svadehAdutpadyate karmavipAkasaMvit // 1 // mUrdhni sphuratyAzu pRthivyavAptiH sthAnapravRddhizva llaattdeshe|| bhrUtrANamadhye priya saMgamaH syAnnAsAkSimadhye ca sahAyalAbhaH 2 // // TIkA // bUmodhuneti // adhunA aMgasphuraNasya adhyakSaphalaprabhAvamiti adhyakSaH pratyakSopa labhyamAno hi phalasya prabhAvo mAhAtmyaM yasya taM vayaM brUmaH / kathaM samyag yathA syAtatheti kriyAvizeSaNaM pratyekamiti phalasya vizeSaNamekamekaM prati pratyekaM vizeSAkAreNetyarthaH / yasminnavagate jJAte svadehAta sarvatra karmavipAkasaMvit kAryavipAkasya jJAnamutpadyate // 1 // mUGkhati // mUrdhni masta sphurati sati Azu zIghraM pRthivyavAptiH bhUmiprAptiH syAt lalATadeze sphurati sthAnapravRddhiH bhUtrANamadhye sphurati priya saMgamaH syAt nAsAkSimadhye sphurati jalAka du.kSa.na. // bhASA // saMhAra kare, pAtAla meM nIce hoya to sarva saMpadA hoya, ye daza chIMka haiM. aura gamanasamaya meM ApakUhI chIMka Ave to mahAbhaya jAnano, aura navIna vastra AbharaNa dhAraNa karatIsamayamaiM chIMka hoya to taisohI lAbha hoya, aura jo snAnake aMtameM dIptA dizAmeM chIMka hoya to duSTasnAna phira karAve, aura rogIko pUchanI samayameM chIMka hoya tau vaidyake nahIM karaveke artha jAnanA aura vaidyakU bulAve jAya jinakUM hoya to rogIkUM mRtyudevevAro hoya, aura ghara Aye vaidyakUM chIMka hoyato roga nAza hoya tatkSaNa // iti zrImajjaTAzaMkaratanayajyotivicchrIdharaviracitAyAM vasaMtarAjazAkunabhASAvyAkhyAyAM nareMgite tRtIyaM chikkAprakaraNam // 3 // mo'dhuneti / aba eka eka aMgake sphuraNako pratyakSa phalaprabhAva kaheM haiM jAke huye sUM apane dehate sarvakUM karmavipAkako vA kAryaphalako jJAna hoya hai // 1 // mRti Aho ! Shrutgyanam
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ (88) vasaMtarAjazAkune-SaSTho vrgH| hagaMtamadhye sphuraNe'rthasaMpatsotkaMThitaH syAtsphuraNe hgaadeH|| jayo dRzo'dhaH sphuraNe. raNe syAtpriyazrutiH prasphurita ca kaNe // 3 // yoSitsamRddhiH sphurite ca gaMDe ghrANe ca saurabhyamudau bhavetAm // bhojyeSTasaMgAvadharoSThayozca skaMdhe gale . bhogavivRddhilAbhau // 4 // // TIkA // sati sahAyalAbha: syAt // 2 // dRgaMta iti dRgaMtamadhyayoH sphuraNe arthasaMpatsyAt / dRgAdau sphuraNe sotkaMThitaH syAt / dRzo'dhaH sphuraNe raNe jayaH syAt / graMthAMtare tvevaM "vAmasyAdhaH sphuraNamasakRtsaMgabhaMgAya hetostasyaivorddha harati nitarAM mAnasaM duHkhajAlam // netraprAMte bhavati ca dhanaM vittanAzaM ca koNe sarvaizcityaM viparitamatho dkssinnaakssiprcaare"||1|| sarvatra tadupanyAse tvevaM sAmAnyataH karNe prasphurite jaya. zrutiH syAt // 3 // yoSiditi // gaMDe sphurite yoSitsamRddhiH syAt / gaMDaH kapola: "galAtparaH kapolazca paro gaMDaH kapolataH" iti haimH|kcidyossitsmRddhiH sphurite kapole ityapi paatthH| tatra galAtkapola ityarthaH / prANe tu saurabhyamudI bhavetAmadharoSThayozca yathAkramaM sphuraNe bhojyeSTasaMgau syAtAM bhojyazca iSTasaMgazca bhojyeSTasaMgau itaretarabaMdaH / "oSThAdharau tu radanacchadau dazanavAsasI" ityamaraH // // bhASA // mastaka phaDakai to zIghra pRthvIprApti hoya, aura lalATa phaDake to sthAnavRddhi hoya, aura bhrukuTI nAsikAke madhyameM phaDakana hoya to priyasaMgama hoya aura nAsikA aura netra inake madhyameM phaDake to sahAyIko lAbha hoya // 2 // dRgaMta iti // netrake aMtamadhyameM phaDakana hoya to artha saMpadA hoya, netranake AdimeM phaDakai tau utkaMThAsahita hoya, aura netranake nAMce phaDakana hoya to saMgrAmameM jaya hoya, aura karNa phaDake to. jayako zravaNa hoya // // 3 // yoSiditi // kapola phaDakai tau strIkI samRddhi hoya aura nAsikA phaDakai to sugaMdhavAn padArtha mileM, adharaoSThanake phaDakanasU bhojya aura iSTa saMga * hoya, aura kaMdha Aho! Shrutgyanam
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ nareMgite anggsphurnnprkrnnm| (89) spaMdo bhujasyeSTasamAgamAya spaMdaH karasya drvinnaaptihetuH|| . spaMdazca pRSThasya parAjayAya spaMdo jayAyorAsa mAnavAnAm // // 5 // pArzvaprakaMpe bhavati pramodaH stanaprakaMpe viSayasya : * lAbhaH // kaTiprakaMpe tu balapramodau nAbhiprakaMpe nijdeshnaashH||6||dhnddhirNtrprbhve prakaMpe duHkhaM dhanAMtaM hRdayasya cAntaH // sphikpAyukaMpe'pi ca vAhanAptirvarAMgakaMpe va-. rayoSidAptiH // 7 // // TIkA / / skaMdhe gale ca sphuraNe bhogavivRddhilAbhau yathAkrama syAtAm // 4 // spaMda iti // bhujasya spaMdaH sphuraNamiSTasamAgamAya syAt karAgre spaMdaH draviNAptiheturbhavati svapRSThe spaMdaH parAjayAya bhavati mAnavAnAmurasi hRdaye spaMdaH jayAya bhavati // 5 // pArzvaprakaMpa iti // pArzvaprakaMpe arthAtsphuraNe pramodaH syAt / 'vAhumUle ubhe kakSaupArzvamastrI tayoradhaH' / ityamaraH // stanaprakaMpe sphuraNe viSayasya lAbhaH syAt.kaTiprakapa balapramodau / balaM zaktiHpramodo harSaH syAtAM nAbhiprakaMpenijadezanAzaH syAt // 6 // dhanarddhiriti / / aMtraprabhave prakaMpe dhanaddhiH syAt / ca punaH hRdayasyAMte prakaMpe dhanAMtaM duHkhaM syAt sphikpAyukaMpe ca vAhanAptirbhavati sphiko kaTimothI pAyurmudaM tayoH sphuraNe vAhanAptirbhavatItyarthaH varAMgakaMpe varayoSidAptirbhavati varAMga strIpuMsacihna / 'varAMgaM strIpuMsacihna varAMgaM tu cyutirbuliH' iti haimaH // 7 // // bhaassaa|| phaDake to bhogavRddhi hoya aura galo phaDake to lAbha hoya // 4 // spaMda iti // bhujAko phaDakano iSTa samAgamake artha hai, hastako agrabhAga phaDakai to dhanaprApti hoya. apanI pITha phaDake to parAjayake artha hoya. vakSasthalameM phaDakana hoya to manuSyanake jayake artha hai // 5 // pAzvaprakaMpa iti // pazavADenameM phaDakana huyesU pramoda hoya, stana phar3ake to viSayako lAbha hoya, kamara phaDake to bala zakti pramoda harSa hoya, nAbhiphaDake to nijadezako nAza hoya // 6 // dhanaddhiriti // AMte phaDakaiM to dhanakI Rddhi hoya, kuMkha aura gudA ye phaDakaiM to vAhanakI prApti hoya, varAMgaphaDake to strIka puruSakI prApti Aho! Shrutgyanam
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ (90). vasaMtarAjazAkune-SaSTho vrgH| muSke sakaMpe tanayasya janma bastau sakaMpe yuvatipravRddhiH / doSNaH prakaMpe punarUrupRSThe uroH puraH syAtsusahAyalAbhaH // / / 8 // syAjjAnukaMpe acireNa saMdhirjaghAprakaMpe'pi ca laabhnaashH|| sthAnAptirUrddha caraNasya kaMpe yAtrA salAbhAMghritalaprakaMpe // 9 // puMsAM sadA dakSiNadehabhAge strINAM ca vAmAvayaveSu lAbhaH // spaMdAH phalAni pradizaMtyavazyaM nihati coktAMgaviparyayeNa // 10 // // TIkA // muSka iti // muSke vRSaNe // 'muSkoMDakozo vRSaNam' ityamaraH // sakaMpe tanayasya janma bhvti|musskshbdenaaddau|vstiH mUtrapuTaM naabherdhobhaagH| vstimuutraashyepic'| iti haimaH / tatprakaMpe yuvatipravRddhiH syAt doSNaH prakaMpe bAhusphuraNe punaH urupRSThasphuraNe ca UroH purastAca sphuraNe susahAyalAbhaH syAt // 8 // syAditi // jAnukaMpe ariNA pradhAnazatruNA acireNa saMdhirbhavati jaMghAprakaMpe lAbhanAzaH Urddha caraNasya kaMpe sthAnAptirbhavati caraNatalasphuraNe yAtrA salAbhAM vadaMti // 9 // puMsAmiti // pusAM puruSANAM sadA sarvakAlaM dakSiNadehabhAge strINAM tu vAmAvayaveSu jAtaH spaMdaH avazyaM phalAni pradizati pradatte / uktAMgaviparyayeNa jAtaspaMdaH pha. // bhaassaa|| aura purunakU strI prApti hoya, varAMganAma strI puruSake cihnako hai // 7 // muSka iti // aMDakozaphaDakaiM to putra janma hoya aura nAbhiko adhobhAga phaDakai to ( strIkI pravRddhi karai, bhujAko aura UrUke pRSThabhAgako aura UrUke agrabhAgako phaDakano ye tInoM sahAyIko lAbhakaraihaiM // 8 // syAditi // jAnuphaDake to zIghrahI vairI karake saMdhi hoya, aura jaMghA phaDakai to lAbhako nAza hoya, aura caraNako UparalobhAga phaDake to sthAnaprApta hoya, caraNake nIce taluA phaDake to lAbha sahita yAtrA hoya // 9 // puMsAmiti // puruSanake jemane aMgameM, aura strInake vAMye aMgameM, phaDakaveko phala lAbha avazya hoya, aura puru* Sanake vAye aMgameM strInake jemane aMgameM phaDakaveke phala pahale kahe te viparIta karake kAryanA. Aho! Shrutgyanam
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ nareMgate aMgasphuraNaprakaraNam / (91) mazakaM tilaka piTakaM vApi vraNamatha cihnaM kimapi kadApi // sphurati padAnyadhitiSThati yAvatsyAtpUrvoktaM phalamapi tAvat // 11 // biMdava ujjvalavarNA yasya syuryAvannakhareSu narasya // duHkhaM tAvannazyati tasya pratidinajAtasukhAtizayasya // 12 // tyaktadakSiNApathe sadAgatAvuttarApathena paMkajAkaram || svecchayA prasarpati prasarpataH sidhyati kSaNAdapekSitaM dhruvam // 13 // // TIkA // lAni haMti puruSANAM vAme bhAge strINAM dakSiNe bhAge cetyarthaH // 10 // mazakamiti || mazakaM masa iti prsiddhm| tilakamiti tiladhAnyAnukRtiH zarIre kRSNabiMduvizeSaH piTakamiti vistRtaM vapuSi raktaM kRSNaM vA cihnaM lakSaNamiti loke vraNaM prasiddhaM kimapi cihnaM pUrvoktAdviparItametanmadhyAtkadAcidekaM sphurati yAvat kAlaM sa pumAMsteSu padeSu adhitiSThati tAvatkAlaM pUrvoktaM phalamapi tasya syAt / kecittu anyathA vyAkhyAnayaMti pUrvokteSu madhyAdekaM yadi zarIre sphurati prakaTI bhavati tadyAvatkAlaM padAnyaMgavizeSANi adhitiSThati tAvatkAlaM tasya phalaM bhavatItyarthaH / mazakAdInAM kAlAMtareNAbhAvadarzanAdetadvacanam // 11 // viMdava iti // nakhareSu nakheSu yasya yAvadujjvalavarNA bindavaH syuH tasya tAvadduHkhaM na syAt kIdRzasya pratidinajAtasukhAtizayasyeti pratidinaM jAtaH sukhAtizayaH sukhAdhikyaM yasya sa tathA kecittu AgaMtukAnAM biMdUnAmeva sukhajanakatvaM pratipAdayaMti taduktamanyatra 'AgaMtavaH prazastA syuriti bhojanRpo'bhyadhAt' / / iti / / 12 / / vyaktadakSiNApatha iti // // bhASA // . zakareM // 10 // mazakamiti // nasso tila dakSaNa vraNa aura koI cihna hoya inameMsUM ekabhI pragaTa hoya jitane kAla aMgameM sthita hoya taba tAI tAko phala pUrva kahe je hoMya ye ciha kAlAMtarameM miTa bhI jAyo karahaiM // 11 // biMdava iti // jAke nakhanameM ujjvala varNakezva biMdu jabataka hoya tA prANIkUM tava tAI duHkha hoya // 12 // vyaktadakSiNApatha iti nahIM hoya, dinadinaprati sukhakI adhikatA // dakSiNamArgakUM choDake vAyu uttara mArga karake Aho! Shrutgyanam
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 92 ) vasaMtarA jazAkune - SaSTho vargaH / lokaH zAkunamidamatizastaM zakto'bhyasituM yadi na samastam // tajjAnAtu nareMgitamAtraM yena bhavennRSu kAryasupAtram // // 14 // ityaMga sphuraNam // Adye prakaraNe proktaM vRttairnavabhirIkSaNam // upazruto dvitIye ca vRttAnyaSTAdazaiva tu // 1 // kSutamuktaM tRtIye tu vRttairnavabhireva ca // caturdazabhirAkhyAtaM turyegasphuritaM tathA // 2 // // TIkA // sadAgatau vAyau uttarApathena paMkajAkaraM paMkajasamUhaM svecchayA prasarpati sati prasarpato gacchato narasyApekSitaM vAMchitaM dhruvaM kSaNAtsidhyati kIdRze vAyau tyaktadakSiNApatha iti vyaktaH ujjhitaH dakSiNApatho dakSiNamArgo yena sa tathA kvacidupekSitaM pAThastatropekSitamupekSAviSayIkRtamityarthaH // 13 // loka iti / / loko janaH atizastaM zakunaM samastamabhyasituM yadi na zaktaH tattasmAnnareMgitamAtraM jAnAtu yena kAryeSu nRsupAtraM syAt // 14 // . iti vasaMtarAjazAkune nareMgitasphuritaM caturtha prakaraNam // 4 // eteSAM catuNI prakaraNAnAM kasmin varge antarbhAvaH ityAkAMkSAyAM nareMgite varge pUrvoktAnAmaMtabhAvaM * sUcayan vRttAnAM vyastAM samastAM saMkhyAM pratipAdayannAha / Adya iti // Adye prathame -prakaraNe navabhirvRtterIkSaNaM proktaM dvitIye prakaraNe aSTAdazairvRttairupazrutiH tu punararthe // ||1||kssutmiti // tRtIye prakaraNe navabhirvRttaireva kSutamuktaM tuyeM caturthe prakaraNe va / / bhASA // - kamalake samUha prati gamana kare to gamanakartA manuSyakUM vAMchita nizcayahI tatkSaNa siddhi hoya // 13 // loka iti // jo manuSya samagra zAkuna zAstra abhyAsa karavekUM samartha na hoya to nareMgitamAtra jo chaThovarga tAya jAnale to yA karake sarvakAryanameM aura manuSyanameM pAtra hoya // 14 // iti nareMgate aMgasphuraNaM caturtha prakaram // 4 // prathama prakaraNa meM no zlokanakarake Alokana ko aura dvitIya prakaraNameM aThAre lokana karake upazruti kahI hai phira tRtIya prakara - meM jo zlokana karake chikkA prakaraNa ko aura cauthe prakaraNa meM caudaha zlokana karake aMga Aho! Shrutgyanam
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute adhivaasnprkrnnm| . .(93 ) evaM prakaraNAnyatra catvAryeva nareMgite // sAmastyena ca vRttAnAM paMcAzatparikIrtitAH // 3 // iti vasaMtarAjazAkune nareMgitaphalopadezanaM nAma paSTho vrgH||6|| vaMde zakunadevIdaM tava jJAnaM zubhAspadam // kAlatrayasamudbhUtasaMzayocchedakArakam // 1 // yato'khilaiH zAkunazAstravijJaiH zyAmoditA sarvavihaMgamAnAm // pradhAnabhUtA prathamaM prayatnAtenAbhidadhmaH zakunAni tasyAH // 2 // // TIkA // turdazabhirvRttairaMgasphuritamAkhyAtaM kathitam // 2 // evamiti // pUrvoktaprakAreNa catvAryeva prakaraNAnyatra nareMgite bhavanti sAmastyena samagrasaMkhyAyAM vRttAnAM paMcAzatparikIrtitAH // 3 // vasantarAjati // vasaMtarAjAbhidhAne graMthe nareMgitaM vicAritaM . vizadIkRtaM zeSANi graMthavizeSANi puurvvt| iti zatrujayakaramocanAdisukRtakAribhirmahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM nareMgate SaSThoM vargaH samAptaH // 6 // .. atha zakunadevatAyAH prathamaM stutimAha // vaMde zakunadevIti // he zakunadevi idaM tava jJAnaM vaMde kIhak jJAnaM zubhAspadaM zubhasya zreyasaH AspadaM gRham / punaH kIdRk kAlatrayasamudbhUtasaMzayocchedakArakaM bhUtabhaviSyadartamAnalakSaNaM kAlatrayaM tatra samudbhUtaH utpanno yaH saMzayaH saMdehastasyocchedo dhvaMsaH tasya kAraka kartRkam // 1 // yatokhilairiti // tena kAraNena prathamaM tasyAH zyAmAyAH // bhaassaa|| sphuraNa kayo ye cAra prakaraNa nareMgita vargameM haiM samagra saMkhyA pacAza.zloka kahe haiM / - iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharAviracitAyAM vasaMtarAjazAkunabhA... - pATIkAyAM nareMgitaM nAma SaSTho vargaH smaaptH|| 6 // aba zakunadevIkU prathama stuti kahaihai // he zakuna devI kalyANako sthAna, aura bhUtabhabiSyadartamAna ina tInoM kAlanameM utpanna huyo saMdehakU dUra karavevAlo jo tumhAro jJAna tAya : maiM namaskAra karUM hUM // 1 // yatokhilairiti / samagrazAkuna zAstrake vettAne sarvapakSInake madhyameM zyAmA mukhya zreSTha kahIhai tA kAraNakara prathama mAzyAke zakuna yatnate kahai haiM / Aho ! Shrutgyanam
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 94 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / tatra tAvadadhivAsane vidhiH kathyate yadadhivAsane kRte // topameti zakunAdhidevatA tena sA bhavati satyavAdinI // 3 // // TIkA // zakunAni yatnAdvayamabhidadhmaH kathayAmaH yataH kAraNAt akhilaiH samagraiH zAstravijJaiH sarvavihaMgamAnAM zyAmA pradhAnabhUtA prakRSTA uditA pratipAditA iha trividhaM zakunaM bhavati kSetrika mAgaMtukaM jAMghikaM ceti tatra yacchakunaM kSetre toraNakalpanayA adhivAsanAdyaM kRtvekSyate tatkSetrika kathyate yatsthAnasthAnAM puruSANAmakasmAt digvibhAgato bhavati tadAgaMtukaM vadaMti tathA yadgacchato janasya savyApasavyasaMmukhapRSTheSu grAmyavanyasattvAnAM zakunaM jAyate tajjAdhikaM kathayati / taduktamanyatra " narazarmANi graMthe trividhamiha bhavati zakunaM kSetrika mAgaMtukaM jAMghi cAnyat // kSetresthAne vartmani zubhA - zubhAgaMtuphalaM pizunam // 1 // zakunakSetre toraNakalpanayA praznaniyataphalakAlam // kRtvA'dhivAsanAdyaM yadIkSyate kSetrikaM tatsyAt // 2 // sthAnasthAnAM zakunaM yadakasmAddigvibhAgato bhavati // zAMta pradIptabhedAdavyaktaphalaM prathitamAgaMtukam // 3 // savyApasavyasaMmukhapRSTheSu grAmyavanya sattvAnAm // zakunaM svaragaticeSTAbhAvaiH pathi jAMdhikaM nAma // 4 // kSetrika eva zakune adhivAsanAdikaM kriyate nAnyatra tathApyatra sAmAnyoktA vapyayaM vizeSo grNthaaNtraadvseyH|| 2 // taMtreti // tatra zyAmAyAH devyAH zakunAvalokanavidhau tAvatprathamamadhivAsanamiti adhivAsanaM nAma zakunAva lokanAdavaka // bhASA // // 1 // yahAM tIna prakArake zakuna haiM kSetrika 1 AgaMtuka 2 jAMbika 3 inameM jo zakuna kSetra meM jAya toraNa racanA kara phira adhivAsanAdika karake dekheM bAkU kSetrika kahaiM haiM . jo sthAnameM baiThe manuSyakUM akasmAt dizAke vibhAgate zakuna hoya vAkUM AgaMtuka kahe haiM, aura jo gamana karanebAre manuSyakaM bAMye jemane sammukha pITha pIche grAmake vanake jIvanako zakuna hoya tAkUM jAMdhika kaheM haiM, kSetrikahI zakunameM adhivAsanAdika kareM haiM, aura meM nahIM kaireM // 2 // tatreti // tA zyAmAke zakuna dekhavemeM prathama adhivAsana kahaiM haiM adhibAsana nAma kAyako hai zakunake avalokanateM pahale pUjA pUrvaka zakunanako nimaMtraNa nAma no tano so adhivAsana tAmeM vidhi kahai haiM jA avivAsana karete zakunakI adhiSTAtA devI Aho! Shrutgyanam
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute adhivaasnprkrnnm| (95) nirjanA magagavAzvavarjitA sarvatazca nirupadravA sadA // nAtibhUritarupodakIyugA dRzyate zakunadarzane'vaniH // 4 // ekapakSiyugamagnidRSitaM chinakaMTakavizuSkapAdapam // duSTasattvamamanoramaM naro bhUmibhAgamiha sarvadA tyajet // 5 // ||ttiikaa // pUjApUrvakaM zakunAnAM nimaMtraNaM tasminvidhiHprakAraH kathyate pratipAdyate yasmAtkAraNAdadhivAsane kRte zakunAdhidevatA zakunAdhiSThAtrI toSaM saMtoSameti tena sA devatA satyavAdinI bhavati // 3 // nirjaneti zakunadarzane evaMvidhA'vanirbhUmiH prazasyate kIdRzI nirjanA janasaMcArarahitA / punaH kIdRzI mRgagavAzvavarjitA iti mRgaigobhiH azvaizca vjitaa|punH kIdRka savatazca nirupaveti sadAsarvakAlaM sarvataH sarvasminkSetre nirupavA upadravarahitA / punaH kiMviziSTA nAtibhUritarupodakIyagA iti na vidyate atibhUritaravaH potakIyugAni yasyAM sA tthaa| atra nasya niSedhArthakatvAttasmAnuDacIti nuT na lopazca na / araNyAMni sthAnaM phalanamiti naikadamavanam / itivat // 4 // ekapakSiyugamiti // ihAsmicchakunAvalokane sarvadA sarvakAlamIdRzaM bhUmibhAgaM narastyajet / kIdRze ekapakSiyugamiti ekasyaiva ekajAtIyasya pakSiNaH yugAni yugalAni yatra tattathA yadvA ekameva pakSiyugalaM yatra tattathetyarthaH punaH kIdRzamamidUSimiti aminA vahninA dUSitaM bhasmAdyuccheSIkRtam / punaH kIdRzaM chinnakaMTakitazuSkapAdam chinnAH kIrtitAH kaMTakitAH kaMTakAkulAH zuSkAH pAdapAH vRkSAH yatra tattathA / punaH kIdRzaM // bhaassaa|| prasanna hoya karake satyavAdinI hoya hai // 3 // nirjaneti // zakuna dekhavameM aisI pRthvI hoya manuSyanako Dolano phirano jAjagahana hoya aura mRga gau azva ina karake rahita hoya sarvadA sarvakAlameM upadrava koIbhI vahAM na hoya, aura bahuta vRkSa na hoyaaura podakIko yugala joDA jA jagaha na hoya; aisI pRthvI zakunameM lInI hai so yogya hai // 4 // ekapakSiyugamiti // yA zakunake avalokanameM sarvakAla aisIbhUmikU manuSya tyAga kara eka jAtike pakSIko yugalanAma joDA jahAM hoya, aura agnikarake dUSita jalIvalI hoya, aura kaTe huye athavA kAMTenake vA sUkhe huye aise vRkSa jahAM hAya, aura du Aho! Shrutgyanam
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ (96) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| snigdhapuSpaphalapallavadrumA ziSTatokasukhasaMcarA samA // sarvatazca sutarAM manoramA sA kSamA zakunadarzane kSamA // // 6 // nivartanAnIha ca cakravartiprayojane paMca dshoditaani|| sAmantapRthvIbhRdamAtyakAryeSvA''hurnava trINi janAntarANi // 7 // // TIkA // Dhasattvamiti duSTA mAMsAzanAH sattvAHprANino yatra tttthaa| punaH kIhaka amanoramamiti na manoramaM manaso nAhAdakamityarthaH // 5 // snigdha iti // zakanadarzane zakunAvalokane sA kSamA vasuMdharA kSamA samarthA kIdRzI snigdhapuSpaphalapallavamA iti snigdhAHsacikkaNA navInatvAt puSpaphalapallavAH pratItA yeSa evaM vidhA dumA vRkSAH yasyAM saatthaa|punH kIdRzI ziSTalokamukhasaMcarA iti ziSTA manaHkAladhyarahitAHye janAH teSAM mukhenAnAyAsena saMcarosaMcaraNaM yasyAM sA tathA punaH kIdRzI samA iti aviSamA devakhAtAdirahitA sutarAmatizayena sarvataH sarvasmin pradeze manoramA mnohaarinniityrthH||6|| nivrtnaaniiti||ih cakravartiprayojanecakravartikA. yadize paMcadazanivartanAni uditAni kathitAni sAmaMtapRthvIbhRdamAtyakAryeSviti svadezanikaTavartibhUbhRtsAmaMtaH pRthvIbhadrAjA amAtyaH sacivaH sAmaMtazca pRthvI. bhacca amAtyazceti pUrvamitaretaradvaMdvaH tataH karmadhArayaH / eteSAM kAryeSu nava nivartanAni kathitAni janAMtarANAmitarajanAnAM trINi nivartanAni // 7 // // bhASA // . STamAMsake AhArakartA prANI jahAM hAya~, aura manakU AlAda na karai bhayayukta hoya aisI pRthvI jahAM hoya, tahAM 'zakuna' dekhano nahIM // 5 // snigdha iti // cikkaNa navIna puSpa phala pallava jinameM aise vRkSa jA jagaha hAya~ zuddhamanake sajana manuSyana ko sukhapUrvaka vicarano jahAM hoya aura samAna hoya, aura sarvadezameM mana prasanna karanevAlI hoya aisI pRthvI zakanake dekhanemeM yogyahai // 6 // nivartanAnIti // yA pRthvImeM cakravartI rAjAnake kAryameM paMDada nivartana kahahaiM, aura apane dezake nikaTavartI grAmanako adhipati hoya so sAmaMta aura rAjA, aura maMtrI inake kAryameM no nivartana kahehaiM, aura manuSyanake kAryameM tIna ni Aho! Shrutgyanam : i
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ podkiiruteadhivaasnprkrnnm| (97) caturguNaiH syAdazabhiH kramaistu nivartanaM tatra same prdeshe|| zileSTikApAdapamRttikAbhiH kAryANi catvAryatha toraNAni // 8 // bhUmitrayaM tatra nivezanIyaM ctushcturmaasvibhaagyuktyaa|| varSe vidheyaM ca tatazcaturdA tisropyavanyaH sudhiyA krameNa // 9 // // TIkA // caturguNairiti // caturguNairdazabhiH kramaiH same pradeze nivartanaM syAt / atra kramazabdena ekaM pAdamukSipya yAvadbhUmipradezamucyate tAvAnbhUmipradezaH krama ucyate atra kramazabdena kiMcidadhikaM hastamAtraM vivakSitamanyatra, parimANAdau kramazabdena vaMzArdhamucyate yduktmnytr| 'vaMzArdhasaMkhyaizca kramo'bhiyuktaH' iti| anyatra kSetraparimANAdau dazahastaparimANo vaMzaH viNshtivNshainivrtnmiti|tduktmnytr syAyojana kozacatuSTayena tathA karANAM dazakena vNshH|| nivartanaM viMzativaMzasaMkhyaiHkSetraM caturbhizca bhanivaddham iti tatranivartane caturastraM maMDalaM kuryAt tatra caturdikSa catvAritoraNAni catvAri dvArANi kAryANi kaiH zileSTikApAdapamRttikAbhiriti pUrvasyAM zilAbhiH dakSiNasyAmiSTikAbhiH ITa iti prasiddhAbhiH pazcimAyAM pAdapairuttarasyAM mRttikaabhiH|| // 8 // bhUmitrayamiti // catuzcaturmAsavibhAgayuktyeti caturNA caturNA mAsAnAM // bhaassaa| vartana kahe haiM // 7 // caturguNairiti / samAnapRthvImeM cAlIsakramanAma peMDa karake eka nivartana hoya hai kamanAma kachu adhika ekahAtha yAmeM to kahyo hai aura zAstrameM kramanAma pAMca hAtha kohai, aura daza hAthako vaMza hoya hai, aurabIza vaMzako eka nivartana hoyahai, yA rIti karake dAyasai hAthako nivartana hoyahai, jA zakunameM jitane nivartana kahe haiM pUrva utanehI nivartanake parimANameM caturasra maMDala karai tAmeM cAra dvAre yA rItasUM kareM pUrvameM zilAnakarake, aura dakSiNameM IMTakarake, aura pazcimameM vRkSanakarake, aura uttarameM mRttikAkarake aise cAroM dizAnameM dvAre cAra banAve // 8 // bhUmitrayamiti // cAracAra mahInAnake vibhAgakI racanAkarake tA nivartanasthalameM tIna bhUmi karanI ina tInabhUminake cAra vibhAga karake varSa karano buddhimAn puruSakarake jAdezameM jahAMte varSako prAraMbha hoya tAsU Adileke kramakarake Aho ! Shrutgyanam
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ (98) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| evaM narodvAdazadhA vibhajya kuryAcaturviMzatidhA tatastAHpunaryatheSTaM pravibhajya kArya yAvadinaM kAlavinirNayAya // 10 // yatra pradezezakuno'nukUlaH phalAya vijJaiH kathitaH sa kaalH|| yatra pradeze pratikUlavartI bhavetsa kAlaH phalanAzanAya // // 11 // yadA dinasaMgrahalanazuddhistArAbalaM candramaso balaM ca // puMsAM tadAbhIpsitakAryasiddhayai pratyakSarUpaM zakunaM nirIkSyam // 12 // // TIkA // yo vibhAgaH tasya yuktiH racanA tayA tatra nivartanasthale bhUmitrayaM nivezanIyaM tata stisrovanyazcaturdhA vibhajya varSa vidheyaM mudhiyA paMDitena krameNeti kecittu catuzcaturmAsavibhAgena tatra nivartanasthale varSa nivezanIyaM tataH mudhiyA paMDitena krameNa yasmindeze yato varSaprAraMbhastadAdikameNa tisropyavanyazcaturdhA vidheyAH vibhajanIyA ityrthH||9|| evamiti / / naro manuSyaH evamiti pUrvoktaprakAreNa tAzcaturvibhaktA avanyaH dvAdazavA vibhajya mAsanirNayaM kuryAttatastAzcaturviMzatidhA vibhajya pakSani yaM kuryAt punaryathecchaM svecchayA pravibhajya yAvadinamiti yAvadinaparyantaM nirNayo bhavati tAvatkAlavinirNayAya kAryamagre prayojanAbhAvAt na krtvymityrthH||10|| yoti // yatra deze zakuno anukulaH sa kAlaH vijJaiH phalAya kathitaH yatra pradeze pratikUlavartI zakunaH sa kAlaH phalanAzAya bhavati // 11 // yadeti // yadA dinasaMgrahalamazuddhirbhavati tatra dinaM divasaH RkSaM nakSatraM grahAzcandrAryamAdayaH // bhaassaa|| varSa karano // 9 // evamiti. // tA pIche pUrvaprakAratUM tA pRthvIke dvAdaza vibhAga karake mAsa nirNaya kare, aura tApIche cauvIsako bhAga dekarake pakSa nirNaya kare phira apanI i. cchApUrvaka vibhAga dekarake jitane dina paryaMta nirNaya karano hoya titanehI kAla nirNayake artha karano yogyahai // 10 // yatreti // jAdezameM zakuna anukUla hoya vo kAla vijJapurupanakarake phalake artha kahyo hai, aura jA pradezameM pratikUla zakuna hoya vo kAla phalake nAzake artha hoya // 11 // yadeti // jyotiSa zAstrasUM vicArakarake jaba dina nakSatra graha Aho! Shrutgyanam
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ podkiiruteadhivaasnprkrnnm| (99) kSINacaMdratithiduHsahAnilaM dRSitaM dharaNikaMpanAdinA // pUrvabajaladasaMkulAMbaraM varjayecchakunadarzane dinam // 13 // // ttiikaa|| pratItAH lamaM meSaprabhRti teSAM zuddhiHsyAt / punaH tArAvalaM yadA bhavati tArAsvarUpaM caivam "janmarza gaNayedAdau caMdrabhakSAvadhi punH| navabhistu haredbhAgaM zeSAstArA vinidizet // tatrottamA vedaSaNmukhAsyAMkapramitAHmadhyamAzcandralocanavamupramitAH jagha- . nyAH vhisaagrkaamvaannprmitaaH| yadA punaH caMdramaso balaM bhavati tadvalaM tvevaM svajanmarAzyapekSayA dvAdazarAzisthacaMdraphalaM yathA / "janmasthaH kurute puSTiM dvitIye nA. sti nivRtiH| tRtIye rAjasammAnaM caturthe kalahAgamam // 1 // paMcame ca patibhraMzaH sssstthepyrthsmaagmH|| samame cAtipUjA syAdaSTame praannsNshyH||2||nvme klezabAhulyaM dazame kaarysiddhyH||ekaadshejyonityN dvAdaze maraNaM dhruvam ||3||shuklpksse dvitIyazca paMcamo nvmHshubhH||iti tArAcaMdrAdau tathA kAlacaMdro'pi tyAjya tatsvarUpaM tvevm| "kramAcaMda 1 vANAM5ka9 cala2 rasA 6zva dazA10gnya 3 zva7 vedA4STa 8rudA11 zvamAsA:12 karotyArtimatra sthitaumAnavAnAmayaM kIrtitaHkAlacaMdro munIMdaiH" iti sthitaM yadaitAdRksAmagrI pUrNA bhavati tadA puMsAm abhIpsitakAryasiddhyai pratyakSarUpamiti pratyakSaM dRzyamAnaM rUpaM yasya tattathAzakunaM nirIkSyaM vilokniiym||12||kssiinncNdeti / / evaMvidhaM dinaM zakunadarzane vrjyet| kIdRzaM kSINacaMdatithiduHsahAnilamiti kSINaHcaMdro yasyAmevaMvidhA tithiH duHsahonilo vAyuryasmiMstattathA / punaH kIhak dUSitaM doSaduSTaM kena dharaNikaMpanAdinA AdinA aadishbdaadulkaapaataadinetyrthH| punaH kIdR jaladasaMkulAMbaramiti jaladena meghena saMkulaM kaluSIkRtamaMvaraM viyadyasmistattathA pUrvavaditi kSINacaMdrAdivat amAvAsyAvat // 13 // // bhASA // . lAyanakI zuddhi hoya, aura caMdrabala hoya tA dinA vAMchita kAryakI siddhike artha pratyakSarUpa zakuna taiseMhI dekhabo yogya hai // 12 // kSINacaMdrati // kSINacaMdramA kSINatithi hoya duHsahapavana jA dina hoyaM pRthvI kaMpana vajrapAta bijalI pAtAdika karake dUSita hoya, aura meghakarake Akula AkAza jAdina hoya aiso dina zakunake dekhabemeM varjita karano // 13 // Aho! Shrutgyanam
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) vasaMtarAjazAkune-saptamo vargaH snAtaHprazAMtaH kRtadevakAryaH zuklAMzukaH kalpitamaMgalAzIH // maunI samaM zAkunikena yAyAyAmeMtime pazcimatoraNAMtam // 14 // zilAtale tatra vidhAya hemnA raupyeNa piSTairathavA supiSTaiH // nivezanIyaH kapilo maharSiH zyAmAyugaM cASTadale sroje||15|| tato'nulipetsahalokapAlaiH krameNa sarvAnapi caMdanena // AcchAdya zuklAhatavastrayugmaiH zuklena sUtreNa viveSTayettAn // 16 // // TIkA // snAtaiti ||shaakuniken samam aMtime yAme toraNapazcimAMte yAyAdgacchet / kIdRzaH srAta iti prathamaM kRtasnAnaH prazAMta itikrodharAhityena zItalatA prAptaH kRtadevakArya iti kRtaM devapUjAprabhRti yena sa tathA zuklAMzuka iti zukkaM zvetaM aMzukamaMvaraM yasya sH| "vastramAcchAdanaM vAsazcailaM vasanamaMzukam"ityamaraHtathA kalpitamaMgalAzIriti kalpitA racitA maMgalArthamAziSo yasya sa tathA maunIti maunavAnpuruSa iti zeSaH 14 // zilAtala iti||ttrshilaatle zilApIThehenAsuvarNenarUpyeNarajatena athavA supiSTaiH godhUmAdicaNaHkapilamunimUrti vidhAya tatra kapilamuniriti matti mUrtimatorabhedI. pacArAtjJeyaM nivezanIyaH sthaapyH| zyAmAyugaM ca nivezyaM sthApanIyaM kasminpUrvoktarItyA zilopari vihite aSTadale saroje kamale // 15 // tata iti // tataH sthApanAnaMtaraM sarvAnapi caMdanena anuliNpet| kaiH lokapAlaiH saha punaH kiM kuryAt zuklAhatavastrayugmairiti zuklAni zvetAni ahatAni akhaMDitAni sadRzAni vA yAni va // bhaassaa|| snAtaM iti // mrAnakarake zAMtarUpa zIla svabhAvavAn hoya saMdhyopAsana pUjA sevA kara kSetavastra dhAraNakarake maMgalake artha AziSakara maunadhAra jAko zakuna hoya tAkU saMgaleke dinake pichale praharameM toraNake pazcimadvArake samIpa jAya // 14 // zilAtala iti // zilAke Upara aSTadalakamala karake tAkamalameM suvarNakI athavA cAMdIkI athavA cUnakI athavA kapilamunikI mUrti banAyakarake sthApana kara, aura zyAmAko yugala tAma sthApana karai // 15 // tataiti // sthApana kiye pIche lokapAla devatAnakarake sahita caMdanakara lepana Aho ! Shrutgyanam
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ podkiiruteadhivaasnprkrnnm| (101) balyarghapuSpAkSatadhUpadIpairabhyarcayedakSiNayA ca sarvAn // homo dazAMzena ca maMtrajApAttato vidheyo madhunA smidbhiH|| // 17 // maMtrapratiSThArcanajApyahomeSvAvAhane caivaM niyojanIyaH // pRSThe dinezaM pravidhAya kuryAtpUrvoditaM srvmudaarcetaaH||18|| // TIkA // strayugmAni taistairAcchAdya tAnpUrvoktAn zuklena sUtreNa viveSTayet // 16 // balyarghati // sarvAn tAnabhyarcayet pUjayet kaiH balyarghapuSpAkSatadhUpadIpairiti baliH bhakSya vastunaH puro Dhaukanam / arghaH jalabhRtapAtrasya puraH sthApanaM puSpANi prasiddhAni akSatAH taMDulAH dhUpaH pUrva pratipAditaH dIpaH prasiddhaH dakSiNayA ceti dakSiNA homAnaMtaraM brAhmaNebhyo dAnAha dravyaM tathA tataH abhyarcanAnaMtaraM maMtrajApAt madhunA kSaudeNa samidbhiH homo vidheyaH kena dazAMzena dazamabhAgenetyarthaH // 17 // maMtra iti / eSaHmaMtraH pratiSThArcanajApyahomeSu AhvAne ca niyojanIyaH tatra pratiSThA sarveSAM samyakprakAreNa sthApanam abhyarcanaM caMdanAdinA'nulipanaM jApyo japaH homaH pUrvoktasteSu AvAhanaM pUrvoktAnAmAhvAnaM tasminnarthAdvisarjane'pi etatsarvaM pUrvoditaM pRSThe pRSThabhAge dinezaM sUrya vidhAya kRtvA kuryAt / kIdRka udAracetA iti udAraM asaMkucitaM cetazcittaM yasya sa tathA pRSThe raviM vidhAyeti pratipAdanAn rajanyAmeva sarva kuryAdityarthoM labhyate athavA divasasya caturthapraharapaTikA catuSkamArabhya rAtrighaTikAcatuSTayaM yAvatpazcimAdizaH pradIptavAnsUryastAvatsUryasya pRSTavidhAnatvaM yuktamityarthaH / maMtrazcAyam / OM namo bhagavati podaki kRSNazakunizvetapakSiNi pAMDavo // bhaassaa|| kara phira akhaMDita zvetavastranake yugmaleke AcchAdanakarake phira sabakU zvetasUtrakara veSTana kare // 16 // blypiti|| phira unako arghya puSpa akSata dhUpadIpa balibhakSya aura dakSiNA ina. karake pUjana karai tA pIche jApate dazAMza sahata aura samidhAkarake havana karano // // 17 // maMtra iti // mUlameM Upara kahyo jo maMtra tAsUM pratiSThA devatAnako sthApana aura caMdanAdika karake lepana karano japa homa AvAhana yA ekahI maMtrasUM saba karano nirjanava Aho! Shrutgyanam
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| mNtrH||AUM namo bhagavati podaki kRSNazakuni zvetapakSiNi pAMDavopakAriNi pAMthobhayataTapracAriNiM vRkSagulmalatAvAsini sarvAMgasuMdari sarvakAryAsAdhini devi divyamUrtidhare satyavAdini Agaccha Agaccha / mama ciMtitaM kArya satyaM brUhi brUhi OM hrIMphaTsvAhA // OM hrIM prajApataye svAhA // ayaM maMtraH / jJAnamudrayaikamaMkitaM karaM pustakena cihnitaM tathAparam // bibhratI himeMdukuMdadIdhiti paMkajAsanAM smaretsarasvatIm // // 19 // tato gRhItvA khaTikAM svakArya zilAtale tatra zubhe vilikhya // sidhyatvidaM me bhagavatyavinAdukkoti devyai vinivedanIyam // 20 // // TIkA // pakAriNi pAthobhayataTapracAriNi vRkSagulmalatAvAsini sarvAMgasuMdari sarvakAryasA dhini devi divyamUrtidhare satyavAdinyAgaccha Agaccha mama ciMtitaM kArya satyaM brUhi brUhi OM hrIM phaT svAhA OM hrIM prajApataye svAhA // 18 // jJAnamudrayati / / pUrvameva vyAkhyAtam // 19 // tata iti // tataH tadanaMtaraM iti devyai vinivedanIyaM kiM kRtvA ityutkA itIti kiM he bhagavati mamedaM kAryamavidhAsidhyatu / kiM kRtvA khaTikAM gRhItvA tatra tasmiJchubhe zilAtale svakArya vilikhya likhitvA // 20 // // bhaassaa|| nameM sUrya pazcimameM jaoNya jabasUM karai arthAt rAtrimeM saMpUrNa kare // maMtra // OM namo bhagavati podaki kRSNazakuni zvetapakSiNi pAMDavopakAriNi pAMthobhayataTapracAriNi vRkSagulmalatAvAsini sarvAMgasuMdara sarvakAryArthasAdhini devi divyamUrtidhare satyavAdini Agaccha Agaccha mama ciMtitakArya satyaM brUhibrUhi OM hrIM phaT svAhA OM hrIM prajApataye svAhA // isa maMtrakA uccAraNa karai // 18 // eka hAthameM jJAnamudrA dUsare hAthameM pustaka dhAraNa kara caMdramA aura kuMdake puSpakIsI kAMti dhAraNa kare aura kamalAsanameM sthita aisI sarasvatI tAya smaraNa karai // 19 // tata iti // khaDiyAsU 'zilAke tale apano kArya likha karake unake agADI he bhagavati mero kArya nirvighrapUrvaka siddha hoya, aise kahakarake devIke artha apano kArya nivedana Aho! Shrutgyanam
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 103 ) podakIrute adhivAsanaprakaraNam / tato'rcayitvA'khilatoraNAni viveSTayetpAMDuravastrasUtraiH // udIrayenmaMtramathArjunasya nAmAni nAmAni ca kRSNikAyAH // // 21 // arjunaH phAlgunaH pArthaH kirITI zvetavAhanaH // bIbhatsurvijayaH kRSNaH savyasAcI dhanaMjayaH // 22 // ityarjunanAmAni // atha podakInAmAni // zyAmA varAhI zakunI kumArI durgA ca devI caTakA tathomA // tvaM podakI pAMvikA tvameva tvaM kRSNikA tvaM sitapakSiNI ca // 23 // tvaM brahmaputrI zakunaikadevI dhanurdharI pAMthasamUhamAtA // pratyakSarUpA bhagavatyamoghe namo'stu tubhyaM kuru me'rthsiddhim||24|| // TIkA // tataiti // tataH svakAryanivedanAnaMtaraM akhilatoraNAni arcayitvA pAMDuravastra sUtraiH zvetavasana sUtraH viveSTayet tataH maMtramudIrayet uccArayet arjunasya nAmAni kRSNikAyAzca podakyA nAmAnyuccArayedityarthaH // 21 // athArjunanAmAnyAha arjunaH phAlgunaH pArthaH kirITI zvetavAhanaH / bIbhatsurvijayaH kRSNaH savyasAcI dhanaMjayaH gatArthAnyarjunanAmAni // 22 // atha podakInAmAni zyAmA iti // zyAmA varAhI zakunI kumArI durgA ca devI caTikA tathomA // tvaM podakI pAMDavikA tvameva tvaM kRSNikA tvaM sitapakSiNI ca // 23 // tvaM brahmaputrI zakunaikadevI dhanurdharI pAMthasamUhamAtA || pratyakSarUpA bhagavatyamoghe namostu tubhyaM kuru me si // bhASA // kare // 20 // tata iti // tAche sabatoraNanako arcanakarake zvetavastra sUtrakara veSTana kare phira pUrva kahyo jo maMtra aura arjuna ke kRSNikAke nAma tinai uccAraNa kare // 21 // arjuna iti // arjunaH phAlgunaH pArthaH kirITI zvetavAhanaH / bIbhatsurvijayaH kRSNaH savyaptAcI dhanaMjayaH // ye dazanAma arjunake haiM // 22 // zyAmeti // zyAmA varAhI zakunI kumArI durgA devI caTikA umA tumahI podakI tumahI pAMDavikA tumahI kRSNikA ho, tumahI zvetapakSiNI ho // 23 // tvaMbahmaputrIti // tumahI brahmaputrI ho, tumahI zakunakI eka devI ho tuma dhanurddharI pAMthasamUhako mAtAho tumapratyakSarUpA ho he bhagavati Aho! Shrutgyanam
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 104 ) vasaMtarAjazAkune- saptamo vargaH / yugmam // grAmyeNa tulyazcaTakena nIlo yo'sau pumAnpADurapuMDapakSaH // laghvI tato dhUmanibhA ca nArI tatpodakIyugmamudAharati // 25 // vilokite pakSiNi tatra tasmai samaMtrako'rvaH zirasA nivedyaH // dRzyeta cetpAMDavikA na tasminnarghastadA toraNa eva deyaH // 26 // bhaktyA tataH zAkunikaM prapUjya tAM pakSipUjAM vinivedya tasmai // dhyAtvA svakArya hRdayena sarva gacchetsvagehaM vihitapraNAmaH // 27 // // TIkA // ddhim // yugalaM gatArtham // 24 // grAmyeNeti // grAmyeNa caTakena tulyavarNena nIlaH yaH sa pumAn kIdRk pAMDurau puMDrapakSau yasya sa tathA puMDUM tilakasya sthAnaM gRhyate yadvA puMDrau puSTAvityarthaH / tato laghvI dhUmanibhA dhUmasadRzavarNA nArI tatpodakIyugmamudAharati kathayaMtItyarthaH // 25 // vilokiteti // tatra tasminpradeze vilo - kite dRTe pakSiNi tasmai zakunAya samaMtrako'rdhaH maMtreNa saha vartamAnaH maMtroccAraNapUrvarvakam arthaH zirasA praNamyeti shessH| nivedyaH nivedanIyaH cedyadi tasminpradeze pAMDavikA podakI na dRzyeta tarhi ardhastoraNe eva deyaH pradAtavya ityarthaH // 26 // bhaktyeti // tatastadanaMtaraM punaH saH svagehaM gacchet / kIdRgvihitapraNAma iti vihitaH kRtaH praNAmo yena sa tathA / kiM kRtvA prapUjya pUjAM vidhAya kaM pUrvoktaM bhaktyA zAkunikaM zakunAcAryam / punaH kiM kRtvA tAM pakSipUjAM tasmai gurave nivedya / punaH kiM kRtvA svakAryaM nikAmamatyarthaM hRdayena manasi dhyAtvA vimRzya // 27 // // bhASA // tumhAre artha namaskAra ho tuma merI artha siddhi karo // 24 // grAmyeNeti // grAmameM ciDI hoya ina ko tulya hoya nIlavarNa jAko hoya, aura zvetavarNake, aura puSTa aise jAke paMkha hoya jo aiso hoya so to puruSa jAnano, aura jo choTI hoya dhUma koso varNa jAko hoya vA strI jAnanI inakUM pAdakIko yugma kahaiM haiM // 29 // vilokite iti // ye pakSI jo dakhi tatra tA pakSIko ardha maMtra bolakara mastaka namAya ardhya nivedana karai vA isameM to - raNameMbhI ardhya deno yogyahai // // 26 // bhaktayeti // tApIche bhaktikarake zakuna ke AcAryaka Aho! Shrutgyanam
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrutaadhivAsanaprakaraNam / ( 105 ) mantro'rjunAkhyAH zakunestathAkhyAH sarvatra pUjAdividhau prayojyAH // pUja ( vidadhyAdbhavane vane ca homaM dazAMzena japAdvidadhyAt // 28 // bhojayedatha guDAjyapAyasaiH zraddhayA katipayAH kumArikAH // AtmanApi vidadhIta bhojanaM tadguru svajanabaMdhubhiH samam // 29 // tato rajanyAM samudIrya maMtra dhyAtvA ca devIM vidhinoditena | vicArya kArya manasA samastaM zayIta bhUmau vijane vratasthaH ||30|| atha prabhAte'bhyudite dineze sahAyavAnnirmalazukkuvAsAH // bhUyaH samaM zAkunikena yAyAdanAkulastoraNabhUmibhAgam // 31 // // TIkA // maMtra iti // maMtraH pUrvoktaH arjunAkhyA: arjunanAmAni tathA zakane: pAMDavikAyAH AkhyAH sarvatra pUjAvidhau prayojyAH pUjAM bhavane gRhe vidadhyAt vane ca japAt dazazina tadazamabhAgena homaM vidadhyAt // 2 // 28 // bhojayediti // atheti gRhapUjAnaMtaraM katipayAH kumArikAH zraddhayA bhojayet / kaiH guDAjyapAyasairiti guDaH prasiddhaH AjyaM sarpiH pAyasaM dugdhaM vA paramAnnaM tairityarthaH / AtmanApi svayamapi tadbhojanaM vidadhIta / kathaM samaM saha kaistadgurusvajanabaMdhubhiriti sa cAsau guruzceti tadguruH zakunAcAryaH svajanAH pratItAH bAndhavaH bhrAtaraH taiH sArddhamityarthaH // 29 // // tata iti // pUrvameva vyAkhyAtam // 20 // atheti // athAnaMtaraM // bhASA // pUjA karake vo jo pakSIkI pUjA gurunakUM nivedana karake apane hRdaya meM kArya - cArake gurunakUM namaskArakara phira apane gharakUM gamanakarai // 27 // maMtra iti // gharameM vA vanameM pUrva kahyo jo maMtra, aura arjunake nAma, aura zyAmAke nAma ye sarva pUjAvidhi meM uccAraNakarai aura japate dazAMza havanakare // 28 // bhojayediti || pUjA kare pIche zraddhAkara guDa ghRta pAsa ina karake kitanI kumArI kanyA jimAve phira guru svajana bhaiyA baMdhu inasahita Apa bhojanakarai // 29 // tata iti // itano kare pIche vratI rAtri meM maMtra uccAraNa kara vidhipUrvaka devIko dhyAnakarai manameM sarva kArya vicArakarake vanameM vA gharameM pRthvI meM zayana karai // 30 atheti // prabhAtasamayameM sUryako udaya hoya taba sahAyI manuSya do tInaleke zuklavastra Aho! Shrutgyanam
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ (106) vasaMtarAjazAkuna-saptamo vrgH| zyAmAM purastAdavalokya tasminnudIrya maMtraM kusumAkSatAbhyAm // vidhAya pajAM pravidhAya pRSThe dinAdhinAthaM zakunAni pazyet // 32 // tirohite tatra ca toraNA te nirUpya bhadrANyazubhAni tadvat // zyAmAyugasyAMgaviceSTitAni kalpyaM phalaM tAdRzamAtmakAyeM // 33 // prazna prazAMte na nirIkSate cetapakSI bhavettatkaraNIyanAzaH // prazna pradIpte na nirIkSate cetpakSI bhavettatkaraNIyasiddhiH // 34 // // ttokaa| bhUyaH punarapi zAkunikena zakunAcAryeNa samaM toraNabhUmibhAgaM yAyAt / kasminprabhAte abhyudite udayaM prApte dineze sUrye sati sahAyavAniti svalpaparicchadayuktaH / punaH kIdRzaH nirmalazuklavAsA iti nirmalaM zuknaM vAso yasya sa tathA / punaH kIdRzaH anAkulaH sthiracittaH // 31 // zyAmAmiti // tasmiMstoraNe zyAmAM purastAdagre'va lokya maMtramudIrya kusumAkSatAbhyAM puSpataMDulAbhyAM pUjAM vidhAya dinAdhinAthaM pRSThe pRSThabhAge pravidhAya kRtvA zakunAni pUrvoktAni pazyedrilokayet // 32 // tirohite iti // tirohite vRkSAcchAdite tatreti tasmistoraNAMte zyAmAyugasya strIpulakSaNapodakIyugalasyAMgaviceSTitAni bhadrANi zubhAni azubhAni tadviparItAni nirUpya jJAtvA tadvat zyAmAyugasyAMgaviceSTitavat puruSeNa AtmanaH kArye tAdRzaM phalaM kalpyaM kalpanIyaM kacittoraNeneti pATho dRzyate tatra toraNena kRtvA tirohita ityarthaH kartavyaH // 33 // prazna iti // pradIpte ugrakAryaprazne sati // bhaassaa| paharake zakunAcAryakU saMgaleke toraNabhAgake vahAM jAya // 31 // zyAmAmiti // tA toraNameM agADI zyAmAkU dekha karake maMtra bolakarake puSpa akSatanakara pUjA karake phira sUryakU pazcimadizAmeM karake pUrva kahe je zakuna tinheM vilokana kare // 32 // tirohita iti / / vRkSakara AcchAdana hoya rahyo aiso jo toraNako samIpa tahAM zyAmA yugakI ceSTA zubha azubha viparIta jAnakarake pherapuruSa tA zyAmAyugake aMga kI ceSTAkIsI nAI apane kAryameM phala jAnano // 33 // prazna iti // dharmasaMbaMdhI prazna hoya aura jo pakSI na dIkha Aho! Shrutgyanam
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute zatiprakaraNaM dvitIyam / ( 107 ) iti podakIrute adhivAsanaprakaraNaM prathamam // 1 // zAMtadIptakakubhAdivizeSaH kathyate ca sa kilAyamazeSaH // te bhavati yatra manuSyaH sarvathA zakunasaMvidadhRSyaH // // 35 // dagdhA digaizI jvalitA digeMdrI saMdhukSitA cAniladikkrameNa || rAtryaMtayAmArdhamabhipravartyasyAdyAvadardhapraharo dinasya // 36 // // TIkA // pakSI cenna nirIkSate tadA tatkaraNIyasiddhirbhavet / prazAMte dharmasaMbaMdhini prazne pakSI cenna nirIkSate tadA tatkaraNIyanAzo bhavet // 34 // iti zrI zatruMjayakaramocanAdisukRtakAri mahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute adhivAsanaprakaraNaM prathamam // 1 // zAMtadIptati // athAsmAbhiH kila iti satye apamazeSaH samastaH zAMtadIpta kakubhAdivizeSaH kathyate prakaTIkriyate / yatra yasminniyaM zAMtA dik iyaM pradIptAdika ityAdiko yo vizeSaH tasmin hRgate manasi dhRte manuSyo mAnavaH sarvathA zakuna saMvicchakunajJAnaM tasyA adhRSyaH dhaSituM tiraskartumazakyo bhavatItyarthaH // 35 // dagdhA digaizIti // lokadvayaM pUrvameva vyAkhyAtaM tathApyatra vyAkhyAyate // 36 // bhASA / / to kAryako nAza hoya, aura jo ugrakAryako prazna hoya pakSI jo na dIkhe to kAryakI siddhi hoya // 34 // iti zrIjaTAzaMkara tanUjanmajyotirvidvara zrIdhara viracitAyAM vasaMtarA - jazAkuna bhASATIkAyAM podakIrute adhivAsanaprakaraNaM prathamam // 1 // zAMtadIpneti // zAMtA dIptAdika ATha dizA aba kahaiM haiM jo manuSya inakUM manameM jAnato rahe to sarvathA zakunavettAnameM yogya hoya // 35 // dagdhA digaizIti // cAra ghaDIke taDakeMsa lekara dinako arddha prahara hoya tAvat IzAna dizA dagdhA, aura aiMdrI dizA Aho! Shrutgyanam
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| IdRzaM viSuvatobhaveddayAdekSiNAyanadine tu zAMkarI // pAvakI jvalati cottarAyaNe bhasmadhUmasahite tu paarshvyoH||37|| // TIkA // IdRzamiti // rAtryaMtayAmArdhAdArabhya yAvatprabhAte ghaTikAcatuSTayaM tAvadagdhA digaizI jvalitA digandrI saMdhukSitA analadigbhavati tataH dvitIyamahare pUrvadigdagdhA amikUNirdIptA dakSiNadigdhUmitA tRtIyaprahare amiMdigdagdhA dakSiNadigdIptA nairRti dhUmitA anyAH paMca zAMtAHtatazcaturthaprahare dakSiNadigdagdhA naiRtikUNirdIptA pazcimadigdhUmitA anyoH paMca zAMtAH paMcamaprahare naiRtirdagdhA pazcimadigdIptA vAyavya kUNicUMmitA anyAH paMca zAMtAH SaSThe yAme pazcimadigdagdhA vAyavyakUNirdIptA uttara digdhUmitA anyAHpaMca zAMtAH saptame prahare vAyavyakUNirdagdhA uttaradigdItAIzAnakUNi mitA anyAHpaMcazAMtAH aSTameprahare uttaradigdagdhA IzAnakUNirdIptA pUrva digdhUmitA anyAH paMca zAMtAH punaH prabhAte pUrvoktameva IdRzaM dagdhAdisvarUpaM vissuvtoiiyomsstulyorbhvet| "samarAtriMdive kAle viSuvadviSuvaMcatat" ityuktestatraiva tatsaM, // bhASA // jvalitA, aura agnidizA saMdhukSitA // 36 // IdRzamiti // rAtrike aMtayAmako arddha praharate lekara jabataka prabhAtakI cAra ghaDI taba tAI IzAnadizA dagdhA, aura iMdrakI pUrvadizA jvalitA, aura agnidizA saMdhukSitA hoya hai tA pIche dUsare praharameM pUrvadizAdagdhA aura agnikoNa daptiA dakSiNadizA dhUmitA, aura tRtIya praharameM agni koNa dagdhA, dakSiNadizA dIptA, nairRti dizA dhUmitA aura je pAMcoM dizAte zAMtA haiM, aura tA pIche caturtha praharameM dakSiNadizA dagdhA, naiti dizA dIptA pazcima dizA dhUmitA, aura pAMco dizA zAMtA, aura paMcama praharameM naiti dizA dagdhA, pazcima dizA dIptA dagdhA, vAyavya koNa dhUmitA, aura pAMcoM dizA zAMtA chaThe praharameM pazcima dizAdagdhA, vAyavyadizA dIptA, uttara dizA dhUmitA, aura pAMcoM dizA zAMtA haiM aura sAtaveM praharameM vAyavya kUNadagdhA, uttara dizA dIptA, IzAnadizA dhUmitA, aura pAMcoM dizA zAMtA AThaveM praharameM uttara dizA dagdhA, IzAnakUNa dIptA, pUrvadizA dhUmitA, aura pAMcoM dizA zAMtA, meSa tulAke sUryahoya taba Aho! Shrutgyanam
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute zAMtaprakaraNaM dvitiiym| (109) ardhe dinasya prahare'vaziSTe yAvanizAyAH praharArdhamAdyam // syAtpazcimAzA raviNAtra gUDhA gamyojjhite dhUmitabhasmavatyau // 38 // pratyekamevaM satataM sumeroH pradakSiNAbhyAgamanena sarpana // divArajanyoH praharASTakena bhuMkte dizo'STau savitA krameNa // 39 // // TIkA // bhavAttu punaH dakSiNAyanadine kAya dine zAMkarI IzAnadik jvalati tathA uttarAyaNadine makarAyadine pAvakI vahidigjvalati / tatpArzvayorbhasmadhUmasahite bhavataH ayamarthaH yadA zAMkarI jvalitA tadA uttarA bhasmitA pUrvA dhUmitA yadA pAvakI jvalitA tadA pUrvA bhasmitA dakSiNA dhUmitA syAt // 37 // tadeva darzayati ardhe iti // gatArtham // 38 // pratyekamiti / / evaM pUrvoktaprakAreNa pratyekaM digvibhAgaM praharamAtrAvasthAyitvena savitA sUryaH krameNa paripATyA aSTau dizaH bhukte kena divArajanyoHpraharASTakena / kiMkurvan sarpan gacchanmumeroH pradakSiNAbhyAgamaneneti pradakSiNayA abhyAgamanaM paryaTanaM tena sumeroH pradakSiNAM kurvatrityarthaH // 39 // // bhASA // dakSiNAyana uttarAyaNa kAla hoya hai dAkSiNAyana dinameM IzAna dizA jvalati kahe dagdhA, aura uttarAyaNa dinameM agni dizA jvalati kahe dagdhA, inake pasabADenakI dizA bhasmA dhUmavatI arthAt jaba zAMkarI jo IzAna dizA jvalitA hoya taba uttara dizA bhasmitA, aura pUrva dizA dhUmitA, aura jaba agnidizA jvalitA hoya taba pUrvadizA bhasmitA, aura dakSiNa dizA dhUmitA, hoya yA prakAra jAnano // 37 // arddha iti // dinake praharako arddhavAkI rahai aura jabatAI rAtrike Adyapraharako arddha tabatAI pazcimAdizA sUryakarake vyApta hoya aura jo sUrya jAkU choDiAye aura jA dizAkU agADI jAyage ye donoM dizA dhUmitA bhasmavatI kaheMhaiM // 38 // pratyekamiti // eka eka dizAnameM eka eka praharasthita hoya kara sUrya kramakarake sumeruparvatakU dakSiNAvarta karata rAtridinake ATha prahara Aho! Shrutgyanam
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 110 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / dugdhA diguktA dinanAthamuktA vivasvadAptA bhavati pradIptA // sA dhamitA yAM savitAM prayAtA zeSA digaMtAH khalu paMca zAMtAH // 40 // dagdhapradItodgatadhUmazAMtadizAM yadA sAMsthitamantarAle // zeSaM tadAzAyugalaM vimizramAhuryathAsannaphalaM phalajJAH // 41 // yasyAM sthito'rkastadupakrameNa digjvAlinI dhamavatI tadanyA // chAyA jalA kardamitA dharitrI bhasmAnvitAMgAravatI tatheti // 42 // // TIkA // I0 dgdheti||puurv vyAkhyAtam // 40 // dagdha iti // AsAM dagdhapradIptodgatadhUmazAMta dizAM yadatarAle AzAyugalaM tatphalajJAH vimizramA- // idaM prabhAta yaMtram // duH / kIdRgyathAsannaphalamiti yathA yena prakAreNa yadAsannamiti pAThe pUrvokta aMgAravatI dizAM tatsadRzaM phalaM yasya sa tathA // 41 // yasyAmiti // yasyAmarkaH sthitaH udayaM bhasmAnvitA prAptastadupakrameNa tatparipATyA imA dizo jJeyAH / yasyAM raviH sthitaH sA digjvAli nI / tadanaMtaraM dhUmavatI tatonyA chAyA u0 // bhASA // karake ATo dizAnakUM bhAMge haiM // 39 // dagdheti // sUrya jA dizAkUM choDade hai vAkI dagdhA saMjJA hai, aura sUrya jA dizAmeM prApta hoya vo dizA pradIptA kaheM haiM, aura sUrya jA dizAmeM agADI jAyocAhe haiM vo dizA dhUmitA, aura pAMcoM dizA kI zAMtA saMjJA hai // 40 // dagdha iti // dagdhA, pradIghA, dhUmA, zAMtA ina dizAnake madhya meM sthita jo donoM dizAnako zeSa rahyo dizAnako yugala tAkUM phala jAnavevAle vimizranAmapUrva dizAnakI sadRzaphala jAko nAma so vimizra kaheM // 41 // yasyAmiti // jA dizAmeM sUrya sthita hoya vo dizAjvAlinI tAte agADI dhUmavatI tAte agalI chAyA tAte agalI jalA tAte agalI kardamitA tAte agalI dharitrI tAte agalI bhasmAnvitA tAMte agalI aMgAravatI // 42 // Aho ! Shrutgyanam vA0 dharitrI pU jvAlinI 4. draSTA kardamitA A0 dhUmavatI da0 chAyA ne0 jalA
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute zAMtamakaraNaM dvitIyam / (111) uktAni nAmAni dizAmimAni phalAnyathAsAM pratipAdayAmaH // dizi jvalaMtyAM maraNaM raNe syAtsaMdhukSitAyAM sakalArthanAzaH // 43 // chAyAjalAkardamitAsu dikSu jayo dharitryAM kthito'rthlaabhH||syaadbhsmitaaNgaarityordishostujiivprnnaashH zakunodayena // 44 // anyatra sakrAMticatuSTayAttu bhedaH svabuddhyA kakubhAM vibhAvyaH // calo raviH zazvadupaiti yAti tasmAdasau somayamAdhivAse // 45 // // TIkA // tataH anythaajlaa| tataH krdmitaa| tato dhritrii|tto bhasmAnvitA tathA aMgAravatI // 42 // uktAnIti // dizAmimAni nAmAni uktAni kathitAni athAsAM phalAni vayaM pratipAdayAmaH kthyaamH|jvlNtyaaN dizizakunodayena raNe maraNaM syAt saMkSiH tAyAMzakunodayena sakalArthanAzaH syAt // 43 // chAyati // chAyAjalAkardamitAsu dikSu zakunodayena jayaH syAt / dharitryAmarthalAbhaH kathitaHbhasmitAMgAritayordizoH zakunodayena jIvapraNAzaH syAt // 44 // anyatreti // saMkrAMticatuSTayA pUrvoktA danyatra aSTama saMkrAMtiSu kakubhAM dizAM bhogaH raveriti zeSaH / svabuddhayA vibhAvya vicArya yasmAcalo raviHzazvaniraMtara somayamAdhivAse somazcaMdro yamaH kRtAMtaH anayoddhaH etayoradhivasanaM adhivAso yayoste tathokte dizau uttaradakSiNe ||bhaassaa|| uktAnIti // dizAnake nAma kahe aba dizAnake phala kahai haiM jvAlinI dizAmeM zakuna ko udaya hoya to raNameM mare, aura saMdhukSitAdizAmeM zakuna hoyato sakala arthako nAza hoya // 43 // chAyeti // chAyA jalA kardamitA ina dizAnameM zakuna hoya to jaya hoya, aura dharitrImeM hoyato artha lAbha hoya, aura bhasmitA aMgAritA ina dizAnameM zakunako udaya hoya to jIvako nAza hoya // 44 // anyatreti // pUrva kahyA ye cAra saMkrAMti inate aura jo ATha saMkrAMti tinameM dizAnako bheda sUryasUhai so apanI buddhisUM vicArakarake sUrya calai hai so niraMtara uttara dakSiNameM prApta hoya hai tAte aura dizAnameM phira etehI Aho! Shrutgyanam
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 112) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| dikAlaceSTAgatibhAvazabdasthAnaiH zubhaiH sptvidhHprshaantH|| bhavetpunastairazubhaiH samastaiH saptaprakAraHzakunaH prdiitH||46|| abhasmitAyAH kakubhaH prazastA viSTayAdidoSai rahitazca kAlaH // avAmaceSTAgatirapyavAmA bhavetprasanno madhuro virAvaH // 47 // sthAnaM manohAri tadetadevaM saptaprakAraM kathayaMti zAMtam // saptaprabhedaM punaretadeva vadanti dIptaM viparItabhAvAt // 48 // / TIkA // upaiti Agacchati yAti tato'nyatra dikSu yAMtIti bhaavH||45||ath dazaprakAreSu zAMtadIpteSa saptAnAmevAtra sopayogitvAt tAnevAha // dikkAleti // dikkAlaceSTAH gatibhAvazabdasthAnaH zubhaiH saptavidhaH prazAMtaH syAtpunastairazubhaiH samastaiH saptavidhaH zakunaH pradIpto bhavet // 46 // abhasmitAdyA iti // bhasmitAdivarjitAH kakubhaH paMca dizaH sarvakAlaM sadaiva prazastAH zAMtA ityarthaH |vissttyaadidossaiH rahitazca kAlA. prazAMta ityrthH| viSTisvarUpaM tvevm| 'kRSNe ca tridazA rAtrau divA sapta cturdshii|| ekaikatithivRddhyA tu zukle viSTiH prakIrtitA' // iti / AraMbhasiddhayAdI avAmA ceSTA dakSiNA ceSTA prazAMtA gatirapyavAmA dakSiNAM prazAMtA bhAvo'dhyavasAyaH prasannaH prazAMtaH virAvo dhvaniH madhuraH akrUraH prazAMtaH // 47 // sthAnamiti // manohAri sthAnaM zAMtaM tadevaM pUrvoktaprakAreNa saptavidhaM zAMtaM kathayaMti // bhASA // jAnano // 45 // dikkAleti // dizA kAle ceSTA gati bhAva zabdasthAna ye zubha hoya to ina karake sAta prakArako prazAMta hoyahai auraH punaH te azubha hoya to iMna karake sAta prakArako zakuna pradIpta hoya hai // 46 // abhasmitAdyA iti // bhasmitAdika karake varjita pAMcoM dizA tinakI zAMtAsaMjJAhai, aura bhadrAdika doSa karake rahita kAla so prazAMta hai, aura dakSiNA ceSTAgati ye donoM zAMtA haiM, aura nadhurazabda hoya to prazAMta zakuna jAnano // 47 / sthAnamiti // manakU harai aisA suMdarasthAna sobhI zAMtahai yA grakArakara sAta prakAra ko zAMta kahaiM haiM, phiraviparatibhAvate yAhI sAtaprakArakarake dIpta kahaiM haiM // 48 // Aho ! Shrutgyanam
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute zAMtaprakaraNam / ( 113 ) eSAM ca madhyAtkukubAdikAnAM jAteSu zAMteSvadhikAdhikeSu // zubhaM narANAmadhikAdhikaM syAttadvatpradIpteSvazubhaM pradiSTam // // 49 // evaMvidhaM zAMtamatha pradIptaM jAnAti yaH zAkunikaH sa eva // zAntapratisyaca yo vizeSaM na vetti no vetti sa kiMcideva // 50 // iti podakIrute zAntaprakaraNaM dvitIyam // 2 // // TIkA // punaH etadeva pUrvoktaM saptaprakAraM viparItabhAvAdIptaM kathayati // 48 // eSAmiti // eSAM saptAnAM kakuvAdikAnAM madhyAdadhikAdhikeSu zAMteSu jAteSu tadA narANAmadhikaM zubhaM syAt / saptasu zAMteSu kA gaNanA / tadvatpradIpteSu adhikAdhikeSu jAteSvazubhamadhikaM pradiSTaM kathayati // 49 // evaMvidhamiti // evaMvidhaM pUrvapratipAditaM zAMtamatha ca pradIptaM yo jAnAti sa eva zAkunikaH zakunajJAtA / yaH zAMtapradIptasya vizeSaM na vettisa na kiMcideva vetti kimapi na jAnAtItyarthaH // 50 // iti zrImahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute dvitIyaM zAMtapradIptaM prakaraNam // 2 // // bhASA // eSAmiti // ye dikkAlAdika sAta kahe inake madhyameM adhika adhika zAMta zakuna hoya to manuSyanako adhika zubha hoya, aura jo ye sAtona meM pradIpta adhikAdhika hoya to azubha adhika kahano // 49 // evaMvidhamiti // yAprakAra kahe je zAMta pradIpta tina jo jAne sohI zakunI zreSTha hai, aura zAMtapradIptake bhedakUM nahIM jAne hai so puruSa kachubhI nahIM jAne hai // 50 // iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdhara vicitAyAM vasaMtarAjabhASATIkAya podakIrute zAMtaprakaraNaM dvitIyam // 2 // Aho! Shrutgyanam
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ (114) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| // ttiikaa|| "zakunArNave digvibhAgastvevaM yathA|udayAstau mUlAkhyau uttarayAmyau dhruvanivAsanAmAnau / nairRtavAyavyau ca pramANakharakAhayau ceti // 1 // rUDhe eva bhavetA I. shaanaameykonnyorbhidhe||shjN ravigatijanitaM caiSAM dedhA prshaaNtdiipttvm||2||iti vadati / etAsAM phalaM tvevam-prAcye mUle dIptAna zakunAnAkasmikAnsamAkarNya / bayAna mametyete matto mahatastu vArtAyai // 1 // pazcimamUle dIptA pazcimasaMdhyAsamusthitAH zakunAH / zastrAmicaurabhUpaprabhRtibhayotpAdakAH sdyH||2|| yasyoTajepi vasato nivAsamAsAdya jAyate shkunH| mAsArdhamasyana cirAtpuMsaH saudhAni sAdhayati // 3 // grAmArAmAmaragRhaparikhA ca pradizAsvanAraMbhAt // siddhiM nivAsazakuno nayati makhodvAhamukhyAMzca // 4 // pramANa nityaprAmANyaM pramANaM kurutetrm|pdsthsy padAvAptinAzakRttvaritaM ca tat / / 5||praapy pramANakoNaM yasya svasthasya jAyate shkunH|| tasyAkasmAtkiMcitsatvaramutpadyate kAryam // 6 // na prArabdhaM siddhyati na prasthAnaM pramANamAyAti // jAte pramANakoNe vighaTeta samAgatA ||bhaassaa|| "aba zakunArNavake prakArase dizAparatvakarake phala kahate haiM.usameM prathama jo zakuna dekhanevAlA hai usake sthAnase jo aSTadizA haiM unake nAma kahate haiM. udayAstau iti // pUrvadizA, aura pazcimadizA yaha donoM dizAkI mUla saMjJA hai. aura uttara dizAkI dhruvasaMjJA dakSigadizAkI nivAsa saMjJA nairRtyadizAkI pramANasaMjJA vAyavya dizAkI khAka saMjJA hai. // 1 // aura IzAnadizA AgneyadizA yaha donoMkI rUDha saMjJA hai aise ATha dizAke ATha nAma haiM usameM bhI sUryake gamana parase zAMta aura pradIpta aise dobheda dizAke hote haiM vo spaSTa dikhAte haiM. rAtrike aMtimabhAgakI do ghaDI aura sUryodayAnaMtara do ghaDI aisI cAra ghaDIko mUla saMjJA pUrvadizAjvalita jAnanI. usake pIchekI cAra ghaDI vo dagdha jAnanI, aura mUladizA jvalitake Age cAra ghaDItaka dhUmra jAnanI. aisA cAra cAra ghaDIkA dagdha alita dhUmrabheda dizAkA jAnanA. jaisA prAtaHkAlakU mUladizA jvalita hai madhyAhnakU nivAsa dizA jvalita hai. saMdhyAkAlakU pazcimadizA alita hai. madhyarAtrikU dhruvadizA jvalita hai. taba jo dagdha jvalita dhUmitadizA vo pradIpta jAnanI, aura bAkIkI pAMca dizA prazAMta jAnanI aura dizAkA bhoga Aho! Shrutgyanam
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ digvibhAgacakram | // TIkA // siddhi: ( // 6 // ) vighaTitamarthaM ghaTayati saMzitaM vastu sAdhayatyacirAt // prasthAnayati ca nItaM pramANakoNodayaH zakunaH // 7 // pratyUhopahatAnAM digmUDhAnAmatibhramArtAnAm / prAyaH pramANazakunaH sAdhIyAnkAMdizIkAnAm // 8 // riktIkaroti pUrNa riktaM pUrNa karoti niyamena // prAyaH svarUpadIptaH zakunaH kharakamadezotthaH // 9 // utsAhojjhitamanasAM rAjJAM parimoSiNAM ji- || digvibhAgacakram || IzAna gISUNAm / nirupAyodvimAnAM sAdhuH kharake sadA zakunaH // 10 // cauryAvara kaMdAhRtaparasvasaMbhRtapradezAnAm / sadyo riktIkaraNaM kharake zakunaM samudbhUtam // 11 // bhUmiM gatopi jIvati nigaDairapi saMyato vimucyeta // yudhyate sannaddhAH krodhAtrodAyudhA yodhAH // 12 // zakaTAropita bhAMDopyuccalati naiva jAtukAmopi // dhruva kharaka mUla 3:21 ( 115 ) mUla abhi nivAsa pramANa // bhASA // cAra cAra ghaDIkA kahA hai so battIsake dinamAnaseM kahA hai, dinamAna rAtri kamajAstI hove to sUryabhoga cAra ghaDI meM kamajAstI karanA aisA ahorAtrameM dagdhAdivibhAga jAnanA, aura vizeSa yaha hai ki, dekhanevAlekA mana caJcala vyagra hove to pradIpta dizAkA zakuna zubha phala devegA, aura dekhanevAlekA cittasthira zAMta hove to zAMta dizAkA zakuna zubha phala devegA. aba udAharaNa batAte haiM- koI zakuna dekhanevAlA puruSa khedayukta apane sthAna pai aprasanna citta baiThA hai itanemeM dakSiNadizA meM zyAmApakSiNIkA zabda bhayA taba sUryodayAdiSTavaTI 13 pa. 15 the, usa Uparase vo dizA nivAsa saMjJA, aura sUrya ke Agamana honeke liye dhUmita bhaI taba dizA pradIpta bhaI aura dekhanevAlA ciMtAyukta hai to zakuna zubhaphala dAyaka hovegA, bhayacintAdUra hovaigI, rogIkI cintA hotre to mRtyuM jAnanA, aura zakuna dekhanevAlekA citta zAMta hove to bilaMbase kAryasiddha hovegA, so zloka // yaspoTajepi vasatau // ityAdi spaSTArtha Age dikhAte haiM iti // 2 // aba mUlAdika dizAkA phala likhate haiM prAcyeti pUrvamUla dizAmeM pradIpta zakuna sunai to kArya apane hAtha se gayA jAnanA // 1 // pazcimamUleti // pa Aho! Shrutgyanam
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ (116) . vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| // ttiikaa|| dhruvadezotthe zakune kiM tvekaH pravasati svasthaH // 13 // kArAtikArabhAjAM padacyutAnAmudArogANAm // abhiyuktAnAM balinAM dhruvazakunaH sarvadA sukhdH|| 14 // IzAnotthaiH zakunaizcaurA grAmaM pravizya na vlNte|| na ca rogAtoM jIvati svastho'pyasvAsthyamAmoti // 15 // IzAnotthe zakune vizeSataH zUramaMDalAkrAMte // ripuceSTita iva dUraM muktvA sthAnaM palAyaMte // 16 // marusthalyAmitthameva digvibhaagH|muulN zAMtaM sadA bhavyaM paraM sthiraM baddhamUlamunmUlayati / caJcalaM ca sthirayati prAtaH zAMte kArye'bhavyaM taptatvAt / sudRDhabhayAdau tadapi bhAvyam // 1 // 2 // AmeyaM sadA bhavyaM dRDhabhayAdau tu bhavyam // 3||tornnike sadA lAbhakara lAbhecchedya idmitikecit| nivAsAsannalAbhasyAmeyAsanaM ca cchedasya krnnaat||4||nivaasHshaaNtshcititsiddhikro vilaMbena yA vArtA kriyate tAM sthApayati / bhayAdAvabhavyaH madhyAhne tu zubhe virUpe dIptatvAdbhayAdau tu bhavyaH rogiNastu sadA nivAso mRtyudH||5|| luMbakaM mRtyudaM virUpe tu bhavyam // 6 // pramANe prArabdhaM na sidhyati saMdehArUDhaM pramANayati sapramANaM cApramANayati vRSTikArye tu tAM kurute ||7||pNcaaraaddhikN paMcadramakamalpalAbhadAmatibhAvaH // 8 // pazcimamUlaM zAMtaM ciMtitasiddhikaraM dIptaM ca bhavyaM bhayAdau punastadviparItam // 9 // paMcatvaM vRddharaktAkhyaM klezakaraM dIptaM tu vizeSeNa ||10||vaayvyN ciMtitaM vAyucaM. calaM karoti tatsiddhAvapi kharakharATaH syAt / unmanaskatAyAM tu bhavyaM naSTaM labhyate // bhaassaa|| zcimamUladizAmeM pradIpta zakuna zastra agnicora rAjA inoMkA bhaya utpanna karate haiM // 2 // yasyoTajeti // jisake gharase dakSiNanivAsa dizAmeM zakuna bhayA to vo thoDeka kAlameM zAMta huvA to kAryasiddhi karaigA pradIpta zakuna bhaya karegA // 3 ||graameti // zAMta nivAsa zakuna hove to ghara bagIcA devAlaya kilA yajJa vivAhAdika kArya siddha hoveM // 4 // prApyeti // pramANanairRtya koNameM zAMta puruSakU zAMta zakuna bhaye to akasmAt koI kArya siddha hovegA // 5 // na prArabdheti // pramANa nairRtya koNameM pradIptazakuna bhaye to prAraMbhitakArya siddha nahIM honekA, saMdehayukta kArya siddha hovegA // 6 // vighaTitamarthamiti // pramANakoNakA zAMta zakuna zAMta puruSakU uttamaphala devegA jo artha na hove vo artha siddhi ka. raigA saMzayayukta kAryakU thoDe kAlameM sAdhana karegA // 7 // pratyUhati // atibhramiSTha vyagra puruSako pradIpta pramANako zakuna bahuta karake kAryasiddha karegA // 8 // rikteti // vAya Aho ! Shrutgyanam
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ digvibhAgacakram / (117) // TIkA // kSaNena // 11 // paMcArake bhayAdau bhavyaH zubhe tvabhavyaH Avartayati taM kArya siddhi nayati siddhiM tu kssnnaadbhunkti||12||dhruvH zAMtaHsadA zubhaH anye ca zAMtamapi prAtaH prathamapahare madhyAhne cAbhavyaM anyadA tu bhavyamityAhuH ||dhruve ca saMdigdhaM dhruvaM bhavati nizcitaM tu saMdigdhayati dhruvA adhruvAH syuH asthirAzca dhruvAH syuH svabhAvena tu zubhAmazubhAMvA vArtA sthApayati / / 13 // bharihIrAbhaM dadAti anivRttau tu riktaM ka pUrva. rA78. 90871787 svA.u.phA.'zvi.zra. pu.phA.ma.za.ro. a.53A.nu.jye 7050141138 ubhA ci 50 IzAnya. 415 abhi.77 vi.82bhara paSya80 AgnayA. 2.pA. u.SA."1x. "0/ 5. mA. dhani, sAbaramA mUla. udaya viSNupadodaya AcAtarIsAnu (male agneya/naura bhari IzAna amAta UvaM NI / uttara, dhruva. digvibhAga cakramidam. nivAsaH 11 agastyA toDAtArA dakSiNa. adhaH paMcAra RSiasta 'sta kharaka/paMca vie toDhAtAmA Lileklike /22 INE PR/DIKH agastya gastya'sta / amUlastArA BLUE weed t /RIS Ils 'ain // bhASA // nya koNameM dIptazakuna zAMta puruSake hInakAryakaM pUrNa karegA // 9 // utsAhati // aura jo AnaMdarahita udvignacitta jayAbhilASI puruSa haiM unokU vAyukoNake kharaka zakuna phaladIyaka hoveMge // 10 ||cauryeti // corI karanevAlekU aura paradhanakI abhilASA karanevAlavU kharaka zakuna naSTa jAnanA // 11 // bhUmimiti // kaMThaprANa jisake Aye haiM paraMtu kharaka zaku nase vo rogI jIvaMta hovegA pAvameM beDI paDI hoveM tobhI isa zakunase mukta hovegA yuddhaciMtAmeM Aho! Shrutgyanam
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkune--saptamo vargaH / // TIkA // roti || 14 || IzAne zubhe'zubhaM taptaM tvatyaMtamabhavyam / azubhe tu zubhaM potArAMhanRpasevAdau tu bhavyaM sadAgataM naSTaM ca labhyate / / 15 / / mAIharaM lakSmIkaraM zAMtam // // 16 // UrdhvaM zakunaH samAdhisthasyAsamAdhiM karoti madhyAhne taptaM tu vizeSeNa atastadA sthAnaM tyAjyaM asamAdhau tu samAdhiM karoti // 17 // adhaH zakunepi sthAnaM tyAjyaM sthAnabhraMzAdau tu bhavyam // 18 // ityaSTAdazakUNa phalAphalam // 18 // rAtripazcAtyaghaTIyAnucaturghaTI yAvat mUlAgresaraM jvalanmUlaM dagdham AgneyaM tu dhUmramevaM samastAhorAtrepi catasRSu catamRSu ghaTISu dagdhAdibhAgo jJeyaH / tathA ca. sati prAtarmUlaM jvalat madhyAhne nivAso jvalan saMdhyAyAM pazcimamUlaM jvalan mavyamarAtre tu dhruvo jvalati mUle nivAsalaghumUlaghuvAkhyAzcatasropi dizaH zAMtAH sadA zubhAH IzAnAya pramANavAyavyAkhyAH vidishH||4|| catasraH zAMtA apina zubhAH kiM ( 118 ) kANa uttara: 13. koNa * IzA nya Ak vAya ke koNa 16 rUTha kharaka saMjJA he ka jJa mUla saMjJA digvibhAgacakramidam ED Ran i saMjJA rUDha koNa IED > pramANa ka agni Aw ra 69 - koNa 6 lbu sky dakSi koNa // bhASA // zastrAstrayukta yoddhe isazakunaseM yuddha nahIM karaneke || 12 || zakaTAropita iti // uttaradizAkA dhruva zakuna yAtrAcitaH yAtrAgamana hove zAMta zakuna hove to sadA zubha jAnanA // 13 // baMdI - khAnemaiM baddha hoke paDe hoveM, yA koI padacyuta ho gayA hove yA koI baDA rogI hove inakI citAmeM aura svajanacintAmeM dhruvadizAkA zakuna zubhaphaladAyaka jAnanA saMdigdha kAryakUM siddhi Aho! Shrutgyanam
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute svaraprakaraNam / (119) podakArutavicAramidAnI kurmahe yamadhigamya manuSyaH // bhAvikarmaphalapAkaparIkSAsu kSamo bhavati yogisahakSaH // 51 // lAbhadazcilicilIti ninAdaH zUlizUlininado'pi tthaiv|| kaMcikUcininado'pi jalArthevyAhRtaucikucikUsvara uktaH52 kItukItu iti yo madhuro'sau kAmatastu nindHskhlitaakhyH| syAdbhayAya niyamena cicIti niHsvanazcilikunAda ihaarthH53|| // ttiikaa|| punaH prAptAH kUNAni tu||5||ythaasvNbhvyaabhnyaani anya vAhuH yatra rakhau catasro'pi dizastaptAH anyadA yathAyoge zAMtAstaptAzca prAgvat / asvasthe manasi taptadizi zubhaH zakunaH svasthe manasi tu itAyA zakunaH zubhaH dIptAyAM dizi zakune tatraiva pratIkSya tasyAM dizi zAMtAyA jAtAyAmagrato gamanaM bhavyameva jJeyam // iti graMthAtarIyadigvibhAgacakraM samAptam // " ___ podakIrata iti // pUrva vyAkhyAtatvAtpunaH na vyaakhyaayte||51|| lAbhada iti // cilicilIti ninAdaH lAbhado bhavati tathaiva zUlizUli ninado'pi tathaiva / lAbhada ukta ityarthaH / kUcikUcIti ca zabdaH jalArtho bhavati sA tRSArtA imaM zabdaM prayukta ityarthaH AhUtau cikucikusvara uktaH AhatirAhvAnamityarthaH // 52 // kiiviti|| kItukItu iti yo madhuraH zabdaH asau kAmato bhavati tu punararthe ||bhaassaa|| karegA // 14 // IzAnotthairiti // IzAnakoNake rUDhazakuna karake cora loga gAMvameM jAyeMge tathApi cauryadhanakI prApti nahIM hone kI, rogIjanakI citAsamayameM yaha zakuna mRtyu sUcaka phaMla devegA zubha kAryameM azubhaphala devegA // 15 // Izeti // praznacitAmeM IzAnakoNakA zakuna hove to yuddhasthAna choDake senApalAyana karegI // 16 // " podakIruteti // pAdakIke zabdameM vicAra karUMhUM, manuSya jAya prApta hoya kara hona hAra karmaphalakI parIkSAkU sugama jAna jAya // 11 // lAbhadeti // cilicili aiso zabda karai to lAbhako devevAro hoya, aura zUlizUli ye zabdabhI lAbhakU devehai aura kUci kUci aiso zabda pakSI tRSArta hoya jaba kare hai yAte, jalake artha jAnano aura cikuciku aiso svara kahai to AhvAnake artha arthAt bulAyaveke artha jAnano // 52 // kAtviti // Aho ! Shrutgyanam
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ (120) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| kaSTadazciricirIti virAvazcIkucIku iti dainyavidhAyI // evamIdRzaphalA daza nAdAH prasphuTA nigaditA bhagavatyA // // 54 // pratyekamAkhyAtaphalaM narANAM yo'smindazAnAMzakunIsvarANAm // jAnAtyamISAM puruSo vizeSa prayojanaM bhAvi sa vettyazeSam // 55 // vAmo ninAdaH phaladaH pravAse syAdakSiNe'narthaphalAptihetuH // saMprasthitAnAM phaladastu pRSThe niSedhakArI punaragrabhAge // 56 // // ttiikaa|| skhalitAkhyaH zabdaH kAmato bhavatItyarthaH / cIcIti zabdaH niyamena bhayAya syAt cilikunAda ihArthoM bhavati // 53 // kaSTada iti // ciricirIti virAva: kaSTado bhavati cIkucIku iti dainyavidhAyI bhavati / sA dInA cIkucIkuzabdaM prayukta ityrthH| evaM pUrvoktaprakAreNa bhagavatyAH podakyA daza nAdAH zabdAHprasphuTA nigaditAH pratipAditA IdRzaphalA iti yadarthe yaH zabdo vihitaH tadeva phalaM yeSAM te tathA // 54 // pratyekamiti // yaH puruSo'mISAM dazAnAM zakunisvAraNAM devIzabdAnAM pratyekamAkhyAtaphalaM narANAmiti pratyekaM pratizabdamAkhyAtaM kathitaM phalAMtaraM pRthakpRthakphalaM yeSAM tathoktAH asmin kArya vA loke teSAm arthAtsvarANAM vizeSaM jAnAti sa bhAvi prayojanaM bhaviSyatkAryamazeSaM samastaM vetti jaanaati||55|| vAmo ninAda iti // pravAse gamane vAmo ninAdaH zubhado bhavati dakSiNaH a. // bhaassaa|| kItukItu aiso jo madhura zabda hoya to kAmanAke artha hai, phera akhaMDa zabda hoya to bhI kAmanAke artha aura cicI aiso zabda hoya to niyamakarake bhayake artha hoya, aura ciliku aiso zabda hoya to arthalAbha hoya // 53 // kaSTa iti // ciriciri aiso zabda hoya to kaSTa debevAro hoya aura cIku cIku aiso zabda dInatA karaihai yA prakAra phala devevAreM podakIke daza nAda kahehaiM // 14 // pratyekamiti // maiMne manuSyanake liye svaranake phala kahe jo puruSa ina dazaprakArake svaranake phalanakU vizeSa jAne so bhAvI samagra prayojana arthAta -bhaviSyakU jAnai // 55 // vAmo ninAda iti // gamanameM vAyoM zabda zubhako de Aho! Shrutgyanam
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrate svrprkrnnm| (121) yuddhapraveze'tha gRhapraveze zreyaHpradaH syaanindo'psvyH|| vAmaH punaH pAMDurapuMDravatyA bhavatyabhISTaH prtikuulvrtii||27|| pArthivazcilicilisvara uktaH zUlizUli iti yaH sa tthaiv|| kUcikUcicikucikitizabdo dvAvimau nigaditau punarApyau // // 58||kiitukiitu iti taijasasaMjJastaijasAstu ninadAH svalitAkhyAH // mArutau tu cilikusvaracIcInisvanau nigaditI munimukhyaiH // 59 // // TIkA // narthaphalAptihetuH syAt / pRSThe ninAdaH pRSThe sthitAnAM phalakRdbhavati / agrabhAge zabdaH niSedhakArI syaat| graMthAMtare tu pRSTharavAgamananiSedhaka/ti proktaM tdythaa| saMmukhamA. yAMtI vA pRSTharavA vA tiro bhavati vaacaa|atyNtdussttcessttaa yA vA sA vaaryedgmnm|| iti / / 56 // yuddhapraveza iti / yuddhapraveze tathA gRhapraveze apasavyo dakSiNaH zabdaH zreyApradaH syAt / punaH pAMDurapuMDUvatyAH pAMDuraM dhavalaM puMDU tilakaM vidyate yasyAH sA podakyA ityarthaH / vAmo ninAdaH abhISTo'pi pratikUlavartI bhavati pratikUlo vartate ityevaMzIlaH azubhakArI syAdityarthaH // 57 // pArthiva iti / cilicilisvaraH pArthivaH uktaH pRthivyA ayaM pArthivaH zUlizUli iti yaH so'pi tathaiveti pArthive ityarthaH / punaH kUcikUci cikucikiti zabdau dAvApyau dhanaprApako nigaditau pratipAditau // 58 // kItviti // kItukItu iti // bhaassaa|| vevAlo, aura jemano zabda anarthaphalako karakevAlo, aura pITha pichADI zabda hoya to pITa pIche sthita hoya tinakU phalako karavevAlo hoya, aura agrabhAgameM zabda hoya to niSedhakaravevAro jAnano // 16 // yuddhapraveza iti // yuddhapravezameM athavA gRhapravezameM jemano zabda hoya tau kalyANako devevAro hAya aura phira zvetavarNa hoya aura tilaka jAke vidyamAna hoya aisI podakIko vAyoM zabda abhISTahai tauhU azubha karabevAro hoya // 57 // pArthiva iti // cilicili yA svarakI pArthivasaMjJAhai aura zUlizUli yA svarakIbhI pArthivasaMjJA hai aura kRci kRSi cikuciku ye donoM svaranakI ApyasaMjJA kahIhai // 56 // kItvIti // kI Aho ! Shrutgyanam
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 122) vasaMtarAjazAkune-saptamo vargaH / * AMbarazciricirIti ninAdazcIkucIku iti tAdRza eva // paM cadhaivamuditA daza nAdA bhUtapaMcakanivAsavazena // 6 // kramAdamI vArthivanAdapUrvAH paMcApi zabdAH shkunaikdevyaaH|| bhavaMti cettanniyataM bhavaMti phalAni pUrNAnyacireNa puMsAm / / // 61 // krameNa pRthvIjalapAvakAnAM bhavaMti zabdA yadi kRSNikAyAH // manorathebhyo'bhyadhikAni tUrNa tadA phalAni dhruvamudbhavati // 62 // // TIkA // svaraH taijasasaMjJaH syAt / ca punararthe / skhalitAkhyA ninadAstaijasAH syurityarthaH / cilikucilikusvarau cIcIcIcIti niHsvanau munimukhyairmArutau nigaditau / mArutasya imau mArutau // 59 // AMbareti // ciricirIti ninAdaH AMbaraH proktaH aMbarasyAkAzasyAyamAMvaraH cIkucIku itizabdastAdRzaH AMbara evetyrthH| evaM pUrvoktaprakAreNa bhUtapaMcakanivAsaghazeneti bhUtAnAM pRthvyaptejovAyvAkAzAnAM paMcakaM tasya yo nivAsaH tadvazena tadadhInatvenetyarthaH / daza nAdAH pUrvoktA paMcadhaiva uditAH paMcadhA pratipAditA ityrthH|| 60 // kramAditi // zakunaikadevyAH podakyAH pArthipanAdapUrvAH pArthivanAdaH pUrvaH prathamo yeSAM te tathoktAH kramA paMcApi amI zabdA yadi bhavati tadA niyataM niyamena acireNa svalpakAlena puMsAM sarvANi phalAni pUrNAni bhavaMti // 61 // krameNeti // yadi kRSNikAyAH kRSNadevyAH krameNa pRthvI jalapAvakAnAM zabdA bhavaMti tadA manorathebhyo'pyadhikAni phalAni tUrNa // bhaassaa|| tukAMtu ye svara taijasasaMjJaka haiM, dUsare skhalita je zabda hai te taijasa saMjJaka kahe haiM aura ciliku ciliku ye svara cIcIcIcI ye svara munine mArutasaMjJaka kahe haiM // 19 // AMbareti ||ciriciaar yA svarakI AMbarasaMjJA kahIMhai aura cIku cIku yA svarakImI AMbarasaMjJA hai yAprakAra pRthvI, jala, teja, vAyu, AkAza ye paMca mahAbhUta haiM inake AdhInatA karake pUrva kahe je dazanAda te yA kramate pAMcaprakArake pratipAdana kare haiM // 30 // kramAditi // podakIke pArthiva nAdakU Adile kramate ye pAMca zabda hoya to zIghrahI thoDe kAla karake puruSanakU pUrNa phala hoya // 61 // krameNeti // jo podakIke kramakara pRthvI, jala Aho! Shrutgyanam
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute svaraprakaraNam / ( 123 ) anaMtaraM pArthivanAdatazcedvahnisvarastatphalamakSataM syAt // vAyavyazabdo yadi nAbhaso vA bhUtvA phalaM nazyati tatsamastam // 63 // zAMtI ninAdau pRthivIjalAkhyau dIptau samIrAMbaranAmadheyau // tejaHpradhAno dvitayAvalaMbI bhavetsamaM yena phale'pi taadRk||64||shubhessu kAryeSu zubhAya zAMtodIpto bhayAdo bhynaashnaay||vipryyaavaavpin prazastAvastitvanAstitvaphalau yatamtau // 65 // ||ttiikaa // zInaM dhruvaM nizcayena udbhati // 62 // anaMtaramiti // pArthivanAdataH anaMtaraM vahisvarazcettasmAt tadA phalaM akSataM syAt / yadi pArthivAdanaMtaraM vAyavyazabdo mArutazabdaH nAbhaso vA AMbaro ninAdo bhavati tadA phalaM bhUtvA tatsamastaM nazyati // 63 // zAMtAviti // pRthivIjalAkhyau zAMtI ninAdau bhvtH| samIrAbaranAmadheyau dIptau bhvtH| dvitayAvalaMbI dvitayaM yugalaM avalaMbate ityevaMzIlastejaHpradhAnaH zabdaH yena zabdena samaM saha bhavetphalenApi tAdRksyAt / zAMtena samaM zAMtaM phalaM dadAti dIptena samaM dIptaM phalaM dadAtItyarthaH // 64 // zubheSviti // zubheSu kAryeSu zAMtaH zubhAya bhavati bhayAdau dIptaH bhayanAzanAya bhavati / viparyayAditi zubhakAyeM // bhASA // agni inake zabda hoya to manorathanatabhI adhikaphala zIghra hoya // 12 // anNtrmiti|| pArthiva nAdake anaMtara jo vahrisvara hoya to phala akSata nAma kSaya na hoya aura jo pAvinAdake anaMtara vAyavya zabda athavA nAbhasa zabda hoya to phala hoya karake phiravo samana nAzakU prApta hoya // 13 // zAMtAviti // pRthivI, jala ye donoM zAMta zabda hoya aura vAyu, aMbara ye donoM dIptazabda hoMya aura zAMtadIptakU avalaMbana karavevAro tejazabda hai so ye tejaHpradhAna zabda zAMtakarake sahita hoya to zAMtaphala deve aura dIptakarake sahita hoya to dIptaphala dave // 64 // zubheSviti / / zubhakAryanameM zAMta hoya to zubha kareM aura bhayAdikanameM dapti hoya to bhayake nAzake artha hoya aura zubha kAryameM dIpta hoya aura Aho! Shrutgyanam
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ (124) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| iti podakIrute tRtIyaM svaraprakaraNam // 3 // atha zubhaceSTAphalamapi tAsAM yugapadrUmaH khalu sarvAsAm // uktvA pRthagatha yugapatkathitaM yaistairabudhairmathitaM mathitam // // 66 // yA saMmukhI nAbhimukhaM sameti vilokayeccA'bhimukhaM vizaMkA // protphullavakA zakunI manuSyaiH sA veditavyA parituSTabhAvA // 67 // manaHprasattiM sumanaskabhAvAtprItA mudaM vAMchitalAbhatazca // iSTaM phalaM saMmukhamAbhimukhyAdutphullavaveSTaphalaM dadAti // 68 // // TIkA // dIptaH dIptakArye zAMtaH iti vaiparItyAbAvapi na prazastau na zlAghanIyau yatastau astitvanAstitvaphalau // 65 // iti zrImahopAdhyAya bhAnucaMdraviracitAyAM vasaMtarAnaTIkAyAM podakI. rute tRtIyaM svaraprakaraNam // 3 // atheti // svarakathanAnaMtaraM zubhaceSTAstAsAM sarvAsAM ceSTAnAM ca phalamapi khalu nizcayena yugapadekadaiva vayaM brUmaH kthyaamH| ceSTAH uktvAyaiH phalaM pRthaguktaM tairabudhaiH mathitaM mathitaM piSTapeSaNaM kRtmityrthH|| 66 // yeti // yA zakunI devI saMmukhI bhavati na abhimukhaM saMmukhaM sameti AyAti ca punaH vizaMkA bhayarahitA abhimukhaM saM mukhe vilokayetpazyetAkIdRzI protphullvkroti|protphullN vikasitaM vaktraM mukhaM yasyAH sA tathA manuSyaiH sA parituSTabhAvA sAnaMdA veditavyA jJAtavyetyarthaH // 67 // mana iti // sumanaskabhAvA suprannacittA manaHprasattiM cittaprasannatAM yacchati // bhaassaa|| dIpta kAryameM zAMta hoya yA rItasUM viparIta hoya to donoMhI zubha nahIM arthAt phala hoyabhI vA nahIM bhI hoya // 65 // ... iti zrIvasaMtarAjazAkunabhASATIyAyAMpAdakIrutesvaraprakaraNaMtRtIyam // 3 // atheti // svara kaheke anaMtara zubhaceSTAnake phala kahai hai // 66 // yeti / / jo zakunIdevI sanmukhI hoya athavA sanmukha na hoya prasannamukha hoya niHzaMka sanmukha dekhatI hoya to manuSyanakU AnaMdasahita jAnano yogya hai // 67 // mana iti // podakI prasannamana hoya to Aho ! Shrutgyanam
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute zubhaceSTAprakaraNam. (125) prasannahaSTiryadi sarvadikSu nirIkSate pAMDavikA kadAcit // lAbhastadAnI khalu sarvadikSu kAryodhatAnAM bhavati kSaNena // // 69 // kaMDayanAdakSiNapakSabhAge vdNtymitrkssymitrlaabhau|| pakSaM punardakSiNamutkSipaMtI samunnati vakti jayaM ca yuddhe // // 70 // pakSadvayotkSepaNato jayI protsAhamutsAhavatI bavIti // caMccA padA vAvayave'pasavye spRSTe tadaMgocitabhUSaNAptiH // 71 // // TIkA // dadAti prItA hRSTA sAnaMdeti yAvat / mudaM harSa yacchati lAbhadA ca bhavati AbhimukhyAdiSTaphalaM saMmukhaM bhavati utphullavakA vikasitavadanA iSTaphalaM dadAti // 68 // prasatreti // kadAcidyadi pAMDavikA devI prasannadRSTiH sarvadikSu nirIkSate vilokayati tarhi kAryodhatAnAM puMsAM khalu nizcayena sarvadikSu tadAnIM lAbhaH kSaNena bhavati // 69 // kaMDUyanAditi // dakSiNapakSabhAge kaMDyanAddharSaNAbudhAH amitrakSayamitralAbhau vadaMti kathayati amitrakSayazca mitralAbhazca amitrakSayamitralAbhAvitaretaraiMdaH / punaH dakSiNaM pakSamurikSapaMtI UrdhvaM nayaMtI samunnati vakti jayaM ca yuddhe / // 70 // pakSeti // pakSadvayotkSepaNataH pakSadvitayodvikiraNAt jayarDI bravIti kathayati utsAhavatI protsAhaM bravIti caMcvA padA vApasavyena vAme avayave spRSTe tadaM // bhaassaa|| aura sanmukha hoya to iSTa phala sanmukhahI prApta hoya aura praphullita mukha hoya to iSTaphalakU devai hai // 68 // prasanneti // aura jo pAMDavikA prasannadRSTi hoya, sarva dizAnameM dekhai to kAryavAn puruSanakU sarvadizAnameM tatkSaNa lAbha hoya // 69 // kaMDrayanAditi // jo podakI jemanemAUMke paMkhanakU khujAve to zatruko nAza aura mitrako lAbha jAnano aura phira jemane paMkha* Upara mAUkU uThAyake lAve to UMce padapai prApta karai aura yuddhameM jaya hoya // 70 // pakSa iti // aura jo donoM paMkhanakU UMce karai vA phailAya de to jayakI Rddhi hoya aura utsAhavAn hoya to utsAha kara aura coMcakarake pAvanakarake vAma aMgameM sparza kareM to vA manuSyake aMgake ucita bhUSaNakI prApti hoya // 71 // Aho! Shrutgyanam
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 126 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / bhakSyAbhilASe nikaTArthasiddhirbhakSyagrahe syAttvaritA tatopi // bhakSyopayoge tu phalaMti kAmA riraMsayA syAt priyayoSidAptiH // 72 // sthAne prazaste gamanAtprazastamavApyate sthAnamavazyameva // sthAnasthitAnAM bhavati prasiddhiH susthAnasaMsthe vihage narANAm // 73 // zAMtapradezAbhyupasarpaNena pra dakSiNAbhyAgamanena tadvat || bhavetpravAse'bhimatArthasiddhiH sukhaM bhavetkhelanaceSTitena // 72 // // TIkA // gocitabhUSaNAptiH zarIrayogyAbharaNalAbhaM vadati // 71 // bhakSyAbhilASa iti // bhakSyasyAbhilAve spRhAkaraNe nikaDA samIpasthA arthasiddhiH syAt bhakSyagrahe tato'pi nikaTApi tvaritA zIghrA arthasiddhiH syAdbhavet bhakSyopayoge ca kAmA abhilaSitArthAH phalaMti riraMsayA raMtumicchA riraMsA tayA priyA iSTA yA yoSitstrI tasyAH prAptiH spAt // 72 // sthAna iti // prazaste sthAne gamanAdavazyameva sthAnamavApyate susthAna saMsthe vihage sthAnasthitAnAM narANAM prasiddhirbhavati / / 73 / / prazAMta iti // devyAH prazAMta dezAbhyupasarpaNena prazAMtapradeze gamanena pravAse abhimatArthasiddhibhavet pradakSiNAbhyAgamanenApi tadvatpUrvoktavajjJeyaM khelana ceSTitena sukhaM bhavet / // bhASA // bhakSyAbhilASe iti // jo podakI paMkhamAUM, khujAlavekI abhilASA karatI hoya to nikaTahI arthasiddhi jAnanI aura jo bhakSya padArtha grahaNa kare hoya tobhI zIghrahI kAryasiddhi jA. : aura jo ramaNakara vekUM icchA nanI aura bhakSya padArtha vAke samIpa hoya to vAMchita kArya phale kararahI hoya to vAMchita strIkI prApti kare // 72 // sthAna iti // jo podakI uttama suMdarasthAnameM gamanakaratI hoya to prANIkUM avazya uttama sthAna mile aura jo pakSI uttama sthAna meM baiyo hoya to sthAna meM baiThe manuSyakUM bahuta vRddhi kare // 73 // prazAMta iti // podakI zAMta dezake sanmukha jAtI hoya to paradezameM manuSyakUM vAMchita arthasiddhi hoya aura jemane bhA garme sanmukha AvatI hoya tobhI vAMchita arthasiddhi hoya aura gamanakaravevArekUM khelanaceSTAkara Aho! Shrutgyanam
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 127 ) podakIrute zubhaceSTAprakaraNam / syAnmitralAbhAya sajAtisaMgAdatulyajAtervijayo jayAya // pAdena netrasya ca dakSiNena kaMDUyanAdIpsitadarzanAya // 75 // vadhvAgamAbhIpsitakAryasiddhiM karoti pucchaM punarutkSipaMtI // nRtyetyabhIkSNaM paramapramodAnmahotsava maMgalamAdizaMtI // 76 // uro vA guhyamabhispRzaMtI pInastanIbhiH saha saMgamAya // zriye'dhirohaMtyavanIruhaM syAdvibhUSaNAtyai galamullikhatI // 77 // AhAradAnAditaretarasya kaMDUyanAdvA jaTharasya caMcvA // avAmapAdena tathAnanasya kaMDUyanAdvAMchita bhogalAbhaH // 78 // // TIkA // ganturiti zeSaH // 74 // syAditi // sajAtisaMgAtsajAteH saMgaH saMbaMdhastasmA - mitralAbhAya devI syAt atulyajAtervijayo jayAya bhavati sudakSiNena pAdena netra kaMDUna kaMDUtikaraNAdIpsitadarzanAya devI syAdityarthaH // 75 // vadhvAgama iti // pucchaM punarutkSipatI UrdhvaM kurvetI vadhvAgamAbhIpsitakAryasiddhiM vadhvAgamazca abhIpsita kArya cetaretaradvaMdvaH tayoH siddhistAM karoti paramapramodAdabhIkSNaM vAraMvAraM nRtyaMtI nartanaM kurvatI mahotsavaM maMgalamAdizaMtI kathayaMtI bhavati // 76 // ura iti / uro hRdayamathavA guhyamabhispRzaMtI pInastanIbhiH saha saMgamAya bhavati avanIruhamadhirohaMtI vRkSamArUDhA zriyai syAt galamullikhatI vibhUSaNAtyai syAt // 77 // AhAra iti // itaretarasya AhAradAnAcaMcvA jaTharasya kaMDUyanAdvA tathA avaam|| bhASA // ke arthAt caupaDa sataraMja ityAdika karake sukha hoya // 74 // jAtIkI pakSIkI saMga hoya to prANI mitrako lAbha karai, aura to vijaya karai aura netrakUM apane jemane pA~vakara ke khujArahI hoya podakI to vAMchitaphalakUM kare, // 75 // vadhvAgama iti / phera pUMchakUM UMcI uThAvatI hoya to strIke Agamanakara vAMchita - kAryakI siddhi kare aura paramaharSate nRtya kararahI hoya to mahotsava maMgala kare // 76 // ura iti // aura hRdaya guhya ineM sparza kara rahI hoya to puSTastanavArI strIsUM saMga karAve aura pai caDhatI hoya to zrI jo lakSmI dhanazobhA prApta karAve aura galo jo kaMTha tAkUM khujAyahI hoya sparza kara rahI hoya to bhUSaNanakI prApti karAye // 77 // aura paraspara A vRkSa Aho! Shrutgyanam syAditi // podakI apanI jAtikI pakSIkI saMgameM hoya
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 128) vasaMtarAjazAkune-saptamo vagaH / zyAmA zarIrAracanena pusAM bhogAnabhISTAn prdishtyshessaan|| nimajanenAMbhasi nirmanuSye rAjyAbhiSakaM kathayatyavazyam // // 79 // puMsAM bhavedakSiNapRSThabhAge kNdduuynaadvaarnnvaajilaabhH|| sarvAdhipatyaM tu vinizcayena padA ziraHsparzanaceSTite syAt // ||8||iidRshaivihgcessttitairnRnnaaN kAryiNAM bhavati sarvamIpsitamyAdRzaiH punarupaiti saMkSayaM tAdRzAni zRNutAdhunAjanAH81 // TIkA // pAdena dakSiNapAdena Ananasya kaMDUyanAccavAMchitabhogalAbhaH syAt kacidbhojyalAbha ityapi pATho dRzyate // 78 // zyAmeti // zyAmA podakI zarIrAracanena zarIrasaMskArakaraNena pusA puruSANAmabhISTAn bhogAnazeSAnpradizati tu punaH nirmale aMbhasi nimajjanana avazyaM rAjyAbhiSekaM kathayati // 79 // puMsAmiti // dakSiNapRSThabhAge kaMDUyanAtpuMsAM vAraNavAjilAbho bhavet vAraNo hastI vAjI hayaH vAraNazca vAjI ceti dadaH tayobhiH prAptiH syAdityarthaH ihAsmin loke nizcayena padA caraNena ziraHspazanaceSTite nizcayena sarvAdhipatyaM syAt // 80 // IdRzairiti // IdRzaiH pUrvoktaiH vihagaceSTitaiH kAryiNAM nRNAM sarvamApsitaM vAMchitaM bhavati yAdRzaizceSTitaiH punaH saMzayaM vinAzamupaiti gacchati tAdRzAni ceSTitAnyadhunA janAH zRNuta zrutigocarI kuruta ityarthaH // 81 // // bhaassaa|| hAra mukhameM derahI hoya aura coMcakarake UparakU khujAyarahI hoya to vAMchita bhogalAbha deve // 78 // zyAmeti // zyAmA jo podakI so zarIrakI racanA arthAt saMskAra kararahI hoya to puruSanakU abhISTa bhoga saMpUrNa devaihai phera nirmala jalameM snAna kara rahI hoya to avazya rAjyAbhiSekakU kahaiM haiM // 79 // puMsAmiti // jemanI pIThameM khujAyarahI hoya to puruSanakU hAthI ghoDAnako lAbha hoya aura pA~vakarake mastakakU sparza karata ceSTA karai to nizcaya kara saMpUrNako adhipatIpano karai // 80 // IdRzairiti // ye kahI je pakSInakI ceSTA ina karake kAryavAn puruSanakU saMpUrNa vAMchita phala hoya hai aura aba jina ceSTAnakara kAryakSINa hoya haiM una ceSTAnakU hama kaheM haiM so zravaNa kro|| 81 // Aho ! Shrutgyanam
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ podkiirute'shubhcessttaaprkrnnm| (129) iti podakorute zubhaceSTAprakaraNam 4 athA'zubhaceSTAphalavicAraH kthyte|| vakrIkRtAsyA rupiteva pazyetpalAyate trasyati lIyate vA // parAGmukhasthA paruSaM raTaMtI bhavedasaumyotiSitA varAhI // 81 // Alasyato vyAdhibhayaM kumAryAH protsaahbhNgaakrnniiybhNgH|| bhayaM parebhyaH pravijRbhamANAdhyAnAtsamastArthavinAzamAhuH // 82 // gAneSu zaithilyavazAdadhastAnmuteSu coktaH parivAraghAtaH // zokAkulatvaM vimanaskatAyAM mUtre purISe vmne'rthnaashH|| 83 // // TokA // iti vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrate zubhaceSTAprakaraNaM caturtham // 4 // athaa'shubhcessttaaphlvivaarH|| vkroti||yaa varAhI devIruSitevaroSa prApteva pazyati vilokayati kIdRzI vakrIkRtAsyeti vakrIkRtaM tiryagvihitamAsyaM mukhaM yayeti sA vA athavA palAyatenazyati trasyati trAsaMprAmoti lIyate vA kApilInAbhavatiparAGmukhasthati parAGmakhaM yathA syAttathA tiSThatIti parAGmukhasthA kiM kurvatI raTaMtIjalpaMtIki paruSaM kaThoramevaMvidhA varAhI asaumyodviSitA kopAbhibhUtA bhavet ||8||aalsyt iti|kumaaryaa devyA AlasyataHvyAdhibhayaM bhavati kumAryA protsAhabhaMgAtprayatnabhaMgAka raNIyabhaMgAsyAt pravijRbhamANAtparebhyobhayaM brviitidhyaanaatsmstaarthvinaashheturbhvti||8||gaatressviti||shthilyvshaaddhstaanmuktessu gAtreSuparivAraghAtaHsyAt // vimana ||bhaassaaH|| itizrI jaTAzaMkarasuta jyotirvicchIparaviracitAyAM vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM podakIrate zubhaceSTAprakaraNaM caturtham // 4 // aba azubha ceSTA kahai haiM / vakrIti // TeDho mukha kare krodhasUM dekhai athavA bhAgajAya vA trAsakU prApta hoya vA kahUM vRkSAdikanameM lIna hojAya vA pITha phera apane bhAU saM kaThora vANI bolatI huI calI jAya aisI podakI azubhakartA jAnanI kAhU puruSako apunapai kopa karAve // 81 // Alasyati / / jo kumArI AlasyavAn dakhe to vyAdhi bhaya karAvai aura jo utsAha bhaMga dIkhai to kAryako bhaMga kare aura hRbhAI letI dekhe to zatrute bhaya karAve dhyAna karatI dIkhe to samasta arthako nAza kartA jAnanI // 2 // gAtreSviti / / aura jo podakI zithila hoya aura nIce sthAnapai hI kahU~ hoya to dehakU~ bhagna karai Aho! Shrutgyanam
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 130 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / bhayaM prakaMpAdatimAtramatra svagAtrapIDA svajanasya bhIrvA // utpATanAtpucchapatatrayozca baMdhukSayo vA maraNaM bhavedvA // 84 // pratyakSadevyA nikaTasthabhakSyatyAgAdbhavatyabhyavahArahAniH // gRhI bhakSyatyajanena puMsAM hastasthitasyApi dhanasya nAzaH // // 85 // svajAtiyuddhe samajAtiyuddhaM pareNa yuddhe parajAtiyuddham // bhaMgo bhavetpUjitapakSibhaMge jaye tadIye vijayo janasya // 86 // // TIkA // skatAyAM zokAkulatvaM syAt / mUtre purISe vamane ca arthanAzaH syAt // 83 // bhayamiti // prakaMpAdbhayamatimAtraM bhUyastaraM bhvet| svagAtrapIDA svajanasya bhIrvAbhavati / pucchapatatrayo rutpATanAdvaMdhukSayo maraNaM vA bhavet // 84 // pratyakSeti // pratyakSadevyA nikaTasthabhakSyatyAgAt abhyavahArahAniriti abhyavahAro'zanaM tasya hAnirabhAvaH bhavet / gRhItabhakSyatyajanena puMsAM hastasthitasyApi dhanasya nAzaH syAt // 85 // svajAtIti // svajAtinA AtmIyena samaM yuddhe samajAtibhiH samaM yuddhaM bhavati / pareNa anyajAtIye samaMyuddhe parajAtibhiH saha yuddhaM bhavati / pUjitapakSibhaMga iti adhivAsitapakSibhaMge bhaMga:pa // bhASA // aura kuTuMba meM ghAtakare aura jo udAsa hoya to zoka kara vyAkula kare aura mUtra kara rahI hoya vA vITa karatI hoya vA ghamana nAma ulaTI karatI hoya to artha nAza kare | // 83 // bhayamiti // podakI kAMpa rahI hoya to bahuta bhaya kare apane dehameM pIDA kareM aura svajana jananakU bhaya kare aura pUMcha paMkha inakaM dharatI meM paTaka mAre phaDa phaDAve ukhAr3e to baMdhuko kSaya athavA maraNa kareM || 84 // pratyakSeti || aura podakI ke nikaTameM bhakSaNa haiN| aura tyAga kara rAkho hoya na khAya to manuSyakU~ bhojanakI hAni karAve aura jo bhakSaNa grahaNa kara rAkhyo hoya phiravAye te chUTa jAya to hAthameM Ayo huyo dhananAzakUM prApta hoya || 89 || svajAtIti // podakI apane samAna jAtikarake yuddha kara rahI hoya to mArgIkUM bhI samAna jAtike karake yuddha karAve aura jo parajAtikarake yuddhakara rahI hoya to prANI kuMbhI parajAtikarake yuddha hoya aura baiThe baiThe paMkhakUM phaTakAraNa lage to bhaMga nAza kareM Aho! Shrutgyanam
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ podkiirteshubhcessttaaprkrnnm| anyatra yAnAdadhivAsitasya siddhayunmukhaM yAtyaparatra kAryam // pradIptayAnAtpunarApataMti sNgraamvittkssykaarynaashaaH|| // 87 // dIptasthite pakSiNi dezabhaMgo duSTapradezopagate ca duHkham // AsInapakSiprapalAyite tu bhavedimizraH sukhaduHkhabhAvaH // 88 // strInAzacittasthitakAryanAzau syAtAM rimsAparihArabhAvAt // bhujaMgavahniprabhave kumAryA bhaye bhayaM' bhAvi kutopyavazyam // 89 // // TIkA // rAjayaH syAt / tadIye vijaye janasya vijayaH syAt ||86||anytreti // adhivAsitasya zakanArtha nimaMtritasya anyatra yAnAt siddhAnmukhaM kAryamaparatra yAtiApunaHpradItayAnAsaMgrAmavittakSayakAryanAzA ApataMti samupatiSThate saMgrAmazca vittakSayazca kArya nAzazca sNgraamvittkssykaarynaashaaHitretrdvNdvH||87||diipteti||pkssinni vihaMge dIpta. sthite dezabhaMgaH syAt duSTapradezopagate pakSiNi duHkhaM syaat|aasiinpkssipvilNbite ca pakSevAprapalAyiteathavA AsIna upaviSToya pakSItasyaprapalAyanenasukhaduHkhayovimi shrbhaavaubhvtH||8||striiti||rirNsaaprihaarbhaavaaditirNtumicchaa risAtasyA pari hArabhAvaHparityAgabhAvastasmAtparityAgAtstrInAzacittasthitakAryanAzausyAtAMbhavetAM striinaashshccittsthitkaarynaashshvstriinaashcittsthitkaarynaashauitretrdvNdvH|kumaaryaaH devyAHbhujaMgavahniprabhavebhujaMgazca vahnizcaitaretaradvaMdvAtayoHprabhavesaMjAtebhayekuto'pyava // bhASA // aura saMgrAmameM jaya podakIko hoya to manuSyako bhI jaya hoya // 86 // anyatreti // podakI kahUM baiThI hoya aura vahAMse uDake anyatra gamana karajAya to mArgI jahAM jAto hoya vahAMsUM aura jagaha jAya taba kAryasiddhi hoya aura pradIptadizAmeM jAyakara phira pIche Ave to saMgrAma karAve dhanako kSaya karAve kAryako nAza kare // 87 // dIptati // pakSI dIptAdizAmeM sthita hoya to dezabhaMga hoya aura duSTadezameM baiThI hoya to duHkha hoya aura jo pakSI baiThI hoya phira paMkha laMbe kara de athavA bhAja jAya to sukha duHkha milavAM hoya // 8 // strIti // aura kumArI jo podakI tAke ramaNakI icchA hoya kira parityAga kara de to strIko nAza karai aura cittameM sthita jo kArya tAko nAza karai aura sarpa agni ityAdikana karake avazya bhaya ho Aho! Shrutgyanam
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 132 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / vAmAni caMcvA caraNena kAmaM kaMDUyateMgAni ca yAni devI // tadaMgaghAtaM kurute narANAM kulakSayaM cocchritavAmapakSA // 90 // arzAsyatIsArabhayaM bhavedvA sparzAdvadasya grahaNIbhayaM vA // niMdyapradezAbhyupasarpaNena bhavatyavazyaM patanaM narANAm // 91 // rogo yadi syAdadhivAsitasya syAtAM tadA kAryavinAzarogau // romAMcitAzeSatanau vihaMge rogo bhavedvAtha bhayaM bhujaMgAt // 92 // snAnena dhUlyAM vipadaM viduSTe snAtI jale snAnamaniSTamAha // paMke rujaM bhasmani jIvanAzaM yadvA parivrAjakatAM vidhatte // 93 // // TIkA // zyaM bhayaM bhaavi||89|| vAmAnIti // yadi devI yAni vAmAnyaMgAni caMcvA caraNena ca kaMDUyate tadaMgaghAtaM narANAM kurute ucchritavAmapakSA UddhIkRtavAmapakSA kaciduddhRtavAmapakSeti pAThastatra caMcvAtroTitavAmapakSA kulakSayaM kurute // 90 // azAMsIti // azAMsi gurdAkurANi kaMDUyate tadA atIsArabhayaM bhavet / vA'thavA gudasya sparzAtsaMgrahiNIbhaya bhavet / niMdyapradezAbhyupasarpaNena jugupsitapradeze gamanena avazyaM narANAM patanaM maraNaM syAt // 91 // roga iti adhivAsitasya vihaMgasya yadi rogaH syAttadA kAryavinAzarogI syaataaN|romaaNcitaashesstnaaviti romAMcitA udgataromacihnitAzeSA tanuryasya sa tathA tasmin evaM vidhe vihaMge sati rogo bhavet vA pakSAMtaradyotanArthaH / bhujaMgAdbhayaM bhavedityarthaH // 92 // snAneneti // dhUlyAM snAnena vipadaM vipattiM vidadhAti bravIti viduSTe jalainAtI snAnaM kurvatI aniSTaM snAnamAha kathayatItyarthaH / paMke snAtI rujaM rogaM bravIti / // bhASA // ya // 89 // vAmAnIti // jo podakI coMcakarake athavA pA~vakarake vAMye aMganakUM khujA to manuSyanake aMga ghAta karai aura coMcakarake vAMye paMkhanakUM tor3aDAre to kulako kSaya kare // 90 // azasIti // jo podakI gudAke aMkuranakUM khujAya rahI hoya to atIsArako bhaya kare aura jo gudAko sparza kararahI hoya to saMgrahaNIko bhaya kare aura niMditasthAnakUM jAtI hoya to avazya manuSyanakUM patana karAve // 91 // roga iti // baiThIke roga hoya jAya to kAryako nAza aura roga karai aura jo pakSIke dehameM romAMcita hove to bhI roga karai athavA sarpa bhaya kare // 92 // snAneneti // aura jo dhUlameM snAna kararahI hoya to ApadA ka aura duSTa jalameM snAna karatI hoya to manuSyakaM mareko snAna vA koI nIcake sparzasUM kAra aise aise khoTe snAna karAve aura jo kIcameM nhAya rahI hoya to roga Aho! Shrutgyanam
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute'zubhaceSTAprakaraNam / ( 133 ) zAsthivA maraNaM narANAM kASThAnanA kaSTamupAdadhAti // aMgArakA kSayakRtkulasya baMdhAdbhayaM jalpati rajjukkA // // 94 // tanuM dhunAnA phalahA nirogau bravIti caMccA hanenana ghAtam // troTya patrANi bhuvi kSipatI syAtpodakI kAryavinAzayitrI // 95 // nazyaMti sarvANi samIhitAni dhanumUrddhavidhUnanena // zatrUdbhava bhItimupAdadhAti zyAmA pravistAritavAmapakSA // 96 // // TIkA // bhasmani strAtI jIvanAzaM parivrAjakartA saMnyAsaM vA vidhatte // 93 // kezAsthIti // kezAsthIni vakre mukhe yasyAH sA narANAM maraNamupAdaddhAti karoti / kASThAnanA kASThamAna ne sukhe yasyAH sA punaH kaSTaM kurute / aMgAravatrA kulasya kSaya krudbhavati / rajjuvakrAdhAdbhayaM jalpati // 94 // tanumiti // tanuM zarIraM bhunAnA kaMpayaMtI phalahAnirogau phalasya hAni: 'phalahAniH phalahAnizva rogazcaphalahAnirogAvitaretaradvaMdvaH / travIti kathayati / caMccA hananena kuTTanena zarIrasyeti zeSaH / ghAtaM zastraghAtaM bravIti patrANi picchAni saMtroTaya bhuvi kSipatI podakI kAryavinAzayitrI kAryavinAzakartrI syAt // 95 // nazyaMtIti // dhanurdharImUrddhavidhUnanena mastakavikaMpanena sarvANi samIhitAni vAMchitAni nazyati nAzaM praapnuvNti| zyAmA pravistAritavAmapakSA prakarSeNa vistArito vistAraM prApito vAmaH savyaH pakSo garut yayA sA tathoktA garutpakSacchadAH patra patatraM ca tanUruham // bhASA / / kare aura rAkha meM nhAya rahI hoya to jIvanAza karai athavA saMnyAsI kara de // 93 // kezAsthIti // keza hADa ye bAke mukhameM hoMya to maraNa kareM aura kASTa moDemeM hoya to kaSTa karAve aura aMgAra vAke moDhemeM hoya to kulako kSaya karAve vArI jAnanI aura rajju jo je -vaDI mukhameM hoya to baMdhanate bhaya karAve // 94 // tanumiti // jo zarIrakUM kaMpAyamAna kararahI hoya to phalakI hAni kare aura roga kare aura coMca karake zarArakUM prahAra karatI hoya to ghAta karAve podakI apane paMkhanakUM kATake ukhADake dharatI meM paTake to kAryakI vinAzakartA jAnanI // 95 // nazyaMtIti // podakI mastaka kaMrAyamAna karatI hoya to saMpUrNa kArya nAza kare aura vAyeM paMkhakUM phailAya de laMbokarade to zatrute bhaya pragaTa kare Aho! Shrutgyanam
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 134) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| nizceSTakAyA parataMtrabhAvamUrddhAnanA pretapurInivAsam // vRkSAvatIrNA draviNapraNAzaM sthAnAbhighAtaM kurute prasuptA // 97 // adhogatAdhogatamAha kArya parAGmukhI cApi praangmukhtvm|| ||viyujymaanaa kurute viyogaM kartavyanAzaM prplaaymaanaa|| // 98 // rogAbhighAtastanucarvaNena tirohitatvena bhayaM prabhUtam // prasAraNAtpakSayugasya devyAH kaliH kuTuMbasya parasparaM syAt // 99 // // TIkA // ityamaraH / zatrUdbhavAM bhItimupAdadhAti prakarotItyarthaH // 96 // nizceSTeti // nizceTakAyA nizceSTazceSTArahitaH kAyo deho yasyAH sA devI parataMtrabhAvamiti dAsatvamityarthaH / parAdhInatvaM kurute UrddhAnanA UrddhamukhI pretapurInivAsaM pretapuryA saMyamanyAM nivAso vasanaM pretapurInivAsaM maraNaM kurute vRkSAvatIrNA vRkSAt bhUmAnupAgatA draviNasya dhanasya nAzaM kurute prasuptA nidrAM gatA sthAnAbhighAtaM kurute // 97 // adhomukhIti // adhomukhI nanavadanA adhogataM kAryamAha bravIti parAGmukhI kAryasya parAGmukhatvaM bravIti viyujyamAnA svabhartuH sakAzAditi zeSaH / viyogaM kurute prapalAyamAnA kartavyanAzaM kurute // 98 // rogeti // tanucarvaNena rogAbhiSAtaH syAt tanodehasya carvaNena dattAbhighAtenatyarthaH / tirohitatvena kSaNamAtraM dRggocarIbhUya pazcAdadRzyatAM gatatvena prabhUtaM bhayaM bhavati devyAH pakSayugasya prasAraNAt // bhaassaa|| // 96 // nizceSTakAyeti // ceSTA kachU na kararahI hoya vaisehI vaiThI hoya to parAdhInatA karAve aura UMco mukha kare baiThI hoya to maraNakare aura vRkSa paite utarake nIce pRthvI pai Aya baiThI hoya no dravyako nAza karai aura sUtI hoya to sthAnako nAza kareM // 97 // adhomukhIti // jo nIce hI baiThI hoya vA nIco mukha kare hoya to kAryakuMbhI nIco karade aura vimukha baiThI hoya to kAryakabhI vimukha kareM aura apane bharite triyoga karatI baiThI hoya to manuSyakuMbhI viyoga karAve aura jo bhAgatI dIkhai to karaveke yogya kAryako nAza karai // 98 // rogA iti // jo apane dehaLU coMcakara carvaNakaratI hoya to roga karake duHkhI karai, aura kSaNamAtra to dIkha jAya phira dIkhatetUM baMdha hoya jAya to bahuta bhaya karai, aura donoM paMkhanakU phailAya de to kuTuMbako paraspara kalaha karAve // 99 / / Aho! Shrutgyanam
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrutezubhaveSTAprakaraNam / ( 135) mukhasya kASThAdiSu gharSaNena kaSTaM kumArI vitaratyanaMtam ||vaamen yAMtI bilamAvizaMtI prasthApayatyaMtakasaMnivezam 100 // adRzyatAmetyadhivAsitazcetpakSI nimitte'dhigaveSyamANe // mRtyubhavettayadi vAnyajAtiHpradakSiNaM gacchati tacchubhAya // ||101||uttaanpaadsy talaM spRzaMtIpadbhyAM ca kASThopagatA calaMtI // kaMDUyamAnA caraNau narANAM videzayAnaM kurute kumaarii||102 // bhayAtarogAvidhAdikAryAnvityAdiceSTAH kathitAH prshstaaH|| anyatra caitA vidadhatyavazyaM bhIrogadhAtepsitakAryanAzAn // 103 // // TIkA // kuTuMbasya parasparaM kaliH syAt // 99 // mukhasyeti|kASThAdiSu mukhasya gharSaNena anaMtaM kaSTaM kumArI vitarati dadAti vAmena yAMtI bichamAvizaMtI aMtakasanivezaM prasthApa. yati yamasannidhiM prasthApayati prApayatItyarthaH // 100 // adRzyatAmiti // nimitte zakunAvalokanasamaye patatriNi gaveSyamANe adhivAsitaH pUrva nimaMtritaH pakSI cedahazyatAmeti gacchati tarhi mRtyubhavet yadi vA anyajAtiH pradakSiNaM gacchati tadA zubhAya bhavati // 1.1 // uttAna iti // uttAnapAdasya UrvIkRtapAdasya talamadhaH pradezaMcaMcveti shessH| spRzaMtI kASThopagatA padbhayAM calaMtI kASThopari padbhayAM bajatItyarthaH / caraNau kaMDUyamAnA kumArI narANAM videzayAnaM paradezagamanaM kurute // // 102 // bhayArta iti // bhayArtarogAvidhAdikAryeSvatibhayena ArtaH pI // bhASA // mukhasyeti // podako apane mukhakU kASTAdikana ghise to anaMta kaSTa karai, aura bAMye bhAgapara hoya bilameM praveza karajAya to yamarAjake pAsa pahuMcAve // 100 // adRzyatAmiti // zakunadekhatasimaya pakSIkU dekha rahe hoya aura baiTho hoya na dIkhai to mRtyu karai aura vAsameM jo aura jAtako pakSI jemane mAUM hoyakara gamana kare to zubha hoya // 101 // uttAnaM iti // pA~vakU UMco kara taluAkU sparza karatI hoya, aura kASThake Upara pA~vanakara calarahI hoya athavA pA~vanakU khujAya.rahI hoya to podakI manuSyanakU videza calAve / / 1 02||bhyaart iti / bhayakara. pIDita. hoya, roga kara pIDita hoya, svAmIkarake vA samartha puruSakarake vadhake liya AjJA jAkU huI hoya, ina kAryanameM aura vA dIptakAryanameM ye pUrvakahI je Aho ! Shrutgyanam
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ (136) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| graMthavistarabhayAna bahUnikaraceSTitaphalAnyuditAni // aatmnaivsumtirnnutsmaadiidRshaanynusredpraanni|| 104 // duSTaceSTitaphalAbhidhAyinI paMcaviMzatimimAmavaiti yH|| pUruSaH puruSakAratatparaHsakSamo bhavati devlNghne|| 105 // iti podakIrute azubhaceSTAphalaprakaraNaM paMcamam // 5 // // TIkA // DitaH rogAtaH rukpIDitaHprabhuNA vadhAya AdiSTaH AdizabdAdanyeSAM dIptakAryANAM grahaNaM eSu kAryeSu ityAdikAzceSTAH prazastAH kathitAH / anyatra zAMtakArye etAH pUrvotAHbhIrogaghAtepsitakAryanAzAn bhIzca rogazca ghAtazca IpsitakAryanAzazcetaretara baMdaH / tAnavazyaM vidadhati kurvanti // 103 // graMtheti // graMthavistarabhayAdahUni kUra ceSTitaphalAni noditAni kathitAni tasmAtkAraNAnanu nizcayena sumatiH prekSAvAnAtmanaiva svabuddhayaiva IdRzAnyaparANi anusaret // 104 // duSTa iti // yaH puruSaH imA duSTaceSTitaphalAbhidhAyinI paMcaviMzatimavaiti jAnAti sa puruSaH daivalaMghane kSamo bhavati samarthaH syAt / kIdRk puruSakAratatpara iti puruSakAraH udyamastatra tatparaH 'martyaH paMcajanobhaspRk pUruSaH puruSo naraH' iti // 105 // iti zrImahopAdhyAyabhAnucaMdraviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute paMcamaM prakaraNam // 5 // // bhaassaa|| ceSTA pakSIkI te zubha jAnanI aura zAMtakAryanameM ye pUrvakahI huI ceSTA te bhayarogaghAta vAMchita kAryako nAza iheM avazya karai / / 103 // graMtha iti // graMthake vistArake bhayate bahuta krUra ceSTAnake phala nahIM kahe haiM tAte nizcayahI buddhimAn puruSa apanI buddhikarake aise aise aura krUra ceSTAnake kAryanakU yA rItisaMhI vicArale // 104 // duSTa iti // duSTaceSTAnako phala jAmeM ko aisI ye paMcaviMzatika jo jAne, aura udyamameM tatpara hoyarahyo hoya so puruSa daivakU ulaMghana karavemeM yogya hoya // 105 / / iti zrIjaTAzaMkarasutajyotirvicchIdharaviracite vasaMtarAjazAkune bhASATI kAyAM podakIrate azubhaceSTAphalaM nAma paMcamaprakaraNam // 5 // Aho! Shrutgyanam
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrate gatiprakaraNam / (137) anekarUpaM gamanasvarUpaM nirUpyate paaNthsmuuhmaatuH|| yatpAramArthyAdadhigamya gamyo devasya na syAtpuruSaH kadAcit // 106 // uDDIya yA vAmakakubbibhAgAdhanurdharI yAtyapasavyadezam // tArAnulomAtha tathApasavyA pradakSiNA sA khalu dakSiNA ca // 107 // yA pAMDavI dakSiNadigvibhAgAduDDIya vAmaM zrayati pradezam // adakSiNA sAtha tathoddhRtAkhyA vAmA vitArA pratikUlanAnI // 108 // tAroddhRtAkhyAbhimukhI tathAnyA parAGmukhI corddhamadhomukhI ca // dve dakSiNAdakSiNaveSTanAkhye aSTau puro'STau gatayazcapRSThe // 109 // TIkA // anekarUpamiti // pAMthasamUhamAtuH pAthAH pathikAsteSAM samUhaH zreNiH tasya mAtA jananI tasyAH devyAH anekarUpaM gamanasvarUpaM mayA nirUpyate kathyateoyatpAramArthyAdadhigamya jJAtvA puruSaH kadAcidaivasya gamyo na bhavati // 106 // uDDI yeti // yA dhanurdharI vAmAtkakubho vibhAgAdizaH pradezAt uDDIya apasavyadezaM dakSiNapradezaM yAti mA dhanurdharI tArA anulomA apasavyA pradakSiNA dakSiNA ceti nAmabhiH kathyate // 107 // yA pAMDavIti // yA pAMDavI devI dakSiNadigvibhAgAduDDIya vAmaM pradezaM zrayati prAmoti sA adakSiNA uddhRtAkhyA vAmA vitArA pratikUlanAmnIti nAmrA pratikUlA pratikUlanAmrIti nAmabhiH kathyate // 108 // atha devyAH aSTau gatayaH puraH aSTau gatayazca pRSThe bhavaMti tAH pradarzayannAha / / tAreti // // bhASA // anekarUpamiti // podakIke aneka prakArake gamanake svarUpa nirUpaga kare haiM yAke bhedasvarUpa jAnakarake puruSa kadAcit daivakebhI gamya nahIM hoya // 106 // uDDIyeti // jo podakI bAI dizA te uDakai jemane bhAgameM jAya tAkI anulomA apasavyapradakSiNA dakSiNA ye saMjJA nAma kahe haiN||10|| yA pAMDavIti / / pAMDavI jo podakI jemane bhAgate uDakara vAmabhAgameM Aya jAya vAkonAma adakSiNA uddhatA vAmAvitArA pratikUlA kahai haiM // 108 // tAra iti // tArAuddhRtAkhyA. ye pahale kahI haiM aura jo podakI sanmukha AtI hoya tAkI abhimukhI saMjJA, aura Apa gamanakartAke Age Age cale jAkI parAGmukhI saMjJA, aura Upara uchalakai cale vAkI UrdhvamukhI saMjJA, aura nIco mukhakara pRthvImeM paDai UparatUM vAkI adhomukhI saMjJA, aura eka Aho ! Shrutgyanam
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 138 ) vasaMtarAjazAkune- saptamo vargaH / tArAbhidhA pAMthasamUhamAtA yA kIrtitA zAkunazAstra vijJaiH // vizeSato dvAdaza sAnvayAni nAmAni tasyAH pratipAditAni // 110 // RjvI kapATA skhalitA tathAMdhA vakrA ca dUrA gulikastathorddhA // kAMDAbhidhA paSThagatArddhatArA syAdriprakArA punarardhatArA // 111 // vAmapradezAtsaralaM prayAti yA dakSiNaM sA kathitavitArA || tArA vrajatyardhapathapradezAtpunanivarteta kapATasaMjJA // 112 // // TIkA // pUrvokte tArAdetakhye abhimukhItisanmukhamAyAMtI paroGmakhItiagrevrajaMtI UrdhvamkhIti UrdhvamutpataMtI adhArmukhIti adhomukhaM bhUmaupataMtIdakSiNA'dakSiNaveSTanAkhye iti dakSiNaveSTanAkhyA adakSiNaveSTanAkhyAca dvegatI vAmato dakSiNatazca aveSTanAdityarthaH evaM pRSThe'STau purazca aSTau gatayo bhavati // 109 // tArAbhidheti / zAkunazAstravijJaiH : yA pAthasamUhamAtA tArAbhidhA kIrttitA proktA tasyAstArAbhidhAyAH sAnvayAni yathArthAni dvAdaza nAmAni pratipAditAni kathitAni / kacinnAmAni tasyAH pratipAdayAmaH ityapipAThaH / tatra pratipAdayAmaH kathayAma ityarthaH // 110 // RjvIti // RjvI 1 kapATA 2 skhalitA 3 aMdhA 4 vA 5 dUrA 6 gulikiH 7 UrddhA 8 kAMDA 9 pRSThagatA 10 ardhatArA dviprakArA syAt 11 punaH ardhatArA 12 kvacit kAMDAtA pRSThagatA tathAnyetyapi pAThaH / iti tArAyA dvAdaza nAmAni // 111 // athaitasyAH nAmnAM lakSaNAnyAha || vAmapradezAditi // sA RjvInAmnI tArA kathitA pratipAditA sA kA yA vAmapradezAdakSiNaM vibhAgaM saralaM prayAti yA tArA vraja // bhASA // dakSiNA pUrva kaha Aye dUsarI dakSiNa veSTanA jo vAMyemAUMte aura jemane mAUte veSTanakare vo veSTanA AgekI pITha pIchekI ATha ATha prakArakI gati jinakI aisI ye AThahaiM // 109 // tArAbhidheti // zakunazAstra ke jAnave vArenane ye tArA jo podakI so kAryavAn puruSanakI aura yAtrInakI mAtA kahI hai tAke dvAdazanAma yathAyogya vizeSakarake kahe haiM // 110 // RjvIti // RjvI 1 kapATA 2 skhalitA 3 aMdhA 4 vA 5 dUrA 6 gulikI 7 UrdhvA 8 kAMDA9pRSThagatA 10 dviprakArA 11 arddhatArA 12 // 111 // vAmapradezAditi // vAMye deza dakSiNadezameM sarala calI jAya vAkUM RccI kaheM haiM, aura jo AdhI dUra mArga meM calake phira pI Aho! Shrutgyanam
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute gatiprakaraNam / ( 139) utlutya yA darduravatprayAti pathi skhalaMtI khalitA matA saa|| tArApi bhUtvA tarukoTarAdau nilIyate sA punrNdhtaaraa|| // 113 // gomUtrikAsarpavadaMbare yA vakra vrajetsA khalu vkrtaaraa||saa dUratArAkathiteha pUrva tArA bhavedyAti tto'tidrm|| // 114 // luThaMtyavanyAM gulikeva tArA yA yAti padbhayAM gulikirmatA saa||gtvorddhdeshN gagane tato yA tArA bhavetsA kathitorddhatArA // 115 // acchinnavegA zaravatprayAti nivRtya nAyAti ca kAMDatArA // pRSThapradezena narasya vAmAdavAmamAgacchati pRSThatArA // 116 // // TIkA // ti / ardhapathapradezAtpunarnivarteta sA kapATasaMjJA syAt // 112 // utplutyeti / / yA da1ravadutplutya skhalaMtI prayAti sA skhalitA mtaa| yA tArA bhUtvApi tarukoTarAdau nilIyate sA aMdhA bhavati // 113 // gomUtriketi // yA gomUtrikAvatsapaMvacca aMbare vakaM brajati sAkhalu nizcayena vakratArA / yA pUrva tArA bhavettato'tidUraM yAti sAiha dUratArA kathitA pratipAditA ||11||lutthNtiiti // yA gulikela padbhayAM luThaMtI avanyAM yAti sA gulikirmtaa|yaa UrddhadezaM gagane gatvA tataH tArA bhavetsA UrddhatArA // 115 // acchinneti // yA zaravadvANavadacchinnavegA prayAti tato nivRtya nAyAti sA kAMDatArA / yA pRSThapradeze vAmAdavAmamAgacchati // bhASA // chI nivarta ho Abe tAkI kapATasaMjJA hai // 112 // utplutyeti // meDhakInAI uchalakarake girata paData cale vALU skhalitA kahai haiM, aura jo tArA dIkhake phira vRkSakI koTarAdikameM lIna hojAya bAkI aMdhA saMjJA hai // 113 // gomUtrikAta // jo tArA jaise mArgameM go mUtra kara hai, jaise sarpa TeTo calaihai taise AkAzameM TeDhI cale vAkU bakratArA kahaiM haiM, aura jo prathama dIkhakarake phira atidUra calI jAya vAkU dUrA kahai hai // 114 // . lutthNtiiti|| jo gulikAkIsInAI pA~vanakara loTatI huI pRthvImeM calai cAkU gulikI kahe haiM aura jo tArA UMcI AkAzameM jAyakarake dIkhe tAIM UtArA kahaihaiM // 115 // acchinnati // jo tArA bANakIsI nAI akhaMDa vega calI jAya aura pachiI bagadake nahIM Ave vAkU kAMDatArA kahai haiM, aura jo pIThapIche vAmabhAgasUM jemane bhAgakU gamana kare vA Aho! Shrutgyanam
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ . ( 140 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / uDDIya yA yAti tathArdhamArgAtpradakSiNaM sA kathitArdhatArA // uDDIya yA tiSThati cArdhamArge sApyardhatArA kathitA dvitIyA // // 117 // eSaiva vijJairgativaiparItyAdvAmoditA dvAdazanAmadhe - yA // utpAditAkasmikavismayAni phalAnyathAsAmanukIrtayAmaH // 118 // RjvI phalaM zobhanamAha puMsAM phalena hInA bhayadA kapATA // phalaM vidhatte skhalitAtitucchaM phalojjhitA karNasukhapradAMdhA // 119 // vakA'tivakrAbhimatArthasiddhayai dUrapradeze phaladA ca dUra: / kAryasya nAzaM gulikaH karoti yuddhaM vidhatte punaruvatArA // 120 // // TIkA // -sA pRSThatArA bhavati // 116 // uDDIyeti // yA uDDIyArdhamArgAtpradakSiNamAyAti sAtArA kathitA / yA uDDAyArdhamArge tiSThati sApi dvitIyArdhatArA kathitA / budhairiti zeSaH // 117 // eSaiveti // eSaiva tArA gativaiparItyAditi dakSiNataH vAmamadezAbhyupasarpaNena vAmapradeze gamanena vijJairdvAdazanAmadheyA vAmoditA athAsAM phalAni vayamanukIrtayAmaH kathayAmaH / kIdRzAni / utpAditAkasmika vismayAnIti utpAditaAkasmikaH vismayo yaistAni tathA / / 118 / / RjvIti / / RjvI gatiH puMsAM zobhanaM phalamAha kapATA phalena hInA bhayadA ca bhavati / skhalitA atitucchaM phalaM vidhatte phalojjhitA phalarahitA karNasukhapradA ca aMdhA gatirbhavati / / 119 // vakreti // // bhASA // Aya jAya vAkUM pRSThatArA kahai haiM // 116 // uDDIyeti || jo tArA Adhe mArgameM sUM uDakarake jemane mArgakUM calIjAya vAkUM arthatArA kahe haiM, aura jo AdhI dUrameM jAya karake sthita hoya to vAkUM vivekI arddhatArA ka haiM // 117 // evaiveti // ye tArA kI viparIta karake dhAma kahI haiM aba inake akasmAt Azcaryake devAre phala kahUM hUM // // 118 // RjvIti // podakIkI RjjI nAma saralagati puruSanakUM zobhana phala kare aura kapATA gati phalakarake hIna bhayake devevArI haiM, aura skhalitA atituccha phala kareM, aura aMdhAgati phalakarakai rahita karNasukhake devevArI hai // 119 // vakreti // vA tArA vAMchita siddhike artha hai, aura ativakAbhI siddhike artha hoya haiM, aura dUrA tArA dUradezameM vA dUra sthAnameM phalakI devevArI hai, aura gulakI tArA kAryako nAza kare phira UtArA Aho! Shrutgyanam
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute gatiprakaraNam / ( 141 ) syAtkAMDatArA rahitA phalena naSTArthalAbhAya ca pRSTatArA // yA tvardhatArA zakunaikadevI sA dviprakArApi phalArdhadAtrI || // 121 // yAvatprakArA phalamatra tArA yA ca vyathAM yacchati mAnavAnAm // tAvatprakArA punaratra vAmA bhayaM tathA tAvadupAdadhAti // 122 // jAnupradeze varavAhanAptistathorudeze paridhAnalAbhaH // ramyAsanAvAptisthApi kavyAmiSTAnnabhojyaM jaTharapradeze // 123 // kaMThe ca kaMThAbharaNasya lAbho lalATadeze'pi ca paTTabaMdhaH // chatrasya lAbhaH zirasi prayANe syAttArayA vAmagatA praveze // 124 // // TIkA // abhimatArthasiddhayai vakrA ativacaiva bhavati dUrA dUrapradeze dUrasthAne phaladA bhavati gulikaH kAryasya praNAzaM karoti punarurddhatArA yuddhaM vidhatte // 120 // syAditi // phalena rahitA kAMDatArA syAt / pRSThatArA naSTArthalAbhAya gatavastunaH prAptyai syAt yA dviprakArA ardhatArA zakunaikadevI bhavati sA phalArdhadAtrI syAt // 121 // yAvaditi // atra yAvatprakArA tArA yAvatphalaM yathA yena prakAreNa mAnavAnAM yacchati dadAti / punaratra tAvatprakArA zyAmA vAmA satI tathA tena prakAreNa tAvadbhayaM upAdadhAti / kurute // 122 // jAnviti // jAnupradeze sakthipradeze cettArA prayAti tadA varavAhanAptirbhavati / tathorudeze yAti tadA paridhAnalAbhaH syAt / atha kaTyArampAsanAvAptirbhavati tatrAsanaM rathaturaMgAdItyarthaH / kvavidramyAMganAvAptirathApi kaMTyAmityapi pAThaH / jaTharapradeze miSTAnnabhojyaM syAt // 123 // kaMTheceti // // bhASA // yuddha karAye // 120 // syAtkAMDeti // kAMDatArA phala karake rahita hai aura pRSTha tAra naSTa huye arthake lAbha karanevAlI aura dviprakArA tArA gaI vastukI prAptike artha hai aura arddhatArA Adhe phalakI devevArI hai // 121 // yAvaditi // yAmeM jitanI tArA haiM phala jA prakArakara manuSyanakUM deve haiM phira vohI tArA vA mAtA prakArakara utanehI bhaya kare. hai // 122 // jAnviti // jo tArA jAnupradeza meM prApta hoya to uttama vAhanakI prApti kareM hai, aura urudeza meM hoya to vastraprApti kare hai, aura kaTidezameM hoya to suMdara Asana, ratha aura udaradezameM prApta hoya to miSTAnna bhojana kaMThAbharaNako lAbha hoya aura lalATa meM paTTabaMdhana Aho ! Shrutgyanam turaMgAdika athavA suMdara strIko prApti karai, karAve // 123 // kaMThe ceti // kaMThadezameM
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 ) . vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| vAme'grato dakSiNatazca yAMtI pratyakSadevI pathikena sAkam / / variSThamadhyAdhamasaMjJakAni dhruvaM phalAni kramato vidhatte / / // 125 // dakSiNamadhyamavAmavibhAgAdyA vrajate'bhimukhI samupaiti // sA kramato bahumadhyamamalpaM duSTaphalaM kurute purupANAm // 126 // pradakSiNena praviveSTayaMtI yatheSTalAbhaM kurute kumArI // vAmena bhAgena punaH pumAMsamAveSTayaMtI maraNaM karoti / / 127 // // TIkA // kaMThe ca kaMThapradeze gamanena kaMThAbharaNasya lAbhaH syaat|llaattdeshe'pi ca tArAgamanena paTTabaMdhaH syAt / zirasi chatralAbhaH syAt / kayA prayANe yAtrAyAM jAnvAdipamitayA tArayA tArAgamanena grAmapraveze vAmayAvAmapradezagamanena pUrvoktalAbhaH syaadityrthH|| 124 ||vaamegrt iti // pratyakSadevI pathikena sAkaM pAMthena sAdhU vAme'grato dakSiNatazca yAMtI vAme vAmabhAge agrataHpurastAdakSiNatazca dakSiNasyAmiti dakSiNata iti sArvavibhaktikastasil / yAMtItyasya prtyekmnussNgH| tathA ca vAme yAMtI dakSiNatazca yAMtItyarthaH / variSThamadhyAdhamasaMjJakAni phalAni kramataH abhidhatte kathayati variSThaM ca madhyaM ca avamasaMjJakaM ca variSTamadhyAdhamasaMjJakAnItaretarabaMdaH // 125 // dkssinneti|| yA kumArI bajataH gamanaM kartuH puruSasya dakSiNamadhyamavAmavibhAgAt dakSiNamadhyamavAmapradezAt abhimukhI saMmukhI samupaiti AyAti sA kramataHanukrameNa vahu madhyamamalpaM bahupracuraM madhyamaM tataH kiMcinnyUnamalpaM madhyamasvalpaM puruSANAMduSTaphulaM kurute // 126 // pradakSiNeneti // pradakSiNena bhAgena puruSamAveSTayaMtI yatheSTa // bhASA // mile aura mastakameM chatrako lAbha hoya yAtrA samayameM to jAnukU Adileke tArA kahIM so dakSiNagamana karake phalaka devevArI jAnanI. aura grAmapraveza samayameM tArA vAmabhAgakarake pUrva phalakI devevArI jAnanI // 124 // vAmegrata iti // tArAmArgI karake sahita bAMye mAUM vA agADI vA jemane mAUM jAya to zreSTha madhyama adhama saMjJA jinakI aise phala kamakarake kare hai // 125 // dakSiNeti // tArAgamana karavevAre puruSakaM dakSiNa madhyama vAmabhAgate sammukha AyajAya to kramate manuSyanakU bahuta madhyama alpa duSTa phala karai // 126 // pradakSiNanoti // . kumArI mArgameM jemane. mAUM hoya kara puruSa AveSTana kara le to yatheSTa lAbha karai. aura Aho! Shrutgyanam
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute gatiprakaraNam / ( 143 ) parAGmukhI gacchati yA ca pRSThAtpRSThasthitaM sAkaraNIyamAha // AyAti pRSThAbhimukhaM punaryA prayojanaM sA kathayatyatItam // 128 // nirgacchato gacchati pRSTavAmA pRSTaprakopArthavinAzanAtha | AhorddhagAdhovadanA pataMtI vAme mRtiM dakSiNato'rinAzam // 129 // vAmAvartA podakI pRSThabhAgAnneSTAniSTe sA bhayAdau prazastA / yA syAtpRSThAddakSiNAvartinI sA kArye'bhISTe zasyate na tvaniSTe // 130 // iti podakIrute gatiprakaraNaM SaSTham // 6 // // TIkA // lAbha kumArI kurute / punaH vAmena bhAgena pumAMsaM punaHpunaH AveSTayaMtI narasya maraNaM karoti // 127 // parAnmukhIti // yA ca pRSThAtparAGmukhI gacchati sA pRSThe sthitaM karaNIyamAha / yA punaH pRSThAbhimukhamAyAti sA prayojanaM kAryamatItaM kathayati // // 128 // nirgacchata iti / yadi nirgacchataH puMsaH pRSThavAmA gacchati pRSThe vAmA bhavati / tadA pRSThaprakopArthavinAzanArthA iti pRSThasthito janasamudAyaH nRpo vA teSAM prakopaH arthavinAzazca tAveva arthaH prayojanaM yasyAH sA tathetyarthaH / UddhagA adhovadanA patI ca vAme vAmabhAge mRtimAha maraNaM bravIti / dakSiNe dakSiNabhAge punaH UrddhagA adhovadanA pataMtI arinAzamAha // 129 // vAmeti // podakI devI pRSThabhA // bhASA // jo bAMye bhAgakarake puruSana Avedana kareM to puruSako maraNa kare hai || 127 // parAGmukhIti // jo tArA pITha pIche te moDho phera karake gamana kare to kAryakUM pIche hoyagoM aiso ka haiM ye jAnano phera pITha mAUMte sammukha Aya jAya to kAryavyatIta hoya gayo tAya kahe hai // // 128 // nirgacchata iti // jo puruSa yAtrAkara ke nikasyo tAke tAroM pRSTa bAmA hoya - to arthAt pIThamAUM kUM bAMI gamana kare to pichAr3I koI manuSyanako samUha hoya athavA rAjA hoya to unako kopa, aura arthanAza hoya, aura Upara gamana kararahI hoya vAko nIco mukha hoya nIcekUM par3atI hoya, aura vAmabhAga meM hoya to mRtyukI karavevArI jAnanI aura jo aise AcaraNa karata jemane bhAga meM hoya to vairIko nAza kareM // 129 // vAmeti // pIThamA aMsUM bAMI hoya kara manuSyakUM AveSTana kare to vAMchita kAryameM yogya nahIM vo bhayAdika kArya meM yogya hai aura jo podakI pIchehUM jemanI mAUM hoya kara manu Aho! Shrutgyanam
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ (144) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH|| yAtrApravezAdicikIrSitAnAM jJAtuM nidAnaM nitarAmidAnIm // gatisvarAdIni kumArikAyA vimizrarUpANi niruupyaamH131|| ekA bhayebhyaH paripAti tArA sarvArthalAbhaM kurute dvitIyA // bhavettRtIyA yadi tannarANAmadurlabhaM rAjyamapi pradiSTam // 132 // ||ttiikaa|| gAtpRSThapradezAdvAmAvartA vAmenAveSTayaMtI abhISTakArye neSTA sA bhayAdau prazastA syAt yA pRSThAdakSiNAvartinI dakSiNenAveSTayaMtI sA'bhISTe kArye zasyate na tvaniSTe azubhe kArye // 130 // iti zrImahopAdhyAyabhAnucaMdragaNiviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM / podakIrute gatiprakaraNaM SaSTham // 6 // yAtreti // idAnI kumArikAyAH gatisvarAdIni vimizrarUpANi vayaM niruupyaamH|yaatraaprveshaadicikiirssitaanaa yAtrA paradeze pravAsaH pravezAdi grAmagRhAdau pravizanAdi yAtrA ca pravezAdizca yAtrApravezAdI tayoH kartumicchA cikIrSAsA vidyate yeSAM te tathoktAsteSAM puMsAM nitarAmatizayena nidAnamiti hetuH arthAt sukhaduHkhayoriti zeSaH / jJAtumanyeSAM jnyaapyitumityrthH|| 131 // eketi // ekA tArA bhayebhyaH paripAti rakSati / dvitIyA tArA sarvArthalAbhaM kurute| yadi tRtIyA tArA - // bhaassaa|| pyA AveSTana karale to vAMchita kAryameM bahuta yogya hai. aura azubha kAryameM acchI nahIM neSTa hai // 130 // iti zrImajjaTAzaMkaratanayajyotivacchIdharaviracitAyAM vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM podakIrute gatiprakaraNaM SaSTham // 6 // yAtreti // aba yAtrAgamana praveza ityAdi karavevAre puruSana* adhika karake zubha azubha jAnavekU, athavA auranake jitAyavekU pAdakIkai gati svarAdika milavAM nirUpaNa karai haiM // 131 // ekti|| eka tArA arthAt pahale kahe maMDalake tIna toraNa tAmeM prathama toraNakI eka tArA dUsare toraNameM hoya so dUsarI tIsaremeM hoya so tIsarI eka tArA bhayanate rakSA karaihai, dUsarI tArA sarva arthako lAbha karaihai, jo tIsarI tArA hoya to rAjyabhI durlabha nahIM hai Aho! Shrutgyanam
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute yAtrAprakaraNam / (145 ) AdyadvitIyAMtimasaMjJakeSu tArA yadi triSvapi toraNeSu // bhavettadA mattamataMgajAzvastrIratnaratnopacitA smRddhiH||133|| yAcApi bhUmitritayasya madhye punaHpunargacchati vAmabhAge / prArabdhakAryasya vinAzanena sA vakratArA kathiteha durgA // // 134 // ekA bhayaM saMvidadhAti vAmA karoti mRtyorvazagaM dvitIyA / bhavetkathaMciyadi sA tRtIyA bhavettadAnIM dhmjiivnaashH|| 135 // // TIkA // tatra bhavettadA rAjyamapyadurlabhaM pradiSTaM kathitam // 132 // atha kSetrikamAzritya cAha Ayeti / / AdyadvitIyAMtimasaMjJakeSu idamAcaM prathama dvitIyamidamaMtimaMcaramamiti saMjJakaM svArthe kaH / nAma vidyate yeSAM tathoktAsteSu triSvapi toraNeSu yadi tArA bhavettadA mattamataMgajAzvastrIratnaratnopaciteti mattAH mataMgajAH mattahastinaH azvAH pratItAH strIratnaM sarvotkRSTA strIratnAni hIrakAdIni pratItAni mattAzca te mataMgajA. . zveti pUrva krmdhaaryH| tato mattamataMgajAzca azvAzca strIratnaM ca ratnAni cetaretaraddhaM ndvaH / tairupacitA vyAptA samRddhiH saMpatsyAt // 133 // yA caapiiti|| yA bhUmitritayasya madhye punaHpunaH vAmabhAge gacchati sA iha prArabdhakAryasya vinAzanena durgA vakratArA kathitA // 134 // ekati // ekA vAmA bhayaM saMvidadhAti karotI. tyrthH| dvitIyA vAmA mRtyorvazagaM karoti yamavazavartinaM vidadhAti kayaMciyadi sA vAmA tRtIyA bhavettadAnIM dhanajIvanAzaH dhanaM ca jiivshcetidvNdH| tayo zo vi ||bhaassaa|| rAjyabhI deve // 132 // Ayoti // pahalo dUsaro tIsaro ina tInoM toraNanameM jo tArA hoya, to matavAle hAthI, ghoDA, strIrUpI ratna, aura ratnakarake baDhI aisI RddhivAn "saM padA hoya // 133 // yA cApIti // jo tArA tIno bhUmimeM vAraMvAra vAmabhAgameM "Ave . vo tArA sarvakAryakI vinAza karavevArI vakratArA kahI hai // 134 // eketi / etAya vAmA hoya to bhaya kare, aura dUsarImI vAmA hoya to mRtyuke vazIbhUta kare, aura jo kaI 5 .4 'Aho! Shrutgyanam
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ (146) vasaMtarAjasAkune-saptamo vrgH| tArA bhavedyadyadhivAsanasya syAdahni vAmA zakunekSaNasya / / zubhaM narANAmupadarya sarvatadbrahmaputrI sahasA nihaMti // 136 // . pradakSiNA yadyadhivAsane syAnirIkSyamANe zakune'pi saiva // tanizcittaM cittagataM samastaM samIhitaM siddhayati mAnavAnAm // 137 // pUjAdine vAmagatiryadi syAdvAmaiva cetsyAcchakunekSaNe'pi // cikIrSitaM vastu tadA samastaM bravItyasau sidimukhAdapAstam // 138||taaraagtiydydhivaasne syAnivartamAnasya ca yAti vAmA // manorathAH zAkunikasya tasya prayAMti siddhiM sakalAstadAnIm // 139 // . ||ttiikaa // . nAzoM bhavetsyAt // 135 // tAreti // yadi adhivAsanasya dine tArA bhavati punaH zakunekSaNasyAhi vAmA bhavati tadA brahmaputrI narANAM zubhamupadarya darzayitvA sarva sahasA nihaMti vinAzayatItyarthaH // 136 // pradakSiNeneti // yadi adhivAsane zakunasyAmaMtraNe pradakSiNA bhavati nirIkSyamANe zakunepi saiva bhavati mAnavAnAM cittagataM samastaM samIhitaM vAMchitaM tanizcitaM sidhyati siddhi prApnoti // 137 // pUjAdina iti / / yadi pUjA dine adhivAsanadine vAmA gatiH syAt / zakunekSaNe'pivAmaiva cetsyAttadA cikIrSitaM kartumiSTaM samastaM vastu siddhimukhAdapAstaM nirastamasau bravIti kathayati // 138 // tAreti // yadyadhivAsane tArAgatiH syAt punaH nivartamAnasya vAmA yAti tadAnIM tasya zAkunikasya manorathAH sakalAH siddhi // bhaassaa|| tIsarImI vAmA hoya to vAI samaya dhanajIvako nAza karai // 135 // tAreti / / pUjana kara rahyo hoya vAkU dinameMhI tArA dIkhajAya phira zakunadekhatI biriyAM vAmA hoya dinamehI to brahmaputrI jo podakI so manuSyanakU zubha dikhAya karake phira sarva kArya zIghrahI nAza 'kara hai // 136 // pradakSiNeti // jo pUjA karatI samayameM jemane mAUM dIkhe, aura phira zakunadekhatI samayameM bhI jemanI dIkhe to manuSyanake cittameM jo vAMchita hoya so nizcayahI siddha hoya // 137 // pUjAdina iti / / jo pUjAke dina tArA vAmagati hoya aura zakuna dekhatI samayameM jo vAma hoya to. kAryakI siddhi nahIM hoya // 138 // tArota // jo pUjA samayameM tArAgati dakSiNA hoya, phira pUjAsU nibaTe pIche vAmA hojAya, to zakunIke Aho! Shrutgyanam
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakI yAtrAprakaraNam / ( 147 ) bhUtvAnulomA yadi yAti vAmA kArya tadA siddhamapi praNazyet // bhUtvoddhRtA dakSiNagAminI cedvinAzya kArya tadupAdadhAti // 140 // ekA dvitIyA zakunI tRtIyA nivartamAnasya narasya yasya // adakSiNA syAdurarIkRtAni sidhyaMti kAryANyakhilAni tasya // 141 // zmAmAtrayaM gacchati . yasya tAraM ceSTA pradezasvarazAMtarUpam || nivRttikAle'bhyupayAti vAmaM prApnotyasAvakSayabhUpatitvam // 142 // tArAtrayaM syAtprathamaM nivRttau tArA samRddhayai vipade ca pazcAt // vAnivRttau vAmA purastAdvipade samRddhayai // 143 // pUrva // TIkA // prayati // 139 // bhUtveti // anulomA tArA bhUtvA yadi vAmA yAti tadA kArya siddhamapi praNazyet / uddhatA vAmA bhUtvA dakSiNagAminI cedbhavati tadA kArya vinAzya punastadeva kAryamupAdadhAti // 140 // eketi // zakunI devI ekA dvitIyA tRtIyA yasya nivartamAnasya narasya adakSiNA syAdvAmavibhAge yAti tasya narasya urarakRitAni aMgIkRtAni akhilAni samastAni kAryANi sidhyati // 141 // zyAmeti // yasya narasya ceSTApradezasvarazAMtarUpamiti ceSTA zarIravyApAraH pradezaH sthAnaM svaraH zabdaH ete zAMtA yatraitAdRzaM rUpaM svarUpaM yasya evaMvidhaM zyAmAtrayaM tAraM dakSiNapradezaM gacchati nivRttikAle punaH zyAmAtrayaM vAmamabhyupayAti asau akSayaM bhUpatitvaM prApnoti // 142 // tAreti // prathamaM pravRtau pravartanakAle tArAtrayaM syAni // bhASA // saMpUrNa manoratha siddhi prApta hoya 129 // bhUtveti // tArA anulomA hoya karake jo vAma Aya jAya to siddhahuyo kAryanAzakUM prApta hoya jAya aura jo tArA bAma hoya karake phira jemane mAUM calI jAya to kAryakUM vinAzakarake phira kAryakUM kare // 140 // eketi // pUjAsUM nivRttahuye pIche vAkUM jo tArA pahalI dUsarI tIsarI vAmavibhAga meM prApta hoya to vA puruSake samasta kArya siddha hoya // 141 // zyAmeti // ceSTA sthAna zabda ye jAme~ zAMta hoya~ aiso svarUpa jAko aisI zyAmAko traya pahalI dUsarI tIsarI so dakSiNabhAgarme hoya phira pUjAsUM nivRttakAlameM vAmabhAga meM Aya jAya to vo prANI, akSaya pRthvIpati hoya // 142 // tAreti // prathamapUjAkAlameM to tInoM tArA hoya aura pUjAsUM nivRtta Aho! Shrutgyanam
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ (148) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| tArAtha vAmA punareva tArA vAmA punarmizraphalaM bravIti // . aMte bhavedyA bahudhApi bhUtvA nirvAhamAhuH kila ttphlsy|| // 144 // agresarI strI mithunasya madhyAttatpRSThayAyI puruSo yadi syAt // sarva phalaM siddhayati tAvatyAM syAtkicidUnaM narapRSThagAyAm // 145 // nirIkSitAdau yuvatirvariSThA syAtpUrvadRSTaH puruSastadUnaH // vAmAM gatiM pratyadhikA vihaMgI pradakSiNAM pratyAdhiko vihNgH|| 146 // // TIkA // vRttau caikatArAbhavati tadA prathamaMtArAtrayaM samRdayai bhavati pazcAttArA vipade bhavati athavA nivRttau nivartanakAle vAmAtrayaM pUrva bhavati pazcAnivRttau vAmA bhavati tadAmAtrayaM purastAdvipade bhavati pazcAtsamRddhyai syAdityarthaH // 143 // tAreti // yadA prathamaM tArA atha ca punarvAmA bhavet punareva tArA punarvAmA tadA mizraphalaM bravIti / tathA bahudhApi bhUtvA yA aMte bhavet sA kila iti satye / tatphalasya nirvAhamAha yadyate vAmA syAt tadA phalasya nirvAhaH yadyate nivRttau tArA tadA phlNpraapternirvaahH|| 144 // agra iti // yadi mithunasya strIpuruSasya madhyAdagresarI strI syAttaspRSThayAyI tasyAH striyAH pRSThagAmI puruSaH syAttadA sarva phalaM sidhyati tAvatyAM narapRSThagAyAM satyAM kiMcidUnaM phalaM syAdbhavati // 145 // nirIkSitAdAviti // Adau nirIkSitA yuvatiH variSThA syaat| pUrva dRSTaH puruSaH tadUno bhavati tasyAH kiM // bhaassaa|| .. huye pIche eka tArA hoya to pahalI tArA samRddhike artha hai; aura pichalI tArA ApadAke artha hai; aura taisehI pahalI tInoM tArA vAmA hoya pIche pUjAsU nivRttikAlameM vAmA hoya to pahalI vAmA ApadAke artha hoya, pIchekI vAmA samRddhike artha hai // 143 // tAreti // prathama tArA nAmadakSiNA phira vAmAM phira tArA nAma dakSiNA phira vAmA hoya to mizrita phala jAnano jo aMtameM vAmA hoya to phalako nirvAha jAnano aura jo aMtameM pUjA nivRttimeM dakSiNA hoya to phalaprAptiko nirvAhabhI na jAnano // 144 // agra iti // jo podakIkA mithuna kahiye joDA hoya aura vA joDAmeMsU agADI strI hoya pichADI puruSa hoya to sarva kArya siddha hoya; aura puruSa agADI hoya aura strI puruSake pichADI hoya to. kachuka nyUna phala hoya // 145 // nirIkSitAdAviti // jo prathama strIdIkhe to Aho ! Shrutgyanam
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrate yAtrAprakaraNam / (149) pradakSiNazcedgamane vihaMgo nivartane vAmagativihaMgI / atyutamA syAttadabhISTasiddhiH syAnmadhyamAjalpati vaipriityaat|| // 147 // tArA bhavatyAdimatoraNAMte vAmA tatazcenna guNo na dossH|| tAroddhRte dve api te vihAya tasmAnmanuSyairaparA gaveSyA // 148 // Alokyate kApi na toraNAMte zyAmA nivRttau yadi cogrtaaraa|| tatsyAdanathaikaphalA narANAMkAmAtvabhISTArthaphalaM dadAti // 149 // ttiikaa|| cidUnaM phalaM dadAtItyarthaHIyataH vAmAM gatiM pratyadhikA vihaMgI vartate pradaziNAM gati pratyadhiko vihaMgo vartate // 146 // pradakSiNeti // cedgamane zakunAvalokane pradakSiNastAraH vihaMgamaH syAt / punarnivartane vihaMgIvAmagatirbhavati tadAbhISTasiddhiratyuttamA syAjalpati / punaHvaparItyAdabhISTasiddhirmadhyamA syAditi jalpati kthyti| vaiparItyaM tu prathamaM tArA vihaMgI syAt tato nivRtto vAmaH vihaMgaH syaaditi147|| // taareti|| AdimatoraNAMte tArA bhavati tatazcedvAmA bhavati tadA na guNaH na doSaH tAravRte dakSigavAmete dve vihAya tyaktvA tasmAnmanuSyairaparA gaveSyA gaveSaNIyA vilokanIyA syAt // 148 // Alokyata iti // kApi toraNAMte zyAmA // bhaassaa|| zreSTha aura jo prathama puruSa dIkhe to vA strIsU kaka nyUna phala deva hai, aura jo strIko vAmabhAgase gati adhika hoya aura puruSakI gati jemane bhAgameM adhika vartatI hoya to pUrva kahyo phala yogya jAnano // 146 // prdkssinnti:|| jo gamanasamayameM zakuna dekhatI samayameM puruSapakSI dakSiNAvarta hoya aura phira nivarta hotI samayameM strI vihaMgI vAI. hoya to vAMchita siddhi atiuttama hoya. aura jo viparIta karake hoya arthAt gamanameM to prathama vihaMgI strI hoya jemanI, ora vahAMse nivRtta hotI * samayameM puruSa pakSI bAMyoM hoya to madhyamA jAnano // 147 // tAreti // jo prathama toraNake aMtameM tArA dakSiNavartI hoya tApIche vAmA hoya vAko guNabhI nahIM, aura doSabhI nahIM, tAteM manuSya una donoMnakU choDakarake aura tArA zakunakU DhUMDhano yogya hai // 148 // Alokyata iti // zakunadekhatI Aho ! Shrutgyanam
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 150 ) * vasaMtarAjazAkune- saptamo vargaH / nimnato vrajatiyA samunnataM podakI bhavati sA mahAphalA // vyatyayAllaghuphalA samAtsamaM yAti yA samaphalA bhavettu sA // 150 // bhayApahA vAmaravA varAhI pradakSiNA bhUriphalaM dadAti // bhayapradA dakSiNataH sazabdA kuryAnmRtiM vAmagatiH prayAtuH // 151 // savyApasavye yugapallayaMtyau zyAme prazaste khalu tornnaakhye|| vAmasthitA dakSiNakA yaceSTA, vRddhayai phalasya drumamAzrayaMtI // 152 // // TIkA // devI nAlokyate yadi nivRttau cettArA syAttadA anarthaikaphaleti anarthaH kaSTaM tadekaM phalaM yasyAH sA tathA keSAM narANAM tu punararthe vAmA yadi eti tadA abhISTArthaM phalaM dadAti // 149 // nimnata iti // yA podakI nimnataH nIcapradezAt samunnataM uccapradezaM vrajati sA mahAphalA bhavati vyatyayAdyAti vaiparItyAtsamunnatAtsthAnAnimnaM gacchatItyarthaH / sA laghuphalA tucchaphalA bhavati / tu punaH yA samAtsamaM sthAnaM yAti sA samaphalA bhavet // 150 // jAMghikazakunamAzrityAha // bhayeti // prayAtuH varAhI devI vAmaravA vAmazabdA bhayApahA bhayahartrI syAt / sA cetpradakSiNAM tArA varAhI bhUriphalaM dadAti / punardakSiNataH sazabdA bhayapradA bhavati / sA cedvAmagatistadA prayAturmaraNaM kuryAt // 151 // savyApasavya iti // yadi savyApasa // bhASA // samayameM kahUM bhI toraNa bhAgameM podakI nahIM dIkhe aura nivRtta hotI samayabhI na dIkhe to anartha kaSTa hoya. phira vAmA hoya taubhI abhISTa artha phala deve // 149 // nimnata iti // // jo podakI nIce sthalasUM UMcepe gamana kare vo mahAphalakI denevAlI hai aura jo UMcepai te nIce ko gamana karai to tucchaphalakI debevAlI jAnanI phera jo samasthAna te samasthAnakUM jAya to saphala hoya // 150 // bhayeti // gamanakarabevAle puruSakUM podakI bAMI bole to bhayakUM dUra kare. aura jayaM kare, aura vo dakSiNa bhAgameM hoya to bahuta phala deve. phira dakSiNamAUM te zabda kare to bhayakI debevArI hoya. aura vohI vAmagati hoya to gamanakartAkUM maraNakare // 151 // savyApasavyeti // jemanemAUM aura bAMI mAUM bhI saMga bolatI hoya to bahuta zubha jAnanA, jo toraNameM bolatI hoya to aura vAmabhAgameM sthita ho jemane aMga meM ceSTA karatI hoya aura vRkSa pai baiThI hoya to kArya phalakI vRddhi kare // 112 // Aho! Shrutgyanam
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute yAtrAprakaraNam / (151 ) tArA jitvA zakunaikadevI sthitiM vidhatte yadi kupradeze // syAtkSemamAtraM gamanodhatAnAM phalaM tu kiMcina bhavatyabhISTam // 153 // bhakSyamukhI yadi vAmavibhAgaM yAti raTatyadhirohati vRkSam // tadvipadA saha vAMchitamartha pAMDavikA vitaratyacireNa // 154 // unnatadakSiNapakSavibhAgA makSyamukhI kRtpaarthivshbdaa||shaaNtdishN bhagavatyanulomA gacchati gaccha. ti tannRpatitvam ||15||taaropvissttaapi zubhapradeze gaveSayaMtI labhate na bhakSyam // kiMcittadonaM vidadhAti lAbhaM saMprAptabhakSyA kurute tu pUrNam / / 156 // ||ttiikaa // vye savyaM vAmaM apasavyaM dakSiNaM savyaM cApasavyaM ca savyApasavye yugapatsamakAlaM layaMtyauzyAme khalu nizcayena tadA prazastezobhane bhavataH / yataH te toraNAkhye bhavataH yadivAmasthitA dakSiNakAyaceSTA syAt / drumamAzrayaMtIzyAmA phalasya vRddhayai syAt // 152 // tAreti // zakunaikadevI tArAbajitvA yadi kupradeze sthitiM vidhatte karoti tadA gamanodyatAnAM kSemamA syAdabhISTaM phalaM na kiMcicca bhavati // 153 // bhakSyamukhItibhikSyamukhI yadi vAmavibhAgaMyAti raTati zabdaM kurute vRkSamadhirohati tadA acireNakAlena pAMDavikA vipadAsaha vAMchitamartha vitarati ddaati||15||unnt iti anulomA tArA bhagavatIcet zAMtadizaMgacchati tadA nRpatitvaMyacchatItyarthaH kIdRzI unnatadakSiNapakSavibhAgA iti unnataH uccaiH kRtaH dakSiNaM pakSavibhAgoyayA sA tathA kIdRzI bhakSyamukhI bhakSyaM mukhe yasyAHsA tathA punaHkIdRzI kRtArthivazabdA iti kRtaH pArthivaHzabdo yayA sA tatheti // 155 // tAreti // zubhapradeze tAropaviSTApIti pUrva bhaassaa|| tAreti // zakunakI ekahI devI tArA jo gamanakarake kutsitajagaha kahiye nidi tasthAnameM jAya baiThe to gamanakartApuruSako kalyANamAtra to hoya, paraMtu vAMchitaphala kachabhI nahIM hoya // 153 / / bhakSyamukhIti // bhakSaNa jAke mukhameM hoya aisI pAMDavikA vAmabhAgameM jAya zabda karai vRkSape car3hajAya to zIghakAlameM vipadAsahita vAMchita artha deve ||15||unnt iti|| jo jemane paMkha* UMce kare huye bhakSaNa jAke mukhameM hoya. pArthivazabda karatI zAMtadizAkU podakI gamanakara to nRpatibhAvakarai // 155 // tAreti // jo tArA prathama Aho! Shrutgyanam
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 152 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / bhakSyaM jighRkSau zakune pataMgaH palAyate pUrvamathAbhiyogAt syAdgocarazcetsa tadA pradiSTaH kaSTAdabhISTasya phalasya lAbhaH // 157 // bhakSyaM jighRkSuryadi vAMtarAle bhakSyAMtaraM viMdati kRSNapakSI || avAMtare tatra phalAMtaraM syAtphaladvayaM bhakSyayugasya lAMbhe // 158 // kRSNA kRmiM vAMchati yaM grahItuM palAyate'sau labhate tato'nyam // syAdiSTalAbhAdaparArthalAbho bhakSyAnavAptau tu phalAvAptiH // 159 // // TIkA // tArA bhUtvA zubhapradeze kRtsthitirityrthH| bhakSyaM gaveSayaMtI kiMcinnalabhate tadonaM lAbha phalaM vidadhAti saMprAptabhakSyA punaH pUrNa phalaM kurute // 156 // bhakSyamiti // bhakSyaM jighRkSau grahItumicchuH jivRkSustasmiJchakune vihaMge sati pUrvameva pataMgaH bhakSyAbhisukhIbhUtaH kITaH palAyate nazyati athAbhiyogAtprayatnataH dRggocarazcetsa syAt tadA kaSTAdabhISTasya phalasya lAbhaH pradiSTaH // 157 // bhakSyamiti // yadi ca bhakSyaM jighRkSuraMtarAle madhye kRSNapakSI zyAmA bhakSyAMtaraM viMdati prApnoti / tatreti prastutakAryasya avAMtare madhye phalAMtaraM syAt bhakSyaMyugasya lAbha phaladvayaM syAdityarthaH // 158 // kRSNeti // kRSNA varAhI yaM kRmiM grahItuM vAMchati asau cetpalAyate nazyate tatonyaM kRmi labhate tadeSTalAbhAdaparo'nyo'rthalAbhaH syAt / tu punaH bhakSyAna // bhASA // dakSiNA hoya kara uttamasthAnadezameM jAya baiThe aura bhakSyakUM DhUMDha rahI hoya aura bhakSya vAkUM na milai kabhI to nyUnaphala deve aura jo bhakSya vAkUM milajAya to phira pUrNa vAMchita phala kare // // 196 // bhakSyamiti // prathama to bhakSyapadArthakaM grahaNakarabekI icchA karato hoya phira pataMga pakSI bhakSya ke sammukha bhAgajAya aura phira AMkhanake agADI dIkhajAya to kaSTate vAMchita phalako lAbha hoya || 157 // bhakSyamiti // jo podakI koI bhakSyavastukUM grahaNa karatI ho aura bIca meM dUsaro bhakSya prApta hoya jAya to manuSyakUM bhI kAryake bIca meM aurabhI dUsaro phala milajAya vA pakSIkUM dophala bhakSyakI prAptike huyesUM phala bhI doya mileM // 151 // kRSNeti // kRSNA jo podakI jA kIDAkUM grahaNa karavekI icchA kare vo kIDA, to bhAga manuSyakuMbhI vAMchita phalate dUsaro arthalAbha hoya aura jAya vAte aura prApta hoya jAya to * Aho ! Shrutgyanam
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute yaatraaprkrnnm| (153) gaveSayaMtyA zalabhAdibhakSyaM gatiH kumAryA iha yAdRzI syAt / tathAvidhaiva pravibhAvanIyA vipazcitA nizcitamAtmakArye // 160 // maunena vA vAmakRtasvarA kA tArA gatA yacchati vittakIrtI ||vaamprdeshe tvapasavyazabdA syAnmauninI vA kathitArthasiddhaye // 161 // vAMcchatyekA vAmabhAgaM pryaatuNtaaraacaanyaayaatilaabhstdaalpH||lbdhaahaaraavaamgaa pAdapasthA datvAnartha laMbhayatyarthasiddhim // 162 // ekAtArA syAdvitArA dvitIyA tArAcAnyAsyAccaturthIca vAmA // sarvA evaM svaM svamAtmAnurUpaM kArya kuryuH shuklpkssaaHkrmenn||163|| . // TIkA // vAptau bhakSyasyAprAptau phalAnavAptirbhavati phalasya aprAptiH syAt // 159 // gaveSayaMtyA iti // zalabhAdi bhakSyaM gaveSayaMtyAH vilokayantyAH kumAryAH iha yAdRzI gatiH syAt AtmakAyeM vipazcitA paMDitena tathAvidhaiva gatiH pravibhAvanIyA vicAraNIyA // 160 // mauneneti // maunenaM vA vAmakRtasvarA vA varAhI tArA gatA satI vittakIrtI pcchti|vaamprdeshe iti tu punaH apasavyazabdA mauninI vAvAmapradeze gatA satI arthasiddhyai kathitA // 161 // vAMchatIti // ekA vAmabhAgaMprayAtuM gaMtuM vAMchati anyAtArAyAti tadAlAbho'lpa: syAt yadi vAmagAlabdhAhArA pAdapasthA bhavati tadAnartha dattvA iSTamartha laMbhayati dadAti // 162 // eketi // ||bhaassaa // bhakSyakI prApti na hoya to phalakI bhI prApti nahIM hoya // 159 // gaveSayaMtyA iti // bhakSyA DhUMDha rahI hoya podakI aura vAkI vA samayameM gati hoya taisIhI gati apane kAryameM vidvAn puruSakU vicAra karano yogya hai // 160 // mauneneti // jo tArA mauna dhAre huye athavA vAmabhAgameM zabdakara dakSiNabhAgameM calI jAya to dhana kIrti deve. aura vAmapradezameM hoya jemane mAUM zabda karai athavA mauna dhAre hoya phira vAmagati hoya to artha siddhike artha jAnanI / / 161 // vAMchatIti // eka tArA to vAmabhAgameM jAyabekU icchA kara hai aura dUsarI tArA calI jAya to alpalAbha hoya jo vAmabhAgameM hoya laghu AhAra jAkepAsa hoya aura vRkSa pai. sthita hoya to anartha dekarake iSTa jo artha tAkU lAbha karai // 162 / / // eketi // jo prathama tArA hoya aura dUsarI ardhatArA hoya, phira tArA hoya, aura tA Aho! Shrutgyanam
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 154 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / kiMcidrajitvA pathikena sAkaM tArA tato gacchati yAtha vA*mA || vizramya vizramya zanaiH prayAti phalapradA sA caTikA krameNa // 164 // gatvorddhamAgacchati yadhastAttArA tatazvedbhayadA tadAnIm // evaMvidhA vAmagatiryadi syAinudherI tatkurute'vasAnam // 165 // cApacyutA yA gulikeva dUraM dhanurdharI vyomni javena yAti // tArA tataH syAdyadi sAraNAya vAmA tvavazyaM maraNAya gaMtuH // 166 // // TIkA // yAda ekA tArA sthAt tato dvitIyA ardhatArA athavA vitArA vAmA bhavati anyA tRtIyA punastArA tatazcaturthI vAmA syAt evaM zuklapakSAH sarvAH svaM svamAtmA - rUpaM kArya krameNa kuryuH // 163 // kiMciditi // kiMcitpathikena sArdhaM vrajitvA gatvA tatastArA gacchati tato vizramya vizramya vilaMbaM kRtvA kRtvA zanaiH zanaiH vAmAM prayAti sA caTikA krameNa phalapradA bhavati / kvaciJcireNetyapi pATho dRzyate tatra cireNa cirakAlenetyarthaH // 164 // gatveti // yA UrddhaM gatvA'dhastAdAgacchati tatazcetArA bhavati tadA bhayadA syAt / tdaaniimiti| tatkAlaM na kAlAMtare evaMvidhA vAmagatiryadi syAttadA dhanurdharI avasAnaM maraNaM kurute || 165 // cApacyuteti // yA dhanudharI cApacyutA cApaM dhanustasmAccyutA prakSiptA gulikeva vyomnigaganapathe javena vege na dUraM yAti / javo vegastvarastUNiriti haimaH // yadi tatastArA syAttadA sA // bhASA // . pIche cauthIvAma hoya zuddha haiM paMkha jAke aisI ye saMpUrNa tArA apane apane yogya kArya krama karake karaiM haiM 163 // kiMciditi // tArAmArga meM gamana karabevArekI saMga thoDI dUra cala karake phira bAMI calI jAya athavA vizrAma leleke zanaiH zanaiH vAmabhAgakUM gamana kare vo zIghrahI vAMchita phalakI debebArI jAnanI // 164 // gatveti // jo podakI Upara jAya karake phira nIcekUM calI Ave aura tA pIche dakSiNA hoya to bhayakI debevArI hai tatkAla aura jo Upara jAya nIce utara vAma bhAya jAya to maraNa kare // 165 // cApacyuteti // jo dhanurdharI dhanuSameM sUM nikasI huI gulikA tAkI sInAI AkAzameM vegakarake dUra calI jAya phira vahAMse dakSiNa bhAgameM hoya jAya to yuddhake artha jAnanI aura jo vAmabhAgameM Aho! Shrutgyanam
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ , podakIrute yaatraaprkrnnm| (155) yA brahmaputrI gamanodhatAnAmagre vajitvA'bhimukhI sameti / / adakSiNA kAryavinAzanAya syAdakSiNA sA drvinnaaptihetuH|| // 167 // bhUtvA vitArA parigRhya bhakSyaM pradakSiNenAbhyupagamya devI / manoramaM sthAnakamAzrayaMtI hatvApadaM saMpadamAdadhAti / / 168 // nimajya dhUlyAM yadi zuklapakSA vidhAya ceSTAM yadi vA viduSTAm // prayAti tArA vipadaM vidhAya kSaNena lakSmI tadupAdadhAti // 169 // dikAlaceSTAninadasthitInAM madhyAdbhavedekatareNa dIptA // bhayaMkarI dakSiNagApi durgA syAdAmagA mRtyuvidhAyinI tu // 170 // // TIkA / / raNAya yuddhAya syAt / evaMvidhA vAmA avazyaM gaMturmaraNAya syAt // 166 // yA brahmaputrIti // yA brahmaputrI devI gamanodhatAnAmagre vajitvA abhimukhI sameti tataH adakSiNA vAmA syAttadA kAryavinAzanAya bhavati sA cedakSiNA syaattdaadvinnaaptihetuHsyaadityrthH|| draviNaMdhanaM tasya prAptiH tasyA hetuH kaarnnm| 'svamukthaM daviNaM dhanam' iti haimH|| 167 // bhuutveti||prthmN vitArA vAmA bhUtvA bhakSyaM parigRhya gRhItvA punaH pradakSiNenAbhyupagamya manoramaM sthAnakamAzrayantI devI ApadaM hatvA saMpadamAdadhAti / / 168 // nimajyeti / / yadi zuklapakSA dhUlyAM nimajya 'snAtvA yadi vA duSTAM ceSTAM vidhAya tArA prayAti tadA vipadaM vidhAya kSaNena lakSmImupAdadhAti // 169 / / dikkAleti // yadi dikAlaceSTAninadasthitInAM pUrvoktAnAM ||bhaassaa // hoya to avazya gamanakartAkU mRtyu karai // 116 // yA brahmaputrIti // brahmaputrI jo podakI gamanakaranevAle puruSake agADI jAyake phira pIche vAke sammukha Aya phira vAmA hoya jAya to kAryako nAza kare. aura jo dakSiNabhAgameM Aya jAya to dhanaprApti karAve // 167 // bhuutvti|| prathama vAma hoya kara bhakSyagrahaNa karake phira dakSiNabhAgameM jAya suMdara sthAnameM jAya baiThe to ApadA dUra karake saMpadA kare / / 168 // nimajyeti // zveta jAke paMkha aisI podakI dhUlameM snAna karake burI ceSTAkarake jo dakSiNameM calI jAya to ApadA de karake kSaNameM hI lakSmI prApta kare // 169 // dikkAleti // jo dizA kAla ceSTA nAda sthiti ye. pahale kahe haiM, inameMsU ekaprakArakI dIptA hoya phira vo dakSiNabhAgameM bhI hoya to bhaya kare . Aho! Shrutgyanam
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 156 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / zuSka bhanakaTukaMTa kivRkSAcchIrNaparNamathavApyadhiruhya | dakSi NA prakurute 'lpakamartha vAmagA tvaparihAryamanartham // 171 // pratyakSarUpA varamuddhRtApi manoramaM sthAnamadhizrayaMtI // na sA prazastAditarapradezamadhiSThitA dakSiNagApi zastA // // 172 // yAMtI vrajitvA yadi vA virauti vyAvartate vA gamanaM vidhAya // jugupsite copavizetpradeze durgA phalaM hanti gatestadAnIm // 173 // // TIkA // madhyAdekatareNa ekena dIptA dakSiNagApi durgA bhayaMkarI syAt / dikca kAlazca ceSTAca ninadazca sthitizca dikkAlaceSTAninadasthitayaH itaretaradvaMdvaH tAsAm / tu punaH vAmagA sAmRtyuvidhAyinI syAt / gaMturiti zeSaH // 170 // zuSketi // zuSka bhakaTukaM vRikSAn zuSkAzca bhagnAzca kaTavazca kaMTakA vidyate yeSu te kaMTakinazca zukabhama kaTukaMTakinaH itaretaradvaMdvaH / pazcAtte ca te vRkSAzceti karmadhArayaH / tAn atha vAzIrNaparNa patitaparNamapi vRkSamiti zeSaH / adhiruhya dakSiNA bhavati tadA alpakama prakurute evaMvidhA vAmagA aparihArya parihartamazakyamanarthaM kurute kacidrAvakhaMDa prastarazaphalamityapi pAThaH // 171 / / pratyakSeti // pratyakSarUpA devI uddhRtA satI vAmApi manoharaM sthAnamAzrayaMtI varaM zubhA syAtprazastAcchubhapradezAditarapradezaM duSTapradezamadhiSThitA dakSiNagApi zastA na // 172 // yAMtIti // yAMtI gacchaMtI vra // bhASA // aura jo yAprakAra dIptA vAmabhAga meM Ave to gamanakarttAkUM mRtyu karavevArI jAnanI // 170 // zuSketi // sUkho bhagna huyo kaDubo kAMTeko aise vRkSapai baiThakarake athavA pASANakoTUka hoya vA baiThakarake vAmabhAgateM ur3akara dakSiNabhAga meM Aya jAya to alpa artha kare, aura inape baiThake vAmabhAgameM AyajAya to jAke dUra hoyatreko upAyahI nahIM aiso anartha kare // 171 // pratyakSeti // jo pratyakSa devI podakI uddhRtA hoya arthAt dakSiNabhAgate uDakarake vAmapradezameM Ayakara manohara sthAnameM sthita hoya to uttama jAnanI. phira vohI podakI uttamasthAnameMsUM ur3akara phira aura sthAnapai jAya baiThe to phira jemane mAUMbhI hoya tobhI zreSTha nahIM jAnanI // 172 // yAMtIti // jo podakI calatI calatI zabda kareM athavA jAya karakai zabda kare athavA gamana karake phira pIchI bagada karake niMditadezameM sthA Aho! Shrutgyanam *
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute yAtrAprakaraNam / ( 157 ) kRtvA svaraM gacchati kRSNapakSI punaH svaraM cedupavizya kuryAt // gateH phalaM tadvinihatya tucchaM phalaM dadAti prathamasvarasya // 174 // pradakSiNA vA yadi vAtha vAmA gatvopaviSTA svaphalaM dadAti // nivartate yopavizenna yA vA kRtvA phalaM saMprati hRtyavazyam // 175 // vidhAya zabda yadi dakSiNA syAtkRtvA punaH zabdamupaiti vAmA // punaH svaraM cetkurute tadAnIM syAdbrahmaputrI phalalAbhakatra // // 176 // // TIkA // jitvA vA yadi kumArI virauti zabdaM kuryAt vA athavA gamanaM vidhAya vyAvartate vyAghuTaya samAyAti jugupsite niMdite pradeze copavizettadAnIM durgA pUrvagateH phalaM niti // 173 // kRtveti // kRSNapakSI svaraM zabdaM kRtvA gacchati prayAti punaH upavizya cetsvaraM kuryAt tadA gateH gamanasya phalaM vinihatya prathamasvarasya tucchaM phalaM dadAti // 174 // pradakSiNeti // devI pradakSiNA tArA yadi vAmA gatvopaviSTA sA svaphalaM svAnurUpaM phalaM dadAti tayormadhyAt yA nivartate athavA tatra gatvA nopavizet sA svAnurUpaM phalaM kRtvA avazyaM pratihanti // 175 // vidhAyeti // vidhAya zabda yadi kumArI dakSiNA tArA syAt punaH zabdaM kRtvA vAmA upaiti Agacchati tatrAgatya punaH svaraM cetkurute tadAnIM tadbrahmaputrI devI phalalAbhakartrI // bhASA / / * nameM praveza kare to pUrvagati ke phalakUM dUra kare hai // 173 // kRtveti // kRSNapakSI jo podakI zabda karake gamana kareM phira baiThakarake jo zabda kare to gatike phalakUM dUra karake pUrve kriyo jo zabda tAko tuccha phala deve // 174 // pradakSiNeti // jo pradakSiNA tArA vAmA jAyakarake baiTha jAya to apane yogya vAmako phala deve. aura jo pradakSiNA aura vAMmA inake madhyameMsUM bagada Ave athavA pradakSiNAmUM vAmabhAgameM jAyakai baiThe nahIM to vo podakI pradakSiNAko phala dekarake phira avazya phalakUM nAza kare hai // 175 // vidhAyeti // zabda karake jo dakSiNA hoya phira zabda karake vAmA calI Ave aura vAma Aya karake Aho! Shrutgyanam
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ (158) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| bhUtvAnulomA vidadhAti zabdaM zyAmA vilomA punareva caage| nirvAhayetsaiva yadA tadAnIM kiMcicirAtkAryamupaiti siddhim // // 177 // dRSTopaviSTA prathamaM sazabdA tArA brajaMtI tadanupraviSTA // puMsAmanalpaM phalamalpakAlAyacchatyabhISTaM vinihaMtyaniSTam // 178 // karoti viSThAM vidhunoti gAtraM zabdaM vidhatte zrayati pradIptam // tArApi yA nazyati lIyate vA sA syAdaniSTaikaphalapradAtrI // 179 // kRtvA zabdaM vAmato mauninI vA RjvI tArA brahmaputrI bhvedvaa||aashaacessttaasthaan zAMtA narANAmAzApUrtiH sA karoti kSaNena // 180 // // TIkA // syAt // 176 // bhUtveti // yadyanulomA tArA bhUtvA zyAmA zabdaM vidadhAti punaH . sA eva vilomA vAmA yadA agre nirvAhayet tadA kiMcitkArya cirAt cirakAlena siddhimupaiti // 177 // dRSTA iti // bAmabhAge prathamaM sazabdA upaviSTA dRSTA tArA vajaMtI tadanu kutracitsthale upaviSTA saMsthitA puMsAmanalpamabhISTaM phalam alpakAlAdacirAdeva yacchati aniSTamanabhIpsitaM nihaMti dUrIkarotItyarthaH // 178 // karotIti // yA tArApi bhUtvA viSThAM karoti gAtraM zarIraM dhunoti kaMpayati zabdaM vidhatte dIptaM vicitraM zabdaM zrayati nazyati naSTA yAti kutracillIyate vA lInA bhavati sA aniSTaikaphaladAtrI syAt // 179 // kRtveti // vAmataH zabdaM kRtvA mauninI vA yA brahmaputrI RjvI tArA bhavet / kIdRzI AzAceSTAsthAnazAMteti AzAdikveSTA // bhASA // phira zabda kare to vAI samaya brahmaputrI phala lAbha karai // 176 // bhatvati // jo anulomA hoya karake zabda karai, phira vohI vilomA hoya to kachuka vilaMba karake kAryakI siddhi hoya // 177 . // dRSTAiti // tArA vAmabhAgameM prathamazabda karatI baiThI huI dIkhe phira uDakarake kaI sthalameM jAya baiThe to puruSanakU vAMchita phala zIghrahI deve aniSTa phala dUra kara hai // 178 // karotIti // jo podakI tArA hoya kara viSThA kara aura dehakU . kaMpAyamAna kara aura dIpta zabda kara aura nAzakU prApta hoya .yA kahUM lIna hoya jAya to vo eka aniSTahI phalakI debevArI hai // 179 // kRtveti // bA~ye mAUM zabda karake mauna bhAre huye jo RjvI tArA hoya jAya aura dizA, ceSTA, sthAna ye zAMtA hoya to manuSya Aho! Shrutgyanam
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute yAtrAprakaraNam / ( 159 ) guNAzva doSAzca yadA vimizrA nirUpyamANe zakune bhavati // hyAstadA teSviha bhUrayo ye yAnvA varAhI vidadhAti pazcAt // 181 // bhASitaceSTitagamanAdInAM yaH samudAyo bhavati bahUnAm // so'dhikamadhikaM zubhamAcaSTe bahu punarazubhaM tatra viduSTe // 182 // tvaritaM gacchati yacchati tUrNa lAbhaM pAMDavikA paripUrNam // kiMcittvaritA tvaritAdardha maMdagatiH sucireNa tadardham // 183 // // TIkA // pUrvoktA zarIravyApAraH sthAnamupavezanasthalam etAni zAMtAni yasyAH sA tathA AzA ca ceSTA ca sthAnaM ca AzAceSTAsthAnAnItaretaradvaMdvaH / sA devI narANAmAzApUrti kSaNena karoti // 180 // guNA iti yadA nirUpyamANe zakune guNAzca doSAzca vimizrA bhavati tadA teSu ye bhUrayaste iha grAhyAH / vA athavA yAnguNAnvAdoSAnvA barAhI devI pazcAdvidadhAti te prAMtavarttinoM grAhyA ityarthaH // 181 // bhA Sita iti // bhASitaceSTitagamanAdInAM bahUnAM zubhAnAM yaH samudAyo bhavati saH a -dhikamadhikaM zubhamAcaSTe kathayati / tatreti tasminsamudAye viduSTe bahu punaH azubhaM bhavati // 182 // tvaritamiti // pAMDavikA yA tvaritaM gacchati sA paripUrNa tUrNa zIghraM lAbhaM yacchati dadAti kiMcitvaritA tvaritAtpUrvoktagamanAdarddha phalaM dadA-. ti maMdagatiH sucireNa tadarddha kiMcittvaritagamana phalAdarddha phalamityarthaH // 183 // // bhASA // nakI AzApUrti kSaNamAtrameM kare // 180 // guNA iti // jo AraMbha zakunameM guNadoSa milavAM hoya to unameMsUM jo guNa bahuta hoya to guNaprahaNa karane, jo doSa bahuta hoMya to doSa grahaNa karane athavA jo guNa doSakUM devI pIche kare to aMtake grahaNa karane // 181 // bhASita iti // bhASita kahiye zabda ceSTA gamana inakUM Adile zubhanako samUha bahutanako hoya to adhika adhika zubha kahano. aura vAhI samudAyameM dUSita bahuta hoMya to phira azubha hoya // 182 // tvaritamiti // jo podakI zIghra gamana kare to paripUrNa zIghra lAbha deve, aura kachUka kachUka zIghra gamana kare to vAsU Adho phala deve. aura maMda Aho! Shrutgyanam
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 1.60 ) vasaMtarA jazAkune - saptamo vargaH / Adau natiM darzayati prayAti samunnatiM vyoni karoti cAnte // AsannamapyAha tadA varAhI dUre'lpamUrIkRtamiSTamartham // // 184 // uDDIyamAnonnatimAdito yA tato natiM darzayate kumArI // svalpaM ciraM prApyamapIha yatsyAttatsA prayacchatyacireNa bhUri // 185 // nIcoccamadhyairgamanaiH krameNa nIcocca madhyAni phalAni devyAH // pradakSiNAyAH kathayaMti yAne gRhapraveze punaruddhRtAyAH // 186 // ziraH kaTIjAnusamaM . vrajaMtI mAsAyanAbdaiH phaladA krameNa // akalpite kAlavibhAga evaM prakalpite kalpita evaM mAnaH // 187 // // TIkA // AdAviti // Adau vyomni natiM darzayati paraM samunnatiM prayAti prAMte ca nati karoti tadA varAhI devI UrIkRtaM svIkRtamiSTamarthamAsannamapi dUre alpamAha 184 // // uDDIyamAneti // yA uDDIyamAnA Adita unnatiM darzayate tataH kumArI nati darzayate sA iha loke svalpaM ciraM prApyaM yatsyAttadacireNa stokakAlena bhUri prayacchati dadAti // 185 // nIca iti // devyA nIcoccamadhyairgamanaiH krameNa nIco madhyAni phalAni syuH / tatra pradakSiNAyAstArAyAH pUrvoktAni phalAni yAne gamane kathayati / uddhRtAyA vAmAyAH punaH gRhapraveze phalAni pratipAdayaMtIti tAtparyArthaH // 186 // zira iti // ziraHkaTIjAnusamaM vrajaMtI kumArI krameNa mAsAya // bhASA // Adho phala kare // dAkha phira aMtameM 183 || AdAviti // pranIcI dakhi to devI svIkAra kAryakUM dUra aura alpa kahana gati dikhAvai phira nAMcI gati maMda cale to bahuta kAlameM vA AdhesUM bhI thama AkAzameM nIcI dIkhe phira UMcI kiyo jo vAMchita artha vo nikaTameM honahAra hoya tobhI vA // 184 // uDDIyamAneti // jo prathama uDatI huI U~cI dikhAve to vo kumArI alpa aura bahuta kAlameM prApta hoyabeke yogya jo vastu tAya thoDeM kAlameM bahuta vastu deve // 185 nIca iti // podakIkI nIcI gati madhyagati UMcI gati ina tInoM gatinakarake tIna prakArake nIca UMca madhyaphala hoya he tAmeM pradakSiNA tArAke phala pahale kaheM haiM gamana samayameM tehI phira uddhRtAke phalaM gRhapravezasamaya meM pratipAdana kareM haiM * // 186 // zira iti // jo podakI zakunIke mastaka ke samadezameM hoyakara gamana kare to Aho! Shrutgyanam
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ . podakIrute yAtrAprakaraNam / (161) lAbho mahAndaMDamitapradeze syAnmadhyamo dNddyugprmaanne|| tridaMDamAne tu bhavejjaghanyaH prdkssinnaatpaaNthsmuuhmaatuH||388|| mAsaizcaturbhiH prathame'rthalAbhastato dvitIye punrssttbhiHsyaat|| varSAttRtIye vasudhAvibhAge pradakSiNAyAM zakunaikadevyAm // // 189 // Aye mahattoraNabhUmibhAge svalpaM dvitIye'lpataraM tRtIye // phalaM tu bhUmitritaye prabhUtaM pradakSiNA pAMDakkiA dadAti // 19 // // TIkA // . nAbdaiH phaladAbhavati akalpite kAlavibhAge evaMmAno grAhyaH prakalpite kAlavibhAge tu kalpita eva mAno grAhyaH // 187 // lAbha iti // pAMthasamUhamAtuH devyAHdaMDamitapradeze pradakSiNAnmahA~llAbhobhavetAdaMDayugapramANe prdkssinnaanmdhymolaamaasyaat| tridaMDamAne pradakSiNAnapanyo lAbhaH syAt // 188 // mAsairiti / zakunaikadevyAH pradakSiNAyAH prathame vasudhAvibhAge mAsaizcaturbhirarthalAbhaH syaat| dvitIye bhUvibhAge aSTabhirmAsairarthalAmaH syAt / tRtIye vasudhAvibhAge varSAllAbhaH syaat||189|| Adya iti // Aye toraNabhUmibhAge pradakSiNA pAMDavikA mahatphalaM dadAti / dvitIye svalpaphalaM dadAti / punastRtIye alpataraM bhUmitritaye prabhUtaM phalaM dtte||19|| "bhaassaa|| mAsabharameM kala devai. aura kaTibhAgake samAna dezameM hoya gamana kareM to chaH mahInAmeM phala deve. aura jAnujhI samAnadezameM hoyakara gamanakara to varSa dinameM phala deve. yAmeM pravRtti nivRttikAla vibhAga vinA yA prakAra phala kare hai // 187 // lAbha iti // podakI daMDake pramANa dezameM pradakSiNA hoya jApa vAte mahAn lAbha hoya. aura jo doya daMDake pramANameM pradakSiNA ho jAya vAte madhyama lAbha hoya. aura tIna daMDake pramANa dezameM pradakSiNA hoya jAya to vAte nikRSTa lAbha hoya // 188 // mAsairiti // zakunakI devI pAdakI pUrva kahI jo zakunakI pRthvI tAke prathamabhAga pradakSiNA hoya, to cAramAsakarake lAbha hoya. aura pRthvIke dUsare bhAgameM pradakSiNA hoya to ATha mAsa karake artha lAbha hoya. aura pRthvIke tIsare bhAgameM pradakSiNA hoya to ekavarSameM lAbha hoya // 189 // Adya iti / / prathama jo pRthvIko toraNa bhAga tAmeM pradakSiNA hoya to mahAn phala devaiH aura dUsare toraNa bhAgameM pradakSiNA hoya to alpa phala deve. aura tIsare toraNa bhAgameM pradakSiNA hoya to bahuta alpaphala Aho ! Shrutgyanam
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( . 162 ) vasaMtarAjazAkune- saptamo vargaH / abdAyanartanuta mAsapakSadinAni yAmAnatha nADikA vA // narasya bhUmerathavA vibhAge prakalpayetkAlavinirNayAya 191 // ceSTAninAdAgamanasthitAnAmekena pAdo dvitayena cArddham // phalasya pAdatritayaM tribhiH syAdbhavetsamastairvihitaiH samastam || 192 // ceSTAdikaM nAcarati kSudhArttA'graheNa gRhNAti tu bhakSyameva // pratyakSadevI yadi kiMcidUnaM bhavatyabhipretaphalaM tadAnIm // 193 // prazastaceSTAdicatuSTayA cedrahNAti bhakSyaM caTikA tadAnIm // anaMjitAmitrakalatranetrAmekAtapatrAM kurute dharitrIm // 194 // // TIkA // abdAyaneti // athavA pakSAMtare narasya kAlavinirNayAya bhUmervibhAge acchAyanatUniti abdaM varSam ayane dakSiNottarAyaNe RtavaH SaT vasaMta prabhRtayaH mAsapakSadinAniprasiddhAni yAmAH praharAH nADikAH ghaTikAH prakalpayetmakalpanAM kuryAt // 191 // ceSTeti // ceSTAninAdAgamanasthitAnAM caturNA zAMtAnAM madhyAdekena pAdaH caturthIzaH phalaM syAt / samIhitasyeti zeSaH / dvitayena arddha phalaM syAt / tribhiH pAdatritayaM pAdonaM phalaM syAt / samastaizcaturbhiH samastaM phalaM syAdityarthaH // 992 // ceSTAdikamiti // cedyadi pratyakSadevI kSudhArtA pUrvoktaM ceSTAdikaM nAcarati tu punararthe AgraheNa bhakSyameva gRhNAti tadA tadAnImabhipretaphalaM kiMcidUnaM bhavati // 193 // prazasteti // prazastaceSTAdicatuSTayAcceccaTikA bhakSyaM gRhNAti tadAnIm ekAtapatrAM // bhASA // deveM. aura bhUmike tInoM toraNabhAganeM pAMDavikA pradakSiNA dagni to bahuta phala devai // 190 // andAyeti // manuSyake kAlanirNaya ke artha bhUmibhAga meM arthAt pRthvIbhAga meM varSa dakSiNAyana uttarAyaNa aura cha: Rtu mAsa pakSa dina ghaTI ineM kalpanA kare // 191 // ceSTeti // ceSTA nAdagamana sthAna ye cAroM zAMta hoMya inameMsUM eka hoya to kAryakobhI eka pAda hoya . aura jo doya hoya to kArya Adho hoya aura jo tIna hoya to kAryake tIna pAda hoya~. aura jo samasta cAroM hoya to samastakArya phala hoya. // 992 // ceSTAdikamiti // jo pratyakSa devI bhUkhI hoya, aura ceSTAdika kachU bhI na cAMchita kArya kachuka nyUna karai // 193 // kareM, phira Agraha karake bhakSyagrahaNa kare to prazasteti // jo cAroM ceSTA karake bhaya Aho! Shrutgyanam
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute yaatraaprkrnnm| (163) vAmaM svaraM dakSiNatazca yAnaM yAtrAdikAryeSu zubhaM vdNti||vaa- . mA gatiM dakSiNatazca zabdaM grAmapravezAdisamIhiteSu // 19 // // gaveSayanpAMDavikAM manuSyo nirIkSate tAM yadi no kadAcit // khagAMtaraM pazyati cetsa pRSThaM zyAmaiva sarva zakunaM bravIti // 196||vaamaa gatiryApi ca vAmaceSTA zabdasthitI dakSiNatastathA ye // dIptaM ca yattAni bhayAdikAye zubhAni cAnyAni niSedhakAni // 197 // sakaMTakotpATitazuSkabhanavRkSeSu zUle mRtake ca saMsthA // aMtarvinidrA bhayamohazokaM zvabhrAzrayAdhaH patanAtmaghAtAn // 198 // ||ttiikaa // dharitrI kurute|kiidRshiim manaMjitAmitrakalatranetrAmiti anaMjitAni kajjalazUnyAni amitrAH zatravaH teSAM kalatrANi yoSitaH tAsAM netrANi yasyAM sA tathA // 194 // vAmamiti // yAtrAdikAryeSu vAmaM svaraM dakSiNatazca yAnaM zubhaM vadaMti grAmapravezAdi samIhiteSu vAmAM gatiM dakSiNatazca zabdaM zubhaM vadaMti // 195 // gaveSayanniti // manuSyaH pAMDavikAM gaveSayanyadi kadAcit na nirIkSate cet khagAMtaraM pRSThe pazyati tasya zyAmaiva sarvAn zakunAn bravIti // 196 // vAmeti // vAmA gatiryApi ca vAmaceSTA ye zabdasthitI dakSiNataH cAdanyadyatpunaH dIptaM tAni bhayAdau kArya shubhaani| anyAni anyatra niSedhakAni bhavaMti // 197 // sakaMTakati sakaMTakotpATitazuSkabhamavRkSeSviti sakaMTakaH kaMTakAkulaH utpATitaHgajAdinA zuSkaH svabhAvata: // bhASA // grahaNa kare to sarva vairInako nAzakara ekahI chatra jAmeM aisI pRthvI karai // 194 // vAmamiti // yAtrAdika kAryameM podakIko vAma zabda aura dakSiNagati ye zubha kahaiM haiM grAmapravezAdikameM vAma gati aura dakSiNa zabda ye zubha kahaiM haiM // 195 // gaveSayaviti // jo manuSya pAMDavikAkU zakunake liye dekha rahyo hoya jo kadAcit nahIM dIkhe jo aura koI pakSI pIThamAUM dIkhe to ye jAnano zyAmAhI saba zakunanakU kahe hai // 196 // vAmeti // jo zyAmAkI vAmagati aura vAmaceSTA hoya aura dakSiNamAUM zabda aura sthiti hoya aura jo phira dIptA hoya to ye bhayAdikakAryameM to zubha haiM. aura kAryameM niSiddha haiM // 197 // sakaMTaketi // kAMTeko vRkSa hoya vA gajAdika karake ukhaDo hoya zuSka hoya yA pavanasaM Aho! Shrutgyanam
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ (164) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| ityAdikA yadyapi kRSNakAyA bhayAdyaniSTaM zamayaMti cessttaaH|| atyaMtaduSTatvavazAttathApi prAyeNa na syuH sukhadAvasAnAH // 199 // ceSTAninAdATanabhakSyalAbhAH kramAdbhavaMtyatyadhikA balena // bhvecctubhyo balavAnsa eko yA brahmaputrI vidadhAti pazcAt // 20 // kSetre grAmo grAmadhAne purI syAtpuyA satyAM maNDalaM maMDale tu // urvI sarvAmurvimatrAtimAtro yo lAbhastadrAjyamityAmanaMti // 201 // // TIkA // . bhano vAyvAdinA evaMvidheSu vRzeSu pAdapeSu sthitA tathA zUlaM zUlikAyAM mRtake patitakaraMkAdau sthitA aMtarvinidreti pUrNitekSaNA bhayamohazokazvabhrAzrayetibhayaM prasiddha mohazoko pratIto yasyAM sA arzaAditvAdac / zvabhramavadaM sa eva Azrayo yasyAH sAtathA pshcaatkrmdhaaryH| adhHptnmaatmghaataankrotiitishessH||198|| ityAdi. keti // yadyapi kRSNikAyAHityAdikAzceSTAHbhayAdyaniSTaM zamayaMti tathApyatyaMtadaMSTatvavazAtmAyeNa sukhadAvasAnAHnasyurata eva na gRhiitaaH|| 199 // ceSTeti // ce. STAninAdATanabhakSyalAbhAbalena adhikaaHkrmaadbhvti| ebhyaHcaturvyaH sa eka balavAbhaveyaM brahmaputrI devI pazcAdvidadhAti // 200 // kSetra iti / evamatrAtimAtro yo yo lAbhaH tadAjyamAmanaMti tadeva darzayati kSetra iti kSetre sati prAmaprAptiH grAmadhAne sati purI prAbhiH puryA satyAM maMDalaM dezaprAptiH maMDale sati kiyatyus tasyA bhaassaa|| bhagna hoyagayo hoya aise aise vRkSanape baiThI hoya taisehI zUlIpe baiThI hoya vA nuradA mare huvai pai baiThI hoya nidrAmeM ghUrNitanetra hoya rahe hoya bhaya moha zophavAn hoya noce gaDhelemeM baiThI hoya adhaH patana karatI hoya aura AtmaghAta kara rahI hoya // 198 // ityAdikati // kRSNikAkI ye ceSTA bhayAdika aniSTanakU zAMta kara hai para to bhI atyaMta duSTabhAvanake vazana Aye sUM adhika karake aMtameM sukhakI devevArI nahIM hai yA aisI zakunameM nahIM grahaNa karanI // 199 // ceSTeti // ceSTAzabda gamana bhakSya lAbha ye balakarake adhika hoya to brahmaputrI jo podakI vA puruSakU ikalekUhI balavAn kara de // 200 // kSetraiti // jo kSetrAdhIza hoya vAkU trAmaprApti hono. prAmAdhIza hoya vAka purI prApti hono. aura purIke adhiSThAtAkU dezaprApti hono aura jo maMDala nAmadezake adhiSThAtAkU kachuka pRthvI prApti Aho! Shrutgyanam
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute haMsacAra prakaraNam / (165) puMpakSiNazceSTitayA na zabdAH puMsAM vizeSAtphaladAbhavaMtistriIpakSiNI ceSTitayAna zabdAHstrINAMvizeSAtphaladA bhvnti202|| iti podakIrute yAtrApravezAdiprakaraNaM saptamam // 7 // ekatra sArthe vrajatAMbahUnAMtulye'pi jAte zakune phalAni // nAnAprakArANi bhavaMti yena taM haMsacAraM prvicaaryaamH||203|| tArAvahaMtyAM vidhunADikAyAM kSemaMkarI vAmagatArkanADyAm // prANe prapUrNe phaladAnulomA vAmApi rikta rahitA phlenaa||20|| ||ttiikaa // satyAM srvovaamiti||201|| pumiti|| puMpakSiNaH ceSTitayA na zabdAH vizeSAtpuMsAM phaladAH bhavati / strIpakSiNI ceSTitayA na zabdA vizeSAstrINAM phaladA bhvNti||2|| iti zatrujayakaramocanAdisukRtakAribhiH mahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute yAtrApravezAdiprakaraNaM saptamaM smaaptm||4|| ekatreti // tamiti taM haMsacAraM vayaM pravicArayAmaH vicAragocarIkurmaH / yena tulyepijAte zakune nAnAprakArANi phalAni bhavaMti / keSAm janAnAM kiM kurvatAM bajatAM kasmin ekatra sAthai // 203 // tAreti // vidhunADikAyAM caMdranADikAyAM vahaMtyAM vAyunA paripUrNAyAM tArA kSemaMkarI bhavati / arkanADyA dakSiNanADayAM vahaMtyAM vAmAkSemaMkarI bhavati / pUNe ghrANe anulomA phaladA bhvti| rikte vAmA pha // bhaassaa|| hAno. aura pRthvIpatikU samagra pRthvI milano yAprakAra atyaMta lAbha jo jo hoya tAhI rAjya kahai haiM // 201 // pumiti // puruSapakSIkI ceSTA gamana zabda vizeSakarake puruSana kAlake devevAre hoyahaiM. aura strIpakSIkI ceSTA gamana zabda ye strInakU phalake debevAre hoya haiN||202|| iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharaviracitAyAM saMtarAjazAkune bhASA kAyAM podakArute yAtrApravezAdiprakaraNaM saptama samAptam // 7 // ekatreti // jo tIrthayAtrAkU so pacAsamanuSyanako saMga jAya tAko nAma sArtha hai bahutase manuSyanako ekasArthameM zakuna sabanakU barAbara hoya haiM. phira jAkarake nAnAprakArake phala hoyahaiM vo haMsacAra tAya hama vicArakareM haiM / 203 // tAreti // . caMdranADI. bahatI Aho! Shrutgyanam
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 166 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / zazAMkanA DyAmathavArka nADayAmataH samIre pravizatyuzaMti // yazaH samRddhiM kuzalaM jayaM ca nirgacchati syAtphalavaiparItyam // 205 // aiMdavI vahatiM nADikA yadA svecchayA pravizati prabhaMjanaH // podakI vrajati dakSiNA yadA syAttadA sakalamIpsitaM phalam // 206 // nADikA vahati tApinI yadA nissaratyudarataH samIraNaH // apradakSiNagatirdhanurdharI syAdaniSTaphalamakSayaM tadA // 207 // // TIkA // lena rahitA syAt // 204 // zazAMketi // zazAMkanADyAmazravA arkanADyAM aMtaH samIre vAyau pravizati sati puMsaH yazaH kIrti samRddhiM saMpadaM kuzalaM zreyaH jayaM pratItaM muzaMti kathayaMti vAyornirgacchataH sataH punaH vaiparItyaM kathayati // 205 // aiMdavIti yadA nADikA aiMdavI cAMdrI vahati prabhaMjane vAyau svecchayA pravizati sati aMtaritizeSaH / podakI devI dakSiNA vrajati tadA IpsitaM sakalaM phalaM syAt // 206 // // nADiketi // yadA tApinI dakSiNA nADikA vahati tathodarataH samIraNe niHsarati sati apradakSiNA gatiH vAmA dhanurdharI devI bhavati tadA akSayaM phalamaniSTaM // bhASA // hoya aura vAyukarake pUrNa hoya to dakSiNatArA kalyANakI karavevArI hai, aura sUryanADI calarahI hoya to vAma tArA kalyANakI karabevArI hoya. aura donoM svara calarahe hoMya to anulomA phalakI debevArI hoya. donoM svara khAlI hoya to bAmA tArA phalakarake rahita hoya // // 204 // zazAMketi // aura caMdranADI meM vA sUryanADImeM bhItara vAyu pravezakare aura dakSiNa tArA hoya to puruSanakUM yaza, kIrti, samRddhi, saMpadA, kuzala, zreya, jaya hoya aura jo pavana nikasato hoya to viparIta phala kahano // 205 // aiMdavIti // jo caMdranADI baha 1 rahI hoya aura pavana svecchA karake praveza kare phala saMpUrNa hoya // 206 // nADiketi pavana nikalato hoya aura dhanurdharI vAmabhAgameM bhItara aura podakI dakSiNA hoya to vAMchitajo dakSiNanADI vahatI hoya taisehI udarameMsUM hoya to akSaya aniSTa hoya // 207 // Aho! Shrutgyanam
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute haMsacAra prakaraNam / ( 167 ) mArute vizati dakSiNanADIM dakSiNA yadi gatirbhagavatyAH // alpakaM taduditaM zubhamasya vyatyayAdazubhamalpamuzaMti 208 niHsaratyudarato yadIDayA mAruto bhagavatI ca dakSiNA || yAtyabhIpsitaphalaM bhavettadA vyatyayAtpunarazobhanaM tathA // // 209 // prayAti vAmA pavano'pyakasmAdabhyaMtaraM somapathena yAti // tatrApi jApyaM niyamena bhadraM vyatyAsato jApyamabhadramAhuH // 210 // tArA yAMtI somanADyAM vahatyAM zastA zyAmA zobhane kAryabhAge || saMtrAsAdau zasyate vaiparItyAtsaMmizratve syAtphalaM mizrameva || 211 // // TIkA // bhavati // 207 // mAruteti || dakSiNanADIM mArute vizati sati yadi bhagavatyA dakSiNA gatirbhavati tadA phalaM alpakamuditaM vyatyayAtpunaH azubhaM alpamuzaMti ka thayaMti // 208 // niHsaratIti // iDayA iti iDayA vAmanADyA udarataH mArute niHsarati sati bhagavatI ca dakSiNA yAti tadA abhIpsitaphalaM bhavet / vyatyayAtpunaH azobhanaM bhavet // 209 // prayAtIti // yadA devI vAmA prayAti somapathenAkasmAtpavano'pi abhyaMtaraM yAti tatrApi jApyaM niyamena bhadraM bhavati tatra jApyaM nAma jApena parAvartayituM zakyaM vyatyAsataH abhadraM jApyamAhuH || 210 // tAreti // somanADyAM vahatyAM tArA yAMtI zobhane kAryabhAge zastA saMtrAsAdau bhayAdau vaipa // bhASA // mAruteti // pavana jemanI nADImeM praveza karato hoya aura jo bhagavatI podakIkI dakSiNa gatI hoya to phala alpa hoya ye pUrva ko jo viparItahuye te azubha phala kahaiM haiM // 208 // niHsaratIti // vAmanADI karake udarameMsUM pavananikase aura podakI dakSiNA hoya to vAMchitaphala prApta hoya, aura jo ye viparIta hoya to azubhaphala kare // 209 // prayAtIti // jo devI vAmA hoya aura vAhI samaya akasmAt caMdranADIkarake pavanabhI bhItara jAya to pIDA hoya. japAdika karesUM koI kAma vA pIDA nivRttakaro cAhe to hoya . aura jo viparIta hoya to japAdikakarake bhI zubha nahIM hoya, azubha hoya // 210 // tAreti // caMdranADI vahI samaya bAyeMsUM jo zyAmA jemane bhAga meM AyajAya to zubha kAryameM to yogya hai. aura bhayAdikakArya meM viparIta hoya to yogya hai. aura mizrita hoya to mizritahI phala hoya // 211 // Aho! Shrutgyanam
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 168 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / tenaikasminsarvajAte nimitte yAdRgyeSAM prANacAro'bhyudeti // tAdRkteSAM syAtphalaM mAnavAnAM naikAkAro haMsacArastathA hi || // 212 // kasyApIDA kasyacidbhAnunADI kasyApyete nADike dve vate // kasyApyaMtayati kasyApi bAhyaM ghoNAyaMtraprerito mAtarizvA ||213 || zyAmAcAre haMsacAreNa sAkaM yasyAbhyAso vecyasau karmapAkam | jAnAtyekaM yo dvayasyAsya madhyAtasminnAste zAkunajJAnasaMpat // 214 // iMti podakIrute haMsacAraprakaraNamaSTamam // 8 // // TIkA // rItyaM zasyate mizratve phalaM mizrameva syAt // 211 // teneti // tena kAraNena ekasminneva nimitte jAte yAdRGmAnavAnAM prANasaMcAraH abhyudeti teSAM mAnavAnAM tAdRkphalaM syAt / yasmAtkAraNAt haMsacAro naikAkAro'sti tathAhIti tadeva darzayati // 212 // kasyApIti // kasyApi iDA vahati kasyacidbhAnunADI vahati kasyAye dve vahete ghoNAyaMtraprerito nAsikApreritaH mAtarizvA kasyApyaMtaryAti kasyApi bAhyam // 293 // zyAmeti // haMsacAreNa sAkaM zyAmAcAre yasyAbhyAso vartate asau karmapAkaM vetti asya dvayasya madhyAdya ekaM vetti tasmin zAkunajJAnasaMpadAste tiSThatItyarthaH // 214 // iti zatruMjayakaramocanAdisukRtakAribhirmahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirvicitAyAM vasaMtarAjaTIkAryA podakIrute haMsacAraprakaraNamaSTamam // 8 // // bhASA // teneti // ekakArya meM manuSyanako prANa vAyu jaiso jaiso calato hoya taisohI phala hoya jAsUM ye prANavAyu sabanako ekaso nahIM calai hai // 112 // kasyApIti // kAUpuruSakI caMdranADI vaha hai kAUkI sUryanADI calaihai kAUkI donoM nADI caleM haiM nAsikAyaMtrakarake prerohuyo pavana kAUpuruSa ke bhItara pravezakara hai kAUke bAhara nikase hai yaha zvAsa sabanako ekasonahIM calaihai // 213 // zyAmeti // haMsacAra jo iDA piMgalAko calano yA karake sahita jo zyAmA cArameM jAko abhyAsa hoya vo karmapAkakUM jAne hai aura jo puruSa ina donoMnameMsa ekahIkUM jAnato hoya to vo puruSa zAkunameM yathArthapUrNa nahIM hoya // 214 // // iti zrIvasaMtarAja bhASATIkAyAM podakaruite haMsacAraprakaraNamaSTamam // 8 // Aho! Shrutgyanam
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ poMdakIrute rAjyAbhiSekaprakaraNam / : (169 ) syAnmaryAdA naiva varNAzramANAM mAtsyo nyAyazcApalAduHkhadAyI // rAjJo bhAvAttena rAjyAbhiSekaM samyag mo brahmaputrIrute'smin // 215 // vAmasvarA dakSiNagA suceSTA sthAnaM dizaM ca zrayati prazAMtam // yasyAbhiSeke zakunaikadevI sa sArvabhaumo bhavatIha bhUpaH // 216 // nivartamAnasya ca toraNAMtAdvAmaM vrajeddakSiNaniHsvanA cet || digbhAgaceSTAsthitizAMtarUpaM ciraM sthiraM tadbhavatIha rAjyam // 217 // // TIkA // syAditi // rAjJo'bhAve varNAzramANAM maryAdA na bhavati / tatra varNAH brAhmaNa kSatriyavaizyazUdrAH catvAra AzramAH brahmacArI gRhI vAnaprastho bhikSuriti kramAtteSAM maryAdA svasvAnuSThAna vidhirna bhavati / tathA mAtsyo nyAyaH matsyagalAMguliiti loke prasiddhaH Apatet nyAyakarturabhAvena durnItipathapravRtteH nyAyaH kIdRgduHkhadAyI prAMte duHkhaprada ityarthaH / rAjJo lAbhe tanna syAt tena kAraNena brahmaputrIrute samyagrAjyAbhiSekaM brUmaH // 215 // vAmeti // yasyAbhiSeke zakunaikadevI vAmasvarA satI dakSiNagA bhavati kIdRzI suceSTA zubhaceSTA / punaH prazAMtaM sthAnaM dizaM ca zrayati sa bhUpaH sArvabhaumo bhavati // 216 // nivartamAnasyeti // yadA toraNAMtAnivartamA nasya dakSiNavinA cedvAmaM vrajet / vAmaM kIdRzaM digbhAgaceSTAsthitizAMtarUpamiti / / bhASA // spAditi // jo rAjA rAjyameM nahIM hoya to brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zUdra ye cAroM varNa aura brahmacArI, gRhasthI, vAnaprastha, saMnyAsa ye cAroM Azrama aura inakI maryAdA naSTa hoya jAya nyAya kartA nahIM hoya taba durnItike nyAya duHkha ke debevAre hoya. tAkAraNakara podakIke zabda meM rAjyAbhiSeka hama kaheM haiM // 215 // vAmeti // jA rAjAke abhiSeka zakunakI ekahI devI jo podakI so vAmabhAgameM zabdakara dakSiNabhAgameM Aya jAya aura zubhaceSTA kare zAMtasthAnameM vA zAMtadizAmeM sthitahoya to vo rAjA cakravartI hoya // 216 // nivartamA nasyeti // jo zakuna dekhabevAlo toraNake aMtameMsUM bagadake Ave taba cAke podakI jemane bhAgameM zabdakare phira vAmabhAgameM Aya zAMtadizA meM vA zAMta ceSTAkarai vA zAMtasthAnameM sthita Aho! Shrutgyanam
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ (170) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| rAjJo rAjyaM kurvataH kRSNikAyA etAzceSTAH saukhyadA duHkhdaastu|| syurvyatyAsAnmizrabhAvAttu tAsAM mizrIbhUte sau khyaduHkhe bhavetAm // 218 // zyAmAnulomA yadi toraNAMte vAmA ca tArA na tathA nivRttau // dadAti rAjyaM suciraM tadAnIM yuddhAnvitaM sApi ca yudhyamAnA // // 219 // vAmA na tArA na ca toraNAMte nivRttikAle yadi coddhRtA tat // syAdrAjyamanyAvanipAlamaulimAlArajobhUSitapAdapITham // 220 // // TIkA // dikceSTAsthitibhiH zAMtaM tadA iha loke tadAjyaM sthiraM bhavati // 217 // rAjJo rAjyamiti // rAjyaM kurvataH rAjJaH etAH zreSThAH ceSTAH saukhyadAH syuH / tu punaH AsAM vyatyAsAduHkhadAH syuH| tathA tAsAM mizrabhAvAtu mizrIbhUte saukhyaduHkhe bhave. tAm // 218 // zyAmeti // yadi toraNAMte anulomA tArA bhavati tathA nivRttI vAmA na tArA tadAnI rAjyaM suciraM bhavati / api ca sA yudhyamAnA cedyuddhAnvitaM rAjyaM yacchati // 219 // vAmeti // toraNAMte toraNasaMbaMdhinI vAmA na ca tArApina tathA nivRttikAle ceduddhatA syAttadA rAjyaM bhavet / kIdRg anyAvanipAlamaulimAlArajobhyarcitapAdapIThamiti anyevanipAlAH rAjAnaH teSAM maulayaH zirAMsi teSAM mAlAH sajaH tAsAM rajAMsi parAgAH tairabhyarcitaM pUjitaM pAdapIThaM yatra // bhaassaa| hoya to vA rAjAko rAjya cirakAla tAMI sthira hoya // 217 // rAjJo rAjyAmiti // rAjyakarabevAle rAjAkU ye kahI huI ceSTA sukhakI debevAlI hai inate viparIta ceSTA hoya to duHkhakI debevAlI. hoya aura jo ye ceSTA milavAM hoya to sukhaduHkha donoM hoya // // 218 // zyAmati / / jo toraNake aMtameM anulomA tArA hoya aura tahAMsU nivRtta hotI samaya. vAmA bhI na hoya aura tArAbhI na hoya to cirakAlaparyaMta rAjya hoya. aura jo pAdako yuddha karatI dIkhai to yuddhasahitarAjyadevai // 219 // vAmeti // toraNAMtameM vAmA bhI nai hoya aura tArA bhI na hoya aura nivRttikAlameM jo uddhRtA tArA hoya to pRthvIpati rAja Aho ! Shrutgyanam
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute sNdhivigrhjyaadiprkrnnm| (171 ) syAttoraNAMte pratilomagA cettArA yadisyAdathavA nivRttau|staaNgsNvRddhsmRddhraajymaajyN yathAnau pravilIyate tt||221|| rAjyaM cikIrSoMryaditoraNAMte pradakSiNaM yAti khgo'nyjaatiH|| vizvaMbharAyAmurarIkRtAyAM tadAdhipatyaM labhate nRpo'nyH222|| iti podakIrate rAjyAbhiSekaprakaraNaM navamam // 9 // saMdhivigrahasapatnasaMgamAtsAMprataMjayaparAjayau tthaa||bmhe zubhapathapravartinAM bhUbhRtAM zakunanItivartinAm // 223 // // TIkA // . tattathA // 220 // svAditi // saptAMgaiHsvAmijanapadAmAtyakozadurgabalamuhRdbhiH saMvRddhaM vRddhi prApta samRddhamRddhimadAjyaM tattoraNAMte pratilomagA cetsyAt / athavA nivRttau yadi tArA syAttadA vilIyate samAgatamapi vilayaM yAtItyarthaH kimiva AjyaM yathA agnau pravilIyate // 221 // rAjyamiti // yadi rAjyaM cikIrSoH toraNAMte'nyajAtiH khagaH pradakSiNaM yAti tadA vizvaMbharAyAmurarIkRtAyAM anyo nRpaH AdhipatyaM labhate // 222 // iti zatrujayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdraviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute rAjyAbhiSekaprakaraNaM navamam // 9 // saMdhIti // zubhapathapravattinAM bhUbhujAM saMdhivigrahasapatnasaMgamAta tathA jayaparAjayau // bhaassaa|| mastakanakU namAya namAya jAke siMhAsanakU namaskAra kareM aiso rAjya hoya // 220 // syAditi // jo toraNAMtameM pratilomA hoya. athavA nivRtti samayameM jo tArA hoya to svAmI 1 janapada 2 amAtya 3 koza 4 durga 5 bala 6 suhRda 7 ye rAjyake sAtoM aMganakarake vRddhikU prApta hoya rahyo aura RddhivAn aisobhI rAjyanAzakU prApta hoya kauna kisInAI. jaise agnimeM ghRta lIna hoya jAya taisehI rAjya lIna hoya jAya // 221 // rAjyamiti // rAjyakaro cAhe tAke jo toraNAMtameM aura jAtiko pakSI prApta hoya, aura, tArA kahUM calIgaI hoya nahIM dIkhai to aura rAjA adhipati hoya // 222 // iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchIdharaviracitAyAMvasaMtarAjabhASA TIkAyAMpodakIrute rAjyAbhiSekaprakaraNaM navamaMm samAptam // 9 // saMdhIti // zubhamArgameM pravarta hAya rahe aura zakunamArgameM varta rahe aise rAjAnako mi Aho ! Shrutgyanam
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ (172) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| vAmasvaro dakSiNagaH suceSTo yaH khezayastena samaM milaMti // utkaMThitA yadyapare vihaMgAH saMdhAnamicchaMti tadA dvisstH|| // 224 // viyujya te yAMti samAgataM cedurgAyugaM tadvighaTeta sNdhiH|| saMgacchate cetpRthagAzritaM satsaMdhiM cikIrSantyarayastadAnIm // 225 // khagena vAmAM dizamAzritena sArdha khago dakSiNato'bhyupetya // saMgacchate'nyo yadi sauhRdena saMdhi vidhAtuM tadupaiti duutH||226|| avAmazabdA pratikUlayAnA kaliM tathAnyena samaM karoti // niSevate dIptamanAptakalpA yA podakI vigrahamAha seha // 227 // // TIkA / bhUmahe / kIdRzAM zakunanItivartinAmiti zakunAnAM yA nItiH mArgaH tatra vartinAM zakunamArgAnugAminAmityarthaH // 223 // vAma iti // vAmasvaro dakSiNagaH muceSTo yaH khezayo vartate tena samaM utkaMThitA yadyapare vihaMgA milaMti tadA dviSataH saMdhAtumicchati // 224 // viyujyata iti // yadi te pakSiNaH viyujya yAMti cedugAyugaM samAgataM viyujyate tatsaMdhiH vighaTeta cetpRthagAsthitaM durgAyugaM satsaMgacchate tadAnIM arayaH saMdhi cikIrSati // 225 // khageneti // vAmA dirza Azritena khagena sArdha dakSiNataH khagaH abhyupetya yadi sauhRdana suhRdbhAvenAnyaH saMgacchate tadA saMdhi vidhAtuM dUta upaiti Agacchati // 226 // avAmeti // avAmazabdA pratikUlayAnA anyena samaM kaliM karoti / tathA anAptakalpA anAptabhojanA dIptaM sthAnaM // bhASA // lApa vigraha vairinake saMgamate bhaya aura jayaparAjaya ye aba kahai haiM // 223 // vAmeti // cAmameM svarakarake dakSiNamAUM Aya jAya suMdara ceSTA kare aura AkAzameM sthita hoya phira aura pakSI utkaMThAvAn hoya AkAzameM podakI karake sahita milato vairI apane milApakI icchA karai hai aiso jAnano // 224 // viyujya iti // jo vehI pakSI podakIko joDA AyekU viyogakarake cale jAya to saMdhihoya. aura jo podakIko joDA nyAro hoyake sthitahoya saba milajAya to ye jAnano vairI milApako icchA karaihai // 225 // khageneti // bAIdizAmeM sthitapakSI hoya vAkU saMgalekara dakSiNadizAmeM pakSI prApta hoya aura jo snehakarake aura pakSI AyamileM to jAnano milApa karavekU dUta Avaihai // 226 // avAmeti // Aho ! Shrutgyanam
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute sNdhivigrhjyaadiprkrnnm| (173) utpannasaMdhI ripuNA samAnaM samAgamaM dakSiNayA vidadhyAt // karoti rAjyaM pratikUlagA cedbhavedbhavaM tatpratikUlameva // // 228 // AzaMkamAnasya samaM dviSadbhiH samAgamaM dakSiNayA bhavetsaH // vAmaM vrajetyAH niyataM dvipaMtaH samAgamAhuHkhyati rAjakIyAt // 229 // tArAtighoraM samaraM vidhatte vAmA tu tasya pratiSedhanAya // vAmasvarA dakSiNataH prayAti yA podakI sA mahate raNAya // 230 // yAMtI pradIptaM zrayatIha tArA kurvati yuddhaM yadi vA vihaMgAH // tatsyAcchivAphetkRtatAlabandhanRtyatkabandhaH samarotighoraH // 231 // ||ttiikaa // niSevate tadA vigrahamAha // 227 // utpaneti ||utpnnH saMdhiryasyAH sA tathA evaM vidhA iha sA podakI dakSiNayA gatyA ripuNA samAnaM samAgamaM vidadhyAva-matikUlagA cettadA rAjA tatmatikUlameva karoti // 228 // AzaMkamAna iti // dviSadbhiHsamaMsamAgamam AzaMkamAnasya dakSiNayA samAgamobhavetpunaH vAmaM vrajetyA tayA rAjakIyAtsamAgamAviSaMtaH duHkhyati duHkhaM prAmotItyarthaH // 229 // tAreti // tArA atidhoraM samaraM vidhatte / vAmA tu tasya pratiSedhanAya bhavati yA podakI vAmasvarA nakacana prayAti tatraiva sthiti vidhatte sA podakI mahate raNAya bhavati // 230 // // yAMtIti // yadi tArA yAMtI dIptaM sthAnaM zrayati yadi vA vihaMgAH yuddhaM kurvanti // bhaassaa|| vAyoM zabda kiyo nahIM eDhITeDhI calarahI hoya aura pakSI karake kalaha kararahI hoya bhojana jALU prApta nahIM huyo hoya, dIptasthAnakU sevana karatI hoya to vipraha karAve // 227 // utpneti|| pUrva kalaha karatI hoya, phirasaMdhI jAke hoya gaI hoya, aisI podakI dakSiNamAUM bairInakarake sahita samAgamakara to rAjyakare. pratikUlaganana karatI hoya to rAjAke rAjyA. pratikUla karai // 228 / AzaMkamAna iti // vainikarake sahita samAgama kiyo cAhe tAkU dakSiNa tArA hoyato samAgama hoya phera bAI gamana karatI hoya tA karake rAjAnake samAgamateM duHkha hoya // 229 // tAreti // aura jo podakI tArAhoya to atidhorasaMgrAmakarai, aura jo vAmA hoya to saMgrAmake niSedhake artha hoya jo podako vAmamAUM svaskarake phira dakSiNa mAUte boI mAMU jAyakara zabda karato mahAn saMgrAma karAve // 230 // zrayaMtIti // jo tArA gamanakarata dIptasthAnameM baiTha jAya aura jo pakSIhaiM te yuddha karatehAya tau. zyAriyA Aho! Shrutgyanam
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 174 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / vAme bAhyaM dakSiNe AMtaraM svapucchotpATe podakI haMti se - nyam // caMcyA sarva carvayaMtI svamaMgaM vakti zyAmA svAmino gAtrabhaMgam // 232 // yuddhapraz noddhRtA nApi tArA syAvyAvRttau vAmagA pAMDavI cet // mUrdhnA sArdhaM zrIjayazrIpaNaM tatprANadyUtaM syAdavazyaM bhaTAnAm // 133 // prayAti tArA yadi toraNAMte nivRttikAle pratilomagA cet // taddhAMkSavaitAlazRgAlamRdharakSaHkSudhArttikSapaNaM raNaM syAt // 234 // // TIkA // tadA samaraH atighoraH syAt / kIdRg zivAphetkRtatAlabaMdhanRtyatkabaMdha iti zivAphetkRtameva ' tAlabaMdhaH hastAsphoTaH tena nRtyaMtaH kabaMdhA yatra sa tathA // 239 // vAmaiti // vAme svapucchotpATe podakI bAhyaM sainyaM iti / dakSiNe svapucchotpATe AMtarasthAM haMti / caMcvA svamaMgaM carvayaMtI podakI yuddhe svAmino gAtrabhaMgaM vakti // 232 // yuddheti // cedyadi yuddhaprazne sati uddhRtA na syAt tArA api na syAt vyAvRttau vAmagA pAMDavI syAttadA mUrdhnA sArddha zrIjayazrIpaNaM syAt bhaTAnAM prANadyUtamavazyaM tatsyAt // 233 // prayAtIti / yadi toraNAMte tArA prayAti cetri* vRttikAle pratilomagA bhavettadA raNaM syAt / kIdRg dhvAMkSeti dhvAMkSavaitAlazRgAla rakSAMsi teSAM kSudhArtiH kSutpIDA tasyAH kSapaNaM dUrIkArakam / / 234 // // bhASA // jAmeM zabda karate hoMya hajArana kabaMdha jAmeM paDe hoMya aiso atyaMta ghora saMgrAma karAve // // 231 // vAmaiti // vAmabhAgameM pUMchakU~ utpATanakareM to podakI bAharakI senAko nAza kare. aura jenanemAMUMkI pUMchako ukhADe to bhItarakI senAko nAza kareM, aura jo coMcakara apane aMgakUM carvaNa karaito podakI yuddha meM svAmIke dehako bhaMgakarai // 232 // yuddheti || yuddha ke zakunameM podakI uddhRtA na hoya aura tArAbhI na hoya vagadatIsamaya vAmabhAga meM hoya tI mastaka karake `sahita rAjyazrIkUM Adile saba nivedana kare aura jo yoddhAnake prANako nAza avazya hoya // 233 // prayAtIti // jo toraNake aMtameM tArA hoya vagadatIsamaya pratilomagA hoya "to kAka, vaitAla, hAgAla, gIva, rAkSasa inake kSudhAkI pIDAkUM dUrakarabe Aho Shrutgyanam
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute saMdhivigrahajayAdiprakaraNam / ( 175 ) abhyacitaM pAMDavikAyugaM cedriyujyate toraNasanniveze // tadA jayazrIrhaThataskarANAM raNo na bhAvI raNadIkSitAnAm // 235 // vAme svaraM dakSiNatazca yAnaM zAMte sthiti toraNabhUmikAyAm // karoti vAmAM ca gatiM nivRttau zyAmA yadA tatsulabhA jayazrIH // 236 // kRtApasavyadhvaniruddhRtA ceddIptaM zrayettoraNasaMniveze // pradakSiNaM yAti nivRttikAle tadA yuyutsormaraNaM raNe syAt // 237 // tArasya durgAyugalasya madhyAni - vRtya cedgacchati vAmamekA // vAmAnivRttAvapi cettadA syAtsazastra vAto vijayo nRpasya // 238 // // TIkA // abhyrcitaameti|| yadi abhyarcitaM pAMDavikAyugaM cetoraNasaMniveze viyujyateta dAhaThataskarANAM jayazrIrbhavati raNadIkSitAnAM raNo na bhavati // 235 // vAme iti // toraNabhUmikAyAM yadi pAMDavikA vAme svaraM kRtvA dakSiNataH yAnaM zAMte sthiti ka. roti ca punaH nivRttau vAmAM gatiM vidhatte tadA jayazrIH sulabhA bhavati // 236 // kRteti // yadi toraNasaMniveze kRtApasavyadhvaniruddhRtA dIptaM zrayettathA nivRttikAle pradakSiNaM yAti tadA yuyutsoH raNe maraNaM syAt // 237 // tArasyeti // yadi tArasya durgAyugalasya madhyAdekA nivRtya cedvAmaM gacchati nivRttAvapi vAmaikA bhava // bhASA / / cAro saMgrAma hoya // 234 // abhyarcita iti // jo pUjana kiyo huyopodakIko joDA jo toraNameM lIna hoya jAya to haTha nAma balAtkArI taskara inakI jayazrI hoya. aura raNavAlenako saMgrAma nahIM hoya // 239 // vAmeti // toraNakI pRthvImeM jo podakI cAmabhAgameM svarakarake phira dakSiNa bhAga meM zAMtasthAna meM sthiti kare phira nivRtti hotI samaya vAmagati kare to jayazrI sulabha hoya // 236 // kRteti // jo podakI toraNameM jemane mAMU zabda kare aura uddhRtA hoya dIptasthAna meM vA daptidizAmeM meM dakSiNabhAgameM hoya to yuddha kartAko tArAke yugalameM eka nivRtta hoya karake sthita hoya phira vagadatI samaraNameM maraNa hoya // 237 // tArasyeti || vAmamAMUMkUM gamana kare aura nirvRttimeM bhI vAma Aho! Shrutgyanam
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 176) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| pradakSiNaM toraNabhUmikAsAM nivRttikAle pratilomagaM vA // tirobhavetpAMDavikAyugaM cettayuddhakAmasya parAjayaH syAt // // 239 // samIpayuddhe kRtavAmazabdA zyAmAnulomA ca parAjayAya // avAmazabdA yadi yAti vAmaM bhavettadA bhUmibhujo jayazrIH // 240 // sadyo raNe vAmaraveNa bhaMgo jayo bhavedakSiNavAsitena // kRte dhvanau toraNanAmadheye yugmesya zabdAca jayo'jayo vA // 241 // vAmena gatvA yadi yAti tArA yuddhodyame haMti tadA yuyutsum // bhUtvApi tArA pratilomagA cettadA jayazrIrvasudhAdhipasya // 242 // ||ttiikaa // ti tadA nRpasya sazastraghAto vijayo bhavet // 238 // pradakSiNamiti // yadi toraNabhUmikAyAM pradakSiNaM bhavet nivRttikAle pratilomagaM bhavet / kIdRzaM aMtarhita miti anulomapratilomo bhUtvA kvApi lIyate tadA yoddhukAmasya parAjayaH syaat|| // 239 // samIpayuddha iti // Asanne yuddhe kRtavAmazabda anulomApi zyAmA parAjayAya syAt yadi avAmazabdA vAmaM yAti tadA bhUmibhujojaya shriibhkt240|| // sadya iti // sadyoraNe vAmaraveNabhaMgobhavet / dakSiNavAsitena jayobhavet / toraNanAmadheye kRtadhvanau yugme sati asya zabdAjayojayo vA bhavet // 241 // vAmeneti // yuddhodyame vAmena gatvA yadi tArA yAti tadA yuyutsu hati / bhUtvApi // bhaassaa|| hoya to rAjAkU zastraghAta sahita vijaya hoya // 238 // pradakSiNamiti // toraNakI ethvImeM podakI pradakSiNA hoya aura vagadatI samaya pratilomagA hoya anuloma pratiloma hoya karake kahUM lIna hoya jAya to yuddhakI kAmanA jAkU hoya tAko parAjaya hoya // 239 / / ||smiipyuddh iti / / rAjAke yuddhanikaTameM honahAra hoya jo podakI zabda bAMyoM kara aura * anulomA hoya to parAjayake artha jAnanI jo dakSiNamAMUM zabdakarai vAmabhAgameM jAyato pRthvIpati rAjAkU jayazrI hoya // 240 / / sadya iti // saMgrAmameM podakIne vAmazabdakarake raNabhaMga hoya aura dakSiNA hoya to jaya hoya aura toraNameM zabdakarai yugma podakIko joDA hoya to yAke zabdate jaya hoya vA ajaya heya // 2.41 // vAmeneti // yuddhako udyama hoya rahyo hoya aura podakI vAma hoyakarake jo dakSiNA AyajAya to yuddha . . Aho! Shrutgyanam ..
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute saMdhivigrahajayAdiprakaraNam / (177 ) sthire vihaMgadvitaye sthiraM syAdhudaM bhavettatra viyujyamAne // bhaveddhanirvobhayato dvayasya saMdhirbhavetpArthivayostadAnIm // // 243 // yoddhavyamadyoti viciMtyamAne yAtrAviruddhaH zakunaH zubhAya // dinAMtare syAtsamaro yadA bhavetkSemaMkaro yAtrika eva naanyH||244 ||aNgaani yAni spRzati prayatnAdvAmAMghriNA pAMthasamUhamAtA // suzikSitasyApi bhaTasya teSu dvaMdvaprayuddhe niyataM kSatAni // 245 // abhyarcya maMtreNa vihaMgayugmaM vinyasya bhUpaddhayanAmadheyam // saMdhivirodhaH samaro jayo vA bhaMgo'thavetyAdi vikalpya pRcchet // 246 // ||ttiikaa // tArA pratilomagA cetsyAttadA vasudhAdhipasya jayazrIna syAt // 242 // sthira iti // sthire vihaMgadvitaye sthiraM yuddhaM bhavet viyujyamAne tatra tadobhayato dvayasya dhvanirbhavettadAnIM pArthivayoH saMdhirbhavet // 243 // yoddhavyamiti // yoddhavyaM mayA. gheti vicityamAne yAtrAviruddhaH zakunaH zubhAya bhavati / yadA tu dinAMtare samaraH syAttadA yAtrika eva kSemakaraH nAnyaH // 244 // aMgAnIti / vAmAMghriNA pAM. thasamUhamAtA yAni aMgAni prayatnAt spRzati suzikSitasyApi bhaTasya dvaMdvayuddhe teSu niyataM kSatAni syuH||245|| abhyacyeti // pUrvokta vihaMgayugmam abhyarcya bhUpadrayanAmadheyaM vinyasya ca saMdhiHvirodhAsamaraH jayaH bhaMgaH iti vikalpya pRcchet // 246 // // bhaassaa|| karane vAlekU nAzakara jo tArAhoyakarake pratilomagAhoya to rAjAke jayazrI hoya // 242 // // sthira iti // donoMpakSI sthira hoya.to yuddha bhI sthira hoya aura donoM viyogakare hoya to bhI yuddhakarai. aura donoM eka hoya milajA~ya athavA dononako mAUMsUM zabda hoya tobhI rAjAnako milApahoya // 243 // yoddhavyamiti // mokU aba yuddha karanohai aisI manameM ciMtamanakarata yAtrAte viruddha zakuna hoyaM to zubhake artha hoya aura jo bahuta dinameM saMgrAma hoya to yAtrAke zakuna haiM soI kalyANa karabevAre haiM aura nahIM haiM // 244 // // aMgAnIti // podakI bAya pA~vakarake jo aMgakU sparza kare to bahuta suMdara sIkhehuye yoddhAnaranako iMdvayuddhameM nAza hoya // 245 // abhyati // pahale kahepakSIko yugma tAko pUjana karake donoM rAjAnako nAma dharakarake phira saMdhivirodha saMgrAma jaya bhaMga inaLU Aho! Shrutgyanam
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ (178), vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| yattatra kiMciccaritaM vidhattaH khagau bhvettnpyorvshym||subuddhinetyaadikmuuhniiyN naataarkikHshaakunsNvidhH||247||yugmm||ashvmesskklaaslaavkaa dvaMdvayuddhakuzalA yataH sadA // tatkRte'pi vihagadvayaM tataH puurvvcchkunvidvibhaavyet||248|| iti podakIrute saMdhivigrahajayAdiprakaraNaM dazamam // 10 // gRhI samastAzramiNAMvariSThazcAritravatyA sa bhaveyuvatyA|tasyA vivAhAya pateH parIkSAmAcakSmahepAMDavikArute'smin // 249 // . // TIkA // yattatrati // khagau yadatra caritaM vidhattaH tannRpayoravazyaM bhavet / subuddhinetyAdikamUhanIyam / yataH zAkunasaMvidarhaH atArkiko na bhavet / / 247 // azveti / tatkRte. 'pi bhaMgAdijJAnArtha pUrvavadvihagadvayaM zakunavit vibhAvayet / yataH azvameSakRkalAsalAvakAH sadA dvaMdvayuddhakuzalAH syuH // 248 // iti zrIzaQjayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAya zrIbhAnucaMdragaNiviraci. tAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute saMdhivigrahajayAdiprakaraNaM dazamam // 10 // gahIti // samastAzramiNAM brahmacArivAnaprasthabhikSaNAM madhye variSThaH gRhiisyaat| teSAM tadadhInatvAt sa cAritravatyA yuvatyA bhavet / asminpAMDavikArate tasyA vi // bhASA // Adileke jo bheda tinai pUche // 246 // yattatreti // donoM pakSI jo kachu AcaraNa kareM so donoM rAjAna* avazya hoya buddhimAnapuruSakarake vicAra karano yogya hai. zAkunavettAnameM yogya hoya so tarka nA karai / / 247 // azveti // azva meSa kRklAsa lAvaka nAma tittara ye dvaMdvayuddhameM kuzala hoMya haiM. so bhaMgAdi jJAnake liye pUrva kahe jo yugmapakSI unakI sI nAI zakunavettA ina cAroMnako vicAra karano yogyahai // 248 // ___ iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchIdharaviracitAyovasaMtarAjabhASATIkAyAM podakIrute saMdhivigrahajayAdiprakaraNaM dazamaM samAptam // 10 // gRhIti // brahmacArI, gRhastha, vAnaprastha, saMnyAsI inameM gRhasthI zreSTha hai. jo zubha AcaraNa dharmameM varte aisI strIkarake yukta hoya taba vo uttama hai. yAteM yA podakIke zabdameM strIke Aho! Shrutgyanam
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrate svaramakaraNam / (179) puMsaH kumArIvaraNAya tArA prazasyate vaamgtiviruddhaa|| striyAzca patyuvaraNAya vAmI zyAmA prazastA natu yAnulomA // // 250 // pANigrahaprazravidhiprasaMge durgAyugaM gacchati dakSiNaM cet // parasparaM sauhadavRddhibhAjaHstrIpuMsayostadivasAH prayAMti // 251 // madhyAdayoH zobhanaceSTayoryaH prabhUtaceSTo yadivonatasthaH / khagaH khagI vA varakanyayoH sa AtmIyapakSe kurute prabhutvam // 252 // khagI khagasyAzanadAyinI cettadA patiH strIdhanamAdadAti // khago'zanaM yacchati cedvihaMgyai dadAti vittaM puruSaH striyai tat // 253 // ||ttiikaa // vAhArtha pateH parIkSAmAcakSmahe // 249 // puMsa iti // kumArIvaraNAya puMsaH prazne tArA prazasyate vAmagativiruddhAbhavati / patyuvaraNAya striyAH prazne vAmA zyAmA pra. zastA na tvanulomA~ // 250 // pANIti // pANigrahapraznavidhiprasaMge cedurgAyugaM dakSigaM gacchati tadA strIpuMsayordivasAH parasparaM sauhRdavRddhibhAjaH prayAti // 251 / / . madhyAditi // dvayoH pUrvoktayormadhyAyaH kazcitkhagaH khagI vA zobhanaceSTayA yAti yadi vA prabhUtaceSTo bhavati unnatastho bhavati tadA varakanyayormadhye sa AtmIyapakSe prabhutvaM kurute // 252 // khagIti // yadi khagI khagasyAzanadAyinI syAt tadA patiH strIdhanamAdadAti // cetkhagaH vihaMgyA azanaM yacchati tadA puruSaH striyaiH dhanaM // bhaassaa|| vivAhake artha patikI parIkSA kaheMhaiM // 249 // puMsa iti // kanyAke varabeke artha puruSakU zakunameM tArA hoya to zubha hai. jo vAmagati hoya to viruddha hoya. aura patike gharabeke liye strIkU praznameM vAmA zubha haiM anulomA niSedha hai // 250 // pANIti // pANigrahaNa karabeke zakunavidhimeM jo podakIko joDA dAkSaNamAMU gamana kare to strIpuruSake divasa paraspara snehakI vRddhipUrvaka vyatIta hoya // 251 // madhyAditi // pUrva kahe jo 2 donoM joDA joDI unameMsU jo koI pakSI puruSa vA pakSiNI strI ye sudara ceSTA karate hoMya. aura UMce pai beThe hoya jo podakI puruSake ye zakuna hoya to varakaM prabhutAI karai. aura jo pakSiNIko zakuna aiso hoya to strI prabhutA hoya // 252 // khagIti // jo pakSiNI puruSa pakSIkU bhojana derahI hoya to pati strIko dhana grahaNa kare. aura jo pakSI pakSiNIkU bhojana Aho! Shrutgyanam
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 185) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| yatprItidAnAdi nijaiH parairvA khagI khago vA kurute prayatnAt tatprItidAnAdi nijaiH parairvA samaM vidhatte dayitA pti|| 154 // dhanurdharI cedbahubhirvihaMgairAveSTayate svaiH parajAtibhirvA // tatkanyakA svaiH parajAtibhirvA vyUDhA satI kAmyata ityuzanti // 15 // podakImithunamaithunakSaNe vAma to bhavati kanyakA satI // tAdRzaM tu yadi dakSiNe tadA nizcayena kulaTA bhavatyasau // 156 // tArA jitvA bhagavatyakasmA-, dadhiSThitA pAdapavRndakaM cet ||raajnyii bhavetsA pariNIyate yA bhavennRpatvaM dvitaye vyasya // 157 // // ttiikaa|| dadAti // 253 // yaditi // yatprItidAnAdi nijaiH paraiH vA khagaH khagI vA prayatnAt kurute / tatprItidAnAdi nijaiH parairvA samaH dayitA patirvA kurute // 254 // dhanudharIti // cednurdharI svaiH parajAtibhiH bahurbhAivahaMgairAveSTayate tadA kanyakA vyUDhA satI svaiH parairvI kAmyata iti uzaMti kayayaMti / vRddhA iti zeSaH // 255 // podakIti // podakImithunamaithunekSaNe podakImithunasya maithunaM saMbhogaH tasya I. kSaNaM darzana tasminsamaye yadi podakI vAmato bhavati tadA kanyakA satI bhavati yadi dakSiNe bhavati tadA asau strI kulaTA bhavati // 256 // tAreti / / yadi bhagavatI tArA jitvA akasmAtpAdapadakamadhiSThitA bhavati tadA yA pariNIyate sA rAjJI ||bhaassaa|| derahyo hoya to puruSa strIkU dhana devai // 293 // yadIti // pakSI kA pakSiNI prayatnateM prIti dAnAdika nija apanenakarake yA parAyanakarake kareM to puruSa vA strI yebhI donoM nija apanenakara vA parAyenakarake prItidAnAdika samAna dhArana kareM // 254 // dhanurdharIti // jo dhanurdharI apanI jAtike vA parajAtike pakSInakarake AveSTana hoya rahI ho to kanyA vi. vAhahuye pIche apanena karake parAyenakarake cAhanA karabameM Ave // 255 // podakIti // strItUM saMbhoga karabeko zakuna dekhatI samayameM jo podakI vAmabhAgameM hoya to kanyA satIzIla hoya. jo dakSiNabhAgameM hoya to bo strI kulaTA hoya // 256 // tAreti // jo zyAmA tArA hoya karake akasmAt vRkSanake samUha pai jAyabaiThe to jAko vyAha huyo hai so rANI hoya vAke Aho ! Shrutgyanam
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ * podakIrute vivAhaprakaraNam / ( 181) tArasya pakSidvitayasyamadhyAdyatsaMjJako'bhyeti nivRtya vaamm|| madhyAtkumArIvarayoravazyaM tatsaMjJakaH pUrvamupaiti mRtyum // // 258 // zyAmAyuge dakSiNage vihaMgI vihaMgamazcetparihatya yAti // tyaktvA striyaM tatpuruSaH prayAti nArI naraM muMcati vaiparItyAt // 259 // nimajya dhUlyAmupagamya tArA tArAM zubhe tiSThati cetpradeze // tanizcitaM pAMthasamUhamAtA voDhaH parivrAjakatAM bravIti // 260 // caMcapuTAMtAsthilavAnulo mAyadyAzrayedezamaniMdanIyam // brUte kapAlavatadhAraNaM tatvagI kumAryA vihago narasya // 261 // // ttiikaa|| bhavet dvitayaM ca tathAvidhaM bhavati tadA dvayasya rAjyaM syAt // 257 // tArasyeti // tArasya pakSidvitayasya madhyAdyasaMjJakaH nivRtya vAmamabhyeti tadA kumArIvarayormadhyAttatsaMjJakaH pUrva mRtyumupaiti // 258 // zyAmeti // zyAmAyuge dakSiNage sati vihaMgI vihaMgamaH parihatya yAti tadA tatpuruSaH striyaM tyaktvA yAti vaiparItyAnArI naraM muMcati // 259 // nimajyeti // dhUlyAM nimajya tataH tArAmupagamya cecchu/ pradeze tiSThati tadA nizcitaM pAMthasamUhamAtA voDhaH parivrAjakatAM bravIti // 26 // caMciti // yadi caMcUpuTAtAsthilavA anulomA aniMdanIyaM dezamAzrayet tadA khagI // bhaassaa|| . puruSakU bhI rAjya hoya // 257 // tArasyeti // podakIke yugalameMse strIsaMjJaka vA puruSasaMjJaka pIchekU vagadakara vAmabhAgameM Aya jAya to kanyAvara donoMnameM sUM vohI saMjJaka pUrva marai strIsaMjJaka pakSI vAma Ave to kanyA pahale marai jo puruSasaMjJaka Ave to vara pahale marai // 358 // // zyAmeti // zyAmAko yugala dakSiNabhAgameM hoya puruSa pakSI pakSiNI choDake calo jAya to vo puruSastrIkU choDake calyo jAya jo vAmabhAgameM Aya vihaMgI vihaMgamakU chor3a calI jAya to strIpuruSakU choDake calIjAya // 259 // nimajyeti // podakI dhUlameM snAnakarake tArA hoyakara jo zubhasthAnameM sthita hoya to nizcayahI kanyAko bhartAra saMnyAsI hoya // 20 // caMdhviti // jo coMcameM hADako TUkaliye anulomA hoyakara zubhadezameM sthita hoya to jo khagI hoya to kanyAkU, aura khaga hoya to puruSaku~ kapAla bratadhAraNa karai Aho! Shrutgyanam
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ (182) . vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| pradakSiNaM gacchati pakSiyugmaM tataH samArohati pAdapaM cet // phalaprasUnAMkurapatrahInaM jAyApatI cedbhavato daridrau // 262 // kRtvA vaM dakSiNatazca gatvA zyAmAgumaM zuSkamadhiSThitA cet // tadvaMdhyatAM jalpati kanyakAyAH SaMDhatvamAkhyAti khago narasya // 263 // ubhe vihaMgyau vihagastathaiko yadi trayaM dakSiNabhAgameti // saubhAgyasauhArdamahAnidhAnaM voDhustadA dve bhavato yuvatyau / / 264 // tArasya pakSidvitayasya madhyAtkhamAMtaraM cecchrayate vihaMgI // tadA kumArI pariNIyate yA sA nizcitaM duzcaritA bhavitrI // 265 // // ttiikaa|| kumAryAH kapAlavratadhAritAM brUte khagazcennarasya tadbhUte // 261 // pradakSiNamiti // pakSiyugmaMpradakSiNaM gacchati tataH phalaprasUnAMkurapatrahInaM pAdapaM cetsamArohati tadA tajjAyApatI daridrau bhvtH||262|| kRtveti yadi ravaM kRtvA dakSiNataH gatvA cecchAmA zuSkaTumaM adhiSThitA syAt tadA kanyakAyAstadvaMdhyatAM jalpati khagonarasya paMDhatvamAkhyAti // 263 // ubhe iti / / ubhe vihaMgyau tathaiko vihaMgaH yadi trayaM dakSiNamArgayAyI bhavati tadA voDhuH dve yuvatyau bhavataH saubhAgyasauhArdamahAnidhAnaM yathA syAttatheti kriyAvizeSaNam // 264 // tArasyati // tArasya pakSidvayasya madhyAt khagAMtaraM cedvihaMgI zrayate tadA yA kumArI pariNIyate sA nizcitaM duzcaritA ||bhaassaa|| arthAt bhraSTa hoya jAya // 261 // pradakSiNamiti // jo podakIko yugma dakSiNabhAgameM gamana kare tA pIche phala, puSpa, aMkura, patra, inakarake hInasUkhe vRkSa pai caDhajAya to strIpuruSa donoM daridrI hoya // 262 // kRtvati // jo podakI zabdakarake dakSiNate jAyakarake sUkhe vRkSa pai jAya baiThe to kanyAkU baMdhyA kare aura jo puruSa pakSI yA rItisaM sthita hoya to varakU napuMsakatA kahaihaiM // 263 // ubhe iti // doya podakI eka vihaMga ye tInoM dakSiNamArgameM gamana kare to varake saubhAgya suhRda mahAn dhana inasahita doya strI hoya // 264 // tAraspati / podakIke yugalameMsU jo podakI aura pakSIko Azraya kare to lyAhI kanyA Aho | Shrutgyanam .
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute vivaahprkrnnm| (183) anyo yadA pAMDavikAyugasya madhye vihaMgI zrayate vihaMgaH // bhavatyasAdhvI vanitA yadA nu zyAmA sapatnI niyataM tadA syAt // 266 // vAmasvaraM maithunasevanaM vA bhakSyapradAnaM yadi vA vidhaay|| vAme tatastAramadIptasaMsthaM sAdhvI striyaM jalpati pakSiyugmam // 267 // AhAradAnasvaramaithunAni pakSidvayaM dakSiNataH karoti // yadA tadAnI niyataM kumAryA ahAri kaumArikamanyapuMsA // 268 // bhUtvAnulomaM yadi kRttazAkhe zyAmA tarau tiSThati koTare vaa|| tadAkumArI kSatayonimudrAgRhItabhakSyA yadi garbhiNI syAt // 269 // // TIkA // bhavitrI // 265 // anya iti // yadA pAMDavikAyugasya madhye anyaH vihaMgaH vihaMgoM zrayate tadA asAdhvI vanitA bhavati / yadA zyAmA zrayati tadA niyataM sapatnI syAt // 266 // vAmasvaramiti // vAme vAmasvaraM maithunasevanaM vA bhakSyapradhAnaM kRtyAMtaraM vidhAya yadi tatastAramadIptasaMsthaM pakSiyugmaM syAt tadA striyaM sAdhvIM ja. lpati // 267 // AhAreti // yadA AhAradAnasvaramaithunAni pakSidvayaM dakSiNataH karoti tadAnIM niyataM kumAryAH anyapuMsA kaumArikamahAri // 268 // bhuutveti|| yadi anulomA bhUtvA kRttazAkhe tarau zyAmA tiSThati tadA kumArIkSatayonimudrAsyAt ||bhaassaa|| nizcayahI kutsita AcaraNa kartA hoya // 265 // anya iti // jo podakAMke yugalameM aura pakSI vihaMgI podakIke pAsa Aya sthita hoya to vo kanyA asAdhunI hoya jo ye podakI dUsare pakSIke pAsa calI jAya to nizcayahI kanyAke dUsarI sauta hoya // 266 // vAmasvaramiti // pAdakIko yugala vAmabhAgameM vAmatsara vA maithunasevana vA bhakSya dAna karake tA pIche jemane bhAgameM dIpta dizAmeM vA dIpta sthAnameM nahIM hoya aiso pakSIko yugma hoya to strIkU sAdhvI kahaiM haiM // 267 // AhAreti // jo pakSIdvaya AhAra, dAna maithuna ye dakSiNamAMUM kareM to nizcayahI kumArI kanyAke aura puruSakarake kumArIpano haraNa hoya // 268 / / // bhUtveti // jo anulomA hoyakara zyAmA zAkhA kaTa rahI jAkI aise vRkSameM sthita hoya vA koTAmeM sthita hoya to kumArI kanyA kSata hai yoni jAkI aisI hoya aura jo tArA Ahol Shrutgyanam
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 184 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / vAmA gatirvAmazarIra ceSTA saMsthAnamAdAvapasavyabhAge // patiM - varAyAH kathayaMti lAbhamanyAbalAdurlabhavallabhasya // 270 // zyAmAnivRttau yadi yAti vAmA strIM prApya tatsyAtpuruSaH kRtArthaH // tArAnivRttau yadi tatpraviSTA sImaMtinI vallabhalAbhatuSTA // 271 // iti podakarute vivAhaprakaraNamekAdazam // 11 // AdhAnajanmAyatikarmapAkAJjAnAti garbhasya yathA mnussyH|| utpAditAzeSajanapratItau tathAbhidadhmaH zakune kumAryAH 272 // // TIkA // yadi gRhItamakSyA bhavati tadA garbhiNI syAt / / 269 // vAmeti // yadi vAmagatiH vAmazarIraceSTA bhavati Adau apasavyabhAge saMsthAnaM syAt tadA patiMvarAyAH anyA' balA durlabhavallabhasya lAbhaM kathayati / / 270 || zyAmeti // nivRttau yadi zyAmA vAmA yAti tadA striyaM prApya puruSaH kRtArthaH syAt / yadi tArA bhavati tadA vallabhalAbhatuSTA sImaMtinI syAt // 271 // iti zrIzatruMjayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAya zrI bhAnucaMdraviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute vivAhaprakaraNa mekAdazam // 11 // AdhAneti // kumAryAH zakune vayaM tathA abhidadhmaH yathA manuSyaH garbhasya AdhAnajanmAyatikarmapAkaM jAnAti tatrAdhAnaM garbhasya sthiterAdyasamaya saMbaMdhaH janmaprasavaH AyatiH uttaraH kAlaH tasminkarmapAkaH sukhaduHkhopabhogaH kasyAM satyAm utpAditAzeSajanapratItAviti utpAditA azeSajanAnAM samastajanAnAM yA // bhASA !! bhakSyastu grahaNa kare hoya to kanyA garbhiNI hoya // 269 // vAteti / / jo vAmAgati hoya ghAmazarIrakI ceSTA hoya prathama apasavya bhAgameM sthita hoya pIche pUrvako so hoya to patikUM ghara lAI jo kanyA tAke aura strIko durlabha ballabha tAko lAbha kahe haiM // 270 11 zyAmeti // nivRtti meM jo zyAmA vAmA Ave to strI prApta hoya kara puruSa kRtArtha hoya jo nivRttimeM tArA hoya to kanyA bhartArake lAbhakarake prasanna rahe. aura putravatI hoya " 271 // iti zrI zakunavasaMtarAja bhASATIkAyAM podakIrute vivAhaprakaraNamekAdazam // 11 // AdhAneti / jaise manuSya sarvajananakI prIti jAmeM aise garbhako AdhAna, aura janma, aura mRtyu inameM karmavipAkako phala jo sukhaduHkhako upabhoga ina saMpUrNakUM jAna haiM aura Aho! Shrutgyanam
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute garbhaprakaraNam / ( 185 ) pakSI garbhasaMbhUtiheturyadvA gRhNanpuSpapatre phalaM vA // garbhasrAva vAmayAyI vidhatte yadvA muMcanpuSpapatraM phalaM vA // 273 // adhaHprapAto vamimUtraviSThAgarbhapraNAzaM vidadhAtyavazyam // sammArSTi vAmena yadA yadaMgaM bhavetsa garbhAvayavo vihInaH // 274 // garbhaprazna yAvato dakSiNena zyAmA zabdAnucaratyuccavAcA // nAryA garbhAstAvatastAnapAsyagarbhAdhAnaM tArayA syAttadUrddham 275 pradakSiNe puMsi sutasya janma janmastriyA yoSiti dakSiNasyAm || janmadvaye dakSiNa dvayasya kiM garbhavatyA bhaviteti pRSTe // 276 // // TIkA // prItiryasyAM satyAmityarthaH // 272 // tAreti tArApakSI garbhasaMbhUtiheturbhavati / yadvA puSpapatre phalaM vA gRhNastaddhetuH syAdityarthaH / vAmayAyI garbhasrAvaM vidhatte / yadvA puSpapatre phalaM vA maMcangarbhasrAvaM kuryAdityarthaH // 273 // atha iti // pakSiNo'dhaH prapAtaH vamirvamanaM mUtraM prasrAvaH viSThA vid vamimUtrAbhyAM sahitA viSTheti madhyamapadalo pItatpuruSaH samAsaH / ityAdikAzceSTAH garbhapraNAzaM vidadhati / yadA vAmena padA aMga sammASTi tadA sa garbhAvayavo hInaH syAt // 274 // garbha ityAdi // garbhaprazne yAvatI dakSiNena uccAvAcA zyAmA zabdAnuJcarati nAryA garbhAH tAvaMtaH syu tAnapAsyeti tAn zabdAn apAsya tyaktA tadUrddha tArayA garbhAdhAnaM syAt // 275 // pradakSiNeti garbhavatyAH kiM bhavitA iti pRSThe puMsi pradakSiNe sutasya janma bhavati yo // bhASA // taisehI kumArIke zakunameM hama jAneM haiM // 272 // tAreti // jo pakSI tArA hoya to garbhakUM pragaTa kare aura puSpaphala inai grahaNakare to garbhake grahaNa karabekI hetu jAnanI jo vAmabhAga meM gamana kare to garbhasrAva kare athavA puSpapatraphala inheM tyAga karai tobhI garbhako svAva kare // 273 // adha iti // pakSIko adhaHpAta hoya yA camana kare mUtrastrAva kare ciTU kare inakUM Adile ceSTA kare to garbhako nAza kare. jo bA~yeM pA~vakarake aMgakUM mArjana kare to garbha avayava karake hIna hoya // 274 // garbha ityAdi || garbhake praznameM zakuna dekheM to zyAmAdakSiNamAUM Ayakarake UMce svarakarake jitanezabda uccAraNakare titanehI garbha strI hoya~ aura unazabdanakUM choDakarake bAI hoya jemanI AjAya to garbhAdhAna hoya // 275 // pradakSaNati // garbhavatI kahA hoyago aisI praznakarai taba puruSavihaMga dakSiNabhAga meM hoya Aho! Shrutgyanam
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 186) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| dhruvaM suto'syA bhaviteti pRSThe yoSApi tArA sutjnmhetuH|| kanyA bhavitrIti tu pRcchayamAne pradakSiNe puMsyapi kanyako syAt // 277 // puMnAmAnaM pAdapaM pAMDavI cettArA bhUtvA rohati syAtsutastat // strInAmAnaM pAdapaM puskhagazvettArA bhUtvArohati syAtsutA tat // 278 // pradakSiNIbhUya napuMsakAkhyaM tArA yadArohati yadyakasmAt // khagaH khagI vApyatha garbhiNI tannapuMsakAkhyaM janayatyapatyam // 279 // kanyA . bhaveccedvihagI suceSTA syAdAtmajazcedvihagaH sucessttH|| ceSTApradIptA pratilomayAnAdgarbhasya pitroraMthavA kSayAya // 28 // ||ttiikaa // Siti dakSiNAyAM satyAM striyA janma syAt / dvaye dakSiNage vyasya janma bhavati // // 276 // dhruvamiti dhruvaM suto'syAbhavitA iti pRSTe yoSApi tArAmutajanmaheturbhavati kanyAbhavitrI itipRchyamAnapuMsyapipradakSiNe kanyakA syAt // 277 // punAmAnamiti pAMDavI cettArA bhUtvApunAmAnaM pAdapamArohati tadA sutaH syAt puMkhagazcattAro bhUtvA strInAmAnaM pAdapaMmArohati tadA sutaasyaat||27||prdkssinniiti // yadikhagaH khagI vA pradakSiNIbhUyanapuMsakAkhyaM tarumakasmAtsamArohati tadAbhiNI napuMsakAkhyaM sutaM jnyti||279||knyeti|| kanyA bhaveccedrihagI suceSTAsyAt / cedvihagaH suceSTaH tadAtmajaH syaat| yadiMceSTA pradIptA pratilomayAnAdbhavati tadA garbhasya athavA pitroH // bhASA // to putrako janma hoya aura strI jo podakI dakSiNabhAgameM Aya jAya to kanyAko janma hoya. jo yugala donoM dakSiNabhAgameM Ave to putra kanyA donoMnako janma kahano // 276 // dhruvamiti // yAke putra nizcaya hoyago aiso praznakare to strI jo podakI bhI tArAhoya to putrajanma hoya yAke kanyA hoyagI aiso prazna karai to puruSabhI pradakSiNabhAgameM hoya tobhI kanyA hoya // 277 // putrAmAnamiti // pAMDavI tAsa hoya karake puruSanAmake vRkSapai caDha jAya to putra hoya aura jo puruSapakSI tArAhoyakarake strInAmake vRkSape caDha jAya to kanyA hoya // // 278 // pradakSiNIti // jo khaga vA khagI dakSiNAvartI hoya karake akasmAta napuMsaka nAma vRkSape caDhajAya~ to garbhiNI napuMsaka putra pragaTa karai // 279 // kanyeti // podakIko zubhaceSTA hoya to kanyA hoya aura vihagakAMceSTA zubha hoya to putra hoya. jo . Aho! Shruigyanam
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrate grbhprkrnnm| (187) yAvatsaMkhyAstAragAH puMvihaMgAH syustAvaMtopyarbhakA garbhavatyAH // yAvantyastu strIvihaMgyo'nulomAH syustAvatyaH kanyakA nizcayena // 281 // yAvatsaMkhyAH pakSiNo dakSiNena bhrAMtvA vAmaM vyAghuTate pradezam // tAvatsaMkhyAnyapyapatyAni nAryA bhUtvA bhUtvA nizcayena mriyate // 282 // dIptaM zrayedakSiNametya pakSI yadvA nivarteta tadA yuvatyAH // goM vipadyata bhavevihaMge duHsthAnasaMsthe sati duHkhbhaagii||283|| kRtasvaro dakSiNago vihaMmaH zuSkaM taraM saMsrayate yadA tt||mriyet jAtoyadikITajagdhamAI bhvedyaadhivshstdaaniim284|| // TIkA // kSayAya bhavati // 280 // yAvaditi // yAvatsaMkhyAH yAvaMtaH vihaMgAstAragAH syuH garbhavatyAH tAvaMtaH arbhakAH syuH / yAvatyaH anulomAH strIvihagyaH syuH nizcayena tAvatyaH kanyakAH syuH|| 281 // yAvaditi // yadi yAvatsaMkhyAH pakSiNaH dakSi: Nena bhrAtvA vAmaM pradeza vyAghoTate tadA nAryAH nizcayena tAvatsaMkhyAnyapi apatyAni bhUtvA bhUtvA mriyate // 282 // dIptamiti yadi dakSiNametya pakSI dIptaM sthAnaM zrayeta yadvA tato vivarteta tadA yuvatyAH garbho vipadyeta / tasminduHsthAnasaMsthesati duHkhabhAgI bhavati garbhaH // 283 // kRtavara iti // yadi pUrva vAme kRtasvaro vihaMga: dakSiNagaHsaMnzuSkaM taraM saMzrayate tadA jAtaHsutaH mriyte| yadA kITajagdha-' mArdai taruM zrayate tadAnI sa vyAdhivazaH syAt // 284 // ||bhaassaa||. . pradIptA ceSTA hoya aura pratilomA gamanakara to garbhako athavA mAtApitAko kSaya karai // 280 // yAvaditi // jitane puruSa vihaMga vAma hoMya dakSiNakU A jAya to utanehI garbhavatIke bAlaka hoya aura jitane strIpakSI podakI anulomA hoya titanIhI kanyA hoya // 281 // yAvaditi // jitane pakSI jemane mAMUM bhramaNa karake vAmabhAgameM bhramaNakareM to utanehI nArIke apatya hoya hoyakai mara jAyeM // 282 // dIptamiti // jo pakSI podakI dakSi. NamAUM Ayakarake dIptasthAnameM sthita hoya athavA dakSiNatUM pIchI vagadajAya to strIko garbha naSTa hoya jAya, jo vihaMga aise Ave aura phira kutsitasthAnameM sthita hoya to garbha duHkha bhAgIhoya // 283 // kRtasvara iti // jo pahale vAmabhAgameM zabdakara dakSiNabhAgameM jAya sUkhe vRkSapai sthita hoya to utpannahuyo putra marajAya aura jo vRkSa kIDAnane khAyo hoya 1 atra guNa ucitH| - - Aho ! Shrutgyanam
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ (188) vasaMtarAjazAkune-saptamo vargaH / vidhUya gAtrANi vidhAya viSThAM tArastaruM cecchrayate vihNgH|| tadgarbhanAzo yadi kRttazAkha zastreNa jAtasya tadA vipattiH // 285 // gatvAnulomaM yadivihaMgaH sthiti vidhatte pracale padArthe // tadA sa jAto bhramaNakSamaH sanprayAti bhUrANi digNtraanni||286|| nimajya dhUlyAmanulomayAyI zubhaM pradeze zrayate khagazcet // garbhAdvimukto niyataM tadAnIM bhavetparivrAjakamukhyabhUtaH // 287 // kRtvA ninAdaM phalapuSpapatravivarjite bhUruhi yAti tArA // tataH zrayettAdRzamevavRkSaM tadA dhruvaM syAtkRpaNasvabhAvaH // 288 // // ttiikaa|| vidhUyeti // yadi gAtrANi vidhUya varcaH vidhAya tAraH saMstaraM zrayate tadA tadarbhasya nAzo bhavati / yadi zastreNa kRttazAkhaM taraM zrayate tadA jAtasya vipattiH syAt / / 285 // gatveti // yadi 'vihaMgaH anulomaM pradakSiNaM gatvA capale padArtha sthiti vidhatte tadAsa jAtaH bhramaNakSamaH sanbhUrINi digaMtarANi prayAti // 286 // nimajyeti // dhUlyAM nimajya anulomayAyI san khagaH zubhaM pradezaM zrayate tadA sa garbhAdvimuktaH parivrAjakamukhyamataH bhAvI / / 287 // kRtveti|| yadi phalapuSpapatravivarjite bhUruhi ninAdaM kRtvA tAraH yAti tAdRzameva dRzaM yadyAzra // bhASA // aura gIlo hoya to vyAdhike vazIbhUta hoya // 284 // vidhUyeti // jo vihaMgadehakU kaMpAyamAnakara vITa karake kAmasUM dakSiNa Aya jAya phira vRkSapai baiTha jAya to garbhako nAza kare aura jAkI zAkhA kaTI hoya tA vRkSapaiM baiTha jAya to utpannahuye bAlakakU zastrakarake vipattihoya // 285 // gatveti // jo puruSa vihaMgavAmasU dakSiNadizAmeM jAyakara capalape athavA calarahai aisepadArtha gADI, ghoDA, UMTa ityAdikanapai sthiti karai to utpannahuyo bAlaka bahutase dezadezAMtaranameM bhramaNa karave vAlo hoya // 286 // nimajyeti // jo khaga meM snAnakarake vAmate dakSiNameM Aya zubhadezameM sthita hoya to garbhameMsU pragaTa huyo bAlaka nizcayahI saMnyAsInameM mukhya hoya // 287 // kRtveti // jo vAmameM phala, puSpa, patraM inakarake rahita vRkSapai zabdakarake phira dakSiNameM Aya jAya aura vaisehI vRkSapai jo sthita hoya to Aho ! Shrutgyanam
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute garbhaprakaraNam / ( 189) susvaro vrajati dukSiNabhAgaM zobhanaM zrayati dezavizeSam // vAmamAzrayati vAthe nivRttau bAlako bhavati tacirajIvI // // 289 // puMkhago vitatadakSiNapakSastAragaH zritamanoharadezaH darzitapracurazobhanaceSTo maMkSu yacchati zizornRpatitvam // // 290 // pUrvoktarUpeNa yadA vihaMgI prayAti tajjanmabhavekumAryAApUrvoditaiH putraguNairyutAyA ityAhurAryAH kRtalokakAryAH // 291 // iti podakIrute garbhaprakaraNaM dvAdazam // 12 // // ttiikaa|| yedruvaM tadA sa kRpaNasvabhAvo bhavet // 288 // susvara iti // susvaraH dakSiNabhAga vrajati punaH zobhanaM dezavizeSaM zrayati atha nivRttau vAmaM zrayati tadA bAlakaH tacirajIvI syAt // 289 // puMkhaga iti // yadi puMkhagaH vitatadakSiNapakSaH saMstArago bhavati / kIdRg AzritamanoharadezaH punaH kIdRga darzitapracurazobhanaceSTa iti darzitA pracurA zobhanaceSTA yena sa tthaa| sa zizornRpatitvaM maMkSu ycchti||290|| pUrvokteti // yadA vihaMgI pUrvoktarUpeNa pUrvoktaprakAreNa prayAti tadA kumAryAH janma bhavet / kIdRzyAH pUrvoditaiH pUrvapratipAditaiH putraguNaiH yutAyAH kRtalokakAryAH AryA ityAhuH // 291 // iti zatrujayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdraviraci tAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrte garbhaprakaraNam // 12 // // bhaassaa|| nizcayahI vo bAlaka kRpaNa hoya // 288 // susvara iti // suMdarazabdakara dakSiNabhAgameM gamanakara phira zubhadezameM sthita hoya athavA nivRttisamayameM vAmabhAgameM sthita hoya to bAlaka cira jIvI hoya // 289 // puMkhaga iti // jo puruSapakSI jemane paMkhakU phailAyakara jemano hoya suMdarasthAnape baiThakara zubhaceSTA kare to bAlakakU samUhako rAjAkare / / 290 // pUrvokteti // jo vihaMgI pUrva kahehuye prakArakarake gamana kare to pUrva kahe je putraguNa unakarake yukta kumArIke putrako janma hoyape lokanake kArya karabevAle AryapuruSanako kathanahai // 291 // iti vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM podakIrute garbhaprakaraNaM dvAdazam // 12 // Aho ! Shrutgyanam
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ( 190 ) vasaMtarAjazAkune- saptamo vargaH / yAtrA sthitasyAgamanaM gatasya bhaviSyataH saMprati kiM na veti // pratyakSa devIvirute krameNa nirUpyate nizcitakAryabhAgam 292 yAtrA bhavitrI mama kiM na veti prazre kRte syAdgamanAya tArA // zAkhAM calaMtImathavAdhirUDhA vAmA tu yAtrAM pratiSedhayitrI // // 293 // dUraM gatasyAgamanAya tArA yadvopaviSTA pracale pradeze // puMsaH svagehAgamanotsukasya zyAmAMtarAyaM vidadhAti vAmA // 294 // vidhAya zabdaM yadi dakSiNAsyAdAyAti pAMthastadavAptavittaH // zyAmAsthirA tiSThati mauninI yA sA vakta gatyAgamayoH sthiratvam // 295 // // TIkA // yAtreti // sthitasya yatrAgatasyAgamanaM saMprati bhaviSyataH naveti prazne pratyakSadevI virute nizcita kAryajAtaM tannirUpyate // 292 // yAMtreti // mama yAtrA bhavitrI na veti praznadvayaM ekavAramanvayavyatirekAbhyAM praznanirNetuH saMdehAspadatvaM syAditi prazne kRte cettArA syAttadAgamanAya yadi veti pakSAMtare calaMtI zAkhAmadhirUDhA tArA bhUtvA tadA zIghraM gamanaM vAmA tu yAtrAM pratiSedhayitrI syAt // 293 // dUramiti // kadAgamiSyatIti prazne yadi tArA syAttadA dUragatasyAgamanAya bhavati / yadvA tArA bhUtvA pracale padArthe upaviSTA tadA zIghragamanaM svagehAgamanotsukasya puMsaH vAmA zyAmA aMtarAyaM vidadhAti // 294 // | vidhAyeti // yadi zabdaM vidhAya // bhASA // // yAtreti // yAtrAkUM gayo tAko Agamana aura gharameM sthita tAko gamana hoyago vA nahIM hoyago vA kaba hoyago aiso praznapodakI ke zabda meM nizcaya hoya hai so nirUpaNa kareM // // 292 // yAtreti // merI yAtrA hoyagI vA nahIM hoyagI ye do prazna kare taba jo zyAmA tArA hoya to gamanake artha hoya aura pavanAdika karake calarahI vA halarahI zAkhA tA pai caDhajAya tArA hoyakarake to zIghragamanakare. aura vAmA to yAtrAmeM niSedhakartAhai // 293 // dUramiti // kaba Avego aiso praznakare taba jo podakI tArA hoya tatra dUragayeko Agamana hoya athavA tArA hoyakarake halate calate padArthape baiThajAya to zIghra Agamana hoya. jo apane gharakUM AyabemeM utsAha karato hoya vA puruSake zyAmA vAmA hoya to vighna vA DhIla jAnamo // 294 // vidhAyeti // jo podakI zabdakarake dakSiNA hoya taba dezagayo dhana Aho! Shrutgyanam
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute gmnaagmnprkrnnm| / (191) zubhapradeze saha bhAryayA cetsaMgacchate dakSiNago vihaMgaH // Agatya dezAMtarato'dhvanInaH svagehasaukhyAnyupalapsate tat // 296 // kRtvA zabdaM pRcchato vAmabhAge pakSI vRkSaM hRdyamevAdhitiSThan // AgacchaMta sAdhitAzeSakArya pathiM jalpa. tyardhamArgAvatIrNam // 297 // vAmasvastAragatirvihaMgaH zuSkaM samArohati pAdapaM cet // rujAdito vApyatha luMThito vA digaMtarAttatpathiko'bhyupaiti // 298 // vizaya nAdaM yadi vAmabhAge tirohitatvaM bhajate sudeze // tatraivaM pAthaH kuzalI tadAste duHkhI samAyAti punaH kudeshe||299 // // TIkA // zyAmA dakSiNA syAttadA pAMthastadavAptavitta iti sa cAsAvavAptavittazceti smaasH| anyathA tacchabdasyAnarthakyaM syAt / AyAti svagRhamiti shessH| yA prazne kRte sthirA mauninI vA tiSThati sA yatyAgamayoH sthiratvaM vakti / / 295 // zubha iti // yadi dakSiNo vihaMgaH sahabhAryayA zubhapradeze saMgacchate tadA adhvanIna dezAMtarataH Agatya svagehasaukhyAni upalapsyate // 296. // kRtvati // pRcchataH puMsaH yadi zabdaM kRtvA pakSI vAmabhAge dakSiNabhAgastha hRdyameva vRkSamadhitiSThan tadA Agacchete pAtham ardhamArgAvatIrNa jalpatiAkIdRzaM sAdhitAzeSakAryamiti sAdhitaM niSpAditamazeSaM kArya yena sa tathA // 297 // vAma iti // cedAmasvaraH tAragativihaMgaH zuSka pAdapaM samArohati tadA rugArditaHluMThito vA dezAMtarAttatpathikaH abhyupaiti // 298 // vidhAyeti // yadi vAmabhAge nAdaM vidhAya sudeze tirohitatvamadRzyatvaM // bhASA // prApta hoyakarake apane ghara Ave. jo zyAmA zakunameM sthirA vA mauninI hoya taba gamanameM aura AgamanameM sthiratA kahano // 295 // zubha iti // jo vihaMga dakSiNabhAgameM zubhadezameM strI podakIkarake milApakarai taba paradezagayo puruSa paradezate Ayakarake apane gharake saukhya bhoge // 296 // kRtveti // pRcchaka puruSake jo podakI vAmabhAgameM zabdakarake dakSiNabhAgameM manoharasugaMdhavAn vRkSapai sthita hoyaM to paradezagayo saMpUrNakAryakara Adhe mArgameM Ayo kahaihai // 297 // vAmasvareti // jo vihaMga vAmasvarakara dakSiNagati hoya zu. kakSau caDha jAya to paradeza gayopuruSa dezAMtarate rogAdita hoyakara Ave // 298 // vidhAyeti Aho! Shrutgyanam
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1002 ( 192) . . vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| kRtasvarA dakSiNataH sitAMgI prayAti vAmaM zrayanika pratimA yasyAdhvagasyAgamanArthamukte proM gato'spata nagarI yamasya // // 30 // naSTe vihaMge pathiko na taMtra kRtasthitiryatra viciMtito'sau // karoti zabda yadi dakSiNena zyAmA tadAsI vipadA gRhiitH||301 ma syAdUratArA yadi tatprayAturvidUramAvedayate varAhI / tArA prayANAgamayoH prazastA pravRttaye vAmagatA nivRttyA 302 // // TIkA // bhajate tadA tatraiva pAthaH kuzalI Aste / yadA punaH kudeze tirohitatvaM bhajate tadA duHkhI samAyAti // 299 // kRtasvarA iti // yadi dakSiNataH sitAMgI kRtasvarA vAmaM prayAti punaH pradIptaM sthAnaM zrayati tadA yasyAdhvagasyAgamanArtha prazna uktaH asau yamasya nagarI gataH iti vaktIti zeSaH / / 300 // naSTeti // prazne kRte sati naSTe svasthAnAdanyatra gate vihaMge pathiko vivakSitagrAme na bhavati kvApi gata ityarthaH yatra vihaMgaH kRtasthitistatraivAsau pathiko vicititH| yadi zyAmA dakSiNena samAgatya zabdaM karoti tadAsau pAMtho vipadA gRhIto veditavyaH / / 301 // syAditi // yadi praznakAle dUratArA syAt tatprayAtuH varAhI dUraM samAvetayate yataH prayANAgamayoHpravRttaye tArA prazastA syAt punaretayonivRttI vAmA zubhA syAt // 302 // // bhASA // jo vAmabhAgameM zabda karake zubhadezameM jAya aMtardhAna hoya jAya to pAyakU kuzala kahano jo niMdita dezameM jAya lupta hoya to duHkhI Ave // 299 // kRtasvareti // jo dakSiNamAUM zabdakara vAmabhAgameM Aya phira pradIptasthAnameM sthita hoya to jAke Agamanake liye prazna hoyaM vo yamakI nagarIkU gayo aiso kahatI hai // 300 // naSTeti // jo podakI apane sthAnate aura jagaha calIjAya to paradeza gaye* jA grAmameM pRthak pUche vAmeM nahIM hai aura grAmameM gayo kahano. jahAM podakI sthita hoya tahAM pathikakU ciMtamanakarake kahano aura jo zyAmA dakSiNa Ayakarake zabda kareM to ApadA karake yukta hai aiso jAnaleno // 301 // syAditi // jo zakunakAlameM zyAmA dUra calI jAya to paradezagaye... bhI dUra gamana jAnano. yAte jAmano Amano ina donoMnake zakunakI pravRttimeM to. jemanI tArA zubha aura donoMnake zakunajhU nivRtti kAlameM vAmA zubha hai // 302 // 1 karmaNaH zeSatvavivakSayA bhaje zambhozcaraNayoritivatkarmaNi SaSThIti bhaavH| 2 gamanamiti zeSaH / Aho! Shrutgyanam
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute yAtrAprakaraNam / ( 193 ) iti gamanAgamanaprakaraNaM trayodazam // 13 // anAgatodbhAvita bhAvikAryamA yairvicAryoddhRtasArametat // ce - STAdikaM pAMthasamUhamAturAkhyAyate pAMthasamUhatuSTayai // 303 // prAyeNa gRhNantyadhivAsanena vinApi pAMthAH zakunaM vrajaMtaH // tAtkAlikaM jAMghikanAmadheyaM brUmastataH saMprati tAdRzaM tat // 304 // varaM zrayedurjana kRSNa sapavaraM kSipetsiMhamukhe svamaMgam // varaM taredvArinidhi bhujAbhyAM nollaMghayeduH zakunaM tathApi // 305 // // TIkA // iti zatruMjayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnu caMdraviracitAyAM vasaMtarA TIkAyAM podakIrute gamanAgamanaprakaraNaM trayodazam // 13 // anAgata iti // pAMthasa mUhatuSTaye pAMthasamUhamAtuH ceSTAdikamAkhyAyate / kIdRzamanAgatadbhAvikabhAvikAmiti anAgate kAle udbhAvitaM cetasyavadhAritaM yadbhAvikArya tadvicArya sArametadutam // 303 // prAyeNeti // adhivAsanena vinApi pAMthAH vrajataH prAyeNa zakunaM gRhNati tatastasmAtkAraNAttAdRzaM jAMghikanAmadheyaM yaH jaMghAvalena jIvati sa jAMghikastatra dvayaM tAtkAlikaM vayaM brUmaH // 304 // varamiti // yaH pumAn durjanakRSNasarpo zrayet tadvaraM siMhamukhe yaH svamaMgaM kSipet tadvaraM yaH bhujAbhyAM vArinidhiM taret // bhASA / / itizrI jaTAzaMkaratanaya jyotirvicchrIdharaviracitAyAM zakunavasaMtarA jabhASATIkAyAM podakIrute gamanAgamanaprakaraNaM trayodazaM // 13 // anAgata iti // mArgameM yAtrInake samUhakI tuSTi ke liye pAMtha samUhakI mAtA podakIkI honahAra kAryake jAnabekUM ceSTAdika kahaiM haiM // 303 // prAyeNeti // pUjAvinA zaMkuna grahaNa karai tA gamana karanevAlekUM jAMghikanAma kaheM haiM arthAt UMTa athavA DAka lejAya be bAro inakIsI nAIM jAnano // 204 // varamiti // jo puruSa durjana aura kRSNasarpa inakUM Azraya le so aura siMhake mukhameM apano aMga paTakade vobhI uttama. jo apanI bhujAnakara samudrakUM tira jAya sobhI uttama. jo kadAcit duHzakunakUM ullaMghana kare to zreSTha nahIM // 13 Aho! Shrutgyanam
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 194) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| vAmasvarA dakSiNakAyaceSTA tArAgatiH zAMtasamAzrayazca // yAtuH prayacchaMti samastakAmAninaMti taanuktvipryyenn306|| punaH punarvartmani yaH pravAsI viceSTayate paaNthsmuuhmaatraa||asNshyN tasya samApatetAM samastavittavyayajIvanAzau // 307 // zyAmAnulomA prathamaM tato nu syAdadhvagasya pratilomagA cet|| AstAM tadAbhISTaphalAptivArtA manye'tikaSTaM nipatatyariSTam // 308 // vAme raTitvA yadi yAti tArA bhavaMti kAmAH saphalAstadAnIm // kRtvApasavyadhvanimadhvagasya vAmaM prayAMtI prati hanti siddhim // 309 // // ttiikaa|| tadaraM paraM kadAciduHzakunamullaMghayet tatra varam // 305 / / vAma iti // vAmasvarA dakSiNakAyaceSTA tArAgatiHzAMtasamAzrayazca yAtuH samastakAmAn prayacchaMti uktaviparyayeNa taaninnti||306||punriti // yaH pravAsI punaHpunaH pAMthasamUhamAtrA viceSTayate tasya asaMzayaM samastavittavyayajIvanAzausamaM bhavetAm // 307 // shyaameti|| yadi prathamaM zyAmA anulomA syAt tato nu adhvagasya pratilomagA cetsyAt tadA abhISTaphalAptivArtAAstAM manye ahamiti shessH| aniSTamatikaSTaM nipatati ||308||vaam iti // yadi vAme raTitvA tArA yAti tadAnI kAmAH saphalA bhavaMti adhvagasya apasavye dhvani kRtvA vAme prayotI siddhiM vinihaMti // 309 // // bhaassaa|| // 305 // vAma iti // vAmasvara hoya, dakSiNa aMgameM ceSTA karatI hoya. jemane mAMUM gati hoya, zAMtasthAnameM sthita hoya to gamana kartAkU sarva kArya deve. aura jo viparIta hoya to sarvakAmanakU nAza karai // 306 // punariti // jo paradezameM bAraMbAra pAMthasamUhakI saM. gameM yAtrA ceSTA karo karai to tAke niHsaMdeha samasta dravyako vyaya aura jIvako nAza hoya // 307 // zyAmeti // jo zyAmA prathama to anulomA hoya tA pIche mArgIkU pratilomA hoya to abhISTaphalakI prAptikI vArtA hoya ye aniSTa aura ariSTa dUra karai haiM // 308 // // vAma iti // jo podakI vAmabhAgameM zabdakarake dakSiNA hoyajAya to sabale kAma saphala hoya. aura jo jemane mAMUM zabdakarake vAmabhAgameM calI jAya to siddhikU nAzakare // 309 // Aho! Shrutgyanam
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrate yAtrAprakaraNam / (195) vAme pradeze yadi vApasavye vihaMgayugmaM samabhUmibhAge // krIDArasavyAkulitaM narANAmavyAkulatvena karoti siddhim // // 310 // vAmadakSiNavibhAganiviSTaM tulyakAlakRtazobhanazabdam ||pkssiyugmmih toraNasaMjJaM sarvakAmadamuzaMti munIMdrAH // 311 // uddhRtA bhagavatI yadi gaMturmAtRto'pi na bhavatyabhayaM tat // dakSiNA yadi punaH kuzalI tatsiMhasarpakarivairivazo'pi ||312||taaraaprshstaa gamane'dhvagAnAM mahAguNA saiva yadi prazAMtA // tAraiva dIptA yadi vA tadAnI lAbhakSatiH syAna tu kApi bhItiH // 313 // // TIkA // vAma iti // yadi vAme pradeze vApasavye samabhUmibhAge sati krIDArasa vyAkulitaM pakSiyugmaM bhavati tadA narANAM siddhimavyAkulatvena karoti // 310 // vAmeti // ihAsminchAstre toraNasaMjJaM pakSiyugmaM sarvakAmadaM munayaH uzaMti pratipAdayati / kIdRzaM vAmadakSiNavibhAganiviSTaM punaH kIdRzaM tulyakAlakRtazobhanazabdam // 311 // uddhRteti // yadi gaMturbhagavatI uddhRtA bhavati tadA mAtRto'bhayaM na bhavati kimanyebhyaH / yadi punaH dakSiNA bhavati tadA siMhasarpakari. vairivazo'pi kuzalI syAt // 312 // tAreti // gamanodyatAnAM tArA prazastA bhavati yadi saiva prazAMtA syAt tadA mahAguNA yadi sA tAraiva dIptA // bhaassaa|| cAma iti // vAmabhAgameM aura jemane bhAgameM samAna pRthvI hoya tahAM pakSIko yugala hoya to manuSyanakU krIDArUpI rasa karake vyAkula siddha karai // 310 // vAmeti // vAmabhAgameM aura dakSiNabhAgameM pakSIko yugala baiTho hoya eka saMga donoM mAUM zabdakarate hoMya~ to muni yA zAstrameM sarvakAmako debevAro toraNa saMjJA yAkI kahaiM haiM // 311 / / uddhateti // jo gamana karabebAreke bhagavatI uddhRtA hoya to mAtAte bhI abhaya nahIM hoya. aura te to kahA abhaya hoya jo phira dakSiNA hoya to siMha, sarpa, hAthI, vairI inake vazameM paDa jAya to hUM kuzalahI hoya bigADa nahIM hoya. / / 312 // tAreti // gamanameM dakSiNA zubha hai jo vohI zAMtA hoya to bahuta guNadAyika hoya. aura jo vo dakSiNAhI dIptA jheya to lAbhakI Aho! Shrutgyanam
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ (196) vasaMtarAjazAkune-saptamo vargaH / bhUtvoddhRtA bhakSyamatho gRhItvA pradakSiNA kSIratarau niviSTA // pratyakSadevI yadi tatprayAturbhavatyavazyaM mahatI dhndiH||31|| unmUlitacchinnavizIrNazuSkavRkSeSu bhasmopalakarparAdau // tAropaviSTA phalahAnikI bhavecca vAmA niyamena haMtrI // // 315 // gatvAtidUraM purataHprayAturadRzyatAM gacchati yasya tasya // kSemakarI sammukhamabhyupaiti yasya dhruvaM tasya parAjayaH syAt // 316 // yadi priyaM pAMthamanuvrajitvA nivartamAnasya bhvedvitaaraa|| zubhAvahA tadyadi ceti tArAyuktaM tadA tena samaM prayAtum // 317 // ||ttiikaa // syAt tadAnIM lAbhakSatiH na tu kApi bhiitiH|| 313 // bhUtvati // yadi uddhatA bhUtvA bhakSyaM gRhItvA pradakSiNA kSIratarau niviSTA pratyakSadevI syAttadA prayAturavazyaM mahatI dhanarddhi: syAt // 314 // unmUliteti // unmUlitacchinnavizIrNazuSkavRkSeSu bhasmopalakapareSu tAropaviSTA phalahAnikI bhavet tu punaH vAmA niyamena haMtrI bhavedityarthaH // 315 // gatveti // yadi purataH atidUraM gatvA podakI yasyA'hazyatAM gacchati tasya kSemaMkarI syAt yasya sammukhamabhyupaiti tasya parAjayaH syAt // . 316 // yadIti // yadi priyaM pAMthamanuvrajitvA nivartamAnasya vitArA bhavettadA zubhAvahA / yadi tArA eti tadA tena samaM prayAtuM yuktamanyathA tadrakSA na syAdityarthaH // 317 // // bhaassaa|| kSati kare aura koI bhaya bhI karai / / 313 // bhaveti // jo pratyakSa devI uDhtA hoyakara bhakSya grahaNa karake dakSiNa bhAgameM dUdhake vRkSoM jAya baiThe to gamanakartAkU avazya mahAn Rddhi hoya // // 314 // unmUliteti // jo dakSiNamAMUMkI jaDa jAkI ukhaDa rahI hoya kavyo hova sUtrako hoya aise vRkSanameM vA bhasma pASANa ThIkarA inameM baiThI hoya to phalakI hAni karai, aura jo vo vAmA hoya to nizcayahI phalakI hAni karai // 315 // gatveti // jo podakI gamanakartAka agADI atyaMta dUra jAyakarake adRzya hoya jAya to tA puruSakU kalyANake karabebArI jAnanI. aura jAke sanmukha Ave tAko parAjaya karai // 316 // yadIti // jo apane pyAre pAMthakU pahuMcAyabe jAya phira vAsU bolake choDake pIchakU bagadai Aho! Shrutgyanam
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute priikssaaprkrnnm| (197) iti vasaMtarAjaviracite zakunazAstre yAtrAprakaraNaM caturdazam ||14||gaarhsthymuulN gRhiNI narANAM sA cetsulIlA saphalaM tdaatt||dossstu tasyA narakAya tatsyAnmastataHsatyasatIparIkSAm // 318 // Alikhya patre varavarNinI tAM sphuratsadRkSAkRtivarNarUpAm // yasyAmasAdhvIti bhavedvitoM vyaktaM tato nAma likhellalATe // 319 // AdAya tacchAkuniko'tha patraM gatvA tatastoraNasaMnivezam // abhyarthya maMtreNa kare nidhAyApRcchetvagadvaMdamiyaM stiiti||320 // // ttiikaa|| iti zatrujayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdraviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute yAtrAprakaraNaM caturdazam // 14 // gArhasthyeti // tataH tasmAtkAraNAt satyasatIparIkSAM vayaM brUmaH yataH narANAM gRhiNI gArhasthyamUlaM sA cetsuzIlA tadA tadgArhasthyaM saphalaM syAt / tasyAstriyAH doSaistu tannarakAya syAt // 318 // Alikhyoti // tAM varavarNinI sphuH ratsadRkSAkRtivarNarUpAmiti sphurati sadRkSANi AkRtivarNarUpANi yasyAH sA tathA patre Alikhya yasyAmasAdhvIti vitarko bhavet tataH tannAma lalATe likhet|| // 319 // AdAyeti // tacchAkunikaH patramAdAya tataH gRhItvA toraNasaMnivezaM gatvA tatpatraM maMtraNa abhyarcya kare nidhAya pRcchedyUyaM vadadhvaM kimiyaM stiiti||320|| // bhASA // taba vAkU jemane mAUMse uDakara vAma AyajAya to zubha kare. aura jo vAmate dakSiNa AyajAya to yebhI vAke saMga calyo jAya nahIM to sukha nahIM hoya // 317 / / itizrI jaTAzaMkaratanayajyotirvicchIdharaviracitAyAM vasaMtarAjabhASATI kAyAM podakIrute yAtrAprakaraNaM caturdazam // 14 // gArhasthyati // manuSyanake strI gRhasthAzramako mUla hai vo strI suzIlA hoya to gRhasthAzrama saphala hai. jo duHzIlA strI hoya to tAke doSanakarake puruSanaka naraka hoya. tAte satyasatIkI parIkSA hama kahaihaiM // 318 // Alikhyati // suMdaranetra AkRti rUpa varNa jAko aisI strI patrameM likhakarake yaha asAdhvI hai aisI tarkanA jAmeM hoya tA strIko nAma cAke lalATameM likhai // 319 // AdAyeti // zakunI vA patrakU leke pIche toraNa raca 1 satI cAsatI ca tayoH parIkSeti dvandvagarbhatatpuruSaH sA tAm // . Aho! Shrutgyanam
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / AhAradAnagrahaNAzanAni kurvanti khelati kalaM dhvanaMti // vAme khagI yadyabalA suzIlA nirmaithunaM karma karotyavA me // 321 // vAmaravA yadi vApyanulomA pAMDavikAM tadabhISTacaritrA || vAma gatiryadi dakSiNazabdA yoSidasau niyataM tadasAdhvI // 322 // dakSiNato yadi maithunasaMsthaM pAMDavikAyugalaM kulaTA tat // vAmaMdizitvatha tAdRzaceSTaM syAttadaso yuvatiH patibhaktA // 323 // yadyapasavyavibhAganinAdA vAmadizaM bhagavatyupagamya // puMvihagena samaM milati syAttadyuvateH svajanAvyabhicAraH // 324 // // TIkA // ( 198 ) AhAreti // yadi vAme khagyaH AhAradAnagrahaNAzanAni kurvati khelaMti krIDati kalaM madhuraM dhvanaMti zabdaM kurvati tadA acalA muzIlA yadi kevala mavAmA gatirbhavati tadA sA strI nirmathunaM karma hAsyAdikaM karotItyarthaH // 321 // vAmeti // yadi vAmaravA yadi vApyanulomA pAMDavikA yAti tadAbhISTacaritrA syAt yadi dakSiNazabdA vAmagatirbhavati tadeyaM yoSinniyatamasAdhvI syAt // 322 // dakSiNata iti // dakSiNato yadi maithunasaMsthaM pAMDavikAyugalaM syAttadA sA kulaTA syAda atha yadi tAdRkceSTaM vAmadizi syAttadAsau yuvatiH patyanugAminI syAt // 323 // yadIti / yadi apasavyavibhAganinAdA bhagavatI vAmadizamupagamya puMvihagena samaM // bhASA // nAmeM jAyakarake vA patrakUM maMtrakara pUjanakarake pakSIke yugalako pUjana kara phiraM hAthameM ghara karake yugalasUM pUche yaha strI satI hai? tuma kaho ! aise pUchai || 320 || AhAreti // jo vAmabhAgameM khagI AhAra denoM grahaNa karano bhojanakarano ye ceSTA karatI hoya, krIDA karatI hoya, madhura zabda karatI hoya to abalA suzIlA hoya. aura jo kevala dakSiNA hoya to vo strI atimaithuna aura hAsyAdika kareM // 329 // vAmeti // jo pAMDavikA vAmazabda kara jo jemaneM bhAgameM Aya jAya to vAMchita suMdara caritra jAke aisI hoya. jo dakSiNa zabdakara vAmagati hoya to vo strI nizcaya asAvI hoya // 322 // dakSiNata iti // jo dakSiNabhAgameM pAMDavikAko yugala maithuna karato hoya to vo strI kulaTA jAnanI aura jo yehI ceSTA vAmadizA meM hoya to strI patikI AjJA karanevAlI hoya // 323 // yadIti // jo jemane bhAgameM zabdakara vAmadizAmeM Ayakarake puruSa vihaMgakarake sahI Aho! Shrutgyanam
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute vRssttiprkrnnm| (199) kRSNavihaMgayugaM saravaM cedvAmamupaityatha nirvahate'gre // yasya narasya vadatyapavAdaM gacchati tadvanitA saha tena // 325 // saumyaravau yadi vAmavibhAgAdakSiNametya khagau khalu zAMtam // Azrayato na tadAnyamanuSyaM dhyAyati yoSidasau mnsaapi|| iti satyasatIparIkSAprakaraNam // 15 // prANatyamI prANabhRto'zanena tasyAMbunA janma tadaMbu meghaat|| megho bhavetprAvRSi tena tasyAH zyAmArute'sminkriyate vimarzaH // 327 // // TIkA // milati tadA tasyA yuvateH svajanAdyabhicAraH syAt // 324 // kRSNeti // yadi kRSNavihaMgayugaM saravaM vAmamupaityathAgre nirvahate tadA yasya narasya apavAdaM vadati tena saha tadvanitA gacchati // 325 // saumyaravAviti // yadi saumyaravau khagau vAmavibhAgAdakSiNametya zAMtaM sthAnaM AzrayataH tadAsau yoSinmanasApyanyamanuSyaM na dhyAyati // 326 // iti zrIzajayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhA. nucandraviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute satyasatIparIkSAprakaraNaM paMcadazama // 15 // prANaMtIti // amI prANabhRtaH azanena prANaMti tasya azanasya aMbunA janna syAt tadambu meghAdbhavati / meghazca prAvRSi bhavet tena kAraNena tasyAH prAvRSaH || bhaassaa|| mile to tA strIkU svajanate vyabhicAra hoya // 324 // kRSNeti // kRSNa vihaMgako yugala zabda karata vAmabhAgameM Aya karake agADI agADI calai to strI sahita gamana karai tA puruSako apavAda karai // 325 // saumyaravAviti // jo sundara zabda karata donoM pakSI vAmabhAgate dakSiNa bhAgameM Aya karake zAMtasthAnameM sthita hoya~ to strI manakarake bhI anya manuSyakU ciMtamana na karai / / 326 // iti zrIvasaMtarAjabhASATIkAyAM podakarate satyasatIparIkSAprakaraNam paMcadazam 15 prANaMtIti // prANadhArI bhojanakarake puSTa hoya~ haiM. tA annako janma jala karake hoya hai. vo jala meghate hoya hai. aura megha varSARtumeM hoya hai, tAkAraNakarake meghako vicAra podakIke Aho ! Shrutgyanam
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ (200) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| AdyastridhA traidhamatha dvitIyastatastRtIyazca cturvibhaagH|| evaM trayastoraNabhUmibhAgArekhAdibhedairdazadhA vidheyAH 328 // ArdrAdikaM svAtyavasAnametanakSatravRMde dazakaM ydsti| tatsanivezyaM dazasu krameNa vipazcitA toraNabhUdaleSu // // 329 // madhyAdeSAmatra bhAnAMdazAnAM kiMdhiSNyasthe bhAskare varSaNaM syAt // evaM pRSTe yatra nakSatrabhAge tArA gacchettadgatebu paatH||330||shyaamaa vAmA yAti nakSatrabhAge yasminna syAdapaNaM tadgate // sarvA vRSTiM nizcitArthI vipazcitkurvItaivaM vAsarANAM trayeNa // 331 // // ttiikaa|| asmin zyAmArute vimarzaH kriyate mayeti zeSaH // 327 // Adya iti // AdyaH prathamaH toraNabhUvibhAgaH tridhA kAryaH dvitIyastridhaiva tRtIyazcaturvibhAgaH kAryaH evamamunA prakAreNa trayastoraNabhUmibhAgAH rekhAdibhedaiH dazadhA vidheyAH // 328 // Apra'dikamiti // yannakSatravRMde ArdAdikaM svAtyavasAnaM nakSatradazakaM yadasti tatkameNa dazama toraNabhU daleSu vipazcitA saMvezyam // 329 // madhyAditi // atha eSAM bhAnAM dazAnAM madhyAtkidhiSNyasthe bhAskare varSa syAditi pRSTe yatra nakSatrabhAge tArA gacchet tadgate ambupAtaH spAt // 330 // zyAmeti // yasminakSatrabhAge zyAmA vAmA yAti tadgate varSaNaM na syAt / evaM pUrvoktaprakAreNa vipazcitpaMDitaH // bhaassaa|| rutameM kareM haiM // 327 // Adya iti // pahale toraNakI pRthvIke tIna vibhAga karane. dUsarI tIsaro cautho ye tInoM vibhAga karake inakU phira rekhAdika karake dazadala karane // 328 // AAdikamiti // sattAIsa nakSatrameMsU A nakSatrate lekara svAtInakSatra taka nakSatra haiM ina daza nakSatranakU toraNakI pRthvIke dazadalanameM krama karake sthApana karai // 329 // mdhyaaditi|| ina daza nakSatranake madhyameMsUM kauna nakSatrapa sUrya sthita hoya~ taba varSA kareM, aiso prazna kara, taba jA nakSatrabhAgameM zyAmA tArA hoya tA nakSatrapai sUrya Atre taba varSA hoya // 330 // zyAmeti // jA nakSatrabhAgameM zyAmA vAmA hoya vA nakSatrau sUrya AveM taba varSA na kareM. aura pUrva prakArake vivekI tIna dina tAI sarvavRSTi nizcaya kareM aiso kahaiM haiM // 331 // Aho ! Shrutgyanam
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrate vRSTiprakaraNam / (201) kRtvApasavyaM dhvanitaM kumArI bhUtvoddhRtA tiSThati diiptmaataa|| jhapasya yasyAbhyupagamya bhAgaMsa prAvRDaMzorahitojalena 332 zyAmA vizuSkaM yadi vA vizIrNa vRkSasamArohati dkssinne'pi|| AsAdya yAmRkSabhuvaM bhavaMti tatrasthite'rke viralAH payodAH // // 333 // vAmato raTati yAti dakSiNaM podakI tadanu yAvataH karAn ||unntN zrayatipAdapAdikaM tAvataH patati vAri vAsarAn // 334 // yAvatsaMkhyAnvAmatovArizabdAnkRtvA zyAmA dakSiNaM yAti zAMtA // tAvatsaMkhyAnvAsarAnvArivAho nausaMcAryA bhUtadhAtrI karoti // 335 // // TIkA // vAsaratrayeNa sarvA vRSTi nizcitArthI kurvIta // 331 // kRtveti // apasavyaM dhvanitaM kRtvA uddhRtA bhUtvA yasya RkSasya dezam abhyupagamya dIptabhAge tiSThati sa prAvRdaMzo jalena rahito bhavati // 332 // zyAmeti // yAmRkSabhuva mAsAdya zyAmA vizuSkaM yadi vA vizIrNa vRkSaM samArohati tatrasthite'rke viralAH payodAH bhavaMti // 333 // vAma iti // yadi podakI vAmato raTati dakSiNaM yAti tadanu yAvataH karAn gatvA unnataM pAdapAdikaM zrayati tAvataH vAsarAn vAri ptti||334|| yaavditi|| podakI vAmato yAvatsaMkhyAnvArizabdAnkRtvA dakSiNaM yAti zAMteti zAMtasthAna sthitetyarthaH / tAvatsaMkhyAnvAsarAnvArivAho meghaH nausaMcAryA nAvA tarItuM yogyAM bhUtadhAtrImiti bhUtAH prANinaH teSAM dhAtrI nivasanasthAnaM vidhatte karoti // 335 / / // bhaassaa|| kRtveti // jemane mAMUM zabda karake uddhRtA hoya jA nakSatrake dezameM sanmukha Ayakara dIptamArgameM sthita hoya vo varSARtuko aMza jalakarake rahita hoya // 332 // zyAmeti // jo zyAmA jA nakSatrakI dakSiNapRthvImeM Ayakarake sUkhevRkSapai caDhajAya to tA nakSatrameM sthita sUrya hoya taba megha jalake varSAyabevAre viralehI hoMya haiM // 333 // vAma iti // jo po. dakI vAmabhagimeM zabdakarai dakSiNameM calI jAya tA pIche jitane nakSatraparyanta UMce vRkSAdikanapai caDhajAya titane divasa paryaMta jalavarSe // 334 // yAvaditi // podakI bAmabhAgate jitane saMkhyA vArizadhda karake dakSiNabhAgameM jAya zAMtasthAnameM sthita hoya to Aho! Shrutgyanam
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 202 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / khagA khaM vAruNamuccaraMto yadyaMtarikSaM pravilokayaMti // tathAvidhAste yadi vA prabhUtA vizaMti nIDaM taduzaMti vRSTim // 336 // prAgbhUmikAyAM jalapAtamAdau dvitIyabhUmau yadi madhyabhAge // tRtIyabhUmAvatha cettadaMte pradakSiNaM pAMDavikA karoti // // 337 // dIptaM svaraM vA yadi yAti tArA vaMdhyAMganAyA iva vA ca dIptiH // tatprAvRSaH pInavanonnatAnAM payodharANAmapayodharatvam // 338 // pradakSiNaM bhUtritayAdbahizca kuvaiti durgAH kRtavArizabdAH || varSAsvatItAsu tadAtibahI syAhaSTiralpApi na cAMtarAle // 339 // // TIkA // khagA iti // yadi khagAH vAruNamApyaM ravaM zabdamucarataH aMtarikSaM vyoma pravilokayati yadi vA prabhUtAstathAvidhAH nIDaM vizaMti tadA vRSTimuzaMti kathayaMti // 336 // prAgiti // prAgbhUmikAyAM yadi pAMDavikA pradakSiNaM karoti tadA Adau jalaM syAt / yadi dvitIyabhUmau pradakSiNaM karoti tadA madhyabhAge jalaM syAt atha cettRtIyabhUmau pradakSiNaM karoti tadA prAMte jalaM syAt // 337 // dItamiti // yadi podakI dIptasvaraM tArA yAti tadA vaMdhyAMganAyA iva dIptirbhavati tatprAvRSaH pInaghanonnatAnAM payodharANAmabhrANAm apayodharatvaM syAt // 338 // pradakSiNamiti bhUtritayAdbahizcedurgAH kRtavarizabdAH pradakSiNaM kurvati tadA varSAsu atItAmu bahvI vRSTiH syAt / aMtarAle alpApi na syAt // 339 // // bhASA // utanehI divasaparyaMta megha pRthvIkUM naukAsUM tine lAyaka karadeve // 335 // khagA iti // jo pakSI Apya nAma jalazabda uccAraNa karata AkAzameM dekhe, athavA bahuta hojAga, vA nIDa ( ghUsuMAlA meM ) praveza kara jAya to vRSTi karai // 336 // prAgiti // prathamabhUmimeM jo pAMDavikA dakSiNA hoya to AdimeM jalakI varSA hoya. jo dvitIya bhUmimeM pradakSiNA hoya to madhyamabhAgameM jalavarSai. aura jo tRtIyabhUmimeM pradakSiNA hoya to aMtameM jalakI varSA hoya. // 337 // dIptamiti // jo podakI dIptasvarakara tArA Aya jAya to baMdhyA strIkI sI nAI dIptasvara niSphala hai. yAte varSARtu meM puSTa aura UMce meghanako Agamana to hoya paraMtu jala nahIM varSe // 338 // pradakSiNamiti // jo durgA tInoM bhUminate bAhara jalazabda kara prada-" Aho! Shrutgyanam
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakaruite vRSTiprakaraNam / ( 203 ) adakSiNA yA vinivRttikAle sA saMmatA prAvRSi varSaNArtham // pradakSiNaM yAti tu yA nivRttau sA brahmaputrI ghanavighnakartrI // // 340 // vimucya zabdaM yadi bhUtraye'pi bhavedvitArA vini-vartate tu // tArA tadA syAttapanAMzumAlAkarAladAhAkalitA dharitrI // 341 // saMmRtrya vAMstvA yadi vA vihaMgaH syAddakSiNo varSati nitAMtam // pUrvoktakArI yadi coddhRtaH syAttadvArido vAri dadAti tuccham // 342 // zyAmA sudeze kRtamUtravatirmahIyasIM zuSkatarau tu tucchAm // pASANakhaMDe satuSArakhaMDa travIti vRSTi jaladasya kAle || 343 // // TIkA // adakSiNeti // yA vinivRttikAle podakI adakSiNA vAmA syAtsA prAvRSi varSaNArthaM saMmatA / tu punaH yA nivRttau pradakSiNaM yAti sA brahmaputro ghanavighnakartrI syAt // 340 // vimucyeti // yadi bhUtraye'pi zabdaM vimucya vitArA bhavedyadA punaH vinivartate tArA syAttadA tapanAMzumAlAkarAladAhAkaliteti tapanaH sUryaH tasya aMzumAlA kiraNa zreNiH tena yaH karAlaH kaThino dAhaH tApAdhikyaM tenAkalitA vyAptA dharitrI pRthvI syAdityarthaH // 341 // saMmUtryeti / yadi vihaMgaH saMmUtraya vAMvA vA pradakSiNaH syAttadA nitAMtamatyarthaM varSati / yadi pUrvoktakArI uddhRtaH syAttadA vArido meghaH tucchaM vAri dadAti // 342 // zyAmeti // yadi varSAkAle zyAmA sudeze kRtamUtravatirbhavati tadA mahIyasIM vRSTiM bravIti / yadi zuSkatarau kRtamUtravAMtiHsyAttadA tuccha vRSTiM bravIti / pASANakhaMDe punaH satuSArakhaMDAM vRSTiM bravIti // 343 // // bhASA ! kSiNA karai to varSA vyatIta huye pai bahuta vRSTi hoya. aura bIcameM alpabhI varSA na hoya // // 339 // adakSiNeti // jo zakunasUM nivRtti kAlameM podakI vAmA hoya to varSAkAla meM varSA bahuta hoya aura jo nivRttikAla meM dakSiNA hoya to brahmaputrI meghameM vighna karanevAlI hoya // 340 // vimucyeti // jo podakI tInoM bhUmimeM zabdakarake vAmA hoya aura niH vRttikAlameM tArA hoya. to sUryake kiraNoMkI bahuta tApakarake vyApta pRthvI hoya // 341 // saMmUtryeti / jo vihaMga mUtrakarake vA vamanakarake dakSiNa meM hoya to atyaMta varSA kare. jo mUtra karake vamanakarake uddhRta hoya to megha tuccha jala deveM // 342 // zyAmeti // jo Aho! Shrutgyanam
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ (204) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| vidhAya viSThAM yadi kRSNapakSI tAro bhavettadvinihaMti vRSTim // utsRjya varSoM yadi yAti vAmamavagrahaM tatsumahAMtamAha ||344||kroti nIDaMbhuvi ceharAhI samAnyapatyAni vijaaytevaa|| samudbhavadbhAnumayUkhavahnirjAjvalyate tajjagatIM smstaam||345||dvaaraadideshessu gRhasya yasya pratyakSarUpA kurute kulAyam // aMbhodharo varSati cettathApi tacchanyatAM yAti ca bhajyate vA // 346 // garte saridrodhasi vA varAhI zAvAnayugmAnapi cetprasUte // nAMbhodharo muMcati tAvadaMbho yAvatsamujjhayya na te vrajaMti // 347 // // TIkA // vidhAyeti // yadi kRSNapakSI viSThAM vidhAya tAro bhavettadA vRSTi vinihaMti / yadi varcaH utsRjya vAmaM yAti tadA sumahAMtamavagraha,jaladapratibaMdhakam Aha kathayatItyarthaH // 344 // karotIti // cedyadi varAhI bhuvi nIDaM kurute yadi vA samAnyapatyAni vijAyate tadA jagatI samastA samudbhavaddhAnumayUkhavahnibhiH jAjvalyate // 345 // dvArAdIti // yasya gRhasya dvArAdidezeSu pratyakSarUpA kulAyaM pakSinivAsasthAnaM kurute tadA cedyadi aMbhodharo varSati tathApi tadgRhaM zUnyatAM gacchati bhanyate vA // // 346 // garteti // garte khAte saridrodhasi vA yadi varAhI zAvAnayugmAnviSamasaMkhyAkAnprasate tadA tAvadaMbhodharona varSati yAvatte samujjhayya naH vrjti347|| ||bhaassaa| zyAmA varSAsamayameM suMdezameM mUtra karai vamana kare to mahAn vRSTi karai. jo zuSkavRkSoM mUtra vamanakarai to tuccha varSA hoya aura jo pASANake Upara karai to tuSArakI khaMDa khaMDa vRSTi hoya // 343 // vidhAyeti // jo kRSNapakSI vITakarake jemane bhAgameM Aya jAyato vaSTikU nAza karai. jo vITa karake vAmabhAgameM Aya jAya to mahAn meghako pratibaMdhaka kahehaiM // 144 // karotIti // jo varAhI pRthvImeM apano sthAnakarake samAna apatya pragaTa karai to sUryakI kiraNarUpa agni samasta pRthvIkU tApakarai // 345 // dvArAdIti // jA gharake dvArakU Adileke koI sthAnameM podakI apano nivAsa sthAna kare to meghavarSA to karai paraMtu vA gharakU vA sthAnakU sUno karade athavA phUTa jAya girapaDai // 346 // garteti // gartameM nadIkI taTapai viSama UnasaMkhyA bAlaka pragaTa karai to jaba tAI ve baccA ur3akarake nahIM calana 1 samutpUrvakAdujhegurozcahala ityapratyaye tatkarotIti NiciM samAse'najiti lyapi siddhaM tadapekSayA samuslujyeti pAThaH sugamaH / 2 antarbhAvitaNyartho'tra jvaliH / Aho! Shrutgyanam
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute dhAnyaniSpattiprakaraNam / ( 205 ) prAsAdazailadrumakoTareSu tuMgeSu cAnyeSu vidhAya nIDam // prasUyate yadyasamaira patyaiH zyAmA tadaMbho bhavati prabhUtam // // 348 // iti vRSTiprakaraNam ||16|| AkhyAsyAmo dhAnyaniSpattihetoyadyAdRkSaM proktamAdyairnimittam // jJAte tasmi brahmaputrIrute'sminkartuM zakyaH kena kasyopakAraH // 349 // dhAnyAnAhuH kecidaSTAdazAsmiMsteSAM madhyAdyasya yAvaMti saMti // tAvadbhedAH kuDayarekhAdibhiryaistisro'pyurvyastena samyagvidheyAH // 350 // // TIkA // prAsAdeti / prAsAdazailakumakoTareSviti prAsAdo devabhUpAnAM gRhaM zailaH parvataH makarANi prasiddhAni eSu anyeSvapi ca tuMgeSu nIDaM vidhAya yadi zyAmAasamaiH apatyaiH prasUyate tadA prabhUtamaMbhaH syAt / / 348 // iti zatruMjayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdraviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute vRSTiprakaraNam // 16 // AkhyAsyAma iti // brahmaputrIrute dhAnyaniSpatti hetorAdyaiH sunibhiH yAdRzaM nimittaM proktaM tAdRgvayaM AkhyAsyAmaH / tasmiJjJAte sati kaiH kasyopakAraH kartuM na zakyaH netizeSaH // 349 // dhAnyAnIti // asmi~lloke kecidaSTAdaza dhAnyAnyAhuH tAni // bhASA // lage taba tAMI megha nahIM varSe // 247 // prAsAdeti // devamaMdira, rAjanako ghara parvata, vRkSI koTarA inameM aurabhI UMce sthAna tinameM apano ghara karake podakI jo viSamaputra prakaTa kare to bahuta jala varSe // 348 // iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharaviracitAyAM vasaMtarAjabhASATIkAya podakIrute vRSTiprakaraNaM SoDazam // 16 // AkhyAsyAma iti // brahmaputrI ke zabda meM dhAnyakI siddhike kAraNa Ayamuninane jaiso nimitta kahyo hai taisohI hama kahe haiM. tAkUM jAnanese sabako upakAra karabekUM yogya hoya hai // || 349 // dhAnyAnIti // yA lokameM koI aThora dhAnya kahaiM haiM, kaunase haiM so kaheM haiM Aho! Shrutgyanam
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 206) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| pratyekamuzikaleSu teSu mukhykrmennaakhildhaanymussttim||kssipetttogcchti yatra tArI niSpadyate tniymendhaanym351|| triSu kSipedekamilAtaleSu dhAnyaM tato dakSiNage vihaMge ||puurvotmdhyopttduttroptdhaansy vRddhiHprthmaadibhuussu||352||shubhsvraa tAragativarAhI bhasmAthavArohati dgdhvRkssm||surkssitsyaapi bhavetkuto'pi pakasya dhAnyasya tadagnidAhaH // 353 // ||ttiikaa // cemAni capalaH 1 harimaMthakaH 2 turiH 3 masUriH 4kulatthaH 5godhUmaH 6 valla: 7 zAliH 8 javaH 9 kodravaH 10 rAlaH 11 tilaH 12 mudgaH 13 mASaH 14 atasiH 15 tripuTakaM 16 mukuTaH 17 kaMguH 18 kApi caturviMzatidhAnyAnyuktAni vanodbhavAnyanyAni bahUni saMti teSAM madhyAdyasya puruSasya yAvaMti tena zAkunikena tAvadbhedAH tisropyurvyaH kuDayarekhAdicikairiti kuDyaM nAma bhittiH rekhA pratItA AdizabdAdanyeSAM parigrahaH cihnaH tallakSmabhiH smygvidhyaaH||350|| pratyekamiti teSa pRthvIzakaleSu mukhyakrameNa pratyekaM dhAnyamuSTiM kSipettato yatra tArA gacchati tanniyamena dhAnyaM niSpadyate // 351 // triSviti // ilAtaleSu triSu ekaM dhAnyaM kSipettataHtadanaMtaraM dakSiNage vihaMge prathamAdibhUSu pUrvoptamadhyoptataduttaroptadhAnyasya vRddhiriti pUrvamuptaM bhUmau kSiptaM madhye yaduptamevaM taduttaroptaM yaddhAnyaM tasya vRddhiH jJeyA / prathamabhUmau tArayA prathamoptaM dvitIyabhUmau madhyoptaMtRtIyabhUmau taduttaroptaM dhAnyaM bhavatIti tAtparyArthaH // 252 // zubha iti|| yadA zubhasvarA tAragativarAhI bhasma yadi vA ||bhaassaa|| capala 1 harimaMdhaka 2 tuvari 3 masAra 4 kulattha 5 gohUM 6 balla7 zAli / java 9 kodravA 10 rAla 11 tila 12 mudga 13 mASa 14 atasI 15 tripuTaka 16 makuTa 17 kaMgu 18 ye aThAre haiM koI cauvIsadhAnya kahehaiM. aura vanameM huye dhAnya bahuta haiM. unake madhyameM puruSake jitanehaiM utane zakunI karake bheda tInoM pRthvIkI bhItameM rekhA vA aura cihnakarano yogya hai // 350 // pratyekamiti // vA saba pRthvImeM eka ekameM dhAnyako muSTI DAlai tA pIche jahAM tArA hoyakara gamana kare tahAM tahAM to niyamakarake dhAnya hoya // 351 // triSviti // pRthvIke tInoM bhAgameM eka dhAnya DAlai tA pIche vihaMga dakSiNameM gamana kare to prathamabhUmimeM bIjavo yo hoya aura zyAmA tArA hoya to prathamadhAnya prathamameM hoya aura dUsarI bhUmimeM voyepachi dakSiNA hoya to dUsaremeM dUsare hoya tIsaremeM bAteM pIche hoya // 352 // zubha iti // Aho ! Shrutgyanam
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute dhAnyaniSpattiprakaraNam / (207) tArApi bhUtvopadi yAti dIptaM viruddhabhAvA zakunaikadevI // tadeti pRthvIzahutAzaparairutsAdyatezasyamavAptavRddhi // 354 // kITajagdhamaphalAMkurazAkha mAkhinaM zrayati dakSiNagApi // podakI yadi tadA khalu dhAnya kSayaMti zalabhAkhuzakAdyAH // 365 // dakSiNeraTatigacchati vAma epamAzrayatikarmavi pAkAt / pAMDavI yadi tadA niyamena brIhayaH payati / pAkam // 356 // pUrNotpattiH pUrNayA tArayA syAda tvardratArA bravIti // dhAnyasya syAdrAmayA sarvanAzastasya tvaddhanAzayatyarddhavAmA // 357 // // TIkA // dagdhavRkSamadhirohati tadA murakSitasyApi pakvasya dhAnyasya amito dAhaH syAt / / // 353 // tArApIti // yadi viruddhabhAvA zakunaikadevI tArApi bhUtvA dIpta sthalaM yAti pRthvIzadvatAzacauraiH avAptavRddhi zasyamutsAdyate dUrIkriyate // 354 // kITa iti / / yadi dakSiNagApi podakI kITajagdhaM aphalAMkurazAkha phalAMkurazAkhA varjitaM zAkhinaM zrayati tadA zalabhAkhuzukAdyA iti zalabhAH tIDI iti prasiddhAH AkhavaH mUSakAH zukAdyAH pratItAH khalu nizcayena dhAnyaM bhakSayaMti // 355 // dakSiNa iti // yadi podakI dakSiNe raTati karmavipAkAdIptaM vAmaM sthAnaM Azrayati tadA niyamena brIhayaH na pAkaM samupayAti // 356 // pUrNati // pUrNayA tArayA pUrNotpattiH dhAnyasya syAt / arthotpatti ardhatArA bravIti vAmayA dhAnya // bhaassaa|| jo zubha zabdakara jamanI calI jAya aura bhasmA hoya dagdhavRkSake Upara jAya baiThe to khUba rakSA jAkI hoya rahI hoya pakohuyo dhAnya hoya to agnikara jara jAya // 353 // tArApIti // jo podakI viruddhabhAva hoya phira tArA bhI hoya karake dIptasthAnameM Aya jAya to rAjA karake agnikarake caura karake dhAnyakI bRddhi nAza karai // 354 // kITa iti // jo podakI jemanI bhI hoya kIDAko khAyo phala aMkura zAkhA rahita vRkSapai sthita hoya to TIDI mUsAsU yA inakU Adile jantu nizcayahI dhAnyakU bhakSaNa kareM // 365 // dakSiNa iti // jo podakI jemane bhAgameM zabda karai koI karma phalasUM vAmameM hoya dIptasthAnameM sthita hoya to niyama karake cAvala paripakka nahIM hoya // 356 // pUrNa iti // jo zyAmA dakSiNabhAgameM Aho ! Shrutgyanam
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ (208). vasaMtarAjazAkune-saptamo vargaH / saumyAravA bhUtritaye'pi bhUtvA tArA nitAntaM ramtrayati prazA ntam // syAduddhatakApi yadA nivRttau zyAsyaM bhavedbhariphalaM tadAnIm // 358 // syAduddhRtA yAyavanitraye'pi nivRttikAle yadi dkssinnaatt|| siddho'pi yatArthatayA parArthoM trIhirbatrIhisamAsavapasyAt // 359 // iti dhAnyaniSpattiprakaraNaM saptadazam // 17 // paNyaM mAmargha yapi vAmaharghabhAvIti ysmaadvgmymett|| brUmo'tha yatrAvagate samastA kRtArthatAsyAdaNijAM gRhe'pi // 360 // ||ttiikaa|| sya sarvanAzaH syAt / arddhavAmA punaH arddhazasyaM nAzayati // 357 // saumyAraveti // yadi bhUtritayepi saumyAravA bhUtvA tArA nitAMtaM prazAMtaM zrayati yadA nivRttau utaikApi syAt tadA zasyaM bhUriphalaMbhavet // 358 // syAditi // padyavanitrayepi uddhRtA syAt yadi punaH nivRttikAle dakSiNA syAt tadA yuktArthatayApi siddho'pi bIhiH padArthaH syAt / kiMvat bahuvrIhisamAsavat // 359 // iti zatruJjayakaramocanAdimukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdraviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute dhAnyaniSpattiprakaraNaM sptdshm||17|| paNyAmiti // paNyaM krayANakaM samargha svalpamUlyaM yadi vA mahargha bahumUlyaM bhAvAti yasmAdavagamyate tadbhUmaH // yathAti asmaeNilloke yasminnavagatesati vaNijAM gRhe'pi // bhaassaa| pUrNa hoya to dhAnyakI pUrNa utpatti hoya.jo arddhatArA hAya to ardhadhAnyakI utpatti hoya aura vAma hoya to sarva dhAnyako nAza hoya. aura arddhavAmA hoya to ardha annako nAza hoya // 357 // saumyAraveti // jo tInoM pRthvImeM saumya zabda kara nirantara zAMtasthAnameM sthita hoya jo nivRttimeM uddhRtA hoya to anna bahuta phalavAn hoya // 358 // syAditi // jo zyAmA tInoM pRthvImeM uddhRtA hoya jo phira nivRttikAlameM dakSiNA hoya to yogyatAsU siddha bhI hoya gayo brIhi anna cAvala tobhI parArthahI hoya svArthameM nahIM hoya // 359 // iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchIdharaviracitAyAM vasaMtarAjabhASArIkAyAM podakIrute dhAnyaniSpattiprakaraNaMsaptadazam // 17 // paNyamiti // jo vastu kharIdanI hai vo vastu maha~gI hoyagI vA sastI hoyagI ke Aho! Shrutgyanam
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute smprmhrssprkrnnm| (209) paNyasya yasyoccarite'rthavAkye pradakSiNIbhUya vihAya dIptam / / zyAmA samArohati pAdapAyaM maharghatA tasya bhavatyabhISTam / / // 361 // adakSiNAyAM zakunaikadevyAM samarghatAM paNyadhanaM prayAti // sA cetpradIptaM zrayate kathaMcitpaNyaM tadAnI labhate na kiMcit // 362 // pradakSiNAnAM gaNanA bhavedyA bhAMDasya tAvadgaNamarghamAhuH // brajaMti tAvadgaNanAstu vAmA vadaMti tAvadguNamarcapAtam // 363 // viNmUtrarUkSadhvanikAyakaMpasvapicchasaMtroTanakAriNI yA // sA pAMDavI durlabhamapyavazyaM dhAnyaM samardha kurute'timAtram // 364 // || TIkA // samastA kRtArthatA syAt // 360 // paNyasyeti // yasya paNyasya arthavAzye u. cArate podakI pradakSiNIbhUya dIptaM vihAya pAdapAgraM samArohati tasya maharSatAabhISTaM bhavati // 361 // adakSiNAyAmiti // adakSiNAyAM zakunaikadevyAM paNyadhanaM samarghatA prayAti / sA cetpradIptaM pradezaM zrayate tadAnIM na kiMcitpaNyaM lbhyte||362|| pradakSiNAnAmiti // yA gaNanA pradakSiNAnAM bhavet tAvadguNaM bhAMDasya arghamAhuH / tu punaH yadi tAvadgaNanA vAmA vrajati tadA tAvadguNam arghapAtamAhuH // 363 // viNmUtrati // viNmUtrarUkSadhvanikAyakaMpasvapicchasaMtroTanakAriNI yA pAMDavI sA // bhASA / / jAse jAnejAya hai so ye hama kahehaiM. aura yA lokameM ye jAnanese vaNiAna ke gharameM kRtArthatA hoyahai // 360 // paNyasyati // jA vastuko arthavAkya uccAraNa karai phira po. dakI dakSiNAvarta hoyakara dIptasthAnakU choDa vRkSake agrabhAgameM jAya baiThe to vo vastu maha~gI hoya. // 361 // adakSiNAyAmiti // jo vAmA hoya jAya to vo vastu sastI hoya. vohI jo pradIptadezameM sthita hoya, to maha~gI bhI na hoya sastIbhI nahIM hoya // 362 // pradakSiNAnAmiti // dakSiNAvarta pakSInake zabdakI jitanI gaNanA hoya titane hI guNa vA vastumeM hoya aura vAmA podakIko jitanI gaNanA hoya utanehI guNa vA vastumeM pAta kahehaiM // 363 // viNmUtrati // viTU mUtra rUkho zabda dehako kaMpana apanI pUMchako ukhADano ina Acara Aho! Shrutgyanam
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 210) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| vibhajya bhUmitritayaM krameNa teSu kSipetpaNyalavAnsamastAn // tasyAghahAniH khalu yatra vAmA maharghatA tasya tu yatra tArA // 369 ||vaamaarvaa dakSiNataH prayAti zyAmA zAMta sevate cetpradezam // puMsAM yasminsaMgRhIte hRdisthe taM krINIyAdvikrayArtha padArtham // 366 // iti po0 samarghama0 pra0 // 18 // AyuvarSazataM hi viMzatiyutaMprAyo narANAM bhavennyastaM taddharaNItrayaM trigaNitaM yatrAvanau dakSiNA // tAvadvatsaramAyuriSTamuditaM dIte'tra duHkhapradaMbhUmau yatra gatA paratramaraNaM varSeSu teSvAdizet 367 // TIkA // durlabhamapi dhAnyamavazyaM samarthI kurute atimAtramatizayenetyarthaH // 364 // vibhajyeti // bhUmitritayaM vibhajya krameNa teSu paNyalavAnsamastAna kSipeta khalu nizcayena yasya vAmA tasyAhAniH / yasya tArA tasya maharSatA syAt // 365 // vAmeti // yA podakI vAmAravA dakSiNena prayAti cetpradezaM zAMta sevate tadA puMsAM nRNAM saMgRhIte hRdisthe yasminpadArtha taM vikrayArtha padArtha kriNIyAt // 366 // iti zatrujayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdraviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrate samarghamaharghaprakaraNamaSTAdazam // 18 // Ayuriti // prAyo mAnuSe viMzatiyutaM varSazatamAyurbhavet tatrigaNitaM dharaNItrayaM nyastaM bhavati yatrAvanau dakSiNA syAt tAvadvatsaramAyuriSTamuditam / dIpte atra // bhaassaa|| NakaM karatI hoya aisI podakI durlabha dhAnyakU avazya atyaMta sasto karaihai // 364 // vi. bhajyeti // tIna bhUmInako vibhAga karake una bhUmInameM saba vastunake kaNA lekara DAla de phira jAke podakI vAmA hoya tA vastukI hAni hoya aura jAke zyAmA jemanI hoya tAkI maharSatA hoya // 365 // vAmeti // jo podakI vAmameM zabdakara dakSiNameM Aya jo zAMtadezameM sthita hoya to puruSanake saMgraha kiyo padArtha manameM becavekU karato hoya to becadevai // 366 // itizrIvasaMtarAjabhASATIkAyAMpodakIrutesamapramaharSaprakaraNamaSTAdazam // 18 // // Ayuriti // manuSyakI ekasau vIsavarSakI Ayuhai tAkI tIna pRthvI cAlIsacAlIsa vakI karanI, jA pRthvImeM tArA dakSiNa hoya utane varSakI Ayu jAnanI aura daptibhUmimeM hoyato duHkha Aho! Shrutgyanam
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute jIvitamaraNaprakaraNam / (111) rukzastraghAtAdinipIDitAnAM bUmo'dhunA jIvitajIvanAzau // yathAdizetpAMDavikAprasAdAdAzcaryamutpAdayate mnussyH368|| kimeSa jIviSyati pRcchayamAne prANI ciraM jIvati dakSiNAyAm // mariSyatItyeSa tu pRcchayamAne prANI ciraM jIvati coddhatAyAm // 369 // yA vAmagA toraNasaMniveze tArA nu yA yAti nivRttikAle // jijIvi mArayate dhruvaM sA saiva dhruvaM jIvayate mumUrSum // 370 // vAmA ceSTA vAmato yAnamasyA dIptaM sthAnaM bhASaNaM dakSiNena // bhakSyotsargoM vRkSatazcAvaroho viSTAmUtraM pakSiNA vipralaMbhaH // 371 // // TIkA // duHkhapradaM bhavati / yatrAparatra bhUmau gatA teSu varSeSu maraNamAdizet // 367 // giti yathA pAMDavikA Adizet tathA rukzastraghAtAdinipIDitAnAM jIvitajIvanAzI vayaM brUmaH yatprasAdAnmanuSyaH AzcaryamutpAdayate // 368 // kimeSeti // kimeSa jIviSyatIti pRcchayamAne podakI dakSiNAyAM tadA prANI ciraM jIvati / tu punaH eSa mariSyatIti pRcchayamAne podakI uddhRtAyAM tadA prANI ciraM jIvati // 369 // yA pAmeti // toraNasaMniveze yA vAmagA bhavati tu punaH nivRttikAle yA tArA yAti sA dhruvaM jijIviSu mArayate saiva dhruvaM mumUrSu jIvayate // 370 // vAmeti // vAmaceSTA vAmatoyAnamasyA devyAH dIpte sthale sthAnaM sthitiH dakSiNena bhASaNaM zabdaH // bhaassaa|| kI denevArI jAnanI inate nyArIbacI bhUmimeM tArA hoya to unavarSanameM maraNa kahano // 367 // rugiti / / jaiso pAMDavikA kahaiMhaiM taisohI rogazastravAtAdikanakara pIDAyamAna hoya rahai tinako jIvananAza hama kahaihaiM jAkI kRpAte manuSya Azcarya pragaTakarai // 368 // kimeSaiti // ye kahA jIvego aise pUche taba podakI dakSiNA hoya to prANI cirakAlatAI jIve ye mara jAyago aiso prazna karai taba podakI uddhRtA hoya to prANI cirakAla tAI jIvai // 369 // yA vAmageti // toraNake pravezameM jo vAmagA hoya aura nivRtti hotIsamayatArA hoya to nizcayahI jIvekI icchA jAkU hoya tAya to mArai ora vohI zyAmA marabekU. jAkU icchA hoya tAya jivAve // 370 // vAmeti // podakIkI bAmaceSTA hoya, vAmamAUM dIptasthAnameM Aho ! Shrutgyanam
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 112 ) vasaMtarAjazAkune - saptamo vargaH / nAzatrAsau mUrddhadehaprakaM pAdadhomukhaM vetyamUni krameNa || zAMtAzeSavyAdhibAdhAnubaMdhaM dIrghaM kAlaM jIvayaMte mumUrSum 372 // yugmam // tArA strINAM vyAdhinAzaM vidhatte vAmA mRtyuM dIrghatAM vA gadasya || zAMte prazna zAMtidaM zAMtameva prazne dIpte zobhanaM syAtpradIptam // 373 // AmayanAzanamauSadhametatpRSTa iti pratilomagatiryA // haMti rujaM sarujo'cirataH sA praznaviparyayatastvanulomA // 374 // // TIkA // . bhakSyotsargI vRkSatazcAvarohaH viSThAmUtraM pakSiNA vipralaMbhaH viyogaH // 371 // nAzeti // nAzatrAsau mUrdhadehaprakaMpau adhomukhaM vetyamUni ceSTAvizeSANi syuH tadA zAMtAzeSavyAdhivAdhAnubaMdhamiti zAMtAH azeSAH samastAH vyAdhivAdhAyAH anubaMdhAH paraMparA yatra sa tathA asau mumUrSuH vidIrgha kAlaM jIvati // 372 // yugmam // tAreti // tArA strINAM vyAdhinAzaM vidhatte vAmA mRtyuM vA gadasya dIrghatAM zAMtaprazne zAMtidaM zAMtameva syAddIpte prazne dIptameva zobhanam // 373 // Amayeti // AmayanAzanamauSadhametat iti pRSThe yA pratilomagatiH sA sarujo'pi acirataH rujaM haMti praznaviparyayatastu anulomA zubhA // 374 // // bhASA // jAya aura dakSiNamAUM zabdakare aura bhakSyavastuko tyAgakarai aura vRkSapesUM utaratI hoya aura viTtrakare aura pakSI karake viyoga hoya // 371 // nAzeti // mastaka aura dehakaMpA nAza aura trAsa ye hoMya aura nIco mukha hoya aura pahale zloka meM ceA kahI te hoya to maravAlAkI saba vyAdhi aura bAdhA aneka prakArakI zAMta homa karake dIrghakAlaparyaMta jIve || 372 || tAreti // zyAmA tArA hoya to strInakI vyAdhi nAza kare. aura vAmA hoya to mRtyu vA rogakI vRddhi hoya aura zAMtapraznameM to zAMtazakuna zAMtiko debevAro hai. aura dIptaprainameM dIptazakuna zubha hai // 373 // Amayeti / ye auSaya rogakuM nAza karabevAro hai aiso praznakare taba jo zyAmA pratiloma gamana kare to rogI ke rogakUM zIghrahI dUra kare. aura jo viparIta praznakare to iyAmA anulomA hoya to zubha kare. nahIM to azubha jAnano // 374 // . 1 phalitArthakathanamidam / Aho! Shrutgyanam
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute sukhAdiprakaraNam / (213) iti podakIrute jIvitamaraNe ekonaviMzatitamaMprakaraNam 19 // atha kathyate zakunirute saukhyAdIni bahuni prakaraNamadhi // kRtyaikamidaM yasmAttAni laghUni dvipathikaH // 379 // sukhAvahA maitri bhaviSyatIti prakRte dakSiNagA sukhAya // duHkhAtyayo maitri bhaviSyatItiprazzre'pi duHkhaM vinihaMti saiva // // 376 // kezo'dhunA maMca vinaMkSyatIti prazre'nulomA sukhadAna vaamaa|| adyApi me duHkhamudeSyatIti proM vitArA sukhadA na tArA / / 377 // // TokA // iti zatrujayakaramocanAdimukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucadraviracitAyAM vasaMtarAjadIkAyAM podakIrute jIvitamaraNaprakaraNamekonaviMzatitamam // 19 // ___ atheti // pUrvaprakaraNakathanAnaMtaraM ekaprakaraNamadhikRtya zakunirute saukhyAdIni bahUni kathyate yasmAttAni pUrvoktAni laghUni prakaraNAni dvipathika chaMdaH // 375 // sukhaavheti||idN vastu me mukhAvahaM bhaviSyatIti prazne dakSiNagA sukhAya bhavati duHkhAtyayo duHkhAbhAvo mama bhaviSyatIti prazne saiva pradakSiNA duHkhaM vinihnti||376|| kleza iti // adhunA mama kleza: maMkSa zIghraM vinazyatIti prazne anulomA mukhadA bhavati na vAmA adyApi me duHkhamudeSyatIti prazna vitArAmukhadA na taaraa377|| // bhASA // iti zrIjaTAzaMkaratanayazrIdharaviracitAyAM vasaMtarAjabhASATIkAyAM podakIrate jIvitamaraNamekonaviMzatitamaM prakaraNam // 19 // atheti // yA podakI rutanAma prakaraNameM bahutase saukhyAdika kahai haiM, aba pahale kahaAye je sukhAdika tehI laghuprakaraNa // yaha zlokameM dvipathika chaMdakarake kaheM haiM // 375 // sukhAvahati // ye vastu vA maitrI mokU sukhakI debevArI hoyagI aiso prazna karai. taba jo zyAmA dakSiNameM hoya to sukha kare, aura mokU duHkhako abhAva hoyago aiso praznakarai to bhI pradakSiNA hoya to duHkhakU dUrakarai // 376 // keza iti // aba mero kleza zIghrahI miTaigo aiso prazna karai taba anulomA zyAmA sukhakI debevAlI hai. aura, vAmA sUkhakU nahIMdevaihai aura abhI mokU duHkha hoyago aiso prazna kare to podakI vitArA hoya to sukha deve. aura jo tArA hoya to sukha nahIM deve // 377 // 'Aho! Shrutgyanam
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ (214) vasaMtarAjazAkuna-saptamo vrgH| lAbho'bhISTaM syAdavazyaM mameti prazne tArA lAbhadA naiva vAmA ||kaarye'mussminnaasti lAbho mameti prazne vAmA lAbhadA nAnulomA ||378||vaamsvraa dakSiNagA nijena saMyujya: mAnA zakuniH pumAMsam // janena saMyojayati priyaNa viyojayatyuktaviparyayeNa // 379 // syAdvANijye tArayA bhUrilAbho lAbhAbhAvovAmayA tatra casyAt ||taaraa labdhyai sevayAdravyalipsorvAmA zyAmA niSphalAM vakti sevaam||380||vaamaarvaa zobhanaceSTitA ca karoti tArAbhimatArthalAbham // duzceSTitA dakSiNanAdinI ca vAmA cakAmAnvinihati sarvAn // 38 // // TIkA // lAbha iti // mamAbhISTo lAbhaH avazyaM syAditi prazne tArA lAbhadA bhavati naiva vaamaa|tthaa amuSminkAryemama lAbho nAstIti prazne vAmA lAbhadA naanulomaa||378|| vAmasvareti // vAmasvarA dakSiNagAnijena puMsAsaMyujyamAnA zakuniH pumAMsaM priyeNa janena saMyojayati uktaviparyayeNa viyojayati // 379 // syAditi // vANijyaprazne tArayA bhUrilAbho vANijye syAt vAmayA tatra lAbhAbhAvaHsyAt sevAprazne sevayA dravyalipsoH puMsaH tArA labdhyai syAt vAmAzyAmA niSphalAM sevAM vakti // 380 // vAmAraveti // vAmAravAM zobhanaceSTitA vA tArA abhimatArthasiddhiM karoti duzceSTitA // bhASA // lAbha iti // mokU abhISTa lAbha avazya hoyago aisA praznakarai to tArA sukha deve vAmA hova to nahIM kara aura yA kAryameM mokU lAbha nahIM hai aiso praznakarai vAmA lAbha deve aura anulomA nahIM deve|| // 378 / / vAmasvareti // vAmasvarAdakSiNameM gamanakara apane puruSakarayukta hoya to puruSA pyAre jananakarasaMyoga karAve aura dakSiNasvarA vAmA hoya to nijajananako viyoga karAve // // 379 // syAditi // jo vANijyako prazna hoya aura podakI tArA hoya to bahuta lAbhapUrvaka vANijya hoya. jo vAmA hoya to lAbhako abhAva hoya jo sevAke praznameM sevAkarake dravyakI vAJchAvAn puruSakU tArA hoya to lAbha karai. jo vAmA hoya to sevA niSphala hoya // 380 // vAmAravati // vAmAravA hoya aura suMdara ceSTAkaratI hoya Aho! Shrutgyanam
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute mukhAdiprakaraNam / zyAmAnukUlyAya parasparasya pradakSiNAM svAmisahAyayoH syAt // tayozca bhinne hRdi zaMkyamAne bhedAya tArA na punarvitArA // 382 // pradakSiNAyAM paracakramugramAyAti nAyAti taduddhRtAyAm || syAdakSiNAyAmapi susvarAyAM vArteva navAgamanaM ripUNAm // 383 // tArA bhavettoraNasaMnidhAne nivartane vAmagatistatazca // zyAmA yadi syAtpunareva tArA stokaM tadAgatya nivartate'riH // 384 // (215) // TIkA // dakSiNanAdinI vA vAmA sarvAnkAmAnvinirhati // 381 // zyAmeti // paraspareNa pradakSiNA zyAmA svAmisahAyayorAnukUlyAya bhavati tayoH svAmisahAyayoH hRdi bhinne zaMkyamAne tArA bhedAya bhavati punarvitArA abhedAya syAdityarthaH // 382 // pradakSiNAyAmiti // paracakrAgamanapRcchAyAM mugraM paracakraM pradakSiNAyAmAyAti u tAyAM punaH nAyAti susvarAyAM dakSiNAyAmapi vArteva syAt ripUNAM natvAgamanam // // 383 // tAreti // ripunivartanapRcchAyAM toraNasannidhAne tArAsyAttatazca nivartane vAmagatiH yadi punareva tArA syAttadA stokaM mArgamAgatya ripuH nivartate // 384 // 8 // bhASA // vA tArA hoya to vAMchita arthakI siddhi hoya aura duSTaceSTA karatI hoya dakSiNamAUM zabda karatI hoya vA vAmA hoya to saMpUrNa kAmanakUM nAza karai // 381 // zyAmeti // zyAmA paraspara dakSiNA hoya to svAmI aura sahAyI donoMnake anukUlake artha hoya aura svAmI sahAyIke manameM bhedakI zaMkA hoya. jo zyAmA tArA hoya to bheda jAnano jo vitArA hoya to abheda jAnano // 282 // pradakSiNAyAmiti // zatrunake cakra ke Agamana meM prazna hoya aura jo zyAmA pradakSiNA AyajAya to ugrazatrUnakI senAko Agamana kahano. aura jo uddhRtA hoya to phira nahIM AvegI aiso kahano aura suMdarasvara karatI hoya aura dakSiNA - hoya tobhI korI vArttAhI jAnanI aura zatrUnako Agamana nahIM hoya // 383 // tAreti // vairI nivRtta hoyaveke prazna meM zyAmA toraNake pAsa tArA hoya phira vagar3hatI biriyAM vAmagati hoya phira tArA hoyajAya to bairI mArgameM Ayakarake pIcho bagada jAya || 384 // Aho ! Shrutgyanam
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ (216) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| dviSadbhaye satyarinAzamAha viruddhaceSTAsthitiyAnazabdaiH / / trAsaM ca sarva dviSadAgamotthaM dhanurdharI haMti dhnurdhriiv||385|| kRtvA svaraM yadyapasavyabhAge savyaM ca gatvA shrytiprdiiptm|| dhanurdharI cauryasamudyatAnAM tattaskarANAM kurute'pakAram // // 386||graamaadighaatoymgogrhaadikaaytiksthestitskraannaam // pUrvoditaM siddhividhAyi tasmAdanyAdRzaM syAdasamIpage tu // 387 // adakSiNAM dakSiNato raTaMtI pRSTe ca tArAMzakunaikadevIm // vipazcitazcaurahate gavAdau pratyAgamAya pratipAdayati // 388 // // TIkA // dviSadbhaya iti / / dviSadbhaye sati viruddhaceSTAsthitivAmazabdaiH podakI rinAzamAha dviSadAgamotthaM sarva trAsaM pUrvoktaceSTAdibhiH dhanurdharIva haMti ||385||kRtveti // ya. di apasavyabhAge svaraM kRtvA savyaM ca bhAgaM gatvA pradIptamAzrayati evaMvidhA dhanurdharI cauryasamudyatAnAM taskarANAmapakAraM kurute // 386 // grAmAditi // grAmAdidhAtodyamagograhAdikArye aMtikasthe samIpasthe sati taskarANAM pUrvoditaM siddhividhAyi bhavati asamIpage tu kArye anyAdRzaM siddhividhAyi syAt // 387 // adakSiNamiti // dakSiNato radaMtImadakSiNAM pRSTe ca tArAM zakunaikadevI caurahate gavAdau vi // bhaassaa|| dviSadbhaya iti // vairInake bhayake praznameM zyAmA viruddhaceSTA karai viruddhasthAnameM hoya vAmazabda karai to vairInako nAza kareM, aura vairIkI AyabekI sunake huyo jo saba trAsa tAkaM nAza karai hai // 385 // kRtveti // jo jemane bhAgameM zabdakarake vAmabhAgameM jAyakarake daptisthAnameM sthita hoya to corImeM udyukta hoyarahai. tina cauranako apakAra karai // 386 // prAmAditi // prAmAdika ghAta udyama gozAlAdika kAryameM jo zyAmA pAsameM sthita hoya to cauranakI siddhi kare. aura jo pAsa nahIM hoya to kAryameM coravinA auranakI siddhi karai // 387 // adakSiNAmiti // dakSiNameM zabda karatI hoya aura vAmA hoya ora pIThapIche tArA hoya to caura legayo hoya gau kU Adile pazu tine pIche Ayabeke liye kahano // 388 / / Aho! Shrutgyanam
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 217 ) podakIrute sukhAdiprakaraNam / tatkAlanIteSu gavAdikeSu kSemAya lAbhArthamayAtrikaH syAt // bhavecca kAlAMtaritApahAre prasthAnazaMsI zakunaH zubhAya 389 // 'vAmataH sRjati yAvataH svarAMstAvato balavato'tha taskarAn // dakSiNA bhagavatI nu yAvatastAvatastvabhidadhAti durbalAn // // 390 // mArgabhrame'raNyagatasya jAte dhanurdharIM pazyati yena yAMtIm // mArgeNa tenAnusarenmanuSyaH paMthAnamAsAdayate purastAt // 391 // nAyaM cauro nizcittaM devadattaH sAdhuH zuddhiM lapsyate ceti pRSTe // kRtvA zabdaM dakSiNA brahmaputrI yAyAccetaddahyatesau na divye // 392 // // TIkA // pazcitaH pratyAgamAya pratipAdayaMti // 388 // tatkAlaiti // tatkAlanIteSu gavAdikeSu kSemArthaM lAbhArthaM ca ayAtrikaH syAt ca punararthe kAlAMtaritApahAre prasthAnaza sI zakunaH zubhAya bhavati // 389 // vAmata iti / / bhagavatI yAvataH svarAnvAmataH sRjati karoti tAvato balavataH taskarAn abhidadhAti dakSiNena punaH yAvata: svarAnkaroti tAvataH durbalAMstaskarAnabhidadhAti // 390 // mArgabhrama iti // araNya gatasya puMsaH mArgabhrame jAte sati pumAn dhanurdharI yAMtI yena pathA pazyati tena pathA manuSyaH anusaredgacchet purastAt paMthAnamAsAdayate // 391 // nAyamiti // nAyaM cauraH nizcitaM devadattaH sAdhuH zuddhiM lapsyate ceti pRSThe yadi zabdaM kRtvA dakSiNA // bhASA // // tatkAla iti // jo cora gavAdikanakUM tatkAla hara karake legayo hoya to kSemake liye lAbhake liye auravinA gaye vinA Aya jAya aiso kahano aura jo kAlAMtara meM haraNa huye hoya to gaye te Ave zakuna zubha jAnano // 289 // vAmata iti // podakI jitane svara vAmabhAgate kare utane hI caura balavAn kahe. aura dakSiNabhAga meM jitane svara kare titanehI durbala taskara kahai || 390 || mArgabhrama iti // vanameM gamana kare tAkUM jo mArga meM bhrama hoya jAya taba dhanurdharI jA mArga kara gamana karatI dIkhai tAhI mArgameM pIche pIche calyo jAya to agADI mArga milajAya // 399 // nAyamiti // ye nizcaya caura hai vA sAdhu haiM aiso prazna "kare taba jo zyAmA zabdakarake dakSiNA hoya to divya zuddha jAnano // 392 // Aho! Shrutgyanam
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ (218) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| muktArAvA yAtivAmA yadarthaM caurasya syAdivyazuddhirna tsy|| vAmA haMtuM nIyapAnasyatasya zyAmA muktyai syAttu tArA vadhAya // 393 / / AkheTakArtha gamane nRpANAmagocarastheSu mRgeSu tArA // vAmAMtikastheSu yadA tadAnI patattyavanyAM na shrprhaarH||394 // vAmaravA samupaityapasavyaM pAMDavikAyaditatpravivikSoH // syurvadhabandhanazokarugArtidravyavinAzamRtiprabhRtIni // 395 // savyamupaiti raTatyapasabye pAMDavikA yadi zobhanaceSTA // grAmapurasvagRhaM pravivikSurnRtyatu pathikastatkRtakRtyaH // 396 // ||ttiikaa // brahmaputrI cedyAyAt tadAsau divyena dahyate // 392 // muktArAveti // yadarthamiti caurazuddhiprazne yadi muktArAvA vAmA yAti tasya caurasya divyazuddhirna syAt praznAMtare yadi hatuM nIyamAnasya tasya vAmA zyAmA muktyai syAt tArA punaH vadhAya bhavati // 393 // AkheTaka iti // AkheTakArtha mRgayArtha nRpANAM gamane agocarastheSu mRgeSu tArA syAt yadA aMtikastheSu mRgeSu vAmA syAttadAnImavanyAM zaraprahAraH na patati // 394 // vAmaraveti // yadi vAmaravA apasavyaM dakSiNaM samupaiti tatpravivikSoH vadhabaMdhanazokarotidravyavinAzamRtiprabhRtIni syuH // 395 // savyamiti yadi zobhanaceSTA pAMDavikA apasavye dakSiNe raTati savyamupaiti tadA grAmapurasvagRhaM ||bhaassaa|| maktArAvati // caurakI zuddhi praznameM jo zabdakara vAmA gamana kare to tA caurakI divyazuddhi nahIM jAnanI. aura praznAMtarameM jo kAUkU mArave le jAte hoya tAke zyAmA vAmA Aya jAya to vo Avazyaka chUTajAya aura jo zyAmA tArA hoya jAya to vadhake artha jAnanI // 393 // AkheTakArthamiti // zikArake liye rAjA gamana kare aura mRga to nahIM dIkhate hAya aura zyAmA tArA hoya aura jo samIpa mRga hoya aura zyAmA vAmA hoya to pRthvImeM bANanako prahAra nahIM paDai // 394 // vAmaraveti // jo zyAmA vAmaravA hoya jemane bhAga Aya jAya to pravezakaranevAlekU vadha baMdhana zoka roga ati dravyako nAza mRtyu inakU Adile saba hoyeM // 395 // savyamiti // jo zyAmA zubhaceSTA karatI hoya aura dakSiNameM zabda karata vAmabhAgameM Aya jAya to grAmapura apano ghara inameM praveza Aho ! Shrutgyanam
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute yAtrAprakaraNam / (219). ekoddhatA syAcchubhadA praveze bhavedvitIyA tu dhanardikartI // sA cettRtIyA zubhakarmapAkA durgA tadA yacchati bhapatitvam // 397 // yA vAsitvA dakSiNena prayAti zyAmA zatiM sthAnamAsevate ca // yogakSemaM kartumicchanmanuSyaH zIghra tasyAmIzvaraM saMzrayeta // 398 // vidyAtaDAgAlayadhAtuvAdavivAdavazyAMjanakhanyavAdAn // prsthaannikssepnidhaanmNtrdyuutaadikaansaadhytenu'lomaa||399|| praznanizcayakRtaH puruSA ye prApnuvaMti zakunasya phalaM te // praSTumeva na vadanti punarye te phalaM na zakunasya labhate // 40 // // TIkA // pravivikSuH kRtakRtyaH pathikaH nRtyatu // 396 // ekoti // ekoddhRtA praveze zubhadA syAt / tu punaH dvitIyA dhaddhika: syAt / yadi zubhakarmapAkA tRtIyA syAttadA bhUpatitvaM yacchati // 397 // yA vAsitveti // yA zyAmAvAsitvA dakSiNena prayAti zAMtaM sthAnaM vA sevate yogakSemamiti aprAptasya prAptiHyogaH prAptasya paripAlanaM kSema: taM kartumicchanmanuSyaH zIghraM tasyAM gatau satyAm IzvaraM saMzrayet IzvarasmaraNaM kuryaadityrthH|| 398 // vidyeti // vidyAtaDAgAlayadhAtuvAdavivAdavazyAMjanakhanyavAdAna prasthAnanikSepanidhAnamaMtradyUtAdikAn padArthAn anulomA sAdhayate // 389 // prazna iti // anvayamukhena vyatirekamukhena vA praznaH kAryaH / na tveka // bhaassaa|| kare vo puruSa kRtakRtya hoya nRtya karai // 396 // eketi // jo pravezameM zyAmA ekAnAma pahalI uddhRtA hoya to zubhakI debevAlI hoya. phira dvitIyA uddhRtA hoya to dhanaRddhiI karabevAlI hoya. aura jo zubhakarmake phalate tRtIyAbhI uddhRtA hoya to pRthvIpatipano deve // 397 ||yaa vAsitvati // jo zyAmA nivAsakarake dakSiNA hokara calI jAya vA zAMtasthAnameM sevana karai to aprAptavastuko prApti aura prAptavastukI pAlana karano inadonoMnakI icchA karabevAlA puruSa zIghrahI Izvarako smaraNa karai / / 398 // vidyoti // vidyA, tAlAba, sthAna, dhAtuvAda, vivAda, vazya, aMjana, pRthvI khodano, vAda, prasthAna, nikSepa, nidhAna, maMtra, dyUta inakU Adi lekara padArtha tine zyAmA anulomA hoya to sAdhana karai // 399 // prazna iti / praznakarake nizcaya kare haiM je puruSa te zakunako phalaprApta hoMyahaiM. jo nahIM Aho! Shrutgyanam
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 220) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| vairAgyakaSTAzrayaNena tAtraikAlabodhAya bhavena yogaH // yadRcchayA bhogabhujAM sukhena yAdRrANAM zakunAbhiyogaH // ||401||abhyuuhy savai zakunaM vipazcittadanvayAcca vyatirekatazca // atIMdriyo yaH parinizcinoti sa svarNapuSpAM vicinoti pRthvIm // 402 // iti vasaMtarAjazAkune podakIrute sukhAdiprakaraNaM viMzatitamaM samAptam // 20 // pratiprakaraNaM vRttasaMkhyedAnImudIryate / / sarvaprakaraNAnAM ca procyate krmto'bhidhaaH||1|| ||ttiikaa // kAlamanvayavyatirekAbhyAmitiye praznanizcayakRtaH puruSAste zakunasya phalaM prApnuvaMti ye praSTameva na vidaMti te zakunasya phalaM na labhate // 40 // vairAgya iti // vairAgyakaSTAzrayaNena tAdRk traikAlabodhAya na bhavet / yAdRk yadRcchayA bhogabhujA narANAMzakunAbhiyogaH traikAlabodhAya syAt / / 401 // abhyUhyeti // sarva zakunamabhyUhya atIMdviyo yo divyacakSaHvipazcit tadanvayAt vyatirekatazca kArya parinizcinoti sa svarNapuSpAM pRthivIM cinoti // 402 // iti zatrujayakaramocanAdi-mukRtakAri-mahopAdhyAya-zrIbhAnucaMdraviracitAyAM vasantarAjaTIkAyAM podakIrate mukhAdiprakaraNaM viMzatitamaM samApnam // 20 // pratiprakaraNamiti // idAnI pratiprakaraNaM vRttasaMkhyA udoryate tathA sarvapraka // bhaassaa|| praznakarake nizcaya karaihaiM te zakunako phala nahIM prApta ho haiM // 400 ||vairaagyN iti // vairAgya karake kaSTa pAya pAya karake bhUta bhaviSya vartamAnako jJAna nahIM hoya hai yadRcchAkarake bhogabhoge, tina manuSyanakU zakunayoga traikAlikajJAnake jAnabeke liye haiM / / 401 // abhyoti jo saMpUrNa zakunanakU jAnakarake divyacakSu hoyaM sarvakAryakU nizcaya kara hai vo vidvAn puruSa zakunanake prabhAvasUM svarNake puSpa jAmeM aisI pRthvIkU DhUMDha lehai // iti zrIjaTAzaMkaratanaya-zrIdharaviracitAyAM zrIvasaMtarAnazAkune bhASATI kAyAM podakIrte mukhAdiprakaraNaM viMzatitamaM samAptam // 20 // pratiprakaraNAmiti // yA saptamavargameM je bIsa prakaraNa tinake nAma aura prakaraNa prakaraNake Aho! Shrutgyanam
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute vRttaprakaraNam / ( 221 ) vRttadvAtriMzatA pUrvamadhivAsanasaMjJakam // dvitIyaM zAMtadItAkhyaM vRttaiH SoDazabhiH smRtam // 2 // syAtpaMcadazabhirvRttaistRtIyaM ca svarAbhidham // caturthe zubhaceSTAkhye vRttAnyuktAni SoDaza // 3 // vRttAnyazubhaceSTAkhye paMcame paMcaviMzatiH // gatiprakaraNaM SaSTaM paMcaviMzativRttakam // 4 // uktA yAtrApravezAdau saptame ca dvispttiH|| uktAni haMsacArAkhye vRttAni dvAdazASTame // 5 // rAjyAbhiSekasaMjJe'STau vRttAni navame tathA // dazame viMzatiH SaT ca saMdhivigrahanAmake // 6 // ekAdaze vivAhAkhye proktA tryadhikaviMzatiH // garbhaprakaraNe proktA dvAdaze vRttaviMzatiH // 7 // // TIkA // raNAnAM kramataH abhidhAH procyate // 1 // vRtteti // AdyamadhivAsanasaMjJaM prakaraNaM vRttadvAtriMzatA syAt dvitIyaM zAMtadIptAkhyaM SoDazabhiH vRttaiH smRtam // 2 // syAditi // tRtIyaM svarAbhidhaM paMcadazabhiH vRttaiH syAt zubhaceSTAkhye caturthe prakaraNe SoDaza vRttAnyuktAni // 3 // vRttAnIti ca azubhaceSTAkhye paMcame prakaraNe paMcaviMzativRttAni syuH gatiprakaraNaM SaSThaM paMcaviMzativRttakaM bhavati // 4 // ukteti // yAtrAprave zAdau saptamedvisaptatiH vRttAnAm uktA aSTame haMsacArAkhye dvAdaza vRttAni uktAni // // 5 // rAjyeti // rAjyAbhiSeka saMjJAkhye navame aSTau vRttAni syuH saMdhivigrahanAmani dazame prakaraNe viMzatiH SaT ca vRttAni syuH|| 6 // eketi // ekAdaze vivAhAkhye vR // bhASA // zlokanakI saMkhyA aba kaheM haiM // 1 // vRtteti // prathama adhivAsananAma prakaraNa vAmeM battIsa zloka haiM. dUsarI zAMtadatinAma prakaraNa tAmeM solaha zlokaM kahe haiM // 2 // syAditi // tIsarI svaranAmaprakaraNa tAmeM paMdraha zloka haiM. cautho zubhaceSTAnAma tAmeM solaha zloka haiM // 3 // vRttAnIti // azubha ceSTA nAma paMcamaprakaraNa tAmeM paccIsa zloka haiM. chaTho gatiprakaraNa tA paccIsa zloka haiM | 4 // ukteti // sAtamo yAtrApravezAdi prakaraNa tAmeM bAraha zloka haiM // 5 // rAjyoti // naumo rAjyAbhiSeka nAma vivAhaprakaraNa tAmeM ATha zloka haiM dazamo vigrahanAma tAmai chabbIsa zloka haiM // 6 // ekAdaza iti // gyAramo prakaraNa tAmeM teIsazloka haiM Aho ! Shrutgyanam.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ (222) vasaMtarAjazAkune-saptamo vrgH| gamanAgamanAhAne tvekAdaza trayodaze // dazapaMca ca vRttAni yAtrAsaMjJe caturdaze // 8 // vRttAni satyasatyAkhye nava paMca daze tthaa|| vRSTiprakaraNe viMzatyathai dvau SoDaze punaH // 9 // ekAdaza saptadaze dhAnyaniSpattinAmani // arghaprakaraNe sapta vRttAnyaSTAdaze tathA // 10 // vRttAnyekonaviMze tu sapta jIvitasaMjJake // syurviMzatitame tvaSTau viMzatizca sukhAbhidhe // 11 // // ttiikaa| ttAnAM vyadhikaviMzatiH proktA dvAdaze garbhaprakaraNe vRttaviMzatirbhavati // 7 // gama neti // gamanAgamanAkhye trayodaze prakaraNe ekAdazavRttAni syuH yAtrAsaMjJe caturdaze prakaraNe paMcadaza vRttAni syuH // 8 // vRttAnIti // satyasatyAkhye paMcadaze nava vRttAni tathA SoDaze vRSTisaMjJe vRttAnAM dvAviMzatiH syAt // 9 // ekAdaza iti // dhAnyaniSpattisaMjJe saptadaze caikAdaza vRttAni syuH // tathA arghAkhyake aSTAdaze sapta vRttAni santIti zeSaH // 10 // vRttAnIti // jIvitasaMjJake ekonaviMze sapta vRttAni syuH zubhAbhidhe viMzatitame aSTAviMzatizca vRttAni syuH|| // bhaassaa|| bAramo garbhaprakaraNa tAmeM bIsa zloka haiM // 7 // gamaneti taravoM gamanA''gamana pra. karaNa tAmeM gyAraha zloka haiM caudavoM yAtrA saMjJA nAma tAmeM pandraha zloka hai // 8 // vRttAnIti // paMdramo satyasatyA''khyanAma prakaraNa tAmeM nau zloka haiM. solavoM vRSTiprakaraNa tAmeM bAIsa zloka haiM // 9 // ekAdazeti // satramo dhAnyaniSpattinAmaprakaraNa tAmeM gyAraha zloka haiM aura aTAramA arghaprakaraNa tAmeM sAta zloka hai // 10 // vRttAnIti // unnIsamo jIvitasaMjJAnAma prakaraNa tAmeM sAta vRttahaiM aura bIsamo sukhAdiprakaraNa tAmeM aTThAIsa zlokahaiM / / 1 atra cchandobhaGgAbhiyA gurutvanna / 2 asAdhveva / Aho! Shrutgyanam
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 223 ) podakIrute bhUpAlamatatathyAdiprakaraNam / evaM prakaraNAnIha viMzatiH podakIrute // zatAnyeSu ca catvAri vRttAnAM sarvasaMkhyayA // 12 // iti vasaMtarAjazAkune podakIrute saptamo vargaH // 7 // bahirgRhe vAtha kRtAsthitInAM puMsAM yadAkhyAti phalaM varAhI // dikkAlamAnAdupazAMtadIptA nigadyate tatprakaTaM samastam // ||1||ciliciliriti zAMtaH zUlizUlinaiinAdazcikucikuriti zabdaH kUcikUcistadartham // ciriciririti dIta zrIkucIkuzva cocIci likuriti virAvastAdRzaH kRSNikAyAH // 2 // // TIkA // evamiti / evaM pUrvoktaprakAreNa ihAsmin podakIrute viMzatiH prakaraNAni bhavaMti eSu saMkhyayA vRttAnAM catvAri zatAni bhavaMti // 12 // iti vasaMtarAja iti // iti samAptau vasaMtarAjazAkune iha podako vicAritA anyAni vizeSaNAni pUrvavat // 13 // iti zatruMjayakara mocanAdimukRtakAri mahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM podakIrute saptamo vargaH // 7 // bahiriti // yadvarAhI bahirvAtha gRhaM kRtasthitInAM puMsAM phalamAkhyAti tadikkAlamAnAdupazAMta dIptAtsamastaM prakaTaM nigadyate // 1 // cilIti // kRSNikAyA cilicili-' riti zabdaH zAMtaH zUlizUliriti ninAdaH ciku cikuriti zabdaH kUcikUciriti zabdastadarthaM nAma zAMtAH syuH ciriciririti zabdaH dIpto bhavati ca punazcI // bhASA // evamiti / yA podakIruta meM vIsaprakaraNa haiM inameM samagra saMkhyA karake cArasau zloka haiM // 12 // iti zrI jaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharaviracitAyAM vasaMta rAjazAkunabhASATIkAyAM vRttakAraNam // iti saptamo vargaH samAptaH // 7 // // bahiriti // bAhara sthita hoMya vA gharameM sthita hoyeM una puruSanakUM varAhI jo phala kahai hai so dizA kAlake pramANasUM huye jo zAMta dIpta tineM samasta prakaTa kahaiM haiM // 1 // cilIti // kRSNikAkeM ciliciliH zUlizUli: cikucikuH kUcikUci: ye zabda zAMta haiM aura 1 kathayatIti zeSaH 2 phalitArtho'yam / Aho! Shrutgyanam
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ (224) vasaMtarAjazAkune-aSTamo vrgH| kIlikIlistathA nAdaH kItukIturiti svaraH // pradIpto dIptasaMyogAcchAMtaH zAMtaprasaMgataH 3 // pUrvasyAM prathame yAme durgA zAMtA bhayapradA // dIptA tu maraNaM kuryAdityuktaMpUrvasUribhiH // 4 // dvitIye prahare prAcyAM zAMtA lAbhapradA matA // pradIptasvarasaMyuktA durgA svasyArthakAriNI // 5 // tRtIyaprahare prAcyAMzAMtA sarvArthadAyinI // dIptasvarA punaH ku ryAdurgA hInaphalaM nRNAm // 6 // caturthaprahare durgA zAMtA pUrvadigAzritA nizcauratvaM samAkhyAti dIptA taskarato bhym|| // TIkA // kucIkuriti cIcIcilikuriti virAvAstAdRzAH nAmato dIptAH syuH // 2 // kI liriti / / kIlikIliriti nAdastathA kItukIturiti svaraH dIptasaMyogAtpradIpto bhavati zAMtaprasaMgataH zAnto bhavati // 3 // pUrvasyAmiti // pUrvasyAM dizi durgA prathame yAme zAMtAbhayapradA bhavati tu punaH dInA maraNaM kuryAditi pUrvasUribhiH uktam // 4 // dvitIyeti // durgA prAcyAM dizi dvitIyaprahare zAMtA lAbhapradA matApradIsasvarasaMyuktA satI durgA svasyArthakAriNI bhavati // 5 // tRtIyeti // prAcyAM dizi tRtIye prahare zAMtAsarvArthadAyinI bhavati punaH dIptasvarA durgA nRNAM hInaphalaM kuryAt // 6 // caturthati / / durgA caturthe prahare pUrvadigAzritA satI nizcauratvaM samAkhyAti // bhaassaa|| ciriciriH cIkucAkuH cIcIcilikuH ye zabda dIta hai // 2 // kIlikoriti / / kI . likIli: ye nAda aura kItukItu ye svara dIptadizAdikanake saMyogate pradIptahoyahaiM. aura zAMtake prasaMgate zAMta hoya haiM // 3 // pUrvasyAmiti // jo durgA prathama praharameM pUrvadizAmeM zAMtA hoya to bhayakI debevArI hoya. jo dIpta hoya to maraNa karai ye pUrva kavinake vAkya haiM // 4 // dvitIyeti // jo dUsare praharameM durgA pUrva dizAmeM zAMtA hoya to lAbha devai aura dIptasvarakarake saMyukta hoya to Apake arthakI karabevAlI hoya // 5 // tRtIyati // durgA tIsare praharameM pUrvadizAmeM zAMtA hoya to sarva arthakI debevArI hoya. aura jo dIptasvarA hoya to manuSyana kU hIna phala kare // 6 // caturtheti // cauthe praharameM durgA pUrva dizA meM sthita hoyakara zAMtata Aho! Shrutgyanam
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute bhUpAlamatatathyAdiprakaraNam / (225) AgneyyAM prathame yAme zAMtA svalpAnibhItidA // dIptasvarA yadA durgA ripuNA dahyate puram // 8 // dvitIyaprahare zAMtA kuryAdagniparikSayam // durgA dIptasvarA mRtyuM karotyagnidizAzritA // 9 // tRtIyaprahare zAMtA dhanavAneti bAMdhavaH // durgApradIptA cAgneyyAM mitramAyAti yAcakaH // 10 // caturthaprahare zAMtA cAkhyAti suhRdAgamam // dIptA pAMDavikA nRNAmagnisthA vyAdhito bhayam // 11 // prAtAmyAmumA zAM tA prathamapahare nRNAm // lAbhaM kuryAtpradIptA ca dhruvaMzaMsati ... gogRham // 12 // // ttiikaa|| dIptA taskarato bhayaM karoti // 7 // AgneyyAmiti // AneyyAM dizi prathame yAme durgA zAMtA satI svalpAmibhItidA bhavati tu punaH dIptasvarA yadA durgA tadA ripuNA puraM dahyate // 8 // dvitIyati // dvitIyaprahare yadi agnidizAzritA satI durgA zAMtA bhavati tarhi agniparikSayaM kuryAt yadi dIptasvarA bhavati tarhi mRtyuM karoti // 9 // // tRtIyeti // tRtIyaprahare yadA durgA AgneyyAM dizi zAMtA bhavati tadA bAMdhavaH dhanavAneti pradIptA satI cedyAcakaH mitramAyAti // 10 // cturtheti||cturthprhre pAM. DavikA amisthA satI zAMtA bhavati tadA suhRdAgamamAkhyAti ca punaH pradIptA durgA nRNAM vyAdhito bhayaM karoti // 11 // prAtariti // yAmyAM dizi umA pAMDavikA prathamaprahare zAMtA cedbhavati tadA nRNAM lAbhaM kuryAt punaHpradIptA satI gogRhaM dhruvaM zaM // bhaassaa|| hoya to nizcauratA karai. jo dIptA hoya to caurate bhaya karai // 7 // AneyyAmiti // pratha. ma praharameM agnikoNameM durgA zAMtA hoya to alpAgni karake bhaya devai. jo dIptasvarA hoya to vairIkarake pura jarajAya // 8 // dvitIyeti // dUsarepraharameM durgA agnidizAmeM zAMtA hoya to agniko kSaya karai. jo dIptasvarA hoya to mRtyu karai // 9 // tRtIyati // tIsare praharameM agnidizAme zAMtA hoya to dhanavAn bAMdhava Avai aura pradIptA hoya to mitra yAcanA karabe Ave // 10 // caturtheti // cauthe praharameM agnikoNameM sthita pAMDavikA zAMtA hoya to suhRdajananako Agamana kahai hai. aura dIptA hoya to manuSyanaku~ vyAdhite bhayakara // 11 // // prAtariti // prAtaH kAla prathama praharameM pAMDavikA dakSiNadizAmeM zAMtA hoya to manuSya 15 Aho ! Shrutgyanam
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 256 ) vasaMtarAja zAkune - aSTamo vargaH / dvitIeprahare zAMtA rujaM jalpati pAMDavI || pradIptadhvaninAvAcyAM mRtyuM vAtha dhanakSayam // 13 // rAjaprAsAdamAkhyAti zAMtA yAme tRtIyake || dIptasvareSu durgAyA bhUpatiryAcate dhanam // 14 // zAMtA kAMcanaratnAni pradatte dakSiNAzritA // caturthe prahare dIptA svajanairalpakaM kalim // 15 // pathikaH pIDito'bhyeti prAtaH zAMtakaraiH svaraiH || dIptasvaraistu nairRtye kuryAttasyaiva paMcatAm // 16 // dvitIyaprahare zAMtA caurANAM bhayamAdizet // durgahAnikarI dIptA durgA rakSodigAzritA // 17 // // TIkA // sati // 12 // dvitIyeti // pAMDavI dvitIyaprahare'vAcyAM dakSiNasyAM zAMtA syAttadA rujaM jalpati pradIptadhvaninA mRtyuM vAtha dhanakSayaM karoti // 13 // rAjeti // tRtIyake yA dakSiNasyAM dizi zAMtA durgA rAjaprAsAdaM rAjagahamAkhyAti kathayati durgAyAH dIptasvareSu satsu bhUpatiH dhanaM yAcate // 14 // zAMtA iti // caturthe prahare dakSiNAzritA zAMtA padakI kAMcanaratnAni pradatte dIptA syAttadA svajanairalpakaM kaliM karoti // 15 // pathiketi // prAtaH prathamapraharaM nairRtye durgA zAMta karaiH svaraiH pathikaH pIDito'bhyeti Agacchati tu punaH dIptasvaraistasyaiva pathikasyaiva paMcatAM mRtyuM kuryAt // 16 // dvitIyeti // dvitIyaprahare rakSodigAzritA zAMtA durgA caurA // bhASA // nakUM lAbha kare. pradIptA hoya to nizcaya gogRha kare // 12 // dvitIyeti // dUsare praharameM dakSiNadizA meM pAMDavI zAMtA hoya to roga karai pradIptadhvanikarake mRtyu vA dhanako kSaya kare // 13 // rAjeti // tIsare praharameM dakSiNadizAmeM durgAzAMtA hoya to rAjagRhakI prAkare aura durgAke pradIptasvara hoMya to rAjA dhanakI yAcanA kare // 14 // zAMtA iti // cauthepraharameM dakSiNadizA meM zAMtA durgA hoya to suvarNa ratna deve aura dIptA hoya to svajananakarake alpakalaha karAve // 15 // pathiketi // prathama praharameM naiRtyakoNameM durgAzAMtasvara kare to mArgIpIDAyamAna hoya ghara Ave aura dIptasvara karatI hoya to tA mArgIkI mRtyu kare // 16 // dvitIyeti // dUsare prahara meM naiRtya meM zAMtAdurgA cauranako bhayakarai aura dIkSA Aho! Shrutgyanam
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute bhUpAlamatatathyAdikprakaraNam / ( 227 ) zAMtA tRtIyayAme tu rogabhItipravardhinI // cirasaMsthAyinaM gaM durgA vadati susvarA // 18 // caturthaprahare zAMtA ciraM viyukta saMgamam / dIptasvarA punarbrUte vArtAmakSemakAriNIm // 19 // durgA zubhasvarA te pazcimAyAM jalAgamam // prAtardIptasvarA nUnaM nivArayati vAridAna // 20 // arthalAbhA bhavedyAme dvitIye madhurasvaraiH // pradIptadhUmitairalpaM lAbhaM jalpati podakI // 21 // tRtIyaprahare zAMtA vAruNyAmAyudhakSitim // pradIptadhvanisaMyuktA varAhI vakti paMcatAm // 22 // // TIkA // NAM bhayamAdizet / nairRtye dIptA durgA hAnikarI bhavati // 17 // zAMteti // tRtIyayA nairRtye zAMtAdurgA rogabhItipravardhinI bhavati tu punaH susvarA dIptA durgA ciraM cirakAlaparyaMta saMsthAyinaM rogaM vadati // 18 // caturtheti // caturthamahare nairRtyakoNe zAMtA podakI ciraM cirakAlena viyuktasaMgamaM karoti viyuktasya puruSasya saMgama mityarthaH punaH dIptasvarA podakI akSemakAriNI vArttA brUte // 19 // durgeti // prAtaH prathamaprahare pazcimAyAM dizi zubhasvarA zAMtA podakI jalAgamaM brUte ca punaH dIptasvarA nUnaM vAridAnmeghAnnivArayati // 20 // artheti // dvitIye yAme prahare pazcimAyAM dizi zAMtA podakI madhurasvarairarthalAbhA bhavet / pradIptA satI pradIptadhUmitaiH svarairalpaM lAbhaM jalpati kathayatItyarthaH // 21 // tRtIyeti // varAhI tRtIyaprahare vAruNyAM dizi zAMtA syAt tadA AyudhakSitiM karoti AyudhAnAM kSitimityarthaH / // bhASA // hoya to hAni karai // 17 // zAMteti // tIsare praharameM nairRtyakoNameM zAMtA durgA hoya to rogabhayainakIvRddhikarai. aura dIptasvarA hoya to cirakAlatAI sthira rahai aiso roga hoya // // 18 // caturtheti // cauthe prahara meM podakI nairRtyakoNameM zAMtA hoya to bahutakAlasUM viyoga hoyarahyo hoya tA puruSako samAgamakarAve. phira vohI podakI dIptasvarA hoya to akSemakarabevArI vArttAkUM kahe // 19 // durgeti // jo durgA prathamapraharameM pazcima dizA meM zubha hoya to jalako Agamana kare aura dIptasvarA hoya to meghanakUM nivAraNa karai // 20 // atheti // jo podakI dvitIyaprahara meM pazcimadizA meM zAMtA hoya madhurasvaranakarake artha lAbha kare phira pradIptA hoya aura pradIpta dhUmitasvarana karake alpalAbhakare // 21 // tRtIyeti // tI Aho! Shrutgyanam
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ (228) vasaMtarAjazAkune-aSTamo vrgH| turIyaprahare zAMtA pratIcyAM mNglprdaa||ashubhdhvninaa durgA gRhahAnikarI matA ||23||atyaagmaagmN brUte vAyavye madhurasvarA|prAtaHptA mRtasyAsya vArtA jalpati pAMDavI // 24 // dvitIyaprahare zAMtA vakti rAmAsamAgamam // pradIptadhvaninA durgA vAyavyAM kalahaM striyA // 25 // tRtIyaprahare zAMtA kanyAyAH kurute rujam // tasyA evaM bhavenmRtyuArute vikRtasvaraiH // 26 // caturthaprahare zAMtA striyAH paranarArthitAm // dIptA pAMDavikA brUte parapuMsA samAgamam // 27 // ||ttiikaa|| punaH pradIptazcAsau dhvanizca pradIptadhvaniH pradIptadhvaninA saMyuktA pradIptadhvanisaMyuktAvarAhI paMcatAM mRtyu vakti // 22 // turIyeti // turIyaprahare pratIcyA pazcimAyAM dizi zAMtAdurgA maMgalapradA bhavati aMzubhadhvaninA dIptasvarA durgA gRhahAnikarImatA 23 // atyAgamAgamamiti // prAtaH prathamaprahare vAyavyAM madhurasvarA zAMtasvarA pAMDavikA atyAgamAgamaM brUte,dIptA dIptasvarA sA asya mRtasya vArtI jlpti||24||dvitiiyeti // dvitIyaprahare vAyavyAM dizi zAMtA durgA rAmAsamAgamaM vakti pradIptadhvaninA pradIptasvarA striyA kalahaM vakti // 25 // tRtIyeti // tRtIyaprahare mArute koNe zAMtA podakI kanyAyAH rujaM rogaM kurute vikRtasvaraiH pradIptasvaraiH tasyAH kanyAyAHmR. tyubhavet // 26 // caturtheti // caturthaprahare vAyavyakoNe pAMDavikA zAMtA bhavati // bhASA // sare praharaMbha pazcimadizAmeM zAMtA hoya to AyudhanakI kSati karai. aura phira pradIptadhvani karake yukta pAdakI hoya to mRtyu karai // 22 // turIyota // cauthe praharameM pazcimadizAmeM zAMtA dargA maMgalakI debevArIhai aura dIptasvarA hoyato gharakIhAni karabevArI // 23 // atyAgamAgamamiti // prathamapraharameM vAyavyakoNemeM zAMtasvarA pAMDavikA hoya to puruSako gamanAgamana kahehai aura dIptasvarA hoya to vAkU marekI vArtA kahai // 24 // dvitIyeti // dUsare praharameM vAyavya dizAmeM durgA zAMtA strIko samAgama kahai aura pradIptasvarA hoyato strIkarake sahita kalaha karAve ||26||ttiiyeti // tRtIyapraharameM vAyavya koNameM podakI zAMtA hoya to kanyAkU roga kara. pradIptasvarakarake tA kanyAkI mRtyu hoya // 26 // caturtheti // caturtha praharameM vAyavyakoNameM pAMDavikA zAMtA hoya to strIkU parapuruSakarakI prArthanA hoya. jo dIptAhoya to parapuruSa karake samAgama hoya // 27 // Aho ! Shrutgyanam
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute bhUpAlamatatathyAdikprakaraNam / (229) saumyAyAM madhurAlApA lAbhaM kathayati prage | arthanAzaM samAkhyAti kumArI paruSasvarA // 28 // dvitIyaprahare zAMtA lAbhakarI maMtA // virUpadhvaninA durgA vastranAzAya kathyate // 29 // pradhAnalAbhadA zAMtA tRtIyaprahare matA // dhanahAnikarI dIptA dhanadasya dizi sthitA // 30 // caturtha prahare zAMtA kurute bhujagAdbhayam || durgA dIptasvarA kuryAtsaumyAyAM maraNaM viSAt // 31 // prAtarIzAnagA zAMtA bhayavArtA prajalpati || pradIptadhvaninA durgA paracakrasamAgamam // 32 // // TIkA // tadA striyaH paranarArthita yAMti yadi dIptA bhavati tadA parapuMsA samAgamaM brUte 27 // // saumpAyAmiti // saumyAyAmuttarasyAM dizi prage prabhAte prathame prahare kumArI madhurAlApA bhavati tadA lAbhaM kathayati paruSasvarA arthanAzaM samAkhyAti // 28 // dvitIyeti // dvitIyaprahare uttarasyAM dizi zAMtA durgA vastralAbhakarI matA virUpadhvaninA dIptazabdena vastranAzAya kathyate / / 29 / / pradhAneti / tRtIyaprahare dhanadasya dizi sthitA kumArI yadA zAMtA syAttadA pradhAnalAbhadA matA bhavati dIptA-satI dhanahAnikarI bhavati // 30 // caturtheti // caturthamahare saumyAyAM dizi zAMtA podakI bhujagAtsarpAdbhayaM kurute dIptasvarA durgA viSAnmaraNaM kuryAt // 31 // prAtariti // prAtaH prathamaprahare IzAnagA zAMtA podakI bhayavAttI prajalpati pradI // bhASA // // saumyAyAmiti // uttaradizAmeM prathamapraharameM kumArI madhura AlApa karatI hoya to lA-. bhakare aura kaThora zabda karatI hoya to arthako nAza karai // 28 // dvitIyeti dUsare praharameM uttaradizAmeM durgA zAMtA hoya to vastrako lAbha kare. daptidhvani karatI hoya to `castrake nAzake artha jAnanI // 29 // pradhAneti // tRtIya paharameM kuberakI dizAmeM sthita hoyakara zAMtA hoya to podakI pradhAna lAbhake debevArI jAnanI aura pradIptA hoya to dhanakI hAni karai // 30 // caturtheti // cauthe praharameM uttaradizA meM podakI zAMtA hoya to sarpate bhaya kare aura dIptA hoya to viSate maraNa kare // 31 // prAtariti // prathama praharameM IzAnadizA meM podakI zAMtA hoya to bhayakI bArtA karai. aura pradIpta dhvani karatI hoya Aho! Shrutgyanam
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ (230) vasaMtarAjazAkune-aSTamo vrgH| dvitIyapraharezAMtAkanyAlAbhavidhAyinI // pradIptA kalahoTegau brUte zAkunikA dhruvam // 33 // tRtIyaprahare zAMtA durgAyacchati kanyakAm ||diiptaa kanyA parikvezaM brUte hrdigaashritaa||34||shaaNtaa rogabhayaM svalpamIzAnI vakti podkii| dIptasvarA mahAvyAdhi caturthaprahare nRNAm // 39 ||brhmprdeshgaa zAMtA prathamaprahare nRNAm // lAbhaM kuryAtpradIptA ca gRhasya svAmino rujam // 36 // dvitIyaprahare zAMtA brahmaputrI dhanapradA // pradIptA ca vinAzAya jAyate brahmANi sthitA // 37 // // TIkA // tadhvaninA durgA paracakrasamAgamaM karoti // 32 // dvitIyeti // dvitIyaprahare IzAnadizi sthitAzAkunikA zAMtA kanyAlAbhavidhAyinI bhavati pradIptA cekalahoTegau dhruvaM brUte // 33 / / tRtIyeti // tRtIye prahare haradigAzritA zAMtA durgA kanyakAM yacchati pradIptA satI kanyAyAH pariklezaM brUte // 34 // zAMteti // caturthaprahare I* zAnI IzAnakoNe sthitA zAMtA podakI svalpaM rogabhayaM vakti dIptasvarA nRNAM mahAvyAdhi karoti // 35 // brahmeti // prathamaprahare brahmapradezagA zAMtA podakI nRNAM lAbhaM kuryAt ca punaHpradIptA durgA gRhasya svAmino rujaM rogaM karoti // 36 // dvitIyati // dvitIyaprahare brahmaNi AkAze sthitA brahmaputrI zAMtA satI dhanapradAbha // bhaassaa| to zatrUnako samAgama karai // 32 // dvitIyeti // dUsare praharameM IzAnadizAmeM podakI zAMtA hoya to kanyAko lAbha karai, jo pradIptA hoya to nizcayahI kalaha udvega karAvai // 33 // tRtIyeti tIsare praharameM IzAnadizAmeM durgA zAMtA hoya to kanyA prApta karai aura jo dIptA hoya to kanyAko kleza karai // 34 // zAMteti // cauthe praharameM IzAnadizAmeM sthita podakI zAMtA hoya to alparogako bhaya kahai hai. dIptasvarA hoya to manuSyanakU mahAvyAdhi karai / / 35 // brahmota // prathama praharameM AkAzameM sthita podakI zAMtA hoya to lAbha karai. pradIptAhoya to gRhake svAmIkU roga karai // 39 // dvitIyeti // dUsarepraharameM AkAzameM sthita brahmaputrI zAMtA hoya to dhana devai aura pradIptA hoya to binAzake artha Aho ! Shrutgyanam
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute hNsaadikprkrnnm| (231 ) tRtIyaprahare zAMtA lAbhaM kuryAtkumArikA // pradIptArthaparibhraMzaM brahmasthAne samAzritA // 38 // caturthaprahare zAMtA caurebhyaH kurute bhayam // dIptA rAjabhayaM kuryAtpodakI brahmasaMsthitA // 39 // iti podakIrute bhUpAlamatatathyAdikprakaraNam // .. udIrayAmo dvipadeSvidAnI vihaMgamAnA zakunAni samyak // pravartate yAnyadhigamya lokaH kAryeSvasaMdigdhamanAH sadaiva // // 1 // jAtAH stha yasmAdvinatAsutasya kule tataH patrarathA bhavaMtaH // divyaprabhAvA hRdayapsitajJA namostu vo me kiyatAM prsaadH||2|| . // TIkA // vati ca punaH pradIptA vinAzAya jAyate // 37 // tRtiiyeti||tRtiiyprhre brahmasthA ne AkAze samAzritA zAMtA kumArikA lAbhaM kuryAt pradIptA syAttadA arthaparibhraMzaM karoti // 38 // caturtheti // caturthaprahare brahmasaMsthitA AkAze sthitA podakI zAMtA cettadA caurebhyaH bhayaM kurute dIptA satI rAjabhayaM kuryAt // 39 // iti podakIrate bhUpAlamatatathyAdiprakaraNam // udIrayAmeti // idAnI dvipadeSu vihaMgamAnAM zAkunAni samyak udIrayAmaHlokaH yAni zakunAni adhigamya daiva kAryeSu asaMdigdhamanA prvrtte||1||jaataaHstheti // yUyaM vinatAsutasya kule jAtAHstha tatobhavaMtaH patrarathAH divyaprabhAvA hRdayepsitajJAH ataH vaH yuSmAkaMnamaH astu me ||bhaassaa|| jAnanI // 37 // tRtIyeti // tRtIya praharameM AkAzameM sthita kumArI zAMtA hoya to lAbha karai pradIptA hoya to kAryameM nAza karai // 38 // caturtheti // cauthepraharameM AkAzameM sthitapodakI zAMtA hoya to cauranate bhaya karai aura dIptA hoya to rAjabhayakarai // 39 // // iti bhUpAlamatatathyAdiprakaraNam // // udIrayAmeti // aba dvipadanameM vihaMgamanake zakuna kahaiM haiM. ye manuSya jina zakunakuM jAnakarake sadA kAryanameM niHsaMdeha mana pravartta hoya // 1 // jAtAH stheti // tuma vinatAke beTA garuDake kulameM pragaTa huye ho, tAte tuma pakSI ho.divyaprabhAva jinake aise aura hRdayameM kachuka jJAnavAn aura tumakU namaskAra ho, mere Upara anugraha karo // 2 // Aho ! Shrutgyanam .
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 232) vasaMtarAjazAkune-aSTamo vrgH| yomunArcayati maMtravareNa zraddhayA paramayA kusumAyaiH // pakSiNaH pramuditAH kila puMsastasya satyazakunAnivadanti // 3 // kASTAsu sAsvapi darzanena haMsasya zabdana ca sarvasiddhiH / / nAmAni haMsasya zRNoti yastu prayAMti nAzaM duritAni tasya ||4||cauraiH samaM darzanamAyazabde nidhi dvitIye ca bhayaM tRtIye // yuddhaM caturthe nRpatiprasAdaH syAtpaMcame haMsarakhe narANAm // 5 // // TIkA // mamopari prsaadHkriytaam||2|| ya itiAyaH pumAn amunA maMtravareNa pakSiNaHparamayA zraddhayA kusumAdyairarcayati punaHpramuditAHmakSiNAtasya puMsaHsatyazakunAnivadaMti3 . tatra dvipadeSu haMsAnAM tAvanmukhyatvena prathamamhaMsAnAm zakunaM pradarzayatrAha tatra haMsAnAM catvAro bhedAH caMcucaraNairatilohitaH rAjahaMsAH tairmalinaiH mallikAkhyaH sitetaraistaiH dhArtarASTrAH atidhUsaraiH pakSaH kAdaMbA zakuneSu sarveSAM samaphalatvenasAmAnyena pradarzanaM kASThAsviti sarvAsvapi kASThAsu haMsasya darzanena sarvasiddhiH syAt yaH haMsasya nAmAni zRNoti tasya duritAni nAzaM prayoti atra duritazabdena vino gRhyate ntvghm|| // 4 // cauriti // sasya Adyazabde narANAM cauraiH samaM darzanaM bhavati dvitIyazabde nidhiprAptiHtRtIye zabde bhayaM caturthe yuddhaM paMcamenRpateHprasAdaH atrAyaM bhAvArthaH // bhASA // // ya iti // jo puruSa yA maMtra karake pakSInakU paramazraddhAkara puSpAdikana karake arcana kareM phira prasanna huye pakSI tA puruSaH satya zakuna kahaihaiM // 3 // dvipadapakSInameM hasa mukhyaha yAteM prathama haMsanako zakuna kahaiM haiM tAmeM hasanake cAra bheda haiM // lAla coMca aura lAla pAMva jinake te to rAjahaMsa, aura maile maile hoMya unakI mallikA saMjJA hai aura zvetavarNate itara varNa jinako ve dhArtarASTra saMjJA haiM aura ati dhUsara paMkha jinake unakI kAdaMba saMjJA hai ye cAroM prakArake haMsa zakunanameM saMpUrNana] samAna phala deveM haiM so samAnaphala kahaiM haiM kASThAsviti / / saMpUrNa dizAnameM haMsake darzanakarake sarvasiddhi hoyahai jo haMsake nAma zravaNa karai haiM unake vighna nAzakU prApta hoMya haiM // 4 // caurairiti // haMsake prathama zabdameM manudhyanakU cauradarzana hoya aura dvitIya zabdameM nidhiprApti hoya, aura tRtIya zabdameM bhayahoya aura caturthameM yuddha hoya aura paMcamameM rAnAko anugraha aura vicAra Aho ! Shrutgyanam
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrate haMsAdikamakaraNam / // iti hNsH|| vAmAMghriNaikena bakaH sthitaH sndhndiptniivissyaaptihetuH|| punaHpunaH pazyati bhUmipAMthau yo vA sa vighnAnapahaMti sarvAn ||6||trsto bako yaH kakubhazcatastraH pazyankRtaM caurabhayaM bravItti // nirUpayannAtmavapurvizaMkaH strIratnalAbhAya dinatrayeNa // 7 // // iti bkH|| // TIkA // yadA prathamaM zabdaM kRtvaiva viramate tadA tasya zabdasya phalaM vicAraNIyamevamanyatrApi // 5 // // iti hNsH|| vAma iti // vAmAMdhiNA ekena bakaH sthitaH san dhanarddhipatnIviSayAptiheturbhavati yaH punaHpunaH bhUmipathau pazyati sa sarvAnvinAnapahaMti ||6||trstiti // yaH bakastrastaH san catastraH kakubhaH pazyaJcaurakRtaM bhayaM bravIti saeva vizaMkaH AtmavapurnirUpayan dinatrayeNa strIvittalAbhAya bhvet||7|| // iti bkH|| // bhaassaa|| aise zabda karata jA zabdapai cupa hojAya vAkohI phala vicArano // 5 // // iti haMsaH // vAma iti // bagulA eka bAMye pA~vakarake sthita hoya to dhana RddhiH strI viSaya prApti karai. athavA dUsarI strIkI prAptikarai. aura jo vAraMvAra pRthvImAUM aura mArgImAUM dekhai to sarva vighnanakU dUra karai / / 6 / / trasta iti // jo bagulA trAsapAya rahyo hoya phira cAroM dizAnameM dekhato hoya to caura karake kiyo huyo bhaya kahai hai ye jAnano aura vohI vizaMka hoyakara apane dehakU nirUpaNa karata tIna dinakarakehI strIrUpI ratnavitta inako karai // 7 // // iti bkH|| Aho ! Shrutgyanam
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 234) vasaMtarAjazAkune-aSTamo vrgH| sthAneSu sarveSvapi cakravAkayugmaMsamRddhayai khviikssnnaabhyaam|| vicchadyamAnaM saviSAdaceSTamArtasvaraM syAdvipade tdev||8|| // iti ckrvaakH|| iSTArthasiddhiH sakalAsu dikSu sasArasabaMdavilokanena // zrutvAsya pRSThe ninadaM na gacchetsiddhayatyabhISTagraha eva yasmAt // 9 // vAmana yoSiddhanalAbhakArizabdastathAgre nRpato'rthalabdhyApArzvadvaye sArasayugmamekaM kRtAravaM jalpati kanyakAptim // 10 // yaH sArasAbhyAM yugapadvirAvaH kRto'cireNa kramatopi vAmaH // sa veditavyaH kathito'rthakArI krauMcadvayasyApyayameva maargH|| 11 // ||ttiikaa // . sthAneSviti // sarveSvapi sthAneSu ravavIkSaNAbhyAM cakravAkayugmaMsamRddhyai bhavati . tadeva vikSipyamAnaM saviSAdaceSTaM ArtasvaraM vipade syAt / / 8 // ||iti cakravAkaH // iSTArtha iti // sakalAsu dikSu sArasabaMdavilokanena iSTArthasiddhiH syAt / pRSThe asya ninadaM zrutvA na gacchet yasmAt gRhe eva abhISTaM sidhyati // 9 // vAmeneti // vAmena sArasabaMdaM yoSiddhanalAbhakAri syAt tathAne zabdaH nRpateH arthalabdhyai syAt pArzvadvaye ekaM sArasayugmaM kRtAravaM kanyakApti jalpati // 10 // ya iti // // bhASA // // sthAneSviti // cakravAkako yugala sarva sthAnameM dekhe vA zabda karai to samRddhi kare vohI jo duHkhI hoya ceSTA kara rahyo hoya Artasvara karato hoya to manuSyakU bipadA karai // 8 // // iti cakravAkaH // // iSThArtha iti // sArasako joDA sarva dizAnameM dekhato hoya to iSTArtha siddhi karai aura jo pIThapIche sArasake yugalako zabda zravaNakarake gamana na karai yAte gharameMhI abhISTasiddhi hoya // 9 // vAmeneti // sAsarako yugala vAmabhAgameM zanda karai to strI dhana inako lAbha karai taisehI agADI prazna karai to rAjAkI prazAMtike artha hoya aura dono pasavADe. nameM zanda karai ekahI sArasako yugala to kanyA prApta karai // 10 // ya iti // jo Aho ! Shrutgyanam
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIste haMsAdikaprakaraNam / // iti saarsH|| kAryakSatimigate ca Dheke mRtyuH puro dakSiNapRSThage ca // ruvanviyatsthaH samare purogo yadIyataMtrasya jayetsa shtruun||12 ||iti ddhekH|| // TIkA // sArasAbhyAM yugapadvirAvaH kRtaHsa acireNa stokakAlena kramato'piyaH zabdaH kathito'rthakArIveditavyaH krauMcadyasyApiayameva mArgaHpaMthAjJeyaHyathAsArasadvaMdvasya zaku nAni tathA krauMcavyasyeti tAtparyArthaH yadi sArasaH pathi yuddhaM prakurvANo dRzyate tadA tatra kalahamAkhyAti yaduddizya prayAti tadabhAve'pica eko'pi yadi dRzyate tadA viyogaM kuryAta kAryahAnizca syAt abhISTasamAgamAbhAvazca graMthAMtarepyevam // 11 // // itiH sArasaH // kArya iti // vAmagate Theke kAryakSatirbhavati purodakSiNapRSThage ca mRtyurbhavati yadIyataM-, trasya samare viyatsthaH purogo ruvan bhavati sa zatran jayet // 12 // // iti ddhekH|| // bhaassaa|| sArasako yugala dono ekasaMgahI zabda kareM to zIgrahI kramasU arthakArI jAnano aura krauMcadvayako bhI yahI mArga hai, jaise sArasake joDAke zakuna haiM taisehI kauMcake joDAko jAnano. jo sArasamArgameM yuddha karato dIkhe to kalaha kahai aura jAko uddezakarake jAto hoya tAko abhAva jAnano aura jo ekahI dIkhai to vAkobhI viyoga kareM aura kAryakI hAni karai abhISTa samAgamako abhAva karai ye graMthAMtarako matahai // 11 // // iti saarsH|| // kArya iti // DheMka pakSI jo vAmagati hoya to kAryakSati karai aura agADI jemane bhAUM pichADI gamana kare to mRtyukU deve. aura saMgrAmameM AkAzameM sthita hoya agADI Aya zabda karai to zatrunakU jItale // 12 // // iti DhekaH // Aho ! Shrutgyanam
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ (236) vasaMtarAjazAkune-aSTamo vrgH| vAmaM pravAse raTitaM hitAya tathopariSTAdapi TiTTibhasya // TiTIti zAMtaM TiTiTIti dIptaM zabdadvayaM cAsya budhA vadanti // 13 // // iti ttittttibhH|| kAraMDavATIjalavAyasAnAmupasthitAbhyAM rakhavIkSaNAbhyAm // bahUni duHkhAni bhavaMti gaMturmuhuH plavAdyAstvapare praza- . stAH // 14 // // iti kaarNddvaadyH|| // TIkA // . vAmamiti // pravAse TiTTibhasya vAmaM raTitaM hitAya bhavati tathopariSTAdapi asya zabdadvayaM budhA vadaMti ekaM TiTIti zAMtaM ekaM TiTiTIti dIptam // 13 // // iti TiTTibhaH // // kAraMDavATIti // kAraMDavaH kareDuA iti loke prasiddhaH ATiH ADi iti prasiddhaH jalavAyasAH jalodbhavAH kAkAH eteSAM rakhavIkSaNAbhyAM bahUni duHkhAni bhavaMti apare ye jaladvijAH jalapakSiNaH te prshstaaH|| 14 // // iti kAraMDavAdayaH // // bhaassaa|| ||vaammiti // mArgameM TiTTibha pakSIko bAyo zabda hitake artha jAnano, aura jo Upara zabda karai to bhI hitake artha jAnano. eka to TiTi ye zabda zAMtahai aura TiTiTi ye zabda dIpta jAnano // 13 // // iti ttittttibhH|| kAraMDavATIti // kAraDava kareDuA yA nAmakara prasiddha hai. aura ATivA ADI yA nAmakara prasiddha hai, aura jalakauA kAka inake samIpameM zabda aura dekhano ye donoM bahuta daHkhake debevAre haiM. aura jo meMDakA jalakUkUDAkU Adile jalake pakSI haiM te zubha haiM // 14 // // iti kAraMDavAdayaH // . Aho ! Shrutgyanam
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute hNsaadikprkrnnm| (237 ) vAme paThanrAjazukaH prayANe zubho bhaveddakSiNataH praveze // vanecarAH kASThazukAH prayANe syuH siddhidAH sammukhamApataMtaH / // 15 // agre raTaMto vadhabaMdhanAdInkurvanti kITAH subahU-. nanAn // AcakSatekASThazukaiH sahakSAnvicakSaNAH patrazukAnapIha // 16 // // iti zukAH // kaliH samaM dasyubhiragradeze pRSThe ca mitraiH saha vAmatazca // strIbhiH samaM dakSiNatazca pitrA syAtsArikAyAM cavilokitAyAm // 17 // // TIkA // vAma iti // prayANe vAme paThanAjazukaH zubho bhavet praveze dakSiNataH zubhaH syAt yaH nRbhASayA jalpati sa rAjazuka ityucyate sammukhamApataMtaH vanecarA kASThazukAH siddhidAH syuH|| 15 // agra iti // agre raTaMtaH vadhavandhanAdIn kurvanti subahUnanazciiha kASThazukaiH sadRkSAnvicakSaNA patrazukAnAcakSate tatra kASThazukaH kASThavajjaDo bhavati vaktaM na jAnAti patrazukastu dIrghapucchaH kiMcinnRbhASayA vakti // 16 // // iti shukaaH|| kaliriti // agradeze avalokitAyAM sArikAyAM dasyubhiH samaM kaliH syAt pRSThe tvavalokitAyAM mitraiH saha kaliH syAt vAmatastu strIbhiH samaM kaliH // bhASA // vAma iti // prayANasamayameM rAjazuka jo sUA vAmabhAgameM bole to zubha hoya. aura pravezasamayameM dakSiNamAUM bole to zubha hoya. jo manuSya bhASAkarake bola hai vAkU rAjazuka kahai haiM. aura vanameM vicarai haiM unakU kASThazuka kahaiM haiM. te kASThazuka sammukha calo Adhe vo siddhideve bole hai // 15 // agra iti // agADI bole to vadhabaMdhanAdika kare. aura bahuta anartha karai, ye kASThakI sI nAI jaDa hoya hai vo kASThazuka kahano. bolano nahIM jAne hai. aura jAkI dIrghalaMbI pUMcha hoya. aura manuSyakIsI kachU bhASA nAma vANI bole voM rAjazuka hai // 16 // // iti zukAH // __ kaliriti // sArikA agADIkU dekhatI hoya to coranasUM kalaha karAve. pIThamAUM dekhatI hoya to mitranakarake sahita kalaha karAve, aura vAmamAUM dekhai to strInakarake Aho! Shrutgyanam
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ (238) vasaMtarAjazAkune-aSTamo vargaH / kAvamAyai raTitaistathAsyAH zrutaiH sutiH syAdasRjo'cireNa ||n sArikAyAH zakunena kArya kArya manuSyaiH kimapIha tasmAt // 18 // // iti sArikA // sadA bharadvAjacakorayoH syuninAdanAmagrahaNekSitAni // sarvava sarvAbhimatArthasiddhayai hArItamapyevamudAharaMti // 19 // // iti bhaardvaajaadyH|| // TIkA // syAt dakSiNatazca pitrA kaliH syAt // 17 // krAvamAriti // tathA asyAH krAvamAdyaiH ratiH zrutaiHacireNa asRjaHsratiH syAt tasmAttasyAH sArikAyA: zakunena manuSyaiH dAnAdi kimapi kArya na kAryam // 18 // // iti sArikA // sadeti // bharadvAjacakorayoH sadA sarvakAlaM sarvatra sarvasmin kArye ninAdanAmagrahaNekSaNAni abhimatArthasiddhayai syuH hArItamapyevamudAharaMti tatrAdyasya nAmavayaM marusthalyAM rUpArela iti ugrapurAdau lATa iti anyatra mAgadhAdau bhAradvAja iti cakoraH prasiddhaH hArItaH hArilaH itiloke prsiddhH|| 19 / / // iti bhaardvaajaadyH|| // bhaassaa|| kalaha hoya. aura dakSiNamAUM dekhe to pitA karake kalaha karAve // 17 // kAvamA. cairiti // sArikAke kAkA ye Adizabda sunai to zIghrahI rudhirako stravaNa karai yAte sArikAke zakuna karake koI kArya nahIM karano yogya hai|| 18 // // iti sArikA // sadeti // bharadvAja cakora inako zabda nAma grahaNa dekhano ye vAMchita arthasiddhike artha haiM. sadA sarva kAryameM aura yA prakAra hI hArItakuMbhI kahaihaiM. ye tInanake nAma marusthalImeM haiM. rUpArela lATa aura mAgadhAdika dezanameM bhAradvAja inanAmanakarake prasiddha haiM. aura cakora to prasiddhahI hai aura hArIta hArila ye prasiddha hai lokameM // 19 // // iti bhaardvaajaadyH|| Aho ! Shrutgyanam
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute haMsAdiprakaraNam / (239) bhAsA vanAMte bahavaH sametAHprayAMti cedRSTipathaM tadAnIm // jJeyaM lavaM taskarasaMpravRttaM yAtrAsu bhAsaH zubhado'pasavyaH // // 20 // bhAsasya zabdAdavalokanAdvA pradakSiNAdvA bhavane vane vaa|| lAbho'sya zabdeSu bahuSvaraNye zruteSu saMgaH saha rAjapatnyA // 21 // // iti bhaasH|| mayUrazabde prathamarthalAbhaH striyaM dvitIye labhate tRtIye // nRpAdbhayaM caurabhayaM caturthe bhIH paMcame sidhyati karma SaSThe // 22 // // TIkA // * bhAsA iti // vanAMte bahavo bhAsAH sametAH dRSTipathaM prayAMticet tadAnI lavaM lavamAnaM taskarasaMpravRttaM jJeyam yAtrAsu bhAsapakSI apasavyaH zubhado bhvti|||20|| bhAsasyeti // bhavane bhAsasya zabdAdavalokanAta pradakSiNAdvA lAbhaH syAt / araNye bahuSu zabdeSu zruteSu rAjapanyAsaha saMgaHsyAdava bhAsazabdena gaurjaraprasiddhA kAvariH madhyadeze guDazila: pazcimAyAM gogalaH smRtyAdau goSThakukkuraH itiprsiddhH||21|| // iti bhaasH|| mayUrota // mayUrazabde prathame arthalAbhaH syAt / dvitIye striyaM labhate tRtIye nRpAdbhayaM syAt caturthe caurabhayaM bhavati paMcame bhIH syAt SaSThe karma siddhayati // 22 // // bhaassaa|| ||bhaasaa iti // vanameM bahuta se bhAsapakSI ikaDe hoyajA~ya ve dekhavemeM AveM kachuka cauranakara upAdhi hoya aura yAtrAnameM bhAsapakSI apasavya zubhako debevAro hai // 20 // ||bhaassyeti // gharameM bhAsake zabdate avalokanate vA pradakSiNAte lAbha hoya. aura araNyameM bahutase zabda zravaNa karavemeM Ave to rAjAkI strIko samAgama hoya. bhAsanAma karake gaurjaradezameM prasiddha hai. aura kAvAra yA nAmakara madhyadezameM vikhyAta hai aura pazcima dezameM guDazila yA nAmakara prasiddha hai. aura smRtyAdikanameM gogala nAmakara prasiddha hai aura goSThakurkuTa ye prasiddha nAma haiM // 21 // // iti bhaasH|| bhayareti // mayUrako zabda prathama hoya to arthalAbha hoya. dvitIyazabdameM strIlAbha hoya. tRtIyazabdameM rAjAte bhaya hoya caturtha zabdameM caurako bhaya hoya paMcamameM bhaya hoya. Aho! Shrutgyanam
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ (240) vasaMtarAjazAkune-aSTamo vrgH| anyAnkSudhA vidadhAtinAdAnmiSTAnnado vAmamupaiti kekii| mAMgalyado nRtyati bhASitena prItiH zubhaM tasya vilokitena // 23 // .. // iti myuurH|| saMkIrtanAlokananAdayAnarUheta dAtyUhagatairmanuSyaH // siddhi sadA sarvamanorathAnAM dAtyahavatkukkuTamAmanaMti // 24 // // iti dAtyUhakukkuTau // // TIkA // anyAniti // atikSudhAtaH anyAn nAdAn vidadhAti yadA vAmamupaiti kekI tadA miSTAnnadaH syAt / yadA punaH nRtyati tadA mAMgalyadaH tasya bhASitena prItiH syAt / tasya vilokanena zubhaM syAt // 23 // // iti myuurH|| // saMkIrtaneti // saMkIrtanAlokananAdayAnaiH manuSyaH dAtyUhagatimUheta tadA sarvamanorathAnAM siddhiH syAt dAtyUhavatkukkuTamapyAmanaMti tatra dAtyUha iti nAmnA madhyadeze prasiddhaH kutracidAMtula iti jalajaMtaH kukkuTaHjalakukkuTaHkukkuTakuMbhArovA gurjaradeze prasiddhaH // 24 // ||iti dAtyUhakukkuTau // // bhASA // chaThe zabdameM karma siddhi hoya // 22 // anyAniti // atyaMtakSudhAta hoya aura zabdakara vAmabhAgameM AyajAya to mayUra miSTAnnakU deve jo phira nRtya kare to mAMgalya deve. mayUrake zabdakarake prIti hoya aura yAke dekhavekarake zubha hoya // 23 // ||iti myuurH|| // saMkIrtanati // saMkIrtana Alokana zabda gamana inakarake manuSya dAtyUhakI gati tAya prApta hoya to sarva manorathakI siddhi hoya aura dAtyUhakI sI nAI kukkuTakuMbhI kahehaiM / / dAtyUha nAma karake madhyadezameM prasiddha hai. kahUM vAkU dAMtula kahaiM haiM. jalajaMtu hai kukkuTa nAma jalakukkUDA vA kukkuTa nAma kuMbhAro gurjaradezameM prasiddha hai // 24 // // iti dAtyUhakukkuTau // Aho! Shrutgyanam
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakArate haMsAdikaprakaraNam / (241) kapiMjalaH kUjati dakSiNazcetpunaHpunaH syAtkRtakRtyatA ca // vAme vibhAge viphalaM prayANaM hAnirbhavettaMskaradarzanaM c||25|| lAbho bhaveddakSiNapRSThabhAge kAryANi sidhyati na vAmapRSTe / pRSThe kSatizcaurabhayaM tathA bhaveninAdena kapijalasya // 26 // AtmIyakaM nAma kapijaleti punaH punaryo'nukaroti jlpn|| sotsAhamutsAhitacittavRttiH satittiriH sAdhayatISTamartham // 27 // ayugmasaMkhyAH kathitAH parasyai kRtAravAstittirayaH samRddhyai // karoti vA vyoma nirIkSyamANe nirIkSitastittirirarthanAzam // 28 // // ttiikaa|| // kapiMjala iti // yadi dakSiNena kapijalaH punaHpunaH kUjati tadA kRtakRtyatA syAt vAme vibhAge prayANaM viphalaM bhavati hAnirbhavettaskaradarzanaM ca atrAyaM vize. SaH yo daradezakAryANi kRtvA svagahaM prati sthitastasya prathamaM vAmo vilokyate tadutaM yaH kRtvA vinivRttaH kAryANi sa dUradezakAryANi "vAmaravastaddezmani kapiMjala: kushlmaakhyaati"||25|| lAbha iti // dakSiNapRSThabhAge lAbho bhavedAmapRSThena kAryANi sidhyaMti kapiMjalasya ninAdena pRSThe kSatirbhavet tathAgre caurabhayam ||26||aamiiykmiti // AtmIyakaM nAma kapijala iti punaHpunaH jalpanyo'nukaroti sa tittiriH iSTamartha sAdhayati kIhaka sotsAhaM yathA syAttathA utsAhitacittavRttiH // 27 // ayugmeti // ayugmasaMkhyAH kRtAravAstittirayaH parasyai samRddhyai syuH ca // bhASA // ||kpijl iti // jo jemane mAUM kapijala bAraMbAra zabda kareM to kRtakRtya hoya. jo kapiMjala vAmabhAgameM hoya to gamanayAtrA niSphala hoya. hAni hoya cauradarzana hoya. jo duradezake kAryakarake apane gharameM Ayasthita hoya vAke gharameM kapiMjala vAmabhAgameM zabda kare to kuzala karai // 25 // lAbha iti // kapiMjala dakSiNapRSThabhAgameM zabda karai to lAbha hoya. aura vAmapRSThabhAgameM bole to kAryasiddhi nahIM hoya. aura pIThapIche bole to kSati hoya. taisehI agrabhAgameM bole to caurabhaya hoya // 26 // AtmIyakamiti // utsAha sahita utsAhameM cittakI vRttijAkI aiso kapiMjala apano nAma kAjala kapijala yA prakAra bAraMvAra uccAraNa karai vo tittiri iSTaarthakaM sAdhana karai // 27 // ayugmamiti // Aho! Shrutgyanam
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 242 ) vasaMtarAjazAkune - aSTamo vargaH / zabdAyamAnau yadi tulyakAlaM kapiMjalau dakSiNavAmasaMsthau // gaMturbhavetAM pathi toraNaM tatsarvArthasiddhipradamudyameSu // 29 // kRSNatittiriritIha patatrI vRttatittiririti prathito yaH // yazva pakSiSu mato'dhipamallo gauratittirisamaH zakunena // 30 // // iti kapiMjalAdayaH // khago'tra yau lAvakanAmadheyaH khagau cakora krakarAbhidhAnau // trayo'pi te tittiritulyaceSTAH puro vrajaMto bahavo'rthasiddhayai // 31|| // iti lAvakAdayaH // // TIkA // punaH vyoma nirIkSyamANaH nirIkSitaH tittiriH arthanAzaM karoti // 28 // zabdAyamAneti // yadi kapiMjalau vAmadakSiNasaMsthau tulyakAlaM zabdAyamAnau gaMturbhaveta tatpathi toraNaM syAt udyameSu sarveSu siddhipradaM bhavati // 29 // kRSNa iti // iha yaH patatrI kRSNatittiririti yaH vartate saH vRttatittiririti prathitaH yazca pakSiSumato'dhipamallo gauratittiriH ete trayo'pi zakunena samAH bhavati // 30 // // iti kapiMjalAdayaH // // khaga iti // atra yaH khagaH lAvakanAmadheyaH vartate yau khagau cakorakakarAbhidhAnau trayo'pi te tittiritulyaceSTA bhavaMti puro brajeto bahavaH arthasiddhayai syuH 31 // iti lAvakAdayaH // // bhASA // ayugmanAma UnA saMkhyA zabdakare tittirI samRddhi kareM phira AkAzameM dekhato hoya to arthanAza kare // 28 // zabdAyamAnAviti // gamanakarttA ke jo doya kAjala vAmadakSiNa donoM bhAgameM sthita hoya~ ekasaMgazabdakareM mArgameM toraNa hoya saMpUrNa udyamanameM arthasiddhi hoya // 29 // kRSNa iti // jo kAlo tittara hai vAkUMhI vRttatittiri kaheM hai. jo pakSI - meM adhipahai. mala haiM. vo gauratittiri hai ye tInoM zakunameM samahaiM // 30 // // iti kapiMjalAdayaH // // khaga iti // jo lAvakapakSI cakora kRkarapakSIkara DhoMka karaka karedu ye karake bheda haiM ye tInoM pakSI tittarakIsI inakI ceSTA hai. ye agADI gamana kareM to bahuta artha siddhikareM // 31 // // iti lAvakAdayaH // Aho! Shrutgyanam
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrate haMsAdikamakaraNam / (143) yAtI nRNAM dakSiNato'nulomaM syAdatikA pakSiSu chippikA cA|sarvArthasiddhipratipAdayitrI tadvaiparItyena punHprvesh||32|| ||iti vartikAchippike // vAmo'pasavyaH purato'tha pRSThe yuddhaM vibhedaM maraNaM zriyaM ca // gRdhraH sthitaH sankurute krameNa zabdo'pasavyo'sya vipattihetuH // 33 // // iti gRdhrH|| pradakSiNIkRtya naraM vrajaMto yAtrAsu vAmena gatAH praveze // zyenAHprazastAH prakRtasvarAste zAMtAH pradIptAdikRtasvarAstu // 34 // ||ttiikaa // yAMtIti / / nRNAmanulomaM yasya syAttathA dakSiNataH yAMtI vartikA vaTera iti pra. siddhA chippikA ca chApo iti marusthalyAMprasiddhaH yacchabdazravaNAjanAnAM rudhira prakopaH syAt sA sarvArthasiddhipratipAdayitrI praveze punaH vaiparItyena jJeyam // 32 // // iti vartikAchippike // vAma iti|gRdhrH vAme apasavye purataH pRSThe sthitaH sanyathAkramaM yuddhavibhedaM maraNaM zriyaM ca tathApasavyazabdaH vipattiheturbhavati // 33 // // iti gRdhrH|| // pradakSiNIkRtyeti // yAtrAsu naraM pradakSiNIkRtya vrajaMtaH praveze vAmena gatAH // bhASA // // yAMtIti // vartikAke nAma vaTera vA vaTaI vA vanacaTaka ina nAmanakara vanaciDI hai. aura nappikA vA chappikA yAko chApa mAravADameM nAma prasiddha hai. ye donoM anulomAhoya dakSiNamAUM gamana kareM to sarvArthasiddhi kareM. phira ye pravezameM phala karaiM haiM // 32 // // iti vartikAnappikau vA chippiko|| // vAma iti // gIdha bAyo jemano agADI pichADI ina cAroM jagaha sthita hoya to kramakarake yuddha 1 bheda 2 maraNa 3 zrI 4 ye kare aura jo gIdha jemano bole to mRtyu* deve // 33 // // iti gRdhrH|| // pradakSiNI kRtyeti // yAtrAmeM manuSyakU pradakSiNA karake gamana kareM aura praveza Aho! Shrutgyanam
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 244 ) vasaMtarAjazAkune - aSTamo vargaH / zyeno nRNAM dakSiNavAmapRSTabhAgeSu bhAgyaiH sthitimAdadhAti // tiSThanpurastAnmaraNaM karoti yuddhe jayecchatrarathadhvajasthaH // 35 // // iti zyenaH // pheTaH zubho dakSiNabhAgasaMstho vAmaH prahAraM maraNaM purastAt || karoti gacchanpurato balAnAM dhvajasthito vA vijayaM nRpANAm // 36 // // iti pheTaH // // TIkA // zyenAH prazastAH prakRtisvarAH zAMtA Asate / tu punaH vikRtasvarAH pradIptA Asate // 34 // zyena iti // zyenaH siMcANA iti loke prasiddhaH nRNAM dakSiNapRSThavAmabhAgeSu bhAgyaiH sthitimAdadhAti purastAttiSThanmRti karoti chatrarathadhvajasthaH yuddha jayaM vakti // 35 // // iti zyenaH // pheTa iti // pheTaH pakSivizeSaH sa dakSiNabhAgasaMsthaH zubhaH vAmaH apahAraM karoti purastAt maraNaM karoti balAnAM purataH gacchan dhvajasthito vA narANAM vijayaM karoti / / 36 / / iti pheTaH // // bhASA // vAmahokara gamana karai aise zikharA zubha jAnane apanI prakRtikU~ liye svara bole te to zAMtA aura vikArayuktastrara bolai te pradIptA jAnane || 34 // zyena iti // zyenanAma zikharA vA zacANA iti loke prasiddhA ye manuSyanake dakSiNapRSThavAmabhAga inameM sthita hoya to hoya to mRtyukare, aura chatra ratha dhvajApe sthita hoya: bhAgya vaDhAve. aura jo agADI sthita to yuddhameM jaya kare || 35 // iti zyenaH // // pheTa iti // pheTa jo pakSI so jemane bhAga meM sthita hoya to zubha hoya zubhakare, jo bAmabhAga meM hAya to prahAra karai, aura agADI hoya to maraNa kareM, vahanake agADI gamana karata dhvajApe baiThe jAya to manuSyako jaya karai // 36 // // iti pheTaH // Aho! Shrutgyanam
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute haMsAdikaprakaraNam / (245) saMmukhI zabalikAtha vAmikA zreyasI yadi ca bhaassNgtaa|| tadvizeSazubhadA tu sAmiSA yasya mUni patetsa bhuuptiH||37|| // iti zabalikA // alokazabdau nizi kauzikasya vAmau zubhau dakSiNato viniyau // pRSThena yAnaM vidadhAti tasya samIhitaM siddhiphalaM yiyAsoH // 38 // karoti huhuhumiti dhvani yo neSTo na duSTaH sa yato ratArthI // calasvaraHsyAtkalahAya zabdaH kIkIti zabdo gurulastu zAMtaH // 39 // ||ttiikaa||. saMmukhIti // zavalikA saMmukhI athavA vAmikA zreyasI zreyApradA bhavati yadi bhAsasaMgatA bhavati tatrasthA sAmiSA vizeSazubhadA bhavati sAM yasya mUni patetsa bhUpatirbhavati // 37 // // iti zabalikA // Aloka iti||nishi kauzikasya Alokazabdau vAmI zubhau dakSiNataH atinidyau bhavataH / asya pRSThe na yAnaM gamanaM yiyAsoH samIhitaM siddhiphalaM viddhaati| // 38 // karotIti // hu~huMhumiti dhvani yaH karoti sa neSTaH na duSTaH yataH saratArthI / asya calasvaraH kalahAya syAt / asya kIkIti zabdaH dIptaH gurula iti zabdaH zAntaH // 39 // ||bhaassaa|| // saMmukhIti // zabalikA saMmukhI hoya athavA vAmabhAgameM hoya to zreyakI karabevAlI hoya. aura jo bhAsapakSI sahita mAMsasahita hoya to vizeSa zubhadeve. vo zabalikA jAke -mastakapai AyabaiThe vo rAjA hoya // 37 // // iti shvlikaa|| // Aloka iti // rAtrimeM dhUvUko bAyozabda aura Alokana ye donoM zubha haiM. aura jemane mAUM ye donoM ati azubha haiM aura pIThapIche gamana kare to vA gamanakartA puruSakU bAMchita siddhi phalaka debevAro hai // 38 // karotIti // jo huI yA prakAra dhvanikarai to neSThajAnano vo saMbhogako arthI hoya to duSTa nahIM jAnano. bolato huyo cale to kalahake arthahai, aura kIkI aiso zabda boleM to dIpta aura gurula ye zabdabole to zAMta hai // 39 // Aho ! Shrutgyanam
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ (246) vasaMtarAjazAkune-aSTamo vrgH| rAtrau gRhasyopari bhASamANo duHkhAya ghUkaH sutamRtyave ca // gRhasya nAzAya ca saptarAtrAnAzAya rAjJo dviguNAnubaMdhI // // 40 // tryahaM gRhadvAri rudanalUko haraMti caurA draviNAnyavazyam // tasminpradeze nizi mAMsayuktastadoSanAzAya baliH pradeyaH // 41 // pRSThe puro vA pathikasya zabdaM kuvansadA sUcayati praNAzam // vizeSato vAyasavairizabdo duSTaH pradiSTo'hani sarvadikSu // 42 // // ityuluukH|| // ttiikaa|| rAtrAviti // gRhasyopari rAtrau bhASamANaH ghUkaH duHkhAya sutamRtyave ca bhavati saptarAtraM gRhasya nAzAya bhavati / dviguNAnubaMdhI caturdazadinAni yAvadgahopari jalpana rAjJo nAzAya syAt // 40 // vyahamiti // vyahaM dinatrayaM gRhadvAri dhUke rudan syAttadA caurA draviNAnyavazyaM harati / nizi tasminpradeze tadoSanAzAya mAMsayuktaH baliH pradeyaH // 41 // pRSThe iti / pathikasya pRSThe'thavA puraH zabdaM kurvannu lUkaH sadA praNAzaM sUcayati tathA vizeSataH vAyasavairizabdaH sarvadikSu ahani duSTaH pradiSTaH // 42 // // ityulUkaMH // // bhaassaa|| ||raatraaviti // varake Upara ratrimeM bole to duHkhake artha hai, aura sutake mRtyuke artha hai, aura jo sAtarAtriparyaMta gharake Upara bole to gharake nAzake artha jAnano. aura jo cauthI rAtri tAI bole to rAjAke nAzake artha hai // 40 // // vyahamiti // tIna. dinatAI gharake dvArapai ghughU zabda karai to caura avazya dravya haraNa kareM, yAte jahAM baiThake bole vAI sthAnameM vAke doSa dUra hoyabeke liye mAMsa sahita balidAna deno yogya hai // 41 // // pRSTheiti // mArgameM gamanakartAke agADI vA pichADI zabda karata ghUdhU nAzakU sUcanA kare. aura vizeSakarake dinameM to cAroM dizAnameM duSTaphalakU devai hai // 42 // // ityulUkaH // Ayo Shrutgyanam
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrate haMsAdika prakaraNam / (247) avAmagobhrAtRvinAzanAya vAmAgrato dhAnyadhanasya lbdhyai|| pRSThe prayAto bhavati prayAtuprabhUtabhItyai niyataM kpotH||43|| zastAni saMjJAravavIkSaNAni kacitkadAcina kapotakasya / karotyasau mUni yasya viSTAM tamAzu nirNAzayate manuSyam // 44 // paryakayAnAsanasaMniviSTo gRhe praviSTaH kurute kpotH|| duHkhaM tribhedo'pi vipAMDuraH syAdardhena citro divasena dhuumrH||45|| // iti kpotH|| vAmA zubhAvama'ni puSpabhUSI zubho bhavetpoTiyako'pi vaamH|| paryadikA syAttu zubhApasavyA sarve shubhaavytyytHprveshe||46|| // TIkA // avAma iti // kapa ra holAkhyaH avAmaH bhAtRvinAzAya syAt / vAmAgrato dhAnya dhanasya labdhyai syAt / punaH pRSThe prayAtaH mahatyai pracurabhItyai prayAturbhavati // 43 / / shstaaniiti||kpotsy saMjJAravavIkSaNAni kacit kadAcina zastAni yasya mUrti viSThAm asau karoti tamAzu zIghraM manuSyaM nirNAzayate // 44 // paryaketi // paryakayAnAsanasanniviSTa iti paryakaH palyaMkaH yAnamazvAdi AsanaM pratItaM tatra sanniviSTaH sthitaH gRhapraviSTazca tribhedo'pi duHkhadaH syaadityrthH||45|| - iti kapotaH // vAmeti // vartmani puSpabhUSI vAmA zubhA bhavatItyarthaH iti puSpabhUSIparyadike ||bhaassaa // // avAmaga iti // kapotake nAma holA piMDukiyA pArAvata ye haiM so kapota jemane bhAgameM hoya to bhrAtRko vinAza karai. aura vAmabhAgameM vA agrabhAgameM hoya to dhAnya dhanakI prApti karai. phira pIThabhAgameM hoya to mahAn bhIti karai // 43 // zastAnIti // kapotakI ceSTA zabda dekhano aika devI kadAcit bhI zubha nahIM hai. aura jAke mastakape bITa kare tAkU zIghra hI nAza karai hai|| 44 // // paryaketi // paryaMka nAma palakA yAna nAma azvAdika aura Asana inameM jo kapota sthita hoya aura gharameM praveza kare to duHkhako devai hai // 45 // // iti kapotaH // // vAmeti // mArgameM puSpabhUSIvAmA hoya to zubha deve. poTiyakabhI vAmazubhahai. Aho! Shrutgyanam
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ (248) vasaMtarAjazAkune-aSTamo vrgH| // iti pusspbhuussyaadyH|| vAmaH zriyaM yacchati pRSThatazca pArAvato dakSiNato'tibhItyai // zastauralAkarNiyakau ca vAmausavalgulA carmacaTau pryaann||47|| // iti paaraavtaadyH|| vAme'tha pRSThe phalamAdadhAti yuddhaM puro dakSiNatazca hAnim // govatsako darzananisvanAbhyAM krUrasvarosau klikRtsdaiv||48|| // ttiikaa|| dezAMtaraprasiddha puSpabhUSI kRSNavarNA sUkSmabiMduyuktA laghucaTikA paryadikA kokilasadRzA anyatra DAMpula iti kutracidbhujaMga iti // 46 // iti puSpabhUSIparyadike / // vAma iti // pArAvataH pArevo iti loke prasiddhaH vAmaH pRSThatazca zriyaM yacchati dakSiNataH atibhItyai bhavati tathA ralAkarNiyako savalgulAcarmacaTau prayANe zastau zobhanau staH tatra ralAkarNiyako paradezaprasiddhau valgulikA bAgali iti loke prasiddhA carmavaTaH kanura iti prasiddhaH // 47 // iti pArAvatAdayaH ||vaame iti|| govatsakaH vAme ca pRSThe phalamAdadhAti phalaM karotItyarthaH puraH // bhaassaa|| aura paryadikA jemanI hoya to zubha hai. aura pravezameM saMpUrNa viparIta karake zubha hai. aura puSpa bhUSI nAma laghucaTikA kRSNavarNA choTe choTe bUMda karake yuktahoya hai. aura paryadikA kokilakI tulya hoyahai. kahUM vAkU DAMpula nAma kahaihaiM. koI bhujaMga kaheMhaiM // 46 // ||iti pusspbhuussiiprydike| ||vaam iti // pArAvata nAma pAreba kabUtara iti prasiddhaM pArAvata vAmabhAgameM aura pichADI hoya to strI deve aura jemane bhAgameM hoya to ati bhIti karai. aura ralA kArNayaka ye donoM vAmabhAgameM zubhahaiM. aura valgulA yAkUbAgulabhI kahai haiM. aura carmacaTa ye calatI pota prayANa samayameM zubha haiM // 47 // // iti pArAvatAdayaH // // vAmeiti // gauko bachaDA bAyo vA pIThapIche dIkhai yA zabda karai to zubhaphala kareM aura agADI hoya to yuddha karAvai. aura jemanemAUM hoya to hAni karai. jo krUrazabda kareM Aho! Shrutgyanam
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute haMsAdikaprakaraNam / // iti govatsakaH // laGkA bhavatyuccaravA prayAtuH puraH sthitA vAMchita sAdhayitrI // yAtrA pravezAdiSu ca prazastAH zyAmA yathA dakSiNavAmageyam // 49 // deva nIlazvaTakaH pradiSTaH zubhAya kAlazcalakopi tadvat // vAmo'thavA dakSiNato ninAdaH zreyaH pradaH syAtkila kokilAyAH // 50 // // iti laTvAdayaH // kapekSuko'bhISTaphalAya vAme pRSThe zubho dakSiNatazca zastaH // zrIkarNazabdaH pathi dakSiNena kSemAya vAmo'rthavinAzanAya // 51 // // TIkA // yuddhaM dakSiNatazva hAniM karoti asau darzananisvanAbhyAM krUrasvaraH sadaiva kalikadbhavati // 48 // ( 249 ) // iti govatsaH // // laTTeti // prayAtuH puraH sthitA laTA uccaravA vAMchita sAdhayitrI bhavati yathA - zyAmA yAtrApravezAdiSu dakSiNavAmagA prazastA tatheyamapi // 49 // laGketi // la 'Teva nIlazvaTakaH pradiSTaH kathitaH munibhiriti zeSaH kAlazcaTakopi tadvacchubhAya 'bhavati tathA kokilAyAH ninAdaH vAmaH athavA dakSiNataH zreyaHpradaH syAt // 50 // // iti laGkAdayaH // // kapekSuka iti // vAmaH kapekSukaH pakSivizeSaH abhISTaphalAya syAt paSThe zubhaH // bhASA // - to sadA kalaha karabevAro hoya // 48 // // iti govatsakaH // || ladveti || uTA gamanakarttA puruSake agADI sthita hoya UMco zabda kare to vAMchita arthakUM * sAdhana karai. jaise zyAmA yAtrA pravezAdikameM jemanI bAI prasiddha hai taisehI ye prasiddha hai // 49 // laTTeti // muninane laTThAko nIlacaTaka nAma kahyohai. aura kAlAcaTakabhI tAkI sI nAI zubha kare hai. aura kokilAko zabda bAMyo hoya athavA jemano hoya to kalyANako hI karanevA jAnaneo // 50 // // iti laGkAdayaH // // kapekSuka iti // kapekSukapakSI bAMyo hoya to abhISTa phala kare. pIThapIche hoya to Aho! Shrutgyanam
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ (250) vasaMtarAjazAkune-aSTamo vrgH| // iti kapekSuzrIkau~ // dakSiNena zubhadaH pathi pheMco vAsitena khalu tasya vishessH| dakSiNodahiyakastvanukUlaHzeSadikSu kathitaH prtikuulH||52|| // iti pheMcadahiyakau // avAmabhAge pathikasya zastau cAlokazabdau kila kukuttsy| bhItopizabdaMkukukUitImamasau vimuMcana bhvtybhiissttH||53|| // TIkA // dakSiNatazca zastaH syAt tathA zrIkarNasya zabdaH pathi dakSiNena kSemAya syAt vAmaH . zabdaH arthavinAzAya syAt atra zrIkarNaH vanacaTaka ityanye // 51 // // iti kapekSuzrIkarNau // // dakSiNeti // pheMca: bulabula iti loke prasiddhaH pathi dakSiNena zubhadaH syAt vAsitena tasya zubhasya vizeSaH syAt dahiyakaH dahiyaTa iti loke prasiddhaH dakSiNena anukUlaH syAt zeSadikSu pratikUlaH kthitH||52 // // iti pheMcadahiyakau // // avAmeti // pathikasya avAmabhAge kukuTasya Alokazabdau zastau asau.bhI. // bhaassaa|| zubha karai. aura dakSiNa hoya to azubha kare. aura taisehI zrIkarNa jo vanacaTaka tAko zabda mArgameM dakSiNa hoya to kalyANa karai, aura vAma zabda hoya to arthako vinAza karai // 11 // // iti kapekSuzrIkarNI // // dakSiNeti // pheMcako nAma bulabula ye prasiddha hai. pheMcamArgameM dakSiNamAUM hoya to zubhadeve, aura vAmameM hoya to vizeSa zubhakU karai, aura dahiyakapakSI yAkU dAhiyaTabhI kahaiM hai so ye dakSiNadizAmeM hoya to anukUla hoya. aura bAkIkI dizAnameM hoya to pratikUla hoya. // 52 // iti pheMcadahiyakau // // avAmeti // mArgIkU kakkuDAko dekhano aura zabda ye dakSiNabhAgameM zubha haiM. aura ye Aho ! Shrutgyanam
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ podakIrute haMsAdikaprakaraNam / (251) tAro gabhIraH kathito virAvo nizAvasAne nRparASTravRddhyai // yo vA sayAma prati yAmikasya pAdasya zabdastvaparo viruddhaH // 54 // // iti kukkuTaH // prApya sthiratvaM ciramantaMrikSe nAnAprakAraM madhuraM svnNtii|| AzcaryamutpAdayate yiyAsoH sA bhAratI yacchati bhUpatitvam // 55 // // iti bhaartii|| // TIkA // tepi kukukUitImaM zabdaM vimuMcanabhISTo na bhavati // 53 ||taar iti // nizAvasAne asya gabhIrastAro virAvaH nRparASTravRddhyai kathitaH yo vA sayAma prati yAmikasya zabdaH so'pi zubhaH aparo viruddhaH syAdityarthaH // 54 // ||iti kukkuttH|| ||praapyti // aMtarikSe ciraM sthiratvaM prApya nAnAprakAraM madhuraM svanaMtI yiyA. soH yA AzcaryamutpAdayate sA bhAratI bhUpatitvaMyacchati dadAti madhyadeze bhArahIti prasiddhaHgaurjare reva iti prasiddhA caTikA bhAratItyucyate // 55 // // iti bhAratI // // bhaassaa|| bhayavAn hoya. aura kukuka yA prakAra ye zabikare to abhISTa nahIM hoya // 53 // tAra iti // prAta:kAlameM kukkuDAko gaMbhIra zabda jemano hoya to rAjA deza inakI vRddhi karai. aura bAyozabda karai to bhI zubhakarai.aura jo zabdahai so viruddha kartA haiM // 54 // // iti kukkuTaH // prApyati // bhAratIko madhyadezameM bhArahI nAmakara prasiddha hai. aura gurjaradezameM reva nAma kara prasiddha hai. aura caTikAbhI nAma hai. bhAratI ciDaiyA AkAzameM bahutadera sthita hoya. karake aneka prakAra zabda karata gamanakartA puruSakU Azcarya pragaTa karai hai vo bhAratI rAjA-- pano deve // 55 // // iti bhaartii| Aho! Shrutgyanam
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 252) vasaMtarAjazAkune-navamo vrgH| prAkpArzvapRSThe zubhadaH sazabdo nirIkSyamANaH klvikpkssii|| strIrAjayogaH suratena paSTe strIlAbhamAhAparadikkame'sau // 56 // // iti kalaviMkaH // grAmeyakAraNyajalecarANAM svayaM vibhedo vayasAM virAve // nAsmAbhiruktaHsukhabodhabhAvAccASAdikAnsaMprati vrnnyaamH||17|| iti zrIvasaMtarAjaviracitAH patatriNaH // ityaSTamo vrgHsmaaptH||8|| svarNacUDa maNikaMThavizokaM svastikAkhyamaparAjitasaMjJam // naMdivardhanamazokamahaM tvA naumi cApa sakalAbhimatArtham // 1 // // TIkA // // prAgiti // prAkpArzvapRSThe suzabdo nirIkSyamANaH kalavikaH gahacaTakaH zubhadaH -syAt suratena strIrAjayogaH syAt striyA rAjJA cetyarthaH // 56 // graameyketi||yaameykaarnnyjlecraannaaN vayasAM virAve vibhedaH asmAbhiHna uktaH graMthavAhulyatvAtsukhabodhabhAvAccASAdikAnsaMprati varNayAmaH // 57 // // itiH klviNkH|| iti zatrujayakaramocanAdimukRtakAribhirmahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviracitAyAM. vasaMtarAjazAkunaTIkAyAM vicAritapatatrivarNanaM nAma aSTamo varga:samAptaH 8 // svarNacUDati ||.he cASa ahaM tvAM naumi kimarthaM sakalAbhimatArthamiti sakalaM ||bhaassaa // prAgiti // kalavika nAma gRhacaTakako hai. ye puruSasaMjJaka ciDAko nAma hai. kalaviMka agADI aura pasavADenameM aura pIThapIche zabda kara to dekhai to zubha kare. aura ciDiyAsUsaMbhoga karato hoya to strIkarake aura rAjA karake yoga karAve // 56 // // iti klvikH|| grAmeyaketi // grAmake vanake bahuta pakSInake bheda zabda haiM. yAte hamane kahe nahIM haiM. aba sukhapUrvaka bodha jinake aise cApaka Adile pakSI tinameM varNana karai haiM // 57 // // iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharaviracitAryA vasaMtarAjabhASATIkAryA vicAritapatatrivarNanaM nAma aSTamo vargaH samAptaH // 8 // svarNacUDeti // he cASa saMpUrNa vAMchAke liye svarNakI cUDa jAmeM aisI mANa jAke kaMThameM Aho! Shrutgyanam
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakSivicAraprakaraNam / (253) * dRSTvAanena mantreNa vidhAya samyakpUjopahAraiH puruSo yiyaasuH|| amatraNAbhyarcayedudyatakAryasiddhiM jJAtuM vizeSAdvihageSu cASam // / 52 // 7 // pradakSiNaM svastikamadhyagatyA gRhItabhakSyo vidadhAti cApaH // // abhISTalAbhAya yadA tadAsya sarvatra zastaM rutamIkSaNaM ca // 33 // // cApaM vrajaMtaM yadi dakSiNena kAko jayetpAMthaparAjayaH syAt / / / / cASo'tha kAkaM jayati pradiSTastadAdhvagAnAM vijayo videze / samA 4 // gAmA ttiikaa|| yadabhimataM tadarthamityarthaH kIdRza tvA sva cUDamANikaMThavizokamiti svarNasya cUDA yasya sa tathA mAMNaH kaTha yasya sa tathA sAMgataH zoko yasmAtsa tathA pshcaatkrmdhaaryH| svasti kAkhyamiti svastika iti / vidadhyAkhyA yasya sa tathA aparAjitasaMjJamaparAjitA saMjJA yasya saH taM naMdivardhanaM nandi sAt irAnaMdastena vardhate yaH sa tathA azokamiti zokavarjitam // 1 // aneneti // "janakaH yiyAsuH puruSaH udyatakAryasiddhiM jJAtuM vizeSAdvihageSu cApam abhyacayat kA mataduSvana pUrvoktena maMtreNa samyak stutiM vidhAya pUjopahArairiti pUjA caMdanAdiH upahArApota balistairityarthaH // 2 // pradakSiNamiti // yadi cASaH svastikamadhyagatyA gRhAta pikSyaH sanpradakSiNaM vidadhAti tadA'bhISTalA. bhAya syAt / etasya sarvatra rutamAtAmaNi ca zastam // 3 // cASamiti // yadi dakSiNana cASaM vrajataM kAko jayat tada dvitI pAMthaparAjayaH syAt yadi cASaH kAkaM jayati tadA ||bhaassaa // aura zokakara rahita aparAjitajanakU jAkI saMjJA AnaMdakarake baDha rahyo aise jo tuma tAya namaskAra karUM hUM. cASa nAma na. i'lakaMThako hai. // 1 // aneneti // gamanakartA puruSa kAryakI siddhi jAnabekU vizeSakara pakSInameM jAke zreSTha cASa tAya pUrva mantrakara stuti karake phira candanAdika upahAra balikarake pUjana kare na karai // 2 // pradakSiNamiti // jo cASa svastikagati karake bhakSya padArtha grahaNa kare huye // ' pradakSiNA karai to abhISTaphalako lAbha karai. yAko zabda aura dekhano sarva dizAnameM zubhakare. bhArI hai // 3 // cAmiti // jo dakSiNamAUM cASa gamana karato hoya vAkU kAka jItale to|| pAMtha puruSakaM bhI parAjaya. karai aura jo cASa kAkavaM jItale Aho! Shrutgyanam
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ (254) vasaMtarAjazAkune-dazamo vargaH / araNyamadhye vrajataH purastAdyo rauti cASaH klhaavho'sau||6|| keMkeM tu dIpto ninado'sya zAMtaH keke itIhakkuzalAya vaamH| 9 // iti vasaMtarAjazAkune vicArito'parAjito navamo varga: // atha khNjnH|| zikhodgamena // tvaM yogayukto muniputrakastvamadRzyatAmrazciryamayo namaste // 1 // vilokyase prAvRSi nirgatAyAM tvaM khaM . // TIkA ||arnnymdhye vrajataH puMsaH purastAt ''dhvagAnAM videze vijayaH prdissttH||4|| araNsya keMkeM iti ninAdaH sadA dIpto bhavati / yazcASaH rauti asau kalahAvaho bhvti| avAmaH kuzalAya bhavati // 5 // itIti // asya zAMtaH keke iti IdRk ninAdayuktaH anyAni vizeSaNAni pUrvavat // vasaMtarAjazAkune parAjito vicAritaH ArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviraci iti zrIzatrujayakaramocanAdimuktakako nAma navamo vargaH // 9 // tAyAM vasaMtarAjaTIkAyAmaparAjitasaMjJakAsi / kIdRk yogayuktaH tvaM zikhodgamena ___ tvamiti // he khaMjana tvaM muniputrakaH OMokyasezikhAhagAzcaryamayaH ataste tubhyaM adRzyatAmeSi / prAvRSi nirgatAyAM tvaM vilabhima // bhASA titriyati // banake madhyameM gamana kare jA to mArgIpuruSakU videzameM vijaya kahano // 4 // akamako keMkeM yA prakAra jo zabda hoya puruSake agADI jo rudana kare to kalahakaM prApta kare. aura ya ta jAnano. yaha zAMtasvara vAmabhAgameM to dIptasvara jAnano. aura keke yA prakAra jo svara kare so zAliko hoya to kuzalake artha jAnano // 5 // // vasaMtarAjabhASATIkAryA iti zrIjaTAzaMkaraputrajyotirvicchrIdharaviracitAyA aparAjitasaMjJiko nAma navamo vargaH // 9 // zabda va // atha khNjnH|| yukta ho. aura zikhA tumhAre tvamiti // he khaMjana ! tuma muniputra ho aura yogakarake jaba nikasa jAya hai taba pragaTa hoya hai. taba tuma adRzya hoya jAo ho. aura varSARcAvaMjanake nAma khajarATa tuma Azcaryamaya dIkho ho. yAte tumhAre artha namaskAra ho.|| "ruSasa Aho ! Shrutgyanam
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaMjanaprakaraNam / .(255) dRSTvodite'gastyamunau sudeze suceSTitaM khaMjanakaM vidadhyAt // maMtreNa pUjAM zirasA praNAmaM tatsUcitasyeSTaphalasya siddhya // 2 // kuceSTito yaH kuvapuH kudeze nirIkSyate khaMjanakaH kadAcit // dRSTvA vizeSAtparitoSayettaM ghAtAya tatmacitadukRtasya // 3 // mAMsaM na bhuMjIta zayIta bhUmau striyaM na yena dinAni sapta // snAyAjapetsaMjuhuyAdvidhAya paiSTaM pumAnadyAdiyecca // 4 // samaMtabhadrastadanu prabhadrastatonubhadrAMbarabAlaphalaH eSAM caturNAmapi khaMjanAnAmAcakSmahe saMprati zikhodgameneti ||ttiikaa // zikhodgamenAhara nakaH tasya zrita // agastyamunau udite sati sudeze suceSTitaM khaMjanakaM dRSTvA mazvAnAM ca zvedadhyAt / yataH tatpUjAM vidadhyAt / zirasA praNAmaM ca / yataH bareSviti prAracitasyeSTaphalasya vRddhyai syAt // 2 // kuceSTita iti // yaH bhAMDa iti dadhyA kudeze nirIkSitaH khaMjanakaH kadAcitsyAt tadA taM dRSTrA libhamAviti / kimartha tatsUcitaduSkRtasya ghAtAya // 3 // mAMsa. suvarNa pratItaM rAjA bhuJjIta bhUmau zayIta saptadinAni yAvastriyaM na seveta / sacchAyadyAMkurapuSa saMjuhuyAtpaiSTaM piSTamayaM khaMjanakaM vidhAya, pumAnarcayet manoharAH aMkarapuSte // eSAM caturNAmapi khaMjanAnAM saMprati lakSaNAni ca AdIti // nadIprabhRtiMtabhadraH tadanu dvitIyaH prabhadraH tatastRtIyacaturthI anubhadrAMbara // bhaassaa|| he ye jAnano // 9 // jo gharake samIpavana / hai // 1 // dRSTveti // agastyamuniko udaya hoya taba suMdaradezameM aura dahI, dUdha, gha ya aise khaMjanakuM dekhakara maMtrapUrvaka pUjA karai phira mastaka namAyakarake pUjana kartAkU iSTaphalakI vRddhike artha hai // 2 // kuceSTita iti // // camara, paMkhA athaH pUjana tya dakhi jo zikhA to hoya kutsita jAko aMga hoya niMdita dezameM dekhato hoya to aise khaM IN vizeSakara prasanna karai kyoMki aiseke dekhe sUM azubha phala hoya. tAkI nivRso vajana leya pUjanakara 'liye pUjanakara prasanna kare // 3 // mAMsamiti mAMsa bhojana na kare. pRthvImeM zayana kareM. sAtadinaparyaMta strIsevana na kare. nityaprati snAna karai. japakarai, havana kare. puruSa cUnako khaMjana banAyake phira vAko pUjana karai // 4 // samaMtabhadra iti // samaMtabhadra 1 prabhadra 2 Aho! Shrutgyanam
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ nibharti sa samaMta ( 256) / vasaMtarAjazAkune-dazamo vrgH| yaH kaMdharorazarasA samaMtAdvibharti kArya sa samaMtabhadraH // kRSNena yuktaH zirasorasA ca bhavetprabhadraH sitkNtthpRssttH||6|| kaMThorasI yasya tu khaMjanasya kRSNe bhavetAM sa mto'nubhdrH|| kRSNA bhavetkaMThagataiva rekhA yasya tvasau caaNbrbhdrnaamaa||7|| madhyAdamISAMzubhakAryasiddhayai yo yo bhavetpUrvataraHsa mukhyanIya AkAzabhadro galamAtrakRSNaH sitAnanaH kAryavinA : // 8 // syAyo haridrArasasaMnikAzo gomUtranAmAmaM zaMsati khaMjarITaH // nirIkSitaH prAgdivase prabhUtaM rogo yAvadabdam // 9 // // TIkA / / bhadasaMjJau // 5 // ya iti // yaH kaMdharoraH zirasA samaMtAtkAya na sitakaMThapaSTa .. bhadraH syAt / zirasorasA ca kRSNena yuktaH sa prabhadraH bhavet / kInasya kaMThoramI iti sitaM kaMThapRSThaM yasya sa tathA // 6 // kaMThorasIti // yasya khaMjsau aMbarabhadranAkRSNebhavetAM saH anubhadro mataH yasya kaMThagataiva rekhA kRSNA bhavet yaH pUrvatarAbhamA bhavati // 7 // madhyAditi // zubhakAryasiddhyai amISAM madhAnanaHsa kAryavetsa sa mukhyaH / ya etadyatiriktaH AkAzabhadaH malamAtrakRSNa panAmA khaMjarITaH vinAzanAya syaat||8||syaady iti|yH haridArasasaMnikAzaH dRzaM prabhUtama9 syAt saHprAka prathamaM divase nirIkSitaH yAvadabdaMduHkhodgamaMzaMsara . . ||bhaassaa // // ya iti // anubhadra 3 aMbarabhadra 4 khaMjananake ye cAra prakArake lakSaNa kahe hai " aura jo mastaka jo kaMdhA vakSaHsthala mastaka inameM zyAmavarNa dhAraNa karai vo samaMtabhad saMjJaprabhadra nAma khaMaura vakSaHsthala inameM zyAmavarNa hoya pITha aura kaMThapai jAke zveta hoya nAma hoya vo anajana hai // 6 // kaMThorasIti // jA khajanake kaMTha aura vakSaHsthalapai jAnanI // 7 // bhadra saMjJaka jAnano. aura jAke kaMThameM zyAmarekhA hoya vAkI aMbarabhadra saMjJA vo vo mukhya madhyAditi // zubhakAryakI siddhike artha inake madhyameM jo jo pUrva hoya ko so jAnano, jAke zyAmatA kaMThameM hoya vo AkAzabhadra jAnano aura shvetmukhdde.....| kAryake vinAzake artha jAnano // 8 // syAdya iti / jo haladIke rasakI samAna hoya ke gomatranAma khaMjarITaM jAnano vo prathamadivasameM dIkhai to varSatAMI bahuta duHkhake pragaTakUkahai. Aho! Shrutgyanam
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaMjanaprakaraNam / ( 257) zikhodgamenAtha adRzyatAM gato yo'dRSTapUrvaH punareva yadine // eteSu sadyaH sa khago yadA bhavedRggocaraH khaMjanakaH sthaleSu // 10 // gajAzvazAlopavanAMtareSu prAsAdahAgrasitAMbareSu // dadhyAdibhAMDe'pyupalitabhUmau suvarNarAjAMtikacAmareSu // 11 // sacchAyadyAMkurapuSpapatraphalAvanameSu zubhadrumeSu // yenopaviSTaH prathame'hni dRSTastasya zriyaM khaMjanako ddaati||12|| nadyAdinIrAMbujagopurISaM gopRSThadUrvAnRpamaMdireSu // aDAlajaMbAlaphalapravAlakSIradrumopaskRtatoraNeSu // 13 // // TIkA // zikhodgameneti // yena eteSu sthaleSu khaMjanakaH prathamehi dRSTaH avalokitaH yaH zikhodgamenAdRzyatAM prAptaH punaH yasminneva dine dRggocarI bhavati adRSTapUrvaH sa khaMjanakaH tasya zriyaM dadAti // 10 // teSu keSvityapekSAyAmAha gajAzveti // gajAnAmazvAnAM ca zAlA bandhanasthAnamupavanaM gRhasamIpavarti vanaM teSu prAsAdahAgrasitAMbareSviti prAsAdaH devabhUpAnAM gRhaM hAgraM saudha,gaM sitAMbaraM zvetavastraM teSu dadhyAdi / bhAMDa iti dadhyAdinA bhRtaM bhAMDaM bhAjanam / AdizabdAddhRtAdInAM parigrahaH / upaliptabhUmAviti upaliptA chagaNAdinA yA bhUmistasyAM suvarNarAjAMtikacAmarogviti suvarNa pratItaM rAjAMtikaM rAjJaH samIpaMcAmaraM bAlavyajanaM teSu // 11 // scchaayti|| sacchAyadyAMkurapuSpapatraphalAvanamraSviti chAyayA saha vartamAnAH sacchAyAH hRdyAH manoharAH aMkurapuSpapatraphalairavanamrAH zubhadrumAH sahakAraprabhRtayaH teSu // 12 // nadyAdIti // nadIprabhRti yatsthalaM nIraM pAnIyamambujeM kamalaM gopurISa chagaNaM gopRSThaMpratItaM // bhaassaa|| he ye jAnano // 9 // zikhodgameneti // hAthI, ghoDA inake baMdhanake sthAna aura upavana jo gharake samIpavana, devamaMdira, rAjamahala inake Upara zikharapai jo dhvajAdikako zvetavastra aura dahI, dUdha, ghatAdikanakara, bhare pAtrAdika aura govarakara lipI pRthvI aura suvarNakI daMDIke camara, paMkhA athavA rAjAke samIpa camara, paMkhA inasthalanameM sthita khaMjana prathama divasameM dIkha jo zikhA pragaTa huyepai adRzya hoya phira jA dinA netranasU dakhaii vAko nAma adRSTapUrva khaMjana hai so vo jA puruSakU dakhai tA puruSakU zrI deve / / 10 / / . 11 // sacchAyeti / / chAyAsahita sundara hoya, puSpaphala aMkurapatra inakarake namra hoya, zubha hoya, aise vRkSanapai baiTho hoya prathamadibasameM dakhai to vo khaMjana tA puruSakaM zrIdeve // 12 // nadyAdIti // nadIka Aho! Shrutgyanam
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 258 ) vasaMtarAjazAkune - dazamo vargaH / eteSu cAdye'hani khaMjarITo dRSTo'tidRSTaH sahasopaviSTaH // bhojyAnnapAnapriyago'zvavastralAbhAya rogopazamAya ceSTaH // // 14 // turaMgamAtaMga mahorageSu sarojagocchatravRSeSu yena // pUrve ca dRSTo'hani khaMjarITo niHsaMzayaM tasya bhavennRpatyam // 15 // dhAnyArthalabdhyai mahiSIdhvajAdau syAdgomaye gorasalAbhamAha || vastrasya lAbhAya ca zAdvalAdau lAbhAya gehasya ca nAvi dRSTaH // 16 // // TIkA // dUrvA dUva iti prasiddhA nRpamaMdiraM rAjJaH saudhaM teSu aTTAlagRhopari gRha jaMbAlaH phalaM prasiddhaM pravAlaM kisalayaM kSIradrumaH kSIravRkSaH vaTAdiH upaskRtatoraNaM navInaM yattoraNaM teSu // 13 // eteSviti // Adye'hani eteSu sthaleSu sahasopaviSTa iti akasmAdAgatyopaviSTaH atihRSTaH pramodavAn khaMjarITa iSTaH sanbhojyAnnapAnapriyago'zvavastralAbhAya rogopazamAya ca budhairiSTaM vAMchitam // 14 // turaMga iti // turaMga: azvaH mAtaMgo gajaH mahoragaH sarpaH teSu sarojagocchatravRSeSviti sarojaM kamalaM gauH pratItA chatramAtapatraM vRSaH dhavalaH teSu yena eteSu sthaleSu pUrvatrA'hani khaMjarITo dRSTaH tasya niHsaMzayaM nRpatvaM bhavet // 15 // dhAnyArtha iti // mahiSIdhvajAdau sthitaH khaMjarITaH dhAnyArtha labdhyai syAt gomaye sthitaH gorasalAbhahetuH syAt sa eva zAilAdau sthitaH vastrasya lAbhAya syAt nAvi dRSTaH gehasya lAbhAya // bhASA // gharake Upara, Adile sthAna hoya, jala hoya, kamala, govara, gaukI pITha dUrvA rAjAke mahala, aTAlI, kIcaphalakUM phala, dUdhake vRkSa, vaDakUM Adile tinameM aura navIna toraNapai // 13 // eteSviti // prathama divasameM ina sthalanameM sahaja baiThajAya vA akasmAt Ayakarake baiTha jAya atiprasanna aiso khaMjarITa bhojyAnnapAna, apano pyArogI, azvavastra, inako lAbhAdi karai. aura rogakI zAMti karai // 14 // turaMga iti // jA puruSakUM ghoDA, hAthI, sarpa, kamala, go, chatra, vRSa inapai baiTho huyo pUrvadina meM khaMjarITa dIkhe to tA puruSakUM niH saMdeha rAjApano hoya // 15 // dhAnyArtha iti // bhaiMsa aura dhvajAdikanape khaMjarITa baiTho hoya to dhAnya arthakI prApti hoya. aura gobarapai sthita hoya to gorasakI prApti kare. jo harI ghAsAdika Aho! Shrutgyanam
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaMjanaprakaraNam / ( 259 ) saMdarzite'nyena ca khaMjarITe syAdanyanAryA saha saMgamAya // vivAdalAbho halakhAtabhUmau dhAnyasya rAzAvapi dhAnyalAbhaH // 17 // bhavetprabhAte priyasaMgamAya syAdvaMdhusaMgAya tathAMtarikSe // bhUmau dhanAyAvatarannabhaHstaH khAdanpibankhAdanapAnalabdhyai // 18 // evaM prakAreSu manorameSu sthAnAMtareviSTaphalAMtarANi // icchAnurUpANi dadAtyavazyaM pUrvatra dRSTo'hani khaMjarITaH // 19 // vallIdRSatkaMTa kizuSka vRkSa dagdhAsthizUlAmRtabhAjaneSu // zUnyAlaye lomasa gehakoNe se palAze sikatAsu yUpe // 20 // // TIkA // syAt // 16 // saMdarzita iti // anyena saMdarzite khaMjarITe anyanAryA saha saMgalAbhaH syAt halakhAtabhUmau dRSTe vivAdalAbhaH syAt dhAnyasya rAzAvapi dRSTe dhAnyalAbhaH syAt // 17 // bhavediti // prabhAte dRSTaH priyadarzanAya bhavet tathAMtarikSe gAya bhavet bhUmau dRSTaH dhanAya syAt nabhastaH avatarankhAdanbhojanapAnalabdhyai syAt // 18 // evamiti // evaMprakAreSu manorameSu sthAnAMtareSu pUrvatra ahAne dRSTaH khaMjarITaH icchAnurUpANi phalAMtarANi avazyaM dadAti // 19 // vallIti // vallI vratatiH dRSatprastaraH kaMTakI kaMTakAkulaH zuSkaH evaMvidho vRkSaH dagdhaM jvalitaM yadasthi zUlA pratItA mRtaM kalevaraM bhAjanaM madyaprabhRtInAmiti zeSaH pazcAdvaMdvaH teSu tathA bhASA / / napai sthita hoya to vastrako lAbha karai jo nAvameM dIkhe to gharako lAbha kare // 16 // saMdazita iti // jo khaMjarITa aura karake sahita dIkhe vA aurane apanI dRSTiyU~ dikhAyo hoya to anya strI karake saMgako lAbha hoya. halakarake khodI huI pRthvImeM dIkhe to vivAdako lAbha kareM. dhAnyakI rAzipe dIkhai to dhAnyako lAbha karai // 17 // bhavediti // khaMjana prabhAtasamaya meM dIkhe to apane pyAreko darzana karAve. jo aMtarikSa meM dIkhe to baMdhuko samAgama karAtre. aura jo bhUmimeM dIkhe to dhanako lAbha karAve. aura jo AkAzasUM uttara to cA khAto vA jalAdika pAna karato vA bhojana karato dIkhe to prAptike artha jAnano // 18 // // evamiti // yA prakArake manorama aura sthAnameM prathamadivasameM dIkhe to apanI icchAke yogya phaLAMtara avazya deve // 19 // vallIti // latA pASANako TUka, kAMTeko sUkho vRkSa aura Aho! Shrutgyanam
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 260 ) vasaMtarAjazAkune - dazamo vargaH / eSu pradezeSu tathApareSu yadIdRzeSupahateSu dRSTaH // kumUrticeSTaH sa tadA karoti nyakkArabhIrukkalahAdyanarthAn // 21 // // yugmam // baMdho varatrAsvazucau ca rogo gRhacchade'sya draviNasya naashH|| nirIkSyate vAnAsa dezabhaMgo nidrAbhibhUto'bhibhavo'tirogAn // 22 // // TIkA // zUnyAlaye janavajite gRhe lomasa alakeSu gehakoNe pratIte buse tuma iti lAMke prasiddhe palAze dhAnyavarjite tRNasamUhe sikatAsu rajassu yUpe yajJastaMbhe // 20 // Sviti // eSu pradezeSu tathA IdRzeSu apareSu upahateSu nindyeSu yadi kumUrticeSTa iti kutsite mUrticeSTe yasya sa tathA khaMjarITaH dRSTaH sannyakkAra bhIrukkalahAdyanarthAnsatata karoti // 21 // // yugmam // baMdha iti // varatrAsu dRSTaH bandhaH syAt azucau sthAne roga: gRhacchade gRhasthacchade tRNarUpe AcchAdane bhASAyAM chappara iti prasiddhe asya darzane draviNasya nAzaH syAt anasi zakaTe nirIkSyate tadA dezabhaMgaH syAt nidrAbhibhUte abhibhavaH parAbhavaH // bhASA // dagdha nAma jalohuyo hADa hoya, zUlI mareko deha, madirAko pAtra, manuSyanakarake rahita zUnyasthAna hoya kezanameM gharake koNanameM, dhAnyarahita tRNanako samUha hoya tAmeM, rajameM, yajJastambhameM // 20 // eSviti // ina dezana meM vA aise aise aura niMdita jagaha meM niMdita mUrticeSTA jAkI aiso khaMjana dIkhe to dhikkArI, bhaya, roga, kalaha inakUM Adile je anartha tine karai // 21 // // yugmam // // baMdha iti // vastra jo carasako rassA lAva jAkUM kaheM haiM tApai dIkhai to baMdhana kare. aura apavitra jagahameM dIkhe to roga kare. aura chapparapai dIkhai to dhanako nAza kare. aura gADIpe dIkhe to dezabhaMga karai, nidrAmeM bharo dIkhe to apano tiraskAra karAve aura ati Aho! Shrutgyanam
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaMjanaprakaraNam / ( 261 ) kharoSTrakauleyakapRSTapAte chiMdansvapakSaM vidadhAti mRtyum // pakSau vidhunvandivasasya cAMte baddho mRto vA na zubhaH kadAcit // 23 // yAdRzyavasthA zakunairamuSya zubhAzubhA syAtprathame'hnidRSTA // tasyApi tAdRzyupalakSaNIyA tadvistareNAlamihApareNa // 24 // pUrvoktametacchakunaM samastaM yAtrAdikAryeSvapi tulyamAhuH || pratyakSamAzcaryamanyadvihAya sarvo janaH pazyatu khaMjanasya // 25 // aMgArakhaNDe kila bhamibhAge tasminbhavedyatra karoti viSTAm // yatrAvanau khaMjanako vidhatte rataM bhavettatra mahAnidhAnam // 26 // // TIkA // syAt atirogAMzca karotItyarthaH / / 22 / / khareti / / kharo gardabhaH uSTaH karabhaH kauleyakaH zvA teSAM pRSThe pAtaH patanamuparigamanamiti yAvat pakSaM chiMdanmRtyuM vidadhAti divasasya cAMte pakSau vidhunvaMstaMpazyaJjanaH baddho mRto vA bhavati ataH kadAcicchubho na bhavati // 23 // yAdRzIti // amuSya zakunaiH yAdRzI zubhAzubhA vA avasthA prathame'dRSTA syAt svasyApi tAdRzI upalakSaNIyA / / 24 / / pUrvoktamiti // yAtrAdikAleSvapi etatpUrvoktaM zakunaM tulyamAhuH anyadvihAya khaMjanasya sarvo janaH pratyakSamAzcarya pazyatu / / 25 / / aMgAreti / yatrAsau viSThAM karoti tasmin kila bhUmibhAge aMgArakhaMDaM bhavet yatrAvanau khaMjanako rataM vidhatte tatra mahAni // bhASA // -roga kareM // 22 // khareti // gadhA, UMTa, zvAna inakI pIThaUpari Aya baiTho dIkhe aura apane paMkhanakU~ chedana karato hoya to mRtyu kare. aura divasake aMta meM paMkhanakUM kaMpAyamAna kare to janabaMdhana aura matyukaM prApta hoya. yAte kadAcit bhI zubha nahIM hoya // 23 // yAdRzIti // khaMjanake zakunanakarake jaisI avasthA zubha vA azubha prathama divasameM dIkhe tArku taisIhI upalakSaNA karano yogya hai // 24 // pUrvoktamiti // yAtrAdika kAryameM pUrva saba zakuna tulya kaheM haiM. so aura saba choDake khaMjanake zakuna pratyakSa AzcaryavAn dekho // 29 // aMgAreti // jahAM baiThakai vITakarai tA pRthvI meM aMgArako khaMDa hoya. aura jA pR Aho! Shrutgyanam
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ (262 ) vasaMtarAjazAkune - ekAdazovargaH / khaMjanasya parikIrtanaM zubhaM darzanaM bhavati maMgalapradam // yAtyasau yadi punaH pradakSiNaM tatkaroti pathikasya vAMchitam // 27 // vasaMtarAjazAkune sadAgamArthazobhane || samastasatyakautuke vicArito'tra khaMjanaH // // iti dazamo vargaH // 10 // yathArthalAbhaM svaraceSTitena rutAMtarabhyobhyadhikaM prabhAvam // rutaM tvidAnImubhayaprakAraM karApikAyAzca vibhAvayAmaH // 1 // gaNAdhipaM cAtha kumArasaMjJaM karApikAM kArtikanAmadheyAm // durgA tathA saumaTikAbhidhAnAM tvAM sarvahemaMtagate namAmi // 2 // // TIkA // dhAnaM bhavet // 26 // khaMjaneti // khaMjanasya parikIrtanaM zubhaM bhavati tathA darzana maMgalapradaM bhavati yadi pradakSiNamasau yAti tadA pathikasya vAMchitaM karoti // 27 // vasaMtarAjeti // vasaMtarAjazAkune vicAritotra khaMjanaH anyAni vizeSaNAni pUrvavat // zatruMjayakaramocanAdisukRtakArimaheopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviraci iti tAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM khaMjanakavarNanaM nAma dazamo vargaH // 10 // 1 yathArtheti // svaraceSTitena yathArthalAbhaM rutAMtarebhyaH adhikaprabhAvam // idAnImubhayaprakAra rutaM karApikAyAH vayaM vibhAvayAmaH manasi vicArayAmaH tatra karApi - kAlaMbapucchA upari zyAmavarNA mahari iti loke prasiddhA // 1 // gaNAdhipamiti / / // bhASA // thvImeM khaMjana saMbhoga kare tAmeM mahAn dhanako sthAna jAnano // 26 // khaMjaneti // khaMjanako nAma lenohI zubhahai. taisehI yAko darzana maMgalako debevAro hai. jo ye dakSiNabhAga meM Aya jAya to mArgacalabevArekaM vAMchita phala kare // 27 // iti zrIjaTAzaMkara putrajyotirvicchrIdharaviracitAyAM vasaMtarAjabhASATIkAyAM khaMjanavarNanaM nAma dazamo vargaH // 10 // // yathArtheti // svarakI ceSTA karake zabdanakara jadhika prabhAva hoya hai. aba hama // gaNAdhipamiti / gaNezajIkUM athavA yathArtha lAbha hoya hai, aura eka zabdate aura donoM prakArako karApikAko zabda kahe haiM // 1 // svAmikArtikajIkUM maiM namaskAra karU~hUM. kArtika Aho! Shrutgyanam
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ rApikAprakaraNam / ( 263 ) karApikAM vIkSya bahistarusthAmanena maMtreNa tdekcittH|| abhyarcya bhaktyA kusumAkSatAbhyAM pRcchedabhipretAmiha svakAryam 3 dakSiNaM kila karApikArutaM pazcimottarAnivAsinAM nRNAm // zreyase bhavati vAmataH punaH pUrvadakSiNadigaMtavAsinAm ||4|| vAmataH kila karApikA zubhA dakSiNena kurukuNcitaanghaa|| agrato bhavati sarvasiddhidA pRSThato'pi jayadA karApikA // 5 // pakSadvayasyAbhimukho gaNezaH kaMDUyanAcchaMsati naastibhaavm||bhNgN raNe vartmani caurabhItiM kasyApyavazyaM maraNaM vivAhe // 6 // // TIkA // gaNAdhipamatha kumArasaMjJaM karApikAM kArtikanAmadheyAM durgA tathA somaTikAbhidhAnAM hemaMtagate tvAM namAmi anyAni sarvANyapi etasyA abhidhAnAni // 2 // karApikAmiti // bahistarusthAM karApikAM vIkSya anena kusumAkSatAbhyAM bhaktyA - 'bhyarcya tadekacittaH sannabhipretaM svakAryaM pRcchet // 3 // dakSiNamiti // pazcimo taranivAsinAM nRNAM kara pikArutaM dakSiNaM zreyase bhavati pUrvadakSiNadigaMtavAsinAM punaH vAmataH zreyase bhavati || 4 || vAma iti // vAmataH kila karApikA zubhA bhavati tathA dakSiNena kurukuMcitA karApiketyarthaH zubhAzubhapradetyarthaH agrataH sarvasiddhidA bhavati pRSThato'pi jayadA bhavati punaH punaH tasyA grahaNaM atyAdarakhyApanArtham // 5 // pakSa iti // pakSadvayasya kaMDUyanAdabhimukho gaNezaH kRtyasya nAstibhAvaM raNe bhaMga // bhASA // nAma durgA aura karApikA somaTikA ye nAma jAke aisI jo tuma ho tA tumheM namaskAra karUM - hUM. aurabhI yAke saMpUrNa nAma haiM jAkI laMbI pUMcha hoya UparasUM zyAmavarNa jAko hoya vAkUM karApikA kahaiMhaiM. aura mallArI mahaMrI yA nAmakara prasiddha hai // 2 // karApikAmiti // bAharavRkSape baiThI hoya tA karApikAkUM dekhakara pUrva yA maMtrakUM bolakara puSpa, akSata kara bhaktipUrvaka pUjanakarake ekAgracitta hokara vAMchita jo apano kArya tAkUM pUMchai // 3 // dakSiNamiti || pazcimauttaravAsInakUM karApikAko zabda dakSiNakalyANakArI hai. aura pUrva dakSiNa digaMtavAzInakUM phira vAmakarake kalyANa kare hai || 4 || vAma iti vAmamAUM karApikA zubha hoya hai. aura dakSiNa mAUM karApikA zubhakI denevAlI hai. aura agADImAUM sarvasiddhikI devAlI hai aura pIThapIche kI vijayakI devevAlI hai. bAraMbAra yAko grahaNa ati Adarake liye hai ||5|| pakSa iti // Aho! Shrutgyanam
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 264 ) vasaMtarAjazAkune - ekAdazI vargaH / kaMDU yanAddakSiNapRSThabhAge trAyAsa hAniM maraNaM vivAhe || kaMDUyate'sau yadi vAmapakSaM vRddhirvivAhe vijayo'rthalAbhaH // 7 // kaMDUyamAne hRdayapradeze mitreNa patnyA ca samAgamaH syAt // iSTArthasiddhizva milatyabhISTo guhyasya kaMDrayanato hi patnI // 8 // kaMDUyate mUrddhani sarvalAbhaH svagotrasaMgo jaThare pradiSTaH // pradakSiNaM vA kurute kadAcidiSTAgamo hastagatA ca siddhiH||9|| agre tathA dakSiNataH prazastA karApikA syAdvijayAya paSThe // vAmA praNAzaM kurute prayANe grAmapraveze phaladA tu vAmA // 10 // // TIkA // vartmani caurabhItiM vivAhe kasyacidavazyaM maraNaM zasati || 6 || kaMDUyanAditi // dakSiNa pRSThabhAge yAtrAsu hAniM vivAhe maraNaM zaMsati yadyasau vAmapakSaM kaMDUyate tadA vicAhe vRddhiH syAt vijayaH arthalAbhazca syAt // 7 // kaMDUyamAne iti // hRdayapradeza kaMDUyamAne mitreNa patnyA ca samAgamaH syAt dRSTArthasiddhizca abhISTaH milati tathA guhyasya kaMDUnato hi patnI syAdityarthaH // 8 // kaMDUyata iti // mUrddhani kaMDUyate yaditadA sarvalAbhaH syAt jaThare kaMDUyate tena svagotrasaMgaH syAt vA kadAcitpradakSiNaM kurute tadA iSTAgamaH hastagatA ca siddhiH syAt // 9 // agre iti // agre tathA dakSiNataH karApikA prazastA syAt pRSThe vijayAya bhavati prANapraNAzaM vAmA prayANe kurute tu punaH vAmA purapraveze phaladA bhavati // 10 // // bhASA // karApikA saMmukha hoya donoM paMkhanakUM khujAya rahI hoya to kAryako nAstibhAva kaheM hai. aura raNa meM bhaMga ka hai hai. aura mArga meM caurabhIti kahe hai. aura vivAhameM kAhUko avazya maraNa ka hai. // 6 // kaDUyanAditi // aura dakSiNabhAga meM aura pRSTabhAga meM khujAnatI hoya to yAtrAmeM hAni kahai. aura vivAha meM maraNa ka hai. jo bAMI paMkhakUM khujAye to vivAha meM vRddhi hoya vijaya hoya . aura arthalAbha hoya // 7 // kaMDUyamAna iti // hRdayameM khujAve to mitrakarake aura strIkara ke samAgama hoya. aura iSTArthasiddhi hoya. aura abhISTa mile aura guhyasthAnake khujAyavesUM guNakarake patnI prApta hoya // 8 // kaMTUyata iti // mastakameM khujAve to sarva lAbha hoya aura udarameM khujAve to apane gotrako saMga karAve. aura dakSiNaaMgameM khujAve tokoI apane iSTajanako Agama aura hastameM siddhi AI aiso jAnano // 9 // agre iti // Aho! Shrutgyanam
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute dikcakraprakaraNam sUryodayaH / ( 265 ) zabdena siddhirlaghunA pradiSTA bhayaM bhavenniSThurajalpitena // kAyadyame somaTikAM vihAya satyaM kutastyaM zakunAMtareSu // 11 // vasaMtarAjazAkune vicAritA karApikA // ityekAdazo vargaH samAptaH // 11 // athocyate kAkarutaM ruMtAnAM mUrdhni sthitaM zAkunabhASitAnAm // aciMtita veditabhUrikArya pUrvAdikASTApraharakrameNa // 1 // // TIkA // zabda iti // laghunA zabdena siddhiH pradiSTA kathitA niSThurajalpitena bhayaM bhavekAyadyame somaTikAM vihAya zakunAMtareSu satyaM kutastyam // 11 // iti vasaMtarAja iti // vasaMtarAjazAkune karApikA vicAritA anyAni vizeSaNAni pUrvavat // 11 // iti zrI zatruMjayakara mocanAdisukRtakAri mahopAdhyAyazrIbhAnucandraviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM karApikAsaMjJakaH ekAdazI vargaH samAptaH // 11 // atheti // karA pikArutakathanAnaMtaraM kAkarutamucyate kathyate kIdRzaM zAkunabhApitAnAM rutAnAM mUrdhni sthitaM sarvebhyo'pyadhikamityarthaH punaH kIdRzamacintitAvedi - tabhUrikAryamiti, acintitamAveditaM bhUrikArya yena tattathA kena pUrvAdikASThAmahara krameNeti pUrvAdikAH dizaH tAsu praharAdikramaH prathamamahare kITaka phalaM dvitIyaprahare // bhASA // aMgADI aura jemaneM mAMuM karApikA zubha jAnanI aura pIThapIche vijayake artha aura vAmA prANanAza karai prayANasamaya meM phira puragrAmapravezasamaya meM vAmA zubha phalakI debevArI jAnanI // 10 // zabda iti // laghuzabda kare to siddhi kahano, kaThora zabda kareM to bhaya hoya. kAryake udyamameM yA karApikAkUM chor3akarake aura zakunameM satyatA nahIM // 11 // // iti zrI jaTAzaMkaraputra zrIdharaviracitAyAM zakunavasaMtarAjabhASATIkAyAM karApikAvarNanaM nAma ekAdazo vargaH samAptaH // 11 // atheti // karApikA ke zabdake anaMtara zakunInane kahe je zabda tinake Upara saMpUrNata adhika aura binA ciMtamana kare aura jAnohuyo bahutaso kArya tAya pUrvAdika dizAna meM prahara praharake kramakarake arthAt prathamapraharameM kaisophala dvitIya prahara meM kaisophala Aho! Shrutgyanam
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ (266) vasaMtarAjazAkune-dvAdazovargaH / ye brAhmaNakSatriyavaizyazUdrAH kAkA bhavatyaMtyajapaMcamAste // varNAkRtibhyAmRSibhASitAbhyAM sdaabhiyuktairbhilkssnniiyaaH|| // 2 // bRhatpramANo gurudIrghatuMDo dRDhasvaraH kRSNavapuH sa vipraH // piMgAkSanIlAsyavimizravarNaH syAtkSatriyo rukSaravo'tizUraH // 3 // ApANDunIlaH sitanIlacaMcurnAtyaMtarUkSoraTitaizca vaizyaH // bhasmacchavibhUrikakArazabdaH zUdraH kRshaaNgshvplaatiruukssH||4|| // TIkA // kIdRgityAdikastena // 1 // ye iti // brAhmaNakSatriyavaizyazUdrAH aMtyajapaMcamI kAkA bhavaMti te RSibhASitAbhyAM varNAkRtibhyAmabhiyuktaiH paMDitaiH abhilakSaNIyAH // 2 // bRhaditi // sa kAkaH vipraH syAt kIdRka bRhatpramANamasyati tathA saH gurudIrghatuMDa iti guru mAMsopacitaM dIrgha lambAyamAnaM tuMDaM vakraM yasya sa tathA dRDhasvara iti dRDhaH gambhIraH svaro yasya sa tathA kRSNavapuriti kRSNa vapuH zarIraM yasya sa tathA savaSAM kAkAnAM kRSNatve'pi kRSNavapuriti vishssnnmtyntkaayekhyaapn param evaMvidhaH kSatriyaH syAt kIdRk piMgAkSanIlAsyavimizravarNa iti piMge akSiNI yasya sa tathA nIlamAsyaM yasya sa tathA vimizrI kiMcicchayAmaH kiMciccheta: varNoM yasya sa tathA pazcAtkarmadhArayaH punaH kIdRk rUkSarava iti rUkSaH asnigdho rakho yasya sa tathA atizUra iti atyaMtaM zUraH ksstriytvaadityrthH||3|| ApAMDunIla iti // A ISatpAMDunIlaH sitanIlacaMcuriti sitA zvetA nIlA caMcuryasya sa tathA // bhaassaa|| yA rItakarake kAkaruta kaheM haiM // 1 // ye iti // je brAhmaNa, kSatriya. vaizya, zUdra aura pAMcameM antyaja ye pAMca prakArake RSinaneM varNa AkRtinakarake kAka kahaiMhaiM. so yogya paMDitanakara lakSaNA karanA yogya hai // 2 // bRhaditi // laMbo hoya, dehatUM bhArI hoya aura laMbI coMca Ara mukha jAko laMbo hoya aura gaMbhIra zabda jAko hoya aura atyanta zyAmavarNa jAko hoya vo kAka brAhmaNa jAnano. aura jo pIlenetra jAke nIla mukha jAko aura kachUka zyAma kachuka zvetavarNa jAko aura rUkho zabda jAko hoya atyanta zUra hoya vo kAka kSatriya jAnano // 3 // apAMDanIla iti // kaLUka zveta nIlavarNa jAko hoya aura zveta aura zyAma coMca jAkI hoya nahIM hai atyantarUkho zabda jAko vo kAka vaizya jAne Aho! Shrutgyanam
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute dikcakramakaraNam sUryodayaH / ( 267 ) virUkSasUkSmAsya tanurvizaMko yaH kandharAM dIrghatarAM vibharti || sthirAnanaH sthairyasametabuddhiH kAkatyajAtiH sa tu paMcamo' // 5 // droNAbhidhaH kRSNavapurdvijo yo grAhyaH sa kAkaH khalu mukhyavRttyA // tasmAdRte zyAmagalo nirIkSyaH zvetastu nidyodbhutadarzano'sau // 6 // vipraH sphuTaM jalpati pRchayamAno nyUnaM tataH kSatriyajAtirAha // AkhyAti vaizyastvadhivAsanena vIti zUdro balidAnalobhAt // 7 // // TIkA // nAbhyaMta iti raTitaiH zabditaiH atyaMta rUkSo yaH sa vaizyaH tathA yaH bhasmacchaviH bhUrikakArazabdaH saH zUdraH kRzAMgazcapalaH atirUkSaH // 4 // virUkSeti // virUkSaM sUkSmamAspaM tanuzca yasya sa tathA vizaMka iti zaMkArahitaH yaH kaMdharAM dIrghatarAM vibhakti sthirAnana iti sthiramAnanaM mukhaM yasya sa tathA sthairyasametabuddhiriti sthairyasametA buddhiryasya sa tathA sa tvatra paMcamaH kAkoMtyajAtirbhavati / / 5 / / droNAbhidha iti // mukhyavRttyA sa kAkaH grAhyaH yo dvijaH droNAbhidhaH kRSNavapuH tasmAdRte tadabhAve zyAmagalo nirIkSyaH zvetastu nidyaH yato'sau adbhutadarzanaH yadA jaMgati kizcidadbhutaM bhavati tadA zvetAko dRggocarI bhavati // 6 // vipra iti // vipraH pRchyamAnaH sphuTaM jalpati kSatriyajAtiH tataH nyUnamAha vaizyastu adhivAsanena // bhASA || aura jo bhasmako so varNa jAko bahuta kakAra zabda bolato hoya kRza jAko aMgA hopa capala aura atirUkho hoya vo kAka zUdra jAnano || 4 || virUkSeti // vizeSakara rUkho aura sUkSma hai mukhazarIra jAko aura zaMkA rahitahoya aura jo labIkaMdharA dhAraNakare sthira jAko mukha vA sthira jAko zabda hoya aura sthira sameta jAkI buddhi hoya vo kAka pAMcamo aMtyaja jAti jAnano // 5 // droNAbhidha iti // jo pakSI droNanAmakara zyAma vapu jAko hoya bo mukhya vRttIkarake kAkagrahaNa karano. aura tAko abhAva hoya to zyAma jAko kaMTha hoya so dekhano yogya hai. zveta to niMdita hai. jaba zveta kAka netrana dekhehai taba vAkUM adbhuta batAve hai. yAte vo zakunameM niMdita hai // 6 // vipra iti // viprasaMjJaka kAkasUM pUche to sarva yogya kahai aura kSatriyajAti kAka vAte nyUna kahe hai. aura vaizya to pUjana karesUM yathArtha kahe haiM. aura zUdrakAka balidAna ke lobhasUM kahaihai // 7 // Aho! Shrutgyanam
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 268 ) vasaMtarAja zAkune - dvAdazo vargaH / praznaM kRtaM jalpati sArvavarNa sadA samastaM vihagoMtyajAtiH // sadyastrisaptAhadazAhapakSaiH paMcApi kAkAH phaladAH krameNa // 8 // zAMte ca dIpte ca sadA vihaMgaH zubhaprado dIptaparAGmukhaH san // na kvApi raudro raTitaH prazastaH sarvatra zasto madhurasvarazca // // 9 // dIptAM sthito yaH paruSasvareNa virauti dIptAbhimukhaH sa kAryam // niSpAdya nirNAzayate nizAyAM dIptonmukhaH zAMtaravo'pi siddhayai // 10 // zAMte pradIptAbhimukho'bhidhAya zabdaM pravizyAtha punaH pradIte // yo rauti kAko madhurasvareNa kRtvA viruddhaM vidadhAti siddhim // 11 // // TIkA // AkhyAti validAnalobhAcchUdraH bravIti // 7 || praznamiti // vihagoMtyajAtiH sArvavarNa sarvasaMvaMdhipraznaM kRtaM samasta jalpati sadyastrisaptAhadazAhapakSaiH krameNa paMcApi kAkA: phaladA bhavaMti tatra vipraH sadya- statkAlaM dadAti kSatriyaH tribhirdinaiH vaizyaH saptabhirdinaiH zUdraH dazadinairaMtyajAtiH pakSeNa phalaprado bhavatItyarthaH // 8 // zAMte ceti || dIptaH parAGmukha iti dIptadizi yasya mukhaM nAstItyarthaH / zAMte ca dIpte ca sthito vihaMgaH sadA zubhado bhavati tathA raudraH raTitaH kApi na prazastaH madhurastu sarvatra zastaH // 9 // dIptAmiti // yaH dIptAM sthitaH dIptAbhimukhaH paruSasvareNa virauti sa kArya nispAdya nirNAzayate nizAyAM dIptonmukhaH zAMtaravo'pi siddhyai syAt // 10 // zAMta iti // zAMte sthitaH // bhASA // // praznamiti // aMtyajAtI pakSI sarvasaMbaMdhI prazna kiyohuyo sarva kahe haiM. triprakAka to tatkAla phala deve hai. aura kSatriya tInadinakarake phala devehai. vaizyajAti sAta dinameM phala deve hai. - aura zUdrajAtikAka dazadinameM phala deve aura atyajAti kAka pakSabhara meM phala deve hai. // 8 // zatiti // dIptadizA meM jAko mukha na hoya aura zAMta dizAmeM vA dIptadizAmeM sthita kAka sadA zubhakUM deve hai. taisehI raudra zabdayAko kadApi zubha nahIM deve aura madhurazabda sarvatra zubha karehai // 9 // dIpta iti // jo kAka dIpta dizA mAUM mukha kara dIptadizA meM sthita hoya kaThora zabda karai vo kAryakUM banAyakara phira nAza karai, aura jo rAtrimeM dIptadizAmA OM mukhakara zAMta zabda kare to siddhi kareM // 10 // zAMta iti // zAMtadi Aho! Shrutgyanam
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute dikcakraprakaraNam suuryodyH| (269), vidhAya dIptAbhimukho virAvaM tataH prazAMtAbhimukhau virauti // yo vAyaso'sau vinihatya samyak kAryANi sarvANi punaH karoti // 12 // sUryodaye pUrvadizi prazaste sthAne sthito yo madhuraM virauti // nAzaM ripozcititakAryasiddhi strIratnalAbhaM ca karoti kAkaH // 13 // dhvAMkSaH prabhAte yadi cahnibhAge virauti tiSThanramaNIyadeze // zatruH praNazyatyacirAdvizastraH prayAti yoSitsamavApyate ca // 14 // ruvanprabhAte dizi dakSiNasyAM kAkaH samAvedayate'tiduHkham // rogAtamRtyuMparuSasvareNa ramyeNa ceSTAgamayoSidAptiH // 15 // // TIkA // pradIptAbhimukhaHzabdamabhidhAya punaH pradIptaM pravizya yaH madhurasvareNa kAkaH rauti sa virodhaM vidhAya siddhi vidadhAti // 11 // vidhAyeti // dIptAbhimukhaH virAvaM vidhAya tataH zAMtAbhimukho yo virauti asau vAyasaH kAryANi vinihatya samyaka punaH sarvANi karoti // 12 // sUryodaya iti // pUrvadizi prazaste sthAne sthitaH yaHkAkaH madhuraM virauti sa ripornAzaM ciMtitakAsiddhiM strIratnalAbhaM ca krameNa karoti // 13 // dhvAkSa iti // yadi prabhAte dhvAkSaH vahibhAge agneyadizi ramaNIyadeze tiSThanvirauti tadA zatruracirAtstokakAlena praNazyati sa vizastraH nirmukta zastraHprayAti yoSitsamavApyate ca // 14||ruvniti // prabhAte dizi dakSiNasyAM ruvankAkaH atiduHkhaM samAvedayate paruSasvareNa ruvan rogArtasya mRtyuM karoti ca // bhASA // zAmeM sthita hoya aura dItadizAmeM mukhakarake zabda kara phira dIptadizAmeM praveza karake kAka zabda kare to prathama viruddhakarake phira siddhi karai // 11 // vidhAyati // prathamadIptadizAmeM mukhakara zabda karake phirazAMtadizAmeM mukhakarake zabda karai to vo kAka prathama sarvakArya vigADa karake pIche sarvakArya kare // 12 // suryodaye iti // sUrya udaya hoya jo samaya pUrvadi. zAma saMdarasthAnameM baiThake jo kAka madhura zabda karai vo vairIko nAza aura ciMtamana kiyo kAryakI siddhi aura strIratnalAbha karai // 13 // dhvAkSa iti // jo prabhAtakAlameM kAka agnikoNameM ramaNIyadezameM sthita hoya zabdakara to zatru zIghra nAzakU prApta hoya. aura zastra choDakara calyojAya aura strI prAptahoya // 14 // ruvaniti // prabhAtakAlameM dakSiNa di Aho ! Shrutgyanam
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ (270) vasaMtarAjazAkune-dAdazo vrgH| nairRtyabhAge ca yadi prabhAte karoti kAkaH sahasA viraavm|| krUraM tataH karma kimapyupaiti dyUtAgame madhyamikA ca siddhiH|| // 16 // prAtaH pratIcyAM yadi rauti kAko dhruvaM tadA varSati vArivAhaH // strIvastrabhUbhRtpuruSAgamazca kaliH kalatreNa samaM tathA syAt // 17 // dhvAkSe sazabde pavanAlayasthe vastrAnapAnAbhimatAgamAH syuH // pAMthAgamo brAhmaNavRttinAzaH syAdanyadeza gamanaM svadezAt // 18 // dizyuttarasyAM saravaH prabhAte nirIkSyamANo balibhuG nraannaam|| dadAti duHkhaM bhujagAcca bhIti daridratAM naSTadhaneSvalAbham // 19 // ||ttiikaa // punaH ramyeNa svareNa ruvaniSTAgamayoSidAptIH ca // 15 // nairRtya iti yadi nairRtyabhAge prabhAte kAkaHsahasAGkaraM virAvaM karoti tadA kimapi karma upaiti daMDAgamo bhavati kAryasya ca siddhirmadhyamikA syAt // 16 ||praatriti // yadi prAtaH pratIcyA pazcimAyAM kAkaH rauti tadA dhruvaM vArivAhaH varSati tathA strIbhRtyabhUbhRtpuruSAgamazca syAt kalatreNa samaM kalizca // 17 // dhvAkSa iti // pavanAlayasthe dhvAkSe sazabde sati vastrAnapAnAbhimatAgamAH syu tathA pAMthAgamaH brAhmaNavR. ttinAzaH svadezAdanyadeze gamanaM syAt // 18 // dizIti // yadi uttarasyoM dizi prabhAte saravaH balibhugirIkSyamANaH syAttadA janAnAM duHkhaM dadAti bhujagAcca bhIti // bhaassaa|| zAmeM kAka zabda kare to atiduHkha hoya. aura kaThorazabda kare to rogI mRtyu kare aura madhurasvara karake iSTajanako Agama, aura strIkI prApti karai // 15 // nairRtya iti / jo kAka prabhAtasamayameM nairRtyakoNameM krUra zabda karai to koI daMDa milai. aura kAryakI siddhi madhyama hoya // 16 // prAtariti // jo kAka prAtaHkAla pazcimadizAmeM zabdakare to nizcaya meghavarSA kare, aura strI vastra rAjA vA koI puruSa inako Agama hoya. aura strIkarake kalaha hoya // 17 // dhvAMkSa iti // vAyavyakoNameM kAka bolai to vastra anna pAna vAMchitako Agamana hoya, aura pAMthako Agama hoya. aura brAhmaNakI vRttiko nAza hoya., apane dezate anyadezameM gamana hoya // 18 // dizIti // jo kAka uttara dizAmeM zabda karato dIkhe to manuSyanakU ati duHkha deve. aura sarpate bhIti kare. dAradratA kare. Aho! Shrutgyanam
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAbhAsatasyAgamana yatavAyasasya tathA rogavato kAkarute dikprakaraNe prathamanahare shubhaashubhphlm| 1271) dizIzavatyAM yadi rauti kAkaH AgacchatastadvanitAMtyajAtI vyAdhenimittaM priyavastulAbho bhavettathA rogavato'vasAnam // // 20 // brahmapradeze sthitavAyasasya prabhAtakAle mdhursvrenn|| abhIpsitasyAgamanaM dhruvaM syAtsvAmiprasAdo draviNasya lAbhaH // 21 // iti zrIvasaMtarAjazAkune kAkarute dikcakraprakaraNe sUryodayaphalaM samAptam // 1 // prAcyAM ca yAme prathame suzabdaH kAko bhaveciMtitakAryasi-. yai // abhISTalokAgamanaM yathA syAdiSTArthalAbho niyataM narANAm // 22 // ||ttiikaa // dAridyaM naSTadhaneSvalAbhaM ca karotIti zeSaH // 19 // dizIti // yadi IzavatyAM dizi prabhAte kAkaH rauti tadA vanitAMtyajAtI AgacchataH kimartha vyAdhenimittaM priyavastulAbho bhavet tathA rogavataH avasAnaM maraNaM syAt // 20 // brahmapradeza iti // brahmapradeze AkAzamadhye tatra sthitasya vAyasasya madhurasvareNa abhIpsitA. bhyAgamanaM dhruvaM syAt tathA svAmiprasAdaH draviNasya ca lAbho bhavati // 21 // . iti zatrujayakaramocanAdimukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNibhirviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM kAkarute dikcakraprakaraNe sUryodayaphalaM samAptam // 1 // prAcyAmiti // prAcyA pUrvasyAM ca prathame yAme muzabdaH kAkaH ciMtitakAryasiddhayai bhavet tathA'bhISTalokAgamanaM syAt niyataM narANAmiSTArthalAbhaH syaa32|| ||bhaassaa // naSTadhanako lAbha na kareM // 19 // dizIti // jo IzAna dizAmeM kAka bole to vyAdhike nimitta koI strI yA antyaja jAti Ave aura priya vastuko lAbha hoya aura rogIkI to maraNa hoya // 20 // brahmapradeza iti // AkAzameM sthita kAka madhura zabda bole to vAMchitako Agamana hoya aura svAmIko anugraha hoya aura dhanako lAbha hoya // 21 // ____ iti zrIvasaMtarAjabhASATIkAyAM kAkarate dikcakraprakaraNe sUryodayaphalam // 1 // prAcyAmiti // pUrvadizAmeM jo kAka prathama praharameM sundara bole to citita kAryakI siddhi karai. vAMchita lokako Agamana hoya nizcaya manuSyanako vAMchita arthako lAbha hoya // 22 // Aho ! Shrutgyanam
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 272 ) vasaMtarAjazAkune - dvAdazo vargaH / AgneyabhAge prathame ca yAme strIlAbhavidveSivadhau bhavetAm // kRtAMtabhAge balibhugvirAvaH strIlAbha saukhyapriya saukhykaarii|| // 23 // nairRtyakoNe priyayoSidAptirmiSTAzanaM sidhyati ciMtitArthaH // dizi pratIcyAM virutairbhavetAmabhyarcyanIyAgama nAMbuvRSTI // 24 // vAyavyakoNe zucisaMgatiH syAnnRpaprasAdo'dhvagadarzanaM vA // saumye ca bhIstaskarazokavArtA saumyA ca vArtA dhanalAbhavArtA // 25 // IzAna koNe'bhimatena saMgastrAso hutAzAdbahulokasaMga || brahmapradeze sukhakA mabhogaH sammAna saMpadraviNeSTasiddhiH // 26 // . // TIkA // Ameyeti // prathame ca yAme AgneyabhAge strIlAbhavidveSivadhau bhavatAM tathA prathame yA kRtAMtabhAge dakSiNadizi balibhugvirAvaH strIlAbha saukhyapriyasaMgakArI syAt // 23 // nairRtyeti // nairRtyakoNe prathame yAme priyayoSidAptirbhavati tathA mi STAzanaM sidhyati ciMtito'rtho bhavati tathA pratIcyAM dizi virutaiH abhyarcchanIyAgamanabuvRSTI bhavetAm // 24 // vAyavyeti // vAyavye koNe vidvatsaMgatiH syAt tathA nRpaprasAdaH adhvagadarzanaM ca syAt saumye ca uttarasyAM bhIH taskarazokavArtA saumyA ca vArtA dhanalAbhavArtA syAt // 25 // IzAneti // prathame yAme IzAnakoNe dhvanitena abhimatena saMgaH syAt hutAzAtrAsaH bahulokasaMgazca syAt tathA brahmaprade // bhASA // Ameyeti // prathama praharameM agnikoNameM kAka bole to strIlAbha aura vairabhAva dUra karai, aura prathama praharameM dakSiNa dizAmeM bolai to strIlAbha saukhya pyAreko saMga karai 23 // naiRyeti // prathamaprahara meM nairRtyakoNameM bole to priya strokI prApti hoya miSTAnna bhojana hoya aura cintita artha hoya aura pazcima dizA meM praharapraharameM boleM to pUjanake yogya tinako Agamana aura jalakI vRSTi ye hoya // 24 // vAyavyeti // vAyavya koNameM prathama praharameM bolai to vaizyako samAgama hoya aura rAjAko anugraha hoya vA mArgIko darzana hoya. aura uttara dizAmeM prathama prahara meM bolai to caurabhaya zokavArtA athavA saumyavArtA dhanalAbha vArtA hoya // 25 // IzAneti // prathama praharameM IzAnakoNameM bolai to acche janako sa~ga hoya. aura agni trAsa bahuta hoya. manuSyanako saMga hoya aura AkAzameM sthita hokara bo Aho! Shrutgyanam
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarate dikprakaraNe dvitIyaprahare shubhaashubhphlm| (273) iti dikprakaraNe prathamaH prhrH|| prAcyAM dvitIye prahare virAvaiHkAkasya kshcitpthiko'bhyupaiti|| caurAdbhayaM vyAkulatAtibahI jAyeta kAcinmahatI ca shNkaa|| . // 27 // hutAzadeze niyataM kaliH syAtpriyAgamAkarNanayopidAptI // yAme ca vRSTimahatI ca bhItiH priyasya vazyasya tathAgamaH syAt // 28 // rakSodizi prANabhayaM tathA syuH striibhoglaabhaakhilrukprnnaashaaH|| bhavetpratIcyA pravalAnalAptiryoSAgamo vRddhisuvarSaNaM ca // 29 // // TIkA // ze sukhabhogasaMgaH saMtAnasaMpadaviNeSTasiddhayaH syuH // 26 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM kAkarute dikprakaraNe prathamaprahare zubhAzubhaphalam // prAcyAmiti // dvitIyapahare pUrvasyAM kAkasya virAvaiH kazcitpathiko'bhyupaiti caurAdbhayaM syAt baDhI vyAkulatA syAt kAcinmahatI zaMkA jAyeta // 27 // hutA. zeti // hutAzadeze'mikoNe niyataM kaliH syAt tathA priyAgamAkarNanayoSidAptI bhavataH yAmye ca mahatI bhItiH syAt tathA priyasya vazyasyAgamaH syAt // 28 // rakSodizIti // rakSodizi nairRte prANabhayaM syAt tathA strIbhojyalAbhAkhilarukpraNAzAH syuH pratIcyAM prabalAnalAptirbhavet tathA yoSAgamaH vRddhiH ||bhaassaa|| le to sukha, bhoga, kAma, sammAna, saMpadA, dhana, iSTasiddhi ye hoya // 26 // . iti zrIvasaMtarAjabhASATIkAyAM dikprakaraNa prathamaprahare zubhAzubhaphalam // 2 // pUrva dizAmeM dUsare praharameM bole to koI pathikajana Ave aura caurate bhaya, aura bahuta vyAku latA koI mahAn zaMkA hoya. // 27 // hutAzeti // agnikoNameM dUsare praharameM bole to nizcaya kalaha hoya aura priyake Agamanako zravaNa, aura strIprApti hoya, aura jo dakSiNameM bole to mahAn dRSTi mahAn bhIti hoya, aura pyAre vazyako Agamana hoya // 28 // rakSodizIti // nairRtyakoNameM dvitIyapraharameM bole to prANabhaya hoya aura strI bhojana lAbha sarvarogako nAza ye hoya. pazcimameM bole to prabala agni hoya aura strIko Agamana Aho ! Shrutgyanam
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 274 ) vasaMtarAjazAkune - dvAdazo vargaH / samIra bhAge'dhvagacaurasaMgo dUtAgamaH strIpizitAnnalAbhaH // saumye dhaneSTAgamanaM jayazca ramye rakhe caurabhayaM tvaramye // 30 // mahezvarAzAdhigatazca kAkazcaurAgnisaMtrAsaviruddhavArtAm // - vIti rUkSaiH raTitaistvarUkSaiH sabhAryagurvAgamanaM jayazca // 31 // brahmapradeze prahare dvitIye kAkaH suzabdo nRpatiprasAdam // miSTAnnabhojyaM ca dadAti puMsAM karotyasau caurabhayaM kuzabdaH // 32 // iti kAkarute dikcakraprakaraNe dvitIyaH praharaH // // TIkA // suvarSaNaM ca bhavati // 29 // samIreti // vAyavye'dhvagacaurasaMgaH syAt tathA dUtAgamaH strIpizitAnnalAbhazca saumye dhaneSTAgamanaM syAt ramye rakhe jayazca aramye rakhe tu caurabhayaM syAt // 30 // mahezvareti || mahezvarAzAdhigatastu kAkaH rUkSaiH raTitaivaurAgni saMtrAsaviruddhavArtAM bravIti arUkSaiH raTitaiH sabhAryagurvAgamanaM jayazca syAt // // 31 // brahmapradeza iti || brahmapradeze dvitIyaprahare suzabdaH kAkaH nRpatiprasAdaM miSTAnnabhojyaM ca dadAti kuzabdaH punarasau puMsAM caurabhayaM karoti // 32 // iti vasaMtarAjIkAyAM kAkarute dikprakaraNe dvitIyaprahare zubhAzubhaphalam / // bhASA // vRddhi bahuta varSA hoya // 29 // samIreti // vAyavyakoNa meM dvitIyaprahara meM kAkabolai to mArga meM corako saMga hoya. koI dUtako Agamana hoya. aura: strI mAMsa anna inako lAbha hoya. aura uttaradizA meM bole to dhana aura iSTajanako Agama ye hoya~ saumyazabda kare to jaya hoya. aura krUra zabda kare to caurabhaya hoya || 20 || mahezvareti // IzAnadizA meM dvitIya praharameM kAka rUkho bolai to cora agni inake trAsa kara viruddhavArtAkUM kahe hai. aura madhuravANI bolai to strIsahita gurunako Agamana aura jaya hoya // 31 // brahmapradeza iti // dvitIyaprahara meM AkAzameM sthita hoya bole to rAjAko anugraha miSTAnna bhojanapadArtha devai. krUrabolai to manuSyanakUM caura bhaya kare // 32 // iti zrI vasaMtarAjabhASATIkAyAM kAkarute dikcakraprakaraNe dvitIyaprahare zubhAzubhaphalam // Aho! Shrutgyanam
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute dikpraraNe tRtIyaprahare zubhAzubhaphalam / (275) aiyAM virUkSaH prahare tRtIye vRSTiM tathA caurabhayaM bravIti / hRSTastu rAjAgamanaM jayaM ca karoti yAtrAsu ca kAryasiddhim // 33 // agnevibhAge'gnibhayaM kalizca viruddhavArtA viphalA ca yAtrA // bhavedvirudairbalibhugvirAvairjayAdivArtA ca bhavedvizuddhaiH // 34 // kakubhyavAcyAM kurute tu tUrNa rogaM tathAptAgamanaM vihNgH|| kSudrANi kAryANi ca yAMti siddhiM sarvANi sammukhyatayA narANAm // 35 // kravyAdadeze jaladAgamaH syAnmiSTAnnalAbho ripavo namaMti ||shuudraagmshcaapi viruddhavArtA bhavaMti yAtrAsu ca kAryanAzaH // 36 / / // TIkA // aiyAmiti // tRtIyAhare aiyAM pUrvasyAM virUkSaH arthAdIptazabdAdRddhiH tathA caurabhaya bravIti tatraiva dizi hRSTastu rAjAgamanaM jayaM ca yAtrAsu ca kAryasiddhi kroti||33||ameriti ||aageybhaageviruddhailibhugviraavaiH atibhayaM kalizca viruddhavArtA viphalA ca yAtrA bhavet punaH vizuddha yAdivArtA bhavet // 34 ||kkubhiiti // avAcyA dakSiNasyAM kakubhi vihaMgaH atiparNa rogaMtathAptAgamanaM kurute narANAM kSudrA Ni kAyINa sarvANi tanmukhyatayeti tadeva kArya mukhyaM yatra tasya bhAvastanmukhyatA tayA ca siddhiM yaati||35|| kravyAdeti ||krvyaaddeshe tRtIyaprahare kAkasya raTitena jalAgamaH syAt tathA miSTAnalAbho ripavo namaMti zUdrAgamaH svAmiviruddhavArtAH // bhASA // aiMdyAmiti // tRtIyapraharameM pUrvadizAmeM dIptazabda bole to vRSTi aura caurabhaya karai. aura pUrvadizAmeM kAka prasanna hoya to rAjAko Agamana, jaya aura yAtrAnameM kAryasiddhi karai // 33 // ameriti // agnikoNameM tRtIyapraharameM kAkaviruddha zabda bole to agnibhaya kalaha, viruddhavArtA, niSphalA yAtrA, ye hoya. phira jo zuddhazabdabole to jayAdikavArtA hoya // 34 // kakubhIti // dakSiNadizAmeM kAka bole to atizIghra rogakarai. aura acche mahAtmAko Agamana hoya. aura manuSyanake saMpUrNa kSudra kArya mukhyabhAvakarake siddhi prApti hoya // 35 // kravyAdeti // nairRtyakoNameM tRtIyapraharameM bole to meghanako Agamahoya. miSTAnna lAbha hoya aura bairI nameM zUdako Agama aura viruddhavArtA aura yAtrAnameM Aho! Shrutgyanam
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 276) vasaMtarAjazAkune-dvAdazo vrgH| syAtpazcime naSTadhanasya lAbho dUradhvayAnaM suhRdAgamazca // yoSAgamAbhISTajayAdivArtA yAtrAsu ramye rttite'rthsiddhiH|| // 37 // vAtAlaye durdinavAtameghAzcaurAptinaSTArthasamAgamau ca // saMtoSavArtA varayoSidAptiryAtrA ve syAnmadhure prazastA // 38 // yAme tRtIye viravItyudIcyAM kAko'rthalAbho nRpasevakAnAm // bhojyAptivRddhI zubhadA ca vArtA prayANa vaizyasamAgamazca // 39 // dizyaMdhakAre kurute suzabdo bhojyaM jayaM hAnikalI kuzabdaH ||brhmprdeshe tilataMDulAbhyAM bhojyaM satAMbUlamupAdadhAti // 40 // ||ttiikaa // bhavaMti yAtrAsu ca kAryanAzaH syAt // 36 // syAditi // pazcime naSTadhanasya lAbha: syAt dUrAdhvayAnamiti dUre'dhvani yAnaM gamanaM muhRdAgamazca yoSAgamAbhISTajayAdivArtA bhavati ramye raTite arthasiddhiH syAt ||37||vaataaly iti // vAyavye durdine meghavArtA bhavaMti caurAptinaSTArthasamAgamauca bhavataH tathA saMtoSavArtA varayoSidAptizca bhavati madhure rakhe yAtrA prazastA syaat||38||yaam iti // tRtIye yAme udIcyAM kAko viravIti tadA nRpasevakAnAmarthalAbhaH syAt tathA bhojyAptivRddhI bhavataHzubhadA ca vArtA tathA prayANakaM vaizyasamAgamazca syAt / / 39 / / dizIti // aMdhakAre IzAnadizi suzabdaH bhojyaM jayaM kurute ca kuzabdaH hAni kaliM karoti ba // bhASA // kAryako nAza hoya. // 36 / / syAditi // pazcimameM bole to naSTadhanako lAbha hoya. dUramArgameM gamana hoya. aura suhRdako Agamana hoya. aura strIko Agamana abhISTa jayAdinakI vArtA hoya. aura yAtrAnameM suMdarazabda bole to arthasiddhi hoya // 37 // // vAtAlaya iti // vAyavyakoNameM bole to khoTo dina aura pavanameghakI vArtA hoya, aura caurakI prApti naSTaarthako samAgama saMtoSakI vArtA zreSThastrIko prAptI ye hoya. aura kAkake madhurazabdameM yAtrA zubha hai // 38 // yAma iti // tRtIyapraharameM uttara dizAmeM kAka vizeSa zabda karai to rAjasevakanake sakAzasUM arthako lAbha hoya. bhojanapadArthakI prAptivRddhi zubhakI debevAlI vArtAgamana vaizyasamAgama ye hoya // 39 // dizIti // IzAna 'dezAmeM tRtIyapraharameM kAka suMdara zabda karai to bhojyapadArtha aura jaya karai aura kuzabda Aho! Shrutgyanam
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute dikprakaraNe caturtha prahare zubhAzubhaphalam / ( 277 ) iti kAkarute dikcakraprakaraNe tRtIyaprahare zubhAzubhaphalam // aiMdyAM turIyeprahare'rthalAbho bhUmIzapUjAbhayavRddhirogAH // vahnevibhAge bhayarogamRtyuziSTAgamA vAyasavAsitena // 41 // yAmye khe taskaravairibhItI syAtAM ca ziSTAgamarogamRtyU || syAdyAtudhAnyAM mahatI pravRddhirabhISTasiddhiH pathi corayuddham // 42 // dizi pratIcyAM prahare caturthe dvijAtiramyeti tato'rthalAbhaH // AyAti yoSidvijayoMbuvRSTiH siddhiH prayANe nRpavivarasya // 43 // // TIkA // pradeze tilataMDulAbhyAM bhojyaM satAMbUlamupAdadhAti // 40 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM kAkarute dikprakaraNe tRtIyaprahare zubhAzubhaphalam // aiMdyAmiti // turIye prahare aiMdryAM pUrvasyAmarthalAbhaH syAt bhUmIzapUjAbhayavRddhirogAH syuH vahnervibhAge vAyasavAsitena bhayarogamRtyuziSTAgamAH syuH // 41 // yAmye iti // yAmye dakSiNasyAM kAkarave sati taskaravairibhItI syAtAM tathA ziSTAgamaH rogamRtyuzca yAtudhAnyAM mahatI pravRddhiH abhISTasiddhiH pathi caurayuddhaM ca syAt // 42 // dizIti // pratIcyAM dizi caturthe prahare dvijAtirabhyeti tatolAbhaH tathA yoSidAyAti vijayazca aMbuvRSTiH syAt prayANe siddhiH syaannRpvi|| bhASA // kare to hAni aura kalaha kare. AkAzameM sthita hoya tRtIyapraharameM volai to tila, cAvala, bhojyapadArtha tAMbUla ye saba karai // 40 // iti zrI vasaMtarAjabhASATIkAyAM kAkarute dikprakaraNaM tRtIyaprahare zubhAzubhaphalam // yAmiti // cauthe prahara meM pUrvadizA meM kAka bole to arthalAbha hoya. rAjapUjA bhayavRddhi roga ye hoMya aura agnikoNameM cauthe praharameM bole to bhaya, roga, mRtyu, mahajanako Agamana ye hoMya. // 41 // yAmya iti // dakSiNameM kAka volai to caurabhIti "vairIko bhaya, ziSTajananako Agama. roga mRtyu ye hoMya aura nairRtyakoNameM bole to mahAn vRddhi abhISTasiddhi mArga meM caura aura yuddha ye hoMya // 42 // dizIti // pazcimadizA meM cauthe praharameM kAka bolai to koI brAhmaNa Aye aura arthalAbha, strIko Agamana, vijaya, Aho! Shrutgyanam
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ (278) vasaMtarAjazAkune dvAdazo vrgH| vAyavyabhAge karaTasya zabdairAyAtiyoSitpriyamAninI yaa|| dhruvaM pravAso dinasaptakena zIghrAgamaH syAdmane kRte ca // // 44 ||kuberbhaage pathiko'bhyupaiti tAMbUlalAbhaH kazalasya vArtA // vaizyAdanAptisturagAdhirUDhAyAtrA vibhUtyai mriyate ca rogI // 45 // sthANordizisthairbalibhugvirAvaiH suvarNavArtA sarujo vinAzaH // brahmapradeze prahare tu turye vArtA bhavenmadhyamikeSTasiddhiH // 46 // iti kAkarute dikcakraprakaraNe caturthaprahare zubhAzubhaphalam // // TIkA // irasyati // 43 // vAyavyeti vAyavyabhAge karaTasya zabdaiH priyamAninI yA yoSidbhavati sA AyAti tathA dinasaptakena dhruvaM pravAso bhavati gamane kRte ca zIghrAgama: syAt // 44 // kubera iti / / uttarasyAM pathikaH abhyupaiti tathA tAMbUlasya lAbhaH kuzalasya ca vArtA tathA vaizyAinAptiH turagAdhirUDhA ca yAtrA vibhUtyai bhavati rogI mriyate ca // 45 // sthANAriti // sthANodizisthaiH balibhugvirAvaiH suvarNavArtA syAt sarujazca vinAzaH brahmapradeze turIye prahare yAtrA madhyamikA bhavet tatheSTasiddhizca // 46 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM kAkarate dikprakaraNe caturthaprahare zubhAzubhaphalam // . // bhASA // jalakI varSA, prayANameM siddhi rAjA aura dhanavAn vaizya ye hoMya. vA prayANameM rAjA aura dhanavAn vaizya mileM // 43 // vAyavyati // vAyavyakoNameM kAka bole to bhatarakara mAnabeke yogya aisI strI Ave. aura sAtadinameM nizcayahI pravAsa arthAt yAtrAgamana yA gamana kare to zIghra Agamana hoya // 44 // kubera iti // uttaradizAmeM bole to pathika ghara Ave. aura tAMbUlako lAbha kuzalakI vArtA vaizyate dhanakI prApti, ghoDApai baiThano, yAtrA karai to vibhUti hoya aura rogI hoya to marai // 45 // sthANoriti // IzAnakoNameM kAkabole cauthe praharameM to suvarNakI vArtA, rogako nAza karai, aura AkAzameM ThADho hoya bole to yAtrA madhyamikA hoya. aura iSTasiddhi hoya // 46 // iti zrIvasaMtarAjabhASATIkAyAM kAkarate dikcakraprakaraNe caturthaprahare zubhAzubhaphalam //
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute dikcakra prakaraNam / (279 ) yadbhASitaM zAkunikairvimizraM zubhAzubhaM divapraharakrameNa // tathA zubhaM yacchati dIptazabdaH zreyaskaraH zAMtaravastu kAkaH // 47 // ramye khe dIptadizi prapazya zAMtAM dizaM bhUriphalaM dadAti // tadeva tucchaM vitaratyazauce dIptAM sthitaH pazyati dIptakASThAm // 48 // yathopadiSTaM phalamatra duSTaM tathaiva tadIptadizi sthitaH san // dhvAMkSo virUkSo virakhaM karoti nirIkSamANaH kakubhaM pradIptAm // 49 // kAkaH prazAMtAbhimukhotitucchaM dIptAzrito duSTaphalaM dadAti // zAMtAzritaH zAMtadigIkSaNena rUkSAravo'lpaM kathayatyaniSTam // 50 // // TIkA // yaditi // dikpraharakrameNa zAkunikairvimizraM zubhAzubhaM yadbhASitaM tatra dIptazabdaH kAkaH azubhaM yacchati zAMtaravazca kAkaH zreyaskaraH syAt // 47 // ramya iti // dIptadizi ramye rave sati zAMtadizaM pazyankAkaH bhUriphalaM dadAti asau kAkaH tadeva tu cchaM vitarati yaH dIptasthitaH dIptakASThAM ca pazyati // 48 // yathopadiSTamiti // graMthA yena prakAreNa duSTamatra phalamupadiSTaM tena prakAreNa dIptAdazi sthitaH sandhvAMkSo virU kSaM vizvaM pradIptAM kakubhaM nirIkSamANaH karoti // 49 // kAka iti // prAzAMtAbhimukhaH kAkaH atitucchaM svalpaM phalaM dadAti dIptAzritaH duSTaphalaM dadAti zAMtAzritaH zAMta // bhASA // // yaditi // zakunAcArInane dizAprahara ke kramakara mile vA zubha azubha phala jo ko una donoMnameMsUM dIptazabda bolavevAro kAka azubha deve aura zAMtazabda bolai so kalyANa kare // 47 // ramya iti // dIptadizA meM sthita hoya zAMta bole zAMta dizA meM dIkhe to kA bahuta phala deve. aura yehI kAka apavitrasthAnameM sthita hoya dIptadizAmeM baiTho hoya aura dIptadizAmAUM dekhato hoya to tuccha phala kare // 48 // yathopadiSTamiti // jo kAka dIptadizA meM sthita hoya, rUkho zabda kare, dIptadizA meM dekhato hoya. to duSTa phala zAMtadizA meM mukha hoya aura dIptadizA meM baiTho hoya to aura zAMtadizA meM hoya zAMtadizAmeM dekhato hoya aura kare // 49 // kAka iti // kAka ati tuccha duSTa phala devai. Aho,! Shrutgyanam
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ (280). vasaMtarAjazAkune-dvAdazo vrgH| zAMtasvaraH zAMtakakuSpradeze tiSThanpradIptAM kakubhaM ca pshyn|| dadAtyabhISTaM phalamalpameva dIptAmapazyaMstu tadeva puurnnm||5|| AkAraceSTAravabhAvavijJA dagdhAdikASThAdi tayoH pramANe // sadAbhiyuktAzca nirUpayaMti vidati te kAkarutaM manuSyAH52 iti vasaMtarAjazAkune kAkarute dikprakaraNaM prathamam // 1 // varSakAlamadhikRtya kiMcana procyatebalibhujo'dhunA krmaat|| AlayAMDakavicArasuMdaraM zAkunaM sklshaakunottmm||53|| vaizAkhamAse nirupadraveSu drumeSu kAkasya zubhAya niiddm||nighessu zuSkeSu sakaMTakeSu vRkSeSu durbhikSabhayAya hetuH // 54 // // TIkA // digIkSaNena rUkSAravaH alpamaniSTaM kathayati // 50 // zAMta iti // zAMtakakuppadeze tiSThan zAMtasvaraH pradIptAM kakubhaM ca pazyantra bhISTaM phalamalpameva dadAti dIptAmapazyanpunaH tadeva pUrNa phalaM dadAti // 51 // AkAreti // te'bhiyuktAH paMDitA AkAraceSTAravabhAvavijJAH dagdhAdikASThAdi yadvarttate tayoH pramANe nirUpayaMti te manuSyAH kAkarataM vindati // 52 // iti zatrujayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdraviracitAyAM vasaMta rAnaTIkAyAM kAkarute dikcakraprakaraNaM prathamam // 1 // varSakAlamiti // varSAkAlamadhikRtya adhunA balibhujaH kramAt AlayoDakavicArasuMdaraM zAkunaM sakalazAkunottamaM procyate // 53 // vaizAkha iti // vaizA // bhaassaa|| rUkhozabdabolai to alpa aniSTa phala kahaihai // 50 // zAMtasvara iti // zAMtadizAmeM baiTho hoya zAMtasvara bolato hoya. aura dIptadizAmeM dekhato hoya, to abhISTa phala alpahI deve. jo dIpta dizAmeM nahIM dekhato hoya to phira vohI pUrNa phala devai // 51 // AkAraiti // je AkAra ceSTA zabda bhAva inakU jAnai aura dagdhAdi dizAdikanake pramANamoM nirUpaNa kareM yogya hoya te manuSya kAkake zabdakU jAne haiM // 12 // - iti zrIvasaMtarAjabhASATIkAyAM kAkarate dikprakaraNaM prathamam // 1 // varSakAlamiti // varSAkAlakU adhikAra karake aba kAkako sthAna aMDAke vicAratUM suMdara sabazakunanameM uttama zakuna kahahaiM // 53 // vaizAkheti // vaizAkhake mahInAmeM upadra Aho! Shrutgyanam
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute AlayaprakaraNam / (281) prazastavRkSe yadi pUrvazAkhAmAzritya kAkena kRtaM kulAyam // tadRSTiriSTA kuzalaM pramodo nArogatA syAdvijayazca rAjJaH // 55 // AgneyazAkhAracite ca nIDe syAdRSTirapAgnibhayaM kalizca // durbhikSazabUdbhavadezabhaMgA bhavaMti rogAzca catuSpadAnAm // 26 // yAmyAsu zAkhAsu ca vAyasena nIDe kRte'lpaM jlpaatmaahuH||vyaadhiprkopN maraNaM samaMtAdanakSayaM rAjavirodhatAM ca // 17 // nairRtyazAkhAracite ca nIDe pazcAddhano varSati varSakAle // pIDA nRNAM viDaracaurabhItidurbhikSayudAni bhavatyavazyam // 28 // // TIkA // khamAse nirupadraveSu drumeSu kAkasya zubhAya nIDaM bhavati tathA zuSkeSu nidheSu sakaMTakeSu vRkSeSu durbhikSabhayAdiheturbhavati // 54 // prazastavRkSe iti // yadi prazastavRkSe pUrvazAkhAmAzritya kAkena kulAyaM kRtaM tadA vRSTiriSTA kuzalaM ca tathA pramodAnIrogatA rAjJo vijayazca bhavati // 55 // Aneyeti ||aameyshaakhaarcite nIDe vRSTiralpAmibhayaM kalizca durbhikSazatrUdbhavadezabhaMgA rogAzca catuSpadAnAM bhavaMti // 56 // yAmyeti / / yAmyAsu zAkhAsu ca vAyasena nIDe kRte'lpaM jalapAtamAhuH tathA vyAdhiprakopaM maraNaM samaMtAdanakSayaM rAjavirodhatAM cAhuH // 57 // nairRtya iti / nairRtyazAkhAracite kulAye varSAkAle pazcAddhano varSati avazyaM nRNAM pIDA viDvara // bhASA // varahita vRkSanapai kAkako ghara hoya to zubhake artha haiM. aura zuSka hoya niMdAke yogya hoya aise kAMTenake vRkSanameM kAkako ghara hoya to durbhikSabhayAdikanako karabevAlo jAnano // 54 // prazastavRkSe iti // uttamavRkSake Upara pUrvamAU~kI zAkhApai baiThakarake kAkane ghara banAyo hoya to vRSTi acchI hoya. aura kuzala harSa nIrogatA rAjAko vijaya ye karai // 55 // Ameyeti // jo kAka vRkSakI agnikoNakI zAkhAmeM ghara karai tau vRSTi alpa . hoya. aura agnibhaya. kalaha, durbhikSa, zatrute dezabhaMga, roga, copadAnakaM ye saba hoya. // 56 // yAmyeti // jo kAkane vRkSakI dakSiNazAkhAmeM gharakiyo hoya to alpajalapAta hoya. aura vyAdhiprakopa, maraNa, annakSaya rAjavirodhatA ye hAya // 17 // nairRtyati // vRkSakI naiRtyakoNakI zAkhAmeM ghararaco hoya to. varSAkAlame megha pIchepai varSe. aura manu Aho! Shrutgyanam
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ (282) vasaMtarAjazAkune-dvAdazo vrgH|| nIDe kRte pazcimavakSazAkhAmAzritya kAkaiH kthitaabhivRssttiH|| nIrogatAkSemasubhikSavRddhisaMpatpramodAzca bhavanti loke // 59 // vAyavyazAkhAsu kRte ca nIDe prabhUtavAtAlpajalAH payodAH // syurmuusskoNpdrvssynaashpshukssyodvegmhaavirodhaaH|| 60 // kuberazAkhAmadhikRtya nIDe kRte bhavetprAvRSi vRSTiriSTA // bhavaMti ca kSemasubhikSasaukhyanIrogatAvRSTisamaddhayo'smin // 61 // IzAnazAkhAsu ca vRSTiralpA ciraM prajAnAmupasargadoSaH // syAdrAMdhavAnAM kalahapravRttirmayAMdayA hIyata eSa lokH||12|| // TIkA // caurabhItiH durbhikSayuddhAni ca bhavati / / 58 // nIDa iti / pazcimavRkSazAkhAmAthi tya kAkaiH nIDe kRtetivRSTiH kathitA tathA loke nIrogatA kSemasubhikSavRddhisaMpatyamodAzca bhavaMti / / 59 // vAyavyazAkhAsviti / / vAyavyazAkhAsu nIDe kRte prabhUtavAtAlpajalAH payodAH syuH tathA mUSakopadavasasyanAzapazukSayodvegamahAvirodhAH syuH|| 60 // kubera iti // kuberazAkhAmadhikRtya nIDe kRte prAvRSi vRSTiriTA bhavet tathA'sminAte kSemasubhikSasaukhyanIrogatAvRSTisamRddhayaH bhavaMti / / 61 // IzAnati // IzAnazAkhAsu ca vRSTiralpA syAt vairaM prajAnAm upasargadoSau syAtAM tathA bAMdhavAnAM kalahapravRttiH syAt tathA eSaHlokaH maryAdayA hIyate hIno bhavatI ||bhaassaa|| dhyanakU avazya pIDA, dhanavAn vaizyanakU caurabhIti, durbhikSayuddha ye hoya // 58 // nIDa iti // jo kAkanane vRkSakI pazcimadizAkI zAkhAmeM baiThakara ghara kiyo hoya to ativRSTi, lokameM nIrogatA, kSema, subhikSa, vRddhi, saMpadA, harSa ye hoya~ // 59 // vAyavyazAkhAsviti // vRkSakI vAyavya koNakI zAkhAmeM ghara kare to pavana, alpa jalake megha, mUsAna karake upa* drava, annako nAza, pazunako kSaya, udvega, mahAvirodha ye hoya // 10 // kubershaakhaamiti|| vRkSakI uttaramAUMkI zAkhApai sthitahoya gharakarai to varSAkAlameM yogya acchI vRSTi hAye. varSAke hotehI kSema, subhikSa, saukhya, nIrogatA, vRddhi, samRddhi ye hoya // 11 // IzAnati : // vRkSakI IzAnazAkhAmeM ghara kare to alpavRSTi prajAnake vaira, aura Upara Aho! Shrutgyanam
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarate AlayaprakaraNam / (283) vRkSAgranIDe tvativarSakAlo madhye tarormadhyamatoyapAtaH // tucchApi vRSTirna bhavatyadhastAtsphuTaM yathoktaM na dizo'sphuTatvAt // 63 // avRSTirogAribhayAdivRddhi vidyAcca bhUmau balibhukulAye // zuSka ca vRkSe DamarAnanAzau prAkAraraMdhe'ribhayaM prabhUtam // 64 // nimnapradeze tarukoTare vA valmIkaraMdhre tvavaniSvapIha // kAkasya nIDe rugavRSTidoSerbhavaMti zUnyA niyamena deshaaH|| 65 // iti kAkarute AlayaprakaraNam // 2 // // ttokaa| tyarthaH // 62 // vRkSAgranIDa iti||vRkssaagrniidde tu ativarSakAlaH syAt taromadhye madhyamatoyapAtaHsyAt adhastAnIDe kRte tucchApi vRSTirna bhavati dizaH asphuTatvAdyathAtaM sphuTaM na bhavati // 63 // avRSTiriti / / bhUmA ca bAlabhukalAya kRte aaassttr| gAribhayAdivRddhiM vidyAt tathA zuSke ca vRkSe DamarAnanAzau syAtAm "DamarastvativRSTau syAt' iti naamkoshH|| tathA prAkAraraMdhe prabhUtamaribhayaM bhavatiH // 64 // nimna iNti|| nimmrapradeze vA tarakoTare valmIkaraMdhre avaniSvapi kAkasya nIDe sati bhayakR. STidoSaiH niyamena dezAH zUnyAH syuH // 65 // iti zakunavasaMtarAjaTIkAyAM kAkAlayaprakaraNam / / 2 // // bhASA // lo doSa, bAMdhavanako kalaha, maryAdadayAkara hIna loka ye hAya // 62 // vRkSAgranIDa iti / / vRkSake agrabhAgameM ghara karai to ativarSA hoya. aura vRkSake madhyabhAgameM ghara kare to madhyamajalakI varSA hoya, aura jo vRkSake nIce ghara karai to alpabhI vRSTi nahIM hoya // 13 // // avRSTiriti // kAka pRthvImeM ghara kara to avRSTiroga AraMbhayAdikakI vRddhi jAnanI. aura sUkhe vRkSameM ghara kare to pralayakoso nAza, aura annanAza hoya. taisehI prAkArameM chidra hoya bahutaso vairIko bhava hoya // 64 // nimna iti // kaI nIce dezameM vA vRkSakI koTarAmeM vA baMbeke chidro vA pRthvImeM kAkako ghara bano hoya to bhayavRddhi doSa, inakarake aura niyamakarake deza zUnya hoya~ // 15 // . // iti zrIvasaMtarAjabhASATIkAyAM kAkarute AlayaprakaraNam // Aho! Shrutgyanam
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ (284) vasaMtarAjazAkune dvAdazo vargaH / // atha kaakaaNddvicaarH|| ekaM bhavedvAraNamagnisaMjJaM dvitIyakaM mArutajaM tRtIyam // aiMdra tathA nAmacaturthamevamaMDAni kAkyAH parikIrtitAni // 66 // kAkyA bhavedvAraNamaMDakaM cetpRthvI tadA naMdati srvssyaiH|| mandaH pravarSo'nalasaMjJakeMDe noptasya bIjasya bhavetprarohaH // // 67 // jAtAni sasyAni samIrajeMDe khAdaMti kITAH zalabhAH zukAyAH // kSemaM subhikSaM sukhitA dharitrI syAdidrajeMDe'bhimatA ca siddhiH // 68 // iti kAkaruteMDaprakaraNam // 3 // // ttiikaa|| // athkaakaaNddvicaarH|| ekamiti // ekaM vAruNaM bhavet dvitIyakamamisaMjJakaM tRtIyaM mArutajaM caturtha nAma aindrametAni kAkyAH aMDAni parikIrtitAni // 66 // kAkyA iti // vAruNamaMDakaM cetkAkyA bhavet tadA sarvasasyaiH pRthvI naMdati analasaMjJakeMDe mandaH pravarSoM bhavet tathoptasya bIjasya praroho na bhavet // 67 // jAtAnIti // samIrajeMDe jAtAni sasyAni kITAH zalabhAH zakAdyAH khAdaMti iMdrajeMDe kSemaM sukhitA dharitrI syAt tathAbhimatA ca siddhiH syAdityarthaH // 68 // iti vasaMtarAjazAkune kAkarate aNDaprakaraNaM tRtIyam // 3 // // bhaassaa|| // atha kaakaaNddvicaarH|| // ekamiti // pahalo vAruNanAma 1 dUsaro agnisaMjJA 2 tIsaro mArutanAma 3 cautho aiMdranAma 4 ye kAkakI strI kAgalI tAke aMDAnake cAra nAma kahehaiM // 66 // kAkyA iti // jo kAgalI vAruNa nAma aMDA dharai to pRthvI sarva annanakarake AnaMda karai aura jo agnisaMjJA nAma aMDA dharai to maMdavarSA hoya aura bIja boyo hoya tAko aMkura nahIM pragaTa hoy||67|| jaataaniiti|| jo kAgalI samIraja nAma aMDA dharai to pragaTa huye annakU TIDI sUA inakU Adile kIDA anna khAya jAya. aura jo aiMdranAma aMDAdharai to kSema subhikSa sarvapRthvI sukhI hoya. aura taisehI vAMchita siddhi hoya / / 68 // iti vasaMtarAjabhASATIkAyAM kAkate. aMDaprakaraNam // 3 // Aho! Shrutgyanam
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute yAtrAprakaraNam / (285) yAtrAnimittAnyatha kIrtayAmaH sakRtprajAnAMzakunAni taani|| vijJAya yAni prajahAtyanarthAnsvArthAzca sarvAnkarute'dhvanInaH // 69 // bhuMkSe baliM pakSiSu maMtrapUtaM tvaM prANiSu prANiSi sarvalakSa // gupte nijAM strI bhajase namo'stu tubhyaM khageMdrAya sakRtprajAya // 70 // vilokyakAkaM vinivedya tasmai maMtreNa pUjAM dadhibhaktayuktAm // udIrya kArya nijamadhvagena vilokanIyaM zakunaM tadartham // 71 // vAmena zabdaM madhuraM vimuMcandrajaMzca vAmena karoti kAkaH // sarvArthasiddhi punarAgamaM ca zubhapraveze tu tadanyarUpaH // 72 // // TIkA // yAtrAnimittAnIti // atheti aMDanirUpaNAnaMtaraM sakRt prajAnAM yAtrAnimittAni tAni zakunAni vayaM kIrtayAmaH yAni vijJAya adhvanInaH anarthAn jahAti sarvAnsvArthIzca kurute / / 69 // bhuMkSe iti // tvaM pakSiSu maMtrapUta baliM bhukSe tvaM prANiSu sarvalakSa prANiSi gupte sthAne nijAM strI bhajase ataH tubhyaM khageMdrAya sakRtmajAya namo'stu // 70 // vilokyeti // kAkaM vilokya tasmai maMtraNa dadhibhaktayuktAM pUjAM vinivedya nijaM kAryamudIrya adhvagena zakunaM vilokanIya tadarthasvakAryArthamityarthaH // 71 // vAmeneti // vAmena zabdaM madhuraM vimuMcana vrajaMzca vAmena kAkaH sarvArthasiddhiM karoti // punarAgamaM ca tadanyarUpaH pUrvasmAdviparItaH punaH na ||bhaassaa // yAtrAnimittAnIti // aMDAnako prakaraNa kahepIche aba prajAnakU yAtrAke nimitta zakuna kehehaiM jinazakunAnakU jAnakarake mArgake calabevAre manuSya anarthanakU dUra kareM aura svArthakareM // 19 // bhale iti|| he kAka tumapakSInameM mantrakara pavitra huyo bali tAya bhogo ho. aura tama prANInameM lakSavarSaparyaMta rahoho. aura guptasthAnameM apanI strIkU sevana karo ho yAte pakSInameM tujha indrarUpake artha namaskAra ho. aura ekahI santAna jAke hoya aise tuma tA tumhAre artha namaskAra ho // 70 // vilokyeti // kAkaLU dekhakara phira bhAtadahIsahita pUjA pUrvamantrakara nivedanakarake nijakArya kahakarake phira apane kAryake artha zakuna dekhano cAhiye // 71 // vAmeneti // kAka vAmabhAgameM madhuravANI; bolato huyo vAmabhAgameMhI gamana kare to sarvArtha siddhi karai. phira Agamana kare aura pUrvate viparIta hoya to phira zubha ... Aho! Shrutgyanam
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ (286) vasaMtarAjazAkune dvAdazo vrgH| pradakSiNaM yaH pravidhAya mAgeM vAmenakAko vinivartate'sau // yAtuH karotIhitakAryasiddhiM kSemaM ca zIghraM punarAgamaM ca // 73 // vAmaH kalaM rautyanulomayAyIyo vAyaso'sau sakalArthasiddhayai // syAtAM kramAdakSiNavAmazabdo siddhyai viruddhayai viparItabhAvau // 74 // pRSThe virAvaM madhuraM vimucaanuvrajaMzcAbhimato hitAya // prAyeNa yAtAramanuvrajantaH sarve'pi kAkaiH sadRzA vihNgaaH||75||kRtaarvo yaH purataH prayAti puraHsthito yo mudamAdadhAti // kaNDUyate yazcaziroM'ghriNAsau puMsAM sadAbhISTaphalaM dadAti // 76 // // TIkA // zastaH kathitaH // 72 // pradakSiNAmiti // yaH kAkaH pradakSiNaM pravidhAya vAmena vinivartate asau yAtuHgacchataH puMsaH IhitakAryasiddhi kSemaM ca zIghra punaH AgamanaM ca karoti // 73 // vAma iti // yo vAyasaH vAmaH kalaM rauti kIdRk anulomayAyI sakalArthasiddhayai syAt kApikalahAyasiddhayai syAditi pAThaH tadA kalahAya kalahanimittaprazne siddhiHsyaadityrthH|krmaaditi dakSiNavAmazabdau siddhaya viruddhyai casyAtAM viparItabhAvI jJeyau / / 74 // pRSThe iti ||pRsstthe madhuraM virAva vimuMcana anuva. jaMzca hitAyAbhimataH prAyeNa yAtAramanuvrajantaHsarve vihaMgAHkAkaiH sdRshaaHjnyeyaa|| // 75 // kRtArava iti|kRtaarvo yaH purataH prayAti puraH sthitaH yo mudamAdadhAti harSito bhavati ziraH aMghriNA yaH kaMDUyate'sau puMsAM sadAbhISTaphalaM dadAti // 76 // bhaassaa|| nahIM kare // 72 // pradakSiNAmiti // jo kAka mArgameM pradakSiNa hoya vAmakara nivarta hoya to gamana kartA puruSakaM vAMchita kAryakI siddhi, kSema, aura zIghra pIche Agamana kare // 73 // vAma iti // jo kAka vAmabhAgameM madhura bole anulomAgamana kare to sakalArthasiddhi hoya. jo dakSiNa vAma donoM zabda siddhike artha haiM. aura jo aurasaM aura hAyato viparIta phala karai // 74 // pRSThe iti // jo pIThagache madhurazabda bole aura gamana karato bole to hitake artha jAnano, aura gamana kartAke pIche gamana kare aise saMpUrNa pakSI kAkakI sadRza jAnane // 79 // kRtArava iti // jo kAka bolato huyo agADI calyo jAya athavA agADI sthita hoya harSa kare aura pAvakara mastaka khujAve to puruSanakU sadA abhISTaphala : Aho! Shrutgyanam
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute yAtrAprakaraNam / (287) staMbhe gajAnAMniyataM gajAptiM gajAdhirUDhaH pRthiviiptitvm|| turaMgame vAhanabhUmilAbhaM karoti kAko vijayaM dhvaje ca // 77 // pranaSTalAbhaM vijayaM ca kUpe kSipraM nadIrodhasi kAryasiddhim / / pUrNe ghaTeMDe ca dhanAptivRddhI dhvAMkSo'dhirUDhaH kurute suzabdaH // 78 ||praasaaddhaanyocchyh-pRssttinisspnssyaavnishaailaadau // dhvAMkSo'dhirUDhodhanasAdhanAya rauti striyaM yacchati yugmazabdaH // 79 // // TIkA // staMbha iti // staMbhe gajAnAM niyataM gajApti gajAdhirUDhaH pRthivIpatitvamiti gajAnAM staMbhe niyataM gajAptiH syAt gajedhirUDhaH kAkaH pRthivIpatitvaM karate turaMgame sthitaH kAkaH vAhanabhUmilAbhaM karoti dhvaje sthitaH kAkaH vijayaM karoti // 77 // pranaSTeti ||kuupe sthitaH pranaSTaM lAbha vijayaM ca karoti nadIrodhasi sthitaH kSipraM kAryasiddhiM karoti pUrNe ghaTeMDe cAdhirUDho dhvAMkSaH suzabdaHsandhanAptivRddhI kurute // 78 // prAsAdeti // tatra prAsAdo devabhUpAnAM gahana dhAnyocchyo dhAnyarAziH haveM sAmAnyagRhaM pRSThirhastyAdInAM prasiddhA niSpannaM saspaM yasyAmavaM vidhAvaniHzAdalaM bAlatRNaM AdizabdAdanyeSAM zubhavastUnAM parigrahaH eSu dhvAkSo'dhirUDhaH dhanasA // bhASA // deve // 76 // staMbhe iti // hAthInake nisAnake Upara baiTho hoya to nizcaya gajakI prApti hoya. aura gajapai baiTho hoya to pRthvIpati kare. aura ghoDApai baiMTho hoya to vAhana aura bhamilAbha karai vajApa sthita hoya to kAka vijaya karai // 77 // pranaSTe iti // kUpake Upara baiTho hoya to naSTa huyeko lAbha aura vijaya karai. aura nadIke taTake Upara sthita hoya to kAryasiddhi kare. aura pUrNakahiye bharo huyo ghaTatAke Upara vA aMDApai baiTho hoya aura sundara zabda karato hoya to dhanakI prApti aura vRddhi karai // 78 // prAsAdati // devamaMdira, rAjAnake ghara, dhAnyakI rAzi, sAmAnya ghara, hAthI, ghor3AdikanakI pITha anna jAmeM khUba bhara rahyo hoya aisI pRthvI, choTI ghAsakU Adileke aura zubhavastunapai kAka baiTho hoya to dhanake sAdhanake artha jAnano. aura jo yugma bola bole aiso kAka inapai baiTho huyo bole Aho ! Shrutgyanam
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 288) vasaMtarAjazAkune dvAdazo vargaH / pRSThe puro vA navagomayastho vAdiSu kSIrataruSvapIha // sthito ruvanbhojanapAnamiSTaM viSTAM ca kurvanvitaratyavazyam / / // 80 // annAdyavarcaH phalamUlapuSpamAMsAdibhiH pUrNamukhaH sadaiva // syAdRSTamAtro'bhimatArthasiddhayai miSTAnnabhojyAya mude ca kAkaH // 81 // nArIziraHpUrNaghaTasthitasya kAkasya shbdairvnitaadhnaaptiH|| zayyAdhirUDhasya tu tasya zabdaiH samAgamaH syAtsvajanena sArdham // 82 // gopRSThatirugomayeSu tuMDaM vighrsstrvlokito'gre|| AhAramanyasya tathA dadAno dadAti bhojyaM balibhugvicitram // 83 // // ttiikaa|| dhanAya bhavati yugmazabdaH yadA rauti tadA striyaM yacchati // 79 // pRSThe iti // pRSThe tathA puro navagomayasthaH vaTAdiSu kSIrataruSu iha sthito ruvanbhojanapAnamiSTaM vi tarati viSThAM ca kurvanavazyamiti bhaavH|| 80 // annAdyavarca iti // annAdyavarcaH phalamUlapuSpamAMsAdibhiH pUrNamukhaH kAkaH dRSTamAtraH sadaivAbhimatArthasiddhayai syAt tathA miSTAnnabhojyAya mude ca bhavati // 81 // nArIti // nArIziraHpUrNaghaTasthitasya kAkasya zabdaivanitAdhanAptiH syAt zayyAdhirUDhasya tu tasya zabdaiH svajanena sArdha samAgamaH syAt // 82 // gopRSTha iti // gopRSThadUrvAtarugomayeSu tuMDa vigharSanagre ||bhaassaa // to strIprApti karai // 79 // pRSTha iti // paThi pIche vA agADI navIna gobarapai baiTho hoya vaDaka Adile dUdhavAn vRkSapai sthita hoya bole to bhojanapAna vAMchita karai jo vITa karato hoya to avazya bhojanAdika karai // 80 // annAdyavarca iti // annAdika phala, mUla, puSpa, mAMsAdikanakarake mukha bharo hoya to kAka dIkhabe mAtrasUhI vAMchitasiddhi kare aura miSTAnnabhojyapadArtha harSa hoya // 81 // nArIti // strIke mastakapai aura bhare huye ghaTapai jo kAka sthita hoyakara bole to strIkI aura dhanakI prApti kare. aura zayyAke Upara baiThake bole to AptajanoMse samAgama hoya. // 82 // gopRSThati // gaukI pIThakU Adile pIThanapai durvApai vRkSapai govarapai baiTha coMca ghisato jAya agADI kU dekha rahyo hoya aura kU Aho! Shrutgyanam
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute yAtrAprakaraNam / ( 289 ) dhAnyaM payo vA dadhi vApyavApya virauti pazyannidhilAbhakArI // karoti lAbhaM purataH sa dRSTo yasyAsti vakre tRNamapyazuSkam // 84 // vRkSeSa ramyAMkura patrapuSpacchAyAphalAvyeSu sakRtprajasya // zabdena sidhyaMtyasakRnnarANAM sadaiva sarvA * Ni samIhitAni // 85 // prazAMtanAdaH zikhare tarUNAM strIsaMgasaukhyaM karaTo vidhatte // dhAnyAdikUTeSu tathAnnalAbhaM gopRSThago govanitAdhanAptim // 86 // kSemaM vidhatte karabhasya pRSThe kharasya pRSTeribhayaM vadhaM ca // kroDasya pRSThe dhanamarthalAbhaM tasyaiva pRSThe nulagnake // 87 // // TIkA // 'valokitaH tathAnyasyAhAraM dadAnaH balibhugvicitraM bhojanaM dadAti // 83 // dhAnyAmiti // dhAnyaM payo vA dAdhe vApyavApya virauti pazyanvA virauti sa nidhilAbhakArI syAt yasya vatra azuSkaM tRNamasti sa purataH dRSTaH sallAbhaM karoti // 84 // vRkSoSviti // ramyAMkara patrapuSpacchAyAphalADhayeSu sthitasya sakRtprajasya kAkasya zabdana narANAmasakRtpunaHpunaH sadaiva sarvANi samIhitAni sedhyantiH // 85 // prazAMtanAda iti // tarUNAM zikhare sthitaH prazAMtazabdaH karaTaH strIsaMgasaukhyaM vidhatte tathA dhAnyAdikUTasthaH annalAbhaM karoti tathA gopRSThagaH govanitAdhanAptiM dhenustrIdravyANAM prAptiM vidhatte || 86 // kSemamiti // tathA karabhasya uSTrasya paSThe sthitaH // bhASA // AhAra deve to kAka citravicitra bhojyapadArtha deve // 83 // dhAnyamiti // dhAnya, dUdha, dahI inape baiThakara bolato jAya aura dekhato jAya to dhanakI prAptikarai, aura jo kAkake mukhameM vinA sUkho tRNa hoya aura agADIkUM dekhato hoya to lAbha karai // 84 // vRkSeSviti // manohara aMkura, patra, puSpa, chAyA, phala, inakara yukta vRkSanameM kAka bola to manuSyanake sarva kArya vAMchita siddha hoya~ // // prazAMtaMnAda iti // vRkSanake Upara kAka zAMta zabda bolai to strIsaMga saukhya kare. aura dhAnyAdikanake samUha meM prazAMtazabda bolai to annalAbha kareM. aura gaukI pIThape zAMta bolai to tradhina inakI prApti hoya // 86 // kSemamiti // UMTakI pIThapai zAMta bolai to kSemakarai. kharakI pIThapai zAMta bole to 85 19 Aho! Shrutgyanam
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ (290) vasaMtarAjazAkune-dvAdazo vrgH| sadyo jvaraM saurabhapRSThasaMstho mRtAMgasaMstho maraNaM karoti // kAryakSati riktaghaTAzmasaMsthaH kAkaH kaliM kASThamadhiSThita zva // 88 // yo dakSiNaM kUjati dakSiNena prayAti yazcA* bhimukho'bhyupaiti // prayAti pRSThe pratilomagatyA kRtAravaH pAtayate sa raktam // 89 // vAmo kho dakSiNatastataH syAdanarthaheturbalibhojanasya // vAmapradeze pratilomayAnaM vinAya lAbho gRha eva tena // 90 // prayAti pRSThe yadi dakSiNena kRtAravastadrudhirazratiH syAt // vallIvaratrAdi ca yo gRhAtvA pradakSiNaM yAti sa sarpabhItyai // 91 // ||ttiikaa // bhemaM vidhatte kharasya pRSThe sthitaH aribhayaM baMdhaM ca karoti kroDasya sUkarasya pRSThe sthitaH dhanamarthalAbhaM ca karoti analagnapaMke sakardame tasyaiva pRSThe sthitaH kAkaHsayo jvaraM kurut|| 87 // sadya iti|saurbhpRsstthsNsthH mRtAMgasaMsthazca kAkaH maraNaM karoti riktaghaTAzmasaMsthaH riktaghaTastho'zmasthazca kAryakSati kAryanAzaM karoti tathA kASThamadhizritaH kAkaH kaliM karoti // 88 // ya iti // yaH kAkaH dakSiNaM kUjati dakSiNena prayAti yazcAbhimukho'bhyupaiti kRtAravaH sanpratilomagatyA pRSThe prayAti sa raktaM pAtayati // 89 // vAma iti|bilibhojnsy pUrva vAmaH tataH dakSiNataH yo ravaH syAtsa anarthaheturbhavati tathA vAmapradeze pratilomayAnaM vinAya syAt ataH tena gRhe eva lAbhaH syAt // 90 ||pryaatiiti // yadi dakSiNena kRtAravaH pRSThe prayAti ||bhaassaa|| dhanaartha lAbha kare. aura kIca jAke lago huyo hoya tA zUkarakI pIThapai sthitakAka tatkAla vara karai // 87 // sadya iti|| bailakI pIThauM baiThA kAka tatkAla jvara kareM hai, aura mareke aMgapai beTho kAka maraNa karai aura rIte ghaDApai pASANapai baiTho kAka kArya kSati kare. aura kASTapai baiTho kAka kalaha karAve / / 88 // ya iti jo kAka dakSiNamAUM zabda kara aura dakSiNamAUM gamana kare aura pIche sammukha Ave aura sammukha vola phira pratilomagatikarake pIThapIche calo jAya to vo raktapAta krai|| 89 // vAma iti // balibhojana kartA kAkako vAmarava prathama hoya phira dakSiNa bole to anarthako hetu hoya. aura vAmapradezameM pratiloma gamana kare to vighnake artha hoya. aura tA karake gharameMhI lAbha hoya // 90 // prayAtIti Aho! Shrutgyanam
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute yAtrAprakaraNam / ( 291 ) gopucchavalmIkakRtAspadazca ruvanbhavetsarpavilokanAya // syAmRtyaveMgAracitAsthisaMsthaH kAkaH prakurvankacakarSaNaM ca // // 92 // ruvanpuro hAnirujau karoti mRtyuM punarniSThurapRSThazadaH // prasArya riktaM vadanaM ya Aste sarvatra nidyo balibhojano'sau // 93 // vAmo'pyasRkpAtabhayaM mRtiM vA saMtADayannIrasadArukhaMDam || caMcvAsthi bhaMjandhuvamasthibhaMgaM baMdhaM vadhaM jalpati yudhymaanH|| 94 // vAmo'tirogaM kurute vizaSke tikte ca vRkSe kalikAryanAzau // pakSau vidhunvanviruvansa rUkSaM sakaMTake mRtyumupAdadhAti // 95 // // TIkA // tarhi rudhirazrutiH rudhiravArtAzravaNaM syAt tathA yaH kAkaH vallIvaratrAdi gRhItvA pradakSiNaM yAti sa sarpabhItyai syAt // 91 // gopuccheti // gopucchavalmIkakRtAspada ruvaJzabdAyamAnaH saH sarpavilokanAya syAt tathA aMgAracitAsthisaMsthaHkaca karSaNaM ca prakurvankAko mRtyave syAt // 92 // ruvanniti / kAkaH puro ruvanhAnirujau karoti niSThurapRSThazabdaH punaH mRtyuM karoti yazca riktaM vadanaM prasArya Aste'sau balibhojanaH sarvatra nidyaH syAt // 93 // vAma iti / narisadArukhaMDaM saMtADayan kAkaH vAmospi asRkpAtabhayaM mRrti vA kurute caMcvA asthi bhaMjandhuvaM nizvayenAsthi bhaMgaM vakti tathA yudhyamAno baMdhaM vadhaM jalpati // 94 // vAma iti // vAmaH kAkaH // bhASA // jo kApha dakSiNamAUM bolakara pIThapIche calo jAya to rudhirakI vArtA sune. jo latA jevaDI mukhameM leke jemane mAUM Ave to sarpako bhaya kare // 91 // gopuccheti // gaukI pUMcha aura sarpakI baMbe inape baiThake bolai so sarpako darzana hoya aura aMgAra citAhADa inape baiTho hoya aura keza khaicarahyau hoya to mRtyu hoya // 92 // ruvanniti // jo kAka agADI bole to hAni roga kareM. phira pIThamAUM kaThora zabda kare to mRtyu kare. jo khAlI moDho phailAyakara baiTho hoya to kAka sadA niMdita haiM // 93 // vAma iti // sUkhe kASTake TUkakUM tADanA kare cocasUM aura vAmabhAgameM bhI hoya to rudhirapAtako bhaya aura mRti kare - aura coMcakara hADakUM ukhADa pachADa karato hoya to hADako bhaMga aura bandhana kahe haiM. aura yuddha karato hoya kAka to vadha karai // 94 // vAma iti // vAmabhAgameM zuSkavRkSapai baiTho Aho! Shrutgyanam
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ (292) vasaMtarAjazAkune-dvAdazo vrgH| bandho bhavabhUruhi bhanazAkhe bandho latAbhiH pariveSTite syAt // ramye tarau kaMTakivRkSayukte sadA bhavetAM kalikAryasidvI // 96 // chatrAdhirUDhe sarave nayAyAtprayAti cetsyAtkhalu vajrapAtaH // avaskarAMbhastRNakASThakUTabhasmAdisaMstho vinihanti kaarym|| 97 // yugmam // vallIvaracAkacazuSkakASThacarmAsthijIrNAbaravalkalAni||aMgAraraktolmukakaparANi dRSTAni cetkAkamukhe tadAnIm // 98 // // TIkA // vizuSka vRkSe sthitaH atirogaM kurute tikte ca vRkSe sthitaH kalikAryanAzau tathA sakaMTake vRkSe sthitaH pakSau vidhunvanrUkSaM viruvanmRtyumupAdadhAMti // 95 // baMdha iti bhamazAkhe bharuhi kAke sthite baMdho bhavet tathA latAbhiH pariveSTite bhUruhi kAke sthite baMdha eva syAt kaMTavRkSayukte sakaMTakavRkSaNa yukte ramye tarau sthite kalikAryasiddhI syAtAm // 96 // chatrAdhirUDha iti // sarave kAke chatrAdhirUDhe sati na yAyAt cetprayAti tadA khalu nizcayana vajrapAtaH syAt avaskarAMbhastRNakASThakUTabhasmA disaMstha iti tatrAvaskaraH UkaraDo iti loke prasiddhaH aMbhaH pAnIyaM tRNAni pratItAni kASThaM pratIta:kUTaM yUpAdibhasma pratItam AdizabdAdanyeSAM niMdyavastUnAM parigrahaiM: tatra saMsthaH kAkaH kAryavinihati97yugmaMgavalIti puNyakSaya iti cacikAkamukhe etAni dRSTAni bhavati tadAnIM puNyakSayaHpApasamAgamazca tathA mahAbhayaM rogasamudbhavazca bhaassaa| hoya to atiroga kare aura khAlI vA tIkhe vRkSapai baiTho hoya to kalaha aura kAryako nAza karai. aura jo kAMTeke vRkSapai baiThakara paMkhanakU kaMpAyamAna karata rUkho zabda bole to mRtyu kareM. // 95 // bandha iti // bhagnazAkhA jA vRkSakI tAaiM baiTho hoya to bandhana kare. aura latAnakara veSTitavakSapai baiTho hoya to baMdhana kare. aura kAMTenakara yukta sundaravakSapai baiTo hoya to kalaha aura kAryakI siddhi karai. // 96 // chatra iti // chatrapai baiThakara bole kAka to yAtrAgamana na karai jo gamana kare to nizcayakara bannapAta hoya. aura kaDekajoDe paTakavekI Thorape bA jalape vA tRNakASThake samUhapai vA bhasma vA aura koI niMdita vastupai baiThake vole to kAryakU nAza kare : // 97 // yugmam // vallIti // puNyakSaya iti ca // latA, velarI, jebaDI, keza,sUkho kASTha, cAma hADa, phaTo purANo kapaDA, valkala, aMgArakAMca kA Aho? Shrutgyanam
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute yAtrAprakaraNam / (293) puNyakSayaH pApasamAgamazca mahAbhayaM rogasamudbhavazca // bandho. rvadhaH sarvadhanApahAra ityAdikaM syAtpathi maMdire vaa||99|| . uninazcaMcalapakSayugmaH kAkaH kunAdo vidadhAti mRtyum // chAyAyudhacchavaghaTAsthiyAnavAditrakASTAdikakuTTanAca // 100 // AkuMcitaikAMghrirapetacitto dIptasvarA bhAskaramIte ca // kASThAdikaM kuTTayatIha yo vA yuddhAdikAnarthakaraH khago'sau // 101 // ||ttiikaa|| baMdhodhaHsarvadhanApahAra ityAdikaMduSTaphalaM pathi maMdirevAsyAt etAni kAnItyapekSAyAmAha vallIti vallI vIruddharatrA carmarajjuH kacA kezA zuSkakASThaMpratItaM carma pratItaM asthi zarIrAvayaHjIrNAvaraM jIrNavAsaH valkalAnivRkSatvacaHaMgAraH:pratItaH raktaMpra. siddhamulmukam aMcu AmuDa iti prasiddha:kapUra pUrvoktam etaani||98||99||urddhaann iti| UninaHcaMcalapakSayugma kunAdaH kAkaHmRtyuM vidadhAtichAyAyudhacchatrapaTAsthiyAnavAditrakASThAdikakuTTanAccati tatra cchAyA pratItA AyudhaM praharaNaM chatramAtapavAraNaM ghaTaH kuMbhaH asthi pUrvoktaM yAnaM vAhanaM vAdivaM tUrya kASThaM prasiddhamAdizabdAdanyeSAM parigrahaH eteSAM caMcyA kuTTanAtprahAradAnAnmRtyuM vidadhAti ityarthaH // 10 // aakuNciteti||aakuNcit ekoviryena sa tathA apetacitta iti apetaM caMcalaM cittaM yasya sa tathA dIptasvara iti dIptaH svaro yasya sa tathA tathA yaH bhAskaramIkSate tathA yaH kASThAdikaM kuTTayati so'sau khagaH yuddhAdikAnarthakaraH syAt / / 101 // // bhaassaa|| rudhirayuktavastu, jalatI lakaDI, khopaDIko TUka itanI vastu jo kAkakera mukhameM dIkheM to puNyako kSaya aura pApako samAgama aura mahAbhaya rogakI utpatti baMdhuko vadha aura sarvadhanako haraNa ye saba mArgameM vA gharameM hoya // 98 // 99 // UrkInana iti // Upara* mukha kare hoya caMcala donoM mAUkI paMkha jAkI hoya kunAda karato hoya to kAka mRtyu kare. chAyA, Ayudha, chatra, ghaDA, hADa, vAhana, bAjo, kASTha aura bhI inakU coMcakara kUTai vA prahAra kare to bhatyu kare // 100 // AkuMciteti // eka pAMva jAne sameTa liyo hoya aura caMcalacitta jAko hoya dIptasvara hoya aura sUryakU dekhato hoya aura kASThAdikana... kUTato hoya to kAka yuddhAdika anartha karai // 101 // tuMDeneti // mukhakarake pUMchakU Aho ! Shrutgyanam
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 294 ) vasaMtarAjazAkune - dvAdazo vargaH // tuMDena pucchaM vilikhansvareNa tIvreNa yo rauti nirIkSate'rkam // ekena pAdena tathopaviSTo brUte sa bandhaM purato janasya // 102 // viDgomaye nyasyati yasya mUrdhni tasyAtulatrAsa rujau bhavetAm // yasyAsthikhaMDaM visRjatyasau tu prayAti tRrNa nagaroM yamasya // 103 // trahmapradeze viruvanyiyAsoH kalatradoSaM janayatyavazyam // manuSyamAtaMgaturaMgamANAM ziro'dhirUDho nidhanAya teSAm // 104 // nadItaTe vAtha raTannaTavyAM kharasvarairvyAghrabhayAya gaMtuH // naivAturaH kvApi mato hitAya na hRSTaceSTaH kvacideva duSTaH // 105 // // TIkA // tuMDaneti // tuMDena mukhena pucchaM vilikhastItreNa svareNa yo rauti punararke nirIkSate tathA ekena pAdena upaviSTaH sa purato janasya bandhe brUte // 102 // viDgomaye iti // kAkaH yasya mUrdhni viDgomaye nyasyati tasya atulatrAsarujau anupamatrAsarogI bhavatAM tathA yasya mUrdhni asthikhaMDaM visRjati asau naraH yamasya nagarI tUrNa prayAti mRtyuM prApnotItyarthaH // 103 // brahmeti // yiyAsotumicchArnarasya brahmapradeze mastaka para AkAze viruvankAkaH avazyaM kalatradoSaM janayati tathA manuSyamAtaMgaturaMgamAnAM ziro'dhirUDhaH teSAM manuSyAdInAM nidhanAya bhavati // 104 // naMdIti // nadItaTe aTavyAM vA kharasvarai raTankAkaH gaMtuH vyAghrabhayAya bhavati tathA kvApi yatra kutrApi AturaH kAkaH turhitAya na mataH api ca hRSTaceSTaH kvacideva kvacidapi na // bhASA // tADana kare aura tIsvara karake bole phira sUryakUM dekhato hoya aura eka pAMvakara baiTho hoya to agADIte agADI kAU janako baMdhana kare // 102 // viDgomaye iti // jAke mastakapai kAka viT gobara paTaka deve to vA puruSakUM bahuta trAsa aura roga hoya. aura jAke mastakapai hADako TUka paTaka deve to vo puruSa zIghra hI mRtyukUM prApta hoya // 103 // // brahmeti // gamanakarttA ke mastaka ke Upara Aya AkazameM sthita hoya bole to strI doSa pragaTa kare. aura manuSya, hAthI, ghoDA inake mastakape baiThe to inake hI nAzake artha hoya // 104 // nadIti // nadI ke taTape vA mArga meM kAka tIvrasvara bole to gaMtA puruSakUM. vyAghrako bhaya hoya aura jo Atura puruSa hoya to kadApi hita nahIM hoya // 109 // Aho ! Shrutgyanam
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarate yAtrAprakaraNam / ( 295) yAtrodyame sainyavadhAya kAko dRSTo rathebhAzvanRmastakeSu // AyAti yasyAbhimukho balasya yuddhodyame tasya parAjayaH syAt // 106 // sagRdhrakaMkaiH kaTake nRpasya kAkaiH praviSTaiH pizitaM vinApi // saMyudhyamAnairaribhiH samaM syAnmahAhavaH saMdhirayudhyamAnaiH // 107 // cihnadhvajacchatrakRtAdhirohaH samu. dyataM zatrubalaM prapazyan // Ajau jayaM jalpati bhUmipAnAM kRtadhvaniHkSIratarau ca kAkaH // 108 // gatisvarau vAyasasaMprayuktau prAcyAM phalAyoditavaiparItyAt // evaM jano'pyAcarati prabhUto yathoditaM tatra tthaagmaarthH|| 109 // // TIkA // dussttH|| 105 // yAtrodyama iti // yAtrodyame yuddhaprayANodyame rathebhAzvanRmastake kAkaH dRSTazcetsainyavadhAya bhavati tathA yasya balasyAbhimukha AyAti tasya yuddhodyame parAjayaH syAt // 106 // sagRdhrakaMkairiti / / sagRdhrakaMkaikAkairnRpasya kaTakepi. zitaM vinApi mAMsaM vinApi praviSTaiH sagRdhrakakaiH kAkai sadbhiHsaMyudhyamAnaiH aribhiH samaMmahAhavaHsyAt tthaayudhymaanaistairribhiHsNdhiHsyaadityrthH||107|| cihnati // cihnadhvajacchatrota tatra cihaM zastrAdidhvajaHpratIta chatramAtapavAraNam eteSu kRtaH adhiroho yena sa tathA evaMvidhaH kAkaH samudyataM zatruvalaM prapazyanbhUmipAnAmAjau yuddha jayaM jalpati tathA kSIratarau kRtadhvanirjaya vakti // 108 // gatisvarAviti // vAyasasaMprayuktau kAkarito gatikharau prAcyAM dizi uditavaiparItyAtphalAya bhavataH tatra yathAgamArthastathoditaM prabhUto'pi sarvo'pi janaH evamAcaratItyarthaH // 1.9 // // bhASA // yAtrodyama iti // yAtrAke udyamameM jo kAka ratha, hAthI, ghoDA, manuSya inake mastakanapai baiTho dIkhe to senAko vadha hoya. aura jA senAke sammukha kAka Ave to tAko yuddhameM parAjaya hoya // 196 // sagRdhrakaMkairiti // rAjAkI senAmeM mAMsa vinA gIdha, kaMka, kAka ye praveza kareM to yuddhakara rahe vairInakarake mahAn saMgrAma hoya. aura jo yuddha na karate hoya to milApahoya jAya // 107 // cihnati // zastrAdika, dhvajA, chatra inapai baiTho hoya udyata huI zatrunnakI senA mAUkU dekhato hoya to rAjAnakaM jaya kahai hai. aura dUdhake vRkSa vaTAdikanapai bolai to jaya hoya // 108 // gatisvarAviti // pUrva dizAmeM kAkakI Aho ! Shrutgyanam
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 296) vasaMtarAjazAkune-dvAdazo vrgH| digyAmacakre'pi zubhAzubhAni phalAni yAni prtipaaditaani|| pratiSThamAnasya tathAvidhAni bhavaMti tAnIha vadaMti sNtH||110|| iti kAkarute yAtrAprakaraNam // 4 // sthAnasthitAnAM kathayati kAkAzceSTAvizeSeNa shubhaashubhaani|| pracoditAH prAktanakarmabhirye tallakSaNAya kriyate'tra yatnaH // // 11 // niSkAraNaM saMmilitA ruvanto grAmAtranAzAya bhavaMti kAkAH ||rodhN ca cakrAkRtayo vadanti savyApasavyabhramaNAdbhayaM ca // 112 // // TIkA // digyAmeti // digyAme cakre tu yAni zubhAzubhAni phalAni pratipAditAni tAni iha etacchAstre pratiSThamAnasya vizvAsakartuH tathAvidhAnyeva bhavaMtIti saMtaH vadaMtIti tAtparyArthaH // 110 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM kAkarute yAtrAprakaraNam // 4 // sthAnati // ye kAkAH prAktanakarmabhiH pracoditAH saMtaH ceSTAvizeSeNa sthAnasthitAnAM grAmAghekasthAnasthitAnAM bahujanAnAM zubhAzubhAni kathayati tallakSaNAya tajjJAnAya atra yatnaH kriyate // 111 // niSkAraNamiti // niSkAraNaM kAraNavyatirekeNa militA ruvaMtaH kAkAH grAmAnanAzAya bhavaMti cakrAkRtayo rodhaM vadaMti // bhaassaa|| gati svara pahale kahyo ye unase viparIta hoya to phalake artha jAnano // 109 // digyAmeti // digyAma cakrameM je zubha azubha phala kahe haiM tesehI te phala hoMya haiM zAstrajJa yA prakAra kahai haiM // 110 // iti vasaMtarAjabhASATIkAyAM kAkarute yAtrAprakaraNam // 4 // sthAneti // jo kAka pUrvajanmake karmanakarake prere huye apanI ceSTA karake sthAnapai baiThe huye puruSanarle zubha azubha kareM haiM tAke jAnaveke artha prayatna karano // 411 // niSkAraMNAmiti // jo kAka niSkAraNa mile huye boleM to grAma, anna inako nAza kareM. jo cakra sarIkhA gola AkRtivAle hoMya to nirodha kareM. Ara jemano bAyo bhramaNa karato hoya to Aho! Shrutgyanam
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute sthaansthitprkrnnm| (297) vighAtamAhurbahuvargasaMsthA rAtrau ruvaMto janatAvinAzam // lokaM ca caMcUcaraNaprahArairudvejayaMtaH paracakravRddhim // 113 // yaH snAti dhUlyAMbu vilokya rauti vRSTiM samAzaMsati vAyaso'sau // jalasthalaprANaviparyayeNa varSAsu vRSTirbhayamanyadA tu|| 114 // madhyaMdine vezmani yasya kAko virauti raudraM vidhunoti cAMgam // haraMti caurA draviNAni tasya dhruvaM tathAnyo bhavati pramAdaH // 115 // ruvanadRSTastRNaparNavako hutAzabhIti karaTaH karoti // syAtprasthitasyApyathavA sthitasya duHkhaM prabhUtaM divasatrayeNa // 116 // ||ttiikaa // savyApasavyaM bhramaNAdbhayaM vadati // 112 // vighAtamiti // bahuvargasaMsthAH vi. ghAta vinAzamAhuH bahava ekIbhUtA ityarthaH rAtrau ruvaMto janatAvinAzaM janasamUhanAzamAhuH caMcUcaraNaprahAraiH lokamuddejayaMto duHkhadAtAraH prckrvRddhimaahuH113|| ya iti // yaHdhUlyA rajasA snAti aMbu vilokya rauti asau vAyasaH vRSTiM samAzaMsati jalasthalamANaviparyayeNa suvRSTibhavati anyadA tu bhayaM bhavati ||11shaamdhymiti // yasya vezmani madhyadine kAkaH raudraM virauti aMgaM vidhunoti ca tasya caurA draviNAni haraMti tathA dhruvamanyaH pramAdo'narthaH syAt // 115 // ruvniti|| tRNaparNavakraH ruvanadRSTaH karaTaH hutAzabhItiM karoti tathAvidhe karaTe prasthitasya vA // bhaassaa|| bhaya kahaihai // 112 // vighAtamiti // vahutase ikaTThe hoya~ to vighAta kareM. aura rAtrimeM bole to janasamUhako nAza karai. aura coMca aura caraNa inako prahAra karato hoya to lokakU udvega karai, aura zatrunakI senAnakI vRddhi karai // 113 // ya iti // jo kAka dhUlameM snAnakarai jalaMkU dekhakara zabda kare to vRSTi kare. aura jala sthala prANa inakI viparItatA karake ardhAt jalameM nhAya karake thalameM dekhake zabda karai to suvRSTi hoya. aura prakAra bhaya hoya // 114 // madhyAmiti // jAke gharameM madhyAhna samayameM kAka raudrazabda karai aMgakU kaMpAyamAna kare to tA puruSake caura dhana haraNa kareM. taisehI pramAda hoya // 115 / / // ruvaniti // tRNa, patoA ye mukhameM hoya to kAka agnikI bhIti karai, jo prasthAnakarake calyo hoya vA kahUM sthita hoya tA puruSakU tIna divasameM bahuta duHkha hoya Aho ! Shrutgyanam
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 298 ) vasaMtarAjazAkune - dvAdazo vargaH / chAyAsu lAbhaM bhuvi bhUmilAbhaM vighnaM jale grAvaNi kAryanAzam // karoti kAko viruvannarasya prasthAyinaH sthAnagatasya vApi // 117 // dvArapradeze rudhirAnulipto virauti kAkaH zizunAzanAya || pakSau vidhunvanviruvanvirUkSaM zAnte pradIpte ca bhavenna zastaH // 118 // bhramannayordhvo pravidhAya pakSI kAkaH kunAdaH pralayaM karoti // kruddho'dhirUDhaH karaTAMtaraM ca rogeNa mRtyuM kurute narANAm // 119 // dravye hRte cApahRte khagena vinAzalAbhAvapi tAdRzasya // rukmasya pIte rajatasya zukle cailasya kArpAsamaye bhavetAm // 120 // // TIkA // sthitasyApi janasya divasatrayeNa prabhUtaM vipulaM duHkhaM syAt // 116 // chAyeti // prasthAyinaH sthAnasthitasya vApi narasya kAkaH chAyAsu viruvallAbhaM bhuvi viruvanbhU milAbhaM jale viruvanvighnaM grAvaNi viruvankAryanAzaM karoti // 117 // dvAra iti // afrigliptaH arat dvAramadeze yadA virauti tadA sa zizunAzanAya syAta pakSI vidhunvan virUkSaM viruvankAkaH zAMte pradIpte ca digvibhAge zasto na bhavet // 118 // bhramanniti // pakSau Uddha pravidhAya kAkaH kunAdaH bhramanpralayaM karoti tathA kruddhaH sankaraTAMtara madhirUDhazcennarANAM rogeNa mRtyuM karoti // 119 // dravya iti // khagena hRte dravye apahRte tyakte ca sati tAdRzasya vastunaH vinAzalAbhAvapi bhavetAma // bhASA // // 116 // chAyeti // gamanakartAkUM vA sthAna meM baiTho hoya tAkU~ jo kAka chAyA meM zabda kare to lAbha kare. aura pRthvI meM bole to bhUmiko lAbha kare. jalameM kare to : vighna hoya. aura pASANape baiThakarake bole to kAryako nAza kare !! 117 // dvAra iti // jo kAka rudhira karake lipta hoya dvArameM jo bolai to bAlakake nAzake artha hoya. aura jo paMkhanakUM kaMpAyamAna karata rukho bole zAMtadizA meM vA dIptadizA meM to zubha nahIM " 118 // // bhramanniti // paMkhanakUM Upara kara kAka kunAda karata bhramato huyo pralaya kare. aura kAka kruddha hoya dUsare kAkape caDhajAya to manuSyanakUM rogakarake mRtyu kare // 119 haraNa kara le jAya vA paTaka jAya to dravyeti // jo kAka dravya lAbha hoya. pIta vastu hoya vaisI vastuko vinAza hoya to rajatako to suvarNako lAbha hoya aura zuklatrastu Aho! Shrutgyanam
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute sthAnasthitaprakaraNam / ( 299 ) prazne kRte rogavinAzabuddhayA haMtyAzu rogaM suravaH pradIpte // zAMtapradeze karaTazvireNa ramyAro rogamapAkaroti // 121 // prazne zubhe zAMtadigAzrayasthaH zAMtasvaro vastu zubhaM dadhAnaH // yo vAsastaM zubhadaM vadati tadvyatyaye vyatyayaheturuktaH // // 122 // virauti kumbhe maNike'tha vAyasaH sa garbhavatyAH sutajanmahetuH // uDDIyate kaMTakinIM ca zAkhAmAdAya rAjAgamanAya kAkaH // 123 // annAjyaviSThApizitAdibhiryaH pUrNAnano'bhISTaphalaprado'sau || mantrAdisiddhayai vaNijAdilAbhe zasto vivAhAdividhau ca kAkaH || 124 // // TIkA // pIte vastuni rukmasya zukla rajatasya kArpAsamaye cailasya vinAzalAbhau syAtAm // // 120 // prazne iti // rogavinAzabuddhyA prazne kRte pradIpte suravaH Azu rogaM haMti zAMtapradeze ramyAravaH ramyaMzcAsau Aravazca sthireNa rogamapAkaroti // 121 // prazne iti // zubhe prazne zAMtadigAzrayasthaH zAMtasvaraH zubhaM vastu dadhAnaH yo vAyasaH taM zubhadaM vadaMti tavyatyayo vyatyayaheturuktaH azubhaM dadAtItyarthaH // 122 // virautIti // kuMbha maNike bRhatpramANe jalabhAjanavizeSe yadA kAkaH virauti tadA garbhavatyAH su-tajanmaheturbhavati kaMTakinIM ca zAkhAmAdAya uDDIyate kAkaH tadA rAjAgamanAya syAt // 123 // anna iti // annAjyaviSThApizitAdibhiryaH pUrNAnanaH asau a // bhASA // lAbha hoya. aura kArpAsamaya vastu hoya to vastrako lAbha hoya // 120 // prazne iti // rogavinAza hoyabekI buddhikarake prazna kiyo hoya aura jo kAka pradIpta dizAmeM sundarazabda karato hoya to zIghra rogakU~ dUrakare jo zAMtadezameM zubha bolato hoya to derameM rogakUM dUra kare hai // 121 // prazne iti // zubhaprazna kiyo hoya jo kAka zAMtadizA meM baiTho hoya aura zAMtasvara karato hoya aura zubhavastu dhAraNa kare hoya to zubhako debrevAro jAnano // // 122 // virautIti // kuMbha aura bahuta pramANako jalapAtra koThI haMDAbaDe ina baiThakara bole to garbhavatI suta janmako debrevAro jAnano aura jo kAMTekI zAkhAkUM lekarake uDajAya to rAjAke Agamanake artha jAnano // 123 // anna iti // anna, ghRta, viSTA, mAMsa ityAdikanakarake jo bharo huyo mukha hoya to ye abhISTa vAMchitaphala deve. Aho! Shrutgyanam
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 300) vasaMtarAjazAkune-dvAdazo vrgH| iSTArthado'zvAdiSu vAhaneSu chatrAdisaMsthastadavAptikArI / vadhvAgamaMjalpati toraNAdau hRdyArthado hRdytrusthitshc||125|| vAyasaH kulukuludhvaniyaMdA vyAharedbhavanasammukhastadA // abhyupaiti pathikastadA dhvani sarvakAryasukhadaM vadaMtyamum // // 126 // idaM tvihotpAtayugaM pRthivyAM mahAbhayaM zAkanikA vadaMti // yadvAyaso maithunasaMniviSTo dRzyeta yadA dhavala: kadAcit // 127 // udvegvidvessbhyprvaasbndhukssynyaadhidhnaaphaaraaH|| buddhipraNAzAH kulatApavAdA nRNAM bhvNtydbhutdrshnen|| 128 // // TIkA // bhISTaphaladaH syAt mantrAdisiddhyai vaNijAdilAbhe vivAhAdividhau cAsau kAkaH shstH||124||issttaarthd iti // azvAdikavAhaneSu sthitaH saniSTArthadaH tathA chatrAdisaMsthastadavAptiheturbhavati toraNAdau vadhvAgamaM jalpati hRdyatarusthitaH priyakArakaH yaH taruH tasmiMzca hRdyaarthdH|| 125 // vAyasa iti // yadA bhavanasammukhaM vAyasaH kulukuladhvani vyAharettadA pathiko'bhyupaiti amu dhvani sarvakAryamukhadaM vadaMti // // 126 // idamiti // ihAsmi~lloke utpAtadvayaM utpAtadvayaM mahAbhayaM zAkunikA vadaMti yat vAyaso maithunasaMniviSTo dRzyeta yadA kadAciddhavalo dRzyeta tdityrthH|| 127 // uddhegeti // adbhatadarzanena udvegavidveSabhayapravAsabandhukSayavyAdhi ||bhaassaa // aura maMtrAdika siddhinameM vaNijAdikanake lAbhameM vivAhAdikavidhimeM kAka zasta nAma zubha hai // 124 // iSTArtha iti // azvAdika vAhanapai sthitakAka iSTa arthako debevAro aura chatrAdikanameM sthita hoya to chatrAdikanakI prApti karai. aura toraNAdikanapai beThe to strIko Agama kahai. bahuta sundara vRkSapai baiTho hoya to manorathakU deve // 125 / / vAyasa iti // jo gharake sammukha kAka kulukula dhani karai to koI mArgako calyo Ave. aura ye dhvani sarva kArya aura sukhakU deve // 126 // idamiti // yA lokameM doya utpAta haiM so zakunI pra. thvImeM yAkU mahAbhayavAn kahai haiM. konase utpAta; jo kAka maithunakarato dIkhai vA zveta kAka dakhe to // 127 // udvegeti // udvega, vidveSa, bhaya, pravAsa nAma paradeza, bandhukSaya, vyAdhi, aura dhanako caura karake haraNa, aura buddhiko nAza, kulakI tApa aura vivAda ye saba Aho! Shrutgyanam
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute sthAnasthitaprakaraNam / (301 zamAya tatsUcitaduHkharAzeH snAnaM bahistatkSaNameva kuryAt // AtmIyazaktyA ca sadakSiNAni dvijAya dadyAdvasanAni tAni // 129 // nayedahaHzeSamapuNyahAnyA zayIta bhUmAvakRtAnabhakSyaH // snAtvA prabhAte vidadhIta zAMtiM dadyAtsvazaktyA draviNaM gurubhyaH // 130 // haviSyabhojI naH bhajecca nArI dinAni sapta triguNAni yAvat || AkAkapAtatratamAdadhIta baliM ca dadyAilibhojanebhyaH // 131 // deze tu yatrAdbhutatamAlokyate tatra samApataMti || avRSTidurbhikSabhayopasargacaurAgnizatrUdbhavadharmanAzAH // 132 // // TIkA // dhanApahArA: buddhipraNAzA: kulatApavAdAzca nRNAM bhavaMti // 128 // zamAyeti // sUcitaduHkharAzeH zamAya tatkSaNameva bahiH snAnaM kuryAt tathA AtmIyazaktyA sadakSiNAni tAni vasanAni dvijAya dadyAt // 129 // nayediti // ahaHzeSaM nayet kayA apuNyahAnyA puNyahAniryathA na bhavati tathetyarthaH / tathA'kRtAnnabhakSyaH bhUmau zayIta punaH prabhAte srAtvA zAMtiM vidadhIta gurubhyaH svazaktyA draviNaM dadyAcca // // 230 // haviSyeti // sapta triguNAni ekaviMzatidinAni yAvat haviSyabhojI bhavet nArIM na bhajet AkAkapAtaM vrataM AdadhIta balibhojanebhyo baliM dadyAt // // 131 // deze tviti // yatra deze etadugramadbhutamAlokyate avRSTidurbhikSabhayopasa // bhASA // pahile utpAta dekhabevAre manuSyanakUM hoya~ // 128 // zamAyeti // itane duHkhanakI zAMti ke liye pUrva kahe je donoM utpAta tinakUM dekhatehI tatkSaNa bahiHsnAna kare. tA pIche apanI zaktipUrvaka dakSiNAsahita vastra brAhmaNake artha dAna kare // 129 // nayediti // dina zeSa rahe tAya puNyAdika karake vyatIta kare, aura annAdika bhojana na kare. phira rAtrikU pRthvImeM zayana kare. phira prAtaHkAla hoya jaba snAna karake zAMti kare. apanI zaktilAyaka gurunake artha dhana deve // 130 // haviSyeti // ikkIsa dinatAMI haviSyabhojana kare. aura strIsevana na kare AkAkapAta vrata kare. aura kAkanakUM balidAna deve // 131 // // dezetviti // jA dezameM ye adbhuta dekhe tA dezameM varSA na hoya aura durbhikSa, bhaya Aho! Shrutgyanam
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ (302 ) vasaMtarAjazAkune - dvAdazI vargaH / karmANi tasyopazamAya rAjA pravartayecchAMtikapauSTikAni // annAjyagobhUmivasUni dadyAdyuddhaM vidadhyAcca na yAvadabdam // 133 // iti kAkarute sthAnasthitaprakaraNaM paMcamam // 5 // // atha svaravicAraH // kAMkAmiti kSemavidhau virAvaH kIMkImitISTAzanapAnahetuH // karoti kUMkUmiti vArthalAbhaM kaMkaM dhvaniH kAMcanalAbhamAha // // 134 // kemiti strIti ca yoSidAtyai bhogAya koMkomiti zabditaM syAt // apatyalAbhaM kuku ityanena gaMtuH phalaM kekava ityanena // 135 // // TIkA // caurAzitrUdbhavadharmanAzA ApataMti // 232 // karmANIti // tasyAdbhutasyopazamAya rAjA zAMtikapauSTikAni pravartayet annAjyagobhUmivamUni dadyAt yAvadandaM abdaparyaMtaM yuddhaM na vidadhyAt // 133 // iti za0 vasaMtarAjaTIkAyAM kAkarute sthAnasthitaprakaraNaM paMcamam // 5 // // atha svaravicAraH // kAMkkAmiti // kkAMkkAmiti kSemavidhau virAvaH syAt / kIkImiti iSTAzanapAnaheturbhavati / kUMkUmiti zabdo'rthalAbhaM karoti / kaMkkaM iti dhvaniH kAMcanalAbhamAha // 134 // kekemiti // kaikeM iti zabdaH strIti ca yoSidAptyai bhavati / koMkomiti // bhASA // bhUtAdi, caura, agni lagano, zatrunakI pragaTatA, dharmako nAza ye hoya // 132 // karmANIti // tA adbhuta dekhekI zAMtike liye rAjA zAMtika pauSTika kare. aura anna, ghRta, gI, pRthvI, dhana inako dAna kare aura rAjA varSadina tAMI yuddha na karai // 133 // 5 // iti vasaMtarAjabhASA TIkAyAM sthAnasthitaprakaraNaM samAptam // atha svaravicAraH // kAMkAmiti // kAMkAM aiso bole to kalyANa hoya. aura jo kAka kIM kIM aiso bole to vAMchita bhojana pAna ye hoMya aura kUMkUM yA prakAra bole to arthalAbha kare. aura kaMkaM yA prakAra dhvani kare to kAMcana lAbha hoya // 134 // kekemiti / keke yA prakAra kAgalI bole to strIkI prApti kare, aura koMkoM ye zabda bole to bhoga bhoge. aura Aho! Shrutgyanam
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute svaraprakaraNam / ( 303) koMkomitisyAtsukhalAbhakArI kuMkuMninAdaH priyasaMgamAya // *miti Rmiti ca trayo'mI krAMkAmiti dvau ca khau raNAya // 136 // krAMkAmiti koriti ca dviruktaM pheMkRmiti kokukuhUritIdam // rutaM pradiSTaM maraNAya nRNAM gaMturvinAzaM kurute khagAkhyaH // 137 // krIkrImitISTArthavinAzanAya jvalajvaletyagnibhayAya shbdH|| kikIti kaukAviti yaH kathaMcinmuhurmuhuH syAtsamato vadhAya // 138 // syAtkAitIdaM viphalaM sadaiva mitrAptaye vaka itIhazaM ca // kAkA itIdaM ca vighAtakAri kavati kAko vadati svatuSTayai // 139 // // TIkA // zabditaM bhogAya syAt / kuku anenApatyalAbhaH syAt / kekava ityanena gaMtuH iSTaM phalaM bhavati // 135 // kroMkomiti // kroMkomiti nAdaH sukhalAbhakArI syAt / kuMkuMninAdaH priyasaMgamAya syAt / *miti 0miti ca amI trayaH zabdAHkAMkA miti ca dvau raNAya syuH // 136 // kAMkrAmiti // kAMkrAmiti koriti ca dviruktaM kaMkramiti krokukuhUritIdaM rutaM nRNAM maraNAya prdissttm|etaadRshN rutaM ruvankhagAkhyo gaMturvinAzaM kurute // 137 ||kriikriimiti|| krIMkrImiti svArthavinAzanAya bhavati / jvalajvalati zabdaH amibhayAya syaat|kikiiti kokau iti kathaM cinmuhurmuhuH zabdaH syAtsa vadhAya mataH // 138 // syAditi // kA itIdaM viphalaM sadaiva syAt / kaka // bhaassaa|| kuku yA prakAra bole to apatyako lAbha hoya, aura kekava aiso bole to gamanakartAkaM phala hoya // 135 // kroMkomiti // kroMkoM ye zabda sukhalAbhakArI hoya. aura kuMkuM ye zabda bole to priyasaMgama kara. *kaMkaM ye tIna zabda bole to aura krAM krAM ye doya zabda bole to saMgrAma karAve // 136 // kAmiti // krAM krAM ko kro yU~ krU ko kukuhaH ye zabda bole to manuSyakU maraNake artha jAnano. jo pakSI aise zabda bole to gamana kartAkU vinAza karai // 137 // kIMkImiti // kIMkI ye zabda svArthako vinAza kareM haiM, aura bala bala ye zabda agniko bhaya karaihai. aura kiki ye zabda kauko ye zabda kadAcit vAramvAra bole to vadhake artha jAnano // 138 // syAditi // jo kAka kA zabda bole to niSphala jAnano, aura kakka aiso bole to mitrakI prApti hoya. aura Aho! Shrutgyanam
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ (304) vasaMtarAz2azAkune-dvAdazo vrgH| AhAradoSAya ca kAkaTIti syAhAkuTAkudhvanitaM raNAya / / kekedhvaniSTAkaciciMTikIti trayaM tvidaM syAtpurudUSaNAya // // 140 // yatkA iti tristadanu dviretacchabdadvayaM syAnmahate phalAya // kogityayaM vAhananAzanaM ca dadAti harSa kurukuvitIdam // 141 // yaHkkA itadiM virutaM sudIpa plutasvareNocarati pramodAt // utsAhahInaH zramadainyayuktaH sa vAyasaH kAryavinAzanAya // 142 // sAmiSa kavakavati bha.jayeddhArayekatikatIti cAzanam // abhyupaiti khararUkSabhASite proSitaH zavazaveti ca shbdH|| 143 // ||ttiikaa // IdRzaM ca mitrAptaye syAt kAkAitIdaM ca vighAtakAri kaveti kAkaH svatuSTayai vadati // 139 // AhAreti // kAkaTIti zabdaH AhAradoSAya bhavati / TAkuTAkuiti dvivAraM dhvanitAraNAya bhavati keke TAkuciciMTikIti trayaM tvidaM purudUSaNAya syAt doSavAhulyAyetyarthaH // 140 // yaditi // vA iti tristadanu dviH dviAramuktaM zabda dvayaM mahate phalAya syAt / kogityayaM zabdaH vAhananAzanaM kroti| kurukurvitIdaM dhva nitaM harSa dadAti // 141 // ya iti // yaH kAkaH kA itIdaM virutaM sudIrgha plutasvareNa pramAdAduccarati tathA ya utsAhahInaHzramadainyayuktaHsa vAyasaH kAryavinAzanAya bhavati // 142 // sAmiSAmiti // kavakaveti zabde sAmiSaM bhojanaM bhojayet // bhASA // kAkA aiso bole to vighAtakArI hoya. aura kava aiso zabda bole to apanI tuSTike artha jAnano // 139 // AhAreti // kAkaTI aiso zabda bole to AhArake doSake artha jAnano aura TAkuTAku aiso bole to saMgrAmake artha jAnano aura keke TAka ciciMTikI ye tInoM zabda bole to bahutadUSaNake artha jAnano // 140 // yaditi // jo kAka kA ye zabda tInapota bole to pIche ke ke aiso zabda bole to, mahAn phalake artha jAnano aura kora yA prakAra zabda bole to vAhana nAzake artha jAnano aura kuru karu ye kanda harSa karai // 141 // ya iti // jo kAka ka aiso zabda dIrghakAla plutasvara karake pramAdate bole bhaura utsAhahIna hoya aura zramakarake dInatA karake yukta hoya vo kAka kAryakU vinAza kare // 12 // sAmiSimiti // kavakava aiso zabda bole to AmiSasahita Aho! Shrutgyanam
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute svrprkrnnm| (305) syAtkaliH karakaradhvanau nRNAM jAyate kaNakaNadhvanau jvrH|| Avajetkulakuladhvanau priyaH saudanaM kaTakaTadhvanau dadhi // // 144 // evaMprakArAbahavo'pare'pi prazAMtadIptA balibhojanAnAm // bhavaMti zabdAH khalu teSu kecidasmAbhiruktAH sukhlkssnniiyaaH|| 145 // // TIkA // katikatIti zabdozanaM kArayet khararUkSabhASite proSito'bhyupaiti zavazaveti zabde jAte kazcitpaMcatvaM prAmotItyarthaH // 143 // syAditi // karakaradhvanau jAte sati nRNAM kaliH syAt kaNakaNadhvanau jvaraH jAyate kulakuladhvanau priyaH Avrajet kaTakaTadhvanau saudanaM dadhi prApyate // 144 // evamiti // balibhojanAnAM kAkAnAmi. tyarthaH / apare'pi bahavaH prazAMtadIptAHzabdA bhavaMti teSu khalu nizcayena yatkicitsu. khalakSaNIyaM tdsmaabhiruktm||145||grNthaaNtre'pyvem||tdythaa cirajIvino dvAtriMzadbhASA vadaMti / tadyathA kaulo kaulo iti cedvadati tadapyutkaraH dhAnyarAziH syAt / 1 / kuMkuMkumiti jalpati tadA lAbhotpattiH / 2 / koyaM koyaM iti cedvadati tadA rAjJo mRtyumAkhyAti / 3 / keyaM keyamiti zabdena bhRzaM hAnimRtyU bhavetAm / 4 / kuralukuralu iti zabdena zreyaH samAkhyAti / 5 / kaH kukumiti zabdena zavaM darzayati // bhaassaa|| bhojana karai aura jo katikati zabda bole to bhojana karAve jo rUkho zabdabolai vA khurU khuru aiso bole to paradeza gayo ghara zIghra Avai. aura zatrazava aiso zabda bole koIkI mRtyu prApta hoya // 143 // syAditi // karakara aiso bole to manuSyako kalaha hoya. aura kalakala dhvani karai to jvara hoya. aura kula kula zabda karai to koI priya Ave. aura kaTakaTa aiso bole to bhAtasahita dahI prApta hoya // 144 // evaM prakArA iti yA prakAra kAkanake aurabhI bahutase prazAMta aura dIptazabda haiM unameMsU hamane nizcayakara zubhalakSaNa jinake te kehahaiM // 145 // jo aura granthAntarameM battIsabhASA kahI haiM. tineMbhI yA prakAra hama yahAM kahaiM haiM jo kolakaula aisI vANI bole to dhAnyarAzi prApta hoya 1 jo kuMkuMkuM ye vANI bole to lAbhakI prApti karai 2 jo koyaMkoyaM aisI vANI bole to rAjAkI mRtyu jAnanI 3 keyaMkeyaM yA zabda karake atyaMta hAni mRtyu hoya 4 kuralukuralu yA zabda karake kalyANa kare 5 kaH kuMkuM yA zabd karake zava jo muradA tAkU darzana karAve 6 lenaklenaM yA zabda karake suhRjjanako nAza karaihai 7 kurutaM Aho! Shrutgyanam
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 306) vasaMtarAjazAkune-dvAdazo vrgH| TIkA // / 6 / klenaklenamiti zabdena suhRnidhanamAkhyAti / 7 / kurutaMkurutamiti zabdena yuddhaM darzayati / 8 / kuyaMkuyamiti zabdena parasvebhyaH paMcatvamAkhyAti / 9 / kochukochu iti zabdena shriirhaaniH|10| kaikai iti zabdena satyAH bhAryAyAHsamAgamanamAkhyAti / 11 / kAMkAmiti zabdena lAbho bhavati / 12 / kaH kaH iti zabdena rAjakIyA bhRtyAH kiM vadaMtIti vadati / 13 / kulakulu iti zabdena mRtyuM samAdizati / 14 / kaka iti zabdena maMgalamAkhyAti / 15 / keMkeMkemiti zabdena bATa dravyalAbhaM vadati / 16 / kauMkauMkaumiti zabdena grAmavAsitaskarAdyaM samAdizati / 17 / krIkI iti zabdena sundaryAH prAptiH syAt / 18 / kovaMkovamiti zabdena priyalakSmyAH pazUnAM ca nAzo bhavati / 19 / kulaMkulamiti zabdena badhavandhanapU. rvakaM rAjato bhayaM darzayati / 20 / koIkoI iti zabdena bhadraM bhavati / 21 / kletaM ketamiti zabdena balAhakavRSTiM vadati / 22 / kaunaukauiti zabdena mAMgalyakautuke darzayati / 23 / kaikaMkaikamiti zabdena prApUrNikaH samAyAti / 24 / koraMkoraMmiti zabdena dhanadhAnyasamRddhi vadati / 25 / kuruTaMkuruTamiti zabdena niSkaMTaka rAjyaM vadati / 26 // karakaMkarakamiti zabdena bahUnAM darzanaM bhvti| 27 / karakokarako iti zabdena kaliH syAt / 28 / ketaketamiti zabdena ralahAnirbhavati / 29 / kurunukuruna, iti zabdena zriyaH samAgamo bhavati / 30 / kulakula iti zabdena vastralAbho bhavati / 31 / kaikaMke iti zabdena muhRdAgamamAkhyAti / 32 / // bhaassaa|| kurutaM yA zabda karake yuddhakU dikhAve 8 kuyaMkuyaM yA zabdakaMra paradhanate mRtyu hoya 9 kochukochu yA zabdakara zarIrakI hAni hoya 10 kaika yA zabdakara satIko samAgama hoya. 11 kAMkAM yA zabdakara lAbha hoya 12 kaHkaH yA zabdakara bole to rAjabhRtya kyA kahai 13 kulukula yA zabda karake mRtyu jAnanA 14 ka ka yA zabdakarake maMgala kahai hai 15 keMkeMkeM yA zabdakarake atyaMta dravya lAbha hoya 16 kauM kauM kauM yA zabdaka. rake grAmavAsI caurate bhaya kahai hai 17 kI krI krI yA zabdakarake sundarIkI prApti hoya 18 kovaM koyaM yA zabdakarake priyalakSmIko aura pazunako nAza hoya 19 kulaM kulaM yA zabdakarake vadha. bandhasahita rAjAko bhaya hoya 20 koIkoI yA zabda karake kalyANa hoya 21 kletaM kvetaM ye vANI bole to meghavRSTI jAnanI 22 krauM krauM krauM yA zabdakarake mAMgalya kautuka dikhAve 23 kaikaM kaikaM yA zabdakarake khetanAzakU prApta hoya jAya 24 koraM koraM yA zabdakarake dhanadhAnyasamRddhi kahIhai 26 kuruTaM kuruTaM yA zabda karake niSkaMTaka rAjya milai 26 karakaMkarakaM yA zabda karake bahutanako darzana karAve 27 karakokarako yA Aho! Shrutgyanam
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ . (307) kAkarute piMDaprakaraNam / iti vasaMtarAjazAkune kAkarute svaraprakaraNaM SaSTham // 6 // hitaM narebhyo munibhiH purANairjJAnaM yaduktaM balipiMDayuktyA // taducyate saMprati yena kAkA vadaMti satyaM blilaabhtussttaaH|| // 146 // adakSiNasyAM dizi yatra kAkairyukto bhavetkSIrataruH prabhUtaiH // gatvA nivRtte'hani tatra kAkA nimaMtraNIyAbalipiMDabhojyaiH // 147 // prAtastataH kSIrataroradhastAdvizodhya liMpennavagomayena // bhUmipradezaM caturasramasya madhye'rcayedbrahmamurAribhAnUn // 148 // // TIkA // iti zatrujayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdagANibhirviraci tAyAM vasaMtarAjaTIkAyoM kAkarute svaraprakaraNaM SaSTham // 6 // hitamiti // munibhiH purANaiH balipiMDayuktyA narebhyohitaM yaduktaM saMprati taducyate / yena balilAbhatuSTAH kAkAH satyaM vdNti|| 146 // adakSiNasyAmiti // yatra adakSiNasyAM dizi prabhUtaiH kAkairyuktaH kSIratarubhavet nivRtte'hani tatra gatvA balipiMDabhojyaiH kAkA nimntrnniiyaaH|| 147 // prAtariti // tataHprAtaH kSIrataroradhastAdbhUmipradezaM vizodhya navagomayena lipet asya madhye caturastraM maNDalaM kuyyA // bhaassaa|| zabdakarake kalaha hoya 28 ketaketaM yA zabdakarake ratnakI hAni hoya 29 kurunu kurunu yA zabdakarake zrIko samAgama hoya 30 kulakula yA zabdakarake vastrako lAbha hoya 31 kaikaMke yA zabdakarake suhRjananako Agamana kahaihai . // 32 // iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIvaraviracitAyAM vasaMtarAja bhASATIkAyAM kAkarute svaraprakaraNaM SaSTam // // 6 // hitamiti // sanAtana munine balipiMDakI yuktikarake jo jJAna kahyo haiM tAya kaha haiM ja karake bali piMDake lAbhakara tuSTa hue kAka satya khaiNhaiN||146||adkssinnsyaamiti|| dakSiNadizAvinA aura dizAmeM kAkanakarake yukta hoya dUdha jAmeMsU nikasato hoya tahAM sAyaMkAlakU jAya balipiMDa de karake kAkanako nimaMtraNa karai // 147 / / prAtariti // tA pIche prAta:kAla dUdha jAmeMsU nikasai vA vRkSake nIce navIna gobaratUM pRthvIkU pahale buhArI dekara phira lIpe vA caukAmeM caturasramaMDala karai maMDalameM brahmA, viSNu, sUrya inako pUjana karai // 18 // Aho! Shrutgyanam
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ (308) vasaMtarAjazAkune-dvAdazo vargaH / iMdrAgnivaivasvatayAtudhAnajalezavAyudraviNezazaMbhUn // abhyarcayedaSTasu dikSu bhaktyA krameNa cASTAvapi lokapAlAn // // 149 // namoyutaiH sapraNavaizca sarvAnijAbhidhAnaH prayato mnussyH||aaasnaalepnpusspdhuupainaivedydiipaaksstdkssinnaabhiH // 150 // AvAhya kAkAMstarusaMniviSTAnabhyarcayetprAktanamaMtrazaktyA // tatastadartha balimAjyasiktaM maMtreNa dadyAdadhibhaktapiMDam // 151 // mNtrH|| "OM iMdrAya nmH||AUM yamAya nmH| OM varuNAya nmH| OM dhanadAya namaH / OM bhUtanAthAya namaH vAyasA baliM gRhaMtu me svaahaa||"udiiry kArya svamathApasRtya tataH pradezAtkaraTasya ceSTAm // spaSTIkRtAgAmizubhAzubhArthI saMlakSayenizcalapANipAdaH // 152 // ||ttiikaa // tatra brahmamurAribhAnUnarcayet // 148 // iMdrAnIti // aSTasu dikSu bhaktyA iMdrAgnivaivasvatayAtudhAnajalezavAyudraviNezazaMbhanaSTAvapi lokapAlAnabhyarcayet // 149 // namoyutairiti // prayato manuSyaH ardhyAsanAlepanapuSpadhUpanaivedyadIpAkSatadakSiNAbhiH namoyutaiH sapraNavaiH nijAbhidhAnaH sarvAnabhyarcayet // 150 // AvAhyeti // tarusaMniviSTAnkAkAnAvAhya praaktnmNtryuktyaa'bhyrcyet|ttstdrth dadhibhaktapiMDamAjya siktaM baliM maMtreNa ddyaat||151||mNtrH||"AUM iMdrAya yamAya varuNAya dhanadAya bhUta // bhaassaa|| iMdrAmIti // phira AThoM dizAnameM kramakarake iMdra 1 agni 2 yamarAja 3 yAtudhAna 4 varuNa 5 vAyu 6 kubera 7 zaMbhu (ye ATha lokapAla devatAnako pUjana karai // 149 // namoyutairiti // manuSya sAvadhAna hoya praNavasahita namaH aMtameM bIcameM nAma OM iMdrAya namaH yA rItisUM sabako arghya, Asana, caMdana, puSpa, dhUpa, dIpa, naivedya, akSata, dakSiNA inakarake pUjana kare / / 150 // AvAhyeti // dugdhavAn vRkSameM sthita je kAka tineM AvAhana karake pUrva kahe jo maMtra tinakarake tA pIche kAkake artha ghRta milavA dahIbhAtako piMDa maMtra bolakarake bali deve||151||mNtrH|| OMiMdAya namaH OMyamAya namaH OMvaruNAya namaH OMdhanadAya namaH OMbhUtanAthAya namaH vAyasAbaliM gRhaMtu me svAhA // " udIyeti // prathama apano kArya kahakarake pIche vA sthAnasUM pIcho Aya nizcala hoya kAkakI ceSTA Aho ! Shrutgyanam
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute yAtrAprakaraNam / (309) pUrvaNa khAdansukhavittavRddhiM karoti vahnardizi vahnibhItim // kAko'nanAzaM dizi dakSiNasyAM nairRtyago vivrkRtprdissttH|| . // 153||jleshdeshe'bhimtaarthvRssttii vAyordizItiprabhavAlpa vRSTI // saumye sukhArogyasamIhitArthAnIzAnadeze vitaratyabhISTam // 154 // balau vilupte karaTaiH samaMtAtkArya vimizraM pravibhAvanIyam // bali vikIryApi na bhakSayaMti yadA tadAnI bhayadA bhavaMti // 155 // kSIradrumArAmacatuSpatheSu saritsamIpatridazAlayeSu // deyo balirbhUtadinASTamISu kulmApadadhyodanataMDulAyaiH // 156 // ||ttiikaa // nAthAya baliM gRhaMtu me svAhA iti // udIryeti // prathamaM svaM svakIyaM kAryamudIrya tataHpradezAdapamRtya nizcalapANipAdaH karaTasya ceSTAM spaSTIkRtAgAmizubhAzubhArthAmiti spaSTIkRtAH AgAmizubhAzubhArthAH yayA tAM saMlakSayet // 152 // pUrveNeti // pUrveNa khAdansukhena vittavRddhi karoti vardizi AmeyyAM dizi vahnibhItiM karoti dakSiNasyAM dizi kAkaH arthanAzaM karoti nairRtyagaH viDvarakRtyadiSTaH // 153 // jalezeti // jalezadeze pratIcyAM dizi abhimatArthavRSTI syAtAm vAyordizi Iti prabhavAlpavRSTI syAtAM saumye udIcyAM dizi sukhaarogysmiihitaarthaankroti|iishaandeshe'bhiissttN vitarati // 154 // balAviti // karaTaiH samaMtAdalau vilupte vimitraM kArya paribhAvanIyam baliM vikIryApi cetkAkA na bhakSayaMti tadA bhayadA bhvNti|| // 155 // kSIra iti|| kSIradrumArAmacatuSpatheSviti kSIradrumA vaTaprabhRtayaH ArAma // bhASA // zubha azubhakI kahavevAlI tAya lakSaNA karai // 152 // pUrveNeti // pUrvadizAmeM jo kAka khAvato dIkhai to sukha vittakI vRddhi karai. agnikoNameM dIkhai to agniko bhaya karai dakSiNa dizAmeM dakhai to annako vA arthako nAza karai. aura naiRtyakoNameM dIkhai to dhanavAn karai // 153 / / jalezeti // varuNadizAmeM dIkhai to vAMchita artha aura vRSTi kareM. vAyukoNameM dIkhai to alpavRSTi hoya. uttaradizAmeM dIkhai to sukha Arogya vAMchita artha karai. aura IzAna dizAmeM dIkhe to vAMchita artha karai // 154 // balAviti // jo kAkanakarake cAroMorasaM balipiMDa lupta ho jAya to kArya milavAM vicArano yogya hai. aura jo balipiMDakU vikherade bhakSaNa nahIM kare to bhayake devevAro jAnano / 155 // kSIradrumeti // jAmeM dUdha Aho! Shrutgyanam
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 310 ) vasaMtarAjazAkune - dvAdazI vargaH / iti kAkarute piNDaprakaraNaM saptamam // 7 // piMDatrayasyAtha vidhAnametadAkhyAyate yatkila nAradAdyaiH || diSTaM munIMdrairazubhaM zubhaM ca yathAvadasminkathayati kAkAH // // 157 // gatvA zubhe'hnaH prahare caturthe dezeSu pUrvapratipAditeSu // nareNa piMDatrayabhojanArtha kAkAH prayatnena nimaMtraNIyAH // 158 // tataH prabhAte'pyupalipya bhUmiM tasyAM ca pUrvoditamaMtrayuktayA // brahmAcyutAhapatilokapAlAH kAkAzca puMsA kramato'rcanIyAH // 159 // // TIkA // upavanaM catuSpathaM cavATA iti lokabhASAyAM prasiddhaM saritsamIpatridazAlayeSviti saridvAhinI nadI tasyAH samIpaM tIraM tridazAlayaH devagRhaM teSu bhUtadinASTamIvi ti bhUtadinaM caturdazI aSTamI pratItA tAsu kulmASadadhyodanataMDulAdyaiH purvoktAsu tithiSu pratipAditasthaLe gatvA balirdeyaH ityarthaH // 156 // iti vasaMtarAjazAkune kAkarute piMDaprakaraNaM saptamaM samAptam // 7 // piMDatrayasyeti // piMDatrayasya etadvidhAnaM mayA AkhyAyate yannAradAdyairmunibhirdiSTaM kathitama sminkAkAH zubhAzubhaM yathAvatkathayati // 157 // gatveti // ahnaH zubhe caturthaprahare pUrvapratipAditeSu gatvA piMDatrayabhojanArthaM nareNa kAkA: nimaMtraNIyAH // 158 // tata iti tataH prabhAte bhUmimabhyupalipya tasyAM ca pUrvoditamaMtrayuktyA brahmAcyutAhapatilokapAlAH brahmAviSNu sUryAH aSTalokapAlAzca // bhASA // hoya aise vRkSa je vaTakUM Adileke aura upavana caurAyo aura bahatI nadI ke samIpa tIra aura devamaMdira ina sthAnanameM aura caturdazI, aSTamI ina tithinameMjAya karake raMdhe huye jokI ghughurI dahIbhAta cAvala inakara ke bAla piMDa devai // 156 // iti zrIvasaMtarAjabhASATIkAyAM kAkarute piMDaprakaraNaM saptamaM samAptam // 7 // piMDatrayasyeti // nAradAdika munine ko jo piMDatrayako vidhAna so maiM kahUMhUM. yAmeM kAka zubha azubha saba yathAyogya kahaiM haiM // 157 // gatyeti // zubhadina ke cautheprahara meM pahale kahe je sthAna deza unameM jAya karake piMDatrayake bhojanake liye kAkanako nimaMtraNa kare arthAt nAta Ave // 158 // tata iti // tA pIche dUsare dina karake tA pRthvI meM maMDala mADakara tAmeM pUrva kahe je maMtra unakarake Aho! Shrutgyanam prabhAtasamaya meM pRthvIlIpa brahmA, viSNu, sUryanA
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarate piNddtryprkrnnm| (311) dadhyodanAyairvihitaM nivezya piNDatrayaM maNDalakasya madhye // abhyarcayedakSatapuSpadhUpaimanoharairyatnaparo manuSyaH // 160 // teSu kSipetprAgdiganukrameNa piMDeSu haimaM prathama dvitIye // rUpyaM tathA lohalavaM tRtIye zeSaM ca kuryAdvalipiMDatulyam / // 161 // triHsaptakRtvo vinivezya maMtraM piMDA nivedyA balibhojanebhyaH // mantrottamAvAhanatoSitebhyaH kArya vicAryApasarettatastu // 162 // maMtraH // OM iriTimiriTikAkacAMDAlIsvAhA / iti piNddaabhimntrnnmntrH| OM brahmaNe vizvAya kAkacAMDAlAya svAhA / // iti kaakaahaanmntrH|| ||ttiikaa|| kAkAzca puMsA zAkunikena kramatorcanIyAH // 159 // dadhyodanAyairiti // maMDalakasya madhye dadhyodanAyaiH vihitaM piMDatrayaM nivezya yatnaparo manuSyaH manoharairakSatapuSpadhUpairabhyarcayet // 160 // teSviti / / prAgadiganukrameNa pUrvadizAnukrameNa teSu prathamepiMDe haimaM dvitIye piMDe rUpyaM tRtIye lohalavaM kSipet zeSaM balipiMDatulyaM kuryAt // 161 // triHsapta iti // trisaptakRtvaH ekaviMzativAraMmaMtraM vinivezyAsamaMtAda libhojanebhyaH piNDA nivedyAH kathaM bhUtebhyaH maMtrottamAvAhanatoSitebhya iti maMtrottamairyadAvAhanamAhvAnaM tena toSitebhyaH kArya vicArya tato'pasaret // 162 // mantraH OM iriTimiriTi kAkacAMDAlalyai svAhA iti piMDAbhimaMtraNapUrvakapiNDadAnamantraH OM brahmaNe vizvAya kAkacANDAlAya svAhA // // iti kaakaahaanmntrH|| // bhASA // rAyaNa, lokapAla, devatA, kAka inako zakunI pUjana karai // 159 // dadhyodanAyairiti // tA maMDalake madhyameM dahI, bhAta, ghI inake kare huye tInoM piMDa dharakarake yatnameM parAyaNa hoya manuSya sundara puSpAkSata dhUpadIpa ina karake arcana karai // 160 // teSviti // pUrvAdika dizAnake kramakarake prathamapiMDameM suvarNa dharai. dvitIya piNDameM cAMdI dharai. tRtIyapiMDameM loheko TUka dharai, zeSabalipiNDakI tulya karai // 161 // trisapta iti // ikkIsavAramaMtra paDhakarake kAkanake artha piMDa nivedana kare. yA maMtrasUM AvAhana karake prasanna huye kAkanake artha Aho! Shrutgyanam
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 312 ) vasaMtarAjazAkune - dvAdazo vargaH / kAkena bhukte sahiraNyapiMDe jJeyaM narairuttamamAtmakAryam // bhukte sarUpye khalu madhyamaM syAllodena yukte tvadhamaM pradiSTam // 163 // vivAdavANijyavivAhavRSTikSemArthaciMtAkRSibhogarogAH // saMgrAmasevAnRpakAryadezA ityAdayo'sminparibhAvanIyAH // || 164 || ceSTAmavAmAM vidadhAti yAti pradakSiNaM dakSiNapakSamuccaiH // grIvAM tathoccaiH kurute suzabdaH sthAnaM manojJaM zrayate drumaM vA // 165 // evaMvidhAM yo vidadhAti ceSTAM piMDa samAdAya zubhaH khago'sau // abhISTakAryAdadhikaM karoti ceSTAviparyAsatayAnyathAtvam // 66 // // TIkA // kAkeneti // sahiraNyapiMDe kAkena bhukte sati uttamamAtmakArya narairjJeyaM sarUpye bhukte sati madhyamaM kAryaM syAt lohena sahite bhukte tvadhamaM kArya pradiSTam // 163 // vivAdeti // vivAdavANijyavivAhavRSTikSemArthacintAkRSibhogarogAH sagrAmasevAnRpakAryadezA ityAdayo'sminpir3e paribhAvanIyAH vicAraNIyA ityarthaH // 164 // ceSTAmiti // yadi ceSTAmavAmAM vidadhAti dakSiNa pakSamucaiH kRtvA pradakSiNaM yAti tadA suzabdaH samastaM kAryaM kurute yadi grIvAmucaiH kRtvA manojJaM sthAnaM maM vA yati cetsamastaM kAryaM kurute iti jJeyam / / 165 / / evaMvidhAmiti // // bhASA // apano kArya vicAra karake Apa pIche haTa Ave // 162 // maMtra: OM iriTimiriTikAka cAMDAlI svAhA // ye maMtra piMDana abhimantraNa karane ko hai // OM brahmaNe vizvAya kAkacA DAlAya svAhA ! ye mantra kAkanake AhvAnako hai // kAkeneti // jo kAka subarNasahita piNDanakUM bhakSaNa karai to apano kArya uttama jAnano. aura jo cAMdI sahita piNDakUM bhakSaNa kare to madhyama kArya jAnanau. jo kAka loheko TUka jAneM tI piMDakUM bhakSaNa karai to kArya adhama jAnano || 163 // vivAdeti // vivAda, vANijya, vivAha, vRSTi, kSema, dhanacintA, kRSI, bhoga, roga, saMgrAma, sevA, rAjakArya, deza ye saba yA piNDameM vicArakarano yogya hai // 164 // ceSTAmiti // jo kAka dakSiNaaMgakI ceSTA kareM aura dakSiNa paMkhakUM UMce karake dakSiNabhAgameM calyo jAya sundarazabda bole aura jo grIvAkU~ UMcI karake sundarazabda bolai sundarasthAnape jAya baiThe athavA vRkSapai jAya baiThe to samasta kArya kareM // 165 // evaMvidhAmiti // jo kAka piNDa lekarake aisI 2 ceSTA karai vo zubha pakSI vAMchita Aho! Shrutgyanam
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute piMDatrayaprakaraNam / (313) , piMDaM samAdAya yadi pradhAnAM zAMtAM dizaM gacchati kAkapakSI // pUrNa phalaM tatkurute narANAM cikIrSite vastuni yatra tatra // 167 // kAko gRhItvA yadi mukhyapiDaM prayAti dIptAM kakubhaM tadAnIm // atyuttamaM kAryaphalaM pradarthya tataH samastaM vinihantyavazyam // 168 // dvitIyakaM yadyapahRtya piMDamuDDIyate zAntadigAzrayeNa // phalaM tadAnIMca zubhaM narANAM jApyaM khago jalpati kAryikANAm // 169 // kAke samAdAya jaghanyapiMDaM yAte pradIptAM kakubhaM vadaMti // kArya jaghanyAdadhikaM jaghanyaM syAnmadhyamaM madhyamapiMDabhAge // 17 // // TIkA // piMDaM samAdAya evaMvidhAM yaH ceSTAM vidadhAti sa zubhaH khagaH abhISTakAryAdadhika karoti / ceSTAviparyAsatayAnyayAtva vaiparItyaM bhavati // 166 // piMDamiti // yadi kAkapakSI piMDaM samAdAya pradhAnAM dizaM gacchati tadA narANAM yatra tatra cikIrSite vastuni samastaM pUrNaphalaM kurute // 167 // kAka iti // yadi kAkaH mukhya. piMDaM gRhItvA dIptAM kakubhaM prayAti tadAnI atyuttamaM kAryaphalaM pradarya tataH samastam / avazyaM vinihati // 168 // dvitIyakamiti // yadi dvitIyakaM piMDamapahRtya zAMta digAzrayeNa uDDIyate tadA kAryikANAM zubhaM phalaMjApyaM mano'bhISTaM khago jlpti|| // 169 // kAke iti // kAke jaghanyapiMDaM samAdAya pradIptAM kakubhaM yAte sati kArya jaghanyAdadhikaM jaghanyaM syAt madhyamapiMDabhAge madhyama kArya syAdityarthaH170 ||bhaassaa|| kAryasUM adhika kAryakarai, aura jo ina ceSTAsaM viparIta ceSTA karai to viparIta kArya hoya // // 166 // piMDamiti // jo kAkapakSI pradhAna jo mukhya piMDa tAkarake zAMta dizAkU calyo jAya to manuSyanakU jA kAU kAryameM samasta pUrNa phala karai // 167 // kAka iti // jo kAka mukhya piMDa lekarake dIptadizAmeM calyo jAya to atiuttama kArya phala dikhAya karake tA pIche samasta kAryakU~ avazya nAza karai // 168 // dvitIyakamiti // jo kAka dUsaro piMDa le karake zAMta dizAko Azraya lekara uDajAya to kAryavAn puruSanakU zubha phala karai // 169 // kAke iti // jo kAka lohayukta nikRSTa piMDa lekarake pradIpta dizAmeM calyo jAya to kAryameM nikRSTasU bhI nikRSTatA karai madhyamapiMDameM madhyama kArya hoya // .170 // Aho ! Shrutgyanam
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 314 ) vasaMtarAjazAkune - dvAdazI vargaH / iti vasaMtarAjazAkune piMDatrayaprakaraNam // 8 // maharSayo vAyasazAkunasya vadaMti sArAdatisArabhUtam // piMDASTakaM yattadazeSametadAravyAyate kAryavinizcayArtham // 171 // zubhe kAkAdhivAsya sAyaM piMDASTakaM bhoktumatha prabhAte // tatkAlayogyAni samasta vastUnyAdAya yAyAdvahirapramattaH // // 172 // ekAMtadeze tarupArzvabhUmau mRgomayAbhyAmupale pitAyAm // satpaMcagavyena samukSitAyAM ramyopahArairupazobhitAyAm // 173 // // TIkA // iti vasaMtarAjaTIkAyAM kAkarute piMDaprakaraNamaSTamam // 8 // maharSaya iti // maharSayo munayo vAyasazAkunasya sArAdatisArabhUtaM piMDASTakaM ya dvaMdati tadazeSaM kAtsmrtsnyena kAryavinizcayArthamAkhyAyate // 171 // zubhehIti // zubhe anhi piMDASTakaM bhoktuM sAyaM kAkAnadhivAsya atha prabhAte tatkAlayogyAni samastAni vastUnyAdAyApramattaH bahiryAyAt // 172 // ekAMta iti // ekAMtadeze tarupArzvabhUmau mRgomayAbhyAmupaleopitAyAmiti mRt mRttikA gomayaM chagaNaM tAbhyA supalepitAyAM liptAyAmityarthaH satpaMcagavyena samukSitAyAmiti sat zobhanaM yat paMcaga vyaM paMcAmRtaM tena samukSitA dattacchaTA tasyAM ramyopahArairupazobhitAyAmiti ramyA ye upahArA balayastairupazobhitAyAM tatra gatvA iti zeSaH pUraNIyaH // 173 // iti vasaMtarAjabhASATIkAyAM kAkarute piMDaprakaraNaM aSTamam // 8 // // bhASA // // maharSaya iti // maharSi jana kAkake zakunakUM sArate bhI atisArabhUta zreSTha kahe haiM kArya ke nizcaya ke artha jo ye piMDASTaka kahyo so aba samasta vidhipUrvaka varNana kare haiM // 171 // zubheti // zubhadina hoya tAdina sAyaMkAlakUM piMDASTaka bhojanakaravekUM kAkanakUM pUjana nimaMtraNa kara Ave phira dUsare dina prabhAtasamaya meM sabapUjanasAhitya lekarake sAvadhAna hoya bAhara vanameM jAya // 172 // ekAMta iti // ekAMtadezameM vRkSake pAsa pRthvIko gobara mRtti - kAsuM lepakara suMdara paMcAmRta ke chIMTA dekara phira pUjanakI sAmagrI saba ghara devai // 173 // Aho! Shrutgyanam
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute piMDASTakaprakaraNam / (315) vidhAya pUjAM kuladevatAnAMmadhye tato'STAsvapi dikSu deyam // bhaktena sarpirdadhimizritena piMDASTakaM praagdignukrmenn||174|| pakSIndravahnayantakarAkSasendrAnviSNuM viriciM dhanadaM mahezam // pUrvAdikASThAkramayojiteSu nyasetkramAdaSTamApaNDakeSu // 17 // namoyutaiH sapraNavaizca sarvAstato'rcayettAnijanAmamaMtraiH // a CsanAlepanapuSpadhUpanaivedyadIpAkSatadakSiNAbhiH // 176 // 'abhyarcitebhyo vidhinoditena piMDASTakaM tattadanu dvijebhyH|| maMtreNa saMmaMtrya nivedanIyaM kArya viciMtyApasarettu kiMcit // // 177 // maMtraH // OM namaH khagapataye garuDAya svAhA // droNASTakamamuM piMDaM gRhANa tvamazaMkitaH // yathAdRSTaM nimittaM ca kathayAya sphuTaM mama // 178 // // ttiikaa|| vidhAyeti // kuladevatAnAM pUjAM vidhAya tato madhye'STasu dikSu sarpirdadhimizritena bhaktena prAgdiganukrameNa piMDASTakaM deyam // 174 // pakSIti // pUrvAdikASThAkramayo jiteSu aSTasu piMDeSu pakSIdavahnayantakarAkSaseMdrAn viSNuM viriMciMdhanadaM mahezaM kramAta nyaset // 175 // nama iti // tato nijanAmamaMtrairnamAyutaiH sapraNavaiH tAnsarvAnarcayet kAbhiH arghAsanAlepanapuSpadhUpanaivedyadIpAkSatadakSiNAbhiH vyAkhyA pUrvavat 176 // abhyarcitebhya iti // tatpiDASTakaM vidhinAditenAbhyarcitebhyo dvijebhyaH anu pazcAt maMtreNa saMmaMtrya kArya viciMtya nivedanIyaM tataH kiNcidpsret||177||mNtrH|| OM namaH khagapataye garuDAya svAhA // droNeti // tvam azaMkitaH droNASTakamamuM // bhaassaa|| // vidhAyati // phira prathama kuladevatAnako pUjanakarake tA maMDalake madhyameM AThoM dizAnameM ghI dahI bhAta inakarake pUrvAdazAkU Adile kramakarake piMDASTaka devai // 174 // pakSI. ndreti // pUrvakU Adile ATho dizAnameM yukta kiye je ATha piMDa tinameM kramasUM pakSIMdra, vahni,. antaka, rAkSaseMdra, viSNu, viriMci, dhanada, maheza ina ATha devatAnakU sthApana karai // 175 // // nama iti // AdimeM praNava antameM namaH bIcameM nAma OM garuDAya namaH yA rItasuM . mantranakarake saMpUrNa devatAnako ardhya, Asana, candana, puSpa, dhUpa, dIpa, naivedya, akSata, dakSiNA ina karake pUjana karai // 176 // abhyarcitebhya iti // pakSInakU pUjana karatApIche maMtrasUM piMDASTakakU AbhimaMtraNa karake apano kArya vicAra karavo. piMDASTaka pakSInake artha nivedana karake kaLUka peMDa pIche haTa avai // 177 // OM namaH khagapataye garuDAya Aho! Shrutgyanam
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 316 ) vasaMtarAjazAkune - dvAdazo vargaH / kAna piMDe prathame gRhIte tiSThantra jennApi bhavetkRtArthaH // udvegazokau viphalaH pravAso hAniH kalirvA bhavati dvitIye // 179 // yAmye rugApadbhayamRtyavaH syuH piNDe caturthe vijayo raNeSu // syAdvaiSNave'bhISTamakaSTasAdhyaM bhavetpravAso viphalazca SaSThe // 180 // nAstIhitaM nizcitameva kArya bhuktena yatsidhyati saumyapiMDe || saMtApazokau viphalA ca yAtrA piNDe'STame vAyasabhakSite tu // 181 // // TIkA // piMDaM gRhANa ca punaryathAdRSTaM nimittaM adya mama sphuTaM kathaya // 178 // kAkeneti // kAkena prathame piMDe gRhIte tiSThanvajennA puruSaH kRtAthaH syAt dvitIye piNDe gRhIte udvegazokau syAtAM pravAsaH yAtrA viphalA syAt / hAniH kalirvA bhavati // 179 // yAmye iti // yAmye tRtIye piMDe gRhIte rugApadbhayamRtyavaH rugrogaH Apat ApattiH bhayamRtyU prasiddhau ete syuH / caturthe piNDe gRhIte raNeSu vijayaH syAt / vaiSNave piMDe gRhIte'bhISTama akaSTasAdhyaM syAt / SaSThe piMDe viphalaH pravAso bhavet // 180 // nAstIti // saumyapiMDe bhukte IhitaM nizcitameva kArya nAsti / yanna sidhyati / vAyasabhakSite piMDe'STame santApazokau bhavataH / phaladA ca yAtrA na // bhASA // svAhA // ye maMtra abhimaMtraNa ko hai // droNeti // he kAka tuma yA aSTakapiMDakU niHzaMka grahaNa karo. phira jaiso kArya honahAra hoya taiso mokUM nizcaya kaho // 178 // // kAkeneti // jo kAka prathamapiMDakU grahaNakara sthita rahe vA uDajAya to puruSa kRtArtha hoya arthAt sarvakArya hoMya, aura dvitIyapiMDakUM grahaNa kare to udvega zoka hoMya, aura yAtrA viphala hoya aura hAni kalaha hoya // 179 // yAmye iti // tasire piMDakaM grahaNa kare to roya, ApadA, bhaya, mRtyu ye hoya aura cauthe piMDakU grahaNa karai to saMgrAma "meM vijaya hoya jo pA~camo piMDa grahaNa kare to kaSTa kare vinA abhISTakI siddhi hoya aura chaTho piNDa grahaNa kare to yAtrA viphala hoya. // 180 // nAstIti // sAtamo piNDa bhakSaNa kare to nizcayahI kArya nahIM hoya aura jo kAka AThamo piMDa bhakSaNa kare Aho! Shrutgyanam
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkarute prkrnnaanukrmH| (317) piNDaM na gRNhAtyathavA na bhuMkte caMcUnakhairvikSipati kSitau yH|| kAryeSu sarveSu na sa prazasto bravIti ghoraM samaraM ca puMsAm182 iMti vasaMtarAjazAkune kAkarutepiMDASTakaprakaraNaM sNpuurnnm||9|| Aye paMcazatA dvAbhyAM vRttaurdikcakramAritam // kAkAlayaparIkSA ca dvitIye dshbhistribhiH|| 1 // vRttastribhistRtIye ca kAkAMDakaparIkSaNam // dvicatvAriMzatA vRttaryAtrA turye prakIrtitA // 2 // vRttAni viMzatistrINi sthAnasthAkhye ca paMcame // svaraprakaraNaM SaSThaM vRttai dazabhistataH // 3 // // ttiikaa|| syAt // 181 // piMDamiti // yaH kAkaH piMDaM na gRhAti athavA na bhuMkta uta ca kSitau caMcvA nakhaizca itastato vikSipati sa sarveSu kAryeSu naM prshstH| ca punaHpuMsAM ghoraM samaraM bravIti // 182 // __ iti zajayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAya zrIbhAnucaMdragaNibhirviracitA yo vasaMtarAjaTIkAyAM kAkarute piMDASTakaprakaraNaM navamam // 9 // Adya iti // Aye paMcazatA dvAbhyAmadhikena vRttaiH dikcakramIritaM dvitIye dazabhistribhitrazacchlokai kAkAlayaparIkSA uktA // 1 // vRttairiti // tRtIye vibhivRttaH kAkAMDavicAraNaM turye dvicatvAriMzatA vRttairyAtrA prakIrtitA kthitaa||2|| vRttAnIti // sthAnasthAkhye ca paMcame viMzatistrINi vRttAni syuH tato vRttadi // bhaassaa|| to saMtApa, zoka hoya. aura yAtrA phalakI devevArI nahIM hoya // 181 // piMDamiti // jo kAka piMDakU grahaNa nahIM kareM bhakSaNabhI nahIM karai aura coMca nakhanakarake pRthvImeM vikhera devai to vo uttama nahIM jAnano. puruSanako ghora saMgrAma karAve ye jAnano. // 182 // iti zrImajjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharaviracitAyAM vasaMtarAja bhASATIkAyAM kAkarute piMDASTakaprakaraNaM navamam // 9 // - Adya iti // prathamaprakaraNameM bAmanazlokanakarake dikcakra kahyohai, dvitIyameM teraha zlokana karake kAkAlayakI parIkSA kahIhai // 1 // vRttairiti // tRtIyameM tanizlokanakarake kAkAMDakI parIkSA kahIhai. cauthemeM baiMcAlIsa zlokanakarake yAtrA kahI hai // 2 // vRttAnIti // paMcamameM teIsa zlokanakara sthAnasthita kahehaiM chaThemeM dvAdazazlokanakarake svara Aho ! Shrutgyanam.
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318) vasaMtarAnazAkune trayodazo vrgH| ekAdazabhirAkhyAtaM balisaMjJaM ca saptamam // piMDatrayavidhAnAya caturdazabhiraSTamam // 4 // piMDASTakAbhidhAnArtha navamaM yadudAhRtam // aMtyaprakaraNaM tacaM vRttAnyekAdazaiva hi // 5 // nava prakaraNAnyevamAhubalibhujo rute // sAmastyena ca vRttAnAmekAzItyadhikaM zatam // 6 // ' iti vasaMtarAjazAkune dvAdazo vargaH saMpUrNaH // 12 // nizAcaraH patrarathaH pRthivyAM yaH piMgaleti prthitaabhidhaanH|| utpAditAzcaryaparaMparANi nirUpayAmaH zakunAni tasya // 3 // // TIkA // zabhiH svaraprakaraNaM SaSThamuktaM bhavati // 3 // ekAdazeti saptamaM balisaMjJamakAdazabhivRttairAkhyAtamaSTamaM caturdazabhivRttaiH piMDatrayavidhAnAya bhavati // 4 // piMDASTaketi // piMDASTakAbhidhAnArtha navamamaMtyaprakaraNaM yadudAhRtaM tatra vRttAnyekAdaza bhavaMti // 5 // naveti // evamamunAprakAreNa balibhujo rute nava prkrnnaanyaahuH| vipazcita iti zeSaH / sAmastyena ca vRttAnAm ekAzItyadhikaM zataM matam // 6 // vasaMta iti // vasaMtarAjazAkune vicArite'tra vAyasaH zeSANi vizeSaNAni pUrvavat // iti zabaMjayakaramocanAdi sukRtakAri mahopAdhyAya-zrIbhAnucaMdraviracitAyAM vasaMtarAjazAkunaTIkAyAM kAkarate dvAdazo vargaH smaaptH|| 12 // nizAcara iti // tasya zakunAni vayaM nirUpayAmaH / kIdRzAni utpAditAzcarya paraMparANIti utpAditAH prakaTIkRtA Azcarya citraM tasya paraMparAH zreNayo yai // bhASA // ko prakaraNa kahyAhai // 3 // ekAdazeti // sAtamo ekAdazazlokakarakaM balisaMjJakaprakaraNa khyohai| // 4 // piMDASTaketi // piMDASTakake nAmake artha aMtyako navamo prakaraNa ekAdaza zlokanakarake kahyo hai // 5 // naveti // yA prakAra kAkarutameM nau prakaraNa kahehaiM. tinameM samasta zloka eka sau ikyAsIhaiM // 6 // iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchIdharaviracitAyAM vasaMtarAjabhASATakiAyAM kAkarute dAdazo vargaH smaaptH|| 12 // nizAcara iMti // jo rAtrimeM vicaraihai paMkhajAke ratha aura pRthvImeM piMgala yA nAmakara prasiddha hai tA piMgalapakSIke citravicitra AzcaryaparapaMrAkU prakaTa karanevAle zakuna hama Aho! Shrutgyanam
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalAste'dhivAsanaprakaraNam / (319) tatra tAvadadhivAsane vidhiH kathyate yadadhivAsane kRte|tossmeti zakunAdhidevatA tena sA bhavati satyavAdinI // 2 // vimarzakaH zAkunazAstradakSaH sadA vizuddhaH sttaabhiyuktH|| yathArthavAdI zucirigitajJo bhavedihAcAryapadAdhikArI // 3 // // TIkA / / stAni yo nizAcaraH patrarathaH pakSI pRthivyAM piMgala iti prasiddhAbhidhAno vartate // // 1 // pUrva kapilamuninA caMDikA ArAdhitA sA jJAnaM kathitavatI tena tat jJAnaM kaliyuge kadAcidasatyaM na bhavati / tatra prathamamadhivAsanaprakaraNaM dvitIyaM zAMtadIsAkhyaM tRtIyaM svaramAtrajJAnaM caturtha svaragrahAkhyaM paMcamaM zatrumitrodAsInatAbhidhaM SaSThaM dhenugarbhabaMdhAkhyaM saptamaM kevalaM svarabhAvAkhyamaSTamaM disaMyogAkhyaM navamaM trisaMyogAkhyaM dazamaM catuHsaMyogAkhyamekAdazaM saMkIrNaprakaraNaM dvAdazaM ceSTAjJAnaM trayodazaM yAtrAprakaraNam / evaM trayodaza prakaraNAni bhavati tatrAyaM prakaraNaM pratipAdayannAha tatreti // tatra tasminpigalAprakaraNe tAvadAdau adhivAsane zakunanimaMtraNe vidhiH kathyate pratipAdyate / yadadhivAsane kRte zakunAdhidevatA zakunAdhiSThAtrI murI toSameti / sA surI tena toSeNa hetunA satyavAdinI syaat||2||vimrshk iti // atrApi // bhaassaa|| nirUpaNa karahai // 1 // pahale kapila munine caMDikAko ArAdhanakiyo taba vo caMDikAjJAna kahatIhuI tAkarake vo jJAna kaliyugameM kadAcit asatya nahIM hai tAmeM pahalo adhivAsanaprakaraNa 1. dUsaro zAMtadapti nAma 2. tIsaro svaramAtrajJAna 3. cautho svara grahanAma 4. pAMcamo zatrumitrameM udAsanitA 5. chaTho dhenugarbhabaMdhanAma 6. sAtamo kevala svarabhAvanAma 7. AThamo dvisaMyoga nAma 8. naumo trisaMyoganAma 9. dazamo catuHsayoga nAma 10. gyAramo saMkIrNaprakaraNa 11. bAramo ceSTA jJAna 12. teramo yAtrA prakaraNa 13. yAprakAra trayodaza prkrnnhaiN| tinameMsU prathama adhivAsana prakaraNa kahaihaiM // tatreti // piMgalAke prakaraNameM jo prathama adhivAsana tAmeM zakunanimaMtraNakI vidhi kahaihaiM adhivAsana karesaM zakunakI adhiSThAtRdevI prasanna hoya hai vo prasanna huyesU satyavAdina hoyahai // 2 // vimarzaka iti|| vicArako karave vAlo hoya, zakunazAstrameM catura hoya, sadA zuddha rahato hoya, yogya hoya, satyacAdI hoya, saba ceSTAnakU jAnato hoya aiso zakunako dekhavevAro adhikArI hoya // 3 // Aho ! Shrutgyanam
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ (320) vasaMtarAjazAkune trayodazo vargaH / yadA dinasaMgrahalanazuddhistArAbalaM caMdramaso balaM ca // puMsA tadAbhIpsitakAryasiddhyai piMgekSaNAyAH zakunaM nirIkSyam // kSINacaMdratithiduHsahAnilaM dUSitaM dharaNikaMpanAdinA // sarvavajjaladasaMkulAMbaraM varjayecchakunadarzane dinam ||5||kssiirinnN saphalapuSpapallavaM sarvadoSarahitaM subhUmijam // piMgalAyugalanizcitAzrayaM zastamAhuradhivAsane drumam // 6 // // TIkA // pUrvapratipAdita evaadhikaariijnyeyH||3|| yadeti kssiinneti||puurv vyAkhyAtam // 4 // 5 // kSIriNamiti // etAdRzaM drumamadhivAsane zastamAhuH / kIdRzaM kSIriNaM: kSArayuktaM saphalapuSpapallavamiti phalaM pratItaM puSpaM kusumaM pallavAH navInapatrANi taiyutaM sarvado. parahitamiti sakaladoSanirmuktaM subhUmijamiti zuddhabhUmau samutpannaM piMgalAyugalanizcitAzrayamiti piMgalAyugalasya nizcitaH Azrayo yasmiMstathA tatrAyaM vishessH|prthm jalAdinA kSetraprasecanaM pazcAdRkSapakSiNAM jJAnaM kartavyaM tatra gosthAnaM gajasthAnamuSTasamUhasthalaM manuSyakolAhalayutaMbahirbhUmisthalamAsthasamUhAkulaM zmazAnametAni sthAnAni varjanIyAni tathA vRkSaM paritaH kaMTakAkulaM zuSkajvalitabhaMgAMzca tathA udvasaM devagRhajIrNagRhapatitadubhittayazca grAmasvavRkSaH etatsthalasthitapiMgalApi tyaajyaa|jiirnnshlyopgttrottitjvlitvaayuptitotpaattitkhNdditvinitaa vRkSAstyAjyAH tathA vRkSaveSTito vallIveSTitazca tyAjyAtathA yasyopari zakunikolUkazyenaduSTapakSiNAM nivAsaH // bhASA // // yadeti // jaba dinanakSatra grahalagnazuddhi tArAbala caMdramAko bala ye puruSake anukUla hoMya taba vAMchita kAryakI siddhike liye piMgalako muhUrta dekhano yogyahai // 4 // ||kssiinncNdroti // jA dina kSINacaMdra hoya pavana jAmeM duHsaha cala rahyo hoya bhUkaMpanAdika karake dUSita hoya meghanakarake vyApta AkAza hoya, aiso dinazakuna dekhavemeM vArjita hai // 5 // kSIriNamiti // jAmeM dUdhanikalato hoya, phala, puSpa, pallava, navInapatra inakarake yukta hoya, sarvadoSa rahita hoya, zuddhabhUmimeM utpanna huvo hoya aura piMgalAko yugala nAma joDA jAmeM rahato hoya aiso vRkSa adhivAsanameM lIno hai tAmeM vizeSakarake vRkSakI parIkSA aura pakSIkI parIkSA kahaihaiM // prathama to jalAdika karake kSetrakU sIMcalai pIche vRkSa aura pakSInako jJAnakarano yogya hai. jahAM gosthAna hoya, gajasthAna, UMTanake Aho! Shrutgyanam
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute'dhivAsanaprakaraNam / (321) // ttiikaa|| so'pi tyAjyaH vAnarazizusAkrAMtazca varjanIyaH iti vRkSaparIkSA|atha pkssipriikssaa| tAlavaTabilvakapitthasthaH pakSI vaizyaH |niNbaappplpippliikriirjNbuukdNbsthH kSatriyaH AmramadhUkakhajUrIsthaH zUdAvipraH srvgH|tthaa dIrgharUkSavarNaH sthUlanAdaHkSatriyaH madhurabhASI piMgalavarNaH vaizyaHalpapuccho vartulazIrSo'sthAyinAdaHzyAmavarNaHzUdaH / etadyatirikto brAhmaNAtathA'sthApizarIraH alpanAdaHsa purussH|alpshbdmhaashrii. rA saastrii|purussoghrssrkNtthaapiitvrnn:mhaacNcushcessttaahiin aalsyvaajnyeyH|vhudvigunnsvrvaadii vRddho jnyeyH|| alpapucchaH tAmracaMcuH svalpAMgaH puruSasvaravAdI bhekavadgAmI bhAyuktaH sa vAlaH dhUsaravarNA mahAjaMghA dInasvarakAriNI sA garbhiNI / evaMvidhA zanaigacchati yA sA prasavitA pUrvoktA kopataHtIkSNasvaravAdinI vNdhyaa|svsvrnnkhi // bhASA // samUha hoya, manuSyako kolAhala zabda hoto hoya. jahAM jaMgala phirate hoya. hADanako samUha hoya, zmazAna hoya ye sthAna vArjita haiM taisahI vRkSa kahaihaiM // kAMTenako hoya aura sUkho jalo TUTo hoya aura taiseMhI phUTo devamaMdira hoya jIrNaghara hoya durga aura bhIta ye girapaDe hoya ujaDo grAma hoya paDo huyo vRkSa hoya inasthalanameM sthitapiMgalapakSI tyAga. ke yogya hai. aura jIrNavANakarake chedana kiyo hoya, jalo hoya, pavanakarake ukhaDayo hoya, kaTayo hoya, khaMDita hoya aise vRkSa tyAgake yogya haiM. vRkSakara veSTita vallIkara veSTita vRkSa tyAgake yogya haiM. aura jA vRkSake Upara ghUghU, zikharA, duSTapakSInako nivAsa sobhI tyAga karabeke yogya hai // // itivRkSaparIkSA // atha pakSIparIkSA // tAlavaTa, billa, kapittha ina vRkSanapai sthitapakSI hoya tAkI vaizya saMjJA. aura niMba, pippala, pippalI, karIra, jambu, kadaMba inapai sthita pakSIkI kSatriya saMjJA hai. aura Amra, madhUka, khajUra inapai sthitako zUdravarNa hai. inate anya saba vRkSanapai sthita hoya to brAhmaNa. aura dIrgha hoya. rUkho varNa jAko hoya sthUlanAdajAko hoya vo kSatriya jAnano. aura madhurabhASI hoya piMgalajAko varNa hoya vo vaizya jAnano. aura alpa pUMcha jAkI hoya, vartulAkAra jAko mastaka hoya, asthira jAko nAda hoya, zyAmavarNa jAko vo zUdra jAnano. inate vyatirikta arthAt nyAro hoya vo brAhmaNa jAnano. aura sthira zarIra jAko alpanAda jAko vo puruSa jAnano. aura alpazabda jAko mahAn zarIra jAko so strI Aho! Shrutgyanam
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 322) vasaMtarAjazAkune-trayodazo vrgH| snAtaH zuciH pAMDuravastradhArI yatnena kRtvA pitRdevakAryam // AcAryamitrAnucaraiH samAnaM sAyaM vrajedvarNitavRkSamUlam // 7 // gocarmamAtrAmavaniM ca tatra vizodhya pinnavagomayena // tasminvidadhyAdvitataM vicitraM piSTAMtakenASTadalaM sarojam // ||8||mRdaadinorddhsymth prakalpya nivezayapiMgayugaM sarojatithaiva caMDImapi vakSyamANadhyAnAkRti pissttmRdaadisRssttaam||9|| ||ttiikaa // yA yuktaH zubhaH vaiparItye vaiparItyam // 6 // snAta iti // pumAnvarNitavRkSamUlaM sAyaM bajetAkIhaka trAtaH kRtasnAnaH zruciriti pavitraH pAMDuravastradhArIti pAMDarANi zvatAni vastrANi dhArayatItyevaMzIlaH sa tthaa|kiN kRtvA pitRdevakArya kena yatnena A. drpuurvkmitythH|kthN samAnaM saha kaiH AcAryamitrAnucaraiH tatra AcAryaH zakunajJAnopadeSTA mitraM muhat anucarAH saparyAkAriNaH // 7 // gocarmamAtrAmiti // tatra vakSamalAdau gocarmamAtrAmavani vizodhya zarkarAdi dUre kSitvA navagomayena liMpet / lipradeze piSTAMtakena bhASAyAM rAMgoLI iti khyAtena aSTadala saroja kamalaM vitataM vistIrNa vicitraM vividhavarNa vidadhyAtkuryAt // 8 // mRdAdineti // atha ||bhaassaa|| . jAnanI. aura puruSa hoya dhardhara kaMTha jAko hAya mahAn baDI jAkI coMca hoya ceSTAhIna hoya vo AlasyavAn jAnano. aura jo bahuta dviguNosvara bole vo vRddha jAnano aura alpapaMcha jAkI tAmrakIsI coMca jAkI, bahuta alpa aMga hoya, kaThora svara bole, meMDakI koso gamana karai, jaMbhAI yukta hoya vo bAlaka jAnano. dhUsaro varNa jAko, mahAn jaMghA jAkI. dInasvara karavevAlI hoya vo garbhiNI jAnanI. aura aisI hoyakai haule haule cale to prasavatI jAnanI. pahale kahe lakSaNa hoMya kopakara tIkSNa svara bole to baMdhyA jAnanI. apane varNakI strIkarake yukta hoya to zubha jAnano. aura viparati dharma hoya to viparIta jAnano // 6 // sAta iti // puruSa snAnakara pavitra hoya zvetavastra dhAraNa kara zIlasva. bhAva hoya. pitRdevakArya karake zakunajAnake upadeSTA guru, suhRta, anucara inakarake sahita sAyaMkAlakU pahale varNana kara Aye jina vRkSanakI mUlameM jAya // 7 // gocarmamA trAmiti // vA vRkSake nIce gocarmamAtra pRthvI zodhakara arthAt bahArIlagAya kaMkara kAMTe darakarake navIna gobaratUM lIpakara lipI pRthvImeM cuna lekara citravicitra nAnAvarNake raMgasahita aSTadala kamala karai / / 8 // mRdAdineti // mRttikAdika karake UMco mukha jAko Aho! Shrutgyanam
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute'dhivAsanaprakaraNam / ( 323 ) krameNa kASTA dazasvIha nivezanIyA dazalokapAlAH // iMdrA nikAlAtrapapAzivAyuyakSezvarA Urddhamajo'cyuto'dhaH // // 10 // namoyutaiH sapraNavaizca sarvaiH svanAmamaMtraH krmto'rcniiyaaH||ardhyaasnaalepnpusspdhuupnaivedydiipaaksstdkssinnaabhiH 11 atha maMtraH // OM vRkSasthAnAya nmH| ityAsanamantraH / OM hrIM zrI ke cAmuMDe huM namo'sminvRkSa avatara avatara svaahaa||anemNtrenn caMDIM vRkSe'vatArayet / OM piMgale mekhale revati // TIkA // UrddhAsyamUrddhamukhaM piMgayugaM pakSimithunaM mRdAdinA prakalpya saroje nivezayet / tathA vakSyamANadhyAnAkRtiM piSTamRdAdisRSTAM caMDImapi nivezayedityarthaH // 9 // krameti // krameNa daza kASThAsa iMdrA nikAlAsapapAzivAyuyakSezvarAbhidhAnA lokapAlAH tatra nivezanIyAH / tatra iMdraH prasiddhaH abhirvaizvAnaraH kAlo yamaH asraporAkSasaH pAzI varuNaH vAyuH samIraNaH yakSaH kuberaH Izvaro bhagavAn tathA UrddhamajaH brahmA adhaH acyutazca nivezanIyaH // 10 // nama iti // pUrvameva vyAkhyAtatvAdupekSitam / atha maMtraH / OM vRkSasthAnAya namaH ityAsanamaMtreNAsanAbhimaMtraNam / OM zrI cAmuMDe namo'sminvRkSe'vatara avatara svAhA / anena maMtreNa caMDI vRksse'vtaaryet| OM piMgale mekhale revati rAtricAriNi brahmaputri satyametad brUhi me svAhA / ityAhvAnamantraH / anena mantreNa pakSiNa AhvAnam / OM hrIM zrIM hUM cilicili vauSaT / iti pUjAjApyahomamantraH / OM siddhicAmuNDe kRSNapiMgale svAhA / namo bhagavati kAlarAtri mantramUrtimahezvari cAmuDe prajApAlini yogezvarei AgacchAgaccha ehyehi tiSThatiSTha / OM hrIM cilicili zabdAya svAhetyadhivAsanamaMtraH // 11 // // bhASA // 1 aiso eka pagalako joDA banAya vA kamalameM baiThAya de aura agADI vyAnakI AkRti kaheMge vaisI canakI vA mRttikAdikakI banI huIM caNDIkUM bhI sthApana kare // 9 // krameNeti // kamakarake dazoM dizA meM iMdra, agni, yama. rAkSasa, varuNa, vAyu, kubera, rudra Upara brahmAjI nIce acyuta ye dazalokapAla devatA sthApana kare // 10 // nama iti // OM iMdrAya namaH bA rItasUM nAma mantranakara kramasUM arghya, Asana, candana, puSpAkSata, dhUpa, dIpa, naivedya, dakSiNAnakarake pUjana karai // 11 // ye AsanamaMtrakUM Adile adhivAsana tAMIke maMtra mUlameM haiM yahAM ThIkAmeM nahIM likhai mUlamesUM jAna leno. // Aho! Shrutgyanam
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 324) vasaMtarAjazAkune trayodazo vrgH| rAtricAriNi brahmaputri satyametadbAhi me svAhA / ityAhvAnamaMtraH / OM kroMhrIMhUM cilicili vauSaT / iti pUjAjapahomamaMtraH / OM siddhicAmuNDe kRSNapiMgale svAhA / OM namobhagavati kAlarAtri maMtramUrte mahezvari cAmuMDe prajApAlini yogezvari AgacchAgaccha etyehi tiSThatiSTha / OM hrIM cilicili zabdAya svAhA // // ityadhivAsanamantraH // gurUpadezAtsamavApya maMtraM zataM japettasya kRtaavdhaanH|| homo dazAMzena ca mantrajApyAtkRto vidheyo madhunA samidbhiH // // 12 // uduMbarAzvatthapalAzazAkhAdUrvAprakANDAgradalodbhavAbhiH // hutvA samidbhirmadhunA ghRtena dhyAnaM vidadhyAdvihitAvadhAnaH // 13 ||shvaadhiruuddhaaN nRkapAlahastAM zUlAyudhAM bhUtisitAMgayaSTim // ulUkacihnAM naramuMDamAlAM nirmAsadehAM rudhiraM pibantIm // 14 ||asRgvsaacrcitkRssnnkaayaaN karIndrapaJcAnanacarmavastrAm // bibhItakasthAmatibhImarUpAM caMDI smarepiMgalikAM prapUjya // 15 // // ttiikaa|| gurUpadezAdityAdi bhojayedityantam aSTalokAH pUrva vyAkhyAtattvAnna vyAkhyAyante // 12 // 13 // 14 // 15 // // bhASA // gurupadezAditi // gurunake upadezate maMtra prApta hoya phira sAvadhAna hoyakara maMtrako japa yathA. zaktikara phiradazAMza havana karai / / 12 // udaMbareti / / gUlara, pIpala, palAza inakI zAkhA aura dUrvA samidhAsahita ghRta inako dazAMzahavana karake phira ekAgra citta hoya dhyAna karai // 13 // zavAdhirUDhAmiti // zavake Upara baiThI huI manuSyako kapAla jAke hAthameM trizUla jAke Ayudha bhasmakarake zveta aMga jAko ghughako cihna jAke naramuMDakI mAlA dhAraNa kare mAMsa rahita deha jAko rudhira pAna kara rahI // 14 // amRgvaseti // rudhira sahita mAMsakarake carcita kRSNa deha jAko zreSTha hAthI aura siMha inake cameko vastra jAko baheDeke vRkSapai sthita ati Aho! Shrutgyanam
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ * piMgalArute'dhivAsanaprakaraNam / (325) vRkSaM ca taM carcitamarcitaM ca praveSTayetpADuravastrasUtraiH // yathAvadabhyarcanatoSitAya pUjAM samastAM gurave pradadyAt // 16 // ArAdhya devoM vidhinedRzena prayojanaM svaM vinivedya tsyai|| pRSThe pradIptAM kakubhaM vidhAya vIkSeta tccessttitmekcittH||17|| baddhAMjalirbhUminiviSTajAnuH praNamya bhattyA zirasA smstaan||aavrtynmntrmthaatmgehN vrjetsmrnpNgaalkaaNmnussyH|| 18 // bhojayedatha guDAjyapAyasaiH zraddhayA katipayAH kumaarikaaH||aatmno'pi vidadhIta bhojanaM tadgurusvajanabaMdhubhiH samam // 19||shyiit pazcAdvijaneM rajanyAM yAmatrayaM yAvadatha prabudhyAt // svapnaM smaredyadbhavatIha labdhaM tatsatyamAhuH zakunAgamajJAH // 20 // // ttiikaa|| // 16 // 17 // 18 // 19 // zayIteti // pazcAdajanyAM yAmatrayaM yAvat vinane shyiit|ath prabudhya svamaM smaredyallabdhaM bhavati yataH zakunAgamajJAH ttstymaahuH|| 20 // // bhASA // bhayaMkara rUpa jAko aisI caMDI jo piMgalikA tAko smaraNa kara yA prakAra piMgalikAko pUjana karake // 15 // vRkSamiti // caMdanakara carcita arcana kiyo gayo pRkSa tAkU piMgalikAkU zvetavastrasUtra paharAya deno yA prakAra arcana karakai prasanna huye gurunake artha pUjA nivedana karai // 16 // ArAdhyeti // yA vidhikara devIko ArAdhana karake apano prayojana nivedana kara dIpta dizAkU pITha vichADI karake ekAgracitta hoya phira vAkI ceSTAkU dekhai // 17 // vaddhAMjaliriti // manuSya hAtha joDa pRthvImeM jAnU Teka mastaka namAyakara bhaktipUrvaka namaskAra karake maMtra bolato huyo piMgalikA smaraNa karata apane gharakU gamana karai // 18 // bhojayediti // ghara Ayakarake guDa, ghRta, khAMDa, kSIra inakarake zraddhApUrvaka kanyAkumArI bhojana karAvai phira ApabhI guru, svajana baMdhu inakarake sahita bhojana karai // 19 // zayIteti // tA pIche rAtrimeM nirjana sthAnameM tIna prahara rAtriparyaMta zayana kara phira praharake taDake uTha karake svapnakU smaraNa karai jo prApta hoya tAya zakuna jAnavai Aho ! Shrutgyanam
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ (326 ) vasaMtarAjazAkune - trayodazI vargaH / tatraiva tuyeM prahare rajanyAM gatvA punastasya taroH samIpam // prapUjya devIM zapathAMzca dattvA uccairvAcA kAryamudIrayetsvam // // 21 // nItaM na dIptAdivicArakoTiM yatpiMgalAyA virute'tra kiMcita // tadbrahmaputrIvirutAdazeSaM vizeSataH zAkuniko'vagacchet // 22 // iti piMgalikarute adhivAsanaprakaraNaM prathamam // 1 // // TIkA // tatraiveti // turye prahare caturthaprahare tatraiva tarostale gatvA mRle devIM prapUjya zapathazca dattvA uccavAcA svakAryamudIrayet // 21 // nItamiti // atra piMgalAyA rutevirute dIptAdi yatkiMcidvicArakoTiM na nItaM tadbrahmaputrIvirutAdazeSaM vizeSataH zAku* nikaH agavacchet // 22 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM piMgalArute'dhivAsanaprakaraNaM prathamam // 1 // yatpiMgalAbhidhAnaH rAtricaraH patatrI vartate tasya atra zAMtadIptasvarUpamanuktamapi pUrvavajjJeyaM tadyathA prathamaM pRthvIjalatejAMsi zAMtasvarANi tatra tejasa ubhayarUpatvAt zAMtena saha saMgataH zAMtiH dIptena saha saMgato dIptaH vAyvAkAzau zAMtasvarau zAMtadIptau tathoccasamukhadakSiNagAminI gatiH zubhA svavRkSAnmahAvRkSagAminI zubhA phalaM puSpaM bhakSamANAyAH piMgalAyA gatiH zubhA zAMtetyarthaH adhomukhaM vAmamukhaM ca kRtvA uDDayanaM karoti dIptA vAmagAminI caMcalA ca gatirdIptA upari zAkhAto'dhaH zAkhAzrayiNI gatiH mahAzAkhAzrayiNI gatiH mahAzAkhAto laghuzAkhAzrayiNI ca gatirdIptA tathA kaMTakavRkSAzrayiNI caiti zAMtadIptagatiH / prathamahare dakSiNA kardamitA nairRtyAdigvAruNI pazcimA saubhAginI vAyavyA saguNA uttarA dhUmitA IzAnA dhUmitA pUrvA lohitA // bhASA // vAre satya kahaiM haiM // 20 // tatraiveti // rAtri ke cauthe praharameM vAhI vRkSa ke nIce pha jAya devIko pUjana kara saugandha dekarake phira UMcIvANI kara apano kArya kahai !! 21 // nItamiti // yA piMgalA ke rutameM dIptAdikavicAra kabhI nahIM hai. yA brahmaputrIke zabdasU zakunI vizeSa karake samagra jAne haiM // 22 // itivasaMtarAjabhASATIkAyAM piMgalikArute'dhivAsanaprakaraNa prathamam // jo piMgala nAmapakSI rAtrimeM vicare tAko yAmeM zAMtadapti svarUpa nahIM kahyo hai to Aho! Shrutgyanam
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ (327) piMgalAstedhivAsanaprakaraNam / . // TIkA // AmeyI prjvlitaa|aydvitiiymhre nirmatiHkardamitA pazcimA vAruNI vAyavI sauM bhAginI uttarAsaguNA aizAnI dhagitA pUrvAdhUmitA AmayA lohitA dakSiNA prajvalitAatha tRtIyapahare pazcimA kardamitA vAyavI vAruNI uttarA: saubhAginI aizAnI saguNA pUrvA dhagitA AmeyodhUmitAdakSiNAlohitA nitiH prajvalitA atha caturthanahare vAyavI kardamitA uttarA vAruNI aizAnI saubhAginI pUrvo saguNA A. meyI dhagitA dakSiNA dhUmitA nitilohitA pazcimA prajvalitA|atha paMcamAhare uttarA kardamitA aizAnI vAruNI pUrvA saubhAginI AmeyI saguNA dakSiNA dhagitA nitidhumitA pazcimA lohitA vAyavI prjvlitaa|sssstthphre aizAnI kardabhitA pUrvA vAruNIAmeyI saubhAginIdakSiNA saguNA niti dhagitA pazcimAdhagitA vAyavI. lohitA uttarA prajvalitA / saptamaprahare pUrvA kardamitA AmeyI vAruNI dakSiNA saubhAginI nitiHsaguNA pazcimAdhagitAvAyavI dhUmitA uttarA lohitA aizAnI prajvalitA / aSTamaprahare AmeyI kardamitA dakSiNA vAruNI nitiH saubhAginI pazcimA saguNA vAyavI dhagitA uttarA dhUmitA aizAnI lohitA pUrvA prjvlitaa| iti zAMtadIptadikprakaraNam / AsAM guNAH / prathamapahare dakSiNasyoM saMtoSa // bhaassaa|| hUM pUrvakIsI nAI jAnano pRthvI, jala, teja ye zAMta svarahaiM tAmeM tejake doya rUpaheM zAMta sahita milavAM hoya to zAMta aura dIptakara sahita hoya to dIpta. aura vAyu AkAza ye donoM zAMtasvarahaiM aura zAMtadIptabhI hai. jo piMgalA UMcI sammukha dakSiNa gamana kare to gati zubha aura apane vRkSapaite mahAn vRkSapai gamana kare to zubhaphala, aura puSpa bhakSaNa karatI hoya tAkagiti zubhA. aura zAMtA aura nIco mukha karai vA vA mamukhakarake uDajAya to dIptA. aura vAmagamana kare aura caMcalA hoya to gati dIptA. aura UparakI zAkhAte nAcekI zAkhApai Aya jAya vA mahAnzAkhApai jAya baiThe aura mahAn zAkhApetUM choTIzAkhApai Aya baiThe to: ye gati dIptA. jo kAMTeke vRkSapai jAya baiThe to dIptAgati jAnanI // iti zAMtadIptagatiH // prathamapraharameM dakSiNa dizA kardamitA, nairR. tya dizA vAruNI, pazcima saubhAginI, vAyavya saguNA, uttarA dhagitA, IzAnI dhUmi. tA, pUrvA lohitA, agneyI prajvalitA // atha dUsare praharameM || nairRtI dizA kardamitA, pazcimA vAruNI, vAyavI saubhAginI, uttarA saguNA, aizAnI dhagitA, pUrvA dhUmitA, AgneyI Aho ! Shrutgyanam
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ (328) vasaMtarAjazAkune-trayodazo vrgH| // TIkA // naiRtyadizi lAbhaH pazcimAdazi ciMtitakAryasiddhiH vAyavyadizi dhanalAbhaH uttarasyAM hAniH aizAnyAM bhayaM pUrvasyAM ciMtA AmeyyAM kalirevamanyatrApi jJeyam / ramyaMsthAnaM zubhaM vaTaH pippala AmraH jaMbUH susthalavRkSaHmahAnvRkSaH atyaMtoccavRkSazca tAlastamAlaH khajUrItyAdi sthalaM zati tathA zuSkavRkSapIDitotpATitajvalitarakSAkharparAsthikaMkaTagRhabhittidurgabhittivRkSakaTukaMTakavRkSoddhatadezadevAlayAni dIptasaMjJAniAdakSiNaceSTAH ubhau pakSau prasArya mastakopari sthApanam / aMgamardanaM dakSiNavibhAgadarzitvaM nirvAtasthaleSu nizcitatayA zubhaceSTAkAritvaM parasparaM kaMDUyanamaithunAni vA draSTuH sammukhadarzitvaM saMnihitasammukhAgamane ca dakSiNAMgakaMDUyanamunmIlitanayanatvaM pakSo. darakaMThanetracaMcunAsikAziraso dakSiNabhAge kaMDUyanakAritvaM zubhaM yAvatyo vAmaceSTA. stAvatyo'zubhAH / tathA palAyanaM maunakartRtvaM gRhItabhakSyatyAgaH anyapakSimukhe bha. kSyArpaNaM netrayormIlanaM draSTuH parADmukhagAmitvam anyapakSibhiH saha yuddhakAritvaM viNamUtrakAritvamadhodarzitvamityAdi diiptm| athaiSAM phalAni / dIptasvareNa kaliH dIptagatyA gamanena udvegaH dIptadizA kaSTaM dIptasthAnena sthAnabhraMzaH dIptaceSTayA vigrahaH' // bhASA // lohitA, dakSiNA prajvalitA // atha tIsare praharameM // pazcimA kamitA, vAyavI vAruNI, uttarA saubhAginI, IzAnI saguNA, pUrvA dhagitA, aagneye|dhuumitaa, dakSiNA lohitA, nairRti prajvalitA // atha cauthe praharameM // vAyavyA kardamitA, uttarA vAruNI, IzAnI saubhAginI, pUrvA saguNA, AgneyI dhagitA, dakSiNA, dhUmitA, naiti lohitA, pazcimA prajvalitA // atha paMcamapraharameM // uttarA kardamitA, IzAnI vAruNI, pUrvA saubhAginI, AgneyI saguNA, dakSiNA dhagitA, naiti dhamitA, pazcimA lohitA, vAyavyA prajvalitA // chaThe praharameM // IzAnI karda. mitA, pUrvA vAruNI, AgneyI saubhAginI, dakSiNA saguNA, neti dhagitA, pazcimA dhUmitA, vAyavyA lohitA, uttarA prajvalitA // sAtameM praharameM / / pUrvA kardamitA, AgneyI vAruNI, dakSiNA saubhAginI, naiRti saguNA, pazcimA dhagitA, vAyavyA dhUmitA, uttarA lohitA, IzAnI prajvalitA AThameM prahara meM // AgneyI kardamitA dakSiNA vAruNI, nairRti saubhAginI, pazcimA saguNA, vAyavyA dhagitA, uttarA dhUmitA, IzAnI lohitA, pUrvA prajvalitA / / // iti zAMtadIptadikprakaraNam // aba inadizAnake guNa kahaiM haiM // pahale praharameM dakSiNa dizAmeM saMtoSa hoya. nairRtya Aho! Shrutgyanam
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ (329) piMgalAste'dhivAsanaprakaraNam / // ttiikaa|| dIptapaMcakena baMdhane maraNaM ca zAMte tdvipryyH| iti shaaNtprkrnnm|atraanyovishesso' pijnyeyH|ythaa ekA zAMtadRSTiH dIptadRSTizca tatra sammukhaM saralaM dakSiNamuccapradezaM.sUrya vA vilokayaMtI zAMtadRSTiH atha vA zAMtaphalaM taduparipakSA pUrvaramyasthAnAvalokinI ca tathA'zubhasthalAvalokinI adhomukhadRSTizca dIptA tathA pakSidvayaM bhinnasthAnAvasthita dRzyate tacchAMtaM parasparamaMgasparza kurvanyatra dRzyate taddIptam // iti vasaMtarAjaTIkAyAM zAkune piMgalArute'dhivAsanaprakaraNaM prathamam // 1 // // bhaassaa|| dizAmeM lAbha. pazcima dizAmeM ciMtitakAryakI siddhi vAyavyadizAmeM dhanalAbha. uttaradizAmeM hAni. IzAnadizAmeM bhaya. pUrvadizAmeM citA. AgneyI dizAmeM kalaha / yA prakAra aura pUrva dizA kahI haiM unako bhI phala jAnano suMdarasthAna hoya zubha hoya aura vaTa, pippala, Ama, jAmuna inake vRkSa aura suMdarasthAnameM vRkSa hoya so mahAn vRkSa atyaMta UMco vRkSa tAlako tamAlako khajUrakA ye vRkSa. aise aise sthAna zAMta haiM. aura sUkhA vRkSa pavanA, dika karake pIDita ukhaDo huyo jo jalo huyo vRkSa, rAkha, bhasma, mRttikAke ThIkarA, hADa, kAMTe, gharakI bhIta, koTa, kilAkI bhIta, aura kaDU o kAMTeko vRkSa, ujaDo huyo deza, prAma, devamaMdira ina sabanakI dIptasaMjJA hai. aura dakSiNamAUM ceSTA karatI hoya dono paMkhanakU phailAya karake mastakake Upara dharai aura aMgamardana karatI hoya dakSiNa vibhAgameM dekhatI hoya. pavana na hoya aise sthAnameM nizcita hoya, zubhaceSTA karatI hoya vA paraspara khujAya rahI hoya maithuna karatI hoya dekhabevAreke sammukha dekhatI hoya nikaTa AyajAya vA sammukha AyajAya jemane aMgakU khujAya rahI hoya khule huye netra hoMya ora paMkha, udara, kaMTa, netra, coMca, nAsikA, zira inake jemanebhAgameM khujAyarahI hoya, ye saba zubha haiM. aura jitanI yAkI bAI ceSTA haiM ve saba azubha haiM. aura bhAga jAya vA mauna dhAraNa kare hoya grahaNa kare hoya tA bhakSya vastuko tyAga karade vA aura pakSIke mukhameM bhakSyavastuko arpaNa karatI hoya. netranakU mI, hoya dekhabevAleke vimukhagamana karatI ' hoMya aura pakSInakarakesahita yuddhakaratI hoya viTmUtrakaratI hoya nIcekU dekhatI hoya inalakSaNayukta piMgalA dIpta jAnanI aba inake phala kahaihaiM // dIptasvarakarake kalaha karAvai gamanameM dIptajAyakara udvega karAve. dIptadizAmeM kaSTa karAve dIptasthAnameM hoya to sthAnabhraMza karAveM. dIptaceSTA karake vigraha karAve. ye pAMcohI dIpta hoya to baMdhanameM maraNa hoya aura zAMtA hoya to inaphalanakU viparIta jAnane // // iti zAMtaprakaraNam // Aho! Shrutgyanam
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ (330) vasaMtarAjazAkune-trayodazI vargaH / yAksvarajJAnamihopayuktaM tAhaGna ceSTAdhupayogamatiyatpigalo rAtricaraH patatrI tena svarAMstAvadudAharAmaH // 23 // .yaH pArthivo'sau vaDimoya ApyaH sa kauliko yastviha taijaso'sau // karaMgulIyo'nilajaH sa vIso yastvAMtArakSaH kisarasvaro'sau // 24 // ekamAtra uditazcilitIha syAdvimAtra iha yastu cilIti // sa trimAtra iha yazcililiM syAnmAtrikaizcilicilIti cturbhiH|| 25 // ||ttiikaa|| yAdagiti // ihAsmaeNilloke yAdRk svarajJAnamupayuktaM tAdRk ceSTAdinopayogameti / tena kAraNena yaH piMgalAbhidhAnaH patatrI vartate tasya tAvatsvarAnudAharAmaH // 23 // ya iti // iha zAstre yaH pArthivaH svaraH asau vaDimaH kathyate iti sarvatra saMvadhyate / ya ApyAsa kauliko yastaijasaH asau karaMgulIyaH ya anilaH sa vIsaH yastvAMtarikSaH asau kisarasvaraH // 24 // eketi // iha zAstre cil iti // bhASA / / yAmeM aura vizeSabhI jAnano ekazAMtadRSTi eka dIptadRSTi jo sammukha sarala jemanemAUMke dezameM sUryakU inedekhatI hoya to zAMtadRSTi jAnanI. yAko zAMtahI phala jAnano. aura sundara sthAnakU dekharahI hoya vA azubha sthalakU dekha rahI hoya nAce mukha aura dRSTi hoya to dIptAdRSTi jAnanI. aura dopakSI nyAre nyAre sthAnameM hoMya dIkhate hoya to zAMta aura paraspara aMgakU sparza karata hoMya dIkhe to dapti jAnanI. zAMtako zAMtaphalaM dIptako datiphala hai // iti vasaMtarAjabhASATIkAyAM piMgalArutedhivAsanaprakaraNaM prathamam // 1 // yAdRgiti // yA lokameM jaiso svara jJAna hai taiso aura koIbhI ceSTA upayoga nahIM hai. tAkAraNakara piMgalA nAmapakSIke svaranakU kahaiM haiM // 23 // ya iti // yA zAstrameM jo pAthiva svara hai vAkU vaDima kaheM haiM. aura jo Apyasvara haiM vAkI kaulika saMjJA hai. jo taijasasvara hai vAkI karaMgulIya saMjJA hai. jo anilasvarahai vAyavIyasvarahai vAkU savIsaM kahehaiM. jo AMtArakSa hai vAkI kisara svara saMjJA hai / / 24 // eka iti // yA zAstrameM cila ye ekamA Aho! Shrutgyanam
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ > piMgalArute svaramAtrAprakaraNam / ( 331 ) yaH svarazcilicilItyanukArI paMcamAtramiha taM kathayati // ekakAlamihapiMgalapakSI paMcadhoccarati pArthivanAdAn // 26 // syAtsvaraH kiMjitimAtrayaikayA yaH kicIti sa punardvimAtrikaH // syAtribhizca kicicItimAtrikairAravaH kicikicizcaturlaghuH // // 27 // nisvanaH kicikicItyanurUpaH paMcamAtra uditomatimadbhiH // piMgalaH khagavaro jalasaMjJAnIdRzAnvadati paMca ninAdAn // 28 // // TIkA // zabdaH ekamAtraH svaraH uditaH kathitaH / yastu cili iti zabdaH sa dvimAtraH / yazca cilili iti zabdaH sa trimAtraH / tathA caturbhirmAtrikaiH cilicili iti zabdaH syAt // 25 // ya iti / yaH svarazcilicilItyanukArI syAt tamiha paMcamAtraM kathayati evamamunA prakAreNa piMgalapakSI paMcadhA pArthivAnnAdAnuccarati iti pArthivaH svaraH // 26 // syAtsvara iti // tatsaMgrahazca cila 1 cili 2 cilili 3 cilicili 4 cilicilili 5 syAditi mAtraikyA kic iti svaraH syAt yaH kici iti sa dvimAtrikaH syAt kicici iti tisRbhirmAtrAbhiH syAt kiMcikici caturlaghuH syAt // 27 // nisvana iti / kicikicici ityanurUpaH matimadbhiH paMcamAtra uditaH khagavaraH piMgalaH IdRzAn jalasaMjJAna paMca ninAdAn vadati tatsaMgrahazca vica 1 kici 2 kicici 3 kicikici 4 kicikicici 5 ityApyaH // 28 // N bhASA // svara ko hai. aura cili ye do mAtrAko svara hai. aura cilili ye tInamAtrAko svara hai.' aura cilicili ye cAra mAtrAko svarahai // 25 // ya iti // cilicilili ye pAMcamAtrA ke . svarahai. yA prakAra piMgalapakSI. pAMcaprakArake pArthivanAda uccAraNa kare hai. inako saMgraha kahe hai cila 1 cili 2 cilili 3 cilicili 4 cilicilili 5 ye pArthivasvara haiM // 26 // syAditi // kica ye ekamAtra svara hai. aura kici ye doyamAtrAko svara hai. kicici ye tInamAtrA jAmeM aiso svara hai. kici kici ye cAramAtrAsvara hai yAmeM cAralaghu haiM // 27 // niHsvana iti // kicikicici yAkI pAMca mAtrA haiM. pakSInameM zreSTha piMgala aise aise jalasaMjJaka pAMcazabda uccAraNa kare hai ye inako saMgraha // kica 1 kici 2 kicici 3 kici - Aho! Shrutgyanam
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 332) vasaMtarAjazAkune-trayodazo vrgH| nisvanaH kugitimAtRkamAtroyazcakukkitisatUbhayamAtrAyaH kukukiti sa ca trilaghuH syAnmAtrikairgujagujati cturbhiH||29 yaH svaro bhavati paMcakukArastasya paMcalaghutAMkathayati ||iihshaani khalu piMgavihaMgaH paMcataijasarutAni karoti // 30 // mAtrikaMcijiti nisvnmaahushciijitidhvnimihobhymaatrm|| cIcuhItyatha laghutrayayuktaM cIdvayaM punaradIrghacatuSkam // 31 // cIkucIgiti tatheha ninAdaM paMcamAtramRSayo nigdNti|| mAru.. tAni virutAni vihaMgaHpiMgalo jagati jalpati paMca // 32 // // ttiikaa|| nisvana iti ||kugitisvrH mAtRkamAtraH syAt yazca kuku iti sa ubhymaatrH| yaH kukuku iti sa trilaghuH syAt caturbhimAtrikaiH gujaguja iti zabdaH syAt // 29 // ya iti||yHpNckukaarH kukukukuku ityanurUpastasya paMcalaghutAM kathayatikhalu nizcayena piMgalapakSI IdRzAni taijasarutAni karoti saMgrahazca kug 1 kuku 2 kukuku 3 gujuguju 4 kukukukuka 5 iti taijsH||30|| mAtrikamiti // cic iti mAtrikaM nisvanamAhuH cIcaiti dhvanirubhayamAtramAhuH cIcucicuci iti vA laghutrayasaMyuktaM syAt cIdvayaM punaHadIrghacatuSkaM cturmaatrikmityrthH|| 31 // ciikkiti||ciiku cIku iti ninAdaM RSayaH paMcamAtraM vadaMti nigadaMtiAevaM piMgalaHmArutAni paMcajagati loke jlpti|sN // bhaassaa|| kici 4 kicikicici 5 ye Apyasvara haiM // 28 // nisvana iti // kug ye ekamAtra svara hai. aura kuku ye doya mAtrasvara hai. kukuku ye tInalaghu haiM. aura gujaguja ye zabda cAramAtrAko hai // 29 // ya iti // ye pAMca kukArako svara hai kuMkukukuku yAkI paMca laghusaMjJA kahehaiM. nizcayakara piMgalapakSI yA prakAra taijasa zabdakarai hai ye inako saMgraha hai kuga 1 kuku 2 kukuku 3 gujaguja 4 kukukukuku 5 ye taijasa zabda haiM // 30 // mAtrikAmati // cica ye ekamAtrA zabda haiM. aura cIca ye zabda doyamAtrA jAmeM aisohai cIcu vA cicuci ye laghutraya zabda hai. cicicici ye cAra mAtrAko svarahai / / 31 // cIkiti // cIku cIga ye pAMca mAtrAko zabda haiM. piMgalapakSI yA prakArake pAMca mArutazabda kahaihai. inako saMgraha kahaihaiM. cica 1 cIcU 2 cIcu 3 vA cicici 3 cicicici 4 cIku cIg 5 ye pAMca mAruta zabda Aho! Shrutgyanam .
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute svaramAtrAprakaraNam / ( 333 ) sa ekamAtrazvigiti dhvaniyoM maveddimAtrazciruhItyapIda || mAtrAtrayaM syAtkururudhvanau ca syAtkIcikIcIti laghuzcaturthakaH || 33 || abhinnarUpaizcarati svaraistu yaH paJcabhiH syAtsa tu paMcamAtraH // evaMvidhAnaMbaranAmadheyAnpaMcasvarAmuMcati piMgapakSI // 34 // yaH saMvato mAtrakapaMcakena svarastriruktaH sa laghuH pradiSTaH // SoDhodito yaH kathitaH sa darghiH plutaH sa tu syAnnavadhodito yaH // 35 // niHsvanairlaghuguruplutasaMjJaiH piMgalena vihitaiH puruSANAm // tucchamadhyasakalAni phalAni syuH kramAditi vadanti mahAMtaH // 36 // // TIkA // ciccIc ciceicici cIkucIkriti // 32 // sa ekamAtra iti // ekamAtraH cigiti dhvaniH syAt // ciru ityapi dvimAtraH syAt / kururudhvanau mAtrAtrayaM syAt / laghucaturthakaH cikacikIti kizva iti matAMtare dhvaniH spAt // 33 // abhinniti|| abhinnarUpaiH paMcabhiH svarairyazcarati sa paMcamAtraH syAt / evaMvidhAnaMbaranAmadhe - yAnpaMca svarAnpigalapakSI muMcati // 34 // yaH saMvRta iti // yo mAtrikapaMca kena saMyutaH svaraH triruktaH sa laghuH pradiSTaH / yaH SoDhA SaDvAramuditaH sadIrghaH / yo navadhA uditaH saH plutaH // 35 // niH svanauriti // laghuguruplutasaMjJaiH svaraiH piMgalena vihitaiH // bhASA // haiM // 32 // sa eka mAtra iti // cig ye eka mAtra dhvani hai. ciru ye doya mAtrAvAn zabda hai. aura kururu ye tInamAtrAko zabda hai aura kicikeici ye cAra laghUnakarake caturmAtra zabda hai / / 33 / / abhinnarUpairiti / jo pakSI abhedarUpa pAMca svaranakarake uccAraNa kare vo paMcamAtrasvara hoya hai. aise aise aMbara nAma pAMca svara piMgajapakSI bole hai || 34 // yaH saMvRta iti // jo. pAMcamAtrA karake saMyukta svarahai. tIna pota kahyo hoya to vAkI laghusaMjJA hai, jo che pota ko hoya vAkI dIrgha saMjJA hai. aura jo naupota ko hoya vAkI plutasaMjJA haiM // 35 // niHsvanairiti // piMgalapakSIkara ke kahe huye laghugurupluta ye tIna saMjJA jinakI aise svarana karake puruSanakUM tuccha madhyama uttama ye tIna prakArake phala hoya hai. ye mahAMtajana kahaiM haiM // 36 // Aho! Shrutgyanam
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 334) vasaMtarAjazAkune-trayodazo vargaH / hRSTaH svareNa kSitijena piMgaH saMlApakArI punarAMbhasena // kAmAturo jalpati tejasA vai zAMtAstrayo'mI kathitAzca nAdAH // 37 // vAyavyazabdaM kupitaH karoti zokArdito nAbhasazabdakArI ||shbdaavimau dvAvapi piMgalasya budhAH pradIptAviti nirdizaMti // 38 // iti piMgalArute svaraprakaraNaM dvitIyam // 2 // bhUmyaMbutejo'nilakhAtmakAnAM mAtrAdibhedaH kathitaH svarANAm // balAnyathaiSAM kakubhAM vibhAgaimitrArimadhyasthatayA vadAmaH // 39 // // ttiikaa| puruSANAM tucchamadhyamasakalAni phalAni syuH kramAnmahAMtaH vadati // 36 // haSTa iti / kSitijena svareNa piMgaH hRSTaHsansaMlApakArI syAt / punaH AMbhasenApi kAmAturaH taijasena jalpati amItrayaH nAdAH zAMtAH kathitAH // 37 // vAyavyeti // kupitaH vAyavyazabdaM karoti zokArditaH nAbhasazabdakArI syAt / imau zabdo dAvapi piMgalasya budhAH paMDitAH pradIptAviti nirdizati // 38 // iti vasaMtarAjaTIMkAyAM piMgalArute svaramAtrAprakaraNaM dvitIyam // 2 // bhUmyaMbbiti // bhUmyaMbutejonilakhAtmakAnAM svarANAM mAgadibheda: kathitaH / atha eSAM kakuA~ kASThAnAM vibhAgaiH mitrArimadhyasthatayA balAni vadAmaH // 39 // // bhASA // hRSTa iti // piMgalapakSI pArthivasvarakarake prasanna hota AlApa karai. phira ApyayA zabda karake kAmAtura hoya taijasasvarakarake bole to ye tIno nAda zAMtasaMjJaka kaIhaiM / / 37 // vAyavyeti // kopa hoyakara vAyavya zabda karai, zokArdita hoyakara nAbhasa zabda karai piMgalake ye donozabdanakU paMDita pradIpta kahaiMhaiM // 38 // iti zrIvasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM piMgalArute svaramAtrAprakaraNaM dvitI yam // 2 // __ bhUmyaMbviti // pRthvI, jala, teja, vAyu, AkAza ina svaranake mAtrAdika bheda kahehaiM. - aba hama ina pAMconakU dizAnake vibhAganakarake aura mitra ari madhya inameM sthiti karake Aho! Shrutgyanam
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute svarabalaprakaraNam ( 335 ) prAcyAmavAcyAmapi pArthivAkhyamApyaM pratIcIdhanadAzayostu // rutaM punastaijasamagnikoNe vAyavyakoNe'nilajaM pradiSTam // // 40 // IzAnarakSo'dhipakoNayozca balAdhikaM nAbhasazadamAhuH // jalAvanIjau suhRdo ninAdau tayostu madhyAjajo balIyAn // 41 // pAnIyatejaH prabhavAvarAtI pAnIyajaH syAdvalavAMstayostu || zabdAvarI mArutatoyajAtau zreyAMstayormArutajo balena // 42 // madhyasthavartI gaganAnijAto balI tayornAbhasa eva nAdaH // vyomAMbunAdau na ripU na mitra varastayovyomacaro balena // 43 // // TIkA // prAcyAmiti // prAcyAM pUrvasyAmavAcyAM dakSiNasyAM pArthivAkhyaM baliSThaM tathA pratIcI dhanadAzayostviti pratIcI pazcimA dhanadAzA uttarA tayoH ApyaM balavadbhavati punastaijasa rutamabhikoNe baliSThaM vAyavyakoNe'nilajaM baliSTham // 40 // IzAneti // IzAnarakSo'dhipakoNayostu nAbhasaM zabdaM baliSThamAhuH / tathA jalAvanIjau ninAdau suhRdau tayozca madhyAjjalajo balIyAn // 41 // pAnIyeti // pAnIyatejaH prabhavau arAtI bhvtH|tyormdhye pAnIyajaH balavAnsyAt / mArutatoyajAtau zabdAvarI zatrU bhavataH / tayormadhye mArutajo balena zreyAn // 42 // madhyastheti // gaganAbhijAto madhyasthavartI tayornAbhasa eva nAdo balI balavAn / vyomAMbunAdau na ripU na // bhASA // bala kahaiMhaiM // 39 // prAcyAmiti // pUrva dizAmeM uttaradizAmeM pArthivasvara baliSTha hai. aura pazcima uttara inameM Apyasvara valavAn hai. aura agnikoNa meM taisajasvara baliSTa hai. * cAyavyakoNameM mArutazabda baliSTha hai // 40 // IzAneti // IzAna nairRtyakoNameM nAbhasa zabda baliSTha hai. aura Apyazabda pArthivazabda donoM suhRda haiM. inake madhyameM Apyazabda caliSTa hai // 41 // pAnIyeti || jala teja inate huye zabda arI hoMya haiM. inake madhya meM jalate huyo zabda balavAn hai. aura mAruta jala inate huye zabda arI haiM. inameM mArutate huyo zabda balakarake zreSTha hai // 42 // madhyastheti || AkAza agni inate huye zabda madhyasthavartI haiM. inameMsUM nAbhasa zabda balavAn hai. AkAza jala ye donoM zabda na vairI Aho! Shrutgyanam
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 336) vasaMtarAjazAkune trayodazo vrgH| sauhArdayuktau kSitivahnijAtau balaM tayobhUmireva prabhUtam // samIratejaHsvarayoH sakhitvaM balI tayozcApi smiirnnotthH|| // 44 // arAtirApyo dahanodbhavasya zatrustathApyasya samIrajAtaH // syAttaijasau bhUprabhavasya mitraM vAyavyazabdaH suhRdagnijasya // 45 // vairiNau prathamakAlasamutthI pArthivasya jalamArutazabdau / tAvapIha samanaMtarajAtau sauhRdaM prathayataH saha tena // 46 // AkAzanAdaM kathayanti zatru prAyeNa vijJAH sakaladhvanInAm // evaM balaM sauhRdavairibhAvau madhyasthitizcApyuditA svarANAm // 47 // // TIkA // mitre / tayormadhye balena vyomacaro varaH shresstthH||43|| sauhArdeti // kSitivahijAtau sauhArdayuktau stH| tayormadhye bhUmireva prabhUtaM balaM samIratejaHsvarayoH sakhitvaM tayormadhye samIraNottho balI // 44 // arAtiriti // dahanodbhavasya arAtiH ApyaH tathaiva asya samIrajAtaH zatruH tathA bhUprabhavasya tejsHmitrsyaat|amijsy vAyavyazabdaH suhRt // 45 // vairiNAviti // pArthivasya jalamArutazabdo prathamakAlasamutthau vairiNau bhvtH| iha samanaMtarajAtauM rutena sauhRdaM prthytH||46|| AkAzeti // sakaladhvanInAmAkAzanAdaM zatru kathayaMtiAevamamunA prakAreNa balaM // bhaassaa|| hai na mitrahaiM. ina donoMnameMsU AkAzacArI zabda balavAn hai // 43 // sauhArdeti // pRthvI agnise huye zabda suhRda haiM. inameM pRthvI zabda baDo baleSTha hai. mAruta tejasa svara .. mitra haiM. inameMsU mArutate huyo zabda balavAn hai // 44 // arAtiriti // agnite huyo zabda tAko zatru Apya zabda haiM. aura Apyako mArutate huyo zabda zatru hai. aura pArthiva zabdako taijama zabda mitra hai. aura taijasako mAruta zabda suTU hai // 45 // vairiNAviti // pArthivake jala mAruta zabda prathamakAlake uThe huye vairI haiM. yA prakArameM pIche huye haiM yAte zabdakarake suhRdabhAvakU vistAra kareM haiM. // 46 // AkAzeti // saba zabdanako Aka zanAda zatru hai. yA prakAra svaranake bala suhRdabhAva vairIbhAva madhyAsthata Aho! Shrutgyanam
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute dhenvAdiphalaprakaraNam / (337 ) phalaM samastaM bhavane svakIye bhavettathA mitragRhe phalArdham // phalasya nAzo ripumaMdireSu jAtaininAdairvasudhAdisaMjJaiH // 48 // __ iti piMgalArute svarabalaprakaraNam // 3 // dhenurgarbho vaMdhya ityatra tisraH prakhyApyate kAlabhedena sNjnyaaH|| piMgoktAnAM pArthivAdisvarANAmAkhyAsyAmazvArthasaMjJAphalAni // 49 // syAtpArthivaH pUrvakakubvibhAge dhenurdinAdau praharadvaye ca // sa eva garbhaH prahare tRtIye vaMdhyaH sa eva prahare catutha // 50 // // TIkA sauhadavairibhAvo madhyasthitizca svarANAmabhyuditA // 47 // phalamiti // vasudhAdi saMjJaininAdaiH svakIye bhavane samasta phalaM bhavati tathA mitragRhe phalArdha bhavati ripumaM dire phalasya nAzo bhavati // 48 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM piMgalArute svarabalaprakaraNam // 3 // dhenuriti // pUrvoktAnAM pArthivAdisvarANAM dhenuH garbhaH vadhya iti tisraH sajJAH kAlabhedana prakhyApyaMte ttstessaamrthsNjnyaaphlaanyaakhyaasyaamH||49 // syAditi // pUrvakakubvibhAge dinAdau praharadvaye ca madhyaMdine pArthivaH svarodhenusaMjJaH syAt tathA tRtIye prahare sa eva pArthivo garbhasaMjJaH syAt tathA caturthe prahare sa eva // bhASA // bhAva kahehe // 47 // phalamiti // pArthivakU Adi lekara je nAda tinakarake apane gharameM to samasta phala deve haiM. aura mitrake gharameM Adho phala hoya. aura zatruke gharameM phalako nAza hoya // 48 // iti vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM piMgalArute svarabalaprakaraNaM tRtIyam // 3 // ||dhenuriti // piMgalake kahehuye je pArthivAdika svara tinakI dhenu, garbha, baMdhya ye tInasaMjJA kAlabheda karake kahaihaiM, aura inake artha saMjJA phala tinhai kahaihaiM // 49 // syAditi // pUrva. dizAke vibhAgameM dinakI AdimeM doyaprahara tAI pArthivasvarakI dhenusaMjJA hai aura tRtIya praharameM pArthiva zabdakI garbhasaMjJA hai aura caturthapraharameM pArthivakI baMdhyasaMjJA hai // 50 // Aho! Shrutgyanam
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 338) . vasaMtarAjazAkune trayodazo vrgH| prAcyAM ca dhenurdivasAyAmAtsyAyAmamAtraM dahanasya zabdaH nizAdyayAmadvitaye sa garbho vaMdhyo nizAdipraharadvaye tu|| // 51 // ardhAdhikAyAmayugAdinAMtaM yAvadbhavatyaMburavotra garbhaH // dinasya madhye'stamaye ca dhenuH prAcyAM tathAravyudaye pratIcyAm // 52 // mahAnizAyAM jalajazca vaMdhyo garbho na bhojo dinaturyayAme // vaMdhyo dinAdau rajanItRtIye yAme dine zAstamaye ca dhenuH // 53 // dhenurnizAyAH prathame dvitIye yAme tRtIye tvatha garbhasaMjJaH // vaMdhyazcaturthe prahare pratIcyAM piNgdhvnirmaarutnaamdheyH|| 54 // ||ttiikaa // vaidhyasaMjJaH syAt // 50 ||praacyaamiti // divasAdhayAmAdyAmamAtraM yAvadahanasya zabdo dhenusaMjJaH syAt nizAdyayAmAdvitaye rAtrI prathamapraharadvaye yaH dahanazabdaH saH garbhasaMjJaH syAt tathA nizAtyamaharadaye tu sa vaMdhyasaMjJaH syAt / / 51 // ardhAdhikAditi // ardhAdhikAdhAmayugAdArabhya nizAMtaM sArdhapraharaM yAvadaMduravaH atra garbhasaMjJaH syAdinasya madhye tathA'stamaye ca prAcyadheinusaMjJaHsyAt tathArabyudaye pratIcyA pazcimAyAM dhenusaMjJaH syAt // 52 // mahAnizAyAmiti // mahAnizAyAM nizIthe jalajazca vaMdhyaH syAt tathA nabhojaH nabhaso jAtaH nabhojaH dinaturya yAme garbhasaMjJaH syAt / tathA rajanItRtIyayAme dinezAstamaye sUryAstamaye ca dhenubhavati // 53 // dhenuriti // mArutanAmadheyaH piMgadhvaniH pratIcyA nizAyAM prathame ||bhaassaa // // prAcyAmiti // divasake ardhayAmate yAmamAtrata kadahanako zabda dhenusaMjJakahai . aura rAtrike prathamayAmameM aura dvitIyayAmameM dahanazabdakI garbhasaMjJA hai. aura rAtrike jAtaka doya prahara tinameM dahanazabdakI vaMdhyasaMjJA hai // 51 // ardhAdhikAditi // divasake arthako yAnayuga jo madhyAhna tAsUM le jaba tAI dinako aMtahoya taba tAI aMbazabdakI . garbhasaMjJAhai. aura dinake madhyameM aura sAyaMkAlameM pUrvadizAmeM jala zabdakI dhenusaMjJA hai. aura sUrya udayo] pazcimadizAmeM jalazabdakI dhenusaMjJAhai // 52 // mahAnizAyA miti // ardharAtrimeM jalazabdako baMcya saMjJAhai. aura dinake cauthe praharameM AkAza zabdakI garbhasaMjJAhai. aura dinakI AdimeM AkAzakI vaMdhya saMjJAhai. aura rAtrike tIsarepraharameM aura sUryake astasamayameM AkAza zabdako ghenusaMzA hai / 52 // venariti / piMgalako mAruta nAma Aho! Shrutgyanam
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute kevlsvrprkrnnm| (339) sadyaH phalaMdhenvabhidhe svare syAcirAtphalaM yacchati grbhsNjnyH|| vaMdhyastu vaMdhyAkathitaH phalena sa nopayuktaHkvacideva kArye95 iti piMgalArute dhenvAdiphalaprakaraNam caturtham // 4 // dhenvAdisaMjJAphalamuktamevaM piMgoditAnAM sakalasvarANAm // bhUtoyatejaHpavanathujAnAM brUmaH phalaM saMprati kevalAnAm // // 56 // asaMyuto'nyena ravaH pRthivyAH syAtpaMcamAtro'pi phalena hInaH // tathAvidho'sau yadi caikamAtrastadIzatulyo bhayadaH sadaiva // 57 // // TIkA // dvitIye yAme dhenusaMjJaH syAt / tRtIye yAme garbhasaMjJaH syAt // caturthaprahare vaMdhyasaMjJaH syAt // 54 // sadya iti // dhenvabhidhe svare sadyaH phalaM syAt / garbhasaMjJaHcirAtphalaM yacchati / vaMdhyastu phalena baMdhyaH kathitaH / kacideva kArya sa nopayuktaH na upayogaM yAtItyarthaH // 55 // iti vasaMtarAnaTIkAyAM piMgalArute dhenvAdiprakaraNam // 4 // yavAdIti // piMgoditAnAM sakalasvarANAM evaM pUrvoktaprakAreNa saMjJAphalamuktaM saMprati bhUtoyatejaHpavanAjAnAM tatra bhUH pRthvI toyamudakaM tejaH prasiddha pavano vAyuH dyauH AkAzaH tebhyo jAtAnAM svarANAM kevalAnAM phalaM bramaH // 56 / / asaMyutaiti / anyena pRthivyA asaMyuto ravaH paMcamAtro'pi phalena hInaH syAt / yadi // bhaassaa|| zabda tAkI pazcidizAmeM prathamadvitIya praharameM dhenusaMjJA hai. aura tRtIya praharameM garbhasaMjJA hai. aura cauthe praharameM vaMdhya saMjJA hai / / 54 // sadya iti / / dhenunAma svarameM to tatkAla phala hoya hai. aura garbhasaMjJaka svara meM bahuta dinameM kalakArtha hoyahai. aura vaMdhyato baMdhAhI yA karaka hoya koI kAryameM ye upayoga nahIMhai / // 25 // iti vasaMtarAjabhASATIkAyAM piMgalAlale dhenvAdiphalapakaraNaM caturtham // 4 // ||dhenvaadiiti | piMgalake kahe huye saMpUrNa svara tinakI dhenukU Adi lekara saMjJA aura phala yA prakAra kahe. aba pRthvI, jala, teja, pavana, AkAza inasvaranake kevala phala kahehaiM / / 56 // asaMyuta iti // aura zAda karo saMyukta na hoya piMgala ko kahyo pRthvIko zabda hoya. aura paMcamAtrAmI hoya toDU phalakarake hIna jAnano jo pUrvokti Aho ! Shrutgyanam
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ (340) vasaMtarAjazAkune trayodazo vrgH| syAdadvitIyaHphalamAtradarzI pUrNo dharAjo ninadaH kdaacit|| ekAkino'nyAMzcaturo'pi nAdAnpUrNAnapi trAsakRto vadaMti // 58 // ApyAdizabdaiH punarekamAtrai rogAturANAM maraNaM kalizca // ekAkibhiH syuvividhAstvanA mAtrAdvayAdyairapare bhavaMti // 59 // bhaumApyasaMjJau zakunidhvanI yau zubheSu kAryeSu zubhapradau tau // bAhyastu kAryeSu tathA zubheSu rugdveSabhIbandhavadhAdikeSu // 60 // iti piMgalArute kevalasvaraprakaraNaM paMcamam // 5 // ||ttiikaa // caikamAtra. tathAvidho'sau bhavati tadA uzitulyaH sadaiva bhayado bhavati // 57 // syAditi // dharAnaH bhUmerutpannaH ninadaH zabdaH advitIyaH kadAcitphalamAtradarzI syAt / ekAkinaH apUrNAH anyAMzcaturopi nAdAnpUrNAnapi paMcamAtrAnapi trAsakRtI vadaMti // 58 // ApyAdIti // ApyAdizabdaiH punarekamAtraiH rogAturANAM maraNaM kalizca syAt / etairekAkibhiH kevaloccAritarvividhAstvanAH syuH apare mAtrAdvayAdyaiH pUrvoktakAryakAriNo bhavaMti // 59 // bhaumApyeti // zakune nirIkSya mANe bhaumApyasaMjJau dhvanitau zubheSu kAryeSu zubhapradau bhavataH tathA rugveSabhIvandhavadhAdikeSu azubheSu kAryeSu bAhyaH zubhaH // 6 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM piMgalArute kevalasvaraphalaprakaraNam // 5 // // bhaassaa|| hoya aura ekamAtrA hoya to pRthvIke IzakI tutya hoya. sadA bhayako devevAro hoya / / // 57 // syAditi // pRthvIko zabda advitIya hoya pUrNa hoya to phalamAtrako dikhAyave vAro hoya. jo ekAkI hoya apUrNa hoya to aurabhI cArazabda pUrNa pAMcamAtrA jinameM tinehUM trAsako karavevAro kahehaiM // 58 // ApyAdIti // ekamAtrA jinakI aise jalAdika zabdanakarake rogAturapuruSanakU maraNa aura kalaha hoya. jo ye uccAraNamAtra hI zabda hoya to inakarake aneka anartha hoya. jo doya mAtrAdika zabda haiM unakarake pUrva kahe je kArya haiM te hoMya // 59 // bhaumApyeti // bhIma aura Apya ye donoM zabda zubhakAryameM zubhake devevAre haiM aura azubhakArya je roga dveSa bhaya bandhana vadha ityAdikanameM azubha iti piMgalArute kevalasvaraphalaprakaraNaM paMcamam // 5 // Aho! Shrutgyanam
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute dvisaMyogaphalaprakaraNam / ( 3.41) evaM svarANAmiha kevalAnAM phalaM pradiSTaM vasudhAdijAnAm // atha dviyogena vimizritAnAM phalAnyamISAM kramato vadAmaH // 61 // syAtAM kramAdbhUmijaladhvanI cetsaMpadyate tatsakalo 'bhilaassH|| tau cedbhavetAM viparItabhUtau bhavettadA sthaandhnopghaatH|| 62 ||anNtrN paarthivshbdtshcetsyaattejsstdbhvtiissttsiddhiH|| etau bhavetAM viparItabhAvau nAzAya kAryasya samIhitasya // 63 // zabdau dharAmArutajau bhavetAM krameNa lAbhAya dhanakSayAya ||vytikrmaattau bhavato yadA tu hAnistadA praakpurto'rthlaabhH|| 64 // // TIkA // evamiti // evaM pUrvoktaprakAreNa vasudhAdijAnAM kevalAnAM svarANAM phalaM pradiSTaM athAmISAM dviyogena vimizritAnAM phalAni kramato vaya vadAmaH // 61 // syAtAmiti // kramAdbhamijaladhvanI cetsyAtAM tatsakalAbhilASa: manorathaH saMpadyate prAmoti tau cedviparItabhUtau bhavetAM tadA sthAnadhanopaghAtaH sthAnasya dhanasya copaghAtaH nAzaH syAt // 62 // anaMtaramiti // pArthivazabdato'naMtaraM taijasa. zvetsyAttadA iSTasiddhibhavati viparItabhAvAdetau samIhitasya kAryasya nAzAya syAtAm // 63 // zabdAviti // yadi dharAmArutajau bhUmivAyujAtau zabdo krameNa bhavetAM tadA krameNa lAbhAya dhanakSayAya bhvtH| yadA tu vyatikamAttau bhavataH tadA // bhaassaa|| evamiti // pUrvaprakArakarake pRthvIkU Adilekara je kevalasvara tinakephala kahe aba dviyogakarake milavAM ye zabda tinake phala kramakarake hama kahaihaiM // 11 // syAtAmiti // jo bhUmi jala ye donoM zabda hoMya to vA puruSakU saMpUrNa abhilASA prApta hoya, jo donoM zabda viparIta hoya to sthAna dhanako upaghAtakaraiM // 12 // anaMtaramiti // pArthivazabdake pIche jo taisaja zabda hoya to vAkU iSTasiddhi hoya. aura jo donoM zabda viparIta hoMya to ye samAhita kAryako nAza karai // 13 // zabdAviti // jo pRthvI mArutazabda ye donoM hoMya to kramakarake lAbha kareM. aura dhanako kSaya kareM. jo viparIta hoMya to pUrva hAni kareM pIche Aho! Shrutgyanam
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 342) vasaMtarAjazAkune trayodazo vargaH / bhaumAninAdAtvaravaH parazcetsukhaM tadA prAgasukhaM ca pazcAt / / kramaM parityajya yadA bhavetAM duHkhaM tadAdau tadanu prmodH|| // 65 // Apyasya pazcAdyadi taijasaH syAtkRtvA phalaM tanniyataM nihati // Adau tu jAte yadapIha taijase siddhaM phAlaM tadahati prsaa||66||praagNbunaado'niljsttshcetsmiihitN tatsahasA nihaMti // bhayaM kSayaM ca draviNasya tajjJAstayorviparyAsatayA vadaMti // 67 // aMbhoravAduttaramAMbarazcetsuhRtkalau tanmaraNaM pradiSTam // viparyayAttau ripusaMparAye zarIranAzaM kuruto narANAm // 68 // // TIkA // prAgdhAniH purato'rthalAbhaH syAt // 64 // bhaumAditi // bhaumAninAdAta kharavaH AkAzajo ravaH parazcetsyAttadA sukhaM pazcAdasukha duHkhaM syAt yadA RnaM parityajya to bhavatAM tadA Adau duHkhaM tadanu pazcAtpramodaH syAt // 65 // Apyasyeti / / yadi Apyasya udakajAtasya pazcAttaijasaH syAttadA phalaM kRtvA niyataM tanihati / , Adau tu tejase jAte iha siddhaM phalaM prasahya tadahati ||66||praagiti|| cetprAgaMbunAdaH anilajaH pazcAttatsamIhitamicchitaM sahasA nihati / tayoH viparyAsatayA tajjJAH zakunajJAH bhayaM draviNasya kSayaM vadati // 67 // aMbhoravAditi // aMbhosvAduttaraM AMbaraH cetsyAt tadA suhRtkalau tanmaraNaM pradiSTaM viparyayAttau ripusaMparAye // bhaassaa|| lAbha kare / / 141 bhaumAditi // bhaumazabdate AkAzazabda pare hAya to pahale sukha hoSa, pIche asukha hoya, aura viparIta hoya to pahale duHnya hoya, pachi sukha hoya // 65 // ||aapysyeti / / Apyazabdake pIche jo taijasa zabda hoya to phalakarake phira vA nA. zakare aura jo pahale taijasazabda hoya pIche Apyazabda hoya to siddhahuye phalaka balAtkAra karake naashk||66||praagiti||phle jala nAda hoca, aura pIche pavana nAda hoya, to huye kAryak sahasA nAza karade. jo pahale pavananAda hoya pIche jalanAda hoya to bhaya aura dravyako nAza kare // 67! aMbheravAditi // pahale jala zabda hAya pAMDe AkAza zabda hoya to suhRdajananameM kalaha aura vAko maraNa hoya. aura pahale AkAza zabda hoya pachei jala Aho ! Shrutgyanam
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute dvisaMyogaphalaprakaraNam / ( 343 ) zabdau kramAtpAvakavAtajAtau vighnaM vidhatto'bhimatArthasiddhayai // tayozca jAte sati vaiparItye mRtyurbhayaM vA bhavati prabhUtam // 69 // krameNa yadvA kramavaiparItyAtsyAtAM dhvanI taijasanAbhasau cet // tadAvagacchenniyamena vidvAnatyugrarUpaM kalahaM bhayaM ca // 70 // prAgvAtajo'naMtaramAMvarazcecchandastathA vittavinAzamAhuH // viparyayeNa tvanayoravazyaM raNe narANAM maraNaM vadaMti // 71 // hutAzanAkAzasamIrazabdAH zabdAMtarAduttamudbhavaMti // ekAkino vA yadi tatpradiSTAH zubhAya kAryeSu zubhAvaheSu // 72 // // TIkA // yuddhe narANAM zarIranAzaM kurutaH // 68 // zabdAviti // pAvakavAtajAtau zabdau kramA dvinaM vidhattaH abhimatArthasiddhayai ca syAtAm tayozca vaiparItye jAte sati prabhUtaM pracurata raM bhayaM mRtyuzca bhavati // 69 // krameNeti // krameNa vai tyAdvA taijasanAbhasau dhvanI bhavatazcettadA atyugrarUpaM kalaho bhayaM ca niyamena bhavatIti vidvAnavagacchejjAnIyAt || // 70 // prAgiti // prAgvAtajaH anaMtaramAMvarazcetsyAttadA vittavinAzamAhuH / anayorviparyayeNAvazyaM raNe narANAM maraNaM vadaMti // 71 // hutAzaneti // hutAzanAkAzasamIrazabdAH zabdAMtarAduttaramudbhavaMti yadi ekAkino vA bhavati tadA // bhASA // sa zabda hoya to saMgrAma meM manuSyanakA nAza kareM // 68 // zabdAviti // pahale abhi zabda hoya pIche pavanazabda hoya to citra kare aura vAMchitasiddhi kare jo ye zabda tripa rIta hoya to mRtyu aura bahuta bhaya kareM // 69 // krameNeti // jo tejasa aura nAmaye donoM zabda kramakarake hoMya vA viparIta karake hoMya to nizcaya kalaha aura bhaya prApta hoya // 70 // prAgiti // pahale pavanate akAzako zabda hoya to vittako nAza karai, jo inako viparItakarake zabda hoya to avazya manuSyanako maraNa kare // 71 // hutAzanAkAzeti // agni, AkAza, pavana ye tIno zabda aura koI zabdAMtara uttara hoya vA ikaleI hoMya to zubha kAryanameM zubhake karake ati ugrarUpa huyo zabda hoya pIche Aho! Shrutgyanam
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 344) vasaMtarAjazAkune trayodazo vrgH| anyo dhvaniH pArthivanAdayoryo madhyasthito'sau zubhado vizeSAt // yazcAnyayoH kazcana madhyavartI na vApi kArye zubhadaM tamAhuH // 73 // iti piMgalArute dvisaMyogasvaraphalaprakaraNaM SaSTham // 6 // evaM dviyogA ninadA yathAvatphalaM ca teSAM kathitaM samastam // atha trisaMyogasamudbhavAnAM brUmaH phalaM piMgalajalpitAnAm // 74 // madhyato bhavati pArthivApyayotijo gaganajo' thavA rvH|| syAttadA prasavatAM dhanakSayo nizcayena maraNaM ca dehinAm // 7 // // TIkA // zubheSu kAryeSu zubhAya pradiSTAH // 72 // anyo dhvaniriti / / anyo dhvaniH pArthivanAdayoryo madhyasthitaH asau vizeSAt zubhado bhavati anayoryaH kazcana madhyavartI taM kvApi kArye zubhadaM na AhuH // 73 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM piMgalArute disaMyogasvaraprakaraNaM SaSTham // 6 // evamiti // evamamunA prakAreNa dvisaMyogA ninAdA yathAvatphala ca teSAM samastaM kathitam / atha piMgalajalpitAnAM trisaMyogasamudbhavAnAM phalaM brUmaH // 74 // madhyata iti // pArthivApyayormadhyataH vAtajaH athavA gaganajo ravaH syAttadA prasavatAmutpavazIlAnAM dehinAM nizcayena dhanakSayaH maraNaM ca syAt // 75 // // bhASA // devevAre jAnane // 72 // anyo dhvaniriti // aura koI dhani pArthiva nAdanaka madhyameM sthita hoya to ye vizeSakarake zubhako devevAro haiM. jo aura dhvaninameM pArthivanAda madhyavartI hoya to ye koI kAryameM zubhako devevAro nahIM kahai haiM // 73 // iti piMgalArute disaMyogaphalaprakaraNaM SaSTham // 6 // // evamiti // yAprakArakarake dvisaMyogazabdanake phala samasta kahe aba piMgalapakSIke kahehuye trisaMyoga karake huye je svara tinake phala kahaiM haiM // 74 // madhyata iti // pArthiva Apya ina zabdanake madhyameM vAtate huyozabda hoya vA gaganate huyo zabda hoya to prasavanAmabAlaka jinake huye hoMya unake dhanako kSaya hoya aura dehadhArInako maraNanizcayahoya // 79 // Aho! Shrutgyanam
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute trisaMyogasvara phalaprakaraNam / ( 345 ) bhUjalAnalakhA yadi kramAtsyustadA bhavati saMpaduttamA / aMbubhUmidahanasvanaiH punaH syAccireNa phalamIpsitaM nRNAm // // 76 // taijasApyavaDimAstrayo khAH strIprayojanavidhau sukhAvahAH // madhyamAH syuraparatra te punarbhagapUrvajayadAstathA raNe // 77 // bhUmivAtagaganasvanA yadi vyAhRtAH zakuninA kramAttadA // labhyate prathamamIpsitaM phalaM tasya hAnirasukhaM tato bhavet // 78 // vAtavAriviyatAM rutAni cetyucaratyanucitAni piMgalA // Ipsite sati zubhaprayojane darza yatyatizayena tadbhayam // 79 // // TIkA // bhUjaleti / yadi kramAdbhUjalAnalaravAH syuH tadA uttamA saMpatsaMpattiH bhavati punarabubhUmidahanasvanaiauzcireNa nRNAmIpsita phalaM bhavati / / 76 / / tejaseti // tejasApyavaDimAstrayo ravAH strIprayojanavidhau sukhAvahA bhavaMti te punaH aparatra prayojane madhya mAH syuH tathA raNe bhaMgapUrvA jayadAH syuH // 77 // bhUmIti / yadi bhUmivAtagaga nasvanAH zakuninA krameNa vyAhRtAH syuH tathA prathamamIpsitaM phalaM labhyate tatastasya hAnirasukhaM ca bhavet // 78 // vAteti // cedyadi vAtavAriviyatAM rutAni anucitAni piMgalA uccarati utpUrvakazvaradhAturbhASaNe prasiddhaH tadA zubhaprayojane I // bhASA // bhUjalAnalavA iti // jo kramate bhU jala anala ye zabda hoMya to uttama saMpadA hoya. phira jala, bhUmi, agni ina zabdana karake manuSyanakUM cirakAla meM vAMchitaphala hoya || 16 // taijaseti // taijasa, Apya, vaDima ye tInazabda strinakaM prayojanameM to sukhakaranevAle haiM aura prayojanameM madhyama haiM, aura raNameM pahale bhaMga kareM pIche jaya devevAre hoMya || 77 // bhUmivAteti // bhUmi, vAta, gagana ye zabda piMgalane kramate kahe hoya to pahale to vAMchitaphala prApta hoya, pIche vA phalakI hAni aura asukha hoya // 78 // vAteti // vAta, jala, AkAza inake zabda piMgalA anucita uccAraNakarai to zubhaprayojanameM vAMchita hoya pana adhi Aho! Shrutgyanam
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 346) vasaMtarAjazAkune trayodazo vrgH| vyomavAtavasudhAbhidhAravairdIrghaduHkhadhanahAnidAyinI // pUrvameva tadanaMtaraM punaH piMgalA bhavati tucchalAbhadA // 8 // iti piMgalArute trisaMyogasvaraphalaprakaraNaM saptamam // 7 // iti trisaMyogavatAM svarANAM phalAni smykprikiirtitaani|| catuHsamAyogavatAmidAnImudAharAmaH kiyatAmapIha // 81 // bhUmijalAnalamArutanAdAnyo vadituM caturazcaturo'sau // piMgakhagaH sakalAbhimateSu zrIjayakIrtisukhAni dadAti // // 82 // pArthivavAruNavAyvanalotthAnvakti ravAnyadi piMga lapakSI // yacchati tadvijayaM yudhi yAtrAsiddhimapekSitalAbhasamRddhim // 83 // ||ttiikaa|| psite sati atizayana bhayaM darzayati // 79 // vyometi / / vyomavAtavasudhAbhidhA ravaiH piMgalA pUrvameva dIrghadaHkhadhanahAnidAyinI syAt tadanaMtaraM tucchalAbhadA alpa lAbhadA bhavati // 8 // . iti piMgalArutaM trisaMyogasvaraprakaraNaM saptamam // 7 // itIti // iti samAptau trisaMyogavatAM svarANAM phalAni samyakaparikIrtitAni idAnI catuHsaMyogavatAM kiyatAM phalAni ihodaahraamH||8||bhuumiiti / / bhUmijalAna lamArutanAdAnyo vadituM gadituM caturaH asau piMgakhagaH sakalAbhimateSu zrIjayakItisukhAni dadAti // 82 // pArthiveti // yadi piMgalapakSI pArthivavAruNavAyva nalotthAravAnvakti tadA yudhi tadvijayaM yacchati tathA yAtrAsidi apekSitalAmasa // bhASA // kakarake bhaya dikhAve / / 79 // vyometi // AkAza, vAta.pRthvI ina zabdana karake dIrghaduHkha, aura unakI hAni deve. pahale aura pachi piMgalA tucchalAbhakI devevArI hAya // 8 // iti piMgalArute trisaMyogasvaraphalaprakaraNaM saptamam // 7 // itIti // tIna saMyoga jinake aise svaranake phala kahe, aba yA prakArameM cAra saMyogavAn svaranake phala kahaihaiM / / 81 // bhUmIti // bhUmi, jala, agni, pacana inake nAdanaka kahanakU jo catura hoya vohI catura jAnano. ye piMgalapakSI saMpUrNavAMchitaphalanameM zrI, jaya, kIrti, sukha ine devehai / / 82 // pArthivati // jo piMgala pakSI pArthiva, vAruNa, vAyu, anala Aho! Shrutgyanam
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute catuHsaMyogaphalaprakaraNam / (347 ) bhUmihatAzapayogaganAnAM piMgakhagena kRteSu ruteSu // syAtparadezasamuccalitAnAM vAMchitasiddhirathAgamanaM ca // 8 // bhUpavanAMbuhutAzanazabdAH syuH kramazo yadi piNglikaayaaH|| taniyamena jayo yudhi rAjJAM sidhyati cAnyadabhISTamakasmAta // 85 // bhUmyanilAnalanIraninAdAnpiMgakhago yadi muJcati tena // mocayate dRDhabaMdhanabaddhaM yacchati cAsya vasUni bahuni ||86||vaaribhuumidhnshvsnaanaaN niHsvanAnvidadhatI paripATyA // kanyakAMbaradhanaprabhulAbhaM piMgalA prakurute puruSANAm ||87||aNbubhmiviydgnininaadaanpiglocrti cetkramagatyA // tatprasIdati nRpaH khalu yAtrA siddhimeti punarAgamanaM ca // 88 // // TIkA // mRddhi ca dadAti / / 83 // bhUmIti / / piMgakhagena bhUmihutAzapayogaganAnAM ruteSu kRteSu paradezasamuJcalitAnAM vAMchitasiddhirathAgamanaM ca syAt // 84 // bhuupvneti|| yadi piMgalikAyAH bhUpavanAMbuhutAzanazabdAH kramataH syuH taniyamena yudhi rAjJAM jayo bhavati anyadapISTaM akasmAsidhyati // 85 // bhUmIti // yadi piMgakhagaH bhamyanilAnalanIraninAdAnmuMcati tena taM dRDhabandhabaddhaM muMcatica punaH asya bahUni va. sUni yacchati // 86 // vArIti // vAribhUmidahanazvasanAnAM niHsvanAnparipATyA krameNa vidadhatI piMgalA kanyakAMbaradhanaprabhulAbhaM puruSANAM prkurute||8||aNbbiti|| piMgaloM'bhUmiviyadagnininAdAn kramagatyA uccarati cettadA nRpaH prasIdati khalu / . // bhaassaa|| itane huye zabddhanakU kahai to saMgrAmameM vijaya kareM aura yAtrAmeM siddhi aura vAMchitalAbhakI samRddhi devai // 83 // bhUbhIti // piMgalapakSIne bhUmi, agni, jala, AkAza inako zabda kiyo hoya to paradezagaye manuSyA bAMlAsiddhi aura Agamana hoya // 84 // bhuupvneti|| jo piMgalapakSIka bhUmi, pavana, jala, agni inake zabda jamakarake hoya to niyamakarake saMgrAmameM rAjAnako jaya hoya. aurabhI vAMchita akasmAt siddha hoya // 85 // bhamIti // jo piMgalapakSI bhUmi, pavana, agni, jala inake nAda uccAraNa kareM to dRDhabaMdhana karake baMdharahyo,. tAya chuDAyade. aura vAkU bahutaso dhanadeve // 86 // vArIti // jo piMgalA jala, bhUmi, agni, pavana inake zabdanakU kramakarake kareM to puruSanakU kanyA vastra dhana bahutaso lAbha karai / / 87 // aMbviti // jo piMgalapakSI jala, bhUmi, AkAza, agni inake ninAda kramakaroM Aho.! Shrutgyanam
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 348) vasaMtarAjazAkune-trayodazo vrgH| vArivahnipavanAvanizabdAnvAmato yadi karoti narasya // kanyakAdhanasukhAdikalAbhaM tadadAti vidadhAtyatha vighram // // 89 // piMgalAvadanajAni yadi syurivAyvavanivahnirutAni // vigrahAyuvatidhAnyadhanAdi prApyate naravareNa tadAzu // 9 // vArivAtadahanAvanivAcaH piMgalA vadati cetkramagatyA // vittakIrtivijayA~llabhate tadvigraheNa mahatIM ca samRddhim // 91 // tejodharAvArisamIrazabdA bhavAMta piMgasya yadikrameNa // dhruvaM tadAnI suhRdAgamena pradhAnayoSidviSayaH kaliH syAt // 92 // // TIkA // nizcayena yAtrA siddhimeti punarAgamanaM ca bhavati / / 88 // vArIti // yadi gacchato narasya vArivahnipavanAvanizabdAnkaroti tadA kanyakAdhanasukhAdikalAbhaM dadAti atha vighnaM vidadhAti ||89||piNgleti ||vaarivaayvvnivhnirutaani piMgalAvadanajAni yadi syuH tadA vigrahAnnaravareNa Azu zIghraM yuvatidhAnyadhanAdi prApyate // 10 // ||vaariiti // kramagatyA vArivAtadahanAvanivAcaH pagalA vadati cettadA vittakIrti vijayA~llabhate vigraheNa mahatI samRddhiM labhate ityathaH // 91 // tejiti|| cekrameNa piMgalasya tejodharAvArisamIrazabdA bhavaMti / tadAnA dhruvaM muhRdAgamena pradhAnayo // bhaassaa|| uccAraNa karai to rAjA prasanna hoya. nizcaya yAtrAmeM siddhi hoya aura phira Agamana hoya // 8 // vaariiti||jo pakSI gamanakaravevAle puruSakaM jala, agni, pavana, pRthvI inake zabda vAmabhAgate karai to kanyAdhanasukhAdikanako lAbha deve, yA pIche vighnakarai // 89 // piMgalati // piMgalAke mukhate nikase huye jala, vAyu, pRthvI, agni ye zabda hoMya to vigrahate manuSyakU zIghahI strI dhAnyadhanAdika prApta hoya // 90 // vArIti // jo kramagati karake jala, vAta, agni, pRthvI inake zabda piMgalAkare to vitta, kIrti, vijaya ine prApta hoya aura vigraha karake mahAnU samRddhi hoya. // 91 // teja iti / / jo kramakarake piMgalake teja, pRthvI, jala, pavana ye zabda hoMya to nizcaya suhRdako Agamana pradhAna strIkarake sahita kalaha hoya // 92 // Aho ! Shrutgyanam
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute catuH saMyogaphalaprakaraNam / (349) tejomahImArutavArisaMjJaiH zabdaiH zakuMtena kRtai krameNa // pUrva bhavedvAMchitavastralAbhoyoSitsamutthaH kalahastataH syaat||93|| vhnyNbuvaataavnijaaninaadaanydikrmaajjlptipiNglaakhyH|| AdaukaliHsyAnmahato virodhAnmahArthalAbhastadanaMtaraMca 94 tejojalo-pavanAbhidhAnarutAni piMgena ydiiritaani|| tadbhamihetoH kalahaM mahAntaM mahArthalAbhaM ca vadaMti saMtaH // 9 // hutAzavAtAMbumahIraveSu pigekSaNenocariteSu satsu // suhRdvirodho na dhanasya lAbho yazazca dikSu prathayetprabhUtam // 96 // samIrapRthvIjalavahninAdairmahAbalo'bhyetya cirAdvirodhI ||rodhN vidhatte sa tu sarvadikSu yAtrAsumegho'rdhapathe tthaasyaat||97|| // TIkA // SiviSayaH kali syAt / / 92 // tejomahIti / / zakuMtena tejomahImArutavArisaMjJaiH krameNa kRtaiH sadbhiH pUrva vAMchitavastulAbho bhavettato yoSitsamutthaH kalahaH syAta // 93 // vahIti // yadi piMgalAkhyaH kramAdayaMbuvAtAvanijAninAdAn jalpati tadA Adau kaliH syAt tadanaMtaraM ca mahato virodhAnmAhArthalAbhaH syAt * // 94 // tejojaleti // yadi tejojalo'pavanAbhidhAni piMgena IritAni bhavaMti tadA bhUmihetoH mahAMtaM kalahaM mahArthalAbhaM ca saMto vadaMti // 95 // hutAzeti // piMgakSaNenocariteSu hutAzavAtAMbumahIraveSu satsu suhRdvirodhaH na syAt dhanasya lAbhaH syAt dikSu yazazca prabhUtaM prathayet // 96 // samIreti // samIra ||bhaassaa // ||tejomhiiti // piMgalakarake uccAraNa kiye gaye teja, mahI,mAruta,vArisaMjJaka zabda ina karake pahale to vAMchita vastra vA vastuko lAbha hoya. tA pIche strItai uTho huyo kalaha hoya // 13 // * // vahIti // jo piMgala vahni, jala, vAta, pRthvI ye zabda kramate uccAraNa kare to pahale to kalaha hoya. tA pIche mahAn virodhasUM mahArthalAbhahoya // 94 // tejojaleti // jo piMgalake kahe huye teja, jala, pRthvI, pavana ye zabda hoMya to pRthvI hetu mahAnkalaha hoya phira mahArthalAbha hoya // 95 // hutAzeti // jo piMgalapakSI agni, pavana, jala pRthvI inazabdanakU uccAraNa kare to suhRdajananako virodha na hoya. aura dhana lAbha hoya, aura yaza dizAnameM bahuta hoya // 96 // samIreti // piMgalake samIra, pathvI, jala, vahni inazabdanakarake mahAbalavAn Aho ! Shrutgyanam
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ (350) vasaMtarAjazAkune-trayodazo vargaH / samIraNAMbho'vanipAvakAnAM zabdaiH samAyAti gRhaM pravAsI // tatazca yoSidviSayaH kaliH syAtsyAtAM kumArIdraviNAgamau ca // 98 // piMgekSaNo mArutavahnivAribhUmyAtmakailpati ceninaadaiH|| yuddhaM pravarteta taduddhatAnAM vaivAhikaM dravyamavApyate ca // 99 // vAyvagnipRthvIsalilodbhavAni karoti cetpigakhago rutAni // taccittabhedaH suhRdA saha syAllAbho hiraNyasya ca vigraheNa // 100 // vAtAnalAMbhovasudhAdhvanInAM piMgo vidhAtA yadi vigrahastat // nArInimittaH suhRdA saha syAtparAjayastatra ca nizcayena // 101 // // TIkA // pRthvIjalavAhinAdaH mahAvalo virodhI acirAdabhyeti tu punaHsarvadikSu ropaM vidhatte tathA yAtrAsu ardhapathe meghaH syAt / / 97 // samIraNeti // samIraNAMbho'vanipAvakAnAM zabdaiH pravAsI gRhaM samAyAti tatazca yoSitA saha kalispAt vijayazcakumA draviNAgamau ca syAtAma ||98||piNgekssnn iti // cepigekSaNa: mArutavadvivAribhUmyAtmakaiH zabdairjalpati tadA uddhatAnAM yuddhaM pravarteta vaivAhika dravyamavApyate ca // 99 // vAyvanIti // cepiMgakhago vAyvagnipRthvIsalilodbhavAni rutAni karoti tadA suhRdA saha cittabhedaH vigraheNa hiraNyasya ca lAbhaH syAt // 10 // vAteti // yadi piMgaH vAtAnalAMbhovasudhAdhvanInAM vidhAtA vaktA bhavati tadA nArInimittaM suhRdA saha vigrahaH syAt tatra vigrahe nizcayena parAjayaH syAt // 101 // ||bhaassaa|| virodhI zAnahI Aye. aura Apakarake sarva dizAnameM cAroM merasaM roka leye. aura yAtrA nameM Ake mArga meM meva Adhe // 27 // samIraNeti // piMgalapakSIka pavana, jala, pRthvI, agni inazabdanakarake paradezameM hoya so ghara Ave. tA pIche strI karake sahita kalaha hoya. aura vijaya hoya. kumAna bhana inako Agamana hoya // 98 / piMgakSaNahati // jo piMgekSaNa mArata, pahi, vAra, bhUmi inazabdanakarake bolatI hoya to uddhata puruSanake yuddha hoya, aura vivAhako braya prApta hoya // 99 // vAyvanIti // jo piMgalapakSI vAyu, agni, pRthvI, jala inate huye mASTa karai to suhRdjananakarake sahita vitaLU bheTa hoya. aura vigraha karake suvarNako lAbha hoya // 100 // vAtati jo piMgala bAta, agni, jala, pRthvI, Aho! Shrutgyanam
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute catuHsaMyogaphalaprakaraNam / (351 ) bhUmyApyahautAzananAbhasAkhyaiH syAtAM rutairlAbhasuhRdvirodhau / / lAbhaH pravAse kalahaH sahAyaiH sahAzirogo yadi vA samastaiH // 102 // bhUvArijAkAzahutAzazabdAnyathAkramaM cedvidadhAti piMgaH // dhanAni sidhyaMti tadIpsitAni nArInimittaM kalahaM tathAhuH // 103 // kSoNIhutAzAMbaravArinAdA mitrAddhanApti ratikAryakhedam // yAtrAsu siddhi vijayaM raNeSu puMsAM prayacchaMti ca raajylaabhm||104||dhraanbhoN'bhogirvaishcturbhiH piMgekSaNenAbhihitaiH krameNa // yAtrAsu siddhirvijayo raNeSu zreyo bhavedanyasamIhiteSu // 10 // // TIkA // bhUmIti // bhUmyApyahautAzananAbhasAkhyaiH rutailabhisuhRdvirodhau syAtAm pravAse lAbhaH sahAyaiH saha kalahaH yadi vA samastaiH saha akSirogaH // 102 // bhavArIti // cepigaH bhUvArijAkAzahutAzazabdAn bhUzca vAri ca lAbhyAM jAtau tau ca to AkAzahutAzazabdau ca tAnvidadhAti tadA dhanAni tadIpsitAni sidhyati nArInimittaM kalahaM tdaahuH|| 103 // kSoNIti // kSoNIhutAzAMbaravArinAdAH mitrAddhanAptiM ratikAryakhedaM yAtrAsu ca siddhiM raNeSu vijayaM puMsAM prayacchaMti tathA , rAjyalAbham // 104 // dharoti ||dhraanbhobhognirvaiH catubhiH krameNa piMgakSaNena abhihitaiH pratipAditaH yAtrAmu siddhirbhavati raNeSu vijayazcAnyasamIhiteSu shreyH| // bhASA // inake zabdanako kartA hoya to strIke nimitta suhRjanana sahita vigraha hoya. aura tA vigrahameM nizcayakara parAjaya hoya // 101 // bhUmIti // piMgaThake bhUmi, jala, agni, AkAza ina zabdanakarake lAbha aura suhRdaya ke virodha hoya. aura paradeza meM lAbha aura sahAyAnakarake kalaha vA samastanakarake kalaha aura netranameM roga ye hoya // 102 // // bhUvArIti // jo vihaMga pakSIH pRtrI, jala, AkAza, agni ina zabdanakU kamakarake karai to vAMchita dhanaprApta hoya. aura strIke nimita kalaha hoya !! 02 // kSoNIti // jo piMgalake pRthvI, agni, AkAza, jala ye zabda hoya to mitrare unakI prApti aura ratikA rya kheda hoya. aura yAtrAnameM siddhi, saMgrAmameM vijaya aura rAjyako lAbha ye puruznakaM hoya // 104 // dhareti // piMgalake kramakarake kahe huye pRthvI, AkAza, jala, agni ye cAra zabda tinakarake yAtrAnameM siddhi, raNameM vijaya aura kAryanameM zreya hAya // 105 // Aho ! Shrutgyanam
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 352 ) vasaMtarAjazAkune trayodazI vargaH / dharAMbuvA tAMbarajA ninAdAH kurvanti labdhasya dhanasya nAzam // bhUmyaMbujau dvau nabhamArutau dvau lAbhAtparaM duHkhamupAnayaMti // 106 // dharAsamIrAMbunabhoravaistu strIbhyaH zubhaM syAtkalahAcca siddhiH // bhUmArutavyomajalotthazabdairlAbhiH kalegeM hamupaiti rogI ||107 // mahImaruvyomahutAzazabdairA yAtyarAtiH samarastathA syAt // bhUvyomatejomarutAM khaiH syAtsavigrahaM bandhanamAgraheNa // 108 // kSoNIsamIrAMbuhutAzanAdyairyuddhena senApatimRtyumAhuH // aMbho'gnivAtAMbarajairbhavetAM parasya kAryeNa virodhamRtyU // 109 // // TIkA // // 105 // dharAMbviti // dharAMbuvAtAMbarajA ninAdAH labdhasya dhanasya nAzaM kurvanti bhaumAMbhasau dvau ca khau tathA nabhomArutau dvau lAbhAtparaM duHkhamupAnayaMti // 106 // dharAsamIreti // dharAsamIrAMbunabhorakhaiH strIbhyaH zubhaM syAt kalahAca siddhiH bhUmArutavyomajalotthazabdaiH kalelabhiH syAttathA rogI gehamupai ti // 107 // mahIti // mahImarudyomahutAzazabdaiH arAtiH zatruH AyAti tathA samaraH syAt bhUvyomatejomarutAM vairAgraheNa savigrahaM bandhanaM bhavati // 108 // kSoNIti // kSoNIsa mIrAMbuDutAzanAdyaiH zabdaiH yuddhena senApatimRtyumAhuH aMbhogmivAtAMbarajaiH parasya kAryeNa virodhamRtyU bhavetAm // 109 // // bhASA // // dharAmbiti // jo piMgala pRthvI, jala, pavana, AkAza ye zabda kare to prApta huye dhanako nAza karai. aura pRthvI jala ye donoM aura AkAza mAruta ye donoM hoMya to prathama to lAbha karAve. tA pIche duHkha karAve // 106 // dharAsamIti // piGgalake pRthvI, pavana, jala, AkAza inazabdanakarake strinate zubha hoya aura kalahateM siddhi hoMya aura pRthvImAruta, AkAza, jala inate huye je zabda inakarake kalahameM lAbha hoya aura rogI gharakU Avai // 107 // mahIti // pRthvI, pavana, AkAza, agni inazabdana karake vairI Atre aura saMgrAma hoya aura pRthvI, AkAza, teja, pavana inake zabdanakarake vigrahasahita Agraha karake baMdhana hoya // 108 kSoNIti // pRthvI, pavana, jala, agni ina zabdanakarake yuddha meM senApatikI mRtyu hoya, aura jala, agni, vAta, AkAza ye zabda piMgalake ho 1 idamasAdhveva / Aho! Shrutgyanam
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute ctuHsNyogphlprkrnnm| (353) ApyAnilAgeyaviyatsvaraiH syAyuddhe jayaH pazcimayuddhakartuH // aMbhonalAkAzasamIrazabdai raNo garIyAnbhavati svbhRtyaiH|| ||110||aNbhomrudhniviydrutaishc drutaM raNe syaanmrnnNpryaannaat||pyHsmiiraaNbrvhninaadaiH prabhoSidbhiH saha mRtyumAhuH // 111||pyo vihAyo'gnisamIrajAtaraMbhoviyadvAtahutAzA // mahAhaveneha mahIpateH syurvairikssykssemjyaarthlaabhaaH||112|| bhUtoyatejomarudaMbarAkhyaibUte vaiH zAMtakRtasthitiyaH // mahAyazorAzibhRtAMtarAladikcakravAlaM sa. dadAti rAjyam // 113 // // TIkA // aapyti||aapyaanilaagneyviytsvraiyuddhN syAt tathA pazcimayuddhakarturjayaH syAt aM. bhonalAkAzasamIrazabdaiH garIyAnmahAraNaH svabhRtyairbhavati // 110 // aNbhiti||aN. bhomarudahiviyadrutaistu prayANAdrutaM raNe maraNaM syAt / payAsamorAMbaravahninAdaurdiSadbhiH saha prbhormRtyumaahuH||111||py iti|| payovihAyonisamIrajAtaiH aMbhoviyadvAtahutAzarvAiha mahIpatermahAhavena vairikSayakSemajayArthalAbhAH syuH // 112 // bhuutoyeti||bhtoytejomrudNbraakhyai ravaiH zAMtakRtasthitiyoM brUte sa mahAyazorAzibhRtA // bhaassaa|| to parAyeke kAryakarake virodha aura mRtyu hoya // 109 // Apyeti // jo piMgalake jala, pavana, agni, AkAza ina mvaranakarake yuddha hoya. aura pichADIpai jo yuddha karai tAko jaya, aura jala, agni, AkAza, pavana inazabdakara apane bhRtyanake sAtha ghora saMgrAma hoya // 110 // aMbha iti // piMgalake jala, pavana, agni, AkAza inazabdanakarake saMgrAmameM jAtehI zIghra maraNa hoya aura jala, pavana, AkAza, agni ye zabda bole to vairInakarake sahita svAmIko mRtyu hoya // 111 // paya iti // jala, akAza, agni, pavana inate huye zabda hoMya vA jala, AkAza, pavana, agni inate huyo hoya to rAjAkU mahAn saMgrAmakarake vairIko kSaya hoya. aura kSema, jaya, artha lAbha hoya // 112 // bhUtoyeti / / zAMta dizAmeM sthita piMgala pRthvI, jala, teja, pavana, AkAza ye zabda bole to mahAn yaza-- Aho ! Shrutgyanam
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 354 ) vasaMtarAnazAkune-trayodazo vrgH| kRtvAvihaMgaHzubhadAnninAdAstato'zubhau cedvidadhAti nAdau / / siddhiM tadA gacchati kAryamAdau bhavedrutaM tasyatataH prnnaashH|| // 114 // zabdAvazastau prathamaM karoti tataH prazastAnvidadhAti nAdAna // yaH piMgalo'sau vinihatya kArya samIhitAdapyadhikaM vidhatte // 115 // sarvai vaiH pArthivapUrvakaiH syAtphalaM prazastaM nanu tena honaiH|| paMcApi zabdAH kramato yadi syurlAbho'dhiko'rthasya bhavatyabhISTAt // 116 // pArthivavAruNataijasazabdAHsyuryadiHtatphalamasti samastam ||paarthivtoyjtaijsnaadaaH siddhimupaiti phalaM tadabhISTam // 117 // // TIkA // tarAladikcakravAlaM rAjyaM ddaati||113||kRtveti||vihNgH zubhadAnninAdAnkRtvA tato'zubhau nAdau cedvidadhAti tadAdau kAryasiddhiM gacchati tato drutaM tasya praNAzaH syAt ||114||shbdaaviti||ashstaushbdau prathamaM karoti tataH prazastAnAdAnvida. dhAti aso kArya vinihatya adhikamapi smiihitaadvidhtte||115||srvairiti ||paarthivpuurvkaiH sarvaiH ravaiH prazasta phalaM syAt nanu tena pArthivena hInaH yadikamataH paMcApi zabdArasyuHtadA'bhISTAdicchAviSayIkRtAdAdadhikasya lAbhaH syaat||116||paarthivetiaayHpiNglaa yadi pArthivavAruNataijasazabdAH syuH tAnyadi uccarati tadAsamastaM phalaM bhavati yadi pArthivastoyajastaijasAnAdaH syAttadAbhISTaM phalaM siddhimupaiti117|| // bhaassaa|| ke samUha jAmeM bharo huyo aiso digmaMDala jAmeM aiso rAjya deve // 113 // kRtveti // jo piMgala zubhake debevAre zabda karake phira azubhazabda karai to prathama kAryakI siddhi karai. tA pIche vA kAryako zIghrahI nAza karai // 114 // zabdAditi // prayama to azasta nAda kare tA pIche prazasta nAda kare to piMgala pahale kAryakU bigADakarake pIche vAMchitasUbhI adhika kArya kare // 115 // sarvairiti // pArthivakU Adile sarva zabdanakarake phala prazasta hoya pIche pArthivazabdavinA kramapUrvaka pAMco zabda ho to abhISTasaMbhI adhika adhika aryako lAbha hoya // 116 // pArthiveti // jo piMgalakaM pArthiva, vAruNa, taijasa zabda hoya to samasta phala hoya aura pArthiva, jala, taijasa, ye nAda hoMya to bhI abhISTa phala Aho! Shrutgyanam
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute catuHsaMyogaphalaprakaraNam / ( 355 ) bhaumAnnabhojo'nilajo'thavA syAdAzAM pradarzya pratihaMti kAryam // bhavaMti bhaumApyavinAkRtAni zastAni vAyvagninabhorutAni // 118 // kArye striyAH zobhanamanijAtamananijAdyau marudaMbarotthau // zaMsaMti kAryeSu zubheSu zAMtAndItAnbhayAdau zubhadAnvadaMti // 119 // zAMtasvarau pArthivavAruNAkhyau dIptA-, bhidhau pAvananAbhasau tu // syAttaijasastu dvitayAvalaMbI yenAvitastasya phalaM dadAti // 120 // atiprabhUtA yadamI vimizrAH zabdA yathAsaMbhavamucyamAnAH // tenAtra diGmAtrakameva teSAmuktaM svarajJaiH svayamanyadUhyam // 121 // // TIkA // bhaumAditi // atha bhaumAnnabhojaH anilajo vA syAttadA AzAM pradarzya kArya pratihaMti bhaumApyavinAkRtAni bhaumApyazabdarahitAni vAyvagbhinabhorutAni zastAni bhavati // 118 // kArya iti // striyAH kArye mijAtaM zobhanaM bhavati marudaMbarItthau anagnijAdyAviti anabhijaH abhivyatiriktaHsvaraH sa eva Adyo yayostau svanau kArye zobhanAvityarthaH / zubheSu kAryeSu zAMtAJchaMsaMti bhayAdau dIptAcchubhadAnvadati 119 zAMtasvarAviti // pArthivavAruNAkhyau zAMtasvarau pAvananAbhasau dIptAbhiyau bhavataH 'taijasastu dvitayAvalaMcI syAt yenAnvitaH tasya phalaM dadAti // 120 // atiprabhUtA iti // yadyasmAdamI vimizrAH zabdA yathAsaMbhavamucyamAnA atiprabhUtA bhavaMti // bhASA // siddhikUM prApta hoya // 117 // bhaumAditi // bhaumazabdasUM AkAzanako aura pavanako zabda hoya to AzA dikhAya karake kAryakUM nAza kare. piMgalake agni, AkAza ye zabda kiye huye hoMya to zasta jAnane // strI kAryameM agni huyo zabda zobhana hai. aura agni zabda AdimeM nahIM hoya pavana AkAza inate huye zabda hoMya to kAryameM zubha hai. aura zubhakAryanameM zAMtazabdanakUM zlAghA kare haiM. aura bhayAdika kAryanameM dIptasvara zubhake debevAre kahehaiM // 119 // zAMtasvarAviti // piMgalAke pArthiva vAruNa ye donoM zAMtasvara haiM. aura pavanako AkAzako ye donoM dIptasvara haiM. aura tejasa svara to donoMnakUM avalaMbanakara hai. taijasa jA svara karake yukta hoya tAko phala devehai // 120 // atiprabhUtA iti // ye milavAMzabda haiM jo piMgala yathA Aho ! Shrutgyanam bhauma ApyavinA pavana, 118 // kAyeM iti //
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 356) vasaMtarAjazAkune trayodazI vrgH| yaHzabdAnAM hrasvadIrghaplutatvaM medinyaMbhovahnivAtAMbaratvam // bhinnaM khaM budhyate nizcayena jJAnaM tasmiJchAkunaM satyamAste 122 // iti vasaMtarAjazAkune piMgalArute sNyogsvrprkrnnmssttmm||8|| atha saMkIrNaprakaraNaM prakathyate / atha saMkIrNaprakaraNasAraH kriyate prihtvistrsaarH|| yatrA- . vagate bhavati spaSTaM piMgalamatamidamatizayakaSTam // 123 // abhyarcitaH piMgakhago dumAgramAruhya bhaumApyaravau bruvANaH // rAjyAbhiSeke paradezayAne samIhite'nyatra ca siddhidaayii||124|| // TIkA // tena kAraNena teSAM svarANAM diGmAtrakameva uktamunyatsvarajJaiHsvayamuhyam // 121 // ya iti // yaH zabdAnAM dvasvadIrghaplutatvaM medinyaMbhovahivAtAMvaratvaM ca nizcayena bhinnabhinnaM budhyate tasmijJAnaM zAkunaM satyamAste // 122 // / iti vasaMtarAnaTIkAyAM piMgalArute catuHsaMyogasvaraprakaraNamaSTamam // 8 // atheti // svarakathanAnaMtaraM saMkIrNaprakaraNasAraH kriyate / kIdRk parihatavistarasAra iti parihatastyakto yo vistarastena sAraH pradhAnaH yasminnavagate jJAte sati piMgalamatamatizayakaSTaM spaSTaM bhavati // 123 // abhyarcita iti // abhyarcitaH pUjitaH piMgakhagaH dumAgramAruhya bhaumApyaravau bruvANaH rAjyAbhiSeke paradezayAne'nyatra // bhaassaa|| yogya kramapUrvaka bole to bahuta phala devai hai. yAtUM yA prakaraNameM una svaranake dizAmAtra krama kahehai. aura vizeSa svarakU jAne una puruSanakarake ApahI vicAra karano yogya hai // 121 // ya iti // jo piMgalake zabdanako hasva dIrgha pluta bheda jAnato hoya. aura pRthvI, jala, agni, pavana, AkAza inake bheda nyAre nyAre jAnatA hoya vA puruSameM zakunako jJAna satya rahai hai // 122 // iti vasaMtarAjabhASATIkAyAM piMgalArutecatuHsaMyogaphalaprakaraNamaSTamasamAptam // 8 // ___ atheti // svaranake kaheke anaMtara aba saMkarNiprakaraNako sAra karUMhUM. saMkSepakarake sAra jAmeM aise yA prakaraNakU jAna jAya to adhika kaSTa jAmeM aiso ye piMgalamatasoM spaSTa hojAya // 123 // abhyarcita iti // pUjana jAko huyo vo piMgala vRkSake agrabhAgapai caDhakarake bhauma, Apya ye zabda bole to rAjyAbhiSekameM, paradezagamanameM aura koI vAMchita kAryameM Aho ! Shrutgyanam
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute saMkIrNaprakaraNam / ( 357 ) madhyapradeze yadi pAdapasya skandhapradeze yadi vA vihaMgaH // bhaumAyazabdau kurute yadA tu madhyaM nikRSTaM ca phalaM dadAti // // 125 // bhakSyapUrNavadanaH zubhazabdo ramyadezanirato vihago yaH // saMpadaM pravitaratyativahnIM tAnniti punarujhjhitabhakSyaH // 126 // tvaktvArcitaM pAdapamanyavRkSe dRzyeta yaH zobhanazabdakArI // abhISTadezAdaparatra deze so'ciMtitAM yacchati kAryasiddhim // 127 // bhUrikoTarayute parizuSke pAdape jarati moTitazAkhe // aMbareNa kurute yadi zabda mRtyudastadacireNa patatrI // 128 // // TIkA // samIhite ca siddhidAyI syAt // 124 // yadi pAdapasya madhyapradeze yadi skandhapradeze sthito vihaMgo bhaumApyazabdau kurute tadA krameNa madhyaM ca nikRSTaM phalaM dadAti // 125 // bhakSyeti // yadi bhakSyapUrNavadanaH zubhazabdaH ramyadeze vizeSeNa rato vihagaH syAttadA ativahnIM saMpadaM vitarati / ujhjhitabhakSyaH sanpunastAM saMpadaM vinihanti // 126 // tyaktveti // arcitaM pAdapaM tyaktvA'nyavRkSe dRzyeta kIdRka zobhanazabdakArI so'bhISTadezAdaparatra deze ciMtitAM kAryasiddhiM yacchati // 127 // bhUrIti // bhUrikoTarayute parizuSke jarati parimoTitazAkhe bhagnazAkhe pAdapeMzvareNa svareNa yadi // bhASA // siddhi karai // 124 // madhyeti // jo piMgala vRkSa ke madhyadezameM sthita hoyakara vA vRkSakI DAlanameM sthita hoyakara pRthvI, jala ye zabda kare to madhyaphala athavA nikRSTaphala devai // 125 // bhakSyeti // bhakSya jAke mukhameM hoya zubhazabda bolato hoya, sundarasthAnameM jAkI prIti hoya aiso piMgala atyaMta bahuta saMpadA deve phira bhakSyakUM tyAga karadevai to vA saMpadAkUM nAza karade // 126 // tyaktveti // arcana karehuye vRkSakUM choDakarake aura vRkSapai jAya baiThe vahAM zobhana zabda karato dIkhai to, bAMchita dezasUM aura dezameM vAMchitasebhI adhika aura anyahI kAryasiddhi deve // 127 // bhUrIti // bahutasI koTarA jAmeM hoya, sUkho hoya, jIrNa hoya, zAkhA jAkI TUTarahI hoya aise vRkSapai, AkAza svarakara ke zabda kare to piMgala zIghrahI mRtyu devai // 128 // Aho! Shrutgyanam
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkune trayodazo vrgH| . koTaramadhyagato yadi pakSI kUjati pArthivavAruNanAdaiH / / tatprathamArjitamatti naro'rtha nAnyamupArjayituM sa smrthH|| // 129 // piMgo brajitvA yadi dakSiNena sthitvA ca zAMte zubhadaM ninAdam // kuryAttadadi mahatIM dadAti tAM hatyazAMtasvaraceSTito'sau // 130 // vAmaM gataHzAMtakRtasthitizcetpigekSaNaH shobhnshbdcessttH|| cireNa lAbhaM kurute narANAM taM duSTaceSTArahito nihanti // 131 // bhUmijavahnijavArijanAdailpati zobhanadezaniviSTA // piMgalikA yadi zobhanaceSTA yacchati taddhanadhAnyapuraMdhrIH // 132 // ||ttiikaa // zabdaM kurute sa patatrI acireNa mRtyudaH syAt // 128 // koTareti // yadi koTaramadhyagataH pakSI pArthivavAruNanAdaiH kUjati tatprathamArjitaM vittaM naro'tti nAnyaM sa upArjayituM samarthoM bhvti||129||piNg iti|| yadi dakSiNena piMgo brajitvA zAMtapradeze sthitvA zubhadaM ninAdaM kuryAttadA mahatI RddhiM ddaati|ashaaNtsvrcessttitH a. sau hNti||130||vaamaamti // cetpigekSaNaH zobhanazabdaH zAMtakRtasthitiHvAmaM ga. to narANAM cireNa lAbhaM kurute taM duSTaceSTArahito nihanti acirAdeva lAbhaM karotItyarthaH // 131 // bhUmijeti / / yadi piMgalikA zobhanadezaniviSTA bhUmijavahnijavArijanAdairjalpati kIdRzIzobhanaceSTA taddhanadhAnyapuraMdhIH patiputrAdimatIH strIH // bhASA // koTareti // vRkSakI koTarAmeM sthita hoyakarake jo piMgala pArthiva vAruNa nAda karai to prathama saMca yakiyo dhana to khAyajAya vo phira aura saMcaya karabekU samartha nahIM hoya // 129 // piMga iti|| jo piMgala dakSiNabhAgameM jAyakara zAMtadezameM sthita hoyakara zubhanAda karai to mahAn Rddhi devai. phira jo azAMtasvaraceSTA karai to vA RddhikuM nAza karai / / 130 // vAmamiti / / jo piMgala vAmabhAgameM hoya aura zAMtadezameM sthita hoya aura zobhana zabdaceSTA karato hoya to manuSyanakU zIghrahI lAbha karai. aura jo duSTa ceSTA karato hoya vA zabda duSTa karato hoya to tA lAbhakU nAza karai // 131 // bhUmijati / / jo piMgalikA sundarasthAnameM baiThI hoya zobhanajAkI ceSTA hoya aura pRthvI agni jala inate huye je nAda tinakarake bolatI hoya to vA puruSakU dhanadhAnyapuraMdhrI nAma patiputrAdika jAke vidyamAna aisI strI devai // 132 // Aho! Shrutgyanam
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute saMkIrNaprakaraNam / . (359) adhiSThitaH kIkasakASThazUlAnyaMgArabhasmopalavAmalUrAn // zAMtasvaro vAMchitakAryanAzaM dIptAravo vakti mRti shkuNtH|| // 133 // svasthAnanaimittikapAdapAnAM madhyAca yayekamapi trayANAm // pradakSiNena praviveSTayettatpigo dizatyAza zubhAni puNsH|| 134 // vAme dRSTaH piMgalaH syAtsvapakSaH pRSTe kArya syAtphalaM praSTurevadRSTaH pakSI dakSiNenAnyapakSaH pRSTaM sotha vakti cAnyArthameva // 135 // madhye ghano mahatI ca zA khA zubhAya tasyAM zubhazabdakArI // prAMte calAdhovadanAtilaghvI syAjjAtu tasyAM zubhado na piMgaH // 136 // // TIkA // yacchati // 132 // adhiSThita iti // kIkasakASThazUlAnyaMgArabhasmopalavAmalUrAna tatra vAmalUro valmIkaM vyamaura iti prasiddham adhiSThitaH zakutaH zAMtasvaraH vAMchita kAryanAzaM karoti dIptAravaH punarmRtiM vkti||133|| svsthaanti||svsthaannaimittikpaadpaanaamiti svazabdena zAkunikaH sthAnaM pakSinivAsaDhuma naimittikaH adhivAsi tamaH eteSAM trayANAM madhyAdekamapi pradakSiNena praviveSTayet piMgaH puMsAmAzu zubhAni dizati // 134 // vAma iti // vAme dRSTaH piMgalaH svapakSaH syAt pRSTa kArya praSTureva phalaM syAt / dakSiNena dRSTaH pakSI anyapakSaH syAt sa pRSTamarthamanyAyameva vakti // 135 ||:mdhye iti / ghanA niviDA UrddhA uccastarA yA mahatI zA // bhASA // adhiSThita iti // jo piMgala hADa, kASThakI zUlI, aMgAra, bhasma, pASANa, valmIki, vyamaura inameM sthita hoya, aura zAMtasvara jAko hoya to vAMchitakAryako nAza karai. jo dIptasvara hoya to mRtyu karai // 13 // svasthAnati // zakunIko sthAna aura pakSInako nivAsa jAmeM vo vRkSa aura aura pUjanako vRkSa ina tInoMnameMse ekakuMbhI pradakSiNa hoyakarake veSTana karale to piMgala puruSakU zIghrahI zubhakarai // 134 // vAma iti // jo piMgala vAmabhAgameM dIkhai to apano pakSa kahai. aura pUchavevAreko kArya hoya to pUchabevArakU phala hoya, aura dakSiNabhAgameM dIkhai to anyako pakSa jAnano. aura pUcho huyo kArya hoya tobhI anyako kahehai // 135 // madhye iti // madhyameM piMgalako ghUsUA hoya aura mahAn UMcI zAkhA hoya tAmeM zubhazabda karato hoya to piMgala zubhadeve aura vRkSake aMtameM acala nAcekaM jhukI hoya ati cho. Aho ! Shrutgyanam
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 360) vasaMtarAjazAkune trayodazo vrgH| anokahaskaMdhasamutthazAkhAzritaH khago bhUmiraveNa jalpan / tAdRksamArohati vAtha vRkSaM zubhAya rAjyAdisamIhiteSu // // 137 // tejoravAduttaramAnilazcettatsarvakAryeSu karoti siddhim // Urddha ca tAbhyAM yadi vAruNaH syAttatsarvanAzaM pradizatyavazyam // 138 // yadyApyabhaumau ninadau pataMgaH karoti tllaabhvinaashhetuH|| syAtAM rakhau mArutapArthivAkhyau bhayAya zAMte maraNAya dIpte // 139 // nAzaM marujyAMburavA dhanasya kurvanti mRtyu pratilomabhAvAt // agnyaMbuzabdo nijalokabhedaM vighnaM vidhatto'bhihite ca kArya // 14 // // TIkA // khA tasyAM zubhazabdakArI zubhAya piMgaHsyAt / prAMte calAdhovadanAtilaghvI zAkhA syAttasyAM piMgaH zubhadona syAt // 136 // anokaheti // anokahaskaMdhasamutthazAkhAM samAzritaHbhUmiraveNa jalpanyadisaH tAdRgvRkSaM samArohatiHtadArAjyAdisamIhiteSa zubhAya syaat||13||tej iti|tijorvaaduttrNmaanilshcdbhvti tadA sarvakAryeSu sidikaroti / tAbhyAmUrddha yadi vAruNaH syAcadAvazyaM sarvanAzaM pradizati // 138 // yadIti // yadi pataMgaH Apyabhaumau ninAdau karoti tallAbhavinAzahetuH syAt yadA pArthivamA rutAkhyauravau zAMte bhayAya syAtAm / dIpte maraNAya bhavata ityrthH|| // 139 // nAzamiti // marujjyAMburavAH vAyupRthvIjalaravAH dhanasya nAzaM. kurvanti / pratilomabhAvAnmRtyu kurvati / agnyaMbuzabdau nijalokabhedamabhimate kA ||bhaassaa // TI zAkhA hoya vAmeM piMgala baiTho hoya to zubhako debevAro nahIM jAnano // 136 // anokaheti // vRkSakI DAlAmeMte uThI huI zAkhApai sthita hoya pRthvI zabda karake bolato hoya athavA vaisehI vRkSapa caDha jAya to piMgala rAjyAdika je vAMchita kArya unameM zubhakarai // 137 // tajoravAditi // tejazabda bolai pIche jo anila zabda bole to sarva kAryanameM siddhi krai| jo ina donoM zabda kare pIche vAruNa zabda bole to avazya sarva kArya nAza karai // 138 // yadIti // jo piMgala jala aura pRthvI ye donoM. zabda karai to lAbhako nAzakarai, jo pR. - zvI pavana ye donoM zAtazabda hoya to bhayake artha jAnano aura dIptazabda hoMya to maraNake < artha jAnano // 139 // nAzamiti // jo pavana, pRthvI, jala tInoM zabda bole to mila Aho! Shrutgyanam
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalAste saMkIrNaprakaraNam / (361) khedaM bhayaM cAMbuhutAzazabdau pRthvIpayaHkhadhvanayo'rthasiddhim // kurvati nighnaMti phalAni zIghraM ta eva jAtena viparyayeNa // 141 // khAgnidhvanI vahninabhodhvanI yo kAryasya nAzaM kurutaH kaliM ca // yaH kopi tiSThannapi yatra tatra mRtyuprado vAtaraveNa piMgaH // 142 // jIrNabhanaphalavalliveSTitAH shusskkiitthtbhuurikottraaH|| pAdapA bhayavinAzahetavaH syAca tadvadiha mArutaM rutam / / 143 // aMbhonabhojauninadau jalAzA khAzrito vyAharati krameNa // piMgakSaNazceniyataM bhayaM tatsyAdvaividhvaMsavidhAyi puMsAm // 144 // // TIkA // ye ca vighnaM vidhattaH // 140 // khedamiti // aMbuhutAzazabdo khedaM bhayaM ca kurutaH / pRthvIpayaH khadhvanayo'rthasiddhiM kurvti|t eva viparyayeNa jAtena zIghraM phalAni ninaMti ||141||khaamiiti||khaamidhvniinbhovhnidhvnii vA kAryasya nAzaM kaliM ca kurutaH yaH kopi piMgaH yatra tatra niSThanvAtaraveNa mRtyuprado bhavati // 142 // jANati // jIrNA jarjarA bhamA phalavallibhiH parito veSTitAH zuSkA kITahatAH kITAkulAHbhUrikoTarAH bhUrINi koTarANi yeSu te tathA evaMvidhAH pAdapA bhayavinAzahetavaH syuH iha tadvanmArutaM rutaM bhavati // 143 // aMbha iti // cepigekSaNaH jalAzAkhAzritaH krameNa aMbhonabhojau ninadau vyAharati tadA pusAM dhairyavidhvaMsavidhAyi niyataM bhayaM // bhASA // dhanako nAza karai. jo pratiloma bhAva hoya to mRtyu karai, aura agni jala ye donoM zabda karaito vAMchita kAryameM vinnakarai // 140 // khedamiti // jo piMgalake jala agni ye zabda hoya to kheda bhaya karai aura pRthvI, jala, AkAza ye dhvani arthasiddhi kareM. jo ye zabda viparati hoya to zIghrahI phalako nAza karai // 141 // khAmIti / / piMgalake AkAza aura agni ye donoM zabda aura agni AkAza ye donoM zabda kAryako nAza aura kalaha kareM. jo koI piMgala jahAM tahAM sthita hoya vAtazabda karai to mRtyuko debevAro hoya // 142 // jIrNeti // jIrNa vRkSa hoya, bhagna hoya, phala vallI ina karake veSTita hoya. sUkho hoya, kIDAnakarake Akula hoya, bahutasI koTarA jinameM hoya, aise vRkSa bhayavinAzake karavevAre, jo inameM piMgala mAruta zabda kare to bhayavinAza jAnano // 143 // aMbha iti // jo piMgala jala karake gIlIzA Aho ! Shrutgyanam
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ (362) vasaMtarAjazAkune trayodazo vargaH / vyomnastarovApi patanadhastAjIvAvadhiM jalpati piNglaakhyH|| utthAya cedyAti tataH prazAMtaM tatrAyatau mRtyumukhapraviSTam // 145 // sthAnapradIpte vasatevinAzaH kASThApradIpte tu klevrsy|| ninAdadIte tu bhavedanasya dIptatraye sthAnavapurdhanA nAm // 146 // sthAnAni paMkAsthibilAdikAni dizo dineshaanvitbhuktigmyaaH||svrau ca vAtAMbarajAvamUni trINi pradIptAni vadaMti vRddhAH // 147 // sthAnAptirogakSayavittalAbhAH zAMtatraye syAtritayaM krameNa // kRtAzrayo mUrddhani parvatasya bahrIM zriyaM yacchati piMgacakSuH // 148 // ||ttiikaa // syAt // 144 // vyomna iti // vyomnastarodhiH patanpiMgalAkhyaH jIvAvadhi jalpati cedyadi utthAya tataH prazAMtaM prayAti tatra Ayatau uttarakAle "uttaraHkAla AyatiH" / itymrH| mRtyumukhapraviSTaM kraaNtiitishessH||145||sthaanprdpti iti // sthAnapradIpte vasatevinAzaH syAt / kASThApradIpte tu kalevarasya vinAzaH syAt / ninA dadIpte tu dhanasya vinAzo bhavet / dIptatraye sthAnavapurdhanAnAM vinAzaH syaat||146|| sthAnAnIti // paMkAsthivilAdikAni sthAnAni dinezAnvitabhuktigamyA dizaH svarau ca vAtAMvarajI vRddhAH amUni trINi pradIptAni vadaMti // 14 // sthaanaaptiiti| // bhaassaa|| khA tApai baiThakara jala AkAzate huye zabda kramakarake bole to puruSanakU dharyako dUrakarave. vAro nizcaya bhaya hoya // 144 // vyomna iti // jo piMgala AkAzasaM athavA vRkSapaisaM nIce paDato huyo Ave to prANakI avadhi jAnano, jo uThakarake phira zAMtadizAkaM jAya to uttarakAlameM matyuke mukhameM praveza hai ye jaanno|| 145 // sthAnapradIpta iti // jo sthAna pradIpta hoya to sthAnako vo gharako nAza karai. aura jo dizApradIpta hoya to dehako nAza kare, aura zabda pradIpta hoya to dhanako nAza hoya. jo kadAcit tInoM dIpta hoya to sthAna, deha, dhana ina tInoMnakI nAza hoya // 146 // sthAnAnIti // kAMca, hADa, sAdikanake bile gaTele ye jAmeM aise sthAna aura saryasaMyukta sUryane choDadAnI hoya sUrya jAkU jAyage ye tInoM dizA aura vAta aMbara inate huye donoM zabda ina tInoMna* vRddhapuruSa pradIpta saMjJaka kahehaiM // 147 / / sthAnAptIti // jo sthAna dizA svara ye tInoM zAnta hoya Aho! Shrutgyanam
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute saMkINaprakaraNam / (363 ) , dhUtvA ziroMgAnyatha vA vihaMgaH zubhasvaro rogamupAdadhAti // azastazabdastu ddaatysaadhybaadhaavhNdustrduHkhdaahm149|| unmUlite bhUruhi duSTazabdainaSTAvazeSo'pi vinshyte'rthH|| pralaMbamAnaH sakalapraNAzamasaMzayaM zaMsati kheshyo'ym150|| prabhUtapuSpe prmprmodovyaadhikssystvksstpllvaaddhye||aty rthalAbha phalazobhizAkhe vRkSe bhavetkSIriNi bhuumilaabhH||15|| vivarjitAbhyarcitapAdapazcedgatvA paraM vRkSamadRzyamAnaH // dIptadhvaniH syAdihagastadAnIM saMdehamAhurnahi dehahAnau // 152 // // TIkA // zAMtatraye sthAnAptirogakSayavittalAmA iti tritayaM krameNa syAt tatra rogasya kSayaH nAzaHparvatasya mUrddhani kRtAzrayaH piMgacakSuHbahIM zriyaM ycchti||148||dhuutveti||athvaa ziroM'gAnidhUtvA zubhasvarovihaMgo rogamupAdadhAti azastazabdastu asAdhyabAdhAvahaMdustaraduHkhadAhaM dadAti // 149 // unmUlita iti ||unmuulite bhUruhi duSTazabdainaSTAvazeSo'pyarthoM vinazyati khezayaH pralaMbamAnaH asaMzayaM sakalapraNAzaM zaMsati // / / 150 ||prbhuuteti||prbhuutpusspe paramaH pramodaH syAt akSatapallavADhaye vyAdhikSayaH syAt phalazobhizAkhe'tyarthalAbha: syAt kSIriNi vRkSe bhUmilAbhaH syAt // 151 // vivarjiteti // cedyadi vihagaH vivarjitAbhyarcitapAdapaH sanparaM vRkSaM ||bhaassaa|| to krama karake sthAnakI prApti, rogako kSaya, vittako lAbha, ye tInoM hoya. jo piMgala parvatake Upara baiTho hoya to bahutasI zrI deve // 148 ||dhuutvti // jo vihaMga mastaka aMga ine kaMpAyamAnakarake zubhasvara bole to roga kare, aura azasta zabda bole to asAdhyabAdhA karai. aiso dustara duHkhadAha karai // 149 // unmUlita iti // jaDa jAkI ukhaDagaI tA vRkSapai piMgala duSTa zabda vole to naSTa huye kAryamesU avazeSa rahyo artha tAya nAza kare. jo pakSI laMbo dUra calyo jAya to niHsaMdeha sakala nAza karai // 150 // prabhUteti // bahuta puSpa jAmeM aise vRkSapaiH piMgala hoya to paramaharSa karai. aura akSata hoya phala puSpasahita vRkSa hoya tApai sthita hoya to vyAdhiko nAza kare. aura phalakara zomAyamAna vakSa hoya to atyaMta lAbha karai. aura dUdhavAn vRkSapai sthita hoya to pRthvIko lAbha hoya // 151 // vijiteti // pakSInakarake varjita arcana kiyo huyo vRkSa tApa jAyakara 1 AtmanepadamasAdhu / Aho ! Shrutgyanam
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 364) vasaMtarAjazAkune-trayodazo vrgH| bhUminIramarudagnikhazabdAnkoTarAMtaragataH kurute cet // lAbharogavadhavighnakalIstatsaMprayacchati khagaH paripATyA // 13 // susthAnalAbhaM sutarau suceSTo dhAnyArthasaukhyAni punaH subhUmau // avAmapAdocchrayaNAdasaukhyamAkhyAti cAnyocchaMyaNe'tisaukhyam // 154 // tvacaM samuttuTya taroradhastAtpatrANi puSpANi phalAni vApi // pakSI kSipandehabhRtAM svapakSaM . kSipraM ca lakSmI kSipayatyavazyam // 15 // narasya yadyarcitamAtra eva piMgo vihaMgo'bhimukho'bhyupaiti // baMdhaM tadA vAmagatastu mRtyuM rogaM punardakSiNagaH karoti // 16 // // ttiikaa|| gatvA'dRzyamAnaH dIptadhvaniH syAttadAnIM dehahAnau sadehaM na AhuH ||152||bhuumiiti|| cetkoTarAMtaragataH bhUminIramarudagnikhazabdAnkurute lAbharogavadhavinakalIn tattasmAddhetoH khagaH paripATyA krameNa prayacchati // 153 // susthAneti // sutarau suceSTaH khagaH susthAnalAbhaM dadAti punaH mubhUmau dhAnyArthasaukhyAni dadAti // avAmapAdocchyaNAdasaukhyamAkhyAti anyocchyaNena cAtisaukhyam // 154 // // tvacamiti // taroradhastAttvacaM samutpATya patrANi puSpANi phalAnyapi vA pakSI svapakSaM ca kSipansandehabhRtAM lakSmI kSipraM avazyaM kSapayati // 155 // // narasyeti // yadyarcitamAtra eva piMgaH vihaMgo'bhimukho'bhyupaiti tadA bandhaM // bhASA // adRzya hoya dIptadhvani kara to dehakI hAni kare // 152 // bhUmIti // jo piMgala vRkSakI koTarAnameM sthita hoya pRthvI, jala, marut, agni, AkAza ina zabdanakU kare to lAbha, roga, vadha, vighna, kalaha ina kramakarake deveM // 153 // susthAnati // sundaravRkSameM sundara ceSTA kare to sundarasthAnako lAbha deve, phira sundara bhUmimeM baiThA hoya to dhAnya artha saukhya kramakarake deve. aura jemane pAMvakaM UMco karai to asaukhya deve. jo bAMye pAMvakU UMco karai to saukhya devai // 154 // tvacamiti // vRkSakI tvacAkU ukhADakara nIce pheMke patra, puSpa, phala, inebhI ukhADa ukhADa nIce pheMke aura apanI paMkhakU ukhADa nAceM pheMke to dehadhArInakI zIghra avazya lakSmI nAza kara // 155 // narasyeti // jo Aho ! Shrutgyanam
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute saMkIrNaprakaraNam / nabhodhvaniH prAgvaDimazca pazcAciMtAmahAtrAsakalankiroti // ApyAtparaM mArutaje tu jAte bhavaMti rogAH shubhjiivnaashaaH|| . // 157 // ApyAtparaM taijasakRtsakRyaH sa piMgalo vittavinAzakartA // tathAtisauhArdavazIkRtAni bhavaMti mitrANi kuto'pyamitrAH // 158 // Adau khago maithunamuttaraM ca dhvani vidhatte yadi pArthivAkhyam // tatpUrvanaSTaM kathayaMti kArya kAyI mRto veti vinizcayajJAH // 159 // bhaumAdUrddha vyomazabde rthalAbhaH syAdvAyavyAttaijase bhaMgamRtyU // ApyAdRrddha nAbhase sthAnahAniH saMgaH sAI jAyate durjanaizca // 160 // // ttiikaa|| karoti vAmagatastu mRtyu dakSiNagaH punaH rogaM karoti // 156 // nabha iti // prADnabhodhvaniH syAtpazcAdaDimaH pArthivaH syAttadA ciMtAmahAvAsakalI. karoti ApyAtparaM mArutaje svare jAte rogAHzubhajIvanAzAH syuH // 157 // ApyAditi // yaH sakRdApyAtparaM taijasasvarakRdbhavati sa piMgalazcittavinAzakartA syAt tathA sauhArdamanoharANi mitrANi kuto'pi kAraNavazAdamitrAH zatravo bhavaMti // 158 // AdAviti // yadi Adau khagaH maithunaM karoti taduttaraM pArthivAkhyaM dhvAnaM vidhatte tadA nizcayajJAH pUrva naSTaM kArya kathayaMti ko'sau nizcayaH yaM jAnaMtItyapekSAyAmAha kAryo mRto veti ayameva nizcayaH // 159 // bhaumAditi // bhaumAdUrddha vyomage'rthalAbha: syAt vAyavyAdanaMtaraM taijase bhaMga // bhaassaa|| arcana kiyo mAtra piMgala pakSI sammukha Ave to vadha baMdhana kare. vAmabhAgameM Ave to mRtyu kare. aura dakSiNabhAgameM Ave to roga karai // 156 // nabha iti // pahale to AkAza zabda kare. pIche vaDima nAma pRthvI zabda kare to citA mahAtrAsa kalaha karai. aura jala zabda karai pIche mArutate huyo zabda kare to roga aura zubha jIvanako nAza karai // 157 // ApyAditi // eka pota jala zabda karai tA pIche taijasasvara bole to piMgala vittako vinAza karai, aura mitra zatru hoya jAMya // 158 // AdAviti // jo piMgala prathama maithuna kare tA pIche pArthiva zabda kare to pUrvato kAryakU naSTa kara pIche jAko kArya hoya vo mrjaayH|| 159 // bhaumAditi // bhaumazabdakara pIche AkAza zabda kara Aho ! Shrutgyanam
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 366) vasaMtarAjazAkune trayodazo vargaH / mRtyupradau vArimarunninAdau bhayaMkarau toyahutAzazabdau // vinAzadau vAtaviyadvirAvau nabhomahIjau kuruto'rthanAzam // 16 // bhaMgaM vidhattaH pavanAMbarotthau tau vyatyayAnmRtyukRtau bhavetAm // alaM prasaMgena ravAHkrameNa bhadraMkarAH pArthivapUrvakAzca // 162 // piMgadidRkSuranIkSitapiMgaH pazyati saMgatazabditaceSTam // yadyaparaM vihagaM tadabhISTaM syAtphalamanyadapekSitatulyam // 163 // // TIkA // mRtyU syAtAm ApyArddha nAbhase sthAnahAniH syAt durjanaizca sAdha saMgaH syAt // 160 // mRtyupradAviti // cArimaruninAdau mRtyupradau staH toyahutAzazabdau bhayaMkarau staH vAtaviyadvirAvau vinAzadau staHnabhomahIjI arthanAzaM kurutH||161 bhaMgamiti // pavanAMvarotthau bhaMga vidhattaH tau vyatyayAnmRtyukRtau bhavetAm prasaMgena alaM pUrvatayA pArthivapUrvakAzca ravAH bhadraMkarA bhavati // 162 // piMgeti // piMgadikSuH puruSaH anIkSitapiMgaH yadyaparaM vihaMgaM saMgatazabditaceSTaM pazyati tadA'nyadapekSitatulyamabhISTaM phalam // 163 // // bhaassaa|| to arthako lAbha hoya. vAyavya zabda kare pIche taijasa zabda bole to bhaMgasahita mRtyu karai. aura jala zabda karai pIche nAbhasa zabda kara to sthAnakI hAni hoya. aura durjananakarake sahita saMga hoya // 160 // mRtyupradAviti // jala aura marut ye donoM zabda mRtyuke denevAle haiM. aura jala, agni ye donoM bhayake karanevAle haiM. aura vAta AkAza ye donoM vinAzake denevAle haiM. aura AkAza, pRthvI ye donoM arthako nAza karaiH haiM // 161 // bhaMgamiti // piMgalake pavana AkAzate huye zabda bhaMga kareM ye donoM viparIta hoya to mRtyuke karanevAle hoya. aura pArthivakU Adileke je zabda hai te kamakarake kalyANake karane vAre haiM // 162 // piMgeti // piMgalakU dekhato hoya puruSa aura piMgala na dIkhyo aura koI pakSI saMgakarata zabdakarata ceSTA karata dIkhai to ApunakU vAMchitakI tulya aura abhISTa phala Aho! Shrutgyanam
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ pigalArute zubhaceSTAphalaprakaraNam / (367) iti vasaMtarAjazAkune piMgalArute saMkIrNaprakaraNaM nvmm||9|| udIryamANAnyatha piMgalAyA naimittikAzobhanaceSTitAni // nAnAprakArANi ca tatphalAni dattAvadhAnAH zRNutAdareNa // // 164 // mudaM vihaMgA'gavilokanena sparzena gallasya sukhaM mukhasya // bhadrANi bhakSyagrahaNAtphalAnikrIDAsukhaM khelanato dadAti // 16 // bhavatyabhIkSNaM zubhamAbhimukhye saMgo vihaMgadvayasaMnikarSe // ratau ratAptiH khalu piMgalAyAH parasparaM prema ca pucchakaMpe // 166 // // ttiikaa|| iti vasaMtarAjaTIkAyAM piMgalArute saMkIrNaprakaraNaMnavamam // 9 // udIryeti // yUyaM piMgalAyAH naimittikAzobhanaceSTitAni nimitte bhavAni naimittikAni AsamatAcchobhanAni yAni ceSTitAni nAnAprakArANi tatphalAni ca zR. Nuta AkarNayaMtAm kIdRzA yUyaM dattAvadhAnAiti dattamavadhAnaM yaiste tathA kena AdareNa atyaagrhennetyrthH||164|| mudamiti // vihaMgaH aMgavilokitena mudaM dadAti gallasya spazana mukhasya mukhaM dadAti bhakSyagrahaNAdbhadrANi phalAni dadAti khelanataH krI. DAsukhaM dadAti // 165 // bhavatIti // Abhimukhye saMmukhe jAte sati abhIkSNaM niraMtaraM sukhaM bhavati vihaMgadvayasaMnikarSe saMga: syAt piMgalAyA ratau ratAptiH surata // bhASA // iti vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM piMgalArute saMkIrNaprakaraNaM navamam // 9 // udayati // aba tuma piMgalAke nimittameM huye bahuta suMdara ceSTA tine aura nAnAprakArake unaceSTAnake phala tine ekAgracitta hoya AdarapUrvaka suno // 164 // mudamiti // piMgala aMgakU dekhato hoya to harSa karai. aura kapolakU sparza karato hoya to mukhakU sukha karai. aura bhakSyakU grahaNa kare hoya to kalyANa phala devai. aura krIDA karato hoya to RDiAsukha devai // 165 // bhavatIti // jo piMgala saMmukha hoya to niraMtara sukha kare. jo pakSInake samIpameM baiTho hoya to kAUko saMga karAve. jo piMgala piMgalAsaM rati karato hoya to saMbhogakI prApti karai. jo pUMcha* kaMpAyamAna karato hoya to paraspara Aho ! Shrutgyanam
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ (368) vasaMtarAjazAkune-trayodazo vargaH / lIlAvilAsaMkurutaH salIlAvanyonyaDUyanataH priyANi // anyonyakarNAnanacuMbanAca vihaMgamau saMgamabhojyahetU // // 167 // nirIkSya vakSo yadi vAmamaMgaM pazyettadA sNgmkRtpriyaabhiH|| yadA punaH pazyati pakSameva khagastadA mitrasamAgamAya // 168 // kaMDUyamAnaH khaga uttamAMgaM prANAptayebhIpsitalabdhaye ca // kaMDUyamAnopakSi hitekSaNAya sahAyalAbhAya ca sNprdissttH||169 // karNasya kaMDUyanato narANAM gIteSTavArtAzravaNe bhavetAm // kaMThasya kaMThAbharaNAptiruktA skaMdhe karIndrasya tathAdhirohaH // 170 // // TIkA // prAptiH syAt pucchakaMpe parasparaM prema syAt // 166 // lIleti // salIlau lIlAvilAsaM kurutaH anyonyakaMr3ayanataH priyANi bhavaMti anyonyakarNAnanacuMbanAcca vihaMgamau saMgamabhojyahetU bhvtH||167||niriikssyti // yadi vakSo nirIkSya vAmamaMgaM pazyati tadA priyAbhiH saMgamakRdbhavati yadA punaH khagaH pakSameva pazyati tadA mitrasamAgamaM kurute // 168 // kaMDUyamAna iti // uttamAMgaM kaMDUyamAnaH khagaH puSpAtaye'bhIpsitaphalalavdhaye ca bhavati tathAkSi kaMDUyamAnaH hitekSaNAya sahAyAnAM lAbhAya ca saMpradiSTaH // 169 // karNasyati // karNasya kaMDrayanataH narANAM gIteSTaH vArtAzravaNe bhavetAm kaMThasya kaMDUyanAtkaMThAbharaNAptiruktA syAt tathA skaMdhe kaMDUyanA // bhaassaa|| prema karai / / 166 // lIleti // jo lIlA karato hoya to lIlAvilAsa karai, jo paraspara khujAvate hoya to priya hoya. jo paraspara karNamukhakU cuMbana karate hoya to donoM pakSI kAUko saMgama karAveM // 167 // nirIkSyati // jo piMgala vakSasthalakU dekhakarake phira vAma aMgakU dekhai to pyArena karake saMgama karAve. jo phira paMkha* dekhe to mitrako samAgama karAve // 168 // kaMr3ayamAna iti / jo piMgala uttama aMga* khujAve to sugaMdhavAn vastu aura vAMchita phala prApta hoya. aura netrakU khujAvato hoya to hita kara aura sahA. yInako lAbha kare // 169 // karNasyati // karNakaM khujAvato hoya to manuSyA gIta iSTavArtAko zravaNa karAve. aura kaMThakU khujAvato hoya to kaMThake AbharaNako prApti kare. Aho! Shrutgyanam
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ pigalArute shubhcessttaaprkrnnm| (369) mukhe ca kaMDUyati bhakSyabhojyamAliMganaM vakSasi bAMdhavasya // lAbhaM priyAyA yuvatarvizeSAdahUnpazUnyacchati piMgalA cet // 171 // kakSApradezedhanaputralabdhyai kukSAvapi syAtsukhasaMgamAya // pArzve priyANAM pariraMbhaNAya sthAnAptisaMpatsukhalabdhaye ca // 172 // bharttavyapoSaM dhanadhAnyalAbhaM kaMDrayamAno jaTharaM dadAti // kaTiM punaH strIkaTisUtravastraprAptyai bhavetpiMgalikA narANAm // 173 // bhavenitaMbe varayoSidAptirjAnurubhAge'riparAjayaH syAt // kaMDUyaneM nau tadalaMkRtInAM lAbho'nyadezAbaviNAgamazca // 174 // // TIkA // karIdasyAdhirohaH syAt // 170 // mukha iti piMgalA mukhe kaMDUyati cedabhISTaM bhojyaM datte vakSasi AliMganaM bAMdhavasya lAbhaM priyAyAvizeSAdhuvateH lAbhamityAdIni bahUnpazUnyacchati // 171 // kakSeti // kakSApradeze kaMDUtirdhanaputralabdhyai syAt kukSAvapi kaMDUtiH sukhasaMgamAya syAt pArzve priyANAM pariraMbhaNAya syAt tathA sthAnAptisaMpatsukhalabdhaye ca // 172 // bharttavyati // jaTharaM kaMDUyamAnaH bhartavyapoSa dhaladhAnyalAbhaM dadAti kaTiM kaMDUyamAnApiMgalikA narANAMstrIkaTisUtravastrAptaye bhavati // 173 // bhavediti // nitaMve varayoSidAptirbhavati jAnUrubhAgeH ariparAjayaH syAt aMgrau kaMDUyane sati tadalaMkRtInAM lAbhaH anyadezAiviNAgamazca syAt // 174 / / . // bhaassaa|| aura kaMdhA gvujAvato hoya to hAthIpai baiThAve // 170 // mukha iti // jo pakSI piMgala apane mukhako gvujAya rahyo hoya to bhakSya bhojya vAMdhavako vakSasthalameM AliMgana, pyArI strIko lAbha, aura bahutase pazu ineM devai // 171 // kakSeti // jo kAMkha khujAtI hoya to dhana putra deva aura kUkha khujAvatI hoya to sukha saMgama deva, donoM pasavADe khujAtI hoya tau pyArenako milApa, aura sthAnakI prApti. saMpadA, sukha ine devai // 172 / / bhartavyeti // jo piMgaLa udarakU khujAve to bharaNa, poSaNa, dhanadhAnyako lAbha ye devai, jo piMgalikA kaTi khujAtI hoya to manuSyanakU strI, kaTisUtra, vastra ye devai // 173 // bhavediti // jo nitaMba jo kaTike pichADIko bhAga tAkU khujAve to suMdarastrIko prApti hoya. aura jAnu Uru bhAga inai khujAve to vairIko parAjaya hoya. aura caraNa khujAve 24 Aho ! Shrutgyanam
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ (370) vasaMtarAjazAkune-trayodazo vrgH| / mahArthalAbho'riparAjayazca pakSadvaye mUrdhni kRte bhavetAm ||ektr pakSadvitaye'thavApivistArite piMgalayA dhnaadH||17|| mahadanaM dehajapakSapucchaprasAraNAcaMcupuTena puMsAm // sugaMdhivastUni vasu prabhUtaM ghoNAgrakaMDrayanato ddaati|| 176||llaattkNddynto narasya syAtpabaMdho mahatI ca kiirtiH| evaMvidhAH zobhanakAyaceSTAH syuH piMgalAyAH zubhadAH sadaiva // // 177 // caMcyA padA vA yadi vAmamaMgaM kaMDUyate sA zubhadAnaceSTA // syAdakSiNasyApi kalevarasya kaNDayanaM vAmapadA na bhadram // 178 // // TIkA // mahArtheti // piMgalayA pakSadvaye mUrdhni kRte sati mahArthalAbhazcAriparAjayazca bhavetAm atha vA ekatra pakSadvitaye vistArita dhanarddhiH syAt // 175 // mahaditi // caMcupuTena dehajapakSapucchaprasAraNAdehajAnAM kezAnAM pucchasya ca prasAraNAtpuMsAM mahaddhanaM ghoNAyakaMDUyanataH yoNAyAH nAsikAyAHagrasya kaMDUyanataH "ghoNA nAsAca nAsikA" itymrH| magaMdhivastUni prabhUtaM vasu ca dadAti // 176 // lalATati // lalATakaMDrayanataH narasya paTTabaMdhaH syAt mahatI ca kIrtiH syAt evaMvidhAyAH piMgalAyAH zobhanakAyaceSTAH sadaiva zubhadAH syuH|| 177 // caMcvati // caMcvA padA caraNena ca yadi vAmamaMgaM kaMDUyate sA ceSTA zubhadA na syAt dakSiNasyApi kalevarasya kaMDa. // bhASA // alakAra bhUSaNanako lAbha, aura anyadezate dhanako Agama ye hoya // 174 // mahA. thati // jo piMgalane apane donoM paMkha mastakape dharaliye hoya to mahAn arthako lAbha, vairIko parAjaya hoya. jo eka paMkha athavA donoM paMkha phailAya diye hoya to dhanakI Rddhi hoya // 175 // mahaddhanamiti // jo coMcakarake keza paMkha pUMcha ine phailAya de to puruSanakaM mahAn dhana deve. jo nAsikAke agrabhAgakaM khujAve to sugandhavAn vastu aura 'bahutasoM dhana devai // 176 // lalATeti // jo piMgalA lalATakU khujAve to paTTavandhana na hoya. aura mahAn kIrti hoya pigalAkI aisI aisI sundara dehakI ceSTA sadA zubhakarave vAlI hai // 177 // caMcceti // coMcakarake vA caraNakarake jo bAMye aMgakU khujAve to ye ceSTA zubhakI debevArI nahIM hai, aura bAyeM pAMvakarake dakSiNadehakU khujAve to kalyANa Aho ! Shrutgyariam
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute zubhaceSTAprakaraNam / ( 371 ) diksthAna ceSTAbhiraniSTamiSTaM yatpiMgalAyAH phalamAmanaMti // tathaiva tAdRksudhiyA samastaM khagAMtarebhyo'pyupalakSaNIyam // // 179 // etacceSTAdikamiha sakalaM jJeyaM vijJairniyataM saphalam // piMgalikAyAH karmasu bahuSu dyUtarasAyanajayagamanAdiSu 180 zubhaceSTAbhyaH punaritarA azubhAzceSTAH svayamevodyAH // duSTaphalA noktAH pRthagihato na hi pathikAH pathikAmatayA 181 iti vasaMtarAjazAkune piMgalArute zubhaceSTAphalaprakaraNaM daza mam // 10 // // TIkA // naM vAmapadA na bhadram // 178 // digiti // divasthAnaceSTAbhiH aniSTamiSTaM vA yatpiMgalAyAH phalamAmanaMti khagAMtarebhyo'pi tathaiva tAdRksudhiyA subuddhinA samastaM phalamupalakSaNIyam // 179 // etaditi // piMgalikAyAH karmasu bahuSu dyUtarasAyana jayagamanAdiSvetacceSTAdikamiha sakalaM jJeyaM vijJaiH paMDitaiH // 180 // zubheti // zubhaceSTAbhyaH punaritarAH azubhAH ceSTAH pathikAmatayA duSTaphalAH yena svayamevohyA steneha pRthak noktAH pRthak chaMdaH // 181 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM piMgalArute zubhaceSTAprakaraNaM dazamam // 10 // // bhASA / / nahIM hoya // 178 // digiti // jo piMgalA ke diksthAnaceSTAnakarake aniSTa vA iSTa phala kaha haiM, "tesehI suMdara buddhi karake aura pakSInatehUM samastaphala jAnano yogya hai // 179 // eta diti // paDitanakarake piMgalikAkI ye ceSTAdika juA~, rasAyana, jaya, gamana inakUM Adile bahutase karmanameM phalasahita nizcaya saba jAnano yogya hai // 180 // zubheti // piMgalikAkI zubhaceSTAnate nyArI iSTa phala jinake aisI azubha ceSTA haiM ve inake jAnesUM ApahI jAnavemeM Aya jAya haiM tAsUM hamane nyArI nahIM kahI haiM // 181 // iti vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM piMgalArute zubhaceSTAphalamakaraNaM dazamam // 10 // Aho! Shrutgyanam
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ (372) vasaMtarAjazAkune-trayodazo vargaH / vANijyasevAraNatIrthavidyAcauryAdikAryeSu bhavaMti yaatraaH|| tAsAM yathA bhAvyazubhAzubhaM ca samyagbudho vetti ythaabhiddhmH|| 182 // sthAnaM tyajatyunatamAzrayedvA yAtrA bhavettatra tu nAnyathA syaat||prnetu gatyA gamanArtha ukto maunI sthirastatpratiSedhanAya // 183 // gatvA dizaM yAmazanaM gRhItvA pratyeti piMgaH zrayati dumaM ca // pAMtho'pi tAmeva dizaM bAjatvA bhUtvA kRtArthaH svagRhAnupaiti / / 184 // bhakSyaM grahItuM calituM vihaMgastatprApya tatraiva tathopabhujya // AyAti cetatpathiko'pyupAyaM bhuktA ca vittaM gRhamabhyupaiti // 185 // // TIkA // vANijyeti // vANijyaM vyApAraH sevA nRpAdInAM raNaH saMgrAmaH tIrtha zatrujaya prabhRti vidyA zAstrAbhyAsaH caurya paradravyApahAraH ityAdikAryeSu nRNAM yAtrAH gamanAni bhavaMti tAsAM yathA bhAvyaM bhaviSyamANaM zubhaM cakArAdazubhaM ca samyagbudho vetti tathA vayamabhidadhmaH // 182 // sthaanmiti||ydaa sthAnaM tyajati unnataM vRkSamAzrayedvAtadAyAtrA bhavet prazne kRte'nyathA syAttatra gatyA gamanArtha uktaH maunI sthiraH syAttadA tatpratidhanAya bhavati // 183 // gatveti // yAM dizaM gatvA'zanaM gRhItvA piMgaH pratyeti dumaM ca zrayati pAMtho'pi tAmeva dizaM vajitvA kRtArtho bhUtvA svagRhAnu paiti // 184 // bhakSyAmiti // bhakSyaM grahItuM vihaMgazcalitaH tatprApya tatraiva upabhujya cedAyAti tatpathikaH tatra dhanamupAya' bhuktvA ca vittaM gRhamabhyupaiti // 185 // // bhaassaa|| vANijyeti // vyApAra, rAjAdikanakI sevA, cAkarI, saMgrAma, tIrtha, vidyA paDhave, cauryAdika kArya inameM manuSyanakI yAtrA, arthAt gamana hoya haiM unameM zubha azubha hoyaveke yogya jaise jAnavemeM Aye taise hama kahaihaiM // 182 // sthAnamiti // jo piMgala sthAnakU tyAga kara aura UMce vRkSapai jAyabaiThe to yAtrA hoya. phira yAtrA niSphala nahIM jAya. prazna karai to anyathA hoya ye zakunagati AgamanameMhI kahyo hai jo maunI aura sthira hoya to yAtrAdikake niSedhake artha hai // 183 // gatveti // piMgala jA dizAmeM jAya bhojana lekarake pIcho Aye phira vRkSapai jAya baiThe to yAtrA karavavAlo bAI dizAmeM jAyakara kRtArtha hoya karake apane gharakU Avai // 184 // bhakSyAmiti // jo vihaMga bhakSya levekaM jAya Aho! Shrutgyanam
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute yAtrAprakaraNam / (373) gatvA svavRkSAdaparatra bhakSyaM saMprApya tatraiva kRtasthitizcet // tadadhvanIno dhanamarjayitvA sthiti vidhatte paradeza eva // // 186 // vAme samazca bajatAM prazAMte dIpte samo dakSiNatazca zastaH // strINAM game dakSiNato'nilotthaHzAMtaH samazcApi nRNAM praveze // 187 // AvAsahetorvihite sthiratve vAyavyazabdo gadito'tibhadraH // yAtrAsu jAte marudArave tu prasthAyino bhUri bhavatyabhadram / / 188||bhaume dhvanau vyomani lAbhahAniH kalinabhoje'nilaje tu mRtyuH ||jaate khedakSiNato nabhoje vighno'thavA syAtpathikasya rogaH // 189 // ||ttiikaa // gatveti // svavRkSAdaparatra vRkSaM gatvA bhakSyaM saMprApya tatraiva kRtasthitizvettadA adhvanInaH pathikaH dhanamarjayitvA paradeze eva sthitiM vidhatte // 186 // vAme iti||bjtaaN vAme prazAMtaH samaH zabdaH zastaH dakSiNe'samaH zabdaH zastaH strINAM game dakSiNato'nilotthaH zAMtaH nRNAM praveze samazca shstH|| 187 // AvAsahetoriti // AvAsahetoH sthiratve vihite vAyavyazabdo'tibhadro gaditaH yAtrAsu marudArave jAte prasthAyinaH pathikasya bhUri abhadraM bhavet // 188 // bhaumaiti // bhaume dhvanau vyomani lAbhahAniH syAt / nabhoje kalirbhavati / anilaje tu mRtyurbhavati / dakSiNato nabhoje jAte vinH| pathikasya rogaH syAt // 189 // // bhaassaa|| bhakSya vAkU vahAM prApta hoya aura vo vahAMhI bhakSya khAya karake jo calo Avai to mArgIbhI vahAM jAya dhana saMcaya kara vahAMko vahAMhI dhana khAyakara gharakU Avai / / 185 // gtveti|| jo piMgalA apane vRkSate aura vRkSapai jAyakara bhakSya prApta hoya karake vahAM hI sthita hoya jAya to mArgIbhI paradezameM jAya dhanasaMcayakarake paradezameMhI rahai // 186 // vAme iti // gamanakartA puruSake vAmabhAgameM prazAMta sama zabda yogya hai aura dakSiNa bhAgameM dIpta asamazabda zubha hai aura strInake gamanameM dakSiNameM vAyute uTho huyo zAMtazabda zubha hai. manuSyanakU pravezameM samazabda zubha hai // 187 // AvAsahetoriti // nivAsameM sthirabhAva kahyohai tAmeM vAyavya zabda atikalyANakArI kahyohai aura yAtrAnameM mAruta zabda hoya to mArgIko bahuta akalyANa karai // 188 // bhauma iti // jo piMgalake pRthvImeM huyo zabda aura Aho ! Shrutgyanam
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ (374) vasaMtarAjazAkune trayodazo vrgH| dakSiNena yadi pArthivamApyaM zabdamuccarati taccalitAnAm // vigraho bhavati nigrahakArI kAyakaMpajanitA yadi vA bhiiH|| // 190 // mArute gaganaje'tha khe vA bhASite sati bhvtytiyuddhm||maulikessu patiteSu bhaveyuH prANinAM maraNabhaMgabhayAni // 191 // taijaso'nilaravo'tha yadA syAttadvadaMti mrnnaarthvinaashau||shobhnoN bhavati dakSiNayAyI vAmago raNabhayAdiSu zastaH // 192 // yaH sevituM gacchati tasya bhaumamApyaM ca vAme purato'tha vApi // karoti zabdaM yadi tadbhavetAM prabhuprasAdo mahatI ca labdhiH // 193 // // TIkA // dakSiNeti // yadi dakSiNena pArthivamApyazabdamuccarati taccalitAnAM vigraho bhavati kIhanigrahakArI duHkhaprada ityarthaH / yadi vA kAyakaMpajanitA bhiirbhvti||19|| mAruta iti // mArute gaganaje rave bhASite sati atiyuddhaM bhavati maulikeSu patiteSu prANinAM maraNabhaMgabhayAni bhveyuH|| 191 // taijasa iti // yadA taijasa: AnilaravaHsyAt tadA maraNArthavinAzI maraNaM ca arthavinAzazca bhavataH iti vaM. dati / dakSiNayAyI zobhano bhavati / vAmagaH raNabhayAdiSu shstH|| 192 // yaH sevitumiti // yaH pumAnsevArtha gacchati tasya yadi vAme'tha vA purataH bhaumaM ApyaM ca zabdaM karoti tadA prabhuprasAdaHmahatI caM lbdhirbhvti||193|| // bhASA // AkAza zabda hoya to lAbha kI hAni hoya. jo AkAza zabda hoya. to kalaha karAve. mAruta te huyo zabda mRtyu karai, aura dakSiNabhAgameM AkAzate huyo zabda hoya to vighna hoya. athavA adhika roga kare // 189 // dakSiNeti // jo dakSiNameM hoyakara pArthiva Apya ye donoM zabda uccAraNa kare to gamana karabevArenaSaM duHkhako debevAro vigraha hoya. jo dehakU kaMpAyamAna karai to bhaya hoya // 190 // mAruta iti / / jo piMgala mAruta AkAza ina te huye zabda uccAraNa karai to ati ghora yuddha hoya. jo vo mastakake kezapatana karai to prANInakU maraNabhaMga bhaya ye karai // 191 // taijasa iti // jo piMgalake taijasa pavana ye donoM zabda hoMya to maraNa aura arthako nAza ye karai, aura piMyalako dakSiNabhAgameM gamana zubha hai. aura vAmabhAgameM gamana maraNa bhayAdika karai // 12 // yaH sevitumiti // jo. Aho! Shrutgyanam
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMgalArute yAtrAprakaraNam / (375) prAgvAmato dakSiNatastatazca karoti zabdaM yadi piNgnetrH|| Adau tadA syAniyataM samRddhiH syuzcottaraM sNgrmRtyubhNgaaH|| // 19 // vAme tato dakSiNataH khagasya bhaumo bhaveccenninadastadAnIm / / phalocchritaM syAtparadezayAnaM yuddhe niyuddhe'pi / jayastvavazyam // 195 // vAme'grato vA calato'sya tIrtha zAMtopaviSTo'vaninIrazabdau // karoti siddhyAgamane vidhAtumavAmato'siddhiranAgamazca // 196 // dIpte'tha vA dakSiNato vidadhyAtpigo khaM mArutamAMbaraM vA // yadA tadAnI dizati prayAturmahAbhayArthakSayajIvanAzAn // 197 // // TIkA // prAgiti // yadi piMganetraH prAkprathamaM vAmato dakSiNatazca zabdaM karoti tadA Adau niyataM samaddhiH syAduttaraM saMgaramatyubhaMgAH syuH // 194 // vAma iti // yadi vAme tato dakSiNataH bhaumo ninadazcetsyAttadA paradezayAnaM phalocchritaM syAt / yuddhe niyuddhepi avazyaM jayaH syAt // 195 // vAme iti // tIrtha calato'sya gacchataH vAme'grato vA zAMtopaviSTaHavaninArazabdau siddhyAgamane siddhizca AgamanaM ca te vidhAtuM karoti / avAmato'siddhiH anAgamazca bhavati // 196 // dIpta iti // yadA dIpte atha vA dakSiNataH piMgaH mArutamAMbaraM vA piMgo ravaM vidadhyAttadAnI prayAturmahA // bhaassaa|| purupa sevA cAkarI ke liyejAya vALU vAmabhAgameM vA agADI piMgala bhauma Apya zabda kare to mAlikako anugraha aura mahAn prApti hoya // 193 // prAgiti // ' jo piMgala prathama vAmabhAgameM zabda karai tA pIche dakSiNabhAgameM zabda kare to pahale samRddhi kara pIche saMgrAma mRtyu bhaMga ye kareM // 194 // vAma iti // piMgalako prathama vAmabhAgameM phira dakSiNabhAgameM pRthvIte huyo zabda hoya to uccaphala jAmeM mile aiso paradeza gamana hoya. aura yuddhameM bhujAyuddhameM avazya jaya hoya // 195 // vAma iti // tIrthakuM gamana kare tAke vAmabhAgameM vA agADI zAMta dizAmeM baiTho piMgala pRthvI jala ye do zabda kare to siddhi aura Agamana kare. aura dakSiNabhAgameM hoya to asiddhi aura anAgamana hoya // 196 // dIpta iti // jo piMgala dIptadizAmeM vA dakSiNameM mAruta zabda athavA aMbara zabda karai to gamanakartA puruSakU Aho! Shrutgyanam
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 376 ) vasaMtarAjazAkune - trayodazo vargaH / vANijyavidyAptikRte prayAtumena bhaumAnninadAnkaroti // yadi prabhUtAnbhavati prabhUtA phalAbhivRddhirmahatI ca siddhiH // 198 // yadA gharAMbhomahasAM ninAdA yAtrAsu vAmAH kramato bhavati // tadA bhaveyurvaNijAM yatheSTaM strIratnabhUdhAnyahiraNyalAbhAH // 199 // yaH piMgalAyAH zakunena bhAvi : vibhAvyakartavyaphalaM phalajJaH // yAtrAM vicitrAM vidadhAti dhairyAnmanorathAstasya phalaMti sarve // 200 // iti vasaMtarAjazAkune piMgalArute yAtrAprakaraNa mekAdazam // 11 // brUmaH prakaraNAnyasminvRttAnAM gaNanAM tathA // Adye'dhivAsanajJAne vRttadvAviMzatirmatA // 1 // // TIkA // bhayArthakSayajIvanAzAndizati // 197 // vANijyeti // vANijyavidyAptikRte prayAtuH yadi vAmena bhaumAnprabhUtAnninadAnkaroti tadA prabhUtA phalAbhivRddhirmahatI ca siddhirbhavati // 198 // yadeti / yadA dharAMbhomahasAM ninAdAH vAmAH kramato bhavati tadA vaNijAM yatheSTaM strIratnabhUdhAnyahiraNyalAbhAH bhaveyuH // 199 // ya iti // yaH piMgalAyAH zakunena bhAvi kartavyaphalaM vibhAvya yAtrAM vicitrAM dhairyAdvidadhAti tasya sarvamanorathAH phalaMti // 200 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM piMgalArute yAtrAprakaraNa mekAdazam // 11 // ma iti // asminprakaraNAni tathA vRttAnAM gaNanAM brUmaH Adye'dhivAsa // bhASA // mahAn bhaya aura arthako kSaya jIvako nAza ye deve // 197 // vANijyeti // jo piMgala vANijya vidyAprApti inake artha gamana karai vA puruSakUM vAmabhAgameM bahutase bhaumazabda kare to bahuta phalakI vRddhi aura mahat siddhi hoya // 198 // yadeti || jo piMgalake pRthvI, jala, teja inake zabda yAtrAnameM kramakarake vAma hoya to vaNiyAnakUM yatheSTa strIratna, pRthvI, dhAnya, suvarNa inako lAbha hoya // 199 // yaH iti // jo puruSa piMgalA ke zakunakara honahAraM karaveke yogya phala tAya vicArakara ke citravicitra yAtrA dhairya tAsUM karai to vA puruSa saMpUrNa manoratha phale // 200 // iti vasaMtarAjabhASATIkAyAM yAtrAprakaraNamekAdazam // 11 // ma iti // yA tetre vargameM je prakaraNa aura zloka inakI saMkhyA hama kaheM haiM. pahelo Aho! Shrutgyanam
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ piNglaarute'nukrmprkrnnm| (377 ) dvitIyaM svaranAmAkhyaM vRttaiH SoDazabhiH smRtam // tRtIye daza vRttAni paMcasvarabalAbhidhe // 2 // smRtaM dhenvAdisaMjJAkhye caturthe vRttasaptakam // paMcame paMca vRttAni kevalasvaranAmani // 3 // trayodazaiva SaSTe ca dvisaMyogasvarAbhidhe // trisaMyogasvarAkhyetu sapta vRttAni saptame // 4 // catuHsvarANAM saMyoge dvicatvAriMzadaSTame // saMkIrNe navame caikacatvAriMza prakIrtitAH // 5 // dazame'STAdazoktAni zubhaceSTAphalAbhidhe // ekAdaze tu yAtrAkhye ekonaviMzatistathA // 6 // evaM prakaraNAnyasminnekAdaza smaastH||shtdvyN tu vRttAnAM zAkune piNglaarute||7|| | ttiikaa|| najJAne vRttadvAviMzatiH dvAviMzatiH zlokA ityarthaH / matA // 1 // dvitIyAmiti // dvitIyaM svaramAtrAkhyaM SoDazabhiH smRtm|tRtiiye paMcasvarabalAbhidhe daza vRttAni syuH // 2 // smRtamiti ||dhenvaadisNjnyaakhye caturthe vRttasaptakaM bhavati / kevalasvaranAmani paMca vRttAni syuH // 3 // trayodazeti // disaMyogasvarAbhidhe SaSThe trayodazaiva vRttAni trisaMyogasvarAkhye tu saptame saptavRttAni syuH|| 4 // caturiti // caturyogasvare'STame vRttAni dvicatvAriMzatsaMkhyAni syuHsaMkIrNe navame ca ekctvaariNshtprkiirtitaaH||5|| dazama iti // dazame zubhaceSTAphalAbhidhe'STAdaza vRttAni / yAtrAsaMkhye ekAdaze tu ekonaviMzativRttAni syurityarthaH // 6 // evamiti // evamamunA prakAreNa asminsa // bhaassaa|| adhivAsana nAma prakaraNa tAmeM bAIsa zloka haiM // 1 // dvitIyamiti // dUsaro svara mAtrAnAma prakaraNa tAmeM SoDaza zloka kahehe // 2 // smRtamiti // dhenvAdisaMjJA nAma cautho prakaraNa tAmeM sAta zloka kahehaiM. pAMcamo kevalasvara nAma prakaraNa tAmeM pAMca zloka haiM // 3 // trayodazeti // chaTho dvisaMyogasvara nAma prakaraNa tAmeM trayodaza zloka haiM. sAtavo trisaMyogasvara nAma prakaraNa tAmeM sAta zloka haiM // 4 // caturiti // caturyogasvara nAma AThamo prakaraNa tAmeM bayAlIsa zloka kahehaiM. aura naumo saMkIrNa prakaraNa tAmeM ikatAlIsa zloka kahaihaiM // 5 // dazama iti // dazamo zubhaceSTA phala nAma prakaraNa tAmeM aThAre zloka kahehaiM. aura gyAravoM yAtrAprakaraNa tAmeM uganIsa zloka haiM // 6 // evamiti // yA 1 phalitArthakathanAmadaM vigrahastu vRttAnAM chandasAM dvAviMzatirityeva karmadhAraye tu vRttazabdasya pUrva zravaNA bhAvaH syAdvizeSyatvAt / Aho! Shrutgyanam
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 378 ) vasaMtarAjazAkune - catudazI vargaH / iti zrIvasaMtarAjazAkune sadA zobhane samasta satyakautuke vicAritA piMgalA iti trayodazo vargaH // 13 // vicArayAmo'tha catuSpadAnAM grAmAzrayANAM vanacAriNAM ca // khurAnvitAnAM nakhinAM ca samyagjAtisvarAlokanaceSTitAni // 1 // bhUpRSTapAtAla jalAMbarANi catuSpadairyatsamadhiSThitAni // ataH prapadye zaraNaM zaraNyAnparopakAratratino dvipAdIn // 2 // udIrayanmaMtramimaM manojJanaivedya puSpAkSatadhUpadIpaiH // abhyarcya tiryaggamanAnvimRzya kAryaM tatastacchakunAni pazyet // 3 // // TIkA // mAsataH ekAdaza prakaraNAni bhavaMti zAkune piMgalArute samagrasaMkhyayA vRttAnAM zata dvayaM bhavati // 7 // iti zatruMjayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdra viracitAyAM vasaMta rAjazAkunaTIkAyAM piMgalArute trayodazo vargaH // 13 // vicArayAma iti // catuSpadAnAM khurAnvitAnAM nakhinAM ca gatisvarAlokanaceSTitAni vayaM vicArayAmaH 1 // bhUpRSTheti // yadyasmAtkAraNAdbhUpRSThapAtAlajalAMbarANi catuSpadaiH samadhiSThitAni ataH zaraNyAccharaNayogyAnparopakAra vratinaH paropakAra evaM vrataM yeSAM tathA dvipAdIndvipaprabhRtIJcharaNaM prapadye // 2 // udIrayaniti // imaM pUrvoktaM maMtramudArayanpaThanmanojJaH manohAribhiH naivedyapuSpAkSatadhUpadIpai // bhASA // te varga meM yA prakAra gyAre prakaraNa kahe haiM. tiname piMgalAruta zakuna hai tAke saba zlokanakI saMkhyA doyasai haiM // 7 // iti zrI jayazaMkaratanayajyotirvicchrIdhara viracitAyAM vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM piMgalArutte trayodazo vargaH // 13 // vicArayAma iti // aba grAmameM rahanevAlena ke vanameM rahanevAlena ke khurakhAn nakhavAlenake ina caupadAnakI gatisvara Alokana ceSTA tinaiM hama kahe haiM // 1 // bhUpRSTheti // catuSpada je hAthIkUM Adile cAra pA~vana jIva jinameM rahaiM aiMse pRthvI, pAtAla, jala, AkAza aura zaraNake yogya paropakAra hai vrata jinako aise hAthIkUM Adi le je copadA tinake maiM zaraNa hUM ye maMtrarUpa zloka hai || 2 || udIrayanniti // yA maMtra bolato jAya aura puSpa, akSata, dhUpa, Aho! Shrutgyanam
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ catuSpadAnAM prkrnnm| (379) Urddha karaM yaH kurute'tha vA yo dhatte karaM dakSiNadaMtabhAge // yo vA bhavedvaMhitapUritAzaH karI bhvetso'dhvgpuuritaashH||4|| // iti hastI // // TIkA // pUrvavyAkhyAtaistiryaggamanAnpakSiNaH abhyarcya kArya vimRzya smRtigocarIkRtya tacchakunAni catuSpadazakunAni pazyedavalokayet // 3 // Urddhamiti // sa karI hastI adhvagapUritAza iti adhvagAnAM pUritA AzAyena sa tathA|ya Urddha karaM zaMDAdaMDaM kurute athavA yo dakSiNadaMtabhAge karaM zuMDo dhatte yo vA "bRhitaM karigarjitam" ityamaraH tena pUritA AzA yena sa tathA / tathA'nyadapi zAstrAMtarAjjJeyam / tadyathA dakSiNe daMte mUlAgne sati rAjJo bhayaM dadAti / madhyAdbhagne dezasya / prAMte bhane senAyAH pralayo bhavati / vAme rade balAdbhagne rAjaputrasya maraNaM bhavati / madhye bhane tu purohitasya maraNaM bhvti|praaNte bhagne ibhasya maraNam / tathA ApagAtaTavighaTTanenakSIravRkSasyavighaTTanena vA vAmadaMtasya madhyabhaMge zatrunAzaH syAt / viparyayA. dvaiparItyaM tathA akasmAtskhalitagatiH atIvavAhaHbhUmau nyastahastaH sudIrghaH zvasiti cakitamukulitadRSTiH bahukAlaM svapnazIlaH viparItagatiH yatra preryate tatra na yAti evaMvidho gajo bhayakRdbhavati / tathApanAzIbhRzaM shkRtkRdbhykRdbhvti|tthaa yadi panIkUTaM mathnAti atha vA sthANuM vRkSasamUha vA svecchayA mathnAti tathA dRSTadRSTiH // bhASA // dIpa, naivedya inakarake pazunako pUjana karake apano kArya vicAra karake phira unate zakuna dekhe // 3 // Urdhvamiti / / jo hAthI apanI zuMDAkU UMcI karai vA jemane dAMtapai zuMDAkU dharai vA garjA karai to vo hAthI mArgInakI, pUrNa AzAko karabevAle hoya // 4 // hAthIkI ceSTA aura zAstrameM jaiso likho taiso kahaihai. jo hAthIko jemane dAMtako mUla bhagna hoya jAya to rAjAkU bhaya devai. jo bIcameM te bhagna hoya jAya to dezako bhaMga hoya. aura AMteM bhagna hoMya to senAko pralaya hoya. jo bAyo dAMta balAtkAratUM bhagna hoya to rAjAke beTAkA maraNa hoya. jo bIcameMsU bhagna hoya to purohitako maraNa hoya. jo dAMtako prAMta bhagna hoya to hAthIko maraNa hoya. aura nadIke taTakaM khode to athavA dUdhake vRkSakU gharSaNa karato hoya to athavA vAMye dAMtako madhyabhAga bhagna huyo hoya to zatrunako nAza hoya. jo inate viparIta hoya to viparIta phala jAnano. jo calato hAthI akasmAt bhagnagati hoya jAya vA atyata cale athavA pRthvImeM AMgeke ghoTUnakU Teka dai vA dIrgha uMce zvAsa leto hoya, vA cakita, aura phaTe huye netraM jAke hoMya, vA bahuta dera sove, athavA pIlavAn jitakU prere utakaM nahIM Aho! Shrutgyanam
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ (380) vasaMtarAjazAkune-caturdazo vrgH| hepAvaM muMcati vAmato yaH ksstkssitirdkssinnpaadghaataiH|| kaMDUyate dakSiNamaMgabhAgaM tuMgaM turaMgaH sa padaM dadAti // 5 // ||ityshvH|| vAmo'tidIrghaH sthiragardabhasya siddhyairavo vaamvicessttitsy|| pRSThAgrayodakSiNatazcazabdaH syAdakSiNaM cessttitmpysiddhy||6|| kaNDUyamAnAvitaretarasya skaMdhaM radaiH pazyati gardabhau yH||paathH prayANe yadi vA praveze milatyasau mitrakalatraputraiH // 7 // // TIkA // tathA tvaritagatiH gajeMdraH rAjJo jayaM dadAti // 4 // // iti hastI // hepAravamiti // sa turaMgaH tuMgaM padaM uccasthAnaM dadAti yo vAmataH: hepAravaM cati dakSiNapAdaghAtairyaH kSatakSitiH yo dakSiNamaMgabhAgaM kaMDUyati // 5 // // ityshvH|| vAma iti // sthiragardabhasya vAmaviceSTitasyAtidIrghaH vAmo ravaH siddhai syAt // pRSThAgrayordakSiNatazca zabdaH asiddhyai syAt / tathA dakSiNaM ceSTitaM ca // 6 // kaMDUyeti // itaretarasya skaMdhaM radaiH kaMDUyamAnau gardabhau yaH pAthaH prayANe // bhASA // calai, viparIta calai aise AcaraNa karavevAlo hAthI bhaya karai. DAliyAM toDatoDa khAtA ho, bahutalIda karanevAlA, ye gajabhayakAraka hotehaiM. isI prakAra yadi hastI kUveko ukhADe athavA DhUMThakU vA vRkSake samUhakU apanI icchA karake maMthana kare, vA adRSTa dRSTi hoya jAya, va zIghragamana karai aiso hAthI rAjAkU jaya deva // 4 // ||iti hstii|| heSAravamiti // jo ghoDA vAmabhAgameM hinahinATa zabda kara aura jemane pAvake prahArakarake pRthvIkU khodai aura jemane aMgabhAgakU khujAvato hoya vo ghoDA UMco pada vA sthAna devai // 5 // // ityshvH|| vAma iti // vAmabhAgameM sthira hoya vAmaceSTA karato hoya atidIrdha vAmameM rakha zabda hoya aiso gardabha siddhi karai. jo pIThapIche agADI dakSiNabhAgameM zabda aura ceSTA ye a. siddhi ke liye jAnano // 6 // kaMDUyati // jo puruSa prayANa samayameM vA pravezasamayameM paraspara Aho! Shrutgyanam
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ catuSpadAnAM prakaraNam / ( 381) strIlAbhadAH syuH suratAdhirUDhA vadhAya baMdhAya ca yudhyamAnAH // dhunvati dehaM zravaNau tathA ye nighnaMti kAryANi sadA kharAste ||8||rauti praveze yadi dakSiNena syAdakSatA ttkrnniiysiddhiH|| tulyo budhairazvataraH khareNa jJeyastathA gaurakharo'pi tulyH||9|| iti khrH|| vAmo'nulomazca ravaH khureNa zRMgeNa cAgre khananaM pRthivyaaH|| prazasyate dakSiNatazcaceSTA tathA nizIthe ninado vRsssy||10|| // TIkA // yadi vA praveze pazyati asau paathHmitrkltrputraimilti||nnaastriiti||surtaadhiruuddhaaH strIlAbhadAH syuH| yuddhyamAnAH vadhAya baMdhAya ca bhavati / tathA ye dehe zravaNau dhunvanti kaMpayaMti te kharAH sadA kAryANi nighnaMti // 8 ||rautiiti // praveze yadi dakSiNena kharo virauti tadA karaNIyasiddhiHakSatA syaat||ashvtrHkhcr iti loke prasiddhaH khareNa tulyo budhaiyaH / tathA gaurakharo'pi tattulyo jJeyaH // 9 // // iti khrH|| vAma iti||vaamH anulomaH dakSiNaH suzabdaH tathA khureNa zRMgeNa ca agre pRthivyAH khananaM tathA dakSiNatazca ceSTA prazasyate tathA nizIthe madhyarAtrau vRSasya balIva ||bhaassaa|| dAMta karake kaMdhALU khujAya rahe aise gardabhanakU dekhai to vo puruSa mitra strI putra inakarake mile // 7 // strIti // jo gardabha saMbhoga karate hoMya to strIko lAbha karai. jo yuddha karate hoMya to vadha, baMdhana karai, jo garbha dehaMkU vA kAnakU kaMpAyanAna karai to sadA kAryakU nAza kare haiM // 8 // rautIti // jo khara praveza samayameM jemane bhAgameM zabda karai to kAryako siddhi akhaNDa karai, jo azvatara hai khiccara jAkU kaheMhaiM so aura zvetakhara sobhI kharako tulya jAnano // 9 // iti kharaH / / vAma iti // vRSabhako vAma anuloma dakSiNake zabda aura khurana karake sIMga karake agADI pRthvIko khodano, aura dakSiNa mAUMkI ceSTA, aura ardharAtrameM bailako zabda, ye Aho! Shrutgyanam
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ (382) vasaMtarAjazAkune-caturdazo vrgH| vAmAdavAme gamanaM vRSasya ceSTA ca vAmA na matA hitAya / yuddhAya nAzAya ca tulyakAlaM pAkhaMdvayasthau mahiSau bhavetAm // 11 // . ||iti vRSabhamAhiSau // bhaMbhAravau vAmadizISTasiddhayai siddhayai gvaaNsyunishihuNkRtaani|| gAvo nizIthe saravA bhayAya bhayAya vahnau divase rttntyH|| // 12||ghrtyH khurANaiH kSitimAmayAya sAsrekSaNAH syurmaraNAya bhartuH // vyAptAH surabhyo yadi makSikAbhirAcakSate maMkSu tadaMbuvRSTim // 13 // // TIkA // rdasya ninadaH zabdaH // 10 // vAmAditi // vRSasya vAmAdavAme dakSiNe gamanaM ce. STA ca vAmA hitAya na matA na kathitAM / tulyakAlaM pArzvadvayasthau mahiSau yuddhAya nAzAya ca bhavetAm // 11 // iti vRSabhamahiSau / bhaMbheti // vAmAdazi gavAM bhaMbhAravau iSTasiddhyai syAtAM / tathA gavAM nizi hukRtAni siddhyai syuH| tathA nizIthe'rddharAtrau gAvaH saravAH sazabdA bhayAya bhvNti| tathA divase vahau Agnidizi raTaMtyaH gAvo bhayAya syuH|| 12 ||dhruty iti // kharAyaiH kSitiM natyaH gAvaH AmayAya bhvti| sArekSaNAH punargAva:bhartumaraNAya syuH / yadi makSikAbhiSTitA vyAptAH surabhyo bhavaMti tadA maMkSu zIvramaMbuvRSTimAca ||bhaassaa|| saba zubha haiM // 10 // vAmAditi // bailako dakSiNa mAUMko gamana,aura ceSTA hitakArI hai. aura vAmagamana ceSTA hitakArI nahIM hai. aura domahiSa eka saMga jemane mAUM vAMye mAUMkU Aya jAya to yuddha aura nAzake liye jAnano // 11. // iti vRSabhamahiSau // ||bhNbheti // gauvanako vAma dizAmeM bhaMbhAzabda iSTa siddhike artha hai. aura rAtrimeM gAko 'huMkAra zabda siddhike artha jAnano. aura arddha rAtrimeM gauzabda kare to bhayake liye jAnano. aura divasameM agniAdizAmeM gau bole to bhayake artha jAnaMno // 12 // naMtya iti||jo gau khurake agrabhAgakara pRthvIkaM khode to roga kare. jo gA azrupAta DArai to Aho ! Shrutgyanam
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ catuSpadAnAM prakaraNam / ( 383 ) bhaMbhAra vonmizritahuMkRtADhyA vatsotsukA harSaparItacittAH // jJeyAH surabhyaH zabhadAH sadaiva gobhiH samAnAH zakune mahiSyaH // 14 // // iti gomahiSyau // ajAmajaM darzana kIrttanAbhyAM zaMsati zabdaM ca tayoH prayANe // ajA nizIthe yadi rauti tena sarvANi gehI labhate sukhAni // 15 // . // ityajAjau // // TIkA // kSate // 13 // bhaMbheti // evaMvidhAH surabhyaH sadaiva zubhadA bhavaMti / kathaMbhUtAH bhaMbhAkhonmizritahuMkRtADhyA iti bhaMbhAraveNa unmizritA huMkRtayaH tAbhirADhyA vatsotsukA iti svavatsaM draSTumutkaMThitA ityarthaH / harSaparItacittA iti harSeNa parItaM vyAptaM cittaM yAsAM tAH tathA mahiSyaH zakune gobhiH samAnA jJeyAH // 14 // // iti gomahiSyaiau // ajAmiti // ajAM tathA ajaM darzanakIrtanAbhyAM budhAH zaMsati / tayoH zabdaM ca prayANe zaMsati / yadi nizIthe'nA rauti tena gehI sarvANi sukhAni labhate // 15 // ityajAjau // // bhASA // svAmI kI mRtyu hoya. jo makSikAnakarake vyApta vA veSTita gau hoya to zIghra jalakI vRSTi Avai // 13 // bhaMbheti // bhaMbhAzabdakara milavAM huMkAra karatI hoMya vA apane bachaDA dekhavekUM utsAha karatI hoMya, athavA harSayukta citta jinake hoMya aisI gau sadA zubhakI debevArI jAnanI aura zakuna sabhI gaukI samAna jAnanI // 14 // // iti gomahiSyau // ajAmiti // bakariyA bakarA inako nAma vA darzana zubha hai. inadonoMnako zabda prayANa samaya meM zubha hai. aura jo bakariyA arddharAtripai zabda kare to vAko svAmI sarvasukha prApta hoya // 15 // // ityajAjau // Aho! Shrutgyanam
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 384 ) vasaMtarAjazAkune - caturdazo vargaH / vshi dakSiNakAyaceSTau zubheSu kAryeSu zubhau pradiSTau // vAmA ca ceSTAM pratipAdayaMtau kAryeSu tAvapya zubheSu zastau // 16 // // iti maiDakau // uSTrasya vAmo madhurazca zabdaH zasto prazastaH paruSaH pravAse // anArtavAmasthitayorvirA vaizchucchaMdarI mUSikayozca siddhiH // 17 // // iti uSTrachucchaMdaramUSikAH // zasto ruvannAmiSapUrNavako riktAnano nAdakRdaprazastaH // nAnAprakArairvirutairupeto niMdyo biDAlaH khalu yaddhayamAnaH // 18 // // TIkA // ma~SaiDakAviti / meSaH ajaH eDako huDuH etau dakSiNakAyaceSTau zubheSu kAryeSu zubhau pradiSTau vAmAM ca ceSTAM pratipAdayaMtau azubheSu kAryeSu tAvapi zastau bhavataH 16 // iti meSaiDakau // uSTrasyeti / / uSTrasya khaNasya vAmo madhuraH zabdaH zastaH paruSaH kaThinaH pravAse gamane'prazastaH / anArtayoraduHkhitayoH chucchaMdarImUSikayoH vAmasthitayozca virAvaiH siddhiH H syAt // 17 // // iti uSTracchaMda mUSikAH // zasta iti // AmiSapUrNavaktro mArjAraH zastaH / riktAnano nAdakRdaprazastaH syAt / nAnAprakArairvirutairupeto yudhyamAno biDAlo niMdyaH syAt / graMthAMtare tvevaM raa|| bhASA // kAviti || bakarA aura meMDhA ye donoM jemane aMgameM ceSTA karate hoM to zubhakAryanameM zubha kahe haiM. aura vAmaaMga meM ceSTA karate hoMya to azubha kAryanameM prazasta haiM // 16 // // iti SaDakau // uSTrasyeti // UMTako vAmabhAgameM madhura zabda zubha hai. kaThora zabda gamanameM azubhahe. aura cakacaMdara mUSikA ye duHkhI hoMya nahIM vAmabhAgameM sthita hoMya inake zabda karake siddhi hoya // 17 // // iti ucchaMda mUSikAH // zasta iti // jo biDAla mAMsa mukhameM bhanyo hoya aura bole to zubha hai, aura Aho! Shrutgyanam
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ catuSpadAnAM prakaraNam / (385) rutekSaNe grAmavalImukhasya jayAya nAmagrahaNaM bhayAya // iSTA gatirdakSiNato na ceSTA vyAsaMgakArI gamanodhatAnAm // 19 // // iti vaanrH|| // TIkA // trAvupAraSTAtpatati tadA SaNmAsamadhye maraNameti / caraNau jighati tadA rogotpttiH| mastakaM lihati tadA rAjJo bhayaM vakti / yadA tamullaMdhya yAti tadA matiH / yadA strIziro lihati tadA bhrtum'tiH| yadA strIhRdayaM lihati tadA putramRtiH / yadi strIcaraNau lihati tadA shvshruumRtiH| yadA bhakSaNaM karoti tadA maraNamutpadyate / yadA tvaritagatyA gRhAihiryAti tadA roganAzaH zatrunAzazca // 18 // ||iti maarjaarH|| rutekSaNe iti // grAmavalImukhasya vAnarasya rutekSaNe jayAya syAtAm / nAmagrahaNaM bhayAya syAt / tasya gatiH dakSiNata iSTA na ceSTA / yato gamanodhatAnAM sa vyAsagakArI syAt // 19 // // iti vaanrH|| ||bhaassaa|| khAlI mukha hoya zabda karai to azubha hai. aura bilAva nAnA prakArake zabda bolate hoMya aura yuddha karate hoMya vo niMdAke yogya haiM. aura graMthameM aiso likhohai // rAtrimaM Upara Aya paDe bilAva to chaH mahInAmeM vo manuSya marajAya. jo bilAva: pAMva sUMghe to rogakI utpatti hoya jo mastakakU cATai to rAjAko bhaya hoya. jo manuSyakU ulaMghana karajAya to vo puruSa marajAya, jo strIke mastakakU cATe to vAke bhartAraMkI mRtyu karai, jo strIke hRdayakU cATai to putrakI mRtyu hoya, jo strIke caraNakU cATai to sAsU marai jo bhakSaNa karai to maraNa karai. jo zIghra gati karake bilAva gharasUM bAhara calyo jAya to rogako nAza aura zatruko nAza karai // 18 // // iti maarjaarH|| rutekSaNe iti // gamanameM udyukta hoya rahe una puruSanakU vAnarako zabda dekhanA jayake artha aura nAma leno bhayake artha, vAnarakI dakSiNagati yogya hai, aura maithunaceSTA yogya, nahIM // 19 // // iti vaanrH|| . Aho ! Shrutgyanam
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ (386) vasaMtarAjazAkune-caturdazo vrgH| anekarUpeNa catuSpadAnAM grAmasthitAnAM zakunaM nirUpya // bamo'dhunAraNyasamAzritAnAM yathoditaM zukrabRhaspatibhyAm / / // 20 // puNyena gatyAgamayorayugmAH pradakSiNaM gauramRgAH prayAMti // samA na zastA na ca vAmayAtAH kRSNairvimizrA na bhavaMti dussttaaH||21||prdkssinnenaapi mRgaH pumAMsamAveSTayanvakti vinAzameva / / ayugmasaMkhyA api kRSNasArA avAmayAtA Apa na prazastAH // 22 // kaMDUtikaMpauziraso niSedhaM mUtraM purISaM ca bhayaM tanoti // madhye patho'gre kSataye mRgANAM vilokanaM lAbhakaraM tu pRSThe // 23 // // TIkA // aneketi // grAmasthitAnAM catuSpadAnAM anekarUpeNa zakunaM nirUpya adhunA'raNyasamAzritAnAM zukrabRhaspatibhyAM yathoditaM tathA brUmaH // 20 // puNyeneti // gatyAgamanayoH gamane Agamane ca gauramRgAH ayugmAH puNyena pradakSiNaM prayAMti tatra samA na shstaaH| tathAvAmagatAHtemRgAH kRSNairvimizrA na duSTAH // 21 // pradakSiNeneti // pradakSiNenApi mRgaH pumAsaM AveSTayan vinAzaM vakti / ayugmasaMkhyA api kRSNasArAH avAmayAtA pina prazastAH syuH|tduktmnytr ekastu kRSNasAraH pathidRSTaH kRssnnsrpsmcessttH| neSTA gatiHasya nRNAmAveSTanamasya mrnnaayeti||22||kNdd'tikNpaaviti // zirasaH kaMDUtikaMpau niSedhaM vakti / mUtrapurISaM ca cauravyAghraprabhavaM bhayaM tanoti vistArayati / tathA patho madhye gre ca mRgANAM vilokanaM ksstyebhvti|tthaa // bhaassaa|| aneketi // grAmake rahabevAre copadAnake anekarUpa karake zakuna kahe. aba vanake rahabevAre copadAnake zukrAcArya bRhaspati inane jaise zakuna kahehaiM taisehI hama kahehai // 20 // paNyaTote // gamana Agama inameM yugma na hoya aise gauramRga baDe puNyakarake dakSiNabhAgameM Ave hai unakI samAna koI nahIM. aura vAmabhAgameM zubha nahIM jo zyAma mRgakarake mile huya hoya to dUSita nahIM zubha jAnane // 21 // pradakSiNeneti // je mRga pradakSiNa hAyakaraka puruSaku AveSTana karaleM to vinAza kaheheM aiso jAnano. jo ayugma saMkhyA nAma UnAvI hAya zyAmamRga hoya aura.jemane bhI hoya tobhI azubhakartA hoya prazasta nahIM AnanA // 22 // kaMDUtikaMpAviti // jo mRga mastakakU khunAvato hoya vA kaMpAyamAna Aho! Shrutgyanam
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 387 ) catuSpadAnAM prakaraNam. puro vrajanvaktimRgo'tidUraM videzayAnaM kuzalaM ca yAtuH // pradakSiNIkRtya vivRtya pazyanmRgI dvitIyo'pi mRgo'rthsiddhyai|| 24 // AkArazabdAdaparaM virAvaM kSutaM ca kurvanna hitaH kuraMgaH // yuddhAya yuddhodyatacittavRttiH saukhyAya saMjAtaratapravRttiH // 25 // chikkArakANAM rurukarkaTAnAM yAnaM rutaM dakSiNataH prazastam // vAmaM pRccittalarohitAnAM tathA pareSAM khuriNAM bahUnAm || 26 // // iti mRgAH // // TIkA // pRSThe lAbhakaraM syAt // 23 // pura iti // mRgaH puro vrajanyAturatidUraM videzayAnaM kuzalaM ca vakti / tathA pradakSiNIkRtya vivRtyeti netre prasArya pazyan mRgIdvitIyaH mRgopi arthasiddhayai syAt // 24 // AkAreti || AkArazabdAdaparaM virAvaM kSutaM ca kurvakuraMgo na hitaH yuddhodyatacittavRttiH yuddhAya syAt / saMjAtaratapravRttiH saukhyAya syAt // 25 // chikkArakANAmiti // chikkArakANAM rurUNAM karkaTAnAM mRgavizeSANAM yAnaM gamanaM rutaM ca dakSiNena prazastaM syAt / pRSaJcittalarohitAnAM tathA pareSAM khuriNAM bahUnAM vAmaM gamanaM rutaM ca prazastaM syAt // 26 // // iti mRgAH // // bhASA // karato hoya to kAryako niSedha jAnano. jo mUtra purISa kareM to bhaya kare. jo mArga madhya meM vA agrabhAga meM mRga dekhate hoMya to nAza vA kSatake artha jAnano. pIThapIche dekhe to lAbha karai // 23 // pura iti // jo mRga agADI gamana karai to gamanakarttAkUM ati dUra videza gamana aura kuzala kare. jo mRgI pradakSiNA hoyakara netra phADakarake dekhe taisehI mRga bhI dekhe to artha siddhikare // 24 // AkAreti // AkArazabdate aura zabda vA choMka leve to mRga hitakArI nahIM jAnato. aura yuddha karabekUM jAko citta lagarahyo hoya to yuddha karAve. saMbhoga meM jAkI pravRtti hoya to saukhya karai // 25 // chikkArakA'NAmiti // chikArakanako rurunako karkaTanako gamana zabda donoM dakSiNabhAgameM zubha haiMaura pRSata, cittala, rohita inako aura je khurakhAre bahutase jIva haiM tinako vAma Aho! Shrutgyanam
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ (388) vsNtraajshaakune-cturdshoHvrgH| prazasyate darzanakIrtanAbhyAM grAmyastathAraNyagato vraahH|| zasto'dhikaM kardamaliptagAtro vishusskpNkaavyvo'tiniNdyH||27|| ||iti vraahH|| vAmasvarA vAmagatAH pravAse tadvaiparItyAnakhinaH praveze // bhavaM ti zastAH pratiSedhakAstu pRSThe purastAdapi bhaassmaannaaH||28|| nAnuvrajaMto nakhinaH prazastA na sammukhaM cApi samApataMtaH // agresarAH zatruvadhodhatAnAM bhavaMtyavazyaM vijayAya puMsAm // 29 // // ttiikaa| prazasyata iti // grAmyastathA'raNyagataH varAhaH darzanakIrtanAbhyAM prazasyate / tathApi kardamalitagAtraH adhikaM zastaH vizuSkapaMkAvayavaH atinidyaH syaat|||27|| // iti varAhaH / / vAmeti // pravAse vAmasvarAH vAmagatAH praveze tadaiparItyAca nakhinaH zastA bhavaMti tathA pRSThe purastAdapi bhASamANAH pratiSedhakAH syuH // 28 // nAnviti // anuvrajaMto nakhinaH prazastA na bhavaMti / saMmukhaM cApi samApataMtaHna prazastAH zatruvabhAgameM gamana zabda zubha hai. chikkAraka, ruru, karkaTa, pRSata, cittala, rohita ye nAma mRga bhedameM haiM // iti mRgaaH||9|| || bhASA // prazasyata iti // grAmako zUkara hoya vA vanako zUkara hoya inako darzana nAmako uccAraNa zubha hai. jo kIcameM vhIsa rahyo hoya panagIlo hoya to bahuta adhika zubha jAnano. jo kIcake sano sUkho hoya to ati niMdAke yogya hai // 27 // // iti vraahH|| 10 // vAmeti // gamanameM nakhavAn pazu vAmasvara vAmameM gamana karato hoya aura pravezameM dakSiNasvara dakSiNa gamana hoya to zubha. aura pIThapIche agADI bole to niSedha kartA jAnano // 28 // nAnviti // nakhI pazU gamana kartAke pIche gamana kare to aura saMmukha bhAvai to zubha nahIM. aura zatrunake vadhameM udyukta hoya rahe hoya unake agADI Ave to Aho ! Shrutgyanam
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ catuSpadAnAM prkrnnm| ( 389) abhyAite prAktanapuNyakoze mRgeMdraguMjAravaduMdubhau ye ||pryaanti te'bho'dhimatItya nUnaM vibhISaNasyApi padaM haranti // 30 // mRgAdhipadvIpatarakSuvanyamArjArabhallUkazazaplavaMgAH // vyAghrAdayo'sminnakhinaH pradiSTA bilezayAsteSvapi jaMbukAdyAH // // 31 // yelomazIjaMbukapUtikezA gaudheragogodhAkRkalAsakAyAH // khAvicchRgAlIzazazallakAyAH siMhAditulyAH zakune matAste // 32 // // TIkA // dhodhatAnAmagresarAH puMsAM: vijayAya avazyaM bhvti||29|| abhyAhata iti // mRgeMdraguMjAravalakSaNe duMdubhau abhyAhate vAdyamAne sati kIdRze prAktanaM yatpuNyaM tasya kozo bhAMDAgAra tasminpracurapuNyavatAmeva etAdRkchakunasAmagryAH saMbhavAye narAH prayoti te nUnaM payodhimatItya vibhISaNasyApi padaM haraMti // 30 // mRgAdhipati // mRgAdhipAH siMhAH dIpinaHcitrakAHtarakSuH zazAdanaH vAnyamArjAro vanyaviDAla: bhallakaHzRgAlaH zazovanacaravizeSaH plavaMgaH kapiH vyAghrAdayazca ete'smiJchAstrenakhinaH pradiSTAH / teSvapi jaMbukAdyA vilezayAH kathitAH ||31||y iti // yA lomazI luMkaDI jaMbUkaH zRgAlaH pUtikezA vanacaravizeSAH gaudheyaH godhAyAH pumAnapatyaM godhApratItA kRkalAsaHsaraTaHkarakAMTiAiti loke prasiddhaHzvAviditizyAha iti prasiddhaH zRgAlI zivA zazaH pratItaH zallakaHzvAvitsadRzajaMtuvizeSaH ta ete zaku // bhaassaa|| avazya vijayake artha jAnano // 29 // abhyAhata iti // jo manuSya gamana kare vA samayameM mageMdrake Dhola nagADe inake zabda hoya to nizcayasamudrakU ulaMghanakara laMkAko bhI rAjya laile. ye zakuna bahuta puNyavAnanakU hoMya haiM // 30 // mRgAdhipa iti // siMhadvIpi, nAma citraka, tarAnAma kukkara, kosI AkRti kAlI rekhA jAke mRga khargosakU khAya hai. aura grAmako vA vanako bilAva, zagAla, zaza nAma khagosa vAnara ye vyAghrakU Adi le saba nakhI hai, aura zRgAlakU Adile bilemeM rahehaiM yAtUM inakU bilezaya kahe hai // 31 // // ya iti // lomazI ye lUMkaDI nAmakara prasiddha hai aura zRgAla camarI gau gohako putra aura goha kirakeMTA zvAnakU apane kezakarake bAMdhe zyAha nAma kara prasiddha zRgAlI; zaza, Aho! Shrutgyanam
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 390 ) vasaMtarAjazAkune - caturdazo vargaH / zazAhipallIkRtalAsagodhAH prollaMghya yAntyaH padavIM narANAm // kAryANi siddhAnyapi nAzayaMti zreSThaM tu ttkiirttnmaamnNti|| 33 // kSetraM vrajanpazyati yaH zazAdIMstasyAnnanAzo niyataM pradiSTaH // ete tu yasyonnatamAruhaMto dRggocare'sau labhate'tiduHkham // 34 // yadyanyajIvAH zazakAdikebhyaH kSetrasthitA dRSTipathaM vrajaMti // kSetraM taduptaM paripakkasasyaM saMpatparItaM niyamena bhAvi // 35 // zazAdayaH zabdavilokanAbhyAM nighnaMtyavazyaM karaNIyamartham // RkSaH sadRkSaH zazakAdikAnAM zazo'pi zasto nizi vAmazabdaH // 36 // // iti zazakAdayaH // // TIkA // ne siMhAditulyA matAH pratipAditA ityarthaH // 32 // zazAhIti // zazaH pratItaH ahiH sarpaH pallI gRhagodhA kRkalAsaH saraTaH godhA pratItA etAH padavI mArga prollaMghya yAntyaH narANAM siddhAnyapi kAryANi nAzayati / tatastatkIrttanaM budhAH zreSThaM zreyaskara mAmanaMti kthyNti| taduktamanyatra / "zazazaradabhujagagodhAmArjArairlavitepa thi na yAyAt" iti ||33||kssetrmiti // kSetraM sasyotpattisthAnaM vrajaJchazAdInpazyati tasyAnnanAzaH niyataM nizcayena pradiSTaH kathitaH / ete tu unnataM sthalamAruhaMtaH yasya ggocare bhavaMti asau atiduHkhaM labhate // 34 // yadIti // yadi zazakAdikebhyaH anyajIvAH kSetrasthitAH dRSTipathaM vrajaMti tadA kSetraM taduptaM paripakkasasyaM niyamena saMpatpa rItaM bhAvi // 35 // zazAdaya iti // zazAdayaH pUrvoktAH zabdavilokanAbhyAmavazyaM // bhASA // zallaka ye saba zakunameM siMhAdikanakI tulya haiM // 32 // zazAhIti // khagoMsa, sarpa, pallI, kirakeTA, goha ye mArgakUM ullaMghana karake cale jAMya tau manuSyanake kArya siddha hu vinAzakaM prApta hoya jAMya yAte inako nAma uccAra zreSTha hai marutsthalImeM kahyo hai, khargosa, kirakeMTA, sarpa, jAhaga, billI ye mArgakUM ullaMghana kara jAMya to gamana nahIM karano // 33 // // kSetramiti // jo manuSya khatakUM jAto hoya : ina zazAdikanakUM dekhe to annako nArA nizcaya kare. jA UMce sthAnapai caDhate dIkhai to prANI duHkha bhogeM // 34 // yadIti // jo pahale hoyaM netranasUM dIkhe to anna boyau kheta yukta kheta hoya // 35 // zazAdaya iti // Aho! Shrutgyanam kahe zazAdika inate aura jIva hoya to nizcaya pakehuye annakI khetameM ThADhe saMpadAkara
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ catuSpadAnAM prakaraNam / (391) // ttiikaa|| karaNIyamartha vighnati / zazakAdikAnAM tulya RkSo jJeyaH zazo'pi nizi vAmazabdaH zastaH graMthAMtare tvevam / pUrvadeze zazakasyAbhidhAnaM SaDho iti marutsthalyA dAMtiu iti prsiddhH| navInagrAmavAse zazakadarzane yAyAt dRSTiH prasarati / tAvadrAmasya vAso bhavati grAmasya durgasya vA bhittinimittaM kASThAdau nIyamAne zazakadarzane tatra kadAcitparAbhavo na bhavati / grAme gacchatAM nRNAmAdau yadi podakI tathA zRgAlaH tittiri vAleyo gardabho vA eSAmanyatamo vAmaHsyAttadupari cecchazako vAmaHsyAttadA kAryasiddhikRtsyAt / prathamaM zazako vAmaH syAttadA gamanaM na kriyate sukhAsI. nasya zazakaH cenjalpati tadA'zubhaM kiMvadaMtItizrutiHsyAt / tadA udAhArthaM gacchatAm zazakaH tArayA gacchati / tadA udAhitAyAH prathamagarbho na jIvati grAmaprAtyartha gacchatAM vAmaH zazakaH syAttadA parAjayaH dakSiNaH pratiyAti tadA zubhakRt / yadi cauraH cauryaM kRtvA yAti dhanikaH pRSThago bhavati tasya yadi zazakaH vAma: syAttadA sainyAdhipatihaste samAyAti / dakSiNaH tAdRzo na // 36 // // iti shshkaadyH|| // bhASA // pahale kahe je zazAdika inako zabda dekhano avazya karabeke yogya kAryakaM nAza karai hai. zazAdikanakI tulya Rccha hai. aura qhargozako rAtrimeM bAyo zabda zubha hai. graMthAMtarameM aiso kayo hai pUrva dezamaiM zazakako nAma SaDho kahehaiM. khargoza bhI ka haiM. mAravADameM dAMtiu kahahaiM. jo navani grAma basAyo cAhe vA samayameM zazaka dIkhe to zazakake dIkhabemeM jahAMtAI dRSTi phaile tahAM tAI grAmako vAsa hoya. aura grAma vA durgakoTa kilA inakI bhItake liye kASThakU Adi le jo vastu lAte hoya. vA samayameM jo zazaka dIkha jAya to vAmeM kadAcit bhI tiraskAra nahIM hoya, aura grAmameM gamana karato hoya vA puruSakU prathama potakI vA zagAla vA tittira, gardabha inasUM aura jo vAmabhAgameM Aya jAya tApIche zazaka vAmameM Avai to kAryakI siddhi hoya. jo prathama zazaka vAmabhAgameM Ave to gamana nahIM karano. sukhapUrvaka baiThayo puruSa hoya vAkU zazaka bole to ye kahA azubha kahehaiM. aura vivAhake artha jAto hoya vA puruSakU zazaka jemane bhAgameM gamana karai to vA vyAhI strIko prathama garbha nahIM jIvai. jo grAmake ghAtakarabekU jAte hoMya una puruSanakU zazaka vAmabhAgameM hoya to unako parAjaya hoya. jo dakSiNabhAgameM Ave to zubha karanevAlo jAnano. jo cora corI karake calyo vAke pIche dhanI jAya vAkU zazaka vAmabhAgameM Aya jAya to senAke adhipatike hAtha Ave. Aho ! Shrutgyanam
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ (392) vasaMtarAjazAkune caturdazo vrgH| eko'pi dRSTaH saraTaH saMdeva nihati kAryANi samIhitAni // yadi dvitIyo yadi vA tRtIyo dRzyeta tatsyAdanajIvanAzaH // 37 // kurvati hyuccairadhiruhya ceSTAM snAnena zuddhiH saraTaM niriikssy|| patatyakasmAttu sa yasya mUrdhni zivAya tasyAdbhutazAMtiruktA // 38 // kIrtanekSaNaravA nakulAnAM sAdhayaMti karaNIyamazeSam // dakSiNena nakhinAmapi caiSAM zreyasI khalu gativiSamANAm // 39 // // iti kRkalAsanakulauH // // TIkA // eko'pIti // eko'pi saraTo dRSTaH san sadaiva kAryANi samIhitAni nihaMti / yadi dvitIyaH yadi vA tRtIyo dRzyeta tadA dhanajIvanAzaH syAt // 37 // kurvatIti // uccaiH adhiruhya yadi ceSTAM kurvanti tadA saraTaM nirIkSya snAnena zuddhiH kathitA sa saraTaH akasmAdyasya mUrddhani patati tasya zivAyA'dbhutazAMtiruktA // 38 // kartaneti // nakulAnAM kIrtanekSaNaravA azeSaM karaNIyaM sAdhayaMti khalu nizcayena nakhinAmapi caiSAM viSamANAM zreyasI gatirbhavati taduktamanyatra "nakulAnAmapi dhanyaM viSamANAM pradakSiNaM gataM yAtuH" iti // 39 // ||iti kRkalAsa nkulauH|| - ||bhaassaa // jo dakSiNabhAgameM zazaka Ave to senAdhipatike hAtha bhI nahIM Ave // 36 // // iti zazakAdaya // ekopIti // saraTa jo kirakeTA jo eka bhI dIkhai to sabakArya nAza kare. jo dUsaro tIsaro. dIkhai to dhana jIvako nAza kare // 37 // kurvatIti // UMcapai caDhakeM ceSTA karato hoya to vAkU dekha karake snAna kare to zuddhi hoya. vo kirakeTA akasmAt jAke mastakapai girapaDe vAke kalyANake liye vAkI zAMti baDI ugra karai // 38 // __ kIrtanekSaNeti // nakula je nyolA tinako darzana zabda nAmakIrtana ye saMpUrNa kAryakU sAdhana karaihai. nakhavArenako aura ye jo viSama kahe haiM inakI gati kalyANakI karabevAlI Aho! Shrutgyanam
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ catuSpadAnAM prakaraNam / (393) anarthaheturgatizabdahInaH sadA zRgAlaH khalu dRSTamAtraH // zastAhni vAmA gatirasya zasto vAmo ninAdo nizi yo bahUnAm // 40 // vihAya vAmAM dizamanyadikSu zabdAyamAnA na zubhAH zRgAlAH // gatyAravau grAmavurapraveze zastAvavAmau mRgadhUrttakAnAm // 41 // huMbAhuveti prathamaM tatastu hAheti dIrghaH sutarAM rakho yH||syaajNbukaanaaN sa mataHprazAMtastadanyarUpaH kathitaH pradIptaH // 42 // zRgAlazabdo bhavane nizAyAmuccATanArtha dizi pazcimAyAm // prAcyAM bhayAyottarataH zivAya bhavatyavAcyAM bhavanAzanAya // 43 // // ttiikaa|| anarthaheturiti // gatizabdahInaH sadA zRgAlo dRSTamAtraH anarthaheturbhavati ahni asya vAmagatiHzastA nizi bahUnAM yo vAmo ninAdaH sa zastaH // 40 // vihAyoti // vAmAM dizaM vihAya anyadikSu zabdAyamAnAH zRgAlAH na zubhAH mRgadhUrttakAnAM grAmapurapraveze gatyAravau avAmau zastau // 41 // huMbeti // pra. thamaM haMbAhuvatizabdaH tato hAheti sutarAM dI! ravaH syAtsa jambukAnAM prazAMto mataH tadanyarUpa iti tadviparItaHpradIptaH kthitH||42|| zRgAleti // bhavanasthita ||bhaassaa // hai. kahUM inakI dakSiNa gati gamanakIkU dhanya kahIhai // 39 // // iti kRklaasnkulauH|| anarthaheturiti // zRgAla gati karake zabda karake hIna hoya kevala dIkhajAya to sadA anarthako hetu jAnano. aura zRgAlakI dinameM bAMIgati zubha hai. aura rAtrimeM bahutanako bAyo zabda zubha hai // 40 // vihAyeti // vAmadizAkU choDakara aura dizAmeM zRgAla bole to zubha nahIM, grAmapUra inake pravezameM zRgAlanakI gati aura zabda ye dakSiNabhAgameM zubha haiM // 41 // iMveti // pahale huMbAhuba ye zabda bole pIche hAhA ye zabda dIrgha bole to zRgAlanako ye zAMta zabda yogya hai yAte viparIta jo zabda karai vo pradIpta kahyo hai // 42 // zagAleti // apane sthAnameM sthita hoya vAkU rAtrimeM pazcimadizAmeM Aho ! Shrutgyanam
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 394) vasaMtarAjazAkune-caturdazo vrgH| siddhayai sadA sarvasamAhitAnAM syAllomazIdarzanamAtrameva // rAjaprasAdaM kathayaMtyayugmA dRSTA dhruvaM lomazikAzca pRSThe // 44 // savyApasavyA ca gatiH sadAsAM nRpAdarastrIdhanalAbhahetuH // khikhIti zabdAdaparo virAvo dIpto bhavellomazikAprayuktaH // 45 // // TIkA // sya nizAyAM pazcimAyAM zRgAlazabdaH uccATanArtha bhavati prAcyA pUrvasyAM bhayAya bhavati / uttarataH zivAya bhavati / avAcyAM dakSiNasyAM bhayanAzAya syAt // 43 // // iti shRgaalH|| siddhayai iti // lomazIdarzanamAtrameva sarvasamIhitAnAM siddhayai bhavati / ayugmalomazikAzca pRSThe dRSTA rAjaprasAdaM kathayati // 44 // savyati // AsAM lomazikAnAM savyApasavyA gatiH vAmadakSiNagamanaM nRpAdarastrIdhanalAbhahetuH nRpAdaro rAjasanmAnaH strI yoSit dhanaM dravyaM eteSAmitaretaradvaMdvaH teSAM yolAbhaH prApti tasya hetuH kAraNaM bhvti|tthaa khikhIti zabdAdaparovirAva:lomazikAprayuktaH dIpto bhaveta // bhASA // zRgAlako zabda uccATanake artha hai. jo pUrvadizAmeM bole to bhayake artha aura uttarameM bole to kalyANake artha dakSiNameM zRgAlako zabda bhayake nAzake artha jAnano // 43 / / // iti zRgAlaH // 14 // siddhaya iti // lomazIko darzanahI sarva manorathakI siddhi karai hai. jo lomazI onA pIThapIche dakhai to nizcayakara rAjAko anugraha hoya. lomazIko darzana aura gamana donoM zubha haiM // 44 // savyeti // ina lomazInako vAmadakSiNa gamana rAjAko sanmAna, aura strI dhana inako lAbha karAve. jo khikhi zabdasU dUsaro zabda bole to dIptazabda jAnano. jo lomazI kAlI pUMchakI hoya dakSiNabhAgameM Ave to bhayakU Adile je kArya unameM * zubha hai. jo supheda pUMchakI hoya to rAjAkI sevA cAkarIkU Adile je kArya tinameM dakSiNabhAgakI zubha hai. jo ye vAmabhAgameM Ave to azubha kare, yuddhAdikanameM jinakU vAmabhAgameM Ave unake madhyameM jo adhipati hoya vAko nAza karai lomazIkaM lUMkaDI kahehaiM // 45 // Aho! Shrutgyanam
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ catuSpadAnAM prakaraNam / (395) yAne praveze ca yathA krameNa savyApasavyA ca gtirgtijnyaiH|| zumoditA brAhmANikAprayuktA tabyatyayo vytyykRcchubhsy||46|| AraNyasattvA militA rudaMto grAmopakaMThe bhayadA bhavati ||graamH punastaiH pariveSTayamAno viveSTayate vairijanena nUnam // 47 // grAmyA bhiye'raNyacarAnunAdA rodhAya te graamycraanushbdaaH|| parasparAnusvananena bhIti vadaMtivandhagrahasaMprayuktAm // 18 // ||ttiikaa // . tatrAyaM vizeSaH // kAlapucchA bhayAdau dakSiNA zubhA / zvetapucchA rAjasepAdau dakSiNA zubhAcerAmAbhavati tadA ashubhprdaasyaat|yuddhaadau eSA vAmA syAt teSAM madhye yo'dhipaH tadvinAzayitrI bhavati / iti lomazikA luMkaDI iti prasiddhA // 45 // yAne iti // yAne praveze ca yathA krameNa brAhmaNikAprayuktA savyApasavyA vAmadakSiNA gatiH gatijJaiH zubhA uditA pratipAditA tavyatyayaH tadvaiparItyaM zubhasya vyatyayakRdbhavati // 46 // // iti brAhmaNikA // AraNyeti // grAmopakaMThe grAmasamope AraNyasattvA vanyajIvAH militA rudaMtaH rodanaM kurvantaHbhayadA bhavati taiH punaH grAma: pariveSTayamAnaH nUnaM vairijanana grAmo viveSTayate "upakaMThAMtikAbhyAbhyagrA apyabhito'vyayam" ityamaraH // 47 // grAmyA iti ||graamyaaH grAme bhavAgrAmyAH sattvA iti zeSaH araNyacarAnunAdAH araNya ca. // bhASA // yAne iti // gamanameM aura pravezase pahale kahyo jo krama tA karake brAhmaNikAkI bAI je. manI gati zubha kahI hai, jo viparIta oratUM aura gati hoya to zubhakAryako nAza karai. brAhmaNikA nAma jAkI lAlapUMcha hoya vAko hai // 46 // iti brAhmaNikA // 15 // aarnnyti||praamke samIpa banake jIva mile huye rudana kareM to bhaya deveM phira unajIvana karake grAma AveSTana hoya jAya to vo grAma vairI janakarake nizcaya dhirajAya // 47 // grAmyA iti // pahale banake jIva zabda boleM tA pIche grAmake jIva bole to bhayake artha jAnano. jo pahale grAmake jIda bole tA pIche vanake jIva bole to rodhake artha jAnano. jo Aho ! Shrutgyanam
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ (396) vasaMtarAjazAkune-caturdazo vrgH| grAme pure vA yadi vanyasattvA rAtrau praviSTA divase ca dRssttaaH|| yadA tadAzUdrasatAmupaiti syuma'tyave ttrmRtprmuutaaH||19|| gRhAgatA gehapaterbhayAya purasya rodhAya tu gopurasthAH // syurvanyasattvAHzakunAniteSAmudbhAvanIyAnyaparANi caivam // 50 // iti vasaMtarAjazAkune caturdarzA vargaH samAptaH // 14 // // TIkA // razabdo yeSAM te tathoktAH bhiye bhavaMti te araNyacarA grAmyacarAnuzabdAH rodhAya bhavaMti parasparAnusvananena grAbhyacarazabdAnaMtaraM zabdo yeSAM te tathoktAH baMdhagrahasaMpra. yuktAM bhIti vadaMti anyonyaM sAdha jalpanena "mitho'nyonyaM parasparam" iti kezavaH kecittu AraNyacarANAM sadRzaHzabdo yeSAM te AraNyacarAnunAdAH grAmyacarANAM sadRzaH zabdo yeSAM te grAmyacarAnunAdA iti vyAkhyAyate // 48 / / grAme iti|| vanyasattvAH vanyapazavaH grAme pure vA rAtrau praviSTAH pravezaM kRtavaMtaH yadA divase ca dRSTAH syuH tadAH zIghraM tanagaraM uddhasatAmupaiti gacchati tatra grAme pure vA mRtaprasUtAH mRtAzca prasUtAzceti dvaMdvaH janAnAM mRtyave syuH||49|| gahA iti // vanyasattvAH gRhAgatAH gRhapraviSTA gRhapaterbhayAya bhavati tathA gopurasthAH nagarasthAH purasya rodhAya AvaraNAya syuH evamamunA prakAreNa teSAM vanyasattvAnAma parANi zakunAni udbhAvanIyAni jJAtavyAni "pUre gopuraM rathyA pratolI vizikhAH samAH" iti haimH|| 50 // iti zatrujayakaramocanAdiskRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucaMdraviracitAyAM vasaMtarAjazAkunaTIkAyAM catuSpAdavarNanaM nAma caturdazo vargaH // 14 // ||bhaassaa|| phira grAmake boleM to pIche vanake jIva boleM to baMdIkhAne karake sahita bhaya hoya // 48 // grAme iti // vanake pazu grAmameM vA purameM rAtrimeM pravezakara jAMya jo divasameM dIkha jAya to zIghrahI vo grAmapura nAzakU prApta hoya jAya tA grAmameM vA purameM manuSyanake mRtyuke artha jAnanA // 49 / / gahA iti // banake pazu gharameM Aya jAya to gharake patikU bhayake martha hoya. jo nagarake dvArepai sthita hoya to vA nagarakU zatru Aya karake rokale jaise ye kahehaiM taisehI vanake jIvanake zakuna aura bhI jAnabekU yogya hai // 50 // iti zrImajjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharaviracitAyAM vasaMtarAjabhASATIkA. yo catuSpadAnAM prakaraNe caturdazo vargaH // 14 // Aho ! Shrutgyanam
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ padapadAnAM prakaraNam / ( 397) catuSpadAnAM zakunaprabhAvo yathAvaditthaM kathito'tha sttvaaH|| ye SaTpadAdyAH zakunAni teSAmAzcaryarUpANi nirUpayAmaH // 1 // zrUyeta vAmo yadi maMjuguMjandRzyeta vA vAmadizaM prasarpana // AsvAdayanvA kusumaM prazastaM zRMgastadA syAtsumahAnpramodaH // 2 // yo vRzcikaH koSThakakArikAyaH yo guJjarAvazca kulIrasaMjJaH // atrApare santi ca SaTpadA ye yAtrAsu te vAmagatAH prazastAH // 3 // // iti ssttpdaaH|| aSTApado yaH zarabhaH prasiddho vAmena sarpaninadaMzca vaamH|| ekAtapatraM sa dadAti rAjyaM gatau nivRttau tu tdnyruupH||4|| // TIkA // catuSpadAnAmiti // catuSpadAnAM pUrvoktAnAM mayA zakunaprabhAvaH itthaM pUrvo. ktaprakAreNaM yAvatkathitaH / atha ye SaTpadAdyAH sattvAsteSAM zakunAni AzcaryarUpANi vayaM niruupyaamH||1||shruuyetti|| yadi ,gaH maMju manAjhaM guJjanvAmaH zrUyeta vAmadirza prasarpangacchanvA dRzyet / prazastaM kusumaM asvAdayanvA vAmadizaM dRzyeta tadAsamahApramodaH syAt / / 2 ||y iti // yaH vRzcikaH koSThakakArikAyaH yo guMjAravazva kalIrasaMjJaH vRzcikajAtIyajaMtuvizeSaH tathA apare ca ye padapadAH saMti te yAtrAma vAmagatAH prazastAH zobhanAH // 3 // // iti ssttpdaaH|| aSTAda iti // yaH zarabha aSTApada iti prasiddhaH gatau yAtrAyAM vAmena // bhASA // catuSpadAnAmiti // pe caupAye pazunake zakunako prabhAva maine yathAyogya pUrvaka kahyo. aba bhramarAnakU Adilakara jIva tinake zakuna Azcarsapa haiM uneM maiM varNana karUM hUM // 1 // zrayateti // jo bhramara suMdara guMjAra zabda karato huyo vAmabhAgameM zravaNa kare, vA vAmadizAmeM gamana karato dakhe vA sugaMdhavAn puSpako saMvato huyo vAmadizAmeM dakhai te mahAn harSa hoya // 2 // ya iti // jo bIlU aura kulIra khekaDa bhI kaheMhaiM. karaleM karaka ye bhI nAma hai. aura bhramarA ye saba yAtrAnameM bAMye zubha haiN|| 3 // ||iti ssttpdaaH| ', aSTApada iti // ATha pAMva jAke aiso zarabha jo yAtrAmeM bAyo gamana kare aura Aho ! Shrutgyanam
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 398 ) vasaMtarAjazAkune paMcadazo vargaH / mArgAlA yA racitorNanAbheH sUtreNa pRSThe purato'tha vAsau // matA prayANe pratiSedhayitrI vAmorNanAbhestu gatiH zubhAya // 5 // // ityUrNanAbhiH // azvAdilAbhaM jaghanorubhAge kaMThe ca bhojyAbharaNAdilAbham // chatrAdilAbhaM zirAsa tvabhISTamArohaNAnmarkaTikA karoti // 6 // // TIkA // sarpagacchanvAmena ninadaMzca zabdaM kurvansa ekAtapatraM rAjyaM dadAti / nivRttau tu pratyAgamane tu tadanyarUpaH tadviparItarUpaH dakSiNena gacchandakSiNena zabdaM ca kurvannekAtapatraM rAjyaM dadAtItyarthaH // 4 // iti zarabhaH / mArgeti // prayANe gamane UrNanAbheH gurjare kolI AvaDo iti prasiddhasya sUtreNa purataH agrataH atha vA pRSThe pRSThabhAge mArgArgalA mArge agalAyA racitA asau prayANapratiSevayitrI pratiSedhakArikA matA gacchato yAtrAkartuH vAmA UrNanAbhe gatiH zubhAya syAt // 5 // itpUrNanAbhiH / azveti // markaTikA jaghanorubhAge jaghanaM ca Uruzceti dvaMdvaH / tayorbhAge pradaze ArohaNAdazvAdilAbhaM tathAkaMThe ArohaNAdbhojyAbharaNAdilAbhaM bhojyaM ca AbharaNaM // bhASA // bAMyozabda bolai to zarabha ekAtapatra rAjya deve. nivRttimeM arthAt pravezameM dakSiNamAUM gamana kare aura dakSiNamAUM zabda kare to cakravartI rAjya devai // 4 // // iti zarabhaH // mArgeti // gamanameM UrNanAbhi jo makaDI gurjara dezameM kolI AvaDo kahe haiM vo apane sUtrakarake agADI vA pichADI mArgameM jAla pUra deto yAtrAkI niSedha karttA jAnano. gamanakarttA kUM - makaDIkI bAMI gati zubhake artha hai // 5 // // ityUrNanAbhiH // jaMghA Uru inape caDhajAya to azvAdikanako lAbha kare jau AbharaNAdikanako lAbha kare. jo makaDI mastakapai caDhajAya Aho! Shrutgyanam azvAdIti // jo makaDI kaNThapai caDhajAya to bhojana
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTapadAnAM prakaraNam / (399) puMsAM samArohati yadyadaMgaM zubhArthinI markaTikA sadava // phalAni teSAmupabhogabhAMji bhavaMtyavazyaM sumanoharANi // 7 // yAtrAsu kharjUrakakarNasUcyomena yAnaM phaladaM vadanti / chinne tvabhyAM pathi naiva kAryA karyotsukenApi nareNa yaatraa|| 8 // sarpasya nAbhaiva bhavatyabhISTaM duSTAni gatyAravaceSTitAni // gonAzadarvIkararAjilAyA jAtyaiva sarve bhayadA bhujaMgAH // 9 // // TIkA // ca tayorlAbha prAptiM zirasi ArohaNAcchatrAMdilAbhamevamabhISTaM karoti // 6 // puM. sAmiti // zubhArthinI markaTikA puMsAM yadyadaMga samArohati teSAmupabhogabhAMji upabhogaM bhajate tAnyupabhogabhAMji sadaiva sarvadA sumanoharANi phalAni bhavaMti yAsakR. gujyate bhoga upabhogoMganAdika iti // 7 // ityaSTapadAH yAtrAsviti // yAtrAprayANeSu // khajUrakakarNasUcyoH vAmena yAnaM phaladaM vadaMti amUbhyAM chinne ullaMpite pathi kAryotsukenApi nareNa yAtrA naiva kAryAnaivagamanaM karttavyamityarthaH karNasUcI kAnazilAI u iti loke prasiddhaH // 8 // ityanekapadeSu kharjurakakarNasUcyau ||srpsyeti // sarpasya nAmaiva abhISTaM bhavati tasya gatyAravaceSitAni gatizca Aravazva ceSTitaM ceti dvaMdvaH duSTAni bhavaMti gonAzadIkararAjilAdyAH ete // bhASA // to chatrAdikanako lAbha aura abhISTa karai // .6 // puMsAmiti // zubha arthake debevAlI makaDI. puruSanake jA jA aMgapai caDhe una una aMganake bhogabhoga. sadA sarvadA sandaraphala avazya hoya / / 7 / / // ityssttpdaaH| yAtrAsviti // yAtrAmeM khAna khijUro kAnazilAI ye vAmabhAgameM zubha phalake debevAre haiM. jo kAryakU jAto hoya vA puruSake ye dono mArgakU ullaMghana karajAya arthAta rastAkATa jAya to gamana nahIM karano // 8 // ||itynekpdessu khajUrakakarNasUcyau // sarpasyeti / / sarpako nAma hI abhISTa devehai. aura sarpakI gati zabda ceSTA ye tIno 1 svArthikaH prajJAdyam / - - - Aho ! Shrutgyanam
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ (800) vasaMtarAjazAkune paMcadazo vargaH / vilokya sarpa pathi nirvikalpaM nivRttya vizramya zubhaM vicityaM // pASANasaMstaMbhitakaMTakeSu datvA padaM yAMti vinaSTavighnAH // 10 // sarpeSu yo dhanvananAmadheyaH prayANakAle sa tu vAmabhAge // dRSTaH zubhaH siddhikRdunnatAgrastiSThatyathoddhA~ yadi rAjyalAbhaH // 11 // AlaMbhanAmagrahaNekSaNAni mInasya zastAni bhavati tulyAH || bilezayAH kacchapanakamukhyA jalaukaso huMDubhakAzca sapaiH // 12 // // TIkA // sarve bhujaMgAH jAtyaiva bhayada bhavaMti // 9 // vilokyeti // pumAMsaH pathi saMpa vilokya nirvikalpaM saMdeharahitaM nivRtya pazcAccalayitvA vizramya ca zubhaM vicitya pASANa saMstaMbhitakaMTakeSu padaM kramaM datvA ye yAMti te vinaSTavinA bhavaMti vinaSTaM vighnaM yeSAM te tathoktAH // 10 // sarpeSviti // sarveSu yo dhanvananAmadheyo varteta dhamaNi iti prasiddhaH sa tu prayANakAle prayANasamaye vAmabhAge dRSTaH zubhaH zreSThaH unnatAgrabhAgam unnataH agrabhAgo yena sa tathA tiSThansiMddhikRtsyAt atha UrddhaH UrddhagamaH yadi tiSThati tadA rAjyalAbhaH syAt // 11 // iti sarpaH // AlaMbheti // AlaMbhanAmagrahaNekSitAni vadhanAmakathanavilokitAni AlaMbhazca nAmagrahaNaM ca IkSitaM ceti dvaMdva : mInasya sarvadA zubhAni bhavaMti / AlaMbhapiMjavizaraghA // bhASA // azubha haiM. gonAza davakara rAjila ye sarpake nAma haiM inakUM Adile saMpUrNa sarpa jAti karake hI bhayake debevAre haiM // 9 // vilokyeti // puruSa mArga meM sarpakUM dekha karake niHsaMdeha pIcho calyo Ave. phira vizrAmale karake zubhavicArakarake pASANapai vA staMbhake vA kASThapai kramasUM pAva dharake phira gamana kare to unake vighna naSTa hoya jAya~ // 10 // sarpeSviti // sarpanameM jo dhanvana nAma sarpa jAkU~ dhamanI sthAna kahe haiM vo gamana samaya meM vAmabhAgameM dekhe to zubha hai jo phanakUM UMco kareM dIkhe to siddhi ko karanevAlo jAnano jo UMcepe baiThA hoya to rAjyako lAbha hoya // 11 // iti sarpaH // mInako vadhanAma grahaNa dekhano ye tInoM zubha kareM, aura bilena meM raheM haiM te kacchapa mavara Aho! Shrutgyanam
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ pipalikAprakaraNam / (401) uttAnasaMsthAmavinaSTadeze kapardikAM vIkSya samAdadhIta // vaMdeta mUrdhA paramapramodAdadAti siddhiM sakaloyameSu // 13 // // itypdaaH|| iti vasaMtarAjazAkune'padaphalavarNanaM nAma paMcadazo vrgH||16|| zreyo'zubhaM vA'vitathaM yatheha pipIlikAnAM zakunena lokH|| jAnAti sabhyagbhuvi sammatena brUmastathA saMprati sArabhUtam // 1 // // TIkA // tonmaathvdhaavpi'itymrH|tthaa bilezayA:vilavAsinaHkacchapanakramukhyA jalaukasAjalavAsinADuDubhakAzca ete sarve sarpastulyA bhvNti| "alagardo jalavyAlaH samau rAjilakuMDabhau"iti haimH||12|| uttaaneti|| avinaSTadeze zubhasthAne uttAnasaMsthAmUrddhamukhasthitAM kapardikAM vIkSya samAdadhIta gahIta samAdadhIte ityapi pAThaH parama pramodAnmUrdhA vadeta sA sakaloyameSu sakalakAryeSu siddhiM dadAti datte / pratyakSasiddhiM sakalodyameSvityapipAThaH // 13 // itypdaaH|| iMti vasaMtarAjazAkune vicAritAH apdaaH| paMcadazo vargaH // 15 // zreya iti // sAMpratamiha loke pipIlikAnAM zakunena lokaH zreyaH zubhamazubhaM vA avitathaM satyaM samyagyathA jAnAti tathA vayaM sArabhUtaM brUmaH / kIdRzena zakunena ||bhaassaa|| ra inakU Adile jalavAsI DuDuMbhaka jo sarpa ye saba sarpakI tulya haiM // 12 // uttAneti // zubhasthAnameM Upara jAko mukha aisI kauDI jAkU audhapiDI kahehaiM. aura cittapaDI kahehaiM. vA kauDI kU dekhakarake grahaNa karale phiravAkU harSasUM mastaka namAya namaskAra karai to vo kauDI saMpUrNa udyamanameM siddhi karai / / 13 // ityapadAH // 8 // iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchIdharaviraMcitAyAM vasaMtarAjabhASA TIkAyAmapadaphalavarNanaM nAmapaMcadazo vargaH // 15 // zreya iti // yA lokameM manuSya munine kayo aiso pipIlikAnako zakuna tA karake zubha vA azubha ye satya jAnai taisehI hama sArabhUta kahaihaiM. pipIlikAnAma kIDI vA ceTa Aho ! Shrutgyanam
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ (402) vasaMtarAjazAkune-SoDazo vrgH| atyarthapUrNe jalakukasAbhyAM grAhyaM gRhe neSTamathApyaniSTam // stokasthitAvaskaranIradeze pipIlikAnAM zakunaM gaveSyam // // 2 // sthUlAstathA yAH kapilAH kadAcidRggocaraM yAMti vRtettikaakhyaaH|| vijJena tAsAM zakunaM gaveSyaM pipIlikAnAmiha nAparAsAm // 3 // vinirgatAH prAggRhagarbhabhUmeH kurvati zUnyaM bhavanaM ghRtevyH||agnevibhaage svajanAgamAya bhavaMti vRddhayai dizi dakSiNasyAm // 4 // payodharo varSati yAtudhAnyAM yoSiddhanAptirdizi pazcimAyAm // vihAya gehaM gRhiNI prayAti vinirgatAbhirdizi mArutasya / / // // TIkA // munisammatena munipraNItena // 1 // atyartheti // jalakukkasAbhyAM pAnIyatuSAbhyAM atyarthapUrNe gRhe iSTaM zubhamathApyaniSTamazubhaM zakune na grAhyaM stokasthitAvaskaranIradeze stokasthitaH avaskaraH avakara kacara iti prasiddhaH nIraM ca jalaM ca yatra evaM. vidhe deze pipIlikAnAM kIkAnAM zakunaM gaveSya gaveSaNIyam // 2 // sthUlA iti / yAH sthalAstathA kapilAH piMgalAH ghRteTikAkhyA vRteTikA iti AkhyA abhidhAnaM yAsAM tAH tathoktAH kadAcidRggocaraM yAMti vijJena paMDitena tAsAM pipIlikAnAmiha zakunaM gaveSyam aparAsAM na gaveSyamityarthaH // 3 // vinirgatA iti / ghRtezyaH prAkpUrvasyAM dizi gRhagarbhabhUmeH gRhamadhyabhUmeH vinirgatAH nimRtAHbhavanaM zUnyaM kurvati agrevibhAge AgneyyAM gehasyeti zeSaHnirgatA svajanAgamAya bhvNti| gRhasya dakSiNasyAM dizi niHsRtAH vRddhayai bhvNti||4|| payodhara iti // yAtudhAnyAM naiRtyAM vidizi vi // bhASA / / inako hai // 1 // atyartheti // jala aura tuSa ina karake atyaMta bharo huyo ghara cAmeM zama azabha zakuna nahIM dekhano. aura thoDI jagahameM kRDokacaro jala ye hoya tahAM kIDInako zakuna dekhano yogya hai // 2 // sthUlA iti // sthUla hoya, kapila varNa jAko hoya, ghateTikAvA ghImeliye jinake nAma aisI dIkha jAya to unakIDInako zakuna DhUMDhano yogyahai, auranako zakuna nahIM dekhano // 3 // vinirgatA iti // ghRteTikA gharakI madhyabhUmisU pUrva dizAmeM nikasai to sUno ghara kare. jo gharake agnikoNameM nikasai to svajana janako Agama kare. aura gharake dakSiNadizAmeM nikasai to vRddhi kara // 4 // payodhara iti // Aho ! Shrutgyanam
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ pipIlikAprakaraNam / ( 403 ) kuvati tAH saMpadamuttarasyAM dezasya bhaMgaM kakubhIzavatyAm // brahmapradeza dinasaptakena lAbhaM pRthivyA uta yogasiddhim // // 6 // talpAzrayAstalpavato ghRteDhyA mRtyuM rujaM vA janayaMti dIrgham || utpattaye'narthaparaMparAyAH syurdehalIdezavilokyamAnAH // 7 // kedArarathyAnRpadevagehacaityadrumadyUtasabhAMtareSu // dRSTA ghRTyaH khalu catvarAdau dezasyaM bhaMgaM janayaMtyavazyam // 8 // // TIkA // nagatAbhiH payodharA megho varSati / pazcimAyAM dizi vinirgatAbhiH yASiddhanAptiH yoSicca dhanaM ca tayoH AptiH prAptiH bhavati / mArutasya vAyodizi vinirgatAbhiH ghRteTIbhiH gRhiNI gehaM vihAya tyaktvA prayAti // 5 // kurve - tIti // tAH ghRteTyaH uttarasyAM vinirgatAH saMpadaH kuvaiti / IzavatyAM kakubhi aizAnyAM dizi niHsRtAH dezasya bhaMgaM kurveti brahmapradeze Urddhapradeze mastake iti yAvat / tAsAM vinirgamane dinasaptakena pRthivyAH lAbhaM kathayati / uta atha vA yogasya siddhi kathayatItyarthaH // 6 // talpAzrayA iti // talpAzrayAH zayyAzrayA vinirgatA ghRteTyaH talpavataH talpasvAminaH mRtyuM dIrghA rujaM vA janayati / tathA dehaladeze vilokyamAnAH dehalyA uMburasya pradeze dRzyamAnAH anarthaparaMparAyAH utpAtazreNyAH utpattaye syuH / "gRhAvagrahaNIdehalyaMbaroduMbaroMburAH / iti haimH||7|| kedAreti // kedAraHvapraHrathyA mArgaH nRpagRhaM rAjJo gRhaM devagRhaM prAsAdaH caityadrumabaddhapITho vRkSaH // bhASA // 'gharake nairRtya koNa meM nikaseM to meghavarSA kareM. pazcimadizA meM nikasaiM to strI aura dhana inakI prApti kareM, aura vAyavyakoNameM nikaseM ghRteTikA to gharakI mAlakanI gharakUM choDakara ke calI jAya // 5 // kurvatIti // jo vRteTikA ceTI uttara dizAmeM nikasaiM to saMpadA kareM. aura IzAnya dizA meM nikasaiM to dezako bhaMga kareM. Urddha pradezameM mastaka ke Upara nikasaiM to sAta dinameM pRthvIko lAbha athavA yogakI siddhi kareM || 6 || talpAzrayA iti // jo ghRteTI zayyAmeMsUM nikasa to zayyA ke svAmIkUM mRtyu vA dIrgharoga kareM. dehalImeM nikasI huI dIkheM to aneka utpAtanakUM pragaTa kareM // 7 // kedAreti // kheta mArga, rAjaghara, devamaMdira, yajJameM baddha pITha, vRkSa, juvA khelabrekI sabhA inake madhya meM aura caurAyekUM Adile mArga Aho! Shrutgyanam
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ (404) vasaMtarAjazAkune-SoDazo vrgH| yadi pravizyAjyaghaTe ghRtevyastiSThatyahorAtrakRtAdhivAsAH // svalparahobhiH kRtasaMdhipAtaMmuSNaMticaurA bhvnNtdaaniim||9|| bayo gRhasyopari niHsaraMtiraktAHpiMpIlyoyadi srvmrthm|| haraMti caurAmaraNaM bhayaM vA tajjAyate'vazyamahobhiralpaiH // 10 // tulyA nidAghena bhavaMti varSA vinirgatAstvaMbughaTasya muulaat|| dhAnyasya madhyAtpunarudtAsu dhaanyaapaato'runnkiittikaasu11|| AranAlaghaTamUlagAH zubhaM dhAnyavRddhimapi dhaanymdhygaaH|| sUcayaMti ca mahAnasodgatA gehadAhamAcarAd ghRtottikaaH||12|| // TIkA // dyUtasamAdurodaraparSadAH eteSAmitaretarabaMdaH / etadatareSu eteSAM madhyeSu tathA catvarAdau"bahumArgI ca catvaram iti haimH|ityaadau dRSTA ghRteTyaH avazyaM dezasyabhaMgaMjanayaMti / "kSetre tu vapraH kedAra" iti haimH|| 8 // yadIti // yadi ghRteTayaH AjyaghaTeghRtakuMbhe pravizya ahorAtrakRtAdhivAsAHahorAtraM yAvatkRtaHadhivAso yAbhistAH tiSThaMti tadAnIM svalpairastokaiH ahobhiH divasaH caurAH bhavanaM gRhaM muSNaMti / kIdRzaM kRtasaMdhipAtaM kRto vihitaH zastrAdinA saMdhipAtaH khAtraM ysmiNstt||9||vhvy iti yadi raktAHpipIlyo baDhyo gRhasyopariniHsaraMti bahiH prakaTI bhavaMti tadA sarvamartha caurA haraMtiAmaraNaM tathAbhayaM vA arthAdhAdhipate alpairhobhiHavshyNjaayte||10|| tulyA iti // yadA ghRteTyaH aMbughaTasya mUlAdinirgatAH tadA varSA nidAdhena grISmeNa tulyAH samAnA bhavaMti tu punaH dhAnyasya madhyAdudgatAsu niHmRtAsu aruNakITikAsa dhAnyArSapAtaH syAnmUlyahAniH syAdityarthaH // 11 // AranAleti // // bhASA // nameM ghRteTikA dIkhe to avazya dezako bhaMga kareM // 8 // yadIti // jo lAla kIDI ghIke kuMbhameM pravezakarake eka dina rAtri vAmeM sthita raheM to thoDese divasameM caura gharameM zastrasaM khoda saMdhikara dravya curAya le jAya // 9 // baDhya iti // jo lAlakIDI bahuta sI gharake Upara nikaleM to saba dhana caura le jAMya athavA gharake svAmIkU thoDese dinameM bhaya vA mRtyu avazya hoya // 10 // tulyA iti // jo lAlakIDI jalake ghaDAke nIcesU nikasai to varSA prISma Rtuke samAna hoya phira dhAnyake madhyameMsU nikasaiM to dhAnyako ardhapAta hoya. arthAt molakI hAni hoya // 11 // AranAleti // jo lAlakIDI kAMjIke Aho! Shrutgyanam
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ pipiilikaaprkrnnm| (405) toyapUrNakalazojhijhatAlayAdbhaktapUrNapiTharAca nirgatAH // nidizaMti kapilAH pipIlikA dravyavRddhimacireNa bhUyasIm // 13 // svarNaratnadhanamadhyato yadA saMbhavaMti sukRtprcoditaaH||svrnnrtndhnvRddhihetvstdbhvNti kapilAH pipiilikaaH|| 14 // // TIkA // ghRteTikAH AranAlaghaTamUlagAHAranAlaghaTasya mUlaM gacchaMti tA AranAlaghaTamalagAHzubhaM kurvti|ttr AranAlaM kAMjikaM dhAnyamadhyagAH punaH aruNakITikAH dhAnyasya vRddhiM kurvati / mahAnasaM pAkasthAnaM tatrodgatAH nirgatAH punaH acirAtsvalpadinaraMva gahadAha suucyti| pAkasthAnaM mahAnasamiti haimH|| 12 // tAyoti // toyapUrNaiH kalazaiH ujhijhato varjito yaH Alayo gRhaM tasmAdbhaktapUrNApiTharAcca bhaktamodanaM tena pUrNa ytpitthrNbhaajnvishessH| 'sthAlyukhApiTharam"iti haimH|kotthiigddu iti kITikAzakunam prasiddhaM tasmAcca vinirgatAni | IzAnakRNi sRtAH kapilAH pipIlikAH pUrvadiziprahara | a0 a0 42 yuddha kahai 8 4 bhaya kahaha , Agnabhaya kahai acireNa stokakAlena bhUyasI dravyavRddhi nirdizati kthyti|| // 13 // svarNeti // yadA svarNa- uttaradizi dakSiNadizi ratnadhanamadhyataH sukRtapracodi. sukha kahai 7 gRham tA: kapilAH pipIlikAHsaMbhavaMti tadA svarNaratnadhanavRddhihe. tavastA bhvNti| kaDAraHkapilaH piMgapizaMgau kapiMgalau" vAyavyakRNi idhana kahai 6 , zrI kahai 5 vastralAbha kahai 9 ityamaraH // 14 // | lAbha kahai 3 pazcimadizi , nairRtyakaNi - // bhaassaa|| ghaDAke nIce hoya to zubha kareM. phira dhAnyameM hoya to dhAnyakI vRddhi kareM. jo rasoImeM nikase to thoDese dinameM gharameM dAha AMcalagai // 12 // toyeti // jalake bhare kalaza jahAM nahIM hoMya vA dharameMsaM vA cAvalake bhare pAtrameMsU nikasI huI kAlI kIDI thoDese kAlameM bahuta sI dravyakI vRddhi kareM // 13 // svarNeti // jo kAlIkIDI svarNa ratna, dhana inake madhyameMsaM koI puNyake prabhAva kara nikasaiM to svarNaratna dhana inakI vRddhi kareM // 14 // Aho ! Shrutgyanam
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ (406) vasaMtarAjazAkune-saptadazI vrgH| athetarA raktapipIlikAbhyo niyoti cedAdhakamaMtareNa // aMDAnyupAdAya payaH payodo muMcettadeti pravadaMti vRddhaaH||15|| iti vasaMtarAjazAkune SoDazo vargaH // 16 // kuDayamatsya iti yo'bhidhIyate palliketi gRhagodhiketi ca // kAladikamavazena nirmitaM tasya zAkunamudIryate'dhunA // 1 // sUryodaye pUrvadizi bruvANA pallI bhayaM jalpati bhuumipaalaat|| hutAzabhIti praharapradeze madhyaMdine dUtamukhena vArttAm // 2 // atheti // atha raktapipIlikAbhyaH itarAH kITikAH bAdhakamaMtareNa kAraNavyatirekeNa aMDAnyupAdAya cenniyA~ti tadA payodo meghaH payaH pAnIyaM muJcediti vRddhAH pravadaMti // 15 // grathAMtare tvevaM-pipIlikAyAH digvibhAgaphalaM tasya yAtropari idam // iti zrIvasaMtarAjaTIkAyAM vicAritapipIlikAprakaraNe SoDazo vargaH // 16 // adhuneti // adhunA tasya zakunamudIryata abhidhIyate kIdRzaM zakunaM kAladi. kramavazena nirmitaM kAlazca dikca tayoH kramavazena anukramavazena saMpAditaM yattado nityAbhisaMbandhAttasya kasyatyAha / yaH kuDayamatsya iti pallikA iti gRhagodhikA iti ca abhidhIyate kathyate // 1 // sUryodayeti // sUryodgame sati pUrvadizi bruvANA pallI bhUmipAlAdAjJaH bhayaM jalpati praharapradeze pUrvasyAM dizi hutAzabhItimamibhayaM tathA pUrvasyAmeva madhyaMdine madhyAhne dUtamukhena vArtA jalpatItyasya sarvatra // bhaassaa|| atheti ||laalkiiddiintuuN aura kIDI koI kAraNa vinA aMDA leke nikase to megha jalakI varSA kareM. ye vRddhanako vAkya hai // 15 // prathAMtarameM kIDinako digavibhAgako phala yAtrAke Upaspai cakralikho hai // 16 // iti zrIjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharaviracitAyAM vasaMtarAjabhASATIkAyAM pipIlikAphalavicAro nAma SoDazo vargaH // 16 // adhuneti // aba pallIko zakuna kAladizA inake kramakarake kahyo huyo hama kahaihaiM // 1 // sUryodayeti // sUryake udayasamayameM pUrvadizAmeM pallI bole to rAjAte bhaya hoya, phira prathama praharameM pUrvadizAmeM bole to agniko bhaya hoya. aura pUrvadizAmeM dUsare praharameM Aho !Shrutgyanam.
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ pallIvicAraprakaraNam / . (407 ) dhanAgamaH syAdaparAlakAle dinAvasAne'pi phalaM tadeva // AhArakAle vihitasvarAyAM pallayAM bhavatyAgamanaM nRpasya / ||3||nidhaanlaabho nizi pUrvayAme dvitIyayAme'bhimatArtha siddhiH // yuvatyavAptizca tRtIyayAme turye'rthahAnirvirutena pallayAH // 4 // Aye dinasya prahare'nibhAme pramItavArtA prahare dvitIye // miSTAnnalAbho gRhagodhikAyA rutena lAbho vasuno'parAhe // 5 // sukhaM dinAMte virutena pallyA AhArakAle'bhimatAnalAbhaH // syAdagnibhItiH prahare dvitIye yAma tRtIye draviNasya lAbhaH // 6 // // ttiikaa|| saMbaMdhaH // 2 // dhanAgama iti // aparAhakAle madhyAhnottarakAle tRtIyaprahare vi. hitasvarAyAM pallAM dhanAgamaH syAt / dinAvasAne'pi saMdhyAyAmapi kRtasvarAyAM tadeva phala bhavati / AhArakAle vihitasvarAyAM pallayAM nRpasyAgamanaM bhavati // 3 // nidhAneti // nizi pUrvayAme prathamaprahare pallayA virutena nidhAnalAbhaH syAt / dvitIyayAme dvitIyagrahare pallayA virutena abhimatArthasiddhiH syAt / tRtIyayAme pallayA virutena yuvatyavAptirbhavati / turyayAme pallayAH virutena arthahAniH syAt // // 4 // Aye iti // dinasyAye prathame praharemidizi pallayA virutena. pramIta. vArtA mRtavArtA syAt / dvitIyaprahare miSTAnnalAbhaH syAt / aparAhne tRtIyayAme gR. hagodhikAyAH rutena jalpitena vasuno dhanasya lAbhaH syaat||5||sukhaamiti // dinAMte dinAvasAne pallayA virutena sukhaM bhavati / AhArakAle abhimatAnalAbhaH syaat| // bhASA // bole to dUtake mukhasuM koI vArtA sunai // 2 // dhanAgama iti // tRtIya praharameM pallI bole to dhanako Agamana kahaihaiM aiso jAnano. cauthe praharameM bole tobhI dhanako Agamana jAnano. aura bhojanakaratI samayameM bole to rAjAko Agamana jAnano // 3 // nidhAneti // aura rAtrike prathama praharameM bole to dravyako lAbha hoya. dUsare praharameM pallI bole to vAMchita arthakI prApti hoya. tIsare praharameM bole to strIkI prApti hoya. cauthe praharameM bole to arthakI hAni hoya // 4 // Adya iMti // dinake prathama praharameM agnikoNameM pallI bole to marekI vArtA hoya. dUsare praharameM agnikoNameM bole to miSTAnnako lAbha hoya. tIsare praharameM bole to dhanako lAbha hoya // 5 // sukhamiti // cauthe praharameM bole to Aho! Shrutgyanam
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ (408) vasaMtarAjazAkune-saptadazo vrgH| caturthayAme dizi pAvakasya kRtasvaraH kiMcidapUrvarUpam // naimittikAnAmiha kuDyamatsyaH kutUhalaM darzayati kSaNena // // 7 ||prbhaatkaale dizi dakSiNasyAM kArya zubhaM syAdvirutena pallyAH // baMdhavAgamaH syAtprahare dinasya madhyaMdine paNyasamAgamaH syAt // 8 // yoSAparAhe samupaiti kApi dinAvasAne paradArasaMgaH // AhArakAle suciraM gatasya syAkSemavArtA priyabAMdhavasya // 9 // // TIkA // dvitIye praharai agnibhItiH syaat|tthaa tRtIye yAme draviNasya dhanasya lAbhaH syaat||6|| caturthayAme iti // caturthayAme turyaprahare pAvakasya dizi AmeyyAM kRtasvaraH kuDyamatsyaH naimittikAni kiMcidapUrvarUpaM kutUhalaM kSaNena darzayati |"maannikyaa bhittikA pallI kuDyamatsyo gRholikA godhikAgolike gRhAt" iti haimH||7|| prabhAtakAle iti // prabhAtakAle dakSiNasyAM dizi pallayA virutena kArya zubhaM syAt prahare dinasya prathamaprahare baMdhavAgamaH baMdhUnAM gotriNAmAgamanaM syAt / madhyadine madhyAhne pallayA virutena paNyasamAgamaH syAt / "paNitavya tu vikreyaM paNyaM satyApana punaH" iti haimaH // 8 // yoSeti // aparAde tRtIyaprahare kApi yoSa // bhaassaa|| sukha hoya. bhojanake sayaya bole to vAMchita annako lAbha hoya. aura rAtrike dUsare praharameM vA dUsare prahara tAI bolai to agniko bhaya hoya. tIsare praharameM bole to dhanako lAbha hoya // 6 // caturthayAma iti // rAtrike cauthe praharameM agnikoNameM bole to koI nimittasUM apUrva Azcarya dIkhai // 7 // prabhAteti // prabhAtakAlameM dakSiNa dizAmeM pallI bole to zubha kArya hoya. dinake prathama praharameM bole to baMdhu jananako Agamana hoya. dUsare praharameM bAlai to vyavahArasUM vikrayake yogya vastuko samAgama hoya // 8 // yoSeti // tIsare praharameM beli to koI strI Ave. cauthe praharameM dakSiNa dizAmeM bole to pagaI strIko saMga hoya. bhojanake samayameM dakSiNameM bole to bahuta dinake gaye baMdhukI kuzala bAtA Aho! Shrutgyanam
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ pallIvicAraprakaraNam / (409) yAme dvitIye svajanairvirodhaM tRtIyayAme draviNasya lAbham // kRtasvarojalpati kuDayamatsyo yAme caturthe kalahaM mhaaNtm||10|| pallI dinAdA dizirAkSasAnAMkRtasvarA zaMsati kaarysiddhim|| viprAgamaM prAktanayAmabhAge dUtAgamaM cApidinasya madhye // 11 // rakSAM tRtIye prahare dinasya dinAvasAne ca vizeSavArtAm // prasvApakAle kalahaM raTaMtI yAme ca pAMthAgamanaM bravIti // 12 // dvitIyayAme rudhiraprapAto mRtyustRtIye prahare nishaayaaH|| vyAdhizcatarthe diAza yAtudhAnyAM kRtasvarAyAMgRhagodhikAyAm13 // TIkA // strI samupaiti / dinAvasAne paradArasaMgaH syAt / AhArakAle suciraM gatasya priyavAMdhavasya kSemavArtA kuzalavRttiH syAt // 9 // yAme iti // dvitIye. rajanyAH yAme svajanaivirodha jalpati / tRtIyayAme draviNasya lAbhaM jlpti| caturthe yAme kRtasvaraH kuDayamatsyaH mahAMta kalaha jalpati // 10 // pallIti // rAkSasAnAM dizi nairRtyakoNe dinAdau prabhAte kRtasvarA pallI kAryasiddhiM zaMsatiAprAktanayAma bhAge prathamaprahare pallI kRtaravA viprAgamaM tathA dinasya madhye dUtAgamaM ca zasatI. tyasyobhayatra sNbndhH||11|| rakSAmiti / / dinasya tRtIye prahare raTaMtI pallI rakSA bravIti ca punararthe dinAvasAne raTaMtI vizeSavArtA brviiti| prasvApakAle radaMtI kalahaM bravIti / tathA nizAyAH AdyayAme pAMthAgamaM gatasyAgamanaM bravItItyarthaH // 12 // dvitIyeti // nizAyAH dvitIye yAme gRhagodhikAyAM kRtasvarAyAM rudhiraprapAtaH // bhaassaa|| hoya // 9 // yAma iti // rAtrike dUsare praharameM vA dUsare praharataka dakSiNameM bole to svajana janana karake virodha hoya. tIsare praharameM bole to dhanako lAbha hoya. cauthe praharameM bole to mahAn kalaha hoya // 10 // pallIti // prabhAtakAlameM nairRtyakoNameM pallI bole to kAryakI siddhi jAnanI. prathama praharameM nairRtyameM bole to brAhmaNako Agamana hoya. dUsare praharameM bole to datako Agamana jAnano // 11 // rakSAmiti // dinake tIsare praharameM nairRtyameM bole to rakSA jAnanI. cauthe praharameM bole to vizeSa vArtA hoya. sovatI samayameM bole to kalaha hoya . aura rAtrike prathama praharameM nairRtyakoNameM bole to gaye puruSako, Agamana hoya // 12 // dvitIyeti // rAtrike dUsare praharameM nairRtyameM bole to rudhirako pAta Aho! Shrutgyanam
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ (410) vasaMtarAjazAkune-saptadazo vrgH| prabhAtakAle kakabhi pratIcyAmAcAryavaryaH samupaityapUrvaH / zAMtirdinasya praharapradeze pallIrute mdhydine'rthhaaniH|| // 14 // AyAti raudraH puruSo'parAhe kumArikAbhyeti vikAlakAle // bhujikriyAyAM nRpatiprasAdaH pallIrute vahnibhayaM pradoSe // 15 // yAme dvitIye pRthivIzavArtA nidhAnalAbhaH prahare tRtIye // syAtkuDayamatsye raTati pratIcyAM nizAvasAne vapuSo'vasAnam // 16 // // TIkA // syAt / tRtIyaprahare kRtasvarAyAM pallayAM mRtyurmaraNaM syAt / catarthe prahare kRtasvarAyAM gRhagodhikAyAM vyAdhiH syAditi pratyekaM saMbadhyate // 13 // prabhAtakAle iti / / prabhAtakAle pratIcyA pazcimAyAM kakubhi dizi pallIrute apUrvaH AcAryavaryaH samupaiti / dinasya Adyaprahare pradeze zAMtirbhavati / madhyadine pallIrute'rthahAniH syAt // 14 // AyAtIti // aparAhna pallIrute raudraH puruSaH AyAti / vikAlakAle ca pallIrute kumaarikaabhyeti| "dinAvasAnamutsUro vikAlazavalAvapi" iti haimH|tthaa bhujikriyAyAM bhojanakAle pallIrute nRpatiprasAdaH syaat| pradoSerajanAmukhe pallIrute vahnibhayaM bhavati / pradoSaprathamaprahare rajanyA ityarthaH pradoSo yAminImukham' iti haimaH // 15 // yAme iti // nizAyA dvitIye yAme kuDayamatsye pratIcyA raTati sati pRthivIzavArtA syAt / tathA tRtIye prahare kuDayamatsye pazci // bhaassaa|| hoya. tIsare praharama nairRtyameM bole to mRtyu hoya. cauthe praharameM nairRtyakoNameM bole to vyAdhi hoya // 13 // prabhAteti // prabhAtakAlameM pazcimadizAmeM pallI bole to apUrva AcAryanameM zreSTha Avai dinake prathama praharameM pazcimameM bole to zAnti hoya. dUsare praharameM pazcimameM bole to arthakI hAni hoya // 14 // AyAtIti // tIsare praharameM pazcimameM vole to koI krUra puruSa Ave. cauthe praharameM pazcimameM bole to kumArikA Ave bhojana. kAlameM pazcimameM bole to rAjAko anugraha hoya. pradoSakAlameM pazcimameM boleM tau agnikA bhaya hoya. pradoSa nAma rAtrike prathama prahara koI hai // 15 // yAme iti ||raatrike dUsare praharameM pazcimane bole to rAjAkI vArtA hoya. aura tIsare praharameM pazcimameM bole to dhanako Aho ! Shrutgyanam
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ plliivicaarprkrnnm| (411) syAcauravArtA dizi mArutasya rutaiH prabhAte gRhgodhikaayaaH|| abhyeti bhRtyaHprahare pravRtte madhyaMdine bhUpatirabhyupaiti // 17 // vidvAnsamabhyetyaparAlakAle vighnAtparaM dUta upaiti sAyam // vRddhiH pradoSe prahare dvitIye sidhyatyabhISTaM raTitena pllyaaH||18|| yAme tRtIye niyataM nizAyAH zubhAvahA kApyupayAti vArtA // nizAvasAne'bhimatArthalAbhaH syAtkuDyamatsyAraTitena puMsAm19 // TIkA // mAyAM raTati :nidhAna lAbhaH syAt / kuDyamatsye nizAvasAne pratIcyAM raTati sati vapuSaH avasAnaM vinAzaH syAt / / 16 // syAditi // prabhAte prage mArutasya dizi vAyukoNe gRhagodhikAyAH rutaiH zabdaiH cauravArtA syaat| tathA prahare pravRtte mArutasya dizi gRhagodhikAyAH rutai tyaH sevakaH abhyeti samAyAti / madhyaMdine mArutasya dizi gRhagodhikAyA rutaiH bhUpatirabhyupaiti // 17 // vidAniti // aparAhnakAle tRtIyapahare mArutasya dizi pallayA raTitena vidvAnkazcitpaMDitaH samabhyeti / sAyaM saMdhyAyAM mArutasya dizi pallayA raTitena vighnAtparaM vinAnaMtaraM dUtaH upaiti Agacchati / pradoSe mArutadizi pallayA raTitena vRddhirbhavati / rajanyAH prahare dvitIya mArutadizi pallayA raTitena abhISTaM sidhyati // 18 // yAme iti // nizAyAH tRtIye yAme mArutadizi pallayA raTitena zubhAvahA niyataM kApi vArtA upyaati| nizAvasAne mArutadizi punaH kuDyamatsyAraTitena puMsAmabhimatAthalAbhaH syAt // 19 // // bhaassaa|| lAbha hoya. cauthe praharameM pazcimameM bole to dehako nAza hoya // 16 // syAditi // prabhAtakAlameM vAyukoNameM pallI bole to caurakI vArtA hoya. dinake prathama praharameM vAyukoNameM bole to cAkara sevaka Avai. dUsare praharameM mArutakoNameM bole to rAjA Avai // 17 // vidvAniti // tIsare praharameM vAyavya dizAmeM bole to koI paMDita vidvAn Avai. sAyaMsaMdhyAmeM vAyavyakoNameM bole to pahale vighna hoya pIche koI dUta Avai, aura rAtrike prathama praharameM vAyavyakoNameM bole to vRddhi hoya. rAtrike dUsare praharameM vAyavyakoNameM bole to vAMchita siddhi hoya // 18 // yAme iti // rAtrike tIsare praharameM vAyavyakoNameM bole to koI zubhakI karabevAlI vArtA Ave. cauthe praharameM vAyavyakoNameM bole to puruSanakR. Aho! Shrutgyanam
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 412 ) vasaMtarAjazAkune - saptadazo vargaH / dizyuttarasyAmudite dineze pallI raTaMtI iviNArAmAya // mitrAgamAya prathame ca yAme hutAzabhItyai divasasya madhye // 20 // athAparAhNebhimato'bhyupaiti priyo jano'bhyeti ca vAsarAMte // nizAmukhe ziSTasamAgamaH syAdyAme kaliH syAdvirutena paDhyAH // 21 // nidhAnalAbhaH prahare dvitIye syAccaurabhItiH prahare tRtIye // nizAvasAne'pi ca bhASamANe syAtkuDyamatsye vipulA samRddhiH // 22 // prAtardizIzAnaniSevitAyAM pIrutaiH sidhyati ciMtito'rthaH // dinAdyayAme svajano'bhyupaiti vRddhirbhavedvAsaramadhyabhAge // 23 // // TIkA // dizIti // udite dineze uttarasyAM dizi pallI raTaMtI draviNAgamAya bhavAte / prathame 'ca yAme uttarasyAM raTaMtI pallI mitrAgamAya syAt / tathA divasasya madhye madhyAhnakA'le uttarasyAM raTaMtI pallI hutAzabhItyai abhibhayAya bhavati // 20 // atheti // atha aparAhNe tRtIyaprahare uttarasyAM pallayAH virutena abhimataH abhyupaiti / vAsarAMte ca sAyamuttarasyAM dizi pallayA virutena priyo janaH abhyupaiti / tathA nizAmukhe pradoSe uttarasyAM pallyA virutena ziSTasamAgamaH syAt / nizAyAH Adye yAme uttarasyAM pallayAH virutena kaliH syAt // 21 // nidhAneti // nizAyAH prahare dvitIye uttarasyAM kaDyamatsye bhASamANe nidhAnalAbhaH syAt / nizAyAH prahare tRtIye uttarasyAM kuDyamatsye bhASamANe caurabhItiH syAt / nizAvasAne'pi ca uttarasyAM kuDyamatsye bhASamANe vipulA samRddhiH syAt // 22 // prAtariti // prAtaH // bhASA // bAMchitaphalako lAbha hoya // 19 // dizIti sUryake udaya samaya meM pallI uttaradizA meM bAla to dravyako Agamana hoya. dinake prathama prahara meM pallI bole tau mitrako Agamana hoya. dUsare praharameM uttara meM bolai to agniko maya hoya // 20 // atheti // tIsare praharameM uttarameM bole to vAMchita puruSa Ave cauthe praharameM uttara meM bolai to pyAro jana Ave aura pradoSa samaya meM uttara meM bole to uttama janako Agamana hoya. rAtrike prathama praharameM uttarameM bolai to kalaha hoya // 21 // nidhAneti // rAtrike dUsare prahara meM uttara meM bole to dhanako lAbha hoya. rAtrike tIsare praharameM uttara meM bole to caurako bhaya hoya, cauthe "prahara meM uttarameM bolai to bahuta samRddhi hoya // 22 // prAtariti // prabhAta kAlameM IzAna Aho! Shrutgyanam
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ pallIvicAraprakaraNam / (413) rakSAparAle'stamaye'bhyupaiti kanyArthalAbho'bhyavahArakAle // vRddhistathAye prahare nizAyAH kanyAgamaH syAtprahare dvitIye // 24 // bhayaM tRtIye prahare nizAMte raudraM bhavatyArATitena pallayAH // brahmapradeze'bhyudite dineze narezavArtAzravaNaM bhaNaMti // 25 // brahmapradeze'hani pUrvayAme syAhRtavArtAkaraNAya pallayAH // dinasya madhye kalahAya nAdaH syAdanna lAbhAya tathAparAhne // 26 // // TIkA // prabhAte IzAnaniSevitAyAM diziIzAnyAM plliirutaiHciNtito'rthHsidhyti|tthaa dinA. dyayAme IzAnyAM pallIrutaH svajanaH abhyupaiti / vAsaramadhyabhAge madhyAhna deze pallIrutairvRddhirbhavet // 23 // rakSeti // aparAhe IzAnyAM pallIrutaiH rakSA syAt / astamaye sAyamIzAnyAM pallIrutaiH kanyA abhyupaiti|abhyvhaarkaale IzAnyAM dizi pallIrutaiH athalAbhaH syAt / tathA nizAyAH Aye prahare IzAnyAM pallIrutaiH vRddhiH syAt / dvitIye prahare IzAnyAM pallIrutaiH kanyAgamaH kanyAyA AgamanaM syAt ||24||bhymiti // nizAyAstRtIye prahare IzAnyAM pallyAH AraTitena bhayaM bhavati nizAnte IzAnyAM pallyAH AraTitena raud bhvti|tthaa abhyudite dineze brahmapradeza mUni pallyAH ruditena narezavArtAzravaNaM bhaNaMti kthyti||25|| brahmapradeze iti|| ahani pUrvayAme brahmapradeze mUrdhani pallyAH nAdaH dUtavArtA karaNAya bhavati tathA di. nasya madhye mUrdhani pallyA nAdaH kalahAya bhavati / tathA aparAhe mUrdhani pallyA nA // bhaassaa|| dizAmeM pallI bole to ciMtita artha siddha hoya. dinake prathama praharameM IzAnameM bole to svajana jana Avai. dUsare praharameM IzAnameM bole to vRddhi hoya // 23 // rakSeti // tIsare praharameM IzAnameM bole to rakSA hoya. cauthe praharameM IzAnameM bole to kanyA Ave. bhojanasamayameM bole to arthako lAbha hoya. aura rAtrike prathama praharameM IzAnameM bole to vRddhi hoya. rAtrike dUsare praharameM IzAnameM bole to kanyAko Agamana hoya // 24 // bhayAmiti // rAtrike tIsare praharameM IzAnameM bole to bhaya hoya. rAtrike cauthe praharameM IzAnameM bAlai to raudrabhayAnaka kachu hoya.. sUryodayake samayameM mastakake Upara pallI bole to rAjAkI vArtA zravaNa hoya // 26 // brahmeti // dinake prathama praharameM mastakake Upara pallI boleM to dUtakI vArtA hoya. dinake dUsare praharameM. mastakapai pallI bole to kalaha hoya. tIsare praharameM pallI bole to annako lAbha hoya // 26 // Aho ! Shrutgyanam
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAja zAkune- saptadazo vargaH / viprAgamAyAbhyavahArakAle pranaSTalAbhAya ca pUrvayAme // madhye ca bhUpasmaraNAya rAtrerulkA prapAtAya tRtIyayAme // 27 // brahmapradeza prahare caturthe zubhAya zabdo gRhagodhikAyAH // zubhAvadA zAMtadizi prazAMtA dIptA pradIpte zubhadA na pachI // 28 // samAgamAtsaMgamamAha pallI yuddhena yuddhaM virahaM viyogAt // yacchatyavazyaM surataprasaktA puMsAM varastrIrata ke lilAbham // 29 // vAmaH prayANe yadi kuDyamatsyaH pravezakAle yadi dakSiNaH syAta manorathAdapyadhikAni tUrNa sidhyaMti kAryANyakhilAni puMsAm 30 // TIkA // ( 414 ) da: annalAbhAya syAt // 26 // vipreti // brahmapradeze abhyavahArakAle bhojanakAle pallyA nAdaH viprAgamAya syAt / rajanyAH pUrvayAme mUrdhani pallyAH nAdaH pranaSTalAbhAya syAt / rAtreH madhyayAme mUrddhani pallInAdaH bhUpasmaraNAya bhavati / tRtIye yAme brahmapradeze pallInAdaH ulkApAtAya syAt // 27 // brahmeti // caturthe prahare brahmamadeze gRhagodhikAyAH zabdaH zubhAya syAt / zAMtadizi prazAMtA pallI zubhAvahA bhavati / pradIpte dIptA pallI na zubhadA syAt // 28 // samAgamAditi // samAgamAtparasparasaMgamAtpallI saMgamamAha / yuddhena yuddham / viyogAdvirahamAheti saMbaMdhaH surataprasaktA maithunAsaktA puMsAM varastrIratakelilAbhaM varastriyAHpradhAnayoSitaHratakeliH nidhuvanakrIDA tasyAH lAbhamavazyaM yacchati // 29 // vAma iti // yadi kuDyamatsyaH prayANe 1 / / bhASA // vipreti || bhojana samaya meM mastaka ke Upara pallI bole to brAhmaNako Agamana hoya. Ara rAtri ke prathama praharameM mastakapai bole to naSTa huyeko lAbha hoya. rAtrike dUsare prahara meM bole to rAjAko smaraNa hoya. rAtrike tIsare prahara meM mastaka ke Upara bole to ulkApAta hoya // 27 // brahmeti // rAtri ke cauthe praharameM mastakake Upara palI bole to zubha hoya. aura zAMta dizA meM prazAMta pallI hoya to zubha kareM aura dIptadizA meM dIpta pallo hoya to zubhakI dene - vArI nahIM jAnanI // 28 // samAgamAditi // jo palInako paraspara samAgama dekhe to vAkUM bhI saMgama hoya jo yuddha karatI dIkhe to yuddha hoya. jo palIko viyoga dIkhe bAkUM bhI viraha hoya. jo pallo saMbhoga meM Asakta hoya to puruSanakUM vAma iti // jo pallo gamanasamaya meM vAMI hoya zreSTha strI sUM ratikrIDA prApta hoya // 29 // pravezasamaya meM jemane bhAga meM hoya to puru Aho! Shrutgyanam
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ pallIvicAraprakaraNam / (415) pallikA dizati dakSiNAyayorarthahAnimazubhaM vilokitA // adhvagasya zubhalAbhadAyinI vIkSitA bhavati pRsstthvaamyoH|| // 31 // unnataM samadhiruhya dakSiNaM vAmato'vatarati priyaipiNI // pallikA yadi tadA pravAsibhilabhyate jhaTiti rAjyamakSayam // 32 // // TIkA // vAmaH syAtpravezakAle ca yadi dakSiNaH syAttadA puMsAM manorathAdapyadhikAni kA Ni akhilAni samastAni tUrNa zIghra sidhyaMti // 30 // palloti // pallikA dakSiNAgrayoH dakSiNaH anulomapradezaH agraM puraHpradezaH anayoIdvaH tayovilokitAM dRSTA arthahAnimazubhaM ca dizati gaMtuAraMti zeSaH / pRSThavAmayoH vIkSitA adhvagasya zubhalAbhadAyinI bhavati // 31 // unnatamiti // yadi pallikA dakSiNamunnataM samadhiruhya priyaiSiNI vAmataH vAmadigvibhAge avatarati tadA pravAsibhiHjhaTiti zIghra rAjyamakSayamavinAzilabhyate // 32 // asyA vArAdi sparzanavicArastu grathAMtarAdeva jJeyaH tdythaa| "athAtaH saMpravakSyAmi zRNu zaunaka ytntH||plliiprptnN caiva saraTasyA dhirohaNama // 1 // pratipadrogasaMprAptiddhitIyAyAM tathaiva ca // tRtIyAyAM bhavellAbhazcatu jhaM roga eva ca // 2 // paMcamyAM caiva SaSThayAM ca saptamyAM syAinAgamaH // aSTamyAM // bhaassaa|| panakaM manorathasaM bhI adhika samasta kArya zIghra siddha hoya // 30 // pallIti // gamanakartAka pallI jemane bhAgameM vA agrabhAgameM dokhai to arthakI hAni aura azubha karai. jo mArgIkU pITapIche vA vAmabhAgameM dIkhai to zubha devai // 31 // unnatamiti // pallI gamanakA jemanI dizAmeM UMcI caDhatI dakhai to priyakarai, vAmabhAgameM nIce utaratI dIkhai to gamanakaravevAle puruSakaM zIghrahI akSaya rAjya prApta hoya // 32 // aba palloke vArake tithike aMgake nakSatrake lagnake sthAnake phala aura graMthasUM kahaihaiM / / sUtajI zaunakajIsU kahaiM haiM // zaunaka ! pallI jo chapakalI vA chApa yA nAmasUM prasiddha hai. yAko paDano, aura zaraTa jo kirakeMTAM tAko caDhano inako phala hama kahehaiM so tuma suno // 1 // paDavAmeM pallIko patana roga karai. dUjameM pallIko patana roga kara. tIjameM pallIko patana lAbha karai. cauthameM pallIko patana roga karai // 2 // paMcamImeM, chaThameM, saptamImeM palIko patana dhanako Agamana karai. aSTamI Aho! Shrutgyanam
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 416 ) vasaMtarAjazAkune- saptadazo vargaH / // TIkA // ca navamyAM ca dazamyAM maraNaM dhruvam // 3 // ekAdazyAM putralAbho dvAdazyAM dhanasaMpadaH // trayodazyAM bhaveddhAnI ratnahAniH zivAhanei // 4 // paurNamAsyAmamAya bandhuhAnirdhanakSayaH / somazukrabudhaguruvArAH zubhakarAH sadA // 5 // // iti tithivAraphalam // azvinI kSemamArogyaM bharaNI rogameva ca / kRttikA dhanahAniM ca saMpado rohiNa mRge // 6 // ArdrA mRtyubhayaM kuryAtpuSyazcava punarvasuH // dhanalAbhaM prakurute sArpe ca maraNaM dhruvam // 7 // maghA kSemakarI proktA tathA pUrvottarA sadA / hastacitrA bhavennityaM svAtI zubhakarA punaH // 8 // vizAkhA dhananAzAya maitryAM syAdvAjyameva ca // jyeSThA ca mRtyave proktA mUlaM cASADhikAdvayam // 9 // mRtyuMkarA dhaniSThA ca zravaNe rAjyameva ca // zatabhikca tathA proktA pUrvAbhAdrapadottarA // 10 // kAMcanaM pauSNa AyurArogyameva ca / pallIprapatanaM yasya saraTasyAdhirohaNam // 11 // // bhASA // nAmI dazamI inameM palloko patana maraNa kareM // 3 // gyArasameM pallIko patana putralAbha kareM. dvAdazI meM pallIko patana dhanasaMpadA kare. trayodazImeM pallIko patana hAni kare. caudasameM paloko patana ratnakI hAni kare // 4 // paurNamAsI amAvAsyA meM pallIko patana bandhUnakI hAni, dhanako kSaya kare. aura candravAra, zukravAra, budhavAra, guruvAra ye cAra vAra zubha karabevAle sadA jAnane cAhiye // 5 // // iti tithivAraphalam // atha nakSatraphalam || azvinImeM pallI paDai to kSema Arogya hoya. bharaNImeM paDe to rogakarai.. kRttikAmeM paDe to dhanakI hAni kare. rohiNI mRgazira inameM paDe to saMpadA hoya // 6 // ArdrAmeM paDai to mRtyu bhaya kareM, puSya, punarvasu inameM paDe to dhanako lAbha karai. AzleSAmeM paDe to maraNa nizcaya hoya // 7 // maghA, pUrvAphAlgunI, uttarAphAlgunI inameM paDe to kalyANa kare. aura hasta citrA svAtI inameM paDai to zubha karai // 8 // vizAkhA meM paDai to dhanako nAza karai. anurAdhA meM paDe to rAjya hoya, jyeSThAmeM paDe to mRtyu kare. mUla pUrvApADhA uttarASADhA inameM paDe to mRtyu kare // 9 dhaniSTAmeM paDe to mRtyu karai. zravaNa meM paDai to aura zatabhiSA pUrvAbhAdrapadA uttarAbhAdrapadA inameM paDai to rAjya hoya // 10 // revatI nakSatra meM pallI paDe to Ayu, Arogya, suvarNa inako lAbha hoya // 11 // Aho! Shrutgyanam
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ pallIvicAraprakaraNam / (417) // TIkA // laye meSe zubhaM yasya vRSe ca pazunAzanam |mithune rogasaMprAptiH karkI haihaya ucyte||12|| siMhe satputralAbhazva kanyAlame dhanakSayaH / tulAlyozca dhanuSyukto vastra. lAbho dhruvaM nRNAm // 13 // makare dhanalAbhaM ca kuMbhe hAni vinirdizet // mIne ca zokasaMtApaH pallIprapatanAdbhavet // 14 // // iti lamaphalam // zIrSe rAjyaM zriyo'vAptirbhAla aizvaryavardhanam |krnnyorbhuussnnpraaptitryorbhydrshnm|| // 15 // nAsikAyAM tu saubhAgyaM vakre miSTAnna bhojanam // kaMThe nityaM priyAvAptiH skaMdhayorvijayI bhavet // 16 ||dhnlaabho bAhuyugme karayostu vyayastathA / stanayugme tu saubhAgyaM hRdi saukhyasya vardhanam // 17 // kukSauM satputralAbhazca nAbhau saukhyprvrdhnm||pRsstthe nityaM mhaalaabhaapaarshvyorbndhudrshnm||18||kttyoiiyorvstrlaabhogu // bhaassaa|| atha lamaphalama / meSa lagnameM pallI paDe to zubha hoya, vRSalagnameM paDe to pazUko nAza hoya. mithuna lagnameM paDe to rogakI prApti hoya. karkalagnameM paDe to haihayako lAbha hoya // 12 // siMhalagnameM pallI paDe to satputrako lAbha hoya. kanyA lagnameM paDe to dhanako kSaya hoya. tulA, vRzcika, dhana ina lagnameM paDe to dhanako lAbha hoya // 13 // makarameM pallI paDe to dhanalAbha hoya. kubhalagnama paDe to hAnI hoya. aura mInalagnameM pallI par3e to zoka, saMtApa hoya // 14 // iti lagraphalam // athAMgasthAnaphalam // mastakapai pallI paDai to rAjya aura zrI prApti hoya. lalATameM paDai to aizcaryakI vRddhi hoya. karNanapai paDai to bhUSaNakI prAti hoya, netranameM par3e to bhayakI prApti hoya // 15 // nAsikApai paDe to saubhAgya hoya. mukhapai paDai to miSTAnnabhojana hoya. kaMThapa paDe to nitya priyakI prApti hoya. kaMdhApai paDai to vijaya hoya // 16 // donoM bhujAnapai paDai to dhanako lAbha hoya. hAthapai par3e to kharca bahuta hoya. donoM sta. nanapai paDai to saubhAgya hoya. hRdayapai paDai to saukhya baDhAve // 17 // kuMkhapai paDai to satputrako lAbha hoya. nAbhipe paDai to saukhya baDhAve. pIThapai paDai to mahAn lAbha hoya. donoM pasavADenameM paDai to baMdhuko darzana hoya // 18 // donoM kaTibhAgapai paDai to vastrako lAma hoya, Aho! Shrutgyanam
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ (418) vasaMtarAjazAkune-saptadazo vrgH| // TIkA // hye mitrasamAgamaH / jaMghayorarthahAniH syAdgude rogabhayaM bhavet // 19 // Uruyugme vAhanAptirjAnuyugme'rthasaMgrahaH / nIrogI jaMghayozcaiva pAdayordhamaNaM bhavet // 20 // // iti sthAnaphalam // patanAnaMtaraM yasya rohaNaM yadi jaayte|ptne phalamutkRSTaM rohaNe niSphalaM bhvet|| // 21 // rohaNe coddhavakre ca skaMdhe bakra prapAtanam / bhavedyadi suzIghraNa tatphalaM jAyate dhruvam // 22 // mRtyuyoge dagdhadine vAre ca yamaghaMTake / caMdrezSTamasthe dhanage janma:viSanADike // 23 // krUragrahe krUralame krUrai ca yadi jAyate / aSTamasthe krUrayute viSTivaidhRtidUSite // 24 // dunimittatayA jJAte niSphalA jAyate dhruvam |spshmaatre tayoH sadyaH sacailaM snaanmaacret||25||sdyo dAnaM vijAnIyAttilamASaM ca dkssinnaa|ttsruupN ca yaHzakyA dadyAcca phlsaarpissm|26pNcgvyN tusaMprAzya kuryaadevaavloknm|shaastrsy vacanaM kuryAdyadIcchedAtmanaHzubham ||27||iti plliivicaarH| // bhASA // guhyasthAnapai paDai to mitrako samAgama hoya. jaMghAnapai par3e to arthakI hAni hoya. gudApai paDai to rogabhaya hoya // 19 // donoM ghoTUnapai paDai to vAhanakI prApti hoya. jAnu jo pIDurI tApai paDai to dhanako saMgraha hoya. jaMghAnake Upara paDai to, nirogI hoya, pA~vanake Upara paDai to bhramaNa karAvai // 20 // // iti zarIrasthAnaphalam // jAke dehapai pallI paDai paDakara phira aMgapai UMcI caDha jAya to paDabeke phala to utkRSTa aura caDhaveko phala niSphala hai // 21 // Uparamukhapai kaMdhApai caDhajAya to niSphala aura inapai patana hoya to phala zIghra hoya // 22 // mRtyuyogameM dagdhadinameM vA vArameM yamaghaMTameM AThameM caMdramAmeM janmanakSatrameM // 23 // krUra grahameM krUralagnameM AThameM krUragrahameM bhadrAmeM vaidhatimeM // 24 // yA karake ina dunimittanameM yAko phala niSphala hoya jAya nizcaya yA sparzasaM tatkAla sacaila vastrasahita snAna kare // 25 // phira tila uDada dakSiNA inako dAna karai pallIko svarUpa suvarNako banAyakarake phala ghRtasahita dAna krai||26||pNcgvy prAzana kara, phira deva viSNuko darzana karano. jo apano zubha icchA karai to yA rItisUM zAstrako vacana kre||27|| Aho! Shrutgyanam
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ pallIvicAraprakaraNam / // TIkA // ( 419 ) zrIrAmo jayati // punargrathAMtarAtpallIvicAro yathA / prabhAte dvAramudghATayatAM pari pallI dRzyate tadA prAghUrNakA AyAMti 1 dvArazAkhopari Arohati tadA'tha lAbhaM kathayati 2 pAde Arohati gamanaM kathayati 3 bahirgacchati rAjabhayaM kathayati 4 dhUmasthAne yAMtI agnibhayaM kathayati 5 // iti prAbhAtikaceSTA // pallayAM zirasi patatyAM zrImatAM lakSmIrnazyati / daridrANAM tu dArighaM nazyati 1 kaSTapatitAnAM mastake patati kaSTaM yAti 2 pRSThe patati cAtra mRtyuvArttA AyAti 3 agre uttarati tadA'bhISTalAbha kathayatei 4 dakSiNAMge galakopari pataMtI tadA mitramelanaM syAt 5 hastopari pataMtI arthalAbhAya syAt 6 picaMDikopari patitA gamanAya syAt 7 picaMDikAta upari pataMtI gacchantI zubhagamanaM brUte 8 picaMDi - kAto nIcairuttaraMtI azubhagamanaM brUte 9 puhaMcakopari pataMtI rAjamudrAlAbhaM dizati 10 // bhASA // aba aura graMthAMtaranako pallI vicAra kaheM haiM. prabhAtakAlameM dvAro kholate hI pallI Upara dAMkhe to koI atithi Ave // 1 // dvArekI caukhaTa caDhatI dIkhai to zabda karai to arthakA lAbha hoya // 2 // nIce pA~vanameM zabda kareM vA caDhajAya to gamana karAve // 3 // dvArake bAhara nikala jAya to rAjabhaya karAve // 4 // jo dhUmake sthAnameM calI jAya to agniko bhaya kare // 5 // prabhAtakAlakI ceSTA kahI, aba dehakI ceSTA kahaiM haiM. jo pallI dhanamAnake mastaka paDai to vAMkI lakSmI naSTa hoya jAya / jo daridrIke mastakarpe paDe to vAko daridra nAza kare // 1 // kaSTameM paDe hoMya unake mastakapai paDai to unako kaSTa mile // 2 // pIThapai paDe to mRtyukI vArttA Ave // 3 // ko lAbha hoya // 4 // jemane aMga meM galeke Upara paDai to mitrako milApa hoya // 5 // hAtha Upara paDe to arthako lAbha hoya // 6 // udarapai paDe to gamanake artha jAnano // 7 // udarasUM UMcI paDe phira caDhajAya to zubha gamana karAve. // 8 // udarasUM nIce utare to azubha gamana karAve // 9 // pahu~ceke Upara par3e to rAjamudrAko lAbha hoya // 10 // agADI utare to vAMchita Aho! Shrutgyanam
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ (420) vasaMtarAjazAkune-saptadazo vrgH| // TIkA // kaTyA upari ArohaMtI vastralAbhaM brUte 11 uttamAMge nAbhau patitA putralAbhamabhidhatte 12 vAmajaMghopari patatyAM putrI syAt 13 nidrAmadhye pataMtI SaNmAsamadhye maraNaM brUte 14 // iti zarIraceSTA // nUtanagRhe pravizatAM madhye Atmano mRtyumAkhyAti1 atha vA mRtA satI kITikAveSTitA dRzyamAnA kuTuMbarogaM brUte 2 dvitIyayA pallaga milaMtI priyadarzanaM brUte3 Atmano gRhe pravizaMtI bahiniHsaraMtI bhayAya syAt 4 nIce sthAnake gacchaMtI rAjabhayaM kathayati 5 gRhe pravizitAM agre bhUyaH calaMtI nirbhayamarthalAbhaM vrata 6 ni. jasthAne yAMtI arthahAni brUte 7 jalasthAne yAMtI amibhayaM kathayati 8 // iti pallIgamanaceSTAphalam / / pallI vastusaMbhAlanAya gacchatAM yadi pASANoparyArohati tadA tadvastu pASANIbhavati 1 // bhaassaa|| kaTike Upara paDake caDhajAya to vastrako lAbha karai // 11 // strIpuruSake uttama aMgapai paDai to athavA nAbhipai paDai to putrako lAbha hoya // 12 // bAI jaMghAke Upara paDai to putrI hoya // 13 // jo nidrAmeM sUteke Upara paDai to chaH mahInAke madhyameM marajAya // 14 // // iti zarIraceSTAphalam // jo navIna gharameM praveza kareM unakU vA gharameM pallI dIkha jAya to vo apanI mRtyu jAnanI // 1 // athavA marI huI pallI cIMTI kIDA vAke lipaTa rahe hoMya vo dIkha jAya vA naye gharameM to kuTuMbakU roga jAnano // 2 // jo vA naye gharameM pallI dUsarI pallI karake milatI dIkhai to koI priyako darzana jAnano // 3 // apane gharameM praveza karake bAhara nikasa Ave to vA apuna gharameM ghuse vo bAhara nikasa Ave to bhayake artha jAnano // 4 // nIce sthAnapai gamana karatI dIkhai to rAjabhaya jAnano // 5 // gharameM praveza karabevAlenake agADI hoyake cale to nirbhaya arthako lAbha hoya // 6 // nIcasthAnameM gamana kare to arthakI hAni karai // 7 // jala. sthAnameM gamana kare to agniko bhaya karai // 8 // ||iti pallIgamanaceSTAphalam // jo pallI vastukU saMbhAla karabaikU jAMya unakU pASANake Upara caDhatI dIkhe to vo vastu Aho! Shrutgyanam
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ pallIvicAraprakaraNam / (421) ||ttiikaa| bhittauadhirohatyAM vastumaharyabhavati 2 paTTopari adhirohaMtI paTTabaMdha kathayati3vastu arpayatAM pRSThe svaraM karoti tadA dAyakagrAhakasthAnaM bhavati / vastugopanAya gacchatAmagrataH svaraM karoti tadA bhavyatA bhavati 4 grAmaM gacchatAmagrataH svaraM karoti tadA bhavyA 5 pRSThataH svaraM karoti maraNAya syAt 6 vAmabhAge svaraM kurvatIbhavyA dakSiNabhAge svaraM kurvatI lAbhaM brUte 8 bhaya utpanne gre svaraM kurvatI bhayAya syAt 9 pRSThe svaraM kurvatI bhayaM nivArayati 10 gRhamadhye pravizatA svaraM kurvatIbhayaM brUte 11 pRSThe svaraM kurvatI bhayaM nivArayati12puSpapatraphalAni gRhNatAM zRMgAraM ca kurvatAM svaraMtI bhavyA 13 ciMtAyAM patitAnAmagre svaraMtI ciMtA parddhayati 14 pRSThe svaraMtI ciMtA sphoTayati 15 snAtuM potikAyAM parihitAyAM vAmabhAge svaraMtI strI saMgamAkhyAti 16 vastu arpayatAM saMmukhaM svaraMtI arpayiturbhavyaM karoti17 dakSiNataHsvaraM tI saMtI asya mRtimAkhyAti 18 pRSThe svaraMtI mRtiM brUte 19 gRhadvAraM dadatAM gRha // bhaassaa|| pASANako sI hoya jAya. 1 jo bhItape caDhatI dIkhai to vastu mahaMgI hoya. 2 paTTAsanake Upara caDhatI dIkhai to paTTabaMdhakara. 3 vastu kA UkU dete hoya vA samaya pIThapIche pallI bole to debe lebevAra donoMnakU zubha nahIM. 4 vastukI rakSA karabekU jAte hoya unake agADI pallI bole to zubha jAnano 5 grAmakU jAto hoya vAke agADI pallI bole to zubha jAnanI. 1 pIThapIche bole to maraNake artha jAnano. 7 vAmabhAgameM bole to zubha kare. 8 jemane bhAgameM bole to lAbha karai, 9 koI bhaya utpanna hoya vA samayameM agADI bole to bhaya karAve. 10 pIThapIche bole to bhayakU nivAraNa kare. 11 gharameM praveza karabevAlekaM bole to bhaya karai, 12 puSpa, patra, phala inheM grahaNa karabevAlenakU aura zRMgAra karabevAlenakU bole to zubha jAnanI. 13 ciMtAmeM paDe hoya unake agADI bole to citA baDhAve. 14 pIThapIche bole to ciMtAkU dUra kare. 15 snAna karake potiyA paharatI samaya vAmabhAga bole to strIko saMgama karAve. 16 koI vastu detI samayameM sammukha bole to debekU zubha jAnano. 17 jemane bhAgameM bole to saMtAnakI mRtyu hoya. 18 pIThapIche bole to mRtyu kare. 19 gharako dvAro derahe hoya unake dharake madhyameM bole to nirbhayatA kare. 20 gharake Aho ! Shrutgyanam
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkune - saptadazo vargaH / // TIkA // madhye svaraMtI nirbhayatvaM brUte 20 bahiH svaraMtI agnidhATIbhayAya syAt 21 rAtrau dIpaM vidhyA prayacchatAM svaraMtI pradIpanakaM kathayati 22 arddharAtre gRhamadhye svaraMtI cauraM jJApayati 23 gRhataH pravizatAmagre svaraMtI arthalAbhaM kathayati 24 jimatAM bho janabhAjane pasaMtI arthalAbhAya bhavati // 25 // iti pallIvicAraH // "pallI bhuje'pasaye ca mastake svAmimAnadA / pataMtI kurute vAme lAbhaM hAnikarA kare // 1 // kare ca dakSiNe vyAdhi hayarAjyAdilAbhadA / pRSThe upadravaM hetyudare miSTAnnadA tu sA // 2 // nAbhau putraphalaM datte kaTau guhye va rogakRt / jAnuyugme sukhaM sthAnaM pAde hAniM mahAbhayam // 3 // pAdAMze tu smRtaM tajjJaizciMtApadAMtagA bhavet / aMgadakSiNamAruhya vAmenottarati sphuTam // 4 // tadA hAnikarI brUyAdvyatyayena tu lAbhadA / caraNAdUrddhagI bhUya yadArohati mastake // 5 // prAjyaM rAjyaM tadA datte pallI zvetA vizeSataH / ciMtitAbhyadhikaM lAbhaM sthitA bhojanabhAjane // 6 // pAdAMgulISu saMghAtAttadA tu padavIM vadet // sarvametatphalaM datte bRhatI nAsikAnugA" // 7 // iti pallIvicAraH // // bhASA // bAhara zabda kare to agnijvAlAnase bhaya karai 21 rAtrimeM dIpaka to dIptatA kare. 22 ardha rAtrimeM gharameM bole to caura Ave, 23 agADI bolai to arthako lAbha karai 24 bhojana karatenake pAtrameM lAbha hoya. 25 ( 412 ) joDate hoMya zabda kare ghara meM praveza kare unake thAlImeM paDe to dhanako iti pallIvicAraH // pallI jemanI bhujApe aura mastakapai paDe to svAmIsUM mAna divAve. jo bAyeM hAthapai paDe to lAbhako hAni karai 1 jemane hastapai paDe to vyAdhi vA haya rAjyAdikanako lAbha deve.. pIThapIche paDe to upadravakUM hareM. udarapai paDe to miSTAnna deve. 2 nAbhipai paDai to putraphala devai. kaTipe aura guhyasthAnape paDai to roga kareM. donoM jAnUpe paDe to sukha aura sthAna hoya. pAMvameM paDe to hAni aura mahAn bhaya hoya. 3 pAvake agrabhAgapai paDai to ciMtA ApadA mRtyuye kare. jemane aMga caDhe bAMye aMgamAUM utare 4 to hAni kare. jo bAMye aMgamAUMsUM utare to lAbha deve. caraNasUM Upara mastaka tAMI caDhajAya 5 to bahutaso rAjya deve. jo sukeda pallI hoya to vizeSa phala kare, jo bhojanake pAtrameM girapaDe to ciMtanasUM bhI adhika lAbha kare. 6 pAvanakI aMgulInape paDai to samUhasUM mArga calAve. jo nAsikA ke anuga hoya to ye samagra phala deve. 7 Aho! Shrutgyanam
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite'dhivAsanaprakaraNam / (423) atho truve khAnarutasya sAraM sAraM samasteSvapi zAkuneSu // vispaSTaceSTaM sukhalakSaNIyaM zubhAzubhaM prAktanakarmapAke // 1 // vimarzakaMHzAkunazAstradakSo vizuddhabuddhiH satatAbhiyuktaH // yathArthavAdI zuciriMgitajJo bhavedihAcAryapadAdhikArI // ||2||shvvaanbhllubhssnnaaH kauleyakakapilajAgarUkAzca / / maMDalakukkarayakSAH zunakaHsaramAsutasyAhnam // 3 // // TIkA // // iti plliivicaarH|| iti zrIzajayakaramocanAdi-sukRtakAri-mahopAdhyAya zrIbhAnucaMdra gaNiviracitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM pallIvicAre saptadazo vrgH|| 17 // atho iti // gRhagodhikAkathanAnaMtaraM zvAnarutasyasAraM tatvaM bruve / kIdRk samasteSvapi zAkuneSu zakunazAstreSu sAraMpradhAnabhUtaM yena zvAnarutena prAktanakarmapAke prAcInakarmaNAM pAkaH paripAkastasmiJchubhAzubhaM mukhalakSaNIyaM sukhena jJAtuM zakyaM syAt / vispRSTacaSTaM vispRSTA ceSTA yatra tattathA kacidviziSTaceSTamityapi paatthH||1|| vimarzaka iti // idaM pUrva vyAkhyAtatvAnna vyAkhyAyate // 2 // zvazvAneti // etA. ni saramAsutasya zunaH abhidhAnAni syuH zvAzvAnAbhalluH bhaSaNaH eteSAmitareta. rdvNdH|kauleykH eteSAmapItaretaradvaMdvaHmaMDalaH kakuraH yakSaH eteSAmapi bNdH| zunaka ||bhaassaa|| iti zrImanjaTAzaMkaratanayajyotirvicchIdharaviracitAyAM vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM vicAritAtra pallIvicAro nAma saptadazo vargaH // 17 // atho iMti // pallIke zabda kaheke anantara aba zvAnake zabdako sAra haiM, spaSTa hai ceSTA jAmeM aise ye zabda samastazakunazAstranameM mukhya hai, yA zvAnake zabda karake puruSa pUrvajanmake karmanako phala tAmeM zubhAzubha sukhapUrvaka jAnabekU samartha hoya haiM // 1 // vimazaka iti ||shkunii vicArako karabevAlI hoya. zakunazAstrameM catura hoya. zuddha buddhi jAkI hoya. niraMtara yogya hoya, yathArtha vaktA hoya. pavitra hoya, sarvakI ceSTAnakU jAnai zakunameM bhAcArya padako adhikArI hoya. vo zakuna dekhai // 2 // zveti // zvA 1 zvAna 2 bhallU 3 bhaSaNa 4 ko. leyaka 5 kapila 6 jAgarUka 7 maMDala8 kukkura9yakSa 10 zunaka 11 ye saramAko beTAzvAna tAke Aho! Shrutgyanam
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 424 ) vasaMtarAjazAkune - aSTAdazo vargaH / zvetA dvijAH kSatriyakAzca raktAH pItAzca vaizyA asitAzva zUdrAH // vimizravarNAH zunakAstatheha bhavaMti nAnAvidhakArusaMjJAH // 4 // svajAtirUpeNa vizeSato'mI sarve samastairapi vA gaveSyAH // kauleyakAsteSu vadaMti zastaM kAryeSu sarveSvapi kRSNavarNam // 5 // AcAryamAnIya zubhehnikArya paiSTaM zvayugmaM zuciracayitvA // kSIreNa bhojyaM bhaSaNasya tuSTayai dadyAtkumArIzizubAMdhavebhyaH // 6 // sarvAgakRSNaH paripUrNa kAya zAMto nirogastaruNo baliSTaH // avAmabhAgonnatapucchaceSTo vibharti zUdro nakhaviMzatiM yaH // 7 // // TIkA // ityAdayaH ||3|| zvetA iti // zvetAH zvetavarNAH zvAnaH dvijAH brAhmaNA bhavati / raktAH raktavarNAH kSatriyakA bhavati / pItAH pItavarNAH vaizyAH vaizyajAtIyA bhavati / asitAH kRSNAH punaH zUdra bhavaMti / tathA iha vimizravarNAH zunakAH nAnAvidhakArasaMjJA bha vNti| nAnAvidha : kArUNAM citrakAriNAM saMjJA nAmAni yeSAM te tthoktaaH||4|| sveti // samastaira amI sarve kauleyakAH svajAtirUpeNa vizeSato gaveSyAH teSu sarva kukkureSu punaH kRSNavarNa zvAnaM sarveSvapi kAryeSu zastaM vadaMti // 5 // AcAryamiti // AcArya zakunazAstrajJam AnIya zume'hni paiSTaM piSTasya godhUmAdicUrNasya ida paiSTazvayugmaM zvAnayugalaM strIpuMsalakSaNaM kAryaM tataH zuciH pumAMstamarcayitvA bhASaNasya tuSTayai ku* mArIzizubAMdhavebhyaH kSIrAnnabhojyaM dadyAt / kacitkSIreNa bhojyamityapi pAThaH // 6 // sarveti // yaH zvAnaH nakhaviMzati vibhartti sa zUdraH kathyate iti zeSaH / kIdRka // bhASA // nAma haiN||3||shvetaa iti|| zvetavarNa ke svAnakI dvijasaMjJA hai. lAlavarNakI kSatriya saMjJA hai. pItavarNakI vaizyasaMjJA hai. zyAmavarNakI zUdrasaMjJA hai, milavA varNakI kArusaMjJA hai. kAru nAma citrAma karabevAleko hai // 4 // sveti // sabakarake ye kauleyaka jAti vizeSakarake DhUMDhano saba zvAnanameM kAlo kuttA sarvakAryana meM vikhyAta haiM haiM // 9 // AcAryamiti // zubha dinaM hoya ghA vinAzakunazAstrake jJAtA AcAryakU~ bulAya kara cUnaleke zvAnako yugala strIpuruSarUpa karake pavitra hoya pUjanakarake zvAnakI tuSTi ke liye kSIrAnna bhojana kumArI bAlaka bAMdhava inake artha deve // 6 // savaiti // jo zvAna kAlo hoya. nyUnaaMga jAko na hoya. zAMtarUpa hoya. nirogI hoya. yuvA na hoya. balavAn hoya. jemane bhAgameM UMcI pUMcha kare hugo hoya. vIsoM nakha jAke ka Aho! Shrutgyanam
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite'dhivAsanaprakaraNam / ( 425 ) taM sArameyaM puruSo'dhivAsya vizvAsya dhRtvA rUpayeddinAMte // zuklAMbarastAM rajanIM vratI syAdyatnena kuryAtsakalaM samantram // // 8 // atha maMtraH / OM namo bhagavate zunakottamAya mahAzakunagaMbhIrazabdAya prajApataye RtukAlAbhigAmiJchIghramahi ehi baliM gRhANagRhANa mama ciMtitAni satyaM brUhibrUhi huMphasvAhA // iti // tataH prabhAte navagomayena trihastamAtraM caturasrarUpam // zucau manojJe vijane vidadhyAdilAtale maMDalakaM vizuddham // 9 // // TIkA // sarvAgakRSNaH dehavyApikRSNavarNaH punaH kIdRkparipUrNakAyaH sarvAvayavasaMpUrNaH na nyUnAvayavaH punaH zAMtaH saumyaprakRtiH punaH nIrogaH AmayavarjitaH punastaruNaH udgatayauvanaH punaH baliSThaH balayuktaH punaH avAmabhAgonnatapucchaceSTaH dakSiNabhAge unnatIkRtapucchavyApAraH // 7 // tamiti // puruSaH taM sArameyam adhivAsyAdhivAsanaM kRtvA vizvAsya vizvAsaM samutpAdya kareNa dhRtvA gRhItvA dinAMte: snApayetsnAnaM kArayet / zuklAMbaraH zvetavAsAH tAM rajanIM vratI vratayuktaH syAt / yatnena sakalaM sarva samaMtra mantrasahitaM kuryAt // 8 // atha mantraH // OM namo bhagavate zunakottamAya mahAzakuna gaMbhIrazabdAya prajApataye RtukAlAbhigAmina zIghramehi ehi bali gRhANagRhANa mama ciMtitaM kAryaM satyaM vAhabrUhi huM phaT svAhA // kacidrahaNe grahaNe ityapipAThaH // tata iti // : rajanIgamanAMtaraM prabhAte navagomayena dvihastamAtraM caturasrarUpaM catuHkoNaM zucau manojJe vizuddhe ilAtale bhUmau vijane janarahite vizuddhaM pavitraM maMDalakaM vidadhyAtkuryAdityarthaH / taduktamanyatra / "arthyArcanAlepanapuSpadhUpanaivedyadIpAkSatadakSiNAbhiH // namoyutaiH sapraNavaiH prayatnAnmahA // bhASA // hoya vAkUM zUda saMjJaka kahaiM haiM // 7 // tamiti // tA zvAnako adhivAsana karano vAmeM vizvAsa karano, sAyaMkAlakUM zvAnakUM hAthasUM snAna karAvano, zvetavastra dhAraNa karAvA, rAtri vratayukta rahanA, yatnasUM saba yA maMtrasahita karaneo // 8 // atha mantraH // OM namo bhagavate zunakottamAya mahAzakunagaMbhIrazabdAya prajApataye RtukAlAbhigAmin zIghramehi ehi bali gRhANagRhANa mama ciMtitaM kArye satyaM brUhibrUhi huMphaT svAhA // yA maMtrasUM saba karano // tata iti // vA rAtrike va pIche prAtaH kAla pavitra zuddha nirjana pRthvI navIna gobarasUM tIna hAtha ka Aho! Shrutgyanam
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ (426) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| pItaH surezaH kapilo hutAzaH kRSNo yamaH zyAmavapuzca rakSaH // zuklaH pracetA haritaH samIrazcitro dhanezo dhavalo mheshH|| 10 // evaMvidhAH padmadalodareSu krameNa dizvaSTasulokapAlAH // AcAryavAkyAnugatena puMsA mahArhapUjAvidhinArcanIyAH // 11 // yakSo'rcanIyo vidhinAtra madhye paiSTaM zvayugmaM ca tataH prakuryAt // zRtena deyazcaruNopahAro ghRtplutenaacitdevtaabhyH|| 12 // haviH samuddhRtya carostathAnyattena prytnaatprvidhaaypiNddm|| dhRtvArtha pArthA'rcanamasya kArya nAnAvidhairmantravarairamIbhiH // 13 // ||ttiikaa // prabhAvairnijanAbhamantraiH // 9 // idaM vRttatrayaM pUrvavyAkhyAtatvAnna vyAkhyAyate // 10 // // 11 // yakSa iti * atra maMDalamadhye yakSaH zvAnaH vidhinA vidhipUrvakaM pUrvamarcanIyaH pUjanIyaH / tataH paiSTaM zvayugmaM prakuryAt / tataH abhyarcitadevatAbhyaH dikpAlAdibhyaH ghRtaplutenavRtena pluta'statpuruSo'tra "kartRkaraNa"ityenana tena ghRtaplutena punaH zRtena kathitadugdhena saha caraNopahAraH deyo dAtavyaH // kvaciccaraNopahAraH ityapipAThaH // 12 // haviriti // caroH anyaddhaviH samuddhRtya tena bhRtena prayatnAtpiDaM pravidhAya pArzve dhRtvA ca amIbhiH nAnAvidhai // bhaassaa|| caturasra maMDala kara ||9||piiteti // pati sureza, kapila hutAza, kRSNa yama, zyAmavapu rakSa, zukla pracetA, harita samIra, citra dhaneza, dhavala maheza // 10 // evamiti // ye nAma maMDalameM kramasU sthApana karano. phira ATha lokapAla devatA AThoM dizAnameM sthApanakara AcAryake vAkyake anusAra arya, pAdya, snAna, caMdana, puSpa, dhUpa, dIpAkSata, naivedya, dakSiNA karake mahA prabhAvarUpa nijanAma maMtranakara arcana karano. // 11 // yakSa iti // vA maMDalameM prathama zvAnako vidhipUrvaka pUjana karano. tA pIche canako bano huyo zvAnako yugala tAko pUjana karai. tA pIche ghRtasahita dUdhabhAtake carU karake pUrva arcana jinako kiyo una ATho dikpAla devatAnake artha upahAra deno // 12 // haviriti // carUte aura zAkalya leke carUko bhAta le yatnateM piMDa banAya karake pAsa dhrle| phira ye je nAnAprakArake mantra tinakarake pUjana kara balidAna karai / / OM maNDalAya svAhA yA karake caMdana lagAnoM. OM bhallUkAya svAhA yA karake akSata caDhAvano. OM kapilAya svAhA Aho! Shrutgyanam
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ shvcssttite'dhivaasnprkrnnm| (427 ) abdAyanartRnuta mAsapakSadinAni kAryeSvavadhau vidadhyAt // hInAvadhiryena bhavatyasatyaH sarvo'pi loke zakuno gRhiitH|| // 14 // evaMvidhaM bhAvi na veti citte nivezya kArya bhaSaNaM vimuMcet // saMbhakSya piMDaM sthiratAM gatasya ceSTAdikaM tasya nirUpaNIyam // 15 // iti vasaMtarAjazAkune zvaceSTite'dhivAsanaprakaraNaM prthmm||1|| // TIkA // maitravaraiH asya abhyarcanaM kAryam // 13 // OM maMDalAya svAhA ityanena caMdanAlepanam / OM bhallUkAya svAhA ityanenAkSatapradAnam / OM kapilAya svAhA ityanena pusspprdaanm|AUMykssaay svAhA ityanena dhUpodeyAvinayavate namaH ityanena dIpapradAnam / OM RtukAlAbhigAmine svAhA ityanena phalAdiDhaukanam / OM balibhojanAya svAhA ityanena naivedyapradAnam / OM svAmibhaktAya svAhA ityanenAryam / kRtajJa ehiehi rAtrijAgaraNa ehi ehi divyajJAnin ehi ehi pratyakSavacana ehi ehi jihvAjalpa ehi ehi svalpapriya ehi ehi SaDguNa ehi ehi zunakottama ehi ehi idamayaM gRhANa gRhANa imaM baliM gRhANagRhANa satyaM brUhi brUhi svAhAiti balinidedanamaMtraH // 13 // abdeti ||abdaaynjn uta mAsapakSadinAni svakIyakAryeSu avadhau maryAdAyAM vidadhyAtprakuryAt / puruSaH zakunavilokaka iti zeSaH yena kAraNena loke sarvopi gRhItaH zakuno hInAvadhiH sanasatyo bhavati // 14 // evamiti // // bhASA // yA karake puSpa deno. OM yakSAya svAhA yA. karake dhUpa deno. OM vinayavate namaH yA karake dIpaka joDano, OM RtukAlAbhigAmine svAhA yAkarake phalAdika deno OM balibhojanAya svAhA yA karake naivadya deno. OM svAmibhaktAya svAhA yA karake arghya deno. kRtajJa. ehi ehi rAtri jAgaraNa ehi ehi divyajJAnin ehi ehi pratyakSavacana ehi ehi jidvAjalpa ehi ehi svalpapriya ehi ehi SaDguNa ehi ehi zunakottama ehi ehi idamaya gRhANagRhANa imaM. baliM gRhANagRhANa satyaM brUhi brUhi svAhA. iti balidAnanivedanamaMtraH / yA maMtrakarake balidAna karaNoM // 13 // abdeti // zakuna dekhabevAlo puruSa apane kAyemeM varSakI vA ayanakI vA RtukI vA mahInA pakSadina inakI avadhi karale arthAt meroye kArya itane varSameM yA dinameM hoya go aiso karale yA kAraNasaM saMpUrNa zakuna lokameM avadhi kare vinA mithyA ho jAMya haiN|| 14 // evamiti // aise apane kAryakaM manameM Aho! Shrutgyanam
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ (428) vasaMtarAjazAkuna-aSTAdazo vrgH| yathAvaduktAnyadhivAsAnAni balipradAnAni zuno'dhanA tu // tasyaiva ceSTAphalamIpsiteSu rAjyAdikAryeSu niruupyaamH|| // 16 // kaMDUyamAnaH khalu dakSiNena kareNa lAbhaM bhaSaNo dadAti // prabhAvanaMmrIkRtarAjacakraM rAjyAbhiSekaM varapaTTabandham // 17 // kareNa kaMDUyati dakSiNena yakSo yadA vAmakaraM tadAnIm // prabhUtamAtaGgaghaTAsamRddhaM brUte samaMtAtpRthivIpatitvam // 18 // // TIkA // evaMvidhaM kArya bhAvi na veti citte manasi nivezya sthApayitvA vicityeti yAvat / bhaSaNaM vimuMcet / piMDaM saMbhakSya sthiratAM gatasya nirAkulatAM prAptasya tasya zunaH ceSTAdikaM nirUpaNIyaM vilokanIyam // 15 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM zvaceSTitedhivAsanaprakaraNaM prathamam // 1 // __yatheti // mayA zunaH adhivAsanAni balipradAnAni yathAvaduktAni / adhunA tu IpsiteSurAjyAdikAryeSu tasyaiva zuna eva ceSTAdikaM phalaM niruupyaamHkthyaamH||16|| kaMDyamAna iti // dakSiNena kareNa apasavyena hastena kaMDUyamAnaH kaDAta kurvANa: bhaSaNaH lAbhamadhikaM phalaM dadAti / kIdRzaM lAbhaM rAjyAbhiSekaM rAjyasyAbhiSeko yasmina / punaH kIdRzaM varapaTTabaMdhaM varaHpradhAnaH paTTabandhoM yasmiMstat punaH kIdRzaM prabhAvanamrIkRtarAjacakra prabhAveNa namrIkRtaM rAjacakraM yatra tattathA // 17 // karaNeti // yakSaH zvA dakSiNena kareNa yadA vAmakaraM kaMDayati tadAnIM samaMtA. // bhASA // vicAra karake zvAnakU chor3ade vo balipiMDa bhakSaNa karake sthira hoya jAya vAkI ceSTAdika dekhano // 15 // iti zrIvasaMtarAjabhASATIkAyAM zvAnaceSTite'dhivAsanaprakaraNaM prathamam // 1 // yatheti // maiMne zvAnake adhivAsana balidAna ye yathAyogya kahe. aba vAMchita rAjyAdipha kAryameM zvAnake ceSTAdikanake phala kahehaiM // 16 // kaMDrayamAna iti // jo zvAna jemane hAtha karake khujAvato hoya to: rAjyAbhiSeka jAmeM aura paTTabaMdhana jAmeM aura prabhAva karake namra kiye haiM rAjAnako samUha jAmeM aiso lAbha devai // 17 // karaNeti // jo | Aho ! Shrutgyanam
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite rAjyAdhikAraprakaraNam / (429) udghATayadakSiNamakSi yakSo hastena gRhNAtyatha dakSiNena // yasyAbhiSeke sa bhavetsvazaktyA kssitiishlkssekssitpaadpdmH|| // 19 // kauleyako dakSiNakarNadezaM kareNa kaMDUyati dakSiNena // yadA tadA jalpati gItavAdyavinodayuktaM pRthivIpatitvam // 20 // kaMDUyate dakSiNapANinA cetsvaM sArameyo vadanaM tadAnIm // bhaktaiH prabhUtaiH saha bhUmipAlai jyAni bhojyAni ciraM bhavati // 21 // // TIkA // tpRthivIpatitvaM brUte / kIdRza prabhUtamAtaMgaghaTAsamRddhaM prabhUtAH prakRSTAH ye mAtagA dviradA teSAM ghaTA bahughaTanAH tAbhiH samRdamupacitamityarthaH / "bahUnAM ghaTanA ghaTa" iti haimaH // 18 // udghATayediti // yasya rAjyAbhiSekaprazne yakSaH dakSiNamAkSi cakSaH dakSiNena kareNa udghATayet atha vA mRdrAti kvacigRhAtIti pAThaH / tadA svazaktyA rAjA bhavet / kIdRzaH kSitIzalakSekSitapAdapadmaH kSitIzalakSaiH IkSitaM pAdapanaM yasya etAdRzaH / tathA kacidrAjyAbhiSeko bhavati svazaktyeti pATho'pi dRsyate // 19 // kauleyaka iti|| yadA kauleyakaH zvA dakSiNakarNadezaM dakSiNena kareNa kaMDyati khanati tadA gItavAdyavinodayuktaM pRthivIpatitvaM jalpati / "asthibhugbhaSaNaH sArameyaH kauleyakaH zunaH"iti haimH||20|| kaMDUyata iti // sArameyaH kukkuraH dakSiNapANinA cetsvaM vadanaM kaMDUyate tadAnI bhaktaiH prabhUtaiH saha bhuumipaalbhojyaani bhoktuM yogyAni // bhASA // zvAna jemane hAtha karakai bAyo hAtha khujAvato hoya to bahutase hAthInakI samRddhi jAko aiso pRthivIpati, rAjA karai // 18 // udghATayoditi // rAjyAbhiSekake praznameM jo zvAna jemane netrakU jemane hAtha karake kholato hoya vA grahaNa karato hoya to anekana rAjA caraNakU namana kara darzana kareM eso apanI zakti karake rAjA hoya // 19 // kauleyaka iti // jo kauleyaka jemane hAtha karake jemane karNakaM khujAvato hoya to gIta, vAdya, vinoda inakarake sahita pRthvIko pati hoya // 20 // kaMr3ayata iti // jo zvAna jemane hasta karake apane mukhakU khujAvato hoya to. vahutase bhaktana karake sahita rAjAnakarake Aho ! Shrutgyanam
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ (430) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| vakSo'tha kaMDUyati dakSiNena svapANipAdena bhavettadAnIm // turaMgamAtaMgamahiSyajAdigavAdisaMpatsahitaM nRpatvam // 22 // avAmapAdaprabhavaiH prayatnAllikhenakhaiH zvA jaTharaM svakIyam // vaktyeva bhAvI sakhibaMdhubhRtyanirvAhazakto nRptitvyogH23|| pradakSiNaM ceSTitamIdRzaMsyAdevaMvidhaM tatra phalaM prdissttm||puNso'nukuulN sakalaM tadeva zvA haMti dRSTaH kRtavAmaceSTaH // 24 // bhavaMtyavAmA yadi vAmatazca ceSTAH samAstAna guNo na dossH| kauleyako yAstvadhikAHkaroti phalaM tadutthaM prtipaadniiym25|| // TIkA // bhojyavastUni ciraM cirakAlaM yAvadbhavati // 21 // vakSa iti // yadA yakSaH vakSo dakSiNena svapANipAdena kaMDUyati tadAnIM turaMgamAtaMgamahiSyajAdigavAdisaMpatsahitaM nRpatvaM bhavet / tatra turaMgAH azvAH mAtaMgA daMtAvalA: mahiSyaH sairabhyaH ajAdayaH chAgAdayaH gauH dhenuH eteSAmitaretaradvaMdvaH / tAH Adau yAsA evaMvidhA yAH saMpadaH samRddhayastAbhiH sahitaM smetmityrthH|| 22 // AvAmeti // yaH zvA prayatnAdavAmapAdaprabhavaH dakSiNacaraNotthaiH nakhaiH svakIyaM jaTharaM likhetkhnet| eSa kukkuraH sakhibaMdhuvarganirvAhazaktaH nRpatitvayogaH bhAbhI iti vakti bruute||23||prdkssinnmiti||prd. kSiNaM ceSTitamIzaM syAttatra evaMvidhaM phalaM pusaH anukalaM sakalaM samastaM pradirgha proktaM zvA kRtavAmaceSTaH dRSTaH tadeva pUrvoktameva sakalaM puMsaH anukUlaM phalaM haMti // 24 // bhavaMtIti // avAmA dakSiNA yadi vAmatazca ceSTAH samAH sadRzAH bhavaMti tadA na // bhaassaa|| bhogavekaM yogyayogya vastu cirakAla tAI hoya // 21 // vakSa iti // jo zvAna jemane hAtha pA~vakarake apano vakSasthala khujAvato hoya to hAthI, ghoDA, gau, bhaiMsa, bakarI ityAdikanakI saMpadAnakara sahita rAjA hoya // 22 // avAmeti / / jo zvAna jemane pA~vake nakhana karake apane udaraka khujAyaveko sI nAI karato hoya to honahAra mitra baMdhuvarga inake nirvAhakI zakti rAjApaneke yogya ye hoya // 23 // pradakSiNamiti // zvAnakI nye jemaneM aMgakI ceSTA haiM inameM yA prakAra phala puruSakU anukUla saba kahe. aura jo zvAna bAMye aMgakI ceSTA karato dIkhai to pahale kahe je saba anukUla phala tine nAza karai // 24 // bhavaMtIti // jo bAI jemanI ceSTA samAna hoMya to guNa bhI nahIM aura doSa bhI nahIM. phera Aho! Shruigyanam
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite rAjyAdhikAraprakaraNam / (431) mahodayaM paMcavidhena puMsAM zAntena rAjyaM vitaratyavazyam // . paMcaprakAreNa punastadeva dIptena yakSo harati prasahya // 26 // dIptAbhidhAbhyAM sthiticeSTitAbhyAM pravAsarAjyakSitimRtyavaH syuH||shaaNtaabhidhaabhyaaN bhavati tvamUbhyAM rAjyaM samaddhaM cirakAlabhogyam // 27 // dikceSTitasthAnagatisvarAkhyAH paMceha dIptAH khalu paMca shaaNtaaH||anyessvpiime zakuneSu bhUnA nimittavidbhiH pribhaavniiyaaH||28|| iti vasaMtarAjazAkune zvacaSTite rAjyAdhikAraprakaraNam // 2 // // TIkA // guNo na doSaH guNadoSapratipAdakaceSTayoH sAmyAdityathaH / kauleyakaH punaH yAzceSTAH adhikAH karoti tadA tadutthaM tajjanyaM phalamadhikaM pratipAdanIyamityarthaH // // 25 // mahodayamiti // yakSaH paMcavidhana zAMtena puMsAM mahodayaM rAjyamavazyaM vitarati / paMcaprakAreNa dIptena punaryakSaH prasahya balAtkAreNa tadeva mahodayaM rAjya : harati // 26 // dIpteti // dIptAbhidhAbhyAM sthiticeSTitAbhyAmavasthAnaM ceSTitaM zarIravyApArastAbhyAM pravAsarAjyakSitimRtyavaH syuH / pravAsaH paradezagamanaM rAjyakSatiH rAjyasya nAzaH mRtyurmaraNam eteSAmitaretarabaMdaH / zAMtAbhidhAbhyAmamUbhyAM sthiticeSTitAbhyAM cirakAlabhogyaM samRddhaM rAjyaM syAt // 27 // digiti // dikceSTitasthAnagatisvarAkhyAH iha khalu nizcayena paMcadIptAH paMca zAMtAzca bhavaMti / tathA'nyeSvapi potakyAdizakuneSvapi nimittavidbhiH ime paMca zAMtAH / paMca dIptAH bhUnA paribhAvanIyAH viciNtniiyaaH||28|| iti vasaMtarAjaTIkAyAM zvaceSTite rAjyAdhikAraprakaraNaM dvitIyam // 2 // // bhaassaa|| zvAna jo adhika ceSTA karai to vAko hI phala adhika kahano // 25 // pAMca prakArake zAMtazakuna karake puruSana* mahAn udaya jAmeM aiso rAjya avazya deve. phira pAMca prakArako dIptazakuna tA karake zvAna balAtkAra karake vohI mahodaya rAjya tAkU haraNa kare // 26 // dIpteti // dIptasthiti aura dIptadehakI ceSTA inakarake paradezako gamana, rAjyako nAza aura mRtyu ye hoya. aura zAMtasthiti, zAMtaceSTA hoya to inakarake cirakAla tAI bhogAveke yogya samRddhavAn rAjya hoya // 27 // digitiM // dizA, ceSTA, sthAna, gati, svara, Aho ! Shrutgyanam
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ (432) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| varasya kanyAvaraNodyatasya kumArikAyAH patimarthayaMtyAH // AkhyAyate'nyonyaparIkSaNArtha kramaNa ceSTA saramAsutasya / // 29 // kauleyake dakSiNacoSTite syAtkanyAvivAho na tu vAmaceSTeH ||shunyaa samaM kaeNlirate sukhena tayoDhayA sArddhamahAni yAMti // 30 // kaMDUyate dakSiNamaMgabhAgaM staMbhe yadartha varaNe hRdisthe // UDhA bhavetsA sutavittavaddhayai vAmAMgakaMDUyanamaprazastam // 31 // // TIkA // varasyota // kanyAvaraNodyatasya varasyaH voDhuH pati arthayaMtyAH vAMchaMtyAH kumArikAyAH kanyAyAH saramAsutasya saramA zunI tasyAH sutaHzvA tasya anyonyaparIkSaNArtha parasparaparIkSAkRte ceSTA krameNa AkhyAyate // 29 // kauleyaka iti // dakSiNaceSTite kauleyake zani kanyAvivAhaH syAt na tu vAmaceSTe kvacitkanyAvivAhyeti pATho'pi dRzyate / zunyA samaM kalirate sati maithunasukhe sati tayA UDhayA sAI sukhena ahAni dinAni yAMti gacchaMti // 30 // kaMDUyate iti // yadarthaM yasyAH kRte varaNe hRdisthe sati zvA dakSiNamaMgabhAgaM staMbhe kaMDUyate tadA sA UDhA // bhaassaa|| nizcayakara ye pAMca dapti haiM. aura pAMca hI ye zAMta haiM, aise hI aura je potakIkaM Adile je zakuna tinameM vidvAnapuruSa karake ye pAMca zAMta aura pAMca dIpta vicArane yogyahaiM // 28 // iti zrIvasaMtarAjabhASATIkAyAM zvAnaceSTite rAjyAdhikAraprakaraNaM dvitiiym||2|| varasyoti // kanyAke varabekU vAMchita hoya rahyo vAkU aura patikU varabekI icchA kara rahI vA kanyAkU ina dononakU paraspara parIkSA karavekU saramA nAma jo iMdrakI kutiyA vAko beTA zvAna tAkI ceSTA krama karake kahaihaiM // 29 // kauleyaka iti // zunI jo kutiyA jemane aMgakI ceSTA karatI hoya to kanyA vivAhake yogya jAnano, jo bAI ceSTA karatI hoya to vA kanyAko vivAha nahIM karano. kutiyA sahita zvAna maithuna sukha karato hoya to tA vyAhI huI kanyA karake sahita sukhapUrvaka dina vyatIta hoya // 30 // kaMDyata iti // jA kanyAke artha hRdayameM vicAra karaliyo hoya aura zvAna jemane aMga bhAgakU staMbhameM khujA. vato hoya to vo vivAha huye pIche suta dhana inakI vRddhike artha hoya. aura vAMye aMgako Aho ! Shrutgyanam
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite vivAhaprakaraNam / ( 433 ) utkSipya yakSo yadi dakSiNAMtriM karoti pAtre maNike ghaTe vA // mUtraM tadAnIM pariNIyate yA sA syAdavazyaM bahuputrayuktA // 32 // aMgAni vAmAni kaSannijAni vizaMzca zAlA gRhamaMDapAdIn // zvA vakti kanyAmavivAhanIyAM yatsA bhavitrI kuladUSayitrI // 33 // kauleyako yadvaraNodyatasya tyaktAbhizaMko'bhimukho'bhyupaiti // sAnarthadA bhartRkaTuMbamArI dUreNa heyA viduSA kumArI // 34 // vAmAMtriNA kaSAte nAsikAgraM kaMDUyate vA bhuvi tatkadAcit // vAmena yo vA kuTilaM prayAti vaidhavyado'sau kapilaH kumAryAH 35 // // TIkA // sutavittaddharyai bhavet / vAmAMgakaNDUyanamaprazastaM bhavati // 31 // utkSipyeti // yadi yakSaH dakSiNatrimutkSipya uccaiH kRtya pAtre maNike gargaya gaDhAkhye ghaTe vA mUtraM karoti kacitpaTTe iti pAThaH / tadAnIM yA pariNIyate sA avazyaM bahuputrayuktA bhavati // 32 // aMgAnIti // vAmAni nijAni aMgAni kaSaJchAlAgRhamaMDapAdInvizaMzca zvA kanyAmavivAhanIyAM vivAhakaraNAyogyAM vakti kathayati / yadyasmAtkAraNAtsA kanyA kuladUSayitrI bhavitrI / kacidvizaM zcalaMstadgRha maNDapAdInityapi pAThaH // 33 // kauleyaka iti // kauleyako yadA varaNodyatasya puMsaH tyaktAbhizaMkaH nirbhayaH abhimukhaH abhyupaiti tadA kumArI kanyA viduSA paNDitena dUreNa heyA tyAjyA / kIdRzI anarthadA anartha datte sA anarthadA / punaH kIdRzI bhartRkuTuMbamArI bhartuH kuTuMbakSayakAriNItyarthaH // 34 // vAmAMtriNeti // yadi kapilaH // bhASA // khujAvano azubha hai // 31 // utkSipyeti // jo zvAna jemane pAMvakUM UMco kara mANake pAtra vA vaDApai mUtra karade to jo kanyA vyAhale vo kanyA avazya bahuputrayukta hoya // 32 // aMgAnIti // khAna bAMye aMgakUM khujAvata. zAlA gRha maMDapAdika inameM praveza kara jAya to vo kanyA vivAhake yogya nahIM aiso kahai hai ye jAnano. vo kulakUM doSake lagAyavevArI jAnanI // 33 // kauleyaka iti // jo zvAna jA kanyA varavekUM icchA kare hai vA puruSake nirbhaya saMmukha Aya jAya to vo kanyA anarthakaM devevAlI aura bhartA - rake kuTuMbako kSaya karanevAlI jAnakara vidvAn puruSa tyAga karade vAkUM vyAhai nahIM // 34 // vAmAMtriNeti // jo khAna bAMye pA~vakarake aprakUM khujAvato hoya athavA nAsikA ke 28 Aho! Shrutgyanam
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ (434) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| . hadeta yo vAmakaTena zete vametkhanetkaparavAmalUrau // aMgArabhasmAsthicayAdikaM vA paMcatvabhItyai bhaSaNaH sa kRSNaH // // 36 // yakSaH samAjighrati yazca zunyA yoni sa kanyAM kSatayonimAha // syAjAgarUko yadi maithunastho rucistadA syAditaretarasya // 37 // prazne varArthe vihite kumAryAH syAdAmaceSTaH zubhado na cAnyaH // mUtraM ca zunyA upari prakurvanbrUte sapatnI bhaSaNo bhavitrIm // 38 // // TIkA // kukkaravAmAMviNA nAsikAgraM karSati vA atha vA bhuvi bhUmau tannAsikAgraM kadAcikaMDUyate athavA yo vAmena vAmabhAgena kuTilaM vakaM prayAti asau kapilaH kumAryAH vaidhavyado bhavati // 35 // hadeteti // yaH zvAhadeta viSThAM kuryAt atha vA vAmakaTena zete zayanaM kuryAt athavA vamedAti kuryAt athavA kaparavAmalUrau kapAlavalmIko khaneta athavA aMgArabhasmAsthicayAdikaM khanetsa bhaSaNaH paMcatvabhItyai maraNabhiye uktaH kathitaH // 36 // yakSa iti // yaH yakSaH zunyAH saramAyAH yoni samAjighati gaMdhopAdAnaM karoti sa kanyAM kSatayoni bhayakaumAryavratAmAha yadi jAgarUkaH maithunastho bhavati tadA itaretarasya parasparasya kanyAvarasyetyarthaH / ruciH syAt 37 // prazne iti // kumAryAH varrArthe prazne vihite sati yadi vAmaceSTaH zvA syAttadA zubhadaH na cAnyaH dakSiNaceSTaHzubhado nAzunyA upari mUtraM ca prakurvanbhaSaNaH bhavitrI // bhaassaa|| pRthvImeM tA nAsikAke agrakU khujAvato hoya athavA vAmabhAgameM hoyakara TheDho cale to vA kanyAkU vaidhavya devai // 35 // hadeteti // jo ivAna viSThA kareM, athavA bAMI karoMTa zayana kare, vA vamana nAma ulaTI karai, athavA kapAla vA sarpakI babaImeM khode, vAM aMgAra bhasma hADanako samUha ityAdikanakaM khodato hoya to maraNako bhaya kare // 36 // yakSa iti // jo zvAna kutiyAkI yonikaM saMghato hoya to kanyApano jAko dUra hoya gayo aisI jAnanA. jo zvAna maithunameM sthita hoya to kanyA vara inakI paraspara ruci hoya // 37 // prazne iti // jo kanyA bharatArake varavekU artha prazna karai aura zvAna vAmaceSTA karato hoya to zubha, deve. dakSiNa ceSTA zubhakI devevAlI nahIM hai. jo zunIke Upara mUtra kara deve zvAna to vA Aho ! Shrutgyanam
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 435 ) zvaceSTite vivAhaprakaraNam / saMmArjayanvAmakareNa jihvAM bravIti bhogapriyatAM varasya yakSo lihaJjalpati vAmapAdaM vittena vRttiM bhramaNArjitena // // 39 // mUtraM nijaM leDhi dizaM ca vAmAM prayAti tatsyAdayito'nurAgI // vAmaM lihansRkkivarasya pUrNe mahAnase vyAparaNaM dadAti // 40 // galAkSikarNAnanabhAlamUrdhnA vAmAMtriNA sparzanataH kumArI // rAjJI bhavettasya varasyaM gehe yathottaraM vRddhimatI krameNa // 41 // // TIkA // bhAvinIM sapatnIM brUte // 38 // saMmArjayanniti // yakSaH vAmakaraNa jihvAM saMmArjayanvizuddhiM kurvanvarasya bhogapriyatAM bhogaH priyo vallabho yasya tasya bhAvastattA tAM bravIti kathayati / yakSaH vAmapAdaM lihannAsvAdayanvarasya bhramaNArjitena vittena vRttiM AjIvikAM jalpati // 39 // mUtramiti // yadi zvA nijaM mUtraM leDhi AsvAdayati dizaM ca vAmAM yadi vA prayAti tadA dayitaH anurAgI syAt / vAmaM sRkki adharasyAdhaH pradezaM lihanvarasya pUrNe mahAnase vyAparaNaM dadAti / annapAcakaH syAdityarthaH // 40 // galeti // galAkSikarNAnanabhAlamUrdhnA vAmatriNA sparzanataH kumArI rAjJI syAt / tatra galaH kaMThaH akSi cakSuH karNaH zravaNam AnanaM mukhaM bhAlaM lalATameteSAmitaretaradvaMdvaH / prANitUryasenAMgAnAmityekavadbhAvaH / tasya varasya gRhe krameNa yathottaraM // bhASA // kanyAke dUsarI sauta hoyagI aiso jAnano // 38 // saMmArjayanniti // jo zvAna bAMye hAtha karake jihvAkUM mArjana karato hoya arthAt poMchato hoya to vA kanyAke varakUM saMbhoga balabha bahuta hAya aiso jAnano. jo zvAna bAMye pA~vakUM cATato hoya to vA kanyAke varakUM bhramaNa karake saMcita huyo dhana tA karake AjIvikA jAnano // 39 // mUtramiti // jo zvAna apane mUtrakUM Apa svAda levai phira bAmadizAko jAya to bhartAra anurAgI hoya. jo zvAna bAMI galaphADakUM cATato hoya to vA kanyAko bharttAra rasoI kI cAkarIsUM jIvikA kare // 40 // galeti // jo zvAna kaMTha, netra, karNa, mukha inakUM sparza karai to vo kanyA. rANI hoya. jA dinasaM bharttArake jAya vA dinasUM vAke bharttArake gharameM vRddhi hotI calI Aho ! Shrutgyanam.
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 436 ) vasaMtarAjazAkune - aSTAdazI vargaH / kArya kumArIvaraNaM vareNa samastaceSTAbhiravAmikAbhiH // patiMvarA zvAnaviceSTitena sarveNa vAmena patiM vidadhyAt // 42 // iti vasaMtarA0 zvaceSTite vivAhaprakaraNaM tRtIyam // 3 // athAbhidadhmaH saramAsutasya tattAdRzaM ceSTitamaprameyam // yadezalA bhAdinimittabhUtaM hitaM sadA zAkunakovidebhyaH // // 43 // upasthitaH prAktanapuNyapAkAtpuraH sthito dakSiNapANinA svam || ziraH spRzatyullasitAMtarAtmA yo maMDalo maMDalalAbhado'sau // 44 // // TIkA // vRddhimatI syAt // 41 // kAryamiti // vareNa kumArIvaraNamavAmikAbhiH samastaceSTAbhiH kArya kartavyam / pativarA kanyA sarveNa vAmena zvAnavicoSTatena patiM vidadhyAkuryAt // 42 // iti zvaceSTite vivAhaprakaraNaM tRtIyam // 3 // atheti // vivAhaprakaraNakathanAnaMtaraM saramAsutasya kukkurasya tattAdRzaM ceSTitaM vayaM abhidadhmaH kathayAmaH / yaceSTitaM zAkuna kovidebhyaH zakunajJAnapaMDitebhyaH sadA sarvadA dezalA bhAdinimittabhUtaM hitaM bhavati / kIdRzaM hitam aprameyamasaMkhyam 43 // upasthita iti|| yaH maMDalaHH prAktanapuNyapAkAdupasthitaH svayamAgatya puraHsthitaH ullasitAMtarAtmAbhavati dakSiNapANinA svaM ziraHspazati asau maMDalaHzvAmaMDalalAbhadaH // bhASA // jAya // 41 // kAryamiti // jo vara kanyAkUM baraveke liye zakuna dekhe to zvAnakI samasta jemanI jemanI ceSTAna karake varai jo kanyA bharatArake varakhekUM dekhe to khAnakI bAMI ceSTAna karake bharatAra kare // 42 // iti zrIvasaMtarAjabhASATIkAyAM zvaceSTite vivAhaprakaraNaM tRtIyam // 3 // atheti // vivAhaprakaraNake kaheke anaMtara aba saramAke beTA zvAnakI asaMkhyazakunameM paMDita unake artha sadA sarvadA deza lAbhAdikanake nimitta bhUta hitakArI ceSTA hama kahaiM // 43 // upasthita iti // jo zvAna pUrvapuNyake prabhAvasUM apane Apa Ayakara Age ThADho hokara prasanna citta hoya aura jemane hAthakara apane mastakakUM sparza karato hoya Aho! Shrutgyanam
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite deshlaabhaadiprkrnnm| (437) halAni bIjAnyathavA gRhItvA kSetreSu yAMtaH zuni vaamyaate|| nivartamAneSvapasavyabhUte kRSIvalAssyuniyataM kRtaarthaaH||45|| ceSTAsvavAmAsu zunA kRtAsu durodaraM krIDati yo vishNkH|| sa dyUtakArAnsakalAnvijitya vittaM samastaM dhruvamAdadAti // 46 // utkAsahikAzayanAMgabhaMgaviSThAvamizvAsaviz2aMbhaNAni // vakrAM zunoponmiSitAM ca dRSTiM chUte prazaMsaMtina vAmaceSTAm // 47 // vilAsinIsaMgrahaNaM vidadhyAdavAmaceSTe bhaSaNe bhujNgH|| vezyA punaH kAmukavaMcanAya kuryAnivAsaM zuni vAmaceSTe // 48 // // TIkA // janapadalAbhadaH syAt // 44 // halAnIti // halAni bIjAni vA gRhItvA kSetraSu yAMtaH kRSIvalAH zuni bhaSaNe vAmayAte sati nivartamAneSu teSu kRSIvaleSu apasavyabhUte sati dakSiNagate sati kRSIvalAH niyataM kRtArthAH kRtakRtyAH syuH||45||cessttaasviti||avaamaasu ceSTAsu zunA kRtAsu satsu yApumAn vizaMko nirbhayAdurodaraMdyUtaM krIDati khelati saM sakalAnyUtakArAnvijitya dhruvaM samastaM vittamAdadAti gRhAti ||46||utkaaseti||utpaavlyen kAsaH hikkA heDakIti prasiddhA zayanaM svApaH aMga. . bhaMgAgAtramoTanaM vamivAMtiHzvAsaH UrdhvaM vAyoHprAbalyaM vijRbhaNaM muMbhA etessaamitretrdvNdvH| ajhainmiSitAM vakrAM ca dRSTiM zuno bhaSaNasya etAni chUte prazaMsaMtina vAmaceSTAm // 47 // vilaasiniiti||bhujNgH gaNikApatiH avAMmaceSTe bhaSaNe sati ||bhaassaa|| to maMDala jo deza tAko lAbha devai // 44 // halAnIti // jo khatIvAle hala athavA bIja ineM lekarake khetapai jAte hoMya jo ivAna bAyo Aya jAya aura khetamU pIche vagardai "taba jemano Ave to nizcaya kiSANa kRtArtha hoya. // 45 // ceSTAsviti // jo puruSa javA khelavekaM jAto hoya aura zvAnameM jemane bhAgameM jemane aMgakI ceSTA karI hoya. to nirbhaya javAmeM jAya juvA khele vo saba le jUvAvArenaSU jIta karake samasta dhana grahaNa kare // 46 // utkAseti // prabala khAMsI hicakI sUto hoya aMgabhaMga karano arthAta aMga maraDano vamananAma ulaTI karano zvAsa leno jaMbhAI leno Adhe netra khule Adhe mice zvAnakI itanI ceSTA jUvA khelavameM zubha haiM aura bAI ceSTA zubha nahIM hai // 47 // vilAsinIti // bhujaMga kahe tA jAra johai so jo bhaSaNa jemanI ceSTA karai to vezyAkU Aho ! Shrutgyanam
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ (438) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vargaH / saMmatrayaJzvA ramaNIyadeze ceSTAmavAmAM lalitAM prakurvan // syAdarbhavatyAH sutajanmahetuzceSTAzca kanyAjananAya vaamaaH||49|| viSThAvamizvAsaviz2aMbhaNAni prasvApakAsAMgavimoTitAni // yadyAcaratyAzu tadAkaroti vAgarbhavatyAH khalu grbhpaatm||50|| krIDAM vidhatte zubhaceSTitoyaH so'bhISTayogaM viddhaatiykssH|| vAmAM ca ceSTAM vidadhannarANAmiSTena sArdhavirahaM brviiti||5|| zubhasvaro yaH zubhaceSTitaH zvA karoti mUtraM ca zubhapradeze // dadAtyasAbudyaminAM hRdisthNniHsNshyNdhaanydhnaadilaabhm||52|| // TIkA // vilAsinIsaMgrahaNaM svIkAraM viddhyaat| "bhujaMgo gaNikApatiH"ityamaraHvezyA punaH zuni vAmaceSTe sati kAmukavaMcanAya kAmukasya bhartuHvaMcanaM vipratAraNaM tasmai nivAsaM gRhavAsaM kuryAt // 48 // saMmUtrayanniti / zvA ramaNIyadeze manojJapradeze saMmUtrayanprasravaNaM kurvatravAmAM lalitAM ca ceSTAM prakurvangarbhavatyAH satajanmahetuH syaat|ath vAmAzceSTAH kanyAjananAya bhavaMti // 49 // viSTheti // viSThA viT vamiH vAMtiH zvAsaH pavanaH vijRbhaNaM jUMbhA tAni prasvApaH zayanaM kAsaH pratItaH aMgavimoTitaM aMgabhaMgaH kacidaMgaviloDanAnIti pAThaH / yadyetAni zvA Acarati tadA Azu zIghaM garbhavatyAH khalu nizcitaM garbhapAtaM karoti // 50 // krIDAmiti // zubhaveSTito yaHyakSa krIDAM vidhatte sa narANAmabhISTayogaM vidadhAti vAmAM ca ceSTAM vidadhaniSTena sAI virahaM bravIti kthyti||51|| zubheti // yaH zvA zubhasvaraH zubhacaSTita ||bhaassaa|| svIkAra kare. aura vezyA zvAna jo bAI ceSTA karato hoya to kAmI bhartArake Thagaveke artha nivAsa karai // 46 // saMmUtrayaniti / / jo zvAna suMdara zobhita. sthAnameM mUtra kare, aura jemanI manohara ceSTA karato hoya to garbhavatIke beTA hoya. athavA bAMI ceSTA karato hoya to kanyAko janma hoya // 49 // viSTheti // viSThA, vamana, zvAsa, jaMbhAI, sovanI, khAMsI, aMgako maroDano ina ceSTAnakU zvAna AcaraNa karato hoya to zIghra garbhavatIko nizcaya garbhapAta hoya // 50 // krIDAmiti // zubhaceSTA karata zvAna krIDA kare to manuSyanakU vAMchita phala karai. jo bAI ceSTA karato hoya to iSTa pyAre janana karake viyoga karAve // 11 // zubheti // khAna zubha zabda bole zubha ceSTA kare phira suMdara sthAnameM mUtra Aho! Shrutgyanam
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite dezalAbhAdiprakaraNam / (439) avAmagAtraM yadi dakSiNena pAdena kaMDUyati sArameyaH // vANijyakaM tatsaphalaM bravIti syAvyatyaye'satyaphalaM narANAm // 53 // bhRtyasya yaH saMgrahaNaM vidadhyAttathA naro vAMchati sevituM yaH // tayoH sukhaM syAdapasavyaceSTe duHkhaM ca yakSe kRtavAmaceSTe // 54 // vidyAsamAraMbhavidhau prazastaH sa maMDalo dakSiNaceSTito yH|| yo vAmaceSTaH sa punarnarANAM pUrvAjitAmapyupahati vidyAm // 55 // saMtuSTacittaH suravaH suceSTaH karoti siddhi vivarapraveze // parAGmukho dhAvati yastu yakSaH kRtAMtarAyo na sa siddhihetuH||56|| // TIkA // zva zubhapradeze mUtraM karoti asau udyaminAmudyamavatAM hRdisthaM haciMtitaM dhanadhAnyA- . dilAmaM niHsaMzayaM dadAti // 52 // avAmeti // sArameyaH zvA yadi dakSiNena pAdena avAmagAtra dakSiNAMgaM kaMDUyati tadA narANAM vANijyakaM phalaM bravIti / vyatyaye sati asatyaphalaM syAt / "vANijyaM tu vaNijyA syAt" ityamaraH // 53 // bhRtyasyeti // yaH pumAnmRtyasya sevakajanasya saMgrahaNaM vidadhyAt tathA yo naraH savituM vAJchati samIhate tayoHapasavyaceSTe yakSe zuni sukhaM syAt / kRtavAmaceSTe tu duHkhaM syAt // 54 // vidyoti // yaHmaMDalaHzvA dakSiNaceSTaH sa vidyAsamAraMbhAvidhau vi. dyAyAH samAraMbhaH prAraMbhaH tasya vidhividhAnaM tasminprazastaH syAt / yaH vAmaceSTaHsa punarnarANAM pUrjitAmapi vidyAM haMti vinAzayati // 55 // saMtuSTeti // yaH yakSaH // bhASA // karai to udyamI puruSanaLU jo manameM hoya so dhanadhAnyAdikanako lAbha karai // 12 // avAmeti // jo zvAna jemane pA~va karake jemane aMgakU khujAe~ to manuSyanakU vANijya phala deve. jo bAMye pA~vakara bAye aMgakU khujAve to vANijya niSphala hoya // 13 // bhRtyasyeti // jo puruSa sevakakU rAkhyo cAhai. aura jo cAkara sevA karavekI vAMchA kare, ina donoMnaLU zvAna jemane aMgameM ceSTA karato hoya to donoMnakU sukha hoya. jo bAI ceSTA karai to duHkha hoya // 14 // vidyeti // jo zvAna dakSiNa aMgakI ceSTA karai to vidyAke AraMbhakI vidhimeM zubha hai. jo zvAna vAmaceSTA karai to phira manuSyanakU pUrva. janmakI saMcaya karIbhI vidyAnAzakU prApta hoya jAya // 55 // saMtuSTeti // jo zvAna Aho ! Shrutgyanam
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ (880) vasaMtarAjazAkune - aSTAdazI vargaH / dRSTvA zazAMka yadi nirvizaMkaH karoti zabdaM muditAMtarAtma || tajjAgarUko vidadhAti saukhyaM janasya sarve duritaM nihaMti // 57 // iti vasaMtarAjazAkune zvaceSTite dezalA0pra0 caturtham // 4 // varSAnimittaM zunakottamasya ceSTA viziSTA vidhinopdissttaaH|| yAH zAkunajJAnavizAradaistAH zRNvaMtu ziSTAH paramArthatuSTAH // 58 // udghATya cedakSiNamakSi lIDhe nAbhi svakI yAmatha vAdhirUDhaH // zete gRhasyopari jAgarUkastadAMbudoMbu kSipati prabhRtam // 59 // // TIkA // saMtuSTacittaH prasannahRdayaH suravaH suzabdaH suceSTaH sa yakSaH vivarapraveze gartAdipraveze siddhiM karoti / yastu parAGmukho dhAvati sa kRtAMtarAyaH vihitavighnaH siddhiheturna bhavati // 56 // dRSTveti // yo jAgarUkaH kukkuraH zazAMka dRSTvA muditAMtarAtmA haSitacittaH sannirvizaMko bhayarahitaH zabdaM karoti tadA sa jAgarUkaH janasya saurUyaM vidadhAti / sarva duritaM kaSTaM nihati // 57 // I iti vasaMtarAjaTIkAyAM zvaceSTite dezalAbhaprakaraNaM caturtham // 4 // varSeti // zakunajJAnavizAradaiH yAH zunakottamasya varSAnimittaM viziSTAzceSTAH vi. dhinA upadiSTAH paramArthatuSTAH ziSTAH tAH zavaMtu // 58 // udghATayeti // cedakSiNamakSila dghATya svakIyAM nAbhi lIDhe athavA jAgarUkaH gRhasyopari adhirUDhaH zete tadA aMbudaH // bhASA // prasanna hRdaya hoya, suMdara ceSTA karato hoya, to gartAdika nAma gaDhelemeM kahUM praveza karekI siddhi karai. jo zvAna vimukha hokara dauDato hoya to vA puruSa vighna hoya siddhi nahIM hoya // 56 // dRSTveti // jo khAna caMdramAkUM dekhakarake prasannacitta hoya, nirbhaya zabda kare to manuSyakUM saukhya deve. aura saMpUrNa kaSTa dUra kare // 97 // iti vasaMtarAjazAkune bhASATIjAyAM zvaceSTite dezalAbhAdiprakaraNaM caturtham // 4 // varSA iti // zakuna jJAnameM nipuNa unne je uttama svAnakI vizeSaceSTA vidhikarake kahI haiM. paramArthameM tuSTakartA aura zreSTha tine suno // 58 // udghATyeti // jo jemame netrakUM. ughADakarake apanInAbhikUM cATe athavA zvAna gharake Upara caDhakara soyajAya to megha bahuta Aho! Shrutgyanam
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite vRSTiprakaraNam / ( 441 ) varSAsu vRSTiM salile nimagnAH kuvati cakrabhramaNAdvizeSAt // apo vidhunvaMti piMbaMti toyaM pakSAMtare'nyatra jalAgamAya // // 60 // jRMbhAM prakurvangaganaM vilokya yo jAgarUkaH kurute' zrupAtam // sa jalpati prAvRSamaMbupUraplutAvAnaM sarvasamRddhisasyAm // 61 // uccai ruvadbhistRNakUTagehaprAsAdasaMsthaiH zvabhirabdakAle || AsAravarSo jalado'nyadA tu bhavaMti rogAgnibhayapraNAzAH // 62 // nirgatyaM toyAdadhiruhya pAlIM kauleyadvidhunoti kAyam // taM nizcitaM prAvRSi vRSTimabdaH kRSIvalaprItikaroM karoti // 63 // // TIkA // prabhUtaM aM kSipati vikirati // 59 // varSAsviti // sArameyAH varSAsu salile nimagnAzcakrabhramaNAccakravabhramaNAdvizeSAdvizeSeNa vRSTiM kurvati / yadi apaH vidhunvaMti toyaM pibanti tadA pakSAMtare'nyatra jalAgamAya bhavaMti // 60 // jRMbhAmiti // yo jAgarUkaH jRMbhAM prakurvangaganaM vilokya azrupAtaM kurute saH aMbupUraplutAvAnaM sarvasammRisasyAM prAvRSaM varSAM jalpati // 61 // uccairiti // abdakAle meghkaale| " abdaH saMvatsare meghe giribhede ca mastake" iti vizvaH / tRNakUTagehaprAsAda saMsthaistRNakUTaM tRNasamUhaH gehaM gRhaH prAsAdo devabhUpAnAM gRhaH eteSAmitaretaradvaMdvaH / teSu saMsthaiH sthitaiH zvabhiH uccai ruvadbhiH jalpadbhiH AsAravarSo jalado bhavati / "AsAro vegavAnvarSaH" iti haimaH / anyadA tu varSAkAlAbhAve rogAgnibhayapraNAzAH bhavati / rogazca agnizca bhayaM ca praNAzazcetItaretaradvaMdvaH // 62 // nirgatyeti // yadi toyaanniiraatri|| bhASA // vAna varSAmeM jalmeM DUba jAya aura cakrakIsI nAI vA jalakUM pIve to aura jagahajalako Agamana jo khAna jaMbhAI leto huyo AkAzakUM dekhaanna jAmeM bahuta jalakarake bharI huI pRthvI varSAkAlameM tRNako samUha, ghara, devamaMdira, rAja vegasUM varSe, jo varSAkAlako abhAva hoya to jalavarSAve // 59 // varSAsviti // bhramaNa kare to vRSTi karai, jo jalakUM halAve kaheM haiM aiso jAnano // 60 // jRMbhAmiti // karake netranameMsUM azrupAtaDAre to samRddhavAn jAmeM aisI varSA hoya // 61 // uccauriti ghara inameM sthita hoya zvAna bole to megha baDe roga, agni, bhaya, nAza ye hoya // // 62 // nirgatyeti // jo zvAna jalameMsUM nikasara Aho! Shrutgyanam
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ (442) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vargaH / uccaM pradezaM bhaSaNo'dhiruhya bhaSatyabhIkSNaM ravimIkSamANaH // yadA tadAnImacireNa vRSTirambhodamuktA bhavati prabhUtA // 64 // na nIrado muMcati kenaciccedoSeNa ceSTAprabhaveNa vRSTim // aciMtitAstatra ptNtynaashcauraagnibhiirugddmrprkaaraaH||6|| iti vasaMtarAjazAkune zvaceSTite vaSTipra. paMcamam // 5 // sainyadvayasyeha samudyatasya yuddhAdikaM maMDalacoSTitena ||aacaaryvoN vidhivIkSitena yogIva bhAvyaM sakalaM bravIti // 66 // ||ttiikaa // gartya pAlI adhiruhya kauleyakaH kAyaM vidhunoti tadA nizcitaM abdo:meghaH prAvRSi varSAkAle kRSIvalaprItikarI vRSTiM kroti||63||uccmiti // yadi bhaSaNaH uccaM prade zamadhiruhya ravimIkSamANaH abhIkSNaM vAraMvAraM bhavati tadAnImambhodamuktA acireNa prabhUtA vRSTirbhavati // 64 // neti // nIrado meghaH ceSTAprabhaveNa kenacidoSeNa ceTTaSTiM na muJcati tadA caurAmibhIrugDamaraprakArA anarthAHaciMtitAHsanipataMti caurazca amibhIzca rukca ddmrshcetiitretrdvNdvH| tatra ruka rogaH DamaraH ashstryuddhm||65|| iti vasaMtarAjazAkune TIkAyAM zvaceSTite vRSTiprakaraNaM paMcamam // 5 // sainyeti // AcAryavaryaH iha vidhivIkSitena maNDalaceSTitena samudyatasya sainyadayasya bhAvyaM bhavitavyaM yuddhAdikaM samastaM sakalaM bravIti vakti / ka iva yogIva / // bhASA // taTapai Ayakara zvAna dehaLU kaMpAyamAna kare to nizcaya megha varSAkAlameM kiSANakI prIti karavevAlI vRSTi kareM / / 63 / / uccamiti // jo zvAna UMce sthAnapai caDha karake vAraMvAra sUryakU dekhato jAya aura zabda karai to megha zItrahI bahuta varSA karai // 64 // neti // zvAnakI koI eka ceSTAsU huyo-jo doSa tAkarake megha vRSTi nahIM karai to caura, agnibhaya, roga, Damara nAma vinAzastrako yuddha ye vinA ciMtamana kiyehuye anartha hoya // 15 // iti vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM zvaceSTite vRSTiprakaraNaM paMcamam // 5 // sainyeti // jo zakunameM mukhya AcArya haiM ve yAmeM vidhipUrvaka dekhI huI zvAnakI ceSTA tA karake koI yuddha karavekU ThADhI huI donoM orako senAnako yuddha, jaya, bhaMgAdika, Aho ! Shrutgyanam
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvacoSTite yuddhaprakaraNam / (443) yuddhaM jayo bhaMga itIhazAni nivedayetprAvidhisiddhapiMDe // bhukte zunA tatra ca lakSaNIyaM yadbhAvi madhyAdvinivezitAnAma // 67 // jayAya yakSaH kRtazAMtaceSTaH pradIptaceSTastu parAjayAya // diksthAnaceSTAbhiratha pradIpto vadhAya yuddhe niyamena yoddhaH // 68 // bhaSatrabhIko bhaSaNaH saroSaH smullikhnbhuumimkhinncittH|| ruSA svakIyaM caraNaM ca vAmaM pracarvayannAhavamAha ghoram // 69 // ||ttiikaa // yathA yogI sakalaM bhAvyaM vakti tathetyarthaH // 66 // yuddhamiti / / prAvidhisiddhapiMDe kAkarutAdhikArapradarzitavidhAnavihitapiMDa ityarthaH / yuddhaM jayaH bhaMgazca anena yuddham anena jayaH anena bhaMgaHiti IdRzAn piMDAn yathAkrama paripATyA nivedayet / kvacinivezayet iti pAThaH / tatra sthApayadityarthaH / tatra nivezitAnAM sthApitAnAM piMDAnAM madhyAcchunA bhukte bhakSite piMDe yadbhAvi yuddhaM jayo bhaMgazceti tallakSaNIyaM jJAtavyam // 67 // jayAyeti // kRtazAMtaceSTaH yakSaH jayAya bhavati kRtA zAMtA ceSTA yena sa tthoktH| pradIptaceSTastu pradIptA ceSTA yasya sa tathoktaH yakSaH parAjayAya bhavati / atha diksthAnaceSTAbhiH dik sthAnaM ca ceSTA ca tAbhiH pradIptaH yakSaH yuddhe niyamena yoddharvadhAya bhavati // 68 // bhaSaniti // bhaSaNaH abhIkaH bhayarahita: bhaSanAraTanakhinnacittaH akhedamanaskaH saroSaH bhUmi samullikhanruSA prakopeNa svakIyaM // bhaassaa|| honahAra saba kahehaiM. jaise yogI saba honahArakU kaheM, taisahI yekahaihaiM // 11 // yuddhamiti // pahale kAkaruta prakaraNameM piMDanako vidhAna kaha AyehaM so piMDa tIna yahAM dharane yA karake yuddha hoyago yAkarake jaya hoyago yA karake bhaMga hoyago. aise yuddha, jaya, bhaMga yo prakAra piMDa kramakarake sthApana karane una piMDanameMsaM zvAna jaunase piMDakU bhakSaNa karai vAhI piMDako lakSaNa jAnano // 17 // jayAyeti // jo zvAna zAMta ceSTA karato hoya to jaya jAnano. aura dIptaceSTA karato hoya to parAjaya jAnano. aura dizA sthAna ceSTA ina karake dIpta hoya to zvAna yuddhameM niyama karake yoddhAke vadhake artha jAnano // 68 // bhavaniti // zvAna mirbhaya zabda karata prasanna citta hoya krodhasahita pRthvI. * khodato hoya, krodha karake apane bAMye caraNakU carvaNa karato hoya to ghora saMgrAma Aho.! Shrutgyanam
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ (444) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| prasannacitte zuni saMmukhasthe saMdhirbhavedyuddhasamudyatAnAm // parAGmukhe vAtha palAyamAne bhaMgo bhaTAnAM jhaTiti prdissttH|| // 70 // yuddhArthino nAmayugena rAjJoH pRthakpRthagyakSayugaM prakalpya // muMcettayoyA balimatti jitvA madhyAttayostasya jayo nRpasya // 71 // yadyAdadAte na baliM gRhItvA snehAnvitau bhakSayato'tha vobhau|| jayArthinoH syAnnRpayostadAnImanyonyasaMdhAnavidhAnabuddhiH // 72 // yannAmakaH zvA prapalAyanecchujJeyaH sa satrAsa itIgitajJaiH // yannAmadheyaH punarastazaMko na tasya rAjJo bhayamasti citte // 73 // // TIkA // nijaM vAmaM caraNaM pracarvayanghoramAhavaM saMgrAmamAha // 69 // prasannacitte iti // zuni sArameye prasannacitte saMmukhasthe sati yuddhasamudyatAnAM sNdhirbhvet| athavA parA. Gmukhe palAyamAne sati jhaTiti bhaTAnAM bhaMgaH pradiSTaH proktaH // 70 // yuddhati // yakSayugaM bhaSaNadvitayaM yuddhAthinoH rAjJo mayugena pRthakpRthakprakalpya yakSayugaM muMce. ttatastayoryakSayugayormadhyAdyau jitvA balimAtti tasya nRpasya jayo bhavati // 71 // ydiiti|ubhau zvAnau bAla gRhItvA yadi na AdadAtena gRhiitH|athvaa snehAnvitAMubhau bhakSayatastadAnI jayArthinoH nRpayoH anyonyasaMdhAnavidhAnabuddhiH parasparamelakaraNamA ti: syAt // 72 // yaditi // yannAmakaH zvA prapalAyanecchaH prapalAyanaM kartumicchuH // bhaassaa|| . kahehaiM aiso jAnano // 69 // prasannacitte iti // zvAna prasannacitta hoya, sanmukha Aya ThADho hoya to yuddhakartAnake saMdhi hoya. athavA zvAna vimukha hoya bhAga jAya to zIghrahI yoddhAranako bhaMga hoya // 70 // yuddhati // yuddhakartA donoM rAjAnake nAmasU doya zvAna kalpanA karake unakU balipiMDapai choDa de una donoM zvAnanameMsU jo jIta karake balidAnakU bhakSaNa kara jAya vA rAjAko jaya hoya // 71 // yadIti // donoM zvAna bali lekarake jo nahIM grahaNa kareM athavA donoM balilekarake snehayukta hoya bhakSaNa karana lage to donoM rAjAnake paraspara milApa karavekI buddhi hoya // 72 // yadIti // jA rAjAke nAmako khAna bhAgavekI icchA karato hoya vo rAjA bhayayukta jAnano cAhiye. jA nAmako zvAna nirbhaya hoya bA rAjAke cittameM bhaya nahIM jAnano // 73 // Aho ! Shrutgyanam
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite yuddhaprakaraNam / (445) muMcato ghuraghurAvaM yadA vAMchato na khalu khAdituM balim // maMDalau kRtanijAspadAzrayau vairameva na bhavettadA raNam // // 74 // eko vizaMko balimAdadAti palAyate dUrata evaM caanyH|| yakSo yadA tatpradhanaM vinaiva rAjJorbhavetAM jayalAbha bhaMgau // 75 // na sthAnatazcecalataH kadAcicchAnau visRSTau balibhakSaNAya // vaire prapanne'pi kuto'pi hetobhUpAlayoH syAna raNo na sAMdhaH // 76 // // TIkA // bhavati sa rAjA iMgitajJaiH satrAsaH bhayena sahita iti jJeyaH jJAtavyaH / yannAmadheyaH zvA punarastazaMkaH syAttasya rAjJaH citte bhayaM nAstIti jnyeym||73|| muMcata iti // maMDalau yadA ghuraghurAravaM muMcataH khAdituM baliM na vAMchato nijakRtAspadAzrayau svavinirmitAzramasthAyinau bhavataHtadA vairameva parasparaM virodha eva bhavet raNaM na bhavet 74 eka iti / ekaH zvA avizaMka: nirbhayaH baliM AdadAti gRhNAti anyaH zvA dU. rata eva ca palAyate yadA evaM vidhau yakSau bhavataH tadA pradhanaM saMgrAma vinaiva rAjJojayalAbhabhaMgaubhavetA jayalAbhazca bhNgshcetidvNdH| ekasya jayaH syAdanyasya mNgHsyaadityrthH|"yuddhmaayodhnNjnyN pradhanaM pravidAraNam' ityamaraH // 75 // neti|| balibhakSaNAya visaSTAvapi muktAvapi zvAnau cetsthAnataHsthAnAnna calataHna gacchataH tadA vaire pravRttepi prapannepi kuto'pi hetoH tayoHbhUpAlayoH na raNo na saMdhiH syaataam| // bhASA // macaMta iti // doya zvAna balidAna khAyavekU nahIM vAMchA kareM aura ApusameM gharaghara zabda karata apane apane sthAnameM jAya baiThe to donoM rAjAnake ApusameM vairavirodhahI hoya saMgrAma nahIM hoya // 74 // eka iti // do zvAnameMsU eka zvAna nirbhaya balidAna grahaNa kare dUsaro zvAna dUratehI dekhakara bhAga jAya to saMgrAma vinAI rAjanako jayalAbha, bhaMga hoya. ekako jaya hoya, dUsareko bhaMga hoya // 75 // neti // jo balidAnake bhakSaNakeliye do zvAna choDe ve zvAna sthAnate uThe caleM nahIM to donoM rAjAnake vaira pravRtta hoya rahyo hai to bhI unake saMgrAmabhI nahIM hoya. aura saMdhibhI nahIM hoya // 76 // Aho! Shrutgyanam
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ (146) . vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vargaH / zvAnAvubhAvapyabhibhUya sAkSAdyakSo'paro'nAti balAiliM cet ||dhruvN tadAnyo nRpatirbaliSThastau bhUpatI jetumupaiti tUrNam / / 77 // madhyAttayormaNDalayostu yena naivedyamekena gRhItamuktam // bhuMkte tRtIyaH praNayena tasya milatyakasmAyudhi tatra mitram // 78 // madhyAddayoranyatareNa yena zunA gRhIto balirAtmazaktyA // Acchidya bhuMkte bhaSaNastRtIyastasyAparastatra bhavatyarAtiH // 79 // ekena madhyAdubhayogRhItaM gRhNAti bhakSyaM prnnyaattRtiiyH||shvaanau yadi dvAvapi tau nihaMti jayatyarAti sa tadA samitram // 8 // // TIkA // evameva tiSThatItyarthaH // 76 // zvAnAviti // zvAnAvubhAvapi abhibhUya aparo yakSaH cedali balAdanAti bhuktaM tadA dhruvaM nizcayena anyo baliSTho nRpatiH tau bhUpatI jetuM tUrNamupaiti // 77 // madhyAditi // tayormaDalayormadhyAyenaikena naivedya gRhItamuktaM . pUrva gRhItaM pazcAnmaktaM tyaktaM yadi tRtIyaH praNayena bhuMkte tadA tasya rAjJaH akasmAttatra yudhi mitraM milati // 78 // __ madhyAditi // yadi dvayoH zunormadhyAdanyatareNa yena zunA gRhIto baliH a. nyaH tRtIyo bhaSaNaH AtmazaktyA svIyabalena Acchidya AkRSya bhuMkte tadA tasya rAjJaH tatra yudhi aparaH anyaH arAtiH zatrurbhavati // 79 // ekeneti // ubhayormadhyAdekena gRhItaM bhakSyaM yadi anyastRtIyaH zvA praNayAtsnehAhAti tadAsa tau dvAva. pinihati sa mitramarAti jayati / "viSayAnaMtarorAjAzatrumitramataH param" itya. // bhaassaa|| zvAnAviti // balidAnapaiH choDe donoM zvAna unakU tiraskAra karake aura zvAna balAtkAratUM bhakSaNa kare to nizcaya kara koI aura baliSTha rAjA jItabekU zIghrahI Aya jAya // 77 / / madhyAditi // donoM zvAnanake madhyameM te jA ekane naivedya pahale to grahaNa kara lInoM pIche choDa diyo hoya. Ara tIsare zvAnane sneha karake khAyalAno hoya to tA rAjAkU akasmAt yuddhameM mitra mile // 78 // madhyAditi // jo donoM vAnanake madhyameMsU aura zvAnane bali grahaNa kara lIno hoya aura tIsaro zvAna apanI zakti karake chInakarake bhakSaNa kara leve to tA rAjAke saMgrAmameM aura zatru hoya // ekeneti / / donoM zvAnanake madhyamaMsU ekane bali bhakSaNa kanyo Aho! Shrutgyanam
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite yuddhaprakaraNam / ( 447 ) samaznato yadyavirodhabhavAtsamaM tRtIyena zunA tadannam // zvAnau tadAnIM samupaityavazyaM rAjJostayoH saMdhividhAyimitram // 81 // AdAya cedvalkalarajjakezalatAdikaM vA balimatti jitvA // zvAnAMtaraM tasya nibadhya zatruM rAjA tadIyAM bhuvamAdadAti // // 82 // dhruvaM raNo'stIti yadA tu pRSThe madhyAcchunoH kalpitarAjanAmnoH // eko'pi ceSTAM prakaroti zAMtAM yuddhaM bhave tanRpayoravazyam // 83 // divasthAnaceSTAninadaiH prazAMtairyathottaraM saMgaravRddhikArI // caturbhiretairyadi tu pradIptaiH syAttanna saMdhirna ca saMparAyaH // 84 // // TIkA // maraH // // 80 // samaznata iti // yadi zvAnau avirodhabhAvAttRtIyena zunA samaM tadannaM samaznataH bhakSayataH tadAnIM tayoH rAjJoHsaMdhividhAyi melakArakaM mitramavazyaM nizcita samupaiti AyAti // 81 // AdAyeti // yadi zvA valkala kezarajjulatAdikamAdAya gRhItvA zvAnAMtaraM jitvA balimatti tadA rAjA zatruM vairiNaM saMnibadhya tadIyAM bhuvaM AdadAti gRhNAti // 82 // dhruvamiti // yadA tu dhruvaM raNo'stIti pRSThe kalpitarAjanAmnoH zunormadhyAdeko'pi zAMtAM ceSTAM prakaroti tadA tannRpayoravazyaM yuddhaM bhave // 83 // digiti // diksthAna ceSTAninadaiH diksthAnaM ca ceSTA ca ninadazcetI taretaradvaMdvaH / taiH prazAMtairyathottaraM sagaravRddhikArI saMgrAmavivardhakaH zvA bhveccturbhi|| bhASA // hoya . aura tIsaro zvAna snehasUM grahaNa karale jo donoM zvAna vAkU mAre to mitrasahita vairIkUM jItale // 80 // samaznata iti // jo donoM zvAna tIsaresUM virodha na kareM tIsare sahita bhojana kareM to donoM rAjAnaMkU milApako karAyavevAro mitra avazya nizcaya Ave // 81 // AdAyeti // jo svAna valkala, keza, jevaDI, latA, patIA inakUM Adile vastu grahaNa karake dUsare zvAnakUM jIta karake balikUM bhakSaNa kare to rAjA zatrukUM bAMdhakarake bAkI pRthvIkUM grahaNa kare // 82 // dhruvamiti // saMgrAma nizcaya hoya go aiso prazna hoya taba rAjAnake nAma dhare huye donoM khAna unake bIca meMsUM ekabhI jJAna zAMta ceSTA kare to rAjAnako yuddha avazya hoya // 83 // digiti // khAna dizAceSTA sthAnazabda ye cAroM zAMta hoMya ve karake saMgrAmakUM baDhAve jo ye cAroM dIpta haiM ya Aho! Shrutgyanam *
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ (448) . vasatarAjA vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| 'akrUradRmUrdhani dattahasto nimiilitaasho'rdhnisRssttdRssttyaa|| kauTilyagAmI nikaTaM vajitvA priyaMkaraH zvA na dadAti yucham // 85 // yakSo bhaSanaMbaramIkSamANaH kau~ dhunotyutpatati pradhAvan // yo vA prasarpatyapavRtya gatvA sa saMparAyaprazamAya rAjJoH // 86 // pradakSiNAduttaramapradakSiNaM yadA tadA saMdhiranaMtaraM raNAt // karoti yakSo yadi vai vyatikramAttadA tu saMdhiHprathamaM raNazcirAt // 87 // // ttiikaa| reteH divasthAnaceSThAninadaiH pradIptaHna saMdhiH melaH na ca saMpArAyaH saMgrAmaH syAt // / / 84 // areti // yaH zvA akrUradRGmUrdhani dattahastaH nimIlite mudite akSiNI cakSuSI yena yasya vA sa tthoktH|ardhnisRssttaa dattA dRgdRSTiyena vA sa tathoktAnikaTaM vajitvA kauTilyagAmI se priyaMkaropi zvA yuddhaM na dadAti // 85 // yakSa iti // yaH yakSaH aMbaramAkAzaM vIkSamANaH bhaSanpradhAvandutaM gacchankarNI dhunoti utpatati u calati vA yo vA gatvA apavRtya vyAghuTya prasapati prakarSaNa gacchati sa rAjJoH saMpa. rAyaprazamAya saMgrAmanivAraNAya bhavati // 86 // pradakSiNAditi / / yadA zvA pradakSiNAdapasavyAduttaramagre pradakSiNaM vAmaM gacchati tadA raNAsaMgrAmAdanaMtaraM pazcAsaMdhiH syAt / yadi yakSaH dhyatikramAdvaiparItyena karoti tadA prathama saMdhiH syA // bhaassaa|| to milApabhI na hoya saMgrAmabhI nahIM hoya // 84 // akarAta // zAMtadRSTi hoya mastakapaiH hAtha dho hoya netra jAke mice hAya AdhI dRSTisaM dekhato huyo balidAnake pAsa jAya karake kuTila gamana kare. arthAt tiracho gamana kara jAya to vo zvAna priyako karavevAlo hai tohUM yuddhakU nahIM devai // 85 // yakSa iti // joH zvAna zabda karata AkAzakU dekhato huyo kAna halAve aura dauDato huyo uchalapaDe athavA agADI jAya poMcho vagada kara phira prakarSa karake gamana kare to rAjAnake saMgrAmakU nivAraNa karai // 86 // pradakSiNAditi // jo zvAna jemane mAUM hoyakara pIche vAmabhAgameM gamana kare tA prathama saMgrAma hoya pIche mi-- lApa hoya jAya. jo vAmabhAgameM hoyakara pIche jemanemAUM gamana kare to. prathama to milApa Aho! Shrutgyanam
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvacoSTite yuddhaprakaraNam / (449) rAjJo raNo naiva bhaviSyatIti prazne kRte yadyazabhA bhavati // . ceSTAH samastAH saramAsutasya bhavettadAnIM samarotighoraH // 88 // lolandhruvaM lolayate narezaM savAhanAmAtyapadAtidezam // yatkAMDavego hadate ca yo'sA bravIti bhaMgaM yudhi jAgarUkaH // 89 // zunA nimittaM dvitayaM viruddhaM zAMtapradIptaM ca kRtaM yadi syAt // madhyAttayoniSphalamAdibhUtaM phalAnvitaM pazcimamAmanaMti // 90 // yuddhaM vidhAtuM calitasya madhyAtsainyadvayasyorumadasya ytr||kauleyko mUtrayate dhvajAdAvasaMzayaM tasya bhavejjayazrIH // 9 // // TIkA // draNazcirAtsyAt // 87 ||raajny iti // rAjJo raNo naiva bhaviSyatIti prazne kRte yadi saramAsutasya vakravAladheH zvAnasya samastAzceSTAH azubhA bhavaMti tadAnImatighoraH atyutkaTaH samaraH saMgrAma: syAt // 88 // lolaniti // yo lolaJjAgarUkaH sadhruvaMsavAhanAmAtyapadAtidezaM vAhanaM ca amAtyazca padAtayazca dezazceti baMdaHtaiHsa. hitaM narezaMlolayate dhunoti yaH kAMDavegaHzaravadrutagatiHsan hadate ca asau yudhi bhaMga praajyNbrviiti||89||shunti||ydishunaa kukkureNazAMtaM pradIptaM ca nimittadvitayaMviruddhaM kRtaM syAttadA tayormadhyAdAdibhUtaM prathamaM niSphalaM phalarahitaM pazcimaM pAzcAtyaM phalAnvi taM phalayuktam AmanaMti kthyti||9||yuddhmiti||yuddhN vidhAtuM calitasya urumadasya sainyadvayasya madhyAdyatra kauleyako dhvajAdau mUtrayate tasya rAjJaH asaMzayaM jayazrI. bhaassaa|| hoya phira bahuta kAla pIche saMgrAma hoya // 87 // rAjJa iti // rAjAko yuddha nahIM hoyago aiso prazna karai taba zvAnakI jo samastaceSTA azubha hoya atighora saMgrAma hoya // // 88 // lolaniti // jo zvAna prazna karepai calato hoya yA calAyamAna hoka to nizcaya kara vAhana mantrI paidala deza inasahita rAjAkU calAyamAna kara devai. jo zvAna bANakIsI nAI baDevegasUM gamana kare aura viSThAkara deve to saMgrAmameM bhaMga karAve // 89 / / ganoti // jo zvAnane zAMta pradIpta ye donoM viruddha kiye hoMya donoMnameMsU jo pahale kiyo hoya vo phala rahita jAnano. jo pIche kiyo hoya vo phalasahita jAnano // 9 // yuddhamiti // yuddha karavekU bahuta madayukta donoM senAke madhyameMsU jo rAjAkI senAmeM Aho ! Shrutgyanam
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 450 ) vasaMtarAjazAkune - aSTAdazo vargaH / viniryato maMdirato'pasavyaM yakSo'pakArasya yadi prayAti // kuryAttadA tasya jayaM niyuddhe parAjayaM vAmagatirvidhatte // // 92 // yoddhavyamadyaiva mayeti yAturayAtrikaM syAcchubhadaM nimittam // dinAMtare yastu naro yuyutsuH kSemaMkaraM yAtrikameva tasya // 93 // dhunvaJcchiraH karNakalevarANi jugupsitaM sthAnamupetya mUtram // kurvansamAveditavAmaceSTo yAtrAniSedhaM kapilaH karoti // 94 // // TIkA // rbhvet||91||viniryt iti // maMdirataH viniryato gacchataH puMsaH yadi yakSaH apasavyaM dakSiNaM prayAti tadA tasya niyuddhe jayaM kuryAt / vAmA gatiH parAjayaM vidhatte / "niyuddhaM bAhuyuddhe'tha" ityamaraH // 92 // yoddhavyamiti // adyaiva yoddhavyaM mayA iti yAtuH janasyeti shessH| ayAtrikaM nimittaM yAtrAniSedhakaM zakunaH zubhadaH syAt / yastu naraH dinAMtare yuyutsuH yeoDumicchuH tasya yAtrikameva kSemaMkaraM syAt / yAtrikametadevetyapi pAThaH // 93 // dhunvanniti / ziraH karNakalevarANi zirazca karNau ca kalevaraM cetidvaMdvaH / dhunvankaMpayajugupsitaM sthAnamupetya ca mUtraM kurvansamAveditaSAmaceSTaH samAveditA nirUpitA vAmA ceSTA yena saH kapilaH yAtrAniSedhaM karoti // 94 // // bhASA // zvAna dhvajAdikanameM mUtra karade vA rAjAko niHsaMdeha jaya aura zrI hoya // 91 // viniryata iti // yuddha karavekUM sthAnasUM nikasai vA purUSakUM jo zvAna jemano Aya jAya to cAkUM bhujA yuddhameM jaya karai. jo zvAna vAMyo Aya jAya to parAjaya karai // 92 // yoddhavyamiti // mokUM abhI yuddha karanoM hai aura vo gamana kare to vA puruSakUM yAtrA ke niSedha - karavebAre je zakuna haiM vAkUM zubhake devevAre haiM. ve zakuna jo manuSya dinAMtara meM yuddhakI icchA karato hoya vAkUM yAtrA ke je zakuna haiM ve zubhake devevAre jAnane // 93 // dhunvanniti // zvAna mastaka kAna deha ine kaMpAyamAna karata niMdita sthAnameM Aya karake sUtra kare aura bAMI Aho! Shrutgyanam
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite zubhAzubhaprakaraNam / cldvpulolitpucchjihvH krIDaeNllalansammukhamApataMzca // sasnehacittovinayena yuktaHzvA prasthitAnAM vidadhAti siddhim||95|| iti zvaceSTite yuddhaprakaraNam // 6 // zubhAzubhajJAnanimittabhUtaM zreSThaM punazceSTitametadatra // AkhyA- ' yate khyAtamakhinnacittaiH sukhAya nRNAM munibhiryadAyaiH // . 96 // zvA jihvayA dakSiNadigvibhAgaM lihansamastodyamasiddhikArI // nakhAgrajihvAradanairavAmamaMgaM spRzallAbhakaraH sadaiva // 97 // // TIkA // caladiti ||evNvidhH zvA prasthitAnAM siddhiM vidadhAti / kIdRk / caladvapuH caMcalakAyaH punaH kIdRk lolitapucchajihvaH lolitaM vakrIkRtaM pucchajiddhaM yena sa tthaa| punaH kIdRzaH / sammukham ApatanAgacchan / punaH kIdRk sasnehacittaH punaH kIdRk krIDallalan / punaH kIdRk vinayena yuktaH nmrH|| 95 // itivasaMtarAjazAkune TIkAyAM zvaceSTite yuddhaprakaraNaM SaSTham // 6 // zubheti // zubhAzubhajJAnanimittabhUtaM zubhaM cAzubhaM ca tayoH jJAnaM avabodhaH tasya nimittabhUta kAraNabhUtaM zreSThaM zunazceSTitametadidam atra prakaraNe AkhyAyate / yacceSTitamakhinnacittaiH azrAMtamanobhiH AyaiH munibhiH puurvrssibhirittyrthH| nRNAM sukhAya sukhahetave AkhyAtam // 96 // zveti // zvA jihvayA dakSiNadigvibhAgaM lihansamasteSu udyameSu siddhikArI syaat| tathA nakhAgranihAradanairavAmamaMgaM spRza // bhaassaa|| nAmA ceSTA karai to yAtrAko niSedha jAnano // 94 // caladiti // deha jAko caMcala hoya; TeDhI jAkI pUMcha jihvA hoya. sanmukha Avato hoya, prasannacittaM hoya, namratAyukta krIDA karato, halato calato aiso zvAna prasthita puruSanakU siddhi karai // 95 // iti vasaMtarAjabhASATIkAyAM zvaceSTite yuddhaprakaraNaM SaSTham // 6 // zubheti // nahIM zrAMta hai mana jinake aise pUrvaRSi tinane manuSyanake sukhake artha jo ceSTA kahI haiM ve zubha azubhako jJAnatAko kAraNabhUta zreSTha zvAnakI ceSTA ye yA prakaraNameM kahaihaiM // 96 // zveti // jo zvAna jihvA karake dakSiNa dig vibhAgakU cATai to samasta udyamanameM siddhi kare. aura nakhanako agra, jihA, dAMta inakarake jemane - Aho! Shrutgyanam
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vargaH / jaghanaM jaTharaM hRdayaM ca ziro bhaSaNo yadi dakSiNataH spRshti|| kramataH prakarotyadhikAdadhikaM niyataM tadabhISTaphalaM sakalam // // 98 // karttavyavairivyasaneSvidaM me siddhiM na yAsyatyurarIkRte zvA ||dhunoti kau~ yadi tatrarasya bhaveddhavaM ciMtitakAryasiddhiH // 99 // viz2ubhate yo hadate'laso vA bhayAdi ciMtAsvabhayAya ssyaat||pryojnessu tvapareSu so'pi bhayAdyanarthapratipAdanArtham // 10 // aMkUrite pallavite sapuSpe phalAnvite bhUruhi sArameyaH // puSpe phale kSIratarau ca paMke saMpUrNakuMbhebhasi gomaye vA // 101 // ||ttiikaa // nsadaiva lAbhakaraH syAt // 97 // jaghanamiti // yadi bhaSaNaH dakSiNataH jaghanaM jaTharamudaraM hRdayaM stanAMtaraM zirazca kramataH spRzati tadAbhISTaphalaM sakalamadhikAdadhikaM niyataM nizcayena prakaroti // 98 // kartavyeti // kartavyavairivyasaneSu kartavyaM vairiNAM vyasanaM yeSu teSu kRtyeSu satsu idaM me mama siddhi na yAsyatItyurarIkRte sati yadi zvA karNau dhunoti tadA narasya dhruvaM ciMtitakAryasiddhirbhavet // 99 // vija'bhate iti // yo bhaSaNaH viz2ubhate muMbhAM kurute / hadate purIpotsarga kurute alaso nirudyamo vA sa bhayAdiciMtAsu abhayAya syAt / tuH punararthe / apareSu prayojaneSu tu so'pi bhayAdyanarthapratipAdanAya bhayAdyanarthasya pratipAdanaM kathanaM tasmai syAt // 10 // // aMkurite iti // aMkUrA jAtA asyeti aMkurita tasminnaMkUrayukte pallavite jA. // bhASA // aMgakU sparza kare to sadA lAbhako karabevAlo hoya // 97 // jaghanamiti // jo zvAna jamane mAUkI jaghA, udara, hRdaya, vakSasthala, zira ine kramate sparza karai tau abhISTa phala saba adhikateM bhI adhika nizcaya karai // 98 // kartavyeti // vairI karake kiyo gayo koI duHkharUpI kRtya vAmeM ye mero kArya vA siddhi nahIM hoya go aiso prazna karai jo zvAna apane karNanakU halAya de to manuSyake ciMtita kAryakI siddhi hoyaM // 99 // vijabhite iti // jo zvAna jaMbhAI leveM vA viSThA karai vA AlasI nirudyamI hoya to bhayakU Adile ciMtAnameM abhaya karai, phira aura prayojanameM bhayakU Adile anarthako karavevAlo hoya // 10 // aMkurite iti // aMkura, pallava, puSpa, phala ye jAmeM pragaTa hoMya aise vRkSapai vA puSpa Aho! Shrutgyanam
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite zubhAzubhaprakaraNam / (453) kedAramRtsnAmaNikeSTikAsu praasaadkuddyaancyaadikessu||sthaanessu vastuSvapi zobhaneSu bhUmyAdilAbhAya karoti mUtram // // 102 // zayyAsanacchabahutAzaneSu chidreSu dhUlInicayeSu yakSaH // sthAneSu mUtraM vimRjatyanaMtaH syAdarthalAbho'bhimato narANAm // 103 // khaMDinIsusalakAMjikadhAnIzUrpakeSu kRtadakSiNaceSTe // labhyate bahudhanaM zuni mUtraM teSu kurvati subhojyamabhISTam // 104 // ||ttiikaa // tapallave sapuSpe puSpasaMyukta phalAnvite bhUruhi vRkSe tathA puSpe tathA phale tathAkSIratarau paMke kardame saMpUrNakaMbhe ghaTe aMbhasi pAnIye gomaye chagaNe vA // 101 ||kedaare. ti ||kedaar vapre mRtsnA mRttikA tasyAM maNike jalabhAjanavizeSe gehU~ iti prasiddha vA koThI haMDA iSTikA ITa iti prasiddhA tasyAMprAsAdaH devabhUbhRtAM gRhaM kuDyaM bhittiH annacayAdikaMsasyasamUhaprabhRti eteSu sthAneSu eteSAmitaretaradvaMdvAetavyatiriktazIbhaneSu vastuSvapi sArameyaHbhUmyAdilAbhAya mUtraM karoti kurute "alaMjaraHsyAnmaNike karkaryAlUgalaMtikA" itymrH||102|| ||shyyeti // yakSaH zayyAsanacchatrahutAzaneSu zayyA ca AsanaM ca chatraM ca hutAzanazceti dvaMdvaH teSu chidreSu vileSu dhUlInicayeSu ca eteSu sthAneSu yadA mUtraM vimRjati kurute tadA narANAmanaMta aparimitaH Abhimato vAMchitaH arthalAbhaH syAt // 103 // khaMDinItiH // khaMDinI UkhalIti prasiddhA musalamayo'yaM kAMjikadhAnI kAMjikabhRtapAtraMzUrpakaM titau:eteSAmitaretaradvaMdvaH eteSu kRtadakSiNaceSTezuni sati bahudhanaM labhate / teSu mUtraM kurvati sati abhISTaM bhojyaM labhate // bhaassaa|| phala dUdha jAmeMsU nikasai aiso vRkSa kIcabharo huyo ghaTa jala gobara // 101 // kedAreti // kheta, mRttikA, jala pAtra, ITa, devaghara, rAjaghara, koThaDI, bhIta, anna ke samUhakU Adile ina sthAnanameM athavA inasUM nyAre suMdara zobhAyamAna vastunameM, zvAna mUtra kara to pRthvIkU Adile padArthanako lAbha karai // 102 // zayyeti // jo zvAna zayyA, Asana, chatra, agni inameM chidra bilo dhUlako samUha ina sthAnanameM mUtra karai to manuSyana* anaMta vAMchita bharthako lAbha karai // 103 // khaMDinIti // UkhalI, musala, kAMjIko bharo huyo pAtra sapa inameM dakSiNa aMgakI ceSTA karatA hoya zvAna to bahutaso dhana prApta hoya. aura Aho! Shrutgyanam
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ (454) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| siddhAnaviSThAphalamAMsavako lAbhAya yakSo'bhimukhaH sadaiva // sahastapAdAsthiphalAdikaistu stokaidinaiH syAnmahate dhanAya // 105 // tuMge sthitaH khA yadi supradeze kareNa kaMDUyati dakSiNena ||shirstdaa sarvamanISitAni sidhyaMtyasAdhyAnyapi yAnyabhUvan // 106 // AdhiSThitaH vA zayanaM svakIyamuddhAvya cedakSiNamAkSi pazyet // naimittikaM syAttadavitasiddhayai cikIrSite vastuni duSkare'pi // 107 // // TIkA // ||104||siddhaanneti|siddhaanvisstthaaphlmaaNsvkrH siddhAnaMrAddhAnaM viSThA gUthaM phalamAmrAdi mAMsaM pllm|etessaamitretrddaataani vakke mukhe yasya sa tathokta Abhimukho yakSa sadaiva lAbhAya bhvti|tthaa hastapAdAsthiphalAdikaiHpUrNavakrastu saHstokaidinaiH mahate dhanAya syAt / hastaH karaH pAdaH kramaH asthi kIkasaM phalAdikaM phalaprabhRtieteSAmitaretaradvaMdvaH // 105 // tuMge iti // yadi tu zvA tuMge supradeze sthito dakSiNana kareNa zirakaMDrayati tadAsarvamanISitAni sidhyaMti asAdhyAnyapi sAdhayitumazakyAnyapi yAnyabhUSan // 106 / / adhiSThita iti // yadi zvA svakIyama AyatanaM gRhaM kacicchayanamityapi paatthH|adhisstthit-dkssinnmkssi udghATya naimittikaM zAkunikaM pazyettadA duSkare'pi cikIrSite kartumiSTe vastuni avinasiddhiH vinarahi // bhaassaa|| inameM mUtra kare to bAMchita bhojanake yogyako lAbha hoya // 104 // siddhAneti // roTI, purI; laDuA inakU Adile siddha huyo padArtha aura viSThA, phala, mAMsa ye jAke mukhameM hoya aiso zvAna sammukha Ave to sadA lAbhake artha jAnano. aura hAtha, pAMva, hADa, phalAdika ina karake mukha jAko bhayo hoya vo zvAna mahAn dhanake lAbhake artha jAnano // 105 // tuMge iti // jo jJAna UMca sthAnapai sthita hoya jemane hAtha karake mastaka khujAve to sarva vAMchita siddha hoya. je pahale nahIM hoyaveke yogya kArya haiM vebhI siddha hoya // 106. // adhiSThita iti // jo zvAna apane sthAnameM sthita hoya jemane netrakU khola karake zakuna levevArekU dekhe to duSkara karaveke yogya vastumeM vA kAryameM nirvighnAsiddhi hoya // 107 // Aho! Shrutgyanam
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite zubhAzubhaprakaraNam / (455 ) dRSTayA prapazyansa payo bravIti kauleyakaH paaNddurvstrlaabhm|| vilocane cedvinimIlya zete bhUyo'pi tasminchayane tathaiva // 108 // zubhAvahaH zvA zayanasthitaH saJchirodharAmunnamayannarANAm // dhunoti karNau yadi tatsamastaprayojanAnAM kurute praNAzam // 109 // gamAgamAdAvapi sArameyaH zubho bhavedIdRzaceSTito yaH // bamo'dhunA zvAnamaniSTaceSTaM sthitau praveze gamane ca duSTam // 110 // uDUlito'zmAdikapUrNavako bhavetpunazcaurabhayAya yakSaH // yasyAgrataH zvAsthilavaM gRhItvA bhaSatyasau yAti puraM yamasya / / 111 // ||ttiikaa|| tA siddhiH syAt / / 107 // dRSTayati // kauleyakaH dRSTvA payaH prapazyaMzcaidyadi locane vinimIlya bhUyo'pi tasmiJchayane tathaiva zete tadA sa pAMDuravastralAbha bravIti // 108 // zubheti // zayane sthitaH saJchirodharI grIvAmunnamayannarANAM zubhAvahaH syAt / yadi karNI dhunoti tadA samastaprayojanAnAM sakalakAryANAM praNA zaM karate // 109 // gamAgameti // yaH sArameyaH IdRzaceSTitaH sa sArameya. gamAgamAdAvapi gamanAgamanAdAvapi zubho bhavet / gamazca Agamazca gamAgamAviti dvaMdvaH / tAvAdau yasya tasmin / adhunA sAMprataM sthitau avasthitau praveze nagarapA mAdyabhyaMtaragamanegamane ca paradezaprasthAne ca aniSTaceSTaM duSTaM zvAnaM vayaM bruumH||110|| uddhUlita iti // uddhUlitaH rajo'vaguMThitaH azmAdiniH pUrNavakraH puro bhavanyakSaH caurabhayAya syAt / yasya agrataH agre zvA asthilavamasthikhaMDaM gRhItvA bhaSati // bhASA // dRSTayeti // jo zvAna dRSTikarake jala vA dUdhakU dekhato huyo netranakU mIca karake phira apane soyaveke sthAnameM taiseMhI jAya sove to zvetavastrako lAbha karai // 108 // zameti // zvAna apane soyaveke sthAnameM sthita hoya, nADa UMcI kare to manuSyanakU zubhako karavevAlo hoya. jo kAnanakU halAya deve to sabale kAryanako nAza karai // 109 // gamAgameti // jo zvAna pahale kahI voI ceSTA karato hoya to gamana Agamana inakU Adile saba kAryanameM zubha kare. aba sthitimeM nagara prAmAdikanake bhItara praveza karatemeM aura paradezake gamanameM aniSTa jAkI ceSTA aise duSTa zvAna* hama kahehaiM // 11 // uddhUlita iti // Aho! Shrutgyanam
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ (456) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vargaH / vinAmiSaM yatra ca jAgarUkAH kuvaiti ciMtA bahavo militvaa|| utpadyate nigrahahetubhUtaM ttraaciraadvigrhdausthymugrm||112|| saMchitrapucchazravaNo rugAtaH kRzo viciMto'bhimukhaM prsrpn|| kAryoyateSu pravilokyamAnaH zreyovidhAyI na hi sArameyaH // 113 // nimajya toye svavapurvidhunvankauleyakazcorabhayaM karoti // bhaSannabhIkSNaM pathi mandire vA grAme'thavA caurabhayAya bhUmne // 114 // // TIkA // asau pAthaH yamasya puraM yAti // 111 // vineti // yatra ca jAgarUkAH zvAnaH AmiSaM mAMsaM vinA bahavo militvA citAM kurvati tatra acirAt stokakAlena narANAM nigrahahetubhUtaM kArAkSepakAraNamuramutkaTaM vigrahadausthyaM kalahakaSTamutpadyate // 112 // saMchinneti // saMchinnapucchazravaNaH kartitapucchakarNaH rugAtaH AmayapIDitaH kRzaH durbalaH viciMtaH vizeSeNa cintAturaH abhimukhaM saMmukhaM prasarpa bAgachansAramevaH kAryodyameSu pravilokyamAnaH zreyovidhAyI na bhavati / zreyaH kalyANaM vidhAtuM zIlaH // 113 // nimajyeti // toye nimajya svavapuvidhunvankauleyakazcaurabhayaM karoti / pathi mArge maMdire gRhe vA athavA grAme kaule // bhASA // rajameM lhisa rahyo hoya pASANakU Adile vastu karake mukha jAko bhayo hoya aimo zvAna agADI Aya jAya to cArabhayake artha jAnano. jAke agADI zvAna hADako TUka mukhameM lekarake bhUke to pAthaHpuruSa yamarAjake purakU prApta hoya // 111 // vineti // jA jagaha zvAna mAMsavinA bahutase milajAya to ciMtA karate hoya tahAM zIghrahI manuSyanakU kArAgRhameM paTakaveke yogya baDo vigraha kalaha kaSTa pragaTa karai // 112 // saMcchinneti // pUMcha kAna jAke kaTe haoNya roga karake pIDita hoya durbala hoya vizeSakara ciMtAtura hoya aiso zvAna sammukha Ave aura je manuSya kAryameM lagarahe hoMya unamAMUM dekhe to kalyANako karabevAlo nahIM jAnano // 113 // nimajyoti // jalameM Daba karake phira apane aMgakU hala halAve to zvAna corabhaya kare. mAgana gharameM vA prAmameM zvAna vAraMvAraM bhaMke to rAjAke corabhayake artha jAnano // 114 // Aho ! Shrutgyanam
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite zubhAzubhaprakaraNam / (457) atyuccanAdaM yadi vAtidInaM dRSTvA dinezaM bhaSaNaM bahUnAMkauleyakAnAM vamanaM vijRbhAM nidaMti mUrdhazravasozca kaMpam // 11 // dvArapradeze jaghanaM vigharSanpUjArhapAMthAgamanAya yakSaH // karoti tatropavizaMzca puMsAM saMgaM janenAbhimatena sArdham // 116 // pravizya gehaM rabhasena yakSaH staMbha samAliMgati yo'thavA yH|| cullIM samArohati sa bravIti samAgamaM snigdhajanena sArdham // // 117 // suhRtsamAgacchati dUradezAtkaMDUyamAne zuni dakSiNAMgam // ziraHpradezaspRzi cAtitarNamiSTo jano nizcita mabhyupaiti // 118 // // TIkA // yakaH abhIkSNaM vAraMvAraM bhaSanbhUmne rAjJe caurabhayAya syAt / / 114 // atyucceti // dinezaMsUrya dRSTvA vIkSya bahUnAM kauleyakAnAmatyuccanAdo yadi vA atidInaMbhaSaNaM tathA vijRbhA juMbhaNaM tathA vamanaM chardiH mUrdhnaH zravasozca kaMpaM niMdati kvacinihatIti pAThaH ||115||dvaareti // dvArapradeze jaghanaM vigharSanyakSaH pUjArhapAMthAgamanAya bhavati / tatra dvArapradeze upavizaMzca zvA puMsAmAbhimatena janena sAdha saMgaM karoti // 116 / pravizyeti // yo yakSaH gehaM pravizya staMbha samAliMgati athavA ya:cullIM samArohati sa yakSaH snigdhajanena sArdhaM samAgama saMbaMdhaM bravIti // 117 // sahaditi // zuni dakSiNAMgaM kaMDyamAne dUradezAtsuhRnmitraM samAgacchati AyAti / ziraHpradezaspRzi zirasaH pradezaM spRzIti ziraHpradezaspRk tasmiJchira pradezaspRzi zuni ca atitUrNamatizIghra nizcitaM nizcayena iSTo janaH abhyupaiti Agacchati // 118 // // bhASA // atyucceti // sUrya dekhakarake bahutase zvAna ati UMco zabda karai. athavA ati dIna bola vA taisehI jaMbhAI leve vA vamanakarai vA mastaka kAnaLU kaMpAyamAna karai to ve iyAna nidita jAnane, vA ve kAryakU nAza karai // 115 // dvAreti // gharake dvAra dezameM jaMghAkaM ghisai to pUjaveke yogya mArgako calo huyo koI Avai. jo ivAna dvAradezameM baiTho hoya to vAMchita janana karake samAgama hoya // 116 // pravizyeti // jo zvAna gharameM praveza karake staMbhasU AliMgana karai athavA cUlhe caDha jAya to snehavAn puruSako samAgama karAve // 117 // suhRditi // ivAna jemane aMgakU khujAve to dUradezate mitra suhRd, 1 sacApapATha iti bhAva / Aho ! Shrutgyanam
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ (458 ) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| chAyAMtikastho vidadhAti dharme yadyutkaTena sthitimAsanena / utpAdayatyAzu virodhamugraM tajjAgarUkaH suhRdApi sAkam // // 119 // zubhaprado dakSiNaceSTitaH syAtsarvatra kAle sakaloyameSu // zAMtaM pradezaM kakubhaM ca zAMtAM zvA saMzrayetprAtanapuNyayogAt // 120 // kAryANi kAryANi nareNa nityaM sarvANi dIptAni zuni pradeze // tAnyanyathA yo vidadhAti tasya pataMtyanarthA vadhabaMdhanAdyAH // 121 // kaMDUyamAnaH svakaraM karoti sarvANi kAryANi phalAnvitAni // brahmapradeze madhurAravaH zvA dadAti bhojyaM samamAmiSeNa // 122 // ||ttiikaa // chAyeti // yadi yakSaH chAyAMtikasthaH chAyAsthitaH utkaTena Asanena gharme sthitiM vidadhAti tadA sa jAgarUkaH suhRdApi sArdhamAzu zIghramugraM virodhaM kalaha mutpAdayati / kvacitmavizyagehamiti pATho'pi dRzyate // 119 // zubheti ||shvaa da. kSiNaceSTitaH sarvatra kAle sarvasminkAle sakalodyameSu sarvaprayatneSu zubhapradaH syAt / zvA dakSiNaceSTitaH saJchAMtaM pradezaM zAMtaM sthAnaM kakubhaM dizaM ca zAMtAM prAktanapuNya yogAtprAcInapuNyasaMbaMdhAtsaMzrayedAzrayet // 120 // kAryANIti // nareNa zuni pRSThe sati sarvANi dIptAni kAryANi kartavyAni // anyathA uktavaiparItyena yastAni kAryANi vidadhAti tasya vadhabaMdhanAdyA anarthAH utpataMti samutpadyate // // 121 // kaDUyamAna iti // svakaraM kaMDUyamAnaH zvA sarvANi kAryANi phalA ||bhaassaa // Ave. jo mastakakU sparza kare to ati zIghra nizcayakara iSTajana Ave // 118 / / chAyeti // jo zvAna chAyAmeM baiTho huyo hoya to zreSTha Asana karake dharmameM sthiti karai vohI zvAna suhRd janana karake zIdhra baDo upra kalaha pragaTa karAve // 119 // zubheti // jo zvAna pUrvajanmake puNyayogasUM dakSiNa aMgakI ceSTA karato hoya zAMtarathAnameM hoya zAMta dizAmeM hAya to sadAsarvadA saMpUrNa kAryanameM zubhako devebAre jAnano // 120 // kA. ryANIti // zvAna pIThapIche hoya aura ceSTA sthAna dizA zabda ye saba dIpta hoya to kArya karaveke yogya hai jo inasaM viparIta hoya jo kadAcita kArya kare to vA puruSakU vadha baMdhanAdika prakaTa hoya / / 121 // kaMr3ayamAna iti // zvAna apane hAthakU khujAve to Aho! Shrutgyanam
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite zubhAzubhaprakaraNam / yasyekSate vezmani sArameyazciraM nabhogomayamAMsaviSThAH // rAmAM manojJAM draviNaM prabhUtaM prApnotyasau saukhyamanazvaraM ca // 123 // vasuMdharAyAH kamapi pradezaM mUrdhA spRzanyayavalokate vA ||dhruvN tadA tatra mahAnidhAnamastIti siddhaH kathitaM rahasyam // 124 // dinakarAbhimukho divasAtyaye kRtaravaH khalu karSakabhItaye // pavanadigvadanastu nizAmakhe bhavati caurasamIraNabhItaye // 125 // // TIkA // nvitAni kroti|brhmprdeshe mastakordhvapradeze madhurAravaH zvAAmiSeNa mAMsena samaM sAkaM bhojyaM dadAti // 122 / / yasyeti // yasya vezmani sArameyaH ciraM nabhogomayamAMsaviSThAH ciraM cirakAlaM namaH AkAzaM gomayaM chagaNaM mAMsaM palalaM viSThA gUtham eteSAmitaretaradvaMdaH / IkSate vilokayati asau naraH manojJAM rAmAM striyaM prabhUtaM draviNaM dhanamanazvaramavinAzi saukhyaM ca prAmoti // 123 // vasuMdharAyA iti // vasuMdharAyAH pRthivyAH kamapi pradezaM mUrdhA spRzanyadi zvA avalokate tadAdhruvaM tatra mahAnidhAnamastIti siddhaH rahasyaM kathitam // 124 // dinakaroti / / divasAtyaye dinakarAbhimukhaH kRtaravaH zvA khalu nizcitaM karSakabhItyai bhavati / tu punaHnizAmukhe saMdhyAyAM pavanadigvadana vAyudiGmukhaHcaurasamIraNabhItaye caurAstaskarAHsamIraNo // bhaassaa|| saMpUrNa kArya phalasahita kare jo mastakake Upara madhura zabda bole to mAMsa sahita bhojanake yogya padArtha devai // 122 // yasyeti // jAke gharameM zvAna cirakAlatAI arthAt bahuta deratAI AkAza, gobara, mAMsa, viSThA inakU dekhato hoya to manuSya suMdarastrI bahutaso dhana jAko nAza nahIM aiso saukhya prApta hoya // 123 // vasuMdharAyA iti / / pRthvIke koI sthAnakU zvAna mastaka karake sparza karato hoya vA dekhato hoya to nizcaya vA sthAnameM dhana ha aiso siddha puruSanako rahasya vacana kahyohuyo hai / / 124 // dinakareti // divasake aMta meM sUryake sammukha zvAna zabda kare to nizcaya khetivArenakU bhaya kare. phira saMdhyA samaya meM Aho! Shrutgyanam
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 460 ) vasaMtarAjazAkune - aSTAdazo vargaH / udaGmukho vakti ruvannizIthe dvijopapIDAM maraNaM gavAM ca // kumArikA dUSaNagarbhapAtavahnInnizAMte zivadiGmukhaH zvA // 126 // prAtardinezAbhimukho'gnidikstho bhaSanvidhatte'nalacaura bhItim // dinasya madhye'nilamRtyubhItiM saraktapAtaM kalahaM dinAMte // 127 // bhaSandinezAbhimukhaH prabhAte grAmasya madhye nRpanAzanAya // vaca vimuMcanyadi dRzyate zvA siddhe'pi kArye tadupadravaH syAt // 128 // // TIkA // jhaMjhAdivAyuH tayorbhItirbhayaM tasyai syAt // 125 // udaGmukha iti // nizI - the arddharAtre udaGmukhaH uttaradigvakraH zvA ruvandvijopapIDAM brAhmaNAnAM bAdhAM gavAM maraNaM ca vakti / nizAMte nizAvasAne zivadiGmukhaH izAnavadanaH zvA kumArikAdUSaNa garbhapAtavahnInvakti kumArikAyAH dUSaNaM lAMchanAdi garbhapAto garbhasrAvaH vahniH agnidAhaH padaikadeze padasamudAyopacArAdeteSAmitaretaradvaMdvaH // 126 // prAtariti // prAtaH prabhAte abhiH| dikstha dinezAbhimukho bhaSaJzvA analacaurabhIti vahnitaskarAbhyAM bhayaM vidhatte / dinasya madhye dinezAbhimukho bhaSaJzvA anila mRtyubhItiM vidhatte / dinAMte dinezAbhimukho bhaSaJzvA saraktapAtaM kalahaM vidhatte // 127 // bhaSanniti // prabhAte prabhAtakAle grAmasya madhye mUryasammukho bhaSaJzvA nRpanAzanAya syAt / yadi dinezAbhimukhaH zvA viSThAM vimucandRzyate tadA siddhe'pi kArye upadravaH // bhASA // vAyu dizA mAUM mukha karake bole to caura pavana inako bhaya karai // 125 // udaGamukhaiti // arddharAtrimeM uttaradizAmeM mukhakara khAna bolai to brAhmaNasUM bAdhA kare. aura gaunako maraNa hoya aura rAtrike aMtameM IzAna mAUM mukha karake bole to kanyAke kanyApaneko dUSaNa, aura garbhapAta, agniko lagano ye hoMya // prAtariti // prabhAtakAlame agnidizAmeM sthita hoya, sUryake sammukha dekhato jAya, zabda karai to agni caura inako bhaya kareM aura dinake madhya meM sUrya sammukha dekhato jAya, 126 // zabda kare to vAyu mRtyu inako bhaya kare. sAyaMkAlakUM sUrya ke aura zabda karai to zvAna raktapAta sahita kalaha karAve // 127 kAlameM grAmake madhya meM sUrya ke sammukha dekhakara zvAna bole to Aho! Shrutgyanam sammukha dekhato jAya, // bhaSanniti // prabhAtarAjAke nAzake artha
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ (461) zvaceSTite zubhAzubhaprakaraNam / UrdhAnanA bhAskarasaMmukhInAH zvAno ruvaMto mahate bhayAya // evaM hi saMdhyAsamaye'nyadAtu nirvaaskaaHsyungrsytsy||129 grAmaM nizAyAM kharasArameyAH zUnyaM vidhAtuM sahitA bhavaMti // grAmebhaSitvA bhaSaNAH zmazAne ruvaMti nAzAya ca mukhyapuMsaH 130 grAmasya madhye bahavo militvA zvAno muhuH krUraravA rtttH|| mukhyasyapuMsaH kathayaMtyasaukhyaM zvAraNyagaHsyAtsadRzo mRgeNa 131 bhaSaMti daMDairiva tADyamAnAH khekhetizabdena muhurmuhurye ||ye vA pradhAvati ca maMDalIbhistemRtyudAH zUnyavidhAyino vaa|| 132 // ||ttiikaa // syAt // 128 // urddhAnanA iti // bhAskarasaMmukhInAH UrddhAnanAH ruvaMtaH zvAnaH mahate bhayAya syuHAhi nizcitamAsaMdhyAsamaye'pi evamevaM ruvaMtaHmahate bhayAya bhvNti| anyadA tu anyasminsamaye tu UninAruvaMtaH tasya nagarasya nirvAsakA udAsakArakAH syuH|| 129 // prAmamiti // nizAyAM kharasArameyAH grAmaMzUnyaM vidhAtuM sa hitAH bhavaMti bhaSaNAH grAme bhaSitvA zmazAne mukhyapaMso nAzAya ruvaMti // 130 // grAmasyeti // grAmasya madhye bahavo militvA zvAnaH muhumuhuH: krUraravAH raTetaH mukhyasya puMsaH asaukhyaM kathayati / araNyagaH zvA mRgeNa hariNena sadRzaH syAt / hariNasadRzaM phalaM dadAtItyarthaH / / 131 / / bhapaMtIti / / ye zvAnaH daMDaistADyamAnA // bhASA // jAnano. jo sUryake sammukha dekhato jAya viSThA karato hoya aiso khAna dokhe to siddha huye kAryameM upadrava hoya // 128 // UrddhAnanA iti // sUryake sammukha hoya UMco mukha kare huye ivAna bhUse to mahAn bhaya karai. saMdhyAsamayameM yA prakAra bole to nizcaya mahAn bhaya kare. aura samayamai sUryake sammukha UMco mukhakara rove to bA nagarakU ujaDaveke artha jAnano // 129 // grAmamiti // rAtrimeM zvAna bahutase milakarake boleM to grAmakU zUnya kareM, aura grAmameM bhaMsakarake phira zmazAnameM zabda kareM to grAmameM mukhya puruSa hoya tAMkI mRtyu kareM // 130 // grAmasyeti // grAmake madhyameM bahutase zvAna milakarake vAravAra krUrazabda kareM to grAmameM mukhya puruSa hoya tAkU asaukhya kareM. aura banameM zvAnake phala mRgake samAna karehaiM. jaise mRgake zakuna taisehI zvAnake zakuna jAnane // 131 / / bhaSaMtIti // je zvAna daMDakarake tADana kiye hoya tAkIsI nAI kheM kheM ye zabda vAraMvAra Aho! Shrutgyanam
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 462 ) vasaMta rAjazAkune - aSTAdazo vargaH / khanatyagAre yadi sArameyaH kuMDyaM tadA syAtkhalu sNdhipaatH|| goSThapradezaM yadi gopahAro dhAnyasya bhUmiM yadi dhAnyalAbhaH // 133 // kRtvA ziroM dvAri bahirvapuzvecchA rauti darghiM gRhiNIM prapazyan // tadrogado vakti ca bandhakIM tAM bahirmukho - bhyaMtara kAyabhAgaH // 134 // dhanAgamaH syAcchani jAtu vAmaM jitvAmaM kalahaM priyAbhiH // vAmaM tathoruM viSayopabhogo mitraiH samaM vairamavAmamUrum // 135 // // TIkA // iva khekheti zabdena muhurmuhuH bhaSaMti athavA ye maNDalIbhiH pradhAvaMti te lokAnAM mRtyudAH grAmasya zUnyavidhAyino vA syuH // 132 // khanatIti / yadi sArameyaagAre kuDyaM bhittiM khanati tadA khalu nizcayena saMdhipAtaH sthAt / "kuDyaM bhittistadeDUkamantarnihita kIkasam" / iti haimaH / yadi goSThapradezaM gavAM sthAnaM khanati tadA gopahAraH syAt / yadi dhAnyasya bhUmiM khanati tadA dhAnyalAbhaH syAt // // 133 // kRtveti // dvAri ziraH kRtvA vahirvapuzcecchA gRhiNIM prapazyandIrghamucaiH rauti tadA rogadaH syAt / bahirmukhaH abhyaMtara kAyabhAgazca zvA yadi gRhiNI prapazyanuccaiH rauti tadA tAM bandhakIM kulaTAM vakti / "puMzcalI dharSiNI bandhakyasatI kula TetvarI" / ityamaraH // 134 // dhanAgameti || vAmaM jAnu zuni zvAne jighrati sati gandhopAdAnaM kurveti sati dhanAgamaH syAt / avAmaM jighrati priyAbhiH kalahaH syAt / // bhASA // athavA maMDala bAMdhakara daur3eM to ve lokako mRtyu kareM. athavA grAmakUM sUno kareM // 132 // khananiti // jo khAna gharameM bhIta khodeM to nizcayakara caura bhati phoDakara Atre. jo ga sthAnakUM khodeM to go curAyakara le jAya. jo dhAnyakI pRthvIkUM khodeM to dhAnyako lAbha hoya // 133 // kRtveti // jo zvAna gharake hArameM mastaka karake deha jAko bAhara hoya strIke mAMUM dekha rahyo hoya dIrgha zabda karake bolato hoya to roga kare. aura bAhara mukha hoya jAko bhItara hoya gharakI strIke mAUM dekhato huyoM UMca svarakara bole to vA strIkUM vyabhicAriNI ka haiM aiso jAnano // 134 // dhanAgameti // jo jJAna bAMyI jAnUMkUM sUMghatau hoya to dhanako Agamana kareM. jo jemanI jAnUMkUM sUMghato hoya to priyA strIkarake kalaha karAve. aura vAMye ghoMTUMkUM sUMghato hoya to viSayako bhoga bhoge. jemane ghoTUkUM saMvataH Aho! Shrutgyanam
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite zubhAzubhaprakaraNam / (463) bhujadvayaM jighrati sArameye puMso bhavettaskaravairiyogaH // mAMsAsthibhakSyANi ca bhasmamadhye syAnopayatyagnibhayaM prabhUtam // 136 // bhaSatyadho bhUmiruho'tivRSTiH purasya pIDA zuni gopure syAt // maMce punastacchayiturbhayAtirArtistathA tasya gRhasya madhye // 137 // bhavedgRhasyopari vAtabhItyai pazcAdbhapanbhItikaraH prayANe // yazcApasavyaM janasaMniveze bhaSanvajatyAha sa vairibhItim // 138 // // TIkA // tathA vAmamUruM jivati sati viSayopabhogaH syAt / avAmamUruM jighati sati mitraiH samaM vairaM' syAt // 135 // bhujadvayamiti / / sArameye mujadvayaM jighrati sati puMsaH taskaravairiyogaH taskarazca vairI ca tayoryogaH saMbaMdho bhavet / tathA mAMsAsthibhakSyANi ca mAMsaM palalamasthi karparaM bhakSyam / eteSAM vNdvH| bhasmamadhye rakSAMtarAle gopayati sati prabhUtaM pracuram amibhayaM syAt // // 136 // bhavatIti // bhUmiruhaH vRkSasya adhaH bhaSati sati ativRSTiH syAtAgopure nagarapratolyAM zuni bhavati sati purasya pIDA syAt / maMce bhayAttiH syAt / tathA tasya gRhasya madhye oNttiH pIDA syAt // 137 // maMce bhavediti // gRhasyopari bhaSanvAtabhItyai vAyubhayAya syAt / prayANe pazcAdbhaSanbhItikaraH syAt / yaH zvA janasanniveze apasavyaM dakSiNaMbhaSanvrajati sa vairibhItimAha kathayatItyarthaH / / // bhaassaa|| hoya to mitrakarake sahita vaira karAvai // 135 / / bhujavyamiti // zvAna donoM bhujAnaka saMgato hoya to puruSakaM caura vairI inako saMyoga hoya. aura mAMsa, hAr3a, bhakSya ineM bhasma jo rAkha tAme chipAyade to bahuta agniko bhaya hoya // 136 // aSatIti // vRkSake nIce zvAna bole to ativRSTi hoya. nagarake dvArameM bole to nagara pura inameM pIDA hoya jo palaMga khATa maMcA inameM bole to vApai soyabevArekU bhaya pIDA hoyA aura vA gharameMbhI pIDA hoya // // 137 // bhavaditi // jo gharake Upara zvAna bole to vAyuko bhaya karai, calatIsamaya pIThapIche bole to bhaya kareM, jo zvAna gharanagarAdikameM praveza karatIsamaya dakSiNabhAgameM bolato huyo gamana kare to vairIko bhaya hoya // 138 / Aho! Shrutgyanam
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ (464) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| bhaSanabhIkSNaM bhavanasthitAnAmAveSTanaM cetkurute kadAcit // kauleyako'vazyamupasthitaM tajJeyaM bhayaM baMdhanasaMpravRttam // // 139||liptpuuritctusskvishesse prAMgaNe zvanivaho ramamANaH // saMpadaM pravitaratyatibahrIM tatkhananpunaranarthakaro'sau // 140 // ekena yo roditi locanena dono'lpabhojI svagRhasya duHkham // karotyasau krIDati yastu gobhiH kSemaM subhikSaM kurute mudaM zvA // 141 // iti vasaMtarAjazAkune zvaceSTite zubhAzubhajJAnaprakaraNam // 7 // // ttiikaa| // 138 / bhaSaniti / abhIkSNaM bhaSankauleyakazcedbhavanasthitAnAM kadAcidAveSTanaM kurute tadA avazyaM baMdhanasaMpravRttaM bhayamupasthitaM jJeyam // 139 // lipteti // liptAH chagaNAdinA pUritAH akSataizca evaMvidhe catuSkavizeSe cauka iti prasiddha prAMgaNe ajire ramamANaH krIDAM kurvANaH zvanivahaH atibahIM saMpadaM vitarati / tatkhananpunaH asau zvanivahaH anarthakaraH syAt // 140 // ekeneti // yaH zvA ekena locanena roditite / kIdRk / dIna duHkhitaH alpabhojI alpAhArI asau zvA gRhasya duHkhaM karoti / yastu gobhiH samaM krIDati sa zvA kSemaM subhikSaM mudaM ca kurute // 141 // ___ iMti vasaMtarAjaTIkAyAM zvaceSTite zubhAzubhajJAnaprakaraNaM saptamam // 7 // // bhASA // bhaSanniti // vAraMvAra bolato huyo zvAna dharameM sthita je puruSa tinakuM AveSTana karala arthAt pradakSiNAsI kara jAya to avazya baMdhanako bhaya nikaTahI jAnano // 139 // liptati // gobaratUM lIpakara cAvalanakara cauka puro hoya aise AMganameM Ayakara zvAna ramaNa karai to ati saMpadA karai. jo vA caukakU khode to anartha karai // 140 // ekeneti // jo zvAna eka netra karake rovai baDo duHkhI hoya thoDe AhArako karavevAlo hoya to vA varameM duHkha karai jo zvAna gaunakarake sahita krIDA karai vo zvAna kalyANa aura subhikSa aura harSa karai // 141 / / iti zrIvasaMtarAjabhASATIkAyAM zvaceSTite zubhAzubhaprakaraNaM saptamam // 7 // .. Aho! Shrutgyanam
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvacaSTate lAbhaprakaraNam / ( 465 ) zubhAzubhajJAnanimittamasminyathAvaduktaM munisaMmatena // pradazrzyate zvAna viceSTitena lAbhasya diGmAtramathaitadatra // 142 // yakSo haridrAmiSagairikAdyaiH pUrNAnano vakti suvarNalAbham // dRSTaM punaH puSpaphalAMkureSu ciraM dadAno nidhilAbhakArI // 143 // yaH pallavaiH krIDati vRkSamUlaM tathekSate yaH sa dadAti saukhyam // raktAktamUrddhAbhimukho'bhyupaiti yo maMDalaH so'vanilAbhahetuH 144 sthitvonnate zvA yadi tu pradeze pAdena kaMDUyati dakSiNena // ziraH pradezaM niyataM narasya taddhetulAbhaM vidadhAti sadyaH // 145 // // TIkA // zubhAzubheti || asminprakaraNe zubhAzubhajJAnanimittaM yathAvadyathA jJAtaM tathA uktam / atha munisaMmatena zvAnaviceSTitena lAbhasyaitajjJAnamatrA'sminprakaraNe dimAtraM pradarzyate // 142 // yakSa iti // haridrAmiSagairikAdyaiH haridrA rajanI AmiSaM mAMsaM gairikaM dhAtuvizeSaH AdizabdAdanye'pi dhAtavo grAhyAH / eteSAmitaretaradvaMdvaH taiH kRtvA pUrNAnano yakSaH suvarNalAbhaM vakti / puSpaphalAMkureSu puSpaM prasUnaM phalam AmrAdi aMkurAH prarohAH / eteSAM dvaMdaH teSu ciraM dRSTiM dadAnaH nidhilAbhakArI syAta // 143 // ya iti // yaH zvA pallavaiH navInapatraiH krIDati tathA vRkSamUlamIkSate sa saukhyaM dadAti / tathA yaH maMDalaH abhimukhaH abhyupaiti kohaka raktAktamUrddhA raktena dhAtunA rudhireNa vA akto lipto mUrddhA mastakaM yasya sa tathA saH avanilAbhahetuH syAt // 144 // sthitveti // unnate pradeze uccaiH sthAne sthitvA yadi vA dakSi // bhASA // zubhAzubheti // yA sAta meM prakaraNa meM zubhAzubha jJAna jaiso jAnyo taiso kahyo. ATha prakaraNameM muninakI saMgati karake zvAnakI ceSTAsUM lAbhako jJAna dizA mAtra dikhAve hai // 142 // yakSa iti // haladI, mAMsa, gerUkUM Adile aurabhI dhAtu inakarake pUrNa jAko mukha aiso zvAna suvarNako lAbha kare. aura puSpa, phala, aMkura inameM bahuta deratAMI dekho kare to nidhiko lAbha kare // 143 // ya iti // jo zvAna navIna pallavana karake krIDA karato hoya aura vRkSako jaDakUM dekhato hoya vo saukhya deve. jo zvAna gerUkUM Adile dhAtU - karake athavA rudhira karake lAla liyo huyo jAko mastaka hoya vA sanmukha Ave to pRthvIko lAbha kare // 144 // sthitveti // UMce sthAnameM sthita hoya karake jo va 30 Aho! Shrutgyanam
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ (466) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| phalaM gRhItvA sahasA nivAsaM yakSo vizaalpati putrlaabhm|| yo'bhyeti hRSTo'bhimukhaM prayAtuH zIghraM sa kuryAddhanadhAnyalAbham // 146 // dakSiNaM yadi karoti ceSTitaM dakSiNena caraNena maMDalaH // lAbhado yadi padA samAcaredvAmakena khalu tanna lAbhadaH / / 147 // mUtraM vidhAyAbhimukhaM prayAti yo jAga.rUkaH zubhado narANAm / kAryeSu sarveSvapi sarvakAlaM na mUtrayaMtI zunakI prazastA // 148 // sthAne manojJe vidadhAti mUtraM saMtuSTacittaH shubhcessttitHshvaa||rmyaarvo yaH saramAsutosau karotyabhipretapadArthalAbham // 149 // iti vasaMtarAjazAkune zvacoSTite lAbhaprakaraNamaSTamam // 8 // // TIkA // Nena pAdena ziraHpradezaM kaMDUyati niyataM tadA sadyaH zonaM narasya dhenulAbhaM vidadhAti // 145 // phalamiti // yakSaH phalaM gRhItvA sahasA zIghra nivAsaM gRhaM vizanpravizanputralAbhaM jalpati / yo hRSTo harSayukto yakSaH prayAtuH abhimukhamabhyIta sa dhanadhAnyalAbhaM kuryAt // 146 // dakSiNAmiti // maMDalaH zvAnaH dakSiNena caraNena dakSiNaceSTitaM karoti tadA lAbhadaH syAt / yadi asau vAmakena padA caraNena dakSiNaceSTitamAcaraMti tadA lAbhado na syAt // 147 // mUtramiti // yo jAgarUkaH zvA mUtraM vidhAya abhimukhaM sammukhaM prayAti sa puMsAM zubhadaH syAt / sarvakAlaM sarveSvapi kAryeSu zunakI saramA mUtrayaMtI na prazastA // 148 // sthAne iNti|| ||bhaassaa|| jemane pA~va karake mastakakU khujAvato hoya to zIghra manuSyakU gau lAbha kare // 14 // phalamiti // zvAna phala le karake zIghra gharameM praveza kare to putrako lAbha hoya. jo harSayukta hoya zvAna gamana kartAke sanmukha Ave to dhanadhAnyako lAbha karai // 146 // dakSiNamiti // jo zvAna dakSiNa caraNakarake dakSiNa aMgakI ceSTA karai to lAbha devai. jo vAMye pAvakarake dakSiNa aMgakI ceSTA karai to lAbha devai. jo vAMye pAvakarake dakSiNaM aMgakI ceSTA karato hoya to lAbha nahIM devai // 147 // matramiti // jo zvAna mUtrakarake sammukha Ave vo puruSana* zubha deve. saramA nAma kutiyA mUtra kare to sarva kAryanameM zubha nahIM // 148 // sthAne iti // prasannacitta hoya zubha ceSTA karato hoya zubha zabda Aho! Shrutgyanam
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTitaM jIvitamaraNaprakaraNam / (467) kathyate'tha kapilasya ceSTitaM rogiNo maraNajIvitekSaNe || lakSaNaM carakavAgbhaTAdibhirbhASitaM yadatizayya vartate // // 150 // lIDhe'tha vA jitrati sArameyo hastasya pRSTha talamaMgulIrvA || rogAturasyopadizatyavazyaM tatpaMcatAM vAsarapaMcakena // 151 // karNayugmamatha vekSaNadvayaM nartayanvadati vAsaraistribhiH // rogiNo maraNamAlihanpunarnAsikAM dazabhiraMtaddinaiH // 152 // // TIkA // yaH saMtuSTacittaH zubhaceSTitazca ramyAravaH zubhazabdakArI manojJe ramye sthAne sthale mUtraM kurute asau saramAsutaH abhipretapadArtha lAbhaM karoti // 149 // iti zrIvasaMtarAjazAkune TIkAyAM zvaceSTite lAbhaprakaraNamaSTamam // 8 // kathyate iti // atha rogiNaH maraNajIvitekSaNe maraNaM mRtyuH jIvitam jIvanaM tayoH IkSaNaM vilokanaM tasminkapilasya tacceSTitaM kathyate yatkapilaceSTitaM carakavAgbhaTAdibhirbhASitaM lakSaNamatizayya atikramya vartate // 150 // lIDhe iti // yadi sArameyaH hastasya pRSThaM talaM aMgulIrvA lIDhe AsvAdayati atha vA jighrati AprANaM karoti tadA rogAturasya vAsarapaMcakena paMcatAM nAzamavazyamupadizati / "paMcatvaM nidhanaM nAzo dIrghanidrA nimIlanam " // iti haimaH // 151 // karNeti // kauleyakaH karNayugmamatha vA IkSaNadvayaM locanayugmaM nartayanvAsaraistribhi rogiNo maraNaM vadati / puna rnA - // bhASA // karato hyeya suMdara sthAnameM mUtra karai vo zvAna vAMchita padArthako lAbha kare // 149 // iti zrIvasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM zvaceSTite lAbhakaraNamaSTamam // 8 // kathyate iti // rogI ke maraNa jIvanako dekhano tAmeM caraka vAgbhaTAdikanane jo zvAna - kI ceSTA lakSaNa kahI haiM unase je adhikavateM haiM tine maiM kahUM hUM // 190 // lIDhe iti // kare jo zvAna hAthako pRSThabhAga vA aMgUlI ineM cATeM vA sUMghe to rogIkUM pAMcadinameM avazya mRtyu // 191 // karNeti // zvAna dono kAnanakU vA donoM netranaM nacAve to tIna dinakarake rogI Aho! Shrutgyanam
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ : ( 468 ) vasaMtarAjazAkune- aSTAdazo vargaH / punaH punardakSiNamUrubhAgaM lihandinaiH paMcabhirAha mRtyum // yamakSayaM tatkSaNameva yakSaH kSipatyavazyaM jaTharAvalehAt // // 153 // avAmabhAgena yadA valitvA vA pRSThakaMDUti - mapAkaroti // tadahni tatraiva kRtAMtagehUM rogAbhibhUto niyataM prayAti // 154 // pucchorasorlehanasiMhanAbhyAM pravartitAbhyAM saramAsutena // kramAdinAnAM tritayadvayAbhyAM bhave vaM rogavato'vasAnam // 155 // pRSThe nimitte'lasacittavRttiH saMkucya gAtrANyakhilAni zete // kauleyakazcettadupati rogI paretanAthAvasathaM kSaNena // 156 // // TIkA // 1 sikAmAlihandazabhirdinaiH aMtakRnnAzakRtsyAt // 152 // punariti // yakSaH punaHpunaH dakSiNamUrubhAgaM lihanpaMcabhirdinaiH mRtyumAha / jaTharAvalehAttatkSaNameva yakSaH avazyaM yamakSayaM yamagRhaM kSipati pravezayati / "saMsthAnamuTajaM dhAma nivezaH zaraNaM kSayaH" itymrH|| // 153 // avAmeti // zvA kauleyakazcedavAmabhAgena dakSiNapradezena valitvA vakI bhUya pRSThakaMDUti kharjUmapAkaroti dUrI karoti / tadA tatraiva tadahni rogAbhibhUtaH kR* tigehaM niyaMtaM prayAti // 154 // puccheti // saramAsutena pucchorasoH pucchaM lAMgUlamuraH hRdayasthAnamanayordvadraH tayorlehanasiMhanAbhyAM pravarttitAbhyAM sadbhayAM kramAdinAnAM tritayadvayAbhyAM dhruvaM nizcayena rogavato'vasAnaM nAzo bhavet // 155 // pRSThe iti // nimitte pRSThe sati cetkauleyakaH akhilAni gAtrANi saMkucya alasa // bhASA // mRtyu hoya phira nAsikAkUM cATe to daza dinakara rogIko nAza kareM // 112 // punariti // zvAna vAraMvAra dakSiNa UrU bhAgakUM cATe to pAMca dinameM mRtyu jAnano. jo udakUM cATe to tatkSaNahI zvAna avazya yamalokakUM prApta kare || 153 // avAmeti // jo zvAna jemane bhAgameM TeDho hoya karake pIThakI khujalIkUM dUra kare to rogIkUM vAIsamaya athavA cA dinahI nizcaya mRtyu karai // 154 // puccheti // zvAna pUMcha aura hRdayasthAna inakUM cATe vA sUMghe to tIna dina vA doya dinameM nizcayakara rogavAn puruSakuM nAza vA mRtyu karai // 155 // pRSThe iti // koI Aya karake prazna karai vA samayameM jo zvAna sabale ganakUM saMkoca karake Alasya yukta hoya soto hoya vA soyajAya to rogI kSaNamAtrameM Aho! Shrutgyanam
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite jIvitamaraNaprakaraNam / (469) vidhUya karNau parivartya gAtraM prasvApalIlA bhaluho'bhyupaiti // yadA tadAnImacireNa kAlaH kroDI karotyAmayinaM prasahya / // 157 // saMkocitAMgaH pihitAkSiyugmo nirastazaMkaM zunakaH shyaanH|| vyAttAnano muMcati yastu lAlAM sa rogiNaM mArayati kSaNena // 158 // niSkAraNaM yaH prapalAyate vA virauti vA vAriNi yotibhItaH // mRtAMgarajvasthimukho'tha vA yo gehaM vizatyAzu sa mRtyumAha // 159 // atyaMtamAlasyamapAsya yakSo dine dine bhAskarasaMmukhaM yH|| udvegakArI bhaSati prabhUtaM bravIti dezAdhipateH sa mRtyum||160|| // TIkA // cittavRttiH zete tadA rogI kSaNena paretanAtho yamastasyaH AvasathaM gRham upaiti gacchati ||"dhissnnymaavsthH sthAnaM pastyaM saMstyAya aashryH"||iti haimH||156|| vidhuuyeti||ydaa bhaluhaH asthibhuk karNI vidhUya gAtraMHzarIraM parivartya zarIrasya parivataMnaM kRtvA prasvApalIlAm abhyupaiti tadA kAlo yamaH AmayinaM rogiNaMm acireNa zIghra prasahya haThAtkroDI karoti utsaMge grahAti // 157 // saMkocite ||yH zunakA saMkocitAMgaH pihitAkSiyugmaH nirastazaMkaM yathAsyAttathA zayAnAvyAttAnanaH vipATitavadanaHlAlA muMcatisa kSaNena rogiNaM mArayati yamasadanaM praapytiityrthH||158|| / niSkAraNamitiAyaH zvA niSkAraNaM prapalAyate nazyati yo vA vAriNi atibhotaH virauti atha vA yaH mRtAMgarajvasthimukhaH mRtAMgarajjuH asthi ca mukhe yasya saH tathoktaH gehaM vizati sa Azu mRtyumaah||159||atyNtmiti // yaH yakSaH atyaMtam // bhaassaa|| yamarAjake gharakU jAya // 156 // vidhUyati // jo ivAna kAnanaLU halAya zarIrakU sameTa karake soya jAya to yamarAja rogIkU zIghrahI haThasUM godameM dharale // 167 / / saMkocitati // jo zvAna aMgakaM sameTa kara donoM netra mIcakara niHzaMka hoya moDho phATakara lAla mukhameMsUM choDato huyo sato hoya to rogIkU kSaNamAtrameM yamalokakU prAptakarai // 158 // niSkAraNamiti // jo zvAna vinAkAraNa bhAgajAya aura naSTa hoya jAya athavA jalameM atibhayavAn hoya rove athavA mareko aMga jevaDI hADa ye jAke mukhamai hoya vo zAna gharameM praveza kara jAya to zIghrahI mRtyu kahai hai aisoM jAnano // 159 // atyaMtamiti / / Aho! Shrutgyanam
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 470 ) vasaMtarAjazAkune - aSTAdazI vargaH / 1. rogArdito jIvati kiM na veti prazna prayukte zunakottamasya // nekSayA prANiti ceSTayA sau mriyeta nAnyAdRzaceSTitena // || 161 || rogArditasyauSadhasaMprayoge zreyaskarI naSTavilokane ca // durgapraveze ca zunAM pradiSTA tArA gatiH saMnihite bhaye ca // 162 // iti vasaMtarAjazAkune zvaceSTite jIvitamaraNaprakaraNaM navamam // 9 // zuno nimittaiH sahajapravRttairvibhAvyate bhAvyazubhaM zubhaM ca // yAtrAsvayatnena yathA'dhvanInaistaducyate saMprati nizcitArtham 163 // TIkA // atizayana Alasyam apAsya tyaktvA dinedine bhAskarasaMmukhaM udvegakArI prabhUtaM bhaSati sa dezAdhipateH mRtyuM bravIti // 160||rogeti // ayaM rogArditaH kiM jIvati na veti pra prayukte zunakottamasya IdRkSayA ceSTayA'sau rogI na prANiti na jIvati anyAdRzaceSTitena na mriyeta // 161 // rogote || rogArditasya rogapIDitasya aupadhasaMprayoge bheSajaprayoge tathA naSTavilokane durgapraveze ca sannihite bhaye ca zunAM tArA gatiH zreyaskarI pradiSTA // 162 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM zvaceSTite jIvitamaraNaprakaraNaM navamam // 9 // zuneti // saMprati idAnIM sahajapravRttaiH svabhAvena pravartitaiH zuno nimittaiH bhaSaNasya zakunaiH yAtrAsu ayatnena yathA adhvanInaiH pathikaiH bhAvi zubhamazubhaM ca vi // bhASA // jo zvAna atyaMta AlasyakuM choDakarake dina dinaprati sUryake sammukha udvega kArI hoya bahutasoM bhUse to dezAdhipati rAjAkI mRtyu kare // 160 // rogeti // ye rogI jIvego ki nahIM aiso prazna kare taba zvAnakI aisI ceSTA karake to rogI karake mare nahIM // 169 // rogati // rogakara pIDita hoya vA laivemeM taisehI naSTa dekhavemeM durga ke pravezameM saMnihita meM bhayameM zvAnanakI kI karavevArI kahI hai // 162 // nahIM jIve aura ceSTA na puruSakUM auSadhike deve gati jemanI kalyANa iti vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM zvaceSTite jIvitamaraNaprakaraNaM navamam // 9 // zuna iti // aba svabhAva karake pravRtta huye vAnake zakuna tinakarake yAtrAnameM mArgI - karake honahAra zubha vA azubha jAne jAMya hai so khAnake zakuna nizcaya kiye huye hama Aho! Shrutgyanam
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite yAtrAprakaraNam / (471), vAmA dizaM dakSiNabhUmibhAgAdgacchanprayANe bhaSaNaH prshstH|| vAmapradezAtsa punaH praveze prazasyate dakSiNabhAgagAmI // // 164 // yAne praveze ca matA prazastA zunyA gatiH zvAnaviparyayeNa // na ceSTitaM pratyubhayorvizeSaH zunIzunoratra hi kazcidasti // 165 // viSThAM zubhaM vA vasanasya khaMDamAdAya vakreNa puraH pradhAvan // kauleyako jalpati nizcayena pravAsinAmuttamavastulAbham // 166 // stokaM bajitvA yadi vAmabhAgaM nivartate zvA tvaritaM purshcet|| saukhyaM tadA yacchati suprabhUtaM duHkhaikaheturgatirasya tArA // 167 // // TIkA // bhAvyate jJAyate tadasmAbhiH nizcitArtha zuno nimittamucyate // 163 // vAmAmiti // prayANe yAtrAyAM dakSiNabhUmibhAgAdvAmAM dizaM gacchanbhaSaNaH prazasto bhavati / praveze punaH vAmapradezAtsa dakSiNabhAgagAmI prazasyate // 164 // yAne iti / yAne gamane tathA praveze ca zunyA gatirgamanaM zvAnaviparyayeNa zuno vaiparItyena prazastA mtaa| ubhayoH zunIzunoH ceSTitaM prati iha na kazcidvizeSaH asti // 165 // viSThAmiti // viSThAM gRthaM zubhaM vA vasanasya vastrasya khaMDaM vakreNa mukhena AdAya gRhItvA puraH agre pradhAvaMstvaritagatyA gacchankauleyaka: pravAsinAM yiyAsUnAmuttamavastulAbha nizcayena jalpati // 166 // stokamiti // yadi vAmabhAgaM stokaM vrajitvA zvA ||bhaassaa|| kahaihaiM // 163 // vAmAmiti // yAtrA karatI samayameM dakSiNa bhAgasU vAmabhAgameM gamana karai zvAna to zubha jAnano. phira praveza samayameM vAmabhAgasUM dakSiNabhAgameM gamana kare to zubha jAnano // 164 // yAne iti // gamanameM tathA pravezameM zunI jo kutiyA tAkI gati zvAnakI gatisaM viparIta gatihoya to zubha jAnanI aura zvAnakI gatimeM aura zunIkI gatimeM itano bheda hai, aura ceSTAmeM bheda vizeSatA kabhI nahIM haiM // 165 // viSThAmiti // viSThA vA zubha vA suMdara vastrako TUka mukhameM le karake agADIkU bhAje to vo svAna yAtrAkuM gamanakarai tAkU uttama vastuko lAbha nizcaya karai // 166 // stokamiti // jo zvAna thoDIsI dUra agADI calakarake zIghrahI pIcho sAmanekU vagada Ave to vA gamana kartAkU bahuta saukhya hoya zvAnakItArAgati arthAt jemanI gati duHkhakI devevArI jA Aho! Shrutgyanam
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 472 ) vasaMtarAjazAkune - aSTAdazo vargaH / AyAti hRSTo'bhimukho yadi vA krIDAM prakurvanviluThatyathAye // zIghraM tadAnIM dhruvamadhvagAnAM bhavetprabhUto dhanadhAnyalAbhaH // 168 // uccAtpradezAdavatIrya nIcaM yo yAti vAmo'pyasukhaprado'sau // anuccadezAtpunaruccadezaM yakSo vrajadakSiNago'pi zastaH // 169 // gajAzvazayyAsanazAdvaleSu cchatradhvajolUkhalasaDumeSu || kuMbheSTikAsaMcayacAmareSu paryANamRtpuSpaphalAdiSu vA // 170 // // TIkA // tvaritaM purazcennivartate tadA saukhyaM prabhUtaM jalpati / asya tArA gatiH duHkhaikaheturbhavati // 167 // AyAtIti // yadi vA hRSTaH krIDAM prakurvannAyAti atha yathAgre viluThati tadAnIM dhruvaM nizcayena adhvagAnAM pAMthAnAM prabhUtaH dhanadhAnyalAbhaH syAt // // 168 // uccAditi // yoH yakSaH uccAtpradezAdavatIrya nIcaM yAti asau vAmopi amukhapradaH syAt / anuccadezAdadhaH pradezAtpunaH uccadezaM vrajanyakSaH dakSiNagopa zastaH zobhanaH // 169 // gajAzveti // gajAzvazayyAsanazAileSu tatra gajaH hastI azvaH turaMgaH zayyA palyaMkaH AsanamupavezanasthalaM zAdalAni haritatRNAni etessaamitretrdvNdvH| teSucchatradhvajolUkhalasadrumeSu chatramAtapatraM dhvajo vaijayaMtI ulUkhalaH pratItaH saddumAH AmraprabhRtayaH eteSAM dvaMdvaH / teSu kuMbheSTikAsaMcayacAmareSu kuMbhaH kalazaH iSTikAsaMcayaH (ITasamUha) cAmarANi vAlavyajanAni eteSAmapi dvaMdvaH / paryApuSpaphalAdikeSu paryANaM palhANaiti loke prasiddhaM mRnmRttikA puSpaM prasUnaM phalA // bhASA // nanI // 167 // AyAtIti // jo zvAna prasanna krIDAkarata sanmukha Aye. jA pIche jo agADI ' loTa jAya to nizvayakara mArgInakUM bahutaso dhanadhAnyako lAbha hoya // 168 // uccAditi // jo zvAna UMce sthAnasUM utara ke nIce sthAnapai Aya jAya jo ye vAmabhAga meMbhI Aya jAya to duHkha deve. aura nIce sthAnasUM UMce sthAnapai caDhajAya aura jemane bhAgameM bhI hoya to bahuta zubha jAnano // 169 // gajAzveti // hAthI, ghoDA, zayyA, Asana, harI tRNa, chatra, dhvajA, Ukhala, uttamavRkSa, kuMbha, ITako samUha, camara, palhANa Aho! Shrutgyanam
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite yaatraaprkrnnm| (473 ) brajetpurastAdyadi mUtrayitvA sadaiva tatsidhyati kAryamiSTam // miSTAnnabhojyaM navagomaye syAnmUtreNa zuSkepi ca zuSkabhojyam // 171 // yugmam // tuSTaH supuSTaH sumanA niroga utsAhayuktaH paripUrNakAyaH // sahelakhelo'bhimukhaM prasapanyakSaH sadaivAbhimatasya siddhayai // 172 // annAjyaviSThAmiSagomayAni navAni bibhradvadane sadaiva // vAmo'pasavyo'pyavalokyamAno manorathAnpUrayati dhruvaM vA // 173 // // ttiikaa|| dIni pratItAni etessaamitretrdvNdH| teSu // 170 ||bjediti // yadi eSusthaleghuzvA kaulayakaH mUtrayitvA puraHagrevrajastadA sadaiva kAryamiSTaM siddhyati / navagomaye mUtreNa miSTAnnabhojyaM syAt / zuSkepi ca zuSkabhojyaM syAt // 171 // tuSTa iti / / evaMvidho yakSaH abhimukhaM prasarpana sammukhamAgacchansadaiva abhimatasya abhISTasya siddhbaisyaat|kiidRk tuSTaHsaMtuSTimAna punaH kIdRk mupuSTaH akRshtnuH| punaH kIdRzaH mumanAH punaH kIdRzaH aroga rognirmuktH| punaH kIdRk utsAhayukta utsAhaH AnaMdavizeSaH tena yuktaH anvitaH / punaH kIdRk paripUrNakAyaH paripUrNaH kAyo avayavaH yasya sa tathA / punaH kIdRk sahelakhelaH sahelaM salIlaM khelaH krIDA yasya sa tathA // 172 // anneti // navAni anAjyaviSThAmiSagomayAni annaM ca AjyaM ca AmiSaM cagomayaM cetItaretaradvaMdvAvadane vibhratzvA sadaiva vAmo'piapasavyo'pica vilokya ||bhaassaa| mRttikA puSpaphalAdika / / 170 // brajediti // jo zvAna ye kahe je sthala inameM mUtra karake manuSyake agADI gamana kare to sadA vAMchita kArya siddha karai aura jo navIna gobarapai mUtra kara to miSTAnnabhojana karAve. sUkhe gobarapai mUtra karai to sUkho bhojana hoya // 171 / / tuSTa iti // jo saMtuSTimAn hoya, puSTa hoya, prasanna hoya, rogarahita, AnaMdayukta hoya, paripUrNa deha jAko hoya, lIlA sahita krIDA karato hoya, aiso zvAna sanmukha Ave to vAMchita siddhi. hoya // 172 // aneti // navIna anna, ghRta, viSThA, gobara inai mukhameM dhAraNa Aho ! Shrutgyanam
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ (474) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| yakSaH purastAdavani vilikhya yAturmukhaM pazyati cettdaaniim|| tatraiva deze draviNasya lAbhaM bravIti kAryoM na hi saMzayotra // // 174 // yAtAramAjighrati saMprayAti tadAnulomyena ca saarmeyH|| mUrbho'thavA yo vinihaMti kaDUM kenApi pAdena sa siddhihetuH // 179 // AdAya yakSaH kusumAni dhAvanbravIti yAturvipulAM samRddhim // dRSTo'pi kRSNaH zunako'khilAni nihanti kAryANi samIhitAni // 176 // vAmena gacchanpathikena sArddha dadAti ramyAM ramaNIM dhanaM ca // vastu mArge saha dakSiNena kauleykstskrbhiitihetuH|| 177 // // TIkA // mAno dhruvaM manorathaM pUrayati // 173 // yakSa iti // yakSaH cedyadi purastAdavani vilikhya yAturmukhaM pazyati tadAnI tatraiva deze draviNasya lAbhaM brviiti|hi nizcitaM atra saMzayo na kaaryH||174|| yAtAramiti // sa sArameyaH siddhiheturbhavati / yaH yAtAramAjivati tadAnulomyena ca pryaati| atha vA kenApi pAdena mUrdhnaH kaMDaM vinihaMti // 175 / / AdAyeti / / yakSaH kumumAni AdAya gRhItvA dhAvanyAturvipulAM samRddhiM bravIti / kRSNaH zunakaH dRSTopi vilokitopi akhilAni samIhitAni kA ryANi nihati vinAzayati // 176 // vAmeti // kauleyakaH pathikena sAI vAme. na bhAgena gacchetmyAM ramaNIM dhanaM ca dadAti / tu punaHmArge pathikena saha dakSiNe // bhaassaa|| karai aura vAyo jemano dekhato hoya to nizcaya manorathakU pUraNa karai // 173 // yakSa iti // jo zvAna agADI pRthvIkU likha karake vA khodakarake gamanakartAke mukharphe dekhai to vAI dezameM dhanako lAbha hoya nizcaya saMdeha yAmeM saMdeha nahIM hai // 174 // yAtAramiti // jo zvAna gamana kartAkU AyakarasaMgha aura anulomagatikara calo jAya athavA koI pAvana karake mastakakaM khajAvato hoya to vo zvAna siddhi karai // 175 // AdAyeti // zvAna puSpa lekarake dauDe to gamana kartAkU vipula samRddhi karai. aura kAlo zvAna dakhaii to samagra kArya vinAzakarai // 176 // vAmeneti // vAna gamanakartAke saMgasaMga vAmabhAgameM gamana kara to suMdara ramaNI aura dhana devai. jo mArgameM gamanakartAkI saMga jemane bhAgameM gamana karai Aho ! Shrutgyanam
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite yAtrAprakaraNam / ( 475 ) AdAya patra haritaM yadi vA dUrvA navAM vA navagomayaM vA // prayAti yAtuH puratastadAnIM rAjaprasAdaM niyataM bravIti // // 178 // sthAnAMtaraM bibhradupAnahaM cetprayAti taddravyaharo yadA vA // Aste purastAtsaha yAti no vA dadAtyupAna nastadArtham // 179 // ArdrakI kasamukhaH puratazcedRzyate bhavati tacchubhadaH shvaa|| carma zuSkamatha vAsthi vizuSkaM bibhradeSa maraNaM vidadhAti // 180 // kezAsthivalkopalajIrNavastrANyaMgAra bhasmeM dhanakarpUrANi // vakre samAdAya ca yAti yAtuggocaro bhUribhayAvahaH zvA // 181 // // TIkA // na bhAgena vrajankauleyakaH taskarabhItiheturbhavati // 177 // AdAyeti // yadi zvA haritaM patraM navAM dUvA navagomayaM vA AdAya prayAtuH purataH prayAti tadAnIM niyataM nizvayena rAjaprasAdaM bravIti // 178 // sthAnAMtaramiti // cecchvA upAnahaM pAdatrANaM vibhratsthAnAMtaraM prayAti tadA dravyaharaH syAt / yadA tu upAnadvadanaH pura stAdAste tiSThati athavA saha sAkaM no yAti tadA'rthaM dadAti // 179 // Ardreti // ArdrakIkasamukhaH Ardra sadyaskaM kIkasaM asthi mukhe yasya saH zvA purataH agratazcehazyate tadA zubhado bhavati / zuSkaM carma athavA vizuSkamasthi vibhracchvA puratazcedRzyate tadA eSa maraNaM vidadhAti // 180 // kezeti // kezAsthivalkopalajIrNavastrANi kezAH pratItAH asthi kIkasaM valkaM valkalaM upalaH azmA jIrNavastraM // bhASA // to zvAna cauranako bhaya kare // 177 // AdAyeti // jo khAna haro patra, navIna durvA, navIna gobara ine lekarake gamana karttAke agADI Aya jAya to nizvayakara rAjAko anugraha ka hai haiM aiso jAnano // 178 // sthAnAMtaramiti // jo khAna jUtI - joDA lekarake aura sthAnameM calo jAya to dravyako haraNa hoya. jo jUtI mukhameM lekarake agADI Aya Dho hoya athavA saMga nahIM cale to artha deve // 179 // Advaiti // gIlo tatkAlako huyo hADa jAke mukhameM hoya aiso zvAna agADI dIkhe to zubha deve. sUkho carma athavA ha lekara zvAna agADI dIkhe to maraNa kare // 180 // kezeti // keza, hADa, valkala, pASANa jIrNa vastra, aMgAra, bhasma, iMdhana ThIkarA ye mukhameM lekarake gamana karttA kI dRSTike agADI bhAve to Aho! Shrutgyanam
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ (476) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| savahnayalAtaM maraNAya yAturvallIvaratrAdi ca bNdhnaay||ghaataay nirvANamalAtamAhurAlokitaM maMDalavatrasaMstham // 182 // mAnavAvayavapUritAnano vIkSito bhavati bhuumilaabhdH|| svAMgapuccharasanApracAlanAnmaNDalo vipulabhUtidaH sdaa||183|| atyaMtakaMDUtiparo narANAM virodhakArI zunakaH sadaiva // syAdUrddhapAdaH sa punaH zayAnaH siddhipradaH kAryavidhau praduSTe // 184 // // TIkA // pratItam / etessaamitretrbNdH|aNgaarbhsmeNdhnkrpraanni caiteSAM davAvake samAdAya yAtuH dRggocaro yadi zvA yAti tadA bhUribhayAvahaH bhUribhayajanako bhvti181|| savahIti // savayalAtaM vahniH amistena sahitamalAtamulmukaM maMDalavakrasaMsthama AlokitaM gaMtuHmaraNAya vallIvaratrAdica vallI vratatiH varatrAdi rajvAdikaM maMDala. vakrasaMsthamavalokitaM gaMtuH baMdhanAya nirvANamalAtaM maMDalavakrasaMsthamAlokitaM gaMtuH ghAtAya paMDitA Ahuriti pratyekaM saMbaMdhaH // 182 // mAnaveti // mAnavAvayavapUritAnanaH mAnavA manuSyAsteSAmavayavAH hastapAdAdayastaiHpUritaM bhRtamAnanaMvadanaM yasya sa tathoktaHvIkSitaHzvA bhUmilAbhado bhvti|tthaa svAMgapuccharasanApracAlanAta svAMgaM svazarIraM pucchaM vAladhiH rasanA jihvA eteSAM iMdvaH teSAM pracAlanAnmaMDalaH zvAnaH sadA vipulabhUtido bhavati / "bhatirbhasmani saMpadi" itymrH||183||atyNteti // atyaMtakaMDUtiparaHzunakAsadaiva narANAM virodhakarI syAt praduSTe kArye UrddhapAdaHzayAnaH // bhaassaa|| bahuta bhaya pragaTa karai / / 181 // ||svhiiti // agnikarake sahita jalatI lakaDiyAM mukhameM jAke hoya aiso zvAna dakhaii to gamana kAkU maraNake artha hoya. aura latA jevaDAkU Adile jAke mukhameM hoMya eso zvAna dIkhe to gamana kartAkU baMdhanake artha jAnano. dhuMA vinAkI jalatI lakaDiyAM jAke mukhameM hoMya vo zvAna dIkhe to vivekI vAkU vAtako karavevAlo kahaihaiM // 182 // mAnavati // manuSyanake hAtha pA~va inakU Adile je aMga tinakarake bharo huyo jAko mukha vo zvAna dakhai to pRthvIko lAbha karai jo apano zarIra pUMcha jihvA inakU calAvato dIkhe to zvAna sadA saMpadA devai // 183 // atyaMteti // sthatyaMta zarIrake khujAyavemeM tatpara hoya zvAna to sadA manuSyanakU virodha kare. duSTa kAryameM Aho ! Shrutgyanam
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvacoSTite yAtrAprakaraNam / (477) krIDAM gRhazvA yadi gehazunyAMkaroti tadvaMdhusamAgamaH syaat|| zunAM gaNaH krIDati yo militvA kiMcidbhapanso'bhimatotiziSTaH // 185 // nRNAM prayANe bhavanAgame vA zvAno ramaMte yadi sapramodAH // tadiSTakArye'pi bhavetpramodaH samA- . gamazca svajanaiH samAnam // 186 // avAmayAne saha saMgravRtte parasparaM cuMbati yakSayugme // snigdhAvalokinyavagRhati syAdrataprasakte ca yuvatyavAptiH // 187 // gavA saha krIDati cettadAnI prayojanaM siddhayati yadyadiSTam // grAmapraveze purato'bhi mUtrya prayAtyabhISTAzanalabdhaye khaa|| 188 // // TIkA // sa siddhipradaH syaat||184|| krIDAmiti // yadi gRhazvA gehazunyA krIDA karAMti tadA baMdhusamAgamaH syaat|yHshunaaN gaNaH kiMcidbhaSanmilitvA krIDati saHatiziSTaH atimtH|185|nRnnaamiti||nRnnaaN prayANe yAtrAyAM bhavanAgamevA yadi zvAnaHsapramo. dAHharSasahitAH ramate tadeSTakArye'pipramodo bhvet|svjnaiHsmaanN samAgamazca bhavati ||186||avaameti // yakSayugme avAmayAne sahasaMpravRtte sati parasparaM cuMbati sati snigdhAvalokini sati avagRhati sati AliMgati sati rataprasakte maithunAsakte ca yuvatyavAptiH syAt // 187 // gavati // cecchA gavA dhenvA saha krIDati tadAnIM yadyadiSTaM prayojanaM ttsiddhyti|ath grAmapraveze zvA purataH purastAdabhimUtrya prasravaNaM // bhASA // UMco pA~va kare sUto hoya to zvAna siddhi devai // 184 // krIDAmiti // jo varako zvAna gehakI zunImeM krIDA karai to baMdhunako samAgama hoya. jo zvAnanako samUha kaLUka bhUsato huyo saba milakarake krIDA kare to vo zvAna AtizreSTha bAMchita karaveMvAlo jAnano // 185 // nRNAmiti // manuSyanakU yAtrA samayameM vA praveza samayameM jo zvAna harSa sahita ramaNa kara to vAMchita kAryameMbhI harSa hoya. aura svajanajananakarake samAgama hoya // 186 / / avAmeti // zvAnako joDA jemane bhAgameM gamana kare, vA saMga cale, vA paraspara cuMbana kare, vA sneha sahita avalokana karate hoMya vA AliMgana karate hoya vA maithunameM Asata hoya. to strIkI prApti hoya // 187 // gaveti // jo zvAna gautUM krIDA karai to jo jo prayojana hoya vo vo kArya siddha hoMya. aura grAma pravezameM zvAna agADI mUtra karake ca Aho! Shrutgyanam
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ (478) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| vAmo'pi bhUtvA bhaSaNo vilolanbhaMgaM raNe yacchati cArthanAzam / / kruddho'bhidhAvanpurato'bhidhatte raktaprapAtaM vadhabaMdhane c|| 189 // yaM vIkSate kASThadRSanmukhaH zvA tasya dhruvaM syAdacireNa yuddham // krIDaMtyayugmAH praguNe prayANe yuddhAya yakSA dinasaptakena // 19 // prasthAturagre yadi sArameyaH kAyaM sapucchazravaNaM dhunoti ||dhruvN tadA dattadRDhaprahArA haraMti caurA draviNaM kSaNena // 191 // yugmam // plute tarI kaMTakabhAji zuSke bhagne vizIrNe patite ca vRksse||avskraasthiidhnshRNgbhsmshmshaanvlliitusskpressu // 192 // // TIkA // kRtvA prayAti tadA'bhISTAzanalabdhaye abhISTamicchitaM yadazanaM bhojanaM tasya labdhiH prAptiH tasyai bhavati // 188 // vAma iti // bhaSaNaH vAmo'pi bhUtvA vilolanpUrNavraNe bhaMgaM kAryanAzaM yacchati / tathA kruddhaH purataH agrebhidhAvavaktaprapAtaM rudhiranAvaM vadhabaMdhane vA abhidhatte // 189 // yamiti // kASThadRSanmukhaH kASThaM dAru dRSatprastaraH anayoIdaH / etau mukhe yasya sa tathoktaH zvA yaM vIkSate tasya acireNa dhruvaM yuddhaM syAt / tathA praguNe prArabdhe prayANe ayugmAHtripaMcasaptasaMkhyAkAH yakSAH krIDaMti tadA dinasaptakena yuddhAya syuH|| 190 // prasthAturiti // yadi sArameyaH prasthAtuH gaMturagre purastAtsapucchazravaNaM pucchazravaNAbhyAM sahitaM kAyaM zarIraM dhunoti tadA caurA dattadRSTaprahArAHkSaNena draviNaM dhanaM harati / / 191 // plate iti|| ||bhaassaa // lyo jAya to vAMchita bhojanakI prAptike artha jAnano // 188 // vAma iti // zvAna bAyoM karake ghUmato hoya to saMgrAmameM bhaMga kare. aura. kAryako nAza karai. aura krodhavAn hoya agADI dauDa to rudhirako srAva vadhabaMdhana karai // 189 // yamiti // kASTha pASANa mukhameM jAko aiso vAna jA puruSakU dekhe tA puruSa* zIghrahI nizcaya yuddha hoya. aura. gamanameM tIna pAMca sAta aise UnA saMkhyA jinakI ve zvAna krIDA kareM to sAta dinameM yuddha karAveM // 190 // prasthAturiti // jo zvAna gamana kartA: puruSake agADI pUMcha kAna zarIra ineM halAva to caura prahAra karake kSaNamAtrameM dhana hara le jAya // 191 // plute iti // jalameM DUbo vRkSa vA agni karake prajjvalita kaTuvo vRkSa aura kATanako vRkSa sUkho vRkSa bhanna - Aho ! Shrutgyanam
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvacoSTite yAtrAprakaraNam / (479) aMgArazUlAzmapalAlakezavizIrNaviTcarmamRteSu dRSTaH // zvA mUtrayanyacchati kAryanAzaM dAridyamRtyupramukhAnanarthAn // // 193 // viNmAMsabhakSAdikapUrNavako bhayAditaH zvA yadi kNpmaanH|| parAGmukho yAti tadAdhvagAnAM nazyati siddhA. nyapi vAMchitAni // 194 // // ttiikaa|| plute tarau jalaplAvite vRkSe / kvacit dagdhe kaTau iti pAThaH / tatra dagdhe aminA pramvalite kaTau kaTuka ityarthaH / tathA kaMTaphabhAji kaMTakayukte tathA zuSka tathA bhame vizIrNa sphoTite patite ca vRkSe avaskarAsthAMdhanazrRMgabhasmazmazAnavallItuSakarpareSu tatra avaskaraH avakaraH asthi kIkasamiMdhanamedhaH zRMgaM viSANaM bhasma rakSA zmazAna pretasthalaM zmazAnavallItyekapadaM vA tuSaH pulAkaH karparaM kapAlameteSAmitaretaradvaMdvaH / teSu eteSu sthaleSu zvA dRSTa ityuttareNAnvayaH // 192 // aMgAreti // aMgArazUlAzmapalAlakezavizIrNaviTcamamRteSu zvA mUtrayanmUtraM kurvandRSTaH kAryanAzaM dAridyamRtyupramukhAnanAnyacchati / aMgAraH halA iti prasiddhaHzUla: kaMTakaH azmA dRSat palAlaM dhAnyarahitaM yavAditRNaM bhUsa iti khyAtaM kezaH kacaH vizIrNavid vizIrNA cAsau vid viSThA ceti krmdhaaryH| carma ajinaM mRtaM mRtakam etessaamitretrbNdH| teSu // 193 // viNmAMseti // yadi viNmAMsabhakSAdikapUrNavakraH viTca mAMsaM ca bhakSyAdikaM ca eteSAM iMdaH / taiH pUrNabhUtaM vakaM mukhaM yasya saH parAGmukhaH bhayAditaH kaMpa. mAnaHzvA yAti tadA adhvagAnAM siddhAnyapi vAMchitAni nazyati nAzaM praapnu|' // bhaassaa|| huyo vRkSa phaTo huyo vRkSa paDo huyo vRkSa inameM aura hADa, kASTa, sIMga, bhasma, zmazAna, tuSa, kapAla inameM // 192 // aMgAreti // aMgAra, zUla nAma kAMTe, pASANa, bhUsa, keza, vikharo huyo viSThA, cAma, mRtaka nAma maro huyo inameM zvAna mUtra karato dIkhe to kAryakoM nAza kare. aura mRtyukU Adi lekara mukhya je anartha tinai devai // 193 // viNmAMseti // viSThA, mAMsa bhakSyAdika padArtha inakarake mukha jAko bhayo hoya, bhayakarake pIDita hoya, kaMpAyamAna hoya, aiso zAna pIchoM mukhakara calyo jAya to mArgameM gamana kartAkU siddha Aho! Shrutgyanam
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ (480) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vargaH / parAGmukhaH zvA khanati kSiti yo yo vA samAroditi pUrNavakraH // pratiSThamAnasya puraH sthito'sau bhayAdbhayaM jalpati durnivAram // 195 // viz2ubhate leDhi ca nAsikAgraM yaH svAMgabhaMga bhaSaNaH karoti // sa lAbhahAni prakaroti puMsAM mRtyupradaH zvAMtaralaMghanena // 196 // vidhUtakaNe zuni cetpurastAtpAMtho vizedvezma tadA samastam // pratyAgato'rtha yamupAyaM pApAstaM rAjakIyAH puruSA haraMti // 197 // gatau nivRttAvatha vAzvayuddhaM yuddhAya baMdhAya vadhAya ca syAt ||jti tArA yadi yuddhazaktAHkhAnastadA syAtpathi caurbhiitiH||198|| // TIkA // vti||194||praangmukheti // yaHzvA parAGmukhaH pazcAnmukhaH kSiti pRthivIM khanati yApratiSThamAnasya gacchataH janasya puraHsthitaH pUrNavakraH samAroditi asau dunivAraM bhayAdbhayaM jalpati // 195 // viz2ubhate iti // yaH zvA viz2ubhate muMbhAM karoti nAsikAgraM ca leDhi yazca bhaSaNaH svAMgabhaMgaM karoti sa puMsAM lAbhahAni prakaroti zvAMtaralaMghanenaca mRtyupradobhavati // 196 // vidhUtakaNe iti // cetpAMthaHpurastAdane vidhUtakarNe zuni vezmani vizettadA yamarthamupAyaM pratyAgataH pApAH rAjakIyAH puruSAH taM samastamarthaM harati / kvacitsamupAyaMtyapi pAThaH // 197 // gatAviti // gatau atha vA nivRttau zvayuddhaM bhavati tadA yuddhAya baMdhAya vadhAya ca syaat|ydi yuddhasaktAH ||bhaassaa // huye bhI vAMchita kArya nAzakU prApta kare // 194 // parAGmukheti // jo zvAna pITho mukha karake pRthvIkR khodato hoya athavA jo puruSa baiTho hoya vAke agADI ThADho hoya mukha bharayo hoya aiso zvAna rove to durnivAra bhayate bhI bhaya hoya // 195 // vijaMmata iti // jo zvAna jaMbhAI leve aura nAsikAke agrabhAgakU cATato hoya apane aMgakU bhaMga karato hoya to vo zvAna puruSanakU lAbhakI hAni karai. apane bIcameM ulAMga jAya to mRtyuko debevAro jAnano // 196 // vidhateti // gamanakartA puruSake agADI donoM kA halAya karake ivAna gharameM praveza kara jAya to jA dhanakU kamAI karake pIcho Ayo vA samasta dhanakaM pAparUpa rAjakAjake puruSa hara leveM // 197 // gatAviti // gamana samayameM vA praveza samayameM zvAna yuddha kare to yuddhabandhana, vadha inake artha jAnano jo yuddhameM Asa Aho ! Shrutgyanam
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite yaatraaprkrnnm| (481) balena vAmo yadi nIyate zvA kaSTAttadAlpaM vidadhAti laabhm||taaro'thvaa vAmagatirbhayena zvAnarthamarthaM ca karoti yaatuH|| // 199 // ghuraghurAravamuccarati krudhAbhaSati yo bhaSaNo bhayato'thavA // bhramati vA'tha mRSaiva yatastato dhruvamasau vidadhAti dhanakSayam ||20||khnndhritriimsukhaavhH syAllolanpunaH syaadnivRttihetuH||dhunvmicchrshcaurbhyN karoti vyAttAnanastvIhitakAryanAzam // 201 // AghAya pRSTe dazanairnakhairvA vastraM vikarSanvidadhAtyanartham / tathA'vidho'gre yadi sArameyaH pravAsinAM tatkurute'rthalAbham / / 202 // ||ttiikaa // . zvAnaH purastAttArA vrajati tadA pathi caurabhItiH syAt // 198 // baleneti // yadi zvA balena balAtkAreNa vAma: nIyate tadA kaSTAt alpalAmaM vidadhAti / athavA bhayena tAraH vAmagatizca zvA bhavati tadA yAtuH anarthamarthaM ca karoti // 199 // ghuraghureti // judhA ghuraghurAravaM yaH uccarati athavA yaHbhayataH bhaSaNo bhavati / atha mRSaiva mithyaiva yatastataH bhramati / asau zvAnaH dhruvaM dhanakSayaM viddhaati||20|| khanaviti ||dhritrii khananasukhAvahaH syAt / lolanpunaH anivRttihetuH apratyAgamanaM. kAraNaM syAt / ziro mastakaM dhunvaMzcaurabhayaM karoti vyAttAnanastu visphATita. vakrastu IhitakAryanAzaM karoti // 201 // AghAyeti // zvA pRSThe AvAya da // bhASA // kta hoya rahe hoya ve zvAna agADI te jemane cale jAya to mArgameM cIrako bhaya hoya // // 198 // baleneti // jo zvAna balAtkAratUM vAmabhAgameM calyo jAya to kaSTasU alpa lAbha kara. athavA bhaya karake jemane bhAgameM kA vAMye bhAgameM zvAna Aya jAya to gamanakartAkU anartharUpa artha kare // 199 // ghuraghureti // krodhakarake buraghura zabda uccAraNa karai athavA bhayasUM bhUse athavA vRthA itako ita bhramato hoya vo zvAna nizcaya dhanako kSaya kare // 200 // khananniti // pRthvI khodato hoya to duHkhakU kara. calato hoya to duHkha kare. mastakakU halAvato hoya to caurako bhaya kare. aura mukha phADato hoya to vAMchita kAryako nAza karai // 201 // AghAyeti // zvAna pIThameM saMgha karake dAMta nakha ina karake vastrata ba~catA hoya to anartha kara, jo zvAna agADIkU aiso hoya to vo gamana kartA Aho ! Shrutgyanam
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ (482) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| dRggocaro grAmagato dhutAMgo bhayaMkaraH zvA sakalodyameSu // khAdanpunaHkaMna naraM karoti srvaapdaamaaspdmaagrhenn||203|| vAmo'thavA pRSThagato'tiraudraM bhaSanbhavetpAMthaparAjayAya // punarnivRtte kathayatyabhAvaM bhaSatyathAgre ydijaagruukH||20|| eko'grataH pRSThagatastathAnyo yakSau na zastau yugapadbhapaMtau // savyApasavyau yadi tau bhavetAM tattoraNAkhyau zubhadau sadaiva // // 205 // pAdau gRhe jiprati sArameyaH puMso yadA vakti tadAzu yAtrAm // yiyAsato jiprati leDhi vAtha prayANabhaMgaM praNayAdvIti // 206 // // TIkA // zanaiHnakhairvA vastravikarSananartha viddhaati|ydi agre sArameyastathAvidho bhavati tadApravAsinAmarthalAbhaM kurute||202||dRggocr iti|dRggocro dRSTiviSayaM gataH grAmagataH zvA dhutAMga:pitAMgaHsakaloyameSu sakalaprayatneSu bhyNkroti|khaadnpunHshvaa ke nareM manuSyaM sarvApadAmAspadamAgraheNa haThAnna karoti api tu sarvamapi naraM karotyeva // // 203 // vAma iti // vAmaH athavA pRSThagataH zvA atirauMdeM bhaSanpAMthaparAjayAya bhavet / atha yadi agrejAgarUkaH zvAnaHbhavati tadA punarnivRtteHpratyAgamasya abhAvaM kthyti||204||ek iti / ekaH agrataH agre gataH tathA'nyaH pRSThagataH evaM yugapapadbhapaMtau yakSau na zastau / yadi savyApasavyau tau bhaMvetAM tatsadaiva toraNAkhyau zubhadau / 205 // pAdAviti // yadA sArameyo gRhe pAdau jivati tadA puMsAmAzu ||bhaassaa // artha lAbha kare // 202 // dRgiti // grAma jAyabebAre manuSyakU deharfa kaMpAyamAna karato hoya aiso zvAna dagvaii to saMpUrNa udyamanameM bhaya karai. aura jo khAvato dIkhai to haTasaM sarva ApadAnako sthAna manuSyakU kare // 203 // vAma izi // bAyo athavA pIThapIche zvAna atikara bhUse to mArgIko parAjaya hoya. athavA jo zvAna gamanakartAke agADIkU bhatikara bhUsato hoya to pAcho Ayaveko abhAva kahaiM ye jAnano / 204 // eka iti // eka agADI aura eka pITha pichADI saMgake saMga bhaMsate hoya to zubha nahIM jAnano. jo vAye jemate bhAgameM saMgake saMga bolate hoMya to unako toraNa nAma hai so zubhake debevAre jAnaneM / // 205 // pAdAviti // jo zvAna gharameM pAvanakU sUMghe to puruSakU zIghrahI yAtrA kahaihai , Aho ! Shrutgyanam
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite yAtrAprakaraNam / . (183) padbhyAM kSiti takSati pazcimAbhyAmuddalito diirghtrocnaadH|| vamatyathAgre hadatekSatAMgo bibheti vA yaH sa bhayaMkaraH khA // // 207 // agrAMghriNomavadArayedvA proccaiH sthitaH prasthitamIkSate vA // kaMDUyate cottamamaMgabhAgaM yo jAgarUkaH kurute sa siddhim // 208 // lAMgUlajihvAkaTipRSThabhAgAnpracAlayansammukhameti hRSTaH // kUjalliinpRSThavapuH suceSTo yaH zvA . sa kAryeSu bhavatyabhISTaH // 209 // // TIkA // zIghraM yAtrAM vakti yiyAsataH gaMtumicchataH pAdau leDhi jivrati vA tadA praNayAtpra. yANabhaMgaM bravIti // 206 // padyAmiti // yadi pazcimAbhyAM panyA zvA kSiti takSati tanUkaroti khanatIti yaavt| takSa tanUkaraNe dhAtuH kIdRk uddhlitHdhuuliidigdhH|punH kIdRk dIrghatarocanAdaH dIrghatara uccazva nAdo yasya sa tathA|atha yo yakSaH / agrevamati vAMtiM kurute hadate viSThAMvidhatte akSatAMga: akSatazarIro vibheti vAsa zvA bhayaMkaro bhayajanako bhavati // 207 // agreti // yo jAgarUkaH agroviNA agrapAdena urvI pRthvImavadArayanvikarSayanproccaiH sthitaH prasthitamIkSate vilokate atha vA uttamamaMgabhAgaM kaMDUyati sa siddhiM kurute // 208 // lAMgUleti // yaH zvA lAMgUlajihvAkaTipRSThabhAgAnpracAlayan hRSTaHsammukhameti tathA yAkUjanpRSTavapulihanmu. ceSTo bhavatisazvA kAryeSu abhISTa bhmtobhvti|laaNguulN ca jihvAca kaTipRSThabhAgazce // bhaassaa|| jo gamana* icchA karato hoya vA puruSake pA~vakU cATe vA suMghe to snehasU gamanako bhaMga kahaihai ye jAnanA // 206 // payAmiti // jo zvAna pichADIke pAvanakarake pRthvI khodato hoya, dhUlase bharI hoya athavA jo zvAna agADI vamana karato hoya vA viSTA karato hoya zarIra jAko hIna aura prahArayukta nahIM hoya bhayavAn hoya to vo zvAna bhaya pragaTa karai // 207 // agreti // jo zvAna agADIke pAtra karake pRthvIkU khodai kA bahuta UMcapai sthita hota sthita puruSana* dekhato hoya athavA uttama aMgakU khujAvato hoya to bo zvAna siddhI karai // 208 // lAMgUleti // jo zvAna pUMcha, jihvA, kaTi, pRSThabhAga ineM calAvata prasannamukha hoya sanmukha Ave taisehI zabda karata pITha zarIra ineM cATato huyo suMdara Aho ! Shutgyanam
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 484 ) vasaMtarAjazAkune - aSTAdazo vargaH / tissttht| pravasatAM ca narANAM maMdire pravizatAM ca samastam // dakSiNaM bhaSaNaceSTitamiSTaM vAmakaM punaruzaMti viduSTam // // 210 // vAmakena yadi dakSiNamaMgaM dakSiNena bhaSaNo yadi vAmam // saMspRzatyabhimato na kadAcittatprayojanavidhau kvacanApi // 211 // ukArAkhyAtsyAdukArAca zabdAdvAme pArzve sArameyo'rthasiddhyai | vyAkSepAya prokta AkArazabdaH pRSThe zabdA rodhakAH sarva eva // 212 // // TIkA // tItarataradvaMdvaH // 209 // tiSThatAmiti // tiSThatAM sthAne sthitavatAM tathA pravasatAM gacchatAM tathA maMdiraM pravizatAM ca narANAM manuSyANAM samastaM dakSiNaM bhaSaNaceSTitamiSTaM vAmakaM punaH bhaSaNaceSTitaM viduSTaM vizeSeNa duSTamuzaMti kathayatiH 210vAmakeneti // yadi zvA vAmakena dakSiNamaMgaM spRzati yadi dakSiNena ca vAmaM spRzati sa vA kadAcit kacanApi prayojanavidhau kAryavidhAne na abhimataH // 211 // UkArAkhyAditi // sArameyaH vAme pArzve savyapradeze UkArAkhyAcchabdAdukArAcchabdAcca arthasiddhayai bhavati tathA AkArazabdovyAkSepAya bhavati / pRSThe pRSThabhAge zunaH sarve zabdAH // bhASA // ceSTA karato hoya vo zvAna kAryanameM vAMchita saMgata yogya hai // 209 // tiSThatAmiti // baiThe hAya gamana karate hoMya vA gharamaMdira meM praveza karate hoMya una manuSyanakUM zvAnakI samasta jemanI ceSTA zubha aura bAMI ceSTA azubha dUSita ka haiM // 220 // vAmakeneti // jo zvAna vAMyo hokara jemane aMgakUM sparza karato hoya jo jemano hoya vAMye aMgakUM sparza karato hoya to kadAcit koI kAryaneM yogya zubha nahIM jAnano // 219 // UkAreti // zvAnake UkAra zabda bolate vA UkAra artha jAnano. jo bhAkAra zabda bolato hoya to AkSepake zvAnake samasta zabda zabda bolesa~ arthasiddhi ke artha jAnano aura pIThapIche Aho! Shrutgyanam
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite bhojanaprakaraNam / (485) godhA biDAlaH zazakaH zRgAlaH kolastathA paMca zunA smaanaaH||praannaantN kSobhayate catuNI biDAlagomAnavakukurANAm // 213 // iti vasaMtarAjazAkune zvaceSTite yAtrAprakaraNaM dazamam // 10 // jalpati bhojanalAbhaniSedhau yattadathAvitathaM kathayAmi // cihnamanihnatabhAvipadAthai sArataraM saramAtanayasya // 214 // vAmagato gamane yadi yakSo dakSiNago bhavanAgamaneSu / khAdati kiMcana dRSTi pathastho yacchati tadvividhaM bahubho / jyam // 21 // // ttiikaa|| rodhakA eva bhavaMti // 212 // godheti // godhA nihAkA viDAla otuH zazakaH saso iti prasiddhaH zRgAlaH jaMbuka: kolo varAhaH ete paMca zunA bhaSaNena samAnAH sadRzA jJeyAH / tathA viDAlagomAnavakukkurANAM caturNA kSutaM chikkA prANAnkSobhayate / viDAlo mArjAraH gaurdhenuH mAnavo manuSyaH kukkuraHzvA eteSAM baMdaH // 213 // iti vasaMtarAjazAkune TIkAyAM zvaceSTite yAtrAprakaraNaM dazamam // 10 // jalpatIti / atha saramAtanayasya bhaSaNasya yaccihna bhojanalAbhaniSedhau bhojanasya lAbhazca niSedhazca tau karmapadaM jalpati / tatsaramAsutasya cihnam anidbhutabhAvipadArtha na nidbhuto nApalapito bhAvipadArtho yatra tttthaa| punaH kIdRk sArataramatizayena sAramavitathaM satyaM vayaM kathayAmaH // 214 // vAmeti // yadi yakSo // bhaassaa|| kAryakaM rokaveke artha jAnano // 212 // godheti // goha, vilAba, khagoMsa, zyAla, zUkara ye pAMco zvAnake samAna jAnane. aura vilAya, gau, manuSya, zvAna inakI chIMka prANanakU kSobha karabevAlI jAnanI // 213 // iMti vasaMtarAjabhASATIkAyAM zvaceSTite yAtrAprakaraNaM dazamama // 10 // jalpatIti // zvAnake jo cihna bhojanake lAbhakU aura niSedhakU kaheM haiM veI cihna nahIM prAptahuye honahArapadArthakuM prAptakarabevAle adhika kara sArarUpa satya tinaiM hama kahaihaiM / // 214 // vAmeti / / jo zvAna gamana samayameM vAyo hoya gharakU Avate samayameM jemano Aho ! Shrutgyanam
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ (486) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| dakSiNagaH prathamaM tadanu syAvAmagativrajatAmazituM zvA // vezmani yatra ca tatra tadannaMdarataraM viSavattyajanIyam // 216 // dhRtazirA uta nAmitapuccho yo bhaSaNaH sa niSedhati bhojyam // saMmukhameti gRhAduta tiryagbhuktamapi sthiratAM na . tadeti // 217 // sRkiyugaM yadi leDhi dharitrIM jighrati tatsapipIlikamAjyam // yatra ca leDhi sudhautamamatraM tatra bhavatya'zanaM viSayuktam // 218 // // TIkA // bhaSaNaH gamane vAmagato bhavati bhavanAgamane tu dakSiNagaH syAt / kiMcana dRSTipa. thasthaH khAdati atti tadA vividhaM vicitraM bahubhojyaM yacchati dadAti // 215 // dakSiNaga iti // yatra vezmani gRhe azituM bhojanaM kartuM vrajatAM gacchatA narANAM zvA prathamaM dakSiNagaH syAttadanu vAmagatiH syAttadA tatra vezmani tadannaM viSavadUrataraM tyajanIyaM tyAjyam // 216 // dhUtazirA iti // yo bhaSaNo dhUtazirAH kaMpitamUrdA uta nAmitapucchaH syAtsa bhojyaM niSedhati / tathA yaH gRhAsaMmukhameti Agacchati uta tIryagyAti tadA bhuktamapi na sthiratAmeti // 217 // sRktiyugamati / / yadi dharitrI jiprati sRkkiyugaM daMtavastrapratiyugalaM leDhi ca sa zvA sapilIlika kITikAsahitamAjyaM vakti / yatra sudhautaM suSTha prakSAlitamamatraM // bhASA / / hoya kachUka netranake agADI baiThayo hoya aura khAvato hoya to nAnAprakArake citravicitra bhojana devai // 415 // dakSiNaga iti // jAgharameM bhojanakarakhekU gamanakarabevAle manu. vyanake zvAna pahale jemano Ave tA pIche vAyo gamana karajAya taba vA gharameM vo anna viSakIsI nAI dUrateI tyAga karano yogya hai // 216 // dhUtazirA iti // jo zvAna mastaka halAya pUMchakU namAya de to bhojanake yogyapadArthako niSedha jAnano. taisehI jo gharasU unmukha Ave vA tiracho jAya to bhojana kiyopadArtha sthira nahIM rahai // 217 // sRkkiyugAmiti // jo pRthvIkU cATe vA dono galaphADhenakU cATai to bhojanameM TIsahita ghI jAnano jahAM dhuyehuye pAtrakU cATe tahAM viSasahita bhojana jAnano // 218 // Aho! Shrutgyanam
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvaceSTite bhojanaprakaraNam / ( 487 ) oSTayugaM yadi darzitadaMto leDhi bhavatyazanaM tadabhISTam // leDhi yadA punarAnanamadhyaM nauSThayugaM vinihaMtyazanaM tat // // 219 // mUtrayitA yadi zobhanadeze kSIriNi zAkhini pakkaphale vA // zvA purataH puruSasya tadAnImiSTatare bhavato'zanapAne // 220 // dakSiNabhAgagato yadi lIDhe sRkkiyugaM bhaSaNo 'bhimukhaM ca // pazyati tallabhateyamabhISTaM bhojyamaraNyagato'pi manuSyaH // 221 // iti vasaMtarAjazAkune zvaceSTite bhojanaprakaraNamekAdazam // 11 // // TIkA // pAtraM leThi tatra azanaM viSayuktaM bhavati / / 218 || ASTayugamiti / yadi darzitadaMtaH zvA oSThayugaM leDhi tadA'bhISTamazanaM bhavati yadA punaH AnanamadhyaM leDhi nauyugaM tadA tadazanaM vinihaMti // 219 // mUtrayiteti // yadi puruSasya purataH zvA zobhanadeze tathA kSIriNi zAkhiMni pakkaphale vaa| kvacita puSpaphale veti paatthH| mUtrayi tA syAttadAnImazanapAne iSTatare bhavataH // 220 // dakSiNeti / yadi dakSiNabhAgagato bhaSaNaH sRkkiyugaM lIDhe abhimukhaM ca pazyati tadA'raNyagato'pyayaM manuSyaH abhISTaM bhojyaM labhate prApnoti // 221 // iti vasaMtarAjazAkune TIkAyAM zvaceSTite bhojanaprakaraNamekAdazam // 11 // // bhASA // oSThayugamiti // jo zvAna dAMta dikhAve aura donoM hoTanakUM cATe to vAMchitabhojana hoya. jo phira mukhake bhItara donoM hoThanakUM nahIM cATai to vAMchitabhojana nAza kare // 219 // mUtrayiteti // jo zvAna suMdara sthAnameM aura dUdha jAmeMsUM nikasai vA zAkhAna pakehuye kala vA puSyameM mUtra karai to bhojana jala donoM yogya zubha jAnano // 220 // dakSiNeti // jemane bhAgameM zvAna donoM galaphADenakUM cATato jAya saMmukha dekhe to vanameM prAptahuyobhI manuSya vAMchita bhojanake yogya prApta hoya // 229 // .. iti vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM zvaceSTite bhojanaprakaraNamekAdazama 11 // Aho! Shrutgyanam
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ (188) vasaMtarAjazAkune-aSTAdazo vrgH| atha prakaraNoddeze vRttasaMkhyA ca kathyate // zuno'dhivAsanaM pUrva vRttaiH SoDazabhiH smRtam // 1 // dvitIyaM rAjyalAbhAkhyaM jyadhikairdazabhistathA // tRtIye varaNaM vRttairdazabhizcaturuttaraiH // // 2 // caturthe dezalAbhAdi dazabhiH paMcabhistathA // paMcamaM cASTabhirvRttavRSTiprakaraNaM smRtam // 3 // yuddhaprakaraNaM SaSThaM vRttAnAM trizatA tathA ||ssttctvaariNshtaa vRttaiH zubhajJAnaM ca sptme|| // 4 // lAbhaprakaraNaM vRttairvimRSTaM cASTame'STabhiH ||roginnaaN jIvitajJAnaM navame dshbhistribhiH||5|| // TIkA // atheti // zvaceSTitakathanAnaMtaraM mayA prakaraNodezo vRttasaMkhyA ca kathyate / tatra pUrva zunaH adhivAsanaprakaraNaM SoDazabhivRttaH smRtm||1||dvitiiymiti||dvitiiyN rAjyalAmAkhyaM prakaraNaMtryadhikairdazabhiH trayodazabhirvRttaiH smRtm| tRtIye prakaraNe ca. turuttarairdazabhizcaturdazabhiH vRttaiH varaNaM pratipAditam // 2 // caturthe iti // caturthe pra. karaNe dazabhiH paMcabhizca paMcadazabhirvRttaiH dezalAbhAdiprakaraNaM pratipAditam / tathA aSTabhirvattaiH paMcamaM vRSTiprakaraNaM smRtam // 3 // yuddhati // tathA yuddhaprakaraNaM SaSThaM vRttAnAM triMzatA smRtam / saptamaprakaraNe zubhajJAnAkhyaM SaTcatvAriMzatA vRttaiH smRtam // 4 // lAbheti / / aSTame prakaraNe aSTabhivRttaHlAbhaprakaraNaM vimRssttm| navame prakaraNe dazabhitribhiH trayodazabhirityarthaH / vRttaiH rogiNAM jIvitajJAnaM vicAritamiti // bhASA // athoti // zvAnakI ceSTA kaheke agADImeM prakaraNanakI saMkhyA aura prakaraNa prakaraNake zlokanakI saMkhyA kahUMhUM. unameM pahalo adhivAsana nAma pUjA prakaraNa sole zlokanakarake kahyo hai // 1 // dvitIyamiti // dUsaro rAjalAbha nAmakara prakaraNa tAmeM teraha zloka haiM. tIsaro vivAha prakaraNa tAmeM caudaha zloka haiM // 2 // caturtheti // cautho dezalAbhAdi prakaraNa tAmeM paMdraha zloka kare haiM. aura pAMcamo vRSTi prakaraNa ATha zlokanakarake kahyohai // 3 // yuddheti // chaTho yuddhaprakaraNa tIsa zlokanakarake kahyo hai. sAtamo zubhajJAna nAma prakaraNa tAmeM chai cAlIsa zloka kahaiM // 4 // lAbheti // AThamo lAbha prakaraNa tAmeM ATha zloka Aho ! Shrutgyanam
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivArute dagdhAdiprakaraNam / (489) ekapaMcAzatA vRttairyAtrA ca dazame matA // ekaadshe'ssttbhivRttbhojylaabho vibhaavitH||6|| evaM prakaraNAnyasminne-- kAdaza zvaceSTite // dvAviMzatyA samAyukte vRttAnAM dve zate tthaa||7|| iti vasaMtarAjazAkune sadAgamArthazobhane'STAdazo vargaH samAptaH // 18 // zobhanAzubhaphalAptisUcakaM kathyate tvavitathaM zivArutam // zAMtadIptakakubhAM vizeSato jJAnamatra ca sadopayujyate // 1 // // TIkA // shessH|| 5 // ekoti // dazame prakaraNe ekapaMcAzatA vRttaryAtrA matA proktaa| tathA ekAdaze prakaraNe aSTabhivRttaiH bhojyalAbho vibhAvitaH vicAritaH // 6 // eva. miti / evamamunA prakAreNAsmiJchAstre zvaceSTite ekAdazaprakaraNAni bhvti|tthaa. vRttAnAM de zate dvAviMzatyA yukte staH // 7 // ___ iti vasaMtarAjazAkune sadAgamAryazobhane // samastasatyakautuke vicAritaM zvace. STitam // ityaSTAdazo vrgH||18|| zobhaneti // mayA zivArutaM zRgAlIjalpitaM kathyate ucyate / kIdRzaM zobhanaM manoharam / punaH kIdRzaM zubhAzubhaphalAptisUcakaM zubhaM ca azubhaM ca yatphalaM tasya AptiH prAptistasyAH sUcakaM jJApakam / punaH kIdRzamavitathaM satyam / atra zivArute zAMtadIptakakubhA zAMtadIptadizAM jJAnaM sadA sarvakAle ||bhaassaa // kahehaiM. aura naumo jIvita maraNa prakaraNa tAmeM teraha zloka kahahaiM // 5 // eketi // dazamo yAtrA prakaraNa tAmeM ikyAvana zloka kahe haiM. aura gyAramo bhojana lAbha prakaraNa tAmeM ATha zloka kahe haiM // 6 // evamiti // yA prakArakarake yA graMthameM zvAnakI ceSTAnameM gyArahaprakaraNa hai tinake zloka doyasai bAIsa haiM // 7 // iti zrImanjaTAzaMkaratanayajyotirvicchrIdharaviraMcitAyAM vasaMtarAjabhASATIkAyAM zvaceSTite aSTAdazo vargaH samAptaH // 18 // zobhaneti // aba manohara zubha azubha phalakI prAptiko karabevAlo satyarUpa aiso . zRgAlIko zabda kahUMhUM. yA zRgAlIke zabdameM zAMta dIpta dizAnako jJAna sarvakAlameM vize. Aho! Shrutgyanam
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ (490) . vasaMtarAjazAkune-ekonaviMzatitamo vargaH / dagdhA diguktA dinanAthamuktA vivasvadAptA bhavati pradIptA // sAdhUmitAyAM savitA prayAtizeSA digaMtAH khalu paMca zAMtAH // 2 // dagdhA digaizI jvalitA digaiMdrI dhUmAnvitA cAnaladikprabhAte // pratyekamevaM praharASTakena bhuMkte dizo'STau savitA krameNa // 3 // Aye dinasya prahare pravRtte mahezadevezahutAzadikSu // zivA raTaMtI kurute krameNa saMtrAsakAyavyayabaMdhanAni // 4 // ahno dvitIye praharasya bhAge sahasranetrAnalakAladikSu // zivA raTaMtI kurute krameNa saMtrAsakAyavyayabaMdhanAni ||5||praapte tRtIye prahare dinasya hutAzavaivasvatayAtudikSu // zivA raTaMtI kurute krameNa saMtrAsakAyavyayabaMdhanAni // 6 // ||ttiikaa|| vizeSataH vizeSAdupayujyate upayogI bhavati // 1 // dagdheti ||dgdheti idaM vRttadvayaM pUrvavyAkhyAtatvAnna vyAkhyAtam // 2 // 3 // Ayeti // dinasya Aye prahare pravRtte sati mahezadevezahutAzadikSu mahezaH zaMkaraH devezaH iMda: hutAzo vahniH eteSAM dvNdvH| teSAM dikSa iishaanpuurvaagrikonnessvityrthH| raTaMtI zivA krameNa saMtrAsakAyavyayavandhanAni kurute / saMtrAso bhayaM kAyavyayaH zarIranAzaH baMdhanaM kArAkSepaH eteSAM baMdaH // 4 // ahna iti // ahaH divasasya dvitIye praharasya bhAge sahasranetrAnalakAladikSu pUrvA midakSiNadikSu radaMtI zivA saMtrAsakAyavyayabaMdhanAni kurute: gatArthametat / / 5 // prApte iti // dinasya tRtIye prahare prApte sati hutAzavaivasvatayAtudikSa hutAzaH agniH vaivasvato yamaH yAtuHrAkSasaHeteSAM dvaMdvaH teSAM dikSu amidakSiNanairRtyadikSu ityrthH| // bhaassaa|| pate upayogI hoya hai // 1 // dagdheti // dagdheti dUsare zlokakI aura tIsare zlokakI TIkA pahale kahaAye inako vistAra bahuta yAsU nahIM kiyo // 2 // 3 // Aye iti // dinake prathama praharameM zRgAlI IzAna, pUrva, agnikoNa inameM bole to trAsa, nAza, bhaya, zarIrako nAza, baMdhana ye kramakarake hoya. // 4 // ahna iti // dinake dUsare praharameM zRgAlI pUrva 'agnikoNa dakSiNa ina dizAnameM bole to bhaya zarIrako nAza baMdhana ye kare // 5 // prApte iti // dinake tIsare praharameM agnikoNa dakSiNa nairRtyakoNa inameM zagAlI bole to Aho ! Shrutgyanam
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivArute dagdhAdiprakaraNam / ( 491 ) samAgate'hnaH prahare caturthe pretezarakSaH patipAzidikSu // zivA raTaMtI kurute krameNa saMtrAsakAyavyaya baMdhanAni // 7 // Adye nizAyAH prahare pravRtte rakSo'dhipAMbhaHpativAtadikSu // zivA raTaMtI kurute krameNa saMtrAsakAyavyayabaMdhanAni // 8 // tato dvitIye prahare rajanyAstoyAdhinAthAnilasomadikSu // zivA raTaMtI kurute krameNa saMtrAsakAyavyayabaMdhanAni // 9 // yAme tRtIye'pi hi yAmavatyAH samIradoSAkarazaMbhudikSu // zivA raTaMtI kurute krameNa saMtrAsakAyavyayabaMdhanAni // 10 // // TIkA // raTaMtI zivA saMtrAsakAyavyayabaMdhanAni kurute 6 // samAgate iti // ahnaH turIye caturthe prahare samAgate sati pretezarakSaH patipAzidikSu pretezo yamaH rakSaH patiH rakSo'dhipatiH pAzI varuNaH eteSAM dvaMdvaH teSAM dikSu dakSiNanairRtyapazcimAsu raTaMtI zivA saMtrAsa kAyavyaya baMdhanAni kurute // 7 // Adye iti // nizAyA Adye prahare pravRtteH sati rakSodhipabhiH pativAtadikSu | kvacidrakSaH pracetoniladikSu caivamityapi pAThaH nairRpazcimavAdikSu krameNa pUrvoktaM phalaM kurute // 8 // tata iti // tato rajanyAH dvitIye prahare toyAdhinAthAnilasomadikSu varuNavAyukuberadikSu krameNa pUrvIktaM phalaM kurute ||9|| yAme iti // yAmavatyA rajanyAstRtIye yAme smiirdossaakr| // bhASA // bhaya, zarIrako nAza, baMdhana ye hoMya // 6 // samAgate iti // dinake cAthe praharameM dakSiNa nairRtya pazcima ina dizAnameM zugAlI bole to bhayaM zarIrako nAza, baMdhana ye krama karake karai // 7 // iti // rAtrike pahale praharameM nairRtya pazcima vAyukoNa ina dizAna meM bole to pahale kahe huye phala jAnano // 8 // tata iti / rAtrike dUsare praharameM pazcima vAyu uttara inadizAna meM bole to gAlI bhaya dehako nArA baMdhana kare // 9 // vAme iti // rAtrike tIsare prahara meM vAyukoNa uttara IzAna inameM bolai to bhaya, dehako nAza baMdhana Aho! Shrutgyanam
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ (492) vasaMtarAnazAkune-konaviMzatitamo vargaH / samAgate rAtriturIyayAme nizAkarezAnasurezadikSu // zivA raTaMtI kurute krameNa saMtrAsakAyavyayabaMdhanAni // 11 // iti vasaMtarAjazAkune zivArute dagdhAdiprakaraNaM prathamam // 1 // itIritaM diktrayayAmayogAtphalaM viruddhaM virutaiH shivaayaaH|| brUmo'tha dikpaMcakayAmayogAtphalAni puMsAM kramataH zubhAni // 12 // kRtAMtarakSovaruNAnileMdudikSvAdyayAme raTitaiH zRgAlyAH // syAdiSTavArtAzrutiriSTasiddhilAbhaH subhikSaM priyloksNgH|| 13 // // ttiikaa|| zaMbhudikSu vAyusomamahezadikSu raTatI zivA pUrvoktaphalapradA jJeyA // 10 // samAga: te iti // rAtriturIyayAme samAgate sati nizAkarezAnasurezadikSu uttarezAnapUrvadikSu raTaMtI zivA saMtrAseti pUrvoktaphalapradA syAt // 11 // ___ iti vasaMtarAjazAkune zivArute dagdhAdiprakaraNam // 1 // itIti // iti pUrvoktaprakAreNa ammAbhiH diktrayayAmayogAcchivAyAH virutaiH viruddhaM phalamIritaM kathitam |ath dikpaMcakayAmayogAtkramataH anukrameNa zubhAniphalAni puMsAM manuSyANAM vayaM brUmaH kthyaamH||12|| kRtAMteti // dinAdyayAme di. vasasya prathamaprahare kRtAMtarakSovaruNAnileMdudikSu dakSiNanairRtyapazcimavAyUttaradikSu zRgAlyA raTitaiH iSTavArtAzrutiH iSTasiddhilAbhAsubhikSaM priyalokasaMgaH syaat|ythaa // bhaassaa|| karai // 10 // samAgate iti / / rAtreke cauthe praharameM zRgAlI uttara IzAna pUrva inameM bole to bhaya dehako nAza baMdhana karai // 11 // iti vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM zivArute dagdhadIptadhUmitadiktrayaprakaraNaM prathamam // 1 // . itIti // yA prakAra hamane tanidizAke praharake yogasUM zivAphe zabdana karake viruddha phala mAnu khoTe phala kahehaiM aba pAMcoM dizAnake praharake yogasU kramakarake phala kahaiM haiM // 12 // kRtAMteti // dinake pahale praharameM zagAlI dakSiNa naitya pazcima vAyu uttara ina dizAnameM bole to vAMchita vArtAko zravaNa iSTasiddhiko lAbha subhikSa priyalokako saMga Aho! Shrutgyanam
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivArute dikpaMcayAmayoga prakaraNam / (493) rakSaHpraceto'nilasomazaMbhudikSu dvitIye prahare rutena // syAdiSTavArtA zrutiriSTasiddhibhiH subhikSaM priyalokasaMgaH // // 14 // jalezavAteMduzivAmarezadivAraveNa prahare tRtIye syAdiSTavArtAzrutiriSTasiddhilAbhaH subhikSaM priyalokasaMgaH // 15 // samIrasomezasurezavahnidikSu svareNa prahare caturthe / syAdiSTavAzruitiriSTasiddhiAbhaH subhikSaM priyalokasaMgaH ||16||shshaaNkrudredrhutaashkaaldikssvaarvaiH pNcmyaambhaage|| syAdiSTavAzruitiriSTasiddhibhiH subhikSaM priyalokasaMgaH // 17 // // ttiikaa| kramaM paMcApi phalAni bhavaMtItyarthaH // 13 // rakSa iti ||dinsyetynuvrtte / dvitIye prahare rakSaHpracetonilasomazaMbhudikSu nairRtyavaruNavAyukuberezAnadikSu zivAyAH rutena iSTavArtetyAdipUrvoktaphalaM yathAkramaM syAt // 14 // jalezeti // dinasya tRtIye prahare jalezavAteMduzivAmarezadikSu pazcimavAyusomazaMkarazakrakakupsu zivAyAH Arave Na zabdena yathAkramaM pUrvoditaM phalaM syAt // 15 // samIreti // dinasya caturthe prahare samIrasomezasurezavahidikSu vAyusomazaMsvidravahidikSu zivAyAH svareNa pUrvoktameva phalaM yathAkramaM syaat||16||shshaaNketi||dinsy paMcamayAmabhAge zazAMkaradeMdrahutAzakA ladikSu uttarezAnapUrvAmidakSiNadikSu zivAravaiHiSTavAteti pUrvoktameva phalaM krameNa syA // bhASA // ye hoya // 13 // rakSa iti // dinake dUsare praharameM naiRtya pazcima vAyu uttara IzAna ina dizAnameM zagAlI bole to iSTa vArtAko zravaNa 1 iSTasiddhi 2 lAbha 3 subhikSa 4 priyajanako saMga 5 ye pAMcoM phala kramakarake hoya // 14 // jalezeti // dinake tIsare praharameM pazcipa vAyu uttara IzAna pUrva ina pAMcoM dizAnameM zagAlI bole to pahale kahe je pAMcoM phala te hoya // 15 // samIreti ! dinake cauthe praharameM vAyu uttara IzAna pUrva agni koNa inameM boleM to pahale kaheje pAMcoM phala te kramakarake hoya // 16 // zazAMketi // dinake pAMcaveM praharameM uttara IzAna pUrva agnikoNa dakSiNa ina pAMcoM di Aho! Shrutgyanam
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ (494) vasaMtarAnazAkune-ekonaviMzatitamo vargaH / IzAnazakAgnikRtAMtarakSodikSu svareNa prahare ca SaSThe / syAdiSTavArtAzrutiriSTasiddhiAbhaH subhikSaM priyalokasaMgaH // 18 // iNdraagnikaalaasrppaashpaannidikssvaarvaatsptmyaambhaage||syaadissttvaartaashrutirissttsiddhilaabhH subhikSaM priyloksNgH|| // 19 // vahnayaMtakRtapAzivAtadizvaSTame ca prahare raveNa // syAdiSTavAzruitiriSTasiddhibhiH mubhikSaM priyalokasaMgaH // 20 // iti zivArute dikpaMcakayAmayogaprakaraNaM dvitIyam // 2 // ekAdikAnAM nidhanASTamAnAM zivArutAnAmadhunA yathArtham // prAcyAdikAsvaSTama divazeSa yadyatphalaM tattadudIrayAmaH // 21 // // TIkA // t // 17 // IzAneti // dinasya SaSThe ca prahare IzAnazakrAnikRtAMtarakSodikSu IzAnapUrvAmidakSiNanairRtadikSu zivAsvareNa iSTavAteti pUrvoktameva phalaM syaat||18|| iMdrAmIti // saptamayAmakAle iMdrAmikAlAstrapapAzapANidikSu pUrvAmidakSiNanai:tapazcimadikSu zivAyAH AravAtsyAdiSTavAteti tadeva phalam // 19 // vhiiti||attmeN praharevaDhyAta kRnnairRtapAzivAtadikSu agridakSiNanairRtapazcimavAyuhAratsu zivAraveNa iSTavAtAdikaM phalaM pUrvoktameva syAt // 20 // iti vasaMtarAjaTIkAyAM zivArate dikpaMcakayAmayogaprakaraNaM dvitIyam // 2 // eketi // adhunA sAMprataM prAcyAdikAmu aSTasu dikSu ekAdikAnAM nidha // bhaassaa|| zAnameM bole to pahale kahe je pAMcoM phala te hoy|| 17||iishaaneti // dinake chaThe praharameM IzAna parva agnikoNa dakSiNa naiRtya ina pAMcoM dizAnameM bole to zRgAlI pahale kahehuye pAMcoM phala karai // 18 // iMdrApnoti // sAtaveM praharameM zagAlI pUrva agnikoNa dakSiNa naiRtya pazcima ina pAMcoM dizAnameM bole to pahale kahehuye pAMcoM phala hAya // 19 // vahrIti // AThameM praharameM agnikoNa dakSiNa nairRtya pazcima vAyu ina pAMcoM dizAnameM bole to pahale kahe je pAMcoM phala te hoya // 20 // iti vasaMtarAjabhASATIkAyAM zivArate dikpaMcayAmayogaprakaraNaM dvitIyam // 2 // ekati // aba pUrvakU Adile AThoM dizAnameM ye kahe bhAdimeM jinake nidhAna nAma hai Aho ! Shrutgyanam
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ . zivArute svraassttkprkrnnm| (495) dhanAptimiSTAptimabhISTalAbhaM lAbhaM tato'rthasya phalaM zubhaM ca // bhayapraNAzaM sakalaMca saukhyamekAdizabdaiH kurute prazAMte // 22 // bhayAnyaniSTazrutirarthahAniriSTairviyogo mahatI ca bhItiH // syAdvivarAtimaraNaM ca dIpte tvekAdinA phetkRtisaptakena // 23 // aiMyAM ninAde prathame'rthalAbho bhavedvitIye nidhidarzanaM ca // kanyAtRtIye labhate caturthe baMdhavAgamaH paMcamake'rthasiddhiH // 24 // paSThe khe kupyati bhUminAtho bhIH saptame syaadviphlo'ssttmstu|| trAso'gnibhAgeprathame dvitIye narAdhipaH kupyati bhiistRtiiy||26|| // TIkA // nASTamAnAM zivArutAnAmazeSaM yadyatphalaM tattadvayamudIrayAmaH / ekaH ekasaMkhyAkaH Adau yeSu te tathoktAH teSAm / punaH kIdRzAnAM zivArutAnAM nidhano nidhanAkhyaH aSTamo yeSu te tathoktAsteSAmityarthaH // 21 // dhanAptimiti // prazAMtadigvibhAge ekAdizabdaiH ekazabdamAdau kRtvA yAvatsaptazabdAstaiH anukrameNa dhanAptiM iSTApti abhISTalAbhaM arthasya lAbhaM phalaM zubhaM ca bhayapraNAzaM sakalaM saukhyaM ca zivA kurute|| // 22 // bhayAnIti // dIpte digvibhAge ekAdinA phetkRtisaptakena bhayAni 1 aniSTazrutiH 2 arthahAniH3 iSTairviyogaH 4 mahatI ca bhItiH 5 viDArtiH 6 maraNaM 7 ca syAt // 23 // aiMyAmiti // pUrvasyAM prathame ninAde arthalAbho bhavet / dvitIye zabda nidhidarzanaM bhavati / tRtIye kanyA labhyate / caturthe baMdhavAgamaH syaat|| // 24 // SaSThe iti // SaSThe rave zabde bhUminAthaH kupyati / saptame bhI: syAt / a ||bhaassaa|| AThamo jinameM aise zagAlIke zabdanako jo jo samaya phala hai so so hama kahahaiM // 21 // dhanAptimiti // zAMta dizAmeM ekakU Adi le sAta zabda bole to zRgAlI anukrama karake dhanakI prApti iSTako prApti abhISTako lAbha arthako lAbha zubha phala bhayako nAza saukhya kare // 22 // bhayAnIti // dIptadizAmeM ekaMkU Adi le sAta zabda bole to bhaya 5 aniSTako zravaNa 2 arthakI hAni 3 iSTa janana karake viyoga 4 mahAna bhaya 5 uttama vaizyako pIDA 6 maraNa ye hoya // 23 // aidyAmiti // pUrvadizAmeM pahale zabdameM arthako lAbha hoya, dUsare abdameM dhana dakSi, tIsare zabdameM kanyA prApta hoya, cauthai zabdameM baMdhuko Agamana hoya, pAMcameM zabdameM arthakI siddhi hoya // 24 // SaSThe iti // chaThe zabdameM pRthvI Aho! Shrutgyanam
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ (496) vasaMtarAjazAkune-ekonaviMzatitamo vrgH| ghAtaM caturthe nagarasya zabde zivArute paMcamake ca yuddham // vadati tajjJAH kalahaM ca SaSThe bhI saptame syaadriphlo'ssttmstu|| // 26 // Aye zubhaM syAdazubhaM dvitIye yAmye mahAvyAdhibhayaM tRtIye // svare caturthe svajanAgamaH syAtputro bhavetpaMcasu phetkRteSu // 27 // jAyeta kanyA raTite ca SaSTe bhIH saptame syAdviphalo'STamastu // grAmasya ghAto dizi rAkSasAnAmAye dvitIye'pi ca gokulasya // 28 // // ttiikaa|| Tamastu viphlH| agnibhAge prathame rakhe trAsaH syAt / dvitIye narAdhipaH kupyati / tRtIye bhIrbhavati // 25 // dhAtamiti // caturthe zivArute zabde nagarasya ghaatm| paMcamake zivArute zabde yuddham SaSThe ca kalahaM tajjJAH vadaMti / saptame bhItiH / aSTamastu viphalaH // 26 // Aye iti // yAmye dakSiNabhAge Aye rave zubhaM syAt / dvitIye rakhe azubhaM syAt / tRtIye mahAvyAdhibhayaM bhavati / caturthe svare svajanAgamaH syAt / paMcasu phetkRteSu putro bhavet // 27 // jAyeteti // SaSThe raTite ca zabde kanyA jAyetosaptame bhI syaat|assttmstu viphala rAkSasAnAM dizi nairRtadi. zi Aye zabde grAmasya vAtaH syAtAdvitIye'pi ca gokulasya ghAtaH syAt // 28 // // bhaassaa|| ko nAtha kopavAn hoya, sAtameM zabdameM bhaya hoya AThamoM zabda to niSphalahai agnikoNameM pahalo zabda bole to trAsa hoya, dUsare zabdameM rAjAko kopa hoya, tIsare zabdameM bhaya hoya // 25 // ghAtamiti // cauthe abdameM nagarako ghAta hoya pAMcaveM zabdameM yuddha hoya chaThe zabdameM kalaha hoya, zRgAlIke sAtameM zabdameM bhaya hoya, AThamoM zabda to niSphala hai // 26 // Aye iti // dakSiNadizAmeM zRgAlI pahalo zabda bole to zubha hoya, dakSiNameM dUsaro zabda bolai to azubha hoya, tIsare zabdameM mahAn vyAdhiko bhaya hoya, cauthe zabdameM svajana janako Agamana hoya, pAMcameM zabda kare to putra hoya // 27 // jAyateti // zRgAlIke chaThe zabdameM kanyA hoya, dakSiNameM zRgAlIke sAtamaiM zabdameM bhaya hoya. zRgAlIko AThamo zabda to niSphala hai. nairRtyakoNameM zRgAlIke pahale indameM grAmako ghAta hoya. dUsare Aho! Shrutgyanam
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivArute svarASTakaprakaraNam / (497) mRtyustRtIye dvicatuSpadAnAM hAnizcaturthe'pyatha paMcame ca // caurAdbhayaM rAjabhayaM ca SaSThe bhIH saptame syaadviphlo'ssttmstu|| // 29 // zabde zivAyA varuNasya bhAge Aye bhayaM hAniratha dvitIye ||syaadraajduutaagmnN tRtIyedAhazcaturthe khalu caurbhiitiH||30|| syAtpaMcame rAjabhayaM ca SaSThe bhIH saptame syAddhiphalo'STamastu / vAyavyabhAge bhayamekazabde bhayAtireko bhavati dvitIye // 31 // vRSTistRtIye mahatI caturthe meghAgamo varSati paMcame ca // krodhaM vidhatte nRpatizca paSTe bhIH saptame syAdviphalo'STamastu // 32 // // TIkA // mRtyuriti // tRtIye zabde dvipadAnAM catuSpadAnAM mRtyuH syAt / caturthe zabde hAniH / atha paMcame ca zabde caurAdbhayaM bhavati / SaSThe rAjabhayaM bhavati / saptame bhIH syAt / aSTamastu viphlH|| 29 // zabde iti // varuNasya bhAge pazcimadizi zivAyAH Aye rakhe bhayaM bhavati / atha dvitIye hAniH / tRtIye rAjadUtAgamanaM syAt / caturthe dAhaH syAt / paMcame khalu nizcayena caurabhItiH syAt // 30 // syAditi // SaSThe rAjabhayaM syAt / saptame sAmAnyena bhIH syAt / aSTamastu viphlH| tathA vAyavyabhAge zivAyAH ekazabde bhayaM bhavati / dvitIya bha. yAtireko bhayAdhikyaM bhavati ||31||vRssttiriti // tRtIye mahatI vRSTirbhavati / caturthe meghAgamo bhvti|pNcme ca varSatiSaSThe nRpatiH krodhaM vidhtte|sptme bhIH syAt / aSTa. ||bhaassaa // zabdameM gokulako vAta hoya // 28 // mRtyuriti| tIsare zabdameM manuSyAdika aura caupadA inakI mRtyu hoya.cauthe zabdameM hAni hoya. pAMcameM zabdameM corate bhaya hoya.chaThe zabdameM rAjabhaya hoya. sAtameM zabdameM bhaya hoya.AThamo zabda to nissphlhai||29||shbde iti // pazcima dizAmeM zivA pahalo zabda bole to bhaya hoya.dUsaro zabda bole to hAni hoya.tIsare zabdameM rAjAke dRtako Agamana hoya. cauthemeM dAha hoya. pAMcameM zabdameM nizcayakara caurako bhaya hoya // 30 // syAditi // chaThe zabdameM rAjabhaya hoya. sAtameM zabdameM sAmAnya bhaya hoya. AThamoM zabda to niSphala hai. aura vAyavya koNameM zRgAlIke pahale zabda bolabemeM to bhaya hoya. dUsare zabdameM bhayakI adhikatA hoya // 31 // vRSThiriti // zRgAloke tIsare zabdameM mahAn vRSTi hoya, cauthe zabdameM meghako Agamana hoya. pAMcoM zabdameM varSA hoya. chaThe zabdameM rAjAko krodha hoya .Aho! Shrutgyanam
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 498) vasaMtarAjazAkune - ekonaviMzatitamo vargaH / dizyuttarasyAM vihite virAve mriyeta kazcitprathame dvitIye // mahAbhayaM vipravadhastRtIye kSatraM caturthe khalu hanyate ca // viTpaMcame SaSTarave ca zUdro bhIH saptame syAdviphalo'STamastu // // 33 // rAhostathA darzanamAdyazabde ke todvitIye ca tathottareNa || ulkApAtastriSu durdinaM ca caturSu bhadraM khalu paMcame syAt // 34 // saMgo bhavedvairijanasya SaSThe bhIH saptame syAdviphalo'STamastu // Adye bhavedurdinamIzadeze vRSTirdvitIye ca ve zivAyAH // 35 // 4 // TIkA // mastu viphalaH // 32 // dizIti // uttarasyAM dizi prathame virAve vihite kazcita mriyeta / dvitIye mahAbhayaM bhavati / tRtIye vipravadhaH syAt / caturthe kSatraM hanyate / paMcame vidvaizyaH hnyte| SaSThe rave zUdraH hanyate / saptame bhIH syAt / aSTamastu viphalaH // 33 // rAhoriti // tathottareNa Aye zabde rAhordarzanaM syAt / dvitIye zabde ke tordarzanaM bhavati / triSu zabdeSu ulkApAtaH syAt / caturSu durdinaM syAt / "durdinaM meghajaM tamaH" iti haimaH / paMcasu khalu nizcayena bhadraM kalyANaM syAt // 34 // saMga iti // SaSThe zivAzabde vairijanaizca saMgaH syAt / saptame bhIH syAt / aSTamastu viphlH| tathA Iza deze aizAnyAmAdhe zabde durdinaM syAt / zivAyAH dvitIye ca rave vRSTirbhavet // 35 // // bhASA // sAtameM zabdameM bhaya hoya. AThamoM zabda to niSphala hai // 32 // dizIti // uttara dizA meM zRgAlI pahalo zabda bole to koI mare, dUsare zabdameM mahAn bhaya hoya. tIsare zabda meM brAhmaNako vadha hoya. cauthe zabdameM kSatriya marai. pAMcameM zabda meM vaizya mare. chaThe zabdameM zUdra mare. sAtameM zabdameM bhaya hoya. zRgAlIko AThamA zabda to niSphala hai // 33 // rAhoriti // uttara dizAmeM zRgAlIke pahale zabdameM rAhuko darzana hoya. dUsare zabdameM ketuko darzana hoya. tIsare zabda meM ulkA prapAta hoya. cauthe zabdameM meghAdika kara khoTo dina hoya. pAMcameM za bdameM kalyANa hoyaM // 34 // saMga iti // chaThe zabdameM bairIjanana karake saMgahoya. sAtameM zabdameM bhaya hoya, AThamA zabda to niSphala hai. IzAnameM zRgAlIko pahalo zabda durdina kare.. Aho ! Shrutgyanam.
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivArute yAtrAprakaraNam / ( 499 ) vAtastRtIye tvazanizcaturthe mriyeta kazcitkhalu paMcame ca // labheta pRthvIM ninade ca SaSThe bhIH saptame syAdviphalo'STamastu // 36 // iti zivArute svarASTakaprakaraNam // 3 // kSemalAbha punarAgamanAnAM nizcayaM samadhigamya vizaMkaH // yena yAti pathikaH paradezaM tacchivArutamatha prathayAmaH // // 37 // yaM dezaM gaMtumabhyudyatAnAM puMsAM zabdAnuccaraMtI zRgAlI || zAMtAzAyAM siddhaye vAMchitAnAM dIptAyAM tu syAdabhISTakSayA // 38 // // TIkA // vAta iti // tRtIye zabde vAtaH syAt / caturthe'zaniH vidyutpAtaH / paMcame zabde kazcintriyeta / SaSThe ninade pRthvI labheta / saptame bhIH syAt / aSTamastu viphalaH // 36 // iti vasaMtarAjazAkune TIkAyAM zivArute svarASTakaprakaraNaM tRtIyam // 3 // kSemeti // atha yena zivArutena kSemalAbhapunarAgamanAnAM kSemaM kalyANaM lAbhaH prAptiH punarAgamanaM praavRttyaagmnm| eteSAmitaretaradvaMdvaH / teSAM nizcayaM samadhigamya avadhArya vizaMkaH zaMkArahitaH paradezaM yAti / tacchivArutaM vayaM prathayAmaH vistArayAmaH // 37 // yayamiti // yaMyaM dezaM gaMtumabhyudyatAnAM puMsAM zAMtAzAyAM zAMtAyAM dizi zabdAnuccaraMtI zRgAlI vAMchitAnAM siddhaye bhavati / dIptAyAM // bhASA // zRgAlIko dUsaro zabda vRSTi kare // 35 // vAma iti // tIsara zabdameM vAta pavana hoya. cauthe zabda meM vajrapAta hoya. pAMcame zabda meM koI mare, chaThezabdameM pRthvIko lAbha hoya. sAtameM za bdameM bhaya hoya. AThamA zabda to niSphala hai // 36 // iti vasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM zivArute svarASTakaprakaraNaM tRtIyam // 3 // kSemeti // aba jA zRgAlIke zabda karake kalyANa lAbha paradeza jAyakara pIcho Avano inako nizcaya jAnakarake puruSa niHsaMdeha paradezakUM jAya vo zRgAloko zabda hama - stAra karaka kaheM haiM // 37 // yayamiti // jA jA dezakUM jAyabekUM tayArI karI manuSyaneM unakUM zAMta dizAmeM zRgAlI bole to vAMchitanakI siddhi hoya, aura jo dIpta dizAmeM bole Aho! Shrutgyanam
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ (500) vasaMtarAjazAkune-ekonaviMzatitamo vrgH| prAcI dizaM sammukhabhAnubiMbA pratiSTamAnasya narasya yasya / / zabdaM zRgAlI purataH karoti baMdhaM vadhaM ca prakaroti tasya // // 39 // prAcI dinezAbhimukhasya yasya prayAtukAmasya zivA sazabdA // bhiye'rthanAzAya ca dakSiNA syAdvAmA punavAMchitakAryasiddhayai // 40 // pratyarkamAzAM calitasya pUrvA zivA virAvaM puruSasya yasya // karoti pRSThe prakaroti tasya sarvaprakArAmabhilASasiddhim // 41 // prasthAyino yasya ca dakSiNasyAM zivA khaM muMcati dakSiNena // AdityayuktA yadi no tadAnIM bhaveddhavaM tasya mahIpatitvam // 42 // . // TIkA // dizi tu abhISTakSayAya vAMchitanAzAya bhavati syAt // 38 // prAcImiti // prA. cI dizaM pratiSThamAnasya yasya narasya sammukhabhAnubiMvA zRgAlI purataH zabdaM karoti tasya baMdha vadhaM ca prakaroti // 39 // prAcImiti // dinezAbhimukhasya prayAtukA. masya yasya puMsaH prAcI prati pUrvI dizaM prati arkasammukhamityarthaH / yA zivA sazabdA sA tasya bhiye syAt / dakSiNA apasavyA'rthanAzAya ca syAt / vAmA punaH vAMchitakAryasiddhayai syAt // 40 // pratyarkamiti // pUrvAmAzAM dizaM calitasya yasya puruSasya zivA pRSThe pratyarkam arkasammukhaM virAvaM karoti tasya sarvaprakArAma abhilASasiddhi prakaroti // 41 // prasthAyina iti // dakSiNAsyAM dizi prasthAyinaH yasya puruSasya dakSiNena apasavyena zivA ravaM virAvaM muMcati yadi Aditya // bhaassaa|| to vAMchitako kSaya hoya // 38 // prAcImiti // pUrvadizA prati calyo manuSya vaka sUryake sammukha dekharahI aisI zRgAlI agADI zabda karai to vAkU badhamaMdhana karai // 39 // prAcImiti // pUrvadizAmeM gamana kI puruSakU sUryake saMmukha dekhatI huI bAMI boTe to bhayake artha aura jemane bhAgameM bole to arthako nAza karai. jo phira vAmabhAgameM jAya bole to vAMchita kAryakI siddhike artha jAnanI // 40 // pratyakamiti // pUrva dizAkU gamana kartA puruSakU zRgAlI pIThapIche sUryasammukha dekhatI huI zabda kare to vA puruSakaM abhilASAkI siddhi karai // 41 // prasthAyina iti / dakSiNa dizAkU jAya vAkU zRgAlI jemane bhAga meM ole aura vA dizAmeM sarya nahIM hoya to vA puruSakU pRthvIpatipano nizcaya hoya // 42 // Aho! Shrutgyanam
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivArute yAtrAprakaraNam / (501) vaivasvatAzAM calitasya yasya divAkarastiSThati dakSiNena / zivA ca vAmA kurute virAvaM saMpadyate tasya mahIpatitvam // // 43 // pumAnyadA yAmyakakuSpravAsI karoti zabdaM purataH zRgAlI // Aste vivasvAnapi sammukhazcedbhavettadAnImacireNa mRtyuH||44|| narasya yAmI kakubhaM yiyAsoH zRgAlabhAryA yadi pRSThabhAge / phetkAramAmuMcati paMcabhAvastatsaptarAtreNa bhavatyavazyam // 45 // dizaM pratIcI vrajataH zRgAlI narasya yasyAbhimukhA virauti||shaaNtsthitaashaaNtphlprdaatriidiiptaa tu dIptaM phalamAtanoti // 45 // // TIkA // yuktA zivA na bhavati tadAnIM tasya mahIpatitvaM dhruvaM bhavet // 42 // vaivasvateti // vaivasvatAzAM dakSiNAzAM pracalitasya puMsaH divAkaraH dakSiNena apasavyabhAgena tiSThati zivAca vAmaM virAvaM kurute tasya mahIpatitvaM saMpadyate / kvacit saMpadyate tasya samastamiSTamityapi paatthH||43|| pumAniti // yadA pumAnyAmyakakuSpravAsI syaat| dakSiNagAmI bhavedityarthaH puratastasya ca zRgAlI zabdaM karoti cedvivasvAnapi zUgAlyAHsammukhaH Aste tadAnImacireNAlpakAlena gaMtuH mRtyuH syaat||44||nrsyeti|| yAmI kakubhaM yiyAsonarasya yadi pRSThabhAgezRgAlabhAryA phetkAramAmuMcati tadA saptarAtreNa paMcabhAvaH paMcAnAM bhAva paMcatvaM maraNamavazyaM syaat| paMcatvaM nidhanaM nAzo dIrghanidrA nimIlanam iti haimH||45||dishmiti||prtiicii pazcimAM dizaM bajato naramya yasya zRgAlI abhimukhA viroti|ttraayN vizeSAyadi zAMtAsthitA tadA zAMtaphaladA trI syAt / dIptA tu dIptAsthitA tu dIptaM phlmaatnoti| 'pratIcI syAttu pshcimaa"|| ||bhaassaa|| vaivasvateti // pUrva dizAkU cale tAkU sUrya to jemane bhAgameM hoya zRgAlI bAI bole to vAkU pRthvIpatipano hoya // 13 // pumAniti // jo puruSa dakSiNa dizA jAto hoya. vAke agADI zRgAlI bole jo sUryabhI zRgAlIke sammukha hoya to zIghrahI gaMtAkI mRtyu hoya // 44 // narasyeti // dakSiNadizAmeM gamana kartAkU jo pIThapIche zRgAlI zabda bole to sAta rAtrimeM maraNa hoya // 15 // dizamiti // pazcimadizAkU gamana kara vAke sammukha bole to zAMtadizAma ho| to zAMta phala deva aura dIta dizAmeM hoya Aho ! Shrutgyanam
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 502 ) vasaMtarAja zAkune - ekonaviMzatitamo vargaH / R prAcetasI saMcalitasya kASThAM zRMgAlikA jalpati dakSiNena || yadA tadAnIM subahUnanarthAnkaroti cArthAnapahaMti puMsaH // 47 // dizaM pracetaH paripAlyamAnAM narasya yasya vrajataH zRgAlI // vAmA virAvaM prakaroti zAMtA bhavatyabhipretaphalAni tasya // 48 // yo vAruNIM yAti dizaM manuSyaH zRNvaJchivAyA raTitAni pRSThe // gatasya tasyAzu hutAzabhItirasaMzayaM syAddraviNakSayazca // 49 // yasyottarAzAM calitasya puMsaH prAcyAM zivA muMcati phetkRtAni bhAnuH pratIcyAM vihitasthitizvedapekSitaM sidhyati tatkSaNe // 50 // muMcatyudIcIM calitasya pRSThe zivA virAvaM puruSasya yasya // Aste ca madhye nabhaso vivasvAMstathArthahAnirmaraNaM ca dRSTam // 51 // // TIkA // iti haimaH // 46 // prAcetasImiti pracetAH varuNastasyeyaM prAcetasI pazcimA tAM kASThAM dizaM saMcalitasya puMsaH yadi dakSiNena gRgAlikA jalpati tadAnIM subahUnanathankaroti puMsaH arthAnapahaMti // 47 // dizamiti // pracetaH paripAlyamAnAM dizaM pazcimAM kASThAmityarthaH / vrajato yasya narasya zRgAlI vAmA virAvaM prakaroti cecchAMtA tadA tasya abhipretaphalAni bhavaMti // 48 // ya iti / yaH pumAnvAruNIM dizaM zivAyAH raTitAni pRSThe zRNvanyAti tasya gatasya Azu zIghramasaMzayaM hutAzabhItiH syAt / tathA draviNakSayazca syAt // 49 // yasyeti // uttarAzAM calitasya puMsaH prAcyAM pUrvasyAM zivA phetkRtAni muMcati cedbhAnuH pratIcyAM pazcimAyAM vihitasthitiH tadA apekSitaM vAMchitaM kSaNena siddhyati // 50 // muMcatIti // yasya puruSasya // bhASA // to dIptaphala devai // 46 // prAcetasImiti || pazcimakUM gamana karai tAkUM jo jemane bhAgameM zRgAlI bole to bahutase anartha kare aura arthakuMbhI nAza karai // 47 // dizamiti // pazcimadizAkUM gamanakartAke zRgAlI bAMI bhAgameM bole jo zAMta hoya to vAkUM vAMchitaphala hoya // 48 // ya iti // jo puruSa pazcimadizAkUM jAto hoya aura pIThapIche zRgAlIko zabda sunato huyo calai to vAkUM zIghraMhI niHsaMdeha agniko bhaya hoya aura dhanako kSaya hoya // 49 // yasyeti // uttaradizAkUM calato hoya vA puruSakUM pUrvadizA meM zRgAlI bolai jo sUrya pazcimadizAmeM hoya to tatkSaNa vAMchita siddhi hoya // 50 // muMcatIti // jo uttakhadi Aho! Shrutgyanam
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivArute yAtrAprakaraNam / ( 503 ) kuberakASThAM prati yaH prayAti jvAlAmukhI cAbhimukhI virauti // tasyAdhvagasyAbhimatArthasiddhirbhavecca sampatpunarAgamazca // 52 // tiSThati tIvrakaro dizi yasyAM phetkurute yadi tatra zRgAlI // tadvajataH pathikasya bhavatAM nizcayato dhanajIvitanAzau // 53 // dakSiNataH prathamaM yadi pazcAdvAmagatA pathikasya zRgAlI || phetkurute kurute tadavazyaM kSemadhanAptigRhAgamanAni // 54 // adhyAsya zAMtAM kakubhaM narasya vAmA zRgAlI yadi rAraTIti // tadarthalAbhaM vitaratyavazyamarthakSayaM dakSiNato raTaMtI // 55 // // TIkA // udIcImuttarAM calitasya pRSThe zivA virAvaM muMcati yadi vivasvAnnabhaso madhye Aste tadA arthahAniH maraNaM ca dRSTam // 51 // kuvereti // yaH pumAnkuverakASThAM prati uttarAM prati prayAti jvAlAmukhI zivA ca abhimukhI virauti tasyAdhvagasya abhimatArthasiddhirbhavet / saMpacca punaH Agamazca syAt // 52 // tiSThatIti // yasyAM dizi tIvrakaraH sUryastiSThati tatra yadi zRgAlI phetkurute tadA vrajataH pathikasya nizcayataH jIvitadhananAzau bhavetAm // 53 // dakSiNata iti / yadi zRgAlI prathamaM dakSiNataH apasavyataH prayAti pazcAdmamagatA pathikasya phekurute tadA tasya avazyaM kSemadhanAptigRhAgamanAni kurute / kSemaM ca dhanAptizca gRhAgamanaM ceti dvaMdvaH // 54 // adhyAsyeti // zAMtAM kakubhamadhyAsya Azritya // bhASA // 1 zAkUM calato hoya vAkUM pIThapIche zRgAlI bolai jo sUrya AkAzake madhyabhAgameM sthita hoya to arthakI hAni maraNa ye hoMya // 51 // kubereti // uttaradizAkUM jAto hoya vAkUM zRgAlI sammukha bole to bAkaM vAMchita arthakI siddhi hoya aura saMpadA hoya Agama hoya // 12 // tiSThatIti // jA dizAmeM sUrya sthita hoMya bAMI dizAmeM jo zRgAlI bolai to mArga calabevAle nizcaya jIva dhana inako nAza hoya // 53 // dakSiNata iti // jo zRgAlI pahale jemane bhAgameM Ave pIche vAmabhAgameM Aya zabda kare to mArgIkUM avazya kalyANa, dhanakI prApti, gharakUM Agamana karai // 84 // adhyAseti // zAMtadizAmeM sthita hoya aura bAMI hoya zabda bole to avazya arthako lAbha hoya. jo jemanI bolai to arthako Aho! Shrutgyanam
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ (504) vasaMtarAjazAkune ekonaviMzatitamo vrgH| vAmA pradIpte kakubhaH pradeze lAbhaM tathAnarthamupAdadAti // zivA raTaMtI pathi dakSiNA tu kSipatyanarthAvaTasaMkaTeSu // ||56||shaaNte digaMte yadi vA pradIpte pRSThe prayANapratiSedhAyatrI / zabdAyamAnA tu zivA purastAnimajjayatyApadagAdhasiMdhau // 27 // vAme'pasavye purato'tha pRSThe puMsaH zivA jalpati yatra tatra // AyAMti caurAH prathame virAve dvayorbhavettaskaradarzanaM ca // 58 // nRpAdaro'rthAgamanaM tRtIye turya kSitiH pNcmke'rthlaabhH|| vANijyasevA viphalAtha SaSThe bhIH saptame syAdviphalo'STamastu // 59 // ||ttiikaa|| yadi narasya zRgAlI vAmA rAraTIti avazyaM tadA'rthalAbhaM vitrti|dkssinntH raTaMtI arthakSayaM kurute // 55 // vAmeti // pradIpte kakubhaH pradeze vAmA lAbhaM tathAnarthamupAdadhAti / tathA pradIpte kakubhaH pradeze zivA dakSiNA raThaMtI anarthAvaTasaMkaTeSu kSipati tatrAnarthaHprANavyaparopaNamavaTaH utpathaprakSepaH saMkaTaM kaSTameteSAM vaMdateiSvityarthaH // 56 // zAMte iti // zAMte yadi vA pradIpte digante pRSThe zabdAyamAnA zivA prayANapratiSedhayitrI syAt / purastAdane zabdAyamAnA tu ApadagAdhasiMdhau Apada eva agAdhaH alabdhatalaH sa cAsau siMdhuH samudrastasmin "agAdhamatalaspazem" ityamaraHnimajjayati paatytiityrthH||57||vaame iti| vAmepasavye dakSiNe purataH atha pRSThe yatra tatra puMsaH zivA jalpati tadA prathame virAve caurAH Ayoti dvayoH zabdayostaskaradarzanaM bhavet // 50 // nRpatiH // tRtIye nRpAdaraH rAjasammA: // bhaassaa|| kSaya hoya // 55 // vAmati // dIpta dizAmeM vAmAMgameM zRgAlI bole to alAbha anartha kara aura pradIpta dizAmeM jemane bhAgameM bole to anartha gaDhelemeM paDano saMkaTa ye hoya // 16 // zAnte iti // zAMta vA dIpta dizAmeM zRgAlI pIThapIche bole to gamanako niSedha jAnano. aisI hoya agADI bolai to ApadArUpI agAdha samudrameM paDe // 57 // vAme iti // aura vAI jemanI agADI pIThapIche jahAM tahAM zRgAlI bole to puruSakU prathama zabdameM to cora Ave doya bolameM caurako darzana hoya // 18 // nRpeti // tIsare zabdameM rAjAko sammAna arthako Agamana hoya. cauthe bolameM pRthvI vA kaSTakI hAni hoya. pAMcaveM bolameM arthako lAbha hoya. Aho ! Shrutgyanam
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivArute yAtrAprakaraNam / ' (505) hAhAvaM muMcati hRSTabhAvAddhAsyaM tu tasyAstadudAharaMti // agre sarA vA pathi vA yiyAsoH sA dviprakArApi manorathAptyai // // 60 // nRpasya yAtrAsamaye purastAtprayAti cedvama nivedayaMtI // kuryAcchivA vairiparAjayaM ca jayazriyaM cAbhimataM yadanyat // 6 // kAyotareSvapyanupadyamAnA zreyaH pradA zAMtadizi pradiSTA // zivA pradIpte tu punaH pradeze samAraTaMtI mahate bhayAya // 62 // // TIkA // no'rthAgamanaM ca bhavet / turye kSitiH kaSTahAnirvA syAt / paMcamakethalAbhaH syAt / SaSThe vANijyasevA viphalA syAt / kutracit vANijyasevAdi phalAyavAsyAdityapi pAThaH / saptame bhIH syAdaSTamastu viphlH|| 59 // hAheti // hRSTabhAvAddharSasvabhAvataH yA zivA hAhAravaM muMcati tasyAstaddhAsyamudAharati / athavA yA yiyAsorgatukAma sya pathimArge'gresarA puraHsarA bhavati sA dviprakArApi ubhayaprakArApi manorathAptyaiabhilaSitasiddhyai bhavati / / 60 // nRpasyeti // nRpasya rAjJaH yAtrAsamaye yadi varma mArga nivedayaMtI nirUpayaMtI purastAtprayAti tadA zivA vairiparAjayaM kuryAt / jaya zriyaM ca punaH anyadabhimataM kuryAt / / 61 // kAryAtareSviti / kAryAtareSvapi pRSThe pRSThabhAge zivA zAMtadizi radaMtI anupadyamAnA pRSThe AgacchantI zreyApradA prdissttaa| pradIpte tu pradeze zivA samAraTaMtI pRSThe AgacchaMtI mahate bhayAya syAt // 62 // // bhASA // chaThe bolameM vANijya sevAdika niSphala hoya. sAtaveM zabdameM bhava hoya. AThamoM zabda to. niSphala hai // 59 // hAhati // jo gAlI harSasU hAhA zabda bole to zivAko vo zabda hAsya nAma ha~sano kahai hai athavA gamanakartAke mArgameM agADI hoya to ye donoM zRgAlI manorathakI prApti aura vAMchitakI siddhi karai // 60 // nRpasyeti // rAjAkI yAtrAsamayameM jo mArgakU nirUpaNa karatI zRgAlI agADI cale to vairIko parAjaya karai aura vAMchita jayazrI karai // 61 // kAryAtareSviti // kArvAtaranameM pIThapIche zAMta dizAmeM bolatI huI pIThapIche calI Ave to kalyANa deve, aura dIptadizAmeM zRgAlI bolatI Ahoi Shrutgyanam
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ (506) vasaMtarAjazAkune-ekonaviMzatitamo vrgH| bhayoyame dIptadizi pradIptainAdairnRNAM haMti mahAMti devI // bhayAni sarvANyapi zAMtanAdA zAMtAsthitA saiva bhayAya bhUne // 63 // yadA zRgAlI kurute narANAM zabdaM ca nadyuttaraNe kadAcit // taTadvaye tatparirakSaNIyaM mahadbhayaM bhAvi jalecarebhyaH // 64 // ... iti zivArute yAtrAprakaraNaM caturtham // 4 // sthAnasthitAnAmabhiyogabhAjAM naimittikaanaamupdishyte'th||. zivAvirAvairazivaM zivaM ca sunishcitaarthmunismmten||65|| // TIkA // . . bhayati // bhayodyame samudbhUte zivA dIptadizi pradIptai daiH sarvANyapi mahAMti bhayAni hati bhayodgame saiva zAMtanAdA zAMtazabdA zAMtasthitA zAMtadivisthatA bhane mahate bhayAya bhavati // 63 // yadeti // yadA zRgAlI narANAM nadyuttaraNe kadAcicchabdaM kurute tadA taTadvaye parirakSaNIyam / yataH jalecarebhyo mahadbhayaM bhAvi bhavitavyam // 64 // . . iti vasaMtarAjaTIkAyAM zivArute yAtrAprakaraNaM caturtham // 4 // . sthAneti // atha abhiyogabhAjAmabhiyogamudyamaM bhajate te abhiyogamAjasteSAM kRtyaatraannaamityrthH| sthAnasthitAnAM sthAne svagRha eva kRtasthitInAM naimittikAnAM zakunAzakunavatA munisaMmatena zivAvirAvaiH munizcitArtha zivamazivaM ca u. // bhASA // huI pIThapIche Ave to mahAn bhaya hoya // 12 // bhyeti.|| koI bhaya uThayo hoya aura zRgAlI dIptadizAmeM hoya daptihI bola bole to sabase mahAn bhaya dUra hoya. aura bhaya uThepa jo zRgAlI zAMta dizAmeM sthita hoya zAMta zabda bole to mahAn bhaya hoya // 63 // yadeti // jo zRgAlI manuSyanakU nadI utaratI samayameM kadAcit zabda karai to bodhana donoM taTapai rakSAke yogya jAnano. aura jalajaMtunarau~ mahAn bhaya hono. yogya iti zrIvasaMtarAjazAkuna bhASATIkAyAM zivArute yAtrAprakaraNaM caturtham // 4 // sthAnati // yAtrAkarabevAlenakU aura sthAnameM baiThe hoya unakU zakuna azakunake dekhavevAle haoNya unakU munine zRgAlIke zabdanakarake nizcaya haiM artha jinake aise zubha a Aho! Shrutgyanam
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ . zivArute sthaansthitprkrnnm| (507) karoti phephe iti sarvadikSu yadA tadA sthAnavighAtayuddhe // zivA vidhatte zubhitA tvasaMkhyAtraudrAnsvarAnmuMcati cedupekSyA // 66 // niraMtaraM rauti ca sarvadikSu samaMdakAruNyakhAturA cet // apatyamohena yutA zRgAlI tyaktaspRhA sA kathiteha tjjnyaiH|| 67 // sthitvA pradIpte kakubho vibhAge jvAlAmukhI phetkurute'tiraudram // grAmasya pArzve prakaroti nAzaM tasyAthavA tiSThati yazca madhye // 68 // grAmasya madhyaM samavApya yasya jvAlAmukhI muMcati phetkRtAni // sa zUnyatAM gacchati nizcaye lokasya vA syAdasukhaM prabhUtam // 69 // // ttiikaa|| padizyate // 65 // karotIti yadA sarvadikSu phephe iti karoti tadA zivA sthAna vighAtayuddhe vidhtte|kssubhitaa tu zivA asaMkhyAna raudrAnbhayAvahAnsvarAnmucati cettadA upekSyA upekSaNIyA // 66 // niraMtaramiti // yA apatyamohena zRgAlI samadakAruNyaravAturA maMdaH maMdataraH kAruNyodayotpAdakaH tAbhyAM sahitAbhyAM ravaH zabdo yasyAH sA AturA ca niraMtaraM sarvadikSu sA iha tajjJaiH zivArutajJaiH tyaktaspRhA kathitA // 67 // sthitveti // yasya grAmasya pArzve sthitvA pradIpte kakubho vibhAge jvAlAmukhI yadi phetkRtAni muMcati atiraudraM phetkurute iti vAtadA tasya grAmasya nAzaM karoti / athavA grAmasya madhye yastiSThati tasya nAzaM krotiityrthH||6|| grAmasyeti // yasya grAmasya madhyaM samavApya jvAlAmukhI phetkRtAni muMcati nizcayena ||bhaassaa // zubha zakuna kahehaiM // 15 // karotIti // jo sarva dizAnameM phephe ye zabda kare to zRgAlI sthAnake nAzakartA yuddhakU karai jo krodhavAn hoya karake zRgAlI asaMkhyAta bhayake karabevAle zabda bole to kArya choDabeke yogya hai // 16 // niraMtaramiti // jo saMtAnake mohakarake zRgAlI maMda aura kAruNya prakaTa karai aiso aura Atura hoya sarva dizAnameM zabda bole to zivAke zabdake tattvakU jAnabevAlenane vALU vAMchArahita kahIhai // 67 // sthitveti // jA grAmake pasavADenameM sthita hoyakara dIptadizAmeM zRgAlI phe zabdakarai vA ati raudra phe zabdakU bole to vA grAmako nAza karai athavA grAmake madhyameM jo sthita hoya vAko nAza kare // 68 // grAmasyeti // jA prAmake madhyameM Aya karake zRgAlI Aho! Shrutgyanam
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ (508 ) vasaMtarAjazAkune - ekonaviMzatitamo vargaH / grAmAMtike saptadinAni yAvanmahAbhayotpAdikaphetkRtena // virauti cettatkurute zRgAlI tadvAsilokasya bhayaM prabhUtam // 70 // madhyaMdine yAvadahAni paMca zivA samIpe nagarasya * yasya // virauti ghAtaM vidadhAti tasya bhayaM ca vahniprabhavaM prabhUtam // 71 // paMcArddharAtrANi kathaMcideSA krUrAvA vyAharate zRgAlI || yasyAMtike taM bahavo haThena muSNaMti caurA janasaMnivezam // 72 // sthAnasya yasyopagatA samIpaM zivA prage paMcadinAni yAvat // jAte bhRzaM proccaste tadA syAnmahAjanAnAM mahatI ca hAniH // 73 // // TIkA // - sa zUnyatAmudasatAM gacchati vA athavA lokasya prabhUtamasukhaM syAt // 69 // grAmAMtike iti // cecchragAlI grAmasya aMtike samIpe saptadinAni yAvat mahAbhayotpAdi ka phetkRtena virauti tadA tadvAsilokasya mahadbhayaM kurute // 70 // madhyamiti // yasya nagarasya samIpe zivA madhyaMdine madhyAhne paMca ahAni paMcadinAni yAvadvirauti tasya nagarasya ghAtaM vidadhAti / vahniprabhavaM prabhUtaM bhayaM ca vidadhAti // 71 // paMceti // yasyAMtike eSA zRgAlI krUrAravA satI paMcArddharAtrANi paMca nizIthAn grAme yadi kathaM vidyAharate phetkurute tadA janasannivezaM taM grAmaM bahavazcaurA haThena muSNaMti / "nizIthastvarddharAtraM syAt " ityajayaH // 72 // sthAnasyeti // zivA zRgAlabhAryA yastha sthAnasya samIpamupagatA satI prage prabhAte jAte paMca dinAni yAvatproccarate bhRzaM pheskRtAni kurute tadA tatra mahAjanAnAM mahatAM puMsAM mahatI hAniH syAt // 73 // // bhASA // phe zabda kare to nizcaya zUnyatA nAma ujADade athavA jananakU~ bahuta duHkha hoya // 69 // grAmAMti iti // jo zRgAlI grAmake samIpameM sAtadina tAMI mahAbhayaM pragaTa karabevAlo phetkAra zabda karake beli to vA grAma meM nivAsa kareM unake mahAn bhaya kare // 70 // madhyamiti // jA nagarake samIpameM madhyAhnakI samaya pA~ca dina tAI zRgAlI bole to vA nagarako ghAta karai aura agniko bahuta bhaya kare // 71 // paMceti // jA gAmake pAsa zRgAlI krUra zabda sADhe pAMcarAtri tAMI bole to bahutase cora haThakarake grAmakUM chUTeM || // 72 // sthAnasyeti // zRgAlI jA sthAnake pAsa Ayakarake prAtaH kAla hoya vA Aho! Shrutgyanam
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivArute sthAnasthitaprakaraNam / (509) surakSitasyApi manuSyalakSAmasya zIghra grahaNaM vidhatte // trayaM dinAnAM divasAvasAne zivA raTaMtI paruSasvareNa // 74 // divAradaMtI sakalAsu raudraM bhramatyakhinnA paritaH puraM cet // zRgAlajAyA khalu tadravIti yuddhaM mahattatra tathAbhighAtam // // 79 // jvAlAM vimuMcatyatiraudranAdA samAkulA dhAvati yA samaMtAt // romAMcakaMpau janayatyakasmAtkucchivA sA yuvarAjapAtam // 76 ||romodgmN yA janayatyakasmAtphe ityati krUraravA narANAm // mUtraM purISaM ca turaMgamANAM sA sarvadA syAdazivA zivaha // 77 // ||ttiikaa|| marakSitasyeti // divasAvasAne paruSasvareNa dinAnAM trayaM zivA raTaMtI manuSyalakSaiH . surakSitasyApi grAmasya zIghra grahaNaM vidhatte grahaM kurute // 74 // diveti // raudreNa svareNa zRgAlajAyA sakalAsu dikSu raudaM radaMtI cetpuraM paritaH akhinnA bhramati tadA khalu tatra mahadyuddhaM tathAbhighAtaM ca bravIti // 75 // jvAlAmiti // yA atiraudranAdA jvAlA vimuMcati yA samaMtAtsamAkulA dhAvati yA akasmAdromAMcakaMpau janayati sA zivA yuvarAjapAtaM kuryAt // 76 // rometi // yA phe iti atikUraravA narANAM akasmAdromodgamaM janayati turaMgamANAM mUtraM purISaM cAkasmAjjanayati sA zivA iha azivA na zreSThA // 77 // // bhaassaa|| samayameM pAMcadina tAI atyaMta phelkAra zabda karai to puruSanakI mahAn hAni hoya // 73 // surakSita noti // dinake antameM kaThorasvarakarake tInadina tAI zRgAlI bole to lAkhoM manuSyanakarake rakSA karogayo hoya tobhI vA grAmaLU zIghrahI grahaNa karai // 74 // disviti / / raudrasvarakarake zRgAlI saba dizAnameM bole jo purake cAroMmera duHkha vinA bhramaNa kare to mahAn yuddha aura ghAta hoya // 75 // jvAlAmiti // jo atiraudrazabda bolatI hoya, jvAlA mukhamaMsU nikAsatI hoya, jo cAroMmera Akula hoya, bhAgatI hoya. jo bhakasmAt roma ThADhe hoya, vA kaMpAyamAna hAya~ to vo zRgAlI yuvarAjako pAta kare // 76 // rometi // jo zRgAlI phe yA prakAra ati krUra zabda bole to manuSyanakU akasmAt romAMcako udaya karai ghoDAnakU mUtra purISa akasmAt pragaTa karai vo zRgAlI zreSTha nhiiN||77.1. Aho! Shrutgyanam
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ (510) vasaMtarAjazAkune-ekonaviMzatitamo vargaH / taraMgiNIrodhasi saumyarUpAMstrInpaMca vA muJcati yA ninAdAn // zivA zivAM tAM nRpatitvadAtrI vandeta devImabhivaM danIyAm // 78 // zmazAnabhUmau dinamadhyabhAge madhye rajanyAzca gRhAgradeze // yA rauti tasyai balimarghayuktaM bhaktyA pradadyAdyadi bhadramicchet // 79 // sarveSu kAryeSu samudyateSu baliH zivAyA vinivedanIyaH // gRhNAti yasminviSaye'bhyu petya devI baliM yacchati tatra siddhim // 80 // iti vasaMtarAjazAkune zivArute sthAnasthitaprakaraNam // 6 // kathyate balividhAnamidAnI zAkunAgamamatena zivAyAH // divyamaMtravalibAdhitadoSaM sAdhitAkhilasamudyatakAryam // 8 // ||ttiikaa // taraMgiNIti // taraMgiNIrodhasi nadItaTe yA zivA saumyarUpAMstrIpaMca nAdAnmuMcati tAM zivAM devImabhivaMdanIyAM nRpatitvadAtrI vaMdeta // 78 // zmazAneti // zmazAnabhUmau dinamadhyabhAge madhyAhne tathA rajanyAzca madhye gRhAgradeze gRhasya puraH pradeze yA zivA rauti yadi bhadraM kalyANamicchettadA tasyai balimayuktaM bhaktyA pradadyAt // 79 // srvessviti|smudytessu sarveSu kAryeSu zivAyAH balinivedanIyaH yasminviSaye devI abhyupetya Agatya baliM gRhNAti tatra siddhi jalpati // 80 // iti vasaMtarAjazAkune TIkAyAM zivArute sthAnasthitaprakaraNaM paMcamam // 5 // kathyate iti // idAnIM zAkunAgamamatena zAkunasiddhAMtaproktena zivAyAH ba ||bhaassaa|| taraMgiNIti // nadIke taTake Upara jo zivA tIna vA pAMca saumya zabda bole to namaskAra karabeke yogya rAjApanekI karabevAlI aisI vo zivA devI tAya namaskAra karai / / 78 // zmazAneti // zmazAnameM madhyAhnameM ardharAtrimeM gharake agADI itanI jagahameM zRgAlI bole to jo prANI kalyANakI icchA kare to vAke arthabalidAna arghasahita bhaktipUrvaka devai // 79 // sarveSviti // saMpUrNa kAryanameM zivAkI bali karai jA kAryameM zivA devI Aya karake balidAna grahaNa karai tA kAryameM siddhi kahai hai ye jAnano // 8 // iti vasaMtarAjabhASATIkAyAM zivArate sthAnasthitaprakaraNaM paMcamam // 5 // kathyate iti // aba zakunazAstrake mata karake zivA nAma zRgAlIko balividhAna Aho! Shrutgyanam
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'zivArute bliNvidhaanprkrnnm| (511) zanyAlayaM rudragRhaM zmazAnaM catuSpathaM mAtRgRhaM jalAMtam // . vaMdhyAvanizcatvaramevamAyA balipradAnAya mtaaHprdeshaaH||82|| teSAM ca madhyAduditapradeze vizodhite maMDalakaM vidadhyAt // paurANikazlokaparIkSitAyAH saMgRhya gorgomayamaMtarikSAt 83 // atyaMtajIrNadehAyA vaMdhyAyAzca vizeSataH // rogArtanavamUtAyA na gorgomayamaharet // 84 // tasminvicitraM vitataM vidadhyAtpiSTAtakenASTadalaM sarojam // saMpUjayettatra surAdhipAdIkrameNa sarvAnapi lokapAlAn // 85 // // TIkA // lividhAnaM divyamaMtrabalibAdhitadoSaM divyamaMtreNa pratiSThito yaH baliH pUjA tena vAdhitA doSA yena tattathA / punaH kIdRzaM sAdhitAkhilasamudyatakArya sAdhitamakhilaM samadyatAnAM kArya yena ttttheti||8||shuunyeti||evmaadyaaNityaadikaa pradezAH sthAnavizeSAH balipradAnAya matA iSTAH etAneva drshyti| zUnyAzrayaM zUnyaM sthalaM kacicchanyAlayamityapipAThaH / rudragRhaM zaMbhugRhaM zmazAnaM pretagRhaM catuSpathaM yatra catvAraH paMthAno milaMti vaMdhyAvaniH muNdditbhuumiH||82|| teSAmiti // teSAM sthalAnAM madhyAdvizodhite uditapradeze pUrvoditaM maMDalakaM viddhyaat| kiM kRtvAMtarikSAdAkAzAdogoM mayaM saMgRhyA "nabhoMtarikSaM gaganamanaMtaM suravartma kham" ityamaraH / kathaMbhUtAyAH goH paurANikazlokaparIkSitAyAH idaM tu pUrvameva vyAkhyAtam // 83 // atyaMteti // pUrvamidaM vyAkhyAtam // 84 // tsminniti|| tasmin maMDalake piSTAtakena vicitra vividhavarNa // bhASA // kahaihai ye balividhAna kaiso hai jo divya maMtrana karake balipUjA kareM to sabale doSa dara hoMya aura yA karakehI jitane apane kArya udyukta hoya rahe hoya vebhI hoya // 1 // zanyeti // sUno sthala hoya, zivamaMdira hoya, zmazAna hoya, caurAyo hoya, Ukhara pRthvI hoya inakaM Adileke sthAna zivAbali deveke yogya hai // 82 // teSAmiti // inake madhyameMsaM sodho huyo yogya sthAna tAmeM pahale kahyo jo maMDala tAya kara pahale gauko gobara hAthake hAthameM liyo huyo hoya vAko maMDala banAno // 83 // atyaMtati // atyaMtarNi deha jAko hoya vaMdhyA hoya rogalI hoya navIna vyAI hoya aisI gauko gobara nahIM leno // an tasminiti // tA maMDalameM cUnako citravicitra laMbo coDo aSTadala kamala karai vA kama Aho ! Shrutgyanam
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 512 ) vasaMtarAjazAkune - ekonaviMzatitamo vargaH / madhye sutaiH saptabhirabhyupetA zivAnvitA piSTamayI prayatnAt // pUjyA zivAdUtyabhibhaktiyogAtprabhUta puSpAkSatadhUpadIpaiH // // 86 // sAjyaguDaudanamASakulatthairyAvakapUpalikAmiSama // saMbhRtiratra narAzanamAtrA buddhimatA balikarmaNi kAryA // // 87 // prApyASTamIM vAtha caturdazIM vA saMmaMtrya maMtreNa ca saptakRtvaH // baliM zivAyA nizi nizcayena dadyAnmanuSyo yadi bhadramicchet // 88 // // TIkA // vitataM vistIrNamaSTadalaM sarojaM kamalaM vidadhyAt kuryAt / tatra kamale krameNa sarvA napi surAdhipAdIllokapAlAnsaMpUjayet // 85 // madhye iti / sugamArthatvAnna likhyate // 86 // sAjyeti / buddhimatA prekSAvatA puMseti zeSaH / balikarmaNi saMbhRtiH kAryA / kaiH sAjyaguDaudanamASakulatyaiH Ajyena ghRtena sahitAH sAjyAH te ca te guDodanamASakulatthAzceti karmadhArayaH / taiH yAvakapUpalikAmiSamadyaiH yAvakapUpalikA mASacUrNapUpikA / "syAdyAvakastu kalmASaH" ityamaraH / AmiSaM mAMsa madyaM madirA teSAM dvaMdvaH / kIdRzI saMbhRtiH narAzanamAtrA narAzanaM puruSAzanameva mAtrA pramANaM yasyAH sA / tathA yAvatA narastRpto bhavati tAvanmAtretyarthaH // 87 // prApyeti / / manuSyaH aSTamIM caturdazIM vA prApya saptakRtvaH saptavArAnmantreNa saMmantrya nizi rAtrau zivAyAH baliM nizcayena dadyAdyadi bhadraM kalyANamicchet // atha mantraH // OM zive jvAlAmukhi baliM gRhANa gRhANa huM phaT svAhA // ityAmantraNamantraH // OM zive zivadUti bhagavati caMDi idamadhye ka // bhASA // lameM kramakarake saMpUrNa lokapAla devatAnako pUjana kareM // 85 // madhye iti // sAtaputranakarake sahita zRgAlI ye cUnake banAya bIcana meM sthApanakara bhaktisUM bahutase puSpa akSata dhUpa dIpa inakarake pUjana karai // 86 // sAjyeti // buddhimAn puruSa balidAna meM ghI guDa cAvala kutthA lApasI uDadake baDA mAMsa madirA ina sabanako pramANa jitanemeM manuSya tRpta hoka utano AhAra kare || 87 // prAcyeti // manuSya aSTamI vA caturdazIkUM sAtavAra maMtra abhimantraNa karake rAtrimeM zivAkI bali nizcayakarake deve jo kalyANakI icchA kare tArka yA rItakara karano yogya hai // atha mantraH // OM zive jvAlAmukhi baliM gRhANagRhANa huM phaT svAhA // ityAmantraNamantraH // OM zive zivadUti bhagavati caMDi idamarthya bAla lI Aho! Shrutgyanam
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivArute balividhAnaprakaraNam / (513 ) tAbUlavastrAzanadakSiNAbhinaimittikaM zAkunazAstradakSam // prapUjayettatra bhavatyabhISTamAcAryavarye paritoSite hi // 89 // AzleSikAvatikRtAMtarudradhiSNyAni pUrvAtritayena sAkam // jyeSThAM ca saMtyajya virauti yeha zreyaskarI jNbukgehidiisaa|| // 90 // hitaiSiNI sarvasamIhiteSu devI bhavAnIbhuvi phervaasu|| // TIkA // .. . lilI alilIlAsamanvitaM namArcitaM gRhANa gRhANa AgacchAgaccha vAyuvegena zubhaM kuru kuru svaahaa||inyymNtraavliprdaanaay mNtraantrm| OM namo bhagavati imaM valiM gRhANa gRhANa imaM baliM gaMdhadhUpapuSpAdikaM daha daha paca paca ghorarUpiNi bho bhagavati zivadUti pivata svaahaa||"etsy maMtradvitayasya madhyAdekena kenaapybhimtrnniiyH| baliH zivAyAH mumahAprabhAvaM pRthakpRthaGmaMtrayugaM yadetat " vartate // 88 // tAMbUleti / tatra tasminpradaze naimittikaM zAkunAcArya prapUjayet / kaiH tAMbUlavastrA. zanadakSiNAmiH tAMbUlaM ca vastraM ca azanaM ca dakSiNA ca eteSAM dvaMdvaH / taiH kiMviziSTaM naimittikaM zAkunazAstradakSam / zAkunazAstravettAramityarthaH / hi yasmAtkAraNAdAcAryavayeM paritoSite abhISTaM manobhilaSitam // 89 // AzleSiketi // yA jaMbukagehinI zRgAlI azleSAkRttikAbharaNyAAdhiSNyAni pUrvAtritayena sAkaM pUrdhA phAlgunI pUrvASADhA pUrvAbhAdrapadeti nakSatrAtrikeNasaha jyeSThAM'ca saMtyajya virautisAbu karohinI zreyaskarI syaat||90|| hitaissinniiti||bhuvi pRthivyAM devI bhavAnI vartate / kIdRzI sarveSu samIhiteSu hitaiSiNI hitavAMchikA punaH kIdRzI kRpayA sadaiva phera // bhaassaa|| alilIlAsamanvitaM namarcitaM gRhANagRhANaAgacchaAgaccha vAyuvegena zubhaM kuru kuru svAhA // ityaryamaMtraH / / ina maMtranakarake balidAna arghya deno // 88 // tAMbUleti // vAI sthAnameM zakunazAstrake vettA zakunameM mukhya AcArya hoya unako tAMbUla vastra bhojana dakSiNA inakarake pUjanakara AcArya ke prasannahuyesUM manovAMchita pUrNa hoyaha // 9 // AzleSiketi // jo zRgAlI azleSA, kRttikA, bharaNI, ArdrA, rohiNI, pUrvAphAlgunI, pUrvASADhA, pUrvAbhAdrapadA aura jyeSThA nakSatrakU tyAga karake nakSatranameM bole to kalyANa karai // 90 // hitaiSiNIti // yA pRthvImeM hitavAMchAkI debavAlI kRpAkarake zivA jo Aho! Shrutgyanam
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ (514) vasaMtarAjazAkune ekonaviMzatitamo vrgH| kRtAdhivAsA kRpayA sadaiva zivArute tena yateta vidvAn // 11 // iti vasaMtarAjazA zivArute balividhAnapra0 SaSTham // 6 // atha prakaraNodezo vRttasaMkhyA ca kathyate // vRttairdikkamayAmAkhyamekAdazabhirAdimam // 1 // dvitIyaM navabhivRttaiH syAdikpaMcakanAmakam // triguNaiH paMcabhittaistRtIyaM ca svarASTakam // 2 // aSTAviMzativRttaM ca turya yAtrAbhidhaM smRtam // paMcamaM sthAnakAkhyaM ca vRttaiH SoDazabhirbhavet // 3 // baliprakaraNaM SaSThaM vRttadvAdazakaM smRtam // evaM prakaraNaH pativattAnAM navatiH smRtaa||4|| iti vasaMtarAjazAkune ekonaviMzatitamo vrgH|| 19 // // ttiikaa|| vAsu kRtAdhivAsA tena kAraNena zivArute vidvAnyateta yatnaM kuryAt // 91 // iti vasaMtarAjazAkunaTIkAyAM zivArute balividhAnaprakaraNaM SaSTham // 6 // atheti // atha balividhAnakathanAnaMtaraM prakaraNoddezo vRttasaMkhyA ca kathyate / taba ekAdazabhivRttaH AdimaM prathamaM dikkamayAmAkhyaM prakaraNaM bhavati // 2 // dvitI. yamiti // dikpaMcanAmakaM dvitIyaM prakaraNaM navabhittaiH syAt / svarASTakaM tRtIyaM ca triguNaiH paMcabhiH paMcadazabhirvRtteH syAt // 2 // aSTAviMzatIti // turya caturtha yAtrAbhidhaM prakaraNam aSTAviMzativRttaM smRtam / paMcamaM sthA. nakAkhyaM ca prakaraNaM SoDazabhivRttaibhavet // 3 // balIti // SaSThaM baliprakaraNaM vRtta. ||bhaassaa|| zRgAlI tAme nivAsakararahI aisI bhavAnI devI vartehai tAkAraNakarake vidvAn puruSa zivAke zabdameM yatna karehe // 91 // . iti SasaMtarAjazAkune bhASATIkAyAM zivArute lividhAnaprakaraNaM SaSTham // 6 // atheti // balividhAna kaheke anaMtara aba prakaraNa aura zlokanakI saMkhyA kaheM haiM tAmeM gyA. gaha ilokanakarake pahalo dikkamayAmanAma prakaraNa hai // 1 // dvitIyamiti // dikpacaka nAma dasaro prakaraNa nau zlokanakarake haiM. tIsarI svarASTaka nAma prakaraNa tAmeM paMdraha zloka haiM // 2 // adhAviMzatIti // cothI yAtrA nAma prakaraNa tAmeM aTThAIsa zloka haiM. pAMcamo sthAnakanA- maprakaraNa tAmeM solaha zloka haiM // 3 // balIti // chaTho balividhAna nAma prakaraNa Aho I Shrutgyanam
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstraprabhAvavarNanam / (515) yadatra vAcyaM sakalaM yaduktaM zAstraprabhAvaM tvadhunAbhidadhmaH // prabhAvahInaM janatA jahAti mahAprabhAvaM tu yadabhyupaiti // 1 // yadasti kiMcijagatIha vastu smRtaM zrutaM spRSTamathApi dRSTam // svapnAMtarAdyatpratipAditaM tatphalapradatvAcchakunaM vadaMti // 2 // ||ttiikaa // dvAdazakaM vRttAnAM dvAdazaM yatra tattathA smRtaM kathitam / evaM pUrvoktaprakAreNa SaDabhiH prakaraNaiH vRttAnAM navatiH smRtA proktA // 4 // // vasaMtarAjazAkune sadAgamArthazobhane / samastasatyakautuke vicAritaM ziSA. rutam // iti zrIpAdazAhazrIakabarajalAluddInasUryasahasranAmAdhyApakazrIzarbujayatIrthakaramocanAdyanekasukRtavidhAyakamahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNiviracitAyAM tacchiNyASTottarazatAvadhAnasAdhanapramuditapAdazAhazrIakabarajalAluddInapradattaSuzyuhamA parA. bhidhAnamahopAdhyAyazrIsiddhicaMdragaNinA vicArya zodhitAyAM zrIvasaMtarAjaTIkAyA. mekonaviMzatitamo vargaH // 19 // yaditi // yadatra asmin graMthe vAcyaM vaktavyaM tatsakalaM samastamuktaM kathitam / adhunA zAstramabhAvaM graMthasya mAhAtmyaM vayaM abhidadhmaH bamaH / yadyasmAtkAraNAlamA vahInaM mAhAlyavarjitaM janatA jananAM samUho jahAti tyajati / mahAprabhA zAlaM cAbhyupaiti aMgI kurute // 1 // yaditi // iha jagati loke yatkicit smRtaM cititaM zrutaM zravaNaviSayIkRtaM spRSTaM sparzaviSayIkRtaM dRSTaM dRggocarIkRtaM svamAMtarAdyatmati. // bhaassaa|| 'tAmeM bAraha zloka haiM, yA prakAra ke prakaraNa karake navve zloka jAmeM esoM ye uganIsamo varga kahyo hai // 4 // iti zrImajjaTAzaMkarasadanakuvalayAlayavibhAvarInAgarIrasikajyotirvicchozrI. dharaMviracitAyAM vasaMtarAjabhASATokAyAM zivArutaM nAma ekonaviMzatitamo vrgH19|| yaditi // yA graMthameM jo kahaveke yogya hai so samasta kahyo. aba zAstrako prabhAva, graMthako mAhAtmya, hama kahehaiM. yA kAraNate ke prabhAvahIna aura mAhAtmyahIna zAstrakU janasamUha tyAgakara dehaiM. jo zAstra mahAn prabhAkvAn hoya jAko mAhAtmya bahuta hoya vAkU aMgIkAra kareM // 1 // yaditi // yA lokameM jo kachu vastu ciMtamana karavemeM Ave hai, jo akNameM Ave hai, jo sparzameM Avehai, jo dIkhavemeM Ave hai, jo svapnAMtaratUM pratipAdana kiyA jAya hai vo saba Aho! Shrutgyanan
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ (516) vasaMtarAjazAkune-viMzatitamo vargaH / purAMdhakebhAsurasUdanAdiyAtrAsvapazyadbhagavAnnijArthe // jigIpave'mUJchakunAnazeSAnupAdizattArakavairiNe ca // 3 // dadau tathA jaMbhavadhoyatAya gotracchide citrazikhaMDijanmA // sudhApahArodyamine purAmI dattAHsuparNAya ca kazyapena // 4 // atIMdriyajJAnamidaM munIMdravijJAya ziSyArthitayA praNItam // AptopadezAttadavApya samyagasmAbhirabhyasya yathAvaduktam // 5 // // TIkA // pAditaM tatphalapadatvAtsarva zakunaM vadati // 2 // pureti // purAMdhakebhAmurasUdanAdiyAtrAsu bhagavAnIzvaraH nijArthe AtmakRte zakunamapazyat / pumarbhagavAMstArakavairiNe skaMdAya amUJchakunAnazeSAnupAdizadupadezaM kRtavAn / kIdRzAya tArakavairiNe jigI. Save jetumicchatIti jigISustasmai jigISave // 3 // dadAviti // tathA citrazikhaMDijanmA svAmikArtikeyo jaMbhavadhodyatAya gotrabhide indrAya dadau / "sUtrAmAgotra. bhivajI vAsavotrahA vRSA" itymrH| tataHiMdraH kAlAMtareNa kazyapAya dattavAn / kazyapena punaH purA amI zakunAH suparNAya garuDAya dttaaH| kiMviziSTAya mudhApahArodyamine sudhA amRtaM tasyApahAraH apaharaNaM tatra udyamI udyamastismai / etakathAnakaM grNthaaNtraadvseym|"naagaaNtko viSNurathaH suparNaH pannagAzanaH" itymrH|| // 4 // // atIMdriyeti // atIMdriyajJAnamidamiMdriyanirapekSaM jJAtam idaM munIdaiH zipyArthitayA vinayakAryArthitayA vijJAya jJAtvA praNItaM pratipAditam / asmAbhirapi AptopadezAttajjJAnamavApya jJAtvA samyagyathA bhavati tathA abhyasya abhyAsaM kRtvA // bhaassaa|| phala devevAro hai, yAteM saMpUrNa zakuna kaheMhaiM // 2 // pureti // pahale zivajIne aMdhakAsurakU Adi le daityanake vadhake liye Apa zakuna dekhate huye. phira zivAjI tArakAsurake vairI jayakI icchA kara rahe aise svAmikArtikajIke artha ina zakunanakU upadeza karate huye // 3 // dadAviti // svAmikArtikajI jaMbhAsurake vadha karavekU udyukta hoya rahyo iMdra tAkU dete huye. tA pIche iMdra kAlAMtara kazyapajIke artha deto huyo. aura kazyapajIne pUrva ye zakuna amRtake haravemeM udyukta aise garuDake artha dIne // 4 // atIMdriyeti // munIMdrane ziSyanakI prArthanAkara ye apratyakSa jJAna tAkU jAnakarake pratipAdana karate hure. hamanebhI upadezasaM ye jJAna jAnakarake phira abhyAsakarake jaiso Aho ! Shrutgyanam
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAkhaprabhAvavarNanam / mAhezvaraM zAkunazAstrasAraM sAraM samastaM sahadevazAstrAt // sAraM ca vAcaspatigaMrgazukrabhRgvAdizAstrAdiha saMgRhItam // 6 // nyUnAdhikatvaM zakuneSu madhyAtkasyApi kenApi na bhAvanIyam // mahezvarAdipratipAditatvAtsarve'pi satyAHzakunA yto'mii|| vedAH pramANaM smRtayaH pramANaM loke purANAni yathA pramANam // vizuddhabodhAvyabhicAribhAvAttathA pramANaM zakunAgamo'yam ||8||apaayrkssaasdupaayvRttii syAMtAM sadA zikSitazAkunasya // syAcaihikAsuSmikasArabhUtA trivargavRddhiH // TIkA // yathAvaduktaM yathA gRhItaM tena prakAreNa prtipaaditmiyrthH| "AptapratyAyitau samau" itymrH||5|| mAhezvaramiti // iha zAstre mAhezvaraMmahezvareNa praNItaMzAkunazAstraM sAraM tathA sahadevazAstrAtsamastaMsAraM tathA vAcaspatirgazukrabhRgvAdayo munayaHtaiH praNItA cchAstrAtsAraM tatvaM saMgRhItamityarthaH // 6 // nyUnAdhikatvamiti // kenApi puMseti shessH| zakuneSumadhyAtkasyApi zakunasya nyUnAdhikatvaM na bhAvanIyaMna vicAraNIyam / mahezvarAdipratipAditatvAnmahezvaromahAdevaH Adau yeSAM te mahezvarasahadevavAcaspatigargazukrabhRgvAdayastaiHpratipAditatvAtproktatvAtsarvepi amI zakunAH satyAH avisaM. bAdina ityarthaH // 7 // vedA iti // yathA loke vedAH pramANaM yathA aSTAdaza smRtayaH pramANaM yathA purANAni aSTAdazasaMkhyAkAni pramANaM vizudbhavodhAvyabhicAribhAvAt vizuddhaH svastho yo bodho jJAnaM tasminnavyabhicAritvAdavisaMvAditvAdi. ti yAvat |tthaayN zakunAgamaH zakunasiddhAMto'pi prmaannm||8|| apaayti||shikssi. tazAkunasya puMsaH sadA apAyarakSAsadupAyavRttI syAtAM bhavetAM apAyaH kaSTaMtasmAda // bhASA // kahyohai, jaiso grahaNa kiyo tAprakAra kara pratipAdanIkayohai // 5 // mAhezvaramiti // yAzAstra meM mahAdevajIne kahyo jo zakunazAstrako sAra, aura sahadevake zAstrateM samasta sAra, taisehI bRhaspati, garga, zukra, bhRgvAdika muni inameM kare je zAstra, unate ye sAragrahaNakiyohai // 6 // nyUnAdhikatvamiti // zivajIkU Adile sahadeva, bRhaspati, garga, zukra, bhRgvAdika inane kahe haiM yAteM zakunanake madhyameMsU koI zakunabhI nyUna adhika nahIM vicAraNI yogya hai saMpUrNahI ye zakuna satyahaiM // 7 // vedA iti // lokameM jaise vedapramANahaiM, jaise aThAre smatI pra. mANa haiM, jaise aThAre purANa pramANa haiM, taisehI ye zakunazAstra zakunAMsiddhAMtapramANahaiM // 8 // apAyeti // zakunazAstrakU jAne tApuruSake sadA kaSTasU rakSA sundaraupAya Aho ! Shrutgyanam
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ (518) vasaMtarAjazAkune-viMzatitamo vargaH / zakunaprabhAvAt // 9 // AsIdidaM cAsti bhaviSyatIti praznatrayaM zAkuniko vibhinnam // vidhAya yo vetti phalAni teSAM trikAladarzI jagatIha sa syAt // 10 // yasyAlaye tiSThati zAstrametacchreyaskaraM duSkRtanAzanaM ca // vilekhitaM du:khadaridrahAri niketanAttasya bibheti mRtyuH // 11 // dAriyavidrAvaNanAmadheyamadhIyate yatra gRhe sadaiva // haThena hatvA vipadaM varAkI nirAkulAH tiSThati tatra saMpat // 12 // // TIkA // kssaatraannNscchobhnopaayvRttiHaajiivikaaetyodH|tthaaaihikaamussmiksaarbhuutaat ihalokaparalokasArabhUtAcchakunaprabhAvAtrivargavRddhiH vA siddhiH syAt / tatra trivargaH dharmArthakAmAH teSAM siddhi prAptiH syaadityrthH||9|| AsIditi // yaH zAkunikA idamAsItpUrvamabhUtaidamasti saMprati vartate / idamagre bhaviSyAta saMpatsyate / itiprazna trayaM vibhinna vibhaktaM vidhAya kRtvA teSAM phalAni yo vetti jAnAti sa iha jagati trikaaldrshiibhvti| trikAlamatItavartamAnabhaviSyallakSaNaMkAlatrayaMpazyatisatrikAla darzItyarthaH // 10 // yasyati // yasyAlaye yasya gRhe etacchAstraM vilakhitaM tiSThati Aste tasya niketanAdbhavanAnmRtyuryamo bibheti / kIdRzametacchAstraM zreyaskaraM kalyANakArakam / punaH kIdRzaM duSkRtanAzanaM pApApahArakam / punaH kIdRzaM duHkhadaridrahAri duHkhaM ca daridraM ca anayoIndvaH / te haratItyevaMzIlam / punaH kIdRzaM vile. khitaM likhitamityarthaH // 11 // dAridyeti // dAridyavidrAvaNanAmadheyamidaM zAstraM yatra gRhe sadaiva adhIyate paThyate tatra varAkI zocanIyAmApadaM haThena hatyA saMpanirAkulA nizcalA tiSThati / "varAkaH zocanIyaH syAt" iti vishvH||12|| ||bhaassaa|| AjIvikA ye hoya. yA loka paralokake sArabhUta zakunako prabhAva tAteM dharma artha, kAma inakI vRddhi hoya vA prApti hoya // 9 // AsIditi // jo zakuno ye pahale hoto huyo ye aba varte hai. ye agADI hoya go. ina tIno praznanakaM nyAre 2 bheda karake inake phala jo jAnai vo yA pRthvImeM trikAladarzI jAnano // 10 // yasyeti // jA puruSake gharameM kalyANakA karabevAro pApanako dUra karabevAlo duHkha dAridryako haravevAlo. aura likho huyo hoya aiso ye zakunazAstra hoya vAke sthAnateM yamarAja bhaya mAno karai // 11 // dAridyoti / / dAridryavidrAvaNanAma ye graMtha hai. jo yAko adhyayana karai jAke gharameM sadA sthita rahai tA gharameM zokake yogya ApadAkU haThasUM dUra karake nizcala saMpadA karai // 12 // Aho !'Shrutgyanam ..
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstraprabhAvavarNanan / (519 ) pratiSThite tiSThati lipsate'rtha saMgacchate gacchati yuddhayate ca // ityAdi yadyacchakunena kuryAttatastato na skhalati svakAryAt13 utsAhAdhyavasAyadhairyajanakaM rAjyAptisaMsUcakaM yuddhadyUtavivAdadivyajayadaM lakSmIpradaM kSemadam // yAtrAmantrarasAyanauSadhavi . ||ttiikaa // pratiSThite iti // yaH pumAnpratiSThite sthiratAM prApte zakunai tiSThati tathA saspRhe zakune artha lipsate / tathA saMgacchate gamanAyodyate zakune gacchati itastataH prayAti / tathA yuddhodyate zakune yuddhyate yuddhaM karoti ityAdi pUrvoktaM yadyavastu zakunena samaM kuryAtsa pumAMstatastataH svakAryAnna skhalati na bhraMzaM prAmotItyarthaH // 13 // utsAheti // mayA mahAzAkune prakRSTazakunazAstraM proktaM kIdRzamutsAhAdhyavasAyadhairyajanakaM zubhazakunAvalokanena manasaH utsaahHprmodobhvti| ttHdhairysyaadityrthH| punaH kIdRzaM rAjyAptisaMsUcakaM tathAvidhazakunAvalokanena daridropadrutasyApi rAjyaprAptiH saMsUcyate / punaH kiviziSTam yuddhadyUtavivAdadivyajayadaM yuddhaM saMparAyaHdyUtaM durodaraM vivAdaH parasparaM vAgvyApAraH divyamamitaptadhRtAdau . hastaprakSepAdikameteSAM dvNdvH| eteSu sthAneSu jayadaM jayapradam / yadvA divyajayadamaddhatajayapradamityarthaH / punaH kIdRzaM lakSmIpradaM dravyapradam / punaHkiviziSTaMkSemadaMkalyANapradaMzakunAnuyAyi. nAM sarvadA kalyANakArakam / punaH kIdRzaM yAtrAmantrarasAyanauSadhavidhau siddhipradaM tatra yAtrA anyatra janapadAdau gamanaM mantrI rahasyAlocaHathavA mantrI devatArAdhanAkSarAtmaka prasiddhaH rasAyanaM pAradakriyA auSadhamAmayopazamakadravyameteSAM vNdvH| teSA vidhividhAnaM tasminsiddhipradaM kAryaniSpattihetuH siddhidAyakaM sacchakunaireteSAM prAraMbhe avazyaM siddhiH syAt / punarvizinaSTi prAgjanmArjitakarmapAkapizunaM pUrvajanmani // bhASA // pratiSThite iti // jo puruSa sthirabhAvakU prApta hoya zakuna sthita hoya, vAMchAsahita zakuna hoya, gamamake liye udyukta hoya rahyo hoya, yuddhake liye udyukta hoya, vA yuddha karai inakaM Adile jojo vastu kArya zakunasUhI kare to vo puruSa tA tA kAryate bhraSTa nahIM hoya // 13 // utsAhati // citta* utsAha pramoda dhairya inakU pragaTa karavevAlo rAjyakI prAptikI sUcanakA karai zakunake dekhave karake daridrI hoya vAkU rAjyakI prAptiko kahavevAro, aura yuddha, juA, vibAda, divyakarma ina sthAnanameM jayako devevAro. athavA adbhuta jaya devai. Aho ! Shrutgyanam
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ (520) vasaMtarAjazAkune-viMzatitamo vrgH| dhau siddhiprasiddhayAvahaM prAgjanmArjitakarmapAkapizunaM proktaM mahAzAkunam // 14 // iti zrImatpadavAkyapramANapArAvArINazrIvasaMtarAjaviracite zakunazAstre zAstraprazastikathanaM nAma viMzaH sargaH // 20 // ||raadhaaptiH prIyatAm // // TIkA // yadarjitaM zubhAzubhaM karma tasya yaH pAkaH sukhaduHkhAnubhavaH tasya pizunaM mUcakaM stokaiH eva dinarmama sukhaM duHkhaM bhaviSyatIti zakunAjjJAnaM syAdityarthaH // 14 // vasaMtarAjazAkune samastasatyakautuke / sadAgamArthazobhanaiH kRtaM prabhAvakIrtanam // // 1 // pUrvavyAkhyAtavizeSaNaviziSTe vasaMtarAjazAkune graMthasya prabhAvakIrtanaM kRtamiti vizatitamo vargaH // 20 // iti zrIpAdazAhazrIakabbarajalAluddInasUryasahasranAmAdhyApaka zrIzatrujayatIrthakaramocanAdyanekasukRtavidhAyAkamahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragANiviracitAyAM tacchiSyASTottarazatAvadhAnasAdhanapramuditapAdazAhazrIakabbarajalAluddInapradattaSuzuhamAparAbhidhAnamahopAdhyAyazrIsiddhicaMdragaNinA vicArya zodhitAyAM vasaMtarAjaTIkAyAM viMzatitamo vargaH // 20 // samApto'yaM graMthaH // zrIrjayatu // // bhaassaa|| aura lakSmIko debevAro kalyANako karavevAro yAtrA mantra rasAyana auSadha rogakU dUra karavAlo. dravya inakI bidhimeM siddhiko karavevAlo jo uttama zakuna dekhakara prAraMbha kare to avazya siddhi hoyA pUrva janmameM jo saMcaya kiyo zubha azubha karmako phala sukhaduHkhako bhogano tAko sUcana karavevAlo aiso mahAzAkunameM zreSTha zakunazAstra so maiMne kahyo hai // 14 // iti zrIvasaMtarAjabhASAvyAkhyAyAM dadhyAkhyakulotpannajaTAzaMkarAtmajazrIdharakatAyAM manoraMjinyabhidhAyAM zAstraprabhAvavarNanaM nAma viMzatitamo vargaH // 20 // pustaka milanekA ThikAnA khemarAja zrIkRSNadAsa "zrIveGkaTezvara" sTIma presa-mumbaI.
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ // shriiH|| svpnaadhyaayH| -CONSTRESOR prathamaH kallolaH 1. // shriignneshaaynmH| zrInRsiMha ramAnAthaM gokulAdhIzvaraM harim // vande carAcaraM vizvaM yasya svapnAyitaM bhavet // 1 // sva prAdhyAyaM pravakSyAmi muhyante yatra sUrayaH // nAnAmatAni saMciMtya yathAbuddhibalodayam // 2 // svapnaM caturvidhaM proktaM daivikaM kAryasUcakam ||dvitiiyN tu zubhasvapnaM tRtIyamazubhaM tathA // 3 // mizraM turIyamAkhyAtaM munipuGgavakoTibhiH // tatrAdo daivikasvapne maMtrasAdhanamucyate // 4 // tadAdau kAlayAmAnAM vicAraM kurmahe vym|| tatra ca prathame yAme svapnaM varSeNa sidhyti||5|| dvitIye mAsaSaDvena SabhiH pakSaistRtIyake // caturthe tvekamAsena pratyUSe taddinena ca // 6 // goreNUcchuraNe cAtha tatkAlaM jAyate phalam // svapnaM dRSTaM nizi prAtargurave vinive gauri girA gaNapati sumAra, zaMbhucaraNa ziranAya / . jagahitaH svamAdhyAyakI, bhASA likhahu~ banAya // zrInRsiMha ramAnAtha gokulake adhipati bhagavAnko praNAma karatA hUM ki, yaha cara acara saMvAra jinakI sattAse svapnAyita horahAhai // 1 // jisameM bar3e baDe kavi mohita hojAtehaiM, usa svapnAdhyAyako kahatA hUM aura usameM buddhipheanusAra anekoMmatoMkA nirNaya karUMgA // 2 // cAra prakArake svapna hotehaiM, daivika jo kAryakI sUcanA denevAle, dUsare zubhasvapna, tIsare azubha / / // 3 // aura cauthe zubha azubha mile hue hotehaiM / aisA anekamuniyoMkA matahai, usameM pahale daivika svapnameM maMtrakA sAdhana kahatehaiM // 4 // usameM pahalekAla aura paharakA vicAra karate haiM rAtrike pahale paharameM dekhAhuA svapna ekavarSameM phala karatAhe // 5 // dUsare paharameM dekhAhumA chaH mahInemeM phala karatAhai / tIsare paharameM dekhAhuA tInamahInameM / cauthe paharameM dekhAhuA ekamahInemeM aura prabhAtameM dekhAhuA usIdina phala karatAhai // 6 // aura gauvoMke caraneko jAtesamaya dekhAhuA svapna tatkAla phala karatAhe / rAtrIkA dekhAhuA devika svapna prAtasamaya guruse Aho ! Shrutgyanam
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ svnaadhyaay| dayet // 7 // tamantareNa mantrajJaH svayaM svapnaM vicArayet // yAni kRtyAni bhAvIni jJAnagamyAni tAni tu // 8 // AtmajJAnAptaye tasmAdyatitavyaM narottamaiH // karmabhirdevasevAbhiH kAmAdyarigaNakSayAt // 9 // cikIrSurdevatopAstimAdau bhAvi vicintayet // snAnadAnAdikaM kRtvA smRtvA hari padAmbujam // 10 ||shyiit kuzazayyAyAM prArthayevRSabhadhva jam // tatrAdausvapnapradAzivamantraH // (OM hili hili zUlapANaye svAhA // 1 // ) imaM mantram 108 aSTottarazatavAraM japitvA kRtAJjaliH saMprArthayet // OM bhagandevadeveza zUlabhR da vRSabhadhvaja // iSTAniSTe samAcakSva mama suptasya zAzvata // 11 // namo'jAya triNetrAya piGgalAya mahAtmane // vAmAya vizvarUpAya svanAdhipataye namaH // 12 // svapne kathaya me tathyaM srvkaaryessvshesstH|| kriyAsiddhi vidhAsyAmi tvatprasAdAnmahezvara // 13 // OM namaH sakalalokAya viSNave prabhaviSNave // vizvAya vizvarUpAya svapnAdhipataye kahai // 7 // yadi guru nahoM to maMtrakA jAnanevAlA svayaMhI svapnako vicArai jo vAteM hone vAlIhaiM vaha jJAnase jAnalIjAtIhaiM // 8 // isase buddhimAnoMko AtmajJAnakeliye yatnakaranA cAhiye. karma aura devasevAse kAmAdi zatrunAza hote // 9 // snAnadAnakarake nArAyaNake caraNAravinda smaraNakara daivika svapno bhAviphalako vicArake nimitta zaMkarakI pratimAke samIpa // // 10 // kuzAkI zayyApara zayana karake zaMkarase prArthanA kare ki merA amuka kArya karanA siddha hogaa| vaha svapnakA denevAlA ziva maMtra nIce likhAhai ( OMhiAlehilizUlapANayesvAhA ) yaha maMtra 108 bAra japakara hAtha joDakara zaMkarakI prArthanA kare // OM hebhagavan he devadeveza hezUladhArI. hevRSabhadhvaja. maiM sotAhUM jo kucha isa kAryameM bhalA burA ho so kahiye hedeva ! maiM ApakI zaraNa hUM // 11 // Apa ajanmA tIna netra piGgala mahAtmAho aise kAma vizvarUpa svapnake adhipati Apako namaskArahai / / 12 / Apa sabakAryakI hone vAlI bAta svapnameM satya satya mujhase kahiye hemahezvara ApakI kRpAse maiM kriyAsiddhiko karUMgA // 13 // OM namaH ini-sabalokake pAlaka samartha viSNu aura vizvarUpa sarvarUpasvapnake adhipati Apako Aho! Shrutgyanam
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaassaattiikaasmet| namaH // 14 // iti mantrAnsakRnjapitvA natvA ca prAkchirAH svapet // dakSiNaM pArzvamAnamya svapnaM cAtha parIkSayet // 15 // athAparaH svapnapradaH zrIrudramantraH // (OM namo bhagavate rudrA ya mama karNarandhre pravizya atItAnAgatavartamAnaM satyaMbrUhibrU hi.svAhA // 2 // ) imaM maMtraM samuccAryAyutavAraM dazAMzataH // tilAnhutvA siddhamantro rAtrau darbhAsane shuciH||16||jsvaa vAmaM pAcamadhaH kRtvA dhRtamanorathaH // zayIta svapna Agatya devaH sarva bravIti tam // 17 // athAparaH svapnaprado gaNapatimantraH // (OM trijaTa laMbodara kathaya kathaya kathaya huM phaT svAhA / / 3 // ) kArya vicintya prajapAdaSTottarazataM nrH|| zayIta pazcAdazubhaM zubhaM vA kathayedvibhuH // 18 // athAparaH svapraprado viSNumantraH // kArpaNyetima ntrasyArjuna RSiH / daNDakaM chandaH / zrIkRSNo devtaa| ( amuka) kAryAkAryavivekasvapnaparIkSArthe jape viniyogaH // namaskAra hai // 14 // ina maMtroMko ekavAra japakara aura pUrvakI aurako zira karake dAhine karavaTa leTa kara zayana karai ArthAta sIdhIbagalako nIce kara sovai aura svapnakI parakSiA karaiH // 15 // aba dUsarA svapnakA denevAlA zrIrudrakA mantra kahatehaiM "oM namo bhagavate rudrAya mama karNaranne pravizva jatItAnAgatavartamAnaM satyaM brUhi brUhi svAhA 2" isa maMtrako daza sahastra japakara dazAMzatiloMkA havana kara siddhamaMtra vAlA rAtrImeM pavitra ho kuzAzanapara baiThe // 16 // isa maMtrako japakara manameM kAryako dhAraNa karake vAmapArzvako nIce karake zayana kare to svapnameM Akara devatA usse saba kahatAhai // 17 // aba dUsarA svapnakA denevAlA gaNapati maMtra kahatehaiM / "oM trijaTa lambo dara kathaya kathaya huM phaT svAhA 3" kAryako manameM dhAraNa kara isa maMtrako 108 vAra jape to svapnameM Akara devatA zubha azubha jaisA ho vaha saba kahatAhai // 18 // aba dUsarA svapnakA denevAlA viSNumaMtra khtehaiN| oM karpaNyeti isamaMtrakA arjuna RSi daMGaka chaMda zrIkRSNa devatA amuka kAryAkAryake jJAna aura svapnako parIkSAmeM viniyogahai (oMkArpaNyetiyahamaMtra ArthAt kRpaNatAke roSase merA svabhAva hata hogayAhai maiM mUDhabuddhi hokara Apase dharma pUchatAhUM he kRSNa jisameM merA kalyANa ho so Apa mujhase kaho maiM tumhArA ziSyahUM tumhArI zaraNahUM Apa mujhe zikSA kareM oM) ina maMtrapadoMko kahakara catura manuSya paMcAMgameM nyAsa kare aura pakAna citta hokara vidhipUrvaka Aho! Shrutgyanam
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) svmaadhyaay| ( OMkArpaNyadoSopahatasvabhAvaH pRcchAmitvAM dharmasaMmUDhacetAH // yacchreyaH syAnizcitaM brUhi tanme ziSyaste'haM zAdhi mAM tvAM prapannam // AUM||4||) uktvA mantrapadAnyaGgapaJcake vinyasebudhaH // dhyAnaM ca kuryAdvidhivadekAgreNaiva catasA // 19 // senayorubhayormadhye zrIkRSNaM prati phaalgunH||shstraastraanni karAnyasyAprAkSIdvai prpdaagrtH||20|| iti dhyAtvA ca tulasImUle paJcopacArakaiH ||shaalgraamN susaMpUjya mlyaagrudhuupkaiH||21|| prajvAlya ghRtadIpaMca taambuulaadibhiruttmaiH|| tataH kuzAsane sthitvA mantramaSTottaraM zatam // 22 // japitvA prasvapetsvasthaH sumanA dakSapArzvake // 23 // svapne kRSNaH samAgatya brUyAttasya zubhAzubham // 24 // athAparaH svapnapradaH svapnavArAhImantraH // (OM namo bhagavati kumAravArAhi guggulugandhapriye satyavAdini lokAcArapracArarahasyavAkyAni mama svapne vada vada satyaM brUhi brUhi Agaccha Agaccha hrIM vauSaT // 5 // ) etanmantrasya sahasrajapAsiddhiH // zukravAre zucirbhUtvA nizIthe kalazaM zubham // saMsthApyAtho tadupari nAgavallIdalaM nyaset // 25 // haridrApiNDaracitAM devIM dhyAna karai // 19 // 'senayorubhayormadhye.' ArthAt donoM senAke madhyameM arjuna zrIkRSNake sanmukha apane astra zastra tyAganakara unake Age baiThagayA // 20 // isaprakAra dhyAna kara tulasIkI aDhameM paMcopacAra pUjana kara uttama caMdana agara dhUpase zAlagrAmakI pUjA karake // 21 // ghRtakA dIpaka jalAya tAmbUlAdi uttama padArthoMse pUjana kara isake pIche kuzAsanapara baiThakara 108 maMtrako jape // 22 // svasthacittaho acchemanase dAhinekaravaTapara zayana karai // 23 // tava svapnameM kRSNa Akara zubhAzubha kahatehaiM // 24 // ava isake pIche svapnadanevAlA svapnavArAhImaMtra kahatehaiM [ OMnamo bhagavatIti0 5] isa maMtrake sahastrajarase siddhi hotIhai / zukravArake dina pavitra hokara AdhIrAtrImeM sundara kalaza sthApana kara usake Upara pAna rakkhe // 25 // usake Upara haladIkI devIkI pratimA banAkara sthApana kare, phira vArAjhai namaH Aho! Shrutgyanam
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASArTIkAsameta / tasyopari nyaset // vArAyai nama ityetanAmamantreNa bhaktitaH // 26 // prANapratiSThAM kRtvAthonmattadravyaM nivedayet // sAG gapUjAM vidhAyAtha mantramaSTottaraM zatam // 27 // japitvaikamanA devyA agre kRtvA ca mastakam // zayIta tasya sA devI prana vIti zubhAzubham // 28 // athAparaH svapnapradaH pulindinI mntrH|| namo bhagavatItimantrasya zaGkara RSiH / jagatI cchndH| zrIpulindinI devtaa| I bIjam / svAhA shktiH| pulindinIprasAdasiddhayarthe japeviniyogaH // OM ityAdi karapaDaGganyAsau vidhAya dhyAnaM kuryAt // bardApIDakucAbhi rAmacikurAM biMbojvalaccandrikA gunAhAralatAMzujAlavilasagIvAmadhIrekSaNAm // AkalpadrumapallavAruNapadAM kundendubi mbAnanAM devIM sarvamayI prasannahadayAM dhyAyekirAtImimAm // iti dhyAtvA // (I OM namo bhagavati zrIzAradAdevi atyantAtule bhojyaM dedi dehi zahi ehi Agaccha Agaccha Agantuka hRdisthaM ( amukaM) kArya satyaM brUhi brUhi puli ndini IOM svAhA / / 6 // ) asya mantrasya paJcasahasrajapAsiddhiH / tadazAMzatastilAnAM havanaM kAryam // kAryAkA ryavivekArthe rAtrAvaSTottaraM zatam // jatvA zayIta tasyAzu isa nAmamaMtrase bhaktipUrvaka // 26 // prANapratiSThA karake mattadravyako mAdaka padArthako nivedana kara phira sAMga pUjAkara 108 maMtra japa // 27 // devIke Age mastaka jhukAkara ekAgramanase japa kara aura devI ke caraNoMmeM zira karake sojAya to devI svapnameM zubhAzubha kahatIhai // 28 // aba dUsarA svapnadenevAlA pulindanI maMtra kahatehaiM oM namo bhagavatIti, isa maMtrakA zaMkara RSi jagatI chanda pulindinI devatA I vIja svAhA zaktipulindinIkI prasannatAke nimitta japameM viniyogaH OM ityAdise aMganyAsa kara nyAsa kare pIche dhyAna kare OM bahApIDeti yaha dhyAnakA maMtrahai morapaMkhadhAre stanoMpara lambAyamAna keza bimbakI samAna ujjvala caMdrikA cauTalI tathA latAoMke hAra galemeM DAle zobhAyamAna adhIra netra kalpadrumake komala patroMkI samAna lAla caraNa kamala kundacandramA aura bimbAphalakI samAna mukha, sarvamayI prasanna hRdayavAlI kirAtI devIkA Aho ! Shrutgyanam
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) svmaadhyaay| devI svapne'khilaM vadet // 29 // sAdhakastadvacaH zrutvA tadaivAnvAhamAcaret // nAsti tasya bhayaM vApi sarvakAlaM sukhI bhvet||30||athaaprH svapnapradaH svpneshvriimntrH||AUM asya zrIsvapnezvarImantrasya upamanyu RssiH| bRhatIcchandaH svapnezvarI devatA / svapne kAryAkAryaparijJAnAya jape viniyogaH // asya mantrasya vyakSaracaturakSarabyakSaraikAkSaracaturakSaradvayakSarataH karanyAsAGganyAsau kRtvA dhyAnaM kuryAt // varadAbhaye padmayugaM dadhAnAM karaizcaturbhiH kanakAsanasthAm // sitAmbarAM zAradacandrakAnti svapnezvarI naumi vibhUSaNAvyAm // (OM kI svapnezvari kArya me vada vada svAhA // 7 // ) etanmantrasya lakSajapaM kRtvA tadazAMzato bilvadalairhavanAtsiddhiH // pUrvodite yajetpIThe SaDaGgatridazAyudhaiH // rAtrau saMpUjya devezI mayutaM purato japet // 31 // zayIta brahmacaryeNa bhUmau darbhA sane zubhe // devyai nivedya svaM kArya sA svapne vadati dhruvam // dhyAna karatAhUM / isa maMtrase dhyAna karake [I oM namo bhagavatIti06 ] isa maMtrake pAMcasahasra japase siddhi hotIhai / isake dazAMzase tiloMkA havana karanA cAhiye, kArya akAryake jJAnake nimitta rAtrimeM ekasau AThavAra japa kara zayanakarai to svapnameM devI saba Akara kahatI hai // 29 // sAdhaka usake svapnake vacanako sunakara vaisAhI AcaraNa kareM to usako kahIM bhaya nahIM hotA vaha sadA sukhI rahatAhai // 30 // aba dUsarA svapna denevAlA svapnezvarI maMtra kahate haiM isa svapnezvarI maMtrakA upamanyu RSi bRhatI chaMda svapnezvarI devatAsvapnameM kArya akAryake jJAnake nimitta japameM viniyogahai isase viniyoga choDai isa maMtrake do akSara cAra akSarase akSara ekaakSarase cAraakSarase kara nyAsa aMganyAsa kaske dhyAna kare, varadAnabhayeti yaha dhyAnakA maMtrahai, kArya yahahai ki cAra hAthoMmeM varaabhaya dokamala dhAraNa kiye suvarNake AsanameM sthita zvetavastra dhAre zaradakAlake candramAkI samAna kAMtimAna gahane dhAraNa kiye zvapnezvarI devIkI praNAma karatAhUM [oNklisvapnezvarikAryame vada vada svAhA 7 ] isa maMtrako ekalAkha japakara dazAMzase belapatrIkA havana kare to siddhi hotIhai 1 jaba sUrya pUrvameM udaya / ho to yajana kare siMhAsanapara devIko pUje, deva AyudhadhAre cintana kare, phira rAtrimeM devezIkA pUjana karai 1000 maMtra japai // 31 // aura sundarakuzAke Asanapara bhUmimeM zayana kareM aura apanA Aho! Shrutgyanam
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaassaattiikaasmet| (7) // 32 // athAparaH svapnapradaH siddhilocnaamntrH|| (OM svapraviloki siddhilocane svapne me zubhAzubhaM kathaya svAhA // 8 // ) imaM mantramayutaM japitvA mantrasiddhiH // kAryAkArya vivekArthe rAtrAvaSTottaraM zatam // jatvA zayIta svapne tu sarva devI bravIti tam // 33 // athAparaH svapnapradaH svpnckreshvriimntrH|| (OM hrIM zrI ai OM cakrezvari cakradhAriNi zaGkhacakragadAdhAriNi mama svapnaM pradarzaya pradarzaya svAhA // 9 // ) etnmntrsyaassttocrshtaadhikaikshsrjpaatsiddhiH|| ||raatraavssttottrN jAvA zataM svApo vidhIyatAm // svaprezvarI samAgatya brUyAtsvapne zubhAzubham // 34 // athAparaH svapna prado ghaNTAkarNImantraH ||(AUM namo yakSiNi AkarSiNi ghaNTAkarNi mahApizAcinimama svapnaM dehi dehi svaahaa||10||) imaM mantraM zayanasamaye rAtrAvakaviMzativArAapitvA zayIta japakAlamArabhya prAtaH kAlaparyantaM kiJcidapi na vadet / prAtaHkAle utthAnasamaye punarekaviMzativArAapet / tato maunaM visarjayet // evaM prakAreNaikaviMzatidinaparyantamavicchi naM sAdhayet / yadi madhya eva dhRtasyAsya vratasya vicchedaH kArya devIse nivedana kareM to vaha svapnameM avazya kahatIhai / / 32 // aba svapnadenevAlA siddhi locanA maMtra kahatehaiM ( oM svapnaviloki siddhilocane svapne meM zubhAzubhaM kathaya svAhA 8) yaha maMtra 10000 japanese siddhi hotIhai kAryAkArya jJAnake liye rAtrimeM isa maMtrako 108 vAra japai to svapnameM devI usako saba kahatIhai // 33 // aba svapnadenevAlA svapnacakrezvarI maMtra kahatehaiM / (ohrIM zrI oMcakezvAra cakradhAriNi zaMkhacakragadAdhAraNa mama svapnaM pradarzaya pradarzaya svAhA 9)isa maMtrako1108vAra japanese siddhihotiihai|raatrimeN eka sau ATha bAra japakara so raheto svanezvarI prApta hokara svapnameM zubhAzubha khtiihai|||34||ab svapnadenevAlA dUsarA ghaMTAkaraNI maMtra khtehaiN| oM namopakSiNIti yaha maMtrahe yaha maMtra zayanasamayameM rAtrimeM ikkIsa vAra japa kara zayana kara japakAlase lekara prAtaH kAlaparyaMta kuchabhI na bole, prAtaH kAla uThate samaya phira 21 vAra japai isake pIche maunatA visarjana kare isa prakAra 21 dina taka nirantarasAdhana kara, yadi bIcameM dhAraNa kiye isa vratakA Aho! Shrutgyanam
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) svmaadhyaay| syAttadA punarapyuktaprakAreNaivaikaviMzatidinaparyantaM sAdhayet // kArya vicintya nipuNo rAtrau japtvaikaviMzatim ||shyiit svapnamadhye tu sa pazyedazubhaM zubham // 35 // athAparaH svapna prado vidyaanmntrH|| (OM hrIM mAnase svapnaM suvicArya vidye vada vada svAhA // 11 // ) zucirbhUtvA haviSyAnnaM bhuktvA javAyutaM manum // saMdhyAyAM bhAratIpUjAM kRtvA svApo vidhIyatAm // 36 mahAvidyA samAgatya svapne brUyAcchubhAzubham // 37 // athAparaM mantravaraM brahmavaivartabhASitam ||brviimi sadyaH phaladamanubhAvakaraM param // 38 // (OM hrIM zrIM kI pUrvadurgatinAzinyai mahAmAyAyai svAhA // 12 // ) kalpa vRkSo hi bhUtAnAM mantraH saptadazAkSaraH // zucizca dazadhA javA duSTasvapnaM na pazyati // 39 // zatalakSajapenaiva mantrasiddhirbhavennRNAm // siddhamantrazca labhate sarvasiddhiM ca vAJchitam // 40 // athAparaH svapnaprado mRtyunyjymntrH|| (OM mRtyuJjayAya svAhA // 13 // ) imaM mantraM dazalakSaM japitvA mantrasiddhiH // dRSTvA ca maraNaM svapne zatAyuzca bhvennrH|| viccheda hoya to phira uktaprakArase 21 dinataka sAdhana karai / buddhimAna manuSya rAtrimeM kAryako vicArakara 21 vAra isa maMtrako japa kara zayana karai to svapnake bIca zubhAzubha ko dekhatAhai // 35 // avazya svapnadenevAlA dUsarA vidyA maMtra kahatehaiM / (OM hIM mAnaseti0 11 ) yaha mUlakA maMtrahai pavitra ho haviSyaannako khAtAhuA 10000 maMtra japa kare aura saMdhyAmeM sarasvatIko pUjA karake sorahai // 36 // to rAtrimeM mahAvidyA Akara svapnameM zubhAzubha kahatI hai||37|| aba dUsarA maMtra brahmavaivarta purANakA kahAhuA zIghra phaladenevAlA anubhavasiddhakahatAhUM // 38 // OM hrIzrIklIpUrvadurgatinAzinyamahAmAyAyaisvAhA / 12 ) prANiyoM ko kalpavRkSakI samAna yaha satraha akSaravAlA maMtrahai isako pavitra hokara dazavAra japanese duHsvapna dikhAI nahIM detA // 39 // eka karor3a japase manuSyoM ko maMtrasiddhi hojAtIhai maMtrasiddha honese saba manavAMchita prApta hotehaiM // 40 // aba dUsarA svapnapada mRtyuMjaya maMtra kahatehai (OM mRtyuMjayAya svAhA 13) isa maMtrake daza lAkha japanese maMtrasiddhi hotIhai svapnameM apanI mRtyu dekhakara manuSya Aho! Shrutgyanam
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaassaattiikaasmet| pUrvottaramukho bhUtvA svapnaM prAjJe prakAzayet // 41 // iti nAnAmantrazAstrANyAloDya svapnamantrakAn // kRtvaikatra kRto antho lokAnAM hitakAmyayA // 42 // 'kalau caturguNaM proktam ' maharSINAmidaM vacaH // smRtvA narastathA kuryAdvivastaH phalakarmaNi // 43 // nAvizvastasya siddhiH syAdityRSINAM mataM matam // 44 // iti jyotirvicchrIdharasaMgRhItasvapnakamalAkare daivika svapnaprakaraNakathanaM nAma prathamaH kallolaH // 1 // sauvarSakI AyuvAlA hotA, pUrva uttara mukha kara paMDitase svapna kahanA caahigaa41|| isa prakArase maMtrazAstrase anekaprakArake svapnaprada maMtroMko dekhakara lokoMke hitakI kAmanAse yaha graMtha saMgraha kiyAhai ||42||kliyugmeN caugunA japa karanA cAhiya yaha maharSiyoMkA vacanahai, yaha vicAra phalakarmameM vizvAsa karake japa karai // 43 // vinA vizvAsake siddhi nahIM hotI yaha mahArSipoMkA siddhAnta hai // 44 // iti zrIjyotirvicchrIdharasaMgRhItasvapna kamalAkare paMDitajvAlAprasAdamizrakRtabhASA TIkAyAM prathamaH kallolaH // 1 // atha dvitIyaH kallolaH 2. atha nAnAvidhAngraMthAnsamAlocyAvaloDya ca // asmi dvitIye kallole zubhasvapnaphalaM bruve // 1 // yasya cittaM sthirIbhUtaM samadhAtuzca yo nrH|| tatprArthitaM ca bahuzaH svapne kArya pradRzyate ||2||svpnprdaa nava bhuvi bhAvAH puMsAM bhava nti hi // zrutaM tathAnubhUtaM ca dRSTaM tatsadRzaM tathA // 3 // cintA ca prakRtizcaiva vikRtizca tathA bhavet // devAH puNyA__ aba aneka prakArake graMthoMkI samAlocana kara aura unako dekhakara isa dUsare kallolameM zubhasvapnoMkA phlkhtaahuuN||1||jiskaa citta sthirahai jisa manuSyakI dhAtue~ samAna haiMusakIicchAkaranepara svapnameM bahutase kArya dIkhatehaiM / 2 // saMsArameM svapnadenevAle nau prakArake bhAvahaiM sunAhuA, anubhava kiyAhuA, dekhAhuA, aura usakI samAna // 3 // cintA, prakRti, vikRti, devatAse Aho! Shrutgyanam
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) svmaadhyaay| ni pApAnItyevaM hi jagatItale // 4 // tanmadhya AyaM SaTkaM tu zivaM vAzivamapyatha // antyaM trikaM tathA nRNAmacirAtphaladarzakam // 5 // prAjJena puruSeNehAvazyaM jJeyaH svacetasi / / svapno vicAryastasyArthastathA caikAgracetasA ||6||rtehaaNsaac zokAcca bhayAnmUtrapurISayoH // praNaSTavastucintAto jAtaH svapno vRthA bhavet // 7 // kaphAlutazarIrastu pazyedvahu jalAzayAn // nadyaH prabhUta salilA nalinAni sarAMsi ca // 8 // sphaTikai racitaM saudhaM tathA zvetaM ca gahvaram // tArAgaNaM ca candraMca toyadAnAM ca mnnddlm||9||rsaaNshc madhurAndi vyAnphalAni vividhAni ca // AjyaM yajJopakaraNaM yajJamaNDapamuttamam // 10 // zubhAlaMkArazAlinyaH pRthulastanamaNDa laaH|| sulocanAH piinskthiprishobhitmdhymaaH||11|| zvetavastraiH zvetamAlyairvikAsantyazca yossitH|| pittaprakRtiko yazca so'gnimidaM prapazyati // 12 // vidyullatAyAzca tejastathA pItAM vasundharAm // nizitAni ca zastrANi dizo dAvAnalArditAH // 13 // phullAstvazokataravo gAMgeyaM pApapuNyase isaprakArase svapna hotehaiM // 4 // unameM pahale chaH bhalA yA burA phala detehaiM, zeSa pichale tIna zIghrahI phala detehaiM / / 5 / / buddhimAn puruSako yaha bAta cittameM avazya jAnanI cAhiye, svapnameM dekhI bAtako ekAgracittase arthapUrvaka vicAra // 6 // ratimeM hAsase zokase bhayase mUtrapurUSake vegase tathA naSThavastukI cintAse dekhAhuA svapna vyartha hojAtAhai // 7 // zarIrameM kaphakA vega honese bahutase jalAzaya, nadiyeM tathA baDe jaloMvAle sarovara dikhAI detehaiM // 8 // sphaTikamaNiyoMke racita mahala, zveta ghane sthAna, guphAaiM, tArAsamUha caMdramA aura meghamaMDala dikhAI detehaiM // 9 // madhura aura divyarasa aneka prakArake divyaphala, dhRta yajJakI sAmagrI yajJakA uttama maNDapa // 10 // acchI gahanoMse yukta bar3e stanoMvAlI sundara netroMvAlI puSTagalekI asthise zobhita sundara madhyabhAgavAlI // 11 // zveta vastra tathA zvetamAlA pahare striye dikhAI detIhaiM / aura pitta prakRtivAleko jalatIhuI agni dikhAI detIhai // 12 / / bijalatija pItavarNavAlI pRthivI tIkSNa zastra, dAvAnalase yukta dizAyeM dIkhatIhaiM // 13 // phUlehue azoka vRkSa nirmala gaMgAjala, krodhakA honA tathA AghAta aura giranA Adi tathA Aho! Shrutgyanam
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) bhASATIkAsameta / cApi nirmalam // kiMca prarUDhakopaH saMghAtapAtAdikAH kriyAH // 14 // karotyAtmaiveti pazyejjalaM cApi pibehu / vAtaprakRtiko yazca sa pazyettuMgarohaNam // 15 // tuGgadvamAMzca vividhAnpavanena prkmpitaan|| vegagAmituraMgAMzca pakSibhirgamanaM svayam // 16 // uccasaudhAnvivAdaM ca kalahaM ca tthaatmnH||aarohnnNc Dayanamiti prakRtito bhavet // 17 // svapnamiSTaM ca dRSTvA yaH punaH svapiti mAnavaH // tadutpanna zubhaphalaMsa nApnotIti nizcitam // 18||ato dRSTvA zubhasvapnaM sudhiyA mAnavema vai // sUryasaMstavana yAvaziSTA rajanI punH|| 19 // devAnAM ca gurUNAM ca pUjanAni vidhAya sH|| zaMbhornamastriyAM kuryAtprArthayecca zubhaM prati // 20 // tatastu sthavirAgre vai kthyetsvpnmuttmm|| dRSTvA pUrvamaniSTaM tu pazcAca zubhameva cet // 21 // yaH pazyetsa pumAMstasmAcchubhasva praphalaM bhajet // aniSTaM prathamaM dRSTvA tatpazcAtsa svpetpumaan|| // 22 // rAtrau vA kathayedanyaM tato nApnoti tatphalam // athavA prAtarutthAyanamaskRtya mahezvaram // 23 // tulasyA laDanA mAranA // 14 // dekhai vA bahuta jalapiyai yaha saba pittaprakRtivAleke lakSaNa haiM / vAtaprakRtivAlA UMcepara apaneko caDhAhuA dekhatAhai // 15 // vAyuse kaMpAyehue anekaprakArake UMce vRkSa teja calanevAle ghoDe, pakSI tathA svayaM apanA gamanabhI dekhatAhai // 16 // UMce mahala apanA vivAda ArohaNa vivAda yaha saba, bAtaprakRtise hotehaiM // 17 // iSTasvapnako dekhakara jo manuSya phira sojAtAhai, vaha nizcayahI svapnase utpanna hue zubhaphalako nahIM pAtA // 18 // isakAraNa zubhasvapnako avalokana kara buddhimAn manuSyako zeSarAtrI sUryakI stutise bitAnI cAhiye // 19 // vaha devatA aura guruoMkA pUjana karake zivajIko namaskAra kara zubhaphalake liye prArthanA kareM // 20 // phira vRddhajanoMke Age zubhasvapnakokathana kareM yadi pahale aniSTa dekhakara pIche zubha dekhe // 21 // to vaha puruSa zubhasvapnake phalako pAtAhai, aniSTasvapnako dekhakara jo puruSa so jAya // 22 // vA rAtrimeM hI use dUsarese kahade to usake phalako nahIM prApta hotA athavA saverehI uThakara mahezvarako namaskAra karake // 23 // tulasIke Age usa Aho! Shrutgyanam
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) svamAdhyAya / agrataH procya prApnuyAnna hi tatphalam // devAnAM ca gurUNAM ca smRtirduHsvapnanAzinI // 24 // tasmAdrAtrau svApakAle viSNuM kRSNaM ramApatim // agasti mAdhavaM caiva mucukundaM mahAmunim || 25 || kapilaM cAstikamuniM smRtvA svasthaH sudhIrjanaH // zayIta tena duHsvapnaM na kadAcitprapazyati // 26 // svapnamadhye pumAnyazca siMhAzvagajadhenujaiH // yuktaM rathaM samArohetsabhavetpRthi vIpatiH // 27 // zvetena dakSiNakare phaNinA dRzyate ca yaH // paJcarAtre tasya bhaveddhanaM dazasahasrakam // 28 // mastakaM yasya vaisvapne yazca svapne'tha mAnavaH / sa ca rAjyaM samApnoti cchidyate vA chinatti vA // 29 // liGgacchede capuruSo yoSiddhanamavAnuyAt / yonicchede kAminI ca puruSAddhanamApnuyAt // 30 // chinnA bhavedasya jihvA svapre sa puruSo'cirAt // kSatriyaH sArvabhaumatvamitaro maNDalezatAm ||31|| zvetadantinamAruhya nadItIre ca yaH pumAn // zAlyodanaM prabhuMkte vai sa bhuGate nikhalAM mahIm // 32 // sUryAcandramasorbimbaM samayaM grasate ca yaH // sa prasahya prabhuGakte vai sakalAM sArNavAM mahIm ||33|| // 28 // stramako kahakara usakA phala nahIM pAtA, devatA tathA guruoM kA smaraNa bhI duHsvapnanAzaka haiM // 24 // isakAraNa rAtriko sotesamayameM viSNu, kRSNa, lakSmIpati, agastya, mAdhava, mucukunda, mahAmuni // 25 || kapila AstikakA smaraNa karake buddhimAn manuSya sove to kabhI duHsvapna nahIM dekhatA // 26 // jo puruSa stramameM siMha ghoDe hAthI baila juterathame caDhatA hai vaha rAjA hotA hai // 27 // jisake dahane hAthameM zvetasarpa kATai, pAMcadinoM usake pAsa dazasahasra dhana AtA hai svamameM jisa manuSyakA mastaka kaTe, vA jo kATai, ve donoM rAjya ko prApta hote haiM // 29 // chedana honese puruSa strIdhanako prApta hotA hai, yonicchedana honese strI puruSarUpI dhanako prApta // 30 // jisa puruSakI stramameM jihvA chedana ho vaha yadi kSatriyaho to sArvabhauma rAjA ho, yadi anya koI ho to maNDalezvara hotA hai // 31 // jo puruSa zvetahAthIpara car3hakara nadI ke kinAre maTTI ke cAvaloM kA bhAta khAtA hai, vaha saba pRthivIko bhogatA hai || 12 || jo puruSa stramane sUrya candramA ke Aho! Shrutgyanam liGga hotI hai|
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaassaattiikaasmet| (13) yaH svadehotthitaM mAMsaM paradehotthitaM ca vaa| svapne prabhuGkte manujaH sasAmrAjyaM smbhute||34||praasaadshRnggmaasaayaasvaady cAnnaM svalaMkRtam ||agaa'bhsi yastIryAtsabhavetpRthivIpatiH // 35 // chardaii purISamathavA yaH svadena vimAnayet ||raajyN prApnoti sa pumAnatra nAstyeva sNshyH|| 36 // mUtraM retaH zoNitaM ca svapne khAdati yo nrH||trnggaabhynyjnN yazcakurute dhanavAnhi saH // 37 // nalinIdalazayyAyAM niSaNNaH pAyasAzanam // yaH karoti naraH sotra prAjyaM rAjyaM samaznute // 38 // phalAni ca prasUnAni yaH khAdati ca pazyati // svapne tasyAMgaNe lakSmIlaThatyeva na sNshyH||39|| yaHsvapne cApasaMyogaM bANasya kurute sudhIH // sarva zatrubalaM hanyAttasya rAjyamakaNTakam // 40 // svapne parasya yo'sUyAM vadhaMbandha nameva ca // yaH karoti pumAlloke dhanavAAyate tu saH // 41 // svapne yasya jayo vai syAdripUNAM ca praajyH||s cakravartI rAjA syAdatra nAstyeva sNshyH|| 42 ||raupye vA kAJcane pAtre pAyasaM yaH svadennaraH // tasya syAtpArthivapadaM sampUrNa maNDalako khAjAtAhe vaha valAtkArase sAgaraparyanta pRthivIko bhogatAhai // 33 // jo manuvya svapnameM apane yA parAye manuSyake mAMsako khAtAhai, vaha sAmrAjyako prApta hotAhe // 34 // jo puruSa mahalake Upara caDhakara acche pakvAnnako khAkara agAdha jalabhetairatAhai vaha pRthivIpati hotAhai // 35 // jo puruSa vamana vA viSThA khAya aura usakA anAdara na kare to baha a. vazya rAjA hotAhai // 36 // jo manuSya svapnameM matra vIrya aura rudhirapAna karatAhai aura tela zarIrameM malatAhai vaha dhanavAna hotAhai // 37 // jo manuSya kamaladalakI sajapara baiThakara khIra khAtAhe vaha manuSya rAjyako prApta hotAhai // 38 // jo manuSya svapnameM phala vA phUloMko khAtA yA dekhatAhai usake AMgaNameM ni:saMdeha lakSmI loTatIhai // 39 // jo buddhimAn svapnameM bANapara dhanuSa caDhAtAhai, vaha saba zatrudalako mAratAhai aura usakA rAjya akaMTaka hotAhai // 40 // jo puruSa svapnameM dUsarekA vadha vA baMdhana karatAhai vA niMdA karatAhai, vaha puruSa lokameM dhanavAna hotAhai // 41 // ji. sakI svapnameM jaya aura zatrukI parAjaya hotIhai niHsaMdeha vaha cakravartI rAjA hotAhai // 42 // jo manuSya cAMdI yA soneke pAtrameM khIra khAtAhai athavA vRkSa vA parvatapara caDhatAhai vaha rAjyapadako prApta Aho! Shrutgyanam
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) svaprAdhyAya / vRkSa zaile'thavA sthitaH // 43 // zailagrAmavanairyuktAM bhujAbhyAM yo mahIM taret // acireNaiva kAlena sa syAdrAjeti nizcitam // 44 // yaH zailazRGgamArutyottarati zramamantarA // sa sarvakRtakRtyaH sanpunarAyAtivezmani // 45 // viSaMpItvA mRti gacchetsvapneyaH puruSottamaH // sabhogairbahubhiryuktaH klezA dogAdvimu cyte||46|| yaH kuMkumenaraktAMgaHsvapne svodvAhamIkSate // jaganmadhye dhanairdhAnyairyuktaH sukhamavApnuyAt // 47 // yaH zoNitasya nadyAM vai snAyAdraktaM pibecca vA // yasyAGgAdrudhirasrAvo dhanavAnsa bhaveddhruvam // 48 // yaH svapne'nyazirazchindyAdyasya vAchiyate ziraH // sa sahasradhanaM prApya vividhaM sukhamaznute // 49 // jihvAyAM yasya vai svapneyazca vAnyasya lekhayet // vidyA tasya prasannA syAdrAjA bhavati dhArmikaH // 50 // nArI yA pauruSaM rUpaM naraH strIrUpamapyatha // pazyetsvasyaiva cetsvapne dvayoH syAtprItiruttamA // 51 // AruhyonmattakariNaM puruSaM vA prajAgRyAt // bibhIyAnna ca yaH svapre'tulaM tasya bhaveddhanam // 52 // azvArUDhaH kSIrapAnaM jalapAnamahotA hai // 43 // jo puruSa svapnameM parvata grAma aura banase yukta pRthivIko taratA hai, thoDehI kAlameM vaha avazya rAjA hotA hai yaha nizcaya hai // 44 // jo puruSa parvata ke zikharapara caDhakara vinAparizramake utaratAhai vaha saba kAryoM ko pUrNa kara phira apane gharako AtA hai // 45 // strameM jo puruSa viSa khAkara marajAya, vaha roga aura klezoMse chUTakara baDe bhogoMko bhogatA hai // 46 // jo puruSa kumakumase zarIra raMgakara svamameM apanA vivAha dekhatA hai vaha jagatameM dhanadhAnyase yukta hai| sukhapAtAhai // 47 // jo puruSa svapnameM rudhirakI nadImeM snAnakara rudhira pItA hai vA jisake aMrudhira nikalatA hai vaha avazya dhanI hotA hai // 48 // jo svapnameM dUsarekA zira kATe vA apanA zira kATAjAya vaha sahasroMkA dhana pAkara mahAsukhI hotA hai // 49 " svanameM jisakI jihvApara koI likhe, vA likhAve usapara sarasvatI prasanna hotI aura vaha dharmAtmA rAjA hotA hai // 50 // jo puruSa svapna meM strIkA rUpa dekhe vA strI puruSakA rUpa dekhe una donoM meM uttamaprIti hotI hai // 51 // jo puruSa svapna meM apaneko matavAle hAthI para caDhA dekha kara jAge aura Dare nahIM to usake bahuta dhana hotA hai // 52 // jo puruSa ghoDepara caDhakara dUdhapiye Aho! Shrutgyanam
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaassaarttiikaasmet| (15) thApi vA // svapne kuryAdyaH pumAMzca sa rAjA bhavati dhruvam // // 53 // svapne rAjA bhavedyazca yazca cauro bhavetpunaH // punaH svAmI bhavedyazca sa rAjA syaadsNshyH||54|| mUtraiH purIpailiptAGgaH smazAnanilayo nrH|| khAdenmUtraM purISaM ca sa bhavetpRthivI patiH // 55 // gaurAnaDatsamAyuktaM yAnamAruhya yo naraH // udIcImathavA prAcI dizaM gacchetsa bhuuptiH||56|| svapnamadhye yasya dehaH kezavirahito bhavet // tamatho narazAVlaM lakSmIrAyAti dAsavat // 57 // svapnamadhye svasya gehaM pAtayitvA punarnavam // nibanAti pumAMstasya vyasanaM lymaapnuyaat||58|| svapne yo nIlavarNA gAM dhanurvA pAdarakSaNam // prApnuyAtsa pravAsAdvai satvaraM svagRhaM vizet // 59 // apAnadvArato yazca jalapAnaM karoti vai // svapna tasya dhanaM dhAnyaM vipulaM jAyate dhruvam // 60 // ApAdamastakaM yazca nigaDairba dhyate nrH|| putraratnaM prapazyetsa dhruvaM tatra na sNshyH||6|| yo grAmaM nagaraM vApi svapne yo vessttyennrH|| maMDalAdhipatiHsa syAdrAmamukhyo'thavA bhavet // 62 // nimnAyAmatha bhUmyAM yaH ghA svapnameM jalapAna ghoDepara caDhakara karai vaha nizcaya rAjA hotAhai // 53 // jo svapnameM rAjA hokara phira cora hojAya aura phira svAmI hojAya to vaha nizcaya rAjA hotAhai / / 54 // jisa puruSake aMgameM svapnameM mUtrapurISa lagajAya, vA maraghaTameM gharahotA dIkhai tathA mUtrapurISakA bhakSaNa karai vaha rAjA hotAhai // 55 // sapheda bailaseyukta yAnapara car3hakara jo puruSa uttaradizAko athavA pUrvadizAko jAya vaha rAjA hotAhai // 56 // svapnameM jisapuruSakA zarIra kezarahitaho siMhakI samAna usa puruSako lakSmI dAsIkIsamAna prApta hotIhai // 27 // jo svapnameM apanA ghara girAkara nayAghara banAtAhai usa puruSake vyasanakA nAza hotAhai // 58 // jo puruSa svapnameM nIlI goko prAtahI vA dhanuSako vA pAdarakSA ( jUte ) ko prAptaho vaha paradeza jAkara zIghrahI apane gharameM AtAhai // 59 // jo svapnameM apAna mArgase jalapAna karatA hai. usake niHsandeha dhanadhAnyaM bahuta hotAhai // 10 // jo puruSa caraNase mastakaparyyanta beDiyoMse bAMdhA jAya vaha niHsandeha putrarUpI dhanako prApta hogA / / 61 // jo svamameM grAma pA nagarako gheratAhai vaha maNDalAdhipati hotAha athavA grAmakA mukhiyA hotAhai // 62 // gaharI pRthvImeM jo giraphara phira uThe Aho ! Shrutgyanam
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) svpaadhyaay| patitvA punarutpatet // buddhistasya prasannAsyAdanaM dhAnyaM smshnute||63|| yasyotsaGgaH phalairdhAnyaiHprasunairvApi pUryate // tasya lakSmIH pratidinaM vRddhimeva smaapnuyaat||64|| svapnamayaM makSikA daMzA mazakAzcApi matkuNAH // khAdanti vA veSTayanti sa strImAnotyanuttamAm // 65 // yaH svapne zokasaMtaptaH saritaH kamalAni ca // ArAmAnparvatAMzcaiva pazyecchokAtsa mucyate // 66 // phalaM pItaM tathA puSpaM raktaM vA yasya dIyate // suvarNalAbhastasya syAtpadmarAgaM ca vA labhet // 67 // svapne yaH kamalAmUrti zuddhavastrAM prapazyati // lakSmIH sarasvatI vAtha prasannA tasya jAyate // 68 // zubhrAMgarAgavasanaiH paribhUSitavigrahA // AliGgati ca yaM nArI tasya zrIvizvatomukhI // 69 // zrotrayoH kuNDalayugaM muktAhAro gale tathA // mastake mukuTo yasya sa rAjA bhavati dhruvam // 70 // svapne yasya bhavecchoko paridevayate ca yH|| roditi mriyate yazca tasya syAtsarvataH sukham // 71 // gRhAMgaNe yasya puMsaH kumu dAni karAMjalau // gRhItvopahatiM kuryAttasya syAdrAjyamuttausakI buddhi nirmala hotIhai aura vaha dhanadhAnyako bhogatAhai // 63 // jisakI godI phalose dhAnyase bhara usakI lakSmI pratidina vRddhiko prApta hotIhai // 64 // svapnameM jisako makkhI macchara khaTamala kATatehaiM, vA Upara giratehaiM vaha uttama strIko prApta hotAhai // 65 // jo puruSa zokase duHkhita hokara svapnameM nadI kamala vagIce parvata dekha vaha zokase chUTatAhai // 66 // pIlA phala vA lAla puSpa jisako detAhai usako suvargakA lAbha hotAhai, vA padmarAga maNiko pAtAhai // 67 / / svapnameM jo zuddhavastrako dhAraNa kare hue lakSmIko dekhatAhai usa puruSase lakSmI athavA sarasvatI prasanna hotIhai // 68 // saphedaaMgavAlI raMgevastroMse suzobhita strI jisa puruSako AliGgana karatIhai usake lakSmI sAmane AtIhai // 19 // jisako donoM kanameM kuNDala tathA galemeM motiyoMkA hAra mastakapara mukuTa hotAha vaha puruSa nizcaya rAjA hotAhai // 70 // jisako svapnameM zokaho aura jo paritApa karatAhai rotAhai maratAhai usako sampUrNa sukha hotAhai // 71 // jisa puruSake gharake A~ganameM kamala (babUle ) hoM aura donoM hAthoMse grahaNa kara ikaDe Aho ! Shrutgyanam
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaassaattiikaasmet| (17) mam // 72 // ratnayukte ca payake zayanaM yaH karoti vai // siMhAsane'thavA tiSThattasya rAjyamakaNTakam // 73 // suveSadhAribhiH puMbhiH pUjyate yaH pumAniha // dhanairdhAnyaiH samAyuktaH sa bhavenmAnavo bhuvi ||74||paannii vINAM samAdAya jAgRyAyo nrottmH|| kanyAM kulInAM mAnyAM ca labhate nAtra saMzayaH // 79 // svadehavasitaM vastraM zayanaM saudha eva ca // yasya svapne'gninA dagdhaM tasya zrIH sarvatomukhI // 76 // ghanavastraivaSTito yaH zubhedahyata caagninaa|| sa zreyobhAjanaM loke bhavatyeva na sNshyH||77||RtukaalodbhvN puSpaM phalaM vA bhakSayecca yaH // vipattau tasya lakSmIH syAtprasannA nAtra sNshyH|| 78 // bahuvRSTinipAtaM yaH pazyetsvapnesamAhitaH // jvalantamanalaM vApi tasya lakSmIrvazaMgatA // 79 // pazuM vA pakSiNaM vApi hastenAspRzya yo nrH||vibudhyet sukanyA taM vRNu yAnAtra sNshyH||8||govRss mAnuSaM saudhaM pakSiNaM kuJjaraM girim|| samAruhya pibettoyanidhi sa nRptirbhvet||8||svmstkopritnN kareM usakA uttama rAjyaho / / 72 // ratnoMse yukta palaMgapara. jo zayana karatAhai athavA siMhAsanapara baiThatA hai usakA akaMTaka rAjya hotAhai // 73 // jo isa saMsArameM acche beSadhArI puruSoMse pUjana kiyA jAya vaha puruSa saMsAra meM dhana aura dhAnyase yukta hotAhai / / 74 / / jo puruSa hAthameM vINA lekara jAge vaha puruSa saMsArameM kulIna kanyAko prApta hotAhai // 79 // apane dehake paharaneke vatra mahala zayanasthAna jisakA svapnameM agnise dagdhaho isako lakSmI sabaprakArase prApta hotIhai // 76 // sapheda sAndravastroMse veSTita jo puruSa agnise jale vaha saMsArameM niHsaMdeha kalyANakA bhAjana hotAhai / / 77 // jo puruSa RtukAlameM utpanna hue phala vA puSpako khAya, vipattimeM usakI lakSmI prasanna hotIhai isameM kucha sandeha nahIM // 78 // svapnameM ekAgracitta hokara jo bahuta varSAko dekhai athavA balatIhuI agniko dekhe usakI lakSmI vazameM hotIhai // 79 // pazu. vA pakSIko hAthase chUkara jo manuSya jAge usa puruSako acchI kanyA vareM isameM kucha saMzaya nahIMhai / / 80 // gau baila manuSya mahala pakSI hAthI parvatapara caDhakara jo samudrako piye vaha puruSa rAjA hotAhai // 81 // Upara caDhehue apaneko dekhatehue jisapuruSakA ghara jale vaha puruSa rAtrI meM Aho! Shrutgyanam
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) svpaadhyaay| gRhaM yasya prpshytH|| pradahyate saptarAtre sa sAmrAjyamavApnuyAt // 82 // svapne pitRRnyaH prapazyettasya gotraM pravardhate // hiraNyaM ca prasAdazca nRpatenAsti saMzayaH // 83 // zIte payasi yaH snAnaM jalakrIDAmathApi vA // kurute tasya saubhAgyaM vardhate hi dine dine // 84 // mAtaraM pitaraM devAnsAdhUnbhattyA prpshyti|| tasya rogaH praNaSTaH syAdanyathA rogabhAgbhaveta // 85 // zvetaM vihaMgaM turagaM mAtaMgaM sadanaM ca vA ||adhiroheprpshyedvaa sAmrAjyaM sa samanute // 86||dhaanyraashi gireH zRGgaM phalitaM vA vanaspatim // adhiruhya ca yaH svapne jAgRyAttasya sampadaH // 87 // svapne kSIramayaM vRkSaM samAruhya prajAgRyAt // dhanadhAnyasamRddhirhi tasya syAnAtra saMzayaH // 88 // indrAyudhaM sUryarathaM maMdiraM zaGkarasya ca // yaH prapazyesvapnamadhye dhanaM tasya samRdhruyAt // 89 // prAkAraM toraNaM zvetacchatraM yaH svapna IkSate ||dhnN dhAnyaM saMtatizca tasya vRddhimavApnuyAt // 90 // svapne yasya bhavetsparza ulkAnAM bhagaNasya c||tdditaaN toyadAnAM ca zubhaM tasya bhavedadhruvam // rAjyako prApta hotAhe // 82 // jo puruSa svapnameM pitaroMko dekhe usakA gotra baDhatAhai rAjAse suvarNa milatA aura rAjyakI prasannatA hotIhai isameM saMdeha nahIM // 83 / jo zItajalameM snAna kare athavA jalameM krIDA kare usakA saubhAgya dina 2 baDhatAha // 84 / / jo bhaktise mAtA pitAko devatAoMko devatAhai usakA roga nAza hotAhai, aura premase nahIM dekhe arthAt apremase dekhe to rogI hotAhai // 86 // jo sapheda pakSIko ghoDako hastIko gharako dekhe vA inapara caDhe vaha rAjyako bhogtaahai|||86||jo dhAnyarAziparvata zikhara,phalitavanaspati, inake Upara caDhakara svapnameM jAgeto niHsandeha usake dhanadhAnyakI vRddhi hotIhai / / 87 // jo svapnameM vRkSapara caDhakara jAge usake nizcaya dhanadhAnyakI vRddhiho // 88 // jo svapnameM indrake dhanuSako sUryake rathako zivake maMdirako dekha usake dhanakI vRddhi hotIhai // 89 // jo svapnameM kilekA parakoTA baMdaravAra sapheda chatrako dekhatAhai usake dhana dhAnya saMpattiko vRddhi hotIhai // 90 // jisako svapnameM 'ulkApAtakA sparza ho, athavA nakSatroMkA sparza ho vA bijalI bAdaloMkA sparzaho usakA niH. Aho ! Shrutgyanam
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsameta / (19) // 91 // jaladhInAM nadInAM ca yAnamApUpapAcanam // svapne yaH kurute tasya dhanaM vRddhimavApnuyAt // 92 // svapne mRNmayabhANDAnAM dhenUnAM vA catuSpadAm // bhUmaNDale ca sAmrAjyaM prAjyaM tasya bhaveddhruvam // 93 // svapne yasya mukhe doho dhenoH syAcchanAzanam || vINAM ca vAdayedyo vai dhanaM tasya samRbhuyAt // 94 // kRSNAgaru ca karpUrakastUrIcaMdanAMbudAH || yasya dRSTipathaM yAnti lipyante vA samAnabhAk // 95 // mitrANAmatha bandhUnAmalaMkRtazarIriNAm || vadhUnAM kamalAnAM ca darzanaM zubhadAyakam // 96 // kalaviMkaM nIlakaNThaM cASaM sArasameva ca // dRSTvA svapne jAgRyAdyaH sa bhAryAM labhate dhruvam // 97 // dhenordohanabhANDe yaH saphenaM kSIramuttamam / sthitaM pibati yaH svapne somapastasya maGgalam // 98 // godhUmAnAM yasya lAbho darzanaM vA bhavedyadi / yavAnAM sarSapANAM ca tasya vidyAgamo bhavet // 99 // rAjAno brAhmaNA gAvo devAzva pitarastathA // svapne brUyuryacca yasya tattatsyAnnaiva saMzayaH // 100 // yo bhujAyAM dhvajaM pazyennAbhau vahIM taruM tathA // saMdeha zubha hotA hai // 91 // jo samudra va nadI yAnadvArA taratA hai vA puoMko khAtA hai usakA dhana vRddhiko prApta hotA hai // 92 // svapna jo maTTIke pAtroMkA gauoMkA catuSpadoMkA pAcana karatA hai, usakA bhUmaNDalameM vaDA rAjya hotA hai // 93 // svapna meM jisako mukhameM gaukA dohana ho usake zatrukA nAza hotA hai, aura jo vINA bajAve usake dhanakI vRddhi hotI hai // 94 // kAlAagara kapUra kastUrI caMdana bAdala ye jisako dIkheM athavA jo inako mAthepara lagAve vaha mAnakA bhAgI hotA hai arthAt saMsAra meM usakA mAna hotA hai // 95 // mitroMko bandhuoM ko gahane pahare dekhe vA sundara dehavAloMkA striyoMkA kamaloMkA darzana zubhadAyaka hotA hai // 96 // ciDA nIlakaMTha sArasa inako svapna dekhakara jAge vaha nizcaya strIko prApta hotAhai // 97 // jo puruSa svana gauke duhaneke vartanameM jhAga sahita uttama dUdha pItA hai usakA maMgala hotA hai // 98 // jisako gehUM ke ATekA lAbha ho athavA darzana ho athavA jIke ATe sarasoM kA lAbha ho usako vidyAkI prApti hotI hai // 99 // svapna meM rAjA brAhmaNa gaueM deva pitara ye jisse svapnameM jo jo kaheM niHsandeha vaha usa puruSako milatA hai // 100 // jo svapnameM bhujA meM dhvajA dekhe nAbhimeM latA vRkSa dekhe nizcaya Aho! Shrutgyanam
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) svpaadhyaay| syAlakSmIstasya vai dAsI tilamAtraM na saMzayaH // 101 // ya AtmAnaM svapnamadhye pibantaM dhUmamIkSate // tasya lakSmIH prasannA syAdava nAstyeva saMzayaH // 102 // dhUmajvAlA virahitaM vahni yo gAhate nrH|| grasate vA svapnamadhye tasya lakSmI veDhA // 103 // agamyayoSiti gatAvabhakSyasya ca bhakSaNe // zaMkAvirahitaM puMsAM bhavanti zatazo ramAH // 104 // svapne vihaGgahariNazaGkhamInAbdhizuktayaH // kare bhavanti yasyAsau dhanADhayaH prathito bhavet // 105 // va sundharAyA grasanaM setovA bandhanaM ca yaH // svapne yaH kurute dhImAMstasya saMpatsamRbhuyAt // 106 // caturaMgavalaM pazyedA tmAnaM vA mRtaM tathA // kadApi tasya saMpatterna nAzaH syAditi smRtiH // 107 // muktAphalaM vidrumaM vA vallIM cAtha kapardikAm // yaH prApnoti prapazyedvA na cireNa dhanaM labhet ||108||keyuurhaarmukuttveykjhpaanggdm // svapne prApnoti vA pazyettasya lakSmInirantaram // 109 // karNAbharaNalA lATabhUSaNaM patravallarIm // svapne yaH prekSate dhanyastasya vittaM lamI usakI dAsIho isameM tilamAtra bhI saMzaya nahIMhai // 101 // jo svapnameM apaneko dhuA~ pIte dekhe usase lakSmI prasanna hotIhai, isameM kuchabhI sandeha nahIMhai // 102 // jo puruSa svapnameM dhUpa jvAlA rahita agniko viloDana karai vA khAya usakI lakSmI dRDhaho // 103 // agamyAstrIke pAsa jAnepara abhakSyake bhakSyameM jo zaMkA rahitahoM usa puruSake dhana strI saiMkaDoM hotIhaiM // 104 // jisa puruSake svapna meM pakSI hariNa zaMkha machalI sIpI hAthameM AveM vaha puruSa prasiddha dhanADhaya hota hai / / 105 // jo puruSa svapnameM pRthvIkA grAsa karatAhai, aura pula bAMdhatAhai usakI sampatti vRddhiko prApta hotIhai // 106 // jo cAra prakArake aMgavAlI senAko dekhe athavA apane ko marA huA dekha usa puruSakI sampattikA nAza kabhI bhI naho isa prakAra smRti kahatIhai // 107 // motIko' maMgeko, vA velako vA kauDIko svapnameM prApta hotA dekheM vaha zIghrahI lakSmIko prApta ho / 108 // bAjUbanda hAra mukuTa kaMThA phala machalIke rUpakA koI gahanA jo svapnameM dekhatAhai vA pAtAhai use dhanakI prApti hotIhai // 109 // kAnake gahane, mastakake gahane, patrAvaLako jo Aho! Shrutgyanam
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsameta / prapUryate // 110 // nandyAvartaH svastikazca dUrvAmAGgalyadorakaH // svame dRSTipathaM yAyAdyasya sa syAnnRpANIH // 111 // vyajanAM kuzavajrANi bhAjanadhvajatoraNAn // svame yaH pazyati pumAnspRzedvA sa pravardhate // 112 // vilAsinI kucA bhogaparimardana cATubhiH // krIDAbhI ramate yazca sa strIdhanamaMtrAmuyAt // 113 // khagapaTTizazAGgasiputrIcakragadAH zitAH // svapne pazyati cetpAJcajanaM sa labhate mahIm // // 114 // zAtakaumbhavidUrejavatrabhUSitamedinIm // svapne yaH pazyati pumAnsa syAcchubhazatairyutaH // 115 // tulAyA tolanaM pazyeddhAnyazastrAdivastunaH // zubhalAbho bhavettasya darzanaM vA karoti yaH // 116 // zAlitandulamudgAnAM kaNAnpazyatyatha svym|| Adatte karamadhye vA bhuGge vA sabhaveddhanI // 117 // vaikuNThapIThanilayaM caturbhujadhuraMdharam // zrI hariM vIkSaye svane sasyAdyogivaro naraH // 118 // lakSmI sarasva tI sUryabimbaM gotrasya devatAm // svapne dRSTvA jAgRyAdyaH sa dhanyo mAnya eva ca // 119 // sarovaraM sAgaraM ca prapUritajalairyutam // svapnameM dekhatAhai usake dhana pUrNa hotA hai // 110 // nadI bhramara mAMgAleka padArtha durvA mAGgalya doraka strapnarme jisako dIkhate haiM vahabhI rAjoM meM agraNI hotA hai // 111 // jo puruSa svameM paMkhA, aMkuza, vajra, bhAjana, ( pAtra ) dhvajA ( patAkA ) bandanavAra dekhatA hai, vA sparza karatA hai vaha vRddhiko prApta hotA hai // 112 // strIke stanako bhoga ke samaya mardana karake krIDAoM ko karake jo ramaNa karatA hai vaha catura strIrUpI dhanako prApta hotA hai // 113 // teja talavAra paTTiza dhanuSa churI cakra gadA / jo stramameM dekhatA hai vaha pRthivIko pAtA hai // 114 // jo nanuSya svamameM suvarNakI bhUmiko hIroM se bhUSita dekhatA hai vaha saiMkar3oM zubha se yukta hotA hai // 119 // vAnya zastrAdi vastuoM ko jo tarAjU se tulatA dekhe vA tole usako acchA lAbha hove // 116 // jo Apa sAThIke cAvala vA mUMgake kaNeM (kinkIko) dekhatA hai, vA hAthameM letA hai athavA khAtA hai vaha dhanabAnU hotA hai // 117 // stramameM jo vaikuNThapati cArabhujAko dhAraNa karate huye zrIbhagavAnko dekhe baha puruSa yogiyoMmeM zreSTha ho // 118 // lakSmI, sarasvatI, sUryakI parachAIMko gotrake devatAko jo svapnameM dekhakara jAge vaha manuSya dhanya aura pUjane yogya hotA hai // 119 // pUrNajala se yukta tAlA Aho! Shrutgyanam (21)
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) svmaadhyaay| mitranAzaM ca yaH pazyedanimittaM dhanaM labhet // 120 // svapnamadhye devatAbhirdattaM pIyUSamAsvadet // yaHsa syAtpRthivIpAlo nRpANAM viduSAM ca vA // 121 // sugandhapuSpamAlambaM vIkSate labhate ca yaH // kaNThamadhye kSipati ca sa nRpAlo bhaveddhavam // 122 // AsamudrakSitIzo yaHsvapnamadhye bhvennrH|| kSIrAnabhumbhavedvApi salabhetsukhamuttamam / / 123 // gAnavedagajAnAM ca siMhasaindhavayorapi / / dhvani yaH zRNuyAnmartyaH prApno ti sa dhanaM bahu // 124 // meroradhityakAyAM vA kalpapAdapazekhare // adhiruhya prapazyedyo nIlaM tRNamayaM dhanI // 125 // gagane tArakAkAmadhenupaktiM prapazyati // zubhrANi cAbhrakhaNDAni labhate sadhanaM bahu // 126 // punnAgacaMpakatilanAgake srmaaltiiH||shiriissN ca prapazyedyaH svapne tasya zubhaM bhavet / // 127 // kadalI dADimaM cAtha nAriMgaM mAtuluMgakam // yadi pazyedbhakSayedvA zubhaM sa labhate dhruvam // 128 // kadalIprabhRtInAM ca prasUnaiH saMyutA drumaaH|| yadi dRSTipathaM yAtA nAzubhaM syAtkadAcana // 129 // drAkSArAjAdanIpUganAlikeraphalAni ghako, samudrako mitrake nAzako jo dekhe vaha puruSa vinA kAraNa dhanako prAptahotAhe // 120 // svapnake vIcameM devatAoM karake diye huye amRtakA jo svAdale vaha rAjA hotAhai vA paMDitoMkA adhipati hotAhai // 121 // jo puruSa sugandha puSpoMkI mAlAko dekhatAhai, yA prApta hotAha vA jisake kaNThake bIcameM mAlA gire vaha niHsaMdeha rAjA hotAhai // 122 / / jo puruSa svapnameM samudraparyanta pRthivIkA rAjA ho athavA dUdha aura anna bhoganevAlA ho vaha uttama sukhako prApta hotAhai. // 123 // svapnameM gAnA veda hAthI siMha ghor3A inakI dhvaniko jo sune vaha bahuta dhanako pAtA hai / / 124 / / jo manuSya parvatakI UparakI bhUmipara athavA kalpavRkSake zikharapara car3hakara nIle tRNavAlI bhUmiko dekhe vaha dhanI hotAhai / / 125 // jo AkAzameM sAroMko kAmadhenuoM (gau ) kodekhatAhai athavA sapheda mevoMke khaNDoMko dekhatAhai vaha bahuta dhanako pAtAhai // 126 // jo puruSaH nAgakezara, camelI, tila, mAlatI, zirasa inako svapnameM dekhe usakA zubhaho / / 127 // kelA dADimI vijaurA nIMbU yadi dekhe vA khAya vaha kalyANako niHsaMdeha pAtAhai // 128 // keleke vRkSAdikoMke puSpoMsahita vRkSa yadi dIkheM to usakA kabhI azubha na ho // 129 // akharoTa, khiranI2 Aho ! Shrutgyanam
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsameta / (23) yH|| svapne prapazyatijanaH sa prApnotyuttamAM zriyam // 130 // azokaM caMpakaM svarNa caMdanaM ca kuraMTakam // svapne yaH pazyati pumAnsa syAllakSmIsamanvitaH // 131 // elAlavaMgakarpUraphalAni surabhINi ca // jAtIphalaM ca khAdevA pazyedA sa bhaveddhanI // 132 // kundasya mallikAyAzca prasUnaM yo naro- .. ttamaH // svapnamadhye ca labhate pazyedvA sa bhaveddhanI // 133 // ketakI bakulaM cApi pATalaM puSpameva ca ||svprmdhye prapazyedyaH sa bhaveddhanadhAnyavAn // 134||ikssuvlliiN nAgavallI yaH svapne bhakSayennaraH // luTheddhaste tasya dhanaM titiNIphalabIjavat // // 135 // svapnamadhye yasya purodhAtUnAM copahAraNam // sIsatrapvArakUTAnAM sthApyate sa sukhI bhavet 136 // lauki kavyavahAre ye padArthAHprAyazaH shubhaaH||srvthaiv zubhAste syuriti naiva vinishcyH||137|| paraMtu te zatapathaH zubhaM dadyuH phalaM sadA // azubhA api ye kecitte'pi satphaladAyinaH * // 138 // bhavanti manujAnAM vai nAtra kiMcidvirodhanam // yato laukikabhAvenAzubhatvaM tatra dhiSThitam // 139 // supArI, nAriyalako jo svapnameM dekhatAhai vaha manuSya uttama lakSmIko pAtAhai // 130 // jo svapnameM azoka vRkSako campAko suvarNako caMdana aura gulAbAMsako dekhatAhai vaha puruSa lakSmIko pAtAhai !! 131 // ilAyacIko lauMgako kapUrako aura sugandhita phaloMko jAya phalako jo khAya vA dekhe vaha manuSya dhanavAn hotAhai // 132 // jo puruSa zreSTha kuMda ( mAdhya ) ke beleke puSpoMko svapnameM khAtAhai athavA dekhe vaha dhanavAn hotAhai // 133 // ketakIko maulazrIko lAla puSpako jo svapnameM dekha vaha puruSa dhanadhAnya vAlA hotAhai // 134 // tAlamakhAnekI (gannA) belako pAnakI belako jo manuSya svapnameM khAya usake hAthameM imalIke phalake bIjakI samAna dhana dhana gi ratAhai // 135 // svapnake bIca jisake Age dhAtuoMkA Dhera sIsA rAMga aura patila sthAnapara kiyA jAtAhai vaha sukhI hotAhai // 136 // laukikavyavahArameM jo padArtha prAyazaH zubhahai ve sarvathA zubhahI hoM aisA nizcaya nhiiNhai||137|| parantu ve zatayathameM prAptahue sadA zubhaphala detehaiM jo azubha bhI hoM ve zreSThaphala denevAle hotehaiN||138||is prakAra manuSyoMko zubhaphala hotAhai,isameMkoI virodha nahIM Aho ! Shrutgyanam
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) svmaadhyaay| tathApi te zubhaM bhAvamAvahanti nidarzanAt // eSA nArAyaNa syaiva klaptirityeva nizcayaH // 14 // iti zrImajjyotirvicchIdhareNa saMgrahaNapUrvakavira citasvapnakamalAkare zubhasvapnaprakaraNakathanaM nAma dvitIyaH kallolaH // 2 // haiM kAraNa laukikabhAvase unameM azubhapanA sthitahai // 139 // to bhI ve dRSTAntase zubhabhAva hI prakAza karatehaiM, yaha nizcaya nArAyaNa kRtihai isameM saMdeha nahIMhaiM // 140 // . iti zrIsvapnakamalAkare paMDitajvAlAprasAda mizrakRtabhASATIkAyAM zubhasvapnakathanaM nAma dvitIyaH kallolaH // 2 // athatRtIyaH kllolH| ataH paraM pravakSyAmi svapnAnAM phalamanyathA // yato jJAsyanti bhUloke'zubhaM yatsvalpabuddhayaH // 1 // AyudhAnAM bhUSaNAnAM maNInAM vidrumasya ca // kanakAnAM ca kupyAnAM haraNaM hAnikArakam // 2 // hAsyayuktaM nRtyazIlaM vitrastaM kezavarjitam // svapne yaH pazyati naraM sa jIvenmAsayugmakam ||3||krnnnaasaakraadiinaaN chedanaM pngkmjnm||ptnNdntkeshaanaaNbhumaaNssy bhakSaNam ||4||gRhpraasaadbhedN ca svapnamadhye prapazyati // yastasya rogabAhulyaM maraNaM ceti nishcyH||5|| azvAnAMvAraNAnAM ca vasanAnAM ca vezmanAm // svapne yo haraNaM pazyettasya rAjabhayaM bhavet ||6||svsyvplybhihaare isase pIche aba kaniSTa svapnoMkA phala kahUMgA, jisase alpabuddhike manuSya isa saMsArameM azubha . phalako jAnasakeM // 1 // zastroMkA gahanoMkA maMNiyoMkA mUMgoMkA suvarNakA tAMbekA ( paisoMkA ) curAnA hAnikAraka hotAhai // 2 // hAsyayukta nRtyazIla laMbe cauDe keza rahita puruSako svapnameM jo manuSya dekhatAhai ? vaha domAsa jItAhai // 3 // kAna nAka hAthakA kaTanA kIcameM sananA dAMta, ke zoMkA giranA bahuta mAMsakA khAnA // 4 // gRhakA giranA rAjamahalakA giranA jo svapnake bIcameM dekhatAhai, usake roga bahuta hotAhai athavA maraNa hotAhai // 5 hAthiyoMkA ghoDoMkA kapaDoMkA sthA nakA haraNa (curAnA) jo svapnameM dekhe usako rAjabhaya hotAhai // 6 // jo apanI strIkA haraNa Aho ! Shrutgyanam
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhaassaattiikaasmet| (25) ca lakSmInAzo bhaveddhavam // svasyApamAne saMkezo go trastrINAM ca vigrhH||7|| svapnamadhye yasya puMso hriyate pAdarakSaNam // patnI ca mriyate yasya sa syAdehena pIDitaH // 8 // svapne hastadvayacchedaH yasya syAtsa naro bhuvi // mAtApitRvihInaH syAdgavAM vRndaizca mucyate // 9 // dantapAte dravyanAzaH nAsAkarNaprakarttane // phalaM tadeva vyAkhyAtamatra nAstyeva saMzayaH // 10 // cakravAtaM ca yaH pazyedaGge vAtaM ca yaH spRzet / / zikhA cotpATyate yasya sa mriyetAcirAduvam // 11 // svanamadhye yasya karNe gomiigodhaabhujnggmaaH|| pravizanti pumAnkarNarogeNa sa vinazyati // 12 // sUryAcandramasoH svapne grahaNaM yaH prapazyati // paJcarAtreNa paJcatvaM sa prApnoti na sNshyH|| 13 // netrarogaM dIpanAzaM tArApAtaM tathaiva ca // svapne yaH pazyati pumAnaGgarogI sa jAyate // 14 // dvArasya parighasyAtha grahasyopAnahastathA // svapne bhagnaM prapazyecettasya gotraM praNazyati // 15 // hariNacchA gakarabharAsabhAnAM ca darzanam // svapnamadhye'niSTakaraM bhavatyatra dekhe usake dhanakA nAza ho apanA apamAna dekhe to klezahoya, gotrakI striyoMse lar3AI hoya // 7 // svapnake bIcameM jisa puruSakA jatA corI jAya athavA strI mare vaha manuSya dehase duHkhita ho // 6 // svapnake bIcameM jisa puruSake donoM hAtha kaTeM, vaha puruSa saMsArameM mAtA pitA rahita ho, athavA gauoMse rahitaho // 9 // dAMtagireMto indriyoMkA nAza ho nAkake kAnake kaTanepara dravyanAza hoya isameM koI saMzaya nahIMhai // 10 // aGgameM jo cakravAtako dekha athavA pavanakA sparza kare vA jisakI zikhA koI ukhADe vaha jaldI maratAhai // 11 // svapnake bIcameM jisake kAnameM gomI goya vA sarpa praveza karatehaiM vaha puruSa kAnake rogase nAzako prApta hotAhai // 12 // jo sUrya caMdramAkA grahaNa svapnameM dekhatAhai vaha manuSya pAMca rAtrimeM marajAtA, isameM kucha saMzaya nahIMhai // 13 // jo netra rogako, diyeke nAzako ( diyAgula ) tAroMke giraneko svapnameM dekhatAhai vaha puruSa aGgarogI hotAhai // 14 // jo svapnameM daravAjekA parigha ( gadA ) kA nakSatrakA jUtekA TUTanA dekha usakA gotra naSTa hotAhai // 15 // hariNa, bakarI, hAthIkA bacA gadahA inakA darzana Aho ! Shrutgyanam
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) svamAdhyAya / na saMzayaH || 16|| ahiM ca nakulaM kolaM jambukaM ca tarakSakam // svapne vIkSya nRNAM dveSakArakAH prabhavanti hi // 17 // citrakaM ca camUruM ca gaNDakaM yo'valokayeta // svapnamadhye narasyAsya bhavetsaubhAgyasaMkSayaH // 18 // kalaviGkaM vAyasaM ca kauzikaM khaJjanaM kirim|| dRSTvA svapne jAgRyAdyaH sa dhanairvarjito bhavet // 19 // jalakukkuTA dAtyUhakurarIkukkuTA yadi // svapne dRSTipathaM yAtA vinAzaM kurvate khalu // 20 // pAkasthAne sUtigRhe prasUna vipine'pic|| pravizedyaH sa puruSo mRtyumApnotyasaMzayam // // 21 // kUpe garte kandarAyAM svapre yaH pravizetpumAH // ApadAmAspadaM sa syAdvipadAM ca patirbhavet // 22 // pakkamAMsaM bhakSayedyaH prekSayedvA labheta vA // krayavikrayatastasya dravyanAzo bhaveddhruvam // 23 // zaSkulyAH paulikAyAzvApUpasya varaNasya ca // bhakSaNaM kurute svapne zokAdyaiH sa prapIDayate // 24 // svapnamadhye saromadhye kamalAni prapazyati // udbhavanti naro yazca sa rogairnazyati dhruvam // 25 // svapnamadhye pizAcAdyaiH surApAnaM karoti yaH // dAruNairvyAdhibhirvyApto maraNaM saM svapnameM hAnikAraka hotAhai, isameM kucha saMzaya nahIM hai // 16 // sAMpa nevalA, gIdar3a, zUkara, imako svamameM dekhanA manuSyoM ke dveSakAraka hotA hai // 17 // cItA aura mRga gaiMDA inako jo svapnameM dekhe usa puruSa ke saubhAgyakA nAza hotA hai // 18 // ciDiyA, kAka, ullU, kauDIlA, sAMpa, caiTIko strameM dekhakara jo jAge vaha dhanase rahita hotA hai || 19|| jalamurgAvI, kAlAkAga, kararI nAma jIva muragA yadi ye svapna meM dIkheM to niHsaMdeha vinAza karate haiM // 20 // rasoIke sthAna meM prasUtIke varameM puSpoM ke bagIce meM jopraveza kare vaha puruSa mRtyuko prApta hotA hai // 21 // kUpameM gar3he meM guphAmeM jo puruSa praveza kare usapuruSako ApattiyeM hotI haiM, vipattiyoM kA mAno sthAnahI hotA hai // 22 // jo pakkamAMsako khAya vA dekhe vA prApta hoya mola le yA bece usake dravyakAnAza niHsaMdeha hotA hai // 23 // purIko adhapake annako mAlapueko varanA ( vRkSako ) jo svapna meM khAtAhai / vaha zoka se pIDita hotA hai // 24 // svapnake bIcameM tAlAba meM kamaloM ko dekhatA hai, vaha puruSa rogoM se niHsaMdeha nAzako prApta hotAhe // 25 // jo svapnameM pizAcAdikoM ke sAtha madirApAna Aho! Shrutgyanam
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaassaattiikaasmet| (27) prapadyate // 26 // cANDAlaiH saha yastailaM svapne pibati puurussH|| pramehavyAdhinA yukto maraNaM sa prapadyate // 27 // kRzarAM bhakSayati yaH kSayarogI sa jAyate // nArIstanapayaHpAyI punarjanma labheta ca // 28 // atitaptaM ca pAnIyaM gomayena yutaM pibet // kaTutailaM cauSadhenAtIsAreNa vipadyate // 29 // jatukukumasinduradhAtupAto gRhopari // AkAzAdyasya bhavati tadhaM dhyte'gninaa||30|| taalkiickkhjuurrohitaakhydrumaangkrH|| kaNTakaizca parItaH sanrohetsa mriyate khlu||31||drbhaastRnnaani gulmAzca vAmalUrAstathaiva c||utpdynte yasya dehe vyAdhibhiHsa mriyeta vai // 32 // zyAmaM hayaM samArUDhaH shyaamdrvyaanulepnH|| zyAmaM paTaM parivasetsvapne yastasya saMkSayaH // 33 // azokaM kiMzukaMpAribhavRkSaM ca yo nrH||svpnmdhye samArohedAdhibhiH saMyuto bhvet||34||vraahpRsstthmaasiinaanaarii yaM prikRssyti|saa rAtrizcaramA tasya vanavAsyathavA bhavet // 35 // yaH punA rathamArUDhaH pretasarpasamAyutam // purI saMyaminI gacchetso'cirA karatAhai, vaha kaThora vyAdhiyoMse yukta maraNako prApta hotAhai // 26 // jo puruSa cANDAlake sAtha telako svapnameM pItAhai vaha pramehakI byAdhise maraNako prApta hotAhai // 27 // jo kRzarA khAtAha vaha kSayarogI hotAhai strIke stanase dUdha pInevAlA punarjanmako pAtAhai // 28 // atya. nta garama gomayase (govara ) yukta pAnIko jo piye athavA davAIke sAtha kaDuvA tela pike usako atisAra roga hotAhai // 29 // lAkha, kuMkuma, siMdUra dhAtupAta jisagharake Upara AkAzase hotAhai vaha ghara agnise jalatAhai // 30 // tAla kIcakavRkSa bAMsa khajUra rohitavRkSa aMkuA inake Upara kAMToMse lagAhuA caDhe vaha nizcaya maratAhai // 31 // kuza tRNa hU~Tha bamaI jisake zarIrameM utpanna hotehaiM vaha byAdhiyoMse nizcaya maratAhai // 32 // jo svapnameM zyAma ghoDapara caDhA huA zyAma dravyoMkA lepa kare zyAma vastrako dhAraNa kare usa puruSakA nAza hoya // 33 // azokake vRkSapara TesUke upara nImake Upara jo puruSa svapnameM caDhe vaha puruSa manako vyathAse saMyukta hoya // 34 // asurakI pIThapara baiThIhuI strI jisako khIMcatIhai, vaha rAtri usakI pichalIhai athavA vaha banavAsI hotAhai // 35 // jo puruSa preta auraM sarpase yukta sthapara caDhakara yamapurIko Aho ! Shrutgyanam
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ * (36) svAdhyAya / mriyate naraH // 36 // hasate zocati muhurnRtyaM cArabhate punaH // vadho bandhazca tasya syAdatra nAstyeva saMzayaH // 37 // svapramadhye mUtrayate hadate vA ca yo naraH // lohitaM tasya bahuzo dhanaM dhAnyaM ca nazyati // 38 // siMho gajo'tha sarpazca puruSo makarastathA // yaM karSati bhavenmukto baddho'nyo bandhito bhavet // 39 // pitRtarpaNavaivAhasAMvatsarikakarmasu // kurute bhojanaM svapne yaH sa cAzu vinazyati // 40 // svapne yaH zailazRGgAgre zmazAne cApi pUruSaH // adhiSThAya pibemadhaM madyataH sa mriyeta vai // 41 // yasya svapne raktapuSpaM sUtraM raktaM tathaiva ca // badhyate veSTayate cAGge sa zuSko bhavati dhruvam // 42 // pANDuroga parItAGgaM svapne dRSTvAnyapUru Sam // rudhireNa vihInaH syAttasya deho na saMzayaH // 43 // jaTilaM rUkSamalinaM vikRtAGgaM malImasam // svapne dRSTvAnya puruSaM mAnahAniH prajAyate // 44 // zatrubhiH kalahe vAde yuddhe yasya parAjayaH // svapnamadhye bhavettasya vadho bandho'thavA bhvet||45|| yasya gehe'GgaNe vAtha vizaMti madhumakSikAH // svapne jAya vaha zIghra mare // 36 // jo hasatA zocatA hai phira vAraMvAra nRtyako Arambha karatA hai, usa puruSakA nAza hoya, athavA bandhana hoya isameM kucha saMdeha nahIM hai // 37 // jo svapna meM rUdhira mUtatA athavA rUrakI viSThA tyAgana kareM usa puruSakA anekaprakAra se dhana dhAnya nAza hotA hai // 38 // siMha,hAthI, sAMpa, puruSa, makara, jisako svapnameM khIcatA hai vaha chUTA huA baMdhatAhe // 39 // pitR tarpaNa vivAha kAryoM meM vArSika karmoM meM jo svapna meM bhojana karatA hai vaha zIghrahI nAzako prApta hotAhai // 40 // jo puruSa parvata ke zikharake Upara athavA zmazAna meM baiThakara madirApiye vaha nizcaya mare // 41 // jisa puruSake svapna meM lAlaphUla lAla sUtra zarIra meM bA~dhA jAya vA lapeTA jAya vaha puruSa nizcaya sUkhatA // 42 // svapna meM anya manuSya ko dekhakara jisake pADuroga hojAya usa puruSakA zarIra rudhirase naSTa hoya isameM kucha saMzaya nahIM hai // 43 // jaTAvAle rUkhe malIna vikRtAGga nindAse yukta anya puruSako svapna meM dekha mAnahAni hotI hai| // 44 // zatruoM ke sAtha jisakA kalahameM vivAhameM yuddha meM parAjaya hoya usakA vadha athavA baMdhana hoya // 45 // svadyameM jisake ghara meM athavA A~ganameM sahadakI makkhiyeM bAsa karatI hai vaha mRtyuko prAta Aho! Shrutgyanam
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaassaattiikaasmet| (29) sa mRtyuM labhate vA zubhena vimucyte||46|| kuDaye'thavA bhitti tale citrAkAravilekhitam // rAhuyuktaM candrabimbaM svapne dRSTvA vinshyti||47|| svapne ya iSTapratimAM sphuTitAM clitaampi|| prapazyati narastasya mRtyudauvAriko bhavet // 48 // svapne yaH kuladaivatyaM coryamANaM prapazyati // caurairyamabhaTaistasya coryante prANavAyavaH // 49 // ArAmamadhye vRkSApAtpatito mArgamantike // na pazyati narastasya maraNaM syAnna sNshyH||50|| kRtakSauraH paTahakaM svapne yo vAdayennaraH // yamasya nagarI jetuM jayadhvanirudIryate // 51 // raktAGgA rAgakRptAGgI shusskmaalaavibhuussnnaa|| AliGgati dRDhaM nArI yaM sa Azu mriyeta vai|| // 52 // // muktakezA kRSNagandhaparicarcitagAtrikA // nAryAliGgati yaM svapnesa Azu mriyate nrH||53|| bhayaGkarAruNApAGgI pItAmbaraparIvRtA // nAryAliGgati yaM svapne sa Azu mriyate naraH // 54 // kRzodarI piGganetrI nanA dIrghanakhA tathA ||naayolinggti yaM svapne sa Azu mriyate nrH||55|| hotAhai athavA kalyANarahita hotA hai // 46 // dIvAlapara athavA dIvAra ke nIce citrakArase likhita rAhuse yukta caMdramAkI parachAIko svapnameM dekhakara zIghrahI nAzako prApta hotAhai // 47 // jo svapnameM iSTamArtako TUTIhuI dekhe athavA calatIhuI dekhe usa manuSyakI mRtyu duHkhase nivAraNaka yogya hotIhai // 48 / / jo manuSya svapnameM kulake devatAoMkI vastuko curAyA huA dekhatAhai usakI prANavAyu yamake bhaToMse curAI jAtIhai / / 49 // bagIceke bIcameM bRkSase giratA huA samIpake mArgako jo nahIM dekhatAhai, usakA nizcaya maraNa hotAhai isameM kucha saMzaya nahIMhai // 10 // jo svapnameM kSaura karAkara baDe nagADeko bajAtAhai, vaha puruSa yamarAjakI nagarI jItaneko jayadhvani uccAraNa karatAhai // 51 // lAlaaGgavAlI raGgase racita zarIravAlI sUkhI mAlAse zomita strI jisa puruSakA AliGgana karatIhai vaha nizcaya zIghra maratAhai // 12 // keza rahita kAlI gandhase yukta zarIravAlI strI jisa puruSakA svapnameM AliGgana karatIhai vaha puruSa avazya maratAhai // 53 // bhayaGkara lAlanetra vAlI pIle vastrase vyApta strI jisa puruSako svapnameM AliGgana karatI hai vaha puruSa zIgha maratAhai // 54 // kRza udarakhAlI pIlenetra vAlI naMgI bar3enAkhUnavAlI strI ji Aho! Shrutgyanam
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) svamAdhyAya / kRSNavarNA vikRtAGgI nagnA kuJcitakuntalA // svapne nArI yamAkRSya ramate sa mriyeta vai||56||kjjlen ca tailena liptAGgo rAsabhopari // samArUDho yamadizaM yo yAyAtsa mriyeta vai // 27 // kharakramelakayutaM samAruhya ca vAhanam // jAgRyAtsvapnamadhyAyo mRtyustasya dhruvaM bhavet // 58 // yaH paGkileDa mbhasi svapne unmajjati nimajati // nirgacchati ca kRcchreNa bhUtena mriyate ca sH||59|| nRtyanmattazca yo maryo yamasya nagarImukham ||preksstevaa pravizati saprANairvirahI bhvet||60|| raktAGgarAgavasanabhUSaNairatibhUSitAm // nArI vicumbya surataM yaH karoti mriyeta sH||6|| svapne krUraM ca puruSaM yaH pazyati nirantaram // varSamadhye'savastasya yamasyAtithayaH kila // // 62 // harSotkarSaH svapnamadhye vivAho vApi jAyate // yasya so'pi vijaaniiyaanmRtyumaagtmntike|| 63 // svapne nArI khapareSu nidhAyAnaM ca yaM nrm|| rAtrAvabhisaretso'pina cireNa vinazyati // 64 // pizAcazvapacapretaprakRti pramadAM gtH|| kanyAM ca kAmI yo gacchetsa Aza mriyate naraH // 65 // sa puruSako svapnameM AliGgana karatIhai vaha zIghra mrtaahai|| 55 // kAlI vikRtAGgI ( nAka Adise rahita) naMgI TheDhe kezoMvAlI strI svapnameM jisa puruSako kheMcakara ramaNa karatIhai vaha nizcaya mrtaahai||56||syaa hIse athavA telase yukta jo puruSa gadheke Upara caDhakara dakSiNadizAko jAya vaha puruSa nizcaya mare // 17 // gadhA aura UMTase yukta savArImeM caDhakara jo svapnake bIcameM jAge usakImRtyu nizcaya hoya // 18 // jo puruSa kIcaDayukta jalameM svapnameM DUbatAhai nikalatAhai Uparako uThatAhai vaha baDe duHkhase bharatAhai // 59 // nAcatAhuA unmatta jo puruSa yamarAjakI nagarIke mukhako dekhatAhai, athavA praveza karatAhai vaha prANase rahita hotA arthAt maratAhai // 60 // lAlaaGga lAlavastroMse gahanoMse zobhita strIkA mukhacumbana kara jo viSaya karatAhai vaha maratAhai // 61 // jo svapnameM krUrapuruSako nirantara dekhatAhai, usake prANa varSake bhItara yamarAjake atithi . hotehaiM arthAt varSake bIcoM maratAhai // 12 // svapnake bIcameM jisako atyanta Ananda hotAhai, athavA vivAha hotAhai usakI bhI mRtyu samIpa AI jAnanA // 63 // svapnameM strI khappaDameM anna rakhakara jisa puruSako abhisaraNa kare vaha puruSa bhI zIghra nAzako prApta hoya // 64 // pizAca cANDAla Aho! Shrutgyanam
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaassaattokaasmet| (31) vyAlaizca nakhibhizcaurairbIbhatsaiH kroSTubhistathA // vitrAsanaM bhavedyasya svapneso'pi vinazyati ||66||kaakaiH kaGkaH zakunibhiMgRhItvAkSipyate tvdhH||svpne yaH puruSastasya nirdiSTaM maraNaM dhruvam // 67 // zayanAdAsanAdRkSAtprAkArAdevavezmanaH // turagAdvAhanAcApi patanaM maraNapradam // 68 // svapnamadhye dhUliyukte bhUtale yo nirantaram / upAvizedviyati vA gacchetsa maraNaM vrjet||69||vraahkpimaarjaarvyaaghrjmbukkukkuttaiH // svapne AkRSyate yazcamriyate so'ciraannrH|| 70 // gRdhradhvAMkSapatatrINAM mUrdhni syAtpatanaM ydi||ysy so'pi kRtAntasya bhakSyatAmeti mAnavaH // 71 // vikarAlA piGgalAkSI svapne yaM markaTI nrm||aalinggti sanA cAzu bahuduHkhaMsamaznute72 vAnareNa mRgeNAtha meSeNa mahiSeNa ca / / yuktaM rathaM samAroheddhahukkezaH sa pIDayate ||73||svvNshsNbhvH puMbhirmRtairAhUyate ca yaH // svapnamadhye pumAMstasya maraNaM jAyate'cirAt ||74||svpnmdhye ca saMnyAsagrahaNaM kurute yadi // kalahaMvA bhavetso'pikkezabhAmAtra sNshyH||7||dhaanyraashedhuulimishriiaNtaakRti strIko prAptahuA jo kAmIpuruSa usase athavA kanyAse rame vaha zIghra mare // 65 // sose nAkhUnoMvAle jIvoMse coroMse ghinonoMse gIdaDoMse jisako svapnameM Daraho vaha bhI nAzako prApta hoya ||66||jo puruSa svapnameM kAka sapheda cIle ina pakSiyoMdvArA pakaDakara nIce DAlajAtAhai usakA marayauM nizcaya hotAhai // 67 // zayyAte Asana vRkSa kilA devatAsthAna ghoDAvAhana inase giranA mRtyuko detAhai // 68 // svapna ke bIcameM dhUliyukta pRthivItalameM jo puruSa nirantara praveza kare athavA AkAzameM jAya vaha mRtyuko pAtAhai // 69 // jisa puruSako svapnameM (suara) bandara bilAva vyAghra gIdaDa kutte khIcatehaiM vaha zIghrahI maratAhai // 70 // giddha kAka bagulA ina pakSiyoMkA jisake mastakapara patanaho vaha nizcaya maratAhai // 71 // bhayaMkara pIle netratrAlA krauMca nAma pakSI jisako lipaTatAhai vaha zIghra bahuta duHkha bhogatAha // 72 // vAnara meDhA hiraNa bhaisA inase yukta rathapara jo caDhatAhai, vaha bahuta klezoMse duHkhita hothi||73|| svapnameM jisa puruSako apane vaMzameM utpanna huA marA puruSabulAvai vaha nizcaya marai // 74 / / svapnake bIcameM sanyAsa grahaNa karatA athavA laDAI karatAhai vaha klezabhAgI hotAhai, isameM kucha saMzaya nahIMhai // 7 // dhAnyarAziko Aho! Shrutgyanam
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ (32) svamAdhyAya / karaNaM yadi pazyati // athavA tailasaMyuktaM pAcanaM durgatirhi saH // 76 // nagnasya muNDitasyAtha dakSiNasyAM dizi dhruvama pizAcaiH zvapacaizcAtha nayanaM prANasaMkaTam // 77 // yasyopari svapramadhye pitA mAtA ca bAndhavAH // kupitAH syustasya nAzo jhaTityeva bhaveddhruvam // 78 // kASAyavastrasaMvInaM dizAvalkaladhAraNam // svapne yaH puruSaH kuryAtsa yAyAdyamasaMnidhau // 79 // svapne yo'kAlajaladaghanacchAyAM prapazyati / athavA vAtasaMmizrAM vRSTiM saklezabhAgbhavet // 80 // dinamastaM gatAdityaM rAtriM candramasA vinA / nakSatraizca vinAkAzaM dRSTvA gacchedyamAlayam // 81 // tailikaiH kumbhakAraizva saha yasya palAyanam || svapne bhavati tasya syAccittakhedo divAnizam / / 82 / / svamamadhye ca yo nidrAM kSute kSaudre'thavAra // kuryAttasya bhavedbhUri dUradezapravAsanam // 83 // vAmalUraM cAvakAraM kaNTakapravaraM drumam // zete'thavA bhAlayati sa vipattiM prapazyati // 84 // karISatuSakaMkAlakASTaloSTeSu yaH pumAn // svapne tiSThati vA zete sa mahAduHkhamazrute // 85 // khAyAM mRtazayyAyAM zilAyAM dhUlise milI huI dekhatA hai, athavA telase yukta pAcana dekhatA hai, vaha durgatiko pAtA hai // 76 // svapnarbhe naMge ziramu~De hue prANiko pizAca vA cANDAla dakSiNa dizAmeM lejAveM to usako prANabA - dhAho||77||svapnake bIca meM jisake Upara mAtA pitA bandhu krodhita hote haiM, zIghra usa puruSakA nAza hotA hai // 78 // jo stramameM kaSAyase raMgavastra pahare vA naMgAho vA bhojapatrako dhAraNa karai vaha yamarAja ke samIpaM prApta ho || 79 || svapna meM jo puruSa asamaya bAdaloM kI chAyA dekhatAhai, athavA vAyuyukta vRSTiko dekhatA hai vaha duHkhita hotA hai // 80 // sUryarahita dinako caMdramA rahita rAtrIko nakSatroM ke binAAkAzako dekhakara yamarAjake sthAnako jAtA hai; arthAt maratA hai // 81 // jo stranameM tela sAtha kumhAra ke sAtha bhAgatA hai, rAtradinameM usake manameM duHkha hotA hai // 82 // jo svapna meM makkhI ke sahate meM athavA Upara bhUmimeM nidrA kare chIMke usa puruSakA dUra dezameM vAsaho // 83 // maI kUr3A karkaTa tIkSaNa kAMTevAle vRkSapara jo sotA hai athavA dekhatA hai vaha vipattiko prApta hotAhai // // 84 // jo puruSa karISa (upalA ) bhUsI hAr3akA piMjara kASTha DheloM ke madhyame svapna meM sotA hai ' vaha mahAduHkha bhogatA hai || 85 // cArapAIpara mare hue kI khATapara pattharapara jo baiThatA hai vaha mRtyu - Aho! Shrutgyanam
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaassaattiikaasmet| (33) 'cAtha saMvizet // yo narastasya sulabhaM kRtAntanilayaM bhavet // 86 // gomayaM kardamaM rakSAM dhUliM yazca vimardayet // svapnamadhye zarIraM svaM satvaraM sa mRto bhavet // 87 // gorocanAni zAnIlIkajalaigotralepanam // jAyate yasya vai svapne sa syAcchIghraM ymaatithiH||88|| medo durgandhiyuktAnaM yaH khAdati naro bhuvi // svapnamadhye ca tasya syAdavazyaM maraNaM rujH|| // 89 // kAntrikakSaudratakrANAM tailasya ca ghRtasya ca // svapnamadhye bhavedyasyAGgAbhyaGgaH sa mriyeta vai|| 90 // kuvindsuucikaakaartkssaayskaarcrmikaaH|| dhIvarAH zabarAH svapne yaM spRzanti sa duHkhabhAk // 91 // vikalAGgAH paGgavazca vaidyAH kharvAzca nartakAH // ceTAzca dyUtakArAzca yaM spRzanti sa duHkhabhAk // 92 // kuraMTakaH karanazca kuTajaH sptpllvH|| eteSAM darzanaM nAzakaraM jagdhistu kiM tataH // 93 // karNikAraH zizapA ca dhavaH khadira eva ca // badarI ca zamI caiSAM darzanaM nAzakArakam // 94 // kushkaashaakrtRnniikpaakmdndrumaaH|| svapne dRSTipathaM yAtA mahAduH khakarA dhruvam // 95 // japAcampakapuSpANi raktAni yadi ko prApta hotAhai // 86 // jo svapnameM gobarako kIcako rAkhako apane zarIrameM malatahi vaha zIghra maratAhai // 87 / / golocana haladI nIla kajala jisake zarIrameM malAjAtAhai vaha zIghra maratAhai // 88 // jo puruSa carcAko durgandhiyukta annako svapnameM khAtAhai usakA avazya maraNa hotAhai // 89 // kAMjI sahata maTThA tila ghatakA jisake zarIrapara lepa hotAhai vaha mrtaahai| 90 // jisa puruSako stra meM julAhA darjI baDhaI luhAra camAra dhImara mleccha sparza karatehaiM vaha duHkhI hotAhe // 91 // janmase kisI aMgarahita, laGgaDe hakIma vilasaTiyA naTa ceTI juArI jisako sparza karatehaiM vaha duHkhabhAgI hotAhai // 92 'pIlAgulAbAMsa kajjuA kuDAvRkSa saptaparNa inakA darzana nAza kArakahe khAnA to kyAhai // 93 // kanera sIsama dhava khaira vera jaNDa inakA darzana nAzakArakahai // 94 kuzakAMsake aMkura tRNa mAkalake vRkSa jisako svapnameM dIkheM use nizcaya duHkha hoya // 95 jo puruSa japAke puSpa campeke puSpa lAla dekhatA hai vaha zIghra maratAhai // 9 // Aho ! Shrutgyanam
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ (34) svpnaadhyaay| pazyati // sa satvaraM yamabhaTaiH kSayaM nenIyate naraH // 96 // jambIratumbIkAliGgatuNDIkarkaTikAzca yH||preksste khAdati svapne mriyate so'cirAnaraH // 97 // nIvArAnkoradUSAMzca vrIhInmuddAnyavAMstilAn // kulatthAnyo bhakSayati vIkSate vA. sa duHkhabhAk // 98 // amlatiktakaTukSArakaSAyAH svAditA yadi // svapne tasya bhaveddhAniH sarvato'pi na sNshyH|| 99 // zarIramAMsamantrANi nakhAntrANi ca yo naraH // svapne khAdati tasyAGganAzaH sadyaH prajAyate // 100 // kharjurIguDahiMguddhaniryAsAnyazca khAdati // svapne sa yamarAjasya dUtairnanIyate drutam // 101 // zaivAlaliptaM svaM dehaM mAsamAtraM prapazyati // yaH svapne sa kSayI bhUtvA mRtyubhUyAya kalpate // 102 // kAMsyArakUTakathila tAmralohatrapUNi yaH // labhate prekSate vAtha nirdhanatvamiyAddhi sH||103|| karavAlaM kuThAraM ca kuddAlaM phAlakuntalau // mudraM karapatraM ca yaH pazyati sa nazyati // 104 // saMmArja nI ghaTTikA ca sthAlI musalameva ca // svapne dRSTipathaM yAyAjabhArIniMbU rAmaturaI vimbAphala kAliMgI ( sAga ) vizeSa kakaDIko jo puruSa svapnameM dekhatAhai khAtAhai vaha zIghra maratA hai // 97 // jo puruSa munianna kodoM dhAna mUMga jau tila kulattha (ku lathI ) ko khAtAhai athavA dekhatAhai vaha dukhI hotAhai // 98 // jo AmalA tIkhA kaDavA khArI kasIle padArthako svapnameM khAya usakI niHsaMdeha sabaorase hAni hotIhai // 99 // jo puruSa svapnameM zarIrake mAMsako A~toko vA nakhUnase milIhuI AMtoko khAtAhai vaha mRtyuko pAtAha // 100 // jo puruSa khajUrakA vRkSa guDahIMga goMdako khAtAhai usakI mRtyuhotIhai // 101 // jo zevAlase lipta apanA zarIra mahIne bharataka dekhatAha vaha puruSa kSayako prAptaho mrtaahai||102|| kAMsI pItala kathila tAMbA lohA rAMga inako dekhatAhai vA pAtAhai vaha nirdhana hotAhai // 103 // talavAra kuhADI hala halakA agrabhAga vA varachI mudgara ArA jo dekhanAhai usakA nAza hotAhai // 104 // jisa puruSako svapnameM buhArI baTaloI thAlI mUsala dakheiM baha mRtyupAvai // Aho! Shrutgyanam
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASAvA bhASATIkAsameta / (35) yasya tasya bhvenmRtiH||105||indhnNdhuummulmuukN sadhUmAgni ca yaH pumAn // svapne pazyati tasya syAddhanadhAnyakSayo bhRzam / / 106 // manthAnadaNDaM zUrpa ca lAgalaM pAzadorako // pazyati spRzati svapne yastasya syAdanakSayaH // 107 // svapne vayovikAraM yo naraH pazyedyadi svataH // maGgalAnAM vinAzaH syAttasya nAstyatra saMzayaH // 108 ||praasaadko TacchatrANAM dhvajasya kalazasya ca // bhaGge dRSTe rAjyanAzo'thavA tasya mRtirbhavet // 109 // devamandirabhaGgo'tha grAma bhaGgo'thavA yadi // svapnamadhye dRSTipathamAyAto nAzakRdbhavet // 110 // dehabhaGge dehabhaGgazcakSurbhaGge'ndhatA bhavet // karNabhaGge ca bAdhirya bhavedana na saMzayaH // 111 // kSetre jalamayaH pUro bhavetsvapne yadIzituH // tasminvarSe tasya dhanaM dhAnyaM cApi kSayaM brajet // 112 // sthalabhUmimakasmAyaH svapne pasyejalAplutAm // tasya vyAdhiglAnidhanahAniH syA nAtra saMzayaH // 113 // aMtyajastrI yadi spRSTA dyUte vA // 105 // jo puruSa IMdhana dhuAM koyalA dhue~sahita agniko svapnameM dekhatAhai usake atyanta dhanadhAnyakA kSaya hotAhai // 106 // jo svapnameM raIkA DaNDA dekhatAhai chAja hala pAza DorA dekhatA thA chUtAhe usake dhanakA kSaya hotAhai // 107 // jo manuSya svapnameM apanI AyukA vikAra dakhi usake maMgaloMkA vinAza ho isameM kucha saMdeha nahIMhai // 108 // rAjamahalakA kilakA chatrakA dhvajAkA kalazakA TUTanA dekhanese rAjyakA nAzaho, athavA usa puruSakI patyuho // 109 // devamandirakA TUTanA grAmakA nAza jo svapnameM dekhe usakA nAzaho // 110 // svapnameM zarIrabhaMga honepara zarIranAza hotAhai, netrake nAzahonese netra jAtAha arthAt andhA hotAhai kAnakA nAza honepara baharA hotAhai isameM kucha saMzaya nahIMhai // 111 // svapnameM jisa svAmIke khetameM jalaseyukta jhAgahoM vA samasthalameM jala bharajAya usa varSameM usa puruSake dhanadhAnyakA kSaya ho. tAhai // 112 // jo svapnameM akasmAt jalase vyApta sthalabhUmiko dekhe usako vyAdhiho (rogahI) Aho! Shrutgyanam
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ (36) svamAdhyAya maithune'pi vaa| svAmadhye yenapuMsA sa snAnAnnahi duHkhabhAka // 114 // // mayA samArabdhamahAprayatnena divAnizam / / mAnagranthapramANAni saJcitya vipuliikRtH|| 115 // granthaH sajjanasantatyai satatAnandanandanaH // bhUyAtkAryakarazcApi jagadIzakRpAvazAt // 16 // iti zrImajyotirvicchIdhareNa saMgrahaNapUrvakaviracite svaprakama lAkare'zubhasvapnaprakaraNakathanaM nAma tRtIyaH kllolH||3|| dhanahAniho isameM kucha saMzaya nahIMhai // 113 // yadi svapnoM cANDAlatrIkA sparza kiyAho juA khelAho vA maithuna kiyAho to snAnakaralenese svapnakA doSa nahIM rahatA // 114 // jyotiSavidyA jAnanevAle zrIdharane baDe prayatnase rAtridina pramANitagranthoMke prAmANoMko ikaTThAkara vicArakara yaha grantha racAhai // 115 // yaha grantha sajjanapuruSoMkI santAnake liye paramezvarakI kRpAse sadA bhAnandadAyakaho aura kArya siddha karanevAlAbhI ho // 116 // iti zrIsvapnakamalAkare paMDita jvAlAprasAda mizrakRtabhASATIkAyAmazubhasvapnaprakArakathanaM nAma tRtIyaH kllolH||3|| . atha caturthaH kallolaH 4. atha prasaGgato vakSye mRtyukAlaparIkSaNam // yasya jJAnAnaro mRtyuM nijaM jAnAti yogavit // 1 // AkAzaM zukratArAM ca pAvakaM ca dhruvaM ravim // dRSTvaikAdazamAsoSaM sa pumAnava jIvati // 2 // mehayetsvapnamadhye yo hadetApyatha cennrH|| hiraNyaM rajataM vApi sa jIvedazamAsikam // 3 // dRSTvA bhUtapizAcAMzca gandharvANAM purANi ca / / sauvarNAnatha vRkSAMzca nava aba prasaMgase mRtyusamayakI parIkSA kahatAhUM yogakA jAnanevAlA manuSya jisake jJAnase apanI mRtyuko jAnatAhai // 1 // svapnameM AkAza zukrakA tArA agni dhruva sUryako dekhakara manuSya gyAraha mahInase adhikanahIM jItAhai // 2 // jo manuSya svapnake bIcameM suvarNako athavA cAMdIko mUte vA inakI ThA kara vaha dazamahIne jiye // 3 // bhUta pizAca gandhavoMke nagara suvarNake vRkSa inako dekha Aho! Shrutgyanam
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASATIkAsameta / (37) mAsAnsa jIvati // 4 // pIvA kRzaH kRzaH pIvA yo'kasmAdeva jAyate // svabhAvAca parAvRttaH sa jIvedaSTamAsikam // // 5 // svapne yasya bhavedvalphAtpAdakhaNDanameva ca // pazyettasya bhavedAyuvitsaptamamAsikam // 6 // kapotagRdhrau kAkola vAyasAvapi mUrdhani // kravyAdo vA khalo lInaH SaNmAsAnsa ca jIvati // 7 // hanyate kAkacaNDAlaiH pAMzuvarSeNa vA naraH // svAM chAyAM cAnyathA dRSTvA caturmAsAnsa jIvati // 8 // saudAminyabhrarahitAM dRSTvA yAmI dizaM tathA // uttarAM ca dhanuHzliSTAM jIvitaM dvitrimAsi kam // 9 // ghRte taile'thavA''dazaiM toye vA svaza rIrakam // yaH pazyedaziraskaM sa mAsAdUbai na jiivti||10|| yasya dehe chAgasamo mRtadehasamo'pi vaa|| gandhau bhavetpumAnso'pi pakSapUrti na jIvati // 11 // yasya vai snAtamAtrasya hRtpaadmvshussyti||svpne vA jAgare vApi sa jIvedazavAsaram // 12 // nimnaH sanmAruto yasya marmasthAnAni kRntati // na hRSatyambusaMsparzAttasya mRtyurupasthitaH // 13 // zAkhA mRgakSayAnastho gAyazcidakSiNAM dishm||svpne prayAti tasyApi kara naumahIne jItAhai ||4||sthuul puruSa akasmAt kRza hojAya aura kRza puruSa puSTahojAya svabhAva badalajAya vaha puruSa ATha mahIne jItAhai // 5 // svapnameM jisa puruSako gAMThase pairakA khaNDana dIkhe vaha sAtamahIne jiye // 6 // jisake mastakapara kabUtara giddha kAka rAkSasa duSTa lagahue dakheM vaha puruSa chaH mahIne jItAhai // 7 // jo puruSakAka aura cANDAloMse athavA dhUlike varSanese nAza ko prApta ho athavA apanA chAyAko aura taraha dekhai vaha cAra mahIne jItAhai // 8 // meghase rahita bijalIko dakSiNadizAmeM dekha kara aura dhanuSase vyApta uttara dizAko dekhakara do tIna mahIne jItAhai // 9 // jo puruSa svapnameM ghRtameM, athavA telameM zIsemeM jalameM mastakarahita apane zirako dekhe vaha mahInese Upara nahIM jItA // 10 // jisake zarIrameM bakarIke vA mRtadehake samAna gandha hotIhai vaha puSaru pakSake bhItara marajAtAhe // 11 // svapnameM athavA jAgatemeM snAnakaratehI jisapuruSakA hRdaya aura paira sUkhatehaiM vaha daza dina jItAhai // 12 // teja vAyu jisa ke marmasthAnako kATatIhai , jalake sparzase jise Ananda nahIM hotAhai, usakI mRtyu samIpameM hai // 13 // jo vandara Aho! Shrutgyanam
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ (38) svpnaadhyaay| mRtyuH kaalmpeksste||14||rktkRssnnaambrdhraagaayntii hasatI ca yam // dakSiNAzAM nayenArI svapne so'pi na jIvati // 15 // nagnaM ca kSapaNaM svapnehasamAnaM prhRssyvai|| enaM ca vIkSya valgantaM vidyAnmRtyumupasthitam // 16 // AmastakatalAvastu nimagnaM paGkasAgare // svapne pazyettathAtmAnaM naraH sadyo mriyeta sH|| 17 // kezAGgArAMstathA bhasma vakragAnirjalA nadIH viparItaM parItaM vA sadyo mRtyu sameti saH // 18 // yasya vai bhuktamAtre'pi hRdayaM pIDayate kSudhA // jAyate dantagharSazca sa gatAsurasaMzayam // 19 ||dhuupaadigndhN novetti svapityahni tathA niziAnAtmAnaMparanetrasthaM vIkSate na sajIvati ||20||shkaayudhN nizIthe ca tathA grahagaNaM divaa|| dRSTvA manyeta saMkSINamAtmajIvitamAtmahak // 21 // nAdhikA vakratAmeti karNayonayanonnatI // netraM vAmaM ca sravati tasyAyuruditaM laghu // 22 ||aarkttaameti mukhaM jihvA cAsya sitA yadA // tadA prApta vijAnIyAnmRtyuM mAsena cAtmanaH // // 23 // uSTarAsabhayAnena yaH svapne dakSiNAM dizam // prayAti taM vijAnIyAtsayo mRtyu naraM janaH // 24 // aura rIcha yuktakI savArImeM baiThakara gAtAhuA svapnameM dakSiNadizAko jAtAhe usakIbhI mRtyukAlakI apekSA karatIhai // 14 // svapnameM lAla kAlevastradhAraNa kiye gAtI ha~satI strI jisa puruSako dakSiNa dizAmeM vyApta ho vahabhI nahIM jItAhai // 15 // svapnameM ha~satehuye saMnyAsIko ha~sa kara bAta karatA dekhai to mRtyuko samIpa AyA jAne // 16 // jo svapnameM mastakaparyanta apaneko kIcarUpI samudrameM DUbA dekhe, vaha manuSya zIghrahI maratAhai / / 17 // keza aMgAre bhasma vA na. dIko sUkhatIhuI kuTilagAminI dekhe, ghA viparIta dekhai athavA parIta ( naSTa ) dekhe vaha zIghrahI maratAhai / / 18 // jisake bhojana karaneparahI bhUkha hRdayako dukha detIhai athavA jo dAMtoMko ghisai vaha zIghra maratAhai isameM kucha saMzaya nahIMhai // 19 // dhUpAdi gandhako nahIM jAnatA, dinarAta sotAhIhai, dUsareke netrameM sthita apaneko nahIM dekhatAhai vaha nahIM jItAhai / / 20 / / rAtrimeM iMdrake dhanuSadinameM tAroM (nakSatroM )ko dekhakara buddhimAn AtmAko kSINa jaane||21||jiskenetroNkaa U~cAoM kAnoMmeM adhika TeDhepana ko nahIM prApta hotA aura vAMye netroM meM AMsU nikaleM usakI Ayu hIna jaano||22||jiskaa mukhaakasmAt lAla hojAya jIma saphedaho usakI ekamahInemeM mRtyu jAne // 23 // jo puruSa svapnameM UMTa gadhekI Aho ! Shrutgyanam
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaassaattiikaasmet| (39) pidhAya kau~ nighoSaM na zRNotyAtmasambhavam // nazyate cakSuSo jyotiryasya so'pi na jIvati // 25 // patito yazca vai gata svapne niSkAsyate nahi // nacottiSThati yastasmAttadantaM tasya jIvitam // 26 // svapne'ni pravizeSastu na ca niSkAmate punaH // jalapravezAdapi vA tadantaM tasya jIvitam // 27 // UrdhvA ca dRSTina ca saMpraviSTA raktA punaH saMprati vartamAnA // mukhasya coSmA vivaraM ca nAbhaH zaMsaMti puMsAmaparaM zarIram // 28 // yazcApi hanyate duSTairbhUta rAbAvatho divA / / sa mRtyu saptarAtre tu pumAnApnotyasaMzayam // 29 // svavastramamalaM zuklaM raktaM pazyatyathAsitam / / yaH pumAnmRtyurApanastasyetyevaM vinirdizet // 30 // svabhAvavaiparItyaM tu prakRtestu vipryyH|| kathayanti manuSyANAM SaNmAsaM jIvitAvadhiH // 31 // liGgapurANe // apsuvA yadi vA''darzayohyAtmAnaM na pazyati // aziraskaM tathAtmAnaMmAsAdUrva na jIvati // 32 // naardH||aatmnstu zirazchAyAM naiva pazyeta kahiMcit // utpAtamIdRzaM dRSTvA, mAsamekaM sa jIvati // 33 // svarazAstre // haste nyaste savArImeM dakSiNadizAko jAtAhai, usakI mRtyu, zIghra jAnanI cAhiye // 24 // kAnoMko Dhakakara jo apane zabdako nahIM sunatAhai, jisakI netrakI jyoti naSTa hotIhai vaha bhI nahIM jItAhai // 25 // jo puruSa svapnameM gaDDhameM patitaho nikalA nahIMjAya aura na uThasakai vaha bhI nahIM jItAhai // 26 // svapnameM jo agnimeM praveza kara phira na nikale athavA praveza kara vahabhI mRtyuko pAtAhai // 27 // jisakI dRSTi UrdhvagAminI hojAya pIche na lauTai aura phira vartamAna hokara lAla hojAya mukhameM garamI nAbhimeM vibara dIkha vahabhI nahIM jItAhai // 28 // jo puruSa svapnameM rAtrimeM dinameM duSTaprANiyoMse mArAjAya vaha puruSa sAtarAtameM maratAhai, isameM kucha saMzaya nahIMhai // 29 // jo puruSa apane nirmala sapheda vastroMko lAla vA kAle dekhatAhai vaha puruSa mRtyuko pAtAhai // 30 // svabhAvakA viparIta hojAnA prakRtikA badala jAnA jinake ho una manuSyoMkI chaH mahInekI Ayu jAno // 31 // yaha liGgapurANameM likhAhai jo puruSa jalameM athavA zIsemeM apane zarIrako nahIM dekhatAhai, athavA zirarahita AtmAko dekhatA hai vaha mahInese Upara nahIM jItAhai // 32 // nArada kahatehaiM jo kabhI apane zirakI chAyAko nahIM dekhe to isaprakArake utpAtako dekhakara eka mahIne jItAhai // 33 // svarazAstrakA Aho! Shrutgyanam
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40) svmaadhyaay| zirasi yadi na cchinnadaNDo'sya dRSTaH SaNmAsAntana maraNabhayaM sampuTe hstyostu||nysteshiirss yadi ca kadalIkorakAmaM tadantardRSTaM naubhistarati salile cetsvazepho na mRtyuH // 34 // ityuktaM bahuzaH svapnagrantheSu likhitaM myaa|sNgRhy viduSAM toSahe tve'tiprytntH||35|| nAmUlamatra likhitaM dRSTvA grnthaannekshH||chndo vipariNAmena sa evArthoM mayoditaH // 36 // iti zrIpaNDitajyotirvicchIdhareNa saMgrahapUrvakaviracitasvapnakamalAkare prakIrNakaprakaraNakathanaM nAma caturthaH kallolaH smaaptH||4|| vacanahai ki zirapara hAtha rakhanese vaha hastachAyA khaMDita nahIM dIkhai to cha: mahInetaka mRtyukA saMdeha na karanA aura donoM hAtha sampuTakara zirapara rakhanese yadi kadalIkI korakI samAnabhI antara dIkhe vA nAvadvArA jalameM apaneko taratA dekhe to kisIprakAra mRtyukA bhayanahIMhai // 34 // isaprakAra bahunase granthoMkA saMgraha kara svapnAdhyAya likhAhai yaha baDe yatnoMse paMDitoMke saMtoSake liyehI kiyAhai // 35 // isameM amUla koI bAta nahIM likhI granthoMko dekhakarahI likhAhai chandoMke iti zrIpaNDita jyotirvicchrIdhareNa saMgrahapUrvakaviracitasvapnakamalAkare murAdAdAbAdanivAsI paMDita-jvAlAprasAdamizrakRtabhASATIkAyAM prakIrNaprakaraNakathanaM nAma caturthaH kallolaH samAptaH // 4 // dohA-unisasau tresaTha subhaga, saMvat kArtika mAsa / dIpamAlikAke divasa, kInoM graMtha prakAsa // 1 // vasana rAmagaMgAnikaTa, nagara murAdAbAda / bhajana karata hariko tahAM budhajvAlAprasAda // 2 // khemarAja guNakhAna jaga, seThaziromaNi jAna / tinako arpita graMtha yaha, sajjanako sukhadAna // 3 // bhUla cUka saba kSamA kara, sajjana lehi sudhAra / haricaritra gAvahu sunahu, milaiM padAratha cAra // 4 // pustakamilanekApatA-khemarAja zrIkRSNadAsa, 'zrIveGkaTezvara' sTIm yantrAlaya-caMbaI. Aho! Shrutgyanam